DE REPVBLI- ^

CA GERMANIÆ. SEV

.IMPEKIQi CONST!-:

T V E N D O.

ANTVERPIÆ,

Exofficina Guliclmi Siluij, Regy Typograph

A N N o i J J-

FRIVflÉÓr^^'É^NÖR.

.0 G H 3 Y i

L^yT ^ ^ ^ ^ 5 ^^^fj/ caufti efine ^uis li^ruw httf^c, eut M^ra '^DeKèj^ah. Gepna^ia^pul'^i^èriocänßifite-do at^^oreluihi^^^ifi^^^h^J^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^lfei^ Sii^

ufifM^æ f^.!aie/i.7ypograph(f»î infra annosfixproximojfin omni^ua bifiefita ^faiefi.ûliti0„fl,f^ y,//^ modo excnolerejaut alibi exenfim o^^rabere ambeaf^quific/zaficefifjpleb/efur ex ffi^orePrinil^i/ilafi’iSrtixe^^jj^ gt;,flt;fj.

S'

Jfîqn^oqvT ’/^a^ j’jujfp imifiluD s^uül^io^B

-i • J ?'^ ’^^ ^ a ;lt;» y el

AD GERMANOS.

Vm animaduertam, Principes pp^uliquc-. Germani, Rempublicam hationis nofbac hoc tempore fuo grauiter laborare,incredi. bile eft, quan ta animi fblicitudine afficiar. Ovando enim maiores noftri hanc nobis fatis beatam, reliquerunt, ft ea forte confideret, ftatucrc non facile poirem,vtrum id miftrins futurum eflet nobis,an verb turpiusi cum præftrtim nullum illius rnalû a nobis feiundum efie poßit,amp; talis ft offerat occafio hoc tê-pore, vtRclpublica eadê noftranon folum conftrua-P, fedetiam omari facile poßit. Quo minus commit-tcndum puto,vthanc non compledamur animisom nes,nee in earn,quan turn pro fua quisqj noftrum viri-liparte potçft,côferamus. Quod vcro ad me attinet, ctfi tenue eft,quod poflum ego, tarnen ne defim mco crgaGermaniam noftram qualicunque officio, quæ mihi de huius commodis ornamentisque omnibus cogitanti in mentem veniunt, cxplicarc cona-bor ; vt fi forte euentus bonus voluntati mcæ atque confilio reïpóderit,rcs noftræ ftcundç non minus me dclelt;ftent,quam aduerfe hoc tepore cruciant; fin minus,hæe tarnen vox meç perpetuæ ergapatriä voluntatis teftis efte pofsit.Ac quia opera darc debemus om nes,qui earitate patriæ moucmur,vt ftatus eius fit loge optimus:præelare agitur nobiftum, qubd maiores noftri Rempub. noftram tam bene conftituerunt, vt

nunc

DE REPVBLICA

nunc non de noua huius forma inducendajred de vc-tcri vcî recinenda,yeJ recuperanda confilium nos ini-reoporteat. Icaque primo oftendam, vtiUa c calami-to/ô quodam ftatufuo in eum, qui plane beatus edèt, fucrit tranflata ., cum Imperium ei us inicio conffi tue-retur^deinde labes,quas poßeaita contraxitjvc a bea-co illo ftatu in calami tofu m recideret, monftrabo, Poftremo qua via amp;nbsp;ratione non fol um reftitui ea in locum, vnde deci dit, bon üm, fed ctiamexcoli atq;am« plicari pofit, doce bo.’ Attcn dite igiturPrincipes po-pulique Germani, amp;nbsp;id tribuitc mibi,vt fi'non inuti-lia dixero j ea ne repudictis i Atque vt,' quæ de ffatu Reipub? no ft rat primo loco dieenda funt, afferam, confiât Rempublicam omnem fie infiitui, vt vcl v-nus fummæ ciuspræfit; vel optimates aliquot-pari, cum potefiate;vcl penes populum fit eiufdem regen-da: poteftas. Etfi autem pof trema fixe forma in ciui-tates amp;nbsp;populos no ita magnos vtiliter cadere potefi, magnis tarnen gentibus atque nationibüsnonefi fa-’ tis accommodate Inquibus nifi exjftant Magiftra-tus, qui multitudini nobilitate atque opibus an tec cl lant, bæcægrein officio con tineri poten. Qu arc Gunl initio bominci coetus inter fe eelebrare tötpiflcnt,rn-b uenta eft Regum poteftas, eaque tabs, vt finguir fingulis popubs cum imperio praeeffenc, ius dice-rent, tuerentur bonos, amp;nbsp;fee kratos cóèrcerent.lt;t Q^od ad eas,qùæ conflitütæ fuerant, bominuni focietates tucndas cum primis aptum effe videba-

- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tun

GERMANIÆ. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

tur. Et quanquam forma liæc Reipublicæ quod adfimilitudinem procurationis eins^quaDeus vnus vniuerfum hoc quod cernimus moderatur , proxi-mc accccleret, fuit omnium optima ; induéfus cft tarnen pofteaOptimatû ftatus; cum nec vnus,nec multi,fed pauci,ijqûe dignitate amp;nbsp;poteftate inter fè parcs, fingulas Kefpub. gererent. Atque hoc genus eth per fe bonum, amp;nbsp;ciuitatibus liberis vtile femper fuit, ta-men nccipfum gentibus maioribus æque acRegiapo tcftas conducere potuit.Nam vnus in Republica Prin ceps,qui poteftate fua aliorum omnium poteftatem compleâ:itur,nccvllum habetfummihonoris foci-^ïn,concordem, quietû atque beatum Reipub, fta-'win facilius, quàm Optimatum procuratio retinere poteft. Quippe cum vfu vcniat,vt inter eos,quipari funtcum poteftate, facile nafeatur fimultates,e fimul-tatibus fadiones, c fadionibus autem motus graues atque rebus publicis perniciofi. Cuius quidem rcido-cumentum ftatucrunt Græci eo tempore, cum amp;nbsp;fa-picntiæ,amp; eloquentiæ,amp; rei militarisgloria florerent maxime . Nam cum duitates borum Gngulæ fuos haberent Magiftratus , qui pari cum poteftate forent : amp;nbsp;tarnen quidam eorundem, vt fit, fummara rcrumappetcrent, amp;nbsp;alijs Græcis imperare cuperent: extiteruntfæpein natione eo'rum bella inteftina, amp;nbsp;ipfipatriamfuamijs armis,quibus defendere debc-bant,mi{èrandum in modu dilacerauerurvt;cum modo Athenienfès amp;nbsp;Megärenfts ,modó Athenienfes amp;

A j Lacedae-

1

DE REPVBLICA

Lacccîçmoni/,modo Lacedæmonij atq; Thebaniintcr fc Bella infeïlis animis gcrerét,amp;Æipfos ita conficeret, vt fradti tandem atq; debiJitati in Macedon um pote-Æatem concédèrent,amp; dura /cruitute opprimerentur. Quo tempore vifùm fuitGræcisadRcmpuB.natio-nis fiiæ bene adminiftrandam hoc vnum dee/îè, qubd eademnon vniusimperio vniuerG continerctur. Et quanquam Romanorum Rclpublicaj cumpoRReges exadlos ab Optim^tibus regeretur,amp; creuitmirabilis ter amp;nbsp;effloruitâd tarnen,cû illi intra mœnia vnius vr-bis concluderétur,nec horû quilq; tam diu magillra-tumfùûgereret vtRempub.premerc grauius po/Tet, fuitaliquantofacilius, quàm fi Joeoru intcruallo dif-iundi alij aüjs ciuitatibus, autpopuJftpræefiènt. Sit igitur pofitum hocatque hxü,quod ratio fumma atqj ipiè return euentus declarat,gentibus magnis atq; na* tionibus earn Reipub.formam, quæ vnum habetPrin £ipem,Ionge aptifiimam edè atque vtilifiimam.Nunc verb, vt hæe ad rem,de qua hoc loco agimus,coferan-tur,fîc habetotCjRempub.nationis nofiræ primo mul tos Principes atq; Reges,quipari client eum potefiate habuifie; led pofiea quàm Imperium cius coftitutum fuit, vni Imperatori procurationem huius fiimma crc ditam fuilTe atq; commi/Tam.Et quanquam ex ijs,quæ iam diximus,per/picuum eft vter Reipub.Ratus prior ne ille,an pofteriorper lè melior fuerit,amp;publicis huius rationibus vtilior, tarnen non puto alienu elle ab infiituto noftro,fi de co ipfopaulo accuratius, explica

4 tiu/quc egcro. Confiât c vcteri annaliû memoria ma-iores noflros fidei,confiatiæ amp;nbsp;fortitiidinis gloria fern per floruiflè:verum tarnen cum nee dum in vnû quail corpus coaluilïènt,non modo non Imperium confli-tuerepotuiHe libi,led nec lua, vt oportebat, tutatos fuiffe atq; confcruaflc. Nam cum qui præeHènt Reges fngulispopulis pari cum potcllate impcrarct,ncc legibus,nee iure æquabili inter le iungerentur,in commune conlùluerunt minime : lèdpotius borû quisq; » adpriuatacommodafua omnia retulit. Qjjinijdem ob caufîàsnefeio quas amp;iniurùs,quasRcipubIice do-harcpotius,qüàm cum birius damno perlèqui debe-bant, bellisintcrfcgrauibus læpe conniélati fucrunt. Hincperuerlüsille mos,vt amp;patriam luam vexarent, agrds quifq • vicinorum, fi pofî'ct,popularctur, n ec fodorumafmisiih quibus nuHumprefidium fibi postum elïctjlcd Vâftapotiusfolittidine lùa munire vel» ^ctjeaque non latis tuta elfe arbitraretur, nifi a regno fiôvicihorû pöfleßiones quam longißime dimouif-fct.Quanquâàütem nationis noflræ Relpub.in hune ftatum malum atqueprauum inciderat, tarnen forti-tudo maiorum noflrorum atque rei militaris gloria citeras gentes terruit, neeosarmis facile lacclTerent. Et Romani ipfi non ante, quam Afiæ,Africæ,atq; toti fere Europa:impetarent, eis bellum intulerunt. Sed tanzen cumfWrnepónrtvmaiorcs nöftros in fadlion es dilltadlos'éfïc, arte magis atq; callida confiliorum ra-tiöne,quain vi karmis ipfos debilitate atque oppri-♦i-’fll»q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mere

DE REPVBLICA

mereftuducrut. VtenimPhilippus MaccdonumRex hmuJtates atque înimicitias .ciuitatum Grxciæ olim aluit, casque itacommifit inter le, vt fuisiplæ armis frangerentur: itaRomani materia m lèditionibus,atq; intemnisbellismaiorum noRrorum fubiecerunt,vt gens bellico/à luisiplà viribus conbeeretur. Non du-bitaratGermanicuseo tempore, quoTyberiusRo-mæimperabat, Cattisatque Cheru/cisftrennuisatq; forti bus Germanîæ populis bellum inferre./Et quan-quam cum hisprælia quædam fccerat Iccunda, tarnen cum Ariminius,qui cótra ilium arma tylerat^inuido animo bellum ita^ïemper redintegraret^ytl^e/situs ede potius,quam. vidns vidcretur,.amp; cladesilla fune*? /la,quam Quinólilius Varus ab codem Ariminio acee perat,in memoria atq; lênfibus Romanorûadluicliç;-rerct;eam con/ilij ratiohê inimt Tybprïn^i vt Germ^ nicus ab armi'sdi/cederet,amp; reiinquerctlocuraaiori-bus no/lris coflidandi'inter Zè^vt tandé debiUtati mal lent in Romanorü,quorü ope indigeren t,potellacein concedere vltro/quam vicinorü iniuri asferre., Neque vero Imperatorem hec Ipes fua fefellit.Nam inuentus e/lnon ita multo po/lMaroboduusSueuorum rex, qui vt Romanis rem gratam faceret, Arirpinio, qui Gberu/cos atque Longo bardos ducebat, bellum in* ferret. Quo confedo Drufus Catualdam germanu po tétcmlane bominemexcitauitjVtin MaroboduU'ob iniuria, quara ab co'lc acccpilTc arbitrabatur,imp^tu faceret. Ac cum bic’ ab bofte iUo fuo vidus amp;nbsp;regno

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulfu*

G ERM AN DE.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

pulfus foret,fccit l'ybcrius vt Rauennam migrarct;amp; homo magnus ac nobilis a Sucuis fuis diuulfus in hoe perpetuo quafi exilio reliquum ætatisïiiæcofumcret. Verum cum poftea Marobodui fadio Cacualdam di-tione,quam habuerat,vicißim exuiflèt,fuit hiequide a Romanis in Galliam Narbonenfem miflus, amp;nbsp;quo-dam modo relegatus. Atq; ita Principes ambo erepti fueruntGermaniç,vt quanto plusprçfidij in vtriufq; confilio atque potentia nationi huic iioftræ pofitum effe videbatur,tanto magis vires ciufdem extenuaren-tur Secutafuntdeinceps ca,quçTyberiusprçuiderat: vteum maioresnoftrünteftinis modbus muItufan-guinis ciuilis haufiflènt,féq; attriuillencipfos, magna ad imperium Romanu aceeßio fieret; amp;nbsp;populi quidam Germanise non inuiti in Romanorupoteftatem venirét,vthorüprçfidio cótra vicinos infeRos muni-Kntur.Etquanquam pofteaeorudem virtute magna fepe ac periculofa bella feliciter confeda fuerunt: ta-meneatuitipforu códicio,vt,cü maximas resfubalic* nisauipicijsgererent,fibitarnen atq; patriaecomuni nullum honoris atq; dignitaris fplendorem acquirc-rcnt;acquirercntdico?immo quanto magis opes aliénas, eafq; li bertati fuæ infeftas, firmarent, tan to plus detrimenti patria noftra caperet,eiulq; libertas magis labefaftaretur. Cum præfertim arma, quibus gloriole vri poflent pro arbitratu eorum in quorum poteftate crant, non folum contra exteras getes, led etiam con tra Germanos qui libertatcm lua defendebant,ferret, B atque

OE REP VB LIGA

atqucadcopatriam ip-Gm oppugn aren t.Scd quorfura hæc ƒ Vtintdligipomt,quaJis fucritGermaniæno-ftræ flatus co temporedenm non vnius, fed paucorum imperio regeretur. Cuius calamitas documentum de-dit, quamilJa OptimatupoteflaSd au t paucorum do-minatio perle non vtilis fuerit nationi noflræ, vel ad libertatem retinendam, vel ad opes augendas, vel ad gloriam,amp;verumdecuspariendum. Quippecu gens præpotenSdamp;ad imperium Orbis terne nata ipla flbi plus damni,quam cómodi attulerit,quoad ei nee vir-tus, nee rei militaris ars,led caimpcrij forma,qua om* nes illius vires contraherentur in vnum atque lungeren turdamp;illa beata animoru cólenfio dceflet.Ae Germania quidem noflradCum lèmel opprefla eflèt,non ante refpirare potuit, quam imperium Romanum fua magnitudinedac quafl mole laborans rucreincipcret. Quo tempore maiores noflrinon Ïôlùmin priflinam Jibertatê 1c vindicarunpfed irruperuntetiam in extc-ras Romanoru Prouincias, easq; vi amp;nbsp;armis in fua po-teflatem redegerunt. Et quanquam tu virtus eoru ma gis,quam ante, cluxit, tamé earn vim no babuitjVtpa triæ lolidos, quos debebapfrudus ferret. Neq; enim id quæfierunt milites noflri,eorûq; Duces vt quas ce* piflèntciuitates,amp; populos gentesque viciflenpadij-ccrent Imperiopatriç,quod nec dû coflitutu eraplèd vtillam inteflinis faéfionibusdilsipatam fugerent, amp;nbsp;in exteras Prouincias Romanorû tanqua in colonial niigrarentinceamplius depatriæ, lcd earû potiusre-gionura,

GERMAN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

gionum,in quibus confediflent,commodis ornamcn* tifqûe cogitarent.Hinc regna ilia Europas,quæ maio-rcs noftri conftitucrûtiGalliç Franci,Hi{paniç Gothi, Britanniæ Saxones, amp;nbsp;Galliæ Cifalpinæ Longobardi. Pr^terco bîc prudes Sueuos,Vandalos,amp;Burgundio-ncs,qui fimul ac pedes fuos c finibus patriæ nollræ ex tulerant,maximas res gefferunt. Sed hos omues pere-grinae fedes,in quas migrarant, ita deleft ar une, vt eas ipfas patrix,m qua geniti crant,antcponerct.Cum tales effent maiorum noftrorum lènfus atq; volutates, ctfi quafeunq; Orbis terrç regiones peragrarcnt,in eis veftigia exceUentis cuiufdam virtutis impreffa relin-querentdd tarnen paru vtilitatisGermaniæ noftrç at-tulit,öccea ante,quam in vnu plane cóiret amp;nbsp;in vnius poteftate effet,cfflorcfcere,amp; veram dignitatem c6fe-quipotuit. Quo melius dehacpatria noftra mcricus fot Carolus iUe Magnus,cu Saxonü populos potetes ' amp;nbsp;plane bcllicofos diuturno bello domuitinon vt dc-lcrcntur,fcd vt cu alijs potius Germaniç populis con-iugcrétur Quod poftea quam feliciter fanecucnit,fta tucre ncqueo,vtrü id viftis,an viftori maiore vtilitatc attulerit.Nahocpulccrrimu pofthomincs natos faftu nb minus falutarc fuit Saxonibus atq; German^ cun ftç,quàm Carolo Imperatori gloriofum;cu praefertim Princeps bic optimus Saxones alijs Germaniæ noftrx populis ita adiunxiffct,vt nó folum dcRepublica, fed etiam de rcligione Dei immortalis idem, quod hl,fen-tirent. Quo temport cum itanatio noftrain vnum

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B x coaluiC-

1

DE REPVBLICA

Goaluiflèt, vt amp;nbsp;vnius imperio pareret vniucrûjamp; vnu 'Deum atque Dominum le/ùm Ghriftum venerarc-tur;tanto magis omni bonorum generc auéla fuit, quanto minus fub dominationcpaucorum,eaque fa-Àioû cre/cere potuerat. Nam co tempore a moribus horridioribusad eamman/uetudinem tradudi fue-runt maiores noftri, vt legibus amp;nbsp;iyre æquabili viue-rentlibenter:necpatriam,vtante, inteftinis bellis di-Jacerarent.,cique vaftitacem inferrent, fed iuuarcnt potius quibu^unque rebus poflent, atque tueren-turmeefolitudine deledarentur ampliuSjfêdcœtibus bominium iure fbciatorum, nibilque eorum, quæ ad Rempub. ornandapertinere videbantur, prætermit-terent.Itaque vbi ante fuerant faltus feraru congre-gatifunt maiores noftrijamp;cœtus interfè celebrate cœ perunt;vbidelubra Idolorum atq; Demon u fuerant, templa, fedes atq; collegia Sacerdotu,qui nomen Dei vera cum pictace inuocarent, amp;nbsp;pro vniuerfà Ecclefia fupplicarenCjSacris operarctur,amp;gregem Domini fa-lubriterpafccrentjconftruxerunt. Vbidcnique folitu dines vaftæ fuerant, cœnobiareligiofôrum atque San élorum bominum,qui quanto longius fè aj^inishu-ius mundidimouiffent, tanto diligentius Scripturas ücras euoluerent,amp;in res diuinasincum berent, con-ftituerunt. Brcuiter talis eo tépore Germaniæ noftræ flatuscollocatusfuit,vtin eavigeret concordia, vi-geret iuftitia , vigeret pietas amp;nbsp;religio vera; amp;nbsp;qui flimmae rerum præefTet vnus, tanta cum poteftatc edet,

GERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

elTet, vtftatum ilium Reipub. beatum conferuarc, amp;nbsp;feditiofos atque hoftes patriæ coërcere facile pofTet. Quare cumRefpub. patriæ noftræ tam bcncconftt-tuta effet, amp;nbsp;vinculisillis optlmiscontincretur, non potuit non mirabiles fut amores excitarc;ncc innen ti funtamplius populi Germaniæ noftræ,quivt ante defererent hanc,amp; peregrinas fedes quærerét;nec vtri alterosopprimcrent,fedvtrióepatria communi* melius mererentur, inter ft magnacum gloria certaue-runt.Etcum maioresnoftri virtutestantascum forti-tudine,cuius gloria femper floruerant,comunxiffcnt, patriam nonfolum fingulari animorum conftnfionc defenderunt, fed etiam,quibufcunque rebus poffent, ornauerunt, amp;nbsp;ipfi in oculis omnium gentium vine-re cœperunt.

lam verb etfi Carolus ille Magnus Imperiu, quod virtus Romanorum in Occidente conftituerat,recu-peramt,idque non fine magno amp;nbsp;Francorum amp;nbsp;maio rum noftrorumhonore,amp; ei vt Germano ob precla-ra inRempub. merita diademalmperatonu follem-ni rituimpofitum fuit ; tarnen cumliberi eins atque pofteriImperium hoc taquam hereditatem paterna adirent,Gallia,quam ijdemincolebant, ita fibiidem Imperium vindlcauit, vt poffefsione eins maiores no ftros excludcre conaretur.Sed cum poft Arnulphum, qui magnum dedecus in getem Carolinam intulerat, Imperium iterurn labafcerct, ah coq^deheerentPro-uindæ magn^,cum nee magnum in f amdiailla pr^fi-B dium

