-ocr page 1-

PER OTHONEM BRVNFELS IVM

DENVO NATVS.

I nbsp;nbsp;nbsp;JÜontincns quæ uerfa pagina

fubnotantur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• \

Subiedo Indicé,rem ob oculos omnem uel digitó monftrans.

■ ’ *

ARGENT» àjjudïoannemSchottunijCuni CæfMaieft.Pnuilegioad Sexennium,

M» D» XxXVf

-ocr page 2-

-ocr page 3-

HERBARVM cognicione

APPE NDIX,

cuifequentiainfunit

i Exegefis omnium Simplicium Diofeoridæ, amp;nbsp;^quomodo ijs quæ in Officinis feruantur ^refpondent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol.^p

2Scribonn Largi Medici uetuftifïïmi,deSimi plicibiis fragmentum»

3 lo ♦ Mainardi Ferrarien»Medici noftri feculi clarifïïmi, Annotationes aliquot Simplicia

um ,e {criptis eius extradæ»

»8'

$1 Nicolaus Leom'cenus de failli quarunda her^

barum infcriptioneaPlinio.

t^iO

f 5 Pandulphus Collinutius de interpretatione Simplicium quæfunt apud Pling:m,calult;=^ nijsLeonicenirefpondens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;205

5 Generofi Comitis Heremanni a Neuenar cen^ furæ aliæ Herbarum fuper eadem re. 232

Medici Annotationes de Simplicibus, a medicishadenus perperam inteUedis, amp;nbsp;æftimatis^

sOj, ♦ loachimi Schylleri Medici indicium def Garyophyllis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271I

pHieronymi Tragi medici difsertatione# fere\ quinquaginta, deherbarum quarundam»

nomenclaturis

272

10 Marei Gatinariæ medici quondam Ticinen. | Annotatio una amp;nbsp;altera déTaraxaco, Ci^l corea, Iua,Efula,amp; Soldanella» 282Æ ï^^^^^^^nlacobideManlqs Alexandrini,interpretation Simplicium,fecundûritSOfficinarû.

12 Hieronymiherbarf) Apodixis Germanica,exl^^^m^g^ qua facile uulgares herbas omnes licebit^Ä perdifcere»

-ocr page 4-

CONTENTA»

lt; Rhapfodiæ Herbarum T o M i Secundi,

Hedcrarum typi duo.

8

Acori

ri

Peoniæ.

»3

Apiorum 3c Petrofclini

1'

Caprifolij i

16

laceæ ^

r

Pulicariarum typi duo

20

Gladioli

Feniculi i

i?

Herbæ fullonum t

r

Scrpilli i

25

Libanotidis ,

éi

Scabiofæ i

29

Maioronæ

Eupatorij i *

Lappan 1

Solani i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

33

Meliloti »

Hirundinariæ i

39

Nafturtq 1

71 }i

Fragariæ i

Mentarum »

Roriciconiæi

co.

Polypodij

Scolopendnj*li

5iA

Saluiæ

7'

Lihorum

^3

Valerianæ

C Hcrbæremiflæad,L t o M V M, uel alias ut ignotx,non defcriptibiks,

Parietaria

Solidago

Penitaphyllón duplex

^3

19

37

Dondemegelin Cardiis triplex Acetofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

GenfbJu^

ScheifTjkraut

33

^3

Vnifolium

Herba Trinitatis

Garyophyllara

^7

Malu a triplex

EbertVuitj

• eo.

Sanicula minor

Synnau

57

San puin ar ia

Flcyfchbluoni duplex

58 59

Raponeoli

S. Iacobs b!uom

60

Artemifia

5gt;

Negelblumlin 0

Ci

Tanacetum

-ocr page 5-

D.Gcnerofis COMITIBV s, amp;nbsp;Domini» D« Bernardo, Othoni,8d Vuolphgango

a S o D M s,patri, c^m duobus blijs, dominis fuis granofis,»

Ocho Bmnfelfius S. L\

■ Fortaffe Shinnos laAabunt Celfi.V.qd de Cklycc quondâfcnptoreluIîtpoftaHoraliui* Necficincipies.utfcnptorCiclycus ohnrt.

Fortunam Priami cantabo,amp; nobiic bellum, Quiddignum tanto,feretbic promifior hiatus* Parturient montes,nafcetur ridiculusm us» Siquidem poft diuturnum illud GlennurnjV^ Móvcmx'Xfvraoy s,rmpÏïrtïmaflt;j: fpes )Iïas,quas dé hocfecundo Tomo,ucftrjfibiflfcfi.conccpcrant, un: tandem paurubs herbas piofehmuSjód eas partim in priori deferiprasTomÖ,partim incognitas, SfeMcdicorufcholaexoleras. Con-cgitcç amp;nbsp;nobis,ut amphorä inftituentibus,plane urecus exicrit » V erum huius negiigcntiæ,üt priuatam aliquando rationé reddemus Celfi. V.ita ct apud herbarif ac fimplicis medicine ftu-diofos, publica apologia nos purgabimus,ubi libellum noftrum edidcrimus in lueem, quem deSynonymis nuncin manibus habemus. Et ut rem uno uerbo retegam Cclf.V.tam immen-ß in ipfo medio opere tfdiü nobis obrepfit, u t nifi tâtis id a nobis precibi|^ tfflagitalTent, adeO qamp;'extorfilTentdoftiffaclongeclariffimiuiri,D. Heinrichus ab Heppendorf, D. Nicolaus Cquot;ibdius,amp; Djoanncs Sapidus, altcri earn demandaturi prouingam fuifl’emusiquibus fané lit ainicts,multis nominibus nobis chariffimis, fas non fuit quicquâ denegare;! ta fane, fi quid facfnigîjfiueincptum ctfam,pofthacin eogénéré a nobis feribetur, illis fanedebetur autori-bus.Qtiamquamamp; in hanediemea torqueamurmolcftia,quae quouis Aethnxonerc,humc-nsnolirisgrauius incunnbit, atque ideo tarnen éxeutere non licet, quia typographo obftridi neceflaric fumus,cui fucratgratificandum ; cu alioqui,autalio officio,aut uk:riori,faciliorilt;^ argumento poteramus fide noftrâ redimere a Celf.ucftris. V effrarum igitur Celf erit,cunMo-tum hacuicepenfum reddere non ualeamus,faitem Taor« Xi??« accepta habere. Et quemadmo* dum ego corporaha ueftra bénéficia magnifacio,ita fi non adamuflim mea refpon-

deant literaria,; quod rcliquum eft ueftro fplendore, ueftraq? magniScentia farcire dignamin^ - /i^teJi ’oJ/wjuivSe w^t» gt;«ƒ ïxx* ‘X“-Q.ucdfi Içtioribusaufpieqs nos excè-pentfequens annus, turn amp;nbsp;nos quoq;maioribusuigilijs,acnori-bustÿ ftudijsornabimusfequentem libruin noftrum.De tam prolixo quoefî Apendice,amp;cur in illo pugnantcs fcriptorûfententiasiuxtapofucriraus,inSy-

* nonytflisquoc^noftris ratio reddet, intérim benc ualeant Celf, V.

quasutDominus

quam dintiffîme nobis feruet,uehemcntcrôptamus. Ärgert • torati quarto Nonas Decembris, Anno a Ser-uatore noftro nato domino Ihefu

Chrifto miilefimo quingen i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tefimo trigefimo ,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, primo*

-ocr page 6-

-ocr page 7-

coriim T o M v s Secundi»,



-ocr page 8-

i c t V M Pharma^’

S 1 M. P b

lt;[DeHEDERis omniumgenerum, Rhapfodia prima,

^ I^omendatura,

H^era GræCCjHidjoir, XpuroKayTror. Kiwov, aas'Kiivif, L anne, Syluam ater, Hedera,

Germanice, ^pp^et»,

^Summaria defcriprio HEDER ARV^' ex Diofcordib,i,

LzTAS HEDERA DIFFERENT ^^

Hederarum Ipecies tres.

Cormybi, Selenidum,

H^cis genera,

as in fpecie fornt ,generalias auté treis.NamO^æ' dam Candida eft.^!teranilt;^.Tertia Hdix.Canï^^ frudü fertcandidum.Nigra,nigrum, autCrociæ*”'* lum, quam uulgus DionyGam uocat.Helix frudum nongignit/^’^^^ nues habet palmites,amp; folia parua,angulola,8d rubra,

^Demultis H E D E R AE Generibuscx y y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PIinijlib,’.6.cap,3;i.

£^Rderaiam dicit inAfianafci.NegaucratThcophraftusinecinh’^'^' nih in monte Mero.Quin Só Harpalum omni modo laboraHe, utfet®^ earn in Médis,fruftra. Alexandrum nero ob raritatem ita coronatot?^^^ citu,uidorcni ex India redone, ex cm plo Liberi paths : cuius dciamp;nul’'; adamant thyrfos,galeafcp,etiam amp;nbsp;fcuta,in Thraciæ populis, infol^i’i’J bus facris.Inimica arbor fatis omnibus,fepulchracp, aemurosrump^quot;^' ferpentium frigorigratiffima, ut miru finllam in honore ullo habitai”* Duogenera cius.Prima utreliquaium,mas, amp;nbsp;feemina, Maiortra^”“^ mas,corpore, amp;nbsp;folio durloreacpinguiore, Só flore ad purpura accept” i tc.VtriufqïautemflosIimiliseftrofcIylueftri,nifiquodcaretodore.Sp^' des horu generum tres. Eft enim Candida.^ wigra bied er a, tertiafjib^ uocatur Helix.Etiamnü hæ fpecies diuidunturm alias : quoniam eft^ frudu tantum candida, alia amp;nbsp;folio. Frudumqjeandidum ferentium^''' is denfuAcinus,amp; grandior, racemis in orbem circumadis, quiuoö”* tur Cory mbi. Item Selenitium,cuius eft minor acinus, fparfiorracet””’' Simili modo in nigra. Alicui amp;nbsp;fernen nigrum,alps crocatium.Cuiust”^ ronis poëteutuntur,foli}s minus nigris : quam quidam Dionyfiamdl’l Bacthicam uocant,maximisintcr nigras corymbis,Qi.iidam apudCi”’* cos etiamnum duo genera huius faciunt, a colore acinorum,Eryfhrä’ num, amp;nbsp;Chryfocarpum .Plurimas habet dificrentias Helix'.quonisi” folio maxime diftat.Parua flints angulofa,concinnioracp, cumrditi”'’ rum genera fimplicia fint. Diflat amp;nbsp;longitudine internodiorum, pi'æ‘^* ' pue tarnen fterilitaterquoniam frudum non gignit. Quidam hoeæt”” elîè,non generis exiftimantiprimoq; effe Helicem putant, fieri Hdt”' uctuftate.Horum errormanifeftusintelligitur : quoniam He/icis pit”* genera reperiun.ur, fed tria maxime inflgnia. Herbacea ^c uirens, lt;1”^

-ocr page 9-

corum T 0 M V S Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$gt;

périma cCf.altcraçandido folioitcniauctGcolor, quæTTAraciauocatLir. A Etianmum HcrbaceçtenuiôrafoUa,in ordinem digefta,denfioracpdn a? lio genere diuerfa omnia.Et in ucrficolor^alia tenuioribus fol 13s, ac firniß liter ordinatis denüonbusep. In altéra ne gleet a om^tia bæc. Maiora quo eçae minorafunt folia, macularumcphabitu disant. Et in candidis,alia funtcandidiora. Adolefcitinlongitudinem maxime Herbacea. Arbores autênccatCandida, omnemcp fuccum auferendo, tanta craflitudine au^ gctur,ut ipfa arbor fiat.Signa eius,folia maxima atep latiffima, mammas Hedewecatt* erigentis,quæfuntcæterisinflexæ’.racemi ftantes,acfubreóli «Etquanep '’^æ igna. omnium generi radieofa brachia, huic tarnen maxime ramofaaerobu^ fta.Abea niorç. Sed pr^riumalbæ,quod inter mediafolia emittitbra* chiautrinque fern per ar^pledtens. Hæceftamp;in mûris,quamuis ambire 1 nonpoffit. Itaepe etiam pluribus locisintercifa, uiuit tarnen, duratque, amp;nbsp;totidem initia radicum habet quot brachia, quibus incolumes Slt; foligt; das arbores fugit ac ftrangulat. Eft amp;nbsp;in fruclu differentia albæ,nigrçque Hedere: quomam alu s tantaamaritudo acini, ut aucs ncyi

Sc rigens Hedera, quæ fine adminiculo ftat, folaomnium gcnerum,ob Hedeva ngeu iduocaia Ciffos.E diuerfo,nunquam mfi humirepwns Chamæciffos, CbamæcdToa H^ Ex Theophraffo.hb.3.cap.i8.

EDERAMVLTIGENIA EST. Q.V AEDAW ENlW HV nuvlt;pms.Q.uædam fein exeelfum anoUens . Etexeelfatum généraplura,fed trinafumma pa ß tefeunt,Candida,Nigra, tertiaej»Clauicula.Horum item fpecies plei^q:. lt;uippeaha buatt tantum Candida . Ab‘a etiam folqs. Rurfum frudum tantum tandidumteremium, alla n^tuf culum,dtnfum amp;nbsp;uelut m globum circumadum profert,quant Cmymbiam quidam «ocaue Corymbii runt.Athenienfes. Aebarntcamreginâeam appellant,Alta minovcm,fparfiorcmqmodo Ni- Hedera» græ.SedClauicula differentris maximis difeernitur.Etenim foins plurimum diftat, tunt parut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tare,turn quodangulata concinioraqfunt,cum Hcdcrarotundiora,finiplicioraqbabeat,l3i-ftantetiaminternodiorumlongitudinc, atq etiam fterilitatC.quoniam frudum qua dam non fertmt.ErgoClauiculx pluragenera,fedquçconfpediori,fummaqoccurrunr,triafunt. Herbacea acuircns,quç plurima eft,Secund a Candida. Tertia uetficolor, quant Tbraciam quidatn apptllant.EtbarumquacOidiftareuidctur. QuippeHerbaccç quidam folto tenuiori JongU on,atq etiam denRoritquædam Âinusbæcoroniababens.etmuerficolorumgcnevc,alialo-Uo ampliore,alia minori.L'vXacwlarumqbabitu diuerfa pari modo,amp; maguttudine, coiorcq dl fiant. Auduper(acilisHerbacca,inqucplunmüuenitmanifefta,quçbederefcat affirmant,non tantumfoliis,qu3emaiora,latiorac^ habet,uevumeuam germinibus.Pronnus et^ ereda gc-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nqnoninRexu gracilitateetlongitudlne. Herbaceauero crâ(l'iora,leuioraq,ac Hedera, ut fe-

t'

' l nbsp;nbsp;nbsp;men proferre incepit,gennen fublime,redumqp edit. Eft quidem uniuerfa Hedera radice nume

U rofa,denfa,flexuofa,furculofa,cra(fa,nec minus alia,fed pra Cipue nigra; et inter Candidas quç A nbsp;nbsp;nbsp;afperrima,iramitiffiraaqhabet,Qtiamobrc eius amplexus ai bores omnes infeftat Omnes i nt quot;A necat,etcxiccat,ablato alimento . Graffaturbaecmaiorcminmodum.atq arboiefcu intantti, M nbsp;nbsp;nbsp;tit perfeipfam Hederae arbor fiat. Attamen ex maiori parte, femper fuper abud vit am degere A tolet,aiqutitadixerim, amplexicaulis eft, uti pro fuanatura, uelquiddam eiufmodi ibco g * tit Ham e graminibus radiculas affidue inter folia mitut, quibus arboribus , mut isq obi cpit.

^uaR de induftvia anaxuva exhibitum ,aiqsiiahumorem auJevens, exhauriensq^ avciaru.rn h interiusfuccidatur, nihdominus muereduraveq; poteft.Habet amp;nbsp;ahud difenmeu non medio-erein huftu.Nam a\ius dukis,ahus uebementer amarus, tam in tandida, quam in mora AViS aues mandunt,aUum nonattingunt.Hedevaitahabet.

C.De H E D E R RE temperamento ex

HG a\eno lib .7 .Simplicimn.

EDER A excontratqscompohtacftiacuVtaubus.Habetenimquiddam adRrin^edtiü lubfunùç,quàm uttenam amp;nbsp;Enoidam ede oftendimus .Habens enam nonnibd aerts^quam ta

-ocr page 10-

lo siMPi/ic îVM Pharma-

Ildarn cfTe uel guftus comprobat. Ncc derft fertiaraqueam namcj^fubfrantiain quandam tep' damobtinet,certe fi uiridisfit. SiquidcmdumarcfnqhæcpriixacxhaletneccHècftjmanctiJ quäeterrea eft,frigida,adftringenfcj!,amp; eaquæcalida amp;nbsp;acris.

Viridis ante, folijs eius in uigo dccoctis, ulcera grandia conglutinar, quæqj malignafunqq^fanitatem reducit ♦ Turnigne fadas exulcerauo^ nes/dcatrice includit.

Porro cumaceto décoda folia,licnohs profunt*

Flores autem quodammodo ualidiores funt,ut adieuorem redadi/u cerato ambuftis conueniant»

Prxtereafuccus medicamentum eft errhmon,hoceft, in nares fufum, capiti purgando idoneum,

Turn uetuftas aurium fluxioncs fanat, ^

Ad hæc ulcera uetera,tum in auribus,tum in naribus,

Porro fi acrior appareaqaut rofaceo,aut duld oleo mifeetur«

Lachryma eius lendes interimit»

Pilis nudat:uflt;çadeo calidç poteftatis,ut obfeure adurat. Eft enimuf^ lut aqueus quid^n liquor,ficut aliæ omnes lachrymæ, € Vires amp;nbsp;iuuamenta ex Diû^

H* fcoridçhb.2.

E D E R A omnis acris eft,8dadftringcns.

Neruos ten tat.Flos trium digitorum carptu, facit ad dyfentericosjn uino bis die pgtus.

À mbuftis cum cærato illinitur »

Recentia folia ex aceto co(fta,aut cruda eu pane detrita, liencs fanant»

Foliorum amp;1 corymborum fuccus, cum irino unguento,melle,autnit tro,naribus infunditur.

Et contra ueteres capitis dolores, caput eo cumaceto amp;nbsp;rofaceopti^ fundi utile eft»

Purulentisauribus,autdolentibus cum oleemedelur.

luuamcnta Nigrx»

Nigræ Hederæfuccus, aut epoti corymbicorpusinfirmanttmenttf’ q,' turbant largius fumpti.

Acini efnintp triti,calefaâ:ilt;^ in punico cortice,cum rofaceo,fiinftiUt“ tur a contraria aure,dolorem dentium mitiganu

Dénigrant capillum illiti corymbi.

Folia in uino décoda,illinuntur omnium ulcerum generi, etiamfitS' coethefint.

Vitia cutis in facie,amp; ambufta fanant,utiantcadiximus décoda»

Mouent menfes triti,amp; fubditi corymbi»

lidem poti poft purgationes fœminarum, drachmae pondère, tone' piendifpem adimunt»

Pediculus foliorum melle frrigatus,acuuluæinditus,menftruaamp;lp^f tus extrahit.

Inftillatus fuccus,putrida tædianarium,graueolcntiamlt;^emendaiA fanitati reftituit»

-ocr page 11-

corum t' o M v s Secundus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

LachryrrtiHederæ Pfilochrum eft, lUitu pédicules enecat..

Succusin aceco potus,contra phalange prodeft.

Ex BARBARI ^ORO

r Hederafrurices quidê uendicant,fcd arbora magnicudinécrcl^endo æquat. folia pri'iKÖ an ÇulüfajprocelTurotiindant. Mukacigna.HumirepirChamacciflbscdequa inloco. Celfa'vum triacapita.Candidü.Nigrum.EtHelïXjideft, Clauicula,fiuePampinusuocata,Candidïïak-iidfructu folo,aliud fruftu amp;folio Jd qd fruda folo candet, aut crairiufcul5,denfum, global tumejhabeteum, amp;nbsp;Corymbiasuocaf, Athenis ueroAcharniconirrlt;guü,autminorem aci-num,fparfioremcf racemü, amp;nbsp;Silenition appellant,Simili modo in nigra, cui amp;nbsp;fuæ quædam dilferentiæfunqfed minus perfpicuæ.Alicui erh fernen nigrum. Alij crocaceum, cuius coronis pocteutabant,folqs minus nigris:quâamp;Nyfiâ, amp;nbsp;Bacchicâ,etDionyfiâ uocabanr, maxâmis inter nigras corymbis.Altj duo genera fecerunt a colore acinorum,Erythranon,âL Chrylocar^ pon.HelixabHederadifl:atapelKfimodifcrimine.Primumfoliahuicangulata,concinna,cxt gua;Hederæ fimplicia,rotundioracp, Diftat amp;nbsp;longitudine intemodiorn, præcipue tarne fterili Ute’.quoniam fruAum non gignit.Quidâ hóe ætatis uitiû intelligunt,primoq; elfe Helicem, amp;. Hèderâfencelute fieri: qd quidc falfumeffeTheophraftas amp;nbsp;Plinius contendunt: eu quia foliS amp;nbsp;germen Helicis ab Hederæ êjlibet annofæ folio plurimû différât: turn quia plures dus diffie- • rentiænofcantur.Herbacea,feu uirens,quçnumerofitrimae{t. Altéra folio alto.Tertia ueiTico-lore,quçThracia uocatur.Herbaceç duplex genus.In uno tenuiora folia, digeftac^per ordinc, longiora denfioracg:iti altcro diuerfaomniain minus. In uerficolori quoi^alia folio crebriore, tenuiore,ordinato:in altéra incondito,nûc maiore,nunc minore, maculoloq:. In candido gne, ilia plus,alla minus funt Candida,Crefeit in longitudincm potilfim« Herbacea .Nuncreuertor adHederâ,Hederaubifemctefcere occæpit,germe fublimc,reAü(p agit,Radicenumerofa, con torta,dcnfa,cra(ra,lignofa,nec admodü profunda,pfertim nigra. Et candidarû quæcûcp afper-tima,imitiffimac^ eft, Hæc amp;nbsp;arbores amplexu amp;nbsp;fudu ftrâgulat,tanta craffîtudine, ut ipfa per fearborfiat,Signadus,foliamaxiaamp;latiirima,mâmas,hoccft,germinafubrigenria,qu3efunt C8Eterisinflexæ,Racemiftantesatefredi ,Radicofaamp;robufta,Huicmaxime^ni brachia. Poft (pfamNigræ-.fedpropriü Albæ,q5 inter media folia emittitbrachià,qbus arbores côplccft,amp; parietibus obrepit,Pluribus hæc locis fuccifa durât, atc^ uiuit. amp;nbsp;totidc initia radicis habet, qt g brachia,ob idfléxipedæ cognométo apud poctas,ln nigra amp;nbsp;alba alrjs dulcedo Acini : alijs tan taamaritudo,utaues nô 3tting5t,Eft Sd rigens Hedera,q fine adminiculo ftatfola oim generü, ob id uocata Ciffos a Theophrafto amp;nbsp;Plinio , quafi Columella in eo uocabulo ßgnificent, Sed fumma diuifio qfde autoribus, m marc,amp; foemina,cp altera foliü durius,pinguius, maius ha-beat,amp; floremad purpura accedentc:altera non habeat. V triep tn flos fylueftri rofæ fi mills , fed minor amp;nbsp;inidoneus.Quæ defcriptio uidet recétioribus quibufda non Hederæ, fed Ciftho cône niens,cui et fexus etflos f^lnici triiluitur,SedTheophraftü fequutus eft Plinius li.ftirpiS fexto, hxcipfa non deGiftho,fed décédera prodentc.HedcraTheophrafti ætatein Afia nafci nó po terat:nccinlndia,nifi móte iyiero,unde ortus eft Bacchus. Fruftra amp;nbsp;Harpalülaboraflc oimo do tradüt,ut fereret earn in Medis,lnimica arbor fatis oibusjcpulchracy ac muros rüpens.Ser» pentiu frigori gratiflima, Vfos in funes,amp; armameta nauiü Hedera ueteres, autc^eft Athenac-us,quâeRhodanopetebâc,utCanabim,Catonis experimentu, uolentifcire,aquain uinu ad-ditaGt,necnccutuafculü e materia huius faciat,uinü quod erit dilutum,transfluct, aquamanc bit.necerh continetuinuinquituas Hederaccum,Qùod poculi genus græci Cinybion,ab He- CifTybiön, quot;nbsp;dèrauidclicetappellant,cp^ pro quocücyligneo id accipitur,ln quo fignificatu amp;nbsp;CymbiQ, Si Cymbia. Cypellûquandocçfit. Alquetuftos calices Ciflybiaintelligunt,propterca(ÿ in Didymçi louis dedicationefoliîsheder.aceis.libare moris fuin'ct.Cymbiaucro,quæ anfis careant,oblonga, amp;nbsp;angufta,nauigri fpem prîÉbentia,Dc Hedera Cilicia, quæ tamé Hedera non eft, in Smilacc tracheaquarto uoluminc monftrabit, Ciflbn,hoc eft,Hederâpufionc Liberi partis fuifle Græcia • » confinxit,in nois fui fruticé conuerfum,dü minifter cü eo deo faliens,terræ allifus perijt, Athe-

Theophra.Ü^ bro.s.cap.ï, Pli.li.iö.ca.j

Iib,i4,cap.io»

Helix, Hedera*

1 nienfes Citron ipfum Bacchû uocant,Sf apud fc Achamis uico natâ Hedera primo uolunt, ut

i inqtPaufanias.SylucftrêHedera cerui phalangio pculfi mandât, amp;nbsp;libérant. Aelianus autor»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X M. V E -R G. C O M -M.

Numerantur aPlinio uigintiHederarû genera,folqs,corymbis,uitlculis,altituàinc,humi-litatec{!,amp; ufu diuerfa,omnia a Theophrafto diuerfis locis accepta, CopioGorq; ille generü nu» mcrusgt;quc in ore oim fuiffe quondâ uerifimile eft, occafioné ut nos credimus feriptorem hu ne exfetibentibus attulit,uc a principio ftatimHederarühiftoriætâ multis, tainq; diuerfis appel»

-ocr page 12-

Ji simpi^icivm Pharma/

C lation{bus,non uffa nominaretur planta, fed unius plura numerarentur genera.

ft Paulus AE G [ N E T A de H E D E R A.

Ci fibs ex contrarijs conftaypotcntij s. Stringit cn im, amp;: refH^^’dj, cum quada acrimoiÿa calcfacit,enentic aquofc pardeeps, uiridis tep Viridia ergo folia incoda uino,uulneraconglunnant.

Ambufta !gni,amp; Spleneticos luuant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^

Succus medicamentum efcVp^bld eft,quod naribus iniedum m^

perpurgac.

Turn inueteratas Aun’um fluxiones fanat.

Lach rymaeius longe acuriorJcndespenmitjS^pilisnudat.

lt;[ ApuIemsdeHedera» ^

Ad C A E C V L V M.

HerbæHederæbaccas,aut fcptem,autundecim con tritas, ex F tui fumptas, mire Calcules in uefica congregates frangerc ^exaafl^^ per urinam,certum eft.

• Ad CAPITIS dolorem.

Herba Hedera cum olcorofacco, 6^ fucco eius mixto uino, tempof^» uel frentem perfi'icaTgt;is,fcdat dolorem.

Ad s p L E N I s dolorem.

^ nbsp;nbsp;nbsp;Herba: Hederæ nigra: grana prime.i.fecundo ♦ jr.tertio .7. quarto*^ qi^nto.n.fex%.i3.fcpt!mo.i5,odauo.i7.nonoJ9.decimo.ii.in uinob'* buntur diurnis diebus; fi febricitat,in aqua calida,maximo auxilio IKRO' fis auxiliatur.

Ad phalangiorum M 0 R s V s.

Herba: Hederæ radicis fuccus bibatur.

Item uleeribus Hedera ex uino dccoda,utiliter imponitur.

Ad NARES graueolentjs. , Herba: Hederæ fuccus bene colatus in nares ipfunditur.

Ad A V R I V M uitia^amp;eisqui 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus audiunt.

Herba: Hederæ fuccus mundiffimus cum uino ftillatus medetur. Ne CAP v T a foledoleat.

Herbæ Hederæ folia molliftime tritain aceto, SCoIeo rofacco,adun^ fusomnem capitis dolorem fronti tUinuntur.

Ç De uarqs genenbus Hederæ, uide in Appendice plura »

-ocr page 13-

torum T o M v s Secundus. tj

lt;[ De P RE o N l A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

RHAPSODIA .11.

t[NomencIaturje.

GrXCC, yXvKutrltAHir . Traimvi«,

Laune, Pæonia. Cafta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Gcrraanice, B^üntgeblamp;tn. Peohienblûmi

lt;t^P AE o N i AE generibusex

I 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diofcor,lib.3.

JL AË 0 N i AE duogeneraCunt.MasfoUaluglandisHabet.InfœJ minauero Smyrni) more diuiduntur, Summo caule filiquas emittit uelu ti græcas nuces. In quibus mium debifcunt,muha granula rubra, acinis punicorûfimüiainueniunSr,ÔCin medio nigra,quincp,autfex,purpur* ea.Radix maris tenuis,digicaUcraffitudine, ÔC palmilongitudine, guftu adftrihgens.alba.Fcemin^radicibus ceu glandes cirdter feptem,aut odo inhérent,ut in Hiftularegia.

l VctuftiffîmainucntuPæonia eft.nomenCp autons^retinct, quant qui Eademfere

jl cusmartiusuideat,tuendeinoculosimpetumfaciat,

\ menfesdetex melicrato anay’gdali pota quantitatc.Sane tundere earn né*

\ edam quiddäadftrielorvum obtinct,tn neutre proueuientes Buxiones fi^

1 Here poreft.Caeterum earn nunc in aufterorum uinorum quopiam deco»

\ eiarapotarecouuenit.Lftporto omniuoeireficcatoria.EapropterHaueX Experiments » \ ddperaucrim,eam ex collo puetisfufpenfam,merito comidalcramorbn contramor-\ bnare.liquidem nidi pnellum quandoq^oCto tousmenfibus,rnotbo co- ^^™ comma 1 raidaliHbermacpoftea fotte fottuna, cum quod a collo fufpeufumetat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

1 deelddfet.pronuns denno counnlfione cotteptum , tutfusep fufpeulo in \ locum Ulins allo,inculpate poftea egifte .Porto uifum eft milai ,fatins effe, 1 ruriumid collo detralaete ,cettioris cxpetieutilt;^gYatiaAdcumfectftem, ac \ puer iternm effet connuff ns ,magnam recentis tadicis pattern ex collo ci^ 1 os lulpendimustac dein ceps pvorfum fanus effeetus eft puer, nee poftea

\ wuuuffus eft ALvdonabde ttacpcrat,aut partcsquafflda radteededven-

-ocr page 14-

t« s i M P c i c i v M Pharma/ C tes ,acdc!rfficperinfpiradonem attraclas,afFcdosita locos curare,ant^^ rem a radice aHidue mutan' 8ó akerari ♦ Nam hoc pado fuccus cyrena'^ columellam phiegmoneaffedum iuuat,etmelanthium fndumjpalai”^ tarrhos, et coryzas deficcat^i ejuis id in calidum Iinteum rarum duec^ calorem cx^o per mfpiradonein nares attrahat. Quin eriamfi^^ pluribus Iineis,amp; maxime marinae purpura?, collo uiperæiniedis,*!!’^'’'’ peram prçfoces,eacp poftea cuiufpiam collo ob^cias, mirificeprofr^J turn pari ft hm ijs, turn omnibus ijs qu^in collo expullulant » Sane o^^ bus,priuatim aliquando forte conferibam. AtnurtcPæoniæcognoilt;^j dum ternperamenth eft,turn exiccatoriij,tum fubtiliuefle partium,lia** tarnen infigniter calidum,fed autfymmetrum,autpauxillo Cahits-

VIRES amp;Iuuament2#^ Diofcor»

Foeminis a partu non purgatis,ficca radix datur. Giet menfes nucis græcg magnitudinepota^ Sicuentris doloribus cum uino auxiliatur.

Valet contra regium morbum,amp;rcnum acueficæ dolores» Décoda iti uino,aluurn fiftit,

R-ubra grana r^benteis menfes fiftut, decern, ucl duodeeïm poö^^ no aufeero amp;nbsp;nigro ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

0 Grana nigra auxiliantur fuppreffionibus no(fturnis,uuIuæfW'^^ tionibus,amp;matricis doloribus,quindecim numero pota,in aqua»* ’ autuino».*

* Nafciturinaltiflimismontibusamp;promontorijs»

Ex A P V L E I o ad Sciaticos»

Pæoniæ herbç radicis partem alligabis ei qui patitur,amp; circum^*'’s res eft faluberrima»

Ad L V N A T I C 0 s»

Herba Paonia,fi lunatico iacentiimpofitafuerignunep eihoc»^“ cidet» ’

EX M. VERG. C*O M M.

Vnum Pæom'ægenus cantü tradiditTheophraftus libro.g.depIancarumhißoriSi^ft co,nifi ÿdinio qfdem iicrbis redditum cHet, quod ab co traditur,non diccremus .■‘‘^^‘'^^ modieft. «XX« ruKtita amt^'iTrijme tyè Tróf/wJu . óquot;yo ni» 7r«(«»i«» éi ^1 y'Kviivfi^«f *‘^^^ . ’f kiKivsvaiv oƒü^^uv ,'t«ï ƒ«ƒ 5Ju{ƒ«r , xÿ^ 'iipilt Tiyvró Ajgt;vtitv\ó.Tjfs tJ f^ K«ƒ^ro» «7r(X{).ft)ii, w»^*’*'’' J; ««XaioTit.Quorumfenfusfit. UtPlinius etiamreddidit (ucrum adrjciunturhîec,amp;C’^*‘’ÿ quo ) Quemadmodum Pæoniam,quam Glycyfidem uocanc,nodu effodi wbenUfl ^^ ara fi per diemfodiatur,uideatc^picusauis, qui fernen legit oculis,periclitatur. Vidif’^^^ renafcentemep aliquotannis utraraque Pæoniam obferuauimus : amp;exiis,quashabeb3'’ ^ bæpræcipuas amp;nbsp;certiora? notas,foliafcilicet,cauks,folliculos,amp;infolliculisfcraiMi’‘“ ptoris huius hifioiiæaptius refpondere uifumeft.

^ Sequens herba potiusStellaria,quam Caprifoliumeft».

-ocr page 15-

-ocr page 16-

tö siMPDicivM Pharma^

C nbsp;nbsp;nbsp;CD E CAP RIFOtiO,

uel Matrifylua.Teutonice

® fyfis^’lött/OÖer Waltmey |lf r*

R^HAPSODIA ar.

Oculuslud-dus. Liciumfitex Caprifolio,

Splenana, Lincalis.

Materfylua»

NomcnclatU rxCaprifolij,

C Materfylua quid fit ex (èntentia fchofiaftæ

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lummis maioris,

APRIFOLIVM SECVNDVM N I 0 0 um,efl: Materfylua, Materfylua autem apud Diofcoridfi”

7r£^lt;xAvAlt;£t/0p.ExfoIijsipfi'usapudquofdafitLicium.Eteftherba4^S‘ xta hortos inuenitur:etilla eft^quam ruftici uocant Cezolo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. !

Et rurfum ♦ Materfylua fecundu CompoLtorem eft Oculus b^ ’. feu Caprifolium, amp;nbsp;de hoe apud quofdam utLicfum : fedillud bi^*“ eft debile, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i

Hçcherba apud nos fuxta hortos inuenitur :cuius foliafuntapu^^ fubalbida ab unolatere,abalio latereuiridia,fibiadhçrentia, Sóie*^ uenda fuperelias plan tas,ut eft no turn. Et eft quam Diofeor, Peri^F’* non uocat,amp;noftri uulgariter Cezoli,

_ - C Sent?ntia PANDECTARiifuccinens priori» jy^Aterfylua grçce o-tt A« v/op,uel Splenaria, uel Linealis, uel Pof^r, nos, Herba eft cuius foliafunt ex altero laterûfubalbida,et ex abero^, dia, adhiwens, amp;nbsp;aduolensfefepibus. Cuius frudusfuntrrtagn*^^ ^^^ lt;?ubebarum,in principio uirides,amp; cum maturuefinteitrini coloris» , dentes ad rubedinem, pofiti ordinarie, et conclulî in duobus folijsû'” coniundis,exiftentibusincapitibusftipitumiuxtaeum,

lt;M ATERSYDVA nomenuulgaremulris» d

Videtur commune atc^ uulgarc nomen mulds herbis,uocabulum Materfylu3.Siq®‘' ,(( l Ste[larishcrba:quara in primo Tomo fecimus Hepatariæ terriam fpeciemîni faHof Æ,^ hoc nominc,fortairc,quia uelut mater omnibus alrjs herbis emineat atcj praepoUcat» V* fraHicronymidefcriptionemindidione,1EÜAltmfJgt;fîtr. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lt;[Genuinadefcriptio P^lt;Iymeni

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exDiofcoridelib.gt;î, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

Splenion, alq Epetirin, alq Axinam maiorem,nonnulliCieniabi^j Myrcinen, alp Calycanthemon, Magi Polion Veneris, Aegyptfl con,RomaniVolucrum mains, Aphri Lanath appellant,

lixiv,

Simplex fruticat, exinteruallisparua folia habens, ipfutnawp^^. tia,fubcandida,hederacea. Inter folia furculi exeunt, in quibusba^ ' deræfimiIes,Flosfabæ,candidus, aliquantum rotiindus,amp;-H^'^jquot;',j hum procumbens, Semen durum, amp;nbsp;quod difficile euelIatur.R^“’ ^i tunda,crafra.Nalciturin aruis aefepibus, conuoluensfeadminiu***^* pteraffidentibus,

lt;[D B PERICLYMENI temperas’

-ocr page 17-

corum T Q M. v s Secundus. • nbsp;nbsp;nbsp;17

Pmento ex libro.S.Galeni.

Ericlymeni utilis cfi turn fruélLis,tum folia * adco uchcmenterintercfdentis paritcr S' exeat- ^^ facientis facultatis ; ut fi plufculum bibanrur, urinam fanguinolentam efticianc,principio qui-demurinam dumtaxat mouentia ■. porro fons cum oleo illita,excalfaciunt. luuant amp;nbsp;lienofos difficultcr fpirantes. Competens potionis menfura eft drachma unibs Cum uino . Porro defic-cat quoef fernen. Et quidam aiunt, fi copiofius bibatur, fterilitatem biben tibus afïerre.Sed amp;nbsp;funt qui certura dierum numerum,ad talem potionem præfiniant,ut Diofeor.qui feptem et tri ginta cos cradi refert, Hic etiam urinam cruentam reddi a fexto die memorat,

V 1 R E s eiusSd luuamentaex

Diofcor. L I B R 0,^,

Semeneiuspoftquam ematuruit, collcctum, amp;nbsp;in umbra (iccatum » drachma: pondéré datur^auino quadragenis diebus, ut lienê ab Cum at» ac moleftiam difcutiat.

Sed urinam ciet,ftatim a fexto die cruentam.

Orthopnoc3e,2lt; Cmgultui prodeft.

Partum accélérât.

PoliafunteiCdem uiribus prédit a. Quæ tricenis Cept^is diebus epos ta.fterilitatêfacere produntur.

i Perunctiscx oleo febnum rigor es abigunt. •

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExPBïNio Iibro.i7.cap.il.

1 Peridymenosfruticat Sé ipfa, ex interuallo duo foliababens» Cubcan- ß

^}| dida,mollia. In cacumine autem fernen inter folia durum ,^ quod diffb eile euellatur .Nafcitur in aruis ac fepibus,conuoluenS fe adminicuUs^ui bufeunque.Semen eius in umbra ficcatum tunditur, 8lt; in paftillos digo

A nbsp;nbsp;cimo ftatim die. V rinam cient 8C folia decoéta,quæ amp;nbsp;ortbopnoicis pro

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;CDeÿlo VODVCRIO.

\ nbsp;nbsp;^St etiamnum aliud V olucrium ,quod Groei xXvgtvov uocant'. SC uidet A nbsp;nbsp;dfeLilium conuallium,teutonice iiUeyblvimUn j proximo fupra »ipictum, Lilium con

' A nbsp;nbsp;quod quid reuera apud Diofcoridem effet, prioriT omo ingenue confef* “’Hi'*“^»

* \ nbsp;nbsp;ft fumus nos ignorare .D eCcriptio eft apudDiofeo .lib. st.iunCta ei, quant

* \ nbsp;nbsp;nunc traetauimusPericlymeuo: quam poterunt inibi, qui noftris ratios

-ocr page 18-

15

eS. i M P I- ï’ c Î. v 'M Phâ^j«^^


-ocr page 19-

ovum T OMV s Secundus» ^ i^



-ocr page 20-

XO

^ i M p -1gt; i c i V M Pharma?

lt;[DePVLlCARIlS»

Rhapfodia .ir»

VDICAR-IAE norwen.nefcioquamrede indifumfitherbis

Pitlicarixano iiyiiix.

mas libuit collocare, donee cerrius alfquid addifcamus.Habcbis infra^ in Commentarrjs lacobi de Manlus nonnihil de Pulicarijs»

Ex D I O S C,


I B» ,111»


De Conyza magna,

Conyza magna ab ahquibus Cyhozematins,ahis Danais, airjsT^ra* chion,aliquibusPhycos,alqsIchis,alqs Dinq^mos, MagisBrephodo' nos,quibufdam Anubias,nonnullis Hedemias, Aegyptqs Creri,Roni3 nis Militaris,aut Deliarium, aut Febrifuga, alqs Fragmofa nuncupate’’’

BAR BARI CO ROEL.

Cunilaginis genera»

Conyza quæa noftris Cunilago dicit,5if Plitu'o Cunilaquandocf libro decimo,amp;aTh«lt;’' lt;ïoroPulicaris,quia^ulicesnccat. Folio coronat, amp;” maiortSf minor appellata. Maior aiö® eflemafcula,folioaipero,pingiiiorc.^ minorib,amp;' imbricato,torüfiorecaiil(;,magifgt;-flaw^ » radice lignofa:quæa quibufdam ut herba quoq; ipfa, Libanons dicitur, aurore Plinio. M’quot;!' pulo dus abicAo,or!mcs cRam a tota domo blatrç conueniuntad cam. Vtrüq; genus fero'^quot;' ut quod poft ardui n germcn,florcmq:mittat.ln fuma,Cunilaginis appcllationc,quatii^i’^fquot; bæueniunt;mafcula,à^fcrmina.Etquæ tertio loco poniffœdiflimi interomnesedoris.Q''’'' tareddiePlinius.-quaappellatfanua,Serpillofimilc,e Cunilaginemôrànafadâ.EftS^Hquot;'^ iusfpecies Hippie, ut dieet paulo poft.Cunilago dienet ipfumLiguftieü ab aIiqbus,W wl ' At^unilj tria 1 unt gna fitte nomina.Capitata et noftratc,quf Saturera fit,uocamus.Gabquot;, am,quæOriganü,Heraclcoticü:BubuIâ,quf quéadmodüa Grçcis dicat,aliudnócópwr Plinius ^ Origano accipe multis locis uidef, in qua fignificatióc uocabulo eo et nos ußfu®'“'

De CONYZA PARVA.

Conyzæ duo genera.Quæ parLiauocatur,odorepræ(tantiorcft.'^ for uero fruticealnor,8d folrjs lanoribus, graui odore. Vtriufe^ W'^^,^ huaefimnia,hirfuca,pinguia. Inmaiorecaulisbinum cubitorumaluW®' neattollitur.ln minorepedem æquat. Flos{q^Iidift,Iutei,autfub*“^' j loris. Qilin in pappû abit. Radices fuperuacu^^SufFitu, fubftratult;^fi^ tex animalia fugat.Culices abigit,Só pulices necat, Folia conuenicnitf'' linunturTerpentium plagis,6lt; tuberculis, ac uulneribus. Flos eufflU”’® ad menfes partufe^ eqeiendos bibitur. kern contra urinæ ftinicidia,2*^ quatum morbum,amp;^ tormina.Comiciales potus ex aceto adiuuat.Def“^ Ótum in defeffionibus medet uuluacmalis.lmpofitusfuccusabortuhüt' Ex oleo cfFicaciter rigoribus oblinitur. Capitis dolores tenuis iHitafan’’'

BA R BARI CO ROL L.

Conyza mirioreademfoemina, HippoeratiCunilago temper mollisuocarur.Foliah'quot;quot;’ trita,mellisodoremhabcnt,digitistadu cohærentibus. Hane Diofcoridcs Libanotide^^P peliat,cumPliniusmafculamitanominet.Pilofioraminori folia amp;nbsp;rami; qui ÄacuIeatiW*' Flos fqualidior,odoreacriore,qui tarnen grauior fit mafculæ.

De Altera Conyza.

Eft amp;rtertium Conyza?genus, quod aliqui Paruam, alq panion,®1 Libanotidem. Magi Cronon uocant.Caulecrafliore, acmolliore. F''‘' quam Paruæmaiufculis,minimepinguis,amp;maioremin^r, multogr^“'

-ocr page 21-

corum. T O 5\ V S Secunlt;ïus.

2lt;

onsoJorLSamp;iniucundioriSjfedincfficacior.Prouenitlocisnoiiriguis« ' A

HB AR B A R l c O R O [ppocratcsCunilaginem,fiueConyzam praeterfJ|aradi(ftas,aliamd^cribtr.Aptocrifpo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. hmilcmin maritimisjabuloftfq; nafcentem,OQQris teterrimi, amp;nbsp;ma:Ämc faftidiendi. quarn cu melle atcf uino foeminarum locis ,qu3cfoctum non recipiantjadmoueri praecipit, libro de mu-licbnbuscauGsfecundo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

E X IW. V E R G. C O IW M.

V,0nRmdit,mifcetq Plinius pluribuslocis cumOrigano Conyzam .Nee facile efteodem nomine duas diuerfafcK plantas ab co fçpius appellatas,in hiftoriç medicinçuc gratiam amp;nbsp;ulum feccrnerc.Longiorfucrim, fi omniaquæ tam muftislocis deConyza ,Cunilagine, «GuniU abeodiaafunt,cóaceruarehoclococogitcm.Superuacaneüidcttamfiterit,quonia lignanda non multo poft amp;nbsp;repetenda nobis omnia,aut plura faftem ex illis erunt. Aliud itaq prtus age -mus,amp;uinowerintümnes,noneffeConyzamOriganoeandcm,ncc^ediuerfo utnufqï pro-prias numerabimus notas’.ut proj^fitis bis, quæ a Plinio mifeentur ^^'^“^® pateant. ’^^'P^quot; mus autem ab Origano, quam bic ait folium Hyffopo Grnil^abere,umbe am no com » ; nbsp;nbsp;nbsp;Herum diuifam,amp; in (ummis uirgis fernen. Et quod ad alia Origani genera per ne _ nbsp;nbsp;„ randidioribus folios,fed magis Hyffopo fimilibus effetfeminc uero V nbsp;nbsp;Sgreftem Origanum dicunt,folia priori Origano fimiftababe^;uirgasdodrantalcs,tnquibus I nbsp;nbsp;Anethimodourabellaefint,amp;candidiflores.Etb3eomniumOriganorummbocfcrtptore -t»funt.Conyzxuero,quaspauloanrediximusfolium oleaginum,nonf^ffopi,bnfutum, , nbsp;nbsp;pmgueq^caulesbtcubiralestftorcslurei,fragiles,fubamari,amp;qunnpupposeuolenr.(i«^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nibtlbiberOrtganusaliqua.Pliniusautemlib..9.cap.7.autoreberbarto Crateia,Uguftcum ' 1 pnmofeuPan:cesCunftambubulamuocarirradiv.caeterosbanc CÄnyzam graece appe lare battus* A nbsp;nbsp;amp;nbsp;ab eodem Cunilaginem dici. Idem non multo poft uoluminc.io.cap.u, Cunilx praeter fat -'4 nbsp;nbsp;uamplura(untinmedtcinagenera.QuaeBubulaappellatur,femenPulegqbabef.utileaduul-

4 nbsp;nbsp;neracommanducatü,impofitumcv,urquinropoftdiefouarur.Contraferpenresquojtnui-

, 1 nbsp;nbsp;nobibitur, ac tritum plagis imponitur. V ulnera ab bis fafta confricantur. Vt«^ reftud nes cu , 1 nbsp;nbsp;ferpeniibuspugnatur3e,bacfemuniunt.HicipfePliniusfeqtmnticapiicetiam nbsp;nbsp;• 4 ntlaappellataanoftris,agr3ecisOriganumHeraclcoticum.Totocç roccapite _ ’ nbsp;„ ..

4 nbsp;nbsp;tiplexCunilaabeotraaatur:manifeftecpConYzabæcCunilaenomtnecenfetur,cua,rPulices

etiamconiritæcumaquafparfænecant.Quodpriuatimi^onyzananet. rorcramrx lt;.,Madan,au.mS)gta»tousr.n,f«»h»cfun,.N«noh.saln.4n.odopropor„um,n lt;,

nvaamomnem PliniumefeCuniVæ nomine in utraeç paffim un. Omittimus quod pnmum livrait,U^SÄPaScesGunftam a quibufdam^ci.FaVfum emm nonmuVro poft effeid ipfeteftL,QtmdautcmVib.to.cap.„.abeodicitur,Cunilæpræterfariuamplurafunrgene-ta.amp;c.adoäanum mani^fteper Aer;præferrimque, quod de reftudmibus cum ferpenrtbus pugnaturis eo Voco rradirur.ÜPl^dio credimus in naturaVibus cauffis dtemn. « A^ x^x-x ç«. 7.3^ * eif X« ~^ VW Vgt;«« ^Ä , q«od amp;nbsp;fi idem petrus non fittandem ramen ranonem baber.oixdeindeftarimabbocVocodefcriptaabeodemfunt.Eftamp;aVtaCuniVa^oftrisap-

i nbsp;nbsp;pe\iataJgræcisOriganumHeracVeûticum,adOriganuRmi\irerpertinens.CumcÆVuraCu-

J,

\ nt\ægenera{eciffer,uniexbis omniaConyzæbuiustribuit .Tam^uagus m boe CuniVae no-\ mine,incernifqeft,utnibiVnosexdccreiiseius certumafferre audeamus .(^odautemconp-\ nbsp;nbsp;omus,buiui'modi eft. Origanum graeci uocant notam ornnibus berbam. amp;nbsp;ut fit in gentibus, i \ putbus femper amp;nbsp;ubique non fucrunt eadem rerum nomina, candem ConiVam uocaucrunt » \ nbsp;nbsp;ïefttfqbicipftinOriganisJedmuVrocertiusinTberiacisfuis Nicander dicens, xoyxv « « i*«-

' \ nbsp;nbsp;»w«Ttsïilxrtnv TW(vbx» , B» Tl y^ xfAxilo» ’cy'.yKvov tt^çiUïn .Quorum fenVuseft .Et coreborum

quorum duorum fcriptorum,utuideiur,ccrtiorc Ric confirmari potcrat .Pro ^mpertoeç e , ConAamanciquisgrxcisOriganumïurffe.PotuitcijPViniuseorumautoritäre Origanum o-nAamuocare.Netcimus tamen,anCunüam,qux 6 ia tints eft qua gratis Conyza, mt cen Ronens ab co non debucrat, Sufpicamurc^ nos, quod eft minimumintcr duas has uoces i crimen (una GquidemViterauariant i cauffamPUnio dediffe, ur diuertas plantas eiut^tn OuniV« nomine totiens mifcerev.cum ramen Origani grçca uox,Coni\a per,o,Vatina uero Gonyzç^mo àobæc ilii refpondeat, per, u , feribendafit An græca iVVauoce certa omnia funt. m Vanna Vaci-Veeftratiocinati, Gundam,buemaVis CuniVaginem appeWateConYxambanc, aut ininmuena VuiKe.Bftenim non PVinio tantum ,ucrumCoVumeVV3c ^aVi^fc^fcriptoribustrcquensbaec uox,

'^ nbsp;nbsp;VAintuiquepriuarini^r^covum GonyzaGundana manitefte appeWauir Vibro decimo,capitc,w»

-ocr page 22-

M. Pharma:


2Z • S 1 M. P , Ó I C I


Cunila, Conila.

G cuinak.NonpotcftpetJssuellipolypus. Idem.CunilaadmO'a,abodorepronnu3 réfilit-^^' ceptiimidabAriftotcleeftlibroquintodehiftoriaanimaliumhisueibisidciTidocentc. , Xjii oin Trt’KvTnJtiir öv Tu f^/J irf!ifi^XiivT«i ast ixh cnrsmxtllmxi ^iiW' ^t^iviii tiTroTi/jLic^oi i'^“'^''‘'^ Mw^ai Tr^onAyi'.n alt;r çks-iv'iviuf 'oir(f^«ivlt;n^fii cdfiStny, Qiiod ab hoefcriptore relicluni, alcerius ï^j toriraccamp;cefttmonioadd^eplacuic. Er utmemftiirentlegcntes, non poiTc Conyzam!«lt;ƒ'' mi ^grauiHimiodoris herbam, cum Origanis mifeerüneeß fi diuerfarum gentium uo«''“^' tuito œneurfu eundem fonum reddant, ideo eandem in illis rerum efre fignih'cationcro • b“’ enimin grxcisamp;lacinismuka huiufeemodi : fuum ramen in fua genre intelledum omn^s®' bent. Dicimus id,quoniâ ß latinis Cunila eft quae græefs Conyza, non debuerat uiciniw« quot;^ minis ad Onganum,quæ Conila græcis eft,transferri,amp; cum ilia mifeeri.Nee dicimus,ƒ ^‘’’^ pcfto habere,latinam Cunilam græcam Conyaam efle, Verûillud teftamur, ex quota®® tis eauoxinufueft,in earn partem propenfiores efle, amp;nbsp;per, u,in principio/cribenda®!^'''® admodum cum Origanûoftendereuolemus,per,o,ilUm Cunila,hancConiladiccntes.r:* cariam fimpliciterin Ariftotele quo diximus loco Conyzam uertit Theodorus Gazait“® cuentuillihocnomine,quia.f.pulices enecettalioquininnoBiincnullaeftpulicum f®“® bis Conyzam hancmagisplacuituocare'.ucquartouoluminc defcriptam, amp;Pfyllioi'®PP^'ÿ tarnherbam,certiusexgræconomine Pulicariamappellemus../-uxx«enimgræcis pulest '^ .^Ax/oï herba a pulicibus uocaf,qj infedis his fimilis femina habetparua, nigra, amp;nbsp;rota pu® figura.Erit ob cam cauflam duplexin hocopere nobis Pulicaria,akera præcedenteCony-f mine fignata, akera ßmpliciccr a pulicibus nominaca. Quemadmodum tunc etiam utt ^^ nobis dicetur,Habet Conyza hæc Pulicaris, quo in græcis modo leguntur, numerofas^PP^j Iatio,ncs,fercq! ornfts incerras : ideoq; non cradandas a nobis, præterc^ DinofmonH®^ p.^ agrauicateodorisillifadaeft.'iS^ Piiram,quæpix græcis eft,aglutinofolentoredidam:9“^j nius ßgnificauitdicens. quot;Sri ta mellis odorc habet digitis tadu dus cohærentibus.Triacs®' Diofcor.numcrat,maiorcm,minoremq:,iSiftertiam inter utraneß mediamrcralfiorernoll' ^^^ caulc; folqsmaioribusminore,minonbusucromaiorc. Theophraftusalijs irom®®® , genera tantum Conyzæ facit.fi.de plantarum hiftoria uolumine,his uerbis. Conyza® -Jj^ nera,mas akeræfocminaaltera.Differentias inter fehabcnt,qucmadmodumamp;aliaHU^lj^ uiduntur.Fccimna tenuiore folio, amp;nbsp;conftridiore eft, in uniuerfumque minor. Mas ’quot;ƒ r m, cftiriorecaule,ramofior,5lt; folium maius,pinguiufcp habet, amp;præterhocfloremmagis'P ju D dentem.Semen fert utraq;. In uniuerfum^ fero germinat amp;nbsp;floret. Nee nifi circa, aut|^ rum. Grauis mafculæ odor,fccminæacrior. Quam ob cauflam contra uencnatautui^ a Theophraftodidafîcfchabcnt.Quæcommcntationibus his noftrisplaçaitau®^ ’ ut duorum feriptorum concors eademtç hiftoria Conyzæ cognofeeretur t»» ƒ qfdem uerbis, nec^codem modo ab u troep omnia dida fucrint. InDrokoji®* autemquodadfloriscolorem pertinet,qui duplex in communi græcorii kdiotTelcgitur,MitX(nv a i-ximfity luteus amp;fubrulFus,muratum a no-

bis ciefecundamep illam uoeê iTrixif^ ov,^od eft ^ubama-rumfecimus,luteum d fubrufFum,a^^fos colores maleconiungiamp;lmifeerifentientes : mox mo-nentibus uctuftilTimis græcis amp;nbsp;lati-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niscodicibus,inquibusama-. rura adhuc manifefte kgitur»

-ocr page 23-

-ocr page 24-

-ocr page 25-

corum T o A v s Secundus. ' • a?

lt;[De F OE N i c v D o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ A

RHAPSODIA jni.

CNomendaufræ. i

Græcæ MÄpocTpov» ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Latinç Maratrum,Foeniculum.

Germanice, ^end^eU

OENICVLV M quafiuulgonotiflimuni a Diofco. non pingit.

CDe Fceniculiteniperamento exGaleni b i B. vii.

Fœnîculum tam ualcntcr excalfacit, ut ex tertio ordine excalfacienrium eenferi promerea-tur ; deficcatuero nÖ æque.Sed ipfum quifpiara in hoc primi effeordinis pofuerit, Proinde lac procréât', quodfiadmodumdefi^aret, non.fane efficeret. Suftufis eadem rarioneauxiliatur.

V rinas, menfekj? ciet.Porro eft amp;nbsp;aliudFœniculum,quod prç magnitudine Hippomaratrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

nuncupanf. cuius radixacfernen amplius quam domeftici deficcandi uim obtinet. Quocirca untrem quoefeo nomine fiftereuidetur.Neefane manifefta illis ineffe uidetur aftrictio. Huius tion radix modo,fedamp; fernen Cachryifimile eft' potefteÿ amp;nbsp;calculos franger e,amp;æruginofos ia Iiare,menfescç amp;nbsp;urinas mouere'.non tarnen lac congerere ficut illud fuperius. Aliud eft Hippo maratrum, cuius fernen rotundum eft Si acrc,Gmile femini Coriandri, f aculeate quidem Hip-pümaratrofimile,feddebilius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Ex P A V b o libro.7 »

uspaT^ov 0tpg«ïvu (^ KKT« 'tIu) Tpi'riuj T^|fY.8ic.id eft,N\aratru calefacitiW tertio ordine^deficcatue.-toqualun primo, Quapropter lac gignit,amp; oculorumfuffufionibus auxiliatur»

V ires Foeniculi ex D l O S C O R.lib.3.

Pccniculum^iberba edatur,autfernen cum pufanabibatur,mammas B

i lade replet ♦ Comæ deeoem, in renum doloribus fubditû pToficit,qu^3gt;

1 nbsp;nbsp;pe quodurinam excitet. Contra ferpentium iCtus in uino conuementer

1 bibitur. Menfes cietAn febribus naufeam Ôé ftomaebi feruorem ,ex aqua

1 bigidapotum fedat. Contritæ radices, amp;nbsp;cum meUe illitæ,morfibus ca^

1 num medent » Succus caule 8^ folqs exprimitur, amp;nbsp;in foleficcatus in mei

1 dicamcntaadtjcitur.quçad excitandam oculorum aciem commode terni

1 perantur.Extrabitur etiam femine uiridi,ramulisq? amp;nbsp;radicibus prima

1 germinatione incifis*. In^eriafuccum reddit gummifimilem . Caulem

1 nbsp;medium dumberba floret ruftici demetunt,igvaiCp admouent,quo facibs

1 us ui calons exudans gummi remittat ♦ Quod eflicacius fucco ^ad me?

1 nbsp;dicamenta oculorum.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeHippomaratro.

1 nbsp;nbsp;' Hipporaaratriraàixmçnfesimpofitaciet,potaqi;ftranguri3emcdctur.

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ventremftftiqradice,autfeminepoto.Contraferpentiummorfus auxiliatur .Calculos

\ comminuit. Regiummorbumexpurgat, Ladis abundantiamfacit. Decoctumfoliorum

l hauftum,îoeminasapartupurgat.

1 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeaboHÎPPOIAARATRO

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TraditaliudHippomaratrigenus,longo ,exiliamp;anguftofolio,femineCoriandri,rotun-1 üü,acti,ciodorato,Èxcalfacicdl naturahabet,ciuiribusFocniculo refpodet, Adoiainflrmius,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exlib.Galenide£acultatibus

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alimentorumtecundo.

\ Suanonnun^fponteFccniculurnprouenit,ceu amp;nbsp;Anetbum .Seritur amp;nbsp;inbortis .In con-\ ^mentis affiduus Anctbiufus,Foeniculi uero amp;nbsp;inobfonqs . Apudnos enim boe reponunt 1 nbsp;nbsp;non fetus acPyrctbrum,acT etebintbum condientes ,utin totum annum ufui finquemadmo

\ nbsp;nbsp;dura 8i cepas,Si talpas ,amp; aliabuiuftuodi quaedam in folo accto,abain oxbalmc iferuantes.

-ocr page 26-

zó «SI


M P L ICI v M Pbartna^


CDe s E RS

P I L L O» •

R H A P S Of DIA, V,

lt;[ Nomenclature*,

G R AE C E, t^7riXK®'t TroAioift

LATINE»

ScrpiIIum»

GERMANIC E»

ÖSuenbcl, Ï^ycnlm. 45uiierFó(.

ÏPil^e 2gt;^f)^.

• Pnierfrawc be»|ïra; i(5üiKrferamp;,

eDegeneribus ser

p i L L i ex Diofcor.L i

B R o. Iir,

VORVM GENERVM EST, HORTENS'' urn adore Sampfuchum imitatur.atcç in coronas addi folet.Cui a ferpendono'®^ inditum eßtquoniam fi qua eius particula terrain attingat,inibi radices dennn“' lia amp;nbsp;ramulos Origani habet, fed candidiorcs . In macerijs rnulto proccrius afTurgit. Sy'^^ j^ ^yg’s appellatum,non ferpit,fed in ahitudinem iticrefcir,ramulos çdens tenues, furculof®®; ins refertos longioribus quam Rutæ, amp;quot;nbsp;durioribus,anguftis. Flores iucundeoknt, guto®®’ cres.Radicis nullus ufus.Nafeiturin petris fatiuo efficacius, atcjmagisexcalfacienSjamp;sd®^' ' dendi ufumaptius,

ScrpiHi explicatio per M.Vergilium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Serpillum nouerunt,quxurbes amp;agros incoIuntgentes'omnes.Pauci tarnen fylut®^.

tiuodifccrneredidicerunt;ram paratuubiq^fatiuum eh, humanaoperaafylueftriamp;horrw' f illius afpcdu,ad mitiorem amp;■ fpeciofiorem habitü tranflatum.Quo uno habitUjamp;raniuW^^^ in firmitate, alylucftri differt. Fitenim in fatiuo Serpillo, quodin urbanis amp;nbsp;ekgantioriä®' hominibus, ut per fe rigenribus ramis ka re nequcat, fed hortorum delitqs, amp;nbsp;nimiahum® copia uirearquidem fpcciofius,infirmius tarnen perterram ferpat. Quafortunainurbibus^ mnia fere funt, quæcomparata agro fanitatis, uirium, patienriæ, aliortitjgqt uitaelaborui”) munerum minus habere ubicunqîdcprehcnduntur.NecjHerpillumaGræciSjàexeoSfrp“

-ocr page 27-

œrütTi -T o - M v s Secundus, • nbsp;nbsp;nbsp;27

lum alatinis didum eft,quod per terra fimpbeiter ferpit,quæ fanui noftra aetatefortuna eft, fed -q),utTheophraftus aft lib,6,de plantarum hiftorta, proprium quoddam eft ramuloru SerpiUi “ increments,Priuatim cnimpoftuntinquantamuolucrltaliquislongiciidinem trahi, adicdo il lis pedamento aliquo : aut ft propt fepes plantetur ; Ât ex altiore loco aliquo deorfum dimit- ^ tatur.Sic eniminlongS protrahuntur: amp;nbsp;aWhac plant» in ramulinpius natura, cpinlongü Ser pillumlatini amp;nbsp;graeci olus hoe neminauerunt, Sylueftris Contra illius quod Zygida hic ait uo-cari,nullaeftnominis eiusinuentanobis ratio.Nifi forte a trutina,quaragrçci Zygon uocanr, reditudinec^ eiusadreAitudincmramulorüinfylucftri SerpiUo tranftataea uoxfit. Autquia ramulis bis natiuo Icntore ad uinciendum, amp;nbsp;uitiliS ufum aptis, in re ruftica forte uterctur an-tiquitas/Zygis hoe Scrpilhim didum fuerit;amp;quod eo iugarentur uites,quod(wydr graeci ab- Zygl«« quandodicunt, in eadem fignificatione, in qualigare amp;nbsp;uincire paffim latini utuntur. Sylue-firisSerpiUihuius , quod tacuit hic fcriptor, duo genera numerauitTheophraftus. Akerum Tymbream,quod T ymbrç parem acrimoniam habet. Alterum quod odoratius amp;nbsp;mollius fit, Hic autem nullam forte in medicina corum diuerfitatem fentiens, unius generis fylueftre Ser-pillum dixit^d ex præcipuo difÂmine a fatiuo difcemi monuit. Mul ta alia Theophraftus etiä de SerpiUo dixit,qualia funtLongiffime amp;nbsp;fpaciofiffime frondere SatiuS, fi in puceum defcen-deredimittaciir,podio eius impofitStnee aliudquodpiam genus eius eff. plantaricp SerpiUum autumno plxrunc|!,plantavi etiam ucre,amare domos amp;nbsp;hortos,gaudcreep aquis amp;nbsp;ftercoraii-one,prxfertitnqj exiumentorumfirao,amp; meliorefcerefæpius trandatum,

V ires eius 8c iuuamenta, ex D iofcoride.

Menfes trabit. Vrinam potu ciet. T orminibus.ruptis.uulfis amp;iocinc ris inflammationibus auxiliatur.Etaduerfusferpe»ces potu, illituue.Ca

‘ pitisdolores muketcoftum adiedo rofaceo.amp;madefadum in aceto.Ma

gt; xime uero Pbremticis amp;nbsp;Letbargicis conuenit. Cruentos uomiius fedat,

' fuccus draebmis quatuor ex aceto potus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex Platina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

i SerpiUumaferpendo dicitur,tamapud nos,quam apud graecos.Inmontibus enim cade

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.Capids dolores decodfum ex aceto,amp; iUftum temport toUit.

Ex M A c R 0.

Verg.in Alexi.

Theftilis amp;rapido feffis mefforibus xftu, Alba, Serpillumqherbas con.« tundit 0 ten tes.

Hocideo mifeere cibis mefforibus eft mos, Vtfi forte fopor feffos deprefferitiUos. V ermibus innocuTs tut^quiefeere poffint. Peftiferos morfus bibitum iuuat ,appobtumcp

o '

'0

Prouocatunnas^compeCcit tormina uentris. Spleir iuuat admixto^ftfepe bibatur,aceto« Si md prædiâis iungatur ,fpina cruenta ladantes.mire folet potus die inuarc. Hauftum cum uinojecoris (edare dolorem D iciturjaicq^ folet producere menftrua potus « Baptifta Fiera.

MenftruaSerpiUum ,ueGcx pondera tabem Pedtor e ab infirmo dubtrabit isne fuo.

Thymura, amp;nbsp;tranfraarinaCuniVa, Si SevpvUutn,raagis aluearia curanribus,quam olitort» busftudiofcconÇeïüntur. Sednos éacondimcniorumcaufsa^nam funt quibutdara efculcn-tis apuffima^non aUenum putamus etiam in bonis babeve Votum ’. necçpinguem, nepf iterco-tatum^cdapricumdefvdcrani »utquae macerrimo to Vo, per temaridmis pVaerumque regions buinatcumur, *

-ocr page 28-

-ocr page 29-

corum T O M V S Secundus*

lt;[De SCAB IOS A,

SRHAPSODelA» »VL

GABiosAM herbam Pandec^lanus apuriDiofcondesoifa^in terpretaturj'd eft, Stehen: fed réclamante Hermolao Barbaro,cuius hæc in Corollario uerba funt* Si Steba idem eft quod Phleos,id quod ui detur afferere Plinius, errant qui Steben pro ea herba capiunt quæ uuB go Scabiofauocatur, folio Erucæhirfuto,non tarnen aculeis hærente,cæ^ rulei floris,ex qua amp;nbsp;fcopæ Runt* Sit autem Scabiofa,quæ ab Acuo Pfos radicitur, cuius uftæfumo arborum Erucæ moriantur,non habeo com? pertü.KæcBarbarus* Pl#ra qui nolle uolet,confulat uulgaria Herbaria*

Scabiofæ ivvAMENTAex

PANDECTARIO»

Fertur,cp S. Vrbanus ad pentionem cuiufdam forons fuæanhelantis fuper Scabiofæ uir-tuteSjquoniamipfa continue utebacur,mificfibi infra fcriptos uerfus,

Vrbanus pro fe nefcit precium Scabiofæ*

Nam purgat pedus quod comprimit ægra f?nedus.

Apoftema frangfofi locum bibita tangit. Tribus unda foris antracem liberat horis*

|[ Herbashuius meminimusfupraprioreToi» nio,in Confolidaru defcripnone,fol,78,d*

C

-ocr page 30-

30

ƒ i M P D i G i V M Pharnia?'

Eupatorium»



^[b04®^’



-ocr page 31-

corum T o M. v s Secundus,

CDe EVPATORIO,

RHAPSODIA ».VU.

lt;[ Nomeftclaturæ, •

Græce, tV7r«T«flO»» )17r«TolƒlS^, iTTÂTÎTir,

Latine, Eupatorium. Hepatonon. Hepatitis,

Germanite Barbarorü, Wdb ©aUey » Neotherkorum, ©bermClf^^

v ^ HiftoriaÉvPATORiifecundum

B gt;v p A T 0 R i v M,ÜueUtalijsplacetHepatorium,autHcpai tins, fruticofa herba eft, ^num efferens caulem, lignofum,ni^ricantem, return,tenuem,hirfutum,cubitalem,interdum ampliorem,Folijs per in teruaUa Quinquefoli|,aut Cannabis fimilibus, quinquepartito,aut arn* plius diuifis,nigricantibus, per ambitum ferratis ♦ Semen medio caule e* rumpit,pilofum,deorfum fpedans, quod ficcatu ueftibus inbæret.Con« tri ta huius folia, amp;nbsp;cum fuillo adipe impofita,ulceribus q^æægrecicatri* cem trahunt,medentur ♦ Herba,aut fernen in uino potum, dyf€nteria,io^ cineris uitiis,amp; ferpentiu ictibus libérât. Nee defum qui aberrantes. Ar* temifianihancappcllarint,cum tarnen longe alia fit,uti expofuimus, lt;[ ludicia amp;nbsp;opiniones quorundam dodiffimorum uirorum,deueroEupatorio,Slt; primo •

HermolaiBarbari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• B

Eiïpatorium,amp;Eupatonaquoq!dicitur.Regiam8lt; hæcautoritatemhabetjfolqsplumo-

Cs,modo caulis,flore candtdo,radicefuperuacua,fAauritani aliud Eupatoriiim demonfirant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

officinispenitusdiuerfum figura,fed effedu par,fcapoexiguo,fere cubitali, folio Centauri ml noris, frutice odorato,fcd flore magis,qui luteus ei eft,radicc fuperuacua.PaiTim nafcitur.

MarceUi Vergilq Indicium,

Fucrunt quondam,amp; adbuc funt,magn$inter autores amp;nbsp;medicos liris Eupatoriiim,amp;' Ar-gemone.Nec perfuadcri adhuc poffunt aliqui,nö effe Argemoném Eüpatorium : ex tam mul-to tempore, tamque antidjuge fidc»n medicina autoribus , ea mültorum animis opinio infedit, ticetephkiampriderain AnenWic,amp; nuncin Eupatorio dixcritdecipi plxrofc^, falfocf credc re ArgemonemEupatoriumeffe: non definunttarnen quotidie pro ca re uiolenteraliqui cer-Ure.Verbaeiusin Ancmonefunt,qualiapoteruntuolentescumlibucrituidcre;^nuncetiaiT* repetitaabeofunt-Nofc^illorummcmores, necefiario locum inextremo hoe capte emenda-uimus : amp;nbsp;pro Artemißa, Argemonem uertimus. Quod enim hic ait, quofdam Artemifiam hancuocaffedeceptos,aliacnim eftutpr3emonftrauimus,in Artemißa non legitur, at in Anemone manifefteidinucnitur.SuntDiofcor.in Anemoneuerbahæc .'vi»i «At •Awcf^ei /lo/^'ir

Ifni iMj- agt;f!«y «»tgäviir tk» Xi}0/xïvHV «ƒïtM01V«v , Xÿ) 'li» youäiA« gsHwv« . Tr^p nr tv trÏit ^hksciv Syoƒ^!^9 -)A^ Aux â T»v KvSS» ó )*«)(fov» Çolïixoî/ «TTtïpXev 7rX«vSvTei liw ap7i;ji(ivtia ivTraTmj’icv oviga^9iTt9 « Ó^C * Quorum fenfus eft,qui in Anemone redditus a nobis fuif.cui amp;nbsp;hic refpor.dctlocus. Ncq; Ar-temifiam,fed Argemonem falfo inquitDiofco.credere quofdam Eupatorium clTc. Neglexcrüt hocalijintcrpretes,quod ahoquin muhifaciendum eracut qualc ueru Eupaioriüeflei aliquan-do cognofceretur. Vidimus nos in maiorisciuitatisnoftraeNofocorntihortis natam plantam

' qu3eomnibusaDiofcor,tradiusnotis,ueramEupatortumfeoftenderef.praEfertimq!feroincirt ttrramdecliuijamp;poftcparucratueftibushçrente.Nihilinquotidtanàmultarü plantaiû obferuä tionecertiusantiquæhiftoriærefpondcrealiqn mihi uifum eft : furculofum genus, Angularis uirga,lignofapoftcparuitdurkic3,plumofaundiq!afpitas,colorliuenamp;magis einiger,amp; folia u perinterualla,fcdcontravi)spediculispendenua.Quodnonpenitushuic fcriptori refpondere 1 uidebatuf.comparatio tantum erat, qua Cannabis, aut Quinquefolp folqs ea comparabatur ;

1 Hepatorium^SóHepauüs abaliquibusdida. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 32-

siMPGiCivM Pharma^

ludi'dum Nicolai b e o N i c e n ilib.de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

ErroiM)Us Medicorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Auicenna fcribit,€upatorium habere folia Cannabis,florcm NenuP ris.Mefueidem Eupatorium foires Centaure^ minoris, flonbusfubfi^ | nis,Iongitudinis paucæ conftare. Serapio foliés Pentaphylli, autCanna^ | bis : florem autem non explicac. Fortunatum efleoporteat,quidiuni3*^ | uoluerit,quis nam ueriora retulerit: acquod Medicus illeprecabaturd“' I medicinam forti c5miferat,dij fua cuic^ remédia,quibus illa extraheren I fecundarent,itidemanobis orandum, utbonafortunainueruminüdä^ 1 mus autorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Hominis cuiufdam dodiindicium, u e o N K - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

C E N o refpondens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

Nicolaus Leonicenusinter MedicosItaliæpræftantiiîîmusjihro° 1 ' Erronbus Plinij amp;nbsp;Auicennç.manifeftiiTimum Medicorum Arabun^ I omnium recenTiorum in herba Eupatorio errorémonftrauit. Nam^f^ I ba quam hodie Medici noftri Agrimoniam corrupte, pro Argemon 1 ue Argemonia uocant,eam uerumeiïcEupatorium, ex Diofcorde^^ I ptione facile^bari po te ft, cd contra nemo, nifi iudicio penitus carénsd I patorion efte, oftendere poftit, quod pharmacopolæ hodie üc uof3n I q^odcp Aul^ena, amp;nbsp;Mefue defcripfere. Nam pro Eupatorio,quidani''' I tuntur herba Ambrofiana,uulgo dicta : alq uero quadam herba,quæ’^ 1 xta aquas frequens reperitur;quarum nulla flores habet Iutheos,nci^j I men,quod cum maturuerit, ueftibus inhæreat prætereuntium. D^n 1 nee ferra tim interfeeda folia,uelut Canabis: quæ omnia in Agrimomdi“' 1 ce elarius uifunt. Qiiamq? aute Diofcorides Eupatorium quibuflaW^* 1 tiam uocari Hepatitim fcribat, quafi ad h epar referenda fit, rdt'«'^^'^ I «Tro TOV £V,»y «71 «^,id eft,iecur,tarnen ipfu ab irl^nt««fc Eupatore,^«^’ | modum Valerianam,Ccntauream,atC}iaIias eiufmodi died as ponds p^ uerim. ^Hiarcquifquis eft Mcdicorum,quipofthacEupator!Oiitgt;^‘ ’

T^grimonia uerum Eupa-torium.

Agrimonia Eupatorq loco utatur confidenter. Quæ autem fit ^^' 2emone,flue Artemon, ut Diofcorides uocat,non eft meum definire. de prima enim fpecie apud Diofcoridem nihil adhuccerti pof^m ftatuere. De altera uero opi? nor ide quod Leonicenus,efte eam,quam

Argentariam recentiores,amp;^ Apium hæmorrhoidarum uocant:a co^ lore foliorum difta fortaffe

Argemone, «pyH/iivn^ id eft, Argcntca,

-ocr page 33-

lt; Nomcnclaturæ*

GraecCj yƒlƒ)(vor^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Latine,Solatrum,SoIanu, Strychnos.MaurelIa,

uel MaurcUa a Macro, Vualupina.Solaria, Vuà uulpis.Vuacanina,

Germanice, Vlac^tfcVatt.

C Autorum placitadeherba S 0 d A N 0, HDiofcoridesdequatuorgeneribus s Ogt;

DAN lUb.5ï,

0rtenfium,feu urbanum Strychnon, Romani Solanum uocat,-altj Cacabulum.Aegyptfi AlleIo,GalliScubulum, Apbri Aftrifmunim, Frutfx cibis idoneus,exilis,pufiilus,mukis concauus alis: folio nigro,ma iorequam Ocimfetlatiorezffucfiu rotundo,uiridi,qui poft maturitaterri nigricat, autfulucfat, Herba innocentisguftus. Natura ei refrigerandi;

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 3

-ocr page 34-

3» siMPLici.VM Pharma^

Eft amp;alju(^olanutn,quodpeculian nomine Halkacabon, id ficariam,aut Fhyfalida uocant, folds antedicto larionbus. Cuius caw pofteaquam adoleucrunt,hum2 profternuntur,folliculis orbiculaos,*” no intus adno,uefticulis fimili,rotun(^dæuhQiio coronary uiuntW’ corollas faditanu

Solanum fomniferum e Græcis aliqui Dir cion appellant, alij Stry^^ non,alp Manicon,alq Dorycnion.alr) Calliada,Romani AppoHiW^JJ minorem,ald Vlticanam herbam,autOpfaginem, Daci Cicolidcn/^ ni Cacabum. Frutieatmultis ramis,denfis,lignofis,fralt;flu contuman*’^ pinguium foliorum, Cotonæecp mali f milni,plenis,flore grandi,rubr®’ frudu in folliculis crocato,radice longa, fubrubro cortice ueftita. N^^' tur in faxis non procul a mari» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

Strychnon,fiue Solanu Manicon, aliqui Perfton, alfj ThryonapP^' lauere,alfj Andron,alfj Pentadryon, alq Enoron, quidamOrrhogyƒ’ Huic folium Erucæ fimile,maius aliquanto,fatis ad fpinam,quam Pco^ rota uocant,accedens.Caulesa radice eximios emittit,decem,autdü0ö ' cim ulnarum artitudineadolefcentes, caput in cacumine Ohuamaius. Iarius,8d ut Plarani pullula, hirfutius.Florcm nigrum. Poftcp cocxuiwj’ racemus exit rotundus,niger,denis, autduodenis acinis conftans,lin”. bus Hederæ corymbis, ut uuæ mollibus. Radice hr matur candida,cf^' fa,caua,cubitali. Gignitur in montibus uento perflatis,maritiniisfow£‘^’ SCuagis, *

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Explanationes horum quatuor generum

Solani, per h E r m o b a v m

B A R B A R V M»

Strychnon,fÏucut GatenusTrychnon,fanuum,quodamp;'mdan,liocfft, nigrum fOgn^’J, nanr,a noffris Solanum dicitur,familiarecibis,in Aegypto maxime,Nihil malicofporib“5 feprédicat Xenocratcs,ciii hoc falutare non fir.Flos huic eft candidus : acini,fiue poma,P^‘' us herbacea,amp; quadamtenus aculeata,in quibus fernen, h^c Romr vidimus in horto or’‘ ris Galli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Strychnon Halicacabon folps Ocymi defcribitura Plinio,ccmmcndatumquidenitt‘’‘’ j bis ab aliquibus,licet bortenfcpræferarur.Radictm Halicacabi bibunt,quifuntuaticiiianlt;gt;iq lentes,qui f^ere ad confii mandarn fupei fiiiioncm afpici fe uolu nt, Afpidum naturae in 0quot; aduerfahxcnerbacl},ucradiccpropius admofa,foporcntur.

Strychnon Hypnoticon,id eft,foporiferum,abaltis Morion,ab altjs MolyappcHatn'”)^ ronarijs in Aegypto expetitur, inuitante fimilitudine fiorum Hederæ. Vclocius heead m^ ' tem,^ Opium.Inuenio amp;Strychnen,amp;Eubepaton,amp;Callion uocaram:noffri VeflicarW afolliculis, uelquiaueficæprofit S'calculis.Theodorus omnes Strychnos VelTicariasapPquot;' lat.Radixhuiusfanguinis modo rubra Theophrafto candida,cuminare(cit. Semencofcin'“’ foliamaliCotonei, Laducæuecaprinæ: fedhirfuta,magnocefpite,inrupibusftpulcb'p tiafcitur.Gcnus hoc Diofcorides libro primo Halicacabum uocauit. Eademqtaduertum''' fcripfit,qu3E nuncin foporifero Itguntur. Sed Halicacabus ramen uera eit,quæ proximo tapi*'’ fuperius defcripta eft,ut Gaknus inquit.Laudanthoc a loco ad fruendum,amp;' Tamarifco.

Strychnon Manicon,infaniofa herba:quâ ^Doryon,five potius Dotyenion uücatailS’ eufpidesinplrjs co tingercnf,pairim nafcente. Alq Pcriflonappellabant. fobu Erucæirault“' lum,capireGethyimaiorcpilofiorequc,utTheophraftusfcribit, qui hcccdantuiderifibip^'' Cherrimos affirmans, Hoc amp;quot;nbsp;coronarijs placebat. Erythron dicebar, S' Neurita qui ncquiiut'^ culrabât,utinquit Plinius.Frurexeftfurculofusuerius eyherba, ut Plinius uadittfolliculis®^' gnis,latis(ÿ,acturbinatiSjgrandiintusacinoîquimaturefcitNoucmbrimcnfe.

-ocr page 35-

corum T o M y s Secundus ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|^

Eorundemdiflertatio perM» * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

VcrgiUum»

VclTicarias in Theophiafti planus Ga^aScrychnos duas appellauiiïfopores alteram, furd res facientem alteram jquæ huic feriptori in quatuor ci#s genenbus poftremæ funt, Videturqj exPliniouoluratne.u.cap.ji.cômuneidnoi®enomnibusfetifleîcum tarnen Plinius fecundut ® eins genus tantum cognomento Halicacabum, VelTicariam uocei jcauffamq! afferat, qgt; ueficae amp;calculis profit: in qua ui fubferibentem fibi habet hune feriptorem, qui ovƒlT«K•^ ait Strych^-noneumeffe. Verumtamen dubitari facile poteft, an alia nominis dus caufla quondam fuerir, qualisineo moxanobis dicetur. V eflîcarias,utpræmonftratum eft,Strychnos omnes illc di-xit.Cclfus contra, ultimo fecundilibricapite,cum numeraretquæ reprimunt lîmul amp;nbsp;refrige-* ranqpoftmultahis uerbis Solatium Strychnum uocauit.Sifer,apiü,Solanum, quam Strych-num græci uocant ? hanc intcUigens, cui St a Diofeoride præcipua in refrigerando uis affigna-tur.Nofcplatinæ rei antiquum autorem fecuti,Solanum,non Veffîcariam Strychnum horten-fem,fiuefanuamdiximus,quænigrisfoliisamp;!in extrema maturitate nigro femineab hoc Sd ab alrjs deferibitur, pingui £ultoq|lolo proueniens : cuius noftra ætate nullus in cibis ufus eft;

amp; fi hichortenfe,fatiuum,cdertdo effe St in cibo innocens dicac. Quibus cOnfjeere aliquis me-rito poffiqfuiffe quondam in fanitate aliqucm eins ufum.Solani huius.^. de plantarum h;fto-riaTheophraftus duo tanni facit genera, ûttvwJIh i^q ni^nMi, id.eft,quodfoporem, amp;nbsp;quod fu-» roremgignit. Suntej de utroep multa ab eo diAa,quæfuis locis ex dus hiftoria a nobis repeten tur.Caeteri omnes, autoreut nos credimus Diofeoride, quatuor Strychnos ddneeps numcra-ucrunt,Sattuum,hortcnfemq:hunc,ótcibariumïqucmomnes nigrum a colore frudusuo-cauerunt.MoxHalicacabum cognomento,quemprinatimnos Veflieattam a Plinio uocaii credimus,rubentefruftu,uuæ acini figura.Tertiumfomnifictïm,qucrn fruticofum defcribunu Poftremo infaniam facientem : diuerlis in medicina etiam uiribus, gnoe ab hoc feriptore ftatiin patebunt.Obferuauimufe^ nos, ad refrigerandum plaerucp ufum Solani fuiffe, amp;' ex tam mul-tiseiusgeneribusHortenfe ad eum ufuramaximeprobaireantiquos.Cæterisenim malefict) perkulummagisc^rcmediumineft.Faciliscognituherba,nun^ dccepturaincautos,fi quas babent tot dus genera difcretas folr)s,fruftu, colorée^ notas diligentius obferuauerini. V titur hortenfis huius Solani fucco Paulus Aegineta in primo ad refrigerandos in infantibus capitis B ardorcs,quos Græci Syriafim uocauerunt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

i Coronaria,quodhic,8tPliniusteftanturVcfficariahæcquondamherbafuit.Datrtnarunt i nbsp;nbsp;nbsp;tarnen ambo dus in cibis ufum,nec ad coronas amaffe ucteres aliud in ea uidentur, cp uefficas,

1 folliculofqt illos qui per ambitum capitis ex caroms pendentes, grato fpedaculo ruberent, tut 1 binati,grandefcf,8i:lfaicififtri,exquocrepitaculapendebat,imaginéreddentes.Nafcitur Vef-1 nbsp;nbsp;nbsp;ficariahæc multa in uineis,in Italiaherba uerius êy frutex^qjfertcji Vefficas illas Septebn menfe

1 nbsp;nbsp;nbsp;colore primü uiridi,mox pauUtim rubefccte,turbinatas ut Plinius aiefemen Ciceris magnitu-

1 nbsp;nbsp;nbsp;dine intra fedaudentes,rubro colore, neenifi extremo Autumno maturefcenstm nullo noftra

. 1 nbsp;nbsp;nbsp;ætatchonore,autufu. Ve8^^ri3qyios credimus aueffids his potius, ^ quia profit ueficæ. Ec

, 1 f'Plinius id tefierdidafuilï^ ^ çvurîSï.ctenimexuefficisfolliculifcf his fado m illi no nié eld l nbsp;nbsp;nbsp;Nee aliter herbam intuentibus uidebituctam Gmiles animalium ueficis follicub ilh funt.

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liïSerapionamp;Auicennanon alia, fed alqs uerbis cadem cumDiofcondeagunt,corruptisin-il i tetim aliquotuocabulis . Ex Neothericis nemo rectius Hieronymo herbario uidBur de ea diC Ji feruiffe. Cuius hæefere funt uerba.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solatrumtrium generum habetur,quæquidcmnotiora funt.Primummortiferum: cuiuul K1 gonomê©olloeiirij fufptcoreffeh\anicon,Diofcoridisfpeciemquartam , Secundumdidum 71 Solatrumrubcum,atc^Germanisdida,3uïgt;entirgen/ot»cr@d)finteo.Tertium uulgatü, ino-1, \ mnibus opacis,Slt; ferairis obuiam,in quo hodie retinetur nomen Gcrmanicuni,V^«d^tfii^at:«.

^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vires SC iuuamenta quatuor genei rum s 0 LAN lexDiofcor.

\ Folia Solani hortenfis ulceribus quæ ferpünt,8d ignibus facris,conue; ‘' 1 nientercum poUine polentæ illinuntur. Aegilopia,capitiscp dolores,tri* f i nbsp;ta Sc im po fita fanant, Aeftuanti ftomaebo aüXiliantur.Parotidas,cum fa

M le,deirita ilUtu difcutium. V alet fuccus eius aduerfus ignem Iacrum,atq$ ÿ 1 ulcéra que fcrpunt,cum ceruffa,rafaceo amp;nbsp;argenti fpuma,ad ægilopas eu y I pauejmanuum aduftioni, quam Syriafin uocant, cum rofaceo perfufus

-ocr page 36-

36 siMPLicivM Pharma^ profidtJn coWyrfjs,aquguel oui uicem exhibet, contraacutas fluxion^ fufFufionefque. xAurium doloriinftilIatusprodeft.MenCumabundantgt;^^ fiftit, in uellerc fubditus. Succus fuluo'gallinaru in domibus obcrrann^ fimofubadüSjô^ linteo appofifuSjægilopijspræfentaneo eftremedio-^ Vcfi caria uim ufutnq? hortenfq Soiani habet» Verum cibis nequa^u^ cxpetitur. Regium morbum purgat, femine poto » Eturinam peOit«^ j utraque herba fuccus extrahitur,qui ficcatus in umbra reconditur,adf^^ dem ualens,

Radicis Solani fomniferi cortex, in uino drachmae pondéré potus/o^ mnifïcam uim habet,Opio mitiorem » Semen uehementer urinant.Co^ rymbi duodecim,hydropicis dantur ♦ Si quid numero adijciatur, ahW tionem mentis faciuut.Remedio eft aqua copÄfa mulfa,potui daß Su^^ eus paftillis inferitur, èd medicamentis quæ doloris leuamentu prabt^t. Decodtus in uino ƒ1 in ore contineatur,dentium doloribus auxibat.I^' dicis fuccrSjCum melk illitus, oculorum hebetudines tollit»

Radix Solani Manici drachma; unius pondéré pota ex uino,faatfp^ cies uanaSjima^nefqp non nuucundas obuerfari.Sed duplicatus hicmo^ dus,ad treis ufe^ dies^ mentis alienationem afFert * Triplicatus,interi®itgt; Remedio eft aqua mulfacopiohus pota, amp;nbsp;uomitionereieda»

EX PDATEARIO.

' Solarriim.i.MorelIa^eft frigida amp;nbsp;fictain fecundo gradu, Eft au tem diureti'cuO’^IiqW® lum. Valet con*a opilationem Hepansjöi’ Splcnis,amp; maxime contra Idericiam. ft“’™°c.[ pilÄfiiperiorporus Ciftis felUs,deturfuccus in potu,uel ex fucco cius, addito Zuctharo fyrupus. Vel quod meliuseft,denturunc.rj.fucci,cum quincÿfcrupulis rheubarbartC^r’’ poftema in Hcpatc,amp; in inteftinis, amp;nbsp;in ftomacho, cum aqüa hordei dctur fuccuscius Diofcorides multom approbat. Contra caliditatem Hepatis penna intinda in fucco cius, wp fuperponatur.Idem facito contra calidampodagram.Herbaipfatritafuperponatur:uc^™ melius eft,fucco cius addaturacctum,uel agrcfta,ucloleum rofarum.Contracalidaapo»® ' tain principio, ad repercuftioncmmatenei,herba ipfatritafuperponatur,

EX lO» V I Q O y I ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Solatrum eft frigidum amp;nbsp;ftccum in fecundo,amp; ideo uirtuSTn habet ftipricandijAukta'”'* men dicit,uirtutem habere refokiendi apoftemata intrinfeca calida. Et fuccus cius Cumans bus,ut infra dicctur,pruritui fadurarum medetur. Vnamquamq; ftmiliter complf^æquot;'^' lidam in ulcftbus indudam remittendo,ulceratæ particulæ magnopere opitulatur. CalcU nibufej genitalium etiam fubuenit.

E X Hippocrate,deratione uidtus»

Solanum infomnia prohiber»

EX HiERONYMOHcrbario

Solani aqua fedat inflammata apoftemata mammillarum*

Sudores elicit,mixta aquæ abfynthq.

, Calidas anginas reprimit,ne ftrangulent uelocius»

PluraapudMacrum de hac herba»

-ocr page 37-

-ocr page 38-

^ Vtriufep Pcntapbyllj maioris amp;f minons defcriptiones, uide Priore T omo foU23hb.amp; feq.

-ocr page 39-

R H A P S O DIA. JX.

VDTOMlNVS adfequor.quxH yrvndina R I AJatine, amp;nbsp;uulgo ©(tjwalbenwurç uocat, apud idoncos fcrip tores quæ nam ffuquç amp;nbsp;ipfa prçmorû, decur? tatÿ fnferius radfeis trance eft, mul# p^ alijs tcnuibus^ibj's,amp; graueolen^ tibus radfculfs aahærçntfbus admo? dum iniqua proportfone , refpon? dens herbæ quam germfnat,quæ to nuis prorfus wi^ cubiturft excedfe, ra dice interim duarum librarum poiT^ doæquante: qualem nuper unam 3c alteram ipfimet efFodfmus,in inculto quodam loco, nam ea potiflimum a^ mat,non proculab urbe noftra. Ad rupturas cius ufum eftè empfriefs au diomecplura.

-ocr page 40-

;io


siM*PLicïVM Pharma^



-ocr page 41-

corum T O M v s Secundus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A»

lt;[DelBRAGARlA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

R H À P S O D I A »X,

lt;[Nomenclat#rsc

_ ._ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grxcanicae^'rplipuxx^fccundum Leonicengm,

1 nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LatiuæjFragaria,Tnfolium,

Germanice,ærîgt;tberïraot.

Xe R B A paffirn obuia, amp;nbsp;in delicqs gulæ habita ucteribus,ut in? quitPlinius.lib.xi.cap.iÿ. an Pentaphylli fpecies fit quidam cenfenda,an potius Trifolium, fatis fuperep in differtatione Pentaphylli demonftraui mus fupra Tomo primo,

ÈxlOANNE VIGONIO,

Fragaria eft frigidç cot#plexionis'.8lt; fuccus eius cum uino granatoru, 2lt; modico aquæ rofaceæ,apoftematibus calidisdn principio amp;nbsp;augment loopitulatur,

ExHiERONiMOHerbario,

Fragariæherbæ8ôfuccus8ô aqua deftillatajmedcnt^rperipneumoi» niæ,tuffi,lepræ,8ô morbo regio,fi in ieiunio potafuerit,

Eadem inieda oculis ex rubore calentibus,mitig^calores,

luuamentum FRAGORVM.,

Eadêluuamentafuntamp;Fragoru, quorüaquaimmodicoscalores co^ ercetjAlcolam oris,ulcéra,anginasjcçtorem oris,8c hepata^acenfa refrigt; S^mt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Prouocatquocj!menftrua,amp;uulncrafordidapurificat. Oculorum collyrium eft efficax,prxfertim fi nimio ex calorc mak habeant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

HerbaRoperti,

-ocr page 42-

Ät J i M p E I c I V M Pharma«’ CDcherba ROBERT i, uel Roftro Ciconiæ.

RHAPSODIA ,XI, lt;[ r^mendaturæ.

Graÿç,gt;tjgt;Kriàï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Latinæ,Geranion,Roftrum Ciconiç, Herba R ober ti, Robertiana, Gratia dei.

Germanicæ, ©torcFenfcbnabtl. (Dette gnabe.

ANC SIC INSCRIBI EX HERM. BA^^^^

Quatuor genera Röbern-anse.

ri Corollarfjs nupcrobferuauimus,cuius m Geranio fecundo,hæcfuntuerba. Geranien f«’“quot; dummedicis inutile,aliter a græcis,alitera latinis deferibitur. Diofeorides amp;nbsp;omninoG”’‘’j folijs paulo candidioribus quam Maluæ, ramofum exinteruallis. Hancego aot eand«”)’. omnino fimilem efle uideo cUm ea,quam Galliæ tranfalpinæ uulneribus amp;nbsp;fiftulis in putnquot;’'^ mcndant,örherbamRobertianamcognominant,coliculismbentibus,floreparuoJn^’P''^, ' reoc^,ac cæteris notis omnibus quæ hoc loco a Diofc. Geranio reddu nt, ctiamfi ab ^,, 1 cinæalicnaexiftimet. C^uid cm prohiber,ignorataseius uiresolim fuilTe: HatSenusßsrb’ j Noftrum uulgus Herbariorum uocat Gratiam Dei, amp;nbsp;Roftrum^ coniç : partim ab fimilitudine amp;nbsp;figura tranfumpto nom ine, parting 2b fignieius effed*. Eft autem quatuor generum, u t ab ilhs quids acf'P'‘’’ Zc ipfe quoep oculis uidi. Primum quod ab Diofcoride alrerum oninferibit, caulibÄsminutis, amp;nbsp;pilofis, fcsquipedalibus^olilsM^'^ ’ fioribus in gruum roftra defincntibus. Alterum genus quodin« fis,amp;f nulllbinon fubpurpureoflore,odore graueolentum,sabi'igt;*^. flore petrofÄini, fed hirtis,roftroque Ciconiæ fimilibus prouenit-1 tÄm quod in tedis, ruinofls,parietinifcp, amp;nbsp;circa mortuorum fep”’^ fuafponrefcritur,in uniuerfum rubentibus caliculis, amp;nbsp;excepteruboi^ pviori nihil diuerfum . Quanum, minufculum,amp; humiripens,K“ , ftro prioribus per omnia finulc. Apellabimus itaque Robcrtiana.b-, ftrum Ciconiæ,ud ex Diofcoride Geranion, doneccertiora ahus^'^^j am attulerit. Certequi Appendicisautoreft,poftcrioris edinonisP’quot;^ darum,tametfi in opens fui prçfatione,etiam auburn reddatkoof^ fcilicct fefe perfcripturum de herbis, quæ Panfl^arius autnonatt^ aut apud Medicos pro ignotts celebrentur, tame in Robertiana p«“‘ halluciifatusuidetur. Verbaciusadfcripfi. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..,)

De herba Roberti.Quia apud famofos aurores,in eorum receptfs, bæc herbafep' ^jj, gt;nbsp;repent,amp;'pauci aromatarij earn cognofcunr,multum laboraui, uteamcognoffertm-^^j, dem reppen' earn in Nicolao Florentino in fermone feptimo.cap. sç. ubi nominatherN'’ v berti,quae eft mufeata maior.Et Matthaeus de Pedemoncio pariter dixitmihi, quodkf^ J berti eft BafUico maius,id eft,illud quod habet folia ualde fata: et quod Bafilicon, amp;nbsp;htn’^j^ • fata,funtunum Widern . Et opinio fua mihi placet;exquO cum Nicolao fe concorost' |j quidam Aromatarius Papienfis amicus meus aliter fenriat;quiuult, quod fit quidam nlt; ^nj bens folia ficut pcs columbinus, amp;nbsp;albiora ab una parte, id eft, a parte demifla, quæd jjuji terram:a parte uero fuperiorefuntuiridia,ficut folia pedis columbini,et eft in alotuAot’ litudin cm illius.

Ex HERM. BARBARO. .

Noftri ut inquit Plinios,Geranion oftendunrCicur3efolf)3minutioribus,5^cauIfp'' J| rotundo,faporis S'odorisiotüdi.Vcrühæc proprie Geranion no fft,fcd Mynhisrdeq’'' p| agemustconfufione orta,quod Geranion a quibufdam Myrrhis etiam dicatur, undtns * j illudfit,ueGeranioninlatino Cicutaria nomenhabeat: cumalioqui CicuiariaptopO« rhisclTeuideacur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 43-

corum T o M v s Secundus*

^3

EX M* V E R G. C O M M.

ycranion,hæceft,in qua Gruirii capitis imaginem in fummo eius plan tæ capitule contenir: P atiGræci^nullafimilitudincaptius remindicare potuerunt. Vidimus nos alteram Geranion j^^^*®P^“*^aradiceprodeuntibusMaluæfolrjs, utlÿcdefcribit.Tumnudo furgente caule, inndijcubittaltitudine:craiToegin càülisill^s cacuminc^foliofo inuokicro tumenté, ex quo inf n”g’^“*^'”^*®^xaltcrolateredimidiatidigitilongitudincacutufprocedebatapex.Erantq?

o liculo illo cutn uiridi colores alrj plurcs,præfertimc$ cinereuSitam præfenti totius colli, ca *slt;5,aroftri Gruiriiimagine,utaptioré pidura oftendi a pcritilTimo pidore animalis eius to en'’ P^*^^ ^^^^ potuiffet. Alteram,quaé Cicutæ folijs eft,ipfi non uidimus, Obferuauimus tam-tis**'’”^?“, ‘^riptoribus,Plinioque^raéfeftitri,utriufq;huiushefbæmifcerihiftoriâ.Nec fa-•■idc°^n° - *”eo^ofie, Gruino ne cóllo amp;nbsp;capite utrat^ lït,an altera tantum.Idcerte ex Diofco quon°-^'^^‘■’^®®^C’^“’^æfo^ns alteram earum effetideoep Cicutariam did, amp;nbsp;Myrrhida î orem’ß ^^”^^'®^*^®^^^*°®‘H®^®'^™°‘^®^*^‘î®®*'*^°“°^®™'®^ doCebit, Cur aût pri-*'gt;■30 r^^***^d^'**3itrum dixerint,non fatis pro compefto riobis eft.Quemadmodum in al-LongJr'P^^^quot;’’^*^“'^”^ ^ Gn^a exfoliorum amp;nbsp;Gruini capituli forma fadçappellationes. **08 Da '■^^‘^^****^‘î Plinius uolumine.zff.capite.ix.agit.Poterunt^ in co uolentes uidere, qua ante diximus,utriufq; Geranij hiftoria uarietacem ;

©c^tyiïjfraut.

P. AEG IN ETA.

Geranion unum quidem folia Anemone fimilia habet, amp;radicem efuiido-ncam. Hçc drachm# pondéré in uino po ta, muliebrium locorum inflationcs fol-uir. Altcrum nullum habet in raedicini ufum.

IfHerbahæcIinds tantum ,y Täy^acpamp;i» adûbrata,oblata nobis eft,nee aliud qlt;^ nome fuccurrebat,typographo mis hi offerenti:cû alioqti multæ fint eius generis in Germant* co herbarum noraenclaturæ quæ aluum cient * Vt nume^ rum ergo adimpkret,et loeft farctret,adponere placuit,do' hec de alijs eius nominibua certiores fierqnus»

-ocr page 44-

-ocr page 45-

corum quot;T O IA V 8 Secundus ♦

lt;[De SGODOPENDRIOj

RHAPSODIA «XH»

lt;[ Nomenclatftræ»

Græcc, «OTXHvieV,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Latine,Scolopehdrion» '

Germanice, I3it05anö.

AN E X E G E s i noftra,quamOperiatergoadiecimus,tresde* feriptionesDiofeondis refpondere Scolopendrio diximus : atcp itaeoru habebant ueteres qui da Commentärij quós habemusjcilicet Phyllinm, Afplenión,amp; Hemionitidern, Veru Utra propiUs refpondeat hoftrç Sco lopendrio,apud Diofcoridem uidere licebit ï locus eft lib.3. Nobis incite nat animus » Afplenion uocari apud Diofcoridê uel Hemionitidé « Non temereeninlfufpicari poflunnus ^ uel unam etiani amp;eandemherbae{ïc, id quod amp;nbsp;Marcel» quoep Vergilius affirmât » Qiiamcp de Pbyllitide ali^ quid præfagit animus » habet enim amp;nbsp;hæc folia uiridia ^ fena,aut feptcna, quæ parte anteriore leuia eer nun tur, a ter go autem peufij^s quafi uermigt; culos oftendunt ♦ In umbrofis quoep Só opacis hortoru ambulation nibus emicat,guftu acerbo, amp;nbsp;neCp caulem, rwq; fernen pron fert. quæ omnia licet amp;nbsp;de Afplenio,2lt; Hemionitide ue^ re dicantur,tarnen quod in Phyllitide de penfilû busquafi adorfo herentibusuermiculisaf; ^

fertur, cum noftra plane Scolopen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

drio conuenit» Similiter fcru^

pum nobis infjeit, quod apudGalenum

quoep Si Paulum, diuerfa illarum capita,turn iu^ uamentalegimus^Quare contend,locatans tum amp;nbsp;nomina indicaflc,ad Diofcor» Plinft,ói reliquos fcriptores remits

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timus,^ fuu cuiq? iudin 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cium deferimus«: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 46-

-ocr page 47-

corum T O M v s Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7

C^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[GaryophY^^a'^2igt;^‘’’’«^‘‘^«’’^'^*“^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^

^kRYOPHYLGATA , Utinquitlanucnfis, eft planta fo milis Âgrimoniç,cuius radix otfcrem habetGaryophyUorum* Dida iquibufdam Sanamunda,3tP€sleporis. Q^mquam aliaeft Pes leporis.btrurfum.Pes Icporis apud quofdam uocatur Garyopbyllata,ct Sanamudadn quafententia uideo effe 8lt; Hermolaum Barbarum,qui de utraeç in CoroUario Lagopi,id eft, leporini Pedis, fie inquit. Lagopus» quafi Pesleporis, Sane 8lt; fimilis ei eft afpeâu . Proindebaud probarim corumfententiam, qui Garyophyllatam diâam uulgo rentur in opacis montanis gigni folitam, non in fegetibua,ut Lagopus»

Calida eft,et ficcaberbo^ut exiftimat Albertus,in fecundo ordine: pro indeuiresbabetconfumcndi.diffoluendi.ôô confortandi.

Adunliiera,etfiftulas pedons perfanadas mir din modS prçfidio eft»

CRadix paffim proftans rbizotomis^ed mibi ph« ne ionota. Attigit nonnibd de ea Hyeronimus

T^raous, quemadmodu infra in Annotatie ombus eius leges.Herba eft magnis uu

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lappago folqs.

d

-ocr page 48-

siMPLîCivM Pharma^


5i8


^De DiLiORVM diuerfisgcneribus RHAPSODIA »xm,

K Nomenjlaturæ»

GrSce, UflVOV*

Latine, Liliuni»

Teutonice, (Bilgen.

lt;Ex HERMOLAI BARBARI COROLLA RI O.

IVM G R AE C I C R I N O N, SED F ticem d'us Cnnoniam,quafîLilianum,utuioIarium,amp;rofariüm appellant.namLil’I^'Y ^ . ta,ui'olctacj!aliudfuntiUtconftat.LiliumcIunonisIadenatum,Græcipcrhibent,re(p‘‘'V|;, ! ra,dum Hercule dormienti uberibus admoto,moxpoftfult;Âm digrefToJatefinxit. Öl’ i humanofirislunoniarofadidumuidcripoteft.PhilinusaquibufdamIonuocariquo°*}'^ 1 hum exiftimac. Ambrofiam Corinthi Nicander,amp;' Aphrodites Charma,hoceft, quau ris uolupiam cognominari a quibufdam cecinit.In Co infula, ex Alexandri ftatuaenataW ^ pite Ambrofiam,Caryftius,quf nihil aliud fit quam Lilium,memoriæ proditum reliq»**’ citur e lachryma fua Lilium, inarefcen te cum defluxit, uelu t Olufatrum.Lilq quadruple’ll ^ usinTheophrafio.grimi,flos VerecumViolafæpcalba,paulouepofîcaerumpit.Hoe3^^ , proprie Crinon,hoc eft,Lilium uocatur. Altcrum genus Linum appellat,uere quldem®quot;’ noflorcns,ucrum feriuscumNarcifio. Forteejhoefitquod a Plinio Lilium trans maris” i , cupatum efi.Tertium pftat#florct,amp;fCerinthumpriuatim uocariputo:quamquam amp;’, , 1

Cerinthus fignificat;utinfcrius liquebit.Quartum genus, quod item Lirium GrjeinO”’quot;’ ^^ Autumnofloreuemicatejprimis hymbribus.Eft trübens Lili5,difFcrcns(utarbitror)ap^ pureo,uifum a nobis Patauq in Felicis horto.Probatiffimum in Antiochia, amp;nbsp;Laodkes^yf J mox Phafelide;^artum locum obtinente quod in Italia nafcitur. Hoc genus preprit t” a Græcis uocari,« fiorem eins Cynorhodon,aütor eft Plinius.Hoc amp;quot;nbsp;Hippocratesacr^fpe” 0 Clift rubentia Cynorhoda feeminarum purgationibus comendat in uino. Lilia purpurea‘'cj te fiunr,maceratis in fæce uini fcapis antequam ferantur menfe Martio,amp;' in fciobcdrtuf eadem fpeejin quem ufum fcapos arefcentes eolligunt lulio menfe, Lilia in fLmofufpe”“^''^jj CaulegeminoPurpureauifunturaliquando,carnofioretantumradicc,maiorifqhulti/'. herbaceus.Poft ardurum S'æquinodium autumni florentPurpurea : quorumgn”*^ quot;nbsp;r^ «ocantNarcifTunitcuiuidelicetin radicefuntfolia. Calices, ut diximus herbacci, cetera es .^ quaecandidis.Albo nihil eftfoecundius,unaradiccquinquagenos fxpe nUtrientebulbo^' jij lium Rofa? nobilitate proximum.Idcoc^ lunonis rofa dicitur.Nulh florum proceritasma^ terim cubitorum trium t languido femper collo,^ Oneri fuo i'mu|I^candor eximius,^ \^ foris ftriatis,amp; ab angufirjs in latitudinem paulatim fe laxantiBns, calathi effigie, refupi'quot;®^; ambitum labris,tenuiep filo amp;femine fiantibus in medio croccis.Itaodor, colorquedup'e^ alius caliciSjalius fiaminis. Differentia angufia. Raro duplexcaulis in Lilio. Singulis«”” ^^^ Lilia modoftngula,modo plura fufrinenturjquod amp;nbsp;rarius cft,Pahditfe,Uel dctraduinp^’^^ ti,etiamfi triftius óf cxilius.Lilio fimile in Aegypti palufiribus gignitur,fed folrjs fop'“®^’Ù loreadmodüuirctibus difpofitis,óf quafiunouerfucóditis,admulieruprofiuuia,Slfr*”;” t medicisquffitüCfrinthus,dequafcribcrediftuhmus,amp;’ Rhithacc,fiueut Ariftotclcs,Cr” fignificattquæ óf Sadaracha apellaf,amp;'a DiofcorideCerathemos,libro gnto, exarboruW^ / gumi mó genita Óf uerno rore. Vnde Vemigini quoep uulgo nomen . De hac Óf in P^P^r nihil diximus,africi flatu minor auitri,nigrior,aquilonibus mclior,óf rubens.Plurimüb^ j^ cis nucibus,apü eiho aptiffima dû operanturjg fæpe inueniturin fauorum inanitatibus »P”^j tus,amarifaporis,óf humorcplenus.Mcnecrâtcs,fed nemo prêter cum,utinqt Plinius,”” efi,Erithacem,aut Cerinthum florem effe futUræmellationis indicium.Eft óf Cerinihequi” caturherba propter apes ferenda,folio candido,incuruo,cubitalis, capiteconcauo, nbsp;nbsp;!

mdlisfuccum habenrc:cuiusgramen VirgiliuseffedixItignobilc.Quatnonii-num uiciniras, fortaffeMcnecratem fefellit. Nam óf AriftotelesCe-rinthi florem ad huneufum cirat in libro deanimalibus : quan-

^ in co non Cerinthus,fed mendofe fcribitur, calynthrus.

-ocr page 49-

connu T o M v s Secundus»

Alia differentia l i l i o R v M ex T H E 8^

P H R A s T o lib.6.cap.6»

Lilia omnia differentia inter fe diftant» Vnicaulia in uniuerfum fere af furgunt,bicauliararo. Quodcœli^erræe^ rationi fortaffe attribuenduni eft.Singuliseaulibus,aliasunumLilium, alias pluracxeunt: parsenim poftrema effundit, fed hæc rariora » Radice copiofa, carnofa,orbiculata adhæret» Frudus detradus germinat, 00 Lilium reddit » Verum minus facit,amp;lachrima c^cum quoddam confluuium, quod etiam ferunt,ut dis flum eft.

Pluraad hànctéin prioriTomo cap.de Narciffo marcio, quçpoteruntuolcntes confulcre» P b I N l V S dedifferentfjsamp;genehbuSjSC

nobiliÂteLiliorum,lib.xi,cap.5»

Lilium rofænobilitateproximiimeft,amp;quidem cognationeunguenti,oleiq;, quodlirinon appeUatur.Et impoEtum ctiam maxime rofas decet,medio prouentu earum incipiens, Nec ul lisflorumexcelfitasmaforjnterdumcubitorumtriumjanguidofempercollo, amp;nbsp;non fuffici-ente capitis onen.Candor cius eximius, folqs foris ftriads, amp;nbsp;ab anguftrjs inlatitudincm pau-latimfefelaxantibuseffigiecalathi,refupinisperambitumiabris,tenuiq!filo amp;nbsp;femine ftanti-bus in medio crocis.Ita odor colore^ duplex,ut alius calycis,alius ftamini^ diderctia anguEa.

1 Inunguentiuerooleicp ufu,folianonfpernuntur.Eftflos non diffîmiUs illiin herba quam Cota 1 nbsp;nbsp;nbsp;«oluolum uocât,pafccns per fruteta,nullo odorc, nec crocis intus candorem tantum referens* 1 nbsp;nbsp;nbsp;acuelutirudimentum naturae lilia facere condifeentis. AlbaliliafjfcRm omnibus modis ferun-1 nbsp;nbsp;nbsp;tuqquibus rofa.Ethoc amplius lachryma fua, ut hippofelinum,nihilq! eft foecundius,una ra-| dieequinquagenos fæpcemittentebolbos. Eft amp;' rubens lilium, quodGraeci crinonuocant, ' 1 Alijfloremeiuscynorhodon.Laudatiffimunain Antiochiaamp;LaodiceaSyriæ,mox in Phafe-1 1 nbsp;nbsp;nbsp;lide, Quartumlocuraobtinetin kalia nafeens .Suntamp; purpurea lilia, aliqua»io geminocau-» 1 nbsp;nbsp;nbsp;le,carnofiove tantum radiée,maiorifc^bulbi,fed unius : Narciffum uocant. Huius aherum sc-« 1 nbsp;nbsp;nbsp;nus florecandido,calyccpurpureo.Differentiaaliliis eftamp;hçc,narciffisfcliainradicefunt,{5ro

Rubens Iiliamp;»

PutpureaU-lia.

Narciffus qd.

Vidc«dhoc Varronéde re ruftica.ca. jr. EtPalladiS Februatio m2 fe.tt»

* 1 batiffimis in Liciæmontibus. Tertio generi extera cadem. Calyx herbaceus. Omnesferotini.’

i 1 nbsp;nbsp;Poft araurumcnimflorent,aut per æquinoAium autumn um. Inuenta eft in his amp;nbsp;ratio inferen '1 1 nbsp;nbsp;nbsp;di,monftrificishomin5ingenqs.Colliguntnamq:menfeIuliofcapiarefcentes,liliacffufpen-♦ 1 nbsp;nbsp;nbsp;duntinfumo,Deinnudantibusfenodulis,infæccnigriuini,uelgrçct,menferAartio macérant, ♦ 1 nbsp;nbsp;nbsp;ut eolorem accipiant,atlt;ç ita in fcrobiculis fcruntur,herainis facets circumfufis .Sic Hunt purpu i 1 tealilia’.tnirumcfjitatingialiü^uidjUtnafcaturinfedum. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b ï EJ t Temperamentum ex G Ab e^ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N o librofeptimoSimplic.

i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lilq flos temperaturam miftam obtinet, partim ex tenui, partim ex terrena fubftantia, tic ■'. 1 nbsp;nbsp;quautiqihabet,ucguftu fit amara,partim ex aquca,caq;temperata.kacpctiam quoti ex eo con if i nbsp;nbsp;ficitur oleum ,citra morfum digerendi fimulq; emolliendi facnltâtem obtinet. V ilcR fit,ut uteri V 1 nbsp;nbsp;duticiebus fit aptiffimum .Porto radix,fobaq per fc triia,deficcant, amp;nbsp;abftergunt, amp;nbsp;digerunt y 1 nbsp;nbsp;moderate. Proindc quoep ambuftis competunt. Siquidem hæc quoq; moderate deficcantem l! 1 nbsp;nbsp;extergentemc^facultatem poftulant.Radicem ergo toftam, ac deinde cum rofacco contritam , ^ 1 nbsp;nbsp;ambuftis,quoadobducatur cicatriximponunt:quippc cum alioqui amp;' aliorum ulccrum omni ji l nbsp;nbsp;umbonum fitinducendse cicatrici remedium. Quin etiam, uteros mollit, menfefq^ prouocat. ^ 1 Foliaueropr3ecoquentcs,amp;ipfaadobduftamufcÿcicatriccmimponunt,non in ambuftioni-(' 1 bus dumtaxat,fed alqs quoq uulneribus, Sed amp;nbsp;funt qui aceto ea condientes , ad uulnera fuo 5* l ttmporeutantur.Plustamenineftabftergcntis facultatis in radiccquam infolqs,quamquam d l tamennecineaipfamultuminfunt,ficutprædiximus.Namprirai ordinis abftergentium eft: V l medicatninum.kaqcumautuitiligines, aucpforam,äutlepram, autachoras, aut aliquid id

I genus extevgereuolumus,commifcemus iUi aliquid aliorum medicaminum ualidius extergen tium,cuiufmodi eft mel.Cxterum fi id moderate illi ac conuenienter admifceatuT,amp; ad netuo-tumdiuifiones competit, amp;nbsp;ad alia uniuerfa quæ ualenter exiccari poftulan t abfq morfu. Im-pofulmus uero etiam quandoq amp;nbsp;foliorum fuccum cum aceto,amp; meUe coftum. Quumq pat tibus fucci plus utroqerat,eratqinfigne medicamen ad omniaea quæ exiccari poftulant, ahtqmorfu ceuuul^a omniumingentia, d' maxime quæ in capitibus mufeulorü euenium«

-ocr page 50-

JO siMPLiCîVM Pharma^ tumeaquænimi?mollia funt ôC diuturna, arque ægre ad dcatricem pcrducuntur«S«â^ iam ad mcdkamentorum componendorum inftitutum attineiit,a quo quàntum lif*^ re in prefer.darum adnitor. Cæterum rerum ipfarum naturafsepenumero ut attifg^ffiS p cekriter ucro relinquenda funqatcç ad ^opofitum reuertendum,

VIRES I VeV AMENTA

ex Diofcon lib,3»

Liha coronamentis fe dedunt, Liria a quibufda uocata» E quibnsu^ guentum temperatur,quod ali'qui Lirinum,alq Sufinum appellant.^^ uos,amp; priuatim uuluæ durides emolliens.

Folia herbæ illita, contra ferpennum idus auxiliantur» Feruefada^ambuftis profidunu

Aceto condita,uulneribus opitulantur»

Succus adiedo nielle, autaceto,in æreo uafe coquiturjConucni^ntin't dicamento uetuftati ulcerum,amp; adrecentia uulnera»

Inaflata radix,amp; ex rofaceo trita igni,ambufta fanat»

Vuluam emolliu

Menfes ciet^

Vlcera cicatrice obducit»

Cum melle dctri|^, neruis præcifisjuxatifep medetur. *

Vitiligines,furfures,amp; lepras emendat»

Vlceraçpin capite manantiaexpurgau

Abftergÿ fadem, amp;nbsp;erugat.

Teritur in aceto,cum Hyofcyami folijs, Sd farina tritici, muken^n^ fnum inflammationibus»

Semen potum, morfibus ferpentium aduerfatur, Ignibus facris fernen,amp; folia cum uino illinuntun Tradunt amp;^ rubra effe Lilia ♦ In Syria autem amp;nbsp;Pifidia Pamphfe*^ cacifïïma unguentis nafcuntur»

ËXAPVDEIO»

Ad pereufTum ferpentis,herbæLiIq bulbua^onteritOjS^inpoW'^ bfsipfum etiam bulbum tritum, morfui apponas,fanabitur. .

Ad Iwxum. Herbæ Lilij folia, tufa amp;nbsp;impofita efEcadter fanant:ö^“ tumor fucrit/edat.

-ocr page 51-

-ocr page 52-

51 siMPL,iciVM Pharma?

• CDe ACORo

RHAPSODIA ,xn.

C Acoro floresaureos, croceofcjattribuunt,Indi'codeftes:8óuocatiir

Græce Xoƒoa «fpo^Kn’ar. *

Lanne,llerba Venerea, iJel radix Nauoca,amp; Gladiolus.

Germanicc,®olt»t0ilgen/îr«^enworçd.

Alt;[ A C 0 R i defcnptio ex Diofcor» libro Primo,

C 0 R V S folia Iridis habet,anguftiora tarne» Radicesnon^fj {Ïmiles,complicatas,nó in redt urn, fed obliquum tenderttes,amp; fumnio® pitefparfas,geniculis interceptas, albican tes, guftu acres, odore non n^ 1 gratas.Optimum eftdenlum,candidum,plet#im,non exefum,odoraW! cuiufmodi Colchidicum,8ó Galaticum,quod Afpletion dicunt,

A C 0 R v s Plinianus hb.25.cap.13,

Acorus Iridis folia habet, anguftiora tarnen amp;nbsp;longiorepediculo/ï* * dices nigras,minufq3 uenenofas, csetero amp;nbsp;has firn il es Iridis,guftuaff^Si odore non ingftitas,rudu faciles. Optimæ Ponticæ, dein Galatics,'^°^ Creticæ.Sed primæin Colchide iuxta Phafin amnê,^ ubkunqina^^’'’ fis.Recentibus uiru^maius quam uetuftis.Cretice candidiores PontioS' Siccanturutribus in umbra digitalibusfruftis. Necnon inueniunturqoi Oxymyrfinæ radicem Acoron uocat:ideocp quidam hanc Acoronagf*' • on uocare rriSlunt. Vis ei ad calfadendu extenuandumt^ efficax, conn^ fu^ufiones amp;nbsp;caligines oculoru fucco eiufdem poto, contrat^ fcrpeniö'

lt;[De Temperamento A C 0 R 1 exGal.lib.tf.

Acorum. Huius utimur radicc,quf guftu acri cft,amp;modiceamaro,odorelt;$non imuf'quot;'' do.Itacpfacultatis calidfeft,amp;confiftentiætenuis. Huiccorifentaneum eft,uturinamniou# ' amp;nbsp;lienes induratos iuuet ; turn Ceratoidis craflidem detergeat, fimul atq? extenuet, ftd’“quot; tncliorcftipfiusfuccus.Omnino uero ficcificum elTe darü eft.Etfaneordinis cftourtiji''^^''^ lt;j,in calfadcndo fcilicet,amp;deficcando.

V I R E s amp;nbsp;luuamenta ex Diofc^ide, Radiciuiscalfadoria,

Decorum potu urinam cit,

Proddft later is doloribus,8ó iocineris,atq3 pedon’s,

Item torminibus,uulfis,ruptis* Lienem abfumit,

Vrinæ ftillicidio,amp; ferpentum idibus auxiliatur.

Ad muliebres infeifus Iridis modo utiliter imponitur,

Oculorum caligines fucco difcutit,

FortafTe alia ex^gmauit

Acoruni qiiâ hodie habet in omnibus paluftribus amp;nbsp;pratis.Nam illanonraro inuentaeft,

Antidotis radix magno ufu commifcetur.

Ex A P V L E I 0,

Ne apes examinent amp;nbsp;diffugiant, herba Veneream in uafeapuml^' penfam habcto,amp;nunquam feducentur. Haecherbararoinuenimr.n^'' earn fcire quis poterit,nifi cum flofculum emiferit,'

Ad dyfenteriam amp;nbsp;ftranguriam,herbæ Venereç radicem ex aqua à* codam ad tertias dabis bibere per triduum,mirifice urinam deduces

-ocr page 53-

corum TOMYS' Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yj

ÄCDe API! S,8lt;: PETROSELIN o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

RHAPSODIA ♦XIIII.

Pil generaapudDiofconfuntBIeofelinon,Oreofeh'non,Pe* trofelinon,0lufatrum,amp; Smyrniiftn : quæ omnia q^nd reipfa fint,apud Diofcor.uidere te malim ïproinde amp;nbsp;locum indico,qui eft apud eundem lib.3.cap.7d.R.uellianæ editionis. Nam quædam in hijs edam parum co PUn jib.10.' pertanobisfunt,amp; diffimulare maluimus quod nefcimuSj qua impuden *^P’^‘J‘*Thé ternoftram ignorandam proftituere. Quamquam fiPandedarió credit ophraftjib.a» mus,tot erunt iUius fpecies quot uulgad Apij, amp;nbsp;floris et cauliu fimilitus dines. Nam iUi etiam Cerifoliü, amp;nbsp;Nafturcium,cx ApiorS genere funt»

^Deïrrore Medicorum in Ap^jamp;PctrofelinOjUide infra Annotationem Nicolai Leo-niceni,amp;huk refpondentemPandulphiGollinutij alteram non minus eruditam, item Ioannis Mainardi unam amp;nbsp;alteram fuper eadem ré,

De S E L i N I TemperamentoexGal.lib.8»

Selinon.i. Apium ufepadeo calidum eft, ut amp;nbsp;urinam 8^ menfes cieat* ï^htus quoq5 difcutit^êó magis quoep fernen quam herba^pfa^Sed amp;nbsp;Os «■eofelini,amp;: Hippofelini fimilis uis eft : uerum Hippofelinon imbecillius «ft,Oreofelinon ualenttuâ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

.Ëx eodemjib. Alimentorum.ï»

1 nbsp;nbsp;nbsp;Apium,Equapium,Sium,Smyrnium,quodRomaniOlufatrumuocant,omniab3ecuril^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nx ciendæ poceftatem habent. Apium inter caetera familiarilRmum cft,amp; ori, ftomachoq; gra-

I t'ffimum,Equapium,et Sium infuauiora.Nam Smyrnium infuauitate caret «fceoej Romç plu

I fimumuenditur,acrius,longe(^calidiusquam ApiumiQuin amp;nbsp;aliquamodoris uimha^u I nbsp;nbsp;Quapropter amp;nbsp;Apio,Siüc^ efficacius urinä mouet, Ad hæc mulicribus menfes prouocat. V e-

1 m tempore caulêproducit, qui crudus edendo eft,haud aliter quam folia, quæ fola per hyemê, 1 tircacaulcmretinet,ficutamp; Apium.Tandcmucrocaulcaccedente,totaplantaiucundiorreddi I tut,Hue cruda,fine coda edàtur, fille ex oleo amp;nbsp;garo,fiueuinum,fiue acetum libcat adijcere» I Nonaullicumaceto amp;nbsp;garo tantum edunt,ueluti Apiumtalij paululum affundunt olei, Sium 1 ßlt;Equapiumn0nificodafumuntur.Vtrumcj;eniminfuaue,ficrudumedatur,apparet. Sunt 1 nbsp;nbsp;uero etiam qui Apium,Smyrniuracf! Laducæ iungentes folijs,ita efitént. Etenim cum Laduca

I infipida,amp; fatua quædam rç? fit,præterea frigidi fucci,gratius, commodiuftÿ cum acrium ali-1 quo Furnitur .Hac ergo de caufS^uidam etiam Erucx, Porriq; folia ipfi admifcent.Suntquiamp; 1 Ocymi.Quodporro nos Smyrniü,Romç nunc paffim ab omnibus,nô hoc nomine,fed Olufa 1 nbsp;»5appellat.Etfortaffequifpiam omninonenumerandüquidetninteraliniénta ipfum cenfe-

\ atuti, nee Sium,nee Equapium'.cum fint huiufmodi omnium ciborü obforiia dultaxatiquci.

1 admodum amp;nbsp;cæpa,et allium,amp; porrü, amp;nbsp;ampelopraffum, amp;nbsp;fimpliciter omniaacria. Adhoc | genus pertinentRuta, Hyffopum, Origanum,Focniculum,Coriandrum, de quibus in tom-I tnentariisobfonarrjstrad:atur,quiad medicos quodammodo et cocos cofhuniter quidé illi I fpeöant:proprius tarnen utriq; finis ert,acpropofitü,Siquidc nos utpfofintcibiin primis, non Inluxutrti l utdeleftcntcuramus:amp; uoluptatem fi qüando quærimus,utilitati earn cogimus feruire. Nam 1 in nonnullis magnum ad cruditatem momentum affert edendi infuauitas, Ideoc^ modice talia l tondirefatius fuerit.Cocorum uero lauticias, atc^ cupedias prauis appdratibus infirudas , ut l uulgo paffim utuntur,cruditas magis quam laudabilis concodio excipere confueuit»

u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vireseius8lt;luuamehtacxDiofcor.lib.ï.

1 Satiuum Apium ad eadem quæ Corianum conucnit.Inflammationis 1 bus oculorum cum pane,aut polenta illinitur, Aeftuantem ft om ach uni 1 muhet,Mamrmrü duriciem reprimit. V rinam ciet,fiue crudum ,fiue cos

-ocr page 54-

^^ SIMPDIC3VM Pharma#

C cîusn edatunfcecodum eius,radias«^ potu,uenenor5 noxgrcüftt'’^'“’ uomitiones exckeu

Aluumcohibeu

Semen uchemen^^us urinam peUite

Contra ferpentium uenena, aut epotam argenti fpumam ,auxi1’’®‘’'

Inflationes difcutiC

Ammifcetur medicamentisqucdolorum kuamêta præftant,Tnen^ cis quoq;,ac tuffis remedijs»

^ Qc Petrofdino, amp;nbsp;quomodo Petroklinon noftrum fit

Apium uulgare, uidc infra in Commentary's Io»

Mainardi,amp;Collingtrj»

CDe i Â Ç É À nigrajie! MorfuD‘^ boli, teut» abbffîî. -A D E R I A N AE herbæ in radice ß«”^^ ^^^ quæ Morfus diaboli ab Herbarys uocatur/æterîta diflîmilia: an eins quoddâ genus fit, fine aliud qu*“ ’ ex probatis fcriptoribus aftirmare no ualeo, netful“ alys nomenclatiirisapppelletur : nifi quodin Ba comentarys lego, Morfum diaboli didum,eoquf“P morfam inferne radieemgerit, quam a cacodau”®”^. , bulantur,extemplo ubi nafci cceperit, udfodCpt^^- j ne in ufum ueniat uitæ Humana: ♦ Quod période®^ ^^^ dPe credo ut illud quod de fibuirfs teftibus nog3f®*’'’^ ftes ab ipfis euelli, amp;nbsp;ab fe aby ci, quum uenatuuiy, * uidelicet ne hominibus remedio fint : qd tarnen P*® credi debere, dicit efle nouiffimum ♦ Caetera inn^*^ pud Hyeronimum Herbarium,

-ocr page 55-

corum T o M V s Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5$

([De G L A D i o B O,quæhodiecelebraturinoîfî2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä cinis pro Spatula foctida, uulgo @c^»crtl«n»

RHAPSODIA ,X1III»

Xz ^^’^ D I o S C C Ï^V I B» »1111^

Iphion^aliqui Anadorion,alq Phafganon, «lij MacHærônion; ut. X-alq Arion uocant,Romani Gladiolum , quidâGenitalem.No^ men inde accæpit, quod folium gladq præbeat fpeciem, Iriçîi fimile erat, nifiminus amp;nbsp;anguftius uideretur, Sc gladq modo mueronatum, neruo^f fumC^.In caulem exitcubitalem,in quo purpurei flores, in ordinem dige fti,interfediftant » R^tundo femine, radicibus geminis, una bulborum modofuper alteram infidente«Quarum inferior gracilis eft,fuperna ube nor. Nafcitur in aruis. Pars fuperior radicis cum thure illita,admifto ui-no,fpicula amp;nbsp;aculeos e corpore ex trahit. Panos cum lolq farina amp;nbsp;hydro Vires amp;nbsp;iuuà melite difcutit. Qua de re huiufmodi em plaftris inferi folet» Menfes im po ^^quot;^ hèibf 1 fita trahit. Superiori radiceex uinopota,Venerem ftimulari,amp; inferiore fumpta fterilefcere tradunt.Superiörem quoep utiliterinfantium entero* celis,cum aqua potui dari præcipiünt. •

ExBARBARICOROüt»

XIphion,aTheodöfo diciturPugio. Floret uere,cum Viola nigra. Falfo plæriq; arbitrant Xiphioneandemc(re,quæamp;Lonchitis.Sedillain lîccaneis,hæcinhumidisnafeitur. Sunt amp;nbsp;alia difcrimina,quæ notâri toffintuolcntibus. Habet h3ecamp;’ radicemad Âictsaucllanæfimili-tudincmfitnbriatam,quâe[radi ante méfiés oportet,amp;quot; in timbra ficcari. VideturliÄ amp;nbsp;Phaf- D i gallon,amp; Machçronion,hoc efi,Enfis uocari:radice,titTheophraftus inquit, dulei, décoda ôd l cûmendatapanificqs,fi tritafarinæadmifccatur. V nde Macbæronri paftilli fortaffeoriûhabu- PaftilÜ Mà-1 ere^qtios tertio Kalendasodobres uulgusefitat.Itém rotunda,amp; fine cortice capillair fibris, ut c^ærontj. l Gedàyum.Scolopendriæihberbâ cam frequentes conueniuht. Eft ôc compolîtionisciiiufdâit^ , 1 nicdicinauiridis nomen Machâcrion,admorbos articulates,amp;Ifchiada. Habet amp;Xiphias pif-I cis,quemGladiolüinterpretantur,duo,utinquit Ariftotclcshabês roftra,fcddcntibus^arensi

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X M» V È R G. C 0 M. M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V^

lt;* 1 HæccftGladiolusilia,cultellato folio herba,cuia principio ftatimIridisfoliahiccompa- « ƒ/1 tauif.priiuwps in hoc foliorum genere,amp;qu2è prima huiufeemodi lifmlit udinis notamcæteris ' 1 dcderif.ideoqtotgladionim appeUatiombus diuerfis locis indicata . Florere hancucrecum '* \ Oenanthe,nigra Viola,Helychryfo,Limonia, Anemone,amp; Hyaciniho Theoph.ait. Vocatcç (' 1 amp;nbsp;ipfcXiphion,Plinius multis locis Gladiolum: qüo tn loco cx^fclTo de ca asy ,ilt;.uolum,ca-^i ' pite.u.Xiphion,amp; Phafganon græcis nominibus cam appellat. Nee de folio cius aliud tradir; q cura primum ex terra prodit gladtj oftendere fpeciem, H ic ultra addidit,lridi fimile effe, bre-uius tamé amp;nbsp;anguftius h^ aTrofuSo- ^iax«lf lov.ln quo ui^ndum eft,an in mucronem definens di-cendum fit,an decurtati mucronisîquales cultelli aliquando in incidendi tm ufum fabricantur»

\Vtrüqenim CTo^« fignificare ex diuerfa propofitionis cius ui poteft:8d quod KrolueeH.i. in acutum derafufn eft,amp; cui ex acuminc fuo ablatum aliqd fuerWmt à7re|ï!v Thucidides ait, amp;nbsp;in græcis raulta alia Inueniuntur,Pro duabus deinde radicibus dus rcùocandalcgentibus in hune lo-cura erunt,quæ in T efticulis duabus plantis fupermre uolumine dida a nobis fuerunt. Nec aliter in Gladiolo hac duas inueniri radices,^ in bumofis plærifcç alijs ,in quibus præteriti ani bul husamp;radixinferiorfempereft'.genita(q!cxfealiaccditipfa,donectcrtic,autquartoanno tot! ^• •pereat. AuellanisPliniusèascomparauitJ hicnaturænotas magis fecutus ,bulbulos paruos^^ • i uocauit.Difcre'pantin natalibus dusDiofcorides amp;nbsp;Plinius magnopcre.Hic in aruis, ille in hu 1 midistalterin genereaytyaluy^qu»qualiafujtfuperiorelibro didum a nobis eft,pofuit t alter

in aquoGs amp;nbsp;paluftribus. Poteft tarnen uterep quod uerü Gtdixiffe : narupoffunt aruahuirfidai

' tffeDiofc.pratereainaruismaximenafddices,nó negauitpcnituspoiketiainaquofis nafet.’ •

-ocr page 56-

. «De HE


hcrbaPulIo’^'^’^l'* baSaponana, ^o cet,quæinp’-°Pnpfiïh-minatur hei*^’^ gt;qu^' AlqsautlPans^ ^ dam eins fp^^‘^^ neu* tur ♦

trum horuïi^ r.|,ö' banïr.Veruni^ nymisdchafPy qjemmanim®^ pulofrusoffii fequt-

-ocr page 57-

-ocr page 58-

siMPLicjvM rharni^^



-ocr page 59-

^Oîurn T o M y s Secundus»

5^


ZHuic don’ nomen inditu a graphes accçpimus eu pingeret, nee plura ^imari licuit.herba alioqui pafTim crefeensjn

pranspræcipue, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

uulgo nota» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

-ocr page 60-

Latinum n®®“ f“g'”

Experientia ^^j,^, didjcimus/if^^*’^’’ fobi^ amp;ne ultra ferpan^P bere, tunfa amp;^

Vulnenbusit^^ ficemedeturamp;ad^l inftranea pro^^* *

-ocr page 61-

-ocr page 62-

öl s I M P B 1


c i V M Phai^^



Hos flores, funt^*^ .I-^^I phynumefrecontend^^ ‘ fo.meo ludido, Exi^’^^jafi* cm genus efle Kcirtgt;® ^’f^ alnhumjit Barbarus ^® ullum corum efFelt;5üUi’\ J turn habeo, præ£^‘'^’^’JJ,Jio^ in coronas adduntur/^^^j^-lêfj turn debcijs habetur,® ^'^^ Cgterum deGaryop^f ^i^ fint reuera Garyop^r“’ ç-hf quire ex annotatio«^*’’ .,^ilt;' leri j Sc Hieronymi * tertio Tomo cum B^^^ j- li^ Synonymorum ^^ï’^^jjOitf'’^

eftipccies fylueftn^'^ijJ.p-i^Teut, Wij;»e ©flt;5fgt;fô'”^'’'^

Theobaldifetnchius»

t

-ocr page 63-

corum T o M. v s Secundus» . O

C De Rof#ï^rino,dida Libanons graces, LGcrmanice,Ko ^murin.

RHAPSODIA» »XVII»

IBANOTIDIS tametO quatuor genera diftinreruntGale^ nus et Paulus Aegineta, tamé quarta hodie tantummodo nota herbarqs eftuideheet coronaria : de qua hæc eft apud Diofcoridêlt;jefcripno lib .j^ Rofmarsnum,quo Coronary utunt, ramos mitrit tenues, amp;nbsp;circa eos folia minuta,denfa,longa,exilia,fubter incaua, fuplt;-neuirentia,graui o* dore.Excalfaftoria ui pr^ditutn cft. Regium fanatmorbum,fi decodum in aqua,ante exercitationes bibatur: amp;f ubi laborans exercitationi fe credt tient,in balnea defccndat,ó^ merum potet.Äcopis,Gl€Uci»ocß ungueni 10 mifceri debet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lt;[De TEMPERAMENTO Liba^ notidisex G A c e N O.

Libanotides tres funt. Vnafterilis,duæfrudumfcrcntcs,Omncs ue? ïo eiufdem facultatis,eniol!icntis, 8^ digerentis ♦ Succus turn radicis,tum herbæmiftus melli,obtufam oculorum aciem ab humorum craftitudine emendat. Porro eius Libanotidis quae ad coronas utilis eft,quam Roma niRofmarinum nominant, dccodum, Regio morbolaborantes potum adiuuat. omnes em Libanotides abftergentis amp;nbsp;incidentis facultatis par^ ticipesfunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ex Paulo AE G I N E T A.

Libanotides tres quidem infrugiferæ funt,duæ uero fœcundæ,abftef gentis,incifiuç,digerêtis,etemollientis potentiç. Harum omnium fuccus cummellemiftus,amblyopias,amp; humorum craftitudineemendat,

C^terum eius,cuius ad coronas eft ufus,decodû,

Regio morbo affedos adiuuat»

-ocr page 64-

«^ siMPLicivM Pharma* CDeMAIORONA»

RHAPSODIA «XYH» C rSSomenclaturæ»

Gr3^e,fiiiJ.4-'''}(if^ Tƒ^9tfXXo^# «/*«ƒ«***■»

Latine,Samfuchus,Amaracus,Maiorona» GermanicCjVneyorOlJ,

Rudcofa herb a Samfuchum eft,ferpit per tcrram,hirris ^ citctnif ttsfoIrjs,NepetsenmiIibus,uel Calaminthæ.odoratilîima,

Ex P L i N i o defcriptio alia lib »ib cap au amp;♦ xx*e

Amaracum Diodes medicus,amp;^ Siculagens appellauerc,cjuod Afg/ ptus,et Syria Samfuchu? Sent utrocp genere,et femine,et ramo,uiuaciu» prædidis,ÔC o dore inelius.Copiofum Amaraco,æquequam Abrotono femen:fed Abrotono radix una,et altedefcendenSjCseteris infumniotfl* ræ kuiter hæreiffe Jn Cypro laudatiflimum et odoratiflimum»

Ex Serapione did. Mercenius»

Mcrcenius eft herba,hAensuirgasextenfasfuper facie terrf,infuoortu;^ habet folhpy' ua,rotunda:fuper quæ eft borra fere fimilis folies Calaminthj,habentis folia fubülia ‘. amp;nbsp;odorembonuni.QuæomniaprorfusDiofcoridircipondent.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G A D E N O lib.6,SimpIic»

Amaracus excalfacit nS inftrennue,non ualdc autem deficcat;fcd in caliditatequideW W1 eft ordinis,in ficcitate ucro fecundi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

VIRES eiusamp;Iuuamenta»

Succus decodi potus conuenit incipientibus hydropids,etijsqiæ'^^ rinæ difficultas aut tormina exciitiunu

Illita ex melk arida folia,fuggillata tollunt»

Menfes fubdita in pefTo trahunt»

Contra fcorpionis idum ex aceto amp;nbsp;fak illinuntun

Luxa#stumonbuscçrato excepta imponuntun Aduerfusocdonirt inflammationes, tumoref^ cum polline polenta iUini prodeft ♦ Atop^» malagmatislt;:^,calefaciendigratiacommiicetur»

Ex P L 1 N i o Iib.zi.cap,22,

Sampfuchum fcorpionibus aduerfatur,ex acetO amp;nbsp;falc illifum. Menftruisquo($ mulw^ confert,illitum. Cohibetamp;oculorum epiphora« cum polen ta. Succus dccoffi, termina ^ cutit. Eturinis ófhydropicis utile. Mouctetiam narium ftemuramenta. Fitexeookuqf®“ Samfuchinum dicitur,autamaracinum,adexcalfacicdos emolliendofcpncruos, EtuuluiS^ lefacit.Et folia fuggillaris cum melk, et luxatis cum caera profunt,

ExVIGONIO. 1

Maiorona calida amp;ficca eft^habetq) uirtutem confumptiuam,8^f3^'^' catiuam cum ingenti calefadione.Etpropterea epikpticis,fpafmofsnagt;^ bus odorata,fummum gaudium etiuuamentum prgftat. Et eius oecoai naribus attrada,cófortai cerebru ipfum,ab humorib.frigidis purgandO'

-ocr page 65-

-ocr page 66-

66 si.MPDicivM Pharma^

CDe narij s gen eribus DAPPARVM, RHAPSODiA ,xvnr,

C Ex Cony^nentarip M, Vergilfj,

Ognitu Sc inuentu facilc,int legiirnin^amp;' in frumentaria fegetc Aparinefuadtfenp»

Lappa,

one Theophraßus amp;nbsp;Dio/?, fecerunt: ipfa etiam tenaci nexu prætereuntium ueftibuslwrens, amp;qualehicdefcripfitfernen oftendens in medio umbilicatum,adcognofcendafe,fu'tfcon^-plarionem uolentes etiam conuertit.Perfequuntur earn quotanis Maio (Muniomenfibusma* nu,mcfroriaq! falcc agricolae, peßem fatis fuis earn fentientes,nihilcp apricis amp;pinguibusa^t frequentiusnafcitur.Copiofiortnintcrlegumina^interfrumcntainuenitur.Noueruntta -mitatem fuam rußiei.Nomen tn, amp;nbsp;maleficq eius eau Aam ignorant.Etutin fimilibusßt,qii®' rum ignoratur nomen,Lappam uocant. Qua uoce nonin Aparine tm,fcd in cunAsquorum , maturafeminaueßibus prætereuntiuminhærent,ignari utuntur. Quæfancmultafunt!»®, alia Eupatorium etiam, de quo fuo loco dicemus. Ex quo fadum eß, ut non setate noß«®’’ I fedantiqs etiâ temporibus parum certa in huiufeemodi fu^t nominum ratio. Arcion$ bap' j pam tm aliq dixerint, alq Aparincm hanc,alij plures alias,quarum fernen autqa afpetfijao^ ue,autcuipidatüeß ueßibus hærct:quafî ad faciendum genus amp;nbsp;nome unahaeenotafaosd t

Corollariumhermolaibarbari

de eadem re, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Omphacocar ßP”* Pnilanthro-

A panne quam noftri amp;nbsp;Lappam uocant, Hippocrates Philiftion, Si Phileterion Q“®^^^ Galenus putat. No^ cuidcns,fed occultus in ca flos maturefcit,amp; intra fcgerminatleniW' lutanimalia quf in fepariunt,utuiperæ.Nafcitur in frumentario agro, inter Lentemp^P,^’ item pratis,hortifq5. Ram Jfa hæc amp;nbsp;hirfuta, quinis feniftj in orbem circa ramos, 101^ plt; « terualla,Semen fubdulce,Omphacocarpon a Plinio,GaIeno,amp; Paulo Aegineta dionif' quis Omphalocarpon ex Diofcoride legi malit, ab umbilici fîmilitudinc,quam fem«quot; P^æ* j Philanthropes uero didaeft hge a nonnullis hcrba,quiauelutamici folent, commeanou pos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nqs obhxrcar.A^'udfloris genus eft,quodin Parthis nafci fcribit Apollodorus, PWb JP Philadelphos appcllatum;cx argumento,qj rami eius ex interuallo fponte cÖeant, ccu amantes : polt a diditur,concipiant,atcjpariant.Huius cenuiflimis uirgis reticulatim compofitiSj^tt?*®^ fitisjhortorum fepta impenctrabili compage fieri.

Verba DioscoR,deAPARiNE, „,.

Aparinen aliqui Ampelocarpon,alf) Omphacocarpon,nonnu“'‘ lanthropon uocant,ramofam herbam amp;nbsp;quadrangula, ex intcruaHiso biculato foliorum ambitu,ut in Rubia.Flos albus: fernen durum,rot“”' dum,concauum,album,umbilici fi'gura,afperitate ueftium tenactEap^' ftores coli nice utuntur, ad eximendos e lade pilos. Seminis caulw®^ foliorum fuccus,potu contra uiperarum, phalangiorumc^ morfus““’”' liatur, Infufaaurium dolori medetur, Herba cum axungiatritaftm'“’^ difcutit,

Plinius de A P A R i N E libro, 27,cap,5

Aparinen aliqui omphacocarpon, alq philanthropon uocant, ranio fam,hirfutam, quinis fenifue in orbem circa ramos folies per internal -Semen rotundum,durum,concauum,fubdulce,Nafcitur in frumentan“ agro,aut hortis pratisue,afperitate etiam ueftiS tenaci,EfFicax contrat ' pentes/eminepoto ex uino drachma ï amp;nbsp;contra phalangia.Sangum*®”' bundantiam ex uulneribus inprimunt folia impofita, fuccus auribusi funditur,

D e temperamento Aparines ex Paulo,

Apanne,quam alq philanthropo, alrj omphacocarpon cognomi“’'’ niediocriterabftergitamp; calefacit:habetautêamp; aliquid gartiü tenv'““’'

-ocr page 67-

corum T Ô M v s Secundus»

'èi

lt;[Dè LAPPA MAIOR E». • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;À

DeLappa maiore, qüæ uocaturBardanamaior,proli'xa,fed admodu cruditaeftdinertätio apud Hermolaum Barbarüm in Corollario Arcq:

amp; nos in priori TOMO paulifjjerattigimusRhapfodia. tliï.de Vngu • la Caballina, olim ex act am difterentiam daturihorum omnium ,id eft, Vngulæcaballinæ,Perfonatiç5Petafitç, Arci},atcp Arebi^ubi prions To CoircAond mi errata recognouevimus .Caetera ex Appendice ,amp; Hieronymo pete» Autoris.

