Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

MO IVRtSCONSVLTO tVDOVICO FACCHÖ, PRAS ceptori fiio chariffimOi Chriftophorus He gendorphinus

. V Â M VMSaliquâdid i iftastitiilorumCodicis luftiniani Exegefes, do S* ftordcôhiïîme^nulli^pr fus hüncupare oprimS èdê arbiträrer ^ quod hccmihiauthOri admo dum dign^ uiderentur, quaeuiro alicui magni nominis dedicaren turj tarnen muraui tandem hahefentêtiam, amp;nbsp;iftas lituloruiri Codids interpretationes quantuis abiedas, fine patrorinio in publi cum prodire nolui. Moucrurit mè cû ali» multa, mm illud in primis, quod ccrto au*« guror petulantiflimos quoldâ nebulones exonturos, qui gladiatorio ^quodaiunt, animo ,admcadfcdaturifunt^ijiâ, quod ego, qui non plus Quinquennium luriCi udi operam dcdi,Prouinciam exponent

EPISTOL A, NVNa.,^ di titu’.os luns fumpfcrim, quibus hoc re^ fponfum nó diAum clTc uolo,me quis non omnibus numerisconfummatumlurifcö* fukum, co tarnen fub te præceptorein lure progreiTum dTcjUt titulos Codicis, fi non adunguctp,atniediocriterintelligam,qu3 do titulorumexpofitio, amp;nbsp;ex utriufej Ii!egt;' raturecogniiione,cuius me rtudiofum effe fateor, nonparum pendeat. Er, ut maxi-* meinhisritulisexponendis alicubi lapfus firn, uenia me dignura efle arbitror, ut qui nonoftentandac eruditionis gratia, led ut amp;nbsp;mea priu3t'»,amp; publicaiuuenum ftudio forum iuris Ciuilis ftudia,pro mea uirili iu uarem, hos titulos à me expofitos, in lucê dederim. Turn quando, ut nó difficile pro batu eft, Accurfius , Rartholus,Baldus, inter luris interprèteslumina,non raroin his Codicis titulis exponedis, ueluti in por tu impegcrunt, quid mirumfiHegendor^ phinusalicubiin titulorum Exegefi offen* ditf Noueruntme Sóaliaquaplurima,ne jfios titulos citra patrocinium aiieuius emit terem, fed ca in præfenti referre opus non eft, maxime cum te mihi patronum elege* hm,qui pro fuo eädore, amp;nbsp;fingulari in me bencuolenna facile omnibus calumniator ' Tuiuinfuldbus, uelnonrogatus obfiftet»

Te uero, raidodifiime præceptor oro, uj laborem iftum mcum,c^»n-nfanemagn5 in^iis litulis exponendis lubiui, pro lua in incbcntuoïennabcneuo'efufcipias, fufcc ptum , fi forte opus crit,gn3uifer defen* das. Et hoe tibi de me pcrfuadcas, mc Ji quem alium, uere amp;nbsp;ex animo tuumexiftere. Vale.

5 n» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;preceptor do-* y quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difllmc.

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A irj

N HOC TITV lo luftinianus Imp« rator oftcndit fc noz uum qucndamCc»' diccm coponi, pro curaffe,in quo prae ter fuas nouas cofti^ tuaoncs,etia hæ quç in Gregoriano,Hcr mogeniano,Thcodofiano Codicc referan tur,complcxæ fint,

SVmma huiustituli eft,Imperator Co-' dicem fuum,ne ueluti Apocryphus ha beatur, cofirmat, etquâ utilisReipub.

Codex hie futurus fit, monftrat, 56 ipfum inuulgari, ÔC diligenter obferuari mandat.

GV M Imperator luftinianus fccundS priorem Codicem,amp; multas cöftitu^ nonesedidiffet, fid in priorc plerafcg correxiiTet, hae, cum in iam diclii Co dicem relatæ noneiTentJniunxit uirisno minus fapientibus, quam cloquentibus,ut priorem Codicemintcrpollent, «Sénuper inuentas fandiones inférât, amp;nbsp;pro eo accomodum eis uidcatur, plcrafcj refingat, ac no uumCodice in publicum edantf

Defumma Trini’tate,amp; fide ea £holica,amp; ut nemo publi ce de ea co n tende nbsp;nbsp;nbsp;z

IC Imperator doccl de facrofanAa Trinie tateira crededum, ut Apoftolica difciplina iuxtaEuangelicadoe drina fiacucrit, nêpe Deum patrem, Deu filium,beum fpiried

fandum, unum quidem efle Dcü, fed pergt; fonas très. Adhæc præcipit, ne cnns ca, quædefidccatholica, facrofandæ Trinita tisiuxtaapoftolicascxpofitioties,amp;inftitu tafandorum patru, qui in Nicena fynodo fuerunt, diffinira funt, in publico difputan doconucllat,amp;quafinon lum fans rede difeuffafint, m dubium uocet. Porro hoc inifto titulómemorabileeft,quodis, præz ter alia concilia Nicenæ fynooi honorificä adeo

J^eomentionem facit, amp;nbsp;quot paires Gingt; Öi eiinterfucruntrecenfet. Cæterum qua do pauds adeo conftat,qui dicanrur Archl mandril monaftei iorum, quorum fit mé no Legequarta .§. omnes uero nolim late re lurisfrudiofos Archimandritas, Abba gt;nbsp;te% quondam didos, quod olim monachi hçremds inçolentes, ÎvtoÎç(4û!vlt;Açouô' id eft,fpelücis amp;nbsp;tauis montiûhabitafunt.

' Bkit^itfl'ià Graeciscontioncm amp;nbsp;cogre gadonem f^nificat. In hoc titulo, eedefiæ nominedd^nantur, amp;nbsp;loca Deodicara, amp;nbsp;homines,qui locis huiufmodi pracficiuii tur, ut munia facra obeant ,'proindc hic tk tulus, amp;nbsp;templorum amp;nbsp;perlonarum tcmgt; plisprxfedorum lura fingularia,hoccft, priuilegia often dit.InL,neminem,funtuo ces, 3ngari3c8ôperangariæ.,quæ quando plerifqî caligincm ob oculos eflundere pof funt, cas obiter exponam . Angariæ feu perangariac, dicûtur munia quæ capeffunt jncolæin auehendis rcuchêdifotinftrumen os belli,diAæangariç Suida audorc, quod héteffîtate urgente ilia munera fubeâtur.

Dceplfcopi'Sjamp;cIerids orphano trophis et xenodochijs et bepho trophis, ptochodochqs » amp;nbsp;aflï/ fterijs,6c monachis Ó^,priuilegqs eorum, amp;nbsp;Caftrenfi pcculio, èC de redimendis captiuis, amp;nbsp;denuptqs dericorum uctitis feuperz minis,

Cum in ido ritulo uoc« Græcx «deo multx fini, amp;hæ magna ex parte corru-* ptæ, eas prius exponam amp;nbsp;redicua, quam quid Titulus compléta tur,dicam,Orpha notrophiüappellatur domus, in qua nu triüturorphan! liberi patre priuati, ^7^ »jtj Çilt;fw KâÙ a{!^«veç- Xenodochium,domus inquaperegrini, ^hofpites accipiuntur, hodienofpitale appcHamus, «tptto /(j^t |t«lt; K^lcvtc* in Titulo cd bephotrophijs fed Icgcndum edbrephotrophqs, Ed ucro l^f^^^’V^^^“!^*^^“^ ‘‘^ quo aiütur infantes. Nam (Sjitpatf infantemGrxeefonat.Edin Titulo affiderqs pro afecterijs. Porto «oxi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TIIWO»

TKÇjiôv appcllaturlocus,in quo moniales feruantur, 8C adpietatis ftudia exercentur, •rxii» Græcis exerceo, amp;nbsp;Tiigiwferuo, eu ftodio,fignificat4am ex hisuocabulis et ex pofiris amp;nbsp;reftitutis facile eft cernere,quidn5 in ifto Titulo tradatur, nempe, dcxtatc,ui ta, moribus, priuilegijs epifeoporu 5C eleri corü, de priuilegqs orphanotrophioijt,Xc nodochiorü,Brephodochiorum, Ptocho dochiorum, Afeeteriorum, MonachorS. Adhæc de Caftrenfi pcculio clericorû,hoc eft, de bonis clericor um differitur, de redi médis captiuis, quid illis accida(,qui uel te ftatorem uel cognatum e carcere redimerc pofthabent, per quem, quo paâo captiuo rura fiatredemprio, quispccuniamrcliââ ab aliquo in redemptione captiuorû, ext-» gerepofttt. Deniqjquibusclcricis licitunt fitmatrimoniumeontrahere, quibus non licitumftu

De Epifeoporum audientia, 8lt; di uerfiscapiculis,quacadlus eu ramqj amp;nbsp;reueretiam per tinentpontificalem,

HicImperator dilTcrit de Epifeoporum àudientia.i, lurisdiâionc, quam in audicn

EXEGESES TiTVx' dis caußs ô^ his fimilibus rebus fibi furnere-Eofllint. Tumquarum reruiTafatagcrcdc cantEpifcopi,^nimirum quoddebcat fata, gere corum, qui in carccre degunt, fatage. re quo capti e uinculis aiferan tur, damnati, fuppücio afficiantur , 56 fiquæfunt huius , generis.

3 Inhoc tituio agit Imperator, nihil colt; rum priuilegiorum, quæ Chriftianis con^* ceflafunt, hjrcricis, etin prjmisManicheis SC Samaritanis concefla exiftere. Porro, Manichei a Mancte qiiodamhxreticodigt; difunt, qui teniporcFcrlicis Romani Pon tificis uikir, genre Per fes, uita amp;nbsp;moribue-barbans homo muko omniuinfanilTimus, quippe qui femodo Chriftum agere conae batur ouendere, modo feparacletum effe iaZlitabat,deniej eo infanic^pcefTit, ut Chri fti more, duodecim difeipuios alTumeret, quosad difpergendum uaria a uarrjs hçregt; beisaeçepta dogmata, emittebat.Hæcfer^ metradit EufebiusCæfarienfis librofeptie mo hiftoriæ ecclefiakicæ. Cætcrum,Sama rkani homines erant, qui fciunâi a IqdaSis, djueifaab eis fenaebant., ut indicat Suidas tu Colle-*

Hictitulus amp;nbsp;Tof» ava€«7?/ejtiefj prohi bet 5c oftendit, quæ poena tam rebaptizan tcm,quam rebaptizatos maneat,ncmpe ultimum fupplidum, quod, ut Accurftus hicaffirmât, mors eft, Accurfio fufFragagt;gt; tur L.ultimum.ff,depoenis.EthocquidS uero accedit, fi uterepeorum, dolo fecerit, ld eft, fi uenq; exploratum fuerit, non inte^» grum efte fi femel baptizatus fis »vatCa-z^t ^£o^-ItaA2on,ne quemfuagloria fraux dem,cxponit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

ATOSWT£Cü Grxcis deficio fignificat' inde «7res*^Ç‘^'f'^‘^°’’j 4“* fcilicetafide Chri^ ftianaadPagamfmum uelludaifmum defi dt amp;nbsp;defcifcit L.finali eodem titulo, In hoc titulo Imperator docet quaepoe-* nx de apoftatis cxpetantur,nimirü quod it lorum bona auxionentur, quod illis tefti** monii diSio non fit, quod ex teftamêto ca piant nihil, nee in priftinum ftatum recipiä tur denies efidantur ex urbibus, fiue tacris

EXEGESES TITVgt; inaugura« fint, fiuc prophani exißanu i Nemini Heere fignurn faluatoris Chrifti humi ^ uel in SiHce,uel irt marmore aiitfculpere autpingere.

Pietas Impcraton's hoc in «culo demon ftraturi Nam cum, utcönijeere licet, plc riq: fignü faluatoris Chrifti, defpicatui nagt; berent, amp;nbsp;uteftimpictatis comesaudacia, pedibüs humi obtercret, Imperator hac L. unica poenam capitis minatur rjs, quifignfi uindicis Chrifti humi,autin filice, autmar more, uclfculpi uclpingieurer^ Secus eft, fi Chrifti imago in pariere uel alibloco ho/ nefto autfculpatur aut pingatur ^ nâ hoc fraudi efle non poteft, uteft inCan.perlatu de Confccrat.dift.terna.

ludæi, quia fecGdum eorum leges in re bus fuis uiucre uolebant,necfe Corlicolai^ id eft, Chriftianorülegibus accômodarc, Imperatorin hoc tituloiubct,acimperat, ut in contradibus leges Chriftianorum fez quantur,corâ iudicibus Chriftianis linger, ppxc^itur qiioq Chriftianis,ne autludæ osonendant, aut rebus co^uiolentas ma nusinq/

Ne Chnftianummandpium hæ rcticus uelludæus habeaf,uel poffideat, ud circucidat»

Quidinhac L .tradatur,cuiuis obuiS «ffc poteft, hocunü obferuaiionc dignü, ^od fi ludrusmancipium, id eft, fcruum Chrifhanum circuncidat, poena exilqtnul Aandusfic,id quodedlaftruitL.Iudxi.q* Supra de ludps amp;nbsp;c.q.Sc fi, extra de ludçis»

Pagani dicunturquicunc^ a uera amp;orgt; thodoxa fide aberrantes, pcculiares Deos fibi fingunt,in quos multafcripfit Gregos rius Nazianzenus in libris aduerfus Genti les, de quibus uide amp;nbsp;hiftoriä Ecdefiafticä tripartitam libro feprimo. ItPperator er^* go in ifto titulo prohiber,neid genus homi numautfuafacrificia peragat, aut t épia fua apertahabeat, fub pcena capiris, amp;nbsp;omniu bonorum confifcahone.

Ecclefîain hocriculoaccipiarur pro lo/ co rebus facrisdeftinato. lam Imperator hiedocetan ncjlcclcris alicuius authoresin ioca facra confugiunc, uiextrahi poffinr, qua de rep’enilftme travat L, prælenri éó c.intcraiia excra,deïmum'tatibusecckfiai}t, Dehis,qui ineedefqs ma numirtuntur,

• Manumittere, cftdarelibcrtatem .§ ma numifliojufti. de libertinis. là Imperator in titu. iftoagttquodin ecclefiacoraepifeo 150 iuxta populi éontione manumiflusJ. ibertate donatus, perinde habçdus fit,atcp it coram iudice manumiflus clTet, qua de re uide amp;nbsp;§, multisauteminodts,Inftitu,dc Libertinis.

Lex eft quod populus Romanus fenatq no magiftratu interrogante, ucluti confute. confticucbac.§,Lex,Inrti.deIurena. Geq. amp;nbsp;Giui. Cóftitudo uero eft proprie quod cynqjImperator uelpercpiftolam conftigt; tuituel

Ïuir, ue! cognofcês decreuit, uel cdi5o pr» cepit ,§. quodcunqj igitur, Inßttu. de lure na.Oen. amp;nbsp;Ci. Edi35, funtliteræquibus magiftratus aliquidiubent, atq; imperanu His uocibus rcâepcrfpcâis, baud difficile eft cognofeerc, quid in ifto titulo tradetur» Tradaturenim priuilegia, non legem ge-* nerale redderc, tradaturquæ fint leges ge nerales, quxfpccialcs. An principes legt bus lads obnoxd fint, quis contra legis me tern faciat, leges futuris negotijs dari. Tra* datur penes quem fit Icgum interpretatio»

Mandate,eft alicui perfonæ gerendum »liquid exequêdumcÿ committere, inde de mandads principum efthic dtulus quibus credi Imperator nonuult, nifiea fcripds probentur,

Id quod Senatus conftituit att^ prohP bet, Senatufconfultum dicitur .§. Senatus confultum,lnftitut.de lurena. Gen. amp;Ci» Hinceft dtulus de Scnatufconfultis,qu3e SC diligenter obferuari, S^refcripta aduerfua «aextorta, nulliusmomend puundaeffe. Imperator hic præcipit.

lus ucius appeUatur, quod ab urbe Ro lha condita, amp;nbsp;a Romuli rempore ad fecu-* lum ufej luftiniani, ferme per mille qua/ dringetosannos côfufiffime /parfum erat, id quod luftinianusin hoc riulo uiris gbuf dam non minus difertis g prüden tibus enU clcâdum.i, exponendum, amp;nbsp;in ccrtülibro rum Ordinem redigendum demandât. Ad hoedcauthoritate lunfprudcntum, qu«/ dam diflerit. Porroin L.q. quaedam Grae/ car uoces in exemplaribus pleriftp defide/ rantur, quas Alciatus ita reponendas cenz fet. V crba Imperatoris funt,nec qui poftea fuerint, audcant comentarios hifdem legP bus anneftere, nifi tamefi uelinteosinGrf cam uocem iransformarc, ea confequetia, fub qua uoce Romana pofitæ funr, hoc qd Grxei kätA Tsi/tt, id eft, iuxta pcdê,id eft ■appofitu,0C uehementer acc0modatum,ut Erafmusin prouerbrjs exponit, dicuntur, uelfiquis forfitan pcrtituiorü fubtilitatcn# ■annotaremaluent,56eaquae Tm^x’n’t^» nuncupantur, id eft, fummaha quidam co poncre.

Hie titulus agitquibus hominibus, 8C quando official, uel luris uel fadi ignorant tia. Ignorantia fadi eft, utfimefugiateum obijire mortem, qui cognationcmihi iun** dusfuit,aut nön fugit me eum morte obijf fe. Ccecerumuetinteftatum obrjiTe, uel mC hxredem inftitutum latet. Porro, fl copers Smidemhabeam eum inteRatum uita ffirt urn effe, fed me lure cognation is fuccedê di mihi copiam cffe ignoro, aut fi aliu, qui non prçponi queat, tri pracpofitummihi «xiftimo lurisignorantialabor,ut L.pri-* ma. ff, codem titulo.

De prccibuslmperacori offeren/ dis,8^dcquibus rebus fup plicarcliceat, SCubi ♦

Imperator hic agit quo pado fibi precea hoe cit,fupplicariones offerende fint ,|amp; a quibus, amp;nbsp;quibus de rebus .Etfumma eft, preces fibi offerendas, amp;nbsp;pro confuetudk neamp;ture. Confuetudjnequidcm,utgelt; nuafledantur. lure, ut paucis fummam rel in libello quodam proferamus, omiffis ijs, quxadrem nihil faciunquteff uidere inL, oldma, titulo eodem.

In hoe dtulo hoe aßentur, quod fup'' plieario orincipi fada,ßmul ac prineeps ad cam reieripferit, litis eonteftarionisuieen» obtinet. Adhoeutalt;5io,autintrigintaault; quadraginta annos proco ae inliriseon-* teftationefieri folet L. prima C; deannali except.perpcnietur amp;nbsp;tranfeat ad hacrede# L. prima, codem titulo.

Vtlite pendente, uelpoftprouo/ cauonê,aurdiffïnitiuam fentenda nulli liceatlmpatorifupplicare.

Quid hienniIuscóplelt;Satur,rubrica fez eileindiear. Indieatucro pendentelitc, ucl prouoeationc, antequam fentêria diffiniogt; ua fcratu r, neminem fuper caufa tali prind f)i fupplicationêporrigeredebcre, mfifor^ itan uel aAorum eómunium uel pronüii* rionisediriodenegetur, utL. ij. eo.d, Sicontrains, uel udlitatem, uel per mendacium fueritaliquid po ftulatum, uel impetratum ♦

fandionem,quxluri comuni etutilitari pu blicx aduerfari uidentur, ubiiibi prokrau tur,aliquid momen d habere debere, Dediuerfis refcriptis,amp; pragmas ticisfandtionibus»

Hic dtulus traftat diuerforum, 8ó uarto rum refcriptorum, radones, amp;nbsp;formulas. Nimirum annotadonum,pragmaricarum fandionS, 06fi quæ alia genera refcripto^j funt.Porro,annotado in hire Cjuili dicirur refcriptum principis, quod ipfc fuo ipfius cófilio.addudus alicui impartir Pragma» lt;a randio,eR quod princeps ecofilio (uorü procerum fancit 86 ftatuit, in caufis uniuer lorum, utin L. uniucrfarefcriptaeo.ri.

Statu{dicütiir opera fculpdlia 86 fufilia, imagines ucro operapifta. Vnde in hoe ti wlo Impatorftatuit, neiudices , veiftatu-' as, uelimagines fine principis confenfu cri gantur, ftatuit utfiquandoprincipi fiatua erigatur,ludex adfit, necuuhfubditos in fiatua principi faciunda,ulla pecuniarü col Udone, grauari debere,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bil '

Summa eft, qui confugiunt ad ßatuas* hoc eft, fimulachra Impera(orum,iufto me tu common, lure amp;nbsp;legibus, uindicari de' bent. Caeterum,eos,qui propter fedcra, quaedefignaruntad ftatuas confugint, ab illis arripiendos, amp;nbsp;uinculis mancipando# elfe, imperator prxdpit.

Praefeftus pretorio fub Cxfaribus difd filinae militari præerat,5C prctorio,id eft, ml iribus,cohortibufg5pretorianis, isinftar A paulo magiftrorumequituhabebatur,nifiquod recentiori magiftrorüequitum poteftaslégitimaerat, busCaefax hoceft, legibus populi Romani inueda» rib. prsefe PraefeAosautempiaetorio,Imperatorfuo lt;Si prxto^ arbirrio inuexit,idquod probat, L. pri“ rio,amp; ad ma.ff.deoffi. præfe^t.preto. PorroOriés prouicias diciturillaparsmundi, undeSoloritur,au cubeman tharePomponioMcIalibroprimo.c.priz das mitten ^q, Hlyria, uelillyrisprouinciaeft,quælp bantur, ut ge lateqjpatct, ut q uæ intraItaliam, Gerz bic ut. et fe maniamfuperiorem, Macedoniara, Thra quêsindi'' ciam, Epirû,iînum Adriaticü,Danubium, Mt» continctur luidePomponiumMclam lib, fecundo, cap. de Macedonia » lam in hoC ti(ulo Imperator dilTcrit, quod ofticiü dus

fît, qui præfcâum pretorio Orientis,^ Illy rid agat, turn de quibus eau fis, poffit ço-* gnofcerc.

Africa pars eft mundi,cuius breuem de feriptionem uide apud Melam lib. primo, cap. quarto. Cæterum, ^eiKiM Græceeft guberno,difpono,inde^|oi'K»(nç, id eft, gu bernatio,difpofitio. Summaergo tituli eft quæfint partes, ÔC munia prxfeâi preto/ rio Africa adminiftrandæ dCc.

De prçfedo urbis ira Pomponius Lçtus in libeuo de magiftraribus Romanis feribit, Romulus unum elegit, que urbanis negO'’ ttjsprçfccit, utDionyfiusalt hune praefe.' Aumurbis fuifle fansconftat,longo poft tempore,tantum fibi urbis prxfefturauen dicauitCxfarum temporibus, ut crimina omnium in urbe cognofceret, Si demum, cumÇæfares ab urbe abeffent, prxfedus ueluraltcr Cxfar imperabat de reous omni bus,quæ ad urbem pertinebant, cenfo bat, hacüle, Exquibusfacile coghofee/

EXEGESES TITVC réitiuenis potent, quid tn hoe ntulotradi tut. Porroin L.ultima,eo.tit.Eftuoxpri miccrius ab Accurfio male intellcda, pro* inde eius interpréta tionem, obiter adqeia. Primieertus notarius præfcÆ hie urbis, na alioqprineipiseraï,dicitur,cthonoreinter notanos primus, ficutfequens, lècundice rius,k»jàçcnira eeram fignificat,KMf6)(i# ubulam ceratam , in qua antiqui fenbere folebant, ab huiufmodi igitur tabulis di^i funtprimicern, hoe ex Alciato, ne que fua gloria fraudemu$,tranfcripfimus,

Quidhic titulus in fecomprehêdat,no* tiuseft ex uerbis tiruli, quam, ut a me mul os oHendendum fit. i

Varia fuifie quatfiorum genera indicat Cornelius Tacitus libro undccimo hifto/ riarum.Intcr aliosquæftorcs fuerüt, quicu Imperatoribus Po. Romani mittebantur, idcftconfulibus 5C pretoribus, adadmini* ftrandam rem pecuniariam, amp;nbsp;pratdam, acinanubiasin rationes publican regeren* das, uidc Pomponium lætum de magiftra obus Romanorum,amp; dehisquatüoribuâ, bic utulus

Magifiriofficiorum crant, qui procura bant,ut milites in acie,cçterosantecedcrêt, quibus ftipendia meliora darentur, uel la* bor prolixior faccretanteire, ut L. fccun* da, co, tit. Turn, admagiftros offleiorum perrinebat fignificare quotannis Cæfari* bus quemadmodumfe numerus milituna habcret, caftrorumcjacclaufularum Iura, procederct, utex L, quarta, eo.tit. völlige re licet; Porro, nifallor, turn magiftri om* riorum erant q, qui a Pomponio Lacto pr{ fedi caftrorum uocantur, quibus eodem authorc curat erant, caftrorum pofitiones nalK, foffsc, tentoria, tabernacula, tormS U bellica, amp;nbsp;caetera.

Comesfacrarumlarginonum,olim is fuiftccolligitur, perquem Cæfares ftipen* dia railitibus erogaucrunt, ut in L. unigt; tahuius tituli, Imperator uult ut iudices ad iftumComitem breucs quadrimenftruos dirigaht,hoc eftutfingulis quatuor menß bus libellos attributarum pecuniarum mit

tant'. Attnbutæ autem pecuniae nuncU^ pantur, quasnuncaffignationes dicimuï» Varro lib. primo delingua Latina, Tribü turn,inquit, dtdum a n'ibubus,quod ea pC cunia, quae a populo imperata erat, trifaU dm a fingulis pro poruone cenfus exige*' batur. Ab hoc enim, quae affignataerat, attributum didum. Ad legem unicam hu*' ius tkuli intelligendamfacit, quod annota^' vit Alciatus ex Graeco legü interpretc,Pala dnos communi nomine didos omnes ha/ bitantes in Palatio, alios quidem femper in domo Augufti perfeucrarc, qui nunc Có/ mitatenfes, nunc Comités dicuntur. Co/ mitatum autem locum effe, in quo Impera tor uitam ducat. Cxterum eos qui in Pro/ uinciam raittantur, Mittendarios a mitten dodici.

In hoc titulo, loquitur de^curatore C# fan's, cui, ut Pomponius Lactus author eft. omnis res famiharis cômilTa erat, eriä qui« „ quidisegiflet, ramm erat âpudCæz ,5., (irem, dó penes hune magna îi.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat audoritas.

Huncrituin ex uerbis Pompon^ Lærf, luuenis faciUimeinteUiget,feduerbaPcm ponn fi quisrequirit, fübijeiS, Pofthumio Albo, amp;nbsp;Sex. Fufcio confulibus, belloon fœliciter, côtra Equos gefto, proconful creatuseft C. Quinaus,8cis primus in co magiftratufuit,cumfexlilftores praecede^ bant, caetera omnia habebat, uti confu * les .Etindeftatutumeft, ut qui Confulcs uno anno fuïffent, fequenri proconfules ef fent, deinde procSfulcsadprouincias mit tcbantur, amp;nbsp;finguli fingulos Icgatos habegt; bant, qui adminiftrationi prjftarStauxiliS. Procoful, poteftatem exercctin ea^uincia tantum, quae ei tradita eft, ud décréta, nifl uocareiur inivrifdidionem uoluntariam, bæc Pomponius gt;nbsp;St quid amplius, ucl de

Hoc eft, de officio eius, qui agebat pro curatorem rerum Csefaris, quas in Orient te po did char.