DE R EPVB LI CA

dium fibipofitum e/ïè ainplius/èntirentjamp;Hunorfi, qui erantinfeftißimi nominis CbriHiani boftes, opes indies magis acmagis crcfccrenti amp;nbsp;tantzedent, vt Germania etia ip/amin pcriculu adducere vidcren-tur; extitit Henricus Saxo, quem principem Aucu-pem maiores noÆri appeUarunt, cuius tanta, tamque exccJlens fuit virtus, vtnon/oliim Germanorura, Ïederiam, eorum qui in Galiia domiedium babe-ban t,Francorum oeuJi in eum effentconicÆ, idem-que amp;nbsp;Jenire debderium, quod lui reliquerant, fupe-rioresiili Carolini optimi principes: amp;nbsp;damna, quæ poßilJos Imperium feccrat, ûreire po/fc videretur. Itaquecum maiores nobri bimmam return biarum ei commiHènt,eaIdem itaiUeadmini/lrauit, vt Principes nationis nobræ certos ad officium reuocaretjamp; robuffibimas copias H.unorum, quiinfeffisbgnis amp;nbsp;armis Saxonix beJIum intulerant, ad Merlêburguna prœlio vinceret.Ex bis quabfontibus cumilJead bo-nam omnium Cbribianarum gentium exidimatio-nem produxi/fet, dignitas Imperatoriaadeum bn-gulari earundem confenfu deJatafuit, Sedcumpro ca,quam cSpiritulancdobau/èrat, modeftiabono-rem ampb/simum minime appeteret, nccalium e mentis ergaRempub. biisffuótum repetcret, quam vtpubbeis rationibus bene conbileretur: conten-tusco, in quo coJlocatus crat, dignitatis gradn, in aitiorem ilium a/cendere noluit. E quo fadto cius incrediie eb, quantum Cbribianx virtu ris eluxerit:amp; gloria

GERMANIZE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

gloria eins, quæ ipfum quafi fugientem perfequi vifa ruit, quantum auda cumulataque fucrit. Huius fi-lius Otho princeps fumma virtute, amp;nbsp;talis plane, vt eum Deus ad Imperium Orbis terrx recuperandum genuiffe videretur, cum patri de Germania no dra op timcmeritofuccefsiflet: certe quam Rcmpublicano-ftramabeobene conftitutam atq-, pacatam accepc-rat, non folum conferuauit^ fed etiam auxit atq-, mi-xabiliter ornauit. Qui cumBelgasprœlio viftosat-quefufosin poteftaté fuaredegi{ret,atq-, imperiofuo Boiflaum Bobemorum principem,amp; populu eius for tem atq; bcllicofum adiüxiffet:amp;maximas Hunoru, qui eo tempore videbantur perborrefceda effe beUo-rumfulmina, copias deleuiffet : certe virtusbuius in illuftri quad loco fita non potuit alijs gêtibus obtura effe. Ac cum idem omnes ætatis fuæ Reges amp;nbsp;forti-tudinc,amp; rerum geftaru gloria fuperaffet,nec baberet Quo cu ccrtaret amplius,feipfum tadem fuperare non dubitauit.Quippe qui in maximls viólorijs atq-,triü-pbis pro ea,quaDeus ipfi inferuerat,caiitate ita mode ratus fuit cupiditates fuas,vt neminé lederet, ius fuu cuiq, tribueret;amp; liberare eos,qui feruitute premeré-tur,qvllis durior effe mallet. Nouerat enim ita armis fuis vti,vt frageret fupbos,oppreffos fubleuaret-, amp;nbsp;de omnib’,quoad eius facere poffct,bcne mereretur. Na vbi Hugo vir nobilis atq; affinis eius^cuius magne in Gallia opes erat^ contraLudouicumRegem,cuius in poteftaté effe debebat, arma nefaria cepiffet : tarnen

Otbo

DE REPVBLÏCÀ

Otho nöfter, e cuius regni illius rcs ftins amplifîcarc poftèt, maiorcm officij quàm vtilitatis fuæ rationcm habuit. Nam exercitum gu cm compararat, fàtis magnum in Galliam duxit,tuJit auxilium Régi; amp;nbsp;Hugo nemprincipis fui dido audientem efte coëgit. Ac cum Berengariusamp;Græci Italiam vexarent, amp;nbsp;ei nationi, quæ olim Orbi terræ ius dixiftèt,leges duriorcs impo* ncrent: Romani per/pedia Ochonis atque maiorû no ftrorum virtute,vt feruitute turpi liberarentur,fidcm optimf buiusPrincipis implorauerunt. Quicumft nonftbi folùm,ftdetiampatriæ,necfibi amp;nbsp;patrie tä« turn, ftdvniuerftsgen tibus, quæ ope/uaindigerent, natum e/ft arbitraretur, Italiæ fubuenit; Græcos in Calabria amp;nbsp;Apulia profligauit; Berengarium autê in-fblentem co mpreßit accepit; calque resin illo Orbis terræ quafi tbeatrogeßitj vt omnium gêtium animos in ft conuerteret; nee facile ftatuas, vtrum bic maio-rem fortitudinisftiæ,an iuftitiæ atq; benignitatis fru-dlumceperit. Certeltali cum bcneficioipfiusadlpê priftinælibertatisrcuixilTent, bunc ipfum tanquam vnum aliquem c cælo delapftim,qui rebus luis atque Cbriftianorum omnium afflidis atque laborantibus fticeurreret, intuitifucrunt atque obftruaucrunt. Et quia maiorum noftrorum virtus illis ita affulferat, vt exiftimarent non modb non miftrum elft in borum venire poteftatcm,ftd beatu plane,ftlutatus eft Otbo a Romanis Imperator Orbis terræ,idque fingulari to dus Italiæ conftnfu amp;nbsp;applaufu ; atq; ita dignitas bæc jfumma

G E R M À N I Æ.

fummacum rcgno nationis noftræ iccrum fc coniun-xit.HabctishîcGermani primordia Imperij noftri,amp; intelligitis præclarc hoc ornamcntum non vi vlla cru deliore, (èd pietate potius erga Deum immortalem, fortitudine vera,iuftitia atque benignitate nobis par* turn fuifle; immo Deum ad nos ita detulifle idem, vt ab co iam tempore fuum quafi domicilium in Germa* nia noftra collocatum habuerit. Videtis iam, videtis Principes populiq;Gcrmani,vtRefpublica nationis noftræ effloruerit olim; nee rationes huius ante con-fticuipotuiire,quam penes vnum fummacius poteftas effet. Ad quem honorem regium cum Imperatoria amp;nbsp;dignitasamp; maicftasacccderetjtalis extitit Rcipub.no* ftræformaj vt meliornc cxcogitari quidem poffet; Sc Germania noftra tanta honoris (plendorc ruit orna-ta,vt Sol hïc nullum vnquam dederit maiorem. Et quanquam lmpëriü,quod Otho ille Magnus in Ger-maniam noftram intulit,vclrctulit potius, magnitu-dineipfa non par fuit alijs imperijs, quorum hngula in multas gentes poteftatem habueruntmó minus tarnen fuit honore,amp; beneficentia multo maius. Quip pcqubditaftaccommodauerac pietati atque legibus Chriftianis, vt quas viciffet gentes Barbaras non fibi magis quam Chrifti regno

fuas,focios atq; amicos ita tueretur,vt non tam Imperium, quamquoddam Orbisterræ patrocinium effe videretur. Cuius quidem rei cum Henricus primus fortifsiraus ille atq; optimus princepsrationem habe C ret,

DE REPVBLIC A

ret, amp;nbsp;Sarracenos aceruicibusltalorum dcpulit,recc pta,quam occLipauerant,Capuajamp; cum Pannoniç Re gem fregiflet, maluit huncfecum affinitate iungi, vt ipfeatq; populus eiusfacro baptilrnateinitiati Chri-fti regnum augerentj quam in cos, a quibus maiores noftrigrauesiniuriasacceperant,duriusaliquid Ha-tuere.^iod Imperatoris beneficium propediuinum quanta vtilitate vniucr/o Orbi Chriftianopeperit,nó facile dixerim j certe illud latis confiât Pann on es n on minus ab coiam tempore rebus Chriflianisprofuifiè, quam ante nocuerant. Na quibusarmis Chriftianoru fanguiné baulêrant,eifdêpofi:ea Sarracenosatq-, Tur-casitaprofligarunt,vt a- n offris atqj alijsCbrifttanaru gentiu céruicibus arcetêtur.Nec minor fuit benefice-tia huiuseiufde Imperatoriserga Sarmatas; erga Sai^ matas dico/immo vcro per Sarmataserga vniherfum nomê Cbrillianu^Nj cum Regeborunouis rebus fin dentem ad officiu re uocaflet, facile paffus eft afè impe ! trari vt cidê Regi ea ferretopê, quaRutbeni vidi adigt; cerentur regno ipfius,amp; a fuperftitione ad Cbrifti relt gionéfalutaré traduccrentur.Quotêpore quanta ac-eeßio faófa fucrit ad resCbrifIianoru,amp;in virtute atq; potentia Sarmataru a lijs nafioni bus'có tra immanißi mas Scytbarû gêtes quan tu præfidij elle cœperit, res ip/a nobis etia tacentibus declarat.Sinite me b oc loco præterire Córadoru atq^ Fredericoru noftrórn res for tißime'^te.Qui rebus Chriflianorum in Afia labo-rantibus fuccurrere, amp;nbsp;Sarracenis infeftißimis Chri-' .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Riani

XETIMANIJE.

ftiani nominis hoftibus,fua atq; maioru noftrorum ca pitaobijccre no dubitauerunt. Naboru confilia atq; faila fortiafigillatim comemorare nimis longu clTctj, illud tarnen, quod amp;nbsp;res amp;nbsp;locus bic pobulat, dicen-dum eft omnino, maiores noftros ea iuftitia benigni-tatemq; cu forticudine fumma coniunxifte, vt ipforu Imperiu magis benebcentia quam vi conftarct.Quip pe curb non ad fua potentia,fed Dei gio ri am, amp;nbsp;falute Orbis terræ omnia ipfi referrent.ltaq; vifum fuit bea* tu effe no folum a maioribus noftris defend!, quoties opuseftetjfed etia vinei •, cum libertate priftinam non amitterent vilt;fti,fed vberiore potius libertate,quæ vc ram cis felicitate in Domino noftro lefu Cbrifto after ret, cumularcntur-,nec maiore vidlores ipfi,quam vi-dlifrudlum reru ab illis bene geftaru confequerentur.

Nunc veto cum Refpub.noftra ta bene conftituta effet, amp;nbsp;ci vniuslmperatoris principatus tantum bonorum pareret: ita quidê vfu venit,v t i n ea plane bea-la atq; norente omnes omniu ordinu bomines amp;nbsp;bea-tius,amp; coniundlius inter fe, quam vUi vfpiam extera-rum nationum bomines viuerent. Quippe cum nibil eorum, quæ ad optimum Rcipublicæ ftatu pertine nt, ineadefideraretur. nee traquiUitas, necboneftas,nec bonor,nec dignitas;vt,adquafcunq; viuendi partes fe maiores noftri darent, inuenirent quod rationibus fuis aptum foret. Ad borura bonorum cumulum ac-cefsit religio Cbriftiana amp;nbsp;ius æquabile ; quibus nibil melius vel effe, velcxcogitarl potefbReligio ; qua Cl Cbri-

DE REPVBLICA

Chriftum fèniatorem noilrum Optimum Maximum lingulari picrate colcrcnc, amp;nbsp;c Spiritu Sando tantum caritatis haurirent, vt idem plane amp;nbsp;vellentamp;fentirent, amp;nbsp;inter le ardißimciungcrccur;amp;quod bonorum omnium caput ell,Deum per eundem Chrillum Dominum nollrum perpetuo propitium haberent. lusautem çquabile;quolîimmi amp;nbsp;infimiæqueita te-nerétur, nulli vtliceretin Republica nollra vimliifci pere,ac cos qui minuspolïènt,opprimere.Et quanqua penes Imperatorem erat fumma potellas,amp;videbatur iplê Lcx ede quædam viua atquc loquens: maluit tarnen maioresnollrosvtiiure lcripto,eóque optimo, quam ad liium nutum rcuocare omnia; neque id injuria. Ellenim a Platone lapienterlcriptum nullam ciuitatem atqueRempub.in quanon lex magillratui, led magillratus legi imperat, diu conlèruari polTc. Ac mea q uidem fententia iiis li Icriptum fit, co pluris fa-ciendu ell,quod non, vt homo, gratia aut odio vliius moueri,amp; ab co,quod iullum ell,fledi potell,lèd potins omnibus lèmperefl æquum. Quando autemin Repub.nationisnollræreligioni fie fuit lex adiunda, vtilla a maleficio auerteret volcntes, hæc autem no-lentes detcrrcret,amp;arma e manibus lèditiolorum extorqueret, hommes nollri in officio facile contineri potuerunt; vt vitia fugcrent, amp;nbsp;reda officia perpetuo præftarent.Breuiterita comparatum fuie, vtfinguli fingulorum ordinum homines in patria noftra fic vi-ucrcpoflèntjVtnulpiam melius beatiusq;. Näruftica

G ERM AN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

plebsjfnriul acleges amp;nbsp;iufta Imperatoru poteftas Gcr mania noftra latrocinijs ac motibus inteftinis repurga uerat,tuen ré fua familiare atepagros colerc mclius,cx eifq; quos perciperet fruâ:us exportare ad alios,ac vê-dere tuto potuit. Ac quo minus facultates buius ab ijs, quorum in poteftate effet,exhauriri aut extenuari poffent,cautü fuit,ne canó,quc in fingulos annos pé-derefoleret,cótraconfuetudinéinueterataangeretur. Hinc plebisillius opes, dluitiæ, amp;nbsp;vita beata. Vrbana auté ab eo iam tépore,quo Refpublica noftra ta bene eonftituta fuit,non folum,vt ante,operis rem fibi pa-rauitffed etiam mercaturam exercuit, amp;nbsp;in patria pa-catamiruinmoducreult. Quæeademvrbes,inquas feincluferat,ftcmuniuitatque ornauit, vtin eistuto amp;nbsp;bonefte habltaret. Itaque in natione noftra tot cx-titerunt ciuitates liberæatq; florentes, quot in nulla alia natione inuenias. Ac ft quæ baru in poteftate prin dpum atq; noblliu effent,baru bbertati ita confuluc-tuntmaiores noftri,vt nee ab eis vUu tributum extra ordinem exigi poffet; nift aut ordinu G ermaniæ, aut procerum cuiufq; regionis cófenfus accederet.De no-1 nbsp;nbsp;nbsp;bilium autem ordine quid dicam î 1 j quidé gradibus

1 nbsp;nbsp;nbsp;iam inde ita diftindi fuerunt;vt qui furami effent, or*

' narêturPrlncipü dignitate; Medij,comitum atq;Ba‘ \ nbsp;nbsp;nbsp;ronumjnftmi autem,equeftris effent loei. Ac ft vfpia,

1 eerte inRepublica nationis noftræ magnæ amp;nbsp;egregiæ Principum gétes verfatæ funt diu amp;nbsp;populis magms præfuerût.Comites autem ipft atq; Barones,quamuis

non

DE R EP VB'LIGA

noh •tantum poflentin Repub.noftra, quantum Pmi GiDcs îtamen ita con/litutefuefunt rationes eorum,vt lociiplctes clïcnt^ac finon intégras regiones',cartella tarnen haberentratq; territoriacerta, quibusimpera-rent.Qui au tem inférions eflent órdinis nobiles,cum eorü virtuteres militarispotißimü niteretur,in exer-citibus maiorum nortrorü /èmperbonertos duxerunt ordinesj amp;nbsp;domi etiam babiicrunpquo honerte atque vtiJiter vita agerent. Qiiippe cum rurtica plebs amp;nbsp;ca-fteUa certa in potertate Ïptorum efrcnt,amp; ipfi in confia liaPrincipum amp;nbsp;impcratorumadbiberentur, amp;ciui-libusmuneribus, ijsgue honorirtcis fungerctur. Atq; Vtarma,quibusvterentur,baberêtexpedita, amp;equos atq; familiam militarem de/uo alcrcpofrcnpitainfti-tutumfuitamaioribusnortris, vt cenïuabundarent, neepatrimonij muneribus facultates eorum extenua* rentur.Accum c cen/u,agris,amp;villis tantum, quatura cuique ad lè familiamque fua alendam fatis ertet, per-ciperent,amp;remf/uam honerte amp;nbsp;fine al tenus damno augere porten t:voluerutmaiores nortri, vthi/ce emo Jumentis content! fen ore atque mercatura abrtinerét; coque iplo prudêter cautum fuit, ne fi ijdem illiberali quæftusgénere caperentur, angurtiores redderentur animiiplorum;amp;rt]am priftinam magnitudincm,finc qua nee domi neque militiæ res bene gcntuf,amittc-rent. Veruntamen cumiili rem fiiam familiarem non æque, atque plebei hommes, augere portent, vthoc iplorum quart damnum quoquo modo ürciretur,tri-n ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;butum

G ERM AN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

butum fuit éis, vtad honores cum ciuilcs,tum've-ro etiam Ecclefiaftieos acquirendosplus oportunita-tis haberent . Quin patria noftra eum approbauit morem, vt non alij, quam nobiles in collegiamaio-rum Ecclefiarum cooptarentur, amp;nbsp;Ecclefia tanquam mater benigna eifdem (uppeditaret, vnde commode viuere poflcnt _, vt egentibus fuccurrerent,Deum colerent perpetuo, amp;nbsp;Ecclefiæ Ghriftianæ vtilem ’fane operam^nauarent. Acquiaijdem-in ora mafiŒàltici regiones' magnas ’ Prufsiam atque Liuoniamyfibi at-que adeo Chriftó parere coegerant ^ in bis amp;nbsp;arces amp;nbsp;ciuitatés cortdiderunt : atque vt, quæviftöte magna .amp;’r£bus'förtifsïme^gcftife hbi’gt; aé''paWiacfpépéri'ffent, tuerehtür ,• ex eifqûe 'emolürriènta iuftä^caperent,in-i-‘ftitutus eft ordo' illo diuæ Virginis ^ qui regionuta ■illarum ^ôtîrétü^J^éâtrtütti ne* iôhoé'vêlutilodà-î-litium, cuius quot;partéscrant cum'gentibus Barbaris ,■'amp; areligione noftra aucrfis bellum continenter gere-re, alijs quàm nôbiUbus Germanise noftræ adituspa-teret 7 Quodeum initio rei Ghriftianæ propagartdæ cum primis vtile fucrityvcllcm equidem a finibus Bar barorum hoftium dimoti non fuiflènt milites illi no-ftri;éoqûe minus ne got lu, quod magno eu m’honore nationis noftre,amp; vtilitate Reipublicç Ghriftiane fuf ceperantdntermiliirentmec coaeti fuiflènt confliétari cumijs,aqulbris fi adiutifuiflènt,'baud dubie maio-rem vtrique virtutis fuæfructum cepiflènt.Sed vt il-luc reuertar, confiât ex' ijs, quæ comraemorauimus, poftea

DE REPVBLICA

poftcaquam Germanianoftra in vnius venitpotefta-tc, amp;nbsp;Romani Imperij clignitas in ca traflata fuitjnon (bliim de libertate huius deeeßiße nihil ; led omnes ctiam omnium ordinum homines in ea amp;nbsp;liberius amp;nbsp;commodius,quam vllæ vlpiamgentes, vixilïè. Quin tantum dignitatis atque honoru adeptos führe, quan turn alij aliarum gêtium hommes vix optare auderét. Quarum reru cupiditas magnis animis ita læpe innaf-citur,vt fine his lè beatos elle polïè minime exiftimét. Eft quidemcaiuftitiæ ratio , quævni tantum tribuit quantum alteri, lub quam contractus atq; maleficia cadunt,ad retinendum bonumaliquem atque tran-quillum Rcipub.ftatum vehemêter apta^ led non minus apta,quæ præmia decernit bonis atque magnis vi risjamp;dum condicioniscuiulqjvirtutis, atq; meritoru rationem duclt,non tantum impertit infimis, quantu lummisjnec tantumijs,qui fua,quam qui publica ne-go tia curant Atque vtvtraque iuftitiæ ratio omnem hominumlocietatem probe tuetur,amp; concordia con» iundionémque fouet atque alit:ita fi Relpub. vlla vel vtramque,vel alteram defideret, nee concors hæc elïè poceft,neque beatajeum præfereim in eamagnam elfe materiàm,amp; quafi lègetem odiorum atque fadhonum necelTe fit.Quo melius conftituta fuit Rclpublica Ger maniæ no liras, in qua Principes viri, qui lummu no-bilitatis Iplendorcm e virtutemaiorumfuorum trahc rent,excellamillamj inquamaiores iplbrum fuerant, dignitatis ledern hereditario iure ob tin er et; nee facile

GERMANIN. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

hic corum locus,cum di js aliorum ordinum homini-bus cornunicaretur.Qui cum ita nati cflent,vt in pa-tria noftra amp;nbsp;opibus, amp;nbsp;honore floreren t, atq; ceteris omnibus antecellerétmon fuit, cur eos aut condieio-nisfuæ,autpatriç, in qua tam bohorati eflènt,pænitc-ret.Qjiippe cum horum quidam in eo honoris gradu forent collocati,vtin comitijs Imperatorijsius habe-rentfuffragijferendi:amp;virtuseorundem,cum fumma nobilitate coniun6ta,in ea ratione tantu haberetprç-rogatiuç,vt ipfi fibi ad Imperatoriam dignitatem,qua nuUapoflihominum mcmoriammaior in vllo regno extitit,vïam patefacere poflent.Et quanquam Comi-tum,fi qui virtute excellèrent, etiam ratio aliquoties habita fuit,tarnen ad illam dignitatem fummamfum« mo nobilium ordini omnia fcmper faciliora fuerunt; vtnon iniuria exijs,quæ vulgo eucncrugflatucrc pof fimus illam in hoc eodem ordine fedem fua quodam modo pofuilTe. Verutamen ne medij atque infimi loei nobiles amagnis patriæ honoribus exclüderêtur, nee deterior eflet horum condicio, qui labores pro patria graues fulcipercnt, amp;nbsp;fè maximis periculis offerrent, quam corum qui in otiö viuerent, amp;nbsp;illorum benefi-cio forent beati: id quidem tributu fuit eifdem, fi ad fumma Imperatoris dignitatem afplrare minime pof-fènt,alijs tarnen magnis in Repub.Principibus digni-täte eópararenturJnftitutuseft igiturin'natione noftra eert us Principum honor, ad quem nó tam maio-rum imagines atque fplendor,quam virtus atq; pietas.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D } cuiquc

