Dit boek hoort bij de Coliectie Van Bucheli Huybert van Bucheli (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek

• • nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede

• • nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat

This book is part of the Van Bucheii Coiiection Huybert van Bucheli (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are. In order of appearance:

• • nbsp;nbsp;nbsp;the spine

• • nbsp;nbsp;nbsp;the head edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge

• • nbsp;nbsp;nbsp;the back board

863

Historia Geotium

Octavo n\ 863*

BP’*'c quot;nbsp;■‘»tWÖ CÜ-U l 86? i*“* «gt;- „ .tOnToIicatn ccflcfiani* Cottüra)^ unu Ijapttfma m tuninioticin

one nvomt^H^É^ uicatn fiitmïcmUilincif).

\3tnpC fe. finöS ll«r olto^

moul ^ t«w lt;i|ZößöWiö twiy ; to^r’ ^^r Pn«^ ^ Otiw^J^^ ^^^ ^AAMJibt? lt;4» tn^no moi -^ c^ ï

t:

P I U M

CONSI LIVM SUPER PAPÆ SFON-

DR ATI DICTI GREGORII

Xmi MONITORIALIBUS UT Vocant Bullis, amp;nbsp;£xcommunicationis,atque interdidli in G allia; Regem, Ecclefiam, amp;nbsp;re-gnum minis, è Francorum maiorum no-Urorum exemplis in rebus iit dem repeticum ;

A TussANo Bercheto Lw^oHOißè GaZ/ico in Latinumfer-monem converfum, ’

Plal. loç).

ALaledicent rpß Ç^ tu, /ehova, benedicest /nßrgent, Ç^ pudoreaffetentur.

FRANCOFURTI

Ex officina Typographica Martini Lechleri,

M D X C L à

HENRICO IIII CHRI-

STIANISSIMO GALLORVM

ET NAVARRÓRVM REGÏr Tufl'. Berchctus S. D.

V i rei ‘veri/afe ac jußitiaf C^ ßr^f^ü utriufqäe propu-Kta/id^e fundameKtis »ttugt;ï~ gur, H E N R i C E Chri/ïta-nif’imê, itö nee It/cem, nee

fert(fn,nec)((dkem,nee di^utatwnem refu-giunt : ßdin caujpeßM defenfiene re^fa viaj ^afione nimiru/njure amp;nbsp;fnodeßia pregre-diun/ur, ut f)rd:ter 'vieioriam j^uam meri-ießgt;era»t, méderatienii etiaw /audem een-fequantur. Contra, t^uibue iniißa eaußa ef/ , neeverißmiltt udaidtUi quo jure qua-que iniuria defendenda facultas ^ H pro argumentes c^ exemples optimes, quibets def-' eiuntur, contumelies, 'i’im amp;■ 'violenteam non ineufè tantum^fdproterz/è etiam fa-pen umero adhibent, in/ufetia fmul^fpe-tulantiainfgnes. Junimirum, exempit cauffe, infeholés ( ut à minimis ad maxima ..* fenfim progrediar')ufiz'enire vedemus^ub/^t

4 Præj.-atio

^uivel M^enii exercendioßentadiijue, -vel -veritafü tffußrafid^ ^^raiid doutant, Kec habest v/ide quod‘volu^u effiaant, ad c/a-r/wres, ad r/xa^s, adpugnos c^ pugnam ve-tfiufif: fdq^ ut, qui ifißna vociférai iofte,pendant i^ comemione vicerint, judice vulgo , quod ea mirai ur dr probat, érudit tores babeantur. In fro idem dieendum ; Uf en im erudtim dr Juf a eau fs vindex patrons gravit er dr modefè caufam agit ; fc ineptmrabula dr verdate drratione défit utm, in/urm complet forum, ridicults ter^iverjationibm caufam eludit,clientem fufratur,furiofs clamonbm auditorum aures obtundit,judicum etiam animos ene- ». cat : qui tarnen Coronieplerumque imperitit opinione, bene dicendi palmam refert. In templo etiam, qui Sparta quam nabli fint, digne or nare, amp;fifieptam probanda at que îllufranda veritatts provinciam, munerd fii funcliom auditorumq^ expeSIationi co-venienter, tuen non pof um, quia nulla ventât e nituntur, profugtbus obtruduntfa-melico populo fliquas, pro luce tenebras of-fundunt, peplus pra dolareaut furore po-tim tundunt, pulpdumferiunt,vociferan-

tur.

AD Henric, ru r. j tur, Mveritatü aj/êrtorçs cofitameliofcle-J^umant, fulmina centor^uen^, eoffuca^J fifces c^fècures^ad ignesamp; f^vißmes ^uof ^ue cruciatus damnanf. ^f veri pn^^ £c-de/iaß^e, efß zidia ö’ er rares pa»'o acrim reprehendant, mode/li.t tarnenßnes na excédant, 'uerttatem,^iiam praftentur c^ te-nent,daecre cantenti. Siquid aatem aceur -rit,quad tn quafiianem jure vacaripaßit,in . campum lubenter defcendunt,dßutatian!S erudita: dr made/læ eer tarnen nee déclinant nee detredant: fedpedem amice conferunt, laca lacis, argumenta argumentis, exempla exemplis, tempora tepartbus, perßnasper-finisapponunt : unde controvetfia tffrin^ diligenter exeußa amp;di/ceptatâ,veritas elu-cefit c^ canßrmatur,quäpafiea ad Dei gla-riam c^ publieam falutemßetur. Ne teô magnanime Jiex, tam multis magni^ rébus iamintentumclr amnina affxum plu-ribusmorer, in tua perduelliuq^eaufja hoc ipfumper^ici pateU. Jl/i enim,ut ab iis dt-cendi initium faciam, d’“ ift temaxdeßna, inju/lißtmamregni alienatianem, conßata iamdudum omnium ordinum conjuratione, per/idemaliuntur : acne, quod palam [bo-d iq

6 Præfatio

norum ^uidem omnium judteio ) nefarium amp;nbsp;impium elf, id nuda cauj/aJreti aggredi •v/deantur, religion^ nomen conjurationi ß^ obtendunt : JJgt;eciofum fanè präfextum, guop longue de biß ç^ p^ne dtearnfa/etnati, feeierata hanc cum perdued/hu^ ßis ever-tendi regnifocietatem ineuntes, viw 'vident ef^ pereunt./ZiCC idorucaußa efi. ,^0 tandem modo eamdefendunt ê' ar mb, tn-cendiis, rapinif, clt;edibfti, 'venenis, merce-narib, homicidiis ^Jacn/egiü, dum neeß-cris rebus (^uarum 'vindices 'uideri'volunt} nee profanes, nee fèxui, nee ^tati, nee perß-nis, nee digniiaii, nee tuæ etiam, ^uam re-•vereri c^ cobere imprimis debuerunt, maier ßatiparcunt, non tuo tantum regno ( cujus maximam partem occupatam tenenfinhi-a»tes, fedtu^e etiam in/idiantes faluti. Sai-temßmßacaußa propugnandapaul'o moderat eus dr' humamus, ut patrio religionif ^ueßudeofi ab^uantu/um 'vtdereii3tur,Je géreront. j4t edue esi reb/a ^légitimareligion is propugnanda, (jr ha:reßos, cu/us tua 2dajeßatem false mßmulant, fànandæ eß exttrpandlt;£'vta ? ^dbus etiam tarn multas injurias acceduntPapa Pomant Sulla, öt

contor-

AD Henric. 111r. 7 contort a in te taoj^ omnesfulmina, ^(/ibta té^ a/ulgo rerumimperito odiojurn Vexeer andum redelere, tuo^ tihiaddtólifimos civet à tua, fpofint, flut is (^ dignitatii fropugnationeavocare tentant.^t,0 Chri-fianif. é-potetifSex, ^taa caufaiußif fma eiltenfmcla legitima.^illiutdefende-da ratio. Hegni enim ficcefio in nudamjam cotroverfarn dubitatione^^vocatur. yltde religione,in^uiunt, agitur-. rerum religio non ar mis,fed argument is dfudicanda ell ; non perduclhone, fid/acra fcriptura vindi-canda : non impio bello, fed pio concilio ilht-ßranda amp;nbsp;comprobanda eii. Sationiaute^ fcripturafiera, concilio iampridem te cru~ dtendum ofers, uf^ hbenter cefftrum c^ regie amp;nbsp;fancle aferls : ut gravifimls fri-pt is Jape tefifcatus es, e^ pracipue Decla~ rationtbus aliquot (fdehfimis tuicando-ris, ingenii, conf/lii d^ propofititeftbus] quas ideono itapridem Latinos feci,ut non Gallis tantum , fed ahis etiam omnibus, ad quaseapervenirent, cauffe tua veritas c^ aquitaspateferet. Prat erea cum vir quidam plus dr eruditus, idemq^ tuiobfrvan-tifsimus edit0 lingua vemacula Itbro erudi-

A iiq

8 Pkætatio

tè caaßam tuam c0»/rmajJèf, dr-om^ia, ^u^ contra objiduntur, verè ac perj/zienè refu-taj/êt : t//Hegoeadetnrationemotus,in La-t tn»m et tamfèrmonem converti, un de ca-ter^ nat tones abundè di/cerent, quam jufia tua c auß effet, c^ ^uàm tnjußa hor um bel-lorumoccaffio, utretota penitus comperta, adjufiffstmam tui deffenjionem una tecum fifeipiendam exeitarentur. Cum enim co-jurati tßi nee r et ver it ate, nee jiffiitia, nee fietate, nee conjihis,nec ie^uißmis ate pro-poßtis condittent bus à nefarto fuo coßlto ab-Jirahipoffint^ßdtnjußd ar mis regnum tuu magisac magis ußsrpare,cgt;'^ adHißanum transferre peroant^at^ue in ea re modis, ar-tibus, machinif^^ omnibus enitantur : ^E-^uumei/profeéi'oat^ueadeb neeeße, pien-ttßime Eexpatria^^amantißime,ut ,ß^ t/M, ^^ tucrum, totiuß^regnifaiuticonfil-tumveiis, jufarn, caußarn jußis ratienibus neeeßritf^ armis propugnes,regnum tuum e luporum tßorum fauctbus eripias, bonos tam tndtgna dfatrocia tecum paßbs récréés^ cos pat rtlt;e, itf^ pa triam refitua^s : at^ pie-tatem ó' juffttiam ( ^ub tua conßlia dtquot; arma omntno ßeffant) conjuratorum perß-d/aef

AD Henric, iiii. 9 dia dgt;'’fgt;^f'f^gt;^^à4 a^ic/of ac proßi^afoi eri-gM c^ ßabilioi, ffacem^ßüdam, quant»/» in teerit, conßituas. ^}Ï re/fatunus no» tibi quiolem, qui meUora lt;^fipis ç^ fentif^ fed tuis turn Gadis, turn extemisetiai» aliquot , veteris bißorilt;e amp;nbsp;eognitionis rerum non fatisperitis, à Sfondratonuper inje^us fcru/zulus, unde fortaße altqua eaußi tu^ minus conßanterab illis j/ropugnand^ oc-caße nafeipoßit. rerum huie quoq^, malo ab eodem fufgt;erioris libri auclore, praßns hoc fioßmul ^erudito libedo remedium adfer-tur, quo bullarum ßarum vanitas oßen~ ditur, infirmiorS animi adverfus hos inanes metus eonfirmantur, atque ad cauffam tuamalaeriter for titer^ defendedam tunt optimis, tunt veri^imis exemplis edom ex-citantur. Libri hujissprobe intelleSli utiü-tas (^ necefitas, tumpiorum tui^aman-tifimorunt virorunt, qui de eo Lat/nè ver-tendo mecum egerunt, conßlium c^ au^lo-ritas : denique f quod dicere primo debui) Jumma mea erga tuam ^taje/latem obfir-vantia, i/lique obfequendiç^ patriapro mea parte confalen dl voluntas hue meadduxe-runt, ut eum etiam in Latinum fer mon ent

IP

conuerterem : unde Germania /juidemts^ /a, yinglia, Scotia, ffelvettorufti gens in fide, in finâ/a bac focietate, in propojitofifie-ftoque nofiri defendendi confido ferma-néant : magna 'vero Jtaliafars, d^ Hiffa-nia tota hujns régis dr regni, immo ebri-ßtdrrebgionis ver a boßes, aut fia fere dißat, aut quod nobis exitium macbinantur,ßbi if fis certo imfendere feia^nt. Tz verb, rex ebr/ßianißtme, oftimaconßientia, caußä aquitate, honoru omnium precihus ,fortif-ßmorum pofu/orum turn Gadorum turn ex-ternorumprafidiis ,fid Dei imprimis, cujus ercaußa (nontua tantum') dr nomen dquot; ctfltus bic aguntu '', honitatedrrnißricord/at fußt t laque nixus, ridiculis iß is Budis, d' infeßis boßium armis contemptisyfortiter, ut facis,in banc caußam incumbe: neeprius a jußißimatui, regnique defienßone piè dr neeeßarib a te fufeepta defifie, quam bac ta • ta conjuratione, cb/urad/que omnibus fun-ditusextincOs, Deo finis bonos, Ecciefia: ßia dignitas, Gadi.cfiia liber tas per te tuo-rum votor urn compotem faclum reßitua-turdquot; conßet. J^tod Deus Oft. Max. quo tu f raff ttè uno d^niteris d'’tonßdis,faxit, aevi-

AD Henric, iiii. ii acvitaffi tibi tui/^ue omnibus longißimam amp;feiicißtmam lar^iatur. Fale o Äex Chri-ßiani^ime, ai que hune (quem mthiunum 'venebieo ) •vertenali ahent operis /aborema me tua gratia fußeptum ,tuaque etiam Ma-jeßati 3icatum, fummiffèque oblatum pro tuofingulari candore, amp;nbsp;“verè regt a huma-nitate,ferenaßonteaedpe. Sedanie Mu-fio noßro 2 C/dugußi / j fi t-

IX

Tuff Berchetuspio amp;nbsp;candido LeóloriS. /

IR A H T u R hodiemf(lt/ lt;jif(ô~ nam malo genio , ^nóvefatff noßro Mia hac civiiia ant na-taßnt,antalantnrtandin, Ç^ magit tn dies angeatnr, ita^ne

propagentnr Ç^ conßrmentnr, nt nn/lts t^naenn-^ne opponantnr, nee optltne, nee vtrilfns, nee ra-tiomins^ nee machtnis /aigt;efa£lari,perceil(, inte-rire'ijne omnino poßtnt. JVon algt;s re qntdem id mirantnr, ^ dolent etiam, oh rei, t^næ tam mnl-tafienm mala invehat, ^pietatiinßitiaijne tn~ teritnm minetnr, dintnrnitatem Qi magnttndi-nem. P^ernmß admiratores tUi, (ß animornm noßromm pravitatem, ^ cormptelam mornm, Ç^ vita lahem, acgravißtma, qnthnt ea totaßa-ietacfirdet,vnlneraßhi ob ocnlosponant, (ß, ^nodproxtmnm e^{,in tot ac tantßtjnibm labo-ramne, morbie nullam ferè fanitatis^eeiem ^ ßem reiß nam eße conßderent, non amplim mi-rabuntur .• fed dolebnnt nihilomtnus, ijnod de morbis noßris eurandis nnllo modo nee cogite-mus, nee laboremus. Kit ia hacßnt, nt uno ver-bodieam, Ç^ fielera, bellorum ^ calamitatnm fons(^eapnt:^nibnsntßextirpatie, nullusmi-ßriarußnisßerandus videtur. dVonperfit^uar omtua, •

AdLectorem. rj omnia, ^fna Ç^ tnfitiitaptnt ^ a/tht algt; aüis ex-f/icatafatts,fidmajort^/iidem i/lorum, ijfd Ja-pienter ea diJJert/en/nt, ^nos ad mehora eru^e-runt, /aude, ^nam nofira, ^ai nee a dispraceptis monitt Japere, nee adis ma/is affeéh rc^pijèere potmos, atditate. iEt qfddp/artigt;iis contmeme-randis templis teram, cùm,Jîavarittam ^am-hitionemtetemmas antmorumpeßes, ana hel-* lorum caußtm eJJè dixero, complexits ommafu-tßevidear? Hic anus mahis^enius cFl, ipai not tandtu vexat : hoe ipjam edt tdad faSam, ^aod (^privatisrehasdetrimentam, ^pahUeis exi-tiam adfert. Infeßus ide eÜ mor has, qai pieta-ti Ç$jaßittie, tpat Gallia noßra, ^ai£celeßauni-verfi extremamß ^aâ pojßt ,pernieiem maehi-natar. ^^emm Jam tanta aat eaeitate, auf fiapore, aat perverßtate en, qatnon videat, non fintiat^^fateatarimpia ißias Ç^perßda conja-rationis eaajßm unieam ejß amhitionem, d^g hujas eomitem avaritiam ê exctpio conjaratos ipfis,^atßeeioßim reheionisCcajas fi vin dieet proßtentarjnomen nohtt ohtendant,(^ eäßana permoveri ad capej/èndam hoe hed/:m ^cant, at ea in antupaam fetheet dignitatem ßam re-ßitaatar. ^teostpfitpottos teßor,ßmod'o eon-fitentia eonvt£li,tpaodfintiant,aperte do^aive-lint,annon religionëevertant pottos tpaamßaht-hant: annon£eeleßamexpagnentpotiostpaam propagnent : dnnon majorem ajarpandi regnt, tpaam vtndieandapietatis coramgerant: dnnon majorem HtJJtani, ^aam Chrißt rattonemha~

Ï4 A D L E C T o R Ë Nt.

igt;eant :agt;igt;jon dent^^ magis de priwfa re au^eij-i da,^Mamdepublica autornanda a^t ampitß-candalaborent? De its etiamipßs,ß modo quid ßipiunt, ipttæro, an ea, t^t/am tnez/nt^vera Qj iegi-timaßt reßttf(enda,ß eoi/apß eil, rehg/onisvta (^ ratio ? Certè prtfios pietatis turn fitndan-da (^ adißcanda attSores, Dexm , Prophetas, Chrtfium , lt;:^pofio/os, ^ a/tosptos DoUores: tam ejufdem conßrmanda adjutores, at Zmpera-tores, Peges, Principes, ptaßraePeßiabhcas, ^ popalosßconßiiant (ßattdiant,ioneè aliam z/ia misant, longé aham rationem fii^aentar. Sed ßat non minus vei'è i^uamfefitz/è dtcitar J (i-raelicusventer autibus caret: vapna lUa ^ hahendt ^ dominandifames nihil audit, donee pleneßtiatafuerit,ßßenetarnen ana/tam fi-tiaripotesl: ^aa contra quo plura ahjórhutt,eo plura appetere,^^gazas gaz.ts, regnaqueregnts ,,, cumulare ^ filet ^ gaudet. Sed mittamus jam conjuratorum firdes acperßdiam: (^ ad nos ipfis, qut punores videri ziolumus ^ fi-deliores haben,jamjam veniamt^. /ngenuefa-teamurneeeße efl nos hujus culpa, velgraznfii-mipotiusfielens confitos (ßficios eße,qui na-ficens hujus impia conjurationis monfirum non oppreßimus, Çgjam natum,ne adoleficret, non exttnxtmus : immo tilt cum nafienti ( eafuit noßra ficordiajprafi'ofutmus,tumqua noßra autperverfitas, aut inertia, aktperßdia fuiti natum aluimus, (ß eo ufiue eveximits, ut Jam nee opprtmi, nee extingui poße videatun

AdLectorem. ti i^ltiemm de rei exitu duin, meda ^ ficftri dej/dent : a/tt pecunia corrupti tn prepriam p emtetem ruimt : altt honorthus mhiantes pa~ triam produnt,^ hhertatem firvitute, ZJiJpa-Hum crude/tßtmum faperhiftmum.jue tjran-num, Ga/lo humanisme (^ moderatißimo rege commutant:pietatie, iilgt;ertatis,fidei,tn pa-i^ tnam ^ßeos, fi^ue adeo ipfisamons ^ officii, natura dent^ue totita ohltti, nee^uefilum,fid h ofiespotiuSjZiexatores, (^ affit ^^iores tnßeßiffimi. Hac igitur tanta ma/orumgravitatis ^diutur-fntatis caußa hreviter expltcata efio. 7\^tjue enim miht dec/amatto ad hac diiatanda injiitu~ ta e§ï,fidprafatio,quit hrevitate cotenta,contra-^Itorem meeffijuhet,quam Ç^ rei natura, Ç^ mea tonffietudinis at^ue mffiituti ratio ferant. I-Pu~ jufie tarnen diuturnitatis caußam a/teramßpo-fiuias,hanc'verèfubjiciam: Z^empe fJtffianunt regem, atque 2iomanum Pontificem, i/ltus,de t^uadiximus, amiationis ^ avantia mintflros (^ infirumentapracipua,'véipotiusartißcesÇ^ architeSlos ffimmos : quorum ideßiis nummis, hic fids Pullis, uterque fiditione, dolis,fielere, atque hlndine, Ç^iraquidvispermifiet,captat, corrumpit,rapit, perdit, donee c^ omnes Ç^ o-mnia ffia tyrannidi fu^jecent, Ç^ ita quidem /iffitxerii ac projiravertt,ut nulla unquam rattone ne exurgere quidem, nedum conßfiere poffimus. tJ^trum tarnen tfiud ^ perquam deplorandum, quod nos in tanta injuria indignitate, ^ malt gravitate ,prtßinaTiirtutie

id A D L E C T O R E M.