4[De LAPP A quæfccvé^jot/græceüocaturjhiï ftoriâ DIOSCORIDIS»

Xanthion aliqui Pbafgahon, alp Anothefion, alp Cbafcanon,aln Choeradoléihron, alp amp;nbsp;hanc Aparinem nominant j Latini Lappam. Nafciturlazto amp;nbsp;pingui {510,amp; lacubus exiccatis, taule cubitali,angulogt; fo,pingui,prodeuntibus ex eo crebris alisTolia Atriplicis habet inleCta, Nafturtium odore imitantia, fruCtum grandis Oliuæ rnodo rotundum, amp;nbsp;ut Platani pilula fpinofum , qui contaôu ueftibus adhærefeit. is ante colledtus quam perfekte iiccefcat,tunditur , amp;nbsp;fidtli uafe reconditur.Pla-uos autem facit capillos,fi acetabuli inftartepida aquamadefcat,mox cas put nitro ante perfridum dh natur. Alp in uino tui|dunt,8d ita afTeruanc«. Semenaptiflime tumoribus imponitur.

ExplanatioXanihpper HERMOLAVM

BARBARY M. nbsp;nbsp;nbsp;^

Xanthion,amp;Phafg2nionuoc3tur à Galcnoamp; Paulo,PhafganonaDiofcoride,Philan- ^ throposab Actio,nuncLappaiiuierfa^Srtranor a noftris.Nonuideturquibufdam XaWthi-011 ab Aparina fupcriusdckrtpia diFFerre. Sed curobfecroDiofcor. amp;nbsp;Galenus ,amp; cæteri di-uerfas habuere,duobus locis fcorfum de rjs prodentesCQiiid quod in omnibus greets exempla ribus, Aparina ex interuallo ficUata pingi tur qüafi Rubia C Xamhium hiulto aliter oftenditur, folio Attriplicis,uèlutpuidamfcribunr,efiamSolant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

MarceUi Vergilp aUadiftindhoLapparum»

PluraLapparum genera,folio,femine 5^ natali folo diuerfatobferuaturriq! a nobis eft, quae eumqhaniatisuncis,aculcatifq,amp;; ucftiumtenacibusferoinibusplahiæfunt, in gtæcis amp;nbsp;Iannis eodem ahquando nomine indicarirn illis Aparincs, in noftris Lappæ. Quae ueluti generis uox omnibus his eft. Inter eas amp;nbsp;Xanthion hæc eft,numfratis ab hoc feriptore notislatisco-gnofeendatficdifta a gtæcis on pvSac Tfl/ifir ttbhquot;, id eft, hauum capilium facit. Habet óf alias appellatiôes,fcd nobis parum certas, amp;nbsp;ob id alps reliras,Circa rufticas domos tpingui ut hie ait,fedfrequentius humido folo nafcitur.ldc^ eft quod hit ait,arefcentibus paludibus. Paludes enim appellatloca ettam,in quibus perhyemem aqua fuerit,æftatc uero arucrint.Omnium aut em notarum quæXanthio huic aDiofcoride tribuuntur,nullacertior fruétu eins eft,Dico autem fruftum Lappam,in qua fernen eft: quern figura grandis Oliuæ, amp;' aculeaiu hic defenbens^ faciUimam eius deprehenfionem fecit.Sed nihil frequentius præmonftratis nafcitiir locis.

-ocr page 68-

ELILOTVM fcm per ex iflimaui herbam illam Trifolio^ rum generis, cui nomen 6t«nKce, atqueeaamultisannisabh”^ minibus medieæreiperitis demonllraia nobis eft tetiamfi Simonil«*^ I nuenfis.idem uideatur*fentire:cuius uérba funh Melilotum,nonicnco^ pofitumamelle,amp;loto,quod eft Trilolium. Nam ipfumfinè dubio turefte fpecies Trifolij: cuius flos eft melinicoloris. EtDiofcorldesdi’^^ eius fpecies afterit. V nam,cuius odor eft bonus,crocei coloris. Ab* . am, qua: magis Fœnogræco eft fimilis. Et Plinius Sertulam campanam uocat.HæcIanuenfisilIe»Nos illam pinxi^ mus,quæ FœnograCco fiinilioreft, fedminorem»

Nam maiorem nefeio quomodo neglexerit pictor, ut appingere earn non licuerit» De Sertula campana locus eft apud Diofeoridem libro tertiolubl poterunt qui uolent, Barbari Corollarium, amp;nbsp;Marcelli V^iquot;* gilq Commentariû excutere,Meminitamp; Plinius»

-ocr page 69-

corum To M v s Secundus;

CDe c A R D v i sgt; • RHAPSODIA» «XVII»

CDcCarduorUffl differentfjsnecduni nos explicate ualeinus. Quare in aliud tempus eorum defcriptioes, amp;nbsp;defigna tionesreferuamus. Attigeruttamequg dam de illis infra Leonicenus. P. Cob Hnutius, Hieronymus herbarius, laco:^ bus de bhanlijs amp;nbsp;reliqui,de quibuslu^ dicemfcrutariteuolumus. ^ 3

-ocr page 70-

-ocr page 71-

71



-ocr page 72-

DeAcctofa require defer« j3tionetn La-pathi»

IB^HancDelrum quen*^^^^ nobis optadmexpUn^^

-ocr page 73-

7j



Vrinitaris amp;: herbam Sc florem uocatam uulgo exifl:imo,obflofculosquos habet tricolores, quibus nihil iucundius,rtihilcp magis admirabile.Quo auterii ab Dio* fcorideinfcripta nomine fiqnecdum compere

-ocr page 74-

' S i M p L i e i V M Pharma^



-ocr page 75-

-ocr page 76-

Sigmare ann^, Heibam Simeonis,quere fupra 7 oi^priorejKhapfodia ,XXXV.folio.157-b.



-ocr page 77-

CO rum T o ^m v s ' Secundus CDe NASTVRTIÖ, RHAPSODIA .XX*

C Nomendaturæ.

' Grxce, ica^Jlxfitv, itviigt;iia^J[xijfiv^nCH^if, Laune, Nafturtium, Cardamum, Cynocardamum*

Teuro nice, Sreßen.

lt;[DefcripnoNafturtfj ex PDP ' N i olib.ip.cap.8,00 lib.zo.capjj*

ASTVRTIVM nomenaccçpit,a nariû tormento.Ec inde uTgoris figmficauo,^ucr^ bio id uocabulum ufurpauic, ueluu torporem ex^ citantis.ln Arabiamiraé amplitudinis dienurgP gni.Duo d’us genera,album,ô^ nigrum*

Ex Corollariô BARBARide

Nâfturno*

Nafturtium die quinto enafcitur:düörum generum, mite, ac fylueftre.Priorisquoqj ratio duplexj alhi, amp;nbsp;nigri. Nomen ci ana riumtorniento,uigoremc[; uelprouerbiu Iignificat, iubente Na-fiurtiummandendui'ninertibus,qua(îtorporc exciter, animum-cgobuacuct,contra uenerem inhibcatiqpv^ Diofcorides accendi eamputet.Miræamplitudinis in Arabia diciturgigni, Nafturti-Um herbis reliquis fuccum adirnit iuxta faus,quod et apud Ariito phanem poccam legitur. Hanc Graeci non modo Cardamum,fed cnaæCardamidauorant,UcGalenusinquit,amp;Hippocrates San tidion,aSinapis,quodamp;'Sauriondicitur,fimilitudine. Milefium Nafturtium ucteribus laüdatiiïîrriuni fuifle^ lülius Pollux autor «ft-Perfas idcüfaleméniîs apponcre folitos,célébré eft, cum prin cipio frugalitatem amplecicrcnr, mox au do imperio, in omne gc •'usluxusprolaplî.

De ratione nommis Nafturnj '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex M* v E R G r D i o.

Eins plures quondam,utuidetur, appeUationes fueruntt fed otnnescxeodemprincipio,amp;'abeadérh Cardami appellatione, ^wæptaHiberide,quæagrefteNafturtium ëft3Ut in.i. uolumine oiximus,ubiDiofcoridis commentationcs bæ irrepferunt. Cy-locardamon enim, amp;nbsp;Cardamanticefolo nominé ftatim Carda-”1011 indicant,Hiberis uero,uthicpauloantedixits amp;nbsp;ut nosau-*ore Paulo Aegineta tune confîrmauimus, agrefte Nafturtium 'ft.Hasipfasnocesomnes,Apuleiusetiamin Cardamo nume-'■3uit:inuicemfîbi ideo refpondentes, quoniam inter fatiuum amp;nbsp;’Si'cfteNafturtium maximalîmilitudo partium amp;nbsp;uiriumomni-”infit.0beamq; eäuffam uagis appellatiönibus inter fe utun-’^••■•Notum nunc olus ubiep Nafturtium eft. Contra uenenati P'’®dpueufuseoNicandercufus débicipfecotra Cenebridis uc-J’fnum,quemadmodütunccopiolïusdocebimus ;ufus amp;nbsp;Pau-’ /^ ^5 Aegineta,Græcorumq; medici omnes totiens, amp;nbsp;in tam mul- i ®^ ut non contemnendanl medicina partem folura Nafturtiuns

-ocr page 78-

73 SIM


c ”1 V M Pbarmaf


iTcfatu Nafturtij ex padladii menfe Februano,

Hoe menfe Nafturdum con(iat,6Comni tempore effeponendum lo? co quali placebit,amp;(^'Io.Fimum non^efyderauHumcrem quamuisdi ligat, tarnen deeflenon curat.Si cum Laduca feratur,nafci ferturegrcgic, lt;[PIgt;AC1TA Barbarorum de Nafturtio* lt;[Hiftoria na stvrtii fecundum s Ei’

R A P l o N B M» Cap*358,

Nafturnum cfttriplex:fcilicetCommunc,notum.Sccundiim Naßum'um teâorum.Etter tiumori€ntaleNafturtiiim,Nafturtiumtcdorum,eftplantahabens folia ftrida,longaduobus digids,amp;infummitateacuta,fcifl'a,amp;pinguia3quæcxtcndunturfupcr terramtamp;habetinmedio uirgam fubtilenj,longam palmis duobus, habentem pa^os ramulos,fuperquosfuntuc-lud pili, habcntes fummitatem depreflam, in quibus cftfemen latum, fimile femini Nafiurniï cuius figura eft ficut figura Rutellæ fufæ, ira eft depreflum ; amp;ideo græce appellaturTaX«?'”/^ quod fignificat lingua græca deprelTum, Et habetflorem,cuius color déclinât ad albcdmcm:« nafetturin urjs,fîue parietibus domorum, Nafturtium orientale, eft plantalongadrcaduob« chia,habcs ramos fubdles Ôt multos,in quibus funt folia,a duobus lateribus,fimilgt;afoE)S Sf*' taragi,nifîquiafuntalbiora,amp;'molliora; amp;nbsp;infumpaitatibus rapioruinfuntcapitdlajfîniifacï pi cellis planta? Adis ^ h abet flores albos»

Sentenda P A N D E C T A R 11 deNafturtfjs. ■ .**^ Nafturtiummultorum^çencrumeft. EftcnimquodCardamûdicituruulgatumjS^tftN^” fturdum aquaticum,uel Babylonicum,quodLatini uocant SenecionjUel ApiSaqu^ueltar-damum agrcfte,de quo eft apud Scrap.cap. pj.

D E Cardamitemperamento, Cardami ftmen potentiæ eft urendi,ficut Synapû • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vires dus amp;nbsp;iuuamenta ex Diofeoride.

Omnium fernen eft acre. Excal facit, Stomacho aduerfatur. AIu5 ^^ bat.Tineas excutit, Lienem imminuit. Partus exanim at. Vrinam cit. Vc nerem ftimuIat.Synapis amp;nbsp;Erucæ fimile intelligitur. Lepras amp;impet^' nés abftcrgit.lllitum cum melle,lienem extenuat. Fauos expurgat.P'‘‘* monum uitiaextrahit,forbitionibus incodum. Serpentium uenenispO' turn refiftiqatcß cas fuffitu fugat.Capillorum defluuia cohibet. Carbui’' eulos ad fuppurationern perducit ôè rumpit. Coxendicibus cum pold’' ta commode ex aceto iîlinit. Tumores colledionefqp difeutit.Emittit foquot; runculos,illitû cum muria»Herbæad omniaeadem,effeâus licet mmo’^'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex P b i N £ o deeodem»

Nafturtium V enerem inhibet. Animum exacuit. Aluum purgat.Detrahif bilcin,pot^quot;’’quot;' aquadecerndenariorum pondo.Cumlomento ftrumis illitü,opcrtumcjBiaflîca,prtcdarc®/ detur.Nigrius capitis uitia purgat. Vifum clarificat. Cômotas mentes iedat ex aceto fump'quot;' Lienem ex uino potum,uel cum fico. TuiTim ex melle fi quotidie ieiuni fumât. Semen exw^ omnia in teftinorum animalia cxpcllit, cfficacius additoMentaftro. Prodefi amp;nbsp;contra et tuflim cum Origano,et uino dulei. Pedons doloribus decodum in lade caprino,Panos cutitcumpicea cxrrahiteÿcorporiaculeos,amp;'maculas illitum cum aceto. Contra carcinoma adijciturouorumalbum. Etlienibusillinitur ex aceto. lnfantibusuerocmelleutiliffinie.be' us adijcirliocferpcntcs fugare,fcorpionibus refiftcre. Capitis dolores contritum, amp;alopce' cmendare,addito fyn3pi,grauitatem aurium trito impofito auribus cum fico. Dentium 00 resinfufoin aureisfucco.Porrigincm,amp;' ulcéra capitis cumadipeanferum. Furiinculostoquot; quitcum fermcnto. Carburreulos adfuppurationern perducit amp;rumpit, Phagedænasulte expurgatcum melle. Coxendicibus amp;nbsp;lumbis cum polenta ex aceto illinitur.Itcm licheni. K unguibus feabris.quippenaturacius caufticaeft. Optimum autem Babyloniutn.Sylucitn ro ad omnia effedus maior, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 79-

corum T 0 MVS: Secundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7$»

A

Nafturduni Perfarum mis iitign cibùs.

Ex Pb A T i N AE hb»i»de Honeftauoîuptate.

Hoc,utpÈculiariciboPcrfæutebant,ucinquitXenophon,quifubCyroi-nilitabant.Nimî-^seius ufus,amp;Erucæ nocec,moderatus prodeft.Nam amp;nbsp;animum éxacuit,amp; aluum purgat,ac biletndetrahit.Valctitemadplurimosmedicinarum^lfus»

Ex P b A f E A R gt;nbsp;0.

Nafturtium eft calidum amp;nbsp;ficcum in quarto gradu.Semen eins præcîî puecompetitufuimedicinæ.Vndecumreperitureius receptio/femen dè bet poni,non herba » Semen coUedum, in multa efficacia per quincp an^ ’^osferuatur.Herbauidetur eflemagnæ efficaciçîexiccata modice, uirtu^ tem habet dinbluendi^ôô confümendi,cx qualitatibus fuis»

Contra paraiyfim lin guæ ualetjemen mafticatum,amp;in ore tentum»

Humiditates etiam aliu#um membrorum, 8c cerebri præfertim defies Wt,comefta,uel in facculo fuperpofita»

In lethargiafitftemutamentum ex puluerefeminis eius»

Vuam relaxatam ficcat gargarifma eius,8cficuura ficcaru. Contra Ili* acam quolt;^ paffioncm^exfrigida cauffafemen eius in facccllo,Slt; in uino deco^lum fuperponitur. Adeadê,amp; c5traftranguriam,berbaipfadecôdc^n uino amp;nbsp;oleo fup^ Egreffumanumreprimitpuluis feminis illitus» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ponitur» Ex V I G 0 N I O»

Nafiurtium eft calidç amp;' ficcæ complcxionis in tertio. Etuirtus eius eft maturarc apoftema- ß Ufrioida.Et fernen eius cum aceto dccoiftumdiflbiuitftrophulas. ExAPVL ElO»

Ad capitis uitia,et pôrr{gines, 80 furfures herbæ Nafturtp fernen mi^

Xtum cum adipe anferino,^ tritum inUnge»

1 nbsp;nbsp;nbsp;Herbam Nafturtium ,amp;: Pulegium ex aqüa decodum,bibere dato, e^

l ÄquaNaftunii tumoresgingiuarumreprimit. Etlumbricosuentrisinterimit, Parotidas I tnirefanatjamp;uariolas.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeAltero N A s T v R T 1 ojcilicet Aquatico»

1 Coliculus cubitaUs Senetio eft, quadamtenus rubens, contiguis în^ DioftS-dib. \ vicê,exiguiflt;çfoIqsErucæmodo in extremitatibusincifuris diuifis, fed: 1 longe minoribus quam Eruca,Lutheis ftûribus,cito debifeenti^üs, amp;nbsp;in

I pappos dcfiftêtibus»V nde 8lt; Hgjytgep didtû eft, quod ucrefcilicct, fores \ huraani capillimodôin eo caneicant^Radix iUi eft inutilis»Nàfcit phnû-

1 q circa urbcs,amp; oppidajn aggenbus murotü amp;nbsp;feptis » Pofteriores ferc

i nbsp;nbsp;omnesaquaticum Nafturtium interpretantur» Et Germanice,25nint,tp5enif

1 chi dolores fan^

-ocr page 80-

-ocr page 81-

'corum T o M v s Secundus»

Si

lt;[De MENTIS,

ir TT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RHAPSODIA .XXI,

| E N T A R V M. differêtiasoTîmes^nemo rcdtiusdiftinxitHié i ’ * ronymo herbario, cuius infra Commenftrium confute, a cake Appendicis,

Mentæ nomenclaturæ fecunduni

Diofcordib.j»

Hediofmon fanuum ah] Mintham^alij CaIaminthan,Latnn Mentard üocant,aliiNepeta,Aegyptt7Tis,alti Perxo.ali] Macetho, Cognitaher^ baeft,Calfaciendi,adftringendi,atlt;^ exiccandiuim habet,

Rianna lib.Öbfoniorum,

Mentafuauiiïimtodonsheibaeft. HancfuiflcpuellamaPlutonc amatam,ferunt poet»,’ uerfamcpin herbamfuinominis a Profeiptna j cuius pcIlexcrat.Hincpræcerea Mentulamdi-dam, quafidonum amorum,ucl quàfi mcritâ,uel quod menfarn grato odore perçuirat.Exci- Virtutè#' tatenimhxcherba,propter inflammauOnem amp;fhumiditatctn,dcmortuam Vencrem.Hanc jv^ç^tæ ‘ ob rem crediderim,ueteres excrcicus duces uetuifle militem,quem cafcum uolebant,unde et ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ftrafuntdi(fta,hacherba iiefci. Appetentia inducit Menta,amp; obefos a nj^rcefcentia conferuat: læuim correddit,flomachumiuuaqlumbricos interficit. Contramorfumcanis rabiofi ualec plurimum.Seritur Men ta æquinodio uerno;melius tarnen furculf uenit quam feminc. Humi-do minus gaudct. Aeßate uiret,hyeme flauefcit, Scmel fata,diutiifc xtate durât, Eft amp;nbsp;Menta-ftrumjfylueftre genus,quod ut Vicis propagatur,

De M E N T AE temperamentöexGalenó,

Hedyofmos,alij ueroMinthen odoratamnuncupant,Eftenim amp;quot;alla quædam Minthanö odorata,quam Calaminthen appellant. V traqtguftu acri,amp; facultatecalida cft, ex tertio ordi-neexcalfacicntium . Infirmioreft tarnen Menta odorataquam Calaminrha, minus excal^it» Vtautemin uniuerfum dicam,h3ec ceu fylueftris quædam eft,illa ecu domeftica.Quam obrem H fane,ob earn quæ ex cultu accedit humiditatem,mcdiöcriter item ad Venerem excitacid quod ® , omnibusacciditquæhumiditatcmfemiccdam.amp;flatuofamcontincnt, Obtalem ipRus her-bæ tempcraturam,in abfceffibus ea quidem cum polêta mifta utunturftdquod in Calaminrha facerenequeas : propterea, quod ualentius turn excalfaciat, turn deficcet,quamid genus pof-nnt, Habetuero etiam quiddam amarum infe amp;nbsp;aceibum.llla quidem lumbricos interficit, a-cerbitate uero fi cum oxycrato bibatur, recentes fanguinis reiedhones reprimit. Subftanti» cft utfiquaaliaheibapartiumtenuium. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

VIRES eiusamp;i'uuamentaexDiofcoride.

Siftitfanguinem,poto ex aceto fucco .Tineasinuentreteretesenecat. Vénérera ftimulat.Singultus, uomitiones.cholerafqj fedant,t«-ni ramu* li cum acidi granati fucco poti. Suppurationes difcutit, fi cum polenta ik Unatur. Impofita fronri, capitis dolores mulcet. Mammas fi tendant,aut ladeturgeant,compefcit. Cum fale,canû morfibusillinitur.Aurium dos lonbus cum aqua mulfa fubuenit. V uluæ ante coitum admota,concæptî onirefiftit. Linguæfcabriciem confndalæuigat. Coirelac, denfariq^iti cafeum non patitur,fi folia potionibus lad is immergant. In fumma,ftogt; macho utilis cft.Et in condimentis peculiarem gratiam habet.

Verba p u i n 11 quæfupramutuatuseftPIaïî

tinalib.ip.cap.S,

Eodem tempore feritur Menta planta: uel fi nondum germinat,fponlt; gia.Minushæchumido gaudet. Àeftateuiret,hyemeflauefcit.Genus ei^ usfylueftre Mentaftrum eft. Et hoc propagatur ut uitis, uel fi inuerfi ralt;^ mi ferantur.Mbutæ nomen fuauitatis odoris apud Græcos mutauit,cum

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g Î

-ocr page 82-

Sx S 1 M P E I C


M Pharma#


C ahoquin Minta uocarctur,unde ueteres noftri nomen decIinaucru^Cra to Menta menfas odore percurritin ruftids dapibus. Semcl fata,diuon8 ætate durât,Congruit Pulcgio,c»ius natura in camarqs reflorefeensfæp* • us dicta eft. Hcc quoc^feruamur fimili genere, Mentam dicOjPukgj“®^ q^jScNepitam»

Ex P E I N I o hb. 20. cap, 152,

Mentæ ipßus odor animüm excitât, amp;nbsp;fapor auiditatem in dbisn’^Ï^ in mammarum mixtura, familiäres ipfæaccefTcre, ut coire, denfareqdae pon patiantur.Quare ladis potionibus additur, ne hums coagulatipota ftrangulentur. Data in aqua amp;mulfo, cadem ui refiftereSCgenerationi creditur, cohibendogenitaliadenfari. Aeque^anbus ac foeminisfftt fanguinem,etpurgationesfceminarum inhibet,Cumamyloexaquapo ta,caeliacorum impetus,fyriation, amp;: uomicasuuluæcurauit. Hla^ioü^ nerum uitia ternis obolis ex mulfo dans, Item fanguinem excreantibusin forbitionem. Vlcerain capiteinfantium mirefanat. Artcriashumidaslic cat,hccas adftrin^it.Pituitas corruptas purgatin mulfo amp;nbsp;aqua.Vodfuc cus fub certamine util's duntaxat,amp; qui gargarizatur uua tumcnre,adid Óa ruta Sgt;C coriandro tx Iade. Vïilis amp;nbsp;contra ton filas cum alumine,Im^ guæafperæcum melle. Ad conuulfaiiltus per fc,uitqfcp pulmonis. Sin^ D gultus amp;nbsp;uomitiones fff it cum fuccogranati, ut Democritus monftät.

Recentis fucefts narium uitia. Spiritus fubdudos emendat, Ipfa trita cho# kmsin acetoquidem pota. Sanguinis fluxiones intus.IIeumetiamimpo fita cum polenta,amp; fi mammçtendantur. Illinituramp;temporibusincapiJ tis dolore. Sumitur amp;f contra fcoIopendras,Sc fcorpiones marinos,amp;a“ ferpentes.Epiphoris illinitur,amp;omnibus incapite eruptionibus,itcnif^ disuitijs. Impetiginesquo(^,ueifiteneaturtantü,prohiber. AoribuscU mulfo inftillatur. Aiunt amp;nbsp;lieni mederi earn in horto guftatamjta neueb latur:fi is qui mom orden t,dicatfe lieni mederi, per dies noué.Ândæquo c^ farinæ tribus digitis apprehenfam, amp;nbsp;ftomachi dolorê fedareinaquï» amp;nbsp;f militer afperfa in potionem, uentris animalia expellere.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APVEEivs deMenta.

Ad ignem facrum herbæ Mentæ fuccus expreflus, adiedo fulphurc^ aceto de penna inundus,fine mora dolorem fedat.

De Menraftro fecunda fpecie Mentæ, Ex Diofcoridelib.3.

Sylueftrem Mentam LatiniMentaftrumuocant, hirfutiorefolfo.Sf prorfus maiore quam Syfymbrq ,grauiore odore. Quare minus adfano turn ufus expetitur»

DeCAEAMiNTH A,tertia fpecie Mentæ. Ex DiOSCORiDis LibroTertio.

ExCalaminthægeneribus, quædam montibus familiaris, folia Odn» Habens,incana,furculos aridos,6d caulesangulofos, purpureum florem-Altera Pulegio fimilis cft,fed maior » Quarn fylueftre Pi^giumidoap^

-ocr page 83-

corum T o M V s Secundus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83

penarunt,quod odore ipfum æmuletur » Nepetam Larini uoWtant. Ter^ A' tiaMentaftro cognata eftjolijs oblongioribus,caule 8d ramis maioribus quam fuperioris.feduiribus inefticacior. Qmnium folia guftu feruentia amp;nbsp;acha. Radix fuperuacua * Nafcitén campeftribus,afperis,amp; aquofis* , Potu.autillitu demorfis a ferpente opitulatur* Decodum potu menfes amp;nbsp;urinas expellit.

Ruptis,conuulfis, orthopnoeæ, torminibus, cholera:, rigoribusfque auxiliatur*

Rcgium morbum expurgat*

Præfumptain uino uenenis refiftit*

Tineas,cæteraeç inter an^rû animalia, cum fak amp;nbsp;melle pota,enecaC» Necfecus coda,crudaue Ti teratur»

Elephanticos efitata adiuuat,fi poftea ferum ladis ebibatur.

Foliadetritafi in uelkre fubijriant,menfes extrahüt,8^ partus enecat» Accenfa,autfubftrata ferpentes fugant*

' Nigris cicatricibus candorem reddunt,in uino coda amp;nbsp;JUta* SuggiUata tollunt*

Calamintha ifchiadicis imponitur,ut concretum hJmore euocet,fum^ wam cutem exurens*

Ver mes necat fuccus auribus inftillatus* Ex BARBAR I COROLL* ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calamintha,noftri fere Nepita appellant,etiamfi Diofcor. fpeciem eius un5 priuatim Nepi

I nbsp;nbsp;tamuocaritradat.Prorfus tanta inter Mentam,PAcntaftrü,amp;;Ncpitäfocietascft,utmirü non 1*

1 nbsp;nbsp;mifeeri qneç ab autoribus carü amp;nbsp;fpés amp;nbsp;nota. Aliogn amp;nbsp;^d modo Pulcgiü officinis amp;nbsp;ruribus

l nbsp;nbsp;uocat,haud planefciasCalamintbae genus fit,anuerüPulcgiü,Nepitaetiâ non fatanafcit.Ca-

1 nbsp;nbsp;laminthâ grçceCjeta quolt;p dida fuifle,teftis eft Srrabotqui nonullos feribit exiftimarc, Lacedg \ nbsp;nbsp;munis ab Homero non Cçtoeflam a magnitudine,fed Cæcteffam aCalaminthæ copia uocari»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X M* V E R G» C O M M,

| Congenerem aliqui,fimilem tantum aUqui Mentae Calaminthcm, quam nos Nepetâ dixi-l nbsp;nbsp;rau3,ingræcisfecerunt.Subfcribitqueillorumfententiæ, nomen quodconiundamfibi habet

I nbsp;nbsp;Mentam. Habent contra pofteriores illi figuram, qua Mentæ firoikm faciunt : naturam ucro

1 nbsp;nbsp;amp;uires,qui fui generis herbam effe dieüt. Tripliccm hancDiofcorides ait j diuerl'isq; notis inui

1 t«nfeparat,fednófacilecognofcendis:tantairiumgenerüGmilitudoeft.Plinius unum tantü

1 nbsp;nbsp;conftituit genuslib.io.cap,i4.Nepetamc^ id uocat.Nicanderin theriacis fuis duo ta^tü, amp;nbsp;ali-

1 terCalaminthesgnacognouineuidetur,aquaticü,paluftrecjaltcrum'. montanüueroalterumt

1 nbsp;nbsp;liaudfane,quia montanS Calamin thé ille dicat,fcd cum aquatica amp;nbsp;ri guis gaud enté dixit, pro -

1 nbsp;nbsp;priumfignaffegenus uideturtcui diuerfum montanü, amp;nbsp;in ficcis naices fit. Vcrficuli eius func*

1 nbsp;nbsp;nbsp;T«)lt;@- At 7r8T«n«!o TToXXv’ysyi^ H«TaJliv«(r vZfkXiiv KotXâjxivSo» OTra^m )(«iTMt««i.v , TrtXXx gt;«ƒ XiCctd irsy«:

1 »Jn«i àgç'iTt Xi!xn ’ifftTKi . ayjgt;«ij'xoiinv «yaXXof^ti 7r6T«go“iriv. Quorum fenfus eft. Sumito tunc cir-

1 carefonantisfluminisuorticcscomofamfrondentcmCalaminthem.Copiofa cnim prope a-

1 quarmnfcatebras,amp; circalabra earum nafcitur,fluminibus gaudcns.Ex quibus pro comperto 1 nbsp;nbsp;habendumeft,Nicandro duo hæctantü genera effe,locis in qutbus nafcuniur diftinSa.Hic ta-

1 nienexfoliorû,ramulorum,florum,amp; odoris diuerfis noiis fua generafeparat. Non facile, ut

1 nbsp;nbsp;diximus,inuenienda amp;nbsp;cognofeenda’.tanta eft nataliu mixtura,amp; naturae cognatio. Apuleius,

l nbsp;nbsp;quicuqillefuit,in cómentario,qd de aliquot herbis reliquit, Nepetâ hanc aitmontanam Men-

l nbsp;nbsp;tarn a græcis dici,a Magis fanguinemHammonis,abliaUs Nepetam montanam.

-ocr page 84-

Sji s I M P V I G 1 V M Ph^^^


If Suntqui uelintbancherbam Sanicuîam dici tninoi'^'^

Teu to n ice, B kincr/obcr WyIber 0anicFeI» Maiordeferipta cft Priore Tomo folio, Si»

-ocr page 85-

Whcrbæ non pauc^^untque fin '*quot;?’^'''‘^quot;'‘^P''^^t'S et gcmmç,qult;fc JS^U Sanguinaria did polTunt.

^c tarnen herba uulgo Sanguina ^Uocatur'.nam rubet,Slt; fuccus e* n ^i?'’F’'^n?Uïa tingit. Alias SoMo^ ’^^Nafdturft^corariis.


-ocr page 86-

-ocr page 87-

-ocr page 88-

-ocr page 89-

iorum i* o m v s Secundus.

8?

lt;Dê PO DYPODIOJ

RHAP8ODIA .XXII,

GræCCj TrtXuTróJluv. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Latine,Filicula.Filixarbor» *

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GermankCj^ngelfu^.Baumfar. eratione nominis ex M. V E R^ G i E 11 Commentarijs.

JL dia Romanis Filiculam, Græcis pilofæ cauemofæf^ acctabulont modo radices Polypodium fecerunnexiguamherbam: ideoeg diminuto nomine ab utraque gente appellatam. Folia enim(quod bic Theopbra* ftuSjPliniusJatinic^ amp;nbsp;gr»ci fere omnes teftantur ) Filici fimilia babet:ra dices autem pilofas, minimi digiti craffîtudine. Sed quod marinis Poly^ piscognonmiiiem plantam fecit, perlongitudinem certis inter uallisdifs pofiti concaui tumores, eadem fpecie amp;nbsp;naturae ufu quo in polypis aceta bulauidenturjuerunt. Necç enim amultitudine pedum,quos nullos ba betutpolypum, Polypodium graeci berbam nominaucfunt,fcd quonia polypo,quadiximus notafimilis cft, ficquondam yocatafuit : nulla alià ^exiguipolypi fignificatione.Diminutum fiquiÉem apolyponomen Volypodium eft. Facile inteUiget quod dicimus, qui oculatus teftis radi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* cis eiusfuerit.Videbit enim qualem nosdiximuscraffîtudine,ÔCuillofilt;gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tateradieem : moxin eaapertos amp;nbsp;concauostumores quoWam,quibus B nititur etbevetmon aliter ^in mari polypi acetabulis fuis bçrent,fugt«t, Si quæcceperunt tenent. QttaUa autem Acetabula fint, amp;nbsp;unde ad muh tas naturæ partes id nomen tranfierit, in Acetabulo berba, ÔC alibi longigt; usdiximus. Idque cft quod Plinius uicefimo fexto uolumine ait. Radix craffitudine digiti minimi,acetabulis cauernofa,ceu polyporum cirri. Fc

1 nbsp;nbsp;lici defcriptione ufus, rei quam ante eum Tbeopbraftus, 8ó bic fcriptor

1 nbsp;nbsp;Quorufenfus eft. Pilofa autem Polypodq radix, acetabulababens,qua^

1 nbsp;nbsp;lia polyporum cirri babenupurgat per inferna. Foliu maioriFilicifiraik

1 nbsp;nbsp;babet,etin petris nafcitur.Hicnon tam manifefte rem defcripfit’.fed cum

| dixiffeibabere Polypodq radicem cirros polypo fimiles,cogitanda le^

1 nbsp;nbsp;gentibus reliquit acetabula: quæ neceffario eos fequuntur ,amp; fine quibus

l nbsp;nbsp;m polypis cirri effe non poffunt. Alioquin differunt a Cirris Acetabula. Qïr^j •

1 lllienimtotapolyporumflagellafunt’.bæcauteminflagellisS^cirrisbis AcetabuU.

1 nbsp;nbsp;cauernofæconcauitates,quibus id animal nititur,apprebendit,8c apprêt

1 benfaexfugit.EtbçctotaPolypodr) nominis ratio in gr^cis,^ cauffa fuit»

1 Romani,quæ certius 8lt; in aperto magis erant folia contemplati, F ilicula

1 cocauerunt. T eftaturque id Plinius,codem loco dicens.Oetrabitbilem

1 Volypodium ,^uam noftriFiUculam uocant, Similis enimFilici cft,Sed

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

-ocr page 90-

çgt;o s i M P B i c i V M Pharmas

C multo certiïiÂntc eum. M, Cato opens fui de re riifticacapiteccntefimo quinquagefimoo(ftaiio,qui cumfamihamrufticam doceret,qiicmodoal uum dencereoporteat, plurafy?iulcoqui lubebat: fruftudepemaBraP • bcæ,amp; Eetæ,eum ra^ice fua colieulosetum Filieulæpaulum, Polypodia um banc intelligcns : cuijteftantibusidcunôlsaJijSjegregiainpurgando uis eft. Polyrhizon,]d eft,mulriradiccm uocanhicetiam an.urpauloaiV/ te diximus,a copia radicum : quod nomen accreuifîe nos illi credimusex pilofitateeius.Nafciin pétris tantû Theophraftus ait. Omnesalij tarnen ultra petras in arborum, præfertimqpquercuum trunds prouemreetiam tradiderunt. Proban tep offîcinç,ex quereu magis,^ ex petris,autalijsar^ boribus.Plinius fub arboribus uctuitisnafei ait. Cæteriueroin,nonfub arboribus. Addiditilletamenuetuftatem necefîàriam Polipodijnatalie bus. Inter corticis enim rimas nafcitur,quas uetuftiores tantum arbores? miflbiuuentutishumore amp;^ læuoreducunt.

Defcriptio Polypody ex Diofcoridelib.SJ.

Polypodion^liqui Scolopcndr)on,alp Pterin,alfj Polyrhizon.Latini Filiculamuocant. NafciturinmufeofispetriSjamp;uetuftis arborumeaudt dbus, præfertim Q^reu urn, palmi alritudine, Fi!idfimilis,fubhirfnt2, non tenui perindediuifura.Radix pilofa,in quacontinenturcirri/eupo lyporum, craflitudine digiti minimi, coloris intus herbacci, auftcraali' D quantum,amp;guftu fubdulcis.

priori non abfimilis,cx eodem Dioicor.lib.5i.

Dryopterin aliqui Pterion,alp Nympbæam Pterin nommantNî^* tur in ueterum roborum mufeo, Filici iimilis,multo minore folioruin*'’* cifura,radicibusinuicemimplexis,hirfutis, guftu acerbis,indulcedinei'’ uergentibus.

Textus Plinij de utrac^ hb.27*caplt;9^

, Filicis duo genera,neeflorem habent,necfemcn.Pteringraeciuoea*’b alq Blccbflwn : cuius ex una radice quamplures exeuntfilices,binaen?'’’ cubita excedétes longitudine,nó graues odore. Hanc marem cxftmi?'’^' Akerum genus Thelypterin Gr cc ci uocat,alrj Nymphéa Pterin. Eft non fingularis atqs fruticofa,breuior, molliorcp Sd denfior,foliisadrad‘' cem cananiculata, Vtriufep radicefues pinguefcut. Folia utriufqïlaten ' pinnata,unde nornen grcci impofuere. Radices utriep lôgçin obb'quui”’ nigræ,præcipuecum inaruere. Siccariautem easfoleoportet,Nafcun^f ubicp,fed maximefrigido folo. EiFodidebentuergiliisoccidentibiis. 'ƒ fus radios in trimatu tantum,neep ante,neep poftea. Pellunt mtcraneG animalia. Ex bis tineas cum mellc. Cætera ex uino dulci triduo potae.’J traqjftomachoinutiliffima . Aluumfoluit, primobilemtrabens, quam.Meiius tineas cum fcamonfj paripondere.Radix dus duurt oD ' lorum pondéré ex aqua, poft unius diei abftincnnam bib^urpndlep'^^'

-ocr page 91-

corum T O M. V s Secundus» -guftatocontrarheumatifmos. Neutradanda focmim'sïquoniamgrauilt;’ A^ dis abonum,c«tcris fterilitatê facit.Farinaearum ulceribus tetris infper^ gilur. lumentorum quoqj ceruicibus. FoÜa cimicem necant, ferpentem nonrecipiunt. Ideofubftçmi utile tftjn bis loris fuf||edtis.Vftæctiamfu nbsp;nbsp;• gantnidore.Fecere m'édiei huius quocp herbæ difcrimcn.Optima Mace donica eft,fecunda CalFiopica»

DetemperamentoFilicisex G A L E N o lib.S.Simplicium.

FiUxradicem habet maxime utilem.Latum enim lumbricum interficit,fi quis cam quatuor drachmisintnelicratoebibar.Adeundem modum partumuiuumquidem necare, mortuum autemeijcere,mirumnoncft.Eftenimamara,pautum Habensadftndionis. Quamobremul tenbus impofita,uim habet ualent^ deficcandi.Hoh tarnen mordax cft. Similem uim habet ci Thelypterishominata.

VIRES amp;Iuuamébta Polypodq ex Diofcor.lib.jt»

Purgandi uim babet.Coquitur cura gaUina,aut p{fcibus,autBeta,aüt Malua ad aluum folucndam.

Aridæ farina aquæmulfæinfparfajdetrabitbilcm 8C pituitam»

1 Tritaluxatis efficariter illinitur,amp;'aduerfusdigitojum fiffuras»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De D R Y O P T E R Ï»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dryopteris VGlotrura eft cum radicibus trita. lUraitur cnimprimum,

1 ufcp dum fudorem euocettmox fudor abluitur,Slt; recens iingpnitur» ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COcneraFiliris quatuor.

' DeFilicibusbaâenusexfcriptorumfentcntia.Penitiusücrorcmnoî: B ' biscxpendentibus, Quirinus Slt; pcritus,amp; fidedignusherbarius,quatu2 ' ornobisrius genera demonftrauit.Primum Polypodiura î£ngel(Ü^.Se ‘ cundumDrYOpterin,‘KUxttlXgt;Altgt;tfAV/0bCVî£ycbf«V. Tertium fyluc ' nbsp;ftremFilicem altitudine quatuor, autfex cubitovum, locis nemoroGs pro ‘ uenientem.Teutonice,(g vof Walbtf«V»8ó Quartu Saxibagiç generis, ‘ nbsp;teuto.Kotct jkmbvecbo^cv tïiauvpfcffcv/obct ©teinfav gesant.

' qu^fereomniain folqs,etbcrbaipfaconueniunt,tantum in radicibus ua riant : quarum fingulas amp;nbsp;uidimus,amp; guftauimus. Nam Polypodq dul? ciseft,Dryopterisacerbior, fylueftris araarior: tanti dulcoris,ut propten

1 tea lues,qui lUa aSiduntur, omnem etiam rircaterram fubruant,quo eis , uefciliceat. Quinta quoq?fperies, quam fupra fub Tanaceti nomine de? i feripfimus in priore T omo,ncfcio an in hoc album refer ri debeat. Sunt e 1 nim qui ÔChancFilicem uocant,ÔC uulgari nomine ^cyttfAV.

Supra prioré TomoJol, iso.amp;ieq»

-ocr page 92-

pi



î V M Pharma?


CDc s R H A P s o D


1 A

1 A ^XIII.


C Nomendaturæ»

Græce, iXtXiirç«x©', iXaÇoSeirx©'.

Latine, Saluia. Elaphobofcus» Germanicc, ©albey,

il2gt; A B V 1 4, UtinquitHermoläusBarbants,fiedidacft.tum^i’®'^ falutaris eft,e£multis accommoda morbis: turn quod ad prokm fedtto« cipiendam.Nam in^egypti inquit Copto,multis peftilcntiafublans/o^ adtæfuntmulieres,huiushcrbæfuccoadconccptum uti.

Saluiam cfle TuflUaginis alteram fpeciem, ideo libentcr

D Plinio,Só Aj|»uleio credimus,quia foliorum canicics,rugæ,redolcnna ƒ r^iquænotærefpondent. Quam^quæfitillaueraac genuinaToA’^’^ go,mihicerte compertum non eft.Nccid mirum.Namfioreamp;caul*^*^'’'’ feftim ubi apparucrit, exuitur,tbfpcritqï ecófpcóu.Quod autéabW phraftoSphacelo comparatur,cuius quidem fpedesab ipfoerfdituG*' deonullam pugnantiamhabet, quianihilobftat,unam amp;nbsp;eandeni^’*^ bam,diucrfis alps in figura amp;nbsp;fimilitudme pofïe aquiparari : ut pulfJ”^ etia adnotauit Marcellus Vcrgilius.Sed iam autores ipfospotius lotji^ tesaudiamus,

Saluiæ OTTUTT» ex Diofeoride lib.3»

Saluia frutex eftramofus, longus,uirgas habens quadrangubs, d? nas:folia mali cotonei eftigie,fed longiora,afpcrioi a,crafliora,ettjua:flt;^'' firn attritarum quafi ueftium fcabriciem référant,hirfuta,fubaIbida,Ff'^, quam iucundo odore,fed graui. Semen fumis in caulibus fylueftn O’*®* mo firmle gerit. Et in afperis nafcitur.

SALVIA Pliniana lib.22.cap.25,

Noftriqui nuncfuntHerbarij, Elelifphacon Græce, LatineSabö*® uocant.Menrefimilem,canam,odoratam.Plura legelib.if^cap.^»

Comparario SPHACELi, etSaluiæ,

ex Theophrafto lib. 5,cap,2,

Sphacelus,amp;:Saluiainterfedifiant,quafialterum urbaniim,altf’^‘ï^ genus fylueltre dixeris.Sphacelo fohuleuius,contra(ftius,minusq^‘i‘‘^*' kns;Saluixlcabrius»

-ocr page 93-

corum T o M v s Secundus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$gt;5

Apuleiusde S A b V i A* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Quidam graccorum Ciflion, fiue Ciofmin,alfj Elifphacon appellaucs re,ltaliSaliiiam,alfj Tuffilaginem uoeât. ßlelifphacos agreftis grauioris eft odoris:ufualis uero, quæ eft boni odoris ac leuio^gs, Saluia uocatur ♦ nbsp;nbsp;nbsp;•

Eft igitur frutex,fiue farmentum in tongitudinem porredum,fubalbidü, uirgis maionbusJolijs paulo afperis, odoris boni: et frudtu fine femine in fummitateramorum fimilior, minor agrefti,Nafcitur afperis locis. Et eft uirtutisredarguentis cum acrimonia: quæ denies pro Didamno uenen« fæpeeijcit,

DeSAbv iAE temperamento

^ exGal.lib.6.

Elelifphacos euidenter excalfacipacleuiter fubaftringit, VIRES amp;nbsp;luuamentaexDiofcoride,

Menfes cit,amp; urinas decodum foliorum jramorumqp potum.

Partus extrahit, Paftinaeæ marinæ idibus auxiliatur,

Vulnerum fanguinem cobibet, Tetra ulcéra purgat,

Teftium pruritus fedantrami Jolia fi decodione foueantur, AdditPlinius,quod ulceru,80 auriu uermesquoq^ extrahit,

Necaliafere Serapion Arabs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Exapvleio,

Adpruriginem circa anum Saluia decoquitur,8ó de ea aqua inferiores parteis fomentantur: amp;nbsp;fedatprurigincm fumme.

Ex Macro,quæin Diofeormon habentur *

Saluia,cüi nomen Elelifphacos eft apud Argos ♦

Cummultalecoris prodeft potata querelis,

Cum uino fuccus tepidus fumitur huius,

Compefcit uentrem .tuffim Jateriscp dolorem.

Ex P b A T 1 N AE obfoniorumlib.5,

Saluia calida et hcca ,in multis condimentis utimur. Necmirum,cum Eerba fit falutaris.Na et contra paralyfirn ualet,8lt; deniibus illita prodeft, wferpentum uenenofos morfus fed at.

IJ^EVPATORIl defcriptioncm,niubct,hucreferas,quam

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habesfupracodemTomoJol.ji,

-ocr page 94-

P*


8 I M P b. Pharmac.


TOM, .11,


lt;[Dc v A b E R l

A N A, .XXI 11b

RHAPSODIA

, IWomencIaturæ.

C^lpfCC, Çoâ. «gt;ƒ»« '/à^^if^

Latine, Valeriana. Amantilla. Herbabenediébu

Valentin na.

Germanice, ßalörion. ë'ennenmarcF. So^eaFronb

Pf[Defcriptio P H V exDiofcoride

Iib.Primo,

H v, quod aliquifylueftreNardum appellant,nafdturinPonW» folio olufatri,autElaphobord,caulecubitali,autaltiore,leui,cauo,niolli) in purpuram uergcte,gcniculis interc^pto. Roribus Nardflóproxini'^’ maionbus,teneris,amp; in albicatepurpureis. Radice fuperius ad digitimjj noris crafïitudine, ex obliquo uillofa, in nigri Veratri, autlunciodora modü,capillamentisinuicem contextis,flauefcctibus,odoratis,euniÇ^^ dam odoris grauitate Nardum æmulantibus.

E ’x M. V E R G. C o M M» ^^ OVarn pro DiofroriAs Phu,ætatis noftræ Herbarij oftendunt f. Valerianam h^b^» g^ ge minor ca eft quxWb hoc fenprore dcicribitur.Nec omnes omnino umuu^ muif ^ ‘quot;*'^** bi refpondent noræ,quç ramen præcipue a Diofcoride numerantur,conuolu r £) merismodo,amp;^ ut Plinius ait,uillofæ radices,carumq; Nardi odorjÄquot; albicans in caulf P rain noftra paritcr fentiuntur.Credimuftp nos, ut in animalibus triam fît, quænoncadcni le corporis,ingÂiqcÿ fui natura ubiqmafeunt,in alieno orbeccvl^autterrafbcnefîdo,™ proccriorem nafci.Quoniam S' in noftro orbe cubitalis aliquando uifa fuerit.

-De Temperamento P H V ex G Af

L E N O lib.S.

Phu odorata quadammodoefthuius herbæradix, NardouinbiJ^ milis.fcd tarnen ad pierage infirmior, Vrinam mouet plus quam^i*^ ca,autSyriaca Nardus,perinde utGallica.

V 1 R E s luuamentaex Diofcor,

Excalfacit.

Vnnam mouet,G ficca potui detur.

Decorum eadem præftare poteft» Ad lateris etiam dolorem efFicax, Menfes ciet.

Antidotis inièritur.

Adultcratur radice Rufd ammiflaifed maleficiu depreheot^’^» niam hæc dura eft,06 frangenti coniumax.fine ulla odoris gtatta.

-ocr page 95-

-ocr page 96-

-ocr page 97-

DE V E RIA HERBARVM cogtutibne APPENDIX, cui fequentiainfuntt

I Exegesis omnium Simplicium Diofeondæ, amp;quomodo qs quæin OfFidmsferuan* turrefpondeant»

x Senboni LargiMedia uetuftifsimqdeSim-plfdbus fragmentum»

Nicolaus Leonicenus de falfa quarunda her barum infcriptione a Plinio»

6 Leonardi Fuchfij, Prindpis Brandenburg. Medici Annotationes de Simplicibus » a medids hadenus perperam intelledis, 86 æftimatis.

7GenerofiComitis Hermanni aNuenarcen furæ aliæ Herbarum fuper cadem re.

8 Do.BernardiSchylleri Medici indicium de Cariophyllis.

2 Hieronymi Tragi medici difsertationes fere qüinquaginta,de herbarum quarundam nomenclaturis»

lo Marci Gatinariæ medici quondâTicinen. Annotatio una Baltera dcTarxaco.CP coreaJua,Efula„amp;Soldanella»

« lacobi de Manlqs Alexadrini, interpretatio Sim pl i ci u m ,{ècu ndu ritum O ffici naru.

li Hieronymi herbarij Apodixis Germanica, ex qua facile uulgares herbas omnes lice^ bitperdifcere»

-ocr page 98-


-ocr page 99-

È X D I o s C o R. L I B. PRIMO# 99

lt;[EXEG E MA omnium Simplidum 'A quæfuntapudDiofeondem :ôf collar

noeoru^emcumiisquæiH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Omcinishabentur» *

CEx Primo Diofeon D l b r o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

R I s tametfillîiryca infcribat,amp;in primisprobet, ta Viofwur^* men 8c m kalia habetur. EtcÔfenfu omnincHradix at ba,digituli craffitudine,Que ab ofticinisInos,gignen Hicafu,prouominatiüo ufurpatur.

A c 0 R v s,quæamp; Venerea,abOffîcinisquoqj Acorusuoeâtur; ^efwafpr ' ME 0 N,abOffi'cinisl^eu.Exhibentenimtenellasquafdamradicu ^^^S«”» lasaromaticas.Qiiamquam fint,qui pro Radice interpretehtur, quæab ^^y* agyrtiscircumfertur, amp;nbsp;uulgo Beerwuro uocatur ï cuius admodü feracem Hunganam prçdicant:amp; quantû apparet, Anethi fylueftris folijs amp;nbsp;eau# libusnondiffimilis, Quod dodioribusproponodifeutiendü.DeOfte# rido autem plane non confentioî tametfi amp;nbsp;eafententia fuos habeat afse^ das.Nihil enim illi conuenitcum Anetho:ncqgt; radices habet tenues, fed crafsas,8lt;C interdum ingentes pugnos æquantes»

» C Y p E R v 8. Cyperiherbamnonuidi,neqjin officims habetur» ««’ré?«?» Radicis hodie ufus notuseft tantummodo,quam iph intg^pretantur, ^^J, Wilbengalgcn.Sunt tarnen qui ex Plinio interpretantur,odoratum, angulo füm,uel triangulärem luncum » Et ex Celfo, lego odoratum, amp;nbsp;quadr?^ tumluncum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

KCt§/«l40 t^Oi/ lSarïgt;fttttüin*, tin. v«§ö^os IvJ^t KH aV^lKKn Ki^rmn Lauendula, vi§j^oso^^vit visas' ^a-ce^op Baccarc. ’

CARDAM OMVM» Ethodie in OfFicinis peregrin urn aroma «hbre habetur fub nomine Cardamomi» Sic enim Arabes appellat e maluerunt»

Commentariusnofterquemhabemus,profpica n a R D i interpre taturNardum:confentientibus amp;nbsp;Officinis.quibus ego Pfeudonardum potius noftratem crediderim » Suntenim nouem Ipecies Nardi ^ quas ex Plinio collegit Barbarus»

c E L T i c v M Nardum nafcitur in Ljgüriæ aipibus, Sc ab in co# lisregionisfuæGallicaappellataeft, noftra Lauendula, fi Vergilio ere# dimus. Etego plane confentio. Nihil enim in toto Diofcoride defcriptu lego quodillirepugnet » Quan^ Ofticinæ Spica Celticâ interpretentur» WONTANVM Nardumnonualeoconijcere quacfit»Sed net^ Commentarr) aliquidhuius rei certumdemonftrant»

' • A s A R v M uulgonotifsimum,Germaniceßa^dwur^»Mirum,quo tnodo non amp;nbsp;illius nomenclaturauitiata eft amp;nbsp;adulterata a barbaris. Ita# ii uocant B accare»

P H v^uel Cretica Nardus,(inecontrouèrfia noftra eft Valeriana, lt;tgt;°^ ^dbuon/oberSenntnaref.Quod autem paulo minornoftraapparetquam de Valeriana# fcriptio habet apud Diofcoridem ^ regionis amp;nbsp;influentiæ culpa eft, non tdignorantia, *

-ocr page 100-

IOC


(j.aÄK^«S§cp Vide infra de hoc commen ran um Io. Mainardi.


Radix Cofti.


Equinantum


Calamus.


^K^irtt(iO(/


tta-7rKA«Tts Darfian, a§v0(/ V fnea. Mofchos, Xyloalocs.


VK^Ktttprop


Lacca,ïh'dc Dialacca,

K^ifH^


, M A;E A B A T H R. V M., Diftinguithuj'ustnagcneraBarbaröS.®^'’ rumterdumcognitum tantummodo Media's amp;nbsp;oftianisj'd quoap2'‘ fim oftenditur, fan's amplum,ftlio niseis iuglandis, fed aridumJubpaHi' dum,8«f multo foliAusJpfi Folium appellant,aut Folium IndumïH“® inde adfercur.

: ~ De G A s S I A nihil pronunciamus:cumdeeaadhucapudiu^cf'” lis fit.Lege autem Leonardi Fuchfq propou^i.de Errorib.MedicorUiPfï terea Leonieenum.SC Mainardum.

CiNNAMOMV M notumeftfub nomme CancHacapudn’*^ lt;nbsp;catores amp;nbsp;halos. Degermine tantum controuerfia eft. hem de locouöi proueniac. Confulefabulas Philoftrati de AppoUonijuita,ltemP^‘”‘^ um,amp; Theopbraftum.

A M O M t fernen in Officinisferuatureodem nomine. , C O s T v s. ProtripliciiUo DiofcoridisCofto, Officineamsi'^m tantum Coftum exhibent.

Odoratus F v N c v s in AphricaSc A fa na feitur. Cornelius Cdquot; fus luncumrotundtim uocat : ut alius inteUigatur abangulanamp;qu^d^ to. De quo fiipra ifi Cypero diximus. In Officinis inftar ftraminisd^ bene,amp;nefcioquid aromaricum redolentis,reconditum habetur,lu*’ barbaro nomine Squinanti:feruntcp,CamelorumefsecibuminArabi3^

KxÄgfzss «ÿo^ttruiis. Calamus aromaticus, uel myrepficos.i.ungu^*^^^' jtus,amp; duratus,quamquam Plutarchusetiam arabicum Calamum m^^ pretatur,neabOfficinisetiam alio nomine appcllatur.

fl A b S A M v M nominetantum notum, uerum propter eins pf^ cium inmenfum,ab officinisexoletum .Xylobalfamum tarnen feruaW'' ASPAEA T V s.Radicis ufus tantummodo habetur, a M^ü^ ris fub nomine Darfian.

BRIO N,idefl:,Mufcus, Offianarum Vfnea. Verumaliudf^ Mofchos,GaZellæfanies,preciofiflîmumilludodorisgenus. '

«yaiVipj^of/jlignueft quod ex Arabia amp;nbsp;India deportatur, utinquit F'® fcor. Medicorum uuIgusXyloalöcn concorditer uocat, uelAenoquo^ Autore.

NARCAPHTV Mex India defertur corticofum, fimile Sy^ mori Iibro:quod iucundiodoris gratiafuffitur.In noftratibus Offid»'* needum uidijfedamp;^uocabulumquocpincompertum.

* Cancamv M arabici bgni lachryma eft, Myrrhe quodamoJ^’ fimilis, olidiguftus:quam ad fuffimenta ufurpant. pharmacopolarui” eft Lacca. Vide Dialacca,

C Y p H i Thymiamatiscompofitio eft,dicataDfjs, quaabundeo gyptfj facerdotes utebanturolim. Ab noftris ofFicinis in ufu non hab'' tur,fed ne a Dodoribusquoc^ fcribitur.

C R o c v s nemini non notiffimus.

Crocomagma, olei crocinifcx.lnftructiores ofticinæî'econditunib'


-ocr page 101-

DI osco R^ PRIMO •

bent:5(f autorLuminaris maioris non improbat.

heleNIVM noftraeftCamp^icaEnulà:de qua in Herbario noftroplura,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

MMivc»’ix«ijv,oleum quod ex inmaturis oliuis exprimitur, ab communi oleo in la trijs feorfum feruatur»

»x«»»»*«Tï(r«)/»lt;{lt;rïx««r,olcum quodfylueftres oliuæfundunt»

lt;riKu«ïic»’tx«(«ï,Sicyonium oleum » Vtebatur eo in aliquot malis antique tas:nunc ex ufu difperijt»


Ixlvity EjjulaCam pana.


EL E o M E binPalmyrisSyriæ,utmquitDioicor»exquodacau? »xootgix» dice manat,crafsius mellejTapore dulci » Commentarius nofter uetuftif? fimus quem habemus,pro Manna interpretatur:quod an ita habeat,per occafionem difcutiendum relinquimus ijs, qui de origine Mannç com?


mêtanosliodie fcripferunt.Nam riós ad alia properamus,nec^ commet tarium fcribimus,fed nuda tantum nomina interpretamur»

Cicinu oleü e Cici arbore in Aegypto copiofa, ubi fgieigneamp;aqua, afperfum tantum fale, exprimitur » Cibis focdumduminibus lucernaru, proptep nimiam pinguedinem,ineptum» Vergiligs diligens fane fcri^ ptor,pro Phafelo interpretatur.Sed nos in fcriptis Rhapfodps pro oleo deCataputia maiore inuenimus.Ex Officinis hodie exoleuit»

Amygdalinum oleum,ud Metopium, duorum generum, bodie fer^ iiatur,amp; de dulcibus,^ de amaris Amygdalis»

OleumBalaninum fecundumHermolaumeMyrobalanis,uel Ae^ gyptia Glande: fecus Pan denarius fcriptor, qui pro granis Ben,uel Be? benappcllat.Hodiein ufu non habetur»

Oleum Hyofcyami in priuato ufu habeturpodagricis»

Oleum de grano Cnidio,ideft,de Cocco gnidio,ne illud quoq^ in ufu habetur»

ïx«i»«v{««»,id eft, eCnico herba,ueljCartamo, effedu afuperiore non diuerfum»


iKivj»ÏX«Mr K


Phafclus» Ólcumde®3 taputia. Kjuw^JleXiv«»


€«Xav/vc»

Myrobalani Grana Ben»


tX«iov vifKvânt 1t^


Oleum Rhaphani,admodum protritum plebëis olcum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}«lt;favtvay

Oleum Melanthinum,oleum de Nigella,uelGit, exoletum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuxiy^ivty Oleum Sinapinum habetur in ufu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«»«(lt;»».» Oleum Myrteum,uel Myrtinum, amp;nbsp;Italiæ quonda cclcbre,habetur M^n»« in officinis»

Oleum Laurinum,uulgatum amp;nbsp;celebre» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* /oîçv.voï

Oleum Lentifcinum,Oleum e LentifcoGracci r^^ov uocant,nam ^^evdf lt;'X'»lt;i|^ iuncuseft,Fitautem ex gummi Lentifci»

Maftichinum oleum, e Maftiche» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M«^ïx'v«»

Oleum Rofaceum,quod extra myropolia etiam uulgus conficit, ha? /óJi/vo/ beturep in ufu ,Rofi3 oleo in Sole maceratis,amp; in uitro repofitis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ko^enM.

Mei Rofaceum, quod eodemmodo maceratuü,8óexcoquitur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftlJ[t)fJLi\l

ELATi^VM o L E V M. epalma Elate, quänoftriPalmam ^^^^^J”^”^'^’ abietemuocant»

A 3

-ocr page 102-

C

èivarSivo/ thXivcz * rafn^u^ntn

»tHlittr povfiitr (Bil^cnôI.

t«f HIP fifty

|0^

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X L I B,

Oleum Melinum,quod ex mail's Citonffs fit amp;nbsp;ftriiteis. Oleum Oenanthinum, fit ex flore uitis Labrufcæ» T elinum okum,id eft,e Fcicnogrecg,nobiliflimo femine» Sampfuehinum dTeum,ex Amaraco,uel Maiorona» Ociminum oleum, ex folijs Bafiliconis» Abrotininum oleum, quod fit ex Abrotono» Anethinum oleum,in ufu hodie habetur inter anodina» Sufinum oleum,uel Lirinum,uel Liliorum alborum,quo nihil fami^ liarius parturientibus»

Oleum Narciflinum non conficitur hodie.Sed ncq? de florefadscon uenitfcriptoribus:utin noftro Narciflb fcripffmus,Slt; infra quidam ad* notauimus»

KƒÓK/V0^ 'i\«ltf ab autore Luminis maioris inter uulgata amp;f comfflodaoW recenfetur»

Diolroorç èf*


jut^diXiTotr


«lt;/Iv'^pOO/


{*tT«7r(0»


gtrJlwi» fKHTH



HaXtiSiifnity


i^fj4iysi


Oleum Cyp^inum ncglectum,atq? hodie minime in ufu* lrium,uel Irinumoleum quod ,fit ex Iride Illyrica, j.Xti;K(v«yoy tX«/BV, eXOk^m,

ufia^dnitliv^idem oleum quod paulo ante Sampfuehinum uocauitaeaa^ am eius componendi rationem ex Coacorum confuetudine docet

Megalinum oleum etiam Diofcoridis tempore exoleuerat,ut ipl^^*^‘' quit,antefua tempora alioqui cantatiflimum,

^edychroon,amp;: Hedychrum,a coloris hylaritate fie didiuffl,idem ui* detur elTe cum Amaracino, ut inquit Barbarusmifi quod nomen nn^ pro prie habet in Co,ubinobilifsimum olim parabatur.Quamquanu amp;nbsp;Theriaces eius nominis compofitio:de quo alias in Pandedis noirn;

Metopium ex Galbano unguentumific didtum,abligno ex quo de dat,quod Metopium uocatur,utinquitDiofcor,Liquor, uel potius ' chryma Metopq hodieferuatur.Vnguenti ufus nullus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Mendefium,eo loco ubi Mendes,id eft,caper colitur,ut inquithar rus:peregrinum Gcrmaniæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^

Stade uocatur pinguedo recentis Myrrhæ, cum exiguaaquatulF organo expreftæ. Eaperquâodorataacpreciofàeft.Sic dida,^’^*^quot;^« id eft, ftillando, Plinius fimpliciterMyrrhamfpontefudântem di^t« ^ eft gummi quod Storacem liquidam hodie uocant,quo ad pomaod

Jfera amp;nbsp;fuffitus utu ntur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '

Cinnamominuunguentu,olim ad prodigium ufe^inprecio naW ' Nardinum, uel Spicatum,focminis Romanis,^ prgcipue ^ bus olim familiare, Vel potius Nardus piftica illa,cuius Euangeun* minerunt,fi Barbaro credimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Malabathrinum, uel Foliatum,uidelicet quod e fucco Folij eius minis conficitur, Peregrinum,8óexoletum,

Iasminum,fed aliud forte quam noftrum Violaceu» Quodindec jjeio^quod apud Perfas ex albis tantu uiohs conficifolitum effut «’‘1


-ocr page 103-

D I o s C» 'P R I M O

Diofcov.SedScS alia noftratibuscojificiendi ratio eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

^\ Y R R H A nufquamnonobuia in officinisded adulterina, tcftc (rM^fv« Mainardo,Leoniccno,Slt; Leonardo Fuchfio:ut infra leges» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* STYRAX lachrymaelfarboris, malo Cotdnccfimilis.Scd myro? ^„y«| polæ mutatalitera,Storacem appellant» elt;Atxxioï lachryma eft Saracenicæ arboris» Habetur in ofFicinis,fcd fub Bdellium» nomine Bdellij ludaiei»

■ T H v S notum.Sedfunteius aliquot genera » Eftenim Mafculum: Thusma-cjuodficafpecieteftiü uocant ^mammofum^cum berente lachryma pri^ iculum. ore confecuta.Plura de hoe Barbarus in Corollario »Ofticinæ tarnen in# ter Thus Sc Olibanum (Äfferentiam faciunt.De quo in noftro Lexico, Olibanum» fecundum fententiam Barbarorum Slt; neotericorum »

Cortex Thuris amp;nbsp;ipfefuaiuuamenta habet,ex gummi notus amp;nbsp;liquo re,cui interdtim mixtus inuenitur.Quamquä Vergilio magis placet cor ticofum Thus, idq? pro Cortice Thuris » Quod enim^n eo laudatur,§lt;S medidnæinferuit ,Thus eft : quo nifi turgeat cortex, inutilis erit»

HannaThuris quid fit,infra ex commentarrisJ^eonicenhlVlainardi, MKw« x« eót» 2lt; D . Leonardi Fuchfij petendum cenfemusiqui copiofe admodum de ca,Scd!fFerentiaeiusabSaccharodifrcruerunt.Namperplexioreflcon^ • ' , trouerfia,quamqucpauciscxplicariqueat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Fuligo Thuris,an aliquibus in ufufit,nefcio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

P 1 N v S 5cPicea,gcnerieidêdiftnbuitur,fedfpecicdifferunt.C^tia Pi«a» Piceapinguioratep tenuior eft folds,fed minus alta,acreéta:præterea co ^ numminorem, amp;magis algentem, nucleos quoep refina perfufos obtb net. Lege Barbarie or ollariuriT.fi mil iter Vergilq annotationes» yfiCixoljPineenuceSjde quarum differentia uide Vergilq commentary 'uni: quam quam omnesfmtnotifsimæ.

lentiscvs arbor Germaniænoftræperegrina.ltaliæ tarnen bmiliaris.Martychcn deftillat,notum gummi»

n«5.\«,Refinalentifcina,Maftyx» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maßyx.

TtfgivhTTefinaTerebinthina» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

P 1 X nihil aliud eft quam fluxus combuftiorintæda fuarefinæ» Pix ficca,uel fpiffa, ab Officinis Colophoniauamctfi D iofcor .etiarn li quidam illam Colophoniam uocat»

lt;;(ripo(XT«(r,Bitumen*.alias ab Officinis,ludaicumBitumen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^ ^ubentym»

lt;(iii)eolt;ïUocantBabylonf| Bituminis eolamen, colore candid um. Inucni# nbsp;nbsp;^ • tut enim amp;nbsp;nigrum.Ignoratur ab Officinis.Quanquam fint qui oleo Pe OleumPetro troleo pro ea utanturtep fimili modo ex ftagnantibus eolligitur » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rum, CVPRESSVS Slt;mltalia,amp;inGallfis proucnit tantum, G er# tnaniæ Sefrigidioribus climatibus ignota. Generaeius uide apud Dio^ fcor.8ccômentarios,Galbulætantüeiusnuces a nobisinjifu habentur. Galbulx»

1 V N 1 p^E RVS duorum generum,ut inquit Diofcor. Refudat ex eo gummi,quod Sandaracam,uel V ermicem hodie uocamus»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A Ä

-ocr page 104-

8

Seuenbaum. nbsp;nbsp;nbsp;C/lt;{^f,Sabina» Alfas Sauina.Nota»

C nbsp;nbsp;nbsp;xMpixrarbormagna,utfcrunr,cx quapi'cem colligunt,qux Cedriauoca

Cedna» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur. ÔfBdnæ tarnen Pegulam u^cant»^

Pcgula» nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;Ccdridcs,Ccdrifftdus»

/«'lt;gt;»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D A v R v M frudbeantem uidiin noRra Germania: fed ad luftam

amp; nanuarn altitudinem nunquam cxcrefeerejieq^ baccas parturire» lorbeer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,A«^wA(r,BacceLauri,noriflîmægt;

TTAj^rmf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PDATANvs peregrina Germaniæ ♦ Audiui\ qui Romæuî^^

rint,S^ Floren næ»

A«^’« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F R A x i N v Sjiel Meli'a^germanice^^fcVbatJin.

B«»^quot;** nbsp;nbsp;nbsp;P o P v D v s duorum generum,aIba,amp;fligra»Gummi’exftinatni

Charabe» nbsp;nbsp;gra,quod Succinum,uel Eledrum uocamus, barbare Charabe Jtacnim

quibufdam placet» Vide Barbari commentarios»

M«K«f M A c E R omnium confênfuofFidnarumeftMacis» •

gt;,„x:lt;cVImus»

Kcix«M0lt;^,HarunÏ[o,Nota,Gencraeius innumcralegcex BarbariCoroF lario» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^a’ri'f«^ Papyrus ignota hodie»

M««*« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M. Y R i c A,feu Tamarix» Hauddubiumquinfituulgan’s Tama^

nfeus» •

Q ERIC A æquefamofàarbor,Tamarici fimilis,fed longe minoricu* furore apes reprobum mei efEdunt.Germanice ■ßejjb/Icoparugen^’''^ Sx««t)ugt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A C A C A L i s quadam tenus etiamMydegfimilis»Quantipf^

nondum cogpoui»

linier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhamnus trium generum habetur»

a^ißtiTj Halimus»

PADIVRVS frutexaculeatus, durusî cuius fernen pingue a» liginofum inuenitur,VcrgiIio,cognati frutices,fentlcofî funt ,Cynosba^ tes,Rhamnus,Paliurus,8cOxyacantha»

lIvÛKKii» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acuta SPIN A»Officinæ Berberis»

Rubus Canis » Refpondegt;amp; huicuulgatæBerberis deferiptio apU“ Diofeor. Sc huius plane generis eft.In commentario quodam repen,Kiï bum Canis differre ab Cynorhodo,ueI Rofa canina : quia hæc fpongæ' las habeat circa fruticemjlla uero minime»

•‘ï^f«^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D i G V s T R V M, a Mauris Alkanna» yix^ï« * T i D i A Lucornm ornamentum»

Ciftus, ignota mihi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Jwfiwr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HYPOCiSTi s,barbârorûHypoquiftidos,quodfîc appellant»

gt;lt;«lt;^o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D A D A N v M in OfficinisuidereliccttfedilliLapdanumproniin^

dant,uel Laudanum,non Ladanum»

‘^*'''’*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H E B AE N V siuxtaomniafigna Sf notasquibushanedefcribunt

HcrmoIausBarb.amp;Plinius,apparetquiddam habere noftro Guaiaco fimile,aut certe dus generis efse:fed non habeo,curid certo aftirmcm»

-ocr page 105-

D I 0 S C| P R I M Ö


lOJ


R 0 S A.Notaomnibus.

' Paftilli rofei,id eft,Trochifei

11 c i V M,alias Pyxicantha^^rborf^inora,ut inquiiDlofcor. Ho# diefuccumquoCp eodem nomine uocant:qui in ufu^abetur.

ACACIA fuccusfpinæcrefcentisin Aegypto.Refudatexeogiim miquod Officinæ gummi Arabicum, Celfus fine epicheto Gummi apgt; pellat. Vulgus Medicorum hodie ignorât quid fit Acacia, Si pruna ilia fylueftria quæih fpinis proueniunt,pro uera Acacia intcrpretantur,grai* pierroretcum ijs prorfus Diofcor.defcriptio non refpondeat. Sed dé bis alias. ., , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,


fid^'aif


Gummi Ara-» bicum.


A M V R C Aexprefllfcoli'u2crecrementumeft*

(c^voo-latine Vitex,frutex qui circa fluenta prouenit, paiTm notus:qua quamfemrnis tantum ufum prçferuntmyropolæ,herbænonadeo*

’ S.A L l x S^ipfautuulgonota,itamultorumgcncrum* 0kafter,fylueftris olea:fed non eft horum ferax Germania«. CoIymbades,oliuæconditæ,amp;guIofædiuitumdelitidB, Aethiopiçoleælachryma, forteid quod hodiegitmmi Elemi uocant* Rhusopfoniorum,Rhus coriaria, abOfFicinisoftmibus Sumach uolt;= catur, Italiæ frequens.

i Quercus, Glans, Vagus,Ilex^Caftanea,Galla,omnes nor^ arbores, 8^ non frudus.

» P A L M A M Aegyptushabct,fednonfoIa.nâSdR.omæhabetur»* Frudus palmarum badyli,amp; Thebaic^ Palmulç,Tamarindû Malum punicum,feu Malogranatum,trium generum,Sunt enim dul cia,uinofa,amp;acida.

C Y T i M v s,MaIi puntci ffos* Maliccrium,Mali putiici putamen» Balauftium idem fortafse quod Cytinus» M Y R T v s,Italiæ nota.

Myrtidanum,uirgultum amp;nbsp;foboles Myrri ♦ Vide Barbari Corollariû. c ER A s i A,alias Cerafa: quorum gummi in ufu habetur*

81 L i (^ v A,Maurorü Charliob,fiueCharamulium;hccnim offici nçuocant.

M A L v s.Dc Malorummultifanjsgeneribus,uidcCorollarium ßarbarifuper hoc loco . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

’ MalaCotonea nota funt.Vocantur amp;Cydonia,amp; Chryfömela*

Melomela,ftc a fapore melleo dida.

Orbicuiatamala,hue Epirotica,ex figura 01 bis in rotunditateada*

• Sylueftriamala,acerba,agrcftia.

Perfica poma,notiisima, amp;multorum genetum. Quanquam Galegt; nuslibro fecundo alimentorum different!am facit inter Perfica, amp;nbsp;Perfti» am,diuerfacp capitula de utraep habet.

Armcniaca,ftuePraecQciamihi indent ,qprimaoîm uenalia habenu


i(tit§^k


Kt^V/ASK/a Elemf, Sumach*


Dauîylû Tamarind». fleet


ItVTIl'tfff ^iTTK TnS ^i (CV i(V§lt;rtvJi


Charliob«


(iHhiti


-ocr page 106-

105 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' E X D 1 B.

C Perficaexiha.amp;rPrunorumferegeneris,fed duldisima»

lt;ûrin Spffel. Medica mala,Cedromela, Citræa,Mala Hefperidum, pow Cïtri.irt • officinishabenturjamp;Cipfanota; ^

P Y R O R v i^generautfuntmultifariaj'tapafsim «danoöfiïmai ' Pyraftrum,uelfyÏueftrePyrum»

MESPibVS norajfedduorugcncrû.EftcmquçMerolaîtâliCf.a Mauris Zaur,uel Zarunamp;S uulgata,queSetanium; cuius frudusChib a nonnullis uocantur.

L O T v s.Ncceauniusgenerishabetur.InkaliamtranslatafertuG fed admodum rara.Eft amp;nbsp;herbaLotus,de qua infra»

CornusJtalice Corneiot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sorbanota*

P R V N v s nota arbor.ïTöAt/ytvi^Supraenâ inter fylueftnaPiuns conftituimus.CelebranturhodieinierprccipuaDamafcenatamp;inn’y''® poirjsPrunorum refin a»

A R B v T*v s, Vnedo, coriarijs notiflima» Habetur in Italia fr^^ quentior,ubi frudifs eins Cerafa marina uocatur,

Amigdal^ duplicesfunqSc Amarg, amp;nbsp;Dulces ♦ Dulces Germania:»^ miliariores.

♦ Frudus in ofEcinishao*®*’*

Fifticum

Vide Barbari Corollarium»

M O R V s nemini non notifRmalt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;)

. Ï^i^iS Vicetoxicön

F I C V S,amp; Syconiorus notæ,turn in primisïtaliæ» Perfeam uideo quofdam pro Perf ca noftra interpretarL l B E R i s officinarum Vicetoxicum.NafciturcircaincuIta,SfU!3i^ diuerticula,admodum familiaris Italiæ. Radici Só odor amp;nbsp;fapor Nai^ tij. Vnde Barbarus ex Antigone noninepte/ylueftre Naftumumintci'* pretatur»

E'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ Ex Secundo Diofcoridis b i B.

^RINACEVS quidam fluminalis,uelmarinus: quidam ten** /ftris.Terreftris paffim notus»

Purpuræ,Buccinæ,Ioniæ,Myaces, Tellinæ, SiSquicquideft pil'd“quot;* ^generis, mihi planeignotæfunt, nee ulliusreitaniimperitusfum,q“^'’’ ^ Pifcibus nomina diffinire.

COCHEE A,qugamp;Domiporta,nota. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„^

BlaÆrB/- Conchula Indica, hic apud Diofcor» cw/. Sufpicor eflcBIadasPj' zantix. zantias,quashodieOfficinæficuotant.

utt^KÏvcs CAN c E R amp;ipfc prop ter gulyti tiHationem,commeifatonbiis f‘'^ ignotus.

■ SCORPIO Terreftris,Italiæ notiffimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

-ocr page 107-

D I o s C.' PRIMO • hij i DeDraconemarino,Scolopendra,TorpccÏinenihil compertum ha' A I5co,nccnotiora nomina que pro illis rep^nâ.Tametfi Torpedo crebro inufufitGaleno» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

VIPER A a Mauris Trig0,8lt;: græceix^^ux, uulgo Amaraß» 'hitalice»

lt;CHRISTOPHORI HEGENDOR^ fini,in quorundam Pifcium nomendatu^ /

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ras genuinas, Annotatiunculç aliquot»

0 V M hçcfcribercmus, incidimus cafuin Progymnabnata doctiffimi uiri Hegendorfini. Nam cS eodem muncrefungamur pueros docendi, amp;domefticis noftris adulScentibus illius progymnafmata interpretare mur, oblatus eft nobis locus de Pifcibus:qui quoniam pulcre nobis face reuidebatur ad præfentem locu Diofcor»de Pifdbus, commentario no^ ftro ad uerbum inferuimus»

A N G V I E L AE»

De Anguillis non eft quod diu dubitemus. uocabulum enim nullum AnguilU. aptius,nullü accomodatius ijs Pifdbus, quos Angyillarum nomine do namus,inuenirepoiremus»Plin.lib»ix.cap.xxi.Anguinæ,inquit,oftoi= ds uiuuntannis, durantamp;finc aqua fenisdiebus,aquilone fpirante ,au^ ftro paucioribus » At hyemem eedeminexiguaaqua non^olerant,nec •nturbida^adeoqp circauergilias maxime capiutur,pafcuntur nodibus.

Exanimes pifcium folx non fluitant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

DE M V b ’ b O»

MuIIum uocamuseinBarmc,de quo pifcePIin.itaicribitlib.ix. cap» Mullus» ri.Exreliquanobilitate amp;nbsp;gratia maxima amp;nbsp;copia Mullis,ficut magnitu ßa^t»««» domodica,binafcp libras ponderisrarocxuperant,necin uiuarijs pileis dscrefcunt,.Septentrionalistantum hos, S^proxima occidentis parte §gt;gnit Oceanus » Cetera corum genera plura.Nam amp;nbsp;alga ueftuntur amp;nbsp;oftreis8ólimo,8óaliorum pifcium carne» Barba geminainfigniunturin fenorilabro»8èc»Qiiæ de(criptio,an non noftris pifdbus,quos Barmen uoeamusquadret, nemo nonintelliget» Porto quem latiniuocant MuT lum,græciT/^x«» appellant; Aufonius uocatBarbum.Germani ein Barb»

D E C AN CRIS»

Camwi.

Pifces,quoshodie uocamus Cancrones,Cancri ueri funt,fi Plinij in Ii^ Cantones, Eronono,cap.2i.defcriptionem fpedabimus»Etfunt,qui Cancros,qui^ bus nos utimur,Camuros appellent, quod genus eflè Cancrorum Athe neus libro fexto dipnofophiftarum fcribit » Porro de uarijs nihil reperio apudfcriptores»Eft uox a germanico fermone fumpta. nam germai

ddicunt,ein Vor»Tum Fundulus didus uidetur,quod in fundo aquæ Fundulus» natet»Rubiculiarubicundisoculis nomen acceperunt.Hæcuocabula Rubiculus» noua funt,nouorum amp;nbsp;Germanorum Pifcium » Perca plane femiger^ Perca» nianum eftuocabulum,ein Perfe.Necmirü,uocabula tam barbarairre^ pfiffe in linguam latinam,quando uocabula alia dari nequeant:quod aut

-ocr page 108-

12 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X r I' B»

plænc^ pifccsueteribus ignoti fuerint,autquod nos uctcnim udabÀ quod plane credo,fugiunt.

* De Lucioquoq*non itamultu in authonbus repentur ♦ At duw P' ' cem uentoduratum didmus^eft periphrafis,qua quemlibetpifamuffl' toduratum,defignarepoflumus,uteftftockfifch,fchoIIèn.Carpoquo? femigermanum eft,nec de pifce hoe aliquid hteris eft proditum.H^c“^ cabuIaPifcium proptereaexcuffi ,utiuuentusuideret,quami'n Pua ^^^ cxprimendis, 8ó leiuni Só mopes fimus : fed utiuuentuti fadamusgtsi » aliquot uerfus ex Mofella Aufonp adfcriber^us,quibus aliquotpua genera,belliflïme defenbuntun

Squamigeri gregis ede choros, hquidot^ fubalueo

Diflere cæruleosfluitanteisamnecateruas* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Squameusherbolas Capitointerlucetharenas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; .c • -

Vifcera præ tekens fartim congeftus ariftis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Nee duraturus poft bina trigoria menfis, Purpureifep Salar ,^ellatus tergora guttis. Et nullo fpinæ nociturus acumine Redo, Effugienfep oculos celen' leuis umbra natatu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Tuq? per ol^iqui fauces uexate Saraui,

Quabisterna fremunt fcopulofis oftiapilis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

‘ (sum defluxiftifamæmaiorisinamnem

Liberior,Iaxos exerces Barba natatus,

Tu mehor peiorexuo,tibi contigit om ni

• Spirantum ex numero non inlaudata fenectus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Nee te punice© rutilantemuifcereSalmo , Tranficrimjate cuius uaga uerbera caudæ Gurgitede medio fummas referuntur in undas, Occultusplacidocum prodituræquorepulfus ;

Tu loricato fquamofus pedore,frontem

’Tubricus,amp;SdubiæfafturusfercuIaccenæ,

Tempora longarum fers incorruptemorarum,

Præfignis maculis capitis,cui prodiga nutat

Aluus, opimatoepfluensabdomineuenter»

f^uxep per Illyricum per ftagna binominis Iftri bpumarum indices caperis MufteUa na tantum, In noftrum fubueftafretum,neIataMofelIæ

Fluminatam celebri defraudarentur alumno»

C^is te naturae pinxit color'»atra fuperne

Punfta notant tergum,qua luthea circuit iris, Lubricacæruleus perducittergora fucus, Gorporis ad medium fartim pinguefcis,atillinc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

V fep fub extremam fquallet cutis arida caudam;

-ocr page 109-

DlOSCf SECVNDO

iop

^ectcdeluias menfarum Perca filebo ^Hinigenos inter pifces,dignandc marinis ^olus puniccis facilis contendere Mullis,* '^amq? amp;nbsp;guftus iners, folidocp in corpore partes, • Segmentis cöeunt,fed diflociantur ariftis, Hic etiam latior rifus prenominc cultor, Stagnorum querulis uis infeftiffima ramis Lucius obfeuras ulua,cccnocp lacunas Obfidetthic nullos menfarum ledus ad ufus, Lcruethumofisolido nidorepopinis» Quis non amp;nbsp;uirides uulgi Ägt;latiaTincas b*oritcSlt; Alburnos prædam puerilibus hamis, Stridentefep focisobfonia plebis Alaufas^ Tec^ inter fpecies geminas,neutrumcç,8ô utrumt^ Qtu needum Salmo,neciam Salar,ambiguufc^, Amborum medio Sario intercepto fub æuo, Tu quoeg flumineas inter memoraAde cohortes nbsp;nbsp;• Gobio,non maior geminis fine pollicc palmis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Prxpinguis,tcrcs,ouipera congeftior aluo, Pvopexicp iubas imitatus Gobio Barbi,

P A S T I N A C A Germanici maris pifeis, s B p 1 A Pifeis cuiusoffibushodie utuntur aurifabri S^ argentari^ OsSepij?» ad aurum fubinde fundendum. Meminit eins fscpÜfime Celfus.

CASTO R,uelFiber,amphibionanimal:cuiustefticulosin Offici? Bibergeyt, wsuocant,Caftorium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Silurumfunt qui pro Sturione interpretentur ♦ Verum id non itaha^ Sturio. here,contra affirmai Vergilius,

MuftelaJlanæ „ Peles,notæ,

Ccrrus,uel (TMagi's quid fit ignoro i

Menasan probe interpreiatusfitTheodorus Gaza pro Aleculis, ui^ Alecuk, de Vergilt) commentarium fuper hun c locum,

G A R v M. omnequodexPifcibus,carnibuflt;^maceratisliquamen

ift.Salmora.

Cimices qui in cubilibus enafcuntur jUotiores quam commodiores. nbsp;nbsp;xoç«f

blilleped^,Multipcd£,Centipedg,Kaf«(ji?t?,nullibi non inhumidis 8d Wentelen» , aquofis nafcentes * Græci aliuido colore,ctiam ov»ï,i, afinos uocauerut,^ ^ j qdnomenGermanishodiemanfit,NamSlt;illi teutonice fieuoCant,£|€k

| o’‘A^HtFToîs«çToxô7rojoj?,Blalt;ftçpiftrinariç, quçin piftrinisinueniutur, ßeymmütlSi

1 P V b M o N E s Marinos nouerunt qui ad mare habitant, ÔC uigt; | dent mirabilia eins in profundo,

i nbsp;nbsp;nbsp;Suillus amp;nbsp;agnitus pulmo,noti»

i nbsp;nbsp;Pulmo V ulpis, V fus eius ad Loh:quöd ab eo fic inferibitur » Loh de

-ocr page 110-

HO • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X b I B.

C Afininum I E C v R,GenitaleCcrui, Vngulaafim’, lichcncs ccjno' rum, VngulæcaprarumJccurcaprinum, apri,canis rabiofi, ueteresSo* • leç ueteraiTientariorum,nota oïhnia.

ïecurMergi,Gall!iîæ,Gallinacei,(jua,Cicadç,Locuftæ,nota. ossiFR-AGVs feptimnmAqmlæg^nus,

' Galcrita, A.Gelq Caflîta»

H Y R v N D o^nundauera Ven's,malegrataauicula,uteftinpf^ uerbio.

Rafura Ebo - nbsp;nbsp;Eboris feabiem Offîcinæ uocant,Eboris ramenta,uel rafuram.

«fff«y«Aflj^TaIusfuillus»

pecijzfKfcÇflCf c o R N v Cerui.Rafura eiusin ufu hal^mr, Kx/i-a^/tt Erucæquæm oleribusgignuntur,notæ»

CANTHARIDE S ad cicdas uefsicas in Officinis feruant.notj-Biipreftis,Cantharidurn generis*

SADA MANDR A, Lacertægenus iners,üarium, quodfruft'’* ereditum eftiAibusnonunJtaliænora»

«^(^Xyv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Araneus multoAim generum. De quo uide Barban Cor.

.$3fyt»o4gt;^. D A C E R T A^ibiqjnafcens.amp;TnotilÏïmusuermis»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(TH'^ Seps,Lacertægenus,feduenenofum,utpIacctNicandro.

cKiyKos SCI N C V s.maleabOfficinisStincus. Vocaturamp;terreftrisCro*

D codryUus.Cjftenduntur in officinis parui pifdculiex Niloflumine.

Mures qui in domibus oberrant, noti* Plura eorum genera, AIp*®^ Pontici,Glyres;Óii in his gen en bus diuerfo colore amp;nbsp;forma* Lacnotum.

LaeSebiftum, ucISeiffiIe,concreta eius pars,amp;cafealis*

Dec A s E i 8,6^eorumgeneribus,uideBarb.Cor* t7r7rxKit H i P P A c E cafeus equinus,alimentum rufticorum» £irv§oif e pinguiffimo lade fit:uelfpumaladis concretior* A boö^^ nominatum,quia e bubulo Iade potiffimum fit *

Succidæ c A n AE,lanaimpura,fordida,nondumeIota,udpui'g^'’' - • C O A G v b v M. leporis,notum.

Adipis genera fereomnia in Officinis habentur, Medullæquo^»^ • ^:}uædamfellis genera.

TRiTicvM uulgoFrumentum. DequouidcdodiiTimaniAi’ notationem HermoLlib. Corollariorum.

H o R D E v M.,aliasLutum Vulcani*

Zythum, Courmi, genera Ceruifise.

Zea priuanm a latinis fernen cft:amp;eft genus frumenti quod uulgoSp^‘'

, tamdidmus,

-ocr page 111-

D I O S Clt; tuntifortafTe latine Cremor.

111

o L Y R A uulgo 00ItaliceSccale,frumenngemis, fcJminus nutrit Ä cnsquamZea.Latine hodie Siligij^ Qua^iquam refragetur Columella» Dequouide Vergilq commentanum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

A T H E R A exZeatenuiffimemolita,forbitio,quafiliquidapuld^ kSh§x cula, infantibus conueniens»

T R A C v M Frugemnonnoui.Nec^jSçâ/uflfzquoc^geniculatu. AU oqui inter Vicia fegens ad inftar Auenæ nafei dicitur, dependentibus lo cuftis. ut innuit Diofconuellolfjs,utPliniusdefcribit»

0 R Y z A frugum generis,HordeumGalaticum,uulgoRizum,pa rati amp;quotidianiin fanitatFufus.

Rizum» )(óvlt;l'’^og

«»s«?

Sr«fftmd»

i^i^ivSag

B

H A L i c A fit cx Zea:quam Dicoccum uocamus. Alias Far*

M i L i v M noium»

Panicum,Milio fimile ♦

8 B s A M V M peregrinum hodie amp;nbsp;incelebre»

De L o L i o uide infra Hieronymi Tragi Annotat?onêpriuatam» A M Y L v M. exeoappellatunieft,quodfinenft)lafiat»Abofficinis Amydum.Notum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Foenogræcum notum»

L i N v M,cuius amp;nbsp;oleum amp;femen0fficiniseftinufu^

C I c E R,Germanice5y^c«rï»^en»

F A B A nota» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Faba Aegyptia,peregrina:radix tarnen quibufdam in OfFicinis in cas Icolas fedla habetur»

L E N s,alias Lenticula,nota»

P H A s E L v S^Germanice,pieseln* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qmtrlQÄü

E R v v M. an fit Vicia,certo non habeo quod dicam,amp;^ cum de hac tequæftionem mihi mouiiretIo»Sinapius, amicus nofter, amp;nbsp;ipfe quocp rdMedicæapprime peritus, mutum me reperit, Qiiod ideo fcribimus, ütamp;alqspræbeamus anfamdifquirendi » Alioqui Mauri interpretantur pro fuo Almelic » Et Commentarius nofter, quem ex Fettichio Medico babuimus,BononiæMockadiciinterpretabatur»Galenusetiam Apha^ «n pro Vicia interpretatur,

t v P i N i in Officinisferuanturtquibufdaminlocis Germanise fa ^eigbonen. ticrebro,quibufdaminfcliciterproueniunt»

R A P V P^ notum uulgo,yoyyvA(«grsecc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Rapa fylueftria,quæ longiora,caule breui,8ó Rhaphani figuram imis tantiajemineintus candido,duplo maiorisquam Papaueris.

Buniada ignorant OfFicinæ,inquit Barbarus, amp;nbsp;fylueftris Rapi femis ticeiusniceutuntur, quam^ facile cognofci poterat » Eft enim fylueftri Ï^apo fernen amp;nigrius amp;nbsp;maius quam Buniadis»

RHAPHANVM CelfusuocatRadiculam,amp;alf) quoqp Radis Hetii^* «na,HabeturriTultorum generum, quemadmodum Sd Rapa ; óC iuxta

-ocr page 112-

112

Vnéôclwurç.

©6uram* Ptflt;r»

Sappelen.

ar^aepnfts ßd^eifßmiU.

D Bifrö«^

Canella»

cccli Sórcpionis influcntiam.figura longitudinisamp;f rotunditaris mutât-Sed fy lue fins Rhaphanus meo iudicio eft, quo Officine uiunt.üc^ manice, Meerrettich» •

Rumex prorfus iWultorum gen eru^ eft. Primu Oxylapathon, id«v acutum Lapathium uocant Ofticinæ.Secunduhortenfe. Terriumagrf'' fte,8c rotundum Lapathium. Quartü, quod Diofcor.Oxalidâ, amp;10ni^ cing Acetofamuocant.VulgoherbaBrufta. Eftamp; HippolapathonRu^ mex qui nafciturin aquofis* Vide de hoe Herbarium.

LAMPSANA Brafficæ generis. Alias Napium. PedalialtitU“^ ne,fohorum trium,qu^ ei hirfuta funt.

De Bunio Napi gencrejncertus fum^ideOiihil pronuncio.

B L i T v M,uelBlitus,ignauumamp;notumolus.

M. A E V A multigenerisnota.

A T R i P E E x,olus aureum,duplici differentia habetur, »Agreß^

amp; Hortenfefatiuum.

Quæuulgo^S PINACHIA hodie, A triplex HifpanicDfis diuï eft quondâteo quoi ab Hifpania primû allata ad alias exterasnation«* B R A s s 1 c A% tria genera habentur. Primum, caulisuulgatus/*’ mefticus.Secundum ignotum. Tertium marinumtquod effe Sofionf' lam, in Soldonellædefcriptionemonftrabimus infra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

BET P^^nvr^oi/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

•«ylt;A;«j^r9,id eft,comeftibilis ilia Portulaca,nota eft. Sylueftrenonm'di* ASPARAGI in agroMoguntino crebriores proueniuntjubitut am edendo funt,amp; in delitrjs'habentur.

cffV0)*Aaio-(ro//,ideft,PIantago, peromnesfuas differentias ncmmifO'’ cognitifiimum.

s IV M fab nomine Laueris Officinis eft in ufu. Alias herbaCand'

Ia,inacetarqsaquis potiffmenafeens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. ^iftÿmânç. Sifymbriu,Mcnthaaquatica ab Officinis, uel Balfamitadic difia/f facillime in Mentham degenerat culta.

Silymbrium alterum non uideo quid tarnen aliud poftiteffcj^u^'^^'^ netion, uelNafturtium aquaticum : confentientibusetiam Commenté' rrjs aliquot,quos habuimus:quam^alibi etiam defcribathanc Dio^”^* Crctamus. C R i T H M V M,Crithmon,uel Batis, id eft quod Officingomi'*^ 5enid marin. Cretamum uocant.Eftautem Cretamus Feniculum marinum.

^^ncj^ô^, ^ GORONOPV s,PesCoruinus,uelCornicis:defcriptaeft^'’°* gt;nbsp;bis in primo Tomo Hcrbarr),fub hoc nomine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. a-oyj^os nbsp;nbsp;nbsp;Cicerbita,feu Sonchus,aliqCichoriu uocant, Roftru eft porcine,

hodiefic uocant in Ofticinis. Vide de hoc infra AnnotarionéLeonic«'' o-i§ts Intybus,uel Intybum : nam utrunep apud Pliniu amp;nbsp;fcriptoreslcgiU’^' Longa eft controuerfia de Intybis:fed breuiter fiedodi. Intybum agrew eft Cichorium,uel Cicorea,ut uocant Officinæ,eacp iariua. Ruilumftt'j Endiuia. ua dupIex.Latifolium,Laducg fimilg:quod Endiuiam t^camus. AI«*^

-ocr page 113-

DIOSCgt; SECVNDO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïtj

folio anguftiori/ubamarumïquod tarnen quo nomme baptifare vite dc^ A beam,nonbabeo. Addit Commcntariolus nofter,quem habemus. No-tandum,cumCelfus de Intybo loquitu»,dedomefticaintelïigi debet. Quando uero de Amhubcia.Cicc^ea eftiman debe#Plura de hoc infra. nbsp;•

, Condrillaamp;fcnbitur56 ferturfolio fimilis ené Intybis 06 Cichorij: fed xev?^tP^« nemo mihidemonftrare ualuit.Meminithuins infra Hiei\medicus.


CVCVRBIT A.Hocopus,hic labor eft.Etuehementerhicerra^ tur,nedum in noniinibus,uerumetiam in re,Erroris cauffa : quia res non uidimus,Commentarius nofter Bononien . fic diftinguit. Cucurbita uulgo Succa eft Italice, 06 notiflimatCucumis Italiæ tantummodo notus, Germanig nequaquam.NIglones funtque uocantur Stapones, 86 Melo? pepones in figura 86 quantitate. Cum enim rotundas figuræ fint, 86 mai: lieffigiem referunt, Melopep ones : cum autemmagnitudine in longitu* dinemprocefterunt,Pepones uocantur.Totum hoc genus a Medicis Mcloncs appellantur.De Citrino Cucumere, quern all) Citriolum, ali) Citrullum, uulgo Citrion,quo in acetarijs 86 Moneftris muntur, nonfit mentio apud Diofcor.Vide Barbari CoroUarium fwper hoc loco.

L A c T v C A eftduplex,domeftica,86fatiua»nota. Qiiamquam amp;nbsp;ilia mullorum generum, ateß aliter in kalrjs,aliter in frigidiori folo pro uenit.Sylueftris(ut inquit Diofcor.) fatiuæ fimilis eft,fed longior caulis, SCcandidiora folia, quibus fuccus ineft : ex quibus diuinofiUud fortaffe dTequod Scariolam,uel Taraxacon uocamus. •

L E P i D I o N,uelBifacutum,ignoratur noftracctate,nee Com^ mentarij aliquid certum indicant.

s c A N D i x,uelScanariaherba.Hæcinquit Vergilius,hodicab fierbarijs ignoratur :86 quam illi modo Scandicem appellant, latiorc, 86 quafiBetæ folio eft. Antiquitas autem,ut in re notafit, nullas eiuscertas notastradiderunt.Verumtamen utex multis conqcerclicet, tenui 86 cat? pillato folioeft.Pliniuslib.xi.cap. 15.inter fponte nafeentes numcrauit:


Succa. Cucumi'Ält; Melones. Staponcs. MelopcpO-nes, Peponcs.


êotJ'^a^

Jlatnc^,


tTHKrtPlf


coniunxitilli,utuerifimile eft,congeneres plures alias, quæ omnes tenui folio,Ô6 capillaceo funupræfertimqp Caucalim, 86 Tragopogona ’. quæ acapillamentis,quç pro folqs habet,Coma di da eft aGræcis. Ob quam Coma, caufsam non ab re penitus fuerit,fimilem in folioru figura illis credere.

c A v C A L I s, non eftCoronopus, ut quidam falfo exiftimant, KauKahis fedOauci generis, eiufep figuram, incifionem foliorum, umbellam adeo rdcrens,ut a quibufdam Daucus credatur.


ER v G A ideodida eftfcvf(»Atesgræce,quoniam commendet iura. Additur Laducæ in acetari)s,86 altera ab altera contemperatur.

0 c I M v lA Ofticinac pro Bafilico ne in ter pretan tur.

OROBANC H E.Exmaleficio,utinquit Vergilius,nomen illi fc^ tit antiquitas. Et quoniam fruges,legumina, Ernumep prefemm circum* ligando fe necet,Eruiangina dida efttid enim Orobâche grecis fignificat.

Barbulahirlt;i,breui caule,folfjs Croci,radice longa,dulci,fupina, ma#


ïv^^cè OKttUl/


Eruiangfna.

ve^


-ocr page 114-

li5i


o^vtSoyccÄoi/


trpiiAaf


(X«o'Tir9


gno fupcr caulcm calice, ecuius fumino fernen nigrum depenJet. Italic«. Ijarbadepredt.

ORNii’HOGADV fi.Ferunt nihil uilius,ne(^frequcntiusna bereagros,fed ego fHane non uidi,qift)d equidem meminerim. .

T V B E R A rotundæ radices funt,fine caule,finefoli]sflauefcentcs. I qugV^erefodiuntur,8ó coda eduntur.ZuneftatarenfoIaltalice.

Smilax Phafioli genus,fedrn Barbara,réclamante tamêM. Vergilt»

MEDIC A alia eft a mails Cedromeh's,quæpauloantelibro primo cgimus,herba,non frudus. Quidam iadant in Italia fatam feuidilfejpc^ cie qua hiceam defcribic Diofcor.Mihi coruo rarior eftalbo.

S i N Â P i ubic^cibisadmifcet, grahftiaioobfoniorücondmento.

Nafturtium Laducæ temperamentum in acetarijsamp;f obfonqs.


i^va-iiJit^


PerfÏcariaina culara, '!Ï[ct^{jt.tKti s^iêtop


ilVKÄ«(iiV0S Barcharnia-rien.


J^^KKovrioif


Wintcrbliun.

2iron.


ffKi^X


enim hodie aanofcitur.

De Drabi prorfus nihil habeo,aut quod dicam,aut quod aiumcoi' Irionem int?rpretatus cft RuelÜus Éryfimon. An inter fruges ccol«quot; debeat,uel inter olefa potius, confule Commentarium Va^jbj• ^*^“^^* lam nobilem interpfetari audio, amp;nbsp;admodum procliucm elfe Bonomi circa muros in loco qui dicitur,El marca.Ipfe non uidi»

Piper,Gingiber,nota aromata»

Hydropiper in ripis^ucnit,Iapore admodu acri, fimilis berbæejuani 0ffîcinæ Perficariam maculatam uocant:tametfi illa fine macula eft.

Ptarmica,Sternutatoria»

S^'R-VTHIVM herba quapurgandislanisutuntur,lt;ltti^’’^ luunl.Saponariam quidam interpretantur, Ali) id quodMauriamp;f'®* cinæCondifi appellant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

c Y c E A M. E N,aliasTuberterræ,uelterræVmbilicus.ftcmB nis porcorum,amp; Panis terræ, a Mauris Barcharmarien, Ô^oftidnis thanitauocaturtuulgo Pan porcin. Vide Vergilt} commentarium.

Cyclaminu^ altéra, quæ Capriolorum modo uicinis arboribusfe ap' plicat,flore candido,acinis Hederæ mollibus.

Dracunculus duplex habet, Maior amp;nbsp;Minor.Maior Serpentantquot; Colubrina in Olncinis:Minor,Serpentaria minor,p nias amp;nbsp;fepest^P^

ARON fpecies,Dracontr},uulgo Aron,uel Barba Aaron.

Arifaru congener effefcribitur Aro amp;^ Dracontio,fed mihiigooW' ^ Afphodelus.Sufpicoreffe quam Auicenna amp;nbsp;Ofticinæoinnesnnquot;' dillum nominant:de qua infra uide indicium Hieronymi Tragi.

Bulbus uomitorius,8lt;l Bulbus Cibarius,Ceparum genera.

s C i b E A inOfEcinis fufpenfa,fub Squillæ nomine oftendt' ( ccpa ingens:Alias Cepamuris.

PancrationTandem,inquit Vergilius, non fimilem SciUæ Panerîquot;^ on, hac noftraætate Herbarrj ofteiidunt,confunduntcp fimufaliociquot;* j diuerfa genera; tanta natalium fimilitudo amp;nbsp;mixtura eftfNosuuafl^**'


-ocr page 115-

D I o s C.


T É R T I O* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl?

mul uifam^pîcrq; colore, amp;nbsp;id qdê no fan's, diuerß fecernere ne^guimus» CAPPARIS frucftusinOfficinisferuaturadnoólurnaobfonia. L E P i D i o N.VergiIius.Herbarf^odohancnonLepidion,fed Rhaphanum appellant,in Pannonia frequentem, üfei ferunteam non a-literquamradices Stobæ. Commentarium habemus in quo fcriptum in uenimus. Lepidium aliquibus Rhaphanus minor, uulgo in Germania Meerrettich. Sedhæcquoniodo cum fylueftri Rhaphano conueniant, non uideo, quem fupra interpretati fumus, Meerrettich :quæ defcriptio magis quadrat rei,quam præfens Lepidio.

RANVNCVDVS aliquibus Apium Rifus, alfjs’uero Corui^ nuspes.Videinfra Annotitionem Comitisde Aquiladehoc»

Premium non noui.


A tfaprc^a


VHecrrettii^* Confett hæc cum capke fit pel ion de Rhaphanis^

JîaT^K^^toi/ Apiû ritus»


Argemone,uel Agrimonia. Vide infra Colliiiutiu, amp;nbsp;Leonicenum, Anagallis,Morfus gallinæ Ofticinarum.

Hederæ multipliées funt,fed cognitæ.

GHELIDONIA duplex,maior 8i minor.MaioT uulgata Cheli ^Mo^óvicif donia:Minor,Tefticulus facerdotis.


açytfioivtf


Ôdjôlwiirç.


Auricula M v R i s, quamquamduorumfere^enerum deferibitur aDiofeor.tame unu cognitû Herbarijs uulgo, quod in ufu elf Officinis, Ifatis fatiua.Dehac inde infra Leonicenâ. Q^tidam con^ncrêfeciunt herb^Lunarig.de q pado ante. Alij qd fit Nil,ueI Maurorum Nfiecha, TELEPHIVM aquibufdam Sedum uocatur agrefte. Opiner dfequam Officinæ Crafsulam maiorem uocant.Italice,Prangrofïa. Ä^E X TertioDiofcoridis b i B. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;lt;

G A R i C V S quid re liera fit, uide infra in Annotationibus, Similiter Sd de Rhaponneo, amp;nbsp;Rhabarbaro, apud Leonicenu, Collinutium,Mainardum,amp; FuchOum.

G E N T i A N A etiam in fylua Hercyniacopiofa habetur, maxime montanis;amp; hodie ab agyrtis circumfertur,ad mulomedicinam ♦

A RIS TOLOC HiA utraepnota.

gt;Avx(f^tf« Radix dulcis.TabernæaromataricuocantLiquiritiam.


Pfaffen JiôOai Un.


CrafTuIa ma-ior.


Rha ponticff, Rhabarbaru» lën^tan»


ißclwur^.


Centauriü,amp;ipfum quoepduplex.Maius,amp;Minus. Minusnotum,- 2^öufentgullt;» qdPebrifugäuocant.DemaioreuideinfraHieronymi Tragi Anno, p^^^’p

Chamæleo albus,uulgo herba Carlina. de qua infra in Anotationib, ^«^^j^^j^^^ Crocodilion, Spinarum generis,ipnotum mihi.

L A B R V M Veneris,VirgaPaftorismaior,uelCarduus fuUontlrKart^yfW* Spina alba,Arabum Bcdeguar,uel herba de Cafa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bedaar.

Spina Arabica,albm fpinæ fimilis clt,ut inquit Diofcor,

s C o L Y M O s,Carduorum generis.

DePoterio nihil certum lego,

Acanthion Albg fpinç fimile.folqs aculcaris per extremitates, amp;nbsp;lanu^ giearaneola obductis:q coïlecla,óó in unü aceruara, bobicis eftigiê pbét.

Acanthain Veteri c5mentariolo,^p Branca interpretata inuenimus.


-ocr page 116-

«5


EX DIB»


ÂiVK^KavSx

'^f^aytcKixv ^a

Dragantum.


ÇOermSt»


Ôtabwnrç, 3fop-0û(h poky.

J^iptamp;itt.

Jircj^irbal« hin. i/i)'vaa-f^iamp;‘ Wilber ßak fam.


VT^pfT'^ Xgt;a0cn£rat»,


Alias Cunila.


Cutenber* Vîïaiofon* tUÂiÂüi'Fûg


Spî na fykiêftris Carduo fimilis, aculeata, breufor quam qux in hor^ tis,fausqjprouenit»

A N o N i s fpinofa,poft VertfolioRutæaculeata, ramisut tribui lus.Nafcitur folo eulèo.præcipueep inlt;ge«bus, aratro inimica, uiuaxep unke.Hancuidiquidem, amp;paffimobuiam eft,fedgcrmanico nomme defignare non ualco.

Spina alba,aliaafuperiorc Albafpina»

Tragacantha in Creta tantum, amp;nbsp;Achaia nafei traditur, enam Spinat rumgeneris.Eftetiamnum Tragacanthalachryma, quæ uulnerataradp ee manans concreuit:00 habet hodie in Officinis fub nomine,DraganU'

E R Y N G i o N uulgo Kynge/uel Centi»ncapita, ut interpretatur Barbarus.Quamquam fint duo eiusgenera»

A L o E ex Officinis nota»

ABsiNTHiVM uulgare,notum»

Abfinthium marinum,Camphorata.

Abrocanun» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hyfsopus

Origanigenera . Puk^um Omnesnotæherbï.

De D i c T A»M O uide infra in Annotationibus^Nani^usiU Ofticinis oftenditur radix alba,potius Pfeudodidamus effi

s A G v i Annota»

M i N T ft A quoniamodorefuofuauiffimomentem examt♦Vul' gg Balfamita.

Etus fpecies funt Menthaftrum, hirfuhore folio, amp;nbsp;prorfus maiott» grauiore odore,in hortenfi amp;nbsp;ruftica re eundis notiffima»

Calaminiha trium generum,utinquit Diofconex quibustcrOumW lum Officinæ Nepetam,CaIamentum,ueI herbam Cattæ uocant

T H Y M v s ab omnibus cognoicitur,furculofusfrutex,exilibü51‘’ lijs,et anguftiscircumdatus,capitulis in cacumine flore purpureo, rem ris, tempore quo floret*

s A T v R E i A,Tymbrainhortorum deIitijsferitur,Tymo ünu lis,minor tarnen amp;nbsp;tenenor*

s E R p r L L v M utrunqï,domeft(cum,amp;fylueftrenotumgt; SAMSVCHV s*i*Maioronanota*

Sertula Campana:fed non ea quam Officinæ uocantMelilotum»


M A R. v M. ignotumamp; Aegyptiapodusherba.

OC i M A s T R v M,Ocimofimih's,odora,fedhirfutior.

B A c c H A R. Non défunt, inquit Vergilius,qui genuscHc Caiyophylli. exiftimarent,qucmmodoCaryophyllenuocant,fed{yIueftns.Nunc^' nies 1) fpeclantur,ab odore ita cognominati : tanta uanetatc, amplituö ne,pulchn tudiiie,ut Rohe pares, non inferiores fpedaripoiTent,


R v T A nota.

MOL Y,hodiefyluefi;risRuta,utinquit Vergilius.

Panacis tantu gummi, amp;nbsp;fuccus feruatur in OfficinislCætcra ignoU'


-ocr page 117-

D I O S C. TERTIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ n7

L ï G v s T i C V M.OfficinseuocantLeuifocum.

P A S T I N A C A,nota.

Sefeli.Latum Ciminum:pro quo OffîFinæ Silermontanu oftendunt.

Sefeli çthiopica,dignitas fecunda.Ffoc nigrius eft^óó nafcitur hodie q t^apud nos,fed fruftra,Medicis,Officinisqnncognitum.

Panter Peloponnenfe.06 Creticum Sefeli.

£ieb(l^cPe(. Balkncy. Silermon-taffum.

SISO N,Dehocnihilufquamapudqucnquamfcriprorem certum cxtat:propter importunam quandam amp;nbsp;imperfedam hiftoriam,

A N i s v M^Apiofimilceft fernen,rnagnum,ferucns,oblongum, C A R o S,hoceft,utinquitBarbarus,qiiodPliniusCarium,uelCai rcum appellat. Athenæus Äftinacam maiorem ede putat,multo pr^ftan tioremfapore,quam Paftinacam uulgarem,

A N E T H V M Culinfsnotuni»

C i M i N v Mpdentidem.

A H M i,Cumino fimillimum,tantum candidius, 3Ccxilius ♦ Officie næ Amcos uocant.

c o R i o N OfficînaeCoriandrum,uulgan'sef?notici'æ.

HieraciamaioriLaducarotundioramp;breuisïdida^x eo, quod accipd tresfcalpendo ea,amp;oculis fucco ondis.obfcuritatc cu fenfere difcununt» ' Hierada paru a, feu minor,autore Pandedario, Roftrun^ pordnum, fiueut alqs placet, Dens Leonis. Secus alij.quorumopiniones uide in^ frain Annotationibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

AP rv M multorumgenerumhabetur,Domeflicum,Paluftre,Ru fticum,Saxatile,8ó id genus alia. Nam 06 Ligufticum, amp;nbsp;Cherephyllon * inter Apia annumerant. de quibusinfrain Annot, De omnibus autem ijsCommentarius Bononien. Dodoris Theobaldi Fettichij fic fere ha« bet.Apiunidomefticum.apud aliquosherba Petro feli num.

Apium Paluftre, uel Aquaticum, forte id,quod ubicj pro Apio dolt;» meftico Olfidnæ oftendunt.

^ny?» ;

Paftinaca maior.

Syllen» Xpni4?.

Amcos.

tforfanber.

Laflucaro-tunda. •

Roftrumpor cinum.

c-'iAiyflF

Apium Saxatile,Petrofelinum in faxisproueniens.

Holufatrum, grande Apium, ab Offidnis Petrofelinum Macedonia turn. Secus ahpdequibus infra.

Smyrnioneiufdem generis cum Holufatro.

FENICVEV M,Mara thrum, nota.

D A v c V s,gallica Paftinaca. de quo Barbari uide Corollarium CelebraturinOfficinisDaucifemen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Delphiniv M.de quo fic Vergilius. Quam noftraætas Sc* /i^^ivit^ nam Officinis omnibus,amp;uulgonotamuocat.antiquitas, utopinatiali* ^^quot;*» ^uifunt.Delphinion appellauit.Confuleeius Annot.fuper hoc caput.

Tn^ptTfo/ZjUd herba Sal)uaris,pafhm ex Officinis notiftimum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bmranw

Rosmarinus,uel ÂiSxvÛTis,herba coronaria.amp;f nemini non cognita.

Sphondiliumferulamdifferentem non juGfohjsa Panace, frequens, utim^uitBarbafuSjgignuntpaluftresagri Patau int*

-ocr page 118-

116 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X D I B,

C vag^a^jfd eft,Ferula,cah'dis nafat lods, atqj trans maria, fimiliW’’^ Segapenum, référés Feniculuie cuipcauleftillatqd hodie ï officinisSegapenSuccat»

• PEVCEVDANV M^eu P^^edanus, nomen a Pinuinueni» Officinæ taie fere e^iibent quale hie Uiofcor » defcribit, tantem radier Fcniculum non fuccofa,necgraui odore,fed iucundotuocantc^ FenicuIuPorcinu, Kattend™* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GIT H,fiueMclanthon,ipfaeftNigelIa,Maio00luniomenfibus]n Nigella. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pratis ,fepibus Jimitibufqj omnibus nafeens, nihilq; eo frutice uilius, fi* Tormmella. mul amp;frequcntius.Vocaturetiam alio nomine Tormmella.

De Laferpitio, amp;nbsp;Maoudari optima atq? dodiffimequerq Barbares atep Vergilius:amp; inibi deLafere,Opo cyrenaico plura ♦ QuamquamSi Afafanda. Medici,8c Officinæ modo etiam re amp;nbsp;uoce pft A ia fœtida utantur, qua: prauiffimi odoris eft^atep tantum differt a Laferpitio, quantSamcHcH rayKTrKt'iov SAGAPENTVM. ferulaceæherbçfuccuseft,quæ in Mediana^ Serapinum. fcitur:ab Officinis Serapinum»

EVPHORBiv M,gummi ex EuforbiaLibyea arbore, quçF^ rulæfpcciem habet, ex Officinis notû. nam in ufu Medicis hodiecxilfc Galbanum quoc|,amp; Ammoniacum,amp; Sarcocollam ex Offidmspt^ te.Necenimdifficuiter exhibent quidam,quibus bene uolunu

^ XavKiCit Glaucium Ôé a Mauris,amp; ab Officinis MemithajSc in inftrudioribus Memitha. Officinisfer^jatur»

g^yni. Glutinum græce Ko'M«,notu.Præfi:antiffimum quod fit ex auhbuson rSrij,Sé genitalibus:fed adultérât nihil æque, Vide Barbari Corolkriu, kaufen blo^ê nbsp;nbsp;Gluten Piicium,græce (\^/0K«Mc«.Pifcis cui glutinofum eh coriû: idc«

*Cp nomen Glutino eius : quod alrj ex corio, aliqui ex uentreputantfien» Vfus eius ad congelanda fercula quç Galatina uocant»

VnyPer. v i s C v M Officinæ uocant,Vifcumquercinum*

D Aparine,Rubea minor,Italice,GrapeIla, K^vcra-oii A D Y s s o N differtaRubcafolifstantum,ramiscpminoribiisJtJ dfdum,quod rabiem canum defendat.

«tne^HTnas nbsp;nbsp;nbsp;Afdepiademherbam quidem Commentary,quoshabemus, pro ter*

CDunbclreb» reftri Hedera interpretantur»

ATRACTY Di s,fpinade genere Carthami: ferturdfeadmo' dum uulgaris,fed mihi incognita âf inuifa, quodequidem meminenm-Vergilius pluribus depingit.

. Polycnemon Cunilæ bubulæ fimilis appingitur,foly s Origani, causé • „^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tpulegipgenicubs multis intercepta,fine umbella ♦

Clinopodion,Serpillo fîmilæ,etiamfi non ferpat, aut cadem, autprO' pinqua illi effe uidetur.

Leontopedahon,uel Leontopodion,necp ex Commentarijs, nec^ Œ doéforum hominum interpretatione ualui conycere quæ nam effet.

T eucrion,ucl T eucris,ignota.

Xf^i^^t/^üg Chamedryos ab officinis,uel Calamandrina. Lcucas,incerta.

D Y c H N i s nodulucerecreditur,óéutnomenexreillifaduniifl

-ocr page 119-

D I 0 S C.


TERTIO.


elicat,ignis fulgore quoda uidentiü oculos in fe conuertere : non aliter ^ A fclium oeuh flammarS modo in tenebris lucent,et putres in humidis eau diceseodétemporeignium fpeciem quan^ uidentibus afterunt. Nafcis turtp in locis humentibus,foliorum uiolæ albæ.Plurf non lego.

Lychnis fylueftris,Pes accipitris',ucl Hieracopodion : quamquam a es cipitrinus Pes apud noftrum uulgus eft quæ Corneola quoque dicitur, folioSalicisferepuGllo, flore fubluteo,cum Gliquis Ciceri Gmilibus, èC cum his fernen inticere capillos dicunt, colore rubeo. Qualis autê fit Pes Milui.dida Columellæ inter herbas,ipfe non explicauic.

Ballot e, Marrubium nigrum, Officinæ, Praftîum foetidum» Melifsophyllon fufpicoi^lfe noftram Meliflam.

Pralfium, Marrubium, idemmamutrumep nomen Officinis in ufu. Stachys Marrubio fimilis, utinquit Diofcor. Hermolao uifa Romæ, ubi,inquit,8cNauiculam,amp;: ait] Coronatam herbarn uocant.

P H Y L L I s,uelPhyllius,fccundûomnemdeferiptionëDiofcor. oportet elfe quam Officinæ Scolopendriâ,uel lingua Ceriîiiiam uocant*

Phalangium flos liliorubro fimilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;'

TRiFOLiv M aut acutum, autodoratu. Sffntenimmulta dus


/jti^irr» (pv^Aoïf inborn.


lt;fgt;v7lt;K.ï'Ttf

lt;6iro;un^


genera.Dequibus uide Vergilt] amp;nbsp;Barbari commentarios. Polionmontanum ex Omcinisnotum.nam crebro illiseftin ufu. SCORDIV M uerum hodie ignoratur. De quo uide infra anno


‘T^iifvTll^tlf SUc.


Qtionem Mainardi.Qiiidam uocant paluftrem Trixaginem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

B E G H i o N,amp;SipfaTufrilago. Commentary quidam interpretan turproVngulacaballina :quod mihi tarnen non probatur.Nifi alia fit •^^jß^jj B


VnguUCa*


ARTEMISIA nota eft. Et eft duorum generum.

Ambrofia uagi nominis herba,8^ circa alias quoep fluduans, non fa# cilis inuentu,aliis aliter earn oftendentibus, amp;nbsp;cum Artemifia tarnen mis fcentibuscundis. Vergilio uidetur peregrinaeireorbinoftro,amp;: Cappa# docigpotiuslamiliaris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Botrys ,amp; ipfa AmbroGæ, nel Artemifïæ fpecies.

T'tjixi'iöfz,herba Gruina. Officinæ hodie Roftrum Ciconiæ, ucl Acum


mufeatam uocant.

Graphalion quafi herbafullonfa,fiuetomentida,latine Centuneu^ lus.uelCentunculansJtalice Centnorge. Vulgaris herba eftjnquit V ergt; gilius.candicans femper, prefcrtimq;m maturitate. Folia eius non adeof magnafunt.Flores minimi,amp; ipft albefcentes. Cum creuit,fternitur per lerram.Nafcitur pingui folo, præferumqî in marginibus itinerum,in hortis amp;nbsp;inter uites.Nullius noftra ætatc ufus eft, neep quicq? in Herbas rumcenfu uilius modo, 5^ negledius uiret:8d eu aruit, minus cognofdu

T Y P H A herba palullris, de qua fic Diofcor. Folium Cyperidi fis mile habet,caulem album,leuetn, æquabilem,florem in cacumine ambis entern denfum,(^i in pappos foluiturtquod lanuginem quidam uocant*


6torcFert fi^ nabel. ^««JucAjop Centunculus


-ocr page 120-

no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E X L 1 B,

C xigxccittolimnota,utinquicVergiliusmuncquod uiacnrn,autauJfe rim^nulla nifiïn ueterum,Plinijcp commentarqs audita»

otv«vS9 OE N A N T H E fortaffefa, autilb fimilis quaOffidnæ Finpen^“* n.plt;»lt;Ub. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

c O N Y z A,PuIicans,quiapulicesnecat»

Ulf^rnblütn« nbsp;nbsp;nbsp;Hcmerocallis,Mih'um fylueftrc,fonafle flofculus, autilli ßnnlisqucffl

**quot;• in priori Tomo pinximus»

©elVioIaien. l E V C û i O N,Asvxtflt;ô^zgrçceMaurorûkciri,uel Violamatronalis»

Crateogonon fama tantum notum amp;nbsp;fiele ex Au tori bus.

lt;jivz\ûi/,id eft,Folium,incertæ hiftoriæ»

satyriorvm quint^ genera pénximus 8C defenpnnnßj« Priori Tomo, amp;nbsp;nuper Sextum nobis exhibuit lo ♦ Melbrcy herbanus, fimile prioribus,fed albis omnino fiofeubs.

•^vairizx ©«bHôm/ ^vJ^^lia-aKiS Klt;rTffAHvlt;ip

De Horminio quid fiquide infra Colbnutiu, amp;: Nicolau Leom^uu* SECVRIDA c A,uelvlt;/'v'«r«fdf/,fimibsGith,Scinfegeuhusnato tur,figura quî earn hic deferibit Diofeor.

O N o S M A fgnoratur.

NYMPH A^A,Cacabus Veneris,uelOfficinarumNcnufar» Androiaces herbaSyriaca,amp; noftroorbi incognita.

Srclopêdri'a, 4?irQ;un0«

Kvâv2i^lS 1

ASP L E N v M,uulgus ubiqj Splénium îquodIongituQ”if,htiu* dineqTuanfdolæ^ Si utficloquamur, emplaftelli formashabo-b“’ lt;iieScolopendriam,a Scolopendrarum fimibtudineamp;figura,quaniha bec,fobofum magis cefpitem quam Plantam uocantOffianæ*

A N T H Y L L i s,Solaftruni, Chamæmelo fimilis herba p^ro'”*

nia,ut inquit Vergibus,amp;f in flore,8c in colore.

Anthémis uerum Cham£melum,uelGhamomiIIa,triumgenfr“'^‘’‘’

diecognitorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

PARTHENi v^MjUcl Solis fcculum, ut ûoeant Romani, ti^' dam opina,ntur effe quam Matricariam uulgo uoeamus. Ain w®'^*^^ Cotula fœtidadicituruam fimilis quoque Chamomillæ, utuixà'gn**' catur,nifi perodorem»

JiiipSa^Mos B V P H T H A L M V S. DehôcinTomopriore fententiam’’° (D^^enjung. ftram diximus. Hodicaquibufdam Cotula creditur. Abalnsc^b'quot;^^ quçin Italia Bauzoaruocatur:quum hæcalbos, illalutheosfioreshau

at.Sic enim in Commentaries Icgimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

j^c^im ^ £üni06 blûm

fiOif

1 P E o N i A,uelCaftaherba,notapaflîm.DequaficVergiIiusA‘ dimus nos^renafeentemep aliquot annis utramepPeoniam obferu^ mus : amp;nbsp;ex his quas habebant ambsc præcipuas ^ certiores notas, w fcibcet,caules,folbculos, amp;nbsp;in folliculis femina,Nihilfcriptorishuius * ftoriæ aptius refpondere uifum eft.

Lnhofpermon, Lapidum fernen, feu Milium fob's. habet enini ^' mibé fernen duriflimum inter coiiculum amp;nbsp;folium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

PHALARis herba fie explanatur a Vergtlio.^ftenderuntuO'

'1

-ocr page 121-

D I O S C»


121


bisherbarij aliquando uno tantum culmo,amp; magis quam caule, aut es.' lamofurgcntemtuenorcm«^ Plmij, quaiÿ fenptorishuius hi'Roriam fcigt; ceruin,qui thyrfum habere tenuê,tengu eeu calamu^a ait. Etant amp;nbsp;in ea qua uidunus folia alternishincSC hinc p mterualla toto cauledifpofita: 8^in fumo ceruleus fpicatus flos,fed rans in fpica illa florib.In Comment tanonoftroBononieh.Iego.Phalaris hodie uulgo Bononiæ, Paniizola» ‘ Rubea ^culdubio noftra Rubea tinctorn, amp;nbsp;ea quæ ferit copiofa ad# moduin agro Hagenöico, amp;q in fepibus^umbrofisqj locis ubiqjnafcit» Lonchitis forte Cannarum generis quæ in humentibus proueniunt»' A L T H E A,ideft,HiJjifcum,degencreMaluarum.

ALGE A,uelherbaSimeonis,utuocantOffîcinæ,

A N A G Y R ï s»HancaliquandofuipicatifumuseHèherbam Gra^ Hxdei.nam amp;nbsp;illaingrato odore exiftit, cum plcrifq? alfjs fignis quæ ha^ bet:uerS eu frutex fit arboris inftar AU agyris, paru firma uidet fufpicio » C E p AE A fertur Portulacæfimilis,fed heibarijs hewhe incognita. Alifma in aliqt Comentarijs ^ Fiftula paftoris ityerpretatu repimus, w alijs pro aquatica,uel paluftri Plantagine, Alteru kgt;obis magis^batur»

Onobrychis incognita hodie.

Hypericü appareteftequa Só Officinç Hypcric5,amp;Perforatâ,ueî her ta S.Ioanis appellat. Quam c^ amp;nbsp;qd fequitur Afcy ru,uel xAtv^esMs pro# plus noftratiaccedere uidet.Eft amp;nbsp;qd Andrefemo rocat Hypericü, h^# pencofimile,cauliculis maioribus, denfionbufep, ac magis rubentibus: quodinuinetis gignitur,æ medio autuno effoditur, Hypericü quod C^ Uuocatur,S^ Vergilius affirmâtfibiexhibituab Herbarijs, needu uidi.

Chamçpitys,græcex«Alt;elt;’r4Tv?,ab Officinis uocatur Châmçpiteos,fed alij aliaondut:amp; quemadmodu diuerfaru herbaru hgenomcclatura eft, liadiuerfas quoqp herbas^ Chamçpity exhibent herbarq.Sane quâ Lui cas aucuparius nobis uidendâ pbuit,ualde diligens amp;nbsp;rerû peritus phari niacopola,non admodû abludit ab DioCcor. hac deferiptione : quaq; qd tieferibitdehirfutis 8c fuppinguibus folqs,no plane deprehendi.Vnde nuhi fufpicio ont, necdü uerâ fibi eSperrâ habere Chamçpityn pharma^ copoiasicum tam diuerfas herbas fub hoc noie ^ferant.Et qd pene excii derat,cfi:herbacuiluænomen cft,8dipfain magno ufu barbaris feripto# tibuspharmacoru,quâ ^ Chamepity qdadiuendûtzdeqinfequêtibus» B. ^Ex Diofeoridis b i B. Quarto.

E T 0 N i c A duorugenerûeft,Mas,amp;Fôcmina,Alba,6cKu bca,uelFufca,utuocantOfficinæ, Vtracp Celebris,æ nota.

Lyfimachia,uel Lyfimachion Jierbatinctoru ,fiuc Citnna,ab alqs Lui tbea,uülgo Corniol3,autore Leoniceno:co quod luthei ci flores funt.

POLYGONO N,uel Sanguinaria .Credo eflè quam Officinæ üocantCentinodiam. Quam^commentary quidam eciam Peram pa# H0ns,amp; Corrigioîam pro Sanguinali herba interpretentur

Polygonatum exiftimatur efie Officinarum ^ Arabum SccacuI,


i§vr^óJ^te, voit

^bi^Sf,


6f0tn«ra wurç..


K^KTfift


©.^o^ans kaut»


Corj.’


lua»


San^jinaria, Wc^gra^.


-ocr page 122-

Peruînea. yngrptn, • Flammula.

ihêsisi^

Saxifragia.

AecyaiTriS Pcs Leporis,

©c^xvfruL

Clcmatidem primam Commentanus n öfter Bononfen. interpretatur pro PeruincaiêC belle mea quidifententia.Ec alteram pro ca quam Ofc* cinæ hodie Hamm ufern uocant» nbsp;nbsp;nbsp;•

Polemom'a,ipfa eft Ruta agreftis»

SYMPHYTON Petræum, nos Alu Gallice uocamus,utinquit Barbarus,foîrjs paruis,ramis tribus,autqua£uor a radice.Nafeiturin pe^ tris,ideocp Petræum cognominant, Symphyto autem græci nomenim* pofuere,quoniam confolidet.Hanc Venen inquit,Cotoneâ appellant.

Symphytum alterum,Solidago,uel Confolida maior,nonffima.

HOLOSTEO N,fineduricieeftè hert^dicitur,etiamfiabofieno men habeat,fed triuialibus herbarqs plane ignora.

Stœbc Dioftoridæ uulparis nonciæ herba,nobis ignota.

V o L V C R l diuerfa habenturgenera : uerum maius id ene con* tenduntin Dioftor ♦ quod OfficinæuocantMaterlylua, ScCaprifolm, Italice Braccabtffta. ,

TribuIorum,Ca»duorum, amp;nbsp;Spinarum infinitafuntgencra,dequi^ bus olim plura, ubiêd plus oep naftifuerimus,amp;in return cogninoned tius quiddam promoucrimus.

Sarxifagon,noftia Saxifragia. Sed triugcneiuthodicnotifitma, b I M o ft i v M,fylueftrisBeta,utexiftimant.

•L A G O P V s,PesLeporis,uelLeporisCuminum,Leponnope^ di fimilis eft,amp;^ nota hodie.teutonice,f^^^enfû)]).

1 MEDIO N, uel Vrifolium odoratum,apparcteffeLiIium aliquot odorarum,8lt;f Tç/^ôt^of/.

EpimedionRomane Vindilt;fta,non aftequor quæfit.

X i P H i O N,id eft,GIadiola,uel Genitalis. Hæc eft Gladiolus iK^. cultel'ato folio herba,cui a principio ftatim Iridis folia hic comparauici“ inquit Vergilius»

Sparganion folia quoq? Gladiolæ habet, fed ardtiora,^ in tcrramniä^ gisprocumbentia.

x Y R i s,uellrisagreftis.Dehacuidccommentarium Vergîli),^'** pluribus illam noris,£lt; a fe uifam pingit.

A N C H V s A quæeftet,autfaltemeiusaliquodgenus,ancmin’^ unq? potui perdifeeremih quod in Commentario Bononien. uctufc»* *1^0feriptum reperi. AnchufægenerarepericsBononiæinlocoquidio* tur,El Marcia grand. Ibidem nihil uilius crefeit ♦ Folia habet pammU' ducæ,partim Bugloftæ fimilia.

Ocimaftrum,lylueftrcOcimum.

GRAME N,uulgatifinnuminrerherbas,fedlongealiudquaæq“ uulgus Gramé uocattgcniculares in ramulos ferpit, a quibuscrebrorâô cesIpargitdulces Grameharundinaccû♦ GramêParnafiiUiusfpôlu’’*’ De Siderite, amp;nbsp;eius fpeciebus ingenue fatemur cum M. Vergib.quot;’ tanta ucterû amp;^ luniotugi diuetficate,mhil babere nos de Siderite, q^'’“

-ocr page 123-

DIOS Ct Q.VARTÔ


• Uj


procomperto tradereualeamus. In commentarijs tarnen Icgimns uulgo dici Sdarcam,5lt; earn elfe herbam unde liquor fluat,qui Sanguis Draco? oisuocaturinOfficinis. •

R v B i multa funt generated quae magno feparantur difcrimlnc, nt inquitBarbarus.Communiter tamen,utaudio, pro Rubo hodieintclli? guntOfficinae eum qui Moraprofert, quae Germanice uocant-brombecr. teteræ fpecieS additis fuis notis diftinguuntur*

Idæus rubus in fola Ida nafcitur,ut hie inquit Diofcor*

H E L x i N E.herba muralis, uel Parietaria ♦ De qua uide Vergilq Commentarium*

Elatine fcribitur fimilis eUe Heixinejed per omnia minor.

Euparoriu.DehocuideinfraLeoniceni.CollinUtq, amp;alioru Anno* De Quinepfolio quoep confule infra Mainardu Ferrarien. Nam quæ hodie pro Pentaphyllo celebratur,nihil eft minus.

P H OE N i X herba a Plinio uocatur Hordeum mu|pm, uel muri? num.Nafeitur in tegulis frequentior quara in aruis, ^ ordeaceo folio,cu? •us feminibus inter tegulas mures uefeuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Idæaradix,peregrinaamp;ritaliæ amp;S Germaniæ, peregrinitateme^ fuani natalis loci cognomine indicat.

Rhodiaradix,Macedoniætantummodonota. • Eqinfetum,ueI lt;7r5rov§«s,id quod Officinæ uocant,Caudam equinarm C o c c v M quo infedoresutuntur, a Mauris uocatur Kermes, amp;nbsp;ab Offiemis Granum tindórum.Etex eo tingitur Scarlacum, Reperitur| in Gallrjs apud montera Peifuli.

Tragum fi no id eft quod G y rei barbulam uocarauS, ignoratur quid fit.Nam in Cretatantu nafci inquit Diofcor.

De luncis,^ luncorum differentijs amp;nbsp;generibus, uide Hermolai BarS bariCorollarium,


s cf areal SagguisDre» corns»


JSrcmUef*


PanctSnx,


Wilb Salbcy»


Loliumm#* nnuna»


Cauda e^uU na«


L i c H E N,aI{quibusHepatica« De^uainpriorc Tomo fehtenna Hepatic** noftramtulimus.

Paronychia.Defcribunt.cfFigi'antc^ banc,utnaquit Vcrgilius, noftrac irK^evyjfiti ætaris Herbarrj^petrofis locis nafeente Jolqs latifoliæ Lauri duobus, aut coinplurimti quatuor ramulisu'nter quæ fpicatus flos, craffitudlne pollis cisamp;longitudine,colore inter flauum amp;C lutbeum*

Chryfocomen Barbarusinterpretatus louis Barbara * fed repugnart^« tc Marcello Verpilio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^ *

Chryfogonon ignotum.

Helichryfon.Commentari) quide,quoshabcmus^interpretant proea ihl'^vaPti^, hcrba,qua offidnæ hodie uoeât Sticados citrinu, uel Sticados montanu *

Chryfanthemon quantum difteta Buphthalmo ^ uel Bouis oculo j de quafupraegiraus,uide Comment. Verg.

A G.E R A ^ o N. Vcrgilius.ln Iannis fub hoc nomine nulla, qusg nobis nota fit,plantæ huius hiftoria eft*


-ocr page 124-

HÄ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E ?: L I B,

C Vcrbenaca,ea eft quam OffianæclicuntV«‘rbenarn.7rtflt;?«ft«/' lt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A s T R A G A L V S exécommentano quem lia b cm us, notaliff#

• bainfcrionbusGcjgnanis, qui earn Ä^dgo uocant Erdt moren, udmo^ rcn.Qiiod plane non mtelligo quid fit.Alijs Caftaneæ Salandinæ, De Hiacyntho uidc ludidum Hermolai amp;nbsp;Vergilq.Coramentanj fî ponuntCæpam Banofam.

Papauererraticum,Rubeum Papauer.

Papauer cornutum,uel corniculare., hcrba quam OfficinæproGbu^

* cio.SC Mentha oftendunt.

îufq.jfamus. Apollinaris hei-ba,Hyofeyamus, uel ut Qfïicinæuocât, (ufquhmuJ' Bylern. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S O b A N V M ucficatorium, quidam accipiuutprocahcrbaquani

AiFaFcngL Olficinæ uocant AlkakengqSchlutten, oderludcn kyrOcn.bftamp;aliW elt;Vgt;utKquot;» Solanum,quod Solatrum communi nomine uocamus.

MANDRAGOR A, Dehacuidemfra in Commentarijs.ltfffl Vcrgilq Comtnentarium de impoftura agyrtarura circa banc.

AGONiT\4M OfticmçNapcllum,amp;rura quædamLuparbnilt; Habes infra Sc Angotationem de Cicutaamp; Aconito»

Taxus,græce lt;r/4*A«/.Taxos habet Italia. Apocynon,Braffîcaruftica,uel Canina.

Okanber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rhododendron, arbor quæ ab Officinis uocatur Oleander»

^CObCHico N,Ephemeron. Dehisfic Vergilius.QuærencliJ. fint ne quos Medici amp;nbsp;Herbarij Herrnodac'tylos uoeâtEphemeronhof, I^an Colchicum paulo ante defcriptum.

iTÏ«igó:Vn. A L S I N E,Auricula Muris, Ulccrlynfen. nbsp;nbsp;nbsp;'Lens Paluftris,innatataquis no fluentibus, mufeus Lennculxfe'*'^

D A’^oum maius Semperuiuum.

• Aizoum minus,Craflula.

Vmbilicus Veneris, ab foliorum rotunditate,in forma umbilidrc^^ dtis,ficdida,

G A G i o p s I s, VrticaLabeo,na(citurinrepibusfecusuias,5^1’* betradicem Strophulis non abfîmilem.

Galion ferturcrefccrein muris.

E R iG E R o N,fineSenetion,herbaquahodie inaectarijsu#' tur. Alias,herba Petrella.

Millefolium. tphe/iey Taxus bar-barns.

Bardana mad

* Bryon thalaflîum,Muici genus. Potamogeton, herba S.Laurentq ab Officinis. Stratiotes in Aegypto tantum nafcitur. Stratiotes Chiliophyllos,noftrum Millefolium , TeutoniceGarb.^ refponder hiftoriæ hums per omnia.

' Verba{cum,qd OfficinæbarbareTaxum,uel Taflon Barbaffum. ArAon. Deeoin priori Tomo plura, atqj item dePerfonara.Com^ mentarq tarnen interpretanturLappam maiorem, SH^rdanammaiuf' eulam.

-ocr page 125-

D I o s C* Q.VARTO

PETAsiTES herbaGalerkaj in qua folium pcdiculofupcrpo? A fitum,non aliter in medio,quam in Pung^s paflim uidetur,hæret*

■ Epipadis peregrina Italiæ amp;nbsp;G^maniæ,interc^ frutices Afiæ Ô^ Graes nbsp;nbsp;^ cixaninimeratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^ Capnos,uel herba Fumaria,eaquam Offidnæ uocant Fumum rerrc. JErbirstn^; Cytifusnotiffimusquondam frutexItaliæ,tefte Vergilio in Bucolis cis,nunc nullibi eft:aut fi alicubi crefcit,fine honore eft.

MyriophyUon,uel Millefolium, Barbaro alia uidctu reffe ab ca quant fuprainfcripfitChiliophyllon. Quamquam muamenta utrinep refpon* deant.Vtraepenim uulnerariainfcribitur,amp; ulcerum curanua.

M Y R R H i s.Quidai^exiftimantefleeam,quæhodieCerefoIiunt CcrefoLum* quot;nbsp;appellatur.

CRisii,amp;BVG b O SS AE differenham, Sódenominumih lorum commutatione,uide infra in Annotarionibus, amp;nbsp;Herbarq noftri Tomo primo.

A s T E R,ueIherbaInguinalis.Dehacherbapaflimmultos confus luimee expifeari a quoquam ualui quæ nam eflet,

Ifopyron. Videin Annotarionibus Vergilq.

’ Chamæcifson uocant Hæderam nô attoUentem fe a terra, non tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ueram Hederam,fed herbam cultis locis nafcentem,h^dera^eis folijs, nes ^ ijs tota figura. Vide de hoc Vergil ijC ommentarium.

bvglossv M,uel Lingua Bubula,noftra Borrago uulgatiffis Borrago. ma.Dequo item infra in Annotarionibus.

Cynogloflbn hodie duorum generum nobis oftendcrunt herbarrji LtnguaCa-Vnumfoltjs Sf coliculis uulgo exiftimatæ Bugloflæ ,fed tenerioribus, ■flofculispurpureis. Alterum linguæcanisfimile,finccaule. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Leontopodion, utinquitBarbarus,in uetuftiflïmo Diofcorideappis dam uidimus, fimillimam herbæ quam uulgus ex confuetudine Galens dulam appellat, ut eademomnino effe uideatur. Nee præterea quid de 'ipflm prodam habeo.

Hippogloflbn.Hane(èuidiflèBarbaras teftatur,nobis ucroadhiic incomperta,

Anurrhinon herba,fic uocataeft,quod eius fernen uitulorum naribus fimilecxiftat. Folio paulo minus quam hæderaceo, flore qualis Viola, purpureicoloris. SiequondamM. Vergilio exhibitaab Herbarijseft.^

CatananceThefsala herba tcuiusfeeundamfpeciem exiftimant qJfe ^e ab Officinis Biftorta uoeâtur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bjifbna.

T R i p o D i v M anfit Turbith Oflïcinaruni, uide infra in Ans motationibus.

Adiantos,ideft,CapilIus Veneris,nota herba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ulaurrauf.

F i D i c v L A,feu Trichomanes,Adiantigenusaîterum,8lt;feaqüâ Offidnæ uoc.'^it Calytrichon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calytn’chon.

Xanthionpdeft,Lappa. Sunt autem plura Lapparum genera, folio. Lappa.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

-ocr page 126-

120 nbsp;• E X GIB. D I O S C. ’ Q V A R T 0.

Ç fctTiine,8^natalifolodiuerfaæbfcrLiatumq?anobiseft, quæcunc^hamî ns uncis,aculeanfc^ amp;nbsp;ueftiû tenacibus feminibus plantæ funt, in græûS • nbsp;nbsp;amp;nbsp;latinis eodem aliquando nomine igdkari, in illis Aparines, in nolWs

Lappæ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

FortafTe AE G i G o P S, ucl Auena, herbaaruenfis, necanshordeum,folia Huterfpoun. y ^^.^^^.

Ïüilbee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BROMOS, Aucnæfîmilis»

^[xrtn. , daux,amp; Polygala,ignotæ. Lin aria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ofyris putatur efîe quæ hodie ab Officinis uocatur Linaria.

Smilax Hederaccigeneris.

R V s C v s/ylueftris Myrtus. AliquiÔùslocisfcopæadpurgain^î pauimenta ex eo fiunt.Officinæ uocant Brufeum»

yngrym. Chamædaphne, Vincaperuinca,utin priore Tomo fcripfimus. Bonifada» Laurus Alexâdrina,herba qu£ Bislingua uocat, uel herba Bonifanâ.

Cucumer fylueftris,uel Cucumerafininus, ex quo Elateriumfadunf* Staphis agna ex Officinis nota fub eodem nomine»

Thapfia nota exOfficinis.

Spartium,id eft,t^ienefta,nota.

Glans unguentaria eft Ben,uel Beben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

^un?*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Ricinus a Mauris Kerua,amp; ab officinis Cataputia maior dicitun

Nux VomU nbsp;nbsp;Titbymalus,Laducamarina,fiuecaprina, uelherba Ladaria.Com^

■ ^entarinsFettichp Nucemuomicam uocat, quamhodie in 0fticinisiilt;: Broniu^Im^ yotantjTithymali frudum.

D PITYVSA ferturefte Sebram,uel Mezeregi, latine Ffuiamsioi'' Lathyris,amp;ipfaTithymalus,Cataputia minor.

SCAM M ONIA herba ignotatfuccus in ufu Officinis, quemtO*^ redumamp;praeparatum uocant,Diagridium.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chamaelea,Oleaftellus,id eft,Mezereon. Herbam uidimus in 0®^

na Aucuparij,ne per latum quidem unguem difeedentem aDiofcor.d^* fcriptionc.

Thymelæa.noftrumCoccognidium. '

C u curbita fylueftris,id eft,CoIocy nthis,uel Coloquintida, ut ueßf^

• ^ McNiCvs ab Officinis uocat Carthamus,ueI Crocus hornilaniis« '^ * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s O G A T R v M herba maior,Scorpiuron,uel Heliotropium.ub*

‘ q^ crefeitin menfe Augufto,caudam præferens Scorpionis.

Scorpiodes uidetureftèquam Plinius Calendulam uocattquamqiü Herrn.Barbaras Leontopodio tribuit hoc nomen,utfupra diximus.

-ocr page 127-

S C R i B Q N i O - Obferuata? • nbsp;nbsp;»7

C Ex Scribonio Largo nobis obferuata»

^□T«^»««:^**»Herba eft quam uocantF^diculan'amzeo quod pédieux los necat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

TroAmvf©',Herba nerualis. Ea, n quamplurimum leiuno ftomacho co meditur,a prima lunaad tricefmam ianat i7TiA»'/»«p.Ha:ceadêebrio data copiofa.incrapulauinüdifcutit, mentemep reftituit. Quam autem uelit nonfatisintelligo.Certe AmoglofTum PliniusuocatNerualem.

' Herba Vrceolaris, confert ad dolorem aurium, ettinnitum earum, ft fine ulcere fint.Sed quæfîqdiuinandum rd in quo.

5roAvy(iizflp,ficappelIata,quiamulra eft,ct ubiep nafeitur.

A!/(r;/4s:;^(Of/eiufdem generis cum Poligono.

x«-rvAHlt;/i»f/,herba,folia fimilia cymbalis habet, nafeiturep fere in parieti bushumidis.

Elaterium,fuccus Cucumeris fyluatici.

Symphyti radicem quidam Inulam Rufticam, alq au^m Alum Gab licam uocant.

7roAifl//,Tiniariaeft,utopinoi'* i5reKizj»jjfuccusR.ofæiyluaticæ,quamCaninamuocantf j(«/i«lt;(Ajvj folia Quercus fimilia habet.

xDAdxw^iqCucurbitafylueftris,

7r«lt;?«Alt;f.Herba Centunculus,uel Sorba,ueIfih’quaSyriaca.

’rtfixAvgi'y^'Syluæ mater.

r cxcAoTib/jjsj/^Calcifraga.

i«flt;«faTar9,quani nos Vetonicarn dicimus,Oxymyr(îne, Scopa regia. ’ Trifolium acutum o/vTfie^tzAAef/jNafeiturin Sicilia plurimum. Nam in haliæregionibus nufquam cam uidi herbam, nifi in Lunæ portu, cum Britanniarn peteremus cum domino noftro Cæfare, plurimum fuper circumdatosmontes. Eftautêfolfjsinfpccic8ónumeroGmilis commun ni Trifolio, nifi quod huius pleniora fUnt, etquafilanuginem quandam fuperfehabenqetinextrema parteuelutaculeum eminentem. Sedhuius frutex duorum pedum interdum,autetiam amplior confpicitur, amp;S odo? rem grauem emittit,quorum nihil circa pratenfe Trifolium inuenitur.

Glycyfidam nigram Peoniam Græcorum quidam appellant.

't SchcenusJunci odorati flos.

Cdemonstrationes aliquot Herbarum '■ exCorolIariis H crm olai Barbari,de quibus dubigt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• umquibufdam eft,qualibus nominibus defignens: turapud Autores.