DE REPVBLICA

cuiq; fuafufïrâgarctur. Qucm fane honorem itama-iorcs nortri adiunxerût muncribus Antiftitum, vtqui inferioru eßent ordinü nobiles,fi quadode more col-iegiorû Epi/copicrearentur', Principu honoreauge-rentiir;amp;aliqui e numéro horu Imperatoris deligédj poteftatem haberent. Quo honorefecundu Impcra-conam atq^Regiam dignitatem nullusinRepub.no-âra eft maior,nullus exccllétior.Ac ne virtuti/îneno-bilitatçomnisadmaiores honores aditus çlaudi vi-deretur,fLint AntiHitumfédes certæ;neciplæaPrinci pum dignitate Iciundtæ; quas maiores nodri plcbcip etiamhominibus^quorum infignis effet virtusatquc pictas,aßignatasvoluerunt. QuodvcroadImpera-toriam dignitatem hgillatim attinct, quanto melio-* rcs,vb.erioré/quc fruélus capiendi erant ex caipG,tan to diligentius caucrunt maiores noftri,ne ad earn mi» nus idonei obreperet. Quareetnveriumile erate bonis parcntibus bonos nafei liberos,tarnen,quia resip-Û deelarabat rem fæpc aliter euenire, Otho tertius de patria no Ara optime meritus fuit;euminflitucret, vt Imperatores nonna/cerentUF,fed eligerctur;amp; digni-tas hæc virtutc potius, quam Fortuna acquireretur. Quod earn etiam vtiJitatcmattuIitRcipub.aoftrç,vt, cum penes Scptemuiros,cofquc dignitatepræftantes, eßet poteftas Imperatoris deligendi, ft quis beneficio horû crearctur Imperator,eo ipfbpatriç noftrç ita de-uincirctur,vt nifi in hancpedore toto incübcret,tur pem ingratitudinis nota atqj infamia vitare minime

poflet*

ÔERMANIÆ. 14 poßct. Aequo minus loci cfTctambitioni incomitijs impcrarorijs,cû quattuoreflcntilloru , qui nofoltim fuftragiu,fcd ipfum ctiam Magiftratum more maioru noftrorü inirc polTcnt: nis tres alij, qui lufFragia qui-dem ferre, fed tarnen eligi minime poflènt, co quod ficclcfiaftici effent ordinis, adiunóli fuerunt. Qui co minus cupiditate fuapraua fèeorrupi amp;nbsp;tranfucrfum agi paterencur,quód caufTam non haberét, cur diadc-ma Imperatorium ipfi ambirent.Ad hoc inftitutu ac-eeßit akcrum non minus bonuni atq; falubrc^ vt qui in illo cxcelfo honoris gradu collocarentur,nc durius quamoportcret,rcgnarcnt, antequam alijsimpcrarc incipcrent,cas leges quodam modo imponerentfibi, nihil vt cótra Ecclefia Chriftiana atqj Rempublica no ftra,ciufquclibcrtatê faccréc.Necante ratu cflet,quod indcligedo Impcratorc cgifTcntScptcmuiri^quam lm pcrator defignatus cu elfde in leges illas ccrto padoru gencre couenifletïvt homines noftri intelligerc pofset 1cnó in Domini cuiufda accrbioris,fcd in patris,eiu€-que perbenigni poteftaté venire. Quod aut ad Prin-cipis huiiis facultatesattinct, ne hie tenuior effet, amp;nbsp;minus poflèt quam rcóla ratio pratferiberet, idémq; accidcret Rclpub.noftre,quod corpori humano,fi for tecaput ci’imbccillius effctimorib’ maioru noflroru mduftum fuit,vt c veófigalibus, portorijs, amp;nbsp;tributis Prouinciaru, ciuitatu, atq; regionu noftrarum tatum emolument! capcret, quan turn ipfi ad fumptus necef ürios amp;Vtilesfatiseffet. Licuit item eiamp; pecuniara

extra

DE R.EPVBLÏCA

extra ordinem imperarc,quotics opus eHet/amp; euoca-re in militiam homines noftros, atq; Bella gerere cum Imperij noftri hoftibus.Quç fi ali) Principes lufcepil^ (ènt,iure communi,quo vtitnur, non Bella iufta, léd quædam potius latrocinia ede viderentur.Qiiare con ftattalem ReipuB.nodræ ftatum collocatü fuide initio,amp; non itamulto pod daBilitum, vtmeliorneca Deo auólore omnis Boninodri facile impetrari, nee ab hominibus petipodèt. Ac eü vnicuique ordini tri bucretur,quod duim edet,amp; quó fieret plane beatus, certe nullus horum eaudam habuitj cur non patriam hancfiia amaret,amp; tato magis inter fclungeretur om nes,quanto plus adiumenti atq,prçfidij alteralteriaf-ferret. Qjjo minus loei relidu fuit aiit inuidiç vlli,aut odio,cum omnes alioru bonis diacontinerihaud ob-fcureintelligerent. Plebs optimatibus atqj nobilibus fi]ppeditauit,vnde laute atq; honede viuere podentj hi aut illam tutati fuerut,amp; etia cum periculo vitç de* fenderût.Accum Imperator omnes omniu ordinuhomines animo complc(dcrctur,ijdcm in huiusimperio atq;potedate beatifsime cóquieuerut.Religio autem Chridiana, c cuius quafi fonte omne bond produerc €onfiieuit,maiores nodros ita cxcoluit, vtadpridina horu fidem,condantiam atq; fortitudinem,quas vir-tutes e difciplina maioru nodrorum haulerant, acce-deretpictas vera,accederet coniundio animorum fin gularis,accederent alia bonæ vitæ odjcia.Itaq; eis non min’ omnia bene,feliciterque euenerut, quam ludeis olim,

GERMAN!«. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

olim, quoad Deum colueruntreâ:e,nccabalijs vitæ officijs deccficrunt. Nam tantum bonorum ad maio-res noHros dclatum fuit diuinitus,vt amp;nbsp;Viuercnt bene beateq;,amp; fummo honoris ac gloriæ iplendore orna* rentur. Atq; hæc hadhenus de optimoReipub.noftræ ftatu; in quo nec emolumentura bonû,nec ms æqua-bile, nec concordia, nec libertas, nec dignitas vera, neciuftum vnius Imperium, nec deniq; ilia facrofan-fta Dei immortalis religio debderari poffct.Nunc veto vellem aut cademRefpub. nullas poftealabescon-traxiflct,aut mibi integrum effet eafdem ipfas prætcri* re. Quanto enlm maiore cum voluptate animi in co-gltatione optimarum illarum rerû verfor,tanto acer-biore dolore afficior, quoties mihi malorum hu-ius ætatis atque temporis in mente venit. Verum quia non (uperiorum ætatum bona rcccnfcrc,fcd etia quæ pofterioribus fæeulis accepimus vulnera aperire atq; traftare decreui: fiquo modo amp;nbsp;hæc fanari,amp;iliare-çuperari pofsint: faciendum eft profedto, quod locus bic atque falus publica poftulat. Ac primo quidcm et-fi Refpublicæ eo minus labefadfaripoffunt, quo melius conftitutæ ftmt: tarnen cum ita comparatum fit, vt non minus quam aliæ res humanæ fint mutabiles,, amp;harû,vt Plato inquit,conuerfiones naturales:pro-fedto cum diu amp;: aliquot fæeula floruiffet Imperium Germaniænoftræ,itatulirtandemcaftis rebus noftris mfeftus,vt poft mortem Frederici lecundi idem duo-deuiginti annos Imperatore carerct. Intereacumma-D iores

DE REPVBLICA

iorcs noftn non habcrenc,cui parèrent vni, optimum illam, dequaegimus,Reipub.iïiæformam propeami ïî/ïè videntur. Qjiam ctfi podea per Rodolpbû Hab-Ïpurgum Rc/pu bbea récupérai! ir,no ita tarnen, vt ante inter regnum doruit.Nam quo tempore MagiRra-tus Principesq; nationis noRrxpræfidio Principisfui nudaticrant,nccbabebant aquodefenderêtur^ opes ipfiRias,quibufcunq,-rebuspoHènt,firmaruntjamp;mul tacorunî,quæ ante Imperatorum fucrant propria,ad Ze tranftulcrunt; vtcumqui/qjn ciui ta te atq; ditio-ne fua amp;nbsp;regenda amp;nbsp;tuéda munus fmperatoris obiret, ipZe eins neruis amp;nbsp;quafi viribus nicerctur. Ac cü Magi uratus Principesque noftri iJJa v/urpadèntaliquadiu, nee fine vi ab corn pofleßionc dimoueri pode nt, ma-JuitRodoIpbus de iure fuo decedere, quam ofFende-re voJuntates eorum,quoru opera amp;nbsp;domi amp;nbsp;militie vtiliter vti poffer;nee fii/picatus fuit vnqua fore, vt q ex ip/b quafi patrimonio Impcrij crcuiflcnt,nó obte-pcraturi eflentfibi, poderistp fuis vitro, nee Répub. gratis animis adiuturi.Et quanqua Princcps bic ftatuc bat Ïc Impenfi beneficijs multo facllius, quam vi atq; armis tenerepoflè, deeeßittameno parudcpublicis Impcrij eiuidêfacultatibusatq; cmolumentis. Quin abeo têporc indies magisacmagis extenuata fuerut iuraatq; vcdigalia Impcratoru noftroru, vtpoRCa-rolu IlII.epublico noftro amp;nbsp;veéfigalibus Impcrij nó modónó nemos bclloru,/cdncpacisquidélubfidiagt; ampli’ Imperatoren noRri babuerint.Dcbilitauit qui-dem

GERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

dcratiohæcpoteftatc,qua penes effe debebatfumma reru noftrarü,atq;itacóuulfit, vt quibusPrincipibus populifq; Germanie imperare oportebat Cçfaré, eoru ipfe nutu intueri quoda modo cogcretur : cü pfertim ei non ampliusliceret pecunia atq; milite,fine quibus nihil reru magnaru bene gcri poteft, populis Germania: noftræ imperare,nifi Principu atqj Ordinu eófen fiis publicus accederet. Quaqua au te dignitas atq; ma iefias Imperatoris noftri poftca nó ijs opib’,nec ca po ■ en tia, q u a oportc b at, fii ftétat a fu it: tam é ben cu olé ti a atq; virtutchominu noftroru nixaftctit,vt Rcljï.no-ftra eefi foris minus glorio/c,tamé domi Gtis bene ad-miniftraretur;quoad boni rlli atq; antiq mores in na-tionenoftra vigucrüt.Naamp; hoies noâri lundi fuerût inter/c,amp; Imperatoré obfcruarunt,amp; patriä ita arna-rut, vt fè pro ca grau ißimis offer re pericii lis, atq; vicä adeofuam profundere non dubitarent.Quibus vt nihil fuit antiquius, quam honeffe viuere, aedepatria bene mereri,ita vicifsim nihil odiofius,quam turpiter viuereamp;patriadcfcrerc;vt Refpub.noftra cü minus, q ante, poffer, moribus tarnen bonis bominu noftroru leiplam Gtis bene tuereturjamp;appareretverißimü effe, quod fapientißimi homines in ore habent, non effe, cur quilquäftatû Reipub.bonu non virtutc potius ac pictatCjquam pecunia,opibus,potétia metiatur^. cum finisciumé fitipG bene beateq^viuendiratio.Verum tarne cuPrinceps nationis noftrç fiimmus imbecillior foret,pcriculûcrat,ne,quéadmodû corpus hu man 5, fialU

DE REPVBLICA

fi afiqua potiorum huius partium languefcat^ ipfiim ægrocareincipiatgraiiius:itallt;e{pub, etiam nofira in languorempernitiofum incideret. Itaq;aui,ataui,at-quemaiores noÆri cauerunt fane diligenter,ne mores illi hominum nofiroru boni, quibusRelpub. nofira fijftentari videbatur, deprauarentur,; amp;nbsp;earn inierunt rationem,vt quas forte officij atq; difeiplinæ quafi fia benas attenuatio Imperatoriæ poteftatis laxaret, eam legum feueri-tas aüringeret. Eft enim magnaquçdam inter magiÆratum amp;legc coniundio. Quare lege publica interdiélum fuit,ne qiiis maieftatem Imperato-ris læderct,neue vim publicam in Repub.nofirafufei» peret: quiautem contra feciflct,‘grauifiima pœnaafs-ficeretur. Atque hæc quidem lex primo ab 'Henrico 11. lata,'amp; deinceps ab alijs Imperatoribus fiepe reno» uata fuit, vt non fadie vllo temporcantiquari pofict. Quæ cum alios frudtus, turn eum attulit Reipub. vt; qui fortaffe nouarum rcrum cupidi eflent,ftatnm Hu-ius non facile labefadare polTent. Ac quo minus no-* biles, in quorum virtute magnum femper præfîdiuni fuerat Reipub. nefcio qua licentia fierent détériorés, atque corrumperentur: non pafii fimt maiores noftri leges cenforias eRepub noftra tolli; fed quicunq; no» bilium grauibus fe criminibus obflrinxiflet, amp;nbsp;Rem-publicam eiusque principes læfifTet in certaminibus, quæinftarOlympiadumGræcarum inftituta fuerat, publiceinfpeólantctotafere Germania infamiagra-ui notati fuerunti vt quos caritas patriæ atque Impe-

ratoris

GERMAN lÆ.quot; :lt;

17

ratons audoritasin officio non contincrct,pœnæ at-quc infamiæ mctus a fcelcribus deterrerctxoq; minus ordo hicRempub. armis, quibus cam fæpc tutatus fuiflet,dilaccraret. Cautum item fuit prudentifsimej ne difeiplina militaris, quæ Rcipub.noftræ non folû vtilitatem magnam , (cd etiam ornamenta præclara pepereratfacile deprauaripoffiet ; nequc id iniuria. Etenimfivllorumhominum, certemilitumvita ac mores ardiorem feuerioremq- difciplinam defide-rant. Qviæ fi laxatur,hi in illagladiorum fuoru licen-tiacupiditatibus fuis non facile vllum ftatuunt mo-dum; amp;nbsp;non folum hoftibus,fed etiam focijs, amicis, atque Prouincialibus ffint infefti ; nee ijs, quos habet contubemales, parcunt, ab eisque manus abftinent. Hinc motus illi militates, hincfeditiones,quæ amp;nbsp;Im-peratores amp;nbsp;magnos exercitus fæpe euerterunt. Itaq; iure laudatur iufta feueritas Aureliani Imperatoris ; qui,vt milites a prauitate morum ad officium reuoca ret,imperauitTribunofuo, ne pateretur militem vllum tapete alienum pullum,ouem vllius contingete, vuamaufette,{ègetem detetete,oleum, falinumexi-gercj amp;nbsp;addidit, fuo quemque ftipendio contentum effeoportetc. Nee minus laudandus eft noftet Fede-ricusilletettiusjqui, vt li eentia milita tis reptimete-tur,legem tulitdefententiaotdinumimpetij, idquc Francofotti; ne pet milites ftatet,quo minus in Get-mania atq; Prouincijs nofttis licetet populis cuiufq-loei ex agris atq-, vineis fruftus natos capete fine me-- nbsp;nbsp;3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E tu,

DE REPVBLICA

tu, amp;nbsp;in villas atq; domos fuas conucherc. Ite, ne milites igni vaHarét villas S: regiones,neueclericos,mu-lieresgrauidas,amp; homines morbis grauibus affedos, pcrcgrinos,mcrcatores,amp;aiirigas,fi qui merces depot tarent, læderent,neue templa amp;nbsp;delubraDci immor-tabs violarêt atq, deriperêt, amp;nbsp;rcs caru facras ad fe trat ferrent. Hi mores,leges atq; inflituta earn vtilitatem Reipublicæ noftræ attulerunt, vt que maiores noftri huius ftatum bonum atq; concordera collocaueranc, ide retineri poflèt:amp; quato plus de poteflate Irapera-toris deceflerat, tato magis leges optima illæ Rép.no-ftraiuuarcntjamp;; quod amiferat illa,quoda modo refti-tuerent.Acquonia maiores nodri intellexerunt præ-clare hçc elfe ilia iptà vincula,quibus Retp.noftra coti neretur,nó modo nó paßi fuerut, ca vllis improboru atqjfeditiotbru hominü confilijs rupi: fed in cóuenti bus pofterioribus hçc cadeaftringere etia non dubita ucrunt. Atq; hoc quidê amp;nbsp;bonu fuit per lè, «Se publicis racionibus co vtilius, Qï ordines noRri eo, quod ipfi fciuerant,iure,amp; de quo cum Imperatorequoda modo padli fuerant,libentius vterentur.Videmus iam vt Jex mutaope tulerit Magiftratui noftrofummo; qui idem eflc debebat lex loqucns, qua homines noflri be neamp; vtiliterregerentur.Atq; vtilla vim fua haberet, coftituit Imperator iudiciu quodda,aquo nihilo magis,quara a feipfo vUaeflet prouocatio. Ac quo minus iudiciu hoc iniquu vUi efle videretur, ea confilij ratio initafuit, vtquiin hoc adfeifeerentur AtTetfores ex

om-

GERMAN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18

omnibus regionibus nationisnoftrç,bi effent cxcclle-tevirtute omnespracditi,amp; partim lureconfultb par^ tim vcro nobiles, quorum {peélataamp; taliseffet pru-dêtia,vt ex çquo ac bono iudicarc valerét.Ia vero cum Reip. noftrm nee leges bonae,nee indicia, neq; hoïum noftrorumftudiaredadeeflet,Imperator ipfe in iure publico atq; voluntateOrdmu tantum babebat prç* fidij,vt feditiofos atq, fceleratos cum quada feucrita-te cocrcere,amp;; Répub.ipfam fatis comode tueri poflet. Etquanqua burns rei ratio fatis explicata fuit aliqua-diu,tncü Principes certi, atq; ciuitates Germanieno-ftrçbmultates,ncfcio quas,inter fe gerereicœpifsetme cares eau Csa darctfacdcribus,qnlbus alteri cótraalte« ros opes (bas firmare Ruderet, atq; itaRêp.in fadioes diftraheréfJmperator Maximilianusfottifsimus atq-, prudétifsimus Princeps de fentetia Ordinu lege canic, ne vllus Germanorum contra lege dc pace publica fe cum aUjs Germanis vllo fœdere lungeret ; neue bellû fmeaudoritatc publica fufciperèt;autfôcictatccû ex-teris gentibus,earùue Principibus coiret.Magnû fane fruélù bæc lex Reip. noftræ attulit,amp; ad retinendum quictu buius Ratu fuit loge aptifsima.Gû pr^fertim in cam Imperator amp;nbsp;maiores noRri certo pactorü gene* re itafe aRrinxiffent, vt ola foedera corum,qui nee iu» re æquabib Rare, neciniuria abRinere vcllcnt,cxclu-’ nbsp;nbsp;' derentur. Pucruntleges, quas commcmoraui,patrix

noftræ cum primis vtiles, amp;nbsp;quamdiu ab bominibus noRrislegum carundem iuris,concordiæ, pacis ratio

E 1 babi-

DE REPVBLIC A

habita fuit,tamdiu ea Gtis beata fuifTe videtur; fed ta men tamdiu non dico beata eflèj fed ne flare quidem potuifret,nifi ipGm religio Chriflianafulhflet. Quip pe quæ ducerefolet homines ad fontem benignitatis diuinac, vndc earn vim Spiritus fanóli hauriantjvtcu-piditatibusfuisimprobis imperare , honefte viuerc, patriam complcóli poßint: malintq; vitam amittere, quam hanc eandem defèrere. Ad Dei autem gloriam, quæ caput eft bonorum, referant'omnia,vtfiue priua tim,fiue publice quidquam agant,non in fua virtute, fed in.D.eipotius beneficentia fpem ponant: ftq; mi-fericordiæ eius, atque benignitati totos committant. His omniafolent eflefecunda, f3ufta, atq;Felicia : amp;nbsp;tan to id quidem magis, quanto de religione Dei irri-mortalis minus diftentiunt; vt mihi-quidem videatur Refpub. eorum,qui cu Chrifto eiulque eorpore,quod eft Ecclefia,fiintconiunlt;fti,non minus facile diftipari pofte,qimpiorum atq; fceleratorum hominum gre-ges diuconfcruarifolcnt.Dederunt huius rei lignum illuftre gentium certarum,earumq; impiarum impc-ria;quæitaconciderunt, vt iam ne veftigium quidem corundem vllu extet. VeruRelp.amp;regna certa,quo^ rum idem de religione fenfus femper fuit, amp;nbsp;cofcruata fiint diuinitus amp;nbsp;perpetuo floruerunt.Nec minus bea ta eflet natio noftramec minus dico?immomulto etia beatior, ft de religione Chriftiana ide nos fentiremus. Etfi enim de Imperatoru noftroru poteftate fuperio-ribus temporibusnimis detradu fuit, tarnen quädiu ■ ’ • r . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homi-

GERM ANIÆ.

hominu noftroru dereligione fen/us fuit concors, hi nihilo minus Principibusillis ftiis paruerut,^ fi potê« tißimi chent. Quippe cü in animü fuu induccrent,cü qui Principi aut Magiftratuifuo nó obcdit,labi turpi ter,amp;a con/cientia reóta pror/us difcedere. Itaq; cü in poteftate Principis fui ede boni oés vellet,vt debebat, facile compreïTerut eos, quicotra eundê Principe aut Rempub./e commouiflènt:atq; ita multarunt, vt do-cumentum daretur,quantum Germaniænoltræpræ-fidij effet in virtute, beneuolentia^ amp;nbsp;obedientia iufta hominum noftrorû^præfêrtim cum milites etiam no-ftrieam haberent rarionem officij reóti, vtquoties a Regibusexterarum gentium conducctétur, in facra-mento militari Impcratorem atque Imperium noftru cxciperentiamp; mori mallent, quam contra patriam ac Principcm noftrum arma ferre.Quare Imperator no-fter virtute,atque voluntate bona hominum noftro-tum tantum potuit,vt non folum Rempub. nohram domi latis bene tueri,fèd etiam Prouincijs noftris hib-UenirepolTet.Et in hoc quidé patriç noftræ ftatu,quo \ quilque hominum noftrorum excelfiore erat animo, co magis expetebat, vt Imperium patriæ noftrq in pri» ftinum reftitucretur Ratum,eumque optimum ; amp;nbsp;ita quidemreftitueretur,vtnon folum nationem noftra atque Prouincias huius tueri, fed etiam hoftes Chri-ftiani nominis a ceruicibus aliarum gentiu arcere pof-fet.Ad cuius quidé rei fpern hominibus noftris quod-dam veluti fgnum totics ftiftoUi videbatur ,quotics