Deoffido prçfedi Auguftalis» , :. Id eft, de officio prxfeAi Csefaris, g pri mo omniu(n,in Ægypto morem connitué di prxfeAos inuexit, cuius officium eft co gnofcere, amp;nbsp;referre ad principeni, ea qu« cognouit, ut eft cernere in L. ij, huius du De officio Vicarrj »

Prxfefti afcifceban t Vicarios quofdam .«uiuicem eorumin caufis Ciuilibus audié dis defungcrêtuf, dequibus hic ut. diffenu

■ ' Eo tempore, quo perdnaciaTribuno-* Ilim plçbfsig Romx fine Côfulibus quints annisprxfuerc, L. Feftius expIxbeCoful creatus effet, patres, preturam, nouü ma.* gifträtum Sp, Furio Camillo M. fitiode*' alt;runt. Hic primus Prxtor urban us fuit, a prxeflend*

Apreeffendo Praetor nominams eft, h{C PomponiusLætus. Qiixucro funtPretO ris munia, hic titulus aperto oftendit-

Prouinci3e,diccbantur urbes, qux a po pulo Roinano beUo capcacerant ,ad quas gubernandas, redores amp;nbsp;præfides mitte* bantur, de quorum officio hic titu.differit»

Cumurbis«dificia facpenumero ineen dio flagrarent, diuus Auguftus guinej! co* hortes, ut inuigilarêt urbi, difpoluit,amp; fii^ guliduas regiones cuftodicbant.Tuncem trat regiones quatuordccim,his quincÿ co hortibuspraecrat Prxfedus uigilum,apud quem cognitio crat omniü fcelerum, quæ nodurno tempore fieri folent,prxfertim deincendio,SC latrocinio. HaccexPompo nio Lxto hic referre uoluimus, ut quse ad L. unicam huius tituli inteUigendam nó pa rum commodatura funt.

Indices Ciuilcs dicebâtur, qui caufis Cï’ ■ilibus audiendis dabantoperam,dehisin mulo hoe dicetur«

Quae funtludicum militari um partes, quibus hominibus dicerelus debeant, qui bus non debeant, in quos Imperium hab« bant, in quos non, dineritur.

Ciuitates uel Curiç non debent cogi a^ calefaciendabalnea priuata Tribunis,uel Ductbus uel Comiribus militum. i. Vica'' earns magiftrorum miiitum, haecLexuni cahuius ritulihabet»

De officio diuerforu ludicum, ' Id eft, de officio diuerfæcondirionis Iugt; dicum,uel de diuerfis ludicum officrjs,quo rumeftprimumlNematremfamilias in pit blicum protrahant,nift fonaffis pro fifealP bus uel priuaris debitis, in lus uocerur. Nî nine etiarn materfamilias ludicem adibif» Deinde officium ludicum, eft uiris magni nominis honorem debitû habere. Poftre/ mo, caueant Indices, nc magni fubfellq ui ios in fubferiprionibus, fratres nominent. Porro,in L.terriahuiustitulifitmêrioCor. niculariorum,quos Accurfius tubatores,

fuiflcexiftimat. Atuero Afconius Ac«nfl ingt, dicebäruv attriburi decurionibus,hoc eft, minifin cori!m,quafi ad ccnfum additi, quos nuncCórncntarienfcs, Ólt; Cornicul» rios appeilant, hxc illc. Per Comicuiar jos igiturjncaccipiominiftros additos ludi^ cibus,ccquafiuicariosludicum.

Vtomnes Indices, tam Ciui'’ les^quam militares, poft admini ftrationem depofitam, per quin quaginta dies,in ciuitatibus,uel certis locis permaneant,

Quid ifte dtulus, in fc compleflatur,^''. libet facile ex uerbisdtuli, intelligcrc pot».

Hiclmperator travat de ijs, qui in uicî mortuorum, iuxta abfentium, tamludR turn, quam Præfidum furroganmr, 8C fuffl ciuntur. Et, ut pauds dicam, fuffedi üli o* jnnia agere polTunt^ qui ucl partium Iudilt; cis, uelpræfidisProuindxfunt, nifiquod .uldmo fupplido, id efi, morte, L,ulumü,

filppïicium. fF. de poem's nemine tnulda*'^ ualct, nee membrum alicui abfcindere, ui in L. ij. co.ti.amp; in Autcn.deCollacoribu* coUaunona.^. antequamuero.

AHenbres dicuntur, qui ab illo, oui eß dekgata iudicandi poteftas, coguntur, «f fibi in eau fis cognofcendisaffidant, amp;nbsp;fuis conflits præfient,quo controuerfqs finis imponarur. Domenici uero diÆ funt, qui »pud Indices domefticorum officio funge^ teneur, ut L.q. huiustituli.Cancellarq uo cabantur, qui ludicibus libellos fupplicagt; tonos, amp;nbsp;ofFerebant,amp;legebanr, Nota riós,hodic uocamus,de horü trium officrj* in aliquot legibus,buius tituli multa memo riæproditaiunt. Veldomeftici dieütured ferj arcanorum ludicis.

Dc Annonis,Slt;capitationeadmi niftranrium y amp;nbsp;corum afleP forum, aliorumue publicas fo Katudinesserendum, uel eo/ rum, quiahquas cofecuri funt dignitaxes ».

Annona,non tanm ad frugcs,fcd etiart obfoniartfertur, unde AnnonSmacelli di XitTraquillus. Vcgcrius annonartascxpS fas uocat, eas frugS pabuliq: fpedcs, qua« Prouindalcs militibus expendunt. CapP tariomihididaeffc uidetur, quod prxtçr annonam etiâ pecunia quædâ militibus da ta fit,et hoccapitatim,uel in fingula capita, unde in hoc titulo agitur eriam deannonis id eft, expenfis frugum, pabulorumcp, amp;nbsp;capitationc.i. pecunia capitarim datatis,g adminiftrant, SC publicas folicitudines «gt; runuTum dcannonaamp;capitationealicC* forum eorum, uel eorum, qui aliquas di^ gnitates confecuti funt.

De contradibusïudicUjUclco rum,qui funt circa cos, Si inhibe 'dis donationibus in cos facienz dis. Si ne adminiftrationis tem/ pore proprias ædes ædificeilt, fix , ne fandionepragmatica ♦

in hoc titulo agitur primo omnium de «ontraftibusludicum,nimirum ne Indices lt;ontrahant, quialudices facile qua pollent Buthoritate, uenditores couenire polTunt,

EXEGESES TïTW caeterum ca, quihus opus habent, compi rare liaient* Deinde flatuïtur, neludicö quot;nbsp;prouinciales,nec res uelimmobiles uel Wö ■ biles cernant, praeter eaquæ ad ttcftitlßO autuiftumpertinêt, in L. unica. §,Prouifgt; cias. Tuprohibetlmpator, neludicespr^ uinciales, donationesab ali^ redpiat * et» quid rcccpcrint,id ratü eße n5debcrc,'e(iâ'' n poft geftam adminiftrationê, uel donate ris, uel uêditoris calculus accefierit. Poftf^ . mo^hibetur in hoe tinne Indices jdes^jpH as extruât, quae oia uide in L?unica,eo«oigt;

Hicluffinianus dicit quam mulAam lü^ dices inmerare poffint, quando eis inte^ grum eff, ut iurifdieftionem, quam acclt;^ perunt, iudicio uelpoenae uel muldæ pro pugnent, L.prima.fr. fiquis lusdicen» ob tempera, Porro,mullt;fta dicitur delidi anin] aduerfiopecuniana ludicis arbitrio ftanir da,L. aliudrj.§. primo.ff. deUerboi^ ß'' gnifi. Et obferua L, primam in hoc tit. qui aftruitmuldam damnü famç no irrogar«; Nee ftudiofum Iuris lateat, a mulda quit^^ prouocari pofteL. antepenukima. ff. d« i uerbor urn fignik.Secus uero effe in peen*« - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut»

i i i i i i 1 / ) t 1

r l I I I I I l

Defcnforcs ciuitatum quonda diceban mr uiri, non ex Dccurionibus, fed ex alqs dcledi tres numero, quorum partes erant, jrofpicere ,nc tenuiores Si. infimæ fords lomines « nobiiibus,uti fit, premerentur, am in hoc titulo oftêditur, quomodo con I tituatur defenfor duicaris, quæ cius munia i int, quibus caufis fe admifccre debcat.

Munidpes dues Romani erant, ex mu nidpijs fuo lure, Öd legibus fuis utêtcs,mii neris tantü cü Po.Rononorarrj partidpes a q munerecapeflendo appellat!uidêtur, nullisalijsncceffitatibus,nccjullaPo.Ro.lc ge adftri Ai,c5 nunqpopulus eorü fundus «dus effet, hxcGcllius lib. xvi. cap,dccilt; motertio. Deinde obferuatum eft,ut iinuf quifepfux duitads municeps dicatur,unde « Plinius in cpiftolis,tam Comum, quam Mediolanu munidpia nominat. Hinc Ma.* gifiratus municipales dicuntur, ipfi duita* tumDecuriones • Needefuntauthores, lt;J affirment eofdem effc Duüuiros, Si ma*-gifiratus municipales, At Duûuiri apud Romanos erant ret urn criminal!urn ludi*

ces, ut indicat L i'uius libro primo' aburbe condita. Quaksucro in altjs urbibus fu« rinti oftendit Vlpianus lib. primo.ff. Si gs Ïufdi.amp;lunfcófultus Paulus in rit.de albo feribendo, de horum municipiorum ma.' giftraiibus, hicutulus differit, dilTcrit uerO quodoHiciumeorS fucrir^ nimiru exige ' rcAnnônâ,ut L,prima huiusntulialamp;ul tur, differit quo tempore, talis magiftra/ hts, creari debeat, quç hkrefert Accurfius» prorfus »TTgosAewwefunt,

De officio ludids Alexandrie# ' Quibus rebus Iudex Alexandrix impli cart poffit, bic ritulus refer t. Nimirïï,quo3 intereffe quearadoptionibus, emandpadó nbusteftamenrorum in donanonum prO feffionibus, deniq? quod SCtUtorem dare is Iudex nakar, ut. n. in L. prima, 5C uldz maeiufdem tiruli.

EDere,efIcopiam defcribêdifacere,uel inlibeUocömpleAi, Scdidare, L. pri ma.^.primo.ff. eodê.EftueroedinO afrionum, eft editio radonumjhocelt,qU3 ’ ' doprotefl

do proferimusrarionarium,in quo accept! amp;nbsp;expenficonfcripta eft ratio L. ft quis.§. rationem.ff. eo. 111a ucro eft quando in ligt;-bcllo fignificamus lus quo quis rem petat. Siquidem nomenclaturaaxioms in libello cxprimendanon eft, utuno oreintcipre'' tesaffirmant,in L. éditaadio, eo.tit.eft 8C editioinftrumentoi^,eft editio a(ftorü,dc quarû rcrû editione, torus hic pit, loquitur.

In hoctitulo differitur libcrtum UXorc iuxta parentes ac liberos, S(. hacredes patro tiifuinpnpoflcinlusuocare , fine Judicis permiffu. Turn, quod nee fïlius émancipa tus aduerfus patrem experiri qucat fine uc nia, amp;nbsp;hoc in 1-. tertianmus tituli.

i Padumeftcófcnftisduorum plurium* ueinide, L. prima ff. eo. lam inhoctitulo difTeritur, qu5do padü initum ,aut firmS autinfirmü fit, quando paflü a^ionem pa riat, qu3do aAionem nó pariât. Porto, ut interim hoc elcgâdoris literaturç ftudiofos moncam L. petens, eo, nt.prætcr aliorü in lerpretum fententias Andréas Alciatuslib, quinto Paradoxorum cap.fccundo, egro ^c,ÔC ut tothi uidetur, magis appofite,qui

Tranfadioeftdcrc dubia, amp;nbsp;Hte and^ piti,necdurn adfinem duda, nongratui’' ta padio,L. tranfadio, eo.ritulo. In hot otuloagitlmgator quado tranfadio unius alteri præiudicct, agit quibus de rebus trän gerelicear, agit quid efriciat exceptio trâfa^ dionis,agit ae,pœna maioris,qui pada ud trâfadiones initas refeindit etdiflblutt ÔCc.

Si in Calcule, hoceft, computationcer ratura fit, quan do præiudicet, amp;nbsp;quandO non præiudicct, hoc uult hic titulus »

Poftulare,efi defideriura,uel fuumipfiiiS ucl araici fui in lurc apud cura, qui lurifdi^ dioni præelt exponere ,'ucl alicuius déficit riocontradicere,L. prima. §, poftularc.lt eo. ti. In prüfen ri titulo agitur quornodo poftulandum fit, 06 quifnâ poftulari queaf.

, AfconiusPcdianus,gdcfcndit, inquit, aUerû in iudicio,aut patronus dicitur,u p/ ratorefq au(aduocatus,fiaut lus fuggerib autpræfeO

autpræfentiamfuam cômodatamico, aut pröcurator, fi negotium fufcipit amp;c. Ha^ bet igitur titulus de Aduocaus diuerfo tumiudiciorum,hoceft,depriuilegtjs,mu’ nere, mercede Aduocatorû, qui in diner fisiudicrjsfiiis operamfuä hominibusnagt; uantJn hoc ritulo enim cum primis obfcrgt; uaL, Aduocari,ubi imperator dignitatetn iiixta comoditatem Aduocaiorum egrcz gieoftendit,

NóomninoaKoajev KSÙ i'JiOjÓM«X#(i uidetur,quodgloflaluperhacrubricadicit ; inter hunctitUlum , 8C præcedentem hoc gt;nbsp;diferiminisefle, quod in titulo præcedenti difleratur, de priuilegqs Aduocatorû, qui adhuc aduocationis muncre fungantur, iftumuero præfentem titulum, uerbaface rede priuilegr|s Aduocatorû,qui tam tnu-» ' ‘ nus illud abaicaucrint. Porro luucnes ftu/quot; ' diofi L.pctitiones obferuêt , in qua Impa^ ’ tor ferio cdicit,ncqs prius aduocatióis mu ‘ nus fubcat, qper itatuta têpora legum cru ditioni nofcatur inbjfific.Statuta ücro tem pora quinqï anni hint, ut in. §.Sed quiafo Uturn in proomio Pandedarum.

In hoc otulo Imperator oftcdit,qu3f fint officia, qu3f priuilegia Aduocatorum fifd, td cft, Aduocatorum rcrü fifcalium,id eft, propriarum,fió priuatarum principis.

Quatcnus uclerror Aduocatorum, uél èorum,qui libellos partium côfcribut, no ceat, hic Imperator agit, quibusderebu« uide legem ultirnam huius tituli»

Süma tituli eft, iudicem fl quiduel a litl Sptoribus, uel ab ns,q partib. adfunt,omif um fuerit, poITc, amp;nbsp;fupplere, ÔC proferre.

Quid hictitulusinfecomple(ftatur,negt; mini non ex verbis dus conftarc potcrit. Porro in L. uerbum eo. titulo eft uox Gr# cainferta Syfophanta, quxquando ab Ac curfio maleinteHeda eft, a me paucis cxpli canda uidetur. Plutarchusin commenta' dodeCuriofitate fcnbit,hoc cognominis inde ortS

indcortum, quod cum Athenienfes legé' cauiflent^netiuis Athenis ficos exportas rct, cosquiobfcruatos nonnullos quodfl cosexportaffent, dctuliffcnt, Sycophâtas didos-TOpiÿp-ÿglt;t(p«2yte9j, id eft, quod ficosprodereoEademinuitaSolonisPlu-* tarchusrefert. IndcSycophanta pro quo-* uis caluniaiore, 8C ujro nullius preep apud Terentium, 6lt; Plautum ufurpatur. Porro Andreas Alciatus lib • Difpunftionum Ie-* c5do, exandquis codicibus pro Sycophâ ta îirvKotf «VTMaKÇ, id eft, calumniatus es, Icgcndumadmonet, j

Hic titulus de officio procuratorurn iu* diciorum,ideft,dciiis, quiiniudicio pap* dum caufas agendas ex mandato fufeipiüt, Ioquitur,cxccp.tis duabus legibus L, li pro curator, Só L. ft precium, qu»de procuratoribus negotiorum, id dt, illis qui aliéna negotia mandato domini adminiftrant, L. prima. (î. eo. traâat.

Ne liceatpotennoribus patro dniumUugantibus præftare, uel adiones in fetransferre.

In hoc titulo Imperator prohiber, ne lit» gatorcs accerfant patro cinium potcndoiyi

EXEGESES TITV^ adterrorcm aduerfarqsincutiendum cau^ (àeùâuram faAuri, fi hoc feccrint, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

„ De his, qui potentiorum no' mine titulos prædqs affigunt, ud coruni nomina in lite prætedunt. In fumma, titulus bare uult, partim ne quis praedijs, de quibus in iudicio copptum eft, li cigar i titulos,id eft, funerfcriptiones, infignia potentiorum adludificandam par rem aduerfariamadfigat, fäsfturus aliquan do rei, aliquando cauamp; iaAuram, fi hoefe cerit. Parom uult (mpcrator,ne quis de prf dijs lite, ucl iam mota uel mouenda nomi^ na potentium, adabfierrendum aduerfa/ num fuum prætendat, fubcaufæ quâui* luftae iadura fi hoc facere aufus fuerit.

Vt nemopriuatus titulos prg dqs fuis uelalienis imponat,uel uela regia fufpendat*

Nemo priuatus fuis prædqsjucl etiâ alte nis fine præceptione iudiciscôpetentis titU turn adliger, Icribêdo, hoeprjdium eftdu cis Saxoniæ, hoeprædium poffidetur, uel ame,uelabaliotnccetiam adprædiaregi»i uebjid eft, uexiila fulpendat, utrunc^ enim

Si. dtulos, 8C. ucla prædijs fuis adfigerc. G» faris cft, Quod fi plebeius prædrjs alicnis, , ucl iitulos,uel ucla rcgia fuipenderit, mord d'efti natur: fi miles, fi curialis, fî clericus exi ftit,profcribctur,deporrabitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Vt nem ini liccat fi ne ludicis au -thoritate Cigna imprimere, rebus quas alius detinet» -

Vult Imperator in hoc titulo, ne quis re ’* bus alienis fignaimprimât, ybus defienet res^b alio detentas, ad fepertincre, amp;hoc quidem ante litis epteftationem, SC deinde antdatam fentendam , ut infra L. prima, ^ fecu nda ► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• , ■ - ?

NcFifcus, uelRcfpublica,pro, curationem alicui patrocinrj caU fa,inlitepræftenu

■ Fifcus, id eft, procurator fifci Cæ faris, ud Rcfpublica aliqua nó debet, uel fub prx textu debiti, ucl quia fibi dimidia pars rei^ ueladionumdonatur, lidgantibus autpa trocinium præftare, aut procurationem co rum fufeipere, ne iniuriarum inde pullule^ oCcafio, unde Iura pullulant, L, memin««* rit inferius, unde ui»

S Hic ntulusdcaAione ncgociorum ge/ ßorum disent, cui tunc locus eft, quando aliquis négocia aliénagefttt,ejaa mandat •um eius, cuius négociafunqfiquidëft quit mandauiegeftori, ut négocia fua gerat is, mandauitgeftori, tenetur madati. Turn ut gotiorum geftor obligatur domino, amp;nbsp;ui/ ciflim dominus ei Infrit. de obligat, quç ei quafi contradis. §. primo, infra co, titulo, L. 6 mandatum»

Vis eft neceflîtas rei faciundae praeter uO luntatem noftram extorta, uel cft maiorit rei impetus, cuirefiftinonpoteft L.fecuU da. ff, eodem. Metuseftuelinftantisyelfit niri pcriculi faufla,iufla mentis trepidatlo, L. prima, ff.eodem, laminifto otuloagi/ tur, quando ea, quseaut ui, aut mem a no/ bisgefta funt, aliquid uel nihil prorfus mo mendhabeät. Turn quando hme adioni locus fit, oftenditur, Porro Imperator in verbis ntulihuius refpexit aduerba edi/ di.Quod ui metufuccauflageftum erit, ra turn non habco.

Dolus malus eß machinano fraudulen tx,adakerum circunueniendum indruSa^ L. prirtia.l^.primo, ff. codem. Vel,utCi# cerO irt Topids finit,dolus malos, eft cum aliud agitur,aliud fimulatur^de cuius aftio he,qUando locum habcat, quandiu durer* In hocritulo Imperator difputai. Ad hoc g nam dolus probari poffiqdocet.

Reditutio in integrum^edredudio in eS datum, iri quo quis prius trat, quam larde batur. Reftitutio enim id réparai, quod lae do abftuliqb. quod fi minor .§, reftitutio. ff. deminoribus. Porro minores dicuntur qui nondum annum uigefimum quintum excefferunt, de quibus minoribus me titu.* lus traftat, o ftendensquæ privilégia minO ribus Ixfisimpertiantur, iuxta quibus ré* medrjs, rebus minorum confulatur » ’'•

Hic differitur quo pado filiusfamiliaa minor uigintiquinlt;® annis, fi uel pro extra »tco, ucl patre etia fuo fide iuffit in integru reditui queat,L. p rima codem titulo»

Summa rituli, cft reftitunoncm in int«gt;' pr^ni minori concefTam fidcipiTorem mP ,nons noniuuare, ut qui coniieniridïbeao Cartcrum, fideiuHbri copia dafür id damrtl -quod acccpir,in m ino re refarcire,L .pràn# ,ixfecunda,co.titulo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Minor, etiamfi quid uel T utore,uel Cu ratorçauthore gelTerit, filaefuseft, ueljn, uel extra indicium, in intcgru reftituipöt« rit, hic titulus complefttur,

• 81 in comuni eademc^GiufarC ftitutioinintegrum poftuktur- ‘ ’ Neminem lateat, quod reftitutio minolt; ris non opituietur maiori, quo cum minof rem aliquam comunem habet, hoc uuk tk tulushic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Si aduerfus rem iudicatam» Sententia lata contra minores tutoru, uel curatorum authoritate, uel lata contra rutorcs , uel curatores, reftitutio dafür mi-* noribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-Minori uendedea, quseferuaripoffunt ' j., . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finedecreto.

fine decreto, ipfo lure, uendino nuHa cd^ amp;nbsp;proindc non datur reftiturio : atuenden ticü dccreto uêditio nullaquidemnó eft, fed reftiturio datur, fi modo felaefum effe probarit,L. Lexcj, C. deadrainiftrarionc tiito. L. fiquidem fine dccreto, C. de præ dqs mino.Porro, in hoc ritulo, iuuenis ftu diofus Autent, facratnenta obferuet, c qüi bus iuramenta pubc^jfponte fuper contra öibus rerum fuarp non retraASdis fada in^ uiolabiUterfcruada difcct,qü3e Autentica fumptafuntexcap. cum conringat, Extra delurc iurando, amp;nbsp;ex cap.quamuis,extra de paAis libro fexto.

Hic ritu. habct,an fi res minoris pigno'* fi oppofiu « creditorc diftrahatur, minor in integrû reftitui queat aduerfus créditons uehdirionê fuæ rei pignoris uicc obligate»

Nololateatiuucnê luns Ciuilis ftudio-* fum minorem, nee cum dccreto, nee citra dccretum donare pofte , C. fi maior faAus • remratamhabuerit,L. ultima. Proindc in integrum reftiturio hicloei habetnihü,L.

Minot, nec^ manum/tteridi, ntfe^uert^ dendihab« copiam, ut abalfamanumiP .fiontdörietur , nifi apud corteikurtt cauft cognita^ Inftit. quibus ex eau. mariu. non póff. §■ codem, X ff. de fer.exOep, L. d in^ nor. Ét fi minor in fenten da liber titis creo *data, aUtlibcf effe dedaratus fit, reffitubn “locum non habet, aut fi libertatc douane quot;dum minorem exprimatur, reftitdrio lofU habet, ut L. prima, amp;nbsp;fecunda, amp;nbsp;terria, Ä ' quarta : hare ex Azonc fere trafcripfimus, ,ï Si aduerfus tranfa(fnonem,Li€l diuifionem, Minorreftitui uelif»

' Minor contra tranfadionerH, üel fadö turn ipfemctcxperireiuraduerfus31iü,uel * dumalius experiretur, aduerfus eum refd 'tUKur. Ethæcquidcmfi tranfadio noned^ hidafuit,idemindiuifionefiatuimr,naml* minori eftresaliqua cum alio cómuni$,a3 quam alienädam deercto opus fit, minor, focium addiuifionem prouocarc non po-* left, fed focio maiori prouocare integrum - relinquitur, L. de praedtjs minorum L.iiV ter omes. Et proinde, ex decreto, caufa n« ; ceffaria urgence, diuifiointcrdudi nequit, in qui

in qua ft minor circunuctdatur, ininregr« rcftitutionêpetcre potcri^hfc d.hic habet»

* Si debitor minons cupitdiluerc débita tninori^amp;ctRccrc, ne pofthacærisalieni gratia, ci a minore negocium cxhibeatur, quicquidcftdcbiti,uel ludids authoritate reluat, uclludicis iu(ru,inxdcsdeponat, nee multum refert, his in rebus interueniat tutor, uel non, L. ait praetor.^, primo, ff» demino. Porro, fidebitorrcioluatdebita ueltutori,uelcuratori minons, uel etiatn ipfi minori intercedente tutorum iuxta cu/* ratorum authoritate, ucldeniq^adulto, cut non eft curator, liberatur quidê e luris prae fcripto. Caeterum, minor, caufacognita, •d eft, fada pecuniaciadura, reftituipoteft, hxc titulus complcditur»

Mulier minor uigintiquieç annis^ fi plu ra quam dignumfuit in dotem promifit,tï fpfa, qua hacres eius, in integrû reftnuitur«

minorem doh capacem, in criminibus «^^ cufanonem practexere non poiTe, ut L. ma eo. Idquoducroconfcntancumeft? quid animo ad pernidé inftrudo defign’^ ucrit, fuiimprouidentia amp;nbsp;incuria, quidP dum fit, aduerfusdelidum reftituitur,h3f‘’ uultritulushic.

Contra minorem nulla prxfcriptioat^ mittitur,L.finali,inlt;^ib.cau.in integf^ reftitutio non eft necefla. Porro, quinaif hocueroaccedat, glofTainlcgeunicahU^ iustituli expedit.

Si minor cotraxitcum difpenfatoreC* Taris, St ei fucus fiat, reftituitur non aliter» attjficumpriuatacontraxiiTet, St de ear« ftiturionc, ^curator Cxfaris difceptat. C# terum, fi minor circunueniaturaprocurar tore fifd, quo cum contradus initus eft, in integrum reftituitur, 5t de ea reftitutione» ^curator Cffaris una cG Prffide cognofdo

j Vt in alns contraftibus, ita in mutud 4uo(^maior Ixfusreftituimr. Et partes qui aê minons funt probarc, uel fe læfum eUc, Uel quod ci datu fit amififie, L. minoribus» C.dcinintcgru reftitu.mi.L, nâ amp;nbsp;pofica» §. fi minor, ff, de lureiuran. Scd hic credit* torts muniafuntprobare,quod minor e pecunia mutuo accepta, collocuplctauerit le.Etdifcrcpathictitulusatitulo, C. ad Segt; natufconfultum Macedonians. Siquidem Senatufconfulmm Macedonians de filio/-familias uerba facit. Hic uero titulus de mi/ nóribus generatirndiffetit.

Vt in omnibus alijs, ita fi minor admit, aut hçreditatem minus luerofam, autagno uit bonorum poffeffionem, aut ex Trebel Hano recepit nacreditatis reftitutionem, in integrS reftituitur, praeter hxc, hic titulua habet nihil .

- HicImgator differit, quo pafto minor rcftituitur,fiauthaercdi»tcmnon adiucrii

EXEGESES TFTVx autbonorff poffeflïonem non agnoucriO aut legatu, uel quid aliud fîmile répudiant' In quibus caufis reftiturio in W tegrum, noneftneceflaria» Hictitulusapcrtioreft,quani otmulö^ a me explicari debeat, Etenim tradat caU''. fas in quibus in integrum reftiturio, neceP fananoneft.

Qlu’ , amp;nbsp;aduerfus quós in inte^ grum reftitudo non poftuktun Hie Imperator decernit, amp;nbsp;de minoré bus, qui in integrum reftitui non pOfTunt» amp;nbsp;de hoc genere hominü, aducrfus quos» minores reftitui ncqueunt.

