lt;^AD FRID OLI’S NVAl LINDOVERVM BREMGARTENSIVM CON cionatorem Riper publica de gratia per c hri^ 5TVJM halludnatione ExpoftulaUO Huld rychi Zuin^q»

Venttcadmeomnes qui laboratis SConerati cRis^S^ ego requiem uobis praeftabo, Mattb. « i.

Tiguri in ædibus Chriftophori Frofchouer, AnnoM. D. XXIIII.

RATIA ET PAX A DEO PA tre, 5^filio eius unigenito domino noftroiESV christo.

Prater in domino dilede,fi modo domini es ,tuquidem hadenus SC multa 8C grauia, fiueper imprudent! dam, fine per audadam, in puram ------------------EuangeIqdodrinam,inTigurino^ ruriijSC qui illicuerbum praedicamus, contumeliam effudi^ fti: ad quae nos hac potiffimum côniuimus caufa,quod fpe^ raremus tecum fententiafermonem quo^mutaturum : ad quae tarn abeft ut alioqui tacuiflemus, ut iam olim confiliû fuerit per epiftolam te amice coueniendi; 8C earn fi minus au ddïèsjpaulatim inftandi,tum adhortâdo turn arguendo,do^ neç deferta Äegypto, contemptis carniû ollis amp;nbsp;peponibus, cœlcfiis uerbi manna non folum tuum, fed etiam populi ue ßri palatum reficeres. At poflea qtùm animus tibi cœpit in diem magis ac magis ferocire,mutaueram cófilium, melius elferatus fi tibifatis fuperep tua fponte infanienti, deferuere potius bilem finerem, quam fcriptis meis extimularem : fic enim SC irapudêtia SC furore agitariuidebaris,ut nulte pror; fus Anticyracquiequam tibiprodefTepofTent. Etfieprorfus cóticui.iftud interim folacq habens, quodetfi Moenades in; folefcendo uinceres, baud multum tarnen herbefcenti Chria flo nocere,SC minus antichriflo prodeflè pofTes.Nuneucro, quad parum fit in quibufdam uerbi locis difTenfifle, SC in ho mines genuinum cxcrcuiffc.qum uniuerfam Chrifli religio nis fummam euertereconari,SCChriftum ipfum blafphema re tenon puder, rumpendum dTe conftanshadenus ftlentiu duximus, ne ad contumeliam dei conniuentes, proditionis Kiagamur: SC quod olim populo Ifraditico, nobis quoq ue cuenias

eiTcniat: quidam cohßanter gcntes,quas tiifTeratdominus cxpellere cellarer, ita iram Der fuper fe prouocauft,ut cicbro hoftibusfuisfitfubtugatus,quibusimperare debebat. Nc flc inquam nobis eueniat ut ißis,quod fcilicet falfitas Öl' men dacium ueritatem fubqciantjtua ilta in cœleflem docßrinam £lt;; in Chriflum Dei uirginis^ filium cqntumelia nullo dißi mulari pado debet.Ea autem efl,ut ad caufam ipfam defeen damns. Qtim proximo Auguflo apud Heluetiorum nofiro rum Thermas ad ecdefiam quac illic eß fermonc feeißi, pa^ |àm adreueraßi:primum,Chrißum folummodo pro eoruni delidis eße paflum,qui ante fe fuerint: deinde,per Chriflum nobis non alia delida condonari, quam quaebaptifmo ablu tintur: nam quae poflmodiim perpetrauerimus, facramentis ecdcflaceluioportere. Qiiod adprimuadtinet,breuioribus quidem,fed claris tibi anteoculos exponam^quarn fade h ie fishallucinatus. ÄbrahamopromittiturGen.iy. In fern ine tuo benedicentur omnes tribus terrae. Qiiod fi eedefia quæ exgentibusuocata efl,óicircum plateas,peruicos, apudexz tra urbefepta collcda,in femine Abrahami, qePChriflus efl, non efl benedida, quomodo omnes tribus terræ in eo crunt benedidae^ Et cotra, fi omnes benedidae funt per Chriflum, cur tu eum pofleris ipfius oio let er aufers ^ Ad hunc modum omnempofleritatê Abrahaepercurre, 8C inuenies perpétua feriecum uerbis prædici,tum figuris adumbratióibusqj prac fagiri, quod Chriflus fit omnibus gêtibus falutaris futurus; Et quodIfraël dominaproditurus, gentes uero eum fint am plexuræ. Quid enim putas Ifmaêlis 8ó Efau repulfam aliud figurafle,^ ueterum colonoru eiedionem, 8C quæ gentibus fada efl uincæ nouam locationcmf Qiiid lacob ex Mefopo tarnia uxorlbus duabus,fed tormofiore aliquadiu fler ili,pul cerrima pofteritate,8C numerofo pecore diues, domO red ies,