(^ lii’ertatisimmcfKores.Afarrantj iflii (^me/^ cenarits Afarranoritm fate/htthiu ^ manci-pits Saltaffdis, Lothartfigis, z^ Gu:fiis nofiroi o~ pes, Vires, 0^ animos tamJri^mlè (^ ientè oppona^ mus. T^firpiJ/imam hoc^noi^ae ^pane rtdicK-iam, ijKodnefito tj^aos Capranos ^ Sfondratos Bullis, hoc eH mer is nugts ( quthus ne pusri ijui-dem hodte moventur J armatosßc reformide-mus : t^uos potiits Afajorum noßrorum exempla ridere,perfiijut (^multare decuit. SedHt/pa~ tti(ßaiidihus,tnßdiis,tjrdnide,^nummßtjuam ^ladtiSj-virtute (^ virihus validioremacformi-sLihiliorejam omittamiss : redeamiss ad Roma-nospontißces rerum omnium Dominos, qui nee Chrißi nomine, nee reli^tonis caußd mott,fid u~ nâ tantum avaritia (^ amliitione,attjueeorum à ijuthusJjiernuntur, Ç^ de ea,iifuamfihi immeri-to arrogant, dignitate deturhantur, ulctfiendo~ rumcupiditatealgt;reptt,hasnoliisturliasfaciunt, has tragcedias excitant, has hellorum civilium facesaccendunt,ut filifine controverfiadomG nentur, Qj nos fiitsartihus,ficonfit^uitdpojfint, adBarhariem ^ignorantidreda£los,ßisBullis Z^ excömunicationihus Panico metu terreat, Ç^ ita fisis pedihtss Juhjiciant, utnehijcere^ui-dem audeamus. JVotum en omnibus ,quomodo Germanos fmpcratores t^uonda habuerint, do-neeprifitna virtutis memoresfi tandem college-runt, Ç^ pcniißctistfiis Bullis forti animoreßi-terunt. ^^dde Gallis noßris dicam ? fid tu res ex .nnnalihus noßrisßitts cogntta,tum propoßta mihi

ÀdLeCTOREM. 17 mihi hrevitoi decort memonent, at^ue ad rntti-ta, ^f(£ ex hoc liheUo (^ alt ie napereclttispetide-hent, pratermittenda hortantar: at lt;jaod pra-fentiemfittuti ma^is propriamej/è, ^ ad lihri argamentam pertmere videtar,id maxime at-^ tmgam. Nont^itar repetam Bonifadof, Bene-dtUosJaltos, Gregorios,(^ cateroiejaßlemfaro-^ rd amhtttonis (^ tjranntdd Ponttficei : fid de Sixto tantammodo a^am. Deam immortalem ! ^ao in re^em nofiram ^ Henricam ///, ^nem fats cöfltis tractdandam caravitj/arore elï de-hacchatas? tj/ao antmt tmpeta correptas in atrd-^aefevat ? ^t Det, qai ejas tela retadit, honita-te tnanesfaeranttllias conatus, Ç^ hrata omnin» fulmina. Kerum enimvero dum animofieo mo-‘ remuent, dam Hiftantlthidinifirvit^dum Ec^ defia Bomana dignitatem Ç^ficra fidd autori-tatem tuetur,piusefèpontifex, Ç^verasPetri fuccejfor predteatar : /mmortalttate etiam Ç^ Divorum confirtio dtgnas putatur. .AtMrha-HusilltusfucceJJoringenio longe diffimili pradi-tas, Ç^ adpacem qaam ad hellu propenfor, tjuia minus anatara adfurtoft Sixtt cößlta exequeda comparatifs ^ aptas efè videhatur, cumpaacos tantum dies infidePontificta moratas efèt,a cojurat is , i^uorum caujfam nee prohaiat nee pro-movere curahat, è medio fithlatas e^t. Sfon-dratustn Papatumilltfuccefit, t^uinein Mrha-nivieem fuccederet, Ç^ neHi^am^ Hiftana fadtonise.vpedationemfalleret, atroci^ma ^ gravijfmaquaquein GaUta regem regnum^ue

18 A b L E C t o R E M.' ipfientmachinari, (^ ^uid^Kid afiHoritatis aé potentiaß/t deeeßoresßbi ufi/rparunt, ad utrtuß ij^/teperntctem^ everßonem conferre decreviti /n Ga/ha, JVoiilitM, ^rehi^utßdeies Gadtfefi erga regem fuam optime Dei lieneficio antma-toseJJèofierdatit: finde coKlt;nratt ^ famiita regia interitfim, ^ Ga/lictregni ad f/ißanam ahaitenattonem, ^uam jamdtidam cogitant (^ mohuntur, fi poJJe ant^aam ajje^m deßerant: dValltim vero prafintiw efficaciuf^ remedt/im ej/èft/piamputarant, ijteamß Papa veterem ilium rf(higinofrmgladiiim,quo majores tpßm infini til cum Germania principihusi^alits helia gefierut, expromeretiat^ßa tonitrua ^fulmina maximo cum fondu z^fragore uhfiue au dienda ad terrendos hominu ammos, ^ aifiuem reitgionis firupulum w injiciendum , contort queret: ipuo perculfi amp;nbsp;perturbati ,fingu/arem Juam, omnia qua a Deo mandantur opfcia regi ac regno prafiandi voluntatem fquam haSlenut perpetuum ^ confiantem habueruntJ immu-tarent,plane'queabjicerent. Sfondratus pracla-rumtUud Pltfiiani (f Gallia con/uratorumcon-filium fiquutus, a novijfimts z^Kartits Calen-dis duos fj^onitorioi Bullas fifio Papalt a fi compofitas Bhemos periJ^ardhum Landria-num Beferendartum fuum hoc maxime confilia Ç^ animo mifit, uteaspertotam pofiea Galliam dffiergeret, qua venenofiio magts ac magd im-buta , conjurationem vehementius confirma-ret. Exits altera ad Nobihtatem ^ rehquum

popu-

AdEectoREM. is* populfim, Hy^itera ad£cc/eßaj}tcos ^^ ad Car* dtnales maxime, tonifiant cum re^e, mittiiur^ ^^^ris, ieiïor, ad quemßnem s' Dicam hlc paucis, i^uod fußus poßea auctor proponet ac refutahit. Papa unica reli^umisßecie, (^ ha* refios Cquam impudentißimi cen/urati per ca-iumniam Ç^ maltctam confingunt, fitat^ue m regem perßdta ßalßjßme pratexunt) crtmine du^M, nulla omnino nee régit jurüjij/uod nul-io pa^o convcllt peten, nee divini mandati, ^uod nommatim de ohedientiarégthus ^prin-ctpthiu exhihenda ßmeitum e^, ratione habita, turn hos turn i/los admonet, immo (ß imper at , ut a regeß non jam deßecerint, quam-primum deßetant, at^ue ad a/ium recipiendum colendum^ueß comparent. jQ^m f infuses) regem nobis conflituere in animo habet ? ddißanum , inquam, cut tot us hic deßdatur labor, ad cujus ßtim non prorßus ^utdem fi* dandam (unus enim Hifpano regi non (nf-ficit orbis ) fid nonnihtl reflinguendam haC tota conjuratio conßata en: hac arma, hi ex-ercitus , ha faces fieblant. Kide ^uàm verè Sfondratus Christum fitret, Pe t Rum roerat, utriufiue modeßtam fapiat, Çf imi-tetur : ^ui non contentus hac nefariè monu-tjfi, rmlitariteretiamveltprannicèpotiuscom-mtnatur , ntß certo ^ a fi prafinpto tempore imperanti fibi pareatur , eos omnes exe* craturum , at^ue ad tartara ipfit detrußrum, £ccleßaßtcisßcerdotiafitaercpturum,deniijue

£ V

io AdLectorem.

rerum omm/an ficrarum communione ^ uju fis omniigt;ns interdiilurnm. Sant qmdem homines Sfondratnm ut infinum ^ furiofam mérita ridehuntf^ui taha praterfas Q itts omHe att-deat .• ^t catert ,iti^ue ah ntmiùm muiti, ijui, ^uaminantahieePaparum fulmina Jtnt,lt;puam parviea neteres Ga/lifecerint, tpuamque vana ft tanta tfia, quam nohis ofientant, potefias Ç^ au^oritas,nonfitisinteUi^unt :utne animo con-fiernati^^regt, (^rentte, Ç^Jiht tpfsdefnt, hoe hrutas vanajque minos hin hujus auSlor eru-ditofine amp;ptofinpto eludttfat^uetumff'avifi fmisrationiiusèfiera maximefiriptura petitie, turn Pegum exemplis, turn Senatuu ^ ^ca-demiarum Decretis ex Galhca hifioria deprom-ptis, nfanostfios Sfondrati coterorumque ejufi modiconatus accuratifimè retundit: acdocet, quantùm hoe Papa mandata cum Dei, cujus fi Ticanum mentitur, pugnent, quamimpuden-ter et tam Ç^falsoconjurati,omniziero pratextu defiituti, regem Ç^ hareticum, Ç^Pcclefia ho-fem meufent. Hanc autem refionfionem au-Hor Ga/hs primo ac propriè dejlinavit, iri^eo-rumque potijfmum gratiam ^ ufim Ga/licè confiripfi, ita quidemdare ^ perfitcuèj üt aiignaris etiamfacilé intelhgipojft.dtoi rei, qua tneo tradaturgravitatem, d^ earn qua inde ad omnes manare potesl, utihtatem, dignijf-mum opus efèjudicavi, quod Latma hngua ie-nefeto ad externos etiam tranferretur. IVam iellorum qui dem civilium, quiius Galhafa-£^^^^

A D L E C T o R E M. xi ^at^rumores ubicjtte terrarum dißminatißent. fid dubium non en, ^um mu/tt fiecioßis tfiat (quälet à Cattlinartis obtenduntur J conjura-tionis factenda, fiatufiue nofiri perturbandi causai ignorent : t^utbue perfiinègratum futurum ejfiputo,fi eaeverè, ut hic edtjfiruntur, ^ plané tnteUigant, (^ certiùs de iis firmonem inter fi conférant,at^ mtfihis nofinsvehementius corn où finonopibus Ç^■viribus, certéprecibus nos ju'vent. ^t hoc me ad hune ■vertendi laborem multomagis impulit ,i^u'odprincipu ^ Âerum-publ. omnium chrifiianarum caufià cum nofira fimulagatur. Galltaenimàconjuratis belloim-pio Ç^ mtfirando prima appetitur. f/hcPapaci-■ves adver/ùs regem concitat, alios etiam a fuis confiUisnonvaldé aliénés^ adrebelhonem co-firmandam fàtu propenfes fulmtnibus temtat, ^u'ofablapublicifiatusmutatione,regnu Galli-cum in P/ifiani regis ditionem (^potefiatem re-digat. ^^d quidemfi(ut jamdudum machi-natur jhoc modo afiè^uatur,‘viam ad cetera im-penafibieadem rationeJùbjtcienda patefailam ^^f^^^'*^^^ fjfiptttat. Opéra vero enpretium eai. ,eprinctpes Ç^Refiubltcascertioresfieri,ue ß^^ß**/^ raùonibus diligenter confiflant, Ç^ ex nofiris calamitatibus, ^uod/ibi ex ujùfuturum fit,pertculum(utillemonetjfaciant.Cum^ De» fuppliciu,ulcif:endifùi caufià,de nobis fùmpturo ■vifiim ita decretum^fuent, utfunefia haefax tn mediis regni nofiri -vifieribusprimùm açcen-datur: enprincipum omnium, fi beneficum agi

B itj

Îl 2^ D L E C T o R E M.

'z/elint, munus, adhocrefii»gae»dftm, ^ao Gaf^ /team regnam mifirè deßagrat, incendia,priaß ^aam ejmfitntt/iat tn ßatpferttm teS/a tmmttù 'vtdeant,nohtsfrcct(rrere,præfintem^ opentfer-^ re. JVemtne certè tanta ingenittarditateacfia.^ pore,tanta etiamjadteti debi/itate eße pato, qtti nefitat,qt(antaßtHtßanorftnt ambttto, ac do-mtnandtltbido: qatque aperte non wdeateam eßeanamiHortint mente, eóqae tantam ii/ortint cogitattones (ß conß/taßcäare, at Cathoitet reges alti^j terr ar ant évadant. Gerntania,Ang/ia, Cß a/iaßitis ma/ta détones idja expertafaerant, /Ht aatent, ipaofactltàs optata conßqaantur,Papas ad nat ant, ar/tttrtam^^ßtant fingant, para-toj^ haltent, neenon eora Pallas ^ falmtna ( ef-ßcaeißintas adßiperßttiofant (^ tntpertta val-gas contra Principes religionis nonttne concitan-dam machinas Jat olint,ßc ^ nanc totis virihta adhihent. f^od conßltantßex eora anintt finten tta tn hecregno ßicceßerit,hoc profelio exent-plamplares tn eandt mpofiea calantttate trahet, erttijpjontediocrcpotifictapotefiatisargantenta, Paila, t^aas Papa Sfondratas ad nos dedtt, ^n-capantar A'fonitoria. Pt vere aaide A/oni^rta fient: ^ftrhas nintirant Prtnctpes omnesadmoné-tar at toto peSiere defiets relt as cogitent, atep fia-rtofiitfia execrandorantperdaetltam, aat omni fiadto (ß conataadregnorant Ç^ Princibataam e-verfionentperntciempj incamhant, cotfiiltafi-rto Ç$ fidalo animadveftant, ^ao a comparatis per ecs infidtis, certtfiintd^ ratna praçavere fll’i pojfint,

A D L E C T o R E M. Ij pojßnt. Ego veroprapotentent i/l^m Deam im-penorum auSlorem ac propugnatorem omnihm precilfm oiißcro,f{t hocregnum cattroj^ prtnct-patM ac ReßfibheoißlvM (^ incolfimes confir-•i/et, aeprofitrnma, ijua valet,potentta,Paparum Ç^ conjuratoramfarores coerceat,t(t antt^tta tl-la ^falutari Chrtfiiana Ecdeßa tran/^ailhtate reflituta, PietM £^ Jafiitia, ^aa ab hie bellis op^ pftjß Ç^ extinSa omniKojacent, ad ejits nomitiis glortam fehciffimè nbt^ locoradenuo exciten-tar Ç^ vi^eant. a^^t^ hacprolibri ^feidem male,qua non valde magna esl,^pritfationis etiam ( eujus, ut illefiptenterpracipit,evitanda ed tm-modica longitudo,nein caput excrevi/fe videa-tur )ratione,ntmtsf0rtajßemulta :fedproargu-menti quad prafins calamitas/uppeditat über täte ^ copia, nimis certèpauca didafiint. Eerum (^ decori Ç^ mea quoque imbecilUtatis ratio ha-bendafuit,i^ntmia illa,quafirn antea tn eodem fere argumenta ufia, reprimcnda luxuries. Hoc autem,candtde le£lor,qualeçunque en, aqua a-nimo accipies, ^ ßqua htc aut minus proprie ^ ele^nter ditia,aut non fills continue i^ venufiè comexta ( qualta eße multa fateor) te oßendent, ea vel commode tranßerendi dißcultati, velar-gumentigenen, velmeapotius imbecilUtati tri-bues : at que huic in tuamgratiamfifiepto labo-ri, meóq^ m publicam utilitatemßudiogratula-firis, EAPafianoßro 4Hugußi i^^t-Sedani,

E iirj

*4

D E D U P LIC1 DIPLO

MATE PONTIFICIO.QJIOD NULLAM VOCANT, O RN A TIS-ßmi cuiufdam vin carmen.

Tp^^ui bullato duplici ceufr imine Franco!

/nßmuf terres, nee te cœiefiia terrent Fulmina, t^ua exitiuprafins ttégt;t,Papa,minatur, Fce/uid agis? Furia te agitant. Fe per dite perdis, Et proprio ittgulas gladto, dumfana profanas, SacrataJ^ue tuum ad nutum vis claudier ades Cœlorum, ut portas. Fetri eÜhoc clavihus uti CSiplacet idfiperis.J undehactuatata potefias Eevotisdivûm S^ reguminterdicere fiera? ^t quis cordatus te fulmmeo ore ^oantem Sfondratü iamferre queat? t^uid tu ntfFulla es, Ferè homo peccati ? cum Bullis teque tuijque, .^t^jtuoCijuistdtimeat?fiufulmine,terrasCtet. fi^ lt;juatis, ./dltitonas detrusuadFartara mit-Fro dupliciergo tuoDiploma hocaccipefmplexe xît duplo (^ mat or te mox tua pœnafiijuetur.

Raro antecedentem fieleflum Deferuit pænapede elaudo. Horat.

IN BULLAM GREGORII SFONDRATI.

r Felago infirgit mox tempefiate coorta Bulla recens,tumidis (^levis extat aijuis: fluHt.