Si reftiturio in integru femel minori ne( gata eft, minor deinde reftitutionis benefit CIO, excepta appcllarionis caufa, gauder« nonpoteft, nifi forficannouisdefcnfioni'' bus, caufani

Vtmaioruigtnriquinqiannisinhisquc fadis maior gerit, reltitui nó poteft, ita nee minor, qui ætatis ucniâ impetrauit, ut ma-' ions loco habcatur,in integrum reftitui po terit. Porro ueniam ætatis- mafculus ma/quot; ior uiginti annis,foemina oftodecim annis impetrat, Cæterum Energia impetratçæta lis ueniæ ea eft, quod fimul ac ucnia ætatis impetrata eft, etiâfi minusidoncæresfuas adminiftrant, in integrum reftitui non pof funt, ne hi qui cum eis côtrahant principal liauthoriçatc circunferipti effe uidcâtur,ut lege prima. At uero, in alienatione immo# bilium rerum fine decreto is qui ucniâ æta^ «s impetrauit, perinde,ac minor habetur, L.penulfima, eo.

Ea,quæminor,maior uiginti quinc^ an nis faàus rata habuerit, fiuc a fe, fine tuto»' rc, fine ab utroeç geftafunt ,Tefcindi non ^poffunt, Si proinde in integrum reftitutio

Vbi,amp;apudquêcognitio rc^ ftitutionis agitanda fit, ludices ordinarii,iuxtadelcgaride cail fa refriturionis in integrum cognofcere p0‘ funt,in L. finali,eo.dtulo.

Id eft, de compefationibus, uel,ut Azö pu tat, dereftaurationibus, quaeßuntini^ dicio in integrum reftiturionis, liquidé mi'' nor petens auxiliumreftiturionis,neej in lucro, neej in dano, morari debet. Et ideo quicquid ei uel exemptione, ucl uendirio' ne, uel alio quopiam contraAu acceflerii» reftitucre debet, ut Lege prima eo. titulo.

Caufa reftiturionis jn integrum etiä pet procuratorem,ncdö per minoré agi pót.

In integrum, reftitudonepo/ ftulata ne quid noui fiat» Hic Imperator diflerit,quod fi in integrS re ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiiutiö

, LORVM CODICIS» ßicutio poftuletur, omnia farda tcda,ut dicifolet, donee res tranfigatur mancrede béant, ideireo res eins cuius in integrum re ßitudo pctitur, alienari non débet. Breui*quot; ter, nihil fieri oportet quod alteri parci,cau fa nondum tranfada, traudi effe queat.

Hie titulus diffcrit, quinam uel q qui mi litiaeatacarüt, uelinReipub.negotqsabfue rint,fi laefi funt, in integrum reftitui debeât.

Quo pado, aut militum uxores, aut co rum, quiReipub. caufa abfunt, refiituun^ tur,oftenditur.

Detemporibus in integru re/ ftitutionis, tarn minorum,Slt; alia rumperfonaru quæreftitui pof/ funt» quam etiam heredum eorû.

Olim petendæin integrum reftitutioni, annus utilis prçftitutus erat, idef ex Iure Pj dedaräin L.prima,ff. dc diuertis 6C têpo. præfcrip,Athodic,totum quadri ennium, continuum reftitutionipoftulandae datur, L. fi.eo.tit.ubi quoeß extatgloffa memorS

da, quæquid annus utilis, quid condnuuS fit,liquidecomonftrat. Hocucro mihi in fùmmadicerçuidetur,tempus condnuuifl did illud,quod continue currat, 8C in quo fubducantur tarn diesfefti, quam operarn) tarn diesabfcntix, qua prxfcnriæ.ctin que nô habcatur rade ludicis, ne copiam qui* habert, uel non habere potucrit, L, fi. Cr de prapfenp» longi temp. Tempus uero uö ie mihi dici uidetur illud, qued utiliter pr* terfluit, in quo dies fefti non fubducuntur,, inquoador, uclfuoptcMarte,uelpff procuratorem agerc poteft. Denied in quo habetur refpedus, an qui® ludicis copiait* habere quiuerit.

Minor uiginri annis nunquâ non, fi of fenfio pro cis probetur, reftitui debequ tjin , Padedis deminoribus, idejintra quadri? nq conrinui decurfum,L. fi, C. de tempo» in integrum refittu. Cæterum, maiores no femp hecbeneficio reftitunoisfruun tur, fed funt certx caufa:, quae inhocrituloenumerangt; .

Inhocritulo Imperator differit ininte-* grum reftiturione, uel lus adionis in fad3 dari in cum, qui alicnauit rem caufaiudicq mutandi. Et uult, ut is, c ui res eft alienata, autreiuendicatione teneatur, autaliareali aftione, cuiipfapoßefiio ex Iuris pi zfcriz Eto aduerfariumparit,L, prima, amp;nbsp;ff.codc

, Urigantibus eledus, qui totius rei poteftatê habet ab arbitrando .i.exiftimado diftus, Cuiuspartesfunt, arbitrari nonproeo ac fummulus dictât, fed ÿ l-^eiKiO'exigit ► lam in hoc titulo agitur,an a fentenria arbi trorum alirigantibus acceptorum ap^cUa-' ri potTit, qua poena adficiendusis, qui co z ram receptis arbitris,non uadimoniSobe-* at,quomodo arbitri recipi debeât, amp;nbsp;qu« t perlonæ arbitris officio fungi poffunt.ror ro in Autenticis ft quis huius rituli in L. ne in arbitris,dceft uox Græca, quam ia repo ne, ci/KoiT^Afe^y,ideftjOonContradico,

Imperator hic uerba facit de fatisdado^ nibusiniudicio,tam abadore,quam rtO practondis,

Hoc fads in confeiTo eft, olim quafdai® iniudieqsuiguifteadionumformulas, a^ » guarum praeferiptu in iudieqs experiundä ierif,adeo,ut qui extra caufam petqlTet) legeduodccim tabularum caufacadcret,at qui a formulis prxferipds recederet, a for'' tnulis excidifle uideretur. Cperum,ilia uer borumaucupiaconftitutione Conftärinia na,cuiusin hoctitu.fitmetio, fublatafunt» Proinde amp;nbsp;Cicero in orariSe pro Cednna cum Ebudus diccret fe Cecinnam non dei« dire fundo, fed obftitifTe ne ingrederccurt oratcfrille pulcherrime amp;nbsp;diferriffimepro-* bac,periculofum elfe ab sequitate Iuris rece dere, amp;nbsp;uerborum aucupijs inGfterc,ne no in aequitate defenfionis, fed in una literalus (atuinc uideatur, Ethac grada, Claudiu*

Calumniari,eft falfa crimina intendere, L, prima, §. calumniari, ff. adSenatuUoa i fultumTurpilianura, indecaluniadicitur, • turn quis feiens, falfo quempiam in lus uo cat, unde in lids cxordio, tâ ab aeeyfatore, quam reo lußurandü proprer Calümam, ' fcilicetuitand5datur,quando utraeç p3»s * iurat, fe bona fide amp;nbsp;non calumnianji fin dio,amp; agerc amp;nbsp;refpondere.Capita turamî ù calünix, author nefeio quis in hos ucrÛ^ eulos redegit » lUudiurctur, quod lis fibiiuftauidctur, Etfiquaeretur, ucrumnoninficictur, Nil promutctur,nec falfa probado dctur, Vtlis tardetur,dilario nuîlapctetur. Quos uerfus citât gloffa inL, fecunda. §. Sinautcm,infracodem.

Vdicium,utabAzonc finitur, eftlegiti mus aAus, in quo très perfonx primariç inrercedunt, ludex, ador, reus. Titulus

EXEGESESTiTVz nero habetdc,Iudiciis,5C redequidem.N’ iudiciorum, aha funt Ciuilia, alia criminal lia: dcCiuilibusiudicibushoc intitulo *■* ptimis tra Aatur : de Criminalibus in L. pf® perandumeo.-Jflijjy^fitmcntio. Et quia eädidatis Iuris Ciuilis,hie meus defudat la^ bor, uocem corruptam, amp;ipaucis inte* preribusintelleAam,in L. properanduifi Sin autem, eo. amp;nbsp;reititua, amp;nbsp;explicabO' tft uero hermodicium, ubi iuucnes difcafl* uadimonium eflcfponlionemfiftendi ini'* dido, unde uadimoniS obire, eft ad di«” lèfiftcre, Vadimoniüdefërcrceft,lt;j^^«/I KUv, utGrxce dicamjideft, ludiciurafug* re. Porro uadimonium defertum igxfxi * Demofthenenon raro didtur, uno uerb® eremodiduappellatur, corrupte ergo p** ercmodiHumermoditiülegitur . Cætcrôi nee boe iuucnêftudiofurnlatereuolo,b' apertiflimi eo. tit. fyncerius, quam ab alij* Interpretibus tra Aar» ab Andrea Alçiaw» libro Paradoxorumfecundo, cap,ix, De fportuhs amp;nbsp;fumptibus, i n diuerfis iudidjs faciendis amp;nbsp;cxe^ cutoribuslidumgt;

des, Latinis fportulx iudiciales uocantur, quamuocem copiofiffime explicat Alciaz tus in lib. Difpundionum tertio,cap.xvn. Hoc in fumma, dici t fportulâ dici pecunia, quxcumconteftandalis cft, amp;nbsp;ab adore, à reo contribuitur,dcponiturcj!, ita, utis, quiacaufa cecidit,non luat. Etaddit eä pex cuniamuelftfcoaddici, ucliudicibus pro TOercede dari, hxc iUe, Porro , ut titulun» iftum ad plenum intcUigas, obferua uari* eiTe generaludicü, qui exccutores, de quiz bus inhoctitulofitmcntiö,dicuntur, Pri mo omniü ludexordinarius qullibet excz cutor dicitur, ut cui lus cft exequendi pro-* priam fenteriam.H oc nomine, amp;nbsp;is, cui iu rifdidio demandatur,cxccutoris nomen ir rogarc fibi potcft, L. fi, §. executor C.ut ne mo priuatorum.Dcinde apparitorcs nun* chej! iudicum, de quibus in praefenti tim* lo mentio multa eft, exccutores appeUan * tur,quorü duos iudicum quilibet habet, iC eorum ignauiä Si perfidiämulda imga tapuniendiauthoritate obtinct, L. omni-* busCK.eo«nt« Exhisopinor,iuuenis fine omni negotio quid titulus ille Codicis co* pledatur, aflequitur .j

, t • Pedanci Indices dfeuntur, qui negOfS humiliora difeeptât, L. quçdà, co.ri. qu^ eaufas ludices ni cognofcerepoffint, b*^ titulus oftendit»

Hic Imperator uerbafacit, deillis qm' Bus integrum eft, pro fuaiurifdicftiôe allô* ludices darc, ideft, delegare, amp;nbsp;g poffun' dari, ideft, dclegari. Et obiter iuueniso^ feruet cum folü,qui ordinaria iurifdidion* præditus fit, delegandi lus habere, L. roO'' rc maiorum. ff.de lurisdid. om.Iud. qu^ uis hoc elaudicat in delegato prindpis, qii^ utmaximciurifdidionemdelegatänabeai» fubdeleganditarnencopiamobtinct, L.’ Indice, C. deludicib. Præterea index or» narius habet poteftatem delegandi eu , q^ de fua iunfdidionc exiftat, amp;c.

In hoc ntulo differitur quina in iudido# amp;nbsp;^cr^j Si conueniri pomnt, amp;nbsp;qui non , poffint. Sic pupillus cum au th on rate tu to ris, amp;nbsp;adutcus cum curatoris confenfu, rex fte tarn agere, quam conueniri potent. At minores uiginti quinq? annis, per fe nee ax gere,nec conueniri ualent, proinde fentcn na contra eos lata nullius momenri eft, L, pri. eo.tit. quod fi pro eis feratur fen ten ria non refcinditur, L.ulri. C. ft aduer.re ludt»

Hunc titulum multis explicare no opus eft, cum ex eius uerbis quid ueliq fans intel ligi queat.

Htclmperator oftendit, quo ordinc lUx dicia, ideft, adioncs, 8C quxftiones, amp;nbsp;in* ftituijamp;fententijsdiffinitiuis tranfigidebe ant, quxexlegibus huius tituliiuuenis coz gnolcet fine omni negorio.

Lis conteftata putatur,quando ludeXy petitioner co acdecei in lurepropofita* « refponuone audita, caufam cognofeert: inceperlt, L.priijia huius ritub. ^

Hie Imperator agit de pœna qua adß^' di fu n t ij, qui plus caufa, re, loco, temp^' .répétant»

In hoc titulo Imperator uerba facit dtil* lationibns iudidarrjs, quando hæ, quibu^ quoties, quam magnæ, dó quopado » quas ob res impertiendæfint.

Hic titulus uarias ferias recefet , ferias (^ (ennes, rcpêtinas,meffis, billis iußitiaeO^ debere, nifi Rcipub» neceflitas aliter fuad^' ar, oftendit. Porro, in ferijs maxime fol^ nibus, alitibus quiefcendueflc, 8C indi^’ Ijlere debere,ctiäPoeta Faft.i.cómonftrS'' Nee tarnen ignores uariorû Iura dieruiH, Non habet officium Lucifer ois idem gt;nbsp;Profpa lux oritur, linguis animifq? faurt^’

Nücdicédabonofunt bona uerba dK' Lite uacent auresjinfanacy^srinus abfint» lurgia,differ opus liuida turba tuum., Et quando hæc tyronibus Iuris CiuiK^ nóueteranis fcribimus, obiter expheard'’ animo eß, quales fintifauri, quorum inb' prouinciarum eo.tit. fit mentio. In Strablt;’ nu Üb, xi), reperio Ifauros Lycaombn’’

Pamphilt)s ÔC Gallogræcis finitimos, latro ,, nbsp;nbsp;cinqs inOgnes fuiffe ,hinC opinor Imparo^

congruit omnibus iudicibus,amp; de foto c5 pétenti, id eft, de loco ubi quis uadimoniü obire àfiftercfciudiciodebcat. Namafto ? nbsp;nbsp;ri forum rei, amp;nbsp;non reo forum aftorts fc ^

Ut aceufator ibi potius reü accufet,ubi reus ’ nbsp;nbsp;cóueniri poftït, quam cor am iudice, de cu

Quando Imperator inter pu/ pillos 2lt; uiduas, uel miferabiles ' perfonas cognofcat, amp;nbsp;ut muiti, necxhibeantur\

Quamuis in lurc Ciuili hoedecantatiP ' fimum eft, ne quis ludicem ordinarium rez ' cufet,uteft eriämemoriaeproditum in C.

fi quis contra Clericum,de foro compc,6d inC, cum fpedali, dcappclla.Inhoc tamé

• 1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.E •

EXEGESES TïtVz tïtulo pupillis' amp;nbsp;uiduis,furn alijs pcrfoH^* mifcrabilibus, copia fit, utfi quando altd** ius poten ris aduerfarq potenrium perhof^ refcat,portint a principe poftularc quoc3gt;* faeorum a principe tantum cognofcatuf» necillis inuitisab alioiudice difceptetur» Vbi decriminibus agi oportet»

Caufacriminaüstradatur, ucl in lofö» qüo crimencômifTum eft, ucl caufacorp’* eft agi, ucl ubi is, qui crimen dcfignauit,d» miciliumobtinct.

Vbi quis de fua portefilone deturban*’ eft, ibi agcreaduerfusdeturbatorëdebri' t Vbi Fidekommiflum peti oportet.

Quid FidcicomilTum fit, docctlmperä^ toriri §. pri.Inftit.de fideicommiir.hacrefl*' InhoctituIoCodicis dirtcritur Fideicort*^ mi (Turn petédumeorâ indicé lodillius, ul’* hjreditas relida eft,§ infra co.L.unica.

Qui certo loco fe alicui fatiffadurum f* eepit, fi non recepto ftetcrit,arbi trariaaA®

I he Sc alio loco in lus uocari potcrit. Porro / arbiu-aria aAiodicitur ut id Trof tç jyç expli ' cë, quando folus iudex ex fuo arbitrio dS • num çftimet utriufcp,fi alibi foluatur,lnftit» » deaAlonibus,§. prxtcrca.

Vbidehæreditatc agitur, uel 1 ubihæredesferiptünpoffeffionê • mittipoftulare debent ♦

Non alio loco de hæreditatc agendum’ eft, quam quo hæreditas fita cft,id eft, corS j nbsp;nbsp;ihdieehuius loei, in quo hæreditas repofi^

ù exiftit. Adhoe fcriptus hxres, authorit» ' nbsp;nbsp;nbsp;te, amp;nbsp;lurc ludicis illius in poffeflionem mit

N ô alias de negotio uel priua to, uel pu '■ blico, ratio reddi debet, quam ubi negotie ' geftum eft,infra co, per totum.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E q

Vtin exceris caufis, ttâ amp;nbsp;in Caufa ftatu* ador forum rei fequatur, oportet,utinff* eo. L, tertia, 8C quarta, Sed hoe iuucnei^ ftudiofum latere nolo, quod is, qui eft in* berratis poffeflionerei locum obuneat, A* ter ucro, qui eu feruum elfe prædicar, ad*’ rismunere fungatur,fi quisplura requirati exAzonepetat.

Vbi quis de Curiali uel cohol' tali, aliauc côditione coueniatuf » Curia apud Romanos non folum is I® eus erat, in quem Senatores ut Reipub. f*’ fulerent, conueniebant, fed amp;nbsp;ubi Sacroff euraagebatur. Tu facerdotesin fuaquif*? curia, 8C facra faccre, Si ferlas obferuareio lebant, ut Varro author eft.Noftro fcculo curiam Pontificis iuxta Cxfaris curiam di'' cimus. Olim quælibet ciuitas, qdlibet mu'* nicipiS,fuascurias habebat, quæ,ut egO opinor, adecurtjs Romanorum fumeban turJam in prxfenti titulo agitur de homin) bus Curialis conditionis, id eft, de his, qn* curiae officesobftridi funt. Porro, cohof' tales mihi did uidëtur, qui indomeftteam* litiaalicuiuscohortis ciTent, quibus non H'' cuitadaliam tranbre miliriam fine annota’: done dénié

done dementi» principalis Vbi uerotani Curiales, quamCohortalcs homines con ueniri pofiunt, hie titulus traflat.

Reccnfentlurifconfulti quatuor dignira turn fpecies, adeo ut quidam fint illuitres, quidam fupenlluftres, quida fpcdabilcs, quidam darifiimi. Patricios dlt;Scnatoces, fuperilluftres uocant. Confulcs,Præfedos pretorioqlluftres.Praefectu urbis,prctorc, Proconfulcm,fpcâabilcs, Praefidem pro-* Uinciæ, dariffimum : hæepropterea retuli, utintelligeretluuentus,quidnamlmpçra.' tor uelit cum uoce j ud darintmi. Pprro, ubi tarn Scnatores, quam elanflimi, id cR, prouindarum Præfides^uei ciuiliter,ucl cri minalitcrçonueniri debeant, explicatliqui do lex ultima huius tituli.

Inquibuscaufis militaptegfo/ ropræferiptione utinô pofTvint» 0mes,qui militiæ nome dedeiüt, cuiuf cuncj fint dignitatis, fupcrpublicis ucl dc'’ bins, uel fundionibus, nih forte comcatû, ideft, ueniam abeundi in annum unum ad rem propnâc5poncndam le acc^ifleoft?

EXEGESES TlTVy derint apud Præfidcs prouinciarum, 5^ (^ ueniuntur, amp;cxigantur, nec fori pracfd'''' ptioneuri pofTunt, ideft,præiudkarion«i'* dierj cuiufda, coram quo folum, amp;nbsp;non in alio in lus uocari queant.

Fifcusaliquandoponitur pro facculo* in quopecumæpublicxreponütur, und^ fifeum aliquado pro xrario,maxime tam* Impatons accepimus, a quo Fifealis. H'^ in hoctitulo Imperator difputat, quolor® caufæ fïfcalcs.i. caufæærari) Cxfaris^uel^Ü uinx domus, hoc eft,patrimonii ImpcraiO ris,amp; hominum eius agitari debeant.

Quando Üceat unicuiqj fine W dice fe uindicare, Ód ob publican! iikionem refiftere «.

In hoctitulo Impatoraliqtcaufasinqwi bus quilibctcitra iudicis autnoritate fe uin^ dicare amp;nbsp;uleifei polht refert,in L. pri.amp;.il'

, Quando locus fitquerelæ de inofficiO'' üo teftamento, Sóqui ca intentare poflin'» Jiic utulps doect» til ucro quereia inoffido

Gteftamêd, qualiberi, cótra parentes agut ut qui eos uelfinc iufta caufa, ucl iufta, fed non probatacxliçredarint,§.primo, Inftit, lt;o,nt. Diflum teftamentum inofficiofum, quod non ex officio pietatis parentum fa/ âum fit, §, primo, Inftit.eo.

Ïnofficiofa donatio eft, qux non ex pic taris officio eft faâa, per qua uel libcri, uel parentes bonis fibi debitis, autex propo/' fito donantis,autreipfafraudâtur. Por--

; to Imperator in hoc titulo traftat quando, 1 quibus perfonis hxc querela congfuat ; di 1 nbsp;nbsp;cit uero cam qucrelam congruere, fiuc te^

1 ftator fado teftamento, fiue non fado tefta mdo, morteobcat, infra co. L. precibus. Turn aflerit iftam querdam non fecus atcp 3uerelam dcinofficiofo tcftamenco,t5afce enribus,quamdcfcendentibus integrant conccdi, infra co.L. ft ftlius.

Vbimatcromniabonainfraudemfilio ' nbsp;nbsp;nbsp;rum, uel pro fe, ucl pro lilia in doté exhau/

fcrit, filq iufta querela contra matrem in iu/ dicioexperiri polTun^ut infra, co. U.unica

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E iiq

lt; In hoc utulo Imperator agir, quo paâo adio petitionis hæreditatts amp;nbsp;intentari,amp;3 quibus intentari debcat.

Rci uendicatio, cil adio, qux congruit alicui, uel rationedominh, uclquafi, uclr^ tionepoiTeirionis, uclquafî,itaenim lunP confuiti loquuntur, hæcadio, quomodo eft inftituenda, $6 a quibus, amp;nbsp;côtra quOS hocin citulo Imperatordiflerit,

Quid in hoc titulo tradatur, cuâ ex uff biscius facile coUigipoteft. Porro,qdufn frudusfir, uidc§. primo,Inftit.eo.quidiK habitatio fit, uide §. fed fi cui, lnftit.de ufo, hab.

De feruitutib,amp;^aqua ducedat Seruitutes inlurc Ciuili dicunrur Iur^ prædiorü urbanorum 6C rufticorü. §. quX dam, 1 nftic.de rebus corpora, deincorpo-Caetcrü, aqiiædudus eft lus aquae duced^ per funduni alicnum, §. rufticorum,Inftit' deferui.rufti. prædioijt. lam Imperatorin hoc titulo confufe tradit iam de lure ruftic® yum praedioriijiam de lure urbanoi^,ma’^ me tam«

In hoc titulo agitur quando locus Or alt;* Atoni ex Lege Aquilia. Cactcrum, dani in iiiriaec^ aftjo cóhftituitur per Legern Aqui liâ,§.primo,Inftit,co,uelutiriqùisautferlt;' Uummeü occidjt, uelferuum mcumuulpe ribus adfecit,hac Lege Aquilia, mihi doz mino tenetur. Porro, Lex Aquilia dicitur ab Aquilio Tribu no plcbis, qui cam tuUr, dequoetiam fcribit fubindc Cicero, cura aliasjtum libro fecundo de natura Deorü.

Familia praeter alia h3ereditatcm,ucl re» hçreditarias fignificat, L. pronunciatio,§, primo, ff.deuerbo.fignin. Athercifcare, uerbum uetus eft, amp;nbsp;diuidcre fonat, undc êC adio familiæ hercifeundæ.i.diuidundæ hærcditatis,quæcongrutth3ercdibus,q^ui-' bus fiue ex teftamento, fiue cxinteftato ob tingit hæreditas, L. fccunda, ff. codera.

Hæc aftio locum habet inter alios, qui quid poffident, cörnune, uel, ut lurifcûful ti di cere folent ,pro indiuifo, '^T ^*’ hö^ *«

EXEGESES TITV/ dicium,fEeod«n.Ncc refert, qua excauft dominium fluat, L.ij.fF. co.Nam, cfto, f* hxreditariacaufa, dominium manet, tani' pro rebus ena fingularibus eómunibus® naereditarqs agendi comuni diuidundo d^ mr facultas. Porro, hac aftone, hoe peö^ mr, ut res pro indiuifo habita, partiatur,* cuiafua pars attribuatur •

, Quid hic titulus in fe complcAatur, flt; uerbis dus nemo nô facile coiligere potet**

Fines regere, eft diftinguere, 8C, ut CP cero in Topicis inquit, fines agrorum ma' gisfunr, quam urbis, inde eft adio finium regundorum, quae producitur gratia fepl randi fines in rufiieisprædqs.

. De confortibus eiufdemlitis» Confortes eiufdem litis appell5tur,quP bus aliqua lis cômunis eft, in quib. confer obus lias, olim hocconftitutum erat, ut A unusfx cis conueniretur, excepnonê oM eiendi copiam haberet, ne abfeg fuo eófor' K coueniretur. At hodie explola omni ex' cepiionis

LORVM CODICIL, ceprionis opc tam agere, quam coueniri^ nullus nó fociorum, quod ad fc attinct, po^ teft. Cxterum, uel pro focio, uel pro fotris, liteiam conteftata contra omnes, enaabfc^ mandato, fi modo caucat de rato agendi fa cultatê habet, L, prima amp;fecunda, co.tit.

Noxa poenam aliquandofignificat, un de noxç tradere, eft pcenæ traderejnde no, xalisaftio di^ta eft, Nam, utInrifcófultus inquit,L.prtma.ff. eo.noxalesadiones ap peUantur, quaenon ex contraäu,fcd ex no xa,atq;maleficioferuorum aduerfus nos inftituuntur, quarum adionum uis ÔC po ^ teftas eft, ut ft damnati fuerimus, liceat nolt; bis deditionc corporis quoddeliquit, euita re litis xftimationem,dando fcilicet corpus uiuurn. .

Exhiberc, eftfacere in publico pot£ftalt; tem, ut ei qui agit experiüdifit copia, L.p. fF.codem.lnde adio ad cxhibêdum eft quS do ago, utres aliqua in publicum exhibcalt; tur, èc promatur, utfi ego affero te ueftem meam poiridere,hac in fpecie mihi integrn eft, tecogere adionead exhibcndum,quo Ui ueftem in publicum efferas, ut amp;nbsp;ego,8C

EXEGESESTlTVz alii earn côtemplcn tur,ucftc uero in public cum data, mihi copia darur petendi ueft^ rd uendicationc, aludicc contender^ poffum, quo ueftis dominium mihi actin'' dicctur,8C tu qui ueftêpoflides, câ reftiw^^ re toeans,id quod cum inftrumentis, ^^ lijs rebus in iudicio Heripoceft,

Hic imperator agit primo omnium, d^ interdido, demortuo inferendo. NamI® cus religiofus eft, in ciuo aligs fepultus eft etiamii icruus cxiftat, L. fecunda.ff.codf'” Deinde de adionefuneraria, quæ datur f fumptibus in funus alicuius fadis. Poftr^^ mo ,dcadione repetendi rem quam inl® do atejeamific. PorroaleadicituromnisI® dus magna ex parte, ex fortuna pçndenSi u Dc^c i^^amalis dc nu citrus nl^uiCt Alea parua nuces amp;nbsp;non danofa uidetur, Sarpe tarnen pueris,ab(iulit illa nates.

C«terû, proprie de tefleris dicitur, funtan têteircr{,gbusin fritillis.i.alueolis luditur. Porro,uoccsquafdaludosfignificanfesilt;* côftitutiôe luftinianidealea^ihibita ^ Epj fcopis,aneminealio, quod egofci3,cx{)l* catas, explicat Alciatus lib.praeterminbrö' i.fo.capdxxxiij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lib,iilt;j'

ÎN hoc titulo Imperator agit, quo paAo creditores amp;nbsp;experiri, aducrfus creditor’ res, amp;nbsp;ses alien« uendicare queât. Tum^ quomodo deficiënte aha probation« ma terie, ad lufiurandum, ueluti ad facram an choram, utGraccidicutrt^confugiatur, d« nic^ deiuramenti inter adorem et reü uliro citroqi relatione 8óc.