A ij

aliud ud potuiflet indicare $ Chnftum,qui ones tam ex Gé tibus Qj ludacis in unam ecclefiamcóiundas, iftuc unde ipfe «enerat,reduxit ^ Quod ipfum Ifaias pulcerrima fimilitudi^ ne fterilis aUquouftÿ fa:mtnae,ac poftea fcecunditati redditas cap. 54. expie{Iit,quarumadmodummultæjfedomnes ad hune typum Rierunt,ßc inquiensiLauda fterilis quae nó pa^ risjdecanta laudem Ód hinni quæ nó pariebas, quoniam pli0 res filij defertæ,quàm eius quæuinim habet. Qiiid fandiffi mi baptiftacuerbumjEcce agnus Dei qui tollit peccata mun di:nuin falfum,autuani alicuius paraftti encomia fuitC Aut ludæorum patres,quianteChriftum uixeiat,mundus fuut, ÓCnosmundusnon fumus^ SiueroChriftusnoftraquoep uulnera fanauit,qui fadum eft,ut nobis earn fal utem inuide asÆt qum quidam Gentiles aliquando cup erft lefum con^ uenirejoan. i x. fenfit præ foribus enè,utfalutis uerbu Gen tibus quoep annQciaretur,dixitcp ueniftêhoram, ut filius ho minis darus fiat,hoc eft, ut morte fuperata, falus in eius no; mine omnibus Gêcibus promitteretur: an SC hoc fruftraneS effe putasf Poftea uero^ à mortuis refurrexit, SC difcipulis præcepit, Ite, inquiens,docete omnes Gentes jbaptizantes cos SCc.SC predicate EuangeliS omnicreaturx : num SChoc inanetibiuideturfabfit.Nift,uteftquorüdam audacia,hoc didum uelis,ut Gentes non fint Gentes,aut humanü genus defieritcreaturaDeiefTe. Num ludæorumDeustâtumeftf Nonne SC Gentium Certe SC Gentium eft.Rom.j. Sedde hoe fatis,n3m ipfe hic non obftinate conftitifti,ut audio, fed rhetorS more iniquum petiuifti, ut æquum ( fi modo æquS eftet quod adferis ) tol'eres;hoccft, falutem per Chriftum pa tribus tâtum promififti,utquiuere Chrifti funt, grati client, SCcÔtenti, fi ud hocauferrent quod Chriftus eis femel fuiffet falutaris:quo deinde fieret ut facrametorum fignis, quæuul gus facerdotû

