'/'quot;■■- ;2quot;-“ s?^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XZx

Wegens onderzoek aan deze coiiectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

HAJSES HOC COMMENTH R/oS Leâ^or candie,tef/Jpomm rationed,in qt^ exp/ican^ia p/un^i laborarunt,ßc exprejptw (^ äewonßrafam j 'vt ße ea poßbac • nullaßt mouenda ijußiio. iQ^nJoquHefn cerüs ^ inMitatis S criptur^fiera teßimonns ,ßn^ula ij/ta hic traduntur, ita fint conßrmataj'ut nihilßntire,qui contrafentiantjvideripoßint. * j

ENE merendi de me nullum fincmfacis,amp;ad tua multa magnaque in me beneficia, noua quo-tidic accedunt. Quorum vnum illud maximum deputo, quod quum fuas tibi de Ghronologia commsÄrationes, Matthæus Beroaldus, pro ca qua tecum cöniunólus cft ainicitia,coinmunicafi-fet,non ante conquicuifti, quam eas typis euulgandas, amp;nbsp;in publicum profcrendas mihi compiiftrit.t^o tuo fa(fto,id mihi vidcor confequutus, quod iam diu expetiui, vt induftria: mex, aut certê propenfæ in publica commoda voluntatis,operæpretium aliquod cAaret. Prodit igitur noftra op^iâ in publicum id opus,tuâ tuique fimilium Ictftione non indignui-njQuandofiluidcm id abs te mirifi-

cè,amp; aliis aliquotviris do^:is proban, animadueni. Quamobrem id excufuraad te mitto,tibique nt)ftrumhunc laborcm dedico, teftem animi m ci in te grati. (^iod vt eo animo accipias,quo à me offertur,magHOpercterogo. Vale. Ex noftra olEcina, S.Iulij, anno Domini 1575. *

01 ^ ^ ^ ^ ^-^ ^^ ^^^^^^^^ ‘^^^^^^}^(^^i^i^^^^ius ^i^ut optabiliüs sapienfia J i^ii^ino l^eneßcio fe* occt^lfo nti/ninis inßm^iu, m^Ua non inteUexit • ^^^s.-quamoi^refn maxima iju£(jue ^Jp/en^li-*^ dißima in^fnia ^ßeß aä Phtioßophiam Jumper apphcueruntj^^i^ofe Sapienti^ cognitione recrearet^Qï' tati boni adoptione rejicerent. /ta^ji^eeopotißimiim docii ßudiaßia re- • tuleruntjÇ^ in earn cn^ram ideratiprécipité incubuernt^vt Phi-loßphiam aliq/^ando conßiti^tam haberent. ^^d dnmßio in-genio Çf indußria,ßefe eßeciarosfperant 3 Zongeßtaße decepti fuernnt : t^t^emadmodum td ne dißimuZare ^utdem potuit yhri-ßoteZes. i^}^t eß apf^d 1^ulZiAmi extrema tertia dißß/tatione ^nfiuZana 3 accufens Veteres PhiZofipJ^os 3 eos autßultißimos3 aut gZorioßjß^^^^f^iß dicit3^ui exißimaßentfit is ingemis3per- nbsp;*

feéiam eße PhiZofephiam. in (juo 3 pari cum ceteris err ore fuit ^riß oteZes3ijui ^uodpaucis annis magnam accefitonemfa^am 'uideret3 breui tepore abfioZatamßorePhiZo/ophiam exifimabat. Sapietia enim,lt;juam poUicetur P^tZoJophia^eximiagundam ^ perfecta res eß3 tjuam qui poßunt obtinere Çsf cßeqMi3^ere beati ^feZices cenfindi 'Veniunt.hß am3^t ait Sapiens3Prouerb.jaj. Pretiofior eß cunóïis opibus Sapientia, Ç^ omnia qf4a defide-rantur non vaZent ei comparari. Longitudo dier urn tn dextera eius 3 (^ inßnißra illius diuiti^ Ç^ gZoria 3 'uu eiZZspMZchr£3.Ç^ omnesfimiu illiuspacific^. Lignum lt;vita eß bis3quiappreben-derint eam3Ç^qui tenuerit cum beatus. Res tgitur tanta nußqua * in terris inueniri3nec indagando reperiripote/Z hominu ingeniis: qua quaf^tfint exigua (^ tenuia 3 ex rerum etiam ?ninimarum,

\ ^^^^^ 'ü^fant ignorât tone ifatis inteUigitur. Q^propter no iniu-riajin elogio Sapienti^j/ohi t^.dicuntur ifa:Sapientia ^hi inue nitur i*aut ^juis eß locus inteUigentui' M efcit hontopretiunj eius, nee inuenitur interraviuetiuw.j^lfconelitaeßah oculis on7niu 'vinenttuniiijolticres ijuo(j[ue cœU latet. Deus inteUigit ^ta dus, Ç^ ipf nouit locum iBius. Ex tjuo intelligimus, Dei propria eß Sapiettamjciuf^ue eß ^ionftm eximiumj^uam ex ipßus Eerio petendam (^^ hauriendam eß, noßrum ne?no,^ui modo de Deo ^uic^am audierit,ignorat./talt;^ue quanto in err ore werfetißnt •haólenus,(jui crediderut philofephu (^humanitatisßudia,nihil iuuari Sacrorum lihrorum ledione,facile animaduertitur. ^ß at^eßc animum induxe^^utßumjiJt ßpientid,quiaßt cosleßis,

• exißimarint nihil^ed^re ad uit a huius, quod terrena eßet,ß^ detate tuenda aut excolenda, idem cefierunt ac iijqui credide-runt Sblem,quia log^imè ^Ifit à }fbhis,nec in terris h^reat,nihil adprßntis uit^ ußmpertinere.quos nemo no,fimmaßultitia

• accußrit,atque etia damnarit. ^uum autefne Sapientia,nihil rede coßitui3nec à nobis coprelendipofit,certè ad rerum maxt^-marum coprehenßonem,ualere Ç^'coferr^plurimu Dei uerbum quo uno conßat Sapientia, nemo^ß qui negare poßit. Ex quo proptereà, noßr£ huius diß^utationis de tempore, fundameta Ç^ argumeta deßmpßmus^oßhahitis (^ reiedis aliorum omnium feriptis,qui Dei C^uerttatis ignare no potuerunt no niß, in am-

* plißima luce,caligare. Quod nequis miretur à nobis fadu,id ille ßc habeatfua non modo philo/ophicis artibus,ßd ne mathema~ tiçis quidem dtßiplinis, conßarepoße certitudinem ,ßne diuinl Eer bi notitia. ^c ne quis nosparadoxis Ç^ admirabilibus, aut inopinatis did is ludere uel deledari putet, paucis id eß demon-ßrddum:quod itaßne ambagtbus docemus. ^rtes omnes atque adeo dißiplina qu^cunque tademßnt,aut ad natura referuntur explicationem,aut ad ipßus natura procurationem pertinet. Eel ß quis ita mauult, Scietia omnes uerßntur aut in natura inße^ dione,aut eat^m rerum tradatione, qua dicuntur natura attri-buta, nam prater natura Ç^eius aitributa,nihil eß in hac rerum uniuerßtate aßedabUi^ De natura uerb ÇS^ eius attributis,quis

magis appoßte po/ßt dieere, aut certiora queat proferre j ipfo ^pßlt;^^ (^architei^Ojat^ue parente rerum ipfarum,Deo Opttmo

Af axi?no? / n^cuius 'uerho t^nqi^am tal^la^reruf^J ab iffe e^-ciart/m ratioaefn (^^raßaftüam habe^t^s expre^a^.,QMs ergo * tam erit af/iensj^j^ut nonfateatar Dei 'uerba hts ^e rebas eoafiii potigs oportere,^uam eora/criptayt^Mi teie moüloaiu/ïtfmo^ió ne-gant .'qutqttefia ßbi ignoratio confeih'umbraje rertsm tantam-moelo'intnertirés aute ipjas nee fettere, ac ne cernere autelepofi, cofit eturi'Ex ip/iusigitur Opifieis ore ^S^^uerbo^res tp^Siearum-e^^e conelittone eitjet Ç^acctpt oportercjno ex homing tneertis fin ^ tent iis Ç^placitisjcuiuis heuere potefi.Qp^el ^t certius accipia-turjÇ^ inteHigaturfacilitis, hac tjuoque itbetfitperioribf/s adiun gere.Scientia omnes cau/arum cognitione c^ant. turn er^ng res fiiri atque inteUtgi eiieunturjPhilofiphorum omnium c^feßonej^ ^uum rerum ipfiiru caufii tenefur. fib t^ua aute rer urn ifiarum afieólabilitim caufii, ^ re^^ionesjcur, aut quomoelofint efieéf^, ^uam in 'uerboDeiproduntur. itafitjVt Dei ^erbofitenttarum funelamenta cofient. ,Qms enint res ifias efificerttjpraterea vero^ ^uomoeio, (^quam ob caufiimfint ejfieä^, aelhac quis earutA fit 'ufitSjttem qua ration^ teneri ^percipipofiint,perfiicuè elocetur in q;erbo Dei. ^jt nifiplané caci,(^ parum Dei reueretesfimus, cogamur confiteri eos demu^erè do^os Ç^Japientes efie^quibus nota fint eliuina oracula, qua ^ eliuinarü (^ human aru rerum cotinent explicationé:ael quas nemo a^nquam fito tantumfretus ingenioperuenerit.^Qm enimeie terraJuntjterrena fatumJapiut iel eß}qui talparu more,in terra Ç^intra terra fitrdum Ç^cacum elementum,agunt homines,'utfie acutos ^ oculatos exifiiment, ’ fateantur tarnen necefieefi, haberefifinjus obtufis (^ omnino hebetes,vt nihil neque ocuUs neq\ antmo probe poßint percipere, quum ipfitm quo confiant,Ç^ in quo elegunt,refirant elemetum, Quare quod S aelducais imperitis, (^ return ignaris,fid opinio-neJapientia infiatis,refiponde^apud Euangelfiam APatthaum capitezz. Chrifius Dominus,Erratis,nefeientesfit'tpturas:po-tefi quoquepermultis, qui difiipUnas humaniore^,Ç^ ipfits artes tradiant 'mathematicas,obuci. quemadmodm id, ipfe difipu-tationis huius progreffu ,pleinum, ^t Jpero , fiet. iQuod etiam 'Utapp^f^dt,é re prafentidocéri potefi.lt;Siquis enint ab''ipfis' ^dfirologisroget, ^ndeccelefiium conuerfionum fit repeténdum initium, lt;iut .quodnam ipfiusanni fiatuendumfitprincipium,

fjKrebi^m: 3 necj^efi iß9t ^ju^fiione fine Dei ^erho expedirepoie^ • mik.Pu^nent rat lonef violent,teßes fiomw axio?natn ^ per^ eepto.mrn préférât ijuos Itbuerit è veteribus atti recetibut./^ßrff-b^isinihi/ omnino profciét attf prontottebunt. i^uorl ijMfeorttm rationes^^eclarat ^ patefaciunt3qüibusa^rieten/fgnorttn!ißa^ tfinnt principe?», ^^sp^oJl arrtperepoßknt ii, ijuifitnt nobis partim obfqt4i,parttm auerßjpartt?» et tam ariuerß, 'vt 'vel Can erarr^i^vel Libram3'U.eb Caprieornttm^gnorttm rebiquorti duces (y mo^eratores deßniant./amßplttrittm conßnfit?»jqui 'uu/^o pro rat tone habett^r, profèrent 3 non plaresßnt habituri qui pro illis^aàm tjui pro cotraßntihtbus faeiät.^ Grads enirn elijfen tinnt btterark ri4rles,Ç^ tpß Barbari,i^ttorum non eß tarnen adeo obtißtm in^eninm,‘vt non ßnt G rads ipßs,?nubtis in rebus aett--tiores. quoäß jdegjptios aut Chabrb^^os 3 ^j^uiß pritnos omnium tn ^frobogia vobunt haberiprodueetjiis y^ßatid opponetur3(jui nee erurbtttone3nec ingeniicubtu illis ceßerint. Stn aß Latinosß referent, ^uiß iadant mebior^ perpetuo efeeiße ^ rekebikife, qua ab abtis aeeeperint,ab iis ad Syros (^ ^rabaSjnuUis in aßro rumßientia concèdent es 3 bicebit prouocafe, Sunt enim ißorum omnium dißentides bis de rebus fi^tetia.Exqua ^arietate3qu£ ßts nititur autoribus ^ rationibus probabibtbus,quis non mubto quam Wienern 3 abeat tneertiori dt‘}ßas omnes.difßcubtates C^ cdrouerßas3'una,eaque breuis exDei verbopetita cbaußtba3di^ rimet atque expediet. Q^ de re quia fitis mubtis agetur in hoc comentario, pbura non dteam in prient ia 3 dt ad inßituti operd huius Cbironograp/rici rationem accedam,quizpauds aperienda eß 3^t intelltgatur quo firiptum ißud pertinent, aut quid ex eo peti^ßerari debeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' r*

Q^m mubtafnt^irorum eruditorumßripta de temporibusj. f'vellem recenßrejdies meprius deficeret, quam 'vebeorum no^ mtnapofem-ordinepercurrere. Æullum eß eni?n ar^umenturny^ quod pbures^nißeatur habuifeßriptoresrquum vcteres3\fum rê-^ cenfes.'^^^quotidiefiribuntur3amp;’ excuduntur bme der e übri3'vt crainbe toties repetita.^ recodamorsßt./taqr faßidÜ ae'nau-ßi/t pbus-aßerüt qua qkotidieprodeut Cbgt;rönobogia 'deßriptioneS3 quaweireadónts aut adeuationis biabeät.Et ejUum recetißima quxque debeant^ eße emendatißima ^ßt rüt hic res o?nnino aliter

habest.‘(jma ex Scj/lla in Charjb^iimßunt^pe n^u^a^i^iin hot • ar^f^’nento^qMOólfreti importuniß^ntie eß. Neque emmport/^s, . autßatiofida in vaßü. errornw quos habet Chrono/ogta, pela^o poieß cofpici. t^iiOi^fqtii Chronolo^iasßribunt, ntaiareparte nt-tanturfirtplomm prophanoram autoritaie.Q^^itahsßt^^fMn ti^m^Meßt iîli defereniiii,ûlûceturpaucis,Captte de prophan^ hi-ßor/ae^edatione.^ju^iwobrem idjohtm hic dieen2!/s,‘‘ueteri memorize tribtiendnm eße tantumßdei,qtiantu merhur ii^t^ui illam monumentis hterarumßint coplexi. Eosautem hominesßuße, quosprtiter darum ^ 'ueteru rerumfugerit ^eritasßätis inteHi-giturJ ta^uci^udtis erroribus impiieent hißoriam,0jui nihUpra-ter autorum prophanorum iibro/ norUfj^j no eß dßßa/e ad iudi-candum. ^ua de caußi ^ aquis me lt;vß(rum ieeiortbus fiero, cj^ui cum'vert nofiendt tangantur ßudio , ßatim id animaduertent, ^nicam mihi fuiße veri reperiedi, in ipfi 'veritatis foncejCuram. :Qw certa ^cofeßa,de retoties iaéiata,tandem teneantur.quod ^utdem ^vtrum ßt his commentauiis eßetdum, le^oribus candi-' dis afimandum reiin^uimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^itius autem (^ lö^ius doMn£ huius rationem repetjutmus, ne^juidpafetpratered in ifafra^iattonerequirindtjui haélenus è noßrisChronicafiripferunt (c^teros entm mißosfacia,quibus 'vert fontes fuerunt i^nott) muda pr^terterunt : ijuum reliijuos èßto metirentur ingenio.Q^ rudioribus ignota,rem alto(jui ob-fcuram reddiderunt difficdgt;ore.lt;^uo fadiurn fait,njt fa hoc gene^ rali temporum defcriptione,(^uam Chronologitt,auPChroniciap-pellatione 'volumus intelli^i,de teporeßtßmper difputatumi Ç^ de ea te perpetuofaerit aófum,(jua no éxplici^'a,difputationes ed ßmper njndefluxerat Ç^ cceperat^euocant. NetVue ^erd adfatc inter Tquot;heologos ? ac ne Adathematicos tjuidem,quorum eß ißa^ profeßtopropria,cdßat de ann^jÇ^ dus ordinatione.'^dnde inhaa tanta luce^^ tantododiorum ^frô/ogoruinprouentut confußÄ 'i^timur. teporibusmecanni habemus certum modt^jneque eius^ nauimus certum initium autßnemy^^m ehim annos à,nota Domina numeremus'iamp;'ab eutsnatiuiMé annum inchoanditm^ eßeinteüigzitmu^i nihilominùs annumdCdIénd.dónuariisdrdi'-quot; mur, qutbus certißtmus non'^e hatum DominumyEtpauets ■ ante annis,grauius hac in re peccabatur , qüum iidem anni Da-^^ *, nij.

, incidant Olympiades3 quibus Gr^corumfignaturfaßi, fuit ex-ponendum. quodhacde re non fitis accuratè fit à ntßrisaZfum.. quemadmodum neque de vrbis Rom^e natalibus 3 qui proptered vndefint repetendi, Çf in quam mundi ^tatem conferendifde-darandum fuit. Quare his de rebus3pro argumentififiepti ne-ceßdate^vt potuimus,cumDe6 egimus.quibus eafint adiunda, qu't nee d nobispr^eteriri 3 nee ignorari debuerunt, quum ad fi.. crarum rerum notitiam non paruit conférant ; quas res vt no^ bis diuina figgefiit ^patefeed benignitas ,ficeas in commun nem omnium vfim conferri iübet eadem calefiis maiefias . qu^ quid faciendumfit talibus in rebus, admonet ducern^ aut lam^ padis accenfifimildudine:quam rZequaquam condi modio oportet fid candelabra imponi3Vt omnibus luceat quifint in domo.s

H £c aate^ijubit^ni^a^ habent tewpoturn ipferuwfiriemj*a pm^a mundi ori^ine^aâ noßra ^Jque fepora deäu^iam. /n qua • exponenäajSacraßriptur£ autorüafew cubiquefiquutifi^nus, qu£ tanqaamfundawento certo Ç^ MubitafOiquemaiimQi^um largitus eß nobis Dominus,ufifi^us.Âcprioraquidem tepora, qu£fint à mun^ii or tu, a^b mortem C hrißi Domini, pro nobis in cruce obitam ^exantbatam,ßc Jeduximus, ^t ea no^is lt;dißin~ ^itß ^propofiifie,Saera vi^ientur oracula. qu£ reru tUußrium notâtione Ç^expoßtione,diuina qua in nos extant infinite,bene-ficia,'voluit nobisfimper ante oculos propoßta./taque eius temporis gelati met as Ç^ curriculaJeptem propofiimus,ex deficit is in ipfi Dei verbo rebus maximè me^rabilibus.

Primum i^itur annorum mundi curriculum à mundi ortu inchoatum,deßnimus diluuio.

j4 diluuiofiquitur alterum,quogl terminatur memorabili ilia promifione faîla ^brahamo ,cle benedicendis in eiusfimine cunéîisfamiliis terrae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nyertium autem ^nitur libérâtionepopuli Dei ex Âe^^pto, aut Legispromulgatione iUa inßgni in mote Horeb,quodeadem prope, Ç^paria fint ilia temp9ra.

Q^rtum àpromulgata Lege Dei 'uoce, perducitur ad iaóla per Salomonern P'emplifunddmenta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sextum continetur eo tempore quo Deipopulus, non patria p^ofugus,fid exul egit apud Pabylonios, cui tranfinigrationis Pabjlonicae tribuitur appeUatio.

Septimum habet Danielis hebdomadas, excipientesPabjlo-ntcam tranfinigrationem ,per quas ad ^eri Ç^perpetui Jubilai deducîifimuspofiefionem. q^a,beneßcio mortis Domini noßri Je fi C hrßi,ltberatifimus a peccato,Ç^ ira Dei venturafiper ßhos inobedientia. Hacfint priorum temporum capita,quaeß-munt ut; morte feu pafione / efi C hrißi domini noßri, ad quam nos Lex Ç^Prophet '^.deducü^.Cui hißori^ adieSldeß ex diuinis oraculis regni Perßci deferiptio,longè alia quam nobis earn pro-sonant,autorum prophanorum monumenta. è quibus haJJenus, magno errore, te?nporum S^iptura repetita fuit interpretation

'l^nóieturbA^f confaßones nataß^nt, ma^na ex parie bi bac • chronologie traâfattone, ciu^ fibi petßtaäent noßri, Herodoti (^ T'ht^cy^üdis firipta, mendaciortim plena » neceffaria eße ad te^nporam expUeationent, qi^e S cripit^raJaera proponb. qt^aß Ittcißni oßbndende^-vi illajîreturjtenebre.

Jam prior thusßueprimis mundi temporisas explicatis ,ß-^ quantar ^a que dieantar Scripture, Noaißtma tempora, qua quidem inchoata C hr ißt Domini in hune mudum progreßione, ßue diûtni K er bi incarnationeßpremo mundißnientur die. dn quibus explicadis iUudeßprecipue animaduertedumjChrißum Doÿi^um natum eße equinoétio autumnali : a quo annos Do-pnini, quibus notimur in t^poribus annotandisj tnchoandos eße docemur ex Sacris oraculis 3 ne quis nos bic quiequ^am ßngere exißimet. yd liaßint adiunéla, que ad hißorie quum prophane, turnfiera cognitionem plurifnum conférant 3 quale eßfamilia-rum N^oe explicatio, ^ deduclia in fias eolonias : quas aliter quam Sacris doceatur oraculis9deßnierunt pluribus loc is 3 dofi-phus3^^ qui ex Ulo haufiruntfiriptores Eccleßaßici.Cetera co-gnitione non indigna 3^^ adprefins argumentum pertinentia, expreßa habetfibiebius dndex 3 qifo rerum quae commentario ißo expheantar,capita continentur.

■^eißud quidem firiptum ebius vobis comunicatamfuißet3 • eandidi Ledlores 3fiß id mihieripuiffet Sancerrana3 qaae anno Dominhp'/ixüntigit3obf dio3i' qua nos nonßne magnis miracu-lis conferuatos Ç$'quot; incolames3edaxit pater mifericordiara Deus noßer. caius beneßeio faclum eß 3 'utfiripti huius pars me hor3 depoßta apud ^iram bona jpagi Langeße incolam,cai noparua debetur à me gratia 3 mihifae^it reßbata. ÿ^m dum adorno, pro ea quam mihi Dominus largitus eß gratia 3 eique adiungo quae codex alter futcumque elaboT^ta habebat3 temporis intered ideffaxb3qaod coneeßb Dominus ad nos recolligendos 3 (^ ea memoria recoßnda 3 quae 'Utprius reuelarat 3 ita poßed quoque obliuioni noßrae figgeßb: quo illa ingloriam nominis ipßus3 Ç^ Eccleßae aedißcationem, proferfetur hoc tempore in publicum. Regi igburßculorum 3 immortali 3 inuißbili jfeli Deo honor fit ^gloria infeculaficulorum. .Amen. nbsp;Ex noßra ydcademia

E Tempore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^apT^

tutiofficio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IL*

De Diebus,eoruraque differintiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Câp. 111L

Pc Scptimana,fiuc Hcbdomada. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.V.

De Mcnfibus Latinis,Hcbraicis,Græcis,amp; Ægyptiis. Cap, V L De Anno,amp;eius obferuata ratioije prophanis gentibus, amp;nbsp;populo J Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap,VIL

Qua rationcduodecftn Lunares anni menfes dicantur effie, quum ƒ ânno folari vtatur Scripturafacra, amp;nbsp;mcnfibus lunaribus. Item . ; de vetcrum intercalandi rationc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VU L

Vndc temporum fumantur in biftoriis exordia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. L

' De Olympiadibus,amp; vrbis Romæ nacalibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IL

De didlo Elianæ fcholæ , fcx millibus anoorum ftabit mun-dus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Cap IIL

De Temporum fummaria partitione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capl 111L

De Mundi origine,fiue Cofmopœa,id eft,mundi fabrica. Cap. Vi De Natvfra amp;rerum principiis,vt ea pietas docet,amp;de vocis Natural varia fignificatione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VL

Pc Paradifo,in quo varie eft a noftris erratum,non affiequutis quæ in eius topographia propo»untur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap, V11.

Tempus ab orbe condito ad Diluuiumi Quod, eft annorum lt;1656. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. L

Tempus quodfluxitàDiluuîcfad promiffionern fadam Abraha-'mo,de benedicendis in cius femme gentibus, annos continet 417. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;' ’ Cap. II.

^cius fernen Gcntibus omnibus, vfquc ad Legern * Deo promul-gatam in Horcb,eft annorum 430. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 11 f.

’ Tempus quod ab exitu feu difceflu ifraclitarum ex Ægypto fluxit ad fundatum aSalomone Tcmplum,cft annoru 480, Cap.11 IL Tempus à fund.ato SalomonicoTcmpload tranfmigranonem Ba- -bylonis,fiueadcaptumloacim, patrenriechoniæ per Nabuco-donoforcm,cft annorum 408. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ■*■ Cap.V,

Tempus quod eft aprimo Nabfleodonoforix annö,aut à captiuita-tc loacitn patris lecho nis, amp;nbsp;Danielis atque fociorum cius, vfquc ad annum primüm monarchiæ Gyri, per quem feruitutc , Babylonicaliberaturpopulus Dei, continetannosfeptuagin-ta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. VL

Tcrnpiés quod à Cyri maioris monarchia incipit,finiturqueDomi-ni noRri lefu Chrifti mofte pro nobis in crucc obita,quod heb

• domadibus Danielis feptuaginta continetur , annos habet 49®. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIL

De Perfico imperio, amp;nbsp;breuihebdomadum Danielis illuftratio-ne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIIL

QUARTO LIBRO. tepoftremis hue nouillimis têporibus,amp; eorum numcrandorum vfurpata ratione varia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. L

De Natali Domini noftri lefu Chrifti,quod ?onfcrendum eft in au tumnale æquinoiftium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. IL

Qua ratione Iit nobis annus ordinandus amp;nbsp;conftitucdus.Cap.I IL De A.ER.A. Indiâ:ione,amp; Hegir^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. 1111.

Dcemendationeprophanæhiftoriæ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. V/

Dc Gentium originibus.hoceft, quas terras occuparintpofteri Noe mcmorati capite decimo Gcncf in quo varie eft erratum à lofcpho, Eufebio, Hieronymo,amp; ceteris carum autoritärem fc-quuiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap^yL

De Francorum origine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIL

Regum Franciæ catalogus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. VIIL

Continetur index Chronici perpetuus,ab orbe codito vfquc ad noftra têpora. Is autem eft ira difpoÉtus, vt hngulæ pagina: annos 5O.contincat,amp;lingulafoliaioo.annoscxplcant,additis amundo condito tépor^bus, ité Patribus, ludicibus amp;nbsp;Regibus,a Scriptura commcmoraiis,amp; aliis rebus illuftrib.qua: faciut quum ad lacram, turn prophana hiftoriam intelligcmla,vno verbo notaris. Rcliftis vbiquc vacuis fpatiis,in quibus quifque pro ftudij fui ratione,qua: volet annotate potent.

Emporis apertam amp;vulgô notam rationcm jkPhilofo-phorum obfcuræ dif^i^ationes amp;: contendones, fic in-certam reddiderunt, vt muleis vifum fit tempus, ncfcio quid efle inane. Quorum ea fuit amenda, vt ciim fuæ fibi origii^is eflent confeij ,féque in hanc vitam certo tempore ingrelTos c^e, atque ex ca fuo curriculo confe-do, aliorum more difceffuros intelligcrent, tempus tarnen elTe omnino negarent. Horum autem Üultitiæ,eo-rum ingenua amp;nbsp;honefta de fua ignprantia profefsio longe eft anteferenefe, qui cum effe aliquid tempus intelligcrent, nee fibi in cius intellcâuamp;: co-gnitione fatisfacerend«pcrtè fafsi funt fe,quid illud effet,non affequi. Vndc illa ab autoribus minime vanis profeda vox eft, In tempore fumus, amp;nbsp;quid tempus fit ignoramus. Quali »ftificatione nobis eft in rebus ignotis,amp; pa-rum certis vtcndum:præfertim cum homines fimus,ncc humani quicquam / à nobis alienum effe intelligamus. Quod fi ab iis, qui amp;nbsp;dofti vulgô amp;: fa-pientes funt habiti,fuiflct vfurpatuTnjhaudquaquam variatis fentcntiis,tempus partim fapientiffimum,partim ignoratiffimum fuiffct appellatum. Thales cnim,amp; Simonides,tempus effe fapicntiffimum,quafi ab illo efficerentur, omnia,pronuntiare non dubitarunt. Contra Pythagoricus Paro,ficuti teftis eft quarto Phyficorum Ariftotcles, quiateraporisfucceffii, cfbliuioneamp; fitu deleri videbat multa,tempusdixita’/^StV^Tsv, id cft,infcient)ftïmum fiue ignorantie omnis magiftrum :Præccptorcm fcilicet fecutus Pythagoram, cuitis de tempore fentendam, ita decimoquinto Metamorphof. expofuie Óuidius.

Quafi temporis rei furde hc inawmatx vllum effe poffit in res iftas, quamuis fluxas amp;: caducas imperium. Certæ enim quantitatis amp;nbsp;menfuræ nomen eft tempus: quod in fingulis fpedatur rebus, quemadmodum motus,locus,for-“ ma,figura, amp;nbsp;estera de genere hoc,qux clamofos^elaffant in fcholis difputatores.' gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Scd iftorum qui tempori tantèm,vcl fapientiæ vel infipientia: folent attri-bucrc,neque fequenda neque ferenda infeitia eft. Nam vt nemo nifi mentis inops,ftru(fturam æd*um,artifieepra:tcrito,tempori quod in illud opus con* fumptum fuît,attribuent: ficnullus,nifiamens,amp;:Dei ignarus,rcrum.

*qiiæ cum tempore Hunt caufam non in ipfum autorem Deum,fed in tempus cflntulerin Temporis cnirfi,vt cæterorum quæ cum tempore fieri amp;nbsp;euane-feere videmus quotidie , Deus opifex eft. Qui pro fuaaducrfus humanura genus bcneuolentia tempore ad res ipfas efficiendas vtitur,quo morcalcs ad ipfius amplitudinem , amp;nbsp;fapientia/n, in rebus iftis concemplandam, faedius accédant, foatiumque fibi ad eas res cognofeendas fumant : quæ illis amp;nbsp;vo-luptati amp;nbsp;vlui futUræ funt. Qua rum caillas cum tempore fibi patefieri diüi-no beneficio, poftea animaduertant,vi fc vnius Dei gratia amp;nbsp;bona volunta-tefapere tandem homines intelligyc, quemadmodum id poifunt quoque animaduerterc,fe,tcnebrisignorantix cum tempore,amp;;fenfim inuolui,dum ipfum DeuA eiufque verbum negligunt^ncquispofthac,autfuæfapientîæ, aut infeitiæ caufam in tempus conférât, fed in Dei fulpicienda, amp;nbsp;adrnira-bilia confiha. Tempus autem quid fit ex fuo nos opificio docuit Deus, cum faces cœleftes, quas cœli luminaria vulgo dicimus, caiumque conuerfiones temporibusdefiniendis,accommodatas eße voluit. Nodurna enimdiur-naque f^acia, item menftrua, atque adeo annua, folis amp;r lunæ eürfu definiri cerniraus,quemadmodum iamtinde à primo rerum ortuconftituitDeus. Quibus omnibus,temporis no^en ex diuino inftituto tribuimus. vnde tem pus nihil aliud eflc aduertimus, quam certum motum fiue fpatium, lumina-rium quotidianaamp; eontinuata, ac fibi fijccedenteconucrfione,colled:um. Quo fpeüata dodis Philofophis gç^cis procura hæc definitio. Spores t^ifArfiair Kivninui; r»ç 'm ifutiiif. lt;rça.lfgt;if.yigt;’0f/.tiiii(. id eft,Tempus eft menfura motus qui cœlc-fti orbeconficitur. Ab hac nondilfentitÂnftotelis muJtis nota,amp;paffim »data, fed non æquæ perfpicua, definitio. quæ Phyficotum quarto libre fiç eft prodita,amp; cxplicata à Philofopho. t«to yàp er/;tfo»'o{, àpi5p.cçKtnlnaaKcnà tî ^^poltpovxdluç-tfov, hoc cft, Id enim eft tempus,numermde priorc amp;nbsp;pofteriore motu colledus. Sed verbis fuis vtitur Philofophus nonnihil à quotidiano vfu remotis, quo fit vt obfeurior aliquantô^ideatur ca definhio ; iis præci-puè quibus Philofophorum fcholæ funt ignotæ. Conuenit iftis nihilomi-nusdefinitionibusinterfc,quôdetfiverbisdiiFerunt,re tarnen quia con-ueniunt , pro cuiufque arbitrio promifeuè poffunt vfurpari. Ex quibus intelligitur, tempus nihil elfe aliud, quam fpatium quod cœli couuerfionc

Ex iis autem änimaduertimus,quod eft minime prætercundum, temporis 'amp; mundi,fiuecœli parem elfe non originem modo,fed etiam conditionem. Etfi tépus, fi rem propius amp;nbsp;penitus infpicinaus, antiquius cœlo efle videtur, quùm cœlum prodant facræ liters fadum poft nodis amp;nbsp;dici ereata ; deinde etiam définira fpatia,ficuti pofteà quum de Cofmopæa agemus,dicctur cum Deo. Id nihilominus quod è definitionibus prius explicatis Gonftat,pofitum fit,tempuscummundo cœpifte. Qui*cœlimotu tempusefficitur,tempore autem cœli motus amp;nbsp;conuerfio definitur. Cœli verô amp;nbsp;mundi vocabula eodem pertincre, atque in eadem re dici, teftis eft locuples Plinius, qui fe-cundi libri hiftoriæ naturalis initiô, ita in^it, Mundum amp;nbsp;hoc quod alio nomine cœlum appellate libuit,cuius circunflexu icguntur omnia, numen elfe credi par eft, ætcrnum,immcnfura,ncquc genitum,neqac interiturum vnquam.Quibus v^tbis quàm abfurdè amp;nbsp;impi€,cœptam orationem conclu dat, more animalium hominum,idcft vanorum amp;nbsp;infipiêtium mortalium, iam Dci bonitate norunt pij omnes, qui imeUigunt Deum Optimum Ma-

«xpofitum, de mundo nos argumenci ratio amp;nbsp;fimilitudo cogitdicerc. pe quoprius quam agamus,Philofophorum argute cauillaciones hac in rc, proferendæ videntur, ne verbis pofthac patiancur fe in errorem induci, qui parumfuntaftutirnéve Sophiftæ aliosimpedire fe pofle cxiltiment luis tucis amp;nbsp;laqueis,quos admirantur S^ tanquam fuos partus mirificè diJigunn Tempus,vtmundum,Philofophorumvetcrumparsmaior,æternum eße cxiftimauit,cóquc infolentiæ proce(ót,vt non dubirarit pronuntiare, neque tempus vnquam cœpifle,âcvc defiturum quidem efle, quod tempora in lua vcftigiavoluanturamp;recurrantin fe civulimodezin quo nufquam finem, aut prineipium certum poffis ftatuere. Adhæc ü qui volcntdieere, aliquan-do non fuiflctempus, autnonfuturumjj afyftata,vc quæ cohxrere non pof-fint,dicere videbuntur,féque fuo gladioamp;verbo iugulare apparebunt. Aliquando enim temporis inclufam habet, ac coniundam fignificationemi Ita qui aliquando non fuilfe tempus dicit,id videtur dicerc, aliquo tempore non fuilfe tempus.Sic quidicuntaliquado defiturum tempus,ita loquuntur quafidicerent,futurum tempus, quum non fit futurum vJlum ten^uj. Adhæc, qui æternitati temporis ,æternitatcfti*mundi adiungUnt, quærunt fi quando mundus cœpit, qui fieri potuerit illud, aut quis locus nouo confifift fuerit apud Deum, vtremnouam amp;nbsp;quæ nondum exticificc.molirctur. His orationibus amp;nbsp;argumentis, fe vnquam muris aheneis vallatos, inuidos elfe exiftimant, præfidiis ad fuperiora arguracnta confirmanda petitis à natural Vi,ea quam ipficommentifunnAiunt enim naturæ vim amp;: poteftatem æter-nam cire,amp; perpctuam,quæ non poffit ab adione fua,quæ quidem in his rebus cernitur,impediri aut conquiefc^re. Sed hæc eife inuajida amp;nbsp;minus üF-ma argumenta, facile intclligct, qui propius rem æftimare volet. Naturam cnim,vtà præcipuo cap«e ordiar5mundano hoc opificio tanquam crgaftulo aliquo conclufam,certo opcri in quod incumbat,addicüt.Cuius vim quum infinitam elfe fatcantur,in re taaien finira hærere volunt,acomnipotenti amp;nbsp;omniparenti, atque incomprehenfibili poteftati, parum cordati amp;nbsp;cæci hommes, vcluticompedes amp;nbsp;vincula iniiciunt, eamquefua libertate priuanti Quod fi effet ab ipfis animaduerfunf, non tam fecurè amp;nbsp;infolenter de rebus tantis pronuntiare effent aufi. Nam vt de temporis æternitate agamus, quarto ex iis,numfi tempus eftæternum,idcm quoque infinitum fit:amp;: fi eft infinitum, qui fiat,vtpriusamp;pofteriusineoftatuatur. Prætereà autern feire ex ipfis velim,quaratione fiatuant infinitum tempus,quum finiras efle tem-porum partes, non adeô longa difputatione conficiatur. Sumant earn fi voient, ver,æftatem, autumnum,hyemem. Sumant etiani horas, dies, menfes , annos, notas omnibus temporum partes, qUas finiras effe negare nort poffunr. Quæ fifinitæ funt, certe non nifi finitum, quod ex iis confUtuctuf effe oportebit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sed excipient fortaffe, hadenus quidem finita effe tempora,qua finem irt illis certum fpedamus aut conftituimus:fucccffionc autern quadam amp;: adiurt dione futurorum ad mftantia, pft-petuari motum ipfum, atque ita foedari æternitatem in tempore : non ea ratione,qua prætenit, fed qua futurum eß.-Verum quifnam cos fucceffionis iftius perpetuæ amp;nbsp;nunquam defituræ ad-raonuit? Ex quónam iftud hauferunt oraculo?quæ tandem illos in hanc co-gitationem induxit ratio ? ^n humanæ ftultitiæ non vident hîc paria argu-menta?Nemo enim tam fenex efP,quinon putet fe adhuc annum vidurum. fed vt fua opinione falluntur fenes,amp;: in ipfo vitæ eurfu tandem deficiuntifie amp;:ipfe muridus fiao confedo curriculo, quamuis fperetur feniper longius progreffurus ,definct tamen,amp; ad optatam quictem, quam videtur fefe in omnes partes verfando requirerc,perueniet.Sedillos fortaffe circuli moti,irt adj.

coj/bi non pofsirinfifterCjVj iftud crederent, induxit ratio.Sic enim ccnfäit globiim impulfum^non antedefituruma motu,aiitcoquietururiijdoncc of-fenderit qiüdpiam à quo inhibeatur. Ceel um autem quiaglobofum clHamp;C impulfu mouetur fuo,ncc habet qüidpiam, quo pofsit inhiberi, propterca perpetuo amp;: irrequicto motu^cafdemfemperreddicurum vices affirmant. Qua: oratio, quam multa peccata habeat,amp; fi non poteft cxplicari paucis, dicam tarnenvtpotero breuifsimè^quarilJam pofsintcoarguere. Globum certè impulfum per decliue, fi quis mittat, non ante quieturum certura eib. quam in qüidpiam incurrent, qiiod»illius motum cohibear. At ceeli longé alia ratio d^Sf ne in hoe argumento longior fim,idiftis peruegabo »quod pro confeflb fumuntjCæhim fiio impulfu volui. Nam fi id fieret,arbitriofuo coelum volui oporteret.-atque id tandem confiteri nceeflc eflêc, quod impie àÇlinioaffirmatum audiuimus :ficut àmultis aliis Philofophis proditum quoque legimuSiNempe ccelumeflè Deum. Quanta: autem Denmillum fphæricum fiue globöfum premcrent miferiæjudicândum aliis reiinquo, fi neceüitïte quotidiani motus amp;nbsp;curfus impeditus,tanquam adSüyphifa-xum , amp;nbsp;Tantali pœnam effet i^legatus. Adhæc fi coelum Deus effet, cum certè fpiritum effe oportcrct:atqui corporatum effeomnes profitentur Plu-lofophi Jam quod de pari eius amp;nbsp;fimili motu aiunt,falfUm effe conuincit A-ftrologia. Itaque quùm abfurdius ifta dicantjir, quàm vt pluribus fint reuin-cenda,nonnülli motrices intelligc?itias coelis attribuerunt,quarum o^e mo tus iftos effici conantut perfuadere. SedDei ordinationeperfeuerare diemi ^ motus illos cceleftes eiufdem imperio continuari nouimus* Neenobis hoc loco de ideisphilofophandum cft.^undi vcró occafu amp;nbsp;interitu dccla-rato amp;nbsp;dem ohftrato, facile dabuntmanus ,qui fermonisptobabilitate de-cepti,quæ eaduca funt,cxiftimarunt effe perpetua. •

Quod autem initio propofuimusde temporis ærernica te, qua videbantur confirmare aduerbia temporis,quale fit nu»c difpiciendu eft,ne quid aftuté præteriilfe vldeamur. Quum aliquando nó fuiffe tempus dicimus, id non eft ita accipichdura^quafidicatur fuiffe tempus cum non effet cempus.Penuria autem ferm0nis,amp; rcrum qua: fermoncTunt cxplicadæ,ignoratione, amp;nbsp;per-nerfainteHigentiafit, vt verbis interdum abutamur.Itaque quum dicimus, • Aliquando non fuiffe tempus,hunc habet intelledujtempushabuiffeorigi-nem,ncque id effe æternura.Quomodo in re tarnen difsimlli, dicimus, cœlu elfe alicubi,quüm eius partes vbi fint,amp; qüó vergant, dOceri amp;digito notari poffit;Coelum tarne elfe in loco, quum cæceratum return fit locus,nunquam fatebuntur phyfici. Etcœloquidem omnia contineri ponitphilofophia: ex quo id quoque colligit, coelum effe reru omniu loeu. Return aute omnium locus nequit effe tn loco,ita enim aliouid eo maius,quo caperetur amp;nbsp;conti-nerctur,effc oportcrenat coelum maxnnam effe omnino magnitudinem voluut Philofophi.Et tarnen alicubi,fignificat in loco quopia:ex quo turn coelum alicubi effe dicimus,id videmur dicere , coelum elfe in loco quopiam, idquemagnitudinealia maiorecontineri*quod nunquam fatebitur philo-fophia.Ita fermoni.s proprietate multis loeis deftituimur,qucmadmodum amp;nbsp;certa return notitia, Quamobre catachrefi multis loeis vtimur, ficuti amp;: ver-borum tralatione,^d quam nos verborum inopia,amp; rcrum ipfarum ignoratio deducit* Non folum autern in quotidianofermone, id vfu euenire vi* demus,vt verbis parùm fignificantibus,Tioftram prodamusignorantiam, fed in facrafcriptur3,noftra caufa fieri animaduertimus, vt cœleftia terrenis explicentur nominibus;amp;:diuinaatqucæterna,mortali tradentutorationej Nobifeum enim balbutiunt, vt fe ad captum etiam dimitranc noftrum di-uina oracula,quæ tempora, vel fecula,eam ob rem varie vfiirpant. lis enim voclbws

vocibüs, hiodo ccttum annorum numerum, modo incertum, item finitum atque etiam infinitum fignificant.Nam amp;nbsp;quum ætemitatem vult intelligi facra fcriptura, interdumdicitfcculafecülorum, hac phrafi notans fpatium, quod veluti feculafcculispcrpetuó fuccedentia habend Seculum äutem 1a-tiniid dicüt,quod Hebræi nominant hoi^.qua voce certuminterdum anno rum fpatium,vt lubileorum, interdum verb incettum dtfignatur. Et quia æ-cemitatem homines non nifi fuo more menuntur, id eft , longa connnua-torum annorum fetie, fit vtho/am, longa «tas, item iternitasdicatur in facris fetiptisJn quem etiam fenfum rSiiavoif^ox vfurpatur,quæ fuperiovi refpon-det hebraicæ voci.Itaque,quôd tempora partim æcerna.partintfccularia drei videmus, amp;nbsp;audimus in lacra feriptura, id qua ratione fiat aut dicatur, cx-plicandum atque notandum venir, ne quh inde finiftram de temporis æter-nitate concipiat opinionem. Tempora emm quemadmodum orta tune, quum iufsit Deus, ita quemadmodum ftatuit idem furnmus omnium archi-tedus amp;: arbiter dominus,defiturafunt* Quod futurum crcdimusi^licuti A-pocalypf. 104 difertis fignificatur his verbid ; Et angelus ,quem vidi ft^ntem fuper mare, amp;nbsp;fuper terram, leuauit manurfl fuam ad coelum : Et iurauit per viuentem in fecula feculorum,qui creauit coelum,amp; ea qua: in eó funt:amp; tet ram, amp;nbsp;eaquæ in ea funf.amp; mare,amp; ca qua: in eo funt,quia tempus non erit ampliiis.Sed in diebus vocis foptimi Angeli,quü cœperit tuba cauere, con-fummabitur myfteriu Dei, ficut euangeiizauit per fernes fnos,amp; Pr op her as. Quod ergo tempora,partim æterna,partim fecularia,lcgimus in facris Pauli Apoftoli fcriptis,id eópertineremon eft extftimandum,vt temporis, in qiw fecula fpeâ:acut,ftatuatur aecernitas.iïeqae inhac dicendi rationeJannæ mo do voces,fed græcæ quoque,dudæ ex hebraicis funt infpicicnd£S.Et Apofto-lus quidemarf«»quot;*' lt;*lt;®gt;'**^ca;teris locis meminit,vt ad Roma,cap.id.vcr(icu4 ij. vbi lacinus interpresdixitZf’quot;**^“'^'^5’ tempora æterna. quemadmodum codem loco ^»•' «lt;«vlt;i”'gt; reddidit^eum æternum. Sic enim habet latina eins loci verfio.Ei veto qui potes eft vos confirmarc iuxta Eùangeliû mcü,amp;præ^ dicationem Icfu Chrifti,fecundumj:euelationem myfterij, temporibus æter nis taciti, quod nunc patefadum eft per feripturas Pfophetarum, fecund unit præceptum æterni Dei,ad obeditionem fidei, in cundis gentibus cogniti,' ^ foli fapienti Deo per lefum Chriftum , cui honor amp;nbsp;gloria in fecula lecu-* lorum,amen. Facile eft autem hoc loco videre, quam fit huius vocis in ho* rum vtroque, difpar ratios Nam •^»'«lt;/'quot;VM«,Deus æternus dicitur, quod amp;s o-rigine careat,amp;: interitu.-à quo,amp; in quo,amp; pet quem funt omnia, quiamp; bc-nedidus eft in fecula.Témpus autem dicitur æternum,fed eo modo, quo amp;: aliis locis feculare exponitur ab ipfomet interprète latino, varié candem vo cem explieante. Quandoquidem i^imota.ç-quod græcè dicit Apofto-^ lus T^^ 3^'*w aiM/uv , reddidit ibi latinus interpres, ante tempora fecularia.cö verfu, Scd collabora Euangelio fecundum virtutem Dei, qui nos liberauit amp;: vocauit vocatione fua fanda, gonfecundum opera noftra , fed fecundum propofitum fuum,amp; gratiam, quæ data eft nobis in Chrifto lefu, ante tempora fecularia.'Similiter eafdem voces græcas, Tit.i. conuertit latinus interpres,ftatim initio ipfius epiftolæ, vbi hæc dicuntur. Paulus fcruus dei, Apo-' Holus autem Icfu Chrifti, fecundum fidem eledotum Dei , amp;nbsp;agnitionem veritatis j quæ fecundum pietatqn eft, in fpe vitæ æternæ, qua promifit qui non mentitur Deus , ante tépora fccularia. Hæc aucé verba nihil aliud figni ficat,qua continuatafcriéanrtotü.vcl fcculorü quæ fluxerut ia inde ab orbe condito. Ante verb mundu conditu, Deonotu eratfuu opus,amp; eonftitutum de noftra falute amp;nbsp;elcdione, quæ tempora ifta fccularia, id eft,feculis anno* tata 05 obferuata,anteççfût. Quemadmodum ex eo, quodEphef.cap.n

verfu 4. docetur, animaduewi poteft, vbi ait Apoftolias, Nos Til Chrifto de-dos effe à Deo, ante mundi conftitutionem, amp;nbsp;ipfa mundi, vt ita dicamus, condendijada fundamenta. VerbiautemGræci varia intcrprctatio profc-da vidctur ex ipfa varia vocis græcæ ratione,quæ refpondet Hebraiex^^o/^w. Nam iiw dicitur partim ætas, partim feculum,partim æuum : amp;nbsp;xui vocabu-lum Latine, ficuti amp;nbsp;Græeê Ttf àtavoç » interdum ad æternitatem pertinet, in-terdum ad longum annorum fpatium» Inde ab æternitate fits'? Àtâvioç dicitur, amp;nbsp;à longo fpatio ^i^fovoçA^ûvw nominatur. Vocum autem amp;nbsp;verborum vis, ac fignifîcatio ex fubieda amp;nbsp;propofita Înateria femper fpedanda eft : vt quarn in pattern ao^ipi debeat, conftitui poffit, quum rébus notandis verba defer-uiant.Quamobrem quum talia tribuunt epitheta tempori,quôdadfuam tendit cataftrophen, ficuti nos diuinamonent oracula,longa fériés annorum tantummodô eftintelligenda,non autem quæ finecareat, xternitasquæ nullain tempore elfepoteft,quemadmodum id præclarè amp;nbsp;perfpicuè de-monftr^j in fiio Ecclefiafte, Sapiens, vanitatem return iftarum omnium afpetfhbilium arguons, exipfarym inftabilitateamp;inconftantia. Nam quæ liintæterna, cadem firma quo^uc, amp;nbsp;certa ,ac fixa, arque adeo conftantia font. Nihilenimfluxiamp;caducihabetæternitas,quarequum eaquæ funr inftabilia nequeunt elfe ætcrna, quia firmitatis nihil habeant, quis tempus, aut cœlum iure dixcrit efte perpetuum,autarernum?Perpetui quidem voce vtimurjnmotu cœli explicando ,’^perpetuo motu cœlum fern ac volui dicimus : fed non eô fit, vt cœlum, aut eius motum perpetuum, id cft,ætcr-nnm dicamus aut affirmemus. Ita enim in hac dicendi ratione, perpetuum cœli motum dicimus,quomodoperpefuamorationcm,hoceft,noninterru-ptam. Sic ergo intëlligimus cœli motum perpetuum, hoc eft, irrequietum nee interruptum, quódque non ante moueri defindi, nee fuam intermitter conuerfionem,quam contigerit reuelatio filiorum Dei,quemadniodum hocidem monftrat Apoftolus Roman.8.i9?inquiens,Nam expedatiocrea-turæ reuelationem filiorum Dei expedat. Vanitati enim creatura fubieda eft,non Volens,fcd propter cum,qui fubjecit earn in fpe.-quia amp;nbsp;ipfa creatura liberabituraferuitute corruptionis ,inlibertatem gloria; filiorum Dei. Sci-mus enim qupd omnis creatura ingemifcit ,amp; parturit vfque adhuc. HxC quidem funt quæ diuinitus exponuntur ab Apoftolo, certiffima omnino, amp;nbsp;his confentientia quæ ponuntur ab Ecclefiafte, quibus nos reuocat ab iftarum rerum fluxarum, quibus nimmm fumus affixi amp;: addidi ftudio, ad Dei ferium timorem.

Quod autem aiunt Philofophi,apud Deum,qui fit ætcrnus,nouo confilio locum nullum eiferclidum , vceo permotus, cœperitaliquando mundum eendere : id certê tale eft,vt idem in œbus quæ quotidie diuina prouidentia proferuntur in luminis auras,dici pomt. non tarnen exeofequitur,vt noua confilia Deus capiat,dum rcs nobis nouas creat. Illi quidcm,cui funt omnia præfentia, qui vocat, amp;nbsp;fiio nomine nouit^ tam ea quæfunt, quam quæ non funt,nihil nouum efle poteft. neque nos noftra ratione, diuina confilia mc-tiri pareft:aut putandum Deoeademeflenou», quæ videanturnobis:cui mille anni funt inftar vnius Dei præteritæ. Adhæc,noftri ingenij ca tenuitas eft,vt ne minimum quidem operum Dei poffit de fcintelligerc,aut aflequi. Et re vera furor eft,atque audacia non ferlt;yida,extrcmaquc dementia,veile in Dei confilia inquircre. Quod qui audent, non impune fèrent, quemad-mod urn ne ferendi quidem funt, dum fine religione amp;nbsp;reucrentia de rebus tantis fecurè audent ex fuo cerebro dicerc, quæ fua illis didauit infania. Ita-que vt furiofos iftos gigantes omittaraus , qui Deum de fuo folio detrahere

contcndunc, dum ilium fab fuam rationem volunt cogéré, reliquorum »0-bis licet mirari non acumen quidem , fed ftupiditatem, amp;nbsp;cæcitatem, qui temporis ac ipfius cœli æternicatem ftabilire volunt ex eorummotu irre-quietoamp;:inftabili,quod perinde cft,atque illud quoda Poeta diciturdeFor-tunæ temeritate,

Quod quum fit oximorum, quemadmodum aiunt Grammatici, id cd, ita acute didum,vtfatuum videatunccrtd iton male colligemus Philofophos in hac temporis tradatione, fic acutos fuiffc,vt fatui omnino depr^hendantur* Atque hæc quidem nobis in præfentia de tempore fine dida,vc quid amp;: quale fit tempus,intelligatur. Nunc autem de mundo,in quo temporum (pedatuf feries amp;nbsp;conuerfio,non incommode agetur.

Erum cœleftium admiratione permoti ij, qui apud Græcos fa-Pæ^*quot;®^^“^^ di£ti,fefe ad Philofophiæ ftudium contulerunc, quemadmodum id*quum Græcorum aucorum,tum Latinorum fcriptorum monumentis m^moriæ proditum fuit. Quod ab iis non fine Dei numine amp;nbsp;affiatu fadum fuifie, norunt pij quibus Dei verbum eftpatefadum.Eam autem obrem afpedabiliaifta,ante ocullt;« hominibus ipfis propofica Deus efletoluic, quocorum præftantiapermoti quærcrent quifnam tantarum return opifex, amp;nbsp;autor ac moderator eflet : vc cognitus poftea debito Ronore afficeretur ab iis. Sed homines, vt cæci funt, amp;nbsp;in ampliffima luce cxcutiunc, fic fuam in harum return contemplatiohe, prodiderunt infeitiam: res cnim*pfas tantum admirati, neque longius pro-greffi, fed veluti in ipfo limine defixi amp;nbsp;hærentes, return pulcherrimarum notitia fefe priuarunt. Quate etfi injioc Philofophiæ Audio eft ab excellcn tibus ingénus plurimum defudatum,nihilominus tarnen ipfa nunc primum inchoata amp;nbsp;natavidetur Philofophia.Quandoquidem return quas funt ad- , mirati præcipuè philofophi,caufas ignorant, in quarum comprehendenda-rum ftudio verfantur adhuc,amp; verfabuntur fine vllo frudlu, donee illis melius coftituta fit ex Dei verbo ipfa philofophia. Deum enim Optimum Maximum, quern vereri amp;nbsp;nofle debuetant,non agnouerunt, quo interim Philofophiæ fumma omnis refertur, amp;nbsp;quo vno fapientia ipfa continetur. Hue accedic operum Dei præftantia amp;nbsp;admirabilitas,quæ tanta eft,vt qiiüm éxér cuerit quælibet ingenia, finem tameg in his admiratio amp;nbsp;ihueftigatio non habeat.

Propheta vero regius Dauid, longe fapientibus Græciæ, amp;nbsp;ætate prior amp;: doâ:rina fuperior, magnitudine ^iuinorum operum permotus amp;nbsp;attonitus, quo paifto philófophandum fit,Pfalmo 8. demonftrat,inquicns,Dominé!qui es dominus nofter,quàm admirabileeft nomen tuum in vniucrfa terra? qui das amp;nbsp;ponis laudem tuam fupra coelos.Coeleftia veró,noty:ecenfet modó,vt admirabilia,id eft,cœIoS,lunam,amp; ftellas,quas tam aptc,vt formauit, ita di-ftinxit amp;nbsp;coUocauic diuina potenga, fed hominum ortum, amp;nbsp;primam æta-tem proponit,in qua tam multa funt,quæ admircmur,vt ea fola arguere ma nifeftæ impietatis Dei contemptorcs queant. Et quum tantus fit ipfe Deus, quatum nemo poffit cócipcre,effudit nihilominus fuam in homines cura amp;nbsp;bonitate, fic vt admirari folùmimmcnfamillam charitatem, verbis autem

pÄ) dignitate aflcquînullo^modo poffimus. In qua tarnen nobis eft acquief-cendum ,rationc diuinarum proniiffionum. Quæ philofophandi vcrade-mum eft ratio, vc à tanti architeftiamp;periti artificis openbus profcdi,ad ipfius in nos amorcm dcfcendamus,quo nos in Chrifto Icfu domino noftro complexus eft: vtferuatos cos volucrit,qui fuo vitio perierant,patefa6ta nobis falutisper mortem vnigeniti filij fui, via amp;nbsp;rationc, qua mortem morte fuftulit. Miro plane amp;ftupendomortalibus omnibus atque adeo Angelis xniraculo,amp; arcanoinenarrabili.

Sed cœleftis eft ifta nee hominilfus nota fapientia,quam priuatim amiek, amp;nbsp;eledis ftÿ camunicat Deus, quos ad fc cuocauit: qui ob id ad ipfum fefe applicant. Nam, vt ait Chriftus dominus loan, i j. Non vos elegiftis me, fed ego clegi vos. Sic nos bonorum fuorum Deus hæredes in Chrifto Icfu defi-gpauit ante tempora fecularia. Hane veram amp;nbsp;folidam philofophiam tractant diuina Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum oracula. quæ omnino cogno-feendafunciis,qui bead eife voient,amp;: miferÜsomnibus defubgicupienr. Ex Iiis autem diuinis oraculis, longe elanus amp;nbsp;certius quid fit mundus intcl-ligimus, quam ex vIHs Philoflt;»^orum, quamuis laudatis amp;nbsp;eelebratis fcri-*ptis. Quæ quidem propter multas quas affert Philofophia commoditates* cognoKenda efle amp;nbsp;diligenter legenda cenfemus,fed ita vt bis non immo-riamur,autConfcnclcamus. Non enim,qu^admodum denonuMis artibus dixit Fabius, obftant hæ difciplin«, per illas euntibus, fed circa illas hæren-tibus, id eft, quod Ennianus Neoptolemus dixit. Philofophandum eft, fed ^aucis, nam omnino baud placet. Quod vere moncrc,amp;: huiufee vitæ quo-ddianæ miferiæ,amp;dodrinæ cœleftis,id eft,Euangclij elara amp;nbsp;multis iam cö' gnita vox,atqueadeopræfensdemundofateri cogetdilputatio. Mundum cnim eiufque rationem fie exponunt Phi 1 ofophi, vt prêter ea quæ func ante oculos pofita amp;nbsp;fenfibus obuia,doceant nihil.-quum tarnen ex his rebus,longe maiora nobis, amp;nbsp;mcliora præfentibus gt;quærenda fint. Ac nelongiores fimus,age videamus quid de mudo fentiac Pbilofophorum coriphæus,cuius fententiæ amp;difputationibus accedunt cæteri. Elegans eft Ariftoceks ad Alexandrum Magnum, de hoc argurn’ento libellus, ex quo veluti quodam fonce,materiam fibi,qui de mundo traftant,pcccrc folent. Habet enim pau-çis comprehenfam prope totius mundi hiftoriam, habet etiam de Deo,quæ cognofcantur non indigna. Agnofeitenim ex Deo, amp;:pcr Deumconftare omnig, nec quidquam eife quod fine Deo ftatum fuum tucri poffit. Habet alia quoque ledu digna, bona quidem,fed permixta malis, qualia amp;nbsp;rcliqui propbani autorcs. (^emadmodum de fuis amp;nbsp;aliorum libris profitetur his verfibus Martiajis,

Sunt honutfimt ^Haätim meJioma,Junt malaplura legis h/c,altter »en ßt ^uite hbe^

Eins autem hbri phrafis iucundior vidctur, quam vt Ariftotclieæ grauitati refpondeat. Quum cnim de naturæ obfcuritatc difpurac Ariftoteks, flores orationis nequaquam confedatur, vtinTibclIo facit. Sed nihil vetat de ea-dem re,amp; fufius amp;nbsp;preffius quempiam dicere. Atiftotekm autem,vbi libuic, flumen aureum orationis funderc,autor eft,bbris de finib. bonorum amp;nbsp;ma-lorum Cicero.EPlibrum quidemillum Ariftoteli tribuuntluftinus Martyr, quicontineri illo compendium peripatcticædifciplinæ notat.Idcm Themi-ftius Eupbradæ affirmât. Apuleius verô, qui cum librum ad verbum con-uertit, amp;nbsp;inferipfie Cofmographiam, teftatur in eo operc Ariftotekm fe amp;nbsp;Theopbraftum fequi : etfi aliéna non fibi vendicare, fed autori aflerere fua debuit.Cæterùm Ariftotelis eo libcllo hæc eft de mundo fententia. ^ff^f m’* ouv iç't rniç-n/Mi^ vpavtSiuui')i'i m] tw cvrvT0ilt;: Trtpii^eiAiruv tp^JVfUY.St-^iTai J's «*) frepas

»irp,o() tf rav aXav 'râ^ti; tt Ktq S'MKÔirp.tis-ii U7ro ôtoCrt «aq J'ià^tûtf j,tjK:iTlo/ji.iViii i J cft,Kîlftl-dus igicur opificium eft,fluecompages,cœlo terraque conftans .•amp;: naturis, quæ cùm cœlo tùm terra continentur. Diticor etiam aliter mundüs, ordo amp;: elcgans vniueiforum conftitutio,quæ à Deo amp;nbsp;per deos conleruatur. Has definiciones aperças,amp;: verbis conduias idoneis, fie qui pofteà fequun funt quum Phydei,turn Aftrologi comprobarunt, vtalias non i cquifierînr. Nec Cleomedes libro de circulis cœleftibus primo, aliam ab Ariftocelica puta-uit fibi definitionem vfurpandam, quamuis placitorum Ariftocelis, feUerus omnino eenlor appareat. Ac prior qui^em definicio, munduih efle quod-dam totum fuis pârtibus conclufüm fignificat : qüo pâtum •ordacoruni quorundam error euercicur, qui mündum immenfum amp;nbsp;infinitum efle di-xeruntè Quod ne ih animum inducamus hoftrum,orbis appellatio ,quæ mundo cribuituf /prohibée. Mundi cnim formam rotundam amp;: globoiàm, proindéque vuà fuperficie cônclufam,cxplicat : qua non immenius, fed de-finitus elfe miindusintelli^iturjSuo cuira nutu vndiqué in terram ti^jiquani fuum centrum vergit, amp;: oculorum approb^tione, id ica habere deprenen-dicuriquum quacunqueccrhatur,cônuexiftappareat; Sic globum quen-. dam nobis, quo pluHmæ tes continentur, ifta propbnit definicio. C^a pro-pcereà non tàm tei eflehcia^quàm forma, feu figura incclligitur. Altéra au-tem aliquid amplius côtinet, ac^iropius ad definitionis propriæ, amp;nbsp;Veræ nà-turam accedir. Caufam enim continenetm proponic Deum,amp;caufæ co-gnitio quaque in rc, pars maxirha eft. Quandoquidem fcire nihil aliud eft, quam rei caufam tenerc. Sed quia caufarum permulta funegenera, præci« puas folenc Philofophi fpeiiare, cuiuihiodi funt efficiens amp;r finalis; Itdque ft cognitum nobis erk ,quæ caufa mundum eflecerit ,amp; quam ob caufam fit eßcclus mu nd us, tùm m#ndi certa nobis conftabic ratio. Hæc aurem à Phi-lofophoin propofitis definitiönibus efle prætermifla, miràri non debemus, quod oraculorum Propheticoruft Si Apoftolicorum ignarus Philofophu^, veritatis certa notitia fueric defticutus. (i^inad iftam ignoranciam id ac-ceffit mali, quod priorum complexuj errores, quos cum lade Hauferat, cos quâ potuit,défendit: Collaia ingenij dexteritateamp;acumine,quoegre-gio fuerat ornatus à Deo, ad veterum fouendos errores, arque etiam nouos ex iis lcrendos. Quod neque in Ariftotele, neque in Platone, auc aliis prophanis aucoribus mirum videri debet, quum animalis homo non per-cipiacea ,qux funt Spiritus Dci. Et homines qui de terra func,terreni tantùm fapianc, amp;nbsp;ad terram femper reuoluancur amp;nbsp;rcfpiciant. Itaquë Dei æcerni à quo eft eftedus, amp;nbsp;per quem eonferuatur mundus, reftd pro-pofita in pofteriore definitione mencio , itatim abruitur infolenti homi-num è fuo cerebro,Dcum metiennuririjententia. Deo enim Optimo,Maximo adiungic aliós opcris amp;nbsp;conferuationis mundi focios deos. Quafi omni-potenti numini fit opus alieno pn^fidiOjaut Dei fummi eadem fit,quæ régis alicuius Perfici conditio,cui pluiijjus manibus,amp;oculis alicnis fit opus,quia fingula folus obirc nequeat.Vc ergo cæcutiant in diuinis rebus explicandis homines excellcntcs,apparct:quo maiores nos Deo grarias agere debere in-telligimus,quosverbi fuifacrofanâi lucepatefada deduck in omhem vc-ricatem, quam oEfcurac pleræque Philofophorum acutæ,vc vulgo cenfetur, fed tarnen parum certæ definition« amp;nbsp;fencentiæ.Quçmadmodû ex præfenti conftare poteftoratione,qua mundi ratïonem,fic plerique céfent explicat3, vt in ea defideran nihil poffit.Contrà autê rem habere oftêdimus, quia Dei Veri maieftas amp;gloria,eâ diminuitundiis cnim alienis,amp;qui nulli func,ipfius veti Dei cómünicatur in mundi eóferuatione potetia. Eft vero vnus amp;nbsp;foins Dcus,a quo,amp; in quo,amp;: pet qué funt ornnia,qui amp;nbsp;benedicius eft in fccula*

Neque vcrô folus hie defiyitioncm iftam occupaait error, fed alias, erqu© canquam hydra aliqua, varij fuhinde cxticcrunt,à muJtis prætetiti, nee a«i-raaduerii errores. Mundum enirn iftam miferum amp;infœliccm,à,quopictâÿ exulat, in quo probitas Jaudatur amp;nbsp;algec/a quo ramen homines Dei igpatl, fefe abduci fcrunt xgerrime, quod in co fpes omnes fuas habenr repoliras^ vniuerfitatem audimus nominari,id cuim eft » twô'aw Ta^ir.Qiiod nonnuJIi, quia bona ratione didumcxiftimant,nec meliorapræfentibusrequirunt, nee mundanis iftis quicquam efle præftantius exiftimant« Nam quid extra vniuerfum quxrerent? Itamulcostiruli iftius amplitudo fefcllic, amp;nbsp;incogi-tantes plugmos adduxit in hos errores,vt mundo nihil maius,nihilpræftaii-tins,nihil melius efte crediderint:amp; quod caputerrorum omnium eft.mum-dum credant efle ætern urn. Quod vtflbi pcrfuadcant,diflenticntca tam fal-ijs opinionibus mente vcri confcia, nihil non moliuntur, amp;nbsp;hue fua contu-leriit veteru plastique acumina. Sed veritatis tanta vis eft,vt nullis machinis cuerti^ueat. Tenebras quidem accerfunt homines iibi, maior autem eft lu-cis ^um tenebrarum,quamuis dcnfarum,potentia:deniquc veritas eft omnium potentifflma,quæquidiiacinredoceat, videamus. Malus nihil efle mundo affirmant Phyfici, extra quem nihil præccreà fitrequirendum ,eo-nantur perfuadere. At id falfum elfe conuincat ratio,quæ ex rerû partition« eolligitur. Return enirn alias efle afpedabyes, amp;nbsp;ante oculos pofitas, alias aucem quæ oculos fugiant, nec nifi animo deprehendi queant, inteUiguia: etiam indodi,amp; plane litcrarum rudes. Adhæc,rerum alias efte fluxas amp;nbsp;ca-^1ucas, alias veto perpétuas amp;nbsp;æternas, nemo eft qui non intclligat. Ergo vt return funt quædam noftris fenfibu» vulgo notis obuiæ amp;: familiäres, qua: fuos habent fines amp;nbsp;cœli huius ambicu cocluduntur: fie quasdam etiam ftme longè à noftris fcnfibus remota:,qua: cœlo ifto ncquaquam contincatur. Et vtintelligcntia,atque ipfa hominis cogitatio nullis poteft finibuscocrccii ftc nequeilla quæ animorum propria funr^'llis terminis definiri,aucconclu-di queunr. Ex quo grauiter hac in re peccaffe philofophos apparet, qui res fua natura infinitas mundi finibus concluferint. Nam quod infiniti nullam dicuntefle comprehenfionem,proindequc colligunt, id nufquam eflè, fi ad humani ingenij cenuitatem amp;nbsp;imbccillitatcm référant ipfam infinicatem, • quam illocomprehendi poflè negent, vere certè dicent-non tarnen ex co fit, vt quod à nobis comprehendi nequeat, nufquam fit omnino.Itaenim Deum,ciufquc prouidentiam,ac fapientiam infinitam,nullam cflècolhgcr« neceflè cflct,quum noftris fenfibus amp;nbsp;animis longè maior fit, proptereaque non poffit à nobis comprehendi. Sed valcant amp;nbsp;exulenc à Scholis noftris taliadogmata. Sicenimiftadicuntur,quafifintamp;:exiftanteafola,qux aM humanis ingeniis comprehendiSe agnofci queant. Quum autem animo? fuos non coprehendant, ac nc intelfigant quidem homines, qualcs fintaut quo modo aftèdi,an propterea nullos eflè animos dicerc conueniet’Agno-fcanc fe primum homines amp;nbsp;fuas tenebras,atque impotent!am amp;ingcnior5 fuorum tarditatc,tum fuæignorantiæ amp;^itiofitatis remédia difcantèverbo Dei peterc;Ita fict vt verè fapiant,nec poftea diccre audcant,mundum iftum cómuneefle hominum amp;nbsp;deorum domicilium,quo nihil ficpulchrius,nihil melius, nihil ma^us. Nam. vt de magnitudine agamus, Geometria mundo aliqiüd maius exponit^demonftrat. A ^ua fi quis circuh',autfphæræ ratio-nem repofcat,intelligct circulum figura efle linea vna reflexa, amp;nbsp;in fe redu-da conftantem , qua: paribus interuallis vndique diftet à centro. Spha:ram autem fiucglobum, folidam eflè figuram vna fuperficie eóprehenfam, quæ fuis partibus. æqualiter proriùs abfit à centro fuo. Neque figuris iftis amp;: ma-gnitudinibus, tetminum vllum aut finem certum præferibic Geometria, vt globum

IIBER t 14 giobiim poffis aut circulum^ cœlo extimo, fi volçs m aio rein compréhende-rc.Quod vtfacias, neque ccPhyficorum impedirc pocerunt rationes, ac ne îpfa quidem cœli extimi fupcrficies,quæ locus omnium dicitur. Quod qui-dem ab iis factum fuiffe, qui nobis fyderum magnitudincs amp;nbsp;incerualla dé-feripferunt.rcs ipfaloquicur. Longius cnim cœlopcrfeâos cos fuhTe,amp; ma-gnitudincs cœlo ampliores coprchendific, negate no polfumus ; quum cœli Inolcm quamuis vaftam ad fuam rationem reuocarint. ac fingulas eins par-tes,vcqua’queoriaturamp; occidat, annotauerintamp; deferipfvrint. Ipla igitur virorum eruditorum ingénia, atque adoé iam nota ex difpucationc neceffi* tas.cflealiquid mundo amplius,amp; mains,atque etiam præftabil^is,demon-ftrant.Et vcmagriitudine prætermifia, præftandus clTealiquid mundo con' uincamus.age nos ad rétura pattitionem refcramus,cx qua return,alias elle fluXasamp;caducas difcemusïquæquidem funt afpedabiles amp;nbsp;hoc mundo Concluamp;:alias autem æternas amp;nbsp;diuinas eire,procul ab Ilumanisfenfibus rc-znotas.neque quiequam ad mundanam iftam pertinentes animaduertemuS rationem, quemadmodum id etiam ex fcriptis facris, id eft, reda rat«ne colligimus.Sccundæ enim epiftolæad Corirgh.capite ^. inquit Apoftolus, T* fiXimiutva,':a-fófiintfa.,TciS't p^ ßxfriptvet àiumt, liQc eft,quæ cemuntur tempora-ria funt,at quæ non cernuntur.funt æterna. Itaque longe alia mundanis iftis bonis præftantiora eße amp;nbsp;optabi|iora intelligimus,ad quæ bonorum mentes alpirantamp;piorum ftudia contendere par »ft. Quum afpedabilia ifta pentu-ta ûntjamp; quæ ab afpedu noftro fummota funt,perpetua futura eße animad-üertamus exDeiverbo.

Quod autem de mundi æternitate pari ftultiria amp;nbsp;impiecate traditum amp;: credicumfuit,iamreuincendum eft,vtad verammundi rationem liberinS accedere nobis liceat. Swanitati amp;nbsp;interitui res iftas vifibilcs obnoxias efie ex earum inconftantia, amp;nbsp;fingulorum interitu atque occafu animaduertif-fent vetcres Philofophi, aut fi D«um ipfum rerum cundarum autorem ,amp; moderatorem de his loquentem docentemque perituras eße, admitterent: nobis confeda res eßet,autfiDeiipfiusApoßolum Petrum,abipfo Deo profedum dodorem, audite vellent‘, de rebus ißis mundanis ita vCrba fa-cientem. Veniet dieS domini ficut für in nóde,qua cœli procellæ in moreni tranfibunt, clementa veró æüuantia foluentur, terraque amp;nbsp;quæ in ea funt opera exureneur, vt fcribitur i.Petr. cap.j. minus repugnatibus amp;nbsp;faciliori-bus,quam hadenus fc præfliterint,iis vtcremur.Hominibus autem Dei igna ris, quia magis arrident humanæ rationes, amp;nbsp;ex vita quotidiana fumptæ nee has quidem €ontemnemus,vt veritatis vim,qui ab ea funt alieni,aliquando' fentiat.Et ne longè abcam.quia Phiiofophis plutimus efi de homine fermo, ex eius natura, mundum interiturum,docere paucisaggrediamur. Anaxagoras mudi fe incolam cxißimabat,vt cÆlum intuerctur amp;nbsp;fufpicerct, quad cœliôcfoliscaufa creatus fuißet, amp;nbsp;earn ob rem in hoe mundo colloca-tus. Interrogatus aliquando, cur natus eßet,refpondit,folis amp;nbsp;cœli videndi caufa, id eß, vt Græci narrant, *p«TilÄis ht riyfyitniTipj’iiç Stiifiia.vt^nMvxlt;q iufa^u,' A quo longè Stoicorum diferepat fententia, qui omnia hominum caufa creata eße, ex ipfo vfu verè collegcrunt, qui de hominis praßantia, longè melius fenfiße videntur,quàm de fc amp;nbsp;fuo generc fenferit Anaxagoras.Non enim hommes propter cœlum amp;nbsp;mundum geniti funt,fed eorum caufa non modo cœlum,fed amp;nbsp;quæ cœlo condnentur omnia, eße eßeda, vfus ipfe ar-guit.- Huic enim tellus fruges fundit,eidem fua poma proferut arbores.Ec vf praßätiffima quæ céfentur,feruirc illi intclligamus,liber feifeitarî ex Philo-fophis,cuinam fol coquat frugcs,cuina lucem quotidie proférât amp;nbsp;accédât,' cuinam fpatia annua,aut temporû vices coficiac^podremo çuiufnam gratia,gt;

Non aJcerius opinor, quam hominiscaufa, ifta cffedacflefcnticnt, qui his fruunturSc vtuntur homincs.Iam quum fateanturjamp;r agnofcancPhilofophi, hominem ehe animal prouidum amp;nbsp;fagax.acutumjmemor, plenum rationis amp;: confilij,quorum nihil rale poifis in iolc, aut mundo deprehendcre,quum ncceflitatequadam£^lcgchbiimpohta,fuasvices obeant,cur hominem corum quæ funt in mundo longè^ræftantiffimum ,amp; mundo ipfopræftan-ciorem negabunt? Cuius fi eft caduca conditio,cur mundi debeat potior efle conditio, mdicandum iphs relinquo. Et vc rem certius conficiam, amp;nbsp;ad li-quidum perducamjagnofcuntPhilofophi fœlicitatem homini eße propoh-tarn. Fcclicitas autem boni genus omne eft complcxa, qua vt nil^il eft melius aut maius,fic eo cuius eft propria ipfa fœlicitas Sc beatitudo, præftantius auemehus nihil efte inceliigitur. Dei verb id efte proprium bonum,quod hoigiifl diuina bonitate lit communicatum , facile eft intelligerc. Ita ft pa-tientur fedoceri philofophi, faeilè animaduertenthominem Dei efle quen-dam imagmem, cui vt fcclicitate potiatur,ad fuum parentem Deum relido ifto mundano hofpitio commigrandum At. Quia cnim caduca Sc incerta Sc inconftantia mundana funt omnia,certum autem Sc conftans ac perpetuum quoddam bonum eft fœlicitas, ga in terrft omnino efle nequir. Quo fit vc hommi excedendum fit e mundo,vt veris Sc a:cernis atque adeo folidis frua-tur bonis,id eft, vt fœlicitatis fit compos. Quod autem homini propofitura •eife dicimus,id ad vniuerfum piorum genus pertinere ftatuendum eft,qui vc nominejta re ipfa,homines cenferi debent.

Ex his verb, male propofitam de mundi æterni^ate, Philofophorum fen-tentiam Sc opinionecorruerecftnecefle. Nam fine homine,mundi nullum vfum fore,quia hominis caufa fit conditi^,nemo eft vt exiftimo,qui non af-fcntiatur. A t hominum generi, cui loco alio fruenda eft fœlicitas, mundus non femper incuJetur,fed fuo tempore relinquetur. Quod quum diuino irn-pctio aceiderit,mundu Sc quæ in mundo funt,in nihilum reditura, quernad-modum ex nihilo fucrant elfeda, fatendum eft,vti etiam vera nobis ex Dei

• verbo fuggent ratio. Nequeverb hunc mundi cafum ignorarunc Poeta:,diuino fpiritu,vcriMtis illos admonetc,cuius cos teftes Sc præcones voluit efle Deus. Quemadmodum ab Ouidio fcriptis proditum videmus, qui Meta-morphofeos primo, loucm mutantem fententia inducit metu fatorum, qua: mundi incendium ordinarant,cuius verfus ita habent.

Hoc autem etfi eft de fe darum fatis,Sc ^rfpicuum teftimoniu, nihilominuS ad Dei verbum reuocabo ignaros, ne nos reftimoniis veris deftitutos cxifti-ment. Acvatesquidemregius,ficimpias iftasdemundi æternitate voces iugulatjPfalmcftoi. lam pridem tu domine terra fundafti Sc opera manuum tuarum funt cœli. Ipfi peribunt, tu autem permancbis,Sc omniaveftimenti inftar vetcrafccnt,vcluti pallium mutabis ea,8c mutabuntur. Tuautéidem ipfe es,Sc anni tui non deficient Filij verb feruorum tuorum habitabunt, Sc fernen eorû coram te ftabilc eric Sc firmum.Quemadmodû autem Iohannes Apoftolus epiftolæ fuæ prims capite fecundo,nos bona ratione ab iftis mun danis rebus ad meliores vocec,quia fint ifta cafura omnia, operzpretium eft audire.

audire. Ne dillgice,inquit,tnundum, nee ea qi^æ in mundo funt. Si qui^di' ligit mundum,non eft charitas patrisin eo. C^oniam quiequideft in mun-* do,Gupiditas carnis, amp;nbsp;libido oculorum,amp; fallus vitæ, non eft ex patte, fed ex mundo eft. Porto mundus præteric, amp;nbsp;cupiditas ipfius ; qui autem facie voluntatem Dei,manct inæternum. Hæc funequædemundi certointe-ritu docent Sacra feripta, quæ qui intellexerit, amp;nbsp;quid fit mundus, amp;nbsp;quod hominum in ifta mundana ftafione eollocatorum lit officium , amp;nbsp;quo referenda fint Philofophiaj veræ ftudia, facile perfpiciet. Recifis autem amp;: repudiatis iftis falfis de mundo per frophanorum autorum libres fpar-fisopinioaibus, quid fit mundus panels eft explicandum. Gommodas efte cas definitiones diximus, quæ turn excaufis efficientibus , tumfinalibus quidpiam exponerent: quorum vtrunque nobis in mundiexplicatione facile erit proferre ,præfertim quum iftorum Dei voce admoneamur. Deum autem non folum autorem Sc opificem mundi dedarat elTe Scriptura lacra, fed vt horum fingula, quæ noftris oculispropofita in hoc munditheatro voluit Deus, fint effeóla , recenfet ordine .• quo melius res no ft,Tm «s, amp;nbsp;carum artifiçem magis admiremur, cui 1i^hil fit ad efficiendum difficile. Erit ergo nobis efficiendi mundi caufa Deus. Quorfum autem fit effedus mundus, id eft, quæ mundi conditi fit caufa finalis, fapiens Salomon de-» elarat Prouerbiorum 16. quun^ait, Deum propter femetipfum cfiecifle, 6lt; condid’lfe omnia, etiam impium in diotn malum. Ita Deus proptet glo-riam nominis fui, vtque fibi Ecclcfiam colligeret, mundum condidit : pa-riter amp;nbsp;omnia effecit, vt gloriofus vbique apparcret, Sc à fuis creaturis c^-Icretur Sc eelebraretur, Eb nos offidj noftri, cuius tam læpè admonemur, vocat Sc manu ducit ratio. Hue enim cogitationes, amp;nbsp;adiones noftras con-ferendas elTe, monet 43htiftus lefus, Dominus nofter, Matthæi quinto, quum iftud impcrat. Sicluceat lux veftra coram hominibus, vtvidcant opera veftra bona, amp;nbsp;glorificei# pattern veftrum qui eft in ccclis. Ab hac nondiffidec pofita primæ Petri cap.fccundo , exhortatio, Vos eftis genus eledum, regale facerdotium , gens fanda, populus açquifitionis, vt laudes eius annuntietis qui vos de tenebris vocauit in admirabile lumen fuumlt; Hoc idem Deuteronomij cap.decimo , populum docet Moyfes ,ita in-quiens. Etnunc ffracl,quid dominus Deus rcquiritabs te,nifi vt timeas * dominum Deum tuum » êc ambules in vüs eius, amp;nbsp;diligas Deum? Deinde pauló poft adiungit, Ïpfc eft laus tua, Sc Deus qui feçit tibi hfcc magnificä amp;nbsp;terribilia quæ videruni oculi tui. ld veto neque fuit ignotum cæteris mortalibus, quemadmodum teftimoniis vulgarium autorum polïum con-firmare,fed malo facris vti autoribus, amp;nbsp;teftibus indubitatis.Pfalmo 19. Vatesregius ficaitjCœli enarrant gloriamDei,amp; opera manuum eius annuntiat firmamentum. Firmameifti autem voce, intelligendum eft, vt poftea doçebitur, hoc longelatcque fufum acris Sccœli valium fpatium. Quod quidem dedarat mortalibus omnibus , quæ fit Dei maieftas , amp;nbsp;quanta eius amplitudo : quem ’^reri omnes, amp;nbsp;gloria débita par eft affi-cere. Vnde negat Paulus Apoftolus Vllos elfc homines qui fuæ de Deo ignorantiæ quiequam prætexere poffint, quum ex his creatis rebus ante oculos pofitis, Dei virtus, bonitas amp;nbsp;gloria, fefe vbiqut patefaciat. Cuius verba ita latine exprelfa habemusRomanorum capite prime, verf.xo. Inui-fibilia ipfius à creatura mundi, p(tr ea quæ fada funt, intcUeda confpiciun-tur. Sempiterna fcilicet eius vittus, amp;nbsp;diuinitas , vt fint incxcufabiles. ■ Quamobrem Dei gloriæ feruire omnes homines, quum eiufce rei caufa conditi fint, necclTe eft. Quod qui pietate in fuum parentem Deum moti fecerint, poft rclidum hums mundi hofpitium recipientur in fandorum b.j.

amp; beatorum cæcum : qui fccus feccrint, in fempitemas mitcentut cenebras amp;miferias.

Licec ergo nobis,in Deo conftituti mundi caufas, efficientem amp;nbsp;finalem intueri, acqueinde colligere, Mundüm elle hofpitium homini à Deo con-ftitutum ad ecrtum tempus, in quo tantifper dum aget,diuinæ gJonæ infer-uiat. Hæc mundi veraeft explicatioamp; cerca definition quaamp;:ipfiusmundi opificem ciTe Deum, Optimum Maximum intelligimus, ciufdcmquc con-diti rationem vnà pcrcipimus.Quôd hominum caufa mundusficefFeduSnin quo etiam homines collocatos aninwduertamus, vt Deo fcruianc, eumque vitæ modo, amp;: fandimoniâ référant. Vnde gloriam diuinam nobis eße pro-pofitaminceftigimusnqua nihil debeat nobis ede an tiquius. Longe tarnen aliam gloriam vulgonobisproponuntautorum prophanorum libri,quo-rum difputationibus amp;nbsp;phaleratis verbis ne dccipiamur, hac parte cauen-dum eft diligenter: ne de redo vitæ curriculo dedudi,præmio rändern exci-damus propofito, amp;nbsp;pro fempiterna quam fperamus beatitudine, in fempi-terna�ftrudamurmiferias. Quia enim mundus elf hominum temporale fvt üc dicamusj diucriorium, ^5rix diuinæ caufa conditutum ; nulJi iam obfcurum efle debet, propofitam nobis elfe diuinam gloriam, ad quam fo-Jam fpeclare,amp; adiones om nes nóltras amp;nbsp;cogicationes conferre oporteatjVe poftea relido ifto mundano hofpitio, participes amp;nbsp;compotes diuinæ gloria:, cui inferuierimus,fiamus. Ab hac autem dodrina, quam^longè abfinc prophanorum Philofophorum ,amp; Oratorum dilputationcs, quia cernere polTunt ij,qui fè dodosamp;literacos exiftimant,admonendi iam func,amp;: excitandi, vt facrorum librorum ledione, amp;nbsp;diuinarum literarum me-ditacione,difcant è vero fapientiæ fonte, nempe Dei vctbo,fuis tene-bris remedium quærerc. A quo Satanæ cechnis Sa impoduris depcllun-tur,ne intelliganc quænam fit gloria, in quam incumbere debeant, arque ica failli fianc. Gloriam enimexeomm quos habemus fereaifiduè in manibus libris,incenigimuseire,confcntientcmmulrorum dealicuius cxcellenci vircuce famam : quam vc adipifcamur, nullos debeamus labores refugere, aut reformidare , quó nominis nodti rhemoriam perpetuam inter homines relinquamus. Ita nos prophani dodores, à Dei voce amp;nbsp;•præcepeis auocatos , ad hominum animalium amp;nbsp;infipientium exidima-tionem amp;nbsp;indicium,ex quo nos pendere oporteat,reuocant. Et dum homines proponunt, quorum dudiis nos inferuire oporteat, à Dei rcue-rentia,amp;metuabducunt incautos,fpeciofo virtutis nomineÓi titulo, regentes impiam amp;: diabolicam plane dodrinam, Si enim pendcbimus ab hominum exidimatione,primum dultis amp;nbsp;improbis,quæ maior ed hominum portio, placcrc nos oportebit. Deinde fi iis nos probaucrimus, quo ab iis laudemur ,miferûplanè amp;înfcelices fumus futuri. Nam qui ita fegerunt amp;nbsp;omnia fua fada eoreferont, vt honorificenturabhominibus, receperunt mercedem fuam, inquit Chridus Dominus,Macth.6. x. Ex quo nihil illis relidum ede,aut fpcrand^m in vitaæterna,neque aliud expedandum,præterfempiternasmiferiasappaxct. Quia qui mundo fer-uiunt, ibunc inignem æternum cum mundo nequam , eumque ipfo mundo perituri funt,pfD quo negat fe Chridusorare, fed pro iis quos dediç illi pater, quia fint cius. Iohan.17. 9. Hi aucem mi ferai amp;infœlicis idius gloriæ dodorcs amp;nbsp;præcones, quôd nullanf aliam norunt immortalitatem, quàm mortuorum vitam in viuorum memoria pofitam : ad mundumfuos conuertunt difcipulos,amp; pecudum indar dciedos femper in terrain amp;nbsp;defixos haberc oculos iubent, nefeientes cura Dco fine in ida mundana dation ç

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^

ftatione GoUocati, eamqueob rem aliéna docenc à verHate,amp;: ea,quam fyf-ceperuntaliorum beneinrtitucndorum,profefôone. Quos fuisiplorum av-gumennspolTum vanicatis amp;nbsp;impietatis arguere, fed malo eps vno Cinifti dominivetbo iiigularc,ne tcrgiiierfaripofthac noftrûm cuiquam liccac. Itaquequiimpia iftadoârinaimbuti,plaufus vulgi,amp;liominû captât rumu-fculos,quibusfîbi blandiâturamp; béatifiant,audiantquæfo, Dominum lefum Chriftum hæc dcnuntiantem,Lucæ cap.é.verfu 16. Væ quum benedixcrinc vobis omnes homines, fecundum hæc enim faciebantpfeudoprophetis patres eorum. Prætereà id perpendatur à i«obis,quod prins vcrCix. didum fuie hac de rc,Bcaiieritis quum vos oderint homines, amp;: quum feparauerinc vos, amp;nbsp;exprobrauerint, amp;: cieccrint nomen veftrum tanquam ffialum, propter filium hominis. Gaudete in ilia die, amp;:.cxultate,ecce enim merces ve-, Üra muka eftin cœlo. Secundum hæc enim faciebantProphetis patres eo-rura. Propheurum igitur nobis,cxçmplum proponit Dominus, qui dum piê amp;:cxDei verbofuamconftituunt vitam,odiaamp;: iudicia peruerfafuoruni fortiter amp;nbsp;magno animo contempferunt : ex quo vita beata cum DSo 6^uun tur, ôç beau à nobis iudicantur. Quns, fi tf^ti elfe volumus, nos fequi par eft,vtcontemptis hominum Dci ignarorum iudieiis,vniDeoparentiôf Domiqo noftro fideliter feruiamus. Cuius bénéficie amp;nbsp;bonitate,perfun-, demur ea lætitia amp;nbsp;animi tragquillitate fruemur,qua præftantes ilft,amp;: egregij ferui Dei Prophetæ donati fucrunt, Qui quum omnia infra fc poft-ta,ideft,terrena ifta magno animo calc^renc amp;: contemnerent,mente amp;nbsp;fpiritu verfabantur in cœlo ,quôd vno Deo gloriarentirr ,^n quo vnœ omnes fpes fuas defixerant amp;nbsp;repofuewanc. Sciebant enim id quod kremi* cap.nono.verf.ij. præcipitur à Deo in hæc verba. Hæc dicit Dominus, non glorietur fapiens in fapi»ntia fua, amp;nbsp;non glorietur forcis in fortitudine fuajç amp;nbsp;nonglorietur diucs in diuitiis fuis:Sedin hocglorietur,quigloriatur, quod intclligac Sé cognofeat mlt;b, quia ego fum Dominus qui facio miferi-cordiam, amp;nbsp;indicium, amp;nbsp;iuftitiam in terra. Hæc enim gratiffima habeo, amp;I volo,dicic Dominus. Sed noftra omnium cæcitate amp;nbsp;vitiofitate, quam au-gemus,amp; quam çonfirmamusperuerfis dodrinis, fitvtcontéptadiuini no^ minis gloria, noftram vndique conquiramus. Exquo ftudio quam mifcri confequantur frudus,ipfi nifi cæci effemus,nullo monento videremus. Nam lt;nbsp;amp;nbsp;ridiculi ferê fumus üs quibus nos probare ftudemus, quod aperte rnoneij rluuenalis Satyra lo.inquiens,

lam fopheitas ifta quæ cclebratur hiftoriis quotidianis, cernatur in Sylla, qui fœlicem fe dixit. De quo verè inquit Plinius libriy. cap. 43. Vnus hominum ad hoc apui, fœliçis cognqni^n fibi afferuit L.Sylla, ciuili nempe fanr guinc,ac patriæ oppugnationeid adeptus. Et quibus fœlicitatis indudus ar-gumentisj Quod tot profcribere millia ciuium, amp;nbsp;trucidare potuiftet, 0 praua interpretatio amp;nbsp;futuro tempore infœlix! N#n melioris fortis fuerc tune j quorum miferemur hodie, quum Syllam nemp non oderic. Hæc de Sylla Plinius, qua? in eo^^conferri poftunt, qui fe bcatos cxiftimanc fuis triumpbis, amp;nbsp;vidoriis aliens cæde conquifitis. Qui fi id agerent, vt fui memores alios facerent bene de iis mcrendo, eprte fuis rebus bene con-fulerent.lt;Iam veto quod hac in rc malorum omnium caput eft, non aduer-î «mus, qui dura hoîpin|bus plaçcre volumus, Dei ferui elfe definimu^.

Duûbiis enim dominis qui feruirepoHemus? Itaqueid ex ifto egregio gloria? prophanæ ftudio aflequimur, vt à Deo, cuius glorix feruirc negleximus, reucia mur, ipsique nobis amp;nbsp;noRræ vanitatijiufto Dei iiidiciOj relinquamur. Quo grauius,quianihil poteft nobis accidcre, circumfpiccrc pofthac nos diligenter oportet, idqueagere,vc veri amp;nbsp;fideles Dei ferui appareamus, rebus Dei noftri agendis amp;nbsp;procurandis diligenter. Quas auceni res curare nos velit Deus, ex eius mandatis difcimus, quorum nobis in Chrifto lefu domino noftro confiât ratio, qui fadus cfi nobis à Deo fapientia, iufii-tia, fandificatio amp;nbsp;redemptio, vi»efi i. Corinth. 2. Cuius opc amp;nbsp;merito, fi quidem ab co pendebimus, ad diuina: gloria: domicilium ,fuo tempore transfercm*tr.

Emporis amp;e mur^lï par origo,fimilirqueconditio eoegit nos de vtroque dicere:ne quum temporibus definiendisamp;anno-tandis , mundi ætas defcribatur, quid mundus effet, ignorarc-tur. Philofophorum autem t^ tempore amp;nbsp;mundo ïententias propofuimus, cafquacoarguendas putauimus, non quod phi-Jofophiamdamnemusintotum,autabeius cognitione quenquam abdu- . cere velimus, fed quod eius errores,quiim veritatis profeffionem fufeeperi- « mus,diffimulare nequaquam debeamus. Hue accedit quod plcrique exifii-mant, nemini fas effe ab ipforum Philofophorum placitis, longo vfu eom-probatis amp;nbsp;receptis, difcedere. In quo fc veritausf roditorcs elle non animaduertunt, dum plus hominibus quam veritati tribuendum cenfent. Et nos quidem id agere par cfi, vt omnes incflligant, vnicam effe, à qua veri peti notitia pofiit,fapientiam,quæ verbo Dci,non autem placitis hominum confiituta, primum cognofcenda fit. Cuius quoque régula extern fint æfii-manda,atque ctiam metienda.

• quibus præcipuæ funt,Annus,Menfis,Scptimana,Dics,Hora. Quia veto nos à minimis ordiri par cft,dehoris primum dicemus.

Horarum difcrimina,ficuti fpedantur in hifiorianaturæ,gcminafiatuunt Afirologi,quorum ifia propria efi tradatio. Motus enim prxcipuc cœlefics obferuant.quos temporibus amp;nbsp;fpatiis iifdem quibus vtimnr,dcfiniunt, horis nempe, diebus, menfibus amp;nbsp;annis. Horas autem partim naifnuti, partim ilt;rgt;ip.ipivà.ç effe docent. Ka/p/xcqnonnullisdicuntur temporales , quia lunpoç tempus cfi amp;nbsp;occafio : cædem quoque im?qualcs, item naturales, amp;nbsp;planetariæ, fine planetarum horæ à noftris appellantur. i«M*(«’'‘4 autem xquinodialcs dicuntur probatis autoribus, item æquales. Æquinodiales autem horæ, qua: etiam æquales nominantur, funt eæ Quibus vulgo vtimur, amp;nbsp;dies ipfas partimur in horas vigintiquatuor, horis numeratis bis duodecim, ab vnius dieimeridie ad infequentisdici meridiem. Vel à media node ad altcrius nodis dimidium ipatium , fine mediam nodem. Horas enim nofiri folent, vel à medio die, vel à media node inchoate, quum cas alia: nationcs aliter obferuent, ficuti pôfi dicetur. Tempo Al es autem, feu potius inæqualcs horæ dicuntur eæ,in quas dies fingulosveterespartiebantur,fimiliteramp;r ipfas nodes : fie, vt ab ortu folis ad occafum, duodecim fiatuerentur horæ: fimiliter à vefpera ad auroram, totidem nodis horæ poncrentur. Q^,quôd dies amp;nbsp;nodes fern per funt inæqualcs, præcerquam æquinodiis , femper etiam

etiatninæquales erant dierum amp;nbsp;noäium duojccimæilia?parues,prætsr* quam ipfo æquinodio vernoamp;aucumnali. Cum enim vt dici amp;nbsp;nodis paria fuut fpatia, ita pares funt iftæduodecim : quum dici rum nodis hoiæ. /Xe dehis quidem horis, Cenforinus libro de die nataligt;capite de diebvis, ita in-quit , In boras duodecimdiuifum effe diem, noelémque in totidem, vulgó notum eft. Sed hoe credo Romæ.pod reperta folaria obferuacum.hæc Cen-forinus.Ex quo póft intelligetur fuifte olim veteribus Romanis ignotas ipfas horas. De quibus Iohannes de facro bofco, qui vulgó fcholis eft norus, ita agit in computo ecclehaftico. Hora dft vicebmaquarta pars diei natura-lis. Horarum verô alia naturalis j aliaæquinoftialis. Naturalis^-ft fpatium, qüo medietas bgni oritur. Æquinodialis verô eft quindecim graduum circuli æquinoôhalis fupra horizontem afcenfio. Sic de Sacro bofco :ciii hora naturalis ea dicitur, quæ eft temporalis buc inæqualis, aiiis auto-ribus. Eæ autem debnitiones ex circulorum cœleftium cognicione pendent, docenturque primis Aftrologiæ rudimentis. In quibus æquinoftia-lis circulus, qui omnium paralellorum fphære circulorum maximui eft, docetur diuidi in trecentas fexaginta parti#,quas gradus vocant Aftro-logi. Hos autem gradus b per viginriquatuor dinidamus , reperiemus vicebes quater , quindecim. Sic vt vnaquæque iftarum vigiimquacuoc partium , quindecim gradus ot)jineat, qui dum fupra horizontem emer-gunt, horæ vnius interuallum , feu fp8tium conbciunt. Ita dum totus lupra horizontem emergit equator, horæ vigintiquatuor redduntur, per omnia pares, quæ ex eo dicuntur squales,amp; ab ipfius circuli squino«^ élialis Conuerbone, vocantur æquinfoâ:ialcs, quæ quidem diem ciuilem debniunt.quo non dies modo,fed nox edam incclligitur, Hoc eftfolis lux, comprehenditur etm tenebris, quas ipbus folis abcebus relinquit, quemadmodum poftca in diei ratione dicetur. Spatium autem quo medietas bgni oritur,quæ quidem debnitur hora naturalis,id eft,inæqualis bue temporalis,vult intelligi Iohannes defacrobofco,id tempus feu interuallum, quod conbcitur vnius dimidij bgni emerlu fupra horizon-tern. lam verô vbi bgnum integrum fupra horizontem conftitcrit, du» abierint horæ huiufee generis, quemadmodum hoc idem Manilius in fuo aftronomico déclarât his verfibus.

A7ec me ziul^at£ rationis preterit ordo, i^^e binM tribuitß^nü furgentibtu horót, £t paribusßaiHijietjuaUa dt^erit aßra.

Ita fex bgnorum exortus,duodecim horas conâituitinæquales,qüæ eædem dicuntur naturales, vel temporales. Iftud autem eft hoc loco animad-uertendum,quod exaftrorumdoftriiTa intelligitur, vnoquoquedie,bue is æftiuus, bue hybernus fucric, fex bgna fupra horizontem emergere. Sic nodibus bugulis,quæcunque tandem eæ fuerint,bue hybernæ,bue æftiuæ, totidem bgna fupra horifbntem proferri. Ex qua ratione bngulo-rum dierum,item ßi noedum, duodecim horæ inæqualcs conftituuntur, quæ non nib æquinoôtiis reperiuntur pares. Eius autem difbmilitudinis amp;nbsp;imparitatis , bue inæqualitatis caufa, in zodiacum fft referenda, amp;; lineam ecclipticam i bcut ex Aftrologia poteft intelligi. Inæqualcs igitur horæ , bngulorum funt hierum , ftmiliter amp;nbsp;noólium duodeci-mæ difbmiles amp;nbsp;impares, præterquam æquinodiis, portioncs. Quas ob-feruauit antiquitas, bcut amp;: multis locis, etiam num hoc tempore , eal-dem retinent Italia amp;nbsp;Germania. His etiam horis fcriptura faera vti-tur^vt ex multis locis,turn illo Iohannis Euangeliftæ,capite vndccimo baij.

pei fpicue apparct. Nónne June hora: duodccim dici ? Idem eie parabola pa-trisfamihâs Matth, vigefimointelligitur. In quamatutmi temporis, deinde horæ tertiæ, fextæ, nonæ, amp;nbsp;vndetimæ fit mentio. Sic autem obferuantur horæ iftæ,vt folis exortu prima numeretur, deinceps fecunda, tertia,quarta, quinta, fextaipfo die medio, quo fol meridianum attigitcirculum. Tùm feptima,o£taua, nona, décima, vndecima,duodecima folis occafu. diftribu-tis intermediis fpatiis pro ratainteruallorum ipforum porEionc,quam figno-mm arguunt afcenfiones.

Horæ autem iftæinæquales, quetl non eft prætercundum, diuiduntur in maiores,amp;: giinorcs : quibus amp;nbsp;Aftrologi interdum vtuntur, item feriptores ecclcfiaftici. Quin eiufmodi horas nonnunquam feriptura quoque facra vfurpac,quæ earn ob rem funt nobis explicandæ. Minores autem horæinæ-qualcs funt eæ,quæ iam explicatæ funt,quæ eo fpatio definiûtur,quo medic* tas figni otitunautid fpatium continent, quo figni vnius pars dimidia fupra horizontem emergit.-qua ratione diei ciuilis,quo dies verus amp;nbsp;nox continc-tur,dicuntur efle horæ vigintiquatuor. At maiores horæ inæquales,eo fpatio definiuntur, quod definitur amp;îflLfumitur ,dum integrum aliquod fignum zodiaci emergit, amp;nbsp;fcandit horizontem. Quia verô funtduodecim zodiaci circuli figna ,cius tota conuerfio duodccim horis maioribusdefinitur. Ita duodccim horæmaiores,tantum fpatij cqfitinent,quantum 14.minores, quo fit vt Epiphanius libri tertij tcMno primo contra hærefes, vbi de Epadis agit,diem vnum ciuilem definiat horis duodecim,amp; duos dies ciuilcs, me-yatur horarum vigintiquatuor interuallo : quemadmodum cxplicabitur capite odauo huius libri,quo docctup,quî fiat vt anno folari vtatur feriptura facra,quùm menfes lunares obferuet. Ex hac autem maiorum horarum inæqualium definitionc,Euangeliftæ Marei locus,«oftris obfeurus amp;nbsp;fufpe-dus deerrorc,aperictur,Verrons fufpicionc libcrabitur. Is extat capitc decimoquinto,verfu vigefimoquinto,quiéta habet: Erat autem hora tenia, quando crucifixcrunt eum. Ac Dominum fuifle crucifixum hora fexta, hoc dl, ipfo meridie, ex Iohannis Euangelio difcimus. Capitc enim decimo-nono, verfu 14. ita Iohannes ait : Erat autem parafeeue Pafehæ, hora quafi fexta, amp;nbsp;dieit ludæis, Ecce rex veftcr. deinde verfu 16. Tune ergo tradidit cis illum vt crucifigerctur. In cadem autem hiftoria, pendente iam in cru-ceDomino, inquit Euangclifta Lucas, capitc vigefimotertio, verfu 44* Erat autem ferè hora fexta, ôctenebræ fadæ funt in vniuerfam terram, vfque in horam nonam. Idem habetur Matthæi cap.17. verfu 4^. A fexta autem hora tenebræ fadæ funt fupcr vniuerfam terram , vfque ad horam nonam. Ita,quamhoram tertiam dixit Marcus,candemahjEuangeliftæ dicunt horam fextam. Quin ipfe quoque Marcus, eodem capite dccimo-quinto,verfu 55. fublato in crueem Domino,inquit,iifdem quibus aJij Euangeliftæ verbis,Et fada hora fexta,tenebræ fàdæ funt fuper totam terram , vfque ad horam nonam. Quæ dida vt intclligantur, animaducr-tendum eft Marcum Euangeliftam vtriique horis inæqualibus in eadem hiftoria vfum. Maioribus quidem, quum ait hora tertia, adum fuiffe in cru-cem Dominum : minoribus autem, quum aliorum more dixit, fexta hora fadas tenebras. ffil enim eadem hora tertia maior, amp;nbsp;fexta minor. Dies c-nim naturalis, hoe eft, quem fol fualuceconficit, duodecim horasminores habet, amp;nbsp;fex maiores. Quare tertia hora ad meridiem fpedabit, quum fcx horis maioribus definiatur dies: quemadmodu id quoque clarius animaduer teturinEpadarum cxplicationc,de qua agetur capite huius libri iam dido, nempe odauo.Quod animaduerfum demonftrabit Theophiladi fcholiu in hüc Marei locü,nihil ad præfenté locu pcrtincrc,qui fuetat ex ifta horarum /• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratione

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

fatiohecxplicädus.Quam quidërationem,fuiflievetenbusnotaamp;vificacamj ex co poffumus animaduertcre, quod ex antiquis fcriptoribus petitum, retu-litin fuos commentarios de inucutoribus rerum Polydorus Virgilius lib.i* cap.j.vbi docct Hermem aTrifmegiftum horas primurn obferuafle ex vrina facri cuiufdam animalis,quod Scrapi erat dicatumé Nam quum animaducr-teretab eo animali,diei amp;nbsp;nodis vnius fpatio, vrinam duodecies emitti,pla-cuic in duodccim horas diem ciuilcm diuidi. Inde qiioque eucnit,vt nonnul lihoras didas effe voluerint «’w'Tä «fw;,id eft,ab vrina, quad primùm fuerint dide «p«M,quæ poftea funt appellatæ lt;îplt;M.Sed ifta duodecim horarum ratio po ftea fuit duplicata, ex quo fadum eft, vc diei ciuilis conllituta^uerint hora: vigintiquatuor.Non eft igicur noua illa, aut nuper excogitata horarum ma-iorumamp; minorum ratio, quaamp; Aftrologorü plerique vtuntur,qui partim ft gnis comunibus, partim phyficis têporaipfa definiut.Sed ifta funt alterius ld ci,quæ alio tepore comodius dici poterunt. Cæterû horas quafcunque, indi midiataspartimur, deinde partes dimidiasdiftribuimusinduas pprtiones, qua funt quartæ horarû partes. Aftrologi auté fingulas horas in fexagfhta di uidutportiones feu partes,quas minuta nun%upant. Deinde minuta ipfa fin-gula inalias fexagefimas portiones diftribuut,quas vocant fecundas* Tu por tionu harum partes quafque fexagefima diftributione fubdiuidunt:idque eo vfque pcrfcquuntur, dum ad d«cimas cuiufque fedionis particulas deucne-rint,quóillis cœleftium motuum certioA:onftare pofsit ratio.Sed poft feeun das,nominanc tertias/icindequartas,quintas,fextas amp;nbsp;fic deineeps vfque ad décimas« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quomodo autem Romani fub Cafaribus vfi fint his teporibus, amp;nbsp;vt fingu lis rebus agendifuas attribuerint horas, quia eleganter defetibitMartialis Epigrammatiim libro c^arto,libet hoc loco commemorate« Eius autem vet fus hi funt.

Suffeit in nonam nitidis oSiaua palaHris, Imperat extrublos frangere nona thoros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fioralibellorum decima efi Euphememeorum Temperat ambrofias,i^uum tua cura dapes.

Ex his verfibus intelligimus Romanos, eo quidem tempore quo fcripfit i-fta Martialis,folitos curare fua negoti» vfque ad fextam amp;fcptimam horam: deineeps autem reliquas horas curando corpori, amp;nbsp;animo à laboribus refi-* ciendo impenddre. Prandij tarnen amp;nbsp;coena, amp;nbsp;comeffationum, qua quum difcedcretur cubitum, fiebant, mtminit. Suetonius etiam in Domitiano, ad cuius ftrudorem fcribit Martialis.Extat quoque Epigrammatum Gracorum libro primo,eadem de re Epigramma incerti autoris,in hac verba«

t''^ «paq fsO^^aie ixctvaretraJlya^ ƒ• /**t durai; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Sex hora tantum rebus tnbuantur agenda} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Hoc diftichum quia eft argutum, fcholium adiundu habet Maximi Pla-nudis,vt opinor, cuius hac eft fententia. Ad fextam vfque diei horam, rem fuam amp;: opus curare oportet,poftea penfo abfoluto, ad cibum capiêdum ac-bfiiij.

cedendum eft. Quod inteHigitur nous, amp;nbsp;horologij literis. Si enim græcas literas, quæ feptimam, otlauana, nonam , amp;nbsp;decimam horam fignificant, hoc eft, ê’ gt;”®’ '’ coniungas, C”quot;'®* exprefteris, quod eft latine, vine,quad dicat, Ede vc viuas. hadenus Scholium. Veteres autem Latini horas ignorarunt, quod cxduodecim tabulis liquet, iicuti poft diccturpluribus in diei parti* none capite infequenti. Sequitur enim vt pofthorarum explicationem, de diebus,qui horis definiuntur,agendum lit.

Ies horis definiuntur, ficuti horæ minutis vel momentis. Efle autem dierfi genera prima duo,probati monent autores,qucm-^admodum amp;nbsp;ipfc vocis vfus demoftrat. Lucem enim quam per folem in noftrum horizontem iubet inferri Deus, diem nomi-'^namus.atque etia tcncbras,quæ foils amp;nbsp;luminis à nobis difcelfu, fefe flfoferunt, eadem voce comjptehendimus. Itaque ex Cenforino, diem partim naturalem, partim ciuiiem efie dicimus. quas voces, qui bac pofteà tradauerunt, ignoranone purioris hngux, eonfudcrunr. nam dicrum alios eftc naturales, alios artificiales dixcrunt. Naturalem inquientes diem elfe, fpatium vigintiquatuor horarum. Artificial^m autem, fpatium temporis ab ortufolis vfquead eiusoccafum. ^Quod quidemdidum voluimus propter cos, quirecentium Aftrologorum ,amp;aliorum fcriptorum libros habent m ilB3nibus,ne nos abuti nominibus exiftiment. Cæterùm diem naturalem amp;^ ciuilem fic definit Cenforinus,librodedienatali, Naturalis dies eft tempus ab exoriente fole ad folis occafum,cuius contrarium tempus nox eft, ab oc* cafufolisa^ortum. Ciuilis autem dies vocatur tt*npus,quod fit vnocccli circumadu, quo dies verus amp;nbsp;nox continetur : vt cum dicimus aliqucm, tri-ginta dies tantum vixifle. Relinquitur enitn etiam nodes intclligerc.hæc Cenforinus. Diei vero initium,non eodem modo omnesobfcruant. Noftti enim Aftrologi,a meridie dies fuos inchoant: alij autem aliter,quemadmo-dum notât Plinius lib.i. cap.77. inquiens. Ipfum diem alij aliter obferua-uêrc, Babylonij inter duos folis exortus ; Athénien fes verè inter duos occa-fus : Vmbrl à meridie in meridiem;Vulgus omne à luce ad tenebras.- Saccr-dotes Romani, amp;nbsp;qui diem definiere ciuilem ,item Ægyptij, amp;: Hipparchus , à media node in mediam. hæc Plinius. Dies autem naturalis, grxeis eft n/j.f(gt;=c., cui ex aduerfo refpondet *'^^gt; nox. at ciinlis vocatur vu;i^ègt;îp.ifov, quafi dicas nodem continuatam diei. Nam Athenienfes, quemadmodum amp;nbsp;He-brlt;ri,diem à node inchoant,vnde ciuili diei, nomen inchoatum à node tri-buerunt. Cenforinus etiam capite de diebus, inquit. Athenienfes autem diem ftatuerunt ab occafu folis ad occafum. Voce autem t't^;^®’’^« non modo Ptolomæus Mathematicorum facile princeps vtitur in magna fyntaxi, fed etiam Apoftolus i.Corinth.n. xy, vbi intuit,gt;''^,^®«M*f°‘'‘^'^^quot;^'^®'^'^‘^‘’quot;”‘“’ no-dem amp;nbsp;diem in profundo egi.Id vero v'lt;z*xtp;',vocant etiam Latini plenum diem,vt Ouidius j.Faftorum.

Zi iiecres fenosttercentum^/juin^uediebta /Mf^ittClr è pleno,tempora i^iearta,tiie.

ficinterpretatur. Dies cftplenus,qui habethorasvigintiquatuor. Namamp; nox pars diei eft. Dicimus autem diem à parte meliore. vnde amp;nbsp;vfus eft,vtfine commemoratione nodis numerum dicamus efle dierum. ha-denus Seruius. Cuius amp;nbsp;de diei partibus ex Varrone lêntentiam hoc loco referre

commémorât. Nam non horis tantum , fed etiam aliis partibuS diuiduntur dies;quibus quùm boras ignorarec,vfaeftantiquitas Latina,Scruij veto verba funt bæc. Sunt autem fulida: nodis partes fecundum Varronem hæ, Vcfpera, Conticinium, Intempeftum, Gallicinium, Lucifer : Diei, xManei Ortus, Meridies, Occafus. De crepufculo veto quod eft dubia lux,nam creperum dubium eft, quæritur. Et licet vtrique tempori poftlc iungi, vfus tarnen,vt matutino iungamus,obtinuif. licet Lucanus dixeric, •

Manum vero vnde eft mane, bon urn dixcre veteres. bæc Scruius. Qua: q ui-' dem Cenforinus cap, 19. lt;juum de diebus agit,pluribus explicat. Vbi cur borarum in diei partitione non merninerit Varro, aperit. cius funt bæc vcrbai Nam duodecim tabulis nufqua nominatas boras inuenies, vt in alüs ^oftea legibus, Scd ante meridiem, co videlicet quod partes diei bifariam tùm di-uifi, meridies difeernebat. Alij diem quadrf|5artit0, fed amp;nbsp;nodem fimilner diuidebat. Id fimilitudo teftatur militaris,vbidicitur vigilia prima,item fe-cunda,amp; tcrtia,amp;: quarta.Sunt etiam plura no this amp;nbsp;diei tempora fubnotata, propriifque difereta nominibut, quæ apud vetcres poetas paffim fcripta in-ueniuntur,ea omnia ordinc fuo exponam, Ihcipioàmedia node,quod tempus principium amp;nbsp;poftremum eft diei Romani. Tempos quod buic pro-ximum eft.vocatur de media node. Sequitur Gallicinium, quum Galli c^ nerc incipiunt. Deinde Conticinium, quum conticuere. tunc ante lucem* amp;nbsp;fie diluculum vocatur. Mane, quum lux foils videtur, poft boc ad meri-diem,tum meridies.qult;fll eft medij diei nomen.Inde,de metidic,hinc tem-peftas fuprema. Quamuis plurimi,fupremam,poft occafum fobs efle cxifti-mant.quia eft in duodecim tabuHs fcriptum fie,Solis occafus, fuprema tem-peftas efto.Sed poftca M.Ledorius tribunus plebis,fcitum tu lit, in quo fcriptum eft. Prætor Vrbanus qui nunc eft, quique pofthac fuerit, duos lidores apudfcbabcto,ifquefupremum,ad foils occafum,ius inter dues didto.Poft fupremum dicitur vefper, ante ortu fcilicct eius ftellæ, quäm Plautus vefpe- • ruginem, Ennius vefperum,Virgilius Hefperum appellant, inde porro cre-pufculum. be fortafte appellatum,quôd res incertæ,creperæ dicuntur. idque tempus, nodis fit an diei, incertum eft. Poftid fcquitur tempus, quod dici-mus luminibus accenfis, antiqui prima face diccbant. Deinde concubium, quum itum eft cubitum. Exinde intempefta,id eft multa nox,quia nibil agi tempeftiuum,tunc quum ad mediam nodem dicitur,amp; fic media nox. Hæc funt quæ de partibus diei fatis aperte doe et Cenforinus, poft quem fuper-fluum eflet de bis plura commemorate. Plinij tarnen locus non eft prætet-eundus bac de rc;qui extat libro 7. cap.60. in hæc verba. Duodecim tabulis ortus amp;nbsp;occafus nominarur. poft ^iquoc annos adiedus eft Meridies. Scipio Nafica collega Lænatis, primus aqua diuifît boras æquè nodium ac die-ruml, idque horologium fubtedodicauit. Anno vrbis DXCV. tandiu po-puli Romani lux indifcrcta fuit, hæc Plinius. Reftat autgn locus lubricus amp;nbsp;difficilis de appellation!bus dictum,quem vt poterimus, Dei præfidio ex-plicabimus. . j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Macrobius Saturnal. lib.i. cap.i^ï. quænam dierum apud Românos fuc-rit appellatio amp;nbsp;ratio,pcrfpicuèamp; copiosê explicat, cuius primis ciufdem capitis verfibus crimus côtentiinpræfentia. Inquitautem, Omnes dies elfe auc feftos,aut profeftos,' aut intercifos. Fefti,diis dicati funt: Profefti,hominibus âd adminiftrandam rem priuatam publicâmque conceffi. Intercifi deorum

hominumqtie comuncs funt.Feßis infuntfacnficfa,epulæ, ludi,feriæ.Profc-ftisj'afti,comitialcs,comperendini,ftati,præliares.lntercifi,in fe,non in alia tliuidûcur.ïllorum enim dierum quibufdam horis fas eft, quibufdam fas non eft, dicerc ius. Nam cùm hoftia cæditur,fari nefas clblntcr cæfa amp;nbsp;porred» f'ari licct.Rurfus quùm adoletur, fan non licet.hadenusMacrobius. Ex quo quid fibi volueric in dierum parntione Ouidius primo Faftorum^poteftined ligi.Cuius verfus ita habent*

7^ tarnen ignores ‘variorum iura dieram, N on habet officium Lucifer omnis idem.

/lie nefasfus erie,per guem tria -verbafilentur,. Fantas erilper ^uem lege licebttagi..

77 ec toto perHare diefua iura putaris, ^jfi laKi faHui erit,manè nefaUus erat.

F/am fimul exta Deo data funt,licet omnia fan Kerba^ue honoratus Itbera Prat or habet.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efi ^uo^ue lt;jui nonofemper ob orbe redit.

Vendicat ^ufonias Zi^onis cura calendar, idibus alba louigrandior agna tradte. F/onarum tutela Deo caret omnibus i^.

Hæc Ouidiana eft dierum explicatio , in q«a comitialium dierum ratio eft pauló obfcurior, quod circumlocutione, multis forcafle ignora, explice-tur. Quæ vt apertior fit, animaduertendum eft, Septa fuilTc propriè loca in Campo Martio inclufa tabulatis.,in quibus ftans populus Romanus fuffragia ferre confueuerat,vt annotat Scruius^niUud Virgilij Ægloga prima:

Q^amuis multa meùextret viHimafeptis. Itaquc diem quo populum iuScftin-cludere feptis comitialem innuit. Quemadmoflum diem nundinarum eum dicit qui femper redit in orbem die nono. De Nundinis autem,itcm de Calendis,Nonis atque Idibus agemus in f?qucntibus,quum hebdomadas amp;: menfes traftabimus. Cæteri autê ex Maerobij defcripcione diesnoti func,vc in tercifi, quos periphrafi exprefsit ipfe Ouidius, que ait efie quadoque feftu, qui manè efie nefaftus.In his autê dicru appellationibus, nulla earn quas bo-• die vfurpamus extac mentio,nequevfquâ in veteribus fcriptoribus,aucepifto lis ipfis græcis aut latinis,quibus dies quo datæ func,ferèadfcribi iolet, dicrû nobis viitata nomina reperias. Cal endarum enim aut nonarum, aut iduum, in hisnomina folaoffendes apud Latinos, amp;nbsp;apud Græcos refpondentia iis vocabula foliim reperics.Diei autem Solis,Luna:,Martis,Mereurij Jouis,Ve neris, aut Saturni,nufqua in antiquis autoribus apparent veftigia.Nam Sab-^ bati amp;nbsp;Dominici diei nomina,àverareligionc,quiafunt profeda,fuifieido-lolatris ignota,quoad piorum funt vji cóluctudine, mirum videri non debet» Plutarchus autem quarto Sympofiac^n hbro ,idc horum dierum nominibus diireruit,fed eiuslibripars maior,amp;eainquadc hacreagebatur,deeft.Noe ftrorum tarnen plerique,rem voluntefllt;^ntiquifsimam,eamque iam indei temporibusMoyfisrcpetere non verentur.Aiunt enim Hermcm,fiuc Mer-curiumTrifmegiftum,autorem horum nominum fuiirc5qui a planens diesi-ta nominatie amp;nbsp;yrdinarir. Quibus quam parum fidei fit habendum,cx Dione Nicæo poft intelligetur. Philaftrium nihilominus, cuius extat liber de hærefibus, non fatis politus, mco quidcgi iudicio,habent fua: fententiæ fuf-fragatorê,qui parum honorifieam de ifto Mercurio,qui græcis eft ippâ^r menti onem facic.Nam catalogo quem de hærefibus fcripfit primum eins memi-nit capite de heliognoftis jqui folem adorabant, his verbis, Quem Hermes file vanusamp; paganus Trifmegiftus docuic,poft Dominum omnipotentem, non ahum nifi folem debere ipfum amp;: homines adorarç.Qui quum ad Ccl-tarun»

tarum prouinciam perrexiflet, îpfe cos dignofeitmr docuifle, arque huic er-rori, vtfuccumberenc perfuafiire. Deinde alio capite, hæçinquic. Aliaeft hærelisquæ pecudum,paganorum vanitate, üderum diuerfa nomina profit tetur,vc Hermes ille Trifmegiftus,qui vanus potius quàm magnus judican-dus eft. Alio pofteà loco de eodem ifta aie, quæ font præfentis inftituti. Ha-benda eft hærefis quæ dicit nomina dicrum Solis, Liinæ,Martjs,Mercurij, louis, Veneris, Sacurni, à Deo ira pofita ab oiigine mundi, non hominum vana præfumptione nuncupata. Quum à prima origine, vfque ad Græ-» cos reges ,amp; Hermem fallaciffimum ilium , qui hæc nomina vana amp;nbsp;fri-uola mentiendo aufus eft nuncupare, fi quærere volueris, inuenées multum fluxiffe temporis. Et fie paganosjd cft,Gi^cos, hæc nomina pofuifte. Qmim ctiam fecundum feptem ftellas, dixerint nominum genferätionem confifte-rc,vt ille ipfe delirans hoç definiuit. hæc inquit Philaftrius. Ex\quibus appa-ret,illius tempore extitifte huiufee Mercurij feripta quædam,qaæ hodie non extant. Quod verô aiuntMerçurium iftum fuifte antiquioremPharaone, ficuti prodidit Suidas,falfum eflearguitipfum Pæmandri,quod ad ilium re-î fertur/criptum. Nam Sibyllarû meminitqua?multis poft Pharaone n fccu-lis extiterût. Item Æfculapius is,ad quem fcribit jfte Mercurius,Phidiæ me-. minit,qui Perielis ætate vixit. Ita librum ilium Mercuri) Trifmegifti fubdi-ticium effe apparet, in quo multaedicuntur, quæ ncc ratione, nec autoritato fulciantur idonca, qui llerdam mittcnduslit çum fuo aurore. Qûod n-o-nendum putaui propter eos, qui titulis amp;nbsp;librorum nominibus decepti, fine deleôtu quæuis non modo legunt, fed quod longe periculofius eft, credunt* quoque, antiquicatisquadam venerarione amp;nbsp;admiratione permoti: coruni more, qui figna quamuis rudia, fi modo funt antiqua, putant omnium efte optimal præftantiffima.^tate atitem Auguftini alla fuifte nota Hermetis huius Trifmegifti feripta apparet, ex capite ij. libri 8. de Ciuitate Dei, ÔC aliis aliquot eiufdem libri locis, ^quibus impietas huius Trifmegifti f^çilê deprehendi poteft,

lam veto DionemNicæum autorem minime vanum, aut certè Xiphili-num Dionis interpcllatorem, audire eft operæpretium, qui hæc de dierurn appellatione prodiditin Pompeio. Quod verô ex ftellis feptem, quæ Græcis planctæ,Latinis errantes dicûtur,dies difpofiti funt,primum eft ab Ægyptiis conftitutum. Deinde ad reliquas genres emanauit, nec olim id quidem , vç ego arbitrer, quum id nullo modo fuerit, quod feiam avetenbus intelle-. dum. Sed quoniam his temporibus amp;nbsp;cæterarum gentium, amp;; ciuium Ro-manorum ita proprium eft, vt in cuiufque patria quodam modo natum efte vidcatur,placer de hac quemadmodum acciderit paucis diftcrere.Etcætcra, qui nofte cupiet, locum adeat, quo de harmonia amp;nbsp;reciprocatione dierurn iltorum agit. Nobis nunc fans eft intelligcre , rem iftam à quocunque fit profctla, fuifte illo tempore non admodum vetuftam , quam non ab Ægyptiis,fed à vera profeftam religione^cet cxiftimarc,Nam quum eo tempore res Chriftiana vigeret,Sc Chriftianorum inftituto,quemadmodum amp;: lu-dæorû,menfes diftindi eftent hebdomadibus,amp; feptenis dierurn interuallis, ficuti tempora iain inde ab orbe condito diftinxerat Deus ^ccepit paularim res ede notior. Quin etiam Senecæ tempore, fuifte illam dierum obfer-uationem receptam vulgo,licetcq|ligercexiisquæ habet Auguftinus do Ciuitate Dei lib.^. cap.n. cuius hæc funt verba. Hic fSenecaJinter alias ci-uilis theologiæ fuperftitiones, reprehendit etiam facramenta ludæorum, amp;; maxime Sabbata inutiliter eos facerc affirmans,quódper illos fingulos feptS interpofitos dies, feptimam ferè pattern ætatisfuæ perdat vacando,amp; multa in tempore vergentia non agendo, lædantur, ChriftianosTamen iam tune

ludæis inimiciflimosin t^utrani partem commemorare aufus eft, ne vcl Jaudaret contra fuæ patriæ veterem confuetudinem , vel rcprehendercc contra propriam forfitanvolimtatem. De illis fanè Iiidxis quum loquerc-tur,ait*Quum interim có vfquefeeleratiffimæ gentis confuetudo conua-luit,vc per omne.s iam terras receptaiit,viifti viftoribus leges dederunr. hadenus Auguftinus.

Scd Satanas quaeftimpiciatc amp;:aftuna,ventos ne recepta iftadierum noua amp;nbsp;inufitata gentibus prophanis panitione, vna recipcrentur, quæ iam fueranc iftis diebus pofita nomina* mature iibi occurrendum eflc huic peri-culo exiftgnauit. Si enim Sabbati aut Dominici diei nomina, Ecclcfia: vft-tata, vulgó apud genres fuiflent cognita amp;nbsp;recepta, futurum videbat, vt exquirerent genres,quid ea valerent,aut quorfum eftent impofita. Ex eaque noticia, fentiebar impietatem amp;: fallam religionem imminuendam: quod poftca accidit. Itaque rationem commentus eft, qua nihil ex ifta noua dierum partitione,decedcret idololatriæ.-obiedis earum ftellarum nolhinibus, quarum vi amp;nbsp;poteftate fingula regi amp;nbsp;adminiftrari, iam credu-Jis nimiiim perfuaferat. Sic frimum hebdomads diem, qui Domini præ-fcrttitulum amp;nbsp;notam,per Mathematicos iudiciatios, Solis nomine infigni-uit, ne quis ignarus, audito nomine Domini, quærcret quifnam ille eflet Dominus, à quo dies is appellationem eiïft forti tus. Ac quô in errorc reti-neret fibi addidos, nominis protiabilem addidic conieduram. Solcm pla-netarum esterorum eflc ducem , cuius quum tanta fit amplitudo, vt fuo lu-• mineestera complcat,iurcfuifle iftius feptenarij chori principcm confti-tutum. Hiiic fuco adiunda eft amp;: alla impurior dodrina,planets prscipuuin efle eo die imperium in res iftas inferiores, cuius de nomine diceretur quif* que dies •. fie tarnen vt viciffitudinaria quadam f»cceffione finguli planets fuas obirent fingulis horis partes , nee ab iftarum rcrum gubernatione difcedcrct. Quod prima diei hora eflSit eius fideris cuius prsferret nomen dies. Csters deinceps hors,fuoordine cederent aliis planens,ira recurrentibus horis , vt cuiufque diei hora prima temporaria , fiuc ins-qualis,qus abortu folisnumeratur ,fit eius planets,qui diem fignct fuo nomine, ld vt intclhgatur facilius, planctarum nomina fuo ordine funt ex-poncnda.

Luna terris citimaprimum in planens tenet locum,fupra Lunam Mercurius ftatuitur,poft hunc

Etfiautem tot numero funt planets, quot funt cuiufque hebdomadis dies, tarnen quo res admiranonem ex ordin^ maiorem haberct, caque fiftcret credulos, ne plura de diebus inquirerent,planetarum ordinem nequaquam dies retulerunt. Nam quum diei ciuilis hors fint vigintiquatuor, in quas viciffitudinarium volunt effe planetarum imperium, eommutari fidcruai iftorum ordinefh pro dierum appellatione oportuit. Ter enim repetito planctarum ordine, hors tantum reddunturvna amp;nbsp;viginti:fic tribus prs-terea planetis ordine connumcratisopus eft,ad explcndum vigintiquatuor horarum numerumamp;imperium. Quo fit vtquartis femperplanetis dies cedcre debeant. Sic diem Luns excipit dies Martis, nam quartus eft Mars à Luna, à qua ad Saturnum reditur, à Saturno ad louem defcendi-tur,aloue autein ad Martern peruenitur. Similiter poft diem Martis fc-quitur

quitur dies Mercurijzeft autem Mercurius quartus« Marter Siquidem Mar' tenj fequitur Sol, deinde Venus, turn ab eo Mercutius quarcus numeratur, quidiem ügnat fuo nomine,confequentem diem Martis.atque fingulifepri manæ dies bac ratione nominibus iftorum PJanetarum folent iniïgniri. ld vêró vt facilius acciperctur, verfusin baue rem ediderunt, quomodo olim folebant in Sebolis fingula docere amp;nbsp;proponere edifcenda:

. yendteat ^' lucensfenam ßbi Luna fecunJam. /nde dies rutilât tarn te-,-fia ALartis f-onera.

j A/ercuriw ^uartamßi'endentempôjfltietaîttim, ‘ Concordat ÿenerimaenocum nomine fexta.

amp;:veritatisignaiis perfoaferatSatanas, amp;nbsp;horædierum ipibrum inæqnalcs. Planens ea ratione qua didum fuit attribuebantur,inde accidit vt ab Aftio: logis boræ ipfæ temporales bueinæquales, Planetanarum etiam nomen ba-buerinc. Elfe autem récentem dicrum iftam appellatioBçm,ficuti t)ion.^i-ftimat',neque tarnen efle profedam à vctenbufÆgyptiis/x co potcftintel« ligi,qüód quum Herodotus Ægyptiorû resperfequatur □ amp;nbsp;anqi etiam ipfius rationem explicenquse eft Ægyptiis in vfu, mhil talc commémorât : quum tarnen Ægypeiorum facerdotes dl fingulis à fe diligenter,interrogatos often dat.'Diodorus etiam Siculus,qui longo pófTtempore,resÆgypti memorabi-les pre^didit,amp;abHerodotohallisprætermiftas retulit,nUril talememorar^ etfi Tbebæosà Mercurio,qui ett Hermes Græcis,vt diximus,anni amp;nbsp;tempo^ • rum rationem accepift'erefcrt.StraboquoquequuniThebæorum anni ratio neth , à Mercurio üs traditam ait libro i6. deiftis diebuSinuUam facit men-tionem. Mercurij quiderri^ Ægypnorum, maxime Tbebaorum, bac in re fcriptores propè omnes propbam meminerunt, præterito interim fnuentl) ifto :quod neque Ægyptij ii rum iftuiftcnr, filentio prxteriiftent.nee Graci ipft,aut alij autores, ft à fuis profeedum , aut ab aliis inuentum audiflent, vn-quam difsimulaftent.Ex quo deprehenditur eorum fiipinitas.qui ifta dief ufti nomina adMercurium feu Hetmemillum multorum errorum pareptem,, Ogygcvetuftiorcm,refcrunt;cui nequit feptena dierum partitio,iine diuina iniuriatribui :quum Dei fit illa ordmatio, fient amp;anni amp;nbsp;menfium,non autem hominis cuiufquam,quemadmodum ex Genefi,id cft,rerum iftafum tempofum conftitutione Sacris oraculis tcftaia,intclligimus. .

Sed familiare eft amp;nbsp;vfitatum Satanæ, rerum inuentionem quas Deus nö* ftra caufa creauit amp;nbsp;inftituit,ad idóla,amp;Gentium deos rcferre,aut ad eosho mines, qui in propaganda idololatria egregiä operam nauarüt,vtiturque ad cam remfcriptotibusGræcis maxime,arque etiam Latinis qm cruditionisifa mam,autfidei opinionem quandamapud homines fibi pepcrerunt.Id enini prxcipuè cauic, fibi amp;nbsp;fuo tenebrarum regno metuens,nc quid de Scripturis diuinis refcifcerent homines.Et ne lt;^id eife meliusÆgyptiorum aut ChaJ-dæorüm,autGræcorum feriptis putaretunobtinuit apud ftultos,fparfa de rb larum Gentium religione amp;nbsp;iapientia, falfa opinione;ctft nihil in coru com mentanis ferèpræter impiasde heroibus,hoc eftjmpuris Scfccleratis tyrap' nis,amp; diisab horamibus faftis,hiftorias amp;nbsp;fabulas rcccnfetur.Ita Dei veri amp;nbsp;populi ipfius eledi mira fuit interGqptes ignoratio;quu.m in Dei populo bo-næ omnes artes amp;nbsp;philolophiæ purionsnotitia viguerit, multis ante feculis quam Græcorum monumentisquiequam fitproditum Nam Græcospuerqs effe, amp;nbsp;nuper verfatos in biftona intelligimus ex Solonis didisamp;fadis. Quin Varfoantiquiratisinquifitordiligentifeimus,eap.i.lib.3.Dereruftica, ait artes omnes intra mille annorum repertas, adfuam ætatem illa tempo-

rarefcrcns. Anni ergo æ inenfium amp;nbsp;dierum, imô temporis om nis ratio certa,non aliunde,quam ex Sacris feriptutis repetendacft:à qua antiquitatis om nis peti debet notitiaamp; veritas. ExquafcimusDeum tempora partitum efle in annos, menfes amp;nbsp;hebdomadas. Hebdomadarum autem, vt poftca dicetur, ignota eft prophanis autoribus ratio.Quarum dies in Scriptura di-cuntur,ptimus, fecundus, tertius, quattus,quintus,fextus,feptimus. Cui po-ftremo, certa addita eft appellatio,népe Sabbati,cx ea quæ docetur in mun-di creatione caufa,nempe quód omnibus rebus iftisafpedabilibuscreatis hcxamero,id eft,fex dierum fpatio, conquieuerit Deus,amp;: ceflarit à rerum vi übilium Ä catione,inde feptimo diei data eft appellatio Sabbati.id eft,quic-tisfeu ceftationis. Solis autem, Lunæ, Martis, Mercurij,louis, Veneris, aut Saturni, quo die Sabbatum intelJigitur cfte,nufquam in Sacris fcriptis extac appellationes aut nomina, quæ ne in antiquis quidem autoribus prophanis reperias.nam primus eft è Latinis,quod quidem fciam,Cornelius Tacitus,in cuius annalium Iibro vigefimoprimo,diei Saturno dicati fit mentio,in hifto ria ludaica. lu qua vt estera impie ab cofinguntur, ficamp;illud quoqueni-mium impudenter dixit,fepflmum diemSaturno dicatum efle apudludsos. Scraboautem illoprior,librodecimofexto, vbide ludæaagit, fcribitPom-peiiim cepiiïclerofolyma , obferuato iciunij die, quo abomniopcreludæi ceftarent amp;nbsp;abftinerenr.Trogus vero Port»peius,qui fiib Augufto vixit,vt cX cius breuiano,quodluftini titulo pfænotatur,licetintelligere,eum diem fuo nomineappellauitmempe Sabbatum.Deludæis enim ita fcribit libro tricc-’ fimofexto, vera falfis admifcens .• Itaque Mofes, Damafcena antiqua pa tria rcpetita,montemSinæ occupat,quo feptem dierumitinere per defetra Arabis cum fuo populo fatigatus quum tandem pcrueniiTet, feptimü diem mote gentis,Sabbatum appellatum , in omne æuunfteiunio facrauit, quoniam illediesfamem illis errorémque finierat. hæc luftinus.Exquointelligitur quis fitieiunij dies Straboni,^ aliis proptianis fcriptoribus, qui dc rebus lu-daicis egerunr.DionautemNicæus,cuius antea meminimus, qiuque fub A-lexandro Mammeæ vixit,amp; lub Heliogabalo, diem qui Saturni nomen habet ait Deo confecratum eifeà ludæis,cadem ignoratione,quaTacitus.Nani is dies Sabbati nomen apud ludæos habuit, non Saturni, quod amp;nbsp;apud nos ' retinet ratione diei,qui hoe eum nomine infigniuic,quemadmodnm amp;nbsp;dies Solis,dicitutnobis Dominicus.non quidem vtcenfcntpleriquefcriptorcs Ecclefiaftici,audaccs nimium in iis quæ nefeiut affirmandis,ex infticuto pa pæSylueftri aucalterius Pijprimi,fcd Apoftolorum autoritäre amp;nbsp;vfu. Nam Apocalypf.cap.i verf.io.ita loquitur Iohannes Apoftolus. *7*gt;'o finv U mtupuTh cv TH nufiiüx» »/jkifiet., Mai ”'‘'*^ o’^K'’ t^w ^unif (jktyitxmv t à( lt;raÀ7rlt;»oç.id eft,Fui in ipiritugt; Dominica die,amp;audiui poft me vocémagnâtaquam tubæ.Sabbatiautcap-pellatiofatis eft nota,cxfua antiquitate,amp;: cxScriptura facra.In qua reliquo-tum dierum feptimanæ appellationes à Sabbato petuutur quandoque,quólt;l Sabbati vox non folùm feptimü dié hebdomads, quo à fuis negotiis ferian* dum eit Î5c ceftandû cuiquc,vt is impeoatur dies, Sacrarû rcrum cognitioni, fed hebdomadem quoque fignifitct,quam quietis diem concludit.înde Lu' cæc.i8.aitillej’harifæus, vkç-kj^» lt;r«T5(ra^^T«,ieiuniobisin SabbatoJd eft,in hebdomade.ficuti voxiftatam in plurali,quàm fingulari vfurpatur in Hc-braifmo,Leuit.c.i3.verf.i5.amp; i6.amp;: alü^locis inde in Euageliftis^M»« ffaß^dtufr prima Sabbati.id eft,hebdomadæ prima dies dicitur,fiuceadies, quæ prima Sabbatum cofequitur.Quod autem ’S.o.ßßdTav Græcc dicitur, accipiédum eft in fingulari numéro ex proprietate fermonis Hcbraici,quo fingulariter dici tur hic dies Sabbath. amp;nbsp;altera forma Sabbathon. Itaque Latine M'« lt;ra.ßßäTarf verti debet,pon,prima Sabbacorum,fcd prima Sabbati ,fcu hebdomadæ.

Ea veto die cœtus Ecclcfiafticos, celebrate fSlnos fuifle primos Chriftia-nos apparet ex aftis Apoftolorum, cap.10.7. vbi icadicitur: Vnaautefabbati quum conueniflenaus ad frangendu panem, Paulus difputabat cum eis pro-feiturusin cvaftinum, protraxicque fermonemvfquein mediam nodem.Id veto elarius intelligicur ex 1.Corinth, cap. 16. vcr.i. vbi colledas iubet fieri Apoftolus xaTajuiavo-aÄSaTWjid eft,primo quoque hebdomadæ die.amp;cuti Ho-milia in ilium locu docct Chryfoftomus,qui primu ilium diem hebdomadæ Dominicum diem interprecatur. Huiusreifidem faeiunt etiam lu'ftinas,amp;; Tertullianus in Apologecico : qui die Solis conucnire folitos Chriflianos ad preccs amp;nbsp;myfteria facra percipieda prædicant.Hieronymus ^oque libro aduerfus Vigilantiû inquic,Per vna fabbati,hoc eft in die Dominico omnes conferre,quæ Hierofolymam in fandoru folatia dirigatur, Apoftolus Paulus præcipit. Sabbati aucem,amp;: Dominicæ dici fola vera nomina retinuimus,re-liquis prQphanis,vt Lunæ, Martis, Mercurij, louis, amp;nbsp;Veneris, in vfum receptis ex mala vulgi confuetudine : quam damnat aliquot locis Auguftinus^item amp;nbsp;alij pijquique doftores, Feriam quidem primam,fecundam,tertiam,amp; ita deinceps dici voluerat à clericis ipfas dies,S^uefter Papa,vt ait BedaJib.Dc natura return capita 8. quum nihil vereretur aut formidaret Gramaucorum ferulas. Docent enim Grammatici ferias dici tantum plurali numéro. Quia verô,vt eft in prouerbio,funt i^auis fencer feriæ,timuit fortafic Sylueftet, nc fi ferias perpétuas fuis proponeret, Clerum fuum vidcretut perpecuae ignauiæ damnafle. Cæterùm longo vfu confiemata ifta dierum nomina retenta fanc,quæ amp;nbsp;hodie quoque nobis nota funt amp;nbsp;vficata. nempe DominP-ci,Lunæ,Marris,Mercurij,Iouis, Veneris,Sabbati, quo eoncluditur feptima-na,de qua iam aliquid etiam dicendum eft.

Eptenari) numcri laudes perfecutum effeVarronem libris iis quos inferipferat Hebdomades,Auli Gellij teftimonio difcimus qui libri terrij capite decimo,in catu laudem compêdio,fepte-narium numerum ißS’of/^iS'a. Græcis folitum dicitradit. Verba • Gellij funt hæc : Marcus Varro in primo librorum, qui inferi-

buntur hebdomades,vel de imaginihus,fcptenarijnumeri,quemGræci ißS'ou.iiS'a. appellant, virtutes ,poteftatéfquc multas variafque dicit. hatc Gelj lius. At nos ca voce, non feptenarium tantum numerum, fed dierum fepte-norum çircuiçum, eadem obferuatione femper in fe redeuntem compre-hendimus. Quemnoftri qui computes Ecclefiafticoscdiderunt,vocarunt feptimanam,nouo nomine. Noua enim return nooarum nomina funt facienda , aut aliunde transfercnda,amp;Latinus interpres vbi Iiebdomadum fit in Scriptura mentio, voeem Græcam hebdomadis retinuit. Hebdomas au-tem,fcu,vt noftriloquûtur,Scprin^na,SavüadicirurScripturæfacræiàfeptc-uo dierum numero, qui poft noftis amp;nbsp;lucis, id eft diei, fpatia, proximaro ha-bét in temporum conftiturione rationem. Sex enim diebus fecit Deus cee-lum amp;nbsp;terram,amp; qua: his continentur, feptimo vero die rq^quieuit. Ideóquc feprimum quequediem fanftum,^ celebrem effe voluit Deus,quemadmo-dum Genefeos fccundo, amp;nbsp;præcejjto primas tabula: quarto deelaratur. Et vt dierum feprimus quifque facer eft, fie amp;: annorum feprimum quemque in Republica Ifraelitica, facrofandum iuffit efte Deus. Qup,ôc agtis quies con-cedebatur,^ nomina creditoribus exigerenequaquam liccbat,abiisqui foluendo non effent. Sicuti præcipitur Leuitici 1 y. in hanc fententiam : Lo-quere filüs lfracl,amp;: dices ad eos, Quand0 ingreffi fueriefi terram, quam ego

dabo Vobis, fabbatizetfabb^tum Domino# Sexannis feres agrum tuum , amp;nbsp;fex annis pucabis vineam tuam,collige'fque frudus ciiis.Septimo anno fabba turn eric tcrræ,requietionis dominiagrum non feres,amp;: vineam non putabis. Quæ fponte gignit humus non metes,amp; vuas primiciarum tuarum non colliges quah vindemiam,annus enim requietionis tcrræ eft. Sed erunt vobis in cibum,tibi amp;nbsp;feruo tuo,ancillæ tuæ,amp;; mercenario tuo,amp; aduenæ qui pe-regrinantur apud te. lumentis tuis,amp; pecoribus omnia quæ nafcuntur præ-bebuntcibum. Prætercà etiarn id apertius præcipitur Deur.ij.in hæc verba: Septimo anno facies remiflioné, quæ hoc ordine celebrabitur. Cui debetur aliquid ab ^ico,vcl proximo,vel fratre fuo repetere no poterinquia annus eft remifhonis Domini: à peregrinoamp;aduena exiges, ciuein amp;nbsp;propinquum repetendi non habebis poteftatcm. Cæterùm quifque feptimus annus, qui remifhonis dicitur,non eo tatum fuitaDeoinftitutus,vt tenuiores amp;: afftidi refpirarent abolitione debitoru, fed vt quam debent hnguli opera impedere in ve^bi Dei notitiam intclligcrent.Anno enim feptimo feriebantur ruftici^ itaque fuis operibus auocari non poterat à ledione amp;: cognitione verbi Dei. quamobrem Dcut.31.9. hoc itSpræcipitur.- Scripfit itaque MofeS Icgé hancy amp;nbsp;tradidit earn facerdotibus filüs Leui,qui portabat area fœderis Domini,amp; cundis fcniq-.ibuslftàehpræcepitque eis,dicens. Septimo quoque anno re-mifhonis,in lolcnitate Tabernacu2orum,c3henientibus cundis ex lfrael,vt appareant in confpedu dbmini Dei tui,in loco quê clegcrit DominusJeges verba Icgis huius, coram omni Ifrael, audientibus iis, amp;nbsp;in vnum omni populo congregato, tam viris, quam mulieribus,paruulis, amp;nbsp;aduenis, qui funt intra portas tuas, vtaudientesdifcant,amp;: timeant dominum Deum veftrum amp;:cuftodiant,implcantqueomnes fermoncs huiuslegis. Prætercàautem fepties feptimusannus,id eft,quadragefimus quifqut nonus annus, in eadem rcpublica,multisfuitinfignitus miraculisamp;priuilegiis. cui nomen datum fuitatubaarictina, quæ Habraicc-^öWdTeitur. Is enim eft lubilæus inde nominatus quod Leuitarum præconio, per tubas arictinas, quæ dicuntut /(»Af//»» Hebræis ,conuocato populo indiceretur. Seruis verotum fua liber-tas, item ære alieno prefhs immunitas amp;nbsp;debitorum rcmiffio,conccdchatur. • Item alienatorum prædiorum poffefsio, redibatad vetcres dominos, vt Le-nitici xy. fcriptum extat his verbis : Numcrabis quoque tibi feptem hebdo-inadas annorum,id eft,feptics feptem,quæ hmul faciuntannos quadraginta nouem. Et clages buccina roenfe feptimo, decima die meniis,propitiationis tempore,invniucrfaterraveftra.Sandificabifqueannum quinquagefmiimy amp;nbsp;vocabisfindicesJremiftionéjCundis habitatoribus terræ tuæiipic eft enim lubilæus : reuertetur homo ad pofleflionemfuam, amp;nbsp;vnufquifquercdibitad familiam priftfnam:quia lubilæuseft, amp;nbsp;quinquageftmus annus. Non fèretis neque metetis,fpontcin agro nafcentia.amp;primitias vindemi» noeolligctis', ©b fandificationem Iubilæi,fed ftatim oblata comedetis. Anno lubilæi redi bût omnesad poflefliones fuas.Hæc funt^uæanno Iubilæo,ad miferosamp;r tenuiores arque ære alieno oppreflos, quorû magna eft vbique copia, redibat bona,Dei inftitutioncamp; volûtatc,vndeà publica getis Ifraeliticæ,eiufce répons lætttia lubilietià vox ad Latinos manauit.Qui nouas tabulas,quemad’ modum Græciir«(ref3;9«at-concefterûtin fua r.epublica:quas quandôque promulgate,ex hac Deicoftitutionc.coadi 6icrat.Cclebrc ante feptimorû die-rum amp;nbsp;annorû,voluit elfe in fuo populo memoria Deus,nc que beneficiorS qjflus.aut operû,caperet obliuio. Annorû aute amp;nbsp;dierû feptenæ iftæ feriæ ad Chriftû, atque eam quietê amp;r hbertatë, hoc eft fœlicitaté, quam fuis aequifp uitproprio fanguine Dominus,fpedabant.Quarû proptereàcelebritas,non mo tcrræ angulo aut limite contincri debuit, quum ad omnes qiios ad fe vocat

vocat dominus Deus nofterpertineret. Lucæ autem quarto capite,id dccla-rauit Chriftus dominus,vbi hæc fcribûcur:Et traditus eft illi liber Efaiæ Pro-phecæ,ô£ vc reuoluic librum,inuenit locum vbi fcriptu erat:Spiritus Domini fuper me, propter quod vnxic me, euangelizare pauperibus mißt me,fanare concricoscorde,predicate captiuis remiffionem,amp; cæcis vifum, dimittere cofrados in remiffionem, prædicare annum Domini acceptû amp;nbsp;diem retri-butionis.Etquum plicuiftet librü,reddidit miniftro,amp; fedit*Ec omniu oculi in fynagoga erat intendentes in eum.Cœpit autêdicere ad illos,Quia hodie cftimpletahæc feripturain auribus veftris*Quæ verbaapud Matth, cap.i i. declarantur quoque hiftoria,quæ ibi docetur in hæc verba: lohaïines autem quum audiftet in vinculis opera Chrifti, mittens duos de difcipulis fuis, aie illi,Tu es qui venturus es,an alium expedamus? Et refpondens lefus ait illis, Euntes renunciate Iohanni,quæ audiftis amp;nbsp;vidiftis,cæGi vidcnt,claudi ambu lantjeprofi mundantur,lurdi audiunt,mortui refurgunt,pauperes euangeli-zantur,amp;: beatus qui non fueritfeandalizatus in me. Sed rerum iftarun*no-titiam,quantum potuitobfcurauitSatanas,ô£^hominum vfus vanitate, fecie vc anciqua illa Icalica,à Pythagora philofophia, numeris tradadis occupata, pro vcritate,CGnebras hommibus obtulerit. Numerorum enim vim amp;nbsp;poten tiam,quæ nulla eife poceft,fecit vt maximam elfe crederent mortales : ficuti earn prædicant Pythagorici,qui9us non n^merijfed res numeris cxpofitæ,ôi comprehenfæ,fpedandæ erant. quas qui obferuarunttum PhyfiGi,tum Medici,miras elfe deprehenderûc. nam præeipuas efficifeptenanj curriculo,rc^ rum mucationes animaduerterunt, Deo veluti manu ducente homhies, u quid modo veræ racionis obtinerent, ad illam medifandam amp;nbsp;comprehen-dendam, rerum fuo tempore futuram conuerfionem amp;nbsp;inftaurationem: quarn amp;nbsp;dierum amp;c annorum hebdomadibus,vndique iefe oftefentibus con fignauit. Prophanis autem Philo^phis amp;nbsp;Medicis, notæ fuhr ex obferua-tione amp;nbsp;quotidiana expcricntia,quùm dierum turn annorum hebdomades, fed non hæ quas nofle illos par fuerat. Sciunt enim dies feptimos, quos ma-

• ximèfufpedoshabenc in morbisacutis,effecrifimosvelcriticos. Norunt præcereà feptimum quemque annum per omnemvitam peticulofumefTe, amp;nbsp;mutationis aliquid afferre femper folitum , quem ob id crifimum amp;nbsp;cli-madericum appellant, ficuti Cenfotinus de die natali cap.j. annotauir. Qua de re Aulus etiam Geil, lib.5. cap.io. hæc habet : Perieuk quoque vitæ fortunarumquehominum,quæ climaderas Chaldæi appellant, grauiffimos quoque fieri affirmât feptenanis. Et libro 1 j. cap.7. inquit i Obieruatum in multa hominu memoria expertûmque eft,in fenioribus plerifque omnibus, fexagefimumtertium vitæ annum cum periculo amp;nbsp;clade aliqua venire, aut corporis,morbique grauioris, aut vitæ interitus, aut animi ægritudinis, pro-pterea qui rerum verborumquæ eiufmodi ftudio tenétur, eum ætatis annum appellant gt;'-x/;xa/gt;HfK®i'.' Hæc'Aul.GeUius. Chaldæi autê,quoru prædidionibus multi fidem adhibentftulcènimiüt», pcriculavitæ amp;nbsp;fortunaru hominum* Climaderas vocat,quafi dicas fcalarü gradus,in quibus fit infiftendü,amp;: quos fine periculo fuperare auttrafcendere non poffis,vndeab iftis climaderibus dixerut annos climadericos. Neque verb hoc, eft ipfis Genethliacis ignotu, elfevuum omnium difficilimum clirradera, quem cópleantfepties fepteni anni,qui anno accidöt vno de quinquagefimo.In quibusfpatiis eadem illis ante oculos propofita videmus cum iis, quæ Deus fuis,atque adeo omnibus oblata Sc nota efie voluit.Nam féptimi diei crifes illuftres,item anni feptimi mirabilcs conuerfiones,prætereà autclubileijd eft,Climaderici,quê feptics fepteni coficiunt anni, periculofæ amp;nbsp;metuedæ vices,quid aliud volût,quàm vt homines iftarum conuerfionum, Sc mutation urn rocmores,quærant quo

tandem res fint cuifura» : ^ quónam fit in Klis cerds amp;: ftads mutationibus,-oculi referendi, quaque radone periculis iftis, meden aut obuiam ire Jiceac. Ac nc inter fpes incertas amp;nbsp;metus varios,vitam hanc miferrima tranfigamus m jferc, Deus voluit, pro fuo in genus humanum amore, ftata diei féptinn obferuatione, nos erigere in fpcm quictis amp;nbsp;fœlicitads futuræ. Ignaros au-tem fuorü oraculorum, ftadsiftis amp;: ordinariishebdomadu conuerfionibus, voluit admoncri fuarum miferiarûjVt quum remediü iis fine Deo fe repcrire non pofte animaduerterent,ad illum rcfpicicndum cfteintelligercnt.

