et A Ris S. Vlllt;Ö D» ÓA^Pa * NydprugJurifc. amp;nbsp;Senatori Re^ gio, Fr. Balduinus S.

A' Aï iinnofiperisri Jejcripr^ ex no^irii £ccle/j^ßicarurft auiltumj^ rerum Commenta rijs Confiantinum edidijJèm» rogarunt me multi harum

''^’'^jpßudio/i^ecijua ante ilium in orbe ^oma^ ^oditione annu props treceris uixijj^ent mai» ^^^fHinoßn ebrißianhii^ uero^qUit olim ^omi ‘^fßdt^sle^esfripent. Quod cum et ad Con l^^’^^i Imperium illußranhum, e^ad earum ^^,^^‘}^itatum,^uarum fludiofumeffe me non j^ulo, memoriam pertinere intelliperem f(,f Z ‘^^'^^^ ^^^^^lt;ifip^f^^'e^.idnonlategt; dictie nunc paßts firn in publicum dart, r^»i earum legum bt^onam ijßem mets Com quot;Ndetfiiam rui .^eburgeßb.quibinoria Ecdeß d^feri LJ^^!f^”*/^ß^P^^»f»(^am banc lu. V^^^» amp;nbsp;^^poßo tills meo,quod ^^firiptionibtu decide. • (lt;fmen ^uicquidtllud eH, quod antea de

m^ legibffi annot^ueram, cumal^s communia care non recujaut. /mo uero ^polo^eticosueU' rum Chrißianorum libellos t^nnoiationib.ex' flicatos ailiun^ere inflitueram. Sed ^thind-^ora uetu/i^/tmam huius oeneris ocTro^sylou/ cxpe/loj^uam breuißiero mlucem editumui. /nterea quod nunc e Jo ad te ut referrem, rd froß/toip/a meßatimnoßlum monuihfe^^' tiam impulit: cum eum eße teßiam, ijui ad ba' rum antitpuitatum tnpuißtionem me non fi* lumliterü,ßd e^ exemple tuo coborterû:amp; hanc Zuri^rudentM nobilßimam parte, puam alipmimium proßffoproßm homines,pttiat^no rant, contemnunt, unus ex ordine /urißwß^ torum rehßoß c^perite colas: amp;nbsp;ti^ropofih maximes in hoe /mperio principes,quorum con ßlßpr(€es,ßpientermonere,ß puam modéra-tionû e^ temperantia legem hic effe putabd, ^uam iUiaudire debeant » nbsp;nbsp;£go puidem c or

te J^ximilianum £egem ein Trincipemopt, max. lubentuu compellabo, ubiTheodofium, ^uem in manibus habeo, deltneatum ilh offerte potero. /nterea uir darß. pigntu hoe habeto animi erga te mei : amp;nbsp;hanc fiudiorum noÜro-rum

E P I s T o L A. ç fitmj^4rtem magk at^ magis excitato. ^ïtl e^ ^im f Siolim /itateitam ualJe laborarfint^ut U' ^^Wälitjuod Qh^Jeßi t empli inßauratione e-

• ijuodtn regios Commentarios relatum ^^^lt;’lt;tt,ab extremis uj^ Ecbatanis repeterent, ^^‘luo Darita de /uJteorum cau/a tudicaret: ^^oc exemple Chri^iani tam map^nam ope-'’‘‘^^f’^^^t^oque dederunti ut Mariani Impi ^^^P^üm^^uod aduerßrijßpprejßranttrur^-^'^ (dirent, e^per /ußmumßum ^moni-^^ ^l'' ferrent: certe pati non debemm, ^u^e ^'‘^’^on minus pertinent monument a huius lS^eris, in tenebrisßpulta iacere. tdale».

Tlurifprudétia effe dicitur diuinarum atque humanarum rerum noticia:fic cos dicere foleo, qui illi nomen d ederunt, Ecclefiafticarum atqueciiiilium rerum Audi ofos efleoportereiamp;ciimu-

tnulque iuris,diuini pempe amp;nbsp;humani, turn «8 rö hiftonæ ueteris,amp; quidem hiftoris utriufq;, hoc eft,Ecclefiafticç amp;nbsp;ciuilis, cognitionem con iungere debere. Laudo equidem Romanarum antiquiratum commentarios, quales nuncferi-bunt homines quidam eruditi : fed antiquitan-bus Chriftianis nullam cos operam dare, nonfo lum miror,fed etiam doleo. Nam fiillarum magno defidcrio tenemur, ut tenemur : qui poffu-mus harum, quæ illis etiam immixtæ plcrunqj funt,memoriam, qua nihil nobis antiquiuseffe deberet, faRidiofe negligerc, quin ftudialiterarum, profanæcuiuldamuanitatis ftudiaeffefla-gitiofe fignificemus? Hanc ego labern ( nuUae-nim tetrior barbaries eft ) abs lurifprudétia procul abefte iampridem cupio : frematlicet impro borum quorüdam leguleiorum impietasquæ-damtefta,quæuult tarnen uelaftutauel erudi-tauidcri. Hæcenim etfiin tenebris audax fit, quia tarnen in luce trépidât, non ualdc me terrer. Quid igitur? V t in lurifprudentiæ Roman« ftydjjspusabhiftoriatanquamfaifto difcernen-dum

i^amp;in iure Romano hiHoriâ,amp;inhiltoruius 'pfumobleruemus: neqj ipfiusfolùm Reip.fed ^Ecclefiæ caufam arque conditionem confide '’mus. Nam amp;ubi hæc coninngunturantiqui-i’tummonumétajmulto iuntilïuftriora. Quid '''hocgenere defiderem,quid uelimjquid indi-,'’'3in,pluribus non dicam . Sedfanèiuuac, cum •fucteris Reip. uel Imperij Rom.ftatu cogno-'”ndo, eiusque iure explicando uerfor : quales '''»m de noftra religione leges tulerintilli le-|'quot;nlatorcs, amp;nbsp;qualis in orbe Romano Ecclefiæ htusjmaiorumquenoftronim conditio fuerit, J^nignorare . Immanispro eftó in hoe genere TilliusImperij,iudiciæalioqui amp;humanira ''Claudeflorcntis,ac propè incredibilis barbari-?'fi quid, quantumqj rcligioni, hoe eft, Deo de-’'gt;tur,cogitemus . fed fuit rurfus admirabilis Wam,in illorum tempora intemperic, quo-'quot;quot;damprincipum temperantiainhac caula: fi Mis ahoqui,quantaque impiorum hominum j’hies fit,odio amp;nbsp;furore inflammata,cogitemus. '*neueró hie terrarum orbis,qui non naret (fic ”''111 Prophet« docent) nifi fi in extremefal-'''’’«usaliquo angulo, Ecclefia, ut appellatur, yeret:hanc tarnen ferre non potefi, hofpitis ''quot;''iniè ingrat^ hofpes nimium profedó ferus? J'qui iiecelfe cft,in hoc mundo ilia aliquod ha-Mjfi nondomicilium in quo tanquam ciuis ‘'ahitet: at diuerforium faite,ubi peregrina com 'quot;Ofetur. Horribilis eft illafanè apud Danielem P'üuraregnorumatqucimperiorum, quæ quid Maliquando moluétur prædixit. Sed modum

tarnen aliquem,amp;finem horum malorum ilia promittit. Aepoftremo quidem Romanos no-tare uidetur,cumprincipem quédam populum exoriturum effe fignificat, qui ChrilH regnuni dcpopuletnr. Verùm huius quoquepopuli, qui orbi terrarum leges poftremó dédit, non eadem profedo femper fententia fuit : ut neq; fuit perpétua aliorum principum conditio impietatis. Ante Chrifti çtatem, ludæorum refp.fiiit etiam, diciquepotuit,Ecclefia. Quid uerô de ilia ftatu-unt Monarchs? Reges Perfici tres, publicis edi-ftis iuirere,ut amp;immunis amp;nbsp;libera eiTernpfiusq} etiam rempli facrofanfti inftaurationem libera-liter adiuuat: cum tarnen aliarum gentium tem pla amp;nbsp;fana omnia Perls diruerent,nuilaque ferre poffent. Alexander Macedo, fi quo modo fe geflerit Hierofolymis meminerimus, alter in haccaufa quidâ Cyrus uideri poflet. Sedamp;cum Alexandriam conderet,Iudços dues aHegit. Suc ceffores reliquit uarios, quihanequoque gen-tem uariè afflixerunt : fed lubinde tarnen, ut ilia refpiraret,ferc cohibuerunt : amp;nbsp;nonnunquama-micifs. fuerût. Quàm enim ualde amp;nbsp;amicusamp;re ligiofus fuit Ptolemäus Philadelphus?Quàm no aduerfarius Nicanor Syriærex, quiius ciuiûin fuis duitatibus ludçis dédit? Quàminhaecaula bonus amp;nbsp;æquus Antiochus magnus ? certènon minus placidus erat, quàm crudelis paulopoft amp;nbsp;impius fuit Antiochus Epiphanes. Edifia quæ dixi de ludæis, Pcrfica, Macedonica, Ægyquot; pria, Syriaca, exiofephi amp;Efræ commentariis repeti facile poflunt. Et eafunt, quæcum Romanis in fimilicaufalegibus conferriatq; com-parari

•’’fin ualde uelim. Venio ad Romanos : nam de ’“fum ediftis in hoc genere magis nunc quæri-ÿf- Ac in primis quidem mihi occurrit,quod ^’rtuHianus in Apolog. capite ad. ludææ ( in-î^iQ amp;nbsp;Deum uiÂimis,amp; templû donis,amp; gea '''’i fœderibus aliquando Romani honorahis. ^'ftè colonias ludæorum toto orbe Romano quot;quot;’Itasiam olimfuifle confiât. Pompcius,Ci-''tone amp;nbsp;Antonio Cofs.urbem Hierofolymo-'“*gt;1, templumque iplum expugnauit : lcd dus ’^'’'enreligionem fartamtcftam reliquitjacne !’'’iplum quidem fpoliare aufus eft. ludæos ''‘Isiteffe tributarios. Interea tarnen eorum tem Plofuas etiam prouincias ueluti elle tributarias po®ani pafsi funt, amp;nbsp;ludaicorum facrorumli-'rutem quodam priuilegio communitam rcli ÿ’^ût: eth uaria de ijs iam inde ab initio Romç ''■tficiaîprofefto fuerint.Operçprecium uerb eft, ^'teronis pro L. Flacco orationé, quç huius pla l’ftocieft,audire.Cum(inquit) aurumludas-« ’fmn nomine, quotannis ex Italia, amp;ex om-“ 'quot;lgt;us ueftris prouincijs Hierofolymam expor- “ '’n foleret : Flaccus fanxit ediûo, ne ex Afia ex- “ Portari liceret. Qnis eft,Iudices, qui hoc non ue “ ''hudarepofsit? Exportât! aurum nonoporte-“ Mim fçpe antea Senatus,tum me Confulegraquot; tfsimèiudicauit. Huicautem barbaræ fuperfti “ t!onirefiftere,reueritatis: multitudinem ludço- “ fum flagrantem nonnunquamin conciombus“ ProRep. contemnere,grauitatis fummç fuit. At ‘' Cn. Pompcius captis Hierofolymis, uiftor exil“ lofano nihilattigit.Inprimis hoc,utmultaalia“ f’pienter,quQd in tam fufpiciofa ac maledica ci- “

,» uita te,locum fermoni obtredatorum non relt-« 3gt; quit. Non enimcredoreligionem amp;nbsp;ludæorum »gt; amp;hoftium,impedimento præRantifsimoImpc 55 ratorijed pudorem fuiffejamp;c. Suacuiqueciuita sgt; ti religio Læli eft,noftra nobis. Stantibus Hiero, 5gt; folymis,pacatisque ludæis, tarnen iftorumreli-5gt; gio facto rum, à fplendorc huius Iinperifgrauita 55 te nominis noftri, maiorum inftitutis abhorre* ’5 bat: nunc ueró hoe magis, quód illa gens, quid » de Imperio noftro fentiret,oftendit armis:quam 5gt; caradijsimmortalibus effet, docuit, quód eft ui 5’ da,quód elocata, quód feruata.

Defendat profanus orator Flacci fui edidum, fi pofsit. Vtut autem amp;nbsp;de ludæis,quos alibi ait natos cffe feruituti, amp;dePompcio loquatur, quem alio loco uocat Hicrofolymarium : non impetrauit tarnen Conful,quod uoluiffe uide-tur,ut gens illa,in quaadhuc erat Ecclefia,excin derctur. lofephus libro fecundo contra Appi-onem narrat, Apollonium Molonem aduerlus ludæosturpifsimè multa nefaria fcripfiffe : eos appellafleatheos : Mofemut magumamp; iaipo* ftorem,ciusque leges utimpias 8ciniuftas,mul* tis conuicijs calumnijsque oneraffe. Si is tamfu iffet Romæ legislator, quam erat aut Grammati eus aut Rhetor, dira de ijs exterminandisedida credo compofuiffet. Fuit autem hic Apolloni us, Ciceronis amp;nbsp;Cæfarispræceptor. Magiftrum ergo in hac caula fuum fccutus Cicero elle uidc-tur,amp;cxillius fchola in forum SenatumqueRo. impiasde Mofaica religione fententias attulit. Quid autem Iulius Cæfar? Certè in hoegenere fuitfuo amp;nbsp;precept ore amp;nbsp;códifcipulo tempcran tior«

'‘or. lmb ucrb cum rerum potitus cflct,pro Hyr '^Oo ludæorum poncifice,amp;inhuius gratiam f‘oludæjs ecquidnonfecit,cdixitjftatuit,decro l“t?nequefolùm peromnes prouincias,fcd amp;nbsp;‘“Capitolio ipfo, Romanis Græcisqueliteris in *dncifafuâdeludæis priuilegiaæquilsima fi-'“r: quæ amp;nbsp;deinde lofephus,ne quando fuppri-''’'rentur,collegit,amp; ad omnem poftentatis me '’'onam commentaries fuis inclufa itcrum uelu ’‘promulgauit,libro Antiquit. »4. Ac ilia qui-pOietiam mortuo Cæfare, Antonio amp;nbsp;Dolabel ?Cofs,S. C.confirmatafunt:ipfeqjrurfus Do-Ma,cui Syria prouincia obucnerat,fui3 ad E-fl'ofios magiftratus literis magis atquc magis ra '’^ffeiufsit. Sed amp;complura huius generis alla quot;'rerum Ro.adprouinciarum præfidesamp;Pro-'onfules mandata amp;refcripta fuilfejteftis eft lo-'Phus:quæ quidcmebpræcipuè pertinebant* quot;rludæi libéré fuis facris operam date poffent, ^■nreligionis caufa fuis legibus uterentur,Ro-. quot;'änisnontenerentur: neque tam uniusCæla-« ''®)quàm s. p. a. a. bénéficia h^c erant, elTeque di quot;lgt;ântur, ^6cutus eft Auguftus3qui ilia etiam auxit. Sue 'onius quidem fcribit,eum ueteres Romano-'Omjreceptasque ceremonias coluilTe: nouas ue '0 arque peregrinas ita contempfiffejUt necin P'ragranda Ægypto paululum defleéterc ad ui-'ndumApin uoluerit. Sedtantoeft admirabi ''08,quod in ludxorum caufa fingulariter fecit. Ç^tè cum multi in prouincijs pafsim aduerfa-‘PUudapis adhuc obftarent, nee paterentur eos i 'oteluo utiftui (utdifficiliusfemperfuitaduer

Tus uîm mukitudinis, amp;præfidiiminuid!am,n bertatemreligionis ueræ tuerijquàm absprofa' nisetiam principibus eam impetrare ) nihil anti qnius habuilîedicitur,nihil fecifle diligentius, quam utiterum ius ludæis relidum confirma* rct,amp; eorum templum ornaret. Nam amp;nbsp;uteba* tur Marei Agrippæ conhlio, qui iniuftifsimum effe iudicabat, illorum religionem, quorum S^ templum tam auguftum uiderat, amp;nbsp;ceremonias ctfi non intelligeret,admirabatur, crudelibus e* dirtis aut difturbare, aut pelTundare, ut oftendit Philo wEßt «çf/A Décréta Augufti de ludæis re* peti poflunt ex lofephi libro «6. Antiquit. amp;db gna profedo funt,quæ in legum Romanarumal bum referantur. Addo quod ex eodem PhilonH libro wEßi 'ü^saß. didici, Auguftum non fohn’’ (quod tarnen Cicero tamualde olim uituper^* bat) mandafle,ut aurum ex omnibus prouineps Hierofolymam, facrorum caufa, de more ponst exportari: fed amp;de fuo fifeo liberaliter multado nafte,amp; uiftimas quæ in templo Hierofolymita no madarentur, quotannis mififle. Adderem amp;nbsp;illud,quod idem Philo in Flaccum narrat: An guftum conftituiffe quendam ludæorum Senatum,quo magis eorum Rempub.ftabiliret. Sed hanc profedo nimium labefadauit, cum Hero-dis, qui amp;nbsp;Synedrion ipfum fuftulit, regnum confirmauit:nec eius incredibilem in ludæos ty rannidemaliquandoreprefsit. Quid immanius illo Herodis edido,detrucidandis omnibus pu cris bimulis amp;nbsp;minoribus ? Auguftus id tarnen, quaft ludicrum aliquid effet, tolerauit. Paulo ante quam Auguftus nafceretur, propter quod-dam

prodigium Scnatus cenfueraCjHe quis co ’('‘'ogenitus educaretur. SedhocS.C.adæra-ï'^ninonfuicdelatum. Cur magis receptum fu ’''^Wodis decretum? quid igitur? Si ut Augufti ''nporenatus christvs eft,Chriftianaquoqj ^'defiaadoleuiflet,an hunc eflealium princi-iJ®*’ifenGflec, quam Tiberium,Cali^ulam,Clau ' ''*nijNeronem,Domitianum l'enfit? Equidem

refpondere non poflum.Sed fi Mecœnatis, S''5ni de Rep. adminirtranda confuluit, refpon-?'’i amp;nbsp;confilium audiuit, probauitque, ut pro-’«euidetur; uereor, neNeropotius quifpiam, I'^ïin Tiberius in hac caufa fuiflet. nbsp;Âge ueró^

j^tetur illa Mecœnatis fententia» quæ,quais J’nianæfapientiæ denoftra religionetunciu-’^iim fuinet, ucluti prædicit : amp;nbsp;ad id quod ^’*’'cagimus, quærimusque,in primiscondu-^Extat apud Dionemlibro quinquagefimo-^'‘•^ndojinhæc uerba: T J âflC'/J ’WtO'TIi 'ülXt’TUe MII^^ ^’’i^iv itxTx Tix '!lt;jiXTQ^x^ 4«! mvf xK\.evi Tißciv XJ/xyHa^ '^ ’'gt;II! Jls i/l^^C^/^aUTXfTevSlgl HWTÜjilM /Àlffd Üm Ùi^xflf ^Mnfi rii/, ^f^p c^'liM, ufl àxTxfif0i»jfa!{,4VtA‘ aJAavac^ quot;‘gt; ‘ü^iTifiijffacv, lt;x».‘ ir^ àettyfé Ttinx cAm/aÓigt;i01 ei Tüieï'-'‘'’(^'rdefii^eeTtf, •aegt;flt;cvs ewamdóevffip eèxgt;lt;.e7f/0gt;'e/^af'3 '‘'’lt; Tiifiiy ^^ cru.vNf.t0irlxi ' HM ffvyixfffil iTeUf^MTè yi' ^''^‘^yânàfi StHt^ec z^teexf^ix ffvi.tf)(Ç». Confulit pœnas, ut non folum more maiorum Augu-’•snumen diligenter eolat, fed amp;nbsp;alios ad cum 'quot;Itnm compellat. Eos ueró qui peregrinum ali ï'*'(laut nouum in rcligione tentant, puniat J^luecoerceat: nonfolum religionis caufa, fed ^eip.multo magis.Nam alioqui nouæreli» {•’n«prætextu multos res nouas molirijamp; iHi-cita

cita collegia coife, coniurationesque indefamp;fe-ditiones nafci,amp; alia huiiis generis, quæ Monat chiæ minimeconducunt. Equideminhocde religione iudicio, hominis fcilicet inter Romanos Iapiétifsimi,agnofco amp;caufamamp; origineni omnium uellegûueliudiciorû, quibus in orbe Romano deinde uexati,amp;propè opprefsi Chri-ftiani funt. Quanquam fuerit hæc netus, amp;pro-pè perpetuaomnium Romanorum prudentuni fentencia : ut quoniamreligione mutataRemp. mutariiudicabant,amp; religioni Rempub. præpo nebant, morem maiorum potius quam uerita-tem hic fequerentur: amp;nbsp;quæcunqueiHis noua aut peregrina religio uideretur, earn repudiaret. IpfePofthumius Conful, cumdeabolcndisBac chanalibns uerba facit, ait: Sæpe negotium Ma-giftratibus datum effe, ut facra externa fieri ueta rent, omnemque difcipiinam facrificandi,præ-pterquam more Romano,abolerent.Nihilcnim æquè abfoluendæ religionis effe, quàni ubi non patrio,fed externo ritu facrificaretur. Certètale negotium multis ante annisdederatSenatusM. Attilio Prætori urbano:qui cum in concione Se natus confultum recitalïet, edixit : Ne quis no-no aut externo ritu facrificaret. Sed fuit ne tune fandio capitalis? Non exiftimo, quanquam poften fuifle fciam. Cerrè Paulus lurifconf. libroy Sentent. Qui nouas (inquit) amp;ufuuelratione incognitas religiones inducunt, ex quibus ani-mi hominum moueantur,honertiores deportan tur,humiliores capite puniuntur. Sedamp;Iofe phus contra Appionem teftis eft,Perfas olim ca-pitispoenam religion! peregrin^ irrogaffe.Etuc

’«Xpert! poftremó funt ChriPJanî,quàm illi ^■«ntfeueri fiiorum facrorum uindices. Quid Mtis?Omnes (inquitCicero) religionerno-'‘'’'tur : amp;nbsp;deos patries, quos à maioribus acce-fjfuntjcolcndos fibi diligenter, amp;nbsp;retinendos ’'æarbitrantur. Græcorum pr^fertim Athénien ’ni,qui làpientilsimi habebantur, amp;in hoc ge ’'fefeuerifsimi fuernt,eadem oratio fuir:quod ’Wares in Areopag, oftendit. Ac publicum at-^’’capitale indicium Tiff lt;«’«^««f in curia Areo-^tica propterea exercebatur: amp;nbsp;ex condemna ''’netrium maximorum uirorum,Socratis,De-''’’nadis,amp; A!cibiadis,quam effet acerbum,in-J'^ligi poteft. Vt iam mirari no debeamus, quod ^tphuslibro a. contra Appionem narrat, non ’'quot;in capitis fupplicium aliquando decreuiffc ■^’wfuseosqui nouum aliquem deum intro-J^went, non minus quam aduerfus*aliquem ?’goram ixâfef: fed amp;nbsp;muliercm quandam facer ’’tem extreme fupplicio affcciffe,quód peregri '’’coluiffetdeos. Imo uerbamp;qui uerbo uno ‘’niam religionem læderent arque minuerent, 'I'gionis lamp;fæ arque imminutæ, tanquam Ma-i^l^tis reos fuiffe. Fuerint fanèram capitales ’'fdigione Athenienfium leges:tamen confiât, ^'^wiis multos impunè impies fuiffe. Quid e-’quot;iideEpicureisaliuddicam? Quid?Cum illic ’quot;’tara ignotorum deorum,ccrtè non obfeu-'5'’' erat uedigium peregrinæ religionis. Et ue-J’interdum leges in hoc genere latæ funt,ad ‘nendum magis quam ad uindicandum : ut mi ’’s contineant potius, quam pœnas ftatim irro i*nt;quod Sc de quibufdam Theodohj conftitu z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonibus

tionibus adueefus hæreticos laws, narrant hifto riæ Ecclefiafticæ. Sane Eufebius lib.4, •nij^i v^tfß, indicatfuiffe hoc quoddam ius Gentium,ut no' m religio reprimcretur, cum eius reprimends caufadicatubiquefcriptas führe leges capitales: quas quidem amp;nbsp;Chriftianis obiedas fuille figni-ficat. Mirum ueró,quód cum alias earum execu-tiofepeinfringeretur abipfis quoque auftori-bus: in orbe tamé Romano,antequam tales pet'' latæ leges fuiffent, fuiffe in Chrilhanos fæuitu. Quid igitur? Magna Ecclefiæ fuerunt certamina cum Iudæis,cum hæreticis, cum philofophis: fed maxima cum Magiftratibus amp;nbsp;Præfidibus, qui non uerbis amp;nbsp;difputatione, fed ui, amp;armis, amp;carceribus, amp;nbsp;gladijs, amp;ignibus Chriftianos fatigarunt. quanquam amp;nbsp;ludæi, ubi ubi potue-runt,uim adhibuerint:amp; Arriani non fuerint hu maniores,cumreturn potitifunt. Deniqjamp;P^i lofophorum ca tandem rabies fuit,is furor,ut ex fcholis fuis egrefsi ad carnifiecs confugerint, amp;nbsp;ad f^ua tribunalia taquaad fcopulos reoru Chri-rtianoru. SicCrefcésiile Cynicus fuaculuftino difputatione coclufit. Sic fua Celfus eft exorfus. Nam Origenes teftatur, hoe eü principio ufurn eire,quód diceret Chriftianos aduerfus principu placitacoetus nouosreligionis fuç nomine uilu tuere,amp; aduerfus Rép. feditiofe coire, fuaq;con jurationë appellate Charitaté. Ptincipib.ipfn ufi Chriftiani plerunqj fuut çquiorib. Sed Sena-tü amp;nbsp;Magiftratus amp;nbsp;Iurifcófultos,duriotesad-uerfarios habuere.Nam eth his madareturexecu tio atque tuitio madatorum principaiium, qui' bus Chriftianorû uniuerhtas defenderetur: taha \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen

J’nié illi,quâtû poterâr, madata eludebât. Hoc Mæiiam inde ab initio, cum ab Cyro ediûûde Mi fui inftauratione impctrafsét, experti funr. ^^dChriftiani multomagis.Hac egonuchifto Ï'^ni tota defcribere nö inftitui: Sedinrerea dura ’''ftituiturintegra defcriptio hiftorij Ecclefiafti �cio nó inuitus,ut eanunc parte attingâ,quç J^iluris Ro. memoria propius acCedit : amp;nbsp;ueterü ‘'quot;peratorüufq-, ad Cóftantinu leges,uelpriuile S'3potius,de Chriftianis continet. Dixit olim ^utius Sequoia,turpe elTe uiro patricioius igno Min quo uerfatur. Sed aliæ multo grauiores '’**ƒ? funt,quç pudoré nobis incutere debet,fi e-’'''i,dequib.nücloquór,legühiftoriaignorem’. ^ÇCôftantinû cofecuta tépora funt,Arrianorü Mpeprincipu, funeftiora jpfedó fuerut. Illi e-quot;•nietfi Chrilriani dicerentur, tamé in Chriftia ‘’'’s,qui unainreab ijs dilsétiebat,crudeliores q 'clinici (ut appellatur) olim fuerät, fuilTe uiden '**'’: ac ne abs coilegis qdé,fuis etia fratrib.qui pi *^5ifauebat,reprimi potuerut. Qualis fuit Con Mus,etfi Cóllanté; qualis Valés, etfi Valétinia ''ülmperij eóforté haberet. Fuit aut tanto gra-'^'orillorûtéporûhecfæuitia, q,cum Chriftiana ''iigioné peirundaret,eius tarnen fe uindicé elfe Meretur : neqj tam qui affligebâtur,quàm qui ‘æuiebant, Chriftiani dicerentur, utgrauifsimè “äniius ad Galliæ amp;nbsp;Italiæ epifcopos feribés ait. '^taûrintereft,côferre ethnicorn,amp; (ut uocau 'quot;r) hæreticorû principû uel magillratuu aduer '’5orthodoxos ediéla:fic ediuerfo, amp;nbsp;orthodo-jî^ru (ut etiâappellatur) qui uicilsim rerû potiti M leges, quas quidemdeijs qui abs fua, hoc B B eft.

cft,ucra religione alieni effent,uel defcciffent,e-diderunt,non in Chriftiana modo, fed amp;nbsp;in Mo faica olim Rep.comparareatq; comittere utile eft,in orimisquedignunthuiuseratis memoria.