Cértum in hoe titulo mutuum eft,quod pen, id eft, reperi dicitur, cü « debitore mu tuumrepetimus, pro quo nobis datur co dido.i, repetitio cerri,noc eft mutui.

Hiclmperator yaftat demercede, quae fuffragq nomine.i. auxilq, quod qs in cau* fa alicui prxftitit, petitur,quâdo, K quolu, repadqueat,L.unica,infra co.

Sequefter is dicttur, apud quem pluij’ éam rem,de qua côtrouerfia eft, depon#^ L. {equefter. ff. de uerb.fignifi. Inde feqtf^ ftrario, id eft fepofido pecuniae. lam in ho^ utuló,phibctur , nc debitor ex quolibet^’ tradu couentuscogatur, utfaciat pecuniär fcqueftrationem, oportet enim, inquit !■’! perator, debitorê primo cöuinci, amp;nbsp;fied^' dead lolutionê puliari, L.unica, infra eO’ Dcconditione indebiti.

Hic lm perator agit quando detur ei,q^ folentalicui hocquod non debet, adiof’ ditionisindebiti, «SCrepetendi indebituifl’ Etfermefumma eft, quod qui crrore d«^ Aus, id quod non debuii alicui foluit, con dicerc, oCrepetcre poffitiqui ucro Cd^s,^ prudçnsindebitü luit,abhac adione eX'' dudatur, L. indebitum,infraco.titu.E[în regulacuius per errorem.ff.de rcg.Iuris. Decoditione obcaufam datorU» quot;nbsp;Adio conditionisob caufamdatorum eft, quando quiscodicit St repetit id quod ilicui deditcaufæhoneftæ , ergoSó cauft nô euenit. Verbigratia:Numeraui tibi ce mmflorinos, utfilium meumadhumani-' tatem Ïnformares. At tu, id facere pofthä'' buifti, proinde ego illos cetum aureos be'' nefido

flefidohuiusaAionis tibi daros,condi«f« I pofTum, L.prima amp;nbsp;fccüda,ff. co. Nec la^ , tere uolo iuuenes quatuor effecötrapus in ! nomines, do, ut des,do,ut facias, fado at ; des, facio ut fadas,de qbus in L.Iurifgcnz i dû, §. primo, ff.de paâis,SC in L.naturalit, ! ff. deprxfcriptio.

H«c conditio fiue reperirio, forumquot; obd netqu5do aliquid alicui impertitur ob eau fam turpem.

Hxc conditio et foli domino, 5C hatred ^ eius in furem iuxta eius haeredem datur, L. prima, ff. eo. Et hac adione, rem tantS fubtrad3perfcquimur,fiueea apud fure, fiue apud aliü fit. Porro, adioe f urri, ut es interim hoc moncâ, peenam pfequimur»

Hxc conditio ex lege locum uendteat^ quado ex noua lege obligatio orta eft, nec uUalege cauetur, qua nam adione quis ex pcriridebeat.Verbi gratia, de mercede di

EXEGESES TITV/ daaduocatis, qui opera alicui in caufispi^ ftanr. Agirur codirione ex L. prima,C.d^ fuffragio,ficamp;Sin lureCanonico non raff’ cx hoc,ucl alio canonc agimus,

In hoc ti’iulo dificritur primo omniurf) quâdc)à(fhodire(fta, quadoutilis alicuiu' tur, ubi iuuencs paucis admonuifle uolOj diredamadionc cfle,quxexaperrisLeg‘' ucrbis,'tuxta uolütatêLegüdatur. Vok** ucro aflionemdici, quçcx interpretation' Legum promatur,exempla harum adio' num, require in Inftit.fub tit. de legit, pj' tronorum tutcla, Deindein hoe nrulo^ deobligationibustraftatur,nimirum,qu^ modounusalq obligetur, ucrbigrati.i,amp; qui mutuctur obligari mutuanti, non eu'quot; ad que propter merces pecunia delatafo L. cumcui, infra eo.

, Olim de eo, quod Cbi promiiTum erst» ab obi tu eins, qui promiferät, agendi e®^ piam contra hoeredesnon habebat, uetW gratia: Stipulatusfumabs tc,utmihi flo” nosdt*

hxredibus intendurttur. Proinde in fpeeje I prædiâa, hxres tüüs, dccem illos fiorinoa quos, ut tu mihi dares ftipulatus fum, dare cogitur, infra eo. L* unica.

l Ne uxor pro marito, Liel mart , tus pro uxore, mater pro filio co/ ’ ueniatur»

/ uxore conueniri non pofTe, nifi ucl pro ea 1 repromiferit, uel ei fuffeêus fit, uero qcç , confentaneum efr,nec uxorem pro marito j nbsp;nbsp;conueniri poffe, adeo, ut fi etiam pró co

fit,dicaeifctibinonqueat,L.prima,^. ültt mo,ff.ad Velleia, amp;nbsp;L .p. infra co .Idê eft in matre, SC filio, quare uera eft régula Iuris ' nbsp;nbsp;Ciuilis, Ex alterius contraftu neminê obl^

Ï;ari,L. penul.infraeo. Secusueroeft de ureprçtorio,qUOaliquis ex contradu in ', ftitonsmagiftri naulum ,ferui,filti, procue 1 ratorisc5uenitur,C«depcculio pertotS» ( ttff.amp;C,deInftit,6Ccxcrcitoria» '

Ne Filius pro pâtre, uel pat^ pro filio emancipato, uel liberté* propatrono, uelferuus pro dû' mino conueniatur,

Hic ritulus clarior cft,quam uta mcuH’®' uerbisilluftrari debeat. cftucromeinO^ bilc filium pro patre conuenin' non poH'' nifl forfitan uel pro eo intcrcedit, uel d amp;' rogatus exiftat.Et hoc locü habet tâ in Aj’ emäcipato,q adh uc fub patna poceftate“* gente, L. itj. §. non eo.alias iF.de minor®'

In hoctitulolmpcrator hoc tradat, feruus quondänunemanumÜTus, amp;nbsp;üb^ conueniri poiTit, exeo,quodfcruusgefl’Jj Etfoletferc diciquod naco nomine,quO“ alius atefc olimerat,homofa(ftusfit,inb quires, §.areâ. if. de folurionibus, Claus'^ cattamen in aliquot ipeciebus St cafibuJt quos dodorcs nic referre folent.

resfcilicet, iam inquseftionem uenit,an ff I' fco fit copia cxigei edcbitorcm fui debito / nbsp;nbsp;risd. Verrem, uidc de hac re in hoe titulo.

t Dehæreditari}s actionibus ♦ J ; Aaiones hxreditarix uocantur , quae { nbsp;nbsp;ad hæredes ucl contra hacredes propagan/-

', tur, SC intentantur. Item, quæ ab haeredix bus, uel contrahaeredesinitium fumut, L,. hæreditanarum aftionum, ff. de aftionibe amp;nbsp;obligarionibus.De his adhonibus, uide t hunctitulum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

1 tumheredesconueniatur» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Summa tituU eft, Ulis cum defundo de

amp;conueniutur, 8C quide infolidu.Sinlis cum defundo conteftata non eft, haeredes 1 nbsp;nbsp;eius non quidem in folidu, fed in quantum

ex re « detundo furrepta acceperunt,obli'* gâtur, infra eo.L. unica, amp;nbsp;Inftit.de perpe

tuis, 8C tempora. aäio,§i nonomm's.'^'^ eus eft de Iure Canonico, quo h«’'^“^ defumfti, non habito ullius refoed u deli* ergo a defun^o eSmiflÏ »fans facere cogun tur,utcftin C. fi.Extra.de fepulturis.

Conftitucrepecuntam, cftidquod «^ ter debet, fe foliturum aheui redpere. E’'^ pligratialSiredpiötibi Petro me tibi ill®? centum aureos,quos loannes debet,réin' turum e(re,jam Conftituo pecurtiam. Cï^ rum, illa adio datur in quofcunc^, qui u« profe, uclproaliofefoluturos confutue^ runt, ita tarnen, hé ulla ftipulatio admirez? tur, quaadmixta, is, qui ftipulanti proon^ ïeritlureCiüili tenetur,§. pecunia conftquot;* laiuftadeaftionibus.

Quomodo amp;nbsp;ador ^ reusea qu* pf^^ ponit, probarédebeat. Et, utdominia rum, ut eriminä Capitalia probabilia red» poHïnt,in hoé ritu.aliquot LegibaradiW'

HicImperâtor agit, a quibus teftes pr^ duddebeanqamp;quinS product teftes p^ fint, 5Cqua ham radone tefdbus mendu^

Rt, amp;nbsp;quæ a teftibus^duóüs obferuari de^ beant,.quod illorum fitmunus, quid tefti^

j Quantum fidei indrumentis, id eft,pugt; blicisferipturisadhibendum fit, amp;nbsp;an coi^

1 nbsp;nbsp;bæc G ræçaintelligât,nolo cos latere Apo chain chirographum fignificare, §lt; côteP fionem, quam debitor, qui fidern fil am de receptis exoluit, à creditore accipit.bt An-*

* tipocham fignificare, c^uarn debitor credit ' nbsp;nbsp;nbsp;tori facit in præftatiombus annuls oppido

, L.plures, infra co, amp;inGlo,L.ciufdcni, Deniejin hoctitulp differitur de qs, que fi** ne fcriptura fieri poflint. Et fane rcgulari-* , ter,nullus non contradus citrafcripturam fieri poteft, L, padum quod bona fide,C»

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F iij

de pawl's. Hic excipiunturfpcdcs,qu« fi'’* feriptura conßitui non qucant, dcquibuSi extat glofla in C. primo, extra de cêfibus» librofexto.

Summa tituli eft, plus ualerc, amp;nbsp;in col^ tradibus, amp;nbsp;alijs rebusucritatem, quaquot;* (imularionem. Exempli gratia. Si PetruH' aliqua redonaui,amp;deindein fcripturatel’ turn eft, meetiamremei ucndidilTe, uen® no ,ut quæ fimulataeft, nullius moinen'' exiftit. Donatio enim palmam obtinct/’'* plaalia in Legibushuius utuli comperifS'

Commodatum eft, alicuius rel, qu# ufurncertymuertiturgratuita fada cont® fio, indccomodatarius, cui aliqua rcs cof modato datur. Dilcrepatautem comoa’ turn i mutuo, nam in cómodato candé^P* ciem,quamaccepimus,reddimus. Innquot;* tuo uero,non candem fpccicm recipimUSi in L. mutuum, ff. de reb.credi. In noc f' go titulo, inter çætera agitur, de quo dän® rei commodatsillato, commodatarius'^/ nanir^Sc quod creditor praetextu debto

AÆopignoratitialocum fibiuendicat, ubi creditor pccuniam pro re oppignora^ udatamidebitore recepit. Verbi gratia. Petrusmutuauttloâniuigintiaureos, pro . ejuibus loannes Pctro ucttem quandam pi gnor,idedit,ubiuiginnaureiPetro redditi lunt, ipfe, loâni ucftcm reftituere cogitur, amp;teneturei pignoratitia adione, inftiiu. quib.mod. re.contrah, obligatio,§. ctedi ior,Porro,inpræfentititulodiflèri:ur,tanr _ de diredaadione, quam contraria pignon ' ratitia. Direda quiaembabetlocum,^ubi, ueltotumæsalienum diffolutum eft , uel alio modo, creditor! fatiffadum, L. fi rem, ^.omnis,fï^.co.Daturhæc adio amp;ei,9ut pignus, autfuum, aut alienum obligauit, amp;nbsp;hoc domino uel uolente, ucl ratura ha' bente, L. aliéna res, ff. co. Quamuis non défunt qui aftruan tin quod etiara fi res alie na, inuito domino,nomine tarne mco obli cetur, huk adtoni locum effe,L.fircm,§. fiisquo£^,fF.eo, Cs te rum, pignoratitia contrariadatur creditori,cotracreditor? iuxtahîcrçdêeiusJdcK muldxloco. Si ein

' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F iiq

eXEGESES TITVx^ cr^diton quoquomodo fucus fadus fit 1 debitorc,contraria p^noraticia çredftP^ çQnceditur, L. tutor,ft eo.

Inftitoria adio locum habet, quSdo ä* auttabernx, autaltj negociatori ferunpro' urn coTeruo eius rei gratiJ, , có traxerit,in ca fpecie d®

minus ferui infritoris tenctur, L. prima, n' lt;o. Porro, infritorappcllatus eft cxeo,q“ negotio gerende initet, nee muUum fat!'' tabern3cfitpracpofitus,an cuilibctalq neg'’ ciadoni, U, infntor,ft co, Porro, exerciquot;’ riaadiolocühabet,cumquisfcru5 fun!” magiftrum nauis prxfecit, qmçquideut'’ fcruo eius rei, ergo cui prxfclt;Sus eft, col' tradü fucrit, ca fpecie dominus ferui exef' (fitoria obftringitur, At uerp cxerdtorei” dicimus eum, ad quem obucrionis Si redditus omes proueniüc, fiuc is dominus nauis fit,fiuea do mino nauem condu' jeh, L. prima, §, çxcrcirorê, fFgt; co,

Quod cum fOj^üi in aliéna po teftateeft, geftuefle negociudiok tur,ueldepeculio , Cue quod iuf fu, aut de in rem uerfo ♦

Hic Imperator agit de ca re, qiif cum co qui alienx poteftati obnoxius eft, gcritur^ Nimirum,cum fcruo,cu filiofamilias,ÓC ca fpecic congruit ,ucl adio quod iuflu, aut aftio inftitoria, aut exercitor)a,de quibus in titulopræcedentj didum eft. Autaólio depcculio, aut de in rem uerfo ♦ Peculium proprie fignificat rem, qu» non in numerata pecunia confiftiqfcd ucl in fo^ Io,uel pecoribus, ucl in fupclle(ftilc noz ftro labore,amp;induftria parta,amp; «uobislu , crifada, Ahquädo pro paruo patrimonio ut Vlpianus Icribit, ponitur, inde eftadio de peculio, qux datur contrahentibus cu feruo, cum filiofamilias,06ucl patre uel do mino uolente, ucl eriä matre, L, ft quis,§. ulti.ff. de peculio. Datur amp;nbsp;hæçadio qua ft contrahentibus eu feruo, ut ft quis uel dus negotia gerat, uel ipfealterius negotiagclt;* rat,L. fipupilli, §. led ff ego,ff. denego.gc ftis. Cseterum, adio in rem uerfo dicitur;ft quisnóftracpQteftatifubditus,contraxit,dC'

EXEGESES TITV^ re» illa, fi in rem noßram eß uerfa, in nos» primo omniû cxperiundi copia datur. V cf bi gratia. Filiusfamilias uiginn aureos mu/ tuo accepit, qui in rem pacris uerß funt, p* terpro illis uigintiaureisconueniri poteft» ^.inrem autcm uerfo, Inßit.QuodcumeO qui in aliegt;poceß.eß, amp;nbsp;c.

Hic Imgator dißerit, per quasrperfona* nobis dominiu ufus, ufusfrudus poiTeflio reiacquiratur.

Hoc Senatufeonfukum interdidt, neg* Gliofamilias pecuniam det mumo, L. pr/ ma,ff. eodem.

Hoc Senatufconfultum mulicrum im/ bedUitati confulit, conftituesquodmulier alicnam obligationem, uel fuicipiens, uel participans mandando, iubendo, in fc ra/ piendo no obßringatur,L. prima, amp;nbsp;quar ta, infra co.Sum tamê aliquot cafus,in qb, hoc Sena

liOcSenatufconfultü loci habet nihil, uidc' glo.in uer. ceffante, in L. fi.infra, co.

Hie.Imperator traâae, quid Iuris fit, c3 exceptione non numefatæ pccuniæ. Si qs enimdeberefefcripferit,quodfibinumera' turn non eft, de pecunia non numerata m^ tra biennium excéptionem opponcre poz **^5 §• pri.Inftit. de literarum obliga. Nec latere üolo iuuenem ftudiofurn,pccüniam in præfentifitulo, pro quauis re fumi, qü3 qùis,uelnonnumerauit ,uelfoluit, L.pc* cuniæ uerbü,ff, de uerbo.fignificatione ♦

Compenfatioeddebiti, amp;nbsp;crediti inter fecontributio, L.prima,fE eo,Verbigra^ fia. Petrus débet mihi decê, §C ego ei qncj aureos. Si ego deeem aureos à Pctro peto, quinq!,quos ei debco,compcnfarc cogor, aificpôteroaliosquinqtaureoscxigcrc. Hoc nomine autem compenfatio inueda eft, quia noftra intereft potius non foluerc, quamfolutum repetere, L.iq.ff. eodem.

EXEGESES TIT Vz «gJtt«f » quomodo ufurae debcantur, q*^ modo extgt podint, et in quibus contrat bus exigantur.

Idcft,de fofnore,quoditHpendiwrquot;’ pccuniam nauticaZpccunia nautica cß,fl'ff periculo créditons tn naucm recepta,0'i*l^ cienda cómittitur. Porro pcriculum bU***’ pecuniae traicâiciæ, C. Ocenim dicitlmp^ rator in L. prima huius tituli, ad credit pcrnnet,in L.prima,ólt; in L. in nautical'’' «o.Ecpcrdnctquidcm pcriculum huius ?ƒ cuniaead creditorê,quoad debitor in lot''' quo contendit, pcrucncrit. Etnififorßi’'’ ûAura huius peçuniç debitor! Iputari qu^' ar, ut qui locum nauigq non feruarit, n^*' citas mcrccsinnauc depofuit, L.irj.hu.f''

Depofltum, eftquod cufiodiêdigran% alicui traditur, contrahitur uero re,oblig’ 00 in depofito, Infiitu.quib.mo. re confié obli,§. præterca.Et indea^'ho depofitiqu^ datur contra depofitarium, id eft, cQ apü‘’ quemrescftdcpofita,ut ré reftituat,ino'^' §, praeterca. Etin hacadione dolus tamfquot; punitur iuxta lata culpa, quae dolo xqp^f^ tur, L, quod Nerua, ff.depofitij §.fi.ff'C0' PorrOi

Porro titulus habet, ucl contra, quod de aftione depofiti contraria intelligc, quæ c5 petit depofitario ftmul dó hxredi eius in eS aui depofuit, nomine impendiorG in rein epofitamfadorum.

Mandatum hic dicitur munus, quo ^s eratuito quidamici nomine fadundum lilt;* Bi futnitjindeadioncs, quæ partim dircda uel contraria.Diredacongruit, quando in terêft eiüs, qui mandauit, lua nihil intercil, hxcadiO locum non habet. Verbi grana, Mandâui Petro,utdomummihi cmcret, fi meâintererat,ut domus emeretur,Petrus mandati mihi obftringitur. At ft earn ipfam domum ego emi, amp;nbsp;ftc nihil intcrerat, hæc adio fopitur. Contraria adio ei, qui manquot; dato facit fans côgruit, ut fi Petrus meo mS dato mihi domum emit, mecum mandati agere poteft, u t fi nondum pecu niam ucnquot; ditori numeràrim, ci nuracrare cogar amp;c,

Inhoctitulo Imperator agit, anfemus meus data Petro pecunia, amp;nbsp;fada ftipula. f none de manuraifiione ab cmptiôc, togas

Pctrum, ut eum a me domino emat, èi ^^ ius generis contradusaliquidmomentil?’ beat. Êt an ego ferui dominus, illuming uttuti poßliminio retraherepoflîm, qu®“ Ce cum ipfius peculio, à feruitute uindi^ conatusfit, uidcL. unkam huiustituK»

Societas eß uel duo^ ucl pluriu conit'quot; tio,contrada ob commodiorem, amp;nbsp;ufu^ amp;quxßum, utlnßitut. defocietate, m^ adio pro focio, quæ datur focio pro fod^’’ Porro Imperatorin hoc titulo agit, quad'’ roburobtincatfocictas, quädiu durer,qquot;” modo contrahatur ôCc^

Hiclmperatoragit, quando contratquot;’ emptionis amp;nbsp;uertdiriOnis contrahatur, ^ afferit confenfu perfid, fi modo de predo» amp;nbsp;quidem certo inter emptorem, « uend tórem conuentumfit, §. primo, inflitu.^^* «mptione 8c uendidone.

Summa huius tituli eß, quid Iuris fit iH fcaereditate uendita. Exempli graria. Vf^* do loand

' gvuitinPctrum:amp;utpaucisaicam, vende I nbsp;nbsp;feadionem, eRquod alias in L, nonunis,

» adione hoe obferuandum eft, ucndition£ * nbsp;nbsp;adionis eü5 ignorantc,uel etia co inuito fie ripoffe, L. nominis ucnditio,co,iitulo.

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hie titulus in L. facile fcipfum, liquida i nbsp;nbsp;illuftrabitjhoc unum ftudiofum iuuené ad ’ nbsp;nbsp;monereuolo, in L. prima huius lituli effe, ' nbsp;nbsp;quafdam uoces, qu» in cxcmplaribus ferz me corrupte lcgantur,funtucro Emblata, Oxyblata.Tu lege t^C«7?^«, hoc cft,ucfte« intindas purpura, ucl alio colore,lege oxy blapta,uel,ut Alciatus Icgcndü punt ,oxa blapta,fiquidemSuidasfcribit iloç rin* duram fuiffe , quiaPhœnices ueftiment» rinxerunt. Quæ res exportari non debeant,’ Hic titulus quoeç clarior eft, quautulla ucrborumluccindigcat.

EXEGESES' TrTVgt; , ' Non liccre patri filium fuum, autuéJ^’ i*c, autoppignorare, fubcapitis poena,”'' fi extrema, amp;fame, amp;inopia rei familie'' risfacere urgeatur, in L, prima, amp;nbsp;fccölt;)’’ codemtitulo.

Derefdndenda uendidone», , In hoe tirulo agit, quo pado uêditio i”* tarefeindatur.Refónditur uero, fi dolofj ptor egerit, beneficio adionfe, de dolü,* hoc fi dolus caufam eStradu dederit, in «legäter ff.de dolo,ct infra,L.fi dölo,cO.^

Titulushic, apertusfatiseft, óbferu3^ men quod re intégra contradus cmpnonƒ amp;ucnditionïs utriufqj partis confenfuf^^ patur, L. prima, êo.titulo »

Quomodo ob tributa non foluta,ud^^ liasresReipub. débitas non praeftitaSjUf” dido 5c fiat, St refeindatur, nie titu. ^pf'’'

grurn «rtlum proJftet, ubi tepore iam exagt; do, netéruncius quidém fölutüsfit. AutÖ

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üeilditaï ;

fere did folet, quod Ueditiönc Omnibus nd j nbsp;nbsp;fneris abfolutä, omne cómodüm iuxta dâ/

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üchditi 4

Ipedebus amp;nbsp;cafibus, quibus aut aliqufe,^ procurator emit fibi rem aliquâ alterius n® mine, autalienaquidem pecunia temen'''’ fednominefuo. Vide totum titukim.

De rebus ahenis non aliénai'' dis, amp;nbsp;de prohibita rerum aliens' donc, uel hipotheca.

* Nemini eft copia alienädi rem aliénai'’ Etenim nemoeius rei, quae fuanon eft?” terum dominum conftituere poteft. Nâquot;' moiïluslurisin aliü transferre poteft, Aquot; ipfe nabet, L. traditio , ff. de acqui. rerui” aomi. Sunttamen fpecies quædam, qn'l^ ut maxime quis return dominus nô fit,«^ tarnen alienate poteft, de quib. uidelnft'’ quibus aliéna licet,ucI non.

Hic titulus aperrior eft,quam ut uUis un bisexplicandusfit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ÉxhocDtulódifdtur, q pado emptor, amp;nbsp;uenditor in contradu padum, e quo có badus Icgêacdpfat, inirepoflint. Vbi obl Kriuuencsillarnregulam difeât,Expado contraduslegem aedpere, utin régula co lradus,ffgt; de reg. Iuris.

Inhoc ritulo difleritur,quidluris fit,rt feruus exportandus.i.quiccrtoinloco,eer ra in urbe comorari non poteft, uæneat,id «ft,uçnundetuf.

Si mancipiu ita uæheat, ne pro' ftituatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hic Imperator tradat, quid iuris fit, ft niancipium,hoceft, ferua uxneat, ne prolt; ftituatur turpi quæftui exerccndo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

quot; Si mancipium ita fueritaliéna/ tu ,utmanumittatur,uelcontra«? ‘ Hictitulus,feipfum déclarât» , Deædilitrjsadionibus,

Ediles habebant quafdam adiones in ré bus quibufdara, Infti.de lure natu.Gen»S£

Qui.^. proponebanc, dequib. hicotul''® difTeri t. Porro, g édiles quôdam fuennt/’‘

t De monopolrjs, amp;nbsp;conaenrt negoaatorum ilhatOjUel artifit“^ ergolaborü ,nec nó balneatofU”’ prohibitisjamp;padioibus illkiHS'

Monopolium,eftcumpenes unun*’'! quemuendendipoteflasexiftit, «wTlJf** jiQ-' x^M aziAUfiett, id quod fit, cum un^® Iblus aliquod genus mercaturç uniuerfuquot;! emit, ut lolus uendat precium pro fuo atl’* triofiaiucs. Cactcrum, monopolia inhe^ «tulo prohibentur,prohibcccnam Impf^ tor ne ^f jsAa^oi, id eft, operarij arofîff^’ ópera, qu3einchoarunt,alf(s neâbfoluai’'gt; pacifeantur, Tüm nebalneatores, inter 1^ padumineant, ne al la, quam quainter!* conucnerüt pecunia, balneis uti liceat. B*^ uifer omes illicitas pä Aiones, bic ti,^hibr*gt;

Summa rituli eit, nenundinarum tep®^ re, n quibus nundinaeconcenäefuntjainn* goeiatores conuenian t, aut merces eöi5-’!*^ quefirct, aurquoq modo iUismoI^i in L, unica, co. nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuct*

|j clit.Tum, quæpœnafit eius,quiincômïf-’ j fum cadat, Îioceft, qui alicubi aliqd uchesj ® ucdigalnon foluit, panaueroeftconfifca || tiorerum, quxuehuntur.

Vedioalianouainftituinon ’ ^ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffe»

, ’ De Commerces, 6d mercato r fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ribus.

Inhoctitulo Imperator prauaquædam ‘negociatorum, 5e mercatorum, quæ fub * 'Cæfaredcgunt,reccnfet.Tum cmædan?, t ’ quæ omnibus mercatoribus obferuânda y nbsp;nbsp;'fint, euiufmodiexiftunt, ne autpromanci

fl ptjs, autalijs rebus barbaris aurum impers I nbsp;nbsp;nbsp;riant, L. fecunda, eo. Turn uult, ut nego^

' De rerum permutationc, amp;nbsp;de ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præferiptis uerbis. *

; Contradus rerum pernautationis non* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C iq ■

nullam adionem parit, nifi res quxptrmH tantur, interuenianqundc non tam exttS jnteruentu,quam pado,quod præcediti agitur, Eiquidcmbifanam, amp;nbsp;condition! ob eau fam, amp;nbsp;pixfcriptis uerbis. PorrOi adio præferiptis uerbis, locum fibi uendy cat in padis, quae in continenti, utitadidi Runt ,incuiurcunq; gcneriscontradu,b fccuda,G.de padis inter empto,amp;uêdiiü; Vêdicai et hxc adio fibi locum in tribusclt;’ tradib. a n o n y mis, do u t d es, do ut facial facio utfacias, L. naturaliSj§. primo ^•1' fE de prxfcrip. ucr.