Sed illos condid mundi à Deo, ignoratio, amp;nbsp;feptimi diei quics, ab bac confideratftnc quodam modo rctraxit.Nam Sabbatum ignotum fuilTc gen tibus, ex ipfarum inftitutis apparct, quæ quo die otia agerent amp;nbsp;facra traóta-rcnt,vix couftitutum habucrût.Sua enim non modo fingulis vrbibus/cd amp;: familiis fuit religio, vt quemadmodu ait Plinius lib.u.cap.y.maior cœlitum populus,quambominuraintclligi potuerit.quum finguli exfemetipfistondeel deos faciat,Iunones Geniófque adoptando fibi.Vt autem feptimi diei apud Romanos fcpulta fuerit memoria,ex vetcrc Nundinarum inftituro apparct. Odo enim diebus in agris ruftici opus faciebant,nono autem die,in-termilTo rure, ad mercatum legéfque accipiendas in vrbem commeabant, vt fcita atquc confulta,frequcndore populo rcferrentur,quæ trinundino die propüfita,à fingulis atque vniuerl^ facile nSfcebantur. Vndc edam mos tra-dus,vt leges trinundino die promulgarentur,ficuti diólum cft ex Macrobiis Satur.lib.i .cap. 16.

Cæterùm apud Græcos feptimi diei facram memodam fuftulit, ficuti amp;: apud Latinos,Satanas, fed alia radone, quæ magis arrifit Græcis. lis enim facra impia obiecitquæ odauo quoque dieNeptuno cclcbrarent,vt docctin Thefcoamp; aliis locisPlutarchus. Quod fi varia gentium bac parte inftituta perfequî veilem, infinitusamp; fuperuacuus fufeipiendus mibi labor eftet. Vt enim malum dicitur Pytbagoricis infinitum, fie nullum finem aut motlum habet impietas, amp;nbsp;ipfafuperftido. Hebdomadarum autem amp;nbsp;Sabbatorum fupprefta apud genres memoria, quid illis boniactulerit, conftarc potcft ex impiis de mundiæccrnicate opinionibusamp; difputationibus. Quænullæ vn-

• quam fuiflent,fi veteribus notæ amp;: obferuatæ fuiftent hebdomades,feu fepti-manæ populi Dei. Quarum conclufioamp;rcquies hue fpedabat,vt Deum Optimum Maximum, primùm vniuerfi antorem agnofccremus,deinde autem ipfius Dei exemplo,ab operibus noftds Conquiefeentes, ipfa Dei opéra: contemplantes recognofeeremus,atque intclligeremus quanta fint ea,quæ Deus diligcdbus fe poft huius mundi occafum præparauerit. Sed de hebdo-madibus pro noftro inftituto fads erunt ifta, nunc ad menfes,qui lunæ curfii definiuntur,quæ feptenario quoque moueturnuméro,diccndum cft.

Emporum duo efte genera ait Varro, libri de re Ruftica primf, eafgte vicefimofeptimo,vnum annale, quod fol circuitu fuo fi-niat,alterum menftruum, quod luna circumicns compreben-dat. Cui ex Platonis fenteivia accedit libro de vniuerfitate Cicero. qui menfem fieri, quando luna luftrato fuo curfu folcm

fitconfecuta, dicit. Annum autem vbi fol totum fuum confccitamp;peragra-uit orbem. quibus refpondent ea quæ libro fecundo,de natura deorum, hae eadé in re docct.Itaquc videre licet veteribus ignoras fuifte noftras feptima-nas hue dicrû feptenoru in orbem redeundû vices perpctuas:prætcrea etiara nullos

, LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3i nullos iliis alios menfes cognitos fuiffe ab iis^que^ luna fuo eurfu fignarct amp;:: cofieeret.præferdm quum talcs vbiqucSacra feripeura proponat:atque ctiam eofdem obferuannt cum Ifraelitis Pcrfx,ChaldæbGræci, amp;nbsp;Latini veteres, vfque adiulij Cæfans pontificatum. Et Latinos quidem vfos fiuffe menfibus lunaribus ex multis hiftoriæ romans locis poteft intelligi.Maximè autem ex Dionyfio HalicarnafTeo, qui hoc multis locis id fignifîcat. Apertè autc libro decimo,vbi agit de Decemviris, inquiens. Anno fequenti Appius Claudius cum Collegis, Decemviratü confulari poteftateiniit, idibus Maij,quæ inci-deruntin plenilunium, vc cum menfes obferuabantur, pro ratione lunari; Qui verb pofteà cófecuti funt Aftrologi,quia veteris anni latini, mutata fuit ab Impcratoribus Romanis ratio, temporû aliam diuihone ab rift ptiore in-fticuerunt, acmenfes alios folares,alios lunares, alios ciuiles nominarunt, quum anni à lulio Csfare ordinati vbique valeret ratio,amp;: recepta effet con-ftitutio, qus iam inde ab illius Pontificatu,amp;r anno vrbis 708. ad noftra pcr-uenic perfeuerauitque tempora. Non quidem prims illi Iulians omnino fi-milis inftitutioni, fcd propter admiffos errores, nonnihil differens, qu^mad modum ex anni qus poft dicitur ordinationg,poterjt intclligi.Quod autem de menfibus docuerunt Aftrologi, quia breuiter amp;nbsp;latine complexuseft Cenforinus,libro de die natali, capite dccimoodauo, vifum cft hue effe referendum. Ita verb inquit. Me^^fium duo genera. Nam alij funt naturales, alij ciuiles. Naturalium fpecics dus, qubd partim folis, partim luns effe di-cuntur.Secundum folem fit menfis, dum fol vnumquodque in zodiaco orbe fignum pcrcurrit.Lunaris autem, eft temporis quoddam fpatium à noua lu-na.Ciuiles menfes, funt numeri quidam dieru , quos vnaqusque citfttas fuïf inftituto obferuat,vt nunc Roma,a Galendis ad Cälcndas.Naturales, amp;nbsp;an-tiquiores amp;nbsp;omnium glt;ium communes funt. Ciuiles amp;nbsp;pofterius inftituti ad vnamquamque pertinet ciuitatem. hadenus Cenforinus.Ex quo plura fi quis cupiat, poterit difecre haclt;lc re. Aftrologiautem noftri quos confen-tientes habet Cenforinus,fie ifta definiunt.Menfis folaris,eft quem pcragran-do fignum,folconficit.Et conftatdiebus triginta,horis decern, minutis ferè vigintinoué. Sic Stefflerus in Calendario Romano, propofitione tricefima-quatta.Signa autem effe zodiaci cifculi duodecimas partes,qus certorum a-nimalium effigie fint ab Aftfologis cfrormats,norüt,qui rudimenta Aftrolo' • gis contigerunt. Ea verb verfibus iftis duobus memoris eaufa compre-henduntuti

Sunt Anesj'J'aurWiGeminilCafJceryLeOiP'irgOi Libra^ueiScorpfMiit^^nitenenstCapery^mphvraiPifce/.

Arcitenentem autem,vulgbSagittariü,Caprum verb Capricomtim, amp;nbsp;Am phoram nominant Aquarium,qui ita effingitur,vtaquam ex amphora vi-deatur profundere. Horum duodecim fignorum eaufa,qus fol annuo fpacio peragrac, menfes duodecim folares dicuntur effe. Iam mefis lunaris dicitur tempus,quo luna dum à fole difcedit,toto zodiaco peragrato,iterü foli con-iungitur,conftans diebus Z9. hori^u. minutis 44. vt ait Stefflerus in Calen-dano Romano propofitione 54.ïam memorata.ld fpatium menftruum, noftri Computifts vocant lunationem.Et vt quod de difceffu luns à folc,amp; re ditu ad folem j poft peragratum zodiacum, intelligatur^nimaduertendum eft,quod de luns motu doceant Aftrologi. Lunam fcilicct totum zodiacum luftrare, amp;nbsp;obire diebus vigmtife^eem Sc horisodo, quod hoti illi amp;nbsp;fcho-lis vfitati verfus monftrant.

Interim autem dumad cum locum à quo rclido foie abfeefferat redit, fol . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c.iüj.

interea cotum prope vnum fignum permeauic, ita fic vt ncquaqiiam folem eo locorcpsriat,quo rcliquerat,quare folem longius progreifum poftea ' confcquicur. In quo cutfu duos dies amp;nbsp;quatuor koras, quadragintaquatuor minuta, cum aliquot fecundis amp;nbsp;tertiis minutorum partibus infumit ,'vnde mends lunaris, quam computiftæ vacant confecutionis, condcitur diebus vigintinouem amp;dimidio, cum aliquot minutorum portionibus. Ita duo menftrua fpatia diebus conftant quinquagintanouem ,amp; minutis aliquot: quo fit vt alternis, triginta dies vni menfi lunari tribuantur, amp;nbsp;confcqucnti vigintmouem aut contra. Ex quo iftud ab Aftrologis colligitur, annum lunarem constate diebus trecentis quinquagintaquatuor. Solarem autem die-bus trecentis fexagintaquinque,his horis adiumäis quælulianam intcreala-tionem conftituunt,quas fcx efle dicunr. Vnde hi anni,diebus dilFerunt vn-decim. Quamobrem vt anno liman conueniat cum folari,hi dies vndccim adiiciédi funt diebus anni lunaris trecentis quinquagintaquatuor. Dies autem ifti vndecim, dicuntur Gra:cis ’*^««Tlt;q, quam vocem noftri quoque re-tinewt, EpadaSjid eft,addititios iftos vndecim vocantes dies,de quibus dice-tur amplius in anni rationc. •

Ciuilem autem menfem noftri vocant vfualem, id eft, cum qui vulgô eft in vfu,qui nequaquam folariaut lunari conucnit,fed ita hodicnobis cft con ftitutus, vt lulio Cæfari pontifici maxima Rgsmano, atque Sofigeni Alexandrino Mathematico, quo adiutort eft vfus Iulius Cæfar in anno luo confti-tuendo,vifum fuit. Qupmodo autem menfes quùm lunares, turn folates, ad ^nni ordinationem retulerint veteresjn anno erit explicandum. Nunc quæ menfiKusfuerintnomina,amp;: quomodomenfiumpartes fucrint conftitutae dicendum cft.

Latinorum autem menfium ordinem amp;nbsp;nomingt;difcemus ex Faftis Oui-dianis,quæ præterea qui volet ex Macrobio,Cenforino amp;nbsp;Varrone,repeterc poterit.Sic autem Faftorum primo de his ffribit Ouidius,

./^t jlVuma nec Zanum nec auitas prirent ^mbrof, ■ Afenfibtes antiques,prapofuirque duos.

Romulus,inquic Ouidius,mcnfibusdeccm annum fuum conftituit,quorum primum dixit Marrium à Marte,qucm voluit credi fuum parentem. Secundum vocauit Aprilcm,à Vencrc principe fui generis, quæ cftgræcè«lt;?poJ'/-ni, vt fit Aprilis quafi Aphrodilis. Tertium menfem à fenibus id cft maioribus, dixit Maium. Quartum à iuuenibus dixit lunium. Reliquos deinceps à numéro amp;nbsp;ordine nuncupaurr. Nam quintum menfem dixit Quintilcm. Scx-tum,Sextilem. Septimum,Septembrcm. (^iftauum,Odobrem. Nonum,No-uembrem. Decimum,Deccmbrem. Numaautem Pompilius qui poftRo-mulum regnauit Romar, quum videret iufto numéro deefle duos menfes, his addidit lanuarium in honorem lani,veteris Latij rcdoris,amp;Februarium, fie diftum à Februft, id cft inferiisamp;cænis ac cereis, quæ anni extremo menfe, inferebantur fepulchris morcuorumamp; buftis, vt vmbræ quîefee-, rent, amp;nbsp;ne cuiquam molcftæ eflent, vt docet ipfc Ouidius Faftorum libris, Feftus quoque amp;nbsp;Varro, atque alij talium facrorum veterum interprétés. Führe autem veteribus lanuarium amp;nbsp;Februarium poftremos anni menfes, docet etiam Ouidiusfccundo amp;nbsp;tertio Faftorum libris; ac fccundo quidem ita habet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

, LIBERI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3) •

‘Pofiwodó creditntur jpatio dtßantia lon^a 'tempora,bü^umt continuaffe viri.

Qüod Varro libroDc litigua Latina quinto,fie cöfirniat.Tcrminalia,quódis dies anni extremus eóftitutus. Duodccimus enim menfis fuit Februarius,amp; quum intcrcalabatur,inferiores quinque dies duodecimo demuntur menfu Deinde quinta ab hoc loco pagina,agens de mcnfibus ait: Ad hos qui addi-ti, prior a principe Ïano, lanuarius appellatus,poftcrior,vt iidem dicunt fcri-ptorcs,ab diis inferis Februarius appellatus,quod turn his parentctur.haac-nus Varroi At fuam iam didam fententiam fic confirmât Ouidius Faftoruni tertio libro.

Nt» dubitespriméfuerint rjninanteCalendé Afartiiyad hac animumßp^na referre poteen

lt;syLnce tuas ittdem Cutta prtfea fores. • yeßa ^Hot^ue vtfolio niteat relata recenti,

Llinc etiam veteres initi memorantur honoret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Deniijue Quintus ab hoefuefat Qtantilfs,amp; inde Pneipit à numéro nomina ^uifjuis habet.

Latinis antem feu Romanis menfibus manferunc fua nomina præterquam Quintili,qui propter lulium exf^em vocatus eft Iulius:poftquam is relatué fuit in numerum deorum Romanorum.Sexiili etiam fuum mutatum eft nó men, propter Odauianum Auguftum,qui ex eo didus eft Auguftus, vtdocent Macrobios amp;nbsp;Cenforinus.

Menfium autem Hebraicorum nomina quæ facræ feriptur^ proptia funt amp;nbsp;pecularia,dicuntur ab ordine quem in anno obtinent hoc modo:Primus, Secundus,Tcrtius,Quartus,amp; ita deinceps vfque ad duodecimum.Quis ante fit primus in his menfibus, amp;nbsp;vndc Hebræis, fine Ifraelitis annus incipiati Exodi capite duodecimo docetur his verbis:MeGs ifte crit vobis principium menfium,primus eric in mcnfibus anni. Menfis autem qui co loco primus in ftituiturjs eft quo exÆgypto funt edüdi,amp; quo eelebrabatur feftumPafehæ ficuticodem capite docetur. Qui poftea capite decimotertio dieftur menfis nouarum frugum,in Latina cSuerfione,his verbïs:Hodie egredimini,menfe nouarum fiugum.quod quidem pluribus verbis quadam periphrafi fic dici-tur Deuteron, cap. i6.'ver.).obfcruaypfienfcm nouarum frugum , ge verni pri-mum temporis,vt facias Phafe Domino Deo tuo. quoniam ifto menfe edu-xit te dominus Deustuusde Ægypto nodelt;àfcptuaginta verointerpretibus

' vocaturfxwVTwvuw, i.menfis nouorum,fcilicetfruduurn^Hebraiccautem nominatur ^o'^quot; 'b(*^wid eft,menfis fpica* fine fpicarum,hoc eft,is mé fis quo è culmis amp;nbsp;vaginis prodierut fpic^ Qjmd quidem tempus incidit in Æqui-nodium vernum, quo in Ægypto amp;nbsp;Syria maturæ iam incipiunt clTc fcge-tes,vt intelligi poteft ex Leuitici 15.capite, quo de feftis agitur,amp; iubetur Vt poftero à Pafcha die, qui eftdecimusfextus Martij mefis, offeratur manipu-tus nouarum frugum.ex quo die, quo falx mitti infegetem incipïebat, quia:' «um manipulus nouarum frugum demetebatur, numerandæ eranc feptem

hebJomades,atl feftum icntecoftes,quod appellatur in Scriptura facrafeflu liebJomadum.Qucmadrnodum id aperce poceft colligi,ex Dcuteronom. c. i lt;3.vcrl.9.vbi hæc dicucunSeptem hebdomadas numerabis tibi ab ca die qua falcem infegetem mileris,amp; celebrabisdiem feftum hebdomadarum Do-minoDco tuo.Primiciuorum quoqueddeftprimitiaruni,vocaturidcm feftu, Numer.ca.i8.vcrf.i(J.vbi irtud dicitur:Dies etiam primitiuorum,quando offe recis nouas fruges Doniino,explecis hcbdomadibus, vcncrabilis.^ fanda c-ric. Ita aucem dicicur Pencecoftes feftum,quod co die panes c nouis frugi-bus oderebantur Deo,pro gratiarum adtone^quum edec confeda mefsis.Tc dis eft etym Plinius libr. 18. capic. 18. peragi meftem inÆgypto,cui vicina eft Syria,menfeMaio, cuiusmenfis fexco diecelebratur Pencecoftes fc-ftiuitas.

Hebræorum aucem primo menfi, refpondec Latinorum veterum primus menfis Martius,vc ex Ouidio prius docuimus.Et vc primus Hebræorum men fis in æquinodium vernum incidic,ica amp;nbsp;Lacinorum Marcius: nam hac quo-qut tcmpeftace,vcrnum æquinodium incidicin Mareij diem decimum. Ifa-que non tantum ordinis amp;n»meri caufa,fcdamp; temporis, primum Hebraicu menfem cum Martio, Latino menfe componimus,etfi, vtres quidem nunc Line, per omnia quadrate non poceft Marcius menfi Hebraico primo, quod Hebræorum menfes lunares func:at menf» Latinorum,quibus poft publica tos à lulio Cæfarc faftos vfi funt,^aturalibus nequaquam conueniunt. Scd vefuntnaturales menfes Hebræorum amp;nbsp;lunares,quales fuerunt vetcrum

• Latmorum mcnfes,parescum paribus conferrcamp;iungereconucnic,qui ciui libus per menfem intercalarem erunt adaptandi.Cæterùm vemenfis primus dicitur in Scriptura Abib cognomine,fic m cnfis fccundus appellatur Hodes zif.j.Reg.^.i.pro quo Lacinus dixit menfem zio.qnódpütarit eo loco, vafcf fe quiefcens in holcm, non autem confonum. Voeem autem illam initio capitis præcermiferuntSeptuaginta,nee reeWiderunt.Sub finem autem capitis, vbi vox eadem repeeitur vcrf.j7.dixerunt ’«»/*”quot;'C'^ia menfezio.Qua Chal-dæus paraphraftes,habita verbi ratione, dixit zifnisjanaia i. menfem apertio nis,fine fplendoris florum,id eft,menfemquofloribusconftac,amp;: maxima cft fua venuftas.Eftamp; epithetum addicum feptimo menfi, Ethanim, id cft,for nbsp;nbsp;v tium,tertij Reg.ca.S.verf.i.Quam voeem reliquitLatinus inccrprcs.Ita enim inquit: Conuenieque ad regem Salomohcm vniuerfus Ifrael in menfe Etha nim,in folennidie, ipfecft menfis feptimus. Septuaginta vero dixerunt fü' va a ^^afv,«/, menfem Athanim. Ac Cnaldæus paraphraftes menfem fortium reddidit.Menfi etiam odauo fua cft addita 5.Reg.6. appellatio:dicitur enith ; Buka quo,vc nonnulli fentiunt,dicitur mabbul,idcft,diluuium,quód co mé- ƒ fefueiicdiluui|fubNoeinitium.-amp;quódfub hyemem incipianttum aqua« rum inundationes,ideft incrementa.Is autem menfis cft quem mar,hes, van, vocant,alio nomine.Latini autem plerique codices eo loco pro Bul, habent EluI,quod nomen ad Auguftum menfem pertinet, Eum vero error cm Ly-ranus commentatio in eum locum certij Regum agnofcit, amp;nbsp;emendat. Septuaginta autem,idem cum Hebræo nomen habent,’«’ƒ«•quot;'^^Vn menfe Bul. Ac Chaldæus pro fuo more loca difficiliora explicans dixit BejeraÜ me-iaph Ibebaia,in riTenfe collcdionis frugum,ideft,menfe quo frugibus in hor rea conuectis,omnia ad fuum veluti fenit^m deduxie hyems.His mefibus ad-duntur epicheta,in Sacra fcripturaireliquis fua tantum tribuuntur nomina or dinali a

Reperiutur tarne in Daniele,Efdra,amp;:Eftcr,certorû méfiû nomina,quæ aiûfi efte vel Perfica vclCh31dæa,quôd horû tantu in iis feriptis cxtetmentio,quæ poft cappuicate Babylonica fût cdica.Quo tcpore,quia populusDci vocibus affueucrat

• LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35 •

afTucuerat Pcrficis, amp;nbsp;Chaldæis, hæc vfu iam trita^recepta funt vocabula. lt;ï^ibus,quia vulgo vtimur in menfibus appcllandis,amp;: defignandis fuis pro-ptiis nominibus, eaque partira in Sacris oraculis extant, partira in verfione Chaldaica, fuus ordo reddcndus eft. His autem propter argumeti fimilitudi-ncm mêfes Atticos adiungeraus, ea ratione, quara Gaza,hbro de menfibus, prodidit. Qui é»aT;/x;3«j«m docet eflelunium, à quo Athenienfcs annum in-choant,ipfo ælliuo folftitio.Et i*»»«^*«'«* docet ede Martium,quo vcrnum de-fignatur a:quino£tium.vnde eum raenfem Hebræorum menfi Nifan refpon-dcreliquet. Adiungeraus his etiam menfesMaoedonicos.quos vuIgôGtæcos norainanc,quüd eosnoftrorura nonnulli atquc etiam lofephuscommemo-rct,apud quem Nifan dici ^«v5«ói',slt;: Odobrem ‘r/?v,codât multis locis: vt ho-rum cerca ratio amp;nbsp;interpretatio confter. Ægyptiosquoquevnàaditmge-mus,non propter Epiphanium tantum, fed propter nolhos Aftrologos, qui menfium Alexandtinorum, id eft,Ægyptiotum , multis locis memincrunt: Ægyptiis autem amp;: Athenienfibus,annus incipit à Solftitio æftiuo, quia turn Niîus augeri incipit. quorû primum anni raenfem Cenforinus ait eife Totè, cap.n.lib.De die natali,amp;: capitc eiufdem lib.if.fie Cicer.5. De natura deo-rum,qui Toth ait eife Mercurium Ægyptiis, qui proptereà lunio erat appo-nendus.quod cur à nobis non fucric fadum, intelligetur ex fequentibus.Sic enira raenfem Toth, ad Septemb^cm, certis de caufis gt;nbsp;qua: poftcadiccn-cus,refeiimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hæc eft menfium Hebraicorum feries amp;nbsp;appcllatio,quæ ex certis Scriptù ræ locis,A: Chaldaica interprecadone libri EfterJerofolymicana nnneupata intelligitur.Eftcr autem capitc tertio, difertè primus anni nwenfis dicitur ap-pcilan Nifan,eum verô menfem lofephus vocat ^afflutèv. eodem etiam capitc 3.Efter,mcnfis duodecimos dicitur dlTc Adar. adhæc Efter odauo,Sivan ter-tiusmenfisanninominatur, quemadmodum amp;nbsp;Tebeth menfis nominatut decimus, eiufdem libri capice fecundo. Iam ex Zachariæ feptimo, Cafleu menfem intelligimus efle nonum, ficuti ex eiufdem Prophetæ primo capi-tc,Scbath menfem cifcvndccimum nouimus.Quare cX hisScripturæ locis,amp;:

tertio capite Targum Eâer,ordinis huiofee cctti,eo(i'em ordine cæteros ex-pofmmusmenfes,quem Hebræis menfibusconuenireanrmaduertimus. j ■ Alijautem menfem Nrfandieehdüm en'eAprilem cenlcnt,forcaflequódgt; vCait Columella liblt;9.cap.»4.vcrnum æquinodiùm,quodad menfem Nifan pertinet, olim ftatUeretur odauo Calendas Apriles’, id eft, vicefimaquinta Martij.Sed bic amp;: tempons præferitis, amp;nbsp;ordinis veteris, fuit habende ratio, quæ commodior vifa eft. Romani enim Imperatores/nempe Iulius Cæfaramp;ï Odauianus Auguftus,dum nobis annum voluut conftituere,cum plano lur-baucrunt:quemadmodum amp;nbsp;omnes refpublicasjamp; omnfa regna mundi,at'^ que imperia, quantum potuerunt labcfaftarunt amp;nbsp;cuerterunr. Olim cnitn Latinis amp;nbsp;Romanis lunares erant 1 'quemadmodum amp;nbsp;Hebræis menfes.^ ftc etiam Atticis, veluti librode menlibusfeite Theodorus Gaza expofuit. Ita-qué fic menfes ifti fünt ordinecollocandi,qui quidem motui folisadarquan-tur,perintercalarem menfem,quo vetcresTatini amp;nbsp;Attici vtebancurjficuti inannirationediceturfufius. ■ ‘^ ■• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:.A . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu/;»-

•Ægyptiorum vero fuit alia ratio,quàm Hebræorum,aut Atticorum,amp;:,La tinorum veterum,caque petturbatior, quôd iis inuenta fua magis plaeebat, quam.inftituta populi Dei quiillis vicinus erat Id verô ità habere-, planum feccruntconfecuta tempora. Annum enfm Caniculæ exortu inchçantÆgy ptij,vtait Ccnforinus,capite ly.libri De4’0 natali inquiens:Scd horumfan-norumjinitia,fempcr à die priiTio menfis eius fumuntur, cui apud ÆgyptioS nomen eft Toth , qiuque hoc anno fuit ante diem feptimum Calend. lulij-• qui gbhinc annos centum Vlpio amp;nbsp;Brutio præfcnte,Romæ Goff, iidem dieî fueruntantediem n.Cal.Auguft,quo tempore foIetCaniculain Ægypto fa cere exortum.hæc Cenforinus.Et id quidem tempus cft folftitij æftiûi,ficuti doect Plinius lib.io.cap.i8.Procyon,inquit,id eft, Canicula oritur Ægypto, quarto nonas Iunij.ac,vtidem monct Plinius,libri i8.c.np.i8.tû,Nilus augeri incipit à folftitio.aut noua luna quæfolftitio eft proxima.Malè aufem amp;nbsp;in-compofite fuis vtuntur menfibusÆgyptij quos neque lunares,nequefolarcs habeut: liquidem menfes omnes conftituunt dierum triginta, inde exduq-decim talibus menfibus hunt dies trecenti fexaginta,quibusadiiciunt quot-annis quinque dies , quos adiiciunt vltimo menfi,qui earn ob rerti fit trigin'' taquinque dictum: vt ea rationc totius anni reddantur dies trecentidexagig taquinque,quosannuaconuerfionefol efficit. Sed dum negligunt ^uard cuiufque anni diem intercalarc,quem modb bilfextilcm dicimus,fic vt fingu lis Olympiadibus,quæ quatuor expient annos,dies primi menfis quîToth iis dicitur,mutet fuas fedes.Nam quia vnus annointercalati accedit dics^quo annus inchoandus eft, is dies futurus eft primusprimi menfis qui eft Toths amp;nbsp;qui anteà primus erat dies, fict fecundus eius menfis, amp;nbsp;fie deineóps ter-tius crit,is qui çrat fecundus,arque ira confequenter cæteri dies fuo décédée' loco, vt tandem tricefimus dies fiat is, qui erat vicefimus nonus: amp;nbsp;qui crac tricefimus Sf vltimUs eius menfis dics^ fiet primus infequentis menfis, qui eftPh^ophi,atqucitadcinccpscætcrorum menfium dies mutare ordinem o portebït:vnde fit vtÆgyptiorum menfium dies,nullas ftatas fedes obtineat: quurn poft triginta Olympiadas totus menfis Toth tranfeacin fequenteni menfem : reliquis menfibus eodem ipodó i fuo loco dedudis. fic poft longa té£npora,idem ménfis per omnes aliorum^menfium fedes vagabitur.Qua ra nonefaólu fuit vt Ægy^tij magnu anpum «lt;'»'«i«' inftituerint,autore Cenfo-rino : c. i j. De die natali:qui annus Ægyptns ciuilibus annis conficicun'4^1. quibus exadis primus dies menfis Toth tandem ad exortum fyderisCanfeu Jæ redit.Sed Ægyptij tandem, qudfâîcs'collcrentur anni ambages, ah'nffui obferuationem ad Latinum rctulcrtihr. Nam, vt teftis cft Beda, vencrabilis cognomine,

• LIBER- I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;

cognomine,Iibri De natura rerum capitevndccinlojvltîmoanni menfi,præ’ ter eos quinque dies qui iam funt diâi^vnum etiam adiiciunt die,anno quô-que intcrcalari,vtcius anni fint dies j66,qucmadmodiim amp;nbsp;anni Latini bif-Icxcilis.Qupd quidem ab Ægyptiis fieri,libro de menfibus mener Gaza.Ob-feruatio verô iUa cœpifle videcuriquum Ægyptus in poteftatem populi Ro-mani venir,amp; in prouinciæformam fuit rbdad3;quo tempere moribus amp;têlt; poribus Romanis fefe acc5modans,anno via eft Romano.Qnnd vu tradamus facit DiodorusSiculus,qui libro fecundo de anniThebæi rationcagens,eum définit treteqtis fexaginta quinque diebus amp;nbsp;fex horis.Tum autem verifimi le eftprimumÆgypeierum mcnfem/cilicet Toth,incidi(Tein Sejjterobrem Latinorum mcnfem:quam ob caufam,cerrusi}Ii amp;: fixus alfignatus eft ex eo tempore locus hic,atque ab eo cœptus elt netari annus,prxfertim quum po-fteriori tempore Cbriftiana Ecclefia amp;nbsp;Alexandrina,annû à Septebri incipe-rct,amp; Toth primus eftet menfis anni Ægyptij apud Ecclefiafticos:qui Septé-brem quoque,primü anni Chriftianorû menlém agnofcerét,quod illo natus eftet Dominus,quemadmodum fuo dicetur loco.Itaqueinea fede manefa:-tcrnumquemanebitmêlis Toth;quum anno Ægyptioadditusfittadem in-tercalaris dies,de more Latinorum.qua: ratio nos monuit, vt Toth Septebri adiungeremus:ficuti eum etiam interpretatur Plutarchus in vira Romuli: ne quis nos ifta fine autoribus dicereexiftimet.Ait autem in ea hiftoria,Tarru-tium nobilcm mathematicum,aurore amp;nbsp;inl^ulfore Varrone, quum Romuli genefim infpexiftet,prodidiftè Romulum,primo anno fecundæ Olympiadis à matre fuifle conceptum,menfe Chæaeh ab Ægyptiis nuncupate, qrj^ nos • Decébrem dicimu's.tertio amp;nbsp;vigefimodie,hora tcrtia,quaSoi defecit omni-no:in lucem verô editûmêfe Toth.qui Septéber apud nos eft,ad ii. Cal. fe-quentis menfis circa ortun»Solis:vrbis verô Romans fundamenta ab illo fada eftequinto Idus Pharnuthi menfis, qui Aprilis vocatur a noftris,inter fe-cundamamp; tertiam eius diei horanWhæePlutarchus.Si quis autem eft qui re-quirat Græcè expofita ifta menfium Ægyptiorum nomina,amp;ordinê quo an-notata SdLatinis refpondcntia propofuimus,ea reperiet extreme capite libri primiGræcorumepigrammatum,vbiinfcriptioepigrammatisita habet:m»-Hç a^igt;®Titov,5-eçTTê/8p/oç.id eft,menfcs Ægyptiorum,Septcber.Id verô fignificat, Toth menfem,qui primus nominatur illo epigrammate, refpondere Septé* bri,à quo anni fumeretur apud Ægyptios initium:non veteri quidem ratie-ne,fed ea quam Ægyptij à Romanis acccptam,pofteà vfurparunt amp;: inftitue-runtstum quum in prouinciæ formam redada Ægypto, Romana accepit amp;nbsp;admifit inftituta.quod intelligetur póft aliquatô clarius,vbi anni facri, id eft, proditi faeris oraculis rarionera cxplicuerimus.

Partes autem menfium iam funt nobis diccndæ,qüæ in Latinis menfibus funt difficiliores, amp;r nobis propter Latina feripta in vfu frequentiere: quam-obrem ab iis ordiemur, eâfque primo loco cxplicabimus. Et vt quot diebus finguli menfes apud Latinos conftei^,teneatur,verfus hi vulgares çdifeendi funt:

Quibus verfibus id fignificatur,Aprilem,lunîum,Septembrem amp;nbsp;Nouem brem dies habere triginta: reliquos autem menfes diebus conftitui triginta amp;vno,exceptoFebruario,qui dies habet viginti odo. Anno auté intercalari, quem dicut Biftextilem,dics habet 19. Februarius. Turn enim vnus additur eo loco,quo dicitur fexto Caledas Martias.Et quia dicitut eo anno bis, fexto

Calendas,ahTiusintercalJtis,quemGr£Eci vocant èM^oX/^iqov di^us eft noftn's Computiftis,Biftcxtilis.quem ftulu propter illud nomen Biftexu^ominofum amp;nbsp;triftem putant.

Curautem aliis menfibus partim triginta,partim trigintaamp;vnus attribua tur dies,confulendus eftMacrobiusdii^i Saturnaliorum primicapite quar-tOjamp; Cenforinus libro De die natali cap. 17. de annis Romanis.Item amp;nbsp;capi-tc decimo oótauo de raefibus.Quod etiam breuiter à nobis dicetur lib.quar-ti cap.j.de anno conftitucndo. Superftitio autem numeri paris amp;: imparis ; i-tcm impia de Romanis Imperatoribus perfuafio,has mutation^ » prêter Dei inftitutur8,ab hominibusamp;: Satanarepertas, obtrufit mundi huiiis fapienti-bus,quas propterea Dei ignari admirantur.Nos autem vt ineptas amp;nbsp;fuperfti* tiofas contemnimus.Meniium autem iftorum Romanorum fiue Latinoruni partes,funt Calcnda:,NonæJdus,

Calcndx vocantur primi fingulorum raenfium dies,addito menfis nomi-ne,vt Calendæ Martiæ,dicitur primus dies Martij ,ïta Calendæ Apriles, Ca-Jeiîdæ Maiæ,fignificaut primum diem Aprilis, amp;nbsp;primum diem méfis Maij. Eodémquein cæterismenfiljusmodojprimi menfiumdics,Calendarum nomen habenC4Poft Calendas fequuntur Nonæ,amp; poft Nonas fequuntur Idus. Poft Idus,qui fequuntur dics,nomen accipiunt à Calendis fequentis menfis. Quot verb dies Nonarum amp;nbsp;Iduum appeÿatione cenfentur, fiue, quot Nonas amp;: Idus quifque menfis hab At,vulgares ifti demonftrant verfus.

Sex Af MM N onas,Oiloher,/uÜM amp;nbsp;Af are, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 1 Q^euor équot; reli^ui.eiabtt fâM ^utlibet oilo.

tribus de rebus prolixe difterit Macrobios libri primi Saturnaliorum capitedecimoquarto.Infequenti autem capite,nempedecimofexto,qua ra-tionc numerentur ifti dies,fic docet:Latij verercs#ncolæ,quia iam turn nihil difcere ab Ægypto licebat,ad quam nullus illis commeatus patebat,morem Græciæin numerandismenfium diebusfequutifunt.vt retrouerfum ceden-te numero, ab augmente in diminutionem computatio refoluta defineret. Ita enim nos dccimum dicm,deinde nonum,amp;poftea oótauum dicimus;vc à Athenienfes ^tKâT»v Mi cwó.tgt;,v ipbirovro^/Myh foliti funt dicere. hæc Macrobius. Phrafes autem illæ,quibus nihil cft hequentius, decimo Calendas Martias, nono Calendas Martias,^ fimiles,ita funtrcfolucdæ,decimodie,qui eft ante Calendas Martias,amp; nono die qui eft ante Calcdas Martias.fic quarto no-nas Martias,id eft,quartodie,anteeumquidiciturNoniEMartiæ. Similiter odauo Idus Martias,hoc eft, odauo die ante eum qui dicitur Idus Martiæ, vel otio diebus ante Idus Martias.quod rudiorum caufa didum,accipicdum cft.Græcorum ergo rationem quiafequutifunt Latini,dicbusa maiore numero in minorem definentibus,facilè nunc vtrorumque compontkur rationes,fi menfium Græcorum partes explicatæ fuerint.Eas verb Iulius Pollux di dionarij fui libro primo,capitefeptimo,fic exponic iJ-if» ^tiJLiujolt;;,t^-ap.(vvyfZirSf^ Tei;,gt;i!ti XiiycvTOlitüi Keti Tag TfiU i i'tiuiJ'a.ç iru Trui J'leeifeï'v.xoJi raA-ParteS Verb mefis funty Inchoatus vel inftans,medius,amp; præce^svel definens.quaratione licet très decadas diuiderc,amp; extera.Tres autem decades cuiufque menfis conftituüc Græci,quarum primam additis numeris dicunt «^«^«»'«/^'^'«•Secundumm*lt;^«^ Toç/xwt'oç.l'ertium t^ô-lvovroixai^jlyovTOfiMiyôç.Pâmum autem cuiufque menfis diff «'«/ziiv/ar vlcimum autemTp/axâiTa vel ^^ »«m tia»’ vocabant-Qua de re fie Varro libri primi De re ruftica,capite 37.Dies quoque lunares obferuandi,qui quo dammodo bipartiti.Quodànoualunacrcfcit ad plenam,amp; inderurfus ad nouam lunam decrefcit,quoad veniatad intenncftrum,è quo.die dicitur lu-na efle extremal prima,à quo cum diem Athenis appellant «^ «d nat-jTp«-xttlt;r« alij. hæc Varro. Polluxautem dies enumeratordine natural! vbique, quemadmoduo»

quemadmodum amp;: Giæcorum autorum nonnullilAcceduntenim quilt;lam Macrobio. qua de re Plutarchus quoque in Solone agit : è quo petere potc-ric,qui plura feïre cupicc. Qi^ Theodorus Gaza libro Demefibus perfpicuê interpreratur : docétque commodam eflc cam rationem qua funt vtifoliti Athenienfes.Qm menfetvifariamdiuifojpateem vnam lt;ç-aM«'ûv,id e{t,inftan-tcm,fiue ineuntem vocaruntulceram autem 47T/lt;ftita, id eft, fiipra decem;vl-timam ip8/»ov,id eft, pvæcipitem vel definenrem. Hoc modo, vr neomenia, quæ nouilunium hgnificat, menfis primus ht dies, deinde fecundus inftatis, tertiusinftantis,5^ira deinceps,vfquc ad decimum diem.poftquem fequicur is qui dicitur primus fupra, vel poft decern,deinde fecundus fupra lt;^ecem:S£ fic per ordinem vfque ad vicefimum , qui amp;: i*««« dicitur , quafi vieentonem dicamus. poft quem dccimus præcipitis, nonus, deinde oétauus. pro menfis cuiufque dierum numcro/criem ipfam denarij numen minuendo pro ratio-ne Lunæ decrefcentis, amp;; fuo lumine deficientis, quo modo Comicus Ari-ftophanes numevat,

‘Po]l ^Hem fecundus,(^ t^uem 7naximè 9 Afetuotfe^uens efl continuo vetus (^ noum.

Exhac autem Græca ratione, qua tres cuiufque menfis decades conftituun-tur, videntur Latini menfium fuo^um dies diftribuifte iripartitó, vt roenfis vnufquifque Nonas,Idus amp;nbsp;Calendas obtin«rct.fed alio inftituto,diuerfo öc diffimili ab ipfis.Quo veró fint ifta ad intelligendum faciliora,menfes Latini cum Grxcis componendi funt : quod quum in vno fecerimus amp;nbsp;fuerimus lt;nbsp;cxpcrti,in cæteris nullo negotio poftea fiec,vt intelligetur.

lam quod ad Hebroos menfes atïinet,nulla eft cotum partibus explican-disdifficulcas,quum indie|jusrecenfendis,oi;dine procédant nacurali. Dies autem à Luqa nuncupanc, vt earn Deus menfibus defcribendis amp;nbsp;definien-dis otdinauic: ptimam lunam,fecv#dam,tertiam amp;: itadcinceps, vfque ad vigefimam nonam lunam, vel trigefimam, pro ratione, fingulos diesnomi* nantes, ad eum vfque numcrum quem obtinent menfes Caui amp;nbsp;Pleni, vt vulgó eos nominant. Vocanc autem Plenum menfem, eum qui dies habet tr iginta: Cauum autem dicunt eum,qui diminutus eft,amp; dies habet tantum vigintinouem. Luna enim akernis explet fuo cutfu trigipta dies,qui vin tri-buunturmenfi ,amp;vigintinoucm , qui deinceps conlequenti affignantur. Menfes autem pleni amp;nbsp;caui intelliguntur ex Cenfotino, qui De die natak cap. 17, itainquit-Romamin decern menfes,dies c c en 11. in hoc modo ha-bebanc : Martius 51. Aprilis 50. Malus 31. lunius 30. Quintilis 3 li Sextilis Só September tricenos. Óftober ji.Nouember amp;nbsp;December 30. quorum quatuor maiores pleni,cæteri fex caui vocantur. hafte nus Cepforinus. Quorno-do vero d ies menfium Latinorum, Græcorum amp;nbsp;Hebraicorum fibi refpon-deant, amp;nbsp;fint difponendi, videamus in Septembri, qui nobis facilitatis Hc-braicæ,fedLatinæatqucGræcæ perplexitatisambagibus inuolutæ,tcftimü-nium fuppcdltabit ampliffimum. *

Nunc ad anni explicationem acccdendum eft^ quem olim duodecim lunares menfes conficiebant addito, intercalario menfe, quum vfus expofcc-renfed iam indcalulio Cæfare, mcnfe»habct ciuiles Romanos duodecim, cum die incercalari,quadrienni) cuiufque fpatio.

aNnum, Hipparchus amp;PcoIonaæus illuûrcs Mathematici defi-nierunt Solis reditu ad primum xquinodij, auc folftitijpun- -dum,a quo priusSol ipfe abfceflerar. Eum annumdixcrunt Latini vertentemjd eft,expletura amp;nbsp;conuerfione folari confe-dum,iïcuti explicatMacrobios i.Saturn.cap.i4.inquicns:Solis i annus eo dierum numero colligendus eft,qucm pergit,dum ad id fignum fc ^ denuo vertic, ex quo digreflus eft ; vnde annus vertens vocatur, amp;nbsp;habetur ? magnus,quum Lunæ annus breuis pu^tur.Horum Virgilius vtrunque com ; plexus eft j.Æneidos:

Ciceroni autem amp;nbsp;aliis claris autoribus, magnus intelligicur annus,quum ad idem vnde femel profeóia funt aftra cuncta r.edierint, eandemque totius cœli defcriptionem longis interuallis AMulerint. In quo quam multa fecuU teneantur,nefciunc,ncc poifunt vlli Aftrologi verè explicarc:quum ab orbe condito nullum talem qualem fomnianc,magnü annum copererint.Itaquc Lunaribus,Solftitialibus amp;nbsp;Magnis annis in pra:fentia omiffis,hoc primu tc-ileamus;Annorü ficutamp; menfiu alios elfe Ciuiles, alios Naturales. Ciuilcm -annum’

annum intelHgimns^quem vnaqnæque ciuicas v|l refpublica obferuar.Na-ruralem aurem accipimus, quorn Natura ipfa, hoc eft^Deusqui créât amp;C facie nafei omnia,iam inde à primo rerum ortu inftituic.

Ciuiles omnibus gentibus ferè funtanni,qualesfunt Græcis,Ægyptiis amp;: Latinis. Hebrxis enim funt Dei ordinatione anni conftituti. Qua veröde Græcorumamp;Ægypciorum dodrina plurimusert iermo prophanis autori-bus,indefcribendis eorum tcmporibus,quæ exteripropècornprobarunt,dc annis eorum dicendum videtur, prius quam de annis Hebræorum auc Ilrac-litarum, quos facra nobis definiunt oracula, agamus. Annos autem quum Græcorum rum Ægyptiorum difdmiles fuide docer Herodotus, fecundo hiftoriæfuælibro,qui Euterpeinferibitur. AitautemÆgyptios8nnum di-Uifum in duodecim menfes habere, eo melius quam Græci habeant, quf tertio quóque anno intcrcalarem menfem adiiciunt fuis menfibus ,qucm iph Ægyptij ignorant. Tricenis enim diebus quibus duodecim fuos menfes taxant, adiiciunc quotannis vltimo anm fui menfi, dies quinque, vnde illis ratioannui temporis eodem femper redeuntis modo conllet, Quo loci^vi-detur Herodotus,Græcorum trieteridas inteHgxilfe^quas obferuauit Græcia, quemadmodum Penteridasamp;Oéloetcridas,Aftrologorum dodorum amp;nbsp;ex-cellentium ingenüs conftitutas, ducente ad eorum temporum çonftituûo-nem illcs Dei Spiritu,propo(ita,amp; iis quodammodo patefada.quam ordina-uerac,aftrorum conuerfione. Qua vero rasione fint ifta tempora confiicuta, quia docet perfpicuè Cenforinus, libri De die natali capite dccimoquinto, quodeannis maioribus agitur, eius verbis malo quam meis exponere, qui hac de re ita agit:Nunc de annis maioribus dicam, quorum magÄtudo adeô diueifa, etiam gentibus obferuata, quam autoiibus tradita eft .• vt ali) vnum magnum annum effe in annis vertentibus duobus, alij in multis mil-libus annorum arbitrati fint.

Quod quale fit conabor lam hi^c abfoluere. Veteres in Græcia ciuitates, quum animaduertcrent,dum fol in annuo cutfù orbem fuum circuit,lunain nouam interdum terdecies exoririjdque fæpe alternis fieri ,aibitrati fuut lu* nares duodecim menfes amp;nbsp;dimidium, ad annum naturalem conuenire. Ita-queannosciuilesficftatuerunt,vt intercaUndo facerent alternesduodecim menfium, alternos tredecim. Vtrumque annum feparatum, verten-tem,iun£tos ambos annum magnum vocantes. Idque tempus trieterida appellabant, quod tertio quóque anno redibat. Pentcrida veró nomina-banc, quod quinto quóqueanno, qui annus magnus, ex quadrienniocom-modior vifus eft:quia folis annum conftare diebus trccentis fexaginta-quinque,amp; dici partecirciter quartavidebant, quæ primum quadriennium Conficcret. Quare agon amp;nbsp;in Elide loui Olympio, amp;nbsp;Romæ Capitolino, quinto quóque anno redeunte eelebrabatur: Hoe tempus quod ad folis modó curfum,nec ad lunæ congruere videbatur,duplicatü eft, amp;nbsp;Odoete-ris fada quæ nunc Enneateris vocitatur, quoniam primus eius annus, nouo quóque anno redibat : hunc circuiftm verè magnum annum efte, pleraquc Græcia exiftimauinquôd ex annis vertentibus folidis conftarct,vt propriè in anno magno fieri par eft. Nam dies funtfolidi vno minus centum , annique verteiltes folidi oóto. Oftoetcrida vulgó creditumeft ab»EudoxoGnidio inftituram : fed liane Leoftratum Tenedium primùmferunt compofuiftc, amp;nbsp;poftea alij aliter. Deinde poft nftilta aliafubiieit idem Cenforinus ; Sed liorum omnium penteridas maxime notandis temporibus Græci obferuant, id eft, quaternoru annoru circuitus,quos vocant Olympiadas, Et nunc apud cos ducentefima quinquagefimaquarta Olympias numcratur,ciufque annus bic fecudus. idem tepus anni magni Romanis fuit,quodLuftru appeUabat, d.üj.

Ira qmdemà Seruio TuU^ inftitutum, vt quinto quóque anno,ccfu duium habicojuftrum conderecur. Scd non ita à porteris feruacum : nam quum inter primum à Senuo rege conditum lultrum,amp;: id quod à Vefpafiano Impe-ratorequinto, amp;nbsp;Cæfarctertio , ColT.faélum eft,anni interfuerint paulo minus ÖCL. luftra tarnen per ea tempora, non pluraquam feptuagmta-quinque funt facla,amp; poftca plane fieri deficrunt. hadenusCenforinus. Ex quo quid trieteris, pentcris, otloéteris, amp;nbsp;enneateris fit, appaçet. Nunc Romana difpicienda eft obferuatio. Romani anno ciuili fuo,vt cæteræ genres funtvfi:iis enimRomulusdiciturprimum,annum conftituiilc decern méfium, quo modo apud Albanos à quibus erat ortus obferuabatur, nempe ex decerntnenfibus, Numa autem, vel,vt ali) funt aurores,Tarquinius annum in duodecim menfes poftea diftribuir, dicbusaliterdiftributis quam fuilfentinitio. Lunarisenim curfus habita fuit ratio,amp; eorum dicrum, quos fol circuitu fuo conficit. vndc menfis intercalaris additus fuit anno Romano, ex Græca ratione, vt hoc modo duilis annus adæquaretur naturali. In-tergalandi autem negotium Pontificibus demandafam fuit, quód feftorum amp;nbsp;profeftorum,item faftorum amp;nbsp;nefaftorum dierum peoes eos cifetdenun-ciatio amp;nbsp;procuratio. Sed ij ex ma libidine, quum tempora vitiosè partirétur, vt publicanis interdum,interdum etiam aliis gratificarentur, faftos quos penes fe habebant publicare funt coadi.Quos tandem Iulius Cæfar return po-titus,amp; Pontifex maximus inftitytus, emc^idare ftuduit,adhibjto,vt ait Plinius Iib.i8.cap.i j. Sofigcne Mathcmatico:qui menfes ea ratione conftituir, quam cap.i8. libri De die natali, Cenforinus amp;: Macrobius primo SaturnaJ.

’capu^ expofuerunt. Iulius ergo Cæfar adiutxjre Sofigene, ad eam proximê rationem,quæctiamnum in vfu eft nobis hodic,annum Romanum digeffit, quarto fuo Confulatu,anno Vrbis 7o8.ante.Chril|um 4y.Exquoanni Ciui-les Romanididi funtanniluliani:in quibus quum admilTum elfer virium, propter interealandi negligentiam à Pontificibus admiflam , idque fub Odauiano Augufto lulij fuccelfore elfer animaduerfum,Odauianus Augu-ftus nonnihil innouauit,iufüs aliquot annis fine intercalatione decurrere.Ex quo anni illi Auguftani etiam funtappellati. Eó tarnen res tandem rediit,vt menfibus veteribus duodecim conftitucretur annus, in quo dies elfent, ea • ratione qua: nune feruatur, tercentum fexagintaquinque,cum quadrante diei. Isveródieiquadrans,quiacircuitu quadriennij diem vnum reddit, iulTus eftpoft terminalia menfiFebruario,quarto quóqueanno addi. Atque eo modo fadu eft,vt menfis intercalarius qui optimo inftituto poft Februa-rium addi folebat,fucrit fublatus. Anno vt turn quidem exiftimabatur,optime in perpetuum conftituto.Qupd Faftorum tertio fic declarat Ouidius:

/s deeies fenos^tereentum (f^ i^uin^ue diebiü /unxtt,(^f è plenp tempore ^uar^ dte.

Quam bene autem id fueritin omnexuum ordinatum,docent animaduerfi hoc tempore errores, quorum caufa infiniti iam funt editi de Calcndarij emendationclibri.Ex quibus id colligiftius,pcrturbatam nobis elfe anni ra-tionem : quum nequemenfes habeamus folares,ncque lunares,nee Latinis temporibus conueniat Cum Græcis amp;nbsp;Hebra:is, qux paria amp;fimilia olim habuerunt vetercs Latini, amp;nbsp;Græci, congmentia cum Solis amp;nbsp;Lunæ motu: quibus oportcre tempora definirifatetur omnes, prxfertim quum id diuino confti-

conftifutum ficimperio. latnvcrôquôd nos ant^s lùlianisvti dicimus,id quàm üc falfum,ex eo poteft incelligi,quôd Iulius Cæfar vltimum eum annî dicm confticuic, quo Sol tranfit in Capricomum : is veto dies, Ris temponbus, incidic in vndecimutn Decembrisdiem ,fc(linantem ad decimum. Ita non idem nobis eire anni principium, quod lulio Cæfari faftis publicans coftitutura fuit,apparet. Neque verb folftitia aut xquinoilia iis locis,q«ibus à Cxfare fucrant annotata, pofTumus hodie ftatucre, quum longe differetes fedes fint fortitaàlulianaratione. Quod nonaliam ob rem accidit,quam quod male conftituta fuit.vt credebatur, in perpetuum à lulio Cælare anni quantitas.

Acqucid quidem Malmmedes Aratenfis Arabs, MathematicAsperquam dodus, quern vulgo nommant Albategnium , anno Domini 884. expofiiit aperte,eo libro quem De ftellarum motu edidic. In quo déclarât annum fo-larem conftare diebus trecentis fexagintaquinque, amp;nbsp;horis fex, non tarnen plenis,fedquibus vna centefima pars défit. Ex quoaccidit,vt centcfimo quóque amp;nbsp;fexto anno, dies vnus luperfit annis lulianis,quibus hadcmjf vfi fumus in Europa. Inde quia motuum cœle^um non'iïft ea conuerfio quæ fuit olim crédita, fadum fuit vt æquinodia amp;nbsp;folftina, alias obtinçant hoc tempore fedes,quàm fub lulio Cælarehabuerint. Annisenim quadraginta-quinque anteChrifti Domini natalem,faftos afeemendatos publiciuit Iulius Cæfar,quibus faftis,fiue,vt herbis vulgo notis vtar,quo fuo Calendario, æquinodium vernum ad vigefimumquintum Martij dicm appofuit. Ab eo tempore ad annum Domini qui didus fuit millcfimus quingentefimus qua-dragefimus quintus,anni effluxcrunt mille quingenti nonaginta.»AnncF autem Domini 1545. æquinodium vernum fuit die Martij décima,quod an-notatum fuerat in Calendario Cæfaris vigefimaquinta Martij. Ita diebus quindecim ab illa prima lulij Cæfaris fafiorum ordinatione ad hæc tempora,anticipât æquinodium vernutg, vt Aftrologorum vtar vocabulo.A deci-mo autem Martij die fertur iam in nonum, ipfum æquinodium vernum/ Quæ quum ita habeant, fingulis centum amp;nbsp;fex annis lulianis, detrahendus aut cximendus fuiflet vnus dies,vt in vetere amp;nbsp;primùm faftis illis conftituta fedcæquinodiis liceret confiftere. Et annis mille quingentis nonaginta,qui publicans à Cæfare faftis effluxcrunt, ad annum Domini IÎ45. cximendi eflent dies quindecim,fi æquinodium vernum in veteri fede collocate vel-Icmus.Qucmadmodum id explicat Iohannes Lucidus Gallus Samothæus, in Epitome cmendationis Calendarij Romani,capite primo,quo difputat de anni folaris vera quantitate, cuius verba libet fubiiccrc, quæ ita habent: Egregius autem Aftronomus nomine Mahumetus Arabs, qui amp;nbsp;cognomi-natur Albategni, in libro De mundo ftellarum amp;nbsp;de locis motuum earum, éx multorum annotum experientia certiffima, cap.17.51. amp;nbsp;53. poft Ptolo-mæum annis 743. vt ibidem ipfe teftatur,dixit annu folarem continere dies 365. horas 5. minuta 46. amp;nbsp;duasquintas vnius mihuti,id eft, fecunda vige-fimaquatta. Eteftdiflerentia mirths à fex horis, in centefima fexta parte diei,videlicet m tredecim minutis, amp;nbsp;tribus quintis vnius minuti, id eft, fc-cundis 38. ita vt vnus dies conftituatur in centum fex annis. Q^propter ex hoc,æquinodium anticipât pervnum diem omni anno,ccntefimofexto.' Hæc autem anni quanti tas,cœlefti quantitati folaris motus, maxime conue* nit.Nam fic æquinodium diebus «juindecim anticipât in annis 1590. Quod videmus impleri ad vngucm,hoc anno Domini 1343. Si enim prædidis annis Domini, addantur anni quadragintaquinque ante Chriftum , qUando' Iulius Cæfar Calendarium fuum inftituit, confurgent anni 1590. in quibus includutur prædidi quindecim dies anticipation is,Cuihbet dici attribuendd^ d.iiij/

annos lo^.Nam quindeci^s cen tum an ni, fiuntanni iyoo.amp; fexies quindc-cim anni,fiunt anni 90. In annis ergo 1590. tempore noftro,anno ifto, vide-musæquinodium anticipatum ede ad vnguem diebus ij. Hac ergocxpc-rientia Jongi temporis patet computationem Albategni de quantitate anni folaris,exdjligentif(Imaeius obfcruarione,foïam rei veritaxem contincrc,amp;: ideó ipfam ab omnibus tenendam ede cenfemus, reieâis aliorum compu-tarionibus,tanquam à veritate dedcientibus. Albategni ergo Arabiæ decus, qui amp;: lingua feripde Arabica, in hac re folus palmam amp;: vidoriam obtinet, deucapertifdme demondratum ed. Hoc igituranno Domini 154^. maxime conuenit vt emendetur Calendarium Romanum in hoc generali Concilio, podquam feformata fueric Eccleda,in eis quæ pertinent ad ddem, atque ad bonos mores, quæ magis nccedatia funt. Hæc enim oportet facere, amp;nbsp;ilJ«a non omittere, dcut Dominus nos in Euangelio admonct. Non tarnen ed multum immorandum ad corrigendum Calendarium antequam æquino-ètium vernum afcendat ad diem nonum Martij, cui iam appropinquat. ha^nus loan nes Lucidus.

Ad anni veto Hebraici ian^accedendum ed conditutionem, quarn facra declarant oracula, quæ nobis in primis cognofcenda ed, quia Deum habet autorem:a quo fi nos erudiri patiemur,^ vere fapicntes,amp; beati omninó fu-turi fuinus. Hebræis autem annus geminus ed,Ciuilis,quem Eccledadicum commodius dicemus: amp;nbsp;Natural^. Ciuili t^uidem dueEcclefiadico vtuntur in procurandis facris,amp;: miniderio tabernaculi obeundo. Naturali autem in locando,conducendo,vendendo,emendo,amp; cæteris politicis amp;nbsp;quotidianis ^iegoc«is,itémque in fubducenda amp;nbsp;notandatemporum ratione, Vtriufquc autem anni Deus ipfis Hebræis autor fuit, qui naturales annos iam inde à mundo condito indituit. Ciuilcs autem due ECjj:lefiadicos in Ifraelitica Repub. obferuari voluit,afTerto è feruitute Ægyptiaca in libertatem fuo populo. Turn enim fuis legibus Ifraeliticunyjopulumvti voluit, quibusà cæ-terarum gentium ritibusamp; communione arcerctur, atque id ab omnibus gentibus,in eorum indituta dirigentibus oculos intelligeretur,quæ colendi Dei vera cHet ratio. Item definiendorum temporum amp;nbsp;condituendarum rcrumpublicârum,quæ vera edêt formula. Prætercà autem,quod fuit præci-• puum,cx qua gente expeóladus edet feruator. Ita vero rem habefe ex Sarris fetipturis, fi modo animum aduetterimus,intelligemus.

Principio enim Deus Optimus Maximus, creatis cœlis, deinde afdxis üs dderibus,quorfum illa condidiirccjcx fuo verbo demondrauit,quum Solem interdiu lucem præbere mortal ibus,Lunam autem cum rcliquis dellis,nodu idem prædarc iufût. Adhexe, ida voluit ede in dgna amp;nbsp;tépora, dies amp;nbsp;annos, vt Genefis primo,verf.i4.perfpicuè docctur.Ec ngna quidem quæScriptura dicit Othoth, intelliguntur prognodica tempedatum,quæ nautis,agricolis amp;nbsp;medicisobferuantur. Nam Vergiliarum, item Arduri, amp;nbsp;Orionis, Cani-culæ, ac dmilium ortus amp;nbsp;occafus indgnes temporum conuerfiones notant. Exquononfrudra talia animaduerteruUt certæ artes. Quæ tempedatum dgnifîcationibus, fua maturant vel differunt negotia, aut ea curant in tempore. Et ea quidem nota amp;nbsp;obferuata fuide populo Dei, tedatur locus ille qui ed apud Iobuin,cap.38.vcr.j i.Nunquid cohibebis delicias Vergiliarum, aut condridiones Orionis aperies? Nunquid educes dgna cœledia tempore fuo, amp;nbsp;Ardurum cum dliis fuis deduces ?*Sic Amos cap.y. vcrf.8. Qui facit Pleiadas, Ardurum,amp; Orionem ,amp; conuertit in lucem matutinam, vmbras denfas amp;nbsp;diem in node tenebrefcere facit,qui euocat aquas maris,amp;: elTun-dicéasfuperfaciem terræ,Dominus ed nomenilli. Tempora autem ea vult intelligi Scriptura quæ vulgo nota funt, qutbus in fuas partes annus didri-buituf»

buitur, qux funt Vcr,Æftas,Autunmus,Hyenis.' ^cm amp;nbsp;fcfta folennia, Dei ipfius impeiio conftituta ,quæ idem nomen cum quatuor illis temponbus obtinent. Dicuncur enim Noadim,ftata tempora, amp;facrafeftafolennia, quæ temporum etiam vices notant. Veluti fettum Pafchæ,maturefcentium fcugum,aut potius meflis ipfius initium demonftrat. Pentecotte autem meffis confe^æ ferias habet, amp;nbsp;Tabernaculorum feftum , vindemiani peraclam , amp;: fru£tus in granaria atque horrca conuedos , atque etiam agti-colarum pia amp;: fanda ótia defignat. lam dies amp;: annos proppnit nobis verbum Dei, quos Solis amp;nbsp;Lunæ motu confici intelligimus, quod Solis fupra horizontem acceflu,amp;: eiufdcm ab Horizonte difcelfu definiatur dies ciuilis, item eiufdem reditu ad eum locum vnde moueri cœperat,annuntconftitui fcimus. Cm rei Lunam inferuire conflat,cum cius motu menftrua præcipuè ’ fpatia conftituantur,a qua Sz dies nomen habent in facris Dei oraculis.Nam prima luna, fecunda luna,ó£ üc dcinceps fingulorum menfium dies in Scri-pturafacra nominantur, vt cius motu conüituendos dies amp;nbsp;definiendos cflc menfes intclligamus. quorum primos dies facros amp;nbsp;feftos effe voluit Dc^s, in ea qua Ifraelitis conftituit Rcpublica,ne quj^ in ea ratione quifquS inno-nare änderet. Itaque hepræcipitur de ea re Nume.tS.11. In Calendis autem, id eft,Menfium exordiis,offeretis holocauftum Domino, vitulos de arméto duos,arietê vnü,agnos anniculos fepte immaculatos.Sic Luna,dies amp;nbsp;men-ftruafpatiadefinit ordinationediuina,amp; Si»l anni fpatij metas oftedit: quod etia intelligimus fieri cóparato amp;nbsp;adæquato vtriufq-, fideris motu, per mêfes intercalates,hominu dodoru ingeniis ad hæc excitatisDei Spiritu,per quem nobis,amp;: return quas voluit patefada amp;nbsp;comniunicata eft intelligentidl .

Solis ergo amp;: Lunæ,reliquorumque fiderum tale munus effe voluit Deus, iam inde ab orbis coditi pymordio.Quado autem id munus fitiisimpofitum fi cognouerimus,vnde anni natuvalis petendum fit initium,amp;r vbi notadum annorum omnium Sz temporum fg principium ,perfpicuum fiet. ld veró m Autumnale conferendum effe æquinotbum, facra Dei nos docent oracula. Quæ,vt par fuit,fequnti ludæi, menfem Tifti quem Latine Septébrem veterem dicimus,vocat‘\?'f ^MfoMi id eft,Caput feu initiu anni,qucmadmodum Ptopheta Ezechiel vfurpauit,cap.40.ver.1. In vicefimoquinto anno tranfmi -grationis noftræ, in exordio anni,décima menfis. Qnpd quidem prima Dei conftitutio in ordinandis temponbus,óz aha certa Sen pturæ teftimonia con firmant.Fuiffe enim mundum Autumno conditum,ex ipfa return hexamero conditarum creatione confiât,quæ etfi diluuio videtur fuiffe fublata,cófufis turn propter hominu impietatem amp;; elcmêtis Sz teporibus, fus tarnen priori reddita eft ordination!,per Dei verbum, vt eft Genef.cap.S.verf.ai. Cundis diebus terræ, fementis óz meffis, frigus Sz æftus, æftas Sz hyems, nox Sz dies non dehnet. Mundi autem conditi initio,id eft,tertio die,arbores pomis gra uidas Sz onuftas ,creatas fuiffe, atque eas cum cæteris frugibus, hominum. vitlui fuiffe atttibutas,docetur Genefis primo capite,verf ii.Sz x9.Poma ante date Autumnum,SzÆftatem profefte meffes noftra docent tempora,neque alio anni tempore pomafuppcditari,8zpcnderecxarboribuscettum eft, quibus illefta Sz inefcata Euaa ferpente maledido, virum in fceleris focie-tatem Sz inobedientiæ,follicitauit:ita Autumno Adamus à Deo defecit, lub initium mundi conditi Si; effedi, quo tempore arbores pomis grauidæ Sz enuftæ fefe carpendas illi ofFerebaiAJam veto menfem feptimum cadcre in anni Hebraici tempus extremu,quo nouns annus incipit,licet intelligere jïX cap.54.Exodi. Quo de feftis folennibus celebrandis præcipitur,vbi verfu xi.‘ hoc dicitur,Solennitatem hebdomadarh facies tibi,in primitiis frugu meffis tuai ttiticeæ,Sz folennicatem quando redeunte anni tépore cunda condutur:

vbi verbaHebr.rapatuiiiverbis fingulis reddidir,partim explicauit para-phrafi Latinus intcrpres.q.d.Ec feftum Hebdomadarum Hue Penrecoftes cc-lebrabis nbi, quü demeffis frugibus,panes eprimitiis meffis tririccæ offerctot Domino ; item eelebrabis feftu colledionis frugS, reuolutionem anni. hoc cft,Cclebrabis qiioquc feftum Tabernaculorum^quod cóuedis frugibus, 2£ colleita vindemia eelebrandum cft,anni ipfius exitu amp;nbsp;principiojSeptembri lcilicetmenfe,quoannus prior définit,amp; fequens incipit.Quod idem Exodi cap.13. verfaß, itapræcipitur, Et euftodies folennitatem meffis primitiuo-rum operis tui, quæcunque feminaueris in agro, folennitatem quoque in exitu anni.quando congregaucris omnes fruges tuas de agro. q.d. Celebra-bisquoqûe feftum Pentccoftcs mène confeda, oblatis primitüs frugum, quas diuino bcneficio,terra culta abs te,profunder tibi. Feftum quoque ob-feruabis Tabernaculorum , poft colledas fruges, fub anni finem , coJledis Jaboribus tuis, ex agris. Qnx quidem loca ita efte accipienda ex Leuitiei capite vigelimetertio, verf. 39. apparec, vbi mcniisamp; dies quo feftum Ta-biÿnaculorum eelebrandum eft, exprimitur poft coll^das fruges, vbi di-euntur ifta:Quinetiam dec^moquinto die menfis feptimi vbi collcgeritis frudustcrræ,cclebiabitis feftum Domino feptemdiebus. Q^e Icquuntur deinde,docent qua rationc extera fint ipfo Tabernaculorum tefto ebeunda amp;celebranda. Neque vero prætereundug eft Deuteronomij locus,qui ad ad banc rem facit, cap.16. vcrf^ 3. Solennitatem quoque Tabernaculorum eelebrabis, per feptem dies, quando collcgeris de area amp;: torculari fruges tuas, id eft, ftumentum tuum amp;nbsp;vinum tuum. Vnde apparet Tabcrnaculo-* rum^ftum eelebran folitum perada mefle amp;nbsp;vindemia. Quo tempore annus concludebatur, præfertim quum in exitu anni amp;nbsp;eius reuolutionc eelebran iubeatur in Exodo. In Leuiticoautem amp;nbsp;pcutcronomioimperctur, , colledis frudibus amp;nbsp;perada vindemia, idem feftum feruari. lam vero lubilæos an nos, qui fuerunt maxime i^fignesnouarum tabularum infti-tutione, amp;nbsp;prædiorum fuis dominis, amp;: libertatis reftitutione feruis ipfis, à feptimo menfe numerari, amp;nbsp;initium furnere conftat. Leuitiei enim vigcfi-moquinto, verf.9. iubetur indici lubilæus annus tuba: clangorc, menfe feptimo , decima die menfis, ipfo propitiationis fefto die. Ex quo apparet'

• anni principium repetendum efte ab eo menfe qui eft feptimus à Nifan, hoc eft, menfe fpicarum ad maturitatem feftinantium, vt loquitur Scri-ptura. Quem quidem feptimum menfem, fuifte olim primum anni men-fem , ante fcilicet conftitutam populo Ifraelitico Rempublieam, non igno-rauit Chaldæus paraphraftes. qui 3. Regum capite odauo, verfum hunc fecundum , Conuenitque ad regem Salomonern vniuerfus Ifrael, in men-feEthanimJn folennidie,ipfe eft menfisfeptimus,in hunefenfum red- | didit.-Et colledi funt ad regem Salomonern omnes viri Ifrael in menfe fortium , fefto die, quem vocabant olim primum menfem, at nunc eft ^ menfis feptimus : hæc eft non obfcura Chaldæi paraphraftæfententia. Cui ‘^ fi quis lofephi return ludaicarum fcrijlforis, fententiam velit adiungere, ; eamque cfle aliquid putabit , idem animaduertet ab co pronunciatum fuifte. Antiquitatum enim ,feu potius Originum, id eft, 4,V,^«'ogt;'O7'lt;‘itï libri primi, cap.8. aiidiluuiiim ceepifte anni menfefecundo, qui Macedonibus vocatur ^‘ö^. Hebræis autem Marhefvan. qui quidem menfes refpondent Odobri,vtex fuperiore menfium tabiJlaliquere potuit. Admonet etiam idem autor, Mofem poftea primum anni menfem defignaftè Nifan, qui eft Græcis ^ai'-3'/Koç,qui Martio refpondet.

Septimus ergo menfi's à Martio , qui pofterioribus temporibus voc.1-tus eft Tifri, annum inchoauknaturalem,amp;cumquemftatimàmundo condito

• LIBER i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47 , Codito iuflit Deus dccurrere.quem proptcreà iure 4icemus ede priinum an-ni nacuralis menfem,præfertim quum ab eo annilubilæi,amp;:anni fepcinn,qui remitfionis appellantur,iniuum ducanc,amp; fumant fua principia« Item poft collciäos fruttus amp;: peraftam vindemiam,quod Septembri tneufe aecidit,an nus nouusincipic,quum annumScripturaconcIudatvindemia:amp; fruduum omnium colledione.

Quod autem attinetad annum Ciuilem due Ecclcfiafticum à DcoinftitU turn in Ifraelitica republica,fatendum eft cum à MenfcNiCan^quiMartio re-fpondetincipere,quemadmodum Exod.cap.ix.verf.i.præcipitur in bæc vcr-ba:Menfisiftevobis eritprincipium menfnim,primus erit in menfibus anni. Et ca.i3,v.4. Hodie egredimini menfc nouarum frügum.Exod.34. Septédic-bus vefcetis azymis,ücut præcepi tibijn tempore mefsis nouorum.Menfe e-nim verni temporis egreifus esex Ægypto.Qna de re in mcfium ratione adü eft pluribvis.Nifan autem menfem voluit Deus primum ede inter cæteros di gnitate,propter eximium illud liberationisÆgyptiacæ bencficiû,à quo mêle fefta numerantur omnia,quæ veræ quietis fucrût fymbola,feu,vt noftri ko-quuntur Sacramenta. Feftum enim Pafehæ hi#us mendsdecimaquarta die' celebrabatunab eius poftero feu infequenti dic,numerabantur feptem heb-domades,poft quasPentecoftes feftum celcbradum erat,initio mends Sivan, qui Malus dicitur Latinis.Itcm m^ds ab eo feptimus/eftus erat,quo hovreis amp;nbsp;cellis vinariis iam plenis,feriari amp;nbsp;epulartcora domino licerct agricolis. Otium enim feftum voluit conferri Deus,dcutóó extera fefta,addiuinorum benedciorum memoriam recolcndam, amp;nbsp;verbi fui comprehendonem amp;nbsp;^ intclligentiam, non autem ad ludos,aut indecoros locos amp;nbsp;fuperuacut fpc-dacula. i

Hæc igitur gemina ann^in populoDei obferuatio,{acris demonftrata ora-culis,vnde temporum exordia fumenda dnt,monet,atque aperit.Quæ ab æ-quinodiis incipcre colligimus,vt aè æquinodio Autumnali annum naturale iure incipcre affirmemus. Ciuilem autem populi Dei anuum dicamos,ab æ-quinodio verno ducere exordium,aut certè ab ca Luna noua.quæ proxima eft verno æquinodio:quôd motu Lunæ,menfesSAipturæ facræ dedniuntur. Etd autem æquinodiorum aut folftitiorumScriptura no meminit, quia fe ad populärem captum accommodât,temporum tarnen amp;nbsp;ipfa mefds inÆgypto amp;nbsp;ludæa ratio,æquinodiorum nos admonet,quæ annotarunt Aftrologi,amp;co tulerunt in ea tépora. Quod ex Plinij libro decimo odauo cap.i8. poterimus intclligere,cuius verba,quô tota res dt notior,paulô altius repetemus,quæ 1-ta habent: Nunc de arandi rationc dicemus,ante omnia Ægypti facilitate commemorata. - Nilus ibi vice eoloni fungitur,cuagari incipit,vt diximus,â folftitio aut noua luna,ac primo lente,deinde vchementius,quandiu in leone fol eft,mox pigrefeit in Virginem trâfgrciro,atquein libra reddet.Si duo-decim cubitos nonexcefdt,fames certa eft,nccminus d fedecim exuperauir.

, Tato enim tardius decedit,quanto abundantius creuit, amp;nbsp;femêtê arcet:vul-go credebatur ab eius difeedu ierer^olitos,moxfuesimpellere,veftigiis fe-niina dcprimentes,amp;: in madido folo credo antiquitus faditatum.Nunc quô' que non multograuiore opera, fed tarnen inarari certum eft abieda prius femina in limo digrefd annis,hoc eft,Noucbri menfe incipiftite: poftea pau-ci runcant,quod botanifmum vocant.Rcliqua pars non nid cum falcc arua' vidt,paulô ante Calendas Aprilis.Peragitur autem mefds menfeMaio,ftipu-1a uunquam cubitali,quippe fabulum fubeft, granumque limo tantum con tinetur.hæc Plinius.Ex cuius verbis apparetmeffem in Ægypto amp;nbsp;ilii vicina Paleftina inchoari ante Calendas Apriles,quod tempus eftæquinodij verni. Siquidem veteresinfaftisfuisæquinodium vernum ftatuerünt odauo Ca-'

lendas ApriIes,vcpôfl:c:lColumella difcemus.Mefsisautem hordeaeeæ tem pore egrcJros Ægypto IfraclitaSjfeftum Azymorum feu Pafçhæ arguir. Eft au tem prior meffis hordcacca/juam triticea poft cofcquitur, quæ,vt inquir Pli* nius, peragitur menfe Maio,id eft, ft loqucretur Scripturæ iacra: more, fefto Pentecoftes. Nam decimoquinto die primi menfis, qui primus eft Azimoru diesjofferturmaoipulus nouarum fruguma quo die numerantur fepté heb-domades,ad vfque feftum Hebdomadum, hue, vt Græci dicut, Pentecoftes: quod quinquagefimopoftPafcha diecclebrecur.Ipfo autem fefto Pentecoftes ofterendi erant à fingulis panes è nouis frugibus,vt extat Leuitici cap.15 v.iy.Et fic oftcretis facrificium nouum Domino,ex omnibus habitaculis vc-ftris,panes primitiarum duos,de duabus decimis limilx fermentatæ,quos co quetis in primitias Domino.Deuteronomij autem cap.i6.v. 9. tempus vtrun-quenotatur difertisiftis verbis.- Septem hebdomadas numerabis tibi,ab ea die qua falccm in fegetem mifcris,amp; cclebrabis diem feftumHebdomadaru domino Deo tuo, obJationem fpontancam manus tuæ,quam öfteres iuxta bonedidionem domini Dei tui. Dies quide quo falx primum in fegete mitti tur,eft decima quinta Martij» qua primum legitur manipulus nouarum fru-gum,qui Domino oftcraturamp;:itafandificeturfuturamefös,quaïintra id tem pus abfoluitur,quo celebratur feftum Hebdomadum hue Pentecoftes.’^«’Tx-««fquot; autem,id eft, quinquagefimus à feft%Pafchædies, ad menfem Maium pertinctjcuius fexto die celebratur Pctecoftc,meflepcrada.Sic ergo tempo-rum ratio nos ad æquinodium vernum deduxit : amp;: menfes quidem Latinos vetercs,Hebræis refpondentes.ad earn rem nobis efte vfui videmus.Vnde amp;nbsp;motiJiim cœleftium periti,Pafcha fub a^quinodium vcfnum,ab Hebræis ce-Jebrari folitum prædicant.Itaqueprimum etiam anni Hebraici ciuilis menfem,iure ad nouam proximc vernum æquinodiuén lunam rcculerut. Ex quo amp;: illa apud vetcres noftrates Epifcopos ftuxit régula,Non efte Chriftianis cc lebrandum Pafcha,antc vernalisæquindftij tranfeepfum.

Cxterum tempora fuperftitioftus quam Chriftiana poftulabat pictas, ob-feruarunt noftri maiores,quum talis obferuatio ludaica fit magis quamChti ftiana,Qua fadum fuit vt veræ Pafehæ feftiuitas fucrit prope obliterata.Sata-næ aftutia,dum de tempore,hoc eft,menfibus'B.: diebus difceptatur idoneis • adotia,non autem de pietateamp;puritatcagitur.Nam,quemadmodum doect Paulus Apoftolus i.Corint.y.Totavita noftradebet eftefefta amp;: azyma,vt perpetuum amp;nbsp;tale,qualc requirit à nobis Deus,celebrcmus Pafcha.Sic enim ait Apoftolus:Pafcha noftrum,pro nobis,eft immolatus Chriftus.Itaque «p' Taf»/ztv,idcft,feftos agamus perpetuos dies,non cum fermento veteri, ncque cum ferméto malitiæ,fcd cum azymis finccritatis amp;nbsp;veritatis. Alludit autem co loco Apoftokis ad veterem celcbrandi Paichæ ritum,quem tota vita no-ftra referendum efte docet.vt fobrièamp; piè viucntes, expedemus aduentum Domini noftri lefu Chrifti,qui dedit femctipfum pro nobis, vt nos redimc-retab omni iniquitatc,amp; mundaretfib^opulum acceptabilem, fedatorem bonorum operum.vteft,Tit.t.i4.Quæ Pafehæ feftiuitas amp;nbsp;folcnnitas Chriftianis celebranda cft,præfcrtim quùm iam vetera remota fint per Chriftum Dominum,amp; noua faóta fint omnia. Itaquefcrio harum return admonendi fumus,vt difcantus verè fcftos amp;nbsp;azymos,id eft,puros ab omnibus maculis6i fordibus dies vacuos agere,acvitam azvmam traducere;quum inDei tab’er-naculum,ncmpeEcclefiamamp; Chrifti Domini communionê,recepti fimus, ad tranfitum Domini,feu Pafcha cclebrandum amp;mcmorandum:donec ipfe Dominus apparucritinfalutem omnium fiiorum.Quod in Tripartitarhifto-riælibro nono,cap.38.quodediuerfitatcobfcruati feftidici Pafehæ agitur» his verbis Caffiodorus notat,inquiens:Mens nauque fuie Apoftolorum,non dediff'

de diebus fancire fcftiuitatum,fcd conuerfationenfreé^am amp;nbsp;Dei prædicare culturaro. Idem docec Nicephorus Calliftus, hiftoriæ Ecclcfiafticæ lib.ii. capjx Inhæc verba,vt nunc funt Latinè Græca reddita:Ipfïs profetdo fandis Apoftolis confilium illud propofituni non fuit, vtßbi de diebus feftis indi-cmm lumerent,aut de üs leges ferveefed potius deo gratam vitam,virtutem, amp;nbsp;veram evga Deum piecatem tradcrenc arque inducerent. Eodem capitc, vnde originern habueiuc obfcruationes feriarum Pafchæ ,ta docec: Proinde quia homines maxime ferias amanc, à laboribus in eis conquiefcences, turn ficuti cuique vifum erat, in regionibus pafsim, confuctudine quada per tra-ditionem acceptaaddudi,lalutiferæ pafsionis memoriarn colente^celcbra-runt. neque enim vel Seruator ipfe,vcl cius dhcipuli lege vlla id obfcruan-dum elTeftacucrunt.hxc Nicephorus.

Sed ad æquinodium redeamus, de quo Beda venerabilis libri de natura rerum capite ói.itainquif.Quod h quis obiiceret,nS æquinodij memoriarn, fed tantum primimcnlisjamp;: tertiæ in eo feptimanæ pofuilîe LegiferunrSciac etfi æquinodium nominatim non exprimit, in hoc tarnen ipló quod à pfe-niluuio primi menfis Pafcha faciendum præci^t..æquinodium plcnaria ra-tione depromi.quoniam abfque vlla dubietate conftat,eam quæ prima tran-fito æquinodio plenum fuum globum ollendcrit,primi menfis exiftere Lu-nam. hadenus Beda Æquinodiis®ergo définit annos cùm Naturales, cùm Ciuiles Hebraicos Scripcura facra.-cotrà autfm Latini amp;: Athenienfes atque -^SyP^'j*Nam Latini annum,quo etiam nuc vtimur,folftitio hyberno defi-niunt,vc iam fuit didum,atque iterum dicetur : Athenienfes autem fol^itio • æftiuo,quo eelebrantur Olympici ludi. quod etiam initium anni fui fumunt ■'^SyP’^'i ’ 4^’^ ^^^^ effundi Nilus per arua incipit, vti prius fuit dedaratum, ac dicetur etiam pó{l,lib«o fecundo,capitedeOlympiadibus.quas noftri Chronographi exiftimant celebrari folicas Antumni tempore, fed manife-fto amp;nbsp;petfpicuo,vt poft conftabic,eftore.

'ïi.4 rafione ^luodedm lunares anni wenjes dicantur ej/e, ^uum anriofilar i ^utatur S cripturafitcra^ menfihus lunaribus. Item de ‘vete-^ rum intercalandi rafione.

Irumautem videripoteft.quî fiat,vtquumannofolarivtatur Scripcura facra, amp;nbsp;menfibus lunaribus, memorentur tarnen in Sacris fcriptis duodecim tantum anni menfes:quum Luna alter nis menfibus triginta numéros implcat,alternis detrahat fingu-los:fic vt binis menfibu^numerentur tantum quinquagintano-uemdies.Eóque fiat, vt duodecim menftrua Lunæfpatia,cutfum Solis ex-piere ncqueant:quemadmodum id quoque prius in menfibus attigimus. Annus enim lunaris, hoe eft, duodecim lunares menfes, dies reddunt tre-

centos quinquagintaquatuor , quo modo Arabes hoc quotfhe tempore annum fuum ordinant: atfolaris annus diebus confiât trecentisfexagintaquin quc,óó hotis prope fex,quemadmodumpriusex Albatcgniodedaratum fuif, quo fic vt dies vndccim cum quadrante prope diei addendi fint anno lunari, vt cxæquetur anno folari. vnde annum quando,que plurium men-fmm quam duodecim fuiflejicet colligere.Ex multis nihilominus Scripturæ facra: locis apparet in anno Ifraelitico fiuc Hebraico, menfes fuiffe tantü u.

Sed ex duobusid maxinft liquere poceft, quorum vnus habetur 5. Reg. 4.7« vbi hæc dicunçuri Habebac autem Salomon duodecim Præfedos fuper 0-mnem Ifracl,qui præbebant annonam Regi amp;:domui eius.Per fingulos enim menfes in anno hnguli neceflaria miniltrabant.Deincepsnominatiniic-cenfentur Prsfediilli duodecim,cum fuis præfeâuris. Alter locus eft. 1.Paralip. 17. quo capite copiarum Dauidis Duces amp;nbsp;Præfedi numerantur duodc' cim, quorum finguli per fingulos anni menfes regi præftô aderant cum fuis copiis hngulis annis vcrtcntibus.Ducum autem finguli præerantviginti-quatuor millibus militum,quij(ingulis anni menfibus per vices alii alüs fuc-cedebant.lvlenfium autem duodecim, vc hoe quoque perfpicuitatis gratia addamus,mentio fit Danielis cap.4.verü.i6.vbi de Nabucodonofore agitur, in hæc verba:Poftfinem menfium duodccim,inaulaBabylonisdeambu-labat.ItcmEftercap. 5.verficulo7. quo amp;nbsp;nominaipfa menfium , vtantcà monuimus, adiiciuntur. quiverfus ita habet Latine: Menfc primo cuius vocabulum cftNifan, anno duodecimo regniAflueri, mhfaeft forsinvr-n.fm, quæ fPerfieeJ dicitur Phur, coram Aman, quo die amp;nbsp;quo menfe gens ludæorum deberec interficilCi exiuit menfis duodecimus,qui vocatur Adar. Ex quo fub anni finem ante raenfemNifan intercalates dies adicólos fuifie vltimo menfi in anno Hebraico polfumus colligere.Primus enim anni Ci-uilis fiue Ecclefiaftici menfis qui eftNifafi 1 ftatam femperamp;: certam federn habuit, propter feftum PafchS amp;: maturefcentes eo menfenouas fruges» Deinde cæteri ab eo menfes eandérationem tenuerunt,noua Luna fempet

• meniem quemque inchoante. Anni autem Naturalis initium femper fuit in zilri, vel feptimo menfe à Nifan, vt certa elfer ratio anni lubilæi, amp;nbsp;an ni feptimi, qui dicitur remifsionis.Itaque polfet exiftimare quifpia Hebræos in-tercalandi ea rationevfos quamobferuantÆg5iptij,vtquotanniseosdies qui de curfu foils fupereflent^ad æquadum illi Lunæmotum , vltimo menfi adiicerent,quoNifanfempereftetprimiÄmenfis,amp; Adarduodecimus.Qua , rationem obferuafle Ægyptios Herodotus eft teftis,vc antea mouuimus. Ab Hebræis autem temporum rationem mutuaireamp;: fumpfilTeÆgyptios certum cft,a quibus poftea amp;nbsp;temporum amp;nbsp;motuum cceleftium rationem adGræcos manalfe exhiftoriisintelligimus.Eudoxus enim , cuiusolim in Græcia præ-pua laus fuit in Aftrologia,florente Athenis Philofophia,primus certam tem porum rationem Græcis conftituilfe dicitur.Cuius fafti multis autoribus me morantur, quum Aftrologiam quam in Ægypto didicerat,ad Græcos tran-ftuliiret.Apud Geographos autem inter celebriaÆgyptiloca,Eudoxi recen-fetur fpecula,ex quais aftrorum motus obferuabat.Græci nihilominus,quia menfes lunares obferuabant,quos negligebant Ægyptij,quibus omnes men fes erant triginta dierum, intercalario menfe funt vfi,vtex Trietcribus in-telligi potuit, quos hodie fequuntur ætatis huius Hcbræi,qua ratione vetus ) illaEcclefialfraelitica videturetiam vfa. Docct enim in Hebraico Calen-dario Munfterus,Fcbruarium alterum^ubiici Februario vltimo anni menfi ab Hebræis,quum intercalanneumque menfem ab iis nominari Vcadar.qua fi dicas,amp; Februarium, fiue alterum Februarium.vt fecundi aut tertij cuiuf-que anni menfes fint tredecim,ficut olim apud Græcos amp;nbsp;Latinos fuifte, ex autoribus, qui 1iac de re fcripferunt apparct.qui extremo fuo anno interca-laribus menfibus vftintur de more ge^tis Hebraicæ, à qua bona fua omnia cæteræ genres deriuata habuerunt.Quôd fi quis vcterumintercalandira-tionemfeire expetit.ex ipfis feriptoribus prophanis haurire poterit, è quibus id fcire licet, menfibus lunaribus duodecim dies effici tantum trecentos quinquagintaquatuor .• qui numerus quia curfui Solis non fatisfacitgt; vfu nonnunquam euenit, vt frigus anni,æftiuis menfibus,amp; contraca-

lor hyemalibus proueniret : quod vbi contigiflet ,^antum dierum aflume-batur, fine vllius menfis nomine, quantum ad id anni tempus fatiseHec.quo cœli habitus inftanti menfi aptus inuenitetur, vt ait Macrobius i .Saturnal. cap.ii» Sed ars poftea adhibita fuir, quadies, qui deerant motui SolisJnter-calarencur. Ad hanc rationem fua tempora Græci conftitucrupt gt;nbsp;qua quo modo fine vfi fuo feculo déclarât adionein Verrem quarta Tullius, cuius ' verba ptopterea fiibiiciemus, quæ talia funt:Eft confuetudo Siculorum çæ-terorumque Græcorum, quod fuos dies menféfque congvuere volunt cum Solis Lunæqueratione,vtnonnunquam,fi quid difcrepet,cximat y num ali-quem diem, aut fummum biduum ex menfe, quos illi s^a/psa-Zju«; dies nomi-nant.ltem nonnunquam vno die longiorem menfem faciüt,aut biduo.Quæ ifte Verres quum cognouifTet nouus Aftrologus, qui non tam cœli rationem duceret, quam cælati argenti, eximi iubet non diem ex menfe, fed ex anno vnum,dimidiatùmque menfem. hoe modo,vt quo die,verb' caufa,effe oportcretldus Martias, eo die Calendas Martiasprafcribevet. Itaque fit, o-mnibus reeufantibus Sc imploraniibus. Dies is erat legitimus comitiis l^f bendis, co modo faccrdos Climachias renunt^atus eft. Herodotus quum Roma reuertitur, dies, vt ipfe putabat, quindccim ante comitia, ofiendit cum menfem comitialemjComitiis iam adhuc triginta dicbus habitis. Tune Cephaleditani dccreuerunt intcrcalarium , quadragintaquinquedies lon-gum,vt reliqui menfes in fuam rationem rei^erterentur. Hæc inquit Cicero, ex quo vêtus Græca ratio reuocandorum téporum ad curfum Solis amp;nbsp;Lunx intelligitur.Quam nobis imitari liceret, nifi perturbatis mallemus vti tem-ponbus amp;; inftitutisgt;quàm compofitis,amp; reda ratione conftitutis.Quo ilo^o autem caceri Græci.annis fuis fint vfi,ôc qua ratione intercalates menfes ad-diderintfuis temporibusai|nuis,itadocet Macrobius i.Saturn.cap.15. Græçi quum animaducrterent temerè fc tercentum quinquaginta quatuor diebus ordinaffe annum , quoniam appâta de Solis curfu , qui 565. dicbus amp;qua« 'drantezodiacumconficit,deeneanno fuo dies vndecim 8c quadrantem,in-tcrcalarcs ftatuta ratione commcntifunt,ita vt odauo quôque anno xc.dies, ex quibus très menfes tricenûm dierum compofuerunt, intercalaient. Id Græci fcccrunt,quià operofum erat ôc difficile omnibus annxs vndecim dûs amp;nbsp;quadrantem intercalare.ltaque maluerûthunc numerum odies multipli-care ,amp; nonaginta dies quinafeuntur , fiquadrans cum diebus vndccirç odics componeretur,inferere,in très rrienfcs,vt diximus,diftribucndos. Hos dicsgt;gt;7rêp/2a»vavTaç, menfes veto i/x^wx/s-M«; appeUabant. hæc Macrobius. Qua? quia fufius explicat Epiphanius, libri primi tomo tertio contra hæreles, vifum eft c re præfenti futurum, fi eius fententiam, vt Latine eft à Cornario expofita,proferremus. Ex qua vêtus ilia intercalandi ratio per Odoeridas,fa-cilius deprehendetnr,quæ obfeurius paulô deferibitur à Macrobio.Hæc autem fust quæ ab Epiphanio docentur : Quum annus iuxta folarem curfurn tompleatur trecentis fexaginta quinque diebus Ôc horis tribus,contigit pro pterea quod Luna facit annum tretettis quatuor amp;nbsp;quinquaginta diebus,vc deficiat curfuifecundum Lunam, dies vndecim,amp; horæ tres.Et primo qui-dem anno,fiuntdies epadæ appcllatæ,hoc eft,dics adieditij vndecim,amp; horæ tres.Secundo anno,dies vigintiduo, horæ fex. Tertio an ne, dies triginta-tres,horæ nouem.Et fecatur vnus menfis intercalaris appellatus.intercalan-tur enim triginta dics.Relinquunt'.u*autem dies très, horæ nouem : quæ ap-pofitæ vndecim diebus ÔC tribus horis de quarto anno , fiunt dies quatuor: decim,8c horæ duodecim. Quinto autem anno aliis appofitis vndecim die bus amp;: tribus horis fiunt epadæ vigintiquinque,amp;: horæ quindccim. Et fex to anno appofitis aliis vndecimdiebus Sc horis tribus, fiunt dies 56. amp;nbsp;hor;;

' nbsp;nbsp;5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R O N I C. •

18. quæ faciunt menfen| intercaJarem vnutn. amp;nbsp;intercalati funt per annos fcx,menfes duo : primis tribus annis menfis vnus,amp; aliis tribus annis, menfis alterziS^ rcftantdecpadis,diGsfcx,horæoâ:odecim. Appofitisaueem his,ad feptimum annum, ad vndecimdc codé anno diesamp; horastrcs, fiuntepaâx deeem amp;:feptem,boræ vnaamp; viginti. Octauo verôannorurfus appoCtis aliis vndecim diebus, ac horis tribus, fiunt dies vigintiodo epaftæ, amp;nbsp;horæ 2.4. quæ faciût dies duos,amp; bis horis appofitis ad vigintiodo dies, hût fimul dies triginta. Etcontingic in odauo anno intercalaridies triginta.vnum men-fem in duos annos. Arque fie per odoënnij circuitum intcrcalantur dies no-naginta, qui funt pleniffimi menfes intercalates tres. Et fit in tribus primis annis m enfis vnus,amp;s tribus fequentibus menfis alter,amp; in duobus poilcrio-ribus annis menfis vnus. hæc funt quæ de temporura ordinatione tradie Epiphanius. In cuius didis eft illud annotandum ,tres horas fumi pro quart# diei parte, nam vigintiquatuor horis duos compleditur dies,fie vt duodecim horisdiemciuilem definiat,quod ex fignorum zodiaci fupra horizontem cipcrfu intelligitur:quorum vnicuique dux vulgo tribuuntur horæ,vtanteà fuit in horarum tradatione^eclaratum.amp;Euangclift^ Marei locus cxpli-catus de tertia hora qua crucifixus eft Dominus.In hac autem ratione fi vn# tantum hora afcenfioni figni tribuatur, certè fex tantum crunt diei horar,amp;: totidem nodis,quum fcx ligna interdiu horizontem confcendant,amp;fcx alia nodu quoque fupra horizontcgi emergant. De epadis autem amp;nbsp;intercala-tis menfibus,fi quis plura feire cxpetat, legat Steefflerum in Calendario magno Romano,propofitione tricefimaquarta. Quxveró Beda venerabilisde * imecalandi ratione Græca amp;nbsp;Hebraica docet,no incommode hoc quoque loco fubiicientur.- ctfi dilfenticntia amp;nbsp;diuerfa nonnihil ab Epiphanio tradit» Is autem libri De natura rcru capite nono his de^ebus hæc profert : Et Grs-cos veteres legimus 3 J4. diebus annum ad lunæ curfum computates,odauo femper anno, 90. dies qui nafcantur, fi^uadrans cum vndecim diebus cpa-darum odies eomponatur, pariter intercalaire, in très videlicet menfes tri* cenorum dierum diftributos. ludæos autem'nunquam, fcd altcro vel tertio anno,mcnfem Lunæ tertiumdccimum, quem embolifmum vocitamus, in-ferere folicos, ficut notilfima decimaquarta Lunæ pafchalis aperte ratio pro-• bat. hæc Beda. Quæ verô fuerit apud Hebræos intcrcalandi ratio, cxplicat prolixe fatis in Hebraico Calendario Munfterus, quod Bafileæ probenniuS excudit anno Domini IJ17. Eadem de re agit etiam Iohannes Luçidus co libro quem fcripfit,De emendationc temporum.qui hber excufus eft Venc-nis in officina Lucæantonij luntæ 1546. Atque hæc quidem de tempore Si partibus temporis dicenda fuilfe vidcntur,tum argumenti præfentis necefli-tace nos ad id cogente,tum vt Mathematicas artes amp;nbsp;difciplinas fibi elle co-gnofcendas, qui funt carum ignari,intelligerent, atque agnofecrent caruin opus elfe notitia ad anni reftituendam ex Dei ordinatione rationem« Nunc vndc tempora numerate, amp;nbsp;annos annotate cœperint propham au tores, Ôi nobis quoque vndc numcrandi fint^eflWifpiciendum.

N magna temporum ig^oratione atque conftifione verfantur aucores prophani, apud quos tarn incerta eft ^^^'■^^^°»^^^^’'“^° antiquitatisinueftigatordiligentif-fimus, tria temporum diferimina coaclus fucrit confti-tuere. Quorum primusa ab hominum ortu definiuit ad diluuium,quod fub Ogyge Thebarum rege contigiffc dicitur. Alterum autem ab illo diluuio Ogygio,ad pri-mam Olympiadem perduxit. Tertium vero à frima Olympiadeperfequutuseft, adfuam vfque ætatem. Sedeam hiftoriamek librorum ipfius titulis, amp;jis quæ memoriæ mandauit fuis fetiptis Cenfori-nus,item AureliusAuguftinus,quodam modo nouimus. Paucacnimde multis ij prodidcrunt,quum corur^ librorum copiam,quam in manibus ha-bcbant,nondefuturam nobis crederent. Cenforinusautem Dedienatalï cap.17. Varronis iftam partidonem temporum ita explicat: Varro tria difcrï-mina temporü efte tradit. Primum abhominum principio ad cataclyfmum priorem. Secundum ad Olympiadem primam;quod quia in eo multa fabu-lofa referuntur Mythicon nominatur. Tertium à prima Olympiade ad nos, • quod dicitur Hiftoricon : quia res eo geftæ, veris hidoriis continentur. hxc Cenforinus.De ea veró temporum fumma quam fuis libris conftituit Varro, certi efte poffumus, ex iis quæ tertio De re ruftica libro recenfet in ipfo pro-logo. Exiftimat autem vetuftiffimum Græcum efte oppidum'Thebas Bœo-(tias, quas rex Ogyges ædiheauerit, ficut in agro Romano ht Roma, quam Romulus côdiderit.Cæterùm à Roma condita ad fua tempora,ait cos annos cffluxilfe quos illis verhbus memorct Ennius:

S(ftin^enti funt paulo pita minui anni, ^ugu^o augunotpoß^uam inclita condita Rema eß.

A Thebis autcm,quæ ante cataclyfftum Ogygis côditæ dicuntur, numerat annos circiter bis mille amp;nbsp;Centura. Qnibus tarnen quid accident,non plane certum fit. Quum interim artes omnes in Græcia dicatur repevtæ intra mille annorum.Hæc Varronis eft co loco dé temporü antiquitatclt;ententia,quam Olympiadum beneficio ,amp; fuperiorum temporum diligenti animaduerfio-ne,illum collegifleexiftimare lieft,quemadmodum idquoque affirmât Cenforinus,hbn De die nataU capitc dccimo feptimo. Neque veró potuilTe doftos illos homines longius antiquitatis memoriam repetere, ex Cicerone quoque poffumus colligere. qui in Oratore, de Attico loquens, amp;nbsp;eius in cnlligêdis veteribus hiftoriis induftria Verba faciens,ait eum feptingetoruni’ c.iij.

annorum res memoria clignas,literarum monumentis mandafle. Ciceronis autem verba funt hæc:Cognofcac cnim orator,rcrum geftarum amp;nbsp;memoris veteris ordinem,maximcfcilicec noftræ ciuitatis : fed óó imperioforum popu lorum,amp;:regum illuftrium. Quélaborem nobis Attici noftri leuauit labor: qui conferuatis notatifque temporibus, nihil illuftrc quum prætermitterct» annorum feptingentorum memoriarn vno libro colligauic. Nefcirc auront quid antca,quam natusfis acciderit,id,eft fempcr elfe puerum. Quid enim eftætas hominis,nid quum memoria return vetcrum,cum fuperiorum ætate contexitur’Commemoratioautem antiquitatis exemplorumque prolatio, fumma cumdeleilationeamp;autoritate orationi affert fidem. hadenus Ci-cero.Cui non incommode Macrobij fubiungecur fententia, de antiquicatc prophanis autoribus cognita. Is enim eth vixit longo poft Ciceroncm tempore, teftatur tarnen libri i. cap. lo. Commenrariorum in fomnium Scipionis, non multa fccula fcriptoribus nota fuifte , dum ita loquitur: Ac ne totum vidcamurde fabulismutuari, quis non hincexiftimetquan-d(Jque mundum cœpifte, nee retro eius longam æcatem, quum ab hinc vltta duo annorum milliafde excellenti return geftarum memoria , ne Græca quidem extec hiftoria. Namfupra Ninum ,à quo Semiramis fccun-dum quofdam creditur procreata , nihil præclarum in libres relatum eft. hæc Macrobius : Ex cuius fententia, cu|» non longius à Nino répétant antiquitatis memoriam prophaniSutores, intelligimus. Nam, quemadmo-dum ait Diodorus Siculus libro tertio , Ninus AiTyriorum rex , primus • fetiptores eft nadus. Quamobrem ab vlcima memoria fuam hiftoriam cxorTus Trogtis Pompeius , à Nino incipit,vt ex luftinicompendio appâter. Diodorus tarnen Siculus perquifitis amp;nbsp;luftratis omnium Hifto-riographorum prophanorum ,quosfolos nouera, monumentis, qui ad ca tempora vixerant, dum nobis Bibliothecam ( fic autem fuos Iibros nominate conficic, hiftoriam fibi à prima mandi origine putauic repetendam. Primis autem Bibliotheca: fuæ libris, fabulas tantum exponit, quia certi nP hil quod de prioribus temporibus dicetet, habebat. Belli ramen Troiani tempus narrationis fuæ ftatuit exordium. Apollodori amp;nbsp;Varronis ea in re : plurimùm adiutus opera amp;nbsp;commentariis. Manca veto nobis ea parte extat Diodori hiftoria, neque ex ea hiftorica narratione quiequam adhuc prodiitin lucem,anteXcrxisin Græciam tranfitum. Tempusautem quod fuis libris complexuscrat,præfatioDein quadraginta Bibliothecæ fuæ h- * bros déclarât,nempe mille centum amp;: tngintaodo annorum , qui termi* nantur lulij Cæfaris expedicione contra Gallias, Scnatufconfulto fufeepea« 5 Ex hiftoricis autem Romanis intelligimus Gallias Cæfari décrétas, C. lulio Cæfare amp;nbsp;M. Calphurnio Bibulo Coif. anno ab vrbe condita fexcentefimo | nonagefimoquinto , ideft,annis ante natiuitatem Chrifti domini quin- ^ quagintaodo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^

Quavero mundi ætate contigerint ca quæ antiquifsima reputantpropha ‘■ ni aucores, ftatuere aut definite ncquÆnt:fugit enim illos veritaiis notitia, quæ no nifi ex Hiftoria lacra,amp; Dei verbo peci poteft.Et vt ad Varronem re-deamus,cuius præter cæteros celebrata eft diligentia,de primis temporibus feu fabulofo ill#Poetarum aureo feculo,nihil certi commémorât, quemad» modum neque alij vulgares aucorcs : a^)ud quos id tantum de ilia ætate re- , perias, terram inaratam omnia nullo cogente libéré profundere folirani: amp;deos hominumconfiietudinc tune vfos,donee mortalium improbitate fenfirn augefcente, vltima cœleftium Aftræa terras reliquerit. Itaque H apudOuidium faftorum primo, ficdefuoregno lanusdeorumamp;ItaIprum regum antiquiffimus verba facit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

, LIBER It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S5 .

- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£jfet,(^ humants numtna mtfla lacis. iVondum / ußttiamfacinus mortalefugaTati

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ultima dc/uperistllarelt^uifhumumj

Prague meta populum,fine ni pudar ipfe regebat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sic de prima ilia mundi ætate quam dixerut'auream,fabulaturlanus,àn'-tiquiffimusitaliæ rcx:àquo etiam Saturnus deorum pocticorum vetuftifsi-mus, dicitur in regni focietatem admilTus.vt knus fortaflc fit filiorurn là-peu fiue laphet quarcus, qui Genef.io. vocatur lauän, quafi detrada vna fy 1-laba,exlauanus,efredus lit IanusLatinis.Poêtæautem,quos omnis kpientne magiftcos.ftulti amp;nbsp;infani homines prædicant,qui nobis fecula finxerunt au-rea,argentca,ærea amp;nbsp;ferrea,dc quibusdicetur nonnihil libri teruj capke fex to,fuperftiuonum omnium, amp;nbsp;mendaciorum præcones amp;nbsp;antiftites fucrunt: equibusprincipes funt Homerus amp;nbsp;Hehodus, quos plerique hc mirantur vc eorum fcriptis nihil eflc melius afhrment.Sed qui de terra funt,terrena turtum fapiunt,proptercâquc terrenes amp;: into ac fièrdibus oblitos amp;: confpurca-tos omni ex parte homines,fufpiciut maxime,vt hbi fimillimos amp;nbsp;proximos. Ac ne videar Poètis iftis maledicerc,qui fint Poëtarum exterorum dij, id cft, vt quod res eft, verè explicemus ^ proferamus,angeli Satanæamp; impietatis omnis magiftri, agequidnam de his pr«edic«t Herodotus in Euterpe, id eft* fecundo hifteriæ fuæ libro perpendamus. Ira autem de his agit: Hefiodus amp;nbsp;Homerus, quos quadringentis non amplius annisante me opinor extitiffe, ^ fuêre,qui Græcis deorum prolem introduxerunt, eiique amp;nbsp;cognomiffa, amp;nbsp;honores , Sc diuerfa artificia, amp;nbsp;figuras attribuerunt. hæc habet Herodotus de Poëtarum,amp; fcriptorui» prophanorum principibus, quos propter inuêta facra impia mirantur ftulti,amp; ignari Dei hommes. Quos iurc damnatos impietatis à Pythagorafuifle ,non el^quod miremur.Icaqucanimam Hefiodi columnar æreæ aftriétam Vincuhs,ftridentcmque mifcrè apud inferos pœnas daremendaciorum fuorum prodidit. Homeriautem animam graues arqué pœnas dare dixit, pendentem ex arbore, fcrpentibusillaifl vndique ve-xantibus, eorum caufa quæ finxeratde diis. Sunt ergo magna cautione talium feripta euoluenda,ne cum mendaciorum plena fint ».officiant a-gnitæventati,aut iter obftruant veritatiscognitioni,à qua nos impoftu-ris amp;nbsp;confiais fpeciofis mendaciis, conatur auertcre per fuos fatellitcsamp;I miniftros Satanas.In quibus fi numerabimus cartcros prophanos Poeras,non ab re facere vidcbimur,prxfertim quum id minime diflimulent ij ,qui operu fuorum initiisMufas,amp;: Apollincm,amp;: Bacchum,gentium deos ,hoc eft,vt aperteloquamur,diabolum ,inuocant ad.fuam opera,cuius fe miniftros profitentur,mendaciis comminifeendis amp;nbsp;fpargendis* At nos qui veritatis ^ Deiveri feruifumus amp;nbsp;filij,beneficioChrifti lefudomini noftri,non cft pat quiequam hic diffimulare,aut quod Dei gloriæ.amp;: eleftorum ipfiusfaluti of ficiat approbareme quis nos exirtimÄ minus redé fentire autiudicare de tan tis fcriptoribus,quos omnis admirata cft antiquitas,quam Deus fuo cerfo iu. dicio permifit fuæ vanitati, vt Aftor,^. i $. docet Apoftolus, apud Lyftreos hæc verbafaciens:Viri quid hæc facicis?amp;: nos mortales funWis, fimiles vobis homines,annuntiantes vobis,ab his vanisconuerti ad Deum viuura , qui fe-cit cœlum amp;nbsp;terram, amp;nbsp;mare , amp;i o%nia quæ in iis funt. 'Qui in præteri-tis gencrationibus, dimifit omnes genres ingredi vias fuas, Et quidem non fine teftimonio femetipfum reliquit, bencfaciens, de cœlodans plu-uias , amp;nbsp;tempora fruftifera , implens cibo amp;nbsp;lætitia corda corum. Ita Apoftolus Deum priotibus illis feculis , genres permififfe ingredi vi^s c.iiij.

fiias teftatûr ; admonernnos vc ab eorum inftituds caucamus. Ex Poctis igi' tur,omnis impictatis magiftris,feculi aurei non effe longe repecendam me-monam videmus. ld vero feculum, quia fabulis amp;: mendaeüs nobiliratum fuic,ficcrci nihil habet in hiftonaprophanaj non eft quod miremur, quufO mendaciffimos habuerit fcriptores.

Infequens autem feculum, quod a diluuio Ogygio inchoant, aliud enii» eft,vt conftat ex Orofio lib.i. cap.7. amp;: 9. quod ad Deucalionis refertur tempora,vfque ad primam Olympiadem/abulofa habet omnia,ex quo Varroni dicitut Mythicum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

At tertium quod ab Olympiadibus ineipit, etfi vix conftat quid earum H primis temporibus accidcrit,dieitur Hiftoricum.Inde enim certlor hiftoris fides pofte peti videtur.ItaGræci ab Olympiadibus rerum geftarum certitu-dinem repetunt.Latini autem ab Vrbe condita,rcrum fuarum amp;r exterarum monimenta notant : additis interdum Olympiadibus,quód Græcos,quorum Jiteris fuerunt cxculti amp;nbsp;expoliti, femper funt admirati. Hue accedit,quóft vsbs ipfa Rorhana, quemadmodum mox intélligetur,non longo poft Olym piadas tempore,condica fui^

Hebræi autem annos amp;: tempora numcrant ab orbe,fiuc mundo condito» Nos autem Chriftiani tempora quidem priora, ab orbe códito,de more He-bræorum numeramus,fequuti facra oralt;ÿila:pofteriora autem,quæ Scriptu-ra facra vocat nouiftima, metimur à Chrifti domini natali, de quo die fuo loco certiora dicentur, quam quæ hadenus fintà noftris prodita. NonnulH ? autem à Chrifti domini paffionc annos numeranr,alij alitcr,ficuti docebituc quuWi ad ca tempora, in quæ Chrifti domini natiuitas incidit, perueneri- “V mus. Rcrum autem Ecclefiafticarum fcriptores, non modo annos à condito mundo,aut Chrifto domino nato conftgnant,fe^ in temporibus an notandis Indidiones atque Æras vfurpant,vt amp;nbsp;Mahumedici Hegiras: de quorum fin gulis commodiusalio difputabitur loc(^ Nunc autem de Olympiadibus, Si Romans vrbis natalibi»,quæ Icfu Chrifti domini noftri incarnationem a«-tecefterunt, dicemus, quod üs nee Græca nee Latina hiftoria quidquam an-tiquius ex quo certa return petatur notitia,agnofcat.

Entcridas præcipuc à Græcis obferuatas fuififc,in notandis; tem- . poribus ait Cenforinus, capite decimoquinto libri De die na-. !?tali. Interpretatur autem ipfe Cenforinus penteridas, quater-annorum circuitus, quos ipfi Græci appellent etiam |

Olympiadas, quia quinto quóque anno redeant Olympiades, | quatuor integris annis confedis. Pentcris enim, fi quis verbi vim fpedarC ? velit,quinarium feu quintanum fignifieatannorum numerum , feupotius | orbens amp;nbsp;circuitü,quo folcant redire ^ reftitui Olympiades,quinto quóque anno. Sunt autem nomen Olympiades fortitæ ab Olympia vrbe Pifani agri in Elide,quæ eft Peloponefi regio,vicina Arcadiæ.Olympiam tarnen didam fuilfe Piram,aiftor eft Stephanus,libro De vrbibus.Fuerunt enim vicinæinter fe vrbes Olympia amp;nbsp;Pifa, quæ bellis attritæ, deinde relhturæ, fua permu-tauerunt nomina,fic vt vna in alterius nomen concefiTcrir. Pifa autem,vteft

in ElidePcloponefi regione , ita Pifæ plurali voce , funt Hetruriæ in Italic origine Pcloponefiaca. Efte autem Olympiæ, louis Olympij, ex co loco fic appcllati tcmplum cum luco amp;nbsp;ftadio ad amnem Alphæum , qui labens eX Arcadia mifcetur Triphiliaco mari,inter Occafum amp;Mcridic,docec Strabo libro

tIBER II, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5? .

libre oólauo.vbi in honore impuri idoli,cognomit»e louis OIytnpici,quinto quóque anno redeüce,cclebrStur ludi,maxiino totiusGræciæ apparatu.Quo-faölum fuit, vc Olympiadum illuftris fucrit appcllatio, atque inde quatuor annorum fpatium expletum, nominatum fit Olympias. Olympicum autem jpfum ludicrum fertur primusinflicuiffe Hercules, atque ftudium ipfum pc-dibus fuis menfu definific. Ex quo poftea Phythagoras deprehçdifle dicitur Herculis ftaturam amp;nbsp;proCeritatem , quemadmodum refert ex Plutarcho Aul.Gellius nod. Atticar.libri primi capit. primo. ld vero ludicrum in-1 tcrmilTum reftituifie poftea dicitur Iphitus, à quo prima numeratur Olym-pias, quemadmodum Solinuscapitefecundofui Polyhiftorisexplicar.apud . quem malèlphiclusponitur pro Iphito. Fuit autem ab Oxilo Elcorum rege oriundusIphitus, qui ludos apud Olympiam amp;nbsp;mercatum , atque inducias, eorum ludorum caufa inftituit.Eum vero Paufanias Eliacamp;n primo,air führe æqualem Lycurgi,eius qui Lacedæmoniis leges amp;nbsp;rempublicam oidinarh, Qtmd in Lycurgi vita confirmât Plutarchus, qui ait Olympicarum feriarum cxcogitationem, viri mitis amp;nbsp;facilis ingenij, atque abhorrentis à bello fuü-fc.In qua hiftoria,ex Hermippocommémorât Lyeürgum nequcafiTuilTe initio, nequc aftitilTe, ncque focium fuifie eorum quæ fuerant ab Iphuo in-ftituta,fcd intcrfuilfe atque fpedaire ludos,eó profedum certa de caufa.Au-diffe autemillum vocem tanquam hominis alicuius à tcrgoillum increpan . tisamp;admirantis ,quódciucs non exhortaretur fimul cumalüscclebritatis illius participes fieri. Conuerfum autem Lyeurgum , quum qui locutus fuc-

^ rat nufquam apparcret,numen fuifie arbitratura elTe. Sic ad Iphitum concef ƒ i fiffe,communique ftudio fefiiuitatem illuftriorcm,amp; firmiorem confiiAiflc.

Initio autem hiftorix Lycurgi citat autorem Ariftotelem Plutarchus,qui Ly curgum Iphici tempore cJ^ruific aic,feria('queOlympiacas vna cum co çon-fecifie tradit.Q^d fi verum efi. Olympiades iuredicemus cü inftituta La-ccdæmoniis aLycurgoRepublica,^ptasannotari.Lycurgi autem inftituta vixtrecentisante fe annis extitifie,dicitin Minoe Placo.Tucydides quoque prologo fuæ hiftoria: tradit annos circiter treeëtos efie, ad finicu bellu Pelo-ponefiacum. ex quo Lacedæmonij eadem adminiftratione Reip. vtantur, vc nó loge repctçdaOIympia,aut Lycurgi memoria videatur.ExCiceronis auté oratione proFlacco,parem prope inftitutorum Lycurgi amp;: vi bis Romanæ an tiquitatem efie animaduertere polTumus.Qui ab co tempore ad luû fcculum annos feptingentos, tot népe quot Atticus (uo Chronico cóprchendcrat, e-numerat. Ciceronis verba ita habent: Adfunt Lacedæmonij,cuius ciuitacis fpedata amp;nbsp;nobilitata virtus,non folum natura corroborata, verum ciiam dif-ciplina pucacur.Qui foli toto orbe terrarum, feptingétos iam annos amplius vnis m0ribus,amp; nunquam mutatis legibus viuunt. Ex quibus verbis,Græcas hiftorias amp;nbsp;res illuftres à Græcis animaduerfas, amp;nbsp;annotatas non admodum Roma vetuftioresdepreliédimus.Sexautc Olympiades Romanæ wbis natales tantu antecefieruc, ficuti mox inceUigetur. Qmd autê primis Olympiadi-bus cotigcrit,verc doceri vix poteft,^ium ante tépora Cyri maioris qui pri-musPerfaru monarthafuitjquemadmodü id etia prophams autonbus nóeft ignotü,certi nihil Græcorû hiftoriæhabeat.Qninquagefima autê Olympiade floruifie Cyrum prodidit Plinius Iib.36.c.4.inquiens:Mar«orc fcalpendo primi omniu inclarucruntDipænusamp; Scillis,gcniti in Græca infula: etiS tu Medis imperatibus,priufquaCyrus iifPerfis regnare inciperet,hoc eftOlym piade circiter quinquagefima.Sed vt à Plinio difientiamus, amp;nbsp;cæteris Chro-nographis,vt Diodoro,Thallo,Caftore,Polybioamp;Phlegetótc,quos citat Eu febius lib.io.c.j.librorum de præparat.Euangelica.qui aiunt Cyrum eoepifte imperarc Olympiade quinquagefimaquinca, facit veritas amp;nbsp;Hiftorix fapnp

cerdtudo/ex qua difcifhus Cyrum maioremflorui/TcdemumOlympiade oótuagefima, id eft, annis Centura amp;nbsp;vigind, ferius quam tradatur hiftodis prophanis. Cyd vero state floruifle Græciæ feptem Sapientes Hiftodogra-phorum monuraentis conftat. Solonis enim celebre eft in hiftoriis cum Crœfo Lydorû rege colloquium,paulô ante quàm is à Cyro viótus, amp;nbsp;regno fpoliatus fuiftet. Solon autem fuit vnus e feptem Sapietibus,qui eadem state vixerunt. Is vero Cfoefum admonuerat, ne opum fiducia, aut magnitudine fuperbiret, fed vereretur vltorcm amp;quot;nbsp;vindieem fuperbiæ Deum. Crœfus au- ? tern ambagibus amp;nbsp;fallacibus refponfis elufus,dum Cyro fe opponit.vidus SJ captus fuit. Ita oäuagefima Olympias certarum apud Grscos biftoriarum habet initium:quod tempus incidit in reditum ludaics gentisex captiuitate Babylonica. Vnde quam parua fides de priorum temporum rebus geftis lie habenda Græcæ hiftons, poteft animaduertf: prsfertim quum Athenien-fifim prima fcripta amp;nbsp;leges andquiflimsmemorentur cæ, quas tuleritiisamp;J fcripferit Draco : qui leges Athenienfibus fanguine feripfifle dicitur, quod capite puniret crimina, quæ illis videbantur leuia. quas leges earn ob rein portea Solon emendarit,mi«oribus amp;: æquioribus pœnis conftirutis ipfîs ma ïeficiis. Draconem auiem floruifle tneefimafexta Olympiade annotauit Eufebius, libro De prsparadone Euangelica 5. ficuti Tatianus oratione a4; iierfus Gétes prius annotarat. In quo fall^ur vterque, fequutus vitiofa chronica Græcorum. Alij autem Draconis tepus conferunt in Olympiadem 59» qua leges Athenienfibus tulerit, poft reges exautoratos Athenis, amp;nbsp;inftitu-

• tara Reip. nouam formam. Nam, vt ait luftinus libro i. poft Codrum nemo Athfnis regnauir.quod memoris nominis eius tributum eft. Adminiftrado * Reipub.annuis magiftradbus permifTa eft. Sed ciuitad tune nulls leges crad quia libido regum pro legibus habebatur. Eligijur itaqiie Solon vir iuftiti^ inflgnis,qui velut nouam ciuitatem legibus códeret. hsc luftinus.Qni Dra-conis leges prsterit,quod ex têpore parwo in ea Repub. locum habuerat. Ita legibus Draconis amp;nbsp;iis quas pofteà tulit Solon,nihil ferè antiquins agnofcut Athenienfes,qus ad tépora Perfaru attincnt.De rebus autem Perfleis amp;nbsp;alüJ Afiaticis Barbarorü,vt loquutur Græci,vix cerd quiequa habet hiftoria Gr« ca ante Xerxis in Grsciam tranfitfi.Quem quidem copias fuasin Grsciam traduxifle, ait in Arcadicis Paufanias, turn quum Gclon Syracufis, amp;nbsp;in reli-qua Sicilia dominabatur. Eliac^n autem fecundo voluminc,idem Paufanias ait Gelonem Syracufis podtum fuifle tyrannide, annafecundo Olympiadïs feptuagefims fecundæ. At Olympiade feptuagefima quinta, ait Xerxem ex-pedidonem fccifle in Grsciam, Dionyflus HalicamalT. lib.9. In quo tarnen admiflos efle errorcs manifeftos intelligctur ex fequentibus,quum de Perf-co impcrio, amp;nbsp;Hebdomadibus Danielis agemus, capite oftauo libri tertij-Longior autem eflem,fi tempora ab autoribus annotata vellcm in prsfentW perfequi, ex quibus veteris hiftoris Græcæ memoria, haudquaquam anth qua elfe eolligi poteft. Hæc tarnen putaui hoc loco commemoranda efle» vt aliunde certam veterum hiftoriaruÄ amp;nbsp;priorum temporum notitiam petendam elTe intelligcremus,nempc ex Sacris literis. quibus res ab ipfo mun-di ortu nobis cognofeendæ, ita funt annotatæ, vt de earum Ede amp;nbsp;tempore quo acciderunF,dubitare non liceat.

Quia vero quid Ant Olympiadcs,amp;vndenomcnhabcant,amp;aquofintin' ftitutæ diximusmunc quia notadis annuls fpatiis, amp;nbsp;definiendis temporibus inferniunt, atque anni Græci principiumdemGnftrant,videturdicenduin quoanni tempore celebrari fint folitæ:ctfi poteft illud intelligi ex iisqux in menflum amp;nbsp;in anni ratione fuperiore libro fuerunt demonftrata. Annum enim Græci, id eft, Athenienfes, Græcorum maxime inflgncs erudidone

populi,folftitio xftiuo inchoat, vt diólum fuit,quo Æmporc folitæ font ccle-brari Olympiades, annorum Græcorum notæ amp;nbsp;indices, quas telle Tito Liuio cclebrari folitas æftate animaduertere polTumus ,exhis quæab illo decadis j. lib. feptimo dicuntur, vbi hæc inquit: Et Lucius Manlius trans mare Icgatus iret, viferétque, quæ tes ibi gererentur. Simul quod Olympiæ ludicrum ca æftate futurum erat,quod maximo cœtu Græciæ cclebraretur, Vt fl tutô per hoftern poflet,adiret id concilium.Qvœm Titi Liuij locum,qui Alphonû tabulas confcripferunt,perucrfè funt interpretati, deinde amp;; cæteri noftriComputiftæ. fic vtanniGræci initiumgt;amp; Olympiadum, contulerinc in æquinodium autumnale. à quo indicliones quöque incipiunt: exiftiman-tesOlympiadumamp;lndidionumimperatoriarum idem effe pnncipium.Scd vtcertius fit Iiocanni Græci priHcipium,Simplicij dodi interpretis Ariftote-lis,hac de re teftimonium profcremu5. Is commentario capitis fecundi,libri quinti Phyficorum Ariftotelis,vbi docetur quid fit ■^« «^‘^«^ita fcribit,E’^' lt;^'' quot;^2 ;yióv« Keq tÆv piov^iwv xcq yivOfÄivavy^v'irei to Trpp'ltpovjTO Ttfiltfiv iç’in^ a^ «Tt tîp.eî'ç Troi^ip-iha. af^aigt; ivuunS /MV, Ôepivàç TfCTrà^ à; Ä^ßwajjirhf Trtf) fjt'mrufitvà.ç , ûi; ôt Trifti T^v vvv xa^Mp,îviiv A-'iria-V^ i Tttfi ^^«fzjp/vàç,«; Pujj^oi, » çrepl tap/votç , ®çA’’pp«^eç xd] △c^rta'xMi'o/. Movo; ƒ» wç Tivti; dft^iiv ^l}y ‘jra.virtXmov Xtywh^ rnv vtavjia-ovlc^ ^is-a aüTdq,id cft,In tcporc amp;nbsp;rebuS fluétibus Ô4Ca-ducis,quod natura prius eft, dicimus elfe prius. Àtiniis quæ nos infticuimus principiis, vt anni quidê,æftiuum fglftitiû, quo modo Athenienfes, aut Automnale æquinod:ium,vt qui moranturin A^a,aut Hibernum folftitium,vc Romani,aut vernû æquinoâ:iû,vt Arabes amp;: Damafceni,aut menfis, vt non-nulli plenilunium ftatuuntprincipiû, aut interluuium, ea principia dicétur ^ nô natura,fedhommû inftituto côftarc.hæc Simplicius.Cui fi Platonis^tte-xemus autoritärem idem confirmantem, nulli opinor,de anni Græci princi-pio dubitare amplius licebij. Libro aute De legibus fexto magiftratus anno ineunte,id eft Calendis eius menfis qui proximus eft folftitio xftiuo, inbet magiftratus conuenire in commun# templum,ad præftandum iufiurandum amp;fidem fuam religione obligandam pro Rcipubl. commodis, Eius autem .verba funt taliaznar«; æ* rdi df^àç,à7rôlt;!-tti t* p-iriviojuTav üiti Ô7rÔ!ra.ç vKef» ':^póvciv dp^airi, iveti'dv p.tXgt;\et vso; tvnuiro^ [Mna d'tpixai; rfOTnii;, r£ tTriovrt pmi •ylyvi'S-'d-i^ , TMj'Jnf mi' iip-^aç T« çrpo'trô'tv.'TrdvTaç ,':^pS' t^ç ap^-^^ovra.; «-uvsÀÔeTv s/’ç tv itpov, id cft,Omnes magiftratus tam annui,quam maioris têporis,pridie Calcndas menfis illius,quo poft æftiuum folftitium nouus annus incipit, oportet in idem templum conuenire. Ex his Tlatonis amp;nbsp;fupcrionbus Simplicij verbis,mefem tKeüop.ßAiweit qui incipit pro-xima æftiui folftitij luna, annum inchoate de Olympiadû ferlas habere vi-demus. Menfî autem ixdlü[j.ßa.tävi refpondet is qui Hebræis vocatur Tamuz amp;c Latinisveteribus lunius.

Olympiades autem defiifte cclebrari Theodofij maioris ætate,ait Cedre-nusGræcus Hiftoriographus, his annis Bafileæ exeufus, pag.x68. quarum loco ait fubftitutas Indidiones. quo loco Indidionis etymon ad Græca tefert xationem,malè Latino vocabulo.deriuationem Græcam tribuens,vt mone-bimus, quum delndidione nominftim agemus : male etiam Indidionum tempus inftitutarum notât, qua de caufa iurc à Cedreno dilTcntiunt alij, qui fub Conftantino Magno ludos Olympicos fublatos fuiffe, ficuti amp;nbsp;alla fpe-.dacula theatralia affirmât. Cæterùm quidam hiftorici ludiotes amp;nbsp;reliquum inftrumentum ludicrum,ex Olympia fuifle Romam à Sylla tradudum commémorant, Olympiade centefima f^tuagefimaquinta,quo tempore Pom-pelusMagnicognomen, rebus fœliciter illi fuccedetibus accipiebat, vt poft ilia temporajaros fuifte ludos Olympicos credibile fit,ficuti Romæ fuerunt poftSyllam tara luftra.

notado, quemadmodum amp;nbsp;Olympiadum magnam hfftoriis luccm afferat. Ac de Roma condica vix Hiftoricis inter fe conuenit, quorum différentes fentendas fic colligit Eutropius agens de Romulo, his verbis : Is inter pafto-resquum latrocinarctur, oóiodecim annos natus, vrbem exiguam in monte Palatino conftituit vndecimo Calendas Maij, Olympiadis fextæ anno ter-tio,poft Troia: excidiumfvt qui plurimüm minimumque tradunt^trecente-ümo nonagefimoquarto. hæc Eutropius. Qui confentientem Plutarebum habet in vita Romuli,vbi inquitdUum autem diem,quo Romulus Vrbis fun-damenta iecit, trigehmum fuiffe diem perhibent, in eóque Lunam ex con-greffu Solisdefeciffe perhibent,quam vidiffe Antimachum Tcium Lyricum aiunt,quurain terdum annumfextæOlympiadis incidiffct. Ouidiusautem Jibro Faftorum quarto, natalem Vrbis diem, quem patilibus, vel palilibiis fuiffe aiunt, confert in duodecimum Calendas Maij, altera die ab ingreiTü Solis in Taururo.

Certahant vrbem T^niUmve Remdmve vocarent-Omntbu' cura virez vter ejfet /nduperatof.

Ita verfus iftos citat Cicero t. De diuinat. libro. Communi enim RomuliSC Remi confilio, pohtis Vrbis fundament proximè eum locum vbi expoliti 8c educati fuerant,de nomine vrbis poftea fuit adum,atquc eo qui princepS reliquis imperaret. Eft autem confords impatiês ambido, nee focium poteft • ferre animus imperandi cupiditate inflammatus. Itaque eo fuit res deduda» vt Roma: fuum nomen dederit Romus frater Remi. Nam qui pofteà Romm lûsfuitdidus,item amp;nbsp;Qdrinus, Romi primùm appellationem obtinuiO heuti teftatur ipfum vrbis nomen amp;: Ennius,item Seruius Grammaticus ,10 eum locum primiÆneidos,

inquiens Remum amp;nbsp;Romum fratres fuiffe natos ex Ilia Numitoris filh' Deinde poft alia adiicit, Vt autem pro Romo, Romulus diccretur, blandi' menti gratia fadû eft, quod gaudet diminutione. hæc Seruius. Ad hæc,Rm mam fuiffe vocatam à Romo vel Æneæ filio, vel alio quopia, teftatur edaß* Dionyfius Halicarnaffeus Romanarutn antiquitatum, fiueoriginum lib.i' Quod autem ad tempus à Troia euerfa ad Romam conditam attinct,Plutat' chiis id in Camillo annotauit, inquiens annos interceffiffe quadringentoi trigintaduos. cui acceduntSolinus in Polyhiftore cap.i.Item Dionyfius bh' licarnaffeus andquitat. vrbis Romanæ libro primo, qui à Troiæ excidio^^ Romam conditam annos enumcrat quadringentostriginta duos, ex rcguli^ Eracofthenis certis amp;: indubitatis,vt ait.Quibus quum tefragentur Virgilina 8c Titus Liuius, aurores Latini,diligentesfuarum hiftoriarum interprètes,* prima origine dedudis amp;nbsp;annotatis, ^ vt iis malim accedcre, quam Gr^c*’ autoribus, quorum non eft hac in re confendens opinio : à quibus diffentH Eutropius, vt diftum fuit. Virgilio autem quamuis Poctæ, hac in re non cl^ derogandam fidem apparet,quód ca de re agens non fabulas narrat, fed h*' ftoriam expori?t,quam veluti ex fatis amp;arcanis oraculis hand dubiis profd^ Cuius propterea verfus ex primo Æneidos lubctadfcriberc:

fata tibi, cernez vrbem ^fromijfa L^utni A/aenia/ublimezn^ueferez nel jj/dera cxli Afagnammum ^£neam,ne^ue me fententia vertit. /JtCyitbifabor emm,qzMnilo hnc te czzra rematdetf Len^tzzz lt;^ vo/nenf/aternm arcana rntnebg.

'Sellum ingens ^eret/talia,popn/ó/^Meferoces • '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cigt;ntundet,more'[queviris (lj‘mania ponet,

/mperioexplebit,regniimi^ue àfede Lauini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 ■• 7 gt;

His vetfibus docet Virgilius, regnatuin efleapud Albam à Siluiis pofteris Afeanij per annos trecentos, antenatum Romulu, amp;nbsp;ante Vrbem coditam, quad ftetit cumAlba annis centum ipfa Romagt;vt ex regum temponbus anî-maduerti poteft. Afeanius autem ante Albam conditam regnauie Lauinij annis jo.Si Æneas prius ibidem regnauitannis tribus,quû prius erraflet par annos feptem,vc fub finem primi Æneidos innuit Dido bac fua oratione:

/nfldias,ini^tiit,Tgt;anaum ca/nf^uetuorum, Erroref^ue tuas.nam te tarn feptima portât

Omnibus errantem terris.^flu^bw aflas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' . .

Hos annos fi colligamus,quos vt hiftoricus onumerat Virgilius,intelligemus efle trecentos quadraginta: à qua ratione haudquaquam diiTentic Liuius, qui primo libro ab Vrbe condîta inquit, Æneam ab fimili elade qua amp;: An-tenor,domo profugum,fed ad maiora rerum initia ducentibus fatis , [•rimo in Macedonian-! venifle, indc in Siciliam quærentem fedes delatum , ab Sicilia Laurentem agrum t^uiffe. Id verb tempus feptem annoruro fuifle ex Virgilij narratione intelleximus. Regnatum deinde efie Lauinij ab Ænea amp;nbsp;Afcaniotrigintatres annos conHat. quanquam Liuius inter Lauinium amp;nbsp;Albam longam coloniam dedufta, trigintaferèannos tantum interkuUe di cit.In Tulloantê Hoftilio qui Albam excidit,amp;: Albanos Romam traduxir, Liuius ait, vnam horam quadringentorum annorum opus, quibus Alba fte-terit,excidio amp;nbsp;ruinis dediffe.Gentum autem annis Alba paiitcr cum Roma ftetit, quod ex regnis Romuli, Numæ, amp;r Tulli Hoftili j, quo régnante fuie Albadirutaintelligitur. Ita Libioamp; Virgilio,in hac hiftoria conuenit,amp;: Eutropio, Latinis autoribus, à quibus fine bonis rationibus difientire non poffumus : etfi Eutropius à Troiæ excidio ad Romam conditam nonnihil variât à Liuio ói Virgilio» incerta annorum fumma propofita,ex eorum fen-tentia qui plures amp;r‘pauciores annos numerauerunt. Nos autem in ea annorum fumma, quam non fine ratione ex his autoribus eolligimus, infifte-mus j dicemufque Romam conditam anno trecentefimo amp;: quadragefimo poft Troiæ excidium , Olympiade feptima ineunte, Solini comprobata hac in refententia', qui capite fecundo ita ait : Collatis igitur noftris amp;nbsp;Græco-rUmtemporibus, inuenimus incipiAte Olympiade feptima , Romam conditam .Quod idem à Catonemaiote fumptum ex libiisoriginum,confirmât Dionyfius Halicarnafleus,libro pripio Romanarum antiquitatum,tcmpori-bus à Roma per Gallos capta deduftis, ad eius incunabula.^^orum fenten-tiamvtveram confirmandam mihi effe exiftimo,aliaquadam ab iis ratione, quæ tarnen non minus fit certa ill is* quasproferendas fibiputauerunr. At-quevt id quod volumus,intelligatur,ponenda quædam funt nobis,vera quids, fed partira'confefla,partim ignora,quæ pofteà nihilominus intelligentuc, dèbere effe indubitata,ex hiftoriæ noftræ cótextu.Horum vnum eft.Paßum effe Dominum noftrum lefum Cbriftum,amp; mortem obiifle noftra omnium-

caufa,anno(iecimoo61muoTibenjimperatoris Romani. Is veto annus in* tiditin Olympiadis duccntefimæfccundæ annum quart uni. Akerumcrt» Enni annum quartum Olympiadis ducentefimæ amp;nbsp;fccundæ, eflè annum ab Vrbe condita feptingentefimumquartum. Hæc polica amp;nbsp;concefTa arguent facile Romæ primùm condita: fub Olympiadibus tempus. Nam quuffl Olympiades ducentæ amp;nbsp;duæ, annos conftituant oélingentos amp;nbsp;ofte ffiqui-dem vnaquxque Olympias quatuor annorum cxplet circuitum^fi abhh Romæ condita fubducantur anni, quifuntfeptingentiodogintaquatuor, reliqui fient i4.qui fex complcnt Olympiades. Ita fex Olympiades vrbis Ro manæ natalem antécédentes,tempus nobis Romæ primùm conditæfeptimi incipiente Olympiade, oftendent. Quamobrem iure dicemus Vrbem fuific conditam feptima Olympiade,incunte. Anni autemab Vrbecódita numerantur in hiftoriis vfque ad Auguftulum, qui poftremus Impcratorum Ro-manorum ,depofita purpura abdicauitfcimpcrio. Poftcum veróOdoacer Herulorum princepsdixit feregem Italiæzpoft quem Impcratores Romanes nullos pofteà vidit Italia: etfi Caroli Magni ætate videtur reftitutum Romanis imperium. Sed qui fccuijfunt Imperatorcs,perfonati tantum fucrunt, amp;! adumbrati Cæfarcs amp;nbsp;AuguftiRomani,quumGalliautGermanifucrint, quod fuis titulis declararunt. Paulus autem Diaconus lib. i6. Romanum imperium toto orbe venerabile, ait defiiffe anno ab incarnatjone Domini quadringcntcfimofeptuagefiméiquinto,qunm purpuraro dcpofuiHet Augu-ftu!us,amp;: impcrio fpóte cefsiflet Odoacro Herulorum principi: qui fe regcni • Icaliæ, non Impcratorem dici voluit, anno ab Vrbe cohditamillefimo du-

Vtautcmccrtior liorum temporum conftetratio, atqueintclligamusirt quara mundi ætatem amp;: Olympiades ,amp; vrbis Romæ natales incidant, hoC quoque ad fupcriora eftadiiciendum, Annum ab vrbo condita feptingen* cefimum oduagefimumquartum , quoralTus eft Dominus,elTc annumi mundoconditoter millefimum fexagenmumamp; vnum. qucmadmodumi4 exSadis oraculis, cum Deo,intclligetur. Ex qua fumma dedudis amp;nbsp;detra-ftis vrbis Romæ «innis, quibusad ea tempora perftitit, dedudis item annis, qui ex Olympiadibus fluxerant vfque ad illa tempora, licet eolligere quote •• anno à mundo conditofint inftitutæ Olympiades, amp;:quotoannomundi fucrit Vtbs condita. Quibus cognitis, hiftoriæ Hebraicæ, Cue Sacræ, item Græcæ amp;nbsp;Latinæ,prætcrea amp;nbsp;Barbaræ, perquam facilis futura cft compara-tio. Subducantur enim ex mundi annis nibus millibus nongentls fexagintâ amp;nbsp;vno, Olympiadum anni odingcntiamp; oâ:o,reliquentur ter mille centum quinquagintatres anni,qui à raundo condito effluxerant ad primam Olym-piadem, ab Iphito inftitutam. Ita anno mundi ter millefimo centefime quinquagefimoquarto cœperunt Olympiades. Qui fuit annus tricefimus primus lois filij Ochoziæ régis luda, amp;nbsp;nonus loachas filij Ichu régis IfracL lam fi ab Olympiadibus coeptis.anni vigintiquatuor excipiantur,intcnigc' mus poft eum annum ,quum cœpiflewfeptima Olympias, vrbem Romain conditam, anno poft mundum conditum ter millefimo centefimofeptuagc fimoodauo, qui fuit annus Amafiæ filij loas régis luda decimusodauu5, l£ annus quattus l#roboam filij loasrégisTfracl. lam fi repetitisfuperioribuS tem poribus ad trecentefimum amp;: quadragefimum inde annum confcendas, Troiæ excifæ tempus reperies, quod in«nnum ab orbe condito bis millcfi' mum o3:ingentcfimum trigefiroumoiftauum, incideredeprehendes, anno ludicisElon fexto,anniscircitcrduodecim ante Samfonisiudicis imperium. Qui numcri,qun lueem afferuc biftoriis maximam,funt in pauca referendi, nefubdu^lioipfaauc additio fit odiofior.

Et quod ad nos attinet, annus hic qui a nato Domino dicitur i^yj. cil an-nus à mundo condico 33o3.quinquieSmillefimusquingentcfimustertiiis. Quem Hebræi dicunt ab orbe conditoquinquics millefimum trcceniefi-mum amp;:trigefimum.quintum.in qua fupputatione error eft ad minus anno-rum centum fcxagintaoclo.qui iufto défunt numero, ex malêdcdudis tem-potibus. Soient antem Hebræi an nos quinquies mille fcrè prætermittere in notandis cemporibus, amp;: fequentcs proponere hoc modo : vt fi præfentem annum Domini 1575.notent,dicerit annum elfe trecentc(imumamp;trige-firaumquintum ab orbe condito,iuxta fupputationcmparuam,idefl,vt loquuntur,jt-»'/’/j’'‘»^ caran,

Annos autem folarcs vbique fumendos elfe, ex priöribus epoftat: quorum mitiaprorcrum publicarum amp;nbsp;gentium confuctudine funt animad-uertcnda,qucmadmodum prius in an ui rationc declaratum fatis rbultis fuit. His autem conftirucis temporum aggrcdicndatlfct interpretatio ex Scri-pturæfacræ dodrina , nifi quorundam parum cauta partitio impediret. Qü ex fententia nefcio cuius Eliæ Rabini, pucarunt temporum triplicem con-ftituendam elle partitionem : fic vAluo annorum millia tribuenda finteo-rum fcculo,qui ante Legern Moli daram vixerunt.Duo prætereà millia con ferenda fint in id tempus, quolex Mofaica viguic. Item duo alia millia fta-tuenda (int, quibus poft legefn Mofaicam mundi facies ifta fit duratuta, ^ patefaao amp;nbsp;nato DominoIcfti Chrifto , vfque ad gloriofum illius teditum, quo iudicaturus eft viuos amp;nbsp;mortuos. Qua de re non putarem mihi diccn-dum, ni(i magnis viris ifta arrifilfet ludaica amp;nbsp;Cabaliftica fubtilitas, amp;nbsp;vere futilitas acvanitas:quæplerifquc,qui nefcio qua probabilitate videtur niti, fic probatur, vt ab ea non patiantufle deduci. Itaque quidnam de ea re fta-mendum fit,non putaui diftimulandum efle.

Llegoriis parum frugifcris amp;; Pythagoricis argunis ,petitis ex Arithmeticis quibufdam rationibus, impendio dclcdantur lu-dæi. Itaque mulca funt ab ipfis acute magis, quam fapienter in-uenta: quæ quidem ad earn artem, quam Cabalam nominant, referunt.Quæ non tarn ad Sacræ feripturæ nodos diffoluendos,

quam implicandos fpedanr.Cabala autem traditiohem, id eft,rei cuiiiftiam cxplicationcm,veluti per manus traditam 8tacceptâ,lignificat,quæ præcipuc pertineatad Setiptura: facræ fenfus oljfcuros euolüehdos amp;: apcriédos. Itenj. Cabalam ad veteres traditiones amp;nbsp;fententiasPatrum tcfcrunt,fiücca: vetæ^ fluefuppolitæ fmticx quo tradiriones Apoftolicas fimili modo iadaruntpie-tique pofterioris léporis d odores. Qua Cx re quia nop tam Dgi gloria ^ vitæ cmend3tionem,quàm oftentatione quandam,amp; ftultam erudicionis famapi petierunt ludæi, fadu eft vt plurimis^eliriis fe amp;: alios fibi alfentiëtes itnpli-carint.Ex quo genere id quod in præfentia tradamus argumentü,deduduin eft,quo Cabaliftæ mundi collegerut inceritum,cxplctis fcx atinoru millibus futuru. Sicenim ccfent,quiafexdiebusmödu^fiteffcdusa Deo,Sc feptima die quics fit à Domino mfticuta ,'forc vtfex annorum millibus mancat hæç mundifacies 2^ conditio, feptimo autem ineunte millenano conquiefcat;.

amp;: dcfînat. Idquevtaffirment,eô adducuntur,quôd Pfalmo nonagefimo dicatur, Milleanni ante oculos tuos tanquam dies heftema quæ piæcetiir« ex quo id ab iis eolligieur diei vnius amp;nbsp;annorum mille parem ede ratio' nem.Huius.fententiæ citatur Elias, non ille propheta Teibites, fed eiufdem nominisRabinus quidam, cuius verba citantur in quarta parte Talmud, librofecundo, quoagiturdeSenatoribus amp;: Iudicibus,quos ludæi corrupts voce lt;ruvtS'pl^gt; diçunt Sanhedrim. Capite autem quod incipit Hclec, ida fub illius Rabini,Eliæ nomine,ferutunqua: quo plus habeant autori tads amp;nbsp;fidei, produntur manalTe ad pofteros à quodam Eliæ difcipulo, filio mulieris Sa-reptanæ, qui fucrit ab ipfo Elia excitatus à mortuis. His autem fere verbis ifta dicuntur à Talmudiftis. Traditio à fchola Eliæ : Sex millibus annorum crit mundus, amp;nbsp;poftca deftructur. Bis mille anni,inanitati : Bis mille, legi: Bis mille, diebus Mefüæ crunt. hatlenus traditio, de qua qui plura feire ex-petit , adeat Galatinum libro De arcanis catholicæ fidci quarto, capite 20. Item legat Pugionem Martini Raymundi, capite decimo fecundæ partis^ Galatinus autemfvt hoc obiter moneam^Martini Raymundi feripta pro fuis edidit, commutato return otdine, amp;: argumento nonnihil vanato,vt plagij poffit accufari Galatinus. quod planü me faduru fpcro,fi dederit Dominus, vt Pugionem ipfius Raymundi fcriptum ad impiorum perfidiam iugulan-dam, maximeautem ludæorum, in luoc«i proferam. Is autem liber, ftudiis Hebraicis maxime vtilis perudhic ad me ex bibliotheeft Francifci VatabÜ Mecœnatis mei, primi Hebraicarum literarum profelToris, fub Francifco • rege huius nominis primo,per quem Deus bonarum litcrarum ftudia reuo-cauif in Galliam. Sententiam autem illam Rabinicam Elianam explodcn-dam efle ex i.Pctrj. verf.8. intelligimus,vbilocus citatus ex Pfalmo 90. de mille annis apud Dominum, quem habeat intel^dum cxponitur,amp; propiO-niturad piorum confolationem. fed humanafapientia ludic m Dei verbo, eóque fæpè abutitur,corum more qui ndbis Pafquillos ex detortis Scripture facræ verbis conficiunt. qui vt manibus illotis Dei verbum tradant, ita nifi refipifcant, fendent nec Deum, nee ipfius verbumrideriimpunè,auc ad ineptiasdetorqueri. Cæterùm valere iftam fententiam ad ipfos qui ca vtuo tur,Iudæos conuinccndos,quia fit ab iis profeda amp;nbsp;vfurpata, poflumus ani-maduertere ex iis,quæ Adorum primo docentur à Chrifto domino:Non eft veftvum noffe tempora vel momenta^qus Pater pofuit in fua poteftate.HuC accedit quod ex Hiftoriafacradidi huiusElianivanitasdetegitur,fear-guitur.Dant enim inani,id eft terapori quod fluxit à mundo condito ad Legem, annos bis mille folummodo : at præterea fuerunc addendi quingenU fe tredccim.funt enim à mundo condito ad Legern,anni bis mille quingca-ti amp;nbsp;tredccim.Et à lege promulgata,ad Domini noftri Icfu Chrifti paffionc, pro nobis explctam , anni funt mille quadringend quinquagintaduo, cat temporis interuallo dant annos bis mille. Itaquequam fint vanife futiles, præterea autem facrarum return ignark qui arcana cœleftia fibi cognita elfe iadant,facile eft videre.vt non illi mono vanitatis fe ftultidæ damnandi fint, fed ij quoqucquiillisaufcultant,quorum eft magna hodie copia,qui minus attente perfpexerut ipfam temporum radonem,vteam nobis Sacra oracuU proponunt,qua^ nos his fcripds perfequimur.Vt autem curiofis edam hoc demus, quo fint ad Sacra (cripta attendores, vidcamus quod multi fcire ex-* petunt, fe quod diccre videtur Eliana itla traditio, quæ fit futura mundi pe-riodus, aut quæ futura fit mundanarum iftarum tragœdiarum conclufio. ld vero Apocalypfis duodecimo explicatur in hanc fententiam ,• Et dat^ funtmulicri alæ duæ aquilæ magnæ, vt volarer in dofertum , in locum fuiim, vbi alitur per tempus, fe tempora, amp;nbsp;dimidium temporis, à facie ferpendJ

• LIBER II. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65 ferpentis. Quo etiam pertinetillud^quod cd Da nie Hs duodecimo, vbi Au-geium interrogée alius, his de rebus,im^uienSyVfqucquöfinis horum mrra-biliumî Et audiui virum qui iudutus erat iincis,qui ftabat lupra aquas fluminis, quum elcuaflet dextram amp;nbsp;Hniftram fuam in coclum ,amp; iuraflet per vi-uentemin æternum, quiain tempus,amp; tempora,amp; dimidium.temporis. Et quum compléta fuerit difperflo manus populï fandi, complcbutur vniuetfa hxc. Et ego audiui.amp;: non intellexi.Hæc quidem Danicli fucrunt audita.de piorum calamitatibiis,amp; cruceper Antichriftum piis imponéda. Quem fuo tempore, fpuitu orisfui conficietdornimis noftcr lefus CKridus , amp;nbsp;illudti fuo amp;r glonofo aduentn peffundabit, ac''mUtct cum Satana Sc eius copiis in ignem æternum. Daniel antem negat fe intéllcxiffe verba Angeli, agentis de fine amp;nbsp;conclufione mifcriarum Ecclefiæ ,quibus exainlatis amp;nbsp;decurtis, mundi ifta definet faciesamp;: fabrica.Quare iurequis mirari poffit,quo modo Rabini illi Eliani,rem Prophetæclaroamp;: illuftriincognitara.tam perfpiedè node potuerint.Sed Rabinorum tanta eftignorantia lt;?c improbitas,vt quum poft quater millefimum à mundo condito annum fateantur Mefham , feu Chriftum dominum afltiturumjScnunc anno C)omini i^y^.annos à mundo condito numerce quinquies mille tercentum amp;nbsp;trigintaquinque gt;nbsp;Chriftuni tarnen vendre infiejari audeanr.

Similia autem his quæ Danielifeuelata fynt, amp;: obfçura magna ex parte adhæc tempora manferunt, loanni Apoftolodenunciata funt,quemad-modum Apocalypfisdecimo, deelaratur his verbis : Et Angelus quem vidi ftantem fuper mare amp;fuper terrain, Icuauit manum fuam ad cœlum,^ iu- * rauk per viuctem in fcculafeculorum,qui creauit coclum amp;nbsp;quæ in co funt, amp;nbsp;terram amp;nbsp;quæ in ca func,amp;: mare amp;nbsp;quæ in co funt, Quia tempus non erit amplius. Sed indiebus votis feptimi Angeli,quum eoepetit tuba cancre, confummabitur myftcrium Dei, 11 cue euangelizauk per fcruos fuos Prophe-tas. Clarius etiam aliquanto dicunfur ifta capitc eiufdem libri fcxto,cx quo id quoque quoJ requirunt multi licc.tintelligere , nempe quxnam curent in altera vita pij ,fcilicet vt fua falua amp;: Integra, Deo Optimo Maximo omnium parenti, maneat gloria , propter quam fadi amp;nbsp;conditi fumus. Vt intclligamusliane debere noftram eflc præcipuam curam amp;nbsp;foliekudinem, quo piè amp;nbsp;fobriè viuamus in hoc mundano ergaftulo, portantes earn cru-cem quam nobis impofueric Dominus, vt glorificatus à nobis, nos quoque in gloriæ fuæ communionem vocet, arque Angelorum fuorum concilio agg^eg^f’ Verba autem Aportoli fie habene: Et quum aperukfet figiUum quintum, vidi fub altari animas interfedorum propter verbum Dei, amp;: propter ceftimonium quod habebant,Scclamabant voce magna, dicentes, Vfquequó Dominefandeamp;yereno iudicas fanguinem noftrum deiis qui habitant in terra ? Et datæ funt illis fingulæ ftolæ albæ , amp;nbsp;didum eft illis vc rçquiefcerentadhuc tempus modicum,donee compleatur conferuieorum, ôc fiatres eorum , qui interficiendi fu^t ficutamp; illi. hadenus Apoftolus : qui veras iftas à Deo profedas voces, non autem Rabinicas Elianas docet. Quibus admonemur vt nos comparemus ad patientiam,vt fine in terris aga-mus, fiue ex his difeedamus, id ad Dei gloriam referendur^ nobis eflc in' telligamus. cui nos vinere amp;nbsp;mori oportet, non autem foUcite quærerc quo tempore,mundifitfuturnsfinis. Tuinenimaccidct,quuminterficiendo-rum pro Dei verbo numerus erit completus. In quorum album vc refe-raraur precibus à Deo poftulandumeft,propter nomen ipfius,quod in-uocacum eft fuper nos, id eft, propter Dominum noftrum lefum Chriftum, per quem filij Dei dicimur amp;nbsp;hæredes ipfius cenfemur. Hæc veto de mundi fine , Sc eius occafu, quum fine pro noftra inftitudone amp;nbsp;confolationc Eiij.