CDe Catyopbyllis.Ex Corollario de PipereLib ♦ Secundo»

Paulus AeginetaCaryophyllon, noGaryophyllon uocandum exifti , mauit.quafiniïtiltifoliuni, etiamfi hancinquit non habet naturam qua: • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l gt;i

-ocr page 128-

US •


C E N s V R AE


G nomine prætenditur : fed flores arboris cuiufdam Îndicç.feflucaccifunti ■amp; nigrijongitudine pollicari,^cres,odorati,fubamari. Lignum eiusXy » loearyophyUonapg^eliant» Ab huiu^odore, Violarum genusalulium Caryophyllon uulgo dicitur,ubicp modo nafcens,

lt;rEtrurfumLib.3.cap.deBacchare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

- Nondefueruntqui Baccharem genus eiTe floris exiftimarentj^uf'’* modo Caryophyllon uocamus, fed fylueftris, nunc akiles ij fpedaniun Ab odore ita cognominati ♦ Tantauarietate, amplitudine, pulchnW^ ne,ut Rofæ partes non inferiores uideri poflint, cum eacp de principal tu contendut:qh nee colore fuperant purpureo,uermiculato,câdido,nt^ odore,nifi quod a longinquo plus olet recen^ofa, lam nihil Rofa fuga* dus, longilfima namqj decerptis mora dies, Caryophyllon in triduüm amp;amplius uita, uigorcp durât, Aliquibus tanta magnitude, Patauina* rum præcipue matronarum cura, ut orbem utraq? manu compkdi fern nequeas.Folia^uaterna,quinacpnonnullis.Ro{æmodonumerofa,nU'' rabili quorundam ^labaftro eulturæ ratione,quæ dehifcens,ipfo ftami* num loco Alabaftrum oftendit alium pan denté fepaulo poft in floret, coliculo prioreconienefcente, Scio putarealiquos Caryophyllon ueter* busfuiflcCaltham.Sedcum Vergiliusnobiseamluteolo ce eindrit colore tinctam,ncc Plinius a Vergilio diffentiat,

D ‘' nbsp;nbsp;nbsp;. nondumuideo,quipoflïtitaftatui»

CDeCAPRIFOLI O,amp; MATERSY LVA*

^ Periclymenon, Caprifoliü,et Materiylua dicitur uuIgo. Quamejuam Uiofeor ♦ Materfyluam pro Hædera capit,cui Periclymenon fimilecft»

Ç10, MAiNARDi Ferrarien.de qui bufdam Simplicibuscenfuræ»

lt;[D E ERVILIA»

NOS E Ruiliauocamus,noiïiddïh§^ ^^ men,quoArabes,uelpotiuslibriexarabicoinIaui’S ______lingua quomodolibctïicrfi, Mes, uel Almes, udM^ fe uocant,necp id qd Almelic. Nam cu tefte Serapione cap. 116. grauö j* quod Mes appellat, oculum habeat,c5 pupilia nigriore, etherbaeiusiij • Phafelus th euidentia, amp;nbsp;experientia ipfa fatis docet, quod Eruiliao^^l'^ «on habet: uelfi quid habet, quodoculus a defendente propnudogmï forte dici poiïït,id omnino nigriore pupilla non confiât .Subindequan' turn Phaiêliherba,abea,quæ FruihæciiItec,exutriufqj aipeduquim^ addifcerepoteft. Siquis tarnen uifui non credit, guftum confulat.Sm* bunt fiquidem Auicenna,amp; Ifaac, in cortice Mes, elfe ponticiratem ■ ‘‘^ enim ipfi appellant eum laporem,quem Graxi s§vifivetiynoftrimodeftu* pidum,modo acerbum nuncupant:qui quidcmeftlaporlinguani udi«^ 'menteradflringens et uelutiligans, qualem glandes maximepræfd^“*

-ocr page 129-

! o. M Â t N A k D f • np

Wnt.T am alien us eft autcm hic fa por ab Eruilia ucra,quamp‘pra a Glatit A dibus.Rurfus Mes eft idem quod pifum:^d pifa no (tint Eruilia noftra « MesjPifum. Scribitenim Plinius libro duodeciitio, Pifa habere aggulos.utcicercula : nbsp;nbsp;•

quosin Eruilia certe noftra non uidemus. Libro quoep decimooiftauo de Eruilia amp;Pifo ceu rebus diuerfis.ait, quodfolio conftant longiorc* Et Theophraftus Pifum multifolium efsedicit,terrenum,amplum, adeopp uagum,utlocumtotumimpleat,ctiamfiamplo interuallo fit pofitum: quæ noftræEruiliæ minime quadrant.Liquet ergo, quod Eruilia non fit Mes.Quod uero non fit id quod Arabes uocant Almelfono aliter ^ A^ Eruilia new iiicennxipfiusteftimonio probandumdsenimcap»$5J.fecundilibri,ex: «ftAlmdic. fintenua propria afserit, Aim die eiTe Erbuz, utibilegitur» Quod uero Erbum, de quo ibi Auicenna ( Orobon Græci appellant ) nos Eruu m, tam fit ab Eruilia noftra, quam Mes Auicennæ diuerfum, adeo darum fft,ut probationenon egeat» iumentorum enim potius quam hominum dbuseftEruum, Eruiliahomines libentiffime ueftuntureQiionam uc^ ro nomine hæcres ab antiquis eenfeatur, quam EruiJiaPlinrj uocc non* «ulli,uel parum ab ea(ut fieri aflblet)defledendo,Rçuiliam uocant, Pi* fardos Vencti, Rodionos aliphocopcrofiuseftualdciudicare. Sienim uix poffunt üla agnofci, quæ ab antiquis fumma arte effigiata, amp;nbsp;ucluti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fub oculos pofira funt, quanto laboriofius fuerit legumin» agnofcere, quorum illi uel nomina,uel naturam,non quali forma conftarenqoftenî:

, derunt.Pæfertïmnoftroæuo.quofi'mulcum nominibus, multarum rei ß rum cognitio interijt » Adde, quod Só Galenus ipfc ambigere in his quo^ (puidetur:anxicSd fcrupulofe nonulla corum perueftigans, amp;nbsp;ambigen* tidcmum magis tp decernenti fimilis. Quod non alia ex caufa puto acci’ difsc.nifi cp andqui in eis defcribendis foere negligentiores, quæ in pros patuloamp;aiTiduo hominü ufuefle cognoftebant. Quod amp;nbsp;Plinius quo? dam loco animaduertit.Sunt tarnen duo,triaue, quæ me mouent,ut ere* dam Eruiliam hanc noftra effe id,quod Theophr. amp;nbsp;Diodes Doliehon uocaucrüt,et Galeni tempore Phafeolus,uel Lobus dicebatur, amp;nbsp;a The? t odoro Siliquatquancp (fia tanto uiro difsentire beet )filiqua exiftiman? daeftaliudlegumeniuxtalatinos autores. Quod ueropræter nomen i? pfiim,quod nullialteri legumini magis quadrat,præcipue me mouet, eft idquodde Dolichis fcripfitThcophr.S.dehifto.plantarum libroïquod fiiuxtalongumlignum quis eos affigat, afcendunt amp;nbsp;frugiferi fiunt:fi • non.maliamp;ucrmiculofi redduntur.Hisfi addideris Galenum dieentemf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* •

Lolichos in hortis conferi, excrementa alui excutere, amp;nbsp;uix ob redun? , * dantem humiditatem conferuari pofte, uidebis profedo, huius Dolichi proprietates adeo huienoftræ Eruiliæcongruere, utnulli alten legumi* nimagis» Addequoep, fiplacet, etaliud Dolichorumproprium ex eo«* dem Theopbrafto, amp;Gale.z.lib. de Alimentis fumptum , quod fcilicec ipforumColoru^,dum recentes funt,fimul cum feminibus Siliquæquo? quemandautur, Ratione cuius proprietates,appellari eos Lobos fcnbit

-ocr page 130-

lJO • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C gt;E N S V R AE

gt; C Theophr. amp;^ pofteum Aetius ♦ Eruihæautem fob'll s inter Icguminadi ' ab hominibusSiliquas fimul (ym femine, nemo efo qui nefciaccum amp;nbsp;• crudæaliquando a^ ociofis,ôô codtæfi nobilibus, coufoeîo præfertimfX eis delicato quodam pulmento, libcntiffimemandancur, ahorumlcgu^ minum Siliquis in cibu iumentorû proiedis ♦ Nolim tarnen quemquam mihi deuerbo calumniam facerc, quod Dolichon dixerimGalcnitenii poribus fuiffe nuncupatumPhafeoIum,qui fifahud ab Eruilia : dicimus enim, Galenum fecuti, aliud eife legumen quod Phafelus, aliud quod Phafeolus» nbsp;nbsp;Phafeolus,uel Phafiolus dicitur: S^ Phafeolû eflè idem Dolicho, utPau*

Phafelus, luspoftGalenum confirmauit: Phafelum e^, quinuncuulgo Phafeo* lus,quem amp;nbsp;Vergilius uilem nuneupauit.(^odfianimaduertiflètSera pio,fub lubiæ nomine,quod certea lobo græca uoeedeflexum eft,Pha^ felos cû Phafeolis.i.Eruilia,minimeconfudifret. Quod amp;hiquoqîpcf^ carunt;qui noftro tempore Diofeoridem interpretati funt. Ex quo udt^ re lieet, quantum ad res ipfas probe intemofeendas conducatnominuni intelligentia.quam jamen nonnulli hoc temporepenitus afpemann”' Si ’g’^**(^^ probauiqjus ) Eruibæ funt Dolichi, quis ambigatmahsdît» cum fcribatGalenus, Dolichos multum eflefabis détériorés,quædubio

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;procul nuliscibarqs connumerantur.

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;De R H o,

ExFpiftola R H O S UOCC quidcgræca,fed quç,ut inquitPIinius,Iatinumnonifrt 4.hb.i. non habet.fignificatt^eum frudum, quem Arabes amp;: uulgus nunc me^ Sumach, ^icorum Sumach dicunt,olim obfonqs amp;nbsp;pdlibus,nuncmcdicinæfoui entern,de quo Sc Theophraftus. hb,5. de hiftorijs plantarum amp;nbsp;DioffO» lib.i,amp; GalenuS odauo,et Ph.bb.i«. abunde confcripferunt:ait^Plj*’‘ quod ulceribus medetmanâtibus eu mclIe.Galenus quoqj«»Tif«W* fcnbens,Syriacum eum nuncupat,

eDe A N E M o NE, Epiftoia.p A N E M o N E,Papauer rubeum a muleis exiftimatur, “?•»• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A D B A R A,Populnsalba,uoceparum deflexa.

AE G Y R o s,nigraPopulus.

lt;[DePOPVbO At B A, Epifiob.r, Populusalba,calidapotiusquam frigida, fcribentedeeaGakno,q“ *‘^'‘’ mixtæeft aliquo modo temperaturæ,cx aqua tepida, et terreftri ténuité • fubftanna,et quod abfterfiuæ uirtutis eft particeps, •* nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CDeNIGRA POPVtO

• Populus nigra fecundum naturæcodicem, quarn in procliueeftcetd re circa omnium fere fluenta, ad tantum caliditatis gradum exfolli,nlt;’'' poten:,ut int medicinas tertrj ordinis poffitcollocan. Nam quis rogoü* por,quis odor,quæ demum qualitas, tarn præcellentis earn monftrattî* loris C Neq; enim multum odorata, neep eximio aliquo fapore prædita. fed dum guPatur, primo quidem modiceaftringit,poft^ amaritudinefl quandamfubobfeuram inuehiqolfacienti quid non infuauù, uerumfXi*

-ocr page 131-

t Ô. : M ■ A 1 N A R D t • nbsp;nbsp;1)1

guum idomninoreprefentat.Si quisucro uia Rcgia, quaCaknus mon^ A Hrauit,incedcns, experiri earn in corporil^is temperatis, diftempcratis, ægrife^ uolucrit,calefacientem non#alde inueniec. Pullus præterea Ae^ ginetaCaleni Simia,calefacere cam fcribit in primo ordine: cui Conftaii Uiius quoep monachus confentit»

M I X A R 1 A,uulgO Sebeften»

#‘W0T»{,Auricula mûris,herba.

' P T E R I s,Filix»

' Santonicum,Abfynthium marinum

S C E A uulgoltalice,n(^ncSanóï:olina, cuius fernen anteCorallinsc ufum.in magna fuit eelebritate,

ER I.N G E R O s,Senedion.NeceftCardusbenedilt;flus,utputa' uitGenuenfis ,fedherbaapud nos paflim nafcens, ucl mulierculis cogni U:quamquoniamin petris fercjnueniunt,Pctrellam uocant»

Tragoponos, Hyrei barbula, uulgo amp;nbsp;ipfa cognita, l^jlus uidelicet lyiueftre.Barbam petræ dicunt,uel eam,uel aliam multam fimilem»

8 Y D i AE,cortices Mali punici» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

SEMEN Careos, Carui.

GLYCYstD os radix,radix Peonix»

SEN A,nota herba.

Lapis Cyanæos,lapis Lazuli»

B E z E D,et AlbeZed,non efl:Kein,uel LèuCoiort,fed quidam Ana gal!idisfpecies,quærubicundum florem profert»

lt;[DcCAR D A MO M O» Cardamomum Arabes Cordumeni uocant, de alia refub Cardamo? mi nomine per tractantes » Qlt;iæ nam uero res ea fit, Oedypo eget confer doreiquoniam nullum de ea feribentem graccum autorem affert Serapio on.Ex quo fit,ut exildimem , uel rem effe nouam, hoc eft,quæ poft Gai» tempora in ufumuenerit medicorum, uelcrrafte in canon folum inters prêtes,fed etipfos autores.Nifi forte quifpiam putet, cum Plinius quatus orcardamomifpecies enumeret,deduabus,capite decordumeni,dereli^ quis,cap.de cardamome ab Arabibus fcribi Anerrois tarnen, j» libro fui Colliger,quoddam cardamomum intermedicinaspoftGal.repertas cô-numerauit,cum fuperius inter cas quæ a Galeno pertradlantur,de alio c5 fcripfilTct.Ego tria feminum genera uidi,quæ pro cardamomo ferunt, nx • ter quænefcio an unum fit quoduere Cardamomum dicipoflit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

CDe s E R I P H i o»

Seriphium aliud a Santonico,non folum uoluit Paulus, fed amp;nbsp;Gate* Iib.6.{iiTipl.EtPîi.lib.x7.Nec temoueredebetOiofeor » Abfynthiûma* rinum a nonnullis Seriphium , ab alijs Santonicum uocari fcribens » fcis mim, quam inconCtantes fint huiuGuodi nomenclaturæ, et pro libito ab iinoquocpconfi#tæ, Alioqui fi hafeefequamur, Abrotanum idem dice^ musquod Abfynthium ponticum:cum,eodem Diofcoridc.autorc.Ro*

-ocr page 132-

lji • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E N s V K AE

C manificAbrotanumuocent, atq^i'dê quoq^ cum Santom'co.quoniaffl utrefertGalenus, Abrotanuty a Romanis uocari San tonicum, fcripW • Pamphilus ♦ Vocc^'giturunufquifq^proutuuItjaitGal. modo foatu’S efle diueifas.Tutius tarnen eft fequi antiquorum,præfertim Gafeni, no^ mina:ne in rebus quoqj ipfis labi contingat. Verum amp;nbsp;Diofcoridesipff» ft emaculatus fit codex, Santonicum rem diuerfam a Seriphiofaddibd in fine capi. 20. pro uerbo enim Sardonicum, legendum San ton icon : 8^ pro uerbo SardoniumJegendum Santonien ♦ QuodnedumexGakni, Plinq , Serapionifq^ concordi fententia paterepoteftjed quianullaeft“’ Gallia Sardonis regio,fed Santonisteftq; Sardonion, aliaherba, de qua DiofcoridesIib.x.interBatrachq fpccics,amp;Lbro»6, interucnenamcnH' Sardonius nbsp;nbsp;onem facits a qua Sardonius rifusgræcorum prouerbium non bonx6^ mæ in uita,ficuc Diofcorides,Paulufq? teftantur,amp;f lib^^i.Auic.fubno”’* ' neSeardi, licetignoraueritde qua refcriberet,nccinteyigiualcatqui^ fcripferit,nifi ^his qui ea quæ ille fcripfit, aliubi didicerint. 0bfcunu5 quoep idem Aui.foripfitde Seriphio,amp;Santonico Iib.2. fub Schee nom* nein capitis princi^io,adeo, ut ne diuinando quidé poffis aiTequiquN uoluerit: amp;r nein noftra tantum æditione putes difficultatem, confulcy

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hebræam,8dmaiorem ,nonmodoæquam inucniesobfeuritatem.Vw^ quod faxutft uoluantq medici, qui Auicennam f bi in idolum erexer^'

D ^ed de his alias raaiore ocio.

CDe A N T H E R A quid fit ex eius Iib.p.cap.^ rLegifsetein multismedicamentis Anthcræncmen dicis,nee adhu^ fcire quidnam fignificeqalqs lutheum illud quod medium florenouwi®' farum interiacet,alqs rubentem ueluti frudtum,quem ubidefioruerej^ fua fpinarelincjuunt, Antheram nominantibus, Poteram certe perinon’ huictuæbreuibus fatis facet e,fi dixiflem, neutrum effe Antheramiap^^ idoncos enim autores, non fimplicis medicamentinomen elfe, fed ccni' pofitionum,quas ad oris ulcera antiqui reliquere ♦ Qiiarum PIinius.-gt;' Cellus fexto,Diofcoridcsprimo,Paulus, amp;nbsp;plæricp autores in fuis Üh'^ mcmincre.Sed dixifies puto,non te hoe quererc,fed quam rem hijinf*^ ' kxerint,quiad alia componenda medicamina eautuntur.Non en^ uidcrirationi confentaneum, utcorapofitioncs hafce in alias compoli“' ones adhiberi uoluerint: præfertim, quüm non cerricuiufpiammedi^^ • ^menti nomen Antherafitapudenumeratos autores, fed multiscomnn’' * e Vc,quæulceratoorifolcntadhiberi. Vtigituridmelius affequarequ®® I RofxdmiRo, dcfydcras,reseftaltius repeteda. Antiquiin Rofafexpartes,nónon«®® I tantum,feduiribusquoepSdfacultatibusdifferentes, cognouere:qu35^ I recentionbus fere negledtas, non inutile fuerit recenfere. Rofam pn®® I diuidunt in folia, flores, 8c capita:folia,in ungues, amp;nbsp;id quod exempel 1 unguibusremanet.In flore aliud feme, aliud capillustincapitcaliud cor^l tex,aliud calyx(utPlinq uerbisutar)intelligitur, Vngtjes,pars illaö®J| didauocatur,quæcapitideproximohærens, præcidi a feplafiarqscoivi

-ocr page 133-

IO. -MAIN A R DI ^ 13?

fucuit,ihodomeh',uel rhodofaccharum reliquo paratuns. Florem luthc^ A ^m illud inteUigunt, quod folijs drcunquacp ambitur, feparatum in ca* pillumjd eftjn tenuia quædam filæamp; in feinen quod fub bis fib’s lanugî nbsp;nbsp;^

nequadamopertUjCorticecontinetur.Caputfoliduifl illud intelligunt, «luodfolijs amp;nbsp;floribus,ceu bafis fubfternitur:cuius fupenor pars, ex qua flos amp;nbsp;folia prodeunt, proprie caput, reliquum calyx nuncu patur « Dif* ferre autem hæcnon nomine tant5,fed 00 uiribus, Diofcoridis primum teftimonio probatur, florem in gingiuarum fluctione infperfum, capita potain alui profluufjs,amp; fanguinis cxfcreationibus, folia ad alios ab bis ufuscommendantis. Sed amp;nbsp;Galenuslibrofeptimo de fimplicibus medis «mentis florem in adftridd^ia ui, ait folijs præftare. Quod etiam cons firmauit Auicenna libro fecundodicet pro flore fernen, ficuti alrjs in los eisfcripferit.Septimo quoc^ libro, qui de compofitis medicinis fecundu locapatientiain{cribitur,Hiram medicum ait idem Galenus, in quadam andromachicolnpofitione, rofarum folia in flores mutafTe. Plinius flos remferibitfomnum facere, fernen urinam ciere, dentium 8olori, igm fas cro,amp; ftomacho mederi, 6ó naribus fubduótum capüt purgare, ungues epiphorisfalubres.Exbis roiæ partibus,reipfa amp;*ui,nedum nomine differentibus,flores Antheræ nomine recentiores fignificaflè,ex boema* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ximeuidentur, quodeain morbisutuntur, quiadlfridoriam uim ualdc flefyderant,quapræcipueflorespollere, G A l E N i teftimoniofupe* riusdemonftrauimus. Qiiod amp;nbsp;nomen ipfum manifeftat, quum abe» quod eftwTO-pJ'jfddeft, flos Roiæ, deduduuideatur, uocetamcn(uffî criuulgo folet) paubfper decurtata. Hæc babui de Antbcra quæ fcribe3^ rcm_ magis uttibimorem gererem, quam bumanæ faluti confulturus ♦ B Quando non magnipericuli res eft, utrum ex bis quæ petieras pro An* theracapiatur.

Schœnianthos,uulgo Squinantum.

Lapathum,eft Acetofa.

Bugloiron,id quod Borraginem bodie uocant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Seridis fpecies,Scariola,Cicerbita,Endiuia.

Vuæficcæ,Pairulæ,Vuæ Orientales 8d OccidêtaIes,Ziziuæ, Sclauç.

Citria,quæ amp;nbsp;Ärancia nuncupantur.

CDcTHEASPI.

Thlafpis,berba eftangufta, babens folia ad digiti magnitudinem, fus Exlib.f.Epi-perterram iacentia : in fummofcifta, fubpinguia, uirgam tenuem duoj^ tlolau. ^ ^ rum palmorum, adnafcentias quafdam paucas babentem,amp; circa totam • ipfamfrudum parum latum in extrema parte,in quo fernen paruum fimi nbsp;nbsp;nbsp;*

lenafturtio, ad difd fi'guram,ueluti coquaftatum,florem fub al burn. Naf eiturin uijs amp;nbsp;fepulcbris.Semen eft aens fiporis.

lt;[De s c 0 R D i o.

Scordion nafcitur in locis montanis amp;nbsp;paluftribus, foliababens fimis liachamædryi ,fhaiora tarnen, necadeo in circumferentiaincila, aliquo

-ocr page 134-

13^


C E N S V R AE


C modo Allij odorcm refcrentia, adflringenna guftum.ftibamara, uirgi*quot; las quadratas,a quibus flos fubrubens dependen

lt;De I t4 T Y B I S.

Ïntybum duplc^eft^Domefticun^ et Sylueftre:hoc Cichorium, il*““ Endiuia uocant. Aruenfisrurfum duplex eft: fcilicetRadicula,etquam Cicerbitam uulgus appeUan

' Apium Hortulanum,id eftquodhodiePetrofdinum uocant.

T arcon,uulgo Draconem herbam uocant.

Rhaphanus duplex eft, quidâ qui Radix, amp;aliusq ArmoraciadioG Spinacium, olusquod Arabes Afpanas uocant, nos paulumimitât® nomine,Spinacium appellamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• CDcopobalsamo.

Exlib.fcxto.

Myrrha utra cartmus.

x Verum Opobalfamum, uel ad nos non aflertur : uel fi affertur, tan® precij exjftit,uttotiusantidotipreciumpræuertat, duodecimenimW ehmas, prêter id quod in Hedicroo apponi debet, rota Andromachit® pofirio recipir?b,ua?.i8.1ibras parum excedit. Vix tarnen credidcrim, ff®^ cerum amp;nbsp;reces afiefn,Nam quod haCtenus uidcre potui, odoie, colore, fubftantia,Iongc a^ualitatibus ueri diftabit.Sed êlt; Galen, uarijs adultes rari id modis querirur,inueniricp in optima Myrrha Opobalfamum,qt^ intracorpus afTumptum mortiferum eifètmifi forte extra hoe perieulum nos fumus,qui non optima folum, fed bona etiâ Myrrha caremus. naffl ^uæ Myrrhæ loco habetur, pro odore fuauitatis teterrimfi uirus obolct.

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ De R H E O.

^ Rheon fcribunt PltSó Diofcor. radicem abfq? odore,Cofio nigroH' milcm,cum id quod in ufu eft, nullam cum Cofto nigrofifnilitudiofl» gerat,magnumc^Iongeodorem,necinfuauem iaden

lt;[De A M O M o.

VerüAmomu.i.bonuofu, amp;nbsp;ueluti uua,nefcio fi Ifaliahocfeculovgt;^ lt;ïDe C I N N A M o M o» (*^5 Neminem adhucaudiuiambigentem.præcipue a LufltaniRegisfwl^ fe,idquod paffimex Indiain Europam inuebitur, eftèuerum Cinnam® rhum.Quod tarnen non efle, ex Galeni narijs didis in li b. de A ntidods, facile patere poteft,Cinnamomum dicentiseflearbuftum .d.ud^’Pl”^ minus adnafeen tes ramufeuios habês,Iongitudineinæqualcs,icatani£n. utmaiorfernipedem Romanumnonexcedat:amp;idquod optimum fft. I^ndicibtlemquendam fuper omnia aliaodorcmhabere,guftuq^alicjua^ tenuscalcfacere,non uiepadeotarnen, utcum trifticia mordicarct.Colo^ re tale,quale G lac uocato Phæo, cum exiguo uocati Cyani rnifcerctuM» ut mihi uidetur, colore albo ad fufeum amp;nbsp;fubcyaneum tendente. Efff^’^ us.ö.genera. .uidelicet inter optimum amp;nbsp;peflimum, quodexïguoiö^ rcruallo ab optima Cafia minime mirandumdiftare,ciimea in OW momum aliquando conuertatur: quemadmodu poftGaknuminlib.ï* fnæ Medicina; fcripfit Auie» uidifTe enim fe ait GalcnuaCaf am adeod^

-ocr page 135-

lO. MAI NARDI nbsp;nbsp;nbsp;135 tamSi^uberêjUtadarbuftiafccnderctmagnitudinc,famufcLiIofqjquosj: ^ dam mitteret,uifu,corrids tenuitate,odorelt;^ amp;nbsp;guftu exafle fimiles Cintf C De Adulteno Cafiæ noftræftulgatç,et erro? (namomo«.

re Medicoriftn circa eandem» •

Ex quo dido mtelligere quo^ licet, quantu uulgaris noftra Cafia di* ftetau€ra,nihil cu Cinnamomo Habens comune:terra cum fit, inodora, amp;penitus afpernabilis, imo nihilhabens quare Cafia putari debeat : ut fhofcoridê amp;nbsp;Pliniu legenti,rem(^ ipfam in manu habenti,facile confia* bitCafiam eu dico,Aromatité intelligo,quâ Officinæ Ligneam uocant, aluenim cuius nunc communis eft ad aluu leniendä ufus, fcio antiquis penitus incognita.Inter illa»,id eft, Aromatites,ea effet eligenda, que Gi^ zi,non Gizir,ut putauit Hermol,barbarico nomine dicitur: quæ adeo fi mills eftCinnamomo,utduplu eius pro Cinnamomo,Galeno tefte, po* ni poffit, q Quinto accedendu non putauit:dicenti non ftcus eos facere, qui carêtes Cinnamomo dupla Cafia accipiunt:his q dicerêt,dü caremus, phalerno,uel uino cretico, duplu uiliffimi uini bibendu famp;T eos qui fimi* lagincum pane non habent, debereduosfurfuraceos cfitare .Nonenim aitCale, fimile quid his faciunt,qui Cafiam Cinnaifiomi loco accipiunt, fid illis affimulantur potius, qui cum forti careant uiro ad pondus feren^ dumidoneo,duoseifubftituunt debiliores, HancGiziappellatam, the riaeçimponere deberemus,8ó carentes Cinnamomo, pro iÏmplo Cinna* m:)mo duplam accipere.Fiftularcm autem uocatam,omniü uiliffimam, amp;proptereatheriacænonimponendâfcripfitGale. effect paifim cogni tam,exteriorem quidem corticem,quem Fiftulam uocant,fortem habend: , ië8óodore 86 guftu, interiora debiliifima, adeo ut nullius fint utilitatis, B CDe NARDI SPICA, CarerenosIndica Nardo quisdubitet, qui Spicam quidem uocari a* pud Galcnum legeritCefle tarnen radicem.Sed amp;nbsp;in ea theriaces préparas donc,quam cæteris ueluti concifammagis86manifeftiorem præfert Ga* Ienus,ficad uerbum carmine quodâ fcribitur ♦ Termentinæcp rhefinam, nardit^ radieem indicæ ad nos uehitur fpica,atc^ utinam nardi effet, fuas uitate enim odoris penitus caret, 06 faporis eft ualde ingrati,

CDes CH OE N 0,

In flore etia Schoeni idem accidit.cû enim fcribat Démocrates, Schœs mep non feftucarum, fed flos, ad nos feftucæ portantur, non flores, fed in hoc magna uis non eft:fiquidem Galenus herbam laudat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*

Cd E MADABATHRO»

Halabathru quis noftro feculo cognofeit C Ego toto uitæ meæ têporc * uix unicum folium uidere potui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

CDe T ERRA DEM NIA.

Lemnq Sigilliterramnun^uidi uel glebulamfaltem, Nam quæ pafs fimuendit,necfacie,necuiribus ferefimilis exiftit, Alioqui Galeni quos quctemponbÄstam apte adulterabat, ut dignofei a légitima non police.

m x

-ocr page 136-

13^ nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C B N S V R AB C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f De D I C T A M N O»

Diâamno.nifîeainrurfus VenusabIdalÿluadeportet,omninodé^ ficimus. flore cnifn,caulc,Slt; fefhine carere debet, quibus noflrahæcuu^ * garis maxime abui^anradiccm uero^abere tcnucm,amp;inutile, quæno* ftrç magnat ad ufumfola ueniens ncgledis folqs, quæi'mponenaatP fentpharmaco,non radix,

CDePETROSEDI NO.

Quod uulgo Petrofelinu uocamus,uel apiû eft,ab antiqs didu hortu lanû,uel qcqd tandêflt,cóftat eius femé no id eflè qd Theriacæmifcendu iuflit Andromachus.pfert enim reliqs,Gahtefl:e,Macedonic5, amp;nbsp;wae^* domeis extreancü: in hoc alfa ex cellens, qd •mariflimû amp;nbsp;acemmu exi* i ftit.Noftraris aute lèmê ut acredinis cuiufdam particeps forte uideripy i fit,omni th ^rfus caret amaritudine. Sedpoft^macedonico carendu«* rat, utina Epiroticum haberemus,qd Galcni têpóre(tanta erat ueri jnnila tio)inMacedonia p Theflalonicêapportabat, ut^ MacedomcouenoJ poflet. Recenribrh aut negligêtia effecir,ut Macedonico, amp;nbsp;Epironco«' rentes,Apq communisfemineproeo utamur.

CDeR WE SrNA TBREBINTHINA»

Loco Termentinc,qux ex Chio optima,ex Libya et Ponto eiianibo* na afferebaiur,hodie utimur Peucina,uel Laricæa rhefina.

CDc s c o R D i o»

• Scordij no folia herbâ,uerûetiâ fignifîcatu ipfum hodicamifinos,*'^'' hûfylueftre eius loco,no minis fimilitudinedeccpn^accipientcstmagi»quot;'

D ^oepeceâtes qua in petrofelino:quod non ideo Theriaeæimponit, fit uenenofis pharmacis,aut feris répugnas, led aquæ in ter eu as glanst' miliuep morborn. Scordq aüt tama uim eite nohulli fidedigni fcripfer^^ ut,quæcuncp fupra illud in prælio qdam corpora occiforu ceciderant, utius remanerent incorrupta,fecundü eas ponflimh partes, quæhwM ipfam attigerat. Vnde credit, Galeno tefte, uenenis ferarh, amp;nbsp;morflt^ pharmacis uehementerrepugnare,

CDePENTAP HYEE0,6^ TORMENTIDLA.

DePentaphylIo libenterintelligerem, uulgaremnehancpaffmir'^’' is,etiâ ftratis nafcentêacceperitis : ego non huius radiée accipienda pn‘®’ léd eius quam Tormentilia uocant: qualicet feptifolia maiorecx pan^’” I^liauideamus,hic,hoceft,m Pannonia,fæpius uidiquinqpfoliara.

CDe T H D A S P I,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thlafpiignota noftro æuo, etia uoce eft,mihiapud loanné Augd‘^

Laurienfem epifcopu,uirü Sf dodrina amp;nbsp;prudcntia,amp;quodmagisdV, ligione eelebrandü degenti,ccmperta herba eft,quam ucram Thlafpi ( feputo.Cappadocam tarnen defyderatGalenus, colore ad nigruni atf^ ; dente,maiorem CrcdcajÓC ex quadam eius parte ueluuqualfam: undc^ nomen accæpit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 137-

t o» M X l N A R o I » nbsp;^^^

CDe aspadatThO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

Afpalathô nifi fandali uocati fpcs fit, puto hoc têpore penitüs ignota» • CDcCALAMO ARtgt;MATlC, o.

Calamus aromaricus hodie nulfts habet, amp;nbsp;quoègt;uulgus co nomine notât,radix potius eft, non Calamus.Nec,ut arbitrer, ueriillius calami radix etiam, fed uel acorns eft, ut etiam fuipicari Hermolaus Barbarus quodam loco nifus eft,uel alia quidam res nobis incognita,

lt;[De A c o R o,

Ego quotics Acoro opus eft,no uulgari ill a radice, amp;nbsp;iniucundi odo^ ns,fed uocato Aromatico ealamo uti confucui,

lt;[©e M A R 0,

MARON 51 noneft Samfuchifpecies, ingenue fateor me nefei* fcqwi^fit»

lt;[De ACACIA.

Veram Acaciamj^ex Aegyptiafpinafactam,quamlachrymam Cya* neam uocauit primus Andromachus, puto etiam in Itali #deeftè,fiGUti S^ utrumBalfami lignum,

Pompholix noftrum,in myropoli]sNil,ocuIoruTn collyrium, Nux myriftica^ideft, Mufeata.

Polentam latini uocant icî quod G ræci ^cz^iTôf/,amp; Arabes Saute* CDeCONVENIENTIA SVCVTI,

Nemoqui Auicennæ caput.a,bb.6;:2.ubi de Sucutoagit, capiti Diq^ feoridisde Symphyto comparauerit,ambigere poterit,idem eide Auieen næ Sucum,amp; Diofeoridis Symphytori:erroreq; uel interpretis, uel ipfi? nsmet Auicennæ contigifl'e,ut Semperuiuû dicatur, Erraftèautem Aui^ rtnnâ,uel potius nefeiiTe quid eflèt,ex eo confiât: quod uarias de co opis nionesamp;.2,ô^,3.lib.affert,necuni prçalqs adhérer. Secundo emlib. ah-osexiftimafle,quod eilet Semperuiuum, alios quod mandragora: cuiufi dam feme,alios aliam rem.Lib. etiam.3,cap, defputo fanguinis, duas de rofententias afferr,Nam pofi^ dixerat,quod eft SempeTuiuü,aliam cugt; iufdam Aggregatoris fubditopinionem » non enim de aha medicina lo^ quiturficut lacobus cognomenio de Partibus eft arbitratus, fed de code ßueuto ait, fcripfifie uirum quendam in fuis aggregaciontbus, elle cala* mentijideft, origani fpecie, hoceft,fimilitudine. Origanum autemdid abAuicennaCalamentum.i.hb.manifeftatur,cap.i?S.ubifubcalameuj^ mettwa • nomine de omnibus origani ipeciebus pertradat, Deinde fubdit eundë nbsp;nbsp;nbsp;•

SetnpetUiUÖ«

ÖHgahtitti À ®uiccr.na.Grtl»

oirura dixiiTe, quod nafcitur inter lapides : utrume^ autem primæ Syms phyti fpeciei adferibit Dio.nafei uidelicet inter petras, 06 origani trahere fimilitudinem,tertiumcp cum his, Sputo fanguinis prodefie. Melius igis tur quam Auicenna coniecifti,86 Sucutum effe Symphyton, amp;nbsp;utramep husfpeciéuulgodiciConfolida. Quaru maior, paflim apud nos nafciC S^afitnilitudin^radids Lucanicam uocant,MirandulenAla nominant*

m 3

-ocr page 138-

138


C E N s V R AB


C Alum uolentcs, uel podus debentes dicere 4 ita enfin prima eius fpecicm nominat Plfnfus lib.iö.Sf.iyj’n faxis nafcentem ramfsorfgani tenuibus, in cacumine thymf capftibus,fcrculofam,odoratam guftu, cumdukedi^ * nefahuam cicntcrri^adicelonga,riitift,digitum crada^

CDeRHEVBARBAR o,amp;quodhodfeiieriinï 1 Rheubarbarum non habeatur»

Quod uulgus medfeoru 80 Offîcmæpmnesnunc Rbeumbarbaruni uocant,amp; punicf Rauedfenf,hoc Celfus Radicem pontfea, Diofc. RU amp;nbsp;fuxta quofdam Rheon,fecundü ahos Rhfan,Plfnfus Rhccoma. Gak» quemadmodum Dfolcorfdes fnterdum Rheon,fnterd5Rhian,aliquan^ do Rheon pontfeum appellat ♦ Eoantfquf alt; uentrfspurgarionénonu^ tebant,fed antidotfs mffeebant, 8c ad plærofq? ufus alfos adhibcbant,q’ operæpreef urn non eft hoe loco referre,quando ex Plfnfo.Dfofcoridc/^ terffep facile difef poirunt4Prfmus(qd memfnerfm)Auerrofs Corduben fis Galenum cæterofep medfeos taxans, quf confirfngerecumputaraj । nedum fubduftfuum uentrfs,fed fnter cætera purgantfa medicaminadi ferfpfit præcellennffîmutquem fecutus loannes Damafcenus cognon^i’ to Mefue,ubf medfta pharmaca folutorfa,quæ benedida uocat/e«dcG ferfofam amp;S honorificam fllfus mentfonem facft. Cui hac fn re, ficuriS^“^ relfqufs rece^ntfores medfef credêtes,tantf fllud fecerunt, ut aliquandoau^ rf preefum æquarft,necp ad alfos fere ufus noftro æuo accomodat, tjuan^ D ffeladbflfsuacuatfonem,ueladfnteftfnorumdifficultates,ueladcosq'‘* de fublfmf alfquo loco ceefderunt * Non prætereundum tarnen ßk^^‘’' poffe eufpiam ufderf, Serapfonem funforem folutoria uf fHuprædKU^ flfimafie,quumfuo defimphefbus medfeamentfs lib.fcribat,dariino(^ nibusfnqufbusdatur Agarfcum» VerumcumuerbaiHanoexprop^’ fed ex Dfofc. fententf a proférât, nee fit(quod plçrumqj peccaOfadsW fnterpres,audfamus fpfum DfofeXua uerba perfonantem, ufdebfwöT fd non ex Dfofcorfdfs, aut Serapfonfsopfnfone, led potfusdepa^^ uerboru Dfofcorfdfs,uelledfone,uclfntelledfone,uelfnterpretatio prodfjfle ♦ Aftfiqufdêfplè Diofcorfdes ♦ Modus parfformff Ägad^\ unumquemque affedum eodem drachmæ pondéré ♦ Quod ft quis^^®”^ tendatDfofcorfdem hfs uerbfs lênfiflè, omnibus uiribus poUcreR^’^ quibus Agarfcum,is 06 Galenum incurfæ, amp;nbsp;Auerroincriminefalfi^^ fet necefie eftJllum quidem,quoniam ex Dfofcorfde non didicerit nbsp;nbsp;'

|gn ficut Agaricon fnter cathartica reponendum:hunc,quod talem ig”^ rantiam perperam antfquitatf fmpegerft, 00 fe quafi nouum tarn nob»’ ( medfeamentifnuentoremfadanteramp;S falfo prædfeet. Magisautemn’® uetmePauIus,qlib.i.fugmedicinçcSdixifi!et,RefînâTerebinthinao» j magnitudine uentre ciere, fubdit, m agis aut fubducere uolctcs paru ^ Rhu admilêcmus, Eft aut Rhus(uulgo Sumac dieut)Dfofc.Gale.c^^^ experietiaqp ipla teftante,medicamé uehemenf uétrfs aditrictiufK^W 1 fulpicerlibrarij culpa decflc.cjitcram flli didioni, legdbdumqueRb^’ lt;

-ocr page 139-

Ï O ’M À t N A R


»5P


nonRhu »Verum hæcambsgendo potius quam deecmëftdo dicta fint » nondû enim uidere potui, quæferibunt aPaulo proprio cap » deRheOi quamuislegerim apud medicû no magnaAutoritatis, ex fententia Pau^ li,quodmündificat.Quicquid tam?n fit, non eft ambJ^endum earn, præ rogariuamnon habuiffeapudantiquos intercathartica, quam nuncha^ bet. Quæ res non moucre nos debet, ut minus illud hac in re faciamus * Quandoquidë neep myrobalanos intfolutoriamcdicamina.amp;fenam, amp;nbsp;mannam,Sófiliquam lndam,quam uulgo cafiam uocant, ex purgan? tibus nunc prxftantilïima, habuerunt : item mofchum, campboram * fandalos,ambram, nobilifTitnaquidcmct efficaciffima medicamma po nitusignorarunt,alia^ pcriWulta nolfro æuo exp!orara,SC fuprcmccelelt;gt; brata, Antiquos cü dico,Gal. 0^ eo uetuftiores inteJligo : qui no proptef «atarnen aceufandi funt » fiquidê nee omnia cognofcere, nee eorum quæ coonofcebant,omnes enam uires fcire potuerunt,Nec enim falfo ( quod Auerroisinnuereuidet) Rheo adftriCtona uim attribucrût.ipfum näcp, ficuti plæracpalta,utracp ut poliere dicimus,ad ftntftoriauiÄelicct, amp;nbsp;pur? gatoria.Ex Ioannis Mefue SC Auerrois igitur.acrceentioru omnium au toritate.ipfaqp experientiadidicimus, RhcumbarbaiWim inter medicinas bilempituitamepexpurgantes, elTepcximiu, adeoep ab bis nocumentis qua?fccumreliquacatbartica afferreconfueuerut,immunem, utpueris, ß prægnantibus,cæterifqî imbecillioribustuto exhibeatur.Efle autem iecii noricongruentiffimum,non folum bip fed amp;nbsp;Plinius amp;nbsp;Diofcor » Gale* nufepeonteftantur. Qiiod uero particulatim bilem a capiteedueat, non bgipenes idoneum autorem » Plinius tantum bibi contra capitis granité tes affirmât: quas tarnen utin pluribus, uondebilinaturaliôôimperrais lta,feddealqspotiusbumoribuspendereaptum eft» Gquidem bilisipfa aliorum humorum comparatione fuapte natura leuis eft.Diofeor.febri^ entibuscum melicrato,infebrientibus curn cenomelite, pibificis cum pat fo,ftomachicis in catapocqs cxbibec.Plinius pro uarietate morborû mo* do in uino,modo in aqua,modo in paflb»Communis ufusmedicoru bai bet, ut uel formetur in catapotia,uel eu aquis Arnogloffi in inteftinorum difficultate,ueldeuolutis,Apii,autintybi in fcbribus bibat. Nos^p mor^ borum uarietate,patientis teperatura, confactudine, ætate, atep id genus e$teris,modo buic,modo illi rei mifcemus, pront tarnen conducere arbi* tramur,ut nihil perpetuum babentes, ita amaiorum ueftigijsratione, aC expenmentonondifcedentes» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ *

Exeufatio b g* terum Media corum»

^[DeTVRBITH.

QuidperTurbithintellexerit MctTucdifficileeftdiuinarc. Neqjenimcum Serapione cOhüc ftit,Tripolitim intelligente,nee cutti Diofcoride radicc pityufæ fie uocante,folio enim hec Pini, illudIfatidisconfiât,non ferule. Sed ncqi id pingcre uidetur quod paflim in officinis nunc,p tur biihuenditur.fiquidc,uta fidedignis intellexi, ex planta accipitur,quæ folio niyrti confiât.

Rcprchenfiü Mefueptr ^\ainald^!nf9 etinibi ce [;.«.'• tihaeï ès-üies-

Collin uni,? Leoniceuoi

1 nbsp;nbsp;nbsp;CDePÓDYPODrO.

In Polypodio iudicio Meffitj fiandum non efi.Siquidem Integra uncia per fc parum purgat, 1 *iirailleqi»tuorauiTOsnontianfcendau

-ocr page 140-

I^iO

P L I N I I

lt;[N IC» LEONicENv s,defalfa qua^ rundam Herbarum mfcripdonea Phiuo»

» lt;DeOI»MlNO, STACHY,

amp; Leucographide.

Orminos.

V L T A s HERBAS AC FRVTICEJ folijs Marrubio fimitibusfcribuntDiofcor. Galenos, ac Paulus,quas omnés Plinius no Praffio,ideft,M^ ________.. . rubio,fed Praflb, ideft, Porro folia fradit haberefin« lia. Sic Orminon libro.22.dixit fernen habere Cymino fimilCjCæKraPor roific Banotcn,quçalio nomine Marrubiuntn!grum,a fimilirudine folio rum appeUatur^Plinius lib.iy.fcripfit, alianuncupatione PorrumnigrO a Græcis uocari^ac folijs quam Porri maioribus conftare»

Stachys.

Leucogra-plus»

Sic Scachyn Porri habere fimilitudinem, longioribus folijs plunW qï,Iib.252.nofaui£.Idem Plinius Iib.27. de Leuce, Leucoleucc, alnrumQ’ herbarumgeifferibus tradans,nominis fimilitudine,aedidionisfgu'^ deceptus,eiHem Leucographida quoepannumerauit, uifuf^ oftpro^ culdubioLeucogrfphidaherbam putaflè,quam tamê Diofcor. Gakij; 80 Paulus genus lapidis, quod alio uocabulo Moroxus nuncupatur/^ fe teftantur. Et ne quis forte pro Plinio obijeiat, herbam etiam dié qo^ eodem nominecum lapidecenleaturieafdemuires, proprietatefqf^^*' •ographidi Plinius adfcripfit,quas in emfdem noimnis lapide Diofoo'’' Galen.ac Paulus pariterretulerunt, Scribitpræterea Plinius de Hoco^ *^raphide,qualis nam eflèt, ab autoribus fcriptum non rcpcriflè,cu®®'' men Diofcorides,^ quid eafit, amp;nbsp;qualis/uo quinto de fimplieibusoit* dicaminibus libro fatis notificauerit.

C De POLIO, ET TRIFOLIO»

Foltum, Tn'polïum»

Emendatur locus Plinrj.

Obeandemnominis ufeinitatem Polium,pro Tripolio,8óuioil*' Tripohum pro Polio Plinius accepit » Nam libro.21.duo Polij gend'f fcribit,quemadmodumamp;Diofcoridcstalterum campeftre,akcrumlj* ueftre,folijsutrunc^cani hominis fimilibus. At quod miraculuniin r® lioaffert, eiufdem folia manecandida, meridiepurpurea, lèleoccido’*^ cæruleaafpici,hocde Tripoli) floreaÖiofcoride fenbitur. Poliumuer® atep Tripohum non modolocorumdiuerfitatein quibusutrunepg’o”*' tur,fcd figura infuper,atc^ colore, ac proprietatibus etiam inter fe p“'’ mum differunt.PoIium fiquidem utriufep generis partim incampisp^'' firn in montibusnafcitur : Tripohum uero in maritimis tantum qugundamaris allidit. Polium habet, utdiximus, folia can i hominis‘‘ milia:undeamp;P illi apud græcos nomen : Tripohum folijs Ifatidiseod ftanquemadmodura de utroqt fenbitDiofcorides, amp;nbsp;PliniusipfcH^'^' 26.confirmat. Nam quod apud Plinium legiturde Tripolio, foliow®^ gro(riore,palmo alto,error eft codicis : ita enim legi oportet. Tnpoü’u'” in maritimis nafciturfaxis,ubi alliditunda, nequein mtri, nct^mw*®’

-ocr page 141-

ERRATA, LEONICENVS»- * nbsp;1^1

folio Ifatidis craffiore.palmco caule, in mucrone diuifo. Hare cm omnia A uerbumfereexuerbo Plinius ex Diofcoeidetranftulit. Quoducro po^ fteaidem Plinius fubiungit, hamSherbam eandem widen quibulda quas Polium, miror ipfum quoqj illorum errorem fequi potius atq? imitari,

1 nbsp;nbsp;quamimprobareatqjabqcereuoluifle : cum quod de Tripoli) flore mis raculumlegitur, Poli) fol b s adflgnauerit. Sed paruum hoc futurum crat in una periculum,fi nonetiam Polij uires uiciffimTripolio adfcripfilîèc» kribitenim,Tripoli) radicemdarihepaticisin farrecodfam :quodquigt; dem Tripoli) remediûapudnullû grauioris autoritatis medicu Icgitur. Poliumautem nö hepatis ^tum,{ed omniü plane uifcerum uitijs auxi* V^d.autoreftGalenus inodauo de Gmplicibus medicaminibuslibro.

CDe H E R A c D i o.

Hcraclium»

Radi'culam nosuocamus autorcHeï-' inclao Barbaro. ,

ScribitDiofcorides libro quarto, quoddam Papaueris genus, quod sb aliquibus Heraclium appellatur, habere foliu tenue, fimüe Struthio, Heft.herbaeitauocatac » Quia uero Struthion apudGra^os fignificat e^ dam pafferem, deceptus nominis æquiuocatione Plinius, hanc fimilitu^ dinemadauem potiusretulitquam adherbam. ha «nim de Heracliolk bro.io.feribit:Alterum eftinfylueftnbus Heraclium, folijsfi proeul in; tucarisjpeciem paiferum repræfentantibus. Sed qui fidem ex re ipfa ha; bere non poffigaliquanto fane probabilius exiftimet,herbam herbæ po: iius,quam auibus folium habere perfimile» •

lt;[De EMPETRO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Empetrum ubi nafcat, amp;nbsp;quashabeatuires in trahenda bilcacpiniT Empetrum. itafcribitPlinius libro.27.eodem quo Diofcorides modo: alias tarnen e?

Hem fubiungit facultates,quod urina cit, Só calcules frangit : quæ a nuk loalio autorede hoc Empetro traduntur. Quin contra Galenus Empes ^fum.quodetiamPraflbidesappeUaturTolispurgationibus.ö. librouti bdTeteftatvir.Atquosin alteroEmpetro,quodetiam Sarxiphages dick kr,Pliniuslegerateffedus,a græcis autoribus, ac præfertim Diofcoride Vaditos,huicEmpetro a Sarxiphage diuifo, quod uim purgatoriam ha-tcc,nominis æquiuocatione deceptus,adfcripfit,

lt;[De B E T o N I C A.

Betonieam aRomanis didam,a Græcis Ceftrum,pingit Plinius folio Betonica, Eapatij,Diofcorides autem, cui magis aftipulat fenfus, folio Qiiercus.

Aberam ucro Betonieam, quæalio nomine Britannica appellatur, fohj, *

Eapatfibabere idem Diofcorides tradiuut uerifimilefit,Phnium alteram pinxiiTç pro altera»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DePARTHENlO»

1 Pärtbenium feribitPlinius libro » 21. apud Cclfum uocari Perdicium, Parthenium.

1 ^Muralium:deindefubiungiteafdemParthenio, quod Muralium ap-

1 pdUtur,uires,quas Diofcorides alteri Panhenio afcribit,quod Chamæs

I ^^don alio nomi^ie dicitur:quoniam parum folijsamp; flore abherbaChas

1 ’^æmdo différât ♦ Hane autem Parthenium Chajpxmelo fimilê herbam

-ocr page 142-

lÀi • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN P b I N I I

Cotufa»

nonnulli ex recentioribus medicisCotuIam appellant. Sed hæc Parifequot; nium non uocatur a CeIfo Per^icium, atq; Murabum, (èdaltéra potiuJ quæ ElxineaGræ«s,amp;fimuIPerdic®im, aeParthenium quoc^nuncu* patLir,a Latinis autem Parictana,amp; Murahum dicitur,quiapaflînnnp3 nenbus feu mûris nâfcatur.Noftro quoq? æuo uulgo,una Ikeradcmptî, pro Panetaria, Paritariam appellant. Hanc eandê herbam,f ueMuraH^ um,fuic Panetariadicatur,connumerat Celfus libro fuodemcdicinater^ rio,intereaquæi.n'm babêt reprimendi fimul acrefrigerandi .Quæ^^nc facultas eî Parthenio,qu£ Perdirium amp;nbsp;Panetaria appellatur,non autem akeri que etiam Chamæmelon dicitur, ab omnibus fere medicinæauto^ ribus adfcnbitur, Hæc enim funt de cadem Diofeoridis uerba : Habens folia refrigerandi, att^ adftringendi facukatem. Nee deea aliter Paulus atq? Galenus tradideruntJpfe panter Plinius libro,22.candem ^Patibf niumsamp;S Perdiciam quoep nominari confirmât.

CDic Y cbAMINI radiee,amp; Ariftolochia,

Cydaftiini radix.

Plinium etiam non tantum nominum, fed rerum quoq? ipfaromft”^ litudo aliquando d^çpit. Nam Cyclamini radteem, quæ Rapum terf^ propterrotunditatem dicitur, Ariftolochiærotundæ, quæamp;ipfaaïa^^ cis rotunditate nomen accepit, radicc efk exiftimafle uidetnr, Nam lib

Ariftolochû »

25.quo in loCo Ariftolochiam quatuor dillinguit generibus, dusqn®*® ) i^nda dicitur radieem fcribit a pifcatoribus Campaniæ Venenumlert^ uocari,accoram fe contulam immixta cake, atcp in man'fparfam, tonU' i ^uo aduolaHè pifces miracupiditate, ftatimqp exanimatosfluitaffe«bolt;^ idem,uta uiris grauiffimis accepi,noftro fitæuo ab eifdem pifcatoribus» non Ariftolochiæ rotundæ, fed Cyclamini potius radice, pifces aHiritU* di atcp exanimandi caufsa. Ipfequoep Plinius eofdem effeedusnon At'^ ftolochiæ rotundæ,fed cuiufdam Cyclamini radici libro.25.fribuit. Au^ igitur fittend urn eft,duas effe radices quç eofdem præftenteffeâusttju^^ rum tarnen akeram efle Ankolochiæ rotundæ radieem, neepabalqu® autorefcriptum reperitur,necp experientia coprobatum : autiHuddit^ dum erit,Ciclaminum, qui radieem habet rotundam,quartumcffeAfƒ ftolochiægenus:quonihildici poidetrerknaturæ repugnantins.SiÇUi* dem indeapud Græcos Ariftolochiænomen, ut Diofcoridcsac Phiuus jpfeteftatur,quoniam fit optima pregnantibus:Radix uero Cydamin’’* deo eft aduerfa prçgnantibus,utfieam muliergrauidatranfcendenijäb' brtum faciat, ueluti Diofcorides plurefep alp mediciinfignesrctuleiuut» ac Pliniusipfe quoep confirmât.

lt; De H E b I O T RO P I I S.

Quamufs pluresfintherbæ quædrcumaguntur cum foie, Diofo’f'' des tarnen duo facit Hchotropi] genera. AlterumfoHjs Ocyrot, floréals bo,fubrufo,recuruo,ut(corpionîs cauda pofTit tiidcri;undeamp;illifcorpi^_ un apud Græcos nomen. Akerum non abfinulefokis,ip?itapaludesii3‘ cens. Piimus uerolibre,ai. cûamp;jpfeduogeneraHelioiropi)defenbah'

-ocr page 143-

ERRATA, LEONICENVS

in eifdem comprehendere uidetur illam Intybi fpeciê quæ a m edicis græ? ^ co nomine Cichorium appeUatur. Ita cn^m eodem libro de Helion opio icnbitiHeliotropij miracukim fæj^ diximus, cum ^le fecircumagentis • ctiamnubilodie.tantusfyderisamoreft mode uduti defyderio contræ: ; hitcæruleum florem.Genera eiusduo,Tricoccum, amp;nbsp;Helioftrophium ♦ Hocaltius,quanq^ utruncp femipedalé altitudinem non excedat. Semen infolliculomeffibuscolh'gitur. Nafciturno nifi pingui folo,cultoa ma:: xime:Tricoccum ubicp, Si dccoquatur Jimenio in cibis placere ♦ Quid^ nam aliud erit Heliotrops genus, cuius flos cæruleus exÏflat, amp;nbsp;non nifi

1 nbsp;nbsp;pingui cultoq5 Tolo nafcatu^quodcp fi decoquatur in cibis placeat, præ*

ter earn quam diximus Intybi fpeciem ^Hanc tarnen Diofcorides cum ^eSeridetradaret, uduti unam eiufdem Seridisfpeciënotificandam du xit,ac^prietates longe ab Heliotrops uiribusdiuerfas aflignauit* Qua^ femirandumeft:,quo pado Plinius hoe loco, ubilntybum defignare ui« dtur, eafdem tarnen uires poteftateseß fubfcribat, quas jp utroep Helios ^‘^Qpij generetradiditDiofcorides » Augetetia illudmagis admirationê, «luod idem Plinius Intyborum remedia,ac præfertigi iUius quod Cicho* rium aCræcis dicitur,cuius flos cæruleus cum fole circumuertitur, prias teinlibrojcilicet.xi ,fuo loco notaueragplurimumab hijs qug de utroep Heliotropio traduntur differentia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

lt;[De p entaphy di/O» •

Simili errore Plinius Pentaphyllon, attp herbam fraga ferentem pro PcntaphyU5 wdemaccepit, ac Pentaphyllinotas fimul ac uireseidemherbæpræt*r Pentaphyllinomé cenfuit adferibendas » fic em libro.2$, de Pentaphyllo retulit.Pcntaphyllum nulli ignotum eff, cum fraga quoc^ gignêdo corns mendet. Exiftimarê th in re ta nota effe codicis potius cp Plms errore, ac proPentaphyllo,Trifoliumlegioporterc:quoniam eaherbaquæ fraga gignendo commendatur, êë quæ nulli ignotaeft:, non quinis, fed trims confiât folrjs:nifi pofteaPhnius alia nomina græca fubiungeret, atep alia afferretindicia,quæ non funt alterius herbæ qua Pentaphylli propria.

CDcadarche.

Adarchen Pliniusinterfpeciesharundinumlibro.ie.connumerat,ugt; Adarches. biitafcribit.Eft amp;nbsp;in Italia nafcens.Adarcha nomine, paluftris ex cortice tantum fubipfa coma, utiliflimadentibus. Adarchen uero Diofcorides, Calenus, amp;nbsp;Paulus non harundinis fpeciem, fed potius falfuginê quan#» damin exiccatis paludibus harundinibus adhærentem effe fcripferunt^ ^ nbsp;nbsp;*

lt;[De L E M N I A TERR A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’•

Pliniuslibro.35.inter cæteros colores natiuos Lemniam quoeç rubric Lemniaterra, cam connumerat, cui inter alia rubricæ genera palma a meteribus dabas tur.Hanc præterea multum ab antiquis celebratam cum infula in qua na f'turrefert,nccnififigillatamuenundari folitam,unde amp;nbsp;Sphragidos illi nomenfuerilt;apud Græcos.Hac præterea Minium fublimiri, adultes tarief,rernquein medicinapræclarameffe teftatur. Omnes enim huic

-ocr page 144-

*.5lÂ


1 M P L I ^ï i I


Terrific? ilk ta

Lemm'ura fi-

rubricæ facilitates fubfcribit,quas prifei medici in Terra figillata tradidé^ rut. Videt itacp Plinius Lemn^ïrubricâ, amp;nbsp;lemniâ Sphragida,fiueTcr^ j ram {igillataeandê^feexiftimafle. Agt;Galenus tû aliarû reru quçfüntin medicinç ufu,tum huius prçlertim T erre figillatç diligentiflîmus inuefti gator,ut qui,quemadmodû de fe fcribit, longis itinenbusad Lcmmink lulâ nauigauerit,ob nullâ aha caulàm,nifi ut Lemniâ Sphragida,amp;quo^ modo nafeeret, amp;qualisnâeffet,oculis ipfis conremplaret: aliud ePenie bricâLemniâ,aliud Lemniâ Sphragida, in fuodethcriacaad Pifonélib» apertiffime oftendit.Itaeinin eodêlibro deLemniaSphragideJîue Ter ra figillata fcribit. Præftat autê eâ no appellar^Rubricâ,fed T erra, eft cm quçdâ Rubricâ quç in infula Lemno nafeitur, q ad alios utimureffedus, diuerfos ab hijs ad quos T erra figillata adhibetur. In nono aur fui d^fm^ I plicibusmedicaminibuslibro idêGal.TerramLemniâ tribus diftingu^ I generibus. Primû efteiusquæ fa era dicebatur, quam neminem pretere^ 1 Diane facerdo^m attreetare fas erat,cuictiâeiufdem deefignaturaimpr* I mebacur,atc^obidLemniumSigiIIum uocabatur. Secundumciusquï I eftucreRubrica,qu|fabrilignarq utebantur ♦ Tertiuilliusqucuiresha* bet abftergentesiatcp ob id eratin ufu fullonü præcipua. Si itacp in reqU'$ adeo curiofe inueftigauitGalenus,eidêmagis tp Plinio credereoport£fgt; non rede Plinius'quy de Terra figillata a ueteribus medicistradifafo^^ r^nt.eadem Lemniequöcp Rubrice,qug inter Colores ponitur,acnómquot; j ittantgcelebritatis, ut non nifi figillata uenderetur, neq; eofdem hab^ •^os Lemnium SigiUum in medicina ufus, cenfuitadferibenda. Efbï^ 1 quidem omnia probant,PIiniü ea quç omnino inuicem diftant abW’' doreffæpius uero nominis fimilitudinedecept5,eademeffeexiffiniaflf*

CDe Differentia Gissi, ET CISTHE

Ciffus, Cifthus.

De Ciffo ueroac Ciftho quan^ non per uolumen, fed per priöïö^ €piftolam,utqui nolrm mihi cum homine mihi amiciffmo, que eolo^ obferuo,publicas effe de ftudqs contennones.tuis quas mihipro Pl’^ obiecifti rationibus refpondere (tatucra. Hic tarnen Ïocus exigi£,utpl^*^‘| bus etia argumentisquain didads feceram, oftendam PIiniüalteru»®ï, tera nefciuilïe diftingnere. Plinius Iibro.17 • defcribens omnia Heders'-' genera.primain maremaefœminamdiuidit,acutriufqj florem fin’’*^’” ait Rofæ fylueftrf colore floris in mare ad purpuram aceedente. Ex ^^‘^ •illudintelligi uoluitffœmingflorem magisalbefcere.H^cautemuwr'^^ fuming differentia,floriscp in figura fimilitudo,in colore diuerfiras, n^^î è’ a Theophrafto,necp a Diofeonde, neep ab alio grau for is autoritatiswi® in Heder a, fed in Ciftho plane defcribitur. Verifimile igitur eff Ph*’'^ nominis uicinitatedeceptum,eo in loco, quæ de duobus Cifthi gd’C'''* bustrad5tur,Hederis tribuiffe. Idem PliniusIibro.i2.ubideLad3notf^ lt;ftans,quo pacto ab hircorum Barbis depectatur infinuat, itafcripuf'^J Hedere florederofo paftibus matutiniscum cftrorulei*ta Cyprosid' inde nebula foie difeuflain puluercm madentibus uiHis adh£iere,at^ ‘^

-ocr page 145-

ERRATA, DBONICENVS» • ^

Ladanum depedi ♦ Poteftneluddius oftendiPlimu pro Ciftho Cifïbn, A ideft,HederamaccepiflèCnam qui'sunqugm retulitpræter Plinium ,qui CiffonJdeftHederamjproCifthctpofuitjpingueinièdquodaLadaher • ba,quæedam Cifthos dicitur,Ladanum nuncupatur, Barbis hircorum Hederam,uel Hederæflorem depafcentiS adhærefeereChoc cnim de Ci^ ftho/iueLada, quod amp;nbsp;Ladani nomenindicat ab eadcherba denuatu, nonautemdeCiffoXitieHederaOïofcor.Gal.Paulus,etquicuqKk Las danigeniturafcripferStjUno confenfu retulerut » QuinPh'nius ipfe eode inlocoitafcribit.Suntqui in Cypro herbam ex qua id fiat Ladam appeP lannetenim illi Ladanu uo^it ♦ Ac poftea libro,252.de eadé herba ac La^ dano non aliter fcripfit,quam fupra commemorati uin\hæc enim funt eP üs uerba, Ledon appellatur herba ex qua Ladanum fit in Cypro, capras rum barbis adhærefeens.Eftigitur Cifthos uel Lada,fiue Ledon, no aut Ciiros,id eft,Hedera,cuius flore depafto Ladanum hircorum barbis ads bærefeit.Quod Plinius ipfe hoc in loco, lib,C 2^. plane confirm at,quam# uislib,u.uifusfitdubitafle,utr5eflretHedera,uel Ladaex qua in Cypro Ladanum fieret ♦ Cuius dubitationis origine inde emanalTe crediderim, quodaliquandoex Giftho,aliquandoex Lada,qinutroc^nomineea# demherbaindicatur, LadanucolligiapuddiUerfosautoresIegiflet. Ipfe tarnen modus,quern Plinius inflnuat,quo pado Ladanum hircoru bars bisadhærefeat, facile oftenditfruticem uel herbam, cui pingue illud inl^# dearhumilera elfe,ac per terram fe fpargentem,non quemadmodum He . deraperarbores fe ab humo attollentc,cum ita fcribat. Deinde nebula lb B ledifculfain puluerem madentibus uillis adhærefcere.Neq? enim Barbe hircorum Hederam depafcenti5,quæ utnonnullis placet ideo Hedera di dtur,quia édita petat,nebula in puluerem foie difeuflamaderent, nift no Hedéfàüôdà CilTum, fiue Hederam, fed Chameciflum potius,hoceft,Hederam humi repentemdepafcant.Atqui quo pado hocetiam in Cypri infula fieri pof Lein qua,fiTheophrafto grauiflimo autori credimus, nec Hederaquis demnafcatur : fiquidem Cypros infula fit ad Afiam pertinens,ut omnes Cofmographi confentiunt,nec Plinius ipfe diflentipqui etiam fruftra ab Arpaio Hederam in Afiafatam affirmât. Vtru uerofuis temporibus in eodêcœli tradu proueniret non afferere aufus,id tantum fcripfit:Hedera iam dicit in Afia nafei. Vnde luce elarius apparet, Plinium in eunde erro temincidifre,in quern lapfus eft Auicenna,cum in fuo de fimplicibus me • dicaminibus libro,herbam ex qua fit Ladanum, Hederg fpeciê fignififa , nbsp;nbsp;*

uit.lneode.25i.lib.Plinius cum poft fadam de Hederis mentione, de duo • ^ bus quocp Cifthi generibus fcribit, ea uerba fubiungit, fub hijs maxime mfeitur Hypocifthis,Exquib.uideturihuerc,fub hijs quidê Cifthi gene ribus maxime nafci Hypocifthidê:fub Hederis autê nafci etiam aliquan# do,licet non adeo frequenter:neqp enim eo in loco, aut alibi Plinius de as lijs Cifthi genejibus aliquid dixerat,ut id maxime ad eoru potius, quani ad Hederaru comparationê poffet referri,PolTum ergo fic eolligere : Hes

-ocr page 146-

t^iö • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN P E 1 N I I

G dera apud Pliniu daudit in mare ac fœmina,utrîuflt;^ flos fimilis Rûfçfyl^ ueftri defci ibic codé autoreen i^fula Cypro Hcderæ flore derofo Lads^ • nû hircoru barbi’s a^hærefdc, fub Henris quoqj Hypociflhidé nafôali^ quando figmficat.Hçcautê omnia a nullo autore,excepto Phnio,dcHi^quot; deris fcribuntur.autfenfii ipfo fine experiêtia comprobanturJed deduct bus Ciflhi generibus plane traduntur,atc^ ufu ipfoita efle cognofcunw*'* Hæci^itureuidcnufïîmafuntargumenta,Plinium eodemcumeæteris«r rore deuiafle,qui Cifthon a Ciiro,hoccft,ab Hedera nefciuercfeccrnerc» Pcrottu*. Atqj hijs quidem, ut ego arbitror rationibus, motus eft autorlibri, qui Cornucopia infcribitur,uir,ut apparet, in herbarum inueftigationeuon indiligens.necp omnino earum imperitus,ut5e Hederis tradans/cribat Cifthon a quibufdam inter Hederarum genera connumerari» hoc en mi in Plinio eft itamanifeftum, ut de co nulla dubitatio haberi polïït. Sw quoniam in prouerbio dicitur,ü cæcus caccu ducat^amboin foueacaduc, cxiftimauit idê^ir ahoquin græcarû dodtiflÏmusliteraru.CifthondTeari bulculam quanda a Ladadiffcrenté,atcçabillaCifthû, abhacLadanu, id eft,pingue,quod^triufe^ plantæfolies infideat appellari :cumtaniö* Diofcor.Gale.amp;S Paulus eandem efle teftentur Cifthon, amp;nbsp;LadamJmc • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ledon,a qua id genus odoris quodLadanum dicitur nomen accepnit»

CDe G C A S T o»

Neep uero in eo tantS Plinius errafft uidetur, quoniam utfupra often dÏmus,res omnino diuerfas proeifdeaccepit/ed obid eci;ï,quodcafdoii D ob nominum uarietatê putauit efle diuerfas. Quamquam 8c easquæ eo^ dem nomine nuncupant.uarrjs in locistam uariedefcripfent, ut quauis eædem efftnt,ipfum tarnen différentes exiftimafft iurequifpiampoffita*^ daßum. bitrari. Glafti fimilis herbæ Plan tagin i fucco feribit Plinius lib. in^d ueftesjdep ei herbæ nomen efft apud Gallos. Noftroquocpæuopaucis mutatis litcris, Guadum appellatur. At confiât hanc eandem herbam* Græcis Ifatidem uocari. Nam Diofcoridesfcribit, Ifanchsfuccoutimfb (flores lanarü,eandcmcp herbam habere foliû Plantagini hmilc.atq^aRo manisGlucam,uelGlaftum nuncupari.At Plinius lib. 20. Ifatidem tcrti^ urn genus facit Lacflucæfpôtenafcentis:quartofimili Laparhio fylucß« dicit un infefiores lanarum . Qiiodctiam ipfum a Græcis Ifatidem did, idem Plinius eo in loco facile indicat:quoniam eofdem efleedus quarto ge • neri tribuit, quos Dioftorides Ifatidiaffignat. Cumigit Plinius nullam • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;œdem in loco admonitioné adiecerit, eandem elft hancIfatidem a Gt^

If. cis uocatam,quam libro.ix.a Gallis Glafton appellari docuerat, uidetut profedo ignorafft quam herbam Græci Ifttidis nuncupationefignifica* rent.Alioquificutieafdêuiresin quarto genere La(flucæ fpontenafem^ tis fcripftrat,quas in Ifatidc Diofcorides, ita cidem foIiaPlantaginis/icu ti in Glafto fecerat,defign aflet.

Quidqdctia,nifi mendafitcodicis,quæaGræcis diefinrIfatis,Radilt; culam a L annis uocari, ac folijs Olcæ conftare fcribit ciuidê Plinq lib. i^

-ocr page 147-

ERRATA, LËÖNICeNVS, • i^^

^PoftniodSeandêR-adicuIam no Ifadm, fed Struthion potins ab pfde 'Jfæcisappellarfeiufdemc^ ramos tinge^tibus præparari,libre» 251. infi*

A

EupatoHuni

lt;[De E V P A gt;T O R IQ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nuau AuicennafcribitEupatorium habere folia Canabis, ftorem Nenufas •■•s.Mefueidem Eupatorium folijs Centaureæ minoris, floribus fubcitri ^’sjongitudinis paucæ conftare, Serapio folqs Pêtaphylli,aut Canabis, “Oremautem non explicat. Fortunatum elfe oporteat qui diuinare uo^ *^^ht,quisnamhorum ueriora retulerit : acquod medicus iUe precaba« ^^qul medicinam forti commiferat, dij fua cuiep remedia quibus illa ex tfaherentur fecundarent,iti^em a nobis orandum,utbona fort una in ue5 •■uni incidamus autorem.

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«DeGRANO INDIGO»

I^eo Serapio plantam quæ Habnifid eft^Granu Indicumgignit, fcrii o'tdTefimilem plantælebleb,id eftjnuoluolo,iîue Volubili,ui uocabu* ^gt;sutarapud medicos noftros ufitatis, acramisptereafolgstip uiridibus, flore in cuiufqj folrj radice purpureo conftare: pluraepalia eiufdê plantas ä^dit indicia, quæ plane oftendunt earn elle omninc^b 1 fa tide different t^^ni.Hincortuseft Simoniserror,quideNilinliteraN, ftafcripfit îNil 2rabicecft Indien, quo panni tinguntur, amp;nbsp;cftfuccusplantæftmilis Vo^ lubili:fenien eiusinter laxatiua ponitur, In quibus uerbis fi Simon illud lodicüinnuat,dequo Diofcorides.Galenus amp;nbsp;Pauius tradiderunt, mu^ diplex cftmendacium.Nccp enirn Indicum eft herbæfuccus,uern, ut fen^ bitOiofeorides libro.j.Sd Plinius quoqj idem retulit libro . 35, Indicunt dlduorunigenerumtAIterum, quodfitarundinum Indicarum fpumæ adherefcentelimo.Alterû expurpurc fpumain purpurarqsofticiniscor onisinnatantc.Siuero ita Indicum ac'cipiat,utnos uulgo uocareconfue* utmusfuceS quendam herbæ, quæ a Græcis Ifatis,a noftris Guadum, ut auteadocuimus uocitatur, quod Indicumdixeritheibæfuccum, non fa* ne a uerodilfentit. Atquodea herba ex qua is fuccus exprimitur, qui indicum appellatur,fitlnuoluolo fimilis,tam eft in propatulo falium, ut iniprobatione non egeat. Idem Simon in litera H, refert ex fententia The odoriPrifciam',Ifatim eife Rubeam tint^orum. Poftmodum in litera O, dicit0fatim,utMacerfcribit, eftegratam rindoribusherbam , Quædi^ eta tarn uaria non paruamfidemfaciunt, ignorafteSimonem quidapud Græcos 1 fans,amp; quid apud Arabes Nil fignificaret. Quamquam in hoc? poftremo Simoni fit ignofeendum.Nam 00 Arabes ipfi de eadem Ndfi# bi non confiant,quemadmodum ex fcriptis Serapionis probauimüs« As uicennaquoque quamuisuirespotiusac propriecates plantarum enar^ rare,quam earum effigies indicare ftiiduerit, cum tarnen ipfe quoque de eadem Ifatide tribus in locisfub Nil uocabulo fcribat, mefito fufpi:^ cionem affert, feetiam titubaffe, atque ancipitem fuiffe, quid nam eftec Ifatis.Namin l^cra N, eadem de Nil fcribit quæ de Hatide Diofcori^ des;quoniam in eodem mode diuidit in fatiuam, atque fylueftrem.aicß • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n ji

Serapio, grâ-numindkw.

IndfciijtJ»

-ocr page 148-

1X^8 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN P L I N I Ï

Saponana,

Pandcftarum autor indodus. Catapotia.

Catapuna

tafdem fere uires ac proprietatcs herbas Nil tribuit, quas Ifatidi Diofco^ Sed rurfus idem Auicenna in lit^ra G,ita feribit. Guafmein eftfohuNn^ Et quæda alia fubinfert,quæ in litera Si,de code folio declarauerat» VnU tantummodo addit,qd capillos inficit. Non th in hijs neq; a fcipfo,nt^ a Diofc. multh Auiceha diflentit : ob id tantum reprehendendus, quod fruftra de eadem re in diuerfis literis fcribat. At in cade litera G,pluriui^ j aDioJcoride,acueritateipfauidetur difcrepare.de granoenim Nil ita kn bit. Granum Nil eft Cartamh Indum. Deinde multas proprietäres Cub gt;d fert,quæ nihil ad Ifatidem pertinent,pro qua Nil, fine Nigel ide Auktu^ • na in N, litera retulerat, Mefuequoc^ hunce^oreanimaduertens.ubidc Cartamo fcribit,dicit quofdam falfo putafie Cartamu efte granum Nee minor eft apudautorem Pandedarum in eifdem rebus nomimbus q^ colluuio.Nam 00 ipfe falfo fcripfit, quod Arabice Nigel diötur,N^ me aGræcis appellari,a Latinis autem Indicum. EtquamuisherbæN » fine Indico, o nan es facultates fubfcripfiftet, quas Diofcondes atep ûak' nus,amp; Paulus Ifatidi tribuunt:idem tarnen alio in loco, uidelicetinlit®* B,fcribit Ofatidem^el potius Ifatidem, Exborith græce, arabice au^ Agifdo,latineSapQnariam,uelherbam fullonh, omnibus hifcenomki^ bus eandem herbam nuncupari. Ex quibus uerbis uidetur innuerc,.l^ tim,quamipfeuitiofeOfatim appellat,cffeRadiculam illarn, cuius aoc® fgcch in purgandis lanis Plinius lib.ip.extollitmifi quod poftmodu P^ prietatesfubfcribit,quænonfuntRadiculæ,feuherbæfullonum,fcdlb' t10ispotius,ideft,herbætindorum propriæ. Quantum uerohuicautod Pandedarû credere debeamus, uno eiufdem uiri ignorantteargumcuiU recitato patebit. Docet Diofconex folps Chamæleæ cum duabuspa^ bus Abfynthi} addito melle,uelaqua,fiericatapotia, id eft, piUulas.n' autem bonus uir,quicuncp fuerit,qui libros omnia mêdacia continents compofuit,nefciês catapotia apud antiquos ftgnificareeas, quasnoso“' go pillulas appellamus, dixit,docere Diofcoridéfieri trocifcosadnigt;^'‘’ abiynthio duplici menfura,amp;S una parte chamæleæ amp;cataputiæ: qua»?' pud Diofcoridem hoc uerbh catapotia non pillulas,fed plantam pou^^; quæ uulgo cataputia dicitur,fignificaret. Sed ne, dum alioru potius q»’^ Plinq errata perfequimur, ufep ad faftidium uolumen excrefcat, adpæ pofiti noftri inftituturn reuertamur.

lt;[ De E C H - i O,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OiAD C IBI .O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;p

Ecliios» •

Alcibium

Echiosalterugenus dcfcribit Plinius code quo Diofcoridesmoao» ' nugine fpinofa, amp;nbsp;capitulis uiperis fimilibus. Hane eandem refert D®' fcorides libro Qtiarto ab aliquibus Alcibium uocari. Pliniustaméliff j incefimofeptimo,quafide alia re uerba faciens quam de Echi, quai» brouicefimo Sexto contra lerpentes bibiexuino amp;nbsp;aceto docuerat,, fcribic. Alcibium qualis eflet herba apudautoresnoi^reperi,feat30^ cem eius ac folia trita ad ferpetis morfus imponi amp;nbsp;bibi iubent. Sicpi°

-ocr page 149-

t- Ë o N I C Ê N V s »


tap


fondes libro. ^ » Echios radice ac folia e uino potari iubet contra eofdem ‘Çrpêtes.Eife uero eandé Alcibion amp;nbsp;Ed^’n, illud no tenue eft argument ^.qd neep Diofeorides,neep Paulus de Alcibio feoi^um lcripferunt, fed decchitantûmodo,quâalio uocabulo Alcibiû,fine Alcibiadion dici pa

tetulerût.Nicander etiâ in Theriacis fuis,id eft,in eo libro, ih quo re-•^cdiafcribitcotraanimaliauenenata,eandêherba Alcibiû, amp;^Echin u^ *gt;'0(pnominenuncLipat,atcpciu(dclibri expofitor, Alcibiû qdêab jnuen torque! ut Demetrius inquit, ab Alcibio qda, qui primus ex eadê herba f^niediu fenfit,Echin aût qm contrauiperarû ictus utiliter bibitur, feribit

lt;[DeC E N ^v N-C v Ë O, (appellatam. Centunculum fcribit Plinius libro.x^.uocari ab kalis herbam roftra? ^bfolqsad fimilitudincm capitis penularum, iacentem in aruis, eandem WmaGræcisClematidemappellari:eiusprætereaegregium effedum ^dfiftendam aki urn in uino audero teftatur. At Diofeorides libro.3.0011

Ccnèühculffî

’^anisCenrunculum dici: atcpeundêferein Gnaphalio referteffedrum, ^ueminCentunculo Plinius:nam eiusfolia in uino ^uftero pota, dyfen# tericis prodefTe confirmât,quod idé Pliniuslibro.zy. de Gnaphalio feri? ^ens panter alferit. Diofeorides præterca,qui omnes Clcmatidis fpecies diligenter at(^ acurate confcripfit.nullam tarnen hoc nomine a Græcis in finuat uocitari, qualem defignat Plinius rollratis folqs ad fimilitudine^ji wapitis penularum in amis iaeentem.

eue l A s t N E» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

idem Plinius code lib.x^if ätep codé in loco ubi Gentunculû nominat, Laginêquoepinter Clematidascônumerat,quâlib.22.1afinê nominauic Delafinefiquidêlib.2x.ita fcribit.Salutaris eft phtifim patientib. At lib. ^Ä.deLagineita.Phtificos iuuatcû melle.kêde lafine. Mulieribus ladis iibertatêfacit. Delaginefimiliter. Ladis ubertatê facit.De lafine quoep. Infantiueapiti illita nutrit capillü,tenaciorêcpei9 cutë facit.De lagine pa-•■iteriEt infantibus illita capillü alit. VtranCp uero amp;nbsp;lafinê amp;nbsp;lagine in cigt; bisplacere,amp; uenerê ftimulare reftaf. Qiiorü uicinitas nominû amp;nbsp;pares fipemodueffedus,argumentoefre poflunt,uel lafinen,uel lagine in uiro lt;^libro efrelegendü,atqt eandé planta ,pdiucrfis bis fruftra a Pliniore* petitâ.Eandem præterca laginem fcribit Plinius ab aliquibus Echiten uo cari,Sc tenue Scamonium:quoddidum me fufpicari facit, ne laginem amp;nbsp;• Echiten pro Elxineamp;Eufine,codicisforfitan errore, fcribat. NeCpeniifi a^nofcitur planta.quæ uerius tenue Scamonium dici pofiït,quam ea qua Erædalijs uocabulis amp;Elxinen, 8c Eufinen, amp;nbsp;CilÏampelon etiam aps pellant.habcnthæcomnes Scamonijnotas. Libro fiquidcm quarto feri# bitDiofcoridés,Elxinen habere folia Hederæfimilia, Ateiufdem Hede

lafihèj

ï^æfolrisamp; Elxines panter Scamonium libro eodem ab codem Diofeor; Ictibitur. Elxin# quoque florem fert candidum, calathi figura, amp;nbsp;plu^ nmo lafle manat,. amp;nbsp;aluum cret ficuu Scamonium ♦ Haiic eandem El^

-ocr page 150-

150 • nbsp;nbsp;IN PLlNI.t


Conuoluo-lum. a


LfguHrum»


Cypros» Alcana»


Auiccnnx tapfus.


Auricula, mûris.

Anagallis»


xinenPItn{us,nififanorJibro.2i.ConuoluolutTi appeUattobid, cjuod.ut etiam de EIxïnefcribitDiofcori^eSjOmnibus in quas incident plantisdr^ cumuoluitur.Eiufdlt;m florem fcribit Biinius efTe rudimentum nature Li liafacerecondifcentistin quo flore plurimi decipiuntur Iiteratores/pi Simonis Genuenfis autoritate freti, exiftimant eundem florem effeLi^ guftrum,de quo Vergilius : Albaliguftra cadunt : cum tarnen Liguftm fitarbjifcula,quæ quidem flores albos profert,fèd plurimum a Conuok uoli flore différentes. Eadem arbufcula hodie quoep in aliquibus Itafe locis ab incolis Laguftrum,pro Liguftro corrupto nomine dicitur. Au* dio etiam a plærifcç Caprifolium appellari, ^lonia eius folio caprapræ^ cipueuefcantur.Non longe huicdifTimihs in Afianafcitur, quæa Gi^ cis Cypros, ab Arabibus Alcana uocatur. Minus uero mirandumüt,Pli^ nium hominem quantum negocijs ciuilibusdeditum, tantum ab oiuni medicinæ exercitatione remotum, in hac fruticum ac herbarum contenir platione aliquatido cefpitaflè:quando amp;nbsp;Auieeha ipfe, quem fi uereeu, quemilli omnium fere ætatis noftræ medicorum tribuit confenfus.in medicinaprincipati|mmereatur, nonfolumfcriptis, fedrerum quoquf experimentis atque operibus uere medicum fuiffe oportuerit,tamincu* dem rebus ad ufum medicinæ neceifanjs uidetur fuiffe implicitus atijuc perplexus,üthancipfam Elxinê, fine Ciffampelon, quæ latine Conuol# H^lum dici poteft,8c Alfinen,quam fcribitDiofcorides Auriculammu^ ris a Romanis nuncupari,amp;aliam quam Græci proprius Myofoudap^ eft, Auriculam mûris appellant,amp; Änagallidcm, quatuor fcilicetHerbas amp;nbsp;natura amp;nbsp;figura plurimum differentes, fub unius Aurkulæmunsap^ pellatione confunderet. Quod fi quis pro Auicennaobfjeiat.potuifl^ cum amp;nbsp;Alfinen,^ earn quæ proprie Auricula mûris dicitur^^Ànagal* liden,has très omnes herbas Auriculæ mûris nomine nuncupate,quo”^ amæqueomnesfolrjs mufculorum auribus fimilibus confiant:hoc0' men de Conuoluolo,cuius folia funt Hcderæ folqs fimilia, nequa^n^ dicipotuerit. Curenim poftmodum Auicenna feorfum de AnagalÜ^^ fub proprio nomine tradauit, cuius antea proprietates in Auricula mil' ris alfignauerat ^ Cur etiam eiufdem proprietatibus alias commifeerdas duxit, quæ funt eius herbæ-, quæ proprie mûris Auricula uocatur, non autem Änagallidis peculiarcsCSed ne uideamur Auicennam perealo®/ • niâ falfo reprehêdere,eiufdê Auicenæ uerba ex fecudo ipfius defimplitj* BUs medicaminib .libro in mcditi afferemus. Auricula muris,inquit/;


^ • herba,cuiusuirtusfecunduGalenü ^pinquaeft uirtuti herbæ qua um^ - AIHne. abftergit.Hic Auicena Al fine fine dubio innuit,quam Diofeo.atçp Gah nus teftant habere fimiles uires Elxinæ,id eff,Parietariæ, fine herbæ ^*® uafauitreaabfferguntur. Deinde fubiungit Auicenna.Ethocnonicnan folutum eftduabus herbis, quarûunaeft quam nominat Gale, 8d odorat ex ea odor Maluç,amp;.non habet duriciem » Hæcquiden»Auicennædicta liera funt de eadem Alf^e, cuius mentionem facit G alen us libro Sexto-


-ocr page 151-

ERRATA, t E 0 M I C E N V ‘i


»Jfi


qùamquam nihil de tali odore retulerit. Quod uero demum addit Aui^ J^nna.quod altéra quam nominauit Diof^orides, fit fimilis Volubilis ni “quiaminorahàbetfolia,orrinino^lfum eft;hocenÿjn Diofeorides feri oitdeElxine, quæ amp;nbsp;Ciflampelos dicitur, quod habeat folia Hederæ fi^ ™Hia, minora tarnen. Auicenna fiquidem àb effedu Hederam Volubigt;


Ciflampélóij


‘fmnonnünquamappeUat, ficuti eadem rationehæcipfaplanta, quæ ai pudGræcos Elxine amp;Ciflampelos dicitur, latine Conuolüolum açpeL btur.Sedquænam Conuoluolocum Alfine, fiue Auriculamurisin foi’ ^8,aut flore,poteftatibufue focietasCquamuis tenuis quidam in nomine tantum apud Græcos fimili^do reperiatur ; Nam Auricula mûris Alfii tttLonuoluolum autem ab eifdem Græcis Elxine uocatur : quæ fimc^ii^ imitas nominis decæpit Auicennam,qui poftmodum ferpentes auibus, ^tigribus urfos geminare uidetur, hóe eft, res omnino differ êtes in una t)fGgnare,cum Conuoluoli effigiem, atep Anagallidis pariter pingit: ita tnim poft uerba paulo ante feripta fubiungit. Eft amp;nbsp;herb^expanfa fuper l^riciêterræ,paruos habens ftipites,domeftica,bona,fineodore, amp;nbsp;no babetfaporem forteni,azulinos habens flores, cuius^men femini Cori-andriaflimilatur.Hsec omhia Auicenhæ uerba indicant, ältcrum genus Anagallidis,quodflorem prôfertcæruleum,amp;fœmina dicitur, ficuti etigt; anieffcdus Anagallidis propre ab Auicenna fubiundi manifeftiflîme oftendunt.Quos,utanteafcripfimuscumfeorfumde utroep Anagalli? dis genere fub proprio nomine tradat ipfe Auicenna fubfcribitiadditt*? B ^en amp;nbsp;aliam quæ non eft Anagallidis, ex fenteritia cuiufdam Mufaicl», bcultatê.f.qdiuuamentueiuSeftiuuamentü Abfyttthq.Höcaut nonde Anaganide,fed ea herba quæ proprie Myofotis, id eft Auricula muris a Græcis appcllatur,differtcp ab Alfine,amp; utracpfpecie Anagallidis.Legi-turapud Paulum, qui earn ad occidendos adhibent uermes. Ex qutbus omnibus colligit uerum id effe quod diximus, Auicennam maiori errore quam Plinium,quirescafdétanepdiuerfasexpofuitherbam, natura,ac figura differentiu ^prietates ac uires in urio,ut dicit. capitulo mifeuiffe.


Conuolüd lu ni.


AüicennäftrS pentes aui-bus gemiriati


Myoforii*


lt;[ De ARCTIC, et PERSON ATI Ai

Sednoneftnuncriobis eu ni Auicenna, fed eu ni Plinio hegociu, qua-’’tadipfum reuertamur.Hic libro.15.de Arctio,quamtus Echionerrore codiGis,utarbitror,legatur,ita feribit. Ardtion quidam Perfonatiam uo-f^nt,cuius folio nullum eft latins,grandes lappas ferentem : huius radiée dccodam ex aceto dant potui. De eadem Perfonatia non multos inf» nerfus Plinius na feribit. Perfonatiä,quarri nemo ignorât. Licet autém amp;hicpro Perfonatia Perfol ata uitiofe fcribatur,tamen quod fcquit, pro bat Perfonatiam efle legendu mu ta enim fubiungit .Græci ucro Ardion uocant,folia habet maioraetiam Cuculbitis^amp; hirfutiora,nigrioracp, S^ tïaffiorajradicêalbam 00grande : hæeex uinobibiturdenariorum duos rom pondéré. Yidetur profedoPlinius duo Ai dq genera pucafie, quo* 1^01 ucrunt^ Perfonatia diceretur, alterumcp biberctur contra ferpentés


Ar^fóh;

Perfotläcii«


-ocr page 152-

151 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î 1 N P L I N . ‘I I

Bardam

Chamæ-daphne.

C ex aceto, ahcrum ex uino.Attamê amp;nbsp;DiofcondesSf Galcnus, acPauIm de uno tantummodo arÆo profopite,id eft, Perfonana (cnpïêrunt.Ep fe uero idem Ardion, fine eandem perfonana, quam primo amp;nbsp;fccundo I Ïoco deferibit Plimus, eiufdê Plini) uerba apcrtifiimeoftcnduntmanide * prima ita feribit: Quidam A ration Perfonatiam uoeant, cuius folio nd^ Îum eft latius,grandes lappas ferentem ♦ Hicautem proculdubio Phniui innuit illam, quæa noftris turn Bardana, turn Lappa maiorappdiatur' Qu^mideo ueteresPerfonatiamdixerunt,quoniamhacpropterampHlt; j tudinem foborum ad perfonatos faciendos utebantur.Hanc uero cadens ratione Diofcorides, Galenus ac Paulus Profopiten, id eft,Perfonatiam nuncuparunt,ac folïjs Cueurbitæ, nigrioriRus tarnen atqj hirfutionbu} conftare tradiderunt,

lt;[DeC H A M AE D A P H N E»

Plinius bbro.15. Cbamædaphncm ita dcfcribit:Eft amp;f Chamdapni’' fylueftris fi-utex,amp; Alexandrina,quam abqui Idæam, aliqüiHypodo^ ton,alq Daphnen, alq Carpophyll5,abj Hypelatêuocant.Ramos fpar^ git aradicedodrantales,topiarq accoronarij opens, folio acuoorequa«” Myrti,molboreac^andidiore, maioreftmineinterfoliarubrotplurim^ in ida,^ circa Heracleam ponti, nee mfi in montofis, Eandem Cbamæ' daphnepoftmodum Pliniuslibro «i^i. ita defenbit: Chamædaphnei** nico ramulo eft,cubitab fere folio,tenui,lauri bmibtudine,S^ reliq-

) ffon uideatPliniu eidem plantæ différentes defcriptiones afferreCbin” grior defcriptio in Daphne Alexandrina, non autem in Chama^bP^ libro.^i.a Diofcoridetradita.EffèueroChamædaphnen aUapnn^ ^ lexandrina differentem,non folum Diofcorides, fed Galenus panter Paulus in fuis de fimplicibus medicaminibus libris offendunt.

lt;[De OXYMIRSINE»

Idem Plinius cum Myrturri fatiuam bbro.i^.defcripfïfret, eiua^*’^’’ Oxymirfine, ac facilitates affïgnafret,poftmodu fubiungit Myrti etiam fylueftrM a Græcis Oxymirfine dicitur, proprietatestadeo, ut putafTe uideat, mirfinen,quæ amp;nbsp;Myrtus agreftis dicitur, a Myrto fanua/icuti pierde? lia herbarum,fruticum,at(^ arbufcularum genera, fylueftris tantum Rufeus» do atep fatiuæ difcriminedifferre. Idcirco de Rufeo, qui Oxymirlmei^, Myrtus agreftis a Græcis nuncupatur, tanquam de re ab Oxyminm uerfa,feparatisinlocisfæpecommeminictquanquânonaliasmKn ’

-ocr page 153-

ERRATA, b E b N I C E N V S, « îf? uadifferenstquam Serapio Arabsaffîrmauerit Oxymi'rfîncmpßearbo* A ’em ferentem frudum, qui apud Arabes Cubebe uocarur : friuolæ fans ^ationifubnixus, quod ucqj Gale^us deT)xymirfine, fiue Myrto agre- Ci4gt;fbe»

Diofeorides de Carpefîo, id eft, Cubebis jta enim Arabes Car^ Carpefium, pefioninterpretantur,quicquamin fuisde fimpheibus medicaminibus ’'brotradidiflent» SedlongealiareseftCarpefiüabOxymirfine, amp;f qui '’’run^ nouit frudum, Cubebas feiliceqamp;S baccas rubentes, quas Oxy* Tiirfine uel Rufcus profert cerafqs fimiles, quantum deceptus fuerît fua eoniedura Serapio facileiudicabit ♦ Nec^ eo tantu fallitur Serapio, quod ^xymirfines frudum,de qua fcripfit Diofeoridea, putet eflè Cubebas, fed obid etiarn,quod Carpfflum, dequoGalenus,nonautem Diofcori# ’^es facit menrionem. Cubebas eflè opinatunNam nec^idemeft Carpefi '”11 atc^ Oxymirfine: èC licet Arabes,in quorum numero etiam eft Aui^ eenna, pro carpefio cubebas accipiant, aliud tarnen fignificare Carpefi# apud Græcos qua grana illa minuta,quæ Arabes Cubebas uocant, ’■’dicatGalenus in libro fuo de theriaca ad Pifonem, qui Icribit Carpefiu eflefeftucas quafdä tenues aromaticas,fimiles in guftu Phu,id eft, radice odorats cuiufd am herbæ,quam nonnuUi illam eflè%pinantur, quæ uul go Valeriana dicitur» Licet no omnia quæ de Pbuferibit Diofcor. Va* briane conueniant. In Auicenna auté, qui omnia fere refert de Cubebis, ejiiæ de Carpefio GaIc. alter eft etiam error. Nam cum fcribatGalenus, ’ltdiximus. Carpefiu fimiles uires habere Phu, magi s tarnen fubtili pat*^ g tiumconftarefubftantia:hocnondePhu,fedde Rubeain Auicenaleg^: tur. Hæcenim funt eiufdem Auicennæ uerba pro Carpefio Cubebas in dicantis.Cububæquidê eins uirtus eft fimilis Rubee: uerûtamen eft fub^

lt;ld^DOC I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tilior, .

Aerama græcis dici granum illud quod a noftris Loliu appellatur, fenbit Diofeorides libro. 2. ac præterea hq, qui ab Ariftotele in libro de fomno amp;uigilia,atcp a Plinio libro.18, de eadem Aera fcribunt eftedus, ^uodfcilicetcapitisgrauedinem amp;nbsp;uertigines faciac manifeftiflimepro* bant.Plinius tarnen eodem libro, atep code capite Aera defcribit, amp;nbsp;Lo* lium quoq^ tanqua ab A era différât feparatim nominat. Nam fi idem pu tauit 8óLolium 8^ Aeram, miru quod ficuti in alqs plçrifcç frugibus atep carum uitijs,inquibus nomina latina non deerant,ficuti in frumento, or^ deo,amp;auena Græcisutendu non cenfuit,non idem quotum Loliofta* ^evitjtam præfertim apud omnes ufitato uocabulo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

eDeA V E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*

De Auena error in eodem libro 8^ capite legitur. Nam cumin princis * piouitiafruguexponit,fcribit Ordeumin Auenam degenerate. Paulus lumuero infrarefertidem Plinius,Ordeum necari a feftuca, quæ nomis natur Aegilops. At fi Dioicor. credimus,qug a Græcis Aegilops dicitur, ahatinis Auenanuncupatur.Galenusquocpin primo fui de alimenns Uoluminis librdjeû in Tritico atcp Ordeo generatio minus ^fpere ceffes

0

-ocr page 154-

t^ I N P D I N I Ï-

C

GoUicanar-

Saliunca.

rit,dtcrumin Aeram, altcrum m Aegilopen frequennus conuerotef»^ quod etiam maximu eftargumcntû,æram idem elTe quod Io!iü,amp;'^‘'8** lopen idê quod Auena.QuanfPlinius galbcä Nardii appellat, Diofcof* Celncam uocaqqiftmadmodum illa^pei tillimeindicant, quafdenaro® cekica amp;nbsp;galhca ab utroqj autore referuntur. Hanc eandé nardu edticaw fcribic Diofcor.libro primo in alpibus Liguriæ naici.atep ab incolis balV uncamappeUari. Plinius tarnen denardogallicaamp;^ Saliuncalodsrepart'' tis,tanquä rebus difFcrentibus tractat.Saliuneam nihilominus libutM bam odorata eiTefatetuGquæ fi ueftibus inrcrpoïiatur.gratiflimaütif^n' dem quoqj teftar in alpibus nafci,atqpeiusin medicina ufum tradit,®®® multum a nardo eelt tea differentem» ^

lt; De S I O HERBA»

Sionherba.

Silaut»

ïdem PIiniuslib.2i.fcribit,Sion folijs Apij, fod latioribus in adoangt;^ fei.aliafcpeidem proprietates uirefep fubfcribit,quas etiam Diofcor.libfö fecundo refert. Decodern poftmodum Plinius libro.23. de Silao fete dem » Silaus ntffiturglareofis 8c perennibusriuis^cubitalis, Apij»®’^quot; tudine,coquitur ut olus magna utilitate ueficæ» Vtraep defcriptiofinely bio ei berbæ conuefiit, Apia fimili in aquis naffenti, quam quidam lal*® Seneäionem appellant, aliqui uulgo Criflones «ocant. Videtut oi®® Plinius aliud Sq,aliud Silai nomine indicate uoloiffetautfi pro Silaos*' on legendum fit, feu ft ra eandem herbam duobus in loeis defenpfifl®» ' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;1 De C INNABARI.

Cinnabar is.

Quid quod Pliniusabquando uidetur uulgarc fcqui opinionem.c®® ffbro.33. feribat Cinnabarim, cuius color in pietxiris proprie fangui®®® reddit, effe Sanguinem draconis elifi elcphantoimm morienriu pondfilt;gt; permixto utriufep animalis fanguine, quara quidem Cinnabarim ud®'î antidotis medieamentifep effe confirm at. Medicos uero fui temporiad“* pro hac Cinnabari utebantur Minio,quoniara ScipfumCinnabarisw^ caretur,iurereprehendit.Nam hæc Cinnabaris, quæ etiara Miniu^gl ..ci£ur,u€nenücff:cum ex ea fiat argen turn uiuum, quern admodumuif^ fini ex argen to uiuo fit Cinnabaris faPatia, quam nos uulgo Cenabd«® uocamus.Nec^ ego fum nefeius, plærofc^ etiam medicosætatcooft®® eundem labi errorem, cum Cinnabarim in Receptis f fccnimfiastC^“' pofitiones appellant) fcriptum inueniunt, ac pro ea nom inis fimili®®'’ nedecepti,Cenabrio utuntur,quod uenenumelTeprobat.Quernacl®®' du igitur confulo hanc Cinnabarim in iifu medicinæ fugienda, itanólöl fleo draconum atcpelephanrorufanicex India petenda. Narri ut Êbd^ fum effe putê,Cinnabarim illam quæ ad ufum picture 8^medicinïcalt;^* betur,ex utriufep animalis fanguine permixto concinnari, grauiffi®*^ ftisDiofcor. me facile mouct autoriras, qui quinto fui uoluminisliblt;^ in quo de metallicis tradat, falfo quofdam afferit exiftimaflè, colortó‘V militudinedeceptos,Cinnabarimfanguinemeffedraconis.Oorat®®^ j adhucantiquorum in codem nomineperfuaffo ; nam I#)diequoqoc®!f j

-ocr page 155-

errata, DEONICENVS» • 15?

tallicum iUud, quodDiofcorides atq5 Galenus Cïnnabanmnominant, A üulgoSanguisdraconis appcUatur » Quamquafereomnesnoftra ætate media,Serapionis atcp Auicennæ^rrorem fequentes, id genus SaugiuJ nis draconis,quod in ufu eft, fuccum herbæ cuiufdam arbitrantur, quæ aGræcisSideritis uocatur ♦ Sed de Sideritide quidem hcrba,omnibuflt;p Sideritis, eiusgeneribusplcniflïmefcripfit Diofcorides» Exnulla tarnen ciufdem fpecie talem exprirai fuccum edocuit,quo medici panter atc^ pidores ad fuum utriep opus uterentur. Hunc autem duplicem amp;nbsp;in pidura St megt; dicinaufum compertum habemus, in eo quod purum Sanguinem dragt; conisappellant, SódeCinnabarieundem Diofcorides Pliniufepteftans tunquod me maxime moufT, utexiftimaremidem effe Cinnabarim, de qua Plinius, ac ueteres autores Gr^ci fcripferunt,amp; id qd nos uulgo San Sanguis dra-guinem draconis uocamus. Nam hic quotp fanguini coloré quam fimiU 'foquot;‘®’ limu reddit,amp; eftrarus inuentu atep difficilis, nee minus carus qua legis turfuiffeapudantiquos,quandofyncerusatc^incorrup|us uenundat♦ Nam qui paffim in medicamêfarioruofficinis ucnalis exponit, adultérin» nus eft, licet eum prouero in medicine ufu recipiamus:quemadmodum nilêquandaterram,atc^uulgarêpro Lemnia terra,lt;^iam, utfupradixi^

nius,ueteresmediciLemniûfigiliumappellabant. Sed in hac omnium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

return etiam ad uitam pertinentium incuria,fit fanæueniæ locus, fi altera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

pro altero negligenter accipitur, modo in uenenum præceps non feratur ignorantia,ucinCinnabari diximus,pro quafirpe Minium faditiumr?s ß cipitur,quod uenenü ede docuimus : liceat pro Terra Lemnia,terra n^ ftratem gypfeo colore recipere, quç licet nihil habeat cum illa commune, præterquendam fidi tarnen figillicharaderem, non tarnen eft hic error cum uitæ perniciæ. Pro Ärgemonio herba, quæ ut fcribitlibro fecundo Diofcorides,habet folium fimile Papaueri agrefti, florem panter rufum, radicemrotundam plurimo fucco croceo manantem : utantur altero fru

1 tice,qui etfi plurimum a uero Argemonio amp;nbsp;effigie amp;nbsp;uiribus diftet, in multis tarnen morbis utilis effe probatur ♦ Pro Eupatorio, Eupatoris re^

1 gis inuento,fumatur herba uulgaris paffim in foueis nafcens, quam licet I quid fit a pluribus ignoretur, conftat tarnen non effe uenenu. Pro Spina 1 alba,qua Arabes uocant Bedaguard,quoniam hæc a medicis ignoratur » 1 utantur Spongiola rofæ fylueftris,quç in fpinis nafeit. Nam etfi hçc plus

rimuin medicinæ ufu différât a Spina alba,no tarnen eft hæc permutatio

1 cxitialis, Hofce atCp alios quamqua amp;nbsp;ipfos reprehenfionc dignos errqgt; • 1 resquandoquideinteritum manifeftum non adferunt,condonemusillis ^* 1 quorum intererathæc potius,tam ad ufum medicinæ neceffaria,quâ plæ 1 raep alia nullius ad uitam momenti diligenter atep fubtiliter perfcrutari :

modo pro femine Rute fylueftris fernen Cicutç, quam nemo ignorât elle

; 1 uenenü, non admittât.Nonfittanti unusaccentus, ut quo, cum Harmel Armel.

, 1 feribit apud Arabes cum afpiratione fignificat Cicuta: cumfine afpiratis Rurafylue-, 1 cue,Rutâfyluertrê,aliquandoextantiUanotahoïmuitapériclitet,Ego ^”®»

0 2,

-ocr page 156-

155 g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N P L I N I I

C quide (æpius artifices, ^ pillulas ex Hermodadylis acfœti’dasconficiuf, huiïis errons admonui.nec ceflb quotidie admoncre^quamuisniaiorin*

Lapis ar-ruenus.

Lazuli.

• nbsp;nbsp;ueteratæ confuetudiniquam nfihi fides adhibeat, Qiiod fi meaudianr, necppillulise lapide Lazuli eumiapidem adiungent, quopaHim pido^ resutuntur. MONTAGNANA quidem medicus fua æiatecdd berrimus,huiuslapidis ufum periculofum exiftimat:quoniâfâ'piusiion nanuus,fed arte, quâ alchimicam iiocant, fidus uenundatur. Ego uno tam lîaturalêquam fictitium cauendum cenfeo;quoniam non minus fft uenenum quam Miniû,quod uulgo Cenabriûuocari indicauimusiau^ ideo nihildehocIapideapudGræcos autoresIcgitur, quod ad purgan/ dam atrâ bile fit efficax, aut quod ahosquo^e cofcnbit Mefue prüftet eftedus, quos ego uerius de lapide Armeno affirmari poiTc exiftimaut^ rim. Nâ SC Mefue ipfejicet lapidé Lazuli, a lapide Armenodiftinguat, non tamé uires aeproprietates admodu différentes in utroq; conferipßf» Serapio uero cum lapidé Lazuli notificat,eiufq? poteffates exponifiwn alia refert,quaSi que de lapide Armeno a Græcis traduntur, neiÿpoftf* quicquam lapidis Armenialio in loco commeminit» Quod fane non tc^ nueeftargumentu^erapionéeundéputaffe lapidem, amp;quijArmenus afoloin quogignitur,amp;l Lazuli a colore cæruleo, qué ArabesLazdap^ pellant,uocaretur. Auicenaueroetfi feorfim de Azul,ideft,delapideL3

_ zulfamp; delapide Armenointer alios lapides feribat, quecuneptamende fepide Lazuli refert,eadé omnia fere a Græcis autoribus,Diofc. præ^quot;^ ç^m, atq? Galeno,delapide Armeno feribuntur : hæcenim funt Aulco'' næde lapide Lazuli uerba. Virtus eins eft fie un uirrus eiusquoadhæfft auru.Diofcor » de lapide Armeno libro quinto ira. Eadé facitquçChrV' focola. Auicenna de Azuff ue lapide Lazuli fie. Ineft ci uirtiis eradkaU' iia,putrefa(ftiua,amp; abfterfioeiuscum acuitate,amp; ftipticitatepauea.Gaî^

! nusamp; Paulus de Armeno lapideeadem fere : habet uires abftcrgctitf’ eumacredine,amp;f paucaquadamaftringendi facultate.Auicennadebp^ de Lazuli pariter.Bonos efficit pilos palpcbrarum,8^eft ultimû.licutu* citur,propter proprietärem quæ eft in ipfo;amp; dicit quod propterca.ç:'^ ipfum euacuathumores malos,phibentesoriri pilos bene. Ineandêquo* cp fere fententiam Galenus de lapide Armeno ita fenbit, Cum igitur^ natura præditus fit,mifcetur medicaminibus oculorum,ipfum quotpi'^' orfum teren tes, amp;nbsp;in puluerem quodammodo redigentes.utunturfo^

* ad augendos pilos palpebraru : quando ob humórum acredinem qul^ ex ipfis decidüt,quida no augent,necp nutriunt.Nâubihuiufeemodibu

* morû acrimonia fuerit confumpta, ad naruraléhabitu palpebrareftto*^ tur.Ex hijsigit tam fimilibus, ac pene eifdé turn Auicenæ,tum Diofeo’'* atep Gal.de lapide Lazuli, amp;^ lapide Armeno fententijs, uniemep aide* ri poteft, Auicennam æque ac Serapionéin lapide Lazulilapidem Ar* menum defignare. Magis ucro in hoc Serapio quam Auicennabudan^ dus:quoniâ cum lapidé Armenia fub lapidis Lazuli nuficupationenoß*

-ocr page 157-

E R R A T A, L E o N I C E N V s. * 157

Ecaffetjiihilpoftcafeorfim de lapide Armeno unquam re a lapide Lai A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

zuli difterenteJd quod Auicenna feciflc probatur, foibendu cenfuerit •

Quodfipaucaquacdatninlapidel^zuliaddit Auicaina, utquoduirtu •

temhabeateradicat{u3,8c putreFaâiua,quæ de lapide Armcno aGræcis

nonfenbunturjed de altero métallo potius, quod ab eifdé Græeis Cya*

! neusappdlatur,non fane mirandu eft, Auicennam utin pkrifq* alijs, ita

i inhocquoep lapide rerurn difterentium proprietates nufemffe » Vl'idc ik

ludcucnitjUtfibi paruin conftave,arcp inuicé pugnantia in hoe eodem lagt;

1 pide feribere uideatur^N am fi uirtutem habet eradicatiuam,quemadmo

1 dum de ipfofcribiqquopaó© nutrit, autproducit capillos ex proprictas

1 te quæeft in co,quos ex uirtuteeradicatiua debeat extirpate cQuodG e^?

1 tiamfit putrefadiuus,cumeaquæputrcfacicndiuimhabent,a medicis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

1 dodiffîmiSjacGalenopræfertim, inter uenena computentur, qua ration

1 nepillulæexeodemfineuitæpericulofumunturC’Hocenimeftid,quod

1 exlapidis Lazuliufu non parus imminere periculu figAficaui * Eundc

1 enim effe cenfeo illi,quê D iofcor ♦ atep Gal.fub Cyanei appeUatione noti

I Lant,quêqs idem D iofcordibro r5»uimdeftruenditicputrefaciendihagt;

\ berc teftatur. Atepideo nullus ex Græeis autoribus ficuti lapidem Arme

1 numjtaCyaneumquolt;^purgandxatrxbilis§ratiadocuitinpillulisde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

1 nbsp;uorari.Necpmelatet,qu^daefle,qu£perfefumptafintexitialiauenena, B

1 diptuadmixtafalutariareddant ,Seddicataliquis,quisnaufus, autr»gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

1 nbsp;tiobocinlapideLazulideprehêderit'^^nififorteineadêre Arabib.auto^

1 nbsp;nbusfidêadhibereuelimus,qsuenfimileeft lapidé Lazuli a lapide Ars

1 menonefciuiffediftinguere, cumunius uiresac proprietates in altero no A

1 nbsp;tent.Huius fiquidé erroris no eft oïno neep ipfe Serapio expers. Nam li#

1 nbsp;cetdclapideLazulitantumodo fcribat,quo nomine lapidé Armenduo

I LitintdligkQuoniam uerba Gal * quæ Serapio in lapide Lazuli refert, \ funt ab eodem Gabinlapide Armcno conferipta * in fine tarnen fubiun# I gitex cuiuldam Alchanzi fententia, lapidem Lazuli habere uirtuté ada 1 ftiuam Sc putrefaäiuam^atqj ideo auferre uerrucas.Hæc autem, ut dixis I mus,no eftlapidis ArmeniJed alteriuspotius medicaminis,quod a Grç 1 dsCYaReum,aLatinisCæruleumappellatur,poteftas» \ CDe cicvtpl,na.peddo, Scaconito* i Neep uero mirandum eft Auicennam inlapide Armeno, quietiam a i noftræ xtatis medicis ignoratur ,hæfitaffe quid effet, qui in Cicuta herba* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

1 a'kouulgari ta anceps fuerit ac dubius,ut ca aliqn folps Cucuraeris, ali# ^» 1 qn Mandragoræ iuxta diuerforu autoru opiniones conftare tradiderit i • i ^nunceandéSuccar3,nunc Alpbaras,8lt; nonnunep Hyofeyamunigm 1 ^Vpdlet.Naminfuo defimplidbus medicaminibuslibro. z.fub Succa# 1 tam appeUatione Cicutam defcribit : eofdem ßquidern Succaram tribuit

1 ^^ctius,quos Cicute D iofcorides. Vn quarto autem libr 0 ubi de uenenis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a 1 ^?,it,CicutanoÇ)Uccarâ,fed Alpbaras uocat 18ó exiftimatipfam effe Nas

1 l?dlu,aut uenenu quad interfien bominé, Sc nö^nterficit turdos. Et poft

-ocr page 158-

C ca fubiungiteandem huius reicaufsam,quam aftert Gale.non in napello' ^' turdis fedpotiusin Cicutaamp;efturnis.Hæcenim funt Gakmuerbater CicuU. tio de iimplicibus ni^dicaminibus hb^o.Cicura hominem quideminters ftcitob meatuum latitudinem,etcaloris abundantiam,acproptermagna quam habent artcriacinattrahendo uim, pollens adhucpertingitadcor. Nonexanimatautéfturnos.eontrarfjsex eaufsis » Incandemfententiam icribi^idem Galenus libro fecundo de alimentis, amp;nbsp;tertio de complexion nibus.de Cicuta amp;nbsp;fturnis,non autem de Napello Sdturdis : ut in orceft omniu fere medicorum,qui fola Auieennæ autoritace freti, id conflantcf affirmant,quod nullahabent experientia cqg^pertum.Qiiis enim feiat, an turdi finenoxa Napello uefcantur, cum quid fitNapellusex ipfoA^ uicennanon confret » Signa enim quæ ab Auicennaponunturnieoqui hauferitNapelIû.funt eadê hijs quæa Diofcor♦ amp;nbsp;Paulo fcribuntinhb Toxicon. qui toxicû biberint. Eft auté Toxicon quodda uenenigenus, quofagi^ tæ ab antiquis tingeban turthine enim illi apud Græcos nomen, qm mi^ filia,qu£ipfi toxeumata appellant,hocpotiflimummedicamineinficere^

TulIbn,

NapcIIum.

Aconitum» D

rupto uocabulo,pro toxicoTufïbn,cuïusfenecpnaturam, neep nomen noHefatetur.Eofdê tarnen in eo ex aliorum (ententia traditcffcctus,qtæ^ enam Diofcorides ac Paulus in Toxico notant, ac quos paulo fupra rf^ y^icenna in Napello conferipferat » Quod autem in autore Pandedam Jegitur,at(^ ab omnibus fere media's creditur^NapelIum cfTefpeóem A* clt;^itJ,idex Auieennæfententiaaffirmari non poteft. Aconitum cnn^ duplex eft, autore Gak * Aliud quod in terficit lupos, atqj idcirco ap^f Graecos Lycodonosdicitur» Aliud quod pantheras exanimat,acnmi” ratione abeifdem Græds Pardalianches appellatur » De hijs autem dü' obus Aconitigeneribus Auicenna eundem Galenum fecutus, fubnotn* neftrangulatorisadib, ideftjupi, amp;ftrangulatoris leopardi feorfuni^ Napello traöauit. Quod fi Auicenna no minus noxias quam etufalujï' res herbas incognitas habuiflèprobatur, quodnam ex eius uiri doo^’ aut in euitandis uenenis, aut in capiendis remedijs auxilij iperare pon^' mus 2' Atqui omniu artium profeifores hæc duo fufeipere ac poUicen^*^ dentur,bonorum,fcilicet ac malorum in fua quiiqj arte fcientiam.

Idem Auicenna,ut ad id unde digreflî fumus redeamus, eandé Cicu^ •tam eodêlibro» f»quarto,ubi de uenenis agit, Hyofeyamû nigrum nomi* nÄt.Nara qu^cunepfignaab Auicenna feribuntur in eo quihauferitHy* ofcyamu nigrü,accontra ide uenenu remédia,non alia funtquam qu?'” Cicuta Diofconac Paulus panter notauerunt.Neeminusidé Auiceflö* in altera herba,quam pro Cicuta recipi oporterc in pilluiisex Hermoaï ctylisinfinuauimus, incertus fuiftèuidetur quid effet, cum gummid^'^ inter uenena ponat, atep ea figna pariter atep remedia in hi]s qui idegu^ mi hauferintfcribat,quæ Diofcorides ac Paulus non in ^nnmiRutælp ueftris hue montang,ne^ em ufq? legit aliquâRutg lÿîueftns ipeciéhabf

-ocr page 159-

ERRATA, LEONÎCENVS • l?9

re gum» tale,quod uenenum Gt, fed pon us in uciieno quodam quod Ixia A fa appellat,de quo enam Nicanderm the^iadsfuis facit mentioncm.pa^ riter notaucrunt, Auicenna etiam u^codc quarto librg, ubi docetcurati^ nbsp;nbsp;•

onem morfusuiperae,fcribitRutam agreftê non elle,ut multi opinantur, Harmeheum tarnen amp;nbsp;Diofcor. SC Galenus ac Paulus quoddam genus Rutæagreftis Moly befafa atep Harmalu appellari teftent. Quodquo- Moly» niam,utijdcmtraduntautores,uimhabetinddendi èC difeutiendilen^ tos ac tenaces humores in articulorum doloribus:adquos pillule ex her^ tnodadylis liaient, quoniam magna ex parte talium humorS uitio pro? ueniunt,utjlius adhibericxi^mauerim quam Cicuta, quæfua frigidita? teaugerepotiuseundem morbum poflitquam tollere, Galenus Gquidê libre defimplidbus medicaminibus primo,fernen Cieutæ præ omnibus sliisfrigidifliinumeffeteftatur. In quinto uero eiufdem uoluminislib» «fi quidam uehementer ffigida probat hebetandi fenfus gratia, ubi im^ patibiles crudent dolores, ufum tarnen Cieutæ in totum ^amnatmtquæ nonfolum frigiditate,fed etiam fuperflua humiditate fît pernidofa»

DeCISTHO, 8^ H E D E 1 A,

Non uideturtibi Plinius I1bro.12.iurcreprehenfus, qui CiRhon her? bam,exquaGtLadanum, Hederam nominauerit,quoniam, ut inquir, Paulus, Aegineta Cilthon hanc etiam Cifion,id eft, Hederam nominet, 8^ Dioicor.eandê CiifaronJd eft, Hedcrulam uocari tradat C” Ego quoS turn ueniæ præfatione dicere lic;at,dod:ifljmc Hermolac, nuf^reperi i^ B pud Paulum,aut Diofcor.herba illam ex qua conficitur Ladanu, de qua nobis eftdifputatio prüfens,CiHbn,id eft,Hederam,uel Ciiïarion,id eft, Hederulanuncupari,fed potiusCifthû,autLedon,fiueLadona:hçcein IpntPauli uerba quarto fui de medicina libri uolumine, ï quo agit de Gmt plidbus medicaminibus ^Axil'^iitvoi/ ktto tïikiixiS akJ^ccv®' Aiyot^tw yiviTtei^ id tft.Ladanüex Ciftho Ladoneappellatafit.Sic Galenus medicamentum idquodLadanuappellatur,ex Ciftho,non autem ex CilTofieriatteftat. Neep Aëtius,hisætatcaliquanto pofterior,n5 tarnen exiguæ apudGræ^ cos autontatis medicus, aha ufus eftin eadê herba, qua Cuthi appellant one;alteram tamê huic nonlonge difiimilc fub qua nafdt Hypociftis, no Cilfaron.fcdCiftharu duo ifti nobiliftimi medici nuncuparunt, Diofco? rides uero alterum Cifthi genus, fub quo nafcitur Hypociftis, tam Ci? ^ ftharum,quam etiam Ciflarum a quibufdam fcribit nominari : altcrupi ueroex quo fit Ladanum,non ciiraron,fed Ledon tantum a quibufdam nbsp;nbsp;^*

inquitiiocitari. Quo fit ut Cillari nomen, quod latine Hederulam rede did pofte arbitraris,non ei herba» ex qua Ladanum generatur,fed illi po dusfubquanafcitur Hypociftis,etiam Diofcor.teftecouucniat:qucetia berbaladanifera,G' nomme a CilTo. uel Hedera diuerfo diceretur, Kioa®' pötiusquamxjOTos pronunciaretur,faciendigratiainter ipfamatqp Hclt;’ deram fakem ex accentu differential , (^are«3rèT»»w» uox diminua

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 ;i

-ocr page 160-

Ido


I N P L 1 N I


ijnAÏUt

tr^tvos^

dua formata,no hedcruhm ,fed propri) generis herba fignificaret, quo^ eyainfitdealtera,fub qua nafdgirhypociftis, Ramen dü. QiiairCpSdd nius ipfe Cifthu noij^dem cum HedcÄ nomcn,{cd uicinu tanw fortitam ede infinuamt ♦ VicinSaut nomen uelxt'o-o-osfuerit, uelxlt;(ro-5j,a quo per diminutions «w«f«F,ficuti ktto rv Kta-eSKta-êce^oi/X^ecÿ uero hancipfapbn ta,ut etia tibi eoceflerim fada «7ró rSKiesv diminutione a Grata's CHuriJ nuncupari,puto a Latinis rede Hederulam pode nominari:qm nofequi tur,ut fi Kiosos uel Kiosa^oi/ multafignificentapud Græcos, plantam.fdub qua nafcitur hypociftis, amp;nbsp;hederam, uel hederulam,f) qua inter hederæ fpecies alijs minor exiftit,qualis eft ea quæ ajfheophrafto Elice,non au^ tem Ciflarum nominatur,idcirco amp;nbsp;Hedera,uelhcderulatotklemhabc^ at apud Latinos fignificatus: tanquam is frutex qui arbores fcanditacrir cumuoluitur,quam etiam alter fuffrutex fub quo nafcitur hypociftk quæ duæ plantæ inter ft non folum genere atep natura, fed etiam colore ^^^ figtt*'^ plurgnum diftant, Hederæ uocabulo comprehendantur. b hoc fane quern admodum in multis alqs,errore fuitautor Pandedarum: qui nolens, ut arbiter, Auicennam tueri æque ac Plinium medidnam utrancpconfundentem,Hederæ nomen aliquanto etiam quam cætenb^ fins accæpit:adeo ut omnem herbam qua capræ libenter uefeuntur,abe^ dendo Hederam appellari pofte putauerit, At tibihominiÜtcratifiïiro, qyem crafta Minerua dedecet,fcio hancrationem no probari. Atepideo non parua me cæpit admiratio, quo pacto unquam in animum induce« petueris,utHederg nomen apud Latinos plantam,ex qua fitLadanuni, ftgnificare pofte credideris: eft nufquam inueniri poftithuiufmodiügnb ficatusexcmpï5:quando amp;nbsp;Plinius ipfelibro duodecimo dubitarcuidd tur,utrum fit Hedera, uel Lada, quam birci depafcentes medicamenia quod Ladanum nuncupatur,barbarum, uillisadglutinent.Nonteün^ latet,uirutam græcaquam etiam latinainfignem literatarajplætaqjap^® Græcos uocabula multipliciter dici,quæ tarnen apud nos no feruant fsp dem fignificatus multiplicitatem» Nam ^/At« uerbum apud illos ßgn®^ cat amarc,amp; ofculariïAmare autem pro oftulari nunquam, ut arbitro^ in noftro fermone reperies.Sed ut ab ipfis dequibus agitur plantisfuniJ tur exemplum,Qjv©- in Grecorum lingua amp;nbsp;lentiftum arborem, ^id“^*: pe genus quod ab ipfis o-x/^«, a Latinis Scilla appellatur, fi'gnificacöo» tarnen in noftralentifci uocabulo aliud quam arbor defignatur. Anuo'’ twTheodorum Gazam,quem tarnen in Themifthq editionepræ cetcris , imitandum tibi propofuiftefatens, in hoc tarnen Plinianarum caftiga?® nu opere carpis,quod nimiS lingue latine amplificandc ftudiofus, idg^' nus Rhaphani agreftis,quod a Grecis «7Tiamp;' uel la-^^lxs appeUacqnft'^ apud illos etiam Pirum fignificat,latine dixerit PirumC Quid cniniaR innuere uolebas,nifi non elft piri apud Latinos æque atep apud Græ^°^ •rïa7r/if duplex fignificatum C'Ego uero Theodorum G«zxinhacp3r^^ patrocinarinon uerebor, quem puto «ttioii etiam pro Rhaphano sg“^*^

-ocr page 161-

ERRATA, bEONlCËNVS

• 1dl

ftipirumreâeconuertifleiquoniäidRhaphanigenusidcirco tak nomê A apud Græcos fortitum uidetur, quod Piri efSgiem fua figura repræfen« tac. Qiiare ob candem fimilitudinej^ etiam a noftris commode Piru di^ nbsp;nbsp;nbsp;•

ccietur.Græci farie uelruftici, qui eiufdê Rhaphani ulum quê amp;nbsp;T heogt; phraft.amp; Diofcor.retulerunt, habentexperientia compertum, quod. C parsciusfuperioruomitumfaciat,inferiorueroaluum citât,nunc etiam Chamæpidium, id eft, terræftrem pirum uulgo uocare confueuerunt ♦ Chamæpf^ ^^ukatarnenaliafunt, in quibus iudico eundé Theodorû Gazâ minus ’“‘ rèdclatinis uocabulis ufum fuiffe pro Græcis. Nam hoc ipfum, de quo diximus,Rhaphani genus,quonia non folû «înQ'jfed ctiâ k^^if uocari a quibufdâingræco TbeoplirSfto codicelegitur,idë nomen Theodorus Cancamtranftulit.Sed quamuis itaapud Theophraftu,cuius de plantis volumina magna ex parte funt deprauata, legatur, neep tu id uerbum in PliniocaftigauerisiDiofcor.tarnen, cuius liber aliquanto emendatior qj Theophrafti apudGræcos habet, non Ifchada, fed Ifchi^a,potius alio nomine ide medicamentu nuncupauit. Qui fi etiam Ifchas,ut apud The ophraftQamp; Pliniti fcribitur,dicerecur,non pofle tarnen Caricæ uocabu* Ium in lingua noftra aliquam Rhaphani fpecicm,qu2Jnullam habeat Ca ncæfimilationem,fignificare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

f[DeerroreTheodori Q A z AE in

CENTAVRIO.

lifdemrationibus quas pauloantc de Hedera attuli, aufim confirmai B ’ t'ê,fimilierrore,atcp aliquanto fane maiore,Theodorus Gaza Centauriti

Itnaius,Felterrænominauit,NamcumTheophraftuslibro.p.deplane Cdntm/iFn tisfcribat,C entaurq radice ad dece annos referuari, ac proculdubio Cen m»'««» tauriumaius intelligat,cuius radix,nö autfolia,quemadmodû contra mt noris folia,non aut radix,ad ufum medicina: adhibeatur : hancin utrac^ Centaurio differentiam no animaduertes Theodoru8,ut qui apud Dio* fcor,Gale,amp;^ Plinium etiam forte non legerat, Centauri) minoris radice dfefuperuacuam, atq^ideo nullam efle ipfam referuandi neceflitate, ita ilium Theophrafti locum eft interprétants. Publica uero omniu radieü differentia,qdaliæ plus,aliæ minus teporis durant.Hellebori cm uel angt; nis.ccc.utilisdurauMalum terra: aut.v.aut.vi.Vernilago.XL. Felter* rx.xii.Pinguis hæc fpiflacp admodum eft. lam uero hie error Theodo* nmanifeftusapparet,qui fcribenteTheophrafto, Centauri) maioris ra^ dicempinguemacfpi{ram,cuiufmodieam Diofcoridesamp; Pliniusetiargi * kripferunt,ficuti minoris tenuem , ac nullius in medicina ufusretules ^* runt.lpfetamedeminori eafcribi aTheophrafto putauit, quænullo pas * ctoeidem conueniebanttatep ideo Centaurium Felterræ uocauir: quo fa nenomineCentaurium minus, ob eximiam amaritudinem conueniend usinfignitur:maius uero tantü abeft ut Fel terra: dici poffit, ut multo res diusmelterrcuocaret.nam eius radix eftefubduleis a Diofcoridetradis , tur:amp; qui eandem norunt,ita efte experientia comprobarunt, Ego fane

-ocr page 162-

IN P 1/ 1 N I I

C feio ipfam ab omnibus fere medicisætatenoftraignorari.Condlistor quoep differentia cencena, Centaurium maius æuo fuo incognitumfuifgt; Te teftatur.h'cec milles ipfum, ift arbitror.uiderit.atc^ ad operamedicinæ * frequenter adhibu?rit:quod etiam noftri temporis médias frequennS me contigit. At qui fieri poteft, aliquis inquietjit uel Conciliator,uel co pofteriores medici id medicamentum ignorauerint, cuius ufum aliquant do nouerec’nam proculdubio hæcinuicem pugnantiauidentur. Atfimi QuxJam me hiiwrefophiftarumloquiliceat, illud dicere aufim, Centaurium qm^ dicis ufu no- j^^ maius a medicis nofci, non tarnen ab eifdem nofci Centaurium ma^ bu8incóquot;ni- ius:qucmadmodum Eupatorium agnofcunt, non tarnen agnofcuntEu^ tafunt, patorium, in quo fane minus quam in Ceflfeurio maiore funtexcufan^ di.Nam licet hoc non folum peregrinffed etiâ fit foli italigermen .no«’ men in multis Italic prouenit locis. At Eupatorium in pratis, inuiridan* is.in uepribus, in planicie,in montibus puff m nafeitur, amp;nbsp;nif conniud amus ubiep fere noffros incurfat oculos. A Diofcoride uero acPlinion’ us effigies ita cTefenbitur, ut pene ante oculos poni uideatur, Hæqnalf^ lint herbac, quo nomine a noftris uulgo uocitentur, confulto celaricon* feituime quod quifarn mihi fuis contra me fcriptis.ut audio,obiecerunt

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fcilicet inter te ac me difeordiam quæfiuerunt, tuum uidear expect'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiffimum de huiufmodi rebus præripere uelic tradtatum, CDeerroreGazæin B i b i N E L b A,et

CDeMibO arbore.

f^ilos arbor?

Pari errore Theodorus Milon arbore,Taxon latine dixit,eufflW®^'’ Taxosarbor.nonlViilos.fed Smilax a Græcis uoccrur. Dequaq^’^‘’^ Smilace Theophraftustan^ arbore differêtefeorfum a Milo trada*quot;!’ Quo etiâ in loco Theodorus græcam leruauitappellationê.hoceft,!)'’’' laccm dixic, ubi Taxum potuitinterprctarimbi autem Milon feribete^ porruit, quoniam huic forte arbori nomen lingua latina nondedipp* Taxum nominauit.Quotaméin erroremagiseftTheodoroignol«^' i dum:qmamp;^ Plinius nofterfimili ^pinquitatedeceptusf Milon arboif*®

-ocr page 163-

ERRATA, tz E O N I C E N V S,

Id3

interMtlix^'d cft,Fi’axini fpedes Iibro.i6. collocauitxjuod facile eft ani- A ipalt;iuertere,fiquisqu£edeMilo arbore lib.j^Theophraft. qu^de uarqs Haxini fpcciebus fcripferit Plinius. diligAinus infpiciat. V ide quoi no;? •^iapudTheodorum, malealiquando Theophraftifln interpretantem, ^Phniumeriam implicant, qui,nifitucos doeSorum dodiflimus fob ^wis,mihi fane uidentur inexplieabiles,

CDeC H A M AE D A P H N E.

Idem Theodorus Chamædaphnem Vincamperuincam apud T4ieo^ Chamfda-phraftum interpretatur, cum tarnen Chamædaphne alia fit planta,cuius ph'i®’ defcriptio apud Diofeoridem plurimum a Vincaperuincaeft aliéna. Cu mseriam Vincæperuincæ iwuram, imaginemq? accuratius contemplan dbiis,illaefleuidebitur quæ a Diofcoride ac Plinio panterClematidis at HiicDaphnoidoSjamp;S Polygonoidis nominibus defignatur»

CDeAPARINE»

/ Theodorus infuper Aparinen Lappam nominauit,cum tarnen Lap^ Pænomen communius appareat, acficuti per excellcntiâVerfonatiæ po iius grandes lappas ferenti conueniat. Hq tarnende Vin caperuinca, amp;nbsp;1-appaTheodorierroresex Plinq autoritäre, itaeafikm herbas nuneu^ panas,habuereoccafionemï quemadmodum Sóillehaud parui fane mo nientfquoacqueacPlinius,Theodorus hb.6. Theophrafti Cifthü He^ deratranftulit,atcp code modo in mare diuifit amp;nbsp;feeminâ, amp;nbsp;flore utriep «■ofaceum adferipfit, in mare purpura accedente « Idcirco autem fuperiot B taillain Theodori tranflatione errata notauimus, ut hoe poftremum q^ plurimum meæopinioni aduerfabatur, exemplo aliorum magis confirm maremusdam enim quida mihi Theophraftum obqceremoliti font lib ♦ ^.interprété Theodoro Gaza,non aliter quam Plinium libro.id. Hedc^ tamdiuidentenqcundemq? illi florem deputantê.Quç fi pro ueris,atcp fi delitcrab utroqt autore feriptis recipiantur, nulla dubitatio relinquetur, Cifthum, ideft,Ladam, pofte etiam Ciftum,id eft,Hederam, ut tibi uis deopbeere, uocitari:amp; quæ de Ciftho Theophraftus, ca? ter iep autores Græcitradiderunt, eadem a Latinis de Hedera abfep ullo errore referri, Quarecum in hoe totius controuerfiae noftræ cardo uertatur, liccat mb hihunclocum,cum bona abs te uenia impetrata, diligentius examinare* quando amp;nbsp;tibi non fuitindecoru ad leuia iftanoftratia legêda, amp;nbsp;indicio cognofcêda defcêdere.Hadlenus quidê de folo nomine difputauimus, 1b «retneCifthü utracp,tam ca.f quefertLadanvr, qua altera fub qua nafei • turhypocifthis, Hederam latineappellarc. Scd eftohocuerbuni CilTos nbsp;nbsp;^«

apudGraccostam deCifthoaltera planta, qua denera Hedera proférât, • fieuh uox ifta Canis,tam de animali terre ftri, qua etiade eedefti fidere di oturt atquemadmodum neep canem cccleftem rectein marem ac fco minamdiuiferimus, neeputrunep ièxum haberelatrandinaturam con* ceOerimus : eadem,ut puto, ratione neque Plinium Hederam per maris ac famine diffetentias inre partitur,neque utriufque florem rofaceu ton

1

-ocr page 164-

T5;i


IN P L


INI!


Senfuum ïu-dicium cer-tiffimura.

ueniencemaflignattquoniam hæc Ciftho, non autem CifTo He^^i^^ Theophrafto amp;nbsp;Diofcoride, amp;nbsp;ab ipfo Plinio libro. x^ï. tribuuntur A ‘enim omittam illam Hedcrarifmin ijarcni5lt; fœminamlibro, ió,abcO' dem Plinio poGtaiTi diuifionem, quam forte quifpiam omniü planeh^*quot;^ barum,{futicum,fuffruticum, atq? arborum communem eiTeconten^e^ ret,quis unquam uidit rofaceum in Hederis floret Tanti ne die debet r» nfj,aut Theodori Theophraftû infpretätis au tori ta s, ut illis potins, tj^a ocuKs noftris credere debcamusC Magnus fane philofophusAnfto^“^ les,tanri iudiciûfenfuû exiftimauit, ut ubi ifte adfit, uanû putetquæref^ rationem» Galenus omnium medicorû princeps,illos pro infanishabej’ dos putat,qui cum ex fenfibus poffint habÄ’ probariones/as exdent^ ftrationibus petendas cenfent.Äuicennaeiufdem Galeni,utdcfcipfo^ tetur,interpres,eosquifenfibuscredere nolint, igneexurendos, autna' geUandos iudicauit:ut dolorem fentientes, fenfuum indicia ueraeflèp^ ciperent.Etrede quidéhij uiridodilTimifuntarbitrati » Cur enimno^ oculos, 8^ reliquorum fenfuu opificia natura conceflit, nifi utad proip’^ ciendaminueftigandam«^ ueritatêproprijs poffimusniti fubfidqs^M debemus^fedoit/nofmetipfos deftituere, ut alioru femper ueftigid ' quentes,nihil p nofinetipfos decernamus ♦ hoe em uere effet alienis ocüquot; lis uidere.alienis auribus audire.alienis naribus odorari, aliéna faper^*'’ telligentia, ac nihil nos aliud qua lapides effe ftatuere, fi omnia alioru^ ' %fîertionibus committeremus, nihilep a nobis ipfis difcutiendum putat*: 0 jnus. Qiiam tarnen opinionem tum in omnibus ai ijs qu^ftionibus,®*”

in hac præfertim de Ciflb amp;nbsp;Ciftho debemus abijcere:ubi tanta int n ' deræ flore, ac Rofam fylueftrê apparet differentia, ut eiufdê Rofæ copaf^ tione Hederf flos aliud potius,qua flos, id eft,lanugo quçdâ uideaC^®* lis in Vite,ac Moro,Populo,ac plgrifqjalijs planus confpicit, qnæi^ alrjs diferepât flore,ut ne flores qdêullos unquâ ,pcrcarecxiltjincnt.*y cp utiâexijs quæ fenfu percipi poffunt luceelarius oftendamus,nolm Theophraft,Cifrum,ideft, Hederâ,fedCifthû potius diuidercinin-“^ ac fceminâ,ac Rofæ fylueftri fimilê flore utricp fubferibere, quç idéaux t de Hedere flore feribat libro primo, differentia plantarû per flores ont dens,in medi5affèremus.Hæcfunt,uttu optime nofti, Theophraft'®' terprete Theodoro Gaza libro quo diximus uerba» Nunc illud cxpæt ‘tu habemus p omnes partes,plures differêtias uario modo exultait.

* flores alij lanuginci,utuitis,mori,hederæ ♦ Alij foliati,utamygtbliV^J piri,pruni. Vt uero etiâ euidentius qd fitapud Theophraftû noslan^ • neus inteUigatur, alia ipfius Theophrafti uerba de codé flore lanugjj® fubtexent ex lib.^tmbi itaferibit.Huie Plantago fimiliscôftat, nifiqni res non quemadmodu ilia particulatim edit, fed per totam fpicam tn® modo,ambobus tarnen flofculus lanugineus exit, ficutifrumento,Sl^ liquis.ltêTheophraftus dere eadé ita.^.uoluminc ediflèrit. Quinat ribusdiffèrentiatumnatura, tum pofitu dataeft,de qftibus fereinW

-ocr page 165-

^ ERRATA, L. Ë o N I C E N V S, • nbsp;»65 tjuxinuniuerfum digeffimus fans dictum exiftimamus : fcilicct quod a- Â lillanuginei,utomniüferegerminantiütnfpicaru:alq folijs confiant, ut lcguminumgt;Quod fi quis adhuC et^m qualis fit Hos Unugineus, qualis nbsp;nbsp;« üceioppofitus foliatus ignorât, iplo Thcophralfo exempla non paucà fuggcrente,primum quidem in tute, moro,plantaginc,panico, miliotfe^ tundum uero in amygdalo,malo,pruno, amp;nbsp;leguminibus contempleturi neep ud minimum dubitabit,quïn Rófae fyluelf ris in altero genere floru, tiuosTheophraft.foliatos appellat,comprebendatur, lanugineis ex ad-nerfo diftinctos. Qtiarc Hederæ flos non magis Rofx fylueftris, quant fiorimori, uitis,plantaginis, milfj, panici fimilationem continebit » Sed rjuoniamnonnuUifuntquilffentisaciem longe clariorem quam corpogt; risiudicant,atcpbebetis obtufiep hominis putant, omniafenfus teftimo^ nio,nihilautëprobare ratione, age Sóargumentis ex media fumptis phi* lofophia aptiffime demonftremus * nufep Theopbraftn illa de qua fupri diximusinCiffo,ideft,Hcdcr3,fed Ciftho potiuslibro.i^eciffe difterert bf.qua tarnen eins autoritäre aduerfarg contra nos adducentes j non ad-1 uerterunt,fimili alterius,Theodori.f ♦ male Theoplmaftu interpretantis, [ rvrore tueridUudmihi tecu nort minus Platonica qu^ Ariftotelica difet | plinauiro confpieuo primiiconueniat,no paruu effe diuifionis quaphi-1 lofophi utunturartificifi,quod Plato pbilofopbus exceUentiflimus adeo 1 «xtoUitatep admiratur,ut qui multa in unu rede collegerit, atep unum ii^ 1 pWarcetc diuidere fcierit, eius ueftigiatanep diui cuiufda fectari in dia-1 bs,o qui Cvatdlus infer ibitur.cx perfonaSocratisdixevit. EandêdiligenP 1 tilfime diuifionis feien tia Arifto teles adeO difbcilem an^ operofam puta-

lÖiüiRonïs 1C tifitiumfunli mum.

proprias fpccics diuiderc aggreffus^quemadmodü ei G alenus nofter ob »wit,öiubanti potius ac dubitanti, quam aliquid affirmanti, aüt afferenti fimiiis uideat. D ehac eade diuidendi facukatè apud LatinosBoetius, a^ pudGvæcosÂndronicuS.acTheopbraft.Ubrosacuratifiimefcriptospo fterisvdiquervit.Qiiis uero fana: mentis dubitaucrit,quin ea qu^in eifde Vbris diuidendi præceptà tradunt,ipfius artis pr^ceptoribus notiffimafu «rintCSunt aüt hxc, utGal. non minor pene pbilofopbus Cp medicus, in i pradatione artis curatiuæ ad Glauconê expofuit, fnm a atcp præci pua arti 1 fidofæ diuifionis décréta,ex Platonicæ difciplinæ tbefauris acceptai a pri | «risdupremiscpeireincipiendüldeindebaecin alia genera, fpccics,differed * 1 tiasuetecandûtatcpbçcipfarurfus codé modo partiendû, donee tandem 1 ad cas peruenerimus fpês, quæ amplius diuifione non admittunt. Vcru , 1 nunquidhanediuidedinormâae régula obferuaueritipfe diuifionù ma-1 giftet TheopHraftus,uideamus. Si em Plinio 86 Tbeodôro Tbeopbra^ 1 î^dententiamlibro.6,interpretantibus credimus, iUaHederarumin duo 1 primadiferimina , maremfcilicet » feeminamep partitio, aTbeopbrafto 1 libroTertio efte^nino praetermiffa t quo tarnen in loco omnia Hedelt; . 1 rarumgeneraacfpccics ufep ad fpecialiffimas per^roprias fingula diffei

-ocr page 166-

l8ö » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN P D I N I I

Plantarum ge nera quatuor.

rentes partin' ftatuerat:deinde libro, 6, ubi nulla erat de Hederis natrap do opportuna,fi Theodorum Interpretern fequimur,ponitur. QuodcU f^linio uifum effet abfurdum liSro.i tlt;^ubi de omnibus Hederarum gen^'' ribus agere propoÆerat, abillaipfa diuifione per marem ac feemmam cenfuit inchoandum,cuius alibi mcminifle,ac non ubi præcipua foret tra Óatio de Hederis, magnam eflè errons partem exiftimauit. Nemouero illudobfjcere audeat,has man’s aefoeminædiffèrétiaseo in libro, in quo de Hederis fenbere accuratius inftituerat Theophraftus, ab ipfotanqua inutiles fuiffe negledfas, cum eafdem differentias, ubiliaberipoflïnt,uel folas,uel maximas in fylueftrium plantarumgenere, qualemeffe Hede^ ram conftat,primasaffumioportere, prim^Tui de plantis libro uolum^ nis idem autor affirm et. Sicuti uero omnia Hedcrarum genera, feu fp^^*' es,fubunocommunigenere, quodHedera appellatur conrinentur,«* êó Hederægenus ad aliud genus fupenus refertur, quod frutex nunco* patur,quodcç ^b ipfb Theopbrafto, qui omnes plantas quatuor diftin^ guitgeneribus,arborum,fruticum, fuffruticum, atcp herbaruin,abaff tribus ponitur naturadiffindum.Liquet auté Theophraftum libro be^ xto non de fruticibns,fed de fuffruticibus potius,herbif(^ tradtare. næ enim ab ipfo ineiufdem libri exordio fenbuntur : De arboribus diduiu iam eft,nuncdefuffruticibus 8d herbis doceamus. Confequit. Etfiqu3^ in hqfce alia genera comprehenduntur, illaquoep annotcinus oportet, tTt frugestnam hæ quoep inter herbas deputari defyderant. Sed primuiu uerbadefuftruticibusfaciamus. Demum Theophraftuseoquoproiu*^ feratordine profequens, ita de fruticibus loquit. Suiitautem eorumgt' neraquamplurafummis différentes difcreta. Cifthos, uel, ut Theodorus in terpretatur, Hedera, melotrum , rubea,caffia, origanum, faturflï« Iens,faluta, marrubium,pulicaria,apiaftrum, cæteraep huiufmodi:att^ etiam quæ minus fimilia funt, fcilicet quæ ferulacea, amp;nbsp;neruicaulia fon^ ftant,focnicleum,equifoenicleum, ferulago ,ferulacp,herbamuralis,gt;' muricidacea a quibufdam uocata,cæteracp fimilia.Hæceniniomnia,2t* qp in totum ferulaceum fuffruticum naturæ addixc* is. Genera uero a^ difcrimina fingulis hqfce indicamentis habentur, ..lijs euidenoora.aH) occultiora.Cifthi nanep,uel fecundum interpretem, Hederæduogeo^* ra,mafculina fcilicet aefeeminina : quoniam altera maius,duhus,ping^‘' usep folin habet,floremcp ad purpuram inclinatum,ambabus tarnen no r^s rofis fylueftribus proximi,uerum minores amp;nbsp;fine odore. Cumi^tu'' Theophraftus amp;nbsp;in ipfo protinus fexti libri principiodixent,antea itt giffe de fruticibus,iam de fuffruticibus atep herbis fpondeat tradaturunt» primoep in loco de fuffruticibus, in qua prima tractatione Heder amitié potius Cifthum( ne erroré interpretis incurramus ) melotrum, rubeam, ac cætera quæ fequunt naturæ fuffruticS cenfeat adferibenda, quis duni' tauerit,hoc ipfo in loco libri fexti nullam de Hedera fac^euoluilfe men^ tioiiem,quam fuperioribus libris fruticum generi addixerat: dequapra:

-ocr page 167-

ERRATA, DEONIC E/NV S. , • nbsp;187

icrcalibro.3. arborum aefruticumtradationeabundeanerucratç’Neep “ nero quifpiam ex eo decipiatur,ut quoniam hæc frutex, atep fuffrutex q^ pud Latinos uocabulauna fyllaba^ntu Sifferunt ■ i^immam quotp exi^ • ftimetinrebusipfisdifïerèndam, quoniàm eademgeneraapud Græcos funitamuocabulo quarn etiam natura diuerfa alterum enim «raAcvofz, alte^ »■û(})gvy«voj/rjdêGræci uocant.Qu|düö uerbacu non ponet Theodorus commocliusexprimere,fruticem,'atlt;pfufFruricenï tranftulic»Quare mß . udimusTheophraftum fuinmum philofophum, qui non modo 3e na^ TheopKraft tuns return,fed de dialectica, amp;C diuidendi ratione atcp doctrinalibros or natiusaccopiofius, quarn eius pracceptor Ariftoteles multorum iudicio confcripfit,tam pueriliter afferrafle, ut Hederam aliquando in fruticum, diquando in fuffruticum genérè collocaret:ut in ea quarn fecerat libro.3» Hederarum diólionè,fux doctrinæ præcepta negligeret, ac more quoep, utPlatoinquit,inepti,duo ftatim prima genera præte’rmttt;ens,quodam^ Wodo membra difrumperettut Hederam aliquando in fi^iiicum,aliquati doinfuffrüticum genere collocaretï utfibrjpfi pugnantia fenberet, atep

1 contraria, Hederæ florem nunc lanugineum, nunc loliatum afferendo : ut den iep ea quæ omnino fenfui aduerfantur in ea hinoria, in qua plæra^

1 c^uifuraagisquarn ratione dqudicari fatetur,afFirmaret. lllud potius ext 1 ftimave debcmus,Tbcodorum Gazam una cum Plinio, qui Theophra« I ftilibro fextoforte Ciffum pro Ciftho fcriptUm inueniflent, unius litchi ., 1 Him muta tione fuiffc deccptos,ideoque iliaHederæ tribuifTe quæ Theo B I pbraftusdefuffruticelonge ab Hedera différente tradiderat : quo quide 1 more cum Pliniûlibro decimofcxtolapfum manifeftiffime uideamus, I quid eft quod dubitemus ipfum etiam lib to, u ♦ indem fuiffe, uttuo utar \ uocabulo^fcpius de hoc autore prolate,haUucinaturn, quandoquidem 1 exGrxeis codicis mendo itahiefieüti in Praffo amp;nbsp;Prafio eadem err an di \ dabatur occafio .Equidem Theodoro Gazein Theophrafti tranflatione 1 non raro aberrant! ueniam puto impertiendamtquoniamutin præfatio^ 1 nefuioperisipfcconqueriturjunicûtaniunà, cundernquernendofum co 1 dicembabuitmifi quod oportuit diligentem interpretem return naturam 1 potius fpeäare quam uerba.Qua diligentia fi Plinius etiâ ufus fuiffet, ne i i 1 qdbitotinciuslibris ^priashaUucinationes caftigandi,neeg mihitam »à \ multos errores notandi neceffitas fovetadiuneda. C^tonia uero in hoe de s » 1 Ciffo Sc Ciftho errato,quod er at tam Theodoro G azæ,quarn etiam Pli?# 1 nio commune, longior fortaffe fui quant cüiquam neceffarium uideret » 1 reliqua demum,quæ circa Plinium tahtu difputantur, atep aduerfus nos « 1 pro eodem Plinio abs te fuére defenfa, pro noftra tuenda fententia quant 1 breuiffimaorationepoterimusconfutaretcntabimus,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Ï.De C H A ^\ AE D A P H , N E,

1 InChamaedaphnelibró.is.ueteremledlionem diftinétioremputas »ft 1 itafcribatur.Ef^Sc Cbàmædaphne fylueftris frütcx,2lt; Alexandrina. V t 1 duo genera inteUigant4 Alteru Cbamædapbne, qua Latini Laureola, Ut

-ocr page 168-

IN PLIN II


iSS

C tu inquis appellanttcum tarnen ea quæ hodie Laureola latincdidt, no fit ChamædaphncJèd Daphnoides ponus ftanm poftca a Plm » defcrip»-• Altcru^Laurus AIexandrina,ex Plm^ GahDioicon du quidéPhnium hoc pa ét o excufas,ne uideat Chamcaaphne narijs in loos uanedefigna^ fe:cumhocinloco,libro.f.i5. Lauru Alexandrinatantiïmodopmxerit, ficun Iib.i^Chamsedaphnê» Sed duo remanent in Plinio ferupubhaud qua^ diffimulandi : Cur cum Plinius caetera Lauri genera eodélibri.i^ locodefcriplèrit, folam Chamædaphnéindeicriptam reliqueritrCurcU alterum genus non Alexandrina fimpliciter, fed Laurus Alexandrinas Theophrafto, Diofeor.atep Gale.ab omnibus deniq? graecis autoribus uocitetur, Plinius propria appcllatione prseÏFrmifla,fumptum a loco ud perfona,cognomen tantummodo pofuit: uel eum pofteafubiunxit,alij Daphnem uocant, proprium nomen contra naturam poftpofuiccumia men uera huius fruticis appellatio non fit neep Daphne feorfim, netp h' lexandrina,fed ^octotum.ut diximus,Daphnc Alexandrina»

• CDe A D A R C E».