E 5 vnus

DE REPVBLICA

vnus acquis Principum Auftriacorum, qui cum slip virtu tibus, tu pietate femper ornatiisimi fuerût, Imperator defignarctur. Vims fuit Rodolpbus, qui primus tantum decus in gentem Auftriacam intulcrat, Rempub.Germaniæ noftræ non fblùm cofcruare/ed etiam amplibcarcpoflcjfi ij,quos habere debebat bel lorum neruos, ipfi non nimis accifi fuifTent. In Alber toautem tanto maior fuit Ipes, quanto fortunæeius fuerunt amphores: hicnanquecum ditione Auhria« ca regnum Pannoniæ atque Bohemias coniunxerat. Sed cum ipfè Germaniæ noftræ ante eriperctur morte,quam ea,que de omnibus cornmodis ornamentif-que eius cogitaratjcoficerepoflet,bonis omnibus gra uifsimum fuidchdcrium reliquit.De Federico autern tertio quid dicam?qui cum non æquc potês effet, atq; Albertus agnatus fuerat, amp;nbsp;artibus pacis magis quam belli dcleetaretur;tamcn conhliojquoabundabat,via nepotibus atque pofteris ffiis ad magnam potentiaal muniuit. Etenim affinitate cum Carolo Burgundio-numducecohtraóla,amp;huncj quiantea ipfi iniquior fuerat, conciliauit fibijSe pietate, qua exceUebat a Deo immortali irapetrauit,vtidem Carolus non modo non cum eo de Imperio certaret amplius, fed fb-cietatc potius atque amicitia optatißima iungere-retiir ; amp;nepotem efilio Federici Philippum ditio-nis fuse, quæ per Belgas ac Sequanos lace patebat,he-redemrelinqueret. Sic Deus Principes pios atque luff os iuuareconfueuic, vthoftes etiam j qui eis nocere volunt,

GERM ANIÆ.

volunt, mutata fententia profint. Nam ab eo iam tempore Auftriaca domus mirum in modum-crc-uitjvt enim KlaximiUano matrimonium cum Maria Caroli filia vtile fucrat atque fauftum , ita matrimonium Philippi cum Ioanna Régis Hifpania-rurn filia ad eum liberos , nepotesque ipfius régna Hifpaniarum ,Neapolitanum, atque Siciliæiurc hc-reditario detulit. Erat quidem Maximilianus vir-tutibus fummispræditus •, amp;nbsp;poft quam fin gul ari to-tius Germanise applaufu Imperator renunciatus fine-rat,nihil eorum, quse ad officium boni Principis pertinent , prætermint •, amp;nbsp;documenta ftatuit illuftria, quantum confilio, virtute,atque fiortitudine valeretj turn ea erat comitate ,vt non folum noftrorumho-minum, fed etiam exterarum gentium voluntates fi« bi facile conciliaret. Rem autem militarem ita exco-luerat, vt parua fæpe militum noftrorum m anu ma-ximos exercitus hoftium dcleret;amp; quoties fignis collate cum eifdem pugnaret, toties amp;nbsp;figna daret vir-tutis cuiufdam excellentis, amp;nbsp;victorias gloriofifsimas referret. In hunc cum omnium Chriftianarum gentium óculi effent coniedti , idemqnc nihil opta-ret magis ,quam vt rebus Chriftianotti 'pacatis beha, quibus ijdem feipfos cóficerent,inTurca nominis no

1 nbsp;nbsp;ftri infeftifsimum hoftcm communi omnium' cófenfu ' nbsp;nbsp;nbsp;transferrcntur;amp; iam huius rei c'ófilia non difsimulan ter captaref.en,tibi moritur bic optimus,fóttifsimufi-que Princeps fuo quidem tempore , cum fpiritus eius

DE REPVBLICA

dus in illas cæli lèdes beatißimas baud dubicmigra-ret; no dr o vcro,non item. Atque hune vt Pattern pa-triæ Germania nodra cundanó antededitit Jugere, quam Carolus noderquintus ( quem ego Principeni dmper honoris amplitudinisque caufla nomino)op-timo auo optimus e filio nepos fuccediflet. Qjii cum amp;nbsp;vellet pro calqua ornatus erat virtute de patria no-dra atq; vniuerfo Orbe Chridiano bene mereri, amp;nbsp;ide podct,cum hoc Impcratore nullus pod Carolum Ma* gnum potentior ad Rempub.nationis nodre accedif-Ïet:Deus eerte illum ita gen uide videbatur, vt per eü Imperium nodrum non foliim dare, dd etiam reflo-redere amp;pridinum fuum Iplendorem recuperare pod dt.Nce Princeps hic fefelliflèt Ïpcmnodram,fi virtuti atque condlijs dus euentus rdpondidet. Sed hic non ita multo pod quam Magidratum illum fummü inie-rat, quç contra communes Chridiani nominis hodes capere debebatarma, eadem contra Chridianos cer-tos,eosque potentes, vtfuadefendcrepodet,ferre co-gebatur.In quo tarnen ip/ô cauitdiligétidime,ne mi-noremclemêtiæ,quàm fortitudinis frudum caperet: amp;nbsp;ne hodes magis, quam dipfum vincere videretur. Nam vidisillis atque captis tam benigne fecit,vtfaeh lè omnesintelligerent malle ipfum cü ijs, quos focios habere dcbcbat,colcre amidtiam, quam armis dimi-care. Gedit quidem Princeps hic rcs maximasj nee ei, qui virtute amp;nbsp;rerum gedarum gloria alijs regibusatq; principibus Orbis terrælôgo interuallö anteceUebat,

G E R M A N I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

ad fummum decus deedè quidquam vidcbatur,quàm. quod qualia de alijs Barbaris amp;nbsp;Cbriftiani nominis noftibus tropbæa in Africa pofuiffet, talia in Europa conftituerc non poffet; amp;nbsp;quibus armis infulas amplif fimaSjquæ ipfi e mari Occident! quodam modo natx fuerant,domuiflct,eifdcm Turcas non frangeret ; nec horum metu Auftriam maiorum fuorum atq; Ferdinand! fratris coniunétiCsim! amp;nbsp;Régis longe optimi federn liberaretEtquanquam in eam remfortiafçpeac Cbriftianaconfilia inierat, tarnen !ta tulit cafus rebus noftrisinfeftus, vt quoties bellum facrû fufcipercvel-lct,tot!cs!niur!aeoru,aqu!b’ minime oportebat,con filium illud bonu atq; falutare mutare cogeretur.V cl» lemboclocoquæ reliquafunt, nec fine acerbifsimo animi dolore cômemorari qucunt, præterire poffem: fed quia bçc a me fufcepta eft oratio,no vt iniuriâ vUi lut dolorem,fed potiusvt medicina rebus noftrislan guétibus,fiquo modo pofsim,facia, dabitis bac vema ni!hi,vt que fentio,amp;: locus bic poftulat,libere dicam;

Atq;vtad fecundum inftituti noftri locu veniam: etfi in virtute atq; potentia Caroli Imperatoris multu nobis Germanis prçfidq effe videbatur,amp; fub Impcrlo einsita exculta fuerut ingenia noftroru bominum, amp;nbsp;reimilitarisfeientia, quama maioribus noftrisquafi per manus traditam.aoceperat,ita viguit,vt patriç non folùm ad!umento,fed etiâ ornamento effe poffent’.ta-men tanta morum peruetfitas incidit inteporaeiuf-demlmpcratoris,vt patriam ipfi nofba oppugnauiffe

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis,

DE REPVBLICA

magis,quàmiuuifle videamur. Quamdiu innationc noRra de religionc Dci immortalis concors amp;nbsp;idé fcn-fus fuit,homines noflri patriâamauefût;amp; comuncm huius vtilitatem comodis fuispriuatis antepofueruc; vtcû Impcriûno/lrûtcnuiusedèt,his tarnen moribus ftatus cius cofèruaretur.Fuit nanq; religio fundamen-tû illud,quo idem Impcriû primùm niti cœpit; amp;nbsp;po-ftea fuftentatû fuit,quo ad ipfam idé omnes-fenfimus: fèd non ita multo poft,quàm Carolus nofter defigna-tus crat Imperator,euenit,vt diflenfio quæda de religion e Dei immortalis oriretur.Que,vtfit,in conten-tionem erupit;contcntio materia ftibiecit odijs, odia aute Eccleftam in parteis diftraxerunt. Ac fi vllû,ccrtc hoc faftionis gen us concordiæ, otio, atq; paci cft ini-micum.Nam alij faftiofi propterea oderuntaduerG-rios,quodputanteoldem aut vita,authonorem, àut fortunas fibi eripere vcllc. At qui de religionc inter le litigant,comaiore noccndi cupiditateinflammantur, quôd metuât,ne fi forte ab inimicis vidi fuerint, atq; opprcflî,fàluteætcrnacuertantur. Quod cû animad-uerteret Carolus,vtmagna amp;nbsp;a religiône amp;nbsp;ab Impc-rionoftro peftem auertcret,làlutariafçpe captamtco filia,quibus fehifma ipfum tolli,amp; concors Germaniac ftatus collocari poiret;nec prætermifitquidquam eo-* rû,quæ ad cam rem conficiendam pcrtincre videren-tur.Scd tantum abfuit, vt hic optimi Principis eona-tusoptimus nobis côfiilerct,vt indies magisacmagis animi hominû noftrorû exulcerarétur. Qujn eo reci-derunt

GERMANIZE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11

dcrunt omnia,V t præclarc agcrctur nobifcum, fi qux vim habevc debcrent medicamctl cuiufdam,non pcr-nicicm afterrent. Quippe cü febifmaipfum nó modó non (èdaretur, fed indies magis ac magisingrauefce-ret,nccreligionem{blum perturbaret( quod tarnen caput erat malorum)fcd etiam omniaRcipub.noftrç fundamenta conuclleret. Suftulit id primùm beneuo lentiam hominum noftrorum;amp; fccit,vt ruftica plebs non ita,vt antc,nobilcs,quoru in poteftate more ma-iorum cflcdebcbatjoblcruarct.Hinc illud ipfum belli incendium, quo tota fere Germania arfit,amp; quod vix tandem multo multoru fanguine extinftu fuit. Hane ealamitatem (ecuti funt motus Principu virorum,qui fprctis legibus maiorû atq; iudicijs çquis rem geflerut vijfic ipfa patrix vilcera crudelé in modu laccrauerut. Ac ncquid nobisdeeflet ad fumma calamitatc,inucti funtinRepub.noftrapotêtes bomines,qui coieruten '*icinisRcgibus,iisqi infeftis nomini noftro, focicta-tc nefaria vexandx patriç atq; Germanix noftrx;idq; cótra,quam nó folum leges amp;nbsp;boni maiorû mores,fed ttia ipfum nature ius prçferiberet.Quin extitcrut,qui cu teporibus fe valere arbitraretur,magna vi atq; ani-moru impctu maieftate ipfam Imperatoris imminuc-Kt,^ conarentur e manibus eius feeptrum, amp;nbsp;gladiu, qui ci aDco quoda modo porreftus erat excutcre ; amp;nbsp;ipfum. a fedc 1 mper atoria,in qua fu mmo bo n oru omnium applaufu collocatus erat, deijeere. Cetera malo vos tacitos cogitarc,quana vulnera iUaReipub.no fine F a grauif-

DE REPVBLICA

grauißimo amp;nbsp;veftro amp;meo dolore commemorando ip/è refricarc. Quid mulca?QHO tcporcnosoportuit ad cam curam incumbere omncs,vtbeneficio Princi-pisno/lri,quiproincredibili virtute fuavelletRem-pub.noRram conRituere, faluiatque beati edèpo/ïè-s rnus,nofipfi,nos inquam patriç,amp; nobis quodam mo doipfis infefti fuimusiamp;itareftitimus eidem Impera tori noftro^vt quod gloriole conaretur^cfficere minime po iTet.ïtaq; non mirorequidemquidlic^quodcu aliaru gentiû,quæin Caroli n oft ri poteftate erant, res florerent,noftræ autem conuullæ lint.Nam cum illæ Principem ilium obftruarent, ciufq;didoaudientcs eftênt,dignitatem eins tuerentur,amp;ad publicapatriç lùæ commodareferrêtomnia,non minus creueruntj atq; fibi ac patriæ eidem vera gloria pcpercrût, quam nos CLi contraria vite rationê lèqueremur, amp;nbsp;noftplbs amp;patriânoftramagno eu dedecore noftro affliximus. Ac quia legu vincula, quæ potétiorcs in officio conti* ncrent,amp; præfidio eftent ImperatoriæpoteftatÇdiiru pimus omnia,amp;dilciplinarei rnilitârisita corrupimus ipfi,vt multi milieu noftrorû malint patria populari, quàm externos holles ab bac arcere, nec ita magna ha beatur ratio Imperatoriæ cû audloritatis tuveroetia potellatis:nô ia miror ego quid fit q, no çquc,atq; aliç quibus imperauitCarolus^êtes,floreamusilèd,q, non ia diu funditus interierim’Cû prælèrtim lùblata e Rc' pub.concordia amp;nbsp;Imperatoria dignitate debilitata,in quo antequàm Impë^ nationis nollrç collituerctur fuit

CERMANÎÆ. ■ ^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^ '

fuithæc ftatu pcmiciofoj in eûdcm quoda modo re-r cideriq amp;nbsp;imperator poteftatem fuâ, quana fummam vnus habere debebat, prOpc amiferit. SiC éûim venit vfu, vt fimul ac vinculum caritatis,qüod religio attu* lerat, fublatum fuit, omnia hoftra ruèrent atque, di-laberentur.Qjnin faftfönes^quas difcordia in natione nodram inue-xit,quales fint amp;nbsp;quam pcrnlciofe buius peftes, déclarant rnulti .maximarum- Rerumpublica-rum perborrefeendi cafus ;‘amp;Gbriftus ipfe Domtnuà atque Seruator nofter,qui (ummaaùéloritateboc edi dit oraculumfore,vt re§numomnepereat,quodin fè diuifum eft atq; di dradum. Hinc idc ïmpèndentïum pcriculorum metus, qui bonorum omnium anithoi vehementer perturbât-,bine eorum,qui de nobis nullum faciunt male cogitandifinem,exultans lçtitia,dû iam quæ nodra funt fpe atq; cupiditatedeuöfäre Vide tur.Acdpotentiores nodri,quitam procliucS funtad dditionesatq^motusinte'dinos fuis ipd armis patrio bangere non defiermt, quid tandem,quid ntiie fötüs rum eritfan cenfetis gladiosTurcarum truculentÏfsi-morum bodium fanguine Cbridianorum dillantcs conquieturos-effe? an éenfefisalioy^Ïdriós occaböuc tam optatam nationsmodrx dilacemndèe non arre-ptutos ede auide? an cêfetisRutenos ,pod quam Pro* uinciam longe lateq; patentem nobis anno fuperióre etipuèrunt,nó fecuturos effe vidori am f prêter co bic prudens voluntatescorum,quicum amici,atque foei j nodri v ideri v elint,Imperium tarne n nodrum at-

F ^ tenuarc

1

DEREPVBLICA

tcnuarc, amp;nbsp;Prouinciales noArosin fiiam rccligcrc po-tcdateninondubiunt. Sunt hxcqindem talia, vtin clarifsinlalucc ver/êntur.Quarefi dehislongior fuc-rOjincptusfiiTi;illud cantibquod res eft, dico Repub. ooftra Ianguerejamp; quibus hec rebus antehacnualie-tit, bas oés temporibus hifce calamitofißimis ita effe labefaóhatas, vt nifi primo quoq; tepore vtilia patrix noftræatq; falutariacófiliaccpcrimus, periculum fit, ne breui funditus fit pcritura,Scd quia tarnen Ferdina dus Imperator Jonge optimus fratri optirao fiicccfsit, idcq_;eacumprudentia,tum pietateprxdicus cft,vt ad Imperium noftru inftaurandum,amp; res optime gerendas natus cfiè videatunüluti equidê deJperare ne-queoNam cubicomnianonadfiia, fedDeigloriam referat, nee pro incredibiii virtutc atq^ animi confia-tia minusJeeundis rebusefferatur, quam aduerfis dei) citur: Jpes oftenditur Deuimmortalê tantum félicita tis ad cum delaturu c/ïc,vt res noftraslaba/centcs non fóltim fulcircjlcd etiam ornare poßit. Cum præJertim itafégeratip/c,amp;*ca bcncuolcntiaomnesomniu ordi nu noftroru bomincs fibi dcuinciat, vt non folu cos, in quibus virtusmaiorum noftroru nee dum obfolc-uit,in potcftate fiiababcre, ftd etia cos, qui antchac duriores aliquanto fuerunt,fle(ftcrc,amp; in via reuocare pofie vidcatur. Itaq; etfi imminentiü pcriculorö mc-tu pænc frangor amp;nbsp;vebementißime doleo,qua Remp-noftram maiores noftri magna cum gloria conftitue-runt,amp; tutati fuefunt,ea cuipa noftra diiabi amp;nbsp;quoda modo

o ERMAN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

modorucre:tamcn non itacontraho animum, vtin rebus difficiUimis non bcnc tandem Ipcremj Qjiippe cum videâmagnas dari oportunitates hoc têporc Rei pub.eiufdê rehciédæ,côftituendæ, atq^ adeo ornadæ. Venio igitur ad id, quod me tertio loto diûurum propofui;amp;,qua confiliorû rationc rebus noftrislan-guentibus mederi pofsimus,oftenda. Ac primû vt mo rum corruptela,di(cordia,amp; minor,quam par eft,Ma giftratuum aueftoritas atq; poteftas faciüt,vt Reipub. nonmodb non florerc, fed ne ftafe quidê pofsint: ita virtus5iuium,concordia, amp;nbsp;iufta Magiftratuumpote ftaseafdé continet,tuentur,foucnt.'Na Deus non mi» nus bonos rcfpicit perbenigne, quam improbos.malc multat^nec minus confentientes amp;nbsp;amantes patrie a-mat,quàm faftiofos afftigitjoec deniq. minus Rêpub. CîL,cuius Magiftratus tantum poteft quanta debet,có fcruat,auget,amplificat,quàm earn hominum focicta te,in qua eines peruerfo quoda more, quibus parère dcbët,impcrat,amp; eoru iuftu imperiu reeufant, anguc peius odit atq; deteftatur.Quare vt grauifsimarü cala mitatu metu nos tadc ipfos liberate, amp;nbsp;patrie cófulere pofsiraus,pcftes lilas, c quibus Rcfp. noftra hoc tépo-tcianguct quam primû eucllamus neceffe cft-,vt quoad cius fieri poten, virtute maiorum noftrorum, fen-fum concordé,amp; ca,qux neceffaria cum primis fuerit, Imperatoris poteftaté recuperatepofsimus.Nacum bis rebuslmpcrium noftru partu fit initio,nó alijs có-modius retineri vel inftaurari potetit.Sed ante q; e ci-ùdi rationc attuicrogt;qu^ad re ptincre vidcbuntur,dc febifmate

DE REPVB^LICA

Ichifinatc horum temporum agam. Q^odeum fons fit amp;nbsp;ofigo malorum nofi:rorum,quibus hoc tempore affligimur maxime, hoc code fublato, reliqua nobis hauddubie omnia ad Rempublicam conflicuendain crunt faciliora, Atque idem fehifma tan to magis fu-giendumeft nobis, quanto magisin Domino noRro Ï ES v Christ o vnumefle omnes debemus. Eft quidem Ecçlefia fponfa Chrifti, atque huius adeo cor-pus:vt qui earn difsipàD amp;nbsp;{chifmate diuellit,quâhuic iniuriam facit, çandem Chrifto ipfi inferre videatur. QuWîPwjlus ApoholusobfccratjCorinthiospcr no men Domirüiîoftnl £ stC h ri^t i,vt idem fentiat Ô^loquatur omnes,wc fintintèr eosfidufinata - Deus autem vt ah Jwcrl^elere nos deterreret, (chifinaticos çxquifiti-Qtenquàm ahos/acinötofösfiapplicio affecte-amp; quod ante inaudieu fueratfecitjvt Dathah amp;nbsp;Aby-ron hiatus terræ modo quodam perhorrefeendo ab-forbet^ti; Exticerunt, quicorruptelas amp;nbsp;vitia ex agro Dominieuellere Vellen t', idq; bonis omni bu sapplau dèntibus:neque eflèt,quamobrcm vel confilij,vcl fa-Óbi corundem no^ pçniteretffi non longius quam mo derata ratio ferret,proueólÏ fuiffent? Sed cum hi Ecclc fiam quäiuuare debebät, fchifinatcamp;perturbaffent, amp;nbsp;diftraxiflent,fecuta funtea,quç vos tacita cogicatio nccópleétimalo, quam de rebus afperrimis afperura aliquid proferre; illud tarnen quod huius loei cR pre-termittere ncc poffum,nec debco,eos quiprofiteban-,tur Ïê languóres Ecclcfim curare cupiditate contention

GERMANIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ij

nis incitatos,fines iuftos corrcdlionis trafilijfic. Quin co prolapfos fuiflc, vt non tam rcpurgarct Ecclcfiam mclioremq; facerêt,{cd vt cadem iublata nouam ncf-cio quam fabricarentur. Si domus aliqua afpcrfa ncf-cioqualabe deformior fit aliquanto,fitum eft in po-teftate Domini vel repurgare candem, vt priftinam formam bonam recuperet : vel diruere, vt aliam do-inum,eamq; pulcriorem conftruati cum fub hac no--ua aut melius,aut æque bene contra tempeftatem ae-risteéluseffcpofsit. At Ecclefiæ longe alia eft ratio. Quippecum vnafit ipfa, vna nimirum iUacolumba, dcqua Salomon in Canticis canticorum; amp;nbsp;vnum v-nius capitis, videlicet, Ch ri s t i corpus, nec alibi vfpiam cubet Ch ri st v s, amp;nbsp;Spiritus fan Aus tan-quarn in templo fuo vigeat. Itaque qui banc deferit, amp;nbsp;nouam in qua viuat, qucrit,fcipfum fallit-,amp; fi forte peregrino coetui le adiungat, in eum locum venit, vbinecCbriftum, nec Spiritu fanduminuenire,nec cxvtroq;falutem baurirepofsit. Quo mai ore cu pcr-nicie fua errant fcbifmatici omnes, cum amp;nbsp;Ecclefiam veram atquc Germanam defcrunt, amp;nbsp;alios buic cœ-tus anteponunt.Quid igitur eft? Certe vt ij ,qui Ecclc fiam veterem repurgandam ccnfcnt,vtmelior fiat, amp;nbsp;priftinam fuam formam,earnque pulcram recuperet, 1 nbsp;nbsp;me non modb non répugnante,fed etiam conlentien