gusfacerdotufnnonnifi magno «cndK,códiido murmure, etiam frigido ac foinniculofojedemptiscjj preculis populus chrifttanus comifla fua expiare contenderet. Quod ifte uo^ ces tux prodiderunt. Bona res eft ofierre. Offerte pro uiuis flt; defundis. Nolite eos audire qui docent non offerendum effe:8Cconfimiles. Acu plane rem tetigißthinclaaimx iCte ucftrx.Sedinuiamredeo. In hacopinionenonadmodS per tmaciter cóftittfttjnon ignarus quam impnim eflèc, quamqt ludatcum Siblafphemum earn adferere.Sic ergo ab ea difcef fifti,ut tergiuerfattonts effugium tibi reIinqueres,Si ad fecu^ dam ficgladiatorio animo properafti, tanquam earn no mo do fecuribus, fed Si palmis Si plancis defendere conCtitueris, uidelicetperChriftumnobisnon alia del iet a condonari,ép quxbaptifmo abluantur: Siquæpoftadmiferimus,expiarf facrametis oportere. Qiiæ opinio quàm fit impia Si Chriftia no homine,nedum uerbi minißro, indigna, facile dici nô po teft. QiiidenimeftChrißumconculcarejfihocnoneß;’pué fertim cum tot tamep manifeßos feripturæ locos habeas, qui bus uiderelicet Chrißum pro omnibus omnium commiflis ?c7roAu7yu(r/(U, hoeeß, redemptioncac precium effe. Iteru ergo praccurforis uerbum côfydera,Ecce agnus Dei,Ecce qui tob lit peccata mundi i V t quid dicit peccata munden unS origi nalepeccatum tulitC’an peccatum aliud non eß c^ originale* ut cum dicat peccata,nihil aliud inteUigeredebeamus, ^ ori ginale, quod fcilicetomnia peccata fint originale peccatum fantum'iQuorum utrunqj,^ fit abfurdum,omnibus eßma nifeßum. 10.5. ficlegerepotcras:NômifitDeus filiumfuu in mundumutiudicetmâdum, fedutfalueturmundus per ipfum. Qin credit in cum,non iudicatur.Ecce mundum fal uari per Chrißum,no tantum originale, aut etiam baptifmû puccedens peccatum fanari. Deinde quod fequitur, Qiii ere

A nj

dit in cum,non iudicaf, tc manuducerc potuit infidei cognf tionern, quod fide in Dcum per Chnftum omnia peccata de lcntur,ita ut ne iudicentur quid? qui ChriHo fidunt. De qua renoefthicadfufficientiam dteendf locus,ne Iibrum potius uidearnur^Expoftulatione feripfifieJbide i,cap. Lex per Mofen data eft,Gratia 8C ueritas per lefum ChriftS fada eft* Qiiod fi per Chriftum non nifi originale, SC priecedentia ba^ ptifmum peccata delentur,quod nam diferimen eritMofeos sc Chrifti ^ præfertim qum iuxta ueftram opinionem circun cifioapudprifcoshocpotuerit,quodapud nos baptifmust quanquam ilia in uenturo Chrifto, hie in iam accepto. Aut qux nam efiet gratia feme! abluifle aim, quern fcias mundS effe nulla ratione pofle Gratia fic per Chriftum fada eft, ut perpétua fit,perpetuó durer,perpétue» expiet « NâomneqeP pater Chrifto dederit, ad eum uenier: SC quod ad eu uenerit, non etjeiet foras, lo. 6 ♦ V erûtamen ad luculenta ueniamus, Chriftus ficpronunciatlo, 14. Ego fum uia,ueritas SCuita. Quandoquidem ergo uia eft,per eum ingredi oportet in ui^ tamïnam quialia ingrediuntur,fures funtSClatrones. Ibidè rurfum inquit:Nemo uenit ad pattern nifi per me, Nó ergo per facramenta,non per aliud preciumitur ad pattern, ^ per Chriftum. Ipfe dixit,qui SC ueritas eft. NuUa igitur prorfus uenitur ad pattern uia ^ Chrifto. Iftic.Ego ad pattern uado, SC quieqd petieritis in nomine meo,hoc facia, Hoc fe ipfum fadurum recipit Chriftus, quod in eius nomine petierimus«. Si ergo iniquitates noftræ ficut onus graue nos premut, per Chiftum leuari orabimus,SC ipfe faciet quod orabimustnon enim dixit facramentorû ui liberabimini, nee alia quacunqi re,fcd me:cum enim petieritis in nomine meo,faciam.Ça. 16 fic inquif. Amen Amendico uobis, quæcuncppetieritis à pa Ue in nomine meo,dabituobis. Hic pattern daturu pollicet, quod