In Adarce falli eos putas, qui uerbum, paluftris, redo cafu,nonautc paterno capiendum^utant:atepideocredere non de SalfilagineCalamin adhærente,fub Adarces uocabulo a Plinio agi,fed potiusdepalufiriCa^ lamo Adarce nominatotundetemerefadum putas Plinio negocium.Aj cum index capitis.3x.libro.i6.agideCalamis, atepfruticibus, nonniedi' cftiisea parte demonftraret,cum ipfe præterea continensfermode diners D fl# Arundinum fpeciebus quibus Adarceadnumcratur,cuiuisfacile pef fu ad eat, Plin in eo in loco putaffe Adarcem non effe Salfilagine, fed pab* ftrem Calamu in Italia nafcentc,nemo negociu Plinio nifiipfcnicnplb^ eelfit. Quid enim fibi uult ilia repetitio ^ Eft enim obliqua Arundo non in excelfitatem nafeens,fcd iuxta terra fruticis modo ft fpargens, fuauinj' mainteneritateanimalibus : eftamp;Sin Italianafcens Adarcepaluftris,lno ipfa comautilis dentibus : quoniam uis eadem eft quæ Sinapi.Q,uid,in* quam,uerbum,eft,bis pofitum a Plinio infinuat^ nifi itaelftAdarcenex Arundinu genere,ficuti obliquam Arundiné a quibufda uocata degiani' Si etia uerbu paluftris paterno cafu capiatur,afpera nimis atep aurib. ab* fona fiet Pliniana elocutio » Quod fi præterea uerbu Arundinis,utneal^ farium forte uidetur, fupplendum fit,præfcifta quodammodo atep delequot; daoratio uidebitur » Cur uero ea SalfiIago nafei in Italia a Plinio dicatur, Vqm in Galatia,non autem in Italiagigni illam Diofcorides fcribat:iitni‘ *gt; rum uideri poffit, te qui uelis Plinium de eadem loqui Salfilagine de qua DiofcorideSjUerbum illud, Italia,non caftigalft,acloco eins Galarianon pofuilft: Cur etiamhæc medicina fub ipfa coma tantum utilis dennbus aPlinioiudicet,quam Dioft.Galen. ac Paulus in omni parte CalamorU quibus hæret,quamuis ad alios ufus quam dentiu probauerunt.Namot Plin.ipfelib.3x.ubi Adarcen qd fit no aliter quam predii^i aurores expo* njt,nafci illam circa Arundines tenues,nullafada de loco fub coma men*

\

1

-ocr page 169-

iSp


ERRATA, LEONICENVS*


^‘one,fimpliciter ^tulit,nec^ in paludibus,fed ubi fpuma aquæ duleis ac  ?’”*^I«TOiiccnt Quod maximum elf:argurrtentum,hicquidem, libro d 1cet.3x.de AdarceSalfilaginefu^elocutuni t libr^uero.i5. dealteia, • cinam dfe Arundinis fpeciê falfa fibi opinione pcrfuafcrit, de qüa enam tntellexitlibro.xo.ubiitafcripfit.Sinapis naturam habere traditur Adar interfyluas tedacortice pleniore , fubipfa coma nafcens.ltaenim ego tmclocum puto legendu paucioribus fyllabis quam in tua caftigatione •^ntatis.Nam 8diduerbü,pleniore,fi ita iaceat,eandem fententiam^xpri pjtduamfupra lib .1?. pofuerat, efFicaciorem.f.efïè dentibus Adarcen ^0 ipfa coma ♦ V el poiTumus ex uno uerbo duo facere, atque ita legere; oence plane ori fub ipfa c5!na nafcens: Quafi earn nafci ad utilitatem o* *^5,cuius dentes funt non minima pars,uelit infinuare«Quod panter hijs 4^1?Iib.i6.de eiufdê medicinæ ad dentes ufu teftatusfuerat mire conuenis ft.Illudquocppro noftrafacitfententia, quodPlinius nufquam Adargt; ^cneffe Salfilaginem, nifi libro.32. monftrauit, ubi cam^Calamachnem ioininaviit:quamuisuitiocodicisiduerbum corruptum fit in Chalamö fnnu.Quoetiam in loco cofdemillifubfcribiteffedys,quos medici uetei j^sSalfilagini tribuunt, alios ab illis quos libro.16♦ fli Adarce retulerau i^cepuero hoc poftremo libro quiequam meminit fe in præcedentibus ^eeadê Adarce fcripfiire,ficuti lib . xo.cum de re ipfa ucrbafaceret eande Icinterfyluastetigiffeteftandum exiftimauit. Hæcemomniamanifcftifi linie probant, Plinium u ar ijs in locis uaria de Adarce fenfifTe, quam ali^ 0 ^uando Calami fpeciem, aliquando Salfilaginem Galamisinhærentem

CDc AE R A, amp;nbsp;AE G I L O P É.

In Aera amp;nbsp;Aegilope nefcio an magis accufandus fit Plinius, qui in res I^usadeo uulgatis,quibus nominalauna non deerant, græcis utendu ceil lueritian pouus,quoniam de eifdem herbis græca appellauone monfira^ tisillaaffirmauerit, quæfenfusfalfa eße deprehendit» Tuuerode Aerä 110epado pro Plinio refpondes,qd cum Græci rraderent Loliü firangu^ hre circumligando fe triticü,necp id in Italia rrtagnopere foret com pertSj tutiusefTecogitauitgrçca uti uöce qualatina, Acram id dfcêdo,nó Lolifi» Uudarê Plintj tonfiliu,qinGræcorum mendacia,fi qui fortefuifientqui tam infigniter mentiri uoluiflcnt, ut fcriberêt Loliü circumligando fe tri^ ticumenecare,rê neep in Graccia^neep in Italia compertam fub grave uo*^ fis obfcuritäte occultare ftuduiffet, nifi Aerauocabulum adeo effet in ©o tundemGræcorumIinguaufitatü,Uteiusfignificatus ncminêlatcat, qui Uel parum literas græcas deguftauit. Vt tarnen Graves aurores uiros fa^ nedodiflimos, qui deplantis feripferunt, atqj inter cæteros Theophraî ltum,quê præcipue de agricultura fcribens Plinius imitât,tanti erroriS fd Ipicione liberemus, hic nufqua de Aera feu Lolio Icripfit, quod Tritien circumligandoI^enecet,fedfolumauferendo alimentü,qm Triticoad^ nafcitur,Haecenimfunteiufdem Theophraftiuerbalibro tertio decaufs

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 3

Plinius in agneukurâ

Theophraitiî imitatus efu

-ocr page 170-

î^O • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN P D 1 N I I

C fis plantarum. Quippc Orobanche uocata Bruu cnccat amplexu, conv pj'eirucpfuo,amp;Linodorum Fq^nûgrecum interimitpronnusradiciadgt;

• nafcens,8^ahaclad^alqsinferunt, vquæcum fingulisfrugibuslimul prouenjunt,ceu Loliû atcp Auena Tririco atq? Hordeo, amp;nbsp;Lappa Len^ ti,8^ alia alqs. Omnia autem idcirco interimunt, quia pabulum rolluiu» Ex hqs Theophrafti uerbis, quorum magna ex parte fentcnuam PHnms libro » i8.ubi agit de uitqs frugum,ftuduit exprimere,facileoftendit PÜ* 1 niani errons in Aéra ac Aegilope origo ♦ Quia enirn paulo fupra Theo^ j phrafti fecerat de Orobanche mentionem, quæ amplexu fuo Eruaw I ftrangulat, inde enirn illiapud Græcos noimn, exiftimauiteandem ene I Aeræ amp;nbsp;Aegilopi, quorum alterum Lolium, alterum Auenam Theo^ I dorus conuertit,interimendi rationem.Arque ideo poftfadam de 0ro* I hanchementionem,quæ circumligando ft Eruum enecat,pofteaPlin*^ I fubiunxit, Triticum fimili modo Aéra, Hordeum, Feftuca,quæn®' j minatur Aegili^stcum tarnen Theophraftus, quem utuidereeft dcô^ I dem rebus Plinius fcribens, quantum potuitftuduitimitari: cumTheO' I phraftus,inquam, licet omnia de quibus eo diflèrit loco, idcirco uic««* I herbas ftribat interfmere, caufïà ilia generali, quod pabulum toUunt, 1 uarijscamenhocillamodisfaceredoceat. Nam Orobanchenquideni^’

Eruum amplexatur06comprimit : Linodoruuero, quia Poenugræor^ I did adnafticur:LoIiuautêatcp Auena,quiacu TriticoatepHordeopro/

O ueniut,ceu Aparine : qua nefcioan rede Theodorus Lappa interpreet, ca Lente. Nulla uero ex illis tribus habere ft uinciendi ac drcumlig^^ natura quicunc^ eas nouerit minime dubitauerit, nifi qd de Apahoct® ' tepofïïtconcedi,quamGal.hb.hdeaIimentisitafeLenfibus circap»^^, tem neep aliter augentê ac ftrangulantê, qua Orobanche Eruu delen

lt; De AE G I L O P E»

Cur Aegilopen potius quam Auenam eodem in loco dixerit PH®y|’ cam rationêalFers,qdcum Græd duo Auenæ genera facerent,' S^ Aegilopen ,hoc uero diftrimen nemo reddidiftet in Italia, ob id ^ ' hbro.i8.cum Auenam interuitiafrumenti collocaifttjpauïopoft^^j 5 ftuca,quæuocatur Aegilops, ediflerit : non quod nefdret Auenæi® quoddam genus,ut nonnulloscauillariinquis, me. f. inuens,qaélitn^^ perte non nommes,hijs tarnen qui meûlibellum legerint facile dasagn® ^fcendum,fed quod alteru quoep faftigiu celebrari nouiffet Bromos no ^ • ne.Hæc tu pro Plinio.Ego uero ut cauilli crimen,cuiusme notafty^P * ^ cerapud te,cuimagis uelim meos mores probari,qua dodrina ninq® ^^ Pliniûpercalumniamreprehendi, quodnefeierit Aegilopen^^^‘Ï^ j^ dam Auenæ gcnus,ftd ob id tantum incdîhi, quod eodem capite mo græca,modo lacina uocein codé Auenæ genere uti uoluerit. feribitPlinius Iibro.i8.Auenam eift frumenti uitium, amp;nbsp;Hordeiuf^j^ degenerate,hocidemTheophraftuslibro.d. deplantis,amp;Galenos ' Secundo dealimentis,de Aegilope etiam teftantur. Quod uero etiaf

-ocr page 171-

ERRATA, LBONICENVS»

lopoftPliniusai,t,ab AegilopeHordeu necan,idipfum Theophraftus A lib.j.decauffis plantamjicetalio mo qu^n Plin,Aegilopi tribuit,Alte^* uni quocp faftigium Plinius ƒ1 not^odem capite.fal^m libro,aliquando • ßromum, aliquando Au en am nominauit : ut inexplicabilis ratio uideat cur Plinius in eifdê generib us nunc græcam, nunc latinam proférât uolt;gt; cem,BromSex OrienteaduedtâlibrinS.capitc.io.Pliniusrefert, fed can-dem Bromum eiufdem libri cap itc. 7. an tea Auenam fuerat interpretatus ibieafcnbit,Tunicæ frumento plures,Hordeum maxime nudS, ^ Aligt; ca.fedpræcipue Auena calamus altior frumento, quam Hordeo, arifta mordacior Hordeo.Hæc fere omnia funt ex Theophrafti libro.3 ♦ quam uiscorrupteplæraq?tranfl^. Nam Theophrafti de eifdem rebus feri^ bentis uerba funt ifta:ut Theodorus interpretatur. Ad hæc TriticS tuni-dsintegitur multis, Hordeum nudum confiftit: id enim omnium maxis mecarettegmêto.Tiphaquot^amp;Siligo, 8i omniahuiufmodi multi pit dfolio includunt:aft omniSmaxime,utitaloquar, Auei^ natura opera iequin etia culmus altior Tritico qua Hordeo eft,fpica plus difcreta a fos lijscmicat,paleaquocpplusfuauiorquæex Tritietji^Hordeo. Si quis conférât Plinq uerbafuprapofita,hfjs que de libro.^ Theophrafti fubiu ximus,nô puto dubitabiqqn Plin.ficuti tunicas Frumento plures contra Hordeum maxime nudS ad Theophrafti feripfit imîtationé, ita in cæte-risfequendo Theophr. jßo0#lt;aj/7röAvAöfof/,id eft, Auenam maxime optarg, utluti interprétât Theodo.dicere uoluerit.Cur uero fenfu cotrario maxi B me nuda fcripferit,non magis feire reddere rationê, quam cur idem Plift » Aegilopen circumligando fe Hordeum dixerit interimere, cum nulla A-uenæ fpecies quæ id facial agnofcatur, ficuti neep Lolij, quod tuam alter aminAeradeftruitdefenfionem, ideo fcilicetPliniS Aeram dixifte non

1 Lolium,quare ipfi plus Lolij fpeciem,quam Loliu fignificare uideatur ♦ I Namæque ignorat,ubi terraru talis Lolt] fpecies oriatur, quæ cireSligan I do fe Triticum enecet. Sed cur Plinius in hijs adeo apertis erroribus tam I operofedefenditur,abs te præfertim,qui fciashoc in ipfoloco,ubi Plinigt; 1 us Aerm atep Aegilopis naturam peruertit, in tantum fuiffe hallucina-l turn, utTeramnum amp;nbsp;Ateramnum, quæ duo uocabula codile atcp in-

1 codilcleguminum affectus plærifcp in locis apud Theopbraftum figni*

1 ficant, ipfe pro herbis noxijs acccperitiquarum altera, Ateramnos fcili^

1 eet,circaPhilippos in pinguifoloinierimit fabam,Teramnosuero in^

1 macro,cum quidam uentus afflauerit. Quem quidem adeo craffum Pli-I nij erroremnefciens aliter excufare, locum effe uitio codicis decurtatum ^ l fufpicaris:qui etiamlibro nono, capite decimofexto mirari te dicas, Pli-nium eofdem pifces modo græce,modo latinenuncupare: quod amp;nbsp;in res

1 bus alijs,uelutiin herbis Plinium plæruncp facere non diffiteris, nihil te? I ftantem ,eçdem ne fint, an diuerfæ. Si hoc idem in alijs genus erroris Plis 1 nius admifit,cty - non etia in Aera ac Lolio, Aegilope amp;nbsp;Auena potuit ad 1 mitiere^ Velfi in hoc Plinius nonerrauit,curtibidedttin alijsfimilibus 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

/

-ocr page 172-

191 nbsp;nbsp;, l N PLI

C dcfeadmirandioccafionem^

0[DeGLASTO, ISATIDE.

• nbsp;nbsp;• Si ubi de Ifatide inter Lactucas fpo^e nafeentes lib * 20. fcribitur, pro Syluatico Glaftum.uttu id uerbum caftiganduopfnarisjegatur, non a* deo nos ebdemur.qui Pliniuhocm loco indih'gentiæaccufauimus.quan turn Plinq lectio quodâmodo uiolabit:quoniâ a Syluatico ad Glaftûlon ginquus eft tranbtus.Qiiarc uel nihil immutandû eft/icuti uideriinma^ nu fcrj|îtis codicibus alîeris : aut fi Glaftum loco uerbi Syluaticu, qiiamgt; uis uiolenterintrudatur,iure Pliniu a nobis fuifie reprehenfum, nifih«c caftigatio adhiberetur, iudicafti, Quantum ucro redius totusifte locus in Plinio emendabitur,fi ita legatur * AlterunTeftgenus quod Græd Ifa* tim uocant» Vbi uerbum Eibpus, quod neqjgræcum cft, nctplatinonb fi pro aliquo Laducæ genere accipiatur,tuam fubterfugifiè cenfuram no parumfumus admirati.Tertiû eft genus in fyluis nafcens/ylucftrem lia tim uocant.Hic^nim diligenter aduertifti ex manu fcriptiscodicibus, ni* fi ita legaturjocum fore defedum, Eritigitur fircundum LaducæfponK in aruis nafcentis genus,non Efopus, fed Ifatis fimpliciter appcllata,M* tium quod infyluis gignitur fylueftris Ifatis. Quartum ucro genus,quo • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infedoreslanarum utuntur,nonfyluatica ifatis,hæcenim eft lecundogc^ neri adiunda differentia, fed potius fatiua dici debet. Diffcrtauteni hoc quartum genus a fecundo:quoniam iftudferitur,illud in aruisIpontcnJ fcftur ♦ Si itacp G la ftü, ut rationabilius apparet, nullo modo interponar* ia«n nulla dubitatio relinquetur,ita in hac hcrba,f cuti in plærifp alijs,^ D miliarem fibi errorem Plinium incumftetquando earn fub narijsnomini . bus quafi eflent duæ,non unajn locis adeo diftantibus defignauit. Pan enim incuria Atriplicem bolus fatiuum, atepetiam fponte nafccns,nio^ do latina, modo græca appellationc tanquam herbas differentes enarra^ uit» Vndectiam illudeftconfecutum, ut effedus aliquando contrario? Atriplex* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utriepfubfcripferit * De Atriplice fiquidem,atcp eius proprietatibus,cuni libro fecundo difreruiflet,eamcp ex autoritate Pythagoræ morbos region amp;nbsp;pallorem facere tradidiffet, mox deeadem fub Chryfolachaniuocabu lo libro»27 » fcripfit, fuiftè aliquos qui traderent, illam alligatam rcgiuui morbum habentibusitautfpedaripoffètfanareidmalurn :quem enam effedumdefeminefi bibaturcum melicrato, autorgrauiffimus Diofo' rides,amp;rplæriquealfj medici teftificantur» Efleueroeandem herbama • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Romanis Atriplice, a Græcis autê Chryfolachanu nominatam, tibipro^ *• barefuperfedemus:ne id agentes Græcorû prouerbiofubfjciamur,Sus *Mineruam. Aliter em alijs,qui aufi funt fupracalceü afcend ere, aliter riM Hermolâeeruditiffime, non folümagnarum,fcdetiarn minutiffïmaruin rerum feien tiaprædito,fcribcndû iudicauimus:Tibi inqua, qui Plinium in uerbi Prafion ambiguitate fæpe hallucinante notauifti : quæ forte hab lucinatio caufa fuit,ut de Balote lib»27.fcriberet,quam Plinius lib.w. fub Marrubq nigri nomine notificauerat, Taceo mille alios huius genenä

-ocr page 173-

ERRATA, L E O N I Ö E N V S. •

J^pudPlinium errores, ne multa quæ tu in tuis caftigationibus ledorês Ä commonuifti,nuncte uelledocereuideajpur »

f De P E R S O N AT I^A, ac P E R S^O L A T A.

EgoPliniuminmeolibeUo notandum putaui,quodlibro * 25. eodcnl tîpKebisPerfonatiam dcfcripfit, quam ficuti Graeci utroc^ in loco ArdU Umnominauiualtero tamêPerfonatiam,altero Perfolatam, ut tibi uideq pbcere,dicilatine infinuauit. Quam diftindionem nominum a Plinio cognitam ais,a quibufdam non fuilTe perfpedam :ob earn, ut puto, rati^ ’gt;nemquod ego libro.xj,altero in loco ubi de Arctio fit mentio,pro Per^ foUta Perfonatiam fcribend^utaui.Sed cum tu quocp fatearis, Perfolas: tæ uocabulum aperfola elieaedudu, quod nomen apud Latinos, tefte PerfoU* Elacidio grammatico, qui de Plautinis nominibus fcripfit, perfonam fis: gnificatjiue Perfonatiam,fine Perfolata altero in loco legeris, nihilo ma^ gis ab errore Plinius eximitur, quibis eandéberbam modo fub Perfol as tæuocabulo,eodemetiamcapitepinxit.Sedtu fortenoeo Plinium

1 defendere quantum me aceufareuoluifti, qui Placidium grammaticum PUc^dins

1 non uiderim » Ego uero id crimen in homilie nulli rt^ minus, quam tiers gramaacus» 1 borumftudioincumbente^nonmultum puto inexpïabile,fed una aquae

1 guttula ablui expurgarieç poffe» lllud aliquanto difficilius 111 Plinio excü

1 bvi queat. quod ex tantilla nominum uarietate, rem diuerfificari,hoc eff* 1 aluin effe herbamPerfolatam, aliam Perfonatiam iudicauit.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;?DeECHIO, ATQ_VEAECIBIO.

I nbsp;nbsp;Non reprehenderemus Plinium feribentem libro .17.fe qualis effet Al

I dbios apud autores fcriptum non reperilTe,nifi ipfe Plinius libro .ij’^ans i dem Alcibiumfub Echios nomine eodem quo Diofcor.modopinxiffctt 1 adeo, ut Plinius putaffe uideatur, aliam ede Echin ab Alcibio, quam tas 1 men non difterre in noftro libello probaut : quonia eofdem effedus tam 1 dcEebiquamde Alcibio,amp; Plinius ipfe, ÔC cæteri autores prodiderunt: I ^uietiam autores non feorfim de Echi,feorfim uero de Alcibio,quemads 1 modüPlinius, fed de Echio tantu, quam alio nomine uocari Alcibiadiu i teftantur jradauere ♦ Cum uero tibi uideatur ea quæ di catur Echios atep 1 Akibiadium diuerfam effe ab altera, quam Nicander Echin atcp Alcibis 1 Hm appellat: ego mefateorhancapudNicandrum diftinctionem non agt; 1 gnofcere.llludfatishabeo exploratü,inlibroDiofcor. uelPauli,nullam 1 buiufmodi nominü,ac multominus rerum differentia deprehenditquans^

1 do qui dem de Echio atep Alcibiadio folum agentes,non alias illi uires ad# nbsp;nbsp;W 1 fenbunt, quam Echi atep Alcibio Nicander. Vtuero proximius fit noiï * 1 'lifferre,fiueEchis,fiueEchios,fiue Alcibium,fiue Alcibiadiumeaherbat 1 adiuevGsautoribus nominetur, quemadmodum qui earn Alcubiacu.nó 1 ^uiê Alcibiadiu uocant,rem plane eande, non diuerfam intelligunt»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 0 e H E E ï 0 T R o P 1 0.

1 Vbideu E E 1 0 T R O P, 1 O feribit Plinius, ais quibufda uiderf

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

-ocr page 174-

I^it 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N P D 1 N I 1

C eundemautorem Heliotropium cum Cichorio confundere:quonianitt Heliotropium cæruleo flore defcM'bat,amp; cibo gratum cfle dicat, quçduo • Ôichoriotonuénia^c» Ego uero amp;nbsp;al^adiunxi quæde Hebotropiofcr^ bit Plin, Cichorio pariter congruentià: ut qd femipedalem aldtüà'néno excedat.amp;no nifi pingui cultocp folo nafcat : quæomnes notæâggreg^ tæ,Cichônüm raanifefte defighant. Tu uero priores duas fta réfutas, qd nihil impedit uefcendo effe tam Hcliotropiu,quam C ichoriü:neceóftat in Dibfcoride,?iit/Kolt;/ «vTÖ-jid efl:,candidum,an y Aavxöf/,id cft,cæru!funi feribere oportuerit. At ut ad utruneß refpondeam, amp;nbsp;de Cichorij radirt qd efui fit,amp;de flore quod cæruleus fit, fenfu atq? experientia probatur, quæ de Heliotropio non audes afftrmare:qu3fido etiam in dubium rcuogt; cas,qualis Heliotrops flos a Diofcor«defcribatur,cçruleus, an candidus» Ego autem illudcertéfcio,multos quos uidi, amp;^ quidêantiquesDiofcot» codices, Atvxófz,nonaut y Aat/xói/fcriptumhaberezóCnifimea me fallitop* nio,puto te ean^em fcripturam in tua tranflationefecuturum.

lt;[Dé D A S I N E»

Quofdam ais,uer]pum Lafinem corruptum effe nefcientes, Plimucup pare,quafi hanc heroam libro » 2^. inutilitcr repetierit, Laginem uocan'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do,non lafinê» Tu uero pro Lafine lafionê cenfes legenda ex Tbeophigt; fto,tam libro Plinq.ai, quam etiam. 22,. atcp ideo aliam flatuis a LagiX de quaidé Plinius agitlibro.i^i.Demum utmeæ modeltig confulam,®*^ D h* putas recantandu: quoniam non fit tanta inter Laginem atep laßoaq» aftinitas, quantam tibi uifus fum exiftimarc. Quafi uero ego in noftro libro tenuem tantum uocis ibnum fecutus, ac non multomagisnatm^ proprietatés,candemeflecum lafine laginem apud Plinium iudicaut^ rim » Quoniam quæde iafinelibro.22.fcripfcratPlinius,eademferein» gine libro.251.repetrjt, utquod phtificosiuuet,quod laflis ubertatein» ciat, quod infantibus illita capillu alat, quod in cibis placeat, quod trem Itimulet. Sed uide quantum mihi contulcrit cum tehominedocaW mo de huiufmodi rebus difputatio. Ea enim quam-tu adduxifii autono»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theophrafi:i, longe me fecit ad ea quæ pride fcripferam confirmandaau dentiorê,nedu mouerit ad recantandumifi recantare pro eandem repeter re cantilenamaccipiatur.Sufpicari mein meolibrofcripfi,qgt;utrobi(p/^ libro.f.22.amp; libro.i^i♦ pro lafine Uel lagine, amp;elxine óf cufinelegidtbt' ^ret. Adeo non nefciui quod tü mihi obqcis, uerbum lafinêeffe corrupt»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut etiam quo pa et o caftigandu eflèt admonuerim : cuius caftigationis

^ ^ Ia ratio fuit: quoniam Pliniuseodêlibro.f.2^.nomodolaginê,fedcd^ Lchitem,8lt;f tenue Scamomu eande herbam a quibuida uocari teftarttt TenueSea- go uero non agnofcerem planta, quæproprietenue Scamoniu didf®*' mt^ium. nbsp;nbsp;nbsp;fct,præter illâ quam Diofcor.fub Elxines,Euxines, óf Ciflampeli q^

ConuoluoT* fiomirtibuspinxit, folqs Hederæ fimilibus omnibus, fcqt inueneritoij lum. cunuoluentêtob qua etia natura ficuti Diofc.Cifiampeli^itaPbn. Couo uolü alibi nominal Sj de q antea tm fuipicabar, nuccertacx Theoph«*

-ocr page 175-

ERRATA, tzEONICÉNVS» • Ip^

ftohabeo nondaun cuius codice, que fcis etiâ Plinianis elle corruptiore, A ficproiafioneelxinem ueleufinê, ueluti ^udPliniûproLagineuelL^ ' fine puto fenbendu: nâ de Lafine i^inius lib. xi. ita fc^ibit. Lafinc unu fo^ • liû habet,fed ita im plicatû, ut unu cû fit plura eiTe uideant. Theophraft » aüt,aquo,ut par eft,Plinius accepit,de flore lafionis lib.i.de hiftona pla^ tarûeadéquæ Plinius de flore lafines tradit in hæc uerba» Nonnulli folio uno emergut,deferiptionê tamé pluriû oftendétes, ut flos in lafione. Non ûehæcflorieiusherbæ,quâ Græci Elxinê atc^ CifTampelû,Plinius* utdi ’^fConuoluolualibiuocat,mireconucniuntCEfternhieflos, ut Plinius gt;nquit,riidimentu naturæ Lilia facere condifeentis : amp;nbsp;cû unu foliû taniû habeat,quibufd tarnen quaîîincifuris itadiftinguit, ut uideat in quincp ^■uifum, Eade autê herba dida latine Conuoluolum, ficuti hoc in loco, ^‘brofcilicet primo de hiftoria plantarû, apud Theophraftum pro Elxii ’'c»uel EuÛne uitio codicis lafione nominator, ita libro fecundo de caufis Lafine æque corrupte uocat:quod tarnen uerbum ueluti^iuinans Théo ^orusVolucrum uertit,Quare cum Diofeorides atqp Galenus multo f'nt,uttenoiilatet,tam accuratæ doétrinæ,uirum , it^inguagræca ernenn ^wiores quâTheophrafl:us in eadê,uel Plinius in nSftra, quid eft quod 'iubitemuslaginem 80 lafinem apud Pliniû,Iafioné autê amp;Äfincm apud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. * nbsp;nbsp;•

T^beopbraftum nomina indem deprauata,ex uerioribus codicibus cafti ^îive^cumpræfertim quid fitGræcis Elxine, uel Euxine, quidue Latinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Eonuoluolum,uel fenfu ipfo monftrantc nofcatur. Quid autem fit eifde B

fjvaccis lafione, aut Afine,feu Plinio Lafine uel Lagine, ab illis etiam qaï

^« omnia in Plinio fcire profitentur ignoratur»

lt;[De s I o, Só s lu A O,

Male mePlinm accufantê,quafi duas herbas fecerit quæ fit una, in tu« is primis defenfionibus notàuifti: quonia tibi non uideatur Siû effe Cri* bones,fed tantum fimilis herba. In fecundis contra me latam fententiam penerenocaftimam Silau uerbu efte corruptu inPliniano codice, amp;nbsp;La* üerpotiuseflèlegendumiudicafti. Cuius defcriptionem tu quoep fateris adeiusoleris naturam proxime accedere, quod Græci Sium uocant ♦ Et quoniam Diofcor,ait Sium a Romanis Lauer appeUari, quam tu etiam concediseffeiliaherbam,quam uulgo Crifionesapp«llant:itatandeme« cutn,8c cum Diofcoride fends, quod Sium quidé fit Lauer,fed Lauer 0« doratumtquandoquidem Sium herba eft odorata,tefte Diofcor. Lauer,^ bueCrifiones minime, Sed cum idem Diofcor, duo Sq genera faciauaL nbsp;nbsp;^

1 Rruodoratu,ob qua natura luncus aromaticus alio noie dicir.altcru ino* • I darum^qd c|uiaNafturtq refert fapore,idco etia Cardamine a Græcis uo 1 caucur ficuti duplex eft Siû,atcp ut tu quoepîfmuafti, Lauer,odoratû, ft I SCcarensodore,nonetiäCrifionesquidam eftemodon , quidâ odorati 1 dicantCQuo quidêadmiffb,mea ftabitfententia, Siû efteearn herba quai

3 Crifionesnomigamvis’.quacumbisdefcripferitPlin.8cfubSq,S!^ lub SU Sium, I hi,bue ut tu kgendû putas, Laueris nomine, iure eft a me incurie-, ne dii crifiones»

-ocr page 176-

P L I N I I

C ram infdriæ accLifatus,qui quæ una herb a erat Suas fecent, ficuhcbiJe^ dam me ri co poffîtreprchendi,quod duo Sq genera m unanaturam con^ ftiderit,Na quæ de Sio fcnbi't Winius, quod ladus fit Apio, atqcin aquis nafcatur pinguius,ftign’ufcp,quod catculos frangaqquod dyfenrfricisamp;^ mulierum menfibus profit, hæomnesfuntSq odoradapud Diofcordé propnetates. Qiiodautem Nafturtq faporem reddat, quod lentiginiamp; mulierum uitfjs in facie illitum node momento cutem emendet,utdeSi( pariter fcribit Plinius,hoe non de eodem genere,fed altero potius inode ro,quod ut diximus,a fapore quem reddit, Cardamine a Gratis nuncu^ patur,Diofcorides retulit,

CDe SIGIL D O M N 1 0,

Venio ad Sigilium Iemnium,quod ego autore Galeno medicorumo^ mniu longe dochfrimo,redius terra quam milton,id eft, rubricamnonn^ nari monftraui.Tu contra Nicandrum afters, ac Cclfum : quonjakcrid terrç genus Miku,alterMiniS uocat.Sed cur non etiam Andromachuni medicuandquifïîmumallegafti,quiinfuætheriaces compofidoneTer* ram Icmniam Milton appeUauitCPræftat autem,inquitGaIenus,inciuf^ dem compofitionis^xpofitione, non Milton, fed rerram potius dicers’ eam,utputo,cauens confufionem,quam uifus eft fecifte Plinius,Terram lemniaminter rubricas amp;nbsp;coIorum genera hbro.5.80,3. numeransxuin tatT)en,ut idem Galenus inquit, aliud fit lemniæ terrç genus, quo fabric D gfiarq pro rubrica utuntur,quod uerius Miltos nommatur, piduræpo^ ug quam medicinæ accomodatum. Egoigiturnon adeo de nomine, qaa de re ipfa a Plinio diffcnfi.Nam etfi amp;nbsp;Cinnabaris,amp; Minium, S'pbea^ qp forte alia æque medicis ac pidoribus fermant utrunep tarnen ufumle^ nio Sigillo contingere necp tradit a Diofcoride, dibgentiflimo alioqun' in huiufmodi rebusexplorandisautore, a GalenoautemrubneaaTtf* ralemnia plane diftinguente negatur.

lt;[De CINNABAR

I.

DeCinnabari non putas cam opinionem, quam fecu tu soft Plinius.* Diofcoride improbaritquoniamidem Diofcorides fi'mplicitcrfcripfe’K putauerunt quidam Sanguine draconis efle Cinnabarim : no darnnan*» fed referens aliorum de Cinnabari exiftimationem. Sed qui defend!pol^ fit huiufmodi de Saliguinedraconisopinionem, non iudicari a'Dwfco^ ridefalfam,quide Cinnabari non lib * 2, inter medicinas ex animaOu® Sanguine fumptas,fed potius. punter metallatradauitcDe Cinabanquu^ cp métallo in HiberiaSó Colchis nafcente, utte non latet,agitTheophf* •Rus.Et fi contra te cognomine tantum Barbarum, autorem lingua Su*^ tione Barbarum licet allegare, Auecois pariter in fuo Colligeqnonaluff de Cinnabari quam de métallo fcripfit. Galenus etiam medicus nob™ fimusfuidefimplicibus medicaminibus lib. uoluminis.n.Cinnabarini metallis adnumerauit. In altero ante de eifdem medicaminibusad PaKf^ nianum tractatLi,eorum aperte fententiam improbat,qu*m Pliniuscom^

-ocr page 177-

ERRATA, E E O N I C E N V s. probauit,ita feribens.Cinnabaris non eft Sanguis draconis,utquida pu- A tant.Siue autem hæc fint UerbaGaleni, Pergameno Afiæ ciuitate oriun* di,fiuealterius eodem nomine infionis m?dici. fatis couftattantoru uirdfc ruiudicio,eaquæde Cinnabâri prodidit Plinius,eft? fabulofaînon tam* tn ob id,ut nobis obiecifti, Pliniu irrifimus, Abfit enim a nobis tanta tes méritas, ut hune Celebris nominis autoré, tam dehumanogenerebenes meritû,ludibrio habeamus.Sed neCp tanti fecimus,ut nefas putauerimus Ipfialiqn non credere,ut quod quida legulei, qui folis nitunt autorfbus à nobis exegerunt, Plinij autoritäre fine ratione rations effecenfuerimus#

CDeT V R B IT*.

De Turbit autem de quWi chirographo quær/s, diffidk eft etia quö nomine apud Diofcoridem cenfeatur determinate, Turbit enim eft no*

polin,fcd'm

men barbarum ; Barbari aütê autöres de ipfo uarie loquuntur, Aliud fi * guidera de ipfo feribit Serapio, aliud Mefues. Quare fi a me petas quid fitapud Diofcor. Turbit, a Serapione defcriptu, poffur^tibi fine aliqua Turbit Tn-ha:fitationerefpondere,efteTripoli5:licethocnomeapudSerapioneai bganteineo Diofc.fit deprauatu. Nam quæ de Tripolio Diofc.ac Plin». hripferunt,qd inmaritimis nafcit loeis ubi alhditunSa,neq5 inmari,neep mficco,folio Ifatidis craffiore, palmeo caule 8^ mucrone diuifo,radice al* ^a,odorata, ealida guftu,amp; reliqua î hæc eadé Serapio de Turbit feribit, qdCaricamûuitiofe,ut diximus,pro Tripolio nominat. De quo uel co* dicis,uel autoris errore minus fit admirandü:qn 06 apud Pliniu non Tit^ poliü,fed Tnfolió potius corrupte legit:acleo, utSimon dubitauerit, «ui fit idem caput de Trifolio apud Pliniu, Slt; de Tripolio apud Diofcor. 8^

Serapionen!^

de Tripolio fecundum Diofcor » alterum de Turbit fecundum Serapio* nemtquafiTurbitapud Serapionem fit aliud a Tripohoapud Diofcor# ^ui forte error Pandeâarfj,una cum Simonis dubitationejnde etiam ha-buereoccafionêtquoniam in latino Diofcor. cuius uerba citât Pandeda^ nus,feribitur Tripolis habere folia fimilia Apiotcum tarnen ueriUs Dio-hot, trad at effefimilia Ifatidi herbæ,hoc eft, il li quam uulgo Guadum ap pellamus,qugin ufu tindoru celeberrima eft. A pud Serapione autéhæC fimilitudo nec^ ad Apium,necp ad Ifatide refertUr,fcd ad quandam plan* tam,quç Arafatis nominatur. Qtiod uerbu puto apü3 Arabes efte corru ptum,amp; pro Ifatide, Arafatin fcribitficuti etiam apud Pliniu no folio Ifa-ddis,fed folio fatis craffiore palmo itidem uitiofe fcriptu inuenitur * Qtii^ • ^uidem locus fuit a me pridém in libro de Plinq , atep alioru medicorum ^ erroribuscaftigatus.Si autem a me quçris,quid fit Turbit,quod deferibf * tura Mefue,apud Diofcoridê,dicere oportebit, Turbit illud Mefue non Turbîtfed'ni effeTripolium apud Diofcoridem,fed radicem alicuius herbæ habentis Mefue, foccum ladeum,acutum,ex genere Thitymalorum, feu ladicinorum.Ut •uniores medici loquuntur. T aie em eft T urbit, quod deferibitur a Meft 'it. non habensToliû fimile Ifatidi,fed Ferulæ potius, hæc enim funt dus

-ocr page 178-

I

îps nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N P D I N I I

C uerba,utnofti : Turbi'teftradixherbæ, cuiusfoliafuntßcutifoliaF^ fulæ,niinora tarnen, Sc eft ex habentibus lac, Qiio circa Aquarius,gtai^ iflsapud Græcosautoritads m?dicus mukum tarnen Gaknoac Paul» setate poftcrior, quTmultas Arabura mcdianas illorum nomimbusme^ moratjnquit Turbita Barbans uocitatuni eftbradicem plantæ,lt;]“æ® græcis Pinufauocatur. In quaetiam opinionequidam alq Grxcipr^^ ter Aquarium fuiflè uidentur, qui capita de Pitiufa apud Diofcoriden’» ubid»radicefit mcnrio,uerba iHa interferuerunt, quæ non puto effeDio fcoridis,fedgloflèmapotius^Sf/ KxAavlt;rt(/ Tüv^ßtr^deft,quamradiceniid licet Pitiufæ uocant Turbit. Sed contra hoc eft, quod hæc cadcm ration’ Serapione no Tur bit, fed Sebram,ideft01iilanuncupatur:quodp^ fietconferenu ca quæ Serapio de Sebram ex Diofcor.atep Galenipan^ fcripfit autoritäre, cum hrjs quæ rjdem Græci aurores de Pitiuftproa»^ runt.Quamuis Auicennacapitede Sebram aliud potius uidcatdefo^ re,quam radicem Pitiufæ. Imo ft oerba Galeni libro. S, deümplidmr^'^ na in Pitiufa at^eudimus, amp;nbsp;alia com paria. 2. Ca no ne, capite DeMrsrfJ gi ab Auicenna fcripta, liquido apparet,quod Mezetegi apud Auiccn’’’ kt Piriufa apud OioZeoridem : ira quod neceflarium fit airerum duorui”» uel Sebram non efteEfulamapud Auicennam, intcUigendopcrfc^i''’'* radicem iliius herbç quam Græci Pitiufam uocant, uel Aukennaniin“}^ obus capitibus fecundi Canonis de cadem radice fuifte locutum. f c^P^ t# de Sebram,amp;f capirc de Mezetegi. Eadem eiufdem medicin^rrp^'’^'^ D fyperfluaeftapud Serapionem. Nam capite deTiihymalo ultimol®^ nominat fpeciem Tithymali quæ dicitur Ptia:uult autem dicor Pinu ^' eadem enimde ea fcribit quæ de Pitiufa Diofcorides.Paulo infraaliud put fcribit de Sebram, 8^ in eodêallegat Diofcoridem : quafi Sebrama fit a pitiufa medicina. Sed neep illorum opinioeft omittenda, quipu^* Turbiteftèradicemherbæ, quam uulgo Soldanam nominanius,palquot; in locismaritimisprouenientê. Hanc tarnen opinionem elft falfaw,”®’ ira probamus.Soldanaherba,uel eius radix non eft Turbit a Seraplo^^ deft'riptü,quia illud Turbiteft Tripoliüapud Diofcor. amp;nbsp;habetfoha * milialiatidi,utnuperoftendimus : Soldanaautêherbanoneft idpoquot; apud Diofcoridë,fed ad aliud caput refert, utmox oftendemus. IkoO danaherba habet folia quadamtenus Hederæ fimilia,uel Arifiolochip^ tundæ :Turbit autca Serapione defcriptü, ficuri etiam Tnpoliumapö %Diofcor.habetfolia fimilialiatidi. Eadê rationeprobatur, Soldana nt/ bam non efte Turbit defcriptü a Mefue: quonia iftud Turbit habet rol' •iïmilia Ferulæ, utetiam antea didü eft : Soldanæ aütfoliafuntomim’®^ Feruîæ folqs differentia. Simili argumento in libro de morbogallicoO’'' tra Gentile probanimus, Soldanam herba nó efte CachilêapudSerapquot;’ nem:qm Cachilefecundüeundê Serapionem,habet folia Nalturtfj,^'^ nullam præfeferuntfoliorü Soldanæ fimilitudinê.Hicautéuberioris â:rinægratiafuperadiungimus aurores Arabes, Soldata herba ne^^

-ocr page 179-

ERRATA, LEONICENVS»


199


caputdeCachile,necpadcaputdeTurbittetulifre,{èdGræcorum imi^ A tationead caput de Caulibus* Eftenim Spldanaherbauulgo a nobisdi^ Soldanam dail!a,quam Diofcor.atq; Gat Bj^fficam manna appellant: qd liquido «Û^Brafficam apparebic, fi quis inuicê contulerit ea quæ in herba Soldana orulis intuc^ mur,amp;quædeBraffîcamannaDiofcor. fcribit. In hac tarne Iicrba mihi uidentautores Arabes eatenus aberraflè, quatenus de Caule domeftico atepfylueftri, ac fubinde manno eodé capite côtinuatim tradlauerütjtani ^hæomnes forent eiufdê generis ^zimioris fpecies : qd dcfylucft?i qdc «cpdomeftico Caule concedi poftet : qm tantu fatiui atep fylueftris differ rentij s diftant: de marino auté Caule nequat^, qui omnino ab alijs duo^ busdiuerfificat.utno modoT^iofcor.fed etiam Gal.teftificantur ï quorS autoru fententia Braftica marina, amp;nbsp;Br aft! ca fatiua,uel etiam fylueftris çs quiuoce dicunt. Putaffe aSt Arabes Caulé fatiuu atep fylueftrê,ac præters fîmarinuquandam habere inf fe non modo figuræ,fed etiam nature afft nitatê,eo coftatargumeto : epomnes eodê,ut diximus, équité côpledun^ tur.Et praeter hoc etiam uerba Serapionis idé oftendunt, q de Caulibus bannis itafcribiuMarini Caules funt lôginquiores j fimilitudine dome^ fticorû,quâ .t fint Caules agreftes. Deillis em ftatiiTi antea locutus crau Auicenainfuper très hafee fpecies etia efiectuû cômuni ta te confociat, ut - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cum.2.Canone de Caulibus fcribit in hune modu.Sylueftris,marinus,ac domefticus maturat phlegmones 86 duricias. Qui quide effeclus a Dio^ fcor.Cauli fatiuo atep fylueftri ex parte affîgnaf : marino autê Cauli a ne:? B niineadfcribit,amp; nulla experiétia comprobat » Verior autê eft Græco»u opinio a nobis taefta, q?Caulis agreftis atep fatiuus tantûmodo fint figura colore,amp; naturaeqjprietatib.fimiles, nifi q? agreftis eft albior amp;nbsp;calidior, amp;nbsp;ficcior/icuti omnes aliç plante fylueftres funt in codé genere fatiuis,fe^ cundûhasduas qualitates,ut inquitGal » fortiores : marina autê Braffîca penitus ab illis ambabus euariat, Hæc ideo in Arabicis autoribus notant dacêfuimus,ne quis putaret nos Soldanâ herbâ, ut illifcccrût, forte qd cf* fitapud Diofe.atep Gat Braftîca marina nefeientes, inf Braffîcaru fpeci^ gt;nbsp;. esconumerare. Sed qm multa interferuimus ut te pleniori officio deinem rcremur, iam adillud redeamus de quo præcipue ab initio quærebauqd ^^'^’JfJjftapud Diofc. Forte autin tanta turn Arabia ^utorn,tu etiam La tinorufuper hac medicina opinionu diuerfitate, melius quçreret.quid fit sptfOiofe,radix ilia quam ^ Turbit officinæ uendunt.Égo qdê diu mul tticplaboraui,utherbä uirentê uiderê, cuius radix Turbit nuncupat. Na^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^oiradicêtin aridam ad nos afferunt,neCp ubi nafcat,net^ quali folio,aut HoreTurbit infigniat fciutdicere, nifi q? unus tm pharmacopola id mih * de flore Turbit eft teftatus, qef de folio Tripolrj fcribit Diofc.q? uidelicet ^ane candidus, meridie purpureus, uefpere phceniceus appareat. QcF linnhifuituererelatu,^pculdubioTurbit,quonosutimur,eftTripoliCc Turbituerff. spuDiofc.Set^qmhoede floremiraculuuixforteipfiDioft.credat,ne “tn alicui pharmacopolæ, omnino fatagendu, ut foliu ipfum uiride ins

• q

-ocr page 180-

200' nbsp;nbsp;•

C fpiciamus,amp;r an fit folio Ifaddis,aut Ferulæ Gmile,uel etia neutre,3il^^®

1^ confideremus.Fiericmpotelj,utradixillaquau«mur,nelt;^ut *ƒƒ • Mefue,nec^ etiam ^urbit Serap.tan^ uideo in his rebus incuria, qw”^ in ufu frequentiflimo medicoru » Si quis cm dixerit cire TurbitScrapæj illudobijcerepoirumus, qd Turbitapud Serapione eft ide qd Tripol^^ apud Diofc.Radix aut Tripoli) fedbn eunde Diofc, odorata eft. Qu3*\^' ro nos utimur pro radice Turbit,omnino caret odore, Si uero alter ane^ rat hanc efle turbit defcriptu a Mefue,cum fit iUud turbit fecundu eundc Mefuen ex generehabentiulac.feu laâiciniorû, hoc eft, earn plantarum que habentlac maxime acutu:interrogabimus ipfum, quidnam tandem erit ex hf)s quæa Diofcor.uel Serapionedef^ibuntur : an aliqua fp^des TithymalorumÇ'Sunt auté feptem uel odo.fed nulla earn effepotein^'' bit a Mefue defcriptu.Nulla fiquidê ex illis habet folia fimilia Ferulj.^“’ lia habet Turbit a Mefue defignatû,utconftatex Diofcoride amp;nbsp;Seraphquot; ne,fingulas Tn^ymalorum fpecies per folia ac flores,amp; reliquas propos tates defcribentibus.Sed neep Lathiris eft,qua iuniores medici CatapuO'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am minore uocant,^uicennaauteMendanam,utconftat ex hijs qtiçde Lathiri Diofc.8C d^Mendana Auicenna fimilia fcrip fern t: neep Pcplm^

• * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de qua Diofcor. agit inter alias quæ lac acutû emittunt, Hums cm radi^

inutilis eft, ut in quit Diofcor. amp;: de hacquoep Auicenaagitfecundo faquot; i|onefub nomine Bebilis,capitediuerfo a capite De turbit: eaderation^: D neep Peplion,ideft,Portulacalylueftris. Nam hanc quoep Auicenna.a^ (SanoneBilomon nominat.Tranflatio autelibroru Hippocratis dereg^ mine acutoru FeheiniS uocauit,et no radice,fed folio,uel fructu ad um' medicinæ adhibetur. Habet etiâ folia fimilia Portulacæ, unde illi nomef» non aute Ferulç,ficuti Turbit defcriptu a Mefue. Deniep per finguhslp^ cies earu plantaru,qugfucco ladco 8^ acuto manant,difcurrendo, nonquot;* detur cuicp earu defcriptio Turbit, quæ apud Mefue reperitur couenitf* Forte autem neep uere fcribitur a Mefue, Turbit efte e genere earum q^ Mezercon. lachabcnt. Siquidem hie idem autorinquit, Mezereon efte plantam (fticinioru maiore, quæ tame planta ab Arabibus Mezereon nominat:quot;^ de a græcis Chamælea uocat,ut conftat conferenti caput de Chamaf’^^' pud Diofc.cum cayaitedeMezereon apud Serapione, amp;nbsp;etiâ apudA«^ cennâ:nifi cp Auicena etiam ipfe,licet fub nomine Mezereon.ChamæJ*^ defcribat,quâ con ftat non elle de numéro ladariarû, fiue laclicinioru.n’^ quit Mezereon elfe ladiciniu magnû : ut uideant Arabes, Auicena pt^ fertim, ac Mefues capite de Mezereon, in duplicê errorê incidifte, amp;^ Y4ezereon,quç a Grccis Chamælea uocat, inf lacticmia pofuerunt,amp;r Chamæleonté albû amp;nbsp;nigru, cû Chamçlea fiue Mezereon confiidcrüquot;** Nam Mefuéquoep non fuilfefecundihuius errons experte probaripq teft ex hijs,quasipfe Mezereon in fine capitis tribuit^prietates, quasnu Chamæleç,quarn Arabes Mezereon uocant,fedChamcleontiporiusal* bo uel nigro Dtofc.alhgnauit. Quæ cm de Mezereon Mefues feribit»?

Ï

-ocr page 181-

ERRATA, LEONICENVS»


201


intcrfidtlumbricos, amp;r qd collutio eins ex aceto confert dolori dendum, amp;quodfitunguent5 ex eo ad feabie bonu.amp;C Ünimentu ex co amp;fuïphi^gt; feddctmorpheam,albaras et Icnrigines/untfere ^p^ietates,quçChamç • Iconrialbo amp;nbsp;nigro,non aûtChamæleæ,ideft,Mezereon a Diofc tribut üntur. Serapio uero etfieapitede Mezereonfimilc confuGonc Chamæles ontis,8c Chameleæ,ut cum de Ixia uerbafaceremus oftendimus, in eo ta ’nen magis eft quam Mefucs Auicenna probandus, q» Mezereon haud^ qua^ fecitex genere Ia(fticiniorü:amp; qui uerum Mezereoii,hoc eft 7Chalt; •næleam agiiofcunt,fciunteanó habere lac. Dixi aut ueru Mezereon qd ®GrxcisCham3Eleadicitur:quiaapudn5nunDsArabes, (oanneX Sera^ piünê.uelud Simo annotaift,Mezereon eft Mirdane,uel Mêdane : quæ Mendane» întêMendane ab Auicenna uocatur,eft Lathiris apud Græcos,amp; Catas putia minor apud medicos iuniores:qua certu eft, nó elft Mezereon,nes ^ibAuicenna^neqa Serapione,neqetiam a Mefue de{ïgnatu,ut-fatis conftareex narijs defcriptionibus arbitramur.Etquiaal^dcaputdcMc ^ane,aliud de Mezereon Serapion atep Auicena fcripftrut:no folent aut aurores Arabes duo capita, fed unu tm de eadc fimglid medicina fcribes ’^nifi forte nominu uarietate decepti,quæ una fit,g Aii na eâ credideri n u Nam q de Auicena fupra dubitauimus, ne forte de Efula duobus capiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

busegerit,amp; capite de Sebram,8óaltero de MezetegiJaune liquido erro^ réin Serapione deprehedimus, q capite de Tithymalo ultimo loco nomi uatfpeciêTithymali,quidicitPtias:uuItautêdicerePitiula,cuiusradice ïluidaeflreTurbit,utfupraoftendimus,exiftimaucrunt. Et paulo infra «* liud caput fcribit de Sebra,in quo eafdê tribuit Sebra ^prietates, quas Pi dufgDiofemeep meminit^ed de eadê planta etiam inter fpecies Tithyma brii fuifle locum, Supra aut diximus, ut ad id propter quod hæc om ma fubiunximusreuertamur, Turbitapud Serapionem elft Tripolis apud DiofcquiqdêSerapio ncq ipfe Mezereon, ficuti neq TripoIiS Diofcgt; hdicinijs annumerauic,Simon aut Genuenfis in litera L, ubi de ladicini .

is facit mentionê,etia TripoliS inter ifta collocauit. Quia cm Mefucs po^ uit Turbit inter ladicinia, Turbit aut apud Serapione elft planta quani Diofc.uocatTripoliü,nefciens Simon hoc nome Turbit apud duos au^ ’ores equiuoce dici,apud alterS de planta haben te lac^ amp;nbsp;folia Ferulæ fi^ ’’’ilitapcPalterS déplanta carente lade,etfoliulfatidi,id eft,Guado fimile , gerenti,propter uerba Mefue de Turbit, TripoliS quoep inter ladicinia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^

fônumerauit,Vide qtdifficultates,amp; qdem incxplicabiles, occurrutme^* Qij^^ ’i*hsiunioribus,Arabuautorûdodrinâ fequêribus, obeorundéautorS ^ ’iomodoaGræcis,fedetiâafeipfis difeordantiam. Quarc nulla alia inter ’ot,quædefimplicibus medicinis habent ambiguitates relinqt uia,nifi ut ^'IfenluiudicemcÔfugiamustutfi plantauirentehabere polïîmus, cuius •^dix ^ ueroTurbit aftert,nunqd fit ex genere ladidnioru, ucî alia,difcu

n lt;V^® V G D o s s A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tiarnus»

DeBugîoiraautem,de quaquæris,an ca qua oro BuglolTa utimur, fis

-ocr page 182-

202.

G ucra Bugloflà, fi ribi qd (èntib refpondero, uereor ne ficuri tu admodum dodedubitafti, ita ego nimiu proterueuidearuniuerfam noftri tempos j ns medicina euertere.Nam fi probar^contendero, Buglofiàm,quamnic diciiuniore^ ad ufum medicinç adhibet, no eflè uerâ BuglofTam/uretia inquiet aliquis,Lacfiuçam qua uefcimur,,uerâ eflè Laducano inficiarisC Nonita tri fumus animatnabfit em a nobis tanta temeritas, utomniaiu*

Borago,

Bugloffa un-dedida.

niorfi medicoru placita uelimus demoliri» Sed ficuti multa eorû probant daccfemusjtaplurafuntin quib.autoresueteres magis fcqucndosiuA^ camus,atq? in illis prgfertimjn quibus qdê medici iuniorcs inuicê uidenquot; tur diflentire.De Boragine Simon Genuenfis in litera u,ita feribit.Bor^ go herba nota,cibo apta,ôd medicinæ:amp; do*^^ folia, amp;nbsp;fernen Bugloffa dicit:fpês eins fylueftris. Non reperio aliquc aurore autentidi, facientefS pitulû de utracp:fi feribit de una,no feribit de alia. Hæcille. Pandedanus aût aliter fentit.nam.2. capite feribit alterum de Boragine, in quoaU^ Diofconalteru de Bugloflà,in quo citât Serapione ex eiufdé Diofe. auto ritate deBuglofta loquentê ♦ Montagnana uero in qdâcofilio icribith^^ uerba.Borago autnon placet,qa planta multu uentofabilis, Slt; uentoliu ua:qd oftendit ^piêr multitudinêeruduationuquas effiott Et licet po^ nat temperata,quia eft ipecies Bugloiîæ, que temperâta eft, de ea tn paru ab autoribus fcribitur,amp; plura de ea credunt, quam ratione amp;nbsp;uerificari poifinuAuicenna tarnen de ea nihil dixit » Vide quanta fitnto^ Aim autorû difeordia» Alter dicit nullum autorem de utracp.f. deßorag' iie,ôô de Bugloffaloqui ; alter fuper ambabus herbis citât Diofeoriaf”’' alter facit BugloHam ipecié Boraginis iylueftris : alter Boragmem Bug 0 fæ tan^generi fubqeit.Auicennaquoqp fecundo Canone, capitede 1 gua bouis,notât fui temporis medicos,qui nô uera Bugloflà uterent, alia quæ non habet eafdë utilitates. Quare in tanta medicoru tum lauf ru, turn etiam Arabu de herba Buglolîa controuerfia,quid mibi uideat aperiam.Primum illad pro confeiîb habetur, Bugloframgræeonw tamento,Linguæ bouis affîmilari. Duæ auté funt herbæ Linguæbu Iæ,atqî ideo etiam inuicê fimiles:altera a nobis Linguabouis,altéra B0 go nominatç:fed duj quoq^ herbç itidé Linguç bubulç fimües grças nominibus apd* Grçcos:altera Buglolfum, altéraCriflîonabei Græcis nuncupatç:adeo,ut minime dubiteduas illas herbas,quarua t Lingua bubulâ,altéra Boraginé fermoe noftro uoeïtamus, 3dduolt;^L

• %apd* Diofc.deberereferri:quorûalterûeftdeBugloiro,aIterudeCri Nam amp;nbsp;hoc propter magnam quam habet cum Buglofib Ew^’^^^j’ *^ugloffum magnû pariter a Græcis appellatur, Verudiligenuuscou ^^ rantibus deferipno Bugloffi apæ Diofe. plus Boragini côuenit:delcfly^ aût Criffigfiuc Bugloflî magni plus alteri quadrat,qua nos uulgo BU^^^^^ fam,feu Linguam bubulam nominamus : fiquidcidêDiofe. Mjyt ,lt; j Crifîq efie longiora folg s Bugloflî.Quan^ apud Pliniû^ qui ^^ ’^pj 27tCapite, 3, fere codé modo quo Diofeorides deferibit caudem tn

-ocr page 183-

E R R A- T A, D E O N I C E N V S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^

habere folia non longiora Bugloflb,feu ut ipfe interpretatur. Lingua bo Uis,fed podus minora fcribatur. Que puto errore ex uoeabuli græci fimi litudine,amp;codicis mendo quern Plinius habuit,contJgifle:quoniam pr5 macroteraquod uerbum fignifica?longiora,rnicrot?ra,id ell minora feri pw inuenit.Ego uero in mulns codicibus grgeis non folum impreflis,led etiam manu fcriptis apud Diofcoridem /*«Kf öre^ajd elljongiora,nô au? tem «ujflTef«,id eft,minora reperi.Liquido autem fenfui fubrjcitur,folia herbg ill{us,qug uulgo Buglofla dicitur,effè folijs Boraginis Iongi(»-a Jtc idem Diofcor.inquit,in fummo caule CrilTij effe capitula purpurea, quç foluuntur inlanugines, quod etiam inherbaBugloffà a nobis appellata uifudeprehenditurxontra^iî Boragine capitula cærulea,non autem pur pureaconfpiciuntur. In autore autem de fimplici medicina leguntur hæc uerbaiBugloflàm Romani linguam bubulam,Lucani Corago.Nafcitur bciscultis amp;nbsp;fabulofis» Forte autem pro Borago uerbo, Corago uipofe fcnbitur ,aut nomen coraginis una litera uariata eft,in boraginem uerfu. Qd’autem inquitnafci locis cultis amp;nbsp;fabulofis,hocidem Se fuo Buglolîb Diofe.tradiuPandedarius quoçp,fi qua eft huius hominis au to ri ta s, in li teraL,LifinaItaur, quod nomen apud Arabes GgnÄicat linguam bouis, ipfeboraginé interprétai Qiiare forte melius foerit, ciï B uglolïa,de qua Biofc.Gal. amp;nbsp;autores Arabes utrunqp allegantes,ad ufum medicinæ adlt;gt; bibemus, Boragine potius, quam illâquæ paflîm BuglolTa nuncupatur 1 tedpere. Atep ita falfum erit id, quod Montagnana exiftimauit, A uiceft? nam nihil de Boragine dixifïè: na,nifimea me fallit opinio, caput de Bw* gloira,feu lingua bouis apud Auicennam eft caput de Boragine,ficuti eti amapudSerapionê : fallu etiam erit id quod Simon fcribit,q putauitne^ ininem autorê de utracp herba fimul fcripfilTe ♦ Siquide Diofc.apeFGrae? eos,amp; Plin.apdnos.tam de BuglolTa,qua etiam de CrilTio fecere menti? onê. Negari autê no poteft quin Borago fit alterum duoru apud Diofc, autCriirion,autBugloirum,ab hijs prçfertim,qui boraginem bugloflæ, uelbuglolTatn boraginis fpeciem confitentur:quando amp;nbsp;Diofc. ipfe Crif fion habere folia fimilia BuglolTo, amp;nbsp;BuglolTum magnum uocari teftifi^ catunSi tarnen borago fit crilïïum apud Graecos, ueru erit quod a Mon? tagnana fcribit, tam multa de boragine a iunioribus media's temere præ^ dicari.NamDiofconhoc tantum de Crilfio retulittcjTiod fi radix eius algt; ligaturfuper locum dolentem, fedat dolorem. Plinius autê, quod herba, autradix alligata, fanatdolores uaricum. Quare medici iuniores utrurr/ udint acceptent, aut qd Borago fit uera Bugloffa, ut nos opinamur, aut ^uod eius herbas ufus nonfitadillautilis,adquæipfiarbitrantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*

CDe CICERBITA,

CiCERB iT Aautem,dequaetiamfcirecupis,eftetipfaficutiBo tago etiam in hoeufuCallimachi carmine inclyta.Eft enim illaquaThe* feo appoint rufticailla Echate, ut Plinius meminit ♦ Ver uni in operibus , medicinæ mintft hodie eelebrata : quia forte medici iuniores non noue?

• q ^i

-ocr page 184-

P Iz 1 N 1 I

Sonchus» Cicerbita,

, Nttfnt Medici anl{gt;ul-loG.

Theriacædif-ficilis ôf tara compofitio.

LaAucclla,

runt quo nomine apud ucteres aiitores,qui de medicina fenpferunt, nun cupctur:atcpideonefci'unteius utilitates, quod nos nuncincbcabimus, Oiofconipfam SonchS nominat,amp; a Romani's Cicerbitam afperam uo^ cari teftificat tquamfiis hoc nomcn,ut plæraçp aliaRomana uocabula, a* pud Diofco*r.fitdeprauatum:quia non Cicerbita afpera, fed circitaafpra m græco codice uitiofe legitunldcircoautê a Romanis afpera fuitcogno^ minata,quia fpinofa eft cü inueterafcit.Græci fane adhuc herbam, quam nos latine Cicerbita nominamus, uulgo Sonchum appellannut mirant dum fit,Simonem Genuenfem, qui multa herbarum uocabula a gra:ca herbaria didicit,quid tarnen eflet Sonchus apud Græ cos ignorauerit. na de ipfa meminit in litera S,amp; adducit uerba0iofcor.de Soncho,quæta^ men herba fit,autquo nomine cenfeat apud nos,dicere prætermifit.N^* qgt; minus admiratione dign5,Ph'nium huic herbæ,tam in ufu cibariofrc^ queijriJatinu nomen non reddidifle. nam amp;nbsp;ipfe libro.ii.capite eiufdtm numeri,quam nos uulgo Cicerbitam nominamus,græco uocabuloSon^ chü appellauinatq^ itaipfam defcripfit, utdubitari non poffit Sonchua^ pud Græcos ede herba,^ Latini Cicerbitam uocant. Sedpræterea idem Plinius una cû DioÆ.tot hums herbç ufus enumeraqutme aliquancfopn deat noftri téporis medicorum,qui tm illa remedia probant, quæmagna impendio parantur,quibus meliora aliquando pauperrimus quifqjece nat:ferctamfn,dequo nos etiam magis pudere oporteat,nô Indicas,att^ ' ?ïrabicas,f :e extemi orbis quærut medicinas,fed quas naturailla omni upi reru paramp; uulgo etia expofuit. Muftela pugnatura contra ferpentes, paftu fcCiccrbitæ munit, atq^ inter pugnandu code crebro repetito fcK* fouet. CompertS eft hoc apud mulcos, qui dimicationc confers uidere» NosTheriacam contra uenena ab Aegyptps magno emimuspredo,cu^ ius potiflima parte,qua bafïmuocamus,iili adhucignorant, prater mub taaliafimpliciamedicamenta,ad eandêcompofitionênecefraria,quæno^ ftra hacætate neep a Græcis,necp a Larinis,ned5 a Barbaris cognofcunt: quoru etia uel unius defedus,fi Gal.medicorü principicredimus, poteft to tam compofirionccorrumpere, Naturæ nero opera funt abfolutiora. inuentu faciliora,nifi ob hoc ipfura uilefcerent. Sonchu aut, fiue Cicerbi^ ta,cuius occafione hær interpofuimus,magna habere contra uenena, fed præcipuefeorpion^ efficaciam,teftanttû Diofc.apud Grecos,turn etiam Plinius apud nos,amp; ex recentioribus Conciliator : qui La(ftucellam,per Vjuam utputo Cicerbitam intelligit,qutetiam inqt Plinius,Lactucciimi^ lis eft,nifi fpinofa foret,fepte alps herbis annumerat,quçTheriaceæqua^ *të habent contra uenenapoteftate. Atepinfuper Auicenaapud Arabes, fi modo Cicerbita fit herba quamille.x.CanuneTaraxacon nommât, W fcio plærofcp ætate noftra medicos celeberrimos, ac præfertim Gerards Veronenfem exiftimaflè. Nolo cm ego nuncdeiftodecernere,quidudii opus ad hocipfum deftinaui, ad declarandü.f.noïa Arabica.x. Canone apud Auicenam fcripta inueniunt, Quod idê opus forte maturius abfol^

-ocr page 185-

ERRATA, L E O N I C E N V Sj « nbsp;* 205

ueaius.quandotehocquoc^non minuscupere,quaminaquæ nupera A nobis explanatafuntjntelleximus. Si tarnen tuam in hacrc auiditatem plufculum fuerimus commorati,cq^io animo patieri ^futurum illud ma? nbsp;nbsp;^

ximefperans,quodtibiin hacepiftola contigit,fi mouo epiftqlæ nomen meretur,quæ fere ad uoluminis magnitudinem excrcuit,quc quanto tar^ dius,tanto maiori cum fœnore eft tibi reddita. De Cicercia reliquum eft, Ciccrda» quo tuis quæfitis omni ex parte fatis fiat,ut etiam de Cicercia reipondea, ^'odeguminis genus uulgoCicerciamnominatum a Plinio librojt, ca# pite.u.Gicercula nuncupatur aTheophrafto libro.p.de plantis,amp; a Ga* Itno eundem Theophraftum allegantejibro.x» de alimentis, Lathiron ; hocenim uerbum Theodors, græcelatineq^ docliftimus, in tranflatioquot; neTheophraftiCicerculaminterpretatur« Vale Ferraris? Calendis Fes ^marij^M« D, mi.

lt;[PANDVLPHI COLLINVTI aduerfus n 1 c. l e 0 n up E;

M Pliniomafti^en Defenfio,

CD E P R

S S E P R A S

ASIO, 8£ PR AS O,

IVM GRAECE, Q.V

nos Marrubium, Prafum ucro quod Porrum dicimus,primum Leo nicenus edocuit. Didicit(ut opinor )amp; ipfcboni cuiufdam uiri poc^ D ticam mcdicinam,in qua ita fcriptum eft, Folia Marrubij funt Prafi-

ïjPrafac^ Porri. Quae quoniam Plinius diftinguere nefciuerit, Hörminum, Balotcn, Stachyn orrifoltjs,non Marrubrj,utoportuit,conftare dixit.Tum tres illos tcftes,quiunusfunt,quoa Lpradocuimu8,Diofcoridem,Galenum,Paulum,opinionifu3radftipulantescitat. VetacHa ofisnus Imperator,his teftibus fidem adhiberi,qui unum, eundcmc^ fermonem (ut de compa-«ohfFerunt. Verum ipfe ncq! erraffe Plinium pariar, qui Marrubium græcc Praffum dici.io» liD.amp; Porrum Prafum.7, amp;lo.aperte monftrauerit:neq;Diofcoridem crediderim,fed hunc ip-Lm Pliniomaftigenxqui ideo Diofcoridem Marrubium inteHexiffc opinatus cft,quod ipfc quj Ham illæherba;fintnefciat:placecq; hominis infcifiae potius, uelcodicis uitio,quamDiofcori-üisadfcribere.ltaemaLeoniceno noftro fieri oportuit, cum Plinium emendaturus uidcretur, Hon quam herbam Plinius pinxifiet, negate effe illam,fed quæ, qualifquc illa nunc fit doceren nonquidunaqiiæqjrcs non fit ( quod de Deo dici folet ) fed quid ea fit dicerclnon deftruere,fed sdftruere.’non exDiofcoridis fentcntia,in re non manifefta Pliniu cucrtefe. Pariter enim amp;? Dio Icoridcs poteft Plinq autoritäre fuperari, fed uelrationc,ucl rei ipfiuseuidenria. Nihil minus philofophieft,utdiximus, quam aliquid fine ratione dicerc. In herbis quoep dcfignandis,noa frribentis autoritas,non Leoniceni cenfura,fed uis amp;nbsp;figura, amp;nbsp;res ipfa confydcrandafunr,pa-hme^ exhibendumquicquidid eft medicamentum,de quo difputaiur?^uodGignoretui (nefp tnimfeireomnia mortalis eft ) faluaapud nos feribentis autoritas fit, amp;nbsp;humane potius igno-rantiam noftramfateamur,quam erraffe alterum impudenter iudicemus. Sic nos quoej de ijs, lt;juoadfieripoterit,primumc^deHorminotranfigemus,

lt;[De H 0 R M I N 0»

Horminum,qu3e amp;nbsp;Geminalis brine dicicur,frumcnti genus elTe,amp;' inter frumenta connu-* '»trsrijTheophraftus Plantarum, s. Plinius ucro naturalis hiftoriæ .ts. aperte indicant.Nam ffumcntaexfacistemporediuidi,Theophraftumfecutus Plinius inquit,cum Hybernafacit, iitTriricum,far,hordeum ; Aeftiuauero frumenta, pannicum, milium, horminum.Galcnus 'iuocpalimentorumprimo, quando Horminuminpollincmredigiaffirmât, interfrumenta pofuiffeuidetur. Verum frumentacea omniaharundineo folio conftare, tarn Plinius,cpeodç locoTheophraftuscbfrumetuorüamp;leguminüdiffercntiisdiflercnSjfcribit. Plinius Horrainu

-ocr page 186-

Oriza.

Rizum.

Balow,

VIccrana.

Ifionis fan-guis, Cynofprafon

206 • PDINII ADVERSVS LEONIC,

Pom folrjs conftarcdixit: utrücrgo harundineis folrjs fimilius habetfoliÜTPorrünejanMarru biumflamfiranoneccrtandüeftCubircs ipfanoncxhibetur) Horminü inter friimcnta «ft, fru-^entaHarundineo folio confiant,Porrü Harundini fimilius habet folium. Qui ergo Hormis num Porro fimiliahabe^ folia dixit,uerioracci^enunciauit,c| qui Marrubio, cui nulla pror-fus cum Harundine cognatio. Pari fimilitudine quocf Plinius ( ut eft in tradendis herbarii no-tiombus acutus ac diligens(in Oriza ufus eft.Onzaetenim amp;'ipfumfrumenti genus eft: quod Rizum uulgo dicimus,nulli ignotû.Hanc.iS. defcribens Plinius,Forrofimilia habere folia dixit jnulla alia ratione,quam qua Horminü quoq?Porri folios confiarefcripfit.Porraccicnimfo |ij,adharundinaceum(quofruraenta eifdem cenfetur autoribus) nullaaptioreft proportio, Adde^quod Horminum Plinius, Theophrafiuso^ Pannico, amp;quot;nbsp;Miho æftiuis frumennsadnu-merancat fi Milq, Panniciue folia defcribenda fint, nullius herbæmagis, ^Ponifolioi5pin-genf exemplo. Sic Horminiquocp folia Pannico, Milioc^connumcrata,Porrifolqs, nonMar-rubn (quo nihil in frumen taceis figuris ineptius )effïgiari oportet. Hæc de Hormino, rationem fcquutus,reicj!ipfius euidentiam fcripfi,quæfiNicolaus^enitusinfpexiiret,necnotiffiniifru-menti Plinio, nee PraAj Græci uocabuli ignorationem obiecilTet.

lt;[De B A L O T E.

ïnBalotcucrodefcribenda,quidcftquodPraftj,amp; Prafi uicinitate crraflePlimunio«'*' mu^quem quæ uera Balote efiet ( utquæ plurima ubiep nafcatur ) ignorafle non nifi igiiorf' tiflimus credcretCQui libro.io.Marrubium inquit, Græci Prafion uocant: amp;ex Caftorism^' giftrifuifentcntia,#igrumetiam Marrubrjgenus eflefcribit:utfciamus etiarn Marrubiumquot;)' grum dicerc potuiire,Gcu t Porrum nigrum dixit, cum de ßalote agerct. Baloten inquit niquot; ' us,Græci Porrum nigrum uocanc, folrjs maionbus »$ Porri. Addit. EtueftientibuSjSigraquot;'' oleniibus,canis morfibu^efficaccm.In nullo Marrubri generefolq ueftiunt:atin Porto, Harundine ueftiunt.Maiorainquit,funt^ Porri, Magna elfe Porri folia, non ignorab«nin** us'.ideo maiora,adiecit. Graueolentiam in nullo Marrubrj genere ( nifi manu “''’f“))^, tumeft. Eaquoq?generafi'terantur, nongraueolentiam,fedacrem,nec}îiniucundüintcrA ' rotanum ateg Abfynthium odorem reddunt. In Porro nigro rede graueokntia dixeris .qquot;‘P' t^,quod fcetidum,grauem, amp;quot;capiti noxium odorem referai : atej? ideo in medicamenns n Hlur,fcd apponitur:quodcontrain Marrubrj generibus euenit. Sedquæfuntoculisconinquot; fidelibus,nonnc mouere plus folent lt;nbsp;Plena Balote funt prata, atej: m montium praedpuf Abus qfdem quibus defcribiturfignis Porri folrjs grandibus, nigris,maculofis. Vndefgo lotemdidam exiftimem. Earn latinorum quidam Vlcerariam,rufticiPorrücaninumuo ’ ex co quod putem ,didam, quod canis morfibus aduerfetur, nee tam herbæ fîæilis » ? P“ ftatis nomenreferat.Quid autem Diofcorides,quicp eum fequuntur wedlderint, uiderit.Nos Plinium Romano ifta penfantem iudicio,rcmc^ ipfam audiamus, quamef« ^^.^ fcorides quidem,cum multa Balotcs nomina cnumerct, inter quæ amp;nbsp;Marrubium quot;’SÏ® ,{ amp;nbsp;magnum Marrubiu m,amp;' Ifionis fanguis. Alios tamé Cynofprafon diecre Baloten a i ^^^^ quodaliud nihil ^caninum Porrum fignificat,ipfumcj nomen ad rufticamfimplidtaKiquot; nafieiamdiximus.

Ampdopra-fon, Vitignc-um Porrum ,

CDeSTACHY,

Stachynquætandem fitignorare me farcort pariquocp,uel certemaioriignorant! ^jj fari Leonicenum arbitror.quippe qui ^ Stachyn ipfam ignorer, S' unius,utpote monifquot;quot;’p|,^ Ilium credaterrafie:necPlinrj uerba,mentemcpconfyderet. Scripferat uieefimo uoln'’))''^||J nius, Marrubium a græcis Prafion uocari, S’ nigrum Marrubrj genus inueniri dixerat,cp urindicandum efiet. At,4. amp;.io.hbrocum Ampcloprafum, hoceft, uitignen ^^^ rum, quod nos uulgo Porraftellum uocamus, Porri folqs confiare dixilTct, ^°‘’”quot;''°fp|ijs, densfubiicit. Eaquoc^quæStachys dicitur,Porri fimilitudinem habet,longionbus ^^ PêrraftclluuK^ plunbufq;. Stachys quoc{!,inquit Plinius,ut Ampeloprafus Porri fimilitudinem ha quot;bp^j gioribusfolijs.Si Græci Prafio,ideft, Marrubio fimilem Stachyn dixifient: eum otplo ^^^^z e^mum habuilTefePlinius Marrubiu referat, quod folqs paruis, amp;quot;nbsp;obrotundis confier, ^ errafie Plinium credibile aliquando fuiflet:fi Stachyn ut Ampcloprafum Porró npn c ^^^ rafter,uel fimpliciter Porro fimilem dixilTct. Verum quandö porraccæ herbf ^.Z^Ljiiiii-’ rat,5lt;longioraillifolia quam Porro facit,quis iamdubitet,non erralTe Plinium in er Iitudinc,quam compertam habuilTc^Porro etenim, non Marrubio nuUifutipfemqn't ^,f^ to,longafuntfolia.Accedit,quodquiodauü Galenilib.de fimplici.medicamenns .^ ^ cir,Stachyn Porro fimilem elTc inrerpretatus eft. Magnum ucritatis argumentum, *” juuft eum, qui Galenuminrerpretatuscft (qualifcunq?ille fuerit) in candenÄe Stachy eo fentennam.

-ocr page 187-

DÊFENSIO COLDINVTII»


207


lt;[De levcographide, |iti^r'°?’^P^^^’‘*®P*^™*®*^ï”O”ï»t“itPIiniumïquïppequiuoIumïne.s.5f.ïo.fecunclïGa nis S P**?'™Leucographidéappellauit. quoniam ladea effet, candidis intercurrentibus ue? tliftin '^^^ ^^“^®§^^m, quæ ladeo colore fimpiex effet. Sinopiten uft-o,quæ fanguincis uenw «ngueretur, fuafc^ uires illis tribuit, ut inteUigamus plenius diftindiufej aliqOanto Plinium 4 ïm Diofeoriden de eius lapidis generibus tradidiffe j Leonicenü uero ( qua fuit indiligentia ) ^“'■°§'‘3phidelapide fenbente Pliniü nonIcgiffc, atcj ideo in co calumniando grauius delf HUilktteucographidem quotj herbam cffe.y.amp;.io.libro fcribit Plinius, eiufeç uires apenerqua ^quot;'fQ lila effet fcripcüfe non reperiffe inquit. In quo quæfo aceufator hic nofter erraffe Plinü umniaturt'An,quiaLeucographidalapidéeffeignorauitf Afthuncbelliffimc,ut di/Rmus,

_ i —« »«ivuvuiu VdUCHUllU prælianummu pnilUlV|^nlt;' Kunt aàa.u ^1 ww^i^muO) vriwu^^uuus 4» ^quot;jquodqualis effetLeucographis hcrba,non reperiffefe faffus eft lt;nbsp;At de cius figura feriben-aliquem non uidit:fed eafdem ufffes inquit herbx fuæ Plinius , quas Diofeorides lapidi tri-^'‘''•Quid fi erraffe Diofeoriden Leonicene diccrem : qui quæ herba effet, lapidé credidit : qua 'quot;'‘mrationedefenderes^Aut fi hoc non recipis,nonnc communes tam lapidi quam herbæ ui-’«eircpoffuntr’iafpisfangujnçfnfifti^LeucogealaÂisabundanriam facit,Topazius uenerS ^'’nibettfedeofdem quoq effedus Siderites, Lagine, Ligus,atqî herbarum praeftant plurijnx. MDiofeorides inquisMoroxum quoe^ uocari Leucographiden fcripfit.Falfumhoc qui-W,Mgroxum Galcnus fortaffcdixcrit.Morochthum certe Diofeorides ,lt;|on Moroxum, ut ‘''P'rucrferetulifti. Sedamp;hune Morochthum tapidem effe non fugit Plinium : qui hune ulti-*'î'''gt;oluminiscapite.io.commemorat:qucm nos quoeç habemus,amp; muftis oftendimus in eo- Morochthus ^Sittritulafteofudorcnianantem, amp;nbsp;Candidas lincas,tametG porraceam uiriditatem proférât,

‘^Pannis ducentem. At Morochthum hune,Leucographiden quoc^aici Diofeorides feripfir. ^aideoerraffe Plinium prçdicas,quiade Diofeoridis ignoti fibi hominis appeUationibus non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '^'''inaueritt'An non fatis pucas,unum Morochthi nomen adduxiffe Plinium, qui Leucogra- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• P^iitn,amp;: alium quocf effelapidem quam Morochthum oftendit f Tametfi quofdam Leuco-S'ïphiden,Galaxiamcf uoeaffe ilium DiofeOrides fcribat. Præclara dialeâtci philofophi argu-®«tt.Fatet«rPlinius,figuram Leucographidis herbxnonreperiffefe:ergo errat aceufantê ß DtonietnojQuod ingenue fatetur Plinius,quodnon temere adfiruit, quod no repperit, quod ^0üdiuinauit,crgo -ratt'Iamuclcxiftaargumentorumformulauidcrcpoffumus,quo him?

' ’’otninem carpendi libido,amp; nouiratis oftentatio tranfuerfum feratLeucographida ergo amp;nbsp;la-

' P'deroeffe,amp;herbam quoc^ effe poffe,Plinio docente difcamus,utPrafum quocp,6f Hclioiro-

1 P'um tamherbas,quam eiufdem nominis gemmas defignant, Morochthum quoeç ideo Leu-

1 ^ögraphidenaquibufdam didum, quod Candidas ducatlineas, uiridis ipfe cum fit. Galatitia

1 quot;wofecundam fpeciem ideo Leucographiden didam, quod ladea cum fit,candidæ ilU infcri-

1 ^mtuenæXeonicenü uero, qui nee iftapenfauittn legendo Plinio, hebeuorctuiffe nofcamus»

lt;[De P O D i O,


TRIPOUIO»


, PoliumfuauifftmamhcrbamMLuf3eoamp;HeGodoautoribus,qualis effet,quibufuc polieret viribus,luculenter(utomnia)defcripfit Plinius, Miraculum addens,qfdcmtradentibusauto-f'bus,quod ter eolorem mutet. Tripoli uero rationem figura, poteftate, foloq- diuerfamfuo btopariter affignauk. Aceufatorhic nofter, omnia fere uerbum ex uerbo qux de Polio dixit, tnnftuliffe exDiofcoride Plinium refert,uerum in hoc erraffe , quod TÄpolij miraculum Polio

1 ïàkriplerit,contraquarnDiofeorides fecerit. Simul,quodTripolq radicem dari epaticis in far

1 ’'codantprodidericquod apud nullum inquit,grauioris autoritatis medicum legitur. lam 8d

1 txbisquoqjnontranftuliffeexDiofcoridc Plinium fatis confiât.Verumage Nicolae,effare f obfccro,nenoftraftuâ:uetoratio,fæpiufucidcmrepetendum fit, Aut Diofeor. non legit Pli- ’ wus,quod fupradocuimus:amp;nihil efiquod tan to uiro imputes, fi ^\uf3eo ,Hefiodo,Theo-pbrafto,totc)5illis autoribus plus minus,contraue fcribat quam Diofeorides dixcrit. Aut uidiC ' ^uidemçut tu autumas)fed necDiofcoriden per omniafequi illi uifum efi.Et non uideo, cur foi ‘ «uiofeoridi credendum magis cenfeas, quam Plinio,tot, tantorumq? uirorum autoritäre fut»

‘ 'quot;XQ '.quemquerifimile eft , in eo tmaOiofeor. diffenfiffe , in quo ucl ratlone,ucl experientia* i “'\g,rauioris uiriautoritärepmotus ,melius aliqd, autuerius inueniffe putauerit. Non poffu-’''usnuncutnusherbç,Polq ,Tripolque, quçtandcillafituideremiraculü.Necpemautrcgio,

1 xut tempus park. Setanis apertam calumniam tuam non uideat ; qui ideo erraffe Plinium di-, ^Sj^^uod Nlufxo, amp;nbsp;Hefiodo autoribus , eodemlibro, duobus in Iods de Polio fcribat, coa-

-ocr page 188-

20S nbsp;nbsp;• P L I N I I A D V E R S V S L E 0 N I C.

Herbarq ut-teres*

y tra ea quxfolus Diofcorides feripfent ^ Si Diofcoriden ncgaucro,quailium ratione,quoauto- j re défendes CEgo Mufacum, Hefiodum Diofcoridiopponam : PliniumquoqïDiofcoridi po- I ij^riorcm,atq: ideo fapientioretqui amp;nbsp;Diofcoriden ( ut tu credis ) amp;quot;nbsp;prifcosomnes quos enat, 1 uidcnt.TüobfecroqualctuumefthoccnthymemaCNonlegiturinquis,apudaliquémedial, I Tripoli] radieem dari hep9ticis in farrecodamse^o errauit Plinius qui hocfcripfit, Quidnoc l argumentieft,Bbfccroc'Qul3ru nolcgiftijCrrauit PliniusCNonnepotuit a Caftorefuo Pimiu’ | hoedidicrtfcïuelexperimentocomperifTe lt;Nonne ab Hippocrate, Herafiftrato, Chryuppo, I Praxagorac’NumDiocle,NumHerophiloc'NumDieuce, Dionyfio Metrodorotfherbaiyî 1 quos tu nunquam uidifti,neenos habemustquiej! uel hoc ipfo magnam haberePliniograna® 1 debcaijus(ut uirrariffimusdicerePicusfolet)quod illos nobis utcunqjreftituitlt;Anncfüs,0' | portereeumquihocargumentandigencrcuti uelit,tria primum principia ponere^LegiHt I fcilicetomnesmedicorumlibros.Turnucrointcllexiflc.Poftremomemoriatenuiife.Numf^ I bi hæcadfucruntomniaquæfo,cum Plinium in Tripolio crrarcdixifti,quia tu nunquamapu t aitquem medicum legiftidAt nos qui nee medicinæ artis fdentiam fatemur, nee graecorum n’' 1 nitatibusaddidi,tammultacontemnimus:fed noftrorumquolt;^, Sf neotericorum ingenia l admiramur Äf colimust nefafepefleamp;ftudiofo homineindignum putamus,fioblatumq 1 iemcunc^iibrum uel femel non percurrimus, Tripoliumipfumfcimus(quando«uiren | Venctijs,amp;'pidauidimus,amp; herbariorum narrationcdidicimus)communiufuTritoliu 1 rinutji dici:amp; Turbitellä,Soidanamq? uocari, amp;nbsp;ab remedq iplius de quo agimusfaculoK nbsp;nbsp;|

FicatdU.

tatcllam, Epar enim quodcunqj ex eo ficatum uuigo dici coeptum efijexquo faginatorum nbsp;nbsp;|

fuumiocineragulalfaroccreslaudauerunt, Vndeamp;FicatellamTripoliumquotj nuncup ' I quodepaticis (ut Pliniusinquit)idcft,ficatolaborantibusafferreprarfidium poteft.r® I eniminHetruriæmaritimisnafeiturî Sfeopexfertimlirtoreo cradu,quia uadis ^^^^^j,^ | ad oftia Tyberinaproten^itunHuic amp;nbsp;lacobus Cornetanus medicus Cngulareuolumcn^^^ I uir.egregiafqteius laudes epaticis cecinit.Quin amp;nbsp;prarclarus AuicençcnarratorGentnis, I filiorum libro qua parte Hydropis remedia colligit, mirabiles ( ut ipfeinquit) elle hums ^^ | effedus tradit.Et(utipfius quoq; afferam uerba) a totainquitfpecieconfortacepar,»a I ducitaqLiam,quæduo quafibafis in eurafunt hydropis. Nam tibi uidemurgraniorem I medicum de Tripolrjuiribus Plinio adftipulantcm(quod tu ncgaueras)inueniiiedAc ' ^ 1

) *iudplancfrigidius,Gaienum autoremefleinquis, quodomniumuifceruinuiójs Pol® ^.^ I xiliatur.Ët hocquælo quid argument! eü^Galenus omnibus uifceribus auxihad Folm® I CU,Plinius omnia ferme uifceraEngulatim cnumerat,quibus PoliSauxiliamriinquo^ ,, I guisdllegenus Plinius generis fpecicsdiftinxit.MirarispraetereaPliniumin Tripohom nbsp;nbsp;nbsp;I

uifam illam quibufdam eandem clTc qux Polium:atq; ex eo eonqcis, Plinium iHof“'’’ Pj-f^ | onem fequutum fuiPe.Vndc obfccro noua hæc argumentoru rariodCum Polij

fcrenoas,nomen,figura,folo, poteftate diuerfîs locis aflignauerit Plinius^ quia9y°quot;^ .^ I herbamunamputairedicit(utomniaquædcillisfcriptafuntreferat)cuidemcrediaillcr , l arguis,qui iam diuerfas efle firmaucrat.Qtiaeifta obfecro concludendi neceflimsfDixern

dam.Ergo Plinius,qui contrarium fcripfir,crediditd Videre iam poiïumus, qua contra i

libidineLconiccnusferatur.Nonargumentum,non rarionemafferqnonautorumnuni ,, I nonexpcricniiamaliquam,quibus errafle Plinium neceflefitcredcre. Erraire(utiumma I cam)totohocfuolibcllo Plinium clamitatc nulloaliofere argumente, quamquodamo

fcoride(utipfcputat)diircnrit.Egocontra,ideo Diofeoridifidemadhibendamnon«

tendo,quando a Plinio dodiffimo homine, Si romano amp;poftcriore,amp;multisacmagm^^.^j | ritatibus fulto,folum Diofcoriden duTentire contingar : Plinq quotjfidcianjautontaib I nihil quam rationem,e^crimentumuc contrarium efle pofle.

^D E P A P A V Ë R E H E R A C L I O. .. r^ Si earn diligentiam Nicolaus noiter, eperamq; in ueßigandis herbarum notiomDUS '

^ tqfqpimpendiiret, quam in eumulandis Plinrj (ut ipfe putar)crroribus adhibuit, “, ''v-jJ' |

* doaliquiduitæcxcogitairet,nccfc magnorumhominumcalumnijsinquinaflët.Nam ^orum errata perfcquitur,in magnos ipfe plurimofq:erroresincidir. QuodudexhoeV F

redequo nunc agimus,perfpicuum fieri potcft.Radiculam græci Struthion,hocfft,P^^^pj( lum uocant:quod cum hcrba,tum flos ipfe, tametfi inodorus fiqegregie tarnen P“' pj^ijj ferculorum fpccie uifendus.Heraclium Papaucris genus, Struthio fimile elfe, non tam ^^^^ ridesquam.9.plantarum ThcophraftusfcribitPlinius,qui(uteft uidere)fiutrunqlrr'P ^^ conféras, ut in plaerifcj omnibus, ficin Papaucris gencribus defcribendis Theophranu tus,pluraquoc^ amp;quot;nbsp;notiora herbarum fignacommémorât, quoniamherbæhuiusquO^ ^^ ram non ignoraretc’Heraclium Papauer inquit,fi proeul intuearis, fpec#m paH^™^ *^-^ præfentat. Afthicnoftercommunisfalutis(utipfede fc inquit)procurato ,hoc adrlm')

-ocr page 189-

DEFËNSIO COLLINVTIÏ. îû^

dm retulit ; Probabilius inquiens exiftimari debere, herbam herbæ,éj auibus foliC habere per quot;mie. Seduideamus hominis lirerarû certe aliquem,rerü ucro nullum ufum habeas cirorcnj, f j ^^?æ”f4^*^**^Sf*''J'l^’ori j^ Heracliura Papaucr : non figura modO in his quæ diximus, da uiribus quadam interfe proporrione irotadis. Nam ut Strutllfbn lanis,fic Heraclium li-•“siplendoremaffert. Si probabile eft,herbam hcrbæ(quodnegat nemo)cur iftn amp;nbsp;probabi-quot;er a Plinio dicitur ( utexpreffius herbæ figna demonftret, amp;nbsp;nominis ac fimilitudinis quaff ^andamrationemreddat) Hcraclrj foliaproeulintuentibus, fpeciem pafferum reprefenrarcf p,°quot;?'’*”’®drgt;ortitincalumni5 præceps Nicolaus,cui femper noua funtomnia, morem hunc 'ntldum herbariorum omniüeffe, qui herbas ipfas compertas habuerunt,atcp ideo alrjs co-

Herbas etinna abanimaliö fimilirudinc depict as.

^’’^‘^*^*’“quot;^ï rion herbas modo fimiles, fed amp;nbsp;animalia,acfurdas intcrdum,0^ di-'‘tiiifliraas prorfusres ad exemplum citaffe : quo facilior , promtiorej ueftiganris herbas dili-8wdafieret, Sic amp;in fylueftris quoq; Papaucris gencre Comicularium unum dici Theophra-sicribit, cp frudus inflexi ut eornicuia figurantur. Sic cum Pfyllium defcribunt,flores cani-*''scapitibus fimiles pingunt:cum Pchion, uipereis:cum Antirrhini frudü, uiculinis naribus: '‘‘niMyofotin,murinisauribus:cum Aledorolophon,gallinaccfs criftis:cumChenopü,an-

'‘'n’spcdibus:cum LagopumJeporin/s : cumHippurin,cquinæcaudæ: cum Alopecuron, ‘“'Ipinae: cum Scorpiuron,a Ncpa:cum Polypodium,aradicepolyporumcirrisfimillima ^oniinant.C^uinamp;infedorüqüoc^lïmilitudinem retulerunt.Cum Afplenifolrjs,Scol^pcn-Järnm figuram affignent : cum fylueftris Sefami feminibus, Ricini fcetidiflimi animalis exem-P quot;01. Quid cum Cynosbati folia,ueftigio hominis fimilia effe dicun t c* C#m Omphalocarpi, oreft, Aparines femina,umbilico lt;nbsp;Cum Pelecynum lentis morbü,bipenni,aut fecuri f Cum

'ntunculum,capi«js penularum fCum Lonchiddis capitula^perfonaecomicxlinguam ex- * ^tn[i^Quid(quodmagis etiam mirere,amp;cum præfationepudoris ^iam dicendum eft)nonnc Ymis herba,uirilium teftiS fadem radiéepræbet, Cynoforchis uero caninorum lt;nbsp;Nun herba

* tuulgo nota ad primü ueris inirium, in aruis ac fegedbus nafeens, acedarrjs experita, Faba-^0 amuulgusnuncupat, medici Sacerdods tefticulum, cuius radicem pendente cum teftibiia soient dixerisc’Nun Theophraftus plantarum odauo femina quidam ad mentuîçfpeciem effi* amp;3ta, Plinius uero Cynomorionherbam caninigenitalis forma præfeferredixerunte’Etmira-iniur.Hcraclium Papauerfpcciempaflcrculorum procul intuentibus reprefenrarc, Plinium^ •nudappolîtiHîmedixilTc. Mukum femper arribus licuir, in inueniendis,cxplicandis,prodcn-'«slt;^rerumuiribusacdifFcrentijs. Quid nofter hic muffîtatNicolausCquiquoniam neeStnf-•hion^necHeradium nouit,nec fimilitudines rcrum,caufiasq; confyderat,idco errafle Plinium ß Pædicat, g, palTcrculis folia Heraclq fimilia dixerit:necrationem ullam, experimentumucaf-*5rt)quo conuinci Plinius erroris point.

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[DEEMPETRO.

Empetrum a noGris Calcifragum uocari refert Plinius, calculofcp frangere: ac non ideo cal | ^'los non frar gît, quia nullus ex his, quos Nicolaus legic, hoc feripferit, Hanceiherbæuim | quot;‘'Plinius dicit magnus autor, arque abundclaudatus : cuius ueram effe fentcnnam,amp;’ expe-I Jimcntocompertumeft,amp;hominumôpinionerccæptum.EftcnimEmpetrum (quodnofter -i Leonicenus ignorauit ) ca herba , quaeacedarijsgradflimanunc habetur : amp;nbsp;quam Venetia 1 0mnis,unaaddita,immutatauclitera, Sampetramherbamuodtat. Bafichiam multi dicunt: ' 1 ^nBaticulam, Picentes ab herbæ ipGus facilitate Rumpifaxum uocant, folrjs ad Ru tam ferme j | ’quot;'dentibuSjUcrumcraffioribuSjacutioribusqKflore.feminecpjquxcum,quot;-./.?,----- 1 | 'P'deminmufearrjsreprefentent: odoreiucundo : fapore interacidumfalfumquecibiappe-| kntiam prouocante. Nafciturque (ut Plinius quoque docuit ) in motttibus raaritimis fere, in | has: quod toto illotraduuiderc licet, qui inter phanumFortunæ , Garganumque tenditur 1 1 Promontorium: amp;nbsp;in Iftrorum cautibus,Liburnorumquefcopulis,undeplurima in Venetos ' 1 °d«rtur:amp;fatiuaquoqucin Coenobiorumhortisnonfaciliculturaferuatur.Certisqdoque •, I | rationibusadducimur, ut earn putemus effe, quäm marinam Batin alio in loco Plinius appel-' l i j ^’^’“‘^^“’Petrigenus quod Saxifragum noftri uocant.NecPlinium latuit.quippe qui gt;1-^ i i t,.’^f°“'g'fi*’^oP''oundo inter Adiantigenera pofuit, ramulis nigrocolorcuircntibus,folrjs ’ | blids^mirecalculos pellens,frangensque:unde et nomen;non quod umbroGs petris(ut Grç-J 1 ®lortepuraucrunt)parietumqueafperginibusnafciillamuidcamus. Non ergo nominumlï-'* | ^’''^^'nedeeseptus eftPlinius, qui utrumque Empetri genus, diuerfo nomine Calcifragum, il 1 «Saxifragum pródidit, fed Nicolaus nofter,qui nee Plintj uerba penfauit,nee herbas ipfas (ut z j ’kufatoremdcccbat)a(gnouit.

Empctrum»

.^IIIO CKX IKU LdtlJ Jtl lUV O Anifi,tumF^niculi g g^j

Badcula.

Rumpifaxu»

i/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• C.D E B E T O N I C A.

Pidquoej impudenda ferturjeum erraffe Plinium uerifîm^e Gbi effe dicit In deferibenda»

-ocr page 190-

210 • PMNlI ADVERSES LEONI G.

C ßctotiica,^dfolio non quercus utDiokorides )fedLapathifimik Betonicä pinxït:quod ca pidura Britan nicæheibæ ex Diofcoridis fenten tia, magis conuenire uiderctur, Scd mirui'i ^rorfus, utiiidiligens accufatorapparuit,homo alioquin baudindodus,qui Plinqutrbaƒ| Serratma» penfct,ncc refcrat.Betortlca,inquitPlinius,Serfttulaanoftrisuocatur,aradicefpargensfolia fere Lapathifa-rata.'QuisLapathü ipfum,Betonicamc^agnofcens ( nemo enim unus eß,q ambas non norit ) non graphice defcriptam a Plinio Betonicadicat, cum Serratulauotari, foliafereLapathi,ótferratahabcreillam uideat, meliusepaliquanto tp quercus fimilitudineï Diofcoridedefignata CCum folio quercus,nó ipfa Betonica ( a quercu prorfus difsimilis)« Trixago magis,amp;Hicrabotanedeferibâtur. Non ergo Lapathi folia fimpliciterdixitPlinius dcdfeAtaadicdt,quodfubticuit,autdifsimulauitNicolaus.Cumin Britannicædeftripuo®f norifsimxhcrbarfolianigra.oblongacp, codcmlibrodixiflefads elfe putauerit met ferratat kcitrquoniä incifurisillis,quibus Betonica diftinda non fint. Quid autéaut frigidius,autini quius dici poteft,gt;^ ideo errafle Plinium dicere,quia Diofcoridis uerba, fimilitudinescf mpi®* gendis herbis non ufurpauerit,fed figna alia,amp;quaraptidKa uidfbantur,adhibuit^

CDE PARTHENl O»

Parthmn fpecies.

Pclecynura,

In explicandis Plinij de Parthenio(ut ipfcputat)erroribus,infnagnosLeom«nuserf‘’' res incidit, ut ex herbarum ipfarum delcriptionibus,difFerentrjs(^cogncfcere licet .•quaSinW' lexiffé,diftinxiflec^ Plinium,Leoniccnum uero confudiflc,perillarum ignorationemintdhgf' mus.De qs igitur Ik agemus.Tres herbas Parihcnf) nomine nuncupatas. ». amp;.it. uolürtiquot;* fcribitPiinius(nanrdcquartaquxMercuriah's eft,fermo nunc nobis non eitjhisq: omnibP’» fuas quibus polkrent uires adfcripfit.Ex corum ( ut efl uidere ) fententia, quos tam multos^ numerat, prima qux Parthenium,Leucanthis,Thamnacufqt a Graecis,a noftns,amp;p Pelecynum,Muraliumcç«ocetur,inhortorumfepibus nafcens,florealbo,odoccmali.wpüquot; reamaro. Alteram quæHelxine,amp;Siderites, amp;nbsp;Perdicium, ab auc cognominatur,foliant' bens mixtae fimilitudinis Plantagini amp;nbsp;Marrubio : cauliculos denfos, kuiterrubentes, lemi'’ in capitibus lapaceis, adhxrenria ueftibus, unde Hclxinem didam uolunt.Ternam quï i®quot; dem Ói' Perdicium, amp;nbsp;Aftericum, a noftris uero herba Vrceolaris dicitur, folio fimilis W' #io,nigrior tm,in tcgulis,parictinifq! nafcens.Has Parthenij dilfcrcntias fi Leonicenus cogn® uilfetjltmultj! amp;nbsp;diligentius Celfum,amp;'dilucide ifla fenbentem Plinium,amp;' fuum iHumDi^^'’ iideminfpexiirctjnontemercadeoobftrepuiflet.Quodurpkneintelligerenolïïntftudioiidquot; gocasquxiïntapcriam,difceptandolt;;^ proponam,rjs locum faciens, quluerioraconwltnn^

Prima quidem amp;quot;afloris candore Leucanthis, ^ a fruticü,cefpiusc^ denfitare Tham®’^® nomen accepit.Eadem aCelfo ( in his forte lihris, quos deagriculturafcnpfilTf ilium tonnt' fîueabodoris fuauitare, fiuequod iinguentis flos apnlfimc conueniret, Muralium di^‘ ’ quafi Myralium, y, pfylon in,u,noftrü uerfo,quod ueteres ( utin Murrha,Murfna.u Muf frequcntiirime ufurparunt, amp;nbsp;familiare eflelatinisfcribit Cicero. Fekcynum idem ^**®^ gnominaflc uidetur,quod frutex ipfe odoris fuauitare,ad fe peUiciat. Siuc,quod, ut Pcltcyn equoqiherba,quxin fegetibus nafcitur,adminiculo indigens hortorum, fepibus lubrtp • quod noftro quoep æuo fieri,hominum uidemus induftria.Hanc nos uulgo Genfemmu^ camus,flore albo,odore mali,fapore amaro, Hjc eft illa Parthenium, quam redius fortal t maracum dixcre quidam ,qu«fubipfaquiefcentc Afcanium, floribus,amp;dulciafpirïnsc pkditumbra. VndelaudatumilludinCoinfulaquonda confedum unguentuni,qiio tnaracinum,Sampfuchinumcj;dicebatur, V nde forte in Genfemini uocabulumuulgus o xit.utnon aliudfrutickuelherbaegenus intelkxifleillosapud Diofcoridem purem, qm rhenium Amaracum dixerunt.Alioqui fiea Diofcoridi Partheniumeft, quamCautamuo reTufeos tradit,quo padotam brcuisherbxumbracompkxurapucruni,dulcit|!ltriplgt;' infignis uares lt;nbsp;Cum Cautam ipfam nee umbræ ob breuitatem idoneain. nec odoris ungi»

^ amp;•«.«% Wi^ivv.vlt;»ii*vgt;(igt;vr w*^ «tw» Uiai gi OM^VZAVIILI««*« K»amp;V ^tmiv. WKgt;««IVJ Itviif^»*«• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Diofcondeaurore, öf Cliamxmilum,^^ Anthemidaquofdam uocafreillam,quxCauö»^ «^ltur,fortaflcquis putcrcum interChamarmili fpecies,quas ene tres prodidir.colloceiur,

Duas erfnim,quae nuncctiâCautæ.uulgoCorædicunf herbas nouimus,un3quacSïiU gnominctur, amp;nbsp;a quibufdam Millefoliü,nonreAcdicatur, nos Leucanthemon Plinioo* ƒ gt;t.uoluminecredimus, Abrotanoodorefimilem ,amp;flore albo, fohofam,fufpinofÏs uti' ^ Alteram Chamæmdo fimiliorem,quæabodori£fœditafcputidaf cognomentumfent.Poii Ä'Oiofcoridis Parthmium Millcfoliiitn hoccfle,finon illi Coriandri folia adfcripfiiltt. f cundaPartheniumrjfdem quibus a PliniopingiturAgnis,plurima infpiciturinaruisJt'P Iifcpnafcens,f01qsfereMcrcurialis;cuius fernen afperum.nigrumq! peWices appewnt.

uandofeniinainatnbiilannüueflibushxreanCjUtgrxcorum quidam Hdxinem Jidjm'J

-ocr page 191-

DEPENSIO COLLIN V T LL « ''2« ‘

I«runt,Romani herbam Lapariam.Sicuulgusquotÿperhæc tem^oraGrapdlamnuncupaf, quifiarapiendo Rapellamdicas,Tertia uero eft ea,quamcxeo quod folia caudiculis ftcllæin-fi^rcircumherentia habeat, Aftcricum dicitur: amp;nbsp;quod ipfa rapaci quadam lanuginehærere ne ftibus pofTiqaDiofcoride difta Hclxinc uid^r. Quod uero tergendis Urteolis, uitreifq? uafis «perimento fiteffi'cax,a Plinio V rccolaris,a nobis uulgo quocj \ntriolum dicitur. Quod ue iomuris,parletibufq;nafcatur, a Celfo Muralis,», de medicina libro,a noftriftmporis Medi-«srede Parietaria dicitur. Mineruæfacra,atcj ideo Partheniumdida, quod earn deafomno monftrauerit,

. Vides,utin nullo deceptus Plinius,fiquiillum legant,intclligant,ab errore uindicetur^Vl-d«iam Gonuoluolihuius noftrimanifeftam caiumniam : utfefefuo cum DiofcOrid^elucin Pampino contorqueatCQui fuam Parthenium amp;nbsp;Chamæmclum uoccr,et Solfequium df Mil-

wirumprorfus aParthenio herbai^m nomina non ignorant.EtLeonicenus in primo quidem Parthenij genere, pro Pelecino, quod ucteres amp;nbsp;impreffî haben t codices, Perdicium fcribic. In

Kraopro Murali,Muralium ponit.Et quod de Murali in. i,de medicina librö CcIfus fcribir,hic ' Of Muralio in .5. fcriberc illum impudentér affirmât. Turn pro Leucanthe candidi floris herba, iindeóifnoinen.Cotam nefcio quam, Cautam, utarbitror, Diofcoridis uertens,autumat:non ^^bQHore,fedluteo, candidis foliufculis coronato : non odoremail, fed Abrotani, ut Plinius, ydinfuauiactrifti: fieam quæPutidacognominaturintelIigir, utiam quod Plinio primus ob-''«tat,in Nicolaum ipfum,uehemcntiuf£j aliquanto rctorqucri poffit: qft non hominum mo öOoamp;rerumfinailitudinejfedgraecfquoefterudirionisopinionedecéptus, plurimaintempcran twenudit,-

DE C Y C D ^A M I Ä^ 0,

f^^^';'™quot;^''^^*‘bæ,quam nunc porcinum Panem uulgus, medicic^uocant,tria genera Ari-jWoehias uero quatuor aptiffîme fcribit,pingitcj Plinius:at hic nofter accufator,Cyclamini ra-’•'^^'”**^*°®’“®‘*’“airePlinium,uideri Ariftolocb’acRotundaera’dicem eire,quoniamradi ^«wtolochteuim necandi pifces adferipfit. Huius rei argumentum hoc afFcrr,quod ipfe(*-S^itJ^uirisgrauiflimisaccaepi, idem noftro æuo fieri, non Ariftolochiæradice, fed Cycla-'''*.NonneprjclaroufusuidcturaducrfusPliniumLconicenus,uelteftimonio,uelfyllog»f-

Tuber terrae. Malum terrj,

ftiam cum uidiiTe fe dicat , qui Ariftolochiæ radice pifces necari tradidit. C) inexcufabilem ca-“wniam ; quiaCydamini radix hoc facit, Ariftolochiæ non facit. Quia de Cydammi radice 'gnonsNicolausaccæpit,PliniusproprioteftimeniodeAriftolochiamentitur«En præcla-walectici argumenta:quoniam Tubere tcrræ ( id cft,primæ Cyclamini radice) fit ut pifces ne

^^’ Ariftolochiæ rotündæ radice fieri non poteft. Fallitur Plinius,qui • nwüiefefci'ibitrnon fallitur Nicolaus, qui audilfe fe dicit d At Plinius inquit,radicem Cycla-nudetiapjefficerefcribit. Verum id quidem Leoniccne : fed tertiæ Cyclamini, cognominc non rotunda, fed fparfa fît radix ; ut tandem agnofcas fîne mente te debere, WadeRapo terrj audilfe te pcrfuadere conaris. An cæcü,uelmendaccfuiirePiinîfîputasNi-

- ?t 5 cum Campanos pifeatores Malo terræ cakem mifeere, pifeesep necare uidifle fe fcribit^ .num impolTibile quiddam,aut fupra fidem dixilfe tibi uifus eft Pliniusd Sed amp;nbsp;Tithymalum co gnomineCorymbiten lib.s. amp;. lo. amp;nbsp;Laftucam caprinam libro.io.eofdem præftare in necan-gt;spilcibus,effelt;ftus,idcm ipfe Plinius tradie. Verbafco herba tarn fl thiales,quam lacuftres pi-«mterimi.Et marinos etiam a Phoenicibus hoc modo cap.7. hiftoriæ animalium Ariftoteles ^n lUNos quoc^ experimento,uifucj! didicimus,amp; Cucumcrem Afîninum,ô^ uiridia nucum stamina contufa idem efficere poffe. Quoniam ergo amp;nbsp;Cyclamino,amp;Corymbite,amp;^ Ladu^ pife«® nefco-p^raprina,amp; Verbafco,amp;Cucumercafînino, amp;nbsp;luglandium corticibus pifces necantur,errarlt;J|^erbæ fex/ ‘nius,qni Ariftolochiæ radice nccari dixit. Num tibi carneadea ifta uidentur, Ariftotelicæuc

, monftfj(jQj^pg,qyl^yg inexpugnabik uerum neceffario fcquaturd Turn concludens pergi^^

Ml Vid */^xU L *2^^ LUI Xdlvll VluHi V11 ^ vlU nd V11C 1 du! V v d ^ k^Uot. CvzlMvHJ 1 * ^dlv 11 L vi 1C Mutilluddicendum crit,CycIaminum rotundac radicis,quartuin efie Ariftolochiæ gen us, ndeifta obfecro fatendi,diccndicç neceffitas Nicolaec’Primum quidem non duas modo her-^s,quæpifcesnecét,fedfexadduximus:multascj:alias ide efficerepoirc,n5dubitamus.Nutn tpnQc,aucmirandum quiddam pûtes, fiduæ plurcsue herbæ idem poffint lt;nbsp;Deinde quiaCy-aminuspifcesnee«, Ariftolochiæ genus critquartum cquot; Atquintum dixilTcs, Ariftolochiæ genera quatuor plinius enumerat ; Pari ergo ratione Corymbites, Tithymalus, amp;nbsp;Lafluca ’pnnajS' V erbafcum,amp;Cucumer afininus, amp;quot;nbsp;Iuglandiun^ortices,quia pifces necant,inter

r x

-ocr page 192-

2U • PLIN II ADVERSVS LEONIC.

Ariftolochiægenerareponentur : quaff unumeffedum, non niff uniusherbægenus pra^tJ''* poflit. Quodnecaniculæquidemdicerent, autempiricorum quifquam . AtdcAriftolochii q^^od pifees necet, a nullo inquis autorefcriptum repehcur . Legifti ne omnes aurores Leoni* cenec’Nonne ego te in Tripolio monui, oportere^m, qui ira arguit,legifle,intellexifle,amp;me* moria ten uiffe omnes,quiSnqp fcripfere autorcs, quo argumenti huius formula amp;■ ratio confia repoffitCSed tftnne omnibus auroribus reifpffuseuidentia potior:' Hancradicemeriamnuni GampaniMelum terragnum,hoc eft,Malum terrçuulgodicunt,etin pifcatupaflimadhibent.

Quod uir illußris, acerrimiej iudicq Sigifmundus Eftenffs frater tuus duxindyte ( cühæepro* dercmus)nobis retulit. Atquænam ifta peruicacia^quæfrontis duririesc'qUæimpudentiaelK anulloautorefcriptum inquis,cum Pliniusfcribat.Etquianullumidfcribentemrepcrißsq''* paucosTegifti,ideo Plinio,quifcuidiflcaffirma-t,crcdendum non eft^qui tibi teaudiuifledi«H' ri credi putas.Cui ego in his quidera. quamuis iurato,metuam concederc tefti^ 0 infcliftm PH nium,O caflaliterarum ftudia, O Uanos integerrimiuiri laborcs, lucubrarionefqmiferas.E” poffannos milled quadringentos, fophiftes unus,in hoemndem uaefaniaegenusprorupitjUf non erraffe modo,return,ud nominum ffmilitudine decepta ( quod amp;nbsp;hominis trat)fed Äm^” ritum quoq; Pliniu in fin uet,quia id uidiflefcaffirmar,quod Nicolaus LeonicenusanulloLn' ptumreperit.Nonergode Pfinq doArina, fed fide nuncagitur. Prxclarcmeherdecumftudil’ aftum,piget,pudetcfaduerfushunchominem uerbis agerc,quiiamnonuerbis(utAriftoidtS inquifc)fcd poena indigetJam uel hoc folo hominem intelligcrc polfumus^qui etiam gracdlb'” addidit(utobiteramp;’fuaquoq:penfcmus)Cydaminiradicem,Rapum tcrræuocari.ExDiO'f® ridis magis fen tend#, quam Plin^ autoritäre latini hominis, amp;nbsp;tuber terrae uocantis, hortenfe rapum,non terrae olus fit, fed aquæ, fola ucro Cydaminus rapü terræ uoearidebtat« Turn nonCyclaminum(utCelfus, Ph'niufcf latini hommes, Sif a Graecis duda ratio poftabd fed Cyclamen, prædarus (iteratorenunciat. Sed minutias iftas perfequi, operepreciüfortaW non eft,nuncad rcliqua pergemus,deq? Inrybo amp;nbsp;Hcliotropio dmeramus.

lt;[Dc HELIOTROP! O,

TnHcliotrOprjdefcriptioncnonerra(rePh'niü,intdligatquicunc^peïpenfoiudifioarqu“’ remm exiRimacoraduertatanimo, Plinium ipfum Intybacei generis, Hdiotropnqnotiffmia^ rum herbarum fpecies,figuraf£j primum dcfcripfiflc, turn etiam uimfacultateracpilbrumad-iejific, Nec^ ucrifimilccflc, cruditiffimum hominem in his quacgraphiccadcoadnütaflct,ui’lt;’ uerbo lapfum,clariffimarum herbarum notidam confudnTe. Quapropter codicis( utopinou uitio potius, quam tanduiriautoritariunius uerbiadferibetnuserratum, DiljgentiusignO''’ iftaconfidercntur,difiërcntiaf£pnotemus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Intybus duplex, Scridisfpe-cies.

Intybus nee ex laducinco genere,nam ex alio dici poteft . Nam omnia huiusgeneraitaf^ Aucæcognata effe uidentur, ut unum ex alio nafci uideaf,poftcriorcfcmperperratam ahq“’ rationem decrefccntc,Laftucamq;in aliquorcfcrcnte. EtIntybus olusquidem efcpartira«^ renfc,partim( utThcophraßus inquit ) aruenfe. Hortenfe dico,quodfariuüefl,aiuenft,qa^ fpontaneum,fylueßreftdicitur.Satiuum Intybi genus Seris dicitur, fylueßre ucro,Erratic»®* Seridis autem, id eß, Duiui Intybi duaefuntfpccie», quorum una ut ipfum genus fanuadiciwr» fylueftris uero altera,tametfi utracj hortenfis fit. Satiua Seris, id cß,fatiuus hortenlisIntybu^ Ladfucx fimillima eß,candidior, latiore folio quam fylueflris,caulc crairidrijCuiflorumcaii quot;nbsp;culi per intemodia ferme haereant ( ut in Pulegio fokt ) ab his internodqs ramufculipro^'“quot;^ In quibus etiam flores cerulei nafcuntur,qui éi celerrime marcefcunt. Hæc cibis grata fft,bp®‘' re fercLaduceo,atcç inter hyberna okradeputatur. Sylueßris ucro Seris, id eft,fylufßfbnO'’^ tenfis Intybus medicatioF, xßiuumcpolus cß, angußiori, longioriqueconflatfolioquaw^^ Auca uel fatiua Scris,colorenigrior. Huicedam caulis unus,amp;' qui in fublime feratur,ranio ? Iatcfpargat,atquc exipfis ramis cauliculos, Acedarqs non ingratos. Et ex ipfis genieuhVquot; leauliculi prodcunkfoliaacutiora quam quxaradiceproficifcuntur.Flos ucroctruleusja»'' * non abfimilis, faporadamaritudinem uergens, in quo quidem apertiffimcdifftrunl. Cungt; ^mads Intyba fibris Virgilius quoeç prodidcrit. Hæc efi laudata illa herba, cuius in medici'’ Endiuia, noßro æuo frequens cß ufus, quamc^ uulgus nunc, medicit^ omnes Endiuiam uocant,q^ paululum defledens Intybiam dixeris . Erratici quoeÿ, hoccß, aruenfis fylueßrifqlntybm

Ambubeia, funtfpecies.Vnaquam AmbubeiamCelfus,amp;'quidamdixcrunt.Veleodidam,quodad ^ lem ambire uidcatur,quafi Ambubeliam dixeris{tametfipraue in Plinianis codicibusAm “' gialegatur(Acgypttj Cichorium,amp;torpenti grata palaeo,Cichorea a Columelladida.SyW' ftri Seridi fimilior, amarac^ cß. Et ipfa notiorquam utdefcribi oporteat. Hanc quoniamm^ gni in medicina ufus fit ex græcis air, ab eximia utilitate Chreffon, quidAi Pancration, qu’ ©mnipotentem cognominarunt, Vulgu» quotjprolocorum uariewte Cichore», Radicuu*

i

-ocr page 193-

DEFENSIO

^ÏJ

t’orcinum grumnium, Sponfam foil's uocitant. Et quoniam ipfa ceruleum fiorem noAu chu* dat, folcmcffequatur, a plærifcj amp;nbsp;medicis criam Hcholropium non modo dida, fed crédita» Altéra erradciaruenfîsfyîucftrifcçlntybifpecics Scridi fimilior, crifpæueLaducaf( iindeamp;' Pi-tentibusnomen)aniaraquidem,nififcnefcens,noneft,caudice, folijfcpintcrdumriibentibift, trifpis : florein pappuro definente : cuius fona,radicef(Ç c0dæ,cruÂæqj cduntur,cCvnis gratae» Unde amp;nbsp;nomen Dipnoides.Patauini Ladicinum, Crifpinû Picentes, nos Ciccfbitam dicimus.

Quatuor hæclntybi genera Diofcoridc, Plinio, Syluatico,atq!,herbarrjs tradita,quantum potuimus exprelïîmus. lllud addendum uidetar, ne quid forte ex nominis uarietate dubitatio nisfubrepat,Intybum apud multos Intubum feribi: eandem tarnen herbarn fignificartSed grç tumillud,y,pfylon,nosin.u.noftrumuertercinterdumconfueuimus: uteurndeParthenio a-geremus,anobi3 didu eft.Vtrumq;igiturtamIntubus,quâIntybusrediffimcdicituÂ

InrybuS, (ntubus» HeUotropiû»

Aftquægraeco nomine Heliotropium,latino Solaris, Verrucariatßaquibufdamdidaefi-, Uulgo Girafolis, ab radice ftatim ramofa affurgit, atq; ab radicc florerc incipit. Huius quoque duofuntgenera.HelioftrophiS, Tricoccumcp, Helioitrophio latiora quâ Ôcimo folia,ad Mal «amfereuergentia. Flos maluacci*,pcdulus. Cognatione etenim quadam ifta ßmilia funt,fî-•niliter(^mouentur,Heliotropium,amp;MaIua(quodTheophraftusait)atcjelcgantiflîmushor-* UnGumuates, EtMalachcpronofcquiturquseuerticefoîem . Pliniusquoepeum très colores purpureumreferentesferibat, Vnus inquit in Heliotropio eft,amp;in aliquo ex his plærunq? fatu fanor.Alius in Malua,ad purpureuminclinans.Aliusin Violaconchyliorumucgetiflijpa.Tri foccouero folia Ocimi,flos candidus fubrubens, incuruus, Scorpiurufqueideo didus:quod ftmen,floremueferatfcorpionis caudæpcrfimile, Ambobusæterna fol».perpétua Cnim Solaris uiret,ut Theophraftus inquit, Alioquin haudfatis ruiticis natura confuluiiret,fi non toto anno ilium folis rotatum, horarumq5 circûitum nubilo etiam diefpedare poffent, In quo ergo obfecro Intybaccum genus Hcliotropiumc^conueniunt, utfallip^tuerit Plinius, qui iftade-•tripfic,uirefq?fuas fingulis alfignauitClntybis foliadecidua,HeIiOrropiO3Cterna; Flos illis ce-^ieus,huicruhens : Folia illis ad Laducam pro portione refpondcntia,huic Ocimo fimiliorat maculatesuirefep diiierfæ, has quoq; Plinius ut notiffîmas fcriplît, In quo ergo errauir lt;in eo, Nicolausinquit,quodPIinq.io.uoIumincitafcriptuminuenitur.HcIiotropiumnodu contra-bit ceruleum florem: Heliotropio uero non ceruleus,fcd rubens flos eft,utdiximus.Quid fl ibi nonceruleum,fed purpureum, uelpuniceum,uelfubrubentcmfcriptum efletf turn quaeffa-•■fntomnia,tum nihil haberct Nicolaus quod obrjeeret. At quae nam ifta inhumanitas,quæim prudentia eft,Plintum noftrum infeitiæ potius accufarc, quam librarios erroris damnareCtfl ca qufmaiorapotioraqtuidentur,hoc eft,figuras,colores,poteftatefq;diuerfasnotiirimarum her barum tradidit Plinius, cur uno uerbo cum lapfum Leonicene putas, qui tot uerba eongeflit, nt duas, amp;nbsp;cas diuerfas herbas effe monftraret f No n fun t ifta Nicolae, non fu nt hominis i fta, •’onphilofophi,quo pIurcsgrauilTimiuiricrrores ( utipfeinquis )cumuIarentur;eaquoCj5dif-punxiflcjin quibus errafle Plinium dicere,tarn fit nefas,quam abfurdum,familiai iflimas etiana tufticis herbas ilium ignorafle »

Hcliofiro-phium».

Tricoccum»

Videobfecro Nicolae, qui tephilofophum nuncupas, quantum inter fophifiam,amp;'grau5 conumq; uirum interfit. Atepipfum audi Auguftinum, Auguftinum inquam non grammati-cælubtilitatis,necgrçcfuaniloquentiç,feducrçphilofophiæprofefl'orem,dcfcitaloquentem» bgo inquithis fcriptorum libris qui iam canonici appellantur,hunc timorem didici honorem* *rererre, ucnullum eorum fcribendo erralTeaudeam credere : Aut fialiquidin cis olfendero, quodueritaticontrarium uidcatur, nihil aliud exiftimem, quam mendofum effe codicem: uel f^neirealfequutuminterpretcmquoddidum eft: uel me minime Intellexifle non ambigam, riæebonitaSjhæc ueritas,haec philofopht hominis moderatio. Ho^nimos,hanc mentem innere ftudiofos oportet, cum magnOrum uirorum libros beneq? de litteris meritorum legunt, ollendum ergo abradendumep ceruleum illud quodfubditicium efie nemo non intelligit )amp; puniceum, uel purpureum, uel fubrubens inferendum eft : qualem paulo infra Plinius floret “Pta^defignauerat. Et quoniam his quas fupra diximus rationibus monfiratum fatis cft,ei^ •■are PliniuminrcquamlpfcfnanifeftamfcciiTetnon potuifle , mendofi codicis uitium uni^ JJftbiabolitione caftigandum eft. Quod fi idea errafle Plinium Leonicenus putat, quod Am-ubcia quoep folem ccruleo flore fequatur. At hoc amp;nbsp;Tithymali quartum genus, amp;nbsp;fylueftre ‘ amum utrunque Helioftrophium c re ipfa ditftum,^ Malua,amp; Lupin urn, amp;nbsp;Lotus çgyptia atiunt,herbarumq? plurimæ.Nec quod Heliotropium in cibiS placerc dixerit,idco erraife Pli-J’gt;utnputand5eft,Nequecnim uideo, curtantus iIIcfyderisamorimpedimentofit,utHelioM

Augufti'nl modeiba.

piumdecoqui,mandiqucnonpoITÎt. Sileantergobonihuiusuiripræclaracommenta. Et quoniamipfe neqjWeliotropiUm herbam cognofcit, atq: idea neq; décoda guftauit unquam, Pauaturobfecro amp;nbsp;Plinium fcribere, amp;aios credere, quod Heliotropium quo^,utlhtybus in

-ocr page 194-

2154 P L I N 11 A D V E R S V S L B O N Î C. '' cibis placercpofn?:li ipfe nccrationem ullam, ncccxpciimcntum quod obftetaffeiTïpOK^f»

CDe PEN T A P HYLLO,

Pes Corui-nus,Leonice noeftPenta-phyllon.

Q^inc^foliü.

•Egregie defenfum a nobis in Heliotropio Plinium,ncgabic ncmo,qnod unius omniainter-lurbantisuerbiuitium,noi®Plinio,fed codici,utplrerat,tribuimus.Namó^codcmargumen-toinQuinquef(lt;iio,utipfeinquic, cxcufarePliniü,paratusfucrat, Nicolaus,nifidelicatusni-miüexador,quod omnia ad numcrü opinioni,quam dePentaphyllo conccpcrat,nonrefpon-derent,fatisfadum fibi non putauit.Sed tam in Plinio cxcufando nuneprimus ipfe,^inaccugt; fando(utfemper)errareuifus eft.Quod inhoede quo agimus Quinquefolio perfpicuumfaci-’ am.ln hoc maxime erraffe Pliniü Leonicenus credidit, quod Quinquefoliu hcrbam,cnamW-ga ferre Äxerit. nam quæ fraga ferthcrba,inquit,non quinis,fed trims conftat folrjs. Verum tri plici in errore uerfari Leonicenum,ante omnia fcire oportet. Primum quidem,quód Qumqut-folium illam effe arbitratur,quç S' in hortis, amp;nbsp;agrorum limitibus, tum femitis,uijfqucpaflim confpicitur,quæ quidem uulgo,amp; Qiiinquefoliü, amp;nbsp;Pes Coruinus dicitur.Hancenim Qjm*' quefolium effe, dequa ueteres medici loquerentur,affirmaÄcillum plærifque conftat: cum ds noftra hac defenfione,deque fua aceufatione fermo forte incidiffet. Auulfumq: terra ramuku-ium(nam amp;nbsp;in horto res agebatur )oftendiffc, dixiffeep illam Quinquefoliu elfe,in quaPlinm* tam cuidenter errauerit. Deinde, quod per imperitiâ herbâ fraga ferre poffe nulla credidit, m * earn,quæ trina folia habet,^^ melius Trifolfü dici adfeucrat, « quam dodi,uulgufcf Fragarf am herbam nofcunt,pariteramp;appcllant.Tcrtio,quod Foliu quid fît,quoue modo accipiopof teat,in faluberrimæ l^rbç defcriprionc paru intellexiffe uifus eft. Adele fi placer amp;nbsp;quartufqus« do amp;nbsp;ipfe minutiffima quæcj in Plinio carpat) quod frudus,hos,fiuc Quinquefoli},fiue 1 n 0 Iq,non fraga(utfcmper Vergilius,amp;in fuo Palemonenofter Maro (fedinfeitefraga nusappellat.NoscumThcophrafti,moxDiofcoridis,poftrcmoPlinfj,deQuinquefoliodi excufferimus,amp;'ucrumeffAutoremPIinium,0ifcalumniatorccffcLeoniccnumoftendcmus.

Quinqucfolij,fi'ueQuinqucpcnnæradix(lib.9.Thcoph.inquit)cumeffoditur,rubraci, înarefeens uero nigrefcit,atcj! quadrat. Habet foliü V itis,fed pufill5,amp; colore fimik ukigin^ eft,^ augeï,^ definit cum Vitcjfolia da quinc^,undc amp;quot;nbsp;nomen. At quarto Diofcor,cûmu Pentaphyllinoiaenumerer,intcrqufamp; Pentadadfylon, (ScPfcudofelinon,amp;Qugt;n‘î^°*‘“’“r'’ Reinos inquit fert tenues,unius palmi,in quibus frudus : folia habet Mentha’fimilm,quo in furculo quinq;,raro uero plura,in circulû finuatim diuifa, Florem habet cum palloremb -biAtrnfitaenim ochroleucon interpretari poffe uideo ) radicem fubruffam, oblongam,He c* boro nigro cralliorcm, quæ plurimum in ufu eft.

Plinius uero quinto amp;nbsp;uigefimo. Quinquefolium inquif,nulli ignotum. Cumetiamk^o gignendo,commendetur.GræciuocantPcntapcton,fîueChamæfeIinon,fiucPentaphyll0‘’’ Cumeffodiï,rubrâ habetradiccm.Hæcinarcfccns nigrefcit, S'angulofaHr. Nomenanum^® foliorum habet.Etipfa herba incipit amp;nbsp;définit cum Vite. De Pentaphyllo igitur,hoceft,Qquot; qucfoliohæchabentur. Nullus etiam,quodfeiam, his autoribus uetuftior,illam pingit.^^

Gaienus cius tantum uires,non figuram apcnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Primû illud ex bis fatis conftat, uulgarem illam Leonicenî Quinqucfolium,nô eflehanc quaagimus. Namamp;illinecflosalbi'dus,ncc in furculisfrudus, ncc radix rubra neccraW)” inarcfcens,aut quadratur,aut nigrefcit, nee uitis egrefTum, digrefTumqjfequiturJed pey'™ uirct.Hæc fiquis neger,herbæipfius confpedione conuincitur. Sed S'illud quoef liquidoco ftarcarbitror,cum Plinq autoritäre, tum Diofcoridis pidura,Pentaphyllon hanc noftram, f ƒ dum quoc^ ferrejeum etiam fraga gignendo,cómendari illam feribat Plini,us:tum ramos uni-us palmt tenues,in quibu«frudus fint,habere illam Diofcorides rcferat.Folium uero nonc i quale Leonieenus arbitratus eft,ex omnium defcriptionibus intueri licet. Nam 1 heopnw folium habere illam Viti fîmilcprodidit,amp;folia omnia quinqjDiofcorides ucro foIiaiHam ' ^atim falcatimue diuifa,quolibet in furculo quinque. Turn in nominibus Pendadylon u a ■^ocat,quo nomine amp;nbsp;Cici quoc^, hue fylueftre Sefamum cognominatur,cuius folium pda eft Viti iîmiHimumcfleîtum Pfeudofclinon, quod falfum Apium dici,potcft.

Plinius ucro Chamaefelinon,quaff humilc Apium, cadem uterque rationecognommal’ » quodamp; Apium Viti fimilequiddara habere uidcatur, ^foliaadhuncquoc^ modumßn«’' ta,aquorüdcinceps numero Quinqjfoliü,amp;f Quinq^pena dida eft. Quae cuira fint,fdeoQ.il' . cjfolfîî didaeft, qjhuiufmodiintegrafolia, quincfabradiccemitutï necfoliufculisquinlt;ïi( qua Pede coruinü uocari fupra diximus)aut uulgaris Leonic.Pcntaphylló difiinda,fcdpof dioribusquinc^(utiradixerim)angulis,ad Vitis,Apfiq;ffmilitudincinfequentcfermem0 efFigiatacit.Hxcamp;Pentaphyllon illaeftquy Diofc. autorefrudusedir, q^pe fraga ab PIm.aP' peUant,cuius eximiæ a Diofc.uires Pliniocj tradunf, qux in Therfacae compofitionibus aa «»

-ocr page 195-

ÖEFHNSIO CObblNVTIÏ^


ZI^


quf purgandis domibus adhibet, cuius radicc plunmüi'n ufü A cfle,Diofcondcs dixit.QuæfiLeonicenusnofter,acrioribu3 ocults infpexifTet, nee uilifiimam herbam, cuius in medici na nullus ufus eflet, pro uuliflima amp;nbsp;cclcbcrrimademonftralTc?, nccintempÄiueadco in Pliniuma^lanaflet. Herba uero ilia, quædidinda tria folia habet,quamej^ in IcaliæAaonnbus Plu-rirnamamp;cœnobiorum hortis fatiuana pafTim fraga ferre ui-demus,fuü nomen habet. Fragaria ab hcrbarijs,a Plinio Fraga dicitur.Nce u.erißmileCuiquamfuerit,hoclocoQuinque-folium,totappellationjbus,totctiam fignis demonftrarc uo-luiiTcjfi Fragariam intellexilTet herbam quç uulgaris eff,et qui «pfefragain fuperioribus appellalTet. Atepideo non fimplici-ter Quinquefolium fraga ferre dixit, fed copulæ etiam fcilicct ■adiediôc defcripfît.cum comendari illam etiam fraga gignen-ddWixerit: nclt;$ enim etiam augen tem copulam addidilïeqni-fi amp;f aliam effe herbam,quæ fraga ferret, agnouiflec : ut quant

His illudadrjciendumuidetur (ut minus mirum Ft,Quinc^ folium quoquc fraga ferre poffe ) Fragariam illam noftr^ huic PehtaphÿllOjdcqua agimus , proportionequadarhiîmilem adeo effe^ut ciufdem generis cum ipfa uid#atur,Nam amp;' ipfam hæc commentantes obferuauimus , radicc fubrulFam haberej amp;digitofacpecrairiorcra,amp;fencfccntcm nigrefeeret tumnon nifiramufculos quinep ab radict Knitt€K,rarocjplures,inquibusprimaillafoliufculadiuidantur.

Duas ergo herbas effedicimus » Vnam quae fraga,aut cercefragi? Emiles fruÄus cdat,quae Pcntaphyllon,amp; Quinquefolium Diofcoridi, Pliniocf uocetur,quæqtrc äd medicos ufus exi-•nia fit. Alteram quç uulgaris eft,amp;fragaferat,nullocç alio,quâfrudusiplîus nomine defigne-turtcuiusdecimoquinri primi amp;nbsp;uigefimi uoluminis capite Plinius meminit.Quod fî me interroges,quid nam ethodic Quinquefolium hanccireputem,quamuceius appcllationem credâd

* Dicam quid ueßigans inuencrim, atcp ut nihil unquam decernens , fic nihil retinens,quod ftff-oioforura ingenia ad ueritatis inquifitionem mouerc,excitarccç polfit. Eft V cnettjs in eo uico, quern Specierium uocant, feplafiarrj cuiufdam non ignobilis taberna, cuipro titulo inEgnftp fit Aethiopiscapur.In ea liber eft Herbarius, tanta arte aç diligetia pidus,ut natas paginis illis luis herbas,non effigiatas credas : in eo pidam uidimus ijfdem prorfus quæ hic diximus fignis herbam,folijs quinq;, quæ amp;ipfaquoq? utpinximus, porrediores angulos,finuatosq! habc-•■ent,Scdamp;frtidus,quos Fraga dicas, turn ad ipfam herbam latinum nomc Sanicula,Gerrna-•ucumSaniefdferiptum eftteitanturr^ inibi,deSanicula hacfcribcntes,tnDiadimidqs Galc- SanlcuWt ’'U8jamp;Petrus Hifpanus is,qui poftea fummum Pontificatum gelfit,amp; loanncs uigefimus pri-

Frags*quot;*quot;^^^^^ bx duplictS»

^eruienfis Epifcopus quidam, amp;nbsp;Laudenfis Maphæus, amp;nbsp;Gilbertus Anglicus, Chirurgi.Ea SaniculajPentaphyllon ncfit,curaffirmcm non habeo, cur negem non uideo.Hxc

habuidePentaphyllo^Fragis,Sanicula,quædicercm, per quæ fateri oporterc cenfeam,non errafle Plinium jfcd iueundilfimæ herbæ nomcn,po-

teftacemq; docuilTc.

Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CÖe A D A R C A*

ö'milis (Juoc^ihtelligentia tranfuerfum homincrapuft, duinerrafleirt ^aareçdeferiptioe Plinium calumniatuseft. Ncq^enim eflealiud Ada^V credidit,quam quod in fuo Diofcoride Iegerat:quippe qui unius ac^ uictus iurare in uerba magiftri, quiequid oculis primum ofFertur arripit.

Interrogo te Nicolae, quoniam Diofcoride autorc Adarca,fiucSalfilaginis,fiucfpum3e luldamfpecieseft ,nonneamp;'eodem Adarcæ nomine Harundinis genus eflepoteft^Noncrc-Oitiquiescquoniam triumuiri ifti mei de una tantum Adarca loquuti funt. At fi Plinius amp;nbsp;H^ oquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^””™ ^I^*^ dixilTet Adarcam,num putares homini credendum et cruditilfimö? xUitlhæresc'quidfubfiftisc'Agnofce tandem quæfo tuam iftam in euolucndo P L I N l O, tu 44'l“'^quot;'P”^^'^'g^’'il3*’’'9i’l”^lt;: A D A R C AE uocabulum latinum pûtes:

'^ Ad ar tem pronuncics ♦ Audi Plinium plus aliquid de Ad^c3,qüïwa Diofcóridcs,fuicj ilU

-ocr page 196-

216 PLI NII ADVERSVS LEONI C»

C adfcclxdiflcrentcm. Eft amp;in Italia (is. uolumineinquit) nafcens Adarcanominepalußn'st« Cortice tantû fob ipfa coma utiliffima denribus.qm uis eade eft qua? Sinapi.Tum.to.uoluminc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^ eade Harundine uerba faciens,Sinapis inquit naturâ,eofdemq! effedus habere tradif Adar

ca inter fyluas taifla,corticc plcniorcfub ipfa cOmanafccns.At.ie.primi amp;nbsp;trigefimiuolumin« CalamS- capite,interaquatilia inqifft dici debett amp;nbsp;Calam^hnus latineAdarca appellaca: nafdturcirca chnus, nbsp;nbsp;Harundines tehuis fpumaaquædulcfsamp;marinæ,ubi ferne mifcent:uim habet caufticâ:ideoa-

copis addit contra pcrfridionSuitia.Tollitamp;mulierülentigines in facie.An Diofeo.Adarcam Adarca unde ignoraffe Plinius tibi uideturc’quamideo latine Adarcam didam non ineruditefortaflequispu dida. tet,quod ei harundinum generi facillime hæreat, quod Adarca appellaturdneiuilequiddâagis Nicolae(uel lulio Celfo au tore)q nec tota quidé perfpeda lege audeas ludicare. Qui decimuni fextumT’hnq librum legeras,pnmü amp;crigefîm5quocçet cocumlegeredebuifii.geminamcnim Adarca du- Adarcam effe uel fine Diofeoridedidicilfes : Vnam fcilicctquæ Harundo fit, quæexpleniorc plex, cortieequi fub coma eft Sinapis uim habeat,atcg utiliffima denribus fît. Alteram quçSalfîlago» fpumaepfit:^ ( quod nec Diofeorides quidem docuir ) Calamochnusgrfce dicatur. Adarcam quocplatinum nomen elfemcc^ideo non latinum nomen Äc,quod a graeco homineDiofeon-deferiptum ftt{cum Italicasappellationes græcum hominem feribere, et necclfarium quando$ fir,amp;f nouum non fit.Defummiergo uiri Plinij in Adarca iudicio non ante iudiciurnferredeW ifti,quam de teipfo,dccÿ tua in legendo Plinio ailigentia cogitarc.

lt;[Dc RVBRICA L EMNIA»

Galenum taxât.

De naduis colo#bus agens Plinius, Natiuuam effie Sinopiden quæ Rubricadfetedocuif» optimamc^ earn effie in Lemno infula.Turn tres Sinopidis fpecies exprcffit:rubram,niinusru-bentem,mediam:ijs SfpiAoriumpariteramp;fmcdicumaddens ufum. Tumpalmamlemniaeua ci quç fignata uenundatur^Sphragifq: ex eo cognominatur,atcj in medicina pracclarahabemr. Hæc Plinius fua ilia inimirabili breuitate percurrens, ac ueluri rcrum dicendarum raultitudiW | preffius,reliquorumcolorum genera rationefcfperfequitur. Pofterior Plinio Galen us medicus hoe agens ( ut qui tantis occupatus noneffiet) longam exorfus fabulam, ut Lemnuminnihm terræSphragidos gratia ucnifficfediceret, Itinerarium conferibit, amp;'CceIefyriam,Palcftiiiam, Cyprumc^quondamluftratas,rum Thraciarn, Thcffialonicamc^enarrat,amp;MynnamLcmn ciuicatcadoccafum fitam, incaffiumueniffiefe. Scdpropcrantenauclero tumquidem Lenwo foluifficjltaliamcj petiffie, Roma uero redcuntem peragraffic Maecdoniam fe, Philippofcjïcom^ I nTcmoiac,amp;’ Thafum infulam primum, mox Lemnumappuliffie: indein Epheftiara urban® Orientalem infulæ plagam poßram ueniffie, atej inibi omnem terræ Lemniaerationemdiw*' fe. Hæceft Galeni tandem de Lerhnia terraelcganshiftoria. Hic Nicolausnofter frigidiln®* quædam fuo more comminifcitur ï quafi ideo errauerit Plinius, quia Galenum, qui turn fort« nec maternoquidem utero prodierat, nonimitatuseft: neque aliud ex Nicolai tandem ucrbis hoc in loco colligitur. Scd in quo errauit Plinius obfccro C An, quia non utCalenusfabubiu’ eft^Aft hunc Romanaegrauitatis hominem effiediximus, milibus rerum occupatum,neepO' tuiffietumquidemcum Galenonauigarc. Immoueroquinto amp;nbsp;uigefimo uolurainecum«' terræ generibus fcripturus cffiet, Singula inquit, a græcis plurimis uotuminibus tradatawnt-Nosin hisbrcuitatemfequemurutilem, nihil neceffiarium, aut naturale ominentes. An id crrauit,quia non terram lcmniam,fed Sinopida,ucl Rubricam appellauitfAteaterrarubrac » amp;nbsp;illam Vitruuius,7.Rubricam nominauit. Turn Sinopiden ipfam,colorefqnatiuosotnn0) amp;nbsp;e terra nafci,amp;f terræ effie genera,Plinius multo ante prædixerat. An quia lauandæeiusKiJsf) paftiUorumque conficiendorum rationem cum de ipfa ageret non(ut Galcnus)edocuitlt;Sca.f* amp;, 50. uoluminebreuiuÄnuko Galeno, apriufepdefcripfit. An quia Galeno terramlemnia® appellate illam uifum eft, non Rubricam, Plinius uero folo Rubric» nomine, uelSinopidis ' fus eft^Sed ficut de Galcni longe pofterioris appcllacionibus Plinius diuinare no potuiqiö

_ Alcniquocp autoritäre defenditur.Qui.u.ßmplicium,de nominibus inquit,utfemperdixiin®^’ cerrare non oportet,fcd de return ipfarum uiribus difciplinacf: tradare.Cæterûnuntrtscllcbi' ^topidis fpecies dixit Pliniusc’Nunpalmam Lemniædat quæ ßgnatauenundatur^Nun Clus'”' dicinasaptiffiimedocuitMarquehæcomniamultoanteGalenumc'Nunfine GalenointcHi?^^ mortales uel ex hocipfo Plinio potuiffient, effie medicatum in Lemno colon's uel terræ, U“quot;, genusaliquod,quo amp;pidores utipoffient, amp;quodremedqsefficaciteradhiberctur,Q'U®, ' nio uel admirabilius,uel falubrius, Galenus, Diofcoridefq; de terra Lemnia rctulerunt^Q''' tandem error Plinrj lt;nbsp;Quænam iftainfolens Nicolaiaceufario, cruditorumomniumuon u^ fcriptifq: ferienda lt;nbsp;Plura in hoc didurus non fum. Plinium lcge,enarrationcmct; Galeni,»'’ ' lumniancem in his Leonicenum inuenies, Diofeondenaeÿ mcndacemlcté nec GaknusquOi?«

eius ante laudator,falfa dicenti^eperett»

-ocr page 197-

j^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEFENSIO COLLINVTIÏ, ^ 117

»xI)iQf^'’*’^*®P^*’'ft®’nEpheftiainquit,quodCaprinüfaguincnem terrae Sphràgidimifeeri, aident '°'^’^*’^°’''^*’cflgt;dcgt;'ft’Hæc eft ilia dequaantcloquutifumusuanitas» Verte in Diofeo ‘’f slier’ ”* f'^^ Nicolae : qui in librorum fuorum initio teftatus eft, non fe ilia quæ in his fcribi|^ *'^f0ni'^'*^”'^ ®P'*’'0’^’bus didiciffe,fed uifu,^xperimentoq;,uel concordi feriptorü narratio-Wer P**^®^.’^'’*^' ♦ Vbi ergo caprinumfanguinc,lemniæterræÂifceriDiofcoride8uidit^ hoj *^®ntjGaIcnum,Diofcor.autoritatedccaprinofanguincintcrrogantenff.Qiiam^, uC ^slen '^°°'^'’^”®^®™“’’’'°''''^‘^^*quot;Coriandreloquutum Diofcoriden,feptimofimpliciu

“”^“”’ aberraffe Diofcoriden pûtes, 1

’ïfidT” quot;*^ * Plinio Nicolae lcgifti,qui parce,modefteq; de feipfo prjdicans : qu? uana,fupra •xniuif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''°^^^ncl reqciquel in his autorit fide appellat: rii audita ab fe,tun^leffa, ,

*. '’^teraefumma cum fide diftinguit. Quædubiaferiptorum uarictas facit, calc-PolTi quot;J)’?^,''*° examinanda relinquit;ab fe uero ignorata generofe faretur:utplaneintelligerc hm'^’ r quot;’“’^l^onianum hominem grauiffimum fcriptorcm, naturæ,amp;arris miracula refe-^°^*oft»ridis, amp;quando£iueetiam errands iudicio, multon minus tuo taxandum ‘WutiK^’noneffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

CDc CiSSO, CISTHO, DADA,

^'^“”’ Gifthumeçortaeft ( ut ilk inquit) tempeftas ifta : nec ullafere eft taberna, Ifhol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifto 1 fuocumDiofcorideexultante, nonCiffum, Cifthumqipcrfonct: n*illae

que * 4 f“”’ ®“**®» *1“^® ^“^ '“™ Ciftho Ciffoej non obtudcrit, atejt adfaftidiO facictatem-fea P”^™’'*”^’ fui non fatis fuit a Politiano noftro turn egregie defenfum i#his Plinium, turn buj”*'^^”’-*”“*’^^®*””*®quot;““™»^'*^ ™'^“’( ut qui dcteriorficorrigisfiat)nonmodo priori tft‘ J- ^^fl* incubuit, fed in maiores quoquc ineptias incidit, amp;nbsp;crimina in Plinium molitus 1?”*®®’l’l^^hbello,in quo non falfa modo,fcd infeitiæôf temjritads plena cundacon-ten . ^®^'^'5 hominis efterrare ( inquit Cicero ) nullius nifi infipientis in errore perfeucrarc. bd j''^quot;^'^^^^'^°quot;''''''°’'^'fl‘^ft*O59^^'^ probe Politianuscaftigauerat, ufc^adeoperftitiqutil 010 ft'*^*®“^“®fire nefeiuiffePliniumCiffumaCifthodiftinguerc: nluribufcpargumentisdc-rum • nbsp;nbsp;?’quot;‘ fir pollicetur, quam in diffavis prius feccrir, turn libclium ilium fuum Piinq erro

toh ''^’'°®figrgt;iuit. Nos igitur nihil Politianoaducrfati,quigrauitcrdifertc(^(utefthcrculco orelproCilfo refponditamp; Ciftho : Ieuiori(utopinor)uia,0^ quæpatronumbonamcauflî rntemdcceat,dehisin huncmodumuerbafaciemus.

amillud primum omnium fatis confiât,Ciifi, Cifthiq? differentias non ignoraffe Plinium* o-p*'’'^°î“®®r Ciffi,id eft,Heder? uiginti genera luculcntiflimc defcripfit: quarto uero amp;nbsp;nine H’ ^'^filrluo tantum genera:amp; utroq? in loco, ita Ciffum a Ciftho difcreuit, magnitudi-^') °qs,flore,natura,ut nulla ipfas cognarionc,præterquam nominis uicinitate tenen dixcrit, ærquædiximus, quiutrifq;in locis Plinium leget, facile intcUiget in hoc non erraffe. Quod ^jjoinmarem,fceminam(^ Ciffum diftinxerirquoniam communis ea fit, primacy interfyluc-iumpljntatumdiffcicntias,mas fcilicet, amp;feeminaf ut Plinius, amp;dehiftoria plantarum pri-0 lneophraftusaffirmaf)iam amp;' hie palam eft, necin hoc quidem erraffe Plinium : uteß obi-

Ciffîamp;CiftM differenuæ.