' nbsp;nbsp;tern babent: ita cOnfilia corum, qui iUarn non repur

gare,fed difturbarcatq-, oppugnarc conantur,proba-re nec poffum,ncc debco.Breuiter febifma non medi-

G camen-

DE REPVBLICA

camentum eft^quo Ecclefia languens curetur,fêdvc-nenum,quo eadem colatur. Pofitum eft enim in ipfà naturarerum,ca,quç diuiduntùr, non minus recide-re ad nihilum,quàm quæ m vnum contrahunturfirma funt atque dabilia.;Confeinde veftcra, amp;nbsp;vefiis non eric ampliusveftiszdifijeeparietes domus,amp; domus non erit amplius domus : difleca corpus huma-num,amp;pro corpore partes quafdam putridas relique ' ris. Quod ipfum quale fit,amp; quam pemicîofum,fi in vlla alia rc,certe in Ecclefiacemitur. Qindquid enim-abhoc vno vnius Christi corpore auulferis, vi-' tam amittit, amp;nbsp;computrefcit. Quin immo quatc-nus Ecclefia inparteis diftfahitur, eatenus Christ v s per film mam iniuriam diuiditur.Nam, vt.Pau lusinquit, Sigmßcati^m e^mihi ab ijsquifitnt Chloies^ i^iioil/intronteKsiones inter vos- hocautem dico^qi^od vnuß quifque ve^rttm elicit^ Ego quidemßt^n ‘EauU, ego. zA' , polioj ego Ceph^y ego ai/tem ChriiH. T^ittißise^l Chri^us?! En tibiq.uigt;Eecléfiam in parteis diftrahuutjCHRi-S TYM-etiarn ipfiim, quantum iri feeft, dilcerpunt atque dilacerant. Acnequis forteputetbunceun-dem in yarïjscoctibus,ij/que ah vno illo corporele o, quod Ecclefia efi, alienis fidem.babere ,■ monet nos Dominus ipfc, ne audiamus cos, qui dum' nos in cœ-tus illos ducere voluut, aiunt bic vel illic efi Ch R i-s T V s.r Nolobicalpcriusagcrc cum vllo, necaccu-fare quemquamjfid id tarnen,quodin clarifsima luce verfatur,difiimularen'onpofiiim,nos Germanos,nos - i^pu/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquam

. GERMAN! Æ. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16

inquanon minus,quam Corinthios fchifmatcin par tcsEcclcfix, atq;Reipub.perniciofas diuulfos cflc^nó minus dico?immo maioribus etia de rebus, amp;nbsp;ab co têpore quo primû a vcteri atq;catholica Ecciefiadit-ceisio fafta eft in natione noftra, ita quidê vfu veniC-fe,vt vnüfchiimafempcrexalio nafcerctur. Hinctot eœtushominû religionis cauflafociatoruapud nos, quicum omnes veteré Ecclefia in{èótentur,amp;’fint qui huic adimere conentur auftoritatc Ecclefix verç,qua fibi vindicant finguli, non tamé multo minus acriter interfe,quamcüillapugnant.Ac qubniaprxter y na banc nullaaliafocietatu bumainirü vcm A -Germana Ecclefia,in qua ad lalutem afpirare qucamus^clTepo-teftdntelligitur baud obfcure eosçqui de religionc inter fe hoc tépore contcndut,amp; patriâjamp;fc ctiaipfos in graue periculi flam ara co ijccrè.Qui du-mor cs aut dogmata aliorû,quibus cû in Ecclefia vlucre debent,fer re nolint,idc eis accidit,quod.iis, qui in alto naragat^ fi quado odio eoru quibus cû vcbutur incitatif aut na uê commune per for ét; aut vt ab bis felungatur, in ma re profiliant,feqûe fluctibus buiuscômittât.Hîc quid reliqua quxritisfan no fatius effet eis tolerate in naui comuni, quod minus periculofu effet, q- baud dubic mortis periculo fe offerre?Quauls cnim optadu effet, Ecclefia n ec corruptelis v Uis,nee v iti)s deprauata c fle : tn id quidquid eft ijs,qui idé nee probat,neq; imitan tur,fraudi non eft. At febifma omnibus ,qui in eo ver-fantur,perniciofum eft,amp; nó minus Rép.quamEcclc

G 1 flana.

DE REPVBLICA

fiam ip/âlabcfaôlat.Itaq; ad cam curam incûberc dc-bemus omnes,vtpofitisfimultadbuspof}:baccócor-desfimusintcr nos, amp;de reJigione Dei immortalis idê amp;nbsp;/èntiamus,amp; loquamur.Tbrafibulus Athénien* .fisjVtciuiumfùorumdifeordias/èdaret, legem tulit, quaomnisillarum memoria obliuione perpétua dele return atq; hoc eins faólum vno omnium bonorü ore laudatur. QjiantolaudabiJius foret,fi nos,nosinqua Germanicontrouerhasreligionis fuftoUeremus iph^ amp;iuiurias, quasnos ab alterisaccepifle arbitramur, donaremus Écclefiæ,donaremuspatriæ,amp;non aliter, quam fi internos nihil controuerfiæ ynquarn führet, quietis animis amp;nbsp;concordi lènfii internos vin eremus. Quarein confilium adhibeamus non odium,nee ar- _ rogantia,qui funtpeßimarum reru confiliarijrledca-ritatê-, quæædihcatamp;hcclcfiæ. mirum inmodu pro-deft.Haceadéduóli certemusinter nos non vtri alte-ros vincamuscontendendo, fid vtri de alteris melius mereamur. Cogitemusnos nóminus acres nofiroru, quam alioru vitiorum iudices elfe oportere, cum fiia quenq; magis,q alienapeccata prcmaramp; cos qui alios condcnant,du fills interea vitijs indul^ét, iure à Deo condénari.Aceufim’ ante nofipfi)s,quam alios,fi quo modo in bono vincere malû,amp; cos,qui nos hoc tepo* re oderunt, ad æquitatem Chriftianishominibus di-gnam fledtere polsimus. Quodcum vtile fucrit per ie, turn ad Ecclefiam repurgandam amp;pacem eius re-concilianda longe vtili(Hmü;Cum nee nos,qui fumus cum

G ERM AN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

CU poteftâtcEcclefiaftica,minus quam officiû n oft vu poftulatjfecerimus^necquifè aduerfarios cóftituerut nobis,plus3quàmreâ;aamp; moderata ratioferet,fecc-nnt.Nosigitur,noSjquosDeusinfpeculaEcclefieftic itacollocauit,vtEpifcopi fimus,excitem® nos ipfoSjVt nonquçnoftra,fedquæDninoftriIesv christi amp;nbsp;omniüfunt curemus; nee defendamus corruptelas atque vitia,{èd eadem quoad eins fieri poteft^ taquam vcpresmalas,extirpemus. Adueriarij autem noftri (è quoque ipfos moderentur.Cogitentquam periculofa utcontentio omnis, vtquæ vim habet ad auditores peruertendos,au(ftore Apoftolo. Cogitent quid acci-deruDionyfio Alexadrino doftifsimo patri, quicum in refeUenda h^refi Sabelliana egregiam opera Eccle-fix nauaffet : tarnen cum cius animus in contentions exarfiffetjnefcio quo modo acrius,amp; concitatior effet, quam oporteret, a moderata veritatis rationeed dc-ftexit,vtnon folum SabeUianam bxrefim confutaret, quod bonum eraf, fed etlam cótrarïum buic errorem inueheret,id quod non minus malum erat,quam bæ-refis ipfa Sabelliana. Na ex co errore nata fuit lues illa Arriana, qu^poftea totum fere Orbem terrenon fine graui Ecclefix atque religionis Chriftianx pcrnlcic peruagata fuitjvtBafilius iUe Magnus reffe faffum Dionyfq compararit faüo eius, qui cumfurculumin horto curuum atque prauüm fteftendo corrigere veb let,amp; in eoipfo effet nimius,amp; facer et, vt furculusidc ineontrariam partem non minus curuus effet atque G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defor-

DE REPVBLICA

deformis.Cogitentdeniquc mutacLones illas, quæ vel bonaæque ac mala toll ut,vcl pro malis alla no minus mala inducunt, qualcs multæ in hæc tempora noflia inciderunt,minime ferendas edè-Quippe cum abono Ecclefiæ datu tara aliénas fint,quàm quæ alienidimæ: nec ed,qiîâobrem hic mecus infamiç quemquam mo-ueat,amp;abeo,quod recta oH ici j ratio præferi bit,deter» reat.Nam non,qui errorem luû agnofcit,amp; cofitetur, cum in eo ipfb voluntati diuinæ obediat,fèd qui eun-dem aut no agnofcit,aut defendit,pcrpcram atq; tur* piter facit. Aurclius Auguftinus fincthsimus atque fa-picntilsimusEpifcopuscum in ilia opinionû temporis fui varictate aliquoties lapfus fuilfet^maluicerrata hæc aperte cofiteri, quàm diîsimulare cadem,aut de-fcndere;nc eos, qui non fàtis cauti elTent, in errorem vllum auctoritate fuainduceret. Atq; hic etfi lucubra tionibus fuis dodtrinæ Chridianç mulcu fane lucis at-tulic,nec vllus Ecclcfiadicorû (criptorû plura, amp;nbsp;vti-liora monuniêtapofteritatireliquitæx omnibus tamé libris eius nullus edhonorificentioripfi, quàm is,qui errores auctoris non dißimulater aperit. Neque enira quiveritaticedit,fuccumbit turpiter : fed dû feipfum vincit,gloriofifsima vittoria potitur. Quæ cû ita fine omnia,ad earn offici) nodri rationem omnes omnium partiû Germani cxcitemus nofipfos, vt diblato tadera fehifrnate cocors fit omniû de religione fènfus;nec pa-tiamurnosabhacratione vllo peruerfb animi motu deduci.Ec quàq hçc,quç ad comuncm nodrà vtilitate ac falu-

G ERM AN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18

acfalutemvehcmeterperdnctjinagnosanimis omniû inotus aferre debenf.tamen fi qui forte quietaconfi-liarepudiaucrint^maluerintqüe litigarc,quam cómu-mcófilio Ecclefia at q, Rem pub.iu nare, nos quipubli cis Ecclcfix muneribus fungimur,nos inqua,officium ergaeandem atqj patria noftra pr^termittere minime debemusme fi forte bæc cûpemicic multoru conci-derint,nos cafum buc praeftare cogamur:amp; culpa noftra non ita multo minus fraudi fit nobis, quam fiipfi admotis quafi machinisillas diruiffemus. Quo magis elaborem’,vt fi nó cu alijs,tarnen feorfim Ecclcfie có-muniquafiincêdio coflagrati,quantum nobis eft,fuc curramus. Ad qua rem bene vtiliterque coficienda tan to plus facultatis fuppetit nobis,quato minus ea omnia Ecclefiæ noftre défunt,que ad cande vel repurgan da vel excolenda funt accomodata. Habet bæc verbû Dei,Sc feripturas diuinitus infpiratas ; babet illu fan-Riorum Dochoru atq; Ecclefiæ Catbolicæ de dogmate veritatis fenfum non obfcuru, babet deniq; mores inueteratos, eósq;ab omnibusEcclefijs approbatos. Acfi quid forte borû alij cœtus babet, id totu ab illo noftro veteri,vndeorti fucrut, initio, quafi per raanus traditu acceperut. Hæc ipfa fi perueftigauerimus nos, erit in pcliuqvt de omnibus i)s,quæ rebgionis facro-fanâ;çfiint,fine errorc iudieemus;ac vera a falfis,bona aut a matis difccrnam’ .Itaq; cu in noftra poteftate fitu fit i vt fi velimus Ecclefia ipfi noftra fimul amp;nbsp;reputga re,Sc excolerc pQfs|tnus,cauendü eft maxime, ne culpa * êquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officii

DE REPVBLICA

officij defèrti nos poft hac premat;néuc illud Spiritus fancti in feripturis, Va pafîoribti/3 quipafeuntfèipfos, nobisiure exprobari pofsit. Suftipiamus igituranimos dignos miincrcnoftro ;corrigamus ante noftra, quàm aliéna vitia;atque operam demus,vt necprauis atqucpcruerfismoribus,nec vlliperniciofoerrorilo- i eus in Ecclefijs noftris relinquatur. Sçd omnia ad glo-riam Domini noftri IE s v christi amp;nbsp;fa lu te mho-mi num ira referatur, vtin Eeelefijs eildem vigeatpic* tas, v igeat d ifeip lin a, vigcat concordia. Hune certc co-natura noftrum,eumq; pie fulceptum, Deus,qui con- , filijs quietis atq; ûlutaribus fauet,haud dubieapprof babitjeiquetalem, tanquam bonû euêtum adiungct, vt non fblùm amicis noftris atq; focijs lâtisfacere,lcd ctiam aducrlàrios noftrosplacare poftimus.

Quanquam autem fi Icnifmaillud fùblatum fucrit^ in pofterum non folùm Ecclefiæ, ftd etia Reipub.fta-tus melior erit procul dubio,tamen ne quid eoru,quç ad inftitutum noftrum pertinent,prçtermittam,ciui-lemetiamrationem,qua Relpublica noftrafulciatur, fubiungam. Ac primo quidem oftendam, quo modo remota corruptela morum dilciplina vetus,caque bo' nefta,reftitui tandem poßit. Quod tan to fucrit necefi ûrium magis, quanto minus, quçnô bene morataeft Refpub.bona,tranquilla,atquc beata eflc poteft. Deinde de pace iplà atque concordia Germ an ix noftrac afteram,quæmihi videbunturadrempertinere. Ad extremum,quo pado Refpub. noftra non foliim refi-

CERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

ci/cd ctiam ornari arque amplificari pofsitjdocebo.

Atque vt mihi quidem videtur,cadcmumRcfpub. optime conftituta effe, in qua ciucs faciüt fua fpontc, quod bonumeft, amp;nbsp;cum officio redo coniuudum. Étfi igitur Plato illc pbilofopborum facile Princcps leges, qux fupplicia in fceleratos conftituunt,probat: bis tarnen cas,quæ homines ad virtutem adducunt,amp; ita formant, vt prxmio potius quam pœna digni fint, anteponit. Effet quidem optandum, vt patria noftra hoe tantum Icgum genus, quo regeretur, dcfidera-tet. Quod fane conti ngeret,fi homines noftri cari-tatcatq;Spiritu fando tantum ducerenturjfed quia turn imperfedioribus,quorû multi metu continendi funt in officio,viuitur,certe vt bonorum virtus aléda tftprçmijs^itaimprobi afcelcrc pœnispropofitisfunt deterrendi. Neque enim ignotum eft 111 ud Solo nis, *^»lt;ihui rebus3pr£wio cgt; pan^-l^fpub. contineri Sit igi-'ur in Repub.noftra conftitutum:Vt qui leges publi-tas violant adulteri,facrilegi, calumniatorcs, perfidi, btrônes,feditiofi,pdltores 3 pcrducllcs, nó folu omni honoris aditu intercludantur,fed etiam co,qucm for* te obtinent bonoratiorcm,loco moueantur.N cc mo-udtur folu loco codcm,fed exipfo etia bominu cœtu prorfus eiiciatur-.bomlnes non digni,qui cû bomini-busviuat,ipfinimirdab omni bominu focietatetam llieni . RurfusquiReipub. vülem nauant opcram,bi omentur pr3cmiis;amp; in eo honoris gradu coliocctur, vt quanto meliores funt ciucs ,tanto beatius viu ant,^ •^v i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H vbetiorem

DE REPVBLICA

ybcriorcm virtutis fuçfrudû con(cquantur.Atq; hçc præclara,quæ Imperator nöfter in Rempub.inducere poteft,idq;approbancibus bonis omnibus,procul du bio egregia afterét vtilitatcm rebus noftris;amp; id plane cfficiêt,nihil vt videatur in Germania noftra miftrius cfte,quam turpiter viuere,amp; patriç nocere;amp; nihil vi-eißim beatius,quam bene honefteq; viuere,amp; de cade patria bene mereri. Qua rationé cü olim in Repub.La cedçmoniorû eóftituéda fibi ^pofuiflet Lycurgus ho mo prudetißimus,id qiiidê cfFecit,vt quos hçc genuif ftt eines, vtiles clTcnc patriæ; amp;nbsp;mallenc honeftç mori, quam turpiter viuere. Exhac igitur multo plures, q cx vlla alia Greciæ ciuitate boni atq; fortes ciues pro-dierut . Quo melius fecerimus nos,fi bos:fi bosdico? immo ft patres atq; maiorcs noftros,q. honeftatis ma-gnarn ftmpcr rationem babuerut,amp; no miilto minus bonis legibus,quam illaLycurgi fuit,{cipfos deuinxe* runt,imitati fuerimus. Ac fi vlli,certe nobiles noftfi atq; Principes viri,qui in oculishominu viuut,amp; alip vel bono, vel malo funt exeplo, ad omnes redii ofiici) partes exci tadi Hint. Quib’nofblum fraudifitcotra, quam leges publicæpræïcribût,facerc; led etia animu acmores non ita excoIerc,vtRcipub.vfui efle poßint. Na q hoe officiu fuu negligut, non folum perperafa-cere, veru etia Rcmpub.cuius comodis ftruire amp;nbsp;con* Allere debent,prodere quodara modo videtur; vt ftn ptu eft ab Xenophonte homine doeftißimo. Hue accédât cenfura iUa,cuius a me ante mentio fadfa eft, vt

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo

GERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;O

«juoquifquernaloreornatus cftdignitatc,co grauiorc infamiæ genere notetur, fi forte in flagitia incident. Atqjhocpræclarû diiciplinæ vinculû vtinäaut nun-lt;^uâ e Repub. noftra fublatû fuiflet, autprimo c^uoc^; téporereftitueretur. Quod ipfum nobiles atq;Principes viri fl dignitatc fuâ tâti Faciunt, quâti facerc debent, ita ipfi renouer, vt feeleratos ordine fuo moueat; neepatiâturborû quafi contagionealios,quiordinis fui funt, cotraquàm decuscommunepoftulat, inbei atq; contaminari lâ vero vt non folùm federati metu pœnçterreatur,fed bonorü etiâ virtus praernijsacua-turxerte bene meriti de Repub.in publicis couetibus ornctur,amp;extent predaraquçdâ in Rcpub.noftràin-fgnia virtu tû. Qjiod quant am vim babeat no folùm ad homines in officio côti n endos,fed etiâ a d cxcitan-dashoru virtu tes amp;nbsp;adioncs laudabilcs,multaomniü «Atu cxcplailluRria oftendut. Atq;b3ec,qux de præ-nwo amp;nbsp;poena a nobis pofita funt, non in cas anguRias concludimus,vt ad nobiles amp;nbsp;Principes viros tantum pertineantffed tâ late ca patere v olumus,vt vniuerfus populuspremioinuiteturad virtuté, redeq;fada,amp; poena adelidis atq, Ragitijs deterreatur.Sit igitur Rcf pub noftraita cóRituta’. vtin bac poRbac bonis vtile fit,atq;bonoribcü viucre bon ede amp;nbsp;pattiam inuare-, fceleratis aut calamitofum,malcfacerc ac patne noce« re. Cogitemus quantum virtus maiorura nodtorum ipdsatq^ Germaniç nodrc exidimationisbonac pepe« xerit . Quammdum virtuté illiita feexieris genti-

H i bus

DE REPVBLICA

bus commendauerunt j vt cum quædam barum ciui-tatcs conftituere vellent, cuocarint homines noßros, co/que gubcrnaculis illaru admoucrint. Hos nanquc tanti fecerunt,vt ab eis regi ducerent beatu eße ; neq; id iniuria. Nam in quibus ipfi amp;nbsp;Pannonüjamp; Sarraa-tarum,amp; Transiluanoru ciuitatibus domiciliaßia col locaruntjhasitaadminißraruntjVtpra: ceteris earun-dém regionum ciuitatibus florerent. Qjiodfimaio-rumnoflrorurp mores boni tantum profuerunt ex-teris gentibus, quanto maius erit nunc dedecusno-ßrum,fi ob vitia, nefcio quæ, non modo non exteris amplius,ßd ne noßris quidem profucrimus. Cum prç fèrtim eins rei,quapatriam iuuarcpofsimus,cóficicn-dæ non ita difficilis fit ratio, dum modo amp;nbsp;noßra, amp;nbsp;maiorum noßrorum inßituta bona, quæ partim mo-ribusinucteratis,partim vero decretis couentuunot flrorumpubliciscontincntur,cußodire, quam rebus nouis,amp;ijs quidemnoxijs,ßuderemaluerimus. Sed hæc halt;ßenus de moribus hominu noßroru;nüc vero depace atq; tranquillitate, Conßatdßcordiä amp;fa ä:iones eße grauißimasillasRerumpub.peßes, quibus resmagnænon minus atteruntur, quam concordiaamp; coniundlioae ciuium paruæ crefeut. Nam ille quam-diu in ciuitatibus atq^ Rcbu/publicis verüntur, tadiu hæitaagitantur,vtfint prorfiismifcræ. Dédit hums quidem rei documentuRcipub. nationis noRræ ante quam conßituerctur, amp;nbsp;in vnû quafi corpus coaleïcc-*■ct.Quæpoßea pro ea,quç contraries attributa eß,vi,

tanto

GERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jl

tanto magis in concordi fuo ftatu cffloruit, quato ante calamitoHor fuerat. Et quaquam fi fehifina, de quo iam egimus,ex Ecclefiatolleretur,omnia nobis ad pa-ecm atq; concordiam effent faciliora; tarnen fi qui for tecupiditatibus fuis indulgcre,quàm pijs atque quie-tis eonfilijs parère maluerint,ratio certe ineunda erit, vt fl non caritate, metu tarnen pœnæ ad officium re-uocentur.Nibilæqucdifcordiam atq; faftiones alit, ac vis atq; iniuria: dum qui autpari funt potentiainter le certant, aut potentiorcs eos qui imbcciUiores funtconatur opprimere; bi auté fe atq; for tu nas fuas opibus aliorum tuen ftudent. Quo magis cauéndum tft,ne leges,quas maiores noftri de pace publica tule--runt,antiquentur; neue locus in Repub.noftra fit ijs^ qui malût yi.agere, quam legibus;bomines no digni, qui cum b o minibus viuant,quando ad ipfam bellua-ïum immanitaté ita fefc abijciunt.Vigeat igitur iudi-dumillud,quodprimu Maximilianus Cæfar ita cófti tuit, vt in eo non minus facile ius fuum inbmi obti-neat,quam fummi;amp; bi fi in leges publicas inciderint, non minore feueritate, quam illi pleftantur. Vigeant leges pubbcæ,amp; fummos atque inbmos æque teneat; id quod ad concordem Reipub. ftatum tanto erit ap-tius, quanto contrarium eius cauffam dat maiorem odi)s,malebcïjs,motibu3. Aequo maiusReip. nobrx , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitprxfidium in legibus,ac iure contra faófiones,fedi-