Obiecitaliquâdo Chriftianis lulianusilleapo ftata,q,ethnicos, amp;quosappellabât hæreticos* abs fc difsétiétes,crudeliter Hatim occiderét. Cy nllus falfam effe hac calûniârefpôdir:amp; ea recri-minatione utitur, ut ab aduerfarijs potius Chrigt; ftianos iniuftifsimè occidi coqueratur.Hic certs duplex effe quæftio poteft: una faôti,iuris altéra. Priraùm quæritur,an de hæreticis capitales fue-rint Chriftianorû olim principûleges. Deinde, an tales effedebuerint. Èt rurfus, quia leges in-terdum funtfine executione,an Chrilbani olim Magiftratus capital! fupplicio hæreticos affece-rint. Deinde,an afficere debuerint. Neque de ilia, neqj de hac qu^ftione km refpódeo:quod|fuo alias loco amp;nbsp;tépore copiofe facia, ubiad Thedo-fiu uentu eric. Video magna in multis huius amp;nbsp;fa ifi amp;nbsp;iuris ignorantiâ,quç nûc cœlû terrç mi fee t. Sed nûc illud tâtùm fufcepi,ut quæreré,atq; etiâ refpoderé, quales fuerintethnicoruanteCoftan tinum,Imperarorû de Chriftianis leges. Ad quas cum aggredior,in primis occurrit ilia,que poftre mafuitRomanæ aduerfus Chriftianos fæuitiæ «çlt;;^«(r/f,amp;; ucluti extemus aftus fabulæ ; illadico cofiftaimpudéteraélaPilati ( utappellabantur) quç ad Ghriftiani nominis ludibriû odiumq;pu blicum abs Maximino édita funr,amp; pueris quo-que ipfis in literarum ludo propofita. Huic non fuiffet fabulæ amp;calûniæ locus, fi hiftoriæ ueritas uulgo nota fuiflet.

v i D Pontius Pilatus Palæ-« ftinæ Prèles de Chriftofta tuent,Sacris literis ineitio riæ proditum eft. Poftea tes illi dignaefse uifa eft, ut erat, de qua tota refer-ret ad Tiberiû Imp, Nam amp;hoceratin more Roma-

’’•’rum pofitum, ut quod in prouincijs fieret, ^'’odquidem maioris eilet momenti, Præfides ’?iPrincipem aut Senatuhi referrent. Huius mo 'i^uem amp;nbsp;Pontius iecutus fit, Eulebius memi '’'finhift.Ecclef. Tertullianus in Apolog. cap. f'pofteaquam Euangelicæ hiftoriæ de Chrifto Ï”’gt;niacapitaretulit: Ea (inquit) ornnia fupef ^^ifto Pilatus, amp;ipfeiam pro fua confcientia pfiftianus, Cçfari tune Tiberio nunciauit.Sed P Cæfaies efedidiffent luper Chrifto,fi aut Cæ-^f'sn5cflentfeculo neceftarij,aut fi amp;Chriftia ''pottiilTent efte Cæfares. Hune ego Tertul-■'’''’incmorabilemlocum defcripfi,utin primis i ?®)figamus,quod huius maxime loei eft.Quid Tiberius de hac caufa l'enfir? ld priufqua Ponam,quippiam commemorabo,quod com ij®“' nunc mihi occurrit, amp;nbsp;uulgo alioqui non ^Protritum. Plutarchusinlibro ra^gt TW|U ïn\e-hv7**^-^^^*^***'*'*^^’‘^^^?^^^P^^^^^® Tiberi j mi-^®in quandam uocemprope infulam Paxon

editam fuilTe, « f^s^xt lonvTfäniHcv, quæ nauigan-tes terruerit:amp; Romain dclata,Tiberium ipfum comniouerit, arque perculerit, ut diligenter in-quireret, quid ilia tandem fibi uellet. Eufebius libro quinto roegitsacfaiaHab. hûc Plutarchi locum etiam notât, amp;uocem illamad Chrifti caulam pertinuiircinterpretatur. Egodeea nihil nunc pronuncio. Sed profcöó eins rei memoria fâcit, ut quæcunque tandem ea uox amp;nbsp;fama fuerit,Ti berium relatione Pontij commotum quoquefu ifle lufpiccr. Quid de Chrifti caufa, omnium profedó maxima atquenobilifsima Pontius re-tulerit: quid Tiberius iudicarit,quid Senatus Rom.cenfuerit,fcriptores profani taccntinoftn narrant. Tertullianus in Apolog.capit^y. Vetus »’ ( inquit ) erat decretum, ne quis deus ab Impera » tore confecraretur, nifi à Senatu probaretur: ut s, M. Æmiliusdedeoluo Alhurno. Idem cap. 12-3gt; Status dei cuiufquein Senatus æftimationepen sj debat. Cuius temporis fueric hoe decretum,ne-fcio. Sed Romuluscertèiaminde abinitiolege tuleratme Romani deos peregrinos eolerent. Ci ceroautem in fuis Legibus hane exceptionem addit: Nifi publicé afcitos . Sed quodfequitur, ” uideamus. Addit Tertullianus: Tiberius ergo, ” cuius tempore nomen Chriftianum infeculum ” introiuit,annunciatum fibi ex SyriaPalælbnæ, ” quæ illicueritatéipfiusdiuinitatis reuelauerat, ’’ detulit ad Senatu,cum prerogatiua fuffragij fui« ” Senatus,quia non ipfe probauerat, refpuit. Cæ-” far in fententia manfit, comminatus periculum »gt; aceufatoribus Chriftianorum. Hunc Tertul-

'jræcam linguam conuerfum fuæ quoquehifto f’£airuit:amp; uerórem eandem pluribus uerbis 'Xponit. Quem qui dem rurfus Eufebij locum OrofiuSjCtfi Eufebiû audiorem non laudat,tran-f'tipfifle uidetur, amp;nbsp;ex Greca lingua in Latinam ^UertilTe. Sic autem fcribitlibro 1'eptimo:Poft-Hüam palTus eft Do minus c h r i s t v 5,atq; à mor ''lis refurrexit, amp;nbsp;difcipulos fuos ad predicandu '^imifit, Pilatus Præfes Palædinæ prouinciæ, ad ^iberium Imp. atqj ad Senatum retulitde paf-^'one amp;nbsp;refurredtione ChridijConlequentibusq^ quot;ittutibusjquæuel pcripfum palam fadlæ fue-'’nt,uel per difcipulos ipfius in nomine ipfius fi 'bant,amp;deeoquód certatim crefcéteplurimo-'quot;ni fide,Deus crederetur. Tiberius cum fuffra-amp;omagni fauoris retulitad Senatum,utChri-^quot;s Deus haberetur. Senatus indignatione mo 'HSjCumon fibiprius, fecundum morem,dela' quot;uneffetjUtdefuicipiendo cultuprius ipfe de-''rneret,confecrationem Chrifti recufauit: edi-^oque conftituit,exterminandos effe urbe Chri J^ianos; præcipuè cum amp;nbsp;Seianus præfedtus Ti-“^rij, fufcipiendæreligioni obftinatilsimæ con 'fadiceret. Tiberius tarnen edidloaccufatoribus ^briftianorum mortem comminatus eft. Hæc Qrofius,cx Eufebio. Quanquam Eufebius non quot;icmineritaut Seiani, autalicuius Senatufeon-bdti de exterminandis Chriftianis: neque profe ^0 uerifîmile eft, id Senatû tûc decreuilTe. Satis biperque fuit,orationem Tiberij non cofirmaf-æ- Marcus Antoninus,cum fuam de Chriftia-lorum impunitate legem, quam poftea fuo lo-^oreferam, ederet, nominatimadiecit : uelle fe.

Senatufconfulto etiam confirmari. Sic enim fo-lebant cum orationibus Principum côiungi Se-natufconfulta:amp; propterea in libris luris Ciui-lis fæpe idem decretum, modo Principis oratio, modo Scnatufconfultum appellatur. Cæterùm in hac caufa Tiberius id non impetrauit. Miruin ueró, fi Seianus ei fit refragatus , amp;nbsp;Senatui po-tius fitaffenfus : illc (inquam) Seianus,qui Tiberio tam ualde allen rabatur, amp;nbsp;Senatum con-temnebat: quaquam qui ludæos uexauit,ut in-dicat Philo in Fiaccum, facile potuerit eademra tionehicinfanire. Vcrùm,quifquis tandemfue-rit,qui Senatum,ut in hac caufa Tiberio réclama ret,impulerit: tantó laudandus magis Tiberius eft, quiinfententia permanferit, amp;nbsp;aceufatori-bus Chriftianorü reprefsis, Chriftiano effecui-queimpunè licereuoluit. Addit Orofius,eum ludæos urbefummouifle,eorumq;iuucntutem per fpeciem facramentiin prouincias grauions cœlirelegafle. Cor.Tacituslibro fecundo illud antea prodiderat.Loquens enim de temporibus Tiberij: Aftum (inquit)eft amp;nbsp;de facris Ægyptijs ludaicisque pellendis, faftumque patrumcon-fultum,ut quatuor millia libertini generis ea fu perftitione infeda, quis idonea ætas,in infulam Sardiniam ueherentur, cocreendis illis latroci-ni;s:amp; fi ob grauitaté cœü interijflent, uiledam-num: cætericederent Italia,nifi certfi antediem profanos ritus exuiflent. Hæcille. Atqui Tiberius ludæis Hierofolymitanis tarnen, amp;eo-rum facris fauifledicitur: neque perPilati cly-peos ca pollui paffus eft,utamp;PhiIo wfetwçjiZjÂ.e-Îeganter oftendit. Dicerem, ludæis urbepuU

, DE CHRISTIANIS. 2; ’®gt;Chriftianis tanto propterea magis Romain ^''['epatuifle. Sed nonunortatim edifto exter-jj^nari ludæi potuere. An comminationem Ti* 'I “^fijreformidarinthoftes amp;accufatores religi-Jï'is Chriftianæ, obfcurnm eft: quia tune Chri-7*ni nondum Romæ clTent, de quorum accula 'quot;’ne quaereretur. Sed de Chrifto quæ fuerit fen '^nda S'enatus, cum audiamus: quid de Chriftia quot;'stunc iudicafl'ct,dubitare profeftö non. debe-'’'ns. Sanè etb Orofiusferibat, edido commina '’quot;HeffeTiberium mortem aceufatoribus Chri quot;Hnorum: tarnen neque Tertullianus, neqj Eu 'quot;iusediâi ullius meminit, fed folius comina-''quot;nis.Longc autem alia eratuis editfli alicuius f'fpetuijaliatemporariæ cuiufdam amp;nbsp;fimplicis 'quot;•Hminationis. Tiberio fuccefsit Caius Cali Squot;la. Hiequantopere ludæos uexarit, exlofe-Pl’o 8c Philone rofet îrçfe^jS. intelligi poteft. De 'quot;''riftianis nihil fciuilTeuidetur. Quammiferè 'quot;quot;cuexati fint ludæi abs quodam Flacco iu-'quot;lico.fiue præfide Aloxandrino, idem Philo, in ’°^uem de hoc Flacco fcripfit libro, fufe expo-^Et uero iam tempus erat,ut ludçorum Refp. 'quot;ertasque labcfadaretur. Claudius Caium '’’utus eft: tuneq; primiim Chriftianos Romæ '®!cœpiffe,narrat Orofius-dubitat tarnen num, ^nod Suetonius fcribit, Claudium ludæos im-Wore Chrifto tumultuantes Roma expuliflc, ’'i Chriftianos quoquepertinuerit,uelut cogna J^reiigionis homines . Certè Lucas fecundo li-“fohiftoriæ Apoftolicæ fcribit, AquilamPonti Jquot;niedido Claudij, ludæis urbe interdicentis, ^liapulfum effe: cum tarnen rclida fuperftiti-

one Iudaica,iamChrifto nomen dediflet. Ne- ^ ro Claudio luccefsit:quo imperante,primum de j^ ChriftianisRomæ publica ueluti quseftioinfti- (j^ tutauidetur. Suetonius fimpliciteraitjtunceos jj afflidos fuiffe. Sed Cor.Tacitus diligentius rem f totam narrat. Prius aiitem,hoc eft,nb. i^.lcribit, jf Pomponiam Græcinam, infignem fœminam, nbsp;^^

caretur?Certè paulo póft non obfcurum in Chri |^ ftianos odium erupit, taletantumque,utnulla magis in re fefe Neronis fæuitia incredibilis effn ? derit. Verùm tunc no tarn religionis, quamcon fitebantur, caufa, quam incendij falfo crimine 5 uexati illi funt. Quod amp;Cor. Tacitus fatetur, . qui earn hiftoria pluribus uerbis expofuitlibro nbsp;nbsp;nbsp;'

fuorum Annalium decimoquinto.Sed amp;Ter- J 5gt; tullianus in Apolog. Confulite (inquit) com- ' sj mentarios ueftros. Illicrepcrietis, primumNe- J 55 ronem in hanefedamjtum maxime Romçorien ^' 55 tem, Cæfariano gladio ferocilfe. Sed tali dedica 55 toredamnationisnoftræetiamgloriamur. Qui *1 55 enim feit illum, intelligere poteft, non nih ali- ** lt;5 quid bonum grande à Nerone damnatum effe. J Hunequoq; Tertulliani locum Eufebiushifto ? riæ fuæ Ecclefiafticæ afcripfit. Orofius addit,Ne ronem iufsilfe, ut in prouincijs, ficuti Romæ, nbsp;nbsp;nbsp;^’

DE CHRISTIANIS. 25 quot;fofio an tiquiorjuarratj tunc datis legibus ueti ’?'” fuiffe religionem: palamque edidis propofi J’jChriftiano efle non licuilTe. Sed huius edifti ptoniani non memineruntalij fcriptores. Ve Wanus amp;nbsp;Titus in debellandis ludæis Hiero-'’‘ymitanis occupati fuerunt; Chriftianorum ’^defiam, quæ reliais Hierofolymis5Penâcom. .'’’'grauerat,noiîdifsipaucrftt. Imo ueróne ipfis ï^iidem ludçis Alexandrinis amp;nbsp;Antiochenfibus 'quot;sciuitatis detrahi uoluerunt, ut teftis eft lofc ■l’Uslib. 12. Antiq. cap. 3. Sulpitius Seuerus nar '’t)Titum,cum templum dirueret, Chriftianos J’n minus quam ludæos exterminate uoluiffe. ^goidaffirmarenonaufim. Verum fuccefsit “omitianus, qui Chriftianos publico iudicio '’ru'^f^Twr^f ( ut Dioloquitur) tandem uexauit. ’fro aliud quoddam crime confinxerat abs reli S'fnealienum. Domitianus agit apertius . Chri ^'gt;nos enim non alio nomine quam quod Chri ^i fint,in ius,capitisque iudicium uocat. Fla Î'oin dementem,uirum confularem,collegam ''*itn,fuum amp;nbsp;propinquum amp;affinem, propter Wefsionemreligionis Chriftianæ,capitis con Jfmnat. Flauiam Domicilia relcgat in infulam wiam. Teftis eft Eufebius, Hieronymus, amp;nbsp;'pitomeDionis. Quaquam nonfolumreligio-'quot;s odio,fed amp;nbsp;rerum nouarum metu commo-WuiiTe: amp;humilesalioquiabieâ:osque Chri-“înos, in quibus nullam earum fufpicionem ’ærereputabatjContempfiftejuitamqueijs con-'flsifleuideatur,utE;:fcbius ftgnificat. Nodum ''’que perpetuum aliquod ediftum in Chriftia-quot;os cditum Icgimus. Orofius ait,cum datis ubi-

14 EDICTA PRIX. ROM. quecrudelifsimæ perfecutionis ediftis,aufunt côucllere Chrifti ecclefiam. Sed Orofium uideo réméré multa interdum affirmare,quibus ego fa cilèlubfcriberenonauGm .Neque quod tyran-nus aliquis facit,publicam ftatim legem elle iu* bet : amp;nbsp;AÏagiftratus in iudicando non exempla, fed leges fequi i ubentur. Melito Sardenfis in, fuaadLucium Verum Imp. apologia, Domitia-num cum Nerone coniungit,amp; hos numeratdu os Chriftianæ religionis hoftes principes.Tertullianus in Apolog. Domitianum minus accu-lare uidetur.Nam pofteaquam de Nerone dixit, ait,Domitianum fuiffequidem portioneniNe-ronianæcrudelitatis,fed tentade magis quamfe ciire:amp;facile,quodcœperar,reprefsi{re,ijs ctiam q uos relegauerat reftitutis. Hanc reftitutionem fuccefsori Neruæ afcribit epitome Dionis, cum quidem amp;nbsp;alia Domitiani aftaSenatus refcidif-fet. Verum,ut Plinius ait,Pantomimos,quos fu ftuleratDomitianus,reftitui debuifle, amp;nihilo-minus tolli reftitutos: fic amp;nbsp;de Chriftianis tune Romani iudicafie uidentur. Quid igitur? Qua-ktandem eft Romanis legibus iudiciunide iis conftitutû ? Haftenus enim nihil nifi uimquan-dâ,amp;fçuitiâ barbaram atque confufam,fineulla iuris iudiciorumdie fpecie,fine ullo ordine iudi-eiariæ quæftionis legimus. Quid Traianus?qui Remp.abs Domitiano perturbata, in integrum r.cftituere uoluit.Orofius ait,præcepiire,ut Chri ftiani,qui ücrificare nollent,interficerentur; fed ediftum temperafle, cum Plinij, qui inter cæ-teros indices perfecutor datus fuerat, relatio-. Hem audqlfct. Hæe Orofij defcriptio, ueris falfa inuob

DE CHRISTIANIS. 17 'nuoluit. Fuiffe aliquod Traiani de interfici-«ndis Chrirtianis certum cdiftum ante Pliiiij re-htionem non exiftimo.Si quod enim fuiflet,Pli , nius non dubitaffet: aut Traianum certè confu-l5ndo,eius edidi mentionem feciflet.Neque Pli oiusindex datuseft, ut Chriftianos perfequere* , ïw. Miflus erat procbnfulari poteftate Sc impe* ‘ioinBithyniam amp;Pontum,ad ordinadum ea-'um prouinciarum ftatum: ipfeque Traianus in ^naad eum epiftola teftatur,miffum fuiffe,ut ra.-^onespublicas in primis excuteret. Cafu quo-^m accidit, ut in Chriftianorum cognitionem 'ncurrerit,quibus turn prouinciæ illæ redunda-^ät. Lucas in Bithyniam Paulum apoftolum ire quot;okiiffe fignificat: non iuiffe tarnen. Sed uicina 'fat Galatia, ubi eedefia Chriftiana ita coalue-’W,utin Bithyniam atque Pontum colonias fu-'ffacilè deduxerit. Quid de ijs cognoueritPli-J’«s,cum in rem præfentem ueniffet, Traiano - ‘f''gt;pfit:quiddeijsiudicarit,narrat:quidinpofte '^ ^ in uniuerfum ftatuere debeat,petit. Tan J'ni Traianus,quid opus effe fado putet,refcri-’'t-utnon folumincaufa Poticorum autBithy Jorum Chriftianorum id fequatur Plinius, fed *alij præfides in fuis prouineijs obferuent. At-^ffehocquidem primum referipto lex Romana ■'Chriftianis,certaq; poftitutio aliqua édita fu-“«iiidetur. Quid in mentem Funftio uenerit, '‘ftx Hifpania Plinium de his retuliffe fcribat, quot;'kio. An quia Hifpanus fuit Traianus, Orien-j'f'i cum Occidente permilcebimus ? An tunc ^kpaniam, no minus quam Afiam, Chriftianis ''krtamfuiffecredemus ? Sed hiftoriam perfeT qua-»

qiiamur. Plinius in Afiâ appel!ens,Ephefiim metropolim primùm intrauit: ficuti ad Traianu fcribit.amp; in Padeftis cap.4. De off.proc. Vlpian’ affirmât, prçfides aut Proconfules in Afiam mil-fos debuilfe Ephefum appellere. Maxima tuc e-rat Ephefi ecclefia Chriftianoru, ficuti etia Smyt næ:amp; recens erat memoria Ioannis apofi:oli,qui ijs in locis cœtus fuos collcgerat. Sed Plinius in aliéna prouincia de Chriftianis non cognofeit« Cum in fuam uenir, hanc certe quæftionem minime neglexit : neque Remp.ea negleda,refte conftituerefepofieputanit. Vlpianus in Fand« disait, Hatim atque in aliquam celebrcmciuita temuel prouinciæ caput Proconful uenit,debe re ædes facras circuire atque infpicerc. ld Plini-um fecifle confiât. Abs Chriftianis eas defertas efieuidet. cœtus tarnen eorum frequences effe, fed tranquillos,amp; modeftos, amp;nbsp;innoxios. Quid faccret? Neronem aut Domitianum imitari non folebat: remtotam negligcrenonaudebat. Le-' gerat Liuium diligenter, teftem moris antiqui.

Liuius duo publicarum animaduerfionum e-xemplailluftria narrat: alterum libro 25. libre 3y. alterum. Hæc fortaffe Plinio in hacdeli-beratione occurrebant: fed difsimilem hanc elfe caufam uidebat. Quid multis ? Totam hancro-gationem ab ipfis audoribus perfcriptam audia-mus. Incredibile eft enim, quantumhæcPlinij confultatio,Traianiquerefponfio conférât ad il iuftrandam eorum temporumhiftoriam Eccle-ftafticam: cuiusalioqui obfcuratenuisque memoria (nam fabulas quæcircunferuntur,nihil moror) fupereft in tanta ueteris Ecclefiæ,quæ

DE CHRISTIANIS. a? Apoftolos ftatim cófecuta eft, propc obliuione, ^antiquorum eius monumentorum amifsio-ne. HæcPlinijrclatiofcriptacftannisadfum-nium 4,0, poft Pauli apoftoli monem : diligen-terqueeft cumipfo Traiani refcriptoab iplise-tiam Chriftianis olim conferuata, amp;uerófepc ’duerfariorum de Chriftianis turpifsimè multa tonfingentium calumnijs oppofita. Tertullianus in Apolog. Inuenimus (inquit) inquifitio- “ nem quoque in nos prohibitam . Pliniusenim “ Secundus, cum prouinciam regeret, damnatis “ ')uibufdam Chriftianis, quibufdam gradu pul- *‘ ïs ipla tamé multitudine perturbatus, quid de- ■“ t£teróageret,confuiuittunc Traianum Imp.al “ ''gans, prater obftinationem nonfacrificandi, “ nihil aliudle de facris eorum comperilTe, quant “ tœtusantelucanosadeanédum Chriftoamp;Deo, “ ^adeonfœderâdam difciplinam: homicidium, “ ’dulterium,fraudem,perfidiam, amp;nbsp;estera fccle- ■“ '’prohibentes. Tune Traiauusrefcripfit,hoc ge “ nusquidem inquirendos nó effe: oblatosueró, “ Punirioportere. HuncTertulliani locum, qui “ 'ham ueluti argumentum continet eorum de Inibusnunc agendum eft, Eulebius libro tertio Liftons Ecclehafticæ eandem hiftoriam com-niemorans, laudat.

T L/^N/us t:r ^ / ^T^0. Solenne e^mihi Stomme,omnia, de quibtit ^vbito^adtereßrre. Quiienim pte^l melim ^tlcunSiationem meam regere, uel ignoratiam ^ßruere ^ Cognitiombui de Chnßian^i wterßi nunt^uami

30 EDICTA PRIM. RO. nu^ijuam: iJeo ne^io, /juiJ amp;nbsp;tjudtenus aut fumrifileai, mut tju^ri. T^ec meJiocriter h^/f' taui,/ft neali^uodJ/Jcrime^tatum, M^udm-Ubet tenen nthtl à rob^tß^ûnb(^^ durant i tb' tur ne paewtentt^e uenia, c^^n ei i^ui omnififf Chn/itanttifitie, elefiffe non profit. ‘Nomen fi fient, etiam fifiafitfi caredt,dnfidfitia cob^ren tianominipteniantter. /nteritn in fi/^uiäd tne tanguant utnfitani tiefirebantur, banefiimfi' , nbsp;nbsp;ctetw njod/em. interro^atei ipfit, an efient Cbft

fiiant: confitentesfiterumac tertio interro^M fiteppiici^ntinate0:perfinerantes, dueiiftfii. Ne^ ^ueenimdubitabam, ^ualecH^ efiet^uodfii^^ retur, peruicaciam certe, amp;nbsp;infiexibi/em obUi nationem de herep teniri, Nuerunt al^fitnUb ^■^ Mentis: ^teos^eiwa cieees ^omanNrant, ^dwtti uiineerbem remittendos. Jitbxipfitraddtu,ut fierifio/et, difiiendentefi crimine,pberes fiecieS inetdenent. ‘Ï^opofitas eH iibedeee fine aeeßore, ntteitonemnonnnacontinens, tjeei notant fi fi^ Cbrfiianos, aeetfeeifie: etetnpraeunte me deos ti/t pedarent, et imagini tua, ^uampropter hoc iiefi Jeram cumfimu/acrû numenum adfirre, tbute dc teenoJupp/icaretipratereamaledtcerent Cbri do

. de CHRISTIANIS. 51 f^ijuorum nihil co^poße Mcuntur, ijuißunt '^(gt;icr4 Chrtßiani) jimittendos putaui, ^Hj quot;■^indicé nommatiß eße Chrißianos dixerunt, ^ fitox negauerunefuße ijuidemtJëd deßße^ ‘i^dam ante trienmum, quidam anteplures an ^iMn nemo etiam ante uiginti quoque. Om-’'® amp;iniaßnem tuam,deorumq ßmulacraue ^«ifum:q (^ Chrißo maledixerunt. ^ßr-'^^^lt;tnt autemhanc fußefummam uel culpa ^'^'^iUd errorst quod eßent ßhtißato die ante ^^^em conuenirei carmenq^ Chriflo quaß 7)eo ^'^(telecuminuicem: ßq^ßeramento non in ^^^^ allquod ob^lnngereßd ne fur ta,ne latro^ ^ine adulteria committerenty nefdemfalle ''^ne depoßtum appellati abnegarent. qui-^® peradu, morem fbi dijcedendifuife : rur-^toe^adcaptendum cibum, promifuum ^^”ien, amp;nbsp;innoxium, Qitod ipfumjacere deßß ^^poH ediêlum meum^quofeundum mandata '“lt;lt; 0 hetanas eße uetueram. Quo magu ne^ ^^S^dum credidi,ex duabus ancillù,quje mini^ ^^‘t ^icebantur,quid ejjet ueri ^per tormen’^ ^ii^uarere. Sed nihila'iudinueni,qudmfper-ßlt;jnsmprauam^amp; immodicam : ideoqßila^

ta cognittone^aticonfulendum te JecucttfriVi“ fa e^l enm mihi res âigna confultadone : maxp me proper periclitantittm numerum. J^ulu enim omnis atatk, omnis orehnis, utriuf^ (exiü etiam,uocantur in periculum, ei^ uoeabuntuf-7^e(j^enimcittitatestantu,feâuicos etiamâtilj ap'os fuperßmonis isliitô contagio perua^ata t^ ^^(6 uiaeturßßi amp;nbsp;corrigipofß^e. Certeßtii ß ßat,prope iam Jeßlata templa cepilfe celebrarti amp;facrafilennia dm tntermilfa repetifaßt^^ u^nire ui^imas^^uarum adhuc rarißfmttsf^' ptor inueniebatur:ex ^uofacile e^l opinari,f‘^ turba bomintim emendaripoßit, ßßt ptei^’^ tu locus.

t^clum, ^uem debui^îi, mi Secunde, iff f^' cutienJis cauris eorum tjui Chriftianiad ff^^' latißseraneßcffttss es. quot;Neqite enim in utaiff^' ßm aliquid, ci nod lt;juaß eer tam ßrmam bd^^' 4t,conßituipoteH. Con^uirendmonßnt.^f^^' fer ant nr^ eß arguantur,puniendißnt : H^ f^ men,utsjuine^anerit fe Cbrißianum re ipfi maniffiu feerit, id eU, ßpplfcando wj^ nohris^quamuisßßeäns inprxtentnmf^^^quot;

DE CHRISTIANIS. 35 ^iam ex peeRÜennaiMpetret. Sine /tunore '‘(ropropofiti libelli, nfillocriminejocuhdbere ^^(nt:na e^ peßimi exeplt,n(c noßrifeeuh eß. ^o^itionibiK de ChriRianis intertui nanquAm.) nbsp;nbsp;Le

S'rat Plinius Annäles Cor. Taciti,familiarisfui. 'n ijs legerat, quid tempore Neronis iudica-'nmdeChriftianis fuiflet, amp;quam inhumani-'frineos fæuitutn. Sed amp;nbsp;tempore Domitiani, 'i'ioetiam Prætor ipfefuit, tales potuit multos '^omçreos uidere. Verùm ut Seneca fecefsiffe di 'nur,cum Nero in Chriftianos fæuiret:fic Plini-quot;sDomitiani fæuitiam oderat. Et ueró cur tune '’rum amp;nbsp;tribunal fugeret, magna caufa fuit. I-fUtius ( ut narrat Hieronymus ) amp;nbsp;Simeon (ut '^ibit Eufebius ) duo ueluti duces Chriftiano-'nm, ille Antiochia, hic Hicrofolymis Romam P^rtraftus, propter religionis confefsionem, ca-Pnispeenasdederunt. Sed ex iudicum numero !'oneratPlinius.Cognitioneshicuocat,capita-nsquæftiones. Hæ fie erat meri imperij,lit cum 'tófdiaione Prætoris nihil haberent commu-i**' Sed cum merum imperium, quod quis ex 1e ?5acceperat,mandarealteri non polier, reftè ap P'llatur cognitio : ficuti amp;nbsp;cum Prætor de ali-■ ^ua caufa ciuili ipfe iudicabat. Vt autem extraor Enaris Praatoris cognitiones multæ dere pecu-Jgt;ariaerantj ficuti ex Pandeftis intelligi poteft: 'namp;erat capitales quçdâqu.æftiones cognitio-*quot;8 extraordinariæ, ut amp;nbsp;crimen extraordinarii ‘bsIurecSfultis appelIatur.Eius generis uidetur °omæ fuifle crimen religionis Chriftiane. Nam quot;«^jde eo certa quidam amp;nbsp;pubiicalexlata erac.

Nee mcdiocriter hic(itMi,fit'nc dliquoi difcrinten ati“ tum.') Huiedubitationi non refpondetTraia-nus. Quærebat autem hoc Plinius : quia,ut pau-lo poll ait, omnis ordinis,omnis ætatis,utriufq; fexus multi uocabanturinpericulum .Sedpro-fedb Romani lurifconfulti magnum huius generis difcrimen in pœnis irrogandis effe, fæpe monuerunt. Ac ut de ætate nunc tantum loqua mur,dequa quæritur: primum definiunt, qus fitdelidi (utloquuntur) capax. Deinde,etfi tails fit,fi tarnen adhuc eft minor annis x xv,aiunt eiusmilerationefledi indicé polTe ad miticrent pcenam. Non dubito hæc placuilTc Traiano.Sed minime tarnen placuerunt multis poftea præli-dibus,in caufa Chriftianorum. In epiftola ec-defiæ Lugdunenfis legimus,quendam puerun Póticum uixannos quindecim natiim, cum ma tre Blandina, propter confefsionem religionis Chriftianæ, crudelifsimas pœnas Lugduni de-difle. Fadum id fuit tempore Antoninorum. Sa nè amp;nbsp;Arnobius amp;nbsp;Laftantius, in pueros amp;nbsp;mu-lierculas fæuitum quoque fuiffe hoe nomine, fcribunt.

Detur'ncfgt;cenitentilt;£ uenid. ) Dari, refcribit Tra janus. Sed Plinius id ftatuere ipfenon audebat. Nam principis eft,non alicuius præfidis aut iu-dicis,pœnam condonare, aut ueniam dare. Iraq; amp;nbsp;Cicero pœnædeprecationem non in iudicio, fed in Senatu locum habere polTe,ait. Erant qui-demiam tempore Plinij, utnoftrorum lurifcort fultorum,arbitrariæpœnæ. Sedimpunitas reo-rum uel confitentium,uelconui(ftorum, non e-ratarbitrijProconfularis,

DE CHRISTIANIS. ^y Konten ipfum etiämßflcigitijsclt;irectt,lt;tnflagitidcoh(e-”'^'lt;inominipunidntur.') Cum Traianus fimplici-'^refcribitjChriftianos eße puniendos : neque caufam pœnæ requint: fatis fignificat,no-'’'^ipfum puniri.Et Tertullianus in Apolog« “endit nihil fuiire,quodin Chriftianis punire-*'“')præter nomen. Tantumhuius nominis odi quot;■»fuiffe : cum tarnen ne eius quidem uerbi fi-^'’ificatioj utabaduerfarijs proferebatur, quic-j^3nipræle ferret,quod non eßetamabilc. Ea-'■^eßluftiniquerimoniain Apolog. Etueró ''quot;ïidamnabantur Chrihiani,hoc foloplerun-5quot;^ nomine damnabantur. Tertullianus ait ta» “^Hamdamnationistantum continuiire,reum ^Chriftianurn. Eadem tabella, cum ad luppli quot;Hocum uentum erat,præferebatur. Vt cum in ’'’^phitheatro Lugdunenfi olim Attains, iant p'^natus circunduceretur,prçlatam fuilTe tabu ’'’’Pnquafcriptumerat, Hic est attalv3 '.’quot;iiSTiANvs, narrat uetus Ecclefiæ Lugd. epi ®la.Cumque ijfdem temporibus in Afia Poly-'’fpüsad fupplicium duccretur, iulTu præfidis I’f®conem ter uociferatum eiïe, polycarpvs Ï*quot;11ST iJa N VM ESSE SE CONFESSVS EST,te“ ’turepiftok ueteris ecclefiæ Smyrnenfis, E-f?kutem hoe moris antiqui, ut cum de damna-**’ fupplicium fumeretur,caufa damnationis po !’’'fopublicè exponereturper tabellam, ueluo-^'’’ipræconis.