-••«‘•uiaïueNicolauml hcophraftilibrosintcHigas , qui, ff.uoiuminc Cilium quoep in ma-acfeminamdiuidit.SedquafrontcPlinium negar,amp;Thcophraftum ^Floris quoc^diffe-'''tiasinHedcns,hoccll,CiiroPlinium pofuifle, quis, nifiLeonicenus,uitio dabitï'An quia oresHederanon habetfAcHederas florere pallim uidemus: amp;nbsp;plantarum primo Theophra-usferibit. An quia florem lîmilem elTe dixitfylueftri rofæ lt;nbsp;Alt huius florificæ differentiae c re Pîndtmfumerclicet.Eteodem.e.uolumineTheophraftusnonalii magis plant? utriufqjHe-* ffæflores fimiles effe dixit,quam fylueftri rofæ,quamuis minores: dftnari quoq; Hederæ flo-f^adpurpuraminclinatum, Sed amp;nbsp;fylueftri rofæ lîmilem effe Hederæflorem non incongrue j j®^Ifolotalbens,figura,Ianugo,foliufculorumquoq:numerusconueniunt,magnitu-Qupy ; mm maris flos ad purpuram accedens. Sed tales effeflores Ciftho Nicolaus affeue-f^t stc^ideodeceptum in Ciftho amp;nbsp;Ciffo Plinium clamitat.Imo ucro contra.Nam (ut Politia-quot;usqucqibelliirime notauir)Hcderæ flos concolor, utriq: enim albens, fed mari in purpuram^ ’jffgfnsiCiflho uero difcolorcmari liquidem rofareus. Quod ft nee Politiano quidem creden.* umLeonicen. putauit, at fuü Diofc. diligentius infpiccredebuit : qui mari quidc Ciftho maU Puniciflorem( quo nullus rubentior )fœminæ uero albidü pinxic. Sed tam fineoculis, tam IÏnlt; 'UtnteinPlin,fett,utnccPliniüintcllexiire, necDiofc,aut Theophrartü.quidclcgiffeuidcat.Iil *’ntaergouigintigenerüHcdcr? differentia, 3^ duorüCifthi tam graphice a Plinio defcriptaprt ''otilïïmjplantf,pallimc^ nafcentis Hederæ flore, quis, nifi errans.errare Pliniü potuiffeiudica-« ‘’U-auttantoautore #heophrafto dclïpuilTec Sed et in co qq? ideo erraffe Plin.Leonic.affirmatj fl^odpoftHedtrarü remédia,4.3^.10. p. de Ciftho loquens,dicat: Subhis nafcit maxime Hy .

-ocr page 198-

213 nbsp;• P IzI N 11 A D V E R S V S' L E 0 N I C,

Q pocifthis:uidcturinquit Nicolaus credidifie Plinium fubHedcrisquoepHypocifibidemgom doc$ nafci.nihil nó alicFinqt particulailla,maxime,Ggnificare uidetur. Videobfecroquasnii-ÿutias Lconicen, ut Plin. taxer,inquirat,qbus in reb.urgeat, qui ft^ falutehoim difiercrete

^ nbsp;nbsp;nbsp;tus cfi Poft Ciffïremedia^^xciinquit Plinius ,^icinouocabulo Cifthum appellant,ftuti«

maiorem Thymo : folrjsUcimi. Sub hijs Cifthigeneribus nafcitur maxime Hypooimis» Nicolaus inq/ht, quia, maxime, dixitPlinius, fub Cilfi quoq;generibus, dcquibuspau ^^ pradixerat,innuitHypocifthidennafci.Innuit(inquit)Plinius,Etquiainnuit,errat.Hocet ' num aceufationis caput. Audiant obfecro ftudioG omnes, Audiant uerecalumnianns no nis infeitiam, audiantiniquitatem. Nufquam Plinius neemedicorum, autherbariorumqu q.uam^b Hederis nafci Hypocifthiden dixit : ergo innuentem hoc, non dicentem P^’^^^jj,^ mnabirnusc'Autfada( Claudius Vcnoces iurifconfultus inquit)autdicta,autfcripta,aute, filialegibus puniuntur. In Plinio nil horum, fedcogitationem, ÖCnutum, immoneciftaq^,^ dam,fed quem Nicolaus opinatus eft in Plinio conceptum ipfum animaduerfionedignm“ cabimusC Vnde ifta philofopheCqua ex fcholapromunti^Non inquit Plinius,fubCinn . ximenafcitur Hypocifthis : fed fic : Sub Ciftho nafcitur maxime Hypocifthis. Itafincems bet codex,non quern Leonicenus praue legit. Atej ideo ita inteUigendus eftlocus ille,qnp^^ xime Hypocifthis dicitur, ca fub Cifthi generibus nafcitur. Hoc tranfpofita iliaparoeuwj ^^ xime, fcilicct infert. Neq; maxime preceden tia femper implicat, includituc ( quod cum u p

Maximæ, par ticulæfîgnifî-catum.

. JLzCU*lLCl|Uamp; VpitldLUI gt;nbsp;ICU lU UUCIUULIX UCUgUAL, kjUVkX K^iU lH,IdUlUUljUUn^«•^“‘‘F S’ . j^ Quafi maxime id fit,idq; fieri dicatur quod foli illi de quo dicitur competit, Sicu t amp;nbsp;’”?’“”’ ^j dicimus,quod unilt;bli tribuimus. Atq: hocpræfertim uerumeft, fiabfurdum fi“^^P^^^t ambiguum,falfumuefequinecaflariumeffet:fipcrmaximcparticulam,q^æ'^r -'^fo^ includercntur ♦ Sic eruditiores grammatici, iurifconfulticpdemaxime, aduerbio dÜp^^ . lent. Hoc eft quod Plinius latine expreflit : Sub his Cifthi gencribus nafcitur maximcriyP^ , fthis.Ne quis forte uel fub Ciflb,hoceft, Hedera : uel fub Ladanifera Ciftho nafciiU^ “^^ ret,quam aliud elfe Cifthi genus non ignorabat. Sed amp;nbsp;alioquin abfurdiihmum promus H ^^ retur, fi Hypocifthidis nomen, quod quafi fubcifthium fonat ( u t. s. amp;■. loJcfibitPlin'y^/^j^

oiuoluißet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfiho'fä^

1 In co quoq? praucfegit Leonicenus Plim'um, dum inter Hederas mentionetn^*5® jfj, dam credidit:ex eo quod libro.4.amp;’, »0. ita feriptum uideatur. Sub bis Cifthi genui'“ viÙM tur maxime Hypoeißhis quam inter herbas dicemus . Itaucrus habet codex mennor^D ^. Guarini VeronenGs caftigatus raanu, qui in FerrarienGs Cenobrj quod ad Angelos uoc^^,|j bliothecafcruatur : Leonicenus uerO(quod impreili omnes habent codices ) fflt;^*^g'V’^“]^jJ{/ ter hederas diximus: quod quidem mendum cGc bifariam confiât. Nam de Ciftho mgr _ ras nufqu3mdixit:amp;de Hypocifthide inter herbas(ütpollicituscfi)6,amp;.io.librpfiriput.^^^

«fi locü hunc quoquc Politianus nofier, qua cfi ingenij prçfiantia, uerclatineq defends; ^[,j infuaad Leoniccnumepiftolainterpungioportcre locum illumoftendit: utfeiüertP®“ j^j^ illa;fubhis nafcitur maximeHypocifthis : moram pundumepadhibeatt nimfequentuiK gt;nbsp;fcilicet,quam inter hederas diximus,non ad Hypocifihiden, fed ad Ciflbn Erithranon^ ^^ quuntur, amp;nbsp;de qua Erithrano inter hederas uerc dixerat, referre oportere non infuM'^ jj^jj fuit. Si igitqr uitioGfuntquinunc imprelGcircumferunturlibri, uetufti Si'manufcHpty^i^c^j ^uiri finculladubitationcdodiiGmi Guarini Veronenfistefiimonio probe a nobis de ^^^^

eft Plinius. Aut fi nee uitioG quidem funt, Poliuani ingenium non erudite minus quam« p terabomniLeonicenicalumniaPliniumuindicauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpp

Vrgetfubinde Nifblaus Pliniuminexpugnabili ( utipfeputat ) argumentoïq^^^^jj, Cifiho CiiTumnominisuicinitatedecæptus accæperit ï dumfcilicetlibro duodecimo ^^ numapafiu HederæbarbishircorumfcripGthacrefccrec quoniamnon aCiflb,hoc^ ’^'5 Adera,fed a Cifiho ScLadaidodoramentigenuslegatur ï pluribuscjifiaquamfansmj“ .j ^exequitur,fuofqueillos ( utfolct) unius uerbi triumuiros citat. Ego uero Diofcoridem » ^'n primo de Cifiho loqucntem , Sc Galeni quoquc fimplicium pharmacorum fepdmo \ trumqueanimaducrti,ambabus de ifiis plantis, Cifiho fcilicct,quam amp;nbsp;Ciflai'on,ho^‘^^[(, nutam Hederam uocant, ScLada, quam etiam Gifthon Gmpliciterdicunt, unoprop^ gt;nbsp;xtuucrbafacerc . Quinamp; Galcnumquoqucpoftduas Cifthos,Ciflumcontinuoft ’j.^;^^ Ipfum quoqucPlinium quarto Sc uigefimo poft CilG remédia Cifthum fubdidilTe. ’ “^j^lfó amp;nbsp;uigefimo poftLadani facoltates, Ladæcÿ herbae mcnrioncm,de Hypocifthide uerba .^ Itaque uidentur bi omnes diuerfas omnino plantas fimul defignafle , pariterqueillas5°e j^j^ onequadam fimiles tradidiffe. Cogitatio fubit,nulia magis ratione pertffo tos,quam q^,^ triine, folo , ladantferaque poteftate ( uteft clemens rofidumque infulx Cypri calum )

-ocr page 199-

DEFENSîO CObrrNVTlK • 20

'ffflUpanter quolt;ç commcmoraHe. Quin amp;nbsp;Diofcorides ipfe, amp;nbsp;ladaniferam Gift hum j 5if j^ »iniiquæHypûdfthiden fcrat ( quæ amp;nbsp;Gidaros, amp;nbsp;Giftharos quoquedicatur ) eiufdem gene-hsftcifleuidctur.Quaquidcm rat(onepermotusSipununus,quiCornucopiæfcripfît,quein»Q . » tlueLconicenusiniqilifsimercprehcnditjquoédanïaitintcr Hederæ^nera Cifthumconnd-’’'trïlTe.quippequam GaJenus 5f Plinius (ut diximus ) cum Hedcris fcribann5lt; a Chtho . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*P^ * linde Hypocifthis fiat, Ladam,feu Ladaniferam Cifthum diuerfam faciantetum Ciftho Ciflari nbsp;nbsp;i^^^‘

(tiuodquafï Hcderulam figniScat ) Diofcorides amp;nbsp;Galcnus adijciant cognomencum. Qjian» obrem non abfurdeforcallequiscredidic tribus illis plancis odorificum illud pingue infidere polTejquodcaprinisuillis hærefecret: magisucroin Lada,undeamp;pinguinomen. Acqueid-«oforteduodeciraouolumincdixifTePlinium, Hederxflorcderofo,paftibus macutini^cum ‘RrarulentaCypros, hxrefcere barbis hircorum Oeiippum illud quod Ladan u m dicitur. nc-

4*1« enim tam Ladæ herbæ fuccum illud ciTe crediderunt, quam coeleftcm rorem herbis illis in-Wentem,quem tam CiirusquamLada,Cifthufuccxcipcrequocf poffent.

Sed melius multo,ccrtiufquc dc^gnditur Plinius,quando ncc hanc quidem de Hedera opi-’“Onerafirmans,imoutapparetimprobans, Eiïc alios inquitquiLadamappellent herbam, fo'pingueilkidinfideac,colligendiquefadicrj Ladanirarionemdocet.Tumfexto amp;nbsp;uigefi-

^0 nolumine nihil hælïcans, Ladam herbam in Cypro effe confirmât, ex qua Ladanum fiat: “Ladani uires enumerat:ut eum non aliud credidifie fit cercum.In quo ergo erraffe Plinium di ftsfCiffutn,ideft, Hederam agnouic: Ctffuma Ciftho difcreuit, Hypocifthiden undc*fie-ffiexprefsittLadaai Cypriam herbam ciTe, exqua Ladanum fieret,non dubitauic.Quodaut-‘mHederx flore derofo depeAeretur Ladanum, ex aliorum fententia « non^a prodidit : cum wdemloco bis répétât, recentiores hoc traderetne fuam effe fententiam putaret quifquam, lt;gt;Jnimoxaliam,uerjmquedcLadaprolaturuseffet. Vides, ut fuis uiribus nixa ueriras fci-Pumprobedefendatfutab errorc Plinius fynccritcr loquens uindiiJftlir^Non oportet (in-S^inrifconfultus Paulus ) uerbacapcare, fed qua mente quiddicatur animaduercere. SicóÜ Anfiotdes dicendi cauffam quærere oportet, ait, amp;nbsp;quo practcrcarnodofehabetincredendo — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•- -* 5^‘dicit: u trom hin nano, an ita ut afferat atqucpcrliftac. Cum ex tot plantis igiturLadaninn Ü gt;nbsp;wim Arabia, amp;nbsp;Nabathaeis Pliniusferipferite turn recentiores traderc, quod Ladanum in yprofiat Hederæ flore dcrofoc turn alios effe, qui ex Lada herba, haneque tandem fenten^ Pänipoftienioconftantifsimetcneât,quis niflinhumanus,incxpcrièns,iniquus,erroris Plini- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.^ 0ininfimulabit‘:'Quis,nifip3rura penfitans Leonicenus,qui non erraffe Plinium modo,fedc«ç ounictiaminhocfuiffèimprudcnccrinfinuatc’Quis Sipunrinum ( ut Nikolaus ) aceufabitCui-•^mbene de literaria rcpublicameritum:cuius labores uniucrfaiamlcgit Italia: quiaquofdam ’'umerafleinterHederægeneraCifthum fcribittquafigrande fit uitium, i*’ traftandis return ge •'tribus plurimorum opinioncs, fententiafep referte, neq; idipfum in omni difciplinarum genc-•tflüigcntiffiinus quifq? faditaueric. Ac non cuiufuis hiftorix fides panter amp;nbsp;ratio iubeant,o-®niiquæu5,j^(Pj(£^jPjy^^ifj|çgçj,jjyj^n3jjQnemadduci,

Sed nequid telorum præterea relinquar, quod in Plinium fi poteft non cOngerat,hoc quo-q^rgumento erraffe Plinium molituroftcndcrc, quod erodi a capris Cypriam Hederam dL xit.Seduideobfecro ( quod fæpc monuimus (ut calumniam fuam NicolauS in acculando Pli yioprorfuspenicufc^denudet. Platoncm legimus, in Oratoribus irridendis oratorem ipfum uromumapparuiffe.Contra Nicolaus in aceufando Plinio,accufatfonedigniffimus ipfe, turn indihgens,maliiiolufq;uifuseft. Quo padoinquitCypriæ capræ Hederam rodere poflunt: turn Cyprus ad Afiam pertineat^In Afiauero Hedera non nafcitur. Atqpideo fruftra ab Har-P^fataminAfiaHederam,ipfequoc^Pliniusrefcrt:hocNicolai aj^umentumeft.Dicofa-«fo Leonicene, age atep amice relpondc. Cur tota ifta tu a accu fado ne, aut Plinrj uerba non ‘kutis,autfubticfs,autinuertis,autiung{s,autmutilas:’quodex plxrifq? noftræhuius defen-'onibuscapitibus uidcrclicet.ln Medis fcribit Plinius fruftra feuiffe Harpalum, non in Afia i^ttuPlinij uerborum peruerforfcribis ) ergo non deeaquæpropriæ Afiadicitur (quippe in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

^uaMedia non fit)intcl!cxit Plinius, fed de ea quam tertiam totius habitati orbis pattern dici-™iis,huic(utopinor)Cyprum députas.' Nam ab ca quæ propric Afia dicitur,longodtftatin-^

Kfuallo.NuUienim prouincixCyprusadiacet,fed man omni expartecircumflua cum fit, amp;nbsp;Cypri fituk ’ Pæpriam ipfam prouinciam geographi faciant. Pamphilif, amp;nbsp;Ciliciæ ad aquilonem occafum-^Opponitur:ad meridiem atqjortum, Aegypto amp;nbsp;Syrif. Tertia ergo orbis pars Hedera carets fxinquis. Sed nonneex India S' Mero monte Miber pater., amp;” Alexander coronati Hedera rc-''funtfNonncinfacrislitcrislcgifti, fadumin Affytia lonæprophetæ ex Hederaumbracu.* '••n^Etquod Tacitus Diurnalium primo df uigefimo fcribit. ludæorum facerdotes, qui tibia, 4TP’'''*^concinci^ht,HedcrauincirifoIitosc’utirttelIigas, ncq!hocpcrpetuouetumeffe,in ^»H E D ß R A M nonnafdzeura amp;nbsp;India, amp;nbsp;A S^ S Y R I A,amp; I V-

-ocr page 200-

210« PLINII ADVERSVS LEONI C»

C dæa iHamferantjquæ AEaticæquidem funtprouinciæ. Sedad rem redeo.In dera non nafcitur. Sitidaliquaex partcuerum. Et Cyprus ad Afiam permet, t:( hoc it 2 •ucrum, Sedhocquoqueuerumeft Leonicene, quodparte fuperiore SynaOt’^^*^' quinque dierum Heden# non nafei incipir. Mkc eft Theophrafti quarto de planas lente ^^ Straboquolt;;^ctrans Euphratemnon nafei Hederamfcribit : cis Euphratemnonn^at. riaergo,amp;eitra Syriam quæcunquefunt regiones (in quibusamp;Cyprus eft) ferre ne ƒ poffunt. Toile ergo tua ifta argumenta Leonicene,arque abi. Et quod coHegiftider * dicis)iam abqce. Et hæcmecum.Cumqueipfaueritatecolligere non pigeat.Sedpriasqu* collegiftijamp;quætalfaeflcdocuimuSjiamnuncaperiamus.Tuaiftafuntucrba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

HofTum ergo ( inquis ) fiecolligcre. Hederaapud Plinium diuiditurinmarem,ac nam: utriusqueflosfimilisRofæfylueftridefcribitur . Eodem autoreininfula CyP®, j^ florederofo, Ladanura hircorum barbis adhærefeit. SubHederisquoqueHypodfthi t fcialiquando fignificatur 1 Hæcautem omniaanulloautore,excæpto Plinio de Heden buntur: autfenfu ipfo,fine experientiacomprobanturlt;Halt;Senus tuauerba.Noscxn 4 fupradiximus,amp;' quæueraefle Plinium,Thcophraftum,Diolcoridcmquelcg£ntibus3pP bunt,atc^cxPlintjfententiaficcolligimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' flf ^

Ciffum, Cifthum, Ladam, diuerfas efle plantas : CilTum maretn/œminainqnee _^|^ flores Rofæ fylueitri fimiles habere , Theophraitus quoquc præter Pliniumferiput.- la CiiTho Hypocifthiden nafei, amp;fcxfolaLada Ladanum depefti. Et haecquidemfy^Wi” Plinius prodiditt^eonicenus ucro,necThcophraftum legi t,nee Plinium intellexit.

lt;[DE GLAST 0, ISATIS '

D. E, Radicub» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Mira eft profefto Lgonieeni hums noßn, boni alioquin uiri, Indiligentia* Q“’ herbarum figuras,poteftaresque non difeemit, fed nee Plinij ipfîus quemaceufat.üérba fyderat, fynceramueorationem utferiptaefirefert. Suopte uerôiudiciofcrtur,»nien fatis,uel imprefibrû uitio codices,fua ipfe leftione medofiores facit, dum quod taxciinw qd amp;in his quoepdegbus nuncagimusherbis, 6f tota obiterdefenfionefacilefOgnolcaa ' 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Glafto herba.quæ Plantagmifimilis fit, Britannorumfccminascorporaoblinirc,Aet '

pumcolorem imitantes, n. uolumincfcribit Plinius . Nihil hic de ueßibus agitur. borp rainquit Plinius, nonlanam,aut uefies; quodfalfo Nicolausretulit. Hancidemauiu cam elfe quam Ifatiden Graeci uocant. Hoc argumento, quod Ifatiden Diofcoridesqua rum infeÀores utanrur,a Romanis Glutram, uel Glaftum dici feripferit. Hoefiqnisneget, hilhabetNicolaus quofententixfuyuericatemcomprobet. HuiusreihocafFerimusargun turn : quod GlaßiuocabulononRomaniBJtuntur,fed (autorePlinio)Galli.Duospræa.

Lutea, Luteum

Laducaegcnc rjquatuor.

Uioiconais græcos codices icgimus,in nuiio uiutrae, Viiainue nomen lub natioeiu'r.....^ Sed cum Ifatidis duo feribat Diofeorides genera, unum quo infedores utantur,altcrumqa inedicin æ tantumufibus fitefficax,quodagreßemifatiden uocat,primumiHudaRom Rhutam, uel Alutam : fecundum Rhutamminorem,uclAlutamuocariairerit,illin*’’'' quæinfedrix fit. Exduobus entmeodicibus alter Rhutam, alter Alutamhabebatiquanqua^^ nos Diofcoridiscodices fic caftigarerede poffe uidemur, fi non Gluttam, uel Glaftunif^ defuo Nicolaus addidit) nequeRhutam, uel Alutam ( quod noftrihabet«codicesiWba' am,uel Lutcum inferamus . Efienim Lutea ( uttertio amp;■ trigefimo PliniusjfiueLutcuWP ptimo Vitruuius fcribit ) herba qua non minus Chryfocollam cerulcumueinfici, quälma gt;nbsp;lanameptingiprodiderunt. Vndcillaminfediuamquoc^Vitruuiusnuncupac.Hanenu ' go nó Plinius,fed Leonftenus mihierrare uidetur;qui Plinium, Diofcoridemqudpdp^^ ’ uel falfo retulit.

Quatuor præterea fyluefiris Laducacfunt genera uigefimo libro inquit Plinius, Caprquot;’’» Efopos, Ifatis, Syluatica . Caprinanecanturpifces , Efoposulccribusmedetur, uaos** neribusprodefi. Syluaticainfcdorcspariter,mediciqueutuntur . Quamhicobfecroaai” '

^nitionem Nicolaus defyderat d Syluatica Ladpea tingi lanas,inquit Plinius,primo ifandi’S nere DIOSCORIDE S.Nónegat P L I N I V SSyluJdöJ lam fuam græcam ifatiden elfe, An græcis adeo addidum Plinium eße oportet, tantumar' tribuim us,ut nifi de græcorum fanduarfjs promantur, nee herbas quidem defcribcre,nrr ■” manas appellationes afferreRomanus homo interdum polTitr' At defignareinquit,debu’i -nius,hancSyluaricam Glaßum eße, cicjPlantaginis folia adferibere: quod inGlaßo.n^ faduruserat.qdq; in hac Ifatidc Diofeorides fecerat. Vnde ifia obfecro admonidonisodiga’quot; tionisq: neceffitase'Suas Ifatides Diofeorides fpontenafcentis Laducæg?bcranô facit, cam'’ uocabulo indifcretas fcribit.Dtßrndiusaliquando P L 1 N I V S dchistridif.i’^”

-ocr page 201-

DEFENSIO COLDlNVTIl


121


ilteram, hoc eft,earn quae Diofeor.di fecunda eft, Ifa tiden uocat, AkeratÄ, id cft,Diofcorf-quot;'’primam ( quæamp; ipfaIfatis a Græcis dici poteft)Syluaticam nuncupat. Reconueniunt: ap-kHationcSjdifiinxit Plinius. Admonerepotius Dioicoridesdebuitfuas Ifaridcs, fylueftris La-“t*dTe genera, amp;diftinda iUis nomina tribucre. In quo ergo errafte arguitur Plinius, q^i ^“mrcaDjofcoride non dilsideat, uberiu®tamen de re ipfadifl^itc’Syluaticamprxtcrea, 'sltumcf nonunamelfeherbamputauit Plinius, ut admonitione opuseflej^fed (ut appa-'ttldiuerfas.Iam amp;nbsp;hic non PIinrj,fed alter Leoniceni error oftcnditur:qüi Ifatiden Gla-'‘tttfleputat: Glaftumueronoftri temporis Guadum. Vis hoe quoddicimus,manu(uc *‘'tnt) tangereCCommunia,inquit Plinius,fpontenafcentibus Laducisfignafunticahdor ^“ÜSfepe cubitalis,thyrfo amp;nbsp;fölrjs fcabricia. Turn propriaSyluaticæ Laducæfigna demon

’t: Similis eft inquit Lapatho fylueftri folijs, nifi quod plura habet amp;nbsp;nigriora. Glaftum uc-J^ttroilePlantagini efte dicit. Si ergo Syluaticam ( fiue Ifatiden mauis dicerc ) Nicolaus putat täftumdTe, aperte fallitur. Glaftum Plàntagini fimileeft. AtPIantaginincccaulis unus,nec ^oitïlis,ncccandidus, nee fcabricies folqs. Si Glaftum ob id Syluaticum, fiue Ifatiden crc-

®‘t,quod Guado, quonoftritemporisinfedorcsutuntur,Glafti uocabulum fimilem fo-quot;t® habere uideatur,nihil hoe abfurdius . Guadum enim ( ut eft uidere ) Plantagini fimile ’quot;'''«ft;utGlaftumdicitur. Quippe Plantago ipfa uiridls, fubatra,neruofa,folijs acutior; ''’t«uleuh0jneccandido,necfcabroiGuadum contra enerui folio,candicante, caule al-’°)amp;fylueftri Lapatho, quamRumicem uocamus, perfimile: cüius folia Betæ candidæfimi-'■quot;taditPliniusdeLapathi generibtis decimoquinto uolumine feribens, Gtiadum pfteterca ’i^ntum eolorem lanis reddit, Glaftum ucro atrum corporibus Plinio ; ita ut Aethiopicum 'quot;sforem referat, cæruleum Cæfari. At uulgus inquit Nicolaus, Guadum uocat, quod pau-'Jsniutatis literis facile c Glafto tranßt. An nèfeisNicolae (ut Annens quoque inquit) pef-‘quot;quot;unieireueritatisinterpretcm uulgusf Quodfîafonoarguendum eft,quo fidilium quo-ÿeuaforuin fynceritas exploratur,Guadum ex co uulgus nuntupat,quod cyaneum (ut ^xtaus ) eolorem lanis reddit : qualîBladum dixeris. Eumenim eolorem, qui primus can-®dislanis a Guadoinditur, uulgusBladum uocat: uiciniusuero multo eft Guado Bladi«^ «Wiuocabulum.(^uidnam igiturfimile cum Glafto habet Guadum ^Non figura, non co-'0f,non nomen,non poteftas. Quarto ucro Laducæ fylueftris gencri, hoc eft, Syluaticæ, feu PtimæDiofeoridisIfatidi, Guadifigna omnia prorfus conueniunt, Ergo utIfatidenillam»fî-^'Luteam, nue Luteum,Diofeoridis Plint]cp Syluaticâ noftri temporis elle Guadum dicimus, ^'« Glaftum, nec Ifatiden,necGüàdum effecredimus ; uelcertc Guadum nefît, non fineren-®''edubitcmus : earn uero tranfalpinam herbam efle putamus, gallici nominis, Plantagini fi-''''l«ni, atrum eolorem referentem, qua barbari cingerentur, cuius Cæfar, amp;nbsp;Propertius me-^'quot;«'«iquo terribilioreshoftibus uiderentur. In co uero non conuenire Plinium, Diofeori-“'nqidicimus : quod Ifatides duas, Diofeorides Hon efle Laducæ fpontc nafeentis fpccies di-^quot;.TumquæPliniotertiaeftLaduca,nohIfatideninfyluis nafcentem,ut Plinius,fed agre-ftcniDiofcoridesnuncupauit. Poftrcmo,qUod infedneem illam Ifatidén, quæ Plinio in fyl-''«ftrisLaducægeneribusquartaeft,Diofeoridesetiam Ifatidenfimiliterut alteram uocat: amp;nbsp;Arnoglofto comparât (quæamp;ipfanonfimpliciterPlantago eft,fed minor Plantaginis T^j'^jUtexipfo nomine quinto S' uigefimO Plinius indicat,folijs Rumici certe fimilior) ™niusuerofylueftriLapatho,hoe eft,Rumicifimilem pingit: amp;nbsp;Syluaticam nuncupat:uc 'i''æf3cultates diuerfas fortitæ elfen t, amp;nbsp;nomine quoque difierrent. Itaquanquam in his hon P3fiatraciereuideantur, re tarnen ipfa, facultatequc conueniunt: fed ita,ut plenius quidem ®«tuditius in Plinio uidere pofsis.Eos enim feriptores tum Ariftoteles, turn iurifconfulti quot;'ïximeprobate uidentur,qui in enarrando ita dcfcribunt,iiapq(tiuntur,itadinumcrant, “'oinncs rei de qua agitur fpccies amp;nbsp;nomina facile dignofcantur. Sed nc quid feiens præterc-’''’iquodreidequaagimus lucem aliquam afferrepofstt,quandoinLuteæhcrbæ amp;nbsp;Guadi ®«ntionemincidimus,fcio herbam elfe qua bombycina amp;nbsp;quæferica dicuntur inficiant. Ea quot;iBononienfifatiua plurima nafcitur, caule fingulari, cubitali, colore lu tco, minimis ab ra^gt;4vualdalt;

Glafium; Guadumi

Rumex, fylueftrc Lapathum;

ScriptoreS probati.

^^oresnuncupant. Eftimentuókntes, an hanc Luteam illam, Eue infcAiuam efie credenduiff ‘'fJatquean Gualdæ uocabukim Guado tiicinnm admoncat,non efle a Glafto Guadum (tluodLeoniccnus opinatuseft ) dudum .Hisingenia aducftigandum excitamus,nihil dc-«f’gt;imus:r€felli, docerijcorrigi fine cOntutnacia paticbiur,quod hic in plenum,amp; tota defen-wteftamur.

Radiculaueroquæ a nofiris dicitur, eademqueLanaria,aGracisucroStruthion, amp;'uuU SoOftrutium nuncupatur,quid obfecro cum Glafto, Ifatide, Syluatica commune habet,’ *“ tore Plinio cDiuerfiflîmæ prorfus herbæ,in quo conueniunt, ut fefe ab illis explicandif

-ocr page 202-

Z2i- P D I N I I ADVERSVS LEONIC»

Radkula, au-reum pocu-lum.

bonus ifie uirLçonicenus,ueIutin fiuppapullicinus barrens, fudareuideatur^Radiculaacuif' atus fufFrutexeft,utinfexcoquoqucThcophraftusmenainir,caule fcrulacco,lanuginofo,0' leæfolijs,flore pulchro,inodoro:Struthion,ideft,paircrculus a Græcis didus,iionHaos* ^t tu fyncerc Plinianæledionis cuerforaddubitas Nicolae, ) radicemagna,quænonlanam tingit, fed ( ut quarto amp;'lt;iigefimo Plinius fcriÄt)lanam ringendbus pracparatjCandoreW) mollicicmquc#flcicns : atqueadeo, ut lanas quæ rcmcdrjs quibufdam adhibentur,RauirU' la curari no‘n oportcre nono amp;nbsp;uigefimo fcribat Plinius :amp;oucs quætonfuræpræparenid radicelanariælauan iubeatColumella, Cuiusquidem Radicis tarnmultæarque cximiæaa-co in medicina uires, adeo remedrjs efficax potentia, ut aurcum poculum a Medicis cogno-minatafit. Qj-udnamhorum unquam Leonicencin Glafto, Ifatidc, Syluatica,in tuo bus' do Iegilt;i f Cur Plinium accufas f amp;nbsp;tuo ifto cum Patauino Antiftire torqueris, Petro BarorA quemegoeruditumhominem,fandlumqueuirum efle audio.Tu tuis iftis ambagibuSjgra' uifsimam illius inferisfententiam,quafiamp;ipfctecum de his ambigac.Si Plinianos codi«S quos(S^tumendofiirimos fateris,non cxcuris,non comparas,non æfiimas,fineePlimu® eleganterlarine,uere,dilucideque loquentem inteHigis^ï te nominum uarietas implieat) te rerum obruit mukitudo,cur Plinium erroris infimulascTingit Glaftum corpora, nonunt^ (ringitueftes, Diofcorideaurore) Ifatis tingitlanas,Ladtuca DiofcoridcautoreSyluatica J ^ PlantaginiSjLaftucae, Arnoglofsi,Lapathifpeciemreferunt. AtRadicula lanam non nngi', ncccorpora.acuminataeft, oiex amp;paflcrculorum ( unde Sf nomen facicmpræbec.Inhiso’j go,ubiiftaquam déploras nominum rerumqueconfufioCNun tibi omnia belliffimeiutuior Plinius explicuitc'’Çp cur teipfum non explicasC Tu cur nullo iudicio Glaftum tingereuct ais,autore Plinio,quod nufquam fcripfitfCur Ifariden Glaftum a Romanis uocariDiolcori autoreimpudenteraffïrmas,quodnufquam prodidit Neurin Radicular dcfcripnonelibro ' cimonono non S trurhion, fed Ifadden pofuiffe Plinium addubitas,qui amp;nbsp;alijs quoqueinP^ Strurhion femper, Ifadden uéro pofuit nunquam f Cur nullo probabili argumento, led u quodam,uulgaricpfonopermotus,noftri temporis Guadum,Glaftum cflecontendisclua' interpretandi legcndiq; peruerfitas,^ fcribendi inomnes ambirio, non Plinfj candidijsinu c ptorisdiligentia, panteramp;deganria,in caliginem,confufionemq;perducunt.Quodueron bis(utfacis)amp;'Serapioncm,amp;' Auicennam,amp;’Pandcdarumfcriptoremobiicis,praue(utpU' tfts)Je If3ridc,amp;' Radicula fentientes.De his nihil cftquod refpondeam ; illi uideb^tquos ra« cinæ arris feienriam profcflbs,in te utarietentiam intentos paratofque uidco.

Pandedarij defcnßo«

Catapona.

• V erum priufquam Pbnianæ defenfionis, quod rcliquum eft, abfoluamus, ucl hoe unu brcuiorationcperftringercplacuitjut intelligas quo iudicio,quam indigne NicolausnO uirumbene de fe meritum,fuo iftolibcUo pulfauit,Pandedarum fcilicec fcriptorem,aq ram muita de fimplicibus medicamenris h^fit : quemque ferunt Nicolaum ipfum in manib femperhabereconfuefse:atqueexeolibro tanquam exoraculo,de fimplicibus medieam^ ris ucrbafacere.ls de Ifatide(utdiximus)obfcurifsimc,ambitiofifsimcq;diirerens, poftAuic nam,Scrapionemcf!diftridos,in autorem tandem Pandelt;ftaruminuehitur,fcriptoremmcn ' ciorum,ignarumcj!appellans.Tum quod ncfcierit,quidapudantiquosCatapotiafit,accuJ • Pandedarum fcriptorem bonumcertehominem, multaftudiofifsimecoHegiffeuidemus, '' difrcc^operam,utamp; ipfc(fiquapoirct) pofterisaliquandoprodeflêt. NonalTecutum forta r, fed nee fic quidem contemnendum:immoucro(quod fæpe quoq; ufurpari conuenit) Ariltbi -lico morc,grariam illi habendam cenfeo,quod uera multa cum fcripferit,ueris etiam inuemen' dis mam ( uel perperam fcribendo ) monftrauitamp;fdocuit.Quantum ueroad Catapotia pri^ riet,in quo nofterhic tantopcreaflurgit, fiedixerim. Nonignorauit Pandedarum 3“®*^''^^ Caraporiauerbumfigngt;et.Namó(in C.litcrædefcriptione,Catapotiainquir,pillutelu'^' poftpaucos uerfus,in eoquodeCataputiahcrbafcribitcapite,femin3eiushcrbæaccipi)‘’ cutCataporia mandiinfinuat: quæDiofcoridis quoque uerba uidcntur,ficin Cbamæiræ ,fcriprione, ex Diofcoridis fententia trochifcos ex Chamælca amp;■ Abfinthio fieri dorer, utCaia . potia, piilulas cerredelïgnans,nonherbam.Non enim ex Chamælea, Abfinthio, S' Catapu ér nbsp;nbsp;nbsp;^urNicolaus infinuat)fed exChamælea,Abfinthio utCataporia.Sic unius literæmutanû ne:qui,ut,dixit,8lt; dixifTeamordacihomineaccufatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Vides iam apertam Leoniceni dcutiliflimofcrfptorecalumniam. Nefduit (inquitNi^® us)quid Cataporia eflet Pandedariusratillein Clirera piilulas cflemonftrauir.Catapuüa^quot; quitherbam addit Abfinthio amp;nbsp;Chamçleæ:amp;' hocquoef falfumeft.Namcx Abfinihio*

mæleatrochifcos fieri docer,urCatapona,ideft,pillulas. lt;

Etquoniam farpe ilium defua ifta Carapucia damirantem, arquei'n medicos inuedumt audiuimus,hocquoque his fubnedcrc benigna inrerprerarione(ut l#minem decetjui^ «ft.Non latuitnoftri temporis medicos, catapoda piilulas fignificarc : quippe quodPandti

-ocr page 203-

DE PENS 10 C 0 L E I N V T I I, «j

*uni4 H^“^ ^™nius)amp;is quem Aggregatorem uocant, catapotia exponentes, pillulas dixe-jyj ' '“4^®‘iiam in nulla pene herbarum frcquentius,autcffïcacius euenit,præterquam in hu lülij^*'’*’‘’^*’‘’®^*™*’'3(quæ amp;nbsp;Ricinos ab,infcdifpecieappellant)pro catapottjs,hoccft, pil tan '™^'^^“'^(ffuodDiofcoridcn quo£j,amp;exteros tradidiffeuidemus) ideo herbam ipfam*a dem '*n”quot;?^®”’'quot; ^'^'■^”tcquot;’(4uam propriaffUoi$appcllatioriéhu«cupant)ffngulariquadam fetn quot;nbsp;“^’“^quot;^ï^tobremedrj præftantiamfeminumq?ipffus üfUm, utCatapmiapaffim dicc-nun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^ffmCataputiaherba,quamuulgus perhæctempora Cazzapuzolara,

Lathyrts«

HeD ^^'^^^^‘’0fmm uQcant.Proprium uero eius nomen Lathyris eft;cuius quarto uolumi-

'’^^'^^^•^•‘^^'■^‘^•lO'Pbuius amp;nbsp;uires amp;figuramfcripferunt. Quoduero utiam non ca-oliu ’'®'’f’Pudadicaturlingu«ufusirtcrcbuit,ncquaquammirandum.Cum,u,ór,o,uo ''olds ^quot;^'^Snatiofitjadcotjinuerbis pollensmagifterufus,quodut quondam »uitis amp;nbsp;P’m ^j quot;'“* ^uiuos,amp;curuatus amp;nbsp;coruatus,amp;f poblicum amp;nbsp;publicum, amp;nbsp;colpam amp;fcul-uider ,p ^“^®™^Hcrcolem dixereprifci : uteft inUcteribus turnlibris, tum epigrammatis enundarc.

w'”''- -^æ^P*^® Pandedarum aÄorc bono certe homine,aducrfus Leoniceni contumeliâ, «idnererefpoftdiffe fufficiat.Nunc ad Plinium reuertamur,

lt;[ De E C H I O,amp; A L C I B I 0,

PUbr n '’“^‘*‘” eiieccniumjCX /MciDiumL/iuiconue «. iMcanuru auiunuu» i^cvn^ucnu» ‘x ts '^?”*®”’ u^fo utriufq? feorfum Plinius mentionem facit,hoc quoep inter errores depu-

Plinius Dio^ fcor.nôlcÿtt

•leo Lp,*®”?'’^“’‘16iurjquifdcns,prud«nfquecompertumfcKabercaIi||uid affirmât, atque

»ifin “'J??*“® hxret,cuius contrarium plures fapientiorefq: conftituuncin haccaufa nemo, AldV^^™ *^'^*‘’^ cr^are Plinium dicet. Echrj Plinius genera, faciem,uires, ufumeß deferibit 5 fjc ,ƒquot;’ 4^ale effet, apudautores non reperiffefe dicit, fed cuius herb? figuram non reperif-liferk'’*^“® “'’’*’A^^s repent tradicuel ex hoc intdligercomncs ^offunt, Plinium Diofco-^fet klf^*”°*' “*diffe.Nam amp;nbsp;Alcibium quale effet a Diofcoride ) ff modo illam pofuit) didi-^A1 L^^''’^™'® quot;ohisuiderenoncontigit,Diofcoridcscertenon Alcibium,fed Alcibiadiü,

ufoo ft'“®^‘^’’«Echionuocari,SieademherbaeftEchlus amp;nbsp;Alcibium,atlt;$eademutri- r

AlnV ' ■ ^^^’^^™ 'jf“®’'^’^’quot;™^®^‘^® herbam duobus nominibus aPlinio defcriptam:qui ^ fwh''h''^^*^*'^™ ”°” reperiffefe fateri maluit, quam impudenteraliquidaffirmareîfî diuerife quot;’(iuft • ’”°™^*’ urriufe^ habes amp;nbsp;uires. In quo ergo uel eruditorum aures , mei medicorum

^^‘æ§*'^f30iium defyderium, ueluira offenditurç’Quis errare conficentem hominAn 8'nueC/5 ^’^”® ‘^^ contendete’Numeri confeffis aliqüod patet,Ouidius inquit, Fatetur in •^’Üa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^nefcirequód nefcit.Si ergo ucrumi fateri,ff impudentem non effe, ff non teme-

^”'«11' ß . ®’’®^*'*’0gt;’eft,errauitcerte Plinius , ^uamfintfriuola,^ nullius pondcris Lc-'’’one '• ■ 7“’“^'’ca,uiderciamlicet:qui(utppinorjnullamagisrationcadduftusin hosfer-ftndu*r”'*”’’ï“’quot;’ ut Nicandros nobis amp;nbsp;Pamphilianos efferret;quafi ipfe ideo magnus een ’t«iedicüs, autPlinij cenfor, ff fpeciofa nobis graecorü nomina,magno ore^nunciet»

lt;[De C E N

Öioffo*^j*’’^'®’P“‘^g**‘^®5g«”“® pi’imiim, kalos Ccntuncukim uocare fcribit Plinius, At ^iof ”a ^ Giaphalium græce didam herbam a Romanis Centunculumuocari affirmai

'^td d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N'^o^ausinffnuat,Priniüm’ quidem,quod idem

*)' q ''^^! ^*’'’^'^® utiles Gnaphalio, amp;Centunculo aDiofcoride tribuuntór amp;nbsp;Plinio. Dein-quot;•us A '^ ^Ifniaudis fpecièbus defcribendis, nullam Diofcor. roftratis folrjs pingit, ut Pli-'’‘nciii ' '^°^ ”^^ ‘’”® •aerbo quæftionem foluere facile poffe uidemur.Flinius dematidén Ccn-Phali ''”’?°‘-®'’*abItalisdixit:DiofcorideshuicappelIationi contrarium nihil feribiqfedGna «ft.h} ‘’’^‘’f^omanisCentunculnmdicitradit, Vtrunqïueradiccre potuifle,abfurdüm non lareDquot;'^^*^?*^®^'’^®^’^ Romanos Gnaphaliumjamp;reliquam kaliam Clematiden cognomi-i '1® fcdilî ^^quot;^“^^“^“quot;'’^Huic^^’itcntiffidemfacittquodRomanosnóCcncunculum mo-’ 'oinf r “'•“*3rem,amp;Albinam uocare Gnaphatium iri tertio Diofcorides fcribit. Plinius u^ ''’loo” k '®'’’3dde,quoniam non de Gnaphalio,neq;deRomanis,fed de Clematide, ^delta '^quot;itr L.'^’^’^^'^’PP^^^ationitius nullam pofuit, Lconicenipr«tcrca argumenta quidha-f^dio '^quot;'''^^“’‘^^‘^^^‘^Rum fapiunte'Nonnecafdem uires addyfenteriam efficaces,nó Gna-?'''gt;ii°X°''° ^ Centunculo,fed amp;” ipfi Diofcóridis Clematidi , tuin innUmeris pene herbis k-

’'iJc f -^ ®”®*^''’^^^^^og’fmus;Duæhcrbæcofdcraprælranteffedus:ergo nonduæ,fed Vilnius'*^*^'^^”^’^^™^“°*^ ClematidisCentunculi figuram non pingat Diofcor. quaiem '^ ind’f °”''^^^ fme^is conuincendus eft Plinius. Neq?entm probe clauditenthymemaNico

’ * tubenda clematide,Signa qux Diofcorides non commémorât,ponit PhniUs: ergo er„

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S i

-ocr page 204-

ZlA PLINII ADVERSVS LEO NIC.

C fat Phnius in demonftranda Ckmatide lt;nbsp;Nam (quod in fuperiohbus quoep diximus ) roosiHe Plinijjdiligcnnumcj herbanorum ciPe uidetur, quo faciliorcm cognofeendis herbis uiam one dant,ucfinulitudincsafFerantplures aptioreiq;.Centunculi, ideit, pnmæCIematidisfoliain' quit Plinius, roitrata funt ad fimilimdinc capitrj jxnularû,nô capitis,ut praue Nicolaus kribit' Non tollithaecdcfcriptio fciofcoridisiigna,fed^gct,Non id€oCentunculus,quiabIialisogt;' dturClcraatidftprimumgenus,noneft,quiaeuidcntiora figna Plinius quamDiofcoridcsat-mlit^Non uideo prscterca,cur de Italien cuiufuis herbae appellarione, barbaro poous grxeouf), quam Plinio ipfi in Italia nato amp;nbsp;educato credendum fit. Cum præfertim(fiucrumamp;cumiic-TaxatDiofc, niæpræfaîioncfatcriuolumus)aberraircplurimumDiofcoriden in romanisherbarumappd-lationibusnemofanusnegabinquod multarum exemplomanifeftum fieri poteft.utcum rat' dieniunfa RomanisSolfequium uocari,Betonicam ucro Rofmarinum, Abrotanumqu^ Abfynthium ponticum,Hedyofmon autem quæMenta fit Nepetam, Melanthium ucro que» Gith dicitur,Papaucr nigrum appellari dixerit ; cum apud Romanos diuerfas efle tarn herbas quam appellationcs iftas,non Plinius modo, fed amp;nbsp;Celfus amp;nbsp;Columella, amp;noßrorum tempo rum ufus,amp; nomina in pofteros feruata tefiantur:quare nffil eit quod Diofcoriden, externunt hominem,in latinis herbarum nominibus,Plinio fideliorem putemus. Nam cum Clemaude ■amp; Gnaphalium diuerfas herbas Plinius probecognouerit ; quippe qui utriufqUe diuerfa ug'’* efièftuic^ prodiderit : amp;nbsp;non Gnaphalium, fed Clemaridis genus priraum Ceniunculuni co-gnomjpaflekalosdixerir, quidaliudarbitrandum cft,nifiautltalicumhominem kalicas ap-pellationesmulto Diofcoride melius cognouiffe :aut duas herbas Centunculi cognomtnio fic uocarc potuifletuePanth enij quatuor, Ambrofix item quatuor,Helxines tres, Heraclqp»' rimæ cognominibus daruerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Pc#uîa;

Tomentum. Tomentel-lum. Gnaphalij e-tymologia.

Diuerfasautemherbas efie amp;? Ccntunculum,amp; Gnaphalium,uel hincperfpicuume • Centunculus in aruis iacet^fic Diofcoridis Clematis,farmentis, pampinifucfuperterram kn-gis (quod ^ipfum indicatnomcn)foliis uircntibus,Laurifpccic, fedbreuionbus.Adqcitkn-nius (quomanifeftiorhefba fiat) ad fimilitudinem capitrj penularum rofiraris.Penulaem pluuiak eft regumentum j ut in Hadriano Spartianus, amp;nbsp;in Alexandre Lampridius teftannir» cui a tergo Capirium aduerfus hymbres futurum tegmen adnedebatur, Q,uod non inteUc» Nicolaustqui capitis fcribit,noncapitij.nam penulæ nihil acccdit quod caput dicipoffit/uius e^fdcxemplareffigiariherbaqueat: Sed roftratum capitium acccdit. Gnaphalium nero loH-umhabetmolk, breuc, album, tomentofimik.Tomentumenimmolkillud linum/tupsm» latftmuc fignificat, quod etiamnum uulgo quoq; tomentellum dicitur, quo in fuleiendis/e-pïendifque turn culcirns,rom matris ( quas nuncetiam mattarafias uocant ) uiimur.Atcf ide Gnaphalium dida eft herbaipfa, quodgræco uocabulo gnaphalos, minuta ilia lana lu,alt;? (ucitadixerim)tonfuraquxinfullonicaarte cxcarduorum,autforificumduÄu trahituratque cxcidit, qua ad tomen ricia quoquc utebantur.'cx eo iSc ipfa dida, quod gnaphos carduus m. Gnaphalium ergo herba ita cognominata eft : quod breuitate, molhcieq? gnaphalon,hoc t , tomentum repræfentet. Arq? ideoPIiniusamp;Tomento ßmikm, óf pro tomento in ufu elle i-xit. Quare haud ncgauerim,potuifl€ Diofcoriden qua rationc Gnaphaliuminterpretatiluni'* conijcercatqpopinari,Gnaphaliumetiam a Romanis Centunculum uocari:quodiHoucu tomentoccritonesquocjinrufticafupeücdikutmattae concinnari poflent.Sed nonideo^-rafle Plinium dicere xquum eftjCumprimam dematiden homo Italus ab kalis Centuneuw® uocari dixir.

lt;Dc fy A G 1 N


E.


Poflumus in hoc quo^ aceufatoris Ingenium, iudierjej: prauirarem damnare • quod libri-riorum, imprefibrumq errores, quibus pknifuntPliniani codices, Plinio quoquc adiene« non ucretur, Autfiid comprobari non pofte uidcat,uel in hoctaxet:quod Plinium frufirt * '' LaginCt^uid pofuiflecalumnictur,utdeLaginequocgfabularuscft.Lagineanteomnia(quæiigt;u§/æ' ca impediat declinatie,a lade gignendo nomen traxifte uideri poicfl ) fecunda Clcmaodislpc' ^ ^s eft.non lagine, ut Nicolaus ritubans legit. Fruftra autem a Plinio cadem herba repeo» non eft ( ut Nicolaus carpit ) quineq; Plinij mirum in deferibendis plantis ordinem coro}“'' rat, neqquopado bis idem repreri non modo poftit, fed Óf debeat. Voluminc.u. Plkk^'' quo de his agit quç inter 3rucnfiaokra,inufum quoq cibarium ueniunr, Lagintm fuo or w commémorât, defenbitq dus criam facultates quafdam,non omnes tarnen apcrit.At.4- •*“* cum clemaridis enumcraretfpecies,nequis Laginemfecundumefte Clemaridisgenus öu 't^' ret,Laginemill3m uocari ab alqs dixit.Tum Lagines quoq uires uniuerfasadiecir,utinttl igc-rentfecundumClemaridisapudgræcosgenusLaginem quoqucefle. N^ enimhbro.n. demandis fpeciebus didurus eratjfed de ça tantum Lagine qu« aruenf« dus, efculentuwq“*

-ocr page 205-

DEFENSIO ÔOLLINVTII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il?

^fritfodemqiioqueordine,amp;'capîtedeScandice, Hcllaphobofcô,Sioqu*diccbar. Aftubi fClcmandisIpeciebus dicendum luit (cura non oninis Clematis cfculentum dus fiQquæilia 'niatisellctquæ Lagincdiccrcturcdocuif, pariqueillameffcAufcribcregræcos notauit, Ôd ^'iîsfaculiatcsin Lagines mentioneomiferat addidit. Scio amp;laginem quoque, fiue laginen# ’' Uolumincfcriptam elTezfed uel ahud hcrbj^nus,uel mendofum ^dicem putauerim : quan '’nanedequaagimus Laginem,foliofos ramos habere,atqihumi adrepercat^caraonijfpe-^''mfcribantlillamuero unum tantum folium habere : quo fitutdiuerlas prunus herbas élTc 'ffdamus,

Nee minus ineptam, fuperuacuamef nominis in Lagine mutanonem HeIxines, amp;nbsp;Eufînes p pfîus molitur, Nam dum.4. amp;'.io, fecundam Clematiden Laginem ab alrjs, Eclutenq: dici ‘i’iusfcribitjfufpicari fe inquit Nicolaus,ne codicis uitio lagine amp;nbsp;echite, pro Helxiri^amp;^ Eu-quot;'Pofitum lït,amp;' fua quidam iamdudum trita de Helxine comminifcitur. Nos de his ad hune '’'Odumdicendum putamus : Laginem pro Helxine non fçripfit Plinius cum de triplici Helxi-quot;hnluperioribus dixcrit:amp; de Lagine.n, uolumine dixcriijEulînem dicere non oportuit quâ-'quot;5tnimLaginc(utamp;'uerumeireui4tnius) Cinampeli,hoc eft,lnuolucrifpecicm repraefentet, quot;onideoEufînes nomen quod Inuolucri proprium eft Lagini tribuiiret,fcd e re ipfa quod Ion-^osferpendoferaturelegantiftimo uocabulo Echiteuocari ab alijs illam fcribit.Eft autem La-S^fquam pijnig uulgo Corrigidam dicunt(non earn tarnen quæPoligonia fît)Picentesaflo-quot;sfiguraCampancllam uocant : qua rationc Conchilium quoej uocari feribit Plinius : cage in tulenris, amp;nbsp;eo præfertim cibarrj genere quod tortä dicimus utuntur ; mulieres quoc^ indiqua

Èchires, Laginæqueé fît»

Uno decodam etiamnum ladis gratia forbent.Neep abfurde tenue Scamonium quoc^ dida quot;'duodilli non abfimilisuideaturmifi quod minoribus longe folrjs,ieuilt;flibusquc nee cralTis quot;dtitur. Quæhicautem de Liguftro Nicólaus adiecit,ea funtquidem amp;nbsp;iamdudü a nobis de-. ^otaia.Sed amp;Liguftrum ipfum Oliuaftella uulgo dicitur Jn co tarnen Leonicenus fallitur,qd ypnfolium uocari a quibufdam de caprarum paftu autumat, na n v nomen,nec nominis ra-quot;Ouera,ilium emm feu fruticem,feu arbufeulam dicas,caprç non attingunt:Caprifolium uerö '’'’l-iguftrum,fed Pixacanthus cft,cuius quoej nominis Syluaticus meminit.

CDc ARCl’ÏÖ, SIVE

P E R S 0 N A T À. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e

^ Visamp;■ aliud uidere, indiligentis hominis argumentum de Perfonata. Plinium taxat, quod ß “apliccm illam cflecredidcrit. Tarnen ut id uerum eirèromprobet,nequidintcgri ad defenCt*-

f^li^^Uat,nulla rationc Echion,proArdio,codicis uitio pofirSdicit. Sednefiequo-5^uniura,autfcipfum intclligit:quod uerum elTemoxagnofces. Poft Agarici defcriptionem, ’nionherbam.i;.uolumine continuo lubiecitPlinius. Quæquoniam capitula habcat, uipc-dimilia,ideo Echios, quafi uiperacognominatur. Duo huius genera, Pulegio limilia,fiori-J'Scoronaia.Tertiumlanuginefpinofa5 diftiiidum pingit. Additpræterea.QuidamEchion

‘™natamdicunt(non Ardion,utpraucinferere Nicolaus uoluit)quorum opiniOnem, quo quot;'ämlongafoliorumamp;floris differentia improharet,fubpeit.Cuius fcilicet Perfonatæ folio» quot;“lumeftlaiius, grandes lappas ferentem. Ac fi dicat. Tria Echi) genera diximus Pulcgio fi-?quot;*«,cuiparua funtfolia, amp;nbsp;quæfloribus cOrohantur. Falluntur qui Ethion dicunt elle Per-onatam,grandes lappas ferentem,cuius folio hullum eft latiusjquæomnia a Pulegrj fimilitu-inemaximedifciepant. Non intellcxitinmorfum præcepsLeonicenus Plinifjuerba, illOruni quot;ittntiamappofiteimprobantis,quiEchion Perfonatam effc dicebant. Nam ea parte, quai '‘''■usferipfît, Cuius folio nullum eft latius : Leonicenus,cuius illud, ad Echion retulit: non '*ecrfonatam,utPlinius,amp;'grammaticafatiopoftuIabat,NecjcninmideoduphcemPerfona-p^tlTecredidit Plinius, quia quofdarh Echion Perfonatam dicere, a ex aceto radieem dard ^quot;plit.Nam hic de Perfonata non agebat,fed de Echio:de qua u t quæcu ncp ab au toribus feri-P'3compererataperiret,idco quofdam Echion dicere Perfonatam feripfit, amp;nbsp;ex aceto date po-'’quot;•Nonenirn probeclaudiifquod fæpcdiximus)Quidâdicunt,crgoPliniuscredidit; aepræ- ^ ^ftimcum Echion triplicem pinxerit, amp;nbsp;ex foliorum amp;nbsp;Horis differentia non effe Echion Per-

^3nm aperte fenfent ; ateß ideo poft paucos ucrfus,non iam de Echio, fed de Perfonata no-* quot;‘ maherbafpcciatim uerba facit:camc{; Ardion amp;nbsp;Perfonatam Græca amp;nbsp;Latina appellation J'liunciipauit; neminemej;illam ignoraredixit: uteosetiam uidelicct diftfingeret, quifupia quot;hionparuisfolijsherbam Perfonatam latiffimis conftahtem frutauetunt. Bene ergo omnia Wrant.Sciatqideinccps Nicolaus,bocinloco belliffmefignificaffe Plinium, atepita credi-

' ''-aliud Echion effe Pulegio fimilem: aliud Perfonatam folqs maiohbus cucurbitæ: qiias u-

h erbam efle q 11 id am p u ta u e r u n t, Sfdquoniade Ardiofermo incidit,quando amp;nbsp;pro Plinio amp;nbsp;ftudiofisferibimus: uthæenô

-ocr page 206-

2t6 P L I N I f ADVERSVS LEONI C, C fira legentes ( qtÄnrulacunq; ilia fint)aliquid femper arripiant, quod in communera utiliwtt® conferee pofliiit(quod totadefenfione,quantum potuiiuus obiter curauimus,Leoniccnusuc-ro uitauit)hocfubnedereuifum eft,quod Ardion graeci dupliccm efletradiderunt. Vnainq dem,quæ amp;nbsp;Ardurion diceretur,cuius folia Phlonio(quam latine Verbafeum dicimus Jitni -iia,crainora tarnen amp;nbsp;rotundioraefledixerunt : l^nen uero minutoCyminofiniile,quou!3 ipfum quam radix ifchiaiÄcis fid dyfTuriam patientibus efficaciterdaretur, Altcriim,qr'2ni ordion,amp; Profc^iten,amp; Profbpion,amp;Apannem dicerent:nos Perfonatam tS.' Lappam.deqn egimusrambas quarto Diofcorides pinxit,Plinius primam feptimo df uigefinio:Alter3ntgt;q'J® diximus libro tradidit.Scd Aparincs nomen a Diofcoride pofitum, non probauit:quando 4m efle a Perfonata Aparinem, amp;nbsp;fîguræ amp;nbsp;uirium diuerfita tc monftrauit.

• lt;[D€ C H A M AE D A P H N E.

Quoplurain F’liniumcongcrercNicolaus nititur, eofe pluribus infeitiac notfs commafU-lar,utqui nccPlinq uerba,necfcribcndiordinem, nec return confyderet differentias.haqrna-nifeftas ineptias iam fatius eft riderc quam refcllere.Eidern plantae Plinium,hocert,C’haniæa^' phncdiuerfasdefcriptionesafFerre,Leonicenusdicit. Sra quamdiuerfus fitipfeab coqutt” putabamus,exhacipfa Chamædaphneconfydcrcmus. Plinius.1^.in defcribendis Lauri arbo-ns generibus inquit. Eft Qi Chamædaphnefylueftris frutex, neiq ultra de Chamaedaphne utr-ba facit: neep illam pingiefut Nicolaus prius arbitra tus eft ) ex nomine uidelicetaddubitans ƒ t herba eiret,quam fruticem nominauit. Hic igitur uerborum Plinq textus pundohllîgnanrb' eft.T^m pergit enumerando Plinius Lauri genera atep inquit.Et Alexandrina,quam al qUquot; ' am,all) Hypoglotti^, alrjDaphnem uocant.Hancuero Alcxandrinam Daphnempingit.HïC cpilia eft,quam Diofcorides quocp,cjtericpdcfcribunt. At.4.amp;'.io.uölurninis.i4.capifulooi'r’ fruticum,fubfruticumq: genera multa delcripfilTet, His fubnedem us inquit,quæGrïO f^''’'' municatione nominum in ambiguo fecerc, an arbores eflent. Turn proximo capitc commué deChamædry,Chamfdd^hne,Chamçlca,Chamçficc,Chamjcilîb,cæterifqhuiufmodiufibî facit.Atep inibiChamædaphnemdefenbit:quamuolumine. u, tantumaiugerar.Hatig^^f itafehabent.Enumerat.io, Plinius Lauri feptem genera,turn tres Laureifruticisfpc.ics,tlia-mçdaphnem,Alexandrinam,Daphnoiden:amp;Alexandrinamquidem,amp;Daphnoid€npingit' chamædaphnemuero,quoniaminterillas relaturuserat quasnominum communicaiiofut

PunÄnrum ratio amp;nbsp;uuli-us.

Charnarda-phnc duplex

de fimilibus herbis fuo ordine loquebatur, Vides ut ob pu ndum (quod in Ion's quoep dicitur) beonicenuscaptus eßlt;Si in ter duo ifta nomina,Chamædaphncni,amp;^ Alexandrinam.i?. illoh-hrOjmoræaliquidjpundiclî intcrieciflei(quod uel ipfa grammaticæ ratio per,6^, copula inter-uentum poftulabat)non in hos laqucos incidiffet, Mirum fubit boni huius uiri, S' amifiquid^ Leoniceni naturam confyderanti : quern fiart bulantem uidfas,lentum magisS' tardû,quant citatum uel celerem dicastin accufando uero Plinioadeo præcipitem currere,utin co kgendo percenfendifq; accufationis capitibus, moratn omnem, rarditatemq?oderit, nonfpiritumtt-ncat,non animam,nihil intcrpiignat, nullo pundo confiftat. In hoc quoq: fagaciflimiingcnn uirPolitianus,ih ea quam de Ciflo amp;nbsp;Ci ft ho ad huncipfum Leonicenumfcriplircpiftola/grc gic notât,cum.4. amp;'.io.uoluminccapitc.io.quia non interpunxit Nicolaus inter Hypocifthis jamp;fjquam inter herbas diccmus,parum fapere uifus eft,maieq; eo loco fenfifle de Cifiho,iiaoD pundum,utdiximus,fafpe conuincitur.

SedneChamaedaphnes nomen dubium aiiquando legentibus ingerat, duas elTe plantas . feireoportet,quaeChamædaphncpariter nuficupentur.Hanc ipfam.f.dequaagimiis,quaf ' uulgo Laurcola dicitur,amp; cam quæ Vincaperuinca dicitur,coniogalibuscoronisexpciiia,fo-Iijsquam LauriIongem^oribus:humiad ferpillimorcmreptans;flore ceruleo, inodoro,rotundo,foliufcults quinq;,fed continuis diftindo.

lt;DeOXYMYRSIN E,

f De Oxymyrfine nihil efiquod dilTeramus. Nam cum frigida quardam Leoniceniisafferaf» quibus conrjeipofle ( utip'(epurat)uidcatur,Plinium de Oxymyrfine,Rufeo, Ôiagrefti Myrt® ^uandoepdubirafTe, cum Plinio tandem conuenir. Voluit(utarbitror) Nicolaus oftendere, feire fe, quod Oxymyrfineßrufeus cfTet, quern uetercs Rufeum dixcrunt,autoreP!in!c:qu3n grandealiquid,acfccretius quidda in herbaria prolaturus .Etfi facultates fuppetij^renr,Plinth quoq;redarguiffer,qui nonidco Oxymyrfinem non agnouir, quia pluresdeeafentfntiasrfd' tauit. Sicutcum inuenirialiquosdixit, qui Acorum Oxymyrlincs radicem effe crcdiderunt. Sedinucnirtandem Nicolaus, Plinium aCaßorefuo,aquotair multa, S' hocquoqdididf-fc, quodOxymyrfine BrufcuselTct, Atejitanififubucnifiet Caftorjinwrieiat Plinius.Vidt

-ocr page 207-

DEFENSIO CO LLINVTII quaniEntocïofxhomints huius commentationcs.

227

CDc AE R A, amp;nbsp;D O D I O, Qui de herbis didufus cft,eum ego non tarn librorum quam telluris, non tamlitcraru qu9 ’Sforumftudiofumefleoporterecenfeo.NeoatisclTe adherbariam^erdifccndani tradendam ^herbarios feriptores legere, plantarum uiderepid:uras,grxcauocabulariairifpkere, magi-ƒ«unius uerbis addidum eire,fcd rufticos, montanofq5 homines interrogate oportet : herbas ‘phsinfpicere,ueftigaredifFerentias,amp;fi fieri potefipericulum facere,cxperiri : nmah quid una 'l“i({ in morbis poifit.Cum hæc uidenda funt, turn uero illud eft hominis eruditi, grauis atqj pfuiientiSjCumde magnis uiris iudicaturus eft, diligenter corum uerba perlegere, librare, ex-^quot;re,fibicpipfiperfuadere,nihilfruftra,nihrt temere a tantisuirisdidum efle.Tumuflbeni-S''ïinterprctatione,uelconftandiudicio quaefcriptafunttueri. Atfiidquoq; fieri nequit,amp; ''3uenteueritatecontradicendüoraninofit, tum (quodinEmpedode dcfyderat Ariftoteles ) J'iMiiriraisearationibus,argumentis,demonftrationibufq5Confellere.Hæccumin fuperiorj. . ''sinLeonkeno noftro femperdci^deraucrimuSjin quibus certas calumniæ notas contraxir, ''’nisprjfertim Lolio fcilicet Si Auenadc quibus nuncagimus, miruin modu erraffe utfus eft» Acraamp;LoliumLconicenus inquitidem funt: Auenaquolt;};amp; Aegilops, idem. Miran fe ’quot;gt;cumfinteadcin,Plinium il!a pro diuerfis accepilTeraut græcis cognominaffe uocabiilis, ^mlatinaruppeditarent.Miror ego Nicolaum ipfum unus cum fit,tarn diuei fa a ueritatglen-quot;f^ amp;latinushomocum fit,græcis magis uocabulisquam latinis rebus infiftere. Ac primum Wemeft, Aera amp;f Lolium idem funt;fi Auena amp;nbsp;Aegilops idem,non ui4fO,cur mirabundus ’«ototoifto fuo libcllo Leonicenus crrori tribuit. Si Plinius candemherbam nunciatina, '’“''fgræcadcnominationecommcmorat,quodnon Plinius modo toto opère, atq?in menri-®''fpifciumpræcipue,fcdqüicunq5litterisaliquidmandauere,faditarunt.Nam fi error eft, ’^'’^sncflinguamnoffetet error cft,eandcmherbam utraeÿ lingua delÄibcre.Sed nosideo diuer quot;’ppcllationibus cognominaffeillas Plinium dicimus, quiaquamquam unius fint generis, ''*'f‘ïtamenamp;figuraamp;poteftatefuntamp;’ natura: in his primum Plinq autoritas, turn ratio, pfOximeresipfaargumeiito nobis crunt. Sicigifordiemurutremipfamlucidiusexplicemus. ''fugibus,fiueealcgumina,fiuefrumentafint, quiequidnoxium effefolet, diuerfis nomi-'ousaPliniOjColumellac^, tumaccurat/fiitnisquibufef fcriptoribus appellatur. Nam quO# ®‘0prouenitnoxium,idnuncmalum,nunc iniuriam uocat Plinius', ut hymbres, nebulas, '‘'']'%g™dipem,robiginem,uolucres, Quæ ucrO a terra afferunturdamna, nuncfruguWi p«uocant:in quibus uligo, amaror,carics:tum eruCa,culex,limax, talpa, phalangus, atep ‘“ufmodi beftiolfcontinentur.Nunc morbos appdlant.ut Lplium, Tnbulos,Lappam, Ae-^^lAegilopen, Pelecinum, atep eiufmodi cætera. Q^uæuero ud ipfis feminibus accidunt,ira lt;^orruptauelmutcntur,ucldegenercnt,fiucinterioriipforumfeminumcaufsa, fiue ccvliter-^lt;ntcmpcrie,eafrugum uitia niincupant.In hrjs abortio,luxuries,iianitas,.bromus, auena, f'’‘-5ifiligoq;ronnunierantur.HæcPliniusingeniofifiimusferiptor,fuailia ineredibili dilU ^jquot;j’’””™°*^^'quot;f(ffc|uiii{yniLeoniceno diligenciores infpiciant)cxequttur. Deccdeftiiiiiu-* J dfcjterræpeftibus nuneferrao nobis non cft:de uitrjs, morbifepagimus frugum : utintcl-S^mus, non de uocabulis, fed de rebus agi. Nee uerborumfignificationcs Plinium, fed rerum grauius Leonfeenum dehquiffe,qui non res ipfas ( ut Plinius)fed glof-lUocabulanaq; ad Plinrj accufationem induxit,Morbus igitur propria fignifirationc(quan-|i™*i^f*quot;’P'™quot;”)Sabino,Modeftinocj!autoribus,corporiaducnit, temperalifcpeftimbecil tg ^’®fdliremedijsporeft: Vitium uero perpetuum impedimentumeft,utobiteriurifeonful tulip ^quot;^ ^^^'^^quot;^^®‘^'''^^^'^ Plinius latinus homo, ad frugesquoqi(qua eftclegantia)tranf-^ HeLolium Aeram, Aegilopen inter morbos dcputaf:aucnam inter uitiantep ideo Lolio, ™O’’l’gt;f“f*0pi'æffntia remédia farculum,amp; cincris cum lernen iadaturcu-Dr 3 . *®®^cdicic.Quæueroipfifemini,autradiciinfuutmala(quoniam Vitia fint)non Jing'''''^P'^æ‘'^^'”fi‘^“'‘’5’’clt;î! alia tolli poffeinquit: arcpidco medicari femina ram Virgi- ^ tu ^^’™^°'“™dla0lPlinius docuerunt:neexpedatafegesuanis éludâtauenis. Lolium igf Aerafrugumquidem morbi funt,feddiuerfæ herbæ fub uno genere cum fint, diuerfis ^“^rationefruges lædunt.Nam Lolium redicaulis herba eft, amp;nbsp;Tritico fimillima: nee com-^ hnecuincireilludpoteftthoeramenaffercincommodi, quod terramoccupât,exhaunrep: iig'^m^^^fifit’of^^tnioportet. Acraautcmipfacomplcxu neçat. Quoniam uero Lolium . diinüeiret,nôpinxicilludPlinius:Aerâueroquod ignotiornofiris effeuidcret, dtferipfit, I)l''®'*.?''’’mu.f.fetnen(cuiusfumo abalneis turba pellercf ) acpleato gigncrercortice, amp;' corn ’^Tnticünecare^quodamp;reipfaquocpmanifeflüeftjinquâdcgcncrarçTriticû, S' Horde«

Herbarq bo-nftjfFidum.

Noxiafrug? uana.

S Ä’

-ocr page 208-

218 P L I N I I A D V E R S V S L E O N I C»

C pofrlt;(quodTh^phraftusamp;'Galcnusfcnbunt)non ncgaiîfn'rn.quîprcquodLolrj fpfC!CsAlt; ra quocjfit,Siciitamp;iliaetiamquamLillirinam uulgod)Cimus,quafiLolliarinam:fcu magi’ (ex Thcophrafto)Linipinnamclixeris:quçlongiorcs quidcmfpicas, (edbreuionbusacdenlio •busferatcalamis î nec funtSisfpicatim )eminibus,fedin ramufculoalrfrnaiitndifpofîns.Loli

1 um ergo triticeis pene fol^ rtflo calamo nafci,n®rcomplcxu, uinculoueullo trincoadliercW rc,plusquam ^tprobariopoi teatmanifeftum eft.fpicam uerohordco fimilem,uerum angu-ftiorem,ac fine ariftis profertnn qua exigu urn quidem ut minutæ Auenæ, fed non ut Aera ml' nimum fernen,acuminatoamp;' obrorundogerittegmincinon rcóicauliseft,ucrumiirplkaf,lt;ir' cumneditc^cuni Tridcum, turn Fabam,amp;complexuilloattrahit,necatc^.Qiiis ergo Attain et Lolium iderneïTedicetdeum (S'grammatici quoqjfcribant, Lolium græco uocabulo non A^ ram,f^ Zizaniam dici.Hicronymo quoep in Matthäi interpretationedicente ; Intcrtriticum* zizaniam,quod nos appellamus Lolium,quamdiuherba eft, needum culmcn uenit adfpie’» grandi,s fimilitudoeft,^in difcerncndoautnulla,autdifficilisdiftantia. Quidigitur Aerfcuni Lolio Zizaniaq;(præter genus)commune d Age amp;nbsp;hoc adiungamus, quod uulgo quocf Än* Cifalpina Gallia,amp;'apud nosherbahæc ( Aeramdico )filt;|nodoconieduranonfallimur{nciï enim dccernentes,fed excitantes aedifeeptantes dicimus) Veludula diciturequafiuolutulaiq** Tritici fcilicct,Fabæq? caulibus aduoluatur. Quod uero uertigines illa quoq:in paneficome-datur faciat(quod malum Lolio tribuimus)non propterea Lolium ipfum erit: cum noaasui-res duabus,pluribufuc,amp;' diuerfiffimis etiam herbis elfe nihil prohibeat,atq?hispracfertim qua: generis unitateconueniunt.Sed amp;quot;nbsp;eandem herbam Lolium,amp;quot; Aeram efle, rametfiLoIniAcri quo(q:aquibufd3dicat,nec Diofcor.nec Galeni autoritäre conuincimui;cuin Acrx quidem u* fes ambo defcribanT,figuram uero qualitatemq} neuter demonftret.

C De A V E N A, ^ AE G I L O P E»

Parin Aucna amp;nbsp;Aegflope ratio. De AuenaPlinius,Galenufq:,quod homini in cibatu

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ quandoc^fit,quodiumentisinpabulorefcrunt,nosquocpinGallia palTim uidemus equos»

• D mulofq; Auena uefci: A egilopc uero,quæfylueftris Auena fit, quis unquam uidituchumeno nel homines uefci cTum Auena tritici amp;nbsp;hordei uitiumefttquodquotiens, quaueexnuW . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiat, duodeuigefimo uoluminedocet Plinius, Aegilops uero ( ut eodem loco Plinius) Hordei

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Morbus cftproprius,non uitium,^ hordeoinnafcitur: quod quinto quoejÄquot; uigeßmouolU' mine refert j Aegilopas dicens ciufdem nominis herba fanari quæ in hordeo nafdtur triticito-Auenadu- nbsp;nbsp;nbsp;lio.Q^uisprxtercanefcit(populo etiam tefte)duo efle Auenægenera ;Frogiferutr.unuiiicSte-plex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rilcalterum : uel prodentc Virgilio,quibisfterilesAuenas dominaricecinit,amp;'uri campuni Auenæfrugiferæfegeteferipfit. Auenam quoq5 fatiuam efle, amp;nbsp;propriam naturam habere.«» deagriculturalibro Columella demonftrat. Eius quippefationem docet. S'partim in fanuro uel pabulum cedi,partim femini euftodiri fcribit.Diofcorides quoep ille (quo uelutAiacis ÓJ' pco tedfus Nicolaus iufultat)de Auena, Aegilopcqi feorfum travans,diuerfas illas tlTeindicï' uit.NamBromiquidem duasfpecics. i. uoluminecum referat,fecundam a Romanisinq^t Auenam uocari:tum.4. uolumine Aegilopcm queefta Romanis Auenamdici affirmât.Ad' de,quodambabusglumæ,quibus femina integunt,eiufdemfermâtfigurxeumfintcapilh-menti hærentes, non fpicis, auenæ tarnen frugifcrædcnfîoresgrauiorefqifunntumfcminaah ba,gracilia,quafi minutum hordeum dixeris : Aegilopis uero maiora, nigra,hirfura,gcmn;i’ bifurcara eufpidibusrquam Auenam græcam uigefimo uolumine Plinius nunciipaffi uidetur. cum Bromi fimilis herbæ ( quod amp;nbsp;ipfum frugum uirium eft ) figuram, faculratcmq enarraf. Vis Auenæ S' Aegilopisinfignesaliasdifferentiasreferam f Auenaexhis cft,quæmaximein frumentaceogenerenud#funtfemina : uthordeum quocj:,amp;' halica. Aft omnium ftmiimm, maxime Aegilopen, natura operuit. Auena præterca cum Hordeo fiere S' feritur S metitur. Aegilops uero (quod mirere ) non nifipoftannum exfemincfuo (Plinioaurore)nafdtur.Si bæc igitur Sr Diofcoridis,S' Plinij fcriptis S' rationibus,S' rei ipfius cuidentia, diucrfacficnion

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ftrantur, quis Nicolaum Leohicenum non erraffe, immouero non piaculariter deliquiife de-fendet,qui Plinq dcârinam,fingul3remquediligenti3m taxarenon fitueritussNee Auenfg-•lera, necDiofcoridis ueiba, necreiipfiusdifferentias proprietarefqtperfpexit. Quid iicrüde bisuocabulorum inrerpreres référant,ipfigrammatici uidcrint.NosPlinio,prudfntilïiniüiii-turaliumrerum fcriptori,tum rebus ipfis,atcçoculatis(utaiunt)icfiibus3credaœus.

lt;[DeNARDO GALEI CA, SdSALIVNCA.

Sed nec in Saliüca qdc, S Narde gallica fclicir aceufator nefierLeonicTuerfats cftFlinioprf,

-ocr page 209-

b E F E N S I 0 C Ö L L I N V T 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lip

^'*^^^^*^’^^^^ Nardum GaUicam 3ppeliauerit,quam Diofcor. Ceiticam nun-^dti '''^'^'’^ hominC uita ex hoc Plinq errorc periclitaturt Gallicâ Nardii dixit Plinius,cum Dono*™^'*^^*^®*^*^*® ‘^'^”^'^^^^ quos græci Ccltas dicunt, noftri Gallos non appellcnt:aut *'*pla™''*^^^'1' “*fæ9“°'’^3quot;’ didi fint,aut Celræ galli non fint, ad aufirakm Cement mÄt 'Itiio’^^”’’ ^ Mafliliae,ac Narbonis pelagu?habitantes, rupefcj /Rpium attingentes. Latine Pfinius,Diofcoridcs græce.' a prouincia Plinius,a prou wtetae parte Dio-ffhb ^^i^^'^^^^^^if^^^^^^^^^^ t amp;'cognominequoq!nondiflidenr. Diofcoriden præterca tOLc p’™*®“®’”9“'^»9“°dNardumhancgallicam,quæin Lfguriæ alpibusnafcitur,in-^Saliu ''^^”’^PP**'^*'^’^”^^ erraffe Plinium infinuat,quod pro diuerfis Nardum gaiheam, Iim5^.*‘*‘^'“*da8lt;ffeNardumGalHcain,ASaliuncam herbas,origo primum facit til creda-»nu î^*?''’L'S“'''æalpibus, ucladLigerimamnem,quiin Gallia cft (utexgræds codicibus 'i'a \?*’'f^^®’'dus nafcatur Gallica;Saliunca uero in Pannonia, amp;' Norico, amp;nbsp;ut be Epore-Au ' u .''’.^n^pdos.Figuraproxime,amp;herbarum ipfarum diuerfa defcriptio, quod uel uno °9’Plinij uerbo faciledaturagn^ci:qui Nardum gallicam ( ut Diofcorides ) fafciculis alli-Itmt'quot;^'*'^’ ^comiremilliadnakiHirculumherbam . Saliuncam uero incomitatam, humt-h. .''‘^•^rgiliusinquic)amp; breitem,amp; qUafimanu preffam effetatej: ideo ad coronamenta non i^ ’'quot;*re(quamquamnobiliffimiodoris fit) quia nedinonpeffit: Tanræ uero foliditatis, ut Ptu*“pquot;’*^®'®fperit:ctiamfimendore,nonfoliditatis(ut uetus habet lcdio)fedfuauita^isfcr» jj^'’'ut.Facultas tertioitêherbarum diuerfitatemarguit. Quamuis etenim odoratæfintam-iinrestarnen differentes utrieç Plinius tribuit. Nomen poftrcmoheibaijim ipfarum diffet en ç^''’proifu8aperit;cum Nardus ilia fiuc ceitica, fiucgallicacognominetur ; Saliunca uero, amp;nbsp;^jj.'^itumyra (autore Seruio)uulgo dida eft, hodiequoej: romanafpica dicitur. Suhtqui earn l)|'P^«nt,quamofficinæRofamfandæ Mariae nuncupenr. Quorum opinionem, quardo ^’’^pidura:milita ex parte congruit, non improbamus, S' omtflno piobare fubfiftimus4 f^'’’lt;rgo amp;nbsp;origine, amp;nbsp;figura, Öl' facilitate, S' appellationc Nardus gallica, amp;' Saliunca dif-^nôerraffePlinium ditcre æquum effîLeonicenpm uero iure damnandum effe, qui nee Pfi^lSuam aceufarerpenfauit.

Nanlus GaU hca, Si Saliurt ca diuerfsvher bx.

ridi °'^^’'.®^^'^dänti adqeere uifum eft:quod Saliuncam a Nardo Gallica diuerfam, Diofco-'Hum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^®quot;'^'‘^3rius facit ; tantum uei o abene,u t Diofcoridis unam effe crediderit, Wt

inducatcosarguenrem,quiSaliuncamNardumGallicameffedixerunt.Hoc tarnen in ’ion'*^r ^*‘^'^“® dicentem Diofcoriden non comperimus : nee Saliuncæ in Nardo ceitica mtn 1 tdeciffe. Sie qui Diofcoriden ( eum dico quem per hæc tempora medici legunt ) non tam tiun ''”'*^^^”’ barbarum fecir,fi modo ueritatis aliquid ineptus ille interpres afiecutus eft, Sa-dili '^™ir ^®'^‘^“quot;‘gallicam (ut diuerfa ) feorfum feribentem Diofcoriden facit '. nos Plinium

CDe s 10,


A O,


put ,^*’’'Ï'’°‘1’^'^P^3p’'®*'^‘’®‘^'Sio,8rSilaO difputauo.In erratisPlinrjLeonicfnus de-’UquodSium,Silaumq;prodiuerfis pofucrit. Leomeeni ucrorationes fuperioribus qui

inquit, fine dubio Silai, amp;'Srj defcriptio dherbæquæuuU Atfipro Silao Sionkgendum fit,ffuftia duobuslociseadem 4'0?*^'^*'“’' ^^^ uidc,ut diligenter infpe xit,ut diakcticae argumenta rus cft. Duæ fu nt het baf quot;2usamp;'Sium:necfrufirafeürfumpofiræ,utdicit. Silausnafcitur glarcofis 5f perennibus iSjCubitaliSjApij fimilitudinexoquitur utolus acidum,fiue acedum . Aerdarijs enim herba f äfompeiit. Hac Plinrj de Silao defcriptio.Srj nero bate eft. Sium latius Apio, in aqua na-quot;'5!pinguius,nigrius,copiofumfeminc,faporeNafturtfj : crudumcodumcjjfumiiur. Hanc ^“C^Phnius Lauert m in terdumappeilaflcuidetuf. Confer Lconicene,fi placer, urnufepher- * *ucicriptiones, amp;■ tuo Crifioni compara. Silaus Apio fimilis, Sium latius Apio,pingiiius, ^us.Silausglareofis,8^ perennibus riuis nafciftSiuin aquaquæ amp;nbsp;nonglarcofaeficporefi^ ^ ’‘atuftris,fontana,puteaIifq;eft.SiIauscubitalisefi}Siü humile,aquçpaiilulûquiddâfupcre-'2ns,Silausfoquitutolus:Siü crudü,colt;Sumcpfumif,utLaucrëqucc}: Pliniusdocet. Silaus • ^''(liiolustft.'SïO ucroNaflurtijfapor. VndcNafturtiuaquaticü appclIafleSiu receuoru quof ’'quot;inuenio, Sapor ergo, color,magnitudo,ufufcp diffei unr.Quis ram diuerfas herbas unam foicot’Age,amp; uires,poreftatccpfomparemus.Calculis,renibus,urinis,lienibus, menfibuSj Sium, j^y ttuerr)s,lentigini,cuti,ramicibus,equorü fcabiei Sin prodefijSilao nil horû t fed id fclG tri- Silaum ƒ Plinius,^dmagnS utilitäre ueficy coquit. Si ejde herbæcianr,curnon fadem ambabus ui-''■NàptP'Sideo parem potefiatem Silao dices, quod ucfiCÄU tills fit; Stum uero caiculis

-ocr page 210-

250 PLINII ADVERSVSLEONIC.

C un'nifq;prolît:quæmalamueflîcammaximeinfcftareuidenrur;quoniaamp;'ueflîcacplui'Wfrf3B’ morbi contingere pofluncuccoHedio, ulcus, fcabies:quibus effîcax Silai remediSelîepOtf»' ^d nec putafle Plinium, eandem herbam ene Silaurn quæ Sium, ex eo quoq? infpicere h«rgt; quod eodem loco Plinius libro » f. lû.poft Silai remedium ad très fere uerfus in calculi curadO-he^Reliquum inquitex uift),tum SiOjamp; V rtica Aarina.'amp;fdaucum,^' plantaginis fernen exu no.Necç uerifimilccuiquamfuerit, eodem pene uerfu,Silai,Srjc^(fiunaherbacffet)utdiuena-rum mentionem a Plinio faefam elTe » In quo hoc quoq? eft animaduerrere ( uemirufn Plini) of-dinem confyderes)quod abnono quintiamp;iuigefimi uoluminis capite, undcgeneratini,fneffl-bratimc^dcfingulis corporum morbis remediafubtexcreincipic, nullam,autrarani«x nis lier

. bam defcribens pingitPlinius,quas fuperioribus libris ante defcripferat » Magnum argumen-tum,Si^kum,Sium non eirc:cum codem loco Silaum, nufquam alias addudam pinganSiuni ucro,quam.tx.pinxcrat,nominallècodemloco fan's duxit, Hæccum itafint, quisuelaccura-turn Plinrj iedorem,uel iuftum aceufatorem Leonicenum dieet,qui cum Silaum, amp;i Sium tandem herbam, amp;nbsp;quam nunc Crifionem dicimus clTc credidcrit,hoc fakem ignorarenon debOf it CCrifioncm breuem herbam humilem^ elfe: ut iam SilÄs elfe non polfit, quæcubital»™’

Sium» Crifion» Lauer» LauendOè

Silaum,

CannaHoIû,

VisutS^reiipfiuseuidentiam in medium afferamusene non tarn Leonicenum refcllere» quam hoftra legentibusprodeire(quanrum per nos fieri potcfi^uoluifiecognofcase'Siunicam herbam effefatis conftat,quam togata Gallia Crifionem, Vmbria Laucrum, Picentes Lauen-donegi uocant:uidenturenim hæquoepappcllationcs cumprifeis Diofcoridis, Plinij® nota-bulisconuenire.Nam Sium,LauerdumdiciDiofcoridesfcribit. EtLauerem pro Sio uiurpa-re Plinius uidetur.Qiuffon ucro,unius fyllabæ detradione, facile tranfit in Sium. Ipfus quo$ herbæ cum natura, turn bene olens fapor floris etiam, amp;feminis non iniucundus odorlau e pcrfuadent.SilaUm ucro herbam glareofis,d^ perennibus riuis nafcentem,cdulijsgrataffl,qux in Ariminenß uicinifq; Flamminiæ uiæ riuis, amp;nbsp;in Hetruria plurima confpicitur,cubitab'Sjiac-pec|;akior,PifaurcnfesCdtinafiolumuocantjEx co ut opinor didam, quodcaulerainanem Cannæ fimilem habcat,quafi Cannafilaum dixeris.Nofej illam aceto fakq? conditam,nonin-gratam expertifumus,frequenterqtguftauimus » Atq!UtSium,SiIaufcjdiuerfafapudPlmium herbaefunr,ficCrifion,CannafioIufcj;apudomncsdiuerfi, Hadenus quantum in nobisfuit his refpondimus,inquibusPliniumLeonicenusiniquilfimcdamnat;quodfciIi«tf3fd£mbcr-bJs,ob nominum u arietatem,purauerit efle diuerfas»

• nbsp;nbsp;nbsp;C Dec IN NABARI»

Cinnabarin,qua in pidura, mcdicamentifcjuiimur, quame^noftra tempora Sangumem draconis appellant, Diofcorides Metallicum elle pu tat(Lconiccno autore ) arqm Libyanaki. rametfifodiendi,concinnandiq^mctallihuius(quodinalrjsfecerat)rationem,autoritatcniquc afierat nullam. Leonicenus, qui folius Diofcor. autoritärem,fineiudicio, fincdcledufcqucn-dam efie femper cenfet,ideo errafle Plinium arbitratur t quod Cinnabarinfcripferit clepbanto-rum,drac0numcj fanguinc permixto fierkdum pugnantes paritcr decumbunt, obtriiucp cle-phantiinterit draco. Vcrum non erraffe Plinium turn maxime omnes intelligent,cum detm-nabariquædicuntur,fingüla quæc}:defcripfero:amp;'nodos illos quibusintricatum Lconiccni 1-bcllum uides, explicauero, priufej adkipulantem Plinio lulium Solinum adduxero,deCim’a bariincolledancisadhuhcmodumfcribehtcm. Dum ruunteiephanti,draconcs obruuniur. fie utrinc^ fufus cruor,terram imbuit,fitlt;^ pigmen turn quicquid folû tinxerit, quod CinnaM*

rin uocant.Hæc Solinus.Nunc de Cinnabari quantum colkgimus eloquamur.

Cin nabiffs' duplex»

Bulcafîs, ■

Cenabnunif

Cinriabaris quidem nomen non latinum,aurgræcumcfi,nec Libycum,fedrndieum,Lng-uinemej elephanti amp;nbsp;Draconis permixtum fignificat.ut. ?. amp;, jo. uolumineautorefi Plimuf’ Barri quoquc, barbaro nomine elephanti dicuntur. Vido rem, barriq: canem, rabidly «0' nis, geographus uates inquitc df nigros barros Horarius memorat:unde fortaffe amp;nbsp;noincni-JifumCinnabaris manare potuificuidetur. Colore^ eft floridus,fanguinemrcpra;fentans, inter cos qui mixtura finguntur connumcratus,medicinæhabilis amp;piduræ. Cinnabarisqucqal» ^ÿda in duo diuiditur genera. Vnum quidem mctallicum,natiuum£j;:quod in Libya,alijf?'” lociselfodirur, H^mathiti lapidi colorcfimilistquemcf: a coloris quoc^ fimilitodine alquos Sanguinem draconis nominaffeDiofcoridesfcribit; amp;nbsp;ab Indica Cinnabari nomen ac^pj^ non abfurdefortaflecredidcrim. Cinnabarisalterumgênus metallicum quc£j;cft,fedr3™e^'f’ ex uiuo.f.argento amp;quot;nbsp;fulphure.Cuius conficiendi rationc Bulcafis quids arabs cognometo ^ uitortradidir,quopidores perhæctempora(Cenabriü uocantcs ) utunf.Miniü^dgrïO • ' ton uocant,metallicü quide origine efi;Plinio,Diofc.q; autoribus,fed fingiqdigeritures ut 1-riium cflcpofiïqcolorc^floridus.Cinnabaris ergo prima, propriaq;Indi(#,draconikSiatigui tft Plinio, Solinoq; autorib, Altera quj ab Indica Cinnabari nomc traxilfe per coloris fmilitu-

-ocr page 211-

DE FEN s IO C 0 L M N V T I Î, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a)t

^fWiuidetur, Metallica eft,in duo diuifa:Natiuam fcilicer,cuius DiofcOridcs meminit : et Fa-^’®,quam Bulcafis docet,approbarq! pidura. Syluaticus quoep, amp;nbsp;Arduinus Pifaurenfis, 1 jOfUenenis egregium illud uolumenfcripfitquod nupcre tenebris crutum, cum Haliabaris WninibusimpreiTum uenditur : duo Cinnabaris metallicæ eflegenera ( ut nos quoejj not#-'W'JS)prodiderunt,Sed amp;nbsp;rarifîîmus pidoÄ^errarienGs Hercules fkioftri Apelles temporis^ ''0Higens,natiuæ Cinnabaris fruftum, quod in Icaliamraruminuehiaffirmai, nObis dona-'I’tcjapud nos fidem eorum quæ fcribimus àliquando fadurus feruatur .Minium ucro non Wnabarisagræcis,fed Milton proprio uocabulo dicitur,cuius Plinius ,DiofcoridcfcJ; mcmi-

9^1 Minium,Cinnabarinc^fiuenariuam,fiuefadiciam idem efieputaucrunt,aper-'®fS^pidorumfententia,amp;f nominis diuerfitatc,amp;reipfafalluntur, Poteftatisuerodifferen l^’L'Mnicenus in primis fallitur;qui fuperuacue(ne inepte dixerim) commonefacit, nt Cinna ’on,quamCenabrium pidores uocât,in medicamenus quçdeuorantUr ponant medici:cunï '’Onfoium medici,feplafiarrjcjîfugiant,fed nufquam a medicinæ autoribus feriptum fit,me-’“CjCinnabaris genera forbilibus compofitionibus, antidotis, catapotijsue mifceri. Si quis ’'‘''nieuetultilTimis Cinnabarin fc#e compofitionibus ufquam pofuit, de Indica.f. Cinnaba jhotefqDraconis fanguine,cuius periculofus non fit ufus, quam^ medicinx amp;nbsp;piduræ uti-''J“iniusprodidir,intcllexerunt. Quatuor igitur hi colores repræfentare omnes fanguinem '®'®ur,paulo tarnen dilutiorem Minium'.undeomnis cumferiptorum, turn medicorum er-J^fmanafieuidetur, atepin primis Leonicenum noftrum inuoluiflc. Nam graccorum quidam Wium Cinnabarin uocauerunr,quos refellitPlinius:quidam Cinnabarih fanguinem Uraco-''Medixerunt,interquos Diofc. qui Cinnabarin Libycum metallum e^edicit. Nec propter ’knguinemDraconisnonefietnmedicamentorum, uclcolorum genere Diofcor. ait, quia ÿogt;dam a colon's fimilitudine Cinnabarin libycamnominaflc fanguinem Draconis fcribant.

°’'fnini hoc agit Diofcorides ( utparumconfyderans Nicolaus arbitratur ) fedeos rcfellit^ ^wCinnabarin qup in Libya nafcitur,fanguincm Draconis appcllablnt. Aperte ex hoc infinu-jw^jàfanguinemDraconis, amp;nbsp;Minium aliam quidem rem efle, quam Cinnabarim libyeam»

ergoaDiofcoride dilTentit Plinius cum diuerfatradant, fed cum Serapione potius, Aui-‘quot;’MjConftantinocp negocium eft, fi fanguinem draconis opinati finitherbæ efle fueewm. Id 'i'‘0cptun)pigmtnti,tummedicamentigenus,quod nunc uulgofanguis Draconis dicitur, qd wUHartimercantur, 5f quo utunturmedici, duohabergenera, Vnumquidemin mailAi

, a5um,panis ferme inftar,grauiufcul urn,fabrilis rubricæcolorcm æmulans : quo uetcrina-wdiciadmalagmata, emplaftraue utuntur,nec nifi appofititqs medicaminibus adhibettfr* J. quot;'■“nigenusleue,rubens,fplendidum,minutisglebulis grummifep confiât,ad coagulati iguinisatcfatri fpeciem,pyxidibus afieruatur, longecp prcciofius, amp;nbsp;in antidotarium ufum ƒ nit,Hæeduo genera (fidiligentius colorem,leuitatcm,nitorem, turn harcnularummixcura^ WeiiiCf confydcres ) mecum quoep fatearis oportet, illam efle Plinq , SoitnieJ? Cinnabarin; quot;fonetaUicum quicquam, nec herbaceum fapere,fed quod tciræhæfit magis,ac propterea ha-f'nofum,minufq pur5eft.Illud primum genus artificio purgari, arq? in eiufmodi paftillos di-^Ojiminorifq! ucnirc:Hoc ucro quod pyxidibus alTeruari diximus ( ut eft fincerius)fole deco-^ni)acduratum,Sanguinemdices,iiimillammedicam floridumq: colorem fufcepilfc,atep 'Ooriginisquoef nomen cenuifre.Neq;enim,autorePlinio,uencnum habet Draco, imo ipß 53di'pemuenenatafugiunt:arc{:ideomedicinænonminusutil/s quampiduræperhibetur.

“nius quoepCinnabaris Indicæ argumentum non leue eft,quod Cinnabaris indicumfutdixi-Wus)nonieneft,nongrscum,autlibycum:tum quodin hæcquoq?tempora négociantes Ve-fanguinem hunc Draconis ditftum,non e Tuncte, Libycisuc urbibus ad Iraliam deferunr, ™abAcgyptia Alexandria, inquamurbem uelutorientis emporiitn Indica omnia, S'rubri WariSjarque Aethiopum mercimonia comportantur. Huncin modum igitur (quantum ex

Ardufnus de uenenis»

Minium»' Milton»

Sanguinis draco nis dud genera»

l‘’f0rum,reic[;ipfiusdiligentiueftigationeacc?pimus)iftafchabent. Auicennani uero, acre-'Huos qui fanguinem hunc Draconis clTc herbæ fuccum purauerunt, refcllcre propofitum ’'°''«ri:illi de his uiderinr qui arabicam medicinam diligentiuscoluerunt. Nosiftapro PU-* J’'0(utpotuinius)refpondimus:quciTic|; in iilo litcrarum omnium, hnguarumep gym na ho, in Wocomuni gentium olini atc^artium domicilio urbe Roma, non fegnitcr, neepociofemoraru. ''oi,iiiriialioqiiindiligentifl'imii,fcd infigniloco S'dignitatepofitiijnoCinnabarismodOjUe Wnietiaremomninquas fine ulla exceptionefcribiqccrciffimas in tan to morraliû concurfu no ®oneshabui(re,uerifimilius multo eft, quam quemuis graecukim genus fuse uotuminibus infu wem.NamquodadLeonicenum hunepertinet,qui non minori (uteft uidere) arrogantia plusminfuperioribus impcritia,quod a P L I N I OdcCinnabaridicitiir.putareicdi-*® fffe fabulofum ,lt;it qui rerum ufum nullum ram facile mirabundus habere nidcacur; quot;onuidcojcur Draconum , Ekphainorumque permixtus fanguis,de quorum mimieuqs.

-ocr page 212-

Î^x PDINII ADVER-SVS LEON! C, DEF»

C pugm’flt;jnonuAsautaker,fcdomncsfcrchiftoriciamp; naturahum rerum feriptores traduntj jn ufum medicinæ uenirc non poflit.Quafî non difiîcilius,aut incredibilius mulfitChryfoc^-lam,Miiniumq!,hoccft,aurijargenticpfanicni exintimis terrarumhaurireuifcfribus,quamiu-Simpugnadffimorumanimaliumfanguincm ex fummatelluris cute colligcre;acmuricum, ^ Purpurarumcffaniemm^ioricertequam Cmnibaris impendio ac laboreconquifitamuidn-cis Romyopibus, amp;nbsp;tonus orbis Iuxur)æfuffeduram,infeô;orum quondam ofticinæ non cnit rint.EtnonInausquocp,amp;ffdix Arabsodoratailiaexcrementa (quæ Mufeum uocant)fœri-diHimiepardorum gcnere animalis, petrarum faxorumeg mucronatis derafa uerridbus,» nos immenfis precis etiamnum comparanda tranfmittant ; ac non lapidem quendam medici næ quoej ufîbus efficaeem Lyncum lotio in harenis gigni,atcj ob id Lyncurium diduffl medici cred^erinttethumanorum cadauerum faniem,in ca quam Mumiam uocantjfaftiditndat-uam remedijs raixnonc,uel fabulofiflimainuenrionerccepcrint»

Kf ï N ï s ColhnutianæRefponfionis»

C HEREMANNVSComes a Neuenare, loanni schotto»S»

^\^notationes Herbarum quarundam Schotte charifT. quasadtcffliU nolim edendasf nifi æquus kdor prius præfati one quapiâ fit admonitus, • meiftaannotaffeanteepmihiLeonicenus fit uifus,quemcomperfinto^ dé argumento fuifle occupatum : cuius tarnen fententiæ m omnibus non accedo,ueluti de Hypericone, amp;^ paucis alfjs. Vifus auté mihi ante md^ tos annos in Itaha Leon ken» amp;nbsp;illius quædâ opufcula : quas autdePlM D erroribus,atcp in hoe genere feripfit adnotationes, non uidi,nifi antepaU

lt;jps menfes, ex quadam impreffione Bafilienfi » Ne uero kdor quifpia*” nafutior,me ob id furti aceufandum putet,quafi qui alienis uigilijs, tan$ pfloprijs uti uidear, malim noftrailÏafupprimi, quam alicuianfampart falfo calumniandi noftram in no een nam » MilTurus tarnen fum Gerardd noftru poft fefta ifthec Natalitia, qui mentem meam latins tibi exponct» Ïlle etiam Horatianum noftrum fecum adferet, in quo caftigando adhut laboramus»VaIe,Coloniæ.i^»Decembris»Anno m»d»xxix»

Lapathmm acueun*

Lapathum Spinachia.

HEREMANNi Comitis a Neuenare h^' notationes aliquot Herbarum» lt;nbsp;De Oxylapathio,Lapathio amp;nbsp;Rurnice» NA DESCRiPTIONE ÖIOSCO^ rides tres fpecies Lapathi confunditdicetaltérait fatiuam, alteram uero fpceiem fylueftrem effe^^ cat» Quod autem Lapathon inter okraantiqui ft ’ pofuerunt, facit, Ut ego idipfum minime eredam efte Lapathiu acutum» id quod hodie fie üocatur,herbâ fcilicet omnino infipida,fponte crefon^ ubicp fere. Quate mea faite fententia, Lapathon inter olera conumnat^ aliqua eft ex herbis quas hortenfes 8^ fatiuas appellate folemus. Vndt**' lam coniectura no ualde remota fufpicamur effe earn, quam hodieSpi^^ chiam appellant, magnam habentem cum Acetofafi'militudinem,iiiiiÇ“ folia habet molliora, magifep paUentia » Accedit huic fefftentiæ Serap*®'*

-ocr page 213-

C^yfapathi» um,Acetofagt; •

ANNOT» COM. A NEVENARË. i^J wrap. de Spinachia, ubi iUi tribuit mollire uentrem, id qued etiam La^ A pïtho Diofcor. tribuit. Alteraautem fylueftris fpecies,folio proxima Phntagini,forteeft,quaeLapathium acutum hodieuocatur, Qiiod aut^ fwOxylapathon uocat Diofcoric^s * amp;ripfum acriguftu efTe defcribit* •«■^sad cam herbam pertinereexiftimo, quam uulgus mediforum ho^ dieuocat Acetofam. Quod amp;nbsp;Serapion Arabs in fua defcriptioneani^ ’’’ïduertit. Nam omnia quæ ex Diofcoride citât in capitule de Acetofa * ^aOiofeor. narranturde Oxylapathio. Credo autem recentiores mè dicoserraffeinhoc, quod Lapathium acutum a foliorum acumifle di? Jim putauerint : cum illud a fapore potius didum eflè inteUigere debu^ Hwt.Nam 06 ofv acetum dicitur.unde rede Acetofam ,fed redius Lapa •nium acetofum uocaffent .fondât autem Acetofam inter condimenta ^'’^oleraquæcrudacomeduntur,etiam hodiein Ufueffecoquoru. Vn# '‘faueteribusRumex dida,etiam inter cibos numerabatur. Lapathium illud acutum quo ad feabiem utuntur medici empirici, tam eft in^ ‘'pidum,86 etiam palato ine^tum, ut nemo unquam idijjfum culinæ de^ Putauerit. Alia etiam erroris caufsa, uideri poteft fernen utnufep her^ °æ:(}uod adeo fimile eft,utnifi foliadiligcter infpexeris,fæpe unum pro ^ifrofumere pollis ♦ Verum Galenus diftinguitLapathq fpecies, elfea^ J^mquidem infipidam, aliam acuti faporis. Vnde urramq; herbam fub *3pathij nomine comprehenderepolTumus. Ego tarnen quoties Oxy? '^pathion abautoribus ponitur, hue Lapathium acutum, ipfam Acetogt; ponendum elfe affirme, manifefto errore mediceru prodito in heF^ quot;^qu» Lapathium acutum dicitur. Practerea in capitulo apud Diofce# f'dem,omnia quæ de Oxylapathio medicamenta fcribuntur, multo ma^ §'sAcetofæconueniunt,quam Lapathio acutotideoqj etiam a Serapion JJ^adAcetofam referuntur:uidelicet, quod coliacis, acdifyntericis pro^ «fx uino pota : quod Romacho detrahat faftidia, nimirum propter fas pons acumen : quodidibusfeorpionum medeatur. Quod autem Lapa^ wioacutomagis in fcabie amp;nbsp;pruritu empirici ufi fuerint,errori potius tri iitndum,quam experimento putauerim‘.quandoquidem Acetofa fÏ ^demmodopræparetur, multo citius pruritum tollit,fcabiemcpexiccat ^gt;anat:quodnosipfi non femel experimento comprobauimus. Quod ^fiam Diofcorides ait Oxylapathion locis paiuRribt^ frequentius nafci, *’'^nparum confirmât noRram de Acetofa fententiam.

CICLAMINOS, CISSA M#

Xt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PECO s,Volubilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

I WU,quod Diofcorides fub nomine Cidaminos,CiRamphylIon,uet ^^alijreRiuslegunt, CiRampelon ponit. Idq? eo fadum cR, quod mira ƒ buicherbæ cum Ciclamino in folqs congruentia. Verumtamendiner effe fpecies etiam Diofcorides teRatur. Porro Ciclamen uerum,id eft, ’’iisporcinus, omnibus nota herba, cuius radix in precio habetur pur Sandisnielancliolicis humoribus, Alteraautêfpecies, uidelicetCifsam^

li

Acétofa corta trafcabkm;

Cichmen;

Pants pord-hus»

-ocr page 214-

23Ä ANNOTATIONES HEREMANNÏ

C phynon,ftuelt;3iirampclos,eft Gonuoluolum apudPIinium uocatum,a noftris Volubilis media,uulgo Cymbalaris,autCampanella,Ciftampe* ÏÜlt;ffi0«r# I^s a Leoniceno. Dida eft Hedera uitealis : eo quod uidbus adhærcat, • quemadmodum Flgderareliquisarh^ribus. Vnde edam uincatoribus inuifa eft,et^fn quotannis extirpandbus ♦ Notar Leonicenus apertumer* rorem Auicenng,qui pro Hedera hacufus eft herba, in capituloCuHos, feu redius Ciflos,quod eft Hedera»

lt;[POEYGONON, GRAMEN,

ßiß^rßffj.

Alia Species Parthenij»

CENTVMNODIA.

p^Aecherba uerum Granum eft,Ccntumnodia dida.fucProferpina^ ta.QuareubicuncpGraminismentiohabeti^, non aliautendu eft. Mi* ræ efficaciæ herba, cuius fi uires rede caUerem us, profedo una innume^ ris morbis fatisfacere pofTet, Recentiores pro Gramme aliquando alfjs ufi fuerunt herbis quam ifta,uerum crrorepericulofo. Vndehoclocoid ipfum admonere uolui, Pidurain meo Apuleio tam uiuaeft, utexpri^ mimagis dexte^ non pofsit.

lt;[ A N T H E M I S, CHAMÄEMILON,

-_-_ Parthenion, Gxbamornilla.

jLJfofcorides in hiflus herbæ uocabulo aliquoties uariat. Nam amp;nbsp;An* themiüm,óC Parthenion, Chamæmiion ait uocari. Vtrumq? fa licet flore albend per amb/tû,intus tier o aureo colore,fiueluteo ♦ Quarc fecundam fgêm Hermolaus putauiteiïe Matricaria. Sed falfus meo iudicio,fxfimi* htudine fioris quæ eit Matricariæ cum Chamçmilo. Serapion priorépro Ohamomilla,fpcm recipit, hoceft,Änthemida, Na quæcuCpm capuede Chamæmila ex Diofc.adfert,ea funt apud Diofco. de Anthemidedida, Vncunep uerores habet, ambarum herbarum defcripdoindicatcasomni no efle unius fpeciei Só qualitatis. Nam odore pómi fjoirareipfas nomen indicatChamçmilon,hocefl:,agreftepomum,flores in ambitualbos,in* tus aureos habetes. Qiiare fine Matricariam pro altera ijjeciecapiamus» hoceft, pro Parthenio, ut Hermolaus credit, ftuealiam herbamquam* eunep fimilcm Chamomillæ.certeeaseiîe cofimiTis prope effeäusneedre eft.Creicit in iegedbus uulgo herba adeo fimilis Chamomillç,ut frequen ter edam herbarios decipiat ; cum folrjs Sf floribus nihil penitus difterre uideatur,odore tarnen eft dereriore. Germani earn hcrbam,Caninam,fi^

^nnbrelgt;fóm ueflorem Caninum uocant. Odoremscapin obeft, amp;nbsp;fi crebro utaris/ phrenefim inducerecreditur. Forte hanc putamt Diofcondcs cfTePar* «themon, quando illam odore fubuirofo efle ait ? Crefcit inter fcgetes, amp;nbsp;^ ^ixtafèmitas,intermixtaferefemperChamxniilo* Quodautempotain cummelleadinftarepithimi, pituitam, atcp bilem perinterioradetrahe* re Diofcorides alTerit Parthenion, ideoep melancholias amp;nbsp;fufpirioiiso# picularij'ndicatipfam uim habere euacuatoriam, fortioremepquaniCha mæmilon» Quod ego facile cum ex odore,turn etiâ guCtu illius herbæiu^ dicauenm ; quam Germant Cynobothanen, hue Cynan^emin uocant;

-ocr page 215-

COM» A NEVENAR É»


23?

^oc eft quod antea dixtFlorem Caninum:quamquam èâ inmfu cfsc non  ^*deani,quare nihil etiam aufus fum diffinire. Quantum uero attinetad ^■■fsfpecies Anthemidis a Diofcor.pofitas,quarum una albos, altera pur pureos,tertiauero mellinos flores h^beat, puto de i^^s herbis efle diôû, ^ussFrumentarias uulgo appellamus. Inter quas funt^quae flares habent Purpureos» Quidam Melanthion elfe arbitrantur:eo quod fernen nigru îoeat.Sed Melanthion odoratius eflè conlpicitur» Verum locus fubob ’^uruseft, quare alqs conieduram permitto.

C^VP T H AD MO N, CAPV^* HM O N A C H I, CHRYSION»

Ancherbam ob fimilitudinem cum Anthemide, nifi quod flores fint piuloampliores, fimilitudine ocul5 bonis referentes, unde nomen græ* jumfortita eft,ego crediderim efle eam,qug apud noftrates a quibufdam ’‘osfandi Ioannis dicitur,ab alqs caput Monachi» Quidam etiam üerna? ^uloidiomateflorem Orbicu arem,fiue Annularem, propter rotundita^ Kyngelblüfrt '^Muaoculo aifimilatur, appellant.Intus flores luthei ^mt, in ambitu SjJ^*j^* ^'^Iquemadmodum Anthémis,fine Parthenion, id eft, Chamæmilon» , Ucampis8ccircaoppida(inquit Diofcorides)nafcitur, apud nos fre^ Wmius in pratis amp;nbsp;aggeribus prope riuulos. Herba ad uarios morbos ^Icax, quamquam raro ea titantur empirici noftri temporis. Valet ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Uneam,etferpiginem corporis,tarn pota ex uino,quam etiam illita foras» ppoftemataetiamrumpitpotuidata,ueltanquamcataplafmafuperpo^ B quot;ta.Cuni radice amp;nbsp;floribus earn carpere utiliflimum eft.Eft amp;nbsp;alia BupTi ‘Ualinon apud Diofcoridem,quæ etiam Chryfanthemon uocatur,ab au^ ’■asfolijs,ab alfjs Chryfion, in fegetibus paflim crefcens, floribus omnii ®o auras, amp;nbsp;oculi figuram referentibus»

N CARGEMONIA, amp;nbsp;EVPATORI0N»

icolausLeonicenus inter medicos Italiæ præftantiftîmus,Iibro de er^ roribusPlinij 8^ Auicennç,manifeftiflimum medicorum Ärabum 8ó o^ uiniumrecentiorum in herba Eupatorio errorem monftrauit.Nam her? Da,quam hodie medici Agrimoniam corrupte, pro Argemone,fiue Ar? Ägnmönb gemoniauocant,ea uerum efleEupatorion, ex Diofcoridis defcriptionè ^«^rumEüpäa j bcileprobari poteft. Cum contra nemo nifi iudicio penitus carens, Êu# ”“““* patorion eiTe credere poflït,quod pharmacopolc ho^ie fic uocant,quod^ ^AuicennaS^ Mefue defcripferé.Nam pro Eupatorio quidam utuntur herba Ambrofiana uulgo dida, alp uero quada herba ^ quæ iuxta aquas ftequensreperiturtquarum nulla flores habet luth eos, neep fernen quod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fum maturuerit ueftibus inhereat pretereuntiu,deinde nee ferratim inter nbsp;nbsp;nbsp;^

Ieda folia uelut Canabis:quæ omnia in Agrimonia luce clarius uifuntun Quam^aute Diofc. Eupatorion quibufda etiam uocari Epatitin fcribat, ^uafiadepar referendu fit to li/7r(tró§toifK7ro tUv ty «7raƒti♦iecur t tn ipfum ubinuetore Eupatore,qucadmodu VaIeriana,Centaurea, atq; alias eiufgt; ’uodididâpotwsputauerim.Quareqfquiseftmedicorûq pofthac Eu^

-ocr page 216-

23^ ANNOTATIONES HEREMANN!

C patorio uri ifelit.Agrimonia Eupatorp loco utaturconfidcntcr,Qiiæant cm fit Argemone,fiue Arthemon, ut Diofcorides uocat, noneftmeum diffimre.de primaenim fpccie apud Diofcoridem nihil adhuccern pof^ • lum ftaruere/De^f^rauero opinoi^dem quod Leonicenus, efleeam, quam Arg^ntaream receiniores,amp;f Apium hemorroidarum uocanr,a co lore foliorum diria fortaffis ö:fy»/tóv«j,argentea»

lt;[BORRAGO, BVGDOSSA» hodie Borrago ab Empiricis, amp;nbsp;tota neothericorum fchola uoca* tur Herum eft Bugloflum: ut interim admirari eriam cogar Her^ molaum Barbarum, curdubitaueritBorraginem inter Buglofli fpedö connumerare» Nam amp;rfoliorum habitus, ^flos,amp;tota uirtus Buglolïï cumBorragineomninoconuenit. Veria id quod uulgo nunc appellant Bugloflum,iylueftre genus,amp; uirtuteetiam multo inferius eftillo, quod ApuWanapi in hortis feritur. fn meo exemplari Apulei reperio Bugloflbn tarngra^ ^”* phice dcpicfum,eafimilitudine qua Borrago pafsim uidetur,utmihipro pter uetuftatetij codicis,ea pictura fola fatisfacerepoflit, fi alia argument

. ta penitus deeften t.

lt;[SANGVINARIA, GALLI CRVS. p^Erba Sangumafia de genere Graminis eft,in Italia crebrior nafeitur.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pueri nafofummiratem imponentes, moxianguinem profluerefadunt» D EaGa’li Crus a uetcribus didafuit. Qtiareerrafïe Hermolausuidetur, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui Galli crus putatefte Criftam gallinaceam , fimilitudinequadamno^ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis falfus, cum crifta gallinacia apud Diofcoridem manifeftefitfped# es ’Verbenæ, Sanguin aria uero Graminis»

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^FCHAMAEPJTYS, SCHYPERICON»

j_^eonicenusChamaepityneandemefteputatquam amp;nbsp;Hypthoon.U^ cetautem Diofcorides Hypericon a quibufdam etiam Chamæpityn uo^ cari afterat.ac Ru tam quoqj fylueftrem, tarnen uti diuerfas poftcafped^ es defcribit fingulatim: Hypericon enim Rutæ folps, alterum uero Sem^ peruiuæ.atqj illa aureis, hac uero albis floribus » Quare ineffe differentia ambabus aperte reperitur. Verum noftri temporis medici aliam fomnia^ ueruntChamæpityn,herbulam paflïminlègetibuscrefcentê,odorenub Io,flofculis fubglaucis.Ego fuaderem loco Chamæpitys Hypericon dan: idep multo magis q|llê,quam herba illam inhpidajiihilcp omninohabe* tem cum Chamerpity cómune.Cum Hypericon etia a quibufdam Cha* mæpityn dictam Dioicor.atteftetur.Porroquç a Diofco»RutafyIucftris • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. iioeatur,eadcm eft cum Hyperico * nam una omo defcriptio eft utrluft^»

lt;ÏASPGENION, SIVE SCOBOPEN

p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DRION, amp;PObYPODlON»

QCoIopendrion quæ hodie a Medicis uocatur, non eft eaquam D'0gt; lcor,amp; ueteres defcripferunt.Nam ea neqj pilofa, hue afpera folia habet, neep fcolopendræ ferpenti aftimilatur maculis. Vnde beet Diofcor.aPo' lypodio earn difcreuillè uideatur, tarnen quia amp;nbsp;PolypoJion etiam Sm^

-ocr page 217-

COM. A NEVEN ARE»

237 lopendrondicituocari^uelunam efreherbam,uelcertenon^dmodü na^ A turaacfpeciediuerfas. Quare malim medicos eauti herb a pro Scolopen '^'■io,quç Polypodion hodieuocaturjn faxis nafcens,hirfuta, amp;nbsp;macul|^ udutiferpentisdiftincTa. Verumtemenreperitalialiuicadmodum conlt;gt; 1 formis,utego unam fere fpeciêaufim affirmare, tametfiakeK paulo mas gis referai F ilicem,uulgo dicta a mukis Cytracis. inter has akerutrâ Sco* lopendnam elle putauerim i adeo omnia cum Diofcoride conueniunt. PtPolypodio id animaduertit Nicolaus Leonicénus.

tr CPENTAPHYLEON, ós^TORMENTl DE A» V 'racrisingenij lo.Mainardus Ferrarien. errorem manifeftum depre^ I^cnditneothericorumin h^baPentaphyllo. Nam quam hodie Pentas phyllon uocant,herba eft frigidæ complexionis, ubiqt crefeensjufipida ptnitus,amp; radices habens adeo tenues,ut uix appareat.Cum PentaphyP bnherbaa Diofcoride defcripta, quantum ex uirtutibus amp;nbsp;efficacia illigt; i'sdeprehendipoteft, naturaacri 8c calidaeflèuideat, habeatep ratWeem bbrubeam,oblongam, Veratro nigro craffiorem. QuoJ autem uenenis præcipue medeat,fecit, ut Mainardus putarit effe eam quam hodie T orlt;gt; n’entillauocant: quæ licet plærumcp feptem foil] s conffetj tarnen mukis ftiainlocisquinepfoliorumreperitur. Ego huicopTnioni facile accedes ffni,nifi Diofe.in deferiptione fubderet, eam habere flores in pallido can ‘^dos.quamquâ Ruellius uerterit, in luteo paUidos^quod magis placet » Tormentilla autem plane luteos,id eft,aureos habet flores. Deinde ide^ Diofeor. diciteam habere radicemoblongam, craffiorem,quam Vera^ trum,digitimaioriscraffitudine :Tormentillaueroradiculam habet ft«» •quot;oarticulumdigitimaiorisexcedente,craffitudme nunquam maiorau* ticuhri digito.Nifi fortalTeregionibus calidis,ubi Diofcor.uixit,craffios tibusradicibus nafciTormentillam (ufpicandum fit. Qttod autem Dio^ ftor.fcribiqPcntaphyllon a quibufdam Hermodadylon.i. Mercurq di^ ^tumuocari,nonnihilconfirmareuideturopinioneMainardi. Nam amp;nbsp;Tormentillacradix abrupta eft,amp;f oblonga, ad inftar articuli, fine digiti* Vtcunep tarnen uidentur omnes effedus a Diofcor. attribua Pen taphyls loconuenire,cum illis quç neotherici Tormendllç tribuunt.Nam amp;nbsp;ipfa uenenismedetur efficaciter. Difynteriaradix curat. Conftringendi uim babet. Vnde etiam ad oris atep gulç uitia accomodatijr. in febribus etiam indiffereter ea utimur. Vulnera confolidat.Breuiter,omnia præffat, quæ gt;nPentapbyllo narrat Diofcor. Quare moneo Empiricos, utfrigidam ils lam herbam,Pentaphylli loco no ponant inter antidota .Nam illa reperlt;f cutiendi uim habet,unde intus fumi non debet:cum omnia illa nifi in ac^ tiHimis morbis ex caliditate,ufui fint penitus interdicta.

Ruelli ue^Gd probatior.^

Tormenting uiveuSi

Cv EREASCVM, ENVEA CA Ms EPANA, TAPSVS BARBATVS.

NulamCampanam Diofcorides Verbafcum Ideam uocariait.Eft aü lern VerbafcuÄle gen ere Phlomidum.Phlomidêautê effe^ex defcriptios - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 3

-ocr page 218-

Candelaria.^

• Lanaria.

WuIlFuur.

238 ANNOTAT! ONES HEREMA N NI ne earn herbätn quam hodie Tapfum barbatu uoeant^meafentennaferi» Indicatid flos lutheus,folia cû caule hirfuta/ed moIhaXycbninm agræ^ lt;j^ uocatam:quod adlucernarû ufum eflèuideatur. Vndeapud nosuul^ go Candelaria, ab aiijs uero propter «loUidem tact us, Lanariadidtur» Quidam bac herba pice parumper illira, pro lucerna utuntur nodurnis temporibus. Apuleius Verbafcum pro Enula Campanapofuilfeuide^ tur.nam amp;^ folds,amp;fioribusEnuIa Campana cü Taplb barbato magna habet Cmilitudinem . Radix autem Enulæ Campanæ acrior, magüt^ eflfieax ad uaria incommodapeUenda. Vnde Apuleiusearn a Mercurio Vlyxi often fam dicit,cum ad Circen illetranfiret, aduerfus malcficiacß'^ cacem.Itê Slt; ad podagras. Diofcoridesaddit^d ucnena. Orthopnoids, ruptis,atlt;^conuulfismedetur.Qusc etiarn Pnlomidiapud eundemDio fcoridem tribuuntur, Vnde mamfeftum eft, uniusefte generis Verbaf* cum,EnuIam,amp;PhIomidesJ. Enulam Campanam ,amp; Tapfum barbad turn ƒ icet fpecie fint diftinctæ.

lt;[ S T «L I C H N o S, S 0 b A T R V M, V E^ SICARIA, AbGHAKËNGl.

Veil caria.

Solatrum tnoruferum»

^ JVam Diofcorides Strichnon, ah] Solanum, receniiores uero Sob# ’*quot;*-' trum uocaßt, illius porro fpeciem quandam hortenfem, f«^^^ tiuam Diofco.facit. Reperitur Sd hodieoleris quædam Ipcciesfoliorum magnitudine ut Britannica,fiue Beta, difpofitione autem fimilis Solatro. Qiiæautemfylueftris eft, in tresquocpuel quatuorfpecies difccrniiub “X^lgatius illud eft, quod circafepescrebrius nafcitur,etiarninagrisali^ q»ando, corymbisuirentibus femper, amp;herbaceis. Repercunendi uim habet,réfrigérât ex caliditateapoftemata, locaqpexulcerata. Altera illius fpecies,quam ex ueteribus Veficariam quidam uocitauere, corymbism ueficareclufis ateprubentibus : earn hodie Alkekengi Arabica uoceno^ minantpharmacopoIæ.Tertiafpeciesaquibufdam Hypnoticon,aba^ lij s Manicon, i, foporiferum. i. infanum uocatur. Ipfum hodie uocant So!’ latrum raortiferum,corymbos habet in uefica nigi os, magnitudinecera^ fq fyluaticitquorum fi unum quis comederit,longiorefomno obruiturai plures, moritur, Ad nil ualet, præterquam ad fomn;fera,amp;merito inttf uenenanumeratur.

lt;[NY^PHAEA, VNGVLA CA^

y BAbbiNA aquatica,Nenufar.

On dubium, quin apud Diofcor. amp;f Apuleium Nympbæa cadem fit quamhodie Vngulam caballinam aquaticam, fiue Arabice Nenufa^ rurn uocantrecentiores, Duplici flore reperit,albo, atcp aureo.IdéDio^ fcor.etiam teftatur.Frigida eft. Vndeacutisamp;calidis morbisappropi^ atur. Floribus potiflimum utimur. Radix omninoinutiliseft. Quæ^^ bos flores habet,ad remedia magis conuenit. Eadem uero utriqgt; folioté amplitudo 80 habitus. Flos albæpaulo laxior, magifcpadRoficfimiH^'^' dmem uergens:altera in modum Lilq aperitur» Quæ onAiaex Diokon

-ocr page 219-

COM» A N E V E N A R E»

(iuoc^deferipnone licet deprçhendere» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt;[INTVBVS, ENDIVIA,

CI CHOREA»

Ntubum ueteres uocauerunt, qvm barbari corrupt# Endiuiam uocant » • ^edeidnotauit Hermolaus » Eft autem herba inter præftantiflîmas nu^ gt;Tierandaquaefatiua eft,amp;interolerahabetur»Endiuiamuocamus.Syb ueftrisuero Cichorea, fine Intubum erraticu uocatur» Endiuia ccrte præ^ fentior quantum ad medicinam attinet.Inter haram fpecies Taraxacon, 5iScanolam ponit Diofcorides » Nam quod preftantiiTimum eft Fntybi ÿnus, Scariola uocatur, hodie medicis incognitum » Vidi apothecarios proScariolafpeciem quan^m Ladtucæagreftis, maxime Iÿlueftrem,fo lijsnigrioribuSjmagifc^ crifpantibus quam fit Laduca agreftis, hue Le^ SetrbyfTff/ ponnajcarperejmagnofcihceterroretcum fint natura ualde difluniles “*^^«»fï’ylt; lierbx,Ego Endiuiam communem fumerem»

1 CPES DEPORIS, DEN8 LEÖNIÖ» * CAgopus apud Diofcor.non defcribitur ex folrjsamp; flAibus.fn exem^ pbritamen peruetufto Apulei, herba fub nomine Pedis leporini pidam • •■fperi,eacerteÇimilitudine, quæ nobis exprimerct herbam uulgo denté PfiffenFfawt. Leonisappellatam. Idep etiam exelFedu uidetur non forealienum a ue?

*'itate.ScribitenimDiofcor.Lagopodauentremcontrahere,ÓCdifcutelt;gt; B » * ’■eduriciesapoftematû:quæambo præftat amp;nbsp;Dens Leonis. Eft enimad* îiiodumamaraamp; ftiptica, daturepapoftematibus inpotu cum uino clt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

th. Vndeaquibufdam in uernacula noftra uocatur Apoftematicahero Herba Apo. ba.Febribus etiam medetur ex aqua décoda amp;nbsp;bibita. Hermolaus uidt^ ft«™»««» turputareLagopoda efteearn,quæ CaryophyUata nuncdicitur, ab alqs t^cncdidaiquod mihi non arridet.cum nulla foliorum fimilitudo fit cum Pedeleporinotnecpid quod dicit cum maturueritfurfuribusaflimilari inCaryophyUata confpicitur, uerum in Dente Leonis, cum fios exam-it,udutiiifauillam uertitur, atcp unico uel flatu, uel contadu difpergitur Erfurum more » Eft etia huic fimilis herba quæ Laduca agreftis dicitur, licet folia Habens latiora,tarnen in eundem morcm inrcifeda,flores etiam lutheos,8dcumaturueruntlanuginofos,albentefcp:eam Itali uocantCas Hleporc.i. leporis domu : quod ad nomen aliquantû quadrate uidetur»

lt;CACLYTRICHON, PO Clt;f T R I?

DC H O N,Capillus Veneris.

iofcorides fub nomine Adianthon,defcribit herbam, quæ Capillus ^ Veneris dicitur,ab alqs dida Callitrichon :illius altera fpecies eft Polytri? @tcyhb:c4‘lt; chon dieu : ambo in faxis humentibus amp;nbsp;puteis crefeunt. Poly trichon 41 nbsp;nbsp;nbsp;*

^nibufdamSaxifraga dicitur, folqs conftans latioribus quam Callitri^ chon,8órotundis,frondeoblonga ad modum Polypody,hue Scolopen? ^rqjnterfedis tame amp;nbsp;no cohærentibus ut Polypody . Magnus ergo er? toreftneothericor5,quiCallitrich5,fjueutipficorrupteuocanr,Gallitri? cUjpucatelfe hcTba quaiidâ hortenfem folijs aplis ÔC odoratis, quæ uirus

-ocr page 220-

îXiÔ ANNOTAT ION ES HEREMANNI

C etiam odorc^fo prodit. Caupones cum ea uinum infidunt♦ Capioad# ©c{gt;«rUlt;V» modum nocet. Vulgus in uemacula noftra eam uocat Scharlacum. cru jgitur uerum Callitnchum,fiue(ut barbari corrupte uocauQGalIiinchu,

• herba Adiantes,a rgcenuonbus diâ»Capillus Venens»

^L A C T V C A AGRESTIS, EN^

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIA SYLVESTRIS»

Laduca agre-ftis.

6cwbj»fÎ61’

p^Aruus erroruideri poteft, quod pro Laducaagrefti, Endiuiamagrc^ ftem uocant medici recentiores » Intubum erraticum,fiue agréée ucteres Cichorium uocauere, herbamnaturaatçpdifpofitionelongediuerfauia Laduca agrefti.Eft autem Laducaagreftis^quam Itali Domumlepo^» Germani uero Carduum porcarium uocant^olio crifpanti, adinftareius quæ uulgo Dens Leonis dicitur : in extremitatibus acumina habet more Cardui,mollia tarnen, quæcp non pugnant,nifîadmodum parum,cum induruere fcilicet.Eft illius altera fpecies nigrioribus folijs, magiK^^culc aus eonftansthanc plæricp Apothecarij putant efte Scariolam, magna ut delicet infeitia c^cxcati » Priorem Itali inter hortenfes herbas receperunt. faciuntep ex agrefti domefticam » Seruit enim illorum menfe, ol^o gt;nbsp;“ ^' c^condita»

CNARCISSVS,

rcifTus.

tlf^clblfirtien ,®raf]5blâmé»

Arciftus a poeus olim celebrata, noftris temporibus inobliuioncpro pe uenit,Idcp incuria tam medicorum,quam etiam pharmacopolaru.be' rwion tarnen in fuadefcriptione uidetur intellexiftè, quæ nam herbaut, Én: autem Narciftus he^badegenere bulborum, folq s Scyllæ, fiueetiam Perri,flore albo,infparro,purpiireis maculis,aliquâdo etia toto candido, aliquando toto purpureo,odoris fuauiflïmi. Vnde apudnosquidamap peUantflorem Caryophyllaton, licet Itali Caryophyllatum ahum florciu defignent,quem noftri Violettam uulgo uocitant. AppeUanturS^abalt quibus iftius herbæ flores linguanoftra Phylliræ,uocc(ut opmor)agra:^ cis mutuata. Habet palTim in hortis diuitu, ad coronas texendasidonea»

lt;[VICTORIOLA, PARITARIA.

vlli dubium efte debet, quin Paritaria fit ea quæ a ueteribiis aliquant do Helxine,aliquando Victoriola,fiue Vidoriæherbauocatur. Quam barbari ob id corrupte Vitriolum uocant, cum Vidoriolam diceredebe rent.ErroréPlinfj ngtauit Leonicenus, confundentis TMigt;tAfiVHii,f^gt;^vigt;^‘'^gt;^ cum amp;nbsp;natura difpofitione plurimum inter fe uarient. Efte autem Panta' nam Helxinem,non modo Diofcoridis defcriptio infinuat,uerü8^L®quot; nicenus uir acerrimi iudicij,amp; Hermolaus Barbarus deprehenderut. ei-dê quandoep Perdicaria, fiue Perdicia uocatur:eo quod gratus dbusp^ dicibus efte creditur:amp; Vrceolaris, quod ad emundanda uafaeautild^quot; amus»

CELATINA, HEDERA TERRESTRiS J^Latinaftib Helxine ponit DIOSCORIDE s,folijsnimirüEe xines,fed rotundiorib.óó pilofis.amp;Sc. Vnde Slt; ego hancfijfpicorefle He'

-ocr page 221-

COM, A N £ V E N A R E, derail! terreftrem uulgo uocatam, herbulatn odoreacri, gifftu adftrido? riamamp;cakdam * Conftat autem errarerecentfores, qui Hederam terres fttemputaruntefle Chamæciflon J, Hederam (ÿîueftrézeum illam long^ oribusfolijs quam Hederam Diofcon'des defcribatèifta uero muko bre# iiioribus.rotundioribufc^ confteu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Elt;I SATIS, SCANDIX, ALVTA.

Gocertequantu ex Diofc.defcripnonecoieduraadfequi poflum, Ifa^ f'sea eft,quam hodie Scandicem,licetfalfo uocaiat multi,Eft autem, Dio fcoride tefte,Ifatis herba qua tindores utuntur ad uindem colorem, Plan t^ginifoliorum difpofiuonefimilis:nifi quod folia habet magis crafta, amp;nbsp;futcofa,colore etiam nigrit^a : fernen in caule duorum cubitorum, flore bteo,fiuc ceruleo,nigrum adinftar Gyth, guftu afpero,amp; cætera omnia, ‘luxoptime quadrant cum ea quam falfo Scandicem uocarunc : Alutam »Romanisdidam,Apuleiliber teftatur. Quædam exemplaria Diofcos fgt;disR.utam(puto errorefcriptorum)habent, Hermolaus quædatâ fo* ’T’niareuideturdeLuta,GueLutea,ututrumcpexempla»crrorisconuin5 eyetNoftro têpore hæc herba mercatoribus nouftima cft,qui inde quæ ftumfaciuiithaud mediocrem.Contrita olet malc.Sine ea uero nihil pof: font proficere infedores lanarum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

R3[HIPPVRIS, CAVDA EQVINA,

Ecentiorum plcriq? pro Hippuri Hippoquiftida.i. Caudam equina, alteram herbam quam defcribit Diofcorides fumpferunt.Verum a DiO' foorideHippuris,fiue Equifetum tam graphice defcribitur, utquilibetfa dleintelligere poffit, quæ na herba fit, Serapion falfe citât Diofcoridetft. ^ndeetiam recentiores aberraiTe putauerim, Aitenim inpetrofis naici f^m.folijsrotundiSjpilofis, amp;c.quæomniafalfafunt, Nam utres habet ^Üiofeoride defcribitur,iuxta aquas in locis humedis crefcere, folio pro pdunceo,fcabro,geniculato.P4durain Apuleio meo tam dexteraeft, ut ’lihüfupra^ Ad emundanda criftallina,ea hodie utuntur kali.

Ceringion,

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SECACVL,

Veethodie in apothecis pharmacopolarum a nonnullis de genere Tri^ J^ulorumea quæ Eringion uocatur in ufu fit,tarnen multos etiam reperi, ?^Kro genere Cardui ufos, plane fpinofo,hirfuto, flowbus purpureis,paii brubicundioribus. Qtiod genus Cardui licet ad muka incommoda cor pods ualeat,tarnen longe diuerfum ab Eringio eftè dinofcitur. In hoc er* *'oreArnoldumdeuilIanouafuiflrecomperio:quandoIringum compa* ’‘3£niorofpinofo.i.Rubo,qui tarnen nullam cum Eringio fimilitudineijji ^^l’et,uerum cum tribulis ftipes eius aliquid congruentiæ habet. Eringi* onapudnos uulgo crefcit locis ficcis, harenofis,ftenlibus, iuxtafluminu •^’pasubiharenaeft,amp;in maritimis,aculeis duris, ac maxime pungenri* ^os.R.adicem quoepprofundiffimeiacitin terram,uixcp reperies qui to^ ^nindicê unqtiam eftoderit, Hæc ipfa guftu tam fuauis eft, ut öc Pafti*

-ocr page 222-

2^2 ANNOTATIONES HEREMA N NI

nacam non frfiitetur modo,fed uincan Quidam lingua uemacula Herba inquietam uocant:quod exarefada, leniflimis flatibus aiiræ hue iHuquo^ ^crisrapiatur, Vndepuellæfulpenfamlocoeoronæhabent fub redis, kmper aliquapartegiobilem.AIq Ti^ulum marinum uoeant: eoquod frequentilïînainlittoribus mariscrefeat. Vegetiusin fua Mulomedia^ na,quam nuper in lucem prodire curauimus,graphice earn defcribit.Dc reliquis Carduorum generibus mox aliquid dicemus.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DVS, DRACONTION,

Chamæleon»

Germanice

VBarié bylîtU

Germanice ï’yJ^ï'yfieU

yY^^riIeius illein herba Dracontio ualde difTentit a Diofcoride, erratic proculdubio a uero ♦ Nam propter uarietatejp colon's quæex proprietär te uocabuli etiam tribuitur Dracontio, putat idipfum effe Chamæleon* tem. Nam Chamælcon animal eft, quod omnescolores quibusappror pinquatimitaturacrecipit Habet autem herba Dracontion, fine Aron, quafti Barbarinunc Barbam Aaronuoeant,foliamaculis fubnigrisac uariis diftincta^^uemadmodum ferpentes quos Dracontas graeci appel* lanuVndeDracontium eam uocauerunt,quidam Serpentariam.alijCo lubrinam.Nota eft radicealbiflima, 8ó quæ manducatalinguamguttui^ lt;p exulccret.eft em Auftica amp;r mordicatiua,Huic Apuleius tribuit nome Crocodillri,amp; Aphrodifis,fiue utipfe Diofc.uocat TKçà^fôt/'iTÔ'/^^’^f^^ i.labrû Veneris,que omnia ad Dipfacum, hue Chamæleonta pertinent* Breuiter itaep de Chamæleonte meam fententiam explicabo ♦ Inter Car# tfuos eft,quæ albis,fiueladeis maculis inlpergitur:foliahabens feutLar éhicç pallentiathuncCham^leontem album ob uarietatem dictum puto* Vernaculanoftra uocatus Carduus Marig.Semine utuntur Empiricino ftri ad colicam,amp; iliacam * Pellit urinas uehementer, Eft altéra huiefolio non ualde dilïimilis,nifi quod nigriora habet,inter uulgares Carduos re* putata,fl[oreuiolaceo:eamarbitrora noftris Germanis Carduum armen tarium,fîue pecuarium dici : quod radice’illius aliquando animalium hr luti fuccurritur*

PASTOR IS*

JLyegenere Carduorum etiam eft Dipfacus, quam Serapion meoindir do rede intellexit e^Je eam, qua utuntur qui pannos præparant. Nam id ipfum uidetur innuere tota Diofcoridis defcriptio.IUius fpecies eft fy lu er ftris,quæ Virga paftoris appellatur:una omnino herba,nifi quod heefe* ritur, ilia fponte prouenit * Frigidam efle putant, uimque habere reper* ^utiendi*

CsCODYMOS, CAR^

QD V s, Cardus benedidus*

Vam Scolymon uocat Diofcorides, hæc Hermolao uidetur dTe ca quam Itali Carzophilum, alq Artizocam uocant, etiam nunc in cibum recæpta,immo inter delitias Italorum * Illa qua feritur, amp;nbsp;non

-ocr page 223-

COM4 A NEVENAREgt;

'’'ficukaprouenit/aporeeftgrationquaeueroagreftishabetur, minon'^ A. ^scapiteHis,amp;folio breuiore:eani uocantrecenriores Cardum benedi^ Cardusbe-^’“’’’.Tanietfiegouiderim,qui maluennt hortenfi iftauti loco Cardi '^^diäus. ''icdiifn.quam agrefti ♦ Puto autei^ uim utriq^ efle qpam ♦ Similitudine * ^'^^fnicapitum, uidetur hocmeo iudicio redius uocari pofjp Carduus I’‘'^^3, quam Chamaeleon. Nam ipfa capita Cardi magnam habentcum l^yûs Pini conformitatem. Suntoblonga, uarqs interftitijs diftinda, Winibus ueluti conchiliorum extuberantibus , qualia in Pinis ui? ’«nms. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

LIGVSTRVM, GY?

Rp R V s,Alchanna.

^demeo iudicio Herm«Saus annotauit, Liguftrum dici Arbuftum, WÂrabes,amp;præfertimSerapion AIchannam,fiue Henne uocaue? ^»Graed uero Cypron. Apothecary nefcio quam exoticam herbam Alchannaexhibere folent. Verum uulgo earn crefcere Vcrgiliu» te* ‘^turin Bucolicis, quando ait, Aiba liguftra cadunt, u^^cinia nigra le? ^quot;tur.luli Oliuellam a foliorum fimilitudine quam habet cum Oh'? ^hCermaniautem propter ligni foliditatem, earn Hartrigliam nuncu? flores albi figura racemorum, redolentes. Vlctra palati, gutturis,

OhiTclb» ßartryghn^ ^eyn^^l^Un a

. ueretri mirifice perfanat fuccus illius,cum aqua rofacea, aut Ar? ’’'^§lofsemixtus, aut décoda folia cum uino, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

C Eiufdem heREManni Comitisa • Néuenare, f O R M V c A quædamex?

cudendi Herbary ,quo pado in explicandis Her?

barum defcriptionibus atep uiribus proces di ( fuo iudicio )oporteat,

C A p I v M R I s*v s,Bacrachium,FlammuIa, Ranunculus.

. nbsp;nbsp;CaPVCEIVS.

iNaiciturlocishumidisamp;aquofis. Sfc. ufque in finem defcriptionis '^'^nmominibus pront in Apuleiohabent.Nam in Diofcor.nomina ad?. *^*pUnonfunt.Velaliter,iuxtauerfionem Ruely. *

Cdioscorïdës iuxtauerfionemHermolai.

ßatrachion,id cft, Ranunculus. Aly Selenon agrion. ÓCc ♦ ufque in fi* quot;^iiidefcriptionis.

lt;[ORIBASIVS.

“i^^idapudOribafium de hacherba habetur,hoe loco reponatur, * xyamuisdehacherba Serapion in capitulo de Apio nonfadatrnen* , ^5w,atlt;^obidhoclocodtandusnonueniat,tanien in reliquis her*

€[SERAPIO


N.


