ÀNTIOSIAN DEK’-

j / r^

APOLOGIA CHRISTIANA fimul Sgt;c ncceflaria, inquatunl Helueticæ Ec-clcfiæ,amp; quæ cum iis in Fidei Confefsione con-lenciuntztumetiam earum verade S. Domini Noftri Iesv Christi Cœna fententia defenditur aduerfus iniuftam Lucæ Ofiandri condemnationem,

Per Lar/tberfum Dafheuw.

Hieronymus.

quot;^olo infu/fidene harefeos i^ueni^nam ejfe patientem.

G E N E V Æ, £rST^ TH I rM VIGNOT^ cl3. lo. LXXX.

A Z AIT' ! ' o.i X3t33lt;i'‘ I : i ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

■ yflOÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i .t::ijn3l £f:xZ- . e ’

;V.h- ir '^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* . gt;'

ANTIOSIAN DERgt;

AP^OLOGIA CHRISTIANA fimul amp;nbsp;neceflaria,in qua tum Hclueticæ Ec-defiæ,amp;qu« cum ils in Fidei Conlcfkonc confentiunt:tum ctiam earum Vera'dó S. Domini Noftri Iesv Chris tT'Coena fententia defeoditur aduerfus iniuftam Lucar Oliandri condemnationem.

^^'^^^^ ^ ^^ ^ft ventaus ?K '’“, vt ad fc cuendam fingulos

morcales,imprimis autc Çhn-

Itianum nomen profedos, facile peJliciac : mirabuntur tarnen omnes, Luca Oliandcr,quid caulïæ lit, quamobrê non modo certamé iilud inter Sturmiuip

amp; Pappum iamextin^um fen ouate y p-luçris:fcd etiam cedenti Pappo ipleffucq^r turiator accede ris. Neque .n.,vcl in.; Pappo ( quem tu tantopere laudas) parum.vi-rium ad fe detendendum fuilTe quilquam ex tuo teftimonio cxidimabic: vel quicqua nouum ad hanc caulam toties iam vidam perorandam ubi in metem Venice ex tuis A.ij.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^ P O L O CIA

feriptis iiubcabit. Icaquc verum ambitioni pgt;otiüs,analij animi morbo tuum hoe cœ-' ptum thbuedum fit, fpU videris: certê qui tuï]ffrft)^unp.^dilj^cntijis|pprpcivierunt, hoe facile agnofciint', nóftras omnes Ec-clehas per lacus optihif illfus amp;nbsp;icnis,tV vi-rf Iparïnis Brufmij àtrôciffimeabs cepeti/ ScH Kiunrraodrtumirum ingénij tui fpeci-lucuederecupiebasj ne Andres OhAndfo diilunjlisic/fe^jyclqo, iuxta vécus ilhid ^-z5xoc^^Ï'AyüJóüv w3r,nichQt fortaile/Vide-rcris.Ego vcró/pudcreipfa potiùs,quàni de pcrfonis,ideftjVel de teipfo, velde Ip-.ihhcStvïrfnio j Vel de alioquopiam in hac pto W0ft ri^ ^Ebdefus- A pológia diéturus fu, véri de S. 'Domini etena'dogmatis, qiiod nés fë^imuri, patroemium tantùm fufei-piàmjamp;fqüc adeo rem ipfam ftatimaggre-dür j’d^prius demonftrauero quid mihi in tWb'fdfrptto fefocandum fumplèrim : quid ar^tC Vlré ilÜ doétiflimo, dariirimóque cc-Id^errims Academis Ar^entinenfis Re-ft^i\ ^bsRantiiTimö D. Toanni Sfurwio re-ht^iieWÂ'iMfît id tuum illud Icnptum ac-crimmodkra noRra reiponfio. Namquod-déloaiynfs Päppi fümma cruditione præ-diVas; émfmodi eft, vee^ illius iphus fcri-pns mèlius refutarlquam tuft illa lande,amp; ff ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affen-

PRO HELVET- ECCLES. ^^y aircntationc confirmari poiVir: -Qpihwinïn 'inhactua l^appi prasdicatiohe-iUud verc •pridlas quod dicitutp»: Afiituo muU füflhitftt^. Sedadrernipfam, Yt diTL -.dicq '•m i’i . baiiwiiiljmiigmir iUiusItui libclli par- ofiMàfin j tes tres oblèruaflc imihi viJcory LucaOli tlt;*fi«f^,amp; ander: Viiam^niqua de dananationcroo-ftrarum, id cft,ortbodoxarü jqUit'j’bïqyc «terrarum difRife fuut, EccleiiatttWafegis^ -quapn in Nouo quodara nouâtb^otinna' a, ..Jquot;“ •corpora à icx vörtris conlcttiptctfirciné-; \ gas,quantumui5 dodrinam ipfam(0UJ3 jjn ’ ƒ dUis Ecclefus palam ac pubUcfijçbinmmiii - omnium cofentu diocctur .aeidctenditur^ 'tanquara à vcro;xberranticj4p«im)damnauc-1 rint. Altera; paw.eft ca, in quaideiptoino-'Aro dogmatexiiipucasiqiiod Ybiqadtan-ibu -vbiqucpræJiiitiæ,oôrporjs ClicHE à vobis înueAæ oppouiiiir. Terna d^au^x; dl ca, -iirqua tn niéürum dMete«7r^ï'5oï,i)J eil, ahenr' VILT griwiflitrtut' peiHdr 'Smipmum 'Sturmio,.qualiEdïri tanqua dlfpcculotan-*drm oilendis.'Nosigitur'duas.^iores dun ' taxât tui libclli?pt«ccs examinabimps. Tcr'^^^*“^*;^/ • tiatn aucerti ormetemus ,gt; quæ ;com tota in ient^mfira. ■malcdiccndo paficii ik, vcfiiara te ipfdm il -•Jiusdaris pudcat iq«nm vtiunqdo vidcaris inquendaurtuipüiKUiydnt anguluin dc-

A.iij.

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

trulilîc ! tarnen per lingulas non modo pagellas,fed ccipm pagcllarum fententias tufa apparet. Hane igicur poftremam li’ belli tui partem Sturmio rclinqua, cuius vita illa praadarcin luce hominum, arque in mediaiplä Dei Ecciefia per fcpcuagiiita iamannosada, tot prærtantillimishomi-nuraomnisordinis amp;: generis teftimoniis stumi^Ar collault;ïi3ta,tot illuftrilïimorum,amp;:Germa« g^miinenfs niæ,amp; Galliæ, amp;nbsp;Angliæ Principum (qui-^cadeim^ ß^^j placuUïc CO I CC, Oliandcr,non vltima jgitaiu, dr' quædam lausen ) tot,inquam, pubhers, guaoiw. j priuatifque laudibus ornata, facile tuas

calomnias refutat.lpfe Sturmius pro fc dieet,Orator optimus,quam tu cius laudcm cum cæteras omnes magna inuidiâ lie illi detraheres, vt penc ne in fubfelliis quidc Grammaticellorum locum ei velles reli-â;um,agnofcerc tarnen coaétus es. Sedib lud tarnen te obiter, Luca Ofiander, mo-nebo,omnibus,qui Ancifturmium tuum legerunt, Iftud cumprimis mirum elfe vb fû,quod abs te temeritatis accufetur Stur-iM^oß^. ^^^^ ’ H'^^^ prêter boni viri officium, amp;: dr' m iMo-præter exempla vetuftorum Chnftiano-”i^t^‘po'amp; ’■^’^hüiuscaulfepatrocinium fufeeperit, df^xi/ït, Egrcgia fane hominis Chriftiani aceufa-tio,amp;: magnum fcclus, quôd vir Chriftia-

nus

PRO HELVET. ECCLES. y nus Chrifti Seruatoris, Regis, amp;nbsp;Domini ftii,atquc eciam omnium noilrum Dei fa-cratiflimam doólrinam,pro menfura doni accept!, tuerifitaufusi Nonne ex præcc- /•--?quot;^‘ pto Perri id fieri oportuit?Nónne fidei fne rationem quemlibet Chriftianum redde- , re necelTc eft,feu voce, feu eciam,quum o^ pus eft,fcriptis? An veto omnes, prêter tc vnum,mutos amp;nbsp;pifces efte voles, Ofian-der? Vobis veritatem oppugnare licebit, nobis aucem earn propugnareminime co-cedendum eft, quo fit facilior veftra ad-uerfus non répugnantes visoria? Quid i-1 gitur peccauit vir Chriftianus, qui in tan-tis Ecclefiarum Germanicaru diftraftio-

! nibus amp;: morbis,profuo in Ecclcfiam Dei ' ftudio, remedium afferretetauit? Namve Apollos ilium prætermittam,qui cum minime eftetex duodecim Apoftolis vnus, tarnen conftanter pro Euangelij doftrina lt;iiircruit(adeó vt epiftola ad Hebræos fcri- ^.quot;^ ‘’'^' *^‘ pta cius efte fortafte videri poftit ] propte- ’• car n. reaquefummopereabipfo Deifpiriculau^^ g ^ datur-.vt Aquilam amp;: Prifcillam omittam, ^.6. quos tarnen Paulus muiefiySç appellat ;vt^‘’”^'^’-^-Andronicum amp;nbsp;luniam ,quos Paulus ait 15. '5'^’ fuifteinfignes inter Apoftolos: quis nefeit (fimodo primis labris hiftoriam Ecclofia-

A.iiij.

S .c J o A P Q L oc I A {beam |tE,igit;)c^Unb'^. ordinis dodos vi-ros ebriftianp^ epneta Hæreticos pro fide Chriftianapugnallc;, otiam cditis lcriptis? h;,„«^z««, Âji9ÿçsjUe,qui( vt. (dibit Hieronymus) in caioioga p-^ofeiuon^P/ulpippliUS fuiti Adriano Im-^quot;febl'b’' Êd?ri^B9’?;fiddCbril^anie Apolpgiamob' Hijbr.Ecdè. wiàC'ppR ÀrilbdcmJiaâinus Martyr, etia “'i’-3- nbsp;nbsp;nbsp;ô^ i^e É*hilofophus contra ThrypHonem

ludæum hQminGm))dc religionc Chrilba-pliccm Apologiam nuncupauitiRhodon quoquc minime Theologiam próOiis, tajnenjcontra Marcipmeas prarcUrum-at-qpe veile Ecddiæ opus etiidic. Qjid A-grippam cqgnomento Caftoreniu Quid Athenagoram? quid ApoUonium vevuin-que commemorem, qui) quanuis alias artes profirerentur, Clirillianoruhi tarnen monumentis eeJebrantur amp;nobis imitan-di proponuntur, qiuki Chriftiani de dogmate Chriftiano vcriiïlmè, piidîmeque feripferint’ Et quoniam omnium veftrum in bonis artibus Pra?ccptorcm Siurmtuf?^ ad Grammaticos ^’Rhetores rclcgaftixc-ce tibi ex Grammaticls ,Ofiander,amp; Rhe’-toribus Arnobium,Minutium, amp;nbsp;Ladan-cium,qui, vel à teipfó laudabuntur, quód pro Ede ChriRi luculenta /criptaedide- ,

runc.

PKO'HELVET. ECCLES. 9 runt. Scriplit temporibus Auguftini pro fux fettx döfenfionè Crefconius quidam protedione Grammaticus. Crefconio rc-ipondir Augudiiius, neque ci vitio verrit, quód cdm eilet alterius proteffionis, tamé Chriftianus de Chriftiana fidercriplïlTct,lï inodó verè IcripliHct. Neq; .n. quis dicar, led quid dicatur, ait idc Auguftmus, am-maduercendueft. NâetûinEcclelîa Dei noiücoiïsvel Doctores, vel Prophetæ.-ca-mé quæ tua ifta eft,quæfo,tyrannis aut in-Uidéntia, nolle prolaf u effe, fi quid à Domino Deo aliilt; rel.it urn cft,quod ipfc igno res,amp;quod illeex Dei verbo te doccre poirit?Et vt vetera illa exempla prætermit-tam,quis néleit noftro hocleculo rena-Icétc Ecdelia, (oachimum Vadianum, lo-achimuCamerarium, ballos plerofque, Ulias omnino, quam Theologiam arrem profello«, de religione Chriftiana féliciter, vtilitérquclcripfiffe? Prætereavt qua-uis bæc caufla non fatis valeat , neceila-riis eau nis adduAus Sturmius Pappo iura Academiæ omnia violand fefe pro ratio-nc muneris, vtpote Rctfor (nonautem,vc tu iniuriosè vocas, Dictator ) oppofuir, quemadmodum in illo fuo triplici Anti-pappo cruditilfimo Icripto Sturmius vc-

lo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apologia

riflimè demonftrauic. Ncque etiam adiier-farij infolentia pafTa cd illum placide hac caulfam agcre, (cd in publicum theatrum amp;nbsp;certamcn etiam inuitum illum pertra-xit. Pcccauic-ne ergo, quia veritatem do-élrinæ Chritti défendit? Pacem Ecclefiaru conferuauicamp;muueris fibi à Rep.iam-pridem demandati dignitatem retinuit: Argcntinenfifq. fcholæ iura, ac tranquil-lira tem forti, conllantlque animo ipfe vir fenex contra nouorum Thcologorum,ta-qnam adolefcentum oratorum, furorem tutatuseft? Madepotius virtute, Ä#rw, illud tiium quot;cncroiiim amp;nbsp;verè beroicum pectus, illumfenilem quidem, fed inuidu animum bis perturbatoribus , tanquam fbrtillïmus amp;nbsp;Cato amp;nbsp;Codes bodibus i-ftis Hcrrulcis in veil ram Remp. irrumpé-tibus obiicc : Cbriftianam ebaritatem pro viribus,quemadmodum facis, tucre.Nain quod Lucas Obander facinusindignum putat, loanncm Sturmium, qui minime padoris dodorlfque Tbeologici munus probterur ; tamen pro bdei dodrina, amp;Ç veritate contra difcipulum Pappurn ciPe fenbere aulum,Ecquis mortalium vel fce-lus, vel etiam reprebendendum vnquani cxidimct?Imo verb non fummopere lau-dandum

4

PRO HELVET. ECCLES. Il lt;iandum arque prædicandum iudicec?

Accedam igitur ad illa duo tui libelli Capita, quæ confucanda fuicepi. Quid er- ^*”^,{^” gointuoillo Antiftunniocibi vclis,agc,Anp(i; Um placidé inter nos,n id facere potes, mi 0fiander,quæramus. Prima tua aduerfus ^^f^^^' Sturmium difputacio eft de noflraru or- parte lui ^n thodoxarum Ecclcfiar urn,Gallicarum, An ••^'^^«•' gncarum,Scoticarum, Belgicarum, roio-rf^x« on nicarum,Rlicticarum,Heluericarum, Hi- stt^^ß^^-fpanicarum,amp;: Icalicarum, quæ adhuc latent, damnatione.In quaquæftione aduer fus te, tuæque vbiquitacis focios feptem-Uiros,tria bæc vberrimis,atque folidiflimis irgumentis loanncs Sturmius probauit, ^'^^^^^'^ quod nos nunc quoque, Deo dante, dc- sturmij ad-tUonftrabimus. Primum quidem vos non polie ï fccundum aurem vos eoldem non â poffo ‘lebere damnare noftras Ecclelias. Ter-^“®” tiu deniquc quu vos cas innouoillo No-üï veftræ dodrinæ corpore codemnaftis, tequaquam legitime id feciflè. Et quonia 9uæà loanne Palmerio paucis ante men-fib. édita eft NuUitatitprotefiatio aduerfus ^bd idé Nouæ vcftra^doélrine corpus va- ^^J*^‘’ tiw cauffas oftédit,propter quas nullo mo iattUigat t e ‘fo legitimû elfe podit huiufmodi veftrum Jj^’^^^P montra nos ludicium, quibus etiam fuas of,ander.

Sturmius aJiccit, nos intra earum £nes conß/temus, quas tu magno Labore cófu-tare conatus es. Idcirco igitur negas te damnare nortras Eccleüas, quoniam non vt Magiftratui tradamur puniendi : ted dunraxat vt iudicemur higiendinos dam-nans, id eit, vt noilrum dogma lalium amp;^ Jabefadans iidei Chriftianæ fundaments, ac propterea pemiciofum effe inteUiga-tur. in fumma vis non ipfas perfonas no-ftras à vebis condemnari,fed dogma noilrum dunraxat. Præclarê iânè^fubtili-tcr. Quafi veró quod à vobis£cnncgatis, non nt ex vcilraiUa ientetia in nos condc-natona omnino coniequens amp;nbsp;neceiTa-num. Qius cnimbærciin vnquamdamna-uic vllam, vt ipia per ie hæreiis, tanquam Chimæra quidam pcrJcv'^ extra fdbic-Di'^rin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ eil, extra hominem iamp; perfonain

/.nifP^r^^ hæreticam iubiiilcns darnnatacénierctur? damnarim», Ecquod V nqnamvctns,rcccnfve GoneiEu ^pjquot;luoTe^^^'-^^^'^ i’n-'^themareicriit,nifi vt perib-Eedej't Lrii nx,id-eil,liomine3.ipiij qui earn fequeban-ntniur, er; tuT, SC tuebancur, damnati quoque intel-(«lt;a, £f ■ iigercntur.? C^aii^vcro Arunumuswab* défis faut, ilruéla quadam. tpgitatione primo iHoNi-• drallm «- ccnoconcibo À 'n 8.‘'patribus fuerit dam-tùieui, natus:^ non ipii qui tunc permanebant, tel

PRO HELVET. ECCLES. I? Vel qui poftea futuri crane Ariam? A nt quali qui poftca lequutus cR, Eucychiani-ûnus:aucqui Ariamlinum præcdlcratjSa-l)cllianifmus,ablq. pertbnis,boc cft,abfque hominibusiplis, qui iftos errorcs profice-tocur, cRe queac.? f^x eft igitur iftain-genij acies tana fubtilis,vt accidens fine f«bftancia amp;: fubiefto effe ac fubliftcre poRc fingat? Ifta lune merx nugx. Nam inter fefcfic nexu indiftblubili con-ionfta funt ifta duo, vt qui hxrelin aut er-forcm aliquem damnat, is eod'em modo wdémque fententia perfonas ipias ira fentiéntes condemnet, ac codem relote-bat.Et quid aliud palam agitis,quu ex pul pico nihil pene aliud,qua Zuinglianos, ÜC Caluinianos ronatis’Quid vefter ille Mar-^acchius poftrerno fuo fcripto nonne Cal-quot;inum aperte impetit? Nee veró illius aoftræ fententixeófirmatio meliùs,quàm vx ipfo D. noftri lefu Chrifti exemplo pc-t'poteft. An non malum amp;: peccarum dû-^axat, vt non fimul malos, amp;nbsp;peccatores ‘pfos cadem fententia coplcdatur amp;nbsp;con-'iernhet? Legevetus, lege nouum tefta-•öctum, vbi tuam diftinftioncm,Ofiader, ''luenies? Certè nemovnquam tamfto-’^his Iudex fuit, nulla lex tam incpta,qux

adultcnum iplùni duneaxat, amp;nbsp;non adul* teros : furtum non turesrhomicidium non homicidas : hærefîn non ctiam hxrcti-cos, eadem vi amp;nbsp;mente verboru compre-hcdcrct.ltaque Chriftiani Imperatorcs fa pientiHimi, qui vcl fynodis piis ipfi inter-fuerunt : vcl cas ex ipforum Patrum fen* tentia confirmarunt, vna eademque fan-ftione, amp;: bærefes, amp;: perfonas ipfas hærc* fin defendentes ( tanquam res infepatabi* f:»ftb.iib.i. les)ediótis fuis fintcomplexi. ld quod vel fit vita Can- cx üslcgibus fatis intclligi poteft,quæ turn Æ^’i^I^^®“^^”^“'® Magno in Arianoru, Mar-naw Corfu» cionitarum amp;nbsp;Valcntinianorum hærclîn ^''^*’/^®^*^æfiot:tumab Arcadio amp;nbsp;Theodolio j.cigt;nc./inff. Valentiniano, flt aliis dcinceps Impp.in iih.i.bifl.ca. Donatiftas,in eofdem Arianos,Eutychia-infynï^quot;* nos,amp;- alia huiufmodi hominum mondra funt feriptæ. Nicenum ipfum Concilium, quod veridîmum Eccleüafticæ damnatio-nis exemplar eft, lie ait, JEos autem, ^uidi-^^^ runt, eraf templis ^uan^/a »0» eraf, amp;nbsp;^^^(~ dliontm. nbsp;nbsp;^ftaw Kafeerefur»0/1 eraf, c^c. lt;^nafhema-

tizat Cath0iica (^ Apeß^elica Ecdeßa. Chal-cedonenfe concilium,Aftion. i. Ex Ephe-ftna fynodo repetita üc quoqueait, E0S autem, ^ui audefifßdemaliam pr0ferre,amp;c. fi Clericißfttaut Efifiafialiefief a Clerfcafn

PRO HELVET. ECCLES. Ij' O' Epiß-ffpatu decreuit fancta ^ ma^aaß»0-^f^^ Quid Conftantinopolicanum, quid Ephciinum,quid cætera eitern, vbihære-dei potius ipli .i. perfonæ, quam hærefes ^ doo-maw in abftratlo damnantur? De-laïque audiamus Cyriilum ipfum, qui piu-dinis fynodis amp;nbsp;Ecclciiallicis damnation!-bus interfuit, imo etia Ephefinx præfuit. Ele enim lie in loan ne Euang.lib.4.fcribit, ^ipraaifafem ipfam vifuperaf, idos repre-Ittadit^ffipraui/u»t. Quæ igitur noua eft iftafraus,amp; dialeótica,amp;: Pappianavel O-fiandrica diuulfio return quædiuclli non poffuntjVt hærefes damnentur, neque ta-men eius fentenriæ fcdatorcs attingi eo-dem telo videantur? Meum dogmaprofli-getur publica Ecclefiæ voce :ipfe tarnen, fquiillud amp;nbsp;tueor, amp;nbsp;fouco, amp;nbsp;profiteor) pulcher,bonus, fanus, minimcque damna-tus intelligar?Noftrarum Ecclcliarum publica fides,amp; confeffio ab iftis condemne-lut: ipfæ tarnen Ecclefîæ fynecræ videan-iur,amp; ab iifdem intadæ, minimcque dam-natæ cenfeantur;Qux tu noua es Sphinx, Ofiander, qui nobis hæc dogmata amp;nbsp;gry-phosproponasî Ex qua Germaniç parte prodis, vt nobis tam inauditum quidpiam proferas? Diftinguut quidé Patres, quum ^uerfus Marcionitas amp;: Manichæos de

1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apologia

tAi^rpccc^to amp;nbsp;malo difputant,inter hominu ^u^uff. malorum vitiuin, amp;nbsp;eorundem naturam, tracK^i- '»quoniain hominis vicium eft aótio natii-£uafr. ioa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, x „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

ræ ipii ( quæ a Deo pura primuin creaca cft)fuperucniens. 1 caque quanquam vitiu in malis amp;nbsp;feeJeracis hominibus damnant, humanam tamen iplam naturam, eiufqiie authorem Deum nequaquam, vc quidpia maJum,condcinnat.Sed quid dia Patriim dillindio ad tuam ilJam ineptiffiinam, at-que àmçK-nv diftindionem facit, vt no-ftrarum Ecclcïïarnm puWica con teiho hç-retica,amp; fugicudaà cc tuil que cenfeatur, noftrç Eccldîç non item? Longe iancali-rTu»i). i.T. j-^j. Paulus, qui queadmodd PhiJcci amp;nbsp;Hv-1. rhnDt.il. nicnei errorcs damnat : ficipfas quoq. eo-fttf^?- rum perfonas,vtita dicam .i. ipfum quoq.