Olim conducebant homines fundoSi^' gros, amp;fiqux alia erantiocafoli, ea leg!' utmeliorareddercucllent, inde Emphi^ fis.i. meliorario dicitur , 8C contradus ciquot; phitcoticusu. contradus res foli melior^ Fcddêdi,q non nifi fcriptura intercedéted trahi tur, L, prima, turn, ^ domini»

SPonfaliadicuntur, menrio amp;nbsp;repromif fiofuturarum nuptiarum, L. prima.ff. defponfa, Arræid genus muneradicü tur,quefponfaliorii nomine dâtur,unde Iponfaliriæarræ,^ luftinianouocâtur.Pro xeneta, proprie fignificateum, qui in ter all quos eft conciliator, 5C médius, undcarrx proxenericædicuntur, dona, quæfpôfam ^fponfum inter feconciliant amp;nbsp;iungunr, Explicatis his uocibus, iam ad fummam ti^ tuilexponendam prOgrediamur. Impera törinhoctitulo agit, quod in fponfalibus diftradis,utricj liberum fit nouü matrimo^ nitteontrahere, SC quädiu fponfa fpófum abfentem expedare debeat. Agit eda quid Iuris fit, cum Arris fponfaliorum nomine datis, fi priusuel fponfa, uelfponfusdeco dat,quam nuptiae inc3tur. Deniq:, an uel tutor, uel curator,foonûliaper patrem eueHæ contrada, diltraliere queat, uide egesdtuli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ad cum pcrtincrcintclliguntur, filij/^ potes, propinqui, côfiliarr), domeftici, A“’ pus omnio. copia non eft ineundi nupo^J cum ea mulierp, quæ ucl de prouincia ornl da eft, uel ibi commoratur, SponfaliorU'’’ tarnen contrahedorum illis facultas datuG L. fi quis oftiidum,fF.dc ritu nuptiaru. P^l ro,Iu$Canonicum aliter hardere ftatui!» quodcain fpecicfequendum eft.

Hune nrulü paucis cxplicat Imperatofi iplnfti,de donauonib,§.eftet aliud genes'

, Jnterpretes ita ferme fecernunt incefe* pupttas, amp;nbsp;inutiles, quod iUæ fint qu« i^'' ter collatérales, amp;nbsp;adfincs con trahan tur, lij L. fi adulterium,ff. de adulte. Hxuero,n^ (•e inutiles, quae aduerfus Leges ineantur-am in hoc titulo Imperator agit, quib. p^ nis adheiendifint, qui uel inceftas , uelin'! files nuptias contrananu

Denitcrdidlo matrimonio in/ ter pupillam, amp;nbsp;tutorem, feu euz ratorem, filiofqï corum»

Hie Imperator non uuk, ut uel tutorpu pillam ducat,uel curator adultam. Cæte% lus Canonicum aliter deçernit.

Si quacüncp præditus potefia te, uel ad eum pertinentes, ad fup pofitarum lurifditionifuæ afp ira retentauçritnuptias»

giftratus alic|uis,- uelmaior, uel minor præ tes:tupoteftatis,autcum uirginc,aut cum yiduafuæiurifditionifubdita,matrimoniS ineat, id quod etiam de Iure Ciuili locS ha bet:fecus eftdelurc Canonico, quod tales perfonas matrimonium contrahere nó uegt; tat. Contrahere igitur pofTunt per C. curai Spuddefponfa.

Quidlurisfit,finuptix,qu3e alioqui nó admittuntur, ex refcripto Impcratoris peta tur,utipfe,qu3efuacftauthoritas,per refert ptumaliquas perfonas Legibus foluat.

. - Quando mulier ad nup rias fcc5das 1’1*» hoc eft, fecundum nubcre poffit, hie ßa“*’ tur. Eftuero hxcfumma,mulierem intra annum ab obitu mariri, fecundum nubs'* non debere, pepnam datura, ft id fecerit,quot;* qua fpecie quoq? aliter lus Canonicum ß** tuir.in C. ult. penult, eo.titulo.

Si mulier, cui maritus ufumfrudum r^ rum fuarum, mortem obiens reliquit, ftr» do nupferir, ufusfrudus damnum facit,5^ filrjs prioris mariti ex co die quo nupfit, rs' ftituere cogitur, ut in L. prima,eo.licet 1quot;^ re Auten. quodin eo.titu.adfcriptumeß» fecusftatu turn fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Promiftio dotis partim fit per ftipulatio nem, parrim fineftipulatione, PoUicitatio nero, cft folius efferenris promiiRo, LJO» de pollicita. lâ fumma rituli eft, quod fi dos per ftipulationcm nmifta fit,amp; aliquid eer' tiprómilTum condirione certiagendueiß» Sin uero incerti quid promiffum fit, ex ß'' pulao*

pulatu agi,utlnftitut.deucrbo. obliga.in pub. Porro, fidos nudapollicitationccÓA’ ftitutafit,exluriscömunis fandione,nulla adio oritur, L. fitibi,C. Iocati:amp; L.legê, C.depadis. Atuero alia eft ratio in dote,, cxpriuilegio concefla,L. adexaäionc,eo..

Varium eft dotiumlus,nâaliquodha betrefpedum adionis, quæolim locum fl bi uendicabat in repetenda dote,de quo lu re uide titu.C.dereiuxori.adio.Eftóó lus quoddä, quod ftatuit quib. cogruat adio^ amp;nbsp;in quos, quibus nó congruat adio,ad re petêdam dotem, de quo lure, L. titu.in ,ff* amp;G.defolu. matri.Ucnicj, eftlus,quolt;L præferibit rationem conftituendi dotem, quod ftatuit,cuius ueldamno, uellucro co ftitutio dons fieri poflit, amp;nbsp;de hoe lurc, id praefenu titulo pertradatur.

DereiuxorteadioneJn cxftp pulati'one transfufa, amp;nbsp;de natura, donbus præftita» »

In hoc titulo Imperator tradat de lure, adione,qua dotes petuntur,rcpctuntur,i Et,quiaiamolim hacin reutebantur ucte fesjdione rei uxoriæ,hæc abrogata eft, SC

' In Ioc5 dus fu ffeda adio ex ftipulaw. P®/ TO, fufprrio eft, mulierem nunqua non^J pulatam efle dotem fibi reddi, quamuis w Eulata no ft t, quae fufpitio,uelpræfuinp*’‘’ egis efle, ferf ur ; agitur ergo hie de aÆO^ ne exftipuiatu.

Depays S^conuen ris, tamf‘' per dote, qua donatione ante ni* prias,S^: paraphernis»

Inboctitwlolmpçratordflputat, qui^ modis partes eda fuper dote,amp; donation^ ante nuptias : deniej fuper paraphernis •*' donis, præter dotem, ab uxore manco 41 tis, pacifei queant,

Quid luris fit,fi mulicr marito caucatdo *tem, id eft, promictatdotem, amp;nbsp;tandem^ nonnumeret, hiediiTcritur.

De donationibus,inter uiru, amp;nbsp;uxorem,amp;a parenribus inlibt ros fadis,amp;ratihabitione»

Maritus ÔC coniunx, fe mutuis donatio nibusornareprohibentur, nc amor corii torpeat, L. prima, fF. co. Nec pater, filio efliquid donare per lus poterie, quoni^ unius

uhiusßfonjloco cxiftunt, L. fi. C. de fra* igt;ub.00 alqsfubfti. Excipiuncur tarnen ca* as in quib. pater filium donationibus adfl cere poteft,utfi^dciin dote det,utfigd in donationem j^ptcr nuptias ci largiat amp;c,

Diuorrium proprie eft, fi uir 6lt; uxor fe Î)arentur. Repudium ucro, ft fpofus afpô* a dirimatur,quanqu3 hæc uocabula fere •onfunduntur. Porro, in hoc ritulo Impa* tor recen(etcaufaSj propter quas maritna uxoremrepudiate poffic, in L. confenfu, infraeo.Caeterum, dcIureCanonicO,ut obiter id moneam, folum adukcriutn, ma trimoniu contraAunl dirimit, irt C. ex pu* blico de côuerfa.cotiiuga. AdhxC,ncc ma ritus ob mores quofdâ agreftes amp;nbsp;inuerc* cundos, uxorem fuam * fe repudiate pór.

*1 Vxoris enim moresnouens, non oderis, «thoc uult rit. SC iudicio de morib.fublato»

Ïnhoctitulo Imperator agit, quornox dodosrepetatur matrimonio, autdiuor* do, aut morte direm p to, QC quib* adioni*

Si contante raatrimonio, dos legitim’ »xcaufafoluta permaritû fuit, doris dai^ conditio nô datur. Sin uero nulla iuftat’** fa intercedente, dos a marito foluta cft, do’ amaritorepetipoteft,etiamfi uxor mor^ pbijt, in L. unica, eo.titulo»

* Mulieris non eft, a uiro dotis amp;C confet^, ùandæ, SC reftituendægratia, cautionét’'' gere : ratio in promptu eft, in L. q. infra» eo.negeneretur inter cos perfidia»

Hæcadio intermaritü5óuxorem,Ioca (ibi uêdicat, cuius loco alioqui eft adio fof • ti interextraneos prodita, Neej uero mart tusinuxorê hacadione uti poteft, nifites mariti dolo ab uxore amoucantur, 5Ó fut' trahantuf, L. contra.ff, co.In hacadiont) ßad fumtnü rcs uenit, reftituit rcs quócS(^ V' raodoalienata,L.ficoncubina,§? vin u’. nonfolum, ff, codem♦ .. quot;nbsp;‘ .' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neprd

Ne pro dote mullens, bona ïJUóndam marin addicantur,id tft, m folutum dentur ♦

Quando fundus dotalis, id cft doris uP ce, ab uxorc marito datus, alienari pofTir, hic diflennir, qua de re, uide amp;nbsp;Inftitut. q* Dus alienarilicet,uclnon,in§.primo,

Hictitulusclaruseft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

De alendis liberis a parêtibus# Nec hic titu. ulla interpretatione idiger. DeConcubinis,

De Naturalibus liberis, amp;nbsp;m?t tribus eorum, ex quibus caufis in ftiefficiantur,

Filq naturalesdicunturi), qui ex conçu binisnafeuntur, lam in hoc titulo Impera-*

Ê XE GES ES riT Vgt; . tor diflerit, quan turn huius generis üb^ uel inter uiuos,uel teftamento rdinqui P® fit. Turn, quibus ex caufis iufii fiant, iu^’J natalibusrefrituarttur, ^inparencumP’’ tcftatcrti fediganrur.

De teftamentaria tutela» Hunc titulurn exponit Imperator,gt;*^ fikut. éodem ritulo.

Hictitulus clarioreft,quam utullâU^Î borülucem defiderer, hoe tarnen noloq*** fugiat,adolefeerttes urgente extrema n«^ cemtate, quod telum acerrirhum eft, cur^' torem ad litê petere polTe, infra coji.pri'

ïf- : Pupillus eo lod, uel tutorem, uel euf“' torem petct, e quo au tonus eft, aUruWp trimoniu®'

Cuiusgeneris illü/tn'um uel danlTima^ tumperfonarum^uel turores, udcurato-' fes elledebeant dne titulus aperit.

. Mulierregulariter niton's munere,fungi non potefi j^uando id munus uirile eft.b. prima, infra co quoducro confentaneum eft, nifi tütela filiörürii a principe impetret, L.ult. ff. detute.Tpwfiiuret, Sirenortcict Senatüfconfulto Velleiario, iuxta omni le/’ ^timo pratfidio, ac omnem fuam facuIcarS in filiorum poteftatefn fedigar, L. uk. co» Ethoc Jure Codicil dccreturri eft. Porro, lure -Autentico, milliertUtoribus, tam legt nmis,quam dariuis præferturjUidc Autén. nam. amp;nbsp;auix in hoc titulo,

Regularitcr tutor, non poteftdanhaP' otutorc,qu?e regulainaiiquotcafibus,*''^ in tituloenumerads,Claudicat.

' De admi ni ftrarione T utoruA’ uel curatoru, amp;pecunia pupille' rifceneranda, ueldeponenda.

Nee tutor nee curator fe adminiftra'’ ' muneris fui ingérere poteft, nifi rationa^ji confecerit,L. fi.§.ult.C. dearbi.tute. l' amp;exigitur, ututerc^eorii iuretfefide,lt;l'' Eoteft optima res,aaminiftraturum eilfj^ , de creationibus, C. deEpifco.aud. “ cedit bis, quod nee curator, nee tutors pecunia pupillari fœnerarcpoiRt,utin f“ icn.nouiiTime in eo.titu. pofitis. Excip*'quot;' lt;urduocafus,indic.Auten.reIatos. .

' Omnia pcricula, quae rebus pupiU^j rum, uel dolo, uel lataculpa, uel etiam^ cominuntur, fn tutorum iuxta curatoru^ pita recUmdant, L. quicgd, C. arbit. w«®’ Excfp'®

I ®xceptis duobus caßbüs, partim 0 ptiedia minus idonea ernennt, hac enim fpecic la* t tam culpam tutores tantum prxftant, L.tu tof, ^ reperto §.cópetit, ff, de adminiftra.

C^ando ex pado tutoris, nel j eu ra to ris, minores agere uel ton / ueniripoffint.

Finita tutela, lure ipfo exigente, arises j qux tutori intentandae crant, pupillo intcn ’ 'tafitur,L. prima, infra eodem. Nififorfit5 | finita tutela, tutor fada nouatiôc, in fe obU ’ ^atjonisonusfüfiuleri^L, poft mortê. ff. ’ co.Turn, nifi tutor, doli iuxta culp» ergo ’ obftrinm ccepcrit, L. lulianus. ^(luendi* * tor,ff. de adio.empti.

i Vbiplurestutela fungantur,ctiSunut j nbsp;nbsp;tanw, « agit,amp;conuenit,pupiUi nomine,

; nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H q

Tutor urdigalia côducere non pottin bac gratia, oued omnia bona eins,qui lt;0” ducitaliquia a fi ft o, fifeo funtobligafa,^' prima, C. in quib. cau.pig.côtraha. Atlt;“ anrehae bona, quae tutor poflidet, pupille obligata cxiftant, L. officio; C. dcadtn^ ftra.turo.bonaunius duobus obfiringö*^ mr, Si. fie tutor crimen (tellionatus incidlt;^ ret, L. tutor, §. côirariû.ff.dcpigno.aA“’;

Et hue ritulum,in fnftit.expofitûhïbtî' De in litem dando tutore, uo curatore*

Tutor ad litem dari non poteß.quand^ Unondaturcertacrei uelcaufie, Initit.qiquot; dare tuto.in tc(iame.po(Iet,§.certe. Sed n® die receptii eit, utli minori cû tutore lis in' tercedat,curator confUtuatur, qu3uis oiingt; adln««

adlitem præcorius tutor cligebatur, Inftt. deaucho. tuto.amp; curato.§. finali.

In rum, qui tgnarus an nt tutor, uel cu* tutor, fe, amp;nbsp;pro tutore, uel curatore geffit, datur primo omnium adio pro tutclx, utl uocant,deindc.adio utilis negociorum ge (torum*. fin uterc^ copertum nabuit, fe nec tutorc, nec curatorem effe, 6C tarnen utereg in munus fe intrufit, in utrSejs adio di red* negociorum geftorum, concediiur,L. iq.

Si mater indenitatem promiferiu Quid Iuris fit, ft tutor pupiUo indemm* tttem promittat, inhoc ritufo differiiur.

Tutor contra uoluntatem matris datus dtralabeminfarniacfubmouetur, nifi cau* Uadfit,propter quainfamia ei inuridebe* at,L ,unica,infra eodem.

EXEGES-ES TI TV/ 'Vbi pupilli cducari debcant» Pupilli apud matrcm,nifi fccüdum nU' pferit,cducari dcbent: fin uero nupferit,iJ dcxubi Pupilli cducandi fint, dcccrnet. PeaUmentis pupillo præftâdis* Pro patrimonij yiribus, pupillo alimf” U impertiantur, L.fi. infra eodem.

Id eft, de arbitraria adiôe tutelar, utqult; in ludicis arbitrio pofica eft, amp;nbsp;datur pupquot; lo pariter, amp;nbsp;hacredibus in cum, qui quo® dam tutor fuit iuxta barredes cius profquot; denda ratione, L.pcnul.infra eodem • ’ De diuidenda tutelar

In hoc titulo differitur, qua rationrpt’^ tutelam depofitam tutores tcftainentarn'' gitimi.,datiui, rationem redderedebesn'; Eicnim, non raroplures tu tores dätur/’ raro.tutclam ipfi inter fe partiunturTu”'' àn is, qui foluendp eft, pro qs, qui facert* us npn poflunt, obftringatur.

^\ In litem iurare, eft fuoipfius iuraint'’'® rei, quj in lite.i. iniudicio pctitur,seftim’ tionem inire,.lt;5ó pro quanto eacarerrnOquot;

„ Hic diflentur qua rationc, SC obftringS* Wr, amp;côucnianturhçrcdcs, parcntüloco, v Si tutor uel curator non geffit* Tutor edam, propter res malcgcftas « fuo contutore, quem non fufpede detulit, pbftringitur.

Ç^upmpdQ uluræ papilläres u. quae ex pécudia pupillorurh accipiuntur. Iure exigt; gantur,hicdtulusdiflcriu

Olimoptiodabatminonbus,an priu* fidciulTores, quam tutores conuenire uel lent. Tu, an a fideiufforibus parte, amp;nbsp;a tu toribus edam partem exigerecuperent, L, firima,ff.eo.dtu. Athodicreceptumeft, ut anteprimarij debitores cóueniantur,ü fide lufforesjin Auten» defideiuflb. §.i. colla.i» Dcauthoritate præftanda» Hunc dtulum Imperator exponit, inl* ßjiut.dcautho. tutor,dCcurato.

Quädo,um tutor,qu3 curator,?^«)’'**!-in cauamp; pupilU conftitucrepoffit, in blt;*? tulo dicitur, uide amp;nbsp;Inftitu, de curato^-^ De excufadonibus tutor um, amp;curatorpm, amp;têporibuscoRî» Hie riiMlMsapercpseftjdt expheaturin''’ ftituneodemptulo,

Haifa alkgatio caufae, neminem nreï''* tela, nee cura uindiçat, §. ulrimo, Infü(H'' dccxcufa.iutorum.

Quandtuud tutor uel curator Reiput cauR abeft, tam a tutela, quam a cura liblt;f cil, Caeterum, dura guis uel curator, ud U torRdp

torReipub. caufa abeft, interim ,aliumin fuumipfiuslocumfurrogarc debet, L. tu-* lores,§. gfejff.dcadminiftr.tuto.uclcura,

Decxcufadone ucteranorum» Vctcrani milites, qui honcfte ab Impcx ratore, poft uiginti annorü ftipcndia cxau torantur, a tutclis præterquâ nliorum uete ranorum, uel comititonum fuorum, libcgt; rantur, nee pluribus tutelis, qua u na ono* raripoffunt, L, prima,eo.ntulo.

* Quando dccreto opus eft • , In hoe titulo difleritur, quod qu3do i®j^ norlt; principelusalienandircs luascoW cutus cQ, decrcto,id cft,cófenfu ludióS)^ pus non cflcjó^c.

• Quid Iuris fit, fi quis abfej dccreto igi’® rans rem minoris efie, ab extraneo «lt;#’*' flifieritur» ’

Sf»el pupillus, ueladultus maior ft^ ftus, rem aliquam ucnditam raram habu‘' rit, ideft, cömprobauerit,uenditio refói’' di non potefi. Catter5,fi maior fadusignO rans fini ultra dimidium iuftiprecq fucui” Uftum wendi tion cm,ucl a tu tore, uel cuti tore inuitam corroboraucrit, uenditoroï conuenfendi copia datur, ut uel redditap* Cunia, poffeiftonê una cS fruAibus reftim' at, uelqd pecuniae iufixdeefi, farciat, infn co.L.prima, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De magifoi

Demagiftratibus côueniêdis » lt;.’Hunc ritulum inurpretawr Imperator,^ irtInftitur.§ feiendum autem de fansdatio*’' rietutormn, uelcuratorum,

De feruis fugin uis, Slt; hbertis, inadpijfc^, dukatum ardfidBus; amp;nbsp;addiucrfa opéra deputatis, ôC âd rem priuatam , uel DominE eçimpertinetîtibus,

IN hoc titulo Imperator doccr,quid Iuris fit, cum feruis priuatorum, fifei, Impcra

^ toris. Turn, quid Iuris fit, cum libero's ci uiratum, dCartificumdiuerfis operibus de fpnatorum, dCç,

.., Pefurds^Seferuo corrupte» ' ' In hoc titulo habes, quid Iuris fit, fi aut g^ emat rem furtp fuhtraetä, aut rem furtif fiirrcptam,poflidcat.Tü,agiturdeadione ferui-corrupri, quçdomino', cuius lèruus lt;orruptuseft,datur» n

Quas opas Hbf nus parrono fuo debf* Imperator hiediAf riuDeopcrisltbertofäi degandfllmcdirputat, unicum lurifcófu^ forum ornamentum, Vdalricus ZariurJ^ L.fi n5foriê,§ libertus,ff.de cödic.indeb

Hic Imperator tradat, patrono efftl^ fuccedediin bonis hbern, Turn de lurcp* cronatus, quodin uarps rebus ucrtitur,J^ quibus, ft luber,uideGloffJnnit.defuc(('' Iibert.jn §. turn uero majores in uerboff' plcacur.

Inhoctitulo difputatur, patron2 poü* Kbertum,qui per fraudem ei alienatuf iquot;''* reuocarc,

Deobfeouqs patrono præftad«^' ld eft, de honoris exhibinone, amp;nbsp;reufj rf uerecundia,« liberto patrono, manun* ftonis gratia prarftandis, L .liberto, ff.cOr

» i

( I

Delurcaureorum annuloru, Sidenatalibusreftituendis. • lusaurrorum annulorum donareapud antiques erat, id ferme quod equitem face rtdidmus. Porro, natalibus remtui, eUin hoe dtulo, quando hbertus patronatus ob feruarione liberatur, iam de utroqt^ nimi^t tamdelure aureorumannulorum^quam nauliü reftiturione, in hoe titulo diflernur» Qui admitd ad bonorum pofx feffionempoffunt , amp;nbsp;intra quod

Ad bonorum poneflionem petendam, admiidtur liber filiusfamilias maior xxv. annis. Et feruus, bonorum pofTeflionc pe tere non poteft, nifi praetor deems condie done cenior fadus, eum admiferit, Tü nee impubes per fc, fed per tutorem bonorum pofleffionem petere poteft. Porro, liber in raanni utlis (paciu, agnati, SC co^ati in.' va cetum dies utiles bonorum poueftionc pnereualenc.

amp; alter cam, uel répudiât, uel quia tempj’' ‘tlt; exclu fus eft, cius pars akeri accrefeit,*'' tertia,^. ulti.fF.dcbonorumpoflciT. ' / ? De bonorum pofleffione^^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum tabulas,

, Bonorum poiTefllo, fecundum taM^ fcriptis haeredibus defertur, quod ft ill’“' .funt, fubftitutiuoeätur, quodfi neebip'^ /io funt,cius fubftituti accerfanturjL.f^^quot; ,da, §. defcrtur.ff.eodem.

C De bonorum poHefnone i^®quot; tra tabulas » quam Prætor libd'* cpolhcetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

»■ Hæc bonorum po(re{no,dcferturlibf^ tiaturalibus,etlegirimis,uellegitimistaf’2 quot;himiRtadOptiuis, praedpue huius bon^ quot;poffeftionis parridpes fiât emancipari ƒ' - Dès bonorum poflèdione co? ira tabulas libcrti,qugpatroni$)'' ibcn'fc^eorum datur,

Bonorupofleffio patrono defertur»^'' ge, fi hacreditas, uel ab iino ex hæredib”’^ nf adita. Alia ratio cft, cum bonorum p®' feftronecontra tabidas,quxltberis fagt;’*‘L xommunicantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^*'’

Vndeliberi». ■ • * Hæc bonorum poffeffio, à Praftoreln/ iuda eft, cum, ut cmancipau bonis patere Ws ponantur, ^. emancipad, Inititut. tun» ut non emancipad bonis patris fruanturÿ Wa ex Iure ab in teftato, hoc cft, ex lege ta«*-hularum.xti.§, primo, Infiitut, de haeredU dux ab inteftato deferunnir, prxterea hxc Donorum pofTeflio datur ijs, quibus datur bonorum pofTeflio contra tabulas, L. pri« V rede. ff. fitabulæ tefta.null. ex.

Vndelcgirimi, Slt; undecognan»-Hac bonoß2 po(rcflione,ram agnad, quS ^ognati, ad bonoi^ poflefTione admittunf« De fucceflbrio cd ido ♦ Hocedidum fuccefTorium,a praetorein Uentumeft, utfi prior bonorum pofleffio, Uel répudier, uel nö petat, alter admittatur, Uprima,infra co. ritu lo,

DeCarboniano ediefto, ^rbonianum edidum inuentum en,ut Wnfulanirimpuberi, cui de ftatu mouctu^ ^uaftio.Nimirum,an filius huius ueliffius

• f *'3^^*^° negatur bona, quæ petit,pä ^sfuifle, Hoccerteedido, impubes ad^ •Ofurpoffeffionem bonorum corporaliu.

; ■ Per hoc edidum, Praetor, uirum nauxons, amp;nbsp;uxorcm,adbona uiri, , lus hxrcs adfit uocat,ctiam fifco cxclufoi'quot; V. unica, infra codetn.

’ Quomodo, Sf qui bonorum poflifl*®' «cm repudiarepouinr,hic dÜTcritur, ' De collationibus,

Quomodo fiant bonorum coIIationfS; jd ed, quomodo bona in medium confix’ lur, in hoc ntulo tradatur.

Hire titu.explicatlmpcra. in Initit. eO.f* De teftamends, amp;quêadmo^ dum teftamenta ordinentur-

- Quid in hoc titulo tradatur, ex cius mf^ bis facile intclh'gi potefr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it

De hacredibunfti tuendis,amp; qu^ jfonæhcredes inftitui no poflut' flic timlus Gins aperçus eft*

Dcinftiturionibus ,amp; fubfti-* tutionibiis,et rcftitutioiiibus fub condiriöncfidis*

In hoc ritülo tradaturquornodo qtnsftl Ûituatur, amp;nbsp;fubftitua(ür, óC reftituatur h« •■es: quid au tem fif inftitucre, quid fubftitue fc, nerilo rion qui Latin» linguaemediocrl tergnaruseft, intclligit*

. Subftitutiorium,üdriafüHtgcnera,qu3tf dam eftdireda, quarido nuUointerceden/' te, aliquis hjreditatem eius,qui deeft,capir, 3u»dâCft obliqua, h»c eftprecaria, uel fi^ eic5minafia,dequairi Inftitut.deOngulis rebusper fideico,h»re. ^.direda, Tumdi redorum,aliaert UUlgaris, alia püpillaris* alia päradigmatica, fiue excmp!aris,a!ia co pendiofa, dequib. in hoe tituló. tra dafür*

Dé neceirarqs ferais hæredi/ businftitüeildis üelfubftituedis* Quid hic tint, fibi ùelit, uerba dus deda rant, hoc modo, dicam neceftarium feruü hæredê ita appeUafi^ quod inftitu tus hærcs fine nolit, fiue ueÙqab obitu teftatoris libet'

amp; hseres cuadit, Inftitut. de hjredib » lt;F* amp;djffc.§.primo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Huncritutum exponit Imperator, in ^J^ ftitut. de exhacredarioneliberorum,«^gt; {ilioruni, neptiü, amp;nbsp;aliorü defeendenf^’ n L. liberorum,ff, de uerbo.fignifi. . , Depofthumis hæredibus O’) ftituendis, uel exhæredàndis, gt;J® ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prætends»

' In hoc titulo Imperator travat, quoni^ do pofthumi amp;nbsp;hseredesinftituendi, ^^, hseredadi fint, 8C gd luris fit, fi prxtereanf-, De luredeliberandi, amp;nbsp;adeUH da uel acquirehda haereditate* ’’ In hoc titulo Imperator agit, quid fu”* in dcliberando, an quis uel adeat, uel rep'' dietbserediratem. Interprètes annotarup't haereditatem adiri ab extraneo: acquiri’ quocuatam fuo, quam extraneo, an ult;f® id ratü fit per ottmia, uiderint ipfi ♦ PorrOi Htobirer hoemoneS , ex FeftoPompeji Creui, fignificat hærcditatem adq,« uerbo erdeere amp;nbsp;cernere, inde uocabulum creo3 eft,inL-

^, in L.Crerion^eo.iit. Vbi pcrcrctiöriè •ntelligetiuuenis hæreditatisaaitionem, in qua poftluc fcrupulofam folennitatem ob ftruan, Imperator non uuk.