^onfitentes, iter urn dc tertio interrogdui, fuppliciunt Jj’i^tw.) Vbi reorum confefsio omné fadi quæ-uonem tollit,nullaque eius defenfio eft,quæ in ***lt;iuseftionem moucat, nihil fupereft quàm ut

index confeflbs damnet. Sed non ftatim confer fio omnem tollit fafti quçftionem. Cato apud Saluftium,deCatilinarijs loquenSjait: Decon-fefsisjficut de manifeftis return capitaliüm, fup-plicium lumendum ede. Sedloquitüt de coii-fefsis fimul, amp;nbsp;conuidis. Linius de antiftitibuî Bacchanalium agens : Addudi (inquit) adCoii fulem/afsique de fe,nullam moram iudicio feed runt. Sed confitebantur,quodiam erat etiart comperrum. Sanc Vlpianus cap. t. De quæft-ait Seuerum Imp.rcfcripfiflej confefsiones reoruni pro exploratis criminibus haberi non oportere, fi nulla probatio religionem iudicantis inftruat. Idem:Siquis (inquit) ultrodemaleficioconh' tcatur,nonfemper ei ndeshabendaeft.Nonnun quamaut meru, autaliacaufa in fe confitentut. Sed amp;nbsp;Tertullianus in Apolog.cum'dixille“:^®' ges præferibere, ut confefsidamnentui'ltameil addit, non ede fola confefsione contentes iudi' ces, fed amp;nbsp;confequentia exigere, qualitatem fa-di,numerü,locü,modum,tempus, amp;c. Verein cur confedostoties interrogaret Plinius,iHae' tiam caufafuide uidetur, quodpaulopoft narrat, quofdam, qui fe Chriftianos erantconfedi, mox negafle; amp;nbsp;illis uellet integrum edeinficia' ri, ac fupplicij etiam, minis adinficiationé reue caret:non folum quódabfoluerefortafsisnegan tes, quam damnare confedos mallet: fed etiam, quöd turn demum uidi uiderétur,cumpropter inficiationem liberabantur. Itaque amp;nbsp;præfideS multis póft annis hoc in primis egerunt, utror* mentis adhibitis potius confelfos adigerentad inficiationem,quàni inficiantes ad eófefsionem: tametfi

DE CHRISTIANIS. 37 tamctfiaduerfus omnem amp;Iegumrationem, ôc ludiciorum ordinem ici fieret. luftinusinA-polog. Tertullianus in Apolog. Cyprianus con traDemetrium, Arnobius libro S.Ladantiusli Igt;ro5. (utducétispropcannis poft Pliniumhoc feciffeindices intelligamus) hacdereconque-runtur.Idem Tertullianus ad Scapulam,Cartha gienfem præfidem ; Quidainplius (inquit) tibi j« Kandatur, quim nocentes confcflos damnare, lt;c negantesautemadtormentarenocare? Videtis ,« «rgo,quomodQ ipfi uos contra mandata faciatis, lt;« JitconfelTos negate cogatis. Adeó confitemini lt;« 'iinocétes nos efte,quos damnare ftatim ex con lt;c fcfsionenóuultis. Sedamp;Laftantius (ut in pro- (c pindaPlinij nunc confiftamus ) narrat fe uidifte ' inBichyniapræGdégaudio mirabiiiter elatum, tanquam barbarorum aliquam gentem fubegif-f5t;quod unus Chriftianus, quiper biennium magna uirtutereftitcrat, poftremó cedereuifus dTet. Siquis nonexiftimat Plinium Bithyni» ptoconfulcm tam uanum amp;i neptuin fuilTejCxi-ftimetafanguineabhorruift'cChriftianorum.Sa nc Stille procóful Afiæ,qui Poly carpû interroga lgt;at,interrogado fuadebat,ut negaret fe Chriftia nüeflemt 8{ cum olim non niß cófefsi parricidæ Samnarentur,Auguftus quemabfoluere cupie-lgt;at,ficinterrogalle dicitur, utad inficiationem potius quam ad confefsionem cum inuitaret, Nunquid pattern tuum occidifti ? Tales etiam olimquidamfuerunt indices incaufa Chriftia-norum.Tertullianus adScap. fcribit,præfides tnultaineafæpedifsimulaflc: amp;nbsp;Cincium Seue-lum etiam dediffe remedium, quomodo refpon

3« EDICTA P R IN. R CK derent Chriftiani, ut dimitti posent. amp;nbsp;alium quendaminteraduocatos amp;aflefldres efse pro.r felTum, dolere fe in talé caufam incidilTe. Sanè quod Traianusreferipfit cap. i. de Quæft.nemi nem de fuipicionibus damnari debere, credo in bis caufis Plinium fecutum effe.

Perfeucràtesducilußi.) Sic Tertullianus ad Seap, Chriftianos nonnullos qui le ad tribunal cuiuamp; dam Arrij Antonini proconfulis Afiæ obtulerât, duciiulTos ait. lurifcôfultorum ert hoc uerbum, cumuel inius, uelin carcerem, uelad fupplici-um aliquem abripi fignificant. Deeo quiinius uocatur,fi ultro non lequatur, ducendo ueltra-hendo,multa funt in Pandeftis. Scd hæc fignifi' catiohuicloco non conuenit. Conueniret iJla magis,ur in carcerem dudos intelligamus; ficti-ti amp;Iurifconfultirefpondent, reos confelTos in uincula publica conijciendos efre,donec de ijs pronuncietur.Cum Cicero de Verre ait,Quif-quis duftus erat Senator, duci iubebat : creditur utranque huiusuerbi fignificationem comple-Xus.SedtertiafortalTc huicloco magis quadra-bit, ut ad fupplicium duci iulios, perfeuerantes Chriftianos,intelligamus. ficuti Suetonius de Caligulaloquitur: Stans intraporticum àcaluo adCaluum duci iubebat. Non dilsimilis apud Græcos eft fignificatio uerbi âWyf«amp;«:amp;inSa cris quoqueliterisextat, Ad.i2.

Nf^KC cnim dubitabam,c]ualecunque effet quad fdteren tur,pcruicdciMt certè or inflcxibilcin obRinMonern deke-repuniri.') Mira uero profani hominis,amp; caufam» dequapronunciat, nonintelligentis,confiden-03 de religione,hoc eft, de re maxima quæreba-tur.

DE CHRISTIANIS. 3? tur. Caufa capitis agebatur. Audit,reos quidem bftum fateri;fed conftanrer defendereTe iure fa 'ercjatque adeó piè amp;nbsp;religiofe. Qiiid illiid tan •icni fit,nequeintelligit,neq;inquirit: amp;nbsp;tarnen ftondubitat damnare. Certèreligionem nonab-')«re,improbæ obftinationis noneft, fed opti-’’’æconftantiæ. Et ueró nihil magis multitudi-®einattonitam olimadreligionis huius admira f'onem inuitabatjquàm Chriftianorum religio-^äobftiiiatio.Illaipfaobftinatio ( inquitTertul ‘« üanus) quam exprobratis ,magill:ra eft . Neque « ttmenfolus Bithyniæ procóful Plinius earn ex-pfobrauit: multis poft eumannis in eademBi-•l^ynia impius philofophafter declamitauit in P^ninacem obftinationé Chriftianorum, ut La-^äntiuslib.y. cap.2. narrat. Tertullianus in Apo l®g'Cap.2.fcribit, Plinium in Chriftianis accu-Wcobftinationemnon facrificandi .Item cap.

^®jamp;pro fidei obftinationé damnari. Sed amp;ad-^«fahos, eorum fidem appellate præfuniptio-*'«in.Pofteriores illi tyrani Galerius amp;nbsp;Maximi-»us,aliter quam hie Plinius iudicet, iudicarunt, ^toinflexibilis Chriftianorum obftinatio effet, ^nullas pœnas reformidaret,pœnas,quibus nir ^ilproficeretur, effercmittendastûînSTfTÀTDo-opToi/ ^^^‘iv ffiwAaVffd Ci^vi^ij avTcvf/AHJlc^vtr^üTia ■aaSisâtâ-M '^^'Atu/Ss^xi, eTtastiiTra TÜf/ToiovTOci/^ cvyttaiufj ou’t^^UQt-'’“«'îUtiUorum tyrannorum nomine refcripfit Sabinuspræfedus prætorio Orientis.

^ueruntlt;ilijßmtlts nmcntiiC.) Chriftianos olim di-Öosfuiffe furiolos, infanos, ftultos, famos, de-*t’«ntes,inceliigifacilèpot9ft exIuftino,T e.tul-

IianOjArnobio,Ladantio,Eufebio. Tcrtulliani unn exmiiltislocum alcnbamex Apolog. cap. 95 27. Quidam (inquit) dementiam exirtimant, 55 qubd cumpofsimus amp;facrificareiiipralend,amp; 95 iUælî abire, manente apudanimum propofito, 95 obldnadonem làludpræferamus.

Qwos quid dues R om uni erant, adnotaui in urban re-^ tnittendos.) Hocquocueuerbum Adnotandipla ne eft lurifcofuJtorum. Adnotarc dicituriudex, cum aliquid decernit,quod fenbi amp;nbsp;in afta refer riiubet. lunfconfuJti folentdicere, abfentes re-? os adnotari requirendos: in titulo Pand. Dere-quirendis reis. Hie uerb PJinius ediuerfo,prüfen tes adnotat,alio remittédos. Remittebataureni cum elogio amp;nbsp;notary’s, ut tunc edam loqueban turlurifconfulti. Quodadius ciuiumRom.atd net,quo amp;nbsp;Paulus apoftolus ufus eft, duæ nete* res fuerunt leges,Porcia amp;nbsp;Sempronia. Illa caue bat,nequisciuem Rom.uirgis cæderet,neca-? ret'ue: fed damnato exilium permitteret. Sem-proniauerö,nede capite ciuium Rom. iniuf fu populi iudicaretur. Itaque Cicero Verr. 7. ait hancuocem,ervis Ro. svm,muldsfæpeinul timis terris opem, edam inter barbaros, amp;lalu-tern attulifle. Etfi autem tempore Traiani iam ualdeimminuta eftentuetera ciuium Romiura: tarnen ea Plinius plane fublata efte non putauit.

Propofitus edItbcUui fineauffore.) Tales libellos non efterecipiendos,refcribit Traianus.

Et imagini tult;e,quant propter hoc iufferam cumßmula-cris tiuminum adferri,thurc ex uino fuppHearent. ) Traia nusrefcribit,negandbus fceffe Chriftianos, ita demum ueniadafidebcie,ft leipfa, manifeftum

DE CHRISTIANIS. » idfâciantjfupplicando dijs. Nunc nimia eft Pli-Äij affentano, qui Traianum inter decs refert. Huem tarnen in Paneg, laudat, quód delubrain-grederetur, non utadoraretur, quemadmodum ^omitianus feceratjedutadoraret; quodq; fta-^1’38 deprecaretur,amp; unarn tantum aut alteram, '3mque æream, inuelHbulo templi Capitolini ^âteuoluilTet.

'’'uluseft : quem amp;nbsp;paulo póft cum idololatria Miisconiungit.Sicamp; poftea proconful Afiæ Mycarpumcaptumeoadigcre conatus eft:fed turnreo forti amp;nbsp;conftati fibi rem effefenfit. Ex-**t fragmentum uetus cuiufdam epiftole Smyr-»enfis ecclefiç,de hoc certamine. narrat, procon üilem Polycarpo imperafle : Ket^ó^^ffi/jrofi j^^iyà/j^ '-óuiciare Chrifto.Polycarpum ueró refpondif-gt; k'-gt;)lt;/lsijniii/TX ^iXi lJ iT/i e/lovKal/iü MÙTÛjàMovtâoi' ftt hM

’'’‘’’i.'wüf Jldix/^iM ß^.x^'fiv/^ii^xi Tü/JßxffiÄlx rèp ffüffixv-’« MG hoc eft, Odoginta fex annos iamilli fer-'*io, neque me ulla unquam in re læfit. qui fieri poffetjUt huic régi meo amp;nbsp;feruatori maledicam?

^^orum nihil cogipaffe dicuntur, quifuntreuerd Chri fe.) Nondebebat dubitare Plinius, nihil abs f'ligione Chriftianorum magis alienum efte, 'luarnidololatriam cum tali blafphemia coniun Öïin:neque tam multarequirere impietatis «argumenta, utaliquem non efte reuera Chriftia-Uum crederet. Solaamp;fimplici inficiatione con-tsntus efte debuerat. Sed bene habet, quód inte j'Wconfiteatur,reueraChriftianosnonfuifre,il-‘0sidololatras,atqueblafphemos.C)uale indici-Pwfuerituetèris Ecclefiædelapfis,aut facrifica

41 EDICTA P RI N. RO. tis (uttuncloquebantur) exTertuUiano amp;Cy priano facile intelligi poteft.

' Alij ab indice nominati.') Afconius ait,indicem ef-fcjqui facinoris,cuius eft confcius, latebras indi cat impunitate propofita. Multum quidemab accufatore differebat. Sedab indice delatus,fi çonuinceretur,non minus quam ft ab accufatore conuidus eflet, puniebatur. folamqj repetun darumcaufam excipit Afconius,quæper indices agi non folerct.

No««n«o etiam ante uiginti.) Viginti annorum præfcriptio crimen extinguitjure Ciuili.I.i2.C. ad leg. Corn, de falf.

Affirmabant autem hanc fuiße fummam.)Bcne habet, perfidos illos defertores nihil hk affingere, Chriftianis cœtibusindignum : amp;profanûPro-confulemfimpliciteramp;ingenuè,quod accepit, commemorate. Qiiam non folum putida, fed e-tiam indigna eo tempore de ludæis, amp;nbsp;eorum fa cris amp;nbsp;antiquitatibus fcribebat uelCor. Tacitus lib, 2t. Annal. uel Plutarchusin Sympofiac, Certèuerecundius de Chriftianis tuneloqueba tur Lucianus in Pereg. Cum eo nuncPlinij hac relations coniungo. nam amp;nbsp;eiufdé temporis eft. Quam fuerintpaulo póftimpudétes aduerfarij, utturpifsima quæqucde Chriftianis confinge-rét,poftea dicam. Interea meminerimus, ficiarn absPliniodefcribifummam religionis Chriftia næ, ut ab homine profano, qui externa ad lum* mumformam folam uiderepotuit.

Statodie.') Statum diem appellant lurifconful’* ti,certum amp;conftitutum, ut in condidionibus clïc folebat, Habebant autem ueceres Chriftiani certos,

DE CHRISTIANIS. 45 tertosj amp;nbsp;(utitaloquar) folennes,quitus præ-«pueconuenirent, fuos dies. luftinusinApo* log.teftaturjdie Solis (utloquitur) frequentio r« fuifle,amp; ordinarios eorum cœtus. Nos diem Ûominicumappellamus: ficuti amp;nbsp;loannes ipfe inApocalypfi appellat. Paulus Hebræorum mo teuocatprimam Sabbatorum: qua die Chriftia-nosetiam conuenifle fignificat. Tertullianus in Jibro de Fuga in perfec. meminit Dominicorum Iblennium: amp;in Apologetico, capiteió. fatetuc Chriftianos,diem Solis,læticiæ indulfiire. lufti-nus3ddit,cur flatus effet hic dies Chriftianæ fyr naxeos,nempe propter memoria Dominicæ rer Hirredionis: amp;intereanotâtaduerfariorum inc ptias,qui cauiHabantur, abs Chriftianisadorari Soient.Nam amp;nbsp;audierant,eosad Oriétemcon-uerfos, folere fuas preces cocipere. Ccterum nul bim alioqui fuperffitiofum olim fuit dierum di femen apud Chriftianos,

fülltelucem conucnire.) Antelucanos ccetus Chri ftianorum comperiffe Plinium,ait Tertullianus inlibroDecoro.mil. Cicero antelucanas uocac cœnas Catilinariorum, qui tota noftc perpota-bant.SedChriftianorum amp;cœtusantelucani pij amp;nbsp;cœnæ fobriæ profeftó erant. Idem Tertullia-nuslibro2. ad uxo. meminit eorum noâurnæ conuocationis.Denique in libro de Fuga in per-lec.fignificat, fi iiiterdiu non poterant,noä:u col ledosillos fuiffe. Sedamp; nofturnarum precum nientionem facit in Apolog. Sane Arnobius libro oftauoteftis eft, fuo adhuc tempore aduer-farios Chriftianis olaieciffeatq; exprobraffe no-fturnas congregationes,amp; occulta atque noftur

lia facra: amp;nbsp;in eos exclamaflejLatebrosa et ivcîFvGAx NATio,amp;c. Noii fugiebant cenè lucemjiionquærebantlatebraSjUonamabanttç nebras Chriiliani. Scdquidfaceient? Interdidu ijs eratlocis publias,amp;ipfapropèluce folis, ut igni amp;nbsp;aqua. Certè ubi licuit, in aperta amp;nbsp;publica luceconuenerunt. Tertullianus ipfis Valenti nianis exprobrat fecretos amp;abfconditos couen tusatqueinitiationes.de Chriftianis autem ira loquitur : Noftræ columbæ domus fimplex,e* tiam in cditis femper amp;nbsp;apertis,amp; adlucem,amp;c. Intcrea uerb ubi id no licebat, noâu etiam Chri ftianosconuenirciubet. Naminlibro de Fuga in perfec.fcribensad Fabium presbyrerum:Si (inquit) colligcreinterdiu non potes,habesno item,luce Chrifti luminoli aduerfus eam,amp;c.

Cdrincn^ Cbrijio quafl Deo diccrefccum inuica».)A’ pud Tcrtullianum cft: Ad canendum Clirifto,amp;; Deo. Apud Eufebium : rèf/j^^^/g-if, guv efUttùv vnfà//. Tiberius ad Senatum cum prærogatiuafui fuf-fragij detulcrat,dc Chrifto inter deos referendo. Id non placuit Senatui. Tanto itaque magis indigne ferebant præfidesRom. hunc nihilomi-nus tanquam Deum coli: præfertim quçm cruel affixum fuifleaudiebât. Sed Chriftjani eorurn judicia non morabantur. Fuit quidem abs mul tis hçrcticis oppugnata Chrifti æterna diuijiitas. Sed Écclefia in eius confefsionc,atque etiam de-fenfioneperftitit. Plinius carmen uocat,Romano more, quod conceptis uerbis dicitur,Iufti-nusferibit, præeunteminiftro conceptas fuiffe publicas Chriftianorum preces, totumque po-pulumaftentientem lelpondifle amen.NuIüus autem

DE CHRISTIANIS. 4ç Sutern cantus meminit. Etfanè carmen quoque Utinè dicitur, precatio præfcriptis uerbis con-«pta. Sed Tertullianus carmen hic intclligit, quodcanebatur. Idem in Apolog. capite 39. lohnens de conuiuio Chriftianorum,de quo paulopoft agemus; Poft aquammanualem (inquit) amp;lu:nina,ut quiique de fcripturis Sanüis udde proprio ingeniopoteft, prouocaturin medium beo cancre. Idem lib. 2. Ad uxo. aitjChriftianos Icfemutubpronocafte,quismelius Deofuoca-pcret: nequcfolumin Ecclefta autecetUjfed amp;nbsp;’upnuatis Chriftianorum ædibus, pfalmos con cinuilTeait. Cercè in ijs,ut in Ecclefta, preces fo-fluilTe,fcribit Cyprianus ad Mart. Sed amp;Clcmé9 Alexandrinus lib. 7.7fw.«.indicat moris fuiflc, ’^tcum cibum fumerent Chriftiani, pfalmi hym ^ue perfonarent. InPaedag-accufat muliercs Hquot;afdarn, quæ lafciuis canticis operam dabant. loterea tarnen indicat,quam hoc effet ab Ecde-fiaamp;difciplina Chriftianorum alienum. Mit--^o,quæEccleftafticae hiftoriæ narrant de cantu Pofteriorum Chriftianorum. Illud magis cft hu ‘UslocijquodEufebiuslibro quinto hiftor.Ec-^bf citât uetufta quædam commentanorS Chri .ftianorum fragmenta,in quibus legimus, muleis abs Chriftianis iam indeabinitio eSpofttas o^3sfuiffe,amp; pfalmos decantatos,quibus Chri-ftidiuinitas edebrabatur. uerba funthæc: 4«^* l*gt;iJls tJo/,àixt üiAm di^iÂifiü/) ixTix^^Ke vm imç'û/jy^ixfi^ ^‘^tiTeii Kôyo/jTOv éifv TO/^^tyo/j v/jifiivi/t âioÂoyovfTfS}

St^j Çaemmento non infcelia aliquod obftringere,) Sa tramentumueteresLatiniappellabancæs illud, ^uodapudPonäficem deponebant litigatorcs, ut

ut fcribit Varro. Nam eius qui uincebatur, mul ftaquædamfuitjUt liæcpecunia facris tuendis impenderetur.Poftea fic appellatum eft iuliuran dum militare:ficuti cóiuratio appeUabaturjCum uno préeunte multi,qui conuenerantpurabant. Sic Plinius uidetur hoc uerbo nuc uti. Tertullianus confœderationêm difciplinæ uocat: fediu rifiurandi nón meminit. quaquam in baptilrno Chriftianorum fueritfolcnnis conteftatio, amp;fa crofandæ fucrint ftipulationes, fponfionesque, quarfi amp;nbsp;luftinus amp;nbsp;Tertullianus meminerunt. Hi etiam Qpe mentionem faciunt exorcifmoru, fed eos aliö rcfcrunt.Tertullianus primus uidetur facramenti uocem,qiiafi fignificaret quod Græci myfterium uocat, retulißead ccenam Do mini.Namfacramentum Euchariftiæ uocat, amp;nbsp;id in antelucanis cœtibus de præfidentium manu fumpfilfe Chriftianos ait,in lib.De coro.mil. Idem in Apolog. cap. 7. Sacramcntum infantiel dij uocat,cuius aceufabâtur Chriftiani ; quafi fe-cretum dicas,aut arcanum. Sæpe etiam hoc uer bofimplicem religionis Chriftianæ formulam, autconfefsionem fæpe uocat. Sic Chriftianum facramentumappellatin libro contraPrax.La-Aantius, qui eft etiam magis Latinèamp; pureSC propriè alioqui locutus,apoftatam quendam ita defcribit: Quireligionis,cui fucrat aftenfus, amp;fi dei,cuius nomen induerat, amp;facramenti quod accepcrat,proditorfa(ftus eft:lib.5.cap.2. Sa-* nè Liuius lib. 39. narrat,olim Romæ in Baccha-nalibus,amp;noâurnis corn facris, fuilTequaldam ex carmine facro,præcunte uerba facerdote,pre-cationes,in quibusnefandaconiuratioinomne facinus

DÈ CHRISTIANIS. 4^ facinus ac libidinem continebatur: talique ( ut etiam loquitur ) facramento initiatos multos tune fuifle. Non difsimilia de Chriftianis poftea tonfida fucre. Atque ut olim ueteres quidam di Xerunt, Catilinam, cum ad iufiurandum ( ficuti ^t Saluftius)populares fccleris fui addiceret,hu ■fani corporis fanguinem uino permixtum in pateriscircutulilTerinde cum poft execrationem »nines deguftaftentjficuti in folennibus facris fi triconlueuitjàperuifleconfilium fuum : atq; eó f»tiire,quó inter fe magis fidi forent, tanti facino tiscófcij.Sicilleapud Arnobium CeciliusChri-ftianos diditat, cum eoeunt, infantis occifi fan-Suinem lambere : hac fœderari hoftia, hac con^-tóentiafceleris ad filentium mutuum pignerari. Horribile profedö facramétum. SeduoluitDe-••Mtpaulo ante, quàmtaliaab aduerfarijspor-J5ntaconfingerentur,amp; ederetur amp;nbsp;extaret hu-'»sPlinij teftimonium,adrcfellédas tales caluni ''ys.Fuith^caliquando Milehorum cófpiratio, ”81*0 nostrvm FR.VGI E3To. Chriftianorum !*Mohæcolim fuifleuidetur compromifsio,fan ^queconfœdetatio, NEMo nostrvm scele-''aTvs AVT NEQ.VAM E 3 T 0. Neque fanè fuit ^sceoruminanis paftio. Talis fuit eorumuita, Httalis oratio. Tertullianus ad Scap. Depofitu (inquit) non abnegamus : Matrimonium nul-»nsadulteramus: Pupillos piè tradamus : Nulli ’''31umpromaloreddimus,amp;c.

Riirpuq- eoeundi ad capiendum cibttm,promip:uum‘tlt;t-^gt;^Zr innoxium. )Exiftimo hicfignificari Chriftia torüillud eSuiuium, quodappellabatur «j'^w», ^ pulchcrrimè defcribitur abs Tertulliano in Apolog.

Apolog. cap. 39. ubietiamuocatur coino Chri ftianorum,amp;;cœna,quæ amp;nbsp;difciplinadicipotue rit. Alia tarnen eratcœna (ut Apoftolus uocat) Dominica, quæamp; Euchariftia diäafnit, amp;nbsp;abs luftino in Apologiafecunda fuauifsime depin-gitur. Apoliolorum tarnen temporibusconiun dafuiffe uideturcum illoconuiuio. Promi-fcuumPlinius fuiffeait. Tertullianus,inoputn rcfocillandorum caufa comparatum fuiflefigni ficat:Inopes (inquit) refrigerio ifto iuuamiis. amp;nbsp;proptereâ etiam uocabatur i^yx^v, Miror, cut Clemés Alexand.inPædag.hancappellationem conuiuio tribui ægreferat. Ipfe Apoftolusquot; earn probat, extat enim in cpiftola ludæ. Porta fie Pli nius cxiftimabat quædam efle, ut apud Romanos erant amp;nbsp;dicebantur ,Chariftia, amp;nbsp;deferiburt turabs Valeriolibro 2.amp; Ouidioin Faft.Certe cumlaudatumolimfuiflememiniftetPythâgo-reorum (ut etiam appellabatur) /(o/w^/uA’: né debebat illiinfolés uideri, quodhic audiebat.Sed amp;nbsp;genres omnes folitaseftefeiebat, cum facrifi-cio coniungere aliquodreligiofum epulum.Ip-fe in Augurum collegio uerfatus,ab epulonibus nonabhorrebat. Epulabatur amp;nbsp;cum luis fodali-bus Cato. Mitto quæ ueteres narrant de Lacedç moniorum Phiditijs,amp; Cretefium Syfsitijs. Sed iitPiinius apud Liuium libro y. legir, cumpri mùm ledifternio fado lacra Romæ fierenqtuilTc hac religionis notam, quod rota urbe promifeu us ufus return omnium in propatulo pofitus lit, pafsimqueaduenasinhofpitium.dudos:fic ui-detur,cumproniifcuum cibum Chriftianorum uocât^deeorumreligione amp;facris aliquidcogi-tafte.

DE CHRISTIANIS. 45» Addit,innoxium fuiffe hue eorum cibum, 'obrium, caftû,religiofum fuiffe, Tertullianus ’’ftendit. SedgratiaPliniohabendaeft, qui in* S«nuèconfitetur, non fuiffe aliquam improbo-f'imhominum coitionem atque faftionem.Imó Jwó gracias Deo agamus, qui uoluerit extare ‘Joc minime fufpeüum teftimoniûprofaniPrçli “'s,Stadrefutadasprodigiofasillas calumnias, ta de Chriftianoru cœtib. atq; cóuiuijs aduer 'sdjpoftea turpifsimè confinxerut, amp;ad ueteris ^tdefi^admirabilé fimpliciratem magis cogno f'^enda. Barbaræ profeftó erant illæprouinciæ ^onticæjubi amp;promifcualibidinem fuoadhuc •'mporefuiffe,Separentumeadauera cum peen 'l'bus cæfa, in conuiuio deuorata, jTertuilianus ^'l3ro primo contra Marcionem Ponticum nar-'ât.Ecclefiæ,quæ in talium gentium fi nu coale f^sbantjpoterant hoc nomine male audire;amp; ue ‘'®paulopoft Plinij difceffum,illinç cruperunt Pfodigiofæ hærcfes,quæ infanda illa flagitia in-^ulerantinfuos cœtus, quos tarnen Chriltianós 'He iadabant. Quid fi in eos Plinius incidiffet? Meins çtate omnia fuerunt adhuc cafta,amp; inte suinter Chriftianos : proptereaque illius inqui atioadeoruminnocentiam patefaciendamfuit Mis. Paulo póft ueró nati funt impuri nebuio-®«s Gnoftici amp;nbsp;Cataphryges, qui Bacchanalia, ^uàm olim fuerant, turpiora inftituerunt, cum fitamenChriftianos effeprofiterentur, amp;nbsp;infan dïilla fua facra Chriftianæ cœnæ amp;nbsp;lynaxeos no mineornarent. Qualia hæc fuerint, Epiphanius Wmmemorat. Eadem omnibus Chriftianis ad-uerfarij mox,afhnxcrunt,fiue errors quodam, fi-

ue potius malicia. Nam amp;nbsp;epiftola uetus Eccle-fie Lugdunenfisjfcripta temporibus Antonino-rum,narrat,ab ijs fubornatos effe quofdam Chri ftianorum feruos, atque etiarrt in tormentis coa dos, ut afhrmarent, in Chriftianorum cœtibus efle Thyeftea conuiuia,amp; Oedipodços inceftus. luftinus in Apolog. appellat hæc crimina lt;Avi?fH' Z^iXj nempe ^v^vh;^MaT^HTt/w, tm uwMliv ß'i^ae,äta w^^igt;mamp;uf)!7£ii^àâ:f/fiaçiiç. Tertullianus in Apolog. cap. 7. Dicimür (inquit) iceleratifsimi de facra-mento infanticidij,amp; pabulo inde,amp; poft conui uiumincefto, quód euerforesluminum canes, lenones fcilicet, tencbraru amp;nbsp;libidinum impia-ruminuerecundiarn procurent, amp;c. Horribi lis profeâb eft oratio Cecilij illius Icguleij Roquot; niani,quiapud Arnobium libro odauohæc ad^ hucChriftianis obijcit,amp; pluribus uerbisdefcri bit. Adeb femel natacalumnia, non minus im-pudens quam nefaria, multis annis perdurauit. Namamp;temporibus Maximini Imp.quidaduX Romanos Damafci fubornauit quafdameretn-culas,quæ mentirentur fefe Chriftianas aliquan do fuifte, amp;nbsp;in Chriftianorum conuentibus ui-difte multas terras libidines, ut narrat Eufebius libro p. Potuiflet Plinius id, fi uoluilTet,imitan. Sed nondum, ut dixi, tâta erat noftrorumaduer fariorü improbitas. Age ueró, conferatur cum illius Cecilij Arnobiani criminarionede conui-uio amp;nbsp;conuentu Chriftianorum,hæc Plinij rela-tio: non erit,ut opiiior, alia neceflaria refutatio: tantoq; propterea magis hic hæreo. Philo Als xandrinus vngi ßinv äiu^xTuiov, defcribit eorum fo dalicia,quos ^J^x7tav7if! appellat, amp;fuo tempers

DE CHRISTIANIS. ^J in agro Alexandrino coal uifle narrat. Tales eo-rumconuentus fuilTeuidentur,taliaquc conui-ui3,qualia Chriftianorum hic fuilTe dicuntur. Scdadditalias quafdam chorearum amp;nbsp;gefticula tioinim ineptias:ut neq; Epiphanio, neq; Eufe-Ho affentiri pofsim, Chrillianos fuiffeillos exi ilimantibus. Si Plinius Alexandria: iuridicus fii ■ffetjideni fortalTe de illis,quod de Chriftianisju dicairet:nunquam tarnen ad earn,ad quam Appi ontunceuaGt, impudentiamcalumniandi cua-uffet. Sed cum de Chriftianorum conuiuijs »une quæratur,adijciendum eft, quod ex Orige aislib.j.ex lob. intelleximus,eorum olim fuifl'e folenniaetiam quædamconuiuia natalitia, Gcii tiamp;oblationum natalitiarummeminit Tertul lianiisinlibrodeCor. mil. Erant autemiilidies natales, qui bus martyres uitamhanc profude-fant,utadimmortalitatem tranGrent: Gcuti do-cstuetusepiftola EccleGæ SmyrnenGs. Cæ-*wum,utcrant Chriftianorum religiofacóuiuia, fic amp;folenniaieiuniafuerunt. Terruilianuslib. ^■adVxor. commémorât ieiunia obferuanda:amp; mlibro Dcrelurred. car. inter corum facrißcia I^ca grata,refertieiunia,amp; (ut appellat) feras at-Huearidasefeas.