óé PhiJetum, amp;nbsp;Hyincneum eadem fen-tentiaamp; codem fulmine percuti à fedo-cet, amp;nbsp;verumqueab omnibus EcclcJns fu-gicndumamp; Philetierrorem, amp;nbsp;Philctum ipfum. Quis cnim ifta tarn coniugata à fe-fc diflralierc.acdiuellerepoteftjhercfin amp;^ hçrccicum?Qui$ pcllem,ïèdnon pcftilen-tiofos ; quis permciem, amp;nbsp;nonpernicio-fosfquoniam amp;nosquoque,no/irumquc dogma He nominas ) quoquehomines fu-gerc docctat!’ Q^am ida, quefo, Cunt ab-furda.

TRO HELVET. ECCLES. ly furda.Itaq; quç diftindioa vcllris amp;: in die fibusPappi probata,amp;: in prætatione Noui illius Nouæ veltrç dottnnæ corporis repc-tita,^^ hic à te recoda eft,ea prorius inane x.ptilt;rj,tj')^Tov efleapparet,Idque vel Andrea Pouchenio ( qui è tua fodalitate cft) cede locupletiflimo. Ergo id tacitis ex magno aftu,vt iimplicibus amp;nbsp;pacis amantibus ho-minibus imponatis, qui veftras iftas con-demnarorias fententias, eenforiafque notas prorfus improbat, velut incedij Eccle-fiaru diftradionifq;irrec0ciliabilis femina. Quanquam vtinam, Ofiander, tu vera di-^^^„^^^ ceres,nequc contra tuam iftam orationem perfinMipfM tuum collegarumque tuorum amp;nbsp;fadum amp;nbsp;‘^'*^’”^ eonfcientia aperte teftaretur. Nam fi mnant, per-dogma tantum,amp; non perfonas pcrfcqui-.^?**quot;**®*.

i Xi’» tnini, cur tot viros picntunmos, bene de agum. Rep, ChriRiana meritos, addo etiam præ-teptores vcftros,cx fuis fedibus in exiliuna pepuliftis? Vndc ilia tot Academiarum Germanicarum folitudo? vndc tot ftudio-foru gemitus , præceptorcs fuos optimos amp;^ dodiffimos viros requirentium? vndc tâta prinatarum fcholarum hodic in Ger-tttania veftra vaftitas? Neqs quum hæedi-t^ojllos proprie accufo, quorum bonitate ®^ facilitate iampride abutimini:fed vos, B

I? APOLOGIA.

vos,inqu3,iftorurn omnium malorum aurores coram Deo Sc hominibus aceufo, proculdubio tandem iftius in Eccielia tam nefandè vfurpauetyrannidis rationéred-dicuros. Sedage, vt ipfum nudum dogma damnari aliquandopoldt, videamusquo iurcidud nunc à vobis fit fadum , fieric-nim non debuilTe Sturmius vcri(iimc con-tendit. Primum igitur boe alfert Stur-mius, Nos a vobis,qui Lurherani dici vul-tis, minime damnari poile, ne cum in verbis potius quam in rebus ipfis vtriquedif-

ófiandtr amp;nbsp;eödemnads. Eorum cnim,qiii primi liane ßl7mn^deverborumin Cœna Dominiincerpre-nnoftr.uEc tatione qnidbonem nioncrunc, buiaimo-tle/iM, qua jj j-^^jp |.yjj^ loquendi, turn fcribcndi fuie rii.amp;Mi,e. ( quoniam luas phrafes quilque retmere rSipfum ta- maluit,quàm alten cederc ) vt verbis po-nem fentetii . % nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■

tottdtmnttit. f*“s, quam re dillcntircnt. QuaIcs primi

illi Lncberus , Zuinglius, amp;nbsp;Occolampa-dius hicrut, de quibus Sturmius loquitur. ld qiiod cum ex colloquio Marpurgend apparer,tiimexiislitcris quas ip/i vitró ci-troque dederunt,quafquc ctiam Lutberus rpleadamplifli'mum Senatum, amp;nbsp;EccleCia Tigurimm dilcrtiÜimc icripüt. Fatetur enim

PRO HELVET. ECCLES. lÿ enim ingenue bcillimè de coco hoc neg o cioincer tele (fimodo vocabub quxdain vel femouerencur, vellenirencur ) conue-nirepolïc.hoc Mclanchon, hoc Buccrus, iiahmtm ab hoc Sturmius,Hoc Capico, hoc Caluinus °^‘^o!^!’‘“f'» (qui omnes ilJius conccmporanei rucruc) noninn,fed ex iphs vcriufque parcis fcripcis liquido*^ comprobarunt. Excac fane incer E^Utolas Caluini confeffio Fideipag. iS^i.aFarcl-lo, Caluino, amp;nbsp;Vircco Heluecicarum Ec-

clefiaruna fideliflimis paftoribus comuni cofenfu edica,cui apercifhme Bucerus, at-que Capico fubferipferunc. Ell incer Oe-colampadij virierudicifhmiepiftolas pul-cherrima difpucacio,ex qua non de re ipfa Sacr^menci,(ed de modo cancum præfen-tiæ carnis Chriftiin Cœna Domini diffi-dium elTe incer fe amp;nbsp;Luchcrum apercé co-ficccur. Libellus nuper ab Ambrofio Vol-fio viro vndequaquedodiftimo editus eft, qui infcribicur, De co^feßiöne '^ugußa/ta, vbi Concordia M.Lucheri cum M.Bucero

Sé Heluecicis Ecclelus luce ipfa meridiana clarius dcmonftracur. Acque hæc omnia nuncbreuius,Ofiandcr, rccico, quonia locos annocaffe, amp;nbsp;indicalTc bonis viris facis eft-.amp;cadem repecere, acque cranferibere veile nihil aliud eiTcc, quam cclam, quod Baj.

iO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P o L o G I A.

aiunt, Penelopes retexere, amp;nbsp;moleftâ re-petitionehominuingeniaenecare. Quid igitur contra tam apertam veritatem vel fingere potuit Ofiander ? Refpondet non quidem de Luthero,amp; Zuinglio amp;nbsp;priniis illis huius cÔtrouerfiæ difccptatoribus, fed de fe amp;nbsp;fuis^nimiru à fuis au óf a elfe poftea hæc dilputationum capita. ld quodnee ipfe qaoq; Pappus in réfpófione ad loan-nem Sturmium priore diffitetur. Et certè fic euenifie fatemur. Sed vndc tarnen hoc malum exortum eft, mii à vobis nouas in dies tuendæ veftræ dodrinæ rationes cô-minifeentibus? Nam amp;nbsp;Phi^uitof corporis Ghrifti (de qua aliquid feruore difputatio-nis dixerat Luthcrus,ita quidem vt nomi-narimjteftectiam ipfo Pouchenio,qu:B-jgt;ifc»T^ f'^ ftionem de plfiauitate minime mouendam ftta atèéra fj

fi à rteentithencteftaretur ) vtnoua quædam Regina nbm.qiu in- j^ lucem,amp; folium à vobis authore Bren-f/wt^er-tio eueôtaeft,amp; Alcenfio Chriftiincœ-fuautharu^ lum in ipfius corporis Chrifti difparitio-*^aM^,^a^ ^‘^’^ duntaxat amp;nbsp;euanefeentiam inter ha-£ce inferiores mundi nnbes transformata eft : amp;: ciufdem Chrifti fefsio ad dextram partis cum vnionis hypoftaticæ articula confufa eft .Corpus denique illud Domini noftri lefus Chrifti glorificatu in tertium

PRO HELVET. ECCLES. 21 quoddam maicftatici corporis genus ve-teri Eccleliæ orthodoxæ prorfus inaudi-tumcominucatü eft. Ica nimirumtoccun-duscfterror,amp;qui paruuserata principio tadem nimiis altercationibus vcllris euafic ingens ^ immane monftrum : Sic auóta funtigitur diffidia: Heeft56 in rebus amp;nbsp;in verbis ortadifteniió inter rccentiores,quç de rebus ipßs nulla prorfus inter primos i-ftoshuius con trouerhæ difceptatores tue- nbsp;nbsp;ƒ

rat. Negat ergo Oßander defola vcrbo-o/iWri.Tf rum formula in Cœna Domini explican-f''‘’/’‘^quot;quot; quot;* da inter nos côtrouerfiam iam verfarided ’^*J^f. de rebus iplis potius agi. J^ddeCœnaQ'^^'quot;^'^^'^-Domi/ii Ci^^giianil^ßc emm tß-eyVtfe obleéda-2‘ ‘ ‘” ' retyxosvocat ) differuxt(ir J^le»didis aerna- pdg.u. gxißeis verbis af/irmaxti» Ccexa Demixi reuera corpore (^fixguine Chrißi pafetaximas xoßras ad vitam aterxam ix eo tjaidefx xo-firof phra[ès itxdaxfur, vtide cum xobù fenfire videaxfur : ifuodtamex xo de facramen-tali maxducatioxe, vti xos: fed deßirituali taxtum ixtel/iguxt. Atque vt quàm duæ manducationcs iftç inter fc diuerfæ lint 56 dilTimiles, doceac , verbofam de vtroqu« maoducationis genere difputationë pag. 7.8.^56 lo.inftituit. Denique itavtramq; inter fc committit,vt vnacum altera nun-

S.iij.

11

APOLOGIA. lt;

quam confentire poffit. Eins igiturfen-tennam paucis compleet ar. Spiritualem corporis Chrifti manducationem definit cam elfe, quæ fit femper extra Sacramentorum,id eft fignorum vfum: led Iola fide. De hac loan. 6. agit Chriftus, tjuxfiihUa' iiud eß, ait Ofiander ^ lt;J if à fff creëere. Hanc Spiritualem maducarionem, amp;nbsp;omnibus, amp;nbsp;femper amp;quouis tepore fieri deberearque etlamneceffariam effe concedit. De-nique femper quoque efle falutarem: dixit enim Chriftus de hac Spirituali manduca-tione, G^ eaUfcamem meam (^ bihitmerfm fiffgui»em habefvita £t(rnam : item, Ifime f»a»ef, (^ egtf i» ea. Sacramcntalem vero manducationem carnis Chrifti in facra Coena nequefemper, neque omnibus ne-ceflariam,neque item cuiuis fumcntifaJu-taremeftc. Quidam enim Ccenam Domini adiudicium fumcre,ait PauIus.Hæcigi-tur cft breuis longæ illius Ofiandri oratio-nis fumma,vt oftendat noftram confeifio-nem ab corum dogmate, in fanéla Coena Domini nó in verbis tantum, fed in rebus ipfisdi/Tentire. Hoc autem totum qualc fitperpedamus. Primum in fuperiori Spi-ritualis maducationis definitione hoevi-ppfè ab Ofiandro fcriptum cft,^/r;y«4Zf^lt;’^

maft-

PRO HELVET. ICCLES. 13 inanättcare carve/n chrißi, ^ höhere ipßu^ fafigut»em nihil eße, t^uam in ipfum credere. Caufam enim inilrumentalem cum illius ^ßßquot;^;^ etfedo manifefte confundic, quod mac-nmredèife-curatarei alicuius dcfinicione, amp;nbsp;explica-^”quot;^*^' ®‘ tione minime ferendum eft.Dixie quidem pmMMtM. Auguftinus de hacipfa Spiritual! mandu-catione agens ^'^ ^uidparos alentes ^ ven-trem’Crede,(jr mamJucaßi, quod ifte fortaf-,^-»^«/?/.;« fein animo habuic cum illa fua feriberet: '^’ß^^‘'. fed non perfpexit homo iftc præceps, ab „„ƒ. Auguftinoipfo his verbis, fidemvteau-fam •. maducationem verô ipiam Spiritualem vt elFcélum inter fe confcrri,amp; collo-cari. Alioqui iicreelere amp;nbsp;manducare vnaamp; cadem res elTct ex Auguftini mente, quid hac oratione fuerit ineptius,Crede dr man-ditcaßi.i.Afanduca ^f manducaßi. Nam cre-derein Chriftum,3£ edere Chriftum vel carnem eins, inter fe tanquam prins amp;nbsp;pofterius differunt : ficuti ad Chriftum venire,amp;; Chriftum bibcre.Præcedit enim acceffus amp;nbsp;apprehenfio, qua fequitur po-tio amp;C manducatio. Ergo fide Chriftum prins recipimns vt habiter ipfc in nobis, fiamnique ipfins viuæ carnis amp;nbsp;fanguinis participes, adeóque mum cum ipfo. Ex quo fit,vt ipfa Spiritualis manducatio car-

B.iiij.

i4

nis Chrifti fit opus acefFcdumfi(Jei,non autemipfa in Chriftumfides. Itaqucno-tione dcHnitioncquc aliud eft Ipincuaüs manducatio, quam credcre in Chriftum. Quod ramen nondum forcafte pcrceperat Odander. Secundo verô loco ncgamus à nobis illi duo manducacionis genera inter tó^,^ fcconfundi. Atqucnoftrælcntcntiæfidé tatur ojiM. faciunt, vel ipfa Caluini verba,qui in cap. !^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6. loan.verf. 54.ad hre verba Ioannis,

ma^âucarmeamcar^tem, (^ h/bif f»eumfa;i-^uifie/ftihabetvitam aferf/amfiza. commen-tatur, £x bis verbis palam apparet perpe-ram ale dexa expo»t Mum h une loc urn. Nam ß verum eßet i^uicuxque a/J facram Domim mexßimß i»geru»t, carols ç^ fix^umis due ßeri participes, omxes ßmiltter vitamrefer-resat. amp;imue autem multis i» exidum ce^ere. £e certè istet^tum fußet, ac mtempeßiuum de Cte/ta taxe dißerere , ejuam stovdum ix/H-tuerat: idea de perpétua ßdei maxducatio»e eum tranare certum eß.Hxc Caluinus,qui-bus nihil magis perfpienum efte poteft, vc intelligat Oliander, nequea noftris Spiritualem carnis Chrifti manducatione cum Sacramencali confundi.neque cum Ioannis locum à nobis ad Cœna Domini pro-pric amp;nbsp;ßngulariccr refem. Ex qua vna có-fudone

PRO HELVET. ECCLES. ÎJ fudone oftendere conatur Oüander mo-ftrumcumLuthero difTidium non in verbis tantum .• fed in rebus ipds postum elïé. Selneccerus verb vnuscx ifta cacerua, amp;nbsp;iam fadus Lypliç Vbiquicarij erroris antce-fignanus in hó.inlcripioNece^ariarepetitif doéfrinxde Cce^apag.iS amp;^ i9.dehocnego tioita anno Domini i578.fcribebat,vt inter nosquot;amp; Lutheranos non de frudu » aut dcreipfa facramenri.- fed de modo tantum mäducationis certame ehe fateretur -Oe-colampadius quoque, cui certè quidem'i-quot;f^«ef''râse ftius controuerfiæ ftatus crat notifiïmus/'^'^“J'^^quot;^'quot; m cruditimmo illo dialogo fic diiertem^fffe nodt ait. ’^Atha.Ex diifif liauet-'v/rinijtte i» jyJ^ fj/fgt;^»^J/^ Chrijrum t» Cæna, maaucart-featU. lt;j»e caraë ü'fapj^uiffë ««r.Oecolamp. Di^ fidium magh eßde modo prßentM velabfen-tia , ij/ujm de ipfa præ/exfia vel abfèntia. J^emoe/ijm tam obtufta eßautaßerat orntti-btis modit ad eße vel ab eße Chrißi eorptfi. Quamobrem aperte calumniatur Oiian-der,quu toties inculcat heeduo manduca-honis carnis Chrifti genera à nobis nó di-ftingui:amp;:quum ait nobis cumiis, qui ve-tc amp;nbsp;fyncccè fententiam M, Lutlaeri fc-quuntur, cerramen ede de rebus y amp;nbsp;non de verbis,quib. iphus rei .i. corporis Chri-

1^

ftipræfentiadenocetur. Quænifî nobis abîôluendis fufficianc, legatur Heluctica poftrcnia cofelïio, cui noïlræ omnes Ec-defiæ lubftnpicruntnn qua difertis verbis rrrti4r4{»o. ^P*'^^^“^^^ ^^‘^^c^*^’^ Chrifti à Sacramc-talidiftinguitur.Præterea ( in quo tertium dcfinitionis amp;nbsp;fentenciæ Oiundri vicium cft)illud confequens eiTenequaquam con-cedimus;vcquia Spiritualis illamanduca-tio carnis Chrifti (de qua mentio eft apud loannemcap 6.)ab ca diffère, quxin Cœ-nafïc,amp;: Sacramencalis eft , vrraque inter ju-tn^iMoth, ^^ neque confcntirc,neque fimul elle pof spintMÜs^liz^ Namin Cœna Dominivtraqueman-v^'^ZeZ^^ ‘^'J^^‘^’° concurric in its, qui ex Ede iignis m facra Cv- vefcuntur.IUi enim amp;nbsp;Sacramentaliter amp;:

Spiricualicer corpus Chrifti iimul edunt: SacramentaJiterquidem, dum panem ?£ vinu S. Cœnæ edunt amp;; bibunt: Spirituals s.uramenta- ^®*’ autem, dum fide ipfum ^ eftentiale /MffM«(/«M.corpusamp; fanguinem Domini noftri lefu ^cZZ*«7^^^’^ reuera participant. Hieautemeft ïlt;M a/zw fSiftius Ofiandrici amp;nbsp;Vbiquitariorum o-^i^^ ^uiumerrorisfons, Quodin Sacramen-tanf^nJitur, f^Ü manducatione fvbi ipfemer Chriftus ttfiftpè gt;- editur, amp;5 non tantum fignaj fidem mins rue requirunt. Itaque aiunt in Sacramen-foM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tali manducatione fpßiwmetcorj^fid chr/ffl

ere

PRO HELVET. ECCLES. 27 ffre ip fff noßre edi (^ßtmt:amp; ipfummef/angui ^‘‘^'^^ nemayefumi ^ hibi.'Vnde incpnliimc con cludunc Sacramcntalcmmaducationcm à nobis in mere Spiritualem conuerti ac mutari, quum in S. Cœna fidem requiri-mus, velue os ad ipfamChrilli carnemc-dendamomnmo necelTarium.In quo eer-tèVbiquitarij omnesgrauiffimêjquemad-inodüdixi,labuntur, magna harum vocu SacrameMtaUs (^ ^irifualis mafiducationis ambiguicate. Sicemmeas inter feoppo-nunt 0^ commitcunt, vt vna alcenusne* quaquam ücobfignatio.Atqui manduca-tio Sacramcnralis fubferuic ei, quæ Spiri-tualiseft : amp;nbsp;eadem manducacio fimul amp;nbsp;Sacramentalis amp;nbsp;Spiritualis quoque fxpe eft.Quod vt fieri pofleomnes incelligar, ficdocco.Sacramentalis manducacio du- ^‘^‘•gt;”‘quot;**-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis manaucd-

plex eft, vna, per quam ligna duntaxat,«„ ,ƒ h-nempepanis amp;nbsp;vinum Cœna: à fumen-l**'O'fquot;« .1^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;. nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbirftnälen

tibus eduntur, minime autem rcs ngnata-^^„^„,^,;^ participatur. Hæcmerè Sacramentalisnem conhm-cft,quia ncque Spiritualis eft,ncque fidem ^‘’”'^‘*^“** coniunAam habet, neque carnem ipfam Chrifti.dèd figna tantum carnis edit. Hac manducatione hypocriet, amp;nbsp;indigni, amp;nbsp;mali homines impœnitentes, dum ad mé-• fam Domini accédant, figna dûtaxat car-

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

nis amp;nbsp;fangum is Domini noft ri iefus Clirt-fti fumunt, non ipfum Domini corpus. Dehac dixit Auguft. lu^laf D^fninipre^/i-f^r fumpßf Panem Da/rttai ^ »on Panent ßo-jw/Ä»w. Dchacidemquoquein loan. E-uang. traft.zy. ait, ^w nonmanetinChri-ßo,dP i» tjuo »0» manef Chrißuf,preculiiubio »ec manólucatJ^irieuaUfer carnet» Chri/ti, nee bibit eim /angainet», Heet carnaliter (^ •etißbUiter premat dentibu^f facramentamatr-^ons équot; fanguinit Chrißi. Meers, eft per qua amp;nbsp;figna, amp;nbsp;res iignata .i. ipfa quoq. Chri-fticaro amp;. languis in eadem S. Cœna edun tur,bibuntùrq;. Hæcamp; Sacramencalis eft Ôë Spiritualis, amp;nbsp;fidcmrcquirit,quæ amp;nbsp;fi-gna,Severe Ghriftumquoque ipfumfu-mit. Hacmanducacione verèfideles tantum , amp;nbsp;Digni, amp;nbsp;Pœnitentes, ( dum ad Domini menfam adeunt ) percipiunt fi-mulamp;figna,amp; rem ipfam fignificatam: quanquam tarnen vtrumque nequeeode modo,neque codem inftrumento. Signa enirn fumunt ore corporis : rem autem fignificatam,id eft, ipfum corpus Chriftio-reanimi .i. ftde ;fignaipfa præfentiâ cor-porali,amp; locali præfentiâ modo; Rem veto fignificatam .1. Carnem amp;nbsp;fanguinem Chrifti virtute quidem, fpiritu,ac efficaci-tate

-j PRO HELVET. E C C LES. i? täte fua præfencem, corporalis au tem, amp;f localis præfenciæ modo longiflimcabfen-tem. Sicigitureft Sacramentahs mandu-catio duplex, Quemadmodum enim Sa-cramentum figuificat, vel lignum dunta-Xat, vel totam indicutionis Chrifti aäio-nem ; lic manducatio Sacramentalis eft, quæ vel ligni tantum: vel totius Chrifti be-neficij .i. amp;- figni, amp;: rei iplius in fignis de-e monftratæ fumptionem coniumftam habet.Sed vti Sacramentalis manducatio du plex eft:fic amp;nbsp;Spiritualis. NamquæSpin-^^““^^ nbsp;nbsp;nbsp;lt;

tualis dicitur,aut mere Spiritualis eft,qua- duplex : i«lt; lis cft ca, qux ht fola fide, abfq ue vllo fi- ‘’'‘“'* ^‘^'‘

A. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x Sacramtnta't giiorum vlu, de qua apud loan. cap. 6.ie„„aiKlu-propric loquitur Chriftus;auc eadem etia 5‘quot;'’»quot;*-»*-lignorum,tanquam figillorum acceftioné, ^ adiuncboncm habet,quibus quali vefti-tur,atquc ornatur,qualis fit in Ccena Do-tttini, omnibufque aliis facramentis. Ex lt;}uo fir,vt penimè concludat Vbiquitarij, lt;lum fidem in S, Ceena ad ipfam Chrifti carnem edendam, amp;nbsp;fanguinem bibendu tequirimus,Spiritualemmanducationem, (dequafitaloannementio^ cum Sacra-tï^entalif quæ in Ccena Dominiinftituta fft)a nobis confundi,quafi nunlt;^uaeas vel lbparemus,vel diftinguamus. Sed illi iph

jO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

pocius errant, amp;nbsp;quidem tiirpiflime, qui abfque fide eflentialem , vt appellant, ipfam Chrifticarnemedi, amp;nbsp;eflentialem fanguinem bibi contendunc,id cft,qui vo-lunt aliquid fine fumptione, fine ore, line dentibus ad illud deftinatis ac necelTariis poiré tarnen manducari.Hæcenim omnia Iola fides in iplius Garnis Chrilli efn amp;nbsp;la-guinis potu præftare potcft,quia Iola fine ^^ cum Cœnæ fignis, fine extra Cœnæ figna fi^©-^7?*’' Chriftum apprehendit, Cola edit, fola nos 5-7quot;/ jo. illi incorporat,fola deniqne noftræ cum eo ”'vnionis, ac per cum viuificatlonis inftru-men turn eft, idque etiam omnino,ideft, ncccflitate,vt aiunt in fcholis,abfolura,ne-cclTarium. (^odfihîc excipiant Vbiqui-tanj quod folent,Paulum de indignis dixif Iccos maducare corpus DominijUiurquc fumptircos eire,illud Vbiquitariis perne-gamus. Aperta cnim funt Pauli verba, qui ait tadi^/ios Pa»em , (^ pocf/l/zm Domifii, id eft, figna ipfa cdere, non autem ipfum-met Chrifti corpus. Et quod eoldem tame vocat corporis, amp;: fanguinis Domini reos, eófque indicium fibi (umcrc teftatiir, non idcirco vocat Paulus reos,quod ipfum cor pus Chrifti ederintmeque idcirco illi indicium fibi accerfunt,quod fumpicrint : fed