• Dc repudianda, amp;nbsp;abftinenda^ hæreditatc. ’ ' HicImpatOr differit, cj pacio hæredes , hærçditatê,uelrepudiarc poflînt, uel fcab ea abftinere,Interprétés,fi quid modoTrjoç t^îç, «tiri prouerbio eft, fadt,hic annota-funt, extraneos propric hæreditatem repu diare, fuos uero fc ab ca abftiheré, • Quemadmodum teftamenta» periantur, afpidantur, amp;nbsp;défera bantun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ Quid hoctitulo apertius efle poteftc* ; De edido diui Adriani toUettz do, amp;nbsp;quemadmodum feriptus’ hærcs, in pofleflionem mittatur/ Diuus Adrianus, edifto quodâ ftatuit,;

utlî ferintus hçres fc in pofTeHionem immic ri poftuiauerit, non prius ei permitteretur, quant Reipub.uiceftmahereditatis pars da retur, nec uerbis did poteft, quâ uarie ho€.

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ii

EXEGESES TlTVz eJiAum interpretatum fit. Cum ucro«''* edidi practextu, plænqsfuù hærcditadbu$ phuarentur, Imperator hoc edidum abf® gat, proinde hodie non habita rationc h® ius edidi, fcnptöhaet-cdi, rcrum hxredit^ riarumfit copiât utin hoc titulo copied' metraditur.

In hoc ritulö, Imperator refertduasc^ij fas, propter qUäS aliquis ab hæreditatf fundi, excludi queat.Prior efi, fi quis pf® hibeateu téftari q tefiari uolebat.Pofted®^ G quis aliquê cogar, lècus tefiari atej ueld'

• Dehis,quibLls,utindignisHj rcditatesautéruntur, amp;adScfi^ tufconfuitiimSilIeianum,

Mdlné finit caufie, propter quas abc!^'' hacredirate fit! fpoliatur, quasiuueniS)'5 uniuerrüm,fr. Co. tit.amp; L. prima delurfJ fd, legere potefi » Cxterum, quia confultum interdicebatprius adiri hat^ täte poflê,fi dominus« Familia occifujrb^ qu5 ouxAio familiar habeatur, L. fi ea qg mo, amp;nbsp;L. cum Silleianü,infra eo. Etfic^S natufconfuliü hoe. caufam unam, ob qquot;’ hxredit»«

fiwedttas alicui auferri poflet,exprimït, Proinde, de co Imperator in hoe quoq^ dz tulo difputar,

Codicillus, in IureCiuiIi,dicitur ultima •oluntas nö tanta folennitate, quanta altoz qui teftamenta rcgulariter fieri (oient,fada, ut infra eo. amp;nbsp;ff. codem,

In hoc titu.differitur, qd fundus inCtru' Äus fignifiçct, nd fimpliçi cauqôis uocabu loofiendatur.CQniunâionc difiunâiu5, aut,nôraro^pro, Ôlt;,copulatiua poni:dez nitjfignificatio uoçabuli,famili^,cxplicai.

Hoc ediäum, Si omiffa amp;c. locum fibi uendiçat, quando quis inftitutus dolo maz lo, hoc eft, ut cirennueniret Legataries in xta fideicomiffarios ab inteftato adiuit, rcz pudians haereditatem fibi ex teftamento de •latam.Practcrealocumhabet, quado quis hxresinfritutushjreditatem fçpudiauit ex tefumento, ut alius ab inteftato adeat. Dez l tik

EXEGESES TiTVz' niq? locum habet quando inftitutus ren^ h3treditatê,ut ca fubftitutus pottatur.Po''^ ro hocedidofubuenitur lcgatarns,fidci^® miffarijs libertate donarur : breuiter oinni' bus, quibusfi haerediças exteftamento a® taciret,debcri potuit, L, antepepukiina,y ïiifHtutus,ff.eodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

De Lege luha Mifcclla uide Auten.^j iiupriis,§.qu3cucro tune colla.üq.At^'”’ hodie luns fit de uiduitatein IcgandOji”^

Olim, flquid pon» nomine, udlcgab’ 'tur, uel adimebatur, uel enam transferfb^ tur,illudLegatum,illaadcmptio,illatr5Ü3 rio, nihil roboris habebat, ut L. prima.ƒ' co, Athodiequiequidpeenj,uelcond^ niscaufalegatUr, uclrelinqui,uel adifflip? teft, quatenus coditio efthonefta, Sfp0‘^ -fftfieri, uideL. unlearn, infra codem. ' '•DeFiddcommiffis.

' HuncritulumuidecxpofitGjin Infiituf» ^elcgans, §. primo, amp;nbsp;defingu.rebusper fidd relidis.

Comunia de Legaris, amp;nbsp;fidep •commiffis, amp;nbsp;de in rem miflionc tollenda,

In hoc titulo Imperator primo omnium traftat, quidLegatum cum fideicommiflb communehabeat: deinde, in rem tollens damiffione, fiquidcm olim Icgatario nó fle bat copia agêdi, rei uêdicationc pro refiBi legata, nifi in poiTeflïoncm mitteretur, hxc nero inrempofleffioab Imperatore toHi^ tur, Porro,in L. iijjiuiustituli, défunt hçc Græca verba tyojzü, quae hic annotate ex Alciato, qui doctiiïitne Itbro DifpundiO^ numiiq. cap.xii.hanc L. explicat,libuit»

Falfa caufa adicâa, uel legato, uel fidei eSmiffo, aliquando tam Icgatum, quam fix deicömifTum uiriat, aliquando non uitlat, uidehunctitulum.

In hoc ritulo difTeritur, quid luris » Irgetur alicui, autfub modo, ut lego o'’*. ginti, utlitcrisboniidesoperam. Ao' ’^ coditione, lego ubi trigintaaureosjp^. ptimo prpreeptori informandü reddidfO“’

De condjtionibus infern's, •^ in Legans , quarn in FideicoiA' miHiß, amp;^Iibertanbus »

In hoc titulo diflcritur,quo pado h#'*’ non danslcgataadfrudlus cxlegatijae'^i ptos obftringatur. Turn dicitur, 06 deo*; fis, fi fideicomilTum per hçredç no praefo*' ‘ AdScnatufconfukuTrebdl'^ num, amp;nbsp;de incerris perfonis, Koç Senatusfeonfukum proipicit b0 ,diinftituto, qui Fideicornmiffo obfto'^^ eft ad reddendam haereditatem, uelexaOj uel ex parte, amp;nbsp;facit ei copiatn detraheo’ quartam partem'hæreditacis, qux qu^*^ p ars,quarca TrebcUianica uocatur.

Bnficio hutus legis inftituto hæredi inie griieft,de ipfis Lcgarisparticulanb. quar jam partemdctrahcre, uidcInfticu.eo. tic»

Hiclmperatordicic, hæreditatem afeen dentium, edam non aditam, per liberos in ßitutos,ante tabularum apertionem ad po Heros tranfmitd,infra h^‘ unica »

Cedere diem, eß uenire diê,qua res obli gata eft, in L. tedere diem, æ de uerbo.fi'’ gnifi. Um in hoc titulo dicitur ißo die, quo hæres,hæreditatem adit, diem Legati ueni re,fiquidêtuncrcdclegatum petitur, ia quod tarnen uero cofenta neumefi in Legato puz roialiter eß in Lega

' Vt tn pofleflionem IcgatorjJ* uelFidcicomminbrum (enun^, jumgratia mittatur,ód quango ‘ tifdari debeat ♦

' ’ Nee hunc titül5 , quia claruseft j ^ fcholio illuftrabimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hoc Scnatufeonfulto,matri deferun ^^^ ’bonafiltjinteftari, quæalioqui perLegf^ labularum xq.haecDonapecerenonpO*^ rat, uidclnftitu.co.titulo.

Hof Scnatufc0fuko,ecotrario, filiusquot;* bona matris ïteftaçç adnitttit, uide Infti»^“’'

'* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comun'’

, In hoc titulo Imperator rccenfct, qua« I danicómuniafucccffionü, quæ ab înteft%lt; I jofiunt.

De bonis maternis,amp; matcrni 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generis^

^ ris,amp;filqfuissenepotis, amp;aliorumufu* fructum fibi acquiratUradOtur amp;nbsp;aliaquæz dâ, quæ in hoc toto titulo uiderc qs póteft.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hie titulus tradit, amp;nbsp;quidluris pater in

' bonisfilioacquifitisacquirat, amp;^ quis hæc bonainfuamaqu, St adminiftrationc haz 1 beredebeat. Quibus de rebus, uide l^, anz 1 Koportet,amp;L.fi. infra eodem.

' De hæreditatibus Decurionp nauiculariorum, cóhortalium mi litum, amp;fabricenfium» *

EXEGESES TlTVz Fronto fcribitDccurioncm, aliqu3do lt;(^ cum, qui profit turmf,quxconft« exdu® bus et(ngintaequitibus,quatn fignific^f^ nc, hicfumfprorfusexiftimo. Qui nautj* régit, nauicularius diptur. De cohortal*“' milidbut, fupra mulca diximus »

DeFideicomifïarrjs libertatibuS' FideicommiiTaria libcrtas,cft illa, qu^ teftator non dircAo, ut iu dicara, imp«f‘quot;' fedpergt;«‘

Hunc titulum uidc lic^^ido cxplidium^ inlnftit.de libertinis, ^. Eiber rinoruautc. Porro, qui dédiritii fint, Uide apud Caium lurifcôfultûlib.pïi. Inftit.deftat. homittS .

Quodam non dabatur copia uni ex do minis feruum mahumittcre,id quod ft face ret, parsmanuminentis domino accrete* batfocio,lnftitu. de dona,§. erat. At ho* die integrum eft uni dominorû, feruum co munemmanuminere, inter uiuos, ultima uoluntatc, tarn direkte, quam per fideico* ' nbsp;nbsp;miffum. ita tarnen urea, qux lex pt imabu

' Defefuo pignon dato manti^ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miflô*

. De feruis, Rcipub.caufa, n*^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numittendis»

Quiferuum alicniim, pcrinde acfuOquot;' manumiferit, is, uel precium eius donlid’ uero, fi id expopofcerit, autid quatuW^ intcreft L. prima, e0.tit.dare cogitur,^^ riturtSó de liberali caufa, quæeftquâüO’' libertatc alicuiusagitur.

Qui manumittere nopoflun^ amp;nbsp;ne in fraudem credi torum,''”^ numittantur.

Et hic titu.ut nihil dicam,fads aj^mso'' Qui no pofTuht ad libd'Otö” peruenire*

Quibusexcaufis^feruiperptY /niajibertatemaccipiunu ■ \ Quid hoc ritulo clarius f

In hoe titulo, Imperator traftat, quidtiï fis, ft ingenui, qui aliquando de fado, Ik ceat mihi ita dicerc,manumittuntur, manu miffionedonantur.

, Quse comunfafint, uariis manumiffiogt;’ humgeneribus,dcquib.inlnftit,deliber» V multis modis, Imperator bic differiu Eu uero primo omnium hoc omnibus manU miffionibus commune, quod manumiffio omnis,eftlibertansdatio, deinde quod oïs manumiffio, uel «.dno, uel idna, uelciu® liberis cuiufcüqigradus^ficifci potefqamp;c.

Liberalis caufadicit,quando alicuimo U«ur quæftio ftaius, feruus, an liber fit.

inde nomen acceperut, quiaeGqui fetuust dicebatur, liberum afferebant, 8c per iftam afferiionem,multa inepta fiebât. Promde, Imperator inboc titulo iftam aSertionemi

EXEGESES TltV/ iellit,amp; dccernit, utlibcrtaris caufa, autpi^ uatö mc*tc,aut per procuratoren! agatuG L.fccunda, infra co.

Qiubus ad libertatem proche mare non licet, amp;nbsp;de rebus con^ qui ad libcrtateni prodamaren^ prohibentur.

In hoc titulo. Imperator tantum ira^ ordinemcognirionü incaußs libcralibuSi id eft, in quib. de ftatu quaeftio agitawr.

Collufio cdtacita amp;nbsp;fraudulcnta a^ ris, amp;nbsp;rei conuentio, de qua in praefen®quot;^ wloagitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ne de 1 tatu defundorum p®** ‘ 'quinquennium, quæratur. Hie titulus clarioreft, quam ut ullisutf^'’ illuftrandus fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Siquis in pofTeflioneliberfans, totos uI g^nti annos, fine omni intcfpellatione fuit, ’^eferuitutecOnuenirinequit, in quapræ^* icriptione, no titulus, fed bona fidcs, nimi •■um ,quod fe liberti effe exiftiracqrequiriu

Inhocritulo Imperator diiTcrit, gd Iuris turn peculio, apud quern mancre debeat fi •nul, atqj feruus manumiflus eil, uide Legs Unicam, eodemlt;

Quondam mulief libera, ferui amorc capta, fi ei * Domino interminatu erat, nc cumferuo rem haberct j S^ iudex eiuSgra-* ria mulierèmönuiffet ^ amp;nbsp;ilia nihilominus, cumferuoconfuetudinem habere perge/ baqprOpter Senatufconfultum ClaudianG quiequid rei habuit, una c5 libertatc amit-* tebat, id quod quado iridignum utfum eft, Imperatóri, inhoc titulo illud Senatufcoit fultum tollitur.

Nudum nomê, quod quis ud in ff^u®’ uelalijs rebus habet, tollitur perhaneLt' gern unicam,amp;plcnjffimusamp;leginniüilt;l' que dominus,uucferui,fiue aliaruni n' rumconftituitur,

In hoc titu.Imperator uerba facitdf'quot; capione,feu praefcripuone, quae in enip''® ne iuxta trafaftion ê ufurpatur. Siquid«^; is, qui emit rem anon domino, perfua®’ tarne fibi eum effe dominum,c3 ipfamt^ ^procmptorcufucapit. T5,fialicui res$'' dam, tranfaftionisloco traditur, anon“® mino rccipiens,eam rem ufucapit.

Donatarius, qui recipit rem idonaf re no domino, animum tarnen fuumin** cens credereeumcnedominum,canirlt;‘‘

Qui accipit rem mobilem dorislofOi’ non domino, credens tarnen cum effe^ . minum, cam rem pro dote ufucapit.

LORVM CODICIS. authore, nondonlino, quem dominu effe ' Odftimat, bona illa pro hærede ufucapit,

De ufucapione transforman / da, amp;nbsp;de (ublata difFerêtia reriim, mancipi amp;nbsp;non mancipi ♦

Hic Imperator agit de ufucapione trans formanda, fdlicct quoad tempus.Nâ olim resmobilisanno, res immobilis triennio, ’ amp;nbsp;quidem in Italia folum ulucapiebatur. Cæteiçj,iam res mobilis tricnnio,res immo bilis, longo tempore ufucapiturjnftitu.de ufucapio. amp;c. §^rimo. Porto,Boetius in cómenuriis, in Topica Ciceronis,omnes, . inquit,res, quxabalienari polfunt.i.qux a noftro dominio, ad altcrius tranfire poP funt, mancipi diebe tînt. Et ca abalienario, per quandara nexus folennitatem, fiebat. Nexus autem, eft quædam luris folerini^ tas, quæ fiebat eo modo, quo Caius fcc5* do cômmentario exp omit, Trafta^ tur igitur, hic de fublata dit

Depr^fcriphonelongi tamp® ris^decemjUeixx^annortim Et hit* titulus quoc^, « una, aut ïl’^'^* Lege facile patebit* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -

Nee hic titu i uHâ Exegefim defidef^'’ Si aduerfus creditorem » Hic titulus tratSaf de prçfcriptionq^^ curritaduerfus creditorc, iri relibi hip®?; cata, feu pignori oppofita. Verbig^quot;^ Tü mihi centum aureos m utuafti, pf® ^^ bus, cgö tibi domum meam pignori, lam hic tradarur qua ratione, ego arj’'^ aAionê hipothecariâ, quæ creditorii® murrlrneâcongruit, præferibere pofl“

'' Haeepraefehptioquadriennii locum ha bet,quando fifcus rem alienam, non aliter atcf fuam, ucl quocunq; tandem ritulo uê^ dit. Siquidem, in hac fpecie dominus non contraemptorem,fed fifcum,ad3etHman dam retnintra quadriennij decurfum age^ repofeftamp;c.

Omnes rcs,tam mobiles, quam immo^ biles rei Pominiex, aut principis, aut Reiz publie»,ucltemplorü, omni alienationis fpecie fubmota, nulla temporis longi prx fcriptionc,ufurpari poffunt,

Præferiptio xxx. annorum pon rcqtli rit uelbonäfidem ,uel ritulum de lureCi^ uili, De lurc yerq Canopico, hoe corredü eft, Præferiptio quadragua annorü cotra rcmccclefi»currit,in Auten.quas aftio.* nes, C. de facrofanft. Ecclc, Et tam utulü, quambonam [idem expofeit ♦

DeannaHcxceptioneltaHo to tradus tollenda,amp;de diuerfis K^ poribus,amp;exceptionibus,amp;pgt;'f fcripdonibus, amp;nbsp;interrupnonP bus earum»

Quondam in Italiço contradu , annal'* 3uædam exceptio oriebatur. CaetcrS,q''ï ohac inexceptione, muit»altercation'' moles prodibant, Imperator cam toUiiiquot;’ L. prima, infra eo. Tradatur 5ódedio''^ fis temporibus, amp;f præfcnpnonibus,li^^' dem quidam uno die, quædâ annOjAquot;^ dam annis præferibebantur, ut L. prin”’ amp;fi.infra eo. Deniq:, dcinterruptionib'1' praeferfptionum dilTcritur, quæ multisquot;]? disfiunt, dequib, uide GIo, in Callud“* prxfcriptionibus.

Id eft, mclioribus, fertilioribus fadiSt“' dclnltitut.dcrerumdiuifionc.^.prxtef^^'

Quis præfedus pretoria didus fir, tn li bro primo diximus. In hoc titulo nero tra datur a fententia præfedi prætorio pronom care non liccrc, L. unica, infra codem.

Quomodo, amp;quando ludex fententiam proferre debet, præ/ fentibus partibus, uel una parte abfente.

HictituluscorrupteIcgitur. Na pro pc/» rieulo, breuiculolcgi debet : fiquidem, hic tradatur, quomodo fentctiæ cxfcripto re»' ciiari debeant. Brcuiculus uero, eft uox di-* minutiua Abreui, hoc cft, ab fchcdula, fcri ptura,pidaceoq;.J

Si in Libello quid certi pecitur, S/C «rrt fentenria ferenda eft, finayid incertipetP tur, iudex quoq: curare debet, ut, quoad cius fieri potefi,certam fentenua feratjnß' de adio. §. curare. Porro, aliquandonon fieri poteft, utcertafcntentiaferatur,utaui incaufa noxali, autcum in généré quid^ titur. Deniq; in Indiens uniuerfalib, ybid' hxreditare reftituenda agitur, amp;c.

Defententfjs, quæ pro co, quod intereftproferuntur, amp;^ft, hitereirc, eftaeftimado damni contînt fis ex co, quod qs facerc debeat, atq? off'*' tit, uel quando facit, quod non debet nondat,quoddarçdebet. lamin hoeflj' Io difleritur.quomodo fentetiae de inter'''' fieri debeant,

De poena ludicis, qui maU'^j dicat,uel eius, qui ludiccm nd lt;’ perfariu corrumperecurauit»

^ORVM CO DI CIS, Sententij refandi non poffe» Et hic titulus planifRmus cxiftit.

Resiudicata dicitur, qusefincm pronS riatioe iudicis, qua quis,uel abfpluitur,uel condenaturaccipit. In hoc ergo titulo Imz perator tradat,quomodo ex re iudicata az âio de re iudicata alicui copetat.

In hoc titulo Imperator diderit, quo pa flo,fentçntiatn,quæ in rem iudicatam abit, excqui poffit. Exequi ucro earn poflc, cagt; pus pignoribus teftatur, L.ordo, amp;nbsp;L. fi. infra codera,

Quas ufuras is, qui rci Iudicatæ non fe citfatis, præftarc debet, hocin titulo,Impe rator difputat.

Siafentenriaiataintra x. dierum dff!^ xum, prouocaiü non eft, res iudicata Æ^ tur.Tum fentenria, tam in Ciuilugcnm:'^' li caufa inter alios lata, altjs nö offi cit, 5^^'

Cominanoncs, cpiftoïas,pr^ grammata, fubferipnones autb®' ritatem rei iudicata: non habe«'

In hoc titulo Imperator recenfet «i^''' authoritatem rei iudicatæ non habent,f' tufmodi funt, ft quid minctur ft per ep’^ lam quid décernât, ft programmata,^‘ publica edifta, pubiicas citationcs fuffp fi fubferipnones fiantaludicc dóe,

Sententia lata ex falfis inftrumentis^ falfis teftibus, intra uiginti annoruimPj tium retradari poteft,L. querdam j L»Corne.defal.

ConfclTos pro iudicatis haberi, fi**' lus tradat, L. unica, codera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Relatio, eftquando fupcr caufaaliqua,’ fupcrior confulitur, amp;nbsp;interrogatur.

Vnus annus app cllarioni profequcdæ^ datur, qui tarnen, prout caufa poftularit, aiudicemoderari, amp;nbsp;aliquando bieniura, aliquando triennium, appeUantidari pote ritj hæc in titulo hoc tradantur.

Nee qd obfcuriin hoc titulo fit, uideo» Si pendente appeUatione ^ morsinceruenerit»

Quid hac tn fpccic luns fir,hic crafts**'' De his,qui per me tu in ludiö^ non appellauerunt,

Si UHUS cxphinbus appellaucrgt;^' QuidIurisin hac fpccic fit, hochiQi^'^ traditur.

In hoc titulo Imperator traftat quid f**^ ris, fidcmomentaneapofleirioqc, idA'; dicio pofleflbrio appcllatum fit : de moi’’'' tança poffeffione, uidcGlo.L. fi, SuptS“* bis, quilegit.perfo.amp;C.

Nehççatin uqa cademq? cau^^ terno^uocare, uçl poft d nas fo’' ten nas ludicum , quas diffîniô*’ præfedorum roborauit, caste iradare *

Boniscedere, uerbum luris cftjôefigei ficat bona fua credicorib us improbe çs ^''' num’

LÖRVM CODICIS, humahobis contendentibus permittere n lam inhoc titulo traditur, qJ luris fit in bo nonirn ceffiohe, qui homines bonis cede* repoffint.

Dèbonis authoritateluóicis pof/ fidendis, feu uenundahdis^ amp;nbsp;de (eparadonibus bohorum»

Inhoc titulo tria traftantur, primum 0/ tinnium,debonisaüthoritate ludicis poP lidentis. Verbi gratia. Si debitor in lus no* catur ,amp; non fe fiftit iudicio, creditoribu« datur copia petendiaiudice,utin pöffefTto nembonorû débitons immitrantur.Deine de tractai de bonis uenundandis » Exempli gratia. Créditores, ubiin poffeffionem DO riorum debitoris imiiTi font, à indice pete/ re poflunt, ut eis integrum fitbOha debito ris lau tanus uendcrc?Poftremo agiitmpee rator dé feparationibus bonorum * V et bi gratia. Creditores hacreditart) poffuUt a lu dice poftulare, ut bona defunfti, à bonis hsetedisfeparentur, amp;nbsp;exbonis defunéV^ ipfis hat fans.

De pt iuilcgio b fei » ld eft, return Imperialium, De priuilegio dotis. Hie titulus clams eft.

EXEGESES TITV' Dereuocadis his, quæinfr^'’ dem creditorum alienata üinf' Nee hie titulus,uc exponat opus haP

INrerdi Aæ crant formæ, arej conefp^u nes uerborum, quibus Praetor, auti^j bataliquid fieri, aut fieri prohibebatA tunc maxime fiebat, cüdepofiefiïoiic? , quafipolTeffione inter aliquos content*

' batur, Inftit. eo,tit,§. primo, Porro,!“®, 'uerborü folennitatê, hodiequidersti’^ ' tam effeImperatoroftêdit inL. incef#* ' ris, infra co. Cærerum, adexemplßW*' didorum, amp;hodieagiquocjmonfirat'

Hoc in terdidum proponitur gratia^, pifeendi bona corporalia, 56 intendin’^ J cum,qui uel pro hærede,uclpofleflortr fidet. Porro,pro haeredcpoflidere,eftft'’ redfin putarc, cum nihil minus fitpror fefibre : poffidere, eft cum is, qui nuHoX re, uel partem haereditads, uel hxredit^‘ ex»*

LORVM CO D IGI8, exaffe,id eft, infolidum adfeperrinercc5 pertum Habens, tarnen poffidet, Inftitu.do interdiftis, §. adipifeendo, amp;nbsp;§.^ haerede»

Hocinterdiftum copctithaeredi ,iuxta bonorum poffefforf, amp;nbsp;cuilibct fucceffori in folidum.Turn etiam hçredibus hacredQ, amp;nbsp;in tentatur in legatarios, qui praeter uoß tatem Hæredis, legata occupaucrunt.

Hocinterdiétum, cftintcrdiAum reçu-* perandæ poffeffionis, fiquidem beneficio eius Ipoliatus, fuam pofieflionem, ex qua extrufus fuerat, récupérât, Inftit, de intern diftis, §. recuperanox, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Si per uim, uel alio m odoab/ 1 fentis ,pcr turbata fit poffeffio ♦ l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ïnhoctitulo Imperator tradat, quo pa

1 libertus, feruus, aliquam pofieffionem ab* O nbsp;nbsp;fentis retinens, huiufmodi poffeflionê, uel

n fibi ablatam, uel quoquo modo turbatana ji nbsp;nbsp;recuperet, infra eo.L.prima,

’1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc interdido, aliquis defendifin pot» 1 (cffione fua,in q ei ab alio negotiû exhibet»

Hocinterdido aliquis confcquiWff tabula: teftamend exhibean turjd eft, 0*' dantur, in publicum profcrantur. ,

In hoc ritu.tradätur duo intcrdidaf^ turn unu, eft deliberisexhibendis,ff‘'“ ducendis. Alterum, delibero homing\ hibendo, dcquo tarnen in hoc dtuloX laLcxmcndonem facit. Cæterum,int\ dum hoe ultimS locum habet, cum^‘'^J dolo malo hominem libei^, amp;nbsp;quidei”'quot; uitum rennet, L. prima, ft dclibe.ho®''

quot;PreCarium polTidetur, qüod alicuius podidêdum datur,dequo,^^'“*^ ris fiq hic tradatur. Porro, Saluianumiquot;, terdidum eópetit locator! fundi ruffid’' eolonum, amp;nbsp;cius h3ercdem,amp; compelquot; catori ad adipifcendam pofteffionem coR gt;nbsp;qujtaciteeiobligatafuntcótracoloniü- ’

Quid Iuris fit, in ædificqs priuatis,8ó çdi Brandis, amp;nbsp;reficiendis, hic traditur »

In hoc ticulo Imperator traftat de nun/ j ciatione, fiC prohioitioncoperis noui. Et . Bæcjlunciatio locû habet, cumquis in fun * dpnieoaedificareconatur.

J, DepignovibuSjSdhypotbeds» ii\ Pignoris appeUationc,eâ propric rem f contineri dicimus, quæ fimul etiam tradi / , tur creditori, maxime fi mobilis fit, At c3, di quæ fine tradirione, nuda conuentione te/ ' 1 netur, ^prie hypothees appeUatione co

■ ' Quæ res pign ori obligan p^' funt, uelnon, 0lt;qualiterp)g‘^‘^’ contrahatur,

Hi’c iftam regulam obferua, in pign®'’ bus, qui prior eft tempore, potior eft ÎUf^’ utinfra eo. L.fifundum»

In hoc titulo Imperator tradat, qui gt;”’ fi uni pluresfintcreditores, unusinlocU'quot; altcrius fuccedat.