F/KlHbusfllfidit,plenoq/ieatidentioror^e Enatat,^^ vartisätß/htt/ia modts.

Moxruit ^pfitcepspropenfi adlittora ßu^Ju^ Confia^ba tnß^ftmoi naufiaga totafinit.

Eßftmiir/trßtm tenneis vanefiit inanrof. Et qua dimum or tu efî, deficit ip fit die.

Huctua ficnofirisnuper Sfiondrate fiuperfiat, fngruit, tnfititat Bullaproterva mails.

Hue illucpavidum in vulgus diffufa per err at Afore fito, atque animos concutit ilia loves, Protmus atfitcro correpta furorefinatus^ Devota ell dirts impia Bui fa Juis.

Setfia minutatim, pedtbits calcata,repente Omnibus hue Bulla eii fabula faHa loets, ' Fabula quinetiam in ventosperitura recefiit. Sic bullas idem cafits (ß or tus habet.

Et tu hue Dive voeas tua fulmina ? tu hifee me^ Htsco^iFrancostn tua vota tubes? nbsp;nbsp;f^^^

Scilicet hue fortes metuent ludibria Franct, SubJenbent monttls in fita damna tuis.

Gallia quu toties hueplumbea tcla retudit^ l^t^ix deviElas mox dabit tp/à manus, ^fS° ^S^ Sfondrata cum Bulla, BuUa Gregori

Cumque hac Bullarum pagina tota crepet.

Sint procul à Francis Bullu leuitaff timorque^ Stt tua bullatts Bulla ttmenda tuà.

PIUM CONSILIUM

SUPER PAPÆSFONDRATI

DICTI GREGORH DECIMI QUART!

A/onttortalilgt;iis,ttt vacant,Bt//lfi,amp;£xcommK-ntcatioms at^ue ttjterdtlï-t m Ga/ha regem, £c~

ckßam,^^ re^nnm minis, è Francomm mato-^ mm nafiromm exemp/is tn reigt;tü iißiem repetttnm.

U A N Qj-i A M amp;nbsp;tempus Sc hoftium adioneSj ipfo-runi confilia ita patefe-cerunt atque illuftra-runt, ut nullum iamarti-ficium religionilque prçtextus obftet, quo minus aperte omnes videant illos eótantüra(peólare,uchoc regnumad Hilpanos transférant, nofquc univer-fos ad miferrimam fervitutem redi-gant: fperandumq; fit, novum iftum Pontificiarum Bullarum conatum nihil maius quam antea effetlurumrEgo tarnen veris ac fidelibus Gallis opera: me pretium faduru putavi, fi eos hac tantilla hiftoriarum collcctionc non-

nibil

De In T. Reg. Franc. 17 nihil iuvarem, maiorumq-, noftrorum exempla iis ante oculos proponerem, ut fuper illis,qui de dito illo Papæ programmate -habentur, fermonibus amp;nbsp;controverfiis,eorum,qui aiufta caulfa ftant, fidem confirmem, amp;nbsp;eos qui ab eadefecerunt, officij fuiadmoneam. Noftrihuiufce rcgni ftatus à mille amp;: ducentisannisadhæc ufque tempora cum fuaviflima amp;nbsp;fingulari libertate conferuatuseft: neque id tarnen fine gravilTimis ofFenlionibus amp;nbsp;iniuriis, quibus alioqui firmiffima quæq; amp;nbsp;flo-rêtiffima mundi imperiaobnoxia funt. Hic veró nihil confultius cogitari, fie-riq-, utihus poteft, quam 11 attente di-fpiciamus, quid patres noftri præftite-rint,utab omnibus cafibusamp;pericu-lis,amp;: iis maxime, qua: à Roma fatali amp;nbsp;infefta Gallia: bofte emanarêt,amp; undc nobis per prifcos illos Romanos pri-mumfervitutis iugum impofitum effet, fc fartos teftofq; tuerentur ; utid, quo nihil carius amp;nbsp;anti quids habere conuenit, cadem prudcntiaamp; confi-Uo, iifdemq-, artibus amp;nbsp;rationibus,qui-

î,8 DeInterdicto

bus nobis hadenus illud confervarut, rerineamus. Verum, no omnibushi-ftorias, ex quibus perijiicere hoc licet, videre contigit.Permulti interim pro-euldubio, (quidquid hoftes fermoni-bus fuis crudent) fummo amp;nbsp;fui in rege obfequij, amp;, cum fuælibertatis, turn Regiæ dignitatis ac iplcndoris propu-gnandidefidcrio tenentunqui tarnen idipfum multo alacrius proculdubio prçftarcnt,fi fcrupuli quidam, qui, quu de Roma,de Papa amp;Religione agitur, cos adhuc male habent, illis ex animo cvellcrentur. Alij, qui Urbes ab hofti-bus occupatas incolunt,ad fcfe coniu-* ratorum perfidia diftraftos, rurfus in priftinam concordiam,confenfionêq; reducendos diligetius multo incum-berent, hprxtextus ide, quofafcinati tandiu obtorpefcunt, amp;nbsp;quo eorû antes ab iftis (èditionum facibus,amp; regni proditoribus affidue complentur, ex illorum animis eximeretur. In hoe ergo potiffimum elaborate, amp;nbsp;ad publi-cam hanc caudam, ad quam defendê-dam optimiquique,patriæq; amantes viri,

REGNI FrANCIÆ. i^ viri, fummoftudio con{pirarunt,pro virili parte aliquid etiam conferre volui. Res equidem tanti refert, ut nulla alia unquam antca magis. Agi tu r enim hoc ab aduerfariis, ut wmma amp;nbsp;à régis auftoritate plane divert,in hoc regno conftituatur dominatio. Agitur hoc etiam, ut flatus mutatio fiat,qu.'E certe omnes rcgni partes fecum trahat nc-ceffe eft.. Mortalis hominis mandatu, Dei mandate plane opponitur: unde nobis magnopere metuendu, ncquid hicoffendamus, quod extremam regno perniciem adferat,niftmaturc no-, bis præcaveamus. Id fane ad noftros omnium animos excitandos, amp;nbsp;ad cu-ram de libertate falutcq; noftra ferio habendam plurimum valere débet* Quamquidem ad rem ut adjumenti aliquid hominibus noftris adfera, ego eorum, quæ in hoc aliquando regno in ejufmodi cafibus cótigerunt, hifto-rias leftoribus ante oculos fideliter co-ftituam, atq; edifTeram quo fe modo majo|;es noftri gefterint, quum Papa: fua fulmina hoc confilio immiferunt.

JO De IntiiRdicto ut noftris regibus, eoruniq;poteftau fubjedis facrorum communione in-terdicerent. Quonia vcro nobis bine conftabit, prifcos illos germanofque Gallos ejusmodi confiliis nefariifque molitionibus fortiflimè femper refti-tiffe, atq; Papam ipfum, ipliufq; Bullas Romamamandalfc, cùm tantaillius, quam in fe ufurpare conabatur, tyran-mdemferrenopolTent: Secundohu-jus libelli capite rationes, qua: eos ad id impulerunt, Sr quid nobis quoq; in iisobfervandumfit,pertraól:abo. De-niq; omnia ad earn rem, qua: hodie in controverfia Sr contentioneverfatur, acommodaboamp;referam,doo€boque, adid,quodDcusiubct, præftandum, atq; ad regni decus amp;nbsp;dignitatem unà cum libercate noftra conlcrvandam, nullu ufquam præfentius præftantiuf-queremediumdaripofTe, quamß codem plane, quo illi, amp;nbsp;animo amp;nbsp;fide fimus.

PRb

ReGNI FRANCIÆ. Jl PRIMA PARS;

fffßoriaruwt^uarufiilam, in^uibM tie P4^ par um Bu/fû (^ excommumcatiom-

hus a^itur^Epifame.

BREViTÀTis,qüam mihiinhoc icripto propofui, ratio non fert, ut quidquid in vcterum moninicntisde Paparum adverfus rcgcs noftros re-gnumquc noftrum contentionibus cxtatjidcolligam: hoc mihi jam fatis efle videtur, fi ca de re tria, aut ad fum-mum quatuor maxime indgnia è mul-tis exempla proponam. Quotiefcun-que enim hæc qusftio in controver-fiam vocari cœpitj toties amp;nbsp;codé pror-fusmodo difceptatafuit. Cumigitur Papseprincipem ubiquelocumamp; au-doritatem tenere,atquc principum amp;nbsp;principatuum, impcriorumq; universe amp;nbsp;cum fummo jure in rebus huma-nis æque ac divinis dominos elle in a-nimum fuum induxiffent : tardius ali-quanto in Gallicis regibus, quam irt Germanis Imperatoribus amp;nbsp;aliis Mo-narchis conatusvirefq-.fuas expropie-

jt De Interdictó runt. Nam ab initio regum noftrorä ope atq; opera in fern fuam ufi funt,arque Pipinum , deinde Carolum magnum,eorumq; fucceiToresad Princi-patumfuum coftituendum inltaliam arcefTiverunt. Tune veró fummum in principesnoftros honorem, fummif-honéamp;obfequium tum oratione, tu vultu geftuq; toto prx fê ferebant.At-cnim poftquam illis ita ufi vel potius •abuli fuiflent, amp;nbsp;omnibus aliis princi-pibusatqueipfis adeoGermaniæ Im-peratoribus formidolofos fefe reddi-di{rcnt,tunc cos,quibus fuam omnem illam amplitudinem debebant, non modononcurarunt, fed ne meminc-runtquidem :quin potius militis, qui à ruftico benigne acceptus lautéque tradatus, in illius ædibus amp;nbsp;fortuniS dominari tentat, more amp;nbsp;exemple fc-fe omnino geiferunt. Primus autemj quemhïc comemorabo ,illorü cona-tus adverfus PhilippumAuguftum ex-titit:taliiq-, prorius fuit,qualis in Chro-nicis extat,amp; ex Innocentii 111, quiirt hactragccdia Papa crat, decrctalibus colli-

RSegnî Francia. 55

tuiido Jonnes, Sanrerrus diftus, regnü occupavit,quodArdurusBritaniçdux jure hçreditario fuûcfle contendebat, tjuöd ex majore natu ortus cflet .Ec quidecontêtioco progreffaeftjUtipfb Arólurus corü,qü£E Angliae reges reu-di nomine ab im oerioGaUico citra ma 'te tenebant, pofleflioncm Viciflim oé-fcupare aggreifus fit. Quod quidê San-tcrrus illc aiiimadvertcns,iuriquefuo diffidens, eum crudelitcr interficien-dum curavit. Arétüri auté propinqui Britanniæq; proceres cxdis auftorem ad fupplicium à Pbilippo Augufto de-popofcerunt, cUius amp;Joanncs Santcr-tusamp;Ardurus beneficiarij, cujufquc jürifdiftioni,eorum feudorum,quæ in Regno Francico poflidebant,nomine obnoxii étant; præfertim cum ta ex-dès in ipfius regis imperio pâtrata cf-fet.Rexcauffx cognitionem iudiciûqî iisreeufate nec potuit, nec debüit: itaquejure agi cœptum in Patricioru Franeix curia adverfusjoannem, dicf-quc iUi diéta eft, ad quam fe ipfe in j u-

54 De Interdict© dicio fifterct. Quod cum reeuGneC, auditis teftibus,caufsâ tandem dircm-pta Sc ad extremû perduda, regio pro-curatore palampoftulate, reus ob de-fettos vadimonii dies damnatuSjamp;fuis prædiis ac ditione omni, eujus patro-num amp;nbsp;vindieem regé habebat, mul- ' tatus eftjiis omnibus fifco adiudicatis. Hocdecrctumfaótüannoiio i. ReX ex co decrcto ducatus Aquitaniie amp;nbsp;Nortmanniae,aliaq;ipfius Santcrri cli-entelaria prxdiain fuam ditionem aC poteftatem redegit : qua in reDcum Abiadverfus multos, qui contra nite-rentur,valdepropitium habuit. Hic, Joannes fuis rebus ita fe exutum, ac o-mni amp;jure amp;:viribus,quibus talePatri-ciorum decretum convellcrct, defti-tutum videns, ad Papara, eujus fulmina amp;nbsp;cxcommunicationes potcn-tiflimis quibuique Monarebis terrori tune erant, confugiendum fibi puta-vit. Papa Innocentius III accuratè, ütdebuit, quamiufta illa eau Ha effet, nécne,quantamq; nomini fuo infamiç notam inurcrct, fi amp;parricidara ilium re ce-

ReGNI pRANCIÆ. 35 i-cceptaret, amp;nbsp;legibus cripcrct,expen-dere nihil quidquam penH habuit:fcd bccafionem oblatam arripere, amp;nbsp;in re fuani convertcre maluit. Joannes fi-quidem cum venerabatur, illius le cll-entem profitebatur, ex fœdere turn fuum illi regnum mancipabat, fubdi-tofque fuos tributaries fadurum, turri Angliam illi beneficiariam amp;nbsp;feudata-riam habiturum fe pollicebatur. Magna véró bic crat poteftatisPontificiç amplificatio, qua ad Angliam amp;Hy-berniam ufque,Romani olim Imperii fines,ea protendcretur. Papa etiam vehementer lxtabatur,datam hinc fi-bi occafionem cfle,pcr quamamp;regcm amp;nbsp;regnum illius adoriretur. Sicenimj, cum primum rcgi edicerct,ut quo dm fuamditionemtranftulcrat, id Joanni redderet; atq-, adidfanciendum, ex-comm unicationis , quæ tantam vim adverfus Imperatores ipfosjamhabu-erant, minas adderet, illum prxmetu, iBi fuain illam fedem obfervantiâ, im-jjjcrio fuo pariturum, indcque præcla-1 tumfeiheetregum Gallis amp;nbsp;regnitö-^ 4

j^ De Interdicto

tins fub Paparum poteftatc amp;nbsp;audori-tate cóftituti,argumentum fore fpera-bat. Ergo PontificiaillafanditasJoan-nis cauflam tuendam fufcipit, fuofquc ad regem legatos cum bis mandatis mittit, ut arma quamprimum ponat, amp;nbsp;quidquid ex dccreti autoritäre u-furpaveratjoannireftituat : cxc5mu-nicationem , totiuique regni intcrdi-tianera comminatusjuifi morem im-pcrantifibigcrerct. Atprudensamp;cor-datusrexejufmodicomminationibus nihil territus, magnamfapientiflimo-rum virorum, quos confuleret, multi-tudinem c5vocavit. Res ab iis tota ex-cutiendaac definiedain medium ad-ducitur,atq; hinc quidem,quid,quaa-ramq-, officiiPapæ deberctur,illinc vc-Tró quanti momenti decretum illud elfer, quanta caufe æquitas, quæ deni-que régis auóforitas,mature dilpicitur. Ea re diligenter cóhdcrata amp;nbsp;perpcn-fa, conjuntis animis amp;nbsp;fententiis, da-tur tandem hoc régi colîlium, ut Iprc-tis omnibus Papæ mandatis amp;nbsp;minis» illiminime obtempérer, arqueadfu-.

turum

R F. G NI pRANCIÆ. ^T turum concilium provocct. diétu/fa-étum. Papa vcro xgcrrimcommu forens fèadeó fperni, principemq; tan-tæaudaciæufquam reperiri, qui jugu fuum, amp;facra;fedi obfequium rccu-farcaudcret,furore pro fuo more ab-reptus, litcras, qua: etiam nunc extant, ad Galliæ Clcrum mifr, fpecio-fis quidemnominibus valdcinfignes, fed qux verè ad eum contra Regem concitandum, populumq-, feditioni-bus illius opera amp;nbsp;artibus diftrahendu, atquea fua in regem fide amp;nbsp;officio a-vertendum ipedarent. Quid plura ? omnium finitimorum principum, amp;nbsp;Othonis Imperatoris maxime fadio-nemadfetrahit, quacunque rationa fibi conciliât,amp; Galliæ regnum à fc profcriptum adprædam iis proponit. lllorum omnium copiis poftpauloin unum coatis, regnum Gallicû in maxime fahèdiferimine verfabatur. Ni-hilominus tarnen rex magno femper fortique animo fuit, omnefque amp;Pa-pæ amp;nbsp;fadioforum furores, caufæ fua: bonitatc fretus,contcmpfit. Similiter

C iÿ

jS De Interdicto

ctiam Clerus, nobilitas, univerfufque populus, quidquidPapa inipfis regni vifceribus molirctur, à fua in regem fi-delitate Sr obfequione minimum qui-dem avocati unquam fuerunc. Non eft tarnen quód quifquam hinc fulpi-cetur regem non fumma obedientia turn Epifcopos turn reliquos facrorn antiftites profecutum fuiffe, ut in Yl-lamberga prima fua conjuge,quam re-pudiaverat, ütis id docuit : nam amp;nbsp;ad-moni tionibus erga fe adbibitis paruit, amp;nbsp;Eccledafticas cenfuras pertimuit. Verum (imulatq; audoritas illiuspeti cœpit, compertumq; eftPapxcogita-tionesamp;confiliaeópcrtinere, ut po-teftatem fuam Sr imperia ad noftram ulque Galliam, quemadmodum alibi fecerat,nó fine Sr regiæ amplitudinis, amp;nbsp;regni dignitaris, Sr Eçclefiælibcrta-tis detrimento proferret : Tune verb rexcumfummo totius populi con-fenfu,nehirns Papa: confilnsfuam au-doritate potentiamq; oppofuit. .Jam ad fecundam altei;ius Philippi hifto; riamveniamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Phi-,

Reg NI Fr A N CIÆ. j^ Philippus cognominacus Pülcher , Philippe Augufto aliquot póft annis fucceflit. Eo regnâtc,Romç qui- ip* dam Papa fuit,corum omniû, qui in ea fede unquam fuerunt, verfunflimus, ambitiofiflîmus, ftatuum ac publiez quictis perturbator înfeftilïîmus, atqi etiam fLiriofiflimus. Ego autê de eo ira loquor,illius teporis fcriptores, amp;nbsp;cos maxime,qui Paparum vitas pofteritati prodiderût,fequutus. Bonifàcius vm ille ipfe fuit.111e vero dolore dirupeba-tur, quod poteftatis amp;nbsp;audori taris tan-tû, quantum appetebat, in Gallia non obtineret,atq-. hoc unum cis Alpes regnum Paparû ambitioni amp;nbsp;tyrannidi refiftcret. Ad id confcqucndum,con-tentionifq; faciendum initium, ex (ùis intimis, quo maxime uno confidebat ac nitebatur,quendâ, eumq; arrogantem acinquietû,amp; ad res novas Ipiran-temadhibuit. Atque utturbulentum iftum cum majori dignitate amp;auctori-tate inGallia cóftitucret,T olofanû Ar-chiepifeopatuin duo membra fecuit, noYÛqgt;Epifcopatu,quo ilium ornaret,