quod pauloafttc ipfe promiferat, rndtfefiminatim fiti oc pagt;' tri,quodnobis diuinitus daturjattnbuens.Dcinde fi nobisa patrequæcun^ tandem oramus tn nomine Chrifti donant, qur non deltdoru ueniam in eins nomine petemus Caut eur aliauia ^ per Chriftum earn quacremus^’Lucae.i4.apertcle gis Chriftum Apoftolis, 8^ qui cum cis erant, mentem fie iü Iuftrafte,ut fcripturas capered acmox exipfis oftendit ,ütfc pati oportuerit,amp;^ refurgere tercia die, amp;nbsp;in nomie ipfius prac dicari pocnitetiam Sd remiffionem peccatoru in omnes Gen tes,Habes hie Sole darius pœnitentiam Sdrcmiftionem pec catorum oportere in Chrifti nomine prædicari,nec eft ut hie de originaii 8d baptifmum praccedetibus cauferisjnam in ge nere dixit poenitentiam Sdremiflionem peccatorum: iceirco fieri ncquit ut refipifeetibus Chriftum feme! modo poftis fa^ lutarem efle dicere, fed pœnitêtiam Ôd remiffionem peceato^ mm in nullo alio ualere confit eri cogeris,^ in nomine Chri^ fti: oportuifle enim inquit in eius nomine pocnitetiam Sd re^ miffionem peccatoru in omnes Getes prædicarf Adorn, 4 j perhibet Petrus nonaliudelTe nomm iub Sole, in quo nos oporteat faluos fieri,^ nomen lefu. Quomodo igitur tu an des adfeuerare facramentis abftergi uulneranoftra, quæfo; lius Chriftifanguinecurantur» Sanguis enim teftamenti eft, qui pro totius multitudinis falute fufus eft, Verum quid Ion gius rem iftam perfcrutor ^ Cum nouum teftamentum ideo fancitum fit, ut aeterni fill) Deiæterno fanguineperpetub ac ceffionem habeamus adDeum, Ôd non ludaeorum ritu coga muruaccarumSdeaprorumcruorc pollui potius$ luftrari, fed quotiescunq? uulnus accepimus, ad pattern elamemus, iitfilij fui precio mederi,hoc eft ignofeere dignetur, V eritas eft,qui in fuo nomine poftulare iuffit, impctrabimus ergo, nemo enim eft qui negate poffit î idem enim eft qui hanc uiS

A w)

oftenditjquod 82 pater: unde SC feipfum qUoc^’ fadurS fpon det,quod alio loco depatre promitut. lam quid ApoftolorS teßimonia produxero:’ qui toti in hoe funt, ut Chriflu omni bus Gentibus, omnibus animi morbis, omnibus confeien^J tiæuulneribus eóprobent effe falutarem.Atinquies,omnia quæ adduda funtnon equidem inficior,Chriftus agnus eft, qui peccata mudi tollit,fed femel cuiep tollit. Quis uero hoc unquamdixitï’femel tollit. Namquodfemel tantum mor^ tuus eft,non iftud continuo fequitur, quod femel tantum rc^ eoeiheu V t enim æterni Dei filius eft,ita precium fanguims eius in perpetuum durât ad omnium omnia exhauriêda pee cata,nó femel,fed femper: nam ad hoe femper uiuit, femper ad dexteram patris fedet, ut femper placet iuftam Dei iram. Neep hoe noftrumcomentum eft. Habes, ulo. i..Filiolfhxc feribo uobis ne peccctis,Etfi quis peccauerit,aduocatum ha bemus apud pattern lefum Chriftum iuftum, 8C ipfe eft pro^ piciatio pro peccatis noftris:nó folum autem pro noftris,fed etiam pro tonus mundi. Primum,quibus feribithie leanest nimirS fidelibus. Ergo Sc fidelïbus, qui iam baptizatihaud dubie erant, Chriftum propiciationem promittit. Secundo Ioco,eum dicit,Et ft quis peccauerit,manifeftum eft eum nö de original! morbo loque hune enim non peccamus ipft,fed peccauit Adam. Poftremo iterum audis Chriftum hoftiam elfe,quæ no folum gentis alicuius, feduniuerftorbis uniuer fa delida expiet. Quod SC ipfe dulciftima Samadtæ parabol la docuit,qum ipfum eius quoep quod fupra duös denarios expenfum effetjpraedem facit. Porro quid aliud agit Paulus per totam ad Hebræos epiftolam, quam ut uim ingeniumqj mortis Chrifti explicet CVt fcilicet Chriftus una quidê mor^ te uel oblationc^fanctifieatos, hoe eft fideles in perpetuû con fummauerit, eum ueterû hoftijs opponês,quodillas crebro’ itcratas