PRO HELVET. ECCLES. p

quod fumere corpus Domini neglexe-rint. Icaque non difcreucrint hunc Pa-.xgt;2»#-'ƒ nem Sacramenrum à reliquo genere P^quot; ^r'^’/i*’^ nis, ac cibi vulgaris. Ipfaenim caro Chri-fti fumpta nunquam non amp;: falutaris, amp;nbsp;viuifica eft : amp;nbsp;qui earn edit, vitam æcer-nam libifumit, nunqua aucem indicium, condemnationemque fuamanducat. Sed hoc perpetuo errore amp;nbsp;Ic, amp;: alios homines iftidecipiunc, amp;nbsp;inuoluunt, quod vo^ lune elTentialem carnem , iV fanguinem Chrifti coniunCta efle reipfa infeparabili nexu,amp;fituloci cum Paneamp; Vino ipfo Cœnç Dômini.Cotrà verô Profpcr,amp;: qui dem præclarê, ^i ilifconiatl Chrißo, ait, «ecearner Chrißi ma/tciucaf, »ecfanguinem Igt;'tbtt,ettamß tant^ rei Sacramevfum ad iudi* dumfuaprafumptionis quocidie i»dejßereter tecipiaf. Ex quo quarcu quoque Ouandri vitiu apparct, in fuperiori illa differentia a ie inter Sacramentale amp;nbsp;Spirituale carnis ^^g^ Chrifti manducationem allata: nimirum, crametaiisamp; q^cum in Sacramétali maducationefern«^^'’^quot;quot;'“, per ipfam carnem Chrifti edi exiftimet, amp;nbsp;negt; ah Ofaa-Cribat, eandem tarnen manducationem«‘*” o*ƒ ^‘' negat ede femper falutaré. Quæ duo funt ZäTintM-inter fe prorfus pugnantia planéqucaW-x«*««»--^ra : quafi viquamefte podit ipfa Chrifti

Jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

capo, Oli an der non amp;nbsp;viua amp;: viuifica fu-' mencibus. Qua earn virtutepriuare magis abfurdu eftjquam ipfum Solern luce : Ho-mirnem rarionc: Terrain püdere'amp;Igncm fuo icaJorc. Sed carnern eam, quæ figurate dicitur,id eft, Pané amp;nbsp;vinum Cœnæ f quæ ^mvi/Mitn ac Sacramécali Jocutione corpus amp;. languis Chrifti appcUantur, quo-ni;im,vc Cyprianus Auguft.amp;Theodorct» docent,dia facra ligna rcrum à fe fignata-rum nomen propter analogiam accepcre) pro iplà re.i.pro ipfamet carne, amp;nbsp;làngui-nc Domini magnâ animi haUucinatione illiconfundunt. Quæ quia pluribus per-fecutifumus, habentque pene omnium, lt;)uæ fequuntur poftca, fophiftnacum Iblu-tioncm, reliquas OliadriciJibelhratJones iam bremus perftringemus,

|gt;^.ii. Subiicic igicur Oiiander, vt diHidium ^l^mntii ^’°^ noftrum cum luis edeimpJacabile,né-oM^, Tt ue vJlam pacis amp;nbsp;concordiæ internos amp;nbsp;iZh‘r^^ ^^^^ ’'”^u”^æ rclidam racionem quifqua mpfadifrn- cxiftimet,fubiicic,inquam, Ma-.^i^ieuat ^f- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corp fff Christ fa»fo locorum i»ferua//o à Cce-

»a Dowi^i abeße 1 t^uanf/tmfitrnmum ctr/u»f à ferra (/ßat,ie/em »obifeum vo^ße^fiuvc-bec verb Cabuinfeißoe £ez.a obicu^f. £rgo »obiß c/cm i^ re »o^f ßeaf/u/ff. Kelpondeo, hoc quidem

PRO HELVET. ECCLES. 5j

quidcm amp;nbsp;dixifTe amp;nbsp;fenßfle ancea' piæ me-

moriæ virum I. Caluinû,amp; id fentire nunc

quoqnc Beza,nimiruni,ipfnm Chrifti cor-

pus à fignis ipiis præfentiæ corporalis mo-

do amp;: (iru tarn procul abefle, quam diftac

cœlum à terra; Addo verohoc^demdO- ,

cuiffc amp;: pios ac orthodoxos par res, veint^^^^^ ^^

Augtjftinum,Cyrillum,Theodoretu7 Vi- ßraiUJifix.

gilium, amp;nbsp;alios quamplurimos, quemad- ‘*‘’ ‘tf'^ flt;^ inodû in Podiaceno totloquio ab codemi^XjT/n^ Beza féliciter ado luculenter eft demon-*«/«'’« 7»»t

ftratum. Ergo vobifen fandiiHi Srorefio-J^Ï,!^^^

doxi patres ho taciunt, fed üobifcum. Sed nm^ant, 1 in hac noftra,noftrorumque fententia re-

citanda manifefta Ofiandri calumnia hæc primum apparct, quod perindc nos accu-Ïèt quad dicamns corpus amp;: fanguinem Chrifti à Cœna ipfa amp;nbsp;non à fignis dunta-iat abefte eo, quod commemorauit, fpa-tio. Quod falfum cft. Deinde his verbis

non omnem ipfitis Chrifti carnis amp;: fan-

guinis præfentiam fecludimus, fed ea tan-

tùm,quæ ab Vbiquitariis ftatuitur, nempe

crci)jL(^-nx.luj quam appellant,id eft, quar cor-

poralis præfentiæ modo fit, quoniam ifta

Cohiunââo,amp; hic præfentiæ modus loca-

lern corporis Chrifti fitum in his terris ne-

Ceflariô propter corporis veritatem requ i-

54 tAPologia rif.amp;idçirco aut eius detraârioncm de CŒlo,auc didufionem, ac dilatationc cius in immefum : aut vnius amp;: eiufdem Chri-, fti corporis mulciplicationem inducic. Quorû njhil eft non horribilitcr blafphc-mum.Sed vide,Ofiander,quid quantum-, que tibi largiamur. Fatemur enim i^ß car nem Chrifti Domini cum ügnis in S.Cœ-na ctiam adefle : fed èvtpyimx.^,)içtj er^^ft-nx.^, aç denique Sacramentali amp;nbsp;padionaliX non autem S'^nx^, aut «ra^t^ux»?Tmpovcjo^ vttu, Selneccerus,amp;: tui omnes aperte fentiunt,ac Joquuntur. Quamobrcm no erant ira præuaricatoric interpoJada, vel; majitiosèrecitada noftræ fententiæ ver-ba.'fed,quemadmodum ànobis amp;: cnun-ciantur. amp;nbsp;intelliguntur , exponenda.: In quo tarnen ipfo quid aliud facis^ quam quod rancidam ilia Papiftarumin nos calomnia recoquis, quam antea tain aperte,tâmque folidè,amp;: tories repulimus, vt fatis abfterfa videatur. Denique nega-mus,etiam quum ira loquimur,ex noftris illis verbis eolligi polTc nos in rcipfa Sa.3 cramenti diflentire à Luthero, aut ab iis qui fentiunt ipfam carnem Chrifti nobis ex fide fumentibus in S.Cœna dari ac co-municari.Id quod in quçftione verfatur,

PRO HELVET. ECCLES. JJ amp;nbsp;tibi aduerfus Sturmiû probandum fuit. Nam ad kuiufmodi communicationê ne-t]ue præfcntia localis, corporalifveiplius carnis Chrifti (kus neceiîarius eft, neque noftroru corporum cum corpore Chrifti contaóluSjCum amp;nbsp;har virtute Sp.S.amp; mere ht myfticus amp;nbsp;fpiritualis5amp;: ad fpiricua-lem vitam torus referatur. Sed neinre-liqua difputatione obruere pocius longa oratione Leiftorem vidcamur ,exemplo 0riandri,quam apercé, ftmpliciter,amp;' nude de ipfa dodrina: noftræ vericate dice-re, argumenta iplîus omni verborum or-natu tanquam fuco, amp;nbsp;pigméto dctrado, proponemus amp;nbsp;confucabimus.

Ait igitur Oftander. ^a KPsfarcopha-pa^-^^-goSfh^mopotOfiCydopas appeUawt : ^ui ha^c ^f^umm-controuefjiam comparant caudæ ee^uinit : ac tumofiaudn excrementum Sathanx voca»t:cfui De/tm Pa- yf’^o^^quot;'’^ ftaceum nommant e/tm, qm pro vero Chndo Luthers re-, in S. Ctena [ubc/ituttur,dd nobifcum certè non '^T‘}'^‘ ^'*^^‘-fennunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7 ^■

Refpondeo. Bona verba, OGandcr. rbi^toM Neque enim hæc de Cœna ipfa facratiftî- ”°“^^“’”^ ma Chrifti quifquam noftrum dixir ; fcd àno6„ ^t^ dehorribili illo amp;nbsp;tam funeftototi Chti-quot;*^^^»» ftianoorbi P'b/tjuitafü monftraduntaxat^”^* diximus,amp; de iis,qui illud pertinaciter in-

C.ij.

fè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

uehere volunt Excrement um autem Satha^ »«eBeza no de noftra controucrfia,fedde abominando Mifla: facrificio vfurpauit, quemadmodum ex ipfius fcriptis appa-ret. Quo vero quæpiam hxrefisaduerfus fandiffimam Chrifti dodrinam grauiot cft,amp; tecrior;eó grauiori quoque vocabu-locftdenotanda. Sic Patres fui temporis crrores vocantpaflïm (vtex Tcrtulliani, Epiphanij,aliorumque fcriptis apparetj amp;: meritô quidem, Afpidis fernen, Lepra, Scorpionem, Draconem, Erucam, Zizania, Venenum, amp;nbsp;exteris fimilibus voca-bulis,quibus horrorcm piis incutiant,ab eaque abftincat. Scd amp;nbsp;vos ipfi in fynodo ^^^1^ Torgenfi aperte rbi^uitate d^mnafUs, amp;nbsp;M rbiq^ta nobifcumfacitis, vt ia miror teproptereà Ï^»^*f* opti^o ilbSturmio tagrauiter fuccenfe--‘^-’ re,quod earn piis,acorthodoxis omnibus odiofam ( quod tu per omnes cafus Ebi-^uitatemaiecliaare fcurrih'ter vocas)red-diderit, ac infinita eius ßÄa!lt;rlt;p»/^ dodif-fimè detexerit. Ergoifta vocabula(qux CU, tanquaiis vehemetergaudeas, fxpiifi-me, ac inuidiofffimc repetis J non ipfam facrofandam Domini Cœnam attingut: non immenfumillud amp;nbsp;incomprehenfi-bilc Chrifti beneficium, quod ihe benign iflinxis

PRO HELVET. ECCLES. 37 gniffimus nobis in ea Iargitur,feriuut:n5 gloriofam, S^ vere adorandam à nobis il-lam Chrifti carnem fquia caro eft Vnige-niti) gloria eciam angelis ipfis beatis ine-narrabili exornatam fpedantrauc vllo pa- . do fita Deus ipfegrauiffimus nominis fui vindex fit nobis in extremo illoiudicio tcftisj tantum ,tamqueauguftum Cœnæ myfteriumafpergunt:fed teterrimum r-hitjuitafü dogma perftringunt. Non fo-dum enim ilia carnalem ipdus carnis Chri fti manducationem pro fpiritualilubfti-tuit:fcd amp;nbsp;Incamationem Chrifti, amp;nbsp;A-fcenfione, amp;nbsp;Seflionem ciufdem ad dcx-teram Parris, vt ante diximus, ac deniq; totam ipfius humanæ Chrifti naturæ ve-ritatem,amp; olxoi/o/ticw cum Eutychete,amp;: Monothelitis,amp; Acephalisfemel acfun-ditus euertit. Et hæcquidemab Ohan-. dro in ea difputatione difta funt contra Sturmium : vbi noftras Ecclefias non pof fea Lutheranis damnari docet loannes Sturmius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of,ander dr

Docuit veto fccundo loco, etiam Gfiei/nm de-damnandr eftent,ab iftis tarnendamnari minime debuilTe. Ad quam difputationis EcciepM: pattern, quemadmodum idem quoque Jquot;^“^”’^^^’ Ofianderrefpondcat,ecce videamus./»/- rant.

C,iij.

jS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

ejftum eß-j^iz Sturmius, vt piures Eccleßof)’ pauctorihus.-piæ ^ ortboii^x^ ab ß, qua noua dogmata i»tiehtt/ît;doi}tores viri ab mdo^iO' rtbfti hommibuf dafnfjc»t»r ; quod fame» r-biquifarq i» idoJuo Nouo Noua doé^rt^a corpore »udopudore factuat, f ^iic rohuftilfi-mo in luos vibrato telo quid opponit O-fiander? Plurcs quidem in fpecicmfolu-tiones : fed reipfa zprat^v-^Td tantùm, amp;: mlt;pàqgt;dpjci$v(gi, quibus elabantuGnon pur-genturifti.Nam fatetur quidem ipfeefle inhumanu totas Ecclcfias damnare. Pri-p4^.i}, mum igitut refpondet Odander, Erranfiü Ïu^iim' ^^^^dudt^em nudum erron pafroci»ium af-pfiandriad ferre. Sed hoc quid ad nos ƒ Hoc quidem argametum tibi,Ofiander,concedimus,vbi deerrori-sti,milt;]. nbsp;nbsp;j^^^ vel per femanifeftiffiinis,vel légitima

præcûte cognitione damnatis agitur. Sed de hoc ipfo totum inter nos certamen eft, vtri errent,tune,an noftri. Nam dum nos erratepræfumis,tu tibi,id eft,ex nondum vido hoftc réméré vidoriam amp;nbsp;triumphu cams. Cerce ft qm Chriftum veram natu-ram humanam aftumpfiiïe : amp;nbsp;femel aP fumptamin cœlos fecum intulifte, amp;nbsp;ad-hucin ccclis retinere ex Dei veibo docent,non errantmon erramus. Sed fi ij, qui articulos fidei præcipuos cuertunt) (dico

PRO HELVET. ECCLES. 39 (dicoôô Incarnationcm,amp; Afcenfionem amp;nbsp;Seflionein Chrifti ) errant : vos erratis. Si qui inauditapiæ,amp;:orthodoxævetufta-ti dogmata inEccleßam inuchunt, errât: vos Vbiquitarijerratis.Ergo quod noser- ’ rare pra:iumis,id de te,tuilque,Oleander, fenti, amp;nbsp;rede fenfcris:amp; tuorum multitu-dinem ex co nullum veftroerrori patro-cinium habere debere rede contra te, no ■contra nos, concluferis. Deinde vero re-fpondes,D»w errores,tjuos vßcaf,»oß'f‘aruw frbtetfu^ium Jxclefiarum^laMvatiiy^eauaauam fame ft »0- ŸM'^’'^^ /rrof évoqué Ecclejiaf a veba coftaernttan: „i^ü stw-fed hoctuum fubterfegium, quoniam a- ”'’}-bunde fupra confutaui, pluribus iam non perfequar. Ergo dehoctuo præhdiode-pulfus,ad tertiam refponhonem confu-gis,amp;ais,Totas Ecclehas noftras non arn- fi*lt;' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;,. terfuirmm 0-

plectidta dogmata,qua: vospriuatis ludi- flânai. ciis,atque fine fynodo légitima anathe-matizatis :quoniam Dominus internos atquein noftris Ecclefiis,vt tu diuinas, hbi feptem hominum millia rclcruauit, - qui non curuant genua coram Baal,vtlo-queris ■. id eft , qui veram amp;C orthodoxam fidci noftræ conte(rionem,etiam inter nos ipfos non fcquuntur.In quo primum vidc, Ofiander, quid dicas, qui noftram dodri-

C.iiij.

40 . • J A P Q 1 o G 1 A i '1 'f

nam Baal appelles. Quam vero nomen i-ftud Belial ineliùs tibi, turque, Oüander, doctrine quadrate detnonArarem, ll retaliate libcac.Refpondeo igitur, mcrumeife animi tui figmentum, quod exiftimas vel aliquem vnum in nofiris omnibus Ecde-fiis reperin , qui vedram de rbi^uitate ' vel rbi^ueprafe/ttia corporis Chrilh dogma probare,amp; amplciii fuftineat. Nemo de noftris MaicHaticum illud veftrum corpus adhuc nouitmemo Afeenfionem Chrifti credit efie eius ludicram euane-Icentiam in has inferiores nubes,quodve-reeft Manichcanum amp;nbsp;Marcioniricum: nemo verum illud Chrifti corpusfinelo-co,fine circunferiptione, fine terminis, ufque quantiratem ipfius definientibus cogitat, quoniam id eft prorfus ex Dei verbo cidvrafov, amp;nbsp;ramen à vobis, tanqua Chriftianæ fidei fundamentum amp;nbsp;pohtu amp;nbsp;aftertum. Quarccum quilibet ( nedum vt feptem millia cxcipias) in noftris Ecde-fiisnoftrum illud dogma, quod damnas, approbet, 06 ampletdaturicerte dum illud damnas, amp;S vniuertas noftrasEcdefias, amp;nbsp;fingulos pios,qui noftram dodrmam arn-plcduntur,iam,vel copio tefte, aperte có-demnas, Sed quia lam perfonas ipfas da

mnare

PRO HELVET. ECCLES. 41

mnarc mamteftc à nobis conuincttiSi

quarto loco atßi/iguü inter üuicttlof, er Pa-ßandn.

flores.Hesenintflolùm à z^eßrädamnari.'illas aatetn non item, conceohs. (^ad veto te, vel lurifconlukiipli docerenó potuerint, dmilem culpamelle in ouiculisprohibica t. c.^’p^ d^cere , amp;C in paftore prohibita docere:^*'^'^^^* quad etiam à Domino noftro lefu Chrifto difertis verbis non damnentur ij, qui duces cæcos cæciipd fedantur. Raque vtri- ^‘»“^’- 'V-que amp;nbsp;Paftorcs,amp; oues darnnandi,pletten ^'’■■^‘^* dique etiam iufto Dei ipdus iudicio funt, j quum errores fcquuntur, quanquam ta

rnen fortade non pari pœnæ.dipplicdquc grauitace vtriquepuniuntur. Fatcorequi-dem difcrimened'e,quemadmodum etia docet Auguft. inter hærericum iplum ob- ^»^„fl. de ftinatum, amp;nbsp;eum qui quadam animi dm- ^^’^' quot;^ 1 plicitate,amp; bonadefui padorisexiftima- ' ‘'’^'^' I tione,dne pettinacia tarnen, illius error ê, tanquam veram doótrinam,ampleélitur: fed tarnen non vt bicipfe prorfus excu-

' fetur, non vt d perfeuerct, non damne-; turmon vt eadem fentencia, qua doélrina

que non damnecur. In noftris Écclcdis j Olies, gregéfque, noftrietiam quanto dili- • i gencius veftros libros perlcgerunt , vc-j ftramqiie doctrine de Vbiquitace cogno-

uerunt, in lua fententia canto magis per-feuerant amp;nbsp;confirmancur.Nec id quidem temcrè,fed ^^scup ici, certiflimóqueanimi quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fui indicio, qiüa noftra dodrina Dei ver-

bo congruic.Nam hoc ipfum dodrinx,de qua nuc inter nos agitnr,caput huiufmodi eil, vt à nemine verè Chriftianoignor^ri certè debeat, vel polTic. Præterea veftræ vociferationes tam turbulêtæ , amp;nbsp;clamo-res tribunitij vbique obftreperi amp;. fparfi cf fecerunt,vt veftrx iententiæ abfurditas ne à Papirtis quidem iphs hodie ignoretur. Caulla itaque nulla eft, Ortander, (quado Paftores noftrarum Ecdertarum aperce condemnas) curouiculas, gregéiqueno-ß-j-Qj excipias.Cæterum quod vel fyncerr o/imdri. Paftorum noftrorum mentis ignarus, vel manifefta calumniandi libidine impulfus, fenbisab illis luam lententiam in concio-nado occultari amp;nbsp;difiimulari:veftram ante proponi,amp;: defcndi,quid4«t'^''^e?gt;' dici potuit? falleris.Syncerèenim iilicumgre-ge fuo, quemadmodu omnes apprimè 110-runt, agutamp; apertè:amp; omnem inreligio-nc iïmulationem,diflimulationémq; Cane peius amp;nbsp;anguefémper odcrut illi, ld quod amp;nbsp;Martyrum cofeflioneseditæ eertiffime docent:5ó Paftorum ipforum, conciones,

PRO HELVET. ECCLES. 45 amp;fcripta manifeftiffimè telUtur.Ergo lie tibi perfuadç, Nevnum qnidcm inter o-nines Orthodoxes .i. noltras Eedefiasre-periri,qui Vbiquitatem veftram palam amp;nbsp;aperte non répudier. Dcnique,vt randem tuarn illam diftindionem aliqua rationc commédes ac probes, exemplum Pauli, arque adeô etiam nollrum profers. Nam ^■^s-^4-^e^uev0s tpfi^^iSyV/^tuerlof EccleJus Pantiß- teif^inmc^ cias dam»atts , etfi earum errores varias im-Ii‘‘n‘lri. probtfis'.neque Paultts ^poUoli^s omfies da- J^*^ ^^'. latarum, Corinthiorümque chriJlianorH Ec- damuotutn. defi/fs feumeos etiam tune fanttos, amp;: fra- quot;quot;^'quot;’ Pquot;-tresappellet) quanquam tarnen quidam qu,eeo,errt-dogmata in vtrifque refutauit. Ex quibus quot;ifi^antitr, effeciffete putasdogmahæreticum lie da--^“^^,^X mnari poffe , vt tarnen eadem fenteriâ,quot;»«-Eccleüæ quoque ipfæ non comprehen-danrur. Video quid veils, fed quid ilia ad ' illud ipfum,quod conaris,probandum valeant, no video. Primum enim in eo quod de nobis ais, erras. Nam quum Pontificia-rum Ecelcfiarum errores damnamus, amp;nbsp;i-pfas quoque Eccledas , amp;nbsp;eius Eccleüæ fingulos proculdubio damnamus, qui in iis erroribus perfeueranr. Scd de Gngulis tarnen propterca non defperamus, cum multi ab eo errore, fumma Dei mifencor-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

dia, fæpe renocencur. Præclarè enim Au-guit. Multit f'uat forts oues, mulfifufttinfit^ lupi. Sed tarnen etiam eos ipfos,de quibus plané non dcfpcranaus,tâdiu damnaraus, quandiu errorcs iftos Pontificios ipß le-quuncur aut prohccntnr.Qi^m rationem quia tibi ad imitandum proponis, côclu-do ex ccipfo, Odander, amp;nbsp;noftras Eccle-pauiu, da. ^’^5» ^ lingulos,qui in iis funt à ce, tulfque mnatamp;Ec- Vbiquitarüs quoque damnari. Quodau-fliM amp;nbsp;fer tem ad Pauli A pof toll exemplum, ne hoc •Lm,n.ttemgt;. quidem tc quicquam luuat. Nam quis du-rtj ‘jMs iUa bitat, quin amp;: Galacatum, amp;nbsp;Corinchioiu f^^quot;^**'- Ecclelias cacenus damnaric Paulus,quace-nus eorum dogma aperte reprehendit î Id quodiphus Pauli verba fatis oftendunt. Currebatts bene: tjuis vos mterpc/Jauit: rbi-nam abfcmdaniur, ^»i vos inquiétant.o ame-tes Galata'. quis vos faf inanity vt non obfe-querentiniveritati?adeb amentes efts,vtquu Spirttuineeperitisy nunccameperfcimini, amp;nbsp;cxtera huiufmodi. Nónne hæc tibi perfo-nasipfasamp;s Ecclefias perftringere acferire vidétur, Ofiander? amp;nbsp;nó tantum ipfosEc-defiarum errorcs, abfque perfonis amp;nbsp;Ec-clefiis. Quis neget igitur Ecclefias amp;nbsp;per-fonasaberrantes ede à Paulo, vti errorcs ipfos,aperte coiïdemnatas? Atcxcipis,Eas tarnen

TRO HE L V S T. E C C L E S. 4J tarnen à Paulo Eccleßof Dei vocari, amp;nbsp;qui in User it if a Ifo’s (^fratres nomimri. Quid^ niveroî Necenim nouaifta Vbiquicano-rû Theologia, amp;nbsp;àvcfyÜTnimç dy^Tm Paulo nota erat, vt quæ Eccleßx in aliquo vel E-üangelicæ doftrinx capite,vcl vitæ fan dr genere deprehenduntur aberrate, llatim pro Turcis,pro Mahumetanis,acomninó infidelibus cenferentur. Infirmos enim fideles roborari iubet idem Paulus, amp;: in ea-dern quidem Epiftola,ncc tatum fmgnlos, ^^“^j^ * fed vniuerfos etiam iplos Eccleiiarum cœ tus. Neque propterea tarnen negat da-ranandos in eo, in quo errant. Cæterùm Paulus vocatfandas etiameas,quas tarnen ^^rj^ ^^ in aliquo capite dodrinx damnat, Eccle-’vfrtntwrEf-fias. Primumquod deearum emendatio-J^^^J^^ tione prorfus nó defperaret: deinde quód aUc^i^sa-n. ünguli in illis Ecclefiis huiufmodi errore’’“' non fequerentur,immó ex illis quidam eu aperte condemnarent: poftca quód beneficia,amp; dona Dei per Euangelium illis ob-Uta fpedaretmon eos errores,quos illx fe-quebantur. Denique quód nó quiconque damnantnr, iidem tarnen propterea ex toto fi-atrum cœtu ftatim excommunican tur, id eft, alieni,amp; ab Eccleiia eiedi cen-fentur. Qnqd tamé vos facitis. Atque hçc

tjuidcm de primo amp;nbsp;Secundo Sturminna: dilputationis capite, vbi neq; potuifTc ne-que dcbuillc nos noftrafque Ecdcfiasà vobis damnari fans docuimus.