C üij

•^0 De Interdicto Apamcç,GalliçNarbonêfisurbc,crea-vit.Id fadum régi no admodu plaçait, diiïiæulatû tarnen fuit.Novus ille Epi-fcopus,ut via ad ea quæ à Domino fuo mandata habebat,perficjcndafibi mu-mrctjmulta in vulgus de rege fpargerc ac difleminare cœpic» caq; probrofa ^ contumeliofà,pcr quæ odium illi con-flaret, amp;nbsp;de eo, qui meritô illi deferç-batur,honore nonihil delibaret: aperte palamq-, diditans, fc no. in regis, fçd in Papa: imperio amp;nbsp;poteftate efle, ut cæterisEcclcfiafticis vins ad idemau-denduexemplo elTct. Hiftoriciajunt ejufmodi fermones deinduftriaab E-pifeopoiUojaftatosfuifle, utpopulus adverfus regem concitarctur. Ea veto tempora tunc difficillima crant: Nam ob maxima amp;nbsp;diuturna,quæ re:t adverfus Anglos fuftinuerat, amp;nbsp;adhuc fuftinebat bclla, populus graviffimo novorum tributorum onerc premc-batur, cogebaturq; rexalia atqucalia illi fubinde imponcre: neq; folum, léd Ecclçfiafticorum etiam fidem atq; o-.pcmimplorare, amp;abiis pccunias, belli fub-

Regni Franciæ. 41 lifubfidia, flagitarc. Cætcrum, cum rex videret A panic rife m ilium Epi-fcopum in fc magis ac magis indigna intolerandâquelicçntiainfultare, no-vaq; fnbindc moliri, quibus regni fta-tum in Pontificis fui gratiam labefa-ftarcr : poftquam diutiflime tatam in-folentiam pertulit, iufto tandem do-lore amp;reiindignitate permocus,com-prehendi hominem amp;; in vincula con-jiciiufht, Papa co aao irritatus, multas magnafq-, occafiones fibi ad eaquç 5inimo agitabatefficiundaopportunif-fime datas effe tunc putavit. Primum, populum Gallicum ob ingentia tribu-torum, quibus vexabatur, oncra ad fa-öioncs amp;nbsp;difcidia facile inclinatutum. Et révéra magnis feditionibus Sc Lutetiae Sc aliis aliquot in locis coords, regü miniftri aliquot trucidati tum fu-« crunt. Idq, pro certo habebatur ( Hi-ftoriæfiçprodunt, atque ita intrium Ordinum coctu propofitum fuit) Pa-pamipfum fuisconfilüs Sc artibushos motus concitaffe, carumque ca:dium çaput Sc auftorc fuifle. Quodadde-

42, De Interdicto

rum attinet, exiftimabat Papa eu tanta ûbi imponi tributa paffurum nunqua, proindéq; eum facile eb addufturum, ut à régis caufla regnique defenfione defcifceret ; nonintelligens videlicet, aut potius intelligere nolens, id in Gallia non efle novum nee inaudi-tum,præcipuè in Abbatiaruproven* tu, partem illius quandam in fumptus belli neceflarios coferri, ut monachus Xlt;A}-,c./4 Aymonius in fua de rebus Gallorum geftis hiftoria teftatur. Attamen, ut banc qualemcunq-, derioffenfionem augeretac promoveret, ad banc con-tenrionem aggreditur amp;: incumbit,dc Cleri ab oneribus publicis immunita-te decretû facit,atq; regem,ut ab ejuß modi pecuniis exigedis abftineat, ad-monet. De ApamenfiautemEpifeo-po, facinus indignumelamitat,ijuaß rex,cujus iuflufadiofus illc in carcere aflervaretur,Ecclefiæ boftis amp;afflidor eflet. Nee bis contentus,aliud præter-ea artificium comminifcitur,quo fepe Pontifices adverfus reges noftros ufi funt,utpialalutariaq; eorum confilia impegt;

RegniFranciæ. 4} impedirent, amp;nbsp;eos apud fuos in ncglc-dx autviolatxrcligionis fulpicionem adduccrent. Etenim regi prxcipit, ut tranfmarinam inSaracenos expcditio-néfufcipiat: quanquaisalioqui de Sa-racenis reprimendis no valde labora-ret,quiVenctiarumamp;: Genua: refpu-blicas,(pacis tempore duo prçcipua ac firmifTima Chriftianoruin ab oriente propugnacula) bello graviflimo inter fe commififfet, eóq; neceffitatis addu-Xiffet,utSaracenosEcclefix bodes fuç ditionis fines propagate finerent.Quç quidem omnia non alio fane pertine-bat, quam ut modis omnibus extrema amp;nbsp;regi amp;regno ipfi pernicicm compa-raret. Regem enim extra regni fines amandare,eique,ne pecunias adbellu gerendum necelTarias de fuis exige-ret, interdicere, nihil profedo ahud erat,quam regnum omni ad fui defen-fione ope ac iubfidip fpoliarc,amp;facilli-mam Anglis aliifque hoftibus ad illud ’ invadendumatq; diripicndum, viam aperire. Rex itaque non ignorans, quantæ cuts amp;nbsp;comendationi fibi clfe

44 nbsp;1^2 Interdict©

deberet regni à Deo fux fidci concre-diti confervatio : feiens prætcrea quid fui fibi deberent, quæ fua etiam eflet audoritas: ftatuit corum, quæ à Papa præferiberentur amp;rpræcipercntur, nihil plane fibi faciendum elfe. Ibi turn Papa furerc, amp;: per Archidiaconum Narboneniem Bullis amp;nbsp;mandatis in- / 'ftruftumregi impcrare, ut Apamen-fem Epifcopum vinculis folutum di- ► mittat, nihilq; tributi de Clero exigat: nominatim hoc illi edicere, fummani in hoe regnOjCtiam in rebus tempora-libus, audoritatê penes ié clTc : bis nifi rexparcat,hancq-, dignitatemamp;jus fibi iponte fua concédât, dito fc amp;nbsp;exfr-crabili anathematc illum cofigere, regni jus illi abrogate, illudque (act t fe-dis' pofieffioni jure caduci adferibçre: cos omnes, qui Papx fummum jus in

V Gallicum regnum eife ncgavcrint,hç-reticos ccnferc.Hiftorici aliquot ipft excommunicationis verba referunt, hxc fciiicct,utrcx pronuntiaretur hç-reticus, ichifmaticus amp;nbsp;Ecclefix ho-ftis : idcoquc, ipfe una cum uxore amp;nbsp;libe-

Regni Franciæ* 4J iibcris à lacrarum rerum piorumque Virorum communione amp;nbsp;concilie ab-dicatus : quæ excommunicationis formula vulgaris crat, amp;■ in Imperatores aliofq-, nonnullos fæpenumero ufur-pari folita. Immo veró Bonifaciusfu-rorem furore, ac fcelus fcelerc cumu-Ïans,hoc etiaaddit. Na ut fuafulmina formidabiliora amp;nbsp;horribiliora redde-ret, exterofq; principes libidinis fuç miniftros amp;nbsp;adores,proPaparum con-fuetudine, haberet, emifit quofdam, qui Anglos adverfus regem follicita-rcnt,atq-, regnum Alberto Romanoru regi eo conGlio tradidit, utbelloeum pcteret. Interim Cardinalis Mona-chus in medio regno verfabatur, Ec-clefiafticorum coitiones faditans, ut ipfosprimum, deinde pereospopu-lumconcltarct: amp;quidem nonnullos jam fibi ad earn rem cociliaverat. Gravis lanè cafus regno à Papalibus iftis fulminibus impendebat, li horrendu illorum fragorcm par cvcntus fuilfet confeqüutus. Verum, quidrcxhica-git ? quo animo eft î Adverfus eftiæna-

4^ De Interdictö tosPapæiftius furores ccleberrimunl omnium ordinum conventum Lutetia: agit, ut, quid in re tanta fibi agen-dû elfer,cognofceret.In eo autê inania illa Bonifacii tonitrualüdibrio amp;con-temptui babita,amp; ha:c, qua: fequütun capita fancita funt:A Papaad conciliü provocari : Illi interim no parendum : Papam ipfum de omnium fententia, ha:reféos,fimoniæ,homicidii,amp;alioru atrociffimorum flagitiorum crimini-bus, qua: ipfi dilucnda amp;nbsp;expianda ef-fent,manilfelló teneri: Audoritatis re-giæ elfe, eum coercere: aurum,argentum , merces Romam non amplius importandas : Epifcopis ab illoinjus vocatisRomamnon eundum. Quo-niam veró Papafummam poteftatem bbi arrogaverat, ac omnia in rebus Sr facris Sr profariis fibi licere perfuafum efle nobis volcbat : ob idque fe polfe amp;nbsp;rcgibus Sr Principibus imperare:at-que regnum adeó Gallicum poteftati fuæ fubjicere : quia etiam fans no-tum Sr cxploratum omnibus erat, dogmata, quxin regno in vulgus per E-

RegNi Franciæ. 4^ pifcopum Apamenfem amp;nbsp;Cardina-Îem Monachum fparßUct, caipfae^-fe : valdeque metuendum videbatur, hequis in hominum cùm aliorunij turn Ecclefiafticorum maxime ani-mis fcrupulus inde adhuc refideret: ômnes, qui in cœtu illo tune ade-rant, cujufvis ordinis homines apud regem profeiTi funt, quid ea de re tota fentirent, amp;nbsp;in iis Ecclefiaftici ipfi po-tiflimùm : rege poftulante, ut omnes ingenue fuam fententiam amp;nbsp;aperte proferrent. Ibi demum cuntil nulla modo Papç fe obnoxios,nec cuiquam ulli præterquam régi fubjedos elfe libéré agnoverunt. Tune rexjureju-rando confirrnavit fe viciffîm cùm fuas vires omnes , turn vitam maxime i-pfatn pto regni libertateamp; jure con-icrvando ptofufurum.idque(ut Chro-niconait) pro confueto more, hoc eft* îneademCauflafeeftedurum omnia, quæfui deccifores aduerfus Papas an-teaeffeciffent. Ipfaquoque hobilitâs amp;nbsp;cæteridenique omnes eodem fe à-nimo fore teftificati funt. Atque is

4^ De Interdicts

Parificnfium comitiorum cxitus fuit 1 cjuorum quidem ea fuit vis amp;nbsp;efficâ-citas,ut monachus ille Cardinalis è rd-gno mox profugcret. Papa: autem mi-niftri aliquot, qui T recas ufquc pervd-ncrant,amp; comprehcnfi amp;nbsp;ignominid-Nseolam sèaccepti fuerutit.AfleruntqueChtd' Ciiltw. nographi noftri cum, qui Legatus nö-minabatur ( pro eo honore quo Gallia Dominum ejusprofcquebaturlitahö' norifice habitum führe ,ütindephrc-hcticus evaferit. His aliud prÆtereaamp; Platina, longé gravius acccfllt. NamfexPoU-tifici probare volens,fe illius Bullas ni-hili prorfuÄ facere , caque potenria, quçlongiuslatiufq;amp;efficacius,quàtn illius, patcret, inftrudum eile: dueeh-tos egregie armatos équités SarræCo-lumnéfis Itali, amp;nbsp;Vafcónis nobilis Gu-lielmi Nogarcti Samfelicii duduafq; aufpieüs, in Italiam ufquc mifit. Illi veróduces unacum fuis tam præclarè , fclicitcrqqe remgeflerunt, utPapain

' Agnaniæ deprehenfum Roma capti- ; vum dcportarint,ubi præ ftomacho amp;nbsp;j acgritudine fupremumdiem obiit.At-quc

Regni Franciæ. 49 (que hxc biftoriç huj us fumma eft.Ve-rùmin ca fucre infignia quædam ob-fervatuque digniflima, qua: ab hiftori-cis etiarn Commemorantur. In hac e-nim regis amp;nbsp;Papæ cohtentione ultra citroqueiitcræ miflæ funt, quarum altera: tam infolentcm ac protcrvamin ifto Papaaudaciam, impudenciam amp;nbsp;arrogantiamarguüht, prxféq; ferunt, ut id ulli vix homini credibile videre-tur,nifi literarum ipfarum exempluni innoftris Chronicis turn Gallicc turn Latine eo confilio confignatum exta-ret, utidomnipofteritati teftatucer-tó eflet. Altera: veró fatis dócêt, quàm exiguamPapæ rationé prifci Galli ha-berent, fi quando eó furorisvenirer, ut aliquam in boe regnum auctorira-tem fibl aiTumere, amp;nbsp;minas etiarn ad-bibere audcrct. Ha: igitur funt Pori-tificis iitefæ.

BoNiFAcius Epifcopus fervus“ fervorum Dei, Pbilippo Francorum “ Régi,Deum time,^mandata ejus ob- ‘ ‘ ferva. Sciretevolumus,quódinfpiri- “ tuabbus Sc tcmporalibus nobis fubes: “

D

50 De Intekdicto bencficiorumamp; prçbendaru ad te cob latio nulla fpedac:amp;,fi aliquoru vacan-tem cuftodiamhabeas, ufufrudueo-rum fuccefloribus referves : amp;, fi qUtt contulifti, coUationem haberi irritain decernimus, amp;nbsp;quatinus proeeßerir, rcvocamus : Aliud credentes Ettuos reputamus. Datum Latcrani quarto nonas Decembris, Pontificatus noftri anno fcxto. Regis autem relponßo hæc fuit. lt;

Philippus, Dei gratia Francorû rex, Bonifacio fc gerenti pro fummo Pontifice,falutemmodicam, five nullam. Sciât tua maxima fatuitas in tem-poralibus nos alicui non fiibciTc : ali-quarum Ecclcfiarumôcpræbendarum vacantem collationc ad nos j ure regio pertinere, amp;nbsp;percipere frudus earum, contra omnes poifeifores utiliter nos tuen : fccus autem credentes, fatuos reputamus atque dementes. Datum amp;:c. Atque literarum ultro citroquc miflarum exemplum ejufcemodi fuit. Narratur item aliud fuperbiæ amp;nbsp;futons, acerrirnique in Galliæ regem o-

'dii in

R E G N I F R A N C I Æ. yi diiinhoc Pontificeargumentum. Inter iftas tam acerbas amp;nbsp;pertinaces ini- Cnß’inia-i micitias arque concertationes, fccir- uns tn vi-laris luftralifquc jam anni celcbritas (‘^-^l^^ti: (lubileum vacant) Romæindiélafuit, quo infinitæ hominum multitudinis ^^^^ -cxlocis omnibus concurfusfaftuseft.*^ PrimoJubilæi die,BoNiFAcius cultu Pontificio decoratus fe univer-fo illi populo fpeftandum dédit. Secundo autem die, habitué fplendo-re Impcratorio in medium proceflic, nudoenfe, qui ante ilium geftabatur, inßgnis amp;nbsp;confpicuus : fummaque voce, utrumque Imperium, nempe coc-iefte amp;terrenuiA feu temporalc,fuum effe pronunciavit. Illud fcilicct Evangelium hominibus adjubilæum pro-fedis prædicavit. Alberti Auftriaci Rodolphi filii, quam poRulabac, elc-dionem antea in Germania fadam, fatam habere noluit, utpote nullafua voluntatc fadam : quum præfertim utriufque gladii poteftatem fibi jam vendicaret. Atqi illü Principem fup-plicem ad fe venientem, amp;nbsp;mul ta cuni

D ij

yr De Int,erdicto indignitate fc pren{àntem,diù fufperi* fumamp; incertum tenuie : Tandem tarnen eleótioncm illius fua adendone atq; approbatione confirmavit, fed ca lege, utille fe Romanorum panter 5^ GaHorumlmperatorem profiterctur. Quantum ad hæredm, cujus fuit in trium ordinum coventu infimulatus, Doóli quidam amp;CathoIiciviri dicunt illumin hoe crimen amp;nbsp;invidiam voca-tum führe, quód contra Evangelii do-ftrinam amp;nbsp;Apoholorum exemplum, fummamiftamregibus amp;principibu$ imperandi poteftatem fibi arrogarcr. In illius morte quædam valdc iniignia amp;nbsp;notanda extiterunt: quo fit, üt ea Chronici noftri feriptores minimè fibi prxtermittendaeife cenfucrint Cùm enimperverfis fuis móribus civiu Romanorum malevolentiam fibi conflaf-fet, omnefq; præ odio fibi infenfosamp;J infeftos elfe ahimadverteret, Anagnia (Hernicorum in Latio urbc ) patriam fuamfercecpit, tuthTimum fibi apud propinquos amp;nbsp;cives fuos afylum forc arbitratus;fcd Ipe fua falfus,ab iifqupfis

amp;pro-

Regni Franciæ. 5J , 5^proditus,amp;regiisequitibustraditus fuit. HociUenimirû ob pravafua,quitus cives adverfus regem fuum conci-tarc tentaverat,confiliajpretium tulit. Inde Romam captivus cum fummo probro atque dcdecorc pertradus eft. qui cum in fua ilia Santangeli arce HiJforia inclufus effet, alvi profluvio corre-Floretina. ptus, in pbrenefm, ut fertur, tam dira vehementemq', incidit,ut manus pro-prias corrok rit amp;nbsp;devoraverit ; atque in ipfo mortis illius articulo, fulgura NicoLfa tonitruaq-, plane hornbilia in cadéar-ce exaudita etiam fuiffe dicantur. En miferabilisquidc, fed juftiffimuspro-fcóó illius exitus , qui totum orbem faftu fuo amp;tyrannide indigne calcarer, qm fé arrogantiffimc fupra rcgesSclm-i nbsp;nbsp;nbsp;peratoresipfos efferret, atque infolen-

tius iaditaret manus kbi kuis efie lon-| nbsp;nbsp;gas amp;nbsp;amplas, quitus fummam ubiq»

1 nbsp;nbsp;nbsp;gentium dominatione appréhende-

\ ret ; qui denique, pro animi libidine ' nbsp;nbsp;nbsp;dextram diris tulminibus contra reges

1 nbsp;nbsp;nbsp;armatam fc habere diditarct. Platina

| nbsp;nbsp;nbsp;Pontificum hiPcoricus, narrata illius

D üj

j4 De Int ERDIC to

’* morte bæcaddic. Montur autem hoc. , « modo Bonifaciusille,qui Impcratori-i” bus, regibus, prineipibus, nationibus, 1 ” populis tcrrorcm potius quàm religio-,” neminjicere conabatur, quiquedare i” régna amp;nbsp;auferre, pcllere homines ac ' 1 ” reducere pro arbitrio animi conaba-” tur : aurum undique conquifitum, ” plus quàm dicipotcft,fitiens. hæcille.