iteratas oportuinét, i’pfum ucro tam fandam, tarn dhucetn^ tam denied abfoluta elle oblatfonem, ut qui ea freu' fint, per; petub per ipfam ad Deum accédant « Et propterea fic inquit cap. ij. Chriftus lefus heriS^hodieipfeeuam inlæcula.Nô aliud proculdubio intendens,quàm quod Chriftus adufque mundi confummationem tam faki taris eft, quam erat cum in emee madatus fpiritû redderet. Mox cm adiSgit,Dodri nis uarqs SC peregrinis ne circunferimini: opti mum enim eft gratia ftabiliri cor.Hinc falutem hominis pendere definiens, fifola Deigratia perChriftum nitatur: quam uiamnouam nouitereg inftrudam Chriftus pacefccit,Hcbre. lo.SoIa ergo Dei gratia fœlicitati reftituimur ; porrb gratia Dei per Chri; ftum fic firmata eft, ut fermé iam debiti rationem induerit. Qtiomodo em nó omnia nobis donauit, qui filio fuo nó pe percitCHoc autem poftremum, quod maxime contra adfer; tionem tuampugnat,uidelicet,fola gratia Dei nosiuftifica? ri3nófacramentis,quaetulibenter magno uenderes : Paulus tam Romanis quam Galatis feribès, clariftitne adferit. Na fi facramentis abolcri peccata potuiffent, qui fadum effet ut Chriftus carnemindueret,5C non potius facramêta inftitue; ret quibus expiaremurfAtdices facramenta non propria,fed pafsionis Chrifti uirtute repurgare peccata. Qiir igitur Ari; ftotelicçoblitus es maximcC’Propter quodunuquodeg tak SC ipfum magis.Si facramêta ideo purificant, qff Chrifti fan; guine funt imbuta, fanguinis igitur eft non facramêtorum, criminu abluuo. Qui ergo Chrifti fanguine intrépidefidSt, peccatorum remiffionem impetrant^quod fi facramentS ac; cedat,exteriorfs potius hominis informatio eftquä interio; ristut enim hicelemêtis nullis doceri aut fidelis rcddi poteft, ficiftequicquacaperenequitquodfcnfunon experitur. Vt ergo toti, hoe eft tam interioriquamexteriori hom ini Deus