66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R O NI Cz •

diâa curiofis, vt opinor, haudquaquam fimtobfutnra: ptæfertim quum ex his,quænam hommes curare amp;.qiiærerc opôrreatjfacilèpofficanimaduerti* Nunc autem ad noftrum penfum nobis redeundum eft, nempe ad iphus inundi exordium Si contcniplationem , arque ad ca tempora quæ vfque ad hancætatem funcconfequuta. Exeorum verô temporum hiftoriaidopinor confequemûr, vt ardentius ad ipfum Deum rcfpiciamus, atque in ipfins tu- . telamôicuramiibentiusôimaiorecùmfiducianosrecipiamus. gt;nbsp;•

Cap./I/I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

SEmporum feriem ab îpfius mundi ortu,primùm dcducit SC . profert Scriptura facra, vfque ad Chrifti domini apparitionenr in carne,amp; eiufdem paffionem feu fupplicium quod noftra eau fa pertulit.Deinde ad mundi interitû vfque amp;c occafum tempora ipfa perfequitur, return cognitu neceifariarum , ad Eedefisr ? ædificationcm,explicatione vbiqueinferta Si adiunôta. Sic Sacræ feripturï ledione totius temporis quoftabit mundus hiftoria cognoicitur ,quæfub primis vel prioribus temporibus amp;nbsp;nouiffimis fiue pofterioribus proponirur. Priora autem tépora Domini ngftri Icfu Chrifti natiiutate Si paffionc, id eft» vita in carne, ûue mundo ifto, ada terminantur, quibus diuinæ de noftra falote per lefum Chriftum dominum noftrum promiffioncs exhibitæ fuerunr. Poft#riora verô tempora fiue nouiffima dicfitur ea, quæ confecuta funt Icfu Chrifti domini noftri aduentum in carnem amp;nbsp;ipfius paffionem : quod in po-fterum nihil fit nobis expedandum, conftituto iam Ecclefiæ ftatu per Chrh ftum dominum, præter eum diem quo mundi hftius concludetur fabula. In quem diem nos credis animis intueri ôc infpiccre oportet,propter earn qua5 nos manet fœlicitatem. In cuius plenam turn mittemur pofleffionem, quemadmodum eiufeerei fidem nobis facinntdiuina oracula.Quorum au-toritate moti, tempora fic partimur in hac annorum fupputatione, vt priora dicamus illa,quæ funx ab orbe condito, vfquead Chrifti domini paifionem* Pofteriora autem fiue nouiffima vocemus ea, quæ fimt à Chrifti domini morte pro nobis in cruce obita,ad gloriofum eius in buc mundum redituni, quo pios omnes cxcipict in regnum fuum æternum, dcleta morte, peceam fiiblatOjSc Satana cum ipfius angelis, hoe eft,miniftrisamp; afledis relegato in ignem æternum.

In priorum autem tempórum exponendaratione ,huncfequemurordi* nem, vt primo loco agamus de eo feculo, quod diluuio fuftulit Deus, quod • annos habet mille fexcentos quinquaginta amp;nbsp;fcx. i6j^.

Deinde dicemus de co feculo quod cftinfecutum diluuium , termina-turque difeeflu Abrahami ex Carris, promiffionc illuftri per Deum renoua-ta de gentiurn omnium vera Si certaifclicitate per Chriftum lefum dominum noftrum. quod tempus habet annos quadringentos vigintifeptem.

Tertium deinceps feculum perfcquemur, quod cft ab ea promiffionc atl Icgcm Dei vo^e promulgatam in monte Horeb.quod quidem cft annorum quadringentorum Si triginta.

Poft fequentur ea tempora quæ latam legem funt Confequuta, vfque ad rempli per Salomonern extrudi iaóta fundamenta, quæ annos continent quadtingentos amp;nbsp;odoginta.

Inde à templo Salomonico fundato ad populi captiuitatem fiue tranfini* grationem Babylonicam, tempora perducemus. quæ annos cómpleduntut quadtingentos amp;nbsp;odo.

Poftremó Daaielis Hebdomades feptuaginta proponuntur, qur Clirifti domini morte terminantur. quæ annos conftituunt quadringentosamp;no-naginta. !■■. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ ■*

S Rima tempora quæ mundi ortu incipiünt,amp;diluuiorcrminan-tur,annos compleddntur milje fexcèneos quinquagintafex, quemadmodu idex Sacris oraculis 'cblligimüs. de qulbus prins ^ quam dicamus, agendum ede videtur de mundi huius origine amp;r conftitutione. Philofophorum enim falfa amp;nbsp;mendaci dgdri- • na prius amp;nbsp;nos imbuti fuimus, amp;nbsp;noftto hoc quoque tempore maiore parte imbuitur iuuentus,quam veritatis notitia infticuatur.-’Quare prouidendum cft,ne mendacium hominUm dogmatibus.quibus ætémusdicitur mundus, amp;nbsp;quadam verifimilitudine confîrmatur,fcholæ noftræ’amp; tenera ingenia,de Veritatis deducantur femita. Nam Philofophorum innentis amp;nbsp;placitis ab hu. manatatione profedis quæcæca'planè eftin æftimandisSr indicandis Dei operibus^priusinftituimur,quam falubri Spiritus fandi dtrdrina erudiamur: quód fcholæ ipfæ in quibus prima ætas docetur, non Dei verbum, aut ora-cula facra, fed Philofophorum décréta amp;nbsp;placita, affiduè audiant amp;nbsp;iadent, due de moribus agatur, fiue de natura, id eft, de ipfo Deo amp;nbsp;eius operibus difputetur. Quibus malis amp;nbsp;peruetfæinftitutioni ,medicas mahus iam ad-hibere cœpit Dominus,iis locis præfertim quibus ipfius beneficio rede fapere difcunt mortales. Ïta quum à prima mundi origine hiftorîam ordia-mur, iurc de mundo amp;: cœlo, quæ nos feire voluit Spiritus fandus propone-mus : quibus cognitis,quæ de lus rebus habent Philofophi,citra pcriculunt legi amp;: recognofci potcrunt.

Plerique fragilitatis fuæ immemores, atque ftupiditatis fuæ amp;nbsp;ingenij fui. obtufi obliti, quum de mundi creatione verba fieri audiunt, aut inteUigunc. mundum quum nufquam fuiffet autextitiffet/oilTe.ruó tempore à Deo con. ditum,veluti mirabundi amp;attoniti folent quærere,Qiud ergo ante mundum elle potuerit ? Quorum ftukæ amp;nbsp;improuidæ menti, fi æternitas occurrcrct^ de qua tam multa fæpe audiunt,definerent iftud qùærerc. ^uam enirn hac quæftione ftupiditatem amp;nbsp;cæcitatem apetiunt,quôd eorum mens æternita-, tis oblita,de his folùm rebus quæ füU oculos cadunt, cogitât, exiftimas nihil fine mundo ifto afpedabili potuiflé fubfiftere,nequc vnquam quicquara ex-tidffe præter res iftas mundanas. Qui fi de vita æterna, amp;nbsp;immortalitatc piis, promi(fa:poftdifcefl'um ex hoc mundano hofpitio Cogitarct. amp;nbsp;meminiflenc cœlum amp;nbsp;terram tranfitura,acfuo tempore defitura, hac de re quæftioney, mouere defincrét;præfertim quum teftetur Apoftolus i.Gor.x.y. Sapientiam f. iüj;

Euangelicam, mundo pn'us ignotam amp;: inaudicam, fuilTc pi'æfinitam à Deo iagloriam no fl ram anteipfafecula. Itafeculis iftis amp;nbsp;mundaaæ huiusm^-chinæ conuedione, qua tempora definiuntur, longe antiquius effe Dei imperium, vtpote mternum amp;: gloriofum apparct. Ecid quidem manifefte do-cetlefus Chriltus in Euangclio Iohannis, cap. 17.veif.5. vbi ira loquitun Ec nunc clarihca me tn Pacer apud temecipfum, claritacc quam habui. ptius quam mundus.fierce apud tc. Ergo ante mundum conditum, ela-rum amp;nbsp;illuftre diuinum domieiJium fuifTe inteJiigimus, de quo, vt re dim-na longe fupra capeum noftrum pofita,qura nihil pofiumus dicerc vel cogh tare fine diuini Spiritus reuelationc,fcrutandasefienobisSenpturasani-maduertamus. Qum nos ad return diuinarum quas nofle expédie notitiam deducent.Ex quibus hac quoque nobis vtcnduni efle moderationc agnofec-inus,vt ca fola Ûudeamus intelligere amp;nbsp;nofle, qua: Deus nobis per Spiritum fuum inverbo fuo aperuiti In quibusimeditandis fl diligences erimus ,f» pientia vera amp;nbsp;cœlefti Dei benignicate,qui nos co vocat,complebimur.

Sacra: aucem literæ nosid primum docenc., quum return iftarum quas cernimus, nihildum cxtitiÄt, Deum, vt quaefletin humanum genuscon-dendum amp;nbsp;tucndum bonitatecoft3ret,egrcgium iflud ifli vcluti tentorium amp;nbsp;tabcrnaculum conftituifle, in quo moraretur,amp;: fuam teflarctur obediciv tiagratitudincm.tanrifperdum à Domino parente fuo peregrinaretur. id emm eft- quod Spiritus Dei Ailt nos doccre per Mofem, dum ait initio Genefis, Principio Deum creafle ccelum amp;nbsp;terram. Qua fl dicerct, primum • illud ponendum amp;nbsp;ftatuendum eflepiis omnibus, Ccelum amp;: terram,atquc om^iaquæ cœloamp;; terra continentur, fuifTe a Deo creata amp;nbsp;efleda ,fuo5C cerco tempore,nempe dum illi vifum fuit,amp; placuit.Quo modo verb amp;nbsp;qua ratione fingula fine effedaper Deum ,deinceps*ita nobis proponituramp;: ex* plicatur Genefis primo capite. Terra fuit ptimùm à Deo condita amp;nbsp;creacai deftituta nihilominus eo omatu, amp;nbsp;ea ftrum varietatc, quam nunc in ipfi cernimusmam vndiqueaquiscinda amp;;inuoluta,iuflaeft exirtere,fic vt vnu globum terra ipfa cum aqua conftituerct. Eum autem globum occupa bant amp;:contegebant tenebra:, prætereà etiarn ventus aquis incubans ,abyfrum ipfam,hoc eft,ingentcm illam aquarum molem impellebatamp;agitabat. quibus eftedis iuffit Deus vt lux exiftcret: acque ad diuinum iulTum amp;nbsp;imperium lux continuo extitit. Turn confideramc Deus quam bona amp;nbsp;præclara, acque adeo vtilis res futura efTcc morcalium gencrijux ipfa. Quam ob rem» lucem difcreuica tenebris Deus, ac lucem ipfam vocauic diem, cenebras aucem dixic nodem. Vc enim habemus à Deo corpus amp;nbsp;animum, fic ab co-dem cæcera quæ func vel animi vel corporis bona amp;nbsp;commoda, accipimu» in quibus non eft minima parsfermo.Quemadtnodum ergolinguam atque os formauit nobis Deus,ficfermonis etiarn nobis autorSc largitoragnofccO dus eft. Icaque amp;nbsp;bono iure linguarum notitiam atque intelledum, Spiriem diuini donum cfTe profitemur.Quod c^^o Deusdicitur fic res iftas vocauifle» ita accipiendum eft,nobis amp;nbsp;return iftarum vfum actributum amp;nbsp;conceiTum ab eo fuifTe:pra:terea etiarn datnm,vt fuis vocabulis res iftas polTemus appellate,amp;: de iis in Dei gloriam dilTcrere. Quam interprecationem veteren Theologi agnAierunt. Albinus enim quæftionibus in Genpfim, hanc adii-citamp; explicat, inquiens, Quid eft,appqilauic Deus lucem,diero? appcllauiG id eft,appellari fccit.

Hæc igicur primo die,quo Deus res iftas afpedabiles iuffit exiftcrc,ab ipfo mundiamp; vniuerfiopifice Deo, rcrum omnium parente fuerunc effeda. h enim fenfus videtur cfle verborum corum,qux Genefis initio ita Latine extant,In principio creanît Deus coclum amp;nbsp;terram, Terra autem erat inanis amp;C vacua,

LIBER IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é«gt;

vacua, amp;nbsp;tenebræ crant fuprafaciem abyffi, amp;nbsp;Sp3iws Dei ferebatur fupra aquas. Dixltquc Deus.Fiat lux.amp;: faóla etl lux. Et vidic Deus lucem elle bo-nam, Scdiuific lucemà tenebris. Appcllaukque lucem, diem .• Sc tenebras, noftem.Fadumque eft vefpereSc mane,dies vnus. Pucaui aucem hxcmihi effe proponenda,propterea quód ifta à plcrifquc varié torqueri folcnt.Quia cnimEcclefiafticicapitedecimoodauo ita habetur jó^av hçtov ahSeaWiatTx' 9r«vTa o»^, id eft, vt Latine lunt conuerfaifta, Qui viuit in sternum, crcauic omniafimul: exiftimant quidem Deum vno codcmquc momentoomnia condidifle,qux,vt melius à nobis comprehenderentur, fuerunt per partes à Mofe cxplicata. In quo eft manifeftus eorum error, quód Mofem rem aliter quam fuerit fada, putant ptodidilTe , arguentes interim vanitatis Sc menda-cijScriptura, quæ præcepto quartp Tabuléprimæ, vt fetibitur Exodi vice-fimo, difertè ait Deum fex diebus creafte coelum Sc terram, Sc om nia quæ in cis funt, Sc requieuiffe die feptimo, camque ob rem voluifte eum diem efle facrumSc feftum,id eft,bencdixiireei,Sc fandificafle illum. Quibus verbis quæ hïc narrantur à Mofe confirmantur, atque etiam quodam modo expli-cantur. Itaque gt;«olt;i'?, quod Latmus interpres con«ertit,Gmul,fic eft accipi endura, vt intclbgamusDeum in totum,vel prorfus,omnia feeiflciquafi didum effet «oivÂç, vt nihil Gt plané, quod ab eo non Gc effedum. quemadmodum initio Euangelij fecund urn loannqtn dicitur, gt;«i ?lt;«flt;« «quot;tS QinTo «J's sv,o gt;L=*'-, Sc Gne ipfo nihil fadum eft, quod Gc faduifl : quod idem fermé valet cura priore orationis membro , Travra «Ti cuirS triviTo, omnia per ipfum fada funt. Quodvetofpiritum Dei,quiferebatur fupra aquas, interpretati fumus ven- • turn , id fequuti Chaldæum paraphraftem Sc multos Veterum, atque Jdeó rem iplam.fecimus. Agitur enim hoc locodc rebus creatis Sc effedis à Deo per verbum ipGus,qui eft Chriftus dominus,Gcuti muleis Scripturæ locis di-ferté explanac Chaldæus paraphraftes. In rebus autem effedis Sc creatis à Deoeftventus, cuius eft in aquisenouendisScimpeUendis mira vis, quo aquæ ipfæ Sc aër,agitata ,falubriora redduntur , Sc quodam modo vcge-tantur, Neque verb eft illud ignocumquodquotidiana arguit experientia, aquas vitium capere,ni raoueancur. Venei crgo,quia nulla Gt pofte! mentio, Sc eum effc in rebus creatis conftat, iure memoriam illatam effe,cum aquis exiftimauimus, quæ auras Temper fecum habent comités, quemadmodum vmbra comitatur corpus. Aliter quidem Sc pié,de fpiritu,quera ventqm hïc-interpretamur, plerique viri dodi fentiunt .• fed fuum cuique liberum eft in rebus talibus indicium, cui nihil præiudicij affert noftra interpretacio. Ergo Deus primo die hæc effeda effe voluit,terræ Sc aquæ glohum Sc ventum, item tenebras atque lucem,quæ diem ciuilem confticuercnt,qui conGcitur node Sc die naturali. Nodem verb à parte Sacra feriptura vefperam appellat, quemadmodum etiam diem,mane. Q^omodo loquitur Daniel, capice odauo,verf.i4.vfque ad vefperam Sc mane,id eft,vfque ad dics,quos vefpera Sc mane deGniunt,bis mille Sc ttecentos.

ld verb,In principio creauic Deus cœlum Sc terram, vel, Principio crea-uiccœlum Sc terram, accipimus pro fnmmaSc dicendorum propoGtione. quaG ita diceretui, Principib, nc quis de mundi huius conditione aut créa-tione ambigat,velincertas moueatderebusiftisquæftione?,hochabeto, Deum codidiffe cœlum Sc terra. Terræ autem fuit ea primum facies,vt effee aquis obruta,Sc tenebris vndique cindaScobfepta: vento validoSc vehe-menti aquas ipfas mouenteSc rorquente, quibus pofte! fuit lucis adiunda ïucunditas.Quod quidem ebdicimus,quianonnulli exiftimant,Cœlum an* teterram fuiffe condicum,qubd priori nominetur loco.Quod quidem nulla nititut idonea ratione, præfertim quum Scriptura facra in rebus explicadis.

70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R O N I-C. #

rei præfentis ferè habeat rationem , amp;nbsp;dicenda fpedet poiius quàm reruî» ordinem amp;:vecuftatem.Sic EuangeliftaMacthæusin iplo Euangeljj fui 11' mine amp;, cxordio,inquic,Liber gcnerationis lefu Chrifti fîlij Dauid.filij Abrî ham.vbi Dauidem mukis poft Abraham feculis natû,præpofuit Abraham^» ipfms auo antiquifhrao, quôd Abrahami genus amp;nbsp;ftirpem inftituiftet recen-fere. Statim enim infert^Abraham genuir Ifaac.Sic ergo prima ilia verheul^ propohti pars accipienda videturjn qua crû cœlum priore loco ponitur,ni' hil ramen illud ad cœli aut terræ antiquitatem pertiner.

Qua: verôfecundo die creauetitamp; fecerit Deus, cxplicat deinceps Alo' fes:docccque terram,hoc eft,Continentem,diftin£tam amp;nbsp;fecretam ab aquis fuiftc,quam quidem fupra aquas extare iulferit. Prætereà ante id quod longe latéque fufum fupra nos apparet corpus,quod vulgo cœlum dicimus, quo aquæ pluuiæ diftinguntur à marinis amp;nbsp;ftuuialibus,produiftum fuiffejamp; mam dato Egt;ei cxtitilTe comemorat. Quod bis verbis Latinis quibus Hebræa funt explicata^fignificatur: Dixit quoque Deus, Fiat firmamentum in medio aquarum,amp; diuidat aquas ab aquis. Et fecit Deus firmamentum, diuifitqué aquas, quæ erant fub firmafnento, ab his quæ erant fupra firmamentum, fit fadum eftita, vocaiutque firmamentum cœlum. Etfadum eftvefpereäü mane,dies fecundus.Dixit vcrôDeus,Congrcgëcur aquæ.quæ fub cœlo fuut in locum vnum, amp;nbsp;appareat arida. Etfinftum eft ita. Vocauit autem DeuS aridam,terram:cogrcgation.eft5ue aquarum appellauit maria. Et vidit Deu$ quod effet bonum. Hæc ad fecundi dici opus pertinct,quæ quideetfi difium • da videntur,proptcreique amp;: ad plures dies pertincrc,ad vnum tarnen refc' renSa efle diem, demonftrat daufula, qua cuiufque diei comprobaturopü5 vt eximium, atque etiam concluditur à Spiritu fando in hanc fenténam: Ëf vidit Deus quod effet bonu ; id eft,Dcus rem vt erat effeda, ita bene habere deprehédit. Scriptura enim facra popularibus veiturverbis,quæ loquiturdc Deo,vc quopiam artifice,qui vbi aliquÄf opus abfoluit,id pofte!confideraf num bene habcac, aut num quid in eo defideretur. Ea ergo daufula de* monftrat ad fecundum pertincrediem,quæ veluti intercepta propofuitMo' fes,memorato maneamp;vefperediei fecundi.Ica Continens amp;nbsp;OceanuscuH’ reliquis aquis fecundo die fucrunt diftinda amp;nbsp;difcreta locis, vti hodieapp^ rent, dedudis aquarum alucis per continentem. quæ canquam producta K diuaricata,montes,valles,amp; campeftres regiones protulitamp; exhibuit,quuo’ prius globofa effet amp;nbsp;aquis vndique ex æquo contetfa ;aqua ipfa figurai fdam fphæricam retinente more cœli, quod inferiora ambit amp;nbsp;circundat corpora.Nunc enim alia ratione globum, fiucfphæram,vcl orbem referunf aqua amp;: tellus,quia vnum amp;nbsp;commune centrum obtinent,prioribus mutatie fedibus, quum terra prius intra medias aquas effet abdita, atque tam vndi' que ambirctabyffus,hoc eft ingens ipfa moles aquæ,cuius tarn aki funtguf' gites, vt fundum nullum habere videantur. Diuina autem potentia reruns conditionem pro fuo mouet atque ef^gitarbitrio.quod Pfalmo ccntefimlt;’ quarto,hac in redefcribitegregie Vates rcgius,his verfibus: AbyffoficutvC'’ ftimento texeras ipfam terram, fupra montesftabantaquæ,ab merepation^ tua fugcrunt,à voce tonitrui tuifeftinantes cefferunr. AfcenderuntmonteJj defcendcrunt talles ad eum locum quem fundafti eis. Tcrminum pcfuilb quem nontranfibunt, non redibunta^ operiendum terram. Ita igitur Deus fua voce admirabili amp;nbsp;verbo fuo omnipotent!, aquas cum marinas turn fli*' males iufsit in fuos akieos concedere , vthomini fedes in terra tufæ amp;nbsp;V«' cuæ, quas poftea incoleret, patcrent. Prêter aquas autem marinas amp;: fluuia* les,id eft,fluuiorum,fontium,lacuum amp;nbsp;paludum,aliæquoquefunt,quædï' cuntur cœleftes amp;nbsp;acnæ ,ßue pluuiæ, quas nubes in terram arentem dwin®

xuiraculo fundunt: vtamp; pafcua brunsanimantibus rappelant,amp; fruges libe-ralius homini fuppeditet ipfa tellus. Has pèndulas,feu pendentes, vt be dicam,aquas Deus diftinxit ab iftis terrenisjioc eft, labencibus eïreutn terras, fitmamento, ficut Latinus interpres conuertit.feu, vt Septuaginta dixerunc interprétés ^€p4amp;uaT/^ quod Sacra fcriptura dicit Raquia. ipfa autem vox He* braca fignificac extenConem, due expanfionem, ft quh verbum de verbo ex-preffum requirat. Eft enim Raca, producere,profcrrc,extêdere, expanderf : exquoScriptura facra dicit Raquia,corpus hoc aercu amp;nbsp;a:thercû,quod lôgè latéq-, fufum,terras cû Oceano vndiq-, ambit amp;nbsp;cócludit.Quod nomine alio Scriptura vocat Samaijm.eadë ratione amp;nbsp;fignificatione,qua Latine Cttlum dicitur : qua: vox Latinis aëréamp;: fphæras cocleftcs fignific-at.Na quod ait Ho-ratius, Cœlû non animû muwt,qui trans mare currüt:pertinere ad aéris hue loei mutatione nemo ambigit. lam quü dicimus Cœlü Luns, aut Solis, aut ftellaru inerrantiü,de fphæris dici cœleftibus intelligût omncs.Sic Samaijm Hebraicè dicitur aër, item æther. Et aër quidem ita dicitur ex prima verbi notationc,quód Sam, fignificetibi, Maijm autem ,notetaquam«Eft enim acr,nubium fedes,id cft, vt loquitur Scriptura, aï|uarum cœleftium amp;nbsp;fupe-riorumlocus, quepiadmodum oculorumapprobationcconftat. Samaijm ergo diffufum hoe , quod fupra nos eft, corpus fignificat, quia ibi funt aqux pluuiæ, quæ ex nubibus diuina ordinatione deriuantur amp;: profunduntur in terras.Id veró dicimus aërem amp;: cœlum: vndc volucrescœli ,amp; nubescœh. t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil aliud funt, quam volucres per cœlum fiue aerem fpatiates amp;nbsp;vagantcs*

. 'ï Sic nubes cœli, funt nubes in aëre vel cœlo pendentes, amp;; ventis per aë^^m • impulfæ.Quam ob caufam Chaldæus paraphraftes verf.to.primi capitis Gc-nefcos,quod traftamus,Raquia,conuertit, avcr,id cft,aërcmfqua voce Tar-gum lerofolymitanum reddidit Raquiajbatbara quidem Hebræis voce,fed Græcis vernacula propè, deriuata cItto t« «Üpoç, ab acre. Prætercà Samaijm j fignificace æthetea corpora, apparel ex Pfalmo oftauo , quo hæc dicumun G nbsp;nbsp;nbsp;Kj cre famécha,maafé ezbeotheca^Quia videbo cœlos tuos,opus digitorum |^ tuorum. Agitur enim ibi de fphæriscœleftibus, in quibus infixa funt aftra, j'^ quænoŒemfiialucccoUuftrant, Deique potentiam comroendant homi-^ù num generi. Exhis quid fitRaquia, quod Deus appellanduin cfle Samaijm • j^ nbsp;nbsp;nbsp;doeuitjfâcile eftad inteUigendum. Quarn rationem nos fequuti,cadcm vo* ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce Tepapotis vernacula,aëré amp;nbsp;ætherea corpora nûcupauimus. Nam quum 5| nbsp;nbsp;nbsp;éicimus, Le temps efl bien e^ele, cœlum ipfum amp;nbsp;fphæras cœleftes fignificamus, in quibus noétu, fudo amp;nbsp;fereno acre ftellæ funt perquàm confpicuæ. At i^ quum dicitnas.^ Let imps eß bien ffclt;#r^4tunc Temporis vocabulum referimusad aerem nubilum amp;nbsp;pluuium. Scriptura autem facra vbique fefe ad popuk-» rem captum accommodât, vndc appellat aërem amp;nbsp;corpora ætherea Raquia a nbsp;nbsp;nbsp;fine Samaijm,hoc eft,cœlum,vel,vc nos loquimur,/« t«wpx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^

a Fitmamenti autem noua in Latino fermone appellatio ,rcm alioqui pcr-gt; rpicuam,quodammodo obfcutauic, q|^æ pnraùm à Græcis Septuaginta in-■ terpretibus profefta, multipliccs hominibus non fatis in Scriptura verfatis, * nbsp;nbsp;erroces peperit. Exiftimarût enim firmamentum efie cœlum extimum,fupra

1 ^ quod effent aquæ, quæ dicantur in Scriptura effe fupra cœlo^ .• arque inde 1 cœli feneftris amp;nbsp;cataradis apertis, ingentem vim aquarum profufam fuiffe ipfodiluuij tempore cenfent, quibus montes quoquefuerüntoperti. Ad hæc (omnia,alias etiam ineptias adiunxeruntahj, quas nihil neceffe eft con»mc-morare.Satis autem nobis effe debet,firem ipfam intelligamus, quæ fui lu-1^ mine amp;nbsp;veritate errores facile demonftrabitamp; arguer. Nam quod Pfalmo i centefimoquadragefimoodauo dicitur, Laudate cum cœli cœlorum ,amp; , aquæ quæ fupra cœlos funt ; faeilem ex Scripturæ factæphrafi intcHeda

72- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o IN 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#

incerpretationcm habct.Inuitat enim Propheta rcs creatas ad celebranda® Dei gloriam amp;potenciam,in quibus funt cœli cœloruxn,id eft,fphæræ cœle-ftesaltinimæamp; fummæ. Item aquæqui funt fupra cœlosdd eft,haflamaijflii hoc eil,aquæ quæ funtfupra cœlû ipfum vel aércm, Nubes enim pendentif aêre,amp;: funt iupra noftra capita.atque ex ea te videntur effe cœlo ipfo, id efti aérefiiperiorcs. Afpedtabilia autéquû trader inipfa rerû creationc Mofes,nV hil cftfomniandum denefcio quibus aquis,collocatisfupra hrmamentu Crf ftallinum , à noftris interim oculis remotis, vt à noftro afpedu plané diffitis-

Firmamentum autem noua vox, ex Septuaginta interpretum explicatio-ne Græca manauit. Latinus enim interpres autor eius interpretationis quam Commune dicimus, Græcos Septuaginta interprètes ferè fequitHr.Ij autem verbum Hebraicum Raquareddunt per voccm Græcam s-epso*’-quam verbo firmandiredderefolet Latinus, vt Efaiæ 44.Roqua haaretz me, ichi. SeptU' »5^««««T»'r yni.rii; irtfaç? Latinus,Firmaui terram ,quisahus?('id fccit,mc vno excepto ? ) lie eiufdem Prophetæ cap.4iiRoqua haaretz.»Septua. ç-‘p6»j-aç r»lt; y^v- Lati. Firmans terram. Item Pfal. 136. Le roqua haaretz hal haflamaijm' Septuaginta rZ ç-tçtûa-civTt Tii^yXvu7rif US'itrav. Latinus , Ei qui firmauit terram fupraaquas. Inde Raquia, verbalenomen, reddiderunt Septuagintapc^ ç-tpiu/xny amp;c Latmus voce firmamenti expreffit. Chaldæusauteminterpre) quem etiam paraphraftem dicimus, quèd interdû breui paraphrafi locaSctj pturæ obfcuriora illuftret,interdum aércm,pro Raquia, dicit, vt Pfal. 19. vb habetur in GræCO , ó/ «paro» J';»igt;5vTct( (To^av htoViTroïna-ir S'I p(^eipSv eujrSeivat.y}^tWei ra Ç*' . pf®lt;lt; id eft,vt Latinus interpres inquit,Cccli enarrant gloriam Dei, amp;nbsp;opeH manuum eius annuntiat firmamentum. At Chaldæus paraphraftes euiH verfum in hanc fententiam reddidit:Quifufpiciuntccelos enarrant glorian’ Dei ,amp; opera manuum eiusannunciant, qui fufpiciuntaerero. Firmamcim ergo vox fiue g-tpitifj^^roi, intelleda,cx linguæ Hebraic« proprietate, rem dif' ficultatis apud Græcos amp;: Latinos plentm, efficiet faciUimam.Ea vcró figb ficataërem cumæthcre,quæ vno coeli nomine Latinisintelliguntur. 'f^

Sed ne quid in opère fecundi diei relinquatur obfcurum , id quod à Mof^ ’' fie proponitur, Dixit veto Deus, Congregentur aquæ quæ fub cœlo funtb vnum locumdic eft accipiendum amp;nbsp;intelligendum.Dixerat autem amp;nbsp;iul^ rat DeuSjVt aquæ eæquæ terram ambiunt, quâfqueaer circunfufus complu ditüLcolligerentur amp;nbsp;confluerct in fuos alueos:quod ita acceptum, facile)® corum quæ dicuntur à Mofe intelledum redder.

Sequitur eorum,quæ tertio die funt édita, explicatio , quæ Latine ita häquot; bet:Et ait Deus, Germinet terra herba vircntem,amp; facienté femen,amp; ligo® pomiferum,faciens frudum iuxta genus fuum , cuius fernen in femetiploü' fupra terram.Et fadüeftita.Etprotulft terra herbam virentem,amp; faciente)® fernen iuxta genusfuum,lignûmquefaciens frudü,amp; habes vnumquodq®® • femenrem iuxta fpeciem fuam. Et vidit Deus quod e/Tet bonum, amp;nbsp;fadub^ * vefpereamp;: manc dies tertius.Ex his verbis inrelligimus terram,quæ erat prit® defolatio quædaamp;r inanitas,id eft, veluti quædafolitudoamp;defcrtû vacuui® ■ amp;nbsp;inane,fui(re tertio die plantis àDeo ornata amp;nbsp;decoratam.Plantaiu autei® duo genera ftynma nominatur, nëpe herbæ amp;: arbores. Quaru quam milité fintfpecies, quâmque multiplexamp;: ad vfum,amp; ad frudû varieras, needum® doótis viris, quorü fummum hacinre fuit ftudiû, cóprehendi autexplic®f potuinetfi ab infinitis,qui vel de agricultura,vel re hortenfi, vel de mated® 'medica , vel de naturæ hiftoria libros cdiderunt,res hæc fuerit perquifita,^ accurate explicata.Ea enim eft Dei fapiëtia amp;nbsp;potêti3,vt in rebus iftis cadü' cis,amp;;fuo tëpore pcfituris,ab hominibus cóprehendi nequeat. Itaque miW' iam non debemus, ficœleftia haudquaqua potuerintintclligi à mortalibuSi quui®

quum terrcnaipfaamp;anteoculospofita,abiiscognofci ncqueant. Diuihi autem benefi^ij eft cognitio return iftarum-, quemadmodum amp;nbsp;cœleftium, quas quibus vult pacefacit Sé dedarat Deus. Cæcerùm Dicendi vocabulum, quod in his rebus effedis proponitur nobis à Spiritu fando, eo pertinet, vc verbum ipfum Domini, amp;nbsp;fapientiam per quam fada funt omnia, confide-remus: fimulamp; eius potentiam amp;vim omnium maximum animaduerta-mus : cui res tantas efFccilTe non fuerit difficilius, quam verbum aliquod proferre,autvocemaliquam fundere. Claufulaautemilla, Et fadum eft vefpere amp;: mane dies tertius, fic conuerti poterit, Et tranfada fuit vefpera* deinde tranfadum fuit mane,atque itatranfadusfuitdiestertius. Quod noftra lingua vcrnacula commode etiam ita poifumus interpretari, £tla vej^ree paffeepKU au/ppaffa lamattnee,amp; ainfife pajfa la troifieme tournef.^cï^evâ autem pro node, quam inchoat, item mane, pro die cuius eft initium, fumitur, vc prius monuimus : quibus duobus ciuilis dies abfoluitur. Hæc autem inter-pretandi ratio in aliis eiufdem generis elaufulis obieruata, Scripturæ facrac contextum apertiorem efficiet.

Quartusfequitur dies,quo fphæræ cœleftesfuo decorantur ornatu,id eft, ftellis, amp;: fideribus ornantur, quibus pofteafuum munus affignatur. Sed turn quum terra ad Dei verbum plantas amp;nbsp;fruges profudilTet,amp; lux antcà creata, fua conuerfione cum tenebris, dits amp;nbsp;nodes defignaffer. Ne quis aut Solern lucis fontem, aut frugum caufam exiftimet effe, vel putet corporum cœleftium vi,res iftas effici,ficuti cenfent ea fieri Phyfici amp;nbsp;Medici,amp;: Mathema-tici,rerum facrarum ignari.Qui Solem exiftimant de fe amp;: fua natura l^cem • fundcre,eumque lucis effe fontem.quos factotum verborum arguit notatioi Nam ofjlux eft-.at W4or,quo nomine Sol amp;nbsp;Luna dicütur,vehiculum eft lucis, fiue faxaut lampas, vt nos dicimus Flambe amp;nbsp;Flambeau.Lwnï autem admoni-ti verborum Hebraicorum notationc amp;: dedudionc,dixerüt. Lumen amp;nbsp;Lu-minarc.Vc autem fax nifi accenfa,ffullam de fe lucem præbet aut fundic : fic neque corpus folare , aut aftra rcliqua lucem de fe fundere potuifTent, nifi lucem üs affixiffet Deus. Quod in Luna: nobis obuerfa facie, interlunio ipfo cernimus. Hæc enim corpora primum fucrunt opaca effeda à Deo, deinde verbo Domini accenfa, lucida effe cœperût. Et vt in lampade aliud eft ignis fiue flamma, aliud verb flammæ retinaculum fiue ellychnium, quibus nomen damns lampadis velfacis: itainSolis globoaliudeftlux,aliud lucis ipfius vehiculum, nempefolare corpus, cui lucis interdum communicatur appcllatio. Quo modo autem prioribus diebus lux viciffitudinaria conuerfione cum tenebris dies efficeret,fpedarequoque licet, modo ne in Solis globum oculos defigamus, fed fi rufticorum vel puerorum more, diem ad folam teferamus lucem,ad nos Dei imperio tenebris depulfisrcmiffam. Quod fi minus ànobis intclligitur,noftram agnofcamusin comprehenden dis Dei operibus tarditatem,poftulemufque ab cofapientiam,qui folus earn nobis largiri amp;nbsp;communicate per Sp^itum fuum fandum poteft.

Hóe verb loco,quinam fit aftrorüm vfus inculcatur diligenter : ne homi-nesa ftellis veritatem requirendam purent, quod Genethliaci, amp;nbsp;qui vulgb in iure nominantut Mathematici,faciunt,amp;fcriptis profitentur,contra Dei perfpicuum amp;nbsp;omnibus apertum imperium ,lcrcmiædecimo cxpofi-tum. vbi Deus vetat fuos timere fibi ^fignis cœleftibus, quæ formidât Gentes , prauo amp;: impio inftituto. luffit enim Deus luminatia, id eft, faces, feu lucis véhicula, Solem amp;nbsp;Lunam amp;nbsp;aftra reliqua, quarto die exiftere. qua: collocauit in expanfione illa cœli, fecundo die creata, quibus cum lucem affixiffet, voluit Solem miniftrare interdiu lucem mortalibus, Lunam autem cum ftellis , iuffit tenebris nodurnis depellendis fubferuire, vt eft

Pfàlmo i^^i Qui fecitluminaria magna, Solern in dominium diei^ Luna« amp;nbsp;Scellas in dominium nodis , quoniam in sternum mifcricordia eius» Præterquàm veroquod terris lucem prxbent amp;: nodurna diurnaque fpatU diftinguunt, feruirc etiam ea Deus voluit notandis temporum difFerentiis quas prins explicuimus ,vbi de anno Hebraico, Capite feptimo fupcriorc hbro egimus, qua de caufa eas hoc loco prætermittimus,arque ad quintuni diem accedimus.

Quintus dies creationem habet omnis generis pifeium, degentium in a-quis,amp; volucriu per aerem vagantiu.Quoru tanta dt varieras,vt nulla homt nûætas iis explicandis queat fufficerc. Arque in hac tanta ingenioru excel lentium contentione, quanta fit Dei fapiehtia poflumus animaduerterc: quumdodiquique Medici,amp;:Phyficiinhac tradationeparum promouc-rinc. Nam Chorum copia ,animantium tanta eft, vt cam nemo adhuc po-meritaflequi. Natura autem amp;nbsp;vis, captum amp;nbsp;acumen humanum fupe- gt;nbsp;rar. Quo fit, vt quum in operibus Dei omnibus infinita reluceat bonitas, potentia amp;nbsp;fapicntia,finguja fufficiant exercendis omnibus omnium ho* minumingeniis.

Sextus autem dies animantium brutotum gt;nbsp;amp;nbsp;hominis habet creàtionein omninô admirabilem. Et verbo quidem Dei terra obtempcrans product varij generis animantia, homijjem ver^tanquam fingularcaliquod amp;nbsp;ad-mirandüm opificium,cuius caufa cætera Deus inftirucrit,proponit nobis fieri ptura,tanquam Dei manibus effedu.Deindc animatu amp;nbsp;vita donatu, quam * Infpiaatio demoftret.Sic homo fadus eft animans vira præditum,id cft,quod vulgo nota dicit noftra interpretatio,Fadus eft homo in animam Viucntemlt; Hominis autem hiftoria,amp;i: altior eft amp;nbsp;longior quamvt hoc locopoffit explicari,amp;; à viris dodis quùm Medicis turn Philofophis,amp; Theologis varié eft perfcripta, quamobrem à nobis prætermittitur in præfentia.itaquead fc-ptimum tranfibimusdiem. Septimus ergo fcquicur dies quicti confecratuSi qui nos diuinæ quieiis, præterea amp;nbsp;noftra: nos admonct : quam hic inchoa* tam in Dei parentis noftri optimi amp;nbsp;maximi domicilio, per lefum Chriftum Dominum noftrum fno tempore obtinebimus. teftificante idipfum Spirittf • nbsp;nbsp;fando noftro fpiricui,qui nobis à Deo datus eft,vt quæ ab ipfo nobis funt do-

nata,certó teneamus. Vtautem mundi effedi hiftoriam in paucacófcramus, ha:c funt quæ de rebus creatis nobis propofitis in hoc pulchcrrimo mundi theatro ex Sacra feriptura accipimus. verbo Dei effeda ede omnia,quæ vifr bilia fiueafpedabilia nominamus. Inuifibilia etiam quæ oculos noftros eftir* giunt, neque poftunt fub afpedu noftrum cadere, ab eodem autore amp;nbsp;fonte profeda, Sacris fcriptis erudimur. quod quidem paucis ita docet Apoftolu5 ' CololT.cap.i. verf.16. Quoniaminipfofperipfumjcondita funt vniuerfaio ’ cœlis amp;nbsp;in terra,vifibilia amp;nbsp;inuifibilia,fiue throni,fiue dominationcs,fiue prin j' cipatus, fiue poteftates, omnia per ipfum amp;nbsp;in ipfo creata funt. Sed de vifibi' ’ libus quæ funt nobis magis familiaria,«pote fcnfus noftros moucntia,agitui in præfentia. Vifibilia ergo fiue afpedabilia, in quibus Dei virtus sternaó^ fapiétia nobis tanquain Ipeculo ponitur fpcdanda,fex diebus fuerut cffedelt;

Primo quidean die, iuffit Deus cxiftcre tenebras fiue nodem, item terrai aquæ globo circunfufam,præterea ventum,atquc luccm,fiue diem.

Secundo die, Continétem extare fupra aquas voluit Dcus,iuffis ipfis aqui^ terrenis fefe in fuos alueos recipere, fufpenfis interim amp;nbsp;libratis aquis cede' ftibus,quæ nubes vocantur,fupca noftra capita,aëreipfoamp; ccelis circum teP ram amp;nbsp;aquas,vaftè difTufis amp;nbsp;exphçatis.

Tertio die, veftit herbis amp;nbsp;ornat arboribus Continentem Deus, creatiJ pla»tis,nfque varie per fua genera amp;: loca diftribucis.

Quarto die,cœli fine orbes cœleftes aftris dccorantur, quibus luccm affi-gic Deus ad definienda temporum fpada, amp;nbsp;lucem hominibus fuo tempore fuppeditandam.

Quinto diejubentur aquæ pifcium infinita genera,amp; monftra varia proferre. voliicribus quoque iuffis cxiftere, fua per aerem libéré vagandi facultas attribuitur.

Sexto die, bellias vari j generis gt;nbsp;amp;nbsp;admiranda iubetur terra profundere, homine tantorum operum veluti moderatore amp;nbsp;ccnforc, atque arbitro, creato ad diuinæ bonitacis amp;nbsp;innocentisc formam amp;nbsp;imaginem, hoc cft, vt loquicur Apoftolus,in iuftitia amp;fanftitate vera, Ephef.^.xi.

Hæc funt quæ de Gcnefi amp;nbsp;return origine fine Cofmopœa, ex Dci verbo difcimus,repetendâque putauimus,propter receptas quafdam aliénas à Scri-ptura facta fententias. quas breui return illuftracionc commodum fuit quo-dam modo aperire. ficuti amp;: de natura, quam return parentem dicunt, non ab te fuerit difputare, amp;nbsp;breuem naturæ explicationem , de qua tarn multis fermo eft, adiungere: præfertim quum in Dei, qui natura cft,tra(ftandis vet-femur opcribus. •

De natura Ç^ rerum principes, ^vt eapietas docet, (f de uocis nature varii^^ßgnißeatione.

Væ de return principiis tenenda funtnobis, longe certiusamp; ^'^clarius Sacra docentamp;:proferuntoracula,quamPhyfici:homines earum return,quas profitentur,non fans pcriti.Qnos cius 3fcientiæ, quam tradant, non callcrc principia, ex primo quoi modo tra£tauimusGeflbfeos capite,nulli obfcurum eiTc poteft. Quod quum ita habeat, qua tationc,quafo,quicquam verè docere, aut explicate de naturæ obfeuritate poterunt? FaUis enim fumptis principiis, quæ tandem reétèinftitui demonfttatio potetit? Adhæc, quum caufas conftituti mundi ignorent Philofophi, quemadmodum in mundi explicatione coro-probauimus,quonam modo bene amp;appofitè de mundo aut mundanis rebus fiue naturalibus different?

Sed quum ne naturam quidetn,in qua explicanda funt occupatiffimi,no-uerint, quidnam, quælo, dc natura, quemadmodum par eft, rede atque ot-dine præcipere poterunt ? Quæ eô dico, vt noftri. qui pietatem prafitentur, à qua vel latum vnguem difcedere nefas eft, pofthac videant, qua ratione fit tradanda Phyfiologia. in cuius aditu amp;: primo ingreffu ,ftatim minus conuenientia Chriftianis autibus proponuntur. Duo fcilicct effe return omnium principia,quæ quidê Gnt material forma.Quafi veró duo fmtdij, vel etiaplures,fi quidem duo vel pli^a ftatuantur principia. nam principiu. carere origine,amp; ex co cætera effici amp;nbsp;produci fatentur Philofophi. Deum autem vnum amp;c folum effe,qui careat origine,quum fit æternus,à quo creari amp;: conferuari omnia, quum return omnium fit autor amp;nbsp;pareus, certum eft, exquocumcundorumeffeprincipiumamp;zcaufam conftat. Quare fi materia amp;nbsp;forma ftatuantur rerum principia, certè Manichæorum impictatem, duosftatuentiumdeosconfirmabimus,quæ non ferenda blafphemia eft. Neque cftquod diuerticula bic quærantur, aut interpretatione commoda lenirc Phylkornm errorem , vel potius impictatem ftudeamus. Vnus eft enim Dominus amp;nbsp;Pater, à quo amp;l per quem, amp;nbsp;in quo funt omnia, cui fuus honor afferendus eft,Só fartus tedus per nos, ipfuis feruos, tuendus:ctfi

noftra eget minime hae’in re aut cæteris opera, qui per fe omnia poteft. Sc^l nos,qiiiavtipfius gloria: feruiremus nafci voluit, noftrum officium præltare dccer. Eos vero male perdet Deus,qui gloriam amp;: honorem ip/ius alio trailh tulerint, aut obfcurare ftuducrinr. Quemadmodum aperta amp;nbsp;omnibus for^ midanda denunciacione apud Efaiam,capite quadragefimofecundo profite' tur, inquiens : Ego Dominus, hoc eft nomen meum : gloriam mcam alten nondabo,aut laudemmeamfcuptilibus. Quopertinet etiam illud apult;i Samuelem,primo eius libro^capitcfecundo,teftimonium : Quicunque holt; nonficaucrit me,glonficabo eum.-qui autem contemnunt me,erunt ignobi' les amp;nbsp;inglorij.Ita futuri funt nullius nominisin Dei tabcrnaculo omnes,qui Deu dedecorarut, quü Philofophi,tu cætcri omnes,quibus diuino bénéficia plus ingenij amp;: folertiæ quam cæteris fuerat 3ttributû,vt Deû ipfum bonoru quibus ornati fuetuntjlargitorem glorificarët.Impietatis verôfuærationem, apud Deum redum iudicem funt reddituri hommes Dei fecuri,arque intel leduri nulli impunè fore Dei contemptû,aut eius ipfius obfeurata gloriam-Quod fit fere prophanorfi autorum Deum ignorantium amp;nbsp;contemnentium commentariis amp;nbsp;fcriptis,qutbus humanafertur in cœlum fapientia,ót corn* mendatur mirificè prudentia.quafi fola illa fit,quam mirari cóueniac,quum ca dcploranda fit poiius amp;: deflenda, quam laudanda. Quare ne hic à nobh peccctur,aut in return naturalium tradatione fallamur, tenéda funt,quæ eï Moyfe,fuperiore capite tradata didicimus.Item quod de reru omniu princi* piodocetur Pfal.5j.6.retinendumeft,ncmpe:Verbo Domini ccclos firmatos • circyamp; Spiritu oriseius omnem eorum ornatu eftecóftitutum. Itaque vnuiö ten^du eft reru omnium principium,nempeDei verbum,per quod omni» fada funt.Id vero demùm natura eft,qua: nafccndi rebus omnibus eft caufagt; quæque vt fingula fintjôc fubfiftant,cfficir.

Quia vero naturæappellatio amp;nbsp;fignificatio multis eft ignota amp;nbsp;omnibus eft in ore, breuiter hie à nobis explicabftur : ne quern nominis iftius fallat homonymia,nevc vocis iftius ignoratione plcriquepofthac, fîcutanteà de* cepti,a veritate amp;nbsp;pictate deerrent.

Naturaa nafcendo,Latinenomen habet, vt Græcc?'-quot;^'ç a^à T«(pwe(ra-(tf.DeuS autem Optimus Maximus amp;nbsp;Æternus nafci facit amp;nbsp;créât, arque etiam tue-tur,amp;: conferuat omnia.Sic Deus ipfa eft natura,cuius titulo res ab ipfo cofl-ditæ amp;: creatæ infigniuntur, vt res ipfæ teftentur fuam originem commun* illa appellatione. Quicunqueenim fuerut creata,amp;à Deoquotidieprofc-runtur m luminis auras, vocantur à nobis arque etiam à Philofophis res naturales, id eft, res à natura,nempe Deo vero amp;nbsp;omnipotente, efteda;,ortx 5^ conditæ.Dei autem in Philofophia profana,quæ fc iadareaudct vicæmagi-ftram amp;nbsp;ducem , quod Dei vnius eft proprium beneficium , nufquam fetc proponitur aut eelebratur nomc.Siue enim de moralibus apud PhilofophoS, fine de naturalibus rebus,fiue de ratione,qua return paratur cognitio,fepult^ veluti iacet Dei memoria, In Ethicis ^im fœlicitatem quidem agnoicunt Philofophi efle homini propofitam,fed nondoect earn efteexpetédam aut poftulandam à Deo, per lefum Chriftum dominum, neque monftrat lefum Chriftum dominum noftrum,eireviam,veritatemamp;:vitam:aut earn efle vi-tamætemam, vHiomincscognofcant vnum folum verum Deum, amp;nbsp;quen» mifit lefum Chriftum. Qmnquod eftplane peffimum,fœlicitatem in hac miferaamp;infœlicivitarequirunt,ac rident fuum fapientemSalomonem» qui fupremu vitædicm expedandu eflefenfit, quod polTet beatitudinisadiri poflcffio.In Phyficis aute frequëtiffimaeft naturæmctio:cuiusquodam modo vim agnofcütjquum earn aiunt efle principiu motus amp;nbsp;quietis cuiufque rel-S^ed earn partim in matcria,partim informa, partira in caufis naturalibus^ fortuit^

♦ LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77 fortuitis requiruntjinquibusamp;ipfam naturam rcfidere volunt, Deinuf-quam celebrata memoria. In Logicis autem præcipuum tenet locum ratio-cinatio.qua: quum à ratione proficifcatur, quid tarnen lit ratio, aut vnde petenda fit, plane reticetur.

A natura quidem pendere ifta omnia fateri coguntur, quod attesagno-feant perfici amp;c conftate natura,prxceptis amp;nbsp;vfu.Quorum duo pofteriora,nihil fine natura valere prædicant,qucmadmodum reipfadidicerunt.Naturx autem, id eft Dei, qui fecit omnia , qui nos à brutisanimantibus, ratione difereuit, quique tam multis auget bonis, amp;c audurus eft longé maioribus poft hanc vitam, mirum eft vbique in talium traâationefilentium. Atqui à Deo nobis Scagendi, amp;nbsp;docendifumenda non folùm elfe initia, lcd extrema quoque eins laude terminanda elfe amp;; concludenda,quum fine eo nihil poftimus,quis non videt?Sunt enim per illum omnia,atquc ad cum vniueifa referenda efte, quia ab illo pendeant,amp; in eum refpiciant,fateri neceffe eft. Eaigitur nobis ert eelebranda 6^ memoranda natura , quæ nos nafci ad im-mortalitatem voluit, cuiusne obliuifcercmur,titulum gerimus. Siquidem les naturales,amp;: naturx, id eft,crcatura: à Deo tfèedx dicimur. Natura enim vtdicitur Deus, ita res ab ipfo conditæî5c creatæ dicuntur naturæ. Prætereà autem cuiufque rei vis propria amp;nbsp;facultas,natura voeätur, quod peculiarem vim rebus fingulis attribucrit Dcu^^ atque rem vnamquamque certo dona-ritvelutipriuilegio, 80 bcnehcio ornarit pr#cipuo , quo ipfius vbique elu-ceret bonitas, fapientia amp;: benefieëutiai Inde naturae bona dicimus in quo-piam,folertiam,Ingenium ,acumeh,quæ diuinafunt beneficia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Temperamenta quoque fmgulorum animantium, qucmadmodulr amp;: cæterarum rcrum , naturæ appeUatione cenfentur. quia luis qualitatibusSc dementis fingula temperauerit Deus: amp;nbsp;cuique fuam temperiem, quafalua amp;nbsp;incolumia manent fingula, attribucrit. Sic tcmperamenca,facultates,feu proprietates,amp;: quæ fpetlantur quaqme in te bona , naturæ nomen obtinent, quo vnde talia profedä lint intelligamus,nempe ab ipfo bonorum omnium autore amp;nbsp;benigno largitOre Deo , line omnium patente natura diuina.

Ab his auté lignificandi modis longè diuerfus eft is quo dicimus homines natura prodines elfe ad nequitiarn ,amp; ab labore ad libidinem. Naturæ eni m vox in hoc fermonis genere, cqrruptelam amp;nbsp;vitioruatem fignilicat, quæ in Dei opere,ncmpe in natura,humana cernkur. HOmo enim quum fuiflet ad Dei imaginem conditus, licuti Sacfa docCnt oracula, Gcnef.^.71 is fuo fce-lere Dei imagincmquafueratornatus,cöntaminauit,dcformauit. Atque defedione impia à Deo Optimo Maximo parente fuo cum defciuiftet im-pulforç Satana, iure bonis quibus ab ipfo Déo donatus fucrar^excidit. Sata-hævero fadus mancipium, vitiis amp;: miferiis fuit óbnoxius omnis generis^ quanquarn immenfa Dei benignitate fadum eft, vc priorum bonorum reli-quias Si veftigia retineret, quibus admoneretur fuæ originis, atque fciret in tanus rnalis fibi ad Deuni refpiciendum effe, fi falüus Sè liber êffe cupereti ^Hinc fadum eft vt naturæ vox, non modo in opere Dei, id eft, in homine manferit,fed attributa quoque fuerit iis vitiofis quaUtatibus amp;nbsp;corruptelis, quæ occuparuntipfum diuinum opus. Inde virtutum origo à natura,nempc retfa, dicitur pendete : vitiorum quoque origo à natura, fcMicct cottupta, nianarc dicitur, Quæ vocis interpretatio,quia fuitignota Philôfophis/icci. dit vt in Ethicis de hominis voluntate,amp;: libertatc ac virtutibus, redè diffe-rere non potuerint.

Eft ctiam præter iftas alia naturæ notio, nobis in hoc quod tradamus, argumento cognitu necefiaria.quod res omnes fieri fecundum naturam,vel præter naturam dicimus.Nam verjæftatem,autumnuni,hiemem,fecundumi

nacuram efledicimus,qitum fuam obtincnt temperiem.At fiæflate non ma-turefcant fruges, aut remifüor fit calor,quemadmodum d dt hiemc tepidiot aéris cóftitutio,fieri prêter natura illud dicimus. Pari modo miracula,id ert» res infodtas, præter naturam deri dicimus. ld vero ex eo dt,quód is ordo 4^ ftatus rerum, quem Deus conllituit amp;nbsp;ordinauit fex diebus,quibus omnia creauit,natura,ideft,ipdus Dei iuffujSe verbo conftet. Quem rerum ftatum dxum amp;nbsp;certum manere vfque ad mundi interitü iufdt Deus : nid quid ipfe mutet propter hominu improbitatem amp;nbsp;fcelera, quæ frequenter vlcifcicut bonorum fuorum adcmptione,amp;ca quam primùm inftituit rerum córnuta' tionc: vt nubes nihil profundant humoris in terras,vt veris amp;nbsp;æftatis inæqua lis dt amp;nbsp;præpoftera temperies, vt erucæ fruges abfumant, amp;nbsp;fegetes amp;nbsp;vite^ perdat amp;nbsp;contundat grando,amp; his dmilia,qua: multa accidere certis Dei iu' diciis videmus. Vnde rerumnaturamdicimus,conftitutamà Deofexdie' busanteaexpodtis,rerum iftarum ordinationem,quam primùm natura ipfa, nempe Deus, qui nafci facit omnia,conftituerit.Pra:tcr quam d quid dat,i‘^ deri præter naturam,id cft,diuinam illam primam ordinationem,diccrefo-lemus : references omnia ai Dei nutum amp;nbsp;imperium , cuius voluntateamp;-' prouidentiacunótagubernantur, nee quiequam dtomnino. de vtnc pilus quidem de noftro capite cadat dnc eius aucoritate amp;nbsp;mandato, vt feribieuf Match. 10.verf.50. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hæ igitur dgnidcationes phflofophaturis, vt par eft amp;nbsp;decet, funt obfeP uandæ : vt naturam Deum eflè intelligant, qui Philofophicas artes tradant, cadémque voce animaduertant, Dei opera notari. Prætereà autem vim Si tem^eriem reru naturalium,id eft,dngularu rerum efteftarum à natura,hoC cft,Deo ipfo.Item reru coordinationcamp;ftatum,quem fuis teporibus cóftarc videmus,code naturæ vocabulo dgnidcari,quia à Deo amp;nbsp;eius imperio pro* dcifcatur notandu eft. Adhæc diuerfa amp;nbsp;varia à fuperioribus notatio naturk non eft præcereunda,qua mala amp;vitia,q#æ ipfum Dei opus occuparüc,dgni' dcantur,vt natura quæna vera dt, amp;nbsp;quænam indebitu dbi tatum occuparit titulum,féq; eo nomine fpeciofo claculum indnuet amp;nbsp;cÓmendet imperitiSi diftin^ui poftit. Eft enim ifta natura vitiata amp;nbsp;improba,quæ velo naturæ vc-ræ teda fe cupit,quó fallat facilius,amp;paru cautis imponat.Id enim cgic,quo facilius imponeret ignarisSatanas,vt malis luis idc vocabulum accómodarrf naturæ,quod diuinis bonis amp;nbsp;Deo tributum videbat.Diftinguenda ergo eft natura vera,ab improba natura. Item fecemedafunt naturæ bonæ opera,ab effedis naturæ improbæ amp;nbsp;vitiatæ. Quæ d philofophacnri diligeter animai!“ ' uertent, de rerum natuta meliusamp; certius quàm dnt foliti, difputarepotc-runt: præfertim d Deiverbum non hominum opinioncsconfuluerint,amp;aH delibcrationem aduocarint.Sic enim det,vtpic amp;nbsp;religiofe de re medica,y naturæ hiftoria différant amp;nbsp;ftatuant.

De Paradife} in é^uo vari^ß à noßris erratù?n, non aße^uutis ^M£ in ems topographia pro-ponMur, Cap. K//.

Væ poft conditas amp;nbsp;creatas res iftas à Deo, due natura rcruW* ^^ ^^’'^dim parente,vt loquuntur aurores non omnino mali,con-' tigerint, paucis deelarat Scriptura. quædpræfentisargument* pateretur ratio,plüribus perfequeremur;quôdcarum rerun* obfeurata dt veritas,ftultis multorû difputationibus;quâ tarnen Dei benignitate, muleis cognitâ effe videmus,arque cria gaudemus. Ex h'$ auten*

• LIBER IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7ci autem vnum efle exiftimo quod fit minime prætereündum,nempe quod de Paradifo traditur ab ipfa Scriptura, à qua qui de ea re fcripferunt, videncur mihi plurimùm declinaffe.quô fadum fuit vc diffentanea, amp;nbsp;parum vcritati. conuenicntia tradiderint. de quo no folùm earn ob rem dicendum aliquid videtur/ed quod mundi amp;nbsp;return in mundo maximarum hiftoriajndc ori-ginem trahit. Nam quod nonnulli aiunt, fruftra de ea re difputari, quæ non ht,quôd diluuio interiit amp;:fub]atus fit ille Jocus, falluntur vel maxime, ne-que animaduertuntMof«m port diiuuium fcripfifle,amp; loca quæ illo tempore extarentdemoftrafle.Et vtornatusille,amp; loei eius elegantia, cum tempore, aut diluuio fucrit fublata, non tarnen terræaut fîumina,amp;: loca quæ à Mofe deferibuntur, interierunt. Quæ vt à Mofe diligenter propter hiftoriæ fidem defcribuntur,ita non funt à nobis leuiter prætereunda.Scriptura veiô noluit Paradifi memoriam efle fepultam, quandoquidem eiusmultis locis memi-nerit.vt difertèGenef.i3.io.inquiGns:Eleuatis itaqueLot oculis,vidit omnem circaregionem Iordanis,quæ vniuerfarigabatur antequam fubuerteretDo minus Sodomam amp;nbsp;Gomortham, ficut Paradifus Domini amp;nbsp;ficut Ægyptus venientibus in Segor.De Paradifo igitur quod ^erbo Dci didicimus arque collegimus,ab aliorum fententiis quamuis longe diucrfum,non tarnen præ-tereundum elfe putauimus. Paradifum quidem multi propter dilTentientes Theologorum fententias, amp;nbsp;male ^mprehenfam ab ipfis Paradifi topogra-phiam,extra tcrras,tanquam fortunatam quaftdam iniülam llatuendum efle putauerunt.Alij autem propter minus notasScripturæ voces,quibus eum lo» Cum definiuitMofes,exifl:imant toto mundo patuifle Paradifum,contra ma- , nifeftamSeripturæ facræ autoritatem.Sed nos omiffis fuperuacuis multcWuni hac de re fententiis,vtpote diflentientibusa Scriptura facra,Mofis verba pri-mum audiamus, quemadmodum illa ex Hebræo fonte nofter conuertit in-terpresLatinus.Ea veto fic habent Genef.cap.i. Plantauerat autem Dominus Deus Paradifum voluptatis àprinejpio, in quo pofuit hominem quemfor-mauerat.ProduxitqueDominusDeus dehurno onine lignum pukhrum vi-fu,amp; ad vefcendum fuaue, lignum etiam vitæ in medio Paradifi,lignumque feientiæ boni amp;: mali.Etfluuius egrediebatur de loco voluptatis,ad irrigan-duim Paradifum,qui inde diuidebatur in quatuor capita.Nomen vni Phifon, ipfe eft,qui circuit omnem terram Heuila,vbi nafcitur aurum, amp;nbsp;aurum terræ illius optimum elt.ibique inuenitur bdcliü,^ lapis onychinus.Et nomen fecundi fluuij Gchon,ipfe efl: qui circuit omnem terram Æthiopiæ.Nomeh vero fluminis tertij,Tigris,ipfe vadit contra Aflyrips.FIuuius autem quartus, ipfe eft Euphrates.hæc eft paradifi propofita à Moyfe Dei feruo defcriptio, vc Latine nobis eft reddita à veteri Latino interprète : de qua quid fenferinc quum Veteres, turn recentes fcriptores, multis perfequitur vir eruditus loa-chimusVadianus,in Epitome triûorbis terræ partiû.quo libro fuam quoque exponithac de re fententia,eo capite,quod Paradifus inferibitur.Nos autem non quid quifque fenferit,fed ex Scriptura facra, quid de re ifta fentiendum fit,Cum Deo,videamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Paradifi vox GræCa eft, petita nihilominus ab Hebræa, aut certe Perfica vel Chaldæa voce Parties, qua voce vu tut certis locis Scriptura facra. Poteft autem ea vox tranflataeflcadHcbræosexvicinispopulis,quôdHebraicæ Voces tribus ferè conftent litcris thematicis, quæ in hac voce quatuor appa-rent.Significat autem 7rapaT«/s-»ç,Paradifus,pomarium,vinariû,aut viridarium hoc eft,fcptum amœnum amp;nbsp;éxculcum , cui nihil ad oculorum voluptatera vel elegantiam defit.Sîc autem de hac voce inquit Aul. Gell. lib. i. cap. lo. Vinariâque nunc vulgus dicit,funt quos Græci wapa-Tur«? appellant. Ea verô voce fcriptura edam beatorum fedem amp;nbsp;domicilium notât, vc Lucæ cap. 15, g-i«K

So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R O N J C. .

verf.44. Et dixit ci Icfus,Amcn dico tibi, hodie niccum cris in Paradifo. Sic ctiam Paulus Apoftolus vfurpar,, i.Cor.cap.i2.verf.4.vbi ait, fe raptuin tuiH® inParadifum,amp;: eaaudiuifle, quæ fando nullus hominum poffit exprimer^ autaflequi. Et Apocalypf.2.7. pollicetur Deus fe viotofi dacurum de ligne» quod eft in medio Paradifi diuini. Ita rerum terreftrium Cmilitudines vfiir' pat Scriptura,noftra caufa,ad res cœleftes explicandas,amp; nobis fubiiciendas anteoculos, Cæterùm quód interpres Latinus dixit Paradifum voluptari«, Scripturaipfa dicit Hebraice, gan beeden. hoc eft, hortum fiue pomahuni in Edene, quod Septuaginta reddiderunt w«f«lt;r«lt;r»»gt;cr*lt;f«t', Paradiium in Eden, quo modo Chaldæus quoque parâphraltcs reddidit, guinta beeden» hortum in Edene.

Ita Eden proprium efle loei nortien animaduertetunt Septuaginta, vt Ü' lud quoque Chaldæusparaphraftes intellcxit. Latinus autem interpres, pm appellatiuo nomine pofitu exiftimauit, quia vox Eden, voluptatem amp;: delf das fignificat.Quomodo hoe ipfo fecundo Genefeos capite,verterüt poften Septuaginta,qui ilIud,Et collocauit ipfum homine Deus in horto Edenenft dixerut, gt;«1 »9«to w-riv cwapettiis-a wç Tpipgt;iç,S£ poftuc CU in Paradifo voluptads* vbi Chaldæus verbum Hebraicum rctinuit,ranqua loei proprium. Eft enim regionis proprium nomen Eden, quæ ab vbertate amp;: amœnitate fie nuneu* para eft.Cuius non ifto tantum loco fit n»cntio, fed Efaia: tricefimofeptimo» amp;nbsp;4.Regum. 19. in hiftoria Serfhacherib. vbi Rabfaces hæc impie iaftat no' mine Sennacherib .• Niinquid libcraucrunt dij gentium fingulos, quos va' ftarunt patres mei? Gozan,videhcct amp;nbsp;Haran,amp; Refeph,amp; filios Eden, qui cra#t in Thalaftar?Item Ezechiclis vicefimofeptimo memoratur vrbsEden cum Carrhis. Quod fi temporibus Efaiæ amp;nbsp;Ezechiclis fuit regio Edenenh* nota, certè temporibus Moyfis notior efte potuit, quibus nondum accidc' rant tantæ ruins amp;nbsp;mutationes nationum amp;: imperiorum, quanta: poftet funt confecuts. Earn autem rcgionei» vt fuo feculo cognitam proponit Mofes, cuius etiam proponit fitum Canana:s refpedu, aut eius loei, in quo turn crat Mofes quum lcriberet,vt deferri Amorrheorum, aut campeftriufH Moab, nempe Orienrem verfus^ Ait enim Deum plantaffc hortum in Edene, Miqqueden, id eft, vt conuertcrunt Septuaginta, ««t «t-ÄTox«;, id eft, al’ Orientc,fiuc ad Orientem.Qniim autem Orientem Mofes memorat,eorui” quibus ifta proponit,habet rationem. Fili j autem Orientis dicuntur Mofi, Si aliis facris ieriptoribus, Orientales populi, qui refpeftu ludææamp; Cananx^ regionis, Syriam amp;: Arabiam defertam, atque Mefopotamiam, amp;: Perfiden* incolcbant. quas regiones Orientales efte norunt quoque prophani Poctx» Nam de Euro vento Orientali, amp;nbsp;fubieftis illi regionibus ita in Metamof phof.inquit Ouidius,lib.i.

Jzurm atl auroraniN abatte^f^ue re^na receipt, ‘7^erfida^ue,^ ra^M luva fubdtta watutinis.

Quamobrem amp;: Euangelifta Matthæuscap.fecundogt;vcrf.i. ait, Magos qu* funt Perfarum fapientes, venifte Icrololymam ab Oriente, id eft, à Perfide» regione Orientali, refpedu ludææ., Arabia verô amp;nbsp;Mefopotamiæ, vtolin* Syriæ, nomen commune fuit: fie amp;nbsp;appcllacio Aram, earum regionum populis in Scriptura attribuitur. Cæterùm Latinus interpres illud Miqqueden, fecutus Chaldæum paraphaftem, Veftit, à principio , id eft, tun* quumornaret amp;nbsp;veftirct fuis plantis teHurem Deus. Sed id haud magn* refert ad loei huius expediendas alias difficultatcs. Edenenfis autem regionis fitus certior ex Prophcta Amos haberi potcrit:qui capite primo regis Eden meminit , vnà cum Damafco , amp;nbsp;prophetiæ fus: locum ilium ita coneludit , vt dicat Syriam abdueendam efte in Aftyrios-quo

quo fit vt Edcncnfes,quemadmodiim amp;nbsp;Damafceni fuerint in Syria. Verba Prophets Amos fic habent Latine : Et conterai vedem Damafci,amp; difper-dam habitatores de campo idolijamp;tenentem fceptrum de domo volupeatis, amp;: transfcretur populus Syris Cyrenem , dicit Dominus. Quo verfu notan-dum eft, Latinum interpretem de fuo more nomë proprium Eden fumpfiffe pro appellatiuo. Nam quod dixit de domo voluptatis, Hébraicè dicitur Mibbeth Eden,ö«/lt;’»2'’^o« ^(’-fi^ifWjDedomo Eden, quod Septuagintaverte-runt è^âv^fwairàvjà viris Adan.IntclligctcsEden efle nomen loei proprium, ficutieo loco aduertit Chaldæus.vndc intelligimus Edencm,eire regionem Syriacam , quæ Prophetarum quoquetemporibus nota fuerit populo Dei. Sed populorum mutationibus amp;nbsp;locorum enerfionibus, adhsc fcriptorum de his rebus ignoratione,multa manferut nobis incognita. Quod prætercà, quæ Sacris literis font prodita, nihil return talium audiuerimus. Hoc veto pofito,Eden,fiue Edenen,regioné ehe in Syria,in qua Dcus tertio die quum terras veftiret fuis plantis,hortum fine pomarium,fiue paradifumamœnifsi-mum conftituerit, estera videnda funt qus de horto illo dicuntur. In cum hortum hue paradifum generis omnis arbores c^regias amp;nbsp;plantas quafuis frugiferas amp;nbsp;iucundas cogefferat Deus, è qmbus vidum fibi fumeret homo. In iis antem plantis fuerunt arbor feientis boni amp;nbsp;mali, Item arbor vits. De quibus non eft quod hoc loco trlt;demus ,quumfufeamp;r pcifpicue de his facramentis amp;: tefferis vifibilibus,fit à pluribu?viris eruditis amp;nbsp;piis declama-tum hoc tempore. Quod autem fequitur de fluminibus ,quibus rigabatur hortus ille confitus in Edenc, obfeurius eft, fi ad phrafim Latmam exigar- • tur.At fi ad Hebraicam dicendi rationem relatam perpendatur^facillinftm fict. Latina autem fic habent : Et fluuius egrediebatur de loco voluptatis ad irfigandum Paradifum,qui inde diuidebatur in quatuor capita. Qus verba melius confentient cum rei narratione amp;nbsp;eiufdem cxplicatione, fi ita red-dantur : Et fluuius erat egrediens exÆdene, hoc eft, Fluuij procedebant amp;nbsp;profluebailt ex Edene rcgione,ad rigandum pomarium, amp;: irrde diuideba-tur,amp;; erant in quatuor capita. Iftud autem vt intelligatur, quod alioqui dodos viros permultos turbauit,amp; incertos retinnit, animaduertendum eft,ex Hebrsa dicendi ratione pendere .• qua fit vt fspilfimè permutentur numeri, ac modo pluralis pro fingulari vfurpetur , modo fmgulatis pro plurali, quemadmodum hoc loco fieri certum eft. Huius autem rei fi quis requirac exempla,prster ea qus ex initio Genefeos fuppeditStur,rcperiet.apud Rabi Dauid Kimhi in Miclol,vbi vox pààlu, tradatur. Singulärem autem nume-rum pro plurali poni,quia id in prsfentia nccefle eft animaduerti,videre licet,ex eo quod Genef.cap.i.ver.ii.dicitur:Et produxit terra herba virétem facientem fernen iuxtafpeciem fuam,amp; arborem facientem frudum.id eft^ amp;nbsp;arbores pomiferas amp;nbsp;herbas virentes feminibus fuis onuftas,iuxta fuas fpe ties produxit terra. Item capite Genef. tertio. De frudu arboris hotti come^ dimus, id eft, de frudibus arborum l^rti licet, amp;nbsp;fas eft nobis edere : quod. Latinus intcrpres animaduerfum ,per pluralcm numerum ^fiduti lingux Latins poftulabat ratio, reddidit hoc m.odo: De frudu lignoru qus funt in Paradifo vefeimur. Adhsc eodem capite verf.8. habetur, in medio arboris Paradifi, id eft,inter denfas Paradifi arbores , abdiderunt fe Adamus amp;nbsp;Eua. Qua ratione in hac noftra hiftoria dicitur, Et fluuius erat egrediens, id eft, Et fluuij egrediebantur ex Edenc. quafi diceretur, Et fluuij qui ex fuperio-nbusamp;:diuerfis loeisinfluebantin regionem Edenenfem,pofteà commca-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant in ilium hortum confitum in Edene,vt iis rigaretur,quum eflet amplif-

i , fimus,egerétquemultohumore,amp;riuisquàmplurimis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

nos ad cam interpretationcm locoruni fîtu amp;nbsp;re ipfa,apparet. Edencm enïf” efle regionen» Syriacam, aut clTc ipfammet Syrian», quomodo cam molt* Geographi finierunt, vt etiam Mefopotamiam contineret, ex iis quæ prjt'5 fnne dióla,poceft intelligi.FontesTigridis amp;nbsp;Euphratis fluuiorum, de quibu5 hoe loco nonambigitur, ede in Armenia, locis interfeplurimum dihunâ^ ex Plinio cap.9.Iib.5.difcimus. Ïeem ex Strabon. lib.n. inediigimus,Air vet® . Strabo, Tigridis amp;nbsp;Euphratis fontes diftare inter fedadiis duobus millibo’ amp;nbsp;quingentis. id eft, centu leucis nortratibus,amp;: eo plus aliquato. Hi aute^ omnes poftea confluunt,camq;quam Grxci Mefopotamiam dicunt.effreiu* amp;cingunt. Qui verôprætercà memorantur in hac hiftoria fluuij Phifoni^ Gehon,rigant Arabias,vt ex fequentibus eonllate potcrit: neque ex eodeJ# fonte profluunt. Quoditacollegeruntpriores,exeoquoddicitur fluuiu* egreflus ex Paradifo,qui inde diuidebatur in quatuor capita. Fluuium enin* ex eerto fonte prodireftatim arripucrunt,inde alia collegerunt,fciliceti quia ex vno fonte labereturamp; prodiret fluuius,eum pofteain pluresriuç* fpargi, qui aliis colledis riuulis,fierent poftea flumina ingentia. Ad hxc ah* funt adiuncia minus cohæéentia, quæ falfara loei interpretationcm argue' rent. Neque vero Phifon amp;nbsp;Gehon , funt idem quod nonnulli afleucrarun* nimis infulfè amp;nbsp;infipienter, nempe Nilus amp;nbsp;Ganges., quum regiones quä* alluunt Phifon amp;nbsp;Gehon defcribat fat^^ aperte Mofes ,quæ nee Ægyptum nee Indiam dgnificant,vt permultis vifum 3ecreditumfuit,fequentibus alienos errores. quos fparfifle videtur lolèphus ex peruerfa loei huius intet' pretationc,qui antiquitatum ludaicarum libro primo,capite r. hæc prodidit«

* Natrat præterca fMofesJ Deum hortum ad Orientem plantaire,omni plan' tarum varietatc refertum : amp;nbsp;in his fuilTe arborem vitæ, amp;nbsp;aliam fapientia:»

' perquamdignofccreturbonumamalo. In hune hortum quum introdu' xilfct Deus Adamum cum vxore,iuffit cos plantarum curam habere. Riga' tut autemhic hortus ab vno amne vni#erfam in circuitu terrain luftranfU» qui in quatuor diuerfos alueos funditur. Horum qui Phifon nominatur, c* vox multitudinem fignificat, ad terram Indiam dclatus, in illud fe pdagus exonerat,Græcis Ganges appellatur. Euphrates autem amp;nbsp;Tigris in rubruö* mare excunt, quorum Euphrates vocatur Pherath, id ßgnifieat vel difpe*' ► honem vel florem. Tigris autem Hidequel, quod interpretatur AngulW hmul amp;• velox. Geon autem Ægyptum media fecat,qui nobis cum fluuiuö* hgniheat, quem GræciNilum appellate iólent. hæc funt quæ de Parad*' fo,amp;!: cius fluminibus expofuit lofcphus. Cui acceflerut fere qui fequuti fu**^ Theologi,amp; feriptores rcrum ifl;arum:qui quam aliéna à vero,amp;:diflentanc* ab ipfoMofedixerint, facile ex abfurdis quæ hinc fcquuntur ,poteftan*' maduerti : quæ veritate rei expofita ex Sacris literis, amp;nbsp;ipfo Dei verbo, fac*' lius deprehedétur. Et vt à fluminibus ordiamur:Nilus,Ægypti quidc fluuin* eftccleberrimus,fatis notusex multorum Geographorum amp;nbsp;Hiftoricorunj fciiptis,quemadmodum etiam Gangcs,Indiæ maximus fluuius agnofeitnt^ quibufuis feriptoribus. Qui fluuij.rc^onibus à fe tam longe diflitis reroot*’ non polTunt exiftimari ex vnocode'mque fonte aut huo eodem manalf®’ qui efletin horto illo amp;nbsp;pomario Edencnfi,vt multis vifum eft,diffidentibi*s à lofepho. Illi enim fontem ftatuunt in Paradifo, ex quo fluuius fundatuf’ qui pofteà diuidatur in quatuor flumina, quæ quidem diuerfas pofteà rcg*0' nés obeancamp;peruagentur. Sed iftud,amp;:locorum fitus amp;nbsp;naturæ hiftoria,*^ exiftimetur,nequaquam patitur. Ettamen hocplacuitnoftrisquibufda® interprctibus commentum, qui non tam fpcilarunt quid Sacra doceret b*; ftoria, quàm quid veluti per manus ab iis acccpiflct,in quorum verba vcluP iuraucrant.Sednos,qui in vnius tantumDei verba iurauimus,ncglc^'S

• LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83

quorumuis plackis,par eft non quid fcriptores fenferint aduer£ere,fcd in(pi-’ cere decet quid Spiritus fanftus Sacris oraculis doceren os volucrit. Ergo * nbsp;nbsp;nbsp;quod ad hos attinet fluuios, id cenfendum eft, ad id nos duccnte Setiptura

$ facra,eos lapfos exdiuerfis locis Edeneniis rcgionis,poftea tanquam dcriua-$ tos in Paradifum influxiffe, atque inde elaplos, alias obiifle regiones, quas commémorant Sacra oracula. Ita enim ait Scriptura ,• Et fluuius, id eft, flu-’ uij,manabantex Edene ad irrigandum hortum,Seinde diuidebantur,amp; * cxhis præcipui erant in quatuor capita, quafidiccret, lapfafuilTe ex Edene * flumina,quæ per Paradifum cuoluta, poftea diuerfas peterentregiones, amp;nbsp;t quatuor capita, id eft, illuftres fluuios redderent: Nam amp;nbsp;ita Chaldæus in-! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terpres dixit,quatuor capita,hoc cft,quatuor principes flue illuftres fluuios,

gt; qui funt Tigris amp;nbsp;Euphrates ,Gehon Se Pbifon. Noti autem funt ex aliis ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scripturæ facræ locis Tigris amp;nbsp;Euphrates, nee de iis à quoquam ambigitur,

i Qui veto fint Phifon amp;nbsp;Gehon ex nous amp;: locorum infignibus, quæ de-5 elatat Scriptura,difeendum eft.Phifoa,qui primus è quatuor bis fluminibus * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illuftribus nominator, dicitur obire amp;nbsp;circuire t»tam terrain Heuila ; quæ

- quidem regio exauri,quod habet præcipuum Se probaciffimum ,copia, t item Margaritarum fid enim fignificat Hebræum vocabulum Bcdola, pro * quo Bdelium dixerunt^ Se onychun^præftantia, recognofcenda nobis pro-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ponitur. Gehon autem fluuius cft cius regioffis quæ dicitur Chus, pro qua

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Æchiopiam male repofuerunt interpretes Græci,deinde etia Latini Græcos

gt; fequuti. Æthiopes autem Græci,abexufta facie nominant cos populos,qui lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitâtesfupraThebaidem,quæ eft fuperioris Ægypti rcgio,in Africa dto-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rantur, fub zona tortida, ôc ipfius folis orbita. Atque ita Geographi omnes

, fumût Æthiopes,quos doeët effe Africæ populos,incclctcs regionë fuppoficâ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zonæ torridæ,quæ nihil pertinct omnino ad regionë Chus, quæ quidé eft in

• ’ ca Arabia, à qua finus Arabicus dicitur Ptolomæo id mare quo difiungituc , ipfa Arabia ab Ægypto.quod quidem inteUigetur mox facilius Sc apertiuS, 1 Et vt fingula explicentur facilius, atque intclligantur commodius,de rc-t gione Heuilaprimùm dicendu eft, cuius fitu cognito,nofcetur quoque flu-1 uijPhifon ficusSc euolutio.Heuilaregioncgt;vulgôfuntinccrpretatilndiam, ' cëieÜura nefeio qua male interim eóftituta, ex qua deinde collcgerunt Phi I fontem efte Gangem*Nos autem non tarn cuiufquam autoritas,quàm vera 1 moucre debet ratio. Neque folum videndu eft quid quifq; dixcrit,fed quain ' bene quidque à quouis fit diftum.ïtaque prætermiffis hominu quamuis do-( Öxgt;rum Si clarorum opinionibus,quid hac de re fentiendum fit,exDei verbo ► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difpiciamus.Gcncf.c.ii.verf.i 1 .dicuntur filij Ifmacl habitafle in deferto Pha-

’ ran.Sc Genef.i5.i8.dicuntur iidemîfmaelitæ occupaiTe regiones ^ quæ funt lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Heuila vfque Sur, quæ fpedat Ægyptum ,eoitin ere quo petitur Aflyria.

) Ad hæc primi Samüelis 15. r5.dicitur ^ul pereuffiffe AmaIccitas ab Heuila r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfque Sur,quæ fpedat Ægyptum. Ex iis locis,feu regionibus quas IfmaclitaJ

i Só Amalecitæ intelliguntur occupai, quarum termini Sc limites func Sur , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Heuila, facile eft videre hæc loca longiffimè abeffe ab India. Eadémque

, opera ftatui poteft de Heuila regione, vbinam locorum,Ó,c qua parte or-5 bis fita fit, præfertim quum nota fit regio Sut, Sc fcdes Amalccitarum amp;nbsp;If-» maelitarum non fint ignotæ. Defertum feiiieet Fhatan , Sc loca illi vicina, • quæ effe in Arabia petræaintclligutur.Sur autem defertum,dicitur primùm i excepide Ifraclitas egteifos man tubro,id cft,de finu Heroopolitico,vt Geo » graphorummoreloquamur.Sic enimExo.i5iVcrf.tj.fcribitur:Tulit autem - Mofeslfrael de mari rubro, Sc. egreffi funt in defertu Sur, ambulaucrdntquc i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribus diebus per folitudinë,Sc non inueniebant aquam:amp; venerut in Mara,

nee poterant biberc aquas de Mara, eô quod eflent amaræ. Proxime auteff defertum Sur incipiebanc Amalecitarum (édes, qui armata manu Ifraelii^ feiTos de via funt agrefß in Raphidim, vbi pofteà repreffi funt à lofue, vt Exod.17.8. Chaldæus autem paraphraftes Sur conuertit Hagra : ea verô fuit regiaeorum Arabum, qui oram maritimam finusElanicici tenuerunt, vte!' Plinio colligimus,qui libri fexti capite vigefimonono inquic,de iftis Arak bus loquens: Regia eorum Hagra,amp; in finu Elana, hæc Plinius. Amalecit^' rum autem fedes fuifle longius per Arabiam petræam produótas, ex hifto' ria regum Amraplicl, Arioch, Cordolaomor, amp;: Tedal incelligimus, qu^ Gencf.14. defcribitur. vbi reges ifti dicuntur pereufsifle tocum agrum AmS' lecïtarum,amp;: Amorrheorum,qui habitabant in Haflaffon-thamarjid eft,Eß' gaddi, vc conuertit Chaldæus paraphraftes. Item ex Saulis hiftoria quaU modo citauimus, ex i.Samuel, ly. Cinæos permiftos fuifle Amalecitisauk mus. quosab Amalecitisiuffit fecedere Saul, ne ex illorum cedeamp;ruinäi damniquidpiam ad eos perueniret. Cinæos veroillos habitalTe in iis mon' tibus,quibus fcelix Arabia, verfus finum Pcrficum,dirimitur à petræa, intk ligimus ex Balaami oraticMie,amp;: prædiâ:ionibus,quæ funt Num.14.Eft igik Heuila limes earum regionum,quas Amalccitæ poirederunt,quas cum M* dianitis amp;: Idumæis vicinas amp;nbsp;confufas prope habuifle per Arabiam, ab ^' gypto vfque ad Euphratem amp;nbsp;finum Pyficum,cx Hiftoria facra eolligimuS' Nam ij populi ab iildem mai^ribus orti, amp;nbsp;iifdem legibus imbuti, propk quas auorum regionibus fedes occuparunt amp;nbsp;infederunt. Vndeanimaduer' timus Hcuila,quæ finicrit Arabiæ petrææ amp;nbsp;defertæ incolas, ftatuédam e^^ ad^.rabiam fcclicem,iuxta finum Perficum.Præfertim quum præter auruO quodearegioprofertcgregium,habcat quoque vnionesamp;quot;onyches,quï quidé in Pcrfico finu reperiri larga copia,docent hiftoriæ prophanæ: Bcdoli ■veto quod ibi nafci amp;nbsp;inueniri dicit Scriptura, amp;nbsp;Latinus interpres conuei' tit bdelium, Septuaginta autem reddiierunt avamp;fMK», id eft, carbunculum» debet intelligi vnio ; quod ex mannæ hiftoria liquerc poteft. Ita enim Nö' mer.vndccimo capite,de manna agit Scriptura, p'eéno nééft habedola, amp;c ocub-‘ eiusjd eft,amp; color eiüs,qui oculis diftinguitur,fimilis erat oculo,fiuc colotl bedolah, id eft,vnionis. Nam Exodi 16.14. eadem in re dicituv,Da^meh«l^iiigt; dai^ y.azepb»f, quiddam minutum rotundum,minutum,inquam,pruinæ muff' Quod annotandum putauimus, vt amp;nbsp;loei certior eflet notitia, amp;nbsp;ne qud» verborum morarctur obfcuritas.

Phifon autem fluuius eft,qui regioncm Heuila obit amp;nbsp;rigar,quem ex iai# didisjlabi in finum Perficum affirmare poflumus.Qupd verô nomen habeJ' apud prophanos aurores dicerenonpoifumus, quia regionum illarum i® Græcis amp;nbsp;Latinis autoribus non fatis nota fit ratio, nequc vera aut fatis cet^ conftet nobis illorum locorum defcriptio.

Reliquuseft nobis amnis Geon, cum terra Chus explicandus; qui aurem eft Hebræis Gwhon^Grxcis interpretibus dicitur reàr^ex quo Latino interpre' ti fimiliter dicitur Geoft. amp;nbsp;interdû aeftita afpiratione Gehon. Eft verô alius ab ifto amne Geon, eiufdem nominis lerolólymorum riuus, qui Hebraic^ quoque dicitur Gmhon. 3.Reg.i.55. vbi vngitur Salomo in regem,quem f'^i per iota prima fyllâbadicuntGræci,amp; Latinus interpres nominfät Gihonlt; Cuius etiam i.Paralip.ji.jo. fit mentio,vbi dicitur Ezechias obturaiTefupe' riorem fontem aquarum Gihon, amp;nbsp;auertifle ad Occidentem ciuitatis Da-uid. Chaldæus autem interpres hunc Gihon nominat Stluha, ex alio nomine HebraicoStloah, quem noftri de fua ratione dicunt Siloé,quemadmoduin ex Noah, dixerunt Noe, amp;nbsp;/iphebah, lephehe, amp;nbsp;Terah, Thare. Efaiæ autem oftauo cajiite, vcrf.6 fit mentio huius riui Siloe, amp;nbsp;aliquot Euangelij locis-

• nbsp;nbsp;- LiRER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^

Sed iftc Gihon vel Siloê,tiuus lerofolymitanus, nihil ad præfentem facit hi-ftoriam,quód is de quo agitur in hiftoria Paradifi fluuius Gcon,fit cius regio-nis quæ Chus dicitur, quam hadenus crediderunt interprètes Sacrorum li-brorum eiTe Æthiopiam : magno errore amp;nbsp;fupinitate nó fercndagt;eorum qui tradarunc ea,quæ ad chorographiam pertinebant Sacræ fcripturæ,qui quod primùm audierunt, ftatim arnpuerunt, tanquam verum. Quia vcró putaue-runt Chus effe Æthiopiam, quam rigaret Gehon, id quoque collegerunt, fiuuium GeoneireNilum, quod ex Geographia Nilus incelligatur oriri in Æthiopia, in montibus Lunæ fvt noftri recentioresloquuntur GeographiJ qui delatusper amplaZona: torridæ fpatia, lapfufq-, per Catadupospopulos, apud quos funt Nili cataradæ, pofte! defluat in Ægyptum. Sed Edenem re-gionem per quam primùm labicur Geon,nihil ad ea loca per quæ fluit Nilus pertinere, notius eft amp;: apertius, quam vt quiequam de ea re dici ampliuS debeat. Æthiopiam quidem noftri quum Græci turn Latini Geograph!, fub Zona torrida ftatuut, in Africa Solis ardotibus expofita, quam elle Chus ere diderunt plerique, quia Chus reddiderunt Septuaginta interprètes Æthiopiam , idque fequutus fît Latinus interpres , amp;nbsp;(^ui fere deinceps fint fequuti Scripturæ interpretes,exiftimantes veram efle illius vocis interpretationem. At longè aliter vocis Chus fumenda eft in Scriptura facra notatio amp;nbsp;appel-latio. Nam fignificat Chus cam regionem quam ipfe Chus filius Cham, vt eft Genef.io.ó.tenucrit cum fuis pofteris. qu^eodem io.Gcnef.capite.verf.7. nominantur Saba amp;nbsp;Heuila, amp;nbsp;Sabatha, amp;nbsp;Regma amp;nbsp;Sabathaca : item filij Regma, Saba Se Dadan,quos ex alüs Scripturæ locis Arabias infedifte amp;: co- ^ luiftc nouimus. quod etiam cum Deo docebitur cap.6. lib.4. Chus autAn amp;nbsp;Mifraim fratres,filij Cham,iunguncur in Scriptura mulds locis,quód vicinas fedes amp;nbsp;regiones occuparint : Chus nempe Arabiæ oram,quæ Arabico finui prætéditur amp;nbsp;Ægyptiæ oræ: Mifraim autem Ægyptum,quæ dicitur quoque in Scriptura facra vbique Mifraim»quemadmodum Se fingulæ regiones de corum nomine ferè dicuntur, qui terras primi infederine, amp;nbsp;illue coloni à Deo mandati,proie fua eas terras pofte! compleuerint.

Chus ergo in Scriptura Arabiarum pattern fignificat, qùâ: incipiens ab ei ora quæ Ægyptum fpeciatad finum Arabicum,partim petræam,partim Ara* biam felicem compleólitur. Quod hinc eolligi atque animaduerti potefti quiaMadianitædicuntur interdum Chufiim,quos proprere! Chufæos, non male reddiderimus. Nam Mofis vxor Sephora, quæ Madianitis erat, nempe filialethro principis Madian, vocaturNumcr.il. Çhufith , id eft, Chufæa; quam Æthiopiflam funtinterpretati, qui nobis eum locu reddiderut quum Græcè,tum Latinê. Scriptura autem facra Madianitas,Amalccitas amp;nbsp;llmae-litas ferèconfundit,quod Arabias quodam modo confufi amp;nbsp;permifticolant ifti populi cu Chufæis: Se iis quos ipfa Scriptura v^z^îîwjd eft, Arabas nomi-natimdicit. Genef. enim 37. in hiftoria venditi lofeph, dicuntur tranfiifle mercatores Madianitæ,deinde venditus Ifmaelitis dicitur lofeph. pauló póft fub finem capitis,dicutur Madianitæ^endidifle lofephum Putiphari. Capite veró Genef.39.dicitur Putiphar emifle ipfum lofephum ab lfmaelitis,quos in eadem re nominat Chaldæus, Arabas. In hiftoria Gedeonis Iudic.6. poft fe-mentem dicuntur foliti afcendere in terram IfraeRMadianitæ, Amalecitæ Se alij populi Oricntis,qui pofte! Iudic.8.14. vocantur Ifmaclitæ : hos vero populos vno Arabum nomine cótineri negabit nemo, qui cos efle Arabiarum incolas intelliget. Arabas auté amp;nbsp;Chufæos,non longè ! Palefthinis abcfle,óe Meridianaludææplaga,docct hiftoria Iorâ,quæ habetur i.Paral.ii.i6.in qui hæc dicutur, D^üo ^r'^v quot;UDN onnyni □’nüber! nn“nN Dyn’-by nih’ nyn id eft,Et excitauit Dominus fpiritum Palcfthinotu Se Arabum qui funt iuxt* h.j.

tegionem Chufæorum. Earn verô regionem male amp;nbsp;perperam noßri con' uertcrunc Æchiopiamgt;quæ nihil habet comune cum Palefthinis.Ica vicinos eflc Paichhinos, Arabas amp;nbsp;Chufæos videmus. Ex hiftoria etiam rcgis Aamp; poflunc agnofci Chufæi male redditi per Æthiopes, quum iph Chufæi ad Arabiam petræam pertincantjn qua Arabum Chufscorü rex,nomine Zara» qui dicicun.Paralip.14. Haccuh, id eft,Chufæus, tantum exercitum duxiflß memoratur aduerfus regemluda Afa,quatum nullus vnquarn regum.quod quidem proditum fit hiftonis prophanis. Nam, vt eft i.Paralip.iq. hic Zarî Chufæus, habuit in fuo exercitu decies cétena millia militum,cum trecentis curribus falcatis. Qnem tarnen exercitu multitudine fere innumerabilcm» parua manu fudit fugauitque Afa, Dei præfidio. Spoliauitque aliquot régis ipfius Zaræ vrbes,finitimas Geraris.Gerara autem vbinam fint ex peregrina* tionibus Abrahæ conltat. Gcncfis enim vicefimo, dicitur Abraham prüftquot; dus ex querceto Mambre in terram Auftralcm,amp;habitauifle inter Cades5^ Sur, quum peregre abiinetGerara,vbi rcrum potiebatur Abimelcch. quod idem ex ifaaci confiât hiftoria Genef.xfi.i. Ira regio Chus,quam Soiis orbi' tæ fuppofitam multi hadenws crediderunt, quod eam male fintinterptetad quum Græcitum LatiniÆthiopiam,Gerara amp;: Palefthinam fpedas Arabh efl Ægypto contermina.amp; Chufæi,quorum terras rigat Gehon,Arabes fiint in ea Arabiæ parte habitantes, quæ ver^s finum Heroopoliticum ad Ara* biam petræam amp;nbsp;fœlicem declînat. Ex quo facile eft intelledu, Zara ChUquot; fæum male fuifte didum Æthiopêà noftris;amp;: Chus male redditamjÆthioquot; piam:quum fucritdicenda Arabia Ægyptiæoræ prætenta.

Cfcterum vt labi fluuium Geon dicamus per cas oras quæ funt Palefthinf finitimæ amp;nbsp;confines, quibus nomen Chus eft attributum, facit non modo regionisChus memorata amp;nbsp;defignata pofitio ,fcd Septuaginta quoque in* terpretum noftræ confentiens hiftoriæ fententia amp;nbsp;autoritas. Qui fiuuiui» Sihor, qui quidem limes eft Gazæorum4’alefthinorum, tendentium verfus Ægyptuin,rcddideruntpcr Gehon apud leremiam cap.i.verf.i8.Vcrba autem Prophetæ funt eiulmodi: Et vos quorfum teritis viam quæ fert in Æg/' ptum,vt bibatis aquas Sihor?Ea verô reddita funt hoc modo ab interpretibus Græcis Septuaginta, »«m »•s'i' ri 901 kc^ t^ os'» àiyu7r1^ r^ t/«quot;« SS'^f) gt;»«)'; ij eft, Et nunc quidtibi amp;nbsp;viæ Ægypti vt bibas aquam Geon ? Latinus autem inter* pres dixit,Et nunc quid tibi vis in via Ægypti,vt bibas aquam turbidam? It# enim Latinus nomen hoc proprium fumpfit pro appellatiuo, non folum ift® loco, fed lofuc quoque capite ij. verf.j. vbi Hebraica ita reddidit: A fluuiö turbido qui rigat Ægyptum : quum dicendum fuerit, A Sihor fluuio, qu# fpedat Ægyptum, hoc eft,à Sihor fluuio, qui Palefthinam terminat,eo id* nercquopetiturÆgyptus. Attamen primi Paralip, cap.15. verf.j. Latinus hoc nomen elfe propriû animaduertir,qui eum locum ica reddidit: A Sihot Ægypti,vfque dû ingrediaris Emath,id eft,à Sihor fluminc,quod Palefthin^ limes eft,amp;s terræ promiffionis tetminus,vfquead Ituræos,couocauit Dauî*^ omnes lfraelitas,adreducendam arcai? Domini.Et Sihor quidem,quumc* Latina interpretatione,turn cxmalècognitis terræ promiflæ limitibus,qui' dam Nilum funt interpretati. Sed terra promiffa Ifraelitis finitur Gazæ limi' tibus, quos Sihor fluuius définit, vc ex iftis locis, amp;nbsp;aliis Scripturæ quos prœ ferre poflcmus,fi hoc loco effet neceflc,conftare poteft. A Gazæ autem fiid' bus ad Ægyptum longafunt interieda terrarum fpatia, amp;nbsp;milita loca iHu' ftria interpofita,quæ docent longo interuallodiftare Sihor à Nilo,cuiuspff mum oftium, quod ea parte occurrit, dicitur Pelufiacum, quod noftri Da-miatam ab vrbecenfuerut effe qua nunc nominant Rofetam. Inter Gazam autem amp;:Pclufium ifta recenfene Geographi loca illuftria,Caüiim montem, lacuiP

lacum Sirbonidem, Oftracinem, Pompeij fepulchrum, Chabriæ caftra, amp;; alia præcereà:quæ magno fans argumento funt Gazam amp;nbsp;Gazæ fines,atque agros longe à Ndo amp;nbsp;Ægypto ipfa abefle. Adhæc, Propheta Sibor collocac co itinere quo dcfcendicur in Ægyptum.quæ docent aperte Sihor non poffe effe Nilum. Quod fiautoritärem amp;interpretationem Septuagintaputabimus nobis hoc loco fequendam eire,vtidemccnfeaturnobisefl'efluuiuS Sihor amp;nbsp;Geoh, certè inteUigemusGeonem per earn Arabiam decutrere, quæ attingit Palefthinæ fines,amp; vergit ad finum Arabicum,quem mare Rubrum in Scriptura dicimus, quæque dicitur Scripturæ facræ Chus,quod earn Chus frater Mifraim occuparit amp;nbsp;tenuerit. Ex his opinor iam poteft intelli-gi,vbifintHeuilaregio,amp;qui rigat illam Phifonfluuius. item vbi fitafit regio Chus,amp; Geon eius regionis fluuius : quæ quidem ad Arabiaspertine-re, docent ea quæ haótenus ex Scriptura facra propofuimus. Vnde amp;nbsp;fitus regionis Eden,amp; Paradifi,id eft,horti illius Celebris amp;nbsp;amœni,cofiti in Edene, poteft intelligi. Vnde male conuerfa führe Hebraica quæ funt de Paradifo fumpta,quùm in Græcû turn in Latinum fermonem apparet. Quæ ita fuiffe vertenda liquere poteft: Fluuij autem exEden^ defluebant ad irrigandum Paradifum,qui poftea ex Paradifo clapfi,quatuor flumina illuftria amp;nbsp;magna efficiebant. Primi fluminis nomen eft Phifon, qui alluit amp;nbsp;rigat regionem Heuila,quæ aurum optimü profer^amp; vnioncs,amp; onyches. Alterius fluminis nomen eft Geon, qui quidem regionem Ambicam Chufæam rigat,amp;rc. Ita conucrfa Hebræa,locum iftum reddent intelledu facilcm.

Confluxifle autem iftos amnes célébrés Tigrim,Euphratcm,Phifontem ^ amp;GeonteminParadifum,atque inde ex Paradifo elapfos dinetfas oÄuiCfc terras,non débet videri mirû,quôd ampla terræ fpatia fucrit hortus ille corn-plexus , fueritque inftar amplifsimi cuiufdam regni', in quo collocatus Adamus, quam multorum à Deo bonorum dominus efletconftitutus,ccrncrct. Congefferat enim Deus in eum lo^um, amp;: contulerat omnis generis herbak amp;nbsp;arbores,quas habuit locis aptis amp;nbsp;idoncis confiras, nempe vallibus, mon-tibus,amp;: locis planis,item apricis amp;nbsp;viiabrofis varié difpofitis, prout opus fuit ad eas res continendas amp;nbsp;exhibendas ^ quas infinitas profert ex Dei impcrió ipfa tellus. Habuit etiam idem locus amp;nbsp;hortus,animantium genus om nc,id cft,volucrium,amp; quadrupedum fpecies vniuetfas. quibus quàm amplo fue-rit opus ad ftabulandum fpatio,iudicandum iis relinquo,qui in naturæ hiftö-riacognofcendaamp;contemplanda, vel minimum funtverfatii Deusenimi VCeftGenef.i. 19. formatisdehumocundis animantibus terræamp;vniuerfis volatilibus cœli, adduxit ea ad Adam , vt videret quid vocaret ea. Omné enim quod vocauit Adam animæ viuentis,ipfum eft nomen eiusi Appella-uitque Adam nominibus fuis cunda animantia amp;nbsp;vniuerfa volatilia cœli amp;nbsp;omnes beftias terræ. Sic Latine habentur ifta, in nottra vetere tranflationei Vnde colligimus Deum omnia animantia propofuiflc Adatno, vt ea agni-ta fuis appellaret nominibus,intelligerétque quantum iHi effet à Deo para-tum in terris imperiû, quantâque efftt àfuo parente Deo Optimo Maximo donatus fapientia : quum tam varia return notitia fc inftruüum animaduct-teret. Itaque Paradifum ipfum amplifsimæ regionis inftar fuiffe lieer colli-gere : quod flumina per illum labcntia demooftrant, amp;nbsp;totius naturæ locö illo contento repræfentatio arguit.Paradifi vero amœnitatem cum tempore exoleuiffe intelligimus, malcdidione Dei terram ipfam totam occupante^ ttianentenihilominusearegionè,?ceo fluuiorum fituquemScripturadéclarât, qui Mofis tempotibus,vt erat, agnofcebatur : qui figura ifta adiundä illuftrari amp;nbsp;agnofci potent»

In qua fluuiorum Paradifi potifsimum habita fuit ratio :vc iis ante oculos propofitis, ipfius Paradifi,amp; vicinarum Edeni regionum ,facilior eflet comprehenfio.

V Æ hadenns de tempore eiufque partibus, fcilicet hovis, diebus, hebdomadibus, menfibus, amp;nbsp;annis dixi-mus, quia ad Ctronologiam, id eft, temporis rationem pertincbant, non potueiïint à nobis præteriri, ft certam eiufccrei conftarerationem voluimus,autearn explicate debuimus: ne in temporis rarione ledöres harterêc, • anc de annó eiufque partibus quæftioncs, ficuti faftuni eft haélenus, thouerent. Cxtera autem quæ propter hi-\ ftorias propban as, quo certior carum effet notitia, de temporum initiis funt | divta,iSd: de 01ympiadibus,ac vrbis Rothæ natalibus, idem de mudi origine, I de natura quoque amp;nbsp;Paradifo adiuitfta funt, argument! fetie, amp;nbsp;earum ne-B eeffaria cognitione,nos ad earum reruna tradationem deducente: nc,quum 2 à primo return ortu ducendum effet atque repetendum hoc argumentum, Î ignorarentur ca,quæ vt primum feirentur atque intelligercntur,propo-1 fita nobis effe voluit in fuo verboDominus. Quibus cxpofitis,ad ipfain ’ veniendum eft temporum fcriem,quam Sacra icripta nobis proponunt, 1 quxquidem prius feculum,feu primam mundi ætatém diluuio condu-li dunt. Cuius temporis ex Genefis capicibus quinto amp;nbsp;fepcimo facilis eft êxplicauo.

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex quinto autem capite Genefcos bxedifcimus, V Adam vixiffeannos centum Sc triginta,ac poftea genuiffè Seth; f Seth quurn egiffet annos centum amp;nbsp;quinque,genuiffe Enos;

H Malaleel vixiffe ànhosfexagintaqüinûue,8c genuiffe larcd. lared vixiffe annos centum lexagintaduos,5c genuiffè Henochi Henoch vixiffe annos fexagintaquinquc,Se genuiffe Mathufalai Mathufala vixiffe annos centunl oftogintafcptem,Sr genuiffe LamecH» . Lamech vixiffe annos centum ottogintaduos,0£ genuiffe Noei

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex feptimo verb Genefeos capite difcimüSi Noe ingreffum fuift« annum vitæ fexcentefimum, quurn diluuio tétras Sé continentem obruit Deus. Hianni fimul lundi fiunt mille fexcenti quin-

Diluuij autem annus cócludit annum vitæ Noe fexcentefimum, quia di^ iuuiuin cœpit anno vitæ Noe fexcenteGmo,cius anni menfe altero, dccima-h.ib*

feptima die mcnfiseiufdcm,vtGencfiscapitefcptimo,verfu ii.fcribitur: Egreflus autem eft area cum ftia familia,amp; animantibus vnà reclufis,poft 1*' beratas aquis dilumj terras, anno vitæ fuæ fexcentefimoprimo, menie fc' cundo,dieverômenfiseiufdem vicefimofeptimo,quemadmodumexpo-nitur Gcnef.8.14. Secundus autem de quo agitur bis annis menfis, nomi' natur Hebræis Mar, hes,van. amp;â Grxcis àiSi, qui fuit in anno veteri Latin® Odobeneft enim annus in bis biftoriis naturalis fumendus,qui ab æquino' Ûio autumnali incipit, quemadmodum in anni ratione fuit explicatum.

lam verô, quoddiluuium cœpiflediciturdecimafeptima die menfis fc' cundi, anni Noe fexcentefimi, defiifle autem anno verteilte expleto,die i? mcnfisfecundi,anni Noefcxcentefimiprimi, id adeo fit vtintelligamus aæ num diluuij, fólarcm debcrefumi, quum Scriptura annis vbique folaribui vti foleat. Cæterùm duodecim mcnftrua fpatia diebus conftant tercentum quinquaginta quatuoncum alternis,finguli menfes triginta,alternis vigimj nouem dies corn plcant. Itaqueàdecimafeptima die menfis fecundi, ann* fexcentefimi vitæ Noe, ad decimam feptimam diem menfis fecundi iiift' quentis anni, qui fuit vitæ ^oe fexcentefimus primus,annum lunarem eJi' pletum babemus,conftantem duodecim menfibus lunaribus,quibus défunt dies vndecim ad folarcm annum conficiendum, qui diebus conficitur tf^ centis fexagintaquinque. Quamobrem^dies adduntur demenfe fecund® anni infequentis, cuius vicefimafeptima die Noedicicurex Dei mandat® egrclfus area. Itaque vndecim dies de menfe fecundo anni infequentis dP luuium,qui iufto fuperelfe numero videntur,ad dies epatfas pertinent, quolt;^ Lyrlt;ius fuis in bunc locum commentariis vcaniraaducttit,ita etiam no® fine bona ratione prodidit.Ex quo intelligimus Noe fuilfe in area reclufui® cum fuis,anno integro folari, atque in ca veluti ergaftulo quodam conftioi' turn, tanta animantium colluuie fub codem teéf 0 agente ,‘Dei verbo fideHgt; fuam fuftcntalTe, patientérque expeda^e Dei opcm falutarem, qui nouit fuos,quü opus eft,eripcrc ex tetatione amp;nbsp;periculis,quæ ibis alioqui morte in; tentât omnibus bons. Ab orbeigitur eödito ad liberatas diluuio terras anrt funt mille fexeenti quinquaginta fex, menfibus ferê duobus additis aded annos. Sed bos menfes in bac fumma præterimus, vt ad annum infequefl' tem referantur,quem tanquam integrum,ficuti amp;nbsp;fequentcs,non autem di' minutum»commémorât Scriptura facra. Patriarebarum autem states) per quas ab orbe condito ad diluuium demonftrantur tempora,perfequitul Scriptura capite quinto Genefeos, ficuti prius monuimus. quod nc quid i® bac biftoria necelfarium prxtereatur,buc referendum putauimus.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R eft liber gcnerationis Adam, in die qua creauit Deus borainem’ ad fimilitudinem Dei feeir ilium.

ii Fadlque funt omnes dies Enos nongenti quinque anni, amp;:mor-D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuus eft.

, 18 Vixit autemlared centum fexagintaduo5usannis,amp; genuit Henochi j 19 Et vixit lared poftquam genuit Henocli, odingentis annis, amp;nbsp;genuit . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filios amp;nbsp;filias.

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zo Etfadifuntomnesdieslarefl,nongentifexagintaduoanni,amp;mor-

ii Porto Henoch vixit fexagintaquinque annis,amp; genuit Mathufalami 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12, EtambulauitHenochcumDeo,amp;vixitHenoch poftquam g|puit • 11 Mathufalam trecentis annis,amp; génuit filios Sc filias.

Ex bis quæ funt prolata ex Genefi, fingulorum patrum ætates 8c tempora , prius expofita, recognofeuntur. Itéra fingulorum Pattiarcharum ætates, c^ h.üip

91 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRONIC, ijuibus quandiu in tetris morati funt, amp;nbsp;qui, cum quibus vixerint, poteft animaduerti.

Eufebiusautem Cæfarienfis in fuo Chronico, fequutus corruptos incurie librariorum codices Grxcos Septuaginta interpretum, nobifcum non coiv fentit. Qua de re fatis muleis Aurelius Auguftinus lib. De ciiutatc Dei Jf* cap. 15» amp;nbsp;fcquencibus agit, qui non fine frudu legi amp;nbsp;confuli poteft his de rebus.Sed nos veritatem fequimur HebraicamJn qua hærendum cft.Poiruflt autem Græci Septuaginta interpretum codices facile emendari, amp;nbsp;fuæ intequot; gritati reftituiex collatione codicura Hebraicorum. In quo fi a noftris labo' ratum eflet typographis amp;: impreflonbus, puriora Græca haberemus Scripts facra,quam hadenus extiterint.

Eft vero primum hoe temporis curriculum maxime illuftre Ecclchæ proquot; pagatione inter tam impios ^ truculentos piorum hoftes, quos Deus Opd' mus amp;nbsp;Patiétiflïmus,ipforum irritatus fceleribus, diluuio perdere fit coaduJ« Qua animaduerfione feuera,amp; fupplicio metuendo atque inaudito, Deus fc mundi Dominum amp;:Redorcm,hoc eft, cenforem amp;:malorum vindiccni) fuiquetimentium conferuatorem aperte declarauit.Vndc autem peccatuni amp;nbsp;eins ftipendia mors,item ï^uangelium amp;nbsp;falutis per Chriftum Dominuiö promiffio manarint, dedarat in hoc ftatim feculo Sacra hiftoria. Qua: ciifH fint multorum dodorum hominum feriptisilluftrataamp;expofita, longiere non egent intcrpretatione. Q^amobrem ad id tempus quod eft infecutuJO diluuium,accedendum eft.

* nbsp;nbsp;^e^fus ^uo^i à ólf/uuiof/uxi( a^iprornifione?^fat^a^ ^^rahamo 3 iJe l^ene^icenMs in eius ßmine

Oft diluuium fua reddita eft mundo facies amp;nbsp;eleganda, qn^io totum fublata vidcri poterat aquarum tanta inundatione, quao tam dedarat Scriptura fuifle. Quindedm enim cubitis aqu* montes quanuis altos fuperauit, vt docetur Genef^. verf. 1^.^ to. inhæc verba {Et aquæ præualuerunt nimis fuper terrain,.

opcrtiqueluntomnes montes excelfi fub vniuerfo ccelo.Quindccim cubin’ altiot fuit aqua fuper montes quos operuerat. Neque antècœperunt aqu^ illæ immenfæ decrefcere, quam volucrum om ne gcn.us,amp; gradientium ad' mantium fuiflet extindum, iis exceptis quæ area vnà cum Noe recepcr^C' Dei autem bonitatefuum poftea ftatum priftinum recuperauitmundanud iftud hominibus ad certum tempus conceflum domicilium. Quod quide® Genef.8.xi. fic Sacra monftrant oracula:Nequaquam,inquit Deus,vitra Wï' Icdicam terræ propter homines. Senfus enim amp;nbsp;cogitatio cordis human’ prona funt in malum ab adolcfcentia Äa.Noii igitur vitra percutia omned animam viucntem,ficut feci. Gundis diebus terræ/emends amp;nbsp;mcfsis,frigd amp;a:ftus, æftas amp;nbsp;hyems, noxamp; dies non ceflabunt. Hoc diuino decretores iftæ priori funtreftitutæ conditioni,quam fuftulerat diluuium. A quo dein' ceps quæ funtconfecuta recenfentur tempora, per quæ deducimur ad cad quam Sacra vocant oracula temporum plenitudinem , id eft, promiftbrud diuinorum plenam in Chrifto domino,fado homine cxhibitionem,amp; com' pleroentum corum quæ pro falutc noftra perfcrenda crant lefu Chrifto do' mino noftro. Ad quæ tempora, primum gradum amp;nbsp;aditum püs aperuit «^ poft diluniu ætas, quæ Abrahami anno feptuagefimoquinto cóeJuditur. qu^ Geued

Genefis vndecimo capita, atque ctiam duodecimo tecenfetur, amp;nbsp;exphea-tur. Capite autem vndecimo Gcnef.hac de re docentur ifta:

Thare quum vixiffet annos centum amp;nbsp;triginta, genuit Abraham, quod pluribus amp;: latius poftea docebitur ex ipfa Scriptura.

Abraham quum annos vixiftet fcptuagintaquinque,promifsionem à Deo magnificam accipit, qua quum ipfc turn piorQ ^nus omne fuit rcereatum: nempe fœlices futuras amp;nbsp;benedicendas omnesGentes in iplius feminc, qui eft Chriftus Dominus, quemadmodum intetpretatur Apoftokis Galat.j.i^. Hac autem Patrum decade expofita^erfequitur Scriptura,amp; comprehendit hiftoriam annorum quadringentorum vigin^fepterniquibus poft diluuium linguarp confufto,amp;orbis in tres partes præcipuas diftributio,qua ratione fit fatU,atque vndc fluxerit,explicaturi Prætereà autê, quod eft Hiftotia: facts caput,Euangehj amp;nbsp;falutis certa promifsio renouatur : quæ quo tempore^uic * Abrahamo figuificata amp;: denunciata docetur.

In hanc autem generisNoe feriém,irrepfitapud Græcos Caihan, prêter Hehræorum codicum fïdem,amp;: autoritärem vetcrum codicum Grscorum; quod ex difputatione Epiphanij lib^.tom.i. cÓtra Melchifcdecianos lique-re poteft;in qua perfequés temporu. rationcm,amp;: cxplicans earn quam habet Septuag. interprètes, Patriarcharum poft diluuium ieriem,nullam omnino facit mentionem Cainan. Id veró non fcfellit veteres. Quamobrem,Ado Viennenfts in fuo Chronico, excufo Lutetis Parifiorum per Morellium» pag.8ihsc habet ita annotata.Arphaxad annoru ^y. genuit Sale.Hïc Sepcua ginta interprètes vnam generationem plus quamHebraica veritas pofue-runt,dicentes,quod Arphaxadquum eftet annorum 135- genuit Cainan: qui quum 130. annorum fuerit, ipfe genuit Sale, hæc Ado Viennenfts. Ex quibus animaduertere poftumus eos errores, qui hæferût in Latinis codicibj exebrrupta Græca interpretatione, nó fuifte olim ignotos,acproptcrea efte tollendos. Decem autem tantum Patriarchs proponuntur in hac fecund a mundi state,amp;primo poft diluuiu feculo,in veritate Hebraica.Et vt ab orbe I condito ad diluuium vfque,deccm tantum propofuitPatriarchasScriptura, 1 Adam, Seth, Enos, Cainan, Malaleel, Iared,Henoch,Mathufala, Lamech,

amp;: Noe: ita amp;nbsp;in hac hiftoria, decem epoque proponit folummodo, fciliccc, Sem, Arphaxad, Sale, Heber, Phaleg, Rehu, Sarug, Nachor, Thare, Abraham. Quare male amp;nbsp;petperam intelligitur infertus Cainan in haneferiem. Sed is error non obferuatus,nec animaduerfus,propter Hebraicarum literarumfu-. perioribus temporibus ignorationem, hsfit in codicibus Grscis, pofteriori 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;suredefcriptis. Adhxc infertum eftvocabulum »u^win Grsciscodicibus, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id cft,centum,vitiofè in his Patrum.stacibus,permutatis.amp; confufis Hebrat-. tis numeris, manifefto non folum librariorum ertore, fed audacia amp;nbsp;igno-, ranone,nefcio quorum raalè fanorum hominum.QuöfaóIum fuit vc Chro« j nologiæ ratio nonconftiterittheologisGræcis, in hac poft diluuium state?

quemadmodum ncquc ante diluuium.Quod in priore ilia ætate Septuagiß' ta Græcoriim interpretum verfio pro centum nonnunquam habcatduccC' tos annos,ante fublatos liberos à patribus, amp;nbsp;reliquos male annotates annO' rum numéros. In fecunda autem poft diluuium ætatc fæpècentum fuppo' nuntur anni, quo modo priore ièculoante fublatos à parentibus Iibero$ Ex quo alij poftea confecuti funt errores in ipfis numeris amp;nbsp;annorum notJ' tionibus : erft fumma annorum qua quifque vixit,retenta eft. Veritas auteß’ amp;nbsp;emendatie omnium iftorû errorum,ex Hebræis fontibus animaduertéd* eft amp;nbsp;eruenda: quemadmodum id docet Auguftinus Iib.de ciuitate Dei iJ' cap. 15. quo inter cætera hoc quoque inquit:Rede fieri nullo modo dubit«' uerim,vt quum diuerfum aliquod in vtrifque codicibus inuenitur,quando' quidem ad fidem return geftarum vtrunque efte nó poteft verum,ci lingua potius credatur vnde eft in aliam per interprétés fada tranflatio.nam in qui' bufdam etiam codicibus Græcis tribus,amp; vno Latino,amp; vno etiam Syro,iß' ter feconféntientibus,inuentus eft Mathufalem fcx annis ante diluuiuß' fuifte defundus. hæc Auguftinus. Cæcerùm Hebraicæ veritati fubferibß Chaldaica interpretatio, Çræca conuerfione certior : nc quis exiftimet eoi' dem errores, quofuis occupafte codices, parémque fuiffe cundorum cun' Græcis librariis inertiam amp;: ofcitantiam.Hebraici autem codices tanta euf’ fuerunt afferuatijVt Hebræi veteres in numerate etiam reliquerintfingæ lorum librorum apices amp;nbsp;lit^as, ne cui dcillorum certitudine dubitareÜ' ceat. Quod Dei prouidcntiaamp;: bonitate, atque prouidentiaadmirabilii^' dum fuilfe animaduertimus, vtSacrorum oraculorum potifsimum pereo-' ce|jitude amp;nbsp;veritas obferuata, amp;nbsp;farta teda fuerit cuftodita, qui earn quasiquot; libns facris continctur veritatem, oppreflam in primis volucrintamp;: expeßquot; uerint.

Transfufuseftautemis,de quoàgimus,GræcorumCodicum error, hæfit etiam primo capite primi libri P^alipemenwn in verfione Græca,coquot; tra manifeftam Hebræorum codicum veritatem. Vnde accidie fquernai' modum exiftimare liccD vtcapitetertioEuangelijfecundum Lucam,bi® Cainan fuerit pofitum , propter vulgó receptam,atque vfitatam Græc^ tranflationem : quæ, quum librariis turn dodoribus corum temporum, i®^ eratcognita. Quaprauaimitatione,in Adis Apoftolorum erroralius,lt;3quot;' Græcos fimiliter occupauit codices, in noftra Latina transfufus eft amp;nbsp;traßf miftus exemplaria. Is veró capite feptimo,verfu 14. habetur,vbi lofeph dif tur accerfiuifle lacobum pattern fuum amp;nbsp;omnem cognationem fuam'quot; animabus feptuagintaquinque.qued Genefis capite46. verf.17. Græcacöquot;' rupta exemplaria ita habent : ’raB-o, au 4^,w «f«« •»n^ß «m i(r»A9»9-£q th fiiyy-^lov gt;^'^ /mImvto. TrevK id eft,Omnes animæ domus Iacob quæ ingreflæ funtÆgyptu*quot;' fuerûtfeptuagintaquinque.Eo tarnen loco in Hebræo cotextu/eptuagiß!* folùm numcratur animæ domus Iacob,quæ funt Ægyptû ingrcflæ.-qucini“' modum hoc idem Deuter.cap.io. vcrf.io.ita reperit Mofes : In feptuagißquot;^ animabus defeenderunt patres tui inRÆgyptum,amp; ecce nunc multiplicßß'' te Dominus Deus tuus,ficutaftra cœli. Quæ ledio confentiens ventatiHquot;' braicæ.in codicibus Græcis Complutenfibus habetur,quam etiam fuaît3quot;quot; Hieronymus vfitatâfuilfejibro Dequæftionibus in Genefim teftatur:àlt;lquot;’ nihilominus noftristeroporibus codices Græci imprefsi Argentorati «ft^' amp;: Bafileæ i jjo. in odauo,diirentiunt manifefto erroreamp;r audacia,aut,vflf uius dicam, incuria, amp;nbsp;negligentia, non tarnen ferenda, eoriim qui taliß*” lucem protulerut: codicibus cmédatis nequaquS côfultis neque collarsc’' Veterû ledione cum Hebraica veritate.Quod exemplum facir,vt exiftit’^*^”' Euangeliftam Lucam citafle atque dcfcripfilTc hæc loca quemadmodum

profère veritas Hebraica. Quæ quum Græcis librarüsarque étia Sthokfticis amp;nbsp;Dottonbus cofequutis ignora eflet, arque ij inçidiffent in codices corru-. pros veteris Teftamenti, ex illis videntur quæ fecus habebätur in nouo Te-ftamento voluiflc emendate, quæ ab Euangeliftis fucrunt bene prodita ôc conferipta. Cui fententiæ vt accedere debeamus, facit Euaogeliftarum amp;nbsp;Apoftolorum diligentia,atque etiam Sacrarum literarum, qua præditi amp;nbsp;in-ftrudi erant notitia: leem eorum qui pofteafuntcöfequuti,negligentia,au-daciaamp; ignorantia, quam Hieronymi quoquedamnat teftimonium, poft cuius ætatem codices Græcos apparet vitiatos fuiffe muleis locis.Quare loca illa reftituenda efle amp;: reponenda vt ea veritas Hebraica profert, nemini opinor dubium effe debet :vt fublatis manifeftis erroribus ex Græcis amp;nbsp;Latinis codicibus, cum veritate Hebraica confentientes habeamus facros codices.

lam inüngulorumPatriarebarumætatibus aperta funtomniajprærer-« quam in vnius Abrahami tempore. Quia enim Genefis vndecimo, verf.2,6^^ ita habetur, Vixitque Thare feptuaginta annis ,amp; genuit Abram, amp;: N^r chor,amp; Aram,exiftifnantplerique Abrahamumiiarum anno patris feprya-gefimo,eu.mque filiorum Thare primogenitü efle, idque ira in horum tem-.^ porum ratione notant vulgo. Sed errariab bis, neque id fieri potuifle, con- ; fequentia arguunt. Genefis enim vq^eçimo capite, verf.16. fic habetur : Eç fatîifuntdiçs. Thate ducentorumquinque an«orum, amp;nbsp;mortuus eft in Haram. Deinde capite duodecimo, verf.4. ita habetur: Egrefluseft itaquo Abram,ficut præceperat ei Dominus,^ mit cum eo Lot. Septuagintaquin-que annorum erat Abram, quum cgrederctur de Haran, Egreffum auttm fuifle Abrahamum de Haran poft mortem patris, hæc innuit hiftoria,atquc etiam id in Adis perfpicuè docet Stephanus cap.7. vcrf.4. inquiens : Tune cxüt de terra Chaldæorum amp;nbsp;babirauic in Charan : amp;nbsp;inde poftquam mot-tuns eft pater eins, tranftulit illum iBterram iftam in qua nunc vos habita-tis. Ex bis itaque duobus Genefeos, amp;nbsp;Adorum 7, locis, ætas Abrahami conftat, qua erat quum patre raortuo, reütbs Carris petüt Cananæam. Item patris ipfius ætas, quaobiit eft manifefta, vnde certi eflepoflumus, Abrahamum natum efle, quum ipfius pater Thare annum ageret centefimumSS tricefimum. Nam Thare vixit annos ducentos quinque, tum autem quum obiitThare, natus erat Abraha annos feptuagintaquinque, fublatis autem feptuagintaquinque ex ducetis amp;: quinque,reftät amp;nbsp;reliqua fiunt centum amp;: triginta. Quamobrem anno patris centefimo amp;nbsp;tricefimo natus eft Abraha-mus,no autem feptuagefimQ,ficuti male annotatum eft amp;nbsp;proditum Chro-» nograpborum monumentis,

Quod verb dicit Scriptuta facta, Thare vixifle annos feptuaginta,amp; po-ftea genuifle Abram,Nachor,amp;: Aram : fic eftaccipiendum,vtintelligamus Thate,quum annum egiflet feptuagefîmu,cœpiflc tollere liberos iftos,quos; commémorâtScriptuta.Qimrum tarnen Abrahamus non fit natu maxitnus, etfi primo loco recenfet illum ScriptuÄ.In hiftoria enim facra,non connut quæ primo tecenfciitur loco,prima quoque tempore cenfenda funt.Ei ne in genealogiis exemplum requiramus longius, id in generc Sc fobole Noe re-pcriemusfatisapertumSc illuftre. Genefis enim quinto, 31. ita habetunNoe verb quum quingentorü eflet annorum,genuit Sem,Cham,0!: lapheth, hoe ide repetitur ita,cap.6.ver.io.Et genuit Noe trcsfiliQS,Sem,Cha,amp; lapheth, Cham autê efle minimü feu poftremü filioru Noe,apparct ex Gen,9,ver.i4, vbi dicitur, Noe refciuiire,quæ in fe admififlet Cham filius ipfius natu mini-naus. Sem verb no efle liberotü Noe natu maximü,ex eo coftat,qubd,vt iam annotatu eft, liberos cœperit tollere Noc,quû annû ageret quingétafimum.

96 , cuius anno poftea fexcentefimo terras occupauerit diluuium, vt Genef.7-^' docetur. Biennio autem port diluuium, Sera gignit Arphaxad, turn quilt” annum ageret centefimum,vt eft Gcnef. 11.10. Quamobrem nondu annul” attigerat centefimum ipfo diluuij tempore Sem. Ex quo intelligitur natus ipie Sem biennio poft annum patris quingentefimum. Eft igitur Iaph«blt; Eue Iapetus,liberorum Noe natu maximus,iiue primogenitus Noe,qui pan” anno quingentefimo procrcatus fit. Itaqucis verfus,qui eft Genefis decim” capite, verf.ir. De Sem quoque nati funt, patre omnium filiorum Hebcti fratrelaphcth maiore:fic eft conuertendus, Ipfi quoquc Sem nati funt lib^/ ri,qui quidem Sem, parens eft generis Hebræi, amp;nbsp;frater lapheth vel Tapet*' libcrorum Noe natu maximi. Quod ergo Sem primus in liberis Noe receD' fetutjid non fit ætatis ratione : quemadmodum in liberis Thare,ne ipfe qi”‘ dem Abrahamus nominatur primus,quia fit primogenitus, fed quia prirO' gaciua quadam ornatus, dignitate cæteris præit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa eft vt Sem que

que in liberis Noc nominetur primo loco.Pietas ergô,vel ipfapotius eletï” diuina,quæ comitem fecum trahit pietatem,amp; Dei timorem, primas parte* dàcSem in liberis Noe,amp; Abrahamo in liberis Thare,quôd ab iis ortæ f”* »familiæ eæ,in quibus Dei promifsioncs hæferût.Id autem inteHedumjamp;b*' ,ftonam facram, amp;nbsp;temporum iam didorum rationem reddit magis perfp” cuam ; in qua etfi eft à muftis erratum ^non eft tarnen quôd vllo aurore f* damur nosà vcroabduci. Piikfertim quum erroresnon fequendos ,fedre' darguendos amp;nbsp;vitandos elfe intelligamus. Quantum verôerrorum fitalt;lj milTum in huius ætatis hiftoria, amp;nbsp;confequentium ætatum ,cx tammal^ coÄftitutis temporibus,relinquo iis æftimadum, qui hæc accuratius traçât* debuerunt,vtcautiores fintpofthac in examinanda hiftoria.

Eft etiam præter hæc notanda nobis linguarum in hac ætate confufio,at' iqucetiam trium orbis terræ partium diuifio. Confufio autem linguarü*” ccntcfimoamp; vno poft diluuiu anno co«itigit,quam eft confecuta ipfa triu*” orbis terræ partium diftributio.Id verô fie ex Scriptura eolligimus, Sem biennio poft diluuium gignit Arphaxad.

Arphaxad trigefimoquinto anno ætatis fuæ gignit Sale* At Sale poft vita: fuæ triginta annos gignit Hebcr.

Heber autem anno trigefimoquarto fuæ vitæ tollitPhaleg, ipfo diuifio”*® feu confufionis linguarum tempore, x. 3 y. 50.54. Summa eft 101. Eft autem Palag Hebræis diuidere, à quo Phaleg nomen à patre impofitu**! habuit,quemadmodumiddoceturGenef.io.iç. NatiquefuntHebcr duo,nomen vni Phaleg,eo quod in diebus eius diuifa fit terra,amp; noraenó^' tris eius ledan.Qupd quidem in filio notare voluit Heber,vt homines te*”' pus ipfum animaduerterent, quo mcmorabilis, vel mifcra potius fermo”*® commutatio,amp; confufio extitit inter mortales, quam hominura infolenti»' amp;nbsp;Deicontemptus inuexit in orbem ipfum. Nam quum vnus idcmqiie”' mnibus effet ferma, idque inter fc a^tarent homines,vt obfcurata Dei gl”' ria,cuius nulla tangebatur cura, fuumperpetuarent nomen, fadum eftP^ mirando iudicio vt illa confpiratio,linguarum confufione ac infolentaru*” vocum nouitate immiffa, tum fuerit foluta : quó id tandem ab hominib^ intelligeretur,non ftufta modo, fed impia amp;nbsp;maledida quoque confilia efl” illa,quæ Vt Dei gloriæ officiant,ab heminibus fwfpiciantur.Itaque turns iH* atque vrbs, quæ turri vel arci adiunda erat, vt ftrudorum fuorum now”” fmmortalitaticommendaret,miferumamp;infœlix Babylonis nomen obi*' nuit, non vno tantùm terræ loco aut angulo, fed vbique gêtium cognitu*”' Vtmifcros effeillos qui non referrent ad Dei gloriam fuam vitam amp;nbsp;fi*3* adionesjteftatum apud omnes Deus relinquerct. Babel enim , vnde eft bylo”*®

bylonis profedum vocabulum gt;nbsp;idem eft ac ft dicatur Ba, id eft, ven it. Bel, é' hoc eft,confufio5 id eft, pro gloria quam homines Dei fecuri, quærebant ÔC if fomniabant,retuleruntiufto Deiiudicioconfufionem amp;nbsp;ignominiam. If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Struftorum aucem turris Babylonicæ coniilia ita déclarât Scriptura, Ge-

f* nefis cap.ii.verf.4. Etdixerunt, Venire faciamus nobis ciuitatem amp;nbsp;turrim, h) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius eulmen pertingacad cœlum ,amp; celebremus nomen noftrum , ante-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam diuidamur in vniuerfas terras. Hæc autem hiftoria non eft leuiter

if prætereunda nobis,quod par in hominibus vigeat hodie amentia,vanitas,amp;s ;ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impietas. Nam vc quifque eft à Deo in altum quempiam dignitatis gradum

C' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cueftus, ita cupit veluti obliterans Dei in fe bcneficiis, amp;nbsp;Dei memoria de

;it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuo domicilio expunvla,monumeta in fuis agris ftatuere amplifsima,quibus

11' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftetur fe aliquado illis locis egifte, quibus etiam ftudeat perpetuate fuam

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memoria ad pofteritatem. Quum interim opes quibus ad eas res vtatur,hail' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beat plerumque colledas ex piorum amp;nbsp;paupcrum fudore amp;nbsp;fanguine.Hanc

O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viam primi mortales,Dei oblitiamp; officij fui fecuri,ingreffi funt,quos deinde

ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimiles auis nepotes imitati,ftatuas nobis ftuducrunt relinqucre,item amp;nbsp;Goes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loflbs,palatia quoque amp;nbsp;theatra fumptuofa,amp;:alm hums generis æmula turris

111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Babylonicæ ædificia.Qup in genere primas obtinuêre pyramides,inter orbis

f' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relatæ miracula, quæ rident Ôi contemnunt cordati quique: quum in rebus

li' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talibus nihil præter inanem amp;nbsp;ftul«im opum oftentationem, feu potius fto-

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lidam Sc ad nihil vtilem profuftonem, fpe^Äre liceat. lila enim quæ ftulti

e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirantur ædificia, ftupidorum amp;nbsp;amentium Ægypti regum opera amp;nbsp;ftudio

} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coftruóla, nulli rei alteri,quam noftuis amp;: coruis excipiendis, atque alhs im- •

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puris animalibus tuendis ab cœU iniuria, dcfcruiunt. Itaque quod d^iftis

1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundi miraculis,quibus quæfita eft ftulta memorise amp;nbsp;nominis propagatio,

fcriptum reliquit Plinius lib.jö.cap.n.non eft prætereundum: Inter omnes r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eos,inquit, quifcripferunt dcpyramidibus, non conftat à quibus fadæ fint,

|f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftifsimo cafu obliteratis tâtæ van#atis autotibus. hæc Plinius.Quæ vtinam

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meminiflent ij,qui obliti cœli amp;: Dei ipftus,fe fibi tantum natos exiftimant,

amp; in terris quærunt quæ nunquam obtinebunt : quæ etiam vt obtineant, peiote tarnen amp;nbsp;deteriore conditione funt futuri. Et reges quidem atque adeoopulenti quique faftuofas aliorum dedignantur bafilicas, pauperes autem amp;: tenues, quia eas tueri, vt his vtantur non poffunt, facile eas con-jï temnunt. Ita fit vtdiuinailla,iudicio infipientium,monumenta iaceanc in fitu,amp; inculta maneant, vefpertilionibus, coruis, gliribus amp;nbsp;muribus in-if colenda relida.qui talium monumentorum exitus,non ridiculus modó,fcd 1'1 etiam pudendus eft. Dignuscertè fuis autoribus,qui quum animis hæreant I in terris, veræ amp;nbsp;fœlicis, hoc eft,cœleftis amp;nbsp;futuræ vitæ immemores, mor-0' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talia amp;nbsp;mifera fuæ vanitatis relinquunt in terris teftimonia ; nefeientes eos

ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demum elfe fœlices amp;nbsp;veræ gloriæ compotes, qui tcrrenis cutis depofitis.

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cœleftia meditentur amp;nbsp;curent, idque aganc vt lunandis proximis, amp;nbsp;Ec-

0' elefiæ Dei tuendæ folicitudine,fuam^cftctut eleftionem. Hæc enim noftra r debere effe ftudia licet animaduertere, exlefu Chrifti Domini noftri fer-c* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monc, qui cftLucæcapite 10. verf.zo. Verumtamen in hoc nolite gaudere.

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inqùit Dominus,quia fpiritùs vobis fubiiciuntur. Gaudete autem quôd

f* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomina veftra fctipta funt in cœlis. Mortalibus ergo fua non in terris,fed in

ff Cœlo perlefum Chriftum ftatuendafunt monumenta. Quod qui contem-11 nent, idem experientur quod funt turris Babylonicæ ftruftores experti, ;f quemadmodum in Traiano vidcre amp;nbsp;notare poffumus : quem tarnen opti-ƒ mumprincipemcenfentijquiRomanam illam belluam efferam amp;: imma-K nem,eiufquc tyrannidem,qualem nobis depinxit Daniel, quum non agno-js fcant, tarnen admirantur. Traianus enim vrbem Romam multis reftitutis

minis amp;nbsp;notiis ædifîciis auda illufttauit, addico vbique, ne taliutn ignorar^ tur autor, fuo nomine. Ex ea veto re id tadem retulit,vt Hei ba parietaria dl' cerecur. ioco non ridiculo modô,fed falfo quoque:quo notata eft cius vaß^' tas,amp; inanis gloriæ fitis,fic vt ex eo non laudem quam fperauerat, fed mani' feftam cotumeliam,qua fuit cius afperfa memoria,retuleric. Qjod idem d' perientur qui fuas opes amp;nbsp;potentiam, non ad tuendam Ecclcliam, amp;nbsp;fubRquot; uandos pauperes conferunt,fcd ad ftulcæ fuæ vankatis teftimonia conftrueß’ da amp;: relinquendapofteritati. Linguarum autem confuiionem,amp;: turris B«' bylonicæ ftruduram interruptam fequuta eft trium orbis partium diftnbæ tio.Nam quum vnà iam agere non poftent mortales, propter oblatum info' litum amp;: inexpeftatum miraculum, quo fadum fuit vt qui fermone eodei® antcà vfi eftent, iam alicnis arque adeô infolitis vterentur vocibus, necefl^ habuerunt ftnguli fefe ad cos adiungere , à quibus intelligi poterant. Dcu$ autem cuique familiæ fermonem fuum à ca:teris diuerfum amp;nbsp;alienum attti' buit/quô diuifæ iftæ aliæ ab aliis familiæ,nibil talc pofthac in commune coO ferre poftent,quale prius concupierant. Quia veto très erant liberi Noe, to^ dus veluti orbis principes £4 capita,quorum ftnguli cum fuis familiis casfi^* aptaucrant fedes^quas illos Deus habere voluit, fadum eft vt très orbis prî' cipuæ partes haberi cœperint quam partitionem Geograph! quoque, tant!' rum rcrum nihilominus ignari ,retin|^erunt in hune vfquediem. Etqu'^-Græcorum feriptafuerunt api«I nos in pretio, vocibus amp;nbsp;nominibus eoruiô maiore partefumus vft.Vnde accidit vt veterum appcllationum, qualcs hü' bet Scriptura facra, aut exoleuerit,aut certè fit admodum difftcilis interpre' tarif pluribus locis.Quæ certc facilior pofthac futura eft,librorum vetcruiH notitia,quos Deus fua benignitatc proférer in lucem.Item linguarum intd' ligentia amp;nbsp;comunicatione patefada.Nam de artibus amp;difGiplinis omnibus» Oricntalium fcripta extiteruntplurima,quorum monumeta nobis hadcnn’ propter linguarum ignorationem,amp;: ex»rta noua illis locis barbararum gfj' tium imperia,fucrunt incognita. Quamobrem tres orbis panes Aftam,Air‘' cam amp;£ Europam,Græcosautoresfecutigt;dicimus:quum iftorû nominû nuB^ extent in Sacris libris veftigia. Itaque prophanorum autorum prophanas^ barbaras vfurpauimus appellationes,propter verarum amp;:veteru Hiftoriaruß’ ignorationem.Qua: ex Sacris libris,veris amp;nbsp;antiquitatis omnis magiftris,red gnofccdæ atque etiam repetendæ fucrunt. Quibus obfcuritatem,multorui!' audax nimium amp;nbsp;inconfidcrata interpretatio attulit. vt corum qui Heui)lt; Indiam cftedixerunt,amp; Chus Æthiopiam ,Geon,Nilum, Phifon,Gange)”' de quibus egimus anteà.Quôd ft talia quæ fatis multa funt errata veilem bo^ loco perfequi, longior fukipienda eflet oratio,quæ in aliud caput, amp;nbsp;aliß'” locum conferentur,cum Deo, ne Hiftoriæ facræ veritas horum ignoradoß^ fit obfcurior.Itaquc libre quarto de terris occupatis à pofteris Noe diectur^* quatfuggeffit nobis Dominus,adlofephiamp;alioru,quoshacin referefequd* fumus,apericndam amp;nbsp;detegendam ignorantiam amp;: audaciam: qui fua coi®' menta pro veritate aufi funt hac parteÇrodere.Quare hoc tantu in prxfenß^ monuilfe fatis fueric, très filios Noe complefte fuis pofteris amp;nbsp;familiis ipfuß' orbem,ex Dei benedidione. quo fadum eft vt ab omnibus Geographisß^ orbis partes cogniræ fuerint,aliis aliter iftas partes definictibus, propter V^ ignorationem ,amp; crebras gentium ex fuis fedibus migrationes amp;nbsp;mut«ß°' nes. Etfi autem infinita propè fuit turn hominum multitudo, quum diuiß® iudicio linguarum per hominum genus fada eft incxpedata ilia confufto partitio, recenfentur tarnen in nepotibus feu pofteris Noe foli illi,qui velut* principes, ac virtute amp;; ingenio atque etiam audacia fortaftc fuperi ores, fu” nomina gentibus impofuctunt.

^ LIBER 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99'

lachetautem,quem Græci, deinde amp;nbsp;Latini dixerunt lapetum.fïlïorum Noc natu maximi, vel primogeniti Noe, primo loco recenfetur fobolcs amp;c genus,deinde Cham minimi nacu, poftremo loco profapia Sem cxplicatur, de qua poftea eft plurimus Scripturæ fermo. Qüód ab eo funt exorti Ifiacli-tæ, qui didi funt etiam Hebræi ab auo lbo Heber, apud quos promiffiones fuasdcpofitas voluicDeus. A quibus etiam,quod furnmum eft amp;nbsp;prxci-puumtotius Sacra: feripturæ caput,ortus eft fecundum carnem dominus lefus Chriftus , in quo omnes Dei promifhones funt etiam amp;nbsp;amen. Mofis autemætate gétium, quas in fingulis familiis cómemorat,nomina durabat, amp;nbsp;nota étant populo Dci,quod ex reliqua quoqueScriptura poteft animad-uerti. Scd ea propter Perfarum , Macedonum fiue Græcorum amp;nbsp;Romano-rum imperia,miferiarum ôc exiliotû plena,varie funt commutata, etfi multa ex ipfo Scripturæ contextu poiruntdeprchendi,quæ pofthac etiam certius, cum Deo,rccognofcentur.

lam autem intclligimus gentium hiftorias ab ipfa linguarum confufione, amp;nbsp;liberotum Noe per tres orbis partes difperfione, inchoandas eftc. Sed in autorum prophanoru libris,quia vera funt illis iycognita,nec de originibus populorü certi quiequam ab iis tradi poteft,Saturniamp; Ioucs,primi omnium femper reputantur parentes. Et ab eorum liberis lingularum gentium di-( cuntur ortæ familiæ,atque etia imperia. Mirum autem eft deos iftos defiilTe effe fœcundos ,iam inde ab eorurn autorum^Jtate , qui de diis iftis fcripfe-runt,eorumqueprogcniem explicucrunt,vt videantur qui deorum hiftorias vel profapias literarum monumentis prodiderunt, in quibus principes fue-runt Homerus amp;nbsp;Hcfiodus , cos effœtos plané reddidilTe. Eiufmodi amem fcripta ad folam valere amp;nbsp;prodefle impietatem alendam, apertius eft, quam vtpluribus demonftrari debcat. Nihilominus tarnen omnium origines à Deo repetendas effe.docent ifta fcripta,quum ad louem autNeptunum auc Plutonem,vel nefcio quem Diteni^atrem, tanquam deos præcipuos,origines fingulorum référant. Scd iftud longé eft in talibus fetiptis pcflimum, quod iftorum deotum adulteriis fatos effe primos omnium parentes prædi-cant. Quod C. Plinius Secundus, homo alioqui Dei prorfus ignatus, lurc ferre non poteft, vt quam fint noftri ftupidi amp;vecordes intelliganc ali-quando,qui Poc'tarum fcripta talia mirantur,amp; illuftrant quantum poffunt fuis commentanis laboriofis Sé fabulofis,hoc eft,ineptis amp;nbsp;fuperuacuis:quo -rum ftatim cum ipfis autoribus perit amp;nbsp;oblitetatur memoria. Naturalis autem hiftorix capitefeptimo, librofecundo, fic de rebus iftis agit Plinius: Matrimonia quidem inter deos credi, tantóque æuo ex his neminem nafci, amp;nbsp;alios effe grandæuos femperque canos, alias iuuenes atque pucros, atti-colores,aligeros ,claudos ,ouo editos,amp; alternisdiebus viuentes morien-téfque , puenlium propé deliramentorum eft. Scd fuper omnem impuden-tiam eft, adulteria inter ipfos fingi, mox iurgia amp;nbsp;odia,atque etiam furto-rum effe Sé fcelerum numina. Hseveré Plinius de fetiptis eorum indieat, qui nobis hiftorias veteres pfopofuer#nt fub aureo feculo , infami omnium fcelerum impunicate amp;nbsp;audacia, vt quidem teftantur Poëex. quo dij homi-nibus, quorum erant parentes ,vtebanturfamiliaricer. Vt autem nihil effe certi in veteribus hiftotiis prophanis conftet, audiendus eft etiam Xeno* phon , nefcio quis, cuius de æquiuocis inferiptus circumfertur liber, qui ita fctibit : Saturni dicuntur familiarum nobilium regum femffimi. Primogeniti eorum loues Sé lunoncs. Hercules vero nepotes eorum fortiffimi. Patres Saturnorum, Cœli : vxores,Rhcæ ; amp;nbsp;Cœlorum, Veftæ. Quotergo Saturni, tot Cœli, Veftæ, Rheæ, lunoncs, Hercules..Idem quoque qui eft vnis populis Hercules,alteris eft lupiter.,

Hæc inquit file Xenophon, amp;nbsp;verè quidcm , quum fcriptorcs propiwni ne' cefle haboerint ab vno aliquo pnmordio,regnorum amp;nbsp;famiharum rcpctcic principia,qux mendaciorum autorcm Satanam fequuti, ad fuppohtos rctu-lerunt parentes. Ex quo nullam ede antiquitatis in prophana hiltoria cerd tudinem apparec,quum eorum ncmo,de quibus aliquid extac memoriæ pro' ditum in talibus commentaiiis,nifi TerræfiJius dici quear.

Illuftres autem amp;nbsp;quad ab vltima antiquitatis memoria repetitæ res, apud prophanos aurores funt bellum Thebanum ,amp; bellum Troianun’gt; quod ipforum deorum feculo,quo terras defernerant,geftum fuide loquun-tur hiftoriæ prophanæ. Nam Paridis indicium , amp;nbsp;deorum aliorum libcrigt; qui Troiano bello occiderunt, docent deos hominum confuecudine vfo^ fuilTe paulo ante illa tempora. Quod quidem perfpicuè monftrat Achilli' hiftoria, cuius mater Thetis Pcleo fuit concéda à loue, verente ne qui eX Thetide nafeeretur filius, maior pâtre futurus, cogitaret poftea de cœleft* vfurpandoimperio,fcque co depelleret,quemadmodum ipfeSaturnumpî' trem regno exegerat; hæc enim docct egregiæ illæ veterum de diis hidoria;-Qua verô mundi ætate contigerintifta,Olympiadu amp;nbsp;vrbis Romæ priraùnî fundatæamp;conditæ benedeio cognofeitur.Roma enim Troianos habetpâ' rentes: Olympiades autem,quod iam potuit intelligi,non habent longe dif' dta ab vrbis Romæ fundamentis initia.

Sed omiffis prophanis hidofiis, quas fi Dominus dederit, in vnum cogf mus corpus, rclatis ad fua tempora fingulis, pro vniuerfali hidoria confti' tucnda:eas fpedemus quas Sacra nobis fuggerunt oracula, in quibus na' tiuifcs PhaIeg, quæ centefimo amp;nbsp;vno pod diïuuium anno contigit, confu-fionis linguarum amp;nbsp;orbis terrarum in tres partes didributi tempus denœ tat. Prætereà autem in confequentibus Patriarcharum memoratorum xU' tibus, præcipuum nihil narrat Scriptura,præterquamin Abrahamo,qu‘ ed decimus à Sem : quemadmodum jlt;iore feculo decimus crat Noc ab Adamo.

In Abrahami verô hidoria, eius euocatio ex patria, item promiffio illi Fa-da,vcniunt obferuanda.Diuino autem imperio natale folü reliquit Abraha' mus,etfi Thare pater Abrahami introducitur in Scriptura veluti primus aU' tor difcelTus è patria,quæ dicitur Vr Chaldæoru,quæ ed Mefopotamiæ vrbs-Qui fumptis fuis liberis,itineris,aut voluntary exilij comitibus,Carras vfqü^ progredus fuerit. Carras autem earn vrbem intelligimus, quam Scriptut» dicit Haran.-Septuaginta vero interpretes interdum ApA’,mterdum Xa^^ nominat,quos Latinus interpres fequitur.Hac autem de re ita loquitur M®’ fes,Gcn.u. cap.ver.51. Tulititaque Thare Abram filium fuum,amp;: Lotfiliun’ Aran,filium filij fui, amp;nbsp;Sarai nurum fuam, vxorem Abram filij fui, amp;nbsp;edui’' cos de Vr Chaldæorum,vtirentin terram Canaan, veneruntque vfquc Hgt;' ran,amp; habitaucrunt ibi. Earn hidoriam interpretatur in fua defenfioncSt^' phanus Adorum capite feptimo, inquiens : Deus gloriæ apparuit patri no' dro Abrahæ,quum edetin Mcfopotaftiia,priufquam morarcturin Charaf' amp;nbsp;dixit illi,Exi de terra tua,amp; de cognationc tua, in terram quam mondf^' ucro tibi. Tune exiiede terra Chaldæorum, amp;: habicauitin Charan. Et inlt;Jf podquam mortuus cd pater eius,trandulit illum in terram idam,in qua vo$ habitatis. Ex his Stephani verbis eolligere licet, Abrahamum euocatuP' fui de à Deo ex Vr Chaldæorum vrbc, in qua cum patrc Thare morabatur* Dei autem mandatum quum ex filio refciuidet pater, fequ end urn edecon' dituit : ac quia ex patris imperio pendebat familia, quæ illum difcedcncei” fequuta cd amp;nbsp;comitata,Thare commémorant Sacra fcripta, veluti difcelft’ autorcm,quum non tam difcelTus autor fuerit,quim volunrarius filij coined

Quandiu autem Yhare commoratus fic Carris, amp;nbsp;quant ob caùfam ibi fub-ftiteric, Scriptura redcuic. quantobrem nee nos quid cm de ea loi hei cos effe oportév.