Hißar/a Atquc hîc nonnulli alii hiftorici pic cornttii fane amp;nbsp;valdc appofitèamp; Papas amp;alios Mouforitt. facrorum antiftites admonent, ut fa-(^M/a picntiusvitæluæ curium inlhtuant ac moderentur , amp;nbsp;fe intra muneris fui fines modeftè contineant. Quas qui-dem admonitiones fi boni illi viri au-diflent, non tôt tantilque malis jam res humanæ concuterentur amp;nbsp;afflida-rentur. Papa ifte omnibus fcderum K flagitior um notis ita infignis fuit, amp;nbsp;ad omnem pofteritatcm nobilitatus, ut inlêmpitcrnamiUius memoriamEpi-

” taphium hoc fcriptum fuerit. Intra-” vitutvulpcs: regnavit utleo: mortuu$ i” eft ut canis. Rcx, ut quidam hiftori-çus Anglus fcriptisprodidit, à fuccefi

Regni Franciæ. yj fore offaillius petiit,qiiæ canquartihx-retici combureret. Talis fuit Papa-rum, qui fe contra reges noftros com-moverunt, amp;nbsp;eosfuis fulminibuspc-tiverunt, ftatus amp;nbsp;conditio. Regis conftantiaamp;virtus,Gallorumquoque ftudium amp;nbsp;fidelitas in hac tota re, qua: ad Bonifacium attinet, tam magna: illuftrefque fuerunt, ut exteri, qui fe-quuti funt, Pontifices omnem quid-quam amplius è Gallia extorquendi fpem abjiccrent : quin potius operx fe pretium faduros exiftimarent, fi ad GaUorum cauflam,amp; rationes fcfe ac-commodarent, amp;nbsp;lis quam maxime gratificarentur. Porro {ucceiToriUius, ex fua Cardinaliumque fuorum fcn-tentia, cxcommunicationis à Bonifacio décrets abfolutionem ad regem ultró mifit, qui non modo non cam rogaverat, fed à Papa excomm unicari nc pili quide fecerat. Hiftorici enim NicebiM publicis monimentis cofignatum rcU- Gi/ln^. querut, in abfolutionis Bulla id no minatim additum fuiffe,rcge de eaimpc-tranda neverbu quide fccifle .Papçetia

D iiij

5^ De Interdict© in fuis decrctis agnovcrunt, amp;nbsp;confcfll fuaiponte funt Gallicum regnüPon-tificiæ fcdinullo modo fubjedum ob-noxiumq; efle : profcHiq; aperte funt, minime fe obftarevelle,quo minus pc-cuniç amp;tributadcEccleiiafticis exige*? rentur,per quæ regno magnitudine ac diffieukate return affedo affliéloque fuccurreretur, Atque bæc Philippo Piilchro régnante contigcrunt Jam ad Caroli v i regnum veniamus,

Qui ejus temporis hiftorias Icgcrut, miferum amp;nbsp;calamitofum, in que Chri-ftianus orbis efFrænataPaparum ambi-tioneredaóluserat, ftatum noverunt. Etenim toto 40 annorum fpatio, amp;nbsp;eo ampliiis,duo, tres amp;aliquado quatuor Antipapæeodê tempore fuerunt, qui crudeli amp;nbsp;exitioio bello fefe peterenr, fua quifquc faftione inftruótus. inter multa, qùæinde acciderunt mala, hoc maximeunumcrat, quódcumplurcs effent, unufquifq; rei parandæinlua-bat, tantum commodi fibi compararc ftudens, quantum fi unus duntaxat Pontificatum quietè obtinuiffet. Ad-

Regni Franciæ. 57 de quod ad fovcndum retinendumq; fuum tamnumerofum comitatum, ü-mul amp;nbsp;eos qui à fuis partibus ftarenr, ingentes funrpcus faciebant. Quibus cùm baud pares eflent, cogebatur fin-guli,ubi auftoritate valercnt, maxima pecuniævimexigere, amp;nbsp;freerdotiain eos qui fe adfuam dignitatem tuenda ^Sg’^’^S^^'^'^’^’ *^0^^ fi*^® maxima vitæ perturbatione, rerumque confufione conferre. Itaq; régnante primumCa-rolo fexto,gravi{rimç cade reapudregem querela: habitæfunt, qui cdidis eo nomine à fe editis, Papæ amp;nbsp;Cardi-nalium quæftoresc fuo regno ejicie-bat: item, ne (acerdotia ab extraneis amplius tenercntur,fancicbat : omnes facerdotiorum, quæàdiôlis extraneis poflldebanturjfrudus fibi fubjiciebat, aedeiisprofuoarbitrio amp;nbsp;auftoritatc conftituif,amp; ut breviter dicam,fe à Papæ obfequio prorfum fegregavit, atq; fuo decreto, illius, delcgatorûq; ipfius ambitioné amp;nbsp;avaritiam repreflit. Bc-nedidus x 111 Pontificatum iniens,fe ad hune modum frænari, ac potentix

5? De Interdicto

fua: fines ad regnum ufq; Gallicum no proferrixgrèadmodumculit. Quam-obrem fcvcritatem fibi adhibendam, fuaq; fulmina amp;nbsp;excommunicationcs fibi contorquendas ftatuit, per quas fui metum incuterec, amp;nbsp;obcdientiam etiam ab invitis extorqucrec : non iàtis fccum reputans, amp;nbsp;ut videtur plané oblitus, quàmmalè talia deceflorum fuorum tela à noftris excepta Gallis antea fuiffent.Ea Bulla tum régis, turn rcgii fan gui ms Principum , tum co-rum etiam omnium, qui cum rege fa-cicbant,excommunicationem com-pledebatur. Gallia omnis ca indigni-tatevehementiflîmè accenla eft, fed Parifienfis potiifimùm Academia, eut jus prxcipua mébra fcholæ Theologi-cæ étant. Ea cum rege de tanta conta-melia coquefta eft, additis ad ca ulci-feendâ, multis,iîfq; præclaris admoni-tionibus, quibus rex permotus, celc-berrimumin fenatu Parifienfi in cam rem conventum egit. Atq; cxgraviflî-mis Academic fuæ cohortationibus* de fenatus univerfi fententia cdilt;ftum fecit»

Regni Franciæ. ^^ feeit, quo glia omnia fuperiora adver-fus Papara ambitionem, avaritiam, amp;nbsp;ufurpationes cofirmabat, cum ad Ec-clefiæ Gallicanæjura, immunitates, Só privilégia tutanda,tû ad perfonæ regis, ’^^ö’^'^’ totius auôtoritatc dignitatéqi -confervandam ; Bcnedidi illius fulmi-nationum,quibusconciliüopponeba-tur,nulla prorfus rationc habita. Atqv iiomnes, quibujus regm conftitutio-ncs Paparü Sullis poftponerent, Ixfas Majellatis crimincpala damnatlfunt. Decrctum etiam, Papis non licere in pofterum ullum Gallia: tributum im-ponere,nifi régis voluntatc, quantum quideipfi pro ncccffitatis rationc, có-cedereplaceret. QuoniamveroPapa innonnullos,quos fibiadverfarios elle inteUigebat, excómunicationis telum vibraverat, rexliberos folutofq-, decla-ravit. Hocedidum in maxima clarif-fimorum virorum frequentia gravifli-mèfandiffimcqi compofitüfuit, atqv in publicis fenatus tabulis adhuc affer-vatur. Hxcautc adafunt annoChri-fti 1406. Poftea Martinus V.Papa, 140^

f'i De Interdicts

irams pennas fibi adeó inciûs elfe, in* fen/ó amp;nbsp;inferto erga nos animo hanC concertationem vetuftis illis excom-n unicationis amp;nbsp;inrerdidi ambus rc-novaretentavit: fedineare nibiloü' nè plus,quàm caetcri, promovit. Inhis autem Paparum controverfiis mulu intervenerunc perquam fanè memo-rabilta, quæ filentioprxterirenópof-TraFîat.tS. fumus. TheodoricusNihemiushifto-*'^7' riographus fnæ hiftoriæ inferuir Aca-demiæ Parifienfis fuper ea re Epifto-lam, petitionis fupplicisinftar exarata, cujus hæc fumma eft amp;nbsp;icopus. PapX literas Bullæ nomine confcriptas,quia contumcliofe, feditiofæ, impofturis, dolis,amp;fraudibus refertç funt,regiam-que Majcftatcm Iædunç,dilacerandas amp;nbsp;in frufla Scandas elfe : quineriarn, ft rei gravitas ira poftulet, ad graviore amp;probrofiorem ultionem (quæ cæte-ris exemplo amp;terrori lit) progredien-dum. Et quidern id re poftea copro-batum conftat, Nam inpublicis tabu-lis feriptum hoc reperitur, faftum fu-' iftcinhanc fentcnciamfènatufconful-

tum,

ReGNI pRANCUf,. ^I turn, ut qui has ballas anuleran^, ex Luparx carceribus per liftores extract!, amp;nbsp;ad Palatii gradus plauftro de re o-rariovefti,adundecimaru horam di-mitfo fenatu, coram facrorumAntifti-tibus amp;nbsp;Clero fc fifterentdllicq, honoraria pœna multarentur,tædâ geftâtes, lineis veftibus, ac mitris chartaceis, cumimaginibushorribilifpecie depi dis, amp;Papæ ipfius infignibus inverfo amp;pta:pofteromödocffictts, per ludi-brium induti: atep hoc habita culiuq; infignes, extremisplauftris alligaren-tur,amp; à camificibus ad omnia Lutetia: compita per fummü dedccus amp;nbsp;igno-miniam pertraherentur. ld quod arti-culatimamp;fingillatim effeótü fuit. Boni iftiviri Paps miniftn Bulligen, Hi-fpanifuiffe dicuntur.Sedhös jam cum fuis Bullis miffos faciamuS.ln regio au-tem adverfus Benediélum x 111 edi-ftolongaeftappofitanarratio, pias amp;nbsp;gravesadmonitioncsac poftulationes a multis Antiftitibus amp;nbsp;PariGenfi Academia fatfas continens. quæ quidem admonitiones ut tune plurimum va-

éz De ÏNTERDlCTO

luerunt, fie nunc etiam plurimùmâ' pud nos valere debét, quo pernicioüs Paparum conlilus amp;nbsp;molinonibus for' ti conftantiq-, animo intercedamus ac renitamur. Eæauté hue maxime IpC' dabantjUtregê doeerent, mfi immen-faPaparumavaritia,amp; iniqudîîmæ ve-xationes diligenter amp;nbsp;ferió reprime-rentur, Ecclefiæ perniciem amp;nbsp;intentai impendére : regumhocefle officii S^ auóloritatis,ad Ecclefiæ propugnatio-nem ac tutclam, etiam contra Papas ipfos, quumeam divexant amp;nbsp;oppri-munt,toto animo Seftudio omni incü-bere. Ediffieruntpræterea, quotcafus, quantaq; vulnerapublici flatus dignitatem maneant, fi regnum tyrannicX Paparum oppreffioni lubjiciatur. hóe fefundamento verè niti, fefe à Papa , iejungeré,no efleab Ecclefiale fejun-gere: lèd,quod àD. Pauloz ThclTab 5. præcipitur, id ipfum præftare, cùni ait,Seducitevos ab omni fratre,qui inordinate fe gerit. Ecclefiam à Chrillö redemptam, amp;nbsp;in hbertatem vindica-tamfuilfe : itaquenulló modo rationi die ,

ReGNI FrANCIÆ, ^J efle confentaneum, earn unius, à quo ita diripiatur amp;nbsp;vcxetur, fervituti ac li-bidini dedi. Atque ad id confirman-dum 5 cap. EpiftolæadGalatas profe-runt, Inlibertate, qua Chriftus nos li-* beravit, nobis cfle perftandum, amp;Ci linmo quumde Papa loquuntur, ty-rannidis nomen ufurpanc. Docent quantopere indignum fit amp;intoleran-dum, eum, quem ex Evangelii doftri-na fervum amp;nbsp;miniftrum elle decuit^ dominum fe ad diripiendam Ecclc-fiam profiteri. Quinaddunt, fi Papa-rum vivendi ratio cum ea Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum conferatur j eos nihil minus quam bonos paftores re-periri : vel potius, malorum paftorum notas (quibus aProphetis amp;nbsp;Apoftolis dclcnbuntur,amp; à bonis paftoribus dif-cemuntur) in iis amp;nbsp;multas amp;nbsp;certas a-pertiflimè animadverti. Poftulant ut conftitutiones de fe ab iis feparandis antea tadæ, firme inviolatcq; lervétur. Qui veró Paparu cauffam ptopugna-bantj petfuadere populo conabantur* firex edido fanciret ne Papx obrem-

èî4 DeInterdicto : peraretur,idefle bellum cumEcclcfià ; gerere,amp;ab eadeficere: Deoautem potius quàm hominibus parendû eire. i Quad verb Regia cdida, Dei manda-tis repugnarêt. Academia Paridenfis, ' Sexten, quiadcauflam régisdefen- \ dendam fe cum illa conjunxerant, re-fpondent nulli id impedimento regi ( elle debere: hxc vana ede verba,amp;: inanem adulatorum, qui voluut Papas j omnibus legibus folutos, omnifque c-mcudationis expertes acfccutos cutu omni impunitate ac licentia Vivere, garrulitatem : profcrentcs etiam ejus rei probandæ ergó, quandam Pclagü n fententia,qu2E in decretalibus extat, eum no ede perfequutorem, qüi pee- : catum autjam admidum punit,aut ne admittatur,impedit. QuinctiarnaliuJ amp;nbsp;longè majus addunt, potcflatem, quâ Eccleda Romana exultât amp;nbsp;triû- ’ phatjmeramede Codantini donatio-nern, de qua etiam hodica Condaæ ' tinopolitana amp;nbsp;Alexandrina Eccleda ‘ amp;nbsp;aids contenditur, eaque, quantum' vis réclament,falia ede demondratuu :

ReCNI F RANCIÆ. ^$ In fumma, quicunq-, fna poteftate ab-utuntur, eâabdicandos elfe. Et de iis quidem, de quibus Academia amp;nbsp;Gab hæantiftites apud regem contra Papa differuerant, hade nus : Eaq; ipfa fuc-runtcdidi regii in Paparum mqlitio-nes amp;nbsp;vexationes fundamenta.

Postrem o, quartam hiftoriam corû quæLudovici x 11 tempore anno ante hune vixdum centcfimo had de re contigerunt, fuperioribus etiani addam. Si ullus alius princcps à Papa-furn furoribus tutus effe debuit, hunc certè ex omnibus præcipuè unum effe dccuit,cum ob fuas predaras virtutes, tumquódjulium 11 multis magnifqi à feaffedum beneficiis, quibus vix un-quapar gratiahaberi poterat, fibi plu-rimum deviiixiffet, multis ilh reftitu-tis ürbibds, qux aBentivolis amp;nbsp;V enc-tis occupatx, amp;nbsp;cxipfius ditione ufur-patæ fuilfent. Atenim ambitionis qui-dâæftus,qui fuperiorüPaparu animos corripuerat planéq; corruperat, amp;nbsp;fe-tic quadam fatali ad fucceflores tranfi-batjinJ ulmm iftum ihvafit, ómnemqï

66 DE ÏNTBkDICTO

ÜÜ mentem amp;nbsp;rationcm ita eripuit, üt ingrato fupra modum fidémq; animo» inauditaq; perfidia fuas omnes viresiß cum convcrcenr, ilium fipotuiirec,to-tumq; ipfius regnu opprenurus.Nem-peftomachabatur, gravilTiméq-, fci'C-bat res noftras in Italia prolpcrè fucce' dere, nofquc, à quibus fuorum deed-forum iniquæ ufurpationes, immodc-ratÇq; adioncs repreflç fudTentjUimiu fibivicinosatq; imminctes habere.Ex finitimisigicur ferè omnibus civitati-busfadionefibiconciliât, arq; Hifpa-niam, Angliam, Germaniam, amp;nbsp;Hel-vctios contra regem Galliamq-, ad at- i ma concitat. Cumq; fuorum furorum ; ac fulminationum miniftros ita corn-,

paraflet, Bullamadverfus regem pro- ; mulgat, cum excommunicat, jus iW regniabrogatjprædæq-, objicit. Guic-Lii. ir. ciardinus ait regem iftâ Bulla exprefse

nominatum, atq; hærefeos amp;nbsp;fehifma- ' tisreum, peenifq; obnoxium : Regnü, dcnique ipfum profcriptum, amp;nbsp;primiJ ! occupantibus expofitum fuifle. Ideißj quoq; inNavarrç rege Henrici 4 régis» j quihodie régnât,proavû eftaufus.-idq’i

Regni Franciæ. 6^ non alia ob caufam, quam quod à régis cauffaftaref, cui ob id regnufuum ereptum, amp;ab Hifpano ex bella: iftius Bullx auftoritatecreptü fuit. Qui de iis téporibus fenbunt,hoc etia adduat, (atq.ficaPatribus nofths accepimus) -Julium iftu libellos aliquot per Italiam, di{femina{rc,quibus populi contra na-tione noftrafollicitarentut: neq; idfo-lum, fed dediffe etia ci peccatoru venia,qui Gallu alique interficcret: adeb totborribilis noftroru cedes per univer fam Italia fada fucrit. Rex Ludovicus ita furiose pctitus,ad confuetum apud majores fuos remedium fefe covernt, ordinum conventum agit amp;nbsp;confuliti atq-, ex optimorum amp;nbsp;gravifs. virorum cofilio eelebre epifeoporu amp;nbsp;aliorum regni fuiEcclefrafticorum concilium. Turonibus covOcat. Ibi quid fibi age-dum clVet,ab co confjiû petit. No mit illic decretum,ut vex Pape fafccs fum-j nbsp;nbsp;nbsp;mittetet, morémq-, gerevet-.fed contra

hxc funt præcipua ilhus cóedii capita^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;ütbodie publicis mommetis cófignati

fextat: Auefontaté furnmaq-, poteftate E ij

68 De Interdictô

unius regis in hoc regno eireÆcclcfîâ-* Ricos, univerfumq; populum nulli aUt præterquam 1II15 j urejurâdo obfequio-que obRridos elic: Regem nullapror-fusin re Papxobnoxium effe, bonaq; fide amp;nbsp;reela cofeientia fe ab illo abftra-herc •, atqi adeo bellû cum illo ad fuanl dignitatem auchoritatemq; retinenda gerere poH'e.Hxc in concilio illo Tu-ronenfiadverfus Papa: Bullas décréta funt : iis plane congruenter, qua: in fu-perioribus ætatibus eadem de re con-ftitutafemperfuiflent. Stupéndûpro-fedo atq; horrendum eft, ea quæ de hujus Papæ vxiània à elariflîmis, qui tune temporis vivebant, vins (ut à Bu-üb. f.dt dæo,Philippe Decio, amp;aliis permul-tis)fcripta ruerunt,legere,amp; quot qua-tifq; detrimentis amp;nbsp;cladibus Gallicutn regnum furiofus ifte Julius affecerit S£ afflixerit, ex illis cognofeere. Illius la-ne confîlia amp;nbsp;adiones bonos valde of-fenderunt, ideôq; multis in locis concilium habitum fuit, ut jure in ilium a-geretur, fed concilium illud ubiq; lo-corûarmis düTolvcbat, utjuftis, ac fuo furo-

Regni Franciæ. ^gt; furori dcbitis, quas vitare non pote-rat, pœnis fcfe eriperet. Illc copiis in-ftruótus,Romacgrediens,adverfus re-gem progreflurus,lorica armatus,licet natujam gradis, infinitahominu mul-titudine illic fpedandi gratia circun-ftante, fumma voce contendens, cum fandi Petri claves, ait, nihil nobis pro-fint, gladium jam diftringamus : amp;nbsp;co-tinuó projedis in Tyberim clavibus, nudum enfem manu arreptu toti populo militanter oftentabat. Jammihi leótor conßdera, quo fpiritu dudiamp; afflauPotificesillifuerint, qui fuaful-minain reges noftroscótorlerunt.Sed nihil fuis illis furoribus cofequuti funt: Dei nimirum beneficio, qui tanta for-titudineamp; prudentia turn Reges no-ftros,tum eorum populos majores no-ftros roboravit,ut fumma animi firmi-tate, amp;nbsp;conftantiacontra illorum minas amp;nbsp;fulminationes parati amp;nbsp;armati dejurefuo nihil illis remiferint. Pof-fern amp;nbsp;aha exempla proponcre : fed quatuor hifce contentus addcre plura luperfedebo, cùm in cadem re eodem

E iij

y® De Interdicto prorfus modo adverfus eofdê fempeç majores noftri ufi fuerint. AtqJioc co ■ filio fandaq; coftantia regni noftri fta-tuscórrafuriofosiftos confervatus eft, que ^culdubio in miferrima feruitutç redegiflent,amp; fexccties etiapeflunde-diflcnt,ut in aliis idé eftecerût,nifi for-tiftirnè lUoruconatib. obvia itufuiUcr.