fatisfaderct ( ut exempli caufa dicamus ) cum, qui lam credit diffet aqua tingi luflit, non ut animum ablui hac radone uo luerit: nam qui fieri ponèt,ut incorporea fubftantia element to corporeo abluereturï’fed ut exterior homo uifibili figno Mnitiaretur,quo eins quoque rei,quæ apud interiorem ud figt; deilumïe,uel manifdio gratiæüei uerbo geritur, certtor fic ret. Quo J Auguflinus rede uidit,qum dixit,etiam qum uer bum accédai ad dementum, fide tarnen omnia confici * Sed leue fit tam Auguftini teftimonium quam noftrum, nih uer bo Dei dare idem habeatur» i .Petri.j. fic feriptû eft : Cuius figuramreferensbaptifmus, nos quo^ nunc faluos reddit, non depofitio fordium carnis,fed confeientiæ bonæ refpon^ fio ad Deum per refurredionem lefu Chrifti. V ides hic prü mum baptifmum pro fide accipi, nam ea fola nos faluos red^ dit. Neemirum hoceft,aut inufitatum Apoftolis, ut feiheet fignum pro fignato accipiant:PauIus enim cam crebro id fa ciat,apertinïme tarnen in Romanorum epiftola ♦ Secundo, Qtiod ót Petrus ipfe continuo adiundis fequentibus uerbis idem manifeftum facit. Non depofitio fordium carnis, in^ quiens, quibus aperte liquet baptifmum nos non faluos red dere,quatenus corporis fuperficiemjfordestç abluit,fcd qua tenus confeientia noftra fibi probè refpondet : Si cóftat,cuni fefe excutit, quomodo ad Deum habeat, ac uitx in Chrifto certa dfquoniam ipfe ex mortuis refurrexerit. Qiiid multis opus eftïquot;Caput hoc efto. Sola gratiaDei nos faluos fieri: id autem cum ea fidimus. Ocius ergo cum tua ifta in gratiam Deicontumeliofaópinionefaceflè, qua facramentis adfeuc rafti admilfadclen.non aliaratione oportere.Etquandoqui demhadenus palam ficdocuifti nocitra iniuriam filq Dei. Per eum teoro,utrefipifcas,mentemaberrorereuoces,6Cin obfequium Dei mancipes,ita ut nullius uerbum apud te tan tumualere

turnuakrefmasquantum Det. Quodftfecensjtamnouuç homo fks,9Cquod prius exhominum fomnijs coftanter ad;? Qruifti,damnabis; cadent^ deoculfs tuts fquamac, qutbus ablatfs.ucrum propfus conftanttus«^ tntuebete : cuius facte fi rede contemplatus erts, pudebit fupertoris audaciae, qua tarn gloriofe abfque uerbi Det autoritäre non modo iftum, fed Sd multos alios errores adfirmafti. Reddetur 9C animus tuuspaulohumanioracmoderatior, ne morequorundam quotidie noua excites incedia ; nunc hæreticos, qui Dei uct bo nituntur, nunc ucro eofdem indida caufa trucidados uo ciferantesl quorum furorem amp;nbsp;fremitum dominus aliquant? do diflîpabit. Quin potius hoc age,ut fi quâdo audias quod à fententia tua abhorreat,contine paulifper indicium, ac in;? terim uerbum Dei confule: nec^ id in lacunis,fed in ipfo fon teSifcaturigine, fimulcp ora,ut qui teliberaliter ad haurien^ dum inuitauit, donet, ut eoekftem aquam, hoe eft feientiam pure haurias: hiemihi haud dubie aliter pronûciabis,quàm qum carnem Si fanguinem confuluifti: omnis enim caro fœ num. Quod fi contra in contumeliofo errorecontumaciter perftiteris, gratiam Dei conculeando, Si camis 8i fanguinis audaces opiniones adfeuerando, erimus Slt; nos in te confus tando conltantes : neque folum te, fed Si alios quofdam in^ dodos dodorculos, qbus plus aequo hadenus indidßmus non alia, quàm propter arrogantem ülorum ftulticiam, eau? fa. Te uero,fama tantum,tamctfiuicinanotum, qumtanto fallu turgere negent, amice primum conuenire pbeuit, ut ft per Dei gratiam liceat,fratrem lucrifaciam, in nullum alium ufum,quàmut Deiuerbo pollhac fideliter hæreat,hominis laqueum remittat: quo deinde ueramDei gloriamcontem? platus, miferis mortalium confeientijs non alia cataplafma? ia oblinct, quàm quæ ex cœkftis medici apotheca fint degt;

prompta. Faxit Deus optimus maximus, Amen. Bom' con fule amicam hancExpoftularionem noßram, fertus petoet * nbsp;nbsp;aipatfones mifTam atque flatueramus. Valc. Ex

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tjguro*a.o.dieO(flobrfs. Anno »

m7d7^OöIïl

Huldrych ZuingIfus ex animo tuns , fi tu Chrißi potius eße uelis quam hominis.

OCM S0lt;4Sli 90?