Cæcerùm totam familiam Tltare fuide traduftam Carras,ex eo poffumus colligere,quód quum tres filios haberet Thare,nempe Abram,Aran amp;nbsp;Na-chor, obimet autem Aran relido filio Lotó füperftite, faerint eo deduöti Abrahamus amp;nbsp;Lotus, vt diftum fuit, prætereà etiam Naeltor : quod exIfaaci hiftoriacolligimus. Nam Abrahamus mittitferuumfuurnpetitumvxorem filio fuolfaaco in vrbem Nachor,vt habetur Genef.iqdo. Vrbs vero Nachor ea eft accipienda cuius incoia crat Nachov.in qua fortunas amp;nbsp;familiam con ftitutam habebat. Fuit autem Bathuel fillus Nachor, qui Bathucl pater fuie ' Rebeccæ amp;nbsp;Laban,quos Carris moratos fuifTe eadem teftatUr hiftoriadtem' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;lacobi fuga, qui matris Rebeccæ iulTu ad auunculutri Lâbân Carras coii-

* ceffit, dum ira amp;nbsp;indignatiö Efau conquiefceret. Ex qua farnilia, vt gentill * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;cognato fibl iuntta fanguine, iubecur à patre Ifaaco vxorem fumere 1a-

'^ Cobus. Loti tarnen SC Abrahami comitum Thare mentioné facit Scriptura, '' ea radone quod vterque reliais Catris Cananæath petierit: quäm for caffe contempfitNachor»delegatus ^^ réde quæ patrîæ propior erat. Abrahamus * autem patre fuo Thare mortuo •, rèlidis Carris, Deiiuffu Cananxam adiit. ' Videtur vero Deus iterato amp;nbsp;fecundo admonuiffe Abrahamum fuarum '' promiffipnum, 5ó de folo patrio rdünquendb, quód eüttt dicat Stephànusi poftpatetnam morrem tranhatum inde führe à Deo in earn terram , quaht W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludæi incolercnc. Ac quia tempus difceffus ex Carris anitotauit Scriptura amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facra, nempe annum ætatis Abrahami feptuagefimüntquintüm , id fuijph- • mus ad proroiffionem illam infignem notandam, quæ turn Abrahamo vi-• ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;detur fecundo fui ffe Cubic da amp;nbsp;propofita : ptxfertim quum dicatur egreffus quot;nbsp;Abrahamus ex Dei pracepto Carris, è quibus cum eo difceffit Lotus,quuni ' effet Abrahamus annorum feptuagintaquinqhe:vtcftGehfeficap.Uiverfu 4^ * difertè annotammi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod vero quidam aiunt fœdus initum à Leb cum Abrahamo fuiffe, anno ætatisipfius feptuagefimo, prorfus fide caret : pr^fefertim quum id coni' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftare dicat ex capite decimoquinto Genefeos.Ea vero quæ capire illo recen-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentur, accidcrunt poft cæfos amp;nbsp;fugatos reges illos, Sodomæ Si Gomorrhæ viólores,recepta earunt vrbium præda,vnà quoque recuperato Loco, qui ab '* illis regibus fuerat abduTus cum reliquis Sodomæis in captiuitatcln. Lotus 5 autem in Cananxam cum Abrahamo conceffcrac, anno ipfius Abrahami * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feptuagefimoquinto,atqucexeo tempore aliquot anni fuetahtelapfi, vt ex ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoriæ facræ ferie cohitarc poteft* Nam poft luftratam ab ipfo Abrahamo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cananæam, cogente fame amp;: fterilitate, defeehdit cum Lotó in Ægyptumi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnde reuerfus cum ampliffima farnilia coadus fuit optionem dare Loto, 1e-’ gendarum fibi diuerfarum afepaftionum Sófedium. Quare nulla ration^ ' feptuagefimum Abrahami annum proferre poffumus, cius promiffionis de ' qua agimus indicium. Ab ipfa autq^a de benediéto femihe ptomiffione, quam in annum Abrahami feptuagefimumquincum conferimus ex Scri-

' ptura, quæ id tempus præcipuè notât, quo Deus ex Carris Abrahamum tranftulit in Cananæam, anni funt ad Legern promulgatam per Deum in monte Horeb, qui eft in deferto Sina, quadringenti triginta. de quibus iam ’ hobis eft agendum,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. üj.

Tquot; e^pus à prom intone faéfa ^hrahamo óle hieMcenMs pi^lt;^quot; pter emsJemen Genübus omnibus, ^jJjue ad Le^em à JDeo promul^atam in Horebj eß annorum qua-Jringentorum triginia. Cap. ///.

Romifsiones illæ magnificæ amp;nbsp;præmia ingentia Abraham^ propofitaab ipfo Deo, quia ad nos, qui per fidem in album pO' fterorum Abrahami relati fumus, pertinent, nequaquam debet leuiter præteriri. Quare fi à nobis hoc loco repetuntur, non c^ quod cuiquam mirum videri debeat. Genefis autem capite K' fic illa promifla proferuntur : Egredere de domo cua, amp;nbsp;de cognatione tu3gt; amp;nbsp;de domo patris tui,amp; veni in terram quam monftrauero tibi. Faeiämquf te in Gentern magnam,amp; benedieam tibi, amp;nbsp;magnificabo nomen tuum,5^ cris benedidio. Benedieam benedicentibus tibi, amp;r maledicam malediccfl' tibus tibi,atquc in te benedicentur vniuerfæ cognationes terræ.Hæc eadent poftea capite xi.Genefis confirmantur iis verbis : Benedieam tibi,amp; multb plicabo fernen tuum ficut ftellas cœli,amp; velut arenam quæ eft in Jittore ma' ris. Pofsidebitfernen tuum portas inimicorum fuorum, amp;nbsp;benedicenturüi femine tuo omnes Gentes terræ ,'quia oj^ediuifti voci mea:. Hæefuntquiï propter Chriftum fuum, quem Deus conftitucrat Sc defignarat incarnaD-dura ex genere Abrahami, promittuntut ipfi Abrahamo,amp;: eius pofteritad, •ci nempe quæ fidei ipfius veftigiis inhæret. Quæ ad nos pertinere ex eo io' telli^mus, quad Gcnef. 17. dicitur in hæc verba : Et fiatuam padum rneuö inter me amp;nbsp;te,amp;: inter fernen tuum poft te in gcnerationibus fuis fœdcrefeio piterno:vt fim Deus tuus,amp;: feminis tui poft tc. Itaque temporis iUius notatie amp;nbsp;rccordatio nobis eft diligenter animaduertenda, qua fe Abrahami ferua* torem perpetuum, amp;nbsp;eorû qui fide Abraèamo fimiles erunt, Deus profelfiU cft. Ab hac verô memorabili amp;nbsp;infigni promiffione, ad Legem ab iplbnict Deo promulgatam in monte Horeb, colligit Paulus Apoftolus annos quâ' dringentos amp;nbsp;triginta, cap.5.verf.i7. Epiftolæ ad Galatas, inquiens : Hoc au' tem dico,teftamentû confirmatû à Deo,quæ poft quadringentos amp;nbsp;trigintâ annos lata Lex eft, non facit irritum ad euacuandam promiftionem.Eadciu etiaannorû fumma pofîta eft Exodi cap. u. verf.40. quam ex Hebræo fontUf proferre amp;repeterc oportet,propter admiflum in Latina interpretationecf rorem.Et Hebræa quide quo res apcrtius proponatur intelligentibus Hebrai' ca,fic habent matt’ riîNo va^Ni mt^ D’ttihü D^^boJ ’!□»’ Htt’N ‘?Nntti' ’:□ a^iö’ ca autem verba Latine fic funt reddita: Habitatio autem fiiiorum Ifrael,qugt; manferunt in Ægypto, fuit quadringentorum triginta annorum. Sed aliu fenfu funt ifta reddenda, quæ vt intelligantur, ira conucrti poterunt : Pere* grinatio verô fiiiorum Ifrael, quiquidem filij Ifrael habitauerut in Ægypto» fuitannorum quadringentorum amp;nbsp;tri^nta. Debuifteautem in earn fenteU' tiam conucrti amp;nbsp;reddi locum iftum,quô res accipiatur facilius,primùm do' cendum eft,Ifraelitas nequaquam in Ægypto manfifte annis quadringentis triginta, quod tarnen Latinavidetur oftendere amp;nbsp;fignificare interpretatio« quod etiam cenfent plcrique, indudi eo, Latinæ interpretationis ration^' Quid autem amp;nbsp;quantum deferendum fit interpretationibus, amp;nbsp;quatenus igt;5 fit infiftendum, non cft quod hoc loco dicatur. Satis enim fuerit nobis,^ Hebræa minus commode hoc loco reddita fuifiedocucrimus.quó defeu' tcntiacosdcducamu5,qui non tam diligenter Hebræa fpedarunt,quàiu fucrant infpicienda,vt de loei huius fententia pronunciarentmelius,^

Scripturæ conueiWentius, quam fucrit ab ipfis pronunciatum, amp;nbsp;literarum monumentis mandatû. Sic ergo primùm id docemus, Ifraelitas in Ægypto non manfiffe annis quadringentis triginta, quum ibi tantum egerint annis ducentis amp;nbsp;quindecim.

lacob defcendicin Ægyptum Leuiiahi grandi natu,quandoquidem tres de fe iam fuftulerat liberos, nempe Gerfom,Caath,amp; Merari. Quemadmo-dumid confirmatur Genefis 46.cap.vcrf.il. Eftautem Leui tertiusfiliorum lacob,quum Ruben lit primogenitus,amp; Simeon fccudus,Simeonero autem

J confequatur Leui,ficuti proditur Gcncf.çap.i9.verfic.34. Ex quo,Lcui fuiffe ' grandem natu apparctturn,quum in Ægyptum defcendit cum lacobo pa-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tre fuo.ïofcph enim, qui liberorum Iacob fuit pcnultimus, eo tempore quo

1 in Ægyptum concefdt Iacob, annum agebat trigefimumnonum. Pharaoni « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim fiftebatur produäus è carccre, anno ætatis trigedmo, vt cft Genef. 41.

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46. Nono autem poftea anno in Ægyptum fuit accerfitus lacob, cum omni-

5 bus fuis liberis. Leui autem maior elf natu lofepho, ipfümque aliquot annis J lofcphum fuperauic. Ita annum fortaifc quadragefimumtertium aut quar-' turn agebat Leui,quum defcendit inÆgyptum. Filius autem Leui,eft 1 Caath, à quo genus ducit Mofes : Caath vero turn pubertatis annos excef-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dife potuit, quia filiorum Leui fecundus reccnfctur, Sed quia de eius ætate

' qua turn fuit certô nobis non conftat, fumatur in præfentia puerulus, atque 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo fi quis velit,efto in cunis,vt oiwncs anni vitæ illius veniat in numerum

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui Exodi cap.6. vcrf.18. dicuntiir fuiffe Centura amp;nbsp;trigintatres. Ipfius autem

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caath films cft Arnram, pater Moyfis, ficuti codera 6. capite Exodi,verf.xo*

, docetut his verbis ; Accepit autcra Arnram vxoré locabed patruelera fuam, • * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ peperit ei Aaron amp;: Moyfera amp;nbsp;Mariam.Fueruntque anni Amram^en-

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn triginta feptcra. Iam Mofis ætas qua fuit turn quum Icgationem Dct

1 iuffu pro Ifraelitico populo obiit ad Pharaonem,ita defcribitur Exodi capi* J te fepcimo, verf7. Erat autem Moyfes oftoginta annorum , amp;nbsp;Aaron odo-* ginta trium,quando locuti funt ad Wiaraonem. Ifta igitur ex Scriptura con-5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftant,Caath dcfcendiffe in Ægyptum cum patrc Leui, Sc auo lacob, ibique

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genuiffe Arnram , prætereà autem Arnram genuiffe Mofcm , qui Dei

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mandate Ifraelitas eduxit Ægypto,anno a:tatis fuæ oftogefimo. Nunefi

• Mofis annos iam didos,item Caath amp;nbsp;Arnram, in vnam fummam confera-• mus,amp; componamus,ficnr tantum anni trecenti quinquaginta,neque pote-1 ritpropofiros in contextu Latino numerus, quadringentorum triginta an-* 1 norum reperiri, in hac explicata habitationc fiuc peregrinatione, quum ne • trecenti quidem quinquaginta ex didis ætatibus repeti pofsint,etfi cas intc-' gras fumemus ; quibus tarnen funt aliquot detrahendi anni. Neque enim I Caath, neque Arnram extremo vitæ fuæ anno fuftulerunt iftos liberos : nee » ipfe Caath primo vitæfuæ anno Ægyptum cft ingrefrus,nec Arnram prima , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætate pater effe potuit. Et certe res eft apertior quam vt pluribus demon-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrari egeat : præfertim quum Apoftolus, ficuti eft diéfum, annos colligac

, quadringentos triginta, à promiffion^ faéfa Abrahamo de benedicendis in . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius femme Gcniibus, vfque ad Lcgem promulgatam in monte Sina. quod

. tempus eft liberationis Ægyptiaeæ, à qua ad Lcgem datam in móte Horeb, ) dies numerantur folùm quinquaginta, quemadmodum mox declarabitur.

, Ïtaque propofitum concextum Hebraicum fuiffe male redditum, facile cft , ex his videre.Quod ipfa quoque Græca Septuaginta interpretü docet con-! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfio ,quæ quadringentos triginta annos, qui hoc Exodi 11. lococomme-

i morantur, non ad folana habitationem amp;nbsp;peregrinationem Ægyptiacam . refert, fed ad fuperiora tempora, quibus amp;nbsp;ipfius lacob errores amp;nbsp;Ifaac quo-i que compleditur. Ifraelitas enim qui fuerunt in Ægypto cum ipforum ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hinj.

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R O N 11.

maioribus in hanc pettgrinanonem, amp;■ vagationem ta'^ dinturnam con' fert. Sic autem Græcè redditus eftisde quo agitur vctfusa Septuaginta in' terpretibus, »|lt;^‘ tutniimfK tüv VIÜV hrfaitx gt;nbsp;»v iitLru!c)ia-a.v euiTo'i ,iiiùài çrartfeç mtuv gt;nbsp;cf'il ai yd 7^1 a j ko) ei' gt;« ;^;^va.àrgt; eu» rai Kâj oi Treiripti ajuTW Ttlpa^ôa-ia x.t\ rpidx.srra tru, ici cftjH^’ bitatio veto filiorû IfraeI,quam ipfi amp;nbsp;patres eorû habitauerunt amp;nbsp;tranfege' runt in terra Ægypti amp;nbsp;in terra Chanaan, ipfi inquam amp;nbsp;patres eorum,«’’ quadringentorum amp;triginta annorum. Ex bac autem Septuaginta intefquot; pretum conuctfione,animaduerti poteft qui fitloci huius fenfus,quem ape rit perfpicua oratio Pauli Apoftoli. Hæc autem loca non làtis commode vj‘ denturinterpretati ij,quiLutetiætemporum rationem fuperioribusanni^ prodiderunt:Vt exipfotütn feriptis conftàre poteft. Quod mihi diceiidum putani,propter earn quam profitentur Hebraicæ linguæ amp;nbsp;Sacrarum liter«' rum notitiamun qua faxit Deus vt excellent, amp;nbsp;regnü Ïefu Chrifti Domin' noftri propagent amp;nbsp;tueantur,eaque dona quæ Deus iis eft largitus,confcr«t ad putitatem Euangelij proferendam in apertum. Quod autem Mofab,pe' regrinationem dicimu.s pro habitatione,id eo facimus,quód ea vox non b' bitationem modo amp;nbsp;certas fedes fignificat,iéd etiam incertas fcdcs,amp; erro* res vel peregrinationemjfeti.vt Latinus alicubi in re fimili conuertit,inco' Jatum. quod arguit alia vox ab eadem deduda origine, quæeft Tofab. qn«' incolam, itemaduenam amp;nbsp;petegrinum fignificat. Sunt autem à theraate Ïafab, quod eft morari ,fiue habitare iif fuis (edibus, vel in aliéna region^ peregrc agere. Relatiuuin autem Afer,quod Latinus interpres retulitadb«' bitationem,referendum eftead ifraclitaslocusipfe amp;nbsp;hiftoria arguunt:vter' • rorjs lfraclitarum,qui quidem certo tempore hæferunt in Ægypto, intelH' gantut fuifieannorum quadringentorum amp;nbsp;tnginta.

Hoc ^utem conftitutojocus alter qui eft Gcnef.cap.iï.verf.15. eandem' que ad rem pertinct,nullo negotio poteft expcdiri,qui eft de quadringentf afdidionisfeminis Abrahami annis. Deus autem illic fic agitcum Abralrf' mo : Scito prænofeens, quod peregrinffm futurum fit fernen tuum in ter'* non fua,amp; fubiicient eos feruituti,amp;: affligent annis quadringentis. Verum' tarnen gentem cui feruituri funt ego iudicabo;amp;poft hæc egredientur cuiquot; magna fubftantia. Annoseo loco Deus proponit Abrahamo quadringC' tos,quibus cius pofteri grauiterfintaffligendi. Quia veróafflidionume' mnium ea fuit grauiffima,quam pertulerunt in Ægypto Ifraelitæ, de ca po* tiffimùmagit. Peregrinum autem fuit Abrahami lemen amp;nbsp;vagabunduiquot;' nee vfquam certis conftitit fedibus quietum aut fui iuris, nifi poft accepta*quot; à Deo Legern. Qi^amobrem ait Abrahamo Deus,ipfius pofteros ad id vfqr'^ tempus futures feruos. ld veró tempus eo loco definitur annorum quadrifl' gentorum fpatio: quibus annis quadringentis addit annos triginta Apoftlt;’' Jus:tempusannorum quadringentorum triginta,non ab hac denuntiation^ deducens,fed à promiffione iam dida.Denuntiatio enim præfens,quæ anflquot;' rum quadringetorum profertur, Abrahamo fuit declarata poft fugatos rcg^ vittores, amp;: recuperatum Lotum , arrête receptam à Mclchifedeco benedt' dionem. Itaque eo loco triginta anni,quos quadringentoru fummæ adiuf' xit Aportolus,Galat.3.amp;: Exodi caput n. nobis fuggerit, prætereuntur, q^'’ iam propèpræterierant. Paulo enim ante ortum Ifaaci denunciaueratif^* Deus Abrahamo,inftate amp;nbsp;premente Dei iudicio Sodomam.GomorrhaU’’ Seboim amp;nbsp;Adama.Nce enim teporum ordincm femper obferuat Scriptuf*’ in id intenta maxime, vt nos potiffimum earum rerum admoneat, quas fl®* præcipuc conuenit habere notas.

Sed quó quadringentorum iftorum annorum certior conftet ratio,finrquot;” corum primum fpedare amp;nbsp;annotate oportet,qui Exodi cap.u.vcr.jpofic®'

ditur. vbi dicuntUL^fraditæ fpoliaflc Ægyptios Dei iuHu » afport a ta fecum ’'' plurimavefte,amp;vafisaureisacqueargenceis. Sic enitn cgrediuntur cum '’‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magna fubftantia,quemadmodum futurum promiferat Deus. Inicium veto

aprimis annis Ifaac tepetendum eft: quia turn Abrahami fernen cœpit affli-^' gi,amp; experiri contumelias acque iniurias aduerfariorum Ecclefiæ Dei. Ifaac ^ enim à quo verum Abrahami fernen incipic,puer adhuc fenfic Ifmaelis iniu-^'^ riasamp; pcrfecutionc.Sic enim Apoftolusrifumamp; fannas Ifmaelis,dequibus '^' agitur Genefis 11.9. nominac Galat.4.19. Nam quod in Geneftdicitur his ’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbis, Cumque vidiflet Sara filium Agar Ægyptiæ ludentem cum Ifaao-

'^y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filio (uo, dixic ad Abraham , Eiicc ancilïam hanc, amp;nbsp;filium eius .• non enim

’*^ bæres crit films ancillx cum filio meo Ifaac:fic interpretatur Apoftolus : Sed '^ quemadmodum tune is,qui fecundum carnem genicus fuerat, perfequeba-* tur cum qui natus erat fecundum Spiricum, ira amp;nbsp;nunc. Sed quid dicit Seri-^ ptura? Eiice ancillam amp;nbsp;filium eius .• non enim crit hæres films ancillæ cum ■^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filio liberæ. Ergo quod habemus in verfione Latina,ludentem,pro Hebræo

'®' mezaheq ,diceretur fignificantius deludentem,amp; fuperbè atque concume-gt;*‘ liofètraâantem Ifaac.Quo fenfuidem verbum fumitur Genefi39.i4.in hi-o* ftoria lofephi. vbi eius liera, muller impudens queritur addudum à marito ‘’' feruum Hebræum qui fibi illudcrec, inquiens ; Lezaheq banu, q. d. qui nos J^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dehoneftarce, atque indignis traêta^C modis. Quum igiturlfmacl cœperic

ii^ perfequi lfaac,id eft,eum malè tra£lare,amp;: fup«tbè irridere,primis ipfius an-0^ nis'.iure inde fumitur afflidionis feminis Abrahami initium. Is enim qui fe-ä' cundum carnem natus erat, nempc Ifmael, perfequebatur cum qui natus ^ ïf erat fecundum Spiritum,fciliccclfaacun?. A primisigiturlfaaci annis, qma- ' 1** dringend illi anni,quibus afdigendum erat fernen Abrahami ineipiunt, qui

definuntincxittideÆgypto,ideft,difceiru Ifraclitarum ex terraCham, J^ . in qua Deus portends amp;nbsp;miraculis ingentibus eos iudicauit, qui Abrahami t** fernen malè tralt;ftaueranr.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Triginta vero anni,qui fummæ quam propofuit Apoftolus,amp; Exodi caput

ï* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duodecimum dedarat, quique quadringentis his annis adduntur,repetendi

o* funta promiffi,one vel difceffu Abrahami exCarris. Inde enim ad natum •^ Ifaac anni funt vigintiquinque. quandoquidem nafcitur Ifaac Abrahamo f annum agenti vitæ centefimum, vt eft Genefis ii.capite, verfi5» Carris au-o* tem difcefferat anno vitæ fuæ feptuagefimoquinto. annis autem feptua-O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gintaquinque, fi addantur vigintiquinque,fient centum. Ita fit vt à promif-

l*» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fione fafta Abrahamo,folucti Carris ad patum Ifaacum fint anni 15. quibus

^ fiaddatur quinque anni puerilis ætatis ipfius lfaaci,poftquos fuitablfmaele 0^ traftatus contumeliofè Ifaacus, anni triginta habebuntur. qui additi quäl'' dringends iam didis confident fummam errorum Abrahami, lfaaci,lacobi o* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;feminis ipforum, vtdidum fuit. Hi igitur anni expient nobis fummam

O® illam quæ Galat.3. amp;nbsp;Exo.u. ponitur, à promiffione illa infigni Abrahamo 0' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fada, vfque ad exitum Ifraclitarum ex Ægypto, vel ad Legern in Sina pro-

;^ mulgatam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Quod vero diximus Ifraelitas manfiffe tantum in Ægypto annis ducentis

o* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quindecim,ita facile accipietur. A difceffu Abrahami ex Carris,vel apro-

gt;'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miflione illi repetita apud Carras, quum illum inde transferret Deus in

terram Canaan, vfque ad uatum Ifaac annifunt vigintiquinque, vt modo J” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declarauimus. His vigintiquinque annis Abrahami addantur fexaginta

^’ annilfaad, vfque ad natum lacob. Sexagenario enim Ifaaco nafcuntur la-0’ cob amp;nbsp;Efau, Genef. cap.t 5. verf.i6. Ad hos annos fi accédant lacobi anni centum amp;nbsp;triginta, quos egerat quum Ægyptum petiit, vt habetur Genef.

''' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47.veïf.9. fient anni ducenti quindedm, qui à promiffione fluxerunt,vfque

ad defccnfum lacobi, feu Ifradis in Ægyptum. Dcinccps aucem ïfraeUt'J^ incoluerunc Ægyptum vfcjue ad id tempus, quo cxpletis quadnngentis tri' ginta annis,inde iulfu Dei per Moyfem funtedufti. Complentur auteO’ illiquadringenti crigintaanni, additis ducentis quindecim ad iHamprW' rem,quæ eft huic par,fummam. Bis enim ducenta quindecim,redduntqü*' dringenta amp;triginta. Ex quo Ifraelitarum inÆgypto peregrinacio fui^5' tantum ducentorum amp;nbsp;quindecim annorum dignofcitur.

Quod autem quadringencos triginta annos iftos définit Apoftolus Lfg*^ promulgatione in monte Sina, amp;nbsp;eofdem Scriptura terminât difceflu IfraC' iitarum ex Ægypto,Exodi cap.u.id cam ob rem fit,quôd vtrunque iftoriiO' quumfit memorabileamp; illuftre, eodem propè contigerit tempore. Nai® quinquagefimoab egreifu ex Ægyptodie Lex fuit promuigata Dei orejquot; ipfo monte Horeb. Eft autem proprio Sina defcrti nomen, in quo eft mon* Horeb, ad quem quinquagefimo die poft libcrationem ex Ægypto.Iftacli tæ Legem duarum tabularum accep€runt,amp;: audierunt ab ipfo Deo. Prim*’ enim menfc qui eft Nifan ad vefperamdieidecimiquarti ,fuitmadatui® Paicha, diesinfequensdecimus quintus, fi cum cæteris fumaturad cxaftuiquot; menfem Nifan diebus, redder nobis dies fedecim. Qnj cum menfis in ft' quentis qui dicitur liar diebus, qui quidem erunt vigintinoucm, fientdie* quadragintaquinque. Prins autem id f^jitdcmoftratnm.Scripturam facrafi' menfibus vti Junaribus.qui aiternis dies habent triginta, amp;nbsp;viginti nouei”; quadecaufa menfi Nifan vel Abib,quum triginta tribuamus dies,infequ£i* menfi quieft Iiar,tribuimus tantum viginti amp;nbsp;nouem dies.Iam verófiadet'® qiftdragintaquinquc dies qui funt de menfibus Nifan amp;nbsp;liar, accédant quinque ali) dies, de menfe tertio qui dicitur Sivan, fient quinquaginta.qit* Pentecoftem cunficiunt. Eft autem GrarcisnsvTneoç-)»', quinquagefima dit*-qua? vox, quia ex vfu nobis cft familians,rcrcnta eft in Écclefia, ad cam nO' tandam diem,qua Lex aDco promulgua eftxnius perpetua debet effe apui^ nos memoria.Tertio verómenfequidiciturSivan,dccalogum ipfum,f£'’ decern verba,id eft,Lcgis dininæ decern capita,duabus tabulis comprebö’' ia,fuifle promuIgaca intclligimns ex decimonono capite Exodi,vbi hxctli' cuntur ; Menfe tertio egreftionis filiorum Ifrael de terra Ægypti, in dieb«* venerunt in folitudinem Sinai. nam profceti deRaphidim amp;nbsp;peruementd vfqucin defertum Sinai,caftrametati funt in eodem loco. Ibiqnc Ifrael f^* tentoria, c regione montis. Deinceps co capite explicatur enocatio Moy^i* in montemad Deumtamp;quæ verba iufterat Deusreferri ad populum.Inhi* Jegatione confumitur vnus amp;nbsp;alter dies,ex quofixeruntibi tcncatoria.dcii'' de refponfo populi per Mofem ad Deum relate, iubentur in tertium diet” Ifraclitæ fcfe comparare ad audiendas amp;nbsp;accipiendas Leges diuinas. Is dit® tertius,quo fifterefead accipiendam Legern iubentur Iftaelitæ, quintust^ terti) menfis dics,vt ex hiftoria ipfaapparct. Quamobrem bona rationctof ferimusin quintum diem certij menfis ipfam Pentecoftem,quæ fe ft um bef' domadarum nominator criam in Scriptura, qwód alteroà Pafehæ die o')' merandæ effent feptem hebdomades copiera?, ad panes ex primitiis amp;nbsp;nou'® frugibus offerendos Domino, vnde feftum quoque Primiiiarum vocatti® idem feftum.fic vt Indusfefti öceelebritatis inftitutæ,ne tanti beneficijobh' teraretur memoria, plura fint nomina. Vt autem infigne fuit datæ Lcggt;®* Deo ipfo,bencficiiim,quo certos nos de fua voluntatc,öc noftro officioftti® Dominus ,ficconfignacam tanti boni memoriam oportuit cife in popid®’ Dei, quæ fefto Pem;ecoftis, fine Hebdomadarum, fiuc Primitiarum, notât® fuit. ludæi autem alias fefti Indus comminifcuntur rationes, fed à Scripn”^ aliénas, quas earn ob rem contemnimus, amp;: diccre prxcermittimus. Ex b*® autet®

autem videmus liberatîonis Ifraelitæ cxÆgypto,amp;: Legis in Horeb protnul gatæ miraculaamp; bénéficia effe finitima: quo faftuni fuitvt vtrumque pro codem fit fcnptiim tempore j quo feruitus populi Dei, amp;nbsp;affliâio leminis Abrahami finem habuit in Ægypto.

Conftituta autem poft id tempos, amp;nbsp;legibus temperatä, arque ordinatä fuit in ipfo Dei populo Rcfpublica, omnium præftantifsimaatqueoptimai •quam nobis Sacra Dei oraculaproponunt,vtab ipfo fummOjamp;: vnicolcgif-latore Deo fuit temperata amp;: defcripta. Qua tertium nobis fcculum défini* tur-.quod pauciores habet quam duo priora fecula,quorum annis definiatur* Patriarchas.Ellenim primo feculodccimusab Adamo NoeJnfequente autem decimusquoqueefiaSem Abrahamus :athis temporibus quibus pro-miffionem veræ fœlicicatts renouatam exhibuit Abrahamo Deus, vfque ad rempublicam in populo Dei ordinatam , fex tantum Patriarchæ, quorum anni tempos illud expleant.proponuntur ; fcilicet lfaac,lacob,Leui,Caath, Amram,Moyfes, quorum anni digerendi funt nobis ek Scriptura, corn refi-duis Abrahami annis à feptuagefimo quinto:vt hiftorix varieras apparcat,cx qua Dei prouidentiaamp;’fapientia recognofcatura nobis,amp; Dciconftetin Ecclefia fua obferuanda veritas amp;nbsp;potentia*

Abrahamusdecimopoftquam in terramCanaan'Venitanno,quemad* modum fctibitur Genefis decimofe»co capite,hortatu amp;nbsp;fuafu vxoris SarXj quæ liberoru nimis erat cupida, nee tempus Atpeftare poteratjhori fociani adionxit fibi Agar ancillam Ægyptiam,quum xtatis annum agetet odogc* fimumquintom. Ex ea ancilla itatim pater fadus eft, amp;nbsp;anno infequenti fi- • lium fuftulit, cui dedit nomen Ifmael : ficuti teftatur idem caput i6.GcRcf. vbi hoc dicitunOdoginta amp;: fex annorum erat Abraham quando peperit ei Agar Ifmaelem. Ab hoc autem Ifmaele nomen eft fortita gens Ifmaelitica, quæ amp;nbsp;ab ipfius Ifmaclis matre Agar, dida quoque eft Agarena, item Sara-cena, vt nonnulli volunt, quod Sar»vxore Abrahami velut autorc, prodiic ex Abrahamo Ifmaehgentisillius parens. Eaveró gens fed es habuit in Ara« bia,ab Heuila vfque Sur, quærefpicit Ægyptum, vt eft Gencf.i5.(8. Eóque tandem potcntix cuafit.vt Arabum populi,qui plurcshabucrunt fux origi* nis illuftres patres,in AgarenorumóóSaracenorum nomen conceflerint. Quod exhiftoriis Grxcis,Latinis amp;: noftris colligimus. Obliteratis interim nominibus Chus , Madian , Amalec, Edom , Moab, Ammon , Dedan, Hus, Cin, à quibus incolæ Arabiæ didi funt Chufæi, Madianitæ, Araalc* cita:, Idumæi,Moabitæ, Ammonitæ, Dedanitx, Hufita:, qui lobi fuerunt gcntilcs in rcgione Hus, poft montera Scir verfus Sabæos amp;nbsp;Euphratem, hem Cinei, cura muftis aliis quoque populis Arabiarum incolis, quos variis locis commémorât Scriptura,quorum tara aut nulla extat in prophanorum autorum libris memoria. Pharanicas quidem memorat in Arabia Petria Ptolomæus, qui nomen à deferto Pharan habeant, non autem à gentis aurore vel parente.Pharanitæ autem,fun^lfmaelitx. nam Ifmacl tenuit defectum Pharan.

Anno poft natum Îfmaelem decîmotertio quum agerec Abrahamus annum nonagefimumnonum, vt eft Gcnef.17.vetf.14. imperatur Circuncifio. quo annoSodoma,Gomorrha, Adamaô£Seboim,igni cœlitus demifto funt euerfxivt ex nationes quæ Deum fccurè contemnebant, intelligcrcnc Dcum efte iuftu, amp;nbsp;vindieem fcelerum .• quemadmodu has vrbium euerfio, nesinterpreraturiufto Dei iudicio accidiffe Petrus Apoftolus,Epiftolx fuæ . Cap.i.ver.6.amp; ludas quoque Apoftolus,ver.7.Epiftolæ fuæ.Itaquc amp;nbsp;eo loco relidus eft lacus natura diras, amp;nbsp;horrorem fpedantibus incutiens, ê cuius cautibus circum litora exudat etiaranum bitumen hoc tempore, vt teftan-

tur Hiftoriographi prophani. Et faxa ipfa vicina vcluti fiilminibus cœlefti' bus pereufTa, apparent atra, amp;nbsp;odorem dirum fpirantia. fic vt

illis locis vicinis procera:, acque aliæ arbores, frudus quidem veluti quodam incendij teftimonio danatos,nempe plenos atra fauina.Eui” lacum dieunt Afphaltitcm hiftoriæ prophanæ, quod afphaltos, id eft, bitU' men eolligatur ex eo lacu. quod plurimum anteà in venis eius terræ latei’' tibus fuiffe, teftatur Hiftoria facra: quum isager fuilTet anteà amœnifsimui' lordane amne per illas labente valles, quibus ad amœnitatê amp;nbsp;fœcundin' tem nihil deerar. Hunc lacum Scriptura vocat,Iam hammelah,id eft,niai^ falis,quod Latinus interprcs dicit,mare falfifsimum.-tanta eft enim eius lac”’ falfedo amp;nbsp;tantus amaror,vt nullü animal nutriat.Ex quo PaufaniædiciturU' Eliacis/Éxpa •^axara-etjid cd,marc mortuum.Galeno verô in Simplicium lib'’ vocatur lacusSodomæus,cuius naturam longe à cæteris diuerfam efle notâquot; quôd quum quis eo mcrgitur,ftatim vt indc emergit totus falfedine afpcrli’’ apparer. Quæ fortafle caufa fuit Latino interpreti, vt id mare faKißimum d'' xerit.Nam vtSaluftius inhiftoriis,mare Ponticum cæteris dnlcius efledixi’i quum in falfo,veluti in dulci,gradus quidam ünt coparationum, amp;nbsp;in mai* Ponticum ingentia euoluantur amp;nbsp;exonerentur Humina.quæ eius maris tel” perare polTunt falfuginem. Memoratur tarnen in lofue capite 15. verf# Ir hammelah, id eft,vrbs vel ciuitas faltf in tribu Iuda,proxime hue locui”' cui vicinum eftEn-gaddi.àrjbavrbefortafle lacui nomen illud deditSeti' ptura: vt quemadmodum ab vrbe Adria fuit di dum mare Adriaticum ,f’

• ab vrbeSalis, dicatur lacus Afphaltitcs,mare falls, quod Latinus vod’ intFrdum mare falflfsimum. Anno vno poft cuerfas,amp;igne cœlefticoO' fumptas eas vrbes quæ valles cas exornabant, quas nunc complet lad'’ Afphaltites, vel mare falflfsimum, nafcitur Ifaac Abrahamo, centefimuiquot; annum agenti, Vt Geneflsxi.cap.verf.y.fcribitur. Turn autem Saravxf’ Abrahamiamp;materipflusifaaci nona^flmum agebat annum, vt GenP cap,i7.vcrf.i7.habetur. Quq tempore ex Loti filiabus videntur nati Moabi-Ammon;à quibus Moabitarumamp; Ammonitarum gentes funt ortæ:«]”^ Pereæ, hoc eft Tranflordaninæ regionis loca finitima tenucrunt, notify multis Scripturæ locis.

Sara autem Abrahami coniux,ex hoc mortali hofpitio,ad cœlefte trail”' citur domicilium,lfaaco iam viro: vt qui triceflmum feptimum annum xd' tis agerct,quo tepore natus crat Abrahamus annos centum amp;nbsp;triginta odo Qui aliam, priore defunda,vxorem nomine Ceturam afciuit infuum coC tubernium. ex qua plures fuftulit liberos,in quibus memoratur Madian,G( ncf.2,4.capite. à quo funt orti Madianitæ ArabesJfmaelitis pcrmixci,qui in’ ximam ArabiæPetrææ partem occuparunt.

Ifaacus verô quadragenarius, vt eft Genef.ty. 20. Rebeccam Bathud'’ Syri filiam, fororem Laban vxorem accipit, Abrahami cura amp;nbsp;prouiflon'’ quôd externi generis matremfamili^, in fuam domu nollet admitti. Au”* autem poft id connubium decimo,moritur Sem, vt ex annorum collatie®® amp;temporum animaduerflone eolligitur, quum annum explelTet fexcent”' fimum. Quem nonnulli exiftimant fuifle Melchifedecum, quia peruenit”!^ Abrahami atque adeo ifaaci iam mariti tempora. Scd quam id verè cenfo^ qui id affirmant,dicerc non habco, quùm videam Apoftolum in Epiftoh”“^ Hebræos cap.7.verf.5.eum fine pâtre,fine matre, fine gencalogia, fine initia amp;nbsp;fine fine dierum affirmare produdu fuifle à Scriptura. Genus autem Seni)

Decimo poft Sem defundum anno, nafcuntur Iacob amp;nbsp;Efau gemid Ifaaco fexagenario,vt eolligitur ex Genef.x j.cap.quibus iam adultis moritd Abrahamu’f

Abrahamus,quumdecimumquintumxtatis annum agerent, atque ipfc fti' Abrahamus annum complefTec ccntefimum feptuagefimumquincum,vt eft 11quot; Genef.15. vcrf.7. Quern quarto póft anno confequitur Heber, à quo gens ft^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hebraca nomentraxit,anno fuæætatis quadringetefimofexageßmoquartoi

i*” Ab hoc autem patriarcha Heber,diótus fuit Abrahamus Hebreus,vtpotc ab iquot;' illo ortus:quo nomine Abrahami etiam pofteri nominati funt Hebræi, quö-!®‘ rum genus à Sem deducitur per Heber. Id enim Scriptura facta rtotat, ad U*' diuinas promifsiones femper nos reuocans. Gencfis enim capitedecimoj tgt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcrf.1.1. hoc dicitur:De Sem quoque patrtfiliorum Heber,fid cft,qui eft past* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rens gentis Hebrææ) nati funt liberi, eft vcró Sem frater lapcti libcroruni

Cgt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noe natu maximi. quem verium ex Hebræo ita reddendum fuiffe admo-

11' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuimus antea.Eft igitur Sem parens gentis Hebraicæ,quæ poftea Ifraclitica

tli* amp;ludaica quoque nominataeft:quum foli ludxi amp;nbsp;Beniamitæ ab cxiliö ƒ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Babylonico rediilTencin Cananxara: idque dcduda per Heber patriarcham

(o* origine, ex quo errare ij intelhguntur,qui gentis Hebrææ nomen Si etymon' Ji' aliunde deriuant amp;nbsp;repetunt.

(il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur lacobi hiftoria.miraculorum atque etiam ærumnarum amp;nbsp;mifeJ

jjt riarum plena, quam muftis perfequitur Scriptura, vt in ca tanquam in fpe-•1} culo Ecclcfum Dei,amp;£. piorumcondftionem fpeótemus* Quæ erfi mottali-^ bus mifera vidctur, habet nihilomiius confolationis amp;: fœheitatis tantum, Ijii quantum debeat in hac vita quifquam exopAre, cui fit curæ vita ætetna Sé ^ vera, hoc eft, nunquam defitura aut intermoritura fœlicitas, quæ fruenda ^ nobiseftincoelopropofita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;•

(gt; Vt autem errorum lacobi amp;nbsp;tempotum in eins hiftoria conftaré pofut râ-,(r tio,anni lofephi amp;nbsp;lacobi funt conferendi.quemadmodum defcribuntur m fj Genefi. Ex quibus,amp;: quo tempore vcneritlacobus ad Laban auunculumj / Carras vrbem Mefopotamiæ, amp;r qua xtate duxeric vxores, atque pofte! rc-,j^ dierit ad pattern in Cananæam, edfcftare potent. Hoc igitur primum fumi-J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,lofephum fuilfe natum annos triginta, quum carcere eduólus in cofpe-

^ Qum Pharaonis produdus fuit. Sic emm Genef. cap.quadragefimoprimoi jS verf.46. fcribitur .• lofeph triginta annorum crat, quando ftetit in confpeftd (1 Pharaonis.Tum vetoftatim ab eo tepore,vt declaratur codeGenefis capitej fucceflerunt feptem anni fertilitatis ; deinde duo famis completi funt, ad id [,j. vfque tempus quo fratribus innotuit in Ægy pto, ementibus ab eo triticum jj. fccundo.Sic enim agit cum fratribus Gencf.45.verf.i 1.Adhuc quinque anni ^0 refidui funt famis. Septem autem annos ingens viguit in Ægypto amp;nbsp;terra ,j Canaan fames, quemadmodum fomnio prænunciatum fuerat Pharaoni, Sc ÿ veritatem fomnij atque interpretationem lofephi ca de re eóprobanit eucn tus. Annis ergo trigintalofephi, quos erat natus quum fiftebacut Pharaoni* fi addantur feptem fertilitatis amp;nbsp;duo famis, fient trigintanouem, quos atti-jÜ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gerat quum ad illû pater ipfius lacob defcendit in Ægyptum.Quæ vcró turn

i(( fuerit lacobi ætas,intelligitur ex ipfiu^Iacobi ad Pharaonem oratione, quæ habetur Gcnef.cap.47. verf.9. in hæc verba i Diesperegrinarionis vitæ mcæ ,5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centum triginta annorum funt, parui amp;nbsp;mail, amp;nbsp;non pcruencrunt vfque ad

jJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft igitur lacobus annorum centum triginta, turn quum lofcphus eft an-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos natus trigintanouem. Hine quo tempore natus fit lacobo lofephus ap-

jJ paret-Subduftis enim annis trigintanouem,ex centum triginta patris annis* jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relinquentur anni lacobi nonaginta amp;: vnus.-qua ætate lacobum fuifle vidc-

jji mus, quum ex Rachele lofephum fuftulit. Eft autem libcrorum lacobi po-ftremus lofephus, eorum quidem qui funtilli nati in Mefopotamia. Ben-ia-j min enim qui duodenarium explet numcru marium, natus eft in Cananxa i$i

exRachelc,vt confiât ex Genef. cap.j«. verf. 17. Ex quo partu defunflacft Rachel,amp; fepulta in via,qua; ducicEphratam,hoc eft,Beth-lchem:vt eft ven j 9. capitis Genefis 3 y. iam ditli. Nato autem lofepho explcuerat annos qua-cuordecim feruitutis lacobus, produabus fuis vxoribus. fic enim compelh^ Geneßs. 30.16. Labanura : Da mihi vxores amp;nbsp;Iiberos,pro quibus feruiui tibb vt abeam., Tu.vefo nofti feruitutem, qua feruiui tibi. Seruierat autem Là' bano lacobus annos feptem pro Rachele,amp;: fuitfuppoftta Lia. Deinde exa' dis feptem conuiuij diebus,Rachelem accepit,pada feptem aliorum anno' rum feruitute,quemadmodum id docetur Geneßs vigeßmonono.

Quia verô lofcphus eft vltimuslibcrorum,quos in Mefopotamia lacobüS fuftulitapud Labanum,qui natuseftilli annum agenti nonagefimum^^ vnum,videmus lacobum duxiffe vxores anno fuæætatis odogeßmoquarto* Arque inde intra annum feptimum fuiffe audum liberis maribus vndccin’' detradis autem feptem annis, quibus feruierat apud Labanum ante duth’ vxores, exannis odogintaquatuor, relinquuntur feptuagintafeptem annb qui tempus notant, quo ad Labanum venit lacobus : qua ætateillum fuiÖ® colligimus, quando hortatu matris Rebeccæ, amp;nbsp;iuftu patris ifaaci, doraui” paternam reliquittanquam profugus,petiitque Carras, maternam patriaW' Quam poftea relinquit,ex ea difcedens,quatuordecim feruitutis annis exadis pro vxoribus,amp; fcxprætereà annis pro fuo peculio.Ita enim cum D' bano de fuis mifenis, Si dura ^onditione,quam apud illum pertulerat, agit lacobus Genef.trigefimoprimo vcrficul. 41. Sieque per viginti annos in do' • mo tua feruiui tibi,quatuordecim pro filiabus,amp; fex pro gregibus tuisJmffH caftf quoque mercedem meam decern vicibus. Hinc colligimus difcefli^^^ ex Mefopotamia Carris relidislacobum, anno poft natum lofcphum fextOi quum annum ageret nonagefimumfeptimum.Inde conciliato ßbi Efau fra' tie,amp;: muncribus placato,fuperato Iordane,repetiitCananæam :atqueapiiii Sichimam aliquandiumoratus,coadustft poftea folum vertere,propter Si' chimitas maleacceptos amp;nbsp;trucidatos,autoribus Simeon amp;nbsp;Leui,ratione D*' næ fororis corum, cui vis illata fuerac à Sichern filio Hemor. Ex SichinU’ autemLuzam,quædida eftBeth-cl contendit. à qua Vere infequente folués» dum non longè abeftet à Beth lehem luda, vxore Rachcledeftituitur. qu# ex partu,filio tarnen fupcrftitc,cui Ben-iamin fuit nomen,vitam cum mort^ commutauit. Poftea ad pattern Ifaac,amp;: liberis maribus audus duodecim,^^ amplo peculio cumulatusà Dco,peruenit,qui tum Hebron morabatur. quf verô ætatis fuæ anno acceiferit ad pattern Ifaacu lacobus, affirm are no polM* mus, quia id à Scriptura reticetur. Cæterùm lofepho fpoliatur lacob, patr^ adhucifaaco fuperftite,quê ex ipfa annorü quos illiScriptura tribuit ration^’ mortuum intelligimus anno decimo,antc lacobi defcenfum in Ægyptun’'

Et quod ad lofephum attinet, quam fucriteius conditio dura,conftatf^ longo amp;nbsp;diuturno à patria domo exilio, amp;nbsp;mifera feruitute in quam fuef3t coniedus fratrum confpirationeace|^aamp;crudeli. Annos enim viginticf^ caruitafpedu patris fuichanfsimi,equibusannos quatuordecim fcruit'’' tem pertulit grauem ,amp; periculorum plcnam. Nam,vt eft Genef.37.verfgt; lofephus erat annorum fedecim, quum fua profert apud pattern amp;nbsp;fr.irret fomnia. quæ caufa, fratrum illi conciliauit inuidiarn. qua permoti vendide' runt eum mercatoribus Madianitis.qui abdudum illum in Ægyptum, Pö* tiphari aulico cuidam Pharaonis vendideriint. Libertate autem fuit dolin' tus, amp;nbsp;è feruo non modo fadus liber, fed fummus poft regem fadus mag*' ftratus, a:tatis anno tricefi mo. Ita quatuordecim annis feruus fidelitatis tan' dem amp;nbsp;pietatis fuæ pretium à Deo tulit, liber fadus, arque Ægypti princept defignatus, Alumnus patris amp;:familiæ paternæàDco çonftitutus. Froitnt auteo*

autem patris confpedu noiio anno póft, quum ekadis feptem ferulitanä annis,amp;: duobus famis,pacrem cum tow familia ipfiusad fe cuotat,amp; traducic.

Dcfcendit autem lacobus in Ægyptum anno fanu's tertio, ibique annos agitfeptemdecim.vita enim fundus eft inÆgypto,anno fuæ vicæ centefimó quadragefimofeptinw,vt fcribitur capitc 47.Genef.vc1f.18. lofephüs autem nioritur anno poft lacobum pacremfuum vita fundumj quinquagefimo-quarto, difceditenim cxliac vira anno æcatis centefimó amp;nbsp;deciino.Gen.yo'. verf.ii. Eumveró aliquot póft annis confeqüitur Lcui, qui annos centum triginta vixic,vt docetur Exodi cap.^.vcrf.16. Ita anno vigefimofecundo aut tertio à morte lofephi, migrât à mortalitatc Leui ad Ïmmortalitatem, Deo ad centefimum amp;: co plus annum,fuis quietem amp;nbsp;otiû in Ægypto tribuentet vt interim dû lofcph eft fuperftes amp;: ipfius fratres, crefceretïacobifculfrae-lis familia,amp; replerct terram,quemadmodum fcribitur Exodi capite primoi Moyfes enim poft obitum Leui nafcitur,anno quadragefimo amp;nbsp;vno, quüm cœpilfec iamferuitus,quaplufquam tyrannica premebantur Ifraelitæ.Moyfis autem anno oftogefimo liberantur iugo regum Ægyptiorum, amp;nbsp;crgaftuló Ægyptiaco Ifraelitæ, expletis errorum amp;nbsp;peregrinationum annis, qui antea fuerunt dedarati, qui funtquadringenti amp;: triginta. qui quidem in annum mundi conditi, bis millefimum quifigentefimum decimumtertium incidur. Hincquam futiles fint, qui bis mille annos inani, id eft, tepori quod Legern antecelsit tribuunt, intelligi poteft, amp;nbsp;vanitas eorum qui Elia nam Rabini-cam fcholam fequuntur,detegitur,qua de re plunbus eftdiétum libr^fc* cundi capite tertio.

Te^pf^s ^uod ab exitu feu elifiejfu Ifaelharufn ex AEgjptó fluxU adfundatum a ^lo?none tef?2p/um 3 ef an-' noru?n ^uadringentorum oéïoginta.

j^^^^^Vid Ifraelitis Ægyptiata feruicute liberatis accidcrit, amp;quö o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^ ’'^^ eorum habuerint,vfque ad rempli Salomonici iailä

IkQ^^Jfifuß’lämcntajpluribus Scripturæ facræ libris deferibitur. Nam à ^^^^^^capkedecimotertio Exodi, vfqae ad caput fextum hbii tertij Regum , res eorum témporum cieponuntur libris Exodi, Le-uitici, Nunlerorum, Deuteronorriij, lofue, ludicum, Ruth amp;nbsp;Samuelis. Et nein eorum temporum rationeamp;fummahærcremus,Scripturanobis breuiter annos eorum temporum propofuit, collcâos in vnam fummam, capite fexto tertij libri Regum , in hanc fententiam : Fadum eft ergo qua-dringentefimo amp;nbsp;odogefimo anno egreffionis filiorum Ifracl de terra Ægypci,in anno quarto, mehfe Zit^ipfe eft menfis fecundui regniSa-lomonis fuper Iftael, ædificare cœpit dbmum Domino. Hæc annoruni fumma ab egreifu filiorum Ifrael de Ægypto, vfque ad iafta Tcmpli Dei fundamenta per Sâlomonem, quod anno regni cius quarto fadum fuifte dicit Scriptura, admonct amp;: innuit qua ratione nodi qui in hiftoria ho-rum temporum occurrunt, diftblui pofsint. In quibus occurrunt primùra quadraginta errorum anni, qui fub Mofc in defertis Arabicis fqualenti-bus, amp;: horrorem ipfo afpetlu incutientibus, effluxerunt amp;nbsp;funt trahf-adi: Cuius temporis res geftas fi quis vellet perfequi, amp;nbsp;qui pauci^ verbis comprehendit Scriptura dilatare , finem vix effet habitura oratio i Dei autem bohitas immenfa amp;nbsp;eledio populi gratuita facile irt

hac hiftotia pcruidétur^tum iufta eius indignatio,amp;: in nocentcs,qui nulJuW peccandi finem faciunt,feuera animaduerbo intelligitur amp;lt;nbsp;agnofcitur.Pra:-terea quale fit hominum ingenium , amp;nbsp;quam procliue ad peccandum ,amp;ï contemnendum Deum,exemplis animaducrtitur propèinfinicis,quæannis quadraginta concigerunt, qui definunt in ipfo terræ Canaan ingrclTu, rcmi' publicam Ifraeliticam Deiiuflii procurante lofue. '

Mortuo enim Moyfe, defignatus à Deo reipublicæ Iftaclitica: imperator lofue, eius curam fufeepit regendæ, cuius quot annos imperium duraucriC) non memorat Scriptura. Colligitur nihilominus facile, quurn fuppucatiï aliorum temporibus, amp;nbsp;in vnam fummam coadis, viderimus quid fumm^J ilJi iam diftæ décrit. Intelligitur autem rempublicam Ifraeliticam rexilfc annis oftodecim , etfi noftri aliter fentiunt: quorum quam fit incerta ratio, ex dificrentibus ipforum opinionibus animaduerti poteft. Sequuti funt au^ tem noftri ,vt hoc quoque breuiter admoneam , Theophilum ad Autoly' cum, item Tatianum in oratione aduerfus Græcos in temporum fupputafl* • da ratione,amp; definiendis cuique Principi temporibus. Quod mihicomme-morandum putaui, vt fi qui funt veterum librorum ftudiofi, amp;nbsp;fcire auent qui extent his de rebus antiqui feriptores præter Philonem , Metafthencm, amp;nbsp;Berofum,aut eorumpotiusfuppofitafragmenta,quum aliéna tradanta vcro,amp; à Sacris fcriptis,id etiam intelliglt;t,amp;: fontes ipfos quos alij præterirc folent,adeant. Sunt autem hi autores exeufi BafileæGræcèamp;Latine, cuin fententiis Abba Maximian folio.hi veto ex aliorum libris cxce’rptam ratio* nen^temporum,ftuduerunt nobis notam relinquere.à quibus pleraque 100* tuatus videtur Eufebiiis, quem noftri ferè fequuntur in temporum ration^ conftituenda.Quàm bene autem,in præfentia non difputo,fed tantum indi* care volo,quos autores habuerint noftri fuorum didorumJquôfque fcqucH' dos fibi in hoc argumente iiidicarint,præter Africanum,Hegcfippum amp;nbsp;lo* fephum,à quibus omnibus fi diflentimu^non eft quod quifqûam mirari de* beat:quumà veritateamp;Dei verbo,quod illi videntur auteerteignoraifr, aut parum diligenter fpedafte,nobis rerum iftaru rationem repetendam câ^ indicaucrimus : non autem ab hominum acceptis opinionibus per manu$) quo fine errore ftatuere his de rébus poflemus.

lofuam in adminiftranda Republica cofecutus eft OthonieJ, cuius adnif niftrationi tribuuntur anni quadraginta.

Poft Othonielem datus eftredorpopuliDeiisqui Hebraic« dicitur ^‘1’*'^’ Græcis tarnen Septuaginta interpretibus nominatur A^/rqua voce hos eX tralationevtimur,eumque nominamus Aod,cui tribuuntur anni odogint^’ quibus rexit Ifraeliticam rempublicam.

Huic Aodo adiungitur Samgar ,qui fexcentos occïditPalefthinosfuft^’ feu pertica aculeo armata, qua boucsaguntur, cuius magiftratus confertO^ in tempus Aod.

Deinceps fcquutur Barac amp;Deboi^, quibus anni tribuutur quadraginta' Hos confcquitur Gedeon, qui annis etiam quadraginta præfuit IfradH*' ca: reipublicæ.

Tholam fequutus eft lair, qui rexit Rempublicam annis vigintiduoboS' Deinde lephthe imperium tenuit fex annis.

Succeftbrem habuit Abefan Elonem. Elon autem præfuit rebus gerço^i^ populi Deidecennio.

• LIBER lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113

Ab Jonem fcquutus eft Samfon,qui viginti annis ius dixit populo Dei* Samfonem fcquutus eft Heli, ludicum pofttemus, id eft, vltimus eotum redorum, quos nominat Scriptura Sophetim, id eft, ludiccs, fiue Cenforesi aut Impératores populi Dcii Is Heli annis quadraginta ius dixit Ifraeli.

Poft Heli, datur Ilraelitis redor amp;nbsp;cenfor Samuel,cognomine Prophetd. Nam qui ante ilium ius populo dixeruht, amp;nbsp;bella pro tuend«! Dei familia geflerunt,did:i funt Indices poft imperium lofue.

In Samuele autem definit ea Reipublicæ forma, in qüä non fucceftione aut creatione fummus legebatur magiftratus, fed Dei voce amp;nbsp;autoritatei quam certis argumentis patefaciebat fuo populo Dominus.

Poft Samuelem autem fequuti funt reges ad Babylonicarh vfque tranfini-grationem. QuandiuveropopuloiusdixeritSamuel,non commémorant libri qui dicuntur Samuelis aut Rcgum:quibus neque Saulis, difettis aut ex-preffis verbis definitur imperium, id eft, tepus quo regnauerit : fed Adoruni capite decimotertio,verf.Ludefinit Apoftolus id tempus annis quadraginta, qui anniad Samuelis amp;c Saulis intelligunrur pertinéreterhpora.

PoftSaulem primumIfraclitarumregem/equutuseft Dauld,qui perän-nos quadragintaregnum tenuit.Dauidcm fequitur Salomon,qui afino quo pater ipfius Dauid mortuus eft , regnum ad lit, amp;nbsp;pâtre fuperftitc reghäuit: quarcSalomonis primus in regno ^nus,cft vltimus Dauidis. Inde primum annum Salomonis non numeramus feorfum«ut per fe, në biS idem fuma-tur ànobisannus.

Quartoautem anno regniSalomonis ipfius,iadafuntTempli fundärbeti ^ ta Dei iuffu in monte Moria, eo loco quem parauerat Dauid, quérnqu« illi demonftrauerat Deus,in area Otnah Icbufæi,vt eft i.Paralip.3.1. Ita ex quatuor Salomonis annis tres uturn fumimus à Dauidc, ad Templum Domini fundatum:quibus annis expletur annotum quadringchtotum odoginta numerus , qui ptius eft didus ex tertiÿlt;eg. cap.fexto.à difcelfu amp;: liberationé Iftaelis ex Ægypto, vfque ad Teroplum Dornini, primum in monte Moria fundatum anno Salomonis quarto.

Et quo res fit apercior,amp; comprehendantur hi numeri facilius,ordine pet ipfos magiftratus, quemadmodum ab ipfa Scriptura commemorantur,tem-i pora perfequimut, fubnotatis tantum annotum numeris amp;: loeis Scripturx, • in quibus quæ pofuirnus explicantur.

In annis tarnen Iofue,quia nufquam ij memorantur in Scriptura certis vet bis,locum nullum citare polfumus. Nihilominus tarnen eos redè definitos, ex eo potcrit intelligi, quod eos annos illi attribuimus, qui fummx prifenti annotum quadringetorum odoginta alioqui dec{fcnt,qulque ad earn fum-mam explendam neceftarij elfe intelligi poffunt.

A Moyfe autem incipimuS,cui quadraginta annos in magiftratu attribuimus, qui coUiguntur quum ex cius state, turn ex populi per Arabia: defertX erroribus. Odogenarius enim Moyfes Dei iulfuPharaoncm adiit cum his mandatis,vt populüm Ifracliticum mfITum facerct,amp; liberum abire permit-teret, Deo fuo facra fadurum, quæ Deus ipfeimperarat. Sic enim Exodi 7. verfu 7. dicitur:Erat autem Moyfes odoginta annotum,amp; Aaron odoginta ttium,quado locuti funt ad Pharaonem.Difcefsit autem ex hac vita Moyfes annos natus centum Sc viginti, vt fetibitur Deuter.54.7. Moyfes centum ÔC vigintiannotumerat,quandomortuus eft, nOn cäligauit oculuseins, nec dentes illius moti funt.

Erraffe autem populum per Arab urn deferta annis quadraginta, docetur lofue cap. 3. verf. 5.amp; Adorum 13. verf. 18. at que aliis pluribusScripturx locis pon otfeuris.

Mofcs proeft populo Dei feruitutc Ægyptiaca liberato ginta lofuc præcft annis x)élodecim

Othoniel annis quadraginta Aod vel Ehud annis oéloginta Barac amp;: Debora annis quadraginta Gedeon annis quadraginta Abimelech annis tribus

lair annis vigintiduobus Icphthc annis fex Abefan annis feptem Elon annis deccm Abdon annis oólo Samfon annis viginti Heli annis quadraginta Samuel amp;. Saul annis quadraginta Daiiid annis quadraginta

Hi numeri fummam corun^annorudTquos ex tertij Regum, capitefexto propofuimus,conficiunt,nempe quadringentorum amp;nbsp;odoginta^qui tempus continent quod cffluxitadifceflu vel liberatione Ifraclitarum exÆgypto» • vfq^e ad rempli iada per Salomonern fundamenta. Atque hæc quidem tcio pora rede efle conftituta ,fumma illa annorum qua: hïc redditur, amp;nbsp;à Seri* ptura exponitur, docct aperte. Qnpd idem arguunt alia Scripture loca hïc annotata,ex quibus ordine fummi magiftratus agnofcuntur qui populo Dd præfucrunt à Moyfe ad Salomonern vfquc,adiundis fingulorum ex ipfa ScH J)tura temporibus. Quo conftituto amp;nbsp;in^ubitato pofito, cetera quæ funt i® lorum temporum hittoria difficilia, amp;nbsp;alioqui obfcura, poterunt expédié haud magno negocio, quum de huius statis tempore nulla moueri pofthac poffit,aut certè debeat dubitatio.

• Pnmum autem ad fcrupps,qui his annis occurrut eximendos,id primùm ftatuendum eft,fub ludicum temporibus coprehendendos efle tyrannorutö 06 calamicatum, ab his in Ecclefiam Ifraeliticam inuedarum annos : quibus vol uit afflidum populum fuum Deus,propter idololatriam amp;nbsp;alia quæ in eo vigebant fcelcra: vt malis amp;nbsp;plagis admoniti Ifraelitæ redirent in viam, qui Deum fuis maleficiis oHenderant. Itaque quum dicitur fub hoe aut illoiU' dice vel redtore terra quieuifle per aliquot annos, ita illud eft accipienduW» dcfundos fuis miferiis Ifraclitas,amp;: ope diuina liberatos huius aut illius ludi; cis miniftcrio,deinccps vfos fuiffe quicteamp;: fua libertatc.Eos vero annos qu* didifuntafflidtionum fiuecalamitatum ,item eos quibus paxamp; libertasvi' guit amp;nbsp;valuit in populo Dci,includi ngt;mero eodem,atque téporc illo Enirli quo terra dicatur vfa quiete.

Videtur autem Scriptuta facra fæpc eadem iteraffe tempora, amp;nbsp;veluti confudifTc in ludicum libro ƒ quia «Je certa temporum illorum ratione coU' Rabat, ex Regum libris. Quamobrem odo illi anni quibus primum dicuU' ' tur Ifraelitæ opprefsi à Chufan-Rafathaim rege Mefopotamiæ Iudic.5«^’ intelligcndi funt comprehcn3ï'fub üs quadraginta annis, quibus pofteadicitur terra quieuiffe fub Othoniele. Sic decern amp;nbsp;odo anni quibus dieu»' tur Ifraelitæ feruiuiifc Egloni rcgi Moab, Iudic.5.14. referendi funt ad iiifc' quentiatempora,amp;itefum comprehendendi fub odogintaannis,quibus

terra quieui/Tc dicitur fub Aod vel Ehud. Quæratio feruanda eft in citeris fnagiftracuum Jibri ludicum temporibus. vequum diciturDeus tradidiße populum fuum in manusPaleftinorum annis quadraginta ,Iudic.i5.vcrf.i; amp;nbsp;promiteitur pofteà Manne fiJius,q4ji aflerac popnlum in Jiberratem, amp;nbsp;vin dieet à tyrannide Paleftinorum. Quadraginta iJJi anni partim admagi-ftratum Samfonis, partira ad aliorura raagiftratura referendi funt. Itaque etiam dicitur Sarafon iudicaiTe Ifraelcra annis viginti, ludic. 16.51 • Et vt cer tior in hoc magiftratu,temporis eßet ratio^ capite decimoquinto Jibri ludicum verfu 10. vtintelligcreturquô referendi eßent hi anni,ira dicitunludi-cauitque Ifrael in diebus Philiftim viginti annis.Ita viginti alij anni pertine-re ad alterius vnius, auc plurium raagiftratura intelligédi funt.quura ex ma-giftratuum temporibus conftet nobis annorum ipforum quadringentorum amp;O(ftogintafumma,quâ,vtcertâ,reJiqua iftatemporadirigenda fnntamp;r conftituenda.

Temporum autem iftorum refta per magiftratus, quos nobis Scriptura proponit, ordinatio, locum etiam obfeurum qui eft in hiftoria lephthe apc-rit,amp; perfpicuum reddit:qnoalioqui nonnulh funt in errorem indudi.dum numerum incertum pro certo propofitura fuifte putauerunt. arque ex eo, temporum fub prioribusludicibusrationcm incundam eße crediderunr.Is veto locus habetur ludic.ii. 16. in hæc verba: Quandohabitauit fJfraelJ in Hefebon amp;nbsp;viculis eius, amp;nbsp;in Arocfamp; villis ijlius, vel in cunftis ciuitatibus iuxta lordanem, per trecentos annos .• quarc tanto tempore nihil fuper hac repedtione tentaitis?Qnp loco lephthe iniuftam amp;nbsp;iniquam poftuladoneni regis Ammonitarum arguit. Quia primum ca répétât, quæ nihil ad ipj^mi attineant,deinde feró veniar res illas repetitum,nempe poft trecétos annosi qui iam propè præterierât,ex quo cas regiones infederint IfraelitæDci inflib cuius quoque beneheio eas obtinuerint amp;: occupauerint,quas nüc fibi reddi poftulet. A Moyfe autem fub quo torras eas quæ funt inter Arnonem amp;nbsp;la-bocum fluuios,vfque ad lordanem occupauerGt Ifraelitæ, ad vfque lephthé tempora, prsterierant tantum mod 0 anni ducenti fexaginta amp;nbsp;fex. Quod ergo poflefüonem trecentorum annorum opponitiniuftæ poftulationi regis Ammonitarum lephthe,id facit numero certo pro incerto propofito.Sic,vé dicat, annum agi propè trecentefimum ex quo nullus licem ea de re mouc* ritlfraeli,proquaiam bellum intérêt Ammonita,præteræquum amp;nbsp;bonumi amp;nbsp;contra iura omnia,amp; leges quùm diuinas turn humanas,

Anni autem illi ducenti fexaginta fex ,itaintelliguntur : poft Moyfemi fub quo Seon amp;: Og Amorrheorum reges funt viéfi amp;nbsp;deleti,quorum terras Ifraelitis largitus eft Deus, lofue tenuie imperium annis ododecim, deinde Othoniel rebus præfuit per annos quadraginta. Poft,Aod rempuhlicant adminiftrauit annis odoginta. Deinde Barac amp;: Debora annis quadragintai Quibus fuccefsit Gedeon per annos quadraginta. Abimelech pofteà trien-nio rebus præfuit. Deinde Thola annis vigintitribus. Póft,Iair annis vigin-tiduobus. qui anni vnà lundi, fumi»am expient annorum ducentorum fexagintaamp;fex,qui à Moyfe vfque ad lephtheimperatorem populiDei efßuxetunt. Nam poftlairum fummæ return præfuit lephthes, qui Ammo-pitas repreffit,amp;: domitos coegit in furamas anguftias,liberatis eorum tyrannide Ifraelitisi

Eftamp;alius longè difficilior locus in Adis Apoftolorum de annis ludi-cum,capite dccimotertio,verfu 10. de quo nobis eft dieendum in præfentia, quum propter loci neceftariam explicationem,tum propter noftrorum plu-timos, qui aufi funt amp;nbsp;audent quoque loci illius permutare numéros, nulla veteru codicum autoritäre, aut alio eerto vcl diferto Scripturæ loco edodi Iziiij.

' aut fiibnixi, cuius fide moueri debeantè Coniedura quidem duci videnwo cui tarnen quam parum fidei fit habendum mok apparebic, dedudis ordin^ hngulis ludicum libri locis, qui de iftis temporibus aliquid annotatum h*' bent. Is autem locus de quo agimusjta Grace habet, *«4M*T«'r««T« «; sTfin **' rfcdcs-îûiç gt;:iU Trti^ilKiVTttitiuiit KfsnàçtuçtrafXitnÂ TtÏTrpoipirT«. id eft,Ec poftca anniS Clt' citerquadringentisquinquaginta dedit Iudices,vfqueadSamuelcmPr®' phetanii Quo loco pro rtrfMUfhK, id ett, quadringentis, Icgcndum cenfe^^ Tpwxoïr/e/ç.hoc eft trecentis.quôd facilis fuit lapfus ex priore didione in poft®' riorem .• amp;nbsp;numeri ipfi annorum ,quemadmodum quidem cos conftituunf» amp;nbsp;fumendosifto locoputant, non vidcantur conuenirc. Nam à lofue vfqu^ ad Samuelcm an ni reperientur tantum trecciïti quinquaginta feptem,inlp* cientibus in cam quæ iam dida eft in ludicibus fupputationem.Quia auteïquot; feptem ad cum numerum collati exiguam cotineant fummam, omiffifunti aut detradi ab Apoftolo,vt aiunt, eamque ob rem dixit trecentos quinquï' ginta.Quod fi quis vellet legere,quadringentosquinquaginta annos, nuU*’ modo quadrarctis numerus temporibus ludicum. Hæc eft eorum ratio, lt;1*gt;‘“ putant hunc locum ita reftituendum,quem interim corrumpunt,vera col”' inutata amp;nbsp;peruerfa ledione,quùm Græca turn Latina, quam cöfentientibi^ amp;nbsp;Græcisô.: Latinis codicibus hadenus habueramus,amp;Dei bonitate adh«*’ habemus. Nonnulli autem qui certioia amp;nbsp;vero propiora videnrur afFerreJ«^ aiunt, ab exitu de Ægypto atidiuifionem terræ,annos efte 46. Sd à Samud^ ad inchoatum Tcmplum 84. qui fi eximatur à fumma 480. quæ eft tertij R®* gum 6, refidui fient anni trccenti quinquaginta,quod oportet Icribi in Ad”! qq^a hæ fummæ iam fibi confentiut. Sed hi quid faciét cxemplaribus quäl” Græcis, turn Latinis, amp;: autoribus antiquis, qui hanc Icdionem annoruiS quadringentorum quinquaginta,germanam quum agnofccrent,plurimufli fetorfcruntin eius interpretatione? Adhæc id illud pernegamusquodpl‘’ confeflbfuraunt.annosillosàdiftribut^ftatim terra fibi conft3re,amp; ab aiiö‘’ odogefimoquinto Caleb, qui lofue i4.cap. proponitur', inchoandam ifta®* fupputationem. Eftque cur omnium illorumamp;diligentia amp;nbsp;prudentiaflt;' quirendaveniathac in re;quiain hunc annorum numerum includunttö® pora lofue, quæ effe excludenda ea quæ proximê anteceffit periodus apeft* demonftrat, quæ fre habet : Et deftruens genres feptem in terra Can aa^ forte diftribuiteis terram eorum. Deinde id adiungitur,de quo eftquæfti”’ quod Latinus permutata oratione Græca ita reddidit ; Quafi poft quadri”' gentos quinquaginta annos, amp;nbsp;poft hæc dedit Indices vfque ad Saniü'^ Prophetam. Declarat igitur vei fus, deletos à Deo fuifte per lofuam Cani' næos amp;: per eum arque EIcazarum pontificem, fortito fuiftediftributara td' ram Canaan Ifraelitis, ficuti narratur lofue capitc dccimoquarto. poft quo*^ tempus,ait Apoftolus,Deum dedifte populo Iudices,per annos quadringc”' tosquinquaginta vfque ad Samuelcm prophetam. Ex quo apparet ann”^ illos fu mendo» efte poftdiftributam forte,amp; occupatam atque pofteftamf”^ lofue terram promiftam ,amp;: poft coMocatos in promiffÏ5 fedibus Ifraclit^^ quod nóftatim omnino accidit poft fortes duiftas,quemadmodum id ipfu”* arguit hiftoria.Sunt ergo anni poft lofuam defundum,^ pofTefTam abIlii^ litis terram ad Samuelem vfque, tot repetendi quotnumcrat Apoftol”^ «kautem particulaGræca , non dubirationis fed affirmationis eft, vtexe®' dem contexen liquet. Qm vero quadringentos quinquagintaannos,qu”^ fub iudicibus proponit Apoftolus,confcntientibus Græcis amp;nbsp;Latinis codiclt;' busreperireautcxplicnrenonpotuerunt,debueruntfateri quod res eraC nempe,fe rem ipfam non afrequi,amp; agnofcere ingenij fui tenuitatem:nequ^ propterca fuit eo veniendum, vt dicerent locum efte corruptum, eumq”^ •

’' defttuftas feptem genres in terra Canaan, amp;: terram forte diftributàm, Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

f' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indices,de quorum nomine ucüldtn habet, Liber Indicum. In quo capitc

t’ tertio, Verfa 8»pfimùm dicitnr Délis tradidilfe Iftaelem in mâhus Chufan;

f* Deus dediffe populo fno Othonielem vindicemiamp;i: aflertorem liber t'a ci s pu-1* blicæ,amp; terram qüieuiffe artnis quàdrâginta.Priécercà capite éodetn,vér.a4;

:'’ to,annoshabemus fexaginta, nemnp viginti Sifaræ, amp;nbsp;quadraginta Baraci

t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Barac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' RcdiilTepofteà dicuntur ad ingenium Ifraelitæ, capitc fcXto,vetf.r. arque *

1*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Summa 47* Iam 47. amp;:io6,fiuntanni x^j.

Capitenono,verfu it.diciturpoftGedeonem regnaflein Ifraele trftus annis Abimelech. Decimo capite inf?quentc, verfu x* dicitur Thola iudi-

Capicé deinceps decimotertio, verf.i. dicitur Deus tradidiflè Ifraeüt^quot; in manus Palefthinorum annis quadragmtal Deinde capice decimoquioto» Verf.to.diciturSamfon iudicaue Ifraclem annis viginti,quod idem rcpcrii^’ capite decimofexto,verfu 51.arque in Samfone tempora ludicum recenfd^ Si numeiare définit liber ipfe ludicum. Reftat nihilominus Index vim$[ hempe Heli, de quo i.Samuelis cap.4i verf.18. dicitur.- Ipfeiudicauitlfrä*^ quadraginta annis.Hi anni quadraginta Palefthinorum quibus oppreftcrui’' Ifraelicas, deinde viginti Samfonis quibus iudicauit Ifraelem,amp; quadragin'’ Heli quibus Ifraclitis ius dixit, fiuntin totum centum,qui additi ad fuperiû' res tercentos quinquaginca annos, reddunt earn fummam annorum, qua'quot; poft imperium lofue ad Samuelem v|^que recenfuitin Adis ApoftoloNquot;' Paulus Apoftolus, in fua orationc apud Antiochiam Pifîdiæ, nempe qn»' dringentorum quinquaginta*

Poft Heli autem fequitut Propheta Samuel, qui populum in officio co»' tinuit, quandiu rebus præfuit. In Sandele verô definit iudicandi,idd^i tegendæ Reipublicæ ratio, qua quia Deo Icdus erat fummus in IfraeleW^' giftratus, St certis miraculis atque indubitatis fignisamp; argumentis confr matus, agenda populo pra:fcribcbac ex verbo Dei, amp;iuspopulodicebaO nullo vfurpatofibi regni aut imperij iure, quod ad fuospofteà transferred Quamobrem Gedeon oblato fibi amp;nbsp;pofteritati fuæ imperio per populumi Iud.8.22.ita refpondet fequcnce verf.23. Non dominabor veftri,necdonib nabitur in vos filius mens,fed dominabitur vobis Dominus, Etquum Ifrae* licæ poftulant fibi defignari à Samuele regem, i.Sam.13, id grauifsime fequot; Samuel, cui Deus iftud fubiicic, verfu eius capitis 7. Non teabiecerunt/eJ me,neregnem fuper cos.Samuel autem pofthaepopuliinfani rogationeW) abdicat fe magiftratu, amp;nbsp;fuarum adionum in magiftratu reddit rationeffl) coram tota populi congregatione,amp; ddedo rcge Saul,i.Sam.cap.i2.vcrfi* vt quia defundus fit magiftratu ,tota poteftas imperandi collatain regel® Saul intelligatur.

Ex hac autem annorum amp;nbsp;tempctum fub ludicibus nötatione ,quani riiodo recenfuimus,intelligimus certum efle Apoftoli didum,dc quadrin' gentis quinquaginra annis, à diftributa forte terra Canaan ,amp;poflefta poft lofue imperium fubludicibus vfqueadSamuclem;amp;cum locum bench®' bere,nec deprauatum efle,vt quidam non fatis confiderate cenfuerunt.

Reftat tarnen fcrupulusamp;nodus in hac annorum ratione diftbluenduJ, qui iam eft expheatus, dum de confticuendorum amp;nbsp;accipiendorum fub Iu' dicibus temporum amp;nbsp;ealamitatum rationediximus. Id nihilominusinprs-fentia, quia eft neceftarium, repetemus. nam fi damus ludicum temporibus ahnos quadringentos quinquaginta, amp;nbsp;Moyfis atque lofue annos quibus

LIBER lII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119

præfuerunt Ecclefiæ Dei,adiungamus huic fummæ: item addamus Satnue-lisamp; Saulis, prætercà Dauidis amp;: Salomonis tempora , quibus præfuerunt Rcipublicæ vfquc ad fundatumTemplum, longe plurcs annos reperiemus à difceffuIfraelis ex Ægypto ad fundatum à Salomone Templum,quam de-finicrit Scriptura J-Reg« 6. vt antea propofuimus. Verum vt ea tollatur diffi-cultas fquod antea monuimusj nunc quoque repetendum eft ,fcilicecdc fumma conftituta 3.Reg.6. non pode ambigi,nec deannis magiftratuum prinsexpofitis, quum Scripturæ autoritäre (int definiti. Et vt Apottoli memorata fupputatio intelligatur,id quoque animaduertendum eft , quofdam annos bis repeti,amp; iterato dici: quemadmodum afflidionum anni didi funt 1$) comprehendi debere, amp;nbsp;ad earn fummam referri, qua dicatur pax fuiffe, amp;nbsp;« quieuifte terra à præliis. De quo nihil follicitus Apoftolus earn fummam rent tulit,quam figillatim fumpti omnes ifti numeri quos expofuimus,eundoptr (C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingula capita libri ludicum,conftituunt: quo modo fumma quadringento-

tfi rum annorum confeda eft,quæ ponitur Adorum cap.13 vetf.toi fl Suntamp;hiftorix aliquot, quæ ad ludicum tempora refcruntur, nee fatis öl* conftatin quod tempus conferendæ fint, de quibus aliquid videtur dicen-(J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum,antequara huius ætatis hiftoriam miflam faciamus, vt üs lucis aliquid.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afferatur. Initio libri qui Ruth infcribitur,iftud habetur? In diebus vniüs lu-

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicis,quandoIndices præcrant, fat^eft fames in terra , abiltque homo dé

3) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terra Beth dehem luda, vt peregrinaretur in rtgione Moabitide cum vxoré

r fuaac duobus liberis. Iftud autem accidiffe nonnulli aiunt téporibus Abc-fan ludicis,quem volunt ciTe Boos,quod ludicum 11. 8. dicatur poft lephthé indicafte Ifraelem Abefande Beth-lchc; qui ornatur hac prærogatiua, qwod habuerittriginta fihosjamp;ctotidem filias, quas maritis foris locarit, totidem acceptis nuribus, quas domum fuam induxerit, iUque filios fuos copuJaritj Sed congruere tempora vix poffunt,quandoquidcm Abefan ducentisquin-1« quaginta annis.aut eo plus lofuam c^nfequitur, vt ex fnperiore ludicum tail bula conftat. Scd,vt tota res clatius accipiatur, genus luda ex Euangelifta: r Matthæi primo capite recenfeamus,ficuti ctiam extremqRuth libro expli-gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catur. Sic autem habet Euangelifta •. ludas genuit Phares amp;nbsp;2aram de Tha-

;, mar. Phares autem genuit Efron. Efron autem genuit Ararn. Ararn autem [1 genuit Aminadab. Aminadab autem genuit Naafton. Naaftbn autem ge-,, nuit Salmon. Salmon autem genuit Boos de Raab. Boos autc genuit Obed gt;nbsp;ex Ruth.Obed.autem genuitlede.lefte autem genuit Dauid regem.

• Cæcetùm ex Genefis capite 46. verficulo ix. intelligimus Efron natum { ipfiPhares,antequam Ægyptum peteretlacob.nam Efron cum auo luda amp;nbsp;1 patre Phares,lacobo abauo eosdeducente,adüt Ægyptu,vbi poftea nafcun-, tur Ararn, Aminadab, amp;nbsp;Naaftbn. Eft autem egreffis de Ægypto filüs luda , pvinccpsNaalTon, vt conftat ex Numerorum cap.7. vetf.u. Salmon autem . filius Naaftbn terram promiftam ingreditur cum lofua, qui folus cum Caleb i ex fexcctislfraclitaru ætatis militaris millibus Ægypto egreffis,Cana’nxam eft ingreffus.vt eft Numerorum 14. jo?Ita Naaftbn cum cxteris ætatis vinlis » Ægypto liberatis obiit in deferto,cuius filius Salmon terram promiftam in-' grelfus eft cum lofue. Salmon vero poftca vxore Raab duda,filium Boos fu-1 ftulit, vt ex Euangelifta Matthxo audiuimus. Raab autem lerichunte cxci-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa,propter fidem fuam, quam exceptis exploratoribus mifsis lericho per lo

fue,ilfque conferuatis declarauerat,rcceptaeft inEcclefiam Dei,cum paren 1 tibus Sc cognatis,quGmadmodum explicatur lofue cap.6.verf.t5.1nde Boos • natum efte fub Othoniele,aut paulb poft Othonielem,vcrifimile eft. Fames • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem,cuius mentio fit in libello Ruth,fub Boos contigifle,amp; cætera omnia

referenda videntur ad tempora Aod vel Ehud, Obed autem natum foi^ ipfi Boos ex Ruth fub tempora Barac, vel paiiló poft fub Gedeonis tempus exiftimare poftumus. Certo autem dehis ftatuere vix poflumus, vt tempi'^ ipfumrerumgeftarumamp;annosnotemus,quia quibus annis ifta contigu' rint, non définit Scriptura. Atque hæc de tempore quo hiftoria Ruth coin*' gerit,dida fint,quam poftumus referre ad tempora Aod ludicis, qui eftH^ braicè Ehud.

1 tempora ludicum ,quæ capuy.amp;iS.eiufdem libri pluribus exponitur:*)* quaaliquid etiam dicendumvidetur,quód ftatim à morteSamfonis ,lt;31'** cap.x^. libri ludicum defcribitur,continuo capitedecimofepcimo infequt** te dicatur : Fiutque co tempore vir quidam de monte Ephraim nomineM*' chas,qui dixit matri fuæ,Mille amp;nbsp;centum argentcos quos feparaucras tibb^^ fuper quibus me audienteiuraueras,ccce ego habeo,amp; apud me funt. Qü^ videntur itadicivtcum fuperioribus coniungendaveniant:quemadnilt;'' dum etiam cenfent plerique, eo moti quod ifta fint ita ordinc coHocai’'* amp;pofita in Scriptura. Hue accedit quod eodem capice,verfufexto,amp;f**' quenti dccimoodauo, verfu primo, dicatur .• In diebus illis non erat rex*** Ifrael. Quafi illa acciderint paulóantè quam daretur rex Ifraelitis. Veru** ifta alio tempore accidifte, return qux^n illa hiftoria exponuntur, condn*'’ amp;nbsp;circunftantiæ demonftraac. Et ne quid de narrationis ordine ferup*!' pofteà moueatur, hæc régula, quæ interpretibus Sacrarum literarum in' quenter eft in ore ,retinendaamp;rrecolendaeft memoria : Res non femp^

* fug ordine aut loco recenferi in Scriptura. quod Hebrai folent ita dicct^' nnina □iponniNO pn En meohar vmuedan batora, id eft,non eft priusa**’ pofterius in Scriptura. Quafi diccrent, in explicandis rebus, Scripturä*quot; nonfemper fcqui aut obferuare folere ordinem temporum, quæ prioris^ pofterioris ratione confiant. Quod inSnitis locis demonftrarem,fi eftetDquot; ceftarium.

Cxterumiftam idoli Michæ fabricam paulo poft lofue tempora conf*' giftcapparct.qu0d,vtfcribiturludic.i.54. Danitæ in anguftumamp;:ardui** coadi ab Amorrhæis,quos habebant fibi aftufos,coadi funt nouasfdl^ quærere extra fuam fortem, quum non haberent faris virium ad hoftesfu*’* pellendos,cx fuis finibus, nee poflent omnes qui eiufdem Gentis erant,tf^ minis iis nimium anguftis quibus crant inclufi,c5tineri.Qua de caufa de co* lonia longius emittenda ftatuerunr. Itaque in ipfo monte Libano,ad font^ amnislordanis agrosfibi quæfiucrunt, excifisamp; fublatis incolis vrbis D*® fiue Lefem,quam pofteanominarunt Dan,de fui parentis nomine.

In fuis autem fedibus finguli Ifraelitæ collocati fuerunt fub lofue, ^P** etiam lofuam, vtapparctexinitio libri ludicum. Non enim continuofei^^ fibi à lofua afsignatas obtinoerunt Ifraelitæ, ficuti ca de re monuerat c*** Deus, Exodi capite 15. vcrf.19. Inquiens ; Non eiiciam cos à facie tua ao®® vno,ne terra in folitudinem redigatA. Paulatim expellam eosde confped** tuo,donccaugearis,amp; pofsideas terram. Quod fi quis temporis huiuseet' tiorem requiricrationem, earn ex lonathan facrifico idoli Michæ amp;nbsp;Ecrit® reperier. Idolum autem non pafturum fuiftelofuam in fua præfertim tdj”* Ephraimitica,fi co viuo iftud contigiftet,nemo vt opinor ambiginpræfert*”’ quum dicatur lofuc capite vigefimo quarto, verfu primo: Scruiuitquc ft^^* Domino cundis diebus Iofue,amp;fcniorum qui longo vixerant tempore lofue, qui nouerant omnia opera Domini quæ fecerat in Ifrael. Quodideri repetiturIudic.cap.i.verf.7.Vidcmus autem eodem fecundo capite libri 1®* dicum, vt Angelus, fiue nuncius, fiue propheta, miftus ad locum flentiuri»

* LIEER hl. iü arguat Ifraelitas,quód quum fuerintin promifsis coHocatifedibus.negleXe-rint tarnen Dei præceptum de euertendis idôlis Cananæorum, fie vt eoruni nuila extarecin pofterum niemoria,amp;defugiendo Cananæonim confortio amp;nbsp;focietate.Quæ poft mortem lofue acciderunc,popu]o negligentius agente,amp; contaminante fe idoloJatria amp;nbsp;coniugiis Cananæorum.

Quod autem ad lonatlian attinet, is fuit filius Gerfom,filij Mofis,vt extat feriptum ludicum capite decimoo(ftauo,verfu trigefimo, quo hæcdicuntur: PofueruntquefDanitæJfibifculptiIe,amp; lonatban filium Gerfom,fiJij Moyfis, ac filios eius facerdotes in tribu Dan,vfque ad diem captiuitatis fuæ.Manfit-que apud eos idôlumMichæ omni tempore quo fuit domus Dei in Silo. Mofes autem dum ageret in terra Madian, accepta vxore Sephora filia le-thro,fuftulit primum filium Gerfom,deinde alterum nomine Eliezer, vt eft Exodifecundocapite,vcrfuvigefimoprimo.Ex quo intelligimus Gerfom natum ipfi Moyfi ante eius in Ægyptum reditum, ad populum Ifraeliticurii inde abducendum, amp;nbsp;liberandum Dei mandato. Obiit veró in defertoGerfom cum cæteris ætatis militaris viris, qui Ægypto fuerant egrefsi. Nam, vt ante monuimus, ex Numerorum capite decimoquarto,verfu tricefimo, foil Caleb amp;nbsp;lofue, ex omnibus Ifraelitis ætatis virilis, qui cenfi fuerant ab anno vigefimo amp;nbsp;fupra,ingrefsifunt terram Canaan.Nifi quis exiftimare velit Ger fomamp;Eliezer,filios Moyfis nonfgifteegreifos Ægypto,quodcummatre Sephora repetiilTent patriam ex itinere, dunwpeteret Ægyptum cum fua fa-milia Moyfes,vc fcribitur Exodi capite quarto,verfu vigefimofexto.quod fagt; dum fuiffe eolligimusetia ex capite Exodi decimooótauo,vcrf i. vbi lethro dicitur tulifte Sephoram vxorem Moyfis, amp;nbsp;duos ipfius filios, öeveniÄ ad Moyfem in defertum,vbi caftra fixerantIfraclitæ, iuxta montem Dei. Præ-ftat autem,meo quidem iudicio, fic ftatuere hac de re, vt dicatur Gerfam amp;: Eliezer cum cæteris virilis ætatis obüffe in deferto , propter ca quæ dicuntur Numerorum capite decimoquartt^ verfu vigefimofecundo : Attamen o-mnes homines qui vidcrut maieftatem mca,amp; figna quæ feci in Ægypto amp;r folitudine,amp;: tentauerunt me iam per deeë vices,nec obedierunt voei meæ; non videbunt terram, proquaiuraui patribus eorum, nec quifquam cxilHs qui detraxit mihi, intuebitur earn. Hucacceditquód qui erant ex familia Leui maresab vno menfe cenfi funnNumer. i6.6x. quorum nullus extititin fecundo cenfu,eorumquosindeferto Sinaiprimum retulerantincenfuni Moyfes ÔC Aaron Numer. tertio,amp; vigefimofexto.Obierant ergo Gerfom amp;nbsp;Eliczer.ltaquediCimusIonathan filium Gerfom filij Moyfis ,ingreirum terram promilfam Cum lofue amp;: cæteris in deferto natis. lofue autem mortuo quum religionem négligèrent Ifraelitæ,ncc fua Leuitisredderentalimenta, Coaaus eft alio loco fibi viclum quærerelonathan quam quo decîmam ac-cipere debuerat,vt hiftoria capitis decimifcptimi,libri ludic.innuit.Fuit igi-tur lonathan virili ætate,tum quum Danitæ locorum anguftia præfsi, vt de-claratur ludicum capite primo,verfn trigefimoquartOjdeliberaruntdequæ-rcndis parti fuorum nouis fedibus. Q^d fuiffe fatlum docetur capite deci-moodauo Iudicum,abdu(fto ad eas fedes lonathan Moyfis nepote.Cuius po-fteri tandem illic idólo feruievunt, quandiu fuit domus Dei in Silo. Qua de re aliquid etiam dicendum cft,quia pertinet ad infequentes hiftorias.

Primùm autem area Domini pofita fuit Galgalis,vt eft lofue capite quar-to,vcrfu decimonono.Inde fuit tranflata in vrbem Silo,qucmadmodum lo-fue dccimooólauo,verfu fecundo fcribitur,in hunc modum: Congregarique funt omnes filij Ifrael in Silo, ibique fixerut tabcrnaculum teftimomj. Man-fit autem area Domini in Silo vfque ad extrema tempora indicis Heli, fient poteftintelligi ex libro primo Samuelïs;Nam primi Samuelis capite primo,

verfu tertio, pater Samuelis Elcana docetur folitus ftatisFiebus petere Sü^’ vt adorarct amp;nbsp;facrificaret Domino in Silo. Ex quo loco poftca, Palefthii^*’ indantibus Ifraeli,adueda fuit Area in cadra,de commun! omnium fenecO' tia, vt explicatur primi Samuelis capite quarto,his verbis.-Midt ergo popiï' lus in Silo, amp;nbsp;tulerunt inde Arcam fœderis Domini cxercituum, fedenti$ fuper Cherubim. Erântque duo filij Heli cum Area fœderis Doming’ Ophniamp; Phinces. Sed, vt fcquentibus explicatur, cæfi funt Ophni amp;nbsp;Ph»' nees à Paledhinis, amp;: Area ipfa fuit capta, quæ podeà varias habuit fedes» donee earn Dauid cum populo traduxit lerofolymam. Sub Samuele autem» vt cd capite feptimo primi Samuelis, quem nodri dicunt primum Rcgun’gt; abdulerunt filij Ifrael Baalim amp;nbsp;Adaroth ,amp; feruierunt Domino foli. hi eo tempore videtur fublata ex Ifraelc idololatria, ad quod vfque tenipu$ iam inde à morte lofue , videntur Danitæ idololatria fe contaminait lacra illis procurante lonathan, amp;nbsp;filiis eiuS deinceps idem facerdotiu'’* tuentibus.

Vrbs Vero Dan fita edin extrema forte tribus Afer, pod Sidónem,3lt;^ montem Libanu in agro Rohob: vt fenbitur ludicum capite decimoodauö) verfu vigeiimoodauo. Habet autem ager vrbis Dan , lordanem de fe ms' nantem, ex quo nonnulli fluminis lordanis ctymologia petunt, affirmante^ lordanem, qui ed Hebraicè pT larden^ fic dici quafi pp TiV lored midai’» labens amp;nbsp;defcendens ex Dan.^ed amnis lordanis appellatio, löngè ed anti' quiorvrbe Dan. Multis enim pod Moyfemannis vrbs Dan fuit indauratä» amp;nbsp;nominata à Dannis. Notus ed autem iam inde à primis Patriarcharut” tenijioribus de lordanis nomine fluuiusis,qui nouem tribus amp;nbsp;dimidiangt; Manade didinguit à Pera:a,id cd,tranfiordanina regione recedente in Arä' biam: quam incolunt duæ tribus Ruben amp;nbsp;Gad cum dimidia Manafle. Vul' gata ergo lordanis ctymologia nc cuiquam imponeret, id quoque monen' dum putauimus.

Redatexludicum librohidoriade Ben-iaminitïs,hoc ed, Gabaitis,^^* funtdeGabaa vrbe tribus Bcn-iamin »quorum fcelus ,amp; propter id cædc^’ atque internecio defcribuntur capitibus decimonono,vicçfimo amp;nbsp;vicefiiu® primo. Gabaon autem vrbs ,a qua dicuntur Gabaonitæ, alia ed abhacti^ • qua agimus Gabaa, ex qua Gabaitas dicimus illius ciucs amp;nbsp;incolas. EdU' men vtraque vrbs quum Gabaa turn Gabaon in forte tribus Ben iamin.-fe^ diuerfa ed vtriufque vrbis orthographia, amp;nbsp;finis diuerfus. Vnde vrbes pol’ ede eafdem intelligimus.Tempus autem quo fcelus Gabaitarum,amp; belluiquot; cotraeos fufceptum,faidum fuit,indifcrctd proponitür, nempequo nö clt rcx in Ifrael, amp;nbsp;quo vhufquifque quod reólu videbatur fibi,faceret. In libf® autem ludicum,vbi ait Scriptura,non fuide regem in ifrael,id vult fignifeï' re,nullum fuide fummum magidratum, qui omnibus agenda præferiberet» amp;nbsp;cundosgladio, hoe ed, pœnis amp;: fuppliciislcgitimis eogeret ad officium' Habebat autem vnaquæque tribus fuos magidratus, fcilicet principes^^ Cenfores qui tribui fuæ præerant,amp; iritè verbo Dei dicebant. Sed fieri pot«' rat, vt quum iis fummus aliquis magidratus Impcratoris more aut diaatöfl5 non præedet, particulates tribuum magidratus, res parum commode getC' rent. Quod aut ipfi ncgligcnter fuum munus obirent,aut fubditis vtetentut præfraétis,autvtrumqucctiam accidcret, vt cdent contumaces fubditii^ magidratus négligentes ac parum foliciti defuo munere. Eo autem return datuad Pontificem maximum,deagendis ferereferebatur.VndcPontifices turn iudicare Ifraelem dicebantur : ficuti quouis tempore de rebus confule' batur grauioribus amp;nbsp;arduis ,quas ex ore Domini amp;nbsp;refpofis diuinis eópoue' bant amp;nbsp;iudicabant.-quemadmodû ca de re præceptum extat Deut.i7.verf^' in h«e^

in hæc verba: Si difficile amp;nbsp;ambiguum apud re iudicium cflc perfpexerisin-J» ter fanguinem amp;nbsp;fanguinem, caufam amp;caufam, Icpram amp;nbsp;lcpram,amp; ludi-i$ cum inter portas tuas videris verba variari, furge amp;nbsp;afcende ad loCum queni ’' clegetit Dominus Deus tuus. Venicfque ad (acerdotes Leuitici generis, amp;nbsp;1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adludicem qui fuerit illo tempore, quæréfque ab eis.-qui indicabunt tibi iu-gt;$ dicijveritatem. Et facies quodeunquedixerint, qui præfuntlocoquém ele-igt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gerit Dominus,amp; docuerint te Legern eius.Intcrim autem quum'fine fum-iquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo magiftratu populus Dei agerct,res dici poterat rediifle ad interregnum» 5’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ita eo tempore quo Gabaitæ tantum fcelus,quantum déclarât Scriptura,de-b fignarût,erat interrcgnû,dc quo ftatuere nobis certi aliquid liceret,fi de æta 1» te Phinees cóftaret,qui patri Eleazaro fuccefsitin PÓtificatu.Elcazarus autc paulo poft Iofuam,auteodem témpore quo lofuas, vita defungitur. cui fuc-

* cedit Phinees. lofue vero capite 14. obitus Eleazan poft mortem lofuc dc-'1 fenbitur,vtvtrumque temporibus iifdem ex hacvitacómigraflead Deuni * intelligamus. Eleazari autem filium,Phinces,fummum facerdoteni',cönful-tumfuiffe ab Ifraclitis bello iftoGabaïticodócetur ludicum cap.ic.verf.x8i I quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gabaiticum ergo bellu , quo ad intcrnecioné propè funditus dèleta fuit tri* •» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus Bcn-iamin, geftum fuit fùb Phinces:dc cuius'aiïtate dicuntur ea per Ra-

' binos,quæ nullo Scripturæ loco qucant eófirmari, funtque prorfus abfurda: J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamobrem illa mifta facimuSiPoftiÿîius autem id pro certo aflirmare.lógc ante regum tempora, bellum iftud Gabaitieufh fuifTc geftum, contra quant • fendant nonnulli. Quod Saul, cuius ætate res Ben-iaminitarum florebant, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primus rex Ifraelitarü fuit de Gabaa,vt incelligitur ex primi Regum cap;io; • j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verf.ió. vbi dicitur iftud : Et dimifit Samuel omnem populum , fingulo?in j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domum fuam, fed amp;nbsp;Saul abüt in domum fuam in Gabaa. Inde licet colli-z gcrc,quemadmodumamp;exaliisIocis,tribumBen-iamin ex eoparuonü-z mero, qui reftiterat ex tam funefto bello, quod extreme ludicum libro de-z fenbitur, reftitutam fuifte priori di^hati eo tempore: vt id bellum multis annis ante illa tempora verè pofsit dici confeftum fuifle. Atque hæc de lu-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicum temporibus,ad Saiomonis annum vfque quartum funedida.

^en^pus à fondât o Salomomco T' emplo ad iranßnigradorieni Babj/loniSißue ad captum /oaci?n patrem fechoma per N abucodonofirem, eß annorum qt^a-drin^eatorum lt;ƒ 01^0. Cap. f^.

15Ç*gt;^^^Equitur nune fub regibus qui Salomonern funt confequùn,' ^Efficibor temporum ratio,quam Babylonica includit ^^^^^tranfmigratio. In qua noftra diligentiam voluit exerceri Deusj ^^^J^quod ca tépora nufqua in vnam fummam collegerit Scriptural Üs quidem libris, quos ad^oftras manus per fuos Prophetas amp;nbsp;Apoftolos peruenire voluit Dominus. Ea enim per fingulorum regum imperia,in quibus pleraque tempora repctuntur,explicata habcmus.ln quibuS tarnen ne incerti hæreremus cauit Scriptura facra,collatis teporibus regutri luda/um téporc regum decem tribuum, quos nominat à portione familiæ Îfraeliticæmaiore,regesÏfrael. Namin hac hiftoria notandum illud eft, haftenus quidem Ifraelis appellationem pertinuifte ad vniuerfum Dei po • pulum,amp; duodecim illas tribus, feu genres, feu familias ab Abrahamo pet lacobum,qui etiam didus eft ïfrael ,dedudas amp;nbsp;profeminatas. Poft Salomo-nis autem imperium, duodecim ipfe tribus Ifracliticsc, quæ vnius populi Sc

regni corpus conftituebâc.diftradæ funt in duas fadiones, quæ in daas M^ narchiasautduo régna abierunt. Quorum vnum manfit in Dauidis familie’ quod dictum eft regnum Iuda,quia tribus luda, cuius pra:ter esteras poten' tia amp;nbsp;nobilitas clara fuit,adiunlt;fta tribu Ben-iamin,reges habuit ex fuo cot' pore amp;eX fuis tribulibus feugentilibuSjde familia Dauidis^ idque Deo ó'^ rei aurore, vt üs alios reges habere non licuerit. esters autem tribus IfraC' litics,faftidito pofterorüDauidis imperio,reges fibi ex aliis tribubus Jegetuf nulla certa regum ferie, aut familia defignata, è qua peterentur reges. Qü* autem carum tribuum fuerunt reges^didi funt reges lirael.Quorum idolö' Jatriam, amp;nbsp;qus comitantur idololatriam federa , cxofus Deus, iadari Vlt;' • riè Ifracliticum regnum voluit, donee id funditus fuftulit ; ftraelc ipfo eft,decem illis tribubus pulfis terra Canaan, amp;nbsp;per varias mundioras dll' iedis, amp;: fparfis illis Ifraelitis , quo tempore apud ludsos regnabat Ez^' chias,adempta illis omni fpe reditus in terram, quam Dei bemgnitatc prii*’ obtinuerant.

Rcgniim vero luda poft Salomonern intelligitur regnum duarumtf('* buum,ncmpe luda amp;nbsp;Ben-iamin,quibus prsfuerunt Dauidis pofteti .cq»*' '^ bus fecundum carnem eft ortus amp;natus Dominus lefus Chriftus- Atregi’‘'. lirael, accipiendum eft regnum illud quod tcliqus tribus decern conftitn^'t bantk Quibus ex variis amp;nbsp;diuerfis familusprsfucrunt reges, populo faction''I bus diuiió, amp;nbsp;ftudus modo m hunc mono in ilium inclinantibus, ficuti pï®'* lixè docent Sacra feripta in Regum libris:ex quibus regnorum amp;nbsp;rcrum f’ ' blicarum conuerfioncs amp;nbsp;excidia quamobrem accidanc, in horum reguigt;' lud» amp;nbsp;Ifrael hiftoriis clarè licct cernerc.

In hac autem notatione temporum , in qua varié eft erratum amp;nbsp;ab H^' brsis amp;: à noftcis, nodi omnes Sc fcrupivitariamp; dilTolui poterunt,animii‘^' uerfa SQripturs ratione, quam in bis temporibus explicandis obfcruat, fert enim regum luda amp;nbsp;regü Ifrael tephra inter fe, vt quoto cuiufque rtf’ anno,quifquereximperauerit,animaduertatur:atque etiam intelligatur ƒ nam reges focios imperij fibi afciuerint,Sc quoshabucrint confortes ini'”' pcrio,ne abundantes anni,id eft,qui pluribus eodem tempote quo fimuft® gnarunt,tribuuntur, vcniantin numerum. AdhseVequsnam interreg”^ fuerint in hisMonarchiis,notetur,non abfque ratione conftituta fuit regquot;” rum iftorum inter fe comparatio. Quibus animaduerfis, temporum iftom'J' perfpicua futura eft numeratio Sc recenfio, quæalioqüi perquam diffizil** cftetatqueimpedita.Sed antequam ad iftorum temporum rationem exSlt;quot;‘ ptura facra explicandam veniamus, duo nobis recognofcenda Sc repetenii^ funt,quorum vnum,Sc fi eft iamcertum Scconftirutum,nihilominus hocl® corepetendum venit,nempe is annus à quo temporis huius fummam pr*^ mur. Quarto autem anno Salomonis prius conclufirous tempus s quó fit'quot;’ quinto Salomonici regni anno inchoanda nobis præfens fit fuppütatio.P^ qua nemo eft quidubitare poffit, quum nobisordineàScripturadefinquot;’’ procédant tempora regni Salomonici jn quo vetfamun

Alterum eft,de quo inter autorcs,qui de temporibus fcripferunt,non co”' uenit,qui finem huius temporis non eodem retulcrunt,moti fuis rationil’”ï’ quas non habemus necefte omnes explicate. Quidam enim Sedeci^rog'’ annum vndecimum,finem horum temporum conftituunt: quo regnum 1”' dafublatum , Sc templum Salomonicum folo æquatum fuit cum ipfa ’^^ lerufalem,per Nabucodonoforé Babylonium monarcham.Sic enim ccfr”*' tranfmigrationem populi Dei inde efte inchoandam, quod vrbefundif” euerfa, Sc Templo folo a:quato,gentisludaica: Sc regni luda fuitfublatao”' Éoritas: regione relida vacua,Sc feris incolcnda,vt fua Sabbatha cclcbrar””

Alij putant referendum huius scads extremum tempus,ad regisloachin^ qui edam dicitur lechonias, exihum,quod in annum odauum xcgni Nabu-codonoforisincidit,vt eft quard Regum, capite vigefimoquarto,vbi muftis verbis eius temporis explicatur ealamitas, vaCorum faerorum parce fublaca* amp;primariis vrbis cradudis Babylonem ,cenuioribuscantum relidis, ne de-ferti manerenc agri, auc cam ferax regio rclinquerecur incolis vacua, amp;nbsp;vi-dori eftec inudlis, fi nullum ex ea cenfum referret. Aliorum miftas facimus fentendas, ne fimus hac in re longiores,amp; minus neceffariis commcmoran-, disimmoremur.

Cstcrtim captiuitatem hue tranfmigtadonem Babylonicam intclligunt omnes,amp; fatéturhorum tempotû effe terminum,féd vnde fit illainchoan-datranfmigratio,amp; ad quod tempus referenda, nó idem cenfentferiptores* Nos autem ex Sacris oraculis intelligimus earn efie coferendam in primum annumNabucodonoforis,qui fuit annus quartusloacim patrislechonis,qui

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidé Hebrxis eft Q''p.''}i^’ lehoiaquim:vt Latinis pro loacim didus effet voce commodioreloaquim.quia Coph litera Hebraica,refpódec Latinorum Q^ Quod amp;nbsp;ex forma liters ipfius Quoph apparet, qUx eft p. refértque inucr-i fum q. item ex nomine quoque liters ipfius Hebraics,qus muftis Grämati-5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cis dicitur Quuph. è qua vose,decrafta litera ^tima,confedum eft, vel deri-! uatum podus nomen Quu liters. Sedadnoftram Babylonicam redcamus ■ | nbsp;nbsp;nbsp;tranfmigrationem, qus dodorum magns parti vifa eft incipcte à deuido lechonia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Scd qui ita exiftimant, vt exilium loachin hue Icchonis, filij loacim, fic

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;initium tranfmigradonisBabyionics, id cft,captiuitatispopuli ludaici, tra-

j, dudi Babylonem per Nabucodonofor, etii habent quod pro fe dicant, tueri y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen amp;nbsp;rednere thefim fuam nequeunt. Nam tialmigrano illa,qus Baby-

Ü lonica dicitur,qusque anms feptua^inta definitür,omninö inchoanda eft à ji primo Nabucodonoforis anno,qui incidit in extremu annum tertiü loacim* amp;:quartum eiufdem annum confequentem.-acque ob earn rem Icrcmias con g, fetcannuquartu loacim cum primo Nabucodonoforis, vt poft intcHigetur. ,j Daniël aute hiftoris fus inido tepus illud notât,atque ita rem ipfam defcri-0' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bit,vtaperte doceat Deum populo fuoiutcitacum , propter idololatriam amp;

(11 alia fcclera,ab eo anno qui primus fuit Nabucodonoforis, amp;nbsp;quartus loaci-jjj mi,damnaffc exilij populum fuum,quum vidoré excerum illum regem effe-^ cerit vrbis lerufalem, quamfpoliarit,amp;: rcgisloacimi,quem vinêlu catenis jj capduum abduxerit,amp;rêplifui,quod tanquaa federelidû,permiûtpotcftati ((, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regis Chaldsi.Qui vafa facra inde abftulerit amp;nbsp;in Babylonem afportarit,at*

jj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que etia nobilitaté abduda ex Iudsa,fcruire fibi coëgerit-Danicl enim, Ana-

.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nias,Mifacl,0£Azarias,dcledi ex capduatu nobilium familiarû numero,mi-

^ niftcrio vidoris rcgis Nabucodonoforis deftinad fuerüt.loacim aute poft id (0 tempus quo in manus Babyloni j monarchs Nabucodonoforis venic,fuftulit lechoniam,quemadmodum id ex Hiftona facra,amp;:Scripturs verbis colligi-0. tur. Eius vero rei Adem nobis facit Euagelifta Matthsus,qui natfi ait lecho--^1 niam tempore crafmigradonis Babylonics.Quod fi natus eft lechonias ipfo

' exilij Babylonici cempore,quomodo potuit fub eo rege incipere trafmigra* ’^z do Babylonica’prsfertlm quum poft patre rcgnarft,atquc eins pater aliquot j,{ annis poft ipfam tranfmigrationem regnum tenuerft precario, data amp;: obli-gata fide fuaNabucodonofori;a quo fuerat fus dignitati redditusîNeqj verà tune obfcura Mactbsi Euangelifts verba,qus capite prim o,verfu vndecirao 0, , itahabent:lofiasautem genuicloacim:loacim^utem genuitIcchoniam Si

fratres eiiß, in tranfmigratione Babylonis. Sic enim tettus is ex Ede vote; rum codicum Græcorum Latine amp;nbsp;Græcè quoque reftituendus eft : toft*’ ^■ *gt;»vt'Hir* itÿ:txt'i/j.,iùgt;siKtip. ƒ« iyivwt h:^»yi»v: qucmadmodum Faber Stapuléüs aniiO' tauit fuisin Euangclia commentariis ,imprefsis per Simonem Colinæuis Meldis, anno Domini ijii. Hanc quoque ledionem confirmant impreß’ Græci noui Teftamenti codices per Robertum StephanumiLutetiæ, annf Domini 15 50. Sed in bis legicur i^xtip. yoee contraria, amp;: idem valente cun' î^oeiKtiiJ., Buccrus quoque fuis in EuangeJium Matthäi commentanis ^aiti-ica hune locum legifle, in vetuftifiimo quodam codicc Græco. lofias autd® genuic loacim, loacim autem genuit lechoniam. Cxtci um lechonias filin’ loacim,.id eft »««xd/x ,dicitur etiam Hebraice VP’jn’ lehoîachin, fccunfl* Paralipom.capite tricefimo fexto,verfu nono, qui eft in communi Ic” Vulgata tranflatione Latina loachin per n in fine, amp;nbsp;ch. quum pater ciusin loacim D'p’in’ per m in fine,amp;pcr c.vc eft ancea quoquedidum,pro quo fuc hcdicendum loaquim. lechoniam veto nominac criam Euangeliftæmoff leremias capite vigefimofecundo, verfu vicefimoquarto, vbi à Propheta di' * cuncur ifta, Viuo ego, dicit Dominus, quia fi fuerit lechonias films loacii” regis luda,annulus in manu dextra mea,inde euellam cum.

Non folum autem ex ipfo Euangclij contextu iam dido,fed ipfa quoque generationum repetitionc amp;anacephale4gt;fi,quam proponit Euangelito intelligimus lechoniam natu^Jofttranlmigrationem Babylonicam.Etqi’i’ illæ generationes non func omnibus noeæ amp;nbsp;ad præfens argumentum pef' tinent, repetenturhicà nobis breuiterexipfoEuangeJiftaMatthæo, coin’ ven^pa ita habent: Omnes generationes ab Abraham vfque ad Dauid, genf rationes quatuordecim. Et à Dauid vfque ad tranfmigrationem Babyloni’» generationes quacuordecim.Et à tranfmigratione Babylonis vfque ad Chr*' ftum, generationes quatuordecim. Hx autem generationes hoc ordin^ conftituunturamp;recenfenturab ipfo Eijangelifta Matthæo.

r Abraham, i Ifaac. 3 lacob. 4 luda. y Phares, 6 Efroi”' 7 Aram. 8 Aminadab. 9 Naaffon. 10 Salmon. 11 Boo* 11 Obed. 15 lefte. 14 Dauid.

Poft à Dauidc, qui memoratur dccimusquartus ab Abrahamo, fcquiin' turaliæ generationes quatuordecim, vfque ad tranfmigrationem Babylt^ nicam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

i Salomon, i Roboam. 3 Abiam. 4 Afa. y lofaphar. 6 Ilt;’' ram. 7 Ozias. 8 loathan. 9 Achaz. 10 Ezechias. 11 M’' nafle. ii Amon. 13 lofias. 14 loacim.

Sub loacim patre Iechoniæ,trarifmigratîo incidit Babylonica,quod,vtf^ ab Euangelifta annocatum, ita fecundi Paralipom. capicc trigefimofextw docetur bis verbis : Vigintiquinque annorum erat loacim quum rcgnaf^ ceepifièt, amp;nbsp;vndecim annis regnauitin lerufalem , fecitque malum coral” Domino Dcofuo. Contra hunc afceditNabucodonofor rex Chaldæoruf”’ amp;nbsp;vindum cathenis duxit Babyloneit. Ad quam amp;nbsp;vafa Domini tranftulii) amp;nbsp;pofuit ca in templo fuo.Huic reftimonio fecundi Paralipomenon DaniC' lis hiftoria confentiens eft,vtpriusmonuimus. Ita enim librum fuum ordi'' tur Daniël : Anno tertio loacim regis luda, venir Nabucodonofor rexB”‘ bylonisin lerufalem ,’^amp; obfedit earn. Et tradidit Dominus in manus eins loacilft regeln luda, amp;nbsp;partem vaforum domus Dei, amp;nbsp;afportauit ca in tef' ram Senhaar, in domumdeifui, amp;nbsp;vafa intulit in domum thefauri dcifui' hæc initio biftoriæfuæ Daniel ita explicat. VndeNabneodonoforem intel' ligimusvafafacra rempli Dei tranftulilfc Babyloncm,amp; loacimum quoque vnà vindum abdi]xiife,-ciMn nobilirate ludaica. Quamobrem à loacimui fequuU

fequun Hæc tam rtanifcfta Scripturæ tcftimonia,iranfinigrationem BabyJö* nicamincipere dicimus,vndcliiftoriam fuam orditur DanicLIam veró ter-tij ordinis generation es hæ numeraturab Euangelifta, initio fado à Ictlio-nia,qui poft inchoatam tranfmigracionem Babylonicampd eft,téporcipGus tranfmigrationis natus cft.

Ha; funt qua: Babylonicum exilium confequuntur gencrationes qua-tuordecim ,in quibus recenfetur primus lechonias. Quem regnafte quum return potiretur Nabucodonófor, ex Hiftoria facra compertum habemus, quod cum fufcipiat Nabucodonofor anno regni fui odauo,vc eft quarti Re-gum capite vigefimoquarto, vcrfu vndecimo. lercmias autem prophetia: iùæ capite vigefimoquinto demonftrat iam indea quarto anno loacim pa-tris Icchoniae, Deum Nabucodonofori fummum imperium in ludam amp;: vi-cinos populos concefsifte, vt turn incipienda tranfmigratio Babylonica in-telligacur.Sic autem inquit leremias: Verbum quod factum eft ad leremiarri de omni populo Judæ, in anno quarto loacim hlij loiîæ régis ludæ, ipfe cft annus primus Nabucodonofor régis Babylonis. Deinde eodem capite , fe-quente vcrfu vndccimo,inquit; Et erit vniuerfa terra hæc in folicudinem amp;r ftuporem , amp;nbsp;feruient omnes gent#s iftæ regi Babylonis feptuaginta annis; Quartus igitur annus regni loacim j dicitur primus regni, Nabucodonoforis à Ieremia,quód in quartu annum incurrat primus annus Nabucodonoforis, qui tarnen incipiebac ab anno tertio ciufdem loacim, quemadmodu initio • fui libri innuit Daniel. Eodem quarto anno loacim cæfum fuiflePha^ao-nemNechaonem regem ÆgyptiperNabucodonoforem teftaturetiam leremias capite quadragefimofexto ,vc eo anno conftet illam ampliffimam Monarchiam Babylonicam fuifte conftitutam fub Nabucodonofore, heuti per ipfum Prophetam denunciaueeat Dominus, icremiæ verba funt ha;c: Verbum Domini quod fadum cft ad Teremiam Proplietam contra Gentes, adÆgyptum , aduerfus exercitum Pharaonis Nechao regis Ægypti,qui erat iuxta flumen Euphratem in Charcamis, quem pereufsit Nabucodonofor rex Babylonis,in quarto anno loacim filij lofix^regis luda.

Ex bis igitur amp;nbsp;initium tranfmigrationis Babylonieæ ftatuimus primum annum Nabucodonofor,qui incurrit in annum tertium amp;nbsp;quartum loacim: atque affirmamus lechoniam regnafte ipfo tranfmigrationis Babylonieæ temporc,poftpattern loaeimi Qui etfi vindus Babylonem abdudus fucrac, poûeà tarnen remiftus fuit in regnum,data fide Nabucodonofori,oui trien-nio fidem feruauit, vt eft quarti Regum capite vigefimo quarto : ln diebus ciusafcendit Nabucodonofor rex Babylonis, amp;^dus eft ei loacim feruus tribus annis : amp;nbsp;rurfus rebellauit contra eum. Poftca veró fidc frada quuni rebellaflet,bello fuit à Nabucodonofore repetitus,amp; vidus/uit abiedus in-fepulcusjlaniandus feris amp;nbsp;volucribusjelidus,pcriutij caufa.Q^o vaticinium Icremiæ quod exeat capite vigcfimoiecündo,verfu decimooctauo,eomple-retur, quod quidem tale eft: Proptcrea hæc dicit Dominus ad loacim filiutri lofiæ regis luda.- Non plangent eu£n,væ frater amp;nbsp;væ foror, non cóerepabune ei væ Domihe,væ inclyte. Scpultura afini fepelietur, pütrefradus amp;nbsp;proie-dûs extra portas lerufalem. Eodem pertinct comminatio quoque iUa quæ eadem de re extatieremiæ capite tngefimofexto, vcrfu 50. his verbis: Præ-terea hæc dicjt Dominus contra 'loacim regcm luda, Non erit ex eo qui fe-deat fuper folium Dauid, amp;nbsp;cadauct eius proiicietur ad æftum per diem , amp;nbsp;ad geht per nodem.Et viGtabo contra cum,amp; contra fernen eius iniquitates

fuas,amp;: adduca fupcr eos,amp; fuper habitacores lerufalem,^ fviper vires Iudagt; oxnne malum quod locutus fum ad cos, amp;nbsp;non audierunt. Quod verb elicit Euangelifta, lechoniam amp;nbsp;fratres eius natos ipfo tranfmigrationis Babylon nicæ tempore,confentit cum his,quæ dicuntur fecundi Paralipomenon ca-pitc tricefiraofexto,verfu nono : Odo annorum erat loachin quum regnarc cœpiirct,^ tribus menfibus ac decern diebus regnauit in lerufalem.fecitquc malum in confpedu Domini. Ex hoc loco natum elTe lechoniam pofluma® colligere anno quarto patris eius loacim, quo anno venit in poteftatem B^' byloniorum. Annos enim vndccim regnauit Io3cim,cui fuccelht lechoniam annos odo natus.Odo fi addamus tribus,fient vndecim,quot annos regnâ' uit ipfe loacim.Poft tres autem annos quibus ipfc loacim rcgnauit,natus in' telligitur lechonias, nepe quarto anno patris,quo fuit trallatus Babylonenii amp;nbsp;poftea rcmiflus,atque ita fit odo annorum ipfe lechonias anno patris vn' decimo. Poft quem annum, pâtre regno exado, adfeifeitur in regium thro' num filius, annum agens odauum. Gentis ergo ludaicæ captiuicas,quæ Bi' bylonica dicitur tranfmigratio, amp;nbsp;lechonia: natiuitas, ad cadem tempot* referri debere, ex his intelligitur. Vnde eolligimus non efie incipiendam rranfmigrationem Babylonicam à lechonia per Nabucodonolórcm ab' dudo Babyloncm,fcd à quarto anno loacimi patris lechonia.

Quod autem ad Sedccire regnum attinet, id Babylonio regi fuifte obnlt;’' xium fcimus, quod fuerit Sedecias rextnftitutus à Nabucodonofore, amp;nbsp;ab codem poftca mento propter ^erfidiam, affedus fupplicio.à quo proptetci non poteft tranfmigratio Babylonica inchoari. Atque ex horum regum fuC' ceßione,loacim,Icchoniæ,Sedccix,fæpius ludæos àNabucodonofore beHb ap^^titos amp;: afriidos intelligimus propter fua fcclcra, amp;nbsp;tandem ea region^ cxados,quam diuina promifsionc acccperant,vt ipfi Deo, cuius in cos inh' nita cxtabant beneficia,feruirent in fanditate amp;nbsp;iuftitia. Quod quia facets neglexerunt,primùm fub loacim filio lofix mifsi funt fub iugum,a rege B*' bylonico anno quarto ipfius loacim, dtque inde incipit ipfa quæ dicituf tranfmigratio Babylonica.Dcindeiterum propter perfidiam beHoappctitu^ loacim, abiedus fuit infepultus : pofteà fub lechonia funt vidi amp;nbsp;fubiugai* ludæi. quarto quuin rebellalTent fub Sedecia,ab codem rege Babylonia fupcrati,pœnas fuæ impietatis dederut, cuerfa vrbelerufalc,amp; TcmplofoI” æquato, amp;nbsp;toto populo Babyloniam tradudo, Regio nomine obliteratoi^ fublato in pofterum in ipfa tribu luda. Nam poft Sedcciam extcrnis it”' perils femper paruitamp;: obnoxia fuit gens ludæorum, vt fcquentes aperiei’$ hiftoriæ.

Occurritur autem nobis hoc locoànonnullis,qui Ezcchielis vtunturt«' ftimonio, ad fuam confirmandam fententiam de tranfmigratione Babyl‘’' nica, quam cenfent incipiendam àlechonia: regno. Quibus vt fatisfiat hoi refpondemus, Ezcchielcm quidem locis aliquot, annos captiuitatis enufff' rare à capto lechonia,cü quo ipfe Propheta Êzcchicl fuit abdudus in capf' uitacem. Sed earn temporis notation^ negamus pertinere ad corum ten’' porum quæ tradamus rationem. Ezechiel autem annos à fuo exilio niiwO' rat,codem modo quo amp;nbsp;vaticiniorum fuorum initio,eofdem ab inuentioni libri Lcgis fub Iofia,aut certè à proximo exado lubilæo repetit. Nam quü^ ait, Et fadum éft in tricefimo anno, quarto menfe, qulnta eiufdem meniö die, quum eifern in medio capciuorü iuxta flumen Chobar, aperti funt Cü^** amp;nbsp;vidi vifioncs Dei : eum annum trigefimum refert ad annum lubilæijpr^' xime cxadum,auc ad eum annum quo fub lofia liber Lcgis fuit repertus,q'’* incidit in annum captiuitatis loachin fiue Icchoniæ. Q^mobrem fubtu®' git : In quinta menfis, ipfe eft annus quintus tranfmigrationis régis load®'

Sed iftancquaquàm refcrt ad iniuum annorum feptu2ginta,qui Babylonien tranfmigrationi deftinati erant à Deo.Quemadniüdum id fadum à Daniele videmus.in qnopocifdmum fpcdanturhi annijicuti amp;nbsp;hebdomades feptua-ginta ,quæ hiscaptiuicatis Babylonicæ annisfeptuaginta fic refpondeftt, vc cam furnmam fepties référant : qua cotius ludaicæ gemis fiue Eccltlîæ Dei cominetur ftatus, vfque ad Dommi notiri lefu ChriÜi mortem,pro nobis iii cruceobitam. Licet autem cuiuis annos à quacunque re illuftri volet numerate : quemadmodum videmus amp;. à mundo condito,interdum annos re-peti amp;nbsp;à diluuio, amp;nbsp;à vocatione Abrahami, amp;nbsp;à delcenfu in Ægyptum , amp;t à difcelTu ex Ægypto,atque aliis infimtis rebUs mcmotabilibus.cjuas noftri li~ tetarum mcliorum 66 hiftorlatu verarum ignoratione,Æras dixerunt. Qua ratione licuitEzcchieli Prophetæ annos exibj fui, à captolechonià reeën-fere, ficutieofdem quoque annos annotauicà reperto Legis libro fub lofiai quod anno regis lofiae decimoodauo contigit’. In quoquia nullam habuit mionem capti loacim, nihil eft quód eius fupputatione vtamurin anhis tranlmigrationis Babylonicæfupputandis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;,-

Hoc ergo fit pofitö, annum quartum loacim filij IoGæ,vcl ànnû primnm Nabucodonofor,tranfmigrationis Babylonien initiû ilatuere,in quo definit hoc repus, quod poll annum Salomohis quartum numeramus, amp;nbsp;definimus annis odo amp;nbsp;quadringerttis,quod ita ex Scriptura colligimus. Salomon te-gnauit annis quadraginta.vt eftterff j Kcgun^capiic u.Vetfu 41. De his autem annis detrahimus quatuor, qdos ptidrl æcati tribuimusjta de lus qnadrà ginta annis reftabunt triginta fex.

Poft Salomohcm fchilma fit regni Ifrael, id eft, ipfius Dci populi,quLno- • minelfraelis hadenus cenfus fuit. Duæ autefn tribus, nempe luda amp;nbsp;Beniamin poftencati Dauidisferuantur,fürtiuntùtque nomen regniluda,in quo poft Salomonern tegnauic Koboam films Salomonis annis feptemdccim,vè eft tertijRegum cap.i^.verf.n.

Roboam teliquit fueceftote filiufh fuum Abiam,qui ariiiis tribus regnuni luda tenuit,vt eit 3.Reg.i 5.1.

Afa filiüs Abiam poftea regnauit in letufalem ahnis quadraginta amp;nbsp;vndi vtferibitur tertij Regum cap.r5ivetf.9. Sed ex his quadraginta amp;nbsp;vno annis, Vnum eximere oportet annum,quo cü patre Abiam regnauit Afa,quemadmodum ex collatione regum Ilrael intelligitur. Antio énim viccfimo Ic-roboamregisIfrael Afa regnum adit,qui annus état tertius Abiam,quum is decimoodauo anno leroboarn ccépiftet regnare,vt locis citatis doectur* lofaphat poftca filius Afa regnat mierufalem, annisvigintiquinque, Vt habetur tertij Regum cap.ti. vetfu 41. Ex his etiam vigintiquinque annis vnus eximêdus eft,quód vltimus annus Afa,eft primus lofaphat,qui anni in-turruntin quartum annum Achab, ficuti regum iftoru cöllatio monftrabltó Horum autem regum armi.

ioram filius lofaphat, regnauit annis odo, vt eft quarti Regum capitc él verf.16. At ex his annis detrahedi funt quatuor,quibus focius in patris regno fuit-Ham filius lofaphati loram ipfc,dicicur iniffe regnu anno quinto Ioram

fibj Achab regis Ifrael, qui annus eratlofaphanviccfimufTecundiifc Quoti regnorum ifrael amp;nbsp;luda patefaciet comparatio. Alia quæ in his rcgnis occ«f runt dubia,explicabic tabula iftorum huic capiti fubieda.

Ochozias hlius loram régnât vno anno in Ierufalem,4. Rcg. S.iy. fed hic annus,in annum patrisipfius vltimum incürrit, quo rcgni confors fueratl^ dusapatre. Vterqueautemannus,vltimus loramamp; primus OchoziajinO'' dunt in duodecimum annum loram filij Achab,regis Ifrael,vt citatus ^.Reg* 8. locus arguit, amp;ipfi regu luda amp;nbsp;Ifraelis anni collati monftrabiinr. Ocho' zias autem films loram régis luda, amp;nbsp;loram filius Achab, occidutur codem tempore, 4. Reg. 9.verfii4kamp; 17. à Iehu,dcfignato rege Ifracl aDco,ad exei' dendam amp;nbsp;tollendam funditus familiam Achab.

PoftOchoziam regnat in Iuda,pcrfummum fcelus amp;nbsp;audaciam occupé’ to regno,Athalia mulier impia amp;nbsp;faä:iofa,fex annis,4. Reg. 11.5. Erat autem Athalia mater Ochoziæ, filia verb Amri fegislfracl, patris Achab, impia61-fcelefta ex impiis prognata , quæ nepotesfuos Ochoziæ liberos, quos pö' tuit, per fummum fcelus iugulauit: feruato interim amp;nbsp;crepto ex eiusma' nibus loas Ochoziæ filio,prudentia amp;nbsp;aftu lofaba filiæ loram régis, quæ fo' ror erat Ochoziæ,vt ex iam didotertij Regum capite vndccimo confiât.

HÎC autem impudens, amp;nbsp;nullo modo ferendum profertur commentum amp;nbsp;mendacium à Philone Iudæo,inBreuiario tcmporum,de Ahifarim, quo? fratres Principis, nepe Salómogis interp?etatur,qui genere ipfius SalomoniJ deficiente, ad imperium crant afcifcendi, ex Dauidis ordinatione. Cuim hæc funt verba,vt Latine extant,in fecunda parte libri primi de temporibos • Ort^iteinter filios Dauid,quos ex Berfabec gcnuerat,quis regno præcede-ret,Dauid edido ftatuit à minoribus inchoari,amp; vt alteri fuccederet,vbi po' fteritas naturalis deficcret. Itaque à Salomone minimo cceptum eft,amp; à Nathan illi natu proximiore filio,difto Ahiafaramp;Matat, amp;nbsp;pofteris eius Ahia-farim atque Matatim.id cft,vt omnes dicerentur amp;nbsp;efient fratresPrincipis,amp;i donati tempore ad fuccedendum.Hinc vtque ad lofaphat amp;nbsp;Ochoziam,p0' fteritas Nathan femper difta eft Ahiafarim.Nä quos occidit lora pofteros N* than,quos pater in tribu luda præter decretu honoraucrat,fili) lofaphat, fratres loram difti funt.Similiter infantes eorum quos lora liberos quidem,fe^ reditu vacuos in tribu luda rcliqueratjdifti funt fratres amp;nbsp;filijOchoziæ,quu tamé Ochozias vnicus folus ex Ioraamp; Salomonefuperftes clfet.- quoperem pto,omnem ftirperegia Ahiafarim Athalia conata eft delerc,nifiprouidétia lofabetfororis Ochoziæ ex Ahiafarim feruatus fuiflet minimus infans Elygt; qui amp;nbsp;Eliacim. Na fynonyma funt Syris amp;nbsp;Ægyptiis Ely, Eliacim, loaquim Cognominatus autéinfans Ely,fuit loas, primus exdomo Dauid,amp; pofteri' tate Nathan, pro quo mizmor à dextro amp;nbsp;læuochorodccanratus fuit, quia Septuaginta fenioribusfeptuagefimus quartus pofitus eft.Et fub loiadainfti' tutus, ne difperderet Deus funditus domum Dauid, vbi finierat proles Salo-monis. Hæc Philo inquit,amp;: alia nugatoria amp;nbsp;commétitia,cuiufmodi funtca quæ funt commemorata,quibus poftcr#atem Salomonis defiilfe inOchozia Vult intel!igiamp; crcdi, quo fadum fuitvtregnü Dauidis peneinternecionc deletum, ad familiam Nathan deueniret : nempe feruato vnoloas ex ea fa-milia quem vult efie Ahiafarim.Habet autem fuæ vanitatis, vt Icuifsimèdt-cam,plurimos affcclas Philo, qui eius autoritäre moti,putant Ochoziam vltimum fuiffe regum è profapia Salomonis. Sed homini illi amp;nbsp;fcriptori ni-miumaudaci,amp;Platonicorumfomniorum amp;nbsp;Pythagoricarum næniarum, quernadmodum amp;nbsp;ludaicarum fabuIarumfcdatori,ScripturæfacræoppO’ nendum eft teftimonium, quóillc amp;nbsp;qui ilium fequûtur difcantludaicis tra ditionibus amp;nbsp;fabulis non cflc-continuó credendum. Et vt omittamus cætera mmi^

nimîs im pu Jeter prolata de Dauidis edido amp;nbsp;mizenor feptuagenmoquarto, amp;nbsp;ipfo loas agamus. Ex Scriptura aute loas intelligitur efle legitimus Ocho 2iæ régis luda filius.Id verô plura Scriptura: facra: ïoea ârguûc,è quibus pro-feratur is qui (cri peu s extat q^Reg.n.i.qui ita habet: Tollens autem lofabet filiaregis Ioram,foror Ochoziæ,Ioas filium Ochoziæ,furataeft eum de medio filiorum régis, qui interheiebanturj amp;nbsp;hutricem eius de triclinio, amp;nbsp;ab-* feondit eum à facie Athaliæ,vt non interficeretunerâtque çiiin ea fex annis clàih in domo Domini, Porrô Athalia rcgnauit fuper terram feptem annis. Annoautemfeptimo mifit Ioiada,amp; aifumens centurionesamp;:milites,intro-duxitadfeinteinplum Domini, pepigitque cum as fœdus, amp;nbsp;adiurans eos, oftendit eis filium régis. Ex his verbis videre licet Athaliam regnaffe fex an-nis iis quibus lacuit Ioas,3pud loiadam fummum Pontiâcem:iheuntc autem anno feptimo Athaliam pofteà fuilPe interfedâ opera loiadæ, vt regno luda reddetetur legitimus hæres,,nempe loas films Oehoziæ,quem Athalia cum cæteris Ochoziæ liberis fublatû exiftimabat.Qüam ob caufam verfu primo, cap.ii. quarti Regum,dicitur Athalia fufrexifle amp;nbsp;interfecifle omne fernen regium. Eademde ida te habentur in eandem fententiam fécundi Paralip, cap.ii.verf.^.his verbis ; Nec crat vltrà fpes aliqua vt de ftirpe quis regnaret OchoziæiSiquidem Athalia mater eius,vidés quôd mortuus elfer filius fuus, furrexitamp; interfccit omnem ftirpem regiam domus luda.Porrô lofabet filia regis tulit loas filium Ochoziæ, Sefurataeft^um de medio filiorum régis quum interficerentur,abfG0rtditqüe eum turn riuthee fua in cubiculo lectu lorum.Iofabetauté quæ abfeonderat eum,erat filia régis Ioram,vxor loiadæ Pontificis, foror Ochoziæ, amp;nbsp;ideirco Athalia non interfecit eum. Fuit e^o cum eis in domo Domini abfeonditus fex annis, quibus reghauit Athalia fuper terram. Hæc dicuntur in Paralipomen®n libris, refpondentia iis quæ narrâtur libris Regum de hiftoria loas filij Ochoziæ, cuius totam ftirpem ab Athaliafublatam , quemadmodum ea cenfebat, amp;nbsp;vulgô credebatur, dicit Scriptura.Fuilfe tarnen fua fpeamp; optnione falfam Athaliam exitus demon-ftrauit.Ioas cnim filio Ochoziæ adolefcere incipiéte,reftare vltores infandæ ab ea comiffæcædisfenfit.Sc exporta eft. Apparct autem ex his amplis narra tionibus, Philonem aufum effe contra manifeftum Scripturæ teftimonium mentiri impüdentiffimé, qui pofteritatem Salomonis in Oçhozia defecilfe dixif. attexens alias nugas amp;nbsp;mehdacia de conftitutionibus Dauidis,amp; Ahi-farim iis,quosdifertè Scriptura i.Paralip.n. 2. docet fuilfe filios Iofaphat,S£ ffatres ipfius loram.Cui pleriqùe âufcultant,^ contra Scripturæ facræ autoritärem etia effugia ftudent reperire.eodem modo quo amp;nbsp;Metaftheni,etiam cotra Scripturæ autoritärem, plures tribus nominSti monarchas Babylonios in annis feptuaginca tranfmigrationis Babylonicæ. qua de re dicemus cum Deogn annis fequenris ætacis. QuoJ eo dico, ne qui pofthac fument in ma-nus Philonis breuianum de Temporibus,amp; Metafthenîs aut Berofi quæ vo-canturfragméta,nobis obtrudat comenta amp;nbsp;nügas,quæillis côtinentur feri-ptis, puténtq-, omnia quæ ibi feributuwera elfe, aut digna quibus credatur. Nam amp;nbsp;quæftiones àlienæ à Scriptura ex iis feriptis manarunt, amp;nbsp;opîniones ftultæ de genealogia amp;?genere virginis Mariæ,quibus ea funt obfcurata,quæ Matthæus Eüangeliftaamp;: Lucas de Chrifti Domini profapià tradiderût. qua de re alias cômodius agere poterimus.Eft enim ad regum fuccefsi ones,quas nos in Athalia cOegit intcrrupere, Philonis médax,amp; nullo modo fetédum mendaciû de loas. Item comentitia hiftoria de Ahifarim,^ Dauidis eóftitu-tione, prodita ab illo, ex iis fabulis quas reperèrunt Rabini ad eleuandû Sa-Crorùm librorû autoritärem,amp; obfeurandâ veritaté, quam no debemus patZ tam impudenter ab iis tradarijqui fine fronce quiduis audent proponere;

Poft Athaliam reginam impiam amp;nbsp;fccleftam,regnauit%as filius Ochozi2 in lerufalem, annis quadraginta, vt eft quarti Regum duodecimo capital verfu primo.

Deinde Amafias filins loas regnatlerofolymisannis vigintinouem,Vtf“ quarti Regum capite decinioquarco,verfu primo. Exhis autein vigintinO' uem annis tres funt tollendi quibus cum patre fuit in imperiOjregni eiusf^ cius. Nam Amafias cœpit regnareanno fecudo loasfilij Ioachas,regis Iftadi qui eft annus loas filij Ochoziæ,patris Amafia: tricefimusodauus. Quodr^' gnorum Ifrael amp;nbsp;luda monftrabit comparado.

Amafia defundo res ad interregnum rediere, propter turbas quas excité' bantconiurati,qui Amafiam occiderant. Interregnum autemilludfuitîæ nornm vndecim, quemadmodum cxtemporibusleroboam filij loas, reg*^ Ifraelitici intelligitur,quod edam regum Ifrael amp;nbsp;luda collatio arguet.

Filius Amafiæ Azarias, qui amp;nbsp;Ozias dicicur,fecundiParalipomenond' pire vigefimofexto,verin primo, interregno finito, regnatin lerufalem, «”' nis quinquagintadnobus. vt eft in Paralipomenis loco iam dido, amp;nbsp;quäl'* Regum capite decimoquinto,verfu fccundo.

Hi autem centum amp;nbsp;trigintanouem anni, additi fuperioribus centuW^^ vigind,annos efficiunt ducentos quin^uaginta nouem.

Azarias autem fine Ozias fucceftbrem regni luda reliquit filïum loathafi qui fexdecim annis regnauit in lerufalem, vt eft quarti Regum,capite ded' moquinto,verfu trigefimotertio.

Achas filius Ioarhan,pofteàregnatannisfexdecim, ^.Reg. cap. 16. verf'' è quibus annis vnus exiroendus eft, quod vltimus annus patris ipfius, amp;nbsp;pf' mus quo regnum adiit, incurrant in annum dccimumfeptimum PhaC«^ regis ifrael,ficut ex tabella regum Indaamp;: Ifrael,inteHigitur.

- Ezechias filius Achas fequitur,qui regnauit annis vigindnouem in Ier»' falcm,vt habeturquardRegum,capitedecimoodauo,verfuprimo. Exb‘^ autem annis vigindnouem , duo tollendi funt quibus focius paterni reg”' fuit.Eius enim regni primus annus inturrit in quartum Ofee regis IfracM»* erat annus Achas decimufquintus .• regnauit autem , vt didum eft, anngt;$ fexdecim.

Manafte Ezechiam pattern confequitur, qui regnauit in lerufalem annquot; quinquagintaquinquc,vt cft4.Reg.cap.ti.verf.i.

Amon filius Manafsis poftea regnat in lerufalem duobus annis, vthabC' tur 4.Reg.cap.ii.verf.i9.

lofias filius Amon regnat poft pattern annis triginta amp;: YnoinlerufalenJi vt eft ^.Rcg.cap.it.vcrfi.

Sed cos menfes tres confenmusinannum primum Ioacim,quem Jocoloa-chas Regcm inftituitPharao Nechao,vt cft quarti Regum capite vigefmo-tertio, verfu trigcfimoquarto.

loacim veró qui eft^vc monuimus priusUaaxevx, hue contradum ^«'M, vc nonnulli codices habent in Euangelio fecüdum Matthäum, filins Fuit regis Ïofiæ,amp; frater loachas. Isautem loacim quû très annos regnaffet, venir in po teftatem Nabucodonofor, anno regni fui quarto: quo anno incipit Baby tonica tranfmigratio,quemadmodum fatis fuit a nobis antcà deelaratum.

Hi autem centum quadragintanouem ahni, additi priori fummæannorum didorum ducentorumquinquagintanoucm,eos annos reddunt,quos à fundato Salomonico Templo ad Babylonievn tranfmigrationemvfque pro pofuimus,qui funt quadringenti amp;nbsp;odolt;

Annos autem iftos licet in fequenti tabula recognofccrCjVnà cum ngni Ifraélitici ftatu ,qucm hic preteriimus, ne longiores effemusin tarn longa tegum feric commemoranda, amp;nbsp;difficultatibus, quæ hic funt cxprcîlæ, enodandis.

Præter cas verô difficultates quas habet explicatas fequés tabula,très funt quæ egent,vt dicitur apud prophanoS,DeIio natatore:fed nobis ed aliter lo-quendum, qui lucem omnem à Dei Spiritu manate feimus .• egent igitur fa-pientiæ cœleftis afflatu,vt aperin amp;nbsp;intelligi poffinc.Prima cft i.Paralipome-nanAö.nAfcendit autem tricefimofexto regni eins, nempe Afæ,anno,Baafa texIfraclinludam amp;nbsp;muro circundabat Rama.Altéra cft x» Paralipomensiti il. i.Quadragintaduorum annorum erat Ochozias quum regnare cœpilfeti amp;vno anno regnauit in Ierüfâlcm*Tertia habetut 4.Rcg.x4.bidecem amp;nbsp;odd annorum eratloachin quum regnare cœpiftet amp;CiNam quæ afteruntur à no ftris ex commentariis Rabinorum, nihil faefunt ad hæc illuftrandàiEt quàm fineifta pcrplexa, vt ihtclligatur, in prima difficulcate, illud à Scriptura no-tatur j.Rcg.i6.8.ahnovicefimofexto Afa,régis luda regnauit Elafilius Bàafa fnpetIfracl. Ela autem fucceflerat patri defundo, vc codera capite Verfu. tfi docetur,ita obierat Baafa anno ipfius Afa x^.In fecuda verô difficultate,iftud quoque exScripturaanimaduertiturjoram pattern Ochoziæ vikifle tantum annos 4o.nam vt cft x.Paralip, xi. xoi ^. annorum fuit loram quum regnare cœpiflet,amp; 8.annis regnauit in lerufalem.Iam quôd ad certiam difficultatcm attinet contra ea quæ dicuntur de annis ododccimloachin,quod difertè habetur i. Paralip. 36.9. Odo annorum erat loachin quum regnare coepiflet; Quæ tarnen tépotum noftrorum rationem non perturbant. fed horû tem^ porum hiftoriæ videntur obfeuritatis plurimû afferre, quam omninô notam amp;:apertam efle cuperemus. Scd Deusfuaquando,amp;quibusVultreiielat,à quo pôftulanda èft fapientia, vt Spiritus fui lucc, hæc quoque obfeura fuis aperiat.Iam autem tabula regum luda amp;nbsp;Ifracl nobis infpicicnda eft, è qui facilius quæcunque iam fuht dida,rccognofccnturi

Hanc autem regum Iudaamp; Ifrael chronologiafn, necdamp;tióadiung,^ dam huic loco putauimus,tanquam in tabula, ne de temporibus prius di ponuntur, eerneret. Collatie? autem amp;nbsp;comparatio regnorum iftorum d^ rum , non modo tempora regum luda expIicat,Ted varium Ifracliticæ reip” blicæ datum fub regibus fere idololatrisaperit.ln quorum explicandisreb? amp;fbmponbus fuilTemus longiores, fi voluiflemus ca perfequi, quæ pau^ comprehenfa fubüciunt idæ fuperiores tabulæ : quæ horum regum fediti'^ nes amp;nbsp;conatus fadiofos notant. Vnde quam mifcra fint ea regna quibusif ges,Dei fecuti amp;nbsp;idololatræptæfunt,apparet.Nobis autem,id eftjChriftWquot;^ amp;nbsp;Ecclefia: Dei,Rex vnus fummusjn quem tota iufti amp;nbsp;vori imperij potel^ collata eft, defignatus eft, amp;nbsp;datus Rex Icfus Chriftus à Deo Patre cœlc^’ quemadmodu docetur Pfalmo fecundo,verfu ó.his verbis: Ego autem cofl' ftitucus fum Rex ab eo fuper Sion montem fandum eius, prædicans prî^f ptum eius.Proptcrea qui cum Agno pugnant,amp; eius fan dis bellum faciui’*' dicuntur vinei ab Agno,Apocalypf.i7.14. quoniani Dominus dominofU^ eft, amp;nbsp;Rex regum, quem præcipuè nos vereri decct.præfertim quum iufü^' mus ipfum audire, illlque dido audientes efle. Qui vt Ecclefiæ Aiæ bonos^ pios miniftros,hoc eft,Rcgcs amp;nbsp;Magiftratus,amp; Dodores atque Euangdb'^ largiatur,comprccandus eft,Srquidem data eft illi omnispoteftas in cœlo^ in terra,vt eft apud M.atth.18.18.

^e^pus i^nocleß apriwo Mal^t^codonoferis anno » aut a capti-’ imitate Zoacin^ patris /echonUj Ç^ Daniels at^ueficio-r^iw eius,vj^ie a^i annttntprin^^un^ monarchic Cji-ri: per ^^uempruitute Èabjionica ü^eratur popt^Ius Dei» continet annosfepttfa--^inta. Caput

Vædeincepsà quarto loacimi anno,vfque ad Sedcchixannuta vndccimum contigerunt ludxis, patrio folo turn exadis amp;nbsp;de-pulüs, ca pertinent ad id tempus qiiod attribuitur tranfmigra-tioni BabyJonicæ, quæ cum Nabucodonoforis inclpit imperio, definitque vna cum generis ipGus interitu amp;c excidio, quod annos feptuaginta floruit.Tandiu ehim ftaturum ho’c imperium exleremiæ va ticiniisprius docuimus. ld veró quia fæpius repetitleremias, amp;nbsp;ad hunc locum pertinet, non incommode hoc quoque loco repetetur. Capite autent af.quum dixidetgenresquas propofucrat,feruituras regi Babylomoannis feptuaginta,poft adiungrt verfu duodecimo.- Cumque impleti fueiint feptuaginta anni,viCtabo iuper regem^abylonis,amp; fuper gentem iUamfdicic DominusJiniquitatem eorum,amp;2 fuper terramlt;^'halda:orum,amp;ponam illani in folicudinesfempiterhas. Capite præterca vigefimonono, verfu io^ eadem de re hoe denunciat Ecelehx Iudaicx:Quia hæc dicit DominuS, Quu cœpe-rint impleti in Babylone feptuaginta anni,viiitabo vos,amp; lufcitabo fupcrlt;os verbü meu bonü,vt reducâ vos ad locum iftum.His autem annis tres futures Babyloniorii reges vel monarchas c Nabucodonoforis familia amp;nbsp;pofteritatO. hgnificat leremias Céiy.verfó.Sc y.qui ira babenbEt nunc itaque ego dedi o-mnes terras iftas in manuNabucodonofor régis Babylonis,ferui mei,infupeé amp;nbsp;beftias agri dedi eigt;vt fetuiant ei omnesGétcS,amp; ftlio eius,amp; filio filij eius# donce veniat tempus terræ eius,amp; ipfius ^ amp;nbsp;feruiét ei gentes mulræ amp;nbsp;reges magni.Poft Nabucodonoforéigitut,Euilmerodach iplius filius, deinde poft Euilmerodachum, Balfafar Nabucodonoforis nepos rerum cft potirus apud Babylonios. Collapfum cft autem cum Bàlfafare Eabylonicum imperium,-quemadmodum Danielis déclarât hiftoria, quod futurum tam longoahtè tempore denunciarant ad piorum confolationê Efaiascapitibus i j. zi. amp;nbsp;47.' item pluribus hmiliter locis leremias,fed maxime c.9. Qui Vt tepus quo vi-gere amp;ftarc debebat illa monarchia dcfiniuit,fic etia quot numero habitura eflet reges aut imperatores expreffit amp;e reeefuit.Qua de caufa ferédi no funr, qui cd deuenerune aut impudétiæ aut infcitiæ,vt contraScripturæ faerie diftä perfpicua amp;nbsp;manifefta, plures tribus recenfeanc reges, fub tranfmigratione' Babylonica:fcilicetNabucodonofor,Euilmerodach,Ragafar, Labafardach Balfafar. Inquibuseft Metafthenes Perfa, quem nenominandum quidem hoe loco putaré, nik pletifque illo vti, flque illi fidci plus tribucre viderem quarn deceat,aut paciatur Oraculorum diuinorum autoriras.

Metafthènes autem amp;nbsp;Philo detempotibus,cumàîiis eiufdem farinât au-toribus,iam diufuntexcufi Antuerpiæ amp;; aliis locis^adïunftis annotation Ibus' non tantum prolixis,fed etiam futilibus amp;: odioks,ab Johanne Annro Viter-bienfi theologo,quifuisin Apocalypfim commentaiiis adSixtum quartom pollicebatur omnium Eccleharum orbis reformationê, amp;nbsp;obedientiam fob Komano pótificemille annis duratara,amp;: Cæfari vi6tori5 deTurcis annoßo^ gt;^ini 1481 Exitus autc,hominis fpiritu quo ducebatur 0£ amentia declaraur^

Babylonien ergo Monarchin feptuaginta anni,quibus duraturaerattMl niigratio genus ludaicn definiuntura Deo:cui prntereatres deh’gnatia^ ipfo Deo reges auribuuritur,quorum hne Scripcis facris produntur nomin«' Nabucodonofor,Euilmerodach amp;nbsp;Balfafar.Nabucodonoforis autem amp;nbsp;B*^' fafaris facis ell frequens in Danielis fcripcis menrio.De Euilmcrodacho verö 4.Reg.cap.iy.verfu ly.agitur.Itcm lercmin j1.51.in eadem propè verba. E^' que contend erimus in prnfentia loco Rcgum,qui ita habet: Faéhim cft 'i^ ró in anno tricchmofepcimo tranfmigrationis loachin regisludn, mefl'^ decimo, vigefimafeptima die menfis, fubleuauit Euilmerodach rex Bab)quot; lonis,anno quo regnare cœperat, caput loacim régis Iuda,de carcere fup^^ thronam regum, qui étant cum eo in Babylone. Ex quo contextu colbg*' mus,quot annos tenuerit imperium Nabucodonofor: quia enim tricefini*^ feptimo anno,ex quo fuerat captiuus abduftus loachin fiuc lechonias, obi” Nabucodonofor ,amp; anno odauo fui regni captiuum lechoniam abduxers'’ Vt eft quarti Regum capite vicefimoquarto, certequadragintaquinque«”' nis tcnuilTe Nabucodonoforem imperium necefiecR,quum odo amp;nbsp;trigiot* feptem efficiant,quinque amp;nbsp;quadraginta.

Quot autem annos tenuerintimperium Euilmerodach aut Balfafar^n*’'' perinde pro certo affirmare pofiumus:nam de impcrio amp;nbsp;rebus Euilmerodi' chi nihil amplius, quam ex Regum lib|is amp;: Icremia citauimus,ex Striptu^ difcimus.Ec quôdadBalfafaïemattincc,æquècft incertum regni ipfiusfp’' tium : memoratur quidem annus eius tertius, Danielis capite odauo,vef^^ primo,quo vifio amp;nbsp;rcuclatio eft ipfi Danieli oblata,de Perfarum amp;nbsp;Maceil‘’' nutn impcrio,item de tyrannide Antichrifti aducrfus Ecclefiam Dei. Sufisagenti Danieli, Si procurant! régis Balfafaris négocia contigit. Exq®!’ Perfas quoque amp;nbsp;Medos, Babyloniis turn fuifie obnoxios amp;nbsp;lubditossf' maduertimus,quemadmodum id quoque vaticiniis leremiæ fueratprî***' dum. Quia veroexipfa Danielis hiftoria, Medos amp;nbsp;Perfas iisadiundo^ fcimus Babylonem obfedifle camque cepüre, atque eius ad fc tranftuÜ^ dominatum, oportuit poft illud tempus quo regia procurabat Balfafarh*’^' gotia Sufis Daniël, defecifle Medos amp;nbsp;Perfas à Babyloniis, neque earn i**^ cclaripotuiire,quum copiæ maxima:fuerintcontraBabylonem cogen*^/' amp;nbsp;viapertaPerfis amp;nbsp;Mcdis agendum fuifte, vtfetyrannica illadominât*® ne liberarcnt.Qup tempore non licuit Balfafaris procuratoribus amp;nbsp;praft^ tuto agere inter capitales Babyloniorum hoftes. Quare tertius illc Balfab**' annus extremus effe regniipfiusviderinonpoteft,quum Babylonccaf® iugulatus fit intra regiæ ipfius parietes, amp;nbsp;longo tempore fuerit obfc*^ Babylon. De Medorum autem contra Chaldæos præliis amp;nbsp;viéforiisb^ habetElàias capitedecimotertio verfu decimofeptimo. Ecce Sufeitabo*® per eos Medos,qui argentum non quærant,ncc aurum velint.Itcm Ef3iï®^ pite vigefimopnmo,vcrfufecundo,Afccnde Aelam,obfide Mede. Etcap”^ 47.vcr(.ii. Venict fupcr te malum,amp;: nefcies ortum eius, amp;nbsp;irrucefuper tc®®' lamitas, quam non potcris expiar?: veniet fupcr te repente miferia q**®*quot; nefcies.Sta cum incantatoribus tuis, amp;nbsp;cum multitudine maleficorum t*’‘’j rum,in quibus laborafti ab adolefcentia tua,fi forte quid profit tibi,autbP^ fis fieri fortior.Defecifti in multitudine confiliorum tuorum,ftcnt amp;nbsp;falu^”' te augures cæli, qui contemplabancur fidera, amp;nbsp;fupputabant menfes,vt®^ üs annuntiarent ventura tibi. Hax: quidem ita funt aperta, præfertim c%*®! comprobata,vt autores prophani dicat à Perfis,amp; Medis eucrfum impet**’quot;' Babylonicü.quado veto id cótigerit,no fatis pctfpicuè dcfiniunt.Eó verôt^ hare eftinccrtior,q’ tepus nequaquâ annotarit Daniel, quo de Balfafarisagi*

infolcnna,quam eius C^des continuo cft confequuta: etfi certum eft amp;nbsp;con-feflum Bahafare cæfum fuißc anno Babylonien monarchic feptuagefimo, quo ilia concidicjtran/lataque fuit ad Perfas amp;nbsp;Medos,Dco ita ftatuence, amp;nbsp;verfante impcriorum vices.Quia igitur Balfafaris annus tertius procurationem rcgionim negotiorum habet iiberam, amp;: mulro fint opus tempore ad xes tam multas Pcrfisamp; Medis conficiendas, demus Balfafaris regno decern annos. qui additiannis Nabucodonoforis quadragintaquinque,annos red-dent quinquagintaquinque. Ex quo intelligetur Euilmerodacho annos quindecim eife tribuendos: vt feptuaginta anni Babylonien monarchic conftent amp;nbsp;agnofcantur.