*5 Wdeo eum «oft ueteres etiam citari»

-ocr page 224-

2fi^ FOR M V B A excudendi HERBARIA C nbsp;nbsp;nbsp;•Cneothericï,

QiiifcripfitPandedas,atCpantciIIumSymon lanuenfis, herbam Bagt; ^achium,fiue Ranunculum fub nominc Apfj rifus,aut Flammulç defcri • pferunt.Nefcio tarntn, an rede defetiptionem Diofcoridis mreUcxennu Nam uidctiir ideo putare hanc effe Ranunculum, q? in flununibusnafa tur,quodcpram's familiaris fit:cum Diofcorides idipfum Apiumfylue^ ^«^boR, ftreuocatumteftetur.NafciturautemfluminibusScfonubusberbajo^ lio prope Nafturtfj fiuuialis, cauftica amp;nbsp;uehemens, in qua libcnter Ra^ næueriàntur * Neicioan hanc Neotherici putauerint eiTe Batrachiumr Flammula autem quam ipfi uocant,nequaquam in flumimbus nafcitur, fed pratis amp;nbsp;hortis * Hermolaus Barbarus p^auit eam eiTe Pedem corui-, nbsp;nbsp;nbsp;num.Verum meo iudicio dcceptus.Nam Pes coruinus herba uulgarifsi^

ma,nelt;^ arrodit carnem,neq? rifum ilium comouet mortiferum. Quan' quam mira foliorum fimilitudohuic cum Flammula intercédât. Eftaut’ Flammula, cm Flammula folqs ftridioribus, paulum fubnigricans:puto Ranuncu^ lum dici, ob uan'etatem macularum, quæ nonnihil ad colorem ranarum • accedereuidentur, earum fcilicet,quæmaculatæconipiciuntur, uiridiac nigro,fiue cine -acio colore ♦ Herba eft fan's nota empiricis:folenteam apj ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p b care apoftemaritJus prope maturis loco cauftici, uelphlobotomi. Na

• , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moxapoftemaaperit.Putat ex hac herba natum adagium derifuSardo^ 1 D nioJn Sardinia enim Diofcoride Sf Plinio autoribus, uenenatanafdtra^ *1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'tur,rifult;^ comefta exanimat ♦ Dicitur ergo non immerito Apiumrifus a recentioribus, Veteres etiam Apium fylueftre amp;nbsp;rufticum uocaucrunt,

eSEQVATVR NVNC EX GA' D E N O qualitas ,fiuecomplexioipfius

herbæ : aut fi Galenus non ponit, ex aliquo Neothericorum ♦

Conftantinus Apio tribuit ternum gradum caliditaris ♦ Ego Batrachi^ onjiue Apium rifus calidüinitioquarti, amp;ficcum in tertiocrediderim» C Nunc ad remedia uenlendum, amp;nbsp;ponendi ex ordine autores iam óta^ ti,unacum alqs ueteribus amp;nbsp;recentioribus qui herbarum uires expli«nb uidelicet

Oribafius Caflius felix Paulus Aegineta Mefue Conftantinus

ApuïeiuS Diofcorides Actius

Serapion # nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auicenna

Platearius.

lt;[ Vtendumhacinre nonnunquam opera s Y M O N i S ïa# N V E N s i s,atcp PANDECTARii, ubinonhallucinantur, quod illis tarnen familiare eft ♦ Nam hij ex uetcribus 06 probatis auton? bus permulta congeirerunt,quæ cum iudicio oportet redpere.amp;c

-ocr page 225-

EONARDI FVCHSII ANNO^

A T i Q N E s aliquot Herbarum Slt; Sim?

plicium^ a Medicis hadenus non regt; de inteUedorum*

CDeA L ?) E» Caput •*!, nbsp;nbsp;,


LOE VENARVM ORIFICIA


i^5


APE


Rlt;^


done fanguinc fpargentc apcrit. Et paulo poft, Eftep maxime noccns hæmof-htf ' , ’ quot;nbsp;quot;“'’‘ Quantum in hoc a uero errauerit Mefue, nèmô eft, niß talpa cæcior fit,qui fenf'’^''^''^^ “’■^““* ®^ ucterum omnium teftimonio Aloen habere uim amp;nbsp;naturam^dftrin i.ca ’ • ’^“»’iseruptionescompcfcendi.IdquodinprimismonftratDiofcoridcs,quilib» 0(,jV*‘quot;^hancfcribitfcntentiam. Alocuim habet adftringendi, amp;cum aqua frigidapota fan t 5Wcreationes Cohibet.Quinctiam fanguinis eruptioncs ex hæmorrhoidibus fadas fiftit* jj/ünfirmateadc Galcnus lib. 6. deSimpiieibus medicamentis cap. xj. ita fcnbens,Etglucinac •äsprofundas,amp; ad cicatricem ^rducit ulcéra quæ difficile fanantur,amp; maxime ca quæ fi-, ^ano àgenitalibus,Apertius uero prædidis authoribus Mefue uerba confutat Plinius li-thJ'*^’’^'®^'^°”æ» *7. cap. 4. ita differens. Aloe fanguinis excreationes fimodicæ fint,dra-tun P''*^**^®®’^®H“® • ^ n’inus,cxaceto potafedat. Vulnerum quoc^fanguincm,(5^undé-, ^nuentemfiftitpcrfe,uelcx aceto. Hçmorrhoidumquoc^abundandamkniter fiftitWrem , ®'nnalib,t. cap. 57 .in hunc modum feribens : Aloequando ponitur cum uino dulci fuper II^ Ofrhoidas, amp;nbsp;fifluras àni,tuncfîftitfangulncm currentem ex cis. Præftrca Galcnuslib .4* tj{jquot;^^?''’^'^æ'^®thodi cap .4. ubi profluurj fanguinis curationcmexprofefTo tradat, nullum tonB''“*'^”*’^‘^’“quot;’^^ll^‘^quot;‘l^^’”g“*quot;*®P’'°®““**'^®*^‘’^^*’ ‘^'^^”’ *^ quodexparte Aloes «ia ’^*^'^'^*“® autem hæcfunt uerba, Optimum omnium quæ no^i medicamentorum,quo risi?^'^’’®’^^^””’^quot;'branarûhçmorrh3gias tutiflimeutemur, cftquodnuncfubïjciam.Thu-tü» ':quot;^^''Alües partis unius femifTi mifcctur:mox cum utendi tempus inftat, tantum huius 1110 '•I’’'”quot;‘^’‘^ofuhigitur, quantum mcllisreddatcraffitudinemihocdehincleporis molliffi-dJ'i °**'^'P'^‘“'jdcindc turn uafi ipfi, turn ülceri tod liberalitcr imponitur. V titur edam eo-j)^ .'’’faicamine Galcnus libro deuenæ fedione in glutinanda arteriæincifione, àdeo ut foie iloN-*^°®” *’^nadua japrictate neep aperire uenas,ncc^fanguinécierc. Quod uero aliqu^ ^^i^ fais uenas aperire uidet,hoc ex accidenti fit, qm uidelicet excrementa biliofa id fua acritu-'agrntiaad ealocamouet.Idquod5fexalfjsmedicihis fieri Gal,lib.s.Aph.47.fcribit,itain lii?*'*‘H“**'^°™*’icxpurgationé ambo hje optima eueniunt,quod.f.amp;fuperflu{tatcs expel can /’^^’^‘^'^^’f3critudineeorumquæexcemuntur,paulatimaperiturosuenæ,quamuo-jj iiaemorrhoidam, Proinde male admodum Mefue uiribus Aloes tribuit,quod magis bilio '’ffreraentisjidfuaacritodine agentibus,crattribuendura.


Mefue de fini pl. Medic* cap.i»


Aloè fedis ült;i nas apetiq nó


Ma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;tD^M A« N NA* Caput at

^^ Annam Arabum arque recentiorum, qua nunc paflim ad mollicndam aluum nobiliunt ' fet, ftp'‘^’“®*'f’™a^*‘æcorum,exeoprirtiümliquct; quod earn,teftcAuerroeCorduben Us M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufum medicorum uenifleconftet. Infuperquodetiamdiuerfa fit ci-

nim ^”*’^®''æfo*'unn opcratio. Arabum enim Manna medicina eft,aluum molliens,Grçco-ueropotius adftringens. Arabum uero mannarn mollircaluum, diutinaiamexperientia

’ ^”'^^’°^ quot;^ prolixiori demonftratione non opus habet. Mannarn autem Græco-Wltringendi ui efle præditam,teftatur in primis Diofcoridcs libro primo,cap.so.de Man-Jut ^^°^”® »Manna thuris probatur, quæ candida amp;nbsp;pura, uelutejf thus grumofaeft,Thuri * fjti ''’’’'’‘^*”* “™ habet.Thus uero habere uim adftringendi, amp;nbsp;cruenta uulncraglurinandi. Gal ^^^^P'^^‘’’®'l'h.primiDiofcoridis liquet. Item Mannarn adftringerc multo elarius indicat

Galt v •^’’“'’•Pquot;'*'**-’*o*conaisiiquet. iremniannamaaitringercmuirociariusinaicac tuni''quot;’*''^*^’'^h®*’3’”’ctho,cap .4. in hunemodum fenbens. Eft au tem Manna medicamen-

Manna. lt;^

^^1^1 el • ***• «♦*«ltlliW» VaiJ «4» tl4 Al Ui tv 111 W*W*M *VI lUVI ld 4 l—IL AUlVUl 1’ laillid lllWliUrtlllVil-^ ^uodmagis quam thus adftnngit. Idem quoeç docet lib. Thera, metho, ij.cap. x.dicens, j^ '^'’^'ftpurgamentum Thuris,Icuiadftriâ:ioncprædtta'.atq;hocctiam nomine Thure ipfo l^/'Onnulla utilior.Thus enim puru tantum mouendi facultatem obtinet, utpote nullam ad-»dft^'”°' ^*™ habeas. Mannæ uero, etia corticis Thuris paululfi eft admixtum, unde fcilicet Q pquot;S*quot;^’ w™ habet.Ex quibus iam fans conftat, Mefuen tribus loeis falfo Galenum citaf-

• *iniodefimplicibus medicamentis capite de Manna, ubi Galenum mannarn cum Scam-terc ?”^”’'^’quot;“*ll^^''-’^*^*^‘Sccundo,eodem libro capite de Scam mania,ubi iterum impuden-ho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scammoniam cum fexcuplo mannæmifeuifle affeuerat. Tertio, in Antidotario

(crih °'“®”’^^*^'*’'®^^udus agit, confedionem quandam de Manna ex Galeni inuentione de '“s.Ctrtumenlm admoduraeft, Mannarn hanc de qua fenbit Mefue,Galeni temporibus

-ocr page 226-

2515


ANNOTAT! ONES


in ufii Medicoriim,utd!xim'.is,non fuïnc,proindenccde eaquicquam fcnberepotuit,incogni ta enim prorfuscrat. Veliïullus dus apud Gal.antiquofq; ufus autmendofuit,certenonfub M uoce fuit, fed porius fub uoce mellis aerei. Quamuis, ut errore dccimo quinto dariffimeo-RendemuSjhoc mei aereüalio nomine Sacchaiü didum fuit. Præterea exprædidis fadleiudi-cabuntftudiolî,quantü intrus Crinitus,lib.if.cffhoneftadifciplina cap,7,cçcuciuent.Isfæ,iS: fî alias oculatiffimu-s fît, tarnen Mannâ graeco ru eandem elfe cum Arabû aftruere nihil ueritus cft. Idq? talibus argumentis oftenderc conatus eft, quæ magis,fî ad iudiciu exigas,diuerfum ƒ' babunt. Proindecaueantmedicæprofefîîonisftudiofî, nominis Mannæfînmlitudinedcccpn» eandem apud Grfcos Ôlt; Arabes recennorefq; elfe exiRiment, animaduertantq;,annquis in dm refemger,in aerio autem mellenunquam ufum eius uodsfuifle*

PCDCRHEVBARBARO» CapUt JIL

Rhcon,

Matnard,

ErRheubarbarumnoftrum,ncnominum tefallatignorantia, intelligeidquonuncpaflîm iltunturMedici. PeranriquorûueroquodDiofcor.Galcnus,atq;Plinius,amp;quiiftisuetuftio-res,defcribuntaccipe.Confîderandum autem pr3ecæteri#rit,quoduulgus Medicorum Rbm barbarum, amp;nbsp;Punici Rauedfeni uocant, hoc Galenus interdum Rheon, aIiquandoRhiam,in-terdum edam Rheam ponticum, Diofeorides Rha, amp;nbsp;iuxta quofdam Rhcon,fecunduraalios Rhian,Plinius Rhacoma,Celfus radieem pondcam appellat, Quod ideo admoncndumduxi, ne nominum diuerfitatequis deciperetur. VerumRheubarbarü, quo nuncpaHimoffifinx“' tuntur,amp; quod Mefue defcribit elfe diuerfum ab eo, quod Antiqui depingunt, manifcftuninc ex eius notis,quça|^squæin eooffenduntur, quodabandquisdefcribif,funtomninodiuergt; fæ.Nam Rheon antiquorS,tefteDiófcor.lib .j. cap.j. radixeftnigra,maioriCentauriolÏmilis, minor tamen,amp; magis rubens,fine odore,fungo(afeu laxa,nec ponderofa. Subfcribit amp;nbsp;Gal-lib. de fîmplicibus medicamends ad Patemianum cap .ii8. ita inquiens.Rheon quodaquifauf dam Rheon pondcüdiciftjr,radixeft magna amp;nbsp;nigra, fungofa,leuis,odorecarens,guftu tak-faciens,amp;' lenitcradftringcns. Nee diffendt Plinius lib.iy.cap.u.ita fcribens. Rhacomaalfertur ex hls quæ fupra Pontum funt regionibus. Radix Cofto nigro fîmilis, minor ó^rufRorpaulo, fîne odore,calcfadens guftu,amp;' addringens. Ea uero quæ iam in ufu eft medicoriï,uehem«ntii-fîmum odoremhabet,nulkimcp cum Cofto nigro fîmilitudinemgerit.Erpræteridquûdodo-Vita eft,leuis edam non eft,immo quanto grauior,tanto melior a loaonc Mefue amp;nbsp;ab omnibus putatur. Addequod iftarû quoepdiuerfus cftufus. Andqui enim fua ad uentrispurgationem non utebantur,fed ad plærofc^ ufus alios adhibcbant,quos opereprecium nonefthoclotore--ferre,quando ex Diofcor.Plinio,Galeno,reliquifq; facile difcipolTunt.Certum tarnen cft,huk maximam amp;nbsp;præcipuam uim adftringendi fuilTc. Iia Auicena quoq;lib.i.fuiCanonisf3p.fd-purgandi uim Rheubarbaro non adfcribit,id quod facit amp;nbsp;Fen .16. Cano .j.Tralt;S.*.Cap.4-f‘“ Rheubarbarü inter medicinas adftringendi uim habetes, ut paffimquoqï alias enumerat.Nani quantum ipfefciam, nunquâ Rheubarbaro ufus eft Auicenna tanquâmedicamentopurgan' tc-iNoftri uero fecuti loannem Mefuc,fnter cæcera pq^gantia medicamina tanquam præeelkn' tiffimum fuum RheubarbarumcoUocant: nee enim uim purgatoriam minorem Agaricohabet. Quod et uerumefle non folü Mefues,fededam Auerrois ac recendorum omnium autorP tate,ipfacç experiendadidicimus, Acceditrjs omnibus,quod noftrum non a PontOjUtueteru, fed ab extremis meridionalis Indiæ partibus ad nos uehitur, Quæ fîngulacertefatisfupcr^u^ datant, noftrum Rheubaibarum ab antiquorüeflepenitus diuerfum.Nam fîm eo deque Icn* bunt ulm purgatoriam andqui inuenifrent,proculdubio fîlentio non pr^terqflent, Hoenona-nimaduertens Auerrois illc Cordubenfîs,fatts impudenter Galen um notât,eo quod comtnn-gere uentrem feripferi t R^con. Vnum adhue præterire non potui’.feribit loannes Mainardus. reconditæerudidonis uir, librofuarum cpiftolarum medicinalium fexto,fcaSigifmundirégis Sarmatum medicis didicifre,in eo bcllo quod contra Mofehos fordlfime rex gcflerat,repertuni dfealiud Rheon,communi quidem fads fîmile,fed penitus inodorum:quoddubio procul lui id quod ucteres pingunt. Oranes enim antiquorû notæin eo deprehenduntur.Afferrurnam-cp ex qsquç fupra Pontum ucl Bofphorum funt rcgionibus,propcuidelicctRhaflumen, raw fligra, S'cofto nigro exterius, magnoCentauriointerius fîmilis, m inor tarnen Ärulfior,!«’* odore,calefacicns guftum amp;nbsp;adftringcns,Iaxa,fubleuis, amp;quot;nbsp;dum mafticaf pallida,amp;quot; aderotuffl uergens. Quare non eft quod poft hac hæfîtent ftudiofî, Rheubarbai um noftrum abanuquo-rum in uniuerfum differre.

Dlt;[De s IDERITIDE. Cap» .nir.

Mnes fere noftra ætate Medici Scrapionis atq;Auicennæcrrorcfemiciites,id genus San »unis Draconis,quodnuncpairim in ufu habetur, fuccumherbf cuiuf(ramarbitrantur,qup îræcis Sidcrids,aferro,quoni^m gludnandis uulneribus apta prgclpuü inbello haberetu um

-ocr page 227-

L EON» EVCHSI


^$^7

Mcatatft, Verum eofdem eflcfalfoSjmanifeftilTimcoftenditDiofcorides Lib.4.Gap.jx.Nam Ä isdeSittritide hcrba,omnibuscp eius gencribus pleniflime fenbens^eX nulla eiufdem fpecic ta-«mexprimifuccum edocuit, quo Medici pariteratep Pidores adfuum utriep opus uterentu|^ H'*odtamcnfîuerumfuiffet,nullopaâ:ofikntiopræcerfjiret.Qiiammukoprobabiliusertita » ^Sanguine Draconis ftatucre,quod fît eius generis mctallum,quoa a DiofcondeCinnabaris Cinnabaris ®citur,Nam huicomnes Cinnabaris notç,quas recenfetDiofcorides Lib .f.C9p.6j.conueni- . “'''•Quemadmodum enim Cinnabari precium ingens eft,ut poft Diofcoridem qüoep tcftacuif pinius Lib.}j.Cap.7.eoq! pidores uariandis irt pidura lineis, ac Medici ad ea quæ fanguineftt ‘'™t,utuntur;ita duplicem hunc amp;nbsp;in pidura amp;nbsp;medicina ufum compertum habemus in eo •J^odpurum Sanguinem Draconisapellant. Namrarusinuencueftatc^dilficilis,hegminut

*‘gt;arusquatnlegiturfuifl'eapud antiquos,ethocquando fyncerus atqj incorruptus uenundat» «eniniquipaflimin Scplafiariorum officinis uenalis habetur, adultcrinuScft,licet‘eum pro uc f®inmediciiiæufurecipiamus, ut plxracp etiam alia, ficut in fequentibusfufîusnarremus. Sen '''nobifcum exadilfimi iudicrj uir, ^cobus Leonicenus in cpiftola ad Angelum Politianum» ^'iioautemcxiftimetCinnabarinTOiofcOridis elTccam, quam nos uulgo Cenabrium uoca-“us.eaenim faditia eft,cx argento namqj uiuo conficitur, uenenumej? eft. Diofeoridis uero mi ^'mefaditia eft,netj uenenis connumeratur. Quod ideo admonendum duxi,ut hoc pado mC ™dnæcandidatos ab exitiali errore reuocarem, nc fcilicet, fî Cinnabarim in Receptis, fîc enim “3Scompofitionesuocant,fcriptuminuenircnt, pro eanominis fimilitudinedcccpti, lt;iena-“rionoftrouterentur, quoduenenura effe manifeftum eft. Cut au tem Cinnabarim hancDio-widisSanguinem Draconis nomment,ea ratio in promptu eft. Nanep dWraradhuc antiquo-

*2’’'4uorundam in hoc nomine perfuafio ac opinio, qui Cinnabarim illam, quæ ad ufum pi- nbsp;nbsp;• ^f’Eamp;medicinjadhibetur,cx dracOnuarcpclcphantorufanguinepcrmixto fieri putauerunt» hocquodDiofcorides ijs uerbis indicat. Profundi colons eft. Eam^ ob cauffam crediderunt ‘loidam Draconis Sanguinem Cinnabarim effe. Opinionem hanc uulgarcm fecutus eft 6i Pli-

■quot;uslibro paulo ante citato. At earn de Sanguine Draconis opinionem effe falf3m,liquet ex co Poti(rimut)i,quod Diofcorides de Cinnabari non libro fecu ndo inter medicinas ex animalium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, h''guinefumptas,fed potius quinto inter metalla tradauit, Gaknus quoep medicus nobilifR-*quot;08,fuo de Simplicibusmcdicaminibuslibro.9. Cinnabarim inter raetallicareccnfuit.Aue|^ B joisparitcrin Lib.^ColligetCap.4j. Sanguinem Draconis inter metalla connumcrat,adeo ut 'Occintridianaelarius fit,Sanguincm Draconis nonfuccum,fcd potius metallum efle, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CDe N A P E A C O N I

O, S l V E


•fi.VicfnnaCap.50ï,i. CanonisfcribitNapcllüefleucnennpcrniciofum, deßruens bibentS •t.Atmoxoblituscorum quæfcripfit,capitccodem hunc potanfuad«,dum inquit^Dek tal-wrjslinitumamp;bibitum, Quidquaefoabfurdiusautdiciautfcribi potuifTetabhominequi re-Quorumfemagiftrum facit C ^. nnotand#m itat^, quod noftiæxtatis Herbarrj NapeUum no-■quot;inantjhocaGraecislatinifcj Aconitum uocatur. Êt id PJinioLib.xr.Cap.i.tefie, omnium uc quot;tnommeftocyffimum. Qiiod eriam confirmât Gaknus Lib. de Simpliobus Medicamentis Cap.io.adPaternianüjdiccns Aconitum ualdc uenenatumefle, Itaamp;!Diofcor.Lib.4.C3p,7», Aconitüinteruenenarcccnfctjdum ait. Enecatpanthcras,fues,lupos,beftiafq:omncsinfper-'umcamibus, billis in ciboappefitum. Hinccaucndüncinporuautcibofumarur, Idquod r3ulus Aegineta fjs uerbis monuft. Aconitum quidem cognomento Pardalianches exedentem “lætalemuim habet.Eamep ob cauffam intus cauendum eft.Foris tarnen in carnibus quas ex-’iioporteat uti licet, ka amp;nbsp;reliqui omnes Aconitum Iaudant,fi abfter*endum aliquid fît ex cor , Pofunullusautemunquam prêterAuicennam,in potupropinandum docuit. Cæccrum idem , 2'‘'‘''quot;quot;3,i.Canonis Libro, Cap .lt;y4.fuccum radicis Pentaphylli medfeinam perniciofam eiTc , ‘‘°f't.Eiusautemhfcfuntuerba.Succusradicisciuseftmcdicinapcrniciofa.AtquamfaIfado

^frit,oftendunteaquæde eo fiicco Diofcorides Lib .4. Cap ,59. in hunemodum fcribit. Facit «fadicisrecentisfüccusadiecorispulmonifc^uitiaamp;'laeraliauenena, Quodamp; Apukiiis Ma.^ oaurenfisfap.i.deherbarum uirtutibus indicat, cum ad morfum ferpentis he.-bam Quinepfo-“''mpotamaccontritam mire utikm cfle fcribit. Qiiæfî ucra,utnemini dubium cfk fcio,ferte '’t^ametro cum Auicennæ fententia pugnanr. Hæc amp;' ß manifeßa fere omnibus fint,attamen 'l’jia multiserrandioccafionemdcderunt^ideo hoc loco admoncreduxi. Nam Sauonaraiace-'Wua ætate Medicus, radicem Pentaphylli non aliam obcaufiam non aufus ckin quarrana P''5pinare,nifi quia damnaretur a principe, ka amp;nbsp;lacobus de Dondis,cognomen to Aggrega-®f,huius radicis fuci^ inter ucnena perniciofa ex Auicennæautoritate numerat. Tantâ h 'bec ^“icenna apud nofiri Lfeuh Medicos autoritaté, ut medicina mortifcram faciat falu tare, falu«

NapeUum. Aconitum»

-ocr page 228-

2^5 A N N o T A T l o N E s

C taremucropcrninofam,adeo ut nonimmerito,reigrauiratccommotus,Lfonicenusraiae«-ruditionis uir,in hune modum exelamauerit, Miferet me humanæ uitæ,quam uideoquotidic fub Auicenna,non tanquam principe, fie ut iunioies Medici appellant, fed tanquamfæuoty--rînnopericlitari.Proinde exeo intelligent ftudiofi,quantuminfanianthi quimalunt cumAui • cenna autaliquo alio,cuiiÂuerba pro oraculis hftent,errare, quam cum his quimedieinara» fonubus hauriwnt rede fen tire. At fans ea de re in præfatione noftra didum eit.

ßugfolTide-feripuo.

Cirfion-,

CDeBVGDOSSA8d ƒ _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B O R R A G I N E» Çaput Vb

jVVflamp;®^’’^^®^*°^*“^’'^®®^*-P‘’g”®quot;^^’”“’’^®*''^'quot;^°™”’ *^^ ßuglofla atf^Boragincfen-tennas, exquibus facile acquus kdor æftimabit, cofdem nihil horum intclkxiiïe, ai^-adfoni-' hil mitü,fi reliquis etiâ errandi occafioncpræftirCrint, Vnum ante hocoftenda,Buglöflum no-ftræaetatis non ciTeantiquorüBugloiTumjfed earn quam nos Borraginé uocamus.Noftraniuc ro BuglolTum eße cam herbâ quam græci Cirfion, amp;nbsp;probeer magnâ quam habet cum Buglo* fofîmilitudiné,aliquandoBugloflummagnâ,appcnant.ComnTutatænanq!inuiecduarôbcr-barS appellationes funt,quæenim huie amp;' illi notæ uirefep tribuunt,mutatis bac ratione pianos conueniêt, Quodequidenô aliunde certiusnifi ex ambarûdeferiptionibusdeprehendipottft» Buglofliautem defcriptioapudDiofcor.lib,4,cap.ii9.hæccft. Bugloflusucrbafcolîmilis Jo' liain ftrram decidua,afpera,nigriorac^,bubulæhnguæ fimilia, quæquideminuinumdeieda, uoluptacë amp;nbsp;lericiâ animi faeere credunf, Paulus præicrea Aegineta in fexto de Bugloflbindw fcnbit,diccns. BugftiTumhumidûealidûe^ tempgt;cramento tft, earnerobeaufam uinoini læntiam animi faeere diciiur. Galcnus quoq? Iib.s.de Simpheibus Medicamentis, cap.5?. quot;ƒ ' a Pauli uerbisdilïenht. Quod amp;nbsp;Plinius Lib.ilt;. Cap.î,facit,dum ait.lungitur huit Bugldiu’ boülinguæfimil’s,cui pr^cipuQ,quodin uinSdeieda, animi uoIuptatesauget,amp;uocaturH* phrofynon.lam iüa fiqnis fub examen uocaucrit,foleclarius uidebit,Bugloirumli3nf uncfO, efie noftiâ Borraginé. Nam iuxtaDiofcor,defcriptionem folia afpera Sf nigrioraBorragini no ftræ magisquam BuglolTo competunr,quæalbicanre folio penituseit ; Quodc^Bugloflon» lus nô ex antiquis læiinj S' uoluptads fpcm,fi in uini pocula demittatur, tribuit, Borragmk^i iunadfenbitur, ladarqjquoridiegens noftraad cordis hilaritatem mulcoeius cibo utendSd-K. Porro Marcus Cato Cap.).o,fu)dcreRuftieaoperis,infitionem arborfldocens,rum mfow-iljctquatenusamp;'quamodofurculosinferuiire ó^cireumligafTe oportcat,addidit.InfopcHin-gua bubula ebtegao fi pluat, ne aqua in librum permeeceam linguS infupcrlibro aHigatO)^ cadat. Ex quibus fane conftat, in operiendo trunci Sf infitæ ftirpis rotunda fedione rotundio-re potius quam longiore folio uti præcepilTe : at Borraginis tale eft:eius uero qu»nuncBoglo fus habecur,Ionga folia funt, ideoef;opcriendaerotundae ftirpi minus apta.Ex ijs quotffO 'F tur caput,458.fecundi Canonis de Buglofla feu lingua Bouis.apud Auicennaelfecaputdc Bo ragine noftra. Nam herbam effe haben tem lata folia, amp;nbsp;cordis confortatiuatn ffnbit,quç lingo-la a noftra BuglolTo funtaliéna,at Borragini penitus cognata hacpnoimmerito AmcennanO ta^ fui fcculi Medicos, ^d non uera BuglolTa urcrentur,fcd alia quæ non eafdem urilitates ns rct.Cæterfl quod BugloiTus noftra fiteaherba qua Graeci Cirfion uocant, ex eiufdé quO'T fcriptione oftendemus.Diofc. ante Lib.4. Cap.no, eande ita depingit. Cirfion foliaßuglP Emilia flabet,leniter hirfu ta, longiora tamé,albicania,amp;' in extremiranbus aculeata. Qoe roincaulefummum eft,circinnatum,hirfutumq?, capitula habet in fummo purpurea,qu?P^ firemoin papposcuanefcunt.HaudaliterdefcribitPlin.Lib.i-r.cap.s.inquiens. Cirfion f3U^ cuius efttenerduflcubityfl,triangulofimilis,folijsfpinofis circumdatus,fplnçniollesloni) lia Bouis linguç fimilia,minora,fubcâdida,5if in cacuminecapitula purpurea, qu^foluuntin nugines.Confidera iam,an no fingula hæc BuglolTo noftrç conu enfant ^ Si cm folia expen » ea cerrein BuglolTo longiora,uel ut PliniuS ait,minora, in Borragme autem deeurtat«town ditatis,amp;' multo maiora funt,Purpurea item in fummo caulc capitula,quae in CirfiodefinDi, eius potius funtquç BugloiTus nunc diciturquam Borraginis,quæcæruleoshabctflores.t 4fr itaep iameum naturæcxemplaribus utrlufq; hiftoriä, carptafepexhortoBuglolTum amp;nbsp;raginé diligenter conremplare. Sane prior ilia BuglclT hiftoria noftræætatis Borraginirelp®’'^ debit,pofterioraüt Cirfrj,BuglolTo noftraeundiqteonueniet. Suntenlm Bugloffi folia longi® ra qua Borraginis;albicant illa,hafc contra nigricant:il!a furgunt 5^ perfe ftantin altü n^quot; ^ Borraginis in terra iacent.Quarecôfulto fecerint Medici,cû BuglolTam exuererflautorbatea ufum Medicinae adhibuerint,fi Borraginem potius noftram,quam illam quæ palTim »I'S'® nuncupatur,receperinr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt;DcBVPATORXO,æ

-ocr page 229-

A G R i M 0 N I A. Caput vn.

Oftuntjàadhuefuntmagnfinf Medicos diflenfioncs deEupatorio amp;Argcmonc,qU3m ‘fUptouocabulo paffirn Agrimoniâ nominant.Namexueteribus quids,quos Diofc. eti^ ferr^'’^^^'*^”'^^^'^P^*'°’^“^^^ ^^'^^™ Ar^monc,c5 tarnen ab E^iatorio in uniuerfum dit-nolk^^-^^”^^^ ®’’’'°’’ ^*^ noftra ufq; fæcula^urauit.Herbâ em quf ueraeft Euc^toriü, omnes )8 quot;nbsp;j^”® Medici Agrimoniâ eße credunt, Idej uerü eße ex Eupatorq nous A)iofc.lib.4.ca, tóf r ^^i^onifeftißlmcdeprehendere licet. Quæ quids tales funt. Eupatoriu herba eft fruti-liah k ^'^”^'™^^^^^ “’’■g*“”“^®J^g’’of’»’'‘‘^^gt;”’g’^»P‘^oll*gt;lt;^tgt;‘“Us,amp;'aIiqnmaior,ftgt;-kr f PoonteruaHa parribus diuifa quinep fere,aliquando tame pluribus, Quinepfolij Cana ^ ”olqsfimilia. Nigricant 8chæc etiâ ferræ modo in extremitatibus incifa. Semen^ert mc-Iiiil^”''^'^'^^^*quot;'ns3in terrâ annuens,adeo hirfutü utueftibus ficcatühæreat. Infuperquia Pli-J 'Dgt;ir.cap,t,defcriprio omnino cü Diofc,quadrat,proindc commodüduxi eande huic fub-l'^iaitem.Eupatoriürcgiam au toritatS habet, caulis lignofi,nigricantis,hirfuti.cubitalis,ali p5'^pboris,folqsperinteruaHaDuincpfolq autCanabis, perambitüincifis quinqjpartito 'Pisplumofis,radicefuperuacu^am fi ueritatis diligens indagator, eas notas Agrimonise 'uïaccomodauerit,huic certe in uniuerfum cópctcrc compcrict. Eft em in ca fingularis uir-^“gnofapoft(^aruitduricies,plumofa,undiq:afperitas,color nigricans, amp;nbsp;folia per infualla P'odetia,ferræ modo incifa,adeo uthaneeße uerS antiquorS Eupatoriu nemo nifi Leberide eg '’''ntinôintelligat.Minimeaûtmirnrccenttores Medicosea in reeßelapfos.cüem Arabes fc-'l^MtautorcSjCifej in defcribedis planus fide maxima adhibeant,qui amp;nbsp;ipß alius aliter de cade J'^diderüt,facile illis erradi anfam exhibucrunt. Auiccnna nancj Eupaftrium fenbit eße hep ’Womatiâjhabcrec^ folia Canabis,florc Nenupharis. At ^d alia ab Agrimoniâ noftra her-’nielfeEupatoriu fignificet, quis eft qui no agnofcate' Confiât cnim herbam uulgo Agrimo-quot;'’nuncupata neej effe odoratâ,neq; habere flore ficuti Nenuphar, mao ita exiguö, u t uel Ne-j'^pbari, uel eius Hori collatus, nullâ ipfius habeat fimilitudinc. Mefue prætereaEupatoriüfo lsCcntaure5minoris,floribusfubcirrinis,longiiudinis pauejeonftare dicit. Quodcertetarn ‘''quot;ile uero eft,^Centauri) folia Canabinis,amp;fubluteus color albo fimilis eft.Porro qdomni-''™maxim5eft,non fine magna temcritatc Mefue Eupatorio ulm purgatoriS adferibit, nullus ’’quot;ueterunecAuicenaquids,quict^talc,ncper fomniüeriä, de code cogitauit.Immo Diofc. ^ntrariâmagis uim in co praedicat dicens. Semen amp;nbsp;herba ipfa cum uino pota,dyfentericis Ä •’•Offisaferpentibusopitulant.HoceriâPlinlusconfirmatfcribcns.SemcnEupatortj dyfenÿ-^cisin uino potûauxiliatunice.Exiftismanifcftûadmodû eft, Arabes, Auicennâ maxime,qui «aliasmodicàfimpliciumcdicamcntorûhabuitnouciâ,atepMefuen,Eupatoriu uerünunep '^nouilfe: atqadeo nihil mirü fi neep eorundcimiratores. Proindc ftudiofis indies orandum ''')Utbonafortuna in uerü perituep incidantautoréiquando Galcno Lib.?. de Potentrjs natu-f31èusCap.24.teftc,inqucmcuncpquifpiâ primûincidcritprçccptoré,talisefficitur,noncxpe-^însaliquidaliudabeoquoddidicicampliusaddifccre.Hinc tandS baud aliter quä Medicus 'UtoliniRomanus omnia fua forti comnmtunt,moncntcs ægros utprecenï, quo Dq fuacuiep fmitdiafecudct. Hoe profedo fi iuniores Medici animo uolutaffcnt,exlt;p fonribus magis qua •Willis,bonis quä mails pr3eceptoribus,Medicam arte haufißcnt,in turn errore nô incidilfenr* üiEupatorio pro Agrimoniâ uterent,fed uerä magis ArgemonS ad ufura medicinseaccomo» dïlTenqcuius iam,quoniam prorfus ignota,omniï apud noftræ setatis Medicos ufus perrjt.

Eupatonum»

CDeR VTA SYLVESTRI,

Aamp;S C I C V T A» Gap» VHL

VicennaFen.5,Cano.4.Trafl:.}.C3p.jj,hunci'nmod5fcribit.Rutafylu€ftiisn6 eft Haffel,utquidâ exiftimauerunt. Quæ fancuerbanonpaucts crrandioccafionc prarbuerunt, qd pafiïmHarmdproCicutaintcrprcratifuntJnqucctiacrroréintcrpres Auerroi's quinto Col-I'g«lapfus eft,dam impudentiffimc Harmel Cicutam interpretaEnó animaduertens,quod co loco Auerroi's Harmel calidâ amp;quot;nbsp;fîceâ in tertio ordinc feribat, Cicuta au tem inter lœtalia uenena feigiditatefua enecantia numeret a Diofc.Galeno,Plinio ac alijs.Dio'fco, nanet; lib,4.cap.7ï. d^ Cicutaitafcribit.Cicuta inter Igtalia frigiditate enccans eft.Galcnus uero lib.aelïmplinbus me dicatninibuSjfemenCicutæprae omnibus ali^sfrigidifTimiïcfletcftaEPhn.aüciib.i', cap,15. de 'ainhuncmodndiirerit.Seminiamp;foliiscicutærefrigeratoriauistquatfi cnecat, incipiuntalge ffabextremitanbus corporis.Quare a tam craffo errore nullo pado uindicari poteft interpres Illequifquistandêfuerit. AteonniuendGerat, niß is error etiâ ofFicinas nonnullasoccupafleti Nam qffe oculis Antidotariü uctuftö admodü uidi, quo ad annos non paucos ad conficienda ''ledicamina ufus cAPharmacopolaquidâ,in quo femperHarmel^ cicutffemine interpreratS trienecanimaduerrit errore doneeper me tandcadmonitusfuit.Quodüero HaimcInSlit fé«

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u 3

y

-ocr page 230-

AN NO T AT I ONE S


250-


G trienCfcutæ,fedrutarylucftris,manifeftiffîmeindicanteaquæfcribun?aDiofc.lib.},ca.49'^f rutafylucftriinhanefententiam. VocantquidâagrcftérutâHannala. ItidêfcribitGal.lib,7.dc fîmplidbus Medica.cap.jip.diccns.Rutarofylueftrem quidam appellant Harmala.HisacfcdH, cjftoddefcripiioHarmclapud Auerroirn Coidubenfem in totum conuenitrutæfylueftri. Ait • enim. Harmcl calida ÔC ficeseftin tertio ordine,in®dithiimorescraflbs,prouocatun'nâamp;'nicn feSjUaletdolor^oxeiidicüm, amp;quot;nbsp;pituitam purgat.Hasproprietates omnes Galcnus, maxime RWa. Diofeorides amp;nbsp;Plinius Rutæfylueftri tribuunt.Galenusenim lib. defimplicibiismedica.cap, zi|.deRuta ita feribit. Vrinam amp;f menftrua prouocat Ruta,coliqî dolorem fedac.Diofeorides autemlib.î.cap,49.itainquit:Appofitamenfes amp;urinamcit, amp;cumuinopota,quartanasfinit. Sanatagreftis Rutaitidemcoxendieisdoloresquadragintadiebuspota.Auiceiinapræter-eafeeuwdo canone. cap.340.omnes prædidas commoditates Harmel adfcribitdiccns.Eftinci-lîuaamp; fubtiliatiu3,eft bona jloloriiun(5turarum,amp;fciaticæcumdefupertinitur. Prouocat un-nam Ôlt;menftrua,^ confertcolicæucntofæ, Proindemirumeft iftorum deinde in quarto Ca-none non fuilTe memorem.Infupcr cum Ruta fylueftris,utex ueterum teftimonijs traditur,ha-beac uim incidendi amp;nbsp;difeutiendi lentos amp;nbsp;tenaces humor#in articulorum doloribus,certum • eft cam utilius adhiberi ad catapotiorS de hcrmodadylis confedhonem , quam Cicutam:quaa do hæc fua frigiditate eofdem porius augerc polTit, quam tollere : ilia uero fua caliditatemagis incidcreat(ÿdifcutere,adeoeçuitium quod ex tenaciumhumorummultitudineprouenit,au-ferre. Acceditqs,quod ctfi Galenus lib. quinto de Simplicibus medicamentis probetquaedara uebeiftenter frigida hebetandi fenfus gratia,ubi impatibiles crucient dolorcs:ufum tarnen cicu-tae in totum damnaiÿJt quae non folum frigiditate, fed etiam fuperflua humiditatefitpernicio-fa. Nemo deniq; ueterum Cicuta aliter ufuseftquam quod extrinfecus earn appofuerit, nullus

MCDe A N 0 £♦* Caput .fx,

Efuclibrofuo de fimplicibus Medicamentis, cap.de Aloe,in hanc feribit fententiam loe mixtum cum melle eft minoris folutionis. Et paulo poft, Etadhuc etiam eft fonturbanuu, facicns dolorem uentris, S' nocens ftomacho. Imitatus eft autem lKgt;cloco,ut alias fere ubiq, Auicennam,qui Iib.2.cap.s».ita de Aloe feribit. Permixtioipfius cum roelie, minuit uirtutem cius: At nihil iftis falfius dici potuilfe, nemo arbicror,fanæ mentis eft,qui non intelligaqq“^quot;' do ex diametro cum ueterum planitis,rationedeniq,- Öl' experientiapugnent. Quantum inia primumattinct,quis eftq^incfciarmelli fuapte natura inefle uim fubducédiucnticmÆtutm® rofis uetcris infeiriæ propugnatoribus,qui fua mordicus tenent,fatisfiat, ecceidueterumte ti-Mel. monqs comprobabimus, Hippocrates libro de morbis qui extra, de melle ita docet, Melaut quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum cacteris fumptum nutrit,coloremcji bonum facit, folum uero potius croaciat quamrené -

at:lotiumenira cir,fupraqî modumpurgat.Itc Galenus lib.3. de alimenris, cap.js.inquit, nn habet quandamacritudinem, quaadegeftioncm excitât uentre, Diofeorides criamlib.t.cap' * Hj. ita feribit. Crudum mei inflat aluum,Öl' tulfim prorirat.Pauluspræterea Acginetalib.i.t’P' ps.arc. Mdeodummagisalit quamaluumfubducat:non codum,contra.Subfcribitnu Alexander Aphrodifæus fedione.i.Proble.ee.inquicns. Mei incodn tergit amp;purgat,ron“^ alere tantum potcft.Addcqiiod Paulus urituretiam mellc cap.e.addefjciendäalunpuerorii.m quiteth.Porto fipuerialuus adfiridafuerit,mel ciboadietSüdabis. Si atcjtmelfefoloucnncni fubducerepoteft,Aloecur non idem plus eflFicercr,additû altcri quod fimilcuim obtinefibinc eft,quod Pfelliushb.i.deuidus ratione,iri capiredefjsquf uentré citant, I^rnafcenis,itenitf^ Iqs utaluumplus fubducantmei adtjeipræcipiat, Ait enim »Damafcenabumidafifaridame «

-ocr page 231-

LEON» F V C* H S I î


i?i


confcâa,madefada, ut plus teneant mellis, manfaq? folitarfa. Si bis mellfs compofîtio abfor-lîtaturjplusfubducitquam h dulccuinû pontes. Quod uero Aloeiundamclli plus fubducac ’luum,tcrtaturin primis Diofcor. ubi fupra,ita fcribcns.CSrciïna aquauc,aut coflo melk ex-«ptialuumpotafoIuitJd quod Plinius etiam Iib.x7.cap.4.confirmatdiccns.Deuorantpillu-Iæcummellisdccodo,autterebinthinarefinajldpurgandainteriora^At quid opus inrema-™WapluspquouerbofumeiTefPergcrausitacjadfecundu, monfiremufe^ Alten nonobelTc “0macho,utMefue infanit,fed cundë magis roborare. Hoc quod docet GalJib.ö.defimplici-ksmcdka.cap.xj.ineum modüfcribens .Aloceftpræomnibus alijs medicinis ftomachoalt;kgt; «mmodata atq utilis, Qiiod amp;nbsp;Diofcor. fubfequentibus uerbis fignificauit. Aloc mixta alijs 'lu»purgando funt,minus noxia ea ftomacho reddit. Prædidis fubfcribit Oribafius in Com-P'ndiomedidnæcap.dc Aloeinquicns, Aloeacutüquidënon eft catharricü, ftornachcftiujem *Pdirimü.Plinius quoq?lib.i7,cap.4.itafcribens. Confirmât ftomachü Aloe, adeo ut nuUa uis contrariainfeßet, Èxiftis fan's liquet, quantum a ucro aberrauericin defcribenda AIocMefuc, 'Wus equidem plura adhuc alia funt errata,quorum aliquafuo loco attingemus»

C€Dc c A s s i A» Caput ,x»

^æaqua noftri pafTim nunc ad alufi leniendam utuntur, antiquis penitus incognita fuit { “''11 cognita fuit,certe earn in medicinj ufu no probauerum :quando nullus aliquade ifta men ®'’dadat,fcdiantiidcquadam fpecieligncç,qu3eevyigt;{, ideft,fiftulaabcifdem nominalt^ua P''’Pterdiligentiusaduertendum,nccum in libris Græcorum Cafiiam fifiuhunferiptum inue-J'’gt;us, altera putemus intelligi,de qua Arabes atej recentiorcs loqu unf, In quern fane errors oni«nus,uirdignuscuimukumdeferanebonarum liferarum cupidi, in epifioia ad Meno-ki’P v^'î®’^™*‘^*cisiunioribusincidiflcfcribit,fec^cognouifleait,quicorticcCafltç fiftu-(li/*^®^’®^”W’damenftruautcbantur,cumCafliaIigne5potiu8wd cunde ufum reciperc | f. ?,’’^®xDgt;ofc,acalior5 Græcorum medicorum autoritate.Et cum nuHus ferme fit Medi

, Quinonfeiatligneâdidam,ab aliaCalTiaarabicaeifediuerfam, non neceflariu duxi plur* fj «crecommentan. Si qui tarnen forent,qui ifta non cuperent, illi uthukÿ defcriptiones con '*?Ï’^*!j°*4“oddiximus deprehendertt.

Hof r“'quot;4‘lmaiorirephenfione dignü eft hic prçterire no potui,hoe.f,Non animaduerterü^ „j.'quot; 'lt;^iiliMediciuulgarcnoftraCaffialignea,aucramultGabeiTc. terraemeft modoraS'pe “salpernenda,immo nihil habetquarcCaflia pütari debeattid quod Diofcor.atcj! PliniüIc* '’''^'^ipfaminmanu habend,facile cOnftabit.Diofcor.ctenimlib.i.cap.n.de eligenda uc Ijn '?r”quot;”^®®^ ka fcribit. Eligito rubcfcentem,amabili coloris bonitate præditam, corallio ^ 1 l'tiHemjangufta ualde,longam crairamcp,amp; fiftulis plcnam,crodentem in guftu,^ cum f(„ '^'*'9“oadrtringcntc,aromatum modoodoratam,uiniodorcm referentem. Ineandem iwtam óf Oribafius lib.i.de uirtute fimpliciü fcribit. Étigenda Calfia eft quæ rubea eft, bo-l^/o orisjcorallio fimilis,tenuis nitida, ualde longa,ôf pinguis in fiftulis, amp;nbsp;in guftu crodens, du r j'”’’'g'’®™“ko,uclutaromatüfimilis odore.Vbi,ut obitermoneä,non dipticis legen '’gt;)kdJliiiiTKU,ideft,crodens.Necdifrentitadidis Pliniushb.u.cap.tç.Addequod CalTiate ''3tecortins,odore,amp;guftu adeo fimilis eft Cinnamomo,utduplum eius Diofcor. 6' Gate* lolib.defimplicibus medicamentisad Paternianucap.7ï.tefiibus,proCinamomo po *igt;poirit:quorum certc nihil in Cafiia noftra deprehenditur, adeo ut uix credibi lefîtnoftrâhanceireuciâCafliâ,fedeammagisquamDiofc,Llfo Cafll amappeUatam elTe fcribit, mir« cum reliquafimilitudinis, qu£ guftu necacri,necodorata,inhærentemcj!mcdull3yorM cemhabentem deprehenditur. Atrelinquimus ifta ueritatis exquifitoribus dili-gentius penfitanda.

Caflïfekftfö»

A lt;Dc RADICE» Caput iXL

^^notandüeft in primis,autores GræcOs de ea radice fub nomine Turbit nihil penitus feri iluorf ^'^^^'^^^'^'^^’^^^Turbit,amp;'a pofterioribus medicisquæcuncjtea fitficappellata.Nam 1^5 ^PudDiofc.lib.4.cap.ic6.dePitiufahæcuerbagrçceinfertafunt,QuamuocantTurbir^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;pofterioribusfadüeft,amp;quot; Diofcor. adiedû.eaenimin nullis uetehbusgræcis autlatinis le-

fits '°^kibus,neeetiâlegi debent.Proindecum grçci nihil deeacerti rradanr,nccefic eft, ne» i,5,*®”®^®‘^ki eius radicis defcriptionem ab Arabis pétant. Quod etfi tentauerint, non eft tVp^c”'^ ”™ qu»quam de ea radicc apud cofdem offenderequeantjquando quid pet 1T incellexerintjdinialcjimo ferme impoflibilc fucrit diuinarc. Aliud enira de

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WA

-ocr page 232-

2^2 ANNO'I'ATION ES

Tripofjura,

fpfofCTibitSerapTojalïudMefuc.Scrapionis equidchxcdcTurbituerbafunt. Turbi't eftp^i' la quæ in littorc maris nafcit,in locis.f.quj mare cooperit quando crefcit: quando uero efttran quillum non tangit ca.non enim nafcitur intra aquâ,ncc procul ab ca, Habet folia fimihafolO’ (1fentçquçdicitur Arafatis(qu3uis hoc uerbum corruptü fit,ac pro co legends,Ifatis ) nifiq“® funt cralîîora.Habet ftipit#duobus palmis longf^diuifum in fummitate.Flos eius mutatcolo-rem fuS ter in d#:quia mane eft albus,^ meridie dcclinans ad purpureS coloré, in uefperis ue^ ro fit rubcus. Radix ucro eius odorifera eft, amp;nbsp;alba, quæ quado mafticafcalefacit lingua. QuO“ fi yerS hoc eft Turbit a Serapione Mauritano defcriptum,ccrte nihil a Tripolio differt, nam 0' mnia qua: Serapio de Turbit fcribit,ca Diofcor/dcs ac Plinius Tripolio tribuunt.Diofc. nan^ Iib.4.cap.iïö.de Tripolio itadiflcrit.Tripolium nafcitur maritimislocis, quo fluftus peruenn rcgredi«ir,non tarnen in arida, neep in mari.Folia habet Ifatidi fimilia,cralliora tame. Caulti” dodrantalem in fummo fediuidentem.Fertur flos eius ter quotidie mutarccolorem. Matuon® enim albet,Meridie purpurefeit, Vcfpere punicco colore fit.Radix illi eft candida,odorata,gu^ ftu fcruida. Plinius uero lib.iö.cap»?. Tripolium in hunc modum depingit. Tripoliumin w’-* ritimis nafcitur Iocis,ubi allidit unda,ncc^ in mari,ncq! in#?co , folio Ifaridis,craffiorc, pa®® alto,caulcin mucroncdiuifo,radiccalba,odorata,calidaguftu. HincPandedarqdcprdicn turcrror,qui in fuis Pandedis, multa mendaciorum plauftra continentibus, duo facit capi^ unum de Tripolio Diofc. alterumuerodeTurbitScrapionis;quafi Turbit apud Scrap^ae Ctaliud a Tripolio Diofcoridis. Verum Scrapionis Turbit,quod ide eft, utiam oStnain^s» cum Tripolio Diofcor. non effe Turbit quo nunc paffim officinae utuntur, ex co manifelw * quia radix Tripolrj i^undum Diofcor. amp;Plihiumodorataeft:qua uero nos utimurpro f ce Turbit,ea omnino odorccaret,proinde Scrapionis Turbitefie non poteft. Quodautc ^ bitMefue non fit Tripolium apud Diofcor. adeoep diuerfum ab co quod Serapio defcribit, cileex ciufdem uerbis animaduerti poteft. Inquit enim, Turbit eft radix herbae cuius/®, j^f* ficut folia ferulæ,minora ftimé,amp;eft ex habentibus lac.Horum nanef nihil in Scrapionis bitdcprehcnderclicct.AtnecTurbitdcfcriptio,fccundum Mefue, cxgcnerchabentiulac ftarc poteft,Nam fi ueracirer,confcquercturTurbita Mefuedefcriptum uel cffcaliquani p Tithymalorum,ucl radice Pitiufæ, quorum tarnen neutrum aftrul poteft.Suntetenim “P' Tithymalorum fpccics,Diofcoride.lib,4.cap,trf.tefte:fednullaearumcire poteft Turbita nbsp;-

r»e pidum. Siquide nulla ex illis habet folia fimilia ferulç,qualia habet Turbit ^^^®^?’ƒ ^^V ftatcxDiofcor.fingulas Tithymalorumfpccies per folia,acflores,Äreliquas notas de en tetNet^Turbita Mefuedefignatum Pitiufæladariæherbæ radixdicipoteft,fohoennnp' conftat,nonferuIæ:quemadmodumcxlib.4.cap.J5'6.Diofcor.liquct,cuiusdePinul3nx ucrba.Caulomexfemitâtcubitomaiorem,multisgeniculisinterfedum,acutninanlcf 0 ueftitum,piceæfimilibus.NecdiflcntitPliniusIib.ï4.cap,ô.dicens, Pitiufamquidamm mali gcnercnumcrant,frutcxcftfimilispiccæ.Acceditfjs,quodhæc radix Pitiufæ non ^^^^^ Serapione,fed Scebrara, id eft, Efulanuncupaturtid quod palam fietconferennea qui rapio de Scebram exDiofcor.autoritärefcripfit. Quad fi uero quis contendat « urbita defcriptum clTc pofle uel Lathyrin,uel Peplion,quando amp;nbsp;illas inter ladarias herbis rctDiofcor,is feiatneutrum fieripolTe'.cum utriufcjradixaDiofcoridccenfeaturinuti . ant iam ueritatis amatorc3,quod dilRcultates, amp;f quidem inexplicabiles occurrant We nbsp;nbsp;,

rabum placita fedantibus.hi enim non modo a Græcis,fed a feipfis quoef dilTcntu^t, ß ueritatem rimari animus eft,omnino fatagendum,utfolium uirideinfpici»nm, lt;*»® ^^^^^^ Ifatidis,autfcrulpfimile:uel criam neutro,diligcnuusconfydcretur,ScribitautcIoannes^^^^j ardus, cxadiiudiefj uir,primofuarum Epiftolarumlibro,feafidedignis intellcxil c,q radix qua pro Turbit utit»ur,exp!antaaccipiatur,quæ folio Myrticonftet,Quod but™ X certefecunda Tithymalorumfpccies erit,Hæccnim,utfcribitDiofcoridcs,folianabct y ^^^ niilia,darum itaej? ex iam didis,utrofep, amp;nbsp;Serapionem amp;nbsp;MeIuen,ab0Tairc,PluMlt;* giro apud Leonicenum in cpiftolaadHicronymumMenochium»

* CDc S A ND A R AC H A» Cap» Jr^^Rabes uniuerfi Sandaracham elTcgummi fcribSt, quod alio nomine Vernix ^PP^®’^ Id quod in primis Serapio indicatita feribens, Sandaracha eft gummi calidxamp;«^^ ^^^^f j xionis,amp;f eft fimile Karabe,fed non eft ita durum, amp;nbsp;in co eft parum amaritudims, „j^„(^ terris Chriftianorum. Græci contra amp;nbsp;Latini per Sandaracham lapidera metalheu “’, °|^jj5 FuitejquondamGræcis deLarinisferiptoribus duplex Sandaracha. Metallicaplun^^^^^ ^^^ folfilis.Galcno enim Libro de fimplicibus Medicamentis ad Patemianum ^’P'fç’’’kfjdiam fertur a Ponto,Cappadocia, S'Cilicia,amp;eft lapis ignci colons. Plinius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^^oqr

libro, 54,capitc, is, inter MetaUa connumcrat dicens, Inucnitur amp;nbsp;in aurarijs w m 0

-ocr page 233-

^55

’^ '®gt;.*’’diorquo magis ruffa,quoq; magi's uirus redolcns, ac pura fn'abihfep.Dioffonde# ft ’■^^P'’'®’**^^^*''^f^31*3de Sandaracha agens,hunt in mods inqint. Eligcnda Sanda Mi ^' r’’^^殑^^^*^'^^3tcflammcocolorerufFefcit,fragilis,plana, puraq;,amp;'cinnabariscolore 'l'’0jiulphuris etiâ uirus ölens. Altera deinde fiditia S'adukerinaSandaracha eft,quçexco.l^ «ruirafit,quafoclicius pidores quam mediti ufi funt, De qua PlÜius Libro quinquagefi-^uinto,Cap.s,itafcribit.Fitadulterinaamp;cxCcrufla,infornacccoda, EtXWdruuiusfcpiï in '’*®''fhiteâuræ comenrario, Cerufla,inquit,cum in fornace coquitur, mu tato colore ad S fnuncendq Sandarachafic.Lapfos itaqlt; arbitrer Arabes, quod Sandaracha eflegumi puij 1 ’l'’f)Cüeandê ueteres omnes inter lapides metallicos connumerarint. Id quod ex co eti5 col ƒ poteft, Arabes omnes uircs quas Prifci uerçSandarachç,quæmcrallG eft,tribuunt,fuæquC) J’=S''ægummi eft,adfcribunt,quod fieri non poffer fi diuerfæ effent. Vix enim duas reftinue-ex xquo fibi conuenient.Quod au té Arabes eafdé, quas Græci fuæ Sanda j] æ tribufrint,facile olîendemus ex ijs quæ utriep de ca fcripfcrunt.Inter Græcos auté Diofc, lij^flf’^,'^‘^'^®quot;lt;Jaracha. Vires coduramej eafdé Auripigmento habet. Refina excepta capil-11 “‘^f’nat.Cum pice fcabros pWit ungues, pediculofis ex oleo prodeft,panos cum adi-™cutit.Nariü amp;:ons ulceribus accomodata eft, amp;nbsp;cü Rofaceo cæreris puftulis amp;nbsp;condylo-’to.Dat amp;nbsp;contra purulcntas cxcreationes cum mulfo, amp;nbsp;contra ueteré tuffm, cü refina in-.quot;'tperfiftulauapore eins in os attrado. Voeem purgat cum mellclincta, amp;nbsp;fufpiriofis cum fl,j'’ï'^“®'^t.Eadé ucro inter Latinos Plinius,ubi fupra,de Sandaracha quoc^fcribit, in^qui-te *y’*”P‘”^«gt;fifta'lt;»«xca*^f«*»P*”‘®lt;^**'«»SuAaeiusdosftiptica. Expletalopetiasexa ®gt;llita.Addituroculor5medicamctis,Fauccspurgatcümellcfumpta.yocem limpida amp;nbsp;j^''0r5facit.Sufpiriofis tuffientibufejiucunde medetcumrefina terebinthinaihciboffumpta,

Sandarac^» Hires,

Sandaracha placita confer , amp;nbsp;nihil quod a pra-diétis pugnetoffendes. Scd K'f 5^'’®‘’«’bofiorfirn,unus Auicena,quiLib.i.Cap.6x7.deSandarachainhanefenten-j’ '™it,fuffidatjn ipfaeft fiipricitas dé proprierates retinendi fanguWié. Deficcat f ftulas quä I^ '^tneafuffumiggtyr , gjQsfumus prohiber catarros, Fluxum denicj; fanguinis amp;nbsp;afthma “Mmnfu3çjjiccationcarcet.Vtunturcaluâatores,utdifficultatcanhelitusnon incurrant, ^'’’'■^utfinérändern faciam,erraffe Arabes uerifimilceft. Sandaracham gummi fiatuentes.

\ CDe SAC CHARO, Cap, .xviL B

G 'diarüantiquorum eft id,quod Diofcor.Galenus ac Plinius defcribit, fpeciem mclHs eSe Mn'^'^’^®^^®™cdamremdccointermcllaloquuntur, Diofcoridisautem hæede Saccha-fcr 1 ‘f®P’’’’‘^“”''igt;crba. Vocatur amp;nbsp;quoddam Saccharum, quod mellis genus eft in India , inf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^“^ dentibus

, ’kalis confringitur.Galeni ucro lib.7.defimplidbus medicamentis, cap. 57. de Saccharo ^æÇcftfententia.Saccharû aut uocatü ex India fccliciq: afportaf Arabia, in harundinibus con-^^dlqmellis fpecics.Hadenus Galerj^uerba recitauimus. Plinius etiâ lib.«.cap.s. de Sac-la j° .^quot;^’quot;^»’’'h’lafupcrioribus uariat, eius hacefuntuerba : Saccharon amp;.' Arabia fert, fed 3nus India,Eft au tem mei in harundinibus collegium, gummium modo candidum, den-fr-x. ”8''*'AmpliIfimü nucis auellanæ magnitudinc,ad medicinf tantü ufum.His quoq; fub 'bitAlexanderAphrodifxuslib.x.problem.74 .itainquiens. Quod Saccar Indiappellant, t/ .'ƒ 5°’o’'^uni eft,fole co,gentc rores,conucrtentcc^ ad mellis dulccdinem,quod idem mon-'äbibanofiericertumeft:fitSaccaridproximüfallsglcbuliscandidu,fragile,uimid quo-T^rgendi purgandic^ molli fimilc habet. Saccharon ucro hocannquorünihildifferrcafaleln-

1 ^ quot;'_P*'*n’isoftendit Archigcncs,antiquiffimus medicine profeffor,*^! id Indien falé,^ harun Ar^higehr ''t'imeliiocauit.PaulusiticiêAeginetalib.x.SaccharüfalcIndünominar.ait enim. Ét fal Indi tolorequidcamp;concrctionecommunifalifimilis ,guftuautcmelIeus.Hocidcm Auicenna

Al T*’^®’’°‘’'‘^apfic lt;^6 afperitate linguae febricantiCifcribir, inquiens: Tencatin orefaléqui nu« , T®gt;'taturjColorcfalis,duïccdinemcllis.Curautcm Saccharüfalé Indünominarint, l( \’'’^^3uff3eft,quaquodfuaconcretioncfalifimilefit,candorcnncpacfriabilcineofircira- ^ •^tÙdiluiturhumorealiquo,!iquefa(ftionem,quæin falcfunt,unahacfimilitudineoftcnf fAl.’^^^’^^^’O^’Sacchari genus, tjd ex India foeliciep Arabia portabat, Candû,quia nimi» '^fxcandefeentia mu!tu obduruerat.Eft autéfal Indus,feu Saccharü Candum,aliud a Zuc-’'■onofiroCandiatqueTabcrzcth.NamZucchariimTabcrzcth noftrotempore non per-'^fttlndia,fcdexZuccharonoftroquateruelquinquiesexcodo,lucellimaioris corradedf pl^/T'^fiain Venenfaccredidicerunt:harundinesquocpimmiitentcs,fupra quas uideri ‘'tconglobatum’^ gofapio Inuoluentes, ut naui ex Orientalihus regionibus inuerftutn '^'‘‘'''ir.Itaeriamnoftrum Z V C C H A R V M Candiresfadiciaeft, cuiusmatc-

-ocr page 234-

2551 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANNOTATIONBS

C HaeftZucfharumalbG. Proihdc errantAuicennçfxpofitoies,GcntilisHcrcuIaniis,amp;'al())P^^ falem Indum Zuccharü Candi intelligentes, nam prêter hoc quod non eft naturale,led fadirn't etiam colore non eft album,uer5 potius fubluteum. Candum au tern naturale,antiquis Saet i Turn nominatum,in fcclici Arabia, ut diximus, S' India tantu in harundinibus,m3ioiibuslTU' • nbsp;nbsp;nbsp;ßis,maiorilt;^ duricia,ob iMiementiores radios Älis, aptiorac^ad id tokrandum harundinu

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lia, coagulatiw. Eft uero Saccharum hocantiquorum a Zuccharo noftrodiuerfum. Namr^* Zuccharum, Zuccharum a noftris diifta , nihil aliud eft, quam fuccus a proprrj generis planta benefontn« ^prcirus,calore ignis plus rainusue.cxcodus,coadus acdefjeatus,in Zuccharum tantofsn* didius amp;nbsp;durius euadcns,qüanto plus concoAionis dcffcarionisquctoleraucrit. Etutloann Mainardus,accrrimiiudictj uir,in fuarum Epiftolarum medicinaliumlibrofccundo,feal-u i' tanis ft Siculis cognouilTc fcribit, planta, a qua Zuccharü exprimitur, humedis loeis Pf‘’PL fcmineferitur,extcriorequidcmfpeciearundinimagnælîmihs, interiorefubftantiaualdefli mills.Pulpofacnim eft,grain’s, mollis, amp;nbsp;fucci plena:quum arundo c contrariofitleuis, u » uacua,Q_uare ft ifta cum antiquorum Saccharo con tulens,nihil quod cidem conucniat,uep hendes. Nam cum antiqui omnes Saccharum fuum, u^aulo ante diximus, mellis ”’®‘^^ ^^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac rorc efle fatcantur,certc ab co tamdifFertZuccharimateria,quâplanradificrtabaqua.

ma deniq;,quam illi adfcribunt,minime huic noftro congruit. A Diofcorideenim falibus,q ad conliftentia concrctionemuc fimile,ac dencibus, falls inftar,pcrfringi dicit,d^ a Plmiog mi npdo candidum, Noftru uero,priufquam coquatur, colore potius nigricâs,amp;'iubru » quam candidum inuenics:necdcntibusfragile,fedperfuAum,non perdentium attrition^ gIuticndum.EfRcilt;|is quoque noftri primum eft forma ipla pl antae î fecundum artifexca gnis coqOens S' deffcans: amp;nbsp;demû in hanc,quâ uidemus merç formam in ligneis quibuiaa

* nbsp;nbsp;nbsp;culls deducens. Antiquorum autcSaccharu no Ais primo frigusadglutinat,dehinclupef ens folis calor obdurat.Noftrum etiam plantæpulpa in Sicilif amp;quot;nbsp;Canarixinfulis con tin«» ^^ gie tantum arundinifimffis. Illud fupraarundinisueræ folia in India fcclici^ Arabia,»*” D Libano,teftcGaleno,libro tertio de alimcntis,cap,)8.amp; Alexandre Aphrofidæo,coagula

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuenitur. Noftrumgulf proceribusfuauiirimasdapcsminiftraqilludadmedicinxtaniuiu ^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum,Pllniofcribcntc,uenit: amp;utdocetDiofcoridcs,ti/yoM«X«»gt;ideft, uentriculobonumex ^ Noftrum potius peAori quam uentriculo utile experimur. Illud poftremum non fincu o » •ftc Paulo. ficut mei î noftru uero non minore fîtim quam mel facit. Quis eft iam, qui bac rum antiquorum, amp;nbsp;Zuccharum noftrum cITercs diucrfasambigatdquandoforma, ma gt;nbsp;efficiente,loco, uiribufej longe euarient.

M lt;[DeciSTHO, SEV LADANo* Cap. xiin j^^Vicenna.i.Can. cap .4;»,de Ladano ftcfcribit j Ladanum eft humiditaspendens in^^^ tiscaprarum pafccntlum,amp;barbi3earum,cumpafcunt plantam, quxnominaturCu!us.lt;^ bus faneuerbis Auicennainnuit,Ladanum elfefpeciemCufi,id quodctcap.in maniiduu _ dicat,dum inquit: Etuna quidem fpecierum eius eft^uxnominatur Ladanum.Cunimaut Auicennacorrupto uocabulo pro Ciflum pofuit. Mifcuitautcm Schoccapite Auicenna derae uires cum altcrius herbæ,quæ Ladanum flt;rt,uiribus,id quod perfpicuum de Gufo conferenti cum capitc de Ciftho apud Diofcoridera, Serapio quot^haud alicerq Auicenna de Ladano fcribit,dicens : Ladanum eolligitur ex una fpccic Cilft. Exquibuse^f^, uerbis manifcftodeprehendimus,cundempenndcacAuicennam Hederxnaturam,quæ cisRi!iró(rdicitur,non fatiscognouiire;necenimaCiiro,hoceft,Hedera,Cifthonherbam ^^^^ nifcramfecernercpotuerunt,fed nomlnis uicinitatedeceptl, quæ Ciftho debentur,unata .^ mucatalitcra,ad Ciftbn tnnftulerunt. Nam pingue illud, quod a Ladaherba,quæ Graeci^ ^^^ •dar^-dicitur,Ladanum nuncupatur,barbishircorum adh3frcfcit,nondcCiflbftuencoc gt;nbsp;dcCiftho,quemadmodum Diofcorides,Galenus,Paulus,S'alij uetcres uno conftniu'* eolligitur. Diofcorides cnim libro primo,cap .119. de co in hune modum fcribit. Eft » ^ j genus Cifthi,quod Ladon a quibufdam dicitur,frutex Ciftho ftmiliternafcens,longiora*^ iiigrioraquefolia hahet.quibus peruerpinguitudo quidam,qu3cadftringcndolir,mh^'^ ’-thnibusquibusamp;'Cifthusaccomodata. FitexcoLadanum, foliaciuspafcenreshircieap pinguirudinem barbis S' femoribus, quoniam uifcofa fit, inhærentem reportant,quam Aentes per colli liquant,fcruantq? in offas conformatam, Galenusetialib.7.fimpliciü*’’/f^(,(j mentorii cap.x7.lta de Ciftho fcribit ; Cifthos in calidioribus quide locis generat. Fit ante ^^^^^ Ladanü medicamentü. Accedit Paulus Aegineta, qui non aliter qua prædlAi de Ladano ^^ rit,cuius bje funt ucrba. Ladanü ex Ciftho,qua Ladona uocant fit.eft ucro in Cypro. bm fyderandü,quo pa Ao fieri poftet ut ex Hedcra eolligeretur, ficretue LadA5,quando m ft

-ocr page 235-

LEON. PVCHSÏ I ^$? nbsp;nbsp;nbsp;, jî'^''l3)RTheophraftogr3uinîmoauconcrediïnus,necHcdcraquidcrnnafcatur.EftigitùrCf- A '’suelLada,GueLedon,nonauremCi{ros,id eft,Hedera,cuius flore dcpafto,Ladanumhir it^'*'’ibarbis adhærefeitJn hoc equidc errore,quemadmodü in mulds alqs/uit autor Pande ^ (j^‘‘w,qui uolens forte Auicennam tueri, Hcderæ nomen aliquanto^ciam,quam cæteri,fufî-bri^f'P’f’’'^®° uïomnem herbâ, qua capræ noeneer uefeerentur, ab edendo Hederam appel-1) polie,non tam dofte quâ fluke arbitratus fit. In cundé errorc incidit amp;nbsp;PliniiTs ( ucriulcf em ’orianaconfundam)hæcCifro tribuit, qugCifiho Diofcoridis acreliquorum probatifTimo-bm''^'quot;’°quot;^® wnueniunt, Plura ca de re ofFendes apud Nicolaum Leonicenum , nunquanl ^i*fatis eruditionis hominem,in co libro.quem de Plinij erroribus ^didit.

Av lt;D^ quot;nbsp;v c v T o. Caput .xv. • ^Vicennafecundolibrofuiuafli Canon,cap.sis’.akt ScmperuiuaeftSucutum.Etcap.f4t. ''ior,quod Sucutum eft Senspcruiua,amp; dicitur,quod efl fpedes feminis Mandragorç,amp; di-r '*f^iud.Exquibus fatis confiât,ignorafle Auicennä, quid eflêt Sucutum. nam uarias de co '’lentiasafferens, uni præalps non Bhæret, fed folum refert alios cxiftimafle,quod effet Sem diik *’^''°® l^^sndragorxcuiufdam fcmen,alios aliam rem, nihil tame interim certi in re tarn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Onpronundans. Idquodfecitquocj Fen. 10. Canonc.}.Traftat.4,cap.6.defputifanguinis ''’'’oneinhanefententiam fcribenstSucutS efi Semperuiua:amp;' fcripfit uir quidam in fuis ag-illa?f°quot;'^“®®^^‘^olamcntifpeciem,nafccntem inter lapides. Quid,quæfo, certi ex ambjgua (jjjOdmptioneueneturmcdicæprofefrionisfiudiofuse’Ahrefipifcanttandem,quiAuicennä InÄulcennl» II) quot;’nquam idolum erexcrunt,quicß ab eo diflentire, piaculum ducunt, c^^gnofcantq! non fo iii^whocautoreomnia dubitationibus elfe plcna,fed óf omnes eius libros, fecundum præfer ^ ijnquo de fimplicibus medicinis traftat,innumeris fcatere erroribus, quorum magnâ par-quot;Oclibroattigimus.Sucutuuero neq;eft Semppruiua, neq; fernen Mandragoræ, neq^fpe JtJlamenti,fed eft Diofcoridis acaliorumueterüSymphytü:idquAidilucidüadmodücrit, )|WAuiccnnæcaputdeSucuto,cûcapiteDiofcor. deSymphytocomparauerit. Auicennä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ I) quot;qiSucutüinhuncmodü defcribit: Sucuti duæfunt fpecies, una petræa difta, alia non pc- Sucutum. .d ’'l'”pfacfthuiniditascalidatempcrata,5f tenuiras,habcnsodoréamp;'dulcedinc qiiand5,cu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ’quafaliuaattrahit,amp;conglutinat partes carnis in uafc.Diofc.uerohb.4.ca.io.hæcdcSym B IfJ’Oucrba.SjTnphyton cognomento petræû,nafcif in petris, ramulos habet Origano fimigt; iSfaciles,folia,capitula ut thymi, totü eftlignofum óf odoratü,dulccq?guftu,amp;ialiuâpro-'ans.Radicêhabetlonga,fubrufïam,digitali craflitudine.Carncscuacumcoquunf,confiiï tij ’“‘^®'*^®'’Pliniuslib.tr.cap.e.Symphytondepingit. Alum,inquit,nos uocamus. Grae* Z'’iphytonpetræum,fimilccunilæbubul3c,folr)sparuis,ramis tribusautquatuoraradice, ^minibus Thymi,furculofum,odoratü,guftu dulce,faliuâ eiens, longa radice, rurilamafd-

P ^.P'^Sjidco petræum cognominatü. Radix carnes, cum coquuntur, conglutinataddita.

^]]' uslam lucemeridiana clarius cft,Siicutü cum Symphyto idem cire: utriufej enim defcripti

fed ™'quot;’*'’'‘“’t-adeoq: errafie Auicenna^certü cft,eo quod Sucutü ide quod Semperuiuu cf-fnt'*'^'’”’.'’'^°^“f““lt;iflf''*poo’iihfl communehabeatcü Semperuiui defcriptione, utcon-„ f3p.Si.lib.4,Diofcor.de Aizoo,fcu Sedo maiore legend : uerum finguia eius deferiptionis ^rinphytomagis^quaniQQ^fQ|i'j5uulgQ uocant,conueniunt,quamuelSemperuiuo, Man-’Soi’3E,autCalamcnto,utexeorundcdcfcriptionibus,quas confultopræterimus,eluccfcet.

ÇDe ME ZE R BONTE, SEV b CHAMAEDEA. Caput XVI.

Rimumomnium,ut errorc hune probe conuincamus, Arabum dfferiptiones more nofiro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^ ®ittamus,exquibusliquidomonfirabimus,eofdem toto cccloerrafl'e.Inter Arabes autem n?jquot;’'’®^*^**‘^sp-4lt;57.deMczcreonin hunemoduferibit : Mezereon cftlafticiniû magnum, 1)1) diduorum modorü,unüeorum eft,magna haben s folia lt;Sf fpina,^ hoceft deterius am- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W Ha^ïr^-^^^^*’*g™*’’ cft,perniciofum exiftit.Melius Mezercon eft, in quo fiintfolia pluri-n ’ Iiniiliafoliisoliuç,amp;fubtiliora.Eft acutum cxcoriatiuû,amp;' eins acrimonia tfl uehemens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

P, r 'quot;'f?'”^“0defimplicibus mcdicam.libroitatradit. Mezercon efi planta, uocata apud

astapiens uitam,cuius folia funt fimilia folies oliuæ,fed maiora.Eft amp;' planta lafticiniomm tol°î''”’’^“*“®^P'^’'®lnn*^pl“’'cs«Eftenim quædâ magna habens folia,amp;fubtilia. Eft amp;nbsp;par-^ ’bensfolia ficutfolia oliuæ,âf fpilTanimistôf eftfolia habens crifpa amp;nbsp;afpera:amp; excis aliud €111»°^'™^?^'quot;® uiridem, 5f aliud habens eolorem fubnigrum . Scrapioni per omnia ferme feK!*'^’’^®^®quot;'’^”’Lnifiquodcxgcncrelaftariarum herbarum non facit. Exquibus colli-I^rtiumplantam,c^æab Arabibus Mezercon nominatur,Græcis elfe earn,quam Chamas notant,ut confiât,conferenti caput ipfum de Chain^leaapud Diofeoridem deferiptum.

-ocr page 236-

250 ANNOTATIONEN

G cum r)s,quf de Mezercon ex Arabum fententiaiam retulimus. Diofeoridis enim IiBm j5®P^‘yj deChamæîeahæefuntuerba. Chamælea dodrantalcs habet ramulos, frutexfurcu 0 ‘^^^^^^ habet oleæfîmilia,tenuiora tarnen amp;frequentia,amara, guftum crodentu,amp;fcarincantia ces . Hæcomnia Arabesfuoadfenbunt Mezereon, adeoutnullus,nifitalpacæcioN)^ uideat Mezereon Arabuft.efie Græcorum Ch^æleam. Qu se ideo hoc nomen ’P““. ^ ^^^^^ fortita eft,qui#habetfolia fimilia oliuis.Secundo ex Arabum deferiptionibuscolligé) u ^^ nam 5lt;Mefuen in duplicemincidilTeerrorcm. Primus eh^quodMezereon inter ladanac merant . Secundus, quia Chamæleonem herbam cum Chamælea fine Mezercon con un ^^gt; quarum tarnen non modo nominum, fed etiam naturæ ratio diuerfa eft. Non elle au te ^^^ zereon interladarias herbas collocandum, exDiofeoride in primis manifeßöfi^^“* ^L^ mælea?nihil talc tribuit. Fræterea fi herba efletex habentibus lac, aliquam eßefpeciem nbsp;nbsp;^^

malorum confequeretur, autaliam quandam ladariam herbam , quorum tarnen neuer ^^^ dcdiciporeft,utconftatex Diofcoride,fingulasTithymalorumfpecics,ac herbas re iq darias defcribente, Quod uero multa Mezereon feuChamælcæ tribucrint Arabes,quæ ^ Chamaeleoni conueniant,probari poteftex his, quas ipfffuo Mezercon adferébuntprop ^ tibus, Nam quod primü plures eiufdem faciunt fpecies, album aliquod effe décentes, a q ,^ uero nigrum, hoc nihil ad Mezercon attinet. Nigrum enim amp;nbsp;album non funt eft,Chamæleffruticisdiffcrentiaf,fedChamjleonisherbçacuIeatæ, cuius duo quidemp nbsp;nbsp;»

altctum albi,akerum nigri difcrimine non modo a Diofcoride, fed etiam a Plinio dinine immoabipfoquoq;Serapione, quipoftcainaliolocoamp;'capitcdiucrfode Chamæleo ^^ amp;nbsp;nigro eadem fei#fcribir,quæ de ambobus Diofcoridcstneej tarnen meminitfe deei bis,capitcde Mezereon fecifle mentionem,cuius tarnen lîmplexfpecies cßfecundum ■ Pliniumac Paulum, qui omnes Chamæleonem album amp;nbsp;nigrum fuigeneris herbas ^,^^^^’ a Chamælea,id eß,Mezereon différentes. Hune eundé errorem repetens Auicenna. t. nbsp;nbsp;nbsp;^^

^ezereon.

cap.}77.Chamæleon,inquit,eftfpecicsdeMezereon nigra, mortifera.IdcminfuperAui ^^^ capite de Mezercon, proprictates cius enarrans, in hanc feribitfenterttiam. ^”’j'* P^j^jfa-miniftranturad morphæam,amp;albaras,5c ad lentigines, linitæ cxtcrius,amp;lquandoq?au turei fulphur. Colluitur os cum decodionc cius,amp; proprie decodlonis nigri,« kdatu ^^^ dentis, Qiiæiïngulæproprictates a Diofcoridelibro tertio, capite decimo,nonChanijf , ^hamjlconi nigro tribuuntur.Eius enim deChamjleonchçcfuntuerba. Poteßconn ara^^^ additocxigiioatramentofutorio, Cedrinoqroleo, amp;nbsp;Axungia,fcabiesextererc. Ab erg impeugines,admixtis fulphure amp;nbsp;aiphalto,in aceto coda S' inunda.Colluunturdeco militer in dolore dentes. Subiungit Auicenna, quodomncs fpecies Mezereon aamim ra ad impetiginem amp;nbsp;ulcéra fordidacum melle, amp;nbsp;cradicant cortices,HocquoepdiAuWjUfP dcns,falfum efij quia ißa proprictas purgandi ulcera fordida, amp;nbsp;quæ Efeharâ habent cum « le,non eft Chamjleonis albiuel nigri, quos codem capitc Auicenna falio innuitcueip ^^^^ zereon, fedChamæleæ tantum uthabeturex Diofcoride, cuius hæc de Chamælea uerba. 1«' purgant cum melle concifafolia,fordida, amp;quæcaftas contraxcrunt,ulccra.Quæaein e^^^ quuntur apud Auicennam,ca Chamæleoni albo conueniunt : fieut eh educerclumbriros,c ferre hydropifî, amp;nbsp;rcliqua, Teftis eft Diofeorides, qui hæc omnia Chamæleonialboa ‘■'^p^’ inquiens.Radix Chamæleonis albi acetabuli pondéré pota, latos uentris lumbricos peint, tur amp;nbsp;contra cutemfubeuntes aquas utiliterdrachmæ pondéré cum uino: exténuât enim nuitcas.Huncerroremcontinuans Auicenna Fcn,e,Can,4.Trad.i,Summa.i.cap.7.ae tia atq; remedia, quæ Chamæleoni nigro, radici uenenatæ a Paulo Aegineta a^gnantur,ip_^ ad Mezereon,id eft3Ghamælcam transfert:Ncccius erroris expers fuit Mefue:is enim quot;^.^ terquam Auicenna,cuiiîs fimiaexiftit, Mezereon adferibit, quç debenturChamæleoni. fO enim Interfîccrc lumbricos, eollutionemtç eius ex accto conferre dolori dentium, Si nen unguentum bonum ad fcabiem:quç fîngula a Diofeor, Chamæleoni albo Si nigro tnbuuntu -Nihil uero horum conuenire Mezereon,fine Chamælef, ex Diofcoride liquet,quiuniucr ^^ fus proprictates breuiffime his uerbis corn plexus cft. Purgant per inferna folia eius pituita jbilem,maximc ft dcglutiendadantur, unifoliorum parti duabus abfinthq rnixtis:çontoi turautemaquamulfainpillulas . NonconRciunturinftomacho,fedqualiafumptatucr exccrnuntur,Iam arbitror,ad tædium ufcç oftenfum eft, aberrafle in Mezereon defenpuone rabcs,commodum itaej; ut ad alla feftinemus.

E^De cicvTA, amp;nbsp;NAPEDro. Cap» xvih

X hoc erroredeprehendent, manifefteq? agnofeentueritaos amatorcs, quantainw ^^ ueifenturhi,qui mordicus tenent Auicennam,uniuerfæc{!mcdicinæpr^icipemfiatuunt.a mnia quæ idem feriplît fine ullo rationis examine, pro uero admittunt : adeo quis fortem humanam dcploi^rc poiret,quod tot feculis mirura in modum fub Auiccnnjp

-ocr page 237-

1/ E Ö N» P V C H «11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^7

*''Cf*P'?**’*® ^t-Certum cm'm eft, Auicennam nihil corum quæ fcripfi * ^xploraffe, Re:t ^■haf *’D ^'^*quot;'^^® ’quot;^*'””® operam non dedit, transferiptore^ tantü Alabatis acRafij, alio-^b p^P*^°*quot;^^“^*^“*®“^^*®”ai’*gareKntauii,moxnaucmimpcgit,ita ut rede admodü ffsnan '^^, Molanus,non obefæ narisuir,deeodcmficpronunciaucrit,AuicennaduA '’jlor' ™^ •”S®*’*o proprio tradarc aggreAs eft, ufqjadeo argutMe difputauit, ut pro fpera Ci{i|J^™®^*ph*lofophinomen adeptus fit. Ethæc ucra effe^ fentientomnea», qui ca quarde NA . ^P'‘‘° fcribit, exado iudicio trutinaucrint.Animaduertendum itaq;,Succaram a-^^^’’^^‘^ ®’^^^^'^^™ tribuit cffcdus,qugs ^*’°*^*^'®'L*^’'° enim fecundo,cap, ernSuccaram in hunemodum defetibit. Crus ’»lib P ^i^^æ^^sficut crus ferulæ,amp; habet florem album,amp; femen ficut Anifum. Diofcor. ue-hn(|*'”P'^’*^’^“^’”*’^ depingit.Cicutageniculatum profertcaulem, focniculi m^do, amp;nbsp;*’*h I^’f'’^*’f‘’'“’æ^*”'*’^»3*’g“ft*o*’atamert4amp;'grauiter odorata,in cacumitlibus amp;■ umbeU *”1110. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“balbid5,femen fimilc An(fö,fed candidius * Quis eft iam, qui collans utro-

Aufeenna dodus amp;nbsp;ploüus.

Succara*

Cicuta»

^ii5'’“”’quot;’^P^o*’*bus,Succaram effeeahdem cum Cicuta hon uidcatlt; V crum Aüicchna tan-hs Ï*^''quot;’^^' conftans,defcriptioÄ ifta non contentus, Succaram aliquando folijs eucume-gt;'‘*'9^ando mandragoræ, iuxtadiuerforum authorum opiniones confiare tradit. Eandem \j?r^''‘'^^P^'o*'bgt;gt;Jm,nuncAlpharphaS3amp;fnonnunquani Hyofcyamum nigrum uocar» ’PD II '’'®'.'-^P*4«trad.i.cap.i.ubi de uenenis agit,Cicutam non Succaram, fedAlpharphas dos o’*^'^^’quot;”*^ ^^’^^^P®^‘^’’’’’^^^^f’^”^”’ interficiens hominem, amp;nbsp;non interfict^s tur C(,(,^'*'Canon.cap.yoï,dcNapeIlofacir coturnices tamépro turdis nominat, dicens; ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^°cibaniur,amp;nonmoriuntur. QuæequidemGaienuslib^.defimplictb.mc-

bi( nbsp;nbsp;nbsp;, *’^®P’’’’’O’^ N^P®^^*^ ^ turdis, fed Cicu tæ Si fturnis adferibit. Cuius h»c quidé uer-

Pro'*'''’^*^^f^^'^niinem fane intcrficir,ob meatUum latitudinem, df calons abundantiam, aG Pt'rreagnamquamhabentarteriæin attrahendouim,pollensadhucpertingitàd cot; non nimatucro fturnos ex contraries cauff s.In eandem quoq; fententfcm leribit Galcnus lib. i» , Mentis,cap.4.dicens.Cicutafturnonutrimencumeft, hominiucnenum .Quamuisuto-d 4 ^'’’’’'’^’Quus interpres perpera femper pro fturnis, turdis uerterit. Id quod S' Alexan hI/P“''0lt;^*Pæus in proamio fuorü problcmatu indicat,inquicns. Vcratro coturniccs,Cicu-1^ wni uefcuntur,quæ toxica hominibus effe certS eft. Videmus itaq: manifeftiffime, Auicen ‘Capello tribuiffe,quæ ex autoritäre omniu ueteru debent Cicurae, que ciiâ noftri feculi mlt;. limitantes,de Napcllo conftanter affirmât,quod nulla experientia habentcompertû. Quod ‘lt;mCicutâHyofcyamünigrünominat,idmanifcftumfîtexcapitcFen,6.canon.4,traAat.*t* iiia.î.VbiomniafîgnaquçfcribunturabAuicennaineo,quihaufit Hyofeyamum nigiG, ƒ contra idem uenenC remedia non funt alia,qua quæ in Cicuta Diofcoridcs notauit. Auicen-’oan^ttaaittAccidutcxcopixfocano amp;friguscxtrcmitatû,amp;tenfio uehemcns præfocansj emebrofitas uifus,amp;forfitan non uidetaliquid,amp;deftruitimaginanone, Se infrigidatextre-'’'’,acindefpafinatamp;prxfocatamp;.'intcrficit.Cura,Adminiftrainprimisclyfteria Si uomitu, 5d •icntrisfolutionc.deinde da in potu de uigo puro aliquid poft aliquid : quoniâ eft magni luua-’’’enticum eo quod bibit Si abfynthiu; amp;nbsp;dctur in potu piper cum uino, fimiliter caftoreum amp;nbsp;^H,amp;c,Diofcor.uerolibrofexto,cap.u.in huncmodum. Caliginc uertiginefep oculis tantas icutxpotusafferqut nec minimum uidercliceat.Singultus indem,mentis alienationem,amp;'ex 'femarumcorporis partium perfriAiones.Poftremo conuulfionc ftrangulantur,ccffantc à mo juomniinarterijs fpiritu. A principio igitur,qucmadmodum in airjs decretum eft, uominoni-'iseameducemusjmoxcxinanitionchacfaaa,dclapfamininteftinaeiuspartépurgabimus, ^ncef uelutiad efficacifiimum remedium, Meracas uini potiones tranfibimus, per interualla ®’ntes,amp;in interuallis his afininfi bubulumuc Iac,uel abfinthium cum pipcre, caftorcoep, au6 i ^'’m,àc,Cæterumnôcognouiffe Auicennâ,Napellum,cxmultiscolligipoteft,Pnmo,quia ! ™,quæab Auicenna ponuntur, in co qui haufit Napcllum,funt cadem rjs, quæ a Diofcor. I mbuntur in i^s,qui toxicum biberunt;id quod dilucide corundem uerba monftrabunt. Aui-j ''fiWenimFen.6.1ib.4.capiteprimo,itadcNapellodocct.NapclluscftcxdcteriDnbus, amp;ac-coitpotanti ipfum,ut apoftement labia ipfius, amp;nbsp;lingua cius, amp;quot;nbsp;frequentes fiunt fuper ipfum ucnigoSffyncopis, amp;exeorarocuadunr,exciufq:fucco tinguntfagittæ. Quæomnia Diofe? iioro.s.capite.jo.non Aconito,quod idem cum Napelloeft,utd(ximusfupra, fed toxico ad-j 'mbitjinquiens,Toxicum crediturideoappellari,quodbarbari fagittas telacpfua co inficiunr.

«Huiturpotantes linguæ labrorumep inflammatio,infaniacp, quæ coerceri non poffit, uarias quot;quot;mittensim3gines:quofit,utdifficillimacurationefanentur, raro incolumes cuadant hauri-ci'iïes.Hocauté ucneni genus Auicenna, oblitus quodantea de eo fcripferit,mox infra cap. 19. mrrupto uocabiilo,^o toxico Tufom uocat,cuiusfe neep natura,neep curam noflefaterurj e-quot;lutmtameineoexaliorCfententia traditeffcdus,quos Diofcoridcs in toxico notât, ac quoi

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

-ocr page 238-

2^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A N N O T A T I o N E S

C paulo ancea i’pfcmet Auicenna in Napello aflïgnarat,adeo nihil penituscorum,quefcribir,nJt-mininitautdcieiarequis poir«,hominéomnjcerebroacmcmoriacaruiflc,quodtampugnan da non annnaduertcnt.Secundo,noncognouiffe Auicennam Napcllü, amp;exeocolligipotcß» Äm Napcllus barbans nihil aliud fit,quâqdAconitüGr3Ecisamp; Lalinischoccç duplexeft,au-

• toribusGal.llb.6.defi^aplk:ib.mcdica.amp;Diofc^#,Iib.4.cap,7^.unum7r»tƒ«ll«x^«)-x^^abenecan-dis Pantheris fijdiâum.AlludxvxoKTovcyjquodlupos intertîciat,ita appcllaiü. Auicenna de ns duobus gcneribus Aconiti eofdem fecutus,Fen.6.1ib.4,de ucnenis, fub nomine ftrangulatons Adip,ideft,lupiamp;'ftrangulatorislcopardifeorfumaNapello,tanquam re diiierfa egitiquod nullopado fieri poruifleqfi Napcllum cognitum habuifiet.Iam uidcant Medici iuniores,quo pado fuum idolum, Auicenna tueantur,quem exiftimanc concinno quodâ ordinc uaftûilium 1 uum tianonc texuiirc,amp; fi Dqs placer,uniuerfam medicinam per compendiû tradidifle pofte-l is.Si ern diligenter ea,quj de Napello ac Cicuta,ac multa alia, quæ de curandi rationeconlcri-pfic,quorü parce in fecundo Tomo profequemur,cxaminaflent,non ordincm,amp;lucc,fed Cira menas tenebras,acconfu(um chaos offendifTent. Verum,ueritatis fiitdiofi facile ex unoerrore a?ftimabunt,quantum in alijs fit fidenduin Auiccnnae,qu(®a cdam,nifi iudicium accédât acdc-ledus,confultius cftperpétua non attigifle.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«De i X i A, feu V i S C O. Cap. xvnr.

Ixia.

Li^arum pe rilia, medico necefi^ia«

jr\yicenna Fcn.s.Canon.4.fumma,x.cap.jj.de Vifco fub nomine Aldibic, ita cm Arabics appeilatur,tanquâ ueneno loquii:cidem enim cadent fere figna atcj remedia attribuit,quxDio fcor.in Ixiæ ucneni Jonone recenfeqadeoq; deceptus nominû propinquitate,ipV,id cft,uifcura prO Iflair ueneno defcripfit. In que etiâ errorc Plinius incidit, idq; genus ucneni quod Græci ij « uocant,non femel,fed iterü atcp iterum Vifcû appellauit, Quare inter iuniores quoog nonnulH falfi,piitanttam Auicenna, quam Plinium loqui de Vifco, quo aues dccipiuntur, Atfieri non potuit,utaut Auicenna, Hut Plinius Vifcum aucupum inter ucnenaconnumerarit. Auicenna liquide lib.i.cap,7is.de Vifco tanquâfalubrimcdicina,haud aliter qua Diofc.lib.5.cap.9t. pn' rima fcribit,nullädans in eo ucneni mortifcrinotam. Non minus Plinius lib.10.cap.44. accura tiflime de uarijs Vifci gcneribus fcribcns,tm abeft,ut Vifcîîuencnûciredicat,utin robote arbore natum,certa tarnen religioncdecerptû,fecundSDruidû opinionc, contra omnia uenena rfe rcmedio afiruat. Quarc fateri oportet,utrofq5 abufos efleuocabulo,Ixüpro Ixiaaccipim-tcs.Eth hocnomine polïïntacalumniauindicari,non cH tarnen, quodreliqui Auicennx erro-rfc,quibusin [xiamulripliciterimplicat,qucanttolierari.Interquosisprimuscft,quodcesd-fedius Thephifiætribuir,quosDiofcor. Ixiæ ueneno, quum tarnen ab Ixia fit diuerfa. Verba autcAuicennæFen.6.Canon.4.fumma.i.trafta.i.cap.i|.dcThephifiahæcfunt.Hæcefioura-mirutæmonranæ,amp;'quandocj!fcntiturin fapore eins ficutfapor Albedarungi, Sc cftcalida,» accidit illi qui bibit cam, retentio corum omniGquf curruntexutrifcjuqs,amp; apoftematur lin-gua,amp;acdduntrugitus Scinflatio.Has notas uniuerfas Diofc.Iib.e.cap.n.Ixiæucnenoadfcri-bitjinhancfentcntiâdiflerens.Ixias, quidc VlophoÜosdicitur, fimilequiddam dum bibitur Ocymo in guftu amp;quot;nbsp;odore refert.Facit graue linguae inflammationê,infaniamq?. Gunda corpo ris excremen ta compefcit, amp;nbsp;cum defedu animæ inteftinorum firepitus ac inflationes excitât, nee quiequä tarnen excernif .Ex prædidis aut Auicennæ uerbis iterü tres cclligunf errores, V-nus efr,quod falfo Thephifiam gummi ruræfylueftris interpreraturtid quodnófolumhoc loco fecifle confiât,fed etiâ.i.Canon.cap.710.ubiinquit.Thephifia eft gummi rutæagreftis. Que errorc deinde fecuti iuniores omnes, Thephifiam paffim ita expofuerunt, V et ü fi caputhoefe-cundi Canon.de Thephifia exadius examinafient,ac cumcap.dcThapfiaapudDiofc,contu-liflcnt,proculdubio intelftxilTenthocnomen Thephifiam efleapud Auicenna dcprauatuni, 5^ pro ThapfiafcriptuelTc Thephifiam, Vndc ex errorc fcripturaefalfa etiâ expofitio h.ibuiton-ginem,potuiflcntautem ex codem Diofcoride difcere, Thapfiam alio nomine non rutä fylue-ftre,fed ferula potiusfyluefirc appellari. Videiam,quantülinguarûinfditiaadintelligendaau-torGfcriptaobfif,adeoccrte,utnonmododclyrcnthi,ucrGetiam infaniant, quilinguarumco-jjmtioncmedico non elfenecelTariam contendant. Infupcr, dcfierrorisexfalfauocabulitanni ^riptura promanaucrit,neccirariû tarnen erat,ut hutte indicaremustquando non panel fintuf-q;adeomorofî,quiuererchanc Aiuicennætranflationêcæteris omnibus præftare purent,citi-ufejî morieligant,quam ab ifta quiequä diflenrire. Alter error qui exprædiAis colligitiir,pno-ribus multograuior cft, quod fibqpfi Auicenna in Thephifia contradicit. Nam in.i. Canone, de Thephifia fcribit,quod in radicceius S' corticibusipfius Sclachrymaeiuseftfolutiojiicue-rodeca inter uenena tradans, ait.Ecacciditei qui bibiteam retentio corüomniü,quæcurrunt exutrifepuqs.Quarccum fdlutio SC retentio fuperfluitatü feu excrement#rû, fint effeduscon-

-ocr page 239-

E 0 N.

Ï5^

»ish Îquot;***”^ enumcrat,quæ falutfs quidcm caufla dantur,non tarnen mïrtora alijs uenc- A itanP'*^''“'^’^'’’“quot;^» ®^*'^*’guladones fadentes, aut ultra quam opus cftpurgantes, Non eft 4^ r ^^'’*^”’”® ^“*® ^^ fffaio uindicet,quin aperuïïimatn in dus uerbis cfle contradidionS ’’44 ^^ *^™’^^^’ 9“^ cxfuperioribus colligitur,quoniabis fc de unaeademq; re fcripfiWe I^p-'^^ noniinibus non animaduertit. IWam cum paulo antca te Thephifia tanqua de Ixia • PuTh ’*^™'^'^^'*^’ ^^ ®^d^m I’^’afub Aldibicnomine tradat, eofdemq? «ffedus quos fu-bitttri T’’*^.‘”^“*”^^®® Aldibiqid eft, uifco adfcribit,id quod mox dcprchcndcnqqui ß-^pjflï ^^P*quot;’“^’^^^contulerint. Intelligent^exiftoerroremedicæprofelTioniscandidat/^ tl(m-*'’”®^’8“afcrtbatAukcna,de quo certe nihil miranduttransfcriptoreiunatanttiroino-*'onar'^quot;^ ^“’^o™*”®^ utcunep fefe obtulerunt, dtra iudidum atq^ dcledum in unü corralir* ^ran '''” “^'^^‘^® j •’•fl ut hoc pado Canonê fu5 ad iufti uoluminis magnitudiné dediftereqnS

^^ffunqconfarcinati Centonesfibircfpondcrent,tanquamfuacaeds eßetobtrufurus» Q CDeisATiDE» Caput «xix»

praeter tenebras nihil oftLndant Arabes, facile uidebunqqui ea^quaedelfatidcfcri-ïPö^^P^”^quot;t,diligentiiudido perpenderint, ßatide ucro herbä^quam noftra actas GuadS u^^effee3,quâ Arabes Nil,Eue Nilech nominanq oftendunt ca,qu3e de Nilech fcripfit Sc Iif f’quot;®® ta fere omnia de Ifaride fanua amp;nbsp;fylueftri a Diofc.trad unt. Serapionis aut de Nilech iujÆ'^trba.Eft amp;nbsp;Nilech domeftic9,amp;' fylucftris.Domcfticus eft ille,quo tindores utunf,cU L.^“^’^t firn 11e folio plantaginis, nifi quia eft magis uifcofum ,amp; forcions nigredinisfamp;ha-t(ti|)''''?'l°”8'®‘^“’’®hrachijunius.Sedagreftis affïmilaturdomeftico^ifiquiafoliumeius quo-^^ “®'^^ f°ho Iaduc3c,amp; habet ramulos longos, plurcs,graciles,te multis ramufeulis, Puiip^^l^ttenditadrubedinem, amp;infummitatibusKamorüfuntuaginulæmultæftraileslingt; • ndjæ''®'quot; f®^tnicn,amp;habctflorem paruiï,fubtilcm»Hæc omnia Diofc.lib,i, cap.74.de Ifa-‘^f‘’hh’tjinqtiiens.Ifatis domeftica, qualanarum infedoresJeu tindores utuntur,foli-

gt;innf4 P*’quot;®8®* ^tnilc,pinguius tarnen óf nigrius, caulem duobus cubitis akiorem. Ifatis les ^^'^”® fanua? fimilis exiftit, folia tantü minora habet, ad laducæ folia accedentia, cau-e SMioreSjdiuifioncs multas habcntcs,rubefcentes, in fummo ueluti folliculos linguarum ^tid* r^^^^ Pt'^^ulof«^ habentes,in quibus fernen efttfloré fertlutheü óf gracile. Addc quod Q *^'®rSeße Nil Arabum,colligitur etiâ ex Auiccnna .q* Canon .cap.;v.ubi eidem

*ttiredus,quos Diofc.fuælfaridi. Eius inquit, aliud eft domefticumjaliud ucro fyluefuc,

°P'®®° tft opcratio domeftici .Eft fiipticü,ct prohiber fluxü fanguinis,dctumcfccrc fjeit Putrd^Tv’^ t^^ftttexituris malis in membris duris, conuenit Heryhpilæ,bonü eftukeribui Om ™5'^*°fcondcs finguloshos effedus Ifaridiadfenbit, dicens.Poffunt Ifatidis folia illita

Phao' j*'’®®®®»tuherculaq{ difcutcrc,crucnta uulncra glutinarc, fanguinis cruptiones fiftere.

Ito f æ®'®comedentiauc amp;nbsp;ferpentia,facros igncs óf exedentiafanare, Cacterö ctfi ex Dio-to f' ®*®‘*JNil feu Nilech Serapio arc^ Auicena defcripferint, tarnen id non cognouiße, ex “’'■guunqqdancipitesin cadedepingendafucrunt. Serapio nanqpprædidanotificationc no uIiQ^*'f'’?’®®t’’tetfatnalior5 autorit fcnRntias,quorumaliqui Nilech habere flore Coriandri, fin k- Phafcoloruconftarcdixerunt. Quasequideopiniones facile improbarepotuifter, Cui''' ’ÎP^’f non tarn exalior5fcriptis,quam exfeipfo cognita atqj perfpedahabuiffet. Etnc «Hark ^- ^oommentuputet, ecce Serapionis uerba fubqcia quorû hæc eft fententia. Nilech Ulin ’*™P“l“trulentum,eleuatur^cumftipitefuolongitudincuniusbrachij,0f habet ger-U-*?°’^‘^‘‘^“®®’t®t®figt;®*ft®os,ficutflosCoriandri.Etiterum.EftpIanta habens folia demH’f°^'“falicis, óf aflimilaturfolqsfafcolicolonsaurci. Auiccnnaquoq:ctfiea-lt;liti r . '^'^“ph^dqquxdeIfatidcDiofcor.utpaulo fupra patuiqauoniacodem modo diui-'Pfe ?'!”®’^’?^J^f eftrem, eafdemq: fere aires huic tribuit,qtias Diofcor.Ifatidqcum tarnen nbsp;nbsp;*

We”^ f oa tribus in loeis fu b Nil uocabulo fcribat, merito fufpicioncm affert, fe etiam titu-' ‘UfoV'^r *?'®®’tipitetn,quld nam Ifatis effet. Nam. 1.Canon,cap,197. itafcribit, Guafmert tau' a N ■'quot; '^ eft ftipticitas 5f abfterfio, tingit capillos. Qua? uniucrfa quot^ paulo poft in reind’ r ^tcodéfolio fcribit,ob id reprehenfionecarcrenonpoteft, quodfruftra decadem 'Uerlis capitibus tradat. PlurimS præterca a Diofcor, ac ueritate diferepant, quae ide Ai^ Peed *^f’u °®*^t grano Nil in hunc moduferibit. GranSNil eft Cartamu Indu. Item folutio-Pro ^^K . ™orescraffos,multafcf alias ^prietatcsfubinfcrt,quæ nihil ad Ifatidem pertinent^ H^a Ml,cap,n6,retu!erat, Quæ iterû fufpicione augerit, Auiccnna Ifaride non cognouiffe.

•Pir Pnæ'*”^‘®'tohiccraff«mPandcdarfi error?, apud quemineifdem rebus nominibufeÿ •»e al °“““'®.Namfalfumadmodüeft,quod docct NigelArabicedidum, a GraecisNef-Peró ^”^®titemIndicüappellari.Nefmccnimæqueut Nigelbarbarüeft uocabulü,Indic3 kPli^^'^^'^æ^^™t^’”* Larinorum aliud multo abIfaride eft,utuiderelicetapud Diofcorid?

quot;•um,Diofcor. enim libro.y.cap.ei.inter lapides connumerans Indicum, ita de co tradit,-

X 2

-ocr page 240-

2^0 A N N O T A T 1 O N ES

Nic.Lconiclt;-nicrudtfio»

Indici nominatilapidis duo funtgenera. Akcrüquidé fponte fua nafciturin harundimbusln-dicisfpumçmodo erumpens.Alterum,quod infediuuniuocanr,ueluti flos purpurfærtis cor-tinis fupeniacans,quem defpumantcs infecfioresyficcant, Plinr) autem,Diofcoridemin)^an[is, ift. sj.cap.6. de Indico hæc funt uerba. Ab hoc maxima autoritas Indico. Ex India uenit harun-dinum fpuma adhxrefcenftlimo,cum teritur nigkim. Atin diluendo mixturam P^T“^^?' ruleicj mirabilem reddit. Alterû genus eius eßin purpurarrjs officinis innatans coronis. exil is fatis apparet,quantü Indicü ab Ifatide différât.Infuper idem Pandcdarius alio in loco, in liKra u^elicet ßgt;, Ofatide uel potius Ifatidem amp;nbsp;Borith Grjce, Arabice aute Agifdo, Larineuero Sa-ponariam,uel herbam fullonü, eandem herbam eiredocct,atmendaciflimc. Namlfanm, A^** i'pfe uitiofe Ofatum uocat,non efle herbam, quam Graeci Struthion, Latini radiculafiuelana-riam he»bam,eo quodfullones eain purgandis lanis utuntur, appellant,fatis confiât exyio-fcor. cjui de eifde in diucrlïs capitibus,tanqu3 natura amp;nbsp;uiribus diftantibus traefiat. At ninil mi-rüjUirühunctamabfurdafcripfifle, qnfereubic^mendaciflimus repcriatur. lam fatis luperij monitratü eit,Ifatide non fatis perfpectS fuiife Arabis,idcocj! ne in re fatis aperta plus xquo mt-moremur,hicdeIfatidefinemfaciemus.PluralÏlegerean^latanimus,uidcquacfcribatNiro-

IausLeonic.diIigentifljimæIedionis,amp;exquifitiiudierj uir,inepißolaadAngeiü Folirianu/x quo certe, ut ingenue fateor, non pauca totohocuolumincmutuatusfum.Quemob gt;‘[®’? impinduxerim,fua laudefruftrari,quod is ferme primus fuerit,qui medicina a barbarorûlorûl bus,mnumerifcperroribus uindicauerit, dignus hocnomine, utdocticundemcertatitnoiu*“® laudiouseuehanr.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Oe CALA M E N T O, CapUt .XX»

„/^Vicenna.x.Canon.cap.ifS.Calamentühuncinmodumdcfcribit: Calamentüaliudcftfl'^ uialc,5f aliudmontanum,fimilchyflbpoinfapore,amp;fimiliterfoliaeiusfunteifimilia.cte t lia fpccics eius,quæ nomfhat Alhauiü. Et eßquaedä fpecies eius,quç uocatur Cahmentunirc • EtmontanO eft forrius fluuiali. Ex his Auicennf uerbis nemo nô,nilî talpa caeciorfit, cerniteun dem crrairc,quando fub Calamenti nomine de omnibus Origani fpeciebus pertradet, id quo folecIariusmonftrabitDiofc.quilib.j.cap.jo.Origanûjamp;nonCalaminthen ad Autannsepr* ' fcriptumdepingit.uerbaeius hæcfunt.OrtganumHeracIeoticü,funtquiCunilarn uocant^o-Ätm HylTopo fimile habet,non tarnen umbella rotæ figura,fed multifidam, amp;ueluti diuilau’. Semen illi in fummis uirgis non denfum durumtjeft.Qug ucro Onitis dicitur, candidiorloli)^ eFtdu HylTopo magis fimilis,habetc^ fernen confertorucorymborü modo. Tragoriganus ante frijtexcftcxiguus,Origano,Scrpilloueagreftifolrjs amp;nbsp;ramulis fimilis. Ineummodü quoqoc fcribit Origanum Plinius lib.xe.cap.iz.dicens.Origanum,quod in faporeCunilam jmulatur, plura genera in medicina habet,amp; Onitin uel Prafion appellant,non diflitnilc HylTopo. Trago riganon fimile eft Serpillo fylueftri.Quod autem Auicenna utriufc^,hoceft, Calamenti ^^' gani,uires mifcuerit,facile deprehcndent,quieiufdem de Calamenco caput, cura ijs quæDio-fcor.de utrifeç fcriplit,contulerint. At ne ueritatis cu|ildi quid defyderent,ecce nonnulla conk-' remus,adquorû exemplar rcliquadijudicabunt. Auicenna inter cætera de Calamenti uinbuS fie fcribit.Fit balnea cio ex decoiSione montant ad pruritü amp;nbsp;feabiem, ^quandaqi feparatidt-rifia:amp;' conferi hydrepifi, quando comeditur cum ficubus. Etfolutione ediicit cbolcrâ mgra, amp;confertulceribusoris,amp;'extrahitfuperfluitares exutrifq?naribus, HæcfinguIaDiûfcor.tf'n monio nô Calamento,fed Origano debentur. De Origano cnim fcribens,fic inquit. Cakheit Origanus,prodeft ad conuulfa ruptaq;,Ôf cutéfubeuntes aquas cum fico comefta. Bibit eade ficcata acetabuli menfura eu mulfa aqua nigram bile per inferna trahens.Prurigtnesitidc,fcabi-cs, ScfulTufos felle emenditdecodü eius his,qui co lauantur. Succusetiam uirentis,tonfillas, columellamcj: Sf oris ulccrafanat,5c cum Irino olco infufus naribus per cas purgat. Sunt amp;'pr? ter has proprietates aliæ,quas Auicenna Calamento adfcribit,quf tarnen Diofc. Tragorigano tribuit,qualia funt hçc,Sedare naufeam,extenuate lienem, conferre ftomachi doloribus amp;nbsp;con turbationi:lïeutanimaducrtctis,qui Diofcor.de Tragorigano fcribentcmlegerit. Prftercafunt non pauca etiam,quæ ueræ Calaminthi,quam Romani Nepetâ uocant,conueniunt. fient fuut flfia. Quando bibitur,autcx co fitcmplaftrü,confertpundurf uermium uenenoforü,eiusdf(n diioprouocaturin3,confertfpafmo,öcdilatarfoni anhclitus,doloripungitiuouentris,5^cbO' ' lericæ paflioni Öl' rigori.Et quando præmittit amp;nbsp;bibitur cü uino,expellit ucnenamortalia, in^f ficituermes:amp;' qu3do comedif amp;bibitpoftipfumaquaeafei diebuscontinuis, confertekpbü-tiæ,amp;'c.Has em uires fingulas exordincDiofc.lib.j.cap.jp.Calaminthi adfcribit,dicens. tab-minthefuccurrit pota aut empiaftri modo impofita ferpen tium morfibus. V rinam pcllit pow ciusdeco(ftü,opitulaf ruptis, conuulfis,infpiritusdiffieultatcamp; non niftreda ceruice fpiran-obusjtorminibusjbilis profluuio, amp;nbsp;febrium algori.Conira Iptalia uenena præpota cum uino

-ocr page 241-

LEON. F V C H S I- 1’ nbsp;• 2tft

ftifcmtuftfuffufos fdlc,uentris lumbricoscum fale 5f melk pota necat, elixacrudaq; tn'ra, ’ j^otlertiÿelephantrjs.Proindenon eft,quodquouisp3Ao Auiccnna ab erroreuindicariqûc-ntqjenim de folo Calamcnro hoc capite fcnpfic,quando milita fitit in eodcm,quæ Ongano in “''’’*’^*'’*lt;î*'^ nomine tantüpeccatüeft,Duta, quod Calamencmn pro Origano kriptunF 'fpffrisincunafuiflet. funrem non pauca,mdcmonftrauimus, qflæex Diofeor. autoricate îniinthidebentur.Sedquidmultac’folcntfercomnia Auicennç elTcdubitatÄnibus plena».

CDeHELKIN E, ALSINE, MYOSOTIDÉ,6(fANA* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ÏA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GALLIDE. CanuL .XXt.

Iwquot;'^''^* ”°” folum natura,fed Ó^ figura quatuor has herbas, oftendit non folum Dfcfcor» ^ 'jalcnusatq!Piinius,qui fingull feorfumiftas depingunttquodcquidënon fecifient, fi eaf-^ quot;graant natura non diftarcperfpedühabuiflent.Hocnonanimaduertens Auicena, caC J”Can.t.cap.is.fub Auriculae mûris nomine confundit.Neepoteft ab errOre uindicaii Aui-''''329^olt;l Alfine amp;nbsp;Myofotis,qua^roprie auricula mûris dicitur, ac Anagallis, quia folq j , '*fiiiaunbus fimilibus confiant,merito auriculæ muris nomine nuncupari pofuerint, Nam in ''’''‘“quot;lt;ïde tribus rjs dici po(rit,dc Helxine certe,quæ Cortuoluolu, ob td quod omnibus* ”'iMsiiicident,plantis circumuoluaf,latine appellaripotefi,cuius folia,aütoreDiofco.lib.4» P'Xx«,hederæfolijsfuntfimilia,dici nequaquapotcft.QuodaütAnagallisfitdiuerfaaljau-lu ,'’’'’hs,fateturmet ipfc Auiccnna,feorfum deinde fub proprio nomine de ea travans, ob '’’^dantea eius proprietäres in auricula mUrisafTignauerat* At ne uidca#percalumiiiàfallo Pfthendere Auieennâ,eiufdem uerbaex. i.deSimplicib» Mcdica. libroinmediüafietcmus» “'itula,inquit,muriseftherba,cuiusuirtusfecundSGâlenumeft propinqua uirtuti herbæ, râüitrûabftergiLHis uerbis proculdubio Alfinen innuitjquam Galenus amp;nbsp;Diofeor, te fiant '’'fehaberellires.GalenuScnimlib.s.deSiraplicib.medica. cap,xç,^e Alfine in hunemodu Ây ^’'‘•'^**’^^’pa’'U2iiâ^^i“®uirtuseftfîmilis uirtutiherbæ,quauitrum abfttrgitur, hoc )Hd»ni,quam no fin Parietariam nominant.Diofç.uero lib.4. cap.^f 3. de Alfine ita tradit* '•nuniüerfumeadtm Heixincpotefi.ltaPlinius qnoq;lib.i7.cap.4 » deeadem fcribir, Alfine i^ïniquidâ Myofoton appellant,nafeit in lucis,undc amp;nbsp;Alfine dida eft. Vfus eius ad colledi-quot;'sinflammationefcp.Quin emendatomniaquæHelxine,fedinfirmius.Subiungit Auicen-lt; ’■cthocnOmen concefliim eftduabus herbis,quarCi una eft,qui nominalGalenus. Hæc qui ß ''” Auifennæ uetba uera funt. non enim folu h uir hei bæ,quæ proprie Myofotis dicit,auricirS •*, 'Huns nomen concedit«r,fed etiam Alfini,ut ex Plinio iam paruit amp;nbsp;indicat Diofeor,ita feri-Hs.AliÏnen milris auricula aliqui dixerunt,quod murium auribus fimiliafolia habet. Quod ^''rnaddit Auirennajquod ahera quam nominauit Diofeor.fit fimilis Volubili, nifi quia ha quot;minorafolia,hoc per omnia falfum eft. Nam neef de ca quæ proprie Auricula MuriS uoca-''‘fgt;ucc}!dtaltera,quç Alfinertuncupatur,dicipotcft:quando nullaearum fit Volubili fimilis Ji’dnfolrjSjnecflore.Scribif tarnen hoedt Helxine,quæ amp;^CifTampelos dicitur, quod habeat ®wHfderx fimilia, minora tarnen.Eftciri duplex Helxine. Vna Mereuhalis herbæ folrjsamp;f ''‘quot;dSjquæanoftris dida eft Parietaria.Altera hcderç,in uinctis haftens ^ ideoef CifTampelos ^0cata,5feftConuoluolü.Efreautem duasHelxines,di(Timilcs haturjlntef fenotj oftehdunr, quot;poftnaturam antiquiores Græci,præfertim Dlofc. Paulufcp Aeginetaiqui priuatim feorfum Tuisuerbisutracpinfextoegit.HelxinefuntjquiPerdicium, quiPartheniurn ,qul Sideritim, 'l^iHcradeam uocent. Vis eius eftabftergens, amp;quot;cum frigida humiditate aliqua fenfirn lenitcr ^’lt;lftiingfns.PofthæcidemPaulusait.Hclxine,quæÇiframpelosdicitür, difcUtiéndi uimba '' ^imanideferibitDiofc.lib.4.cap.jff.EtPlinius lib.li.cap.i7iSeci»idn nero ideiia Diofeor» 'Ofodsm/ap.XK« depingit.Poft uerba päulo ante dida, Auicena ita ait.Eteft herba expan-•'quot;perfaciem tcrræ,paruos haberts ftipites,amp;' azulinos flores, Quæ uiicp Àuicennæ uerba nó ’°''ucniuntauriculæ muris,fed alteri Anagallidis generffid quod reftatur Diofeorides libro. 1* ^P^«7,de Anagallide in hunc modü fcribens. Duplex diuerfo floris colore Anagallidis genus , '^’ôcteirialtcracæruleos,quæfa’minacft,alteraquæmafeula,puniccosflores.Breuesfunt ^ HHetsinterra iacentes,folqs in quadrangulo caule paruis,amp;quot; modice rotundis,HelXine3 figu- • ’’i'tnifnhabctcircinatu.NefdifTentitGalcnuslibro de fimplicib.mcdica,ad Patemianum, ?P‘4‘dicens. Anagallidis duæfpecics. V na cccruleo flore, altera quafi puniceo,uerum ambæ *''5l'isfibifimiles.Sicutautcfruticehurailes,foli)smollibüsamp;pufillis,amp;fubrotundis. Plinius r’tlîlib.iç.cap.iî.nihilafuperionbusquoddiuerfum fit,fcribit,inquiens .Duo generaeius, jj/sflorephoeniceo,foeminaccerulco,nonalciorcs palmo,fruticetenero,folrjs pufillis, roturt ^interraiaccntibuslt;iafcuntinhortis âf aquofis.Porro effedus, quideindeab Aiiicennaad ®'’nt,liiAnagallidisproprijfunt,quemadmodudum ait,lila,qua nominauit Diofeorides^

Heixtfledu plex.

-ocr page 242-

ïêz

quot;A’N N O T'A T IO N B- 8 ’

^ extrahit fpinas 8c furculos,amp;' facitadhærere plagas.Hi cnim a Diofcor. quocÿ tribuuntw M gallidijdumineamfcritentiamfcribit.Lcniendiuisutriqjeft,inflaromationes arcent,lwo“ •xtrahunt.Eafdem etiam propnetates Auicenna ipfe,cum feorfum de utroq? Anagallioisg''’^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;re,cap.3j.fub proprio travat nomine, Anagallidi adferibit. Adijcit tarnen Auicenna fup«^^' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus aliam quandam proprictatc exfcntcnnaMiÄalhach cuiufdam, quod fciliceteiusiuuan’t furncftiuuam?ntumabfynthfj:quaecertenoneft Anagallidis,fedrefertur a Paulo Afging ea herba,quæ proprie Myofoti«,id eft. Auricula Muris diaiur agr3ecis,qui earn adocciden dermes adhibet.Ideotÿ darum admodum effe arbitrer, Auicenna in uno eodemepeapi»quatuor herbas natura amp;nbsp;figura differentes,mifcuiire,primum referens ea quæ Alfini, fectindoq ; Helxigi, tertio quæ Anagallidi, amp;poftremum quæ Auriculæ Muris conueniunr.

_ - CDePEDE C O R V I N O, CapUt .XXlb i j^ËmomireturmeAuicennam erroneæraedicinæmagiftrûprincipemi^fiatuifle.cure'’^ co nomine no dignus fit,qui reliquis toterrandi occafioncs in re medica præftiterit,nonugt; ’ Vtinam uero non tantæaliquandoforent,utiftis uitahiÄiana periditaretur, itaernco””’“ .

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentia prodeffedocet,itafcribens. Erdixerunrqnida, quodPedi coruino ineft operatic ^^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dadylórum,^ non eft eius,noccrc ftomacho. Vcrobiq: tarne male Paulus fuperhaci« 1 ‘ —quæ facit operaoonchermodadylorum, ab Auicenna citatur.Nccj emufqua Paulus COf *Pcdem hermodadylis comparatin iuuando podagricos,fcd compofirionem, quænowi^f^ #pud Græcos per Pede Coruinû,altcri præfert,quæ apud eofdem Græcos «Ai iy^eiA«*’«^*', nbsp;nbsp;’ D perhermodadylos nominat,ficutuiderelicet apud Paulû in feptimo.Itacÿexainbiguai

Plt;9 Coniins, monftremus,annotandü,quodantiquorum PcscOruinus,Coronopuseftdida'.hanccj! t

• Coronopus, bitDiofcor.librofecundocap.117.inhunemodum.Coronopus oblongaherbulaeltpe ram ftrata, amp;nbsp;folia incifuris diuifa habet.Eftur olerum modo décoda.Radicem habet grad ^^ in cibo adftringentcm,ideocp cœliacis utilem .Nee aliterdefcribunt Galenus libro ^‘'P'quot;”*’’ , fimplieibusmedicamentis.eap.4». Et Plinius lib.n.capitedecimonono inquiens.Ccronp^f^ oblonga herba eft cumfiffuris.Scritur interim :quoniam radix præclare facit eodiacism

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tofta.Eftautemdubio ploculherbailla,quamuulgoCapriolam,autSanguinariam,qn

fibus appofitafanguincm eliciat:aut Pedem Galli nominant. Quam etiam fubgahff*’“'’* j-mine defcribitApulcius Madaurenfis in libro de herbarum uirtutibus, cap.44 • lt;”jfj Nafci aipat herba Galli cruslocisfolidis,amp; circa uias,eius cacumen inftarpedis S®'^, p, pero herbam hanedmerfam a Coronopodeueterum,teftatur Diofcor. qui confimiliff® * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•dum Coronopode defcribit.Nafciturlocis incultis,aggeribus et urjs.Iuniorum auiemc '

Pes coruinus longe alia a priori exiftit herba:ea enim exuleerandi uim h aber, S' non a ^^ gcndi,quemadmodum antiquorû,atc^adeocxtrinfecus appofita,rodiqampullafqtx '^^^ fp Diofcoridi amp;freliquis Græeis^«rpaX/ov,Latinis uero Ranunculus uocaf: quoniamra ^^^^^ bæct in eodem elemento natales fint, autquod inter eius frutices frequentesinueuiantur ^f^ Medici uero iuniores non folü Pedem coruinum, fed etiam apiü raninü amp;nbsp;fyluefire '’^^ç^^jj^ $unjeua,quiRifusapium adhucappellanr,gcnusamp;’noxam eiusindicantes. Namcam^^^f^ nia pjurima nafeitur.quçfîin cibo potuue furnif,mentis alienationê, amp;5tum labrorum dione MS copuulfioncs facit,ut rifus fpecif uidentibus præbeat. Ah eoej effedu trifti « a

-ocr page 243-

L E O N» F V C H S I Ï, , iV^ ^wisjdideno Sardonius rifus inter homines quondam iadabatur.Hüius herbæ, quam u^tc- A ’''*l’«TjiiXic»,arana,cuius eftigiem reprffcntai,nominarunr,omnes quatuorfaciuntfpecies: co folia amp;nbsp;caulé,fi apponantur humano corpori,uim exulccrandi habere, amp;nbsp;efeharâ fac^c ®o«nt.ldquodfacitDiofc.lib.z.cap,i6,,dceainhancfententiafcri^cns. ßatrachion, funtqui ^ ^P’ûagreftenominât.Huiusplurafuntgeircra.V namomniûnis acris, amp;nbsp;in exukerando effl ’’offima. Habet omniü folia amp;caules teneri impoßti exulceradi,urendic^igni?modo, uim cü ^0re,SubfcribitGal,Iib.6.deSimph.Medic.ca.7«.ita difleres.Generahuiusplantf quatuor» ”irtusomniü eft acris, fords in tantiï,uifi extrinfecus apponanf,exulceradonc fariant cü db-Y^Nec^dilTentit Plinius lib.xö.cap.ij.iu fcribens.Ranunculü uocamus , quem Graeci Batra-'™0n:genera dus quatuor, omnibus uis caufticijfi cru da folia imponant, puftulah^ut ignis JtiunnCogitentitac^ ueritatis ftudiofi, quid detrimenti ex diuerßtatc ifta duaru herbarû eiuf-'•quot;appellationis non animaduerfa accident, Arbitradfunt enim quidam, cum Pedem corui-j'‘‘®apud Auicennam ad podagricos dolores prodcflelegiftcnt,hancnoftram, quæRanuncu “5dicitur,intcllexifle,adeocjignorantes effe uenenum,in catapotqs deuorandC exhibuerunt» XPtniadmodü Leonicenus,uir nu^uâ fine honoris dtulo nominandus,fcribit fc nouifie Mc-icutn,quiexradice Pedis coruini,quibufdam alrjs a di un A's, pillulas conficiebat,eafcj poda-^ laborantibus propinabat,non fine magno quorundam, qui cas accepcre,periculo:donec '’''dem pereum fui erroris admonitu8,a tam periculofo medicamento abftinuit, Quod ß Mc-'fusillecognouifletjCoronopodaGraecorumcffediuerfamanoftra,nunquamin animum quot;duxiflttjhacautin catapotijs,autaljo quouismodo intus fine periculo adhibere pofle. Qua ’quot;u quifquis es,quifolidatnmcdicinam ex animo fids,difcc aliorum perlfcjlo jdeleâumcÿle-S'^dis autodbus adhibe»

ADe c A R A B E» Caput ^ofxin»

•111 y*^*”quot;^^®^“”*!© Canonis,cap.ï74 • Carabe hiftoria ex pröfeßb tra«Sans,fcribitcflc gunt jJJ'3fboris cuiufdä, quæ Nux Romana uocatur,quam cap. vi.alio nomine Haurum appellat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

j^’a'gummi,inquiqquæ ex hac arbore Romana eft,Carabe eft, Manifeftum ucro, Arabes per nbsp;nbsp;,

^ ’UfUmRomi feu Romanü intclligi Populö nigram ; id quod prêter caetera indicant Auicennç ^'ba,quæfn capite Hauri Romani feribitinhunemodum.Nominatur Achirofa.quæ fane À lio°'ù'^’^^P'^^^5^uando Aegiros proeaferibehdum erat.Graccis autem «(^ti^©-, PopulC nigrâ ß p6 wat,Quant«autédeceptus fit Auicenna,atq? plûtes alq cum eo , oftendunteaquæferiDit

quot;quot;JS libre naturalishiftorix.37.cap,x.Is enim fabulofum hune errorcexplodens,ita ait. Phalli t''*4 ’’’'quot;eiftiforores fletu mu taras in arbores Populos, lachrymis cleArum omnibus an j.^^ undereiuxta Eridanum amncm,qufm Padü uocamus.Et ElcAum appcllatuhi,quoniam EkAum« tand^^'c'^^ ^'‘'I^‘3^or,plurimi Pocte dixere,primilt;$ ut arbitror, Aefchylus, Philoxcnus, Ni-Pro ''^’^“'^'P'‘^'s,Satyrus,Quodeficfalfum, Italiæ teftimonio patet, Itafabulofa çdâfecutus tkfA^'^®^”’*''f®°P'*’’sCuidius,lib,*,MÂamorphofeos,inquit.Inde fluuntlachrymæ,ftillata-j^ 'fgefeunt.De tamis eledra nouis.Capite uero tertio eiufdem libri Plinius, poft uarias dé nap'o^^P’quot;'®quot;'®’”“® ortum certius defctibens,ita ait. Certum eft gigni in infulis Septentrio ïDd II ^^’quot;'’^ ® ®^''™®’^’s’Ppcllari Gleffum : itacj amp;nbsp;a noftris unam infularuobid Gkflarii

Cæfareibi daftibus rem gerenté.Auftrauiam a Barbaris didâ. Nakif

1110 ' 'L“'”’'”’®^“ll3P’nefgcnerisarboribus,utgummiinccrafi8,rcfihapincis.Erumpithu-fulis^^^^^'^^^^’^'^^f’^^turrigoreuelteporeautumniali.Cum intumefeensçftus rapuitexit» tisf’^''^^f''”^“*0’'®®*P®U't»fta iiolubik,utpendercuideat,atcj; confiderein uado:qu«darbo-fan)'*^^*’'’’P”^”quot;®^*'*quot;'‘^'‘^®’'^»°b*’^S“‘^'^’’“®PP'*^3*^^®’N*^P’’°^®^^’'’'*”quot;”‘ Diofeor.eà •

' dD^*^°P'*’'°’A“æ^PopuliarborisrefinaSuccinSdütariadfiruit:id4dindicàt lib. primo*

li n j^”® ait.Fertur utriufej populi lachryma circa Eridanü fluuiü in deftillando denfari, fié ^i^odEledru uocant.Eo enim quod ait,fertur,infinuatfc id commentü non probate. Acce-biff ®''*^“s,quod reipfaiamhicerror ctiâexplofus fit . Vêtît ad hune ertöte conniuendu tiä)^??'’®'”^®^*”^'’'®“^®’'^® *’°”P®^'‘’* ^dhuchodiecû Auicenafentiant, nifiquoqipugiian • Wo 'jP^’^^'lPctiberctAuiccnna. Capite nanep .374. afferit Carabeeffecalidum parumpei?

'li'odamp;facit in libelle de uiribus cordis,calidâ in primo,amp; ficcaminfecundodicens:moxra ®P’quot;*o tame eft,quod fit frigida. Capite autem.344.hoc gummi calidiffimum efle ^cap.310.confirmât,inquiens. Eius gummi eft uleimUm in cakfaciendo, Hicite-

({5 ™§'''*’fu^*'ft3tis ftudiofi,quanto in periculo uerfenf, qui Auic.fibi in uniuerfum imitan-

' Its j^*^P?f*'*™’’f-Qpod equide magna Medicorü pars facit,S' hi maxime,qui uulgo celebrio-' Ai e ^ ’^®'?^®^^*^“’’’9“’^”^”’ percompita amp;nbsp;fora non uerentptædicatc,fcmallccû Auk* i \ ^'‘’•^5lqs,quoruuetbaoraculisinftarhabct,crratc^cüij$,q medicina a Græcishauri5t^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 244-

ANNOTA


O N E^ S


C «Ac fendre.Ocædtarem.Harcidcoircruafcf iterum ineuko, ütGnullo alio paAo ab (nlbfutO peruerfo anocan poflentmoioli ifti ignauiæ propugnaiores, mamicftiflimdàlitni Arabûau-t^rum errores tes dcterrerenc,melioreincf mentern reducerent,

^ CDcOXYMVRSÏNE. Cap* .XXV.

Cubebe, ^Erapionis de Cubebe hxc funt uerba. Cubebe cft planta Habens folia Myrtæ domefiiex, nifîqula funtlatioraeis,amp;' fummiiates corn funt acut#, fîcut fumi tares Lanccae. Et habet nuciu rotundû,aliquantulû deprelTum ÔC latü. Inter folia dus repertû,quod quando macuratur, uff-» gitadrubediné inter ipfum amp;nbsp;granum triangulum .Et habet ramulos fîmilcsramis plants di-dæ Lauros,egredientes ab una radice ficutagreftis,difficilefrangibiles, longos drciterbracnio unum,pknosfolrjs,amp;frudusciusponticus declinansad rubedinem.Quçprofefto dtferiptio in uniuerfum conuenitcüdcfcriptionefylueftris Myrti,qua ifv^wfeïm» ,id eft, acuminata Myrtu Græci nominanr,qucmadmcdum deprehendct,quitandemcum Diofcor.dcfcriptionelib.t» cap.i37.quæ talis cft,contulen'r. Myrtus fylueftris Myrto fimilcfoliü habct,latius tarnen,lance«

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubamaro.Qiiis itaq; tam ftupidus, qui non uideathiccfcutifie Serapionem, acCubebasfu® , Oxymyrfînenon fine magna ignauiaconfudifiec'quum tarnen arbor Oxymyrfinefit longeai- nbsp;nbsp;j

• ^tf ria ab ea,quæ Cubebas profert.Et qui Cubebas amp;nbsp;baccas rubentes, quas Oxymyrßni^ro Oxymyrfîne. ducir,nouerunt,facikquanrfidcceptus fit(uaconiedura Serapion,iudirabunt. EftauteUxy-myrfîriearbor,quæPlinio teftclib.i4.cap.9.Rufcus latine, uulgoueroa mediciscorruptou^' cabulo Brufcusappellatur,cxquo Plinrj tcmporibus,fîcuthodiequoc}:,rurifcopælîebanf-Oxymyrfinen a Romanis uocari Rufeû,praeter Pliniû reftat eriam Diofe.qs uerbis. Rowîni feum ncminât.Nuncin nullohonoreRufcuseft, nifiqdin aliquib.lotis, utdiximus,ftopP purganda pauimenta ex eo fiunt.Pueri quoq: rubetes baccas ex folrjs dus decerpentcs,ceut rallrjsperludtifeillisornâr.Ruftica qcf gesin carnariofufpêdit,tucteoa#iuriüiniuri}s pernas» | amp;cafeifuififcellas.Neqem acuminata in eufpidéfohorum dus cacumina penetrate animai

-ocr page 245-

DEON» E V C H S I I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

j'i'^uàmobcauflamamp;MVDtK«ve«,l'deft,murinamfpinamquidam dixerun^. Videshocloco A' 'f’pioniæque ut Auicennæ in herbarum deferiptionibus parum cfle fidendum,

C lt;[De M E M 1 T H E, Cap» »XXVI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

o^^?'^'’’®®g’’®*’’MedicorûpartemmMen^the,notfusfcreeft,lt;j^tamui demonftrarionee- _ l^^’'°^n[enim quidam jqui hanc Chelidoniam cfle adferunt, in quorum albo cft Gerardus il ^“‘‘^^ cfteris magis caccutiunt.Nam cum in confeflb fit apîid omnes,Mc-

I^ fndrefrigiditcmpcramcnti,idquodAuicena.z.Can.cap.jsi.quoq;confirmât, inquiens, Iai''*[k^'™'f^^ f”^'^^ ^^ ^ ^^^^ ’quot; primo, fieri non poteft, ut fît Ch elidonia herba, quæCj-1(1?’'°'®'‘^®®*™P^**^*b«^^d*ca,cap.i7*.tcftc,in tertio ordinecalcfaciendûcollocal.Scdudi au Ijj Pip^^IJubio boni illi uiri,nominû Memithe amp;nbsp;Memite uicinitate,quor5 hoc Arabes Che-. °'’MludueroGlauciumfîgnifîcat, Autquia deferiptio Memithe apud AuiccnnaminmuI ‘'unidefcriptione Chelidonq maioris conueniat, quemadmodum eftfuccus coloris crocci, lin' ç^’^f'^'^f cliqua amp;nbsp;odoris grauitatc: hæcenim omnia in Chelidonij quocjfucco repen' ^ ôuntalijjqui Memithen efle herijk cam dicunt,quam Græci Mv*w*« Ktf«T(lt;/la,id eft, Papauer îü'^?^^'^ ^^^^f^^’^^®° modo inrerpretatus eft quidâ magni nominis Medicus, ut rjfeeaudiul ''“uSiquoriefeune^ nonum Rafq prælcgerat.Iftos ucro nó minus quam primos errare, con-quot;tuntuerba Diofeor.quæ fcribitlib,4.cap.6o.dcPapaucrccornutoin hanefententiam. De-^“[untalioquifoliorüfîmilitudinÇjfalfocredideruntcxhacficriglauciû.Adeotjuideshunc ^ f^''onnupereirenat5,rcdDiofcoridisfcculoinuaIuiflc.IdPliniusquoq?lib.io.capuf.in-ç^i)dum poft Ceraudis,id cft,Cornuti Papaucris defcriptioncita fcribit,Quidam hoc genus ^^^naiiuocanc.EiTe autem Glaucium id, quod Arabes Memithen appellÄit, teftatur utnufqj j^^nptio;namperomniaconueniuntGlaucio,quæ Arabes Memithe tribuunt. Serapio enim , ^quot;’l''l’^huncinmodüdefcribit,Memitheeftfuccusherbfciufdenominis, foliahabens Papa ^ 'iimiliajtiæccalidocinerecooperiunï, amp;fîcfuccüemittunt.Alq l^rbam in ollam mittunt, ^I^ffülinmnt creta,amp;’ in furnü feruentem mittunt,amp; fîc folijs maceratis fuccü exprimunt.Eius ptiniutn,quodcftcrocci coloris intus,amp;guftuamarü^amp;odoregrauftmifcctur ocularibus

Ij icinis.QuaefanedcfcriptiofcrmccadceftcumdcfcriptioncGlaucrj,quamtradit Diofcor» ' (^p’'f^P'9»»dicens.Glaucl5 fuccus cft herbæ nafcentis ad Hierapolim Syriæ. Folia cius Cornu ^^äpaueri fîmiliafunt,pinguiora tamen,humiliacp,odore tetro,amp;' in guftu amara, Succo ca- g J'’'abundat,quicroceocolorccft.Eiusfoliaincolæinfi(ftilcconijcientes,in furnis non ade^ j. fnribusjufe^dutn in calorc inarcfcant,calc faciunr,mox tundentes exprimuntfnccü.Eius t^-5'noculorum medicina a principio:çcfrigcrandi enim uires habet. Itaq? ex collatione duarS '^prions,nihil difFerre Glauciu a Memithe, manifeftü fit.Id quod Auicennæ quoqj.i, Can» ƒ'’ficario confirmât, quæ tab's eft.Mcmitheeft fîmilcglandibus,citrini coloris,ad nigredinem 'dinans.In ipfo eftamaritudo, S'fubftantia aquea amp;nbsp;terrea,amp; cft herba manifefti odoris, amp;nbsp;ärilapons,amp;croccifucci.Eft frigida amp;fîccain primo,Sanat Heryfîpilam nó forte. Confère

_ Micinis Ophthalmix in prindpio.Hæcfancdefcriptio,etfî non multüa Diofcor. euariet, 1,’gisramen congruitcum ea quæ habet apud Galenumlib.6.dcSimplicib,Medica,cap.$s.in inlinemodü.Glauciûcft herba habens adftringendi uim cum dcledationc, frigefacitq? amp;nbsp;curât 'fyi'pilata,quando non cftfortis,Eteius temperamentû côftat ex fubftantia aquea amp;nbsp;terrea, 3nibæfuiitfrigidæ,fcd frigiditas carum non eftfortis,ficuteftfrigidiras aquæfontanæ. Plini ttiàltb,i7.fap.,o.docct Glauciü id cfl'c,quod Arabes Memithe 3ppcllant:in nullo cm a Dio-®r.uariat,niG quod hic fucciim crocci coloris efleair,iHc uero granü.Et utfincm faciam, per-“’fahocquoquePaulus in fexto, quando hic Glaucium non aliter, quam Auicenna fuüm fH'itherefrigerarc,Sacros ignés non admodum ualidos curare affect»

«De PHASED O,amp;P H A^

DS I o D O* Caput» »XXVII»

incrfa cfTe inter felcgumina,Phafelum Â'Phafeolüfeu Phafiolû, primü omnium manife-J^^'ltgfnfi Galenum lib.i.de Alimentis,qui de fjs tanquâ diuerfîs Icguminibus,naturaque ®quot;giiraplurimüdifîcrentibus,in diuerfîs etiam capitibus agit. Capite enim.xi.ciufdem libri,* ’icnusPhafelüfcribit mediocritatem quandâ fcruarc interca,quæ boni amp;malifucci funt, at-^SUätbcile,àquædifficileconcoquuntur:quætarde, amp;’quæcito excernuntur,intereaquæ , Wamp;noninflant,quæparum,amp;fquæmultum nutriunt.Prætercanullam qualitatc efficace ^‘’treait,ficutaliahabentiafuccosautaccrbos,autadftringentes,autfalfos,aut dulces, auta-Jiïfos.Additaliquos Phafelü maceratû donec proueniantradices,ablutücp in Garo fubducen 'iicntrcgratiaantealloscibosfumere,atcçmagis,poftquädiftributurnfuerit,quam Foenum ^flcûaltr£,Idcf probat ex hiftoriacuiufdàadolefcentis Alexandrin!, qui medieçartioperân;^

-ocr page 246-

xA' nbsp;nbsp;nbsp;ANNOTATIONBS .j^^^

Q uans^quondiepSltcexPhafdis utebatur,f3nus tarnen pcrmanlït,nccdcterioreW

bitü,quam antca habuit, nadus eft. Subfcribit Galeno Paulus Acginctalibro P'?”’°’ i ych' inqulens.Phafelifimaceien tu r donee radices proucniant, a rt^ ex Garo ante cibCiuiTi2)^^^j-^^ •cm rubducunt,atqt magis qua Fothu graccum alant, Multo au te propius ad Galew ^Jyo» • nbsp;nbsp;lis fententiS acceditPfcHus^quilibro fecundo deCttione uidus inhunc modü fcribit. .^^Jj

aqua afpergun^ quoad radiée germent^ ediderint, amp;nbsp;ante reliquü cibümanducanta aluü.Garo immerfa nutriunt,fuccûq^ hæc générant,cum bene coquuntur.Mdiorar ^f^jÿ co, mediaeÿfunt inter bonumamp; malum fuccü,fiueconcoquantur, fine minus, 5^ æter ^^^ ederia meatu, multum nutrientia amp;nbsp;param. Phafeolum ucro,{ïuc Phafiolum wo’'* phafeO* cap,24.tanquam Icgumcn a Phafelo diuerfüm,fub Dolichi nomine depingit, docetq y los,pctlt;}uacuor pronunciando fyllabas,alias dici Dolichos, ad differentia eorum, 9“' quot;p^ip fyiIabasPhafeliappellantur,dequibus antea egerat, Phafeolum autem c^feeur.delyƒ‘‘®,^,p-, cho,PatiIus etiam Aegineta primo uoluminc,eap.79,his uerbis confirmat.Phafion59 ^j^jf^Qi-, lichinominantur. Vbiin Latina CopitradudioncPhafelifalfolegitur(uirio,quantiiar^^^^ imprciroris)Paulus em metipfediuerfitatem interPhafel*s amp;nbsp;Phafiolosfacit, P^’ q.Ljsui inftar Galeni defcribens,deinde uero feorfum etiam Phafeolos dicens. Si integri cumu 4(,^^jj ridefep ingérant, plures fuperfluitates cumulant. ka amp;nbsp;Galenus, ubi fupra uirides cum _ comedi teftatur,quo nominee Lobos appellatos effe fcribit.Defcribit amp;nbsp;Diofcor.r j^^^yj^ lib,i.cap.ii8.hocpado.Phaiîolusinflat,inflationefcjexcitat,ægrccjconcoquitur^gt;^ I^^jn^ ridisfhcibofumitur,aluümollit,uomirionibus accomodatus eft. Errat 3“^®®? . jf^ri* terprcsFl orentinu^uir alioqui rara eruditione ac multfjuga return cognitione inu^’s gt;nbsp;nbsp;nbsp;fj

moc{;iudicio praeditus,Phalelum cum Phafiolo confundens, Ex rjsitacj fan's conibk ^^^^ • differrcPhafelumaPhafi'olo,quodnóanimaduertentesetiammagninominisuin,lap ^^^^^

amp; inter Arabes etiam Serapio, qui fub Lubiæ nomine, quod certe aLobo Græca no« xum eft,Phafelos cum Phafiolis confundit.

•j- CDclVIVBIS, Só SEBESTEN* Capgt; »XXVin» D J. Viubas,quas Serieas Graeci nommant, ad ufum medicinae non conducere, prêter«tt^’ docet Galenus libro fecundo dealimenas,cap.n.deSericis, ubiingenue fatetur fe nonn liquid de ipiis teftifleari ad fanitaris conferuationc,aut aegritudinû curationf.Sunt eni»gt;'’S cibus mulieru amp;nbsp;puerorum effroenatorum, paucity nutrimenti amp;indigeftibiles,fimulcum tjneqtcuftomachüeft,alimentüpalamquodamp;'ipiumdantpaucü corpori.AdeoeJqsuw in uniuerfum damnat in ufu medico Gal.Iuiubas. Quod non animaduertifle Auicennam ' rumadmodüeft,quilib,».cap.}7i,hfceadem Gal.ucrbacitaf,inquiens.Etquidemfermo «n bortus eft iile,quem dixit Galenus, Non repcri luiubas in conferuandafanitate, amp;nbsp;’’5®®*{L'i(v segritudine aliquid opérantes, fed repcri cas difßeilis digeftionis,amp;r pauci nutrimenti:« nini ƒ minus paulo poft,eafdem conferre pedori ateppulmoni, item dolorirenum d^ueEcæadnm • At folet ubiep fere immemor effe eor5 quae fcripfit AWicenna, tantus ciufdem mentem occupy uit lethargus, Præterea nullius cfiecommodi in ufu medico Iuiubas,teftaturetiamPlinius hu» 4,de Re Medica,cap.46,de Ziziphis,dicens, Ziziphamodicûcibum corporipraeftant,WWi -lis faporis nonnulfa gratia lenodnetur, Habent tarnen plurima ineórnoda : ægre concoquu«» ßtim accendunt,praegrauantftomachû,difRcilIimum reddunt officium uentris,Exquibus ril'' nij uerbis collige tria, PrimS,eadc elfe Zizipha cum Iuiubis:nam hæc Plinij defcripooferenin' a Galeniana diftat, Accedit etiam quod Plinius alibi,hoc eft, lib, v,cap.i4, Zizipha, haud^ quam luiubas effe pcrcgrina,amp;: ex Syria afportari fcribit,Secundum, errare Medicos iuniores» gt;nbsp;quiadpuriffcandumfan^inem,feuutilliloquuntur, admundificationcfanguinisluiubasa

hibcnt.Qui enim fieri polfequtfanguincpurifïcarcnqcumucntriculo inutiles (Ïnt,amp;adconco quendü difficiles,Et ut penitusobmutefcerefaciamus aduerfarios,ecce cumillorü principe A-uicennaeofdcconuincamus,quiincapitedeluiubis ffe ait,Et illorü cxiftimatio,quiputant, quod ipff clarificcntfanguiné amp;nbsp;lauentcum,cft exiftimario corrupta : ad qua ego non decline, ouia magis ingroflant fanguincm amp;nbsp;uifcofum faciunt ipfum,Qitid,quscfo, ijs uerbis aperflu^ •rcrtiü,quodex praedidis colligit,eft, quod falfoadmodüfruduitribuunr, quae folijs, radio * corticis arboris ferentis luiubas debentur.ficuteftmitigate tuffim,ad ueficædolores conféré, Teftis eins rei eft Plinius,qui libro code de Re Med ica hæc omnia folijs,radici ÔC coraciadfcnDi* ijs uerbis.Folia tamé ipfa contrita amp;nbsp;impofita, Splencucos amp;nbsp;Hydropicos adiuuare ctrduimu cft,Radicis amp;nbsp;corticis cade uirtus habetur,quorum fuccus ex mcllcrodus tuffim miogat/uW mero mixtus,iecori medetur,ueïicâleuaturina largiori.Iftis fan's fuperöofienfum eft,luiuM perperam a iunioribus Medicis ad mulra effe accomodatas. Reliquunmgitur eft,utamp; itideirt Sebeften contigiffcdemonfticmus:Fruöum au tem ilium, quem Arabes Sebeßennoniinyn»

-ocr page 247-

[J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L E ; Q N. F V. C H i .S ., I I ^ 26^

AsacPIinius Myxâ uocant.Pauli uero hæc de Myxa uerba, Myxa cß fruÄus guide pruno ^ '’'fcjfedininoreo.Ita Plinius libro.u.capj.dePrunis in Damafco montenatis, amp;' Myxis u-. W'Sdicens.ItéPrunainDamafco monte nata,amp; Myxa,utrancf iam familiärem kahj.Ex^ ’^®usOmnibus facile confiât, Myxam a Sebeften nihil differre. Id quod etia oftendunt uerba Pö flquot;quot;*’^®^'^^^^quot; *^^fcribentis. Sebeften#' nominatur MukeitÄ Quæ fanedictio corru-\pro ea legendü Myxa.Proprieta tes autem Sebefien Auicenna ijs ucrbi#enarrat. Sunt ^^’«tcmperatæ.Suntlenitiuæ.leniuntcnim pedus amp;nbsp;guttur.SedantfÏrim,leniuntucntrcm, ^''*tquidcproprietatesomnes,una,aut altera dempta,funtfalfîflîmæ. Nec cm Sebefien fun» Arat{,utputat Auicena,fed frigide amp;nbsp;fieej: neqj etiâ uentre kniunt, fed magis eundem ad-^'’b'it.Idquodtcfiaf Plinius,uel quifquis tandem eius libri autoreft ( necenim eius autoritas ^,P''fnda,quando nó uno loco fua Hippocraticis ac Galenianis placitis fulciat)Iib.4.d Ae Mc “J»' ’p.!7.de Myxa hnne in modü feribens. Hoc nanq; genus manifefte ftipcicæ uirtutis appa-''^fri®idf,quainuis plurima illi de rigorc ficcitas decoquat. Verum amp;nbsp;ardores febricantium ^,'quot;’guit:orecompreflum, amp;' fitim mitigar,amp;in cibo fumptü,fiomachü erigit,folutioni uen-?^obCftit.Proinde uideant Medici ii^ores, qui Eclegma, ßue utipfi loquunt, Eleduariü de ''’'IftnadfubducendamaluurnconnciunttquumcxPlinijfententia folutioniuentris potius f quot;*»ni. At quid multafNihil mirum, Arabes ementita fcripfifiè, qui uteunej fua ex aliorum Asconfardnareftupuerunt,

U CDe D I C* H E N E» Capgt; .XXIX^

^^f^^'^atecentioribus uocatani Hepaticam,eficearn,quam Diofcor. C#lcnus, ac Graeci pio '’■^'quot;'nominantjfacilcexutriufcjdefcriprionibusdcprehenditur.NamquæcuncÿaSera.