Quid in hac fpecie luris fit, hic tradatut* Sicomunis res pignori daß» Hic ritulus clarus eft.

De pretorio pignore, 5^, utiquot; aó:ionibus etiam debicorumm'i' fio priorij pignons procédât»

Pignons praetorium fit pcrmiflionc in poneiTionem ex primo Praetoris uelludi-* osdecreto, L, noneftmirum, §,fcicndG, «•de pig. ad.Porro, ilia pcrmilliofn poP ffffionemhocefficit, ut creditor in ca reten tionem,8C adionem hypothecariam obaz neat, infra eodem. L. n. Ei hocquidem in primahuiustituli parte, agitur . in fecund daparte Imperator tradat,quod miflio pf{ *°^ pignons, etiam in adionibus, amp;nbsp;no^» minib. quxdebitori cogruunt,fieri queat.

Departupignoris,et omni caufa» Vt adio hypothecaria,uel pignoratiria I0CÛ fibi arrogat in ancilla obligata, ita ^qj in partu amp;nbsp;omni caufa feu acceffione Ioc5 fibi uendicat.

•• Etiam ob Chirographaria P^ cumampignus tenen pofTc ., In hoe titulo tradatur quomodoef^® tor rem fibi pignori oppoutamdiftrabf'^^' feu alienare, fiue uendere poffit.

I Debitoren!, uenditionern P'^ gnorisimpedirenonpoffe» , Debitor, neep inter uiuosinccjio^'quot;^ ma uoluntatc poceft impedire, quo i^'” j creditor pignus ,ciiiusuêdendi copiai ex Lege,uel ex pafto habet, uêderepo*‘

Quando creditor, cui eft fada cop”^ gnus uendendi,illuduêdiderit minorer cio, atepxquum eft, ut debitor fibi eóft“^ hic tradatur»

De luitione pignons» , In hoc titulo difleritur, quo p^t^^^'l mr, feu libcretur pignus. Étluitur pigquot; j^i foIutione,amp;C fatiffadione tonus debit*’ prima, infra co.amp;L. ultima. , Si unus ex pluribus hæt^“*^ créditons nel débitons, paf^i fui debi ri fol Lieri t, uelaccepcr’^

Quid in hoc cafu iuris fit, hic tradatur. Si pignoris couentionem, nu meratiopecuniænonfccutafit » ' Quid in hac fpecie Iuris fit, hic agitur» , De lure Domini) imps/ trando»

Quando creditor dominium in pigno reacquirat,in hoc titulo tradatur. Üepaüispignorum,amp;dcl^c ge commilToria in pignoribus

, In hoc tit. differitur de paâis,qu3e in pi gnoijiobligatioibusinterponi lolct. DiUc 1 nbsp;nbsp;nbsp;ritet debegecomifforia qualmperator in i pignoribus, nihil iuris habere uult. Eft an

1 eiuSjliquidocomicitur, A ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b in

Res litigiofa dicitur, rcs tâ mobilisé (mmobilis, de qua adhuc litigat, Qp'“'L ro luris fit in re litigiofa, in hoe titulo coP P^f*^®*

De contrahenda amp;nbsp;cornmit^^' da ftipulatione. . e Stipulatio, eft uerborum cocepD0,T bus is, qui interrogatur datuttzfaduru*quot;^ fe,id quod interrogatus eft foodet. L- 4!;, ta,§. ftipulaiio,ff. eodem. lam in hot lo differitur, quibus uerbis, ÔC contFa'^ amp;nbsp;committatur ftipulatio.

Reus ftipulandi, is dicitur, qui ßirf ideft, interrogat:^ reus promittend'i. qui promitrit, L. prima,ff. eodem, AtO’ gatio duorum rcorü conftituitur, ftip'' donc , cmpriQne, locauone , uendiuO'’; condudione, depofito cómodato tef»'” to.amp;Sc.Haec obligatio hocefficirjUtcum^ 'duQ candein pecuniam p olliceptur, a“^

Pulati funt ipfo lurc fingulis infolidum delt;* «Mtur, amp;nbsp;ftnguli debcant, amp;c.

FideiufTor in præfend ótulo accipit pro «o, g interccdenteftipulatione, fc pro alio obftringit, ita tarnen, y t is pro quo fidciuf for fe obftringit, obftriftus quoep mancar» Porto, mandator is dicitur, qui aliquid ali cuimandat, 06isfolo confeniu obligatur» DenouatiôibuSjamp;delcgationib»

Nouatio eft prions debiti in aliam obligt;’ gationem, aut naturalem, aut ciuilem tranf fufio. Exempli gratia. Vendidi Petro equu triginta aureis, amp;nbsp;Petrus emptor precibus agit,quo liceatfibi illos trigita ex mutuo ha here, hac ratione, ut prior conuentio peri ;matur, 66c. Hacfpecie obligatio exempta inobligationem ex mutuo transfundi tur» Cacterum,delcgatio cft,quando mco loco, alium reum uel creditori do, uel ei, cui ere ditor iufferit. Ex his titulus faus manifeftus, utopinor,cxiftit,

' Acceptilatioeftimaginanafolutio,''* deinftit.quibus modis tollitur obligé'’ «ftaurem acceptilatio.

Euiftio, eftautrei emptæ, autaliaeX I’® nefta caufa acccptç,Iudicis deercto intefp; fito, abdudio uelamiflîo, L. euida, §-P’\ mo, ff,eo. Verbigratia. Emomihiabs’' tunicam, hæc non ita multo poft, alteri^J tcntialudicisadiudicatur, amp;nbsp;cuincitur. l qui mihi tunicam uendidifti, de eui^'O'’ obftringeris.

Creditor,fi rem fibi pignon' oppofita®’ aut ex pado, aut alia quapiam caufa re «!lt;ƒ lt;fta,uendit, de euidione non obligatur .PJ hocueroconfentaneumeft, nifi euiAo”^ promittat, L. prima,ifdraeodcm.

Emancipatio eft trianus tradittOjSf quæ damfimilitudo uendirionisexiftit, quia SC in emancipatiombus prêter ilium,hoc eft, certum patrem, alius pater adhibetur, qui fidutiarius nominatur. Ergo,ifte naturalis pater, filiumfuüfidutiariomancipat, hoc eft, manu tradit, quo fidu tian o pâtre,natu ralis pater unum, aut duos nummos quafi in fimilitudinem preen accipit, dó iterum, cumacc^tis nummisfidutiario patri tra^ dit, hociecundo SC tertio fit, cum fidutia-» no patri mancipat,ac tradit, et fic de patris joteftate exit, quæ tarnen emancipatio fo-* ebat antepræfidem fieri, modo ante curia arienda eft, ubi quinq; teftes ciucs Roma-* ni in præfentierunt, 8C pro illo, qui libri* pcnsappcllatur, ideft, ftateram tenes, etg anteftatus appellatur, alt) duo, utfeptem té ftium numerus implcatur. Hçc, quo hie ti* tulusrediusintelligeretur, exlib. prioreln ftitutionum Cap lurifconfuiri adfcripfi.

Filiusmanumifiusob ingratitudine no fabilem,in patriam poteftatem reuocari po teft,Exprima, co,titulo.

EXEGESES TlTVz Dcaphuis, amp;poftlimini'of^' uerfis, amp;nbsp;ab hoftibus rc demptis. Hie titulus apertus eft fan's. De infantibus expofinsjif’' iris, amp;nbsp;feruis, amp;nbsp;de his qui fan^^' nolcntos nutriendos rufeeper^^', ' Quid luris fit,cutn liberis expofloS) qui fanguinolentos, id eft, expofitos, *’‘‘, triendos fufcipiunt,in hoc ritulo diflef***quot; Quæfitlonga conCuetudo» Hic titulus clarioreft, quara utcJ^P®* nendus fît.

De donationib. quæ fubn^^ do uel conditione, uel certo tü”^ poreconficiuntur*

In hoc rit. differitur de donatio n’M!!/ Euntfub modo. Verbi ^aria. Do gt;nbsp;centos aureos, utquotidie Grxcapro“ ris : quæ ßunt fub conditione, utdono ^

LORVM GOD rd S» uigina aurcis, fi mihi hune librum efFedS reddidens. Difleritur amp;nbsp;dedonationibus, QU3f fïuntexcerto tempore, do ribicentS c ucatos,quosimeadferias Pafchales fiz de plufquam Attica, accipies.

Dedonationib» caufamortis» Dehisdonationibus, uideinftit, de do nat,in principio,in §. in fum.

Deinfirmandis pœnis cocliba-* tus, amp;nbsp;orbitatis, amp;nbsp;ded marqs fublatis.

Quondam ei, qui ccelebs uiuere uole* hat,caufa mords donari poterat nihil,id ‘hodiecorrigitur. Sub hoc decima pafs co rû,quæaconiuge relinquebantur, quon dam ei, qui fine liberis, amp;nbsp;ficorbus eràt,de tiahebatur, amp;fifco infer eb at, id quod edä hodiecorrigitur.

Olim, fi uel pater uel mater fiUo emanci patofuccedere uolebat, à principe impetrS dum erat. At hodie çitra pri ncipis impetra tionem, tam pater, quam mater fuççedit,

Hic dculus manifcRus exiftit * Deaccufanonibus, amp;nbsp;infcn prionibus ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

„ Hictitulusclarusquoc^ eft, hoe unuj? inónereiuuenem uolo, inicriberenihilf® aliud, quam fcobftringere ad earn p®^'’’ quam reus fubire debereq fi adorfupfi'®' incaufacuafifTet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

(nhocutulo Imperator dincrit,quOP’ Ä0, rei cxhibendi,id eft, judicio fiftedi 0”^ Exliibendi uerofuntrei,fiIndex iddelt;^^'^ uerit. Turn diOeritde reis tranfraittédiSj'P licet, aut ad ludiccm corum, aut locSj “*■'' ^rimen defignarunt,

Inhoctitulotraftatur, anab obituuel •■fijUel adoris, hæredes obftringantur. Et feredicifolct, quod rcgulariternon, ft mo do criminalis aliqua alt;ftio intentata fit,uidc L, primam amp;nbsp;fecundam eo.titulo.

Et hocquidem animo iniuriadi, ad lm peratoremremittenduseft, utinL, unica, eodemtitulo.

Hic Imperator tradat, qua p an a mul/*' ftadifuntni, qui crimen lælæ maieftatis co miCerunt, Porro, crimen læfæ maieftatis eft, quandoaliquid, uel contra Imperato/ rem, uel Rempublicam moliStur hoe mines, Inftitut. de publicis ludi, -§. publica iudicia.

. Qua poena is adficiêdus fit, hiediflifl^ Demulienbus,quæ fc^pi^ feruis lunxerinc»

' Qua poen a, tam mulieres, quam fff“'’ muldaridebeant, hocintitulo tradatuf* Ad Legern luhain de ui public ca,amp;priuata»

HacLege punitur uis publica,id^* quæ fit armis, punit ôC priuata, quæ ab»! armis fit.

Mac Lege homicidse puniuntur, g fici, ld eft, eukro ferreo hominem interfidunt, Inftinjt.de publias ludi,§. ficarij.

Malefid in prüfend timlo dicuntur, qui Bialisartibushominesexringuunt. Maine maud uero, hi damnantur, non qui hone ftiffima Mathematum ftudia docet, fed quf diuinauonibus, 5^ arufpidnis homines lu dificantur.

Hac Lese puniuntur plagiarq, id eft, d leruos periuadent,uti dominis fugiSt,qui hominem, quern fduntdTckberü,cmunq

EXEGESES TlTV^ uendantlt;$, autpro feruoreneant. ïk,^ liberum emut,uendunclt;ÿ. Item, quif^f^' feruamej!, autinuito, autinfeiète donu*’*’' cjlant, uinérum haben rôde.

HacLegepuniturqui falfum quidf®quot;' inittit,ut qui teftamentumuel aliudin^' mentum falfum feripferit, fignaucrit/f^* tauerit, fubicceriquel fignuna adukerb'’'quot; fecerit,fculpferit,expreirerit,fcicsdololt;f IOjInftit.de publi.indi.^.ItêLexCorn“'

. ■ Is, qui aliquid commodi ex teftafflf'f fibi adicribit, in Legern Corneliam, 3Jt fis peccat, ut in hoc titulo uidere licet. A’ dit ucro,quibus modis, quis exeufari 4''’

Quapœnaadficiêdusfit is, quifalf’l’' monetam, au t cxculTit, aut excudi curauHt aüt confilium utea excuderetur dedii?quot; hoc titulo dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

In hoe titulo prohibetur, ne quis honO rem, quo fertiel fundus efi, ambiat, pee na datums, ft id faciat»

Hac Lege puniuntur q, qui cum forent magiftratus, prouincialibus, autui,autdo lo eripuerunt pecunias, aut uafa preciofa, üefteni,frumcntuni,nummos ,quorUrrt omnium reus agitur a Cicerone, Verre» We Siciliæ prouiheiæ depopulator»

Huiuscriminisobnoxtjfunt, quipubli tamnecuniam,ucl remfacram, uclreligio lam furatifu^rint, Inftit.de publicisludl» 5.itemLcxlulia.

Quandoduilis actio crin'im^^ lipræiudicet, amp;an utraqjab eodem exerceri poceft»

Adioduilis, cftquando quis indo®^ ter, amp;nbsp;nonjad poenam, amp;nbsp;uindiftam, a^‘', Adio cnminalis dicitur, quado quisdf^ mmead popnam Äumdidä iniudido*^ peritur. Porro, quando aftioduiliscf*'”'^ nah præiudicet, uidein L. unica,infract’

Huie criminiobnoxius eft is, qui^'^^. haercditarein expilat, ideft, exténuât, o** uel hacreditas nondum eft adita, uel dû^^ ab hærede non adprachenfæfunt, L, ft^”’ da, ff. codem.

Huius criminis reus agendus eftis, *1? fibi inalicuare nonconftat, 5C mends*’, aperra profert. Porro, hæc aceufatio fibi ucdicar,quâdo nulla alia accufatio,9^ eiiquidcliquit, premamus, nobisinp*'?' peueft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deiniurt*

Abigei dicütur animaliü furesjatrüculi® author Vall.lib. vi. cap.CCC X X X11L

Hic titulus planiffimus cft, Derequirendis reis. In hoc titulo tradatur, quo paâo rd re quirendi,id cft, quxrendi fint.

Quæftiones dicuntur cum ertmintt per tormenta inquiruntur, quan do uerd, amp;nbsp;g homines, per quæftiones inarendifint ,in ' hoc titulo agitatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Abolido eft aceufationis inftitutx pf^,^ pao, quando uero hæcconcedatur, Ä^s conceal poffîf, in hoc ritulo differitur.

Generalis abolido didtur,qua onind aceufariones firn ui aboient, quç a folo pf*® cipeimperdtur,amp;SinduIgetur,aqua6lt;!^ï quando aceufado renouari queat, in hoe® tulocompcries.

Vt incracertum tempus erin** naris quæftio terminetur» Quæftio criminalis,ideft,quando^® crimine ad poenam 5d uindidam aginirii''' rra biennium, fimul ac lis conteftata eft, jl’ foluenda eft, L. fi.infra eodem. •

Hoc Senatufconfultum, locum fibiue® dicat, quando quis aceufationê publici en minis,caufa iam inftruda deferit, L.pdnn infra eodem»

' NecTiic titulus a me, quoniam apertu« eft, üllaintcrprciauöneirtdiget. ' Ne fine îuflu principis,certis iudicibus ficeat confifcare » QuidhoctituIoclariuselTc poffît,non uideo.

Defententiam paffis, amp;re/ ftitutis, Quid Iuris in hishominum gene ribus exiftat, in hoc tiw lo tradatur.

T |E hoc titulo, codé titulo diarf«»’*’ A-^^E to n U en ic nd is Fifddebi'

In hoc titulo Imperator tradatdei'’,^ mentis, quæincontradu rerum fifcal*“^ faftafunt, Tumdciure haftæ, ideftjV^'’, do nis rerum fifcaliü, quæ haita in forop^j fna fiebat, cuius rei memor eft Cicero ^ libro officiorum fecundo. Porro,in eft de adieftionibus, ubi de addidio”® legi debet, fiquidem agitur de readdid’, diem certum. Addicere ucro, eftlicitan'* auferendam perraitterc, id quod dicin’'” alioqui de re aliqua emenda dcliberare-

In hoc ritulo difl'eritur,qui nam rcs fifco 5^ priuato cómunisuenundari debeat. Et hacin uenditionejifcus primas obunet,ut •nt. unica, infra eodem.

In hoc ritulo tradatur,quid luris c5 hoc quot;Ominum genere, quod a fifco pecuniam Wutuam accœit.

Hiedifferitur quod creditorcs ex caufa Onerofa fifco anteponuntur. Verbi gratia. Petrusobdelidu fifcoobftringitur, etide 9hisquoa ex caufa maxima obfiridus eft, hi certe filed præualent.

In hoc titulo diflentur, quod bon3^‘^ fcendentis ab inteftato morientis, non lido cognato, uel ufq: ad dedmum g« •^ ß agnatos confideres : ud ufq; ad fcxw,“ “ adleptimumgradu, fi cognatos refpjd’?’ adüfcumrecidunt, ÔC hxcbona uaeWf’ appellantur.

Ddatores, in prxfenti titulo dicu”^ q, qui bona, quxeonfifeandafunt runt, amp;nbsp;denunciant, de qua uocc uide™ tarchum in Solone,

In hoctitulo trad:atur,quodbon3’ fco illata,nemini,ut ohm conflitutufP^^'' concedi debeant.

Si Imperator aliquid duobus ex libera-* litatequadam impernen^unouita fundo, necrelido filio,id quicquid eft, qd ab Im* peratore accepcrunt, adlolum fuperfti* Km recidit.

In hocritulo dilTeritur de annonis, amp;nbsp;*tibutis,quaeC3efaripenduntur. Anno* naeftprouentusomnium rerum totius an pi.Tributum auro Si argento uertitur *

AfconiusPedianus quondam tria go nerapenfitationum fuiffefcribit, Canonc, Oblationem, amp;nbsp;Indidionem, quæ tria ge netaCicero in terria Verrinahisuerbis c5 plexus eft. Sicenim inquit,de Sicilia lo* qucns5quando illafrumcntum quod de* beret, ad diem non dedit. Ecce Canonem: quando id quod opus efle putaret, non ul no pollicita eft, ecceoblationem :qu3do idquodimperaretur reeufauit,ecceIndi* dionemthxc ille. Porro, indidio appella* taeft, quodanniuerfarrjs diplomatis indi* citur. CæterumBudeus,Indidio inquit, cftj quam talcam uocamus, antiqui colla*

Üonem uocabant. Cicero eriam colk'ü’i® didt,Græct i^vop appellant,lt;36 fyrabolH' Defuperindido»

Hic ritulus manifeftus eft. Defuperexadoribus* Et hk dtulus planus exiftit. Decapiendis,amp; diftrahenÆ^ pignoribus tributorum caufa»

DeApochis publias,amp;dc^ i fa'iptionibus Curialium,8^^^ diftributionibus ciuilibus.

Quid Apochae fint, diximus fupM'Jl'’ tulo de fide inftrumetorurn : quid ueroCiJ riales fint^eda fupra à me fads fuperej oW Turn eft.

Ideft, delargirionibus prouincialibi®’ quaefifcopraeftantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncopdï

Nemo immunis, ucl a tribuns penden dis,uel abalrjs muneribus fubcundis effe debet,

In hoctitulo Imperator travat, nemini licerefeexcufare ab emptione fpecicrum, jdeft, frumentorum,hordeorum8Cc,qui bus urgente neceffitate utedum fit. Porro, pro ficoniæ, Alciatus legcndum elfe doceç firacomiæ. Èftuero fitocomia nomen ma-quot; giftratus,quifrumcnta, dó annonam cu.* ^•ï«» «Tp 'TS^ri'nu,ideft,lrumcntumgt;dC Mutap, id eft, curare»

Sub Imperio Antiochi I^atorM'J? dam prædiarelcuataerantâCânone !* crantdonata immunitate, ut nihil p'”,. rent. Alia tr äslata in aliü fortaffis, qä pf ? nihil foluerct. Alia etiâ fuifle adjrata, acre æftimata, hoc eft, quod a frument^’ aut uinaria,fpeciariai$ præfiadone ad^ riam, id eft,pccuniariam redada erant'^ iterum, Antiochus ftatuit,ut id gen crispy dia,aliquidcerti, SCproprjterito S^fut^f“ lucrcnt, id quod Imperator in L. unif^’P probat, nulloprtuilegio reludante»

De Decurionibus, amp;nbsp;filfjs corKt qui decuriones habetur, et^uib* modis a Fortuna cunx Hberetor*

y^Ua, libre Elcgan darum lèxtojn munigt; f'PÔsautcm,inquit, utmihi quidem uidc-* •ur, idem cfiDecurio, qui Romæ Senator»: • Nam qui in Senatu 66 confilqs Rcipublicæ wunicipalis effe potcrât, Decuriones crât: hæcillc. De his ergo in hoc nculo dicitur, Siferuus aut liber tu s ad Deen nonatum afpiraueri t.

Quid in cafu fieri d cheat, hiedifleritur» De prædqs Decurionum fine decreto non alienandis »

Quando, ^ quib. quarta pars debetur ex bonis Decurionû, 8dde modo diftributionis eoruni»

In hoc titulo Imperator diffcrit de one-* ' redefcriptionis,ideftprçftarionis quatuor filiquarum, quae imponitur,cum Curialis rem foil lucratiuo titulo, uel tradidit, uel rç

Quid hac in fpecie fieri debeat, hie do«^' De municipibus, amp;nbsp;originarij^’ De municipibus, fupra in fibro pri®®’ mukadiximus,

De i’ncoh's, amp;nbsp;ubi quis donHlt;^ lium habere uidetur,amp;dehiSt qui ftudioriim caufa, in aKtf^ ciuitatedegunu

De muneribus, amp;nbsp;hononbn^ noncontinuadis inter pacrefi’ amp;nbsp;filium, amp;nbsp;de interuaUis»

De uacatione publia muneris. Hi tituli tres, clariores funt, quam ut a me iUuftrandi fint.

De decretis Dccurionum fug immunitate concedenda, Quibus perfonis Decurioncs immunitatê praeftare poflint, in hoe dtulo oftenditur.

Deexcufationibus munerum* Quibus ex caufis fe quis a muncribus, 5C omcijs publias excuUre poffit, hic tradit. De quibus muneribuSjUelprgfta tionib. nemini liceat fe excufare»

Qui rtiorbo fe excufant » gt;nbsp;Dehis, qui numero libef^*’'' nel paupertate, excufauo^^quot;’ meruerunt»

dqs, facramentofolutifijnt* Inhoctitulodiflcriturquando, dó aqi^ muneribus milites non in expedition«“^ gentes, necdum ftipendqs impletis, torati excufantur»

In hoc titulo de iure infamiü dicitur, finquot;''' dén j ned; a Curialib, necbCiuilibus, n«“? alijstnun'

Silnsmuneribus uacanonem habent. Qua do ita iure cautum cft, quod uel p a na, uel deliftum nulUitilmtihitatem imperriat, L, •■elegato£52§. pri. ff. dé Intcrdid. amp;nbsp;relega'.

In hoe ritUlo habes,quod rcus,hoc eff, dealiquo crimine poftulatus, fi fe non pur get,ad honoris faftigiu afcendere nequear.

De filrjsfaitiilias, 8lt; qucadmö/ dum pró his pater teneatur» Hie titulus,ex fuis üerbis intcUigi poteft.

, De periculo fuccefloru parêtis» Hoéefthseredum, quiparenti fuccedunt, V«bi gratia* Si pâtre uiuö, filius ali§ mu-* ntre fungatuf, tune tarn pater,quam hære des eins pbftringuntur, ut in L.unica ^ hie decemitur *

1 Dé mulieribus, in quo loco mü/ \ nbsp;nbsp;nerafexui congruentia, uelho \ noresagnofcant. '

ÊXEGESÈS TIT Vgt; ' Dekgadonibus» ,. Aquibus inuneribuslegatusimniu*’*^ in hoe dtulo differitur ♦ Deexcufadombus artißeU*”'’

De fiimptuum recuperario'’J . S/quisadmunuscIedus,habet óccufet,fumptusquosin litem fedt,^^ . qui eum elegir, recuperare poteft, * Si pok creationem quis dt^

• De tabuUrqs, feribis, locogi^ phis,amp;cenfualibus » Tabularij, tabeUiohes aUoqui difun^

i «ebanturzucl, ut Amonius author ed^ qui t' adaiudiciariafcribSt. Ccnfualesucro did uidentur, cenfuum, amp;nbsp;redituü feribæ.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis,ó^archarrjsir

dores appeUantur : âgyjçoÀÔjai, id eft, ar gentiexaäores : præpoliti, qui præfuntfu Reptoribus ; arcarq, qui praefunt areç rferü publicarum.

5 Deponderatoribus^Siauri', illationc» \ , ! i ,, In hoc titulo differitur, quod aur5 fif«gt; * l inlerendü,primo omniS poderavi debtïat. Deauri pubUci perfecutorib.

l ’' Perfecutores , fuutqGrxcclK Àkktou 1 dicüntur, quorum munus eft iudicio expe 1 riri contra eos, qui aurum, ucl pecunlam, il udargentumReipub. debent, itaBudeus, l ne quem fua gloriafraudcm,expônit.

1 nbsp;nbsp;nbsp;De bis, c^uæ ex publica colla-\ liuone illata(unt,n5 ubirpadis.

tn hoc titulo Imperator prohibée A parionem return ad Rcmpublicam pew' lUntium.

Aurumcoronarium hocerat, quodO^ uicates, amp;nbsp;oppida nowis Imperaroribusol ferebant, fub coronarum fpecie, fjpcabo' ptimo quocpprincinS Italiæ ac prouimjl* condonatum,uideAdium Spartianuntiquot; Adriano, '

®'{W«ÇXo* dicuncur,qui difeipHnae publif* amp;nbsp;corrigendis rooribus pr«ficiuntur,iT» ■ri!sîif£vKç,ilt;ien,pacc,8Ci^oç sdcjprl cipem,feupræfclt;Sum fonat.

Denaüicularqs, feu naudcris,pu blicas fpecies tranfportatibus » Et / de tollenda luftraUs au

t N hoc titulo Imperator tradat quid luri* £fir, cü naueleris, qui public^fpecies, id eft, fpecies fi fei iranfportant Vud Roma, uel ad curiam Cæfaris. Porro, dç tollenda luftralis auri, id eft, quod opinor, fingulis Juftris datum eft, coUatione in Legibus nilt; nilr^erio.

Denauibus nonexcufandis». Nimirumaboneribus ferendi rcs quibus Reipub.fubuenitur»

Lquot; DemetaUarrjs , amp;metalHslt; .. procuratorib.metalloruni» ' Metallarn, qui metalla e terrae utR^*? effodiunt, dicuntur:procurarorcj ,q^' metalia cxigunt, amp;nbsp;adferuant.