^ccundumimmddtmttuumirxi^x!ej^xuctuerdm.) Ca ’us lurifcófultus cap. uit. De colleg.Sodales (in-Huit) funt,qui eiufdem collcgij funt,quaGræci ’)«6wuocat. Taliacollegia,in,puincijspr£efe£ tmijTraianus coire nó patiebatur. Vride amp;nbsp;cum aliquando eiim Plinius cófuleretdeinftituendo Nicomediç collegio Fabrorum cc, rercripGt,G-igt;inonplacerc. Memincrimus (inquit) prouin- ct

sgt; ciamiftam, amp;præcipuè cas ciuitates, eiufmodi » fadionibus effeuexatas. Quodciinque nomen 53 exquacunq-,canfadederimus ijSjfVwßiA:« graues »gt; fient. Sed amp;cum in Bithynia effent folennes quidam innitationes,quibus homines mille in-terdum conuocarenturffaepe etiamplures: Plini us dubitauit,an hocpermittendum eflet : amp;nbsp;ue-ritus eft, utinlpeciemdiamoncs incideret.Tra janus refcripfit, non immerito hoc eum ueren: amp;nbsp;propterea curare debere,amp; conftituere, quod ad prouinciæ quieté pertineret. Diamone uide-tur quædam fuiffe coitio multitudinisjocou-uo confiftentis: quam Traianus propter me-tum feditionis,non tolerandam effe putabat. Er go amp;nbsp;hoc exemplo,fynaxes amp;nbsp;conuentus Chri-Rianorum Plinius difturbat. Martianus nofter inPandedisait,non effe prohibitum, religionis caufacoire: fedhocdemum permitti collegesH citis. Et alto loco definit, collegium effe iUicitu, nili fi exauftorirate Senatus ,aut Cæfaris eoeat: cap. t amp;3. Decolleg.amp;corp. Vetuseratlex xit Tab. nequiinurbe nofturniccetus effent.Ea-dé tamé permittebat honeftas ir««di^.Vtrumq; caputlatius expofuiin Comment.ad xn Tab. Scd Chriftianorumeoetus illicitis collegijs an-numerabantur : ^ quod olim Romæin quæ-ftionede Bacchanalibus decreuerat Senatus, amp;nbsp;quod p oftea de collegijs fodalitijsque abolendis cenluerat,etiam contorquebatur ad difsipandas Chriftianorum fynaxes. lofephus libro 14. Anti quit, fcribit, cum lulius Capfar ediâo in urbefo dalitiafuftuliffet: nominatim exccpiffeludæos, amp;fingulariteri)s cócefsiffe, urreligionis fue eau

i DE CHRISTIANIS. 53 : ^conuenirepoflent. Mortuo Cçlare, confirma-: Him eft à Senatu, amp;nbsp;Dolabella Conlule, hoc de J hdæis priuilegium. Eademq; deinde fuit amp;nbsp;Au ' ^ufti fententia. Certè Plinius amp;nbsp;in Capitolio amp;:

■Htota Afia legere potuit multa huius generis ( ’^screra. Sed non audebat Chriftianis hocexem i Plotarundemtribuere. Olim Agrippa,cumlu-'Içorum caufam apud Caium Caligulam ageret, ^ Augufti edidurn laudaret, quo permiferat lu ’læosfacrorumfuorum caufacoire, amp;nbsp;Præiidi-^Wprouinciarum mandanerat, ut finerent eos '■''nuenirc,atque ( ut Philo loquitur ) eif rtc ctivM thiiittiws^^icSf^a: caufam,cur idrede permittere-^hanc adiecit; quód eorum coetus non ad ali-Wmturpitudinem aur feditionem, fed adom-quot;^nitemperantiæamp;frugalitatisdoiftrinam con ’‘Unirent. Sic enim apud Philonem ait : i^v yxf à' '^HWTlX^ailvilAotir (K (JisSniliM W^nyian s^i av^oc^ft-, quot;i^v/itMi/tid-Mrci'Tiif iigiji/Hr, tx)^a Jlti^xffmxKäa: ffafpa ’'^uilwJliHMnirut)«!. CumdeChriftianorumcon Hsntibus eadempropè referretad Traianum Pli Hius,eadem debuerat eos ratione tueri. Sed Ro •Hanis fufpeûæ erant nouæ coi tiones multitudi P'5gt;prs£aiini£umjiancreligionem mirabilitec gt;nualcfcere,amp; orbem propè totum ad fe conuer Hreaudirent. Et ueró quæPofthumius Conful olim ad populum de Bacchanalibus dixerat,eti-äinnuin Romanos terrebant. Sanè Cicero libro heundode Legib.cum noflurnauel peregrins heraac myftcria damnat, laudat maiorum feue-fitatem, Senatusque ueterem auftoritatem, amp;nbsp;Confulum,exercituadhibito,quæftionem,arq; »nimaduerfiones de Bacchanalibus.Multi tyran

ni Chriftianos pafsifunt domi delitefcere.Sed fynodos eorumjUtappeUabatiirj amp;nbsp;fynaxcs nul lo modo ferebant. Philo in Flacc.fcribitJuo tem pore fuiire Alexandriæ fodalitia^quafi Bacchana Ïia : Éiacrtu ab eo appellantur, fed uulgo appella-bantur s’wgt;’öïfl/ /(» lAlvm, ut idem narrat. Erat hoe quoddamfeminarium feditioforum hominum, ik,omniumuitiorum.FortafieRomani metue-b3nt,ne aliquod tale monftrum aleret eedefia Chriftianorum. Denique quamanteacxDione reeitaui Meeoenatis fententiam,probabant.Me-! cœnas cum monet Auguftö, nepatiatumouam autperegrinam religionem inualefcere: ait, uc-rendum alioqui cire,ne eo prætextu cœtuSjfoda Iitia,coniurationes,feditiones ( qu.æfuntpeftes monarchiarum) inualefcant. Etquidemnomi-natim h^c coniungitjïrMi/w^^ir/ai, ffvfti!aw,i'r‘lt;^é^‘^’*

Ex duabm ancittii, quæ minifirte dicebantur, c^uid f/Jft^ «frz,pcrton«cnti«q«lt;crerc.)Miniftrashicintelligere uideturipfius Ecclefiæ : quæ,quod querebatur, proderemagispoterant. Chriftianiabs minifte rioEcdefiaftico nonarcebant feruos,fidomini confentircnt.PauIus Onefimum Philemonis fer uumuocat c'twts^.yèp. Sed^^ mulieribuS aliquid demandabatur . Paulus Phœbemuocat Jli«itiii’C!gt; ecclefiæ Céchreenfis.Non licebat lure Ciuili toï quere liberos homines, nequeferuos in caput dominorum.Sedferuum alicuius corporis uel uniuerfitatis torquere licebat in eorum etiam ca put,qui eins corporis erant: utVlpianus lib.oda uo de officio Procófulis fcripfit,cap.t. De quæft. Sed amp;nbsp;à ueteri S. C. de feruis in caput domino-rum non torquendis,paulo poft tempora Traia-

DE CHRISTIANIS. 5-^ gt;11,except® fuerunt très caufç: nempc,adnlreri/, fuudaticcnfus,amp;maicftatis fiue perdueHionis. l•^•C.de quæft. Non dubitoautcm,quinamp;Plinius caufam Chriftianorum talem elle iudicarit, *nqua ferui aduerfus dominos torqueri polïent. ^orro Vlpianusait, Adrianum Imp.relcripfiße, â!gt;eo incipiendam effe quçftioncm,â quo iudex fidlimè uerum fcire polie credat. Hoc Plinius 'dam fecifle uidetur,cuiTi has ancillas ad quæfti '’nem uocauit: amp;nbsp;infirmiorem ilium fexum, à Snolacilius confefsionem cxprimerepotuit,tor “t-Sed iniquiores illi Præfides fuerunt, qui hoc P'’ftcaimitatifunt,non ut indicium aliquod ue 'nmeliecrent, fed ut confiai criminis tcftimo-”'nni falfum extorquèrent: quod amp;nbsp;propofita ^’eimpunitatis,amp; præmio ucnabantur. Itaquc Tertullianus non immeritó conqucritur,Chri^ ^’3norum infeftationem (utloquitur) nimif quot;'n operatam effe domefticis indicijs.Ac eo qui-^ tépore Seuei'us Imp. refcripferat,cum quç-ftiodefcruis contradominos haberi non debe-’'jinulto minus indicia feruorum contra domk quot;'’sadmittenda effe: ut narrat Vlpianus cap.i. ^equæft. Sedeo iurc non utebantur in caufa Chriftianorum. Sanèepiftola EccleGçLugdu quot;enfis narrat, fubornatos ab aduerfarijs, amp;nbsp;me-'utormentorum etiam commotos Chriftiano-'Um quofdam fernos fuiflc,ut diccrcnt, in ChriT ftianis cœtibus efte Thyeftea quidam conuiuia, amp;inceftaslibidines. Vcrùm bene habet: magis 'ngenuas fuifte ancillas, quas Plinius torfit, mi-mmeque ad mentiendum induci potuiife: amp;nbsp;ue toPlinium ingenue confiteri, nihil de Chriftia_

pis cœtibiis tandem fe comperiHe, quàm quM jam audierat : quanquam barbaro quodam fafti dio totam eorum religionem irrideat. Porró in haccaufafacile audiebatur indicium millier-? cu]arum :ut amp;:in quæftione maieftatis audiri» probat Papinianus,exemple Ciceronis. Sed amp;nbsp;olim Bacchanalia cuiufdam primum'libertin» meretriculæ indicio detefta fuerant. Ncque du» bito, quin quod in ea interroganda Pofthumius Conful feccrat,Pliniushic imitatus fit. Sed æ* quior crat,quàm ut eos imitaretur,de quibus lu ftinus in Apologia priori conqueritur ; quód fer uos amp;nbsp;mulierculas tormentis cogerent,Chriftia nis eaaffingere,quæ ethnici iphin fuis facris tuf piter faciebant.

nihil altud tnueni, i^uÀmfiperftitienem prauärn C i»f' modicam.) Cicero ludxorum olim uocaueratbar baramfuperftitionem,cui occurrendum ctiam elle dicebat. Cor. Tacitus,Plinij familiaris,Chri ftianorum exitiabilem ruperftitionem appella-uit lib. 15. Suetonius, alter Plinij fodalis, fuper-ftitionem nouam amp;nbsp;malefica. Plinius nuncfub-fcribit. Nam amp;nbsp;in Paneg, ad Traianum,peregri-næfuperftitionis (utloquitur) myfterianelcio q uæ fuperbe irridet. Eadem ætate Lucianus ^«' »-àvT£ÀiTàv,atqueetiamirridendo ^Æv^^y/W«/''«* Chriftianorum appellat in Pereg.Quid cum pro faills hominibus facias? Qiiantafitimpietatisau daciaaddamnandam relis:ionem,uidcmus.Ni-hil ilia habet, quod in hac liquidb reprehendaf. Imo uerb ficcamdefcribit, ut commédarcuidea tur. Interea confufe tame earn damnare non deli nit. Lt quid tandem fibiuult Plinius, cum uel prauani

DE CHRISTIANIS. $7 prauS (licit,in qua nihil man deprehedic, uelim onem uocat? An Ciceronem me pro Domo lua ait, bonorum ehe Pontificum, moncre, modum quêdam ^flereligionis: nimium efle fuperfticiofumnon “portere? An nero auunculum fuum,quinon ^i^simulauitfefeamp; Epicureuamp;^^«i.ueffe,potigs laudat,quia nullius religionis fuerit ? An ue-''3tn, reftam, amp;nbsp;bene temperatam religionéelfe piitac, ludicram amp;nbsp;inanem quanda uanæ fuper-ftitionis fimulationem? Scripfiteo tempore Plu 'archus librü wiJ/ïs' ‘Ai’icru^xifiofiait: impietatéamp;fu-Pstftitionem redè notât. Sedrcligionem, quam ’Unedio collocet,nonuidet.Fortaffe adChri-^ianos accefsiffetdedprincipem fuu Traianum ''aformidabat. Interea nimium profc(Sb ineptu» ^ft Plinius,qui Chriftianis, hoc eft, omnium fu-psiftitionum acerrimis aduerfarijs, prauam amp;nbsp;•mrnodicam fuperftitioné affingit. Sed quam-“unque tandem iniuriam ijs faciat,multo tarnen poftea fuit ille in ipfa quoque Bithynia importa “iorphilofophafter,quilaudanstyrannorumfæ Uitiam declamabar aduerfus noftrorum religio-“em,quam appellabat anilem amp;nbsp;impiam fuper-ftitionem. C^ialis eodem tempore in eadé pro-uinciaiudexille etiam fuit, qui cum uideri adlet nonnefcircquæ nam effet hæc religio,feri-bendo earn falfi conuincere, amp;nbsp;fæuiendo exterminate uoluit, utLadantius narrat lib.quinto. frontier pmclitctntiutn numcrum.) Hæc igitur præ-eipuaconfultationis ratio fuit. Tertullianus in Apolog. ait, Plinium hac multitudine perturba tuni, conluluiffe Traianum, lurifconfulti in

Pandedis aiuntjgraffantibus déliais exacerbant daeirefuppliciaj quoties multis peccantibuse-xemplo eft opus.At Plinius tanram uidebatefle multitudinem Chriftianorum, uttotafueritcæ dibus propè exhaurienda prouincia,fi in omnes animaduerterctur. fecitque fæpe delinquétium multitudo,ut Romani deliberarent non tarnde fupplicio augendo,quamde minuendo, amp;feue ritate remittenda.Extat huius generispulcher-rimadeliberatioapud Cor.Taciturn. Profefto SenecaJibro fecundo de Ira, infanum amp;nbsp;infana-bilem fuilTe iudicat quendam Volefumjqui tem pore AuguftijCum trecentos una diefecuri per-cufsiiret,etiam exultans cxclamauit: O' rem re-giam. Scd amp;nbsp;decimationes Legionum fignifi cant,dctotamultitudine, quæ deli quillet, non fuiflefumptum Temper fupplicium.Sanè Liuius lib. 28. fcribit,aliquando Legionem ad quatuor hominum millia in foro Rom. fecuri pereuffa effe. Sed fçpius folebant Romani decimü quem-quefortirij qui tantum pœnas daret. Quaquam ipfaquoque dccimatio uifahiefit Plinio ualde fæuaamp;crudelis, cum non una aliqua legio, fed totaprouincia deliquilTe uiderctur. Sicamp;Ter-tullianus ad Scapula,Præfidem Carthaginéfem: Quid facies (inquit) de tantis millibus hominum, tot uiris ac fœminis, omnis fexus, omnis qtatis,omnis, dignitaris offerentib.fe tibi?Quan ris ignibus,quantis gladijs opus erit ? Opid ip!a Carthago paffura eft,decimada à te? amp;c. Bodem loco narrat,qucndam Afiç proconfulem Arrium Anconinum,cum multi Chriftianirei cflent,fe-queetiam ultro fjfterent,paucis duciiufsis,reliques

DE CHRISTIANIS. 59 ^nosdimififle. Crudeliores fuerunt præfides tempore Diodetiani. Nam amp;nbsp;tune in Phrygia Chriftianorum quædam ciuitas tota, obfidionc cinâa,flammis deletaeft,cum magiftratu amp;nbsp;populo uniuerfo. Narrat hoc Eufebius. Sed amp;La-daiitiuslib.5.Aliqui (inquit)ad occidendum præcipites extiterunt: ficut unus in Phrygia, qtiiuniucrfum populumcumipfo paritercon? üenticulo concremauit.

Pro(gt;èùm defoUu tcmpUca^ilJe celebntri. ) OporT tetterribilem Chriftianis tcrroremincufsilTcPli niüjfi quod hic affirmât, uerû fit. Scd errat profe Öó,qui tam facile fibi perfuafit.reprimi atque a-r deó opprimi Ecclcfia Chrifti polTe.Certè amp;nbsp;poft Winium, in tota Bithy nia atque oraPonrica,fuit eaconftantia,ea Chriftianorum multitudo,ut ’lualefcmen relidum fuerit, facile intelligi pof-. ^t-Quanquam amp;nbsp;fanguis Chriftianorum fernen ^hw Tertullianus ait. Qualis in Bithynia fue fit eedefia Nicena amp;nbsp;Nicomedienfis : qualis in ï’ótOjNeoc^farienfis amp;nbsp;Hcracleéfis:quales Chri i^iani poft Plinij ætatem inuicina uel Galatia, tielPhr}'gia,Ecclcfiafticæ hiftoriæ narrant. Gerte ne Diodetianus quidem ipfe, qui Nicomedie iuupalatiü habuit, potuit Chriftianos ijs locis ewerminare. Neque tarnen Plinio fidem non liabeo,narranti, multos adidoiorum templare-tierfoseffe. Na amp;nbsp;Paulus Apoftolns Galatarum turpem iaminde ab initio fuifte xTrc^xiriw fcri-Ifit. Interea, utplures redeant, confulit Plinius, proponendam redeuntibus fpem impunitatis: hoc eft, illecebram maximam. Multi Impp.non difsimili fimulationc clementie, Chriftianorum animos

, animos olim pertétarunt. Imó uero Maximinus Imp. ediftum promulgauit,eos blanditijs efleal liciendos Sc emolliendos. Plinius tamé agit firn plicius,Se Romano more: Sc fortafsis hue quoqj rcferebatueteremillamxn Tab.legem, sana-TIBVS IDEM IVS ESTO, dVOD FORTIBVS.Ill alia caula aut er imine, prohibentur proconfuies calamitoforum precibus iUachrymari ; neq; aut deprecationi aut mifericordiæ locum relinquir feuentas iuris Romani. Sed alio hic iureutendu eire,putat Plinius.

Hadenus Plinij Sc relatione,amp; confultationé, fimulSc confilium audiuimus. Nunc Traiani refponfum,iudiciumq;audiamus. Natura pla cidus erac Sc clemens : diftusque etiam eft opti-mus princeps. Plinius in Paneg, ualde eumlau-dat,qubd pro templis excubaret. Sed fi non fuit profanus^ certè fanaticuspotius fuitquàmreli-giofus. Plutarchus ad eum feriphtprçceptapo litica.In ijs grauiter monet,omnia in Rep.ad cul turn Dei erfereferenda. SedRomani potius uole bant ad Rempub.referri,arque accommodari re-ligionem. Traianus diu uixit Antiochia,ubi no bilifsimacrat eedefia Chriftianorum. An deea aliquidinterea audierit,nefcio.Sedprofeftó con tempfit: ac ne terribili quidem illo,qui tune An tiochiam totam concul'sit,terræmotu excitatus eft,ut de uerareligione quiequam cogitaret.To tus eratin bellis fuis Parthicis. Interea quid de Chriftianis rogatus refpondcrit,audiamus.

A c T v M quem debuifti.') Afcum uocat, extraordi-nariam Plinij quæftionem. Extraordinariü hoc crimen de quo agebacuf,efat. Nulla enimdeeo kx

, DE CHRISTIANIS. « lîx cerra trat. Traianus efleetiamdeberehoc iu dicium extraordinarium,hoc efljMagillratuum tognitioiii amp;imperio relinquendum cfleputat.

Conquirendi non funt : fidefirantur er arguante, puni ^:f«//t) Tertullianus in ApoIog.ait,Traianum relcripfifleunquirendos quidem non effe, obla-tosuerópuniridebere.Eufebius uertit: w^r/a: ^^ffi^Of) fill £HÏ'nTfllQ-M /.tov,’gf.e7!effi// l^i HJhdfftamp;M.Sd plusaliquid habentilla Traiani uerba: Sideßran' Titrer arguMtur. PrincipiófuitilludmorisRoma-fiijUt nullus fine accufatore condemnaretur. Ci tsroipfe hoc dixit in oratione pro Rofe. Amerigo. Cæterùm poflcaquam ordo uctus iudicio-fum publicorum mutatus fuit, non fempereft «xpedatus aceufator legitimus; amp;nbsp;ueró eafuit Chriftianorum pri mum conditio in orbe Roma no,utpauci dignarenturadeos accufandos de-l«ndere : quidam etiam non auderent, præfcr-titneumaudirent Tiberiumcomminatum effe periculum accuCatoribus eorum,utfupra dixi. Quidigitur? Cœperunt magiftratus ipfi,amp;prçfî ^cs ultrbineos inquirere • Nam amp;nbsp;tandem fie à Maffiftratibus fuerunt mandatæ deliftoru, prae-ferumgrauiorum, amp;nbsp;criminum quæftiones, uC lie accufatoresamp; indices propeefle uiderentur-Martianus lurilc. Mandatis (inquit) cauetur,ut « præ(îdes,facrilegos, latrones,plagiaries conqui « rant: Sproutquifq;dcliqucritjneumanimad- lt;« nertant. item Vlpianus : Congruit (inquit) bo lt;e no 84 grauipræfidi,curare utpacataatque quie- « taprouinciafit:amp; deber malos homines conqui « rerei Nunc TraianusnideturChriftianosexi- « mere, quia uequefaeniegi, neque fuyes, neq; Ja-

troncs fint:ncque,ut perturbét proiiincias,coîri mitrant aliquid dignum publica amp;nbsp;excraordina riainquifitionc. Non libérât eos criminali amp;1« gitimaaccufacione: fed fi acciifator défit,pacitur eos impunè latere, neque ad eos uexandos perti nere uult mandata de flagitiofis hominibuscon quirendis. Præfidum inquifitioni fubferuiebât, qui dicebantur Ircnarchæ amp;nbsp;Curiofi: quorum frequens eftmentioinlibrisiuris Ciuilis. Taies uerb Quæftores, fæpefycophantæ amp;calumnia-tores erant.Horum itaque Coryceorum infidi/s Chriftianos eripere, magnum profedo amp;nbsp;fingu lare beneficium fuit. Miroritaq; Tertullianum . ïd non agnofcerc. Exclamat aduerfus hoc Trais îj nirefcriptum: O' fententiam necefsitateconfu-»gt; fam.Negarinquirendos, ut innocentes: amp;nbsp;man »’ dat puniendos,ut nocentes. Farcit,amp;fæuit;di£-sgt; fimulat,amp;animaducrtir. Quidtcipfiimcenfiira »’ circumuenis? Si damnas,cur non amp;inquiris? St ?gt; non inquiris,curnonamp;abfoluis ? amp;c. Hiacu

leiTertullianifortaflepoflcnt rerundi,fiiiige' nue agamus. Medium cft quippiam, inter damnare accufatos conuidosque, amp;nbsp;noninquirerc in eos qui delati non funt. Neque fanè crimina-lium iudiciorum omnium eft una conditio. Sut quædam priuata,funt qiiædam publica. Et modo ordinaria,modó extraordinaria étant. Itaque amp;nbsp;publicorum criminum quædam elfe potue-runt,in quibus Quæftoraceufatorem expeftare non debeat: quidam uerb,in quibus ordo uctus iudiciorum feruari poflet.Nam amp;nbsp;funt quidam, in quibus uindicandis ne magiftratum quidem cxpedarefitnecelfe.Hæc ego diferiminanune noto,

DE CHRISTIANIS. iS^ lioto,non quod non fentiaminiquum cfie Tra-ianum,qui Chriftianos non abfoluit, quos nullius criminis conuincit: fed quód reftè uelim e-lusfententiam intclligi, amp;nbsp;finccauillationc. Sæ pedeerat legitimus accufator: multiqueabaccu fatione abhorrebant,propter fubfcripcionis pen ciilum. Ibi fecuros Traianus ede uult Chriftianos. Et ueró Tertullianus ipfe in eadem oratio-ne,tandem aliquod agnofcit eius beneficium* Aitenim,eum ex parte fruftratum effe leges Romanas, quæaduerfus Chriftianos cötorquebaii tur,cum uetuit inquiri Chriftianos.Iubebat ita-^ueTraianus,pr^fides hic ucluti cóniuere,quos inalijs caufis tarnen ualde curiofos effe uolebat. Sanè amp;nbsp;in cortquirendis damnatorum bonis ni-miarn iudicum diligentiam nonlaudantRo.le» Çcs. Pr^tcrea obferuandum cft, hoe Traiani rc-hriptum eb quoque pertinuifte, ut fi quis Chri-ftiinus captus effet, non torquereturad focios indicandos ; imó ne de ijs quidem interrogarc-tur.Quodfanè fignificare mihi uidetur Tertulli anus in Apolog. Ad focios ( inquit ) ad confeios « •nquifitio ufque extenditur. Solu Chriftianum « inquiri non licet. Magnum rurfusineo benefi- « hum protedb fuit. Statimatque unus aliquis comprehenfus Chriftianus erat, tota alioquiEc defia in periculum uocabatur, ne in quæftioni-bs cam infoclix reus prodere cogeretur. Nam nequeobferuabatur, quodPiuslmp. refcripfit, ®nm quidefeconfeffus cft,in caputaliorum tot queri non debere: cap. »6. De quæft. In Pande dis quoque edidum extat,ut cum Ircnarchæ ap prchendcrintlationes, interrogent eos defoeijs.

lt;f4. EDICTA PRIK RO. ócreceptatoribus, amp;interrogationcs literis in-clufis atq; obfignatis ad cognitionem Magiftra-tuum mittant. cap. 6. De cuftod. amp;nbsp;exhib. reor. Tamcuriofaminquifitionem in caufaChriftia-norum effe Traianus noluilTe uidetur » Quan-quam no ignorem, minime fuiffe femper in hoc gsnere obtcmperatum Traiano. SedEcclefiafti-cæ hiftoriæ id reJinquo. Perrone quismirc-tur,quod bic cR, Sideferantur er argmntur, TcrtuI Jianumdicere, Si D^rrfnt«r: obiter etiam notan-dum eft, offerendi uerbum apud Iiirifconfultos efle aceufatoris, ueluti reum fiftentis. Sic in Pan deftis cap.i3.$.uIt.DeremiIit.Iegimus,deferto-rem apatre obJatu, qui delatus amp;nbsp;aceufatus à pa tre fuerat. Sic cap.p.j.^. De offic. Proc. Sic eti-am deferédi uerbum hicaccipere debemus, non utdelatorem,hoceft calumniatorem (namtaJe hominum genus, quam audiri nolueritTraianus,fatis oRenditPlinius inPaneg.) fed utaccu fatorem potius fignificat. Tertullianus ad Scap. narrat, quendam præfidem, qui Prudens appel-labaturjmiffum ad fe Chriftianücumelogio,di-mififfcfciiroelogiojamp;negaffefinc aceufatore fe auditurum hominem,fecundum mandatu. Hic primùm uideturfecutus fingulare in hac caufa Traiani mandatum.Deindciuscommune,ute-logio non temerè crederet. Nam amp;nbsp;ubi omnino aceufator non erat neceffarius, tarnen ex folo fta tim elogioreus non condemnabatur. Noneffe eorum epiftolis credendum, qui quafi damna tosadpræfidem remifenne: neq; Irenarchariim clogijs,quia non omnesfintbonaefidei:fedcx integrocaufam cognofci debere,mandatum o-lim

DE CHRISTIANIS. è^ limfinlTejMartianusin Pandeftisait, cap. 6.De tuftod.amp; exhib. Hæc elogia fiuerelationcs uti cabantur etiam notoria: qua etfi ad conuinccn-duftatimrcu non fufficcrent,ualcbat tarnen, ut feusinius traheretur,interrogaretur,fçpe etiam torqueretur, licet alius accufaror deeflet. Quod intelligi poteft ex noftrorum quoq*, literis, hoc «ft,lege Gratiani Imp. quæ extat Cod. De accu-ht.amp;Auguftini epiftola ctix amp;CLX. At uide-tur Tiaianus noluiffc propter folum elogiurn, fineaceufatorej Chriftianos teneri amp;interroga-h. Quapœna puniendi effent conuiâi Chrillia W, non exprimit. Tertullianus ad Scap. ait, ab 'nitio mandatum fuiffe, ut gladio animaduerte-•■«tur in Chriftianos, idque luoadhuc tempore obferuaffe præfidé Mauritanie. Fortaffe ca quo-HuefuitTraianilententia: amp;nbsp;inter pœiias capitales, hæc lupplicij fpecies minus infamis mi-nusquelæua habebatur. Immanis fuit ilia Ne tonis feritas,qui Chriftianos ferarum tergis con t«ftos,abs canibus dilaniariuoleb3t,aut cruci-lgt;usaffigi,aut flam mis torreri : fleuri Cor. Tacitus narrat. Sed poft Traianum eadem fuit fæui-tia. Crucibus ( inquit Tertullianus in Apolog.) lt;« ^ftipitibus imponitis Chriftianos .Vnguibus « fteraditis latera Chriftianorum. Ccruices poni- lt;c nius:adbeftias impellimur, ignibusurimur,in »« Uietalladamnamur, amp;c. Item, Sic nosadDeum lt;« «xpanfos ungulæ fodiant, cruces fufpendant, i- lt;« gnes lambant,gladij guttura detruncent, beftiæ «« tnfiliant,amp;c. Pofteriorum temporumhiftori-am nunc non attingo, in qua horrenda huius ge neris fupplicia Icguntur.