\ tionesq;,caueatur iterum ne cuibominü noffrorum \ nbsp;nbsp;nbsp;beeat aut fuo,aut alieno nomine in Germania milite

H ^ feri-

DE REP VB LI CA

fcnbcrc,nifi huius rei Imperator ipfe au dor fad’ fuc* nt, aut forte ei,qui militem feribit defenfionis canS, bellum fitgerendum. Acquoniam callidi homines vim,quam altensinferunt, lub Ipecie defenfioniscx-cuüre folent,intra quos fines lus huius con fixere debet, deeernédum videtur; nee minor in cos, qui Legi de pace fraudem faciunt, quam in cos,qui hane can-dem non dißimulan ter violant, pœna fit conftituta. Ac quia leges inanes fuerint,nifi fint qui, quod præ-Icribunc eædem,exequantur,renoueturillaRcip. no« fi:raelandio,vtquicunq;pofiunt iniuriam abijs,qui-bus'vispub!icainfertur,depcllant amp;turbulentos co-creeant; amp;nbsp;fi moniti officium hoe foum non fecerint, non multo lenius,quam ij qui pacéturbant,multen-tuq quippecum non minor fit culpacius, qui nó ab alijsiniuriam propulfat,cum potclf,quam qui eadem infert. lamquiapriuata quorundam fœdera,eaq; ita contra omnes ida, vt nc Imperatorerh quidem exeipo rent,fadiones fouerunt antehae pcrniciolas.'amp; mores noftros ita pcruerterüt,vtcum ante /èdiriofi communi omnium nodrurn confilio, atq; opc cocreerentuf, perfcpdcratosillos aliquandiu ftctcrit,quo minuside cffici pofièt.Qj.io iplb quantum detrimenti Re/p no-ftra ccperit,huiusquan vulnera déclarât,amp; ante ocu-Jos omnium ponunt.Itaq^. Lcx illa Maxi miliani, que, vt ante a nobjs didum e/i, vetat,ne qui fœderibus hu iufinodi velcum hominibusnoRris, vel eum extera-rum gecium Regibus lè vllo tempore iunganc, reno-uandi

GERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jl

iiandacft.Rcnouandum cftitcm illud falubcrrimum Legis de pace publica caput,quod conftituit,vt cornu ni omnium ordinum ope arma e manibus fcditiofo-rum extorqueanturiamp; eb quidem maiore cum fcucri-tate,quód quidam eorum , quos minime oportet, amp;nbsp;milites noftri in iftaReipub. noftræ quafi node diu-turna affueuerunt popular! patriam , ex hui us præda fibi rem parare , amp;nbsp;in iftafua armorum licentia fpem libcrtatis,-nefcio cuius, ponere. Viuimus cum homi-nibus bel! oruappetentibus, quos nifi pietas Chriftia-naad manfuctuuinem fledat, malunt potius rem ad arma deducere,quàm aequo cû alijs iure viuere. Quo etum minus illi, qui fine lufta vllius audoritate Hunt militum concurfus, ferendi funt ; eb qubd amp;nbsp;nationi noftræ infefti funt, amp;. magnis motibus cauffam præ-berevidentur. Soient qmdem c mahs moribusbon« leges nafci,atq;bæ tu fcrrifolent,cum labor atur maxi tticjvcrum nobis,vt peftes lUas^quæ Rep. noftra perturbant, tollere,atq; earn in ftatû,vnde decidit, quie-tumatqiconcordé reftituere pofsimus,non eft necef-fe nouas ferre leges,fed quas nabemusveteres rétine-ire,tucri,cuftodire.Âd quod ipfumtato nos magis ex-citare debet officium noftrû,quanto turpius atq; mi-ferius fuerit nos vel banc labefadare, vel deferere, amp;nbsp;inea nobisipfis tantumpericulorum conflare.Quo-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad ebeordes fuimus,virtus, atq; arma noftra praefidio

\ nbsp;nbsp;nbsp;fuerunt cum finguUs nobis, turn Reipub. cundæ amp;

\ boftibus noftris terror! * fed nunc fublata concordia

atque

DE REPVBLICA

atquc beneuolcntia,nccnobisàtquc patriæ hoccius afpcrrimo têpore ospeferim usance, ÿtantc,tcrrori fu-mus maleuolis^fcd ludibrio:dû putant fc artibus fuis, quod conant:ur,efficerc poire,nimirum vtnoftriscon filijs,noftrisarmis confetti,fraâ:iq;concidamus. Ncc cfl:,cur hic quæratis reliquat cura vobis ighotæ no fint plagæ illæ, quas dum hominibus, nefeio quibus, ijsq; de nobis male cogitantibus,gratificamur, non ira pri-demaccepimus. An non haclegenatihimus, vt ma-gnam noRri partem patria fibi vindicec? At nuncfunt in Germania noftra, quimalint vim atque manum patriæ huicfux afferre, quam exterarum gêtium vim atque iniuriam ab ea depellere.Hoc malum, vtfuge-. re,amp; maculam hanc atq^ dedecus,quod certorum ho* minumculpacontraxit, c nomine noftro^quam pri-mu deJerepoßimus, nihil hicaliuddicam ego, quam quod a nobis omnibus ülus publica impetrare débet; vt quas gerimus fimultatcs inter nos,dcponamus quam primum; amp;nbsp;pofthac fingulari animorum con-Icnfione refiftamus faftiofis illis, amp;patriç Jaborati fue curramus. In ea incidimus tempora, vt hoftempoft hommes natos potentißimum truculentißimumq; a ceruicibus noßris non fine graue periculo noftro ar-cerequeamus; etiam fi coniunxerimus omnes copias noßras,amp; com mu nem patriæ noftrædefenfionêgna-uiter fiilccperimus. Itaq; nifi defierimus faâionesipfi nofiras fouere, amp;nbsp;nobis ipfi infefii efie, quid tandem futurum erit no bis ƒ ac fi ftudio partiû incitati ijs qui c ruims

G E R M A N I Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|j

c ruinis noftris crcfcerc cupiunt,ob{equi,quàm idem de Repub.noftra fen tire, eàmqjun ôta opera tueri ma lucrimus,an no banc magna cuminfamianoftrade-fererc,dtferere dico?immo prodere videbimur.Qj.ia-re fi nobis patria,fi làlus publica cara eft, vt debet, ad cam curam incumbere nos oportec,vt quacunque ra» tiönepofsimusomnia,quac ddeordiçatep factionibus matenam fubijciunt, e Repub noftra primo c|uoc|uc temporetoUamus;amp;communiOrdinum funiptu tale in ea præfidium collocemus, vt cotfreeri facile pof-' fint,ciui leges viatc|; armis perrumpunt: nee aequo eft popularibus fuis iure viuere volunt. Ac ft qui fortaffe a qwdsconftbjs abborreat, amp;nbsp;dlfcordia magis quam pacedeleifentur, nec velint de fuo fuppeditare, vn-depræbdium illud alatur : inueniuntur tarnen non pauciomnium Ordinufh viri boni,qui quanto magis i oftoatque publicis ratiombus noftris fauent, tan to tninus conftliafaófioforum ferenda putant ; bi certe necpatriae,necftbideerunt, fed quantum debebunt, confèrent in earn rationem,vt prçftdium,quo de agi-nms,pcYmtioft s certorum bominum conatibus oppo ni pofsit. Ac ft leges apud nos tantum valu er int, qua-tum debebunt, amp;nbsp;fucrint^que defendant innocentes, leditiofos autem comprimât, babebimus brem Rem-pub.quietam ac tranqmllam; amp;.faóYioft legibus ac ar-\ mis bonorum territi conftlia fua,eaque Reipub .perni \ elofa, mutare cogentur .Sed de bs,qux ad cocordiam, ' nbsp;nbsp;amp;nbsp;pacem pubVicam pertinent, latis lam diétum fit ; ft

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 quod

- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE REPVBLICA

quod vnum addendum eft,non prætermiftro, nimi-rum rem peßimi exempli non itapridem in Germa-niamnoftram induélameftc, vcleuifsimisquibufq; nebulonibus liceat bonorum virorum nomina non fblùm ftrmonibus,fcd etiam feriptis conicindere ; amp;, quorum conftantia, virtus, amp;nbsp;fides crga Imperacorem noftrum atq; Rêp. perfpeéta eft,amp; quafiin illuftri loco fita, eos acerbißime calumniari; commendare aute in vulgus fedinofos, vt quantum in cis eft iam non tam fraudi fie malis perperam faccré, quàm bonis W officio permanerc. Quod quanto minusferendum eft, tan to maioreleueritatc in aurores facinoris tan-ti,eorumque fautores ftatuendum elfe videtur. Verum quia ea,quæ Reipub. intcrfunt,conftitui non facile poftunt, nifi Princeps nofter audoritatem pote-ftatemque iuftamrccuperarit: de bac ipfa,quod me poftremo loco faëlurum oftendi, nunc dicam, atquc nanc Orationemeo libentius ingrediar, qubd eafe nobisofferunt, vt nonlolùm poteftas ilia recupera-rifacile, lcd per campatrianoftra ornari , amp;nbsp;Imperium féliciter fane propagari pofsit. Et quoniam quæ afferam ego cum falutc patriæ atquc vniuerfi Ôrbis Chriftiani coniunda crunt, Iperorem ipfani a vobis impetraturam efle, vt Orationcm banc mc-am non inuiti fitis audituri. Ac primo quidem fi concorsatqucquieta eftet Reipub. noftra, nec ex-terænationes totac tantapericula nobis atqucvnb ucrlb nomini Cbriftiano conflarent,minus eftèt cauf* fæ,cur

- GERMAN! Æ. ^4 amp;,curin Repub.noftra maiorem Imperatoris pote-flatem defidcraremus. Sed quia in eadem viuunt homines quidam fadlioh, amp;nbsp;talcs, vt nih potedate ali-qua maiore a conhlijs perniciofis deterrcantur,nec Ic gibusobediant, nec patriam perturbarc dcfinant;amp; cum Tureç, ac quidam vicini nodri id agant,vt Imperium nationis nodrx, quod idem Romanum cd, aut transferatur alió,aut funditus intereat,amp; nos non £b-lùm hoc infigne ornamentum nodrum, dd etiam li-bertatem amittamus: certe alterutrum Iroru euenirc necede ed, vtvelimpcratori nodro maiorpotedas adiungatur, velRefpub. nodraintedinis motibusamp; exterarum gentium armis confeda ipia pereat. Hoc d accideret(quod tarnen omen Deusperbenigne auer-tat)non ita multopodrcliquæetiam Chridianægen-tesruerent. Edenim Germania nodrailla quadarx, inquaOrbi Chridiano amp;nbsp;oportunitate loci ,amp;mi-htum copia atque fortitudinc tantum ed præfidij, quantum in nulla alia natione. Nam cum Imperium m caddem fuam quad in medio Chridianarum gen tium pofuerit,amp; vicinadt Italiæ, Galliæ, Pannonix, Sarmatiç: certe in quameunq; harumnationu bodes Chriftiani nominis impctum fecerint, nodcr ci miles dibuenirefubito atq; commode poted.Quod quâtô nationib’ illis pPauxilij ferre poted,täto plus piculo-rûeildc eflet, h bodesilli Germania nodra potirêtur, Nifiquis forte putat hos cofle cupiditates/uas crude lesnodro ûnguineita cxplcturos ede, vttelaipforu

I a podea

DE REPVBLICA poftcafintqiiietura. Hocquifêntit,eos non ûtis bene nouit; amp;nbsp;ignorât Mahumeticis legibusita vinciri, vtfi parcant vJli ChrüHanæ genti, graui Ce religione obUrinoiarbitrentur. Verum illud tarnen negandum non e/teoshoc tempore no ft ru plus, quam aliorum /ànguincm ft tire; non quod nobis oppreßis depofitu-ri ftntarma,fèd vt eifdé ßnguine noftroimbutisJpe-rentfore,vtreliquas Chriftianas nationesfacilius vin cereatq; opprimere poßinc. Quare nofolùm noftra, fed etiam omnium Chriftianorum intereft Imperato-ris noftri poteftatem, atque adeo Imperium ita con-ftitui,vt vigeat,amp; priftinam fuam dignitatem recuperet. In quo nos quidem tenuioreetfi aiiquandiu ßtis bene beateq; viuere potuimus, non tarnen in nobis Orbi Ghriftiano tantum fuitpræfidij, quantum e/Tc dcbuit,amp; dignitas Imperij noftri poftulauit;aIiasTur eæ Bizantium non cripuiftent ilt;cipub.Chriftiane,ncc fines ftios eo protuliftènt, vtia e Pannonia, cuius Sonam partem occuparunt, ccruicibusnoftrisimminc-re videantur. Fuit antebac nobisatq; cundbæ Euro-pæ perbonorificum cum iftis in Afia ipß bclla gc-rere,amp; faucibus horum exteras gentes eripere. At nüc (pro Deus immortalis)res noftræ eóreciderunt,vtnó in Afia amplius,fcd in finibus noftris cum eifdem pu-gnare cogamur.Quo magis poteftati Principis noftri, atque adeo Imperiofaucreipfi, amp;nbsp;opcram dare dc-bemus, vt codem noftræ atq; Cbriftiani Orbis res con tra communeshoftes bene muniantur . Imperia qu^ vi

QERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5

vi conftâtjamp; populos duriore fèruitutc prcmunt, minime probo;illaa,utem moderata, quæ populos liberos non affligunt, fed defendunt : net cofdem opprik munteed in officio tarnen continent, amp;nbsp;ab inteffinis motibus auertunt,non poffum non probare.Maxime fi ita ferant tempora,v t neceffe fitborum ipotentia iu* fta alioru vim iniuftam amp;nbsp;crudcleim frangi. Vtenim iniuftum Imperium, quod feruitute homines oppri-mit, perhorrefcendum eft, ita bonum atque iuftum, lt;|uodliberateofdem atq; défendit, expetendum.Inci-. derantin illud ludæi, cum ab Affyrijs capti feruitutis durifsimx vineuhs conftringerentur : fed poftea tarnen Cyrus , quem Deus ipfe excitarat- Imperator cm iuftum, iugum boc a ccruicibus iUorum deiecit.Quo tépore animaduerfum fuit imperiadufta amp;nbsp;approbari diuinitus, amp;nbsp;bomiftum generi multum conducerc... Quare nolim in natione noftra Imperiumtale, qualc ^ AfTyriorum fuit,amp;. boc temporeTurcarum eft,exu

1 nbsp;nbsp;nbsp;ftere. Maxime tarnen volo tale Imperium, quale prif-cistemporibusCyri,amp; poftea Caroli, Othonu^Hen-ricorum,amp; Federicorum noftrorum fuit,reftitui.No»

i nbsp;nbsp;nbsp;lo nosGerraanos, nos inquam,per quos alp liberi effe

debet, libertatem noftram priftinam amittere; Sumns profeÓ:o,fumus in cum locum dedufti,vt ftatuedum fit nobis vtrumboc tempore, quo tantis proccUis ia-\étamur,malimusferuiïc tutpiter ^ autpenve^an Prin-cipemnoltmminaioTe,^ ei cum poteftatecffc,vtma-xithoru periculoru metu nosliberare,atq; dignitatem gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ^ noftram

DE REPVBLICA

noftram tueri aut inftaurare rcélc poßit. Ad quod ipfum anteetiam nobis oportunitates quædam bo-nae fucrût,(cd tamen necmaîorcsnecmeJiorcs,quàm hoc tempore ;vt hquod neceflarium eft rebus no-ftris, amp;nbsp;tantum commodorum afferre poteft, neglc-xerimus,ipfi a noftra atque publicaGermaniæno-âræ fai il te fimus plane auerf. Principio conftac Im-peratorem noftrum c publico Reipub. noftræ non ha bere,vnde iplè ae familiadus commode viuerc pofsit; Ahundarc autem fingularum regionum noftrarum PrincipcS;,atq; Magiftratus:ad cosque tantum bonorum,atque fortunarum fluere,vtnon folum commode, lcd etiam laute atq; cum quoda Iplendore viuerc queat.Quod quale fit, amp;nbsp;quantu de Impcratorisexi-ftimationc atque audoritate dctrahat, non faciledi-xerim ; certe altcrutrum horum vfu venire necelTe eâ, vtautImperator noficrabijs,qiii inpoteftateipfius efie dcbent, contemnatur, vt nunc tempora funt, amp;nbsp;mores: aut damna haie Imperij patrimonio fuo, fi quod habet, vberius quoquo modo ûreiat. Quorum altcrum non poteft non noccrcReipub.altcrum vero eidem tanto minuseommodum eft, quanto di-ligcn.tius ea,vnde multum emolumétorum ad nosre* dit,quàm tenuia, fi quæ habemus, curare folemus. Quarc vt Imperator nofter e publico noftro tantum vtilitatis atque emolumentoruna capere poftit,quan-tû oportet,fi fuaderem Principibus Magiftratibusque duldem Rcipub.noftre,vc quç vedigalia publica Im-pedj

GERM AN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6

pcnjadlê tranftulcruntmaiorcs ip forum, carcftituc-rcnt,atque ita cenfum Principis fui ad cómuncm omnium vtilitatem augcréc,non eflèt profcólOjCur quif-quamconfilium hoc meum rcprehcndcre dcbcrct. Etenim fi Longobardorum Principes cum primum regnum fuumconftituercntjdchio,quod publici iuris nullo tempore fuerat,in publicum tantùm contu-lcrunt,vtRex eorum cêfum honeftum habere pollet: quanto æquius eflèt,vt nos Imperatori noftro redde-remus,quæfnaioreseius aliquando habuerunt? Sed quia veriflmile nó eft Principes,Magiftratulqjnoftros a iure inucterato ^Óte fua dccelTuros eflè, amp;nbsp;pafluros, 'vtrestanti emolumenti a lè auferantur,nc detur cauf J^niotibus periculofis: fatiuseflecéfèoinftitui vedti* galianouaad vtilitatem Imperatoris noftri,quam vetera reft it ui. Cum præfertim populis nonæquegra-ne fuerit pendcre veótigal nouum, quam Principibus atqueMagiftratibus fua, quæ multum vtilitatis affe-mnc, vedigalia amittere. Ac mrhi quidem videtur populis, atque adeo cunétæ Germaniæ veftigal illud co minusmolcftu futurum eire,quód flngulorum rationes publiciscommodis ita continerividentur: vt quanto Imperator no ft er plus poterit, tanto finguli Relpub.noftrç ciues amp;nbsp;quietius viuerc,amp; c bonis eiuft dem facilius crclccre qucant. Nam quoad Imperium noftrum bcatum fuit, amp;nbsp;Impcratorum facultates am plæ,maioribus noftris aditusad magnas cum diui-tias, turn dignitates non folura domi, fed etiam in Prouin-

DE'REPVBLIC A

Prouîncijs no fin s patuit. Hinc in Italia Gonzagaru, VicecomitumjScaligcrorumjColumncnfiuiTijMâla-tcllarum,amp; aliarum nobililsimarum gétiuin fcrcunx atq; ornaméta.In Gallia autem SahaudiæjSalutiç atq; Montis ferratenfium Principum opes atq; digmtates magnæ atque fl oren tes'. Qji as ipfàs genres e Germania nollra in iliasfedestranftulerunc Impcratores noftri, amp;cenfuatq; honoribus auxerunb.Quantaigiturad vtilitatem etiam fingnlorum aptius fueritin Repub. noftra virtuti bonorum talia propoflta’efle præmia, quàmteoldem e tenuitate Principis fui ita langucrc, vt in ipfa etiam patria nonimodo non amples illas bonorum aceelsiones exfpc6lare quifquam , fed fua ægre tueri pofsit. Errat igitur quicunqueputat fore, vt quod Impcratori fbluet vcdfigal gt;perdituTUS fit; amp;nbsp;non potius bene,atque vtiliter omnino collocatu-rus.Verumenimucrocum Reipub.noflræ intcrfitplu rimum , vt non modo Princeps eius non tenuiorfit, quàm oportet,tèd allas etiam tantum pofsit,quantum dignitas eiuspoflulat : certe quod fibi Magiftratus in natione noflra atque Principes fingularûregionû fu-munt,vtpopulisfiiis qnoriés voluntarmaimpercnt, idem cur Impcratori publico'^hominc, amp;totiusRei-pub caufTa non liceat,equidem non video. Ac fi illis b cetimperare milicem,cciâ fi Imperator au éfor no fiat: quanto equius fuerit,lmperatorcm fineconfènfû ho-rum euocare ex omnibus Germania: regionibus mili-tes,quotiescunq; vel motus inteffinifedandi funt.vd externi

CERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

externi hoftesarcendi. Q^uod cum nu ne ci non liccat, nifi ante, quod agere inftituit,Ordines Reipub.noftrç ratum habuerint, fit,more nefcio quo,vt qui Principi noftro parère debent, eorumipfè nutum intuerico-gatur. Quod quale omni no fit,malo vos tacitos cogitate, quam ipie durius quidquam profcrre.Incommo* dum certe hoc efle Reipub. noftræ quotus quifq; eft, qui non inteUigit? Nam cum ad res bene gerendas fæ-pe opus fit celeritate, quam lulio Cæûri primo Im-peratori multas atque gloriofifsimas peperifie vifto-rias memorie proditum eft, cum primis vtile erit Rci-pub. Imperatorem tantum in ea poffe , vt fine vlla tnora huic eidem fiiccurrerc valeatj nee ipfi neccC-fc fit tempus terere eo impetrando , quod publica ûlus exigit, auxilio ; atq; ita fæpe occafionem rei be-î^egerendæ amitterc. Ac fivnquamantchac ratio ilia fuit neceflaria patriæ no firm, certe hoc temporc neceflaria eft maxime : dum quidam corum, qui in confilium publicum adhibentur, maiorem fui priua-ti quam publier commodi rationcm habere folent; nee ante probant,quod Imperator petit,quam cis return nelcio quarum, nee fatis bonarum atq; Reipub. vtilium,licentiam conceficrit. O temporal Ad quam pcruerfitatemhocetiam accedit,quod cum in milites noftros ij, qui fingulispopulispræfunt,Principes atque Magiftratus plus quam Imperator ipfc poteftatis habere videantur ,ïjdem milites auftoritatem huius Principis fui iuftam contemnantinee dubitent contra