Ofiandfr (^ Reftat Jgicur vlcimum ciufdcm difpu-^n^fb^Jwi^’ f^^*o”’scaput,in quo firmillimis rationi-«/^»4« fc.bus.dcmoullratur temerc, nullaqijc vel fft^è, amp;nbsp;jufjjdiuini j vcl Jiumani via obferuacano-' viaruns. Ecdclias ab Vbiquitariis iam damnari. Atquchocipfum Chrillianc Sturmius monucrat, vt idi nimirum præceptorum fuorum ( Philippi amp;Buccn,addo enam Lutheri ) xquanimitatem , manfuetudi-nemqucimitari vcllcnt.Nam bonis,piifq. omnibus adeo difplicuit dittatonairtoru in omnes Dei Ecclchas atq. à nemine dc-roandata,red vfyrpata potclhis, vt etiam Hluftrinimus Princeps Ludouicus Elcdor Palatinus ( Nam Lantgrauium,' Anhalti-numgt;amp; alios quamplurimos Principes vi-ros ,quos tarnen honoris caufà nomino, commemorare nihil necefTe eft ) totain i-honim hominum agendi rationem im-probar)t,vcrbaquciIla,7)a/gt;7z/s’aw/Ai',C^^z/7-/îrmitSi öchmiha tollere de T^ono iZ/a Da-fZri^tecßrpore d i fer te in (Teri t. Cuius lllu-flrth Principis iapientilfimo conhiio quidam tarnen ex illis EccIchafticis cpuloni-bus

PRO HE L V E T. E C C L E S. 47 bus’Scx vins amp;: præfradè rcfticcnint.Vc-rijpiquid Lucas Oliander, pro illius ,a{c, fuif-que in noftras Eccledas prolatx cou-demnationis, amp;: fententiæ óefenlionerc-fpondet?

Dixie Sturmius,Earn iniquam, amp;i. azei-^v efiMv effe, quæ à fufpeftis iudicibus prolata eft, qualis ab inimicis pronuncueur, ^^.-^ vel ab ussqui,dumcondemnac alios,Tuam q^-c« ß^»-iplLcaufam aguuc,ac tuentur. Hoc-æquif-^*^^^ ßmUm, amp;: veriffimum elle, amp;nbsp;communis dicefinur. ompium mortalium vox, amp;nbsp;ipfa diuina ^^^^^^ ^^ Scriptura teftatur. Sedexempla quoqucuü-i/, fanftiflïmorum acorthodoxorum Patrurn idem confirmant. loan nes enim Chryfo-ftomus à Theophilo Antiochia: Epdeopo fibi ininvciflimo damnatus,ponça abfolu-tu$ eft ab aliis Epdeopis, quod ab homme manifeftè inimicoeffet condemnatus. A-thanafij quoque codemnatio, quæ in Syn- ^^j, g”^”^' odo Tyria fadatuerat, iniufta ab omnib. ’ ^’’^‘ cadem de cauffa pronuntiata eft. Deniq uc Donne vel prophani hommes ipfi dixc-tunt.?

Newo Index ferendtts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Iff propria rattoffe cauj^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oj„^,{„ ;;

Quid igitur adhæc Lucas Odander? Ne- fudichmbif gat li tanta in iudicibus iftius controuer- ^^quot;^Z»^*^

fiæ deligendis feueriras, fanditâfque obfef ucrur,fore vt vllus vnquam illius ludex iédere póffit. In quoperfpicuc apparet-,qtud' defnis ipfefentiat, vtqueillos ^ra cró^, ' ae/^ ^ïa-^terdd cft,cx animi fui alFedibuS} non ex vero charitatis, aut veritatis iludio . ,^,. agcre in hac tota condemnatione fatea-tur.Nos de noftris longe aliter , óómerito' quidem,iudicamus,quos amp;nbsp;fcimus,amp; pol-licemur facile omnibus præiudiciis, amp;nbsp;a-nimi fui perturbationibus femons,vcfita-ti cefluroSjd ex Dei verbo conuincantur. Itaque à noftris eligi harum controuerfia-mm Indices,ac difceptatores facile po dut, etiam exipfis Auguftanæ Confclbonis fe-âaeoribus, amp;nbsp;quidem vin boniquamplu-rimi, li modo talem ’’inter Vbiqmcarios fiios quempiam reperiri pofte concédât Ollandcr.

Secundo veró loco Sturmius aftert pul cherrimum illud exemplum Apoftolorö^ qui Dei Spiritu in adminiftranda Dei Éc-’ ^(t,i^, clelia, tollendifque eins controueribs re-tffftima er- gebantur,atque hi Synodum collcgerunt, tnn.rncllt;nZn Vterroresinm turn bihortos legitime da-Tatio c- -ria mnarent:äc luo exemplo, qua? ratio in a-hn^tx^pia^”5^’■’-otibus tollendis,damnandifque in fumtwU e^, pofterùm fequeoda foret cæceris Eccle-fiis,

PRO HÇ t V E Ta E G C L E S. 4^ fiisjoftenderunt. Cenè nihil npuus'tiia in hoc argumcnto potuit, vc inceJligcrc-turjquæ legicima, quævciilegicima agen-di ratio in Ecclcha Dei fit cenfenda/ vbi deerrorc damnando qnæntur. Quid tgi-tur ad hec Ohander? Eienat hoe exömplu, ' ‘ quia neque negare,neque effugere, neque enam eludercillud poceft. Relpódetenim quofdam tantum Apoftolos, non autem omnes,in ca Synodo Hierofolvmitana co- P^’^^ßb. ueniHe. Quali vero omnes ii. inea Svno-?*^^ °’ do præientes non incerfuine ideirco cólli-5»f«wi de sa ei rede pofTit, quia hneulorum u.fenren- quot;‘^«f'o-io tiæ ab Eu^ngeluta Luca minime recitan- (ef^ tur. Atqui non tantum Apoftolos : fede-tiam Presbyteros ipfos in co conuentu ad-fuiftedifertè teftatur Lucas,amp; tandem to-^f7.[^_^.,, tam Ecclcha. Itaquequum iph refcribunt, *®' ’■3. generaliter lic loquuncur nemiiie exce-ptö,yifgt;pßoli,^ Presbyter!, c^Jratrefy ^s (jui Junt Jatioehiie, (ÿc. Verum, age, conceda-mus ex Apoftolis quofdam Hierofolymis, amp;: ab eo cœtu tune abtuiiïc, nónne tarnen ex co loco conftat apertihimèquod efte-, dum ehe vult nobilcum Sturmius, tune demum Icgitimain efte errorum in Eccle-fiaDeigralTantium, amp;nbsp;fidei fundamentu euercentium condemnationem, poftqua

in Synado légitimé con gr egard dc iis iudf-pj 1$ cgt; caturt,quum eam agendi rationem fecuti [ƒ fincipfiApoftolLAlióigicur confugit ho-^^’^^•^ïwiftevarius. Negat enim vllam elTein fUndrine ,»veteri, vel Nouo teftamentoIlegem qux synado fe^qprolubcat errores in religionc priùs da-*t?i^a ’^/fgt;i»nari,quam ludicialis procelTus,vt ipfe ftetw. loquitur, fucrit inftitutus , id eft, priùs quam légitimé, iV ex ordine Eccldiæ de iis cognitum frient.Quid audio,Ofiander? Quid hoc aliud eft, quod ais, quam Apoftolos ipfos tanquam temerarios homines traducere,amp;: quod illi tunc feceru nt, præ-ter omnem Dei legem, amp;nbsp;voluntatemef-

fi nulla Dei lege præfcribicurhic ordo in damnandis erroribus feruadiis,quo tandé Spiritu dudos Apoftolos id tecilFe dixe-nmusifiióque exemple ca ter is faciundum retu, t.y},.prælciipliiTe.?AgeigicLir quamgrauicerat-mentum i«.quc cpam turpiter tallaris,omnes tandem beti,Mce„,agnofcant. Quæris,Oliander,vb}in Vete-légitima can-vi cclcjmcnco mandatum lit, vt li qua nx-•Ktude cSirof^^Çi^ incideret ante ludicialis procelTus fie-tterftti reU- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • a

hdica^ct^fac de ea légitimé.!.audita parce cogno-ri,non fur- feeretur, amp;nbsp;tune demum, neque priùs ea-M/^^^Lz-*-^^'^^ lt;Iamnarctur. Protedo Politiam Ec-lefUtfrina- clefiafticam vetcre .i,veteris Ecclçfiæfqux ante

t R o H E LVE T. E C C L E s. p ance.'Chrühim inter tudæos fuit ) ignora-, nbsp;nbsp;'^^ •}

re te oltendis. Quid enimapertius eft,-.^ u ,»i quam illud Deut.15. Cttmfurirexerifjfjcme'r ' ■^-'»'•t dio tui Prophet ,autja'/'»nians fsmwum,i^c.

dicefidofetfuamur tieos alienos yijuos nox^a-

uerof, ^ colanfui cos, (^c.. Profheta i^eipit-y^^^'''’^' {fitter mort€,qHia faafit Jpüßaßam:i£dlt;idgt;iaiigt;^gt;-^ u.. P'bi taijutßerif, ^ perueßtgaueris,amp; fmu»- ‘-^

^atusfueris heftCy^c, Vides igitur ex;Dei „. r lt;nbsp;gt;1 iplius præferipto iuridicè de falds PropHe ' ’ ,i ’ tis à legitimis iudicib. amp;nbsp;coguofeedu amp;nbsp;iu „^ dicandu ede,amp; quidé exotdine iudiciorü Ecclefiafticorum. Sccundoloco,attende'^ Oßahder, quis ßt ifte or do d. quo órdine . rcliquæ tribus de accu fat ionC'violati cul-eus Dei ab aliis duabus tribubusyamp; dimi- ‘ ' Ï dia cognofcunt amp;nbsp;iudicantdoCxi. Ad cas legatos mittunt,eas audiunt,amp;: deraum de hocnegotio ^ quod procul 'dubio religio-lum feu Eccleßafticum erat, pronuntiant. ■ nbsp;nbsp;’•’

Ergo ex Veteris teftamenticxpreffalcgc, amp;nbsp;manifefto vfuapparet nonlicuilfequé-’ƒ;quot; quam, vel lingularcm hominem ( nedum , nbsp;nbsp;,

vniuerfos Eccleliæ cœtus) priùs damnare, ’'’ lt;|uàm luridicus procelfns ex ordine Ecclc ' fj ^, haftieb inftitutus effet. Earn autem co« —iv gnitionem ad Synodum (quam vocamus) ld eft » ad conuentum corüm, qui facra fi-

04

5?^ JH.: .APOLOGIA

insymd,i ^^^ amp;.gt;yCrbi Dei .dogmata tue tradabanr, conutnttè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

leuitarii ac cttam cx tadem .veteri.s TellamentiNo-SMrJ„tum naatitel 12 pertjmwlïe, arcctiam.Oüandcrj Iin religio, animaduerte. Primum cx Deut. cap. 17. nuaäim,f-.Deindecx Maladi.i.y. vbi difertei atque ^Zç”^'-c^J^* legchuiulhaodi côtrouerfæ de re-^mtdwimjÜgionc quæftioncs ad Leuitas,amp; Sacer-fePKnib^ ^®“’ ^”^ ^^ Summo facerdote colledos Praxi} fete- iüdicandæ pertin ere dicuntur. Præterea i-’fie^^/^“ “’^^ '^ manifeftiflïmis,amp; pulcherrimis gu zgt;elt;».i7.ver. bemaoonis Ecclcfiæ,quæ(ub veteritefta-*• mento fuit, exemplis obferuare potes; w^.quot;^' ’quot; quorum vnum extat Hier. 26. alterum a-iJt»f.ix. pudeundena Hier, 56. recitatum eft,vbi L?^’' - etiam in bonis Dei Prophétisa plcudopro jff. pnctis condemnandis lundiciaJis procef-fus,atqueetiam a Synodo proptcrea con-gregata fadus apparct : nedum vtin plcu-doprophetis damnandis quiequam teme-*^40.^^ ^^ ^ '^^^^ ^^^ Prophetis aTanmg ex afte-,dus quodam impetu adum elle cenica-^«M«^ ^^5- Habesigitur,quodexvctcriTcfta-ww lt;/erri;t mento quærebas.-Accipe idem ex No 11 o quoque. Ouum Dominus noftcr Icfus tterfiitutsyn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

•lt;i}amp; con. Chrutus alt, Stpeccauent-t» fe frater,afc£c-fifj» tlifcepta deß^t multo magis 11 in toram EceJeßam, ”■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, amp;nbsp;præièrrim in caufa dodrinæ,dicendum

dft cidem Ecclcliæ. Nonne ex eiufdem Chri-

PROHELVET'; ECCLES. jjJ ftî præcepto li vel vnus quifpiam p nuteci ro fidelium dixerit , feCentve aliqufd'öb* ftinatè, quod fratrem olfcndat, ad lyne^ drion, amp;nbsp;cóuentum ipfum eius cxerdsicn* ius obftinatus ifte membrü aft, remitcitur? ^ufcu/jue, ait Chriftus, iitxerttfranfifußRa- ^^‘*^'^ cha,téKehttitr Symärio, Synedrion- audisjad quod aChrifto remirnrur, qui fuistotius Écclelîæ Ifraeliticæ Scùatifs, amp;nbsp;valut or-dinaria Synodus. Obiicics ' fortallis j hu-ius Synedrij fpeciem referre vèlh'os Su-perintendentes eum fuis aflefToribus. Q^is verótibiiftud concedet, mi'Oliau-der? Nam haiufmodi Superintendèntiû (quodcette vocibulumquamfitin Dei Ecclelia fuperbum amp;nbsp;arrogans,videntOr mnes Kcd tarne humfmodt cu luis Aftefto-ribus cœtus,nô vniuerfæ iplîus^Chriftianæ EcclelÏT:léd vniusduntaxat ilHws'njembn ac Prouinciæ vim,amp; autoritatem referut: quemadmodum illud ludæorum Synedrion totam f quæ tune inter mortalescrat) veram Dei Ecclcfiam reprxfentabat. Ita-quc dici non poteft pari autoritate, tan-quam à tota Ecclelia Chriftiana geftum, aedefiniturneflè, li quid ab iltis Superin-tendentibus factum eft, atque illud quod ^ Synedrio illo ludæorum dccernebatur.

D.iij

JI .2 3 3 J Ai? Q^LiO.-Çl Ai gt;nbsp;a 1

Sfiiànoipfa quid^ toriGermania colle-' itto^lniqetfam Dei Chriftianam Ecclefiani ropxâtfançat^ quoniam furnmo Dei Opti-wbMaximi beneficio implctum eft , quod QliaœDominus'per Luos Piophecas pr^db ’ ' ‘ ■ xerat ynimirumVx periVaiiueriunv terra-turn orbe, diffunderetuevera ipiius Eeelc-üa. Nam amp;; in Anglia^ amp;nbsp;Scotia, lt;Si Polor nia,As Gallia, amp;nbsp;Hcluetia,amp; Rhœtia verx GhriftianafqiueEccléfiæ.florent, quarum neqneiudiciuiin ‘afpernandurneft, neque .confenfus : amp;nbsp;omniu aucontas plus quàm vuiUs^German-iæ .i.vriius tantum Prouin-cixamp; partis Eccleüæ valere debet. Fatc-munquidem Synodorum Proumcialium magnum in Eccleha vfum efle, immo etia neceflarium; fed qui neque NationaJium, iieque Vniuerfalium Synodorum autorb tatiamp;,iuri vlJum præiudicium afferre,aut quicquamillis derogate vej debeat vcl pof fit.Icaqueiftorum,quoS vocacis^Superin-tendentiumeum fuis Alleflbribus-fenten-na amp;nbsp;Gonfelfus nullum noftræcaufæpræ-iudicium aut damnum aftert, quam abv-niucria Eccieba iudiemdam efle dicimus. Nonne igitur fibi videtur Chriftus, de toto aJiquofidelium coetu errante damnan-,d.o idem fcnfiile, quod de vno fratre per

çante

Ïgt;RO HELVET. ECCLES. ^5. Cante conftituitur? Q^ntumuis ergo ter-giuerfari velis, id ramen faluo pud,orp wp, negare iam non pores. Quidipfa Apofto- , lorum praxis fquæ hoc Domini npftri led)tm^^. Chrifti prxeeptum vere quo fenfu iacci-^’^’'»’■«'»«-piendum eilet, demonftrauit j^nonne jidf^^iT* ipfum confirmât.? Illi enim 5ynodmn,;^i‘quot;”‘« lt;amp;nbsp;crrorcs lui temporis damnandos conuo-

‘ i ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I -n » V mnantlK are

cant, quanquam amp;abip(o Ghrilio Æ/zlt;-,Lm4clt;W9 oaç veritatem Deididioerant:amp; ca crat ix.!gt;“‘nlt;f‘gt;”gt; ff Apoftolorum authoritas, vt quod vel co/'’ rum vnus pronutialïet,apud omnes Chrifti Ecclefiasquidemratum :^ firmumque qitra vllam controuerfiam valeret. Sed Apoftoli, viri Dei, eas Veteris, amp;nbsp;Noui Teftamenti régulas fecuti funt : amp;:fuo hoc exemple fequendas demonrtrarunt, vtlégitima,amp; veraerrorum in Ecclefia Dei damnandorum ratio feruaretur:à qua qui vel ambitione,vel temeritate,vel ani-mi Jimpotenria, vpl odio , vel præiudiciis difccdunt,ijcertèamp; à Spiritus S. præco pto,amp;: ab Ajioftolicæ gubemationis norT ma plane aberrate merito cenfentur, Quamobrem quç fecuta funt tempora ad noftravfque hancxtatem,eundem in cr-ronbus dampandis ordinem , amp;: viam,etia corrupeiflimis temporibus, fi non vere, D.iiij.

56 nbsp;nbsp;nbsp;; - '^A P b to C I A

'faM^^J^. ^alwriWMpttficin probat ril nt,amp;: reipfa v-foßoloi^erro üit^atVinciâJéôvfc ötrtMTi rniuftc à Ponti-r« tiefiJein fi^fiPäämnartmüt, adldftahi Synodum tfmtct/^tl amp;'ätröb'jS , amp;ä vóBis fucrif prouoc4cum. ^ata,femper Q^d ïgitut in voWï'âduçrfus communes , hbftes’Valerd vuIfcU ,'düt idem in nobis no ‘ admictitß*? t^t ver vel à primo hmine hiftórfam Efcclefiafticam vnquam faluta-ric,facile nobis aflentictur, arque intelli-get, enàm in iis ipfis drroribus ( qui iam publica Synódodamnatifuerant ) ii qua tarnen fieret interpölatio,rcnouatióquc, iterum Synbdos ad eofdeifi erróres con-^faßUits- denados cógregari folicas fuifrc.Quoties pi/iadpatra emm idê Arianifmus damnarus efi’Quo-i/icep.iib. g. ties idem Eutychianrfmus?Quqtics idem t^tp-i-s- Pelagianifmus? adeó vt mihi quidé Con-^;^^ï^’»^®”“quot;usilleinagnusf eujus tempora in lusinteUigi- grauiffimas illas de DeitateChriftidenfei Ecd^ï^^equot; S^'® ^^ Arianis controuerfias incidcrut/ fytuda/iegi- fandiffime dixifle videatur,^»^ effèßera-timè c^itgre- rHwß/joäorr/m vtiitf.ït-em , vf per eofle^iti-^ZZdos cf- ’^^'^ lt;^tfp^id (ie religio ffeßpianiur. Ïd qüod fi- etiam Innocentius primus reipfa edodus ^i'atp it^ '^^'^^^ ^i^*^ fentcncia'amp;: ipfefuâ confir-ijid.hb.6.E- mauit. Iraque air Ifidorus quum propfer tymoi ca. ig. ppf^recutiff/iHf^ ^ultiem Sy»O(/t c0»ue(iire »o/f can. Cana- 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.\ nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;1 -r ■ 1

Ku.D’fl.iS' p^f^cr/fnfietft a vim, ^ ^tjeffpts bea/g erro-rei

PRO Ht LV ET. ECCLES. J7^ ra damf/ab'antur: ChriffiaKiNs (ame^ in di- ’ uerfas h^refisfèéf/refi:i^dódnnniruT^vcrifCi- ' mo ilio,amp; à Chriftó prieceÿgt;tiy,amp; ab Apo*-Holl’s vlurpato remedio tunc ccmporii Ec-dcfiacareret. Chryfofto. in lUu locum E-uangdij fecundumioàn. cap. 7. Nunqnid lex »ffjfra iudicat homiar, niß audieritprias ^bipfo^ xß(0^»ouerit(juidfid'iat.,2iz., Nonfi-las ^ Kud^ re^uirifar auditifs, fed etiamdi-Hgens , ffuod hocparticala ß^nißeaart, c 0-G N 0 v E R IT. Atqui vósme aUditis qui-dem, nediim cognofeitis. C^id quod ipd-met Vbiquicarij, vt aliquot fui errovis fc-tbarios dahmarent ( quemadmodum Do- fj.ßadfyZ^ji natiftæ, vt Makimianiftasâ fe auülfoÈ fla-pro^tdrw, gellarent^Synodùmfuam'ànte paucos an- ^'‘* '^Ï^-nós Torgàm conuocarurit,''amp; eath agetidi rationem, quam huncin nóbis itnpfobat, mhetameh vt maxime vctamj'necclTnria, ac légitima comprobarut* Quamobiiem .-^ - « faterc, Ofiander, id quod Tes eft, nîmirum 'quot;' ptæferiptum ab' ipfo Sp. S.haerefeon, ft- , , quæ in Eedeftis oriuntur,roWcndarumte- ^ mediumtfte legitimarum Synodorum có-liocationem amp;: congreffum : non autem paucoru?n omnino,vclut fcptcin virorum . , ^^^ veftratium eoetum, qui præiudicia domo iampridem ex quadam regnandi in Ec-

5? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AP o LO G I A

defiis Dei libidine concepta tueäntur.Ex quibus omnibus vos de ycftro illo muni-nlïmio, vobifque tutiflimo præfidio deie-dos die plane animaduertitis:acque vidc-tis tuin Veten,amp; NouoTell;amento:tum ctiam Primitiux, amp;nbsp;fequentis Eccleliæ rede adminiftratæ excplo, id eft, more ma-iorum, ac vid pqrpctiio manftefte confir-mari, nunquamvnlucrfos aliquos cœtus, amp;: Eeddias etiam de teterrimis hærefibus accuiatas,line légitima tarnen difceptatio-ne,:^.proceftu (qui procédât ^ line légitima earundem Eccleßarum cumaliis Syn-;' nbsp;nbsp;; 'S odo,amp;: conuentu damnatas Hüfte, quem-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admodupijamçniam vos facitis.Quid Inc

.u u. igitur ait,Qüan,dcr’ Aliam rimamnempe repcht. Qmimenim hxc certiftima fan-diftimorum Apoftolorum exempla pro-ferimus.a^uerfus Hiperbu eorum, Diw/i^-r-tg-is. Vgt;tif jf^f .f^ßtsilemnamMS excipmnt aduertus HOC cx,m^is UQS tritum iHud/f^/^Äif, ne» exe»tplo luJi-iX^^^^^^â'^ ^f^- A ‘^4“’’ Oliandcr,hæc exem-ojfeJehtn pja mngunturvice perpetuæ legis,quæ in Gmef.i^. l’redaEcclcftæ Dci gubernatione proponi, Rom. ^.v. j, ^deruari debet. Siequod de fide Abraha-^^- mi Paulus docet, id generale eft.(^od Pe »H4.'ii.w*^’^° e^urienci in ædibus Simonis Coriarij *8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftratum, didumque Hicrat, maeJi

PRO HELVET. ECCLES. 59

^ 'vefiere-, Item. ^^^ Deu^purga uit, tu xe fo/Zuito: Hocipfum ßbi linguli Apoftoli diduin,deinonllracumque incellexcrunc. ' Et,vt ad ca exempla vemamus, ex quibus '' gubcrnacio Ecdeliæ Chhftianæ oftendi’ tur, Quod Paulus præcipit Tito, vt Pref-^t, ^^/^ byteros in Creta conftituerct oppidatim: i.nmatb.i. quod Timotheo: quod deniqueipfe cum Barnaba fecit , vt Presbyteros eligeret: hæcexempla,liæccertis perfonis præcc-pta,cenfentur tarnen omnibus Eccleliis,^^^^^ omnibus.T^ftonbus, omnidenique tem-15-pore leges Ecclella: Dei pofitæ , amp;nbsp;confti-tutæ: ex q;uibus qui agit, amp;nbsp;Eccleliam ad-miniftrat ,is procul dubio non cxcmplis particulanbus, Oliander, fed veris, amp;nbsp;gc-neralibus legibus in EcdcfiaDei ludicat, amp;nbsp;agit. Denique hoc ipfum, quod ex lu-rifconfultis AiterSiExemfgt;lis,»(gt;» le^ibut ejfe iudican^ium, perperam didicifti, cum amp;nbsp;ea iuris ciuilis régula multas patiatur exce-^ ptiones:amp;„ vt ait Vlpianus, quidam fint^”„^^'J'ç'^’ amp;; paöa, amp;nbsp;exempla, amp;nbsp;fada qui quanuis f‘^^‘’ ff- ^‘ in certis perfonis eonceptaexftent: Rca-’’“^’ Uatarne,nou autem Perfonalia ( vt tu vis) funt cenfepda. Ergo exemplum illud Syn-odi Hierofolymitam, quod afFertur.anó-bi5,non eHe lingulate quoddam exemplu.

fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOCIA

fed generale regédæ Dei Ecclcfîæ præcC-. ptunijcife concludimus. lam vcrô quis in hoc cxemplo eludendo Oliandrici in-^fofioiosm. genij,vel acumen non miretur?qui ta per-»rAoL*^quot; ^P*^quot;^^ videri wilt, vc Apoftolos ipfos inter fc commitcat, id eft, vt Spiritum Dei ipfumfibiconttarium efteprobare cone-tur? Ait enim ipfos Apoftolos, qui in ilia Synodo quofdam errores condemnarut, mt{ltûs tarnen altesfine Synedopefi-ea dantnafi-fe:ttaque fiaam i/ffirum re^ulamperpétua nan prebajfie^? Mi Oftander, perpéde quid ve-Jis. Paulus,ais, extra Synodu damnauic er-rorem Corinthiorum, amp;nbsp;Galataru: quem-admodum amp;C loanncs Cerinthi, èc Ebio nirarum,qui Chriftum Deumelfencga-banr. Adde etiam quod amp;: tu poftca, amp;nbsp;Pouchenius Lubenßs fuperincendens, fed parum ipfe libi attendens , addidit. Nes /pne^ue non expe^fata Syna^layamen ex Dei 'verbo Anabaptifias,^ SerHetanos-,(ïr esteras huiufmooli,(^nunecondentnare, (^ an-tea condemnajfie. Hæc funt igitur, qux af-fèrs;fed audi, quid nos ad ifta omnia panels refpondeamus. Primum quod ad A-poftolosattinet,quorum exempla nobis commemoras,dico can tam fuifte vocation nis , muncFiCquc eorum dignitatem , amp;: emi-

PRO HEL V E T.. E C C L E S. Sr emincntiam, vc vel vniusduntaxac Apo-ftoli dodrina amp;nbsp;cenfura, rotius reliqux Eccleliæ Synodo non modó æquanda:fed etiam anceponenda. Illi enim immediate à Deo;non autemab hominibus, nee per homines earn doélrinam didicerât, quam hominibus tradebanc, llli à Chrillo ipfo velut primi Eccleliæ Chndianæ funda-pó^/,gt;,'i^ tores amp;nbsp;architeäi conftituti tueranc. il-»^quot;^'^•»«’lt;' lorum denique amp;: fcripca, amp;nbsp;prædicacio, ^^X^^ amp;nbsp;doftrina, amp;nbsp;aucoricas ävctfAipia-ßif'nf^i {’•fioi*/'quot;^»' tuic,ac per ie àudivTïiç,)(ÿaiovtx,'n, amp;

«èç, vc de ea non plusdubicare liceac Ec- fetiebant^qû deliæ Chriftianæ, quam de ipfamec Dei quot;’’'^ omnipocencis voce. Icaque quod illi amp;nbsp;sy^u^f^t piè, amp;nbsp;pro fuo iure, amp;nbsp;ex eminencia fuæ »tcumaüca, vocacionis fecerunc, non valee in aliis o- X»*^^^ mnibus, qui Eccleliam Dei, fed non pari poi,^. autoricate , amp;â prærogatiua, gubernanc. Quanquam necipli Apoftolilinguliquen ^ugJA, t. quam errorem damnatunc, nih qui apercé ^^'^ ‘^'''fi*-illi fidei amp;nbsp;dodnnæ repugnarec,quæ com- 7tlmE]nß, muni omnium aliorum ceftimomo amp;: con ««-fenfu cerca, probaca, cófeila, ac nota elfec. Fueruntenim certa dottrina: Apoftolicæ capita omnium Apoftolorum amp;nbsp;corum, quivtveri /nst^cd Chriftum amp;nbsp;viderant, amp;nbsp;audierat confenfionecofirmata. Itaque

l(jx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

i.zlt;M»j,-„.,. ß-j-ißif ]oanncs non de fc vno, fed de exter

ns coapoilolis quoq.fuisincelligens,J2*‘’^ .aui/tuif/iffi, q»0al 'vz^'/ww oc/tlu KoßriSj^ußd JJ/effauimi^Sjtjftoci ma^ta Koßr/t confreófaruf'.

Vnde tu life cerca quæda fc^r/i^'cnaç capita Gat4t.6.v.6. cciam tempore Apoftolornm docent epi-H«fc.5.-rer.j. ß-^j^ ^j Galatas, amp;nbsp;ad Hebræos,arque ad-0'3. nbsp;nbsp;. CO Lucas ip/e ftatim in Euangelio a ie con

iX* »'rt' fc’^ipto,qualianimirü [nxc-,Iejum chrßum u:trii^'.ß. Beam (^ hornigem eße, i» carttem 'ue^iffe^, ijoau. 4. paßum eße,crucißx/(m , mortuu»'/ e^ev^ue ^ ■^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re/urrex/ße,tjr i» cæ/u afce^dijfe. Ex quibus

poilea Symbolum Apoftolorum, quod ap pcllatur,colJcólum cft. Apoftolorumau-tem in huiuimodi doótrin.e capitibus rené-dis conienfio verè amp;: Synodus erat, amp;c 0-mnietiam Synodo œcumenicâ potiorac .maior, adcó vt qui contra huiufmodi ca-pitaaJiquid de Chriflo docerent, ab ipds (ApoftoJis, amp;nbsp;merito amp;nbsp;ftatim , ranquam dïa:retici,damnarentur. Nulkenim alia contrarij erroris confutatio neceifariae-rat,qi)àm jpiemet iJle Apottolorum in có-trarium coniënfus ex eoru prædicationc, doétrinaac teftimoniototi Ècclefiæ, qua: tunc cos audiebar, notillimus. Itaque in iis ipfis erroribus, quos ais, OEander, a quibufdam tantum Apoftolisdamnaros, vides

PRO HELVE f. ECCLES. 65 vides vel Synodum : vel confenfum atque fonantem ui ipfa Ecclelia Apoftolorum omnium vocem mmuafiv^v-, q«ae,qucm-admodum dixi, omni fynodo etiam œeu-mcnica potior eft, veriorque veritatis co-firmandx ac ftatuenda: forma amp;nbsp;latio. Acque hxc eft prima noftra ad veftram illamobicdionemrcfponfio; Sccund0,di~ irror«» »: cimus etiam inter ipfofmet errorcs,de qui- ^quot;’quot;™ ”^ bus damnandis agitur, alios efte qui per- taJa» mS». Ipicue, manifefte , iineque vlla tergiuer-utione ipfa fidei Chriftianæ, ôc- Euangeli-ca: fundamenta euertunt, qualis fuitille Cerinthianorum, Sgt;c Ebionitarum error: alios aucem qui nequaquam aperte,led ex confequenci tantum id faciunc, id quod de Donatiftarum hærefl ftribir Auguft. Nam ca primum fchifma quoddam détaxât fuie, quôdilli fe a reliquo Ecdelîæ or-thodoxæ,amp; catholic« corpore diucUeret: deinde verô ex fehifmate rafla eft horréda hærelis, quoniam lùæ fecelfioniimpia illi dogmata permifeuerunt. Ergo amp;nbsp;ipli A-fricanisSynodis fepius damnati funt,prias tarnen amp;nbsp;publice amp;.priuatim auditi-Sic amp;; Anabaptiftæ, quos à nobis fine Synodo damnatos elfe fcribis,codcmnacijPrimùm enim in fin galis oppidis, in quæ peftis ifta

d 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P o L- o G I A

furtim irrepferat, publice caulïam fuam e-gerunt : ex quo certamine quum vicb amp;: Dei verbo refucati dilcefliflent, damnati quoquefunc. Sed prius prælcmes ipfi au-di£i,ücTiguri,fic Bernç,lic vbique cuiis a-dueftvt prius in publico tocius Ecclefiæ conuentu audirentur, denique damnare* tur.Qmd igitur nobis iftud exemplum, O-ßander, obiicis, quad nos ipfi inauditos homines quot;amp;nbsp;abfentes condemnemus, amp;nbsp;abfquc publica tonus Eccclefiæ voce amp;nbsp;Synodo , quanta maxima pro rationc temporis haberi potuic. Præterea ij fuut Anabaptiftarum ercorcs,. vt aperte.cum Dei verbo pugnent , amp;nbsp;fidei fundamentu de rcmilfione peccatorum citra contro-uerfiam eucrtant:amp; tarnen illi auditi fimt. Sicetia Arianifmus ( de quo tamé ipfo’da-mnando plures Synodi habiti funt ) pene ftatim atque exortus cil, hærefis efie de-prehenfus amp;nbsp;ftatim damnatus. DeNo-uatianis autem,de Decimaquartanis, e-tiam de Monothelitis ipfis lub Imperato-tibus Conftantinopolitanïs fæpe prius quæfitum eft, quam aperte pro hicreticis damnarentur : quoniam vti in viarum di-uortiis:fic indodrinæ làcræ* diucrticulis aliaaliis manifcftius, atque ciarius à refta femita

PRO HELVET. ECCLES. 65 femica nos abducunc. Ergo qui errores, quique hærccici aperte » amp;nbsp;fine circuitio-nevim,verhaque fidei neganc:ij ftatim damnari,priuatim redargui,amp; à Paftorib. excludi ex Presbyterij carné fencentia rite pofTunc : quemadmodum ab Alexadro A-lexandriæ Epifcopo cum Ariano aftum fuic. Qui veto per ie errores non funt f eefi errores appellantur j vel non a-pertè videntur ede errores, vt qui aliqua probabilitatis fpecié habent, quiq; in plu rib. Ecclefiis coniuentia, vel alio vicio ob-tinuerint:in iis omnib. ratio , æquitafque Iuris poftulat,amp;; Chriftiana Chantas prç-cipit,vt Synodus,amp; magna difceptatio,amp;: minime præceps iudicatio adhibeatur. Exemple fit hæc controuerfia, quæ inter Vbiquitarios, amp;nbsp;nos Orthodoxes hodie verfatur: in qua fi veterum Synodorum aducrfus Eutychen, Neftorium, Mono-thelitas décréta, amp;nbsp;veterum Orthodoxo-rum perpetuum confenfum retinere vcl-lemus, iwlla fané noua Synode opus cf-fet;amp; tarnen,vt Ecclefiarum tranquillita-ti confiilatur,Synodum poftulamus:qua: queries recufatis,quid aliud agitis, quàm Ecclefiarum turbas alitis, amp;nbsp;vos veftræ caufiæ bonitati diffidere paUm fatemini^ E

Tertio deniqucf quod à te,tuifquc o^ mnibus diligenter perpendendum eft) ^Uutltfifit aliud eft, Oliander, errorem aliquem pri-biicètif- M- uata quadam fententia improbare : aliud Ï^'i^l-^'’^®®®“”^®® P^^^^^^ ^^*‘’^’^^æ Eccle-lutd Mttem fix voce damnare. Illaenim vniusautal-

^^'^nere ^^’'^^^ cruditi,Chriftianiquc viri fine Do-o iiU Jt. lt;ftoris,autPaftoris in Ecclefia,fiueetiam figt;Squot;'‘’ idiots fententia de aliquo errore,priuata duntaxat condemnatio eft,qus etfi errorem, amp;errantem flagellât tantumqueilli detrahit, quantum vnius hominis autho-ritas alteri decrahere poteft: tarnen neq; errorem, neque errantem ipfum adhuc ab Ecclefia excomunicat: autfl etiamab aliquo cœtu cxpellit,eundem tarnen à rota Ecclefia non fegregat. Concefia eft enim ad ccetum Ecclefis amplioreinab capriuata fententia,amp; condemnatione prouocatio. Hxcautcm,qux vel ab vni-uerfa Ecclefia fit condemnatio : vel à magna illius parte,fisc certe publica,hor-rendaque excommunicatio eft, fiverc pronuntiatur,amp;atotoipfo vniuerfæ Ec-clefix,ac per confequens Chrifti corpore fegregatio eft. Ergo vc huius publics, qu?m illius priuats condemnationis tc-triora funt cffcda,amp; maiora : vc calamités luduo-

PRO HELVET. ECCLES. 0/ luftuoßorcvt diuulfio perniciofior;vt vis, amp;nbsp;fentenciahotribiliornta via amp;nbsp;ratio v-triufque cxerccndç in muleis diuerfa eft» lila priuata line Synodo aliarum Eccle-liarum plerumquc Hori poceft:hæc aucem publica nunquam legitime fit fine publica Ecclefiæ cognitione, congrelTu, ac c6-fenfu, à qua alteram ipfius corporis parte præcipuam auellit. Ergo nunquam fine légitima difceptatione, neenon iis co ram prias auditis, qui damnantur, fieri debet. Atque vt tam neceflariam, vtilémque hac noftram diftindionem faciliùs declarcm, iliuftrocxemplis.Aliaeftin ipfoGermani-^^^^^^ ^^^ co impcrio(quod Dominus, amp;nbsp;feliciirjmüfZ«^««//«,^ amp;nbsp;sternum conleruet)ea profcriptio, quae**‘'’?P*^ ntabvno alicurliberæciuitatis,vcl lllult.„o„,,,«4»-Principis Magiftratu: alia autë eft ea clari- f^^quot;* ^ gatio, quæfitab vniuerfis imperij Germa-^*^“**’ nici ordinib’,ac prçfertim fi de vno aliquo ipfius Imperij membro,veluti de aliquo 11-luftrilt Principe Elcdore feratur.Illa prior neque comitia imperij requirit, neque publicum Germaniæ conuentum : hæc po-ftenor virumq; necefiario cxigit,quemad-modu exbullaaurea Caroli quartilmpe-ratoris Germanici fitcilè intelligitur. Itê, Alia eft «xeommumeatio eius, qui ab vna

E.ij.

68 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

tantum aliqua Ecclefiafcgrcgatur: alia c-iufdem quum ab vniuerfa Catholica Ec-clefia feparatur. Eth enim vtraquedili-gcntcm caufæ cognitionem (quam tarnen in nobis prærermittitis ) defiderat, ipfiùf-que excommunicandi accerfitionem : tarnen illa fine Synodo poteft fieridiæc citra Synodum nequaquam. Quod vt tu, tul-que, Ofiander, omnium Patrumcófenfu, EetitfiM to- teftimomo verum clTc, fcquendumque incclligat,audi eorum fententias, quas tibi mis dïm„a. iam lam protero. Hilarius eandem calu-rinonpo/ji mmam patiens pro vocabulo ci/u.oouaiovy p^'^m ''' lt;1“^ ’^°5 pro vocibus iftis, Hoe e/} Corptid fcripiis. wfwwjpoftulat vt Synodi cóuenianc, Ita-i jJuó^’^' ^“® ^^ *quot; ^^’ ‘^^ Synod. Pium e^i ^uodz^fi-lumus, »e e/am»emus Patres, Ke assimem/ts haretieos: ne dum hareßfs repedimus, hare^n nutrtamus. /»terpretatt Patres noßrifuntpoß Sy/todum T^iceftam Howous^ proprietatem: religioß extant Hbri: manet confeiHtaßtjaid ad interpretationem addendum eßy C o m-MVNiTER CONSVLAMV S.Poteß inter nos Optimus fideißatus codi, vtnec ea qua can^onuH ^^^^funtconßituta vexetur.-^qua malefunt u.lt;]iKtft.i. intelleHa reßcentur. Damafus. Eorum qui accufantur, cau/as dißutere non licet, priuß quam canoniee'vocatiad Synodum veniant, amp;

TRO HELVET. ECCLES. éi)

amp;^ræfe»s perpr^efentem agnoßat'verifafem, amp;nbsp;f»feUigat,tju£ ei obßiuntur. ^ppod (ßper^“^‘^’ ’^^ quot;*• ßtpientiam Solomo»ts éheUttr, Aftte/juamfiru - g. ' ’^‘ ferit »0» repreheffdof.-iffte/U^e parci»s.,é^ tue i»crepa : antetjuam audios no» repreheftdas. Et licet apertißimaßt centrariffrum reprehe-^o.-reruataMefi oportet(ß ab ^s, qui datißuKt ad eorum examinatiofjem, ordt»em firuari. Gclafius. Graueßtä eß, amp;nbsp;i»deceos,'vtiff reij^^ß^ß^/ dubia certadeturfextentia. Cum de Ioannis Chryfoftomi Conftantinopolitani,amp; Hcraclidis Ephefiorum Epifcopi depofi-tione duntaxat, non autem de vniuerfo ipfius Conftantinopolitanæ,aut Ephelînæ Ecclcüæ corpore damnando agerceur, có-ftanrer ab vniuerfis refponfum eft contra 'Canones ecclefiafticos fieri, (ï abfentes iu-^“^‘^p“/‘^’ dicarentur,atque condemnarentur. Nam vt ait Theodofius, ludicia Eccleßaßica xo/isoxjgt;me.lili. deplaxoßdcum Cf^mma, (^diligeti lt;^‘^^fß^lt;^^'^ß^/Jji-y^ g»itio»e, (^ dißeptatioxe ferenda funt. ita-i^ip^cape.' qnepleræquecriam veterum Patrum da-

mnationcs improbatæ funt, quod ordine iflo Ecclefiaftico ncglcclo quofdam ho-^’^*^-*'^ ’• mines amp;s fingulos,amp; priuatos,ncdum ipfoSj^f**’’^ rotos cœtus impietatis notalïcnt. Ex per-petuo Synodorum vfu , atque adeo ex ipfis Synodorum dccreds manifedè appa-E.iij.

70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

ch^keZi/f. ’^‘^'^ quæftiones de Fidei articuIiSjdc Nçgo _^frMernenj. tiis Eccleliafticis, dehærefib’, dcfchifma-^f*:'' ticorum hominum caufain Synodis ma-ToUtanxi,

friLfit, eSeUf ximc gencralibus, amp;nbsp;traaan amp;nbsp;decidi ctnflantitn. oporterc. Et ve candem cotushic locus co cludacur,entibihomini Romani Imperil legibus lubdito,lmpcratoris ipfius Roma-jffoueUa ^ui^i conftitutio aperciHima, lulhmani No-tbent.conft. ucHa AutJientica 115. Tit. De Ecde^ußtets äiuerßscafifttlis. §. ^ia vero ifuod àficris i/t ^um eJica»o»{bies in Authen .vbi omnes controuerlias, quæ defidei dogmatena-feuntur, in Synodis tradari diferte etiam grauilfimarum pcenarum adietbone inbet Optimus Imperator. Exquibus onanibus efficitur,quod volumus, elTe imuftam, Si, vt venflime dixit Sturmius aS'ix-ov veftram de noftris Ecclefiis condemnationem. Er-^•^7- S° q^’od conqueritur Ofiander,male cum Ecclefiis adum iri, nifi fibi, fulfquc fociis liccat citra Synodum, crrorcs,quos vocat, amp;nbsp;putateiTccum fide Euangclij pugnan-tes,anathematizare, animi fui morbum 0-ftendit:ac fe in Ecclefia Dciiam eum pri-uatum aftedare, Diotrephis exemple, vt vnus ipfe ftâtuere poifit, quod tantum rotins Ecclcfiæ voce, amp;nbsp;authoritate ex Dei vçrbo definiendum eft. Potes tu quidem cos»

PRO HELVET. ECCLES. 71

COS,quos conftat errores clTc impios, pri-uatirn,amp; in fcholis,amp;s in concionibus tuis, modefta tarnen oratione,ex Dei verbo re-futare.Hanc autem dodrina, quam Chri-ftianæ Ecclefiæ,ideft,ipfapræcipua Chri-fti membra fequuntur, amp;nbsp;pro vera fide amplcdutur errorem effe definite,sicque ipfas Ecclefias à tua ecclefia, aliorumquc,^^^/^quot;*^quot;^ ndeliumfocietatefegregare, aChriftofe-m« dif^Ma-parare,hçreticas appellate,cerre citra legi-quot;’quot;quot;’ timam, liberamque Synodum nullo modo aut Iure potes, ld quod me hattenus demonftrafle fpero.