Rtf tamcn ut qui negducrit fe Chriftianum, id,q; reip^i mMififtum fecentjid e]i,fup[gt;licMdo dijs noüm, quamuii fuj^eäuf inpratcrituinfuerit, uenidmex pxnitentidimpe tret.) Hic uilus eft fibi Traianus ualde moderate amp;nbsp;dementer agere. Itaque amp;ille præfes Aemilia nusingratûuocatDionyfium epifeopum Chri-ftianum,qui taie beneficium Valeriani lmp. non agnofeeret, neque eo uti uellet. Præfes talent conditionem uocat ■7rç«lt;’r«7(v4nit^Mcfc!'^s’“tiw Imperatoris. Sanènonfolent crimina pœniten-tibus remitti: neq; ulla eft ordinariapœnj depre catio. Nam, ut olim ille dicebat, Ecquis nocens efle poterit,fi negate fufficiat?ita dici etiâ poftet, Ecquis damnari nocens poterit,fi pœniterefiftfi ciat? Scipio fane in quadam feditione militari, contentus fupplicio eorum qui feditionis duces fuerant,relique multitudini pepercit, inquieiis: Quodad nos uniuerfosattinet, fi erroris pœni-tet,fatisfuperque pœnarum habeo.Liuius lib. 38. Cæterùm fi propius confideremus,quæ fît indulgentia Traiani, nullam uim intelligemus eftepotuilTeEcclefiæmagis inimicam.Etqualis tandem eft pœnitentia, quam exigit? Cum Afiæ proconful Polycarpo minitaretur, fefe beftijs ilium efle obiedurum: hanc etiam addidircondi-tionem, sw piv fiurxi'iidiit. Sed quid ad hæc conftans reus? ai/itixdiTtit (inquit ) i/^ï/^ « xthj tüc à^J réyu/J iTiî TX^fifu fUTidfOtx ^àjfXàf^ (ds /iSTXTiâiiamp;M XtH Tüf/^xXfTtüf/ S7t'i TXlt;A'iti.-ax. sic enimeft inepifto-laecclefiæ Smyrnenfis. Extat etiam apud Eufe-bium lib. 7. cap. x. uetus epiftola Dionyfij epi-feopi Alexandrin!, qui tempore Cypriani uiuc-bat. In eanarrat, fibi rem fuiffe cum Æmiliano quo-

DE C H R Ï S T I A N I S. 67 tjuodâ præfide,qui hâc impuni taris coditionem proponcbat,fecutus literas fuorumlmpp. fire-üs obliuiicereturcorum que contra natura funt (ficenini religionem Chriftianam notabat) èC âdca quç lecundum naturam lunt,reuerteretur; ^oc eft(ut inrcrpretabaur) adorarerdsos Ro. Dionyfius refpondit,feDeum luû defererenon poffe, nec uelie. Præles urgebat, ut laltemcum 50 coleret amp;nbsp;alios deos:le quoque hac conditio-tgt;econtentum fore. Verùm ncillud quidem im-petrare potuit. Cæterùm nunc obferuemus, non elTe fola inficiatione contentum Traianum, neque uerbis fidem habere nuit illius, quam exi S'bpœnitentiæ tcftimonium extare: Sacrihcan-do (inquit) dijs nodris. Cotrà uerô,EccIefiapæ nitentiam ueram,hoc eft,abs peccato ad pietatis ftudiuni conuerfionem exigensabsijs quilapfi 5rantamp;dieebantur,ueniamquepoftulabât,exi-gsbat etia folénem exomologefirn, amp;nbsp;publicam 5iusaâ:ionem,acueluricôfignatam teffihcatio-psrti animi pœnitentis. Sçpe etiam chirograph» ' dlosfuoobrtringi uolebar,ut indicatTertullianus contra Prax. Cæterùm ut ad diluendam religionis ChrilHanæfulpicionem poftulat Tra ianus facrificium coram idolis ; fie Plinius, ut amp;S Chrifto malcdiceretur,amp; imago quoqueTraia niadoraretur,pollulabat' Prçfes illc Afiç,qui Po lycarpum uexabat,cum Cæfaris imago deelîet, iniperauit,ur per eius fortunam reus iuraret : fi-cuti alij præfides uolebant,uc per principis geni umiiiraretur, cum tcftimonium requirerentre-pudiatæ religionis Chriftianç. Et qui paulo polt LugduniChriftianos exagitabât, inprimis hoc E E a urge-

6% EDICTA P R I N. RO. urgebant, utrei per nomina idolorumiurarent. Quodcerteutfacerent, qui.reuera Chriftiani e-rant, cogi non poteranc : ficuti etiam Tertullianus amp;Amobius teftantur. Meminerant,quod olim docuerant Prophetç, in iureiurando ineffe quandam diuini cultus fpeciem. Sanè Tertul lianus ad Scap. cum narrat, præfides fæpemulta difsimulaireamp;condonaire,lcribir, quédam, qui Afpcr uocabatur, cum Chriftianum modicè ue-xafTetjßc ftatim deiedum elTc uideret,non com-pulifle ut facrificium faceret. Dimifit ergoiam trepidantematquelabantemmeq; quod hic Tra ianus prælcripfit, exegit.Etuerô port tempora Traianinon tamfuerunt morofipræfides; hoc eft,cum uix impetrare, aut tormentis etiam ex-torquere poflent, utreus uno uerbofe negaret efle Chriftianum,fuerunt fæpe content! uel minima inficiatione: uifiquefunt fibi,cum earn ex-prefsiflent, triumphare. Dabant etiam confeflb diemaddeliberandum,etfi is profiterctur nolle fe præterea deliberate. Quid dicam, Diocletia num edifto etiam præcepiire,ut non folum ter-rorecogereturreus ad l'acrificandum:ledamp;uelu ti obtorto collo adarapertra(ftus,per uim adige-retur ? Gerte Marcus Antoninus,cum ediftum pro Chriftianis fuum, quod poftea pponemus, ederet, nominatim uetuit, nepræfides tale all-quid aut tentarent,aut captarent: «r /^rM^^iav ( inquit ) /^i .anxyfif.

Sine auHore propojlti hbclli^nullo criminejocum haie-re debent. )Quæconceptio amp;nbsp;formula libelli accu fatorii,quæinfcriptioatquelubfcriptio effe de-beat,Paulus in Pandedis oftendir,cap.3.Deac-euß

DE CHRISTIANIS. ^9 tuf.Sed autoris profeaó,hoc eft,accufatoris, Ucl eius qui dat libel! urn,nomen in primis inferi Hatque fubfcribi debere eSfirmat .Et Vlpianus lib. 7. De officio proconfulis,fcribit, cum alicui trimen obijcitur,prçcederc debere in crime fub-ftriptiónem. Idque inuentum elle,ne facile quis profiliatad acculationem,cum fciat inuitam fibi âceufationem nofutura: cap. 7. Deaccuf. Cum trgoiii criminibus nonfolumaccufator nomen lufiprofiteri, fed fe etiam debeat fua manu obli-g3re,ad fubeundam calumniæ pœnam, fi ealum uiari uideatur ; meri tb hic rcijciuntur libelli fine 3uaore,cum famofi magis quam aceufatorij ui-lt;ltantur: amp;nbsp;indicent fcriptorem, qui latitat, elfe talumniatorem. Cur enim alioqui palam aceufa ftnonaudet?

HACTEtsiVS Traiani de Chriftianis indicium Wdiuimus. Sulpitius Seuerus fcribit,eum, cum tormentisamp; quæftionibus nihilin Chriftianis uiortc aut pœna dignum inueninet,fçuiri in eos ultra uetuifle. Sed quid is iuflerit,uetuerit'ue,cx toipfocum audiam, quidSulpitius hic narree, uihil moror.

Traianus,AdrianumImperij Romani hære-dem reliquit. Aceufari Chriftianos permiferat: amp;eofolo nomine quód Chriftiani effent, fi fe Chriftianos confiterentur, damnari puniriq;uo kerat. Adrianus Traiano æquior atque melier effeuoluiffeuidetur: ut Chriftiani, fi nullum eiretaliudeorumcrimen,non uexarentur. Sul-pitius ait,eum in haccaufa pronuciaffe, Efte in-iuftum,utquiiquam fine criminereus conftitu-eretur. Sed quid pronunciauerit, ex ipfo melius

infelligemus. V tad Traianum Plinius,fie Gra nianus Afiæ proconfulad. Adrianum rctulcrat, quod in prouincia de Chriftianis amp;nbsp;corum eau-fa compererat. Valde equidem uellem etiam ex-tai et hsec Granianirelatio .nam amp;nbsp;hæcconful-ratio ueluti interpres efletipfius refponli:ncqu8 minus quam cpiltolaPlinijjConferretaddelcri-bendam ecclefiarum eins temporis coditionem. Sane Orobus bgniheat, Chriftianorum caufam egiflehune Granianum. Nam per cum,utper Quadratum amp;nbsp;AriftidenijCompofitis de religio-ne Chriüianalibris inftruftum atque cruditum Adrianum ait præcepiflcjper epiftolam ad Minu tium Fundanum proconfulem Afiæ datam,ut nemini liceret Chriftianos fine obiedu criminis aur probatione damnare. Sed Orofius fuo more, multa hictemerèmifcet. Equidem exiftimo hunc Granianum, quem ille legatum uocat,fini plicitcrretulilïe ad Adrianum de Chriftianis amp;nbsp;corum innocentia,amp;aduerfariorum calmnnijs, quod compererat: nee tarnen illorum caufam e-gifle,ut Quadratus egit. nonenim hoe procon-fulis Romani erat. Sed profeftó Granianum Pl^ nioæquiorem Chriftianis fuifle,amp; Adrianum Traiano,noninuitusagnofco. Olim Apofto-lus Sergiu Paulum Cypri procofnlem, docilem difcipulumatqj auditorem habuit. Gallionem Achaiæ proconfulem, deinde habuit negli-centem potins quàminiquum. Poftremó Fe-ftumamp;Fœlicem in ludæanon difsimilesindices naftus eft. Siceftcógreffus cum quatuor Ro manis prefidibus. Nunc duos, qui fapientifsimi uideriuoJueruiitjChfiftianorurrr indices adijei-mus,

DE CHRISTIANIS. y» njuSjPlinium amp;Granianum. Eftqiieoperæpre-tium^ingenium iudiciuinqnc fingulorum confî lt;lerare. Priufquam Adrianus refponderet, de-celTcrat Granianus : fed eius fucceflori Minutio fundano refpondit,quod principe non barbaro «iignum fuit:dignum etiam quod Iulianus tune tetuliffet in fuum ediftum perpetuum. Non ex-Unt Latina uerba huius referipti, fed extant in Græcamlinguam conucrfa;exquaetiam in Lati ßamrurfus transferri pofTunt. Olim principum t«fcripta,editla, décréta, Latinè fepius fcribi pri niiim folebant. SedGrçcifuerunt,quàm Itali,di ligentiores in ueteris Ecclefiç monumentis con feruandis. luftinus infuaad AntoninumPium Senatumque Rom.Apologia pro Chrillianis,A-drianirefcriptuillud obtenditjcumjutineorum caufa,iuris,iudiciorumqueordoatque ratio Ier.. üareturjpoftularet.Eufebius teftis eft, Romana linguaconceptum,ut fcriptum primùm fuerat, fuæ Apologise luftinum attexuiffe. Sedexemplum nunc tatum fupereft,quale ert ab Eufebio «xpreffum Græcè. Epitome Dionis narrat, in liiftoria Eufebij extare quafdam epiftolas Adria-iii,quibus gtauitercomminaturijs qui Chriftia nis molefti erantnuratque Herculem,fefe in eos animaduerfuru effe . Huius iuriburandi mentio «ftin ea epi ftola,qua in Eufebio reperi. Iple An toninus Pius in luo refcripto, quod fuo paulo poft loco fubijciam, ait Adrianû refcripfilfe mul tis præfidibus prouinciarum, ne Chriftianis mo lefti effent, ft nihil molirentur aduerfus Rom.lm perium. Sed amp;Melito Sardenfis infuaad Lu-ciuijjVsrum,Pi}F. Apologia,cuius fragmetum

^3 EDICTA P R I N. RO. extat apud Eufebium,teftis eft,Aclrianum amp;nbsp;Mi nutio Fundano Afiæ procôfuli, amp;nbsp;compluribus alijs. fcripfilTe. Ex multis rcfcriptum unum extat,ut dixi. Illud taie cR:

MiNOYKIfl lt;tgt;OVNAANfl. ETrtç-oÂâù è'Ac' ^(^fiâvj^xfiâffciui fist KTià ftf^lt;gt;vi''iov ^«Äftcivov Äafi‘^iTiX' rav wc^^otfS/j Ttigt;x t/ljitAf^u. ov tAunë ^let DVff to Tt^âyfux «/i VHToy ^:XTX\i7!f:/j^ ipa /.irjrf ci avd^cDTn)! ToifiirJcuvTia, iuu 7011 aunofiiXvrMt^o^nyix àxnÿ^ylai ■zaxfX^f^K.ä evfiif« fût êf TM/t/cV 7^.11 X^iurip oi STIXf^lÜTM lAcWM.V7M Jill^V ^Z^Iamp;XI àxTX TÜ/U ^l^txvüf/, tir iixï Tl^O fi^ftX7^S XnOIQl Vlld'Xt, iwz 7l)VTt) /A.CI'üf) 7^X7[Üirif/, a!;^' OVIt X^lón^llflf^ fif^t /■twxn ßex~i{, 7jiigt;\ü yxf (txj^c// TT^ojaHfi'yä 7it itX7iry‘’Ç^P fi^vÄei7a,7ä7S xi lAixytvùaite-tfi, fi 7islt;!i/igt; àx7gt;jyigt;Çfî, ^^ ‘^^' Kwa/ TIIX^X 70 ve vi^DUf 'a^X7ll!V7Xe , CV7aJt ^S^f^ ilXTX7ày t^liixillfj 7(’V X/AXfiV(lt;X7Cf, àt /ilX7üp Il^xuhéx ä 71t foot' fiXiT-ixt^xßif 7lt;!V7igt; '^sreiue/, t/hxXxftßxi’i v'W^ ^it lt;^^ fDTareFj Ittu fipéy7/fc Ï7iw tul suJImrjffftxt.

Hæc Latinè quoque reddenda funt, non ut lierbaadnumeremus,fed ut fentcntiam edamus.

t^ccepi epinoUm, tjuam ad me Jcripfr^^ Serenitis Çranianuts t^^c, cuitußtec^t^id^^ gna res e^,de ^ua cognojeatur: ne amp;nbsp;ma^n^^^' botjui turba excitentur, amp;nbsp;calumniatoram malicia mdulgeatfir. Siprouinciales peßefept^' tant Chrißianoi tni»dicio rees peragerel idlest-timeßdunto. Clantoribtts uero amp;• tumultibta loots ntillf^s eßo. T^ecauß co^noßere tu debts:

DE CHRISTIANIS. -^ oc fijuid aJuerßts legesßteere Chrißtani bidea-^‘‘^', animaduertito^etnoxi^e p£enapareßo:jta jnidem meherde^ut ^ui calumnite caufi ad ac-(^findum defcendet,^ntiat etiarn tua animad ^(ßonußueritatem.

Principió, ut Plinius ad Traianum fcripferat, “I’ihanc uideri caufara dignam cófultatione:fic Adrianus,in primis indicatcognitione dignam *ffc. Tertullianus ait,Adrianum fuiffe omnium 'uriofitatum cxploratorem. Vtinam curiofius ione Chrilliana etiam quæfijflet. Sed il-

-jrea boni eft exempli,quod non ncgligat, luæabspræfidibusdc careferebantur. Varro Spud Aulum Gellium teftis eft, moris maiorum ûiilTe,ut de rebus diuinisprius quam dehuma-nis ad Senatum referatur. Scdaliæ prætereacau ^îfuerunt,quæ prçfides non malos impel!erent, ut de Chriftianis ad principes multa referrent. Traiani (utuidetur) refcriptu minime reprefle-tst calumniatorum audaciam,minimcque reftin XeratiUamodij publici flammam, qua Chrifti-Uorum innocentia conflagrabat. Chriftianum dfe,crimen erat: nequehocfuftulerat Traianus. Non igitur deerat, quod aduerûrij aceufarent. Præfides, qui æquiores uideri uolebant, fi nihil præterea committeretur aduerfus leges publi-cas,hærebant: atque ut cogitationis pœnam nul lam effeabs lurifconfultis audiebanr, fic priuate religionis,quæ Rempub. non perturbaret, quç-ftionem ftatim capitalem elle nS putabant. Ne-que fanè tune Romani tam morofe, quam olim

Græcî utafii tü/d /ivg-»éiu/gt; indicia exercebat. Se-* necalib. 6 Controuerfiarum, laudat aftionem læfæ religionis. Sedinfolens amp;nbsp;infrequés eaRo mæ fuit. Itaque amp;nbsp;Iulius Cçfarin medio Senatu fententiam fuam dicens de Catilinarijs, aperte aufus eft primam totius religionis partem irride re. Sedamp;Granianus.amp;fimiles multi præfides, intclligebant Chriftianos magis effe religiofps ( qualifcunque tandé eorum religio eilet) quàni ut in ijs crimen impietatis hærerepoffet. Et for* talTcfapientum iudicumaures cireufonabatno* bills illafententia Græci Oratoris: Non minus impium efle, eos qui non peccarunt, impietatis condemnare, quam impios abfoluere. Extaï hæcAndocidis oratio wij^i tü/j Mvyn^tii/j,([uæ in Alcibiadiscaufahabita eit. Sedut Athenienfem populu in ca caufa mirabiliter tumultuatum elfe,amp; ad omnemfæuitiam cxarfiHcnarrant Thu cydides amp;nbsp;Plutarchus : agnofcitqj Ifocrates,nul lamagis in refurentem multitudinem concita-ri amp;nbsp;infurgerc,quam ubi quis myfteriorum reus eft: ficin Afia Granianusfenfit, earn hoc nomine uehemenrerinflammari. Nam amp;quo magis lentiinhac caufa indices effeuiderentur,tanto aduerfarij aceufatores magis fremebant, amp;infa-num populum incendebant. Clamabant, Chriftianos elfe holtes publicos. Vociferabantuiseffe homines fediriofos atqueflagitiofos. Si indices celTarét, multitudo irruebat, amp;uimproiurein-tendebat. Quid facerent attoniti Magiltrjtus? Adrianus, ne propterca cedat,i ubet. Ad tribunal amp;nbsp;indicia rem reuocat: neqj feditiofis nulgi cla-mofibus infeejices reos oppriniiatqueobruipa-titur.

DE CHRISTIANIS. ry litiir. ludæis Romani reliqucrant indicium Za li (lit appellabatur) hoc eft,ut line forma amp;nbsp;ordi-Ueiudiciorum poilcntin fuæ gcntishominem, quem blafphemum eAeputabant(utloqueban' tur)ftatirn irrucre, amp;nbsp;alioqui etiam indemna-tumlapidare. In Chriftianos hoe fibi licerc mul tl etiam olim uolebat, ut in homines facros, qui gt;mpunè occiderentur. Cumhoc nonpermitte-tetur/remebat multitude,amp; publicis cakmita-tibus magis atque magis incendebatur. Si ( in-quit Tertullianus ) Tiberis afeenditin mœnia, fiNilus'nonafcendit in arua, fi cœiû ftctit,fi ter-tamouitjfifames,filues,llatim christiauos LE0NEM,acclamatur.Quidigitur? Talibua sllatrantismundi ridibus atque rugitibus Adria nus fe opponit. Ctimaliquando Diocletia-nus Imp. aliquem abfolueret, circunftans popu lus tumultuando reclamabat,morte dignum ef-amp;• 111e uerb fortiter atque conftanter altera hanc l«ntentiam edidit: Vanæpopuli uoces non funt « îudiendæ. Nec enim uocibuseorum credi opor «lt; ^5t,quando autobnoxiumcriminc abfolui,aut lt;€ ’unocentemeondemnaridefiderant. Hoc Dio- « Aetianirefponfumin Codicem coftitutionum ’bsluftiniano noftro relatum eft, capite 12. De pan. Sed Adrianus hoc loco in caufa Chriftia norum tale aliquid prins pronunciafle atque e-ilixiireuidetur. Atquehoc etiam excmplo computus aliquando ipfe Septimius Seuerus fii-tffeuideripoffet. nam Tertullianus ad Scap.nar t«,eum in hac caufa populo furenti in os palam teftitilTe. DePontio Pilato,de Scriba Ephefio, ^Tribuno Hierofolymitano, nihil nuncdico: quos

quos Sacræ liters narrat,non ftatim cefsifTecom motæ multitudini in crimine amp;nbsp;quæftione reli-gionis. Sed profeöó nunquam magis opponere fe Magiftratus debet coortæ feditioni ignobi-lis uulgi,animismanibusqucfæuientis. IpfeFé flus præfes ludææ narrat regi Agrippæ, cum lu-dæi expofeerent Paulum ftatim condemnari: fe ijsrefpondifte, noneflehune Romanis morem, ^x^i/n^M 7ivn ciu'9^a7!i)ff af u7twÄacugt;) amp;CC. Ut fcribit Lucas Aâ.25. Eft ergo etiam ex more maiorum, quod bic Adrianus edicit:Neque minus iuftum cft,quôdfuospræfides uetat populo furentice-dere. Egregium profedb,fed difficile madatum. Athenienfes olim præftâtifsimum fuum duesm Alcibiadem,læfæreligionisreum,arbitriopopu li furentis damnare coafti funt,quo iurc,quain-iuriarneque fuum Socratem, qui minus etiam in eo genere peccarat,eripcrc potucrunt. Sed A-drianus non patitur, ut ius perfringat ciuium ar ' dor prauaiubentium. Plato cum de caufaSoera tis loquitur, grauiterait, tale enmen elfeli'«^quot;^-fii^iff) frçit revr'BjiK^evs'. Sednulla ta fpeciofacalum »niacft,quæetfi multitudinem facileincendat, uincere etiam indices debeat. Fuit tarnen Adria no facilius,ius in hac caufa præfcribere,quam iu dicibus tueri. Itaque non multo poft eius mor-tem,amp;inAfia Ai in Gallia præfides celTerepopu li infanientis clamoribus : ut ex fupplicio Poly-carpi atquePhotini intelligi poteft,fi relegan-tur illa quæapud Eufebium extant, duo fragmenta duarumepiftolarum eeelefîæ Smyrnen-fts atque Lugdunenfis. Harum ego epiftolarum jamfæpe memini, Sed nihil habemus profedo teli-

DE CHRISTIANIS. 77 rcliquum ex ueteris Ecclefiæ monumctis, quod fiiagisamp;adidpertineat quodnunc quærimus, ^nthorum magis principum refcriptisfubiun gsndum. Certequam hicuulguscontemnerec iion folum principum leges, fed amp;nbsp;præfidum au ^oritatem, Tertullianus duobus uerbis often-Mitill Apolog. Quoties (inquit) etiam præteri- lt;e 1«uobis,fuoiurenos inimicum uulgusinuadit « fapidibns amp;nbsp;incédijs, ipfis Bacchanalium furijs? « Sed laudanda tarnen eft principum moderatio, 'luitalibus fefe furijs oppofuerunt. Quid igitur Præterea Adrianus uoluerit,amp;quem ordinem ^gt;cobferuari,quod ins dici lege lata edixerit, au Junius. Hoc enim nunc quæritur.

Vbiin ius uentum eft,amp; ftatus eftaliquis reus fdigionis Chriftianæ, Adrianus uult more atq; ’»'dillecaufam agi.Sedfi nullum aliud crimen Pfoponatur quàm nominis Chriftiani, non ui-'letur hoc folum ad criminalem quæftioncm rc-^«m uoluiffe. Vt id exiftime,facit Iuftinus,qui ^ocAdrianireferipto non uteretur in religionis ^onfefsione,fi hanc quoque folam uoluilfet A-lt;lrianus puniri. Vtitur amp;nbsp;eodem exemplo Mcli-’oSardenfis, in fuaad Lucium VerumImp. A-P’ïlogia: amp;nbsp;aperte tcftatur,Adrianumatq; Pium »mitis fuisrefcriptis hocegilTe,ut Chriftiano-fumcalumniatores reprimerét. Sed amp;ipfe Pius »ifuoedifto teftiseft,hoc uoluiflc Adrianum, »eChriftiani uexarcntur,nifi fi res nouas moli-fentur aduerfus Imperium Rom • Quid igitur? Êrantleges publicæ decriminibus. Si quid in c-aspeccatum fit,iudiciüdant. Aduerfus eas quid coinmittebant,qui Chriftiani limpliciter erant, quod

r8 EDICTA PRIgt;^. R O. quod quidem publico iudicio dignû eßet? Sed accufabantur maieftatis,feditionis,adulterij, ho micidij. Hicueró Adrianus uultcaufamrradari, rcosaudiri,inficiantes eonuinci,conui£tos pu-niri: fi non conuincantur,accufaconbus calum-niæ pcenam iuHifsimam irrogari. Hæciudicio-rumlexeft.Hoc iusgentium eft.Hocincaiifa Chrirtianorum feruari petit luRinus,amp;petere fe profitetur: quód amp;nbsp;Adrianus itaftatnerit,amp; ius commune boe didet.

Adrianus ludços, quiperpetuó tumnitnabart tur, ad internecionem propè delcuit. Chriftia-nos,quorum fimplicifsimam atque modeftifsi-inam uitam elle audiebat,non oderat; ijsqueim colcndam dedilTe dicitururbem Hierofolymita nam,pulfis ludæis. Itaque eedefia, quæ tempo re Vefpafiani Pellamcommigrarat, redire potuil. Nequefidedignu eft, quodaduerfusaliorum fcriptorum cofenium fcribit Sulpitius Scuerus, Adrianum,cum Chriftianos exterminateiiellet, inludæos amp;eorum templum fæuiffe : quafibis excifis,illi conciderent. Sanc Lampridius in Alè xandronarrat,Adrianum uoluiffe Chriftumin-ter deos referte : proptereaque in omnibus ciui-tatibus templa une ümulacris, illi fieri iufsiffe. Sed prohibitum ab ijs fuifle, qui facta fua confu-lentes relponderunt, omnes Chriftianos fore, fi id optató eueniftet, amp;nbsp;reliqua deorum templa defertum iri.

Cum Athenis effet Adrianus,àüdierat Arifti-demphilofophum Chriftianum, amp;Quadraturrt eeeleliæ Atticæ miniftrum :eorumque libellos Apologeticos italegefat,utaducrfariorS calum-nias

DE CHRISTIANIS. 7? nias fans intelligeret.Àntea cum efletin Ægy-pto,amp; Alexandriæ uerfaretur ( nam totum pera grauitorbemRomanum ) de Chriftianis confu-ftmultaaudierat:fed pleraquefalfa, amp;nbsp;ijsindi-gna.Nam amp;tenebras illioffundcbâtuariçfeftç, Suæ Alexandriæ omnia mifcebant, amp;nbsp;permixti iiærencorumcœtusrdeniquemagna talium ho minurn colluuies, que in illam ciuitatem confia Xerar,faciebat,utprinceps Romanus liquide fia bin difeernere eeelefiam Chriftianam uix pof-fet. Efi tamen operæprecium,quid in tali confu floue referipferit, audire. Nam quæ monfira de Chriftianis confingatuelignorantia, ucl error: hincetiam æftimare porcrimus . Hâc Adriani c-piftolam de Ægyptiorum amp;nbsp;Alexandrinorum nioribus,exlibris Phlegontis liberti cius deferi ptam edidit Flauius Vopifeus, cum Saturnini uitam feriberet. Egoqualéabs Vopifco accepi, fubijciam.

lt;(domniaßm^ momenta uolttantem, /Hi t^ui Serapm colunt, Chrißiantßnt: C5^ Heuotifunt Merapi,quiß ChnÜi epifcopos Hicunt. ‘Nemo tl. ^ archißnagogm /udteorum^nemo Samantes^ fiemo Chrißtanorum presbyter,non mathematics,no aliptes, /pß f ile Tatriarcha cum in ^e p^yptum

*-^(^yp(unj uenem, abatis Serapiilem ado“ l'are^ab alijs co^irur Cminu. Çen^t^ hommum ßditto/^imum, uanißmum, inK/rioJßimuffi^ Ciuitas opulenta, di(/es,ß^cunda:inijua nemo uiuat ociofii. t^l^ uitrum cüß(ine,ab alijs ebdrquot; ta conßeiturt offnes eerde^n^pbiones, cuu/ßun ^ue arti^j ^ uidentur amp;• babeniur. 'Poda^ro^ ß,^uod agantjubent: caci, quo datant, habet: ne chiragrici quidem apudeos odoßuiuunt. tt' nue dlie ‘Deus en. Z/unc Chrißtani^ hune Zudai, huncomnes uenerantur Agentes, amp;c.

Cum hanc Adriani epiftolam legimus,ridicu lam fabulam,amp; çgri fomnia, amp;nbsp;denique profani hominis delirialegimus .Sedhæcipfa teftimo-niafunthumanæ uanitatis, atque adeó cæcita-tis j quæ inluis tenebris mira libi portentafin-gitjcumdeignotarcligionciudicat. Legiali-quandoPhilonis Alexandrin! libeHumrofeï l^'^quot; eiu^nT/HW, ubi defcribit eorum fodalitia, quos ap pellat ^‘ffiaTrtfVra^^ amp;c in agro Alexandrino coalu-ilTenarratjin eaqueetiam defcriptionememinit •rïi/gt;/mM^figiüff, multi putant cœtus Chriftiano-rumfuifle.Sed Philo fie cos defcribit, ut potius Efiaeorum firriias defcribere uidcatur. Quidam, quæ Chriftianorum eius temporis effe potue-runt: quædam,quç nonpotucrunt,commifcec: amp;ex narijs diuerfisque membris monfirotum corpus componit. Oportet Alexandriæiam inde ab initio mirabiiem fuifle amp;nbsp;hominum collu uionem,

DE CHRISTIANIS. St llionem, amp;nbsp;religionum coilfufionem:deniqué Chriftianos cum lud^is atq; ethiiicisjhoc eft,ad-iierfatijs fuis,mirabiliter fuifle commixtos,fidi-fcemiiiixpoterati Sed bene habet: Adrianus po ftea, qui'närcuera Chriftiani cfset, magis intelle xitjamp; erroré fuum ut cüqj correxit. Deniq;, hoc principe primum in totd orbe Romano, inuale-icéte Chriftiana religione, defeciffe deorum ( ut appellabarur) oracula, amp;defijiremadacionéhu biaaafü hoftiarn, nó temerè uetcres obferuarut.