Hujus conftantix exempla effecc-lunt,utaliaquædâ Imperia Paparum cxcomunicationibus fortiffimè eriam reftiterint; unde amp;nbsp;optime fîbi fuifque rarionibus confultû (enferunt.Veneri, quodftatu Ferrariéfeminfidêactutc-lafuam recepiflent, àCleméte v ûcris ânterdi(fti,Ecclefiçhoftesindilt;fti,amp;ho-ftiû libidini ac pdæ expofiti, oriofo ni-hilominus amp;fecuro animo fucrût.Flo-rétini eorumq; fœderarifæpenumero àPapis periri, armataiUis manu obvia ierunt,à quibus alioqui oppreflî abfor-priq; omninofuiflent. Deinde aliquot póftannis Gcrmani, qui fuperioribus fxculis illorücupiditarinimioplusquä expediret, nee fine fuo magno malo indulferat: itémq; aliæ quçda narionet èpro-

Regni Franciæ. 71 è ^fundo quafi fornno, quo fopitæ diu fueräc, excicatæ fefe tandé collegerür, amp;nbsp;ad Paparii conatus retundcndos mi-rabili omnium ordinu confcnfu amp;nbsp;ftu-dio confpirarunt. Sed hæc amp;nbsp;alia cjui-modi,quç in hiftoriis paflim occurrut, exempla,aliis diligétius exquirenda,amp;: uberi’ac fufiustradada jam relinqua, bis unis, quæ domeftica nobis amp;nbsp;fami-liaria fuut, cotentus : cum nullx ufqua extare nationesvideâtur,quæ majore inregendis cofervandifq; fuisimperiis religioné, prudentiam ac tortirudinc, q majores noftri adhibuerint: amp;nbsp;quæ melius quailli,quid nobis hoc gravifs. Reip.têpore prçftandû fit,docere poF fint. Ut igitur paucis re complcd:ar,cx fupradiétispfpicuüeft Papas hifce ex-cómunicationum relis no nunedemu reges noftros vexaffcjfuneftis bellis pe tiifle, fadioncs in eos cocitaflrc,amp; mo-disartibufq; omnibus, per quas hujus regni ftat’ covelleretur, religionis nomine tentafTe. Ad hçc reges noftros amp;nbsp;hçreticos amp;nbsp;fchifmauc.amp;Eccleftæ ho-, ftes de induftria, utipfis odiû coflarct, E iiij

7i De Interdicto

appcllare confucviffe.Prçterca omniu harum return cauflas,præter invidiam amp;nbsp;indignationem,nullas alias fuifle,cX co duntaxat natas, quodno poilcntamp;i leges Steges in hoc regno cû fuinmo imperio aut conftitucre, aut de medio tollere : ac res turn divinas turn huma-nas pro animi libidine dilpenlarc, ut a-liis in locis citra controverdam fadi-tabant. Atviciflim majores noftrosea Icmper animi magnitudine fuifle, ut corum minis territi nunquam fuerint, fed contra ftrenuiflimc ac fortiffimè jis féq; fuafq; vires objecerint, ad fuana audoritatem regniq; totius dignitatc ac libcrtatcm tuendam. Neque vel réméré ea, qux Papa: de fuis PrincipibuJ deblaterarent, ctcdidilfe, vel ob iftas fallaciffimè confidas amp;nbsp;impaélas hx-refcos amp;nbsp;excommunicationis calu-mnias, eosamareamp; colere deftitifle: fed potius eorurn dignitatem adverfus Papasmodis omnibus, amp;nbsp;armis adeo ipfis, quandocunque id à fc peterent, fuaque opera ad caulTam itajuftani propugnandamutivellcnt, fetutatu-ros

RegNI FrANCIÆ. yj ros coraiis profeflbs fuiflc: haudmc-tuentes adverfantehïc amp;nbsp;répugnante cofcientia quidquam admitterc, cum nee audoritace nee ratione ulla eó un-quamadduci potuerint, utagnofcc-rent amp;fatercntur fe ullorum aliorum quam regum fuorum poteftati fubje-ftoselfe. Similiterreges fummafem-pcr animi fortitudinem præ fe tuliflc, non vultu tantum amp;nbsp;verbis fignifiean-do, fed re quoq; ipfa declarando, ie de auétoritate,qua!m aDeo haberent,nihil omnino nee quidqua nee ulli cui-quam,cujufcunq-, fortis aut dignitaris effet,velleunquamconccderc. Hæc autem pofthac nobis accuratius amp;nbsp;(in-giUatimexplicanda, atq-, rationum o-innium,quç illos pro fuis legibus amp;nbsp;re-gibus adverfus Papas vindicandis movere potuerunc, podera diligéter exa-minandaerunt,ut quid amp;nbsp;quatcnusil-lor urn exempla nos juuare poffint, planius amp;nbsp;plenius inteUigc-re poffimus.

74 DeInterdicto J SECUNDA PARS.

Comfgt;endiaria caujjarum, ^»^ Gaffas majo- . res »aßros adver/as Pafarum excammufti* ; cattones co/jcitariat ^ ç^qaa i» ear um coj^antia nabis abfirvanda ßnt, dfjqutßtia.

ET si nihil aliud quam Empli cc corum , quæ à Majoribus noftris ad-verfus Papas fada funt, narrationcm, . unamq-, illorû in propofîtofufceptoqgt; ) côfilio conftantia, animiq; firmitatem haberemus, cùm præfertim ta mulra, tam certa, tamq; coftantia exêpla fini : attamen id unû ad incitada eorum co-Eliaamp;adiones nobis fatis elfe debcret. ; Sed ubi de exemplis agitur, ilia demu verc ccrtoq; fcquimur,quorû rationes cognofcipoflunt.Adincelligedas autê majorumnoftroru rationes valde qui-de illud optabile fuiiret,ut praeter eora décréta, graves quoq; illorû fermones ßpientefq; admonitiones jam extarêr, in celebcrrimis illis amp;folénibus comi-tiis adhiberi folitæ,qua: regû noftroru, quoties à Papa indigné accipèrentur, imperio amp;nbsp;audoritate fie bant. Verun-

tamen

RegniPranciæ. 75 tarnen fans adhuc inde nobis confta -bit, nos poffeckrauUum fcrupulu ac dubitationc, ilUrfum exempla imitari. lllud enim primo magnu eft,certó nos fcirc, quum ira fe Papis opponebant, nulla id contéptx rcligionis aut minus finceri in eaamoris culpafaaum,cum omniu rcligiofiffimos Si pientiflimos fuiffe inter omnes eonfteeunde reges noftriboc elogio dignati ornatiq;funt, ut Cbriftianiffimi cognominarentur. Nifiverópfpedu hocplanéq, cognitu habuiffent, quidquid adverfus Papas diceretamp;facerêt,idfefc falvaomnino acIntegra cÓfcientia dicere óf facere, • ab eo quidé certèlinguas, manus, ani-mofq,ipfosabftinuiflent, cum exteri multi,tu ii potiffimum, qui mulos ma-gnifq; virtutu ornamentis Sf exiftima-tione pictatis maxime floruerüt,antea comemorati reges: quoruunus per cx-ceHentia Auguftus, alter cariffimus, Sé (uralterTitus illc Imperator) populi delicix, alius item populi pareus di-di funt.Prxterea quod ca de re taftum eft, non prxcipiti quadam iracundia.

^6 De Interdicto

aut folo regum,quibus aliquando peC« care contingit, quum nullo adhibito confilio aliquid fuïcipiunt, motu ftquot; Öum eft : fed hæc omnia contra Papas décréta, lente amp;nbsp;légitimé fads funt, fumpto nimirum ad rem ma-turo judicio delibcrandam amp;conco' quendam {patio, atque habitis folcn-nibus amp;nbsp;ccleberrimis fenatus, triuiO ordinum, amp;nbsp;aliquando conciliorunt conventibus. Credendumque profc-dojintantotam clarorumlandorüq-virorum convcntu omnia prudentet ac religiose confultata, conflitutaque • fuiffe. Quarefi {apientumvirorufen-tentise , fi dariffimorum Theologoru amp;Jurifconfultorum refponfa, fi placi-ta {enatus,fi comitiorum dccilïoncs, amp;nbsp;conciliorum décréta legis vim in-terdum obtinent : eadem certè digni-tas amp;auótoritashifcc cotra Papas de-cretis debctur, cùm in iis hæc fimul o-mnia concurrerint, obfervataque fuc-rint. Atq; hoc perfualùm omnino habere debemus, nec rationes, nec fundamenta illis ad ea coftituenda ac ful-cipien-

Regni Franciæ. 77 cipicndadcfuiffc. Uci etiam explicatu bon admodum difficile nobis erit, cù-jufmodi rationes illç fucrint,ff cas pau-lôdiligcntiùs exquirere vclimus. Ex Caroli v i decreto vidcre cft prifeos illos patres facras fcripturas nfurpaife, ex iilq; præcipua cauflæ tuendæ fundamenta dcprompfifle : neenoin ve-terum dodorum lcriptis,Ecclefiæquc biftoriis legendis diligenter verlatos fuiffe. In illis omnibus, in quibus hæ patrum advcrfus Papas controverfiæ maximeviguerunt,ætatibus,clariffimi florucruntTheologij ut imprimis S. Bernardus, maximi item Jurifconfulti cruditiflimis amp;nbsp;luculcntiffimis fcriptis infigncs : in quibus etiamnum extant querelæ adverfus Papas, illis, quæ in hujusregnicomitiis fièrent, omnino fimiles: ubi etiam quæ in ipfis comitiis de Paparum poteftate, de corum ex-communicationibus,molitionibus,ôc improbitate ac perverfitate habeban-tur cotroverfiæ, manifeftó cernuntur: additis etiatn ibidem illis ipfis, quibus décréta fua confirmabant, rationibus.

^8 De Interdict©

^t quanquam libri illi no extarêt, unb exParifienfis Academia: in Caroli Vl edifto admoniciones adhujusrei fid^ cumhabedam,turn facienda fatiselfc atq; firmiflîmas, amp;nbsp;quæ nulla omninö vi labefad-ari cóvelliq-.poflint,rationes nobis abudc fuggerere poirunt.Quiæ etiam bis ego fubjiciam noftra memo* ria,Henrici 11. tempore, edidum ad-verfus parvas,quas vulgó dicut, DataSi Paparumq;abufus fadü fuiflc:ad quod libellus quidam aomentarii vice c5ti-nuó acceffit, in quo folenniü advcrfiis Papas aduü rationes amp;nbsp;argumenta,re-hovataatq; in memoria revocata fue-runt. Quemquidélibrumboriorüfa-picntumq-,virorüjudicio eóprobatuni fuilTe, ex régis privilegio illi affixo pater: Ut illinc omnibus c5ftaret j nó ciTe rem in hoc regno amp;nbsp;nova amp;inauditä^ cum Papis cotendcre, amp;nbsp;cur id fierce demôftrate.Quç cum ita rint,hocme-rito nee inviti fateri debemus,majorcs noftros in hat regu adverfus Papas co-certatione fapientilhme fandiffimeq? Ie geiriire,eoru-mq; décréta nobis etia-nuid

Reôn i-Franc i A. 70 hum effe debere {acrofanäa,amp; p iè in-violatéq-, fervanda Ecclefiæ amp;nbsp;regni li-bercatis axiomatamee redius quidqu# amp;nbsp;confuldus à nobis bic fieri pofie, quam fi ea diligenter cü animis noftris eófideremus ac pcrpendamus,ut quid cofilii inhac tanta delibcratione dubi-tationéque capiendum nobis fit, ex iis bauriamus.

P R i M u M inde intelligimus Mi-joresnoftros abcolongidimc abfuiflc uterederent, quod Paparum adulato-res diéhtatjUtnoVoslcilicctDeos nobis fingat,Papas errare nó pofle. Nam fi boe credidifTent, iis nunquam repu-gnafsêt,nunquade illoru injuriis expo-ftulaffent,nunquacosaccufaflent, irt judiciumq; adduxiflent, nuquam et ia ab iniquis eorum fententiis ad cocilia provocafset. Atqui ca onania, ut ex fii-pcrioribus biftoriis liquet, faciut, nec quidqua verentur cosbærefeos,Simonix, ambitionis, tyrannidis,füroris amp;i cxdis infimulare : nS. ea omniacrimi-na inaftisillis amp;nbsp;regumedidis cóme-moratur* Nempe majoribus noftris id

So De Interdictô

perfpeftum amp;nbsp;compertum fatis fupef-que erat, Papas homines efle: quin ih-tegerrimos quofq; amp;nbsp;innoçentiffimos homines, etfi à fcelere liberaii lint, ali-qua tarnen errons humani culpa tené-ri. Non ignorabant D. Petrum ipfuni clariffimum Ecclclix lumen, turpifTi-mè lapfum fuiire,alios item præftantif-hmosDei fervos non leviter aliquan-dopcccafle : Deniqueoptimis amp;nbsp;per-fediflimisquibufq; deliàum fuumul-trôagnofcendum,çgt;rædicanclum,con-fitendum clTc. V crum u t tam liberè dé Papis loquerentur,hoc faciebat, quód totam eorum vitam intus amp;:in cute ex-ploratam haberent: amp;nbsp;fcirent quali fu-iffent ingenio monbufq; præditi,qui-cunque à fçculis aliquot Romans fedi prsfuifTent, quid item probatiflimi Si Îpedatiflîmiviri de iis fcripfiflent:quid hoc etiam regnum de iis antea exper-tum e{ret,amp; quotidic adhuc experire-tur. Pcrmultorum ex iis impietatem» blalphemias amp;nbsp;hærefes, quas Parihen-fi Academiæ necefle aliquando fuit, amp;nbsp;lingua, amp;nbsp;manu oppugnare, probe nove-

Regni F RANCIÆ. 8i hoverant : nec eorundê avaritiam, Si-moniam, fraudes, deniquc hominuni Cædes, amp;nbsp;bellorum clades per quas ad Papatû graflarentur, ign orabant. S cie-bant amp;nbsp;quales eflentBonifacii,Bcnc-diôtijamp;Julü per quos funeftis bellis ve-xarentur. C^antameunq-, igituriftius fedis rationem Majores noftri habc-rent, videbant nihilominus in Papas, ut amp;in reliquos homines, cadere ut peccare poffint,nec ih fado tantum ôc moribus,fedindodrinaetiam. Sum-mæ enini, quam libi arrogant, nobifq; perfuadere conâtur, poteftatis caput, pattern quandam doédrinæ elfe.in qua pii illi patres Papas ipfos amp;nbsp;falli amp;nbsp;alios etiam fallere rede cenfuerunt, nec ci unquam fe fubjicere voluerunt.

Cum igitur Majores no lin perfua-fum hoc plane haberent, Papas errare poiTe, non imprudentes religionis, Si return omnium ignari incautiq; fue-runt, ut quicquid Komâ emanaret, id deledu omni ac difehmine te moto, acciperent: quicquid etiam fibi à Papis imperaretur, id ipfum fine ulladu-

81 De Interdict© bitationeperficcrent : tanquaca,qult; fimplici amp;nbsp;rerum imperito vulgo in-jicicur, opinione imbuti eflent, qua putatur, aliter quam Paps præcipiunt ac præfcribunt, agere, id cire Deo ipU repugnare, amp;nbsp;piaculum quoddam ad' mittere.Si patres noftri in ca opinionc fuilTent, nunquam illis ccrtè hoc io mentem veniflet, utPaparum audo-ritatem dcfugcrent. At cam illtc adquot; hibuerc prudcntiam,quç totics tantôt que opcre in facris fcripturis córnctv . datur : nempc ut probentur Spiritus» quod bonum cft retineatur,a malo ab' ftineatur: earn autem probandi ratioquot; nemexlacrisfcripturispetunt. Quod ne dubitare poffimus, Parifienfis A' cademix admonitio,in qua totics led' pturæ facræ teftimonia citantur, m^ gnoadidnobisargumento erit. Hlud quidem certè perlpicuum cft EcclefC fundamentaRomæab initio præclat® jaóta fuilfe, Romanorumque fidem^ pietatem in toto terrarum orbe coUquot; ftanti farna atq-,omnium fermone tutf privatim turn publice cclebratam fu»' , 1c, ut D. Paulus fuo id teftimonio cœ

RkôNt Francia. 8j probat. Ulic ctiam Epifeopi (ans longa annorum feric amp;nbsp;doâi amp;nbsp;pii floruerût* Unde fadum eft, ut illius Ecclefiæ praî cæterisomnibus maximaamp;dignitasamp;£ exiâimatio eiret,ac fententiç amp;nbsp;côfilia qux ab ea prodirent,prçcipuû apud o-mncslocum haberent: quanquâ interira reliquis Eccleîîis pro fuojurc licc-ret,quæ minime in ilia probaret, ca re-prehendere ac rcfpuere : ut ex Ircnæi adverfus Vidoré Epifeopû de Orien-taliura Eccleiîarû excomumeatione, amp;nbsp;aliorû etiam exéplis liquide conftatr Verûenimvero probi illiEpifcopi pau-cosadmodu aut potiusnullos fuilimi-Ics fucceflbres Romæ habucrunt : cK quo potiflimû rempote amp;nbsp;otiû amp;nbsp;opes audæ funt : Ea emm avaritia, ambitio* ncm,amp;: alias corrüptelas fecûinvexe-rût. Majores noftros id minime fugie-bat,Papafq; non code jam Spiritu,quo primos,régi.Ideoq-,ut prüderes corda* tiqiviri, quandocunqimadata aliquot ~ aPapis afterebantur, amp;nbsp;return amp;nbsp;vi-rorum delcdumprudenter habebanc, nec unquam, ut Corum libidim pet

84 De Intekdicto omnia obfequcrentur, adduci potc-ranc. In quo quidcm præclariflîmum f6i in vindicanda religione amp;nbsp;libcrta-teimicandi exemplum nobis relique-runt,nifi plane falli vclimus.