Cæterùm quod ais noftra argumenta ^obufia tibi,tui fque diligenter elTe peripetia, eaq, ^^“^j^^“^ deprehenfa^ugnare cum Dei verbo,in eo nafira ar^,^ fucum tantum facis , St tenebras bons caufæ noftræ aftutè conaris offimderc. faille Jt^n, Quomodo enim ea pugnare cum Dei ver- gt;^quot;ß^Hepu-bo diceres,fi intelligeres? Quomodo auté^^rlTo«? noftra intelligitis, qui illa ne quidé Icgi publice finitis? Teftis erit illa Saxonica Exc-gefis, in quam inquifitores publice funt deletli à vobis, amp;nbsp;leueriflimiqnidcm, nc quis earn habere deprehendatur : amp;nbsp;li quis erit deprehenfus, grauiflima pœna plctta-

' tur. Tcftes etiam eruditiftimi Ioannis Caluinilibri,quiavobis iam publicè pro-

E.iüj.

APOLOGIA

icnbuntur. Quemadmodum cnim Ponci-^icij hommes Icelerati ad excinguendum onmis ventacis lumen iphus S. Scripture ledtione populum incerdixcruncttic vos vatri hommes amp;nbsp;Poneiheiorum æmuli ne noftri dogmacis vericas à veftris gregibus agnofcacur,noftrorum fcriptorum ledio-nem, amp;. promulgationé vfquam fieri pro-hiberis. Quod nos de veftris minime taci-mus, ica nimirum bonæ noftræ caui'æ con-fidimus, quoniameam eriaex colhcionc^ quæ cum veftra fit, eam illuftrari quoridie cemimus. Sed quomodo noftraargumen-* ' ta intelligitis, qui cum mire inter nos o-mnes conlenciamus, camencrediris, vel finmtis mfinicamefle inter noftros in hoc de s. Domini Cœna capite fencennarum variecacem? Quomodo noftra argumenta capereris,quæex ip/is Scripturæ verbis, fi-dei analogia, perpétua Sacramentorum régula ducuntur, cùm amp;: Scripturæipfius verba in Cœna Domini pcruertatis, amp;nbsp;fi-dei analogiam negligatis, amp;nbsp;Sacramentorum naturam in Domini Cœna lacrofan-* da abrogetis? Et certc quories veftras in-terpretationcs de verbis Cœnæ Domini, amp;nbsp;dehis vocibus, Corpus ^Vc«zw,confidero, uil. in sjinn. venit In mentem illud Hilarij. l/ja»e efi ca/umwaff!)

PRO HELVET. ECCLES. 7^ calumftiam verbi perfimefcere , vbi res i-pfa.,cui/fs eß verbum, »o^ hab eat äifjfculfate m.

Deniquc quod fcribis an tea iulTu ali-/»zóu« «?» quoc lUudnir.Gcrmaniæ principuminfti-'“?“quot;’''quot;”

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ v il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. . Li^therantt

tuca tiullc colloquia, vbi nos amp;nbsp;audici, amp;nbsp;habitit -vith conuidi erroris à vellris t'urnus , qualc quot;’gt;quot;’'‘''^ Marpurgi, Heiddbergæ, Maulbrunnæ ta- '^quot;■^^^*‘ thum fuie, iam oftendis qua fronce amp;nbsp;orc, non cantùm qua confeiécia vir lies, Olian-dcr,qui cùm ex ils iplis colloquiorum(quç citas ) Aétis inendaciis conuincaris, tara impudenter tarnen irta lcriberelis aufris, tanquam in profundo quodam puteo de-merfa effet iftarum aftionum veritas, non autcm publice édita,amp; à vellris etiam fub-lignata extaret. Sed quidnihîcfalfafup-poneres, qui alibi, amp;nbsp;in hdeipfo fctipro nimirum in voce t'biijuitatû abneganda P-lt;x.i7-te non nili mendacio tueri potes? Veriffi-mum enim effc hoc , quod iamdico,cx iplis eolloquiorum, quæ tu ipfe profers, Publicis Aélis cuilibet apparebit, Nuffuarft nimirum »0^r0s ex hutufma^/i ceZ/e/jw/s vi-ZZos i^ifce^iffè-, in quibus etiam nulli indicés Icdcrunt: lcd certamen tandem eodeOc-mile , vt de mitigandis , explicandifquc quibuldam locutionibus inter partes âge-

retur.Dereipfaaucem Sacramenti,amp; de præfentia ipfius carnis amp;nbsp;fanguinis Chrifti in S. Cœna inter vcrofque conuenire .• fed demodo præfentiæ tanrùm difccptationé fuperfuifle.Id quod lam docuimus. Deniq; i. vthabcat amp;nbsp;Ofiander ipfc,amp;: Vbiquitarix confeffionis focij ad quod nobis reipon-deant, plancquc intelligant etiam Lutherum iplum ( cuius vnius autoritäre niti vi-dentur veile ) primum nobifcum fcnhlTc, atque etiam poft Polemica à fefcripta , iwfreri fm- en primùm ipfiufmet Lutheri ante infeli-ces iftas controuerfias placide de fanéta Cœna adhuefentientis verba.- Eß Sacra-meMtumßg»um,quo »obispromittititr, o F-T E R T v K,({r exhibefur commtt»fo, (^ i»-corporaffo cum Chrßo, (^ fanciisßiielibus '*^*^^^^'eiusy'vtPaulitsait, E»us Pa»is ,v»it»f corpus fumus : v»ale Sacramentum ia Paae,(^ ^itio accipere, nihil est aliud, (fuiai c e r T v M SI G N v M accipere huius commuatoais, amp;nbsp;iacorporatioais cum Chrißo, (^ omnibus dus faaßfisßdelibus. En etiam poft motas controuerfias ciufdem Lutheri aliud fcriptu ad Helueticas Ecclefias , iam defunfto Zuinglio , miftum. Tertiusarticubu eß de Sacramento corporis, amp;nbsp;fanguinis Chrißi : In '^^ ^^i^r^uo aufjuam adhucdocuimus,ac ae nunc /jui-dem

PRO HELVET. ECCLES. yy elf docewui y Chrißu e cede, vel à elextera Dei Pafris^auf afce£legt;'e,aufelefceilere,jlue viJibUif ßue i»»i[ibili moisley^^c. [Er go Lurhero dex-tcra Patvis nó eft Vbiquitas.) Peraf/tfameß forte fte hlc i^uiJem (vt^ipra dief urn ePl ) aï^ allât ixteHigiKi/ity pr^eßat faite nos mhuûmi-Kus inuicem beneuoleittiam câlere, ^ßinper meliâra allât ele ali/t tudicare,donee gluwa,^^ turbida a^uap'orf/i reßdat.Hxc Lutherus, qui amp;nbsp;Bafiliêfem fidei confeflîonem,quæ nunc extac, approbauit:amp; formulam con-cordiæ inter Miniftros Francofordienfes à Bucero diftatam ; amp;nbsp;Syngramma Sueui-'^“’” iî *“ cum,amp; confeffionem fratrum Valdenfiu. Quidamplius?Vvitcbergenfis ipfa Concordia ex ipfius penè Lutheri orc emiffa, quam propè nobifeum, exceptis quibuf-da voculis,iJle confenfcrir,3pertiflimc, ac

1 luceeciamipfameridianaclariùsteÛatur.

' Quçautem ParuaconfeffioLutheridici-p^,^^^ tur,omniahæc rempota,amp; Lutheri indicia feeuta eft: fed ca neque omnibus col-legis ipfius Lutheri placuit, vt apparet ex eorum fcriptis meque ex eorum com-muni fcntetia,(quod fieri tameoportuit} fed ex cuiufdam Amfdorfij Lutheri dc-prauatoris, arque alTencatoris duntaxac iptempçrief cui fe Lutherus proculdubiô

APOLOGIA

facile fe præbuilTe coftat,édita fuit, arque coferipta.Videigiturquàm temerè nobis Lutherum obiieias, aut noftrorum cum Luthero colloquia. Sed etiam fi pauci illinoftri in colloquium cóuocati veftris eùmtxf^ ^°^^‘^*^*’^*-^ ”°^ potuerint, non fequitur ftrianbL a. nodram caufam amp;nbsp;fideiconfeihonem ve-^''^ deterioremefle:aut veftram fenten-tXmr4rcgt;am verius verbo Dei niti, quam noftra. ^^,»» cal- Quid igitur?eo tantum efheitur, plures ex ^^(Z '^‘^’^^Q-P^r^eelTe couocandos amp;nbsp;alios iudi-troMerfitficriceSyC^ ncutr5 parte præiadicijs fuis adhuc «îX^^^^2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^c^’gédosacadhibêdos,qui turceetum,id de tota hac cótrouerfia cognofcat. Id ed: tfl, légitima Yicpc^ quod dicimus, Synodu légitima ex lt;fr/.gt;£j7n-omnibus refotmatis Ecclefiis neceflario

•lt;(»gt;»jl]i col igitur ede cogendam.Nam etiam vera fé-f^t. '^^ ’tctia,in qua legitimus ordo negledus eft, ^»X-inW.proiniufta,amp; illegitimaex Auguftini i-Dtfvnit. pßyj refponfo cenfenda eft. Quæ quia de Synodis, amp;nbsp;Icgitimo errorum in Ecclefia damnandorum ordine diximus, rcliqua Sturmij argumenta,quæ Ohander confii-tarc voluit,perfequamur.

Docct quarto loco,amp; vcrê quidem,idê Sturmius hac ratione agendi, amp;nbsp;dringen dæ in noftras Ecclefias condenationis he ri in dies Pótificios fa:uiores,atque ad nos perfe-

PKO HELVET. ECCLES. 77 perfequendos vehemendus incicari,quod p^’,^^,„^^ omne crudelicatis ac lanienæ genus ( quo ri in ref anna-in noftros vli funt^dc videatur ab Vbiqui-'quot;, ^ t^‘*’ taras proban. Quid igicur ad cam prüden- deUores ex tern admonicionem Ofiander ? Refpodec ’fi;{ oermat facius effe errores damnare, quam dillimu- ^X»lt;t^ ' lare. NequecHe omittendabonanecelfa-ria, ne eueniant mala. Satius fuilfet aperte dicere Ofiandrum fc malle animo fuo mo- ofian^n 0; rem gerere, quam quicquam pend infra-ï®quot;^ '»-trum Gallorum,Hitpanorum,Italorumamp; aliorum faluce conlcruanda habere. Sed

primum de eo conftare ex légitima cogni-tione oportet,vtri nófne,an vos errore do-ceamus. Nos .n. veftru rbi/juitatü dogma plane erroneum,amp;vcrbo Dei perpetuóq; Ecclefiæ con(enfudamnatum,amp; vetuftati prorfus inauditum clfc variis fcriptis iam oftendimus. Vosautem, velut etiamPó-tificij,dum nos damnatis,amp; partes amp;: indices fedetis, amp;ccrtorum quorundam ver-borum inepta, falfaq; interpretatione ni-timini. Denique Chriftumiam ex neceffa-vio confequenti negatis verè hominem clTe : quia per vos verè humanum corpus iam non habet. Ergo in co primum falle-ris,quód nos qui non erramus, tarnen er-rare putas. Deinde , quænam eft ifta tan-

tareliquas orbis Ecclefias damnandine-^^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;ceflitas quæ vobis impoßca eft,vc cum iam

thmbmiji'u per fexa«gintaannos amp;: amplius ab initio piè amp;nbsp;rtdè inftäurat« noftris temporibus Eccleüæ ü-^ft^’^en ne veeris condcmnationibus anteavixe-«^ƒ?I»»er»»^.rimus: hoc demum tempore fuerit vobis neceffe nos tam inteinpertiuè diro anathe-matefcrire’ Hannibal fortafleerat, quod aiunt,ad portas;amp; in eo omnes Germania: opes erant litæ : vt quod fruftra in collo-quio Vvormahenh iampridem tentatum fiiit,amp;: abipfo veftro loanne Brentio (hue ferio,hue propter Philippi præfentia reçu fatum)nónulli homines, id eft, ex amplif-hma Mundi rcgione ad fummu fcptem,in omnes Ecclehas pro libitoanimihucdo-minatuarriperent ,amp; lententias illas fuas temerarias amp;nbsp;condemnarorias ferret. Præ-tereà, quæ tua, quælo, ifta eft intempéries, qui cùm nos tanquam hæreticos, amp;nbsp;fund amenta veræ hdei euertentcs con-demnas.negas tarnen,h proptereà à Pon tiheiis tanquam hæretici alfligamur, vos noftræ idius affliftionis ,eoiumque fæui-j'biftrt^ tiæcaniamefle. Quah qui feiensfuriofo armant Pon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— r ■ r • j ■

tifiiwsinpc- gladium porrigit, non ht ipie eiuscædis tießMAtftr. (qua hl no fus poftea perpétrât ) amp;nbsp;autor, amp;nbsp;reus: amp;: quah ob aliam caufamPontih-

4

TRO HELVET. ECCLES. 79 cij fefe in nos fæuirc pra:texanc,quam im primisc^uodinhoc ipfo dogmate de Cœ-na Domini ab ipfis difséciamus,quoniam corpus Chrifti locali, corporal iquemodo adeflenegamus. Saltern fi idcmdiceres, quod Pappus ifte tuus nimirum dum propter huiufmodi condemnationes vc-ftras aPótificiis vexamur, amp;nbsp;cremamur,eC-fequidemvos, veftrafq; illas condemnationes causas nobis iftarum calamitatum, fed cauflasper accidens,non per fe. Quod. ita eft aperte ridiculum, vt ne refutatio-ne quidemegeat. Sed excipit Ofiander, ’ Paulum, dum Galatarum errores conde-mnaret,non timuiirc,ne ludæos, aut Eth- . nicos ad vere hdeles periequendos exci-„(,«„ap4(« tarer, autfæuiores,truculentioréfquercd- ilt;gt;f‘gt;^‘gt;m ‘^ dcret. Ergo neque id fibi,fuifquc effe me- yj’X^^M tuendum :fedftatim, amp;nbsp;intrépide Calui- habm fw-nianum,aut Cinglianum(quod vocat)do- ^^“”7 gma anathemate feriédum,amp; cfTceiicicn- noftrarii Ec-dum. Bona verba,mi Oüader, aliquid ^^'‘fi'^^y^^ gis humanum abs teexpedaui. Quid vc-Ç^ari^',, * rô tu, vel tui cum condemnatione Galatarum,ac Corinthiorum à Paulo fada cö* munchabetis.? Paulus Apoftolus manifc-ftiffimos Galatarum errores codemnauic.

1 Nos autem ecquis vllorurn errorum ad-

So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

hucconuick? Paulus condemnaceaipfa, qua: communi ilia tonus EccleHç Synodo Hierofolymis habitâ iam damna ta tue rät: vos ilia damnatis,quæ nulla légitima Syn-odus damnauit. Paulus ea cüdcmnat,quç iplos ludæos, amp;nbsp;EtImicos Pauli fentenna audientes, erroris,S6 blalphemiæ lux con-uincebant, atque vnde ad fæuitiam In or-thodoxos excitari non potcranc,quin co magis iplifefuófq; errores condemnarét. Vcllra veróin nos eondemnatiomaximû Pontificiis fuorum errorum patrocinium alFcrt.Ea enim vera ede dicitis, ex quibus iplum Papifticæ Idololatriæf qiiæ lîgnis ipfis d. Pani amp;nbsp;Vino Cœna:,à Papikis exhibetur)fundamentum confirmatur. Ergocosamp;inerrore confirmans,amp;ad ‘ fæuiendum in nos, tanquam falfa de S. fj^.i,- Cœna lèntientes,per veftras illas conde-^J^”* *^ï'af^ï'e5inflammatis. Porró quodex-mLi',\iMs cipis, Lutheranospotius, quam Cinglia« rontipc^'ftr nos fupplicio à Pontifieüs amp;: aÆci ,amp;: olim nT^hn‘*^°.^aftedos fuilfe,faUcristurpilTimc, Vos .n.

rationes habetiscum Pontifieüs communes de illa ab vtrifq; vobis cofida Omni-potentiaCquæfapientiæ, amp;c veritati Dei repugnet) de localicatc vnius, amp;S eiufdem corporis codé tempore pluribus in loeis:

t

PRO HELVET ECCLES. ^ de fignorum ipforum Cœnæ venerationci deludaica,amp;: CapemaincaT pins. Weft, horum verborum,Hbf ejl Corpt^ meuWi in-terpreratione, amp;nbsp;aliis etiam plurimis ca-pitibus. Ergo vos cum illis fummciniftis confentitis. Sed quoniam iftud Luthera-norum cognomentum apud Potificiosi-ta primùm inualuit, vt quicunque ipfis rc-pugnarcnt,Lutherani vocarentur: hchim eft, vt dum eos ipfos cremant, qui plané, perfpicuéq; veftrç Vbiquitati aduerfatur, dicanc tarnen le cremate, ac damnare Lu-therano s; quos f li veftris verbis vti didicif lent ).Caluinianos, Cinglianôfque potiùs nominarent: V ti etiam veftro exemple fa-ditareiamconfueuerunt. Sedhæc h a 61e-nusitjuid autem ad quintum Sturmij argumentum rclpondec Oliander?

Dixit Stutmius,vt vos veftiiofficij pié, vt frater:amp;: Pappum imprimis pro fui^^^^ munens lure a. Redoratu Argennnen-fis fchola: moneret, nequaquam dccere,J'*^^‘’quot;'”^*gt; vt vos , qui Lutheri amp;nbsp;Philippi difeipuli ^^e^^b. videri vultis,condcmnetiseos,cum qui-/“n^fimè bus pientiflîmi ,dodiffimiqüe iHi præcc-^^“'^, ptores véftriamicitiam toro vitæteihpo- luinint. re fandiffîmècoluerunt. Quid tu igitur ad tara feriam admonitioncm, Ofiander»

F

Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

p^^. 1,. o ^ ^g^5 agis,vt foles, amp;nbsp;nefcio quos minu-tos Thcologos nobis cómemoras, amp;nbsp;eos etiam ipfos viium tantum aut altcrum, vt Âmfdorfüû, amp;nbsp;Scucnkteldiu, quinoltros viuo Luthero non dilexerunt. Scd a^C Sturmius de Primariis illis Dei Opt.Max. inftrumentis, deprimis ipfis Eccledæ in-ftauratoribus,deipfo M. Luthero,de Philippe Mclanthone,de Martino Bucero, de Capitone ( Deus immortalis,quæ lumi-namundi, quos viros nune nomino j ) qui cum Zuinglio, Oecolampadio, Bulinge-ro, Caluino animis cohiunótiflïmi ad extremum vfque vitæ diem vixerunt. Id quod ex ipforum tum publicis, tum etiam priuatis fcriptis apparet. Hoc tu negate non potes, amp;nbsp;h negaueris ipfa te veritas palam redarguet. Sed vide quo tandem, Ohandcr,delabcris, amp;nbsp;quid quantûmque tibi alîumas, vt Buceri , amp;nbsp;Philippi do-drinam aperte codemnes, atque hæc feri- , P‘^- bere audcas. f ?i»am Philipptfi, (^ Bucerfa di^»JeTs PP^i^f^ crelt;/itiieri^f, tjuar»poßeriora ipfiruf» rhiiippa ipfa lt;veJfifipfa, velfaéia feüan^ur. Equidem, amp;Bu(irnm. yj j^^ video nequaquam fruftra, neque line certiflimo vitæ fuæ pcriculo Philippus iUe lam Cenex toties ad Caluinum,amicóf-que Cuos orchodoxosgt;in extrema illa «täte

PkdHtLVEt. ECCLES. 85

té fua fcripfic. Et/i profiter fè»elfam à meta ^quot;^^.t' ^‘^ fJUiuscifmeulitJOff procai abjum^tamev ^ao- pag.T^f, tidie/foua exilia expeéb. Vel enim cxvna ifta Philippi condemnatione fada à te Luca Olîâdro apparet, quis fucrit in illud ve-riffimum Germania: rotiuslumen, veftrz caterua:,amp; animus,amp;conatus,nili Dominus eum mature veftro furori amp;: minis op portuna morte fubduxiffet. At vero ad-dis nos à loanne Brentio effe anteacon-demnatos. Nimirum poftquam ambitio-neaTTÄ«?quot;® fafcinatus Brentius,ncfeipfum quidc amphus rerebat : amp;. poltquam Syn-gramma Sueuicum ( cuius ipfe fuerat au-tor ) etiam ab ipfo Luthero approbatum fumma animi leuitate,amp; inconftantia da-mnabat. Ego vero ab ifto poftremo , delirante, ac furiofo Brentio, ad primum ipfum,fedatumque Brentium propocoiex cuius amp;nbsp;Caluiniliteris vltro citróque fcri- „i^pip^sy, pris apparet eum cü Caluino fandè ami- p^i-77\ citiam ^ paccmque, quandiu iéipfum ferre potuit, coluide. Quqd ii qua intolerabi-hs ambitio eumfenem poftea trafuerfum cgit,quis in illo fado nimium opulent o,amp;; nihil aliud, quam priuatum poft Philippi mortem in Gcrmanicis EcclefiiSjaffcdan-te, miretur accidiflc quod habet proucr-

F.ij.

8 ,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jl P o LOG I A , k?.' biujiivctus.'j^g^rTBÇlt;/îç'W«/lt;/ê?. Quale c-

• ^^.'l^iifti rande tuerie fcius Brentij ingçniu,ôc à vera humanicape alicnu vel vmcü illius te-ftanaencum femper tedatur. Nam ne qon fempepif^Ïqt ua^Ç^^mania lans bcllürü,amp; dil|idi9rum, qua; vipus feminare incepe-rat,etiam moneatem cum non puduitin-:, fc^x illud cla|^;um canere, quQpoflea ad dirilTuna Ji^c cetcamiaa cxcitarx fauc. Gerpumeæ pep^jonmes hcc ld ia;. Brgo aut alios,qui aplirosPadorcsodcnnc, cïa-, • a,, Jiinanntqqc,repenfe,OlIander:autliBrqTj tium ilium nqb|is^ƒoiamemoras, ^da mihi, gt;nbsp;cumipfunifibi conftantem.

SexXo aucem, amp;: poftremo loco Stur-rpius proppfqit Vbiquitarns (vt ços ad pa-, ccm,amp; qouicordiam nobilcpm incundam. cqhqrtarecur)niuftriir]morum Germania: Èrippipum plenum lummæ piptaris Sc.