Adriano fuccefsit Titus Antoninus Pius. Hune Capitolinus ait ualde fuperftitiofum fu-ifie,S£alterumueIutiNumami Sed minime ramen federns fuit uindex fuorum facrorum. Adri anus ludæos acerbifsime uexauit. Pins ijs minime molcftus fuifleuidetur, CUm quidéctiaiurc fingularipermiferitijs fuam circucifionem.Mo-deftinus libro 6.Regularum ; Circuncidere (induit) ludæis filios fuos tantum, refcripto dini Pijpermittitur. In non eiufdem religionis,qui hocfeceritjCaftrantis poena irrogatur. Extat hic loens in Pandoäis cap. n. Ad leg.. Corn, de ficar. nbi amp;nbsp;Adriani jrefcripta capiralia eduntur duo, adnerfus óxcindentesjexcifos'ue, qui ucl caftrac alios,uelcafl:rarifefinunt,fiue fpadones,fiue thli biæfinti Non e5dceperat ludæorum circunci-fionem Adrianus, qui de rotins géris excidiopó tillscogitabat. Sed Pius ira nunc earn excipit,nt Iblis tame Induis hoc permittat. Ex Herodo-to ScStrabone amp;Iofephointelligtpoteft, nofo los olim ludæoi circucifione ufos efle.Antonin’ fnó uidetur hoe pari uoluiflc « Interea ludæis fua atrareliquic.

SedquiddeChriftianis? Certè putabat,Adri4 nirefcripto fatiseorumtranquillitaci cófultum cfle. Nonputabat præfides talia mandata con-tcmnere,amp;in homines innocentes fine caufa,fine modo,fine fine fæuiie uelle. Vetùm faileba-tur. Quanto magis fauere ijs principes uideban-turjtanto erant alij infeftiores,6c populus magia atque magis incendebatur. Nam amp;nbsp;multa tune uagabanturagminahæreticorum, qui cum fefe Chriftianos cfle mentirentur,odium illud publi cum inflammabant:amp;deniquemultaamp;flagiti3 amp;fcelera committebant, quæ publica animad-iierfionc digna erant. Quid igitur? Aufus eft lu-ftinuscommuni Chriflianorum nomine fefefi-ftcre Antonino Pio, Senatuique Romano : cau-fam Chriflianorum agere,corum innocentiam tucrijaduerfariorum calumnias depellcre: dénique Adriani refcriptum obtendere. Veriim etfi fortafleRomæ æquioresefTenc magiflratus,tarnen in prouincijs crudeliter graflabantur. O-rofius: luftinus (inquit) librumproChriftiana religione compofitum,Antonino tradidit, beni gnumque cum crga Chriflianos fecit. Eulebius teflis efl,Pium ab alijs etiam appellatum effe, ut Chriflianis, qui in Afia miferè pexabantur, luc-currerct. Sed amp;.Melito Sardenfis infuaadLu cium Verum Antonini Pij F. Apologia, fcribit, hunc Antoninum exemplo Adriani patris iui ƒefcripfiiTe, lafe^ '(cv /j.i'Aoi- vcuT^ifeiivIfjjpï^^iç’iavàv. Mitto Xiphilinum,qui narrat,eum uehementer amafle Chriflianos; amp;nbsp;beneficia, quibus eos A-drianus perfcquebatur, etgt;amauxifle. Ipfe Pius in fuo quodam edicto, quod extat, teflis efl,lefe corum

DE CHRISTIANIS. J j totum eau kim exemplo Adrianipatris fui,ad-iicrfus calüniatores muleis referiptis defendifle. Hçc refcripranuncinterciderunt. SedEufebius ediftum, quoddixi,commémorât, quanquan» paulo aliter fcriptum fit in altero eins exemplo, quod luftini operibus alTutum eft.

A'JTOiPÓTK^ liM^X^ #ilt;«f'«4Ff ÂWJ’çA/Of «o'twZW l^l/!x^ Tm'.t’^/it^vi^e, x^^/^.ivr M^y^T^ft t^Ht^e^^/Hit èjBVf'iMf ri t!!itn[i/J ùxi t/léHCiiJigt;f/,v7rxrC! TiT^rBf^,iùàcii'ÛTiif piffîar y^x^f^f- ’fyiB^iCvoi^’ in /iMTBit âioîf {71/^11 hét t^n-iftif ^W^cdii(i/gt;TevtT»iigt;vTBvs .tubKv yx^ fi£gt;\t// ènéirti i/o\x-fJUdi K^, Tcv!/AK^Bvhsftevavt auTUvr Tr^oBHUväf/, « v/^âr^ citât TBCfa^/ci/ (fAfixgt;\tTe,fffiBiiOUVTei t/iItyfiéft/iu av^ füfgt; Itvn^ s^ivfifj de d^iuf/ ieXTHy-Bfovyrct . äu e^t' xp àaS Kdniisiid^CTBf)^ ri lAcHBif/ ^iXT'iyc^ov/Licpivt Tl^vxyXi fA,ciK-^Cf/,S^!w^ V7tóp nü e/Hdtv iiev' e^cv ^m ytnüffi •tt^ci/^iovet '’'x{ (M/TÜf) ^yjl^^h HTiBp 'ivaffé/iCvtii aie djicyn irÇix-r/Bifi xv tcv{,i}^i t^g rüf/ ffdf/xüf/TÜf ycyDriTuf, ^M yiyófiCvh/f/^ in äTsitcfi vficêf Ü7iCf^yiifxi, d^vfipiwrxi ftoy crxy uefp w-fiiHXfxfix^oyrag t^frei H.ufrefX Tt^cg rd endyu/J, ci j.lt;amp;y dp aigt;7tXffiii7txycT'f^ct yiveyfeu Tt^cr rep édtp'ypidg dis nx {X’xxprx Tep^eyep àxû' ip àyyedp ^chdri, rdpri éfùp lobräp X7t\.ùip dpuKdre ,àcàTMt é^Hffudxt rSt rscQi rip däxpxrip, ip 1^1! Tcit ^lt;^‘ÇfiXVgt;Vf ^^pffx^cyrxf fKxpynt IccuJiidntn gut t!i)U’xr»v, inf^ dlsrdp muyTccp Mu àM rjtf^si'lüp'yj.^i rxt grtx^^^ixt uygpeyup^nj rd ^Piê^xnp h^ pûp g^x'ixi’ mx'Jgfft.tif gt;y XPriy^Xyl.e,p.!tJtcyy oi’yey^^^dpjei/ r(icvrcit,à pi gpfiMyciyri n ntgH rüp fUpXiHip iytpcytxv 'yy^Ci^ciiîiTit.-iM ipc'i {HèmfalriipTBicvrupnieffeCi gtipx quot;tWyCig Jli ùxi xirgy^x^x, àxTxiitÂcvSùp ri rev '^xrfcf yùpii, d Jlg rif gnipcvci riyxrüp rcieprup fit rt^xyp.xrx fl^up ùstUi reigrcp, gneyce é àxrXfi^cpc^'cs àzcKtKv-i âuriv fyithipuTtg, ùfà îw fxiyHrxi rcitvrct dp, i^f ^^

84 EDICTA P RI N. RO. raf ff Cliff, oy^r^-ff éyc'^ c^lHiif, iK^asréiic c^ (fcyiiii cv fä iicifà vif öc^iacf.

Etfi,quod nunc defcripfi exlibro quarto Eu** febij Hiftor.ecclef.multo fitemendatius, quam quod libris luftiili afcriptum eft: tarnen bic eti-am num quædam infunt maculæ j quæ exalre-rius cxemplariscollatione tollendæ funt. Prin-cipió bic mendofelegkur, (ixfnos : ibiredè, -ri-rcc. Confiât enim bunc Titum Antoninum, qui Pius, non autem Marcum, qui Pbilofopbusdiftus efi,fuifie. Sic amp;nbsp;in Pandedis modo Titus Antoninus,modo Antoninus Magnus, modo Diüus Pius appellatur. Porró quod bic adijcitur jS^^'^' 0!/rTef,ibi non efi: ut fimpliciter intelligamus,ac-cufatos effe Cbriftianos ut homines impios.Ad-qciuntur autem,quæ bic defunt: 4« srii^x Tcf« f/f ßiXXKSTifdTifct i i/luvciiffiéa: a7toc/l(i^M. Quodpaulo póft bic eft, « Z^w, non eft in illo : amp;nbsp;profedó fu-perfluum uidetur. Porró Ruffinus, interpres Latinus,deinde afruit,quod Gr^cè nufquam eft: hoc nempejAd Chriftianorum inuidiam communes cafus trasferri. Scio equidem fuiffe hanc quoque ueterem calumniam,qua Chriftiani pre mebatur: amp;nbsp;facile fulpicor,terræmotuû, de qui-bus hicagitur,caufam uulgo fuifleafcriptaChri ftianorum religion!. Sed Pius id non exprimit hocloco.

Nunc de huius edifti fententia breuiter uidea mus. Scribit Tw àoiyù rXr xcrictf. Sic in Padeftis cap. «7. De iudic. cap.6. De excuf.amp;cap,5.Adleg.Iul. de ui. amp;cap. 25. De appellat. Cicero hoc exem-plo dixit aliquando,commune. Hunc Antoni num pro Chriftianis nominatim etiam aliquid refcri-

DE CHRISTIANIS. «y refcripfifTe LariflæisjThelTalonicéfibus, amp;nbsp;Athc nicnfibus, narrat Melito Sardenfisinfua ad L. Veru Apologia. Porró quod hic Antoninus prin cipió fignificar, Chriftianos deorum, quibus fa-crificarenoluntjudicio relinquendos eiTc:hoc facereuidetur, ad eludédam pœnam, Sanè amp;nbsp;Ti berius apud Cor. Tadtumjaitj deorum iniurias dijs curæ effe. Et Alexander Imp.aliquando in huncmodum refcripfit: lurifiurandi contempta « religio fatis Deum ultorem habet. 1.2. C. dereb. lt;« crcdi. Non difsimiliternuncAntoninus,de fii orum deorum rcligione. Quod autem ait, ac-eufatos fuifle Chrillianos tanquam homines «âé ’w: optime intelligi poteftex luftiniadeum A-pologia.Namamp;hic huiccrimini refpondit: Si atheiappcllaturqui dcosfalfos non colüt,Chri ftianos effe Atheos. Atheos tarnen reftè non ap-pcllari,qui uerum Deum colunt. Clemens A-lexandrinus miratur,cur olim «Ws-’/difti hut Dia goras,TheodoruSjEuemerus,amp; fimiles,qui ido laridebant. Sed cum omne Numen plane rcijce-rent,meritó fic appellati iunt. Impiè uerb amp;nbsp;ine-ptcad Chriftianos hoe crime detortum eft. Eu febiusin libris -liicei ^^^«^«.laudatEpicureos amp;nbsp;Cynicos, quod idolorum uanitatem, hoe eft, cos qui tune eolebantur deosirriferint. Interea Huod nihil de Deo uero rede fentirent, uitupe-rat. Paulo poft hoc edictum Antonini,Polycar pusin Afia,quiaChriftianus effet, aceufatus eti-aineft rie aéiÓTUTCf, Multitudocircunftans pr^fi lt;lem,acclamabat: Tollc a^fi’yf. Sic enim Chriftia Uos exterminandos efle fignificabat. lubecur Po lycarpus fimilite r acclainarc. Ille uerb oculos in

cœlum attollcns, amp;nbsp;ingemifcens exclamat : Oquot; Deus,tolle «(^^»r.Sicimpios amp;nbsp;idololatras,amp;ad-uerfariosdeniquefuos notauit. Quod deter-ræmotibus hic fcribit Antoninus, non temerè facit, confiât cos in Afia frequentes effe: amp;nbsp;ueró frequentifsimos fuilfe, quo tempore Chriftiani uexabâtur. Illud ueró nimis indignu fuit,quód Chriftianis omnes public^ clades afcribebantur ab ijs,qui cas fibi accerfcbant.Antoninus,quam effet hoc indignum,ex luff ini Apologia intelle-Xerat. Sed hac tamen inuidia multis póft feculis conflagrarunt Chriffiani :utintelligi poteft ex Tertulliano in Apolog.Cypriano côtra Demetr, Amobio contra Gentes, amp;nbsp;Auguffino deCiui-fate Dei,amp; Auguffini difcipulo Orofio.

Poffrerno Antoninus aperte ffatuit,ne quis eo folo nomine quod Chriffianus fit,reus fi3t;autfi fiat, abfoluacur : accufator ueró condemnetur. Sic enim amp;nbsp;Adriani refcriptum confirmauit:amp; qUod fublata inquifitionc rcliquerat Traianus, judicium fuffulit. Sed quid impetrauit? Nulla unquam magis contempra principum Rom.edi dafuere,quam quæ Chriffianis fauereuifafunt. Poff hocedidum Antonini,amp;in Afia,amp;in Gal-Jia,in Chriffianos non minus quamantea feui-turn eff. Polycarpus fenex odogenarius, Smyr^i næ crudelifsimis flammis extinduseff. In Gallia, Lugduni multo pluresadhâclaniçnamper-tradi tunt. Sed ea hifforiarepetatur exillis dua-bus,quarum iam fçpe memini, Ecclcfiaff icis epi ftoiis. Credo equidem hanc carnificinam Ga-leno,qui tunc uiucbat,minimc placuiffe. Sed ei jnedcri non poterat: amp;nbsp;Chriffianos, ut fatuos, fua

DE CHRISTIANIS. «r fuafapientia inflatus contéiiebar. Nam amp;ipfius Mofeosatque Chrifti lAncràcfifiv (ut uocat)wK-5rflt;4a«7.;/;irric!ct,lib. a.de Different.puI. Maio* lis tune auftoritatiserat Cetuidius Scæuola lu-rifconf. Sed magis etiam crat profanus, amp;nbsp;à uera reiigioneabborrens. Quid igitur? Antonino Piofucceisit M. Antoninus Philofophus, qui inter Saiios facerdotes educ3tus,U31deinitio fu-itChriftianis iniquus. ExtatinPandeftis quod-dam cius refcriptum, cap. 30. Depœn. Rclegan-dosefie in infulam,qui aliquid fcccrint, quo le-uesbominu animifuperftitione numinis terre-antur. Chios bic notetjnéfeio Scd fok relegacio-neChriftianorum, tune Præfides contenti non trant: neque bieprineeps fuæ fuperftitionis au-dores refegariuoluit, quos mirabilitcr eolebat. Multi fanè illi oblati (rmt libelli Apologetici pro Cbriftianis : fed nihil impetraffe uidentur. Miflusad eum etiam legatus Atbenagoras phi-lolophus Athenienfls. Sed neceflc tandem fuit, utDeusipfenouo amp;fingukri benefleio fraftum atqueuiftum commoncret. Grauifsimum bic Antoninus in Germania bellum gerebat, aduer fusMareomannos: cuius caufa nonfolum amp;fcr Üosarm3uit,amp; gladiatores, fed amp;nbsp;Icgionem u-nam Chriftianorum ex Armenia cuocauit. Hæc fuis ad Deum precibus,in fummaficcitatcimpe tralie dicitur pluuiam, quæ languentem Roma-norumexercitum recrearet: fimulque fulmen, quod holles percclleret. Eufebius iibro quinto conqueritur, profanos feriptores huiustalis tantilt;^; benefieij gloriam Chrillianis eripcre uo-luilTc. Et ucró Capitolinus cam iph potius An-

tonino aferibit: Fulmcn (inquit) precibus fuis contrahoftiummachinamenta extorfitjfuis plu iiiaimpetrat3,cumfitilaborarent. Dio cuidam Arnuplii mago Ægyptio acceptumhoc refert. Sed eumfacilèrefellitXiphilinus,CH amp;ipfeDio paulopóftmentionem feceritlegionis ùa^twixfii ^tiv. Sic enimdida fuit ilia Chriftianorum legio, Fulminatrix.Sednequetamingrarus fuitAnto ninus,quin hoc agnouerit atque prædicarit : ut rnoxinteHigemus. Tertullianus, cuiusætate recens adhuc erat huiufee fadi memoria,diligen gt;5 terhanctuetur,3d'Scap. Marcus (inquit) Aure-3’ lius in Germanica expeditione, Chriftianorum 5 5 militum orationibus adDeumfadlis,imbresin 3) fitiillaimpetrauit.Tumadijcit:Quandononge 33 niculationibus amp;ieiunationibus noftris etiam 33 ficcitates funt depulfæ ? Significat, fæpius tales

plumasabs Chrillianis impetratas effe. Certe amp;poft temporaTertuiliani,Thcodofiopugnan ti diuinumauxilium nondifsimileadfuilfe, ca-nit Claudianus.Sed (quod nunc quærimus) ec-quid Marcus Antoninus Chriftianis rependit? 5gt; Tertullianus in Apolog. De tôt (inquit) princi 33 pibusadhodiernum,diuinum humanumquefa 33 pientibus, édité aliquem debellatorem Chriftia 33 norum.Atnos contrario edimus proteâorem. 33 Siliteræ Marci Aurelij grauifsimi Imperatoris 33 requirantur,quibus illam Germanicam fitim, 33 Chriftianorum forte militum precationibus im 33 petratoimbre difeuftam conteftatur:fient non 33 palàm ah eiufmodihominibus pœnâdimouit,h 33 ta alio modo palàm difpcrfit, adiefta etiamaccu 33 rator!busdamnatione,amp; quidemtetriore.Hæc

DE CHRISTIANIS. «^ Tertullianus de literis M. Antonini,amp; earum ue lutiargumento. Orofiushanc quoque hifto-riampluribus uerbis exponit,amp;illud adiungit: Exure etiam'num apud plerofque dicuntuiTite rælmperatoris Antonini, ubi inuocatione no-Winis Chrifti per milites Chriftianos,amp; fitim H-ladepulfam,amp; collate fuiflc fatetur uidoria. E-quidéhas ego literas diu requifiui,quas Chriftia ni nominis holles olim fupprimercuoluifleui-dentur: tandem que cas Græcè fcriptasreperi, ca lu quodam affûtas operibus luftini : nonnullia certè locis mutilas atque mendofas, fed in eo quodnunc præcipè quærimus,intégras.

AvTOHgeeTec^ iiMfx^ fttx^Koe, av^vAiee, ctvTcui'ïi'fr, yif^“ t^xfiKof, Tnxfâmèe, ifai^/^xTtHae,lt;^tij/tu fu/^MU/i àeùth it^-S^nyitKijtu ^MfH/j. fiau'it^M v/^ïf/ sjreiHffie ni rev f/nv lt;”tmü(iiyé^H,i)7[i)ï((Cgt;ÜTH yti^fidui/^ fuwi0i7^ffiu^ lAiti '’il^l^ihH^ f7!CtH0}il!V^gt;j/^fttX ê^)i'jff(,cv TH /Aläe^iX llKfAbl/V ^'m anxêüf/, di imr/i/u uXTXAa.nfioWi/AOV^^ /*lt;gt;^ i''^^ t^^XH^v ^'■^P (ßMti’jHij^fTa Tca^x^Uf) XTia fii\iu/j c^fia. yc^i^diJ/J ^‘l «dii/j iyyd ii^''i/j ^d7f\ia^iXTjil^i! è/xiaiV^M’ H/^ïf^^^M ’^‘l^TtHIXVOt « !I/J,(Tlt;^lgt;t TÜCA-ifXXfJii^^f fc/liX.UJlgt;1l H/xÏfgt;,^Jtl'M ^^ificv ,iixTxAjgt;i!xficififttgt;tgt;iie edsH^-t^v ov/xsyséa 7fKii'ivt ’‘l*'‘’tTiV,itM$‘^XTlt;figt;ftXTafjA.Cy£cil'igt;!,T!J^lfiKr tAlHMTÿt yl tUfXf^CVTHTix /Xly^x /lXT9Ql^J^H/^C-VI!U , T^KV^It TBCC^äfM '^‘i^.u'iHTsv o}^K!iy(^iA.iiilt;iluf/ cvxiuftu// é^Jl'i/xÿiuvTX é7iléi, ^liTxfX{ IKV £fiMJi'o;j àxi ra 7i\S^if ri l/ièfi •Hçis Tt jnfyt^tt famp;pßxfßxfUfi àxi •zmA.ifilufi^ hxTSiU^x/AOf/ eh ri d(DÏ! lt;^“ ^îiamp;Â TiXT^Ufif, x^iAeî/fiùViJt t^t vn avrólfiy ItM tIw ^fVt X’^SA'^ A^ov ^SUfiffXe THt lt;/ln(/Xf.lfliilC , THXfSuâAtfX T^ve ®'^’ li/tifi Aiyo^dovt ^iç’owovf, 41x1 fTfii^!i/Tgt;jffxe i^ge/» ^iSm lixj. (A,fys^i{ awTÜ^,lix't if^^Qt /ANffx/AOvet à^ «vnirrt ^^1^ finiirÇtTft,lt;^liiT0 Vg-a^tfJ fKfyi/uild/Xi ßt tIw lAuvX

fMf) MJTMfJ'^J^ov {^^xfiSi/ei oußsÄä/J wxfac^-riifif/, fun a-‘f^itf^^fi'rfffafiniyyuf’y'^iiiTfi^^^fffyf'ii'eu rf rflirt tevrtif ^tx ri/j àièfi afJ fm^tvfi ^tXTX irut/(ilt;/l»ft(gt;. ànef tuv (j-'ifj^if V7itM,u,/5ct,iif/,tigt;ii ùâitvf iifta, ^sif/f^tvirifi awrifiXTtf/, ci rii tnwfi^iira rerd^^i^z/cvif. fHttyTtf yaif eauriff sai riw - ■ y^Vj DV^ imii^ i/uiti /Àfi't/j tf'liiävexv,'’^^^ iiMv7s^ rd ’' mXf eurer ^^xraVftxree mev^iya^ei yca/iiamp;Ki tArlur^iceu fit-» ftev rSr rtitYftlnritr . rae/iTrlMef yx^Metç tint a^-ifnficv, lAtei re ntl wxf-iext,iif-Hgt;v ycif dru /.nmnt’^^^’i’ riry’^^n^^ rixr., ^Mrcir i^tir eeùrcif/. x^x lt;Ar rû revretr /gt;i'}^ ^'’^' ^^* yàv rauTCvr) lixi av^icd’M âiû, u lyii ùyi/étif/, av^fur Mu^ iiieKcv^fl tv^Xfedov., tret nd linxr 'i’^i^f^xrtfi, tni •^i quot;f^f funiXiitifi t7iißtiv\iir^xXxfx mv^iie/luf . xyxx fleet aviv éfev tasiCj^JufiKii d ai’n^S yieendfw mx^xnTiHX, ùr xtiv^if^ß^t revùxi xitxrxdrtv, xvré^fnexv oejijeénicvei ,irvyX‘^f^^'‘^'' ndH reir reiiretr fiexi^i^ixveirt ii'X nv fex^‘ iif*ie/J n reiev rtfi ixiTni3'xnC'Vti ir^en èrtirv^ufi. rè/r Jls Tnevre/i ivß^i”^ ^dei lAix rè retevrefi tii'Xi^tfexv'/'t f^ (yttetKd^^^^' ^ ^efStiu rit tynx^äfirü ^i^ixvü ten y^i^iXl'^l tfiyreft nf^ •rt^e!rxyén^‘’fX^i7i'X^^/gt; rtçétAnÂen ciext ßevMfV^ yiif' S’eUjbne^eyis'xvrx revre, ä^t érOpef) niil^ iyim^n'n-“ igt;tfi,viri^tj‘tXlgt;ér èyi néee/i.rèn n^enxyeerx Jif rcvrefi, /ùvrx àxifiâeu, rèfi lAs^itiftctnè/i ifteA.eyirxvrx, àxt aiwx fffiaKireénovefimigi revreiivTii,rè/i nimtr^ni^i'^f''’^^''^ fquot; nxf^ïxn ér nirideixv àM xi't\lt;rv^f^ctn rèfi reievrefi nn nSreéyfif/.rxiiTX Jlf ficà rir ffvyHXiérev cAéyneeri fveieifivM fievÄtneUj/ieUHiKdiDTevrt nev rè lt;^ixrayni'‘ ‘^ r^féçif Tev'r^xïeu'ev rtçert^fiiM fTt^èr rè lAutiXe^M xvxyieÜTHi^ td’Xi, fceerierd e n^xifitiirte ßu^xfier mex^lufi fir rcèe mi-^1^trrxf^ixr minf'/ff'-ïi ’a.mxï’TX Jlè rè/jßev\infi'0f'it^'ilt;^‘^ àeà é^^f/, ni ftadie^tu Äx/efixian in rû/i ‘ir^ertUdru/t KX^’ unein»

DE CHRISTIANIS. «X S',nee fine alterius cxemplaris opereftitui amp;nbsp;ca ftigaripoffeputo. Nee ueroadidquod nunca-gimuSjUaldc pertinent. Pars fecunda,qua uifto-liam fuam defcribit Antoninus, amp;nbsp;Chriftiano-rumprecibus fert accepram,lógiorem eommen tariumminimè requirit. Parspoftrema, quæ huius proprièloci eft,duo capita cStinet. Iubcc, ut qui in ius uocatur,quód Chriftianus fit, neq; dio præ terea crimine tenetur, liberari: neqj abs præfideprouinciæadaiiquam pœnitentiam tra duci, aucquiequa propterea defuo iureamitte-te:etfi,quodobijciturreligionis crimen,iniure confiteatur. Imó ueróacculatoré iplum,qui hoc eumlolo nomine in ius adduxit, non folum tan ^uamimprobum calumniatorem damnari,led amp;uiuum exiiri. Non enim crimen eile, quod in indicium nocari debeat, Chriftiana rcligioncm. Hoc aucemfuum edidum hie Antoninus uult «tiam Senatufconfulto confirmari: amp;nbsp;ubi patres aurores fadi crunt,in foro Traiani publicè pro-poni,8c defcriprum ad omnes prouinciaru præfi des tranimitti.

Sic tandem M. Antoninus omnibus permifit 'nipuneciTe Chriftianis:amp; quam Traianus accu ütionem permifcrat,propohtainforo Traiani noua lege non folum fuftulit, fed amp;nbsp;talionis ue-iutipœna caftigauit. Denique ingenue confef-fns,quód reipfacompercrat,uerum abs Chriftia nisDeumcoli, etfiuulgo «(^r«'appellétur. Nul lurn ijs maius tedimoniu religionis Si innocétiç reddijUuHaq^nobiliori fandione libertas corn, communiri potuit. Sedquam inhac caufafan ftionem non cöcemnit, quam Icgem nö perjum

pit aducrfariorûimpietas,adomnem audaciam proiefta? Si quàm fuenntuulgo côtempta, quæ pro Chriftianis edida principes edebant, cogite inus,Iudibria potius quædam fuifle dicemus. Vlpianus ait,non debere ilinforia effe Prçtoruni décréta. Reftè. Sed principum edida an eludi dcbuerunt,quia forte rcligiofauidebâtur? Vix mortuns Marcus Antoninus crat,cum Apollonius fenator Romanus,indicio fui ferui propter religionem Chriftianamreus faâ:us eft: eamque confelTus, cuius amp;in Senaru rationem reddidit, capitis panas dédit. Eufebius amp;nbsp;Hieronymus fignificant. Senatum ad fententiam tam crude-lem adadum fuilfe ueteri quada lege, quæ Chn ftiani nominis reum abfolui non pateretur. Quç tandem lexifta fuit? cuius uel autoris, uel temporis? Indicihuic feruo,pro præmio,Senatus crura confringi iufsit. Fuifie hanc ueteré calum niatorum panam,Ciccro feribit. Et in hoc fup-plicio irrogando Senatus fecutus uidetur indicium Tiberij,Adriani,amp;Antoninorum:quibus, ut diâum eft, placuit, Chriftianorum aceufato-respuniri. Sedprofedó neque Adrianus, neque Antoninus Pius,reos abfolui uetuit.