Dequibus poflemus certius difterere, fi veras Perfarum amp;nbsp;Medorum ha-* beremus hiftorias, ad quas nos vt fuo tempore notas amp;nbsp;vulgi manibus tritas videtur remittere Daniel. Nam vt capite y. vcrf.30* ait, Occifo Balfafarc ea nofte, qua facra Dei vafa prophanauerat, Deumque verum aperte contem-pferat,Darium Medum fuccefsifte in regnum ïnnos natum fexaginta duos. Idem quoque videtur agere capite nono,inquiens:Inanno primo Darij filij Aflueri de femine Medorum, qui imperauic fuper regnum Chaldaorum, annovnoregni eius, ego Daniel intellcxi in librisnumcrurn annorum ,dc quo faftus eft ferma Domini ad lercmiam Prophetam : vt complerentur de-folationis lerufalcm feptuaginta anni. Darij autem huius Medi neque ætas, neque genus vllo alio loco Scripturæ rccenfetur, nee fcire ex Scriptura ipfa facra poftumus,quid Dario huicMedo,de quo tam multain Daniele poftea memorantur,contigerit, pofteum primum annum, quo deuiöis Chaldæis imperij tenuit gubcmacula. Quæ enim alij partim ex Herodoto, partim ex aliis prophanis hiftoriis afferunt, talia funt vt ea pocius ülentio prætereun-da, quam memoranda vidcantur. Nam amp;nbsp;nomina Scripturæ facræ ignora, amp;nbsp;aliénas à Propheticis hiftorias, prætereà etiam fabulas indoctas amp;nbsp;anilcs, amp;nbsp;a media mendaciorum fæce hauftas proferunt.Quæ,qui verfantur paulo diligentiusinSacrislibtis,facilerecognofeenr. Et in hac hiftoria captanl à Gyro Babylonem, qui continuo tenuerit imperium,fummâmque potefta-tem gefterit,affirmant:quum tarnen ex Daniele difeamus Darium Mcdunl fuccefsiife in regnum Chaldæorum, ipfique Babyloni dominatum fuifte, Si fucceftbrem pofteà habuifte Cyrutn. Adhæc videmus in Efaia præcipuas partes dirutæ Babylonis attribui Médis, apud quem cap. 13. verf. 17. bæc di-cuntur : Ecee ego fufeitabo fuper eos Medos, qui argentum non quærant, nee aurum velint : fed fagittis paruulos^itcrficient, amp;: laftentibus vteti non miferebuntur, amp;nbsp;fuper filios non pareet oculus corum. Et erit Babylon illà gloriofa in regnis,inclyta in fuperbia Chaldæorum,ficut fubuertit Dominus Sodoraamamp; Gomorrham.Huc acceditquod lercmiæ cap.io.ver.iQ.diciturï Acuité fagittas,impiété pharetras, fufeitauit Dominus fpiritum regum Me-dQrum,amp; contra Babylonem mens eius eft, vt perdat earn , quoniam vlrio Domini eft ,vltioTemplifui. lam vero neque illud eft obfcurum quod Daniel Balfafari denunciat capite quinto, verfu vigefimooftauo : Diuifum eft regnum tuum, amp;nbsp;datum eft Medis amp;nbsp;Perfis. Ex quo apparet Medos in euertenda Babylone fuiftc principes,qui Perfas afciucrint fibi focios amp;: adiutores.

Itaquc Herodoti hiftoriæ, quæ expugnationem BabyloniSj amp;nbsp;expeditio' nem aduerfuseam,vni Cyro tribuunt,concidant nccefle cft. Similiter qu^ habet Xenophon in Cyn pædia , dedudo à Cyro aduerfus Babyloniö^ exercitu, vtiure fufpefta fine amp;: fida, facile videre eft. Xenophontis autd” Cyrus, non ad hiftoriæ ventatem , fed ad iufti amp;nbsp;legitimi impenj irtap' nem fcriptus dicitur, quo poteh excufari Xenophon. Eius autem hilloti^ veritas fie habet,Darium Medum euertifle imperium Babylonicö fine Ch^ daicum,qui opera forte Cyn Perfæ, ea in repræcipuè fit vfus. QuamobreH’’ fortalTe Cyrum fucccHorem eiusimperijquodipfe Darius Medus conflitn^ rat,reliquitpoftea.Nam Danielis cap.fexto,videmus,vt res conftituantiirlt;l^ fcntentia Darij Medi, quandoquidem fic ifta dicuntur à Daniele ; Pbeuquot; Dario,amp; conftituit fuper regnum Satrapas centum viginti^ vt effent in Wi” tegno fuo.Et fuper eos,principes tres,ex quibus Egt;aniel vnus erat,vt Satrap^ redderent illis rationem,amp;: rex non fuftineret moleftiam.hxc Daniël.Viw^^ hoe imperium didu eft in Græca hiftoria, amp;nbsp;Medicum amp;nbsp;Perficum, rations Medorum qui primi hoc tcnucrunr,amp; Cyri Pcrfæ,cuius res geftæ fuerunti!' luftres. Quem Deus ad eum principatû euexerat,vt populum fu»m capti»*' tate liberaret,amp; remitteret in patriam,a qUa fuerat abdudus,vt póft diectuf' Itaque, cur Græci feriptores bellum apud Marathonem geftum duce M'^' tiade contra Pcrfas, dicant N^edicum/item cur bella ad Salamincm amp;nbsp;Pl^ tæas gefta,vocent Medica,facile eft animaduertere: nempe quod MedonJ*quot; potentia in Monarchia Perfica nequaquam obfcura eflet: Idquc imperia’'’ vi^bus Medorum quemadmodum etiam Perfarum , potifsimùm niteref*' amp;nbsp;fulciretur.Eft igituf notandum illud hoe loco,anno extreme Babylonilt;^ Monarchia:, quum tarnen is nondum effet exadus amp;nbsp;complctus, Dariü** ipfum Medum,Medicamamp; Perficam pofteanominataminchoaffeMon^f ebiam , in qua primus fummum imperium tenuerit : cuius fucceftor fucf* Cyrus maior,exempto fortaffe rebus humanis Dario Medo, anno fcptuag^ fimo monarchiæ Babylonicæ ia exado: vt coplerctur Efaia: vaticinia deh^i^ ipfo Cyro,mulcis ante fcculis pronuciata,dc quibus agetur capite infequ^ Ne quid autem de hiftoria loacim amp;nbsp;Scdecia:,poftremorum regum lu*^* Videamut præteriiffe, age, tempora illorum componamuscum annisNal’quot;' codonoforis, ficuti eos proponit nobis Scriptura. loacim fuerat conftW in fede regia à Pharaone Ncchaonc, loachaz eius fratreiunioredepulfof* gia dignitate,quam inuaferat: eodemque captiuo abdudo in Ægyptum/ fcribitur 4.Reg.i5.54. Tribus autem annis regnauit loacim, PharaonisN^ chaonis fretus potentia. Sed hunc Nechaonem Ægypti Monarcham ft“^ fugauitq; Nabucodonofor,anno quarto loacim,vt ex leremia: cap.46.vef^'*' prius admonuimus. Quo anno venir in poteftatem ipfius Nabucodone^^''’ Ioacimus,quum primum annum regni fui ageretis Babylonioru impératif qua rationc annum quartum loacim amp;nbsp;primum Nabucodonoforis coff[^ fuimus.Annos autem tres deinccps (laruitNabucodonofori loacimuSjtt*^ cetur 4.Reg.i. his vcrbis:In diebus eius afcendit Nabucodonoforrex Baf’f lonis,amp; fadus cft ei loacim feruus tribus annis,amp; rurfum rebcllauit cótra^ Qux verba ita funt accipicnda, vt intelligatur loacimus captus a Nabu*^ donoforc,quum primum afcendit cotra lerufalem, amp;nbsp;abdudus fuiffeBa^’f loncm ,vt eft 1.Paralip.5^. 6^ Vnde poftea remiffus fuit in regnum,certis^'’” ' ditionibus,qua rationc poftea regnauit in lerufalem ipfe loacimus,amp;rtdï”'’ annis mafit in fide quam Nabucodonofori dederat.Sed Ïoacim,vt rus erat,ita frada fide poftea defciuit à rege Babylonio,cuius tarnen cio rcdditus fuerat priori dignitati,amp; reftitutus fuerat in integrum.Homifquot; f nim improbi facile iudiciorû Dei obliuifcuntur,arque ad ingeniu redeo*

L l n Jc K 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

qua racione pofte! Deum fendue eum cfte,qui vt facit mifedcordia in terra, iw eundem quoque ede,qui indicia fua in fontes exerceat. itaqne eänfper-ftdiam amp;â impietatem vitus eftfeuerè Oeus,ChaIdæis,Syris,Moabitis amp;Am-monidsprædonibus perliidxam dimiftis, vcdocecur4.Rcg.i4. i. aquibus raiferèlacer.itum Sic labefiftacum fuit regnum luda.Qjjinetiam poft multas miferias rexinfoelicifsimus,quimalum feceraccoram Domino iuxtâ omnia quæ feceranc patres eius, honore fepufturæ caruir, inhuroatus feris amp;nbsp;voJu-cribus laniandus reftdus extra vrbem ipfam lerufalem : vt diuinorum ora-culorum conftarce veritasjquæ fuerant illis denunciata per lercmiam , vc ca iam exeius Prophecæcap.ii.verf.i8.citauimus.QuibusümiJiaapud eundem Prophetam capite 56. verf.j. dicuntur in hæc verba: Proprerça, hæc dicic Dominus Deus,contra loacim regem luda, Non die ex eo qui fedeatfuper folium Dauid,amp; cadauer eius proiicietur ad xftum per diem,amp; ad gclu per nodem. Huius fiius eftïechonias,qui patri fucccfforrclidus, tertio menfe regnifuiexado ,venic in manus Nabucodonofor, amp;nbsp;Babylonem captiuus abdudus,coniedus eftin vincula.- in quibos toto Nabucodonoforisimperio confenuit. In cuius locum rex Babylonius anno fui regni odauoXuffecit Se-deciam patruum ipftus lechoniæ, loftc autem ftliura, vt fenbitur Icrcmiaï tricedmofepcimo capite.Nihdo vero melior,aut Dei reucrentior fuit Sede-das ioacimo,auc iechonia,corum iuftllcns veftigiis,vt fcnbitutt.Paralip. 560 verf.ii. his verbis : Fedt malum in oeuJis D8mini Dei fui, nee tribuit fa-ciem Icremiæ Prophecæ,loquentis ad fe ex ore Domini : à rege quoque Na-hucodonofore recefsit, qui adiuraUcrat eum per Deum, amp;: indurauit cerui-cem fua,amp;: cor fuum vt non reuerteretur ad Dominum Deum IfraeJ.Poflhas igitur tantæ nequitiæ Deum ab iHo exegifte, miruró bón eft, quasdefcribit leremias cap.ii.9.hocmodo:Cumque eóprehendiftent regem fScdctiamgt; adduxerunc eum ad regem Babylonis in Reblatha, quæ eft in terr.a Emath. Et locucus eft ad cum indicia , amp;nbsp;iugnlauit rex Babylonis filios Sedeeix in -oculiscius/cd amp;nbsp;omnes principes tuda occidit in Reblatha.Et oculos Sedè-ciæeruit, amp;vinxit eum cópedibus, amp;adduxiceum rex Babylonis in Baby* lonem, amp;nbsp;pofuiteum in domo carecris vique ad diem modis eius^ ld vero futurum etiam prædixerac iU Ezechiel cap.iii verf.15. Et exttndam reté mcum fuper eum, capietur fagena mea, amp;nbsp;adducam eum in Babylonem iti terrain Chaldæorum,amp;;ipfam non Videbit,ibique morictur. Sedecias vero, amp;: qui cum co étant Iudæi,fîducià auxiliorum Ægypti,cohtcmncban t Chaï dæos,vt eftÏerem.ï7.amp;: Ezechiel. 17. Ad hæc,eius ætatis homines ,Vt erat Deï contempcores, atque impij,ex Prophetarum monitis amp;nbsp;verbis, commitperè Prophetas inter fe ftudcbant,amp;prophetiârum fidem pefsiinis rationibuS eleuare conabancur,quó Deum amp;nbsp;eius miniftrosiure contemnere videren-tut. Quæ pluribus eXplicahtur in Icremiæ amp;nbsp;Ezechielis fcriptis : fed ill a hi-ftoriæ præfentis compendium non patitur enarrari. Captiuitas autem Sede-: ciæôc cum eolerufalem ruina, fimulq^e Templi cxcidium,confernnturin annum Nabucodonoforis decimumnonnm, 4.Regnm cap.i5.ver/.8. qui eft annusSedeciærégisvndecirous, vtcx eodemcapite quartiRegum, verfa, apparct. Quia veto qùi fuerant in ludæa rclifti oedderanc per fraudem Chaldæorum præfidia,amp;partirn metnpœnarum,quas crant commeriti,pro-fugerant in Ægyptum, partim veto reftiterant, tandem Nabucodonoforis anno vigefimotertio,geneis lûdaicæ irnprobitate id poftulantc,Nabuzardan præfeftus copiarum Nabucodionoforis,animasludæorum feptingentas quä-dragintaquinquetranftulit Babylonem, vt eft Icremiæ 51. verhip. Quæ po-ftremafuit populi ludaici manus captiua Babylonem abduda. poft quam feris, deferca amp;nbsp;vacua relift a eft ludæa, vt fua fabbata conficcrec vfque ad nhj.

Quid vcrô intereà Babylonc fueric expertus fub Nabucodonofore D^* populus, vcque in fuis gloriofus apparuit Ôcus, feriptorum fuorum mon«' mentis Daniel prodidit. Cùmautemfuperftitioamp;impietasfummavigff^^ in Chaldæa, co maxime tempore, quo homines return hbi profperè luccc' dentium flatu vterentur,amp; exiftimarent fibi pro fua prüdentia amp;nbsp;coniiJio3lt; que pietatc res ita accidere, irretitisamp; demétatis ita omnium Chaldieorum tnimis à Satana:cœpit tarnen fibi fuóque regno Satanas metuere,quód eóiö ci ageret Deiecclefia, quæ Dei feruos amp;nbsp;pios permultos habebat, quos can« peius amp;angue Satanas cxofos habet. Sua enim pij vita amp;:orationc, diaboh mendacia coarguunt, ciufque præftigias amp;nbsp;technas aperiunt, nee patiuntuj eum miferis mortalibus illuderc.ltaque amp;nbsp;h populi Dei vidor videbatur elfe Satanas , triumphatis tam multis virorum piorum millibus: in hac tarnequot; fua vidoria, vidit fe de fuo* ftatu amp;nbsp;regno periclitari : quum in ea loca Pf’ voxamp;: verbum penetraflent, in quibus altum de Deo vero fuerat hlcntiun’' Nullum igitur non mouet lapidcm,vt regem fibi addidum impellat ad fti- ' biliendam edido earn religionem impuram,quam profitebatur, in quafu®® contineri volcbat, atqueetiam cxerceri. Quam ad rem conficiendam nih'l corum eft prætermiflum, quibus autincogi tantes irrctiri,aut confiantes, ** dimoueantur de fententia, pcrcelli pc^unt. ColofTusenim aureus altitude nisfcxagintacubitorum,amp; lafitudinislex Cubitorumeredus fuit, qui abe-mnibus adoraretur:Simulachrum amp;nbsp;monumentum, omnium quæ vnquanj fueruntapud prophanos amp;f idololatras magnificentiffimum, amp;nbsp;fidem penf fuptrans,cuius fplendorc amp;æfiimatione nemo non fuiflet permotus amp;: acte* nitu»*Et vt feptem orbis miracula numerent autores prophani, ifiius tamequot; fimulachri,fcu potius coloffi,quo cætera fuperata funt orbis miracula,null^ eft apud cos mentio. Accefferunt pœnæ graues, amp;nbsp;exquifita fuppheia cond*' tuta iis, qui tam nobilc amp;nbsp;fumptuofum contempfiffent idólum. Scd talibij? , in rebus quid potentiffimi terræ Monarchs amp;nbsp;aftuta fatcllitum Satans {w' fintconfilia,cernere eftinhacpræclara amp;illuftrihifioria. Tresenimvif* pij Ananias, Azarias, amp;nbsp;Mifael in media populimaximi amp;nbsp;exercitus (ct0‘ ciffimi turba, id efi,multitudine infinita,amp; idolorum fiudio infana, fuaüfl'' tyrannum fuperbiffimum , populum immaniffimum, amp;nbsp;pictati vers infe**' fifsimum,flammam denique maximam non contempferût modo, fed etb® fuperauerunt,ac Dei præfenti ope amp;nbsp;præfidio, tyrannum ipfum impotenti*' fimum,cædes amp;nbsp;incendia fpirantcm,coegerunt ad palinodiam:re illi oblatâ'. quam ne cogitatione quidem vnquam concepiflet, fcilicct fide amp;nbsp;conft***' j tia feruorum Dei,ignis amp;nbsp;flammæ maxime vim domari. Quamobrem cov i trario pofiea edido veram religionem coadns efi comprobare Nabucodo' y nofor, quo multorum fidem auxit,fimulquc Dei populum in vcra peifeu**' rantem rehgionc rccrcauit: quemadmodum ex tertio Danieliscapitcpo^f*- ' mus colIigcre.Efiufa autemDei in cos quos efi complexusamp;: elegit,benig”*' tas declarator primo capite, quôd co fapientiæpromouit Danielcm T”**’' cum ipfius fociis, vt pares regio ea non habuerit, quæ tarnen fiudiis artiu*** Mathematicarum amp;nbsp;Philofophiæ in primis floruit.

Atfecundum caput hifioriæ Danielis, breuem totius mundi continet h*' fioriam, amp;nbsp;miferam huius vitæ feenam apcrit,quam varia fubindeimpef”' rum amp;nbsp;regnorum aflfert mutatio. Sed ifiam return mundanarum conuern”' nem, pofiea pluribusvifionibus Danicli patcfacitamp;:déclarât Dei Spirit**’' Non efi autem prætercundum, quod de anno fecundo regni Nabucodoo”' for dicitur eo capitc,quo Deus patefacit amp;: fub vifione déclarât ipfi Nabue”' donofori,quæ futura efiet imperiorum mundanorum conuerfio. Multi em*” fecundu*”

fecundum ilium annum refcrunt ad ncfcio quern Nabucodohoforem cotti-mentidum, amp;nbsp;ignotum Sacris literis. Quali non idem Nabucodonofor captill os abduxeric Danielem amp;nbsp;eius focios, iuffeneque eos doceri linguani Chaldæâ,S£ cas artes quæ apudChaldæos erat in pretiOjidémqucDanielé dè fomnijfuiinterpretationcinterrogarit.Neque eftquod hïc diutius moreinut in refutandis eorura rationibus,qui fecuti Metafthenem confinXerunt nobis Nabucodonoforem nefcio quê maiorem, amp;nbsp;alm minoré/^od quidé hifto-rialudith,commentitia 0£ fabulofa,vidctur confirmare.quæ inducit cap.i.6i Nabucodonoforéquenda Aflyriorum regem regnantem in Nmiue, qui de-uicerit Arphaxad» Sed librum ede nugatorium iatis arguit ipla narratio, dC qua alio loco pluribusagetur Saus etia intelligitur exScnptura,,idem fuiflb Nabucodonofor, qui Ægyptios vicerit amp;nbsp;Iudæos,ficuti ex leremia confirma turn fuiuSecudus ergo Nabucodonoforis annus intelligitur à conftituta Ba-bylonica monarchia, fuperatis amp;nbsp;fub iugum miifis iis genubus quas illi Dei voluntateÏeremias denunciarat obnoxias,amp; feruas-futuras.Somnium enim quodebcapitcexplicatur, noneft exiftimandum fecundo regni eius anno accidifle, quurti Daniel eius fit interpres, qui iam cum foeiis rclatus crat in numerum fapientium , amp;nbsp;dodorum regiorum. Quod fadum fucrat triennio pôft,quàm deuenerantBabylonem.Nam,vtfcribiturcap. i. verf. 18. exadis tribus annis, qui dati fuerant eis ad artes percipiedas amp;nbsp;linguam Chaldæam edifcendamjuerunt poftea dedudi anteNab»codonoforem,qui eos cartris fuis dodoribus longe præftantiores reperit.

Quod verô quarto capite de Nabucodonoforis tnahia.amp;r Vita cum qùadrti pedibus Seferis per aliquot annos ada,commemoratur,fæpc rriemoria qtliim nobis, tumregibUs repetendum eft, vt nos elfe homines meminetimus, Deùmqiic ipfum tHneamus,qui deponit potentes de fcdc,amp;de gradu in quo illos collöcäucrat deficit,ad illorum minuendam arrogantiam,qucmadmo-dum ea Balfafari proponic Daniel cap.5iverf.i8.amp; fequentibus.In ea quoquè hiftoria propter prophanos hiftoricos,quùm Gracosjtum Latinos, licet il-ludanimaduertere,Babylonem ad earn amplitudincm tuiHe perdudam opc ra Nabucodonoforis vt omnibus ihiraculo fuerit,amp;: eius muri inter feptem orbis miracula fuerintrelati. Sic enim dcfeamp;: extruda afe Babylonecap.q» verfu 17. prædicat ipfeNabucödpnofor.- Nónne hæc eft Babylon, quam ego ædificaui in domum regni, in robore fortitudims meæ , amp;nbsp;in gloria decoris mei; Ex quo inteUigimus cos errate, qui Bàbylonem aiunt elfe opus Semi* ramidis,quum neque fit ab ilia Babylon condita,ncque etiam inftaurata ml* gnificè.qliemadmodümvulgô nugantur hiftorici prophanLNä quad ad eius amphtudinem perunet, habemus hoc loco fans amplfim de ilia teftimo-nium: quemadmodum amp;de iUacondita ccntefimoamp; vnopoftdiluuium anno, Genefis vndecimo edoecmur , deque nominis illtus rationc, ficuti priuseft anobis illud declaratum , capite fecundo huius libri tertij.Menda-cibusautem hiftoricis quum Græcis,tum Latinis, hominis quoque propha-ni hac de re teftimonium opponerc pÄTumus , fcilicet Berofi Chaldæi, qui, vt memorat lofephus libro primo contra Appiónem, arguit Gtæcos ftri-ptores, qui quidem rctulcrunt Babylonis ftruduram ad Semiramidem, amp;: ca quæ pofteri funt admirati Babylonica ædificia, quæ ex veteribus Chal-dæorum monumentis docet , ad Nabutodonoforem efle referenda. Et Vtde condita Babylone mentiti funt Græci, itaamp;deeavida,quam vadd Euphratis ficcato, immiffis militibus captam ferunt. Sed ex leremiæ Pro-phetæ capite quinquagefimoprimo, verfu 58. longe aliud difcimus,quo hæc dieuntur: Hæc died Dominus cxercituum,Murus file Babylonis latiffimus, fuffoffione fuffodietur, amp;:portæ eius excclfæ igne comburentur, amp;nbsp;laborcs miij.

populorum ad nihilutnjamp;r gentium in igncm erunt, amp;nbsp;difperibunt. Ex Ç^'' bus verbis difcimus Babyloncm captam fuiffe, non vt prodidcrunt autor^* prophani, fed muro fubruto amp;nbsp;euerfo fuifle occupatam à Medis amp;nbsp;Pe^^ Quod nemovnquam futurum fperaflet propter murorum eins amplitult;J'' nem amp;nbsp;firmitaté.De quibus,par cft intelligcrc quæ dicantur à primo Ub.^*^ ilt; .in hæc verba; Babylon Chaldaicarum gentium caput, diu fummam d^' ritatem obtinuit in toto orbe, propter quam reliqua pars Mefopotamiæ, fyriæquc,Babylonia eft appellata.Scxaginta millia pafluum muns amplcJ^ ducenospedesaltis,quinquagenoslatis. In fingulos pedes ternis digit'*' menfura ampliore quam noftra. interfluo Euphratc,mirabili opere vtroqf^: hæc Plinius.Et vt Babylonem à Semiramide conditam fuilfe mentiti funtt* ftorici return prophanarû,fic etiam Niniucm pari vanitate à Nino condit^'quot; prodidcrunt.Scimus autem ex Sacris oraculis Babylonem, prima fui fuolt;l^ menta fubNemrod habuiffe,deinde eiufdem æmulam Niniucm ab Afluf’' lio Sem fuilfe conditam.Qui ex Oriente profeaus cum reliqua familiaNd' quæ breui tempore mirum in modum auda fuerat,cöccirerat in terram SC ’ naar,vbi nepotes amp;nbsp;pofteri Noe confilia contulcrant de ædificio vanitatc'l' lorum digno, conftruendo,quo fuam ad poftcros perpetuarent memorial”’ priufquam illinc habitatum in varias colonias difcederent. Hæc autem G^ hcfis.cap.io.Sr ii.doccntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Scd mendaciorum plena cft hiftoria prophana, vt illi fides non fit tcinC quauis in re adhibenda, quum in Gentium originibus, quas aperte Sacrafi”' monftrantoracula,tam milita portenta ,amp; miracula poëtica, hoc eft nu^ tu« plena habcant hiftorici, vt nullis opus fit argumentis, ad dctrahendai” autderogandam illisfidcm.In Imperiorum vero fucccffionibus, amp;nbsp;Morgt;-‘ chiis maxime illuftribus videmus, vt fe permulti torqueant, qui Sacron”” fcriptorum ignoratione,vera falfis permifcentes, amp;nbsp;tempora amp;nbsp;hiftoriasmi' ferè confundunt.Quæ in Danielis fcriptis ita funt ordine pofita amp;nbsp;digdb?’ non melius aut facilius in. depidacerni poffint tabula. Qua in re il lud ad', maduertendum eft, Danielcm nihil de pporum ætatum, conditionedied”’quot; quia de confequentium ætatum amp;nbsp;feculorum,quæ pofteà futura étant, l^t” amp;nbsp;coditionc agat.Priora enim funt expofita fcriptis Vatum amp;: Prophetarui”' ; qui Danielem anteeelferunt ; qua de caufa nihil fuit nccclfe Danicli died” de illis.Indefit vt quum ante Babylonium imperium,florentiffimum prïtci cæterafuerit Affyriorum imperium,vt cenfent prophani hiftorici, nulla t** men dus fit in Daniele mentio: quia illudiamfuerat à Chaldæiseuerfui”, De hoc autem Alfyrio imperio nugantur egregié,quùm Græci, tùm Latilt;* ? fcriptores,qucmadmodum amp;nbsp;de cæteris, quæ in commentarios retuleruJi’ * tanta mentiendi libertate, vt nullam veritatis curam habuerint,quani'” hoc imperio Alfyrio euerfo polfumus ex Ionæamp;: Nahum vaticiniisrecogC fcerc. Ex lona quidem difcimus Deum, excidium ipfi Niniue amp;nbsp;AHytion’® imperio elfe interminatum,nifi refipifeeret. Item quanta effet Niniue quaC' que populofa amp;: frequens, ex eodem^rophetaagnofeimus, vt non aliéné” vero tradita videantur à Diodoro Siculo,libro tertio de Niniue.Quani i»**”® feptam fuiffedicitquadrato,altéra parte longiorc,cuius mûri duo laterals'' giora fingula fuerunt centumquinquaginta ftadiorum,breuiora autem b”^ ra, ftadia nonaginta habuerunt ; qua mûri dimenfione, ambitus dus vrbi5 intelligitur fuilfe ftadiorum quadringentorumo(ftoginta,qui noftrateslcucîi Francicas reddunt triginta. Et vrbis longitudo, quæ dicitur ftadiorum een' turn quinquaginta, redit ad pares Icucas nouem. Vnde colligere polfumnl cur cam vrbem tridui iter habuiffe dicat Ionas,atque habuiffe plufquam ri” tumviginti millia hominum,qui nefcirens quid intereffet inter dextram,a”^ fmiftrd”

finiftram fuam. Cæterùm ex Propheta Nahum efFcclum per Chaldæos audi-mus^quod antca per lonam intcrminatus erat Dominus. Quærit enirn Pro -pheta, num Niniue fuerit melior,aut pluris facienda No Ægyptia populofa, quam Thebas Ægyptias,centum portarû,vel Diofpolim fuiHe, bonis ratio-nibuscoUigere polfumus. Quamobrem Niniuem fuiHe excifam poft The-bas Ægyptias animaduertimus. Ægypci autera regnum amp;nbsp;vrbes Ægyptias datas à Deo fuiftc Nabucodonofori laborum praemium , quos fufceperat in cuertendo Tyriorum regno docet Ezechiel cap.i8. verf. lo. inquiens : Fili hominis,Nabucodonoforrex Babylonis feruire fecitexercitum fuum ferui-tute magna aduerfus Tyrum. omne caput decaluatum, amp;nbsp;omnis humérus depilatus eft,amp; merces non eft reddita ei,neque exercitui eius de Tyro, pró fcruitute qua feruiuit mihi aduerfus earn, propterea hæc dicit DominuS Deus: Ecce ego dabo Nabucodonofor regcm Babylonis in terra Ægypti,amp; accipiet multitudinem cius,amp; deprædabitur manubias eius, amp;nbsp;diripiet fpo-lia cius,amp; crit merces exercitui illius,amp;operi pro quo feruiuit aduerfus earn, dedi ei terram Ægypti, pro co quod laboraucrint mihi, ait Dominus Deus. Deplorationem autem Aflyriorum,amp;sÆgyptiorum exciforum amp;nbsp;fub iugunl milTorumabimperatoreBabylonio,coniungit capitejt. Ezechiel, licuti fuerant illa,codcm prope temporc,excifa imperia;

Quantum autem fuerit Nabucojlonoforis imperium , amp;quam late patens , licet ex his colligere, qua: habentur loemiæ 15. vetf.17. quum illurii Viftorcm futurum commémorât regnorum quæ complederctur Syria regid arapliffima.Itcm Arabiarum domitorem ,prætercà Perfarum amp;nbsp;Medorum, item Ægyptiorum amp;nbsp;Affyriorum. Quare non iniuria Babylomcum iàiud fub Nabucodonoforcimperium , dicitur aureum , Daniel 1.38. Nam vt fuit amplifsimum amp;nbsp;florentifiimum,ita fequentium eomparationc omnino ceri fcri debet præftantiffimum.

Poft quod, Perficum nominatur argenteum, quia fuit priore illo minus: ctfi, vt conftat ex hiftoria Efter, centum vigintifeptem prouincias haberet fibiobnoxias.

f- Tettium autem quod eft deiriceps confequutum,fcilicet Macedonicum, aut Græcumfub Alexandre Magno amp;; eius fucceflbribus,dicituræreum.

Quartum veró quod fuit Romanum,appcllatur ferreum,rebus ita fenfirn collabcntibus amp;nbsp;in detcrius relatis,ratione ipforum imperiorum,amp;Ecclefiæ Dei,cuius ftatus fuitfemper deterioris conditionis,mutatis illis imperils. Ex quibus ita nobis à Scriptura propofitis amp;nbsp;figuratis,poêtæ Græci amp;nbsp;Latini nu-gatu omnium,amp;impietatis omnis dolores amp;nbsp;fatorcs amplifümi^ccula con-finxerunt aurea,argcntea,ærcaamp; ferrea : Quæ à quânam origine repetendà fint,ex Daniele intelligimus. Ex quo amp;nbsp;illud apparet, de quo fecundo libtö admonuimus, Hefiodum amp;nbsp;Homerum, his temporibus fuifte pofteriores, qui vfurparunt feinter genres fparferunt hæc fecula. Pro Seculis autem di-cenda fuerant Imperia nationum, quæ Chrifti Domini regno auguftifsimö amp;nbsp;longe fœlicifsimo arque amplifsinft fint obruenda fe delenda Ecdefiæ ipfius fœlicitate amp;nbsp;potentia. Qua de rc ita Danielis 1.44. agitur ; In diebuS àutem regnorum illorum fufeitabit Deus cœli regnum, quod in æternuni hon diffipabitur, amp;nbsp;regnum eius alteri populo non tradetut. Comminuec autem fe confumet vniuerfa régna hæc, amp;nbsp;ipfum ftabit in æternum. Similia fais etiam dicuntur cap.7. verf.17. in hæc verba : Hæ quatuor beftiæ magnæ, quatuor funt régna, quæ confurgent de terra. Sufeipient autem regnum fanâi Dei altiffimi, fe obtinebunt regnum vfquc in feculum, fe in feculuni feculorum.

quo fit aliquid extrem uni. Itaque régna ifta mundana,quamuis fteterißt mulns feculis,amp; Romani adhuc imperij vigeat nomen amp;nbsp;appellation tamclt;' ca breuia funt cenfenda, amp;: nullius æftimanda temporis, fi cum ætemitai^ conferantur,quæ regno Chrifti data eft. Vnde qua ratione nouilsima dicaß tut ea tempora, qua: Chrifti Icfu Domini noftri doólrina amp;; aduentu in cat' nemilliiftratafunt,facilceft eolligere. Quum nouiffimusiam,amp;: fupreniß® dies mundi fit nobis expedandus, neque vlla alia à iam didis imperia, vc' tempora eflent expedanda piis, ante reftitutam amp;nbsp;fuo ordini redditamp^ Chriftum Dominum Ecclefiam. Poft Chrifti veró Domini aductum incat' nem, cogitate tantum nos oportet de eius ad nos gloriofo reditu, quo lu”^ infuumregnumamp;:fœlicitatemrecipiet,quæ piis eft conftituta ante ia^^ mundi fundamenta. Hæcautem breuiterexNabucodonoforishiftoria m^ morada iudicauimus: vt vera ex Sacris fcriptis repeteda efle antiqua hiftot*’ intelligatur* Rara: enim funtprophanævetcreshiftoriæveræ,anteCyru*” Perfarum regem, qui odogefima demum Olympiade floruit, non autel’ quinquagefima, quemadmodum id annotatum habent prophana: hiftori^» ' ex Diodoro , Thallo, Caftore, Polluce amp;nbsp;Phlegone repetitæ. Quanqua” horum nonnulli volut Cyrum regnafle Olympiade quinquagefimaquint’’ ficuti Africanus,ex noftris fcriptoribus Ecclefiafticis maxime Celebris,ann’' tatum rcliquitin fuis Chronicis,vtcÔ(^texEufebij libro y. cap.io,Dept’'' parationeÉuangelica. Imoiion nifi longopoft Cyrum tempore, veria’* certi quicquam habent Græci amp;t Latini. Certiora enim poftXerxis in Gr^' ciam tranfitum,VGl potius,poft Aiexandri Magni obitum,prophanihiftori’‘ tragereincipiunt.C^orum fcriptis co iuuamur,quód multa eorum,qua:p’' ftremis Danielis capitibus compendiofè funt dida, dedaratur amp;nbsp;apcriunf* fufius, Dei prouidentia res ita tempérante, vt quum exilio Ifraelis amp;nbsp;lud* Sacra Dei oracula per omnes propè oibis partes cognita amp;nbsp;patefada efie’* deinceps fuccederertt autorum prophanorum monumenta , qua: compt’' bareneveritatem prxdidionum propheticarum.dc tonus orbis ftatUjamp;f*'' elefiæ Dei perpétua conferuatione^ Quam ctfi perdiram cupinne tertei’ monarchs, amp;nbsp;reges infipientes arque animales, ea nihilominus confil^'*' florebitque frendemibus amp;.” rabie fua cöfedis ipfis aduerfariis.Quód Rcg^^ regiim ik: Dominum dominantium lefum Chriftum ,fummum omnium’ Deoconfticutum Imperatorem contempferunt,eumque impuriamp;titol* regio indignifsimi homunciones, amp;nbsp;Satans mancipia vera, qui nihil aliquot;’ fint quam puluis S«t vmbra, cogere voluerunt in ordinem : eumque qu^*quot; prscipuè vereri debebant, Gigantum more, cœlo depellere, amp;nbsp;cxigerc^’'’ dominio ftuduerunt. Sed ad Cyri nobis veniendum eft tempora, cuiusl’’* co nomine præcipua eft,quôd Ecclefiam Dei,quam Aflyrij primùm,dciD^^ amp;nbsp;Chaldsimiiferèafflixerantrecreauerit. Quod multis exprclfum in hiâ*'' riisRegum, paucis comprehendit Icremias capitc yo. verft 17. ihhancf’’' tentiam: Grexdifperfuslfracl, leones eiccerunt eum.Primus comediteß’' rex Aifur, ifte nouiffimus exoflauit^um Nabucodonofor rex Babylon’*' Proptereà hæc dicit Dominus exercituum , Deus Ifracl, Ecce ego vlfiö^ regem Babylonis,amp; terra eius,ficut vifitaui regem Aflur. Vnde Aflyriorü’' imperium à Chaldsis cuerfum fuifte,ficuti Nahum vaticinatus erat,’”*' maducrtimus:vtdeleto Aflyriorum imperio,florcntiflïmum fuifte Nabut’' donoforis amp;nbsp;Chaldæorum imperium,per annos feptuaginta inteHigam’*' Cui fuccedit Medic urn ik, Perficura eodem comprehenfum nomine igt;®'

LIBER III, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;153

(Te^pus ó^nod à Cyri matoris Afonarchia incipit )ßf^itür^^üe Dofnimnoßri/eJiiChrißiinoriejpro nobis in cruce obitaj^juod hebólon^a^iibi^s DanielsJeptti^^^inta eontineii^r, annos habet /^faai^rindent os nona^inta. Cap. P'//.

“^Iftoria: facræ veritas, vt eft indubicata,ßc non modo nobis, Chriftiana picrate imbutis, fed hominibus quoque propEanis, fepius intelleda fuit amp;nbsp;cognita, annotato amp;nbsp;in monumcnia rc-lato carum rerum eucntu,quas muleis ante feculis, quam acci-diftent, futuras denunciaucrant, amp;nbsp;cxplicauerant Prophetæ: Quod in præfenti monendum videtur hiftoria, Cyri caufa, qui edidis fuis Dei beneficia, quæ in ipfum extabant infinita , non diflimulahter tulit, léd aperte prædicauit. Etfi is,ficuti declaratur in Efaia,ne Dei quidem veri prius nomen audiflet,quam agnouiflet fe à Deo,in eum dignitaris gradö ad querii peruenerat, fublatum fuilfe fola ipfius bona voluntate, amp;nbsp;arcano confilio; Cuius præclaras virtutes Xenephontis libri qui waz-fê/aç KuXid eft,inftitutio-nis Cyri vocantur,exprimunt. Etfi di^untur hi libri à Tullió,non ad hiftorii fidem amp;nbsp;vcritatem,fed ad iufti impcrij effigiem conferipti. Xenophonti ramen in hiftoria Cyri, plus efte tribuendum fidei, quam Hcrodoto ex eö po-teft intelligi, quod certiora, propter earn quam cum Cyro minore,amp; Perfis habuitconfuetudinem,potuitproferre,amp; poft Herodotum iifdem de rebus quum feriberet,fabulas amp;: mendacia Herodoti debuit emendare.Huc acce-ditamplifsimum de Cyri virtutibus teftimonium,Sacris oraculis proditum; Quibusfacile poirumusadduci,vc virum cgregium,qualcm nobis eum de-pinxitXcnophó,exiftimemusfuiflc. Multisautem prius quam is natus effet feculis,tutor amp;: Ecclefiæ liberator fucratàDeo defignatus, amp;nbsp;nominatini , per Efaiam declaratus :ducentisnempeamp; eo amplius annis,quam eius nomen fuiffet in Dei populoauditum vel cognitum.Qua de Caufa iure optimó édita de fe per Efaiam oracula,tam multis retro feculis admiratus cft Cyrus, quæveraeffeamp;certa ex rebus quasDeo propitiogelfcratjanimaduertir; Præfentem enim Deumfibiadfuiffe, ex vidoriarum infperatarum magni-tudine agnofcebat, amp;nbsp;intuebatur. Quænam autem fint Sacris literfs de illö proditaoracula,videamus. Efaiæ primùm capite 214. verf.18. hæc de illodi-Cuntur:Qui dico Cyro, Paftor mens es,amp; omnem voliintatcm meam com-plebis.Qui dico IerufaIem,Ædificaberis;amp; Templio,Fundabcris.Pôft capite infequenti 4^. apertius de eodc agit,eiùfquc vidoriis loquitur,in hæc verba; Hæc dicit Dominus Chrifto fuo Cyro,cuius apprehendi dexteram, vt fubü-ciam ante faciem eius Gentes : amp;: dorfa regum verram,amp; aperiam coram cö ianuas, amp;nbsp;portæ non claudenrur. Ego ante te ibo, amp;: gloriofos terræ humi-liabo.portas æreas conteram,amp;: vedes ^rreos confringam. Et dabo tibi the-fauros abfconditos,amp; arcana fecrctorü,vt fcias,quia ego Dominus,qui voco nomen tuum,Deus Ifrael.Propter feruum meum Iacob,amp; Ifraelem eledum meum : amp;nbsp;vocaui te nomine tuo, cognomine etiam defignaui, amp;nbsp;non co-gnouifti me. Ego Dominus,amp;: non cft alius, formans lucem,amp; Creans tene-bras, faciens pacem,amp; creans malum. hæc funt de Cyri rebus prædida per Efaiam. Vnde triumphis amp;nbsp;vidoriis infignibus eos ornari intelligimus, qui exciteneur à Deo, ad tyrannorum ferocium amp;nbsp;tcrribilium hoftium Ecclefiæ deprimendam amp;nbsp;contundendam fuperbiam,quó Ecclefiæ liceat effe faluæ.

lt;54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H K U IN 1 C.

veroprophani Cyruih maiorem dicunc/propter akerum Cyrum Artaxer?'’ Mnemonis fratremjquem voctuit minorenij ca tempora incipiût,qi!æi^' nieli hebdomadibus concludurttur ,ficuti in eo dennuntcaptiuicansBaby' Joniez anni feptuaginta: etfi aliter bis de rebus ab alîis rtatuirur, quorû hac parte prudentiam poffumus rcquirerc. Qui quum facra habeanthis^ rebus indubitata Scripture teflimoniä, iis præteritis ad lacunas amp;nbsp;comw^ Philonis amp;nbsp;Mctafthcniscottfugiût.Definercautem captiuitatis Babylonit^ annos in Cyro,amp; cum eius imperio,populi Dei libcrationc incipcre/locc®’ Efdras, amp;:'fecundi ParaHpomenon caputtrieeßmumfextum , in quo cad^ï recitantür,quæ initio Efdræ,in'hæc verba:Anno primo Gyri Perfarum reg'* ad explendum’fernronem Domini, quem loeutus fuerät per os lercnii^' fufeitauk Dominus (piritu Cyri,Perfarü regis,qui iufsit prædicari in vniuct^ regno fuö,ctgt;ä per Senprura, dicens : Hæc dicit Cyrus rex Perfarum,Oint''' régna terra: dedit mihi Dominus Deus cœli, amp;nbsp;ipfe præcepit mihi,vt xdi^y carem ci domum in lerufalem, qua: eft inludæa. Quis ex vobis cilinonilt;'' populo fuo,fit Dominus Deus fuus cum eo,amp;:afcendar. Cæterùm quxadl^' remiæ fermonê attinécjs à nobis fuit anteà deelaratus, quem hoc etia lod ex eiufdem Prophetæ cap.19.10. poflumus rcpetere,vbi hæc dicûtur:Quof cœperintimpleri in Babylone feptuaginta an ni,vifitabo vos,amp;: fufeitaboi“' per vos verbû meum bonum,vt reduiÿ vos ad locûiftum.Illaautem v«^ quum cœperint impleri in B«bylone feptuaginta anni, ex Hebraifmo figi”' ficat,inflate tcpore,quo coplcndi erut anni feptuaginta trafmigrationis B’' bylonicæ,Deum vifîtaturû populû fuura,amp; ci miffurû liberatorem.fupcrafj prius amp;nbsp;fub iiigû miflis Babyloniis.Qupd per Danum Medum fuilTepcifed' à Deo,ex hiftoriis Danielis intelligimHS.Dario autem Medo fuccedit Cyfquot;* Perfa,qui populu Dei fuæ reftituit libertati. Itaque ex dittisScripeuræ lod^ exilio Babylonico fuiffe deflinatos feptuaginta annos,eofdemque Côplc®’’ videmus eo teporc quo Cyrus adit imperiû.Liberationê verô Babylonica^ cipiût Danielis hebdomadcs,quas ncc ab imperio Darij filij Hiftafpis, nec* monarchia Artaxerxis Longimani cognominc, repeti oportere, licet«f* intclligeretqubd cria perfpicuum fiet ex Danielis fupphcibus ad Deuni pf^ cibus, fub Dario Medo fufis prb reftitutione populi, quam inflate prxftquot;' tiebat, ex ea quam pertulerat taptiuitate, amp;nbsp;ex lercmia: vaticiniis, collet'* cum eo tépore quo Babyloniorum vires corrucranr. Quia verôferè onmeS’ annos feptuaginta deflinatos captiuitati Babylonicæ.nô inde ebeperût vnil* oportuit,ideft:,à quarto anno Ioacim,àut à primo anno Nabucodonoforisf^ vt eos no reperiat in monarchia Cyh incipictefinitos,ctfi hoc Scriptutafâ^’ aperte docet; Sed Vt no fibi propofuerut Setiptura: facr± loca quæ oportui*’ in definiedis fuperioribus téporiDus,ita nequè hac parce quid teuere de bei' fatis perfpiciut:quô fa chi fuit,vt partim ad quædam Zacharie Prophetxlo^^ refpexerintpartim ad Nehemiæ hiftoria.nihil ad præfentia tepora perdue'^' Iraq-, quod ad ilia attinet,quæ vulg^roferri foléc ex2acharia Prophetai^ ex Nehemia, quibusfc tuentur qui vel à Dario Hiftafpis, vcl ab ArtaXef*® Longimano repetût horû temporu initia, taiia funt vt nullo negotio refd poflînt.QiKE ne cui faciat ncgotiu,nó pigebit breuiter exponercjquônioto' fioribus quoq;fatisfîat,amp; tollâturhac parte omnes nodi. Zachariæquid^® i.cap. docetur anno fccûdo Darij regis, verbû Domini fadii fuiffe ad ipß”” Propheca,de Tcpli diuini ædificatione. Eum autéannû interpretaturfept“’ gefimû euerfl Tépli,aut feptuagefimû captiuitatis,quia verfu cap.iHiusn-''^ habetur.-Et refpÔdit Angelus Domini,amp; dixic,Domine excrcituu,vfqucqü^ tu no mifereberis Ierufalëamp; vrbiûluda, quibus iratus es,iftc7o. annuse^ Vetu,nopoffeeûlocûica intelligi,exhiftoiiaEfdr.c0ftac,quxdoCccann070' eaptitii'

LIBER III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

capnuitaciscxpleto, rediifTe ludæos fn patriam ,duce2orobabele. Sub quo !)(•’ iada quoqueTempH fuerint fundameta.Cyri iufTu amp;nbsp;mandaro.qui populum X Dei fuæ libertad reftituerat. Poftea vero rempli fuit impedita ftruttura, fub M' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AlTueroArtaxerxe,omnibus diebus Cyri régis Perfarum, amp;nbsp;vfque ad regnum

üt* Darij régis Perfarum,ficuti Efdræ 4.5. (cribitur. Cyrus enim abfens à Syria, amp;: iii^ bellofortafleScythicoimplicatus.domi regni vicariu reliquerat Afluerum, iff* tanquam imperijconfortem.Is nihilominus,vtbominum funtingenia varia, jd contemptisautdifümulatis vel ignoracisimperiisamp;edidis Cyri, amp;fol!ici-cH* tatus ab hoftibuspopuli Dei ,Iudæos veruit quod cœperantperagere. Certo ctf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verô poft tempore,Dario rebus ludæorum fauente amp;nbsp;imperanre, inter milia

iam diu Templi ædificatio repetita fuit. Ex quo apparct annum captiuitatis 1^1 feptuagefimum non pofte dici eum, quo verbum Domini fit ad Zachariam, flquot; aut quoZacharias audit Angeliim deprecanté pro lerufalem amp;nbsp;luda.Q^am-ni* obrem locus illeprimi capitis Zachariæ , vbi dicitur, Ifte feptuagefimus i^' annus eft, debet ira accipi,quafi dicerct Angelus:Domine exercituum ,vf-111* quoque tu non mifereberis lerufalé amp;nbsp;vrbium Iuda,quibus iratus es, feptua-K * ginta iam annisexatbs? Et tu quidem ire tux modum fpatio anncrum feptud d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginta definieras,atilli iam dudum prxtericrunc .• quern ergo finem laboruni

11quot; Ecclefix tux ftatuere vis? Cur non exadis iam din feptuaginta annis, quibus lif ftatueras fupplicia amp;nbsp;pœnas de tuis ^mere, propitium te populo tuo amp;nbsp;fan-))' duario prxbes? Hic loci illius videtur eflcfei»fus. Cur autem ipfa Templi [11' ftrudura, amp;:vrbis inftauratio dilara eftetadiliavfquetempora, ex Heb-iquot;' domadum ipfarum diftributione poftea mtclligctur. At noftri, qui mi-till nus diligenter locum iftum , amp;liiftoriam præfentem conftderant, no^ue jl notant tempus quo prophetabat Zacharias, iftud continuo arripiunt,in 1lt; quo audiunt fieri mentionem annorum feptuaginta, atque inde ftatim pro ft certo amp;nbsp;confeflo ftatuunt, annum feptuagefimum Babylonicx captiuita-0* tis complcri anno fecundo Darij Aftyrij, fub quo prophetat Zacharias, no-f minantes ilium Darium,filium Hiftafpis:quum tarnen cade re nihil expref-:gt; fum reperiant in Sacra fcriptura, content! fola Hieronymi fententia, apud f quern talc aliquid legitur,quemadmodum apud Theophilum, libro ad Au- ' f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tolycum tertio ;ex quoalij etiam erroresfunta noftrisde(umpti,dum auto-

11' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum illorum difta non conferunt cum Hiftoria facra, neque ea ad regulam

diuiniVerbi expcndunt.lam quod ad Nebemix legationem attinet, qux an-;S) no Areaxerxis pij vicefimo fuit impccrata,vt fcribitur Nehemix cap.io.verf 1quot; S.nihil eft cuius caufa debeamus inde initium Hebdomadum repetcre.Nam fi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque id Nehemias agit,vt eo tempore doceat reftitutum fux hberfati fuifte

[i* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populum ludaicum , aut turn primum in patriam rediilfe demonftret, quia

Artaxerxis pij anno vigefimo, Zacharix iam diäus locus facile arguit. Eit 1quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo anni captiuitatis,qui feptuaginta defignati fucranta Deo,intelliguntur

i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prius exatU fuifte,quàmDarius imperaret,fub quo Aggxus amp;nbsp;Zacharias pro

phetauerunt. Darium autem ilium , ^uius anno fccundo populum ad inter-*; miflam Templi xdificationem cohortantur Aggxus amp;nbsp;Zacharias,confequi-1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur Artaxerxes is,à quo mittitur Hicrofolymam Nehemias. Qy longe alius

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ab Artaxerxe,quern noftriLongimanu dixerunt,quôd is à GrxcisM“'‘f®a;‘*p

1* ■ cognominatösfic.NamArtaxerxesMacrochir,id eft,Longimanus,feu altera ” manu longiore,fuit filius Xerxis,quiGrxciam cum infimta manu inuafit.At 1^ Artaxerxes is à quo amp;nbsp;Efdras in Itidxam legatus eft,amp; Nehemias peftea mif-

fus eft lerufalem ad res componendas,longe xtate prior eft amp;nbsp;antiquior Aril taxerxe Longimano,vt poftea diduri fumns amp;nbsp;demonftraturi in hiftoria re-1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gum Perficorutn.Cur autem legationem impetraueritNehernias ad fuos ab

Artaxerxe,queftipium cögnominamus iam,ad aliorum monarcharumP^' hcorum difcrimcn,quibus cftidemnomen ,docctur primo capiceNehei”' Eoautcm capite iurtusipfiusNehemiædolor,exvrbe lerufalem muris^ porcis deftituta, amp;nbsp;opprobriis qux Dei populus ab impiis vicinis naiionib^’ perfcrebat,deelaratur.

Ncque veró eft quod quifquam dicat, poft cindam mcenibus lerufaftn'' inchoari debere hebdomadas Danielis : qiiia id fuerac à Deo pneftinnuffl^' rei fpacium.quum fit contra fentiendum.Deus enirn poft Sacra reftituta ,^ Jiberatum captiuicate ßabylonica populum,voluit incintlam manere W falera,vc Ecclefiæ Dei quam referebat ipfa lerufalem, in tclligerctur ampl'' tudo quæ nullis definiri aut concludi poteft mcenibus aut terminis.Huca^' cedit illud, quod turn Deus intelligi à fuis voluit, amp;nbsp;rc ipfa declarauit, pia* vnius Dei præfidio, nÓautem murorum,tutos eire;quemadmodum idquö' que Zacharias cap.z.verf.^.declarauithis verbis:Ahfquemuro,tanquamp^' gatim amp;nbsp;vicatimhabitabiturlerufalem,præmultitudinehommumamp;fi‘'' mencorum iu medio eius. Et ego ero ei, dicit Dominus, murus ignis in cK' * cuitu,amp; in gloria ero in medio eius.

Sed omiftis Efdræ amp;nbsp;Nehemiæ hiftorns,quæ quidem pertinent ad ea teai' pora,quæ funtinfequuta liberationem populiludaici,accedamusad Danif' lem fidum amp;nbsp;darum iftorum tempon^m interpretem. Fuit aucem Daniel» vt hoc breuiter, ratiotie præfentis hiftoriæ, repetamus, anno quarto loacii” filij lofiæ captiuus Babylonêabdudus per Nabucodonoforem,cum Anani^» Mifaelc amp;nbsp;Azaria,atque aliis permultis,quorum obliuione,quia nihil adfl*” att^nêcjfepulta funt amp;nbsp;obliterata nomina. Inftitutus autem fuit Daniel cui” tribus memoratis fociis,iis difciplinis amp;nbsp;linguis,qua: erant ncccnariæiis,qi''' bus in aula, regia negotia curanda erant* atque inde magno fuit apud pH*’' cipes Babylonios, propter excellens ingenium,in pretio. Vt enirn fenbit'’^ Danielis ncap. verfir. Fuit Daniel vfque ad annum pfimum Cyri,hoceft; inter precipuos aulæ Babylonicæ mimftros fuit habitus Daniel,vfq; ad Cy^ Perfarum regis imperium. Quo Deus feruum fuum Dahielem vacatione'quot; fuorum munerum amp;nbsp;quietem voluit obtincre : quum iam non tam necc^’ rius Ecclefiæ Dei videbatur,quód illa principe ipfum haberet fauorabilcn’) clfétquegratiofaapud Cyrum,cui nihil fuitantiquiusipfius faluteScreftite' tione.Non foliim autcimperatoribus Babylonicis,fed Dario quoque Mc^® fuit à confiliis Daniel, quCmadmodum fut libri capite fexto déclarar.Vnlt;f® nó paruum illi conflaeû fuicodiu,apud aulx Medicæ Satràpas,quôd exterß* ? generis homo,nêpe ludæus,primes apud principem ferret honoris amp;nbsp;digni“ ,-tatis grad us. Qua de caufa,eorû aftu vitæ pcriculû adiie, propter religionci” * leonibus obiedus. Sed mala confilia côfultoribus efte pefsima turn maxime patuic,deuoratis pofteà eius inimieis ab iifdê leonibus, qui diuino miraculé intadum eum in lacu fepferant. Sub hoc autem Dario Medo qui Chaktó^ imperauic, eo anno quem inchoaucrat Balfäfar, qui quidem feptuagefimu^ cratcaptiuiratis Babylonicæ,vcrtituAd preces Daniel, poftülansà Dco,n® fuas promifsiones populi feeleribus iratus amp;nbsp;offertfus difterreti Fit verônoft modo voti cÔpos hac parte,fed nouas infupcr promifsiones amp;nbsp;rcuelationcî

lt; accepic de vera Ecclefiæ libertate per Icfum Chriftum : notaris amp;nbsp;explicatif carum rerum complendarum temporibus.Quæ ex ipfo Danielis contexru K verbis primum propofitis,deinde breuiter illuftratis,difccreamp;agnofcerc conuenit.Sic autem capite nono.hac de rc agitur:

i Anno primo Darij filij Alfiicri,de fern inc Medorum, qui imperaucrat fuper regnumChaldæorum.'

de quo faâus eft fermo Domini ad leremiam Prophetam, Vt complerentur defolationis lerufalem feptuaginta anni.

Hac præfatione Daniel oftendie qua ratione tuerie ad prcces conuerfus pro lerufalem, amp;nbsp;Templi diuini inftauratione : nempe quod ex libris facris. didiciflct inftare tempus liberationis Babylonicæ. Quarequum id tempus inftarctiub DarioMedo,certèidnondumaduenerateotépore. Quod qui-dem in primis eft notandum hoc loco, ne amplius quæratur de ea re, quam cxiamdittisclarèconfirmatam quoque intellcximus. lamquid Dco reuc-lantcdidiceritab Angelo Daniel de rebus futurisjamp; temporibus confequu-turis libcrationem populi Dei, audiamus ex fequentibus verlibus, qui ita Latine funtredditi:

ij Ab exordioprecum tuarum egreflus eft fermo.Ego autem veni vt in-dicarem tibi,quia vir defideriorum es : tu autemanimaduerte fermDnem,amp;: inceUige vifionem.

Hadenus Angelus hæc, vt Latinè quidem funt expofita in tranilationc: Vulgata,denunciat explanatquc Danieli, quæ nonnullis locis explicationis egent, fed ea dicemus poft temporum de quibus agimus,traâ:ationcm,quæ definiuntur hebdomadibus* Qnas ad annorum feptenas comprehenfioncsi id ert,feptuagies feptenos annos pertinere fatentur, amp;nbsp;agnofcunt omnes interprétés : quemadmodum id etiam perfpicuè intelligitur, ex fimili dicendi ratione,quæextat Leuitici 25.verf.S* Numetabis quoque tibi 7. hebdomades annorum, id eft, feptics feptem ,quæfimul faciunt annos quadtaginta nouem. Et clanges buocina menfe feptimo,decima die menfis, propitiacio-nis tépore, in vniuetfa terra veftra* Itaque Danielis iftæ feptuaginta hebdö-mades annorum, funtanni feptuagies feptem,id eft,quadringenti amp;nbsp;nona-ginta* Qui vudefintinchoandi,amp;vbidefinant»deindequarationediftri-buanturab Angelo,eftdifpiciendum. Vndeautem anni ifti hebdomadurn feptuaginta fint incipiendi, etfi iam deelaratum fuit, tarnen propter ea quæ contextu Danielis præfenti continentur, ex qüibus anfam honnulli arri-piunt aliter ifta interpretandi , illud idem breuitér repetemus : atque ex ipfo contextu, hoc quod docuimus, conttare monftrabimus , quum fibi con;fentiens, furque fimilis perpetuo fit ipfa Scriptura facra. Eft autem

Cyri ediilum quo libertas populo Dei fuit roftituta, amp;nbsp;madata Tcmpli aJi' ficacio, cum vrbislcrufalem reftitutionc, hebdomadarum iftarum initiuni-Quia veto veftatim adiitimperium Cyrus, id promulgatum fuit ediduni) nonnulli doth Scripturæ interpretesjnitiû hçbdomadarû iitarum à Perfil® imperio furnunt. Cyrus autem tranflato ad fc Medorum impeno,quia Pcramp; erat,fecitvcpoftea imperium illud Orientis,quod Babylonica cóicquutuiii cft monarchiam,Pcrficu nominarecur.Ita Gue Perficum imperium Gue Cyf* edidum dicacur teporis iftius effeinitiu,perinde eftiquum vtrunque eodei» redeat.Iam Angelus iuiïiis poftulatis Danielis fatisfacere,nó modo rata elft diuina,de Jiberatione EccleGæ Iudaicæ,oracula demonftrat,fed Deum 16g« præftantiorem pra:fenti,oblaturu fuis liberationem docet.Quam etG muleis ante fcculis dcclarauerat patri bus Deus,amp;r per Prophetas fuos cóGrmaucrat» nunc tarnen vult, quo tempore complenda Gt, aperire .• temporum ipforui# notaris articulis, amp;nbsp;EccleGæ forte arque conditione Gmul patefada, ne qu‘’ poftea quiequam amplius de futuris requirat, aut mirctur earn, quam nun« intuemur EccleGæ faciem.

Spatium autem annorum quandringentorum nonaginta,qui per hebdo' madas annorum feptnaginta notantur,præfcriptum complendis PropheW' rum vaticiniis, quæ funt de Chrifti Domini pafsionibus, docetur primù® verfu 14, deinde verfu infequenti ty. quódnam temporum iftorum ftatuen' dum amp;nbsp;fumendum Gtinitium jperiturnis verbis :Scito amp;nbsp;animaduerteab exitu fermonis,vtitcrum ædiGeetur lerufalem, vfqucad Chriftum ducctHi hebdomades feptem amp;: hebdomades fexagintaduæ erpnt, amp;nbsp;rurfus ædifid' • bitqj platea amp;nbsp;muri in anguftia temporum. Hæc verba G quis ex Hebræi f«^ monis proprietate metiatur gt;nbsp;aut propius examiner, facile omnes nodos lt;► fcrupulos,qui hoc loco occurrunt,diiroluet.Exitus vero Guc prolatio ferroo' nis, vt iteru ædiGeetur lerufalem, GgniGcat promulgationé cdidi de reftai*' randa amp;nbsp;reGciendalerüfalem cum ipfo Tcmplo. Quod quidem didum,aut qui fermo ncquaqua eft profedus a Icrcmia,vt cenfent nonnulli,fed à Cyr® Perfarum rege. Quia enim àleremiaprofeda eft ifta oratio de populïD«' reditu, quum cceperint impleri Babylone feptuagintaanni, viGtabo vos^^ fufeitabo fuper vos verbu meum bonu,amp; reduca vos ad locü iftü,cap.i j. t«* Volunt quida cam promifsione hoc loco GgniGcari, à qua Gnt ifta tépora io' choada.Sed in ea promifsionc,etG continétur omnia quæ pofteà funt cófelt;;'* ta,nihil tarnen difertis verbis de reftituenda vrbe aut reftaurado Templod'' citur,qucmadmodu ifto Danielis loco declaratur.Prætcreà ait leremias fut® rum,vtcxpletis annis feptuaginta,Deus verbu fuum bonü exufeitetjamp;prof«* rat in apertü,qoo iubeatur redire in patria pij: vt hæc rata promifiio tu futuf® intelligatur,quü Deus verbu fuu fufcitauerit,quo rcddantur ludæi ftatui »^ coditioni priori. Opus igitur fuit alio verbo ab illo priore dido per Icremi®; quo Deus promifGonis fuæ conGrmationé fuo tepore exhiberet quod verb® quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur hoc loco à Daniele exitus fcrmonis,Gue verbu prolatu,id eft, cdi^ï®

promulgatu de populi rediru in Canaftra,amp; reßeieda vrbe lerufalé. Quoti^ Cyro profedu clTedocet Efdras,amp; i.Paralip.extrcma claufula.-quemadmot^® id quoque longeantefucratdenunciatu per Efaiam,coplcridcbcreabip^‘’ Cyro,de quo ita agitcapite 44.verf.2,8.vbietiam prins monuimus:Qui diel’ Cyro,Paftor meus es,amp; omnem voluntatem meam complcbis.Qm dicoft' rufalem,Ædificaberis,amp;Templo,Fundaberis.Quarehebdomadarufcptf®' ginta Danielis, non aliunde peti debere initium, quam à Cyri imperio,aut PerGeæ monarchiæ initio,nulli iam obfcurum elfe debet: quum cdidu pt®' mulgatu fuerit eo tépore de libertatc populi,amp; vrbis Icrufalc inftauratioU®'

naginta annorum propofitorum, amp;nbsp;quandoftatucnda fit coriclufio Lebdo' raadarum feptuaginta,de quibus bic agitur,non mclius autccrtius,quam ex ipfo Danielis eontextu difcere poterimus. Variant enim hoc quoque loco, ctiam dofti Sacrorum oraculorum interprètes : quoru tarnen fentetias verbi diuini régula metiri femper oportet. Sed quid hoc loco fentiendum fit, ex verfu x^.difcemus, in quo id verbis iftis aperitur .• Septuaginta hebdornades abbreuiatæ funt fuper populu tuum, amp;nbsp;fuper vrbe fanda tuam,vtcöfumatur præuaricatio,amp; fine accipiat peccatû,amp; deleatur iniquitas, amp;nbsp;adducatur iu-ftitia lémpiterna,amp;implcaturvifioamp; prophetia,amp; vngaturSadus fandoru. Hic verfus breuitcr totam coprehendit Euagelij dodrina,atque Scripturaru facrarum fumma apcrit.declaratq; temporu ipforum cóplemétum, quorum finis in Chriftolefu Domino noftroftatuitur.Euangelium autêdocet Chri-ftuin lefum efle Sandum landoriim, vndum amp;nbsp;declaratum à cœlefti Pâtre, verum Regem amp;nbsp;Dominû omniu,amp; conciliatorê pacis noftraï,eundémque efle vera iuftitiam,cuius fanguine vera peccatoru perada fit expiatio,in quo vifiones omnes, amp;nbsp;promiCsioncs, quæ funt de generis humani redeptione amp;: falute,finemaccipiât.Quæ omnia breuiterhoc vcifu recenfentur,amp; hebdo-madibusfeptuaginta cóplenda fignificatur. Quare no ad vnam verfus huius pattern,fed ad tota earn quæ integro verfu cotinctur fententia, finis hebdo-madarum pertincre intclligitunhoc eft,ad cöpletam amp;: peradam noftram in Chrifto lefu Domino noftro (alutcm,amp; peccatoru noftrorum expiationem. Earn autem in cruce führe peradam,hoc ipfum teftificaie Domino anirnad-uertimus,amp; audimus.Sic enim loan.cap. 19. pendes in cruce,noftra omnium caufa Dominus, aceto accepto loquitur,verf.3o.Confummatu eft.quo diÄo, vt ait Euagelifta,inclinato capite tradidit fpiritum.feiens omnia cofummata efrc,vt prius dixit verf.i8. Morte ergo Domini noftri lefu Chrifti, quia con-fummata funt amp;: copleta omnia,qua: ad nortra attinebant falutcm,iurc cam finem amp;nbsp;coclufioncm hebdomadum eife dicimus:præfertim quum hebdomadarum finis, vndo Sando fandorum, amp;nbsp;produda iuftitia fempiterna,amp;: expiatis nofttis fceIeribus,ftatuatur.Et in morte Domini noftri lefu Chrifti, velum Templià fummo deorfum vfque, id eft,ad imum vfqnc, difruprum führeaudimus,Matth.i7'. 5 li Et apud alios Euangcliftas legimus,fignificate hoc ipfum nobisSpiritu fando,propalata eifefandorum viam,TabernacuIo omnibus aperto,ôi cœlo ipfo per Chriftum omnibirs referato amp;: patefado.

Eft igitur hebdomadarum Danielis feptuaginta finis, in morte Domini noftri lefu Chrifti ftatuedus, non aute in eius Baptifmo aut lohanis Baptiftæ præconio.NamquæMatthæi iilt;amp; Lucæ ló.dicunturdelohanneBaptifta, etfi in hanc videntur nos dueere fententiam, non tarnen id agunt, vt quæ Prophetarum oraculis prodita fucrat, aut quæ ceremoniis repræfentabatur, «Öcludi Iohannis Baptiftæ præfentia doceant.Quo modo veró fint t ceipieda quædicütur à Chrifto Domino,de lohane Baptifta, ex iam cóftitutis amp;: con firmatis fentetiis deprehédi poterit.Maghæi quidem 1 i.verf.i^dca de lohane Baptifta Chriftus agit:Omnes Prophetæ,amp; LeX vfque ad lohannem prophe-tauerubEx quo dido no eft colhgendû.quod faeiüt plcrique no indodi viri, tempora omnia Prophetaru oraculis prænûciata, définira efte amp;nbsp;copiera Iohannis Baptiftæ proceifu in mediû,autipfius prædicationc. Quam autem in parte fintifta interpretada, amp;nbsp;vt Chrifti didii fit accipendu, ex Lucæ verbis facilitts liquebit,apud que cap.i(ï.vetf.i6. eadê in re dicütur ifta .• Lex amp;nbsp;Prophetx vfqi ad lohaneex co Dei regnü euagelifatur.Ex his verbis apparetamp; coftat agi de minifterio Io.Baptiftæ,qui præfenté Chriftû demôltraucrat,quç véturu denuciauerat Prophctæ:amp;Lex ipfa,id cft,Lcge obferuatæ ceremoniæ 60 c6ftitutæ fignificabat noftra pcccata expiatutu fua morte. Ac lo. quidem o.ij.

miniftciium amp;nbsp;officium quódnam fiieric, dedaratur Iohannis Euangd*^^ cap. i.vetf.i9. Altera die videt Iohannes Icfum venientem adIcA ait, Ê‘^‘’' Agnus Dci,cccc qui tollit peccata mundi.Hic eÜ de q«o dixi,Poft me vei’'' qui ante me fades ell, quia prior me erat. Et ego nefcicbam cum,fed vin’’' nifcllctur Ifraeli, proptereà veni ego in aqua baptizans. His verbis mun“' fuwm quale fucrit dedarauit Iohannes Baptiftamempe vtChriftum Doi”'' num præfentem Ifraeli demonftraret,quern venturum demonftraueti’'’' Prophetæ.Ita præconio lohänis præfens dedaratur Chriftus Domin uSjquciquot; Prophète fuis oraculis futurum fuo tempore hominem cecinerant.Simil'iJ Legis facrificia,amp;aliæ cercmoniæ, nollrorum fcderu expiationem.Chr innocétis amp;nbsp;immeriti morte amp;nbsp;fanguine arque obedicria,ante oculos o®®* bus proponebanr. At velum Templi difruptum,tum quum emittit fpirit”'quot; dominus lefus Chriftus in cruce, monftrauit facrifida amp;nbsp;ceremonias ifquot;' nullo habendas.-quas tarnen dum inter fuos ageret,vigere palTus crat Do”quot;' nus,atque etia c5probarat,vt ex Matth.8.4.colligere poirumus,vbi dieuot^ ilta: Vadc.oftéde te facerdoti,amp; offer munus tuum,quod præcepit Moyfo'quot; tcrtimonium ilIis.Quamobrem Iohannes Baptiftaregnum Dei euangeliï*' bat,amp;f verum Mefsiam fiue Chriftum piorum Regem amp;nbsp;Dominum,quii”quot; amorte vindicaret,demonftrabat,dum eum baptizaret,amp;: AgnumDei‘^quot;' dararct. Agnusautem qui fublueem ^uotidie immolabatur amp;nbsp;fub nodequot; ficuti mandatu fuerat Éxodi.l9.38.amp; Numer.18.3. referebat Chriffü Icfu®’' quem ca de eaufa lohanes appellabat AgnumDci.QuarationcLexJioCfl' • praferiptæ Lege ceremoniæ, amp;nbsp;ea quæ Lex complcxa erat de noftra fallquot;' väficinia,finem fuum videbantur confequi,amp; propediem debere comply''' Itcpropheciædiuinorû Vatûamp;Prophetarû fcriptis eóprehenfa: veræiaapp^ rebät lohanis dara denuciatione amp;nbsp;prædicatione, de Chrifto Dominopiquot; fente,Si iam fado homine. Ergo Lcx amp;nbsp;Prophetæ ad Iohannis vfque tewfquot; ra de futuro Chrifti regno egcrant:quod poilhac non elfe expedanduro/quot;’ præfens iam adeffedocebat Iohannes. In quo non proptereà habentfi”^quot;' Danielis hebdomades, quæ complendæ étant falute æterna parta , amp;nbsp;expiquot; tione peccatorum perada,quod turn perficitur quum Chriftus Dominusp^ dens in cruce pro noftra omnium falutc, pronunciauit omnia confuminf^ effe, arque ita expirauit, vélo Templi difrupto amp;: æterna redemptionei”quot; comparata.

Initio aute amp;; fine hebdomadaru Danielis conftituto,fequitur vt de car”quot;' partitione,quâproponit Angelus, amp;nbsp;his quæ ad ca pertinent paucisagai”quot;^ Liberationem longe Babylonica præftantiorc proponit Angelus Danidquot; ne putarctEedefia Dei, fibi hærendum ineaquæ fub Cyro inftabat libfiquot;quot; tione:fed longius profpicerct, fœlicitatémque,hoc eft,veram libertatetn/quot;' cordarctur in promiffb Mefsia intuendam,amp;s fpedandam effe. Quia verofquot; Sacrishbris propc copletosefle feptuaginta captiuitatis Ba by Ion icæ an””quot; didicerat Daniel, audit iam pro fepgiaginta illis annis propè expletis ,ai*”quot; fepties feptuaginta annos cóftitutos amp;: definitos effe à Deo,quibus vcralilfquot;' tas,nempe à peccato,morte amp;nbsp;tyrannide Satanæ effet populo amp;nbsp;ipfi Ecddifi reftituenda pet Chriftum.Qua de re,vt agamus paulô fufius amp;nbsp;liberius » ””' tandum eft , captiuitati Babylonicæ feptuaginta annos fuiffeconftitutosf Dco, cuius temporis certa parte,tcrra ipfa ludaica eolonis vacua celebrafd fua frbbata, quemadmodum fecundilibri Paralip.cap.36,verf.ii.declaracuf' luflcrat enim Deus vt Ifraelitæ terram Chanaan ingrcfsi,fcx annis agrosc”' lerent,feptimo autem inculta arua rclinquerent,vt ipfa terra more honiin”) fuas haberet ferias, amp;nbsp;fua fabbata atque otia celebraret, vt Leuitici cap. 11' fcribitur.Cui præcepto id quoque fuit adiungendum, quod Deut. 1 ƒ• cap”quot;

præcipitur de nouiS tabulis amp;debîtorufn remffliorië tenuioribüs iamp; iis qui folucndo non eflcnc.Scptinioenim annoquo terra: qWes concedebacur/ic-bitomm quoque remiffio tenuionbus amp;nbsp;egenis dabacur,exDei madato.Sed quia in hanim rerum obferuatiOne negligentius fe gelTcrant Iud^{ ; qn^n-admodum alia quoque Dei pta’cepfa cutaucrant paruin diligdritef,’ exflto annorum feptuagintafunta Deo damnati.Quo feirenthbi DeiSabbatadili-gentius obferuanda eflejquurnfuælibertatifuiflentreftitutî.Acquialibetos fila qua ludais per Cyrum fuir concedaaypus trat libertatis eius, quafnobis Chrifti domini beneficioconccfla amp;nbsp;patta eft,propterea Daniell,quo de illo certior fierce,certufn illius exhibenda: tempos proponitur,‘ quod feptics fe-ptuagintaanhis definitur,fiuc dectha Îubilæis annis.Nam tocannosreddunc anni lubUæi decçm‘jquot hebdomades feptuaginta :nempe quadringentos nonaginta.Iubilii enim an ni cèlcbrantur amp;nbsp;obferuantor exadis fepté heb-domadibus annorôm,id cft,féptîès feprem annis expletis:qui lundi fimul/a-duntannos quadrâgintanouem j vcfcribiturLeuitici cap. vigefimoquarto. Dccies autem quadragintanobem , récidunt quad ringen tau onagin ta, quot nempe feptiesfeptuaginta reddunt? Ira numernS hicannoru.quem hebdomad es feptuaginta reddunt, admonct nos veti lubilæi, qui Chrifti domint natiuitate inchoatuSjör eius paffione completus,perpetuô eft in Ecclefia d u-fàturus, in qua peccatorum temifti#,amp;: debitorum omnium quæ nos motti æternæ addixerant, liberatio per Chriftum obtinetur. Anno autem lubilæi tedibant finguli ad Crias pofteffiones, quauis rationeàfuis dominisad alios tranflatas.Libertas quoquefenus Mebræis reftituebatur eo anno,ficuti amp;nbsp;fe-ptimo,vt præcipitur Exod.ti.i.amp; Deuteron. 15.-u* Extetnis verô, amp;nbsp;his^ui non erat in albopôpuliDei.nequaquam concedebatur ea libertas.Soli cnim Verèliberi font,quos libérâtChriftus dominus,ficuti feribitur Iohannis c. 8* vérf.j6.Si ergo vos filins libcrauerit,verè liberi eritis.Llbertatéautem,quum mancipia Satanæ eflemus, peperit nobis dominusIcfus Chriftus fua morte amp;nbsp;obedientia, quam patefaciendam fub finem iftarum hebdomadû denun-ciat Angelus.Itaque omiffis feptuaginta annis, quorum caufa follicitus erat Daniel, iubetur animum intendere in iftos cofequentes fepties fcptiragintâ ânnos,fiue decern confeqüüturos lubilæos: quibus erant côcludenda omnia Prophetarum oraculade Meffia,amp; vera Ecclefiæ redemptionedubilæo æter noamp;perpetuoin Ecclefiam indudo ,non téporali quidem, fed fpirituali,vt Chrifti regnum etiam fpitituale eft,non autem mundanurn aut temporale.

Quo autem certior appareret curfus iftorum temporu,quæ præfinita erant vers liberationi piorum^hue ipfius Ecclefiæ Dei,fuâmque vnà fub illis tem-poribus agnofeerent condition cm pij,partitur Angelus eos annos crifariam. Priinum quidem in feptem hebdomadas,deindein fexagintaduâs,poftremô Vnam,quaï eft vltima,folam proponit hebdomadam. At verfu quidem aq.tO' tins huius temporis iummâ ita proponinSeptuagintahebdomades abbreuia-tæ funt fuper populum tuum^amp;r fuper ^tbem fandamtuam. Deinde verfu infequenti ij.partiri amp;nbsp;diftribuere hoc tempus incipit,hoc modo:Scito ergo amp;nbsp;animaduertc ab exitu fermonis, vt iterum ædificetur lerufalcm , vfquead Chriftum ducem,hebdomades fcptem,amp;hebdomades fexagintaduæ erunt, amp;nbsp;rurfus ædificabitur platea amp;nbsp;mûri in anguftia têporu. Hoc verfu duas par tes huius téporis videmus propofitas/cilicet hebdômades fepté,deinde alias fexagintaduas,quas poftea refumit:vt intelligamus,quô pertineat feptépriori loco diâæ hebdomades,népe ad id quod mox attexitur de platea amp;nbsp;mûris Ictufalem reficiendis in anguftia temporum,id eft, per magnas diffic'iiltatcs amp;nbsp;ealamitates varias. Verfu deinceps 16.fexagintaduæ hebdomades repetun tur,poft quas dicitur occidedus Chriftus, hebdomade fcilicct feptuagefimarf

Nam fi fcxagintaHuabus hebdomadibus, fcptcm priorc loco diâæ hcb(Jö' mades adiangacur,ficnt fexagintanoucm,poft quas qma «ft tollendus Chr*' ftiUiCercê cum feptuagefima hebdomade fublatum fuiflc oportuit.QuidaU' tem illis fexagintaduabus bebdomadibus futuru fit,amp;qucmadmodü inters* fit babicura Ecclefia jréticctur hoe loco*quia ex vifionibus Danielis, q»^ Contincnturcapitibus,fcptimo,oftauo,dccimo amp;r vndcciroodntéJligitur. , f Jam verfu 17. caplt;9. illa hebdoroada, quæ poftretoa cft'amp; feptuagefnfl^’ «xplicatuncuius medio tepore procefturum Chriftum in medium ait, acq''*; Euangclium de peccatorum remifsioncpromulgaturum,Ecclefiamquclt;’^* colleduruxa ratione,muleis cofirmato pafte Dei zterno/ubJatifquc omo'' bus Legis ceremoniis,vcro Agnp in cruce immoIato»Quibus cÖfeftiSiTc*quot; pli atque vrbis iphus Icrufalcm cxpeftanda venitruina, nullafpereh«!!*’ Templi reftituendi in poftremum,quód finem in Chrifto haberent omni’’ quæ Templo eiufqueminiftcrio amp;nbsp;ornamentis contincbatur,lt;\: repræfend* bantur.Arca enim,iccm propiciatorum,amp;: altare^öt candelabrum,it heftig' Chriftum lefum Dominum noftrum rcfcrunt,in quo verapeccatoru nobi’ propofita eft cxpiatio,amp;: iuftitia. Neque aliud hominibus fub eoeïo datu«^ nomen,per quod illos feruatl Gporteat,vt docetur Aftorum cap.4«verf.u»ï'' ne pij hærcrent in illis vmbris,fed feiréc Deum,vtfpiricus eft,ica fpiricu ad«' randum efle, vt eft Iohan.4.14. denun^iat Angelus illa omnia ruitura,qu* ad cercum tempus erantconftituta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^-^

• veniunt,quæ paülo fulioris cxplicationis egene, quo prüfens apertior fhb‘' fte^ia.'Quamobrem nonnulla funt prioribus adiicienda, ie per partesrefö* mendar funt fingulæ diulfionis liebdomadum feftiones, quo facilius intclb' gantur-Sed priufquam eas refiimamus,dicendum vidctur de Perfarum M'’' narchia,amp;: Perfarum Imperatoribussquandoquidcm hebdomadas inciplt;^^ eum ipfo Perfico imperio diximus,amp; carum liebdomadum pars 00 miniD'* ad id imperium pcrtinctc,ex Danielis vifionibus intclligitur.

Èrfica monarebia,argen tea prins eft difta,quód poft reftituW® Templum , amp;nbsp;vrbem Icrufalcm emftam mœnibus, fatiscol”' mode populus Dei fub Perficis monarchis habuit.Ea vcróq”^'’ diuftetcric, autquoc reges habuerit, neque noftri, nequept®' phani fatis noucrunt Hiftoriographi. Quod quidem variæiH'’' rum amp;nbsp;incertæ declarant his de rebus hiftoriat,prodi tæ ab iis,amp;: litcrisconlï' gnatæ. At nos, quia ex Sacris litcris priores nouimusPerfaru reges,amp; poft^' liores nouit hiftoria prophana, hac de re ftatucre certius potenmus, qu^^J auc Herodotus, aut lofephus, auc Manctho, vel Metafthenes, auc Ctcfu’t* quibus rerum iftaru fides peti foleuDe tempore autem amp;nbsp;durationc Pcrii^^^ huius Monatchiæ ambigere nó poffumus, quum eius initiüm ex Sacrisor»' culis habeamus cognitum, amp;nbsp;id euerfum ab Alexandra Magno ex hiftof''’ prophanis incclligamus : qua: illa tempora fidclitcr annotata amp;nbsp;configi’®^^ habent. leaque de tempore quo fterit Periieum imperium, prins dicatnu’’ quam de rcgibus,qui adminiftrarunt argenteum illud impcriü,quod aureï Babylonien fuccefsit monarchiæ.

Abdo anno quoprimum eneftusfuitaDcoad Afixprincipatum.po” Darium Medum, Cyrus maior, quem Perfaru regem nominSt Sacra oraeü^ h, Perfiqa incipit monarchia, qu» définit amp;nbsp;finitur morte Darij filij Arfti”’

Turn enim nullorepugnate,Perfariim opes ad Alexahdtum Magnum funt delate,eigne ea quæ Perds prias paruerat Ada,fubmifit colla.Primus autem Cyri maiorisjiue Perfarû régis anniisjncidicin annum terri um Olympiadis oduagefimæ, qui fuit annus ab orbe condico,ter millefimus quadringentc-fimus feptuagefiinusfecundus. 3471. Et vrbis Romæ fuit annus ducented-mus nonageSrausquintuSi 19J. annis quadraginta poft reges vrbe puliös amp;: cxaftos. Quod,dedult;äis ordine temporibus, vt ca Sacris exponuntur oracu-* lis,amp;collatisatquecompofics cum bisOlympiadibus,amp; vrbis Romanae anniscertura efteinteHigimusiAtquæàpropbanisautoribusamp; noftrisfunc aliter définira de hac re,animaduertimus efle falfa. Darij autem vltimi Per-farumregis mors, ad annum prinium Olympiadis centefimædecimætertias pertinere,exprophana biftoria intclbgitur.Is autem annus eftquintusbeb-domadis Danielis decimænonæ : amp;nbsp;vrbis condicac quadringentebmus vice-fimusquintus. Mundi autem ter millefimus fexagefimusfecundus. Exqu» temporum rationeintclligimus efle dandos Perfieæ mônarebiæ annos centum amp;triginta:etfi aliter ab aliis bac de re ftatuitur. ' ; .

Sed nos,quia libcrationis Babylonicæ,quæ initium habet imperij Perfici, certum amp;:definitum habemus Sacris oraculis tempus,amp; mortis Darij vltimi Perfarum regis,amp;Alexandri Magni apnotata fideliter habemus tonfcquutl tempora,non pofîimusbærerc;amp;à nobis diflentientespoiTumus bonis ratio-nibus coarguere:præfertim cùm Scrifftorum façrorum teftimonio definitum habeamus tempus, quo Cyrus maior adiit imperium, amp;nbsp;Alexandri Magni mors, qua:in proximam ab interitu Darij incidit Olympiadem, multoruin Hiftoricorum approbatione confirmata, cetta amp;nbsp;confefla fiti Turn enim Græcæ biftoria: certior fuit obferuatio, mulris doélis amp;: claris feriptoribusi cafdemres fuis fcriptis complexis,confentientibus in temporum illorum definienda ratione. At,quæ fuperioribus contigcrunt téporibus, non tam fi-dclitet funt à fcriptoribus animaduerfa:quó fit vt ptophanæ biftoriæ magnà fitobfeuritas, quam diluereamp;;apcrircex ea qua proponimus teporüm bip-putatione,pofl'umus:quâdoquîdem ea coftat indubitata obferuatione périra exSacris literis:dcqua nihil eft necefle nos inpræfentia pluribus agcre,quu de ilia priusadum fit, in qua temporum quæ Sacris definiuntur oraculis ex-preflam habuimus rationem* Qpæ.vt fit ad prophanas biftorias referenda, fl minus fuit animaduerfum ex fuperioribus, poterit tarnen intclligi exhuius Chronici indice continuato,amp; veluti perpetuo dedudoaprima mundi origine, vfque ad noftra tempora.

lam quod ad Perfarum reges attinet,qui bis centum amp;: triginta ahnis im-pcrarunt,nobis magno vfui erit ad veri intelligenria Daniebs locus,qui ca-pite eius libri 1 i.verf.i.cxtat,qui ita habet: Ecce adhuc très reges ftabuhe in Perfide, amp;nbsp;quartus ditabitur opibus nimiis fuper omnes, amp;nbsp;quum Inualuerit diuitiis fuis,c5citabic omnes aduerfus regnü Græciæ. Ex hoe Danielis loco, intclligimus eum Perfarum regem,qui bello Græciam afflixit, quincum eflfe a Cyro maiore Perfarum monarchamecum veró quintum ordine à Cyrö, Perfarû regem, efle Xcrxem ex rebus geftis amp;nbsp;autoram prophanorü monu-mentis animaduertimus. Angelus enim ifta Danieli aperit, anno Cyri regis tcrtio,vt eft cap.io.ver.i.Quia igitur prêter Cyrü tres adhuc futuri erat Perfarum reges, port quos, quartus bello Græciam eflet inuafurus, quem fuiffe Xcrxem tertes funt omnes biftoria: propbanx, iure Xcrxem terrorem Grx-cix, dicimus fuiffe quintum à Cyro maiore Perfarû imperatorem. Quinam veto inter hos fuerunt mediis temporibus Perfarum reges , Sacra feripta nobisfuggerût,quæ teporum illorû intermediorum biftoriam,quà pertinet ^EGGlefiamDebperfequunturjamp;cxplicatit fideliter. His autem nomini bus

expreflos cos reges habemusin Sacris oraculiSj Airueri, Darijamp; Artaxcrx*‘ qui vt ab alüs regibus diftinguantur, qui quidem idcTO notWen habuerui’^' epithetis amp;nbsp;cognominibus funt dcfignandi,amp; dónandi iis^quæ maxime ft®' idoncaamp; conuenientiâpræfenti rei amp;: hiftoriæ,quam repetemus ex Efdra^ Neberhia. Aflueroigitur,ArtaxerxisadJemuscognomen: Darium vero^i*' cemus Aflyrium: Artaxotxém autem Pium cognommabimus. IsemmE*'' clefix Dei magnam curam gefsit,vt poft intelligctur.

Et Vtórdrne procedamüSjde Afluero primum agamus,qui ex ipfius Ff^^'f hiftoria nobis'notus eft-ZIn qua capite 4. verf.6. dicuntur hofteS popuüD^' in principio regni Aflucri fcripfifle aceufadonem aduerfus habitatorcs lo*^’ amp;nbsp;lerufalem : qua fadum fuit vt mandato eiufdem Aflucri, cui Artaxer^'* cognomen addimus , quia illum poftca codem nomine Scriptura appeH®'* intermiflirrrffuit opUs dó mus Dei. Multa vero eftamp; frequens in libroEftf' huius Aflucri Artaxerxis mentio, quem fuiflc confórtem imperij Cyri exc” intclligimus, quod Efdra: quarto,vetf.y. opus domirs Domini dicitur irép^' ditum fuiflc fub Afluero-, omnibus diebus Cyri Perfarum regis, vfqueadf^ gnqm Dadj,Perfarum regis. Affuerum vero iftum fuccefsiflc in impenoipl* Cyro, cuiu's fuerat prius iri Perfide vicanus, amp;nbsp;Cyri nomine prorex , ex Ei’® Efter initio pbiTumus eolligere: vbi capite primo, verf.j, vt Hebræa habei’‘' dicitur robur Perfidis amp;nbsp;Mediæ fuiflc coram co, amp;nbsp;in ipfius aula Satrapir^ principcs,fiuepræfelt;fti prouinciarum centum vigintifeptem,quibus impel*' bat,dicuntur adfuifle;quos per aliquot menfes regifico luxu acceperit.

Roboris autem Perficï amp;nbsp;Medici pars mclior amp;nbsp;potior,antca crat in cxp^' didonibus cum Cyro maiore,quotum in Affueri aula fuiflcdicitur. Po^ Afluerom autem Darium ftatuimus,qucm nos ad alioru difcrimen, quilu-’ didi in hac Monarchia Darij,cognominauimus Aflyriu: quod Efdræ esp--' vcrf.it. dicuntur ludæi fecifle folennicatem Azimorum feptem diebus •'' Iætiiia,quoniam lætificauerat cos Dominus,amp; couertcrat cor regis Aflur*“ eos,vtadiuuaretmanus eorum in Opere domus Dei Ifrael.Darius autem f’'‘' Aflyrius,memoratur initiisProphetarum Aggxi amp;nbsp;2achariæ,fub quo Tel®' plum Domini fuit rcfeólum.Cuius ea laus eft,quod intermiflum fub Afluct® Artaxerxe Templi ædificium, eius autoritäre repetitum fuit amp;nbsp;confedui® Quod ex prophedis Aggæi amp;nbsp;Zacharie colligimus,fed id præcipuè ex hift’’ ria Efdræ agnofcimus. Nam cap.4.t4. dicitur fub Afluero fuiffe intermilP’®' opus domus Domini,nec repetitum ante fccundum annum Darij regis P**' farum.Capite autem 6.verf. 14.de domo Dei extruda fub hoe Dario Aflyri®' ita dicitur .• Seniores autem ludæorum ædificabantamp;profperabanturiuXi* prophetiamAggæi Prophetæ amp;Zachariæ filijAddo:amp;ædificaueruntamp; e®® ftruxerunt iubente DeoIfracl,amp; iubete Cyro amp;nbsp;Dario amp;nbsp;Artaxerxe regib®’ Perfarum. Qm autem iftoverfu,poftrcmolocomemoratur Artaxerxes,”^ detur fuiflc Alfuerus Artaxerxes, à quo prius didum fuit impeditum fuiflc opus domus Domini: nifi nos coiedura fallit, quod ratione Efter amp;nbsp;Mardo' chæi, rebus populi Dei faueret,a quitus alienus antca fuerat. Fortafleen'®’ quum iam grandis natu eflcc,allcdo imperij conforte Dario Aflyrio,iu^5if quoqucTemplumDei extrai:incubcntc in earn rem præcipuè Dario,que®®' admodum id teftatu nobis reliquerunt Diuina oracula.Poteft quoque Art*' xerxes ille efle is quéPium dicimus,fub quo à Nehemia vrbs cinda eft n^®®' nibus,amp;Templu ornameta fua obtinuit. Alij Artaxerxis vocabulu ad ipf®®® Darium Aflyrium referüt,vt fit pofitu,amp;,pro,id eft: quod Artaxerxis cog®®' men,fuerit regum Perficorum propriu »quemadmoduRomanorumlmpe' ratorum Cæf3r,c6munc fuit nomen,amp;Ægyptiorum regum veteru, Pharao’ Vf poft Alexandru Magnû, Ptolomæi appellatio regibus omnibus Ægypt”^

LIBER III. 165 fuit atttribuca, vfqucquo Ægyptus in prouinciæ formam fuit à Romanis rcdaóla. • r

Cæterùm Dario Aflyrio fubiungimus Artaxerxem Pium, cuius Efdræ capite feptimo, vetfu primo, veJuti in noua hifloria, fit mentio hoc modo: Poft hæc autem verba, in regno Artaxerxis régis Perfarum , Efdras filius Saraîæ,amp;c. deinde additur ; Ipfc Efdras afcendit de/Babylone, amp;nbsp;jpfe fcjiba velox inLegcMoyfi, quam dominus Dcusdedit lftacJ. Ecdediti.lJïrexfe-cundum manum domini Dei eins fuper eum ,omnem petitionem; eius. Nam,vt diceturquoquepoftea,re(ftorefuægenus.videbatur turn carere ludæa, defundo 3orobabele. qua de caufa anno Artaxerxis Pij feptimo, mittitur inludaiam Efdras cum mandatis, ad res populi Dei componendas. Sic enim eodem capite Efdr. fepurno, verfu vigefimoquarto dicitur:Tu autem Efdra,fecundum fapientiam Dei tui, quæ eft m manu tua conftitue indices amp;2:præfides, vtiudicent omni populo qui eft trans Humen : his videlicet qui nouerunt Legem Dei tui, fed amp;nbsp;impericos docete liber?. Ab eodem Artaxerxe Pio mittitur pofteaNehemias in ludæam, ad resEcclefia: componendas , anno vigefimo, quemadmodum id pluribus explicatur Nehemiæ fccundo capite. Ita nobis quum ex hiftoria Eidræ, turn Nehe* miæ , notus eft is Artaxerxes Pius , quern Dario Alfyrio fubiungimus. Quamobrem ante Xcrxcm,qui (#ræciæ terror fuit,bos Perfarum reges exScriptura nouimus •. Cyrum maiorem, AlTuerum Artaxerxem , Darium Aflyrium, amp;nbsp;Artaxerxem Pium, quos quintus à Cyro maiore confequitur Xerxes Græciæ terror.

. Atque hos quidem priores Perfarum reges nominamus, Sacra:fcripftiræ fubnixi autoritate,fecuri interim Herodoti amp;nbsp;Ctefiæ jatque aliorum,qui vel Herodotum velCtefiam funtfecuti,de quibus agemus poftea. Quinam autem Xerxem iftum confecuti funt reges in Perfide,ex hiftoria prophana hos iamcoHigimus.

Xerxis filius fuit Artaxerxes Machrocheir,id eft,Longimanus Latine,qui fuccefsit illi in imperio,à cuius anno vicefimo qui repetunt hebdomadarum Daniclis initium , iam poffunt animaduertere quàm longe abfintàvero, quum hune Artaxerxem Longimanum Xcrxis filium fumant pro Artaxerxe Pio,qui forte fuit anus Artaxerxis Longinaani. Poft Artaxerxem vero Longimanum,Darius nothus eo prognatus imperium tenuit.Dario Notho fuccefsit eiusfilius Artaxerxes Mnemon, id eft, Memor cognomine .• cuius frater fuit Cyrus, minor didus : celcbratus ab hiftoria Græca, amp;nbsp;à Xeno-phonte,qui cum eo focia aduetfus Artaxerxem arma tulit. Poft Artaxerxem Mnemonem eius filius Oehus Perfis impcrauit. Deinde Arfcs Ochi filius, qui cum tota familia fublatus .fuccelforem habuit Darium vltimum Perfarum regem: quem Diodorus Siculus ait lib.17. Arfani fuiftc filium,qui Ochi frater fucrat : eum vero luftinus libro decimo, nominac Codomanum. Contra hunc Darium Alexander Mggnus bellum gefsit, tranflata ad fa potentia amp;monarchia Perfica : quemadmodum id futurum Danielis vi-fionibus prædidum, amp;nbsp;à Deo conftitutum fuerat : Ne quid in impenorurn muc3tionibus,autreliquanoftra vira fieri fine diuina prouidentia exifti-memus.

Sunt ergo hi Perfarum reges, partim ex Sacra feriptura, partim eX hiftoria prophana, Herodoti, Thucydidis, Xenophontis, Crefi^e, amp;nbsp;Diodori Siculi nobis noti : quos etfi Eufebius aliter ordinat amp;nbsp;appellat, ftabimus tarnen autorum à nobis didorum iudicio,amp; huic defcriptioni atque catalogö infiftemus. Ex Hiftoria quidem facra Perfarum reges amp;nbsp;monarçhæ agno-fCuntur ifti quinque prioress

Hos vndccim reges habuit Perfica monarchia, per aanos centum iC ^' ginta, vt anteà fuit declaràtum. His autem regibus fuos annos nequaqu3lt;'’ adiccimur: quia certa Perßeas hiftorix notitia deftituimur. Etß autem p^**!* ' rum regum, nempe Cyri.Aflueri Artaxerxis, Darij Aflyrij amp;nbsp;Artaxerxis^’')’ memoratur aliquot anni ih Scriptis facris,non urnen ex his poffumus edf definiteannos impcrij illorum, quia id nö agitScriptura,vt doccat quan^*’' regnauerinequarriobrem nihil eft necade nos curiodus in illos inquirer^' Quia vero noftri lofepho in his hiftoriis plurimum vtuntur, quemadf»‘’' dum Metafthene, amp;nbsp;nefcio quibus illi adiundis incertorum autorum fri^ • mentis parum probatæfidei,proptereàpotifsimùm admonedifunt errorc®' qiAs in hacadmifithiftorialofephus,Iibro vndecimoantiquitatum fiueoigt;' ginumjd eftj«p;t««Ao?»'a?. Nam partim ex Herodoto,cui non tam fuit prop^’ litam hiftoriam fcribcre,quam iucundis return narraiionibus ledoiem rf^' nerc amp;nbsp;recreate, partim ex ncfcio quibus autoribus, fnam Perficas tes inquot;' niri propè funt pericquutij ita Petficos reges enumerat: primo CyrumJein' de Cambyfem filium Cyri,tum Magos,pofteaDariumHiftafpisfilin'^' deinde Xerxem ; poft Xerxem memorat Cytum altcrum , quem Xerrisquot;' lium vult efte.qui Græcis dicitur Artaxerxes: fub quo cotigiireait hifton3‘'* Eftenab hoc tranfit ad Alexandriim Magnum,qui Darium vitimum Pö^ rum regem deuicit. Quæ quam fincà Scriptura facra aliena,ex fuperioribi“* abundeliquet, vt in his confutandis non fit immorandum. Sed qui Sacrât* hiftoriam non norunt, admonendi funt iftorum errorum, nc his pofte!l^' lantur,aut in errorem parum cauti inducantur.

Adhæc,ficuti priusdiximus, nequeHerodotum, nequeCtcfiamjainfö^, qui ab his fuashiftotias hauferunt,fcquuti fumus in priorum regum Perfie®' rum enumcratione,quód certa hahemus ex Scriptura teftimonia dehisr^' gibus,qui regnarunt in Perfis,vfque ad Xerxem. Itaque poft Cyrum ncqiH' quam Cambyfem nominauimus, neque noftilium Magos, nequcpoftlif’^ .Darium Hiftafpis, quæ nomina qui^nufquam eXtant m Scriptura, à nobu funt prætermina.Scripturæ enim facræ,quæ horum temporum tradathift® riam,eft omnino acquiefccndum,non autem Hetodöto aut vlli,quiconque is tandem fit, qui fc veram hiftoriam ex Perficis monumentis afferre dicap quemadmodum idaufus eftdefeprofitcriCtefias. qui captus bello Cyriroi' noris ab Artaxerxememore, quia Medicus erat, in aulam regiam fuitati' miftus, in qua diu vetfatus de Perfarum rebus Certior, vt ipfeait, prodidif quam Herodotus aut alij,qui ante euin Pcrfica tradaruntjs autem poftXet' xem memorat Artaxerxem filium Xerxis, quem Longimanum dicuntpoft quem nominat Xerxem filiü Longiraani,qui cum aliquot menfes rcgnafffl infidiis Sceundiani,filij akerius Artaxerxis/ed Nothi,fuerit fublatuSjquiob idtf

id rcgnauit poft Xerxem fecundum , fed breui tempore, quod cum alter fi-üus Hothus ArcaxerxisLongimani, Dariæus,fiue Darius, eadem arte fuftu-Iit,qua ille fratrem priorem.Quanquam afteer rem iftam explicat Paufanias EIiac«nfecundo,vbi agit de Athleta Polydamante.Ait enim Darium Area* xerxis ex concubina fiJium, ftudiis Perfarum fretum, contendifte de princi-patu cum Ifogæo legitimo Artaxerxis Longimani filio, remq; ad Perfarum cócilium detulifTe vcrumque,in quo vidor amp;nbsp;fuperior fuerit Darius nothus: à quo deinceps Perfaru reges dedudi funr.Huius enim Darij nothi films fuit Artaxerxes, didus Memor, ad difterentiam alterius iam diéti Longimani: deinde Ochus Artaxerxis Memoris filius: quem confequutus cft Arfes : amp;nbsp;poftremo loco Darius, cognominatus à luftino Codomanus, ficuti iam di-étum fuir. In memorata vero Perficorü regum ferieprætermifimus Xerxe.m fecundum, amp;nbsp;Secundianum, quem alij Sogdianum vocant, quod vterque paucis menfibus regnarit:etfi cos Diodorus Siculus ex Ctefia memorat,quos alijnihilominus præcereunt. Horum autemregum annos incertosamp;r male diftributos in hiftoria prophana,non recenfuimus figillatim, quod illos con '*^iiderüt Hiftorici. Itaque fumma annorum iftorum omnium,quibus in vni-iierfum regnarunt, contend fuimas,quam efte certam, ex lis quæ funt antd pofitajpoffumus animaduertere.

Antequam autem ex hac Perficorü^ regum difcedimus Iiiftoria,quia nihil cft defcenfu Xerxis in Grxciam in ea illuftrius, in hiftoria quidem pro-phana,age videamus quanamOlympiade is Græciam bcllo petierit.-id enim apluribus traditur Hiftoriographis Gratis,fed quàm verèdifpiciendum eft. Paufaniasquidem in Arcadicisautor eft,eo teporeXerxem cum infinita ilfti quam produnt Hiftorici manu fvtprandcnte Medo epota fuerint fluminagt; traiccilfc in Græcia, quum Gelon dominaretur Syracufis. Quem ad bellum pro Græcia centra Xerxem fecum gerendum Athenienfes amp;nbsp;Lacedæmonij per legatos follicitauerunt, vt eft apud Herodotum lib.7. Idem autem Paufanias inEliacis, aitGelonem potitum tyrannnide Syracufis anno fecundo 7i. Olympiadis. Prætereà affirmât etiam inEliacis,Pcrfas à Xerxerelittosin Græcia cum Mardónio,fufos fuiffe ad Plateas,Olympiade 75. Sed Diodorus Siculus libro vndecimo fuæ Bibliothecæ,ait Xerxem mouilfe arma in Græ-cos,Olympiade feptuagefimaquinta, quo tempore potitum return Syracufis Gelonemmemorat. Polybius qhoqueMegalopolitanuslib.5.in eadem eft cumDiodoro Siculofententia: qui ait Romanos feedus primum pereufsiffe cum Carthaginenfibus,poft eiedos Roma reges,Confulibus rempub. obti-nentibus annis ante primam Xerxis in Græcic transfretadonem duo detri-ginta.Roma autem fub regibus fuit annis 243.vt Sextus Rufus cornputat,re-gum temporibus dedudis. Ab co tempore fi numerétur anni duodetriginta, perueniemus ad Olympiadis 74.annum tertium. Paufaniam autem,amp; Dio-diodoru Siculum, item Polybium, prætereàamp; Dionyfium Halicarnafleum, qui in cadé cft cum iis fentéda lib.9. amp;nbsp;cjteros,qui fimiliter annota ta nobis ifta teliquerunt tempora,errafl’e ex eo apparet amp;nbsp;conftat,quód Cyrus maior, Perfarum rex, imperium poft Darium Medum obtinet, axino tertio Olÿm-piadis oduagefimæ, ficuti conftituta, Scripturæ facræ teftimonio, arguunt lempora.Poft Cyrum autem,hi reges in Perfide ante Xerxem fuerut,Afruc-rus Artaxerxes, Darius Aflyrius, amp;nbsp;Artaxerxes Pius. Artaxerxis autem Pij annus vigefimus,Templi reftituti in totum , amp;nbsp;vrbis Icrufalem cindæ roœ-nibus habet notationem : ficuti mox ex feptem primarum hebdomadarum Danielis hiftoria conftabit. Hebdomas autem feptima quæ huius temporis ternunum ftatuit, finitur Olympiadis 92. anno tertio. Adhæc Artaxerxis Pij memoratur annus tricefimusfecundus , Nehemiah capite 15. verfu fexto.

qui incidit in Olympiadis nonagefimæquintæ annum tertium. Siequ»^ longé abfinc à vera temporum notatione ifti aurores,apparct:quiim non^j? circa nonagefimam Olympiadem Xerxes in Græciam tranfitus contig*'; videaxur. C^andoquidem Artaxerxem Pium oportuic in Perfide regn*; ante Xcrxem,qucm dicimus Græciæ terrorem:quemadmodum ex Danit*^ oracuUs id liquere poteft, in quibus cap.11. verbi. diferté id dicitur, pt^ Cyrum tres alios reges habituram Perfidem, ante Xerxem, qui GræciaW^ turbaturus. At potuit Xerxes fob Artaxerxe Pio defeedifle in Græciâ, qo®** ciret rexdefignatus.Vt enitn fub Cyro regnauit Afluerus, itafub Aru-Xf'^' potuit regnarc Xerxes : amp;: Perfica monarchia vti Romana codem tempo’’ potuit plurcs habere imperatores»

Errorcs autem in téporum fupputatione admilTos ab Hiftoricis propio”’ A: noftris Chronographis pofledeprehendi,amp; quadam parteemendari/^ his liquet.Sed nos cam curam in prxfentia par eft omiitere,amp; in aliud tc*quot; pus reiicere, ne inftituti noftri obliti, res alias vidcamur agere. Hxc autt*^ nobis exSacrisferipturis dePerfica monarchia ArPerfarum monarchist’' ' dida.ad hiftoriæ Perfica: veritatem quadam parte patefaciendam,amp; fabel'’ repurgandam.

Ad hebdomades veto Danielis iam nobis eft accedendum, quas ah A**' gelo diftributas fuide in tres partes,fu^eriore capite docuimus : fie vt pr***]; feptem ex hisfecreuerit,attribueritquc Templo amp;nbsp;vrbi teficiendæ. Dei**“' fexaginta duas enumerauit, quibus varie iaâata fuit Ecclefia. Tertio auitf 1 nbsp;nbsp;loco,portrema quas eftfeptuagcfima,propofita fuit.quæ condufioocmi^^

ntm habuit cereraoniarum omnium legalium. Septem autem primolo^ didæ hebdomades,quia pertinet ad annale tempus,annos efficiunt qua*)**^ gintanouem:eum enim numerum reddut fepties feptem: quarum hiftof^ continet Efdræ amp;: Nehemiæ feripta.quæ Latini vno fafee cöpleduntunfioj Nehemiæ librum vocent librü Efdræ fecundum.Et Hieronymus in Epiö^ ad Paulinum deSacræ feripturæ libris,Efdram aitamp; Nchemiam in vnu’quot;^ lumen coardari. Ex quo nunc præfens temporum feptem hebdomadar*’' delibanda eft hiftona. Ac primo quidem Efdræ capite, Cyri edidum exp^ nitur , quo poft feptuaginta captiuitatis Babylonicæ annos, redditur fnaj bertati populus Dei.Reuerfo autem in patriam populo,altare primura ^^ extrudum, in quo facrificia olferrentur , docet caput tertium : quod w®*'!' ctiam,Tcmpliiada fuifte fundamétaaZorobabclefilio Salathiclis,pri®’, pis Iuda,amp; àIofucfilioIofedeci,Pontifice maximo, anno fecundo red*^' coruminpatriam. Quartocapite,Temphædificationemimpeditamf*** mandato Aflueri Artaxerxis, nee repetitam fuifte ante annum Darij A^J fecundum,docet Efdras. Sexto autem capite,ftrudura Templi fuifte c^*’' oftendit, anno Darij Aftyrij fexto, annitentibus præcipuè, amp;nbsp;in cam ren*'” Cumbctibus Zorobabclcamp; Iofuc,excitatis per Aggæum amp;nbsp;ZachariamP''’^ phetas.Templo autem reftituto,amp;^ropc confedo, Zorobabel dux Iiid’’'' detur éviuisdifcefsiflc,quod Efdras veluti prorex à Perfarum impers’” Babylone mittitur in ludæam, cum magna volutariorum ludæorum B’^’^ qui reftitcrantin Chaldæa poft Gyri clt;Jidum,amp;: fuorum difceftlim. Q?*? pergefadi à Deo malucruntpoftearelidis commoditatibus Babyloni^^^t patria, quàm in peregrine folo agere. Miftus eft verô in ludæam Efdt85P'^ cipuè ad indices amp;nbsp;præfcdos,qui ius populo dicerct, eóftituendos.eóponf^ dum ludaicc Rcip.ftatum.quod fit Artaxerxis Pij anno feptimo,vceftE‘‘^ cap.7.14. Poft Efdraab eodem Artaxerxe Pio mittitur amp;nbsp;legatut iu l««^*’ Nehcmias,cum imperio amp;nbsp;mandatis,pro tegendis Templi portis,id f»»^^ plcndo Templi ædificiodeem vrbclcrufalê cingenda muns,vt «ftNebC'gt;^

LIBER ri’î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îlt;?9

Anno autcm vigefimo Artaxerxis Pij, Nehemias earn legationem ob un me, Vc eft verfu i. cap.8. quotbfaiäuni eft annis à legato prius in ludæam Efdra, credecim.Manfit aucem annosduodecim ludxa: redor amp;nbsp;procurator Nehe-mias, vcdeclaracur capite quinto,verfu decimoquarto. Cæterùm in vrbele-rufalem rnunienda,amp;muris cingenda,quantopere laborarit ipfeNchc-mias, declaratur à fecundo capite ad feptimum. Et capite quidem fexto, verfu dccimoqurnto, quantam ipfe amp;nbsp;ludæi diligentiam adhibuerint in vrbelerufalem munienda declaratur, opere tanto intra quinquagintäduos dies confedo, vigefimaquinta menfis EluI,qui nobis Auguftus dicitur. Atque hic complétas habemus feptem iftas priores hebdomadas,anno fcili-cet Artaxerxis Pij vigefimo,quo venit in ludxam Nehemias.Sic enim dixe-rat Angelus,Danielis 9. verf.ij. Hebdómadibus feptem rurfus ædificandatn platcani amp;nbsp;murosjn anguftia temporum. Anguftiam autem amp;nbsp;mifcrias eius temporis teftantur hoftiles conatus aduerfariorum populi Dei,amp;: nefaria contra bonos inita confiharitem ditiorum in tenuiores illiberalitas, quæ fa-tis muftis defcribuntur ab Efdra amp;: Nehemia*

Annus igitur Artaxerxis Pij vigefimus,habet einsam mœnibuslerufa-lem, atque etiam Templum cum fuis appendicibus abfolurum : quam ad rem matcriam poftularat amp;nbsp;impetrarat ab ipfo rege Nehemias. Vndenon iniuria apud lohannem Euangeliftam capite z. verfu zo. dicunt ludæi, Quadraginta amp;fcx annis ædificatum eft Templum hoc, amp;nbsp;tu in tribus die-bus exciiabisillud? Quod quidem ita videntur diGcrcIudæi,vtnonan-‘ num fextum Darij Aflytij, fed yigefimum Artaxerxis Pjj, videantur intucri. • Qua enim ratione pofsit aliter locus illc accipi non intclligo .• nifi Darium Allyrium amp;nbsp;Artaxerxem Pium, qiium diuetfos ex Scripturafciamus effe reges , eos dicamus regnafte codem tempore, amp;nbsp;tauilTc interca populo Dei* atque eius curam gefsifte, quód vin efientrcligiofi» Cogemur nihilominus fempet affirmare Templum extruftum führe anno Darij Aftyrij fexto, vt eft Efdræ capite fexto,verfu 1J. cui ad complementum mufta deeflcnt,quæ fuc-runt fub Artaxerxe Pio addjta.fub quo dicemus vrbem lerufalem fuilTc mu-nitam,eius anno vigefimo, vt ex Nehemiæ capite z. verfzi amp;nbsp;cap.64verf.iy* intclligimus. Quate fub Artaxerxe Pio non malècenfebimus Templo 0-mnia adiunfta fuiffe, quæ defidcrabantur prius* vt fuerunt fortafte appendices Templi,pro ftationibusfacerdotum,per vices miniftrantiumin taberna- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* »

culo Domini,amp; horrea fiue gazophylacia, ad primitias recondendas amp;nbsp;repo nendasdécimasfacerdotum. Vtbiquoque lerufalem fuum accefsiffepratfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Eft verominime prætereundus Euängelij iam mcmoratns locuS,quo lofcphi return ludaicarum fcriptoris,cui plus æquo noftri deferunt, cleuan-daeftautorius. Qnj certè muftis locis feearum terum quas traftat igna-rum efte demonftrat, féque in fua Rcpublica peregrinari arguit* Et ad id de quoagimuS pamm ilium cautum fuilj^amp;diligentem ,imóegregicimpu^ dentem amp;nbsp;rnendacê.demonftrarc par eft,vt eius difta proplus in(picicnda,óc nobis examina Ja efte incelligamus. Is enim libro antiquitatum ludaicarum decimoquinto, cap.14. aft Herodem Antipatri filium, Templum à funda-inentis,longè magnificétius amp;: amplius quam fuiftec,extruxiftc,amp; abfoluifte cum appendicibus amp;nbsp;porticibus .annis odo amp;nbsp;dimidio*-At eum qui eo fccu-lo viuebantludæi, mendaeij conuincunt, qui ad veterem ft ruftu ram refe-rentesoculös ,aiunc illud fpatioquadragintaamp; fex annorum conftrufturn fulffe. AdhæC, feimus fecundum Templum * id fcilicet quod Zorobabcl cum lofue, amp;: rcliqua ludæorum manu reduce c captiuitate Babylonicat excruxerat, poft Chrifti Domini mortem, anno citCiter quadragefimo fuift*

170 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 U.

cuerfum amp;nbsp;fublatum cum tota cercmoniarum legalium pompa. Quo^l* Tito fadum agnofcunc hiftorici quoquc ludæi, rempli fecundi ruinin' referctes in Romanos amp;nbsp;eorum Impcratorcm Titum. Idem veto TcmpluP* ftetifle quum Chriftus lefus Dominus nofter fadus homo verfaretuf *® monte Sion,ex Prophetarum certis prædidionibus nouimus. Aggæus cnif” cap.a. verf. 10. ait, Futuram rempli fecundi, quod cxtruebatur fub ZoroH' belejongè maiorem gloriam,quàm fuiflet Tcmpli Salomonici. Refpiciefl’ ad Chrifti Domini, quæ Templum illud ornatura erat, prasfentiam. QuaW' obrem id Templum manfifle oportuit co tempore, quo Chriftus Domin'“’ eg it in terris. Quod fi,vt ait lofephus, Tcmplum id extruxiflet Hcrodes, ^ quo vcrfatus eft Dominus, id non fuifletfecundum Tcmplum, fed tertinn'» cuius longe alia debuit efle forma, vt earn defcripfit Ezechiel extremo fn® hbro. Inertiæ igitur amp;nbsp;ignorantiæ damnandi funt noftrorum plcriquc, qquot;* lofephi amp;: fimilium autorum fcriptis ita afficiuntur,vt iis ftatim aflentiann''' caque vcra efle credant, qua: proponuntur ab illis, præteritis interim amp;nbsp;ne gledis Sacris libris, amp;nbsp;hiftoriis diuinis fupine perledis. quas pracipue amp;nbsp;pquot;' ' mum difcere conueniebat, e quibus Cxtera diiudicari amp;nbsp;æftimari oportet nemo nifi cenforiniquifsimus,non iudicarit.

Quod autem dicitur Tcmplum fecunduta quadraginta fex annis confe dum,interim veto feptima hebdomas^uæ quadragefimumnonum annnf complet,ftruduram Templi habet abfolutam,id ita accipiendum eft: Ten“' plum quidem fuifle omnibus fuis partibus abfolutum,cum vrbe cinda m'ï' • nibus, anno à libertateper Cyrum reddita, quadragefimonono. AnnO* tarnen folos quadraginta fex collates in ædifîcium Templi , quod trice nium exadum fucrit,antequam ad opus ipfum acccderetZorobabel,amp;c^' teri reduces ex captiuitatc.Nam poft didum Cyri de populi Dei reftitutin““® amp;nbsp;libertate promulgatum,opus fuit tempore non paruo ad conferenda cC filia de reditus ratione, amp;nbsp;ad cogendos reduces, atque negotia conficicnlt;l^ iis quirelida Chaldæa,conftituerantpatriam repctere. Annum ergo dennquot;’ his rebus conficiendis: quibus peradis,ponamus iter ingreflbs ludzos ann® altero ab edido promulgate, hinc intelligemus ipfos reduces, veniffe inpe triarn anno vno amp;nbsp;dimidio prope exado, poft Cyri edidum. Nam à Babyquot; Ione in ludæam iter eft quatuor menfium impeditis, vt fcribitur Efdrx cap feptimo, verfu feptimo amp;nbsp;odauo. qui ita habet : Et venerunt in lerufalc’’ menfe quinto,ipfc eft annus feptimus régis, quia in primo die menfls prie“ coeperat afeedere de Babylonc.Et in prime die menfls quinti venit in Ictu^ lem,iuxca manum Dei bona fupcr fc.Iam fundamenta Templi non fueruijJ continuo iada, vt in lerufalem venerunt: id cnim non nifl anno altero pcquot; reditum fadum fuifle legimus Efdr.5. verf.8. Vnde colligimus triennic“quot; elapfum fuifle ab edido Cyri, ad Templi iada fundamenta, quod qui^iefquot; fl annis quadragintafcxadiungamus,habituri fumus annos quadragintano' uem, qui fepoem primis hebdomadibus conftituuntur. Quibus confe^is ® cxplicatis vtab Angelo fueruntpropofltæ,tranfeundum eft ad cofequente’ fexagintaduas hebdomadas. de quibus paucis,ne flmus logiores agendu

Sexaginta dux quæ poft feptem iam didas,fequuntur hebdomades,inlt;“'' plunt ab anno viceflmoprimo Artaxerxis Pij, qui eft Olympiadis nonagefr mæfecundæ annus quartus,à quo odaua Danielis hcbdomas incipit-Terts' natur autem amp;nbsp;concluditur hoc tépus feptuageflma hebdomadc inchoantCi quæ in annum fecundum Olympiadis ducenteflmæprimæ incidit.'que^ Qjiberius NcroRomæ imperaret, poft Odauianum Auguftum ,anr}°^ vrbe condita feptingenteflmofeptuagefimoodauo. Quis autem fuerierÇ çleflæ ftatus ,his 7a;hebdomadibus apetitur amp;nbsp;docetur viflónibus Daniel“’’ queinaC'

qucmadmodum iam diximus.Eamob rem capitefeptimoDan{eiis,quatuor Monarchie fub quatuor beftiis truculentis proponuntur, fub quibus varié iadatus fuie populus Dei* Quern etfl perdirum amp;nbsp;euerfum cupierint terreni amp;nbsp;animales homines, nunqüam tarnen illum de fua conftancia amp;: fidc di-mouere potuerunt, Deo mirabiliter fuam Eccledam tuente amp;nbsp;conferuante-Habuitautem fatis commodefub Artaxerxe Pio ludaica reipublica, quum camamp;DeipopuIum commendatum haberetis Perfarumrex^eui turn Syria amp;nbsp;Afia reliqua parebar. Is enim poft 2orobabelis obitum, per Efdram, deinde per Nchemiam compofuitamp;conftituit res Ecclefiæ, quemadrao-dum exvtnufque, Eidræ amp;nbsp;Nehemia; commentarns, intclligi póteft* Poft hunc autem Artaxerxem Pium , docuimus imperium Orientis fiuePer~ £cum, ad Xerxem qui fuit Græciat terror, peruenifte* Ab hoc autem Xerxe, ftatim ad Alexandrum Magnum, capite vndecimo Danichs tranhe Angelus, præteritis alüs Perfarum regibus, qUod fama fucrint Xerxeinferiores, nee Ecclefiæ res admodum curarint, fed cas pafsi font fluere vt tempora ferebant ; quum tributis tantum amp;nbsp;vcdigalibus exigendis, atque aufc-rendis intenti eflenr.

Alcxandriautem Magni defcenfu in Syriam, videbatur adituta magnutn periculum Ecclefia, propter bellum ab ipfo contra Tyrum geftum, amp;nbsp;arma '^§yP^’^ diata. Nam per ludæam ex Phoenicia in Ægyptum defcenfus eft, amp;ludxis iratus erat Alexander Magnus,quod commeatum ilhamp;auxilia denegaflent, quia Perfarum, quibus turn parebant, fequebantur partes* Adhæc diflentiens à cæceris,qui étant idololatræ, religio amp;nbsp;vera pictas,ini-pios homines Sc Dei contemptorcs acuebantinpopulum Dei. SedDeu^in cuius manu non modó regum, fed omnium quoque funt corda amp;nbsp;manus, Alexandrum populo fuo cóciliauit,ftulnque amp;nbsp;fuperbi iuuenis infolentiam, viftoriyum fucceftu intolerabilem, ad moderationem traduxit, fecitque vc maxima bcneuolcntiæ hgna,amp;: argumenta præftaret iis, quibus iratus vide-batur maxime. Itaque in hac hiftoria nobis idem licet obferuare, quod pri-misIfraeliticæ Ecclchæ temporibus, inter Laban amp;nbsp;Iacob contigifleintel-ligimus,Genef.ji.a4. Fugientem enim Iacob , magna manu fibi adiunda, exacerbaco animoperfequebatur Laban,ca fpe vt lacobum male acciperet, atque fortunis euerteret. Hanc aurem Laban audaciatn,ratione mira Deus repreßit,vctans in (omnis ne quid afperius non modo ageret, fed ne loque-returquidem cum Iacob. Sic hominem furentem reprcfsitDcus,amp; çoégic adambiendam Îacobi,quem ibatperditum,amicitiani, Eodem modo AJe-xandrum Magnum,infolentcm Sc fupetbu regem,iratum fuo populo,id eft, ludæis, quos fpe iam deuorauerat Sc perdiderac, tam placidum quam ouem reddidit Deus ; adduxitque ad corum quos euerfum ibat, admirationem Sc conferuationem.

Succeiforesautem Alcxandri,ij qui partim Afæ,partim Ægyptoimpera-runc,variis pofteà eladibus ludæos affecerunt: quod quum ali j aliorü vitæ, Sc opibus Sc regnis infidiarentur,Sc belhfmutuis fefeconficerct,Iudæam tan-quam viftoriæpræmium,in medio propobtam habebant. Horum aurem hi-ftorias quas paucis perftrinxit Daniel,Scriprores prophani fuis raonumencis prolixefuntperfccuti:cx quibus Dei verbü cifc verifsimii,atque omnia geri diuino dccrcto Sc prouidetia inrclligimusmeque Ecclebd tyrannorü ijuuriis patere,finc ipfiuscertisiudiciisagnofcimus.Extatauté dodæ nó modoveteru. Theologorü, fed etia recentiu Sc noftri teporis multoru interprerationcs in Daniele,quibus eius viGones Sepertinétes ad illas explicacur hiftoriæ* Addita funt quoque Daniclis fcriptis nonnullotu Chronica, quibus hiftoriæ quam plurimæ Scripturatû aperiûtur amp;nbsp;enodatur. Quare non cft quod hoc loco in

cxplicationc Græcæamp; Romanæ monarchiæ, qux fèriptis Ôaniclispernti**' giturjongiorcsfimus.Earum aiitcm monarchiarum impcrio paruit ludï^i quemadinodû amp;nbsp;monarchic Perficæ ,his fcxagintaduabushebdomadibuS' Id veto tantum in pradentia monebimus in hoc argumento,Græcam nom^ nari Monarchiam, Alexandri Magni amp;nbsp;fuccelTorum eius potentiam , quai* Romanis pofteà fuit opprefla, fient poiteà quoque Romana, quæ cæterâ’ öhfcuraucratjcucrfii fuit à Gothis.Difta eft autem ex co Græca monarchic’

catur rex Græcorum. Nam communi rotins Græciæ confenfu, concilio C«’ rinthi habito, Alexander Magnus deelaratus fuit Imperator Græci«, ad Pf^' fequendos bello Perfas. Quo fadum fuitvt Maccdonicum Alexandri M^' gni imperium , fit in Scriptura Græcum nominatum, longo ante tempof^ quam Alexander natus efler. Philippus autem Alcxandri Magni paKf' deuiftis ad Chxroncam Graîcis, non fe regem Græciæ,fcd dueem appelle'' iuflerat, quemadmodum id luftinus libro nono dcclarar. enius exempt’’ fcquutus Alexander Magnus,euocaris Corinthum ciuitatibus Grarciaripo^ compofitum regni ftatum,ducem fe Græciæ in patris locum fubftituenduf curauit,vt declaratur apad luftinum libro vndecimo. Itaque delcdus vlP* Græciæ toties à Perfis petitæ, Afiam inuafit : quam ea cclcritate vicit, qu^’quot; prins Sacra oracula Danicli 'patcfafta^Jeclarauerantamp;denunciaucrant,'^ qui mirantur foelicitacem Alcxandri, amp;nbsp;quemadmodum vulgo loquuntu'i fortunam, fint remittendi ad diuinas de regnorum ftatu conllitutiones,^ admonendi diuinæ prouidentiæ ac voluntatis, c qua rerum omnium flat''’ amp;:fonditiopendeat. Quamobrem quale futurum effet Alexandri Mag'’' imperium , amp;nbsp;vt in plures diuidendum , facile eft ex Daniele deprehf' derc. In quo regesÂquilonis dici reges Afiaticos,amp; Auftri reges, vot*? Ægyptios, à PtolomæoLagi filio profedos, ratione fitus Iudæælt;cfta''' maduertendum.

Reftax iam amp;nbsp;reliqua eft vna hebdomada, quæ amp;nbsp;vltima eft,amp; feptuag^ fima, de quadiccndum eft criam aliquid : quandoquidem Chrifti DoB**®' minifterium , amp;nbsp;mortem in qua eftplenitudo temporumjcompleditur .^ qua fic agitur Daniclis 9.capite,verf.t7. Confirmabit autem padum roul^ hebdomada vna,amp; in dimidio hebdomadis deficict hoftia amp;nbsp;facrificiu®’^ cric in Templo abominatiodefolationis ,amp;:vfqucad confummationeB)^ finem perfeucrabit defolatio. Quæ verba non tam de Hebraico contcif'*' quam Græco aliquo interpretc ex parte funt defumpta,amp;vtrum fint^ Septuaginta interpretibus petita, facit incertum,gcnuina vctfus huiusW^ interpretatio, in Græcis codicibus Argentorati excufis, anno Domini if^ In quibus Græca Kuic refpondentia verfu ira habent ; M /uKuw^n /«^* ttoAXoiç tßi'afihi fJ-iaj Ktt\ ü/JLliT’J Tifç ißS’ ofÄctS »{ x.lt;trit7riiult;reï amp;ult;rtaçilfiov x*| iusiit^y xlt;4 Trifft «TTO a^avJir/x«, xaq Ï®ç o-uvreAi/d; xal rTHjcTH« ya^« «TZ aipavKr/x«. xdj «Tut'o^x^ire/ iJ'itt.-^gt;'-X'lt;'^‘^, gt;.Sk ißS'ofZitç p.ia. ilid) cv r£ if/xig-ei rüç ißS'«f^af'0( Af^UTtroJi j » iua-ia. MUf CTrorS'nj xetj è^l T» '^ ßS'ixtjy/j.a, TW ifM/xus-tw t^’o^yKo] tui iruvrtgt;Ma.i xazpïjTuyTtAoa J'oó'»5‘tTlt;t( i7ri th'v tf'»/^^'^'

Hebræa autem fi quis requiret, aut fcirc auebit, quoraodo habeantl’'’ loco audiat amp;nbsp;accipiat. n3i niaiP’ vi3en’xm inw yi3o cza'anh n’13 n’?^* Quæ verba : Deity-by qrn nxnmi nba nyi ooicio D’npö *133 byi nO^ poffunt ita reddi.Et Confirmabit foedus multis hebdomada vna,amp;; dirait''’* hebdomadis illius cefiare faciet facrificium amp;nbsp;oblationem:amp; proprer e2Ctr^ mitatem abominationum ftupens crit, fquiuisj amp;nbsp;vfque ad cofumptioß^®quot;' eâmquecertam,ftillabitfuperattonito, fdcfolatio.? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Græca fignifiçent amp;nbsp;dicanc, in dimidio hebdomadis illius vltimæ, ûc’‘’quot;^

dcfitura. Quod nequâquam fadum fuit, nequeetiam id docent verba He-braica: qusaiunt dimidium vldmæ illius hebdomadis impofiturum fincni facrificiis amp;nbsp;ceremoniis Jcgalibus.Dimidium autem ciushebdomadis,figni ficatea qux ilia virima hebdomade funt gefta, qtiæfinem Jegi Mofaicæ ce-

1 temoniali attulerunc, ftabiJico amp;nbsp;raco declaratopado Deiæternodeno-ftrafalute per Chridum dominum. Deinceps auccm vrbi lerufalcm amp;nbsp;incre

' dulis,quique Deum vocantem con tern pferunt, nihil erat prêter longam malorum feriem expcdandiim, quæ vrbem lerufalcm confedura erant, amp;: populum ipfum ludaicum rebellem, Sc inobedientem Deo infinitis calami-tatibus implicatura.

Finem autem legalibus ceremoniis atrulilTe cà, qüædimidia vitimaheb« domadefuni gefta,teftantur feripta EuangeJiûarû,quæ turn prodiilTein medium lefum Chriftum dominum noftrum docet, lohannc Baptifta eiufee rei præcone,amp; tanti boni ptrenucio.Cui in deferto agentiDeus Jocucus eft,man data dans illi de agendis,tum quumTiberij Cæfaris decimusquintus eflec ira «.^ perij annus, vt fcribitilr capite tertio Lucæ, quo hxc ita dicuhtur: Anno autem quintodecimo imperij Tiberij Cæfaris , procurante Pontio Pilaco lu-dæam, tetrarcha autem Galilææ Herode,Philippe autem fratre eins tetrar-cha Iturææamp;: Thraconitidis regionis, amp;nbsp;Lyfania Abilinæ tetrarcha : fub principibus facérdotum Anna amp;nbsp;Caipha, fadum eft verbum Domini ad lo-hannbm 2achariæ hiium in deferto.Et venk in omnem regionem lordanis, prædicans Baptifmum pcenitentiæ in remiffionem peccatorum.Ex hisigitur Euangcliftæ Lucæ verbis apparct,vc poft diuinum imperium amp;nbsp;mandatqjn, venerlt Iohannes in omncili rtgionem lordani finitimam,prædicansBaptif-mum pcenitentiæ in remifliohtm peccatotumiQui dum populum baptizat; Chriftum dominu ingredientem triceiimum annum ætatis vhâ Baptifmila-nacro perluit, ficuti eodem tertio Lucæ Euangeliftæ capite docetùr his Ver-bis:Fadum eft autem quum baptizarctur oriinis populus,amp;Icfu baptizato amp;: brante,apertum eft cœlum.Et defeendit Spiritus fandus corporali fpecie, fi-Cut Columba in ipfum,amp; vox de eœlo fada eft, Tu es ftlius meus: in te com-placuit mihl.Et ipfe lefus erat incipient quaii annoriim trigihrdi

fl±C autem notatio ætatisDomini,amp;Tibcrij Romani impcratoris non eft leuiter pra:tereurtda,qu0d cX ea mortis Domini amp;nbsp;ætatis ipiius,itcm conclu-bonis hebdomadtim feptuaginta Daniells certa conftacnotitia. lamautemi mortetn Domihi noftri leiu Chrifti, terrain urn amp;nbsp;finem fife hebdomadum feptuaginta Daniells,ôftendimüS;quæ in quemnata tetdporis articulUm in-cidant,nullo negotio iam pofluriius colligcre.Et ex Euangclica hiftoria no-uimus Chriftum dominum in crucem adum fuiife co die, qub per fingula^ familiasimraolanduseraragnus Pafchalis. Quod ficbatdeeimoquarto diequot; menfisprirai,idcft,Martij, Vtquidemin ahno veteri vfurpabatur,quetn-admodumid ptius in menfium amp;nbsp;anni tatione declaratnm fuit.' Ergode-cimUfquartus dies menfis Martij, qui dft Nifah Hebræîs, amp;nbsp;primus eft menfis anni ciuilis in populo t)el, fihem amp;nbsp;conclufionem hebdomaduln feptuaginta habet .• quod turn mortuuseft Dominus, quem diihidiæVlti-mæ hebdomadis tempore, veri dodorisamp;féruatoris officio fondu th cf-' feinter homines lt;nbsp;teftis eft Dahielis ptædidio. Icein Euangelica hifto-tiâ,quæ Rafehæ feita quatuor commémorât , poft Baptifmum ipfiiis, ficUti dode collegït, amp;nbsp;explicuit Ahdræas Ofiander, in ea’ quam edi-dit Harrnonia Euangehça : vndeamp; certa Chtifti domini, quart! in ter-fis cgit ætas, amp;nbsp;niortis ipfius tethpus Certum colligitur. Quia ertim ba-ptiz^.tur Chriftus dominus anno Tiberij Cæfaris decimoquinto, amp;nbsp;tunï Hptizatut quum annum ætatis ingrediebatur triéçfiAiüm, vt exponitar

spud Lucam Euangeliftam, capita tertio :ccrtc mortuum ilium fuiffcf'’ nobis in cruce oportet anno Tiberij decimoodauo, turn quu xtatis aiw*quot;^ ageret tricefimumtertium j id eft, quum annos complcuiflet trigintaduo®^ dimidium.Nam dimidium bebdomadis vUimæ très annos cum.dimidio'^jquot; tinec;quo vndus eft Sandus fandorum,Chriftus Iefus,amp; declaratus Rexàl’ tre cœlefti fupra montera Sion,per quern turn peccata noftra fuerunt exp'*” ta.Adh^c facriftcia Legis fublata fuerunt Agni iramaculati,id eft, ipfius^ minilcfu Chrifti morte, poftqua veri dodoris amp;nbsp;prop he tæ munus pereg^^ in terris.Cœpitautem doccre,amp; fe verum Meffiam,fiue Chriftum pat^b^ re,quum annum ingrcderctur tricefimumun eo autem munere très anno’^ dimidium compleuit. Vnde tricefimus gratis ipfius annus, primus eft mf’'' fterij ipfiushnde tricefimusprimus ent fecundus, amp;nbsp;tricefimusfecundusd**'^ tur tertius,quo Circuncifionis minifter fuitChriftus dominus : ex quo ttilt;^ fimustertius xtaiisipfius annus,cuius medio tempore minifterium fuuni^^ pleuit,dicetur dimidius annus dimidiæ vitimæ hebdomadis,qua comply omnia Prophetarum vaticinia de noftra falute parta per Chriftu domicilquot;' anno ætatis ipfius tricefimotertio. Is autem annus Domini tricefimustettiquot;’ non expletus,incidir in annum Tiberij Cæfarisdecimumodauum .quia^iquot; berij annus decimusquintus habet annumDomini tricefimum incipient«’'’' Vnde tricefimusprimus annus Domiifi incidit in annum Tiberij décimalquot; fextum,amp;: tricefimuflecundus domini annus incurrit in annumTibcrij dc^'. murafeptimum:deinde tricefimuftertius dominiannus referetur omninö*

• annum Tiberij decimumodauum. Qua: quoniam Scripture facræ teftiff’'^ nift nituntur, non autem incertis hominum opinionibus, vcra amp;: lt;^ cfTe apparet.

Dominum autem lefum Chriftum annos in terris compleuifrctrigif’^ duos annos amp;: dimidium,nouitquoqueluperioru temporuEcclefta* qu«*quot; admodum id teftatum reliquit Beda Vencrabilis,Iibro De natura reruW/’ pire 47.cuius hæc funt vetba:Habct enim,ni fâlIor,Ecclcfiæ fides. Dominéquot;’ in carne paulô plufquàm trigintaduobus annis,vfquc ad fuæ temporapâ®” nis vixifTe.quia videlicet trigiota annorum fucrat baptizatus,ficut Euang«''' fta Lucas teftatur:amp; tres ferais annos poft Baptifraa prædicaueri^ûcut loh’quot; nes m Euangelio fuo, non folum commemorato redcuntis Pafehæ tempc'^ perdocet, fed amp;nbsp;idem in Apocalypfi fua. Daniel quoquein vifionibusfi“^ idem prophetice defignat. Sanda fiquidem Romana amp;nbsp;Apoftolica Eed«^ hanc fe fidem tenere,amp; ipfis teftatur indiculis, qua: fuis in cereis annuati'quot; i fcriberefolet, vbi tempus Dominicæ paffionis in memoriara populis reo^| cans,numcrum annorum trigintafempcr amp;nbsp;tribus annis minorcm,quàro’; * eius incarnatione Dionyfius p0nat,annotat.hæc Beda de ætate Domini 1«‘'‘ Chrifti tradit.Quis autem locus Apocalypfeos id doceatnefcio:quadatn^''' tem receptaCabala aut tratitione,vcteribusfuifre illud confefrumjexifti*®^* repofrumus.Eufcbius verô lib. 8. tapite fecundo De Euangelicadcn’«'''' ftratione,hoc idem cofirmat inquiésr/ç-opc/Ta/ «rè 0 tt«? t»? J'iJ'afxa\iaç xni ff*/’*^’; ^ûçTO/Lç àu-ov ri trulïipof tif^Sv p^pôveçirptuv ii/jutv y-iyovui traV} O'^if tç-iv iß/ojMi/oi x/j.isV''^ '^Tùtç lùtâvvm à iuity’)^i\içii axpißZi iipiç-îa-iv nu ri ru iuctyyiyia7rapa.ç-nfet: id eftjSanCpt*^ ditum eft memoriæ, omne dodrinæeditionifque miraculorum ScruatoU’ noftri tempus,trium annorum amp;nbsp;ferais fuifle.quod quidem eft vnius hebdf^ madis dimidiura.Hoc ipfum quodamraodo Iohannes Euangelifta,attent)'' fimè Euangelium eius obferuantibus declarabit.hadcnuiS Eufebius.Indc^^ AbbasVfpergenfisinTibcrioinquinAnnoincarnationisfuæxricefimoterV'’ Dominus nofter Icfus paffus çft in carnc,amp; rcfurrexit.Item NicephorusCal’ iiftus,ita librum primum fuarum hiftoriarû concludinCompleditur priwquot;*

hic hiftoriaiû liber annostrigintatres, initio fumpto à quadragefimofecun' do Augufti Cæfaris,iam fcncfcentis,imperij anno:quo Dominus nofttt Icfus Chnftus cum carne ex fanda procefsic Virgine:fine autem in decimurnofta-uum Tiberij Cæfaris imperantis annum , definente : qui quidem à mundo condito 5538. à natiuitate autem Domini triceiimuscercius fuit.Hæc è mul-tis fatis erunt.Ex quibus conftat tempus vitæ adæ interris Domini noftxi 1e-fu Chrifti, non fuiffe veteribus ignotum ; de quo tarnen hodie noftri Theo-logi fic difputant, vt rem alioqui perfpicuam, inuoluant amp;nbsp;implicent ea ra-tione,vt fit difficile fefe ex eorum tricis expediri.

Anno igitur Tiberij decimooftauo, amp;nbsp;domini Chrifti tricefimotertio, conclufas habemus Danielis feptuaginta hebdomadas: quæ ad quófnam Olympiadum, autvrbis Romæ, aut mundi conditi annos pertineant, ex ipfa temporum ferie amp;nbsp;comparatione, conftituta Scripturæ facræ autoritäre certôpoteftcolligi ,vt inindice eft annotatum. Tiberij autem annus de-cimusoftauus , eft vrbis Romæ conditæ oduagefimusquartus annus, Sc

. Olympiadis ducentefimæfecundæ annus quartus-.mundi vero conditi annus efttetmillefimusnongentefimusfexagefimusprimus.Quam temporum no-tationem diligenter animaduertendam effe, nee fupinè vel ofcitanter præ-tereandam,Prophetarum quæ funt his de rebus,demonftrant oracula. Scripturæ autera facræ tarn dihgens ciftaóó follicitudo in temporibus iftis no-tandis ,noftram debuit acuere diligentiam,omnémque nobis excutere iner-tiam. Quamobremnoneftquódnofter hicàquoquamcontemni, autim-proban debeat labor^prxfertim quum Dei vcrbo,non autem hominun^tra- * ditionibus, vel opinionibus fit conftitutus amp;nbsp;fundatus. Pettincre autem ad. nos vel maxime temporum iftorum notitiam,exco intelligimus, quód no-his hæc funt confcripta,qui ad ipfa tempora acceptabilia,atquc ad earn gra-ttam^ruenimus, quam etiam obtinuimus,quæ quidem Prophetarum ora-culis amp;; prædkatiônibus, iam olim denunciata fuerat. Nam,vc ait Petrus Apoftolus Epiftolæ fuæ primæ capite primo, Dehac falute exquifierunt, Si fcrutatifuntProphetæ,qui de futurain nobis gratia prophetarunt :fctutan-tes inquód,vel quale tempus,fignificaret in eis SpiritusChriftj,prænuncians

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eas quæ funt in Chrifto pafliones, amp;: pofteriores glorias : quibus reuelatu eft,

igt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia non fibiipfis, fed nobis monftrabant ea,quæ nunc nobisfunt nunciata,

il i Eft etiam fruftus ille qui ex horum temporum certitudine manat, non 0-(f mittehdus ,quód ludæi horum demonftratione rcuinci qucunt ,vtmanus ü' dent tandem Chrifto domino, Sc Chriftianifmo acquiefcant, ac dcfinant r blafphemare. Quam ad rem non modfc Danielis hebdomades, fed lacobi 3' quoque adiungedum eft vaticinium,quod Gencf.49.verf.io.habetut in hæc 'r verba-.Non auferetur feeptrum dcluda,Sc dux de femore eins,donee veniat *^ lbw Silo, id eft, filius eius, nempeluda,óc ipfc crit expeftatio gentium. Sic ®^ enim effe verfum iftum interpretandum ,Rabini quoque fatentur,vetiratc ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illos cogêre.Na m ih''C Silo aiunt fignificareD:ibeno,id eft filius eius, qui eft

i.verf.8.Et mouebo Gentes omnes, amp;nbsp;veniet defideratus cundis GencibuJ» amp;nbsp;implebodomum iftani gloria,dicit Dominus exercituum»

Sed vc intelliganturfaciliusdidæiam Danielishebdomades^quiacert^ locis ab Hebraico contextu difcefferunt interprétés, quum Græci,tum Lat'' ni, adiungemus hoc loco refpondente quàm poterimus proxime Hebraic^’ verbis interpretationem.Daniël 9.14.

Septuaginta hebdomades præcifæ funtamp;: definitæ fuper populo tuojamp;üi‘ per vrbe lancla tua,ad finiendum culpam,amp; ad claudendum peccata, êi expiandum iniquitatem, amp;nbsp;ad producendum iuftitiam fcculorum , Sc ^^ obfignandum vidonem amp;nbsp;Propheeam, amp;nbsp;advngendum SanóUtatem ßn' ditatum.

ij Scito ergo amp;nbsp;intellige,a promulgatione verbi de reducenda, amp;nbsp;t^ ftauranda Ierulalem,vfque ad Chriftum dueem hebdomades erunt feptciö' amp;nbsp;hebdomades feptuaginta duæ.Iccrum autem ædificabitur platca amp;nbsp;muru® ctiam in anguftia temporum.

Hxc eft qua: mihi quidem,vcrbis Hebraicis proximé videtur accedercif' terprctatio,qua: fuperioribus difputationibus cxplicata eft pauló fufius. Sf^ monisautem Latiniinopia,amp; dicendirationediftidente abHtbraifrno,v'^ poffumus vCrbu verbo reddcfe.Itaqueamp;: Latinus interpres, amp;: Grxcilcptu’' ginta, fxpe à verbis difcedetes fententias reddunt,amp;; fenfum l^fum ahisvef bis exponunt:qüod fadum fuifle hoc Danielis loco docent amp;nbsp;Græca: Sc I^‘ tinæ interpretationes varia:. In quibus quod verfu 164 ponitur 15 J'N^ veenl^* non eft fatis aperte redditum aut à Græcis, aut Latinis, quod nos conuert*' jmus,amp; non hbi,quia ib lo fumatur pro iniava bàâvuro, id eft,ptoptcrfc A' fua caufa.Eo fenfu:Chriftus dominus tolletur de medio,amp; agetur in crued®’ non fibi,fed fuis eledis;vcl,non proprer fc,fed propter cledos fuos, amp;nbsp;Ecck' ham fuam. Non enim fibi fed fuis mortuus eft Chriftus dominus. Quam ißquot; terpretationem agnofcunt è Latinis nonnulli,quemadmodum id excoru® cominentariis in hunc locum licet videre.Sic autem Genef.io.fumitur’'’1'’ vbi aduerfus Abimilechi obiurgationem fefepurgare ftudet Abraham“’» quum ait, nNI ’HN ’b nON imri.li ahi hu, die propter me, vel mca caufa,it*‘ ter mens eft. Qua de caufa Latinus interpres ca verba fcnfu feruato, ita rlt;^quot; didit: Dices quod frater tuns firn. Q^kl autem Beda Vcncrabilis c.9. lib«P® natura return,ex vetetiLatina verfione,qua: habet abbreuiatas hebdomatl^’’ pro eo quod diximus definitas, annos voluit intclligi lunares in hac hebdö' madum fupputationc,leuius eft quàm quenqua debeat remorari«Nam i^^^ ratio lingua: Hebraica: hunc illi attulit fcrupulumlt; Præterea falfa ab eopld raque in hachebdomadum ttadatione funtpofita,ficuti amp;nbsp;ab Eufeb’olibt'’ De Euangelica demonftrationc,vbi tradaturhic Danielis loens .quæexhn commentariis dilui poflunt facile. Cætera autem qua: poflcnthïcnotari» omittimus in præfentia.Qupd h quid eft in iis verfibus obfcuritatis,pottfft^’* fuperiotibus aperiri. Quum autem nos fua bonitate Dominus ad tcroporui“ plenitudincm amp;: complcmentum, per hebdomadas Danielis deduxerit,^

Um tempora nbmeremus à natoDominoIefu Chrifto, dein ceps de nataU die Domini noftri lefu Chriftidicendum eft , quem male collatnm in De-cembrem menfem ineelligemus. Agendum prxtereà cft de rationc nume-randorum nouifsimorum temporum : quo certior nobis nodra confiée ratio , neve quum nos proficeamur Chriftianos, fingulati Dei bcneficio, in Chrifti Domini hiftoria peregrinari videa* mur gt;quæ iis demum nota eft, qui Scripeucasfa-

Depoßre^nisßue noußifnis teïf^poribusjC^ eorurn naweran^iorum aßtrpata rat tone ^aria.