Quonia verb Papx amp;nbsp;minas amp;nbsp;vim ad terrendum ulcifcendumq-, adhibe-bant,quandociinq; id fieret,ad conci-liaconfugere folebant. Idquodfixlva confcientia: fide fe fa ce re,jure ipfo rei-que veritate freti confidebant:qu!ppe qui certó fcirent, ut exteros, fic amp;nbsp;Papas ipfos cêfurisamp; corredionibus Ec-clefiafticisæquè obnoxios cife: Contra quamipforumadulatores , cliëtel-que mercenarii fentire videntur, dum contendunt nulli prorfus homini lice-re in eorum mores fadaq; inquirere. At patres noftri didicerant, ubi quid peccatum eft, ibireprehcfioni locum ede.Meminerantq-,.D.Petrum ipfum à D. Pauloreprehenfum fuifle,hancq5 ede libertatem vere Chriftianam, ut citrafaftidiurn amp;nbsp;arrogantiam fummi quiqueviri infimorum etiam admoni-tionibus amp;nbsp;animadveffionib® fefe fub*

mi trant, j

Regni Fr A N CI Æ. ' S; mittant, reprehenfione veró repud-ia-re, odiofiflunam cHc amp;nbsp;pænè Diaboli-cam hominis Ida iphus eulpa exitium fibi arceircntis arrogadam. Patres igi-turpoibi libertate vere Gallica Papis intercedebant,amp;: patronamillam reli-gionis,acvindicem libertatis provoca-donem ad reprimedos dlorum cona-tus in remedium adhibebat : hinc iatis probantes fe Paparumaudoritati non tantumtribuere,quantum ifti ab illis non ita pridem nati amp;nbsp;altiJefuitæjdum Papas fupra concilia clTe,; perfuaderc nobis conatur. Prifci illi patres fuosje-fuitis lógè faniores amp;nbsp;fanótiores Tlieo-logos habebant, Gerfonem, Occamu^ amp;nbsp;alios Parifienfis Academie dodo-res,qui contrafemperfenferunt amp;nbsp;fta-tuerunt.Tenebatillud memoria, quid Ecclehaftici dotlores ea de re animo tenuiflent:quid fanda concilia confti-tuiirentamp;.faditaflent, amp;ea maxime, quæ poftrema fuerunt, Conftantienic amp;nbsp;Baülienie. Sibi etia ante oculos po-nebant modeftiam illam à Paparum noftrorumarrogatia valde abhorren-

F iij

8tf De Interdicto

tem,D. Petri fummiflîonem,quum fis Eedefîç Hierofolymitanæ fiftere non recufavit,fuiad Gentiles aditus rario-nem redditurus. Uti eriam D. Paulus ac Barnabas primo Hierofolymorunt concilie inrerfuerunt,fuæ profedio-nis cauflas edoduri: eriamfi tarnen A* poftoli, amp;nbsp;longe maioribus quàmRo' mani Pontifices prærogativis indrudi efient. Noftri ergo Maiores quum « Paparum dccrctis ad concilia appel* labant, fapientiores multo meliorcfq’ Theologierant iis, qui Papis noftris, qualcs hodic cognitoshabemus,fum-mam amp;nbsp;ornni exceptione maiorein» nulla norma ,nullaq; mefura circum-Scriptam audoritatem attribuut, idq» cum tanta liccntia amp;nbsp;impunitatc, ut earn fumma viras perturbatio , horri-bilifquererumomnium, nifi mature occurratur, amp;nbsp;prouidcatur, confußo inde fequuiuravideatur. Interim nos fiio exemple decent, provocationis auxilium in Ecclefiaaduerfus omnein cujuflibet, ipforum etiam Paparû vim amp;nbsp;violcntiam locum habere debere.

In

ReGNI pRANClÆ. 87

In ciufmodi autcm provocationis ad concilium interceflione hxc erac Patrum noftrorum mens, hic animus, vt,quicquid Papxfuis Bullis amp;nbsp;fulmi-nibus tentarent, vcluti Regum quos illihacreticoSjfchifmaticos amp;nbsp;EcclcJîæ hoftespronunciabant,condemnatio-nem, itemque excommunicationes amp;intcrdiól;iones tantilper differrent, dum concilium haberetu r, illis inter-rim,quafinunquâindidæfuiflcnt, ir-ritis amp;nbsp;nullo numero habitis.Papx hïc fremcbant,a:ftuq, furoris abrepti, fua fulmina có vehementius amp;nbsp;amentius quamantca ciaculabantur,omHique opcamp; opera, arque armis adeó ipfis cotendebant, ut concilij convocatio-nemimpedirent: ut Iulius contra Lu-dovicum li.Verum Patres noftricon-ftanter in fententia pcrftabant,noni-gnorantes quod fit provocationis be-neficiumamp;vis :nccmctucbatncquid fibi Paparum tonitrua, amp;nbsp;bullx no-

' cerent.

Prifciille patres nos ex bis docent, quis fit ludcx habendus in contibo,

F 4

88 De lîÎTERDICTO

quum eôproyocatû eft, amp;nbsp;quid in Eçlt; defia cotroverfiisfieri debeat, quum in concilio eæ difceptantur. PapaJu-dicismunus, fummumq; decernendi jus amp;nbsp;autoritärem in eo fibi arrogat. Sedpatrum noftrorum longèalia fuit opinio.Nam provocando ad cócilium fic fiatuebant, Papas illic caulfædilcc-ptationi interfuturos tanquam reos, nonaurem utjudices præfuturos: atq» latas à fe præcipiti amentia fententias, àquibus jure provocatumfuerat, rc-femdi amp;infirmari pafluros.Deinde ac-eufaturiPapas, hoe animo amp;nbsp;confilio eosaceufabant, ut judicio deobjetis criminibusfepurgaturi adeffent: vel-uticum Bonifacius de hærefi, Simo-niaamp;homicidio poftulabatur. Patres igitur noftri fummam poteftatem Si autoritärem conciliis tribuebant, ac cenfebant,quæcunq; controverfiç ad-verfus quofcunqueór principes Chri-ftianos maxime intervenirent, easillic nonaurem in Romano confiftorio dirimendas effe.

Hoc etiam in his patrum inftitutis obier-

Reg NI Franc iæ. 89 cbfcrvandum videtur, eos nimirum, contra Paparum vcxationes eorumq; excommunicationcscumvix poflenç concilia citó convocari •, aut Paps fui$ artibus, ne convocarentur, iinpedi-rent,querelis amp;fupplicationibus apud reges fuos amp;nbsp;magiftratus adlnbuis, li-bifuifq; rebus providiffe; quippe qui fcirent atq; proponerent regCi auólo-ritatis effe amp;: muncris, corum, quos in fuapoteftatc babent,curam defenGo-nemq; adverfus iniqua Paparum im-periaamp;dccretafufciperc. ItafanèCaroli vi temporibus baumfuit. Nam is audita Antiftitum amp;: AcademixPa-rifienfis qucrimonia amp;nbsp;poftulationc, rem in cócilium amp;nbsp;judicium adduxit : Clerum, quem Papatyrannicisvexa-tionibus oppreffum tenuerat, fervitu-te liberavit, atq; excomurticationum fulmina adverfus quofdam contortas, bruta irritaque de communi fententia pronunciavit. Nee veró idaggredie-bantur,cives quidem,ut aAprincipcm fuum adverfus Papam confugerent: Rex veró Sc fenatus, ut iis de rebus fta-

ÿo De Interdict©

tuèrent (quantum vis ipfi PapæilîiuJ procuratorcs, qui fibi reccrant in eo conßlio audientiam,intercédèrent) J non hoc inquam fufeipiebant, quin plané cognitum haberent id fibi reifte aciuftclicere. Viri Academiæprima-rij firmiffimis argumétis in fua illaad-monitioneid Régi confirmarunt. At nobis procul dubio habedumeft Regi penitus perfuafumfuiflè, fe à Deo in regia: dignitaris eulmen ideo eve-’ étum , ut omnem ordinis perturba-tionem, rcrumq; motum in Eedefia ïnhiberct,amp; corum, qui fuxfortisim-memores amp;nbsp;aliéna: dignitaris cotem-proresin fuis fe finibus non continc-renr,infblefccrcnt, aliofquc vexarent, , audaciam ambitionemque reprime-ret, idquc decefibrum fuorum opti-morum principum, qui fine dubio ilU ad imitandum proponcbantur,ault;fto-ntateamp; excniplo. Et quidem Rexi-pfe in eodecreto palam profitetur, a-gnofcere fè fuarum efie partium, cos, quos fua: poteftati amp;nbsp;impcrio fubje-äos haberet, ab omni vexatione (Pa-

pam 1

Regni Francise. ^i paminnuens) cripere,cjufque reicul-pam fibi coram Deo præftandam efle. AtquecxTheodofii,Honorii, Con-rtandni, Caroli magni, amp;nbsp;aliorum, qui éofe modo habucrât fimilitudine,hu-jus fui officii exemplum capit. Quod cæteris etiam ætatibus documenco ft, fi quid forte illorum, qui fummam tonus Ecclefiç adminiftrationem fibi af-fumunt, ambitione amp;: avaritia fieret, quod civibus damnu regnoq; ipfi fraude maedetrimentumadferret, ut populus quidem ad regem velut iieram quandam anchoram, fæviente tempe-ftatefe rccipcret: Rex vero profum-ma fuaauóloritate, amp;nbsp;officiiquoq; fui ratione, illam àfuorû cervicibus avcr-teret,viderétq-, nequidregnum detri-menti caperct.

Reges penitus perfuafi eam provin-ciam ad fe pcrtinere,eam quoquc gef-feruntamp; ornarunt,nongladio tantum amp;nbsp;armis,quum res ita tulit,ufquc adeo ûnè ut Alpes ipfos tranfeenderin t.,Pa-pas comprehenfuri amp;ulturi:fed etiam, amp;prxcipuè quidem folenni regui fui

^Z De IN T E R D I C T o’

Antiftituniö«: Thcologorumcovoca» tione, concilia provincialia Gallicaf ÇentiSjexregumaudoritatejpriufquâ a Papis vexarentur,fempcr habita fuc-rant,ut optimus ordo in regniEccIefiis conftitucus integer confervarctnr, amp;^ necefïitatibus difficultatibufq; rerum quæ intervenirent, confuleretur: Ac cx quo Papa: illis infefti elfc, regniq; tranquillitatcm interpellare cœperût, tunceapropugnaculo amp;nbsp;prxhdioiH^ adverfus Papas fuerunt, ad concilii uP queTuronenfisjquodab ætatenoftra propius abeft, tempora.

Quod ad primatum, fummumque imperium amp;poteftatcm attinef,quani Papa:ubiq;locorumfibifumunt, nul-, ■ lis nee circumferipti, nee circunferi-bcndi finibus amp;nbsp;rationibus, ut velinc amp;nbsp;fua etiam opinione poffint regibus principibulq; imperare,amp;de Imperiis pro animi libidinc ftatuere, opera: eft pretium audire,quid majores noftri in frequentibus illis Theologorumamp;Ju-rifconfultorum confeffibus fenferint. Needum de hoc regno fpeciatim lo-quor, |

ReGNI FrANCIÆ. 5^: quor, in quo Papæ hanc nunquam au-doritatem obtinuerunt: fed genera-tim, an ira habendum fit de ilia quam fibi arrogät dignitate, amp;nbsp;quæ ipfis fuir, femper,amp; adhuc eft in fuis bullis man-datorum, fententiarum, damnationu, amp;nbsp;excommunicationum, quas Româ qiiocunque emittunt,fundamentum-Nunquam vero patres noftri hoc ira habere illis allen fi funt. Nam fi de tc-. porali poteftateagitur, qua fibi fas cf^. feputant, omnibus humanisimperiis cum fummojure imperare, principe^ que, reges amp;nbsp;Impcratores omnes fibi lubjicere,illud quidem crat, quod fuis literisamp; Bullis ad reges noftros miflis continebatur: ut in literis Bonifacii nobis fupràcoftitit. Verum illudquo-que ipfum eft,dc quo præcipuè coten-ho adverfus eos fufeepta crat,atq;adeo idipfum,quod in Bonifacio, qui fe îm-pudentiùsquàm cæteri amp;arrogantiùs defuaillain omnes amp;nbsp;omnia audori-latejadabat, hærefeos crimen elfe di-ecbatur.Noftri patres probe hoctenc-bant, Ecclefiam non efle Impcriû hu-

94 De ItttEKdicto manum,humanis aliis impcriis fimîlé) fed omnino fpintualc:atq; inter Muæ di régna, amp;nbsp;animarum gubernatione» inter principes ac dominos, qui orbb regnorû potiuntur,amp;eos qui fpirituale regnum obtinent,câccnos quafi quondam , manifeftumq; difcrimen nomi-natim interjedum efle.Quanquam a-lioqui, quu res quo decet ordine mO' doq; reguntur ac temperantur, mirifiquot; caeft hujuscumillo confenfus amp;con-venientia: fed non eo pado tarnenuC inordinatadebeateifeamp;indiftindau-triufq; poteftas amp;nbsp;adminiftratio. Patres noftri in his difputationibus aperte probarunt fein facris fcripturis longe melius verfatos elfe, quam Papas qui pro libris feeptra armaque trada-rent.Legerant in Evagelio quodChri-ftus de feipfo (quantum quidê ad hanC diftindionem attinet ) amp;nbsp;verbo amp;nbsp;ex-Sphepf amp;nbsp;emplo docuerat. Ille unus verè eft Ec-^.ç^cAPet. defjæ caput,fummulq-, omnium Epi-kl»^i'^^ ^‘’°P’^5^ paftor. Apoftolihifce eum

IJ. Jyj^j^j(.^j., j^g^ ullûprætereaquenquâ aliumnomioibus ornant. Pater omne iUi gt;

Re G NI Franciæ. ^j UU in cœlo terraquc poceftatem dedit. Si in ullo alio terrena poteftas cum ipi-rituali Ecclefîæ moderatione côjimgi debuk, inillo id potiffimum fieri de-cuit. At, quandiuhîevitamdegit, diligenter fibi cavit ne quidquam ad-mitteret, quo vcl minimam fufeipien-dæ return humanarum adminiftratio-nis fufpicioncm hominum animis af-ferre vidcretur. Illius adverlarii quid ca de re fentirct, tentare voluerunt: fed ut earn, quam modo pofuimus, di-ftindionem confirmarct, refpondir, reddendum effe Cæiàri, quod eflet Ca:faris,amp; Deo, quod Dei. Hincde- ^*' clarans no eó iè è cœlo in terras vemfle ut ex imperils humanis vel minimum ufurparct,amp;cx Imperatorum authori-tate quidquadctraherct. Quin amp;nbsp;co-ram Pilato rogatus de co quod ipfi per calumniam malitiamq; impofitum fu-erat,rcfpondit regnum fuum non ede Jm». j t. ex hoc Mundo. lidcm patres noftri qui id in Evangeiio legerant, fie ra-tiocinabantur ac verè concludebant, Jefum Chriftu Epifcoporu principem.

9Ä De Interdict© aliis,quos Ecclefiç fuç curationc amp;alt;^ minillratione ornaret, fuiexempluni proponcre voluiffc : cumq; guberna-tionemhanc civile ne minimum qui-dem attingcre voluiffet, ut ex ea quid-quam interverteret, ad ieq; transferrer, äbfurdum amp;nbsp;ab omni ratione alic- , num fore, fi alii id cogitarent amp;nbsp;fufd-perent. Itaenimeosadmonebat,fic-ut me mifit pater, ita amp;nbsp;ego mittovos-lidem alias quoq; admonitiones legc-rant, quibus apud fuos Apoftolos ufus fuerat, ut perniciofa: ifti ambitioni oc-curreret, quam in mentes hominud irrepturam, amp;nbsp;in media fua Ecdelii brevi graflaturam certo provide bat, LHc.2i. quUmdiceret: Reges gentium domi- .

nantureis: Vos autemnon itaeftote-Memincrantprærerca D. Petrum Si alios Apoftolos talem vitæ ftatum ad mortem ufq; obtinuiffe, atq; Domini Ecclefiasædificare, calque Euangeln prædicatione regere, lolum amp;nbsp;fimpli' ciffimumillorummunus fuifte : ita ut ne minimum quidem aftèdaræ terre-nxàdmihiftrationis indicium amp;nbsp;velb' ciuin

Regni Franciæ. P7 jçiumîniis unquam apparuerit. Nee eos præteribat quam ftudiosè Apofto-iiipfijEcclefiarumJcnioresamp;partores, (quibus generaliter omnibus dignita-te longè fuperiores erant ) hortarétur, ut fub fummo illo, quem nominant, paftore, nempe lefu Chrifto, gregcs ip^t.^. fuæfidei cóereditos diligenter palce- zTtmot.z. rent: ab omni dominationc abftine-rent,amp; return humanarum curanullo modofe implicarent. Hæcomniapa-trcsilli in facris fcripturis videbant : ad quæ præterca adj ungebant, qualis fu-iilet perpetuus tonus veteris Ecclefiæ ufus: quomodo etiam cum alii omnes, turn Romani Epifeopi, Imperatores amp;nbsp;alios Monarchas pro fuis fummis principibus Temper habuiflènt, amp;eo, quo modeftos amp;nbsp;fummiffos clientes decer,nomine, obfervantia amp;nbsp;honore appellaifent : habebant etiara in fuo-rum regum hiftoriis, poft comparatä fibi in Italia inde à Carolo Magno do-minationem,eaquæde Paparumerga principes officiis, fummiflionibus, Si obfequiis nominatimamp;luculéter fcri-