^'^^'^® ^®P’dc« tribuuntur, h«c omnia Diofcorides Licheni adferibit, Serapionis aute i^''*«Hepaucauerba.Hcpatic3 n^dturin lapidibus humeAis,^ caditfupeream ros uel gut-^’'i''Ç.Virtusciuseft,quæinfrigidatfrigiditatcpauca,amp;'deficcat,amp;aBftergit. Etemplafirum j^®'fafaflüjabfcindithæmorrhogiam;amp; pofita amp;nbsp;cataplafmataetiâ fedat apoftemata calida, ir^'’.‘*®P®quot;S'quot;^gt;amp;' confert idericij.Hæc defcriptio in uniuerfum quadratcum Diofcor,qua lcir|'f''^'*'f®P’^®’*f’f‘^’'*bens.Lichenpetrisadhærcns.SuntquiMufcûuocant.Mufeuseftro- ß i^j‘‘'spetrisadhjrcns.Hicemplafirimodoimpofitus,fanguinis cruptiones fiftit, inflammatio-itfl'H quot;quot;P'*^*'’^ *”’P«oggt;ues fanac,Inungit ide utilitcr ex melk fuffufis felle, amp;nbsp;in os linguamcg • ho - p”®”*® fobibetjtatÿ iam fatis confiât,Lichene GraccorS nihil ab Hepatica differre recen-^ '“•‘'slfutn uero eft,quod ex iunioribus quidâfchbunt,hancideo Hepatica dida, ^d hepati ’^nieprofit,In quorü numero Platearius eft, qui in cam fententiä feribit. Hepatica eft herba ' tens in aquofis amp;nbsp;lapidofis: habet folia minu ta, terrç lapidibufq; adhçrentia : amp;nbsp;dicit Hepa-Muiaprfcipuehcpatiscftiuuatiua.Pandedarius quoc|; ex Gai.amp; Serapionis,ut uidef ,au-Jitatedocet hanc herham ualere contra lienis hepatifq; obftru Aiones,amp; contra omne hepatis ‘'™:cum tamehi effedus Licheni neefa Gakno,neqî a Scrap.ufquS tnbuanf,id qd ex Sera ^wsuerbis paulo fupra addudis patuit.^uodaüt Gai. nihil takdocucrit, indicâteius uerba j^'kchcnelib,fimp.medic.7.cap,7o.ubi ira diffentîLichen,qui in pétris,quidâMufeû uocant» j®™inataûtita,quiaimpetigines fanat.Eft uero huic uis quedâ abftergedi ac refrigerandi,atcg ^ndi Abftergedi uero amp;nbsp;ficcandi uirtu te habet a petra,refrigerandi aût ab aquofitatet inhu-Jdisempetrisnafciï.PIin.prçterealib.z6.cap.4.Lichencdcfcribens,nihil,qdcûrcccntior5con j^''gt;3tfcnttntia,deçàrefert.Suntuero hæceiufdcuerba.EftaliudgenusLichenis,petris tm ad .As,utmufcus,quiamp;fipfeillinif. Hic Ôlt;fanguinc fiftituulnchbus inftiUatus amp;nbsp;collcdiones . ''Js.Morbûquocjîregiûcummellefauatorcillitoamp;lingua. Exhisitacflocis manifefiü fit, 1 'quot;Enemperperâaiunioribus didäeffe Hcparicä,quando ueterû teftiftonio Hepati nihil con '?'• Quod fi uero quis Lichené herbam prodeffe hepati ea ratione contendat, quoniam de i-' tis ..*'””'“^f®'’«s,quodidericisconferat;morbusautc,quiicterusnominatur,plurimnhepa 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odatur.Is etiamDiofc. ac Plinio docentibus,difcat non intra fumptam ad uitiü ipfum

j jj quot;’dum, fed extra adhibitam,potius ad colore natiuü idericis rccuperandum Lichenem her ’'’j3Medicis prioribus commendari.Non eft uero a ratione alienü,hanc ipfam herbam,qua?, /5'‘Galenus,abficrgendo plurimü uakt, ficuti impetigines,ita alteram cutis in idericis feedi-^«iidclere. Propterea fi qua herba eft,quæob cxcellentem iuuandi hepar proprictatem nom» hepaticadebfatinfigniri,illa profcdo eft Eupatorium : quæ etiam inde apud Græcos uidet i ^'’'quot;inata,quod fit bona hepati. Cuius rei teftis eft Diofcorides,qui libro quarto,cap.js. ita dc (.''Pätorioferibit.Bibitur uero fernen, herbaque ipfa cum uino utilitcr iocinorofis. Hoc c-Aonfirmat Galenus lib.s.de Simplicib. Medic.cap.j9. inquiens. Eupatorium hepatis ob-

dioncs expurgar,a j^ infuper hepar corroborât .Non latet tarnen Plinium fciibere Eupa-^

• quot;''•»fic didam ab Eupatorcrcge,a quo inti en ta eft, V teunej autem fit,ccrtutn eft, Liehen^

-ocr page 248-

ANNOTAT! o NES’

C ucterum teftimonio Heparicarn appcllan non pofTc.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CDe V o L V B I E i Cap* .xxx. ^^^^^^^ ^f^Vicennacapite.uf.fccundiCanonisde Volubiliinhancfcribitfentcntfam, ^^^^i^j^j^ju • lis magnat abraditpilos ^interficit pediculos^Folia funis pauptrum '^*^‘*’?V°”funtriin-funtulceribusmagniSjamp;'confoIidantea décoda in uino,amp;ex eis cmplaftrum fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^j^ 3/ pofitumadumoniignis, amp;’propriecumcerato.Diftillaturfuccuscius in auré do or nbsp;j^^’^i^ confcrtulceribusanriquis.Hxcporro Auicennædefcriptioinuniuerfumquad^tcu prioneHedcræ,quaetradifaDiorc.amp;Galeno,Diofcor.quippclib.x.cap.i6S.denc «f bit.DepilatHederaelachryma,pediculofc^inundanecat.(Atq?hicaduerte Auicenna

Emcl^prolachrymarcddidiffe ) Omnium gencrum ulccribusfolia in uinodécodai P ^^^ c^ambüftiSjdoIofifcp ukeribus medentur. Succusucrofoliorumcorymborumq 0 aurium amp;nbsp;purulentis auribusmedctur.ConfimiliterGalenuslib.r.deSimplicib.^ « *‘ ' ,j »s.hacclînguIainftarDiofcor.Hederæ tribuit in eummodum fcribens.Lachryma He £ r^^j culosinterficit,capillofcpdeftruit. Folia cius trita cum ccrotoambuitisigncproiunt. ^^^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ulcéraanriqua iuxra amp;nares.Plinius quoc^lib.x4.cap.ilt;Âiæccadem Hederatadfcnbit, ^^^^^

* Succus Hederæ tædia narium graucolcntiamq? emendat. Infunditur etiam purulentis ^“^^^j^^ autdoientibuscumoleo.Illinitur décoda in uino omnium ulcer urn generi, etiamquot; £2 fint.Lachryma HederçPfilothrum cft,Phthiriafimq:tolljt..Etambuftis iHmifquot;'' ^f^^’^y^in ra.^uis cft,qui ex iltis uetcriï tcftimonijs nö aperte uideat,Auic. Hederj proprif rates,cu bilisproprietatibus mifcuifie^Sedquid mirü hiclapfum Auic. qaS' antcaincapitede Hederæ etiam uirÂtescumalteriusherbæ,quæLadanun7fert,uiribusmifcuerit,utin nbsp;nbsp;^^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decimofextoindicaufmus. Cæterumannot3ndumamp;hoceft,VoIubilemnaaiorenidi a , Volubilis. nbsp;nbsp;nbsp;efieherbam,quæa GræcisK/lt;ir«M7rtx©-,ideft,Hcderauitealis amp;nbsp;Helxinenuncupatur.nfcain^i^^ herba lade plurimo m^at,amp; aiuum cit, baud aliter quam Scammonia. Defcnbitauttm Diofcorides lib.4.capitex«â in hune modum,Helxine Hederæ fimilia folia habet, rarou c » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen minores,ampledentes quicquid contigerint. Nafeitur in feptis amp;nbsp;uineisattj bumf'’ • % * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auicenna uero nefeiens ucram Hederam dißinguerea Ciffampelo Hue Helxine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j 23 rum herbarum natura difiantiumpotefiatibus,magnampepentconfufionen J «ncuti ( ram pro Volubilip ta quoq: lac pro lalt;hrymapofuir,cum tarnen ueræHederçlathryma, uacuiiealis Hederæfit,cui tam aDiofeor.quam GalcnoaePlinioisdatur effedus,quod dtp' iet,amp; pediculos cnccet,ut diximus.Præterea rum is error,quemadmodû alrj non pauci,« 1 ' guarum infeitia ortus apparent,cogitent optimi quiq:,quâ neceflaria fit Medifolirguaru pen* tia:qua certe nifi infirudus medicinam acceircrit,non eßquod non muloserrorumlabyrint i inuoluaf. At non efi quod morofis ifiis barbaris perfuadeamus, ut iam l£quot;£S Catonc imitent.

Mlt;[DeCENTAVRIO. CapUt .XXXI. „^

Efucnutruncj;Centauri5confunderc,ccrtius efi,quâutdemonfirationefg£af.Scdutil* latishat,qui autorem hune mordicus teneur, quicp Andern ab omni errore immunem ai bit« tur,agc hominem fuis uerbis eonuincemus, quælib. fuo de Simplicibus medicamensis Hol’' inhuncmodum.Centauriaaliamaior,alia minor,intcrquas dißinguuntur proprietates notx. Minor melior eß in omni re,amp;melior pars plantæfun t flores S' femina ipfitis. Calida; eompif' xionis amp;nbsp;fieejin fecundo eß.Eteßcompofita ex partibus terreis aduftis, in partedantibuseUr maritudinem,^ ex partibus non aduftis cum permixtione aquofitatis, a quibus ineft ei nipno tas.Etefiin ca dcdulcedinealiquida partibus acreis.Et in ipfaefiexacredinealiqiiida partibi^ igneis.Etamaritudo in ea plus eft fiipticitateipfius,amp;' ftipticitas plus dukedine amp;nbsp;acredme,* • acredo inipfacftremiflaftïnemordicarionc.Quareeftex maximccurantibusiitilnera.Itrtnoi' pfacftabftcrfiua,cxiccatiua,confumptiuaruperfluitatem,5^folutiuauentris. HadenusMouf qui in uniuerfum Auicennam fecundo Canone de Centauriafchbentem imitatus eft. Exqui-** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus fanc uerbis manifeßum fit,Mefuen utrancj: Centauriam confundere.nam deutraeptanquî

de una loquitur. Etfi enim primo eandem in maiorem S' minorem diuidat, tarnen mox earufl' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• dem mixtis propneratibus,tanquam de una loqueretur,carum hißoriam confuGlfime irada'-

Quod autem non deunatantum agat,fed confufim deurraq;,id ucterum uftmonpsoftende^ mus.Nam primum omnium quod Centaurioinefleamaritudinem amp;quot;nbsp;ßiptifirattnifcribitjho'-certe de minori inteUigendum erit. Id enim propteramantudinem aliquiFel terre nominannit. Quod indicat Plinius lib.zf.cap, 6. itafcribens. Hoc Centaunon noftriFel terre uccanGpr^pt^ amaritudinem fummam.Galenus etiam lib.7.dc Simplicib.Mcdica.cap. 17 .ifta Centauriominori cónuenircdoret,in earn fenteniiam diflerens.Dominaturin eoamara qualitasmocicaltt* pticirate participans,amp; propter hoc temperamentum exiccans fortiter^ft medicamentum line mordicaiionc. Quod uero deinceps Mefue Centaurio inefle dulccdinem cum aertdine an»

-ocr page 249-

LEON. FVCHSlï nbsp;nbsp;W?

^^ctquidfm maiori accommodari débet.Nam ut minor ob amaritudmem fel terr^ocatur, À ^niaiorobdulcedinem Md ttrræappcllari potcft.ld quod tcftaturlib. j. cap.7. ira demaiori fntaiirio fedbens.RadixiUi dénia,dura,ponderofa,longitudine ad bina cubita ,fucco plena, nbsp;nbsp;•

’Poicacncum adCtridionCjdulccdinecj! aliqua.Ecconfirmat Galenus lib,7.Simpndum Mlt;^t '3®ehtorum,rap.i5.ita docens.Secundüguftum ènim acris fithul amp;nbsp;ftipiica apparet dim qua-’mdukedine.Plinius queej: ubiluprainqurcs.Radik uafta,rubcf«ns,tenera,fragilifcp, ad bi ’cubit4jniadid3fUcco,amaracum quadâdülccdinc. Verba aütcMcfiiequS;fequunt,quod ^'quot;«tfitin eaaeredo remifla finemordicatione, iterum demihori, utdiximus, inrelliguntur, K^duero jjoft ait,quare cft ex maxime turanribus uulncra,id maiori aprari debet. De eo trrl ƒ'™itDiofc.Radix cius utilis eft uuIncrib.Conftipat em amp;nbsp;glu tinat, carnefcf elixas cogit, ff V'sipiamcontundens fimul decoxerir. Quod amp;nbsp;Plinius conrirmatdicenS. Vis in uulneribus .’''^îUtcohærefeere etiam carnes tradanr,fi coquanturfimul. Prærctea quod fubtjciTMefue, ^oipfaçftaljf(çrfiua,exiecatiua,confumptiuafupcrflujtatü,amp;’folutiua uentris, hoemino-'^ntaiino tribüünt uerercs.Id quod facit Diofcorides, in hunemodum feribens. Potum de-‘■^“m cius per infernabiliofa trahit «S'érafla. Galenus etiam inquic. Decodionem huiüshcr-^inrjciuntquidam IfchiaticiS, eeu^uCentem biliofaiS' crafla.Quid porro iam notius,quam ''Utnutriuftfeentaurf) uireS mifcuiflefadeo ut nemo etiam,licccoculatiflimus fit,citra uetc-^’’'ftriptailtasdifccrntre, ac cuilibetfuds âdaptarc poflit.Hinefadum eft, ütCentauriüma-'’'^''oftrojuofeie omnibus incognitum fit,quando pafliiti ih officinis folius minoris ufus fit, ‘’’’'’Gnemagnoerrore Atfolenthoepado perautoruminfeidam noh palica intereider», qua: quot;fgt;tGuetercsacprcbati(rimosautores,ficutbarbaros amp;nbsp;indodos iftos fpcrmologos legere '‘'fïireniiis,minimeiam noslaterent.PoftremumquOdMcfuc CentauriÄrinus piæfcrr ma-'°^iterun]exemplo AuicennaEfacit,quem ferme in omnibus fcquitür. h'cnim.i.Can.deCcn , ‘’“noitafcribit.Sedminor eftmagisiuuaduaad omniaillà. Verum hoequoq; prêterantiquO exemplumfadüeft, qui cuicpfuas uiresfeorfum tribucrunt,nec unum alteri prætulerunrv

^“'Wadmodumuidere licet apiid Diofcoridenarep Galen urn,qui ccrtcprærcralia radiecquo-L'''ft!^?^’Pörisinurilcm,ac nullius in re médita ufus efiefenbunt. Dioft 01 idis enim hæc

.quot;‘”''^^jWîçàt'ua,nunius ufus. Galcni ucroilla. Centauirj minoris radix quidem ommfanä ß ’^iitiliseft,ld quod^ Plinius docet,inquicns. Centaurium minus radice tenui amp;nbsp;fuperuacua, 1 '“eanthicmediciiuniores,quantum cæcutiant,qu3ntumq;a ucre aberrent. hi enim non fo-®'gnorant Centaurium maius,uerdm etiam radice minoris utunturin ufu medico,qua? tJ-

'’’'''omniumueterumteftimoniopenitus inutilis ac fuperuacua eft. fta barbarorum infeyia '’'Uerfusmedicinædecor p«rfjr,qiiem fäkihtSuperi, dodotü omnium Audits recupertmus.

lt; De À ft M É N I, amp;: t A Z V t I

ADApiDiBvSi Caput ,xxxn.

VicennamfubunöeOdemqtcapitcArmcnumlapidemcum Laruliton fund ere, exehif» '’''’'uetbismaniftftum fit. Is enim librofecundo,cap,tÿ.dclapide Lazuli itafcribit. Vittus ei-'ftGeut uirtus eius quo adhaerct aurifti, debihor paruin cft. Hæc aüt don de lapidé Lazuli ’“«eribus ffnbunrur,fcd de Armenodido lapide. ld qüod in primis teftatuiDiofcoridcs, qui ' ƒ f3.f5«de Armeno lapide itatradir.PrjfiateadcqujChryfocolla, uinblis minfirmior, Hoe confirmât Plin.li. jlt;.cap. ö.inquiês. Armenia mitrit,t^d eiüs note appellat.Lapis hie quolt;^ G'ylbcolljuiribusfimilis.SubilcitpüfthfC Auic.delapideLazuli.lhèft ei üirtus eradicatiua, P'quot;refadiua,amp;'abfterfio eius cü acuitare amp;' ftipdeitate pauca. Qiiæ cerrea Galeno lib.j. de Simt P''lt;'b,Medica.tradar.j.cap. i.lapidi Armeno tnbuuntur,dum ait. Habet uires abüergentes ca ’'''dincjôt pauca quadam adftringendi facultatc.Quod autem a debt Auicenna ; Bonos efticic r''08pa|p{i3rarum,amp;' prolongateos, amp;■ eft ultimum ficutdiciturin ulo, proprer proprietatem Jl''ïeftinipfo,6tdiciturpropterea,quiaipfum euacuathumores malos, prohibentesöriri pi-p^'bocitidemlapidi Armeno, dtnon Lazuliadaptaridebcr.Itaenim de co Diofcór. fenbir. ’quot;'ïdalendosinpalpebrispilos.Galenusquocfhaudaliter quamDiofccr.ifta lapidi Ar-’^J^Oconueniredocet.ita feribens. Quum igiturtali natura praeditus fit, mifcetur medicami-'“''soculorum,ipfum quoepfeorfum tcrentes,amp;' in puluerem quodam.modo rédigé nies, Uy ’'quot;’'UrGteo adaugendos pilos palpebrarü, quando ob humorum acredinem quidam ex ipfis 'f'dunt,quidam non augentur nécjtnutriunrur. Nam ubi huiufeemodi humorum acnmonia quot;quot;confumpta,ad naturalem habitumpalpebrarefiituitur.Exhis itacy darum eft, quod quf ^']'jferedelapideLazulirefert Auicenna,eadeomnia a Grarcisautoribus Armenolapidi tri .'quot;•Ineundemuero erroré lapfus eft amp;nbsp;Serapio.hicenim lapidé Lazuli tiotificans,ciufq;pote-’quot;sexponens,non alia refert qua quæ de lapide Armeno Graeci tradunt. Ait enim. V irius ei ’'ftGmilis glutini auri,nifi quia eft debihor eo,amp; facit nafd pilos in palpcbris . Hanc auté dé^

-ocr page 250-

ANN OTA T IONES

C feriprionTO non lt;pnucnîrelapidi Lazuli,fed Armeno,in fnpeiioribus eftenfumeß.Qy®^^^^ roAuicennade lapide Lazuli fcribithuiccfleiiirtutcmeradicatiiiam amp;nbsp;P^^’'^^®*^'“®”’g|.jf(js • nbsp;nbsp;rum equidem eft, Nam ea proprietas peculiaris c(t hu!clapidi,quiab Arabib.Lazuh,a nbsp;nbsp;^^^

^ro Cyanus dicitur. Teftis Diofcoridcs,qui libro quinto,cap. 6o.de eo itafcribit.Cyan ? ^^ Ceruleus uim habet reprimendi,lenitcr putrefacicndi,exulcerandi,ac cruftas ignis mo

* cendi. Proinde fatis confta?Auiccnnâ,ut in placri^ alqs , ita amp;nbsp;in hoe lapide return ‘’'’^'j^flé mifcuiiïe.Ëtnifïhocfateanturaduerfarrj, numen eom Auicennain grandius erratum mf ^^^ conuinecmus,nimirum qu od fibi pugnantia in uno eodemep capite feripferit. Si «'’'™ nbsp;nbsp;^^^

tantum lapide tradat,quomodo conuenient,cundem habereuirtutem eradicatiuam, ^^ ^ endi pilosCnam uirtute eradieatiua, quæ eft innata ipfi,nullo pado nutrite amp;P'^°^^’’*^7hicV los poteft,fcdeofdemmagisçxtirpatatcpradicitusperdit.Infupernehoe præteream,, ^^^ pis putiÇfaciendi uim habet,fieu tAuicena atq; Diofc. fatentur,omniaq; ca uim dicis,Gal.præfcrtirn,interuenenacomputent,quo pado abexitialierrore fe “*’’“’^7'”syo., ftri temporis Medici,hunclapidem,qui non minus ucnen5eit,quaquoduulgusCcnaDi'‘ ^, cat in catapotqs deuorandü quotidie prjbctesc'Nullius ctn ucteris aucoritate kfe tuen P°' ^ qn nemo ex Gr^cis autorib.Cyanü lapide in pillulispurgftdçatræ bills gratia deuorari crit.Nec Arabuea in re fatis eftautoritas:qn luceclarius fit,illos eorundclapidu lt;PP*''^'^^gjij feuifie, atepadeo qddocct lapidiLazuliinefleuirtuteatrçbillspurgandç,hocfalfuma ƒ.^^^ eft.ea em43prictas,dodi(rimi Alexandr! Graeci teftimonio Armeno debe^lapidl.HInc^ ^^^^ besueiusuiresacproprietäres inaltero notent, confequifillisparum,automnino mW ‘^ dendum. Itacp cauean t pofthac omnes uerc ac candide dodi a lapidis Lazuli ufu, q***® P faciendi ac exulceraSdi uim habeaqatt^ hoc nomine merito inter uenena connumeranuus. N ^fOe CANTHARIDIBVS. Caput .XXXUL ^^^^ On arbitrorefle aliquem, qui ignorer nodræftatis Medicos in Cantharidibus propi ^^ dis omnes ex æquo prorjeiendas elTc alas docerc,idq; quan turn coniedura alTequi ponum, rabS, auteofde male inteFpretantiû praefcriptio fad5eft:quando palfi'm iniftis,dumLan des cxhibcnt,fcribar abrjeereoportere alas amp;nbsp;caput.Id quod maxime liquet kgcntiLazim 5.ad Almanforc, capite de mingendi difFicultate,amp;Auicennam Fen.i9.1ib.4’f''®‘^^f'^‘f^P'^jj|3 paffim alibi.Quantü autem ca in re errauerint boni Illi uirqautcerte corundem interprètes, ^^ D patebit huic,qui Cantharidu uires atcp naturam iuxta ucterii defcriptionem expendcrit.

Äm ex profefib docent, alas maleficio Caniharidü efle remcdlo,atq; hoc nomine minus ^^M endas.Teftis eft in primis Diofcor.libro.x. cap.^.dlcens.Retulcruntpljrlcpalasd^ p^ts tharidum contra earunde maleficia remedio efle, Quamuis uero Diofcor.id exaliorum p fententia quam propria fcribat,ita tarnen efle poftcum Plinius Iib.t9.cap.4.manifeftillime cat fic fcribens.Ipfarum Cantharidum uenenum in qua parte fit,non confiât inter autores. in pedlbus ÔC capite cxlftimantcfle,ali} negant.Conuenlt ramen,pennas earum auxilian,wq cunq? parte fit ucnenum.Hinceftquod Hippocrates lib.4.de uidu morborum acutoru, P ' *14.in curatione aquæ inter cutcm,non alas,ut noftri feculi Medici, fed pedes amp;nbsp;caput proq doceat.Eius cnim hjefuntuerba. Cantharides tres,a®iedls pedibus amp;nbsp;capite, terunturinaq cyathistribus.amp;’c.Vbiantlquusintcrpresnofineerrorereddiditinfua tradudionc. Au t caput amp;' pedes amp;quot;nbsp;alas. Proinde uteunep de pedibus adhuc diflentlant aurores, conuemt ta inter omnes,Ut ex Plinq autoritäre diximus,alascorundc maleficio medicari,atq!0b id nbsp;nbsp;'

meproqciendas. Vides iam,quantum In manifeftiifimisetiamepeutiantMediciiuniores. fadû,quodnonraroeifdemCantharidumufus maleccflit,itaut Cantharides fuauiero ^^ fæpius fanguinem promanarc fecerint. Quod fi uero alas,quæ huic maleficio remedio lun, abiedas uoluiflent,forte nihil horum confecutu uidiflent. Qiiamuis fi meaudierint, in unw

gt; fum ab exhibitione CantRaridu abftinebunt Medici. Verum uteunef moneas, rrultrau moneas:quando errore penitus ebftinati obfurduerint, A^D E A L I B I 0. Caput .XXXIIII.

Vtor Pandedarû in litera A,Alibium falfiflimc pro Eryngio interpretatur, quando it uenus herba,quçlnguinaria Latinis dicif.fd quod in hunc modum oftendimus.Cum Arabi • Aliben uel Alhalibcn fitinguc,autabfceirus quifitininguinibus,hoc quod etia Pandectanu^ fatetur,confequif ncceflario,ut Alibiu fit Inguinaria herba:quæ id nominis fortita eft, Cf pw* ingulnibus.Atquidopusmultisin re omnliïapertiifimar'Annotandû tarnen,eandemb^j^æ^ alio nomine a noftris appcllari Stcllaria,a pofitura amp;nbsp;forma,quibus ftellæ modo radian uero non folü afoliorSfitu amp;nbsp;figura ««ƒ«,fed ctiâ,quoniâinguinibus,quæBuboncsil‘WPP |anr,ram prüfendremediomedctur,utadalligata tantum mcdicinam in eomalohomid ac , Buboniumuocarunt.ldquodtcftatur inprimis Paulus Aegineta.his uerbls . Atticusauttin After herba,qua Buboni5,id eft,Inguinale ob hoc ipfum uocanr, no taiFu emplafiri trodoiw

-ocr page 251-

I • o A C H» S C H Y Llt;

P®fc, uerum adalligata edâ prodeffe creditur, Defciibit iiero amp;nbsp;Di'ofco. hanjheibaiWibro. 4.' A '’P-in.inhuncmodS. After Atticus lignofus caulis,in fummo Habens florem purpureü amp;' lu-’'“™,uelutiChamæmalicapitulunl^undiq;perorbem incifurisdiuifum,Foliaaurchabet ftcl- , *™ilia,quæuero circa caulem folia oblonga amp;nbsp;denfa.Haud diiTimilirercandem depingit Pli ''quot;'ftib,i7.capitequinto,inquiens.Afterabaliquibus BubortiOrt af^cHatur, quoniam inguft 'quot;‘'Dpræfentaneumremediumeft.CauliCijliÂfolijsoblongisduoOTsauttribus,in cacumine • '’PiwlafteHærnodo radiata. Præterca nOnpraetereundü, quodapud Auicennliecundo Can. '’P'gt;7.falfo fcribatur Atratifus,pro After atticus,ita fere omnia herbarum nomina apud eun-'®»wrruptafunt.Verum hiefinemdehoe PandeAarq errorefaciamus, cuiuseqiiidemhoipi

Iiistrratauniucrfafiquis profequi uellet,nunquâfincm fortiretur,adeo om nes fere pa-ginæerroribusfeatent. Nos tarnen cogitamus aliquando conferibere Pande-

das omnium earum return,quç ad Græcam Latinamq; medicinam • fpedant, ut tandê confolaf ris,qui mendaciffimi hominis

Pandedarrj interpretationibus feducuncur.At-

tj hieprimiTomicontinentiseaqug

adpWntarumacMedicærei no

titiâ attinent errata^

finis efto.

lt;[ ClanfTimi uiri Dodon's i o A c H I M t SCHYL/DBRI, mcdiciBafili# enfis,de flore qui uulgo uocatur#

(Braffsblöm, (Brafi^ncgel n*

DAd Ochonem BrunUKium ludiciurn*

E herbis fuper quibus tu maximedubitas, iam nihil eer B turn teneo,fed tarnen ni fanor,unûhcrbægenus eft, quod Gra^ ^’inisfloremuocant, uulgariter lt;Srafi5ne0clin/obcrlt;ro(m£rjógIin/6amp;erPlegercüj!« ^utuic^.Huic herbæ falfo inditu nomen mihi uidetur,quado in confefló tftjnuUum aliud Graminis genüs(quorum tarnen genera mul ta funt) flo tts effundere, præter unum Parnaflum, cuius certe ßoris fpeeiem ac for wamnoftriïminimeoftendit. Siquidêcum Parnafi flores maxime cans ^di,amp; odorati fintpioftri protêt rubru côîorem,uel ex nigro commixtu, ’Hiam ad purpureum accedat,alium nullu oftendit. Sed neepadmodum odoratifunt. Quapropter, ex aliaprogeniéfalfohodienominatum effe huneGraminis florem apparet.Bgo certe inter Tunieç herbe florem con oumerandum cenferem,uel potius in Violarum altilium genus coUocail dumputarem.Tantum de Graminis flore mihi confiât.

CEiufdemfententiade astranT^iAj

amp; A N G E U I C A.

Angclicam et Magiftrancia ueteribus incognitas herbas fuifTe non du “todnuenio tarnen Meu didam herbam abaliquibus uocari uulgariter

y

-ocr page 252-

Zl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DISSËRTATIONES-

lt;[«IERONYMVS TRAGVS, Othoni Brunfelfio,amKO amp;nbsp;domino cum primis

optato, S» D»

l D I B V S «Februar,litcras tuas Othpchanff. repcri, quas diligenter Eunice,^d abamico amp;'ÿ.gÆir.fuerancprofcdæ, amo amp;lego, Etiam pctirionibusadmodumiuftisquani firn gerendo morem paratus, id tam fuppedirare amp;nbsp;aperire noftra fufficerettenuitas, txanimo optamus ; quin amico tibi noftram communicarcoperam, amp;fi idnobisimpar, nonaudemus ïjuaie, autquantulücuni^illudeftdenegare, fatifepduco meillndquodpetisfideliteruoliniTt, fcioq; te,canditatofq;omiies hoccontentos efle. Ob id rurfum tibi de herbis nofti äopdläamp;m telledym mitrimus: quffiquiequam (quod cupio^prodeHe pu taris, faciiobis non parcas,inio fæpius utaris, Proinde in hijs quod dubium, aut a uero dilTonare uidetur,obliterandum illud, cæteraqtomnia in melius interpretandü,candon tuo in totum offerimus atejdedicamus.Chri ftus te ieruct diu incolumem.Pandedlæ tuæ fi luce iam uidenr, quanti amp;nbsp;hæcomparari poffinr, literis fignificato, Proinde mi ßrunfelfi oro te,fi quando^teris,hæc femina ad plantanduma-pud holitores ueftros comparare, mihi præfentibus nummis mitti cupio. Difces quot^abds, quomodo quodc^ feratur, quaq; tefra gaudeat,facies mihi rem gratam, Vakbtneexßipoß-tiOjpridie Non.Mart, Anno ,M, ,D, XXXI,

HIERONYMI TRAGI Mei did. Herbarum aliquot differtatioi nes amp;: cenfuræ.

E SOLDANA QVID I/OQVAR uix fdam, Vtautem tibi meam aperiam inentem, exiftimoelïè Diofc,;6^v(j;/^feA«w«)FjSlt;^ eftgermen qd chartis inclufum miferas,plantafinecaufc,e[ca ^illata,Diofcor.forte ignora,ideoep paucishiftoriam de eaabfoluit. Ego buius herbæ potentiam magni duco.Eft nimis diureticaiobid calculoiii uefica laborantibus utilis,atq? herbarum hiftorijs meo iudiciodigna, t^egelblfimen/unt Violæ noftræ. Vide fpedcs,Keiri Serapionis, amp;nbsp;Dioi

fcoridis Leueoionlib.j.cap.up.etMainardum in Epift. Median, ffren^ieig.herba Tunica dicit a nonnullis:ièd Ene ueteru autorirate, Hie^ ronymusappellat Vetonic«a.Genus eftfterbæ Serpentaria'. Hæcadradt ces arborü,maxime quercuu ferpit. Vuincraria berba eft, arq^diuretica. Peskporinus ßjgtnpföihn, de quo (cribis,non uidi,ne chartis quidem inclufum : itine^ re,negligentia forte nuneij perijt,

vnórKtticV^genuseftRhaphanijautilludde quo autores no feripferunt, aut Plinq cette Armoraciandep conijcio uel ob paruiratem ^cxilnatcfo minis:nel quod illa’radixquocunr^ terrarum transferas crefeat.Eftaute certû,Rhaphani reliquû genus alio tralatum nô crefeere. Quod fi Arma

* racia non cfttFîônctncb.nelim nobis effe præfenrem græcû ilium Monhio ïtem,quideRhaphano librumcompofuit.fieri non poteft, hune aurore •tam nobilemradiccm in fuo libre non indicaffe.Noftri ubiqj media uo^

Radix, cant Radice fimpliciterUl$r:ettidgt;,idcpmagisfua autoritäre qua uctciunt, Ä6:b£lFrnt,uocant Cerifoliû, Apij genus ut Petrofelinon. nam amp;nbsp;Pefio^ felino perquam Emile elt.EftCcrifolio umbella utFocnicuIo:floscagt;^di? dus,utcimino:fenien longum,0^ tenue,amp; acre. Diofcoydis puto Oreoi

-ocr page 253-

H I E R- O N Y M I T R A G I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^

^’•linon cHc.Nifi me uerba fua in hoc fnfpedum redderen t ,R:um nbsp;nbsp;nbsp;Ragt;

'’’diinfummo Oreofelini capitula Miconij habent:quod in Cerifoi» ‘‘Onunquamcernitur. Alias herba hccfatis nota.Plin.lib.^.deremedicj '’P'37.deeamentionemfacit,Itern^puleiuscap,iojfcPcderota,Slt; Arâo pl^yllon uocau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*

Ôtor£Fenf4)n«beI,amp;hocquoddam Apium eft,non multu a Diofc. Smir^ ^''^diftans. Nounq h erb am Rubeam ubcant»Et eft duorum generurn» p'^ftarubefcens, Ianuginófa,amp; foetida, prope muros 8ó parietes nafciu ^^nienmaiusfuperquodam unguentouocatherbam Gratia deiTHio *^’^'iymusHerbam Roperti,Gottsgnad:nosherbam hanc Heryfipilatis ^Pponimüs. Altera qiig item rubens,necfoetet,campeftriseft,roftris,caix ‘«.amp;floribus priori fimilis:uocantruftici noftri Storchnfe^tubek

InCardo Benedido non paruus eft error,Namfunt,qui Craftida mé '‘'^ni,quiSenetionem,quiQiofcoridisSeduminterpretantun Meaopi^ ponedecipiuntur iftiomnes. Lumen maius in fyrupo Eupatorq übeat ‘’frbam Turcham,qua autoritate nefcio ♦ Quod fi Card^benedidus no d^linij Carduus de quo lib.2Lcap.i5.amp;.i6,fcribit,nefcius Turn, quibus Ländern nominibus, capitibufep hæc planta apud autores inuenienda fit* Inguinalem Diofcoridis( quod ego feiam ) nufqu^m uidi:licetflofcu5 I^Sjamp;plantas,quorum capitula amp;nbsp;folia per orbemincifuris diuifaf mili^ busStellæuiderinhQtialis autem Diofeoridis, Plinq, aut Apulei After h,nonuideo.Nam Stellariæ permultæ funt. Caprifolium, fine Matris^ lybaHieronymiftellis ornatur,ueftitur, amp;nbsp;Aparineftellulis: atq^amb^ dnclorumRubiæfylueftrem quandam ftelleam herbam, fpecie amp;nbsp;floPe Gprifolio non diftimilem, nee tarnen ut Caprifoliü tenax, authamata, *^dpinguis amp;lenisherba, quafi calamusfiligineus, undit^ ftellulis cirs cumamic'ia. Eft amp;nbsp;alia herba lignofa,amp;omhino ferulacca, quæpari mo* doftellisueftitur,oblongis tan^n,amp; gracilioribus foliolis,fioribus flam^ mdsatqpcandidis fed mufeoOs amp;denhs : quam noftræ mulierculæ uo# fantfuoidiomate,VnferIyeben frewenTO^gPro» Putaui Diofcor. effe Gallion» Laduca amp;nbsp;Endiuia congeneres plante funt,ut ab altera alteram in prijs mogermineuixfecernas. Verum Sen's, Intybum, Cichorium, Endiuia meaopinioneidem pollent,óó ob laÆsliquorem, uel Laducæ congener fesJam autem quotgentes, tot herbaru fine controi^rfia appellationes* InGermama nullibi domefticum uidi ego Intybu : in Italia frequens in* iftoxyporacelebratur,quo amp;nbsp;hybernis menfibus arena fepultam, faleamp; aceto uefcuntur caulofi uoluptarij, iniquo fuo hoe holere indulgentes Genio.Hanefuo idiomate uocant Endiuiam,La(Hucæ capitatæfere finit lis.Noftras uero quç in Germania eft Endiuia, Sens cft,auto-£5e©'certe Ipecies:nec tarnen utapud Italos Cicur,fed femper erratica, petrofis, are* quot;ofis^amp;macerienafeens. Herba fane trium fpecierum. Alia enim fo^ Ipspropcplanis amp;: latioribus* A*liç longioribus per interualla circumcur •■eniibus* Vtra«p guftuamara* Hifeeambabus indiferiminatim utuntur

Heribæ fteHà-liæ»

Endigià;

y 3

-ocr page 254-

DISSDRTATIONES , C adreb^^eran^um. T crtia,quæ ctfi cultore carcat,cuhis agris crefcitinui^ to etiam holitore,hoi tis noltris commune amp;nbsp;frequens malum. Cuiusitc duum generum,planum fcibcct, Sc incifiscaulibus angulofum,quæduo ^ Diofcoridis Hierati^am pridem crec^di,noftri uocant,®en^y|W/aIij6cw* bypcl.quid^h# hanc uolunt elïcScariolam.

Sonchus»

Cicerbita,amp; Sonchus noftra Laduca eft crifpa amp;nbsp;hortulana: in Veris iditioufep adæftatem cumreliquis Laducellis apud noftratesexfaleS^ aceto eftur. Na a-óy^os re uera ut Hieration Laducg fpecies eft.quare Hie ratianT a Diofcoride Sonchitem,tanquam Sonebi congeneremdidamui deo. Proindc rura noftra omnia ifthge holera uno idiomate 5C commun» uocabulo Laducas uocant» Nos itaep illa appellatione contenti,deinar5 nomenclatuns non admodum difccptantcs,^octioribus amp;nbsp;oculatisheçi barfjs prouinciam hanc 00 ocio uacantibus inueniendarelinquimus.

Cichorca.

Solfequium fpecies eft aut Intybi campeftris, aut arborefcentis Ladu^ Ccc:lfanc plantam conuerib ordine Itali, Gal^ï.Slt; noftræætatis medici Ci choream uocaiÿ. Mihi autem uidetur, quod hæc Cichorea Diofeoridis Heliotropium, amp;nbsp;Apulei Intybum erraticum fit. Nam amp;nbsp;hiftoria uno-rumque non admodum diflentire uidetur * Notiffimaubiqueberba/u^ i'us flos folem femper comitatur: ideoep Solaris a Celfo dicta eft.Gcrma^ ni uocat0onncn»örbel/erÏP«0wart.Alr) Sponfam (ob’s. Cuius flos proiedus ^ *® §^‘^g^ formicarü cito rubefcit ra nep cruentus : ad cuius fpedaculu non raro admirabar.Eius plante uidi genera tria.Primurn amp;nbsp;uiatieum,omni^ Äusnotum, flore eftcæruleo. Alterum candidiflîmo,rarûapud nosfpei (ffeculum. Tertium lutheo,amp; ferecroceo flore» Id genus olim Mogunri* nus ager nobis præmopftrauit » Planta eft fruticofa amp;nbsp;pene arborefeens» Defcriptionibus Phnq per omnia refpondetnoftrum Solfequiumlicet Plinius fibi nonnihil contrarius fit. nam in decimonono, capitefexto an purpureu habere flore, amp;nbsp;uicefimofecuodo capire uigefimoprimoeæru^ ieum.Nifi fortecacruleus,amp;purpureusiSem apud eum pollerent.

Dens Leoninus,qui maior et minor,potentia Sc uirtuteEndimamre^ ferunt.nam refrigerando utilifhmæplantæ, cuius flos lurheus,citocanef cens,qui amp;r medio ueris euanefeit cum cauIe.Ob id Dioftoridis amp;PÜnij Senctionem.autcius herbgeongenerem plantam judicaui.Hieronymus uocatRoftrum porÿnum, AIi] pfaffcnblaHen/d^tÏÏer^enblümen Atepde^er^ ba hac cerhus non habeo»

D aucon omnes interpretantur Stapbylinon agrion, Wilbrp41«’«**quot;J^ oberVnorellê,oberwilbe(Bekrüben.ln caufla funtantiqui fcriptoresGalenus.öt Acgineta eins mterpres, qui Stapbylinon uterque Daucon uocant. PI*^ nius quatuor Paftinaeægenera numeratlibrodecimononocapitcquin' to,inter quæamp;r Hybifeum numerari uult. Cum Hybifeus nihil aimant quam Althæa:fic error ex errore non in Dauco tantum,uerum in mu”*' tis deprehendinir plancis. Nos autem Daucum non Paftinaca interp*quot;^* tamur, fed BerwutçcuEifi Staphylini fpedem, quishanc^ixeritç'Tamtft

-ocr page 255-

H I B R O N Y AI TRAG I. ^‘ofeondesde Dauco proprium caput habet,de co

1'0 ter

^'o,capitefcptuagefimofexto.Daucusamp;: petroGs,et apncis cernitur locis, ^ocniculifoltjs.minoribus tarnen ÔC exilioribus,caille femjpedali.umbei ^^Coriandrijflofeuhs candidi's,fen^epcracri.amp;c, Qmnia hæcnon Sta* P^ylino, fed radici quam Berwurçel uocant redle congruunt.C^od autem ^âftinaca erranca (quæ uera fpecies eft,feer gelen Kûben^a fcnptoribus quo^ 'l'^cDaucus dicatur,fufpicor id nomen ob finulitudmem huic radici inf: PofitumNam Brrworçehquæ Daucus,et feiegden wifôenXût»cn,quæ Paftma^ f^frratica,fere floribus,femine amp;nbsp;caule fimiles funt ♦ Porro jjerwurt^d nos ^•■^ruranon haben t, fed Hercinia fylua, quæ facra, SC fere Pæonia terra ^ADaucumapricis, 80 pratis copiofe ohm, per omnia defcriptionibus ^•ofcondis refpondentem ,^idimus * Verum hie willen gelen Kuben, quam ^iximus Paftinacam erraticarn, edendo eft, ubique crefcens, amp;: fecundu *«P«æftiuis menfibus quotidie perfpicitur, flore, amp;umbella Dauco fis '’’‘lis tnifi quod incentro S*aphylini flore quiddam purpuræ eft, quod quot;'Dauco nufquam cernitur. D e Dauco amp;nbsp;Paftinaca res ^ fe habet.

Pafii'naca erra dca.

Afphodelum noftra tellus non gignit, ideoep radices taniS ad nos ahgt; Squot;andoGneherbaadferuntur .Cum eftem apud Heluetios, memini me ‘’pudeosqui exalpibus effolfas circumferebantuidene: nee has tantum.’ ^linamp;omnigenastut folent ex radicibus cibum querere herbiferi.Eranc quot;quot;tun radices quastunctemporis uidi, adhucfucculentæ, colore fpiceo. ftrmequeaureo,c0aceruatxquafi multis bulbiscompadæ, herbæ quam æüisbarbam dicunt non abfimiles. Et Diofeorides libro fecundo capitc* B nbsp;nbsp;’

t^Hefimoquinquagefirnonono, Afphodelu glandibusaffimilaridicit» quot;onuideoquicumnoftrisomninohæcquadret. Hocautem uerumeft. Afphodeli radices compadaseffe multis membris. Et ut folies den hs Ro fæcrefeunt, ita amp;nbsp;Afphodeli tanquam commifluris ex uno capitello ragt; ’l‘cesfpe(ftantur:quarum fingulæ^aartes ( foluto corpore radicis)Balanis quot;on admodum difpares,nufquîm aut teretes utbalam funt,fed louis bar J'Ç(utdiximus)fpeciem præ fe ferebant, Rogitaui ex herbiferis nomen» IpfiffioIbtaiurçelrefponderunt.Certius hoc tu quam ego ex eis cottidie co* gnofeere potes folent enim hq non raro ueftra ciuitate, in quam multi po puliconftuunt,fuas radices uenditioni proponere.Cur autem Auicenna Canon.2.cap.77,Afiodillum uocet, ignoro : forte re^übiignotæ.ignotu quot;ocabulum quoep impofuit.

Spinachiarn apudunum Auicennam fecundo Canone,capitefcxccn^ ^fiino tertio noftri Bynetfch uocant: Heydelbcrgenfes dicut,©pinnetFrüot. IJ^Diofcor. Lapfana dubitamus:ea fi nota tibi eft, mittito:ut amp;nbsp;nos dift tîmusqualehólusfit. Tuautem Serapionemlege,ÔCuidenum Afpes quot;quot;di.Spinachiafit.

Eringion carduus eft multis, atcp ftdlatis capitibus, omnib. Carduis Wtuipeciofior. Diofeorides lib. 3. capuc uigefimofecundo, ait Cens 'quot;tapiuillinom|nfuifti:quod huicCarduo una radice tot capita promt

-ocr page 256-

2^


DISSERTATTONES


C ncnt.r^ikhrifhi ccrteac congru um nomen. Petrus de crckcnir's/tCiïfa . Inftans fuum Affodillum Centumcapita uoeant : forte ob bulborum ïjiultitudineni. Enngion ego idiomatenoftio appello Vnûfi6trcw,oblon^

Milium folis,hac herba inquit Plinius, nihil mirabilius.geriteninriu^ xta folia fingulas barbulas, amp;nbsp;in cacuminib^s earum lapillos candorek' rotunditate margaritarum.amp;c. Vide Plinium libro uigefimofeptimo ca^ pite undccimodDiofcorides Herculeam herbam ob feminis dunoenr uo

D nbsp;nbsp;WintergrSn. Hieronymus Braunfehucig. lib. deSimplicibusPyrolauo^

Phryfîu»».

^at:ego apud Diofcor. prudens legi nufquam, neep Plinium : opiner ta^ men eflc Betam fylueftrem. nam folia amp;nbsp;pyro 8ó betæ reipondent. Vide Cumenmaius: quamquaGilibertusuult Arnogloifam Centuneruiam eire,autBetam fylueftremtquam Auicenna fecundo Canpne capite qua* dringentefimo trigefimonono lingua ariens nommât. At PbryfiusCen^ tumneruiaminterpretatuseft We^eri^ ♦ Omnia hæc ad ideitatem herbs Wintergrün fatis mihi faciunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^

Lunariä nufquâ inuenio,fiue M.ficinus,utfcribis,fiue aliuseius men* tionem fecerit:fane locus ille Ficini incognitus eft mihi. AtLananäpab firn lego, turn apud Plinium libro uigefimo quarto,capitc odauo, turn a* pud Diofeoridem libro fccundo capite centefimo quinquagefimofecun* do,herba fullonibus ad purgandam lanam apta.

Linaria herba tiUi nota eft credo : de qua uulgus medicorû fie feribit« Efula lac^efcit,fine lade Linaria creftit.

Satureia,Cunila, amp;nbsp;Tymbra idem funt. Satureiam, quam amp;nbsp;Plinius lib.ip.cap.S.Tymbram ,amp;f Diofc.lib.^.cap.^io.Sarureiam adpellat,noï Jingua noftra ©arten 3fop/et5n’)’t»d3fop uocamus. Eft fpecies ThymfCoIu mella autore,cum ait.Et Satureia Thymi référés, Tymbræcpfaporeni.h qui Luminare mains fcripfit,uult Satureiam eftè minorera Pulicariant.

Weiflr5a’urç.Hieronymus Braunfehucig Sigillum Salomonis uocat,quä autoritate nefcio, renibus conducens, nee non apoftematibus internis, im petiginefqj lentiginefep faciei illita delet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 257-

' H r E R O N Y M I TRAGI.

^bciwinç Lati[nQ nomine nufqualegi,licet aliquando uitkrim .«erba A ’■MgnisutLappagofoIrjs.

bhamæpynsapud Diofc.lib.^.cap.öe^.qualisherba fitinueniestquit^ ^'tnoftrofonetidiomateprorfusignoro, necquen^ deca hab tu magi-^ nbsp;nbsp;•

'^^•ni.autdodlorem.Ego auté Cipreflen exiftimaui:quod ilUÄioftra Cu P’'drusPinum.fiueRefinam uerius quam amomum oleat.

•^hamçdrys eft infima quercus,fiue Trixago,noftra lingua, Vergifljmcri» 'quot;quot;gt;«l®amengt;erln,namamp; Lombardi Calamandrinâ uocant,herba cû pri? CaUmandry '’^'''gi‘auetuftientibusaccomoda.Diofcor.lib.3.cap.io3.amp; Auicenfia. 2.

na.

’^on.cap.ijd.deeafcribunt. Alq Serratanominant: quodSerraabil* ^fitinuenta.Pliniuslib.2gt;i.cap.i7.

”1 Pulicaria non eft cur fffennue laboremus. Etfi cius herbæ ftntbinæ Pffæs,binac^ in Diofeor.capita.Prioré tarnen Pulicariam efte liera,qua ^bquiPerficariam uocant,ajimilitudinefoliorum, amp;nbsp;ut Diofeorides feri 'hfolpsOleæfmillimishancherbamefte,idemeft,ni fallor. Suite c^ '’quot;n Oleæ folia Pcrficis maxime ut ouu ouo Gmilia. Cuim 1 té duarû fpe^ ^Mm altéra maculis plena,altéra uero nullis, uir tu te ramen gares : gu Ru ^ffrnmeutPiperfuntudeoep pulices humo fparfa e cubiculo pellit,amp; ne ^tPiofeoridisopinor efteConiza, dequalib.3.cap»i27.noftri uocant, Mcljlqjiô{)Fr«ut.Mufcæ,culices, pulicefcphancherbam,autfuecûeiusnÔ ’f'gt;ngunt,ob id fordidis ulceribus ualde conducibilis.

Conyza.

Altera Pulicana a feminis fimilitudme fic dicta eft. Vides enim fernen ^*uspulicib,aflimilari.deeaitêDiofc.lib.5i.cap.6S. Auic. Can. x.cap. 5512^ CentaurionmaiuSjdequo Diofc.lib,3.cap.65i.Plin.lib,25.cap. 5,fcrR? °unt,nullibiin Germania nafei eredo, autcerte mihi i uniue» fum ignora ^frba.Centaurion maius quo nuncutunt medici, Matricaria eft,aut bes Mamrana; bbfuga^quam ego Diofc.Parthenioneffeiudico. Vide eiuslibrü,5,cap. Fcbufuga. *^6.Errorn5 paruus in Centaurie:cum alterü fel, alteru mei tei rçdicat. Cynorhodi,R.ofæfuntcaninæ,autcampeftres,utquidâ uolüt'.nafcun furfrutetisacfubliumidis Iocis,colorispurpurei,odoraruiucûdç,noftris Mis aafpcâuamp;odore fere fimiles: odorêautêcampeftriùfimul ac uir futêprædomefticis probo.de quibusuide Phn.lib.25,cap.2. Nafcitur 5^ bngiisinradiceCynorhodfquê Auic.2.Can.cap.n2.Taranch,amp; Dio^ ‘lt;^0i'.lib.i.cap.n2.Hippociftidauocat.NosRofam ill^interptamur ßabrr f’b.Francofordienfes 4?anrofjcn dicunt. Spirenfes amp;nbsp;Kcydclbcrgenfcs hif f^Rofis maxime pharmacis utuntur.

A)f«sif,Gramenapud Diofc.lib.5ï.cap.3i.dicitur,cuius ego radice ad Gramen, ^'^gendn ucficæ lapidé ufus fui, nouicp Gramen magnæ operation is fiC nbsp;nbsp;nbsp;- « f^Weiæ.Deco Plinius libro.xp.cap.i?. Aliud Gramê efh Polygonen, de S^omox dicernus.

®f«pblüme«,nufquäquomodo Latini uocentlegi,nifi quod Narciffi fpe ®’^niquidäadpellani:: quibus non adhibenda fides. Nam NarciITusfios ^^ius eftquiautfebruario germinaquulgo ^5o:nong6biam«n,autcertcflos

-ocr page 258-

J/8 DISSERTATION. ES

umnälisHermodaóyliradias, Scytlo^cnZob i v4gt; bliimm. Vide T Uo phra.Floresfuntnudi,finecaule,atqj colons purpurei, Verg»ædog3 ^uinta.Pro molli uiola,pro purpureo narafîo»

Vïegflblômcn.«!^ (DntfTsbhutKnjioftri \^olas creduntalbas^ApudDiofcor. genera pÄra : quem legelib.3.cap.i2Ç«Meminititem Violæloan.Main. libre Eipifto.median. 3. EpiCquarta.

Scrtulacam. pana»

nerafeptem»

* Meliloton Diofeor .in ter près Iib.3.cap,^3.atq3 PlinJib.zteap.^-Sertu lam câmpanamadpellant.CertumCp eft,Meliloton genus elfe Tnfolija^ cuti:*an illud fit quod uoeât 0teinFke,penitus nefdo.Certe uulgus medico rum ita interpretat.Noui ego plus feptégencra Trifoliorum.'quodautc omniû ucrumfitTrifoliUjConijcerenon poHum.Omnia enim iftiufmd di funt,utuel intuendo,uel palpando bâc uoeë Trifolium meritofibi uc^ dicant, Noui Trifoliorum pratenfia duo,mains, amp;nbsp;minus. Campefttia duo,fingula fingulis flofeulis ornata. Noui ÿifuper genera duo cætcris8i carde amp;nbsp;flore humiliora. Quorum alterum etiam pueris nota herbula,ad

. nbsp;nbsp;nbsp;nus uocant.Eftq? aliud Trifolium {ylueftre,candido fiofculo/gofufpica barid eflè Oxytriphyllon*NoftriÓawnce/Ö34u^FkeEö^«mp|flt;r,uocan(^ Confule Serapiontm de Andacotha* Diofeorides nöfterSampfuchum

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adpellat Trifolium lib. 3. cap.512. Licet de Trifolio fcripferitcaputpiopti urn lib.3.cap.nd.Certe Trifolium arbitrer effe uocabulum commune,amp; D ue pratenfin,liue campeftriu. Quotics ego lecturus flmpliciter Tnfoliu, *dePratenfi lèmperSë com muni Trifolio intelligamiquifcp intérim fuiiu dicq ut fit,minime prohibemus, amp;nbsp;cû tali nihil contendendû cenfemus. Inulam neftram arbitrereffe Chironium Panacen,dequoDiofc.lib.

3. cap.pi.fcribit.Nam Plinq amp;nbsp;Auicennælnula, cum noftranon uideo qui congruet:tamen illud uerum eft, qued ex radicis noftrælnulæoccu lis,aliæ Inulæ feri aut propagari pofTui«^ ut idem Plinius teftatur,lib. 19. cap. 5.Mihi profedto Vergilq commentarq fuper Inulanon difpÜccnt, cum ait.Helcnium ex femittitcaulem crafTum, hirfutum, ciibitalcm,alf

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando maiorem,angulofumcp,floreslutheos.Sëc.HçcomniaInulæno ftracadefTeuidemus,Diofeorideslibro.1.cap.27. Vtinamde ccclomittag tur Mercurius nouus, qui hanc,atcç alias nobis commonfrret radices amp;

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;herbas, quo inftaiyetur amp;nbsp;renouetur priftinç ac ucræ Peoniedifeiplina. Sanguinariam uocem,plantarum petius epitheton, quam herbæno* menclaturam effe quis du bi täte funtenim herbænon paucæ,funtcpradi^ ces,funt lapides amp;nbsp;gemmae,quç fingulafanguinaria did polTunt.Efther^ BIutFuÄut. ba quædam rubens,cuiusfuccus ut purpura tingit,quam uulgo Sanguin nariam BlôtFrûotuocant. Alq hancSoldonellam.Nafcitur ftercorarijs.

Eftprçrerea radix cui nomen feceruntSanguinaria, quamnos iierunt Pentaphyllon eflè nihil dubitamus, qua dyfenterids,cocliacilcp dolorem leuauimus. Eft ilii mira in hoc adftringendi facultas, omnifep uened ma giftraHerbarq neftriiam uocant Tormentillam,alq Hrrulam,German

-ocr page 259-

Ü r È R O N y M Ï T R A G fi

i'

^ïnguinana qua nos ufi fumus, amp;nbsp;plæriq; omnes, cft Burfa paftons ^quot;’or.0cf4gt;tlFr«ut,aut0ccrclFrau«. Eftamp; huic mira adftringendi poteftas* ^^cmultos fangumisfontes fiftimus ,^hibemufcp, ^cipue mulierculis * i ,P°’y§o*’on eft Proferpinaca, rereréte Apuleio cap.iS.qui ^^acüc mi^ wmfadt.Sanguinem excreandbus,priufquamautorhi'cnobisuifus '^.ïdminiftrauimus, uidimufep ea herba rem certiffimam, Quare fan* ^^'nanam ab Italis amp;nbsp;illam fufpicor clTe didam ♦ ut Arnogloßa adftnn^ Wamp;refngerandi uim habet, quam ÄrnoglofTam fimiliter Sanguina ^5niaudiui nuncupatam. Ego Polygonon interpretor Weg^ra^/ober We^# MquodWeggra^jdefenp ♦ Plmq atcp Diofcor. puÏchre quadret. Legatur ^f^oDiofcorides Iibro.5i.ca^.;igt;i» Pliniuslibro,27.capite.12. Medicino^ 'f'gramenhocCentumnodia uocant: nee hoc mihi nomen difplicuituf ^^’^-Suncqui YTcgbritiGramen uerum adpellant:fed falfo.nam de uero •■ïminefupramonuimus .T^uis non uidet,rebus manentibus,nomina ’quot;“Mpeneq^ m omnibus eße confufa Ç” Hinc eft,quod n^dicina tam fa: pniniotefternutataamp;alteratafuit. Porro autorum Sanguinariam Pos |l§ogt;ion,uel Weggraf credo elTe. Quod CeIfus.lib.2.capite.32.Sanguinas f'^interpretatur, Apuleius amp;: Plinius Sanguinariamexponunt. Nefcio ^’'ïntuma Virga Paftoris Auicennæ, de qua«2 Canon. capite.yjd.Poly S‘’^ondiftct.T u uide Serapionem .cap.delapid.an fit Dimirifion» ^ ^naphanigenus Diofcorideslibro ,1. cap .10^. defcribens, duoqj ibi fj^ii genera,fanuum, æ iylueftre ponit ♦ Plinius libro. 19.cap.5. tria gencM ’^»udenfpum, aliud leue, amp;nbsp;aliud campeftre. Quodautem horum fw o '‘*^ftvrïóne«i4j,coniedura uerius quam indagationedodorum noftro f^'^nunedeprehenderelicet,tam peritifcilicet,utradieem a Rapauix ^pi'ehendant.Ego opinor hancRadieem Plinianam,amp; Diofcoridis Ar '^i^aciam.eft enim hoe genus p^yaii feminis, amp;nbsp;ut Plinius feribit, fronde ^°Pgt;ofiusquam corpore, Tertium Plinq Rhaphanum,quem Diofcoris ^s.lib.;i.cap.i7o. Apion uocat,nefcio.Noftrimedici in fuis compofitio ' “sRhaphanum uocant Radiculam,Vßöriettf0. fimpheiter Radicemiid 1 daciuntautoritatelfidori. Tu palladium confule,qui ait, Armoracis tvansferemus ficcioribus locis ad euka. d^c.Certum eft,cæteros amp;nbsp;co ^HesRhaphanos femel tranflatos, non crefcere.lVJpcrrettich quocun# Woeaueris tranfferendo,crefcit »

Burfapaftox ris?

We^^a^f»

'^”§^^’^m amp;r Aftranciam,utignotæ uoces,nüllibi rep erio:eft tarnen /'ffpcalefaciendi facultas. DifFert Aftrancia ab Angelica,quantum Pi;^ fa^N^’^^*^^^^ * ^^*^ Aftrancia amp;nbsp;guftu,ÓC fapore calidior eft Angelis

■^gt;omenclaturam autorum ueterum deutroquenonhabeo. Caries, a^ ppoftranegligentia nobis permulta abftulerunt. Non dubito ueterft Zj^trac^ fuilfe notiffima, alqs tarnen nominibus .ha fit, utduranhbus d^.nomendaturæ reru fepe mutentur. Quod aperte in Braffica fadS ^fnius. Situtlt;inqp, radices iHæ hu manis corporibus auxiliu præftanç

-ocr page 260-

DISSERTATIONES

C Âtç^ '^nac*. Eft ergo cum primis Angelica radix cordialis jiencniÇ^quot; ' pellendi efficaciffima.Quidam adpellant earn ^3crçwHrg«l SSMunp^werö-^^ ^impliabus nommât radieem Spiritus fancti.

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lolium, Vcrgilij^ Vitium eft eom^iune, fine fterilitas ornniufiugnm;

quamuisÄeTjincofoIo Vergilium hoc loco dixifleauguror. Eftin Tn tico fernen quod Bromos dicitühAgi icolæ noftri illud, Dynckdappdli âmtrquidam öenctperereFom.ego Loliû. Sunt apud nos qui genus hoefru menti ad faginandos porcos feminant. Quid pluribus^fruges omîtes,oquot; mnia^ fatiua,fuo Lolio non carent, Rabus,aut SiÜgo fuum habet Loh^ urn,quod Siligini per omnia fimile ï excepto femine,qd tenuius at^tgra^

' ciliuseft.Ego (tkuSccAoiiilluduerius,quamfernen dicefê. Noftrihanclue uocant,DortL Milium fuo Lolio non caret* quod Miliariam Plinius ad« pcllatlibro uigefimofecundo, capite uigeftmoquinto. Proinde Lolium amp;nbsp;Zizania an idem funt, uide. Certe Auit^nna «2. Canone.cap.?)^-^*^ Zi±ania tantum feribit. Hoc loco prætereundum noneft. Vidimus non femel,8(STritieum,amp; Halicam ftcrilefcerehoc pado: eculmisfurgcbanc

. nbsp;nbsp;fpiculænigrçamp;combuftçabfqueullofemine. Cauflam tarnen morbi ne

fcientes : nifi quod intus calor quidam occlufus 8c fuffocatus, tandée uir^ tuteannicogebanftirexirede culmis. Atramatqpinutilem hanefpieam audiui Lolium diccre, fed noftri hanc fterilitatem uocant,Br«n6r.

Albaliguftra,amp; Vacinianigra,Maronis hoccarmen quomodole*

' gant,autquid in utroqp fomniant, uel pucris notum eft.Liguftrum ffbcB ^blóm«ft,8c Vacinium nigrumßeybdbrfr exponunt.Sicamp;archiaterma* gnus nupermihi carmen hoc interpretatuseft. Sed quid ilia hueadfero fomnia C Miferendum uenit fuper horum impudentiam,ne dieam igno« rantiam,qui fuas nugas pro uero magno æftimant atep uendunt.

Liguftrum arbor eft,fiuefrutex de quo Diofcorideslibro primo,esp. 126. Germani habentilla, omnefep fertig hirurgici nocantbonoidioma« te ,Beyni)$l0lin/«l4 ßamfifjcl,fed male. Sepeshuneflorem in Maio, aemeföp nigros ut Sambucus tempore autum ni præbent.Folia huius fruticis Per« uincçfimilia,fiorecandido,ôôc. Quidam Medicorum fruticem hune Fra fionellam nommant ♦ Lege caput Diofcor. amp;nbsp;iudica, num uerafintquæ feribimus.

Vacinia flores fijnt, Sc non Myrtilli. nam amp;nbsp;Vergil, hoc loco de florin bus agit,non autem de frudibus. Diofcorides nofter fiorem huncappd* latgrgce Hiacynthon.Quidam ex Metamor.Ouidi) hunc fiorem dicunt l^itterfpotentan uerum fitnefcio. Hiacynthum fi noueris, mitte.Dehacher J^a H««rfpo:en nonnihil dubitamus.

Braificæ fpecies ex Plinio didici, quem amp;nbsp;tu de Braffica kgasmento ergo non eft ut uel ego quiequam denotiffimo omnium hokrcffribam. Vidimus Braffica? genera tria,qua* ab hortulanis fingula facile dikes,idc tamenomnibus Braifidsnomen . Vnum fuoidiomate imponunt,uo« cantqüeomnemBrafficam, BófFraut. Meminimefemefi uetctisBrafficæ '

-ocr page 261-

HIERONYMI TRAGI.

feminareanteannosquatuor:quofurgente,Rapa?promin^gt;ant.Recof ^ ^atusfum poftea uerborum Pimp, qui aft,Ex femineuetens Braiïî'cç,Râ PæfiuntJib.ip.cap.io. Porro unum hoc ex te difeere uolo,uetercs illi cué Cramben,Rhaphanû dici maluertaat: cum Braffica,tjuç fit bolus, a Rbâ pl^ano.qui radix iA((rlt;/l(«7rRir(OU diferepet. Quis ergo prudens, R^icem ulla fîulibuspotuit adæquareÇ'

Blitum quale bolus fiqdubito. tamdudum ego credidi bolus noftrum nortenfe capitatum uocari B!itum,uulgo ^4ppCóBt^AUE eins tan^n no ’’quot;nisadhuc teftimonio ueterum autorum careo: tu uide èC iudica ex Di ''(cor,lib.z.cap.ioS.8c Plinio lib.20.cap.2z.

Betamefleduplicê,candj^am, amp;nbsp;nigra Diofc.lib.2.cap.«2.amp;Plinius ‘*Drouigefjmo,cap. S.fcribunt : hoe bolus noftrates adpellant, Äomifd^ **’lt;^nt.alrj tnaUgoU Çr^O^abj Äonufd) ÏÓI« Eins holens nos tria noui ’^^sgnra hortenlia,et fatiu%Diofc.candidâ non uidi,fed nigrâ,uiridcm, ^^kne femiuiridem. Inter urramq; media eft:an ilia Diofeoridis candie ^^knefeioxerte mea opinione cæteris uirtute pracftantiÂ*.T u uide. P WangoUoêsBctâefîèuolunt. Vide DiofeoridêTtorXo»Iib,2.cap,n24. •JOnum caput purgium. nam fuccusholens huiusnaribusinftillatus,mi i^fi«caput a phlegmate mundat : quod non ex DioTcoride tantum, fed ®^pcricntia didicimus.

Bocuftam,fiue pedem Loeuftæherbam interpretantureins nominis, ß tarnen perfpeda mihi non eft, quod equidé memini. Sed amp;nbsp;Re^ P^i’culum,amp;: Napunculu ùoeant uulgo, folio angufto,definente in mu^ ^fone,cauliculis uerticetorulos habentibus, ut in Afparago,amp; falidlarîo ^upocernitunEx quibus minores alq alterno femper inguine profiliût.

l^adicula uel diuitum,lautorumquemenfis petita, Rapifti quis dem fapore,non tarnen ad rudus illiberali,acfatuus omnino * guftus eft;nifi qd cum |êPto amp;nbsp;fale non iniucundus eft»

’ Semen ei tam exiguû,ut difeerni fere aliter non poft fit quam grana Sabuli. Alp pro Blito,aut ualde fimili herba capiuntin Arabicis feriptorft bus. Talem fere pingit in Corollario

Barbar. Pandectarius holus las menum interprétât, fine •

Coxilides.i.Sachilis

emene.ficem

duobus lods meminit: quibus tarnen quid fif. vient,ut cxpers arabicæ linguae plane non alfequor. Qiia quam tarnen 00 lamenialio loco interpres tatur pro herba Prouenca,fi no men* dofus eft codex, uel herba Tres mula.Sed amp;nbsp;hæc quoep

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mefugiunt.

5

-ocr page 262-

EXPLANATIONES HERB.

lt;[ Ex Marco Gatinana.

EST, amp;nbsp;EST

Eimens D » Gentili^ quod Taraxacon eft planta Leo^ nis,quæ facit florem citrinum ♦ Efteham unaaliafpei

i Cies.quæ Cicerbita appellatur. 06 ut quidam uocant, Aborfus porcinus.

^^^^1 Etrurfum. Cichoream, amp;nbsp;Taraxacon multi pro

können wär

eodem accipiunt.NicoIaus tarnen in aliquibus receptis ambo ponitJdeo Cichore»,amp;' uidetur differendaïamp;S creduntillam eflèueram Cichoreâ,quæhabetflo^ óffere^ü quot;'^ ^^*^ cccleftinum : illam uero Taraxacon, quæ habetflorem croceurn,amp; . ’ a uulgo dens Leonis uocatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lt;[De I -V A.

i V A eft quædam herba, quæ fecundqpi Simonem lanucnfcm eft Ch^m^pytheos fpecies, multumqj ualet in paftionibus neruorum amp;fda tica.IVlefueapipellateamZïuiam, 8óaNicolaoexponiturquod eftlua, • nbsp;nbsp;edam ab Anthonio Guanerio. Et ego expertus fum in quodam iuuene reuerêdi domini proihonotarrj de Sapione.ualet enim multumfecundu omnem modum aÖminiftradonis eius.

CDeE S V D A.

0 Stebran,etSteftebran,8lt;S Alftebran communiter exponitur in Diofc. a Simone Ianuenft,quod eft Efula:fed tarnen non eft uerum. Imo eft 0^ ;cimu garyophyllatû,ut patet per Gentile prima terrrj, capitulo illo, cum .Aiateria euacuareuolumus, amp;^cjn fineteda in prima.ii.cap.decuraethi# cgdicet dicat, qd no confidat.Etin Synonymis Auicençinuenit,Stebrait eft fpecies Ocy mi. Etiam Mefue in quada confedione cordiali.quam di’ citeifeflip Zachariæ, dicit eflè Ocimumgaryophyllatiim.Etiam mihi uidetur, quod fit Bafilicon. Efula enmieftuenenoia. Licetadhoc poft fit dici,ficut fcis,quod multis modis aliquid dicif cordiale : ut babes apud Auicenna alibi de uiribus cordis.Sed errat hie plane (anuenfts in ilia col’ Iedione,amp; male improbatillos autores. Nam autoritas eorum maxima. Veritas eft ergo,quod Efula eft Stebran, quæ eftfpecics Ladicinij, feut dicit lanuenfis. Sed illud quod eft fpccies Ocimi eft Steftebran, utpatet in Synonymis Aui^iennæ. Et in hoc aduerte, quod aliquando inucnies Stebran,ubi debet efte Steftebrâ,ÔC econtra:^ hoc eft uidofcriptoris.

-ocr page 263-

t A e 0 B, DE M A N t I Î S.

lt;[IOANNIS lACOBI DE M A*N t \ S Alexandrini.djffidlj'oru Herbarum cxplanano, de quibus hodie eft controuerfiabdcp fe* cu»dUm ri turn amp;nbsp;featentiam

Officinal um,

o*

lt; De A s s A R

S s A R V S.i.Afrarabaibara,quâ multi GanopljyüatS agreftem uocanr. De Afaro per fimpIex.S.fcripto,uidc piofeor. Eftenimaliaherbajquf amulnsuulgarifermôe Prouincula nun cupatur.

^t^s^s-ü-is^? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De s È b À C v U

= “fcacul,cftSigillumfandæMaiip,8irnonlringus,utqüidatnherbolarijuolunt.QuarcSe- Sigillum P'onaliud capitulum facit de Secacul,aliud deIringo. PrætereaüideSerapionemjin feptimo S,Manera |hp’^*'®’’^'quot;s’9ûi ihquit.Sccacul,eftradixfîcut Zinaiber, ö^afpörtatur ex India, amp;nbsp;fît ex ea P ^‘bodum eft recens.E t ßc eft fccundû ueritatcm,quod Secacul fccundum modci nos, habet

De R H A P H A N 0,«

I f^baphanüs.f.Radixdomeftici.Circa inftans ait,cfthciba cuius radix ßmili nomine appel- nbsp;nbsp;, l’''ir,amp; peraninuhifcruaiur}i adix competit ufuimedicinx.Quidam de nouofcribens,iniitu-‘xs,Lumen apothecanorüjexpohit,quod per radices Rhaphani intelligunturfylueftris. Scd ®'’ fft ucracxpofitio.Quia régula eft apud hobiks apothecarios, qfSod quando kgitur Rha-P‘'’nus,femperdeufuàliintelligendumeft,

De DR ACO NTIO.

buFFplanum.i.Dragontea.Mefue in caplttilo de Luff dicit,quod eft Serpentaria: amp;nbsp;eft plan ß Mu»didtur Collum draconis : ^ ex ca eft alia plana habens folia ; alia crifpa, Etmeliortotk “^phntçpars eft radix. Circa inftans ait. Scrpétaria,Colubh'ha,Dragôtea,CocodrylIa, eft una 'fbî.ldeofiedi(fta,quiamaculas habet diftinlt;ftasfîcutfcr|3cns;uelijuiauenenum fugatferpen •Lßetalia dus fpecies quæ uocatur larus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

De E R V G A.

, ErucaefecundumMatthafumfyIuaticum,funtduæfpecies,domeftica,S'fyluefiris : amp;f am-

De LINGVÀ ÀVÏ

æ'untomnibus notæ.Domeftita minons eft efficaciae quam fylueftris, Vfui medicinæ conuc-[’'“ntfeminaßcutfolia.Secündüm uerô Cite a inftans eft cohtrariû. Quia Eruca domeftica me “Ofiseftefficaciæ.

Linguaauis eft fernen Fraxini, Chriftophorus deHoneftis exponic, quodeft Dcliagreftis^ “cMignoro quid fit. Antonius Guaneriüs,amp;'ómnesalrjinoderhi exponunt, quod eft ft-

*''Fraxini.Sed Circainftans dicit,quod eftherbafatis con;muhis,quæfoliahabetparua^ iU '’*t3,amp;nmilialinguæauis,uiridis,multac efFicaciæ:5.'pcrid crcdo,quodignorauittam;

De SCARIOCA,

ScarioIafecundumSerapioncm ex autoritäre Diofco,dcEndiuiaetdua8 fpecies. Vni

„?,“‘^®’’’^fi'ca,amp;eftScarioIa.Secundumuero Simonem lanucnfem eft uelut laóuca a-kp*'j’^5™quot;^“^’'‘®^*quot;^a*'^iE*’diuiaeftScariola.Modcrniuerodiftinguunt fpecies Scario-I^p ' '^^ Cichorcf per alia homina;tamen unâ pro alia ta pe poni.In bladis autem Scario-

DcGARYOPHY L tlS, •

Km '”’*^®quot;^*™ flores in aliquibus partibus Italiæ,qui Garyophylli uocantur, co quod odo- (ßfaftttfön)#/ U ?*7°P^y^^°™™S“Ç“'offic*nishabéntur^fpircnt.Quorumalrjfuntcôlofisalbi. Alfjue- pitje Vlegel« Hiro n* ^ *^^fl'J^ Lombardos reperiuntur, in magna quantitate, amp;' maxime apud nobiles blümcn, dijsri '”°’”'quot;® fl^° apudaurores non reperi.Sed uidi depidum in libro qui dicitur, Manfre-rttm p™®quot;*^ impcriali,amp;ipfe tiocatTunici.Repcrimrctiam herba, quae dicitur Filius ante pa

' P'^ri'tiis Ch|ifti,uel oculus Confulis,ut uolunt herbarij. Forma uero ipfius reperitur vidé Corolla r ^âthæumfyluaucum.Ethsechcrbaapudnoïnafciturinpratis,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Barb.d.779.'*

Z 1

-ocr page 264-

ZEXPbA:NATIONES HER ßZ

•Verba PANDECTARli nunceitati» -

Filiusante pat rem latine, Arabice Tariff, graece Garyophyllon.Plinius. Eftherba faciens fiorem iïcut btiphtalmostfed ratnus poftriatus exceditlongitudine antcnatü, amp;^ob hoc Filius •ntepatrcm iiocac.ËcuocacurfimiliteroculusChrifti, Auiccnnainfecundodicic,quodtftplâ;

» taquxnafdtur in ucretamp;'AoseiusfimiliseftCrci^hortuIano.

C A L A M E N T o P E V V I A L L

Qiiidam Herbarius dicebat,quodCalamentum fluuialc, cft Menca aquatic a. Quod non fß. Vide Nicolàum, qui expo ntt, quod Calamentum fluuialc eft Mentaftrum. Et fimiliurait -Petrus dcCrefccntijs.

De C A E A M E N T O MONTANO»

Cafiimentum montanumeftNepeta,fiueGattaria,Quidamdicunt,quodeft Origanum.' Alij Pulegium.Quodnon eft.Sedfecundumucritatem,uerumCalamentüinontanunieft Gat taria,uel Nepeta-.lïcdilt;SaGattaria,quiaGattf hbentcream comedunt.

DeSlEERE MOI^TANO»

Sifelios,ueI Stier,uel Platocyminum:amp;eftSiler montanum.

De A C E T O S A» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]

Acetofa fecundum Auicennâ alia eft domeftica,alia fylueftris.Diofcor. ueroeamuocatba patiyn,ôf illiws ponit quatuor genera. Vnum quod man Aicatur. Et illud eft quo nos utimur. Et eft alterum quod nos dicimns Oxylapathiutn.i.acutum Lapatium.Erhoceftfatis notum, Be E E P I D I O, amp;: S E I T A R A G E

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seitaragi,eftgenus Erucæ.Auicennainfecundocanonisaic.SeitaragiiHequieftlndusJia- ,

bet ligna parua,iiibnlia,amp;f cortieesficutGaryophylli.Neejperid agnouitquid fit.Galei us , au rem in feptimo fimpliciü uocat Lepidium:amp;inedicir,quod eft genus Erucæ.Et fie eft. Qu d auwm fitcommuniter,ignoratiir. EtiamDiofcOr.uocatLcpidium .Etquimihtnonetediqqd D Lepidium fit Scitaragi,legatcap.de Lepidioapud Diofc. cum capitule de Seitaragoapud Se-rapionemtS^uidebit, quodidem eft,Simon uérolanuenfts in capitulo de Hiberida fumli,a i nbsp;nbsp;prinripio-delenbit de forma hac.Hiberidos, quod eft ucrum Seitaragi. In finecapituli ipfein-

quit, Hæcuidecurquam Nafturtium agrefteuocamus.In capitulo uerolberidisptri.aprinci-^io inquit.Scitaragi ex autoritäre Pauli,in capitulo de Sciatica inquit. Iberidos, qua Lepidiü, ^q Agricafdamon appellant,quidam uocantipfum Tapfiam Indam .Tu ucro uide certitude r nem huius planrç,quod uerum Scitaragi fecundum Paulum,eft Nafturtium agrefte, Et Naßur tium agrefte,eftNafturtium aquaticum.fecundum Circa inftans,eft Senation : amp;' Seuationfecundum Diofco.eft illa herba,quam Lombardi uulgoCrifonuocam. Et fic fine dubio Seitara gieft fpecies Nafturtq. Qiiia Serapion in fuo capitulo dicit,ex Butorfrate Ga!cni,uirt»seins, amp;nbsp;fapotjSf odor,funt fimilia uirtuti,fapori,amp; odori Nafturtq.Et fic loco Seitaragi, poteftpomfe men Nafturttj,quod eft fpecies eius.

DeORIGANO PERSICO.

• Origanum perficum non reperif abautoribus,quarcita appellerur. Modemiuero per 0-rigarïum,accipiuntquandamherbam,quam Lombardi uulgo Cornabobin uocanr. Circain-ftans ait.Origanum.i.Golena. Serapion defcribit multas eius fpccies,Sffecuntlumilluraponi-prDiptamus inter fpecies Origani.

Dc A ■ M E o S.

Ameos eft fernen notS omnibus. Sed nota, quad meo tempore uidi multos herbarios tien dcre Aineos apothecarqÄndodispro Apio,ôt generaliter ultra Padum,apudciuitatein Papi-cnfem.Vtunturinconuiuqsfoltjs Ameos pro folqs Apq,

Dc T V D E R I.

Tuderi fecundum Aufeennam ex autoritäre Diofcor.eftlierba habens folia fimilia Prafito, amp;’radicem quadratam;amp;' eius radixmenfura habetmedqcubiti,dehabctcapitain quibus lent Temina longa,nigra,^^ eft bare ufitara. Tuderi ucro fylueftris,fernen eft rotundurn. Auicernain fecundo Canonisdeclaratformam Tuderi,ex autoritäre Diofcor. fed non rcpcriturfubiHono rrune. Quia a Diofcor.uocatur Orminum.Et latine, Emola, uel Aurigalis,uel Reiciahs.bt re-periunnir ex ets duplices, Vnus cum flore ru beo,óf after cum flore albo.Atnbj apudnosnal* CUnturin tetS:is,ï»cp4rictibus,etiuxtahortosabundanterinuenitur,

Dc P A V C O,

Daucus eft fernen Baudae fylueftris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

-ocr page 265-

I A C o B I DE MANCHS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à»

De M E V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä

'^^^fyliî^^*^^^^^ '^f*^'J^^^”'^*^^æ^*®^*^æ’*^^°’°*^'^^quot;^**^^^^æ^*’°”^** ùoeatAnè-i PcR-VBEATJNCTpRVM, * Wnr A^^'^ nctft,quod radix cius eft rubea. Scd Chriftophórus de hone^pu»uft,fed w, quod Diacureuma efFiciatur in colore Gurcumæ,proptcf Rubeam tinaorum. nbsp;nbsp;’

D E È V P A T O R I O»

Hbt ''p?”“™ fecundura Serapioncm eft Gafit.Non eft ergo puKcaria,ut dicunt quidam Âa mtf kquot;'• P’’”'® Auicennaamp;MefuefuntdifFerentes.Nam Mefue dicit,quodillius floseftfi» I* ‘^'nni:Auicen.ait,flos cius eft GeutNenufarrigitur non concordant, •

' Dc S C O R D B 04

De c 0 R O» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Atoms eftquæ uocatur Gladiolus.

De F vlt;

, •'ujd eft, Valeriana, uel Pocentilla, uel Amannlla,fecundum Diofe. Multi appellant Nar-I Iitrba°fg*^quot;j^'^””^’”® dicit.FiftnteUigitur radix, amp;nbsp;fie eft. Et multi uulgarcs uoeant^ara

D E Herba a d H i u •

y loannes Anglicusdicit, quod eft herbalupi, interfleiens cum, amp;nbsp;eft Satyrion. Secundum a 1“0sefthcrbaEufragiæ* Verum med iudicio Adhilmagis débet dici Eufragia,

D É A R 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Aron ipfaeftqufuocaturPesVituIi,fpccicsDragohiex,uelDragonteariainor,uel Serpen ß '^Uminor.

DEMEZEREON.

Me2freon,i,femen AIlrj,quodappelIaturCoccumgnidium,Diofcor.incapituIodcCha-æleî.i.Me2ercondicit.ChamæIca,autCoccognidion,noneftfemen Laureolæ, utdicitCir-% J**nfans, in capitulo de Laurcola .Serapion in capitulo de Läürcola ^ loquitur in capitule de

’uro, Alexander in cap. de hydropiß inquit. Chamælca, unde Coccognidum coUigitur ft 'utadicinium, folia Oliuç habens. amp;nbsp;fie eft : amp;nbsp;propter hocapud multos herbarids uocatur 'roaOliudla,propter fimilitudinem foliorum ipfius.

desgAMmonea,

Eftfolutiuii magnü amp;: eft fpecics VoluWis, generis laÆeiniorum.Laudatur tarnen Antici 'l’ena,amp; Armena.

DECHAM AEDRY^

Quercus terræ, Qucrcula minor, Calamandrina.

D E .C V P V C 0»

Lupulus eftfpecies Volubilis.

D E Capilfo Veneris.

Capillus Veneris,eft id quod uocatur alias,Coriandrum putei, CapiUus Algal, Capillus *^0rdnus,Capillus fontium,CapilIus hominis nemoralis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

DESOLaTRÓ.

SoIatrumuocantVuamuulpis,uelVuamcaninam.Etfuntciusquatuóïfpécïes.Prima! Solatri fpé “^bnaramp;hxcapudnosuocaturherbaMorela,AliaeftfpeciesAlkahengi,diflaCacabum esquatuor Rafcho a uiilgo. Tertia eft Caballaris, a latinis Lunaria : amp;nbsp;ifia eft Faba inuerfa. QiWrta eft’ “anicon,autPericon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

DECVSÖVTA.

Cufciit3,fftpoda^alini, co quodlinum neCat, Serapion dicit, quod eftherba inuoluensf ' finit filatfed in fumiiatibus habet fruflumfubtilcm:amp; ipfacrefeitinarboribus, d’in uinetis, *ocaturetiam Gringus.

D E P S I C I Ö.

PCllium diäum eft,co quód fernen cius pulicibus afiimilatur, unde étiam latini Pulicaremi

5 3

-ocr page 266-

Z^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E gt;fp igt; A N^A '^ I O N Ë S 'H^E'RïB,

it.AffoftnsruftidsuoraturLinoxelIarfi^inbladisrcpcritur.

D E P O D Y P O D I O, ?

Polypodium Jjucrdnumjpfum eft quod alrj uocant Liquirinam fylueftrem, P

* nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jOe^ A' F ? F O . D ' I D D o»;

; AffodiU^fecundum Diofco.eß-herba omRbus nota, folia Habens ficutPorruro, uirgam Ïcuem:quan^ulti Ablutium,id eft,Alcta dicuni.Secundum Circainftans, Affodiilusfftqut damhcrba,quæuocaxur Centum capita.Sed hoe eft falfum.MeliusuocaturherbaPortaria.

Ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De S A X I F R A G I A.

.Saxifragia treshabet fpeeies.Quarum una Habet folia iîmiIiaPimpinelle,fedmaiora;amp;hçç eft no».Minor uero didtur.quod eft Oculus Chrifti.amp;' fie cft.Oculus Chrifti, utl Oculuscon fiilis/ecundumMatthacuniijCftEihus^ntcpatrera, Medici dicunt,quod eft Tetra.it, id eft,her-baludaica,

De I R, T N G O»

Iringus,autlringion,autnuxagreftis, utdidtDiofcÄb alqs Cardopanisdicitur:amp;’eftfpc-des Centumcapitü,utapparetapud Serapionc.Etiam ipfe Serapion ait.Afcaraconjd eft,C’en tumcapita,eft coeleftis coloris,inferiusdidturrringi.Sed CentumeapitaaIba, cftfpeeicsfpinæ» Et fie cft.Et non eft Secacul,ficutquidamfalfoopinantur, Iringusautem eft planta fpinofa,quf iniyjsacpratisnafcitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

De P E V C E D A N O,

Peucedanum^cundium Matthapum fyluaticum cft Cauda pordna. Sed Cauda porrinafe dundum Simonem uocatur Milium iblis.

De V I N C E T O , X I C O. '

Vineetoxicum,eftQ^ædam planta quae milltum iuxta Helleborum inufniriir,qu3rf pura-tur Hbi contraria ; appellatur-autem Vlncetoxicum, eo quod contra toxicum eft : cuius radix ufuimedicinæconuenit.NicoIausIib.r.capitulo de Antrace dicif, quod eft Confplida minor: 6canobisuocaturherbaMofclla,uel herbauenti,ueiherbaS, Lauren tij.Neq per id Nftholus cognouitipfum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Herba S Y R i A C A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Herba Syriacaipfa eft malua, Sed ros Syriacus,eft Sumach.

De B ALSAM ITA*

BaffamirafecundumCompofitorem, eft Mcnra aquarica, quæalio nomine Sifymbnum ippellatur. Sed Balfamita eft menta,quae odorem balfami habci:amp; eft herba, qof apud noseir ca aquas inucnitur. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

De s A M s V c H 0*

Samfuchus,aSiculis Amaracus nominarur.I^n apud eundem Centaurenminor.Qiicd falfum eft, Nam Amarac us,fi eft Samfue hus,non cft Centaurea.Prçterea fecundum moderno-rum opinionem,generaliter tenetUr,qudd Amaracus fit Alacoen alba. Ergo Amaracus eft Matricaria quæapud Auicennam.n.canonisuocatur Vehuen .’^eft herbaqua apud Lombar-dos,Crifpauocatur,uelCrifpula.SedSamfucHuseftueraMaiorana,

DeSANGVINARlA»

Sanguinaria apud modemos eftßurfa paftoris,quæ mirabilirerualet contra fluxumfangui-nis.Inuenit amp;quot;nbsp;alia Sanguinaria,qiiac uocaturCorrigiola, feu Virgapaftoris.SedloannesAn-glicus.perSanguinanâffitelligitBurfampaftoris. Apud Lombardos uocatherbaGugarolla.

De MAT R I CAR I A.

Matrîcarià,in fecundo Auicennae uocatur Vehuen, amp;■ cft fpccicsArtemiftac:amp;f eft ilia,qu« a Lombardis Crifpula uocatur.

De A N A G A L D 1 D E.

Anagallidis funtduæfpecies:Nam una Haber florem cccleftem.AliajCiiitisflosdaiftyiico-Jorem habet, uel fecundum Sèrapiónemgt;ubeum. Nafeiturin pratis.Ambf habentfemenro-tundum,limilcfemini Coriädri.' Quidam dixerunt, quod fit Cichorca.Quod non eff.Afti,qd fit Maiorana:qu9dctiam no eft. Alij, quod Auricula mûris: quod non eft. VocaturAnagalhs alio nomine Mergelliam,uel Morfus gallinæ.

De C O N S 0 L I D I S.

Confolida maior uocat Symphitum apud Diofcor, Nafeiturtj cirejaquas, Minortfilitf-

-ocr page 267-

ÎÂC-O’Br -Ô E MANEIISÎ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7?k '

raGmiKs Arteticæ,nafaturc^ in praus ac ui}s,purpurcis floribus. Confolidaflhiedia p^cis cß ^

De G A


R I C H 0»

G311itrichum,ucl Centrum gallj,efthcrba quam multi ruftici uoeantBeronno, Vnum naT Winhortis,amp;comeditur inter oJera. Alteru Acatur uulgariter ScaAazaz » amp;nbsp;^feitin pratis. DeSANAMVN DA» ^

S3namunda,non eft Pes leporinus,ut quidam putauerunt, fed Garyophyllata, fîmilis A^ -

De s o

., Solfequium fecundum Simonem lanuenfem a mu Iris uocatur Intuba : ergo eft Emdiuiat. jj’'» Intuba eft nomen græcü,fcd a latinis Endiuianuncupatur.Cfreainitans ait. Sponfa foils* ■;'liotropia,Intuba,Cichorea,Dioni(ia,Solfequiumidemfunt.Matthxusfyluaticusdicit,qd ^''horcaeftSolfequium, uclSponfafolis,Et Nicolaus dicit, quodSolfequiumeft Mirafol* ®Ponfafolis,uel Cichorea. Sed hie |^tus Nicolai non uidetur fonarebene : quia Mirafol non '*^'-ichorea,fed Pcntadadylos.Ioannes üero Anglicus Calendulam,uel Premulam ueris uo-'’'Solfequium*

Dc C A P R I F o L I 0» CaprifoUumcftiAaterfyluajamp;fdPudDiofcor.Pcriclymenon.

De H^fba S» C H R I S T 0 P H 0 R r.

HerbaS.Chriftophori eft Filius antcpatrem,Utlt;rö«rtbl5mtin/Vfter0ei#$^Iinlt;

De M. I B L E F 0 L i 0.

Millefolium,eft herba quç omnibus notaeft.Diofc.Miriophyllos, fiue ut latini Millefohu, 'ifftjfupercilium V encris upeant.

DESPARGVEA»

Sparguh,fecund um CompoGtorem eft Rubca tindorutn minor.Et Gc hodie habetur Gen J^ * ’'lisopinio.Diofcor.uocatRubeam, amp;nbsp;inquitRubea,quamaliiTrithrodanum, latini uero Ku '’ficamdicunt. Herbaeft omnibus nota,Eins fpecics funt düae. Vna agreftis. Alia quæappel-'3turSparthos,ramulos,ßuc tyrfos Habens tenues,amp;: quaß nodofa folia, per interualla diftan-» ^wc^ptrGngulasenodationcsuelutiftellarum imaginera mentientia.Frudus,Gue fernen r^ ’undumeft,amp;uirtde:dehinc rubrum,aut circa maturitatem nigrum. Radicem habet tenuem, nbsp;nbsp;^ Aparna,amp; rubicunda:^ hçc eft forma Rubcçtinctorü.Si auté habere, non potcris rhinorc,po-quot;as miiorcm.Minor uero non eft ilia h erba, qua noftri ruftici RafpareUam dicunt, fed eft aliud;

D E Herba V E n t 1. HtrbaVenti.f.herbaVentimaiortamp;cftParitaria.Eiusfpeciesduçrunt.r.maior,^ minor» Maioruerq eftParitaria,Gue Vitriola,Gu^lefenem, utapudDiofcor.Gucherba Vitri, ut a-Pud Auic.ldem Circa inftans ait.Patitar^herba eft quae alio nomine dicitur Virriola,Q.uia 0-ptimeuafamundißeat. Hæc apud nos in mûris nafcitur, amp;nbsp;dicitur a uulgo Veraxium, Minor 1 «wo eftConfolida minor,Habens florem Geut Artetica; fed funt purpurea. Et dicunt fapientes» | ^''odutracfinunguentodifponantur.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEAGRIWONIA»

1 Agrimoniaherba eftfatis nota,apud nos in pratis rcperitur.Diofcor.autem inquit. Agri-t

1 »aoniaherba omnibu s nota,que Ferraria minor dicitur.Nafcitur i n eampis,uel circafepes .C U l hsradixgræco nomineEupatoriumdicitur*,co quoddiuretica Gtuaidc apudmodernos, Eu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

1 P«oriumcftaUud.Gal.inlib.adPatcrnioncm dc Agrimonia, amp;nbsp;Eupatorio in uno cap Joqui-\ 'quot;tdnfineucroait.Huiusigiturradieem graeciEupatorium dicunt.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE HERBA PARAEYSl.

1 , HtrbaParalyRs fecundumCompoGtorem , cftherbafandi Pctri,Gne ut alq Premula ue-

1 ns.Viusfpcciesfunt duæ .f, maior,amp; minor. Maior uero eft herbafandi Pctri,qu3e in hortis na^ l ^tur,cum folds uiridibus,parum ineißsthaec nota eft omnibus. Minor eft ilia quam hodie ge-I ''‘MilifhwbiMargaritadicimustcuius Aos Gmilis CHamomilk eft.Huius in pratis plurimü eft.. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De G, 1 C H 0 R E Ar

1 nbsp;nbsp;Cichoreafecudu quofdä,eft Intuba. Alq Solfequiû. Alt) Sponfa foils uoeât. ColumeUain 1 '®detultuh'brtortiait.Cichoreatenerisfrondcslaftuculafibris.Pli.alt.lntubumerraticum,a 1 P^nosqda AmbuJji dicunt. in Aegypto Cichoriüuocât.amp;c.Cichoreaucro fedm Compoft 1 WtîjtftSQftïüporcinüjSCefthcrbacuiUsfloséftcCeleftis .Etßceftfed'mueritatem^quoducra, -

-ocr page 268-

»$ E X P b A N A T 1 O N E S HERB;

^ CichoreajfecUndum fententiam ïnodernorutn habctflorcs a2urmos:5feftfpfcksEndiuwr»

De B A C T i S o S E R E.

lua eft uera Chamfpytheos,5f n5 eft Chamjdryos,Ut quids crcdidchinr.Generalitertamen tenetu^quod lua non fit Chamæpytheos.Sed errant.nam ego uidi apud multos apotherarios in facculis Chamaepytheos,dcquo loquuHtur hoftri aurores, fed lóco Chamxpyiheos haben^t Chamedryos. Vnde per hoc,dico fi afpekeris illam luam^qua modemi utuntur,proluaniuf' cata,uidebis,quod amp;nbsp;in forma amp;nbsp;in reliquis eftuerum Chamæpytheos»

DeSERPIÊLO»

Serpillü fecundum Plin.aférpendo putant didü,quod in fylueftri euenit,in petris marimf. Satiuum nó ferpit,fcd ad palmi altitudinem crefcit.Diofcor.Serpillum, Gueutalrj, HcrpiUum, latini Cicererraticum uocant.amp;c. Folia amp;nbsp;flores fecund»ira Circa inftansmedicinx compt-tunf.

CeCORRIÖI OLA»

Corrigïola.i.Polygohia,Guc Centumnodia,iïue Virga Paftons.Diorc.uocatipfani Poly^ gonos mafculum;amp;ibictiarndefcribitaliam, quædicituf Polygöhösfamina. Petrus deCrtl-centijsinquit.VirgaPaftoriseflCardusfylueftris . Illetextusnonuidetiirbenefonare.Nam Virga Paftoris hó eft Cft'dus,ur ipfe amp;nbsp;alq dicunt. Nam fi legis capitulum de Potygono apud Diofcor.cum cap. de Virga Paftoris apud Serap. Ót’ Auic.uidebis, quod idefn eft. Ëtidcm lo. iSèrap.iri cl.de Lapide,uocatipfam Ditnirifiön.Ethfc herba iri ürjs mültum rfpericur.Mattlix usfyluaticusJncapitulódebipfaco.i.CardofullOnumdidf, quödeft Virga Paßoris.Sedn» rede,Quidam uocantCcrrigioldm Sahguinariam i fedfecundum aliquos Sanguinariadtil» Dohcrba,quam hodie Burfarn Paftoris uocamus.fiuea uulgo,herbaGugiarolla,

De E N D


A,


Endluia,nomen latinum eft,poft græcum Intuba, Arabes eriam poftgrçcum,Hundebedie cunt.In hac uero nolo oftendcre omnes fpecies Cichorcæ,uel Endiuix, uel Scariolftfed primo uolo oftendcre illas fpecies, de quibus ipfe Nicholus in proprio libro loquitur. Nam in cap.de debilitate Epatis,fic ait. Dixit Auic.Taraxacon, quam genrilis diriielfe Cicerbitam,GucRo-ftrum Pordnum.Et Guilielmus dixit ipfamefleÇ^oream. Eteftillafpecies,qtifamultisuo-catur planta Leonis.Hie textus Nicholi,uideturco^iptus. Nam IpfeNicholasdebcfcatdice-re,quod Dens lconis,quæ eft fpecies Cichorex, amp;nbsp;non plantar leonis, quxeft herba dicta Rau-ra,uelmaura, qufodoremAfphalti habet.Er hje eft fpecies Trifolrjtquodeftconfonura.ldrm in capitule de opilationeEparis dicir. Taraxacon, eft fpecies Sponfçiolis.Etinferiusineoaem cap.inquit.Roftrum Porcinum eft Cicerbita.amp;'c.HabitaopinioneNicholi, fequlturopinio lo annis Anglici,qux eft,quod Altaraxacon eft Roftrum porcinum, uel Cichorca. Idem tenticm capituiodefiftula.

DcENDiviA domeftica,

Endiuia domeftica,i(ftft,ufualis,cft herba fan's nota.Sylucftris ueropoteftdici,qdGiCri-fpinus herba. Cichorea uero fecundum fententiam modernorum,habet flores a2iirinos,ner-icntes feipfos adfolem : quarefponfam folis, amp;' folfequium uocaucrunt.Dequa Circa inlians ait. Sponfafolis,eft Cichörea,uel intuba,uel Solfequium.Hyc etiam eft fan's nota.Serap.inca, de Endiui3,inquir,Hundebefunt fpecies. Nam exeadomeftica, S' eft Scariola. Eteftexeafyl-jLieftris,qiif eft Taraxacon. Et eft tertia fpecies qufdicitiirCandarel,amp;cft Amiron. Enamfffun dum Circa inftans,amp; Petru de Crefeentijs,Endiuia eft Scariola.Galenus in odauo fimplidum dicit. Seris.i.Endiuiy.

De C O N D R Y L B A.

Condrylla eft fpecies Cichoreæ,ucl Laduex. Auic.in fecundo canonis,incap. de En æw, ait,quodeftexea fylueftris, amp;nbsp;hotulanaduarumfpecieriim.M3gisiuuatiuacxeisEpati,( i' -la,quæefi magis amara.Ego credo,quod fit Cichorea.Idcm aliud cap.f;®it deTaraxaco,« * cit,quod eft fpecies Endiuif .Et ifta nota eft.

-ocr page 269-

r K.C. o B I ' DE- M A;N L I I S»

ZiFp

■ ƒ Uc S C A R I o D A. • nbsp;nbsp;nbsp;\ tóf'^'^°-'’?*’P^f^urtdumSimonemIanuenfem,eft uelutLaduca agreftis, nifiquia in dorfo . '5™nihabetfpinasparuas.SedMatthfusfyluancus,amp;'Ifidurus uolun^quodLaducaagre * ^ 'tScariolacutdidum fuic.Eciam bic dicam uerba Ifidori, quæin capitulo deoleribus dicit* ^(?''f®’gi’eftis,eft auamSarraliam nomina||us,eo quod dorfum #ug in modum ferræeft.Si ^ J’iifivhacerrat.NS in cap.de Scariola dicit,qd ipfa eft uelut Laduca agreftis,E^ cap.deSar-'’inquit, ex autoritäre Ifidori, quod Sarralia eft Laftucaagreftis, Et in fine dicit.dd eftSca-'”‘’:amp;)ïcuoluntmultimoderni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

’ - De C I C E R BIT A* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Li9^f^'t3Uri-oficurdicitNicholus,eftR0ftrum Porcinum.Secundum Buliekft Cichorea» j l)/dicrba,cuius flos cftcoeleitis.Etiam reperiuntur duæaliæfpecies, quæflorem code^tem ha /'''•5fomnesinbladisrcpcriuntur.Etfibcncconfiderctur,uidebis quodfpeciesEndiuiac,uel.

. ™rexfuntfeptem:Sf funt iüæ uidelicet. Endiuia domeitica.i. ufualis, Cichorea, quf ab o- Seprem fped j quot;'oysnota eft.Roftrü Porcinum:amp;Denslconinus:difFcruntparuminterfe,fecunduir)mo- esEndiuiar» /ï^orum opinionem:inpratisrepeAnturcum flore croceo,nififolum in foÜjsdifiFcrunt.Poft ’tórarionemflorumproducunt;quandamlanuginemalbam,quaecumtangitur,euolat.Ec « ’'ft didaCrifpinus a uulgo;5f ha-c apud quofdam eft La Au ca afini. Quod non crcdo,ficut J’MlegiscapitijIüdcAnthufaapudDiofc’. uidebis,quodciimcap,deCrifpino,non con-*''it.Eceftaliafpecicsqu3ediciturCÂcoriaftrum:uteftScariola,quæin bladisrepcritur.Et o-'’'sift»fpfcijs^uocantEndiuia,ueICichorca,ueIScarioIa,Ethxnotacfunt apudfapierttes.

De M E D I S S A, •

,^'flitTafecundum modemorura fententiano,eft Ozymum citratumzeuius folia öderem Ci 'quot;^tjamp;Citrariadicitur,

De P E R S 1 C A R !• A,

P'rfïcaria.i herba fan Aæ Manx. Et eft herba quæ habet folia fïmilia Perficis,ngnata: apud, ’'Uxtahortosreperitur.Exiftimantquidam,quodhjc fît Zinziber caninum, ut uideturien-' 'ouiccnnainfccundo canon.Etiamputauerunt quidam,quod ipfa fît Piperaqux,

De P E R F O R A T

Pfrforata.i.herbaianAiIoanis,iÏueFuga djmonum, fîuc Hypericon.Etdicitur Perfora ta^ foliaciushabent foramina parua.Inlocisdoraefticis reperitur. Auerroism quinto Colli-fi'3ic.cutericon.i.Hypericonnehfricon,EtquidamappellanthancherbaCordialc,eo quod ” ’“imilaturcordi.

De M A T R I C A R I A.

• ^^3tricaria,eft Artemifîa. EteftiIla,qu^^iofco.uocatLepraphyllos.Sed Auic. in fecundo ’‘’•uocatipfam Vehuen, Aliquando /^FTocn.EthaeceftquamLombardi Crifpuladicunc,

De MATRic AR I A minore.

, ^lïtricaria minor,feeundu plurimum eftfccunda fpccies Artemifîæ.Diofe, formanaipfiua '’‘‘Wibit.Et hæc eft illa,quam hodie Tanacetum, fwe Daneta uocant.

” De S'C A B lO S A.

Scabiofa,eftherbafan's nota. Sedmiror, quod noftriautoresde ipfa nonloquuntUr .Ta- -ï''quot;'ffcunduni intentionem ManhxifyluaticidicitScabiofa latine, ^ux grxee ftibcs, uel fti-®s.EtibiloquiturdeScabiofaexautoritatc Diofc.fublitcraScabiofa,quod non repcritur, 'ftiintftjquodDiofc.ca.unum facit de ftibeos. Sed ignoroquodilludfitdeScabiofa,

De B E T O N I C A.

^nonica,ertherba fan's nota. Diofcor.uocatipfam Betonicarn , Scrap,in cap. deBetonica ' '^'‘•Plurimum quod ex ea adminiftratur,funtfolia.GaIenusin feptimo Simpliciumdicit.Ceg 'f'/5’latine,diAum'Betonica. Macérait,Betonicarn folirifunt Ceftron diceregrxci. Plinius * quot;OnesinHifpania, cam quæBeconicadicitur in Gallia,in Italia autemSenatula, a grxcis . 'ftrun dicitur.Auerrois in quinto CoUiget ait, Alchifom quxmLatiodicitur Beconicaamp;iti quot;fica lingua Berahuem.

De F R A G A R I A.

Pragiria,herba eWerens fraga.Ei granum ipfum fecundum Matth.fyluaticum,eft granum

-ocr page 270-

2j o nbsp;nbsp;nbsp;EX PLANATION ES HERB»

«cetoß^, eius f^ta f milis Pcntaphyllo, Quaprcpter Plin.fn cap,de Quir^folfe quefolium fragagigncrc^inon quod ilIudfiiQuinq^folium, quo nos uiimur m »rcdioiiis, ad eins fimilitudincm.f.a numero folioruim, Quincpfolmm appcllautt. Apud no5UW0 n $ bint fruduSjquiquando maturefcunt,Tubicundiefticiuntur,amp; fans nonlunt»

öc E V F % A G I A» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ Eufragia,W herba quar in pratis,ac alibi inuenitur. Et fecundum MatthjumfyJuatKVWj herba Adhil.Etlaudat ipfam.Quia medetur segritudinibus oculorum.

• De C A P I L D O V E N E R Ï S*

Capillus Venerisapud Auicennâ in fecundoCanon.uocatur Befcegnafcch.BtdicitjÇ' eft Coifcndrum putei. Et perfice cft Befcegnafcen.Ët fyriace,eft Capillus porcinuS, Et ara bicf» eftCapillus algul.lfidorusdicit. CapiUum V eneris uöcatum, fincquodefepfospofraiopn capillosrécréât:uelquodcapillorum fluorés cÖerceattucl quod fit uirgulis nigris»*^“’:“ ’ Vent cumfplendore,quaficapilli.Eiusfpeciesfecundum modernorumopinionem luintres,ln i C$ capillus Vencris,qui fan's eftnotus.Polytrichum,qood I^rba eft,quçin puteis rcpcritur.ti -dianthon,quodfimilitudinemhabetCapillorum Vcncris.Ethaeciuxtafoflasrcpcriiur.ti iftæ tres fpecies,in uirtute differunt pat Urn ab inuicem.

Dc B Ê R B E R L Berberis apud Auicen.in fecundo Can, nominantur Anbiberberis, S' apud Diofmrlt;*'°-taf Oxyacanthos.i.fpinaacuta.Et eft arbor quf in partibus noftris iuxra aquas nafcit ciusn 1 Aus exprimiï,amp; Ö^x eo uinujquod apud herbaticos diat uinü de Crifpino. Etia apud moocr nos ex fucco ipfius fit liciü.Et fecundum multos,hje eft arbor maligranatifylult;ftris,qu«3öe-rap,Darfifaham uocamnSapientes habent hoepro fecreto.

Dç C. ITRVLLIS»

Citrullus eft Cucumer:cuius forma longior amp;maior eftnoftro .Etfunt, qui loco eiuspO» quot;nbsp;nuntfeminaCueumeris ufualis.

DeABSYNTHIO, D Abfynthiuim,fecundümDioflt;or,eftnotum.CuiusprobabiliuscfiPonticn,amp;Cappado* •:ium,nafccns in montibus:undenomen accarpitaterra. Infra habenturdlitealiarfpecies,Plin. lt;ficit.Plurafunt dus genera, Sandonicumappellatur a ciuitateGalliac.PonticumdtPonto.i,

^ nbsp;nbsp;nbsp;UDI pecora illo pinguefcunt,amp;' ob id fine felle i eperiuntur. Net^ aliud prarfraMliu8,tnüItunilta-licoamariUsjfed medulla Ponticidulcis.Sedillud Abfynthium quod hitihtendimusjeft Ah» ^n thiUm Ponticum,uel Romanum,Uel cómune,quod fatis eft notum»

De P E D E c o

Pes ucro columbinus, fecundum Serap^eit Aq^mum.Secundum uerö modernorumepi-nioncm,cft herba Habens folia rotünda,parua,diunVnniagnisamp;’paruis incifurisjltipitcsipii us funt fubtilis coloris,fubrubei,habehttS nodos rarös,in qUibus funr dvplicia folia,S' ffinina tria,uel quatuor,uel quinque coniunda in medio eorUhn,(îcut acus. Haccapucl nos nafeiturin uqs ac pratis. Auerrois,in quinto Coll, dicit, Pes columbinus cft quatuor fpecierum, Si paruin diuerlifîcantur alia ab alia.

De ANDACH OCHE,

Andachochc,uel Andachocha,utapud Auic.amp;Scrap.eß TrifoliürcuiusaliaeßfylucftriJ, if aha domeßica:0^ alia «J3egyptiaca,amp;fit exfemineeius panis,

De ARISTOLOCHIA»

Arißolochia rotunda dicitur,quodradieem rotundam habrat. Ifidorus inquit. Arifiolo» cHia dicitur,quod optima fit.Nam fuperfeiTa poft partum, matrieem bencficio uaporis expur-gar.Etfunt duaefpecies. Vna eft rotunda dida, propter quod rotunda radieem habeat. AkttJ

De A G N o C A


O.


Agnus fafius,fecundum Scrap.ex autoritäre Diofcor.Suntei ^næ Q’frifs, Dicitur «/?“»» i e© quodreligiofi fternunthancplantam fublcdis ad refren^ndam jibidincm, Ei ppminamr u» j gos propter duriciem uirgarum eius.Et eft planta in magnitudinearborurn. fSafdturPf®?*®* quas S^inlocisaquedribus.Gal.ait.ldquodadminiRraturexhacarborein medicina,funtw* lia.Et fernen efifadum ad modumpiperis.Et propter id uocaturPiperelIa . AueiioisinqviniO Coll.tnquit Pentrafurse dicitur a Perfis arbor Abraham; amp;nbsp;in latino dicitur Agnus caftus,

-ocr page 271-

I A C o B I D É -M A N D I I S»

P De H E R B A R V B E A.» jju !'^^®/*'*l'clt;tRubearindorum Jta haben talij Doctores. Radix eins herbæeftid, quód tft ’ ^i'quot;'''quot;’*’’™f‘i'cina.Plinius ait.Enthrodanum,quam aliqui Ereuthrodanum uocanc, nos '^ra,quatingunturlanæ,peUef(Çperficiüntur.In medicina urinam det,

..^hclidoniæuerofecundumSerapionemincap.deCurcuma,dug funtfpccies.f.maior,amp;

'’or.Didt,quod nominantur hoc nomine,eo quod uerindpitapparere ante aduentum hy- (li,''j'quot;'™’^^'ßf‘^a^“*'Q“^*^o*'^‘^^dun^»P“t3nt aliqui etiani,quod fienominenturpropterea* “^uandoexcaecanturpuUi hyrundinum, defertcis; mater hanc herbam, amp;nbsp;datcamiUis in '*“gt;:amp;reddituifumhyrundinibus,

De V R T I C A,

j, ^dca,tftherba fan's nota.Diofcor.dicit AcaIifex,fÏue utalrj,Ignida, latine dicitur Vrtica, iquot;’’ïltframaior,quflt;S^ufuah'seft,amp;i^impIex,cum tenuifemine,acfolqsminutis,afperis. A1-'’^i;eftiseft,denhoribusfoIrjsaccj!larioribus,nigriöribus.Eftetiamalia Vrtica didamor- ^ ’«hæcapudmodemos dicitur Angelica, feu Archangclica. E telt alia dida Vrtica Mora: .^ folia magna acnigriorafunt;amp;hæc dicitur Millcmorbia.fiueherbaFicaria: fed a latinis MiHcmot *^*^Scrophularia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ bia»

De H A R M E D, uelagrefti' R V T A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

1, efttertium genus Rutæ,fecundum Matthacum Syluat .Harmel, fcriptum cum ^ ’'««menCicutx:amp; Armel fcriptum fine h,eftgenus Rutaé. Eandern habet opinionem Lu-11 'quot;-fncbrariim,quod Harmel fît Cicuta.Sed Falfum eü.Sed Harmel^m h,amp;f fîne h,cft terti-®§tnus Rutaé. Nam Diofcor. in cap.de Ruta quafi in fine ait, Alterum genus Ru tæ, quod Win Macedonia amp;nbsp;Galatia,quam Molyn dues appellant,Idem in fine ait. Ruta multi Ar-frf ’?,’’°”quot;*^’^y”Vafafa.Nafdtur lodscultis, Auicenna infecundo canone inquit,Ruta feri'quot;”®’“^h^mctioris eft nigredinis, quam Alharmel cum h.Itcm lege capitulum de Harmel PWcum litera h. apud eundem : amp;nbsp;eft Idem cum cap.de Armola apud Diofcor. Idem in B Ivl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j de curationemorfusuiperarum,inter reliqua fic Canon ait,Ruta* gt;iS'S'r *’^”°” ^^^I'’^rmel,fecundüquod exiftimaruntquidam, imo eftfpecies Rutæ ipß» ^'^liceft fine dubio.Scd Auerrois in quinto Coll.ait, Alharmel,id cft,Cicuti. Quod falfum Namfecundum plures fapientes creditur,quod Harmel cum h,amp; fine h,idem fît: amp;nbsp;poiTibi quot;on eft,quod Harmel cum h,fitCicuta.Nam Serap.de Harmel cum h,capitulum facit, cu-*™rmamhic uolo defcriberc;ut magis apparentueritas, amp;nbsp;hæceft,Harmel fecundum Sera-P‘0neni nominatur Moly. Et nomin an t eamjnulti Ru tarn fylueftrem.Et eft planta quæegredi-^^^“'’’’'^‘^'‘^'cummultis ramiculis:amp;ij^roetfolia longiora folqs Rutæalterius, amp;nbsp;meliora, j^’otntia grauem odorem : amp;nbsp;habet florem album : amp;nbsp;eäpiteUa maiora fatis quam capitella j,'’?^’”’**^*r»,diuifa tribus diuifionibus:in quibus eftfemen amarum:cuius color eft, ad ru-Mincdecliuis.Habet tres angulostdceftid,quoddepläntauenitin ufummedicinæ: amp;nbsp;ipfum 3turat:amp;eolligitur in autumno:amp; fic eft, fi aggregaueris Rutam fylueftrcm quautuntur mo '■Tiijeaderacftcumilla.

DcEVf^RA GIA*

Eufragiaeftherba,qu^3pud nos in pratis reperiturtamp;f cftminutaherba. Mirabiliter mede-f’gritudinibusoculorum.Et propter id Mèfuein fua pradica,in efpitulo allegato, uocati- ^ ^’niherba Adhil.Fœniculus fîmiliter ualcc in ilia materia. Vnde uci fus.Fccniculus,uerbena, 3chelidonia,ruta. Ex iftis fit aqua clara,quæ lumina reddit acuta. Et no eft côplecus uerfus '«ätidaturCapillus ucneriSjEufragiajamp;Betonica.

DcCYNOGCOSSA,

^lehazaberhumida.i.recens,^ eft Lingua canis,fcuCynoglona. Sed generaliter dubitatif '^9%în Alealcachar,amp; Alchazaber fint idem;fed fine dubio idem funt.

A*

, ^iticella/ecundum Matthäum fyl.cft Fefcera,fiueFofirc:ergo eftBrionia,quçapùdDiGfcî j'»peloskuceuocat,'fedfccFm Simone lanuen.eftFcffrefin.i.Vins nigra, fine Ampelosme-'‘'^)WapudDiofc,Itftacdifcordia,nefcioquiddicam:quiafecund5intenfioncin MatthjifyU

-ocr page 272-

E X P b A N A T Î O N E S HERB»

C lt;fi Bria^iiajfiueii^ins alba:amp; fedm Simonem efi Viris nigra.Non igitur concordant. Venim fccurid(iplures, Viticclla,cft Vitis nigra:amp;' efiplantaquæ iuxtahortos nafciE amp;«ftquaLoni bardi Tanero uulgari nomine dicunt,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeTAPSO BARBAT o.

Tapfus barbatus,cft ^anta omnibus nota.y fc apud Diofcor.uocatur Flofmos : fed apud Auicen.inflt;H^ndoCanoneuocaturBufiri.Ifidorus Flofmos,quam latiniherbamlucernarera uocant,ab eo quod ad lichnia proficiat. HæcPlantaapud nos nafeif fuper muros, amp;nbsp;in cam-gisjamp;uocantruftici Auidon,fiue Auion.

De CAR D O,

Cardo,feu Cardus qui apud Diofc.uocaturDipfacus,cuius frutexefifpinofus: Sfißefiu-« texgeflt quandam rem qua utuntur fullones ad garzandum pânnos amp;nbsp;birctas. Galenus ctiam in fextoSimpliciumPharm.dicit.Dipfacus.i.Cardo.Petrus de crefcentijsinquit. Virga Pafto ris.i.Cardus.Scdfalfum dicit.Quia Virga Pafioris efiherbaqua?uocat Coriigiola.Et differt multum.ficutpatetapudDiofcor.cap.de Dipfaco.EtapudSerapion.cap.de Virga Paftoris,

AGED

Iz A.

Acedulæ nomen multis herbis attributum eft, in diuerfis regionibus. Nam Acetofa Ace. du la po teil dicï. Idem Trifolium Acetofum,fiue Panis cuculi,fiue Alleluia idem.Maccrautcm de Accdulafpecialecapitulum facit,inquiens . Diximuslt;\cedulam,quamgræcusdicitiiîj«*. Erg# eftSemperuiua. Nam Aizonapud Diofcor.eftScmpcruiua,amp;componiturab «i quod cftfemp,amp;^wfi quodeft uita, Verüfeefm modernos Acedula eft Acetofa, auteftidcinuirtuie.

•De VIS CO Q.VERCINO»

■ Vifcusquercinus.i.Dabatfcd'mDiofc.lachrymaeft arboris,lenis,5(f uiridis coloris,de-intus obtufum, amp;nbsp;nihil afperum . Colligitur amp;nbsp;de femine obrotundo, quod in arbore dr^, id eft, quercu nafcitur. Sofia habens fimiliabuxo.Hoefemen primo tundit,etlauatur, «poß-ea coquitur. Multi uero illum mafticando conqualTant. Fit ctiam ex arbore Matiani ,amp; de rP ro,etex diuerfis arboribus aliquandoiScin radicearborum, amp;'in fruticeinuenif. ApudAuic. ciusfruduseftfimifisCicerinigro,nonfincer3erotundiratis,uirgulatus,frangibilis,exquoma D nus inuifcantur. Eius au té minera eft arbor ferens glandes ,amp;■ malus, amp;pirus,in quo funtuir. _tusaêrea,amp;quot;aqua multiplicatæ ualdc:amp;qui exeobonuscftrecens,planus,colorispun,m-terius uiridis,exterius terituramp;lauatur,deindecoquitur. Hodie multi apothecarij,quiomnia ftirefatentur,locoeiusponuntVifcum quo utunturnoftri ruftici ad capiedas aues.Sed uc-rus Vifcus quercinus fitexquodâfrudu fimifi piro, qui reperitur fuperarbores ferentesglanz des,feu arbores quercus:5c proprer id Vifcus quercinus appellaï, Defertur a Venetis ad noi in formis rotundis prout fucens liquiricij.

. De C H E I R E

‘’ Cheiri Arabice eft planta,quæflores citrinosÂy aureos producit, amp;nbsp;eft Viola cimna.A-uerrois in quinto CoI.ait. Alcheiri eft V iola de Roimnia. Scrap.Cheiri eft planta nota, Habens diuerfitate in fpecie fua, quæ a diuerfitate florü cognofeitur.Nam quidam habent album, quæ dam purpureum, ô^quædam citrinum, Qui habeteitrinum, mefior eft Si aptior in medicina, ôc hæc fatis eft nota.

De TRIFOLIO ACETOSO.

Triphyllonacctofum.i.Trifofium acetofum.Quidamdicuntquod eft falfum:quia repe. ritur in Nicolao Triofilcon.amp;'ibi dicitur,quod Trifolium dicitur a uiridibusfolrjsRutç,quqn co ponuntur: amp;■ dicunt, juod hicidem intelligif.Sedignoro. nam in aliquibus codicibus e-fueantiquisinuenif Trifolium Acetofum quod melius eft:ôc eftherba dilt;ftaAlleluia,nuewnis cucuh',quoniam fapore eft acetofa. Prætercauidc apud Matiheum fyluaticum in cap. de r»n*

De ARTHANITA*

Arthanitafecundu Auicen.in,x.Can. eft Buchormarien. Tame mi'ror, quod Mein, ?.€ƒ• in Fen.t6.in cap.de compofitioe folutiuorii eius qui habet colicä ex uentofitate, autmaKnanf-gmarica,de quibus fiiintclifteria,ponitibi Buchormaric,amp;’ Arthanitam. crgofalfuseßfquot;'''“’ fecundi Can,Rafis in nono Almanfo.in cap . decolica idem habecidemincapitedeap^P™® iiidifterqs.Auic.autem.i.Can.dicit. Arbor Mariæeft, Buchormaricn:amp;'iamdidumtft°^^^' Et eft triumfpecierum. Vnafpecies eius fine frudu^duæcumfrudu. Ego noniutcHigoquidue lit .Auic. per tafia uerba.Nam arbor Marig eitRofmarinus:amp; Buchorn^i ienfecundunupluni efi Arthanita:quod non eft poffibilc.crror ucro qui inuenitur in ipfOjapudme nunquamftp^'

-ocr page 273-

Jacobi de manlus - ipj

^W,Hodiegcneraliterhabetopinio,^dRafisin illolocoerrauerit,poncreÇuchornMrj'é,et ^ •

™3nitam,Sednonrede:quiainhacinueniturdifierentia quæ reperitur inter Scedetrcg*fi-'Lw inter Schedenegi cum,h.fimiliter eft differentia inter Buthormarienferiptum cum litcra gt;«interBuchormarien fcriptum cum litera,c,namibi Rafis habet BuchormarienferiptO cum ‘'fgt;'C,amp;hxc eft arbor Marif,fiueRofmannus.fiuero reperias Buthormarien,eftuera Artha* 'quot;MequouideSerap,incap,deCiclamine,lt;|hiinquit.Buthormar#n.i,Ciclamcn;in cap.uc-Of arbore Mariæ dicit,quod eft Libanotis:ergo eft Rofmarinusjamp; fie fi bene loeris, uidebis WBuchormarien eft arbor Mariç,amp;Buthormarien eftCiclamen,fcu Arthanira,Frandf. de ji'ntnion,in cap,primo de dolore inteftinorum amp;nbsp;medidnis eius, ait: Buchormarien eft rad« 'f'tri,uelMali terræ,Quod eft falfum,nam Buchormarien non eft Pirctrum, uerum fi diccret, '“normarieneft Malum terræ,fed non Piretrum,

DcFILICE» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Filixfecundum Ifidorum a fingularitate foly dida,denies ex una uirgula akitudine cubital! '*“'fciflum folium gignitur,resapplicatauelut penna,Diofcor,autem de ipfa duo facit cap» “nnJeDipteriSjaliud deSeliteron,Secundum ueroMatthæumfyl, Dipteris eft Polypodiü. jj''* non rede, nam fi legis cap.deDifneri apud Diofcor.cum cap. de Filice apud Serap. uidc-M^iodidemfunt.Ipfe uero Serap,in uno cap.loquiturde mafculo,amp;' foemina,Auicen,in fc-jj^uocan,duocap,facit,unumdeChildaru,amp;aliuddeSaracc, Hæc apud Diofcor. nafdtur '*fmine,fineflore,ólt; fine hafta.S^ quidam modernorumdixcrunt,quod in nodefandi Io ,^gt;liqui uaduntad locum ubi Filix nafdtur,amp; ibi ftant per horas tres:amp; dicunt, quod 4to in ’‘’®fïFilixgeritflorem,pofifcmen,Dcus melius feit. ;

De herba S. M A R i AÈ» *

j^^ ^frbafandæMariæfecundumComp.cftPerficaria,feu fanguisChrifti', fecund urn ucrd f ’'thæumfyl,eft herba ad albedinem tendens,cum foltjs rugofis:ficutherba quæ didtur Flo-j®®Utapfusbarbatus,Sed non rededidtiquia fi Compofitor didt ^uod eft Perfiearia, eius '™anoneft;utdic:tMatthæus.PrætercaLconardusait.HcrbafandæMariæ,fiucPerficaria; f öceftfecundum ueritatem,Et eius forma eft:quod habet folia fimilia folrjs Perfid, intra quæ quot;nbsp;I^'’fpunftanigra;apudnos iuxtahortos nafcitur.lnuenituraliafpecies quæcaretmaculis : fed ß l*ç'’°'''fttantjuirtutis,Quidamuocantipfam Zinzibercaninum,alfi Perficariam cum figiU fjf '’‘^“™ P«trû de crefcentfjs,herba fandç Mariæ eft Menta romana,uel farracenica.quoc^ ^“»cfijnam in ifto unguento utrumtj ingreditur.

De Herba crassvla», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

1 ^wbaCraiïulafecundum Compofitorem eft Fabagrofia. Cuius fpeciesfunttres,f Craflu '’^3ior,i,fabagroira.Minoruerû eft Vcrmicularis,Media eft Cardusbenedidus. SedLume, .'^ustenebraapothccariorum,cxponit,quod eft Vcrmicularis,Sedfalfumcft,nam ueraCraf “’fftherba Habens folia üiridia,amp;pingUia.utSemperuiua,cum flore tenden te ad albedinem: Wurautem apud nos iuxta foffas : amp;e^la, quam nofiri Ruftid uulgo Fabam græcam di-..,'''‘^^'ltion rede:quia aliud eft:fed délient dicere,Fabam groflam. Infra apparebit oleum fri ® «inium,tiiride:amp;ibimeliuscertificabo,quodCraflulanon eft Vcrmicularis:utdidtLu« quot;‘'''t'alelucens.

De C È N

M N É R V I À

^ ^^’itumneruiafecundumCompofitorem^acGiliber.eft ArnogIofra,{ïuePlantagomaiori *t3pudAuic,uocaturLingua arietis, amp;eftherbaquamnoftri rurtici Bleram fylueftrem uo-f llluduero Lumen fufcum,lóco Centumncruiæ,habetCcntauream,Quod non rede adS '''äniinifto unguento ingreditur amp;nbsp;Centumneruia Si Centaurea^

E F O L i O

lj),^“'’’^foIgt;utn-gt;.Pcntaphyllon.Auic,in fecundocan.duo capitula fadnunüdePen taphyU

•wudde Quinq;folio:quodidem eft. Didtur autem Pentapliyllon a numerofoliorü: quia ijr^'''.’^ ®''°f^f^°*'^® habet quincj folia. Auic.in cap,de Ladicinio ponit Pentaphylloncm in '‘vteies eorum.

De T E T R A I T»

^f’'3ir,feuherbaTerrait,utdicitLeonar,fccundum Gilber,efthcrbaludaica.IdemaitCÓ-’toided multi hodiemi apothecary crcdunt,quoddicatTorathir.Sed non redc:quia Tora-ji^'tftfungus nafcens in radice Rofæ canine,fine Barbae hircinæ,ex quo fit Hippoqiiiftidos;et q^Ji'” P®quot;“*”-*^“**’®®^'“*^^ft'ï’'O'^‘Lahud dlTorathit.SiucroCompofitoruuIt, | ^ *waitfitherbaIudaica:ergoeftHerbum,nam Auicen.in fecundo can, inquit, Herba lit , nbsp;nbsp;'^’•i,Herbum:amp;fterbumapudDiofco.eft Orobumxuius aliud eft pallidum,aliud fubruf-

-ocr page 274-

îjü^ A N N O T A T I O N E S C fum,^pliudal^m.Circa inftans dicit.Te trait eft herba Iudaica;amp;' fie eftfecundiFm “^quot;^j^oyj quod!^ etrait efujet ba Iudaica,fiue Herbu, fîuc Orobumtergo eft Herbilia, aut iHahcf

DePOLYTRICO.

Polytricum h^iaeft minuta,cuius ftipesuergitad nigredinem.In puteis bancuidi,iumu-

ris,ac ioci's humidis:amp;' hoc eft fan’s notum» De b A P A

O L O.

Lapan’olû,fiue Lapdïioli fecundum Compofitorem ac Giliber.cft Laparium acuwtrscrg «ft Acctofa qua generaliter utimur,amp;' fie eft quod ilia Acetofa qua unmur, eft acutior omni u Lapatiorumfpeciebus.Maeerait.HerbafoletLapau uulgo Paritellauoeari.llIiusfpedesdifU tur quatuor efie.Ideni ait Diofcor.in eap.de Lapatio. Circa inftans inquit. Lapatiorum triple eft nianeries.f.Lapatiumrotundum,acutum,amp;■ domefticum.Lapatium folia habensacuta, t-#ficacius eft Lapatio rotundo,minus effieax eft Lapatium domefticum ; quod folia habet alloua D lulum lata, dl'niagnaiufui medicina? coirpetunr.

r * nbsp;nbsp;De CA RDVN CELLO»

, Carduncellus fecundum Gilibertum,efi Cardus bcncdiâus.IdemdicitConipofiæf •«'g® cftquem Plin.Erigerion,fiuc Senedion uocat. De qua Ifidorus trigerion a gr»cisciidtur,qa were primo fenefcar,unde amp;nbsp;earn latini herbam Senedionem uoeant. Non Intelligiturdeoent-dione quod dicitur Creflbnum,fcd de alla herba de qua Macer ait. Erigerion græci Seneflion iiofcj;uocamus.Quodeanis fimilis uidcaturflort^fcjllis, Nafcirurinmuris,5^inhoriis,att-gulatis.HfeapudDiofco.uocaturScdum,ô/ apudCal.in libre ad PaternianumuocatySue-do,quam alrjScnetion uoeant. H je ueroeft herba quæin numéro Cardonumeft. Apudnosin hortisacin mûris inuenitur,amp;eftquam Lombard! heibam Turchamuulgaritcrdicunt.

De M /A TRI SYLVA.

Matrifylua fecundum Compofitorem eft Oculus lucidus.feu Caprifo!ium,amp;' de bac apud quofdam ht licium:fed illud licium eftdebile.Hæc herba apud nos iuxta hortos inuenitur:cuius folia funtab uno latergfubalbida,^ abaltero uiridia, feadhærentes amp;nbsp;inuoluentes laptus fuperalias plantastut eftnotS.EteftquamDiofcor.Periclimenon uoca[;amp;noftri Ceioliuulga riter dicunt»

DeMATVRELLA.

Maturella fecundum Compofitorem oftePotentilla,feu Am3ntill3:ergoeft Valeriana,ftu Fu.Matthæus fyl.dici t, Marturella.i. V aleriana,uel Fu,uel herba gattæ.Sed herba gattæ, apud flos etiam habet aliam fignificationem.nam fignificatNepitam, feu Calamentummontanum. Valerianaapud teutonicosdiciturThamara.Hje herba omnibus nota eft.Circa inftansait. ru intelligiturradixin medicina.Lumenmalelucens, nonpofuitinfua defcriptione Matuidhm. forfan ignorauitquid efiet»

De HERBA MVSCATA.

Herba mufeata.f.herba mufrata maior. Leonardos loco eius habet herbam Garyophylta-Jam tied non redc.Gjlibertus habet herbam mufcatam.Sccundû Compiffitorem eftmaior, amp;

-ocr page 275-

lACOBl DE MANLUS


2p?


*'iinor.Maiôr autem facita(ftus,5f non redolet:minor non facitadiis,5lt;’rcdolet : quid lui te fît, f°®niuniterignoratur. noemeftherba mufcata,utquidamdicunt:neccius formaeft, utdicit ^nitnmalclucens. Veritas au tern eft,quod herba Mu^cata maior, eft herbadi Aa Secabrion . Wfolia habet minuta Um ilia Petrofelino,aliqualiterpilofa:florem habet paruum, tenden tem fuhedinemiS^quando flos decidit,facit qirandam rem ad fimilitumnem acus acutam, uel ad ‘'’'nitudincroftneiconif. Hæefuo rem porc dum eft recens comeditur, in uqsl^pratis inueni-*'*'')hancuulgaresRoftrüciconixuocant. Ethanemeo tempore uidiponcre in unguenta.

De A L L E L V I A ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

, Alleluia idem dicit Lconar.Giliber. dicit Alleluia eft fpedes Trifohj,et eft herba acetoft fapo f'^'fgOeftPaniscuculi.Vildemeo temporeuidimultosinhacerrare. Reperitur autegr fuper 'wem Vlmi quædam res fîmilis ucncç,amp;hæc apud malignos herbaticos Panis cuculi uoex [“'■SednonreAe:quia Panis cuculi eft Alleluia,amp;eft herba quæfaporcmhabetacetofum,ha-™stna folia fîcut Trifolium, fed funrparua,amp;tripliciterdiuifa,amp;'in cacumine cuiuflibetpar-quot;^'ftindfajferninaipfiusfunt in ua^isfimilibuscornibus,quæcum tanguntur tempore ma ’“'2tionis,euolancab eisfemina,lîcuthandachoche,i,Trifolij, tendentiaad rubedinem.Hjera f^mprathinuenitur.

De C R I S P


i nbsp;nbsp;Crifpula,idc habetLconar.GiliR.didt.CrifpuIa.i. Oculusbouis. SecundûautCompoff-

! , ’^^'^dtlicrbaCancrî,quid ante iîtgcneraIiterignoratur;fedquiaGilibertusdicit,quodCri-P^heftOculus bouts,ergo eft quædamherba quæapudDiofcür,uocatu||puph[halmos,cu-^wliafuntfimtliafolijsMarairi.i.Fœniculi.Flores habet nigros , Hic textus Diofcor.eftcor-Ptusidebctenimdiccre^qttod habet flores citrinos plus flore Chamomillæ:utdicit Scrap, ex quot;■ooDiofcor.incap.deCotula,quçidemcft.Auicen.infecundocan,ait,Bichar,amp;' cftillaquç ''f’tChufeæ.f.Oculus uaeex.Rofa cius eft citrini coloris,rubcain ticdio, groflior rofa Cha |j.'?i'*'^ß‘:cft»Videcrgo,qüodCrifpulacßOculusbouis,fcußuphthalmoö, fiue Cotu-j'“hæcapud nos in ciuitatfbus,amp;' in urjs nafeirur. Rafis in Itbro aphorifmorû in libro quarto l^'''ittisnicdicisamp;'cibariisinquit.Ladion.i,Oculusbouis,feu Oculus iiaccæ,quod idem cfij

Camp;^c^p'' oram . Sednonrèdf fadumeft.namGiliber. acLeonarduspofuerunt ^ . '’'phoraram.i.Abrotanîîfyiueftrc,cuiusfoliafuntlîmiliafolijs Chamomillæ.Locociusut Poncre Abrotanum ufuale.

De P V L I C A R I À MINORE*

P'*licariarainorfecundumintentionen^iofcor.cltficutmaiorin*folijs,fedeftodorisgra.-^°''s.Et(îceft,quod Pulicariaminor,id/n^Satureia,feu Timbra habet maioremodoremquä nijl^°'^’^'’f°'n®’^^™^unt,amp;’in uirtutefuntquaGiderni. In partibus Comae unus graecus dixtt ter\T°‘^P'’''^ria minor apud ipfos uocatur Coni2a,fcu Timbra : SifecitucrGculos Gc di-^/ rinibrafoletgraecc,Satureia diAa latine. Timbra fokt grace Pulicariadida minor.Thy-iof'V'''”’^'‘^''m,nosPulicariam maiorenominamus, Ôi Gemeo tempore pro Pulicariama-^Ihymumuidi ponere; amp;quot;nbsp;pro Pulicaria minore, Saturciam,

DeLAVREOLA»

kL^’*'^*°’’®PudDiofcor.uocaturDypnoides. Scrap,uero inter fpecies Lauri Laurcolâ de- ^ ills i''’“'^9''3mdicitefleGar. Eftfpccies aliaquædiriturDaphnidcs.‘amp;'eftaiborpaiuagt;cu-fün f'“^°^ftuniusbrachrj;habetuirgas multas, fubtilesa mediciatc,fupraquibusiupcrius g[^^ “Iia,amp; uirgæ eins non facile frangibiles, amp;nbsp;fuper eadem cortex fot titer adhærens li-diff T'’^'®^'^®^“quot;f^™'''^f°^9® Lauri'.niG quiafuntmcliora,(Sf tenaciói a, amp;nbsp;ad frangenduirt §'an '''f®’quot;’®''’^*””fta amp;quot;nbsp;pungentia linguam,S' gutam exafperan tia, amp;' habet flores albos, iii|g^'l^^''^ofuntmatura, Gunt nigra, amp;quot;nbsp;habet radiccm nullius ualorisin medicina : nafcitim t0j,”j'’’°'’^“ol’®doannes Anglicus in cap.de ParalyGdicit.SemenLaureoi^,amp; uocaturCoc o'’*diütn.Quod non eft credendum.

De MANDRAGORA»

liaiuM ’^’g°'’æf°**“™^P‘’‘^'’°®’'^’’® *quot;“'”’^'’ï^‘'‘^™‘’^^*'quot;*^^’'^®“^’ •■fperierunt fpecie u-^io . ^'■38°''æi*lt;’3ttibus Com3c,amp;illa utunt, amp;nbsp;Ghanc habere non peflunt, ponûi folia l)ji,'''*.*L'®quot;3*’J“saut€m ibiinquit.Foliorum Mandragora,amp;loco cius Fabacinuerfac. Fa-

'oinuerfaapudDiofco.inter fpecies StrignidefcribiLamp;eftteruusSirignus.t. Solatrum.'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A Z

-ocr page 276-

^6 nbsp;• A N N O T A T I O N ES

De R v B o.

Rubus alius Batus, ferens mora.alius Rubus canis, qui apud Diofe. Cynolbatus uoeatur, oed hoc inteUigitur de Rubo qui fert mora.

OeBAR^DANA.

Bardana fe^ndum compofîtorem efi Illapheos,fcu Lappa.Quidam Lappagonemmaio-rem dicunt.Ifid.ait.Lappa domefiica,quod habeat caulem ingentem per terràdjlpofîtam,liât a^ræcis Philantropos uoeatur.Suprade ipfo didum efi in Philantropoantidotario,

o.

Scaainccllus fecundum Compofirorem efi V mbilicus ucneris.Idem dicirLeonar. depi*-da palea ibidé. Sed hodiemi apothecarij,maxime ignorâtes,loco eius ponunt ilium Cardura, quiaDiofcor.iiocatiirDipfacus;cuiusfrutexeftfpinofus,habensfoIia iimilia Ladurj.amp;b’C utuntur Fulloncs ad garzandum pannos amp;nbsp;bireta:amp;’ lïcmco rtmporc uidi multos iplurapone re-Sed errant.nam utdidum fuit,Nicolaus Compofitor^ult, quod Scatunccllus fit Vmbili-cus ucneris.Idem dicitLeonar,amp;ficeftfccundum ueritatem. Hæc a Diofcor. uocaiurCotih-don.Apud nos nafcitur in tedis domorum amp;nbsp;eedefiarum, acalqs locis, amp;nbsp;uocant ipfum uul-go Herbam rotundelam,uel Cibalariam.

, De TRIBVL OMWRING.

Tribulusmarïnus.i.Cicerimperialc.HicapudAuic.infccundo can.uOcaturHafedi.E'^ fpecicsdu»funt.f.#omeRicus,amp;agreftis,fcdiJlequihicintelligitur,eftilIe quifert quendafiu-Aum ad fimilitudinemCaftanef:amp;propter id multi uocantipfum CaftaneoIum.Ëtiftifii'^^“* abundant in loci« uicinis fan die Marijde mon te,amp;ibi uocantur Langani ab incolis, Â'Iuntpri Ino uiridis coloris:deindc nigrcfcunt,amp;' habent angulos acutos. Apud nos idem inueratur ultra Padumjmaximeina^liiS'Ëthic fruftus pifeatoribys nocet, co quod inuoluitur tirca m^» amp;quot;nbsp;pifees fugiunt.

P T N A.

Vua lupina.i. Solatrum fecundum modemos non eß Stafifagria:ur quidam credidfrunf. frhrorquod Mefuein cap.de alfefceradicat.Nafcunturfupra ea boni ficutbotri uuarui»,amp; «® cantur V uduplnf. Scd apud modemos non rede, nam V ua lu pin a apud Scra.in cap. de bo-D iMrocftidem.Auerroisin quinte Coll.inquit.Hupnepliathalep,i., Vua uuIpis,quKgt;’’*®”'’® nominatur Vua canina,hæc herba.f.Vua uulpis, uel Moiella.Prættrca Auic.incap. deCnc-ebengi ait. V irtus eius cfi proxima uirruti V uj Iupinp,amp;' proprie uirtus foliorum eius.nani line dubio Chechengi eß fpecies Solarri,lïue V uar lupinaeiquod idem efl. hé Circa infians. Stri-gnum, Vua liipina,Solatrum,Morella idem efi. Et fic ex mco iudicio dico, quod Vua Lupraa cftSolatrum,quæapudt)iofcor.Strignusuocatur,a uulgodidturherbaMora.Papiasaic, V-ua lupina dida,quod fernen eius V uæ fimilc efi:h7^ trignos grarce dicitur,

De CAVDA CABALINA.

Cauda caballina efi Cauda equina, amp;nbsp;cfi quam Diofcor. Hippurim uocat. Nkholusloco eius habet Caudam cquinam,quaeidem cfi Scrap,in cap. de Cauda equina inquit. Aliquandn uero egredietur a muris in quibus nafcitur,^ declinatinferius,propterfimilifudinem foliorum quæfuntfîcutcomalutuidcaturuelutcaucla pendens in muro: amp;nbsp;proprer hoc fie nominatur. Moderni autem duas ponûtfpccies. Vnacfimaior amp;nbsp;afpertor,qua rornitores cyphos polium. Et alla Tornarila,aliquando Àfprella dicitur,aliquando Troxia.Guil. Lombardus ait. Caud» equi cfi Afprella.Hæc apifd nos in fonis aciuxta aquas inuenityr,

De G E N E S T A.

Genefia autem frurex cfi omnibus nota,hçcapud Diofeoridem uocatur Spartes,Flin.Gt' nifiæuinculiufum prçftâr,Floresapibusgratifrimi,Diibiro,an hæcfitquamgryciatitores Saf-* ton uocant. Quidam myricam uocant :fed non rede Mefue inquit. Albrachin efteapiftru« Jkboris:amp;'cfiarbormontan3,fupcrquamftipitumcleuaturdenfitas,fufiium multæ reftitudi' nis,5f duplicantunnon pariunturfraduras,uncieuganturcxcisarbores. Et prodticunifnrr* Fguræ Iunaris,citriniratis multj:amp; profert follicules fedm femitâ Orobijiabctfslcmin^y’ '' ôaifed in lingua latina Genefia,fccRm quofd»m Myrita appclIatur.Eledio ultrcmannat»’’’*'* Iior,amp;' omnesqupin partibus orientalibus oriuntur.Galcn.inodauofimpIicifiait.SfarS^^“» ideft,Genefta.

De E B


Ebulus eRfpecies Sambiici.Vnde uerfus.Sambufus eft A(Ris,f€d Ebulus eft ChamjaA*» de quo Scrap,in cap.de Ebulo df utracj lüquitur;amp; ibi dcfcribil de forma ipforü,di«ns; quoi

-ocr page 277-

jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I A C O B I DÉ M A N L I I S, • nbsp;29^

* S”* dicitur Chameadis^eft minor prima, 8lt;' habet ramos magis herbæ pertinentes ^ ^^*^“® ^‘’'’^ multi nodi;amp;' folia inuicê diftantia in fingulis nodisJimilia folrjs A-^6 ^■«infummitatibus fuis,nifi quia habet ucnas,amp; funtlongiores cis, habentia grauem o# 'in«;?«**quot; ^“™™'tatibus ramorum funt capijella,feu coronæ limilgs coronat fupradidx fpe-ÜjL . °®®®'Ï‘K*’gt;^habet radieem longäin groffitudine digiti j amp;apud nos i^ijs, ac in mul -

'18 nafcitur,amp; uocant ipfi ruftici Lorex,

De E D L E B 0 R 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^sJo *^* ^f^^*^^“™ ^^^u^fftÉa''tgt;aalfugi.Secundum Auerroim in quinto ColI. Ellebo-Itbo. °'’dilï.Quodnon creditur,uerum multi modemicomputantCondifiinter fpeeies El h'iiP^°H“odftcrnutatiOnem commouct.Tamennoftridodoresnonponunt fpecie^ElIebo Iiii5””’'®5'^'®*bu™gt;öf nigrum,quæ fans notæ funt.Infra in oleo de Euphorbio,oftendam mc-|)i,j^^°'^Éondilî non eftElleborus. Secundum intenrioncm Mefue,quando niger nafeitura-l!iii,j*’^'f“”'J’0ns fruduofæ,funtfrudus eius folutiui.Papias ingt. Ânticyraeftinfula ubi ai ’till p^^ll'l’oi'us, ad capitis purgatiÄicm neceflarius, Ófponitur pro Elleboro anriquapartC Ij, l’Mu«ortumrefpicit.Hicab aliquibusdiciturVclax:amp;abaliquibusdicitur Stranudek ''°lt;lüod pubis ipfius in naribus pofitus iternutationem commouet.

De S E M P E R V I V A»

ju|. '®pcruiua.f.maiorfccundumCircainifansdicitur, quiafemperuiridis reperitur. Aufe» «(t5’quot;”^°'*’9u*ï’Semperuiu5cftSucutum,Incap.ucrodeSucutoinquit. Sucurumdicif c]d ^{/‘’’P'fuiuazÄf dicitur,quod eit fpeeies feminis Mandragoræ.Sed non r®c. quiaillud cap» Ös ||'*'*®*^f®*Tupium.n3 apud Arabes eitSymphytum,ergo cfiConfolidamaior.amp; firü Ic ^^'^^ Sucuto apud Auicen.cum cap,dc Symphyto apud Diofcoridem, uidebis qued

L ‘'int.SemperuiuaapudDiüfcor.uocaturAizon maius.Dicitur, quodomni temporefo )ii,7 ®^”^“'Didturamp;BuphthaImon.Quodnóeft.namBuphthaTmoncfl Oculus bouis, Hilar °'^^æ‘^‘b3ucAmbroIîa.quod no eft. Aliud facit cap.de Aizon minori,amp;' hac elf V erm» (Jf ’^’“’’'’'Otf fuut. Aizon ucro eft proprium nomen fu.um:quia coroponitur ab Sut!, qd ÜhU^*’^f^’w^uod«ft nira, unde Semperuiua dicit, quiafempcr folia uiridia habet : naf-'‘Hper régulas plurimum,amp; in locis quibus ftercora proieda fuerc,amp; alibi.

De c I c V T A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

(lof''?®»’“*Schara,lt;fthcrbafatisno«,apudDiofcor,'Uocatur Comos^haftas habetno» B rJ^wutMaratrum:foliafimiliaFerulæ,fedangufta.Apud Auicen.in fecundocan. uocatur ’ g '3fam:amp;'inquitfic,InquitDiofcor.crushuius plant«eftficutcrus FerukiÄ' foliaeius funt , “öliaCucumeris.Hic textus Auicen.eft corruptus, quia debet dicere, haftas habetnodo-'tutMaratrunijfolia Emilia Ferul«,ßcut dicit Dicfcor. Liber qui diciturßulchafim in tra-Hl keundo inquit .Forma extrahendifucœm ex Sucharam.i.IufquiSmo. Qiiodfalfum eft.