Ancipium Satanx fadus fuo fcelere Adamus,vt qua^ | ^ Dei eftet aduerfus ipfum benignitas intelligeret, idefl’' j

y que noflet cius poÂeritas,falutis promifsionem amp;nbsp;Eü^® | gelium, quo ex defperationc m Ipeni crigerctur, paö^? ^ \^ poft lu am defedionem à Deo accepic. Quinetiaro ff^ | •^ fui autorem amp;û principem,Serpentera ilium antiquuH’'| jf qui,ficuti feribitur Apocal. zo. eft Diabolus amp;nbsp;SatanäS' |

audit à Deo malè multari, amp;nbsp;damnari propter ip^'’* | fcelus,amp;: infanda audaciam, qua fuo mendacio Dei verbum eleuarat,atqi’j s

hominera ipfum in fua naffam induxerat,amp; in fuas partes attraxera^Qü*“ | illi non paruæ confolationifuit,dum promifsione Dei extenebris in lucci® 3 reuocatur,amp; exilij fui autorem videtdignum fuis fa it is tulifte pretium. M^' lorum autem fuorü alleuationem ,in Chrifto lefu Domino noftro fibipf'’' ; pofitam agnofcic,amp;: intuctur oculis fidei Adaraus-QuodintellexeruntD^*’ chari amp;;diledi Patres noftri, Enocli,Noe,Abraham,Dauid,amp; Prophets c?'| teri, vna cum Eccleha quara fiiis xtatibus rexerunt, cdodi à Spiritu fand** | qui nos deducit in omnem veritatem. Eóquc fidei verbo eredi, certaroii® ;^ fua falute fpem conceperunt, amp;nbsp;retinucrunt. ItaqueChriftum DominU^'Ë promifsiones diuinx vbique fonant;cuius aduentu in carnem fœliciaii''| choanturfecula,qux nobis Prophetxdenunciauerunt. Quxquidenj Ap®*8 ftolus appellat plenitudincm temporum,Galat.4.verf.4.inquiens.At vbivf' nitplenitudo temporis, raifit Deus Filium fuum fadum ex raulicreïfadui” fub Legc,vt eos qui fub Lege erant,redimeret,amp;: adoptionem filiorum rflt;^' peremus. Chriftus quoque Dominus quum prodit in publicum ad fuquot;'? obeundum munus, fœlix illud amp;nbsp;ia^ diu Patribus expedatu tempus,add^^ prxdicat Marei cap.primo,verf.4.vbi hxc dicuntur: Poftquara autem tradia tus eft Iohannes,venit lefus in Galilxam.prxdicans Euangelium regui D^}’ amp;nbsp;dicens,Quoniara impletum eft tempus, amp;nbsp;appropinquauit regnum D®’» pœnitemini,amp;: crédité Euangelio. Plena igitur amp;nbsp;compléta fuerunt,q'’^ Prophetarum oraculis fignificabantur tempora de noftra falute,Ghrifti Pæ mini natiuitate,amp;: progrefsione in publicü , ad veriratis amp;nbsp;lalutis dodrinani pertoturn orbem proferendam exSion amp;Ierufalcm.Qux temporadicutui etiam in Sacris litcris nouiffima , vt Efaiæ cap.i. verft. Et crit in nouifsin”’ diebus prxparatus mans domus Domini in vertice montium, amp;nbsp;eleuabiiu'

fuper Colles,amp; fluent ad cum omnes Gentes. Et ibunt populi multi, amp;nbsp;dicer, Venite,Sc afcendamus ad montera Domini,amp; ad doraura Dei Iacob,amp;: do-cebit nos vias fuas,amp; ambulabimus in femicis eius.Quia de Sion exibit Lex, amp;nbsp;verbum Domini de letufalem. Apoftolus etiam Paulus eâdem appella-tione notât ifta tempora, i.Timotb. cap.4.vcrf.i. inquiens : Spiritus autem manitefte dicic,quia in nouifsimis temporibus, difcedent quidam à fide, at-tendentes fpiricibus erroris, amp;nbsp;dodrinis dæmoniorum, in hypocrifi loquen-tium mcndacium,amp;: cauteriatam babentium fuam confcientiara, prohiben tium nubere,f iubentiumj abftinere à cibis,quos Deus creauit ad percipien-dum cum gratiarum adione fidelibus,amp;: iis qui cognouerunt veritatcm.Io-hannes quoque Euangelifta„ne fpes noftras puteraus hïc próducendas, aut nein his vanis amp;nbsp;mundanisrebus hærearaus, vocat eadera tempora,horam nouifsimam Epiftolæ fuæ prima: fccundo capite, verfu 18. inquiens : Filioli, noaißima hora eft;amp; ficut audiftis,quia Antichriftus venit,nunc Antichrifli multi fadi funt:vnde fcimus quia nomfsiraa hora eft.Qnura autem '^p« figni-fleet etiam tempus,videtur de raduftria Latinus intcrpres,quó temporis bre-uitatcra fignificaret recinuifTe hoeæ vocabulum,in Latinafua conuerfione*

Tempora igitur quæ funt ab Adamo condito ad Chrifti Domini incar-[i nationcm,vocantur prima fine priora:at,quæ eius natiuitatem amp;nbsp;pafsionem r confequuntur,plena amp;nbsp;pofteriorafiu« nouißima dicuntur,quemadmodum ill id quoqueprius, vbi defummaria temporum partitione egimus, admonui-|i) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus. Ec nnnc etiam ex his prolatis Scripturæ facræ teftimoniis intclligitur.

il Ec de prioribus quidem temporibus, vt ea perlequitur Scriptura facra, dixi-), mus pro diuina nobis collata gratia .• nunc autem diceiadum eft de iis qHæ S, vocantur nouifsima, eadem nobis afsiftente amp;nbsp;deducente nos Domini gra-jf tia,per Spiritum fluum. Tempora quæ Sacra oracula vocant nouifsima, funt 1« ead«t«#igenda,qux Domini lefu Chrifti inchoata apparltione in carnc,feu 11 natiuitatc,concludcncur mundifupremodie. Quera nos mundi ceruicibus H imminentemamp;:impendentcm,cxpedareconuenit in redemptionemno-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftram. Miraautem de iis temporibus pafsim per Prophetas Ieguntur,amp; præ-

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicantur in Sacris fcriptis,quæ Domini Icfu Chrifti confirmauit apparitio in

U carne,qua infinitaamp;omnium fidem excedentia,mundus vidit rairacula. r Quibus in fpem æternorum bonorum homines ftatim funt eredi, quæ noli bisChriftidominiiuftitiaamp; obedientia fuerant comparata. Sed vt ad illa [( perueniamus,multx interim fuperandæ funtamp; perferendæ moleftiæ, multæ il quoqùe miferiæ amp;nbsp;calamitates adeundæ : è quibus tarnen Dci ope amp;nbsp;boni-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tare emergunt pij. Nam,vc Ador. i4.vcrf.ti.fcribitur,Per multas tribulatio-

r nés nos oportet intrare in regnum Dei.Neque eft illud obfcurum,quod feri-r bitur i.Timoth. cap.j.verf.u. Omnes qui pie volunt viuere in Chrifto lefn Il ; perfecutionem patientur. Sed confidendum eft, quia Chriftus vicit mun-r dura. Itaque magno omnino eft nobis expedandus reditus Domini lefui Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti gloriofus,de quo piis afsiduè co^itare par eft. Spe enim falui fadi fu-

i mus, fpes autem quæ videtur non eft fpes: nam quod vidée quis,quid fperet? r Si autem quod non videmus fperamus,per patientiara expedamus, vt ait il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolus, Rom.8. verf.i j. Quæ verô expedamus, talia amp;nbsp;tanta funt vt eo-

ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm cogitatione,piorum omnes facile abftergantur lachrymæ, præfertim

/ quum tempus breue fit, amp;nbsp;prætereat figura huius mundi, vt eft i.Corinth.7. r vcrf.31. Qua de re pafsim in Scripturis admonemur, ne frangamur an irais, 0 nbsp;nbsp;nbsp;, névenosincautosamp;incogitantes occuperextremusilledies: quemadmo-

i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum Noe fcculo,Dei fecuros opprefsit diluuiura. Itaque Danielis capite 11.

j! i; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vbidefaluteEcclefiæ,amp; libertatc vera piorum adura cft,continuô proponi-

1! ? tur his verbis refurredio; Et in temporc illoferuabitur populos tuus, omois

qui inucntùs fucrit feriptus in libro vitæ .• amp;nbsp;multi de bis qui dormiunt ^ tcrræ pulucrc,euigilabunt,alij in vicam æternam,alij in opprobriaamp; abo®' 'nationem perpecuam. fie enim eft in Hebraico contextu, pro quo Laf“* habemus ,amp; alij in opprobrium ,vc videant femper. Eifiautem iamin^^* nato Domino anni effiuxerint mille quingeci amp;nbsp;feptuagintaquinque, nulj^ tarnen efteins temporisjac ne confequuturi quidcm,fi Deus velit perfect aut annorum millia,Cum aeternitate comparatio. Nihil enim eft diutumuß'' in quoeftaliquid extremum, quod quum aduencric, illud quod prxtf**? effluxerit, amp;: iam nullum fucrit. Inde vc vita noftradicitur vapor,admo'^'' cum pareus,qui deinceps amp;nbsp;continuo exterminabitur, lacob. cap.4. VetM^' ita omnia mundanaamp;quæ præcipuê miramur mundi régna amp;nbsp;impcf‘*' coljata cum Chriftilefu Domini noftri imperio,non modo fumi funtamp;:''^' porcs, momento apparentes amp;nbsp;euanefeentes, fed ludibria amp;nbsp;detrimenti)“ lefu Chrifti Domini abfit ab bis timor amp;nbsp;cognitio. Lætaautem amp;nbsp;fol'^ funt iftainquibus verfamur nouifsima tempora,quanquam multosh^l’'^ Satana ducemanifeftosboftes veritas ,propterÇuangclium prædicatum^ veritatis apertam amp;nbsp;cleóbs patetadam Dei præcipuo beneficie, notitie’”' Q^a breui in bonorum fenapiternorum deducentur pij poflefsionew:^ ld quidem, quia Satanæ eft graue, quod bac ratione pellitur,amp;: deiici lt;1^^'’^ potentia videt, nihil non molitur centra pios, amp;nbsp;hxc fœlicia atque DO'’’ mentibus optata fccula, quibus fua eft nota amp;nbsp;certa libcrtas piis propoüt?' quam fperat feimpediri pofte mendaeüs fuis amp;nbsp;præftigiis, impictatis ewi^ illcprinceps ,amp;: veritatis hoftis capitalis ,qui breui ligatus fentiet, vef^'’'*'' iatu fxpe, vidrieem Dei manum. Sed dehorum temporum nouifsimot''''' in quibus vcifamur rationedilfcrendum cft,amp;doccndum,cum Deo,Vt*)^ fupputari amp;nbsp;numerari debeant,quum quid illa fint,amp; quandiu conftaturä^^ duratura,ct iam didis intcUigatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*•*(

Quia verb in hiftoria Domini noftri Icfu Chrifti permulta funt m«®®* illuftria tempora,fadum eft vtaliud alij fpeóbuerint. Vndeaccidit vti*’’ idem notandorum nouifsimorum temporum, omnes principium obrefquot;’' rint.aut ftatucrint. Nonnulli enim ab incarnationc,fiue conceptione C^ fti Domini,annospoftreraorum temporum numcrant.Alij ab eius natiu'^ tc,alij verb à Circuncifione, alij autem à pafsione cofdem annos recenff** quemadmodum amp;: à Domini prxfentia hos ipfos veterum Thcologor'’'” nonnulli numcrarunt.De quibus rationibus figillatim paucis eft nobis 2?^quot; dum. Ab incarnatione,quando conceptus eft Dominus,amp;r primum vcibquot;''' Caro fadüm eft in virginis vtcro,multiannos nouifsimorum temporum^'’. tant,quos non omninomalè nominantannosfalutis »fiucgratii^quèil**’ ' temporibus verafaluspatefadafit,amp;:promilTa gratia fucrit nobis exhil’'? in Chrifto lefu Domino noftro.Itaque Ado Viennenfis in fuo Chroniclt;’f ' annotat celebratæ fynodi Nicenæ tempus, inquiens : Anno poft incarn«^**’* nein Domini treccutefimo vigefim^ fecundo die menfis, fecundum f’'^ cos Dcfij,vigefimonono,quod eftdecimonono Calendarum luliarunb^®” fulatu Paulini Giuliani, Nicenum celcbratur concilium. Et in aliahift°''^ inquit: Drogo filins Pipini defungitur bibernali tempore, anno incarné' tionis Domini Dcc vi n. Alia liceret proferre eiufee generis exempla-''“ bis in præfentia contenti crimus. Hune autem morem numerandorun lt;'quot;' norum ab incarnatione Domini, in Ecclcfiam inuexit Dionyfius parvins öquot;' exiguus, id eft, Græcc fquot;'‘f«ï ,qucm etiam nuncupant Abbatem RomanUlt;J' Qui, ficuti colligimus ex epiftolis Bedæ Venerabilis, ex bis quæidemB^ tradit capite 47. libri De natura rerum, autor fuit Cbriftianis notandoroi'’ ita temporum. qub memoria Diocletiani tyranni, hoftis nominis Chrifti™

præcipuijtolleretur amp;nbsp;èxpûgeretiir ex Ecclcfia.Item vt qui Chriftianifmum profitentut, fcircnt fibi Cbrifti domini memoham, in temporibus quorum eft author,Si quibus nobis falutem atculic, effe vfurpandam. Bcdæ veto haç de re verba lie habenc : Primo decern nouennalis circuh verfu , tempotum ordo præfigitur, quern Græcicalculatores à Diocletiani phneipis annis ob-feruauêrè. Sed Dionyfius vcnerabilis abbas Romana: vrbis,óó vtriufque lingua: , Græcæ videlicet amp;: Latina:, non ignobili prædicus feientia, Pafchalcs fchbens circulos,noluit eis, ficut ipfe cellatur, memoham impij amp;: perfecu-totis innerere,fed magis elcgit ab incarnatione Domini noftnlcfu Chrifti annorum tempora prænotare. quatenus exordium fpei noftræ notius nobis| cxill:erct,amp;: caufareparationis humanæ,id eft,pafsio Redemptocis noftri eut-dentius elucctet. hattenus Beda.

Diocletianus autem, duiuspræter çaeteros inEcclcfiam Chrifti nobilitata fuit crudelitas, cauerat edido, ficuti ex eius hiftoria licet colligcre, vt anni in pofterum à primo fui principatus anno numerarentur amp;nbsp;fignarencut: lob-lata priote in config lundis temporibus obferuatione. Quod ab illo fadum fuiffe videtur.quia Chriftiani Romanos negligebat faftos, nec Confules auc Impenatorcs admodumeurabat.de quorum nominibusfignabantur in orbes Romano tempora. Suam proptereà memoriam perpetuam gc ætetnam in terris effe cupiebat nefarius ille amp;: immanis tyrannussquod ea conftitutiono conlequuturum fe effe exiftimabat. Ét cettè valuit illud impuri hominis,qui felouium cognominaret, dectetum, per annos ducentos quadragintaodo. Laque amp;: Epiphanius hb.J.contra hærefes,fextum annum Gratiani nominat nonagefrmum annum Diocletiani tyranni. Et AmbroGus in Epiftola qu^m ex argumento noftri Pafchalcm nommant,quæ quidem eft ad Epifcopos pec Æmiliam conftitutos feripta.Sc 83. notatur, annum memorat odogefimum amp;nbsp;non|gcficnumtertiû,cx die imperij DiocletiankEt in Epiphanio epiftola, q^imus fcriptispræpoGea cft,fic habetiEpiftola fcriptanonagefunofecüdo anno regui Diocletiani, Valétmiani ScValétis anno duodecimojli: Gratiani anno odauo, adEpiphanium Palcftinum Eleuthctopolitem,amp;c. Et in An-cotato;Diocletianus annos vigintiipoft Diocletianum,Maximianus,Lnci-« nius,Conftans,Conftantinus,lulianus,lomanus, Valcniinianus,Valens,Gra-tianus, anni LX X. Nam bic annus eft Diocletiani nonagefimus, Valenti-niani, amp;nbsp;Valentis decimus, Gratiani fextus, Confulatus Gratiani AugulU i tertium.Si Efcythij lUufttifsimilndidio vndecima. Imperium autem adle-« rat Diocletianus, anno poft natum Chriftum dominum ducentefimo odo-gcGmofcxto,Vt noftri Aftrologi cenfent, ftaiim poft interitum Probi impe» j tatotisÆius verôÆra,quemadmodum noftri loquunçur Computiftæ,fubla-’./ ta fuit anno Domini quingentefimo trigefimofecundo. Quod quidem ita habere,ex Beds vcnerabilis commentatiis intclligimus. Qui in luftiniano ita inquit ; Dionyfius Pafçhales fcribit circulos, incipiens ab anno Dommi-CxincarnationisDXXXlL qui eft annus Diocletiani CCXLVIU.poft Con-^ fulatum Lampadij Sc Oreftisrquo anno todexluftinianus orbi ptomulgaçus ^ eft. hæc Beda.

\ Ne quis autem exiftimet eundem morera numetandorum annorum ab ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iucarnationc Domini fuiffe in vfu veteri ccclefiæ Romanx,propter vfitatam

n Confuetudinem in bullis pontificalibus receptam, Sc vulgo notam, hoc fic habeat.id non ita pridem obfetuatum fuiffc.Nam,quod annotatur à nofttis

”* primus è pontiheihus Romanis annus in Pontifiçiis refcriptis Sc diploma-” tibus, quas bullas nominant, cœpit adferibere fui pontificatus, Pafchalis fc-^' cundus, quum antca in iUis, anni Impctatorum adferiberentut, Prætereà autem quód attinet ad annos incarnationis Domini, ij non annotabantuf

antea,quemaJmodum id ex lohane Lucidoconftarepoccft,qui libio pri®® De emendacione temporum,capite 10. hoc inquicSed tarnen ohm in bull'’ Pontificalibus,nó annotabatur annus Domini,fed annus Pontificis pro tc®' pore præfidentis.At recentiores in biillis tantummodo Pontificalibus ineC' per-uncannos annotate ab incarnationc.-in cæteris verofequuturantiquu® Romans curiæ morem,annos defcribentes à natiuitate Domini.Dicit c®®* dominus Paulus Epifeopus Forofempronienhs hb.ij.fecundæ partis Pauh’’^ fuæ,Eugenio quarto præfidente, adhortatore Blondo Forliuienfi, pontifi*^*) collcgij afecretis notariojn bullisatque refcriptis pontificalibus, annoru® hæc à chrifti incamatione fupputatio fcribi phrnum cœpit.amp; infrà;Sednlt;’' tarij à natiuitate annos computare confueuerunt.hæc ille Epifcopus. In hf^ deceptuseft Blondus,imitas Dionyhum abbatem,quifuam fupputationc*® olim fecérat à primo anno incarnationis Dominica in fua tabula. Sed id«® Dionyfius in annis Dominics incarnationis erranit, vt dicit Sigebertus ■quot; fua Chronica,amp; Renerius egregius fupputator.Non eft ergo mirum fi Blo® dus in computationibus annorum ab incamationedefeccrit,quia ducef erroneum fecutus eft. Caufam autem erroris ad vitandam prolixitatemjb“' non ponimus,qüia alibi earn defcripfimus.Quida verocertecoputantann“’® ab incamatione Domini, addentes annis à natiuitateipfius rede coputaH’’ per Eccleham fcilicet, nouem menfes guibus fuit in vtero Virginis .• vtbeO^ computant Pifani, qui anno Domini 1 jiy. à natiuitate,poft z y. Maitijgt; üquot;’* in anno ab incamatione Domini 1 yi6. amp;nbsp;iie annotant in fuis literis amp;nbsp;codgt;' eibus. hsc inquit Iohannes Lucidus. Cuius verba nó piguit rccenfere,quó^ cx^s animaduertimus qua rationc priores Paps,hue pontifices Romani vfu^ pauerint in fuis bullis, amp;nbsp;vna Dionyiij errore notari audimus, vt cos pecc«t^ facile fitintelligere hac parte, qui eius autoritäre freti annos Dominiab®' camatione numerent.quadereagitprolixius idem Lucidus,opul^^^ vero pafsionis Chrifti die,capite tertio.

In hac autem ratione notandorum annorum ab incamatione Domini)’“ animaduertendû eft,quod ab eodem lohâne Lucido docetur,eode opufeo^® de vCm die pafsionis Chrifti,annos ab incamatione fumptos, poft quatn”quot; Chrifti annum eofdé elfe cum annis à natiuitate computatis, propter f«!«®' fluum bilfextum anno quarto Domini inconfulte annotatum.quo vnus®'' nuitur annus. Non tarnen hoc accidit ante annum quartum Domini. Vn^* in refcriptis pontificahbus idem annus à natiuitate ex dida inordinadonc''' cis dicitur annus incarnationis. hsc inquit Lucidus.

• lam acircuncifione Domini,id eft,vt quidam interpretantur, à Caki’’^® Ianuariis,annos Domini fupputant Romani,quod codie Etanniprintip®''’ in Calendario lulij Csfaris:quod idem recentiores Aftrologi faciunt,*!“’ radices motuum ftatuerunt initio lanuarij ,primi anni natiuitatis Chrift'’ non coputatis feptem illis diebus,qui iunt ab eo die Decembris,quoftat®’J natale Domini,vfque ad primum lanuarijdiem. Ita qui loca Planetarum® horam natiuitatis Chrifti inuenirev151unt, retrocedunt per dies feptem à®' dicibus Planetarum , in tabulis annotatis, vt ait Lucidus capitc 10. lib.!'“^* cmendatione temporum. Sed loge plura funt hac in re Aftrologoru erra®» qui nee vndc fumendum fit anni naturalis initium,nec quando natus fit D® minus intclliguc, quemadmodum neque id norunt noftris tepori Theolog'' quo fit vt fruftra circuncifionem Domini eo modo proponar, quandoinf” errant,quod circuncifum Dominum putant Calcndis lanuarij,queraadmü' diim in fequentibus docebitur cum Deo.

A pafsione etiam Domini annotaruntpleriquetempora,qui videntur® fcnfilfe^quia morte Domini compléta fuctunt omnia, qus Chrifto doniii® perfetenJ’

pcrferenda erant pro noftra cxpiatione^temporuin fœliciùm ibi prihcipiym ftatui oporcere.Q^d fcquucum videmus Hieronymum ,qui commentario in Sophoniæ prophet« caput primutn,vcrf.i7.ait: Poft annos quadraginta amp;: duos Dominica: pafsionis,circundata eft ab exercicu lerufalem,amp; columnia* tioiniusfaftaeftcunifeftinatione,amp;non folum illius,fcd cundtis terrae ludææ habitatoribus.Iüdorus cciam multis hiftoriæ locis eadem ratione vti-tutin cemporibusannotandis. Quod alij quoqueplcriquefaciunt,Jnqui-bus eft Gregorius Turonenhs, qui annos modo à pafsione, modo à refutre* ftione,vicinis inter fe rebus,enumerat.Sed fingulorum nomina non eft no» bis infticucum petfequi hoc loco.Sacis autem fucricin pr«fentia id adiunge-re,morem eundem veteri Roman« Ecclch« führe in vfu. Q^æ,quemadmo-dum teftacur Beda capite 47. libri De natura return, fuis in cereis annuatim inferibere folet,vbi tempus Dominica: pafsionis in memoriam populis reuo-cans,numerum annorum trigintafemper amp;nbsp;tribus annis minoremjquam ab cius incamatione Dionyüus ponat,annotat.Denique anno ab cius incama-r tione iuxta Dionyhum feptuagefimoprimojndidione quartadecima,fratrcs noftri qui tune fuére Rom«, hoc modo fe in natali Domini in cereis fand« Mari«, feriptum vidiffe amp;: inde defcripfiflc referebant : A pafsione Domini noftrilefu Chrifti annifuntDCLXVlII,b«cinquitBcda.Vtautéexpleacur an ni feptingéti amp;nbsp;vnns,addendi funj annis propofitis 668. triginta tres anni» quibus egit in terris Dominus. 5;.autem, amp;: 668. hunt 701. Vfa eft ergo Romana ecclefia,ea ratione,vc annos Domini ab cius pafsione numcret,omif-' fis interim his annis,qui ab eius incamatione ad pafsionem decurrunt.népe • triginta tribus,vt quidem ipü vulgó aftrologi Ecclcfiaftici numerant.Qtod nó animaduerfum amp;nbsp;notatum à plcrifque,errores uófcrédos inuexitin hac lupputadorum annorum Domini rationem-quos fcriptis fuis c5firmarunt,amp;: auxc^icnonnulli Computiftæ.In quibus Antonium DulciatuFlorêtinum draï^Eremitarum fandi Auguftini, memorat Iohannes Lucidus capite ^, opufculfde veto die pafsionis Chrifti. Is Duleiatus ju Jibrode feftismobilia bus, heet incipiat annos à pafsione Domini,non tarnen præciditannos pr«-cedentes pafsionem,fcd errorem errori addit. Quoniam anno quo Cbriftus natus eft,annotauit pafsionem Domini,inqun Lucidus, In quo pari ratione eft à noftris erratum,quum eofdem annos,amp;: à nato Domino, amp;nbsp;ab codent paffodixcrint amp;nbsp;annotarinr. Nam qui annum vulgó à primo lanuarij die, vel à vigefimaquinta Decembris, qua putant natum Dominum, inchoantr id ita faciunt,vt annum à natali Domini repetat;qui vero eundem annum à fefto Pafehæ ordiuntur,quia turn eft paffes Dominusjuficiari id no polfunt, fea pafsione Domini annos recenfere.

Ç^odàdodisiSc bonis viris animaducrfum,amp; fepius in Senatu Parifienft propofitum,quum fuiflee negledura,ab üs qui,vt de Verre dixit Cicero,non tam cœli, quam cælati argenti rationem habenc, amp;nbsp;virtutem poft nummos quærendam cenfent; fuit nihilominus edido regio tandem emendatum. quod fenfirn viam fibi amp;nbsp;autoricatem f^it, fruftra imperitis amp;nbsp;ftultis mala-rum confuetudinura propugnatoribus,concra nitentibus.Inde iam ab anno Domini 1566.inadis publicis notanturanni à Calendis lanuarij. quibus an-nus incipit, ex vfitato more amp;: recepto iam inde à lulij Cæfaris téporibus,ad 112C tépora,fublata illa Pafehæ amp;nbsp;natiuitatis Domini confufioncpriorc,qua idem annus amp;nbsp;citius amp;nbsp;ferius apud nos incipicbat,amp;magno errore numeral batur idé annus à natiuitateamp;: pafsione Dominj. Cæterùm eedefia Romany hac tépeftate annos non à pafsione Domini, fed ab cius natiuitate numeratî quemadmodu id fatis multis eófirmat lo.Lucidus cap.j.opufculi de veto dip pafsionis Chrifti,exadis cÓcilij Conftaticn.amp;: buljis Pontihcalib.ia ab anno

Domini ijoo. cdicis. in quitus ipfi anni vigilia naduitads Domini conclu' tluntur,amp; fcquend naduitads Domini die incipiunc.

Veteres præccreà Theologi annos à Domini præfenda numerarut.quein-admodum Philaftdum libro de hæreiîbus dixiiTé videmus,à capduitate ßi' bylonica ad Domini noftd præfendam j annos pene eflc D. amp;nbsp;inde à DonU' no ad fua tempora annos cffe CCCCXXX. Præfendam autem Domino vi' dentur Latinidixifle,cam quam Græci nominant *7r/^«»«6H',quam pro fuoaf' bitrio fcriptores Ecclcfiaftici varie funt interpretad : partim cam ad nanu*' tatem referétes^partim ad ipfius Baptifmu,partim ad ftellam,quadiice M^g* lerufalcm,deinde Bech-lchem funtdedudi. Capite autem fequenti haclt;15 voce aliquid etia dicemus,ex quo perdnere illa ad natalem Domini inteH*' gi potent. Et quia dies Epiphaniorû Hue Epiphaniæ vulgo refertur ad fteH^ cxhibitionem,qua duce venerut ad Chriftü dominum Perfaru fapientes,«]*'* lingua ipforu dicueur Magi,quó vulgaris tollacur error, no eft exiftimadui^ idem elfe tempus nati Domini, amp;nbsp;ftellæ Magis oblatæ. Anno enim alreroi* nato domino lefu Chrifto,hoc eft,Herod is anno tricefimoquinto, ftcuti n®' tat Epiphanius libro i.tomo i» c6tra hærefes:venerût Magi ad Herodem 1^ rufalem,quemadmodum id edam colligimus ex Euagclio Matthæi,m quoi cap.i.vcrf.i6.dicitur:Hcrodés timens regno fuo,pueros Beth-lehemidcos^ bimatu amp;nbsp;infra fuftuliffejfecundum têgus quod exquifierat à Magis. Itaqu^ oportuit Herodem didicifteà Magis Chriftum dominu,iam prope bimatu*** attigiflc,amp;: duos annos prope turn fuifte natu. Vndc nó malè ifta ab Epiph’'

Tricefimofcpdmo,Herodesmortuus eft,amp;fucccfsit Archelaus filiusipfi*^ in rcgnum,qui regnauit annis nouem. hadenus Epiphanius. w-r, A natiuitate vero Domini annos enumeratautorum parsmelior,qu^^ nos obferuamus his tcmporibus,atque eda in hoc Chronico fequimunp*^ ferdm quum inde nouifsima tepora incipiat,amp; à nato Domino, fœliciu to*quot; poruro,amp;: Patriarchis optatorum hiftoria ordiantur Euangeliftæ.Tum c®^ Deus apparuit Emanuel,amp; Verbum carofaftG,prodiicin mediu,ad ncJl*^’ tollcndas miferias,amp; vera nobis libcrtatem offerendam.Itaqueamp; gaud****” illud quod apud Euangeliftam Lucam paftoribus primum denuncia***'' cap.i. per Angelum, ad nospertincr. Nato enim nobis omnibus Seruato'^J domino noftro lefu Chrifto, in ciuitatc Dauid,vcra pax terris oblata fuiti^ bona Dei voluntas erga homines turn plane conftitit, prius à Lege, amp;nbsp;P*^ phetis teftificata.Quamobrem iure paftoribus vigilandbusin ca regiono“ gregisfui euftodias agcdbus,inquit Angelus:Nolitc timcrc,Ecceegoeo^ gelizo vobis gaudium magnu, quod erit omni populo : quia natus eft M Saluator,qui eft Chriftus dominus,in ciuitatc Dauid.Luc.i.io. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Antequam autem receptus mo^eifetin Ecclcfiis,annorum Domiu** cius natiuitate numcrandorum,amp; Græci amp;nbsp;Latini diuerfam fequud fuut*^ tionem,propter priores vfu rcceptas confuctudines: deinde propter Imp^ torcs,de quorum nominibus fignabantur fafti. Græci enim pardm à wu** condico, pardm ab Alcxandri Magni impcrio, annotare annos erant ^^ Quod ex imprefsisCanonibus Græcis Luretiæapparct, in inferiptiouiu Niccnæfynodi primæ,pagina7.amp;Niccnæfccundæfynodi,paginauo-â^' tomo Conciliorum primo,Parifiis impteftb 153 j. per Francifeum Regu^** ' additur initio præfationis concilij primi Niccni,anno ab Alexandre li mcnfelulio, rj. Calcnd.Iulij.

^ ^ OnuphrinsPanninius,commencaviis in fuos Faftorum libros.Qui fadum amp;nbsp;obferuatum ici tuilTe Conftamini Magni ætate exiftimac,fient ea de rc dite»-,, | turinfequentibus, capite buius libri tertio. Vtautchi ea ratio notandaruni (/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indidionum valuerit,videtur in caufa fuilTe luftioianusimperator, cuius de

i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporibus notandis, amp;nbsp;confignandis adis publicis,cxtat edidum. Ex quo

j. notandorum temporum obferuatam Græcis rationem illo feculo;diuer(ani (. ànoftradeprehéderepoffumus.Nam in NouelliSiGonftitucioneXLVILvt tgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impcratoris nomen,amp;: Confulis,amp; Indidio,quoque vnà cum die menfis anti notentur, in adis publicis fine diplomatibus, anno imperij fui vndecimo ^6 edicit,in hæc verba : Sancimus vt quicunque adis publicis conficiendis in-igt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruiunt,liue in iudicio,Gue vbicunque tandem ada confiftunt : tabellioncs ƒ quoque,amp;: in fumma qui,quacunquc forma aut racione inÛmmeta conferi-ui bunt,fiue in ampla hac vrbe.ûue apud alias genres, in quas fummum impe-rium nobis concefsit Deus, ad hune ferme modum incipiant inftrumentai J Sacratifsimi huius Augufti Sc Principis, hoc amp;nbsp;hoc anno : amp;c poll hæc infe-y tant nomen Confulis,qui eo anno cum magiftratu fit. Tertio loco Indidio« ^ nem,quam deinde confequatur menfis amp;: dies, hadenus conftitucio. Ex qua (1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;videmus quid obleruare folita fuerit illa ætate Græcia, in temporibus anno-.) tandis.Nam prius R.omæ,dè nominibus Confuluna fignabantur faftfpoftca j( de nomine Impcratorum, additis Confulibus. At bic Confulis vnius tan-lj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tummodóin hac cóftitutionc meminitluftinianus,quodanno Domini 518. j, luftinianusImperator folus 11, Conful fuit in Oriente. Anno Domini 519. ^ Decins, fine collega Conful in Occideote fuit. Anno Domini 5 je; and?o Confules in Occidentedefignati fuerunt Lampadiusamp;: Oreftes. Anno Domini 531.tarn 0riens,quam Occidens.fine Confulibus fuerunt. Anno Do-'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”^^^ ^^‘ ^“® Confulibus ram in Oriente quàm Occidente,fuitRefpublica. ÄTin^omini 533. luftinianus tertium Confulatum gefsic fine collega. '^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anno Domini 534. luftinianus Bizantij iniit Confulatum, cuius Romæ col-P lega fuit Decius Theodorus Paulinus. Poft quem Romæ amp;nbsp;in Occidencc jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confules crcari defierunt, bello Gothico impediente, vc annocauit ifta dili-II geneer Onuphr.in lib.5.Eaftor.pag.4tç. ^ Sedillius miran fubit,in memoracailla de annotandis temporibus Con-* 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitutione, nullam nati Domini, aut pafsi fieri métionem,torpore,vt videtur, ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;graui animosluftiniani,amp;: cæterorum qui ilU aufcultabant, eóque tempore ^ viuebant, occupante. Chriftienim Domini nomen turn eelebre, amp;nbsp;eius ^ dodrinafalutaris, nota fatis eratin Græcia illo fcculo. Agnofcebatquoque '^ luftinianus,feChriftiDomini regnare beneficio ,cuius tarnen nomen in i[ fuis inftrumentis filentio præteric. De annis enim Domini nihil omnino ptæcipitar,quôd maior homines illuftradi nomimsfui cupido tcn€3i,qrwm ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curadiuinx propagandæ gloriæ.Dum ignorant,aut certè non memihetunt, fe natos fandificando nomini Dei (ui, amp;: noftti omnium Parentis amp;nbsp;Serua-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totis. Seddumfe Auguftifsimos,Sacraflfsimos,Fœlicifsimosamp;Gloriofifsi-^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mos nominant,amp; dier voluut,certè mifcrrimos,infœlicifsimo5,ignâuifsimoâ ^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;arrogantifsimos, fefe prædicanc amp;nbsp;arguunt.Nam quod hominibus alcum ^j cft , abominatio eft apud Deum, vt Lucæ 16. capitc, verf. 15. docetur. ■jji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FtReges quidem ac Monatchas, de fe modeftius fentite conuenit, qui quo Ù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt maiores co fummifsius geretc fe debent. Quopertinet illudquod ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcipitur Deuteron. 17. verf.io. vbi de fegia potcftatc,óc autoticace agitur. Ijj quo loco id de rege feribitur ;Nec eleuetur cor eius in fuperbiam fuper fra-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trèsfuos,neque declinet in partem dcxtram,vel fimfttam.vt longo tempore ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnetipfe,^ filij eins fuper Krach

j8lt;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c H R o N i e.

Quàd autem ad EecIcCam Latinam attinet, ea vt fermone amp;nbsp;ritibus ât cœlo diuerfa fuit à Grxca, fie morem alium fcquuta videtur, in hac tempo* rum rationccondituendaiNam partim veterem Romanam confuetudineß* fcquuta eft,qua Confulum amp;nbsp;Impcratorum nominibus fignabantur teport partim idololatracum amp;nbsp;Gentilium repudiata confuctudine, an nos vel ^o incarnatione Domini, vel ab eins præfentia, vel à natiuitate numerai^o Certi autem amp;nbsp;quod omnes feqücrentur, nihil videtur conftitutum fol* ante annum Domini quingetefimüm tricefimumfecundum. Imperator»^ enim raagna fuerat vfque ad illa tempora,potcntia amp;nbsp;autoritas,non in hol** mod o fed toto Occidente, quibus vulgo parebatur. Adhxc confuetudio*^ xnagna eft tyrannis, qua; femel fufeepta mordicus retincte cupit. Ita fadui” cR,vc fero recepta fit ab Ecclefiis,notandörum à natiuitate Domini tempo* turn ratio. In qua minime illud præcereudum efi',Âfirologos Ecclefialboo^' dum tempora digcrunt, amp;nbsp;cyclös fuos, vt loquuntur, componunt .• à menl^ Septembri computum fuum repetere, atque ordiri. Quo loco IndiâionP quoque {latuunt,quaru principium conferunt in xquinodium Autumnal^’ à quo Grxeis etiam annum incipCre notant Aftrologi. Quemadmodum 1’ quoque prodidit Alphonfus in fuis tabulisiErrore tarnen baud dubio,qtiu®' menfes Grxcorum ad annos Alcxandri Magni reuocet, amp;nbsp;veteres GrïO)’ ante Chrifti Domini aduêtum,annos fuerint foliti inCipere ab æftiuo folH’' tio, quemadmodum amp;nbsp;Olympiades, Æuti priui docuimus, cum de Oly*”' piadibus egimus. Scd qui poftea Chriftianiimum profcfsi fimt, annum «^ zquinodioAutumnaliinchoarunt,quemadmodum inde tempora Huerez do#urrereabipfoorbe conditoiufleratDeus. Exquoid apparetjquodiö'. telligctur poft clarius,cùm de natali die Domini egerimus,vetcres animalt;i' uertiflc Dominum noftrum lefum Chriftum fuifle natum xquinoftio At' tumnali.qux caufa fuit vt annos inde fint exorfi, prioris xtatis Clu^ÛP quos à Domini natiuitate folita eft inchoate vêtus Ecclefia.

Natum tarnen Chriftum Dominum hyberno folftitio exiftimaruntvd^ rum plcriquc, amp;nbsp;hodie quoque perfuafum habent fere omnes, prxiudi^'’ nefcio quo male fundatarum opinionum. Sed hac in re quid doceat vérité non autem quid homines fenferint, infpiciendum eft, atque etiam animait

De nataliDomini noßri/efiChrißi,^t4oJ confèrent elum eß in ^ntnmnale aquinoèUnm.

ï^g^^^^Efta amp;nbsp;rcligiofa dierum obferuatio, qux fub Lege valucfï[’ B^Chrifti Domini aduentu in carnem.amp;morte in crucc pro no^(^ ‘ ^obita, fuit obliterata: quemadmodum ciborum quoque difd*' Hmen fublatum fuit, qunm Legis pxdagogia finem fuum e^^ * confcquuta. Quod Epiftolx ad Coloft. capite fccundo,vcrf«lt;^' docet Apoftolus,inqujcns : Nemo vos iudicct in cibo autpotu, aut in pa^f dici fcfti,aut neömcn!x,aut fabbatorum,qux funt vmbra futurorum, corp'll autem Chrifti. Hac etiam dc re clarius aliquanto agit, Epiftolx ad GaUtJS capite quarto, verfu 9. grauitcr amp;nbsp;iniquifsimo animo ferens, receptos uld in Ecclefiam mores, falforum dodorum technis amp;nbsp;perfuafionc. Eos autelt mores nominat infirma mundi clcmenta, amp;nbsp;dodrinas pueriles mundane quas quum ab Ecclefia fua remouerit Dominus, homines interim mandafl* amp;nbsp;animales, qui qux mundi funt, non qu» Del fapiunc^in vfum äußert reuoeaf'

leuGcare,magno fuo amp;nbsp;corum qui illis confultanc male. Sic autem éo loco ^( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agit : Nunc autem quum cognoueritis Deum, imó cogniti fitis à Deo, quo Pgt; ; nbsp;nbsp;nbsp;modo conuertimini iterum ad infirma amp;nbsp;cgena elementa quibus denuo ^ ^ feruice vullis? dies obfcruatis, amp;nbsp;menfes, amp;nbsp;tempora, amp;nbsp;annos. Timeo vos, ^ ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nc forte fine caufa laboraucrim in vobis. Hæc eft Apoftoli grauis, de ferto-jb d rum dierum obferuatione querela, in quam fi noftei animum intendiHent, ÿl non tôt feftos dies aut ferlas pafsi elfent infiitui. Quæ comefiationibus 1^ X nbsp;nbsp;nbsp;obeundis,Sc fratriis ac fodalitatibus quum potifsimùm infetuiant, magnum

511 nbsp;nbsp;nbsp;inurunt Chriftiano nomini dedecus,amp;pcftem in Ecclefiam cxicialem inuc-lÜ 1 hunt ; quandoquidem homines à fobrietate amp;nbsp;cemperantia ad luxum amp;: * erapulam inducant, omni verecundia pofita,ô£ fublato in totum Dci metu. jÿ f Quamobrem de feriis amp;nbsp;feftis Pafehalibus agens Nicephorus lib. 11. cap.3 $. (T ■ Ecclcfiaft. hiftor. hæc fubinfert, poft citatam Apoftolorum Epîftolam, c|uà ^ credentes non tcneri Mofaicis ceremoniis decretum fuerat-At quidam ifta fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil curantes,omnem quidem fornicationem pro nihilo habent:de diebus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem amp;nbsp;feriis,amp; inftitutis petinde atque de anima ipfa dccertant,Dei tnan-(i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dau inuertentes, amp;nbsp;fibi ipfis leges ferentes, haud fecus atque fi ftudiofê Hoc ji agerent, vt contrarias maxime, aduerfus Dei décréta, res agitantes latere 0 possint. Itemhæcpoftcàadiungiteodemcapîtcjî.lib.ii; De diebus certè gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidam Ü menfibus, icreconciliabile Ecclefiæ concitant bellum ; contem-0’ plationcm temotiorem de iis pofthsbentes. Itaqué nccclTario confequitur, p* amp;ipfoshacin parte,candemcumludæisfuftinerefententiamSeconderait nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nationcm,in feipfos malediftionis calculum ferentes. hæc Nicephorus. ÿgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eaautem fuit Satanæ aftutia, vt fpeciofo prætextu celcbraridatum vjrtu- ’ p-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn,qua in claris viris amp;honoratis foeminis apparuerant,homines primura i' ad otium,deinde ad nequitiam amp;nbsp;ad excera, quæ otium alic mala,inducetec. p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incaums enim amp;nbsp;incogitantes, hac arte occupatos, fenfim ad apertam, quæ [I flflWTetnitur, theatralium chorearum ac perfonarum fumendarutn amp;: co-meffationum licentiam impulic, à qua tanquam vfitaca, amp;nbsp;pacrum inftituto y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfcruata, dimoueri nequeunt pofteti. Quæ enim patrum exemplo facidne

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minores,ca iure amp;nbsp;boni ratione fieri cenlent: quüm tarnen longe aliter Had

i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deteprónuncietapud Ezechielem Dominus,capite vigefitho, verfu i8i vbi

P inquit:Dixi autem ad filios eorum in folitudinc,ln præceptis patfüm veftrd-tum nolitc itteedere, nee indicia corum euftodiatis, nee in idolis cÓrutn polluaminiiEgo Dominus Deus vefter,In præceptis meis ambulate,Si indicia raeä eu ho dite, amp;nbsp;facite ea. Hæc funt quæ ibi præcipit Dorhinus, vc eins inflà amp;nbsp;præccpta,nô autem patrum nofttorum inftifuta, quæ bonis moribus repugnant,femanda aut fequendà riobis efte fciamus. Nam in Dci ciuitatc; amp;nbsp;bene Conftituta Chrifti Domini Rcpublica, id éft i Chriftiaha Ecclcfia, fola vigereamp; obferuari debént verba Domini.Quodnifi fieret,fruftra nobis tt vera fufeepta effe religio amp;nbsp;pietas diceretur : quum Matthæi capii 3. verf. 190 v L talcm rdigionerti quæ nitatut hominum inftitutis damnet Dominus, ini' T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiensiSine caufa c olunt me,docentdi dodrinas,mandata hominum: :l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quodigitur de natali Domini nofttilcfu Chrifti quærimus in præfentiâ^ igt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id non facimus feriarum aliquatum inftituendarum caufa,quibus iridulgea-ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus ventti, aut eputas Sc conuiuia inftautemüs, nihil dc temperantia Chri-)5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftianis digna foUiciti, contemptis interim paupetihus Sc egenis, iri quos no-

15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttræ copiæ confer en dæ furit. Sed ifta nobis eft inftitutà difputatio, vt noftrà :5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupinitas 8c focordia deprehendatur 8c damnetUr, qui non intelligimus qui ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die, aut quo teippore natus fit Dominos : qua dc rc totics, amp;nbsp;tam muftis nos A admonent facta Dei oracula.Sed,quæ noftrà cft vitiofitas,ncquaquarh foie-pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus eô noftrà ftudia tràdüecre,vt certitudo complcmenti, fmc plchitudinî^

11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qdiift

temporuni,qucmadmodum loquitur Scriptura facra, fie nobis nota. Qjp '” re non admodum nos iadamus, qui hiftorias pocius prophanas, amp;nbsp;inuülf^i ac nugatoriasjiieque quiequam ad nos attinentes,inueftigamus.Hæc autel’' quæ vere noftra funt, vepote nöbis à Domino propofira ad inueftiganJu® amp;nbsp;cognofcendum , amp;: qua:noftris animis fruftum amp;nbsp;folatium ex diuinaro® promifsionumfuo tempore completarum notitiaafFerrcpoiTunc vel max'' mum,ncgligimüs.

Cæterùm vt ad quæfiionis huius, de die natali Domini natus eft nobis Seruator, explicationem veniamus, prius

.feruatione,amp; corum opinionibus eft dicendum, qui tempus quo fitnob*’ exhibitus primum in terris homo Dominus amp;:Deus nofter lefus ChriftusA uerfum ftatuerunt. ld enim quidam ad menfem Decembrem gt;nbsp;alij ad meß' fernlanuarium reculerunt,alij alió,vt rém multis veterum inccrtam;amp;:ig”” tam fuiffe apparcat. At longo poft afcenfionem Domini tempore, nulU*” führe feftam , aut certo tempore definitam diei natalis Domini obferuaüO^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem, videntur innuere ca, quæ poftca hac de re funt promulgata edida^ decrcta,de certorum Epifcoporum fentetia, qui non nullis conciliisautof tatem addiderc prxeipuam. Nam quodnoftri de Pio Papa primo produn’' eum fcilicct primum ftatuiflc, vt refurrOdio Domini celebrarctur dieD^ ininica ,anno poft natum Dominum centefimo quinquagefimoquartod“ prorfus fide caret. Et vetuftifsimum inOccidente concilium, quo hac dd^ vidcturaliquid conftitutü,exiftimari poteft führe Aurelianenfercclcbratui® fub Childeberto rege amp;nbsp;Pelagio Papa,anno Domini $58.quo quadrageüo]* • tempus,amp; feftum Pafehæ, atquealia quædam, iubentur eelebrari pari ratio' nef per Ecclefias Occidentales. Quod vt præcercamus Bracarenle priniu® Concilium,quod fequutum eft aliquot annisAureliancnfe illud iam diftui® videtur primum ftatuhre,de natiuitatis Domini fefto célebrado. Sequutuf cft poftea Tolctanum decimum Concilium, quo fuit conftitutum, yP^^ Pafehæ, Pentecoftes,amp; natiuitatis Domini, celebrarentur vbique eodi^ï quo rcs feftisillis diebus fignificatæ acciderant. Hæc autem anno Don’quot;’' fexcentefimo vigefimoprimo fucrunt confticuta. Ex quibus,quantum frf*® otij patribus illis ab reEcciefiaftica, cernere licet. Vtrum auté fas illis foo^ taliain Ecclefia inuchere,auc talibus onerare fuas Ecclefias,fi verbum 0^ inconfiliumadhibeamus,facileftatuerepotcrimus. ChriftusquidemP®' minus fuos ad colligenda fibi Ecclefia per vniuetfum orbem dimittcs,co® hismandatis cos abire iufsic, ad fuam legationem obeundam : Data cft»’®' quiens, mihi omnis poteftas in cœlo amp;: in terra. Eunres ergo docetc omo^ Gcntes,baptizantcs cas in nomine Patris,amp;: Filij,amp;: Spiritus fandirdoed”^ casferuare omnia quæcunque mandaui vobis.Maithæi capitcig.vcrf«’^' Hoc idem qui fequutl funt Paftores in mandatis habenc, ne quid doccao^ quam quod à Dominoaccepcrint,amp; eius voce didiccrint, quam Saerbfo”” pturis teftatam habemus. Ergo qui de feftis iftis amp;: fetiis ad otia idoncis/^®* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folliciti fucrunt, parum videntur cutafte quæ à Domino in mandatis habo' bant : nempe vt fuos in dodrina facra amp;nbsp;fana inftitucrent, amp;quot;nbsp;ad fobrictatcni amp;nbsp;vigilantiam exhortarcntur:à qua fefta ifta,vt quidem noftris moribusOO' lebrantur,potifsimumvulgusabducunt. Sed rationemfuæ fundionis»^ villicationis Domino funt reddituri, qui aliud ab ipfius verbo funt aufibi' dere Ecclcfiis.

Quia igitur fefta Pafehæ, Pentecoftes,amp; natiuitatis Domini eelebrari do* bueruntillis temporibus, quibus rcs quæ illis fignificabantpr contigeranti quemadmodum in fuis conciliisEpilcopi,amp;:qui patres populi funtbabit’» cenfuerant : fadum fuit vt Computiftarum amp;nbsp;cotü opinionibus tonquiW^

qui de his rebus apud nos aliquid fciuifTe cxiftimabantuf, natiuitas Domini £ollata fit in vigefimumquintum Decembris diem .• quern Latini dicunt odauo Calendas lanuarias. Non fuit tarnen eius diei fefti eadem per omnes Ecclcfias recepta obferuatio:quia neque inter ip(ós Epifcopos,aut rei huius fcriptores,de natali die Dominiconueniebat, quemadmodum neque con-uenit hodic.Nam,vt ex Glofa ordinaria poft intçnigetur,amp; ex Epiphaniorü fefto die collato in lanuarium , multis dicitur Chriftus dominus incarnacus menfelanuaFio:^ ex iisquænotâtur à Clemente, libro primo Stromatum, rem iftam varié iadatam fuifle conftat. Aitenim cos qui curiofius annum natiDominiamp;.dicm requifierunt, partim retulifle ad vigefimumquintum diem mefis Pachon,partim in vigefimumquintum diem Pharmuthi. eft au-tem Pachon Maius, amp;: Pharmuthi Aprilis, vt conftat ex iis, quæ dida funt in menfibus, libro primogt;cap.6. Quo maior nobis venia débet ab his dan , qui mirabûtur nos rem velut certam amp;nbsp;indubitatam in dubinm reuocare.-quum ne inter Ecclcfiafticos quidem feriptores hac de readhucconuencrit. In quara fiinquirimus,iure faccre vidcri debemus, ne opinionum difeordiain errore perpetuo retincamur.

Vtautem maxime probacorum opiniones refefam, qui de natali Domini feripfetunt,age primus in medium proferatur Orofius:qui propter excellens hiftonæ ftudium,Ecclefiafticorum dodorum fui feculi hortatu,maximè Au relij Auguftini, vt ex dus apparet ferf^to, conferipfit hiftoriam ad Ecclefia: vfum pertinentem.Is autem libri feptimi capitcfeptimo,ait; Augufti Cafa-iis,poftquamimperarecœperat,eme^opropemodum anno quadragefi-mofecundo, natum elle Chnftum, quTAhrahæ fub Ninô primo regeTu^t pr^raffus : amp;nbsp;natum quidem effe odauo Calendas lanuarias, quando pri-mumincrementaomnia anni venientis incipiunt. Ex cuius verbis colligi- ' roosjd cura fenfifte,Chriftum dominum fuiffe natum hybcrnofolftitio,hoc eiffirûraa.quæextremo menfe Decembri geniales habuit apud antiques ferias, quo tempore nouus annus folet inciperc. Capite verô ciufdem bbri tertio,annum ab vrbe condita notac,quo fit natus Chriftus dominus,fcptin-gentefimum fcilicct, atque quinquagefimumfecundum. lam Auguftinus libri contra Iudæos,Paganos,amp; Arrianos,tertij cap.5.inquit:Odauo Calcndi Aprilis cóceptus Chriftus credicurxqu9 amp;nbsp;paftus.Natusduté crèditur odauct Calendas lanuarias. Hoc idem aliis permukis locïs repetic, quos præcerniic’ timus, ne copia faftidium afferat. Nicephorus verô Calliftns, libri primi capite u. in eadem eft fententia, qui ait Dominum natum vigefimoquintó die Decembris. Chryfoftomus autem ,a quo potifsimùm fluxit,amp; confirma-tus eft hic error,in primum caput Euagelij Lucæ longam hac de re inftituit orationem, exiftimans Angelum Gabrielern miflum ad Virginem Mariam, odauo Calendas Apriles, fub æquinodij tempus. Tandémque poft longam de Iohannis Baptifta* amp;: Chrifti domini conceptione amp;: natiuitate difpu-tationem,ift:ud colligitamp;concludit. Duo «quinodiaduas habere cóeeptio* nes, Ioannis amp;nbsp;Chrifti : amp;nbsp;æquinodiur# Autumnale habere conceptionetil Iohannis Baptiftæ,vcrnum autem habere conceptione domini lefu Chriftû Solftitia fimiliter habere duas natiuitates :ac dominum Chriftum natum cfle menfeDecembri folftitiohybcrno,oftauo Calend.Ianuarij.Iohannem autem natum folftitioæftiuo, vigefimaquarta die lunij. Noftri verô Com-putiftæ,vt in anni rationre diximus,cx Columellæ raâone,amp;: faftis Eudoxi ac Mctonis,Solftitium hybernum,quo volunt natum Dominum, contulerunlt; inoftauum Calendaslanuarias : quamobrem didum eftàtam multis auto-ribus gtauibus,fecutis iftos Aftrologos EcclcfiafticoSjqui dicunfut Conmu-tiftæ, Dominum natû elfe vigefimoquinto die Decembris. Sed male Auto-

logis iftis Ecclefiafticis obferuati funt cœleftes motus,amp; anni ipfius non ft®* comperta ratio. Nam in anno luliano, quo etiamnum hodic vtimur, folft*' tium hibetnum debet extremum anni diem conficcre. Itaque illis tcrnpo*''i bus quibus natum cenfent Dominum, dum dus natalcm definiunt folft**'®l hiberno,debuerant extreme anni die,fcftum illud natiuitatis Domini u®®' nirc: quia folftitium hibetnum,an no luliano nequaquâ fuit vigefimaqu*®** » die Dccembris illis temporibus quibus defcendit in terras,amp; in iis veda*®*I eft Dominus.Poft annum autem feptuagefimum quadragelimumfccudu*®'j

ni,eo die quo contigifTe dicitur à noftris,ncmpe hiberno folftitio, oportcf^ vtiquc eum celebrate duodecimo die Dccembris, quo fol tranfit in Cap^' cornum : quemadmodu ifta pluribus in anni rationc funt dida primo Hb'®’ ex quibus malè nobis annum efle conftitutum intelligi potuic,quia difee*^ noftra ratio à prima Dei ordinationc.

Scd vtad diem nacalem Dommi redcamus, noftriComputiHæ, quipf® nunciarunt Dominu elTe natu folftitio hiberno,decimoquintodieSeptf®'^j bris,vidcntur fibi autores huius fententiæ fuiflc ,• quum aliter hac de reft^'f tuant eeelefiæ Ægyptiaeæ, amp;nbsp;ecclefiarum *Græcarum pars non conter''; ncnda- Fuifte autem Ægyptiaeæ eeeleftæ non poftremam laudeminte^ porum amp;nbsp;motuuin cœleftium diligenfi obferuationejuotum eft exhiflof”’', quùm prophams turn Ecclefiafticis : idque earn ob rem præcipuê, quodi*^’

*• ♦** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tinny Mathematicarum ftudiacultaftmt perpetuô in Ægypto, amp;nbsp;traxit^

* t •gt; gt;'*t Alexandris, fub imperatoribus Romanis. Cuius rei fidem PtolomsusM^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, thematicorum omniu facile princeps, poteft facerc: qui fub Antonino^® ^ **’*^ * * Alexandris floruit, anno Domini centefimo quadragefimo. In Ægypto autém eçclefiis dies Epiphaniorum habet Dominics natiuitatis amp;nbsp;Bap^ fub eadem die folennitatcm,nó vt in occiduis prouineiis fub duobus^quot;* diuerfis. quemadmodum id notatur prsfatione in Èpiftolas Theophili Al^ xandrini epifcopi« Epiphanius etiam libro i. contra hsrefes, tomo pri*quot;®’ muitis hac de rcagit,tandémquequsftionem iftam ita concludit: Atwi”^® vndiquaque vndecima Tybi mélis,hoe eft,antc 8. Iduum Ianuarij,qusc^!' lanuarij menfls fecundu Romanos, Domini fada eft in carne natiuitas.T^ celimotertio anno primi Herodis, Antipatri filij, qui crat annus quadrag^^ inusfecundus Angufti Csfaris. Hsc eft Epiphanij fententia amp;Ægypti3r®*'’ nonnullaru eccleliarü,quas Grscs ecclelis pars maxima confltmalfe vi*^^ tut. quod ex ipforum dierum appellationibus ,amp; proditis deiis definitief''' bus intelhgimus. nam «Tri^aVadt', alio vocabulo dixerunt ótc^«v«av. id apparitionem amp;nbsp;exhibitionem, feu prsfentia orbi primum exhibicamd®^® Orofius lib.6. cap.io. inquit: Porto autem hunc eundem elfe diem, hocd‘’ odauum Idus Ianuarias,quo nos Epiphania,hoc eft, Apparitionem, fiueO’^ nifeftationem Dominici facramenti obferuamus ,ncmo credentium»^®® '^ etiam fidei contradicentium,ncfci# Itaque natalcm Dominicum dieffi^ Epiphaniam idemelfeOtolio videmus. quod fententis Epiphanij conf®®' tancum eft,qui libro tertio contra hsrefes,tomo fecundo,inquit.- Nequejquot; die Epiphaniorum , hoe eft, apparitionis amp;: aduentus, quando natus eft*® carne Dominus, ieiunarc licet,amp;c. A corrupts autem ttotfetnim voce nolif f maiores Epiphaniorum fcftum,lïue Epiphanis,dixerunt L* Typhatne. Fauor*' 5 nus autem amp;Suidas ita »7r/(f«mlt;(' dcfinicrunt,T«‘' róv rtiKfot !ip.vr iurS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ó/xaw/m'etv^id ert,Seruatoris noftri lefu Chrifti,diuinaprouidentia conftitutä*® ’ incarnationem. Neque veto latuit ca fententia Chryfoftomum, qui «qua*® ? velitationc cam dudit, amp;r prstcrit, inquiens co fermone, quem Habet » i'

natali die Domini. Alij putant quod in Epiphaniis nafcitur.Non damnamus i^ aliorum opinionem,noftram fequimur doftrinam. Nos ergo dicimus, quod Jr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hodie Chriftus natus eft, in Epiphanus renatus.hæc Chryioftomus, Ex quo

,(i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non conftitiffe inter ipfos Ecclefiafticos do do res de tempore natiuitatis Do

tis mini,apparet. Quodapud nofttos quoque,incertum fuiffe, etd propc omnes pofteaineandem fententiam pedibus iuetunc ,arguere pofl'umus ex Glofta )(gt; ordinaria: quæ Theologos veteres Latinos fuiffe in alia longe fententia, ;ji quamfintnoftrihodierni ,demonftrat. Nam capite fecund0 libri Efterin 11h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum locum,Duda eftigitur Efter ad cubiculum regisAffueri,roenfe decimo

lis quivocatur Tebchtjta habet Glofta ordinaria:Tebeth apud Hebræos,Au-ƒ nbsp;nbsp;nbsp;dinxus apud Græcos,apud Latinos eft lanuarius, in quo Dominus eft incar-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natus,à Magis adoratus.S«: myfticis munetibus eft honoratus.in qud etiam à

IT lohanne baptifatus effe prædicatur. hadenus Glofta. Quod ft Chriftus fuit Ot incarnatus menfe Ianuario,certe no potuit natus effe menfe Decembti.fed iJl Odobri.fi tantum nouem menfes vtcrum gefsit Virgo.

Antequam autem rem iftam ad liquidum confeftumque perducamus,nc O’ quid prxiudieij nobis afferatur, fex recepta vulgo opinione,doceamus vnde 0* ea ftt nata, amp;nbsp;quam parum conuenienter ex Luca Euangelifta ftt excerpta. ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hiftoria LucæEuangeliftæ cap. i.verf.9.dicitur Zacharias Iohannis pater

o' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forte fuiffe deledus, vc incenfum offerrec Domino. Cui Angelus Domini

,y ftansadextra altatis incenft Domitu apparucric , Ixtum illi nuntium de ÿi nafeituto filio affcrens. Chryfoftomus autem fuis in eum locum enartauo-ill nbsp;nbsp;nbsp;nibus,ait menfe Scptembri,odauo Calendas Odobris, incipience Luna vn- ^

ÿV nbsp;nbsp;nbsp;décima ipfo æquinodi j tempore,quando oportebat ludæos iciunium Sce»o-

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pegiæ celebrate, ifta contigiffe. Sencentiam aucem iftam Chryfoftomi no-

’ji ftri comprobanc,exquadeinceps estera de cempore natiuicatisIoannis Ba-ÿ ptiftæ 1 öc domini Chrifti coUignneur ab his hoe modo ■. Præcurlor Domini I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loïunnes Bapcifta concipitut æquinodi) Aucumnalis tcmpore,poftea menfe

j fexto, mittitur Angelus ad virginem Mariam, denunciaturus illi Seruatoris y conceptionem, vt habecur Lucæcap.i. vetf.2.6. quam propterea confetti 5, opottere in vemum æquinodium ex co confiât, quód fexto menfe ab aqui-f nodio Autumnali, vemum accidat æquinodium. Quo tempore propterea y feftum Annunciationis fuit conftitutum amp;nbsp;celebratum. Deinde exadis ab y æquinodio vetno tribus menfibus ,ineunte menfe decimo nafcitut lohan-^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nes Bapcifta, folftitio fcilicec aftium quod vigeftmaquarta menftslunij con-

j J fici voluetunt.Qua de caufa feftum natiuitacis Iohannis Baptifts ibidem fta--i nbsp;nbsp;nbsp;lutum fuit. Naco aucem lohanne Bapcifta, vterum menfes tres folum virgo

A nbsp;nbsp;nbsp;Maria geffetat ; itaque ab eo numerandi funtdemceps menfes fex,vfquc ad

natiuitatem Domini-.quæ incidit ea dc caufa in folftitium hibernum,menfe (t ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Decembri-.quo,exifta ratione,prædicatur natus Dominus. Hæc ica nedunt

i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ôc cobi gunt,qui volunc Dominum nacum vigeftmaquinta Decembris men

1« V nbsp;nbsp;nbsp;fts.Sed fiLucæ locum male enattatum fuiffe docuerimus, oportebit totam

'f nbsp;nbsp;nbsp;iam didam demonftratione corrucre sAabi ,cuetfo fcilicec eo fundamenco,

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod aucem ad tempus attinet, quo ifta contigerunt, quæ de Zachatia

it 'narrantur ab Euangelifta Luca,id eft,quo tempote apparuit Angelus Domi-ijl niZachariæ,non aliud tempus ab Euangelifta notan videmus,quam Hero-dis turn regnantis.Certa enim amp;nbsp;ftata étant fundionum facetdotalium tem ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pora, quæ iUo feculo nota , nunc propter Hiftoticorum negligcntiam , aut

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cette ignotantiam, nobis Cunt ignora. Mmifteria autem amp;nbsp;vicifsitudines

(0 obeundatum fundionum facetdotaliumintemplo,fuerunt diftributæin ÿ vices Jeu elaffes viginuquatuot, vt explicatut 1. Paralip. 14. Et Zacharias

quidcm ad Abiæ familiam pertinebat, cui forte o^tauolocominifterim® obeundum crat in facrario.Sed quando aut quandiu, nó intelligitur à nobs Quod fi teneremus, ftatim nobis confeda res efler. Itaque alia eft inciin*^^ ratio,quæ tarnen Scriptura: facra: autoritäre nicatur,cx qua geftarum iftarum return tempus inteHigamus: ad quam priufquam accedimus, dicendum c^^ de loei fuperioris vulgo recepta interpretatione, quam male amp;nbsp;parumcott' uenienter vfurpatam vbi cognoucrimus, facile errorem qui ex ea manaui^ deprehédemuSi Et primum quidcm,quiaieiunij IcgalisdicgeftahæcaiuPti ante feftum Tabernaculorum fine Scenopegiæ, notandum eftcumdic''' debuifte eire,quem Expiationum feftum vocat Scriptura facra,Leuitici.cAl' Quod à nono die menfis feptimimcipiens ad vefperam, defincbatin dfü' mum dfcm ciufdem menfis. Ita enim eo capite fcfti huius definitur tcropn* ficue amp;nbsp;exterorum feltorum dierum.vt ver(u eius capitis ji.dicitur, his vet' bis:Sabbatum requictionis eft, amp;nbsp;affligetis animas veftras die nono mefl^® feptimi. A vefpera vfquc ad vefperam cclebrabitis labbata veftra.Et veifurf ita de hoe fefto ftatuitur : Üecimo die menfis huius feptimi, dies Expiaiif' num eric eeleberrimus, amp;nbsp;vocabitur fandus, amp;nbsp;afftigetis animas veftrasiquot; co, amp;nbsp;ofteretis holocauftum Domino. Eo vcio die Expiationum folo, 1’^'' turn crat fummo Pontifici ingredi adytum Tcmpli,fiue Sandumfand'’' rum: ficuti Leuitici capite 16. amp;: Hebrj^ap.^.docctur. Vnde coguntur noft* interprétés $cripturarum,qui fupenorem confirmant fententiam, amp;nbsp;voluquot;' die Expiationum 2achariam fundum ifto minifteno, fateri 2achaiiaroi'’\ greftum fuifte Sandum fandorum, ante propiciatorium amp;nbsp;arcam feeder*’'’ vi#bi offerretincenfum. Turn autem aiunt cum Angeli vifionc obftupefr dum,audiuifleeuangclium de filio fibi nafcituro.Sed vthoc licueritZach*' rix,oportuiteum eflefummum Pótificem.-dequo nihil roemorat Scripfur* quæ ilium tantum facerdotem fuifte dicit de vice Abia, cuius pq^Jftf^ amp;nbsp;familiæ clafsis odaua in miniftcrio Ecclcfiaftico obtigcrat, vt eft jJ’i*'*’ Iipomen.c3p.14. vcrf.io. Eft autem aliud facerdotem tantum efte,aliudt®^ fiimmum facerdotem , cui fob licebat femel quotannis ipfo Expiationv’'’ dieingredi intta velum.cora propiciatorio,atque ibidem incenfuro offrit Quod fi Zacharias non fuit fommusfacetdos, certe munus quod iJli aUj' buitur obire non potuit.Docendum ergo iftud relinquitur,Zacharian:fuy fummum pontificem.Q^pd etfi docuecint,non tarnen quod volunt effid'**’ nempe lohannem Bapriftam conceptum fuiftealterodie ab Expiation'’*quot;! fefto.Quia difertè iftud in hac hiftoria,verf. 1 j.dicitur: Et fadü eft vt iropl^ « funtdicsofficijeius,abiicindomum fuam.Poft hos autem diesconcepit®^* gt;nbsp;fabeth vxor eius. Verfati igirur in fuo muncre ad aliquod prætereà temp^, oportuitZachariam , donce expleftet fuam prouinciam, amp;nbsp;fundionem*quot; . cerdotalcm in Tcmplo. Qlare id male collcdum amp;nbsp;fumptum fuiftevi**quot;' 1

Qmd verômoueric Chryfoftomum amp;nbsp;alios vtitafcntircnc.non eft 0P*f rum ,cx Scripturæ locis ab iis obferuatisin hac LucsEuangclift«hift^’'’' Nam quod vcrfu lo. dicitur in Luca ,Et omnis multitude populi cratof^*”’ foris hora incenfi.rctulerunt ad id quod Leuitici cap.i6.vcrf.i7.dicituf:I^^' Jus hominum fit in Tabernaculo,quado Pontifex fanduarium ingredift^' vt roget pro fe,amp;: pro domo fua, amp;nbsp;pro vniuerfo cœtu Ifrael, donce egrcügt;^' tur Tabcmaculum. Qnod quidcm ka habere apparet ex eo, quod euro uitici locum apponunt ei verfui. quafi pendeant ifta ex fefe , amp;nbsp;confer'**' ifta loca, pcriincantquc ad candem fententiam : vt quia populus foris ef’

crans, amp;nbsp;expeotans Zaçhariam, quum ofTerret incenfum , nullus fueric in Tabernaculo eo tempore,vndeliccac coHigereZachariamfuiflerumin-geeffum Sanctum fan^orum, ante propiciacorium .• quod vno tantum anni die, nempe ieiunij Gue expiacionum, Geri licebat. Hæc quidem ita nedun-tut, amp;nbsp;intcUiguntur ab his , qui volunt lohannem Baptiftam concc-ptum ipfo a:quinodij Autumnalis tempore. Sed longc aliter res habet, nee ita debuerunt ifta conneóti aut intelligi, quaG ex fefe pependerint. Quum enim iubetur in Leuitico, vt nemo Gt in Tabernaculo dum Pontifex fanduarium ipfum ingreditur Expiationum die,idpertinet, non ad populum, fed ad lacerdotes, quibus folis fas erac verfari in Tabernaculo, adAltate. Qui quidem iubentur turn excedcre Tabernaculo Gue Temple , donee ipG amp;nbsp;populus vniuerfus,cum Altati amp;: Tabernaculo amp;nbsp;San-duario, fuerint expiati.

Et quod ad populi multicudinem attinct,qu£E in hac hiftoria dicitut orans fuilfe hora incenG, nihil dicitur ab vGtata amp;nbsp;quotidiana ratione alic-num aut dilfentiens. Non enim licebat populo ingredi Tabernaculum,auc Tcmplum ipfum Gue Sanduarium .• fed ad fores tantum licebat procederc cumhoftüsamp;;oblationibus,quasdabantin manumfacerdptibus. Inattio veró quod dicebatur populi, hoc eft foris eittra Taberhaculum Gue Tém-plura,ante eius fores ftabatpopulus orans, amp;: facra fpedans, amp;nbsp;verbum Dei audiens. Et quod in Euangelio fæ^us dicitur populus conuenilTe in Tern-plum, amp;Chriftus Dominus docuiffe in Templo,idde atrio populi dici intel-ligédum eft. quod per fynecdochen Templi nomine dicitur: Gc,vt parti no- ^ men totiustribuatur,qua ratione atrium vocaturTcmplum« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

lam quod ad præfentem attinet Euangelicam hiftoriam, ea ek quotidia-no munere impoGto Gliis Aaron,id cft,Sacerdotibus intelligitur. Iubentur enm^^^aron amp;. eius pofteri adolere incelum fupta altarc thymiamatis, quo-udiemaneamp; vefperi,quum adornanturaureicandelabri lucernæ,Exodi cap.30. vcrf.7. Quo capice,quod de precibus Aaron,verfu 10. dicitur,ad cornua altaris thymiamatis femel quotannis, cum fanguine qui oblatus fueric pro peccato,pertinet ad diem Expiationum,quo turn id altatecontingeba-tur fanguine cxpiatorio.In hac autem Zachàriæ hiftoria lola Gt incenG men-tio,nulla autem fanguinis illati intra velum,aut fpaiG ad altafè thymiamatis vt de Expiationum die nihil dici in præfenti hiftoria,fed de vGtatis amp;nbsp;quoti-dianis factis ac ceremoniis folùm agi apparean Dum autem in quotidian© incenfo,Guematutino Gue vefpertino offerendo,moratur protêt folitum diutiusZacharias ratione colloqui) Angelici , populum iuftacepitreiinGA htsadmitatio.Vndeverfu vigeGmoprimo,dicitut: Eteratplebs expcdans Zachariam , amp;nbsp;mirabantut quod tatdaret ipfe in Templo, Quare quum neque de dÏe Expiationum quiequam dici vidcatur in haC hiftoria, nequö de Zachatix fummo facerdotio conftct, neqUe de tempore quo munus

1 fuum facerdotale explcuit ipfé Zacharias, non eft quod quifquam ex hac Euangelifta: Lucx hiftoria Gbi argunftntam fumat concepti Iohannis Ba-ptiftæjipfoæquinoôlio Autunmali, menieScptembri,atque indeconcepti Domini lefuChrifti verno xquinoftio, nempe fexto menfe à coneepto lo-hanne tali tempore : deinde nati Domini folftitio infequente hibcrno, exafto nono menfe à conceptione ipftus. Eft igitur natimtatis Dominicæ, aliunde quam ex huius hiftoria: di ft a intcrptctatione,tcqûirenda Sc repeten-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datatio. Quæ turn ccrtócomprchcnfaamp; nota dicipoterit, quum amp;nbsp;de vita ,

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfius in terris afta conftabit, amp;nbsp;de eiufdem mortis tempofe amp;nbsp;articulo:

» à quo llcebit retro afcendendo, amp;nbsp;repetendo, ac retexendo fuperiora ten^ jl pora,pctuenirc ad ipfum natiuitatis amp;: conceptionis Domini tempus. Atque ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï-h

inde etiam definite certô licebic, concepti amp;: nati Iohannis Baptiftx vci“® tempus.

Et vc de annis Domini primum agamus , fi quis ad vnguem fcire define rat quoc annos in terris ChriHus Dominus, homo noftra caufa fadus cgef*^’ vt nullo crrore ad cius natalem diem deducatur amp;nbsp;perueniat,is paruo lat’®' rc, amp;nbsp;miinmo negotio ld airequetur 3 modo eorum qua: iamdociumusf^ cordetur. Eaveróne quis defideretpaucis repetemus. Ex hebdomadib''^ feptuaginta Danielis , iam dcclaratis , fuperiore libro tertio, hoc co®quot; ftat,Chriftum Dominum dimidio feptuagefima:hebdomadis, ingreffu*® führe fuum munus,amp;prodiiire in apcrtum,quó fe verum Ecclcfiæ dodoreöii reólorem amp;nbsp;fcruatorem dcmonftraret.Sic enim Daniel 9. iz^. habetur in H^ braico textu : Confirmabit autem padum multis hebdomada vna, amp;nbsp;d’^”*' dium cius hebdomadis ceflare facictfacrificium amp;nbsp;oblationem. Docuim“® autem dimidium hebdomadis,fignificare ca, qua: dimidia illa hebdoffalt;J^ per Chriftum Dominum gcrenda crant,quibus finis erat imponendus kg^' libus cæremoniis, quas Chrifti Domini mors aboleuit amp;fuftulit. ld vei” pluribus eft diftum fuperiore libro tertio. Ex quo id fuit animaducrfui”’ Chriftum Dominum, fuum minifteriû obiiflc amp;nbsp;cxpleuifle dimidia vltii”* hebdomade expofita à Daniele. Tres autem annos amp;nbsp;dimidium copledit”* dimidia illahcbdomasiquo pofito amp;: cgnftitutoccrto atqueindubitatoki'' damento, reliqua funt ad docendum procliuia : modo id quoque intcllig’' tur,Dominum Icfum Chriftum quum ingreditur fuu munus, quo fe vcruiquot; Seruatorem Patribuspromiftiim,amp;:fuo tempore exhibitum dedarat, bap®' zaaim fuiflea Iohanne,dum ætatisannum trigefimum ingreditur,quem^^ modum id Luca: 3.verf.i3. declaratur his verbis ; Et ipfe Icfus erat incipk*'’ quafi annorum 30. Sic enim Latinus interpres verbum de verbo expriment , Græca reddidit, qua: ira habent : “om lt;^T0( «f ó hurSf àcù iräv rfnäncvra. Id veró potcrimus ita dicere, vt fit facilius ad intclligendum : Et ipfel”’''* annum ingrediebatur tricefimum.-quod veteres conucrteruntjncipicnt”*quot; iam fieri quafi trigintaannorum: vt apparct capite extremo 47. Beda: vc^f rabilis, libri De natura rcrum. Quibus pofitis certis amp;nbsp;indubitaiis, intcllig*' mus Chriftum Dominum annos egifie in terris trigintaduoscum dimii^“^ quemadmodumid quoque fuperiore libro tertio, cap.8. fuit confirmatui”' Sublatusautem cft,amp; in cruce adus noftracaufa Dominus, dimidiofept“^ g,efimæ hebdomadis explcto,quo Danielis terminantur hebdomades.'9”^' rum finis ad eum diem pertinet,quo crucifixus eft Dominus,ex quo perl’®' ’gulas familias agnus Pafchalis erat immolandus ludæis : qui dies eft mcfll® primi, fiue Marti) vel Nifan , decimusquartus. De quibus ambigerc »öH* licet :quandoquidem Scripturis facris teftata amp;:confiimata habcmusil** omnia. Itaque repetita ætate Domini, videamus quo tempore fuerit b^P®' zatus, quia id tempus nobis Euangclifta Lucas définit. Ait autem D®®”' num fuifle baptizatu, quum ætatis annum ingrederctur trigefimum,c^P'’' verf 13. Dum autem emittit in cru^ fpiritum Chriftus Dominus,comply ueratannum trigefimumfecundum amp;nbsp;alterum dimidiatum annum J^quot;’ fex mefes cum annis trigintaduobus vixerat.Si autem (ex iftos menfesded' moquarto die menfis primi conclufos retexemus, repetendo fuperiora tc®; pora repcriemus eos terminari amp;nbsp;incipcre decimoquarto die menfis feptii’quot;' proxime antea exadi. Ergo à morte Domini ad decimumquartum ‘Ü^*” menfis feptimi fuperioris, amp;nbsp;proxime antea elapfi, fex fucrunt menfes, û”^ anni dimidium. Vnde menfem fcptimum , qui Domini mortem proxinj^ '^antccefsitjVidfemushaberea:tatis cius annum trigefimum fecundum conle dum, atque annum dimidium incipicntemiquo eófedo ex hac mortally excels'’

exceffit Dominus.In menfcigitur feptimo fiftendus nobis gradus cft,exquo ilf annos Domini integros fumendos amp;nbsp;numcrandos efleanimaduertimus, quot;nbsp;atque cxeofivolumus annos ipfos Domini à fefto Tabemaculomm defi-(r nire poterimusiquia Tabemaculorum fcftuni,decimoquinio die menfis fe-jt) ptimijfeptem confequentibus diebus cclcbrabatur,vt cft Le11itic.x3.ve1f.34. 0' Quiaigiturfeftum Tabemaculorum habet terminum annitricchmifecun-ƒ 1 nbsp;nbsp;nbsp;di Domini, cette initiû eiufdem anni repetetur ab antecedente codem prio-

iiJ 1 ris anni fefto, atqueita retro fumendis Tabernaculorum feftis (olennibus, lt;r I nbsp;nbsp;nbsp;perueniemus ad baptizati Domini tempus.Qnpd in menfem feptimum con-

,1)1 quot;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferendum efle.nemo eft qui ex his non intelligac.Baptizatur ergo Dominus,

jh f non eo dieaut menfe quo Chryfoftomus aut Epiphanius, atque alij nobis le I vulgo noti,putaucrunt:id eft,ipfisEpiphaniis,mcnfcIanuario,fed co menfe, /1 nbsp;nbsp;nbsp;quo conueàis in horrea frugibus, amp;nbsp;petada vindemia, feriæ folennes amp;nbsp;pia

051 otia toti populoDei,imperabantur. Quo menfe Baptifmus quoque fua prx-iJ«| clarâhabuitGgnificadoneexpreflaJnExpiationû fefto proximèantecedete. gt;-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In quo videte licet,vcritati fic appofitas, aut potius comparatas cum veritatc

^ 1 ^^gb vmbras,vtquó ceremonix ipfæ pertinercnt,cx reprçfentatis rebus qaæ 011 illo tepore funt peradæ, non effet difficile ad intelligendû.Septimus itaque menfis,ad feftu expiationü,amp;: ipfos feftos dies Tabernaculoiü.tegni coeloru ÿ ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patefadi, amp;: inchoati minifteri j Donu ni noftti Icfu Chtifti,habet notationc.

Q^o quidé tépore iuffus eft lohanes baptifta relido deferto, prodire in me-.y 1 diü,amp; veradocereexpiationéin Chriftodomino,atqueadcóipffi etiaDomi '^I nbsp;nbsp;nbsp;nu baptizaregt;amp; demóftrare effeveru illü Agnu quo müdi peccata tollcrétur. ^

0/1 lam veto confticuto Baptifmi Dominici tcpote,dc eiufdem natali dieter J nbsp;nbsp;nbsp;to licet ftatuere,atque intelligcrc eodem menfe natü fuifte Dominum, quo

^| baptizatusfucrit,quia eodem menfe definuntamp;incipiuntætatiscius anni. til Indgin Ecclefiis Ægyptiacis Epiphaniorurndies habuitnati Domini amp;nbsp;ba-/l * puzati celebticatem.quum eodem tempore quo natusfuit.pofteabaptizatus 01 quoque Gt,amp; Epiphania,vtdidum fuit,pra:feniiaro amp;nbsp;manifeftationem Do-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mini habucrit. Fuit autem manifeftatus, amp;nbsp;manifefto declaratus hominibus

0 Chriftusdominus ,dum nafcitur,eiüfqueper Angelos prædicatut natiuitas, 0 vtapparei ex hiftoria Euangelica Lucæ amp;nbsp;Matthæi.Prætercàautê idetn fuit 0 gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftratum in Baptifmo,pr3EConio Iohannis,amp; columba cælitus miffa,at

5’1 qnevna adiunfta cedefti voce:quibus teftimonüs ampliffimis declaratus ^I mit Chriftus dominus,effc verus Emanucl.Vnde Epiphaniam, fiue Epipha-niorum eelebritatem iure videmus ad natiuitatem Dominik cius Bapti-fmumrelatam,quum vtrunquecontigetit menfe feptimo, quieftTifti He« ^1 btæis,amp;;inrcpub. Ifraelitica naturalem annum incipic, inde fadum fuit, Vt quumintellexiffentvercres Domi nu mundo apparui{rc,amp;rcuclatum fuiffe anni initio.feftum Epiphardorum retulcrint ad anni fui initiû ; quod nullum ÿl alium annum à fuo cxiftimarent haberi.

M Septimus autem menfis æquinodium habet autumnale, ad Tabemacu-lorumfeftum: quam ob caufam non iaÄ folftitio hibcrno,fedæquinodioau j 1 nbsp;nbsp;nbsp;tumnali,dicemus natum effe Chriftum dominum.Quod tempus,quia natu«

j* nbsp;nbsp;nbsp;ralisanni notationchabet,atque mundi conditi initium,pronunciarc id iu-

j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repo(rumus,nati mundi Si renati.cadem amp;nbsp;paria effe tcmpora.ln qua fenten

0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia fuiffe veteres Thcologos, atque adcó Chriftianos omnes putioris feculi»

ƒ. poffumus exeodeprehédere.quód anni ipfi apud cos habucrintideinitium 01 quod natiDomini docemus fuiffe in præfétia.Græca cnimEcclefia annos fuos aSeptembti menfe incœpit amp;: incipit,ab eodem menfe incipiüclndidioncs, gt 1 nbsp;nbsp;nbsp;9'’® annoru prioru fucrut nota: amp;: termini: quemadmodu id quoque teftata

ÿ 1 nbsp;nbsp;nbsp;ïeliquitlib.dc menfibusTheodorus Gaza,atque ipfe Beda confirmât. Ad hxÇ

Ægyptiæ Ecclefiæ ab cod cm Scpcembri menfefuosannos inchoantqu”'^ incelligimus ex menfis Toth rationc, qui cft primus anni Ægyptiaci mcP^^' amp;: nollro Septcmbri rcfpondct.Qua de re primo libro,quum de mcnfibus^^ anno agcrcmus,fatis mulca diximus. Itaque amp;nbsp;Alphonfus hoe in fuis tabul'’ annotat, Ægyptiosannumfuuminchoarcà Septembrimenfe, amp;nbsp;Grï*^*^ ab Oilobrijiuxta æquinodium. amp;nbsp;fi non fat commode funtifta expheata^^ ipfis Alphonfinis aftrologis, ficut pocuitintelhgi ex üs, quæ funt didain^ lympiadum explicatione. At Iulius Cæfar præter horum omnium ration^*’' anni fui principium inftituit,Luna prima poft folftitium hibcrnum,qux tu^' fuit Calendislanuarij anno ante ChriftumquadragelïmoquintojquoqiJ'' dem anno , confufa funt nationum omnium tempora. lam qui nobis c^' tam aliquam temporum rationem ftuduerunt conftituere, in hoc feptiJ”® menfe inftiterut, atque ab eo prima fuorum numerorum initia repetier''’' Inde veteresComputiftæ,vt docet deSacro bofcodneipiunt EpadaSjamp; i^ las lunares,amp; nonnulliinde quoqueinchoat embolifmos.Indidionuni q“*’' que ab hoc menfe Septembri ducitur imtium, vt Beda Venerabilis libro 1^ natura rcrum, c.48.teftatur,vbi hoc aitdncipiûc autem indidiones ab oâaquot;’ CaJcnd.Odobr.ibidémque terminatur.Quæ cur à noftris fint ita obferuïi^' eolligere iam licct.Qjja enim feptimo menfe fiue Septembri medio,noii^ ranc natum dominum lefum Chriftunj,a cuins ortu numeranda funt ten ƒ ra, inde quoque anni fui fumpferunt initium vetcrcs Chriftiani, amp;nbsp;eït^ quoqueindc exorfifuntamp;: obferuarunt,quæ ad anni conftitutionemfpC''^ bant.Sed quia Latini amp;: cæteri, qui pofteà Romanæ Ecclefia: autoritatep^ miferuntfe regi, nullum ahum annumàluliano nouerant,qui à bruma’®' cipit,dum id quoqueintelligunt Chriftum dominum natum fuilfe anniilquot;' tio,putarunt Chiifti domini natiuitatem referendam effe ad anni fui pri®^» pium;quod in ly. Decembris diem tum incidebat,quum de feftis dij^^ feriis adum fuit.Et Pontifices Romani,quibus libenter omnes parebanGf* Occidentem incolebant, dum annum fuum tucri volunt,amp; Latinam r«^*^ nem magis probant quàm Græcam,à qua in muftisdiffidcbant, maluctquot;quot;* initia annorum Domini referre ad anni fui principiu: vndc accidit vt po^^* occidentales Ecclefiæ ,diftcntientcs interim àGræcis,annorumDomini in'** ad brumam rctulerint.

. Eftigiturnatus, atque etiam baptizatus lefus Chriftus dominus noft^' ménfe Septembri ,ipfo æquinoétij autumnalis tempore: vnde quæ ad lohquot;*’’ nis natiuitatem,amp; menfcmàconcepto lohanncfextum pertinent, quo^ briel ad virgincm Mariam miffusfuit, promptum cftdefinircamp; expe^^' Quum enim dominoChrifto,fcx menfibus maior fit natu Iohannes Baptlquot; ' ôcuacusfit Dominus menfe feptembri medio ,Iohanncm natum efteop®^' cebit fexto ante Septembrem menfe,id eft,medio Martio, proindéque^^^ ceptum nono ante id tempus menfe,nempe Iunio,hoc cft,folftitio ipro^‘ uo. Italunius eft primas conceptiIohannis menfis, à quonumerabitudquot; tus menfis,Decembcr,cuius dimid* tempore, id eft hybcmofolftitio,^'’'’ cipicue Dominas,miflb ad Virginem,quiid illi fignificarer,angelo Gabrio' Ec «(ptiutp»“ Zacharix vidctur conuenire : nam fors odaua fuit familiar Abi^ Erant autem vigintiquatuor ephemeriæ fiue claflcsfacerdotum, per'i'‘' miniftrantium in T emplo,vt d uæ familiæ vni menfi deputati fucrinnvt f®? ftar ex his quæ feribuncur i. Paralip. 14. Odaua ergo fors Abiæ incidebai|.( menfem Iunium:fi prima.vt verifimile eft,incipiebat à Martio: à quo rcsfacræamp; feftanumerabantur. Cætera autem quæ ad hanciUuftran^ Lucæ hiftoriam pertinent,quæ pendent ex temporum riotitia,facilc pol*quot; €ollrgi:quæ earn ob rem ledoribus æftimanda rclinquimus. Hine aut^

quam male de fuis feftis diebus menti ßnt, quâmque cos male collocaue-oJ rint, boni illifeftotum dierum feu fenarum ptocuratores,apparet, Quos amp;nbsp;f)Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignoraux amp;nbsp;vanitatis fuæ, li viuerêt,credo,puderet,li quid modo fronds ha-

i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beréc. Qm quum coelu terra: mifcuerint,vt ignauis fuæ cóftarent fctiæ,icm-

111’ porû omnium coturbauerunt in Republica Chriftiana rationem.Dei autem ;i)’ noftri Optimi Maximi beneficio,amp;: mifericordia per Chrillum, libri ad co-»1’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnofcendam veritatem iam funt aperti ,cx quibus vera pietatis notitia, amp;:

0quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcmporum certa nobis conftat ratio. E qoa nunc intelligimns namm Do-

:0 minum lefum Chriftum co mcnfe,quo autumnale conficitur xquinodium: ill* quo tempore prodiit quoque in medium, vt tempus amp;nbsp;annum Domini acai' ceptum prædicarct. Quemadmodum Lucæcap.^. vcrf.i6.fcribitur .• Qniim tf enimde more effet Synagogam ingrcffus dieSabbati Chriffus dominus, j® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âceepto ab Archifynagogo Efaiae codice,c6quc explicato,locum reperit vbi

at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenptum erat,Spiritus Domini fuper me,proptereà quod vnxitme,euange»

tf lizarc pauperibus mißt me, fanare contritos corde, prædicare captiuis reif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnifsionem, amp;nbsp;cæcis vifum,dimitterc confraftos in remilsionem, prædicare

9« annum Domini acceptum, amp;nbsp;diem retributionis. Q^em locum pctitum ex 11» prædiaionibusElaiæProphetæcap.ôi.vbilegiffet in ipfo publico Ecclefiæ (ti c6ceffu,pofteàfubiunxit, Hodieimplctaeft hxcfcripturain auribus veftris. if Qua admonitione fignificare voluit ^uis effctiamp; quam opportune rebus Ec-iT clcûæ prope defperatis veniffet,ac quænam bona ab eo piis effent expedan-■^ da. Eafeibeetquæannolubilæo,quiSeptembrimenfe,ipfo expiationura ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die, lolebat denunciari, vt eft Leuit.is. verf.9. olim expettare inopcs, amp;nbsp;0- ^

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnium rcrum cgenos in fuo populo iufferat Deus. Annum autem acceptem

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem dixit Efaias Propheta,ïubila:um intelligi voluit,quo Deus praecipuam

i inopum amp;nbsp;miferorum curam fegerere demonftrauit. Q^od turn maxime f confeit,quum Verbum caro fattum eft,amp;habitauit nobifcum: miferiis no-r ' • iTn^amp; debitis in fc receptis, Vt Dei lubiUi potiremur commodis, amp;nbsp;vera ji frucremur libertate.ac fœlicitate, quam repræfentabat lt;r«lt;ra;tSa«. id eft,one-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum cxcufsio ac debitorum temifsio,quæ anno lubilæo ofTerebatur.

Qi^ ratione fit annus nobis ordinandus (^ confiituendusi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. n/. ■

*” morbis amp;nbsp;ægritudinibus humani corporis vldemui l* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^c57\^gt;^accidcre,vt mala ipfa quum ccrnamusamp; experiamur ,ignore-1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen remedia, idem quoque vfu euenirc in ambus Sc * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difciplinis animaduertimus.In quibus etrores facile depræhen-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(J^^J^^5 ^fej q„æ ygjg^ funt, nullo pado noftra ratione confequi ^ ' poffumus. Qm^ enim propria eft hominum vitiofitas Sc ignoratio, nihil eft ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis facilius,quam in.errores incurrere,atquc in his hærere,donee veritate ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis Spiritum fandum patefada,ipfaq’?le cæcitate,ex animis noftris depul-(/ fa,clarius cernere turn demum ,0c return caufas agnofeere incipiamusi if Qrmmadmodu id in natale Domini noftri lefu Chrifti fadum fuiffe experi--^ mur.quod Latina Ecclcfia male contulit in hibernum folftitium:ficuti anni ,{i nuoque noftri principium, quod à Chrifto nato inchoamuS, non fatis apte ^ oefiniuit. Qua: quoniam emendationis egere videntur,non funt obitet præ-ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tereunda, quemadmodum plerifque mos eft, quibus fatis eft res ipfas per-j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curti{fe,aut attigiffe leuitcrdn quibus ex pl lean dis ,amp; tempore opus erat lon-I^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giore,Sc diligentia quoque maiore vtendum fuerat. Quamobrem de annd ^ itetum non incommode à nobis agetut, non quidem vt quid anhus Gt, aut t.iij.

quotmenfibui conllec dicaturiterum , fed vt qua ratione ficordinandüS,^^ couftituendus agatur pinguius ,doóUsamp; püs Aftrologis refignata intend’ tantæ rei diligentiore cura Ö0 tradatione.

Illud autem in hoc argumento mirari heet,quod quùm multi amp;nbsp;pra:!!^*^ tes in ahrologia vin extiterinthis, amp;nbsp;fuperioibusfeculis,quibus anni no^r' non fucruntignota vitia^nullum tarneniis inalisamp; crroribuscertum abiH'’ allatuni fuit remedium. Pedibus quidem in hanc omnes eunt fenceæ tiam, atqucita cenfent annum fic reftituendum efle, vt fublads diebuS)lt;]''' iuftum anni modum fuperant, fuis locisrcponanturarquinodiaamp;folftitii^ iis feiheet quibus olim à lulio Cæfare fuerunt eonftitutai Sed non animad' uertunt illi,fe nequaquam malis iftis V.eram afferre mcdicinam,quum crræ ris foneem,primam illam lülij Cæfaris ordinationem relinquant. Nam feut in morbis accidie,vt non nihfublata caufa morbi,pofsita;gcr fuæ valctudin’ reftitui, hc non nih erroris caufa fublata poteft annus rede conhitui. Vn^e lulianum annum, c quo tot eonfuhones temporum amp;nbsp;errores Hiixide an'' maduertimus, amp;nbsp;confufa pertubataque fuide tempora videmus, in totum tollendum eflepodumus arguere:præfcrtim quùm à diuina temporumoi' dinarione nos ad Ægyptiacam amp;nbsp;veluti Pharaonicam quandam Icruitutem Cocgerit. Quod vt à nobis expediri amp;nbsp;intelligi pofsit facilius,agc vidcamuS) qua ratione Iulius Cxiar annum ipfum exidimarit cmendandum, amp;gt;” omne æunm dabiliendum. Is quidem ^t annum Romanum,PontificiiinVi' tio confufum amp;nbsp;perturbatum emendarct, quod ex Suetonio, Macrobio,^ Cenforinoconfiât,veterifublataRomanianni obferuatione,nouamifl^ inl^ituit.Suctonij autem hac de re verba fatis fucric nunc propofuide,quiiti inCæfarecapitcquadragchmo, inquit : Conuerfus hinc ad ordinanduin Reipub. datum, fados correxit : iam diii vitio pontidcum per intercabnil* licentiam adeo turbatos, vt neque mefsium feria: ædate, neque vinde^' rum Autumno competerent. Annumque ad Solis curfum accommotïJniii vt trecentorum fexagintaquinque dieru edct:amp; intcrcalario menfcfublatf’ vnus dies quarto quóque anno intcrcalaretur. Quo autem magis in pofte' rum e calendis lanuarüs nobis temporum ratio congrucret,inter NouciU' brem amp;nbsp;Decembrem menfem interiecit duosalios :fuitque isannus,Cgt;’U fixe condituebantnr.quindeeim menfïum,cum intcrcalario,qui exeonlue' tudinc,in eum annum inciderat. hxc Suetonius.

In hac veto anni emendatione, vfus cd opera Sofigenis Alexandrini ®1' thematici Iulius Cxfar. de que Plinij tedimonium, non male hoc loco pf‘’' ferctur,quum ad præfensinditutum pertincat. Capite autem xj. Iib.i8ii}n'’ defidcrum in noties amp;nbsp;dies digedione agitur, ita inquit Plinius; Addide'^ difdculcatem amp;: aurores, diucriis in locis obfcruando, mox etiam in iiße® diucrfa prodendo. Tres autem fuerefedx 1 Chaldxa,Ægyptia, Grxca. f^ addidit apud nos quartam Cxfar didator, annos ad Solis curfum redigf’^ fingulos,Sofigene perito feientix eius adhibitOi Et ea ipfa ratio podea ccm' pertoertore correóla cd,ita vtduod1*cim annis continuLs nöintercalaretuf’ quia ccepcrac fidera annus morari,qui prins antecedebat. Et Sof gen cs if“ trinis commentationibus, quanquam diligentior edet Cictcris, non ceft^uquot; tarnen addubicareipfe,ferner cortigendo. haâenusPliniusiExqùo ndul'? quidem Cxfarijaut Sodgcni,de anni prodira ab ipfis ratione,planc eóftit'^^ apparet:vt mirari nemo debeat d annum lulianum damnemus, qui ed iw^e ipfo ordinatus Cxfare lulio,vt fublato menfe intcrcalario,anni rehnque'en' tur menfes duodecim.

,11 Quaracione.fex menfibustriginta amp;nbsp;vnumdiem attribute, nempclanua-(i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rio, Martio, Quintili, Odobri, amp;nbsp;Decembri. Sex autem rcliquos menfes iie

tf diftnbuk, vc bis quinque , Aprili, lunio, Sextili, Septembri amp;nbsp;Nouembri, V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;triginta dies attcibucrcc, Februario autem vigintimmem rclinquerct, pro-

pter honorem imparis numeri, cui multum propter fuperftidones receptas »1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;vfitatas deferebant.Februario tarnen triginta dies anno intercalari voluit

V attribui,qoód annum trecentis fexagintaquinque diebus, amp;nbsp;quadrante defi-r niuiffet. Quadrans autem diei, quarto quóque anno, quia diem reddebat it vnum, polt diem fextum Calend.Mart. iuffus Cft adiungi, vt eo anno bis di-it ccretur,fcxto Calcnd.Mart.Vndc poftcaplurcsannum intetcalarem.nomi-f naruntBiffextilem. Etnoftri.propreenouumeiusanninomen,infauftum r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;ominofum eum clïe exiftimant, amp;nbsp;voce male vfurpata amp;nbsp;indexa, feu poll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dusdetorta, dicût ‘Siff’t^lre. id quod horrent amp;nbsp;abominätur. arque ita vulgus

t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit, ilmApiortera lt;jueltjue hiJJeHra id cft, damni alicuius mihi autor ifte ctir.

11 Itaque amp;: multitudinis ptæiudiciodamnari iftum annum videmns, ita con-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitutu alulio Cæfarc.veteri Latina ratione fublata, amp;nbsp;Græcotum faftis præ-

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetitisamp; negledis.De quotum ratione veteres Latinoru fafti fuerant pofte!

igt; conftituti:quia dodrin» amp;nbsp;etuditionis palmam Latini,Græcis perpetuó con K cc(Terunt,cófque ptoptereà fequendos elfe libi puiatunt in temporum ordi* ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nandis conuerfionibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedlulio Cxfari, contempta Gtæca aftrologia, magis arrifit Ægypriaca

11 tempora ordinatio, de qua didu fuit lib.i.cap.7. vbi ex Herodoto docuimus 1 annum Ægyptiis ita efte ordinatum vt menfibus conftet duodecim. qui fint ^*** tricenorum dictum finguli, quorum vlumo dies addantur quinque, ad ex-^, pleadum numetumtrecentotum fexagintaquinque dierum,quibus annum ^ fuum definiunt Ægyptij.Qnqs Cxfav in errore vetfari inteUigens.qûia qua-„ dtantem diei quotannis négligèrent, primo, menfes fuos ita ordinauit, vt f quinque dies illos , qui folcrent ad di vltimo men li anni Ægypti), in certos 0 partiretur méfes,dctraft.ointerim vno die deFebruario, qui additus ad illos „ quinque priores,fex dies redderct-.è quibus fcx eóftituit menfes,qui triginta 24 vno die conftarent, rclidis alUs quinque menfibus, quibus effent 30.dies, , Februario interim mutilo dimiffb, vt diximus. Cui tarnen 30. redirent dies, quarto quóque anno, ex quadrante diei addito ipfi anno, nc Lan nis menfes 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadoque erronés effent,vt Ægyptiis .fed perpetuó ft ab lies. Sic Latin is Cx-

e fat obtulic annum Ægyptium, paulùm immutatum Sc emendatum qua-j drantis diei additione, 24 dicrü quinque per certos menfes pattiiione, quos $ alioqui Ægyptij vltimo anni fui menfi folebantadiicere*

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fixe autem anni ordinatio Ju Ivo Gafare fublato,nonnihil mutationis cx-gt; perta eft.quód in eius honorem mcnfis i^intilis vocatus fuitlulius-.quia illo •, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menfe procreatus fuiffet ipfe fulius Caefar.Qm ab impuro amp;nbsp;fcelerato Con-C fuie Antonio reVatus in numeru deoru Romanoru , prærogatiua tali dignus '^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimatus cft,vt ipfius nomé perpetuu haberet fafti. Simili de caufa Sexti-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis méfis dl dus pofte! fuit Auguftus ab Oftamano Augufto,lulq fucceffore, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quód eo mêfe fine bellis ciuilibus impofurffet.Sed nc Auguftus Folio videre-U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tut inferior,detraft.os fuitvnus dies mcfiFcbtuario,amp;iAugufto mefi additus, V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ishabetettotidem quotlulius dics,népc triginta 04 vnum. Quo fatLu fuitvt Februario reliai fint tatumodo dies tS.in anno cómuni,vt vul gó loquutur. Anno enim biffextili,id eft,Fntercalari,dics obtinct ex iam diäa ratione,!^* tdiip

100 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M K PM 1

Acque hoc modo Romanis annus fub Augufto fuitemendatus amp;nbsp;ftabiliti^-’ deincepique obferuatus ad hæc vfque tempora : fublata in cocum veterisaö' ui Latini ob(cruatione,longèmclioreamp; potiore,quæfacram amp;nbsp;à DeoinlW' tutam proximo rationem referebat. Cuius loco fubftitutam Æg/ptiai” temporum ordinationem fuiiTc animaduertimus : vtimperium Romanuiö/ vcrè Ægyptium amp;nbsp;Pharaonicnm,nacumquc alioru exitio apparerct, queiU' admodum hoc idem diuina demonftrant apud Danielem oracula.

Eth autem lulianus hic annus,multis probatus fuit, amp;nbsp;creditus optimei” omne æuum conftitutus,nihil tarnen habuit, quo commendationem vH«® promereri debuerit. nam pro temporum ordinatione, confu/ïonem temp*’' rum habuit nulli ferendam. Quod quùm veteribus duo temporum genef^ ü'öta fuérint,vnum mcnftruum,alterum annale,quemadmodum ca quoq«^ fcimus nobis ede abipfoDeopropodta, vtrumqueCæfariana ilia rations fublacum amp;nbsp;cuerfum fuit. Et quum in temporibus definiendis, aftroruinl’*^ habenda ratio, Solisquidcm præcipuèamp; Lunar, quibus voluit Deus difSgt; menfes,amp; annos definiri, vt ex Genefis primo capite fatis multum dcclaM' turn fuir an tea, menfes tarnen neque folates, neque lunares habuerunt h' Cæfarianifafti. Nequeenim Solisingreifu in ipfadefiniunturmenfes,vti pofsintdicifolares, neque Lunar motu conftituunturmenftruaipfafpaii’' Lunaris autem curfus prarcipuam habendam fuiife rationem in menfibui ordinandis certum eft;quia menfes, Lunar motu definiri iufsit Deus,qucn’' admodum id vetcres Latini obferuarant Jequuti Hebræos amp;nbsp;Græcos. Qp®' rum tempora ideoprobata veteribus Aftrologis fuerunt, quod cum diuina oréinatione congruebant,a qua difcefsit longifsimê Iulius Carfar, faftotu*quot; fuorumnouaitnulli præterquamÆgyptiis probata inftîtutione. Qui’'’ pofteàfuafententiaamp;fuifragiisimprobaruntqui fequuti funt Aftrologi.f®', uocatis Metonis amp;nbsp;Eudoxi inuentis in vfum , amp;nbsp;faftis ipfius Cæfaris aijditÿ Aureum cnim,quèm dicunt numcrum,Calendario Cæfariano ftatim aJtl}' turn fuiffe docét,qui his de rebus fcripferunt,eumquc ad notanda nouiluf*^ àChaldæis repertum aiunr. Qui propter magnamquam præftabat vtillt;®' tem, aurcis notis dicitur faftis iftis inferiptus : vnde aiunt inditum illi fti* numeri aurci appellationcm. Sed qui ita cenfent,veterum hiftoriarum ig”^ ros feelfe demonftrant : quôd,vt ex Diodori Siculi libro duodecimoapp** ret,is numerus aureus,annus fît Metonicus quem c(•'*«»««ƒ««»Tspi^« Gradi®* minant, noftri autem decemnoucnnalem dicut circulum. Addita funtamp;^'’ £iftisalia priorum Aftrologorum inUéta,quibus quarationcSolis Lun2q'‘’® ; motus coraponi oportcret,intelligcretur.Qu£C,ne fimushoc loco longiof®*quot; perfequi plüribus non poflumus.

Cæterùm vtpefsimd funt à lulio Carfare fpatia menftrua définira,q“'’ Dei cueifa cflordinatio tali conftitutione,quæ Chriftianis non eft fcrenlt;J’' quibus Dei verbum debet efle cömendatifsimum : fic amp;nbsp;anni nihilo mdlt;® ab co fuiife conftitutum fpatium, noftra demonftrant tempora, vt eo ai”® cæfariano,nihil fani fitrcliólum in ftmporibus.Nam brumam anni fuipf®' cipium efle voluit Iulius Cæfar,quemadmodum id elegater Faftorum pri®® docuit Ouidius. Cuius verfris propter cleganriam amp;nbsp;rei animaduerfionc’® noftroinftituto conuenientem, libetpaulo altius repetere. lanum aute® compcllatOuidius,eumquerogatqui fadum fucrit,vt anni principi^® Cæfar non à vere,fed à bruma repetierit,inquicns:

Omnia tnneflorentgt;tunc eß noua temporir afoi, £t mua eiegrauidopalmite^emma turner.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Ettepidamvolumi concentibtuaaramM/eent,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£t/apfinmcelfit/Hb trabefigit opw.'

Cont uit ttnverfite/ic/ua verba duos'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, t. ;

Sic bruma,quód anni tempus eft,quo breuiffimus eft dies amp;nbsp;nox longiffima, turn fcilicec quum SolCapricomum ingreditur,anniliiliani principium eft, quod noftra state ad vndecimum Decembris diem pertinet, quo folftiiium conficitur hibernum.

Solftitiomm autem amp;nbsp;squinoftiorum rationem, quia noftri folitifunt, non fine magno errore, repetere à Columella amp;nbsp;Plinio, non ab re crit de co quoque nonnihil dicere. Columella autem lib. 9. cap. 14. squinodium vet-num in odaua parte Arietis ait confici,mcnfe Martio,circa odauum Calen-das Apriles. Solftitium vero sftiuunj,circa odauam partem Cancri ait fieri# vltimo menfelunio.-atsquinodium autumnale circa odauum Calend. O* dobris fieri dicit, quum odauana partem Librs Sol attigerit. Brumam vero confici ait circa odauum Calendas lannuarias, in odaua parte Capricorni; Cui affentitur Plinius libri i8.cap.2,vinquiens:Cardo remporum quadrijfar-tita anni diftindione conftatiper in crementa lucis. Augetur hsc à brum«,^ squatur nodibus verno squinodio,diebus XC.Iioris tribus.Deinde fuperat Ijpdl^s ad folftitium diebus XCIII. horis XlI.vfque ad squinodïnm autum-ni:amp; turn æquata die, procedit ex eo ad Brumam, diebus LXXXIX. Hors nunc in omni acceffione squinodiales, non cuiufque dici fignificantur, 0-mnefque hæ difïcrentiæ Hunt in odauis parti bus fignorum.BrumaCapriebr-ni, ab 8. Calend.lannuanj fere. Æquinodium vernum Ariecis, Solftitiuiri Cancri, alterumque æquinodium LibrS, qui amp;nbsp;ipfi dies raro non aliquos tempeftatum fignificatus habent. bsc PliniustColumellam tarnen non fu-git-veradefiniuo Cardinum,iftorum temporum : quum fupcriori de folftitiijf amp;nbsp;æquinodiis difputationi,iftud adiungat:Nec me fallitHipparchi ratio,qui docer folftitia amp;nbsp;æquinodia non odauis, fed primis fignoruin partibus cori-fid. Verum in hac runs difciplina fequor nunc Eudoxi amp;nbsp;Metonis.antiquo-rumque faftus Aftrol ogorû, qui funt aptati publicis facrificiis,quia amp;nbsp;notior eft iftavctusagricolisconcepta opinio, hadenus Columella. QuifequutuS fui temporis ertores, amp;nbsp;fuperftitiofa gentium impiarum amp;nbsp;prophanarum fa-cra, in odauis fignorum partibus, temporum eardines conftituit, quum tarnen ij debeant conftitui in prirnis fignyurn partibus;

Eft igitur vernum æquinodium ftatuendum in prima parte Arietis, fine; vcvulgô loquneuf Aftrologi,in primo Arietis gradu.-quod qua rationefieri debcat, explicatur’à Stoflerino, propofitione XVIII. Calendarij Romani; Hac autem ætate Sol Arietem ingreditur ad decimum Martij diem,qno no bis vernum confiâtæquinodium: atæftiuum folftitium Solisingrcffu Confi-Citurin Cancrum fub vndecimum lunij diem. Libra vero quam Sol aditfub decimumtèrtium Septembris diem, autumnale nobis définit æquinodium; Et Capricornus cum Solern accipit,hibernum defignat folftitium, quod 0-nidius,Columella,amp; Plinius,Brumam appellant, quathiscemporibuspertinet ad vndecimum Dccembris diem, quum deberee aut primo lanuarij die

102. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ri lx vj IN i v.

aut Deccmbris vltimo conftitui in Cakndarioluliano« Vndispercurbatam efle nobis anni racionem, nemo cft opinor qui non intdligat. remporuffl autem ifta confufio non aliunde accidit,quaro ex lulij Cæfans ponoficisnia' ximi tcmencateamp; audacia.Quj,vc eft Danielis fêprimo,verfu vigefimo^uin to,tantumfibi licere exiftimauitve leges amp;nbsp;tempora commutate pofleepfo fuo arbitrio. Qnpd idem exiftimant ßbi Jicere, qui bellum faciunt amp;nbsp;infc’ runt Agno, qui occifus dl ab origine mundi.Sed ij miferèpcribunt jamp;co* rum leges amp;nbsp;inftituta,poft confedum fuum currriculum amp;nbsp;tempus prxfini' turn tandem ddinent amp;nbsp;tollentur, quemadmodum in facris Numæ, amp;nbsp;c^' terishominum animalium inuentis contigifle, amp;nbsp;quotidie contingcreä' nimaduertimus.Vnum enim dl verbum Domini,quod fitinæternumil’' bile.Quamobrem amp;iftum annululianum fublatum irifpcramus,quonobi5 Ægyptiaca temporis ordinacio paulum immutata,eft obtrufa. Qj^afaduH’ fuit, vt anno Romano nequaquam poftca conuenerit cum temponbusaÜ^* rum gentium : quarum menfes certo fine, amp;nbsp;ftato principio progrediantuf/ definiunturque Lunar motu,amp;: fideralis obferuationis ratione : qua cempofj funt omnino definienda amp;nbsp;conftituenda, quemadmodum Deusiam indd primo ortu mundi inftituit.Id etia exifto anno luliano peffime accidit,quolt;l quum exiftitriaretur emendatafuifleabipfolulio Carfare in omnetemp'’^ anni ratio,plurimi fc à purioribus Aftr^logix ftudiis remoucrunt, qui pa«®' cinia fux negligentia: ab hoc anno repetentes,régulas nobis ineptiarum P^* nas obtulerunt,amp; in computes Ecclcfiafticos retulcrunf.quód fibi perfuadf rent folftitia amp;nbsp;æquinodia,eodcm fempcr reditura modo, amp;nbsp;Solcm exift*“ mgt;ent iifdem perpetuó temporibus ingrdfurum fïgna,vt ca annotatarq*“ rcrant in Calcndario luliano. Omitto alia Labyrinthis fimilia, quar de cp** Óbs,amp; clauibusfdlorum mobilium,deCyclodeccmnouennali, dccyclaf®' lari,dc hebdomadc,dcogdoadé,amp; de carteris eiufcemodi,vulgó prarcigju®/ turinfcholisComputiftarum.-quarpIurimorum fafcinaruntingcnia,amp; tcnf bris plufquam Cimmeriis ihuolucrunt, dum ad hunc lulianö annum reff*' ciunt,amp; ftudia fua in eu coferunt, è quibus difficultatibus vt emergat qo*ƒ** illis implicarüt,ca:terifq; liberetnur quas hje annus nobis inuexit mok# ad annum (àcrû,cum fcilicct quem facra noBis demonftrant oracula, refi^' re nos oporcct,repudiato ifto male condicuto anno Ægyptio Carfariano.

Sacri veróanni,id dl,eius quem obferuari iuffit Deus.d ratio quiritur«''' defcriptiö,ca ex facris oraculis hauriri potdl,amp; ex Calcndario Hebraico/’ quo certæ nota: amp;nbsp;manifdla veftigia veteris anni iri populo Dciobferu*^ apparcnt.Qui ita führe confticutus vidctur,vt obfcruatis acquihodiis ann»*^ proxima noua Luna arquinodij autumnalis incipcret,quemadmodum i(J^ ni principium Deus indicuinquod etia nollra vcrus obfcruauit Ecclefia C^ diana, non ignara verbi Dei* Q^od ita habere, ex eyelorum ratione qo*’'^ obferuarunt noftri Ecdcfiaftici Aftrologi, quos ComputiftasdicuntjC*’*’quot; . Rare potdl.Cydos enim fuos Pafch^les incœperunt ab arquinodió autiJ®*'. nali, quos veteres in vigdïmumquartum Septembris diem contulerantX dinefuorum temporum ibinotato amp;nbsp;condicuto* lam Grzeam Ecclefia®^. codem tepore anni fui fum pfiffe principium, multa funt argumencarfcdilb' praecipuè,quód iislndidionos arinos definieröt, quz ab autunali zquino^ fumunc exordiu,qucmadmodu id quoqnc antea demódrauimus. Scdldcif pius repetendS cd,vt inculcetur amp;nbsp;animaduertatur diligentius a nobiM‘'*''' re tanca,quam Dei verbo codituta habemus, ta hegligetes amp;nbsp;fupini fui®“^ Nobis autem ,quï annosa natolefu Chrido domino nodro iure flumff* mus.arquinoéliü aucumnale debet dfe anni principiurqUum co temporen^' turn führe Chridû dominu ex Diuinis probaucriraus oraculis, contra vol^

iicceptam, ftuka quQrur)4am perfyafione, fententum. Quamobrem quuro lulij Cæfaris annus, quo hatten us ab|ip(ius pontificatu fumus vli, confulam amp;pertuibacam habeaccemporum rationem, habeat etiam contra, diuinain ordinationcm menfes confufos amp;nbsp;peruerfos.nec indeincipiat,vndc nos annum inchoate p^r eft,rcpudian amp;: abtogari debec : reuocaca interim diuina .temporum ordinations amp;: conftitutione,quam omnino fequi præftiterit, nobis præcipuè,qui de Deo gloriam,ut,.eiufquc verbo nobis ipüus mifericor diapatcfadoperlefum Ghnftum Dominum noftrum.

'' Quare qm rerum himmæ præfunt magiftratus, id agere par eft, amp;: in cam curam incumberc oportet,vt aduocatis dotiisSc piis Aiirologis,rerum diui-narum perils »annus ita conftituacur, epemadmodum eum obferuati iufsit

» 1 Deus; vt menfes quidemLunx motu definiantur, Solis autem conuerhone, lis 1 annul fpatij meta conftituantur : comparatisamp; adæquatis vtriufquejfidetis Ji d conuerfionibus pet menfes intercalates, qua ratione Uraelitica Be ludaica 1' I nbsp;nbsp;nbsp;tefpublica conftitutam ex Dei verbo babucrant temporum rationem.Qma (i I ^cto in defignadis temponbus,non modo dici natalis Domini rationem ha-!» I buetunt nohri Hiftotici, fed etiam Ærarum .Indiaionum, Sc Hegharum, i 1 nbsp;nbsp;nbsp;de iis quoque dicendum videtur j vt quod poffumus, omnium ftudiis cum ii 1 Deo ptofimus.

,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De A.ER.j4.fn^i^ione,(^ Hegira.

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. /ill.

Çj^r^^Emper noui aliquid afferre Afticam , aut monftti quidpiJin aide tcinm narm ahum feriptores affirmant, quodquidemvt ^^^fertur de Africa, fic de finguUs ajtatibus, Sc fecubs vere dici , teftis eft return mundanatum conuerfio,vanitas Sc mife-ria.Quam nobis Oraculadiuina fub imperiorum Sc tegnorum buius tnundi mutadonibus ptoponût, vt Dei perpétua indicia extare aducr-fuscdidoru ipfius cotemptotes intclbgamus. Eumque proptetea timeamus Sc reuercamur, qui nouis Sc admiradis exempUs vindicem fc maieftatis fox contempts Sc leîæ,apud omnes teftatum reiinquit. Quemadmodum autem fuit hominum infignis audacia,8c cotumacia cognita aducifus Deum,anno poft diluuium ccntefimo Sc vno, in Babylomcx turris extrudione , fic par tnortdium fefe patefecit impietas nouifsimis iftis temporibus ,ftatim ab afcenfione Domini, Euan gebj contemptu. Sc feruorum Dei cxdibus-.vt Dei padenda amp;nbsp;longanimitas plane fit admirabilis , qua homines fecum be lia getentespetfertSepadtur. Quos interim vocat ad refipifeentiam , oblata, fl patere vélint, admiffotum impunitatc. Sed ea eft hominum impiorum petuerfitasSc nequida,vtDeum vocantem fpemantjSe minitantem gehen-H nam,atque extrema omnia, ft pergant effe contumaces, fecuiè itrideant. f Quamobrem bclla,Sc p.eftes,Sc clades ir^morabdes immitiii mundo Deus, 1', quo qui fibi fuorum fedetum impunitatem polhcentur, quid fit Deo tepu-V gnate , fendre incipiant. Vtopterea autem pro luce Sc liter at urn bonarum b cognidone tenebras Sc batbadem tegnare patitur, vt qui, ftugibus oblads, 1 glande maluetuntve(ci,(na ftuantut infania .• vtque malorum fuorum tadi 10 fentu (apiendx quam contempferunt, cupiditatc aliquando incendantur. t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quemadmodu autem ftrudotum Babylonier xdifici) improbitate, lingua-

'^ turn eft otta prioribus temporibus confufio, fic fupremis iftis Sc nonifsimis ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempotrbus, Komanot um federe,Sc aliatum gentium ,quarum par audacia,

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auaritia, Sc fupetbia cum Komanis fuit, qui bellum funt auft cum Agno fa-

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tere ,Sc pictatem ftuductut opprimer c, fact atum litetatum primo mundum

cœpiccontemptus amp;: obliuio, deinde cæcerarum bonarum artium,amp; üt®^ rum meliorum longe hteque fefe cdiidit ignoratio. Ex qua voces no«^* * infolitæ, arque incognita: non modo artium genus omneperuaferune,^ hiftöriam quoque contaminarunt, amp;obfcurarunc. Ab hoc autemm“^*^ infeitiæ fonte manauit ÆRÆ vocabulum , de quo nobis eft diccn^li’'’' quod noftri Hiftorici amp;nbsp;Chronographi æras habent in fuis fcripcis inhnK^quot; c quibus antea nobis commemoraca eft a:ra Diodetiani.

Fuitautem Hifpaniarum peculiare vocabulu Æra,quod àTabcHiûi’^ ignorantia primum, deinde etiam negligentia profedum tranfiit poften’ Aftrologos,deinde amp;nbsp;ad externs fcriptores Ecclcfiafticos peruenit. Tct®P^ rum autem illuftrium initia vocauerunt æras Aftrologi, quoru fuit in H*^ nia non ira pridem magna frequentia amp;nbsp;eruditio,propter honorata ÄTc”^ lt;nbsp;arcgibus Hifpanis raathematicarum artium ftudia. Èa veróquum in A“^ demiis Mauritania: eolerentur, amp;nbsp;corum cupiditarc Hifpaniarum rfge^*^ ccnfi,dodores illinc cuocalTent magnisprxmiis propo/itis, fadumiu*/’ breui tempore cxcellentium mathematicorum ingeniis abundarit W nia. Illi autem non fatis politi Græcæ amp;nbsp;Latinae lingux peritia, fermon^^ funt vfi,qui tune omnibus fuit in ore : arque æras quibus annos vidcbai’^*'' publicis inltrumcntis annotari,amp; vulgo vfurpari, fumpferunt pro cenote'quot; temporum initiis, ê quibus anni poftga numerarentur. vtxra Nabooa^ï'’?’ eft iis didaprincipium irhperij, aut primus annus principatus Nabonafl^”^ à quoannorum eftobferuatafupputatio apud ccrtasgentcs,amp;illuftrc5fgt;‘’^ nullos fcriptores.Sic xra Alexandri Magni,dióta eft pari radonc monarf^\ Æexandri Magni principium , à quo duda eft pleniquc fcriproribusac'’^ rum notatio. Qnam obfcruatam abautorelibrorum, qui funt de genist chabxorum,vidcmus.Qua ratione noftris feriptoribus ChriftiDomin’ tiuitas,nominata eft a:ra Chriftianorum. Similiter ara Diodetiani a^^*^ ta eft, principatus Diodetiani principium, à quo tyrannus iile hgnarian”“^ voluerat. Eodcmmodoalixvarixamp;multiplicesxrx fueruncà varüs^n’^^ ribus prolatæ. Æras edamvidemus additasConciliiSjiispotifsimuinT funt in Hifpaniis celebrata,quod ê tomis Conciliorum licet deprehenii^' Ærarum verô quodnam ht etymon,nó eft quod ab Ifidoro,aut aliis eiuii'^ farinæ feriptoribus repeti debeat .• quum neque vox Ladna ht, ncqud-’*' nam qualem illi attribucrunt,declinarionem ferat.

Nam A.ER.A. non vna vox cft,fed plures,ê quibus male confutisi^^*' fuhs, vnum fecere Hifpani vocabulum ; quemadmodum dofte amp;nbsp;Iohannes Sepulueda vir crudicus, libcllo de Corredione anni, amp;: mén’’“ Romanorum,expofuit. Qui,amp;: vnde ht profeda vox illa,amp; quandoinhlt;'F^j nia deherit vfurpati,diligenter explicar. Cuius proptereà fententiam p’®^) hïcaperiam,ncvoxignoratamaiori illorum parti,qui funteavhSif'‘’ quoque vtutur,tenebrasamp; errorem pofthac inducathiftorix. Doect^cf Sepulueda libcllo de annicorred^ne, Hifpanorum fuiheconfuctaili^ repetendi annos ab Augufto Cafare,Iuli) Cæfaris hicccftbre: quod 11115ƒ gufti fœlix amp;: (alutare fucrit imperium , turn quum Hifpaniarum ad Ip “ Ïólum priuatim delatum fuit dominium. Id verô fuiftefadum poft bd* Peruhnum, ftatim poft Lucij Antonij Confulatum , hoc eft, quarto tt»® viratus annoCn^Domido, amp;nbsp;C.Ahnio ColEteftanturPlutarchusin Af nio ,amp;Dion in Augufto. quod quidem tempos incidit in annum ab ƒ eondita714.annisantenaenm Dominum jS.Tum autem Htfpani3,Ital^’ reliquæ occiduxcirca mare Ionium regiones in Augoftifoliusimpti’/ eonceftere : vt reliquus orbis ad Orientem Antonio permiffus eft j amp;nbsp;A^^ fuit attributa Lepido. Ex co tempore , rcrum adatum amp;: geftaruma®^

foliti funt Hiipani annotate in hunc modum:Ada func hæc, exempli caufa, / Cordubæ, pridic Calcn'das Apnlis. Annus erac Aiigufti feptuagefimus. ;li* * Deinde breuitatis gratia principiaverborum duntaxat fetibebant, led pun-J^ dis feiunda in hunc modum A.ER.A. LXX. id eft, Annus Erat Augufti ft'’ feptuagefimus. Pofteriorum autem focordia amp;nbsp;temeritate fait urn eft,vt ill' omifsis pundis eædem literæ, velut in vnum verbum, cuius prima fyllaba ;ïS effet diphehongus Æ,fetibererar confufè , non aliter qüàm ejuurn æra fcri-bentes nummos æreos volumus intelligi. Ica negligentia amp;nbsp;infeitia libra-jlJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riorum amp;nbsp;tabellion urn, confula il la verba pro Vna voce funt accepta, cui

gt;^ poftetorum ignoratia declinationem attribuit, qualem voluit. Cui etymon lt;nbsp;quoque,ab eadem infeitiæ officina profcdum,accommodauit : errore mul-)}' tiplici ex vno, ficuti fierifolec, varié diffeminäto. Morem autem nocando-gt; • mmannorum per æras fuftulit Iohannes rex eins nominis primus, lege lata (»' de eate anno Domini i57i.quafuitcautum,vtannidcinccps,ô£ tempora, jP aChrifti Domini die natali, non ab «ra Cæfatis computärentur. hxc font lt;1 quæScpuluedæfcriptisde A.ER.A. didicimuSi

tf Indidionum autem fi tam aperte à dodis,qui in eariim explicationem {« incubuerunt,expofita fuiffet ratio, minusllacparte laboraremus. Neque ill enim de tempore quo fuerunt inftitutæ, neque quam ob caufam fucrunt ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfuipatæ,côuenit aucoribus inter fc : ^e quibus Beda libto Dé natura rerum i

^ «pite quadragefimoodauo , id ait, repertas fuiffe Ïndidiones antiqua Ro-•p. manorum induftria, ad cauendum crrorem,qui de temporibüs forte oboriri ,ir poterat. Dum enim, verbi gracia, quilibet Imperator medio anni ten^pore, • ,ÿ lt;nbsp;vel vita, vel regno decederet, poterat euenirevteundem annum vnus fli-,C ftoricus,eiu(dem regis adferiberet témpotibus, eo quod cius partem re-jp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnaffet: alter vero hiftoricus eundem fucceffori illius, potius attnulan-

i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^m puraret, eó quod 06 hic partem xquè eius haberet in regho. Verum

^^^* neper huiufmodi diffonantiam,errortemporibüsinolefceret,ftltuerunt Indidiones, quibus vtetque fcriptot, imo etiam vulgus, orhnem tempo-^ rum curfura. facile feruarct : quas pro facilitate quoque calculandi,qwinde-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cim effe voluerunn vt planifsimo numero, amp;nbsp;ad mulciplicandü promptifsi-

^, mo,compendiofius ttanfadi temporis ftatus,in memetiam poffer reducii jtf Quidam autem putant, quia quondam in Repubh poft cenfum quinto ^' anno peradum, vtbs Roma luftrabatur .• Sc ad ludicum temæ luftrdtionis Só cenfus Indidiones effe conditas. Incipiunt autem Indidiones ab odauo 55 Calendas Odobtis,ibidcmque terminantur. hadenus Beda. Cui alij Com-^ putiftxaccedunt, dicentesab Odauio Augufto inftitutas indidiones fuiffe^ ^ iributorum cettorum caufa ,ldque anno tertio ante Domini natiuitatemlt; jj' Indidionum autem fedem, odauo Calendas Odobris,id eft.vigcfimoquin* ■j# todieSeptembtis,inipfo Autumnali æquinodio,aiunt eundem Auguftum ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatuiffe,ne acciderct in computationibus error.Qmi fit.vt Tabelliones im-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcriali autoritäre fungetes, mutent Indidiones dicvigefimoquartoSeptem-

jp, bris. TabellionesveróPontificali autotitate pollentes,in curia Romani ^ poritificis mutantIndidiones vltcrius ,per tres menfes, fcilicec in die nati-ƒ uitatis Domini .quando anni Chrifti mutantur, vt patet in adisConcilij jj} Conftantienfis : in quibus mutatur annus Domini, amp;nbsp;Irididio fimul in die ^ natiuitatis Chrifti. Hoc autem fecit Pontifex, vt fimul concOrdaret annos jf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dommi amp;nbsp;indidiones,quemadmodum art lohanes Lucidus cap.yJ opufeuli

^ Deveto die pafsionis Dominik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

j Hac autem eadem de re CedrenusinhiftotiaEcclefiaftica ,Bafileæhis quot;^ annis excufa,pagina 168. ait, Olympicorum ludorum feftiuitatem defnffe .(( KmporeTheodofi),ac turn cœpiffe Indidiones obCetuari : quarum initium’

uihilominus ad Oö:auij Augufti referc tempora : male interim amp;nbsp;ctyn’®” amp;nbsp;tempus obfcruatarum Indidionum notans. Vult enim à Græca pcnd^ origine Indidionis vocem, quafi notet vidorix Adiaca: tempus, amp;nbsp;fit If®' dio quafi w lt;f'’ «KT/a v/xo, q. d. Vidoria apud Adium promontorium. Sedif^ dicuntur abfurdius, quarn vt cuiufquam mereantur aflenfum ; præfe’'^'’' quura ante Conftantini Magni tempora probatæ fidei autorcsjlndidionu'quot; iftarum mentionem nullam faciant. lam quæ ex Ifidoro pleriqucprofèrequot;* hacdere,talia funtqualiapleraque Accurfij,cui nunquam ratio aotb'' ftoria rei in Vtopia geftæ aut ementitæ deed : tanta eft mentiendi amp;nbsp;f® * comminifcendi in plerifque libido,audacia amp;licentia. Onuphriusautc® Panninius, vir dodus amp;nbsp;hiftoricus diligentifsimus, ait fuorura Faftoruml'' bro fecundo,cœpiftc IndidionesConftantino ii.amp;Licinio ii. CoiT.ani'’ Domini c c c x 111. idque in Faftis Gr^cis, quos antique amp;nbsp;probat« 1gt;^ habuerit, ita fcribi amp;nbsp;annotari his verbis;I»'lt;^«T/«F«i' Korr«*'T/w«t'«t' èvV8*Fquot;»(5^' id eftjndidionum Conftantinianarum hinc cxordiumffumiturJ.Quódiquot;' tem idem exiftimat ita diciIndidiones,quafifinttemporumlndicatioi'^ Se nota:,nefcio vtrum id iermonis Latini ratio ferre pofsit: præfertim ququot;'” ex AfconijPediani annotationibus in quartam adionem in Verrem,q“^ idem Panninius citat,item ex lurifconfultorum libris,quorum profertn’'', ta tcftimonia,conftetlndidiones,ccrti tributi genus efle,quod nonperfoi’” fed rebus foleret indici. Sic enim apud luftinianum libro Codicis fcptii”'’’ deannonisamp;tributis habetur.-Indidioncs non perfonis,fcd rebusinlt;l^ folent : amp;nbsp;ideo ne vitra modum carundem poircfsionum,quas pofsideï^®”' uftiiaris, profes prouinciæ profpiciet. Eodem libro,titulus xvu. ddndiiï^'’' nibusinhæc verba proponitur : Omnes omnino quocunque titulo po’®*' dentes, quod delegatio fuper Indidione videbitur amplexa, velut canoO^^ cogatur inferre,amp;vt ne qua fit dubietas,hac aperta deftnitione decernin’’ll'. vt id potius Canonisvocabulopoftuletur. Titulus quoquexvm. qo**^ quitur de fuperindido, hoc idem arguit: cuius hæc funt verba .• Nihil fop^*’ indidorum nomine, ad folas præfetturæ literas quifquam prouincialis ^ foluat, neque omnino vlterius Indidionis titulus etiam folennis immin^’*' nifi earn noftro confirmatam iudicio,amp; imperialibus nixam præccptis/^^'* ampliftimæ depofeatIndidio, amp;nbsp;cogat exadio* Ex his perfpicuè intdUr mus, Indidionis vocem ad certi tributi genus pertinuiirc,quæ ex eo noio^ habeat,quód indiceretur amp;: imperaretur ad certam amp;nbsp;præftituiâ diem.V^ fortafte Indidionum iftarum fluxit appcllatio, quod intra talc aut talc t^ exigi foleret,inftar auri coronarij,quod olim quoquc certo tempore con^ rendum erat:fcd nos non certa ratione, verum conieduris agimus. Sob^ tarnen aliquid nous caufæ oportuit,cur annoru quindecim fpatio fitdcün*'‘ Indidio,amp; cur in vfum fit recepta: quum fit noua vox in hac tempora noi^ tionc.Quæ for ta (Tc inde orta videri poteft,quód quum AuguftusOdauia”'** Monarchia fibi ftabilirc vellet.id t^ndé pcrfccericdcccnnioru amp;nbsp;quinq^o** niorum rogatione. Quo fadu fuit,vt reliqui Imperatorcs,quanquam no®*® certum têpus,fcd in omnem vitam defignarentur, tarnen quinto amp;nbsp;deo*®*’ quóque anno feftos agerét dies,quafi turn imperium renouarétïquxrépor’' Quinqucnalia amp;nbsp;Decenalia appellarét : quemadmodu id Onuphrius niusdodeannotauitico opéré quod infcripfit,Romanorum principujamp;oof quorum maxima in Italia Imperia fucrüt,libri quatuor. A qua rationcpf‘’^ feda videri poteft Indidionu quindecennalium, vt ita dicamus,obfcruït'*’ quod illa quinquenniorum amp;nbsp;dccenniorum illuftria maxime efient rep®’' quibus turn aufpicari viderétur impcriü fuu Carfares amp;nbsp;Impcratores now ni,quibustum,qucmadmodu nofttisyegibusregnu fuum aufpicatibus,cc

Hegiras in notandis temporibus return Arabicarum amp;nbsp;Mahumedicarum fetiptores proponuntamp;: vCurpant.Quorum non eft nobifcumin anni obfer-uaiionc ratiö confentiens,qucmadtnodum id ex Alphragano illuftri Arabe mathematico incelligimus. Is enim docet annum Arabum conftate diebus treccniisquinquagineaquaturr , quot nempedies conficitint menftrua fpa-tia duodecim. vnde menfes ilhs fune errones, amp;nbsp;incereis veluti fedibui va-gantes •. quos camen fua ratione conftituunt amp;nbsp;reuocant ad Solis amp;nbsp;Lunæ • ftatos circuitus, anno interim lunari vtentes, cui poften fuo modo accdln-modantSolis conuerfiones. Cæterutn Hegira,quod quidem exquodam pc-rito Un^üæ Awbitx vito,difcete potui,fugam fignificat.Mahumedis autcnl ipgam ex MedinatK AÎ nabi Joclis fuotum tempotum initium ftatuunc

* Arabes.Eft autem Médiriath Al nabi,idenl ac fidicas, prouinciaprophetæ: quo nomine videntur Turcæ amp;nbsp;Arabes fignificare Munichiatem » quæ eft in Arabia Petria,adfinumElamiticum,vblaiuntefrefcpulchrüMebomed* quemvulgd Mahomethem hominanbSic enim aiunt Mahumedem,quum docuiflet ,amp;:,munus ptophetæ obdlTec aliquot annià in Medinath Al nabi, Phylarcbis Arabum veniftc in fufpicionem rèrum houarum : inde coitiones amp;tutbæ funtexcuatæ, quarum caufa maximum adiit vitæ peiiculum Mehomed. nam pene fuit lapidibus obrutus ab iis,quibus res nouas molib vide-batur. Fuga tarnen aiunt eum euafiffe, amp;nbsp;fe proripuiffe è tanto periculo; deinde collega valida manu Arabum , rem vi aperta gcrctc cecpiffe* Quia Verb ex eo tempore, Saracenicæ res fiuc Arabics, claiiores ccepefunt efte, faftum fuit Vt tempora'Confignatint Arabes ab ea fuga,id cft,vi ipfi loquuq-tur,Hegira. Oblitcrata autem poft id tempus amp;nbsp;oppteffa fuit Satanæ aftu,ôC Mahumedisirópofturis, Chrifti Domini, quæ illis locis clatucrat,doftrinarf A quo Verb Domini anno Hegira* inelegant,ita noftri annotatut •. Mahumç* des completo anno Domini 611, dedit legem, à quo tempore computan-^ tut anni Arabum, fub Honorio Papa primo, amp;nbsp;Hetacho imperatorc, anno impetij eins vndeCimo. Atque hæc quidem de bis nouis vocibus Cê pere-grinis difta fint,- à quibus tranfeundum nobis eft ad biftoriæ prophan« emendationem.

BVgcx ftabulum dicitur Hercules rcpugarflc gt;nbsp;non tam RiisvfüS vinbus,quam folertia amp;nbsp;induftria.immifTo fcilicct Minycio flu-mine in cos campos in quibus ftabulabantur Augeægregesô^ armenta, vc Eliac«n priore libro memorat Paufanias ; quia io' duftria üs opus circt,qui Chronographorum errorestolleff aucemendare in totum vcllcnt. Nam veAugeæ ftabulum muleis annisnC' gleftiim,quum pcconsvim maximam amp;: armentorum copiam reciper« lacis amplamjmmenfum habuic aggeftum fimi cumulum : fie quum diti ü' cueric Chronographia, ab cruditis ncglcfta, amp;nbsp;ab obfcuri nominis autofl' bus infinicis prope fucrit interim variéiadata, fadurn fuit vt infinites qu“^ que ex corum infeiria collcgeric errores, quos illi profeminarune, dum A*' cenda amp;nbsp;tacenda ignorantes, ac fabulas potius quam biftorias confedan' tes, fcriptis fuis fua acque aliorum fomnia funt complexi. Verum autem^ dodis an ab indodis plusdamni tulerit hiftoria, aut ipfa quam tradaW**^ Chronographia, non cft facile ad diiudicandum.Qnandoquidemdoftgt;^ crudici viri, non tam vcri ftudio folcntadduci ad feribendum, quam aml’*' rione auc expedatione alicuius emolumeti. Itaque dum exteris prxftareA plusfapcrc viderivolunt,autcorumdcquibusfcribunt,ftudent coHigcf^ gratiam, ca dicunt amp;nbsp;proponunt, quibus afficiant maxime amp;: retineat k^

• rem,auc ad corum quos commendant,admiratióncmadducant. Quaiff^ fx^enumero nullus,auc certe minimus vericati rclinquitur locus.Inde Gi^' cos feripcores fugiUac Saluftius,qui res AchenienGum exiguas per fejta cif** lerunt, vcüs maius auc prxftacius nihil fuiflc videatur. quibus de rebusagf*quot; « inquic: AchcnicGum resgcftx,ficuti egoquot;cxiftimo,fatisamplxmagnificat?'*' fuerût:vcrùm aliquato minores,quam fama fcratur. Scd quia ibi prouené'* fcripcorum magnaingenia,per cerrarum orbem Athenienfium fada prol”’ ximis cclcbrancur. Ita corum qui fccere,virtus tanca habecur,quantum ri'quot; verbis potuêrc cxcollcrc prxclara ingenia. Sic dodorum virorum fcripf'’’ quum cercorum hominum vircus plus xquo cxtollicur, nihilo plus inde''quot;' ricas promouccur,autilluftracur,fcd obfcuratur pocius:quam tarnen xqu”*quot; fucrat prxcipuo habere loco,ciquc plus tribucre quam cuiufquam bene'”’' lencix. Eaque in re fuerant hiftoricis imitandi Philofophi; qui cùm fc mul' turn patrix acque parenribus, dodoribus autem amp;nbsp;magiftris plus debfquot; agnofcanc, tarnen vcritariplurimùm omnino fedebere profitentur:ei''‘quot; caufa non vereantur fubire omnium odia, fi ita res ferat], dum illa fuum'quot;’ amp;autoricatem obtineat.Quod fi fuiflecab hiftoricis obfcruatum,vti parb'quot;' rat.non in tantis tenebris amp;nbsp;erroribus verfarctur hiftoria,quùm Crxcajt”*quot; Latina,cui quod poflumus, tribucre dcbemus,vtfuam obtineat daritatt'quot; amp;ccttitudinem,id eft,vt vericati quantum poflumus,inferuiamus.

Ne quis autem quicquam nos hie fingere exiftimet, audiat prim”quot;' Ciceronem de Romana hiftoria conquerentem in Bruto, cuius hxc f''”’ verbaiNee vcró habeo quemqua cuius fcripta proferenda putcm,nifi q“quot;'quot; Appij Cxci oratio hxc ipfa de Pyrrho,amp; nonnullx mortuorum laudation”’ forte dclcdant.amp; Hercules.Hæc quidem extant.ipfe enim familix fuaqriquot; ornamenta amp;: monimanta feruabant, amp;nbsp;ad vfum fiquis ciufdem generisot' cidiflet ,amp;:ad memoriam laudum domcfticarum,amp; ad illuftrandam nob litatem fuam-.quamquam his laudationibus, hiftoria return noftrarum ft^ cft mcndofior.NuIla enim fcripta funt in cis,qux fada non funt, falfi trioi®' phi, plûtes confulacus, genera ctiam falfa,amp; ad plcbem cranfitioncs.qu'”quot; honwn”’

homines humiliores in alienuni ciufdem nominis infunderentur genus hæc Cicero. Cui ii aliorum autorum cadem de re teftimonia veilem adiungtre, certè inimmcnium mihi opus excrefeerer. Vnum tarnen Titi Liuij prot'ere-mus locum hac de rc,vc definant honnulli mirari,quid caufæ fit,vc de emen datione hiftoriæ prophanæ agamus in præfcntia,quum ilia tam multos erro-res confeffione ipforum fcriptorum habeat, vt vix poffinc colligi. Ica enim Titus Liuius inquit fecundo libto ab vtbc •. Tanti errores implicant tempo-turn,aliter apud alios ordinatis magiftratibus, vt nee qui Cöiulcs fecundum quofdam,ncc quid quóque anno aduin fit,in tanta vetüftätejnon return mo doffed etiam autorum digerere poffis. hæc Liuius. Ex quo quantum faUan-tur, qui fe putant poffe certam temporu ex his aucoribus colligere rationem, apparet, in quorum emendatione nequaquam his eft vtendum, de quorum fide ambigitur , fed iß qui etiam iniurati ad dicendum teftimonium admit-tantur,qucmadmodum id poftea docebitur«

Grxea autem hiftoria multo incertior eiLquam Latina : quum ex Græco-tum virus manatit ad Latinos magna ex parte confufio-.atque vt paucis incer thudinem Sc corruptelam Græcæ hiftoriæ concludamus, quid de ilia dicat non fine bonis rationibus,îofephus Hcbraicæ fcriptor hiftoriæ, libro contrd Appionem primo, audiamus,cuius hæC eft fententia , ita à veteri interprète expreffa : Quomodo ergo non eft irrationabile, vttali faftu turgcant Græci, tanquam foli fciant vetera, amp;nbsp;veritateth coruth exaftettadant? antquis ! non ab ipfis conferiptoribus facillimè difcat, quod neque firmitet dicenteS aliquidconferipfete ,fed quod vnufquifque opinatus eft, hoe ftudüit expla- • j nareïVnde etiam libris fe inuieem arguunt, amp;nbsp;valdc contraria de rebuFeif-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem non piget cos diccre. Scd ego videbor, me potioribus, effe fuperftuus,

jg ft cxplanarcvoluevo, quantis quidem locisHellanieusab Acufilad, de ge-^^ ^calogüs difcrepat, Sc in quantis Hefiodum corrigit Acufilaus, aut qiiomo-^^ do Ephorus quidem HeUanicum, in plurimis quldem oftenditefte menda-j( cem.Ephorum verb Timæus:Timæum,qui poft ilium fuete;Herodotum veil) tb cunfti.Sed neque de Siculis cuin Antioch o, aut Philifto , aüt Callia Ti-^ mæus concordaredignatuseft. Neque rurfus de Atticis, hi qui Atthida^ ij) cönferipferune, aut de Argolicis, qui de Argis lliftoriam protulerc, alteru-,j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hos confequuti funt. Et quid oportet dicere de ciuitatibus breuibufque ró-

lj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus, quando de militia Perfica , amp;nbsp;his quæ in ea gefta funt, tantum tiri prO-

j, batiffimidifcotdaffe nofcuntur î In multisetiam Thucydides tanquam fal-iP lax aceufatur : licetfctupulofifsimam fui temporis hiftöriäm confcripfiftc vi-

dcatur* Caufæverb huius diffonantiæ'multæ fotfan amp;nbsp;aliæ quætere vólchti* ■^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus apparebunt: ego verb duabus quas didurus fum, maximam htiius vim

diuctütatis adferibo. Idaftcnus lofephus, quern veta dixiffe eoriftabit aperij. dus ex fcquentibus.

ld nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbautem illud effe aïofephodictum,Graces non tam ftudió Sc notitia

ld vetitatis, quam fuis opinionibus dclcftÿ;os, pleraque prodidiffe, indielo erit quæ de Hometi ætate ab lUis traditut Labyrinthis inuoluta hiftorlalHómcri id quidem poëmate nihil habet Græta lingua illuftriüs , neqùe villus autoris ut nomen eft nobilius Homeri nomine: de quo quid dofti qtiique, amp;nbsp;thâStime ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verfati inhiftoriafenferint videamuSiVt Sc veteris hiftôtiæ partes plurimas,SC

^ veterum fcriptorum nomina multis fortaffe incognita tccognöltamus. Ab Aulo verb GeUio Latino autote incipiemus, Cui Græcos autores ex Stromab

^gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus Clementis Alexandrin!,Sc Tatiani Affyri j oratione ad Gentes,fubiiciè

^. mus.Aul.GeUi.noü:. AtticarJib;}. cap.ii.inquit.Supcf ætate Horneriarque ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcfiodi non confentitur, ahj Hom er u quam HeGodum maiorem nam fuiffö

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flt;’

fcripferutjn queis eft Philocorus amp;nbsp;Xenophanes, ahj minorennJn quels e^^ L.Accius pocra, amp;nbsp;Ephorus hiftoriæ feriptor. M. autem Varro in primoP® imaginibus, veer natus prior fieparum conftaredicit, fed non elfe dubiu® quin aliquo tempore eodem vixerint. idque ex epigrammate ortend*’ quod in Tripode feriptum eft, qui in monte Heliconc ahHefiodopolît“^ traditur.

Idem libro 17.cap.11. eademde re inquit: De Homero amp;nbsp;Hefiodoint^f omnes fere fcriptores con(iititæratern eos egifle,vel iifdem fere tcmporibu5’ vel Homerum aliquantôantiquiorcm.vtrumque tarnen ante Romam con' ditam vixifle, Syluiis Albs regnantibus : annis poll bellum Troianum»'*^ Cafsius in primo annalium de Homero amp;nbsp;Hchodo feriptum reliquit,p]‘'* centum amp;nbsp;quadraginta : ante Romam autem conditam, vt Cornelius N^' pos in prtmo Chronicorum de Homero dixit , annis circitcr centum ^ fexagintai

Ex quinto autem libro Stromatum Clementis Alexandrini, has coHig'' mus vanoru autorum de Homcri amp;nbsp;Hefiodi ætatc,fententias.Crates Gr^ngt;‘ maticus dicit Homcrum, circa reditum Hcraclidarum,odoginta annis port Captam Troiam,floruiirc.

Theopompus in 45» return Philippicarum , refert Homerum fuifle quin' gentis annis poft eos,qui ad Ilium militaucrunt.

Euphorion in operc de Aliadibus,dicit Homcrum fuifle tempore Gyg*’’ qu^œpitregnareoâauadecima Olympiade,quern etiam dicit primutnun' minatum Tyrannum.

Sofibius Lacon in defcriptione temporum,redigit Homcrum in odauum annum regniCharyIli,Polydcdifilij:qui regnauit annis ó4.pofl:CharyHnn’a ciusfiliusNicander régnât annis 59, Cuius anno 54. dicunt fuifle primaui Olympiadem. ita Homerus eflet annis 90. ante primam Olympiadcm.

Philocorus à temporibus Troianis vfquc ad ortum Homcri numeratcen tumamp; odoginta annos,pofl:dcduä;am coloniam lonicam.

Ariftarchus in commentariis Archilochus,dicitHomcrum fuifle tem' porededudioniscoloniæIonics,quæ fuit centumquadragintaannispn^ Troiana tempora.

Apollodorus centum annis poft dedudam coloniam lonicam »vixifle H^ merum dicit,quum AgefilausDoryfsus eflet Lacedsmoniorum rcx:adeô’’ ad cum peruenerit Lycurgus legiflator,quum adhuc eflet iuuenis.

Euthymencsin Chronicis, dicit Homerum floruilfc cum Hefiodo, tf*”” pore Acafti, amp;nbsp;natum fuifle in Chio circitcr annum ducentefimum [’‘’' captam Troiam.

lam veto Tatianus Aflyrius in orationc ad Gcntes, de Homero in^^*'' Antiquifsimi qui de Homeri state fcripferunt »Theagenes Rheginus,^'’^ tempore Cambyfis vixit, amp;nbsp;Stenfimbrotus Thafius, amp;nbsp;Callimachus phonius, Herodotus quoque Halicamafleus, amp;nbsp;DionyCus OlynthiuS)P‘’ nos autem Ephorus Cumsus, amp;nbsp;Philocorus Athenienfis, Megaclidcfq®*^^ Chamsleon Peripatetici : poftea grammatici Zenodotus, Ariftoph^®^’' CalIimachus,Cratcs,Eratofthenes, Ariftarchus, Apollodorus. Exhisautc*® Crates aic Homcrum floruifle ante reditum Heraclidarum poft Trois*’* tempora»annis odoginta.

Ariftarchus, turn quùro lonica coloniadcduccretur ,annis poft Troiam (l centum quadraginta.

if Philocorus,poft louicam dcdudam coloniam annis quadraginta. Ar* jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chonte Athenis Arxippo,centum oftoginta annis poftilij euerfionem.

j, Apollodotus,annis centum poft coloniam Ionicam,id eft,annis ducentis )j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadraginta poft cucrfam Troiam.

Nonnulli aiiint cum fuiftc priorem Olympiadibus ,quïE £unt annis qua-•f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dringentis poft Ilium euerfum.

5, Alij Archilochi fuilTe æqualem aiunt, Olympiade vigefimatertia, qua ,/ rcgnabat Gygcs rex Lydorum,poft Iliaca tempora annis quingentis.

fl Sed quia hæc tam confufè amp;nbsp;incerta ratione produntur,quis tandem non j5 intelligat totam iftam vacillarc,amp;: incertam efte hiftoriamï hæc Tatianus.

At Paufanias in BœoticisnegatfedeHomcriamp;Hcfiodiætatequicquam j^ difturum, quod intelligat inter fcriptores fuperioris ætatis, amp;nbsp;fui temporis, contcntiolius ea de re fuiftc difputatum. In Corinthiacis autem ait miferam jz plane fuiflc vitam amp;nbsp;conditionem Homeri .• quem Fortuna, inquit, indignis ,, accepitmodis. Non enim fuit contenta hominem oculispriuaftc,fcdvt (1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priori,amp; graui quidem malo, aliud calamitatis genus adderct grauius, pref-

fum inopia coegit eum mendicando per omnes terras, vidum ftbi querere* Et hæc quidem ille de Homero, quem Velleius Paterculus priore hiftoria-rum voluminc, cæcum à primo orru fuiftc negat, quod multi exiftimarunr* z itaque inquit,Siquis Homerum cæcum genitum putat,omnibus fenfibus ■ orbus eft.

Jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herodotusautem in Homeri vita, ad finem hæc habet;Ab Homero n^o

annifuntfexccntivigintiduo,vfquead Xerxisin Græciam ttanfitum.quod tempus facile fucriccalculo eolligere ei qui Prætorum Athenlcnfium ha* j, l^uerit rationem* Centum autem amp;nbsp;fexagintaodo annis,poftTroianum ^***^c)ellum,cxtitit HomcruSi

^ Vt autem ad hanc hiftoriam iftud adiungamus, non eft verifimile tam antiquum efte Homerum,qu|m maior fuperiorum fcriptorum pars credidit, ^ quod ante Homerum, vt docet Eufebius, præparan Euangclic* iib* lo^ caplt;j* extiterehi poetæ in Græcia: Linus, Philammon,Thamyras, Amphion, Or-pheus,Mufæus,Demodocus, Phenius, Sybillæ,Epimenidcs Cretenfts, Ari-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteas Proconeftus, Albolus Centaurus,Ifatis,Drimod, Euclus Cyprius, Orus

Paufanias veto poëtas iftos locis aliquot citât Homero priores,qui hymnos potifsimum confcripfcrunt,^Olenem Lyium , Pamphum Athenienftum hymnographum, amp;nbsp;Orpheum filium Calliopes, altcrius quide quam Pierijj quod dicendum putaui ne quis nullum dodrina aut eloquentia præftitiftè 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante Homerum exiftimet. Quod ft Homeri clarifsimi in Græcia poètæ tam

incerta eft ætas, qua tam varia amp;nbsp;dilTona tradunt nobilifsimi fcriptores, qul y in cam rem diligenter inquifterint, quid cenfendum eft de cætetis minus claris rebus, quas fufque dëque habuetfint, qui de his aliquid prodiderunt?-ÿ ' Sed his difficultatibus quum multi remédia quæficrint, vnus eft amp;nbsp;grauifsi-^ mus quidem autor Dionyfius Halicarnafteus, qui videatur attulifte medici-nam. Librum enim fcriplic de regulis Eratofthenis,ccrtis amp;nbsp;indubitatis,qux clTent fequendæ in temporibus digcrendis amp;nbsp;ordinandis : quemadmodum ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftatur id à fe fa ft urn præfationc operis, quo antiquicates ftue origines Ro-

j^ manas eft perfequutus. Sed ncquc Eratofthenis extant fcripta, vt cæ regular '^ pofsinteffe nobis notæ, ncquc Dionyfij Halicarnaftci liber de temporibus, ^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo illas explanat régulas,habetur J etfi liber is de temporibus citatur à ple-

antiqiücatibus Romanis cdidit.quibus titulum fecerac,De gente populiRo; maniiex quibus hiftoriæ prophanæ antiquitates amp;nbsp;æcates pocuiffent nobis elfe noeæ » quemadmodum quictem cas veteres Hiftoriographi defcripferant: quanquam quid libris de gence populi Romani fit fequutus Varro.polluinus cxcerperecx Jibris Aurelij Auguftini ,deciiütatc Dei. Ex quibus intclliggt;' mus Varronem exorfum efieaSicyoniorum vegibus, vt anciqiiiflimiSjàqiii-bus ad Atheniénfes peruenerit* AbAtheniefibus auté fit dclapfus ad Latinos» à quibus fenfim adRomanos deuencrit.ÏtaVarroni Sicyoniorum res funtan' tiquiffimæ;quüm tarnen Dionyfio Halicarnafleo nihil fit antiquius in Gra;Ci hiftoria,rebus ArgoIicis,Et vt nouimus ex Aurelio Auguftino,quid fequutus fit Varro,fic quidnam fibifequendum propofueritDionyfiusHalicarnalTcus» agnofcimus ex eius hiftoria Romana* in qua Romana tempora compost fere cum Olympiadibus.

Quod verô ad Eratofthenem âttinct,amp; fi non funt eius nobis notæ regular, tarnen quomodo tempora maxime illuftria dcfinierit,habemus cxipllt;‘'’ monumentis cxprelTumdnStromatibus dementis Alexandrini,in quoriim libro quinto hæc dicuntur:Eratofthenes autem tempora fic defcribit:

A capta Troia,ad Heradidarum defeenfum,annifunt oftoginta.HinCU“ conditam Ioniam,anni fexaginta.

Dcinceps ad Lycurgi tutelam ,anni funtcentum quinquagintanouc®' Inde ad annum primæ Olympiadis anni funt centum amp;nbsp;odo.A prima 01y®‘ piade ad tranfitum Xetxisin Græciam funt anni X97.