• ƒ cjiafiimris excmpluni, qui pro noftris jbe-■.-5c]|Cliis,dum cru|d.eHirimc a-Poptificils affli-j gebantur, iplb criam Brenrio ^|lacop,o‘ Andrea poip.ÿ^^ poliulan^-apu^ Rc^ gern Gallis ^ayiflimcJntercelIcrunt., In-lUußnß-. ipfi q_uQ i))amfçft^idcmçnftrarunLJlè,,aequo /XT^m Wj^W ^Arinata darpnalTe, r^que pro. n^frns Ecclc Imi in Chriftuni picrate afperpari noftfa^ ^‘/^“^‘'^ ^^^^‘'^*^ volqf4e. Q^d ad ifta Qlipp/^ey ' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ’ Negat

PRO HELVET. ECCLES. 8y Negat Illuftfiff. illos Principes pro Cin-glianis intcrcedere fc cxiftimalïc, fed pro Lutheranis. Quail verô antequam auxiliu amp;nbsp;patrocinium apud regem Galliarum ab Illuftr.Principibus pro fe poftularenc no-ftræ Ecclcfiæ, no iifdëobtulerinc planai pérfpicua fuç fidci cùm in aliis articulis, tu m illo,qui efl deS. Domini Cœnagt;côfeflio-nc.quæ etii caeirec,qux fcper inic,amp;: mine cft,amp; in præfentiæ corporis Chrifti modo à veftradilTcntircc, boe tarne diifidium tâ-ti ede momenti non iudicarunt, quin pro noftrarum Ecciefiaruiahite interc-ederct. Vis etiam aliquid amplius diçam, quo té-pore Ferdinandus clerus cd Francofurti Imperator, poftü1antïbus Ecclcfiarn Gallicarum Legâtis pacificam de bis epntro-uerfiis cdUatioricm, non modo IlfuftniC très Principes Eleótorcs;fcd etiam aliquot alij Germanist Principes promiferuntuan turn abfuir,vr confilium,qnodde nobis indifta caufTadamnandis, vos nonitij cc-piftis,illiapprobarcnt. Quod fi quifunt iam à nobis, noftracerce nulla culpa gt;nbsp;a-lienati quis iftud tribunitiis vefiris cla-moribus,amp; affiduis vocifcrationibus fa-étum ignorât? Nos enim ab co tepipofc ne tantiUum quidem à priore fententia F.iij.

defciuiffe amp;nbsp;ConfcHîones publics, amp;: prr uata Doétorumnoftrorumfcripta palam omnia ceftantor. Atque hocadPrimam hbritui parcem refponfum noftrum hl’ beto,

SEC^NDJ 0 SIJ NDRld libe/Zi Pars,

R GO ad rernum, amp;nbsp;vlcimum hu* ïius difputationis Qhandricæ ca-purmeafeftiqat oratio, vbi cotus pft Ohander in co,vc noftrum dogma do-ceat,amp; falfum, S^ damnadum ede probet. In quocertèeó breuior fumfuturus,quód nihilnouum afFerat,cuiiampridem non ht millics abundè à noftris refponfum, amp;nbsp;quod aliunde non defcripferit, amp;nbsp;millies à noftris nóhtrefutatu.Sclnecceru amp;Che-

nitium non nominabo. Iph cnim illa pmnia tua, tanqua fua, optimo inre abs te repetent. Sed qnonia, vt inquit Hierony. ^^i arguitur i»pluribt^^, (^ ia ^tlatiaae coa-uifia alitfaü^slf/rat^ermiftif, tjuic/juial facaerif, f^a^eri 'vi^/efur, idcirco etiamad hactiii hbelli partem, Oh^nder, refpondebo. Af-fert

ÎRO HELVET. ECCLES. 87 fert igitur in vniuerfum argumencaodo ^‘‘■^■^quot; Oliander, fed antequam refutentur ,con-ftare primum oportet quid de S. Cœna^r^ iLilri-ipß Icntiainus.Docemus igitur ipfim car- »■lt;■ nem amp;nbsp;fanguinem Domini noftri Icfu Chrifti corporalis præléntiæ liru à llgnis abfenté,amp;: nori in terris pofitajcd in coelis refidente,tarnen reuera dari ac communi-cari lingulis in Cœna Domini Panc,amp; Vino ex fide vefcentibus. Contra tam aper-tam Ecclefiarum noftrarum dodrinam quid obiicit Ofiander.?

Hoc noftrum dogma verbis teftamenti °^^,^*'*'* Chrifti, repugnare.-hæc e»i»t verba Chri/lt pa^.iz. tK^uifhoc eU corpus meumydicuuCurde diJiri-btHiove Pa/tiSy^^ vi»i in Cæ»a Domini. Ergo ^ul verum ipfum, ^ cjfe»tiale corpus Chrt^i vbn^ue effe ^egant, vei euwßgvü S. Cicfsa: corpora^ prafenfia co/siu^ófam effe »o^cofs~ ceduat, verbis teßameud Chrißi répugnant.

Hoc ipfum cadem facilitate negatin', qua ab ifto aff rmatur ; licet hic , tan- ^‘Jh»!'« quam de parta vidoria, iuucniliter tarnen exulter Quander .Nam aut poftulac ifti, vc fibitanquafuo Pythagorædifeipuli creda mus:aut ipfos oportuit docercèx iplo Dei verbo rcdccolligi quod alfcrunt. Conce-

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

dimus enim dici de diftnbutione Panis, amp;nbsp;VinijHöfe/icorpusmeUthoceßp/jguis we^z immo vero etiarn de Pane «Só vino ipfo Sa-craméto illa verba incclliei tacemur.Sed Sa crainêcaliccr.Ergoipium,amp; verum Cbri-fti corpus, fignisnimirum Pani amp;c vino S. Cœnæ, vniónc Sacramentalifquæ amp;nbsp;«rep-yUTtzn S^ o-^TDc^ , amp;nbsp;Patlionalis tâcùm cit^ præfens adeft : corporali vero præfentiæ Ïicu ab iifdem fignis idem efTentiale Chri-fti corpus abeft. Quarecum Vbiquepræ-fenciam corporis Chrifli, aut corporalcm præfentiæ eius modum cu fignis ipfis nc-gamus, neque Chriflum à fua Cœna ab-iéntem facimus:neque Deum mendacem, fed vcridimum,inique promifli,qua racio-nedarepromifit,rcnacem,amp; præbitorem fideliffimum. Etquodifte ^n'^J'/a^criir cla-xaf,i.iib. 1. mitat fe verbis ipfis Chrifti inhærere ; fal-tetra Enno. tem cx Bafiliointelligat,oüx c4quot;\J/(po/ç ii^cç, etgt;?\.a ZV TYI S'tUJ'tJMI tm^ewo^tvav TV èjOiCiÇ ^iSenfuscnim,nonlcrmo fit crimen,ait Hilarius. Quemadmodum etiam aiunt ipfi lunfconfulti. Scire leges »0^ eßearumver-Wi^t ’^’ ^^ ^^^^^^-t ß^'vi^ amp;nbsp;^^^^^^- Auguftinus autemlib.j?deDoélrinaChriftian.cap.i(^. docetbæc verba Chrifti figura te, nonau-tem naturalitcr ('vtinfehohs loquuntur) accJ-

PRO HELVET. ECCLES. ?9 ^ccipienda elle Sipr^ecepftua lûcufio eß-, aat fl^tginum, attf facixi/s veta»s:art( 'utilttafem, a/tf bexe^ce»ffa2» iHbe»f,»o» e/bßgurata. Si ai/femßagifi»i»,auffaci/7fi^! videtur i/tbereyi atftvfiitfatem, auf be/ießcefjda^» metare , ß-gf/rata eß. Niß ma»d»cauegt;'ifis carKem ß^ hominü') ^ biberifif etuf fa/jgui/^em., no^ ha-bebdis 'uitam iv vobü, facing vel fiagifium videfur iubereßgura eßerg0.,^c. Ergo iftas locution es, ffo; eß corpus fneÜ-.hoc eßfanguis meus, nó fieird ‘lèpudv : fed rAm efidvout» Patres Orchodoxi, vei amp;nbsp;nos, intellexerunt, cotra quam Vbiquitarij fentiuc ,amp;: hïc ób-iicit Ohander. Deinde plus colligit inco-clufione quam in antecedéceponatur. Â-liud cnim ell in Cœna , quam Vbique adelTe, cum neque quouis rempote,ne-que quouis loco S. Domini Cœnaccle-bretur, quod vel ipfi Papillae verum eße facile concelTerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^r^um.

Ecclefiarum helueticarum dogma adimif ojian^i. Chri^o omnipoteutiam.

Nam ^ui uegat eße impoßibUe Deo ef^cere •ufveram corpusßmulß m planbus locis,a-dimi( iUi omvipote/itiam. Hoe idiaßirmafjt. Ergo i^c.

Qui committit Dei fapientiam ac veri- ReQgt;onf,i,. tatem cum ipdus omnipotentia, is neque

90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

Deum omnipotentem facic,nequefapicn-tem^nequeverum.At Vbiquitirij earn eu Dei vent ace, amp;nbsp;fapiecia apernnime in cer-tamen vocant. Ergo Vbiquicarij Dcuni neque omnipofencentem,neque veracera agnofcunt. Volut cnim,vtquod Chriftus verus homo dicitur, amp;nbsp;fumphife naturam in omnibus noftris,excepco peccaco,fimi-lem, illud non ik veru : fed vt corpus plane alterius generis aflumpferic, quam vllum corpus iie, vnquamve fuerit,id cd, quod neque lt;^yç^7r[ov ht,neque loco, aut vbi vllo comprehendatur.Hoc igitur primum in omnes Vbiquitarios retorquemus.Huic autem Oßandri argumente iam refpon-demus illud ipfum, quod ait Bafdius, Au-guft. Damafce.nimirum,quód Deus non poflit quædam,non elfe hoc ipfum in Deo impotentiam :fed porius fummam effe^ Dei (^ fapie^tiam-, ^pofe^tiamt (^coafiaa-/ww.Namnon poffemcntirijmorijljbi ad-uerfari, hre fummaeft Dei gloria,conda-tia,amp; omnipotétia, quæfi poffct,iam non elfer omnipotens. Huiufmodi cd illud quod dicimus •. cum verum, amp;nbsp;humanum corpus omne /c^.yç$c7r1bv, amp;: locabile elfe volucrit Deus ,actale filio fuo Domino noftro lefu Chrido pro nodra falutc dc-deric

PRO HELVET. ECCLES. 91

^ deritjfummæ effet inconffantiç quod perpetuum effe voluit, vera videlicet huma-nitatem Chrifti deftruereffiimmxque im-potentiæ menciri poffe. C^od fanc Deo tribuit qyifquis contradiéloria illum veile docet, ipium videlicet veile vt corpus Chrifti li mul lit amp;: circunfcriptum Sc m-circunferiptum : item finitum amp;nbsp;infinitum :amp; vno loco fimul, atque pluribus locis. Hæc vos afferitis, nos nesamus. Vtri melius fentiant, iudicct orthodoxa Ecclefia atque pofteritas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^

c^i'vhi^ueejfecorpi/iChrißinofj confe/t-^rgumta.

t(u»t, yehnquunt »obis i» S. Cee/ia Paf/em ^■•S- ^ (^ n»Hf» Symbole »uäa ^quibw iabeat, vt ßälem »oßram c^fjßrmemiis.

Nobis hîc verô Ofiander errotes, ^ J^'ß’'»'P»-monftra affingit, quæ debeltet : noftram autem fententiam neque rcfcrt,neque réfutât.Negamus igitur velex verbis,vel ex inetenoftracolligi pofte,quod hîc de nobis Ofi. ait.Ex verbis quidem non poteft, quiaperfpicue docemus hæc figna longe differre areru fimulachris,autpilt;ftis ima-ginibus,ctiam ad viuum expreftis. Huiuf-modienim e^9t«(funcftgnacancüni, eaqj nuda, neque rem ipfam,(quam lignant,amp; repræfentant) dari nobis, cominuniçarîq;

91 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

obfignant.AtPanem,amp;: Vinum S. Cœnr affirmamus efle cerriffimas ipfius Chrifti carnis,amp;fanguinis communicati cxlubi-nq; nobis cr^pç^^cbxç, ß fineeorum fpette-mus cuius iam ßint inftituca. Quare e^f verbis noftris refutatur ilia Oh and ri ca-luinnia, apparccque minime nos facere ß-gnaCœnænuda ligna. Atqui nequeex mente noflra aliud quippiarn eolligi po-tcft,quia qur lit mens noßra ex verbis noftris,non aliundcintclligitur. Verdin quæ ifta, quxlo, DiaIcélica cß, Oßander, idcirco concludcre facræ Cœnæ ligna vacua, amp;nbsp;nuda à nobis relinqui, quoniam monftrodun illam rbiquifatem amp;nbsp;f^bi^r/e-pr^Jê/ftiam corporis Chrifti non admitti-mus?auc corpus ipfum’ hum fignis corporal! præfentiæ modo prüfens adefte in co-dem loco ncquaquam concedimus ; cum ipfemet Luthcrus,vc antcadocuimus, V-biquicarem nihil ad Cœnam Domini pcr-tincreßteeftatus : nequeid Pouchenius i-pfe diffiteatur, immo difertc iam affirmée. Prius igitur,Oßander, inter vos coueniat, oportet,quam nobifcum difceptes. Ergo hint ex noftro dogmate ßgna, feu Symbo-la S. Cœnç, ligna non nuda: fed vere tefti-ficantia,atquc ,vt loquuntur, exhibinua

PRO H EL V E T, ECCLE S. 9J ipfius rei, quam dcügnanc:fed nobisea ridel,iinicncibus^lpintuali modoianimis, nó ore corporis :neq;euam ipflus,vt voslo-quimini, cfletialicarnis Só fanguinis Çhri-Üi jn eodem loco .i. in bis terris cum righis çopulacioûc : quem vnum t^jmen modum vos ede vulcis perquem S.jÇcsnæ lyirbo-lacffequeanc vera promürionum Dei ri-gna.iQuali vcróin facrificUs Veteris Te-Uamenti (quæ eranteiufdem Chrifti-car-«is pro peccatorum remiflîonçiiriinolan-4ç Sacr amenta,yti iam immolatcÇ bec no-ftra funt riguabpid Caro,amp; Sanguis Chri-Ib ad effent præfentiæ corporalis ritu amp;nbsp;modo.-quari m^Agno Pafcliatis,in Manna, in conuiuiis Euœarifticis ( quæ certè o-mma erant» Patrupi cum ipf^ carnc,amp;: fan-guuic Chrifti comunicationis Sacramen-1 pi. , quemadmodum amp;: bæç boft ra funt nofttæ ) ipla car o ÏV fanguis Cbrifti tune prx^ns clïcntialiteradeltec, amp;nbsp;in eodem Ipco cum ipfo Agno,cum iplp Manna,cU' ipfoPaneazymo,amp;: vino,quibus poft fa-çrificium vefcebanturfideles, prüfens ef-let. Quæ tarnen ri nudafucrunt ligna, an no Patres ludificarus fuerit Deus?. Quam-obrem,ecfi corpus ipftim, de fanguinem Cbrifticum P;inc,amp; Vino-S. Cœnæ code

Jf4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

loco non coniungimus : neque cum ïignis corporali prælénciâ adelTe dicimus : pro-prerea tarnen neque nuda, neque etiam vacua illa relinquimus, qUemadmodum vident oinnes, vt tandem nos hac calu-mniaoncraredelinas. Quid in Baptifmo? Num idcirco Aqua nudum eft amp;nbsp;inane lignum, quoniam Chrifti languis cum ta corporalis prælcntiæ modo, vobis etiam approbantibus, non coniungicur. Vide quid ad ifta refpondeas?

4. ofimd. ^fff (^ff^ p'hi^uifar^s 7/0» Cov/e^fiu^ti f^Ai. nbsp;nbsp;P^»^tgt; repu^vafft, z^uo^tam Patt/fts af^rmaf j.corint.ij. etiam i»âig»0s ßmere tf/ùm eße^ttaie car-pits , ^ fa^gui^em ehrtet, quad t/egattf ißt.

Iterum aperte verba Pauli corrumpic ofiandenhçc enim lût ipliflima Pauli ver ba ex Græcis Latina fafta. Ita^fue ^uißfuis e^/erit Pavem hu/ic, (^ biberit bec peculum Dommi it/di^nè^reus te^eb/tur cerpor^ dt'l^-gfd/j/f Dommi. Rationem addit Paulus. Na ^ui eafit (^ bibit i»/slig»è, tsbam»atia»eßbi ifgt;ß edit (ß bibit,»eftdifier»es cetpw Demitti. Exquibus Pauli verbis primunf apparet fumi quidem ab indignis Panem bunc ^ ri»umid/td.i.Sa.cra.mcia.: at no iHud quod vult Ofianderp'd eft, corpus amp;nbsp;fangumem

Chri-

PROHELVET. ECCLES. 9J Chrifti.Eftenim veriHima hæc Chrifti fê-tcntia: .^z edit meam carver, ^ bihitweu laan t.y.^^ fi/ig/ft^ew habet vitam aternafn,(^ ego exci-taboeum i» f/oitißimo die.hc pro Pa»e hoc ôc pro Poculo hoc, quae funt voces Pauli, malitioie OHandcr hæc verba fubftituit, Ipfum corput ^/àn^uitiew Chrißi, quae cer-tèlongiifimè, cotaque naturae rationeab ipfo Pane amp;nbsp;Vino differune, nifi ii tortaffe tranfiens ifte in caftra Pontificiorum èS. -Ccena Domini tollit omnino figna ipfa,amp;: fymbola. Alterum autem quod ex ijidem Pauli verbis difertè eolligitur hoe eft,/zr-dignos ad Ctenam Domini accedentes Peos eße corports^^Jaguinis Chriftt,^uia non diß cemuntcorpus Domini. Hoc autem quid fit explicans Augultinus ait, ^aoniam Jndi~Tr.ia.mE~ gai hune Panem ,..dr Poculum hoCfVelutijue- '‘ßß-^'gt;'quot;*‘ hbet alium cibum mdiferete, neghgentérijue gt;nbsp;[umunt-.amp;c. propcerca redundat contem-ptusinipfum Chriftum .i. in ipfamrem' fignificatam.Præclarè enim Hieronymus in Malachiam : Ditm facramenta ziician/urß'ßß ’quot; tpj^^ cutf^ju/^tyviüiatur. Quemaamodum enim qui fignum Pafchatis, qui Manna i-pfum,qui Panes Propofitionis,qui carnes in factificio Euchariftico oblatas à cæceris vulgatibus cibis (quanuis amp;: ipfi fint Dei

$6' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P. o L o G lîA

dona) fide non difeernebanciudieium dbi

, manducabanc, queinadmodd docet Chri-/»4n.tf.-igt;.$8. {^;us ipfe.Neque camen ipla res fignificata, i.cor.io.v.5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caro Chrifti tunc prçûus in iis Jo-

çis erac,nequecuni ipds fignis coniunda: lie qm in S. Domini Cœna Panem , amp;â^ Vinum Sacramenta a vulganbus , com-tnnnibufque cibis fide non. diftinguunt, ij SeDei bénéficia contemnunt, amp;: corporis Chrifti x-oivcovicu/ C .emus diic Pa-, nisj^^c hoc Vinum funt iHis Symbola fa-cra)^ vt vno verbo dicam, Denm ipfum, amp;nbsp;Chrifturt Dominum afpernantur cum vniuerfis falutaribus ipfius dems'. Quare perperam colligit Ofiandof.nosaduerfari Paulo. Nequeenimhoc dicic Paulus y fed •id tantum, eos nimirum cdeiamp;^anem hucy' dityfoft.H^ amp;nbsp;/focubif» htgt;£. Præcl.Tjè igicurdiry folio, »ul. 60. d./Homil. 60. ad populum Annöchen.'dotée fi^.^mw.^^^^ verbaChrifti, Hoc ej^cfr^tfs wcii lt;nbsp;(^c.^ nihil lcnlibile»dcd om nia iiiceileélu amp;: fidet apprehen(leilt;dacoiitinere,a'cpolJiccri, ne corpus ipfiimChnlli in his,ant cum his fi-gnis quærajaws : ant illudum'oiilibile ede,. etiam quumadcft^exiftifnemusy Arque fic Q«?»(«»»io.’^‘^^pondetur ad quartum'Ofiaddri argu-/iWn ^r-mentum. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blci uln

^1 ^hi^ue ejfe corpus Christ fio^ fafe»~ sur

PRO H Ç L V ET. B C C L E S. P7 tettir)erra»t:^Ufü»iafn »ega»f Chnßum iuxfa humanitatew ajJum/^^am etiam tv /latu gloria ^ Maie^iaffs e^e om^ipoienfcm.

Audi,Üßander,quid dicamus. Affirma- ^e/^,^,. mus Chriftum etiam ante ftatum gloriæ, ôd eins Maieftatis ('m qua nunc efl ;cilc, tin deque femper lt;^ ab ætemo omnipo-tentcm:quiaChriflus lue ell ver us Deus, amp;nbsp;Pco Patri per omnia æqualis.Scd Chri-fliim mxta humamtatem afTumptac^effe , omnipotentem , hoç- veto pernegamus. Ratio eft, ne naturas inÇhrifto contun-damus,ne proprietärescarumeflcntialcs propter Maicftatcm à Chrifto homincaf-fumptam in co tuiffie aboliras cum Euty-chianis fentiamus : ne ipfum fidei noftra: fundamentum, amp;: hoc immutabile Sp. S. verbum cuertamus,£^ Verbum Carofa^sm eß. Denique ne ipfam omnipotentiamzeÄ.i.v.H. m Creatura vlla effie conftitnamus .i. ne creaturam vilam Deum ficiamus. Etii e-nimfcholaftici dicunt humanam Chrifti naturam per gratiam Vnionis ( vt ipfimet loquuntur, amp;nbsp;quidem rctlè) non autem iigt;mbard.lA. per gratiam habitualem appellari poffe.^^^;^’ omnipotente : tarnen huiuf modi phrafes »0 j. pan. in abilrado funt periculofæ, ac vos mul-^“^fi^f

ÿS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apolociA

tófquc non fans quomodoM rcclè dica-tur attendcnces fefeUerunc. Acqueenam tales enunciationes de Humana Chnlh natura funt tantum, vt fcholx loquuntur, dialeólicx, amp;nbsp;verbales : non autem Reales , auc Phÿdcæ, vt ex Lurhero quoque ipfo poteft colligiinpodilla EccJeliaftica in Enarratio. Epift. in die Natali. Quam-obrem in eoverè tuquidcm, Ofiander, fcribis , Nos »égaré Chrifium luxta huma-»itatem ejfe om»ipofe»tem : fed in eo erras turpilümè , quôd hanc noftram ver-bo Dei confentientem fententiara crro-rem appellas,amp; elfe indiens.