, ta ç'’Hpdn cap.de Cicutaait.Sücharaqi^Knominatur apud medicos:fed Arabes nommant HScicharamjUel Zult;haram.Eftficeft,quod ZucharameftCicuta. Idem Serap.in fineeius |, P'iHquit.Etquando ponitur Cicuta fuper tcfticulos puerorum,nô dimittit crefeereeos. Me-, l'âutemexhacplantaeft ilia,quænafeiturin Creta,amp;'inChio,amp;in Attica. Eriam apud nos ®WUs locis hæcreperitur,undc fi fricaueris folia ipfius recentia,grauem odoremreferunt.

De VERBENA.

j .^«tbena,feu Herbena,cft hcrba,que apud Diofcor. Hierobotanum nocar. Quidâ uocant ’inSacramherbamjquæSagmen.i.Sandimen antiquitus dicebar^rc eoquod pagani m la-

fje T ^ °®”*^“8 expiattontbus ca utebantur. H«c autem hei ba idem nomen acc«pH,quod j ƒ .°quot;8 cam purificationibus adhibere confueuerunr.In Paffionario habetur, quod fi medi-bRfT ^quot;^° infirmum ipfam manu portauerlt«grotoinfciente,amp; dieet«groto, qualiter ha-j^j 'i3egcrdicit,bene,fanabitur:amp;’fi dieet,maIe,morictur,H«c apud nos in ciuitatibus nafcif.

i ’m ^^^'^Hmrufticgherbamfandiloannisuocant.Scdnonrcde.Papias,HerbenaherbaSa-» ^Haicitur,ficdida,quafipura.H«camp;Hierobotanediciturgr«ce, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

De HERBA GRÀTIA DEI.

. ^ffbaGratia dei apud moder.herbaticosuulgo fie eft uocata:amp;'eftherba, cuius longitudo 'Hniuspalmj ,autparum plus .Folia habetfimilia Hyfopo,fiorcmhabetinterfoliaparuü, eu kolor tendit de bicoloribus ad album amp;■ purpureumlficut herba qu« dicitur Volubilis qua: Hincisnafcitur.Radlcem habet paruamamp;paucam. Apud nos in pratis ualdcabundat.Ecco-^3poremfoliorum.nam foliaipfius habentamaritudinem prout Centaure*

Ä 5

-ocr page 278-

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dc‘P IDOSEDLA.

Pilofdlaherbacftfatis nota, DïciturautemPilofella,proprer abundantiarnpilorumquos in ftlqs habet. Ego noninucni autorem aurenticum, qui de ipfafpeciale faceret cap.Sed apud moder.Pilofella eft herbaWafoens in locis Iapidoft5,ficcis, cuhi folijs quxexpandunturfuper^* ciem rerræ,amp; Äper ipfa folia habet pilos ab uno latere, amp;nbsp;ab alio cum flore rubco. Hçca multis dum eft recens comeditur.Exiftimauerunt quidam, quod hæc fît quam Auic. in fecundo can., K)catFiftulam. .

De 8 T À F 1 S A G R I A.

Srafifagriafccunduhi Serap.cftGranum eapitisjamp;eftdiAaPalTula montana. Auicennam fccundScan.ait.Stafifagriacft Vua paflamontana,amp;efl Granum capitis,In monte Libanoin ucniturdc eopiurimum:0^eflgranü nigrum fieutCiccrnigrü,Sicut Circainftansinquit, Sta-fifagria,quæ etiam Capurpurgium dicitur,femen,amp;' herba fimili nomine appellant, diciturem Caputpurgium,quia caput purgat. Multæ eft efticaciæ. Semen ufui medicinar competitjperde cem annos durât. Ifid.Staflfagria,hoc cft,herba quinq; c^itorum.

De VERMICVDARL

VcrmicularisfecunduinCompofitorem eftSemperüiua minor, aut Portulacaagrclïis'in tedis domorum nafeitur,Secundum au tem Lumen mal^ucês, eft CralTula. Quod talfumeli: quia^n ifto olco utrumcÿingreditur,Macerait.Sempcruiua minor fpecies eft iftiushcrbæ, qua Semperuiuam diŒntrquoniàuiretomni tempore.Barba louis uulgarimoreuccatur.Secundum inrentionemTlacri herba louis eft Semperuiua minor:fecundum ucro Matth, fyluaticum herba louis eft Herculis,uel Bonades.i.Sticados citrinumTcefm autem Nicol.eft Sticadoscitn num,feu Santonicum marinumtergo eft herba marina.i.hcrbalumbricorS. Aduertendum eft autcm,quodMaccr no ^idtipfam uocari Barbam louis,nifi a uulgaribus, fed deus hoc nouit.

De CIBADARIA.

Cibalaria,Vmbilicusueneris,ScatuncelIus,idem;apudDiofcor. uocafCotilidon,(îueut alq Cibalion, fiueutlatini Vmbilicus ueneris.Hæc eft herba, quæ folia habet rotunda amp;nbsp;lata, quaein muris nafeitur,S' eft quam noftri ruftici herbam Rotundelam uulgariterdicunt, tgt; De CRASS VDA MAJORE.

De H Y P E I C O N,

Hyperiron. A uicenna inquit. Hypericon nominaturarabiecAlharib: amp;nbsp;nominaturfyn'ace Vua djmon is,Diofcor.de Hypericon facit tria capitula: amp;nbsp;diftinguitipfas fpecies . V-num facitfub nomine Afquiron. Aliud fub nemineCorium,quodeftRaparu-ftica.Aliud de Hypericon.Sed Scrap.in unocapitulodeomnibusloqui-tur.Sed illud Hypericon quo utim ur, habet folia parua, in eis foramina minutatamp;f propter id uocatur Perforata, flueherba S. loan.fiue Fuga dçmonum, ,

• Apud nos in ciuitatibus nafeitur»

-ocr page 279-

A P O D I X I S HIER» H Ê R B»

CHIEROMYMI herbanjArgentoratt

APODixis Germanica^ex qua facile

uulgares herbas omnes licebit per^

difeere,confia in feriem •

Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alphabeticam»

C 2Jnbo:n* Vnânuamp;iam«

C A ** *®” nbsp;nbsp;nbsp;Bricc^en p^iloflorfe 0« nant/rn in fi. a fin Vnonobium/oixr prüfpuift/ '^^lOin/k ‘*^*^**** teutf^jen Snboin/barumb b«e ce^cyk i^bte Frand^citber Finbergnant ^l(^e *’^^’’J**‘®rflt;nbif4gt;erfpw4gt;/®ottdwr0tß.»nifl5wlt;y«’l«y0ef4gt;k^t/niinI|^e/w»lgt; *^?’’ftm i * ”’^fifin bjun/ febwarç far/iß gleitb ben grofjjen Vle^Ien/mit einem ^o^en vierceF

®'^'’'’’f« b ’'*’*^**^ ^^I^”^®^^” 6o^/bie bleticr glci^j ben Vïe^k n/bann bao fyc fd; werper in bet ^‘öiétB i^**”^’®^® »«Wine Weiterronb/Frofce^t/bley^/mft einem weiffenronbenpeni» ?'**l‘t« h *®*quot; ^‘’4?-Ö^ünn fnnben wärt Snbom/ober (Deç verge (à on 3fifaR/fo foil genuma

‘’Wfiki v '’’‘•Win.aber in war^Ä vaß nuç/wenn bae m^nlin gebm^^t wö« bem mafi/mb -^îfr^^wen.

P'iofg '? ^*“” ^“‘öf**/»” »’ «ötflt;ï’lt;’f fûm Sfmpffer/bartimb bae er faurifi/aneb irt mbers ^•?b ^quot; ümpjffre/in tetitfeÿem Ulengelwtinjel genannt.Öee Frante empirerip buyer

*''*'«6fi '”'‘®*”^^oben pengelvjfanbertbalbFellenboge^oeb/mitFlemenrotfarblümlin^na|)c ?*’^e ^i”®’”®Ffö fSmlin/waebpet vP ben matten ober wifen/von bem i^i ^ie febuib. ©er anS x 'f»Uni .‘’*‘f*‘‘*gt;‘’’blciteren/gcnannt VTIengel xrur^el/mit pengelen eine e^enbogen bodj ©et W 'quot;'‘’’fr®’i’’fn boeb/mit bley^en grunfarben bleueren wie ein ber0 ober Flee / wa4*pt gt;” ^*quot;4«* '’-^^‘'bf'^'^fn/berin latimfeben jungen 21leluia/obtrpani6lt;ßereiilie,'vn in tetufÆcni '’quot;^ttffi x''• ^yf 5« ver pon von bem gemeynen fauren 2lmpfFer/2lcctofa/ober 3«tofella/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*l‘‘Pff«‘‘/WW wol er a ti4gt; faur iP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

’'4^(10 ^P*b von ben Cati'nipbtnXïifcMegenflflni/^fligelble^tgrónfat Weiter ßtef4gt; bem b» J?^^®*^ ’^•’0lt;«’/vó pameier. Pub bae waper foil gebzant werben vp ben weipen Fóznlm

^‘‘’^6lt;iibc *^®^**®/**’lt;lt; dm bo^cn Pengd /beeb nit ^ofçt^t bae er ip aie bet ^lolb/ au^ mt bo^i

? '’nt/})?“*^®” ^^^ Xriecbiflt;ben ^^eleniue genannt Zin fcatin ffnula campana/von culilt;^fnn x ^»bu“”^* ’’°quot; ^‘‘‘ wtuRlé ein wol ge (c^ machet wein gemacht/wurt Sfiantwein genant/a#« '''4bemr*^'”*'”^^‘^^bartiberverjareniP. DnbaeFrambatettwanein bareebtbun fpiçblatt/ ^’''U’iji^l ‘’^Ö*quot;*’’*^*’^*^/^^^”**a!fc weipjober weylt;b/”’*^‘’’’lt;‘’0'lt;'^^woIgt(4'maeF€ns

^to^^’’^”'’’quot; ^®dn mirgmeynem namen 3grimonia/ober ^ertaria minoz/ron ben fcüffeben {’*’'”*04?**^ 2lbermtng genaht/atieb von etliebê Bzuebwtirncl/bartiTnb/bae fyc ju bem bmeb '*‘iit'M. '^I''^ * ^^«e in warbeitfo ip VOi^iitR aller neebPbem nammen Xnii^ wiitç,©a6

Sfrnpffer» :^cupf«»

«Hylîct*

2(iti4gt;» Æbulue*

^cuniuin»

(Dbermcnftf« ägnmonia»

*‘®8»ttb h’®**’“” langen pcngel/rf^wen ellenbogtn bob/mufIcintn gelten blumlin/ bas ^Hw*” ' ”quot;* flotbn btebangen an ben Fleiberen fo man bar für geen iP.

®‘''U(bA ***”quot;*’*’*’’*®2q«ileia/ba6iPetnFtaotmitemeiij langen Pcngcl/anbfribaltérlfcnbo ^Ooftfi ^^ '”'^‘'f*' wyl mit blawcn blfimcn,mb etlub mit weiten bifimen.

’quot;Ifrltt Q*”®“^®*’ fiatimfeben Sïnbinia gênant/von ben ïentfeben fficn^byPel/iPjWtyer/OÏÏ 1 Hie^,q ®®**W6obyPel/tn latin 6cariolagenannt.©aeanbcrfi.attiägt;/tm latin )iaciiicaa= P;nbiuia ^H^Ul? * o'”** ®ongbyPel/bae ba an bem grabt tee rticFene bat flt;bai p^e bmglm wie ein ft g ?^tfli» *• a •'^ *’”^ b^ter bar. Wie wol fi, urnen maiue bae nennet îarayaeen/rnb (fleborea/baa h '^*®^®^ nit tpjfi glauben. 2lbei 6cariola bat Finne rüb^an bem tuelen, mit einem '^'84tFei quot;nbsp;^I^wen/wenig bzatinelcebtcm blat/vnb gibtmileb. 2bcr ©enpbyPel/bae ^Intifun ï*Hi):eé 'quot;^ottib 7 x*” ^‘’®“’ngt;egweip2Intificn. bae nit wariP/woI ee móebt bai fürgenummen wer Sbinf- ^‘^^W’^’^direrFrefft/aberbaerntt Paeblrd}tentueFgratbye;it rzteylenfür3niifitn/ ®®'6» ft ^arapcon/vnnb von ben ïeütfdten iteber byPel/ober ©engbyPtl genanm/bai um^ ^’’’tyfren ®i,****^’“^*‘^^®^f’^’’^^^*0®^®^'^”’®”^’”’^ wed^pt mit einem boblt;*’omf‘' l*’0f*'0^’’0** ^fen 0 ^0*^” bod)/aber weit vpgefp:tit.3P güt für bae Pe^en vPm am rucFgrat.

’^4z»(p5*‘*” 0‘'''’ant Sarba Slaton / barub bjee gleitb tim ban ip. ©bn ê’trpentaria minot. ' ^^»fli *^^vergeet/ fo würtrfbem langen rotenFélblin /ein grimfartrüblm.bii wintel runb l’Hnl- ***‘’‘Sfl’ol-Vnb berwur^ltn feinb}woancinanbetbangen/wannpd^cinegtbpttt/ i^®quot;^'*^ weleF mb minber.

âtrOfti 2ro)l(t»

^^tnnnquot; o5^‘*” ^aubzagoza/iP xwcycrley 0cfd)leebl6/mlt;lnlid;6/rüb wetblid-'O.Pnb ethd^ quot;/®lo2ui«nna/ bae bte wurçel ber felbigen Freüttr yetee geft^aPen fry natV fttntm gec

agleyen. Äqinlcia. ©enSt'^nef*

âirun. U3Anamp;:4gö:#

-ocr page 280-

an^e'ia.


^CO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P O D I X I S GERMANICA ^

fcblecht/cnb wei^ gegraben vnber bem galgen / Fnm von ber natur eine bf f ”‘^‘’’ „7^ ^lt;«1^^ falfcb.^onber ee feinb FreütermngrodjerwurGlcn.feer wmçiel rinbenbrancht•^ƒ p.|,j,ß/0^ ney/wiewol ctlich falfch betiöger/fdmeiben vf ber wutRlen Brionia/in teöifht®9“ %(f(iiiiit‘ daltcin6menf^Iilt;henbilb0/ vnnbfaben von reinem garn gesogen mit einer fohtm” .^yp^t^ ^clupter in gf dale bee bare / rn abgefihnitten iree begeren/bann gelegt in ein lyetcn‘ ^ jrjjj ïra’’'’ winnt ce bie farb einer wÄRlen/vnb verFauffenSo für bie wutRelSllrun/eo

2llrun idem hgut mit bletteren gar nahe gleich bem ß-attich / miteinergrod}R\’^‘*’^^jr(^jj{r‘'* ben vad in berar^ney gebraucht würt.Cragt grof f^war^c beren/bie von bytit^'“ 0 H V/baefyebavonentfchlaffeu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hlt;.nteöiflt;$’‘'*ï

Ponbem FrautFeinalterpbibfopbuéfchreibt/barumbfemlatinifchernampilent''quot;quot;

Übung id 2lnoelicF.2Iber in temfeher sungen genant bee ßcyligen geide «jtjer^’’^^^ wtiris/cirnbein gefchlecht/ber VHcyder wmç/ von ben lattnifchen gênant 2ldelt;mtw • Mj^cp^ei^ lica gefthlecht idswcyerley/wilber/vnb 5am/ Fraut vnb dengel in ber leng 5weyer ellen y ^^^pjie bae vil von reutfehen/ Buchalter gênant .@cin wur^el bat Fem gefchmacF/vnnb wet ^^ j,(f# fe^M gt;nbsp;A ^Xr K «•»■/\gt;*^»1 /^ A ^ 4 Mlt;»M ^» 11lt;4\ ^A ( f74gt; VM ft Ff^lgt;egt; ^lt;»M «V«« Tx ^M M ^M/ofI^t^ At I* ^Ï£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AajlflP


Fauffen. 2Ibf r bie recht Angelica wechft an wilben enb^ / ale in gebürgen/ in 0lt;*quot; nbsp;nbsp;nbsp;ppn(lü

gepfändet wärt, où mercFen an allen Freuttern vnnb wurRlen/bae ein yebeeFrau 0co0lei^ fclber wachfet/id derfFer vnb ebler in Frafft vnb gefihmacF/wann bae man fffPr^*! gAtcni”^** eben id ein yebee Fraut fo im geburg wechf t / Freffuger weber bs in beleren/ ober in g ‘r tenwechdt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

feae Fraut in laiinifiher sungen 3acea nigra/obertTïorfue biabofi/in teötfch/2'en^ .^jp/j)«i: rü mb/bs bie wurRel tm grunbt abgcfult id/gleich ale wer fye abgebidsen/mit k«yw gii^/uö echten bletirc / «v^n rotPeeFUn barin/ein hoher dengel vff jweyer eUtnbogé hbeh/®^^ blâmen gleich ber @oabiod«

BC Burretfeh Borrago.

Vrretfeh. feae Fraut wärt von benBryethen vnb datitufhcn Borrago Ö^^ant/y 5ung Burretfeh.feif Fra*lit id 5weyer gefchlecht/wilb vnb samm. feae wilb vonSti ^lUnl'^*^ glo^a/vnb in iatinifeber sungen ß,ingua bouie/ in teutfeher fprachen (Pch^^” Sam/von bem ich fag/Burrerf^ gênant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. t,« (îcnÔ^I'^.

3” latinifcher sungen 45yofcyamu6/vnnb id ein grodi Fram/mit einem Öto^” 9^ ß Aff«t0« ßyofeyamue. hat breyte weyche bletter. feee gcfehlechte id sweyerley an bé fomen/alfo bj fß ®“ii’ ’ ' • fomentregt.feerfehwarRfomidinbiearRneysfibrauchcn Blaw (Bilge.


abbiffS'

3iCtlt;i»


en


3«ô»


Bjaunworç. ©crep^uUrta


|unieii irc^i«^ei ji^uui i^ ivm iiim vii un^iicy jn uzaue^cn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Blatt’ 0il0en/bü0 Franc ip von ben latimfcbcn genannt 3ete/»nib maneberley F j^fnh» feie blawc gilgen ßanb von ben nbsp;ütfeben ben namen blaw Sebtre«el/ femb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0[ [iniJ

gen/bae ee ein blawfar blßm/vnb blerrcr bar gleich ben Flingen ber febtrertcr. nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^^ pp^rr*

cFenbe wunjei/beren gefebicebt ril ip. tVitwol fyegleich in ben bletteren ff’^^U? 'LaIuö fäfF''*'’ febeyb ber färben in ben blumcn. 3riô «ft 0e5yf rbt. 3reoß weidse färbe gebürt.ï«ciff50'i0^'' färb wuri/0patuUfer^aallerenbiertfearumb wyd5/b}3ri6blaw0il02id/3f^®® treit/vnb feinb bocb nit oie/bic wir in Jeütfeben leiben haben / wann ir Fram *1/ 0'^' nbsp;nbsp;nbsp;{(bb”'

en.2lber3acobu6 niger/bcr filt;b fcbttibtem lyeihMboibeeariorum fp:icbt/3*'“^^*‘^yjg3ffiii^' en gilgen/aber bie wiir^el ban ein befferen gefebmoer ? werben gebracht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Hg fàn^/ ^^^

©iebed jeit ber bfawen gilgen jü bifhilieren im enb beo meyen/fo fye volFuniliw Jv‘ 0 brant in balneomarieallein and ben blümen/vnbnit auf bemFraut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. , s.fj^rii''’

©ae obgenanntFram von ben Hatimfcben ©crofnlaria genannt/von r£'f0enffi'’^)^,,j[.|j,i;[i5 tnireset Oberin warbenbrey Freütrer vonben latinifdjen@crofulariabfi|Tt’’^^'^^f Efendi” mittel feie groffs idem Fram mit einer brtifechten wttrçel/feydt/bicFAl)nbblen«i^^.ji(inHiii


Burkel. Poaulaca.

KibeneH. PimpfttdU


einer ronbet^ten wur^e^ bao Fraut girni ber (Barben/ron ben {tannifcbcn genann lt;nbsp;j^^(4gt;'‘'’ in teüifcber jungen/wilb (Barb « Öie mittel von beren i(^ ^ye ^efebtiben {jab/mü ein wurRlen/vn biunfarb fîcngei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iGrbf^’''”''quot;'

Kurbel in I«tinif(^er}»n0êpdjttilafaöcnant/bóte(n felgte Fram Flein« bUy^^^ ^n®®^'** runbem (lengeffleebtenbe effber erbê/wa4?^et in feyßtem erbtneb bey Jybelen/yew


Fam/würtbaemererteylimfalatgeffen.

Bibinellen/bj Fraut von ben ß-atinifchen pimpinella genant/id jweyetley 0^1quot; ^®jAiperl®^ einem fubtilen dengel vff ein ellenbogen hoch / mit einem Flemen weyfljt ^ ^'‘quot;’’ « pffen wnrçlenimgcdhmacF. feaeanbervöetlichengrodj^ibinell/oberwil^’t^^l ^uenl’t^ ______^. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Beyn bütRin laub/bae iff ein dube/von ertlichen ßlatmifchenn pei nmea gen^”^’, gjßlsti'’ peminca fyl* nbsp;Jentfeben wilb yngrûn.bartimb/baô fye mit ben bletrem bem Fram yngrün fm® '• ^.fu;it'‘‘

von ben Beynhiilt^in/oberyülbaitmen/von etlichen ßartrycgelgenantwurt/wani ^^^.,,|iilt; baelanb von lt;^artryegle gleicht mit ben biedren etfichermaf bem ßrlmbaiim/ber^ ij,[,(f/«iif feben 31ntn3 genant wtirt/mtt feh warten »noh Frufen blette rn/aber heeftepF’^“'


43artr)?e0e(é


ucflritf.


-ocr page 281-

H I E R 0 N Y M I HERB.


30?


^on r '^ ^*’” ®®‘ genanten Fraut yngräh/both ettlieb«t map Unger »nb^mekr. * A ^0tn'^^'^^^ ^**’*'^ *” ^afn Senccion / ober i^aOurtium aquaticuin /ober ifarbamne a« SmnnFrefTj* W^M^”®’’^”^^^^atinifebentHentarubca/oberVHentafimmgenannt/mitrotfarben flens ^â^ôn^* kttern.0ocb fptc^en etiieb bem Balfam/mün^/aucb ƒifcb münR.ifl aber nit reebt/bar* meiuafiriuni äaamp;rticbi ’'’Uint ’**’*““ ®®”^^” ß-atinifeben Vngulacaballina genant barnm bae ee^en btantbeylt/ pngnla cabal ^ii.'”-'^fl^^^^0^^^^ *fl/n»wb:eyten runbenblctteren/Pengcl off ein fpann lang nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[,p._

*^W*.'’**“'?'f‘^^'^5tquot;’gc»i^aba/i(lyebermanwoIbeFant/bO(bnlan4gt;erleygc(^kcbtbBoni. ^onen. Ibafriquot;”^’!*^’”‘‘^“tfeb^yeFbonen/barombbaefye jubéfeygwar0en gutfeinb. Vnberi{laneb

^«b«,

f'^ttr *^^*'^^^'® '^ '’‘” S^fp^'^^^” bab in Burn wurij/ batt bktter gleich ben Bonen/bannibad fyc •fto#4 •quot;^^^^‘’^f**”^ ®” benblettern/vnnb wachsen gern auffetlidbenmattcn/oberwi^en. Jfa ®j^-’’jÏ^^*‘^f‘‘lt;‘*’^’”^®wW4gt;«f5ongen ^abaria/obcr^Sypofelinnm/vnbin teüifcber jungen W* *^’*^*^^*^®*' ^'ï’^bon genant.barumb bae fein Fraut bem bonen Frautgkich ifl/onb in

?*^P*quot;’^®quot; ^^ bteyen icS^bye meb • fchjeibe bin/ funberallein vô ben gemeynen bonc.

l|iMig?ï^*0‘^®fr«ï’*lt;yt«bIettcr/inlatinifdber jongen Bafiheen/»n bas Frailt von ben ïentfcbê

Bafifk(^ Bafilicon. ’ KratigSflfiliä Êafdicon gai ryopbyl'aia. Blett Vlïeya blumlm.

Biigt;lt;ln kub* ©pinaalbai ÏJetomcr». betonico«

Wr * *^quot; ^*”^”*^^^^*^**’”^ ^^® ^® Ö^fR*quot; bktter bat bafi bic Fr tip.

^quot;quot; ^®” ïtatinifeben Bafilicon garyopbyHata genannt. Öarumb/bae fein gcfi^macF

b^^tein langenJÏengel/entpfilbcich benen bfccö Fertnen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^tfib u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ô^^^yfTs^wcôy^ç^^^^Âtinif^cnnSpinaalba/onnbtfonben ''*üniM • *’***”/'’ber-ßagen/ober ■ßegen genau t/bcö b letter cm wenig rotffrb fetnb/vnnb fein '^bi *'^*”'®^*^5 •■®Pfquot;/^®‘^ nitgefüllt.fein fro^^tgkiÿ ben ©Imtn/bann allein baß fye rot

•’»enbigbol/vnb gefüllt ip mit etlnhcn fomcn/ycberinan wol GeFant.

^nx’*”’!’’*“*‘” 2'lt;Jtin Beronica/vn nach bem ürutfeben'ft es b:eyerJey.Vn bip wärt genannt ^’gt;4(11^'«”^®^**' ®lt;‘®wlt;Ö/5® vnberfebeyb/baß ce bum b hun en bat/mit einé febwar^en grim-'quot;^ftbSh • *^^”*^ *^*” ^*® f«^^*’* Ö^P^kt^fe bic welp blómcn hanb/ »nb Çabcn beyb jengel M»r **’’®*^^’’^ogf/ba«PraötnOtgelbenblumen nid^talfo boeb/vó ben itatinif^en Djerba

5»d^’’^l^®®^f‘Vlüflelïgt;eógefilc4gt;»nfti0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

'gt;i«tttn/..^‘'*“‘^''®bF‘bSamp;«tlt;niflt;bêBarba bkc«rt«#eniinr/bfgFraotwc^pivflFblt;ot»ipen obereBoeFsbart. 8«fhah’’’??'*”^bbenFnobelt;htó(lengelbéyji»cyereÜenbogenbolt;b

j/jwo ober ötey gelber bliimcZ Barba ^ircin4 birimen/ genannt pfaffenbUtt/oUnb bas Fratit mit langen fÿmalen nbsp;nbsp;-

baruffetwanfunben wärt ein wei^f^eümlin.

ffnconbenïlatinifdben Vno:abaC(:egenant.S£oi|ïatjd? cinahbergefebkÄtßitnpber B:onbeercn.

Kubuôcanià

ÏP'5tii biftj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VÏÏertjen blßmen/ genannt pfaffenblatt/vnnb b

febohx’’’‘^ ®®quot; ®ff* ‘^ kft” ^^quot;t* für bae anber genuninten.Öae falfcb ift.wann 43impbcr bic ^**’ ’^^^f Btonbecren voll febarpffer bóm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• bfl,i ®? Feberman wol beFannt/ wacbf^n feutbifw Petten vffanbertbalb fpannen bod?/ ber

nue.

Soky» .

Puk0iui«j Elaw fom# blötncn.

Vloree ^roa menti.

KUa? Violât/ Viola.

^ocF.

^^^™‘*’/*’bn ben Jlatinifcbcn Jlotce fminêti/ober yiojee filiginie gênant/ou teütfeb

V'**“*quot; *'' ktin Viola. ffs iff auch ein anber gefebkebt ber Viokn/in latinifcbcr jungenn ^ticf ”( ?”^^^^entfebenÏgt;iokn/vnbfeinbVlegel blumlin.

^ßg/s ’’’'^‘^^•‘5**’’Ö“*Srtemifia/cin mutterber Fretiter/mb von ben ïcutfeben BueF/ober ^lt;8* f ®‘’quot;*’**”®’'’*belgênant. 21 mb vÓ ctltbcn fantSobane Frant/obtr ©ör^el/barumb '•ßfan a T^^^®quot;®*®Ö^^‘^ Óuffers wärt vmbgürtet/vü in bae fewt gewoiffen.bas if falfcb. *W^^®fMut/ von ben Jtatimfeben Perfotata/oberberba fat^ti 3obannio gênant wurt Slrtemifia^

^/btef®’®^^'quot;'* »‘Iff^nftfttwörtbetba ^ogabemonam/teöfel|ïtilt;bt’’S.2(l0t^(clbcrgcfebS

quot;'knÄ quot;^“**'’^kbanb verbergen / eim bebafftenn menfeben bicbanb gebotten /greiffen fyc bic

^*^®r^^^’Ö^‘■'*tgt;t P^tt ben llatmifcbcn fant3oban6 Frautgênantif / vnnb nit BucF/

^'n»M *'^^*‘’‘^ «quot; r*’*^^ vetboigenbeit bey jm bat für jaubernup/etnb ber Für^c trillen bye »n* Selapcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•„

I I^I««'^’**®*^‘^‘'’’®*‘”‘flt;^‘‘'3»’gt;0lt;”0kjntógb/öber©tifnqoen«ofa/oberS.ingoaariette/obcf Wfgeycb.quot; '’i/biA 7^'^*^*^**’^*^^” ’”*”^***^®“f^*^®”^”'’*’**^^^‘^^‘*^'^5’*”'”’^^*^^'‘^^^^^^’^^”'^^'f*'^^'^^ piantago.

I ''l^quot;'Pte A r ^^^^*^ ëpiRwegcricb/^von ben Êatinifeben Jtaneca bta / bammb bj ce einer lenren ^'^Wff It ”^^lt;‘fl*’^’®^0®«^/*’o**beo£.atinifdbenplantagoaqoatica/vonbcn£eötfi^en ^ütiDi.””^“^genannt/barumb baßes in ben ladïen wet^pt/babie frèfeb wonent. Vnnb bae CÏ‘‘®* 'quot;‘‘quot;’’''‘””’ ^‘‘quot; * ^ ftbteib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(5aryopbyll« ^

‘ftenpon beiRLatmifcbcntöaryopby'lara/obc^OananJUüba genannteiWd^èFraut feb M*kei«.

-ocr page 282-

Bepenatp.

Pa|hnaca.

Eappekn. Vriatoa BnindUn. P:unelU.

^mgclFraut.

UïerturiaUö.

301 A P 0 D I X I s GERMANI^^^* ^^ glficbî^wantnitbenbiettcrenberSlgrimonien/wcIchcwurReP ein gefdJU^^^f ^'^'j^n, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([ƒ

gtbt/barumbim iTîriQcnoîftbic wufRel würtin wcingelegt/tnbbaruongctrU^ .^^^^jjo: . Bepenaw wurgel ton ben Îtatintfcben papinaca bomePica genant/ton nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* m

ober Bepenaw Vfi ip jweyerley/wilb/tnb jafn.©ae wilb ton ben Ïeütfehett ^l^^g l(^‘^^^gt;fn wilbe Bcpcnaw/bai umb baa ea gleich iP etlicher maßen ber Bibindl/boch ^''^’l^J^ .(^pct fff® ÿ anber gefehUcht ©auctie apninua genannt/tnÂon ben îeütfehen Î^f*®* ^®”*'*i.£n foitif*’/*quot; matten miteiilWjûgethoncn weißen blômcn/ wie ein buben neP/gewinnttpoKw jû gephloßenen blümen barinofftcrfunbcn/baruon ber nain Vogelenepenifp’*’’t/0^^(ßVnlt;l*l • Sappelen ton ben ïeütfeben Sappel Fraut genannt/bea gef^lechta manigpü’0 hifpamca/ober IBalua agreßie/ton ben Seütfchm gênant wilb/obcr weiß jui/friUÜ'’^ Sriincllen in Hatimfcher jungen Pmnellagenant/tnb iß ein fraut hlt;tt of l’’^'’^^u|^jjfirb/ï'‘’'^ ßengel#n ber höh' einer fpannen/mb iß gar nahe gleid) ber ®ulbin gunfelblûUJ/’l ipjogeni/^* umb eine für baaanber genummen würt.Æa tß aber falfch/bochh^ben fyegarU^P

SingclFraut in latin VHercurialie/gar nah gUiih mit ßengel tnb bfciteren bem ” jt-üifd^'’ Hatinißhen 3tripl^genannt/ein wenig pameier tnb gruger/beahülb fw *’^”5^ *% 21Blt;h*ff^''* ber nam gebenn iß ©^eißmilt/barumb fo ee genügt würbt/bewegtea Ï*®”

anber Fraut ton Itatinifchen vnercunalte genant/tnb in teütfeher fptadj lt;i3ût hf'*”’ ^^[[ff/JijeiB enbenn ©ihmirbd/bocb iß cenitbae frail t mit ben gelben blümenn/gleich f‘B’^^'‘’'^

feuchten matten ober wißen wachset. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

C’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;[ kamillen. ifamomilla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;#iii«bae««‘“

3millen in latmifeberjungen (famomtUa.öea Frauta ipbieperlepgcppUwiB*'^ if(ben^'’‘*^ nennet Krottblümni/tnb Pineft/mb weeb^t gern tmb bie Pattgrilben/von ben ^i*” }^ pn^ s nbsp;nbsp;nbsp;la fetiba genant.©46 anber iP Krotten Fraut baa nit PineFt / ton ben 2.atinipbtti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tUeiit

ba genannt, ©te jwey Freütcr feinb gauR gleich mit blümen tnb Pen gelber tfawilU”' biciramillcnbiam/hatei^gütengefdjmacF/pnnb wacbPettffbenfefben/oberin0iUr nbsp;nbsp;«gt;

, 2Ibcrbevamp;KrottenFreüter/etn6gtrnPincFt/b4aanberFeingeflt;hmacFhat.

lt;^(benFraut. ClibenFraut/ton ben E.atinifd)enKnbca gênant/ tnb in teütphein lt;flib/obcrlt;f»‘’^^^*’ rtj^jet Ku^a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;man fern blatt ober Pengel über bie jung Pretebt baa ee baran Flebenn ip. Vnnb baa ’^*’^* Puiif/

feng anbenhaCoen cllcnbogen hoch/mit Flemen blcttlm/jö ring tmb ben pengel/fl'*'*^*’”'

LJ'oberbem Waltmetper. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ ..j^/

(f reöC wurPigt; €reüç wurt? ton ben latmifchen ©carum celle gênant/ tnb ton ben ïeütfebf n treug » .

Öcarü celU* Cap ie;Ft^jt.


vn litem rUm fraut/waœpet vp oen gcorte acrertn/funber bey ;tbcl iRber Jjobe eine eHenbogen/wan te both wurt/mit Flemen biet re ren


BUwalb«, wolbeFannt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Eaufft gulbin nbsp;nbsp;2auflt;nt gulbin Fraut/in Ictin (fentaurea gênant.Æô iflautÿ von ettlidjen Siinn genópt™ f


tiOirtUre«.


bj fern PcttgelnaVe bé gq^b gleich feinb/mit einer roten blümen. Vnb ()e)tptlt;iü4gt;if‘^^''f'^‘’'V ^j^, uinb/wer fetn Fraut fcübt mit wein /ober baa pulu^ypt ob trincFt be a motgena nudjieejii/o p inlebig. ©ea Frauta gtfchU£ht5we)?erleÿ/grop/tnn|y'lein.2lber wenig tutoie® oabiqjpir) fo bie größer gefe^en ^aben/wiewol ettlieb erfarenben fpteehï/cÉ fty baa Fraut Uleit^tt)/^“® it atmiphcn t71atricaria genannt würt/baa icb für bie warheit nit bcfdjeiben Fan/bow wurter für gehalten. 2lber baa Flcin/mit cim bürten pengel/rffanbertjialb fpannen 5gt;olt;t» nJü‘**’f””'^'gt;‘'


hen blümlin/eme bitteren gefchmacfö«

1 C ©anbenFrOpff, ^umna ferte. - l . “_y2lnhenFröpß/in latin ^inntiöterie/connbcn Cetitfehen jhrbtrauih/oberÖHiit’ciiFrOptl'“^^ Kagen Fórbel Fraut genät.3ß ein Flein Fraut n|itb:aunfarbéblûmiin/ in bh^hc^nbcrthiJll’ fp*»””’'


yeberman wol bcFant/tpai^^ctauffelcFeren/oberweinrcbcn/an gebawenen petten. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

©enmarcF/in latin VllarineHa/ober Valeriana/ober^erbaBenebicta/ober2ImantiIla/üoif®

nicnlarie/ober Valentiiia/oamp;cr@erpillotnmaiu0/ober45etbalt;fatte/ÏkaPienFraut0eiwnnt. vn ton ben (Tentfdjen ©enmarcF/ober BaIbnon.©oefe Kanen Fraut/barum b5 bieFa^en biewutW gern febmacFen mb effen 5» befalten tr gefi^t.Vnnb baeFrautöenntarcFmitPengcltnnbrrani wat^pet vff btey eltcnbogm boi/mnb ^ept tffswen / barnat^ gewinntep ein langen Pcngelw** gt;incr weijfjen blnmen gletcb bent |)olber/vnb bae Fraut nit til me ntii; iP,

• ©ylUn in latmifcber jungen ^net^um/tnb iPein Fraut gUiiÿ bent ^en^el/waeljPetaBgcamp;â®^ enen enben/off jwen eUenbogen ^ocb/gemejmFlieb wol bemant.

©aub ncßelen ton ben Kiiecben ardjangehea genant/in latin Vttica mottua. Vn feinbjiW^o Vitica moitua Pak/einmitweiPjenbIfimen/baeanbermitblawen.ÏViewolid?tonberblamp;cipb:cib/foi({*‘'^M® wenig vnb jart/i^s bu bar für wol nemen magp bie Oberen gjrpfel mnb bolben ba bicblöiBtn «Ut


Öenmarff. Va Urian a.


©yïL . 2fnct^utn. ©aub nefftlê.


meiPen ponb.

©itbypel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©ubyPclbaa Fraut ton ben ^atinifeben ©cariola genent/iPcin Fraut grftnab gleid)gffd»tf‘i

©cajiola, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ber £nbtuien/a(letn baa bip milch gibt / mit blawfarben bUiteren/ mangUn ber paiÿelennôflbdit

rueFen/aia bie Ü5rop by Pel ober i^buiicn hait»


-ocr page 283-

HiERONYMl HERB»


305


® ffrbberFraut. ^ragaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

quot;‘'Hbtfth *”**quot;^*” 2-atinifdcn ^erba ^ragaria gwiant/vnb in têtitfdem ffJhber/baiwi baa Q^ngtlr Ï*’^^^’**'^fl®quot;’^5^ ’^’'^^'^fl^^'^ ^^’* Siouberen/oÖ ßympern/bic in bt^ê^c Wappen. ^Wath/Wurzel von ben Frieden ©ipteris. Liberin latin polipobion/vnj» tentfd ffng^ljüa.

?'’^amp;e»ft *’^®quot;0*^f“fldarombbas fein bletter ßd neygen JÖ gleid ben gemeynen ^arn.Vnb poUpobiuUt»

0*®*'^^ ^quot;d gern v(f alten^dnmcn/barumb es in^atin gênant wurt/^iliy ar ^

^f8'f4bHk^^'^®dw’ammen feinb weifljfarb fdwammen/in latin fungus gen#hnt, Vil fcinb ff gerting. ^tn^.- ®'^quot;'®®^den allen ^yenidt not jufdteiben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fungus*

®i|.|ozjff®(‘quot;^®*^®Vewnic« gênant, ben hammen |m ein Fünig von ƒrancfreid0dcft^att/bar ffrenb:ci^* ‘''*WH*^'®®”®^0ü®0l’«lfdtt»wFcn was.ffin^yrt fein jager watb/bervffein jeitgefe^en^at Vetonicaä ^quot;’’’ttnbt *^d^bigten^irzcn/gebifl5en vó eim wolfl/barUon eraud caftan eim Omberen lauff '’*^/0ff**®‘ ®®®Igt;’’^ Ad n^pcret ju einem eydbaum/ba bie wurZel mit bem Fraüt ffhenbzeifl **b/#iAt’”’^^‘®^^«^i’^^lt;«gt;®n ®ff®quot; '®®®^ / vnnb fid baran rciben/alfo/bas er baruort bluten *’‘^«iib ®‘Adban»jfniber.©arnad über adt tag falser aber ben genanten birken fid jucFen 'Menæ ƒƒ? quot;ib/mb fab bas ergänz br^^ was am bifß/ aber bod Fein bar. ©ammb fo ifl es vó '’quot;•»a*« ^^^ ^^*^ ^‘^ ®rynb Ijtyl^enant / barum bae ee beylë i0 bie frift^en wunben .3(ï en» %bt t• '’ff^«f«ben ^jmflet^tenb/in leng anbert^alb fpannê/in vngebawenêenbé. fn alfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^•‘•(5* ^ *quot;' f“^^ï/0^« gölten vOl fafftß/vnnb was ben Ftinig betten/ ein Flcinc Fonp an yin *Wb« ^5^ '’«0ünnen.bUrdgt; vergun^ bed Ftintga ein bcyn barinn genetjt/vnnb bamit gewe^ ^’sbt^ ’??quot; ^‘m Ftinig bas bcyn «^ t^un warb/ bcßbalb inbemaditein lycdit gebtadt warb /

t^tfF)em fafftbas

^•8imb^ ^*'”^^^’’ ^‘‘^ «iï’ff’ ItefljZbiÇ erbeyl warb vnnb jart/als ein juna finb.Öarumb bet' .?«(^*'ï.’**‘”quot;*®‘*^f’ï’’^’«ö0®^/^®®‘®'®®^^®'*‘'’‘quot; Zörbig was« * ‘’‘quot;»«ntt a i ^‘'*«’^£u/2trabif^en/vnnb in (atin 2tnifum genant/vnb in tciitfi^cm tïnis.öas æni^.

x ^^’‘”*Igt;®glsiëb bem ^em^el/fcin fomen gcmcynFlid beVant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Snifunij

Hóe *5lt; • ®”*^^” Selmon/vnb in latin 3piutn/vn vön ben Ïeiijfdjtn ff pff/ober Winters ff pff. ^T'^'“'’’0«f'^k4gt;t®«ff’’0^’»0^A”»quot;^5«®«ï’®wï“”^«**®ff'^gt;*n^Plt;*””^®’^‘ff‘^*“quot;/®^ upturn, ^quot;^fd« « *quot;“”’ 3«nant/bammb bas es in ben garten/vnb an gepflanzten enben wadden i(î, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ^Pbt^ x ^^^“^* ^‘^ ^”” pctcrlin/nur allein bas fein Frant tobber ifl* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ^ ^WiTx*® ’^‘*’’ ^“^ wadf^enb an eim baum/an ber muren/ober erben. Vonn ben Xrieden ff pp^ew, '^^''(bt^’s^ ^*’” ^^^lt;''® txrboiea genant/all jeit mit grünen blettcren.ff s ifl aud cm anber ges ßebera. vffbererben/vonben ^atinifd«n s^cbcratericflriö/vnb in teut»* tgelf^ .'’‘“‘^wb/i^gemcyngFlfdwblbePant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

,^^tcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tTenturnmoibia gênant/ wad^« fub Pydt« f‘4? fff ber erben in ben flüfljen/ ff garaat«

®f4ba ^'^ ^*^^'quot; ®cnciana/vnb ifl ein Frant mit einer bteyten wurzd/gät im gefdmacF. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff nzian. ^’'•ïitièh'*’^^®’”” •quot; fann^rapnus wolbeFant/bod jweycfleyefdin fcinb/alsBnd fffdin/ (Benciana. N/wnh rt cgt;be.mb fleynfffde/bertragen ifl ein anbangcrtbegÿwcdô/wieeinsvogels fffdbatim» “quot;’i’ber^‘quot;^''’fden ilmgua aufs genaÄ/iflgleid bem baum birbar / bas ein ff fd «fl / bars ^rayinuo. *'^nb'Af’-quot;* ^'*^ ornant ifl ilmgna auis4^ ber baum flcyn ff fd/ Ö ba gleid ifl bê baum fffd'U/ p * lunblcttcrtenger feinbbaiinbcrßftdfffdin. rSniJt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^ffdet ^enieufus.

'quot;'^''sFliA h'^ '” ^^*’” ^enieulUs/ber gefdledt manigfaltig ifl/ als wilb/vnb jam. ©er jam gesä ?llttl/oiu*’equot;?quot;*’fl'^bcr^eniculaóron»ano0/ponben€eöi|lt;d«’’^’”fl0«’lt;i*’tgt;''‘”*b ^enicutna j”^^“^“® pozeinus/ von ben ^eütfden Serwurz gênant / vnb in laiin Pencebanom.

x '^ '”''‘'‘'’us/obcr ƒenientna mStanus/ober ƒcniculus erraticus/ober ƒcniculus cas

^«ib#ft » *^’”'”“®'’’'’®quot;^®” 2^£“'rdcn wilberKofljfendd gênant.

^'S'Md/x ^*”*”^*quot; ^atinifden ß-abrum veneris/ober lt;farbo ^'birif genant/von ffetiefden *^m' ^quot;f'^‘’fl''quot;®f«byflel/einflcden0Fraut/miteim ^oJjenflengcl/vnbbzcytbletter/bes

^e^bÿlîeU • ä^atTrum Vcnerie.

Jikpenbel» ÿibpenbuU.

quot;'’•eine F ^“^'”’“f'^-SiRoii^föfpii^t/bdeeamp;^abblcttêr^arnat;gleitbbem peterbn/bod? ^'^Mm *quot;*quot;*** ^(e bergend) cl/ von riten /wilbc(6arb in teütfebfr jungen genant/bar tl mb bas *^8bt((R’’*i”®'**”'0f***quot;«’‘f«»’î*b«nPetcrlm.Ættlidgt; b^bê ein (dengel bamtf bic Fron wadi get/

^croini • ” '^®”^ ^’^ wurtjel Fnobedjt /ober biôf clt;bf / barumb fyc offt von etlichen ïctiifdcd^

*?’”®’0*’’lt;*”t würt

^'quot;«nr/n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^ ^‘‘•’quot; Safw/^^wlx«^« (flaueltata gênant/von etlidê ©«yfaltigFeit btninen ©leyfaltfgfeif ’»ené«™» ’*^**’.'^ farb/gcl/blaw/ weifjj/vnb ift wilö/mb jam. ©ie wilb wacb^ct vff ben ges» blfimert. s”^** ’^^ gepßanejet würtin gärten.

’^^quot;^tn Î ^*^fA ^*' ’’®’*^*” Frieden penMpbyH*’'* / ’’ub in (atinifeber jungen dninquefoftunfZ Vtinffingcc ^‘'^tcnbuffs ^”'^i^fF*ugerg£n8nt/viiibbcrfünfffaIetterxùitlenbiee6b‘‘t/vnbi(ieinfraHtfilt;Çî Fraur.

’”*^*’”* langen jarten Jengel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pentaphyHoiS

0 «f^cnrfaut/vonbcrtß-anntfc^cnStßicuhißfMCcrbotto/vrtviJiion ïetitfeben ^tygwatÇï itt-ari«.

-ocr page 284-

Sû^i


APODÏXIS G ER M A NIC A


C rhFraingenant/batumbbae fein wur^cl gefebeffen ijl glci^ ben feygwaïRcn.pnnbtn ^ bat bijster m berging einer fpannen/vnnb gclb blümbnzrnnb wilrt mt letiger befi bigvp 0 0 tneyen/fo verfeb winbt ee bae man fein nimmer mer finbt. bie btetier gfeieV bem violitu t ein wenig Fleiner.

yOgdsjung. • Vogeletung/ifîeingewetbSon^angcnbeinebaume/afei^gefebtiben^abintbiwI J ’ ß-ingua 0^118, ponbemS£flt;bmbaum/viÿibbaôgcwed}^i|ïgl^^eineVogel65un0/baj}^r)inoieK-at w Hingua auie fozedpen. G* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C ©totcFenfdbnabel. nbsp;nbsp;nbsp;® ratia bei.

©ttee gnab von ben ßatinifeben berba J^npertigenant/ober acoemufeata/vö P^n nbsp;nbsp;i

®forcFcnfd)nabel/ob (Bote gnab/vn iflbocb nitbae Frautboe bicHatinifcbéÆrôiiaeeip Hl..

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baebeybeuwalkerenwccb^t.©anbi^Frautillïweycrley/baeeinwed}^tvjfbetilt;mer mv


lt;Ï5a«d)|)eyl, SinagalUo.


,p:nreno tiptr oas an^eiitvi oce erotnoje/rn ni eer nein |ie!ire| wn«uei.ov.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fcbnabfl gern warb^ê iß vff ben aeFfre/nut etwae rotfarben flcngelcnZ in bébé anberipaW |p eine bogen gcfebmacFó/bic blftter gkitb bem pcterlin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

(Bauc^beyloonben Kringen 21nagallio/aber in latin 3orictilamurio/r5benïeut|«e ^eyl/ober (felmar Frant/ooie wol ,tn bic alten p^i(ofopl)i Auricula mûrie fpieeben^® 01 nennen/fo ifi ee bod} nit bae Freut bae wir ïcutfebenn Ülugo: mnb bic 2.atiniflt;^n^ 1 ^^^ henneri.lt;Saud}^cyl ifi bzcyerlcr gcfialt/ale maioi/minoi/vnnb mcbia/rot/blaw/we’lß* groffjijatrotfarblümcn/mgróffjcbcr roten/miteimficrecFed?tcn|ïengel/feinfomf0«i4gt; rianber/flcebtenb vnb wad}^enb rff ber erben an gebe wené fetten/ in latinifdjer 5*’”^quot; kleine* galhnc/obermojgallina/vonbenïeötfd)en455ncrbarm/fbcr45ünerbifl5^nent.^0quot; ^^^^ bia von ben ïetitfeben Vogel Front genont/wört mit weiffjenblûmen, 2ber (ßctiepptr'’®


id} b.vrf'-'V’cibfn biliaire te blfi 111 en.

(Bulbin gunnel in latin (fonfolibarnebiagenanr. *0'ie wol etlitbfpzcdbfn/baotoifonN^ j noi beidjc/bee funber etlid) wiberzcben/vnb fpiecben / Wolwmu fey ConfcliPö mateiZm « gunf l fonfokPa nnnoz / vnnb Vnaêlilt;b Pap Front Con(oliba mcbia. 2ber m ber woipen y; Z^jj (j5ulbingtjnflt;lcingcfd}llt;dJtbcrcnbzeyerlcy/al6 Bnmcl/lBulbin gtinfel/vn**^®*^^m^ï’'J,L'jA ctlieb fpzeeben Szimel fey (Bukin gunfel/boe int ijl jü erFenpen ber rnberfdbeyb« ^””^ '® . ^ genannt/lÉm bzuncblüm ifl mir bcFant/(Bulbingunfcli(lbtr nomme mein/Wldnolmneg’ blowen febein/Ißrofljgunfel fol id) gfl)tiflen fein/Wol ilt;b ber blßmen beraubtbinn» ,., (Brog gungid von Per id) voi gefd}»ben/j}at bletitr gleich bcm Vnangoll/bo^l dn wenig*'« onaHeblümtn/yeberman wolbeFont. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

Ö5amenbcrlii» (jjamanber von ben Snedjen (fbattid^s/in latin 0.iicrcula minoz/vimb vonn (f^amebzyó. tynber/oberBlawmcnberlin/barumbba6C6blawblümentro0eni(i.VnbPao0an5»r«u 1 ber |gt;óbe einer fpannen/voflgern woeb^enb in ben gorten.

(Ben^eriiÿ ooi» ben ßotinifd}en PotentiHa/Ober Ïanacetum ögreflegenannkrcnPen

(Den^erid}/ batuinb bae bic gen^ bae Fraut gern effe. Vu i|t tin Frauteinerfponcn90lt;9/‘ * grien blómen/bie blctter innwenbig grun/vnb vpwenblg weiffj.

(Btinbclreb/in latin gobera terzeflrie.

© l Violen in 2rabif(b ifbeiri genant/ber gfflaltt^cvcrlcy ifr/gel/ wfin';/rnbbnin(ïP^*'P’ P farb/mb feinbin ber leng (Icngel vnb Fraut v(fonbertlRibetlenbogenl}od)gt;

©aibenin latin Vnilkfolium/tctifcntblatgenartt/vonben £tutf4?tn ©01b. »lt;’*’‘*'**”dl ’ ^dlkfolium. erky gvjlaft'bod} nid)tein gcfcbltd)t/von ct!td;en ^ilipenbula/wilb ©arb gênant.

® tilbin Flce von yeberman wolbeFant/aueV von cttlicVen Heber Fraut gc^eiffen/ Parumo e


(Sulbin guns çd. *• tfonfoltba me b:a.


©roß gun^d


Cenê^nX»


©onbeïreb.

(Bel Violen.

, Xeiri.

Ö5arb.


®u’;bener


Flce. (Bdgifgen. ^Ubiolue.


bfrkbcrengüti(l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . . .•Xm.«».

©elgilgcn von ben ^âtintfeben (Dlabiofuo gênant/ onb fein wurçel von ben 5r«elt;Vlt;nu 21berf»niïïracbcntt'nri5elgcnant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- jr.»

Ü^arten FriJfj vonbeoKneebtn barhamnó/mnbin latin Vla(iurtiuin.l£o ijleinanoerbr II:


(Sarten Freflj. (Banen Frt ({5 von

Wajlurtiuij», von bem i4gt; voj gefebuben^iab/tn bein hncblïibfn.ö.


HC ßamFraut. ß-inaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k.«

2lrnFraiitin latin tinaria obn ^erbaPiinalie/inn^cutfd}ßarnFratlt/bartnnbceo 4^arn bewegen ift/aiid) conetlicben ïeutfeben^Iaebe Freut gcnent.v:falt;b/beoeobcnä4gt;^0 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fyebt/iftwiewolfFemikb/allcinbaeceentburtbcrmileb.

' Kolben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45olber iPein ihib/niteinFraiit/vn in Hatinifcbrr jungen ©ambucuegenant. 0fó0fl^J5’ ‘''

©ambucus. ^ky banb ifl/ale Öambuctiö/lSbuluó/pnnb ©ambueuerubcua. ©oebetlid} ©ceioito 1®'“ '

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;von éambiico agre)Ïi/obcr fylneßri/gant; vnbefant. ^ber Sambueueiftrm bobt f*“^^”*' Zfii t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lua bae Fraut Sltncb/obfr VÏiberöolbcr/batumb bifer latinifd? verg gemast ijl. CamtlKi'^' ‘ tU9/rebS£bHloóciïbertcfafru6.barHmb/^5olberijl^ó^ergcburt/3iti(bnibcrwjirt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ■founbejung, ZctinbejiingvonbenSriecbeniryoogtoffa/vnblatinifd} 2,in0uacaniegenótZi(ïegt;nrf4il Cynogloffa. weyóen linben blcrteren/gleicb bem WegetK^/boeV on rippen/an einem |)oïiéPcngtl/nin‘’'-'H'*


ben btuin^n/yebernian wol btrant.


-ocr page 285-

H I E R O N Y M Î H E R B,

30?'■

^‘''iiiBf^‘’*’’^*’®”^lt;*»®ri«blt;nlt;f«nfipO0/fn'€e0tf4gt;^«nff0lt;nftnt/ftttcrmct»aHi^wdlbeP«ntZ A '^ß’^'**5^®‘*^^*’0«»*tgt;’«wlt;^«’**1^'” *n?f4gt;U4gt;lt;ramp;lt;enflb«rF«i/befonïf5Ôîgt;ci(»yc^vfi|^gt;iff?.; ß^jnff. ’^W^5?’0“*^lt;*n”2'’«0uac«rtn7oblt;r©coiopenî»jte0cn«nt/i(iewFra«t0emeynPI»(^bcFanwZ ßiyjjun^.' diMto^’’’älerblcttcrrg einer TOurpîcIwacbt^e‘’/^«tïgt;’c^^*'fo»”finnocbblâtncn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ©colopenÖii'Ä

^ö» h^*^^ *’*” ^^” itatiniftben unb ^neebe» Barba |otit6/ mb in teöifcbcm ^Snf’ïrnrÇ/obf# ^ufJu yfç,

« ^«hr r^®*^“'”^ ^^® ®® gepflanzt wort rf^ie b^äPer/für ben buubcr/ift vilcn befant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sc#ipcruiii3

*''''ifA ®- ’^ ^*” finb/ober Hem bcumlm mit buy ten Fru fen b letter n/0!eicb bei^ilen / ron ben ^ariryegün * '•’Hg ”.^*‘’®®0lt;*’lt;‘’**’ ^^”^ «beb fpietbcn Beinb^I^m/aucb «ßcrtrycglin/bae both faiflt;b iff. f’^‘'l’tn^ab ^^'” ^*’**^ 0fi:lt;^« f«lt;b bïm Buybaiim laub/mnb ^artryeglm ben b:lin/wie ic^ g^ *^^?^'^^®f’***” ^'’**n berba Paralyfiß/pn in teütfi^er jungen ^ymei fcblüflcl/obcr Parabeig ßymel ftblöft ''•'»IgjA “'^'’®’”ïwb^Jen tveiflj Barteng/ »mb bae fern bletter weifjj färb femb/bae bo^ falftb lt;1« %o.?^‘Ö*^‘*gt;‘®*’’ h^jb tn bem bült;b(laben.B.Pon ber Batbonig.Öyc wärt autb von «lieben -ßerba parais quot;'''’/obc . f^'’ ^'■*f“flt;*/P!*lt;nula neriß genant/baß boeb falfeb itt.wan Piimtila veriß i)t matfe? fis,

‘^ bemaeb in bem bneb (laben. 5. fagen wil.

^'’’quot;'ienr4.^^'’®*'*^‘^*’ Pn^ltannifiéVHyricagênant/ifleinwolbeFantFraot/pffanbertbalb 45cyb.

gt;^ltt ^^™’*ïgt;“^flt;tgt;«n Flemen leyt^arben blómcn rffbem ftilmlm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vhyrica,

^4 ** j^ ’’^’’ ^^^ Brieeben 2lri(ion/ober ©etalagoe apifion / mb in latin Srifïolo^ia/ron be 4f3olwur^; **’*t/d^^’’•’»»«15/Ptnbbèligfeit willéberwurnlcn. beren jwey gefebieebtpinb/boeb b:cyge# àrifibUeb««» *’'’W'*^*^f“”^^**” lang/bie natnen baben/wiewolein bol/ vn bieanber nit bol ift/vn bie beyb ^WfA ’’’‘*^’^‘” ^'^*^^®**’‘^'* rotunba gênant fcmb. Pn baß anber gefebletb» illlang/po»bett ^*quot;’•3 A ^f*^^°l*’lt;bia longa/vnnb jö tentfeb ® flerlngy/ober -ßol wurij/ ober Biber wurg ge# •Iji^7 wn ettlicben ßymfeb Fraut/barnmb baß man ben refßen bie ^ynf^ mit vertreibt. Æa 8‘'’«i«^*quot;®‘’‘^y’’flt;b Frautin bem böcblïabê .y. Ye tengeryeiieber/vn in latin Slmarabnlcié *

0'f4)»ben wärt ^riftolocbia/ ober 45olwurg on jufag/fo werb perpanben bit t nnb/

''*/«br^^'”'‘^«n Ïiriedjen mb S-atinifeben ßyppia intnot genantÄmb in teütfebcm ßuner ßfinerferb« li^eiik k“quot;“’^^tin/ober Vogel Fratu wann -ßyppia maiot/iß ©ain^b^yt/v'^’’ ^f«* ’^V vo: ge# ßyppia mn* ‘quot;^'quot;’^ó^floben.Ó. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mot.

^«ttóf ’'’^quot;quot; ^^” ß-annifeben ß tipnlnß/ober ßumulti6/ ober Votnbiliß magna/aiß bte alten ßopff. * Wei/ff^*”*^« ^’f yegunb halten eß für Polobiliß mebia/vnnb bieWinb mit ben weiffjen ßopuluß, ^'ÎPfFeiiff ^®^**^**'“ magna/aißbn finbefiin bem bfid^ftabe.O?-von Winben Fraut/pnb nitbas 4i ßecFeit*'^’**^®*’®'’manbycrmalt;bt/»(i0emeyn0Fl«bwoltgt;lt;Fanr.

^Kàti ’'’quot;Ï'” ^‘‘” ^eda bomû gênant / fern b FU me rote blûmlin bic pff bürten heybeh an cUR ße cFelFranh quot;^^^^^quot;^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MeffAoutô.

'''’'tiitfeh^ ’®ïi‘’***^‘‘lt;i“tZpon ben ßatinifeben ^erba fottiß/iflmaniberley geflalt. ©aß ein bat ß^ybrnfeb f^fhîrcirT^^^”''*’® Knaben Fraut mit ben fty^ten fakttem gleich ben Bonen/pon ben itatini# wunbt Fraut* ï^’'lt;btn f A ’”*’^‘ 0^nant/pn pon etlichen Ie tfeben ßeybnifdj wtinbt Frant/baß falfd) ifl.©o '^4to* ^^*^ Silben wollen aoeb ßeybn^cb wunbt Fraut / baromb^as ee geel blümétregt/ ®quot;'lgt;ti’iB ■^'^’”^m«überFrautmiteim^ifgenfiengel/mbo^gefchnittcncblettertn/fichiicya 'MtJ» ^quot;“f*^ gc(ïalt/ bj fye amh ßeybmfeb wunbt Fraut he ylfjen. 2lbcr ban redjt ßcybnifch ^/iBi,*”^®*’’^***’ •lt;hhyef£htogt;b/hlt;’Km r»tfarb runben hohen (lengel/pffbtitthalb ellcnbogcn O‘fctn5i«'’'’'’***^**” ^ietteren/ben tVetben gleich/ m gevalt einer fegen / bte beybe waeh^eUt mit 'ßyift^quot;’‘”*”^*’*’®‘^^^*nZ^«öf*m^4eyb bfercébten ßeybnifeb wunbt Fraut in her watheir. ^fi'u»th^'^5^”^®” Kriedjen pn 2.atiniflt;hen Cynoebatoe genant/wicwol augt;igt; PÓ ben JSneebé 45ympbeer? ’''’®bi^ lt;nbsp;^**quot;®” ß^ynofhatoß gênant ifl fo id boch falfch bernam.wan 6ynoo h«yd’ *m hunb/ dyncübaiQOc ^fwpbe*/’’^quot; ^^*' b«nbß beer recht nam in Bnechifeh i(t Cynoßbateß/mb nit B n tien.

| nbsp;nbsp;nbsp;‘Hltein dub pffbteyer ellenbogcn hoch on bôm/fo hat both Butten/ober Btonber bóm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ISdiff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Q3fenFraut. Verbena. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quot;’’‘feine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Ï5lt;’^’lt;*f®f’'i‘/‘***lt;ötflt;hcr}ungeu3fenFraut/barumbbae3fen

^tsiuiL Y'^mS^hejtwürt wieberdahd. ©ee idjwey gefdjlecht/mannliche/pnnb weybiichß/ ^S^boch” quot;*“^Fm«lbbw färben blûtnlin/baô wcybltn mit gelen biûmhn / yebeß pff ein ellen#

f^n/os ^«^”®®”^^” Briechen pnb Hatinifchen SIFaFengi genant/rOn ben ïeütfehen 3Hben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Öcefe, '”firbc M ®'^‘“*'^”/obcr Bobercllcn/vonn pilen wolbeFant / id dn Fraut eUenbogen hoch/ mit»*f^‘'”’’,P** ^’ktru’ ’’^’’/^‘’•‘'rtnrotbó: wie bie roten Fyrfen feinb. Vnb wärt auch pon etlichen fcatintfehe '•gt;t«A.quot;*-n 3^quot;«nt/baß id/roternacht fehat/barumb bae fern bletter gleich feinb bem ©o# klacht fefaat.

quot;^^H^r'”^**‘quot;’ï'4enpnb Briechifchen ßydopuß gênant /pnnb pon ben (Teutfehen 3rop/ 3fop.

quot;^il)lat^ rA’’^'^^^‘^^P^l” '’^’“ onberfchcybeim Fraut bj man auch in etlnhen Ianöé3fop hdffjet/ ^yffopü®* quot;’‘19d5tmgej|Ö4{Ufe,jï/baraodflein 3f'’P taferiilto gemaft werben.

-ocr page 286-

APODIXIS GERMANICA


3b«f4gt;.

2lltea.

3ngrffn. peruinu,


jBójbelFrout, tfcnfolium, Knoblonc^. ^Hhinn.


500

3bifcb wortel m latin 21Itea/obcrWa(oabifpanica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titrenbe»

3ngfJ'en tn latin pcrUinca genan t/ifl etn Front vffber erbé byrtflcdhtenb/gleidb ben F lener

^oebsbanme/boeb ein wenig fpiçigcr / vilen wol beFant/baromb bas man Fr^ntjbaropn’ fe man 5Û bem tano gat.

KC Karten. PirgapaPoos.

21rten von ben Krfe^*3ipfeas/ vnb in £atiwfcber jongen PirgapaPoJiß/obn'I*’' gt;nbsp;.^ nom/vnb jó teigfC Karten Fraot/ober Boben PreTgenant/ ift ein Fraot innwenbig po» ’^ ebekn/vnb ip von vilcn wol befant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« «, ip a it/rilei»

^KerbelFraot von ben HatinifCen (fcrifoliom genant/mb ven ben 2^cütfC'enKó:bel‘i'“* ' wol beFant/iP waCpen in ber lengc vnb bób* jweyer eUenbogen boCgt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;• [.dK

Knobloolt;bv0n ben Krielden ©cozbion/vnb von ben ^rabifdjen^îbûnmgenünt^n ClIIintnïvnb von ben ïeütfebm Knobloueb. 2(ber m ber wai ben iPCcojbion wilberKnö aie bic 2aiinipben fCzeiben. l£s iP aber war bas ber wilb KnoblooC? nit pon jm plber » ‘»P


»ke. ïrifoliutn.


als vnjTtpPanRt ober gefcQt/funber werben 0cpPançt von ben jc^en. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„^„(

Slee in ben wpfenwa^j^et/von ben ^rieebenCotoe gênant/aber in fatinifiJlzetïU’’^”? -/

Ïrifobnm/vnb m ttütfd^er jongen Slec/ober 0zey blatZ mb fein blôm im Ælfao ƒ‘^yi^


barum bas fyerotfarb feinb gleich bfgereüCnen P^p^/wi^ipct vpSen wyfen/eberrtiaw • nbsp;^^

Kageft jaget. nbsp;nbsp;Kanen jagel Fraot/bas Fraot von ben Kriechen ^^ipporis/ober tfqoifetom/pnnbin w ‘Ja

^5(pporis. nbsp;nbsp;nbsp;jongen tfaobaeqoina/vn in tentfeher fpiach Kanen jagel/ ober Flcin ©4'üPth6w’*^'“'‘*^r'L„

espferbfchwann/ober pferb jagel, ©an C6ipgteiih#infnu)ferbf(hxï'flnç/inh^jgt;^’‘’”“f^ ellenltfgenhoch/vikn woIbeFant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

Klapperrofê. nbsp;nbsp;Klapper rofen/von ben Hatitnfehcn flores papaoerts robei/aoeh non etliC^” ïvOtfoin p

21nemone. genant/baromb ba* fye rot/vnb in bem Fom wachsen

• T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C ß-ann^» £actuca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ä'iotna* JLySftfich von ben Eatinifchen Hactoca gênant / bes gefchkehts bteyerky iP» ^fö « AAnmb fiica/Zaatica agrepis/mb Hanoca afinina.£actuca bomePica/bas iP bergemcyn 1P3 wcyerfey/als Frofer/vrtnb feh lechtcr. 21ber ber Frop von ben 3talifchen ©cariok 0^”^, , ^,^^1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÊs iP aber ein anber ©cariola von ben ïeoifchen ©obypel genant/als ich 0^^^”^« öiuia.lf«


fi.^cb(î$cFcI,


vutypuMCU •^./» -o^w» A^ui.iiit^ u|jrt|llt7/Vvtr lyilKlulO/ I|l vLzCilp Cyjlvi/vnnu••’ **•*” nbsp;nbsp;nbsp;j, mfom

•'(I#n4gt; cm onöcrÄacmca mit tiner roten würfel/vonn ben ïfüt|4cn if ftleteft^^’””’ ß-actucaofinin«.


. amp;cuiflcunr £.otidb. porjum.**


• fi-ycblîôcFel von


^.tencnbffin)

«fopn/ofitim


HebetFrauf. i^rpatko.


, nbsp;nbsp;iP tin Fraot mit eim langen holen Pehgcl/bletter gleich bem peterlin/boch MW* fl htietae^

^fiaud) von ben 2lrabtfchen Corat/ vnb von ben ß-atimfehen pojrnni gênant/ p**^'^*daidndl fihkcht/alsgejeygtiPinbembüchPabehn.JÈ.SÊflaüCJ/pnnbinbembflchPól’enn.K-^sn ^^^ jamcr vn wilbcr 3ber von bem ich ßl^ fchreib iP ein Fraot mit einer weiften wur0el/gincy pingen 5iblen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wïaw^

• nbsp;nbsp;nbsp;2, lenen blfimen von ben Kriechen ©plenon/ ober ©pknaria/in latin tfaprifoliow/oi er ^^ • fvloa/vnb in tetitphem iTnfer frawen lien/ober 6pecFliIieo./vnnb iPein FramPewfenP^n ^^ pPan^ongwierebcn/vnbbloetjweymol im joi.OifianchcinanbcrFraot/vbnben2«* 1* inaterfyfoa/vnbinteötfchtralbmeiPergcnant/vonTemim.W.Pot. /OS-fvcrlci'rtC 2,cberFraot von ben Hatinifchen ßepatica gênant/ vnb in tetitfehem Ê.eberFraiit/i|r^' quot;gnaur Palt.öas erp von bcm ich hv« fchtciben bin.©as anber WalbmeiPer von ben fyloa/ober herba ©tellaris genant. 3ber in warheitiP snater fyloa CaprifslMM”/®*!'? ^ber fpicchcn/es fey Walb mciper.öasbnttiP Cßolbin Flee/vß biejwey wachsen •” ^^^ ?'ƒ' 51^,jim bipFraotwachpctinaltengärten/vnnbanctilichenfeüchtenpeincifenpipen/mitFIe^en vp’einanberligenb/wic2.8ngwur0/oberß.ungFraor/bo4gt;Fleincr/b3bieÄ.aonifche»’ '®”’


^tunbei».

Jtaiunb» a«


monienennet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■fiCiniwei

Hananber vort ben Catiffif^ien Ö,ananbufa /gemcynth^i ytberman beFant/boeb.b’j,^^, ffit.0aß ein in latin ©picola genanrtt/vnnb in reütfebem ©pica /bea ambƒ * '®‘’?.^/nfnbcö gt;erP:ooin^/3fjbipcr5eitao£bmtcütrlt;bernation/gleicbbcmgemeynenfcAW«ni’ / blfimen in 61 wörrgemacbr/genantoleom be fpica»

C Vnfiterfraot. VUeliffa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Jf^L Pfern-aot ron ben Kriceben tneliflbpbyllón/ober nielifofiom genaot/vn *•’ƒ«»quot; .j ^er Wïcliffa/vnb in tetitfebem 4J7ótfrFraot/ober Wefiflen/baromb bas bj Fraut n«0 ” XfR* 30 bem febmenjen ber móter/vnnb »beißüiljig götjo bem bergen. ©oeb ein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(P*

worç/in latin Ólïrin gênant wärt, wiewolber teötflt;ber bes 4oerbariomfp»4?t/J’3^’’ .jj j^^ firici/bad ba ift tÏÏty(ier worR/ober 45erB worç/aberes i|î fal(4gt;. Wann Wlt;o m nbsp;nbsp;‘ï .a^

fïe/Wilb billen Fraot/gleicb bem ƒe^«bcI/obcrber Öyllcn. 3ber bie tTIeiffern'ini?0 nbsp;nbsp;^

Angelica ^aat/ war ifteo bas bic wor^len in ber togenb fieb vergleichen ineiU^ingt;^^'^^^ tumb ein fórbicanber offtgeuommen würt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•


-ocr page 287-

j ‘HlEKONYMt HERR, n *” ^“ weißsen/pon ben ^atinißben IL ilium conualliiii

307

^jpA^^Ammb bas ce im Weyen wetbgt/piknwolbeFant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* VHcyblumen.

^âf ff ^’'’^^”^^quot; ilatinifcbcn (fraßula ininoi / ober Vernueularie/ mnb pon ben Brireben Jtih^comjijia* *^^quot;“'^'^®Â m teütfebeni Waurpfeßer/ober ÿaRen trubel / bai umb bas es gern an ben aül imm.

5i»e»,'”}’*^^*quot;’t^/’*’**F^^quot;Anböienwicweiff5cFö:nlin.i£sißaolt;b«nanbere/bo(b Fleiner pß ’'âiircn ^^^'” ^”Ö*®® lang/ponn bencTeutfi^en JfrbweißgenanntA’nnb wt^jßetaudb pßben

Vll^irpfctfvr. ^raffuia.

STÏüiojan. Vnaiozan«, Vnünö» orienta,

•»bi« ”*’’/’’A*’^fn Ärieebenlêsbuum ober 21marum/pnb in latin Samfucus/ober WaiownaZ jj|^ 0«feineölerßatn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^(J^’'’®’*^*quot;^f‘A4gt;An ßebiofmon/pnb in latin Wenta/bes gefôkibts manigfalttgiß.2(ls ^•^B**!!?^quot;^^” ^^” S^atinißben Wenta rubea/ober Wenta aquatiea gênant / pnb pon ben ïeüts ‘’^in»? A “'’Fkber ƒißbmun^/ober Kotmünt3.barumb / bj fein ßengel rotfarb/pn aiffcücbté

^^^* ^‘’^ ^® ^‘*'*^” ^f*^ wonent. Æe iß aiicb ein anber Wun0/Wen ta faraceni* ^*“‘^’^^” Balfammiinç / ober Pnfer frawen m 111113'11111 langen blatlm/ barumb

^tinf* ^‘^'”®^^‘^’' ‘^ wiebalfam. lis ißaueb «n anber Wün^ pß4cFercn waebßenb/PÖ ben ”11119 'quot;^^Ataßrumgenant/pnn^pon ben Jeütßben 2cFcrmön0. Wicwolctlicb fpiecbenb ^lun ”5^‘Alk/Wentaßrum bas fey BaebmUnç/ bas boeb in Ïeütféber nation ba für niebt ge* ‘’'io 'l^f'^funber bie pßbem aefer waebßen iß.ifs iß au^ ein anber Wünç/mit wetß5en/runb quot;•înA '’'^'‘^tfereii mb ßengel/von ben ^atinißben Wentacqui/Ptib ponben ^eütßben Koßj (j|{ -ßfnant.Slber feiten gebiuebtinkierar^ney.^s iß atub ein anber Fraut ponben^aüniftbcn

■®^A‘*f*‘'A/’’Ann ben Jeiitß^cn Vlept/ober ©teinmünç genannt.Ü'o tßauch ein Äibec iiieii»^'’?’^Attnißben Wenta/pnb vonten Cciitfcbé lErußnuin 13/ober Balfam Frout/ober Bia ^F® ßb’Cibe.barum wan gefunben wurt menta ob münÇon jufat^/fo foUal

tîîôîlin^cn.

*'‘'^^ Kruß mümj/oÖ Biment.barumb/ bj fye bic aller ebkß iß pnber fn allen.

'’’Hilft x *quot;'quot; *“‘‘quot; ß-enticula aque/oberHcntigo/ pon ben Ïeütfeben W^jlinßcn/baium bj fyc

’^!niür^'^^^'^^**^®^)'fff'^^‘’^^®^**^^'^^^^’®^*^* bAftinib/bapfcin wurdetFreüçwti^burcbno ©ApODAnA«» Ito. quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”’An fein Fraut reibet in ber ^Anb/mii wöffjer pene^t/fo fe^AHtnet bie banb/m d . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

tlb8®*^^'’r*yfl*»’/ïgt;#roinbeó©«yjFenFr«utglt;natttwört» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ^ift*i”'*^“ ^*^ (fentuitt capita/öber 3rin0Uó/vn jfl teutfeb tHane trew/ ober Ælknb/ober ^Ane trew» W« ffquot;^quot;’^‘^“”fAUi^traot/rtiit^ymttfdbUwfaiben/örónicebtenbkttern/ruftPeebenb/«jrinsue. ^«bn '” ^*’^*” Auwen mit pil fpi^en Fnepffen/einer raft langen pnb febmakn U'in nclei^ ^au '‘ f‘quot;f‘”’beni®ört/ob}ïpeycr mantieftmber erben fiot.

^‘ii/on™*’”” *” ^^^'” ’^ApiUuó pencrie/ober ^oiianbmm putei / ober ifapiKue poteinue gefpiOiï ^* ’“^J’“*^* ’kt(b?quot;*'^*^*^*”*^«iirtAUten/obcr6teynrtiten/barumbbanee gern walt;bP*fAn altêmaorS *-Ap»HU6 ve*

VriopbliKiKn,

Ulfgelwunj, ttepatuun Ai* • cutunt.

^'4ut/in *”^®^*’^'” ^'” wauren ber b!unnen.2lber in ber warben fo iß €cpillue penerie ein anber ’”'f'®» 'quot;/«ne **^*^’^*’” ©nynfar/fcod) nit ængelfàgz wann biß naß Fkine Wetün bat/m bieyte ber ly-nß *l®2biquot;^ ’’*‘f‘‘''^ febwar^en ßengcl/gicidx'ie ßrauß faberlm. Vnb bißer geßbkebt femb vier/ 9loffl,quot;i?®^P^^’*”^An/€«pillM0 peneriegbub Centaurea.

^‘ï6Frau . ‘quot;Z®®” eiligen gelb VHeyblfimen/von «lieben Sutter binmen genant/ barumb bas ^fl?quot;^*®*quot; ‘'” ^^y*^” biingt/wieein eyer butter/im moß waebßenb.

^änaöis ^'^^ *”” ^^” flatinifeben ^apatium acutum/pnb in tetitßb i^lengelwurçel/ ob wilb ®rinb» ^*’^ 5^‘^lt;ff4gt; wurç/batumb bas fye fur bie 5itterf4?en gut ißZ ober ©treißwui ç/cber

'’«tto/^i- “*'^®Anbcn Flatinifeben pilofeUa/oberSurteula muriß/pnb in tefitßbtm VnenpoV Vlîeù^ô:. ^etn ^quot;t^ ^Atinißben bem Fraut Snagallio/ober ßippia / aurieu'a moriefpndjenn/oberaie PtlAfeuA» ^'niftz”* ,'*’“”’ ^uriculam mûris nenet. bae bolt;b falftb bem JLati»ifd)cn namen nach gefp:0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

'quot;'fi/cnh^**^*^*’** ^‘’^ ^*” ^^^fy0‘'ron/pon bemieb po! gefebuben bab. Wenn 45ippia bat rotblö« ’'''ftite .*^^0*’'®” ^kin blfimen/fo bat biß Fraut gel blümm mit bareebten blcttcren/ pffber red) *''’fttiM f*^**”^””^ *’ff^^®*^ Ifçen fetten wciffjpff ter erben b«nßelt;btlt;nb/ mit einem Fkinen bareeb

ß'Atinifeb«* Wota celfi/ißbey pilen wolbeFant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^TlauIffSh

^^’^^îffAutin slatin ßleta/oti Blita/pn in tenfebe tlîâgolb/ob î^îmifeber fô! gebeißen, *Tî^oia •,lft. l!ltaïi*’A^®®”^'’’2.atinifebenKApbanu«m4iot. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wangolt.

^îpO' *®^’^®’”* ^*” Srkeben £itbofpermo/pnb in latin VBilin folie/ober (Frana folie/ober (Tau« Vllbirettieb» i4ell'quot;k^'”’^‘’*^*®*^’^**’’^^’^l^’^^®^*‘’^*’fîjl^‘‘’’*”*lt;^0‘*’A’’*/^AeFf«afinberknganbert Vllôiby’^* fciiünA ^^^“ ^’^ waetfen iß / mit weißjem bertenn fernen /gkieb wic cm Fkine runbe weiff; Uliiium foli», ber grège bee Couanberô.

-ocr page 288-

APODI XIS GERMANICA

VItpt.

Vïepcta»

Hac^fdjaff. ©olatrum»

306

Ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€ UaterwurQ. Êifïorta.

ÄaterwurPi/vonn ben fcatimfeben Biftetta genannt/aud? von ettlidjcn O^*”y tiffinn^ 2^lt;ütf4)enn Hater wiirç / barumb bas fye ein wurdet ^ate geFrümçt wie ein ffÇ w»\ jyiirt/r^”^ febïvenQl!n.3|î boÆ nit bie Hater wurç/bie von ben £,atimfcbfn éfrptntaria ßfn« u„t(lefff''' ^on ben ïetitfeben (öreß nater Frant/barumb bas fein jengel gleid) ift eim ^^'^^^^mpbo^”^^ vnb ninb wie ein nater/biPbletter vnb 0ew5dgt;0 t^t ber wtirçel gfeid? bem 2(roi»/ö«gt;’ ^^^j^ j)ylt; ^.atinifd;ien2(*n/©erpcntariaminot0enanh 2iber Hater wurt3/ober6efpcntinaP‘

f»^jcib/bateinrotforbFrumwitrRel wieeinflt;blan0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nt/Ob'^“'-’'^

9 Hepten/in latm Hepeta/ober VTÏenta non obo:ifera genant/pon ben ïeötfffefn ^^{.frBo^^

Fraut/barumb bas ee bie Fanen gern ff^macFê. Von vilen ÖenmareF/bae ift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^'^ Fratit.3(iabcreinvnberfdJeybjwif^enynbeyben.wannHfptïiey^tKa^enFraüH . j,{j|{|i/ Fat3en ^m effen/vnb öenmareF^ey^t£a^en wurç/barumb bas bie Fa^c biewwr5 ß vnb nitbaeFratit/vmb ber augen willen.

©Oertticty. ^luftoloc^i«,

©cbP^fi-yncj. Êugloffa,

viacvntyatmi rann vL/oiatrum/ouervuavHipie/vonuev-eiuioien nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lartfatrt’'quot; ley gefdgt;lcd?t.3Pô ©olatrum moitale/von ben Îeutf^en ©oUwurijgenant. ^^ ^.(jb.Ö^l^* beum/von ben ïeütfdien ©ebfutten/ober 3uben Fyr^en ,^a6 butt von bem i^PF^I^ trum in latin/vnb in tetitf«^ Hat^ifdiatt.

OiPugentroff. ^ufragia.

Vgentrofi in latin if ufragia/ober Æufrafia/m teütfdiem (Dugcntrofl/obeidmö

umb baß feinfraffe wunberbarlidi ifï jfi Flarcn/ftercFen vni^Freffttgen bas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P '’’^

Offerhicyen in latin 3rifto!ocfcia/ober 45olwurç /Biber wurn/ ßynfeb ^‘‘'’‘’^'^^^«nfebFrü*’*^ bas Frantben pferben an ben {)al0 bfncFt/bie ^ynfeb vertreibt, ^6 ißauep fin anber^z ponben£eütflt;ber^ittfrfamp;^/oberyelengeryeli£ber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. 1 .«4cf4lf*

©dj^enjung in latin 25ugloffa/obcrILinguaboiiiß/obcr(Begen(fraf5gfnant/m^'‘^f A^^^til 4gt;t.316 (pdJOfn 51mg mit eim einigen jengel / mit purpurfarblömé/wafbpftj^n^'^'^'^^i^^ftiib/ wegen.sEinanber Freut genant Klein ©ebfen jung/ vffgiîrten obergcbawcrt2«^f^ j,(j|)ien/ mit Fleinen blûmlin.Æin anber ©ebUen jung wie Hüben mitru^en bletteren/vnb.buw ^^^^^^ voie Bunetfeb. 3utb ctlidj mit roten bliimcn / barumb vô vilen Bunetf^/in latinifdgt;* j, gloffa fyltie|îri6/oberag;eHi6 genant.Sn etlichen ehben vnb etlid; seit^abenfyf ï®*’®“ ®

Pôi^wam. ^ungo9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ fi,«g5^«i’'*

^ifferting von ben Lannifeben Ïuber/ober ^ungu» /oS Boletuß/ponben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^fn funb • en/ober Pfifferling/ iff ein gewacht » on ber erben weebffenb on Freut. Vnb ber nbsp;nbsp;nbsp;’^xignianiS pilcrltygefcblcibt. Sle weifß/vn gelb/etlicbgelfarb/ficb j^c^fb vffcin róte.beegff'® ^jipjojea |?Itig iff/alfo beo etlid? wacfcffen Flem/finwelZ ale ein bamp;tlin im anfang beßtölertÖ*^' ffinb««^ ab in bem ^eyen/von ben 2.atinifcbcn moia^i/vn in tetitfeber jungen ^oiàfl^-^ nmillt;^0‘* anberley ©dj wam nun bie feinb bieyt vnb bicF/oben rot/mit weifljen bietterli». »’r ’

Fodjt/töbet/biemueFen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«netroffF'^

Peterlin* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peterlininletinpetro/elinum/bergeff^leditiff wilber/vnbjem.ßeßWilbin^tinp nbsp;nbsp;nbsp;^

Petrpfelinu* maecbonicum.barumb/ba6 fern pilin ber felbeu pj^umç wa^ffet.SberbaßS*'’”’®” feg/iffwolbeFent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

• Pfaffen Freut. Pfaffen Freut rözlm/in latin Sena Iconfß/ober XoffrumpoicinumZvonbenteulIfy' r« sgiene leoniß. Fraut/ober mérken blûmen barumb/baß fein blftmen im Wiersen wad?l?«'’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Pfrymmen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfrymmenfcinb von ben 2.atmifd)cn genau tffozes (Beneffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mamp;et/inii^^ nbsp;nbsp;I

• (iacneffc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PfawenFreut/vonben^atinifdienPerfteeria genant/vmbgleidjni^ willen y nbsp;nbsp;b-nnaltiib nbsp;nbsp;' PfawenFreut. Pfirficb baum/on allein baß fein bletter in ber mitten buncFcI ober bzaunfarb ffffFen R“ „..a'ruti

Pcrficarù.

^afïne)?«i» pafiinaca.

ö£nppwfn|pic0e!/Dürumc6»on Denlt;i,£ut|£pcprawenrraut/0ïgt;pr4wcnipicy“»‘-quot; . • j- ,jj| ifl jwcpcrlcy.Jcitió pon ben ïenifcVcn ƒ lócVfraut.barunib/fo te im flimmer m fin Ö**”**® TOürt/bie pid) fidj bann verfamien/mb mit bem Frant »0 bem 0cmad^ gftblt;gt;n ®*

pafinepf n Frant ift cm gevalt vn atfeble^X vmib baß weibUn von bem Frantbaebie w ^^ ©fabiofanenncnt/wanncóilÏbieöfabiopmitbenbzeyteiibleUfmbteFew (Icngtl^^®' SBenç mb ^rancFfurt pile n wbl beFant.

O©uenbeI. Serpilfilm. _, Venbelin latin ©erpillum/vnb von ben ïeutfeben ©uenbel /ober ^unetFoi^”*^^^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'***^ umb bj fein Freut von vilmcnfeben gefüllt wärt in biebamp;ner.pnb von eihibfüw

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4eygenant/pnb iff ein Freut mit allem einer fpannenl)0lt;b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s tniieffF^'*

CElucrcFê woe nbsp;nbsp;©nereFen wurijel in latin ßermobactylue genent/vnb in S?eütfdgt; V^t «'”’^^!?''® L^^i^tiicb*

Rel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wurtjel/obcr Seitlogcn wur^el/pnnb iff bof^ nit Seitloffen Freut/ als ilt;b vot gezeugt P«bi

ßermobaetys ffeben.HÏ.von Hleffblumlin.

lue, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KingclblSm. Oenbiila.

iv3”Ö®'F’Fümen von ben Iletimfebê (faremoo/ober (felenbula/rnb von ben Ccöt|ff (y nbsp;nbsp;»

blumcnn/iff ein Freut xraebffinb ein wenig lenget ober b^Jier beim ein elleHbogen Jjoeç /gt;”*

-ocr page 289-

HIERONYMI HERB»

K([jA gt;***ycn uiönicn* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2V

är'^lamquot; ^‘quot; Krieeben Habip/mb in latin Hapbanuo/mb in tefitfebem Hettub/bee iflfwey«

SttiA ^f’*''^^*” l^’einHapbantiemaiot/wnib feinergroffjenBrafft willJ/won ben ^etirfebe ^^Ftup/ Iip’fi • ^*’'^*^^”'^”^ ^^“^ anberHctticb genant/won bem leb bye febtcib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Happanuö,

( ''^eüquot;-^'’'*quot; îanacetutn/wnb won ben Îeutfeben Hein fam, 3r bln ni gebô:rt/wiirtwon ett««?^einfar.

^Bj| ^*''’®*”*^*’*^®wW4gt;lt;'*^«“^’®Wtt*lt;*”®’ö'W/»nnbto(EeÖif4^emH6mÉflt;terf6l/obcr- Kórtiif4gt;erBóf

(faillie. KoterBóL (fa tl he rube#»' Kat.

Kut#.

SbfL l ”ƒ’ ^^^.#tfnif4gt;en Caulie rube# 0cn#nnt/ von ben ïeütflt;ben Hot B5I/ ip ein Braut de?

'’’•'^/»iU)'’**!.^*‘‘^otinif^jen Hnta/pon ben ^eütfebtn wein Hut /bee 0cf4)fccbt6 }wey fegib/olö Hgt;^’’'^n ^ÏÏ‘®*‘ ®**^ ’’®” ben fi.atinifcbcn Huta fylucfirie.öie jetn Hut von ber ich bye fdjieib/ f^iUA *'”^t^ntfeben Hutibonie|ïicagcnant.3berbie ïeUtfcbcnfpieebennocbciniFraut

Pquot;ê ^?*^2-atintfcben ^biantoe/ober (fapilliim venerie bevOsê/als bu finbe|l m benfbfleb^ ^'i’l’bt * ^^^ **'* anber Hut won ben jeutfeben 2(bjut/won ben ^aunifeben ƒ uniuo terre/won bê jf^j i’’®®quot;fF®Pff'0lt;*’‘9 quot;‘*'” ^*?Oef^lecbt gebbit/barumb fieb 50 allen jetten tut w|f baa ^'quot;'if^ ’‘'■‘«((5Wfonber ein yeber nennt ein Braut nach feinem gefallen/ bao ben 2gt;ryeeben mb

Kitter fpoitii» Confolibarca p^liß. Xaiftn Braut» 5ipgt;M.

Ko|U'n.

Kof#» ^

5i'**fChP ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’91110110» rty^wo*

?''‘ttliàtquot;' '^'‘^^f *” ^'m Bozn/rtiU Bleinen purpur farben blûmen/ wn in latin gijama gmât. '^^'*nfA^*'*i‘n;r4gt;etifpjelt;ben/e6fey VïigcUa.040 in Berner warbcitfunben wurt.wan Higelia

*‘*t/f4h,*®‘’‘’f'’n’lt;« gleiebber Hatten. 2lber wall eine cblêgefebniade/won^en Ccmfÿen ges

^^4»'**quot; ^*” ^eitebenHbobon/wnnb in latin Hofa/ber gepblecbt tnanigfalrig ifl 'bo^ wilcn ?^'''i!!}\3p''“'‘^^‘-'’ebigHofen/in latimfdberjungen Pconia/wnbrotjain Hofen/wnb wei|jj jain

Mn«/x '^”^^’’ 2-at(niflt;ben Hof# atba gênant/ wnnb 45lt;yb ober wTlöe Ho^cn/m latin Hof« *’•''lt;«’ûBiÏ^®flt;‘®J‘’‘lB‘6/igt;nbotten Hopen/m latinHofabtbegar.Viiöbiebeiïen Hopen onb i'l’^iiw^^”'®*” '’“^ 5^ llercBcn/ feinb bie roten jaintn Hopen. bartnnb wann man in ber tans 7tni,„JJ??jf*’’^e/Hof4/on jßfa^/follalwegcn wer|lanben werben bteroten Hopen. Vniib öte ^^i^len/f 's“f^fequot;m^êgefebmacB/feinbbicwetißengefüllten Hopen.0tebt|ïcn wtiber jnallé ^quot;quot;^ »t^^ ^*^ ^^eyb ropen. 0ie aller min|lc wnber in jn Bulen/femb buttê OÖ wiebbiJö Hopen/ ^ 'quot;'''’^eei f*J**’^’’®”ettli4gt;enlt4iinifebcnHofawinigenant/baitiinbb«6fylt;iiipcrjö(bungbeö

**511(48,• .rPff*^^®weindb4ben. Dnob wanfunben wiirtaquaiofarum/oberropen waflft

$*fiia ƒ **’^?’‘'’*'“*^®®*’^50 (lercBen/ fo werben werßanben won ben jafneti toten Hop. n. Wan • ®*®'gt;n4b”'^^f*?n»lt;’ Hofartim on jufaR jü Buien mb lefeben / fo werb werpanben beyo Hopen.

» ^’**^*‘*quot; 0^”’^^^” Hopen waffer/ wmb wol gcfcbmacBó willê/fo werb wei ftanben

^fcquot;. T ’^^^ waffer. Vnb Hopen waffer wärt in wilerley welp mj foim gebtanr.

’’t’avobT*^’**' ”*quot;^“fff'm Jlaiin Hofa Bebogar/ob’Hofa wini gênant/wn m letnfeb.m Kutten Putten roPen»

Hopen /barumb bas i#inenfe^ won btin P«in weichen foll/fciner feVarppen Keb.rtar»

^WBptob h”**”^*” I^**” Peonia/wnb in teütf^ieni Hopen/oberPcncbifeVcHopégemeyng ‘*^5«®’»*’^*'” ^^Çi^/”^ m teütfefeer jungen Hüben/beren gefebleiht manigfaltig ip. 2116 wilb/ ®*’’/«bt » ^quot;ï^^^nieh^yefehieib. Æe feinb auch Hüben won ben Latintfepen bÏapuóz napia '“iitinanh P‘^‘’0‘'^(i*8/wnb won ben Hneepen Kontao/wnnb won ben ïeutfihcn Vlopen. iBe ip ’^quot;'lt;inbe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ber Hüben/bie Blein/wnb lang/won ben ïeütfd)en ÓtecB rubl.n genannt,

Peonien rô^é* Peonia« Kfiben» Kap#.

’^'«^ts/®*'*l«htber langend Hüben/in ber farbenn gelb fcinb/ber gleichen eulicbc rot beo ges X«iRj4quot;^*”^®*^”*f*^‘’’®B*’‘'i gmant/ober wilbcr Kepenawwonben (fciiifiben.

*’i«fi% /®**”*‘’*i**^erufa/oÖ (ßrana regie gcnant/berengeiehlecptjweycrley ip.i£in bie feinb M»i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wätphen Wcipien genanf.0ae anbergcfhleeptbae feinb bie gcincirnen

Kÿr^ftt* ici Up.

Mm - *’''^’” mit Burgen Pilen/witen wol beBanr. ^o ip aneb cm anber gefep Icctt ber rotc ’^*i|la '7 * *‘*‘^ waeppenb/won ben Catinifchen ifoma genant/wnb in teiitfcbcm Welfdj Byrpê. fiiïim of *‘'quot;®”^*‘^0lt;f4gt;tlt;4gt;* ber Kyrpen won ben id? bye «« fihi^’ben wil / funber mbtiii bueps, fgt;’ benfebwatIjlenKyrpen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

c- -^ Ô4gt;wai-çSyrpcrt. Cerafiimnigitlrti.

^fem ïï- ^^^^*quot;^miw Vlert/oberlferafiimnigiüober PogeleFyrpcn/baroinbbaebie wêgel '

*'‘®Ïi5rfi^”' ^^f''”’b«ud?anberByrpenvffeinerfeytenweiffj/iffberanbeinrot.l2ófeinb St.nM” ^^'’^-Weifij/ won benen m Ferner «rçney fiinben n üit.

MtiiS ' ”Ï'^ 'quot; ^“quot; ^'Oifulne vulpie/obcr éatyrion/ober fi-eponna. Pnb fein Braut mit Ö gtenbef mir* •'(«Bbiömêgenat.baruni bas fern geu'aehp bicbluuien inber Âicuçwoch bungé feinb. çjinj^film»

-ocr page 290-

«n4n*,b«„a,„'^,,?^™n4o/»nSTO,tblf*e.©«mlnnl,M

@tcbe(wtn0 elweyblin. Palma (f^sifît

0r«nFk’e.

€oiona regia, ^anct ti^ns (löffele frant* Oemunhi.^

©eebblSmeh Wenup^ar,


amp;tenbel witrael nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'tlanus ^b»fii/eberÜalmt (^.(^

■•sb:=S~7'quot;'--“quot;»~^^^^^

SïS”=^^^SS^^;ssxzsss

el£ÏBl./l^’^'‘^'.;°quot;^V‘’lt;«lf*gt;n^^^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I


Stein breeb. Qa^fraga.


bie b^t weiff' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^npfeaga minot/on^fS. ^^^*'^bted} / ift mania fähige ^t^ /

fmat amant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ber erben fide Ip:citenb/vön^^‘^^‘^ ßangenb, Qa/ifragamina/

^tütfebtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;^“quot;^^^^ ^^ben fteinbie^ ^^^J^-’i^nb fitinedften grün wa^^f

J^8.«ÄSaÄi3!S!±^

bicanbie'^^‘^^*^0tfialteimfpiga^bten^‘b ^^^basfrautgemeffenn/vnnb


0fttbiog, ^a^ß. töanicfcl. * Qanicala,


Qinnaw., ^(tüimiHa.


amp;ptt^ Sletten


Qd)0§wurt^,

fUiaranam. ^Vgt;quot;ilt;/‘!gt;aeilt;0ewmi,.barami/0bci„m„^^^Sl^^‘flt;iarpgt;id,eiaw«^^^ !

M^ was in bee menfeben fle^fd) fleden,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VPart/bas frant bamffgebgt/ß j

^quot;’^^f((f^bdgenbö(b/ilinabegefialtbemamp;efenbautn^^^^'^^^^quot;^^^quot;0^f^gt;'^^lt;^^^'quot;'^'’^^ / Qptt^wegneb nbsp;nbsp;nbsp;^P^^ watcr^ m latin plantags minet/sber^’r,,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

pamp;^ «^^ ^f/„^quot;r4^‘^„rz^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ruon ee een pilen in latin dinn»

^ßen/bas bn ftfbet file ft. bag ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^»f ben bbinUnn biebann tM^

^rigt;lb biße wutKelhat ein gelbe blftm mit einer aplb/l^t^ '^^'* ben^atinifefien f^emitagenennf-tet^eben (^olbwnrggenant/^ebetman wolbeffnt, ^ ^^^^ ”^«‘'^ffnn/baaien fteefimettliiitn gemeyn^li^efant'quot;^^‘^‘quot;^'^'^^‘''^^^^^‘'’^^^^‘quot;^^^0^f^«fgt;beftn^r/inbidb’wei^^^^ amp;picanatbi,

- Jber nit tunica narbiaüdn ë^nlenla/iyn^ ma/bas ren ben S^eutfeben aneb t:!pieagenaiiiitfi'ortgt; ^1 •^•^^quot;^^^•^quot;igt;^r/besgereblelt;Ptesift.amp;pi(anatbtiftei„blü7^^^^^

Qaanatu^, Verbene,

amp;picanarbé.

-ocr page 291-

H 1 E R 0 N Y M I HERB,


3H

®*^kf^' ^igwuru/vn in latin ^etba Pictoualie genant Z eine guten gefÆ ityeFe vö 3nbiabip ^ ^’«Bb '’Ff biaeVt/von 2lllcFayr gen ^kpanbnaZ vo ^kxönbna gen Penebig / ober ©eÂa / bie ^1»*^quot; quot;ff’”’quot;’'^*”*^ wo funben würtöpica on jufa^/fo werb vernanbê ©picanarbt/bao ,' ’quot;•'Ütfib^f^ 7*” 3”bia.Ætn anber gefebkebt ©pica in/ bao in latin ©pica romana genant / vnnb ’’hber^'”- f'^^“fifnmagbaknen blümtn/waebnff jwifibcn Pngem vnb ®n«nilt;bZnit WÄ» ^''■9'^ ’^‘’'’’®f^^/ffli'^niananbangenbmi»bem gcflt;bmac^bervdtgenanien©picanarblt;/ba0 • Milet r ^^K« von ben ^atinifeben ©aliunca/obcr ©pica cekica/m tei^feber jungennZ 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ^’^ **” ^*‘** ^®”Ö aneinanber bangenbZ ein grün farb/m genalt bee ©picanarbi 51*1

‘2*'**'’'J^'^Öif’’9®’’Ö*f4gt;tt*«cf‘^IberttUebc ^OCto:f6bipemgew5lt;b^nitanber^Z ''^tennki nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Öpica celtica/ ober ©pica romana. 511 bem gesellen ber merer teylZ

^''Unb .'^P^f f Zb5 id) auch Älfo naße,0a6 ben tcyl ©pica narbi in in 3nbia / bae man von

*^Ü8 x,. . ‘”0*•Ö*’’»«^ Öpica romana/beren blömen in bie lanb getban werbenZmi gebüt. g°«tnitbawet.

’ifta'!?^*“’’’ *f* ifffn ©abinaZin ein nnbZ»nb mit fraut gar naß gleifb ^lt;n pfrimen ober Jama Öenenbaum» '^'^^^‘’®f“^f’^‘^”nt iß- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ©abina.

^^” ^^lt;ff‘nif4)en Sinapiß/mb von ben 3rabifcbfn J^arbelZvnb in ietiif4gt;cm ÖenlfFrauU ^^'''”fom vonben tuberknbern VEunirtgenant.beejweyerky in. WnlßcrZvö Öynapi.

Ö««tiv *quot; ^‘^P'lffn^'/f’^ff ^3eberi4gt;/Ptib gemeyner ©enff/von bem id? ßyc fcbreib. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;* ^■itfd) f^f^^f^fnt/in latin ParitariaZoberPiiriolaZober^5erbaventigcnanntZvnnb vo.Tben ©antpeter#

' Pffffö Fraut/ober Ji^ vnb nadjtgenantZin fin Frautsweyercllenbogen^ot^Zwa? ff^of« énj ’*Fbemta4gt;trattflrzober naßebey benmanren. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• pantaria.

^P'^tm ” quot;^ ''fff ^fn itatinifdjen 21fparagud Z in ein Fraut mit einer buy ten wm Çcl Zweit cf ge s 5?pff f 6^ ” • ^^«ff K '’''}incFenZvnb fein nam ober nengcl in ein gewadjf mit jincFen fixier gleuV ^w FkinS ^Ipaiagus. ^’rftra * * ^^*® ’®quot; ^“’ ^«*iquot;‘f4gt;«® jaubarqui genannt. Pnnb bee Frame wurptel von viknZ nbsp;nbsp;-^ •Wu ® ®'”*”*'^®^ 0rjfberZaber0lt;^walwur^/bie in latin Picetopcom gênant wtirt/boeb ÖßinM? ”’*” l’^’Ö' '‘‘quot; n^nÖ^Uö efffn/in etlichen lanben bie wil ee long in/ gkteb eine fa lat. Ha,, ***'” wn 1»« 2.atiniflt;Ven ƒufamueZvnnb von ben Jeütf^l^n ißanJjbbei/obcr ©pin« ©pinbcltaum gifamuo.^

’''gt;iiXnquot;®7®“‘’’®’*lgt;lt;« J4ti«iflt;^lt;«0’4Wp*’^0wantZin«nf’’«lt;*f*quot;k’’05W’fy«'ellent»og2bö4gt;/ ’^pnnöl^»t. f’bie^-’y^^^tennengel/gki^berallergrónenWolflannllt;b/ober Jcüffelômild) Z^atFômer Jötopo.W, Sr ’''fg icinb/fpjingtn fye Hinweg vó bé fraut/ bannen^ar ee ben namen ^at Z Spuug fÓmer. B ‘1 (hn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^^n ©riganum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^'quot;’'gt;lamp;fl ®®’’^®”llannifcfacn ©uganum/mb inteütfd^emWoIgcmütZoberrotJcn/mib bae ' joint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

'‘’^hl’ *'’ ''*quot;quot; tonfoliba rubea/vnb in tetitf^em JormtntiUZ ober Kotw tirç / Ober von et« Jotfofiba th «

’*“'^0«n«ngt;’t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bea.

^Æp*“*”®quot; ^'quot; Kriechen vnb 2(rabffd)en JrifpulaZvnb in latin ßerba cancriZober Burfa Jef4)el Fraut.

'^«**‘*^^‘^f*igenant/ober ©anguinaria.barumb/fo manbae Frautmit berju get^onen 23urt'apalloue

8^lt;iij0^*f^f^*’'®‘‘f^*f*^lt;‘*’*/®^*f®'^*lt;‘*’r’^quot;*^^*‘/*nlt;‘” frfto»»ff“«lUnt)o0cnnto4?Z0coJcyft x^l**”*^'^**’ J®quot;Ölt;quot; ^ufeoM/vnb fn tetitfdjtm dotteren/ober ©yb genannt / fpieytet ^«4 T quot;ffffuter all/pff bfm flat^e/ber ncffselcn/unb ber g!ci4)f n.

^Wè / quot;^’^”” ^‘’^ *” ^^^*” Îamarifeuô bomefîicuô / mnb in tctitf«tgt;em (Tamarifeen / ober i ^^/«p*’’P®’® ejenant/wad^Pt (jern bey ben fietneiÿten waflem / hey ober vier elknbogen ' ^L x '^**”®®“*”^*“”’*'®^’^*” ber^$cybenfcbafftwad?0et ee wie ein bo^erbaum/nagt ®^mh v ^®**”’^'^^” Vïuces tamarifei genär, äbet^ye 511 lanb ba fein pil wae^^en ijl in ben

Jottfrn. Cufciua, Canutifcra« SJsinatifcuo.

a”^**” 3bfintbi»tn/tgt;nb Pon ben ïeütfeben ÏTerinfit/ ifTcin beFant Fraut /boi fo in WAniiiu ’''•»bij|?jT^t?‘*“‘^/®®*^^fquot;**’ mtnonn^yeJÔ fiteiben ZaleSIbfint^iutn roinanum/Sbffnt^i 9((jf„jjk,ütn '’’'w s ^ • *^'^'”'” ^f f ff 0ffZ2lbfintl)iiiiii ponticiun,bquot;iodgt; in eine/^IbfintVium marinum/bao . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

’ ^'''•VtavSk^”quot;’”/®®” ^*” Îeütfiiben Keinblümen/ober fünglin^ {tenant.^bfintbittm toma Heni^^^^*”*^’*”” ponticum/pnb ^bftntbiutn commune /bao in alke enfer tOermfieSEe in 'Vf* •”’*0fflt;ble4gt;t ^bfimbq / von ben tatinifeben ©antonieum / onnb von ben ïeütfefcegL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *®^ ’’‘Sfnant/ben man gemeyngFliet» von ® enua bun0t/au4gt; ^lt;f ff ibn wachten / vnb wenig* nbsp;nbsp;nbsp;, )j)^*«oernenben.

’^lt;li»ü “quot;^^ '’*quot;^*” Xfkfben öymp^ytum/mb in latin (fonfohba maio: /vn vS ben Jctitf4gt;cn (fonfp'iba • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rt^?‘®*‘quot;«’«l/obcp ©djware wurç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maior. ^ fftcftJ ” '1* fin bäum in laiin ©aliy/vnb in teörf4gt;em Wyben/obf r Willen / ober gelber. ennb Wyö. ‘ ' '®ilntamp;k^*’'^'^ 0fnalt.2llö Öpiog weiben/ßom weiben/mb Wilgen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©alt;:.

‘WfrlinginilatinificwwZpnb von ben ïcutfe^en Wüniff^frlinö/bber Wicuri^ genantr Cn^ww, '

-ocr page 292-

APODIXIS GERMANICA

WinJjfBhiinitgibHnX’olubtLe/pnbin tfiiifcfermVÜinben/bßtiimbböefe^^^’L/rfKjfü’’/ anbait^ntß.ÖcegfRaltvilcrkyiß/alebic Wmbmitten grolfjcnnßloirftn/biffw ’J^^jp^td» eber ahbei c böm fpzeytet/venten /latinifcbcn ƒ unie arbene/^aum feyl 0«nant/Pf’‘ WfifljgfccFen.

* tPeifßölocFen/bbcrWinben blumcn/von ben Catmtf^en ^Ioe Voltibiliö tVegwi^wnbcnUannl^ben CicoicaZobcr6p»nfa folio/ein pefponß ber fonow ^^^^^


Polubiliô.


Volubdie maior. • tsolftqunnn.


0an0 / enb jügetbon wärt nad? Ö«fonnen mbergang / in tentfebtm weßwa«/^® ’ o^r VOegweip.

tVegweigblötnen/in latin ©ionyfiagenant/einerblawfnfarbfn/pilenbcFanb „ zx^ffpia^l n?til(en Frattt/»on ben Kriechen ƒ lomoo/mb in lann îapfuobarbaiiiô/rnb

tüulloi^rKönigFerR/barnrn bao fein ffengel vonciUgcbóit wdrt/fibersegtwwrtP® ^^jç» ober bc4?/pnnb pang Fernen ober bartfefeen bauen ^maebt/mnb gcbiant für febaoj^jj ^^ô FratitßirtjicDeyerleygePalt/alewilbpn jam.^ie^atnobergcmeyn

milnlidb mit eim boben pengel/butbalb eUenbogen^oeb/witgclbenblfimenpan»** Pengele bipoben»p.©a6 weit Un Feinpfngcibat.ï’onbemix’ilben fû(^obcnvonnè’f''' bcybmfcbcnwtinbFraot.

ÏVeggrag non ben Hatinifcben (fentumnobia/ober Sangtiinarfa/BIutFrautbariin ^^^ bae in ber banb halten iP. mb mit Potter gelebt rffbao Fraut fy^t / bureb imagini«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j(,^p

Inbilbimg ber anpbatvtingbae blutverPeUet/von ben éTeutlÿcn^/rfdjelFrautg^aiit- jf^^J/jj.d ein aliter Fraut ponn ben^eutfeben Êlütfrautgcnannt /'wa^pergern ïtf öiiP«dJ*«^ 1 ^jj^^pJU bieyt/fcypt/rot blctter/miteim roten Pen gel ppclienbogenboeb/in latinipV^*quot; J“”^^” Jjöifii)«’ genannt.SberïVeJgrap offt in latinifdier Jungen Gramen/grafgenant/baß pen ^® tf^geni U^cgböit/öbcrWeggraPgenant.SlberbaeFrautbaeTOirtcötfebenffirapnlt;nnent/^ tannin bie £atinifiÿen ^enum / pnnb fo bae geb§:t wärt / fo beypjenb wir bae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^ÄUini

laiinifiljerfpia^ funben,wurt®ramen/foperPanbn?eggrap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ïüeipwurQ/conben Jfatinifcbenöigillum ©alomonie/pnb PonbenîTeôtf^fn^^'^^^pjjj genannt, ©od? fo wört opt wciffjer ©ipram vmb feiner weiPjen wurçlen wiw» /ü“** ïeüifd^enïÜciltïwursgcnant/baeiPaberfalfdb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, c.AFrautni»

ÏVilb ©albeyen pon ben 2.atinif(hen ©aluia agrePie genannt/bie ÏTilb ©albty-

Pie. lenger wärt bann ellcnbo0enholt;t/ïPalt;bPei in ben w5lben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nettli^i*

ÏPintergrun. • Ö?inter griin/pon ben Itatinifdbcnpirola/nnnb in teötpbem Wintergtfin/amv*’®” •treyer* Pirola» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oIr inangolt/pnb fp in ben walben wai^pen/an ben febatte^ten Petten.©«eFraut® il

Feyg£fd?ledgt;t/mänli4j0/pnb wciblidbó.öaemJnlin w^lt;h0t beyben Pyepjenbenbaepr/ß j. tjji


©lOtlvfl«, WuUFrauu îEapfüôbiiris batue»


Ifeniuinnotù


tÜeiffïVieurQ, Ö»^5ii!tnn 6äl^onj6.

tOalutaö0re«


p. pingenoyroaumoiettern.»aeweioiinanmope(9tennetten/gieilt;»oemX'i»‘‘''UY' groß Winter grün/feinb beybfpannenhoeb ben wunb5rçtcn pnb flt;hercrn wol betaut. ®a!litrichui» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wilber f4gt;arlad)/eon ben fcatinifeben ffiallitriebiim fyluePre gênant/ ipem Fraut wit. .

pluePre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WoipbmilchFraut/inJatinÆfuia/pnnbinteutfehemWolpemilch Fraut/oberfcuni , «

Wolf^ mtl^. Fraut/barum bj fo fein Penget abgebiochcn n?nrt/mj(h gibt.©co gefebledjtbieyober w gt;nbsp;^fulö* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206 groß/bte von ben Ïeütf^en Ccupielo milcb/pnb u^tin Ïurbit agrePe/Pub ron em^

f4gt;en Wilberïurbit.3Paberfalflt;b/i»anwilberïurbitpyenitwa4)peniP/funberro^ nbsp;nbsp;nbsp;. jij

wurt. Æin anbergephlechtber Wolpe mi(lt;h mitjincFen »ßriner aurglen /ye^trpne« ePen miteiner fehartedjten gelben blfimen/in latin Æ.fulamaioi.Æin anber gefwWw » -’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;berfelbigen Wolffomilih/miteinRigtn pPgerilt;btcnPengelcn/ponbenÊ,atinifQKUiuiiW

f4)em }£inpübig/oberFleinWoiPó mild) genannt.lEin anber gefehleebtber WoipetuiWi bingen gleichber æfula/bte von ben Hannifchen 2fula maioi htiPjet/on allein baebwew nbsp;nbsp;nbsp;.

, alôbieytfeinb/vnbbicbîcyFeinôübereineeHenbogcnho^ip/aberbieffeuPelßWOlnä'”'’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jweyerelienbogenhochpngblengertpa^ßeniP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

WeiPygilJen nbsp;nbsp;Weißj gilgen von ben Kried?en2.irium/pnb in latin ß.ilium album/mub in tc0twttn^ ’

Hilium album gilgen/femb vap Pilen PeFant.Pnb wann bu in latin pnbeP 11 ilium/on jufaR/fo w^brnlt P

. bic WeiPjen gifgcn. 21ber wiberwertig iP ee in teüifÿer jungen/wan bu finbep gef®aben w 0 on jiifaç/werb verpanben bie blawen gilgen /bie in latin 3^0 iHyrica genannt .rww'trt ober ©ilgen ip viercrley/ale blaw/gd/weiPj mb rotgilgtn/bie von ben 2.atinifcben Viatolt^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ant feinb. WiewoP bao merer teylber lererhalten bie ©olb wurRcl fur Vlarcipl /baebcy eili^

• i^t ip. Wann ©olb wurReliPHilium fyluePre/oberHiliiim agrepe/wann fyejû allenjtiiieö wâlben/ober wilben enben wachten iP/vn von etlichen toiechten vnetfarenben

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wört 2(pbbiflo6/ bae gantj nitbiewarheitiP. Wann2ip^obillueiPeinFratitgIeilt;hbc»i£a bae auch bie warheit iP/ale ich birgejeuget habin bem BAchPaben .21. Pó 3pPbilluó.tMB^ billue batt ein wurRel wie ein rünb Jybcl ober lauch/ber m ben Haimifcben poirum genant vnb ein golbfarbblum/barmub würt 2ipobtltuogctfÖtfcht©olbblüm/ober wilberfauh'-d Jtiliijiii agrepe mag geteüif^et werben (Albwin ç/bacumb bae fein wutfelgtlMrb ilt/ttKö®

-ocr page 293-

H I E R O -N Y M 1 HERB.

'‘^U*®*’®Wottlt;amp;.wiei»oletli^04gt;óteopQfpjc4gt;ew/ba6faIflt;lb*|ïlt;«tt‘^f’linbwla«b«r'gc(ijgt; A

^ib ®''S^«*/POnbennitnotÇye}ûf4gt;rib£n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• f%?*®^‘^'f««/’’on-ben fi-atinifebeu tfapillue vencrie genant/vnnb von erheben Flein ©reins! OSO^dobt. ff^'®enhquot;’'^^^® ^‘^‘'beenge Idem wie ein HmH feberlin/bem yarn gleii^/vn von ttheben (un^ ifapillna ^'Iffetz ^*”*””'^^^”””'’ fobiebliltlin bie allein einer linnen bteyt feinb von ben Hengelen gW^ Veneriv. MiÇg 'ö''«b bem bar iH.SÈó iH auch ein fifubir bee gefebkebte / bodPnit ein Fraut funber ein ge^ nbsp;nbsp;•

’''^ib/fJ^'^*” ^^^“‘’1^^^® ^® f^^ vef5auberi werben/ fo balb fye bae gebeneFt an bcni bülê tragen ^quot;^ for ’®‘^i’quot;’“‘'H‘'f''®fft’’'*^ mait/ enb vinb feiner golbfarb/ber (Dulbin wiberibou genagt. ^ W* ”quot;***”‘^® ^’^^®* wurçlen/ von ben Hatmifcbci) ßerba pictonaUe/an bem ball! tragen î®è»L •’“”0*i^lt;i'’0fF0’®“’'i?/^^®fy®’’‘lwgt;iinbwerben/pnnbirfeinb uberwinben.Ôarûb !?||^x'’®^®^**‘®**^f «»«nn bärnefeb genannt würt/vmb bae ir wartel Überzogen wee b^rlinZ

M»tt/j ,*^Plt;W9d'ó.0eögefluit5weyfeinb/mnb/pnblang.KunbingtbgeinerFleinenSibeU

^'quot;*gt;111” ^‘‘”'®ß*gt;^lt;fö/bfftbeyb in foltbernia(Jgcbjftui^twerben.2fbcr U?ibertobtbaoFraut ^w 's ”’'’ ^*'*”*’' Ö’’®fi5*’* WÖ*quot;^ *’”’’^ ff®ff* willen bie ee b-t/jü temperieren alle ge bijlen w'^r ben tobt genannt in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

’’quot;hbQ'’’‘‘I^^‘'''’’lt;’”i^‘:'’2-atinif£b* VBatrifyfua/ober |gt;crbaStcllari6.ifïü.’Reliait mie blttlin W^lbmeifïcr .

SniA ^''^^‘‘^ “•” |ï«f«co/lt;*l«’ ^‘« wilbHôt/ôbcr Sjzgwur^/ von vilcn itebs«' Frant genannt/ Vîîau ifyîua. *^*«15*'^î'^*/*^ ‘^ gejeugt^ab in bem böi^Paben.Jt.Pon bem fi,ebeefraut.U?a;lbtmci(ïei feite

^WA ®^^*’®’’'^’’®'i ^^” Krie^jeu tfnicuö/vnb pon ben 2(i'abif4?en Ö'artamna/ vn.nb v^n ben VPJbd@afflt;

^ïöittilanoe/prtb in teutfebem Wilber ©affron/ober ƒ lot genant/mit bzeyicn «on.

^*^«11^^**” ^’^iiweij/pub Hamme vffbtej? ellenbogen 1)04), ^lud) iH eit^nber blflm Wilber ^artamue.

'ïiiitffj: ^'’‘inobactiluógenant/vnb in teütfcbcr5ungen5t‘tlógen/obcrtrilberóa{frort/oègt;ee »

/ pub bocb fit Vnaf lieb bae von ben Ïeütp^en a»4gt; ^enlößtn genant i|î/ o

5.Jengen wil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 5 ,

^W*quot;*^^””*’”^en2lrabifcb«nVHelanpoliÓgenaht/tnlatinSlleboitisniger/pn511 tefitf'eb cboHwurggf,

• C^’'^'*®^w2,iebcrleF/ober@etwar0nieHwarç genant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tflicbctïj^*. ,

I'''»ttffiff'quot;’’*”^^*‘®® 0ewa.ba pon ben ILatimfeben ‘^jara alba/ober 3ffabnlciß genannt/vmamp; ”’5Jer.^

*’’'fwff*’“’‘*^en,2(ber2(5araalba/(f|)rifiianwurRclgenannt/iHeinFrautpfffpanncn Jjoe^/mit tfbnHiawurg lt;nbsp;‘ *'’''‘^fu«d ®*’'‘?'*en/gleicV ber Ê-iquirtcitn/ober @ü0boFG/ pon ben Üatinifeben fi-iquirtcia ge#•^fP’ Pwkid,

y — '''m gr0||5e einer ^alb^nfclïen /ober glei(ÿ eine Heinen fingere.

{ gr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cyclongeryclieber. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sltnarâbuide.

f’teiijV'’{^*^*'l^®ï‘‘ber/baeFrautP0nïien2.atinif4gt;cn2linarabuld0/obcrarbo:bnleie/vninKfir« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

llt;«ber/«ult;^ Pon etlichen ßynfe^ Fram.boeb fo fpiccben erlief ©(Icrliicey /auc^

Ob.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C oybeleh. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epe.

^tn • ''^ ’’*” ^*11 ® riekten Bulboó/vnb ijj latin Cepe/vn von ben Ïetif feben 5vbeI/obcr Vicb.

^8tn4nw*'^*'’’*'^Ö*f’^ï*4gt;* iH-^lU bie genuinen pn groffsen oybden/von ben Jiatiniffbcn ©quit ^nft r *quot;i'^*W*”*WîôtjybUn/baPwnb baefyenaieboy bemmétwad)pen.0aówaffer Wtnbift *“®”i fww^/fo ^«® ^'* •w^PtrincFen/ fo fierben fycbanton.0ic gentrynen §tblen von

*“*^’’®’‘ ^lt;’’ totinifi^en primula petis/vnb in teutfebem gcitlojscn Fraut/oS ï^ag ^eiriSHen ^'tW8n '‘®®”i'F”0fb‘^®«lenbeFant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primula nerid ^^'^Gitift'^k'''^^''^'^^'*' ^i^^er 5itwan/pon ben Sriechen 2lmpcloe kuce / vnb in latin Viticclla/ Witber §itwê

• nbsp;nbsp;5iitoX./?^“'^='®”'lt;»/‘”’^in teütfcbcni pOilberSitwan/ober ^Jonberurbe gênant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vitioalba.

tiii,a^^e^i^/*quot;Wötf4gt;5ucff«’/|)«f«'n'wfp!O’’0/«*ó’«««flt;‘0|lt;öïgt;«*‘'’’ótP»»b ßyfpani eueFer. «

quot;oen rannen pn róten/bie man SueFertot beyffjet.Ser joeFer wad)Ut in ben fdbigen SucAtom»

•»bas marcFinbem ^olberZ ober ro: bauon man fn vptrucret( Pnnb ta^t

Jn fïoffen/pnb gerinnen, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ mie.

G 3

-ocr page 294-

CiNDExTonai.n.

5 A

i usCt »90 d» 311b



AbrsAnum Acacahs Acacia Acantha Acantlÿon


310 d.

104 d.*


Acedula, Acetofa, Aconitü Acorus Adarca Adarche

, Adfantos Acgilops Affodillus


71.


1^3. 137 a. uf b. ibi. »91c.

2S4C. »993«


th 99^t ur^t zSya


»tue,


Agrimonfa


Aem Agarlcus Agnos


»99 b.


ISSC,


190 d


»493


139 b,


AzreHis


Albfeed Alcea Alchaftengi Alchanna


ifS^i


U^C, uj b, uf b, use. ISSC. 187 b,


Alcbimilla Afcioium AlIeluM lt;Âlibium Allium Aide Alfine Althea Aluta . Alyflbn


ï4SC.


nee


Amara duIci'S Ambro/ia Ambubefa Ameos Amygdalae Ammf Amomum •Amomi fernen


Amurca ainylum anagallis anagyris


jjf a.


antifa

• andachoche • anemone anethum angelica anguilla anifum anonis


t$ib»


gt; 117 a, Hfb, toy a, 190 d. 177 b, U4lt;i^ 1313. 1113.

30f b. »4j3. 310 d. Z13 a.

*973* »70 d.

}0SCt


2473. ifodlt; 114 c. i6i a* ui a. 30s c.

241a.

118 d.

313 b, «19 d. »12 d. lS4d.

105C, 1173.


11713.


ut 3.


uo d,


t79b,


117a.


anthémis anthera anthyllis anurrhinon aparine apium

apium hortulanum api) genera

apocynon appollinaris *


aquikia. arbutus aredon argem one argcmonia arifarum ariftolocbia armenfaca arnoglofla


aron


arthan/ta artemifia Alfa dulcis afarum affarus afclcpius afpalathus afparagus alphodeJus afplenon ^ , after aftragalus adrandi athera atracSylis atr/plex auena auricula mûris


nodi


134 c BIcta

131 c. Blitum


3*7b» iH c. isi'a.


uod. Borrago nsCt »48 c. }ooCt Ufb


»4 d


1^33» îo3a.

134 b» Jî» 117 b.

1»4 C. ibi.

»99 b. losCt 3» Ufb.

llf 3» »3fb.

u^t


14x0 ï9od» 3Of a


114 d. iSfb


i7t u$b,


110 d lud.


XlOC,


110 C


mb


(3ÓS C.

Ill d.' ► »991

»91 d, . 301b.

313a.

99 b. »83 a, iisd.

» 137 a. 3113. »7fa« »3lt;7d.

Ufa. t24 Ct i7$bt III a. usd. tuC.

»»8C. Ufa.


Botrys Braflica Brathos Bryon

Bryon Thalafliutn


Bromos Buslofla


119 b» 111G

104 G ' 100(1.

»4(1. HS Ct


Ufa. 133b. t}SCt 148 c. 303 e.


Bulbus uomitorius


Bumada Buphthalmus Burfa paftork Butyrum


Ca’, ’ ®

V^AIamentum


114 dt wbt


nod. iiya.

311b.

110 d.


iSeiii


»74 (1» 100 c. lof a. 1113.

136 d. 004 c.

Hid. »90 d, josc. joi d, ÎOOC.


BaAfokre Balauftium Balote Balfamita Baliàmum Barbulabyrci Bardana Bafîlicon


Bafîlicon garyophylîata Bdellium


Beehion Bedegar Berberis Beta


BJeta,leu Bletaalba

Betonica 141b. mb,


1073.

30} a.

US Ct


Bezed BibineHa Bidona


139 b.


3013.


Calamen turn fluuiale, Sfmon

». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanum

*34 Cf

1« calamintba

gt;. Calamus aromaticus lood.

. calendula

30Sd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(t}7it

. callitrichon

wbt

. camphorata

i^fbt

. canapus

fOS^^ J

. cancanura

100 u»

Cancer

losd. ’

1 cantharides

116 f. 17óCt

capillus Veneris

t}}b, isjbt

»90 c, 307b. 3« 3.

capnos

107 b. ilf3gt;

capparis

nya.

caprifolium is.

118 d. 1S73.

Caput monachi

23fa. (josd.

carabe

iStit •

cardamomum

99 b. 131b.

carduncellus

294 d.

cardus

142 C. t$iCt

De Carduis

S},

cardus benedilt;S5

242 d, 273 3.


»33 C,

«193.

mb.

»90 C,

lOf b. caryophylli

117 b,

zo6Ct caros

«73.

236 d. cartamus

fif^gt;

100 d. caftor

109 b.

301b. Cafîa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;looc. 2fii

1. wa.

i^6Ct catanance

Ufb.

301 a. cataputia

311b.

ibi. caucalis

113 b.

103 a. cauda equina »41a.

29Sd.

119 a. caulis

309 a,

309 b. Caulis rubea

ibi.

310 d. cedria

104 C,

»81 a. centauriu iSib. iifb.

tesdt

joi d, 109 b.

301 d, centauriûmaius ufb. centum morbia centumnodia


t}ia« 161 d.


ÿ4C. fiiCt 303 Cecunculus 144 a,



-ocr page 295-

^fi'tiimncrma

»9jb.

Crifpula

i9f a.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;X3;b.

14£) ®* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ?

«pe

jijb.

crithraum

llxd.

• Ü lt;i

Fe

fepw

1x1a»

crocus

lood;

r A B A

teraGa

lofb.

cucuraer fylueftris

ixec.

Fabaægiptiaca

mix

terifoliutn

i7ïd, 30GC,

Cucurbita

113 a.

FoenicuTum

333.

. ^jb.

eerufa

{09 b»

cucurbna jslueftris

ixiïd.

•Ficaria

399 b

1 303 te

teralum nigrum tliJnieciflus

codera»

cupreiTus

(03 b.

Fidicula •

1x3 b»

iiya.

cufcuta

183 b

» 311b.

Filipcndula

303 b»

^ȕnifdaphne

USCt ifiCt

Ciclamen

114 d»

Filix

• 393 a»

isja. is7b, '“imedrys

, ziGCt

eyelaminus £14 d, xlib

'. 333 b.

Flores frumenti

301b»

lisd. 1X7 3.

cyclamini radix

u d.

f4x d.

^leyfóblftmen

18» 39»

, 177 a, ïSyb triJinïlea

. 304 d.

cynoglofla Ixya,

■ X9lb,

► 304 d.

Fragaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i»xSpb

}lt;^a»

txsd.

cynorhodus

377 b.

Fraxinus

104C

303 b.

f^sniïleon

irfb.

cynofbatos

303 b.

Fuligothuris

103 a»

‘^Jwæleoalbus

«lyb.

cypcrus

99 a.

Furausterrae

3Oid»

xwc

cy^i

ioo d.

Fungus

jOsa

308 d»

'I’smoniilla

ïoxc.

Cyprus

*43 a.

Fufamus

311 a»

'quot;^ïpitys Uib. Xjsd. 177 a.' Sidonia ii^a. xjia. 5iod. f tiftophoriherba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x37a»

cytifus

cytinus *°

133 a, loj b.

\Jf A L L I crus Galioplïs

13SCJ (34 b»

‘quot;Wn 'J^fceome 'J^bnthemon

lx; a. X3ya.

JL/Aphnides

404 e.

Gallitrichum

3873

3«ib»

Ixjfa. ibidem.

Daucus 117 b, Deiphirtium

*74 d.

134 d. ii7b.

Gallit^hum iylueftre Garus*

311 d»

109 b*

quot;Dalaria

quot;^bita md»

''thorca

X}SC.

Densteois xj9a.

170 d.

50S d.

Garyophyllata.

30xd»

Î74C, 139 a,

DiAamuS

lise.

hsc»

Garyophyllata altera

47 a»

ij9a. xS7b.

Dionyfïa

51iC.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5X. lS3b :

iOib.

^ i»a.

X49b, xföb.

Dipfacus

343 d.

Genefta

39Äd

30sd»

197 a. 311b.

Dracontius

341C.

3833.

Gentiana

113 b

303 b»

7gt;wDans 134 c»

i9«d, X53C.

Dracunculus

114 d.

Geranion

119 b.

®'’r'3niomü

®®inipdos

dffijs

quot;•^ IJ9C. 144 c, otria

Mus

lt;00 C» l34d.

0:eyf«Irtejtcit bI6m(irt

103 b.

Gith

lise»

lïïb.

JLLeerwure

Gladiolus yx-

ïQ4d»' 125 C»

•44e. xiya»

47 5.

Glans unguentaria

gt; 117 a. X74d,

Eboris rafura

Iio c.

Glaftum 14G c

iç)ilt;9 310 C»

ijjb.

Ebulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9lt;sd.

i99b.

Glaucium

lise.»

X90C.

Echium 14S d.

19} a.

3x3 a.

Gluten pifcium

codera»

^‘eman’prima ^quot;jopodion filial «A

gt; IxxC.

Elaterium

1x7 a»

Glutinum

co»

11.3 d.

Elatina 101 b»

1x3 a.

340 d.

Glycylidos

1x7 b

1'31 a«

“ojitn* ^®lchicon '“^mbades 'önthulalndica «ndryUa ^onfolidæ '°quot;folida media '''i’folida recalls '''''folidarubea ''’■'folidaniaior '“nyza forion

1x5 d.

1x3 b.

Elleborus Ellebomsnigcr Eleoraa

397 a.

3«! a.

öïycyrriza Gnaphalis

H3b» ix7a»

1x4 e.

lot a.

Gramert

ixxd

334 e*

loya.

Empetrum

441 b.

309 b.

Granum Indicum

147a»

loöd.

Endiuia xixd 1933 173 b xssd.

Grapaldura

119 b»

•U a. xss d.

Endiuia domeitica

xssd.

(Briïffjblürtien

X7lb

377 b»

x3sd.

Endiuia fylueftris

340 e.

Gratia Dei

397 b

3O4Ç»

311b.

EnulaCarapana

337 b.

(Brofß ©un^et

304 b»

309 a,

Epimedion

ixxd.

©ulbenecHee

codêv

?«4C.

311b.

Epipaeftis Equifetum

«333.

«333.

11. ALIC A

dia.*

1x0 c.

ÆcrenbKi^

i7xb»

377 a«

Harmel

391a»

117 a,

Erica

104 d.

^^Ärtryeghrt

50,-4»

'‘ronaregia

lo«C.

Erinaccus

loöd.

Ffebenus

iO4d»

3loC.

Eringeron

1x4 d.

131a.

Hedera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9,

139 a

303 b.

'^nopus quot;quot;■dgiola

llxd.

Eringion . fisc

X4ib

373 b.

Hedera terreftris :

14 od

XSSC.

Eruca

113 b

383 b.

Helcnium

101 a

199 b»

''’'yledon Mila ^’^ubmaior

100 C.

Eruilia

118 d.

Helichryfon

1x3 b»

117 a.

Eruum

lu b.

Hcliorropiü £41 d

*93 b

XlX C»

»9$ b.-407 3.

EryonThalalTiura

113 C.

Helxine

1x3 a

lüia.

398 d.

Efula

xsid

31xd«

Hemcrocallis

IxOC.

p^ogonon ''f'ninma

» nbsp;nbsp;nbsp;1X0 C.

.Vod.

Eufragia nbsp;nbsp;390 c

Eupatorium 31a

X9lb 1x3 a

308 C.

147a.

Hepatica Heracliunl

30öd»

14t a«

-ocr page 296-

I N.' D E X,

Hcitarq excudendi formula

Lagopus

***d. Mandragora «4^ *5tb 195 b

t4;è amp;feq,*

Lampfana

mc. Manna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4!^

Herba Mariæ

»sta.

Lanaria

!*7öd. Mannathuris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'«o»«.

Werba Mufeata

*54 d.

Lanafucrida

iio4. Maron nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’373«

Herliarf^oberti

41e»

Lapparügenera

-tffft »»od. Marrubium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 199a.

klerbafullonum

55*

Lappa minor

• • 310 d. UlaOsIychlin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«?^»

HerbaS.Iacobi

• .lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;60.

Lapathium

»b »3*4. Maityche » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*°|bgt;

Hcrba Simeonis

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7S,

Lapanum acutum

307 b. Materfylua 16 nsd 313 a.

Herba ^chil

*Sr

Lapanolum

' nbsp;nbsp;nbsp;»34 e. Matricaria *Söd »59 b *94^»

Herba rubca

*50 b.

Lapis CyancOs

131a. Maturella nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wd»

Herba paralyßs ;

soja.

Lapis Lafuli

»ccb. Medica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u c.

Herba forps^i

5orb,

Lapis Armenus

»«5 b, Medion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«»d.

Hermodadili

josd.

Laferpinum

lts c. Mjne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ «09 b.

Hiacynthus

**4 C.

Lafine

194 c. Melilotura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;esd »78c.

Hieracia duplex

«7 3,

Lathyris

«cd. Melifia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»*5a jóód.

Hierobotanc

«7 b,

Lauendula

»o|d. MelilTophylIon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«9’»

Hippacc

lood.

Laureola

*5^»' Memithe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ïf’»

Hippiaminor

»0^3. jood.

Laurus

104 c. Mclomela ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lotb»

ï^‘PP0g^°^^“*

. iijb.

Laurus Alexandrina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«öc. Mendefium . * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wid.

Hippiiris

*413, joöc.

Lemnia terra r

143 b» Menta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’81 3073.

HoIofteunS

mc.

Lemnium figillum

»96 e, nbsp;Menta Saracenica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wc.

Holuiacrum

_ 117 b,

Lens palüftris

? «4C. Mentaftrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' nbsp;nbsp;nbsp;301a.

Hordcum

^nod.'

Lenrigo

• nbsp;nbsp;307 a, Mcon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 a,

^-lorminum

iioC, *ojb.

Lentiieus

103 b. Mcrcurialis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' join

Hydropiper

i’4C,

Lcontopedalion

118 d, JMetopium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«oid.

Hyofeyamus i

1*7 b. }00 (^

Leontopodion

i*;b. Meu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• iSta.

Hypericon ma

«}öd xjsc.

Lepidion nbsp;nbsp;nbsp;113 b

uya *84c, Mezereon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tffb isjb.

Hypociftis

1044 «7 3.

Lcuifticum

306d. Millefolium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»87 a 304 d.

Hyrundinaria

;ÏS 100 f.

Leucoion

110 c. Milos arbor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;md.

HylTopus

Joÿ b.

Leucographis

140C »07a. Milium Solis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»76c 307b.

Lichne

«3b. Mintha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, iisc.

l^CE A

u jooC.

Lichene

xwa, Mixaria * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niai

lafine •

144 b 194 e.

Liciura

loya. Moly nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usb.

lt;bcris

loöd.

Ligufirum 104 d

»433 »soc. MoraccIfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;307d.

Inguinalis ,

17» a.

Liliorum genera

48. Vndtrettit^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e,Ä ’ 17:b.

Intybus lud i^^ uid 1593.

Limonium

ii*d. Mullus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107b,

Inula

17S d.

Lilium conuallium

307 a. Mus araneus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? • iiod.

[ringus

iS6C fO7%,

Lilium album

31* d. Myons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uta.

Irion

I14 C.

Linaria

17^4 304 d. Myofotis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»61a.

Iris

95 a 300 c.

Lingua auis

»83 0 304c. Myrica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104c 3033.

Ifatis 191 c tzod

*41 a 138 c.

Lithofpermon

«od. Myrrha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10; a.

Hans fatiua

11; a.

Loeufta

*8ib, MyriophyUon , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufa.

Ifopyron

i*ja.

Loliü ma 133b

1*7 a 180 c. Myrrhis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

lua

»87 e.

Lonchins

ma. Myrtidanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;103 b,

luiubæ

isffd.

Lotus

106 c. Myrica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;306 d.

luncus

» nbsp;nbsp;nbsp;«3 b.

Lupinus

mb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^N

»83b 303a, j_\|Äpellfi is^a »47b i36d.

luncus odoratus

100 (^

Lupulus

•luniperus

103 b.

Lychnis

113 4 119 a. Narcaphthum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100 d.

Ixia

XfSC »81C.

Lyfimachion

' • 1*7 8. Narciffus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u6c »40c.

JVi ACER

Nardax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;use.

JXEIRI

*5*4 304 d«

104c. Nardus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yjb,

KôîbcIFraut

*7»lgt;.

Maiprona

64 107a. Nardus montana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.

j^yflbrü V encris

Maiabathrum

100c «jb. Nardifpica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,„b.

«eb 303 b.

Maluar

74 3O1C. Nardus gallica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«sd.

Laduca nbsp;nbsp;nbsp;ma

»73 b 306 C,

Malus

103b 'mc. Nafiurnu nbsp;nbsp;nbsp;77 joia mà»

Lacèucæ. 4, genera

«od.

Malafylucftria

tOrb. nc0flblüm 61 »711» »78 lt;,

LaAucaagreftis

*40 C,

Mala orbiculata

. ibi. Nenufar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„3d 310c.

Lada

Ï17 a-.

Malacoconca

ibidc. Nepeta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo8c.

Ladanum

.lO4d.

Malamedica .

! 106 c. Nuxmyriffica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137a.

Lagine

4*4 d.

MalumPunicum

103 a. NymphA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.me »3sd.

-ocr page 297-

INDEX»

iud

Pimpinella

jood. Rheum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^4^1

(V'-imaftrum

iiid. Pinus

lojb. Rho

•3*4»

S'“» s?”

lijb. Pineae nuces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem. Rhododendron

iora. Pirula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jud. Rhus obfoniorS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

•»4^ Jo?ax

p.P°balfamîî ^'gartum

111 a, Pifcatiiyn i}4f» Pityufa

jii b, Pix

»05 d. Ricinus usd. To fa lojb. Rosmarinus

•»* Ç* 309 a, 5;.

/‘ganutnperficanl

1S4. Pix ficca

ibi. Ru béa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui à xSfâ

30X C.

i:'?gt;inon

140 c. Plantago nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

30t b. Rubric# knihia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

»15 C;

(^f'''thogalum

114C. Plantago minor

,10 d. Rubus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»1,3

»9tte.

A^banche

iijb. Platanus

»04 Ci Rubus cam's ^104 d

301 bi

111 a, Polemonia

»xic. Rumex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iTic

»jod.

J^’gus

jioc, Polen tà

1,7 a, Rufeus

UôÇi

110C, Poliurn 119 a 1x7 a Uod

xo7b. Ruta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

309#»

Use. Polycnémon

usd. Rutafylueftris *49 b

»9* 3»

f.^ylapathium

ijxd. Pc^gonon ni b 154 c

»79a. Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iQ S

Rynurfinc laJ

»15 d

xS4d, Folygonatum

**^*» jjAbina

3113»

\- ’ ^

Polipodiü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89 119 b

w* lt;1 Saccharum

»n b»

, Nimrus

?'»aChrifti

Io4d. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSfC }o»a,

loça. Polyneuros

Sagapenium ”7 à. Salamandra

lise.

310 Ci

jioc. Polytrichum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»19 b

»941» Saliunca hr a. Saluia*

»»sdi

»15 d. Pompholix

jj’i'crao'on

114 d. Populus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;•

sis t» Saluiaagrefut .

31» Ci

p’Paucrerrâticum p’Pauercômutuin

ix4 c. POpulus albà

hod. Salix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iota

3iibi

ibi. Populus nigra

ibi. S^mbucus

304 di

JPïutrheracIium ^f’Iyfisherba

108 d. Porrum

3ó6d, Samfuchus in» itsd

185 d.i

»97 b. Portulaca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•

,ood. Sahamunda

»87 à»

140 d.

}ii a, Potamogetoti

** d. Sandaracha

xçxdi

k’^onychia

1x0 d

Uj b. Potentilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

304 d. Sanguihari# st use »78 d xSö d

’fthenion '

141b. Pràfîum

iota. Sanicula'

410 Ci

Prafürtl

co. Sanicula fylueftris

84»

r^naca 109 a »74 ‘^'''taphyllon 57

iofà? Pr^eocia

xof b. Santonicuni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ill ai

djoxcjosd Premulaueris

iijb. Saponaria

307 a»*

ijsd

Ujb, Prunella

3oxCi Saxifragia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»xic

,loCi

Jquot; ” pfforata

b. lt;

Prunus

io5c. Saturcia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»löd

-X76d,.

Uod

509 b. Pfilium

*®tb. Satyrion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;not

,09 b,.

isçb. Ptarmica

*’4 e. SFabiofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;9 xS9b

jlo c»

/ficlymenon

15 I7

1x7 a. Pteh* •

hi a. Scammonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usd

»8 t b»

rficariâ

iSjb

tosd. PuiegiiWn

îo8di Pulicaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioC

3oi b, Scandix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11, b

»77 à. Scariola xs,b isga

»4’ 3i 301 d.

/'■»«potnà

105 b. Pulicaria minor

»9t b. Scatuncellus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»95 c

,01 di

^ftfolatia

19} a. Pulmo uulpis » -

105 b, Scea

tua.

jy^nata

ibi. Pyraftrum

106C. Scincus

110 t»

Jf^natia , •

ixfb. Pyretrurri

, 117 b, Schoeftanthu«

1« bi

p'fuincs 'Guinea fylueftns p'^leporis

JOSC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q.

Schoenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uzb urb.

3ood. v^yvinc^foliû Ujâ ijjb. ^hidumlac

Uod.

xj9a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R

Scolobendria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117 b 151 d*

p's'eoruinus

x6»ic. r) Adix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijib X7xc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x}sd joca.

K^columbinus

*90 d. XxAdixIdæà

11} a. Scolymos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ufb

»4X(I.

J'fofelinum

i}SC

308 d. Ranunculus

Uta. Scordi5 119à i„b ii5c xsra.

i J'alîtfs

iif3i Rapa ,

,09 b, Scorpiodes

1x5 d.

p'“«danum

lise xsôi?; Râpafylucfiris

ill b. Scrophularià

^d.

( î’I’ngium Salaris

11 g a. Raponeoli

85. Scylla

114 d.

ixodi Refîna Tercbinthtnà

105 b. Sebefté

155 Ci

^aftlus ’ ^nix

î5yb

. iitbi Refta bouts

,otb. Sfcacul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uib isxäi

11(3; Rhaphanus jlib »34

e X79 b Securidac#

110 Ci

119 a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;133 3 309 a,

Seitaragt

X84C»

Mrfe

ibi. Rhaphanus màiOr

307 b. ScmenCareos ,

ui à»

a i8t a. Rhaphanus fylueltri»

iuc. Semperuiua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»«7 a ,ofä;

**WelU

»98 c.

307 b. Rheubarbarum

bsc. Sepia

lof if

-ocr page 298-

I N D E X.

• -

ttoc. Stratiotes chiliophyllon

*X4d.

Turbit

ujb 197 a.

Scrtdis Ipedts

xud

t,}b, Sciychnos

X3SC.

Typha

iijbt

jtcriphium

1,1 b

303 d. Strobili

lt;0,5.

\T ^^

Ïicr^um .tec

. 1S8C

jua. Struchium

» 46.

Y Accinium

tSaCi

Scrnna Campana

ned. Styrqx

103 a.

Valeriana

94 501 d.

»cfcli

«7 3? Ötorefenft^nftW • 4*

173 3.

Venei herba

iSrb.

iScfflixthiopica

ibi. Sucutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,73

ifj 3.

V erbafcum

»4 d 1371.

Sidchtis

»1(1

X4sd. Sydiæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

131 a.

Verbena

,97 b 303 b.)

Sisilldhi Lemnium

»96 e. Symphyt5 uxc 117 a

137 a,

Verbenaca

114C.

Sigiuum Salomoms

,uc. Synapi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

,113.

Vermicularis i

xssn

Silaus

«st b

x»9b. 0ynn«w

Vcficaria

j;3C.

ijiler moffllAiin

»34 e. Synacaherba

iSöd.

Vetonka

joja.

^iliqua

.03b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«f T

Viaoriola

140 d.

Silurus •

wsb. | Amarifcus

,11 b.

Vicetoxicum

136 e.

SiCymbrium

lud. Tanacetum

,09 a.

Viola

,oib.

Sin 111 d i;4C

J9tb

tx9b. Tapfusbarbatus ,,78

Virgapaftoris

,41 d 30SC.

Smilax

(14 C

116 C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,1X6’

Vifcus

.liS^C.

Smyrnion

117 b. Taraxacon

*S.xCj

Vifcusquercinu»

151C»

Solanum

114c. Tarcon

»Ï4C,

V iuçella

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*?'b»

Solatrun^ ,ït

• ,16 c

I'ï33c Taxus

»»4 C.

V icis alba

mb*

iSfb joSc.

Telephium

xijb.

Vmbilicus Veneris m^

Soldana

Z7X d. Terra lemma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,„ b

»4jb,

V nsula caballina

jjsd 501a.

^Solidago

19 b. Terra RgiUata

ibi.

Volubilis

x;,b ,11 n

Solicquium »74€ xs?:

l ,11 c. Tetrait

*9,b»

Volubilis maior

ibi.

Sonchus•

X74C. Thlaipi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. i„b

136 d..

Volucrum

pb Inf.

Sparganion

uAl. Thus

103 a.

Vrceolaris 1

117 d.

Sparguta “

i87 b. Thymelxa

usd.

Vrtica

X^l^

Spahtum

use. Thymus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.

nsd.

V rtica mortua

,01 dl

Sphondilium

n7b. Tithymalus

116 e.

Vualupina

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XjSC.

Spica nardi quot;

uyb

,10 d. Tormentilla

»57 a.

■S^^ aam ca

104 d. Tragacantha

116 C.

ÎPeifBwurç

cd»v|gt;‘

Spinafyluefth's

116 e. Tragoponos

1,1 a.

Winterrtryen

tbibem«

SpinaaIba

i^b use Tragum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Mia

mb.

V ‘’î^

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jaia.

Tribulusmarinus

196 e,

^^^Anthion

mb*

Spinachia

tue

xyjb, Trifoliu 119 a ujb 1x7

b ,06C

Xiphion

111 d.

5pinacium

»54 0. Trifolium acetofum

191 d.

Xiris

ibidem.

Stachys 119 a

14e e

to^. Tripolium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,40 d

X07b,

E A

110 d.

^tade

loxd. Triricutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

«lod.

X jlthum '

ibi.

Stafifagria use

«7 a

»98 e. Tubera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

•14 e.

Zizania

,03 a.

Sera notes

1x4 d, Tuderi

X84d.

Zuccarum.

,i,blt;

1

F 1 N 1 S»

Cargentorati apud loanhem Schote turn libranum». Anno .M. p, xxxvi« i

-ocr page 299-

-ocr page 300-