Ab co anno ad initium belli Peloponnefiaci anni funt quadragintaodO' Et^d cladem quam a Làcedæmoniis acceperunt Athenienfes, muris vr^s dirutis,anni funt vigintifeptemi

Inde ad pugnam Leuftricam anni funt trigintaà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Ab ca pugna àd Philippi Mactodonis mortem,annifunt jfi a qua ad Ak^’ Xandrimagoi obitum anni numetantur duodecim;

Hæc eft Eratofthenis temporum conftitwtio, ex qua DionyfijHalicarnaf fei chronologia quæ fueri£,poteft quadam parte animaduertLQn? autem n‘ donc temporum inde petenda fit emendatio, telinquo iis diiudicandu®» qui putant certi aliquid pofte conflit ui Sc reperiri in veteri pröphanahifo' ria. De qua poftemus fortafte commodius agere, fi expreftas haberemuses’ régulas,quas,vt certas amp;nbsp;indubitatas, putauit fibi fequendas DionyfiusHa“' carnaftcus.Q^m ctfidiligentem amp;nbsp;acutum fatemur,agnofcimus nihilo®*' nus in iifdem priorum temporum erroribus verfatum, id eft, temporum n' tionem perturbatam fequutum efte,eodem propè modo quo cæteri. InÇ’^f demonftrandö ftcfimuslongiorcs, hocprimùm dicimus,nihil propcink' ftoriaprophana, quum Græca, turn Latina redè efte in temporibus def®*' l turn, ante Philippi Maecdonum regis, patris Alexandri Magni, teftpórS' Nam pauci anteà fide digni feriptores prophani extiterunt, quibus Veri cu- f ra defcribendi Sc annotandi fuerit.HerodotuS quidem Sc Thucydides extant antiquiffimi ferè hiftorici præcipui Fqui monumentis fois tes Græcas amp;nbsp;ö' , temas fuperiorum illorum temporum funt complcikac feteres quidem hi* ftorias, Sc à prima memoria repetitas habet Herodotus, fed fine vlla tempo' rum eertadefinitione. Thupydides auterh, etfi pet æftates Sc hyemes amp;nbsp;0-lympiadas res AthenienfiumSc Lacedæmoniorum fuotemporegeftasdc' fcribit * tarnen nufquam Olympiadis certæ numerum propofuit, nee quo* . ta illis temporibus agerctur Olympias fighificauit : confeius forte ühi» tempofis incerti , quod deferibebat. Nanti male fuperioris ætaos annoJ ab co fuifte definitos mox intclligcmus/ Quod autem ad Xenophon* tis hiftoriam de rebus Græciæ attinet, quæ eenfetur nomine «Agt;’^'*^

lt;juod res Græcas contincat,aut TrapaAwTT-c^xfrin'^quod præcermiflafn amp;nbsp;interru-ptam Thucydidis morte hiftoriam habet expreflam, ea vt certè cgrcgia dl, amp;nbsp;bona fidc.ab ipfo Xcnophóte defcripta fuit,nihiJominus in OJympiadum ootis, amp;nbsp;annorum nomeris deprauata fuit. Quod quidem ita habere ex co potcftintelligi ,quia Olympiadcm nonagefimamtertiarn confert in ea hi-ftoria.in annum Énarchippi Spartiatarum Ephori : poft quem in eadem hi-ftorianominatur Ephorus PancacIcus, inftitutus fecundo amp;nbsp;vigefimo belli Pcloponnefiaci anno.Icaquc Enarchippi annus, qui antecefsit, in quem' in-cidit Olympias nonagefimatertia, qua curru vicitEuagoras Elienfis,in fta-* dio vero Euboas Cyrenæus,crit annus vigefimusprimiis eins beHi.iPoft Enarchippum ainem amp;nbsp;Pantacleum , hos poftea recenfet Ephoros Xenophon,Piihiam,Architam,Eudicum,fub quo Lyfander belle Pelopçnefiaco confefto,amp; eu er lis Athenarum mûris, doroum ht teuer fus. Ex qua racione oportult bellum illud confedum,anno vigefimoquinto,ex quo fueratfufeö ptum. At ipfe Xenophon difcrtis verbis ait Lyßndrum repetüfle domum, poftannumdus belli vigcfimumo(äauum,menfcmquefextum .-hoc, eft im-pofitum fuiffe finem hello Peloponnehaco à Lyfandro,anno vigefimonono ab co bcllofufcepto. Quamobrem amp;nbsp;totidem Ephoros, nempe 19. fub qui-bushoc helium fit geftum, enumerat Xenophon. Ex quo erratum elTe in numerisannorum,amp; Olympiadum,facilepoceft liquere^Quod quidem di-öum volui, propter eos qui Olympiade fie définira in Xenophonre vtun-tur,adconftituenda belli Peloponnefiac» tempora. Qui vero ante Herodo-tum,Thucydidem amp;nbsp;Xenophontem memorantur hiftorici, font Hellani-cus, qui Herodoturo actate paulo antecefsit, deinde Cadmus Milefius amp;nbsp;^--cuGlaus Atgiuus,quidicuntur à Iofepho,libro primo contra Appionerii,pri-mi hiftoriaapud Græcos fcripfifle,amp; aliquato priores fui He Xerxis defcenfu inGriciam. Aulusautem Gellius lib.1y.cap.15.aic Hellanicum,Herodotum ^Thucydidem hiftoriæferiptores in iifdem temporibus ferè ihgenti laude floruific, amp;nbsp;non minus longèdiftantibus xtatibus fuific. Suidas verô docet Hcllanicum Mitylenæum hiftoricum egifteapud Amintam Macedonian regem, vnacumHerodoto, eadem state qua Sophocles amp;nbsp;Euripides äpud eundem regem verfati funt in Macedonia. Quæ temporum notatie poterie eflevfui,alt;laliqucm temporum in Græca hiÜoria Certitudinem eXprimen-darn. Acufilaus autem Argiuus hiftoricus.gehealogias quafdam conferipfiq cxtabulis Æncis, quas eius pater repererat verfando tertam, amp;nbsp;nefcio quid fodiendo domi fus : ex quibus dixit lofephus ab co muleis locis reprehéfühi fuiflcHefiodiinl. Gadmus autem Milefius memoratur Pftnio lib.yi cap.190 quum de Mileto agit,qüäm negat fraudandam fuö ciue Cadmo,qui primuè profam orationem condere inftitueriu Sed horum fcriptis nihil.iuuiri poi-fumus,quum hon extent. In quibus fi quid fuit præclari,id certè à pofterio-ribus excerptum fuific, venfimilc eft : quo fadum fuit vt minui poftfea fint defiderati hi autoresi

Diodori vero Siculi libri qui fabuldÄm fcquuntur hiftoriam ,in quibus temporu rationem quam fequutus cft,exprcfi«rat,defidcr5t;ur.Quamobrem nehisquidem iuuari polTumui.in rede conftituendis prophanshiftori« tepotibuSiThucydide autem hoftri potifsimùmVtuntur,à quo duin eollibuit autvifum eft,difccdunt. Eivero quia potifsimùm fides habeturin teporum quæ defcripfit definitione, non elfe tarnen illi tcmcrc etedéndum, iam dö-cendum eft. Ait autem lib.6. Hippiara Pififtrati filium poft oCcifos Hatmo-dum amp;nbsp;Ariftogitonem, tertuilfeannos tres tÿrannidem Athenis : quarto aü-tempoftanno fuiflè pulfum vrb'epcrLajEeasmoniosamp;'Alemsonidas ; at-qaeitacxccdcntem imperio abiifie in Sigsum,deinde ad DariumPcrfartirh

regeln jVhdepoftmodum fenex anno vigefimo venentcum PerfisMâM-thonem. ApugnaauccmMarachoniaadXerxistranfitum in Græciam,âic prologo in fuam hiftoriam effe decern annos.Sic à pullis Pififtratidis ad Xef' xis bellum anni functriginta. Adifceflu autern Xerxisad initium belli Pc-loponnefiaci, ait libro primo Thucydides annos elle quinquaginta »int« quos Athenienfes imperium fuum anxerunt,amp; in magnam potentiara pro uexerunt. Quatre éx hac Thiicydidis ratione,annieruntoâ:oginta à libero tisPiliftracidarum tyranide Athenisad bellum Peloponnefiacum. Hisannis f ft annos Pillftratidarum adiunxerimusfex amp;nbsp;criginta,quibus eos tenuifTety-fannidem Athenis ait Herodotus libro quinto,antequa ex Attica in Sigæ^^J’ côcedcrCnt.-prætereà ft adiungamus Piliftrati tempus,quod ab occupatapflt;‘ mum ab illotyrannidc vfque ad eiusobitumeffluxitjquod fuit annorui» triginta quatuor, vt annotauit luftinus libro fecundo, fient anni à Piliftrati tyrannide ad initium belli Peloponnèfiâci èchtum quifiquaginta; Itaao y tem conftare hæc tempora veeam fummam annorum reddant,némo poteft i negate. Tantum véró'temporis cffluxilTè à Pïfiftrato ad initium belliPdo ponefiaci nullus Chronographorum videtur fibi perfualÏlFe,quum in eaten ppra quibus fuit tegno eXutus CroefuS à Cÿfo, Perfartim monarcha, eófeta- • tur tyrannisPififtrati. Et ne intemporibuS belli Peloponneliaci hxreantu^i in præfcntia fumahtur tantum nobis i}anni, quos habet exprclTos Thucydi' des qui funt oÊloginta, nempe quinquaginta à moto bello Peloponnefiacf ad XerxB defcenfum m Græciam. Ab co defcenfu ad pugnam Marathon!' camdueeMiltÏade, funtannidecem. Ab eapugnaad expulfum Hipph^ Pj^ftratïdem.anni funt viginti, qui omnes anni bmul lundi, fummam ton-ÜKuunt annorum odogintai quos vt exiftimemus vere ah ipfo ThucydiJ^ expofttos,adducinon poirumus:quód veram temporis notatïonem,quaCy' rusadiitimperiumgt;habemus exScripturis facris cognitam,quæifta elfe^^ \ faargiut.Sediftamrationemomittimusinpræfentia.-quandoquidemid^W ; ipforum Hiftoricofum teftimoniis polfumus rcdarguerc,amp; notiora ferefunt illa,quapropterhisctiamvtcmur. .

Perielem aiunt retulilfe figura oris Pilïftratum.qüém propterea fufpedtiin quodam modohabebant Athenienfium maiores natu ; qui pratter orisfigo ramihominis quoque facundiam Verebantur,quemadmodum eiufee reitC' ftiseft fn cius vita Plutarchus. Itaqueamp;r quidam fenex audito Pericle, dij^ vitari ciuem illum oportere, quod eins oratio fimilis eftet orationi Pififtraf* Atqüi Pericles grandis fam natu, quumintelligcretfeoptimacibusmiO!” gratum cire,ad populum fe conculincuius partes amplexus,fublatis ca ratio ne e Repub.pcr Oftraciftmum,Themiftocle amp;nbsp;Cimone,quos ille vercbatur audacius pofteaprodiic ad Remp.tradandam,amp; orationefua populum,qno vellet impcllendumj Quod contigilTe videtur paulo ante belli Pelopon!’^‘' ftaci tempora.Obiit enim.vtautor eft Thucydides librofccundo,annoter' tin belli Peloponnefiaci,id eft,poft duos annos amp;nbsp;dimidium amotoamp;rexei' tato bello peloponnefiaco.Hic auteft, vt ait tertio libro deoratore Cicero» dodcina,confilio,cloqùétia excéllcns, quädraginta annos præfuit Athenis» amp;nbsp;yrbanis eodem tempore amp;nbsp;bcllicis rebus. Quod quidem concedatqu* volet Giceroni, amp;nbsp;Grxcis autoribus eadem prodefitibus, quanquam false» vtpóftcertius intelligetur.

. Qui verb fie de temporibus ftatuunc,volunt Perielem obiifle Ólympbrf® | odogefimaodaua. quod fumatur ita elTe, vt certa aliqua temporis ineatuf , ratio. lam fuperiorarctexendo tempora,numcrcinus annos quadragintaab j Olympiade 884 qui incident in Olympiadem 78. Poft quod tempus conflit i fe ad gubemandum Rcmpubl. Pericles,cuius turn oratio qualis eftet potuic | animât’

LIBER nil. iij animaduerti ab his qui Pififtratu de facie norat,amp; eius orationis amp;nbsp;cloquen-ti« auditores amp;nbsp;indices fuerant; quod ab lUis fieri non potuit,nifiiam adul-tis.Exdidis autem iamannis Pififtrati, eum obiifle oportet amp;nbsp;fuis tyranni-dcmreliquifle Olympiade 58. aqua ad Olympiadem yS.anni funt odogin-ta.Qui autem audicrant Pififtratum,vt eloquentiæ eius polTcnt effe indices idonei,debuerant faltem annos effe nati viginti^quum obiit ipfe Pifi^ratus. ita additis annis viginti ad odoginta,fient centum.Qua ætate oportuit illos cflefcnes, qui Periclem traiäantem Rempub. amp;nbsp;ore atquc eloquenria refe-rentemPifillratum agnofcebant. Vtrum autem illo tempore multi fucrint Athenistam proueôtæætatis fencs, roftra ipfa,amp; concionem fréquentantes, nonaufimafl’erere,quum idaccidiire,vix mihi ipfeperfuadeam,

Perfpicuum etiam alterum ex Themiftoclis vita,in hanc rem proferamus exemplum,quod ad eadem quædiaa funtpropè referetur tempora. Periclis cnimamp; Themiftoclis eadem amp;nbsp;pene par fuita:tas, etfi Themiftocles natu maiorfuifte videtur. Ælianus variæ hiftoriæ h bro 5. cap.ti. narrat The-miftoclem puerum aliquando redeuntem à fchola,f3dum obuium Pififtra-totyranno.amp;quum iuberetur à pædagogo dccedcrede via,rcnuiffe,addita refponfione ; an non illi hæc via fufficit? Quæ vox iam tyrannidis in illius animoimpreftum odium fignificarct, amp;nbsp;magnos eins teftaretur fpiritus. Ita fubPififtratovixitThemiftocles,quipotuit turn elfe decern annosnatus, quum tyrannidis iam conceptum odium gererct in animo, amp;nbsp;de opprefta à Piliftrato doleret Republica. A Pififtrato vero ad bellum geftum in campó MarathonioduceMiltiade,annifunt quinquagintafex. NamPlfiftratidæ, ficuti eftdiftum,tenuerunt annos trigintafex tyrannidem,amp; poft eos expgt;l-fosHippias Pififtrati filius, vigefimo anno poftea dux fuit Perfis ad Mara-thonera. Bello autem Marathonio interfuifte Thcmiftoclem teftes funt fans multi hiftoriæ,quæ ilium turn ætateiuuenili fuifteconfirmant, idquelu-Tinusintercæteros librefecundoita annotauit:In co præliofMaratbonio) tanta virtusfingu lorum fuit, vt cuius laus prima effet, difficile iudicium vi-aerctur:inter caîteros tarnen Themiftoclis adolefcentis gloria emicuir. In quo iam tune indoles futurs imperatoriæ virtutis apparuirihæc luftinus.Qui qua ratione cum alüs hiftoricis , adolefcentcm dicat bello Marathonio Thcmiftoclem, exiftimari non poteft, fi vera funt quæ de tómporibus Pifi-ftratidarumamp; rebus ab üsgeftisdicuntur. lani fi à bello Marathonio, ad bellum ad Salamincm geftum anni funt decem , vt ait Thucydides, Certc turn maiorem feptuagenario oportuit effe Thcmiftoclem, quem tarnen vi-riliiam ætate fuiffe loquünturiftæhiftorlæ. Ex quo nó folum in alüs,fed hic quoquein temporum notatione ,iureabaliis fuiffereprehenfum Thucydi-dem,minime mirum videri debet. Sed fi tam parua fidcsdanda cft Thucy-didiin iis quæ de fuæ ætatis rebus fcripfit, quid de cæteris cenfendum fit ab eofctiptis,aliorum efto indicium. Caufæ autem quæ fucrint belli Pelopon-nefiaci,etfi ab co explicantur, raultæ tarnen non funt ab co comtnetnoraræ præcipuæ,vt ex aliorum fcriptis coftae.Foteft tarnen excufaii,eô quôd aliud fuit eius,quàm cæterorum iudicium,eaque prodiditquæ maxime cohfenta-nea exiftimanit. Non eftautem obfeurum Alcibiadis didum,quo Pcriclcm adimplicandam belloilloRerrip.impulit. Isenim qüum de reddendisra-tionibusimpcnfæpccuniæpublicæ follicitus âdmodum effet,ac mœroris caufarn accepiffet Alcibiades,Quin,inquit,id agis,vt rationes non reddas?

Qimd fi Pififtrati tyrannidistempus requiremus,aut belli ad Maratho* nem gcfti,cuius viâtoria maximefe Athenienfcs extulerunt, aut ad Salami-nem, quo Xerxes tnari fuperatus eft opera Themiftoclis, aut Pelopqnnefia-ri, quo vidi Athenienfes Lacedæmoniis fuccubucrunt Jdem reperiemus

Md nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R O N IC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

quod in Homêri cóniignauda ætate fadum ab autoribus prius didicim^’^’ eft,varias amp;nbsp;diflentientes omnium eadem de re fcntentias,quibus rerum*^ maincertitudofignificatur.Piiiftratum autem tyrannum fuifle AthenisP^ uio Tullio régnante,Solone ante in exilium volûtarium profedo, quon*^, id ci prædicenti creditum nonfuerat,ait Aulus Gellius lib.ly.capitezl«']^'*’^ tempusin Olympiadem jj.confertEufebius.Scruiusautem TulliusRo*”^ norum rcx quartus, regnum adierat anno quarto Olympiadis quinqua5 j mæ. Herodotus autem Pififtratum Athenis tyranidem tenuiffe Crafo^P“ Lydos regnante,docet primo libroi cuius imperium conferunt Chronog^^ phi in Olympiadem quinquagefimamquartam eumque volunta Cyrof^S Perfarum captum,extrema Olympiade 58.

Plinius vero naturalis hiftoria: lib.54. cap.4* ait Atbenienfes publiée P*’' fuifte ftatuas Harmodioamp; Ariftogitoni eodem anno quo pulfi fucrucR®'’quot;' reges,quod fadü fuitanno quarto Olympiadis 67. quod tépus congruitpf'’ pè cum iis quæ de Pififtrato, amp;nbsp;Pififtratidis habet Ariftotcles, ab aliis diHi^^ tiens,libr.Politicorum quinto,cap.ii.vbi ait Pififtratum bis tyran ni deftquot;' depulfum Athenis.Itaque ex annis trigintatribus, folos decern amp;nbsp;fepten’O'' rannidem exercuiffc:filios veró eius Athenis annis decern amp;nbsp;odo,vt eor“quot;' tyrannis omnium viguerit tantum per annos trigintaquinque.

At Dionyfius Halicarnafteus antiquitatum Romanarum libri fexd e^®'' dio, ait Olympiade feptuagefimaprima,Coir. fuifle Romæ A. Semproni'''quot; 1 Atratiumamp;M. Minurium, Hipparcho Athenarum principe. Scd isvn^^' tur alius ciTe à Pififtratida i quem interfelt;^um fuifle ab Ariftogitone^ H^*^* n^dio aiunt,Olympiade 6y* Itaque Hipparchus ifte videtur fuilfe ex nunJ^’ roannuorum principum.

Marathoniam veró pugnam Dionyfius Halicarnafleas libro quinto ^n^' quitacum Rominarum ,ait poftcriorem efle Bruti funere fexdeeim am^'iii qui quidem anni inciduntin annum quartum Olympiadis 71. Atinßr^'“’ , Cicero bellum hoc Marathonium videtur referte ad Olympiadem y^^“* per Coriolanum Roma pene fuerit perdita, quemadmodum id tempus^''” notât libro 8. Dionyf. HalicamaiT. Sic autem ait Cicero .• Bellum illud Vd’ fcorum grauifsimum, cui Coriolanus exul interfuic, eodem ferè temp'’'® quoPerfarum bellum fuit. Et Aulus Gelliuslib*i7. cap.2,r*ait,duccnte^'’’® amp;nbsp;fexagefimo anno poft Romam conditam, aut non longe amplius, vi^ efle ab Athenienfibus Petfas,pugna illainclita Marathonia, Miltiadedu^f qui poft earn vidoriam damnatus à populo Athenienfi, in publicis vincol'’ mortem obiir.

Libro autem nono Dionyfi Halicarnafleus,ait principe Athenis CaH^y Xerxem expeditionem illam memorabilem fccifle in Græeiam,Olymp^ , 7$.id eft,annis duodecim interieélis à pugna Marathonia ad Salatninw®\ In eadem eftfententia cum Dionyf.HalicarnalT Diodorus Siculuslibro H» quemadmodum fuperiori libro declaratum fuir. vbi exPaufania amp;Hero' doto,Gclonem tum Syracufis impÄafle didum fuitlt; Cuius tarnen tyran®* dem Plutarchus confert in Olympiadem odogefimamfecundam, in lt;f“* Lyfix oracoris. Tam incerta funt apud autores rcrum iftarum tempora-Quamobrem in hac hiftoria hærens Paufanias libro Eliacamp;n feeundo,agt;f Oeboræ ftatuam Achæos ex Apollinis Delphiei refponfo pofuilft : c'quot; Olympiade fexta amp;nbsp;odogefima, palma de ftudio eftadindicata. Sedqiio modoOebotas potucrit m Græcorum acie ad Platæas depugrrafle, miratut quemadmodum id de Oebota nonnulli fcriptum reliquere. NamOly®' piade7y. ad Platæas duccMardoniafufifueruntPerfe. Itaque ca guide™ quæ vulgarint hac de re Græci, dicit fibi necefle efle commemorare, nihil tarnen

LIBER IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

adducatur,vcinisfidem adhibeat.Cuiusfententiam omnino nos nufequi par eft. nempe yt habeamus commcmorada ea quæ Grxei hi-itorici produnt his de rebus,quibus tarnen fides nçn fit habenda temerè.

Belli verô Pelonnefiaci tempus Plinius libri tricefimi capite primo, refert ad Olympiadis odogefimæprima: annum quartum ,inquieos .• Ple-numqucmiraculi amp;nbsp;hoc,pariter vtrafque artes effloruifle, Medicinam dico Magicemque,eademxtatezillam Hippocrate,hanc Democritoilluftran-tibus, circa Peloponnefiacum Græciæ bellum, quod geftum eft à trecente-fimo nofteæ vrbis anno.AuIus verô Gellius libro decimofeptimo, capite xr. cadcra de re inquit : Bellum inde in terra Græciæ maximum Peloponncßa-cum, quod Thucydides memoriæ mandauit, cceptum eft circa annum fere poft condicam Romam trecentefimum v»gefimumnonum.quatempeftace Aulus Pofthumius Didator Romæ fuie, qui filium fuum,quod contra fuum diftuminhoftempugnauerat, fccurinecauit. Annus autem Vrbis condita: 319. eft primus Olympiadis 89.

Diodorus autem Siculus libro duodecimo confert id bellum in annum Vrbis conditæ trecentefimum vigcfimumtertium,id eft, in Olympiadis 87. annum tertium. Quod noftri alio referunt, fuis vfi rationibus ,quas hinc *ndeexmaleconftitutis hiftoriis colligunt. Et vtcœprihuius belli tempus cftincertum,fic quando finitum fuerit non conftat inter ipfos autores. Nam bellum hoc Peloponnefiacum perannos vigintifeptem fuifte geftum,maior autorum pars prodidit. Æmilius tarnen Prohus, in vita Lyfandri Laceds-^onij,bellum hoc cofedum fuifte anno vigefimofexto dicit. At Xenophon libtofecundoHellanicagt;n,docet bellum iftudfinem fuifte forritum , AAe-narum deditione,amp;: cuerfione murorum per Lyfandrum, anno poftquam id cœptum fucrat vigefimoodauo,amp;: menfe fexto. Addie eodem ahno Diony-filium, eyrannidem Syracufis arripuiftc. Præecreàaueem, ' ^equentcçi annum quo Oligarchia fie confticuea Aehenis, habuifle Olym-piadem,qua ftadio viceneCrocinusTheftalus.fed quotafueritOlympiad non exprimic. Quod fi ab illo, qui turn viuebat amp;nbsp;ad res gerendas fe compa-rabat, faftum führet, magna nos moleftia liberafter. Dionyfius enim Hali-carnafteusaitlibro feptimo antiquitatum Romanarum ,Dionyûum fenio-rem inuafiftè tyrannidem anno tertio Olympiadis nonagefimætertiæ. Qua: non polTunt conuenire cum his quæ tradit Xenophon.-quemadmodum ne-que illaquætraduntur ab Aulo Gcllio cap.ti. lib.17. qui aie, Tribunis mi-litaribus confulari impcrio Rempubl. Romæ regentibus,ad annum ferè conditæ Vrbis 546. triginta tyran nos præpofitos fuifte à Lacedæmoniis Athenienfibus, amp;nbsp;in Sicilia Dionyfium fuperiorem tyrannidem tenuifte, Annusautem Romæ conditæ trecenlt;efimusquadragefimusfextus,eftari-nus fccundus Olympiadis nonagefimætertiæ.

Euripides autem amp;nbsp;Sophocles , nobilcs Poétæ Tragici, dicuntur eddem anno ûbihre :qui annus confertur in quartum Olympiadis nonagefimæfc-^ cundæ,id eft,in annû vrbis Romæ conmtæ 344. Et Sophocles quidera Athe-nisobiit,dumvrbem obfideretLyfandcr. Euripides autem fuo fato fundus cft apud Archelaum Maecdoniæ regem,quum fuiftee dilaceratus à canibuS immifsis àquodam eius æmulo, dum redirct à cœna: ex quibus Vulncribus niorsfecuta eft, vtait Aulus Gellius libro 1 j. capite vigefimo. Quod fiSophocles turn obiit, nempeanno quarto Olympiadis nonagefîrhæfccundæ, eerce triginta tyranni eftent impofiti AtheniS à Lyfandro, anno primo Olympiadis nonagefimætertiæi De Sophoclis autem motte amp;nbsp;Paufanias in Atticis, amp;nbsp;Soiinus in Polyhiftorc confentiunt. Solini autem verba et capite feptimo Polyhiftoris appouemus ; Quura Lylandcr Lacedsmonius

Athenas obfith:rct,vbi Sophoclis tragici inhumatum corpus iaccbat, iden-tidem Liber pater ducem admonuit per quietc, vt fepeliri dclicias fuas line* rec. Nec prins dcftitic, quam Lyfander cognitoquis obiiflecdiein,'amp;quidi numnic pofeeretur ,inducias hello daret, vfquedum congruæ fupremista-libus exequicC ducerentur. hæc Solinus» lam veto fi cæcera,quæ his de rebus funt varie prodica perfequi vellem|, finem vix habicura eflet hæc difputatio* In qua hæc proponenda putauimus,vt intelligcremus aliunde cerntudi' nem iilorum cemporum repetendam, quàm ab ipfis hiftoricis quùm Grxcii turn Lati nis.

Etnelongioresinhocargiimentofimus,quod tarnen infpedionedtH' gentiamp; accurata eget 3nim3duerfione,vnum modo addemus de Pythagor^ ætace,vc poftcadePhilofophorum temporibus certius aliquid habeatuG quàm eorum libris qui ifta traitant,vulgo prodi folet. Pythagoram tradunt i hidorix, peregrinationem in Ægyptum fufeepifle, patria Samo infula rcH* da, quod cam videret Polycraris tyrannide opprelTahia Traditur autemPo' lycraces, ab Oronte Datij præfedo fublatus poftea führe in crucem. Quod quando contigcrit videtur annotafle Plinius,lib.53.cap. i,vbi agit de origin^ annulorum ; cuiUs hæc funt verba : Videmur tarnen in externis autoritate® eins rei in tclligere, circa Polycratem Sami tyrannum. Cui diledus ille «O' nulus in mare abiedus, capto relatus eft pifce,ipfo circiter c c x x x. anfioW Vrbis nodrx interfedo.hæc Plinius. Qui deætatePythagoræ libri fecund’ capite odauo hæc habet.Infra Solern ambit ingens fidus appcllacum Veß^*

• ris,alcernomeacu vagum ,ipfifque coghominibus æmulum Solisamp;LiW^' Prfueniens quippe, amp;nbsp;ante matutinum exoriens, Luciferi nomcn accifif» vt Sol alter diem maturans: contra ab occafu refulgens nuncupatur Vefpsf» vt prorogans lueem, vicémque Lunæ reddens. Quam naturam cius,PyedJ^' I goras Samius primus deprehedit,Olympiade circiter quadragefimalècundî» qui fuit vrbis Romæ annus centefimus quadragefimusfecundus.hæc Plißi“^ de Pythagoræfcculo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ’

Solinus veto capite ii. Polyhiftoris inquit : In Samo nihil nobllius quaô’ j Pythagoras ciuis,qui mox oftenfus fallu tyranico, relida domo patria, Bruto Confulc,qui reges vrbeexegit,Italiam aducdusell.hadenusSoliOus.-quieo® fert aduentum Pythagoræ in Italiam,ad annum vrbis Romæ 14^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Aulus autera Gcllius libr.Nod. Atticar. 17^ capite vigefimoprimo, inqo’® PofteàPythagoras Samius in Italiam venic,Tarquini)filio regnüm ob«' nente, cui cognomentum Superbus fuit, iifdémque temporibus occir«s^‘^ Athenis ab Harmodioamp;: A rilt ogi to ne Hipparchus Pifiârati filins, HipP*^ tyran ni frater.

Dionyfius Halicarnalfeus libro fecundo antiquit.Roman.ait Pythagorai® poll quinquagefima demum Olympiadcm,id eft,annum Vrbis conditx itf docuilfo in kalia.

Diogenes verô Laertius in vita P^thagoræ,lib.8.doccc fioruiffe Pythagæ ram Olympiade fcxagefima,hocell,anno ab Vtbe condita zij. Nosautébi5 omnibus reiedis fcntéciis,dicemus floruilTe Pythagora belli Peloponncfa^^ icporc,tum quia,vt aitEufebiuSjIib.io.Dcpræparat.Euangelic. iifdem tepo' ribus fucrinc Anaxagoras,Xenophanes amp;nbsp;Pythagoras .• turn veto quia Lyfe Pythagoræ familiaris, qui cum Archita euaferat incendiu, quo amp;nbsp;Pythagæ ras ipfc,amp; alij cius difcipuli in ædibus Milonis intcricrut, fueric Epamin6d^ præcepeor ,atqueis obierit Thcbis paulo ante Gadmæam à Lacedæmo«^ occ»patà:vt muleisverbis explicaturàPlutarcho,libro de Socratisdæmo«*®^ Poll arcé autc Thebaru Gadmæam à Lacedæmoniis occupât«,Epamino(i2^ fregit Lzacedæmoûioru opes,quû illi aliquot ante annis deuidâs Athniéfibui*

Grædæ principatiim obtinerent. AtquchæcdeGræcæhiftonæinccttitu-dine fine dicta. Nunc etiam dicendum eft aliquid de Latina: hiftonx iimili confuiione ancequam decius emendatione nonnihil dicatur ; quam tarnen ignorant noftri, dum fibi ex antiquis marmoribus, amp;: veterum aucorum te-ftimoniis, creduncpulchre conftarc cemporum rationcm,quam,vt in Græ-cahiftoria, efle incertain, duobus capitibus arguemus, vno maximeillu-ftn,quod eft de decemviris legum ferendarum caufa creacis .• alcero de vibe Roma à Gallis capta a^incenfa. Hæc emm ita funr prodita ab iplis Latinis, vt cos conftet in maxima verfatos temporum ignorantia, ctfi id minime cxiftimant.

Tabulæ Romanarum legum compofitæ feriptæque funt, inquit Aulus Gellius libri vigclimi capite primo, trecencefimo anno poft Romam condi-tam.quod etiamlib. 17.capiteii.ita explicac.-Romæ pereas cempeftates, quibusEmpedocles Agrigentinus in philofophiæ naturahs ftudio floruit, decemvitos legibus fcribendis creates conftitit: tabulâfque ab iis primo decern confcripcas,mox alias duas addicas. At Solinus capite fecundo Poly-biftoris, Decemviri creati funt anno trccenteflmofecundo, inquit. Cicero auiem fecundo De finib. bonor.amp;:maior. idem propc notât tempus, his ■vctbisiTcnuis Virgiriius, vnufquede multis, fexageflmoanno poft liberca-temrcceptam,Virginiam filiam fua manu oeeïdit,potins quam Appij dau-*l*j Hbidini,qui turn cratfummo in imperio,dcderctur. Is veró annus lexagc-fimus poft expulfos vrbe re^eS, amp;nbsp;recuperatam libertatemjincidit in annuni vtbis conditæ trecentefimumprimum , ideft, in annum primum Oh^i-piadis oftogefimartertix. Dionyflus veró HalicarnafleuS libto antiquitat* Romanarum fecundo, ait deeem viros Ipgibus fcribendis creatos anno yrbis trcccntefimo, id eft, quarto anno Olympiadis odogefimæprimæ. Ac idem ^ibro vndecimo ait Romanos, Olympiade odogefimatertia, diffoluiffe imperium decemvirorum, tertio anno ex quoillorum curæ eommilTa fuerat Refpublica. Quamobrem ex eius fententia, creatos fuifle decemviros pri-taum oportet, anno teftio Olympiadis o3ogeflma;fecundæ. Aliis dicuntut decemizinifti legum ferendarum caufacreati,anno ab vrbe condica trecen tefimo anno, in his eft Diodorus Siculus,qui libro duodecimo Bibliotheek aitjOIympiadeodogcfimaquartafuifle creatos decern viros,legum ferenda^ rum ergo. Sed hi omnes vt diuerfa alijab aliis tempora definiunt, ita à Vero niaximedihident amp;nbsp;aberrant.

Fieri autem non potuifle, vt leges duodecim tabularum illis tchipo-libuslatæfint,vtcarum caufa fuerinciiscempeftatibus creati decemviri, cxipfa prophana hiftoria poflumus docere,quemadmödiim amp;nbsp;ex Sacra, per quam temporum quædebeat efle collatioamp;c conftitutio,incclligimus. Ca:-tcrum ex hiftoria prophana,id primum arguamus, vt Chronicorum vete-nim quantus fucric error inreUrgacur. Quod vcdocearur ,ponendum eft primura Hermodorum Ephefum, legum Romanarum fuilfc non interpre-tem modo , fed propc autorem , quemadrnodum id expheatur à Pomponio lurifconfulto agente de origine iuris. Qua de re Plinius quoq'uelibrö 54*quot; cap.y. inquir:Fuitamp; Hermodori Èpheflj ftatua in Comitio, Icgum quas decemviri fcribcbät,interpTctis, publice dicata. Vndc autem aut quamobrern Ephefo veneritin Latium Hermodorus hic,eXhiftorfa Heracliti amp;nbsp;Soflj phî lôfophi,quæcftapud Diogenerh Laertium libro noho,Öc Strabonem lib.14. mtelligi pOteft. quant Cicero qurnta Tufculana fle explicauit.- Eft apüd Heraclitum Phyficum, de principe Ephefiorum Hermodoïó : Vniüeffos aie Ephefios elfe morte multandos, quod quum ciuitate cxpéllereht Hefmo^ «orura jtaloquutifunt : Ncmo de nobis vnus excellât ; fed ft quis cxtitcrir/

alio loco amp;nbsp;apud alios fit. hadlenus Cicero. Heraditi autem fuit Hermodo' rus familiaris amp;; fummè amicus. Laque eadem ætate vixerunt amp;nbsp;florucrunt» quoad Ephefo fuit ob probitatem amp;nbsp;vitæ innocentiam pulfus HermodoruS' Quare vc ad ca tempora, quibus floruerunt veniamus, fatis eric inteHexi»® qua tempeftate vixerit Heraclitus. Quem Pythagora pofteriorem fuifTefJ^ eo lieer polligere, quod ab ipfo Hcraclito citantur Pythagora:fcripta, vte^ apud Diogenem Laertium in PythagoraJibro odauo. quem ica Phyficaio' choade difit Heraclitus; èi'ap;)^0/z«i'0{ ó nofla^opaç t« ^Uimii iru-yyfiaiJ,iJalai xi^a ri^‘‘ iu pui Tov elifiX. T0igt; ava.7rviv, « pet rè tjJap to Tfiva j » Kxlolra •^oyov Trtpï t« A«7» tJA , ld cfc de natura fetibere exorfus Pythagoras ita inquit:Non per aêrem queni fpiro» non per aquam quam bibojnon, inquam,admitta huius fermonis vituper«' tionem.Quia igitur citantur Pythagoræ fcripta ab ipfo Hcraclito, certun’ eft ilium fui He pofteriorem Pythagora,quem Pcloponnefiaci belli tempers attigifte,cx Lyfide eius familiari,amp; præceptore Epaminonda: in philofophh» iam fuit demonftratum. Vnde Heraclitum iure dicemus flotuifte belli Pc* loponneftaci tempore,Vt Democritum amp;Hippocratem.Fuiireautem Athç' ois ipfum Hippocratem, tum quum Athenienfes exercitum ducerentinSi' , ciliam duce Alcibiade, quod dicitur fadum anno belli Pcloponnefiaci de-cimofeptimo , teftatum habemus ex orationc Thelfali fihj Hippocratis» quam habuit Athenis pro dcprecandoaduerfus Coos beilô.Quia igiturHo* ruit belli Pcloponnefiaci tempore Heraclitus,tum quoquccius amicum fummum amp;nbsp;familiärem Hermodorum floruifte diccmus. Ex quo efficieuf 1ejes duodecim tabularum, amp;nbsp;decemviros earum fcrêdarum caufacreatos» j male collocari illis temporibus,qua: diu bellum Peloponnefiacum antecd-ferunt. Fortaffe autem leges duodecim tabularum latæ fuerunt anno'Vfb*^ 370. quod Tit. Liuius dicatlibro 6. co tcpore,Tribunos Valer.PublicolaW) L.Virginium. P.Cornelium, amp;c. leges duodecim tabularum, amp;: quafdaiHi tegum leges curaiTe redigendas in publicumi

Quod fimiliter de Roma capta dicitur à Senonibus Gallis.annoVrbis j^f id eft, Olympiade nonagefimaodaua, vt annotauic Dionyfius Halicarnaft libro primo antiquit. Romanarum. Ita hæfitanteramp;dubiè dicitur à Plutaf' cho in Camillo, fequuto priores, vt id pofsit falfum cxiftimari: praferti® quum ea addat, quæ pofsint illam euertere fententiam. Nam amp;nbsp;id in cató-ftoria addit , **'’'? ’’^'rOf a7rofei^nr'3‘ttt Tivei rav ^óvav aitfilfieta,v toiç ito] mp vtu](fgt;uv i^-^quot; »p:piTßilT»ffiy « a-uje^veti intivn Trafif^iv^ id eft, fi cui vcrifimilc poteft elfcjforuatan' fuifte certam vllam corum temporum memoriam, quandoalia recentior« cfteccrit illa confufio, dubia. lam quod addit de Heraclide Pontico amp;nbsp;AH' ftotele,qui fuis fcriptis fint teftati, obfcuro quodam rumore perlatam adeos captæ Romæ famam,óocct iftud fub Philippo Macedonum rege contigi^fj cuius ætate autores ifti vixcrint. Alia funt infinita fuperiorum temporum , errata,quæ vno verbo reuincuntur, fi obferuatum fuerit à nobis Cyri Pe^i* rum régis tempus. Quod quia mais fuit definitum cum imperio Perfico» confirmati funt in prophana hiftoria crrores infiniti. Ad quorum emendatio-nem vt aliquid afteratur hicis,id quod ex Sacra fcriptura compertum habemus tempus annotandum eft,atque id repetendum,quod antea eófirmatuffl fuit,nempe imperium Perficumannis tantum ftetiflecentumamp;ftriginW' Quod alij autores tradunt ftetifle annisducentisamp;:triginta,qucmadmo' dum id annotauit Eufcbius libro oftauo demonftration.Euangclic.cap^iJm hic annis erratum eft centum. Ex quo quanta fit orta confufio amp;nbsp;in Græca, amp;nbsp;in Latina quæ Græcam fequitur hiftoria,cóftare facile poteft. Ergo Cyroi , fuum aditi Perfarum impcrij demus tempus, ex quo fuperiora animaduero poterunt errata.

Cyrus major Perfarum rex adit imperium anno-terno Olympiadis octo-geiimxjd eft,annoàb Vrbc condita 19pficuci certum amp;nbsp;conltirucuin id ha-bcmusex deduiftis ordinetemporibus,qucmadmódum ca nobis Saerd ora-culafubiiciunc amp;nbsp;declarant. Ac noftri Chronograf^d, conferunt id tempui in Olympiadem 5 y. id eft, annum Vrbis conditie 195. qumn Seruius Tullus Romanorum rex quarcus, annos oftodecim regnaflet. Bella igitur ilia, Ma-rathoniiimamp;Salaminium,quibus cantopereiactanefe GræcRiccin Themi-ftoclis, Ariftidis, Cimonis, Pcriclis amp;: belli Pcloponnefiaci tempora, vt lint fuolocodcducenda iam apparerepoteft. Idque vnum animnduerfum, faifd clTc maiore parte,quæ func hiftonis prodita,arguer. Quarc feptem Sapien-tum,amp;: Crœli tempora hue reuocanda funt,vt collatisquantum iiccbit rem porum intcruallis, alio ordineamp; loco lingula line reponenda. Quod qui-dem in vno hic faciemus, rcliquorum temporum certiorem dedudionem in aliud referuantes tempus, amp;nbsp;hunc Jaborem abis communicantes. Nam nonocóquearapload hanc rem libroamp;r volumine opus effet,li vel illufti ia foltim perfequi vellemus. èquibus belli Pcloponnefiaci tempus breuitec Sitingemusidc quo quia funt cxplicaræ plurium fcntentiæ,nouam hic adii-ciamus^quîc fortafle cæteris erit cereiör. Eft verbid indubitacum, non pofte ca tempora huius bclli,qua: commemorata funt,conftare. Itaque ponamus idgt; quod à Pol y bi o gram aurore commemoratur primo libro, Lacedæmo-üios imperium Græciæ fummurn, poft confedum bellum Pcloponnefia* cura.vix tenuifte annis duodccim. Prætereà autem exucOs cos impcrio fmfte aThebanis pugna ilia Leuèlrica Hiemorabili, quæ apud Leudra agri Tbcf* pienlis vicum gefta luit. Quod quia fa cd um commémorât Paufamäs in At' cadicis,01yinpiadis centefim«Tfecundæ anno altero,certc finem belli Pdo-ponncfiaci conferee nos oportebit, circaOlympiadis centefimæ tempora: quod dicat Xenophon Oligarchian à Lacedæmoniis inftitutamdncidiftc in ^lympiadiscelebratie annum. Cuius rei idem Xenophon eft teftis, qui au-xffia petiifle, ait Cyrum minorem à Laccdæmoniis ,quos iuuiffet in confié ciendo beHo Peloponneliaco , poft turbas triginta tyrannorum Achenis Compolitas, poft quod tempus illc cft profegt;ftus ad Cyrum Artaxerxis Mne* monisfratrem.confultofupcr care Socrate. Dum autem abeft Xenophon, amp;Cyri rainons res non habenteum exitum,quem fperarantGræci, Socrates cicutam bibic Athenis. Ex quibustemporum notatiombus, pöffunt iam permulta emendari, arque id quod iam diclum fuit, inteJligi, fcilictt nihil m prophana hiftoria certi effein temporibus, ante Philippi Maecdonis pa-tris Alexandti Magni tempora. Nam ne id quidem quod ex Paufania fum-pfimus,oraninô certum effe exiftimamus,quod alia fint quæ nos ad earn feri-tennam deducant,vt ifta fcrius conrigifte exiftimemus. Sed quod vero pro-ximuni vifum eft, fumpfimus : expedantes tempus quo Certiora nos doccat Dominus,fuóquc Spiritu illuftret ad meliora proferenda in lucem,per Chri ftumlefum Dominum noftrum. Quod autem de gentium originibus 6c po-ftcrisNoe emifsis in varias mundi oras iSAolonias, poll ici ti fumus,excquen‘ dumcft:vthaeparte Sacrailluftrctur hiftoria, quam obfcurarunt mulco-turn fetipta, nuUa rationc,aut Scripturac facrz autoiitace confirmata;

ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C H R 01!^ I C.

De genùufn origtmbns, hoeeß, (juas terras oecuparint poßen Nquot;oe^memorati capite deeimo Geneßs. /n ^juo ^ariè eß erratum à Joßpho, Eufibio; Hieron^mo, C?’ cateris eorum autoritatem ß^juutis.

î*. Ofephi rerun! Hebraicarum fcriptoris,permulta funt in hilM'^ ^ quam ex Saçris libris repetit, peccata amp;: errata non leuia jd“® ^ aut de fuo pleraque adiungit à Scriptura diflentientia.aut mi”® 3 idoneos aurores fequitur in earum rerum explicatione, quai ftuduit literaru monumentis cómendare.ad faciliorcm Hifton? facræ comprehenfioncm. Ac in prioribusquidem aliquot eins erroresia® attigimus,nunc autem plures in eodem arguméto proponemus. QuosDun infedandi illius gratia,cuius ftudium amp;nbsp;diligentia probamuSjperfequi coæ ftituimus.-fed ne pofthac cuiufquam autoritäre moti, rebusincognitisamp;i® certis aflentiamur réméré : præfertim vbi de rebus agetur à nolha memorie remotis,qua: neque Scripturæ facræ autoritäre nitêtur,neque veterisautof*’ probari confirmabutur certo teftiraonio. Quod autem conftituimuS docef^ in præfentia,pertinet ad liberoru Noe fedes amp;nbsp;regiones ab iisinfclTäsamp;oCquot; cupatas,quarû notitia plurimùm cofert ad Sacræ feripturæ intelligentia,lt;l‘'^ multis locis futura cft obfcura,fi regiones à pofteris Noe occupatæ ignotétuf' Hiftoriæ enim nó rriinima pars eft Geographiæ notitia,ad qua ifta pertine®'

Quæ verb Genefis capite iCi habentur de pofteris Noe amp;nbsp;familiiSjatqa^ gentibus, per orbem ab iis diuina prouidentia conftitutis amp;nbsp;profemin®*^’ compendiodocenturamp;explicantur. Eoenimfeculoresnotas, Deipop“^l proponebat Mofes,quæ poftcagentiu migrationibus amp;nominu confofion’ pofteris fuerunt obfcuriores,quas lofephus ftuduit illuftrarc quantü potui'' fed non feus fœliciter neque fideliter,quôd omifsis Sacris feriptisjprophsn®’ in muftis fequutus eft autores, qups in maximarerû eiufeemodi ignoratio' ne verfatos efte conftat. Quæ quidem ita habere ex bis quæ dicentur póft inteUigetur facilê.Scripturæ autem facræ verba,quæ funt bac de re,priniu® proponçmus,quæ fie babent Gcnefio.

Hæ funt genefationes filiorum Noe,Sem,Cham,Iapbet. Nauque funt® filij poft dibiuium. Hæc primùm Scriptura facra proponic, vt intcHiga®® Deum poftdiluuium eadé ratione voluifte côplcre orbe habitatoribus,lt;1® amp;nbsp;ante diluuium conftitucrat.Etquô fanâior fit inter homines focietas»®® vult inteHigi eodem fanguine prognatos,vnâmq; totû mûdum efte fainil®' quæ propret mulutudi né diuerfas regiones,taqua.domos,fortita fueritT'® autem filios fuftulitNoe,à quibus profeminatæ funt omniû getium femil*^ Exiftimanitauté Aurel.Auguft. lib.de ciuit.Dei i^. cap.j. laphet efle®'‘ nimu nam fiboru Noc,Châ medii^Sem verb nam maximu. In qua fented* nonulH quoque alij funt,quoru errore redarguimusanteà,cap.t. lib^h®® Chronici:docuimufq-, ex ipfa Scriptura,laphet effe filiorûNoe natu maxim® Sem verb fecundo loco natû,Cham auté poftremb natu effe ipfi Noe. 02?“ sure nominatur Sem primus in liberis Noe, id fit eleâionis amp;nbsp;bcnedidioiu’ ptærogatiua. Ab his verb tribus Noe liberis, tres orbis partes poft diluuiu® V cofufionem linguarum fueruntoccupatæ; idque qua rationefadu fuct®' Scriptura demSftrat ex ipfarü gentiü appellationib.de quibus moxagemuS' lofephus quidem antiquitatumludaicarum libro primo, ita hanctriu® orbis terræ partium diuifione explicat: lapheto filio Noe filij fuerut fepteff« , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horu®

Horum iodes à Tauroamp; Amano montîbusincipiehtes, pcninebantin Afia adamnem vfqiie Tanaimdn Europa vlquc Gades. Chamis verô filij Syriam fcregionem Amano Libanóquc montibus hærentem obtinuerunc, quid-quid eius ad mare vcrgit occupando, amp;nbsp;Occanum vfqueditionis termines proferendo. Semæ verô tertio Noe filio fueruntfilij quinque, qui Afiam vfque ad Indicum Oceanum incoluerunt, ab Euphrate propagandæ ditionis initio faâo.hæc lofephus.

Quid verôdehac trium orbis terra: partium diuifione fenferint noftri Theologi, libet etiam proponere ex Epiphanio, qui rem iftam perfequitur libro iecundo contra hærefes,tomo fecundo, in refutatione errorum à Ma-nichæis ûtorum. Sed illud idem quia repetit in Ancorato, id proponemus, quemadmodum eft Latine redditum à Comario, co libro, cuius hæc funt verba ; Et diuidit quidem Noc,vclut hartes mundi à Deo conftitutus, tribus üliisfuis vniuerfum mundum,fub fortem miflum,amp;vnamquamque pattern iuxtafortem fingulis diftribuit. Et ipfi quidem Sem primogenito cecidic fors à Perfide amp;: Badris, vfque ad Indiam , vfque ad regionem Rhinocoru-ïorum. Sita eft autem hæc Rinocorurorum regio,in medio inter Ægyptum ôcPalæftinam. Ipft verô Cham obtigit terra à Rhinocorurorum regionc vfqueadGâdira,inMeridem. Tertio autem filio laphet obtigeruntea, quæ fpedaritad Aquilonem ,à Media vfque ad Rhinocoruros. hæcEpi-plianius. Qui prætereà cuiufque gcntis partes amp;nbsp;populos recenfet, quibus nihiliuuari poftiimus in præfentia : arque earn ob rem lis recefendis non eft quod occupemur. Vult autem Epiphanius fortes partitioms ipfius orbis tetrarum fui He iadas ab ipfo Noe apud Rhinocorufa , aut, quemadmodtm nominal Plinius, RhinocQlura:quæ vrbs ludæam fine Palæftinam définit amp;: fcparat ab Arabia vergente in Ægyptû,quædicitur in Scriptura facra Chus, ^ficuti djdum eft antcà in Paradifi deferiptione libro fecundo, amp;nbsp;hîc fuo loco amp;ordincdiceturirerum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Qua ratione verô Strabo, Dionyfius Afcr, Plinius, Mela amp;nbsp;Ptolomæui diftribuerunt orbem in très partes, quæ funt Europa, Africa ôc Afia, nihil attinet in præfentia docere.ij cnim nihil de prima ifta inter liberos Noe particione vnquam audierunt* Quam bene autem dixcrint lofephus amp;. Epiphanius, cognitis regionibus, in quaS fingulos deduxit Deus, facile erit in-teUigere. hm verô quas tenuerint orbis partes finguli liberorum Noe, fpettemus ex Scriptura,orfi à laphet, quemadmodum ab illo , vtpote filiorum Noe natu maximo, Scriptura facra orditur* Maximam aütem to-tiusorbis pattern obtinuit laphet,occupatis maris Meditertaftei infulisj amp;nbsp;tota Europa, cum maiore Afia; parte. Quod quidem futurum ïntelli-gens Noe,ira Genefis capite nono,verfu ayi bene preCatur ipfi laphet :d!£7 ibnw pen na^b D’nbN n§gt; Quod Septuaginta fic Conuerterunti TA«Tuvtq ó 6gt;iolt; tS raipt3,Mi ’'-«To/xmraTüi M ointK tS X0/x,id eft,dilatet Deus laphet,§£ habiter in tabcrnaculis Sem.q.d.Amplj^imas regiones occuper Iaphetus,amp;: inferaturih familiam ipfius Sem* Quæ dida conditionem lapecionidarum, vt fic dicatnus,declarat. Nam in partem bonorurh amp;nbsp;tabemaculorum ipfius Sem receptus fuit laphet, fadus Ecclcfiæ amp;nbsp;domus Dei particeps. Eft ehini Ecclefia colleda ex ludæis amp;nbsp;Gentibus, quarum maxime illuftris pârçns fuie laphet, qui colonos non in Europam modô amp;nbsp;Afiami fed etiam ih Africarh tranfmifir.Nam Græci,littora Africæ freqüentarunt amp;vrbibus cgrcgiiscóm pleuerut,vt ex prophana difcimus hiftoria.In noftris autem Indicibus BibH-éis iftud annotatu eft in hunc modü de Iapeco:Hïc Africa tenuit iccundum! Betofum.quod tanquafalfum expungendueft.Na’mpofteritasipfiusCham tenuit Africam,vc poft doCebitur. Et quod ad Berofum aetinct,quern nobis'

Iohannes Annius Viterbienfis cum fuis commétariis nugadbus, amp;nbsp;mcnci-i' • ciorum plenis exhibuic,animaduertcndum cft Berofum Chaldaicam hifto-riam tribus libns comprehenfam, feripûflead Andochum, Seleuci NicatO' | ris fucccirorcm,quemadmodum ciufee rei nobis fidem facit Tatianus Alff ; rius in oradone contra Grxcos. Adhæc,conftat ex lofephi i.lib. contra Ap* pionem, Berofum fcripfilfc de pofteris Noc, quos ad Nabulaflarum Babyllt;gt; nicorum amp;: Chaldæorum regem perduxir. cuiusgefta defenbensdocetî Nabulaifaro Nabucodonoforera filiam , ab eo contra ludæos milfum : quos vicerit,vrbelerufalem cuerfa,amp;: TcmploconCremato.AtIohannes Annius ■ fragmenta quinque librorum Berofi, De rebus Italicis, Gallicis amp;nbsp;AflyrUds exhibuit, quintum librum finiens in Dardani regno inchoato : deindefup* ■ pIçmentaManethonisad Berofum adiungit.-quaüManethoni curs idfue ■ rit,vt cœptam à Berofo hiftoriarn perfequeretur : quum Ægyptiaeæ rdigio' nis hiftoriam ex librisfacris Ægyptiorum prodiderit Manctho^quemadiuo* dum id eolligimus exlofephi contra Appionem fcriptis,atqueex Eufebijdf præparadone Euangelica libris.Talia igitur Berofi amp;nbsp;Mancthonis,item Mc* tafthenis, cui plurimum fidci tribuendum exildmant, fragmenta mendi' ciorum plena,cum nugis Annianis valere iubeamus.

Eft veto laphct notus Grrecis, atqueedam Latinis fcriptonbus, qucmls-petum nominant: fed ilium Cœloéc Terra natum volunt,additis alüso!^ . officinaSatanæ petitis mendaeüs, quæ in fua theogonia perfequiturhomo -audacifsimusamp;: vanifsimus Hefiodus. cuiusferipta qui mendaeüs dclcJafl' j tur amp;nbsp;capiuutur homines, admirantur amp;: plurimi faciunt. Sed Suum qui^uc pitlchrum , amp;nbsp;Balbinum deledat polypus Agnæ, vt inquit Horatius : qd*^® Prometheo agens,inquit ex illis andquis fabulis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

- - ^udax JapetigenMf 7gnemJraudem(ilagenttbMintulit4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} Notumautem fuiTe gentibusfuum patentem lapctum ,cuiusfiliumdiif* i runt elfe Prometheum,mifUm Videri non debet : quum fui generis autoree quiquefoleanc requirere. Longam autem ætatem vixüfe lapctum Verifi* mile eft, qui fuospofterosdepeccatoamp;hominum miferia docueritjmo' nueritque vnde eifet falus in tantis malis petenda amp;nbsp;fperanda. Quodar* guunc confida: amp;: literis proditæ fabulæ de Prometheo amp;nbsp;Epimetheo arqu® Pandora.-quas,veritatc euerfa amp;: fenfim obfcurata, per fuos miniftros amp;an-gclos tenebrarum Poëtas prophanos obtrufit mortalibus Satanas : qui ros VOquot; ras,afperfione mendaciorum foletobfcurare,«5c paulatim fupprimere.

lapeti veró genus ita Scriptura nobis proponit:Filij laphct,Gomer,amp;M«' gog.amp; M3dai,amp; Iauan,amp; TubaJ,amp; Mofoch,amp; Thiras. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï

Primus quidem Corner rccenfetur in hac lapeti profapia,a quonoftn^o- I quud lofcphum, voluut Gomcritas ortos elfe, qui pofteà didi funtà Gr^teW | Galatæ.Atqui Græcis,GalatæfuntGalli,àquibusprofetl:i i j,qui Delphos fpo liarut,amp;: pofteà in Afia proxime p^r^adem confederût,didi funt GaHogr^oi amp;Galatæ Afiani. qui Phrygia: partem maiorem occuparunt,vt docent Geo-graphi. Et quia vulgo Berofi fragmentis fides his in rebus ftulte habetur,ilt;J non eft prætercundum , quo fcripti ilhus vanitas appareat : in quo docetaf Gomcrus Italos de fuo nomine dixifte Gomeritas, dedudis in Italiam co-loniis. Quara veto fibi male confentiSt ifta,nihil cft nccclTe pcrfequi.-tacuio videndu nobis eft ex Sacris fcriptis,quid de Gomero,amp;Gomeritis certo to* tuerepofiimus.Rcperiemus auteapud Ezechiele,cius nomims getem Brae* litis nota feculo Prophetæ fuilfe.nam Ezech.38.6. Ita dicitur:Gomcr,amp; vm* uerfa agmina eius,domus Togorma, latera Aquilonis,amp; totu robur ciusp®' puliq, multi cecu. Eo autc loco agicur de Gog,hofte populi Dei mfeftildmo euws

cuius recenfentur ê varus nationibus copix : in quibus funt Gomer amp;nbsp;To-gormajd eft^Gomeritarum amp;: Togormasorum auxilia, vt fic ifta Latine di-camus.Quas aucem regiones tenuerint Gomeritæ amp;Togormæi aperit Scri-ptura,quum per appofitionem nominat illas genres, latera aquilonis. Vnde pofliimus illud iam certó affirmare, Gomentas populos efle Afiaticos, qui refpedu ludææ fpedent ad Aquilonem. Agitur enim à Propheta co loco de Iuda:a,in quam populum fuum rcduxerat ê Babylonia Deus .■ item de popu* lis quos Syriæ amp;nbsp;Aliæ reges duxerût contra ludæos reduces,vt eos opprimèrent,amp;,fi poffentifunditus deleret. De Togorma quidem pôft fuo ordine amp;nbsp;locodicetur. Gomeritas autem ex bis Prophetæ didis, Afiaticos clTe populos,ad Aquilonem fitos,refpeau ludææ: quos fi referam us in Indicem Bibli* cum, autoritatem Scripturæ facræ fecuti, haudquaquam aberraucrimus. Innoftris igitur Indicibus ifta tollcnda cfle videmus, quæ ica fenbuntur amp;: traduntur.- Corner filius Iaphet,à quo Gomeritæ qui nunc Galatædicuntur, fecundum Hebroos dédit nomen Africa?.

Magog fccundus in liberis laphet ponitur, à quo Magogas, quos Græci Scythas nominant, ortos aitlolephus. Idem noftriIndices Biblici docent perperam, ficuti is à quo funt ilia petita non fatisquoddocuicintcllcxit. Noftri porro Tbeologi mirificè torferunt fe in explicationeGogamp; Magog ,amp; multa præter biftorix fidem prodiderunt de Mofoch, Tubal amp;nbsp;cæteris in hiftoriaGog coroprehenfis apud Ezecbielem ,dum volant explicate amp;nbsp;enodare hiftoriam feu prædiôtionem,quæ eft Apocal.io. 8. in hac fcntendâ:Etexibit ƒ Sa tan as J amp;nbsp;feducet genres quæ funt fuper quatuor terræ angulos,Gog amp;nbsp;Magog,amp; côgregabit eos in prælium,quorum numerus tft ficut arena maris. Sed vt intelligatur amp;nbsp;pcrfpicua fiant ifta omnia,fpclt;âanda eftprimùm Ezechielis Prophetæ fententia, amp;nbsp;quid fuos per Prophetam dodere voluetit Spiritus Dei in hac hiftoria. id verô tale eft : Pollicetur Deus Ezechielis cap.jy,fcdifsidium regnorum luda amp;nbsp;Ifrael eópofiturum, atque inimicitias populi fui ad concordiam reuocaturum,féqüe daturum Ifraclicis iam concordibns,regem Dauidem, fub quo pace fruantur, amp;nbsp;Deo feruiant in fanftitate amp;nbsp;iuftitia. idque in ea terra quärn dederat lacob feruo fuo Deus; quametiammaioreseorumtenucrant. Hæc funt Dei•promifta magnifica, fadacaptiuis Ifraehtis agentibus partim apud Babylonios amp;nbsp;Cbaldæos,partim apud Medos amp;nbsp;Aflyrios. Non enim tribui luda amp;nbsp;Ben-iamin tantum-modo proponuntur ifta, propterea quod nominatim dicuntur Ifraelitæ re-uocandi ex nationibus amp;nbsp;gentibus,in quas difperfi fuerant. Hæc autem pri-mùm pertinent ad redudionem populi Dei, ècaptiuitate Babylonica,in quam fuerant potifsimum tradufti ludæi amp;nbsp;Ben-iamitæ, cum quibus multi quoque ex aliis Ifracliticis tribubus fuerant abdudi. Multi enim propter le-roboamiidololatriam,exofi facra ab homineinftituta,relidisfuis domiciliis cx Ifraelitico regno,conceflerat in ludæam. vnde amp;: i.Paralip.cap.u.yerf r6. ita habetur : Sed amp;nbsp;de cunólis tabcrnaculis Ifracl, quieuoque dederant cor fuum,vt quærerent Dominum Deum llrael, vencrunt in lerufalcm ad im-molandum vidimas fuas coram Domino Deo patrum fuorum.Prætereà ver ró reges Iuda,plures vrbes Ifracliticas, tegno luda adiunxerant,vt ex Hiftoria facra licet eolligere, quo fadum fuit,vt cum ludæis amp;: Ben iamitis,multi quoque ex aliis tribubuslfraeliticis abdudi fuerint vnà in captiuitate Baby-lonica. qua de caufa Efdras vocat reduces ex Babylonica tranfmigratione in ludæam Jftaelitas. Capite enim fecundö, verfu 70. ita habet: Habirauerunt ergoSKerdotesamp; Lcuitæ,amp; de populo,amp; cantorcs,amp; ianitores,amp; Natinæi, in vrbibus fuis,vniuerfufque ifrael in ciuitaribus fuis. Ita igitur reduX à Chal dæa populus Dei non folum nomine luda Cenfetur,fcd Ifracl quoque dicitut

2,16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c H K U

qui collôcandus ex Deipromifsionc fit in maiorum fuomm fcdibus.cm“’ pacem quia Gog fit turbacurus, Dcus iubct Prophccam fuum Ezechiele*”’ denuciare ipfi Gog,atque illis omnibus quifuppedas illi tulcrincjnterituni' Sic eium Ezcchicl 38.ii.habccur:Vcdiripiasfpolia,amp;: inuadas prasdamj^'”' feras manum tuam füper eus qui deferti fucranc, amp;: pofteà refticuti. Et ftp^ populuin,qui eft congregatus ex Gcntibus,quipofsidcrecœpit,amp; efleh»^** tacor vmbilici terræ. Et prius diüum fuerat verfu 8. Poft dies multos vili**‘ bcris,amp;: in nouifsimis annorum venies ad terram, qua: cuerfa eft à gIadio,ÂJ congregata eft de populis muftis ad montes Krael, qui fuerunt deferti ins!' terfdiujhxc de populis eduda eft,amp;:habitabuntin eaconfidenter vnium» Hoc ergo fit pofitum,quo tota tes fit planior,Deum poUiceii reditum pop”’ lo fuo in terram auitam, in qua vt feiat qua conditionc fit tucurus, ntq^*” quicquam illi fine fuo nomine cuenturum,admonet futurum vt eiuspace® côturbet Gog cum fuis alfedis, quipofteà fuarum rapinarum,amp; damnoru® quæ dedetit populo Dci,reduci ex captiuitate,pœnas daturus fit grauifsi*”^' Hxc fumma eft capitum Ezechielis 37.38.59. lam igitur hoc intelledü.cs:' tera fuiura funt in hac hiftoria procliuia. Nam quos hoftes fit expertospo' pulus Dci, patrie reddicus, confiât ex hiftoriis, arque etiam ex Daniclis''^' tieiniis amp;r prædiôtionibus* in quibus reges Auftri ,amp;quot; Aquilonis nominal® defignantur, qui fint reducem populum Dei afflitluri» Reges asjtem Auftn vocantur Pcolomaïi reges Ægypti, quos à fucceiroribus Alexandri pd®®* experra eft iudæa infcftos. Aquilonis verô reges funt Syriæ amp;: Afix teg^ fucceflbres Scletici Nkatons ,èquibus pios fupra modum afflixit And”' cilu« Epiphanes. Q^os quidem reges nomine Gog comprehenditamp;‘i^”' gnat EzeebieLGogautem principcm præcipuurh amp;: regnatorem Magog»^ Mofoch ,amp; Tubal dicitPropheta^qui populi funtalîùfiludææ. Erquo*!^“^ Magog atrinet, intelligcdum eft cum elfepopulum Cœlefyriæ.qucmad®^ dum ici poteft deprehendi ex Plinio, qui naturalis hiftoria: libro j. caP'fi' in Syriædefcriptione,itainquic:Nunc interioradicantur. CœlehabetAp^' miam , Matfya amne dinifam à Nazerinorum tetrarchia. Bambyccmi*]*'^ alio nomme Hierapolis vocatur , Syris verô Magog.hæc Plinius, Exlt;l“® Magog populum efle Cœlefyrix animaducrtimias, quem gentium illaru® præcipuum fuifte, nomen ipfum Græcum Hierapolis arguit, quod figniü*^' facram, amp;: vt Latini dicunt, Auguftam Syrorum vrbem. Cuius vrbisfeuPæ tins regionis principem vocat Ezechiel Gogum. Nam ira inquir, capd^’^' Et faélus eft fermo Domini ad me, dicens gt;nbsp;Fili hominis, pone faciero euä® contra Gog , amp;nbsp;terram Magog, principem capitis Mofoch amp;nbsp;Tubal. O Propheta nate hominc, conuerte te ad Gcg qui habitat amp;nbsp;incolit reg'”' nem Magog, amp;nbsp;princeps eft capitis, id eft, ptæcipuus amp;: furnmus régnât”^’ Mofoch amp;nbsp;Tubal.In Hebraico enim contextu eft JiJQîl hammagog: q”*’^ dénotât Magog eiïcregionem, nam illud he, quod eft he emphaticu,quo dicunt Hebræi hehaiedia, propriis^irorum nominibus nunquam adiieit®» quum propriis locorum adiûgatur rrcquétcr.Ita Gog,rcx eft populi M^g^S’ item Mofoch amp;: Tubabquod non folùm docct hic locus,fed etiam ah*^ qui eft cap.19. eiufdem Prophets in hæc verba:Tu autem fili hominis,vau' cinare aduerfus Gog, amp;nbsp;dices, hxe dicit Dominus Dcus, Ecce ego füpertf Gog .principem capitis Mofochamp; Tubal. Reges igitur Syriæamp; Afix,q® fuccefteruntSelcucoNicacori.poft Alexandri Magni obitum.intelligunt® fub nomineGog, qui negorij plurimùm feceruntpopulo Dei. Qui quid^® populis Magogis,Mofochisamp;:Tubaleisimperarunt.-è quibus notuseftia® Magogus,quem Cœlefyriæ populum eftcintelligimusgt;qui fuithoftis amp;^ ' oerfarius Ifraclitis reducibus c captiuitate Babylonica. Quemadmodu®

autem populusluda ,fuïtlgt;ci populus, amp;nbsp;ipfam Ecclefiani Dei rctuJicJta populi Ifraclitici hoftcs rctuleruncaduerfarios piotû.quorû nonnulli apeita vibeJlum EccJcüxfcceruntzaJij cuniculis,amp;' clanculuni earn labcfadarunr. quiquidcm malèmultabucuraDomino,fuo temporeamp;:. Joco.Atqueidqui-dem eftquod in Apocalypli notatur per Gog amp;nbsp;Magog : quos exfufcicauic Satanas aduerlus ciuicatcm fanétam. Et Gog reges ac principes populo Dei infeftos dcnotac;Magog auce illos fignificat, qui funtillis adiutores ad iniu-liam.Nonfuncigitur Magogi,Scytha:,fed populi Cœlefyiiæ,pcrpetui amp;: capitales Dei populi hoftes.quod in noftris Indicibus Btblicis eilannotadum. Mofoch veroamp; Tubal fuo dicctur ordinc.-quosiam animaduertimus Syriæ propinquosamp; vicinos elfe populos: '

Madai tercius lapcci filius nomen dedit Medis popubs à fe progoatis: quorum fuic,qucmadmodum amp;nbsp;AflyriorUm,amplum in Afia maiore impc-num.Ijenim eucreeruntaureum imperium Babyloniorum,rion autem Per-fï,qui turn temporis aut fœderati aut fubditi Medorum fucrunt.Quod qui* deniexleremia: Prophetæferiptis poteftintelligi ,qui Mcdos ad euerten-dim Babylonem ,aduocatis auxilüs parentium libi populorum horcacun Itaqueamp;capite yi. vcrfu.ii. inquit: Acuité fagittas, amp;nbsp;iroplctæ pharecras, fufcitauit Dominus fpintum regum Medorum,amp; contra Babylonem mens ciuseft,vtperdateam. Danielis quoque defcripta capite quinto HiBoria idemdoceuin qua verfu iS.dicitunPhares.diuifuai eftregnum tuum,amp; datum eftMcdis,amp; Perfis.Perfx autem Medis in imperio fuccéircrunt.Mortuo enim Dario Medo,qui potetiam Babylonicam ad fe,cafo Balfaiare,amp; capta Babylone,traduxeratjfuccefsic Cyrus Perfa, ficuti Danielis móftrat hiftorAi Quævaniütisamp;mendacij prophanasrcdarguichiftorias:quæ ttadûteæfum àCyroBalfafarem, amp;nbsp;occupatum ab èodem continuo fuille imperium Ba-bylonicum. Qnam fint autem inepti, qui Medorum gentem à Mcdofilio Medeæ,dia:am produnt,nihil attinet hoc loco commemorare.

lauanquartus filius laphct nomen dedit lonibus, qui poftca curn exteris eiafdemgentis coceifcruntin nomen Grxcorum. Itaque Latinus interpres Ezechji7.i9. pro lauan Hebraico dixit Gra:ciam. Quo capite,Septuaginta, verf.i^iproeadévoce dixerunt ‘AAa?,Grxcia. Similiter Efaiæ 66.19. Septuaginta pro lauan,dixerunt «xa«/« , Græciam i Et loelis eap.j.verf.ô* leuanim, quod eft plurale à lauan ,conuerterunt «AXowoLatini reddiderfit pari racione Græcos. Alias tarnen Septuaginta rélinquuntVocem Hebraicam , fed varie detortam,in kwir.la^-v^v. i«v«i'. Ab his lonibus, Athenienfes originem tra-bunt, erfi volunt fe elfe antochthonas amp;nbsp;aborigines : qui pofteà didi funt ab Ione Xurhi filio,Iones,atque lonibus in Afia minore nome dederint.Sèd fie res habet, vetcre patriâ loniam quum Athenienfes multitudînc abundaret, mifsis eolonis in Àfiam recrearunt,amp;:coloniis auxerût,dimiuutâ amp;: attritam bellis, quod ex hiftoriisperfpicuüm eft. Scd quidicunt Athenienfeslonum nomen ptimùm tuliire,ptimófque élfe I^ici generis,ij volunt Athenienfes fuilfe didos lonas ab loneXuthi filio.Xuthus autem fuitDcucalioRisfiliusa Itaque nonnifi poft Deucaliönem fucrunt ipfi Athenienfes didi Iones. At multis anteDeucalionem feculis extitit lauan Afiaticorum lonem pares, amp;: cæterorum Græcorum ab illis dedudorum.Paufanias autem in Achaicis aie Xuthum a fratribus Thelfalia ciedum, quod pacris DeUcalionis cotam pc-* cuniam occupairet,qui Athenis fugit, vbi receptusab Erechceo,eius filiam vxorcmhabuit,ex qua lonem amp;: Aehxum filios fuftulit.- ' 'n

Atticam autem fuifle didamloniam ,docetPlntarchusin Thcfeö,qui cumagruMegaricum adiunxiftet Attieo,celcbrem pilam crexit in Ifthmo^ iß qua Otientem verfus hoe mferipfit ; Hæe non funt Pelopóncfus,aft loni»^

amp; Occîdcntcm verfus, Sunt Peloponcfus iûa, non Ionia. Sic Athenienfe* ab lonibus originem traxerunt,quorum nomine olim cenfebantur. Ion au-tem Xuthi filius eft ætateminor quam vt vetenbus lonibus nomen darepæ tuerie. Sed Græci nulla habita temporum ratione multa mentiuntur. b**^ autem ex Afia in Græciam venifTe Hecatæus apud Strabonem Iib.9. docef' Sed Strabo oftauo libro vult Atticam didam loniam ab lone Xuthi fil*®» quemadmodum amp;nbsp;PaufaniaS, fequutus eos qui Athenienfes hominurop**' mosfaifleprædicarunt. Tubal recenfetu,r infiliisIapcti,àquoTubalæ®^’ qui funt Iberi vel Hifpani,putat diâos lofephus fine vlla ratione.Alij eoil®® errore voluut Tubalæos effeltalos, qui Hefperiam magnam, didampoH^^ Italiam ,tenuerint. Septuaginta interpretes pro Tubal dixcrunt eißif^\^ Chaldæus paraphraftes idem nomen relinquit in fua verfione, quo üg***quot;' carunt Scripturæ facræ interpretes fc ignorare quinam eflent Tubalï'' Cæterùm, vid emus in ipfa Scriptura ferè coniungi Mofoch amp;nbsp;Tubal i*”*' ximeapud Ezechielem.vt cap.jSjóc cap.59. vtcitauirous in Magog. Ex^“” licet colligere führe Tubalæos amp;nbsp;Mofochæos vicin os populos,qui adirop^' rium Gog pertinerent, id eft, parèrent regibus Afiaticis SeSyriacis. EtM®' foch quidem führe vicinum Cederenis ArabibuSjmox difcemus;ex quo no® male colligemus Tubal führe Arabiæamp;Syriævicinum populum.Hucfid* quôd Ezechiel cap.jt. in funebri Pharaoni plandu, addat illi miferosA^'®' fœlices alios principes,qui afflixerant populum Dei, in quibus nominant®* AiTur.Ælam, Mofoch,Tubal, Edom, Sidonij, amp;nbsp;alij vicini Aquilonis inÇ®' Jæ, qui populis terræ Cananææ fuerunc molefti. Vndeillos ad Afiam rf m pertinuifle videmus. Adhæc Ezechielis cap. 17. verfu ij.Ionas,Tul’®*’ amp;nbsp;Mofoch,videmus ad mercatum Tyriorum folitos conuenire,amp;vafa2ro^' eô comportafle. Quôd fi mcrcaturæ illius temporis nota effet nobis ratio«® feiremus quæ ex quibus regionibus merces folitæ effent eóportari Tyr***’lt certius aliquid de his populis ftatuere poffemus. Hoc interim mhiloniin®* cenendu eft,Tubal Afiaticum effc populum, non autem Europæum, Hilf®' num vel Italum,vt hadenus malecreditum fuit.

Mofoch pro Mefech Hebræo,ex verfione Septuaginta interpretum dir*' mus,quia illi reddiderut Moiro;^;. Is vero eft fextus in liberis lapcti.- à quo lt;1*^ eft gens ab illo prognata amp;nbsp;deduda, quæ fuit ditionis Gog, vt ex priori!’'*® potuitintelligi. Præter eaverô quæ dida funtlicetintelligere expiai’*®* Mefech fiue Mofoch Syriæamp; Arabiæ vicinû fuiffepopulum. Eo enini lo®®» vtHebræa habent,fic de mifcria fui exilij qucritur Dauid:Heu me mffet''*'' quia peregrè ago in Mefech,habito in tabernaculis Cedar.Quem locum”® reddidit Chaldæus paraphraftes, O me miferu, quia peregrinatus fum cum Afianis,habitaui cum tabernaculis Arabum. Septuaginta autc malclo®'’*y reddiderunt, quos fequuti Laciniita verfum hunc conuerterunt : Heumib» quia incolatus meus prolongatus eft, habitaui cum habicantibus Cedan Deplorat autem fuam, profugus,^onditionem Dauid, quôd inter gen*®® Barbaras Mefech amp;nbsp;Cedar,cogatur vcrfari. Vnde apparet ipfum Mefech fin® Mofoch,vicinas fedeshabuiffe Cedræis Arabibus.QuiaCedarIfmaelisfili® nomenfuum fortiti,vt eft Genef.15.15.Suntauté Cedræi,vicini Nabatæ’V* cft apud Plin.lib,5.cap.n.Bona igitur ratione dicimus circunfufas Canan^ï fuiffe iftas genres, Mofoch,Tubal, Cedar, Magog , quum paruerint Syn^ regibus,id eft,ipfi Gog,ficuti prius cxplicatum fuir.Quare vt falluntur iji’]'’* quadam vocu affinitace moti Mefech referiie ad Mofchos aut MofchouicaSi quia Septuaginta interpretes dixerunt Mofoch,nihil attinet hoe loco pin**' Bus cómemorate. Satis enim hlos arguit Hiftoriæ facræ ratio,amp; nomini”” nulla parte fibi refpondentium pronunciatio.Tn noftris Biblicis Indicibu* dicuntut

dicuntur Cappa Joces trahere originem à Mo(óch.Sed qua ratione vt nó do-ceturjicanobis iftud vt incertum relinquerur, ctfi Mazaca vrbem citat lo-fephus,teHem veteris nominis Mofoch,quo vult dittos Cappadocas.

Thiras lapeti filiorum feptimus nominatur : qui quod terras à Cananæa remotasamp;Iongioribus inreruaHis difsitas obtinuit,non memoratur poftei aScriptura,in qua ferè vicini amp;nbsp;effuii Cananææ populifolent nominari: aut ij qui aduerfariorum populi Oei caftrafequuti, molcftiasilli exhibucrunt. Vtrum igitur Thiras genueric Thraces,ficuti cenfet Iofephus,affirmare non aufim : amp;nbsp;de rebus incercis fuum fufpendcre iudiciuni, quàm temerè quic-quam pronunciare,præftiterit.

Ex âliis laphet, duorum tantummodo recenfetur genus, nempe Gomeri amp;nbsp;lauani, quod reliquorum pofteri cótenti parentis fui nominejn ullas præ-tercafibiadoptariqt gentilesappellationcs. autcertè Scriptlira facra pofte« tosillorum vno atque codem voluit comprehenios nornipe.-quod apud illos nihil fuerit illuftrius capite ipfo tamiliæ,amp; primo autore originis. Prions auté Gomeri genus,hc exponitur: Porto ftlij Gomer, Afchenez.Riphath, amp;Togorma.

Afchenez dicitur Septuaginta interpretibus «y^“gt;'a^, qui eft Hebraicô Ahenaz IWipN primus films Gomer,qucm Afehanazæorum parentem dicic iofephus,quos ait à Græcis appellari Rheginos. à lofepho diftentit Euftbius, qui Alcluna2æos,ait efte genres Gocthicas.Sed vtçrque coieftura fua Fallaci ^fus eft : quemadmodum huius ætatis Iudæi,leuibus vfi rationibus, Germa-pos ,quos Alemanos hodie dicimus, appellant Afcenaz, quos, vt air Elias in Tiibitg^Yalmud lerofolymitanum conuertit Gomer amp;nbsp;Magog,per Afri-camamp;Getmaniam. Sedin errore cumexteris pan verfatur Talmud,quod quidem exipfa Scriptura intelligitur.Nam lcremiæ capite quinquagelimo-^rimojvcrfuvigcfimofeptimo,memoratur Afchenez cum aliis populisad Medorum régna pertinentibus,in hanc fentenriamTeuate fignum m terra, clangitetubain Gentibus, fignificate fupercas Genres, annunciate contra ihamregibus Ararat, Menni, Afchenez. Quo capitede cxcidio Babylonis agitur ,amp; gentibus per quas Deus euerfums erat, amp;: delcrurus Babylonios. Eodem autemcapite docentur Mcdi,cum foeüs amp;nbsp;parentibus fibj gentibus acpopuh‘s,delcturi Chaldæorû imperium,amp; Babylonem euetfuri. In iis autem populisfunt Afehanazæi, qui focia arma cum Medis tulerunt aduerfus Babylonem, Cæterùm Chaldæus Paraphraftes hos tres populós Ararat^ Menoi'amp;: Afchenez, nominat Cardu, Harmeni, amp;: Hadeb. Ét Ararat qui-, demGcncf.8. dixit Cardu,quemadmodum j.Reg.capice vigefimofeptimo', amp;hoc loco, pro quo Armeniam noftridixerunt. In qua arcam conftitifte in. montibus Carduennis, aiiinc nonnulli,alij Gordiæum moncero nominanr. Harmeni autem ad nomen Armenia: accedit. Sed quid re vera fit,dicere p^ó ''poflumus, quemadmodum neque definite quid fit Hadeb. Certum nihiid-minus eftAlchenezxos populos efte in Medorum regnis,qui proptercànihil ad Rheginos ,aut Gotthos,aut Germanos pertincant.

Riphathfecundus filius Gomer,merooratur tantummodo in hac hiftona Gcnef.io.amp; i.Paralip.cap.i.qui forte longius à frarribus feccfsit, amp;; oras oc-cupauit quafdam mundi cxtremas.Itaque veluti fub alio cœlo agens prxter-itutin aliis Scriptura; facræ hiftoriis. £um tarnen nonnulli aiuntnomen de-di(reRiphxis,qui poftea Paphlagoncs funt didi.quod vtrum habcat néche, difqnirendum aliis telinquo.

Togorma tertius filius Gomer, aliquot Scriptura: ûcræ locis roemo-ratur, quem aiunc Tigranæis , qui pofteà Phryges fint dhli , originem dedilfc. Alij volume Togormæos elfe Turcas. vnde ludæi Turcarum

ijO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C K O iN 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

imperatorem nominant Togar. AliisTogorma dicitur Germania gt;nbsp;quód Ezcchielis fj, 14. Chaldæus incerprcs pro hac voce dixerit, MedinathGat’ ! roamaja,id eft, regioncm Germaniam. Talmud lerofolymnanum proTo; gorma,dixicin Gcnefi Barbariam.Sic in re non exploraca ^incerta fibiquii' que permißt,amp; Heere pucauic quod vifum effet proferre. Nos autem ex Serb pturæ facræ autoricate hoc ftatuemus,Togormæos fuiffe populos AfiatkoS) quiSyriæ ^ Afiæ regibus paruerint. Nam Ezechielis capite jS.vetf ô.domus Togorma recenfetur inter cos populos, quos fecum trahit ab bellum Ifwe- gt;nbsp;litis inferêdum GoguSjimpcrator Syriacarum gentium. Prætereà capite 17' ; verfu 14. eiufdem Prophets Ezechielis ita habetur: De domo Togorraî equos, équités,amp; mulosadduxerune ad forum tuum. Quo locoGhaldï'J5 { reddidit regionem Garmamaja:quam non effc Germaniam ex eo conftafC | poteft,quód nihil potuit effe com merci) Germanis cum Tyriis, maximo | terts fpatio inter fe dilsitis. Si quid autem valere poffunthic coiedurs,qii^ mancipiis locuples eget sris Cappadocum rex, dicemus Togormsos poHf effe Cappadocas,qui macipia bellovalida amp;nbsp;apta produccrentin Tyriorum mercatu.Hucacceditquod mulos plurimos Togormsi adducerentadroef' catum. Habet autem Cappadocia mulas qus pariant, vt Theophraftustri-dit : quod ibi eft animal fui generis,ficuti annotat Plinius lib.8. cap.44. H^® autem, probabilitate quadam dudi, dicimus line vlla affirmatione rei öi» incertsamp;obfcurs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

• lauan,EliCa amp;nbsp;Tards,Cethim amp;nbsp;Dodanim.Hi veio funt nobis cxplicandt Tlifa primus in filiis lauan ponitur,aquo voluntcos Grscos quifni’^ Æoles dióÜ,traxiffe origipem. vna etiam addunt,incolas maris lonij code® parente effeprognatos. Apud Ezechielem autem cap.17. vcrf.7. Chaldx® paraphraftes pro Elifa,dicit Italiam. qui locus ita Latine habet: Hyaciiithgt;^l amp;nbsp;purpura,de infulis Elifaffada funt opcrimentum tuum. Ex hiftonis aute® prophanis fcimus purpuram Tyriam fuiffe in fummo pretio, fed pofterioæ bus temporibus id faôfum fuit. Neque hoc Ezechielis loco agitur de cap®' i pura quæ in Phœniciæ litote Icgeretur : qus tum illis locis ignora vid®® fuiffe purpura. Prioribus autem fecülis, purpura petebaturamariÆgeoâ“^ Cycladasinfulas :poftca amp;nbsp;Gctulislitoribus fuit reperta,amp; Infinitis alüd*’' cis. Scriptura autem facra quum de infulis agit, tranfmatinas ferè région® intelHgit,in quibus maris Mediterranei comprehendit infulas, quasfort^ pofteri Elifaoccuparunt. Vnde etiam infulas fortunatas Grsci fortaffedi' xerunt campos Elifeosab Elifa, ficuihocpoteftvideriprobabile. Camp® cnim Elifeos intelligi volueruntfortunatorum nemorum infulas, amp;nbsp;beat®' fum domicilia, remota à noftro orbe.Et pofteri Elifa potucrunt emenfon^' uibus mari,ad iHas oras fuiffe profedi quum ex omni antiquitate GadesW' fulam pofitam extra fretum Hifpanicum amp;nbsp;Africum, eultam fuiffe intcH*' gamus. Inde longius progrefsi,occgt;parunt etiam infulas,quibus reliqueri® fui parentis aomen. quorum longam à primis fedibus profedionem extule* tunt in mains pofteri, amp;nbsp;vera falfis admifeentes, longinquas nauigation® ad nouum orbem amp;nbsp;alteram rctulcrunt vitam. Sed hsc vt volet quifquefæ mat amp;nbsp;accipiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

Tarfis fecundus filioru lauan,nome dedit Tarfenfibus,hoc eft,Ci]icibn^ qui Tarfum Cilicis prscipuam vrbem colunt.Inde Pfal.71. verf.io. Reg® Tarfis amp;nbsp;infills munera offerer. Chaldsus reddidit It'lülül M’abO Maha® dctarfus, id eft,reges Tarfcnfium,id eft, Cilicum amp;nbsp;finitimarum nationu®» qusoram maritimam Syriæ vicinam colût. Tarfis ergo Ciliciam fignificat» ad quem lonas Propheta properabat,delegatû fibi à Deo munus defugic®

Sicenim lonæ i. 5. dicitûr: Ecfurrcxitlonas vt fugerecin Tarfis à facie Domini. Et defccnd.it in Ioppexn,amp;: inucnic naucm cuntcm in Taiüsdd eibqiiæ pecebat Ciliciam.Eo autem loco Chaldæus conuertit,Tarfis mare.-quemad-modutn amp;aliis Jocis compluribus dixit fimplicicer marc^pro Tards Hebrai-çovocabulo. pro quo interdum Septuaginta interprètes dixcrunc Cartha-ginem.Nam Efaixij.capitc,verfu prime,vbi Hebræihabcnt,vlulate naties Tarfis, ü’ttjTnni’ON ib’b’n, Septuaginta dixerunt, «gt;‘‘’gt;“^aTf 7rAofa,Kcep;(;Dlt;fij)/oc, vlulate nauigia Carthaginis. Similiter illud Ezechielis cap.58. verf.ij.Seba, amp;Dcdan amp;nbsp;negntiatores Tarfis,dixcrfit Septuaginta, 2“^“ ««q/«KPÄriwjeMw-efw üe^^wec, Seba amp;: Dedan amp;nbsp;mercatores (Jarthaginenfes.Attamcn leremiae capite decirno, vcif.9.pro Tards Chaldæusdixit Africam. Item 5. Regum capite decirno, vcrf.xt. vbi Latine de habetur : Quia clafsis régis fSalomo-nisj per mare cum dafle Hiran femel per tres annos ibat in Tards,deferens inde aurum amp;nbsp;argentum , amp;nbsp;dentes elephantorum amp;nbsp;dmias, amp;nbsp;panos, pro Tarfis reddidit Africam Chaldæus interpres : quod loco non conuenin (juia nauigatio illa feruorum Salomonis amp;: regis Hiran nequaguam pete-bat Africain, vel, vt alij volunt, Tunetum, aut Carthaginem Ted Ocea-num Æchiopicum, ad Ophir regionem, vel maris Indici,vel Oceani illius Ædiiopici. Nam è Mari rubro,ôr:dnu Elanicico,cmcnfodnu Arabico,pete-hantOphir, quæ fortafle ert Taprobana,autaliaquæpiam aurifera regio,in ca terrarum parte^quam nouum orbem dicimus.Quod quidem lieer colli-gefe ex iis,quætcrtij Regum capite nono, verfu vigedraofexto habentnr inhæc verba : Clalfem quoque fecit rex Salomon in Adon-gaber, quæ«ft iuxta Aïlath, in littore Maris rubri, in terra Idumææ. Midtque Hiran m claffe illa fcriios fuos viros nauticos, amp;nbsp;gnaros maris, cum fciuis Salomonis. Qui cum venident in Ophir,fumptum inde auru quadringentorum viginti lt;alentorum,detulerunt ad regem Salomonern. Quod ergo in had hi Ron a Salomonica dicantur naues rcgisiuide in Tards, id ita eft accipiendum, vt intelligantur illx naues petiuifte Oceanum ,amp; ipfiim marefulcafic:eo fen(uquonosdicimus,/^.r«(/jrlt;i^54/or»onlt;iii^fr««r/«rwlt;fr. Taids cnim dgnifi* cat Cilidam, iSc marc præcentum Ciliciæamp; Cananææ, quod Geographi nominant Pheenicium amp;: Syriacum ,quódqneScriptura vocat mare Occidentale. Sedprærereinotandurn eft,quód Ifraclitæ qui nullum aliud marc abillo Tarfdilijjne quo pecebatur Tarlïs,nouerant,omnia maria vocabant Tarfis, more Pontictirum populorum, qui quod nullum præter fuum mare, effecrederent.aut id exiftimarent exteris præftare, Pontum vocaucrunt fuum mare per Synecdochen, eodem nomine fuum mare amp;nbsp;cætera maria complexi. Sic pepulus Dei de nomine maris Tards dbi eegniti, cætera quoque maria nominauit. Quo fenfu lotus etiam ille qui eft i.Paralipom. cap.9. vcrf.i i. fumendus eft, vbi habentur ifta ; Siquidem naues regis ibant inTarfis,ctimferuis Hiran,femel in annis tnbus.Id eft,nauesregis petebanc mare,vel Oceanum quóque triennioiqi^ ratione dicimus, Les vaijjeanx deSa^ lonen de trots ans en trois ans a/loyentfar tner, d^fatfij/ent le voj/aoe de Mer,ou des terres neaues. Hoc eft quod vult incelligi Scriptura in hac hiftoria, cùm dicit, naucs ibanc in Tards. Exqualoquendi formula,illud Pfalmi47.6. Infpiricu vehementi toteres naues Tards,interpretandû venit. Naues cnim Tards in Hcbraifriio, funt naucs vcliuofæ,qualium vfus eft in mari Tards. Sic Elaiæ t.if?. Et diper omnes naucs Tards,id eft, n.iuigia velmola, qualia funt Tarfenda .-'vcl dm-pliciter, nauigia maritima. Nam amp;nbsp;Septuaginta locum ilium reddidcrunt, «dlmTravTAorov^-izsâ-a-oç,amp;f fuper'omne nauigium maris. Eft: igitur Tards Cilicia: amp;nbsp;mate Tards, mare Tarfenfe amp;nbsp;Cilicium: item quoduis alibd' Kwre. ex quo naues Tards dicuntur, id eft, naues Tatfenfes, amp;nbsp;tales quales

C H R o N I C. func ex,quarum vfus eft in co mari. Sum alia quoquc fignificata vocisTar* fis,fed aiccrius func loci amp;inftituti.-quamobrem præccrcunturànobisH’ præfentia.

Cethim voce plurali, dicitur certius filius lauan. qua voce non rani iHf» quam ab illo profedi amp;nbsp;ord populi defignantur. quos inrerpretes Septuï' ginta interdum ^iThuj^si, interdum ^tr^ûp. retento Hebraico vocabulo nom*' nanr. Chaldæus quoque paraphrases eofdem Cidæos nominat. lofephd autem vulc Cethim efle Cyprum , in qua veteris appellationis vcfdgiuni ^‘^ efie vrbem Citium K/r/ov.Sed exDanielis vaticiniis,amp; Iibro Numcrorum,^quot;* fint Cethimi facile intelligimus amp;nbsp;deprehendimus. quos quidem eircRo* manos amp;nbsp;Italos, atque illis adiundos amp;nbsp;vicinos populos, ex hiftoria amp;nbsp;pf^' didionum euentu eolligimus. Et Numerorum quidem capite 14. vctfu*t in vaticiniis Balaam, id aperte docetur, vbi Latinus interpres ita Hebt«* verrit non incommodé ; Veniede in trieribus de Italia, fuperabunt A^y* dos, vaftabuntque Hebræos,amp;ad extremum etiam ipfi peribunt. Qi‘’ loco pro 0’03 Kittim, id eft, Cethim, bene dixit Italiam Latinus interpret' Septuaginta autem habent Kirlii^isc. Chaldæus verô aperte rem ipfam Ji^it» interpretatus ’ND 11 Româæ,Romanos,ad quos fpedat hoc vaticinium. Üö' nus etiam interpres, Danielis vndccimo capite, verfu 50. pro Cethim,lt;}h'' Romanos, in eo vaticinio quod ad illos quoque pertinec.- vbi ita dicitur :amp; venientfupereum tricres,amp;r Romani,amp;:percuticntur:vbi Septuaginta Ji*®*

• runt K/T/tfc. Hebræi autem amp;ipfi feholiaftæ Rabiniagnofcunt eo Iocop^f Cethim intelligi Romanos. Quod vero habetur Ezechielis capite i7.verf^' O’n3 «NO de infulis Cethim, Latinus interpres dixit de Infulis Italiæ. Chi^ dæus verô de Apulia. Septuaginta i« vilaaiv rav ;)(irlii/j.,e-}i Infulis Cethim.qü''quot;' tarnen vidcatur Propheta in genere agere de gentibus tranfmarinis, vt^ loquamur more noftro , amp;nbsp;infulanis ,Z»f ceux d’outre mer,dr ^m tiennent Ie flt;t)l‘^‘^ /ßft. Hac voec Europæas genres fignifîcans, amp;: accommodans fe ad W“^ Ifraelicarum:qui cum habitarctin Continente, amp;nbsp;eos populos à fe difetetos mari animaduertcrcnt,cxiftimabat eos omnes eifeincolas infularunnqufn’; admodum amp;nbsp;eos quos ad fenauibus interdum accedere nouerat. Etvtiwl* hodie vocat eas genres, quæ trans alpes colunt has regiones,Tramontane®’ fie Ifraclitæ difcrctos à fe mari populos, dicebant infulanosamp; infulamm cultorcS. Sunt igitur Chetimi ,Itali,amp; tranfmarini populi. Les peuples‘i'^^’^‘ mer,^Hi tiennent le pays de Ch dimt

Dodanim quartus lauani filius, dicitur voceplurali, eadem rationeque Cethim,qua ipfe Dodan, amp;nbsp;orti ab illopopuli Dodanim fignificantur.Hos verô populös elTcRhodios nonnulli cxiftimant,quód i.Paralip.cap.J.vc^ fcribatur, Dodanim amp;nbsp;Rodanim. Verum vidétur Dodanim longius profc3«gt; occupaffe extremas oras Europæ.quod corum prætereà nulla fit in Scripture mentio, præterquam in enumcrati^ne familiarum laphet. Huius tarnen v0' cis Dodanim manifefta veftigia apparent in DodanaEpiri. ItemvocisRo' danim non eft obfcurum veftigium in Galliæceleberrimo fluuioRodanO. vt Dodanim tenuifie Epirum, amp;nbsp;Rodanim in Galliis hæfiife fit Verifniile» quôd ab Hiftoria facris literis prodita nó eft om nino ahenum.Quæ quidem itahiftoriam familiarum lapeti cólcudit: Ab his diuifæ funt infulæ gentium^ in regionibusfuis, vnufquifque fecundum liuguam fuam , amp;nbsp;familias fuas, in nationibus fuis. Quibus verbis vidétur Setiptura facra veilefignifcare, infulasgentium , id eft, tranfmarinas regiones vt prius interpfecati fumur. id eft,infulas maris Mediterranei, amp;r Europam führe occupatam à flù® lauan, qui poftremo loco in hac generis feric ptoponunrur. Nam Goroef curt

turn fliispofteris,Afchcne2,Riphath amp;nbsp;Togorma/vf tame nihil de Riphath affirmemusXub impcrio fuerunc partim Medorum,vt Afchcncz:parcim Sy-nacorum regum amp;: Afiaticorum,vc Gomer, amp;nbsp;Togorma : fub quibus etiam intclieximus elle Magog,Mofoch amp;. Tubal. De Thiras nil certi dicere por-fumusi Madai autem fedcs habuic in Media, amp;nbsp;lauan hælitin Aha minore cumfuo filio Tarfisi Ira reliqui fihj lauan , qui funt Elifa, Cethim , amp;nbsp;Do-danim ,populorum Europæorum , amp;nbsp;infulanorum maris Mediterranei patentes elle vidcntur.

Poft lapeti genus fequitur progenies Chami, minimi natu filiorum Noe, quem Scriptura præponic iph Semo, in hac gencrum amp;nbsp;prolapiarum recen-lionc, quod de lapcto amp;: Chamo plura dicere nó infiituent : fed propofuei it priuatim agere de profapia Sem,cx qua Chrifti lefu Domini noftri fecundu camera genus ducitur,qui eft finis Legis,in quem promifsioncs omnes Dei fpechntjin quo amp;nbsp;noilra omnium pofita eft fœlicitas.

Chami autem poftcritas amp;nbsp;genus ita propomtur Gencfis cap.ic. Veif.ö’. Blij Chain, Chus,amp; Mefraim ,amp; Phut,amp; Chanaan. Hos quatuor li herds dura proponit Scriptura, ê quibus Mefraim maxime celebiis eft , propter Ægyptiaci regni potenciam,tum etiam propter populum Dei,quern holpi-tera habuic perannos ducentosamp;: quindecim. Quattiohrcm Ægyptusipfa vocatur terra Cham , Pfal.to4.11. Étintrauic lacob in Ægyptum , amp;nbsp;Iacob accolafuitin terra Cham. Eadem voceincclligitur Ægyptus,Pfahio5iii,amp;: fhkyy.p. Sedes autem amp;terræ quas occuparunt filijCham, funt nobis quæreiidæ amp;nbsp;recognofcendar.

^hus primus filius Cham.notuseftex muleis Scripturæfacræ Iocis,inq|^ia frequenseft mentio regionis Chus,amp; populorum Chufæorum , m quorum intcrpretationeplurimùm erratum eftà lofepho ,amp; Septuaginta Græcis in-terpretibusjtem Latino interprété j amp;nbsp;cætcris ferè fcriptorïbus EcelefiaftD ciSjfcquutiserrorespriorum.Narii Chos regionem,vbiquc dixeruntÆthio-piam,amp; Chufæos interpretati funt Æthiopes.Qua de re eth difputarum eft iamlibro Chronici huius fecundo, capite de Paradilo, nihilominus hoe loco restoca paucis repetéda eft.-atque aliquid eft fuperioribus adiiciendum, quo planlosaccipiantur omnia,amp;hicinueceratus öc fupinus collator errori quicftalofepho auftus amp;nbsp;confirmatus mendaeüs audacibus. Alt enim libro fecundo Antiquitatum, capite decimo, Moh dum ageretin Ægypto bellum à Pharaone fuillc mandatum aduerfus Æthiopes, quos tandem ipfc Mofes compuleric in eius genth regiam, amp;nbsp;oblèderin Æthiopum autem il-lamtegiam ait dictam fuilfe primùm Saba, deinde Mcroén , à Cambyfis fororeiAdiungitad illa.filiam regis Æthiopum Tarbirn nomine.dum Nlo-fes Sahara obfidet, captam forma ót forcitudinc Mohs ,egi(re cum illodc coniugio,amp; tradenda Meroci Quorum vtrunqueqnum obtinuilfer Mofes, rediitmÆgyptum ,cum ingenti gloria^ Atque hac ratione,vt vulgo fuit €redicum,córigic Moh vxor Æchiopilfa. De Chus autem idem iofephus ait, eum fuiftégeneis Æthiopum autorem,fui vetuftas aut longinquitas temporis nihil attulerit decrimenci; quôd amp;nbsp;à feiphs.Ck ab Ahaticis populis Æthio-pcs dicantur Chufæi. Quæ omnia fide carerc, ex Sacri^ feriptis intcllD giraus. Pnmùm cnim , in Sacra feriptura Chus eft Arabia , amp;nbsp;Chufæi funt Arabes, Ægypto finitimi amp;: vicini, vt pôft melius mtelligetur. Ad-hæc Mofi vnica fuit vxor Sephora , ex qua fuftolic Getfam amp;: Eliezerr quæ Latinis quidem amp;nbsp;Græcis dicitur ÆrhiopilTa, debuilîct autem dici Arabs Madianitisi Quôd fi quisdicat, multas hiftorias fuiffe prarteritas à Mofe,quasIofephus commemoret, hæc fie ille habeat, atque intclhgat nullum elfe cuiufquam autoris feripeum quod extet, antiquîus feriptis

Mofis. Q^are veram antiquitatis hi ftoriam debuit rep et ere lofephuJ à certis amp;indLibitatis Mohsferiptis. Neepotuit ex vetere memoria quiequam v«* prodere hauftum aliunde ,quum nemo de rebus illius temporis cercó quk' quam monumends licerarum tradiderit, præter Mofem. Ira fi quid alienuw ab iis fcriptis, aut extra commentaria hiftoriæ illius facræ traditur de geft*$ illorum tcmporum,repudiandü iurc venir. Quod quidem didurn volui,pre pter cos, qui putant lofephum veram antiquitatis amp;nbsp;veteris memoriæ hifte riam nobis retulifre,amp;fuis libris comprchendilfe: ne pofthac cius commet' tis amp;nbsp;fabulis,quas habet infïnicas,atcendant.Et quod ad Merocn infulani,amp;' eiufdem infulæ vrbem regiam Æthiopum attinet,certc DiodorusSiculusü' bro primo Bibliothecæ,ait earn fie didam à Meroe Cambyfis matre ibi mor-tua. Strabo aute Geographiæ lib. ly.aic Cambyfem vfque in Meroê progref' fum,infulæamp; vrbi nomen dedifieà Meroefororeibi mortua. Sabamauteur Strabo amp;nbsp;reliqui Hiftoriographi, agnofcunt amp;nbsp;tradu nt effe regiam Saba^' rum Arabam , nihil ad Æthiopasaednentem. Ex mendacio vero lofepi”’ qui Saba dixit effe Meroen regiam Æthiopum, ex qua regina Saba vener® ad Salomonern,multi errorê fuum de Æthiopibus auxerunt,atque ad idab^ pudenda amp;rcticcndaadiunxeruntmendacia, fcilicet reginam Saba graul’ dam ex Salomonis congrelTu, rediifie ad fuos Æchiopas, atque inde perpe' tuata amp;nbsp;continuata ferie defccndilfe reges Æthiopum,ad hæc vfque tempo' ra, quibus aiunc Prætoiannem Æthiopum regem gloriari, quod maioribm ' fit ortus prognatis Salomone.Sed nos his omiffis,non fine fugilladoncrcgb næSabaconfidis, redcamusad ipfum Chufum Chami prim urn filium:lt;iu* • f^e cum Mifraim iungitur in Scriptóra,quód Chus amp;nbsp;ipfe Mifraim propW' quas amp;nbsp;vicinas regiones obtinuerint.Mifraim quidé earn quæ poftea Gr^el’ dida eft Ægyptus.-Chus autéeam Arabiæ partem,quæ Ægypto eft vicinaî^ contigua, amp;nbsp;finum habet Arabicum, quem Mare rubrum vulgo nominanp quemadmodumid ex Zara Chufæo Arabiarum rege, quem vulgo rege® Æthiopum dicunt, cuius mentio fit x. Paralip, 14. colligimus:amp;; ex Sepliofi* Mofis vxore Chufæa Madianite, vtvidere licet Exod. 1. n. AccepitqueSc-phoram filiam ciuSjfRaguel facerdotis Madian?vxoreméamp; Numer.u.i.Lot« taqueeft Maria amp;nbsp;Aaron contra Mofem,propter vxorem eiusÆthiopiflà®' pro quo Hebraicahabent,propter vxorem Chufæa.Nam vxorem Chutom ceperat.Ea enim Arabia Chufæa Paleftinam attingit,ficuti ex ca defcriptio-nequam habet Plinius libri y.capite ii.difcimus, quæ ira habet: Vitra PdU' fiacumfNili oftiumj Arabia eft ad Rubrum mare pcrtinens,amp; odoriferamil' Jam ac diuitem,amp; beatæ nomineinclytam.Hæc Catabanû-amp; Efbonitaruæ, amp;nbsp;Scenitarum Arabum voeatur. Stcrilis,præterquam vbi Syriæ confiniaat-tingif.nec nifi Cafio monte nobilis.His Arabes iunguntur ab Oriente Can-chlei,à Meridie Cedrci, qui deinde ambo Nabathæis/ Heroopolidcus voca-tur, akerque Ælaniricus finus Rubri maris,vergentis in Ægyptum C^ L. M« paftuum interuallo,inter duo oppida,AElana,amp; in noftro mari Gaza. Deinde fequenticapiteii.inquit: luxta Syria littus occupât, quondam terrarum maxima, amp;pluribusdiftinda nominibus.-namquePaleftina vocabaturj^n* cótingit Arabes,amp; Iudæa,amp;Cæle,amp;: Phœnice,amp; quo recedit intus Damafee na.hadenus Plinius .Ex quo Arabiam quæ dicitur Scripturæ Chusgt;intelligi' mus Cananææ contiguann

Cæterùm populus Dei nunquam auxiliis Æthiopum crediditfe fore tu-tum aduerfus A(ryriorum,autaliorum hoftium incurfiones.Nequeenim au-xiliafperare poterant ab Æthiopibus, qui fub alio cœlo agerent, amp;nbsp;infinitß terræ fpatiis diftareot à Paleftina feu Cananæa. Icaque quod eft Efaiæ 10. P Et timcbunc,amp;r confundentur ab Æthiopia fpe fu3,amp;: ab Ægypto gloria fua: nemo

nemo eft qui non videac malcpofttam Æthiopiam ^ pro Chus fiueChufaa regione, id eft, Arabia propinqua ludææ, à qua fpcrabac auxilium populus Dei, ficut ab Ægypto. lam verô male redditam voce Chus per Æthiopiam cuiuis etiam rudi conftarepoteft hinc:quôd Nabucodonofor occupauit re-gionctnChus,amp;: vicit Chufæos.Isautem nunquamÆthiopiam eftingrelTus: noncftigitur ChusÆthiopia. Et Nabucodonoforem nunquam penctrafte in Æthiopiam,exScriptura intelligimus, in qua limes vidoriarum Nabucodonofor in Africa ftatuicur Scuene,Ægypti poftrema ora,quæ cft Syene.SiC enim Ezechielis i9.io.habccur:Idcirco ego ad te,amp; ad flumina tua,dabóque terram Ægyptiin folitudines gladio difhpatam, à turre Syencs, ad terminos Chus.fLatin.Æthiopiæ, dicendum verô fucrac Arabiæ.J Item ciufdcm Prophets Ezechielis cap.joZ.dicitur: Et corruent fulcientes Ægyptum , amp;nbsp;de-ftrueturfuperbia imperij eius, à turre Syenes gladio cadent in cajait Dominus Deus exercituum. ParuilTe etiam regionem Chus ipü Nabucodonofor, intelligimus ex capite leremiæ ly. vbi genres ,quæ Nabucodonofori parue-runt,(igillatim rccenfentur,amp;: pro Chus,Hæreb amp;nbsp;Hærab,id eft,Arabiæ,po-nuntur.Quod autem diciturEzechielis 30.9.10 dieillaegredienturnuntij à facie meain trieribus,ad conterendam Æthiopiæ confidentiam, amp;nbsp;erit paner in eis in dieÆgypei.quàm male fit pofita voxÆthiopiæ pro Chu$,ncmo nifiGeographiæignarus nonvidit. Nam ex Ægypto non opus cft nauibus, 3d petendam Æchiopiam,quæ defertis amp;nbsp;montibus fupra Syenem, amp;nbsp;circa Syenem difcerniturab Ægypto, cui eft continens ipfa Æthiopia. Sed regio Chus,ideft,Arabia,quæ finu Arabico.hucMan rubro difcreta eft ab AEgy- • pto,nauibus cget vt petatur ab ipfa AEgypto.Sic Nabucodonofor vida amp;nbsp;(n parata AEgypto,nauibusvfus,tranfiit in Arabiamjd eft,Chus, qua: vires fuas contulcratcum AEgyptiis,vt fefe opponeret Nabucodonofori. AEgyptios au tem amp;nbsp;Chufæos poftea fubiecit Deus imperio Nabucodonoforis.Ex his opi-nor, amp;nbsp;prins commemoratis in Paradifi tradatione, additis iis quæ mox di-centurin Mifraim, facile poterit intelligi, Chusdicendaefte A’tabia non AEthiopia.

Mifraim films fecundus Cham , regionem ipfi Chuscontiguam obtihuir^ Quam earatione Parapbraf. explicat Efaias Cap. 18. vcrf.i hunc in modum; Heu terram vmbræ alarum,quæ eft vitra flumina Chus.Quod qu'dem Lati-nusinterpres ita reddidit:Væ terræ cymbalorû àlarum,quæ es trans flumina AEthiopiæ.amp; Septuaginta fie conuertunt,««^ yHçvMîav ■n'Iifuyav, i7riKeiii!t7flt;gt;lap£v «qj/maç. Væ terræ nauium alarû,quæ es trans fluuîos AEthiopiæ.Quç locum putaui proponendum rationæ terræ Chus,vt eflet ea notior,tum quôd is locus non intclligaturvulgô,amp; allô quàm par fit referatur. Eft autem eo verfu amp;locopropofrta periphrafis AEgypti, quæmarialluitur,amp;Nilum in plurd brachiadiuifum habet:quô fit vt nauigiis abundec, vnde Vocatur terra, feu regio nauium alarum, id eft, nauigiorum alatorum,vt commodê-verterunt Septuagint3:vcl,vt habetur Hebraice,t^ra vmbræ alarü,hoc eftjegio, quæ veilsabundat, quæfunt nauibus pro alis, quibus vmbra quoquc adfertur ipfis nauigiis. O re igitur miferam terram , quæ plena es vmbraalarum feu velorum,quæ func nauigiorum alæ, quæ fita es, amp;nbsp;iaecs trans flumina gentis! Chufæorum, fine Arabiæ.Nam Arabia AEgypto contermina, quæ eft Chus, habet Gehon fluuium didum in deferiptione Paradifi, Præcereà quod ex hi-ftoriaprophana intelligimus, verfus mare SyriaCum habet Lacum Sirboni-dem, amp;nbsp;ex altéra parte verfus Meridiem habet Traianum didum fluuiun 3 item finum Arabicum,feù Marc rubrum,amp; præterea foflas manu fadas quas Diorygas appellant, quas omnes aquas nomine fluuiorum notât Scriptura, Quôd fi quis eft qui exiftimet AEthiopiæ vocern retinendam in hac inter-v.iüj.

pretationczquærani ex coxjuænam fit ilia regio qiiam notât ProphetaA' pô^ fitam dicat vitra flumina Æthiopiæ?Nam deignota agi regione dici nequiC, quum fequentia eo capite perfpicua fint,amp;: eandem rçgionem dicat nauigiH papyraceis hue illuc legatos dimittere ad diuerfas genres. Ede autem cam trans flumina Æthiopiæ,qui non videt fine ratione dici? Nam Æthiopia eft fub Zona torrida: amp;nbsp;cransZonam torridam, autfub Zona corrida,poftflumina Æthiopiæ , quænam quæfo regio fuit cognita populo Dei, quum n^ ipfam quidc Æthiopia fub Zona tornda pofita noueric.’Quarc pro Chus flue racionc poficaeife Æchiopia, nemo eftqui no pofsitiudicarc. Quamobrem ij qui Sophouiæ lut.dicuncur Æthiopes,interfcôti gladio Domini, qui fuut Chufæi,vc eft in Hcbraifmo,dicendifueranc Arabes Paleftinæ vicini,quitus extrema minitatur Deus, quemadmodum amp;nbsp;aliis etiam vicinis Canana?^ populis,qui molefti fueranc populo fuo.Sed ad Mefraim redeundum eftiQU* dicitur Septuaginta interpretibus M»ffapae//x,Hebræis autem Mifraijmns ver^ eft parens Ægyptiorum,qui codem nomine apud Hebræosdicuntur,quoôi i pfa regio,quæ Mifraijm vocatur ab ipfo Mifraijm, qui earn occüpauit euW fua pofteritate regionem.quît ptophanis aucoribus multis poftea fcculiseM pfisjditla eft Ægyptus,ab Ægypto Danai fratre.qui ambo fuerunt Beli Æg/ ptij fili), quemadmodum tradunt hiftoriæ prophanæ.Bclo autem diciturfu^' cefsifle in regno Ægyptus, qui nomen regioni dédit. Danus autem rclifl^ Ægyptoconceflit Argos in Peloponnefum , à quo Argiuipoftea funtdiA^ Danai. Quodquidem contigifle exiftimat Aurelius Augultinus libro^l® Ci^itate Dei i8.capite ii.temporibus Iofue»Ca:tetùm Ægypti, quia ptoptec Sacram hlftonam id refert feire, duæ funt partes i vna dida Delta, eX for®** ttiquetræliteræGræcæ Delta maiufculiB,quam cfficitNilus, quædiciiuriu' : ferior Ægyptus, incipiens à Nilopoli vcl Memphi, vbi Nilus fefe in varæ’ 1 alueos fundere incipit, amp;nbsp;inde pofteà fefe exoneransdn mare Ægypdacuiu effluit feptem ingétibus oftiis.Ea verô pars Ægypti,quæ eft fupra Mempb’^ diceturfuperior Ægyptus,fiue Thebais,ad Syenem vfque,iamp; Æthiopiïco^ finiapertincns. Dicitur autem Thebais, à Thebis vrbe centum portarum» nota Homero, Si cæteris veteribus Hiftoricis : quæ eadem Græcis diâaff^ Diofpolis ; in Scriptura autem facta vocatur No-hamon ,id eft. No mulûi'’' dinis, fiue populofa,amp; incolarum frequentia tanta, vt fidem excedat. qua® Chaldæus paraphraftes, amp;nbsp;ahj poft eum putauerunt elfe Alexandriam.S^“ illi non animaduerterunt Prophetarum ætate, nufquam extitifle AicxaUf driam,quæ longo pôft tempore fuerit condita ab Alcxandro Magno,adM^' ræotim lacum.lnferior autem Ægyptus æftiuo folftitio Nilo inüdatur/uJitf aqua,aho tempore deducitur canalibus in hortos amp;nbsp;agros, ad eos ftECund*** dos, quod Scriptura fignificat Deuteronomij cap.ii. verfu lo. in hæc Vd^ Terra ad quam ingrederis pofsidendam non eft ficut terra Ægypti, d^qi’* exifti,vbi iado femine,in hortorû morem aquæ ducantur irrigua: fed ®®®* tuofa eft amp;nbsp;campeftris,de cœlo exp^dans pluuias:quam Dominus Deust^^j Temper inuifit,amp; oculi illius femper ineafunc,àprincipioannivfque^ finem cius. In qua interpretatione, quod ad verbum habetur in Hebraic® contextu, In qua feminabas fernen tuum,amp; irrigabas pede tuo inftar ho*^ oleris,non eft inepteredditum à Latino interprète, vbi iado femiDcin ii®f'' torum morem aquæducantur irriguæ. Nam pedefuo irrigate dicitSenptÇ' ra,rigare femina, petita c riuis aqua. Quod veto de Nilo A: Ægypm cccifli^ daudianus non eric ab re hoc quoque loco commemorarc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

t^F^^tw fint nuke feraxjiwbrefijue ferenes Sol/i tenet, fiemra polhnon indtga venin Gaudet a^ntif^noi ipf* vthit,Ntlé^Mt rednnditc,^

Quo carmine vocat ferenos imbres, Nili inundationem amp;nbsp;rigationeiTi,quæ fcreno cœlorcgionem reficicamp; recréât,quemadmodum aliis lotis, imbre's cœlo nubilo,terram humore fuo recreant amp;nbsp;fœtondant.

Phut tertius filius Cham »aliquot aliis Scripturæ locis commemoratuf» Eum veto lofcphus ait dixifle de fuo nomine Phutæos, qui pofteà mutato nomine funt appellati Libyes, à Libe Mefrei fine Méfraimi filio. In Mauritania quoque aiteife flumen codem nomine,cui regio Phute adiacetiCuius •quidem fluuij meminit Plinius inMauritaniæ deferiptione, libri quinti, cap.i.his verbis: Indigenæ tradunt in ora ad Sala C. L. M. flumen Afanem, marino hauftu, fed portu fpedabile. Mox amnem quem votant Fut, ab co ad Dirim, fhoc enim Atlanti nomen cfle eorum lingua conuenit J CC.M. paiLinterueniente flumine, cui nomen Vior. lam veroapparetex cap.50. Ezechielis verfu 5. Pb ut fuiife in numero fociorum amp;nbsp;feederatorum cum Ægyptiis,vbi ita dicitur:Chus,amp;Phut,amp; Lud,amp; omnis multitudo,amp; Chub, amp;nbsp;fihj terræ foederis,'vnà cum illis, gladio cadent; Vbi Latinus interpres pro Chus, Phut amp;nbsp;Lud , dixit Æthiopiam, Libyam amp;nbsp;Lydos, quomodo etiam Septuaginta reddiderunc hoc locO^ quemadmodum amp;nbsp;cap.17. verf: 10. quos icquutus eft ibidem LatinuS. Itemleremiæ 46.9. quum Septuaginta cum Latinus pro Phut Libyes diierunt. Quibus ex locis hoc poflumus conftituc-reamp;colligcre,Phutæos amp;nbsp;Ludæos Ægyptiorum fuifle focios populos. Lud autem in Africa alius eft ab co qui eft in Afia, ciufdem nominis populus, ficutipofteà fuo loco dicetur cum Deo. : J.

Chanaan quartus filius Charn,regioni à fe amp;nbsp;fua pofteritate occupati de-ditnomen;qu^ pofteà filiis Iftael diuino beneficio amp;nbsp;priuilegio fuitatfli-buta,ex promifsione primum fafta Abrahamo.deindc repctita IfaaCo amp;nbsp;la-coho ,poftmodum confirmata foblofuc. Inde terra promifsionis folet dici terra Chanaan. Cuius quidem limites nofccndi funt nobis, nc Palæftinam, autludæam,aut Samariam,aut Calilæam.putemus regiones alias efleaCa-nanæa,ficutiquibufdam impentis videri folet.

Exodi autem capite 15 verf.ji.hxc de terminis amp;nbsp;limitibus promiflæ terræ dicuntur:Ponam termines tuos à Mari rubro, vfque ad mare Palæftinorum, amp;:àdefertovfque ad fluuium tradam in manibus veftris habitatores terræ, amp;:eiiciam eosdeconfpedu veftro. Quo loco Mare rubrum intelligit finum Elaniticum vel Lælaniticum,quo Mcridionalis terminus notatur. Maré au-tem Palæftinorum,vocat mare Mediterrancum ,quod Syriacum amp;: Phœni-ciumdicuntGeographi. quod quidem latus Occiduum définit terræ promifsionis. Fluuius veró,per Metonymiam intclligitur Euphrates, qui termi-namOrientis defignat,quemadmodum Libanusamp;: Antilibanüsclaudunt latusSeptentrionale,quod defertum nominat,quia fyluis plenus eft vterque mons amp;nbsp;feris,loclfque dcfertis,qui funt incolis vacui. Huic defcriptioni cöh grucre videtur locus Pfalmi 71. qui ita habet : Et dominabitur à mari vfque ad mare, amp;nbsp;à flumine, vfque ad termipos orbis terrarum. Proponic énim Contiguos limites maris gemini, nempèRubriamp; Syriaci. Deinde fluuiüni Euphratcm.poftremó ipfos terræ fines,id eft,faltus Libani amp;nbsp;Antilibani, qïii funt feris pleni amp;nbsp;deferti.Poft deferta autem nulla videtur fupereife culta rer gio, amp;nbsp;in defertis videntuf efle fines terræ. Numerorum verô Cap.34. lirintefi totius agri Ifraelitici defcribuntur ampliffimè,qui vt intelligantur,rcpéten-difuntexHebræo. Deuteronomi)quoque capite n. verfu 14. iidem limites paucishis verbis comprehenduntur: Omnis locus quem calcaueritpcs'yc-j fter,erit vefter, à dcferto, amp;nbsp;à Libano, amp;nbsp;à flumine magno Euphra.te/yfquc ad mare 0ccidentale,erunt termini vcftri. Vbi defertum aliter quâm prias» inteHigitur, nempe eremus Arabiæ Pecrææ, in qua ètrarunt Ïftaelitæ. cuius

varia füllt nomina, pro conditione locorum: nam ibi funtdefertum SinA fertuni Cades, defertum Pharan, amp;: alia deferta, qux claudunt lacus Men* dionale cerræ promille. Septuagintaautem pa*? id elt, Libanum, interpret tanrut Antilibanum,qui videtur edb mons Hermon. Definitur veró Septf® trionale latus Libano amp;nbsp;Antilibano, quemadmodum latus Orientaletcf' minauic Euphrate fluuio,amp;: mari Mediterranco Occidentale, ficuti idqnü' quéappâter lofue capite primo,verfquarto,vbi hac dicuntur: A defertoamp;' Libanó, vfque ad fluuium magnum Eupbratem, omnis terra Hethxorunit vfque ad mare magnum, contra Solis Occafum etit terminus vefter. Inhac regione pofteritas Chanaan magna ex parte hæût, quæà filiis ifrael püHf^ ' fuit extinda vel feruitute oppreffa, amp;nbsp;cum tempore ex hominum meniorii dclctafuitamp;: euanuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Ex quatuor filiis Gham,trium genus amp;r propago rccenfctur,nempeChuSi j Mifraim, amp;nbsp;Chanaan.Primum autem genres à Chus orras amp;nbsp;proféras cow-memoracScriptura,Genef.io.7.hoc modo:Filij ChuSjSaba amp;nbsp;Heuila,amp;Si‘ batha,amp; Regma amp;nbsp;Sabathaca.Dcinde fequéti verfu dicitunPorro Chusg^quot; nuitNemrodi Ipfe cœpit elTe potens in terra. Explicandiautem funtiÜio'^' dine,deinde dicendum eriedefiliis Regma quifunt Seba amp;: Dadan,vthï' betur verfu feptimo

Saba primus in filiis Chus recenfetur,qui orthographia difcernitur à fillt;* Regma, qui Saba quoque dicitur, fed prima litera per febin dextrutn !lt;J^^ r cui refpondet eiufdem nominis NOC? Saba,filius dccimusleâan,qui peninf^ [ • advenus Sem, de quo poft agetur. At hic de quo in præfentia agimusSebs» films Chus eftflt;3p Saba, initio per Samedi.Is verô dédit nomen SabæiM“* fœlicem Arabiam colunt. Quod qu idem ira h’abere, ex co poteft intcHig*' quôdSabæi Arabum populipropter thura clatifsimi,advtraquc mariap^^' redisgentibus habitent, vt ait Plinius Iib.6.cap.t8. EtapudEfaiamPropb^ j tam chus, amp;nbsp;hic Saba per famée b in prima litera NZOprimogenirusipfi''* ' Chus,iunguntur,vt qui vicinas fedes habucrint Chus quidem ad Iflhroun') , quo mare Syriacum amp;nbsp;Ægyptiacumfummouctur à finu Arabico, feuM^r* tubro.Sabaantem,ad ipfum Arabicum finum.Nam N2ç: per febindextrin quem commode ad eius diferimen, dicemus Schaba, fedes habintverlusü'^ hum Perficum,vr ex hift orialobi poterit Coftarezin qua Sdiabai pccusl^l^* abigunt,quemadmodum Calda:i illi, finitimi,C3melos etiam ipfius lübilt;i** ripiunt.Sabæi autem filij Chus,qui vcifus Arabicum finum habitant,ne‘]‘'* quam potuiflentpecoralobi inuadere, aut exillis locis inquibus fedeshï-bebat lob, prædas poterant agere, tam longo terrarum interuailoab cod’l' iundi.Cæterùm Efaiæ Capite 43.vcrf.3.ita habetur:Quia ego Dominus,Dc‘'$ tuuS, Sandus Ifrael,Seruator tuus,dedi propitiationem tuam Ægyptum»^ l Chus,fLatin.Æchiopiaro,) amp;nbsp;Saba, pro te. Hrc autem ponuntur ordioeg^^'J 1 rt:s vicinæ amp;nbsp;contig uæ ipfi Mifraim^id eft, Ægypto : nempe Chus Si S^bî- ! CRus autem Arabia eft , PcluGo propinqua amp;nbsp;finu Heroopolitico.atSâbâ eft inçerior Arabia,ad finum Arabicum. Ab hoc Saba WD. dicuntur oWDi id cft,Sabæi, cadem formaquaaNDlp Schaba, nominantur O’NatéSchabxb quos diftingui oportet fcriptura,vt in Hebraifmo, ira amp;nbsp;in Latino fcfroonC'

Sabaïorum ante qui funt D’NDp per fameeb initio,mentip fit apud Efaiai” cap.4y. verf.t4.in hæc verba: Labor Ægypti amp;r negotiatio Chus fÆthiop« Latin.^ amp;nbsp;Sabaim vin fublimes ad te tranfibiintamp;r tui erunt.Quo locotoi-litcr iungunturbi vicini populi,potentiaamp; opibus clari, Mifraim, Chus,amp;: Saba. Vocat autem Propbeta Sabaim, td eft Sabxos viros menfura, id A ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatur«

LIBER IIII. 139 ftaturæproceræ, quos fublimcs dixit Lacinus interpres. Quod verô citaui-mus ex Plinio.nempc Sabæt)s,ad veraque maria porredis gcntibus habitare, iditaeftaccipiendum, vtintelligamusad vtrunquemare,quo fœlicis Ara-biæcinguntur latera, quorum vuum dicitur Arabicus finus, alterum finus Pcrficus,fedes haberc Sabæos amp;nbsp;Schabæos. quos ncque Græci neque Latini diftingiiunt. Quiquidem ad vtraque maria fœlicis Arabie fedes habencgt; quod plurimæ Sabæorum genres tint ortæ à Saba amp;nbsp;Sebaba, quas etiam vt contiguas.ctfi longe amp;nbsp;latè fufas,coniungit Pfalmus yx. verfu 10. in quo ita Latine habetur .-Reges Tarfis,amp;infula;,munera offeren t : reges Arabum amp;nbsp;Sâba,donaadducent. Ibiautem Hebraicè Iiabetur^NiDi «□tp’^bomalxe Schebaamp; Seba, reges Schaba amp;nbsp;Saba;proquodixitLatinuSjRegesArabum amp;nbsp;Saba. Itidem eodem Pfalmo Latinus intetpres,verf.i 5. dixit.-Et dabitur ei deauro Arabis,pro co quod Hebraicèdicitur, ^3© 3niO mizzahab Sebeba, deauro Schaba. Quodquidem notandum eft diligenter propter cos ,qni Schaba teiiciunt in Æthiopiam,amp;: extremas mundi oras,moti lofepbibulta opinionefeu potiusdelirio.qucm à Verodeerraffe plurimum decent hæc Senpturæfacræ loca.quemadmodum praeter bæc alia quoque,quæ citabun-tur in Schaba fuo loco.

Heuila fecundus in filirs Cbus memoratur,qui quidem propeSebabi yetfus linum Per 11eurn fedes h3buit,quæporrigebantur vfque ad Ifmaelitas Hicolasdeferti Pharan,amp; aliorum in ArabiaPetræa locorum.Quod inteili-giturexGenefiscap.is.verfu 18. vbihæc dicuntur:Habitauitautem Ifmacl, abHcuilavfqueSur,quærefpicitÆgyptum. Certioretiam titus regions Heuiladifcitur ex hiftoria Saulis, detignUti à Deo ad Amalecitas delendos; inquabiftotia id babetur i.Regu j. 74 Pereufsitque Saul Amalcc ab Heuila donce venias Sur, qua: eft è regione Ægypti. Ex quibus locis apparet fines Heuilïorutnpcrtinuiffead Ifmaelitas vfque,atque etiam Amalecitas.Vndè quam falfa prodiderit lofephus de Heuila,conftat:qui Hcuilæos effe cos populos Africa: affirmât,qui dicantur Getuli. Quàm etiam fallantur qui iftam regionem Heuila ,funtintcrprccadlndiam, non eftobfcurumintuenti Scri-ptura: verba. Quare hoftri Indices Biblici funthac parte emendandi:qui Getulos ex lofepho dixerunceffe Heuila. Eft verô alter Heuila filius leffani in filiis Seni,de quo poftea.

Sabathatertius eft filius Cbus, à quo Sabathenos diffos, aie lofephus, qui dicantur Græcis Âftabàri.Sed quinäm fint bi popull,aut vhi gentium agant^ difquirendum alüs relinquimus. Interim id affirmare poffumus, in Arabia foliciMetropolim quandamàPtolomæo nominari Sabbatha,vt populi Ssbathaidicipofsioteffefœlicis Arabiæ incolæ,ab hoc Sabatha fie didi^ quodà veto non abfonum videri pofsit,quura filij Chusconiederintin Ara-biisprope fuum pacehtem,ÓC Cbufæos ipforum atauos.

-Regn^a quartus filius Cbus nominatur, cuius fit mentio EzechieliS capite Vigefimofeptimo, verfu vigetimofecun4o, vbi vocatur Reema. Sed ca dem eft Hebraica fenpeura, quam varie comtnutarunt interpretes, qnùm Grzei turn Latini. Comunguntur aucem apud Ezechielem cum Sebaba. Ei quo licet eolligere Schaba amp;nbsp;Regma,fuiffeyicinos popuIos,amp;Arabiarum incolas, præfertim quutn iistribuantut au rum, item lapilli, amp;nbsp;aromata tarij generis, quæ ad Tyriorum mercatum deferrenr. Quo loCo Septuaginta dixc-runtvtrofque Sabæos amp;nbsp;Regmæos läßel UM P fJ-IMt^

' Sabathaca quintus filius Chus, yideCur longius profeffus reecpiffe fe ifi extretnas Arabiæ fœlicis oras,Océanum verfus. quo fadum fuit Vt Sabatha-cæi vix noti fuerint cæteris Contmentis inColis,qui Syriam attingerent.'

Nemrod fextus filius Chus, feparatim à eteteris recenfeeur : vc qui czterB audacia fupenor ftatim tyrannidem arripuerit, nequaquam fuo gradu con-ten tus in familia paterna ; quieo tempore taliscrat,vtqui ætate præirctjs etiarn honoris gradu fuperior effet,amp; lires familiæ componerct,atqucfanii-liam regerer. Prirnùm autem Babylonc cœpit regnare, deinde longiuspro* tuht imperij fui fines. Ira prima tyranis in ipfa marre confußonis linguaruin eft orra. Arque legitimi imperij, quod patemura effe debet, ius eft ibi con-fufum amp;nbsp;perueifum, vbi audacia fua amp;nbsp;cemerita tis monumentaprimaßi' tucrantmortales.

Sequuntur filij Regma,qui funt Schaba amp;Dedan jnn MÖ NOyn ’33 Benc Rama Seeßa. amp;nbsp;Dedan. Schaba autem filium Regma fcriptura diflingni ^ Saba filio Chus per famech, difturn fuit. Nam filius Regma per fchin deX' trum fcribitur,at filius Chus per famech. Quod literarum diferimen Græcis amp;nbsp;Latinis ignotum,fecit vt vterqueSabadicerecunamp;abeis ortipopuihSä-baorum indifferenter nomen funt fortiti.Nos autem quia Hebraaiam plurb bus,Dei beneficio,func cognita,hac orthographia vtimur,ad diftindione® nominum quæ putantur eadem effe amp;nbsp;paria.

Schaba igicur,id eft,N3rçÜofephusÆthiopum voluit effe parcntem,a qu” prodidit Merocn,Æthiopum regiam prius diftam fuiffe Saba.Sed hie Sch»' ba, nihil habet comune cum Æthiopibus, neque cum eorum regia Metod quæ quódnam prius habueric nomen .non memini legere apud probatosâU' tores. Quæ autem dixit hac de re lofephus, quam fint falfa.ex Sacris fcripii$ intelligitur. Exquibus id quoquefalfo proditum fuiffeab eodcm lofepl® dffcecurffcilicet reginam Schaba,quæ ad Salomonern vencrit,non effepro' Feâam à Meroê,aut abÆthiopia,regione fuppofita Zonæ torridæ.Fuit eni® Schaba parens eorum Sabæorum,qui proprer thura elari amp;: célébrés,Latin'’ œqueac Græcis noti funt.Neque verô Schaba potuiffemoran in Æthiopiâlt; teftis eft locuples lobi hiftoria,in qua primo capite,verfu i j.dicuntur Sabî'i jd eft,N3tp Schaba,vt eft in Hebraico textu.abegiffe afinas amp;nbsp;boues aratorf Ïobi: veluti pofteà verfu 17. dicuntur Chaldæi occupaffeamp; cœpiffecamelo’ lobi : quafi Satanas cos populos latrociniis affuetos habuerit ad manun’^o'^ fpoliandumamp; euercendum fuis bonis lobum. Habitabat autem lobusi® terra Hus,quæcompledicurldumæam , vtpoftdicetur.cui finitiroosfni^o Chaldæos ex hac hiftoria cernimus. Hos autem populos ad finum Perfieu® fedes habuiffe nouimusddque ex Geographica confiât hiftoria. Edi aute® proprer aurum,thus,amp;: gemmas,ditifsimi funt Sabæi ifti,nihilornini]spra‘iâ’ à vicinis petunt,amp; latrocinia exerccnt,ficuti Plinius id annotat hb.^.capJ^ vt ab iis pccora lobi abafta fuifle non fit mirum. Verba Plinij ira habent» quum de Arabibus fcelicibüs agit : Mitumque didu , cxinnumerispopul”' pars æqua in cómereiis amp;nbsp;latrociniis degic:in vninerfum genres ditifsi®'’'; vt apud quas opes Romanorum amp;nbsp;Parthorum fubfiftant,vendentibus qugt;io mari aur fyluis capiunt, nihil inuicf m redimentibus.hæc Plinius. lam vew Schaba parentem effe Sabæorum thuriferorum aperte monftrat locusiUOt qui cft leremiæ capite 6» verfu xo.qui ita habet: Vt quid mihi thus de Schîbx («□«.’0) affertis, amp;nbsp;calàmum fuaueolentem de terra longinqua? Idem do* ectur E?aiæ cap.60.quot;verfu?d.'vbi hæc dicuntur : Omnes de Schaba fW^o) Venice,aurum amp;r thus deferences,amp; laudem Domino annunciantes. Ex qui' bus locis liquet Schaba fuiffe ciusrcgionis incola, quæ thurifera cft.amp;aufi-fera regio in Arabia. Itaque quod prius diximus, rede pofitum fuiffe podo-mus arguere, nempe Schaba parentem eite Arabum Sabæorum ad finu®

Pcrficum vergentium : Saba aucem aucorem etiam eorüm efleSabæorum qui vergant ad fin um Arabicum.Ab ca verô Sabæorû gente, qua: eftà Scha-ba,profcdam effe ad Salomonern reginam Saba.diciinus: quia in Scriptura VocaturreginaN3tt?Schaba. QuæquumSabæorum Arabum ditifsimorum princeps elfer,roagna pompa venir lerofolymam.quam Scriptura facra aliis locisvocat reginam Auftri,vtMatth.u. 41. amp;nbsp;Luc,ii. ji.quæ quidem vene-nta finibus terræ,id eft,remotis amp;r longinquis regionibus,ad SaJomonis au-diendam fapientiam. Sabæaautem ludææ refpedu fita eft ad Auftrum, amp;nbsp;fpeftat ad Meridiem,difsita longo terrarü fpatio ab ipfa Iudæa:quamobrem regina Saba dicitur venilTeàfinibuscerræ,ad Salomonisintelligendam SC edifcenda fapientiLEt locks cap.5.verf.8.minaturDeus fe cum hoftibus po-^ pulifuitalionc adurü,amp; par pari rclaturû,inquiês: Et vendâ filios veftros,amp; filiasveftrasin raanibus filiorû Iuda,amp;vcnûdabûteos Sabælsgéri loginquæi quia Dominus loquutus cft. Vbi Sabæos intclligit kos de quibus agimus populos,à Schaba profedoS amp;nbsp;prognaros.Habet cnim côtextus Hebraicus pro Sabæis O’Natöb. q.d. ipfis Schabæis.Quæ igitur a Ibfepho male tranflata func lu Indicés noftros Biblicos,cx his prolatis Scripturæ locis emendanda erunt.

Dadan fine Dedan films cft alter ipfius Regma,qucm ij qui nobis Biblicos Indices conftruxerunc,fequuci eorum fencentiam qui minus tohfideracè tri tarant ifta,dixcrunt elfe pareneem nefciocuiusgcntisÆthiopitîeOcci-dcntalis: credo,quia fibi iam perfuaferant Schaba elle Meroen Æthiopicafil infulam,cuipropinquas fedes obtinuilTct Dedan:præfertim quum in Scriptura facra comungantur Schaba amp;nbsp;Dedan : ita errore vno pofito akeftm Pfogignente,fic de iftis ftatuerûc. Sed quàm malctalia fintdidaamp;rcogitatai proindéque literis prodica, poteft ex eo accipi .• quôd fi Dedan in Æthiopia Ôedduafedeshabuifiet, difficuleatis admodum plenam profedionem, aué nauigadonem expertus eirecdifficilem,vtad Tyriorû,qui funtih Cànanæa, mercatum veniret:ac nefcio quo præmio aut lucro potuilfet excirari.ad ram periculofasamp;rlonginquas fufeipiédas profcdioncs.Itaque fi iftis feriptoribus m mentê venilTet quod apud Ezechiele cxcat,c.i7.vcrf. i v.Filij Dedan nego tiatores tuifô TyrcJ.cercè quum cogitaflent ex Æthiopia Occidua , infinies fpatia terrarü fuperada eire,vt petatur Tyrus,aliter fenfiflent de Dedan : præ-fertim quu adTyrioru mercatus aulæa,fiuc tapera foliti eflent coportarc De danijivtcoftatEzechiclis eodccap.17.verf.1o.vbi habetur.- Dedan inftitorcs tui in upetibus ad fedendum. Quo loco Tyrum fuperbam, amp;: merCatorum frequena diuitem cÔpcllat Propheta: lire verô totâ,quæ poftet exoriri in hac quæftione,dirimet Hiercmias Propheta ; qui cap.49.8. recenfee Dedan inter populos Idumææftnquiens: Fugitc,amp;: terga vertite, defeédite in voragineni habitatores Dedan;quoniâ perditionem Èfau adduxi fuper cum,repris vifita-tioniscius. Adhæc Ezechiel ly. ly* dum de vaftatione Idumæx tradat, vnà adiungit Dedan. Sic autem locus illc habet : Extends manüm rneam fuper Idumæam,^ auferam de ea iumétumÔ^hominem,amp; faciam éam defertani ab AuftrofàTheman^. Etquifuntin Dedan gladio cadent. Eo tamefi locd ProphetadixitnsTl Dedâne. quod Septuaginta reddiderunt △‘«Tai’.amp;Chal-dæusdixit Jnn ’ani lathe,se Dedan,habitatores Dedart.Êt R/Dauid Kirnhi dodus grammaticus, amp;nbsp;in Scripturarum interpretatione diligenSiânnotât lie abundare in fine didionis: quam ob caufaro ftatuitur accentus in pcftul-tiina didionis fyllaba,inquit. Quod adiungendum putaui eorum caufi quibus nota funt Hebræa, ne vocis nouitatemouerentur. Cuius eadem ra-tiorcpcritur in Nob vrbe,quam incolebac Abimelech facerdos Domini, vt tft n Samuel capite in Ibi cnim dicitur n^Jb Lenóse, pro job Lenob^

2-42' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H K U IN 1 C.

In Nob venic Dauid: ficuti couernt Cbaldæus,amp; annotauit Kimbi,he finale efle Nofcphechjid eft,abundas: quamobrem Latinus male dixit Nobcdllam vrbem, quum dicenda edetNob,vtaliis Scripturæ loeis nominatur. Sed ad Dedan reuocanda eft orado.quem dicemus efle populum Iduma:æ,non au-tem Æthiopiæ,Scriptura facta nobis nd teftificante.

Poft genus Chus, Sacra fetipta nobis proponunt profapiam MefraiW) Genef.io. ij.in hunc modum:AtverôMefraimgenuit Ludim,amp; Anamim, amp;: Nephthuim, amp;nbsp;Phetrufim, amp;nbsp;Cafluhim, de quibus egrefsi funt Philiftüi” amp;nbsp;Caphthorim. Hi funt liben Mefraim flue Miffaim,qui videntur reliquat oram Africæ ab Ægypto compleflc incolis, amp;nbsp;longius ab Ægypto profcdi clTc, ad quærendas fibi fedes. Eorum enim tara eft aut ferè nulla poft ha^C mentio in Scnptura,præterquam Philiftiim amp;nbsp;Caphthorim,qui vicinas populo Dei regiones infederunt.

Ludim tarnen memorantur aliquot Scripturæ locis. Sunt autem voces pluralis numeri Ludim, Anamirn, Nephthuim, Cafluhim, quibus non tan* autotes generis fignificantur, quam populi ab iis orti amp;nbsp;geniti. Ludim ergo populi lunt orti à Lud,quos lcremiæ capite 46.verf.9.Latinus interpres dixit Lydos,fed minus commode. Lydi enim Afîæ minoris funt populi,orti vt vi-dentur ab altevius generis Lud : eft enim alius Lud in libcris Sem. Qui au* tem dicuntur Lydi à Latino interprete, pro Ludim , qui funt leremix w® ditto loco, videntur efle African!, quandoquidem funt in auxiliisamp;ftdis populis regis Ægypti Nechao. Vetfus autem ille nonus capitis IeremiïE4^' ex ]^ebræo ita effet conuertendus.Chufæi,amp;: Phutæi feutati, amp;nbsp;Ludæi fagd' tanj. Quod vero dicimus Lud fuiffe populum Africanum , fœdere coinuO' dum cum Ægyptio rcge,Ezechiclis quoque locus,qüi eft capite trigefimo» verfu 6. confirmât,qui ex Hebræo ita eft reddendus: ChufEi,Phutæi,amp;Læ dæi ,amp; omnis Arabia, prætereà Cubæi, amp;nbsp;omnes fœdere coniondi cuio ipfis Ægyptiis,gladio cadent. Dealtero veto Lud, qui memoratur in übens Sera , dicemus fuo loco. lamcæteri Mifraim liberi nobis ignoti gt;P*^* tereundi funt, amp;nbsp;explicandi Philiftiim amp;nbsp;Caphthorim, vt à Scriptura pro-ponuntur.

Philiftiim didi Latino interpreti, amp;nbsp;Septuaginta interpretibus interdum nommati Azxoipyxo/jq.d. externi generis homines,vocantur Latinis Geogra-phis Paleftini,amp; ipla regio quam colunt, iifdemdicitur Palæftina, quxeft Scripturæ Pcleleth,quemadmodum Palæftini dicuntur Hebræis Pcliftiin '') autem oram Cananææ maritimam tenuerût,quæ vergitin Ægyptum. qo®' rum fines defcribuntur apud lofuam capite 15. verfu j. Sed locus iHcnoO fat commode rcdditus eft Latmè, qui ex Hebræo ita eft reddendus : A Siüor fluiiio, qui fpedat verfus Ægyptum, vfquead limitem Aquilonarem Aces-ronis, reputatur tota illa ora Cananæorum, vbi funt quinque Satrap» Pal^' ftinorü,Gazæi,Azotij,Afcalonitæ,Gethæi,Accaronitæ,item Heuæi. Eftao-tem Philiftiim fiue Palæftinorum fatis frequens mentio in Scriptura, vtde iis plura dicenda no fint, hoc vno excepto, quod intelligendi funtpertinere ad tribum luda amp;nbsp;Simeon.

Caphthorim dieütur Gappadoces ab interpretibus Græcis, quos Septuaginta nominamus, quos fequutus Latinus, fimiliter reddidit Cappadocas* Sed vtrique male vocemiftam reddiderunt, quemadmodum confiât (^ Dcuteronomij capite fecundo, verfu 1 j.quo loco docetur quas terras infe-deri nt amp;nbsp;obtinueri nt Caphthoræi,vbi hæc dicuntur: Heuæos,qui habitabat in Haferim vfque ad Gazâ,Caphthoræi expulerut.Qui egrefsi deCapüthut perdidcrut eos,amp; habitarut loco cotu. Ab his Capthoræis videtur origine® traxilfc Palæftini, quod Iere.4.4.dicatur Dominus depopulatus Pal»ftinu5’ rcliquhs

LIBER nil. 2.43 rcliquias infill« Caphthor. Idem videtur dici Amos capite none, verfu 7. quo loco hæc dicuncurzNunquid non afeendere feci Ifracl de terra Ægypu, amp;Palæltinosde Caphihor,amp;: Syros de Kir? vW Cappadocia proCaphihor, panter Cyrene pro Kir, perperam ponicur. Nam Cyrene percinuit ad reges Ægyptios,ea verô fita eft in Africa fecund urn mare,poft Ægypttim ôc Mar-(naricam. Kir verô eft in A fia fia b imperio Alfyiiotum, quemadmodum ex denunciationé amp;nbsp;prædicatione prophet« Amos conftat: apud quem haben turifta primo capite,verfu f. Et transfereturpopulus Syri« in Kir, dicit Dominus. ld verofadum fuilfepcr Tcglatb-phalaflar Aftyriorum regem , botet Scriptura, 4. Reg.cap.ié.vcif.y.his verbis: Afccnditrtx Aftyriorum Da-mafcum, amp;nbsp;vaftauit eam, amp;nbsp;tranftulit habitatores cius in Kir, Rafih aiitcm fregem Syri«J interfecit. vbi pro Kir ponitur Cyrena, in quam nullum ius aut imperium habuit vnquam rex AftTur.

Explicato Mifraim genere,fequitur profapia Ghanaan, numerofa admo-dum,qu«dcfcnbitur Genef. cap.io.verf.iy. hoc modo: Chanaanautem ge-nuitSidonem primogenitüfuum,Heth«um,amp;: Iebuf«um, iV Amorrh«um, amp;Gergcf«um ,öó Heu«um ,amp; Arac«um amp;nbsp;Sin«um ;,amp;: Aradium, Sama-ræum,amp;Hamath«um. Hos vndccim liberosfuftuhtChanaan, quos Scri-ptutapopulorum ab lis ortorü nominibusdefignat: qui quidetn maiorecx parte funt excift amp;: deleci ab Ifraelitis Dei mandato. Ac primfim quidem Deus Abrahamo pollicetur fe daturum eam terram,in quam eins iuftu com fl^igrarunt. Sic enim agitcum eo Deus, Genef.iy. 18. Semini tuodabo certain hanc, à fluuip Ægypti, ad magnum ftuuium Euphratem , Cin«os, ÔC Cenefïos, Cedmon«os, amp;nbsp;Hech«os, amp;nbsp;Pherez«os, Raphaim quoque ^ Amotihæos, amp;nbsp;Chanan«os, amp;nbsp;Geigef«os amp;nbsp;Iebuf«os. Quo loco fluuius ^gypdaccipienduseft, non ipfe Nilus, qui rig6tamp; terminât Ægyptum ad PeJulium/cd Sihor Huuius qui fpedat Ægypeum verfus, quo definitur ad Gazan terra promifsionis:quemadmodum id pluribus Scriprur« locis expli-catiir,amp;intelligituretiam ex primi Paralip.cap.ij.verf.iy. vbi dicitur Dauid Ïonuocaffe cundos Ifraelicas ad reducendam arcam Dorrdni de Cariath-iarim in Ierufalcm,finibus amp;nbsp;terminis cotius rcgni,amp; terr« promift« ibipro-pofitis4n hanc fentétiam.-Gongregauit ergo Dauid cundum Ifracl à Sihor ■'^SyP’^ji fftui fpeftat ÆgyptumJ vfque dum mgicdiaris Emath, vc adduce-tet arcam Dei de Cariath-iariro.

Cæterum muleisScriptur«fact« locis dccl.iratur,quinam Chanan«orum popnli fuerintab Kraclitis deleti. Sed id è duobus,quos proferemus.poterit Intelligi.Vnuseft Deuteronomij cap.7.verf.i.vbi hxcdicucur-.Quum intro-duxerit te Dominus Deustuusin terram quam ingrederis pofsidendam, 6c deleueris genres multas coram fe, Heth«um , 6c Gergeficum, amp;nbsp;Amor-rhxum,Chanan«um,amp; Pherez«um,amp; Heu«ura,óc Iebuf«um,feptem gen tesmulto maioris numeri quam tu es, amp;nbsp;robuftiores te, tradideritque cas Dominus Deus tuustibi, percutics cas vfque ad interneciorem : non inibis fœduscum iis,nee mifereberis carum. Acer locus eft lofue capite 3. verf.io. in hæc verba: In hoc fcictis quód Dominus Deus vinens in medio veftti eft, amp;difperdetinconfpedu veftroChanan«um, amp;nbsp;Hcth«um,amp; Hcu«um,ÓC Pherezæum ,Gcrgcf«um quoque, amp;nbsp;Iebuf«um, amp;nbsp;Amorrh«um. Harura feptem gentium fedes vbi fuerint in Cananæa ,difci poteft ex pr«liislofue, quægelsitcum his populis. Harum autem fedes defcribuntur Numerorum cap.13.ver.30.his verbis:Amalcc habitat in Meridie:Hcth«us,amp;: Iebuf«us,amp; Amorthæus,in montanis:Canan«us verô moratur luxta mate ,60 circa ftuen ta Ionian i s.

inter populos Canana?æ,deuocos à Deo, amp;nbsp;internecioni adiudicatos^lt^*!“^ quod habetur Gen cf. 15.7. Eo tempore Cananæus,amp; Pherçzæus habitai’*''' in terra ilia , in qua agebant Lot amp;nbsp;Abraham : videti poterit fie didum^ Pherezæusintclligatur accefsiffe nouus incola terra: Ch3naa,qui fueratpf^ terftus in recenfione proiapiæ ipfius Chanaan, quôd fortafle fuiflet ortus aliquo pofterorum Chanaan.

Ex pofteris igitur Chanaan vndecim memoratis,quinque fucrunt exc»'» cum ipfo generis principe Chanaan,qui defuo nomine vnum conftituef*'’ ab aliis dihindu amp;diuerfum populum.lj verô funt Hethæi,Heuæi,Gergcf3:*' Iebufæi,Amorrhæi,quibus acceflerunt Pherezæi.

Sidon m ca:ceris liberis Chanaan notus eft, qui pertinuit ad tribu® -Afcr, amp;nbsp;finiuit terram promiflam promontorio fui litoris, quod Sacral*' pta vocanc Hor,vc eft Numerorum cap.54.vcrf.7. vbi Latinus interprcs'lj^quot; montem altifsimum,pro Hor monte,fiue promontorio. Reliquoruml^ rorum Chanaan rara eft in Scriptura mentio ,prætcrquam Hemath quH®' men dedit Hamathæis.

Sinæus videtur fuifle incola deferti Sinai, quôd par amp;nbsp;fimilis appareat® Vtroque nomine orthographia.

Aradius dicitur Hebraice nn» Aruadæus, is Arado infulæ videtur^^' diflc nomen , cuius fit mentio Ezechielis 17. capite, verf.8. in deploratio”' excidi) Tyri.

Araeæus qui eft Hebraice ’piV Arcæus,dicitur codidifle Arcen oppidum’ quod eft e regione Tripolis,ad radices montis Libani.

•Samaræus dicitur Hebraice HOX Tzemari, Tzamaræus. is fortaflèfn’® nihil præcer conieduram habemusj potuitdedifle nomen vrbi DinOV fz®' maraiim, id eft, Samaraim, quæ eft tribus Ben-iamin: vt eft lofue capita ’^ verfu vigefimofecundo. Eftamp;Samaraiim eadem orthographia, inwo®' I Ephraim, cuius fit mentio 2.Paralip, cap. 15. verf.4. quam perpcram Utio“' } dixit Semcron.