K hunc

DE REPVBLICA

hune arma fufciperc amp;nbsp;patriae manus nefarias affer-re. O mores ! olim cum difciplina vêtus vigeret, qui in militiam peregrin am proficifeebantur hommes noftri, femper Imperatorem atque iphim adeo Imperium patriæ noftræ in facramento militari exci-piebant. Sed nunc in ifta rerum noftrarumperturba-tioneinuenias multos, qui nec Imperatoris,necpatriæ vllam habeant rationem; amp;nbsp;quorum arma non minus infeftahnt Cæûri noftro atque Reipub.quàni exterisgentibus,ijfquc a nobis prorlus alienis. Quo^^ malum nifi e Repub. noftra fiiblatû fuerit quàm pri-mum,periculum eft, ne ipfi nos atque patriam noftra breui funditus ciiertamus, Qiiare fi hanc beatam, amp;:nos inea beatos effe voluerimus,eo conferamus curam operamque noftram, vtmaiorfit in pofter-um Imperatoris noftri poteftas : nec minus biepofi-,fit in cunctam Germaniam, quàm finguli Principes in fingulos populos fiaos’. Quod fi euenerit,certc - quod nunc non fine magno noftro damnoproftra^ turn iacet, Imperium noftrum eriget ft breuijamp; fru-â:iisReipub. vtiles atque ftlutares tandem aliquan-doferet. Aefiquisfortè metuat,ne fi poteftas Imperatoris ita reftituta fuerit,libertas noftra in du-bium vocetur,is fie habeatPrincIpemnon terrori ef ft bonis,ftd improbis atque fteleratismcc cos,qui Ma giftratuifuo tantum tribuunt, quantum debent, fed cos,qui iuftum ei us Imperium reculant contra,quani veræ libertatis ratio præftribit,facerc:quandocu-

piditatibus fuis improbis turpifsimc fcrmunt, ncc cam, quam debent, rationcm falutis publier du-cunt. Fallitur enim , quicunque libertatem fuam in eo conftituit, vt quæ facere debet , non faciat. Cum prxfertim ca demum vcra fit libertas,quam Deus ipfe præcordijs bominum infent, vt non inuiti faciant, quod officium redum præferibit : fed li-benter amp;nbsp;legibus bonis obediant, amp;Magiftratus fuos ebferuent: amp;nbsp;caueant, ne contumacia ffia borum au-doritatem conuellant. Quod quatenus bomines ‘ faciunt, eatenus feruitutem carnis turpem vitant,amp; voluntatem fuam voluntati diuinæ plane vera cum bbertate accommodant . Vellem equidem omnes officium fuum præftarent volentes •, led ft qui forte obiedo maioris poteftatis metu cogendi fint , boe per fc multo erlt melius , quam concedcre ipfts, vt fpreta fummi Magiftratus audoritate faciant, quod ubi libet ; idque eerte non minus , quam cquo fe-ïod inijcere frenum : quam permittere, vt effrena-tus currat quocunque impetu fuo feratur . Quod euiufmodi ftt, amp;nbsp;quam perniciofum dederunt do-cumentum cafus perborrcfcendi,eorum qui cum Im-peratorem noftrum , in cuius poteftate effe debe-bant, contemn ere non dubitarent, codcm,quod ex* citarant,belli incendio conflagrarunt ipft atquecon-ciderut. Sinite me boe loco præterire reliqua,quç ftne acerbifsimo animi dolore ne cogitare quidêpoffum. btquanquamquæde poteftate Principis noftridixi, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K x «qua

DE REPVBLICA

æqua funt per {ê,bona,amp; Rcipub.ncccflària,tamch ne cui (èntentia hæc mca ciurior eflè videatur j cam ita moderor : vt velim poteftatemimperandi, cogendi-que militesita penes Imperatorem cfle,vttarnen Ïîn-gulis Principibus Magiflratibufqùcea, quaminfin-gulos populos fuos habent, poteftas non adimaturj dura modo ijdem non pluris faciant fuam priuatam quàmpublicam Principis fui poteftatem, nee minus huic cribuant,quàmfibiapopulis fuis tributumve-lint. Nec tarnen repugnarim, fi numéro militû,quem Imperator euocare pofsit,certus ftatuatur modus : vt nec minor fit, quàm res pofl:ulct,nec maior, quàm vt huic fine graui populorum damno ftipendia folui queant. Nolo item perpetuum elfe,quodfuadeo,ve-éfigahlèd nos boc onere leuari, fimulac Imperium nofirum accelsionealiarum gentium atque veéliga-libus peregrinis audum fuerit. Arbitror nanqueo-nus hoc fuRinendum quidem elfe,fed ad tempus tantum jVt certiore atque maiorc cum immunitatevi-ucre tandem aliquando poßimus . Interea veto Principes Magifiratulque nofiri,filibertatiGcrma-niæ noftræ ex animo rauent,cauebunt, neipfitri-buto extra ordinem imperando populis fuisdurio-res fint, quàm æquitasamp; libertasGermaniænoftra: ferat : vt fi priuatum ipfbrum commodum publico , vtpar eft, ccRcrit, non fit, cur populi noftri fc hac ratione non fubleuare potius, quàm opprimi exifiiment. Nam non modo non ab hominibus no-

GERMANIÆ.

fins plus quàm ferre pofsint, exigetur ; fèd hi etiam c Republica hene conftituta atque florente tantum emolumentorum capient, vt non facere iaéluram, fcdlucrari potius videantur. Refte igitur,ordine,atq; cRepub.nosfaâ:uroseffe ccnlco, fi poteftatem Impe ratorisnoftriin eum locum reftituerimus, vtfiue vis publica inpatria noftrafulccpta , hue aliunde illata fuerit, militem omnibus Germaniæ noftræpopulis imperare, amp;: prouidere pofsitjne quid detrimenti pa-triaciusq; Imperium capiat: amp;habeat e veftigalibus fuis tantum ,vndc non folùm viuere commode,fed etiam militibus fuis ftipendia foluere pofsit. Speran-dumeft,fi bœc quafi fundamenta falutis publicæ ia-

. fta fuerint,fore,vtImperium noftrum in eum, vndc decidit,locumatqueftatumbonumbreuireducaturi Widern ornamentum nobis infignc,alijs autem Chrh ftianis gentibus præfidium certum ht aUaturum;idq-, tanto magis,quanto nunc tcnuitas Impcratoris rebus communibus plus nocerevidetur. Ac fi non dignitas noftra,finonpatrixdccus, fidenique non officium fummum ,ipfa tarnen necefsitas nos adducere debe-ret, vt opes Imperator is noftri ad auertendam maximam aRepub.noftrapeftem augcremus. Q^uippecu exterarum gentium confilia perniciofa eó nos dedu-xcrint, vtnifiRcmpub.noftramca, quam audiuiftis, ratione primo quoq; tempore conftituerimus,futuru fit,vt bac amiffa in fummas nos ipG ærumnas incida-mus.btquoniam non noftra folùm, fed etiam totius K ^ Orbis

OE REPVBLÏCA

Orbis Chriftiani (àlus hoc tempore agitur, dum nos, in quorum vircute atquc armis tantum prxfidip^ huic, periclitamur p certe quod ego hoe loco fuadeo, id omnes omnium gentium viri boni baud du bic ap* probant. Qui cum demum le beatos fore arbitrabun tur,fi vos, in quos oculos luos iam dudum conijciöt, viderint concordes eße:atq; fingulari animorum con fcnfioneamp; Rempub. noftram tucri, amp;nbsp;contra holles Chrillianinominisai'raa ferre.Quarctacitaquafi vo ccfua nosrogare atq- obteftari videntur,nc nobisip-lïs,ne patriæ nollræ, ne deniq, Orbi Chriftiano hoC cius alpcrrimo tempore defimus. Accedit hue oportu nitatis tantum ad Rempub. noftram non folum reü-cicndam,lèdetiam augendam atq; ornandam,vtme* Jiorem,maiorcmq; neoptarequidem poflemus;hanc iplam nifi arripucrimus auide,nosiplbs fugcrc,amp; of-ncium re ft urn, quod patriæ tribuendum eft, pror-fus deftrere videbimur. Etenim ft ftiblatis cRepub. noftra faftionibusidem ftnlèrimus, nobis profefto, atq^. exteris nationibus multum Ipei bonæ afferctur: fed quanto plus afièretur, ft maximæ Chriftianorunl gentes fœdere certo,. ac focietate nobilcum coniun' ftæfucrint?TaIisquçdam,tàmq;bonagentiu earum coniunftio fuit, cum Carolus ille Magnus rebus no-ftris cum Imperio præeflet. Quo tempore Ch rift ia^ norum potetiaiufta tantum terroris Saraeenis, atquc alijs nation ib” immanitacc barbans,atq-, nomini Chn ftiano infeftis iniecit, vtpræclarc Iccum agi arbitra-

rentur,

GERMÂNIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

rcntur,fi non dico Chriftianis bellum inferrc,fed fua tuen,arque defendere poflentQuo minus comitten* dum puto,vt cam,quæ hoc tempore fe offert,occafio-nem adtalemcum multis gentibus coniunâiionem amittamus, idq- non fine graui damno,atq; dedecore noftro. Etenim dum nos inter nos Gmultates acres gc rimus,amp; aliæ Chriftianæ gentes feipfas inteftinis bellis conficiunt, communes boftes noffri interea magis culpa noftra,^ virtu te fua ita creuerunt : vt hoc tempore nobis,atq;totiOrbiGariftiano ab eis periculu fummura impendere videatur. E quo ipfo vt eripia-mur,Deus pro dementia fuainfinitafummam rerum nofträrum ad gente m Auftriacam detulit:ad earn ni-mirumgentem , per quam quantum tribuere vellet Chriftianis gentibus declarauiticum fignum cruds c ccelooftenderet tempore cQ,cum Rodolpho,qui primus exeafamilia Imperator creatus fuerat,Aquifgra-nimoremaiorumdiademaimponeretur. Oftendeba tur iam turn fpés bonis omnibus fore, vt imperatibus Erincipibus Auftriads gentes Chriftianæ refpirare ta-dem, amp;nbsp;metu hoftiu crucis truculentifsimoru libera-ri poffent. Quæ fpes ne fallcret vllum, amp;nbsp;ft Imperium noftrumhuic domui non tantum potentiæ, quantum dignitatis adiunxit, eandem tarnen ita amplih-cauit,vt hoc tempore pluspofsit, quam omnesalq Chriftiani Reges •. etiam ft omnem horum potentiara invnum conféras. Nam ab eo iam tempore, quo pri-nium AuftriaciPrincipesin fcdelmperij noftri col-locati

DE REPVBLICA

locati fuerunt, mirum cft quantùm,quaq; magnis rc* bus audicumulatique fucrintiprimu acccfsionc Rhç torum, Valeriorum, Carnorum, turn Belgarum, deinde regnorumHifpaniæ,Siciliæ , Neapolitani, tum Bohemias atq; Pannoniæ. Omitto hîc prudens Mar-comamnorum,Qjiadorum, Infubrurn magnospopu los.Hi popuh, nationcs, atq; régna quam late patcat per totam Europam,amp;quantû pofsint,quotus quilqj cft qui nefeit’Qmas cum ohm ab Imperio Romano diquot; uellcrentur,quo magis vires huius attenuatæ fuérût, co nunc magis cædc-hrmari atque muniri videntur: quando totregnorum,populorum atq; nationu po-tentia in ea domo,quæeu Imperio rebus noftrisprx* cft;in vnum quodam modo coaluerit.Amifit tempo-ribusillisImperium noftrum,quod vi atque armis libi olim pepererat.:At nune in ea, a qua regitur géte, id quodtum vi extortumfuit,fine‘Ianguinerecuper3 re videtur.E quo ipfo quanto minus aut militum vip tus, aut hominum induftria fibi vindicate poteft, tan to maius diuinæ benignitatis, atque beneheenti« lumen mentibusnoftrisaffulget. Namcum Imperiü O rbis terræ ab co tempore, quo primum in natione noftra domicilium fuum collocauit, SeChriftianum fuerit, amp;nbsp;tale prorfus vt iniuriam non faceret alteris, fed ab eispropulfàrct potius:dubitandu non eft^quin huic Chriftianoru huepraefidio,fine patrocinio Deus antehac femper fauerit. Itaque etfi Refpub.noftra Cepe in magnapericula addueftafuit,tame earn Auftria-

corum

GERMANIN. . 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4t

coruinPrincipum virtus iam diu féliciter füftentauit. Et, cum cflent, qui genei huic inuiderent, omnesque neruosadhanc oppugnandamintenderent, tantum tarnen abfuit vt eandem eucrterc poflent, vt quanto id magis molircntur,tanto iUa maiore amp;nbsp;emolumen-toruin,amp; ornamentorum accefsione augerctur.Caro* lus Dux Burgundionum,Princcps fortis atq; bcllico» fus,cum imperante Frederico tertio Auftriaco viftri-ecs legioncs fuas in Germaniam noftram duxiflet, atque Nouefium obfidionc premeret: Fredcricusau-tem exercitum magnum atq; bcllicofum ex omnibus Germaniæ populis comparaßetjquo Carolus reijcerc-tur,ccrte graue quoddam atque pcriculofum belli in* cendium excitari videbatur. Verum Deus pro beni-gnitatc fua earn felicitatcm tribuit Imperatori opti-mo, vtnon folùm bellum hoc hne (anguine dirimcre tur: fed idem criam cum co, quem hoftem habucrat acerrimum,affinitatem contraheret. Cuius quidé rei isfuitfruduSjVt hcreditas Caroli ad gentem Auftria-cam non itamulto poft deferretur. Acceflerunt turn adpriftinasbuiusfacultatcs Bclgarum, atq; Scqua-norum populi diuites atque florentes: vt quod primo vifum fucrat malo effe Frederico ,id ei poftcrifque ip-fiusmultumvtilitatisattulcrit.Et quanquam inuidi quidam certos Bclgarum populos concitauerant, vt contra Maximilianu Frederici filium fefe commouc-rent: tarnen amp;nbsp;hi motus lane féliciter fedati fucrunt, amp;nbsp;Belgium ita pacatum ,vt huius populi ab co iâ tem

port

»fi REP VB LI C'A

porc crgaPrincipes fuos in fide nunquam vacillarint. Quid vero dicam de ea,quaidem Maximilianos affe-ôlosfuitiniuria, cum ci amp;fj3onfà amp;nbsp;regio huius do-talis præripcretor*' Veruntamcn resita tulit diuini-toSjVt hoc eins damnum magno domus fuæ commo« do amp;nbsp;quafi lucro Greiretur : cum Regnum Hifpaniagt; rum inclitum affinicatis lure veniretin poteftate Pb lippifilij cius, veniretregnum Neapolicanum ,veni-ret regnum Siciliæ. Ac cum no ft ra ætate fœderatt quidam , ijque potentes Carolum Imperatorera a pofiefsione Italiæ deijcere vellent, amp;nbsp;huicgraueat-que periculofum helium inferrent : eodem tempore Pannonix atque Bohemia régna Ferdinando fratri eins,qui rebus noftris cum Imperio nunc proeft,accre lieruntj amp;nbsp;noftrorum militum virtute territi hofies obfidionem, qua Mediolanum einxerant, re infeda fbluerunt. lamcum proximis hilce annisquidapo* tentes confilia contra Carolum Imperatorem no-ftrura , ciulque filium Philippum ncfcio quæ ^ Auftriacaegenti, amp;nbsp;Germania: noftræ perniciofa ca- ! ptarenfen tibi,cidcm Philippo Britanniæ Regina at-que hères nubit: amp;,quo bcncficio fuo Deus elarifsi- i mam,{ànôl:i(simamque fèminam,camqueiniuriaco- . rum,a quibus minimeoporcebat, oppreflamitaex- ; tulerat, vt in excelfo dignitatis gradu collocaretur, hanccum codem Philippo ad perpetuam vitæ focic-‘tatéconrunxit. Videmus iam,videmus Principespo-puliqüe Gcrmani,Dcum antehac Auftriacam gentem confer-

GERM ANI Æ. — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4!

conferuafle ac ornaflc mirabiliter: amp;nbsp;tantum bonoru atque potential iuftæ ad cam detulifle, vt fi vlla,buius certe potentiares Cbriftianas prope ruentes fulcirc pofsit Ecquanquaminijscogitationibus quæillam quietam rerum noftrarum rationem , procuratio-nemquc complcftuntur, magna cum deleélanonc animi vcrfor,nibilqüe opto magis quam vt ccdcm res fincfanguine amp;; feruari amp;nbsp;amplifie ari queantin perpe tuumtumen quia, vt nunc funt tempora, optare id faciliuSjquam fperare poffum.Certe vt maioré in mo« dumlactorc nationibus, populifque Cbriftianorum tantas accefsiones ad potentiam gentes iUius eo iure, quod omnes gentes approbant,fantas cffciita nó pot fum non gaudere Imperatores Auftriacos fepeugna dediffe fortitudinis cumfdam exceUentis , atque bel-lamulta amp;nbsp;gcbidèipfos féliciter,amp; confcciffc,quoties ■vel barbaridomandi effent, vel ali) bodes frangen-di. Q^ibus fane prodigatis amp;nbsp;Infubres amp;nbsp;Ligures, quia nobis fuerant auuld, recuperauit idem Imperator noder Carolus. Regnum autemTuneti, quod c manibusTurcæ dngulari virtute excufferat,Hifpa-niarum regno adiunxit; amp;eundcm bodem in Pannonia itaterruit, vt armis nodris lacefsitus pugnan-r di potedatem non faceret, fed fubduceret fefc, ac tr^^ -pidus pedem referret. lam véro Perdinartdus, qui fratri optimo optimus Imperator fuccefsit, amp;. boe \ tempore fummæ rerum nodrarutn. pr^ied, quantum pietatis cum. virtute dumm a coniunxit'. Curus ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lx iudi-

DE REPVBLICA iuftitia,prudcntia,temperantia,vigilantia atquc for* titudo in illuftri quafi loco fitç omnibus bonis perfpc étæ funü,amp; vno omnium ore celebrantur.Qui no fo-lùmin rebus lècundis fuit femper animo moderato, fed etiam in aduerfis conftanti atq; magno:vt fortu-nam,fi quando iniquior clTet fibi, vincere videretur. Quicum alijs in rebus de nobis bene meriLusell:,tuni quôd tam diu impetus Turcç potentifsimi atq; trucii lentifsimihoftis lolus fuftinuerit, eofque a ceruicibus noftris depulerit,meritus eft optimc.Ac quia idcmil-1e hoe agit perpetuo, in eoque eft plane totus, vt re- \ bus noftris languentibus mederi polsit: certe nihil seque optandum elle videtur, quam vt euentus op-timus optimi Principis conGlijstandé aliquandorc* fj^ondcat. De Philippoautem Caroli filioeodemque Rege Hifpaniarum quid dicam/Qui itaviuit,amp;fic le gerit, vt in co paternç virtutis Ipern boni omnes col locent.Ad cuius libcralitatem,prudentiamjatq; iufti-tiam excellentem tantum fortitudinis ^ecimen iam acceßit,vtcum omnesgentesadmirentur, amp;in ocu-lis quodam modo ferant-, hic cum non ita pridem Regem potetißimum viciflèt, le tarnen ipfum maiorc cum gloria viciée videtur : cum vidioria ea vtcretur tam moderate, nihil vtïumeret fibi inlblentius, led omnia ad honorem Dei,vnde omne bonu proficilci-tur,moremaiorum fuorum referret. Tali pictate qui præditifiint, hos Deus fouere, amp;nbsp;ad cos plus, quam ipfioptant, deferre confiieuit. Maximilianus autem

Ferdi-

G ERM AN lÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Ferdinand! Impcratoris filiusamp; Bohemoru ReXjCÙm ablete Carolo Impcratorc Hifpanias regerct iuuenis, ejuam illuftria virtutis figna dedit ? q bene gefsit ona-nia?vt gentium illarum voluntatesfibiconciliauit?In rebus autem Pannonicis non minor eius virtus elu-xitNec Ferdinandum eius fratrem præterire bic pof-fum. Qui amp;nbsp;regnum Bohemix fingulari prudétia ad-miniftratjamp; vbi fuperiori anno excrcitum in Panno-niam contra boftes Cbriftiani nominis bellicofifsi-mos duxcrat, eum exiftimationis bonæ fruftum ce-pit,vt ei neque confilium ncque fortitudo ad res opti» inegcredas deeffe vidcretur.Porro Carolus Ferdinan-di Impcratoris filius jquictfi minimus natu eft inter fratres,non tarnen in eo minorem virtutis fpem boni oninesponunt.Quippe cum eiufmodi,tamqüc exccl-létisfitindolisjvtadres maximas natus effe videatur. Bxbis omnibus conftat gentem Auftriacarn tantum Sc potentia amp;nbsp;virtute boe tempore eiccllere,vt ad lm perium Orbis terræ, amp;nbsp;fummum decus genita effe, amp;nbsp;Deus per banc,quam tantopcre auxit, rebus noftris fefsis atque afflidis nunc tandem fuccurrere veile v i-dcatur.Accum fmgulaCbriftianorum regnavim at-que impctusTurcarum ægrc fuftinerc pofsint,neeRc gesillorum inter feitaiunftibnt,vt alius alij opem fcrat: eft profefto quamobremDeo immortalima-, nbsp;nbsp;nbsp;gnas gratias agamus, quod bifee difficiUimis tempo-

i nbsp;nbsp;nbsp;ribusnoftrisad gentem illam,quç cum ImperioGer-

maniæ noftræ proeft, tantum potentia: atque iufti

L 5 Imperi)