IntereadumhæcRomç indicia exercerentur, Lugdunenfem prouinciam legatusregebat Septimius Seuerns, amp;codem loco Ecclefiam Ire-næus. Nondubium cft,quætunciilic de Chri-ftianis fumpta fupplicia elfe dicuntur, huius Sc-ueri imperio irrogata fuifte. Quid uerb paulo póft,cum Romanus Imperator fuit ? Spartianus ait, eum ueruilfc fubgrain pana, ludæos fieri. Idemque amp;nbsp;de Chriftianis fanxilfe. Audio acer-bum

DE CHRISTIANIS. 93 num ediâum: nequeadhucacerbius ulkim edi-turn fortaHefucrat, quod quidemad omnes æ-lt;ïuè perrinerct : amp;nbsp;ueró Apologetic® qucrelæ Tertulliani teftes funt, magnam eoriim tempo-turn fæuitiam fuiffe. Vcrùm non fuiflc haue Se-ueri perpetuamamp;coullantcm uoluntatem,par tirnexPaiidediSjpartim exipfo Tertulliano di-dici. Vlpianus libro tertio De officio procon-fiilis,cap. 3. De Decur. ait : Eos qui ludaicam fu-perftitionem fcquuntur, Diui Seuerus amp;nbsp;Anto-uinus honores adipifci permiferunt. Sed amp;ne-tefsitates eisimpofuerunt, qu®fuperftitionem 'orum non læderent. Alciatus fine cailla pu-tatadchriftianos id pertinere,amp;corum religiösem hicappellari ludaicam fuperftitloné: hocq; 'lHsindultumeire5qniaeorum precibus impc-twtafitpluuia, qua Romanus exercitus fitila-Itoransfueritrecrcatus. Itaq^hic, non severvm, Ced vERvMlcgereuult,amp; Vcrumappellari M.An toninum contendit. Sed prins probet,ludaicam ■ fuperftitionem appellari in Pandeftis religiösem Chriftianam . Certè Vlpianus inlibris fuis Peofficioproconfulis,ex quibus eftdefcriptum ‘Hud in Padedis caput tertium De Decur. refcri pta prlncipum contra Chriftianos colligcbat,ut paulo poft probabo. Sed amp;nbsp;Modeftinus cap.t5. keexeufat. nominatim ad ludæosrefert fupe-fiorem conftitutionem. Neque nonum eft, Ro-Siaiios principes multa ludæis concefsille. Scio equidem extare in Codice quoddam Antonini Caracallæ refcripturn, quo uidetur Indæorum collegium iudicareillicitum, quia non refte illi legari ait. 1. ». C. De iud. Sed iam admonui, hos princi-

■ principes in his caiifis fæpefententiam mutant Quod ad Chriftianos attinct, liçc Tertulliani ad

„ Scap. uerbafunt:Ipfcetiam Seuerus,paterAnto „ ninijCbriRianorum inemor fuit. Nam amp;nbsp;Procti ,, lum Chriftianum,qui Torpacion cognoniinaba JJ tur,Enhodeç procuratorem,qiii eum per oleum gt;, aliquando curaucraqrequifiuit, amp;nbsp;in palatio fuo „ habuit ufque ad mortem eius : quem amp;nbsp;Antoni-5, nus optime nouerat, lade Chriltiano educatus. „ Sedamp; clarifsimas fœminas amp;clarifsimos uiros jj Seuerus feiens huiusfdStscefle, non modójiion j, læfit,ucriim amp;telHmonioexornauit: amp;nbsp;populo 5, furentipalaminosreftitit. HicTcrtuliianilo cus teftis eft,Septimiü Seuerum alieno abs Chri ftianis animo fempér non fuilTe. Sed fauorpro-pter curationem magis fuit, quàm propterreli-gionem: amp;nbsp;priuatus quidé faucr, propter quem interea nihil fit remiflum de publica iHafæuitia, quaChrifiiani uexabantur .Nam neq; Seuerus ulloedifl:o,ut Chriflianis parceretur,publicèira perauit: qui tarnen qu«àm eo temporecrudclitcr uexarentur,exipfo quoqueTertullianointelli-gi poteft. Atque is quidem narrat, præfidé quen dam Cappadociæ Claudiu Herminianum,cum indigné ferretuxoremfuam Chrifto nomende-difle,amp;inChriftianosdefæuijiret,amp;abs uermi-bus propterea corrofus ener, tandem cognito er rore fuo pene ChriftianudccefsilTe. HuncelTeil lum Claudium Herminianum,cuius Papinia- , nus in Padeftis métionem facit, amp;nbsp;quem clarif-fimum uirum appellat,nuper doftifsimus lurif-confultusadmonuit. Certè temporibus Seueri proconfulem eum fuifle, facilè credo : quibus amp;:

DE CHRISTIANIS. ^5 Papinianus prætorio præfeâus erat. Scd fæpe ftiraricogor, Papinianum, qui ueluti fummus tun« erat Pretor,audorem non fuilTe,ut Barbara ilUfcritas præfidum Chriftianos exagitantium «liquandorcprinieretur: laltem ad aliquamiudi ciorum legem,rationem, ordinemreiiocaretur. Quidenim? Cum (ut Ciceronisucrbis utar) cri men eft fine accufatorcj fententia fine confilio, damnatio fine defenfione, certèimmanis quæ-dambarbaries cft. Superior Jocus Tertulliani, Antoninum Seueri filium, quem amp;nbsp;CaracalJam appellant, lade Chriftiano educatumgt; non om-nino abs Chrillianis auerfunr fuifle fignificat. Sedfieius temporaconfideremuSjiiixulla fuc-runtEcclefiæ iniquiora, non fuitmaior confu-fiofacrorum omnium, quæ maxima fuit, impe-ïanteHeliogabalo: qui paulopóftfecutus eft,^ unum toto orbe Deum Heliogabalum coli uolu it,in eiusque lacrarium,quod Romç extruxit,amp; ludeorum amp;nbsp;Samaritanorum amp;nbsp;Chriftianorum tcligionem inferri atque includi,ut Lampridius narrat. Succefsit tandem Alexander Scuerus Manimæus: quem uerius dixcrimus lade Chri-ftiano educatum fuifle. Matrem habuit Mammç ïm,fœminam ( ut Hieronymus ait ) religiofam, amp;0rigenis ( utienbitEukbius) difcipula. Abs tali niagiftra, matreque , Alexander uidetur de Chriftianis multalibcnter audijlTe, quæ deinde fæpe in ore habuit: ueluti illam eorumfententi-am,Q.V0D TIBI FIERI NON VIS, ALTER! NB PBCERis. Indeligendis prouinciarum præfi-dibns,fecutus eft moremquendam Chriftiano-rumjminiftros Ecclcfiædiiigentiuin. Denique

Chriftum in fuo Larario colnifle dicitur, publié cumqueenam templum illi extruere uoluiHe: quanquam id uoluerit magis quàm fccerit, fieu ti amp;de Adriano fuprà commemoraui. Addic Lampridius,cumChriftiani quendam locum, quipublicus fueratjOccupairent ; contraqjpopi narij contenderent, fibi eum potius deberi;con-fultum hune Alexandrum referipfifie,melius cb fe ut quomodocunque Deus illic colatur,quàm popinarijsdedatur. Ergo Chriftianis non mo ddliberam religionis fuæjamp;publicam confefsi-onem, fed amp;nbsp;locum in urbe concefsit. Veriim e-diöum eius nullum audio, quo præfidû in pro-uineijs gladij à ceruicibus Chriftianorumdepel lcrcntur,ignes extingucrentur,cruces deijceren tur. An,qui huius principis confilijs precrant lurifconfulti, amp;præfides illos, fi ceflaren£,im-pellebant,amp; gladiosdiftringebant,amp;ignesex-citabant, amp;nbsp;cruces defigebant ? Atqui nunquam plures, iuftiores, æquiores Prudentes Pririci-pem circundediffe dicuntur: inter quos Lampri dius numerat amp;nbsp;Ælium Serenianum, amp;nbsp;Quinti lium Marcellum: illumque,uirum omnium fan Aifsimum: hunc, tam bonum, ut ne meliorem quidem hiftoriæ ullum commémorent, fitilfe ait. Quid de eorum colleges dicam ? Legislator res illi noftri funt, quorum fapientiam in Pande Ûis admiramur. Sint fane. Scd Chriftianis inimi cos nihilominus fuifle,facile fufpicor: neq-, tarn bonus amp;a fanguine abhorrens erat Domitius Vlpianus,qui tunc præfefl:uspretoriofuit,quin ambitiofe amp;nbsp;crudeliter quædam faceret. Certe Flauianum amp;nbsp;Chreftum interfccilfe, ut eis lucce deret,

DE CHRISTIANIS. ^7 oeret, narrat Dio. Verum Tufpicionem mcani confirmât Ladan tins,qui libro quinto,cap.u.po fteaquarn de crudclitate aduerfariorum multa di xinQuinctiam (inquit) fceleratifsimihomici- ** da;conrrapio»iuraimpiacondiderunt.Nam amp;nbsp;“ conftitiitioilesfacrilcgæ, amp;di(putatïones lurif- “ Confultorum legunturiniuftæ. Domitius de of- ‘« ficio proconfulislibris feptem refcripta princi-pum nefariacollcgit, utdoceret, quibus pœnis lt;« affici oporteret cos, qui föcultures Dei confite- « fentur. Hic uidctur fuifle Domitius Vlpianus^ lunfcófulroru ( fic enim didus eft) Coryphæus^ lt;lui De officio proconfulis librosdecem icripfit. Nam amp;nbsp;quo in Chriftianos animo fuerit, ille in Pandedis locus,cap. u De ext. cognit,indicat,u-bi uidctur cos appellate impoftores: quorum eC-leaitucrbum exorcizandi. Fuit hoc certè ucr-bum Chriftianorum. amp;nbsp;Hieronymus ad Marcel Jani fignificat,Chriftianos uulgo amp;nbsp;in triuijs di-öos elTc impoftores. Quid igitur Domitius Vl-punüs? Is certè Alexandrum Seuerum regébatj eiüs nomine proconfulibus in prouincias itu ris mandata dabat. Sedcumuideretabs Chriftii nis ho alienum,ab corum certè fangüiné abhor-tentem, uiximpelli pofte, utdeijsexterminah-disaliquid ediccrct: uidetur (fi modbis eft, de quoLadantius loquitur) uetera impiörumty* tannorum refcripta Proconfulibus obiecilTè, ut «xijsfüumin hoe genere officium æftimarent. Non extant hi De officio procófulis libri Domi-tij. Multa in Padedis fuperfunt eOrUm fragmert U:fed in his uerbum nullüm de Chriftianis. V-fius extat locus ex libro j^ ubi laudacur Säuen Sd Ö Q Arttörtl’

Antonini refcriptum, quo ludæis permittiruf/ honores adipifci: cap.3. De Decur. An VIpianus, quo magis ChriHianos ureter, hoe commemo-muit? Vt luJianus linp. odio Chrirtianorumfa-uille ludæis dicitur. Potuiflet profcöó VJpia-nus plura pro Chriftianis refcripta principum colligcre,li uoluilfct. Ea maligne lupprimcre,amp; aduerfaria etiam conhngcre, non eiheerteboni (utmollilsimèloquar) lurifconlulei. Nihil te-mertamp;intempcranter diccrehic uelim. Sed quæ tadem üla elle potuerunt tam multa de ex-cruciandis Chrilbanisprincipum refcripta? Sa-nècumeo tempore, Tertulliano caufam Chri-Ibanorum agen.i,obijcerenturleges Romans, queillos nó furrediccrentur, exclamauicTcrtui » lianus: QuaIcs truceslegesiftæ, quas aduerfus „ nos loli exercent impij,iniuRi,turpes, demétes, „ uani?qHas rraianus ex parte fruftratus eft, wc-„ tadoinquiri Chriliianos;quas nullus Adrianus, „ quanquam curiofitatum omnium explorator; „ nullus Vefpafianus, quanquam ludæorum de-», bellator: nullus Pius, nullus Verus imprefsit, „ amp;c. Quid Tertullianorefpondere potuitDomitius? An Neronis amp;nbsp;Domitiani exemplaob-jjeeret? At ijs quoque Tertullianus occurrit. Ve rum fuerintfanæ leges illorum tyrannorü man data. Saltern poRenorum principum edidisno uiseranclublatæ.Siccnim Vlpianus ipfedocebat, conftitutiones priores poRerioribus tolii. An inhacxau!aalio iure utebatur? Tertullianus teRatur, diditatum tune fuiRe, non modó ciÏe ChriRianis aduerfarias leges Rom. led easquö-queclle immurabiles,Indigna lurifconfultis Ro mania

DE CHRISTIANIS. p? Inanis erat hæc cauillatio. Nihil ueró,quam earn refeUere, faciliiis fuit. Ncquc certè hic mutus fn it Tertullianus. Antiquas leges Rom.fæpemu-tatas elTe ohédit : ac ne in caufa quidem Chrillia Jiorum femper cafdem fuilTe : dcniquc necde fii orum deorum religione idem femper iudicare Romanos. Serapidisatque Ifidisfacra,cuerfis e-•oruiTiaris,Pifonem amp;Gabinium Cofs.fuftuliP feaif.poftcat3mcnreftitutaillaeire,amp; reftltutia fummam maiedatem elfe redditam. Hic fortafle : Vlpianus replicabit, talium Confulum afta nun quam Senatui placuiffe. Nam amp;nbsp;cos Cicero pro Seft.accufat,quódPefsinütium facerdotem ex-pulerint,amp;fanumfanüifsimarum (utait) amp;an tiquifsimarum rcligionum Brogitaro cuidanï uendiderint. Verum needle non eftualde labo rare,utuniuerfum lus Rom. de religione, fepe fuiffe mutatu m,aliquis ollendat. Eorum hifto-riæ fatis fuperque hoc docent. Mirum ueró,qua frontedicereaufifint, Quodaduerfus Chriftia-nos femel decrctum cft,mutari non polfe.Nihil enimunqnam fepius muratum iadatumq; eft. Olimcum Prætoresius uariè dicerét, iulsifunt perpétua habere fua edida. Cumque his tarnen non uiderentur teneri fuccelTores,tandem Adria nus Imp. edidum perpetuum tale edidit : Vtli.» eet Prætores mutarentur, iurifdiéfio tarnen ea-demmanerct.In caufa ueróChrillianoiu, quo-^ ties mutatæ nihilominus leges fuut? quoties c^ diftis edifta contraria éditai Ncquc folum quod princepsaliquis ftatuerat,fuccelTor abrogabat: fed ne unus quidem princepsaut tyrannusfibt perpetub in hac quæilionc conftabati Quid?

An Vlpianus,ne incerti proconfules effent, crU* delifsima quæque mandata delegit, quorum e-xempla illis prçferiberet ? Proconfulibus in pro-uincias ituris Senatus Mutium Scæuolam, qui Afiæproconful integerri mus fuerat,proponere adimifandum olimfolcbat. Mirum uerb, fi eo-demin haccaufa animo Mutins fuiffet, fiætate Vlpiani uixiffet. Equidem audio ueterum Mu tiorum præclaram fcilicet illam fapientiam fuif-fe,ut dicerent, fabulofas quidem effereligiones, quibus Refp. Romana continetur : fed tuendas effe arque retinendas tarnen contenderent, quia populummetuquodam conftringere uideren-tur. Verùm fitalisiurifprudcntia Romana fuît: fairem pudore amp;nbsp;exemplofui Alexandri Vlpia-nusretineri debuit. Sua etiâ purpura Vlpianum Alexander aduerfus uim militum aliquâdo pro' texit: amp;nbsp;Vlpianus Chriftianosin huius Alexan-dri finu confodiet? Cum principibus Chrifiia niutcunque tranfigerc poterant, amp;ijs uti non omninoiniquis ; curlurifconfultos habentini-quiores? Cur hos etiam ludæi placate potuerut, non potuerunt Chriftiani? cum illi tarnen faâi-ofi ac feditiofi: hi fimpliccs,amp; moderti, amp;nbsp;quieti effent. Nam qiibd Chriftianos nonfolùm læfæ religionis,fed amp;maieftatis accufabant, ut Tertullianus in Apolog. cap. 23 amp;28. fcribit,impu dens in utroque criminecalumnia fuit. Quan quam hæe quæftio modo luris effet, modo fafti. Élic enim quædam obijciebantur, quæconfitc-bantur Chriftiani,fed iure defendebant:alia erat quæpcrnegabant,nec conuincebantur.Verùm in utroque rurfus genere iniquierant Romani indicés.

DE CHRISTIANIS. «o» Judices. Namneque audiebantChriftianos de iurcdifceprantes,ubi fadum effent confefsi: ne-que cum fadum inficiabantur,légitimas ab accu fatoribus probationes exigebant: quafi ueró ac-eufare effet fatis ut reus damnarctnr,nul)aq; eau fæ cognitio effet neeelfaria. Atqui can fa ageba tut omnium quæ unquam fuerunt,efl'cque pof-funt,maxima. Agebatur de capitc multorum po pulorum. Foelix ille præfes Iudæae,in Pauli u ni-us caufa fuit tempcrantior. Audiebat Paulum ac eufari uiolatæ religionis;amp;feditionis concitatas Jeum, qui in religionis quæftionc,dc iure difce-ptabat,amp;feditionis crimen depellebat inficiati-one fafti,ampliauit,donee de utroque magis fibi liqueret. Saltern hoc ampliationis exemplo Vl-pianus in fimili caufa ufus effet. Age ueró,ex fui iuris formula iudicet. Læfæ religionis, ut dixi, uoftri erant rei. Quid ita? Quia fua potius,quam Romanam, fequebaturreligionem. Atqui fuam cuiquegéti religionem rclinquebant antiftites luris Romani:curChriftianam folam nonferut? An (quod tunc dixit Tertullianus) apud eo« quiduis colerc ins crat,prêter Deu uerfi. Quæ-rit Auguftinus, Cur, cum Romani omnium tan dem gentium deos rccepcrunt:Hebrcorum De-umfolumreiecerunt ? Caufam hanc elfc putat, quodij audirent, ilium coli folurn uelle, neq^lo ciumullum admittcre. Atqui amp;nbsp;Hebræosludæ os'uecum fuareligione tolerabat iurifprudentia Romana: cur ferre non poteft Chriffianos ? An, quod ludæi propius accedebant (ficuti ait Arno bins) adaliarumgentium ritusgt;quiatcm!)lis,a-iis,uidimis, ceremonijs, Deum fuum cokrenti

Chriftiani autem,qui ab ijs quoque difsiciebant» nouum quoddam moftrum dam alcre nideren-tur? Alterum erat crimélæfæ maieftatis. Quid ita? IpfijUt hadenus oflendi, principes, quorum intererat hoc cri mine Chriftianos liberabant.Et ueró quid Chriftiani illis tam alioqui turbulétis temporibus molin unquamfunt, utperduelles iudicari deberent? Tertullianus ad Stap, Circa maieftatem Imperatoris (inquit) infamamur: tarnen nunqua Albiniani,nec Nigriani,ucl Caft Cani inueniri potuerüt Chriftiani. At erant mul ti fanatici amp;impurinebulones,qui Bacchanalia quædam in nodurnis fuis amp;nbsp;nefarijs iacris cole-banc, nomen alioqui Chriftianum profefsi.E-rant fanè. Nam qui Gnoftici dicebantur,tales fit iftcconfiteor.Scdilludnimisindignû erat,quod hi impunè graftarentur: amp;nbsp;qui ab ijs abhoriebat Chriftiani,eorum tarnen nomine amp;nbsp;loco panas darent, ficuti luftinus feribit. At cum multi profedoimpij homines amp;nbsp;lcelcrati,fe mentiren turefteChriftianos,amp;aftuteid fimularentuieq^ facile-abs ueritate firn ulatio difeerni pofsit,præ-fertira ubi dercligioneagitur: uili funt prüden tes fapicnterfcilicet confulere, cum totamhanc nationem, gentemque uniuerfam exterminan-dam elfeiudicarent. Atqui h hoc iure fit, nulla eft hominum focieras,ciuitas nulla,domuspro-pè’nulla,quæ funditus ddenda nö fit: quia cum bonis pefmixti femper maü funt, amp;nbsp;in tali con-fufione dditefeunt. Qiiid igitur ? An mali fieren di funt, ne amp;nbsp;boni inuoluanrur? Gerte lurif-confultilaudantTr2i3nirefcriptum,MeliusciTe nocentem abfolui, quam innocentenm codem-nari.

DE CHRISTIANIS. to? Éan.Sed in haccaulapoterantiuftiusagerejatqi ûpiétius. Vetuit Traianus inquinChrißianos. Rede, cum improbe illud, an Chi illiani elTent, foium quæreretur,fo]umque ad pœnam lacis ef-fecredebatur. Sedalia erat inquificio refticuen-da,quâamp; Tertullianus in primis requirit. QnÇ“ rendum enim erat, an qui Chrißiani dicebâtur, edam cHent: hoc eß,an quod profiteb3ntur,prç-ftarent,amp; eorum ea effet,elle quæ debebat, uita.. Quid homines cogitent, certb feire uixalins po tell. Sæpe enim alitcrloquuntur, quam fentint: amp;nbsp;maxime cum de rcligione quçritur,aliud age-tc,aliudnmulare folcnt. Sed quæ eorum tarnen fincaâiones,quæftudi3,qui more.?, que uita fit, fipropiusin cosinquiratur, non ell difficile in-teiligere.Cogitationis nullam in Rep. pccnairi eficdebcrc,iudicabant lurilconlulti. Sed hoc c-orum prudentia dignum erat, ut fadladiligctius cognoiccrent arque æftimaront. Specioki, quæ obtendebâtur,nomina repudiabant. Reffe. Rar uæ enim funt,quæ funt derrahendæ, cum ucri-tas quæritur. Nequefeio, nequedifsimulo,mul tosimpoftoresfubcarum ueluti clypeodeÜtu-ifle:amp;ciimreligionis titulo,tum ueró Chriffia-ninominis fpeciefæpe abufoseffe. Nequepro-feiloin cacaufauellem pronunciaffent Romani indices, fibi non liquere ,aut talcm ijs tabulam N.u principe.? dediffent. Vellern potius, fuillenc curiofi Qu«ffores,amp;cam inquifitionem inflicu ident,quæ paffanon effet improbos homines impune latere,Scfaliere. Narrat Lucianus, Pe regrinumquendam impoftorcm,cum Chriffia-liorum nomeninduiffet, captum, 8c in careers

pinâum fuilTc. Vdnam quotquoterät tune in* ter Chriftianos Lucianici i^^mfef ( qualcs olim multos fui)re,amp; nunc quoque eire,non dubito ) codent exemple,quas merebantur,pœnas de-diflent. Sed aJiorum bonorum uirorum religi-pfafimplicitasecquideratmérita? Nam falfum crimen ex triuio fumptum ijs obijcere, non erat ingenui hominismedum Vlpiani,amp;Iurifconl'ul ti,amp; Præfefti prætorio. Va!étinus,amp; Marcion, amp;pofteaNouatus,atquePaulus Samofatenus, ïnftituerant turpiisima profedo collegia, quae Chriftianæ religionis titulo etiam fe uendiu-bant. Digna certè h^c crant,qu2, ut obm Baccha nalia,exterminarentur: nullac^uefatis acerbafe-«eritas aduerfus talia fcclcrum amp;nbsp;flagitiorum omnium portentaeflepotuiflet. Seddoleo,tali-um impoftorum iuftifsimo odiojniudè copfla-grafletotam nationem Chriftianorum. Do}eo, prudentifsimos alioqui lurifconfultos, erroris fimulamp;iniufticiæbicfuilTe antimites. Audio iHamLadantij iuUifsimam indignationem,qul , porteaquam illud,quod paulo ante dixi,de Do-” mitio commemorauit, cxclamat: Quid ijs fa-?gt; ci3s,qui lusuocant camificinas uctcrum tyran »gt; norum,aduerfusinnocentesrabidèfçuientium? » Et cum fint iniufticiæ crudelitatisque dodo* ” res,iuftos fe effe tamé amp;nbsp;prudentes uideri uolut, ?’ cæci amp;nbsp;hebetes,3c rerum amp;nbsp;ueritatis ignari, amp;c.

In quæftione iuris,hoc eft,religionis iufte uel iniuftæ,nonmirorcos falli atque errate. Alijs, quos errate putabât, tarn iniquos elfe miror. Mi rot, alieni quoque criminis iniufta inuidiaeos uelleonerare. Nam cuius tandem Prætoriseft,

DE CHRISTIANIS. «o^ don modo iusiniuftumdicere, redamp; fadicôtro perfiquçftionemcognitionemquc nullam man d»re ? Cuius Quæftoris, infontes cum fontibu# confufemifeere?

Alexandre Seuero fuccefsit Maximinus ille tyrannus,qui amp;nbsp;Cyclops amp;nbsp;Phalaris à Romanis» ut erat, appellabatur. Is ipfius Alexandri, quem trucidarat, amp;nbsp;Chriftianis fauifle audiebat, quo-darn etiam odio fuit crudelior. Sed plebi tarnen Chriftianæ pepercilfe, amp;nbsp;in folos epifcopos do-Öoresque fæuijire,fcribit Eufebius lib.6. hiftor. Ecclcf. Secutus eft Gordianus,princcps qui-demfupcrftitiofus,amp;adolefcens: fed fapiens ta-nien, amp;moderatus. Quiautem deinde cumfu-ftulit Philippus, etfi impiè ad Imperium cuafe-rit, tarnen eo temperanter ufus eft ad tuendani pietatis Chriftianæ caufam. Nam amp;nbsp;religion! Chriftianorum nomé palam dediftcjamp;Ecclcfiæ fuos fafces feeptrumq; fummififte dicitur. Quid turn impulerit, ut id facerct, aut quid tune fpe-öarit,nunc non inquire: fed interea Chriftianis aliquas ueluti inducias coceffas fuifte dice. Non fucrunt tarnen diuturnæ. Decius,quiPhilippo fuccefsit, cum eiusodio, Chriftianorum quoq; odium induit:amp;fecaputque fuum non minus pro fuis idolis,quàm pro Imperio Ro. deuouit, editaque horribili Chriftianorum ftrage confe-crauit. Secuti funt crudeliores etia luccelfores, Gallus amp;nbsp;Valerianus: neq; erantæquiorespro-uinciarum præGdes. quod etiam intclligipotcft ex Prudentie wfgt yf^ww^». Fuit tune Cypriano in Africa cum tribus negocium:cum Demetria no,cum Paterno, cum Maximo. Demetrianum

pulchrè deferibit in fua ad eum Apologia. Ad Pâ ternumin ius uocatus, fiftere fenon reeufauitî coque proferente qualdam Valeriani Gallieniq; literas,quibus mandabatur, ut omues homines eos adoraient deos,quos Romani adorabant: quiqueid non facerent,gladio ferirétur : refpon dit,aliumfe Deumcolere, eiusquealiam effele* gcm,qu3m omnium principuin ediftis oppone ret. Confefsio erat, quæ nullum ampliationi lo cumrelinquere uidebatur. Sed quia arbitrariæ tune erantpœnæ,Paternus tentât,num huncre-iim,exili; tædio frangere poffet : in quem paulo pbftgladio Maximus animaduertit. Æmili-ani amp;nbsp;aliorum quorundam ciufdem temporis inÆgypto prçfidumeandem conditionem effe. amp;nbsp;expertus eh,amp;defcripllt Dionyfius Alexan-drinus Epilcopus,cuius epiftola extatapudEu* lebiûlib. 7. hgnificatque Vaierianum initio ual defaniHc Chrillianis , amp;tam eos efle complc-xum,ut etiam eiusauladiceretur elfe Ecclefia: ledpoftcaquibufdam câlumnijsaucrfum,amp;m3 gicis deliriis fafcinatum,Oecij amp;nbsp;Galli fæuitiam imitatum elfe. Horurn tyrannorum impia edi ^la pluribus rccitare,nihil attinet. Quam inqui fitionem Traianus fulfulerat, reftituerune. Sed conditionem quam iileprçfcripferat,feruarunt, utfemper ignofeeretur facriheantibus. Interea uero quas ipS fuæ impietatis pœnas dederint, obferuandum etiam eft. Decius cumfilioeæ* fus à Gothis eft. Gallus ijs taftus eft triburarius. Valerianus à Perlis captus, infœiix fenex mi Ceni mæ fubijt iugum feruituris. Filius Gallienus, »tfialter quidameftet ueluti Sardanapalus, ta-

B E’ CHRISTIANIS. tor hicnhis exemplis territus, ad aliquam modera-tionem eft reuocatus: amp;nbsp;cdidis propofitis, fcri-ptisque etiam ad epifcopos Chriftianorum litc-fisjliberationcm amp;nbsp;religionis libcrtatem ijs pol-Kcetur: permittitqjjm eo nomine coire pofsint, amp;conuenirc.Excmplö unius Gueediéli,fiuee--piftolæ huins generis',exlingua Romana in Grç cam conuerfum, Eufebius luis Commentarijs inferuit:exquibus, cumaliud alibi nonextet, nücdefcriptum,cum ipfius quoque Eulebij ex-pofitionerecitabo.