Hamathæus dicitur Hebraice 'DOn Hamathi. quod quidem eft nonic’' gentile, dedudum ab non Hamath,quem noftri partira fine afpiratione“!'' xcrunt Emath,partim cum afpiratione Hemath.Interdum enim quùmI®“' ni,turn Græci, quando nomina deducunt ex Hebræo fonte in fuuin vfu®' amp;: ea reuocantad fuam rationem , commutantHeth, in E tenue. Inde ez nin Haua,dicuntEua: exTjnn Hanoch, Enoch : ex nh’in Hauila, Euila:^ lion Hamor,Emor. Qua ratione ex non Hamath,dixcrunt Eraath:qu®b'quot;' ptura fiuc literatura frequentior eft,quam cum afpiratione. lofephiisautc® amp;nbsp;Hieronymus putarunt Emath efle Antiochiara, cognomine didamEp'' ! phaniam, manifeftoerrore ,amp; ignoratione,autccrtèincuriageographic' j Nam Antiochia Epiphania pofita eft inter Orontem amp;nbsp;Marfyam amneJ: [ qui nihil pertinent ad terram proïÿifsionis. à qua etiara longèfuntremoti' Cæterùra Zieglerus vir dodiis amp;nbsp;de Geographia bene meritus, in fua Pal*' ftina,intcrprctatus eft Emath Jturæamjdque bona ratione .• quandoquidc® intelligimus ex Saci js fcriptis, Emath fitam efle poft Libanum Scripts ra:, qui eft Antilibanus Septuaginta, Damafcum verfus, ad Trachono* montes,qui pertinent ad montana Galaad,in quara pattern fpedatlt“' ræa» Atque id ex limitibus terræ promiflæ, quæ proponuntur Numerofu® capitC54. poteft intelligi. Neque vero eft quod fequamut fuperiores au-tores, lofephum dico amp;: Hieronymum , qui cenfent Emath pertinuiire ?d ttibum Ncphthali , ÓC propterca eiTe in terra promifsionis. Nam muW fuut

functus id falfum efle conuincunt : amp;nbsp;primum Jocus ille qui habetur loiue capite ij. vetf.y. id aperit, vbihæcdicuntur: Libani qnoquc regio corrra Orienten) fnondum diuifa eltj à Baai-gad fub monte Hermon, donee in-gredians Emarh , id eft,Htbraice , non N^b nv ad Je^o Hamath, hoc elhvfque adcofinia Iturææ,quæ limitcm terriEpromiiTa: definiunt. Pretere! autem i.Paralipom.capitedccimoodauo, verfudecimo , mituc Tohu rex Emath,filiumluum Adoram,adregemDaiiid.vtdepacecum eoageret, atqueilli gratulareturde vidoria ,quam obtinuerat vido amp;percunb Adar-czer. Non führet autem paiTus co tempore Dauid, tanto return luecelluj amp;c Dei fanore ilium comitante, terras ad Ifraelem pertinentes ab alienis occu-pati. Nee palhis fuilfet Tohu regnarein Emath, fiea pertinuilTet ad Ilraeh-litas. Etquód ad Salomonern attinet,Qui dicitur i.Paralipom. cap«8. vetl.j* abiiflein £math-foba,amp;; earn occupade, id ex ca hiftoria quæ eft i.Paralip« cap.i8.eftintelligcndum:nempc Salomonern,vidam à pâtre regionem hbi vindicafle:quandoquidem Dauid pereuflerat Adar-eZer regem Soba,re-gionis Emath,qiium pergcret vt dilatai*et regnum fuum, atque id ptoferree A'fquead Euphcatcm.Interim autem intadam reliquit Emath,quam tenebac Tohu. Eaaueem Emath vidcturpertinuilTead Syriàm Damafci,hcuti poflu inusexlcremia colligere,qui cap.49.25.itainquit.- Ad Damafeii fhxc diciC DominusjConfufa eft Emath,amp;Arphad,quiaauditum peisimum audierut* Turbatifuntin mari,f'ideft,turbati funteorum morcquiinalto nauigates, nauftagium ex tempeftate fibi inftarc vidêt^l præ folicitudinc quiefcere non potuit, Diffohita cft Damafcus,veria cft in fugam,tremorapprehcndit earns • anguftiagf Jointes tenucrunteam,quafi partutientem.ïta Emath vicina^ft Damafeenæ rcgioni,quam Hieronymus putauit pertincre ad tribum Neph* thali,vbieratiuxta fortem filiorum Ifrael : eo falfus quod quidemfcribituf lofuc cap.19. verf.j j. quod ita habet in Latina verfionesCiuitates munitiPi-mæ, Afledim,Ser,8ó Emath,amp; Cenereth. Quo loco pro Emath,ponitur He-braied non Ham math .• quod Septuaginta animaduertcrut,amp; dixerut Ap^äe^ nonautemEmath ,vtfolentdicere vbifenbitur non Hamath. Quæ duo nomina orthographia difterunt in Hebraifmo.quod nonanimaduerfum fe-fellit Hietonynium,amp; alios minus ad feripturâ Hebraicam attentes. Itaque Hammath,fine Aju/xaS ex non Hebræo,eft vrbs tribus Nephthali, fed Emathgt; ideft,noneftîcuræa,limesterræpromifræ,quàvcrgic ad Damafeurn.

Expolitislaphcti amp;nbsp;Chami Iiberi,pofteriSem cxplicandi vcniunt.quettl Setiptura facta poftremo conftituit loco, dum eius pofteros recenfet : non quod poftremus fit in filiis ipfius Noe, fed quod deinceps hiftoriam familial Ipfius Sem perfequiamp;contexere velit,atque in ca commorarix Eftenim Sem generis Hebræi parens, amp;nbsp;gentis Hebraic^ autor, amp;nbsp;fator, quae poftei diftaeft Ifraclitica. In qua genteDeus promifslonesfuas defalute generis humani per Chriftum fuum,tanquam depofitas amp;nbsp;conferudtas, agnofci voluit. Genefisautem capite 10. verf.ii. ^enusScmitadefcribiturzEilijScm Ælam,amp; Airur,amp; Arphaxad, amp;nbsp;Lud,amp;: Aram. Hos quinque liberos Semi memorat Scriptura facra, è quibus duorum tantum genus defcri-bit, Aram fcilicec, atque Arphaxad. Vndc intelligimus rcliquorum nomine multas amp;nbsp;varias genees contineri, qui fua poftcritate Orientém totum propècompleucrint.

Ælam,qui primus in filüs Sem ponitur,nomen dedit Ælamitîs, à quitus funtoriundiPerfæ,quinonrenÆlamitarum pofterioribustemporibusob-fcurarunt,conftitutoPerficoimperio,poft ruinam imperij illiusaureiBa-bylonici,quod fub Nabucodonofore Gonftitutu voluerac Deus. Sufa autem, ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.iij.

quam Sofan Scriptura nominat, Perfarum fuie regia, in regione ÆU® gt;nbsp;''*' , eft Danielis capite odauo,verfi. vbi hæcdicuneur ; Vidi in vifione W®*’ quum elfem in Sofan caftro,quod eft in Ælam regione.Ex quo ineeHigin’“’ Pcrfas percincre ad regipnem Ælam , quæ dicitur ebw Hebraicè. Septui' ginta vero detrado Aijn dixcrunt Aixà/^,quos fecutus eft Latinusinccrpiö’ Ælamitas autem quos Scriptura dicit in Adis Apoftolorum cap.i.vcifj*^^ Ælam,Geograph! prophani voeät Elymæos, amp;nbsp;eorum terram Elymaideni/ earn diftinguentes à Perfide. Sed illi vtuntur fua ratione, ignorantesScr'' pturarum facrarum hiftorias,quas confuderunt,amp;ignorantiafuadepr^' üarunr.

Alfurfecundus in filiis Sem dedit nomen AlTyriis,quorum florentcsopf$’ i amp;diuturnum imperium prophanamempraturhiftoria. Sed verendumdi ne prophani hiftorici, præcipuè vero Herodotus, Ctefias, Diodorus Skuto amp;aJij quoque,plus fibi licentiæineoimperiodefcribendo fumpferint,qus® i par fuent, amp;, vt apertius loquamur, mentiti fuerintimpudentius quànilt;i^' cuerit. Quod quidem non ab redicimus,quum vidcamushuius ætatisvif^^ dodos,plus fidei iis tribuere,quam oportear. Nam vt fuerint Horen tes Any'' riorum opes,non tarnen tantæ amp;: tales fuerunt,quantas illas fuilfe pradicao^ hiftorici prophani. quos Scripturæfacræ teftimonio, amp;nbsp;aliorum propha^O' rum,ideft,fui ordinishiftoricorum autoritäre coarguere polfumus.Scriptquot;' râenim,quùm maximeflorentes Alfyriorum resamp;opes proponit,quodplt;’' I tifsimùm fub Sennacherib contigit,cas tantum getes proponit quæ Tauru® | m^ntem vix attingant,amp;: tarnen infolentius ibiTuas amp;nbsp;maiorum fuorumV*' i dorias prædicat Sennacherib, cuius potens imperium, quod veluti ad0®* I mum peruenerat, non ita longo poft tempore corruit deftrudum à NabU' codonofóre, amp;nbsp;in feruitutem Babyloniorum redudum, quemadmodumf’^ Hiftoria facra difeimus. Sic autem de fois amp;nbsp;maiorum fuorü præclarègc^'^ rebus amp;nbsp;vidoriis verba facit Sennacherib, apud Efaiam prophetam,caP'j7' Verf.!!. Ecce tu audifti, fó EzechiaJ om nia quæ fecerunt reges Alfytior^'®' omnibus terris quas fubuerterüt,amp; tu poteris liberari? Nunquid eos eruef® dij gentium,quas patres mei euerterunt?Gozan amp;nbsp;Haran,amp;: Refeph amp;nbsp;ß'®^ Eden,qui eranc in Thalalfar. Vbi eftrex Emath,amp;: rex Arphad, amp;:rcxSf' pharuaim,Ana amp;nbsp;Aua? Hæ funt vidæ ab AlTyriisgentes,ad ea tempora,ç“'' bus maximum fuit AlTyriorum imperium: quæ omnes gentes,vt exScripf^' ris facris intelligimus,non excedunt fines Syriæ,quam propè totam occu^' runt eo tempore AlTyrij, excifa Damafco amp;: Samaria : item rebus Ægypd®' rum per Aflyrios afflidis, vt ex vaciciniis leremiæ, Efaiæ amp;nbsp;Ezechielisco*’' ftat. Quareaccedendum eftpotius Dionyfij HalicarnalTæi fententiæ j^“^® aliis aufcultandum.Is enim vero propiora,amp; Scripturæfacræmagis confer' tanea dixit de Aflyrio imperio, libro Antiquitatum primo, quo hæc in‘]'’quot;' Antiquum illud AlTyriorum imperium, retro ad fabulofa vlquc pcrting^®^ tempora,modicam quandam Aflyrtte partem obtinuit: hocin Medostranl-latum,amp;:audum etiam opibus non longo durauit tempore,in quartam^®' tem definens.Perfæporto Medis deuidis,Afia quidem penètota potitiknilt; | hæc Dionyfms. Cuius teftimonio cæteris fides detrahi poteft, prakni® : quum codem tcmporc,quo mira de AlTyriis dicuntur,imperia hæc fiorcrent | fpræterlfraeliticum fub Dauide amp;nbsp;SalomoneJ Syriacum, BabylonicuWi Arabicum amp;: Ægyptiacum,quæverfanribus Sacra feripta nota funr. Arphaxad tertio loco memoratur in filiis Sem, cuius pofteà genus ad Aha' hamum deducitur, capite Genefis vndecimo. Noftrifequuti lofephumexi* ftimant Chaldæos ab co duxilTeoriginem, qui ex ea ratione olim diceban-tur Arphaxadæi. Sed nihil tale docet Scriptura facra;qui vero hæc prodide-ruul;

runt,poffunt viderieo moti,quôd in Arphacfad,themaa quodeducuntur Chaldsiappareac. Nam Chaldæi dicuntur Hebraice 0'^3 Cafdim .• vnde Cafdxiamp;Chalda:i,pcrmutationeamp;affinitate liccrarum tranfeuntium in proximas literas,di(5ti funt. Singulare autem eft n^a, Cafdi, à ntp3 : quibus literis partira conftat vox Arphaciad ; ira enim fcribitur Hebraice, pro quo nos diximus Arphaxadn^aans Arphaefad.

Lud quarto loco ponitur in Jiberis Sem,a quo Lydos A.Gæ minoris populos volunt dedudos amp;nbsp;appeUatos, nominis fonoid quodam modo arguente amp;denotate.Eft autem alius ab hoc inter pofteros Mifraimnominacus Lud, à quo Ludum iam difti in profapia Cham fortiti funt appellationem : qui quidem Afiicæfunt incolæ,amp;adaliam orbis partem pertinent. Hieveró Lud filius Sem alias omninoà priore fedes obtinuit,vt qui alterius gentis amp;nbsp;generis fuerit. Itaquæ Efaiæ fexagefimofexto capite, verfu 19. Tarfisj Phur, amp;Ludiunguntur,deinde Tubalamp; lauan,qui font Afiæ incolæ. Latinus autem interpres pro Phut,dixit eo loco Africam: falfus vocis alterius affinitate quæ eft Phut.Quam vocera Nahum capite tertio,verfu nono reddidit Latinus Africam:quemadmodum antea Phutæi ditti funt effe African!.Ezechie-listarnen 27.capite, verfu 10. iunguntur Paras, Lud,amp; Phut,qui eo loco dicuntur Tyriis militafte. Sed videntur Tyrij extemovfi milite amp;merccna-ho,diueriis admodum vfi nationibusicodcm fortafle more,quo noftri reges, lt;]uiGermanos, Italos, Scotos amp;: Gallos, genres lingua, moribus amp;nbsp;habita différentes, fecum in bella ducant. Sic veteris hiftoriæ reges, milite vfi funt ^îHo,Thrace amp;nbsp;Græco plerûque. Itaque pari ratione videntur apud Tyws militaire Paras,id eft,Pcrfæ,Phut,hoc eft, Libycs fine Afri,amp; Lud, id eft, nifi I^hitnur,Lydi,qui ante Cyri de Crcefo vidoriam,bellies virtutis gloria fue-wntiUuftres. *

Araniquintus nominator in filiis Sem, à quo varia: poftea funt genres onæ, quæpartira Sytiorum nominedidæ funt à Græcis, partira in aliorum populorum nobis ignotorum nomen conceiferunr. Scriptura autem facra varié partitur Aram,in terras àb eoinfelTasatque occupatas. nam frequent cftin Scriptura facra métio Ararn Naharaim.Prætercà eft alia Aram,quæ co gnomen habet Padan.item aliæ funt ab his regiones, Aram Damafci,Aram Nààcat, Aram Soba, Aram Rohob, quæ omnes regiones videntur ad Mefo-pntamiam, amp;nbsp;Cœlefyriam, atquc fuperiorem Synam pertinere. Fit autem mentio AramNaharaim,ideft,Aram fluuiorum,fiuc Aram interamnis,vt di xitMarcellinus, quam Mefopotamiam Græci dicunt, quod media fit inter Euphtatem amp;nbsp;Tigrim. Deuteronomij capite 23.verf.4. vbi ita dicitur.- Qma conduxerut Balaam filium Beor de Pethor, Aram Naharaim: quod Latinus conuertit.de Mefopotamia Syriæ.amp;. Iudic.cap.3. verf.8. dicitur,Chufan Ra-fathaim rex Aram Naharaim,quern Latinus interpres nominat regem Me-fopotamix. qui verf.io. eiufdem capitis tertij dicitur,fine adiudo, rex Aran, amp;nbsp;à Latino Rex Syriæ. Genefis autem cl|)ite 28. verf.t.mittitur lacob à patre fuoin Ifaac in Padan Aram,id eft, in Mefopotamiam Syria:, quæ capite fe-quenti 29.Genef. dicitur terrafiliorum Orientis. Ft Genefis ^^.cap. vcrf.18. pofteadiciturlacob reuerfusincolumis dePadanAram:quam Latinus dixit Mefopotamiam Syriæ: quemadmodum cam regionero funt incerpretati Septuaginta. Quare eadem regio videri poteft efte Arara Naharaim, id eft, Syria fluuiorum, fine interamnis Syria, quæ eft Græcis Mefopotamia : amp;nbsp;Pa-, dan Ararn,aut certè Padan erit nomen certæ regionis in Mefopotamia, vt colligi poteft ex Gencf.48.7. vbi inquit lacob :Quum redirem de Padan ^ram, Rachel mortua eft in terra Canaan. Cæterùm Ararn Dàmafei fit x.üij.

mentio i.Rcgum capite oétauo,verru 6. Item Aram Naaca.nParalip.cap.’?' Verfu 6. Adhacc i.Regum memoratur Ararn Soba,amp; Aram Rohob.qu^ regiones videntur efle Syriæ, longius paulo remoeæ à Peræa, id eftJ®’ gione Galaad, qua: eft duarum cribuum, Ruben amp;nbsp;Gad, amp;: dimidixtr*^“’ Manage.

Filij Ararn fequuntur,qui bis no minibus dicuntur,Genef.cap. 10. vcrf•l^ Hus,amp; Hul,amp; Gecer,amp; Mes. Ex bis quatuor, vnum ex Scriptis facris noui-mus,nempeex birtoria lob, qui earn regioné tenuit,cuius poftea fuit lobus jncola, qua: dida eft ab eius nomme Hus. lob. 1.cap. verf. 1. Vir fuitinterf’ Hus, lob nomine* Vbi veto terrarum fucrit regio Hus,difcimus ex Icrcffl*^ La mentationibus. In quibus capite 4. verfü. dieitur : Gaudeamp; lætarefil*^ Edom,quæ babitas In terra Hus t ad te quoque perueniet calix, inebriaberU atque nudaberis*Scptuaginta autem interpretes amp;nbsp;Latinus,boc loco voce® Hebr^eam rcliquerunt, quemadmodum amp;nbsp;in lobi biftoria. Sed lereffli^ cap.iy.verf.io»pro regibus ter ræ Hus,Latinus dixit reges terræ Außtidis.f*^ igitur Hus regio Syria: vel Arabiæ, qua: dicitur Scenitis, cuius pars eftW®' mæa,vergës ad Cbaldæam amp;nbsp;Sabæam,vt ex ipfa lobi biftoria apparet,quu® Cbaldxi amp;nbsp;Sabæi bona lobi deprædent ur.

HuI,Getber,amp; Mes,quibus locis confederint, aut quas regiones occup*' rint,exScriptura difeere non polTumus.Itaque nibil certi de bis proferrep® i fumus,quos aliis propterca difquirendos relinquimus,inter ipfas Syrixrcg®' ; nes,multis amp;nbsp;variis nominibus amp;nbsp;locis,ac tetrarebiis diftindas.

Arpbaxadi poftentas poftea defcribitur vcrf.14. capitis 10. Genef. b®^ modo: At veró Arpbaxad gcnuit Sale,dc quo ortus eft Heber. Natiquefa® bfeberduo filipnomen vniPbaleg,co quodin diebusilliusdiuifa btterra;^' nomenfratriseiusle(ftan,quileäan genuit Elmodad,amp;:Salepb ,amp; f^* motb,amp; Iare,amp;: Adoran,amp; Vzal,amp; Decla,amp; Hebal,amp; Abimael,amp;Saba.^ Opbir, amp;nbsp;Heuila, amp;nbsp;lobab, omnes ifti filij ledan. Horum veró parens H®* bcr,alio loco diftus eft nobis,fcilicet lib.3. capj» de quo proptcrea nihil bi^ i dicemus.

leftanduos habet in fua familia eiufderti nominis, cum filiis Chus,q® funtSaba amp;nbsp;Heuilæfed hi diftindas amp;nbsp;diuerfas à fuperioribus familiasco»' ftituerunt: quemadmodum id Scriptura innuit,qua: liberos ledan ait regie* nes obtinuiflc, qua: funt à Meffa, pergentibus ad Sephar montem Orient’' lem, id eft, montana Sephar perentibus, quæ funt in Oriente. Cxterùm® pofteri Chus,Saba,amp; Schaba, Sabæos de fe progenuerunt porredos ad vtr’' que maria, quibus Arabia: emguntur latera, ita Saba filius ledan, pretere* Saba is, qui in fibis Abraham ex Cetura natus, idem eria fortitus eft nome”* Sabæos de feortosreliquerunt. EtSabaquidcm Abrahamo natus exCem* ra,videtur Sabæos Perfisproximos cóftituifle,quos Dionyfius libclloDeüt” orbis,hoc verfu commémorât:

np«T« iriißa^gt;p.frti T^hrJ't 7raf»yetfiS'itftoi'y;:^iS'^ rttvitoi. id eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Primum Sabæi,poft hos funt Pafagtrdæ, prope veró hos funt Tafci.quiPef* | fidis funt populi,ad quas cocefsifte videtur Saba Arahami : quód is cum est' teris fratribus dicitur emilfus ab Abrahamo ad plagam Oriétalem. Atvero Saba filius ledan, videtur longius progreftus, Sabæos Indiens progenuilt' Sunt enim amp;nbsp;in India Sabæi, quorum meminit in defcriptione Indis DiO' nyfius libcllo De fitu orbis,co verfu:

Horum medij habitant Sabæi S£. Taxili viri.Itaque varia populorum SabaW* rum efle genera mirum videri non debet, quum varia familiarum illafum. fine gentium capita memoret Scriptura, amp;nbsp;diuerfas codem nomine gentei âgnofeai

agnofcatprophana hiftoria. lofephus autem cenfethos omnes pofteros le-^Wegioncsoccupaflcquæ funtà Cophene flumine Indiæ, vfquc ad Afly-iiam. quod cur ita cenfcat aliis æftimandû relinquo. Cæcorum fluminis Copnenes meminit Eufl:athius,incerpres Dionyfij geographi, qui hbcllum de üm orbis confcripflc:qui fluuium Cophen à Dionyflo,in defcriptione Indiæ pofitum,ait vocari Cophonem ad Ariftotele libro de rebus geftis Alexandri quinto. Strabo verb libro 15. Cophen eum nommât fluuium,qui Choalpcm ïecipit. amp;nbsp;paulb poft ait,poft Cophen fluere Indum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ophirnominatur plunbus locis in Scriptura,propter auri quodeius regio nabuitpræftantiam. Ab Ophir autem aurumquod defæcatifsimum amp;nbsp;pu-nlsimutn eft,ditlum voluntobnzum q.d.ophirizum.tanquam abOphir m-lula petitum. Quid verb fit aurum obrizum docet Plinius lib,J5«,cap.5. his verbis : Auri experimento ignis eft, vt fimili colore rubeat quo ignis, atquc ipfum obrizum vocant. hæc Phnius.In hiftoria autem Salomonis,quemodo pctctetur Ophir,amp;: quanta: inde aducherctur opes.dcclaratur 5.Rcg.cap.9. verf.i6.in hanc (ententiam : Claflcm quoque fecit rex Salomon in Afion-gaber,qux eft iuxta Ailath in littore maris rubri in terra Idumææ^ Mifitque Hiran in claftcilla feruos fuos nauticos,amp;gnaros maris,cum feruis Salomo-nis. Qui cum veniftent in Ophir, fumptum inde aurum quadringentorura viginti calcntorum detulcrunt ad Salomoncm.Fit ctiam mentio auri Ophir Lbi capitej-i verf.2,4» Item Pfalmo 4y.verf.io.quibus locis Latinus interpres amp;^ Septuaginta fumpferunt Ophir,non pro nomine proprio,fed appellatiuo* Chaldæus autem paraphraftes proprium elfe nomen inccllexit,amp; propcerca ’‘^hqmtOphir.Item i.Paralip.i9.vbi Dauid congeftam à fe,pro ædificatiofie ^^quot;'pH ,matcriem filio proponit, fic ait verf.4. Tria millia calentaauri, de auro Ophir, g^ feptem millia talentorum argenti probatifsimi, ad deaura ndosparietes Tcmpli. Cæcerum vbi fit Ophir,amp; quoJ nomen habeat ho-die,dicerenonpofliimus,quanquam ex noftrorum nauigationibusdifcimus auriferam quanda elTe iniulam in Oceano noui orbis, quam vocantZaftala, ex qua vis auri infinita petkur ,qubd ibi fint aurifodmæ fertiles, amp;nbsp;faciles effbffu. Ea autem infula non fine pcriculo pctitur, piratarum ratione, qui auro,amp; iis qui aurum exportant,infidiatur. Sic autem Ophir,Zaffà la nécne, aut Taprobana,aut aha Oceani Æthiopici,vel Indici infula, pro certo affir toare non poiTumus. Rcliquorum filiorum ledan nihil ad nos certi, prêter Buda nomina ex Scripcura peruenic, quamobrem illa præccrmittimus, vt ftobis incognita.

Antequam autem locum ad geographiam pertinentem concludirtius* non eft id prætercundum quod lofephus prodidit de liberis Abraham eic Cctura fufceptis, contra Scripturæ facræ autoritärem, in quo vt falfa prodidit, ita multos fefellit,amp; in errorem induxit. Aitenimillos regionem Tro-glodyticam occupaife, amp;nbsp;quidquid Arabiæ fœlicis pertinet ad Mare rubtu* AtScriptura facra de his ita loquitur Gencf. ij.capite : Et dedit Abraham cunfta quæ poflederat iraac,filiis autem%oncobinarum largitus eft munera^ amp;nbsp;feparauit eos ab Ifaac filio fuo,dum adhuc ipfc viueret,adplagam Orientalem. Hæcdepofteris Arahami,qui noncomprehendunturHebræorum nomine,inquit Scriptura. Quantum autemdiftet plaga Oricntalis,quæ ita dicitur refpeftu loci.qucm incolebat Abrahamus,a Troglodyticaregione, nihil attinct hïc plunbus dicerc:quum Troglodytica regio fit in Africa, proxima Æthiopibus;Orientalis autem plaga,de qua agitur in hac hiftoria, fit eamundi ora,quæ fpedat ad Chaldææ plagam Oriêtalem,amp;ad Perfidem, à qua Magi profcfti,dicunturveniflc ab Oriente, Icrufalem. Illud quoque quod lofephus tradit de Africæ appellationc, quam fit nugatorium, ex hac

hiftona apparec. Ait cnim Epher filium Madian Abrahami nepotem, qo^*® Aphren nominal,peuifle cum cxercitn Libyam.ibiquc poftea confedi^rf’^ mutato nominc,Libyam ipfam poftea didam fuifleabillo Aphneam, qu“® cx Setiptura fciamiis Madian cum fuis Iibcris Arabiæ partem tenuifle,pi®* Ximam terræ promifsionis.

Acque hæc quidem habuimus quæ de pofteris Noe dicercmus,quos Dc® à terra Scnnaar, aggreflos conftrudionem turn's Babylonicæ difperfitio''*' nas mundi plagas.ad complendum habicatoribus orbem ipfum.Et^tpli^f^J in hac orbis paititione^vctcrum errores demonftrauimus, Dei verbo nos2“ iddeducente.ita non eftprxtereundusnoftrorumerror,quirecentiofu® ç Geographorum autoritace confirmacus, in pluribus hæiît codicibus dcM«* lita infula vicina Siciliæ, ad quam naufragio ciedum fuifle Paulum Apo^P* lum exifliraant;quum exipfo Scripturæfacræcontextu in aliam longèin®' Jam,ab ea quæ vulgo creditor,fuilTe cxpulfum difcimus.Et nc in hac rd®®'' gtores fimus, amp;nbsp;quum noua proferamus, aliéna videamur à vero diccre^^ lentire, age fpedemus ipfius Scripture facræ verba,qux Adorum ApoftO“' corum capitedecimofeptimo habentur.Et eo quidem cap.17. docetur Ce*’* turio, cui traditus fuerat Paulus deducendus Romam, plus fidei nautisJ’^' buiflequam Paulo, fuadcntivthibernarcntinCrcfa.vndenaufragiuni«® i capitedefcripcum contigit, quo déclarât Apoftolus omnesinquandawi*’' I fulam eiiciendos, vt habetur verf. i^. Infequenti autem verfu ly.docct® 1 quartadedma node,ex quo iadaritempeftatibus cœpcrât,cos fuiflein 0”® Adnatico,inquonaui frada eiedi fuerunt omnes in infulam ciuswsi’’ A(ririatici,quam intelligunt poftea dici Mclitam. Eft ergo Melita inful2gt;® quam cum rcliquis qui vehebantur eadem naui, fuit eiedus Paulus, in w^® Adriaiico. in quo Ptolomæus poft Corcyram , qua; veluti fauces AdiWf^‘ finus occupât, collocac Melitam, aut Mcladam, quæ longe alia eft ab dd' dem nominis infula Melita,quam dicimus hodie Maltham:quæquidem'” mari Africo verfusSiciliamiacct. Quod autem induxitGeegraphoshdd temporjs,amp; noftrorum plerofquc, vtcredcrent Apoftolum Paulum nauft^' gio eiedum fuiflein Mclitam infulam,quam Maltham hodic vocantjdop*' nor in caufa fuit, quod non intcllcxerunt quid valerct vox Syrtis, qu2 vedn cius capitis i7.ponitur,vbidicitur:Timentcs neincidarentin fyrtira.ExiWquot; marücautéfyriis vocabulu colocopcrtineread cos finus Africæ periculoioi amp;: vadofos,quibus Syrtium eft nomc. atque ita efledcclarat annotationesn* cum locü,quaedicit Syrtim dfe finu in Africa. ld vero quum arripuisent)^^ fibi pcrfuafiflcnt.putaueiut Apoftolö fccifle naufragiu in mari Africo,atqu' inde fuilfe delatü in Melita cam,qua; in illo mari eft fita, amp;nbsp;tarnen indeabtf lógifsimè.vtdebucrirpotius ciici in Africæ litus, quam deferri inde ad M«' litam.Sed debucrat fpeólare contextu vcrfus 17. quo difertê docctur nauft*' giumcotigifle in mari Adriatico,quod longifsimèabcftab Africo. Etquod ad vocem iyrtis attinct, intelligendum eft fyreim fignificare loca vadofaJ® quæ pulfa nauigia poftca ablórbctundicitur emm œupTlt;ç à Græco verbo lt;^‘'P®gt; id cft,traho. Nam ciufmodi locadeftituraaquæ copa, veluti traliuncamp; rfæ f ncnt ad fe pulfas naues,quas tandem abforbent, arena ipfa cedente ponden more luti, amp;nbsp;terræ dilutæ multa aqua, quæ pondera ipfa admittit amp;nbsp;rccipK» atque intra fe recondir. Et nos fyrtes diciraus ,fah/onjmeunanj. Quiaverom illisfinibus prætentis liiori Africæ, talia funt peticula, iis Syrtis minonsÜ maioris appellatio eft tributa. Sed in hac hiftoria naufragij Mclitenfis,voï fyrtis noeft loei nomen proprium,fed nomen eftappellatiuum,quopcricu-lum loei vadofi defignatur in man. Quod quidé ex co Virgilij vcrfu,quifft Æncidos primo,in naufragio Æneæ,poteft intclligi:vbi voti Græcæ Latin’ cil

Syncs enim funt breuia, amp;nbsp;vadofa loca, ficuti iam didum fuit. Qua voce Latina, reddenda eft hoc loco Græca, amp;nbsp;tollenda de finit Africo annotatio. Contextusergo hic LacinuSjTimentes nc in fyrtim inciderent, ita redden-duseft : Timentes ne in loca vadofa amp;nbsp;breuia inciderent. Et in vernacula interpretatione ita commode locus reddi poterit: Crai^nans de to?»ber en desfa-bhinsmeuuans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,

Prætereà tabulæ Geographiex quibus exponi folet illa Pauli Apoftoli nauigatio,amp; dep or ratio Romam,funt einendanda:,amp; à Clauda infula,nauis eftdeducendainfinum Adriaticum ,'non autem in Africi Jicorisfinus:amp; in litorc MclitæinfuJæ, quæ eft poft Corcyram ,quam vocamus hodieCci^i«, naufragium depingendum eft. Efte vcro Melitam infulam in mari Adriati-co,pra:terPtoloma:um,declarat Stephanus de vrbibus amp;nbsp;PJinius.Stephanus ^Uidem itainquit: MthirXivIfa-tip.tTa.^lt;J »Trtl^H «aq ÎTaXiaç. o8tv ra KWtS'ia. p,iXnójja. tftteiy» itleft, Melita,infula eft inter Epeirumamp; Icaliam,vndecatulos Melitxos di-^önt.PJinius veró lib._j.cap.a6.inquit,Ab his Corcyra Molxna cognomina-ta,cumGnidiorufïi oppido,diftat xxi.miHib.pafl'. inter quam amp;Illyricum ^dita. VndecatulosMelitxosappellari, Gallimachus autor eft. hxc Plin» baveróèftMelada,quxnoneftignotanoftiisGeogtaphis. Ex hacautem délits infiilx notatione^qux eft in finu Adriatico, impofturxillx venden-f'um Romx,amp; pertotamltaliam,terram petitam,vtaiunt,à Pauli ftacione in Melita infula maris Siculi, quàm vanæ fine, conftare poterie : item quam fint nugacia,quæ dicuntur de tcmplo lunonis, quod cómutacum fit in Paul* templutn^rajjQ^^g „aufragij inius,apparcrc vel cæcis poteft. Sed Satanas hac impoftiiradeteda, facile nouis mendaeüs vetera tuebitur fua ftratagcmaca, apudeosquimendacüsamp;impofturisdelcdantur. Faxit autem Deus pater mifcricordianl, vt tenebrarum amp;nbsp;mendaciorum illc princeps, breui conté* raturfub pedibus piorum, per lefum Chriftum Dominum noftrum. Ita fit« Nunc autem paiica de noftris Francicisregibus,eorumque temporibus, itemdenoftra Francica origine dicendafunt, nequum aliarum genriuhl cdifcamusamp;diligenter inueftigemus hiftorias: de noftris fi cas intadas re* iinqiiamus,malèmeriti,autparum folliciti efte videamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

■ Rancorum vndc fit ortum nomen,aut qua gente Franci ducané originem,ncquaquam Hiftoricis inter fe conuenit,aliis alia tra dentibus atque affirmatibus.Ac Antonium Sabellicum dodurti hominem, amp;nbsp;in hiftoria diligentem hac parte mirari lieet, qui Enneadis 10. lib.j. Francorum appellationem videturab Italica voce deducere : quafi nomen iis dedcrinWtali. Sic enim ait quum de rebus agit Francicis : Francos kali liberos appellant. Noftris autem vetuftioribus hiftoricis,vttneliorum litcrarum ignaris eft danda venia,fiFrancorum ap-pellationcm,partim Larinam,partira Græca elfe prodiderint: quum omnia fibi vel à Græcorum , vel Latinorum fabulofis amp;nbsp;parum certis fcriptis repe-tendaelTeputauerint«Et è noftris quidem Ado Viennéfis,cuius eftcxcufum annisfuperioribus Chronicon cum Gregorij Turonenfis hiftoria Francolt;-runi,Parifiis apud Morellium,vult Francos ab impcratore Valentiniano donates hoc nomine,propter egregiè nauatä pro Romana repub« operam,ad* «etfus Alemannos,inquics;Francos lingua Attica Valentinianus Iinperatot,

nis fcnccntiam pedibus eunt plcnque non fatis acuti, ca mihi coarguci’‘* videtur. Sic emm exïftimant,atquc ita in animum inducunt fuum, rum induftriam amp;nbsp;audaciam,primum Romanis fub ValendnianoFuiffcc'’' gnitam,eiufque geneis id nomen cum primumvfurpatum fuifle.Quod lt;1®^ ■ fît à verodiflencancum,Romana déclarât biftoria.quæ Francos lamindf’ f Ïmpcratore Dccio Romanis eoenitos fuiiïc afTeuerat. Pcruenitautenil’’'' perator Deciusadannum domini xj^k amp;nbsp;ex eo temporefæpiusinWi® Romana memorantur Franci.Nam TrcbclJius Pollioin GaHicnisaitW' humum Galliarum redorem adiutum Cclcicis amp;nbsp;Francicis aiixiliis,bell“''’ fccifleGalIieno.Deindein cadem hiftoriaaitGaJlicnumRomætriuwpbû’’' ; inftruxiffé,in quo ù'mulatæ gentes ibaht,Gotthi, Sarmata;, Franciamp;P®®* i

Vopifcus etiam in Aureliano, aie cum quum tribunas clTet legionisf®®Ï GalHcanæ,apud Mogunnacum,Francos vagantes per totam GalIiainF®’' ' flixifle,vt trecentos ex hh captos vendiderit fub corona,feptingentisabisiquot;' j ceremptis.Francorum deinceps multa eft in vitis cohfequentium Impcr3t^' rum mentio,vt Floriani,Probi,Proculi, Diocletiani,Conftantini Mag^v Conftantij veró palatio Francorömultitudihcm floruiffeautoreft Aw®^ nus Marccllinus, llbro dccimoquintó fuæ Hiftorlæ.Qm omnes Imperatof^ Valentiiüanum maiorem anteceflerundquu fnperfteSCönftdntinoamp;f®?* Ranti fratribus fuis Conftantius, Iulian urn apoftatam futceflbrem haboö^ quo à Perlis occifo.louinianus imperium obtinuitJobiniahO autem fo®®* fit Valentinianus maior,ad quem cur Francorum appcllationem rfefeff®“^ igt;eamus, non video,pra:fertim quum corum nonnulli quidetebdsFran®'’' rum fcripfcrunt,ante Valentmiani tempora vixermtiquemadmoduniK^®’' j Corum fcriptis conftare potcft.Sedvccæteros prærercamus aurores,qui^^'’®quot; i las nobis potius quam hiftorias reliquerûc,Hunnibaldi veteris hiftorid Ft’quot; cici acquiefeemus telbmonio: qui Francos ait nominates fuifle à Fran®quot; Antharij Sicambrorum,qui poftea inFrancorum nomen concelferuntjif?** ‘ filio : quod fattum fuifle idem author in hiftoria fua prodidit anno ante fl’* cum Icfum thriftum Dominum noftrum vigefimoquarto, fub OdauiflAquot; Augufto,Romano imperatore.Ita longe vetuflior eft, quam vulgo fit ct®*^*quot; tum,Francorum appcllatio.

Hunnibaldus autem regis Clodouei tempore damit, qui libris od:oJ®' cim Francorum res geftas perfequutus eft, hiftoriam luam exorfus abafl®quot; ante natiuitatem Chrifti Domini quadringentefimo quadragclimo:«!“®, tempuseft inchoatæmonarchia;Pcrlicæ,amp; liberati Babylone populiF®' quam perduxitvfquead vltimum annum Clodouei,qui fuit Dominics’”^ tiuicacis annus quingentelimus dccimufquartus.Quemadmodum eiuF®®tö fidem nobis facit Tritemius abbas Spanheimenfis in regum Francorumb' ftoria,quam ex Hunnibaldi fcriptis excerptam nobis prodidit. Qupd aute® ad Sicambros attince,quorum re^m Antharium fuifle diximusfld animai' uertendum eft,eofdem illos fuifle cum iis qui dicuntur hodie Franci,fi®®® polfumusidconfirmareex Gregorij Turonenfis hiftoriarum librofecundot nc quis Hunnibaldi eleuandam efle autoritärem exiftimet. Doectaute® Gregorius Turonus,Remigium Epifeopum Remorum, quum Clodoucuifl j regem cflctbaptizaturus,hisad illum verbis vfum fuifle:Mitisdeponecolb 1 Sicamber, adora quod inccndifti, incende quod adorafti. Nulli autemdu' j bium eft Clodoueum, qui primus ex Francis regibus Chriftianifmumptæ fefliis eft,fuifle Francum amp;nbsp;Francorum regem,quem tarnen Sicambrumap * pellat Remigius ; ex quo Si cambrorum inter Francos illo tempore nondui” fuilTcobliteratura nomen apparer, quod Francis etiamnum familiare amp;nbsp;bo* norificu®

LIBER Ilir, norificum eratillofeculo. Veteresautem Sicambromm reges fuiße in Germania,vbi hodie funcGueldrcnfes,exPtolomæi Geographia difeimus: qui-busloeis Francos confediiTeproxime Rheni oftia, amp;nbsp;regiones cas tenuiife quasFfifij Occidentales amp;:Gueldrenfcs,itemHonandi occupent,loquuntur hiftoriæ. At Hieronymus Stridoncniis ,qui claro iam Francorum nomine obiitfubPharamundi tépora,in vita Hilarionis,inquit.Inter Saxonesquippe amp;nbsp;Alemannos,gcns eiusfCandidauJ non tara lata quara valida,apud hilto-ricosGermanica, nunc vero Francica dicitur. Ita Germanos onginéfuifle Francos,qnum fucrincSicambri, amp;ea loca cenucrinrquæ Rhehi oRiis hme vicina,conftare puto. Hucaccedir,quôd veteres noftrarum rerum Hiflório-graphi,Sicambriam dicuntantiquifsimam FuilTeFrancorum Coloniam.'qua relida aiunt eos ad oiUa Rheni conceisifTe, arque inde in Gallias fripera to RhcnocommigralTe. Ignorationcautem Geographiæ, Sieambriam,Jd eft, Sicambrorum regionem,veceres illi non fatis eruditi hiftorici,ftatucrunc ad Meotides paludes,eamque pucarucfuilTequandam vrbem,è qua fabulantut Sicambros line Francos profedos, ad Rhenum tandem coniedifTe, amp;: fedes fibiqusfiuiflepoftea, partira in Galliis, partira in eo tratiu, qui Franconia: buepraneix Oriencalis nomen obtinuit.Quanquam alia traduntur de Thu-’^bigisamp;Pracisab iis aduocatis,ad tuendu ilium limitera aduerfus Saxones. Q^od autem nonnulli Francos Straboni cognitos fuifle cxifliraant,eófquc âbillocoHocari dicut inter Noricosamp; Vindelicos,id quamobrem proférât non fatisaflequor. Nifl forte eos efle Francos cxiibmanc, quos libro quarto Strabo^ph':^dç nominat.Qui foftalfe fuerunt ij, quos Latini Brcucos dixer^t/ Scd nos earn rem doftioribus examinadara rclinquimus,quanquam ex Germanies ptolationis vicio intelligerc polfumus, Francos IcgilTe Germanos, quihocprodiderflt,pro ^renchis feu Breucls,Stephanus vero libro De Vrbi-bus, ex Parthenij Phocxi lib.i.f/«xgt;««,id eft. Francos mcmorac,quos Italic populos Alpibus vicinos dicic. Grxeisautem res noftrx no fatis nota? fuerût, Vtabiishiftoriarum noftrarû veritas peti debe3r,ctfl Alpinas regiones à no-ftris occupais fuilfe proditur mulcorum hiftoriis,

Sicautein de noftra origine Francica ftatuendum putamus, earn ad Germanos referendam efle, quum Sicambrifuerint Germani, quibus mutandi nominis caufarn actulic,vel propter virtutes,auc fuorum amorem,vel cria ni tyrannidem,Francus régis Antharij filius, àquo qui prius Sicambri diceban tur.pofteàFranti funenominati.Atque id quidem plurimisacc’difle getibus Vt a fuis principibusfortircntur nomina,pafsim teftantur hiftoriæ. Sic enini aTeucrogt;Teucros,amp;:àGræcoregc,Græcos, àtqueab Italonomé mucuatos fuilfe Italosaccepimus. In facris autem oraculis videmus genres omnes nomen fortitas à fuis parentibus,qui fummura in eas,quæcxipfisprofeminatæ: fucrâtfamiliasjtenebat imperiu. Neque in hac noftra origine eft,quôd Fran cionem nefeio quem Fleftoris Troiani,qui nufqua extiterit,filiu cominifea* mur,quô Françorû ad Troianos referan)»is origine, aut earn ab lapeto Noe filio repetaraus : quemadmodum id noftra memoriapucauit fibi faciendurn Hieronymus Gcbuilerus Argcntuorienfis,in Epitome Regijac veeuftifsimi ortusCafaris Caroli quinti,amp; regis Fcrdinadi,ac Comitü Habfpurgenfium, In qua tarnen hiftoria,quam ex Tritemij monumentis exeerpere potuit, re* petitisàfcriptisVafth aldi,Doraci,S^ Hunnibaldi,vetcrü Francorum hiftori-eorü,is nó fatis animaduertir Caroli quinti,Cæfaris,amp;; Caroli mag ni origi-nem,nôàCham filioNoe,fed ab lapcto fuilfe repetenda. Sem enim Aflati-corum parens eft populoru,Cham vero Africanorü:aclaphet fiucIapetus, Europxoru pater eftpopuloru,amp;Infulanorû,qui mare Mediterraneu occupa fietut.Cæterii vt Fräci fucrint originekvel Scythæ,vel Troiani,vel Germani,

vel alij, nihilo certè proptcrea mdiori futuri funt condinonc. Hoe enini vno,quemadmodum amp;nbsp;cæterægentes, gloriari poirunt,amp; fefe iaélare Frach quod à Deo Optimo Maximo mifericordiam confequuti, in Ecclcfiaffi leü* Chrifti Domini noftii funt afciti, atque in album filiorum Dei relati, vthe' redes fieret bonorum cœleftium. Eo enim folo nomine nobis licet glonari, ficuti eins rei admonemur Icremiæ 9.cap.in hæc verba:Hæc dicit Doramus, Non glorietur fapiens in fapientia fua, amp;nbsp;non glorictur fords in fortitudin® fua,amp;: non glorietur dines in diuidis fuis: fed in hoc glorietur qui gloriatuG fcire amp;■ nofle me, quia ego fum Dominus, qui facio mifericordiain amp;nbsp;lud** cium amp;nbsp;iuftidam in terra.

Non eft igitur quod fuam antiquitatem, aut triumphos, aut patrura fada fortia, id eft, latrocinia, amp;nbsp;vicinorum atque innocentium cædes infandas prædicent Franci: ac ne Romani quidem,quibus fi iuftitiæ laudem amp;nbsp;vittu-tis fuæ, quam plenis buccis proferunt, obtinere velint, ad cafas redeundu® fuerit. Neque veró eft illud obfcurum, quod etiam corum confefsione, qui J Deum ignorant conftat, magna imperia, magna eftc latrocinia. Denique quod de Romanis Satyra oétaua dixit verè luucnalis, IiQC idem in extef^^ genres late imperantes,iure conferri poteft:

£t tarnen vt lon^è répétas,lon^e'^ue renoluas J^7omen,ab infami^entern deducts ajÿlo.

A/aiorum primus tjuif^uisfait tlle tuorum, ^utpaßorfuit.aut t/lnd ^uod dicere no!o.

Quia vero de Francorum origine breuiter egimus, iamde noftrisFranck r^ibus amp;nbsp;monarchia illis à Deo in Galliis conceffajdicendum eft: maxima ex eorum fententia, qui ceteris veriora amp;nbsp;certiora tradidcrunt. Qui oniiÉ® prioribus temporibus, nugarum amp;: fabularum plenis,Francicam àPHart' mundoordiunturhiftoriam,quamquidem breuiter Claudius SeilTeluspetquot; ftrinxitlibello erudito ,quifcriptuseft De vita feu laudibus Ludouicireg'5' huius nominis duodecimi,qui tacito omnium cófenfu,amp; liberis cumSoruU' fuiFragns,PATRIS POPVLI citulumvnusamp;folusexFrancicisreg*' busretulit. In noftrorum autem Francicorum regum vitisamp; imperils jHO® fans inter fcriptores conuenit pluribus locis. Quare mirum nulli videtide* bebit, fi diuerfa interdum ab aliquibus annotamus regum tempora. Ifl^“” ferè fequuti fumus Iohannis Tilij Chronicum, fcriptis Pauli Æmilij adiuu-dum. quod quidem iam plurium affenfum méruit, propter Tilij dilig«æ tiam,amp; Fracicarum hiftoriarum notitiam,quam ex fcriptis, quæ in publie!’ tabulariis aneruantur,colligere potuit:quæ eins curæ quum fuerint comidüi amp;nbsp;ab eo quoque euoluta non indiligenter, poterat de noftris rebus m“^ pofteritati profutura in apertum proferre. quod quidem feciffe diciturdco nihil tale ab eo prolatum fuit in apertum.

HARAMVNDVS Marcomiriducisfilius,quiadueuffl iam tædebat Francos ,regumque veterum cceperat eos dcquot; fiderium , Francorum rex declaratur in Germania anno Domini 410. quadringentefimovigefimo , Honorioamp;Ar-cadio impcrantibus , Roma ad fuum occafum amp;nbsp;ruinam

Is eo potifsimum commendatur, quod legibus quibus vtebantur barba-ti illi maiores noftri emendatis, populumfuum ad cultum minorera,^ hunianitatis

humanitatisquandam fpeciem rraduxént amp;nbsp;reuocarif* Francorum autcm leges Salicas fuiflc nominatas, nemini eft obfcutum , qui moifo fit in noitra hiltoria paulum verfacus,dc quarü appellationemulti multi 2«: paruin Cctü proferunt.-quas crediderim nomen habuiHc à Salicis populis, qui Frahed-tum nobililsimi fuerunc, vedocee Otho Frinijgends libro Chronic, quarto. Suntautem Salici dicli ij Franci,qiii ad Salani Germanirt Duuiüni fedes in Turingis habuerunt: quorum regionem Necarisamp; Mxnus fluiiij etiafn alluunc. A quibus Conradus fecunuus, Gernianorum impciator décimus* quintus.qni vulgo Francos dicinir, obiitqueanno Domini 10J9. Salicum fc dixitiquódoriginisamp;: fanguinis cirecFrancici.-quadoquidcm nlms ernt Hermanni ducisFranconia?, n-*’! j

Legisautcm SalicæcapuciUud non e!Vobf'ciii'urn,quod in Titulo deallo-diojexagelimoiccundo capice Iibri primi fcribitur in hæc Veiba:Nul!a porno hereditatis de terra Salica mulieri veniat, fed ad virilem fexum tóïa he-rediras perueniat. Quo locoterram Saheam dici cam,quam tencrer Franei Sdici,atque earn qua?poileà codem iure tenerctur, cifetquedicionis Sali-cwum,latisinrelligitur* Vigetautem ac retenta eft ad hæc vfque tempora antoritasdufdem IcgisSalicæ, madoptandis amp;dcligUandis regibus Fratf-dcisiquacauetur ne regia poteftas vel autotitas ad muliercs transfer?tut aut tranfeat. Ab lus Francis Salicis Pharamundus rex pen tus eft,qui roti Franco-femgenti imperarec. Erat ante a ne ca Pharamundus Orientalis FiacüduX» ^wtegnnm adminiftraiiitannis vndecintdefunäus anno Domini 430.

1 C LO D10 cognomineGrinitus vel Comatus, Pharamundifilius, ^eligiUlur Francorum rex fecundus in Germ«inia,anno Domini 451. regne-uirannosoftodccim. Is primus fuperaro Rheni limite,copias Ïn Galliam tra ‘^yxit,câtnq;Galliæ Belg’Cæ oram,quæ fluminibus Scaldo amp;: Somona,qui dicimus i'F.fcauS)C Somme, dcfinitur, öccupauic. Deuiftos autcm à fe Gallos cornam iüfsi( ponere, quam Fraci tanqua nobilitatis inlïgue amp;nbsp;argumetum nutriebant.Comatos vero furfle Francoiö rcges^atqueadcó ipfum'populum apparetexipforu imagimbus 2^ numifmatibus. Qui rjiosnoftra ærateexo-leok.Francifco rege hums nominis primo autore.lsenim quiirn ui flmulata pugna quadam vulnus in capitc accepiiTet, per repugnantium impruden-* tiam,cornam q^ä ftudiosèalcbat,fuadêtibus medicis depoIuit.Cuius excm* plocætehcapiUuin pofteà Abi condendum curaueninr. Vt autcm capillum Franci veteresjita amp;nbsp;barbaalebant,quam rfltdeb intGall'.Sed fub Ludouico ieptitno, Francorum rege 40* turn dernum barham Franci cœpeiût ponere, retentis eoinis,Pctro Lombardo Pariflenii epilcopo^qucm Magiftru Senteri tiaruindixcrut,in earn rem incumbêtc:quó inter Gallos amp;nbsp;Francos aletetut concordia;quum feruicutis veteris morcfublato,fcruitutis hofasamp;figna tol-lendaelTc doceret .• præfercim iuris æquahilitacc inter omnesconftituta ,amp;£ feruili codi clone Francica terra exclufa.Qua eóftituta Rcip.forma,cÖcordi.ï firmiusfadum eft regnum Fr5crcum:quod nunc ciuilibusdifeordiisafleedu, nili paceremedium quæracur huic malt?,ne breuicollabaturterendom eftj

3 MEROVEV S,qucm alij Merouingum notninani, Clodionis filins, tertius Francorum rex dcclaracurin Germania, anno Domini 449. isannos regnauicdecem.Ab hoc vfqucad Hildericum regem vigefimumfeeündum Ftancorum,quem alij ChiIdericu diGunt,qiii iufiu Stephani Romani Ponti-* ficis depolitusac detonfus, in monafterium ttufus eft,gens Metoumgórtimi de qua Franci creare foliti erat rcges,durairepüca'tur,vf ait Egiiiardus invH taCaroIiMagni.Sub hoc rege fedibus prioribus fchdisjmigratuc in Gallias Fraci.Qui Galhæ parti in qua fua palatin,hoc eft,j0tilt;riXAlt;»,co’llocarftt, Fraci» ßornen attribucrût. Inde lingua amp;nbsp;mon bus Gallotum,cum quibus agebäty y4

cccperimt vei,fient antea moribus amp;nbsp;lingua Germanorum cum quibusege rant, fueranc vfi. Merouingus autem vrbem Treuirorum cœpit, adiutore Lucio SenacoreRomano, quódcius vxore fuilTctabufus AuitusRoraanus imperacor. Aétio etiaro Romanorum duci,Theodorico amp;nbsp;Vifigothoru tcgi» fuppetias tulic Meroucus aduerfus communem hoftem Attilam , quen^'“’ fta acie vicerunt in campis Catalaunicis, qui fuhr ad Tolofam : non autem ad earn vrbem quam vulgo Cacalaunum intenigunc,quæ noftra lingua vet-nacula dicitur ChaalonsfurAfame, Ammian.auté Marcelli. lib. i y. Cacelaunos amp;nbsp;Remos in fecunda Belgica collocac,qui fuut nobis/f«.^ deChaalons(IrR“^’'

Quam graue verb fucrit Gallis,Fracorum patrum noftrorii imperium»^ eo poteft intelbgi, quod Galli veraamplexireligione, quam fub raultisp” Imperatoribus rctinuerant,amp; co quoque tempore retinebant, parerecogf' bantur tarnen barbaris amp;nbsp;Dei veri contemptoribus Francis maioribusi”’‘ ftris: quorum inhumanitatem ciuilibüs iftis bellis retulimus, duminnoft# .vifcera ferrum fl;ringimus,amp; Euangelium noftrisfenfibusmetirnur,nihildf referendis coram Deo rationibus folliciti. Videant ergo qui bos reges b”' dibusin cœlum tollunt propter animi magnitudincm,prudétiam,amp;' fapien; tiam,quónaiureidqucantfacere,quum à vera pietatc amp;rfapientiaamp;sanim' magnitudine,qua: verbo Dei docetur amp;nbsp;dirigitur,abborruerint maxime.

roonachorum mendacium, quod nimis impudecer de Liliorum infignibus, amp;nbsp;Ampulla nefcio quaoleofa, id eft, interdum oleoplena, interduin deo vacua per vices,monachi fan di Remigij, qui Remis eo præeextu otiofam amp;: Epicuream vitam agunc,funtcommenti. Credulis cnim impoftores monachi perfuaferunc,velut ancylia quædam,cœlo delapfa fuilfc trium LiJiorum infignia,amp;ad Clodoueum per nefcio quern Ercmitam delata,cu iftiufmodi Ampulla,dum baptizandus eftet.Quodmendacium arguunt noftræ veterés hiftori« ,quæ Caroli fexti Francorum régis inftituto conftare ifta affirmant: nempeveFrancorum reges fignura, trium Liliorum floribus exornacum ge ftarcntficutiid etiam Tiliusannotauicinfuo Brcuiario return Fräcicarum. Quod verô deLecycho,aut Ampulla,vt vocanc,addunt, putidius eft,quàm vtrccitatidebear. Quod quidem Ludouici vndecimi hiftona quàm men* daxamp;impudenseflet, deeexit. Aiunt cnim illi monachi, Ampullamillam fenfim oleo defici amp;nbsp;déftitui, vt regem,vira amp;nbsp;fenfus deftituunt. de quo vt effet certus Ludouicus vndccimus,iufsic,etiam inuitis ac quiritatibus amp;im-plorancibus monachis,ad fc deferri lUam AmpuUam, vt m ea fpedaret vitæ hiæfinem. Sed nihil illi Ampulla,quemadmodum ncc Eremita ille de Paula, potuitcertifignificare. Plufque apud ilium medici eins Cottæi po-tuére prædiiftiones,quàm Cætera omnia. Sed ij quorum deus véter eft, reuo-carcvolunt in vfum vetera quæ tranfierût,nefcicntes noua fada efte omnia: teges volunt eodem modo confecrari,jd eft,declarari amp;nbsp;collocari in lèdc *‘^ggt;a,quomodo Clodoueusfuit baptizatus.quafi turn baptiZandi fint reges, lt;iuum Reip. præficiuntur:aut turn incipiant effe Ghriftiani,more Clodouci, quumadReip.adrrouentur gubcrnacula. Ampulla enim dicirar iis fuilje lt;ielapfacœlo ad baptizandum Clodoueum,amp; eade caufa tradica Remigio epjfcopo.fed hac de re certiora dicentur alio loco,cum Deo.

' ^ CHILDE BER T VS qui aliis Hildebertus dicitur,Clodouei filius rwFrancorum fextus declaratur, anno Domini 51J. Regnauitannis quat ^2gintaquinque, per varia amp;nbsp;infœlicia bella , maiore parce contra fuos fuf-cepra. FilijenimClodoueihaudquaquam parenti difsimiles ambicióncamp;: crudelit3te,dum cxdibus fuorumamphficareconaturamp; ftäbilire ftia regna, iis excidetunt iufto Del iudicio.

dotarij primi vxor.FredegunJis autem fuo fato dcCefsit.LutetixfcpuI^^ Vincentij fano, quod Germani Altifsiodorcnfis hodie vocacur. AiBf““ childis.quæ amp;nbsp;Brunia dicitur aliis Hiftoricis,poft infaada fcclera pcrp^ in præfentia Clotanj régis, iudicantibus Francis, indomicis cquisalhg^ brachiis amp;nbsp;cruribus diuancata, membratim difcinditur, amp;nbsp;offa ilUu^ ^ cremata fucrunc,inquic Ado Viennenfisin fuo Chronico. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

11 DAGOBEKTVS dotarij fccundi filins , rex Francoron’ vndecimus,anno Domini 6^i.Regnum adminiftraukannis quatuorlt;lc*:'®* Fanum Dinnyfij proxime Lutetiam in vico Caculiaco à fundament« ext^ xit, quod multis prædiisamp;polTefsionibus locupletauitmonfinc alioruin^ norum iniuha,qua: fuis ornamentisfpoliabat,vtfanum illudexorn«!’'^''’ -tanquam,vt ait Tritemius, Dionyfij omniadeberétur obfequiis. Hicaut*^*” Dionyfius, quem Parifiorum vocat Epifcopum Gregorius Turonuslil’f*’’' non poteft is elfe,quem monachi fani Dionyfiaci,quod mihi Dominu$’r luitclfe natalefolum,prasdicat,ncmpe Dionyfius Arcopagita,cuiusmcnt*‘’ fit m Adis Apoftolorum. Nam Dionyfium hunc fub Dccio, præfentc®'’'’ tam gladio finiuifledocet Gregorius Turonenfis. Decius autem Impcraf®^ biennio tenuit imperium,vfque ad annum Domini x ƒ j. Qua: temporis®*’' ratio monachosnoftrates arguit impericixamp;saudacia:,quiquóplusJo®^' riorum accumulent,amp; plus venerationis fuo fano concilient, dum fcrui®®^ mortuis amp;nbsp;mammon«,non autem Chrifto Domino,auc eius cledis,doc^*’' do eius verbo, Dionyfium fuum affirmant eife Areopagitam. Et quo^^^*quot; maiorem impoftura mercatur, ncfcio qua: Græca demurmurant feftoiH'*'^ I^ni die, magna imperitorum admiratione. Etfi illapropter vetuftaïc®^ Jinguæ Græcæ noritia obfolefcunt iam,ncc tam admiratione,vt olim,*!****® rifu excipiuntur ab auditoribus.

n CLODOVEVS fecundus,Dagoberci filius, Francorum resfy claratur duodccimus, anno Domini 646. Annos regnauit fcptcmdc^’*’'' Hunc monachi noftrates, acertimi propugnatorcs veterum donariof®*”’ nugancur amentia fuiflea Deo pereuftum , quod parum reucrentercorpus Sandionyfij cStigiflet, id eft, donaria,qua: loculum Sandionyfij circunH^l’^* amp;nbsp;ornabantjdccimaftet. Cui tarnen mentem eg regie conftitiflc doccor^’^ eius adis Hiftorici,quum noftri, tum externi. Verum quia is fame labori®^ fuo populo fubueniftet eo auro , quod ipfiuspater congefterac infinitui®®* donaria Dionyfiaca, fuit co modo tradudus amp;nbsp;notatus à deuotis fratrib®’ Dionyfianis, ne quis pofthac eorum aurum,veluti Tolofanum, conting^’'® änderet. Verendum eft auténe Deus illis breui amp;nbsp;auru fuum,quolantopcf® gloriatur,amp;: fua tollat otia,vt difcant.quod bonum cft,manibus fuisoperart» vt habeant vndc tribuant neceftitatem paticnti:vcluti cos monet Apoßol“$ Ephef.4.18.

ij CLOTARIVS tertius, Clodouei fccundi filius, Francorum fit rex dccimustertiu$,anno Domini 65j. regnauit annis quatuor. Ab hoe iner ciæ fua: initium amp;nbsp;cxcmplG fumpfe«unt qui poftca fequuti funt.ad Piplnum vfque reges. Is enim voluptatis magis amans quam Rcip. regni adminiftri» tionem Ebroino palatij magiltro reliquit;inde fub aulæ principum,amp; maio* rum domus tutelaamp;procurationc,regibusincrti«dcditis,cccpcrutrc$Fran’ cici regniadminiftrari. -

IIBER IUI. 159 lt;lecimusquinjus,anno Domini 680. Regnauicannis quatuordecirnjs quum fubfratre Clotario tertio,regni res adminiftrare vellet, attonfa coma detru-Jm in mooarterium Dionyfianum fuerat.-è quo trambus mertuis edudus, icx efficitur. Varié tarnen fuit pofteà iadatus per palarij Præfedos. quibus in wdinem redadis amp;nbsp;opprefsis, Rempublicam pofteà Pipinus Heriftellus fub hoe Theodorico adminiftrauir.

’9 CLOTARIVSquartus,fraterDagobertifecundi,fitrcxFrancorum decitnusnonus,anno Domini 710* anmtente Carolo Martcllo,penes Quemcrat fiimraa aucoricasamp;dignitas* Nam hberatus euftodiainquam PledrudisyjjQf Pipini eum coniecerat,quód præteritos fuifle fuoslibergs dolecetiStiis prælatum nothum,rcccpit vi,palatij præfeduram,3C Chilpcri-cuniregtmdeclaratumjamp;filios Dagoberti depulitin monaftcrium*Rcgna-«itautcm fub Mariello Clocarius biennium.

ƒ0 CHlLPERIC VS tertius,mortuoClotarioquarto,regnorefti-tuicur a Carolo Martcllo,fitque rcx Francorum viccfimus,annoDomini 712. regnamtannos quinque. Qua autem ftirpc eftet non traditur ab Hiftoricis, Hui aiunteum cum eftet facnficulus,amp;:Danicl vocarctur/uftre à Francis regem deledum ,aduerfus Plcdrudem amp;: cos ,quos illa ad regnum vocarat. impotesenim animi mulier,amp;fibidominandi ereptam autoritatem dolens, nullum n5moueratlapidcm,vc èfadionc fua quempiam declararet regem« amp;quod molita fuerat eftecit: fed irrita tandem fucrunt cius confilia.

Childericus autem amp;nbsp;Hildericus idem valent, ficuti Clocariusamp;Lo-tarius. leem Clodoucus amp;nbsp;Ludouicus,quó fic vc hæc apud Hiftoricos permu teneur nomina,amp; bic Childericus dicatur ab aliis Hildericus. Ita enim Ger-teanivetercs,amp; hodic quoque nonnulli,afpirationi6 licerara H. proferunt, amp;nbsp;eximo ducunt pedore,vc vidcantur proferre :icf.

tempon's erat Paparum autori tas amp;nbsp;pictas, vt aliéna largirentur quibusve^ lentjamp;: coniugia contra Dei verbum,pro fua libidine antiquarentac düfo^ uerent. Qua rationePipinusfitFracorum rex vigefimustertius,anno Do®i' ni 751. Regnum tcnuic annis vigintiodo. Memorautem Pipinus benchd] pontificisRomani,neingratus in federn Papalem videretur,deditilliexar' chatum Rauennatcm, audum amp;nbsp;amplificatum certarum regionum accef fionc : quam Francorum largitioncm Papæ ingratilsimi, poftea rctulerunt ad ementitam Conftantini donationem, ne quid debere viderentur Praß' cicis regibus. quemadmodumid noftra Chronica teftantur,quæpontifini*’’ Romanorum potentiam,monarchis formidabilem, regni Francicorum b^‘ neficiis conftare docent : quæ nunc eneruata fenfim collabitur, vtipfß^ quoqueregnum Francicum,quod Deus vt ftabiliuit,ita etiam quum voler» in totum tollet.quandoquidcm mutat tempora amp;nbsp;states,amp; transfert rego^» atque’eonftituir, vt eft Danicl.i.ii.

14 CAROLVS Pipini filius, tui res geftx Magni cognomen pepe* rerunt,fit rex Francorum vicefimusquartus,anno Domini 760. regnaukan' nis quadragintafex. Anno autem regni ipfius tricefimotertio, qui fuit annu’ Domini 801. declaratus fuit imperator Romanorum amp;: Auguftus à pap’ Leone tertio ; eo iure quo Canoniftæ aiunt Papam efle folem, amp;: lumio^r® maius.Reges autem amp;: Impcratores eflelunam amp;nbsp;luminareminuSjquodla' men fuum à fole mutuatur, amp;nbsp;recipit. ld veto i us ncque Soloni, neque Lf curgo, nequeZaleuco, ac ne Mofi quidem feruo Dei, neque Apoftolßee' gnitum,cx noua Canoniftarum officina prodiir.quod quale fit,volurninjl’‘j^ ififinitis dodores illi Canoniftæ declararunt,eodem ferè tempore quo mudiftarum celebrari cœpit nomen apud ludæos, amp;nbsp;apud Arabas, iani r^ rum in Afia amp;: Africa potentes, Alcorani valere cœpit autoritas. extern® noua illa Romani Imperatoris infticutionejædi amp;nbsp;diminui videbatur in’!*' rij Conftantinopolitani maieftas amp;nbsp;amplitudo. Sed ea tum erat Franco^® potentia, vt earn iniuriam veluti filentio præterirent Imperatores Conß^ß' tinopolitani,qui artes pontificumRomanorum perfpedashabebantiprr quos Italia iam ab anno Domini quadringentefimo trigefimo excideraDr; Turn enim Gregorius tertius vetuerat tributa amp;nbsp;vedigalia fcddi Leo® tertio,iroperatori Conftantinopolitano,quia ille Dei ciuitate amp;nbsp;domo» quæ eft Ecclefia, tolli iuflerat imagines, quum intcllexilTct Dei prxceptu® eadere,quod ita extat in Lege duarum tabularum perfcriptum Ex®'’* vigehmo capite,primæ tabulæ fecundo : Non facies tibi feu IptilcjOeqne vllam fimilitudincm quæ eft in cœlo defuper, amp;:quæ eft in terra deot' fum, nec eorum quæ funt in aquis fub terra, non adorabis ea, neque colçS' Ego fum Dominus Deus tuus/orris, zelotes, vifitansiniquitatem patrum® filios,in tertiam amp;:quartam generationem corum qui oderuntme,amp;fae®’ mifericordiam in millia ,his qui diligunt me,amp;: euftodiunt præceptanieï' Hoc Dei verbum quum intellexiffet Leo tertius Conftantinopoleosifiipe' rator,idquc vna animaduertiiret,non impunè cótemni Deum,ficuti code® illo expreifum eft mandato,parendum omnino libi Deo exiftimauit.Itaqn® fuftulitfculptilia,amp; ftatuas omnes,hoc eft,fimilitudines omnium rctüqu3S hbi priores Impcratores amp;: populus, ftatuarum amans pofuerar,vt eas adora* ret.Inde odium fibi conciliauit Gregorij tertij, pontificis Romani, qui ilium ftatuarum admiratoribus amp;nbsp;amatoribusodiofum redderet^apP^H^“'^ Iconomachum, tantumque iræ fuæ indulfit, vt illum dcclararet excomintt* nicatü,nulla rationc eiush,abita,qui diuinoparuilfetmandato. Tumaute® cæcitas ex parte contigerat in Italia, à qua bonæ literæ exuiabant : quam® non ignarus Carolus mag nus, librum de hoc argumento fcripfit, qui etia® hat

3Cætatc cxtat.Ex quo quanta cius pictas fueric,intelligitur. Qui quantum pocuitjd cgit,vt Deus exfuo verbo coleretur. Quod cius conftitutiones m-nmtsdéclarant: quas breuitatis caufa, nos omittere.amp; in aliud tempus dif-torcpareft.Conftantinopolitaniautem imperatorcs,quorum resiam era nt ^cifs,verbis rein iftamdeciderencomponcre maluerunt ,quam armis. ^amobrem Nicephorus, Michael Rangabesgt;amp;: Leo Atmenus, Conftan-unopoleos Impcratores, focietate pada cum Carolo magno, id ratum ha-ßuerunt.vtqui Carolo magno in impcriofuccederet,dicerenturlmperato-lesOccidentis : amp;: eorum fucceflbres titulo Imperatorum Oricntis inlign(-rentur, Q^æ caufa fuit, vt amp;nbsp;Franci, amp;nbsp;Germani Imperatores.bipartitæ feu difleâæ Aquilæ lignum in fuis vexillispingercnt,quô notior effet ilia Impc-“Ipartuio.Francorum veto vires eo tempore tantarerant,vt omnibus effent lotmidabiles. Nèc putabant Græci hbi tutum effe,ad cos holies quos habc-^^nt,nouum fibihoftem Francumcreate,epiusformidabant potentiam. X^odprouerbio quoque funt teftati, vt m Caroli magni vira teftatum reli-WEghinardus,qui id folitum vfurpari ait à Græcis, Tèe i^pti^hov ^pixev t^ÿn^-y-tir ^^^««^^«{^id eft, Francumamicum habeas,fed vicinura nehabueris. Sic Euncinoftri ,quum feenum in cornu gerant, vitandi funt. Sed non idem otnnibus Francis ingenium,quorum faci liras,comitas, amp;: ftudium bene mc.-•■^ndi de aliis,publico etiam externorum teftimonio celcbracur* « vï

M LVDOVICVS primus, Caroli magni filius,Pius,vel porius Faci-^5amp;Humanus cognomine,Impcratorfecundus,amp; rex Frâcorunrvigefimus Qwntusinftituicur,anno Domini 8iy. regnauitannosvigintifex.Cicrum amp;: nhosiuoscxpcrtus eft infidos , amp;nbsp;omnis humanitatis expertes, arque offilt;»j w* *gn«os:vcl,vt melius dicam.Dei contemptores manifeftos.Nam quum inomnesfehumanum præftaret,nihilominus inftigatoribus Ëpifcopisamp; f^Hquiscleticalis ordinis fuppolitis,quemadmodum loquuntur qui tradant iftashiftorias,armis hliorum de fuo gradu deiedus,tonfiiratuS,fadus eft mo-Wchus.Quojf^^ytj^ quum adfetcuerfaNobilitas, qu^m effet indignum Wputaffet,regem monachifmoliberatum, priori reftituitdignitati.Deus au-ienitantamfiliorum iplïusamp;Ecclefiafticorum fine Clcri improbitatem ma-gnispofteàcladibus eft virus. Quibus fadum fuit vc imperium à Francorura tegnofeiunftumfuerit, amp;debilitacacontinuis belloru cakmitadbus Fiaur cia,pacueritNormanorumamp;Danorumrapinisamp;incendiis. - ó. j '• i ;• .^^ CAROLVSfecundus,Galuuscognomine,filiusLüdouiciFaci-hS)Francorum rcx declaratur vigefimuslextus', anno Domini 841. Cui primo Francici fanguinisregnum, qqod nunc Franciædicitur, obtigit rquod tertninatur Mofa flumine, amp;nbsp;Britannico Oceano, id regnum tenuit annis trigintaodoi

i? LVDOVICVS fecundus,Balbus cognomine,filius Caroli Cal-uffitrexFrancorum vigefimusreptimus,anno Domini 879. regnaUitannos duos,vxorcgrauidarelida,quæ poftet pepetitCarolum didum Simplieem, ideft,parum aftutumamp;cautum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j..,

p LVDOVICVS tertiüs,amp;CARLO IvfA^NNVS cius frater, filij Ludouici Balhi, fed ex obfcuri generis matte, vel,vt alij volunt, conçu* bina,regnantpoft parentem.Quia veto Carlomanoo fuperftcs fuit Ludoui-eus, is nominatur rex Francorum vigefimusodâuus,qui regnum adiir anno Domini 881, regnauicannos quinque.

ij CARQLVS,Craffuscognomine,rcx Alcmannorumamp;r Bauaroi rum,nepos Caroli Calui, à proccribus Francorum rogatus vt regni gubcr-nacula fufeiperet, quod annis minor eflet Carolus Simplex, quam vc Refit-publicam poffet capeffcrc, Francorum rcx detlaratur vigefimusnonus

anno Domini 88^. regnauic minis fcptcm.Tahdem verô ab omnibusHefeP tus,in cas redatliis eit angußias,Vcvix haberet quo vitam tolcrarct. Debu't autem hiedici Caroliis tertiusrquæ appcllatio iradutta eftad CaroIumSi®' plicem,proptcreaqiJöd tortaJe fuent concentuSprioretituJoImpcratoriJ'

/□ O D O,filius KobertijComitis Andegauenijumjégencre Virichtó sceeriinis fuit tutorCarolo Simplicheuius ecü nomine regnüadmirjitbabat/ rex tarnen Francorum didós eft tngefimus.anno Domfni 8gi.’rcgüauftan* nis decent Is aucor fuit figni Fràncici quodincérto nurticro depritos flapuit flores Liliorum , quad ad Caftoium fexcum durauk an.-Dom.quot; 158e.’quitfrt tantum inflituit IJlforum flores in ligna fegio dcpingt.

Anteàautem videntür vb flore Iridis in inis bgnis Fracorum reges,quo“ in priorum temporum biftoria fit mentiofegij vcxiHi, quod Latinedixetut Ann flainmam,interpretationeperita ex vocibus GaUicis cius teporia.Infi® ad-nos manauit voxignota figni leu vcxilli Francici præcipui L'aunfr’”’'“' quædecurtataamp; contradta'vulgodiciturZ’on/Zrfw. De quo mira vcteresHi' ftoriæ predicant,quum infta belli amp;nbsp;légitima fufeipcrent noftri reges. AciÄ Scifelli libello, quern de lege Salica inferipfit, videtur id fuifle paludaOKB* turn rcgium,quod bella inicuri reges fumererit. Ica cnim inquit ‘.Secofi^o^^ U ortflam ne peut tomber en femme. Care eß jncerfigmum Vl file, pour aller en batailh fquot;^ la loy ejutn'e^l nt rvfa^e,nt la vacation des femmes. Auri-fiamma VcrÔ nebis c{ï,l'l^* d'or, idett, Iridis flosaureusmam Iridem appellamus delà flambe. Nifi veü®“^ Indern agreftem aut Acorum fumere, cuius flos eft aureus feu palli^l“^; quo noftri priores reges fint vfi in fuis fignis. Olim autem propter iinp^d Momani vcnerationem Scautontatem , quæ mandabantur publicis moo“' mentis Latine feribebantur: qui mosetiam dcpulfoiugo Romano obtino'Ç' ratione eedefia Romanx, qua: fermone Latino vtitur. Cui tantum fuitt^f butum poft Carolum Magnum, vtamp;: preces fermone Latino concipef^f^ Franci in publicis conuentibus, amp;nbsp;ius quoque Latinedicerent multisJo*^j' Qiio faólum fuit vt Romana lingua elTct m vfu plurimo * amp;nbsp;vcrnacuUgt;P* linguæ diccrentur Romana:. Inde muleis locis LeT^man^ fignificatvetert® lingua cius getis vcrnacukr.Multa auté maferut ignota in vererehillotUd hac ratione,quodLatinæ interpretationes finguarvernaculæ,magnacxplf® ineptæ amp;nbsp;iniulfæ fucrint: vt videre eft hoc loto, quo rcgiu infigne vctuslo^ paludamëtum regiû,ficdidum Z,’or//Z«z9:quod floribus Iridis ant AcorfaurcK eflet exornatum amp;nbsp;depidum. Quo more etiarn hodie vkfemus veftcro®' giam,qua rcgcsinduuncur,quum Reipub.gubernaeulisadmouentur,fpïr^$ nefcioquibus notis aureis.quas vocant Lihorum flores,efieacü pidam«

p C A RO L VS certuis,Simplex,ld eft,paruin eaiituscognotniiiaW^’ Ludouici Balbifilius, Francorum rex dedaratur trigcfimusprimus,anO0 Domini 900. regnauitannisvigintdcptcm. Dan os amp;nbsp;Suconesquosdixi®“^ poftea Normanos, fœdè omhia populates,ad .amicittam fiiam adiunxit,dM* Gillia fua filia Rauloni eorum duci,amp;r agro Neuftrio, qui poftea Normal* nomen obtinuit, illis attributo. itobcitum Odonis fratrem moucnteroiJ* regno lires,propèSuefsionum vrbem vicit amp;nbsp;occidit. Dum autem coniurt' torum minus cauetinfidias^ab Hereberto Vetomanduorum comité,P«ö-næ coniedus fuit m vincula,amp; coadus cedere regno Rodolphe Burgundio' numregi.

31 RODVLPHVS Burgundionum rex,declar.ittir rex Francoruni trigefimusfecundus,anno Domini 9x7. regnauit duos annoSjfadioncHciC' berti amp;nbsp;Hugonis maioris comitis Parifienfis.Phtliiriafi illum obnlféaiuntjSi à vermibus confumptum fuifle.

LIBER UIL 263 Simplicis, Francorum fit rex trigefimustcrtius, anno Domini 9x9. regnauic annos vigintifeptem. Tranfmarinus autem didus eft, quod capto fuo patre, fugerat cum matrefuain Angliam,ad auunculum fuum Anglorum regem: cuius armis adiutus regnum tecepit. Herebcrco autem dignis afTedo pœnis, Hugo maiornihilominus illi reconciliatus fuit. Erat autem Hugo maior, filiusRobertifratrisOdonis registrigeiimi.-cuius ea fuit turn potcHtia vt iniurias parentiab ipfo Hugone faftas^ogeretur difsimulare.

54 LOTARIVS Ludouici Tranfmarini filius,Francoru deeJaratur rextrigefimusquartus^anno Domini 956. regnauitannls trigintafcx:Hugo-nemaiore resinterea adminiftrantc.Quaratione dum fibi multorum ami-citias conciliât, amp;nbsp;in fuas partes trahit quamplurimos, aditum fuis ad occu-pandumregnum patefecit.

37 ROBERTVS, quem Germani Rupertum dicunt, Hugonis Ca-peti filius,patre mortuo Francorum didus fuit rex trigefimusfeptimus,annc» Domini 997« régnât folusannistrigintaquatuor. Literis,quarum coftac eum perdudiofum fuifle.operam dedit fub præcepcorc Gilberto.-qui pofteà fauo-* reptincipumamp;artibus illicitis ad Papatum peruenit.Qua ratione Paparum pars major ad cum gradum peruenire folet, quemadmodû teftantur feriptæ de pontificibus Romanis,ab ipfis Pontificum beneficiariis hiftotiæ. Is didus fuit pofteà Syluefter fecundus,homo fuis fcelcribus nobilis,amp; fatis in Papatu notus:vthodie etiam dicatur prognofticum Papæ morituri peti ex eius fcpulchro,quod iam lippis amp;nbsp;tonforibus eft notifsimum.

amp; à Deo datusfquod patri leni præter fpe narus efletjfilius Ludouici fepti^J’ Francorum fit reX quadragefimusfecundus, anno Domini 1181. regln®’’ afinos quadragintatres.

45 LV D 0 VIC V S odauasjPhilippi Augufti filius, Francoruwfr^ quadragefimustertius declaratur, anno Domini 11x4. tegnauit annis trib®' Magna bis temporibus gladiorum fuir licentia aduerfus pios, qui exO® verbo vitam inftituere volebant:ægrê ference mundo nequam fuadanin^ inkicuta, abiis qui nouas leges fvc cum loqucbanturgt; id eil, ignotumpi®’ Dei verbum,mundo offerebant ad falutem.

44 L V D 0 V1C V S nonus, quem Sanftum vocant, filius Lutio®“^ oftaui,Francorum ficrex quadragefmusquartus anno Domini ixx7.rcglt;’f uit annos 44. Superfticio fubhoc regeauda eft plutimum rcliquiis infio*'*’ ex OrienceaUatis in Gallias,amp; nouis ritibus introduces in ecclefiam,qi’‘bu’ fenfim Dei obliuio amp;: vera inuocatio nominis Domini per ïefum Chnft'’®; omnium fere animos occupauic: muleis interim piorum abfumptis crude^* petfecutione, eâdem ferèquam noftra ætas vidic. Sed datum fuit eotépor® monarchis amp;: mundo,vt bellum facerent Sandis,amp; cos vincerent, amp;nbsp;w®”* dacibus hiftoriis omnia replerêc. Ac nunc ne res tancæ deleantur obhu*®'’®’ in fubfidium memoria: noftræ amp;nbsp;veri teftificandi caufa,DeHS hoe feeul® largicus eft folertiam librorum imprimendorum,amp;: fpargendorum in ere® plaria infinica. Quo fie vt de rebus g^ftis certiora vbique Icgantur amp;nbsp;dift»0' tur. Etfi enim falfa etiam imprimuntur,tamen ca veritate, qua: omnium pocentifsima,opprimi oportet»

45 PHILIPPVS tertius, Audax cognomine, filius Ludouici nO' ni .declaratur rex Franeorum quadragefimusquintusincaftrisapudTune' tum Afiica:,patteibi dyfentena defundo, anno Domini 1x71. regnaukan' nos 15. Vefperæ Sîculæ fub hoc rege Gontigerût,anno Domini 1x81.

46 PHILIPPVS quartus,Pulcher cognomine,filius Philippi Auda' cis, fit Franeorum rex quadragefimusfextus, lanno Domini ix8lt;?. rcgnauit annos vigintiodo. Hic per Nogaretum amp;nbsp;Sarram Columnam, Bonifacium odauum,qui ad Papatum peruenerat vt vulpes,regnauerat vt Ieo,amp; mortuus

LIBER IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KJj

eft vt canis, redegit in ordinem, mukumque detraxk fulminibus pontificiis amp;nbsp;excommunicationibus in membrane defcriptis, amp;nbsp;plumbo obfignatk. Nec paftiis eft verbis fibi fucum fieri quemadmodum priores reges:qui dura putanepapam Roman urn efte quoddara numen cæiefte, cuius dklo parère omnes oporceret, fua aurorirate amp;nbsp;potencia pene funt dciedi: Sed digni illi fticruntquibus ira illudcrec Curia papalis. Quæ quibus artibus autoricatera fibi tantam pararit,amp; vt earn detexerit Philippus Pulcher, Jegendus eftlibct Molinei aduocati Parifienfis in fuprema Parlamen ti curia cótra paruas datas. 47 LVDOVICVS decimuSjCognomine Hutinus,filius Philippi Pul chri,declaratur rcx Francorum quadragefimufteptimus, anno Domini 1314. régnât biennio.Senatum Parifienfem,quem Parlamcntum voeant,inftituic, amp;eo locovbi nune ius redditur, in Infula Sequanæ efte iuffit. Hutinum au-temliueMutinum Franci dicuntfeditiofum amp;nbsp;inquiecum, litium amp;nbsp;iurgio' rumamantem.

5t 10HANN-ESprimus, Philippi Valefij filius,fitrex Francorum quinquagefirnusptimus, anno Domini 1350. regnauit annos quatuordecim» Hunc Deustradiduin manus Anglorum,quos pacem fuppliciter pöftulan-tes/uperbè reiecerat.

51 CAROLVS quintus, cognomine Sapiens, filius Iohannis régis, deelaratur rcx Francorum quinquagefimus fecundus,3nno Domini i364.Re gnum,quod Angli penè totum occuparant,recepic,ac tenuit annis fedecim* Sacras feripturas in linguam vémaculam Francicam conuprtendascurauiti Earum nonnullis locis hodie quoque extant exemplaria,quæ docent non fine tatione, Sapientis ilium cognomen obtinuifle:qui fe fuófque Dei verbo» quovera conftat fapientia,regi amp;gubernari cuperet.

53 CAROLVS fextus, Caroli Sapiétis filius,fit rex Francorum quin-quagefimustertius anno Domini 1380* regnauitannis quadragintaduobus» Isautor fuitinfignis Francici,quod tribus tantum Liliorum floribus conftat, quum id Odo prim um floribus Liliorum exornaflet finecerto numero.Sub Hoc rege, cuius filia nupferat Anglorum regi,creuit mirum in modum An-glotum in Francia potentia,quôd veluti regis curator,qui amens nefcio quo modoeflèdus fucrat, omoia pro arbicrio conftitucrct.Ab eo tempore reges Anglici,Franciæ quoque reges fe appellauerunt : amp;nbsp;infignia regni Francici fuisügnis,tofarum floribus infignitis,adiunxerunt«

Î4 CAROLVSfeptimus,Vidorcognomine,filiusCarolifcxti,fitrex ftancoriim quinquagefimus quartus, anno Domini 1413. regnauit annis

trigin ta odo.Diim regnum adit,prêter Pidauos amp;nbsp;Bicurigas, cun^^aoc^:«-paueranc AngJi, ex quo per ludibrium rex Biturigum ab ipûs appellabatur' Deus alitera qui fuperbisrefiftic, Anglos fibi confidentes, breui de eogradu dciecic,in quo cos collocauerat5amp; tota Francia expulic, præterquam kc® portu,quem Galcfium noraraanc; qui Rib Henrico fecundo Anglis erepctiJ fuit,noftra memoria.

55 LV DO VIC VS vndecimus,CaroIifeptimifilius,Francoriiwrcx ), declaracur quinquagcfimusquintus, anno Domini 1461. regnauit annisv'' gincitribus.Hunc regem verè Proteum pofsis dicere,qui fe in omnesforwäS vertebac,vc quod concupieraqefficcrer. Quamobrem amp;nbsp;filium fuum Or®' lum oélauum id tantum fcireLatinc voluit:Qui ncfGitdifsimuIare,nefói^’^^' gnare.rege tyranno dignü clogium.Vulgó vero didus fuit Bo»rojiamp;r»lt;f‘^^ hom/n^ quod quantum potuit abftinuit tnbutorum nouorum impofition^^ exadione.qua vna re commendatur.Cæteravcrô,id eft,fidem amp;nbsp;religiogt;^“® fufque deque habuit,vt quod cuperct,obtincret. '‘ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

56 G A R 0 L V S odauus,Paruus fiue Exiguus cognotninejftaturïf*' done, filius Ludouici vndecimi, Francorum rex quinquagefimuflextusii^' claratur, anno Domini 1484. regnauit annos quatuordecim. Italiam nul'® prope répugnante ingrenLjs,regnum Ncapolitanum occupauit: quoexcH^ runt paulo poft Franci.Repentina morte exnndus,rcgibus exemplo elled^' bet, vt parati fint,quia qua hora non putabunt,hinc funtdifceflurj,ad r^^®' nem geftorum reddendam.

57 LVDOVICVS duodecimus,Pater populi cognominatush*’?®' guineproximus Garoloodauo,qui fine liberis deceflerat,fit Francorum*^^^ quinquagefimusfeptimus, anno Domini 1498* regnauit annis fepteroko® magna cum laude amp;: regqi Francici autoritäre. Huie foli ex omnibusnol^'’'^ regibus contigit,vt omnium publica voce,amp; liberis omnium fufFragüSi''^'' ' rt gis amp;: paRons ferret titulum.Seifleli extat libellus de eius vita conkript®^ ex quo multa ad hiftoriam facientia licet repetere.

58 FRaNGISGVS prinnis,cognomine ValefiuSjCognatusLudü“* co duodecimo fait: qui quod fine liberis maribusdecefferatLudouie»’’ Francorum fadus fuit tex quinquagefimusodauus, anno Domini ’ Vf^^' gnauit annis triginraduobus.In hoe rege præter parera fuit illud laudable quod artium liberalium amp;r bonarum licerarü efiet vmeeamans.ItaqucP^”’ per illum veluti nouam Ecclefiæfuæ labanti amp;nbsp;afflida: humanis nidify nibus faciem iuduxit,patcfada in Francico regno Euangelij luce, ben®^®*” linguarum.Quarum profeiTores inftituit anno Domini i yjo.mciifcScptc-i'“' bri,in Academia Parifienfi. Hebraicæ quidem linguæ Fracifcum vatablo®» Grecæautem Petrum Danefium:quibas duobus continuo additusfuit^®®® bus Tufanus Grxcarum dodor literarum. lis dcinceps alij funt additicoH®' gæ viri eruditi, quoru opera Deus Optimus Maximus, propagata bonatui® ' artium amp;nbsp;linguarum notitia, pluwmumilluftrauit velutifcpultamamp;pf®P® opprefiam hominum traditionibus dodrinam Domini noRri lefu Chrub qua vna feruantur eledi,

Francifcus Vatablus mœcenas meus amp;nbsp;cognatus matcrnus,Gamaclih'’''’ fuir, cui lingua patria nomen fuit Gaftablæi, Ouateble, q. d. Tfiticipefda»'’ Tufanus vero Gampanus Fräeus fuit, qui Tonzat patria voce nominabainf* Quod addendum putaui, vt virorum iftorum elarorum, quos Denswi^f præfecit opcri,nofcantur familiæ.Daneûorum autem nota eftLutetiæb*^*' lia,qui funtZ?j n^/zc^.FranciCcus autem Vatablus amp;nbsp;lacobus Tufanus,in b““ muneredocendipublico tandiu perfeuerauerunt, quandiu vitamiHisP^“’ eonceffit. At Daneûus munere rdido poft aliquot annos, dum in Ariftot^

ha^b'^^'^^^^^'^°^^*'^^^'^*^*^ ^“’P®^*^^^ ^” IcaJiam libéra Icgatione/ucccHorcm *i’tlohannem Scrazclium.qui amp;: in fuo munerediim vixit,pcrfcuerauit. y HENRICVS fecundus, Francifci Valefij filius, Francorum rex waratut quinquagefimusnonus, anno Domini 1547. regnauitannis duo-. cim. Cuius res geftæ, Paradini amp;nbsp;aliorum dodorum virorum monumcn-want expreffæ.

^2- HENRICVS tertius, Caroli noni defundifincliberisfraterjfic ïfxFrancorum fexagefimusfecundus,anno Domini 1574.quumpriusrex 1 oloniï defignatus amp;nbsp;declaratus fuilfct, amp;nbsp;in Sarmatiam ad fuum regnum volonicum adminiftrandum fe contuiilfet.Exquo rcuerfus,regni Franc ici haöenasfufcepit.Quem fperamusjDei bona voluntate ^ fin cm iftis turbis amp;: bellisciuilibus, pace reftituta, irapofiturum. Hoc vt largiatur nobis Deus Bptimus Maximus, poftulamus in lefuChriüi nomine,Cui cum Spiritu fan* ’quot;f^Ojlaiis fit,amp;: lionor*amp; gratiaium adio in feculorum fecula. Amen.

■ ^^ ^^^^^^■^ NKAIER/S ON^' raremus, augt;t iis 'varié äißinerewus Çs* impediremus icéiof^^ quàm pauciffimos Çs^ eos non niß neeeßarios fn^ciChro»^ a^MtJtntU'S nttnteros. ^j^/fs ßtnt nuweri annorunt ^Idu^^^^ O/jmpia^lt^m, f^rhis comiàa , (^ à nato Chrißo Dominé' ' Ex ^uilfus foffünt aßimari c^feri, at/jue etiaw inteUi^i.h^^ minant nulli 'ui^eriMMtß nonfintßn^uUs perfinisfit ^^^^’ iói eß, 'üiu aut imperii, aäeiiti. qui poßunt loois anitn^f^ quitus aätiuntur, notar i Cf ekprehenäi nuUo ne^otio.

STVS,VT SINGVLAE PAGINAE ANNOS Q^VINQVAGINTA CONTINEANT, ET FOLIA fingula ccntumannos expIeant.Relißis interim variis fpatiis amp;nbsp;marginibus,vt cuiqueliceatpro

• ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudij fui ratione quæ volet; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Summa annorum ah orhe conjkojad annum Domini 1575. eft Qmn(|ue milUum ^ quingentotum, amp;nbsp;trium.55O3«

A diluuio,ad promiffionem fadam Abrahamo^qmim lt;1» cedicCarris,annifunt4i.7.quiita recenfentur in Sö’' prurafacra.

Sic ab orbe conditoaddifceflum AbrahamicxCarriSj^ö' n i funt xo83.Bis mille oólomntatrcs.

Qma ^ero ^brabami temporas noßri ebronograpbi competfi^^ ci/m temporibus ff in i, iji/i primus naflus eßfiriptores 3 ^^^^^ £)todorus Siculus 3 annos ßgiUatim exponere ordimur3apr0^^^ annis jf brabami. Septenio ante iUu fumptOs'vt deinceps annoïii (p/inqiu^genorüm (f centenorumsperßngula folia conßet ratis^

51
3»
I
1
gt;
4
T
6
7
8
?
10
11

11
n
14
n
iS	I
1
J
4
Î
£
7
8
9
10
11
11
IJ
14
IJ	I
Iff	1
	i
4
5
ff
7
*8
9
10
n
11
13
14
»$
Iff
17
r«
19


« 7 8 ^ 10 11 12 13 14 « I
» 3 4 3 6 7 8 9	•
10	I
1	*1
X	1
3	3
4	4
$ 6	3 tf
7	7
8	1
gt;	X
10	3
11	4
11	5
1	(
X	7
3	*1
4	2
5	3
6	4
7	3
8	4
9	7
10	I
11	X
IX	3
1	4
X	5
3	«
4	7
$	1

3	3901			7**1
4		Olymp.i^^«		7^5
5 » —-~——			x -	7*0 t
			3	717
7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______________________________			4	7^8
’ Hebdom.^j.		Olymp. 189.	]	717
			1	730
3 _________________________			3	73’
4			4	73*
Î	3910	Olymp.190.	1	733
			1	734
7			3	733
gt; Hebdom.S^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_________			• 4	73«
		OIymp.191.	1	737
3 __________________________________			1	7x8
4 _			3	720
3			4	740
s ___________		, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olymp.19:.	1	74«
			2	742
gt; HeWot^5. __________	3910		3	743
* t y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—____— --■---—			4	744
J»--		Olymp.193.	I	74Î
			1	740
			3	747
gt; , -----------------------			4	748
2; ' Hebdom.66. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;________ !^ 1		Olymp.194.	1 2	74gt; 750
’ 3 Nafcitur tn Bcthlcem Dominus		---	3	^H
t 4 nofter I E S V S Chriftus an-			4	75*
j 5 ®°n'undi3929.æquinoftio au	3930	Olymp.195.	I	753
^ ^“quot;aiigt;Oiymp-i94.anno 4.Ab	Magi venîunt lerufalcm ann.Hé		2	7î4
vrbecondita 752.Anno Au gu-		rodis 35.	3	735
HL^Hetodts autem 31.		Hcrodes moritur anno regni fui	4	73«
' Hebdom.67.		37.ci luccedit Olvmp.tcô.	1	757
7 nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—■ —gt;		filius ipfius Archelaus ann.p.		738
			t '3	757
11 tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-------		- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olvmp.iof.	4 1	7^0 761
7	3940		X 3	761- 76i
’4 i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-------------			,4	7^4
* -îlîIÎUîîRfPî^^:1^^		Olymp.iÿg. Tiberius ann.23. quot;	’I iquot; 3	7lt;f3 766 ■ s 7^7
			i 4	76i
‘5 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^quot;^ • - -		Qlymp.199.	1	76»
' Hebdom.iSj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__			X	77®
ir »			i3	177*
			;4	I 77*
	1 59S(	)\ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olymp.200	I	I773

M	4
*4	5
*8	5
	7
	1
18	X
49	/
îo	4
JI	8
3»	4
33 34	7
35 3« 37 38 3» 40 4« 41 43 44 45
• 4« 47 4« 47 80 5’ 8» 83 84 88 8« 87 88 87
4o 61	»
62. «3
«4 48 6S ^7	h
68 49 70 7« 74

4201	AurcHanus ann.5.menfib.62___	4	lt;014
	Olymp.26j.	Z	1025'
		£	10*0
		3	1017
		4	10*8
	Tacitus menfib.6. Olymp.264.	1	1015
	Probus ann.7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__	i	1050
		3	3031
		4	ro^*
4210	OIymp.265-	I	'033
		1	’0X4
		3	1035
		4*	1030

cuhlït.san.2.

( i

3 I	04^
4 lt;	048
Z I	045
1	050
3	®I‘
4	105 i
1	1053
£	'054
3	gt;o$5
4	lO^tf
1	1057
1	1058
3	1055
4	1060
Ï	ioei
1	loei
3	IO6J
4	tos4
	ta^'i
	1066
	10S7
	roei
	10tf5
	1070
	107z
	107*:-
	j’-t

	38$

	HS
	38$
	ÏSQ
	hl
	iSl
	iSl
	ÎS3
	”4

	5ss
	377

	Ss8
	!Sj
	lÜQ
	101	-^^5: D o M. C C C Cr
	401
	40}
	4®4
	'«ï
	40«
	407
	408
	40$
	4'0
	411
	411
	41}
	414	' ■'-.^.^^Romam capita
	4*5
	4iff
	4’7
	418 4'5	^'~^^^-Èi£0^R EG ES. j
	410	pk?; nbsp;nbsp;nbsp;-—____________
	4l»	^Q Jï^ndus rcx primus Fran-
	41 x	'-J^l^raturrrcgnat ann-ii-

45^0

433°

4340

ANNI MVNDL

FRANCOR. RECES.	1-701	IMPERATOR Rli__




		-co 4.ann.5. nbsp;nbsp;nbsp;__



	4710	Conftantinus 6.cummatre Ire-
		ne ann.io.
			•







	47^0	Conßantinus folus pulfa matte
		ann.5.

	*


		Irene excatcato filio ann.4.

ANN.DOM.DCCC.
Carolus Magnus, dedaratur Im-
pcrator Auguftus à Leone Pa	4730	Nicephorus depulfa Irene an.8.
pa. Qui deinceps io GaUia amp;
Germania fucrunt Impcrato-
rcs,diétifunt Occident is ;'cum
Imperatorcs Conftantinopo-
litani, diói fint Oricntislm-
peratorcs.			t

		Stauratius ann.i.
		Michael i. diflus Rangabcs an.t
	4740
		Leo Armenus ann.S.
	I
iLudouicus Pius Imperator a. amp;
Francor.rcxt4.ann.z6.
	1



		Michael z.diftus Balbus ann.9.
	4750

llt^ 1114 1x15 111« 1117 11x8 1119 (130 Iiji 1131 I»3J 3^54 ’IJÎ 113 s «»37 2138 U3S 1140 '142 1141 *43 '2-44 »45 114« «»47 1148 14» 1130 «Ml ti;i i$3 '»Î4 11$« «M7 2*58 H5gt; II«« ii«i 1141 1163 1x65 ‘a?; 214« ii«7 »48	^ x^ ^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x*■ 1^ x^ FRANCO R. REGES.	J 515t	[Occidentis. ________QElS^Î^
	Ludouicus 8.rex 4i.Frâc.ann. j.	4 5160 5170 • 5180 i « S^^o 5îoo
	Ludouicus 8.rex 4i.Frâc.ann. j.


	Ludouicüs 9.qui diftus cft San aus,rcx 4J.Franc.ann.44.		Balduinusi.*^'
	Ludouicüs 9.qui diftus cft San aus,rcx 4J.Franc.ann.44.









	Faftioncs GibeUinorum pro Impcratorc, amp;nbsp;Guclpho-rum pro Papa.











	AN N.D 0M.M.CCL.		Conradus4.ann.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^



			VuiUelmus dux HoI- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___-^ andîæann.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___

			Interregnum in Im- _______■ perio ann-iy.
			Interregnum in Im- _______■ perio ann-iy.

			MiebadE#** gus ann-J5^„^
			MiebadE#** gus ann-J5^„^
			BaJdüinuni ^^^
			ftantinopo^®^*
			lit.__

	........i nbsp;«144J .. nbsp;nbsp;nbsp;.1 nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“



HSf w^			fl
HSf w^	1 gt;M 2
gt;171 PhilioDUS Audaxgt;rex Franc.
2*71 (	ann.15. nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______(

? * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

HEBRÆI NYMERANT ANNOS A .MVNDO COÏ^' dito, amp;nbsp;annum, quo natus cft Dominus noftcr lefus Chriftus, confet®®' in annum ab orbe condito 5761. ter millefimum feptingentefimumf^?^quot; gelimum primum, In quo vc ab iis erretur, didum fuit lib.x. cap.i.hn*^ ChronieLQuo tarnen nobis conftecea,quam vfurpat temporum no»®®' contulimus hïc eorum annos cum noftris. Annos autem bic inchoai”®^ Scripture more à menfe Septembti.

^’iginij.verfg.jt ve. lege, acne. amp;.verf3lt;f. pro earn. lcge,enim. pag.8.verf4.dcefteo. vtm eo JibcIIo. , «h *'f'''^'^°quot;™*^^^‘''S' conumcit, pag.t3.verC31.intcrpolatorum.lege intcrpolatorcm. vcrC38.placet to i'^'^®^^®' amp;vcrf.5s.lt;leeft quæ. Et estera quae qui noire cupiet. pag.i6’.verC44. pro cliem. lege,dies «iiA l P’o'57-vcrC7.protradanius.lege,credamus, amp;nbsp;vcrCiy.pro feda.lege,iafta eflè. amp;nbsp;verCx8.pro pJiar f 'S^pnarmutlu. pag.4o.verC4i-pro pergit. lege,peragit. pag.43.verfi6r. deeft,fexta.vna centefima amp;nbsp;dim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’quot;^“P^t' lcgc,anticipauit. verC4o.pro mundo. lege,numero. pag.45.verC3.pro Noa-

Pamp;4^*’®rC7.prota.lcgeita. pag.53.verC43.pro Ogygis. lege,Ogygi. pag.57. verC5.

«ndiumJege^a dium. verCs.pro menfu dcfiniuifle.lcge,mcnius fiiiflè. verC3i.pro Olympia.ßgc,Olym-l/x ^7’^^° G”'“’^®g®gt;Creta.amp;ver£5o.pro Phlegetonte.lege,Plilegohtc. pag.58.verCp.dceft,Apol-lj^^“^’^°U’reCponfe Apollinis eluCus. vcrCt8.pro ex.lege,es. pag.76.vcrC4ii.pro Salomonem.legé,Solo-JÜ»? • ^°'^‘”Ï'^^®8®’^“^' pag.77.verf.3^.1ege,amp; deformauit. pag.7p.verC48.1cgc,viuariura. amp;vcrC Ptomd '''^’^ P*amp;®’'VerC4’tJEge,rclatum. pag.84.verC5i.Fege,IiplithaEleplitlie. pag.54.verCit.pro atq; ''5*' '8®^4'’«potc““®' pag.96.verC44.pro infolentarum. lege, infolitarum. pag.107.verC18.pr0 Bonus ** ®6*’‘‘’'^Bruanda. pag.io8.verCi6. pro vt,lege,amp;Saluftius. pag.ii6.verC37.1cge,verfiisdccimus l'Et l f5^'’5*’’“Cx.pro amp;,lege,de ipfo loas. vcrC47.1ege,redeundü,quas nos. pag.l44.vcrC1o.pro loacinj.

P.^g’’5o-verC5.propnmo.lege,Plinio. pag.i6o.verCi4.1cge,nullolocoliabendas. pag.i66t

P^S'’7°‘^^’^^’'^’^®g‘^’P°^ edidum Cyri. verC5o.pro QJcge,Claud. pag.i8o.vcrCi9. ''»C«1 jj^™^'’ PBg-i8i'VerC5o.lege,annos in pontifie. nbsp;pag.197.verCl8.pro Dei, lege,veri. pag.1991 jo^’'6®’Maio,Qiüntih. verC5o.legc,vtishaberet. pag.ioo.verCi6.1ege,làtismultis. vcrCi8.1egc,in ipü ®lt;liftiJ’*^^°*’'^^'^^‘'^'^^S^^Bluteum cclCi. pag.io5.verl.34.1ege,amp;ad indicium. pa2.io6.verC3i.legc,vlIiuls ?'’• Mv' P*S‘*®^'^“f5*’pro nulla. lege, nonnulla. pag.iii.vcrC37.1ege,Olencmïycium. vcrC4i.lege,dc *ltra. ° o'^'5'’®BC6.amp; 8.iege,Euarchippi- amp;nbsp;verCi9.1ege,amp; non nimis longè. pag.137.verC45.pro culta,lege, Itve Ca ^■Ï5?’’®B^*’7dege,Cliilpericus Cccundus. pa2.i6o.verCio.prore2ni.leec,reeum. pa2.i67.vcrCiK wfuit Refp. Indicis Chronici pag.prima,verC5.pro vams. lege,vacuis.

Hebræi.		Menfes. Latini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attici. Maccdonici.		• Ægyptij.
1	\|D3 ^ifan.	Martius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Mfv^iùv,	^etV^IMf.	i^£t,u»Ke6.
ii '	1«X fiar.	Aprilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flap7znxlt;6'y.		fspjuauSh
3	* \|VD Sivan,	Malus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miffo^ifiùv.	StUTiOi,	:t£»,;^amp;m'.
4	non Tamuz, I V	lu mu s . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tKATOfeßai ùv.	‘TTMfp.a,	TraUvi.
5	SN Æ	luHus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fji.tlA'i-aTvi^r. vcl Quintilii.	Alt;w«.
6	*7,h’N £lul.	AuguAuS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßenSfe/Äiuv, vd Sextil».	ylt;gt;f7ri£lt;gt;t.	fMfOfi.
7		September. paipA-iixfiuv,	VTTtfßtftldjtef,	6»S.
«	JIÇniD AfarjhtSjvart.	Oâober. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tuavt^^wv.	it eç.	^aaçj.
9	ihoa Kifle^.	Nouember. «vûtç-npjàv.	Â7r/XÂlt;i)oç.	àamp;vf.
10	Td X^MldW n3D Tebeth,	December. wcirKriw.	au Siviùfii,
ii	naœ Seiath.	lanuarius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yapjiXtur.	•7rtfilri9(,	rußi.
12.	quot;^^^ -aidar.	Februarius. tZaipx^oX/av. •	J'uç-poç.	f*:gt;c'‘t*

• 40	CHRONIC.
Septimaluna. -	I 7.ld.	i/iS'ofJ.» t^a/atv^.
Oàaualuna.	.6. ld.	OyS'Óll Ï^-afjLitlV.
Nona luna.	S.Id.	iwcnti l^-ei[jtfvv^
Décima luna.	4. ld.	i'iKetTii Iç-et/MfV»
Vndecimaluna.	5.1d.	Wfieirii 67»/ ZIm.
Duodecima luna.	Pridie ld.	^tOT-épsl «TT/ if'élM,
Decimatcrtia luna.	Idus Septemb.	TflT» (TTl J'lKO..
Decimaquarta luna.	18. Calend.Odob.	TirapT» iTTI S'iXOt.
Decimaquinca luna.	17. Cal.Oótob,	'n^i/ji.Trlit Itt/ S'fi'.a.
Dccimafexta luna.	ló'.
Decimafeptima luna.	H-	i^/ó/jLti fTr) Stua
Decimaodaua luna.	lt;4	o^S'on i^Tt J'^xa
Decimanona luna.	H-	ÖfVaT» 677/ S'iltIt.
Vigefimaluna.	12.	iixàç. o cfS'iK.aTM !}Slvin!jc;.
Vigefimaprima luna.	11.	^tKaTH tp^ivOXTOC.
Vigefimafecunda luna.	’^*	cweiT» ip^ivmTa^
Vigefimatertia luna.	• 9-	oyS'ón tp^irovTcg,
Vigefimaquarca luna.	8.	ÏlS^S/ZH tpóivCVTi'.
Vigefimaquinta luna.	7-	ixrti-ipèlvovTOç.
Vigefimafexta luna.	^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•	TrifiTrln lt;p6ivovnc.
Vigefimafeptima luna.	!••	nintfln iphivoiiTo^.
Vigefimaottaua luna.	4-	TflTII ^ÔIVOVTOÇ,,
• Vigefimanona luna.	3-	S'tuTifa tpiivovraç.
Tri^efimaluna.	Pridie Cal.Oólob.	er» XM vittj n Tfktnàç.

43	Abraham.	2051






yo

		20(^0


•




60

		1070



	. I ------------------------------------,, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..........,



70

		2080


75	Abraham cuocatur ex Carris, re	208j	Thare moritur anno vita: to^
	petita promifsione dc bcnedi-
	cendis in eins femine omnibus Gcntibus.
	cendis in eins femine omnibus Gcntibus.

80

		2050


	Aear fit focia thori Abraham.	i0P3
	__o__________________— Ifmael nafcitur Abrahamo. Is annos vixiti57. Gen.25.	i0P4
		i0P4
		2096	Arphaxad moritur anno 45^

90

		2100

	A NNI	M V N D I.
93	Abraham.	2101





	----------------S107 [Sodoma amp;nbsp;Gomorrha igné cœ-
lOol	faac nafcitur. vixit annos i8o., 2108 litus demiiTo abfumûtur. Ge.19.
	Genel.J5.	A M MON amp;nbsp;M 0 A R
	_________2110 cuntur.


	limaclamp;Agar pelluntur	domo 2113
	Abrahami.



Ho	Vitæ Abraham ann.vîccf.dccim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

	____2120





	2126 Salé mont ilr anno vitæ 43^.

gt;W

	2130







JO
	■ i . lt;3 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:________-
	2140




	2145 Sara moritur anno vitæ 127«
	Genei. 23.

140	Rebecca nubit Ifaaco quadrige 2148
	nario. Gencf.25«
	21$O
		A.iij.

143	Abraham.	2151






B”		2158	Sem moritur anno vitas doo«

		2160


•




Ko	lacob amp;nbsp;Efau nafcutur.Gcn.25*	21^8	Iacob vixitannos 147. Gen.^

		2170

		*





170
»71
171		2180
i7J
’74
I7Î		2183	Abraham moritur, Gen.i^-




		2188]	■îeber moritur anno vus ifl'

		2190







		*

		2200

			2051 ^555
• i j	no I X 3 4 5 6 7 8 9 * lO ll n’ B 14 i gt;5 »7 18 I X 1 3 4 5 6 7 8: 9 IO XI XX B 14 B I6 ‘7 18' 19 lO XI XX 13 14 15 i^ 17 x8 19
		—		Mofes morirur anno vitæ 120. Deuteron.^ 4.
				Mofes morirur anno vitæ 120. Deuteron.^ 4.
			256c 2570 ^571 2580 259°



				- ^





				------■-■,,■■■11 nbsp;Ut






				lofuc morituranno vitæ 110.
		- IVDICES.		lofuc morituranno vitæ 110.
		- IVDICES.		Iof.24.
		phonic! præcft ann«4o»ladic-3»		Iof.24.
		phonic! præcft ann«4o»ladic-3»








		—















		..... 1 nbsp;nbsp;nbsp;. j gt;nbsp;B ^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï	tèoo

	Aod-	2651







		id^O
		id^O
50






«

		2670
tfo




i I



!		i68o
70




	' 'I - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T T '- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;



I		2.690
So
X I	Barac amp;Debora,ann.4o. Iud.5	i 2692 i
1		i 2692 i
3
*i
5:			—
6		I	-
7 '
8 '
		^700

	INDEX ANNI nbsp;nbsp;nbsp;MVNDI.
			Dauid regnat ann.40. 2.Sam.5.	^951 1960 1970 1980 »990 •
•	2 3 10 20 » 30 ■♦0	• t 3 4 3 if 7 S 9 to ill





































			Salomon ann.40.


			Annus 48o.ab cxitu de AEgy-pto. ^.Kcg.6.		Templi fundamenta iaciun^’^’^' 5-Reg-lt;î-





				5000

51
3»
I
1
gt;
4
T
6
7
8
?
10
11

11
n
14
n
iS	I
1
J
4
Î
£
7
8
9
10
11
11
IJ
14
IJ	I
Iff	1
	i
4
5
ff
7
*8
9
10
n
11
13
14
»$
Iff
17
r«
19

ÎI^A.BAB.IMPER. ANNIMVNDL				ROMAE*
H	\|Ioacim.	5401 1			4	^24
4	NABVCODONOSOR		Trafmigratio Babyl. Olymp.ô^		i	115
	25155^ annis 45.				2	LXd
					■’1
7					*1	1.18
8			Olymp^64.		* r
J					2
lo	7 loachim qui amp;nbsp;lechonias régnât « «es menfes.				3	232
ii	7 loachim qui amp;nbsp;lechonias régnât « «es menfes.				4	131
I	s Sedechiasann.il. 4.Reg.z4.	5410	Olymp. 65.		1	113
1	lO				2	134
5					3	’■35
4	n				4»
Î	gt;3			Olymp.66.	1	’-37 138
(	gt;4			——	2	’-37 138
7	'5 Ezechiel prophetarc incipit. is Ezech.i.				3	2'3 ^
s	'5 Ezechiel prophetarc incipit. is Ezech.i.				4	24^ »41
s	‘7		(Jlymp.óy.		1	24^ »41
lo					2	14i
II	's Templum cum vrbe lerufalem	34^0	———		3	2.43
	»» __eucrtiturfunditus.				4	2-44
	M Regnatum eft in ludaà Dauide		COSS. Romæ	Olymp.68.	1	145
	il _adcuerfum téplum ann.470.		creantunexaäis		2	245
	13 ______		Regibus.		3	*47
	14				4	148
	15		' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olymp.6j).		I	143'
	16				2	i-ïo
	17				3
	18				4	*5»-
	19	3430	Olymp.70.		I	’•53
	30				2	154
	51				3	155
	3^				4	156
	K«ueli noui T empli ftruftura 34 _dei^nj}pjj.m.^ Ezcch.40.			Olymp.yi.	I	M7 158
	K«ueli noui T empli ftruftura 34 _dei^nj}pjj.m.^ Ezcch.40.				2	M7 158
	J)		4		3	153’
	jO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----				4	160
	37		-------“^^ Olymp.yz.		I	ISI
	3*				2	z61
	40 ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-	5440			3 4	16i 1^4
			-------Olymp.7£'		I	1^5
					2	1^6
	43 ________				3	16 7
	44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---				4 t	tiS8
	ZZZZZI 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T7..ÎI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—			Olymp. 74	Z	Z6?
					2	170
					3 4 r	t7» 272 1731
	4	3450	Olymp-75-		3 4 r	t7» 272 1731
				C.tiij* *

.INDEX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j ANNIMVNDL
	3 4 $ 6 7 I X 3 4 5 lt;gt; 7 , X’ 3 4 5 6 7 i X 3 4 3 tf 7 X 3 4 5 « 7 l X 3 4 5 ff 7 X 3 4 5 ff 7 1		555t 55^^ 3570 3580 5590 j^CfO


				Athenæ videntur Olyïnp.^* ' 'j captx à Lyfandro Olyinp-i“^ ‘ J^^ anno primo.namineum a'’'’^ ^ ,)( incidit Olympia^taitXS^S-' ^si Hcllenic.a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olymp-J^ê.' * ,\|i

		Hcbdom.i^.


		Artaxerxes Memor.



		Hcbdom.14.
				---— j
				------------*^ 4 ’ ____________________________________________________________________J (SZ
				Olymp.i2i



		Hebdom.15.		Olymp.io5' ‘ L

		Ochu s Àrtax erxe s.		Philippus paterAlexadrj reg^ ^li
				Alexader Magnus Olymp-Jg^' ' )gt;! nafcitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^

		T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil
		Hebdöm.16.		----------------—4


				4 lt;lt;*

				Olymp.^' ^ii

		Hebdotn.17.

				OlynigJS^’ ' ,io
		Arfes Artaxerxes.		_

				_
				OlVO^' » 4«
		Hebdom. 18.

		Darius vitimus Pcrfar.rexyViótus ab Alexandro Magnö'.		Alexander Magnus Olyj^^^fl^ » ’ régnât ann.ix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— lt;‘^



		Hebdom.X9.		OlymE^i-- 4”

ANNI MVNDI. nbsp;nbsp;______RO MAE-
4		3601		4	4x4
?			QIymp.113.	1	4»5
4				1	415
7				J	4*7
«	:lebJom.20.			4	418
X	Alexander Magnus montur.		Ptolomæus Lagi. Olvmp.i^.	1	4x9
s			AEgyptum occupât,in qua re-	1	430
4			gnat annis 41.	i	43’
Î				4	43*
4		3610	Olymp.115.	X	433
7				1	434
•i	dcbdom.xi.			3	435
X 1	•Agathocks Syracufas occupât.			4*	43«
5			Olymp.116.	1	437
4				1	45*
Î				3	43»
6				4	44''
7			Olymp.117.	1	44’
î	^Î^om 22-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_		Caflanderfunditus tollit ftirpcm	X	44*
X	‘^«Ï^iilî^toroccupat^.	3620	Alcxandri Magni.	3	443
î				4	444
4			Demetrius Phale- Olymp.u8.	X
			reus impetrat à Ptolomæo vt	X	44*
7			Democratia reddatur Athen.	3	447
				4	448
1			lt;^lymp.n9.	1	443
X				X	450
J				3	451
4				4	43*
S		ilt;^iO	Olymp.no.	I	433
gt;				X	434
7 I				3	455
				4	43«
5			Ölymp.121.	1	457
4				X	43*
4				3	*’ƒ
if				4	4^0
7			01ymp.!2 2.	:	4lt;fI
				X	4^1
x		3(540		3	4lt;f3
				4	4'^4
			Olymp. 12?.	I	4^3
				X	'4lt;flt;
				3	4^7
				4	4^8
	*^iioclius Soter.		PtolomrusPhila- OIymp.124.	z	4^*
	^bdom.2^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,		PtolomrusPhila- OIymp.124.
	^bdom.2^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,		delphus polt pattern regnat annis 36.	i.	47P
X	dellum Tarentinuni Pyrthi du-		delphus polt pattern regnat annis 36.	3	gt; 47»
3	flugcdum.			4	4T^
4		3lt;55o	2^ v- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olymp.i25.	1.1	4^1

	ANNI MVNDI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ROMAE.
€ 7		5701		4	514
1			0Iymp.ij8	1	3*3
l				1	51^
	^ ^ücus Ceraunus Afiæ amp;nbsp;Syriæ			3	3*7
♦	*’eX 5.			4	5^8
Î			OJymp.ijp	1	31?.
s	“ochus Magnus Afiæ amp;nbsp;Syriæ			1	330
7			Ptoiomæus Philopater 4.AEgy-pti rcx ann.17.	3	53’
t			Ptoiomæus Philopater 4.AEgy-pti rcx ann.17.	4	331
1		57’0	Olymp.t4o.	I	333
3				1	534
4				3	333
s			Écllum Punicum feeundum.	ïl	3313
5			Olymp.141.	1	337
gt;				1	338
Ï				3	55’.
X				4	340
			Olymp. 142,	I	34»
				1	34»
5		57?-°		3	343
Ç				4	344
7 1			Olymp.143.	I	343
7 1				1	54^
i 3	”'x^2®’57»			3	347
i 3			Ptoiomæus Epipfianes AEgypti	4	348
4			rcx 5‘ann.24« oiymp.J44.	1	343»
				1	530
ff				3	33lt;
7			Scipio vihcit Hanibaléin Africa.	4	33» 333 334
I		3730	__________Olymp.	1
X		3730		X
5				3	533
4				4	33«
î			_________________01 y m p * 14 6.	I
6			_________________01 y m p * 14 6.	X	7 3/ 338
7				3	355
J				4	iso
l			Antiochus viftus Ölymp.147.		S^l
			Antiochus viftus Ölymp.147.		S^l
3			omni cis Tauru	X	3«* 3lt;33
4		374®	Afia fpoliatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?~	3 4i I	3«* 3lt;33
5		374®			5^4
€			Olymp.148.		3«5 565
7	næ '’ P^’lopater 7.Afiæ amp;nbsp;Sy			1	3«5 565
î				3	3137
				3	3137
X				4	568
5					568
					3^3’
4				1	370 I 371 37*
$	^'*''quot;^—^ '		Hannibal moritur.	3 4
4			Ptoiomæus Philomctor ann.35.	3 4
		^1^	rex 6.AEgypti- Olymp.150.	I	373

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INDEX ANNI MVNDT. _					3gt;
	■7		575lt;\|		)
	1	Hcbdonl.41«				i^^
	1					(7^
	)			OIy.m£^		(7*
	4	Antiochus Epiphancs 8. Syrix				f^
	T	rex ann.ii.his propter iniolcn-			5
	«	tiam diftus i^i/zavv't.i.furtoCus.				f“
	7			OlympJ^	I	I»
	l	Hcbdom.41.				1«
	1		37^û		9 4	1«
	J					1«
	4			OlympjJ		('^
	J	IVDAS MACHABAEVS.			4	1* 1”
	«			Paulus AEmiHus triumphat lt;^'		1* 1”
	7			Perfis.	4	(’^
	l	Hcbdom.4^i		Olymp’S^	gt;	f»'
	X	Antiochus Eupatot 9.tex Syria:,			f	0
	3	ann.i.				!gt;‘^
	4	Demetrius Soter, 10. rex Syria:,			4
	5	ann.io.	3770	Olymp.1^'	J	fgt;»
	£				i	(»
	7				i	1’^
	I	Hcbdom.44.			4
	1			ÖJymp.ijé'	I
	)				1	(gt;' 1«'
	4				}
	5				4
	6*			Ölymp.i)7'	l
	7	Alexander rex Syria: 11.ann.5.			I
	1	Hcbdom.45.	3780		1	10^
	X				4	lt;®f
	3			Bellum punicum Olvmp.i5^'		4«^
	4			tertium.	1	(^
	$ e	DemetriusNicanorii2.rcx Syfi«, ann.i.		PtoloraæusEuergetes, Phylcon 7.rexAEgyp.ann.i9- _^	) 4
	7	Antiochus Sidetes ij.rcx Syriæ,		Olymp.iJ?'	1	ii^
	I	Hcbdom.46. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ann.3.			f	fit
	1				I	6I*
	3	Trypho i4.rex Syriæ,ann.j.			4	411 414
	4		3790	____OlympJ^'	I	411 414
	5				1	«I
	4	Antiochus Demetrij frater,			J	41^
	7	ann.ii.			4	417
	I	Hcbdom.47.		__________________Olymp.i^^ Mancinus à Numantinis virus'	t	4gt;i
	X	..... ■ - nbsp;nbsp;•' ■■—■■■ ■ nbsp;nbsp;.^^	*		3	W
	3 4	------— nbsp;—			4 I	4»lt;’ 011
	5			Olymp-'	t	lt;0.
	4			1 ihrr.lt; irarcLfert leg.agt^j~.’_	3
	7		3800		3

G H R o NI GI. _ANNI MVNUL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®£			MAE‘
' ^bdonl.48.	3801 58IÛ 3820 5830 ^840 13850		4 ^^* '1 6i^ ƒ 617 4! «18 3 «‘ 4 «» I «33 » «^34 4 “3^ j 637 » 658. j 6)9 4 64» I ^4* gt; 64* j 643 4 644 l 6^ i 646 } 647 4 648 I 6^,9 » 650 j 631 4 45» i 653 * 654 3 655 4 656 «lt; 657 i ^58 3 659 4 660 J 661 * 66* ) 66) , 665 1 666 J 667 4 tf68 , 669 * 67® J 671 4 67* r 673
		Olymp.163.

4 Demetrius Nicanor dimißus ab ^ Arface.iteruni regnat ann.4.
		Olymp,i64.
7
* Hebdom.49. Alexadenó.Sy-
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riæ rex ann.z.
3 Antiochus Çrypus 17. rex Syriæ * •ann.î9.		C.Grach.occifus. OIymp.165.
3 Antiochus Çrypus 17. rex Syriæ * •ann.î9.
5
6		Ptolomæus Lathyrus g.rcx AE-
7		gyptiann.iy. Olymp.i6^.
* Hebdom.50.
X
5
5		Ölymp.167.
4		Ölymp.167.
!

7
' nebdom.51.		Olympii68.

3 '
4		Cicero nafeitur Arpini.
		OJymp.169.
D
7
' ^fdom.52*
		Ptolomscus AÎe- ÛIvmp.i7o-
3		xander tf. rcx
4 ________		AEgypti.
5 ___________________		AEgypti.
5 ___________________
		ÛIymp.171.
7 .
^yria fit prouincia.
X
		Olymp.172.
4
Î 7		Ptolomæus Lathyrus rcuocatus a fuisjiterum régnât ann,8.
Î 7		Olymp.iyj.
X ^^Cudom.5^. X
3 ____________
4		Qîlymp.174.

^?^Î^HLE£Sppnicn magni ac- -iSïEîEZ? (‘'pi'-		Ptolomscus Aulétcs lo.rex AEgypti a.nn.}o.
^?^Î^HLE£Sppnicn magni ac- -iSïEîEZ? (‘'pi'-		Sylla Didator. nbsp;nbsp;Olymp.175.

51
3»
I
1
gt;
4
T
6
7
8
?
10
11

11
n
14
n
iS	I
1
J
4
Î
£
7
8
9
10
11
11
IJ
14
IJ	I
Iff	1
	i
4
5
ff
7
*8
9
10
n
11
13
14
»$
Iff
17
r«
19

	IN ANNI	DEX MVNDli
		5851
	ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I	Sylladeponit	didaturam.____' ^^i
	4
	ï	! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olymp«^’ * lt;^

	7
	i Hcbdom.5d.
•		Spartakus amp;	Olymp.iTT: ‘
		Chryfus.
		5860
		4
	4	O]ymp.i7i'‘ ,ji
	»
	* iHelxlóin.57«

		O]ympj72' ’ lt;,’
	4
	5 j____________________________
	4 Jlcrufalcm capitur à Pompeio.	M.Giceroamp;G.Anton.COS^ * ^,,
		3870	OIymp.i8q' ' ^,4
	I Hebdom.58.
	X	Galliæ decemuntur Cjtfari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
•

	4		_ Qlynip4amp;
	5 Ptolomxus Auletci pellitur à
	lt; fuis,rcducitur à Gabinio.
	7
	i Hcbdom.59. Cleopatra curt	———— Olymp.182' „gt;
	x fratre régnât : quo fubmerfo,
	ï fola tenet AEgyptum ann.aa.	388oBellum ciuile	inter PompeiiU® ’ ^
	4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___________________	amp; Cæfarem.
		-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Olymp.^ .
		------------------------------!---^ f
	7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____________________________
	i Hcbdom.60.
	* Iulius Cxfar occi^dimr.______	A aamp;4Kza « Av Uil Iulius Csfar.	Olymf^' ' J
	3		—---71«
	* Panfa mortuo, confulatum inua	Panfa amp;HirtiusC O S ^„,
	ï ditOótauiusdióéüS poftca Au-		4 '
	^ gudusra quo tepore impetium	58 po	01yni£:l5S; ‘ r„»
	7 ®io^nnorum56.dicitur.,
	Hcbdom.61.	-----------------------------------------------------------5
	X
	5
	4 ___________________________
	3 Herodes Antigono fttblato re-
	* nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^ Bnn.57.' „ , .
	7 ______________________ i Hebdom.6z.
	/ X	. SPoo) _________

DOMINI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANNIMVNDI.					gt;1 3 4 j » 3 4 i » 3 4 i i 3 4 i i 3 4 i t 3 4 l i 3 4 i i 3 4 f t 3 4 1 1 3 4 I » 3 4 I t 3 4 l * 3	9j‘ 911 91^ 911 fin fli gt;“ gt;83 »0 }ti «if 99^ 91' 99' 999 999 999 999 991 9^ 991 / icc' ;ƒ■ (S) ff9^ 0Ö( 009 i009 iOlt;^ tlf lOgt;^ jpK (0l’ joD (4“ 1(11) (01« 1017 )0i3 11(13 .0»’ [0l‘ iO9^ ioi3
M lit it-7 lit 119 »JP 131 3‘ 33 »34 »33 13« 37 138 13* 140 14J 141 143 144 45 X46 »47 »48 14? 150 13 tjx 133 54 133 1(4 137 138 1^9 ifo 161 161 iSi 16'4 it^ its tSy 148 its i^O 71 171	•		451 4160 4170 4180 4P° 4200
				Alexander Mammex annJ^

				Olymp-12



				Olymp.^^iquot;



				Olymp’^U


				Maximinus ann.j.
				Olymp-^.
		Cerorinus fcribit librumdeDie natali.cap.15.eius libri.
		Cerorinus fcribit librumdeDie natali.cap.15.eius libri.		_^^lbinusamp;Puppienus ann.i-
				lt;jordianus ann.6.
				_________Olymp •jj!'



				Olymp. 15^'
				Philippus ann.5.


		ANN.DOM.CCL.		Olymp. 251'

				Deciusann.2.

				Gallus cü Vola- Olymp.Jj^'
		AEmilianus j.menfibus.		fiano filio ann.2.
				Valerianus amp;nbsp;GaUienus anm^^.

				Olymp.jJl



				O]ymp;}6o.








				Claudius fecundus ann.i.__
				Claudius fecundus ann.i.__

ÏM Ïi4 Jï it-t Jtr JiS ii-9 330 33t 33i 333 334 33S 33« 337 33S 33? 340 34t 34» 343 344 I 343 34« 347 348 34? 350 351 332-333 334 333 35« 337 338 33? }50 3lt;ft 3«3 « 3^4 33 i66 }0 7 ^^^ 3«? 370 37«' 371)			4^5’ 4260 4270 4280 4290 430“

















				_Conrtantiusann.24.








	ANN.DOM.CCCL.









		Donatus grammaticus Horet^




				lulianus ann.2.
				louinianusmenfib.S.^^—•
				Valentinianus anp.ih_^—'

INDEX		R0MA£
I^OMlNL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANNI	M VNDL	R0MA£
03 FRANCOR. REGES.	43511 IMPERATORES	gt;74
4M
		«7’
4M

416 ___________________________ 4*-7	Theodofms iunior filius ArS^ij»?*
lt;»13	ann.i6.	II7gt;
41?		liW
		X1^gt;
430
*” Clodio Crinitus, lecundus Frao
^î*. corum rex ann.18.		11«
4i3
434		11«
43$ ____________________________________		Ul*
43«
437
438		____11*7
43» ____________________	; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ 113«
440 ____________________________
44»
441	4370 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
443 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“
444		•m
		110
*4«
447 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' “	Attila regrtat;	KJ»
448
449 Meroueus ^.FranC.rek ann.io.
410 ANN. DOM. CCCCL.	«01
431	I Aquilca diruiturab A’ttila/ uoi
451	4380 ---------------------
433	Martianus ann.7.
434
433}
436
437	Genfericu» Romam occupât,amp; no*
438 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___________________________	♦ . ipoliat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_____________	__11«)
4tgt; Childcricus 4.rcxFranc.ann.i6.		m»
460
^lt;[ =—----------	Leo primus ann.18.
4«1	4390 __»__________	[1«
4lt;f3	i*«4
4»4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'________	ill*
		_ itiy
		uil
467	I«3
468
		BSO
46p	Ortn^omim «m Î^îgt;1l» mil’ TmP^ litt
470 Odoacer dicit ft fCgem Italia:,	rium.
! 471 1 poll dcpolicum abAuguitulo
' 471 ) Imperium ann.dom.47o.-’	4400 nbsp;nbsp;_______

	5»^J	FRANCOR. REGES.	445t	I MPERATORES.^
	5»4
	SM
	SIÄ
	V*7
	$18			iuftinianus ann.59. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

	«»
	sn
	$}*	4460		Dionyfius Paruus Abbas Ron»*'
	$3J			nus j auftor eft numcradorun*
	$J4			annorum à nato Domino.__
	$3$

	$37
	338
	S3»
	S4O
	34»
	34»		4470
	343
	344
•	343
	34«
	347			Totilas euertit muros vrbisRo
	348			mar, direptis omnibus ciiiitt«®
	34»			bonis :iifquecaptiuis inCarn-
	330	ANN. DOM. DL.		paniam abdudis. itatumR®'
	33«			ma plufquam dierum quadra-
	33*		4480	ginta fpatio manfit deferta.
	333
	334
	333
	33«
	337
	338
	33»
	»«a Clotarius i.rex Franc.7.ann.5.
	3««
	5«1		449^
	3«3

	5^$	Chercbertus Franc.rex8.ann.9.
				tuftinus iunior ann.ii.

	^jsl8


	3/0	1
			45^

bo,„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRONIC!.		rMpERATORES.
AN N I	MVNDE
•a7lt;:'-^COR. REGES.	gt;“'^\Occidentis. nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Onentis.


quot;gt;76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__-— ---		Michael Ducas ann.i?-
77



		Nicephorus Botonia-
	5010	tcs.ann.5.

	Alexius Comnenus
gt;085 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___________
'087 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------------------—.1
gt;088 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;________—---------
gt;«Ss —-------------------
'Psq

'OSi
'091
gt;oj,	50^0


	*




quot;o, ^SSjOM.MVe.

	50^0


'gt;05 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

	Hennen	s 5.ann.2O.


»u , ^’*^“s Craiïus rex ï9.Fiac




1 ‘“7
	Caloioannes Comnenus
	ann.25.



	15050

	G H R o NI GI. Jl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A-NnI MVNDI. -IMPERATORES.			gt;
»75 quot;74 quot;75 ‘17« quot;77 'gt;78 quot;7S 'Uo 1181 1181 1183 1184 U85 118$ 1187 1188 '18? 'IPO IISI «n ‘igt;3 r’l quot;gt;1 'ISJ IIgt;7 IISÏ 11$} gt;100 1101 1101 Ito: 1:04 IIO5 ‘10« •107 lioi Itös uit t Uil a Uu 1113 gt;«4 lUft III ax	XRJ'NCOR. REGES.	5x01 5110 5^0 5’30 T140 5’50	Occidentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orientis-	5 \ • Ï 5 1


	Philippus Auguftus rex ^i.Prac-		Alexius Puefann.j.
	Philippus Auguftus rex ^i.Prac-
			Andronicus ann.2.
			Ifacius Angelus
			ann.16.


			Henricus 6.ann.8.___.




			Philippus Barba-j__^^__,____________ roflæ filius an.io.. Cóftantinopolis capta i {Francis amp;nbsp;Venetis.
	ANN.DOM.M.CG,
	^iîî^iSîÿs Lafcaris extra »rbé an.18.		Alexij Duo amp;nbsp;Baldui nus ann.2. Henricus Balduin j
	_HRTARL		' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fraterann.12.
	.T ,1 : i ‘		-----

			Otho 4.200.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----i .,gt;
	ïJïi-^ENSES. _		Otho 4.200.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----i .,gt;
			Fridcricus2.ann.j8. — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......• Petrus Ältifsiodören-fis ann.5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1


			■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eobertus Petrffilius
			’ . , : -is nr ann.7.: ri ■•.1 I\«j)
			F«Hj'

i'Vj		FRANC OR. REG ES.	154°*	Occidentis._______Örientis.
I	474			— _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... -------— — 1 r
	'471
	47«
	477
	'47»
	47^			----, -. - , ,■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-----*1 1^' ; - .------
	4*0			’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ! j
	181			Baiazethes a.TüPCi
	48gt;		54’0	‘ ‘ 8.ann.jï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
	483
	'484	Carolus ä-rcx 55. Fraoc. ann-14
	485
	4SS
	'487
	gt;483
	148s
	'479
	•4SI
	14s*		54^0
	'4«
	'4gt;4			Maximikanus anfi.25»__' nbsp;nbsp;nbsp;lt;
	'4S5
	'47«
	'4S7
	'4S8	Ludouiciis u. Pater populi di-
	•4»»	ftus.rcx 50.Franc.ann. 17.
	1500	'AN N. D O M. M. D.		M.D.
	«JOl
	Ijül		$430
	'503
	'S04
	‘50)
	‘503
	«507
	•!08
	'50s
	ipo
	'411
	«Î»		5440	Sclinus Turcar.Im-
	fîi3			pcrator9.ann.8.
	*t«4
	‘515 141«	Fracilcus Vaktius diétus, rcx 57. Franc.ann.jz. Ïludia bonarum		Martinus Lutherui faibit de indulgentüs.
	'5*7	literarum reftkuit inTrancia.
	•418
	•415			Carolus5.ann.39.
	gt;440			SolimanusTurc.
1	'4«			10.ann.46. __
	'4«		545o_

^nni Dom.^nnim/tdi.^nni Do.^nnimïtdi.^fjniDom.^nni m/idi.^nniDom. j^nnimi'^’
Chriftianoru.	Hebrasor.	Cliriftianoru. Hebræor. Chriftianoru.				Hebræor. Chriftianoru.		Hcb»üf’
1	3761		370	4'3°	790	4550	1210	4970
Z	37^Z		380	4’4°	800	4560	1220	4980
5	37^3		390	4’5°	810	4570	1230	4990
4	37^4;		400	4160	8zo	4580	1140	5000
5	3765		410	4'7°	830	4S9o	1250	5010
o	376S		4ZO	4180	840	4500	1250	5020
10	3770		430	4’90	850	4610	1270	JOJO
	3780		440	4x00	85o	4620	1280	5lt;’4O
5®	3790		450	4Z10	870	4Ö50	1290	5®5o
4^ So 60	3800 3^to 38zo		460 470	4ZX0 4^30	880 890	4640 4lt;55o	1300 1310	5060 507®
	3800 3^to 38zo		480	4240	900	4550	1320	5080
80	3830		490	4^5®	9.0	4670	1330	509« i
	3840		500	4260	9zo	_4lt;^8o	’340	5100
100	3850		510	4^70	930	4690	’350	5110
110	38^0		5^0	4280	940	4700	1350	5110
	3870		530	4190	950	47*0	1370	5’5®
	3880		540	4300	960	4720	1380	5’4®
T gt;1 A	3850		550	43'0	970	4750	’390	5’5®
	3900		560	43^0	980	4740	1400	518’
	3910		570	4330	990	4750	1410	5'7®
au	39zo		580	4340	1000	47lt;ïo	1420	5180
180	3930		590	4350	1010	4770	’430	J19®
180	3940		600	4360	1020	4780	2440	5100
ipo	3950		5io	4370	1030	4790	1450	5210
	3960		6zo	4380	1040	4800	1450	5«o
	5970		530	4390	1050	4810	1470	5’5®
2iX0	3980		640	4400	1050	4820	1480	524«
0	3990		550	44’0	1070	4830	’490	525®
24^	4’^00		660	44ZO	1080	4840	1500	52^0
250	4^10		670	4430	1090	4850	1510	527® 52!o
	40Z0		58o	4440	UOO	4850	1520	527® 52!o
270 xêo	4030		590	4450	1110	4870	»53®	5290
270 xêo	4040		700	4460	1120	4880	1540	550®
2yo	4050		710	4470	1130	4890	’550	55’®
300	4050		I 720	4480	1140	4900	1550	552®
5*0	4070		730	4490	1150	49’0	257®	5550
3 zo	4080		740	4500	1150	4920	’572	555’
330	4090		750	4510	1170	4930	’572	5552
340	4^10		750	4520	1180	4940	’573	5555
350 360	4110		770	4530	H90	4950	»574	55^4
350 360	4130		780	4540	1200 I	4950	1575	5555

51
3»
I
1
gt;
4
T
6
7
8
?
10
11

11
n
14
n
iS	I
1
J
4
Î
£
7
8
9
10
11
11
IJ
14
IJ	I
Iff	1
	i
4
5
ff
7
*8
9
10
n
11
13
14
»$
Iff
17
r«
19

Varronem.	25. Carolus magnus. r.	J^D* 2^1'
Afchanazæi fuut Medi.	229. Carolus caluus. 2.	J^D* 2^1'
Afchenez.	iï9* Carolus fimplex.j.	201' J^i'
Afpliaititeslacus.	108. Carolus pulcher. 4.	201' J^i'
Afluerus Artaxerxes. Aftra conditain figna.	164. Carolus fapiehs. 5. 44’ Carolus fextus.	1^5’
Aftræa.	54. Carolus feptimus.	1^5’
Aflynorum Imperium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;152.amp;24Â. Carolus exiguus. 8.		li'i' 100' f
Athenienfes diem anoéte inchoant	:. 20. Carolus nonus.
Athcnicnfium anni vnde incipiant.	59. Çarræ.
Athcnienfiurn fafta pro maximis	eele- Catachrefi vtimur multis locis.
brata.	208. Cataduppi.	‘T
Atticorum menfes. .	35* Catalannici campi.	;ifcöllS'
Atticus Chronicum fcripfit.	59» Caufæ return.
Augeæ ftabulum.	208. Caufæ toliendx , vt tollantut
Augudulus imperator.	62« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198.	7'' 9'
Auitus imperator.	25^. Cœlum eft aër amp;nbsp;æther.
Aureus numerus.	200. Cœlum globofum.
Aurcum imperium Nabucodonofor. 151. Coelum locus return omnium*		r
Autuinno mundusconditus«	45. Cœli dicuntur patres Satumotuo	JO' 108'
	Cenforinus.
	Cetura.
T) Abylonis etymon. jQBabylon à quo condita.	97. C et him funt Romani. 15®* Cham.
Babylonica monarchia.	i43’ Chananæa regio.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Baptifmi Chrifti tempus.	190. Cherobertus.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Baptifmus Domini non finit hebdoma- Childebertus primus.
• desDanicIis.	159. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundus.	4
Baptizatur Dominus nouer lefus Chri- Childcricus primus.
ftus Ingrediens annum trigefimum.194. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundus.		JJ»'
Bcda deintercalatione.	52. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertius.
Bedaerrat in annis hebdomadum.	I7lt;ï« Cbilpericus primus.	117'
Bcdola non eft bdelium,fcd vnio.	84. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundus.	1)8'
Ben-iamin vltimus filius lacob.	Ï09. Chriftus dominus.Deus amp;nbsp;rex noW^f' \
Ben-iamin tribus propè ext^fa.	123. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftraiuftitia.	171'
Bella vnde oriantur.	103. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de tribu luda ortus.	171'
BelIaMcdica.	14^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incarnatus menfe lanuari'	). '9''
Bellum Gabaiticum.	izz. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paflus anno ^2. amp;nbsp;dimi“*®’
Marathonium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;214 amp;216. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætatis terrenæ.		7
Pcloponnefiacum. 214.amp;217. Chriftiani varié notant tempoos*		7
Salaminium.	216. Chryfoftomi fententia de con«ption
Thebanum. . j	100. natiuitatc Iohannis amp;nbsp;Chriib'	iV
_ Troianum.	loo. Chus Arabiamtenuit.
BerofusChaldxus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149.amp;	224. Chus regiojoon eft AEtbiopiä* Sj'SïJj’
BilTcxtilis annus amp;nbsp;menfis.	38. Cbus eft Arabia.	»H'
Blondus notarius Eugenij. .	102. Cinxi.	54
Bodilo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,	258. Cir,non eft Cyrenc.	»4)' fft.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bruma.	201. Circulus quid fit.
Brunia,fiuc Bruniebildis.	258. Circuncifio imperatur.	4gt;'
	Ciuilis annus.	4gt;'
	Hebraeorum.	4-1'
Z^Abala.' V^Cadmus Milefius biftoricus.	lt;^3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romanorum.	4’'
Z^Abala.' V^Cadmus Milefius biftoricus.	213. Cleomedes.	9'
Cainan.	94« Clerus.	V' 19'
Caleb.	I2T. Climafteres.	V' 19'
Calendar.	38. Climaftericus annus.
Capbtborsci.	242. Clodio Crinitus.	2)9'
Captiuitas Babylonica.	143. Clodoucus,i. Ludouicut.	2)9'
Carolus craffus imperator»	2^1. Clodoucus primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clodo-

No-hamon.Thebæ AEgyptiæ. Non«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■	*51-	quintuSjLongus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;265.
	38-	fextus,Valcfius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;265.
Nouembri menfc fit fementis in	AEgy-	Philo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;130*
pto. Nouifsimorum temporum ratio.	47-	Philofophiarfumma. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7*
pto. Nouifsimorum temporum ratio.	178.	Philofopbandi vera ratio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.
Noftrum non eft nolle tempora. Noc tres liberi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ge	64.	Philofophi egent cognitione verbi Dei» fine quo nihil relt;Sèvnquam dicunt. 78.
	.amp;: 222.
iNoe anno integro area inclulus.	90.	Phifon Arabix fluuius jlabitur in finuin
Nundin«.	30«	Perficum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84.
Numa additduos menfes anno.	32-	Phut in Mauritania. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;237.
O		phyfici ignorant artis fiiæ principia. 75. Pipiuus rex aiitor donationis Conftan-
fjftoëteris.- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41. \JOdoacer rex Italiæ,fuftulit ex Italia		tini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;260. Pifa amp;nbsp;Pifæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56.
Imperium Romanum.	62.	Pifces amp;nbsp;volucrcs creantur quinto.die.
^dofilius Roberti.	162.	74-
^ebotas pueil.	216.	Pififtrati tempora. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215.
'Jmcijhumanifumma.	B-	Planet«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.
Olenpoëta prior Homcro.	2ir.	Planetarum horæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25.
Q^ympia vrbs.	56-	Plantas creatæ. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;72.
Olympiades.	5^-	Plenus dies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.
Olympias male annotata apud Xenophon		Plcnitudo temporum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;178.
’em i.Hellenicon.	212.	Poëtæ magiftri vani amp;nbsp;mendaces, 55, amp;nbsp;224.
Olympias oftogefima certarum hiftoria-		Poëtæ magiftri vani amp;nbsp;mendaces, 55, amp;nbsp;224.
'■umapudGræcos imtium.	58-	Poé'tæ vndc hauferint fccula aureajargen-
Olympicum ludicrum amp;nbsp;ftadinm.	57.	tea,ærea,ferrca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . ijr.
Onuphrius Panuinius.	206.	Poé'tæ priores Homero. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211. lt;
Otofiushiftoricus.	189.	Pontifex ins dicebat è verbo Dei. 122.
Ofbis in tres partes diftibutio. 98.amp;: aai.		Præceptis Dei parendu no hominum. 187.
'bilander.	’73-	Prima feu priora tempora. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66.
Othoniel iudex.	112.	Principionulla cftorigo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75.
P		Principium eft vnum return vniuerfarum
1		Deus Opt.Max. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75.
O^^pnus poëta prior Homero.	211.	Priorisamp; pofterioris ncglefla fæpe ratio.
1 Panes primitiarum.	48.	120.
Paradifus. Ïl 1 f	79«	Profelfores linguarum inftituti Lutetiæ.
nradi 11 amplitudo.	87-	266.
Pares Fra/ici«.	263.	Profefti dies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21.
ParoPythagoricus. Pafehæfeftum. ^tloponnefiaci belli tempos.	i. 48.	Promifsiones faß« Abrahamo, pertinent ad nos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;102.
	217.	Pyramides à quibus faftæ ignoratur. 97.
“etecofte habet ferlas mefsis cSfeciæ. 45. Pentendes dicuntur Olympiades. 5^.		Pythagoræ tempora. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;218.
vendis tempora.	214.
Perfarum reges. Perf« fufi ad Platæas. Perfici imperij tempus ijo.annorurr	166. 167.	Vadraginta anni deferti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n^. Quadraginta amp;nbsp;fex annis templum
	1.163.	fecundum fuit extruftum. 170.
Petrus de Cuneriis.	265.	Quadringenti anni afflidionum feminis Abrahami. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^''■‘105. Quadringentis quinquaginta annis dati
l^etrus Daneflus.	266.
Petrus Lombardus.	^55-
Phalcr.	96.	ludices populo Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;116.
Pharao Nechao.	127.	Qualitas rei dicitur eins natura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77,
Pharamundus.	254-	Quatuordecim gencrationes apud Mat-
Phidias.	23-	thæum euangeliftam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘126.
Philaftrius.	22.	Q^intilis menfis Iulius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33'amp; 199»
«mUippus Francorum rex primus.	264.
fecunduSiAuguftus.	264.
tertius,Audax. lt;juartus,Pulchcr.	264. 264.	D Aquia.aëramp;æther. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71. Reges Aquilonis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;226.

	IND	EX.
Reges auftri.	226.	Semiramis non condidit BabyloneW''^^ Seneca de ludxis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2
Reges Francorum.
Regina Saba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23z\|..8Ci4i.		Sephora vxor Mofis. '
Regnum Chrnti æternum»	15’«	Sep’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . A Septem priores hebdomadcVDaniehS'*^l
Regnum Ifrael.
Regnum luda.	' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^4-	Septies feptimus annus,lubilsus. *
Regma.	239.	Septimana. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^'
Rerum partitio.	11.	Septimus mcnfis,annieft principiuwi''
Rerum publ.conuerfiones.	124.	betque initium annorum Domini- w
Refurredio nobis fpeftanda.	179-	Septingentorum annorum memoru- if
Rheævxorcs Saturnorum.	99-	Septuagefima hebdomas habetpU''*'“,
Rhinocorura.	223.	nem temporum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^''
Robertus rex.	263.	Septuaginta animæ domus Iacob- ?j'
Rodulphus rex.	202.	Sermonis Deus eft largitor.
Roma capta.	220.	.Sex millia annorum Cabaliftica. 1' •Sex hors diei amp;nbsp;noâis, 5’ƒ L Sex figna quotidie emergunt fup’^^’'.
Roma condita.	62.
Romaj appellatio. ^	60.
Romana hiftoria corrupta.	208.	zontem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5*'^'
Romanæhoræ.	I9	Sextilis menfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ-^'^^
Romus qui Romulus.	60.	Sextus menfis angeli mifsi aJ virg'quot;^quot;''
Ruth tempora.	up.
		Sicambri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/quot;'
		Signa funt duodecimæ partes iodiäf‘'^
Aba non eft Meroe. S aba eft in Arabia.	24-	Sihor fluuius.
Aba non eft Meroe. S aba eft in Arabia.	238.	Silovrbs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g’'
Sabzi populi Arabis.	2qo.	Siloë riuuslcrufalcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Simonides. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
Perfidis.	248.
Indiæ.	248.	Singularia pro pluralibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Sodomæus lacus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Sabbati dies.	26.
Sabbata eelebranda à vefpera.	Ip2.
Salicalcx.	^55-	Solis munus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;',
Salici Francorum populi.	255-	Solonis tempora. , ƒ Solftitia fiut primis partibus Cgoo*^' ' Sophoclis mors. 'i Sofigenes mathematicus. 3’'^'
Salmon genuit Booz.	119.
Salomon rex.	124.
Saluftius de Athenienfibus.	208.
Samaiim.	71.	Sphæra feu globus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,
Samgar.	112.	Surdefertum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Samfon. Samuel.	«3- “3-	Sylladiiftusfelix damnis patri» nbsp;nbsp;nbsp;’
Sapientia Humana dcploranda.	76.	T
Sapientes Græciæ fub Cyro.	58.	7 I ’Abernaculorum feftum- 4)'^'^j
Sara moritur.	108.	\| Tacitus mentitus de ludïis-
Satanas tenebras ventati oftundit per		Tatianus.
poetas fuos miniftros.	55-	Templumfecundum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lóS-S*?^
Satanas pertclitatur de luo regno quum		Templum pro atrio populi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^’^
id pulchrc ftabilitum putat. Saturni primi omnium parentes.	148. 99-	Temporis definitio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;, Tempora «terna amp;nbsp;fecuUti^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„
• regum fenifsimi..	99-	Tenebraï. Terminalia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j Terra: prima conditio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Scaldisamp; Sona fluuij.	255-
Scire quid fit.	9-
Secundus annus Nabucodonofons. iq^.		Terræpromiffæ limites. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' '
Secundum naturam amp;nbsp;præter	naturam	Terrenis nominibus explicantur c leftia.
qusnam fiant.	77-	Terrenis nominibus explicantur c leftia.
Seculum	5-	Thare pater Abrahami.
Secula aurea,argentea,vndc.	55-	Tharfis parens Cilicum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^b Thebz ægvptiæ.
Sedecias.	’47-
Segetes maturs in ludsa.	53-	Thebais. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’L
Sem non eft primogenitus Noe.	96.	Thcodoricus primus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Semnon eft Mekhifedech.	108.	fecundus.
		Them’f^‘’‘*‘^

Themiftodis tempora.	ï’5’	Veritas omnium potentifsima.	10.
Theophilus ad Autolycuin.	112.	Veritas non eft requirenda à ftellis.	73’
Thola iudex.	112.	Veritatis proditoresjqui fouet crrores.16.
Tigridis fontes.	82.	Vefpera pro noftc.	69.
Togortna a fis populus.	229.	Vettæ vxores Cœlorum.	99’
Toth menfis.	.^5-amp;37-	Virtutum ongo.	77-
Traianus.	98.	Vifibilium amp;nbsp;inuifibilium Deus autor amp;
Trecenti anni lephthe.		conditor.	74-
Tres hors,pro quarta diei parte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52.		Vita noftra debet ene tota azyma.	48.
Tneteris.	4‘*	Vitia à natura corrupta.	77’
TreshberiNoe.	98.amp; 222.
Trois excidium.	60.	Ä
Tubal populus afix.	228.	Anticus,Martius.	35-
V		^\^Xenophontis pedia.	’53-
y T Adianus deparadifo. V Valentinianus maior.		Xenophontis olympias vitiofa.
y T Adianus deparadifo. V Valentinianus maior.	79- 251.	Xenophontis æquiuoca. Xerxis defccnfus in Græciam.	99‘ 167.
VWitasamp;inftabilitas rerum.	7.
y^nitasfcholse Elianæ.	.lt;53-	Z
y^por eft vita noftta.	180.	Achariæ fors. j^^Zara rcx Arabum.	192*
wronishebdomades. ärronisttiafecula.	2-7-	Achariæ fors. j^^Zara rcx Arabum.	86.
wronishebdomades. ärronisttiafecula.		Zi;3 menfis.	34*
^fbuniDeireru omnium principiu. 76.		Zodiacus.	3“