^^ijw«» nbsp;nbsp;nbsp;^^ vbi^ue corpus Chri/fi effe »0» credut,

ciiloff.i..y.j. »ega»tyalt;sluerfus ipßjjima Pauli verba^ reco»-ditos effe i» Chrißo iuxta huma»itatemajfu-ptamom»es fhefauros ßapie»tia , (^ feiend^-^uo»iam 'volu»t ChriJlum ea ta»cùm feire, ^uâ homo e/f, ^uaad ofßeium iudicisperti-»e»t

Ktjfonfii). Refpondemus verô , Nos vera fide palam profiteri ,amp;toto pedore credere, D.N.Iefum Chriftum etiam,quâ Homo cft,eâ gloria, maieftate, feientià, poten-tia,omnibufquealiis (quæincreatam vl-„ lamnaturamcaderepofTunt ) Dei donis

exor-

PRO HELVE T. ECCLES. 99 exornacum,acprarditumefle,vt amp;nbsp;fupra Angelos omnes incffabilitcr croincac, amp;nbsp;fit hæc ipfius gloria amp;nbsp;maiertas etiam Angelis ipfis inelfabilis, ac incomprehenfi-bilisrcamen negamus earn ipiam maiefia-tem,glonam,fcientiam, pocentiam(qua Chriftus homo à PaircaccepicJefie vel origine fiue tempore,vel genere, vel i^rû ipfarum quas feit, quâfque per earn po-teft,numero,amp; ipfis agendi viribus,id eft, (vt in fcholis loquuntur ) amp;nbsp;extenfiuè, Sc inten fiuè illi amp;nbsp;gloriæ , amp;nbsp;maieftati, amp;C feientiæ, amp;nbsp;potentiæ parem, aut æqua-lem,quam idem Chriftus habet,qua Deus eft. Itaquecum Auguftino amp;nbsp;Ambrofio dicimuscundem Chriftum feipfo amp;: ma-iorem, Sc minorem elle. Lyranus ipfe in loan. Euangel. cap. 7. verf. 16, docetin Chrifto etiam poft ipfius glorificationem duplicem fcientiam inefte, qua* minime fit confundenda. Vnam quidem diuinam, amp;nbsp;æternâ, amp;nbsp;Patri æqualem, Ullquc effen-tialem , quia Chriftus ert Deus Patri ae-qualis: altera autem creatam amp;nbsp;longe in-fcriorem,ac minorem illâ«crnaamp; fupe-riori,quam habet Chriftus etiam,qua homo eftin cœlo fedens addextram Patris,

«4

lbo e à J . A P o L O Cl A

06 fumma fnpra creaturas omnes etnincii-bâ à Patreglorificatiis. Hiiius autem no-fteæ fidei , ac orchodoxæ fententiæ ratio eft, quod qui vtramquc Chriih gloriam, feientiam, potentiam, amp;c. confuudunt, vel eas inter i^eexæqûanc, procul dubio ij vel dum teternmis hæreticis Eutychia-lus humanam naturam poft eius gloridca-tionem abforbent: vel cum Monophyütis fqui funt propago Eutythianoium ) ex duabus naturis vnam tantum compin-gunn vel cum Monothelitis Monophyli-tarum fucceftoribus in Chrifto ( quem tarnen aftucèamp; Deum, 06 hominem fateri ad tegendos errores videbantur ) vni-cam duntaxat voluncatem , feientiam, potentiam, amp;c. efle imaginantur. Ergo v-tramque amp;nbsp;feientiam, amp;nbsp;potentiam, 06 Maieftaten, in vno amp;nbsp;codem Deo, amp;nbsp;ho-mine Chrifto diftinguimus, non tarnen feparamus: imparcm facimus, non tarnen ■jTiefle negamus : vtrique naturæ quod luû eft, relinquimus: naturas autem ipfas, aut çarum eflcntiales proprietates ncque con-fundimus, nequcabforbemus. Ex quo fît, vt quia tanta eft Chrifti etiam hominis H^tb^y^ ^■‘^^eftas, amp;nbsp;gloria, ( quantam antca dixi-

PRO H E L V E T. IE C CLES. gt;101 mus, quantaque iJli ipü pcceffana eft, eyi vm Pater dixic, Seule à dextris ^»(is, ) diça-mus ctiam Chrillum non ea tantum iux{a naturam affumptam fcire,amp; .po(£?,i)uæ ad iudicis officium pcrtinent(id quoddunca-xac à nobis dici confingis ) fed in vniuer-fumquicquidadrotû Mediatons offieiö, quicquid ad Donuni ,quicquid ad.Regis erga vniuerfam Dei EceicliÏ,munus6deni-que quicquid ad totius Junus Mudi gu^er nationé pertmet, illudde omnibus créi-turis fcir,idud.'in.omnes poceip, illud de o-- mnibus,amp;: üngulis ordinac nUudin omni-^ •»•.:•»«’ - buscfficit D. N. lefus Ghnllus eti4m qua - homo eft, quiafi^et a/Jalextramifi^iftda-^‘^^^- ^^ t^fueefifSiamnif peftefi^ifteteb j d^i» ter- phiiif‘2.yK ra J. in f.e! omnef criard'',ßtte iHa fint caiie- i^-ßetßfteT'errenayßue fubterranea,amp;ç, effiea-^^^'['g^ - citate viftutis , ipirituique fui otruaia im’ - plct.Haeceftigitur noftra pia, octltodoxa, -■petpetuoS. Scripturæ teftimoiiio confir* mata fchtentia de omnipotentia, omm-.dciêtia,amp;('Ïi qws itaappeUare velit) om'ni-- maieftate,acgloria'Domini,acSeruatoius 'Ndftri îéfù Chrifti in affumpta à te natu-

’Yaii. huma^ia.In quo nequaqrtanïrchita-coj^^j- vr'. -mui à Paulo,vtpucas,quiaic,tfzpz»e/7Aiytf«- *'

1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ G.iij.

Jg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

rosfipieMtiæ,ac fciefiti£ eße in Chrißo. Nam loquicur Paulus de tota Chrifti perfona, non de Humana tatum eius natura. Perfo-na autem C hrifti duabus illis naturis con-ftac.-quarum vna diuinaeft, cuius refpeétu verc dicuntur â'^^Zç ineffe in Chrifto o-mncs thefauri fapientiæ,cùm fit ipfa fa-pientia Patris. Quod fiquis etiam ad natu-ram Chrifti humanam referenda velit hçc - ipfa Panli verba, Ifteo funt emaes thefauri japientia (^fitentia, tjuia ex eim plenituM-^**’.j gt;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ,qucmadmodum ait loa nncs, om»ei ac~

' cepimui,per nos etiam id feccre poteft.Re-fpondemus enim tune, vocem, Omaes có~ - paratJrad omniu cuiufuis generis, amp;nbsp;prae-. . fogatiuç creaturarü fapientia, feientiamqi * ' accipi, quæ præ Chrifti fcicntia,amp;: fapiétia .c - neexigua quidem fit fapientia: illius par-• ticula, amp;nbsp;velnt ad Mare totum aquæ gut-1 tula, aut ad totum Solcm quaedam tâtùm lucis fcintilla. Quaquam quomodo Chry-foft.illum Pauli ad Coloftenfcs locum cx-plicet, fortaffe non ignoras. Nolo autem inhunclocum tranferibere ad meassifen-- tenti» confirmationem quod amp;nbsp;Bafil. lib.

4.contra Eunom. amp;nbsp;Nazian.Oratio. i. de filipfcxibutcxplicantcshocdiéhim Chri-fti

PRO HELVET. ECCLES. lOJ fti Marc.ij.vcrf.ji.Ded'/f z/Zö,^ h^ra »erna fiü, »eque lt;^»geli in cælo., neque filiui, niß Pater. Quoniam ctiam cum illis Luchcrus luthers in ipfe refert illa Lucæ verba ad idioma na-

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CUCjOg

tyrx humane m concione quada enarrans illum eundernMarei locum. Et hæc qui-dem ad fextum argumétum tuum, Oüan-dcr,noft.rum eft refponfum. Addis autem.

^^i corpfti Chrißi vbi^ue eße negant,eliiti-eiunt operationes i» Chriße , ^ feparatim''^^^^”^' alias Dmimtati, alias Humanitati tribaunt: pa^. 15. qui eßiamduäum elamnatus T^eßorian/trutn error.

Nequaquam verô operationes Chrifti ^^,^^ feparamus , Ofiander , vei neque ipfum Chriftum in duo vqii^il^a diuidimus : fed diftinguimus rantum in vna,amp; cadé Chrifti Dei amp;nbsp;hominis perfona operationes Deitatis proprias ab iis,qua funt humani-tatis in codem Chrifto proprix. Ambrof. Nan en im Chrißum thuialo cum earn is dus, diuinitatfjque dißin^uo ßbßantias. Quod poftea Leoi.Epifco. Romanns pulcher-rime docuit. Qiiod contra Eutycheten Vigilius Epifeo. Pater amp;nbsp;fcriptor orcho-doxus fcripfir. (^qd antea amp;nbsp;Ephehnum, amp;nbsp;Chalccdoncnfe Concilium confirma-

G.iiij.

il

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

uit.Ergo torus Chriftas plcnaintotiils ot-bisteiraru adminiftranouc obtinet quidê nó ell tam^nChriftus vcraque lui/natura Dcus.TocdsquidemChi'iftus, vrait Au-gufti.amp;S vbiquc cd,amp; omnifcius, amp;nbsp;otnni-pqcçiis. At non tarnen tocum Chrifti,quia m CHrifto ‘verè noÜro Ertianude (ic duÆ iUænattirât vn.ïm ipßus perfonàm efficiût: fie ctianï poft Cbnfti glorificationem in Chrifto perfeucrant, vc quèmadmodum u^p'nwç j^ ot/icup^^ç vnitæ funt: fie àovy-X^’^Ç «} àrpi'^aç manent. Id quod,vti dixi,inChalçcdonenfi Confilio(quod vé-ftn,Ofiander, admittuntj pij, èi^ ortho-doxi Patres iampridemdefiriierunt. Non eft autem idem feparare,amp;:diftingucre a-liquid. In S.cniin Trinitate Perlônæ inter fediftinguuntur,non feparancur. In vno quoquenoftrumanimadiftinguitur à corpore,amp; vtriufque adiónes-.non aute in diuerfiimfuppofitum feparatur. Ergo, amp;nbsp;quam puerilitcr in confundendis his vocabulis ^^ißt/fguere , t^ fcparareh^ïiuci-neris:amp; quam falsó nobis Nèftorianorum errorem ,aüt quiequam iUi fimilc affingas , per te ipfum vides , fi tarnen per tei-pfumaliquidvidere potes. Tu potius, tiuquc

PRO VELVET. ECCLES. lOj tuique Vbiquicatij Neftorianomm erro- 2^«^’ remex inferis reuocanc, dum per illamjr„.ç,„if. ’ omniuDeitatiS tlTcncialiu proprietaeû in ^'’f-*' humanam Chrifti naturam efFufionem, hominem iph Deo in Chrifto exæquanr.

Odauum, amp;. vltimum iftius Vbiquira- ^ ^.^ rij adnerfus nos argumentum eft. Err are J^rgumen. eos , ^uf feeuw »amp;» co»fe»t’fu»t, qrtoviam^“^-^-Chri^ium,^ feeufi^ur» Deifatem, ^ fecu^-dum hifma/itl-aïemvbi^jae ejje negant: cum. tame dixcrit Chrlftus /^z? vobifeum '’J’five Mouh-a. a^i con/ummationewfectili.

Primum vel ineptit Oïîandcr,vti amp;nbsp;Pap- Rfiymfm. pus, vel forciter diflimulat noftram fen-tentiam,ne aperte iam videatur calumnia* ri. Conftanter enim amp;nbsp;alTcueranter cum Auguftinodicimus, docemus,amp; affirma-mus, Tot urn fluidem Chri^nm eße Ehi/jue: ^„^„fl.Dg »0» auteln Totu»f Chrißi. Nam non eßco»fe-t^ß‘‘'‘* ^fgt; ^fte»s, quemadmodum ait idem , ‘vtefuad^^jß ß^ ‘ eTf in Deo, itaßt Ebitjne vt De/ff. Caae»d»fn enim efi ne ita Diuinitatem a^raam/ft hominis {chrifb'j'vt'v eritatem corporis a»feramt/s. Ne^ne enimßeundtfm hanc formam ( id eß, fee und am Carnem'jputandiis ef/-(chrß(ts) E-bi^ue dißußis. Cami .'ju idem fit a dédit im-mortahtitem,naturam non abTirdit. Ena igi-

107 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

far perfora Detu amp;nbsp;homo efi^(^ 'vtrumijue e/l DefffChriUfd lefM, Fbitfueperid^juod Dem eß: tn cceb autemper id ipuod homo. Quid a-percius dici poteft pro nobis ? Quod ü quocics pronomen E^oà Chrifto vfurpa-tur,dc vrraquceius natura intelligendum efthoc pronomen, an non coniequetuj Chriftum perpétué hominem fuilTe,quo-taautr.^s. pi JIJ-, dixcrit, dneetjuam Abraham ej/et, ego firn, vt alia mfinita omitram? Hæc igitur eft prima Oliandri in nos calumnia ; quod inter tocum Chriftum, amp;nbsp;totum Chrifti, Inter Chriftum vniucrfaliter, amp;nbsp;lïgillatim Gonfidcratum diftinguere non poteft vel hïc, vel infra paginai 5. Vbi lie magno erröte concludit, Chrisim Dem, c^ homoßt^ Eedefia imprimû adeß: Ergo (^ humaniM Chrtßi Ebßue «^.Nos igitur cocedimus totum quidem Chriftû.i.eum Chriftum ( qui verè amp;nbsp;Deus amp;nbsp;homo fimul eft )Vbique cfte.Sccundum autem vtranque naturam Vbiqueefte pernegamus. Altera iftius hominis trans m co cft,quód ambigue loqui-tur. Nam li illud fuum , [ècund/tm humani-fatem fic intclligit, vtfignificet, ac vclic Chrifto Deo (qui Vbique eft ^feper hypo-ftatice vuica efle humanitatCjqua femel af-fum-

PRO HELVET. ECCLES. io8 fumpfit,amp;: quam nunquä deferit,nos quo-quo idem faremur. Gratia enim vnionîs .i. propter bypoftaticä iHanaturarû inter fe vnionem de Chrifto dici poteft,Cbriftû hominem eße ^iefue: quia Deltas, cui hypohatice humanitas vnica eft, Vbiq; eft,amp;: quia qui Deus eft Vbique.indiuilcïcmpcr retinct vnitam fibihumanitatem. Ipfa vc-rè humanitas Chrifti reipfa Vbique efte non poteft. Neque enim coniequens, aut neceftecft,vt que hypoftaticè inter fe vni-ta funt, vno ^ eodem fimul in loco fint, ^^‘^^ ^*’ aut æqualiter coextendantur. Denique quod affers ex Matthæo, Ego fum vobßcii v/^ue ad coftfummationemfeculi, de Spiritu illo, de virtute, de porentia, de maieftate, qua vt Deus V bique eft Chriftus,hoc ipfe dixitmon de prçfcntia fuæ humanitatis,5£ carnis,quamfupraomncs cœlos iftoscue-^^^^^^ ^^ xit, quemadmodum amp;: humanæ Chrifti w.6. naturae veritas docet,amp; Angeli ipfi dicen-tn,Surrexit,no» eß hïc,amp;c Apoftolici Sym-boli hie articulus, t^ßendit in ceelum^its. à Luca ipfo interprète veriffimo explicatus: ^„^uß. iu amp;nbsp;pia fern per antiquitas credidit, amp;nbsp;opti- ^‘’'”’- s**’s. tnus deniqueillius loei commentator Au- '’''quot;^■^°-guft.expofuit. Atque hæc teftimonia fail's

fiipcrquc Rifhcicnc, quum præfertim O* itiader nullas omnino luaru aduerfus nos ar gunncntationum, cofirmationes attulcrif, -mhilqueipfoiÜius libéllo planée ieiU’ Prus , amp;f tarnen arrogantius. Vnummó-do pro mifera, amp;nbsp;tarnen tatopcrcadama-ta à 1e Vbiquitatcamp; Helena teftimonium ex Cyrillo, amp;;Theophylaólo tandem in toto illo libro poll diuturna defatigatio-ncmdepromit,quod tarnen wl ignoran-ter, vclmalitiofèdcprauat. Ac primum quidéquod fumit ex Cyrillo, ab iHo effe pelfimè corruptuni ipla Cyrilli verba de-monftrant. Suntautertihaïcinilla verba r»aa.tf, loan.cap.icgt;. Mtlties.er^e cùmcnfei^xiffènf

Chn^um acceperufftveßtmentajeittf-, (^.fec(-‘ Cfrfü.ia laa. ru»t ^»atuorparfesyi^c.CynliüS.lK ^at/tûr parles 'veßime/zla £liuißtfugt;it,(^tj(»ica i»iif‘ uißt rema^ßf^ipaaii »ipßrc^ c/tiufiiitwrciß-^aavi f/t/Jße dixerim: Nam tjuai/tör Drills partes aalfà^utem redd ff a mdamentam verbi, itl fß^camem eàaimpartibiliter mterß.partita ßu»t. Jn^Kpulos enim partibihter traaß^s K-»igenittts o'St/Hmam, afipiK corpai eorumper '‘ car»'emfuamfijtffßeansç imparttbiliter, at

i^ueiat^reix omnibusgt;eß,ifKtemvaua rbi-• a^ueßt flulio m»datü/tfßu/-.,ßeittPaulxa ait-, r.

Carixth-

PRO HELVET. ECCLES. lOJ

Cor iff th,J.Hxc verba Cyrilii aperce eo pertinent , vt doceamur vniuerfam to tins orbis Eccleiia, quique in ea func, Angulos vere fideles ab vno, non pluribus Chnftis, ab vna non varia eivifdem Chrifticarne Spiritualiter per fidem ali amp;nbsp;landificari, promenfuranimiruna , quam cuique no-ftrum dare vifum ell Dornino.Ofiâder tarnen ad f^hi^uitatem carvis Chri/li probanda iftaprofert,quad eaSi ianftificatio,^ alimonia noftra , quæ fide fit, corporalis carnis Chrifti præfenciæ niodum amp;nbsp;fitum reouirat. Quod enim dicit Cyrillus,cAr/-' Jium imparttbiliter,itt(jue ifftegre iff tffftffibm

ej/e (^ vffum'vbitiueyid lignificat,CIiriftum^quot;quot;^2^^ neq;difcerpi menibratim per illain fui cû toto fnæ Ecdefiæ Vbiq; diffufæ corpore comunicacioncm, amp;nbsp;coiuunôlionc: neque ctiain aliumin vna Ecclefia Chriftû elfe, quàm in alla : fed Vbiquc gentium vnum

amp; eundem efie. Arque hoc ipfum valet aduerfus ludæos , amp;nbsp;Marcionitas , amp;nbsp;Manichæos : minime verô aduerfus nos» qui de eo, Dei gracia, nullo modo dubita-mus, nccplurcsChriftosfingimus. Au-^ift. in loan.Euag.traél. jy.Cyrilli Renten j^^J;^^ tiamexplicat his verbis, Sa^if«fia Dei,f^er-traâ.i^.

lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

bum Dei, Domixiuf lejia Chrißus quot;jbi^uepr^^ fens eJi,ij[Uta vbique eJi veritas,vbitfue e/ija~ fientia. Inteiiigit t^uû in Oriente iußitia .• tn~ te/iigit alius tn Occislente tojiitiam, nunquiJ alia eßiußitia,quant iüeintelltgit-.alia, quam ßei Separati funt corpore, dr in vno habent a-fies mentiumßarum. ^am video iußitiam hicconÜitutuSjßiußdia e/i.ipfamvidet iußus nefcioquot manßonibus à mecamefeiunlius ^ in iffiusiußitia luce coniunffus. Ei'gode Chnfto qua Deus eftpucdligendum appa rer, quod amp;: illîc Cyrillus, 6c hîc Augufti-nus eu vbiquc præfencc elle docenc. Sub-iicic enim idem codé in loco kuguü.,^aid mirammi? Deus hoc-, fid ab homtne non poteß hoeßeri. Quod fi, quia de eiufdem Chrifti cum vniuerfa Ecclefiafua (vbicunque cer-rarum fparfa fit ) communicacione agitur, etiam de Chrifto hominc,id eft, Mediato-re fumendum quoque velint, tamé neque hocipfumomniprxfentiam carnis Chrifti cofirmabit : quia huiufmodi Ecclcfiæ cum Chrifto communicatio,nó corporalis prx fentiæ modo, fed fbla fpiritualis ac inefta-bilis infitionis noftræ cum eo rationcfic. Ergo fidem mentis, non os amp;nbsp;vifceraven-tris exigit, haud Chriftum detralut illa polo.

PRO HELVET. ECCLES. Ill

polo. Tantum vero abeft, vt ex iis verbis rbi^ttitof iftacarnis Chrifti probetur: vc contra ex iifdem maxime oppugnetur. Si enim qui vbiq; in omnib. Ecd eins eft Chri ftus,eft vnus:li quam Chrifti carnem fideles homines per vniuerfum terrarum or-bem diffufi participât, vnica duntaxat eft: ergo Spirituali amp;nbsp;(vffQtiiuK^ præfentiç modo : no autem locali fitu illis præfens adeft caro Chrifti.. Cuius confecutionis ratio cft,eaqi ncccHaria,quód fi Chriftus corpus fuum in fingulis orbis Ecclefiis corporalis præfentiæ modo fiftere dicatur, vel corporis ipfius multiplicatio concedendaeft;auc vnius amp;nbsp;eiufdé illius corporis infinita molos: aut per lingula Ecclefiarum locaeiuf-dem expanfio,ac extenfio ftatuenda, quorum vnupquodque proculdubió eft amp;nbsp;bla fphemum,amp; falfum, amp;nbsp;plane móftrolum. Ergo à Cyrilloipfo, quem corrupifti, O-fiâder,euertcris:amp;: Vbiquitas carnis Chrifti refutatur. Nam quod de carbone can- „ dente,amp; ignito ex eodem Cyrillo,amp; Bafi- '^^^ lio prefers, vbi duo quidam diuerfa funt fimul,neque tarnen confufa : amp;nbsp;vbi vnum sMUtitJa de alterius proprietäres accipit,nempe Car-bo proprietäres ignis fearbo enimignitus minata.

MX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

vrit) ilia fanevetus eft veftra cantilena à Luthcro, amp;nbsp;Brentioantea tanquam pal-maria fententia propofita: deinde nuper-rime à M. Chemnicio repofita, quia Iola vobis maxime plauiibihsratio viiacft. At huic tarnen iam millies noftri rcfponde runt,amp; quidem peripicue,ncmpe res efle diftimillimas Dcitarem in Chrifto,amp;: i-gnem feu calorêin ignito Carbone. Nee cnim Deltas quabtas eft, aut aliud quid-piamjquodin rem alterius generis tranf-fundi aut mifeeri poffit : vti eft calor qui incarbonem traiicituf facile. Deinde e-tiam refpondco Çatboni ipß.i. ligno ifti proprie ncquaquam ineflevim illam,quç vrit:fed earn manerc penesignem ipfum, feu ealorem, qui quoniam in illo Carbone ineft,vrit in carbone. Ergo calor ipfe inifto carbone vritgt;non autem ipfum li-gpu,ideft, non ipfaterrena materia. Ita-qne vis ifta vrens ineft,mahétque proprie inipfo calorc, non in ligno : fed quoniam calor(qui eft quabtas xo/roirrjTàç J ligno omni ex parte atque ix,ehitjpiTü.'ç commix-tuseft-. idcirco cuicunque rei lignum il-lud candensapplicueris, ealorem quoque iftum,qui inligno ifto vrit, appofueris, amp;nbsp;admoueris

PRO H EL V E T. E C C L E S. ÏII admoueris. Itaque fic figuraçp quodam loquendi gencre dicinius , H^fiuw 'vrit, quoniam calor ( qui in ligno eft ^ vrit. At Deicasetiainin perfona Chrifti non cfthumanitati communicabels, quonu, ive recte in Chalced. lynodo Patres dixe-runr,Manferunt in iHa vnione nature in-confufæ. Hæc j^nurquædc Carbone candenccprofçr5».func pon modo leuia, fedomnino nulla, qyemadmodutp vides, gt;• ' pro te axgiunenta, quæ fola tu turque tarnen robuftillima vos habere cenferis. Quod etiam à Theophylaélo Bulgaro-rum Epifcopo ( tanquam iam res apud veftros ad Triarios redierit J auxilivim pc-tis,tune ipfe Ofiander ( qui Sturmium m-iuriofè,lippum pro vetcri couitiandi more tuo, vocas ) tam cæcus es, vt non vi-deas ilia ipfa Thcophylaéti ad verbum ex ipfo Cyrillo ç^ ^anfcripta,.amp; idem apud Theophylattum fignificare , arque apud ^j^^^p/.p,. .ipCum CyriHüm ? Quanquam quid venit cIm ey'd!-tibi in menrem,vt in hoc de .S.Cœna Do-;mini argumentô Theophvladum ccflcm citâtes,quem pleriq; exiltimcC Tranflub-ftantiarionem Pontiheiam , non Con-fubftantiationem , defeendiße amp;nbsp;certè

H.

^n AP OL. PK o BIL. ec et.' çorruptiftimis iam Ecclefiæ temporibus vixit hic ßulgarorum epifeopus, pene po-ftrema Impèrij Conftantinopolitani æ-tate. Mirpt denit^ue, Ohander,quomodo tradafam tam miferè à Sturmio Athleta robuftiÜimo Vbiquicatem tu hoc loco, id cftgt;in poftrema tui fetipei parte tam aperte iam defendas ; cum illius ceipfum aliquot ante pagellis plane puducrit, »•^lï ^ï • Sed antiquum tuumobtines,ni- » lt;‘^’1°’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirum vt fis in ifto tuo do--'

gtnate mirum in mo-■ dum leuis ac in- •

conftans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

I I N I S.

ErraUßc cDm^Üa.

Pag. Si’.L^.adfecundum. Pag.87,1.7 psfitu^ I’ag. pi. !•$• inftitytaj. ‘ Pag. pj. J. 4. dlcntialis. Pag. 103.1. 4. Marei pró Lucæ. 1.5. Et hoc. Pag. lù. 1. 14. dele C^hm ipß ,i. $£poft«