; A^xx svii fit fixu^è/u o1igt;vA(-lxigt;'Jkv TtXfx ^Xf^a^fiT i^a-ßiii'tU’Tse ovx^^^ixt’cli, /A,sigt;xf^gt;}ffxf 'o Kxif aiiifi(i!vég'lt;f^Jfgt; ^lui X^}^k'j oiiXTiâtTXij lü'iHffl rs avrlnx ifi/x ’nçn^^x^fix-ftuf/ rif/ üatl' lifiM/^ lAikiy/tof^, (71' iAavätf^xf Teir Tfv Aé^’OU tt^xrüiü't rx (^ f^JVf S7tiTtAé//1/11' M’Tiy^xfSt Ti^t^x^xf, S' ^ItTOVTUfl f^a 7^/^ T^^7ltf/. AvTOItfiXTCJ^ ilMf-^ XtiVTrKl' ts Ani'ipiiio; yaKiiii'111, oV^f^^f^aVTVYity 7t^xf4ir, t/ainaiu ^MTrwx, àM Jlii/jtKTgl’lt;JyàM TOÎ! AffTith èTSifH^Tiat, r/iù ^y^iys^ixv lût i/^üf ‘Expiât lt;Aix wewr^f 7i'v àef(A,ov fnffi-fix^ÜVXl TrÇa^itXfX, iaut oexà TÜf^-riTIK// 7Üfgt; ^ÇHffH^ffi' (iUf/ oîat^âi^ijfai^/, iiM lt;Aix TOirà ^M v/.iâ( TÜr iXÀ^Tiy^nfüt Tif it-iÙ! TÙ TvTttfiy^S^M ^iwXiamp;i, ûe rf /.mJlexx v.uip cx^ J(Kà}/, àxt roi/ro iai}^ àxTX ri fjèf/ JluvX'rM vf)’ Vfiüff M’X-^ii^âi^xtjÿ.Au Trç^Tisf^iiû V7i‘ f/iOv ^vyufiai^xTM, /(« Aix mï/Ti xtlg'tjXtcf iiu^/umt o roi fity'i^iiv Ti^xyuxrti Ttçugrx^ T'fl/ii,v, Taf/TUTu/^ xif v'x' i^cii Jlnëoi/rx AixfvAx^a, rxu-'rx iai Tû axfgt;ilt;}-a^cf/ en rit funxîx/j ê^^uiaicfl'éc^rx yAÛT^ ^»t (ynettSra. àxi xgt;Xh Aè r^v xvtcv Aixrx^ie féçirXii, Ai 7lt;^e! fre/uve STtun^aevi wiWcÎMTXi, rx -rKf/ àxA0U{,iC'Vxtt litif^uTngiaf/ xTit^^xf^fixi’a/j è7HTçéau/gt;yuQix,

Equidem mirarer tamfuiire ChrilHanisami-cunijtamqueiibewliter corum quied confulu-

ifle Gallicnum,nifi fi cogicarcnijCum (utdix!) infœlicitatcfupcriorum tyrannorum,à fæuitia reuocatum cfle,eorumquG ( ut ait poeta ) uclHi-gijs detcrritum,quæ in exitium précipites aftos eflefignificabant. Eufebiusindicat præcipuum eius beneficium fujfle.quod peimifcrit ChriRia nos r ccupcrare illa,quç uocabâtur Im/^HTégix. Vt Chriftianimortuo» dormire dicebât, ficeorû fc-f»ulchra appcllabât eo nomine,quod fignificaret oca ad quictem amp;nbsp;fomnum comparât#. Athcnç us lib. 4. ex Dofiadii libro quarto rü#» àfKTiHây, fcribit, apud Cretcnfes in fingulis ciuitatibu# fuifle quafdam ædes publicai,ad cxcipiendos pe rcgrinos,quæ appellabatur imu^Kncix. SedChri ftiani-ufi hoe uerbo funt, ficuti dixi. Solebant autemad fepulchrafuorum martyrum,quorum facrpfandaerat memoria, præcipucconuenire. Itaque hæc 4lt;/^»T^glt;« erant ijs quædam ueluti templa. Cum igituraudimus ca Chriftianis per-mitti,inteliigimus pcrmitti,utadfuafacracoirc pofsint. Æmilianus illc Ægypti præfe$,pau-lo ante hoc edidum Gallieni, he Chriftianorum cpifeopos allocutus crat.-iMiv^iis- e^f^M ivtfvftif «vri àigt;Qlt;!i? iif if/ H fftWûJluvt wifitifxi, v fig ni àa}\.OviJiOVll imtf^KTveinx ilftDvM : ut narrat Dionyfius apud Eu-febium. Nune igitur quodille præfcs uetabat, Gallienus permictit. Eufcbiuslibroj». fcribit, Maximinum aliquando conatum id Chriftianis rurfus adimerc,cum cos difsiparc atque pclTun» dare uellet.TTÇiâTtf// (inquit) éi^-^dfi »//.xgTig a» nig ioi/iVTHQtctg rwtiflev lA/ci itçgfigiffiug igd^irXi. Gallic-« nus fui edidi cuftodem,amp; ueluti cxceutorem ac uindieem nominat,qu#ndani Aurelium Cyre* mum.

b É CHRISTIANIS. toj» Ilium. Quid cffccerithic nomophylax, nefcio. Sed inane amp;nbsp;( ut Vlpiani ucrbo rurfus utar) Ju-forium Gallieni ediftum fuiffe uidetur, fi confi-dercmus quod proximo deinde capite fcribit Eulebius de Marino: qui quidem non folum mi Etari tucdignitate,fcd amp;nbsp;uitapriuatus eft, quod Chriftianus elTer,amp; quod Cæfareæ Palæftinç ex fententiaAchaijpr«fidisid fadum fit. Ac in eo quidem iudicio prolatas effe antiquas leges Romanas,quæ Chriftianis,qui Imperatoribus non facrificabantjincerdicerent omni honore amp;nbsp;di-gnitate in orbe Rom. fcribit Eufebius. Credo leges Ulas fuifle, quae (utanteadixi) ludæis tarnen honores gerere in Repub. permittebant. Gallienum eXcepit Aurelianus,quieó tandem fepertrahi pafius eft,ut crudele in Chriftianos e-diftum meditaretur: fed priufquam fubfcribe-ret,repétino morboopprelTusinterijt. Prius au tem,ctfi quali fuperftitionetenerctur fatis often dit,cum Apollonij l’yanæi, perditifsimi im-poftoris,tanquam dei cuiufdam facra in Oriente Mietet: tarnen Chriftianos nonuexauit. imó ue rbeorum fynodum Antiochenamaduerfus Pau lumSamofatenum præfidio fuoarmauit. Sanc -cum aliquando in calamitatc quadam publica Senatus Rom. diu deliberaret,de inlpiciendia confulcndisque libris Sibyllinis, ita refcripfifte dicitur: Miror uos Patres fandi, tamdiu deape- « riendis Sibyllinis dubitafte libris : perinde quafi « in Chriftianorum ecclefia, nonin templo deo- « rum omnium tradaretis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«c

Quid hic notet In écclcfia, aut quid fibi uelit, Ilenlatis aflequor. Sedprofanumfuifleprincipe m

pern agnofco: cui qui fuceeHere ufqueadDiodä tianum,Chriftianos quiclcerc paisi lunt. Dio cletianus ueró omnium fuperiorum tyranorum rabiem fuperauit.Namamp;Iibris Chiillianoium bellumindixit, amp;ut incenderentur, flammisq; abolerentur,ad extinguendi religionis omnem memoiiam,edixit,Dicerem notium amp;infolcns Tuillehoc edidum, ut barbarum certèfuic. Sed memini Antiochum Epiphanem,cuminludx os olim dcbaccharetur, in libros Mofaieos amp;nbsp;propheticos fimili furorefæui/lle.Quid? Nefui quidemNumæPompilij Commentaries in agio quodamrepertis, quibus receptafacra conuelU uidebanturjpepercit Senatus Romanus: imö ue ró medio in foro ardere eos iulsit. Deniq; Vlpia-nus in Pandedis ait, libros improbatæ Icdionis tollendos eirejCap. 4. Famil. ercif. Huius autem generis iudicatos tuncfuifle Chriflianorum libros,non eft dubium. Sanè ArnobiuSjquiflam mas illas uidere potuit,libro 4. aduerfus gentes gt;j ita fcribit: Noftrafcriptacur ignibus mcruerunt » dari ? Idem libro tertiojindicat libros Ciceronis, qui (utait) labulofam deorum uanitatem refel lebant (uidenturautem hi fuilTe Iibri,quiinfcri bunturde Naturadeorum) à plerifquedamna-tosefle:mu!tosq; mufsitafle,oportereftatuipet Senatum, ut ij abolercntur: quafiijs Chriftiana religio comprobaretur, amp;nbsp;uctuftatis autoritas opprimcretur. Cæterùm Arnobius talia iudicia reprehendir. Na (inquit) intercipere rcript3,amp; publicata ucllefubmergcrelcdioné,noncft de* os defendcre, fed ueritatis teftiheationé timere.

, CE CHRISTIANIS.’ rtf-bum affuit: ut epifcopi enam tormentis ad lacri-Bcanduadigerentur. Mira ucró Romanæruper-ftitionis inculcatiojq^æ corporibus inuritur, ßC üeluti clauo impaftaarqueaftixainuitis amp;nbsp;rccla mantibus obtruditur. Equidem cum f^pe cogi-to,inrebus ciuilibus præftantifsimos furffele-gislatores, quos hadenus Ecclefiæ hoftes acerri mosfuiffedixi: amp;nbsp;eorum quotidie nominaamp;ti tuliin ijs,quos iæpeuoluimusjibris Iuris Cini-bs occurrat, fæpe etiâ attonitus obftupefco tam Scauerareligioneaucrlam dtefapiétum (utuo cantur) hominum mentem, tamque omnium propèregnorum imperiorumquc omncm con-bitutionem effe à reda pietareaiienam amp;nbsp;abhot lentemmt quos alioqui prudentifsimos nomo-thetas laudare lolemus,infanos carnifices in hac caufa execrari cogamur. Sedhoc alias uidcri-ïnus. Narrat ÆIianus,qucndam olim pugilem Nicodorum,apud Mantinéfes fadumeffeprae-ftantifsimum legislatorem : nee alio quam Dia» gors athei hominis confilio ulum cffe,abeo(|ue legesaccepirte,quas ferret. De Diocletiano,amp; ip fisadeó Romani iuris audoribuSjidem dici pol« feuidetur. Ego ueró in ea perffo fententia, ma gnam effeamp;legum labem, amp;nbsp;ciuitatum perni-ciem,inipietatem: amp;potiul'quam hæciusdicat, optadum elle, nullam plane efle iürifdidionem, nullamlcgcin,ciuitarein nullam . Fremant licet Epicursei huius araris leguleiicgo ramen Diago tæ leges lufpedas effe contendam. Scd ad Dia detianum reuertor: de cuius impijsedidis queries cogito,occurrereftatim rolct,quod Eufebi-\islib.iflt; narrat,unum ex aulieis prcccribusNi-cernediæ.

«4 EDICTA P R I N. RO. comediæ,ubiipfeDiodetianus crat, aufum elle palàm difcerpere huius tyranni crudelem aduer fus Chriftianos publiée prop ofitam legem ; neC rccufaire,quas propter taie faflum pœnas impen dércfciebat, conftanter perferre. Si quis albunl Prætoris corrumpat,in quo fit aliquod cdiâum fierpetuæ îurifdidionis,popular! iudicio pana* i quinquagintaaureorum tcneri, feribit Vlpia-nuscap.7. De iurifdift.Etqui edida propofita corrumpunt, falfi pœna pledûtur: ut inquit Mo dedinus cap. 32. De lege Cornel, de falf. Sed amp;nbsp;lege Iulia peculatus eum tenen, qui tabularrt derearn legis refixerit,fcriptum in Pandedis eft, cap. 8. Adleg.Iul.pccul. Ven'im Herosillcno fter,tctrumquoddam non Prætoris album, fed tyranni iniportunifsimi, iniuftumq; decretum» qiiod luris amp;nbsp;legum loco proftabat,fcrre nó pogt; tuit;ncque iurifdidionis,fcd iniuriæ publica cdiâum funeftura ncfariumquc effe iudicauiti ncque tam imperij meri, quam meræ cuiufdam inlaniæatque impietatis, Deo bellum indicen-tis. Quiddicam de duobus alijs,quç tuncaccef-ferunt, edidis nouis? Eo tempore Nicome-diæ, palatium Imperatoris cafu quodam confla-crauit. Statim ediftum propofitum eft,'ut Chri-Itianitanquamincendiari) excruciarétur. Qiiæ-dâ in Syria amp;nbsp;Arabia feditiones motæ funt. Statim lexMaieftatisin Chriftianos,utperduclliogt; nis conuiftos,edita eft. Quid miramur?Quod 0-Jim Romaincenfa feck Nero, fecitNicomedi« conflagrante fuo palatio Diodetianus nec difsi-mill calumnia ludæos Antiochiafuo tempore üexatos fuilTeJofephui commemoratlib.y.de beUd

DE CHRISTIANIS. nj bello lud. Sed quam Chriftiani minime fuerint, quöd dicebantur,incendiarij,minimeq; elTe uo-luerint ( etfi facillimè efle,fi uoluiffent, profeftó potuiflent) duobus uerbis indicat Tertullianus in Apolog. Velunanox (inquit) pauculisfacu lislargitatem iilcionispofferoperari, fi malum rnalodifpugipenes nosliccret.Sed abfit,utaut ignihumano uindicetur diuinafe£la:autdoleat pati gt;nbsp;in quo probatur. Cæten'im quo maior ^^ innocentiæ fuitpatientia, eoimpudentia impie tatis maior fuit. Refcripfit Traianus, amp;nbsp;lurifcon fulti fubfcripferunt, neminem ex; fufpicionibus damnandumeffe. Atquidamnabantur Chriftia ni, utarrocifsimorum criminum conuiûi: etfi non folum ijs criminibus, fed amp;nbsp;eorum fufpici-onecarerent.Nam quodaduerfarij obijciebant famam populate, putidum erat. Reüè fanè Ter-tulli3nus,reftè Arnobius, qui rumoribus fidem non effc habendam refponderunt. Imö ueró Di ocletianus inaiiacaufaconllanterdixerat: Vanç ,e populiuoces non funt audiendæ.Sed quid e-urn miramur,fuælegis incaufa Chriftianorum oblitum effe,qui cum alias iadare foleret,præci-puam principis uirtutem effe clementiam, cru-dclifsimus tarnen in eos fuit?Nam amp;infuaDal matiabarbaricum illumfafiumimbiberat ebri-us tyrannus,ut nó folum louius dici,fed amp;ado-rari tanquam deus uellet. Multis annis occupa-tus fuit in comprimendis orbis Romani feditio-nibus; nee interea quiequam ei cum Chriftianis negocij fuit. Vbi Imperij ftatum compofuit, nihil feegiffeputauit,nififi Chriftianos excinde-ret: Scluumin eos odium, quod annis fedeeim H H uel

uelfupprefierat,uel dilsimularat,effunderet:tan tumque efludit,ut eorum languine confperfam fuam purpuram geftare tandem erubuerit, amp;nbsp;ue luti fraâusultiofe abdicaiitlniperio,priuatiis-que in hortos luosNicomedicnfes le abdiderit. quanquam generum fuum Galenum fubditue-ritjcui tanquam in decurfu lampada tradens, ea-demlege madanitImperium amp;iurifdiâionem. hicq; cum duobus fuis Cæfaribus Seuèro amp;nbsp;Ma ximino, inillaarena gladiatoria eos ludos edi-dit, itaque furore incenfus exarfit, ut uix tadem frementem cohibuerit horribilis morbus:qui ta menhancfuriamficperculit,utcuin Chriftianis aliquando minus agere, non dico uoluerit,fed uellefe tarnen fimularit: amp;nbsp;uero coadus fit, cdi-ftopublico Chriftianos milfos facere. Colle-gain habebat Conftantium,pattern Conftantini noftri,principem humanum amp;nbsp;moderatum. V-tinam uero ilîum potius,quàm fe,aut fuos Cæfa res,femperaudijlfet. Sedqualecunq; fitiHud, quod tandem emiht edidum, uideamus-Etfi e-nim ab inuito expreffum arque extortum, Chri Hianorum adhuc religioné, qua poteft, infamia interea conipergat: tarnen hoc ipfum,auâoris fui infaniam,frcmentem quidem adhuc, fraftam tarnen amp;nbsp;uiûam,tanto magis declarat. Fuit lingua Romana de more primùm promulgatum: fed exemplum tantum illud extat, quod in lin-guam Grçcam ab Eufebio translatuin eft. Eft au tem tale:

, fànX^V lüflÄCJTtÜfl iXTU^VTilà^TS^Ilffl/iW^lMKVflfcÂSt 7tlt JlH/xa^iüif {/ltiiiTV7tigt;{i(ie^ix, ii/^as' /AO^ ^f^nvXt/ftifia jr^tr-T/^0fj àdTM revi aji^Mcve yciJLCV! àxi 7ftp t/lt/ticfieu' a^t^'V' (tüv

DE CHRISTIANIS. U^ f^/i'J r/w TÜ/jpu/AXite/u tXTtWTX êjtciu/ii^lfóiffXiamp;M ,àx( •rev'^ TWTrçéfmxi/ lïicivraiamp;xi,!^^ ânù dp^^i^iM/eti ei Ttfftrx/f ycVfUf/ TÜ// (XUTÜ/J itXTX^ilMlTtXfl t/cV XC^f^tpy fif XyX^ é/iu Tl^ó^S^l/JlTrXvJ^^eiC^- STiflTt^^ TII'I Acylffftü TÜCXUTM uvrtivi TiKsDi/eJIx iiXTa\vfgt;(i,‘éf fii s7iclt;amp;DU nir v'sit! 7Kf i^x )(Xi ùxTXt^H^i^âs'1/j, xTri/jh }jut '!^^Tdj}gt;igt;f/ àeà flyover xv^i-7Üfi nffxt’y àxragrÿaxVTif, xffi.ii hxtx Tüp xvriifJ Tt^ó^iffipf ilixltie ‘itxytr (ßDvÄiTe,iivT!»f iauTiiif ^Mviftuvr ■wot/jffxi^ ^x! TDVTtVl 1iS:l^X^VÂlt;X0JHflyÙM OP lAiafié^lHt tAlXf^^X TI^/J ßn ffuvtxyfif), TeiyiXp'Mv roiointv vfgt;’ lifiüff ‘jtçc^xyfixme tüXfxnuMvßfjff'xvict, äf n 'vwi ni vwo Täp xp^^xia/j icarx fX^ePTX (XVrlVf /HtXJ'h'jXI ^ 7l\iï'/0t pdi ÜtvJluvW V7I0' ßAhäc^Tifj TfKcl^m Jii TX^x^ßePTff tWxvroiovr ßxvxTHut iiiffi^ap, àM STTdJIi Twp woK^üp tn mIt« Mneynix t^tapi-ttévrup giü^Sipior pin reïr ßtfir reit xtiov^xi/ioie T^v igt;fiamp;-i^cpov/ui ßpnrnoixv ■gr^oaxyap MjTevg,fti}Te rü TÜp ^ly^x-fwp 1l^lfé^xp, liflO^ÜVTlC ét t/Ùi HfitTlflU' flÄXvß^l^TIlX! ^ à^ir/iv t^i/wiKÜ fmißßi^tU'j'^i «t àé^Xftar xnamp M'^ ß^XTttif ^vyyvwp/ifj iifft^ip, '7!^igt;ßvf40TXTX àxl c-i nvru tIcv f'^y^é^iiftp t/w KptTfpew ènfnrâyM ißäp ort/^iirx/^ci/, itx Mißitufip^^iytcufoi, àcà Ttvt einigt;vr, ov ait aiwi')yci/Tt, xciv-ßürtp Dvraitf cSt rt piiJlc4’ vTtifXVTiop rit ftnytjpxt xuTSvr H^XTjcp. t^l' /7!^xt ^( iTU^CKfi!'TCle o^mX^Mt l^JlKeéffX fiov, TI avTtit xaxfafivKx^xS'Xi JlerJtrfi. ößcv éareè TMiTla/ tiw xuy^ói^H^/p tiiv liptTS^xv y éfiihtvfi tóp fMiTÓip ßdp iHtrtfVgip nrsj^i rit ffKtMQiXt rit ii/,iifé^xt iixt rüp t/inpoa'i-loPfiiM rit (M/tüp^ ivx iexrx wxvtx T^óttep iiM tà tfixpiefiX '^‘’^^%gt;^f iyiii, àM à/x(0ipvti^iw c^ TH iavrUps^fix tAv-^ tHßüfl.

Huiu^ ediftj prefatie eft,qualis eflefolet pro-fanorum principum. Narrat Gallcriusjfele hafte nus hoc egifle,ut Chrihianos,qui à maiorum lu orum rehgioneamp;moribus defecerunt,ab erro-

reinuiainreuocaretjueterum legum rationcm fecutus. Tâtumqueabeft utagnofeat Icpeccaf-fe,uteosetiamica inlanire confirmer,ut fanari non polie uideantur. Miror equidem Eufebium fcribere,Galerium refipuilTe, amp;nbsp;peccata fua Deo contelTuni efle. îtçùtæ (inquit) £fcWü^tlt;’A^gt;«Tiw rw rùf/ihuf/ÿiù. Miror Conftantium,Galerij colie-gam,huicedifto nomenfuum afcripfifle,autut aferibereturpaflum effe. Sanè cum Galerius hic aceufat Chriftianorum pertinaciam,conflan tiam eorum laudariexiftimo. Cum autem fate-tur lele haftenus fruftra omniatentafle, ut eos uinceret, uiftam impietaté agnofco. Eli autem memorabile, quod hicagnofeat, fefe fæuiendo nihil profecilTe: amp;nbsp;cum fentit,fæuire definat. I-mo uero cur definat, alteram caufam hanc adij-cit Galerius:quódmulti fiant athei,ut neqjChri ftum eolant propter periculumcrucis, neque ta menadaliorum deorumcultû perduci pofsint. Quidigitur?Edicit,utChriftianis impunè efle liccat: ut liceatijs,ficuti l'oient,conuenire,qua« diualioqui Rempub. non perturbant. Quine« tiam exprimit caulâm amp;nbsp;finem conuentuum Chriftianorum: ut Deum orent pro Rep. amp;do-mi tranquille uiuerc pofsint. Teftatur auté fefe præfidibus fpecialiteretiam mandalTe, quodad Chriftianorum tranquilliratem pertinere puta-bat. Sic enim folebant principes fuorum edifto-rumcertosueluti executoresamp; uindices nomi natimetiam dare. Præuidebant enim, multafo-re alioqui inania. Maximinus Cæfar, qui in O-riente agebat, cum hæc mandata accepillet, atq; etiam edereamp;publicare iufsus eflet: quantum potuit.

DE CHRISTIANIS. «17 potuit,fupprefsit arq; ludificatus eft.Et qnäquä fuarum prouinciarum præfidibus,dicis caufa, a-Jiquidde illa Galerij Imp. fententia fignificare fitcoaftus : tarnen ut earn illi facile contemne-rentjclfecit. ipfe ueró nouo crudelitatis nouç co lore quæfito,atrocilsima edida promulgat, amp;nbsp;(quodanteafaftum non erat) in medijs ciuita-tibus,inæsincifa figit: Chriftianosquefic extec minari iubet, ut nein defertis quidem folitudi-nibus locum exilio ullum relinquat. Exéplum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

ferreihuiusdecreti extatapud Eufebium. Vellern etiam extaret Apologia,quam quidam Lucianus Alexandrinus presbyter,Nicomcdiam in iiisadeumabduélus,non folumilli obtulit, fed fanguine quoque luo confignauit. Cæterùm cum Maximinus paulopóftaudiret Maxétium absConftantinoin Italia profligatumelfe, me-tuens fibi ab illo Viftore,quem iam in toto Occi dente audiebat libertatem Chriftianis integram tandem dedifle,cœpit mitius agcrc,amp; fua illa æ-reaedida ultro refigere: primumque mandat,ut blanditijs tantum Chriftianiad idola reuocen-tur; fi nolint,amp; talibus illecebris capi nullis pof-lïnt,uinonadigantur. potius dimittantur. Inte reacallidè fupprimcbat,an etiam ijs liceret publi cè coire: quod tarnen præcipuèquærebatur. Hu’ iusautem iuris interpretes,iniull;i amp;improbiiu dices, quod lege expreflum non erat, non effe permilTumcauillabantur.Etueró cumijscollu dens Maximinus, Chriftianis inlïdiabatur, ijsq; dam illudere cupiebat. Quid igitur ? Non tulit Deus longiorem impij huius tyranni uafriciem. Inillas ftatim eum anguftias redi git, ut pati pla-

ne cogeretur,Optimo iureoptimaque conditio-« neeffeChriftianos; amp;ueró edidumjquo ita effe aperte iiibcret,iam etiam animam agens poftre-« mó ederct: nihil ut fuperefiet, quod ConftantH ni pium confilium diutius impediret. Tantæ molis erat,Chriftianæ ecclefiç,in orbe Romano» id impetrari, quod omnibus alioqui hominibus ofFertur. Neque tarnen adhuc dico poftrema iUa' Maximini concefsione impetralTe Chriftia-nos earn,qua digni erant, libertatem. Multis e-nimadhuc Conllantini legibus opus fuit, utea libertas elfetjelTe quæ debebat: multisquepræ-terca fandionibus uix aliquando tandem fepta ^ communitafatis elTe potuit, aducrfus uim amp;nbsp;audaciam aduerfariorum. Sedde Conftantino alias uiderimus. lam ueró cum hollis,amp;hollis ferus atque immanis, pofheaquam annis trecen tis fruftra fe uis tota Romani Imperq in gentem inermematqueimbellem elFudit, nihil taméha denus adum efle agnofcit,nullaque humanapo . tentia, fed ui quadam diuina tandem fradus cc-dit: nequefolum quicquid uel abali/s antea,uel abs feipfo tentatum elè,inane,amp;fimuliniuftum elfe fateri cogitur, uerum etia ucris uidus, quic' quidabs patrono amp;nbsp;amico edici polTet,edicit: qualem quantamqueEcclefiæ uidoriam,amp; in hac uidoria poftrema quale tandem Chriftiano-rum troph^um elfe dicemus? Non grauaborita-que amp;nbsp;hoc pro coronide nunc edidum defcribe-re,ut ex Latinalingua in Græcam couerfumpo fteritati relidum eft. Nam archetypum Latinum intercidit.

DE CHRISTIANIS. n? H^flHtf, grae^/MtTtnit, oVas^V!, aVTV^èf, Ki/lmiTOt }lt;f(ßec-f^rgt; àtirà insu/TO! TÿénCfi Hfixl tAi^vdtüf, rüp iwx^^ita 7Üf/ TÜf/ Hi^ns^K/j Ti/i'j^f^Kifljiov 'n^cyodc^xi lAd, àcu tm/tx »VT^if ^ivKtiamp;eii'^Xfé^t^f^, eir tx KvffiTiKi/^ix^isr“^àxTH^ iwM^itJuSfXTÜf AUfiTlfi-éxt Am rw ^HJt^-t^TliTO! S^I TSsitetvif xvrijii/^. àM ûticIx 'açàtràùi^v/^e^ixv hvcriT(\iicic.lgt; ‘(f/^^/d, àxi TW SHX^IU/J e^lWilOUf 'K^t^f/Äi TVy^x/i^i, 6V-^e^üx xyvtdfifXKC SHX^û/j M'XTÇs^df/I7t' xùto riyiyi/^s^ Vip, yn/x^nnp tS eHXyup rü/j xv^fdTiup àM f)(^p ov ïxvTÜ ^ihipdi/xi zat^^it/tot'. iniTf reivew ‘Tr^oTUvTtvtAiKopysj t f! TfyfMlfa TÜ HpttTf^X £X TXPTIje TKt ‘7!^DflXffflil^, é^Ürilf-m^OVj/jlCPOp iù/ VTIJTÜP éailTlXTUp, i/ilCHÄliTtCCPUV Imu ftx ^if^’W^v, TÜp yeféwp 7Üp N(AlT(^up, TXt rui/ne/lavr râp^^t--ift«igt;iip f^Pf/ââxt, Tiio^XfVf ffdff/^ovf àM xTm^^fjadt V7io 7!ipigt;flflHlxK'lUp)'lylH'«lamp;Xi,ltXl df TPVTTIÜP iA( TCVTff TtÇt }(y^dpH»TXTÜp tTtXf^lUTÜpTÜP KpUTt^lPp , ÜP pixAl^X 7i^!!igt;üii)ugt;Tliv jiçtfrjHtuffXP yiycc^xi aalviAxftpfi'f TÜp i^i-üpTÜp’iiAïup xpTi)pàxTXTPifiepicdup.,,lt;Aeâigt;VTwP y^a.d/ix 7Up T^è} revr Hyiptéfas (nx^Pt S7iXf^}xf rü ■xx^eK^cfn PVIXVTÜ, OVüpmälTilTX/ÄCV, iv' èw 7tt ßm^tlTC) 7Ù TIII0V7U (âd y TH XVTH fVÄXHH THS XVTHS ^^PfflldiXS l7Stlt;^M, TiVTSp XVlpSSCl/lifUS f)(elt;amp;Xt THS •n^S^iffSUS THS (XifTSV,^M VWS pH (^evôs spTisJl'ifitQ-M, pinAf àxXvhâ-xi àM dvM xÙtoîs aVjij' ^dxv, Wifi' rives féfiev àxi v7!S’i‘‘‘‘^}’'^v^’ snif^ sux^u x^f^ ffltd WCldp. 7tKàv 0VlAi VXV AX^dp ÛpiîS iJluVIjÛH, STl TlVfS 7Ùp JliHx^üp wxf,sviéviMiwgt;Ta TXS KpireçAs àiKcrvafif^ hiii eh^xfapTevf HpSTf^svs ctP^^césious TStQi TX nçs^xy-pXTX TX lipsTtSfix wxfiisitlt;ngt;xJxv, àxt sitvHisTtf^cp 7t^cei£^ VXC TOUTXIS TXis âçHVndMS,Xis àv a^f^àp XÙTOÎS fTtSlHffW. îvxTolvxv dsTû f^Hswxsx vwe'/iX âpfit^sÂtXS Tsvfiefisu TiopiM^e^HjTsvTSTS cflixTaypx TiçsTlûâvxi c^epsÿeTijffX-^ pc^ijîvx wxsia'iHMpycvHTM^î^dvM TCvTeis,sÏTives TXV~ T^V tIw M^lfip Ùm Tiw âfUTHdciV pmC^Xi ßcvKWTXl, OV

XO EDICTA PRIN. R O. r^THt T»( t^u^tiif rSf H/^crf^atff àaâùr inetyer fint/Kimu,} ^lAia! âvTÛêyîfj ovrcut T^cfficvMTH d^aati^ix rtwr» icv èf f^fve ^^Hanaifi/J eKtte. àM rei àugiXHà t^iTxoiKiïx iTiut ^larX^THOVixfaiav fvy^u^fÎTXf inai^c^Tti àM ^af^/jyi^ii TM H H/it7(ÇX Jluçitt, àx^T^VTI) VS/Ati^STÜffKi UXTU^tÛftt' ftcy, If' a Tivff oinieu àcù ^u^x rfv ^iHKicv rü/f ^lyKtvä/) 71^0TtvTfirfTvy^Xi'ff' 'çfTX,fHTii ^e^aijiUf 7Üfgt; ycffufi TÛf/ lifinf^u/j àt 70 lAiHMa/j(ÂiTé^eife T0V fii0Htv,i vw0 7t fff /ixTiÂisfl}H Tjâ^iut, ^71 lAixnçxfir 7ov7ufi ytycvmxif , are df^ixßi^/^ix lAitAiTXÎ 7ifi, 7xÜ7X 7jiiai7X eifri Xf^^ 0/gt; t/llnuuff/ 7Û/uj^^i7ixviàfJ oU’XH^/i^^M fuil^aiaxfÂC^f , itx /tMCV7eV7U 711t H/tlTt^Xr CIVfsßäxt àM7Kt HfCftlxfM' e^uffif/ moairit haßaiffif/.

Maximinus muleis his uerbis fefe exeufare co natur,amp;culpamin ipfos præfides reijcit. Tandem aperce confirmât religionum libertatem : amp;nbsp;Chriftianis reftituiiubet, quæfifeusijs eripu iflet.tametfiiaminaliosca tranftuliffet • Huius edifti fententiam pluribus uerbis iterum expo-nit altéra Conftantini amp;nbsp;Licinij in eâdem propè fententiâ édita conftitutio,quæapud Eufebium extatlib. lo. hiftor. Ecclef. Perfonabât ijs tem poribus,amp;aduerfariorum aures feriebât, noces ” illæamp; fulmina Ladantij: Non opus eftuiamp;in-” iuria,quia religio cogi non poteft.Verbis potius ” quàm uerberib.res agenda eft,amp;c. Item: Quid !” ergo fæuiunt? ut llulticiam fuam,dum minuere ” uolunt, augeant ? Longè diuerfa funt, carnifici-’’ na amp;nbsp;pietas: nee poteft aut ueritas cum ui,aut iu ” fticia cum crudelitate coniungi. Item : Defen-” dendareligio eft non occidendo, fed moriendo: ” non fæuitia, fed patientia: non federe, fed fide. ” Ula enim maiorum funt, haec bonorum. Et ne-celîc

I N D minorumtorclueri pof-pnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^A-^r

Thyesitedcotiuiuid fo.ss Tiberius Imp.periculum dc eufdtoribus Chriduno- , rum commindtus 20.2 t

E X.

mit unis fduilfe dicitur 22 Trdidnus imp. Hif^dnus

fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

Trdidnus deeufdri Chridid-nos permifit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69

Trdidnus Hdturd deines éo Trdidniin Chriüidnosbene ficium, çx mdulgcmid

'^Alcntinus 104 ’ Vdien dims dPer fis cd-ptuS:X7inferuitutis iu-gumredddus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io^

Valcridni duld initio T-cclc-ßddidd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 s

Vdrronis locus 7} uenid dure Principis ef 34. L.Verus Antoninus uehem e ter dicitur dmdife Chri~ ftidnos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82

Vcjfdfidnus er Titus eede fidin Chri^idnorum no dißipduerunt if Vlpidnusl.C. coryph£US97 Tlpidnüfud purpurd Alexi derprotexit 100 uoccs popuUudnlt;enon du^ diendæ 7S-^ii Voie fus infdnus s^

X quot;X-lphilinus 82.88 FINIS.

•^’ ^7-'^ ‘ ^n» /ve^ï9 a'o'foU lt;! J.V f^** ''^^ quot;** fl«-ar^ -^lt;yw«^

JT ''*®**'^*f^ ^'^ÄuT-yaisit 4gt;!^'^^^^ ’i^-'Ï'^'^'J^'^ *'^”'^^'’' Tlt;|gt;lt;»^M1 d «M fti vi^n5»wn w*«?!^*« x:0 ji Clx^M igt; x#.' gt;nbsp;ïbi^ot ,^ V*;v6-^