• Muriteguli dicuntur, qui leguntiquot;'' , ces, pifccs, qui in medrjsfaucibus hs*’'^^ purpurf florcm tingendis experituW J,( pus, Plin. author lib. lX.cap.XXA^(„ Gynçciarrj,opinor,crant,quirhu^ ' ueftes tingebant, aurabantep, didi^tf;, reaKotr, id, eft a fa-mina. Monetarn«'^, tur quoeÿ, g textrini quodâ officio fuUe^ bantur* Baßangarrj fortaflis h fuerun'i quot;nbsp;ueftes ad tinduram fercbant,referct’agt;’“ Cas«^« enim fero fignificat.

i Bartholus legit de olobaris ueßibus, id «ft,ueftibus ob aurum intextum grauibus.' Ethane leftione nee Alciatus damnat. Por,, to, quod dicitur de in tinAione facri mmi* tisjdeodiatur ,quodmurice rinda ueftis infignc erax Impcratorum ,iit teftatyr Lam pridiusinAlcxandro, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Fabricenfes opinor dicuntur, quifaciut ^blica arma, amp;nbsp;publicas machinas. De ueteris numifmatis poteftate,. Hie ntulus liquet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

NuUi licere in frenis, amp;nbsp;eejueftri busfcllis,amp;inbakbeismargaric - -tas, amp;nbsp;fmaragdos, 2lt; hyaonthos aptare, 8ddeartificibusPalatims, Ethic ntulus facile inteUigi poterit, Dedafficis, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï

De Iharqs, Ôlt; fufeeptonbus i** ni,Slt; cæteris corporadS » Suarti, id eft, fuum amp;nbsp;porçorum uend!'‘’* les. Sufeeptores.«. coadorcs uini, ^^.

fn hoc titulo tradat de coUemads .i.dur' coUegü 66 fords hoibus:amp;dc chartppf’'' Ce em in tit,legenda cft.i.chartaijt^pâpt riucnditoribus^^ixçTOCin charts foO^^; TnirçaoKeo uêdo, nue papyropoif uor*quot;'’

Deftudrjs liberalib ♦ urnis^*’^ mæ,amp; GonftantinopoliOf'^' Hic tiiulus elarus cft,

Dçhoporatorum uehieuh®*, Ideft, uehiculisuirorühonohbus infig”** ter excellentium.

Hic titulus elarus cft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

*«‘^‘^' Romæ»

Id eft, annua penfitarionc frumécaria ur bisRomae. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

, De frumento urbis Conûantiz nopolitanæ, “,Ï. Hicntulusclariflimuscft» ^ / ? ' DeannonisCiuilibus,'’' '' ”-

Ideft,aciuibuspr3eftandis, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^ Demendicantibus ualidis'^

DeAlexaridriæ primatibus. De privilégias primatû Âlcxandrix,in hoc Biulodifferiiur, .

, Dedebitoribus ciuitatum • rtctftulusiliufiriorcft, quam utuUafli''** borum lumen requirat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,t

Depericulonominatorunï' In hoe ritulolmpcrator agit, quid poi^ d, qui adfauorem aliquem nominatusO'’ immineat.

Cum plures eadem rem adminiftf^l^ amp;nbsp;quo pado, 06quo ordine conueniH“^_ beant,an infolidum,an quilibet pfO*^ parte quam geffit, hæc fumma tituli eft •

Hi'ctituliisliquct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Hicquo^ titulus manUeftus eft, Dehis, qui ex offîdo quod adz miniftrarunt, conueniantur» Hic titulus quoej patct per fe.

x Inhoctitulo Imperator uult fpedacula farta tefta, quodaiunt, feruari. Lenocinia uero, a nullo exerceri uult, U. fi.eodem ü* tuloinferius,

EXEGESES TITVz duAus ineant, d^ qui iUis prxfeAifô’’^; fioc ritulo difputatur. Porro , a^“’^®^ Aus,cft meatus quidam fubtcrraneus,P quern aqua fluit,amp;ducitur, Desladiatonbus, Glacuatoresomino prohibenturab JjeVatore. Porro, de origine gladiator' cribitlulius Capitolinus. Multi dietin' touduetcrcs,hancdcuotionem contre ties factam, ueduium fanguinc litatodr ^^ pugnarum fortuna fariarent. Ajijn^j literis tradunt,^duerifimilius credo, itt*' àd bellu RomanoSjdebuiiTepugnasui“'j amp;uulnera amp;nbsp;ferrS, amp;nbsp;medios interfee’^. i fes, ne in hello armatos hofees rimetét,, uulnera amp;nbsp;fanguine perhorrefeerent.Hj'’, mos tradus uidetur, ut Imperatoresadn lum proficifeetes, munus gladiato^t^*'^'''' De uenanoneferarum ♦ Quaeferae inter uenandS perfequi po'' lint, flic didtur.

Alciatus mauimakgif. At mauima»^quot;' da authore,feftiuitas eft, quae fit RomarM’ io menfe. Nam Romani maritima urbt® ) adeuntesHoftiam, inter aquas uolupwquot;'' ; Jbps intutabebant, inuicem fe inuadentfSj quant fold

LORVM CÖÖI'CIS» ^uam folennitatcm, fuftulit Anaßaflus fin perator. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Nulli infcio, amp;nbsp;inconfuiro Impcratorc, gt;mia mouerc liccre, hic dicitur.

i_ De priuilegqs agricolarum, dum, uel fa tionibus,uel mefiï,uel uindemiçincûbunc, Wcdicitur«Turn, quandoagros ucndcrc poiunta^ricol», Porro, cenlid, ut ego qui “craexiftimo, dicuntur,quorum agris een lus impofitus eft. Cæterum eoloni, â colêgt; ®gt;s^ris, hic dicuntur.

, Capitatiodiciturtributum,quod afin Ruloquoqï capite quondâ exigebatur. Ab hac dues Romani an Imperatore liberâtur, Inquibus caufis eoloni, dómi / nosaecufarepofiunt, ^ Hic titulus fatis clarus eft. Decolonis Paleftinis •

»,2 Palçftina eft prouinriaSyriac, coni^ Arabiæ,uidc Pomponium Melamlib' primo,capircundedmo,

Thratia eft regio^xima Scythiac, *ƒ’ rid li ttoris fronte, jufej; ad Illyricos penin^ remifla, regio neccoplolfta,necfolo,amp;^ fi quamari propioreft,info?cunda,frigi“?; Eorumq? qur ieruntur, maligncadniO“ patiens. HçeexPôponioMcIainlib XX' afcribere libuit, quodadtitulumintelligfi' dum nonnihil fadant »

‘ trocomiæloca fuaamp;e» -Aldarus in hóe titulü hoc annotawit» 5«^' dcbeiui“

t o R V M :C ODICIR ’^cbemits, cosquiin duitadbushabitabSC^ ^apitanonibus non fuifle fuppofitos : qui ^wo ruri erant, contra, ut ex præccdentis ^tuh prima coftiturione probatu facilecft* «cdquia erant pagi quidam, qui licet ciuita jum nomincccnfcrennir,uijlis tarnen nobi «ores erant i.amp;propterea, qui in his habix ^hant, capitationeetiam ipfi exuebantur, Negat Imperator fcpalTurum, ut in bis pa giscxteri admittantur, ncfrausfiatfifcoJn J^'l’§o igitur per Metrocomiam pagos ho^ •cemaiores, qui paulum infra urbis digni^ Jätern funt: hæc illc. Porro, Budeus in po fterioribus annotationib. hæc annotauit. Siceftmetrocomia inter uicos,ut metropo» lis inter urbes, « fuifq? colonijs agnofcitur.

Hic habes excontradu unius, altcrutn non obligari, uteftetiain L.pcnultima, C*' neuxorpromarito, DecêfibuSjamp;cenfitoribuSjSi^ pér, æquatoribus, etinfpedatoribus.

Id eft, publicis penfitarionibus, amp;nbsp;cenfi toribus, id eft, cenfuum impofitoribus, SC peræquatoribus, id cfqde cxaâoribu J cenj

' EXEGESES quot;nbsp;TIT Va fuum capitarionis. Dicütur ucro per««!'^ tor«, quad æqualitcr ab omnibus cenfiH’ exigant» Porro, infpedores in praefen®’' j nilo dicuntur q, quibus eft poteftas pf^j! j diaprouindaliainipidendi, an forfitan** i qua aut deferta iaceât, aut male colantu^

De omni agro deferto, 8^ 4ua^ do fteriles fcrtilib us impo nuntur» , in hoc titulo tradatur, quid Iuris ßt^ agro deferto,qui alicuinouo pofleßbri“'’ bitandus datur » Tfi etiam tradatur, 9'”'’ do ßerües agri cum fertilibus copenfan''*’^' . De fundi’s limitrophis, amp;t^ ' ris, amp;paIudibus,pafcuislP . mitaneisS^cafteUorum# t Limitrophi fundi dicUnturi limitants tniliribus, quod tcnerentur çorû ppife®®^ nes annona inde prouenientc,ad caftraH* . Uturn ducere, qui irt ImpCrq limitibusex^ babâtaduerfus barbaros. Porrö, ut fbn’^ limitanei alimitrophis difcrepent, Ad®’ Lapridiushisuerbis indicat,SolaquïJ’® ftibus capta funt, limitaneisdudbuSr^^” ftibusdonauit, ita, ut eorum effent, fi b’''* des eoru®

LORVM CODICÏS»; deseorummilitarcnt, nee unquam ad prie uato» perrinerent, ducens attentius cos mi litaturos, fi criam füa ruradefcnderent:hçc tx Alciato. Cxterum, quod in fine rituU additur, caReUorum, ratio Grammatica di dat, utcaReliislegamus.

Defundis patrimonialibus,8d faltuenfibus,amp;emphiteoticis. amp;eoramcondudonbus»

In hoc ritulo agitur de fundis patrimo/ hialibus, ideR, proprijs ipfius impatorqs. EtfaltuenfibusJd ck, Hindis, gin euftodia faltuumfunt» cidefundis emphiteoncis, tumdceoruinfundorG condudoribus »

De mandpqs, amp;nbsp;colonis patri monialium, èC faltuenfium. Si emphiteoricorum fundorum» Hic titulus apertus cxifiit.

De coUatione fundorû patn'mff^ nialiû, Ô^emphiteoticarioruni» Hic titulus,quia clarus eft,a me prxterintf’

Id eft, de lundis fifcalibus, S^aludibiß^^ uinæ domus, id eft, Imperrj Cæfaris. , s Dc fundi's, amp;nbsp;faltibusrei Dnicï' I Hictitulus clarus eft.

Neefn hoe utulo, utaliquid dic3, opus'^' Deprædfjs tamiads, ^dd”^ qui ex colon is Dominicis, alijfc^ liberis codidonis pro j creantur ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Alciatus fundos tamiacoscffcputac, penfatori publico præftabant annuosg Aus uedigalcs, quibus illepoftcain dol®

De diuerfis prgdqs urbanis,8d ruftids tcmplorum, amp;nbsp;ciuita/ turn, amp;nbsp;omni reddit« duili»

Hic titulus fans per fe, quid uelit, oftendit » Delocatione prædiorum ciuiliu, ud fifcalium, fine temploru, fiuc vdDominicæ, uelprîuatæ, in hoc titulo Imperator traftat quid iuris fit inlocatione prçdiotçt ciuiliutn.i.ctuitatumî uelfifcaliü.i.ipftus imperq’.fiuc tcmploivà» æüü facrarü’.feurcipriuatç.i.uniufcuiuR^ hominis :uelDotninic«.i.Imperatoris,

De condudoribus, amp;nbsp;procu/ ratoribus^iac exadoribus prg 1 nbsp;nbsp;nbsp;diorû fîfcaliû domus Auguidç»

1 Quibus ad condudionem prç i diorûfifcaliumâ» ipfiuslmpii,aclt; ' 1 cedere nonUcet» Titulus hic eftfacilis.

\ ' Dccollationcfundorumfifca/ \ burn, ud rei priuatæ, udOo/ 1 minkæ,udduitatis,udtêpUgt; d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O ü

' Quidhocin ritulo aperduseffe poff^'^ DepriuÜegijs domus Aug^^ fbc, uel rei priuatæ^Slt; qu^J^ coUarionS cxcufationc habet* Nee hie dtulus ullam exegefim requid*’

ld eft, locis in quibus Imperator eófflof* De cupreffis ex luco Daphnes, OelPerfeidos per ægyptum no” cxddendis uel uendendi's ♦ Daphnx Andochiç in Syria fuburbanui” eft, quod Ixxx.ftadiorSambitu daudimf» utferibit Strabo, in co erant fpedariff®* Iaur»,authore Aufonio,unde dó noffléfui” pfit. Addit Philoftratus, alibi ifolitas int^ nafd cupreiToSjin memoria Cyparifli, qu‘ Apollo dilexit, cui ille lucus eft facer, P‘f^ feidis aüt luci rara eft admodum apud a«^ chores mendo. Hæeex Alciato adferrcij' buit, quaead dculura inteHigcndum, plu“^ mum momend adferent ♦

De prætoribus, amp;nbsp;honoré præturæ, amp;nbsp;coUatioe, amp;nbsp;gio ba,etdaui, 0ófolli,amp;feptcm folidorS fundione fublata .

Anteilige hüc ritulum dc practoribus migt; '•taribus. Cæterum,uthuncritul5ad pk^ *ium intelligas, uerba Alciati adferibä, qui nonfacilc, inquit, reperiesquid gleba, da wis, foUis, amp;nbsp;feptem folidorum fundio fit: 5uare exißimo, quoties aliquis proeturam jnibat, intelligo autem militarê, lolitos fuif fe prouindalcs, feu quofcunq? alios, in ma giftratus initio, iUi collationem quandam, feu munus feptem folidoru conferre,quod quideramunusmixtum erat. Vtebantur, amp;nbsp;fortaHis folennibus dationibus, ut glelt;' bam, clauc, follcm darent, quas omes hxc Imperatoria conftitutio andquauitlfcrebät autem gleba, nel propter auertendâ carita tem penuriamcj,ut memor effet prçtor,ita

res curare, ut annonæ ratio faluaelTetjUd cuam,ut ipfe in adminiftratione ita ft gert' • retjUtomnesaccepifle uidcretur aruûpf® gleba, dauern uero idcirco dari credendu eft,quoniam eafignum libère potefiatiS) amp;nbsp;doming in rebus acquifiti, qa utief noftri lurifconfulti prætermifere. AtfoUH aut ad oftendenda potentiam prscftabaWi ficut legimus miiTam ad fe ab Dario pilä’'''' terpretatum fuiflé Alexädrum Magnum) uel fane cum tnilitarium rerii haberepoi‘^ ftatern, hacciUc. Alia, quaein hunc ntulum uirillcdofl:iffimusfcribtt,inannotation^; ! triu poftcriorum librorü Codicis repi«”]' J DcConfuIibiisamp;nonfparg^^ j dis ab his pecunqs, ^depf^' fe^s, 5lt; magiftratibus milité' amp;patritiis.

Vtiuuenis fiudiofus inteHi^tauidm^ ris fuerit in pecunqs foargedis.en VfP’L uerba in Aureliano iubicribam, ^‘‘quot;‘'L proximcconfulatuFurnPlacidi t3nto2 bitu in circo editu, ut non premia “’ƒ ^ rigis ,fed patrimonia uiderêtur. Cû^â ^^ lur lincæfubfericæjlincæ paragaud*, rentur criä equi ingemifcentibus ^V^j^ minibus. Fadumeftenim, utiamd^“'‘ p0

Et, nö hominum confulatus : hacc iUe. Por ro, quod in titulo cft de patritns, nolo iuuc nis intelligat illos patritios, qui ex Senator *^.®*^*J'** tliris progeniti funt, ut eft apüd Liuiüli, prt. ab urbe : fed de patritijs muk to maioribus, ut qui non ex (ucceflione de bita, fed i principe creari folebant.

De præfcdis prætorio, fiue uf bis j amp;nbsp;magiftris militum in dp gnitatibus excquendis.

Dequæftoribus, 5lt; magiftris officior urn, amp;nbsp;corn itibus facra rumlargitionu, et rei priuatæ.

Primicerius, authore Alciato, notarjul principisdicitur, amp;nbsp;honore in ter notario» primus, ficutfequensdidtur fecudicfrius» KMfàçcnim ceram fignificat, KKjaitA ®'’‘'^ lam ceratam,in qua antiqui fenbebant. A? tiuiufinodi igittabulisdidi funt primiez’''’

In hocrimJo Impator refcrt priui'lf^’ magifirorum facroru feriniorum C?efafj®» hoc eft, TOp ivTjyç*i^îûùfj, utGrxei did^» Id eft, obfcruatorempccuniæprindpfti^ cero cuftodes uocat,

Id eft, deComitibus cofiftorif CsefariS' Atconfiftoria dicuntur archiua Caefarrt, ^Imperatoris Palatinaedomus, quaecW UOcantur Auguftalia.

Ïn hoctituIotradaturdeComiribus et f*^ bunisfcho!aB2.i.Iocoi^,inquibustyronrt ad opera bellica exercentur.

Deprofeflbribus,qui inurbe Conftatinopolitana docentes,; exLegemerucruntComitiua» Heft, honorem ComitS,hic rit. planus eft»

De filentiariis, et Decurio / nibuseorum» AkiartJs exProcopio ita annotauit.Proco pius,inquir,ad ea quç geris funt in palatto, miniftrum, filenuariü uocant, ficuti dome fticum,arcanoriï principis confeiG.Porro,-Decuriones dicuntur,priraarfj Catfaruna confiliartj.

quot; De domeftids, etproteöo ribus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Domeftici, utiamdidum eft ,dicuntur arlt; canorum principis confeq« Protedoresdi O v

Varia efthuius tituli Icftio. Sunt qui If^ gunt, utuulgo legirur, de præpofitis labo^ rum, ut intelligamus omnes minifirosdo^ mus Imperatoriac. Sunt qui culaborumlt'' gant, EoA«3»c ucro,autnorcSuida, neg® cioß; fufeeptorè fignificat. Accur.annoiJ uit.5Clabai{tlegi. Et Alciatus feribit labat® efie fpcciê uexilli alrjs nobilius, quod a®'^ Imperacores feratur. Dcniq; funt, qui*‘'' gantdeprfpofids libel! orü, hæc annotai/ übuit, utledori conicââdi anfam prfbef^

Suntqui tradättriaferiniorûgenera quo® dam fuiffe : epifiolarü, libellorum, couen' tionaliü, amp;nbsp;cognitionü, amp;nbsp;rationatorS, de præpofitis omnibus horS fcriniorum'® hoc titulo traAari, id qd mihi non pron®* difplifet, Scrinia funt plutei 5t armaria, 3^ bus cômentarrj amp;nbsp;libelli, lirerariatj mon® mentacôcludi (oient: uideB udeû mpn^ ribus annotarionib.Pâdeda. Iuris Ciuitó'

Qui dicantur agentes in rebus, oftendit Imperator inferius in L. fccunda,de curio-fis,6ó ftationartis,in qua Lege, ut obiter hoc moneâ, eucÆoncs publici curfus di-* cuntur diplomata, uel chartulæ figno prin cipis obfignatæ,uel teder», qbus agnitis,^ fataux#! dicuntur, hoc eft, præ(ïdes, Slt; ait) magiftratus-praefedhcÿ uehicula corn equis pubUci curfusaccömodabant. Budeus in pofterlorib, annotationibus Iuris Ciuilis.

Bartholus hie annotauit principes agentiS in rebus, appeUan cos, qui palmâ laborS merit! perdefluxum xxv .annorum, per principe quied tradidfint,utinfraL.i,ctiq.

Decuriofis,Ôlt; Radonarqs» Alciatus fcribit curiofos hic appellari, g c5 miffa in curia principis, uel in comitatu pre fidum,pcr omnes prouincias retulcrintaa præfedos,^ inde nome fCpfiffe.Porto,fta rionarios,idc Alciatus referte bis accipi de bere, gftadonariorü militü debiu déférât»

EXEGESES TITV/ ^ De Palatinis facraB» largin^’’'’ amp;nbsp;rerum priuatarum » Alciatus ex Grxco quodam luris iW^ prête, haccannotanit ,Grçcus IcguW*'’*' EreSjPalatinijinqt, comuniter dicutufO^ abitantes in palatio, alq quide femp«f ® domo Augufti perfeuerantes, qui co^f'* cenfes dicuntur. Comitatu autem locu ’P pellant, in quo uitam ducebatlmpcri*°*i Qui uero in prouindas mittebantuf, o“’“ tur Mittedarrj, à mittedo : hxcille. Por Palatini facrarum largitionu mihi dici W®^ tur q, qui aut ftipedia erogant, autqui pro curadonê Reipub, fufeeperunt. Quod^' ro additur rerü priuatarum, ego inteUig® rerum priuatarum Cæfaris.

Aldatusmauuk bic legere fratoribus, ut intelligamus eos, quos priceps uaria n‘ ceflitatc mittit ad prouindas, utnudentƒ auid, quibus tenen tur prouindales fubin^ e mutare equos, q celcrius eant ; uulgd uernacula lingua, equitantes, prindpisfi' mulos uocat. Porro,ftratorcsdicebantut milites, qui caftrapræibât, utlocaaccómo dariora ad traducendu exercitum facerent, de quibus Vegerius libro fecundo.

De Qftrêfibinis,amp; minifterianis, Alciatus hüc dtulum reAius infcribi pu tet de caftrenfibus minifb is, de quorum officio Lâpridius in Alexandre itaferibit, Aulicum,inquit,minifteriü in id contraxit, ut effent tot homines in (ingulis offieijs, St neceffitas poftularet,ita,ut annonas, no di gnitâtemacciperêt, fullones, amp;nbsp;ueftitores, amp;nbsp;piftores, amp;nbsp;pincernae, omnes caftrenfes miniftrf.hxcillc,

Modeftinus inlibro de rei militaris UO-* cabuUs. Decani, inquit, crant decern milid bus præpofid, qui nunc caput cotubertu) uocantur,

Menfores inquit Vegerius 8cModcfti* nus, funt qui in caßris ad podifmum dime duntur loea, in quib us tentoria figant, uel quihofpidain ciuitatibus prxßant.

1 id eß, militantium in facto palado « NS 8C (cholamilitutndicitur,V egeno auihore.

De perfediHima dignitate» Prxfes hifpanixTarraconenfis 5 ^ P*^ J Norici crant perfeÆftîmi tantu , uthic'” os uerbis Alciatusoftendit»

QuimilitarepoiTunt uelnoH’ de feruisad militiædignitatêafp*^ rantibus,Slt;utnemodupIicin^“*

Pcculium caftrenfc, cft quod a parenté bus, uel cognaris in militia degen ti donatS lt;ft:uel ddipfcfiliusfamilias acquiliuit, L» ft forte, amp;nbsp;L, caftrenfe, ff. de eaftrenfi pecu lio.Porro, guis prjfedus annon» fit,iupra didum eft,amp; uidcLiuium libro quarto,ab urbecondita.

In hoc ritu'o tradatur,quo padoanno na tnilitaris inter militas partiatu r, Porto, y^getiusannonas expenfas uocateasfru^ gS pabuliej fpecics, quas prouinciales mili ubusexpendunt.

Akiatuslegit metatorcs. Caeterum, me tatores funt milites, qui precedentes loeS «liguntcaftris, ut Vegcrius author eft. At tpidimcticidiciuidêtur, qui in urbibuslo w metantur, t7n Aftteo enim idem ualet, j^ in ciuitatem ip rem prsefentero uenio. Ba*

4 EXEGESES T!TVx deus in poftcrioribus an nonuoibus itaflt;^ bit,Mèforcs, inquit Vcgcnus, funtqui’“ pödifmum, id cft, pcdum dimennonem“' hiédunturloca,in quibuStentoriafigai’J; lid ghofpitia in duitatibus prxftat, hi ff’ metaticcsdicuntur,5Cntictari uerb5et^^ j Utain dm» de metaris, in codice, s««f4«^ , Graecedidtur, cuius rei maximuseratuff’ , Romanis in caßris, ut docet Polybius » ’ Defalgarnohofpitibusnofl j præftando»

? Salgami appeUatioc, auchore Ató®’ uenitokü,butyrum,fal amp;nbsp;huiufmodifff* Icnta ad condicndura,atq!etiam aliaim^’^^ neccffaria,uduuligna,Aufonius,Salg’'f^ no hoc fun t quod balfama, cedite odorf’ Decommeatu» Cómeatus, in præfen ri ritulo accipf^ pro copia amp;nbsp;facuUate abeuiidiarailitialt; de Vallam.

. ’ DelitcorS, Ó^idnerucuftoo*^ ,,. Et hoc titulo nihil apertius effe poA^ j De defertoribuSjê^ oceukatoH^*

î ' Dedefertoribus, intelligc milidæ,amp;S oc cultatoribus, id eft, de his, qui occultât ali quem, qui müitiâ, 8C caftra deferuit.

Hic titulus ut exponatur, opus no habet. De für)S officialium militariu, qui in bello moriuntur,

- Nihil hoc titulo elarius exiftit, Deoblationeuotorum, Quomodo uotis promiftîs principis fa tisfieridebeat, hoc in titulo traditur. Dcnumerarf)s,aduarqs, Sd char tulahjs,amp;adiutoribus, fiueferp rgt;ariis,Slt;exccptoribus fedis excel fæjCæteroruqj mdicuni, ta milita *quot;ium,quam ciuilium,id cil magi/ ftratuum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Numerariusdicitur, qui fummaspecu niarum fub calculü uocat. Aquarius ; qui adaadionefej calamo præpoftero deferi-e bit, SC deferipta récitât. Chartularius, qui chartarum publicarum tradatibus occupa tur. Sûmarius uero, eft feriniorum, id eft, rcrura arcanarum cuftos.Exceptores mihi

.EXEGESES TITVx did uidentur ij, qui breuiter aliquid «^ te annotant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Dccurfu publico, 8ó AngarfSi et Parangarijs.

; Quid/turfuspublicusfir, ita oftendit'^' ciatus : Sciendum cft,inquit,per difpoW locos prouinciarum habuiffe Imperator«* quofdam equos, qui fumptu pubücó a»' bantur, ut quotics repen tinum aliquid^^ diflet, mutatione equoru citifTime quoot' let Imperator poflet mittere quecunt}! niquot;’ dû, iiulgus Poftas uocar:hæc ille. At «ƒ apudPerfaserat i-yyajdov d^ófiSji«^''^^'^’ perdriffimus cqiiitü, utfenbit Herotlo'*** in odauo, unde nomen Angarixamp;Pa*^ garix, ficenimlegendumeftjproma”^''

TraAa tores tn prxfenti titulo dicuni''*! qui tra^atorios habent,id eft, licenria®? ducendi equos in curfu publico,quam P nius in epiitola ultima ad Traianum V ma üocat , uidcBudcumiiwofterionb’ unnotanoibus luris Ciuilis. ^imueropf® ßatuisin titulo, ftatiuis,Icgcndum eft datoauthore. Sût ueroftatiualoca,in^^ busaliquis moratur.

De apparitoribus magiftroru militum,ct priuilegqs eorum ♦ De apparitoribus Comitig

Akiatuspro coharcalibusjcgic cohort« libus, auod in domeftica militia alicuius co bonis fint. extern, quid comicularq fint, indicatAufoniuSydum inquit, Accçfi dice bantur attributi Decurionibus, hoc rd jhi niftri eorum, quaff ad cenfum additi,quos nunc commentahenfes, Só cornicularios appellat. At primipiUrq, uef primipilus di dtur Centurio prinix cohortis,authore Ui

E X E GE s ES TIT Vz ntolibrofepumo. Nâordotrcs partes!’’ bebat, quarum unäquact primüpilufflUO lt;abant,uide Vegcrium libro fccundo »

De exceptonbus,etexalt;doribu5» Deexcepraribus, fcilicçt, breuiterfunmiï tributorum conferiptpribus, amp;nbsp;exaflo’’'' bustributorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

, Quid iuris fit, fi quis ab aduocatisCï' fan’s. Stalijs Cxfarianis officijs occupai” kedatur.

Hanc uoccm,non ita multo ante exph^ caijimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Publicæledtiæ, udconfulura nundatórcs, uelinfinuatores co ftitutionura , Sd aharum (acrarü Ueliudicialiu literarum, exdefcri püorie,uelab inuitis,ne quidacci piantimmodicum,

i rerumintituloenumeratorum, non debet ab inuitis immo” dicum accipcre, hoc uultdtulus.

	^^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anpr^noiu ^nowiMg4

	iVt^’W^W^

	Jus poSurum Interprets« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l
	Octavo n”. 304; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?ï«»tgt;quot;^-v(i^
	lt;«(i»/Mlv.ntt


	^•^^’^^nowl

	.noînojç-vi

iÿ	WoutiluiV

	ÖWQW'4j^01

	iJnomnijpj^i