DE REPVBLIC A

literopponi poisit. Eteriim fi oimncs nationcsatq^po

ropa, Afia,amp;Africa impcratjgentibus contulcriSjVthç vincant hominum numero, illæ tarnen amp;nbsp;virtute mi-iitum,amp; armorum gencre his eilclem lógo interuallo anceccUerevidentur; nifi quis forte putat Germanos noftros, kalos,Hifpanos,Pannones,Bohemos,Belgas tedere Afiatico,quoTurca potißimum abundat,mi-liti:amp; naturaeos,qui Septenrriónesfpeófat,non ma- lt;nbsp;gis ad fortitudinem animorum, corporumque robuf finxifle,quam illos,qui fub cælo viuunt calidiore. Et quanquam copias quafdam noftrasTurcæ aliquorics afHixerunt,eas tarnen vickoriasnecincruêtas, neefua magis virtute, quam nokra culpaipfis partasfuifle, præclare intelligimus.Quippe cum paruç manus mi-iitum noftrorum maximis atq; robuftißimis horuffl legionibus et tirones veteranis obijcerétur: vt fi nulla aliaculpa in nobis hæfinet,temeritatis tarnen iure dä^ naremur. Voio equidem nos primo omnium ad De-nm confugere fiipplices,amp; nos totos benignitatieius crederc atque committere.Situm eft enim in potefta-te eius fumma maximos atque robuftißimos hoftiuni exercitus parua no Br a manu fundere atque delere: quod Gedeoni ,’eiusquc cxercitui priais temporibus diuinitus contigifle memorise proditumeft ; amp;nbsp;Maximiliano Cæfàri noftra memoria fæpc co rigide nofipfl

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;telles

G ERM AN lÆ. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

telles effe poffumus. Etfi igitur delperandum non cft, ft forte hoftis nos milt turn multitudinevincatj dum modo cetera, quæ ad rem bene gerendam pertinent^ non minus détint : quippe cû res militaris magis vir-tute militum, quam multitudine niti,amp; victoria di-uinitusconcedipotius-, quam Humana potentia ac-quiri videatur : tarnen ft exercitum iuftum, eumquc benearmatum contra hoftcm cducere potiimus, an non fatiusfuerit hoc, quam paucos atque inermes pe riculo offerrc ? Deus non itapendet e nutu noftro, vt quoties rem temere in difcrimen adducamus, nos ar-bitratu noftro iuuare,amp; inufitatafigna potentia: fuæ. dare cogatur.Qui conantur Deoita prefer ibcrc quo-dam mod o, atque legem dare , certe amp;nbsp;fallunt fei-pfos, amp;nbsp;in leges ipfius plane committunt. Chriftus Dominus noftcr, idemque Filius Dei omniapotuit, tarnen cum Satbanas ei fuaderet,vt fe e fuperiore rempli parte fine incommodo fuo præcipitem darct,caque re potentiam fuam diuinam declararet, id no-luit,cum per gradus defcenderepoftet. Atquehoc fai exemplo monuit nos, ne fi forte facultas eorum, quibus ordine certo amp;nbsp;vfitato vti pofsimus □ fup-petat nobis, cam nos omittamus, amp;nbsp;conuertamur ad ca , quæ inutitata ratione eueniunt,amp; miraculi cuiufdam fingularis vim habent . Qtib cautiores, prudentiorelqüe efie videntur,qui Gaucnt,nc plus fpei quam oportet, inrobore exercitus fui ponant: amp;nbsp;tarnen cum pofsint iuftum exercitum , eumquc bene.

DE REPVBLICA

bcnc inftrudum,cxercicatumque haberc, ne eum, qui nec numéro,ncc virtute hoftibus parnon fit, cdu cant, si vllus alius, egoccrtc ipem omncranoftram in Deum conferendam puto; tcmcritatcm tarnen probare necdcbeo,nec polTum : hoc præfèrtim tempore, cum Deus nobis tribuat, vtpcr Auftriacam do-mum multû (àne poßimus. Fecit antehac Imperator nofter Carolus amp;pe periculum militum, quos e Germania atque Hilpaniaeuocaucrat;amp; quantum valeat vtriufqucgentis coniunda atque inuida virtus,tcfl:i-monio Orbis terrae comprobatum eft.Nequc enim in vllum locum vcneruntlegiones horu, in quo non fin gularis cuiufdam virtutis figna dederint;vt Ipes often daturinhis etiampofthac, quoadintcrfèconuindx fuerint, magnum præfidium fore rebus Chriftianis. Sed quid fi Ïtalorum, Pannonum, Bohemorum, amp;nbsp;Belgarum copias acceftèrint^ Deus quando tot,tan-tafquc nationes, cafque florentißimas eorum,qui no* bisimperant,di6loaudientes eflè voluit,an nonvi-detur quoddam veluti fignum ftiftulilTe nobis ad bene Iperandum ? An non videtur moncrc nos, ne, quam potentiam iuftam noftra atque omnium Chri-nianorum vtilitatis caufta genti Auftriacae adiun-xit, cam hiße noftris calamitofifsimis temporibus per fummam ingratitudinem rcpudicmus ? Hic fi, quam Deus ipfè offert occafioncm praeclaram rerum noftrarum conftitucndarum gratis animis arripueri-mus, ent in procliui nobis, vt non folum commu-nium

GERM A NIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4y .

niurn hoftium impetus pofthac fuflincre, fed ctiam frangere, amp;nbsp;Imperium noftrurn fane féliciter propa-garc poßimus. Mathias Pannoniæ Rex etfi non tantum habebat virium, quantumTurcæ,tarnenexer-citu fuo, quem patrum noftrorum memoria in ar-mis habebat pcrpetuo , amp;nbsp;e varijs gentibus coege-rat, quoties cum Turciscollatisfignis pugnauit,tone eis triumphos gloriofißimos egit.

Per fe autem, qui equitum peditumque numero ira-pares quidem funt, hoftibus eildem, (cd fortitudi-ne atque difciplina rci militaris fi non maiorcs, ta-men pares, hac noftra ætate maximashorum copias fæpe delcuerunt. Nos vero qui tam diu Imperium Chriftianorum fuftentauimus , fi cum tôt gentibus coniunâ:i fuerimus tandem , certe nee minus quàmvelMathias PannoniæRex,velPcrIæ hoftem hune communem comprimerepoterimusi non minus dico ƒ immomulto ctiam magis. Cum præ/cr-tim ilium potentia,hos autem cauflà, cui Deus haud dubiepro mifcricordia fiia fauct, fuperaturi fimus. Quæ cum ita fint, poftulat officium,poftulat nc-cefiitas non folùm a nobis, fed etiam a Principi-bus Auftriacis, corumque populis acRcgnis,vtinter nos perpetuo foedcre fimus coniunóti. Namvt nuncfiint tempora,communis eft omnium noftrum caulTa,commune periculum , communes item ho-ftes. Nam qui inuidcnt Principibus illis Auguffis, ij-dem inuidcnt ctiamnobis, nee arbitratur Ie vtrifque M noftrum

DEREPVBLICA

noftrum faluis viuerepoHe. Et quia animaduertunt, quoad Refpub. noftra (alua eft,fè principes hos eucP tere nequaquam poffe ; nee vicifsim fore,vt imperia' noftrum intcreat, quamdiu ijdem illi tanta cum pOquot; tentiahuiepræfunt: ficpetuntillorum iugulum,vt nos ctiam confodiant, amp;quam nobis afferre conan' ! turpernjeiem;candem illiamp;etiam moliuntur, Qji^ * cum ita fint,vidcmur cum gen te Auftriaca ita coniun élicflcjVt necnoscorruere queamus fincgrauihuius damno^nee genseadem fine magna noftra calamitatc concidere poftit.Quantum autem præfidij fiteidem, amp;nbsp;ipfius populis,regnftqj in virtutc militum noftro-rum,ha;c tempora plane declarant:cum hi amp;nbsp;Panno-ncs, amp;nbsp;Belgas quoties opus eft defendant. Qui bus aquot; mißis, quid tandc futurû eflet Hiljîanis ? quid Italis-immo quid Principibusgétis illius?Ac ft a gubernacU' lis Reip.noftræ,dimoucrentur hoc teporeijdé PrineP pcs,an non in iftis proccllis noftris naufragiu fadun eftemus nos breui.^an non noftris ipfi armis perituri^ Omittohicpericulugrauiftimu, quodexterni holies noftri nobis conflare no definunt.Quare quod Prin-cipu illoru amp;nbsp;noftra,omniumq; gentiu quç in eorun-dempoteftateftintdignitasatq; lalus publica poftu-lat,vtfimus oes inter nos iunól:i,id omnes ftimmo Hn' dio expctere atq; eu rare debemus. Ac primû Principes ipfi,quorum neeeßitudinem natura itaconftituit,vt, fi alter alteri non faucat, aftipfodelcilcercquodämo do,amp; alienus efte videatur,caco ar dio re fbeietatis vin

G ERM AN lÆ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46

culo inter fe copulcntur^quanto minus vnius horum damnuab altero fciunótücHè potefl.Habentcóïhmu nenominis decusjcommunes maioru imagines, communia iura amp;nbsp;Gera,amp; horu alij aliorû bercditatem,vt proximorum genere iure adiré polTunt. Quofacilius afeimpetrari patientur, vt non folum ipfi inter fè con iunfti fint perpetuo,verum etiavt inter ipfos acnos, immo inter nationcs amp;nbsp;populos omnes,quibus impe» rant,fœdus perpetuu Gnciatur. Hoc illud ipfum eft, in cuius curam eo magis incumbere debemus, quo id plus commodi cum nobis, turn vniùerfo Orbi Cbri-ftiano allaturum cfle videtur. In quo fi non defueri-musipfinobis,certc nee Principes ilU nobis deerunt; idque tanto minus, quanto maior (pes oftendetur eis fore,vtfi maximæ illæ,florentifsimæqûe gêtes nobif-cumpulccrrimatuendi,propagandiqüe Imperij Chri ftianifocietatê coicrint,fólidos virtutis fuç frudusca* pere,ac fibi æterna gloriam parere facile pofsint.Quo magis cauedu puto,ne quç datur occafio hobis,in prç IcntiaReipub.noftrç ornâdç,amplificandçquc,eâ non arripiam’atq; copledamur. Magnû eft, crédité mihi, robur,amp; quafi numen eófentientis alicuius populi:at quatomaiuserittotpopuloru atq; gentiü eófentien-tiü?Et,vtmihi quidé videtur,coetuieorü,q,iïa fociati funt inter fe,Dcus,q caritas ipG eft, prçfto crit in per-petuü:fijbcuiustutela qlatent,an hos vllahoftiü vis vincere poteft^Quare fi tantu tribuimus nobis,tantu patriæ,tantu cûdæ Reipub.Chriftianç,quantû debe-

M 2 mus,

DE REPVBLICA

mus quo quifquc noftrum magis gratia, audoritatc, atquc confilio valetjeo magis eTaboret,vt Refpub.no« ftra languens primo quoque tempore recreetur, refi-ciatur,amp; in eum, vnde decidit, ftatum bonum atquc bcatû reftituatur : id quod baud dubie eueniet,fi ra-tionem huius conftituendæ,atquc amplificandæ,quç fèhoc temporevltro offertjUon repudiauerimus.Vo-lo equidem Imperium noftrum florcre, id tarnen fine vllo incommodo aliorum Chriftianorum populoru, immo veró magno cu commodo eorum, qui nobifcu fuerint coniunâ:i;atq; earn cenleo cAc oportcre foede* ris,quod probo,rationem, vtnullushorumpriftinani ’ fuam libertatem amittat,ncc in noftram,aut vllius al-terius gentium poteftatem concedat.Volo nos omnes idem de fàlute publica Entire,amp; tanqua vnius corporis mebra,fi vnûlangueat,omnesdolere:finvnû bene habeatjacrebus fecûdis vtatur,omnesgaudere,vtfin gulorum bonum commune omnium eße videatur. Volo régna illalociorum non minus faluaeflè,quani Rempub.noftram. Qmin rationem fœderis huius ita conftitutam cupio ;, vt quæ regio laborat maxime, huicab omnibus potißimum fubueniatur^idquod vera æquitatis ratiopoftulabit,atque vtijs, quosvel inteftini motus, velcxternorum hoftiu armapremut, ftibito poßit auxiliu ferriddque cómuni omniü fœ-deratorü fumptu fingulænationcsilloru fingulas legion es alantperpetuo, amp;nbsp;copias illas iundas in loco oportuno colloccnt. Accédant ad has Bohemorum atquc

GERM ANIÆ.

atqueBclgarum auxilia, ac fi populi hi fingiili fingu-las Icgioncs fuftentarc ncqueant, fuftentent tarnen tantum, quantum poflunt. Solet quidem quod nobis atque Chriftianis populis imminet diferimen a Turca grauius efTe eo, in quod quidam Europæ Reges atq;populi nos fociosque noftros adducerepoC-funt. Narnvt hi fefc commoueant maxime,cft tarnen fpes fore, vtminore negotiodepeUcre cos, aut ita reconciliare nobis pofsimus ; vt cum eundem, quem nos, foci) que no ft ri Chriftum colant, malint tandemeffe noftri amiciquam hoftes, amp;nbsp;nobifcum, atq; CU tot Chriftianis gentibus fadere iungi, quam nos atq-, cafdem lacefferc; id quod fine grauifsimo pc-riculo fuofacerenon poterunt. Et quanquam bæc fperanda funt, tarnen fi qui forte horum abarmis co-tranos, aut focios noftros fufeeptis difcedcre nolue-rint,eam confilij rationem ineundam cenfeo,vclabo-rautibus fuccurratur ab omnibus fœderatis, idq-, pro ratacuiufque populi parte* Magnæ enim opes aelate omninopatentes funt Germanorum noftrorum, Italorum, Hifpanorum,Pannonum,Bobcmorum, Bcl-garum;vt quodonusbeUorum gerendorum Cmguli, u ab alijs non adiuuarentur, mgre fortaffe ferre pof-fent ,id cumRis futurum fit leue. Et quanquam rebus Chriftianis in virtute, röborc, amp;’multitudinc militura noftrorum multum cft prxftdq , tarnen ft copix gentium illarum accefterint, quanto facilius non folumin Europa, fed etiam in Xfiahoftes com-

M ^ muncs

DE REPVBLÏCA

muncs comprimere poteruntPMuniatur line Panno* niapræ^dio maiorc , eo qu6d maior arque potentior hoftis ei bellum inferrcîolcc : acquoties hic maio-ribus copias in Regnum illud , aut vicinas genres , impctumfadlurus ehe viderurjConftiruatur,vtcom- i muni omnium fœderarorum ope, arq; fumpru idem ! præfidium augearur arque firmetur, nec inrereaalijs auxilium iuftum fubrraharur, quotielcunque codem eguerint: vt fœdus ipfum tanto fir ftabilius, quanro eins, quod perle æquum eft, maior rario habirafue-rit. Hocloco, ne vobis iftaprudenria vins præferi- i bere vidcar, præteriboç quæprærerea fub délibéra- l tionem cadunt: nec dicâ, quod me eriam taeêre cogi-tabiris ; arque curabiris, vt fl quçaliquibusfœderato-’ , rum ab hoftibus crepta fuerint,his eitlem reftituan- ' tun fin quæpræterea capta fuerint, hæcnoftro Impe* rio,ad quod iure pertinent,adiungantur.Quod cum per fc iuftum fuerit, tum vero etiam æquum , vtcum Imperium Romanum penes nos fit, amp;nbsp;res Chriftia-norum militans noftro potifsimum milite nitatur, res noftræ tanto magis crefeere debeant, quanto plus præfidij atque vtilitatis rebus communibus af-ferre amp;nbsp;poflunt amp;nbsp;lolcnt. Et quia hic tribuctur cui-que genti, quod fuum eft, non erit profedfo, eut quemquam huius noftræiuftiftimæ, vtiliftimæ, atq; honeftifiimæ focietatis pæniteat. Nosautcm,nosin-qua Germanos eo minus huius pænitebit, quomagis amp;nbsp;poteftate,amp;dignitate Princeps nofter cumulabitur;

vt !

GERMAN!«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S

vtquos antehac Höftes ægrea capitibus noftrisdepu-Ht, eos pofthac, ft opus fuerit, aut fedibus ipforum pellere,aut intra ftnes eorundemcomprimerefum-ma cum gloria noftra valeat. Ac ft rationibus no-ftris ita confuluerimus, amp;nbsp;ad officium atqucT^onum publicum reuocauerimus omnia,certc Deus,qui bonis bonorum confilijs arque conatibus mirabiliter fauet, procul dubio ita nos adiuuabit, vt Refpub.' noftra at que totus OrbisCbriftianus breuirefloref-cant. Habetis bic Principes populique Germani, qux de omnibus co mm o dis ornamentisque veftris dicenda putaui ; amp;nbsp;vos rogo, obfecro, amp;nbsp;per fangui-nemCeruatoris noftri IcfuCbrifti obteftor ,vtftHæc videbuntur bona effe,ft vtilia, ftHonefta,ft pia,ft Rei-pub. noftrx neceffaria, ca tantum apud vos valere patiamini, quantum patrix noftræ communis atque

[ adeo totius Reipublicx Cbriftianx dignitas, amp;nbsp;pu-1 nbsp;nbsp;nbsp;blica falus a vobi*s impetrare debent. 1 eftor Deum

1 immortalem, qui folus abditos animorum noftro-1 nbsp;nbsp;nbsp;rum fenfus perfpicit, me conftlium boe nó abb quam

1 nbsp;nbsp;ad communem vtibtatem atque dignitatem veftram

1 referre ^ nee abud petere, quam quod patriaipfa iu-i nbsp;nbsp;nbsp;re quodam fuoavobisftagitarevidetur. Qu^eftvna

1 voce loqui poffet, baud dubie in banc fente ntiam \ ageret vobifeum. Ego ft a vobis boe poftularcm, vt i meacauffadefuo quifque veftram priuato iure de-1 tedcret, vel mortem non dubiam adiret, an non boe 1 iure quo dam modo facere vidèrent Ita enim genui

vos

BE REPVBLICA

VOS, vt fi opus fitjvitain ipfi noftram pro me profundere debeatis. Scd quia tarnen confilium, quodda-turin prxfcntia vobis, non fblum durioraifta exclu-dit, verum cauet etiam , ne bona fortunaique veftras amittaTis, neue in vllius pcriculi flammam vos tc-mcre conijciatis, tanto minus id repudiate debetis, 1 quanto idem cum commodis veftris atque rationi-bus fine priuatis, fiue publicis eft coniundius*. Ac primumquiaavobis hoepetitur,vtfublatis fimul-tatibus fttis concordes inter vos ,amp; idem de Repub. de religione Dei immortalis-, deque publica filutc ftntiatis,an non boc illud ipfum eft ,adquodfi ta-cerent alij, vos tarnen ipfos cxcitare deberetis ? Qui nifidefieritis oppugnarevofipfos, amp;melacerare,non modo non Germani eritis inter vos, nee ciucs mei ampliuSjlêdinimici,plancqueboftes. Nam quate-nusinteftina inter vos bella geritis,mihi tanquaro matri veftræ manus affercis; immó vofipfos,aquibus nullummeum malum feiunftum efte poteft,lxdins atque affligitis. Hoe loco fi vobiftum cxpoftularc vellem,poirem id quidem iure quodam meo;fèd quia libcter de eodem iure meo remitto, vt vobis parcani, vos bic moneo tantum atque bortor,vt animosdi-gnosGermanis bominibus fulcipiatis,amp; in Repub. mea conftituendatantum tribuatis mibi, quantum Glus veftra atque publica poftulat. Deponite igitur fimultates, fiquas inter vos geritis, amp;nbsp;in me atque Rempub. meam tptis pedoribus, amp;nbsp;fingulari animo-

rum

GERMANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ÿ

rum confenfione incumbite. Quodipfum amp;nbsp;nccef-fariumcnt vobis, vt perniciem certam vitetis ;amp; taie prorfus, vt mibi atque vobis vberrimos frudus afferre queatis. Quippe cum hoc tempore tantum pofsitis, vt quaparte collapfafum non reficifolùm, fedita etiam ornari pofsim, vt tandem non minus, non minus dico ? immo etiam magis floream, quàm Caroli illius magni atque Othonum tempore fclkif-fimo florui. Habctis Principes, Auguftos talcs, vt melioresne optare quidem pofsitis, quiamp; volunt,amp; çoffunt me iuuare ; nec folùm tueri dignitatem, quam habeo ego, amp;nbsp;vos in me, fed etiam augere atque amplificare, h modb ipfi volueritis, amp;nbsp;a comple-xu ip forum vos ipfosveftra culpa non diuulferitis. Quarc fi me,me inquam,matrem,quae vos genui au-ditis, habetote rationcm mcæ atque adeo veftrae fa-lutis •, amp;nbsp;cauetc,ne qux hoc tempore oportunitas da-turreturnveftrarum amp;nbsp;conftituendarum, amp;ornan-darum, earn amittatis. Ïnquo ipfofi ita gefferitis vos, vt officium veftrum defidcrare videtur ,dc me profeéto, de vobis ipfis,deque vniuerfo Chriftiano Orbe optime merebimini. Hxc fi Germanialoquc-retur vobifcum atque ageret, Principes populique Germani, an vocem eius afpernaturi effetis? Nihil arrogo mihi, fed tarnen fi quod fuadeo ipfe, amp;nbsp;pa-tria noftra communis Ragitare videtur, impetra-utro, non ent profedo, cur vos fententix mex atq;

M 5 ton-

BE REPVBLICA

confilij pæniteat j amp;nbsp;ex officio vcftro cos fane frudus pcrcipictis, qui vobis atquc Germanise noftræ cundç maximas vtilitatcs ac fummaornamctaallaturifiint. Quod vt cueniat tandem, pro ca, qua patriam hanc noftram compledhor, caritate optareego maxime, amp;nbsp;fuppliccs ad Deum manus tendere,fidem-que cius, ac nomen fändißimum irn-plorare non define.

ANTVERPIÆ, Bf^dt^fbaf Guliel. SUmm T^egiuz Typograph^ XIllt; K^t^ M^Sepiem^ ^.^»LXU»