G

^8 De Interdicto

pta cirent, amp;nbsp;quæ hodie ctiamnum 111 illis extant. Habebant deinde in ma-nibusclarilTimorûdodorum, nec veter um duntaxat, fed æqualium etiam fuorum libres, querclarum de mifero per Paparum ambitionem Ecclefi^e Paru plenos : Itemq; acculàtionumSi teftificationum adverfustaminfolen-tern amp;nbsp;antea inauditam aft'câ:atæ,amp; u-furpari iam cœptæ in Imperatorcs 3^ principes dominationis libidinê. Nec defiderabant tam multas, tamq-, cru- * ditas prxftantiflimorum jurifcófulto-. rum aduerfus liane return confulio-nem difputationes : præclaras etiam lih.decon- ßmul amp;nbsp;feveras amp;nbsp;graves D. Bernar-/der. 2,4. jjj ^^ Eugenium Papara contra effr^e-natam eiufmodi fuperbiara admoni-tiones, inhanc raaxiraè lèntentiam: Papas,fi D. Petri exéplura imitari vel-lent, nó ita fe pro iraperatorib’ geftu-ros,fed larculum potius amp;nbsp;pedü ad ex-colendu Ecelellx agrum, amp;nbsp;illius gre-gem gubernandügeftaturos,non ante 111 regurainfigne, fceptrura amp;nbsp;Diadema. Nufquamlioc reperiri proba-rique

k-EGNI F R ANC! Æ. 9jl ti^ipoflceos tantam poteftatem ullo jure habere : cùm earn ncc à D.Petro adepti effent, quoniamD. Petrus date iis non poterat quod nunquam ipfc habuiffet : nec à Chrifto etiam ipfo, cùm iis ne Principum more domina-rentur, prohibuiffet. D. Petrum hac tegia magnificentia nunquam fibi gloriam amp;nbsp;dignitatem quaifiiffe, fed unica corum, qux fibi Chriffus tan-topcrecommendaffet, meditatiône, cùm dixit, Pafee oves meas. Eccle-fiam Romanam poffe quidem cæte-taru Ecclcfiarum matrem dici, at non Dominam : Ipfumquc Eugenium, u-num ex Epifeopis, no reliquorum veto Dominum. Patres, inquam, noftri hçc omnia non folùm ex Divi Bernardi feriptis didicerant, fed ex iphus etia pre exceperant. Ad hæc intelligcbat, probra quæ alii pratter hune dodorcs Ècriberent adverfus iftos Romanen-ièsEpifeôpos, quife verbo tenus fer-Vos fervorum dicebant, cùm fuper-Eiffimum reipfa in omnes domina-lüm ufurparent : quos nihil pudebat

loo De Interdicto

fcfe adorandos præbcre,cùm id D.Pc-trus à Cornelio tentatum refpuiflet. Hxc ergo omnia, ut etiam miîeriæ êi confufiones, itemq; bella amp;nbsp;cædcs cX Paparum ambitione enatæ bonos illos patres, quibus ante oculos hæc omnü turn in Imperio tu m in Italiaverfaban-tur, pluritnuna commovebant: Eol-dem quoquc graviffimè afficiebat tam multx quaplurimis ac fortilTimis lm-peratoribus, qui pro religione Chri-ftianatuenda ac propaganda tam ftre-nuè feliciterq; adverfus infidèles traf-marinos dimicaverant, illatæ ab iis in-dignitates amp;nbsp;contumeliæ, eæq; tantx. ut modó illum imperio privarct, hunc modó pedibus fuis calcarent, filios ct' jam in patres aliquando follicitarent: interim dum Satrapæ ifti de Imperii rationibuspro arbitrio ftatuunt,amp;fuis excommunicationibus horribiles ci-vium erga reges fuos feditiones,amp; tur-bas ubiq-, gentium confiant Hæc cer-nunturin IvonisCarnutenfisEpifcopi literis ad Papas fcriptis, quibus eos h' ' bere admonebat, rcbelliones amp;nbsp;difci-dia,

Regni FranclÆ. loi

«lia,illorum confiliis amp;nbsp;artibus in Germania excitata, omnium Gallorum a-nimos adverfus illos inflammare. Patres igitur noftri cùm tam multa fuis o-culisatqi animis fubjicerent, nunqua côadducipotuerût,utfuperbaifta ter-renæ poteftatis nomina in Papis pro-barent, ferendaq; pu caret, fed ea fem-per uno ore condemnarunt: Regibus, Nobilitate,amp; Clero, uiuverfoq; populo piaconfpiratione ad hoc cólcntien-“ tibus,ut viribus fuis omnibus impedi-rent,rte iftæ regnorum amp;lmperiorum péftes, necifta etiam monftrofiflima de fummaPaparum poteftate dodrina (quam Philippus Auguftus, errorem regnis perniciohifimu appeUabat) in ■^lt;*»^lt;« regnumhóefefe infinuaret, amp;nbsp;radices f'^T ageret. Eóq-,fadïieft,utille ipfePhi--^^ ^' lippus Auguftus Innocentii Papæ imperia amp;nbsp;minas omninofperncret: ut Philippus alter ta duré amp;nbsp;afperé tü Bo-nifaciü,tum illius miniftros acciperet, quafi rem marte apcrtohoftilitcrq-,a-gens: ut etiam recentihominum memoria, cumLudouicus ii. inTuronc-

G iij

tot De ÏNTERDlCTo'

fl concilio, ab illis omnibus, qui eó co* veneranr,quaefiilfcr,an fe pro fuo principe baberent, omnes, amp;nbsp;Ecclcbaftici imprimis ( maximaJulii excommuni-cationum contemptione ) uno animo atq; unavoceagnofcerefe amp;nbsp;profiteri illum fuum amp;nbsp;fummum amp;nbsp;folum prin-cipem efle refponderec. Ejufmodi au-tem aclis amp;nbsp;fexcentis aliis, quæ in no-, ftris hiftoriis,edidis rcgiis,amp; curiæ cd-inentariis cofignaca extant, patres no-ftri fatis teftificati funt fummam illam» quam Papas in régna amp;nbsp;imperia fibi ar-rogarent, poteftatem, intolerabileni fibi amp;nbsp;meram etiam tyrannidem vir deri.

Quod autem ad altcrum gradu, amp;) quam fïnritualem aut Ecclebafticani vocant,potefl:atem,attinet, patres no-ftri nihilo plus in hoc regno Papis con-cefferunt, tanquam eos aliquid ineo juris ex vcrbo divino habere putarenn Non quod reges noftri Epifeoporum amp;paftorum,(quoru officium eft doce-re in Eccleba amp;fàcramêta adminiftra-re) partes agereunquavolucrint. No- , verant 1

Regni Franciæ. 103 Tcrant utriufque adminiftrationis dif-crimen, illudque nîhil ad Ce pertinere. Atpaftores ad officium omni ratione cogéré : hominum conventus ad res Ecclefiafticas confukandas necefla-rios cclebrare ; elcdiones ufitata amp;nbsp;légitima via conftitutas confirmare : qui quantique facerdotiorü proventus effent , exquirere : ne üs abuterentur providere: eosinEcclefiæamp; regni u-tilitatem difpenlarc : corredionemamp; pœnasinfuis ediólis ad ca quæ perpcram admitterencurcoercenda décrétas adhibere, hæc veró noftri reges fui juris amp;nbsp;muneris nee eujufquam alïus clTe femper credidcrunt : illiufq-, nun-quamfubditiimmo ne ipü quidé Ec-clefiafticiineojure unquam rcclama-runt. Contentiones quidem ea de re à Papis fæpe fato funt : fed poteftas tarnen amp;: authoritas penes reges no-ftros Integra remaft. Si quid Papæ hîc obtinucrunt,id certè precarió amp;nbsp;bona regum noftroru, quandiuipfis vifum eft, venia potius quam ullo prorfus jure ob tinuer ut. Negotioru Ecclefiafh-

G iiij

|04 De Interdicto çorum ( in co quidem quod ad homi-; lies pertinet,atq; hodie etia ufurpatur) auftoritas, in minifteriorum collatio-ne amp;nbsp;confirmatione ^ in fruduu facer-dotaliu difpenfatione, amp;nbsp;inComitio-rum Ecclefiafticorum convocationc iitaeft. Expublicisautemmonumen-tis harum rcrum omnium jus apud reges noftros fuilfe manifeftum eft. Ac de eledionibus quidem id ira fc habere regum noftrorum in earn remlatas leges amp;nbsp;conftitutioncs fatis probant* Papæ quidem fupcr eare amp;nbsp;Romæ, amp;nbsp;in Italia, amp;nbsp;ubicunq; plus poterât, fuas leges habebant. At hoc regnu iis nun-quam obftriftum teneri voluit,fed fua atq; avitam libertatem conftanter re-tinuit,per quam fuas feparatim dejurc fuffragiorum conftitutioncs, regia au-doritate cofirmatas habcret. id quod adhuc in comitiorum Aurelianenflu adisteftatumvidemus. Eft verb aliud ctiam,amp; longe majus.Publicis enim literarum monimentis eelebratumeft» poftquam reges noftri ditionis fuç ter-minosRomam ufq;protulilfcnt,ac fuis

in Lorn-

Regni Franciæ. 105 inLombardosamp;Exarchas vicloriis Ita-liam fl bi fubjecilTcnt, ncceffe fuiire,uc Romanorum Epifcoporu eledioncs regum ipforum audroritate fiepet, nec priusratxhaberentur, quam illorum teftimonio amp;nbsp;fuffragio comprobata: eirent.Ludovicus PiusFrancorum rex amp;nbsp;Imperator non paucos adeummo-dum in Papatum afcivit, amp;nbsp;in iis Gre-gorium 4, qui non ante id munus fut cipere amp;nbsp;obire voluit, quam de illius voluntatc fibi conftaret. Ac Platina ilium nominatim ait Paparum eledio-nemconfultó confirmaflc,nc Imperii juraamitterct. De facerdotiorum andern reditu, idem fentiédum. Regum enim noftrorum edicla in eo legis vim amp;nbsp;auftoritatcm obtinent, nonautem Paparum décréta. Si quid aliquando in Papis tolerabatur, aut fiquid follcr-tcramp;callidè per noftram incuriam u-furpabatur, fimulatq; fraus manifcftc deprebendebatur, adhibebatur coti-nuó remedium : Paparum miniftri amp;nbsp;exadores c regno ftatim exigebantur, ufurpationes præcidebantur,amp; de illis

ïo(? De Interdict©

agendum effet,ex Regum, ordinum, amp;nbsp;fciutus auchontare ac fenrentiaco-ft;tuebatur,tanquam de re,quæ in hu-iufce rl^gni poteftateplanè fita effet, no autcra in Paparum arbitrio amp;libidinc. Hiftoria: noftræ ciufmodi exempli referte funt : prxcipuè à trecentis aut quadringentis annis, quum Papæplus auóforitatis cofequuti, fuas omnes vires amp;nbsp;opes co conferebant, ut manus amp;nbsp;cupiditatem fuam ad noflros ufque fines extcndcrent. Is fuit Benedi-di x 111 régnante Carolo v i in fuailla contentione fcopus. Verum docuit Academia liane meram effe Paparurn ufurpationem,qua: cocreenda erat:ac totam facerdotiorum rationem ab V-norege pendêre, ut ex cius auéforita-te, quatenus regni utilitas poftularc videretur, deillis omnino conftituc-retur. Papas enim divitiarum fatis fu-perque habere:fiverócafualiquoRo-mana Ecclcfiaad inopia redigeretur, illiq; Galliæ opibus non nihil opus effe videretur,tumquidemopem eifere-dam, fedhis tarnen conditionibus : ld

mature

ReGNiFrANCIÆ. 107 Waturojudicio faciendû, modoadhigt;-bito,juftaamp; gravi de cauflajine fraudç acdamno,dummodoPapçculpânihil fecusadmiflum anccafuidct: atq» tan-tifperdum urgeretneceflitas: idq; vo-luntario regû,patronorîi,amp;aliorû Aiir tiftitumeonfenfu acliberalitatc, nul-loq; cæterarû Ecclcfiarû detrimento, Ut breviter dicam,id cari taris Schuman nitatis beneficium fore, premente rc-rûanguftia: hoc elf non elle bine pon-tificibusputadum ullo fibi jure licere pecunias exhoc regnojure exigere.

Hæc fuit Antiftitû amp;nbsp;Academiæ Pa-rifienfis ad Carolum regem vi pro tribunal! fedentem, poftulatio. Academia ante doéfistunc vins inftruda, amp;: . cum ea Antiftites nunquam id aggref-fi finirent,nih rem amp;nbsp;accurate perpen-diflent, in juftiflimam efle pernovif-fenttutreveraamp;arege amp;ab univerfo , fenatu,amp;magna bonorum, qui eócó-venerant,multitudinc talis didaatqi , habita fuit. Neeveró hæc acho contra • ipfumduntaxat Bcnedidtum inftituta (cranNaRomanaEcclefianominatur;

ïo8 De Interdicto poftulabatur,ut conftiturio in poftefb tatisgratiam ea de re fieret. Genera* lia funt quæ ab Ïis ponuntur fundamc* ta : Atq; fenatufeonfukum, ordinent qui perpetuó à pofteris oblervari de* beat, continet. Et verónihil novum tune conftituebatur,cumid ipfume* dióhs nominatim ea de re fadis tum abaliis, turn abipfo etiani D.Ludovico jampridem conftitutu fuilfct. Ex; tatenim pragmatica illius iandio /W qua hoe caput his oinnino perfcriptü »» verbis lcgitur:£xadiones Soneragra-* via pecuniarum per curiam Romana “ Ecclefiis regni noftri impofita(quibus ** regnum miicrabilitcr depauperatum •* extitit) feu etiam imponenda Ie variât quot;nbsp;colligi nullatcnus volumus, nifi dun-quot; taxat pro rationabili, pia, amp;nbsp;urgentifli-•• ma, vel inevitabili neceffitate, ac de « expreflbamp;confentaneo conlènfuno-•» ftro, amp;nbsp;ipfius Ecclcfia: regni noftri.

Hæc illc. Quod fiex voluntatc regia illiufq; animi fentcntia, inde certè co-fequitur nihil rationis aut juris fuifle, quo Sr rex amp;Gallicana Ecclcfia obftri' dite-

Regni Franciæ. icgt; ^i tenerentur id Papis largiri. Plurcs paginæadhibcndæciVcntamp;complcn-dæ, fiomnia edi «Sla amp;nbsp;décréta, qua: in cam rem facta reperiuntur, hîc per-fcribere vellemus, quibus omnibus eft conftitutum, Papas nullo jure ex hujus rcgni facerdotiis quidquam at-tingere,amp;ad fe transferre pofle. Exiis tarnen liquid utilitatis ad cos pervenir, id regum noftrorumbeneficio, libe-ralitatiq; foli,non alii cuiquam,aut rei, authominiacceptuferendum. Unde falt;Slum,tit quoties illis ad noftra ulquc tempora ita placuerit,cdicfis caverinr, nc iftius facerdotiorum nundinatio-

laeóexportaretur. Quantum vcró ad conventus Ecclefiafticos amp;nbsp;concilia petrinet, quæ gravions quidem pon-deris funt,amp; in quibus clarius apparet, cumam fumma audoritas præcipuo debeacur ; ex Mcrovingioruni,amp; Car-linorum maxime,amp;poftcroru m etiam aliquot regnis certó probari poteft, non Papas fed reges fuaipforu aucto-ritate caconvocafle,amp;quxiniis con-

no De Inte R Die TO ' ftitutafuilTentjConfirniafle.Extant ad-’ . hue cocilia in quibus id cernitur.MuP

us poftannis reges in fuo jure retinen-do ncgligcntiores, plura Papis tribue-runt, parum animo cernentes qua: inde confequutura effent : nique adeó^ utquoldam Paparum nomine interdit acciperent, quiconciliis cum fumm3 auâoritate præeffent. AtcùmàCaro-lo Calvo forte idfaftum fuiffet, Papï obfequédi gratia, univerfus regni de-ZiApr.jy rus ci rei, ut teftaturAimonius, intercept. Poftea verô cùm aliter regibus noftris vifumeft, aliter lànè amp;nbsp;contra Papas etiam iplos ad retinendam pri-ftinam libertatem faftitatumquoque fuit.Ex his igitur plané codât,in omnibus petitçEcclefiafticç partibus,quod ad hommes quidem attinet,audorita-tem fumma penes regesnoffros fuiffe: eofque nihil hîc fulecpiffc autgefffle, quàm quod fibi à Deo commiffum, mandatumq; effet,Chriftianiq; Impc-* ratoresante fe feciffent, itemq; prilci üli piiqffub lege reges,qui ea ipfam pb-litiam lua auôloritate amp;prudentia mOf defgt;'

Regni Franciæ. nf 4efabantur: ut Academia,jppofitisjoç amp;aliorû exêplisCarolu vi admonebac.

Quæ i?itut hadenus anobis cóme-tnoratafunt, fatis docêc Papas fumma, quam jam fibi tribuunt,auéloritatein Galliis noftris prxditos minime fuiRe : duofque iUosita terribiles,quos nobis proferunt gladios,non potuiffe unqua inhujufce regni fines,ut in eo auftori-tatis aliquid obtinerent, penctrare ,• quemadmodu Paps fiiperbiffimè ho-diejaftant. Reges noftri de rebus amp;: a-ftis Ecclefiafticis cognofcebat, in quU bus majori quam quotidiana eorum, qui Ecclefiis prxerat,audoritatc opus effet: ad eos cófugiebatur, etia adver-fus Paparü abufus : Apud eos Papx ac-cufabantur:ab iis edida manabant,pct qua: rcólè omniacofiitueretur.Si qua-do in comitiis, quæ à regibus extra or-dinem advocabantur: autinfuprema curia Paparum procuratores 6r mini-ftri exifterent (ut in eo côventu quem Carolus vi habuit ) illic affiftebanr, no décréta quidem ipfi in tribunali faôbu-1 ri,fed ut rei in fubfclliis cauffam aduri.

ni De Interdicto

amp; quæ haberent poftulata in publicô propofîturi:quæ eaten’admittebâtun quatenus régi cunçq; jpbarétur.Si qui referipta, mandatave à Papis in hoc regnum emilfa funt, ea certè hadenus recepta nonfuerunt(qiium prçfertini aliqua univerfalis nota in iis obferva-batur) nih regis codicilli, illius voluntatis amp;nbsp;afleniionis teftes, iis apponerc-tur, eaq; in fupremo fenatu Ieda exa-minataque fuilTcnt. Eadem quoq; ratio eft legatorum,qui apontificibus in Galliam mittuntur: quibus nullus eft ad cam neq; acccn'us,ncq; aditus,ne-que audoritas niii cum bona regis venia, quam fuo diplomate teftatam fecerit : mh etiam hae declaratione fcripto exprefla, quæcunque facient, caomnia ex illius coceflione amp;audo-ritate, amp;pro temporis, quodipfe pra:-ftituerit ratione, 1c faduros : nih de-nique corum poteftate iniplb fenatn probata, qui cam pro fuo jure mode-raturamp; coanguftat, quatenus id optimum fadu judicat, ut videat nequid regis, regniqsjura amp;prxrogativas,atqi Eccle-

Regni Frànciæ. i^ Mcclefiæ Gallicanæ libertateminfrin-gat. Hæc omnia quamplurimis adis confirmata in p ublicis curiæ monimé-tis videnttuf. Deniq-, Francia: regnuni libertâtis fempcr Imperium fuit ^ nort öbedientiaj ut noftri Jurifconfultidi-Cunt,bôceftnullo modoPapatum po-teftati amp;nbsp;libidini obnoxium. Nec eft t^uod Papatum patroni nobis perfua-dere conentur j banc totarnaudorita-tèm Papatum privilcgio tantum amp;nbsp;in-dulgcntiâ, penes reges noftros fuilfc. Eaenimjure, quodfibi à Deo datum cffe feiebant j nititur, etiam in cauda; adverfus Papas conteftatione, fi forte illam vel digito attingcre tentarint : ut Jjtoximis etiam annis tentarunt: Ündc fadtu eft ut reges, ordines j amp;nbsp;Parifien-fisfenatusconciliiTridentini(propter i^üod tantæ flagitiones adbibitæ, tot contentioncs taftx funt;propter quod fetiamPapa: prxftamacho Sciracundia Fanctamfuneftamnobiscalamitatsnl eóflarunt) promidgationi tamftrenuè amp;conftinterintcrcefl'erint. Intercef-fionis àatern illius hæc inter alias cauf-

H

ir4 De Intérdictó fa prçcipuafuit.quôcl fine maxima pet' petuæregum nortrorum authoritatisj amp;nbsp;veteris Gallicanarum Ecclefiatuiö libertatispernicie ,conciliü illudpro' m ulgari nou poflet. At è contrario Pa* pæ nifi admodum ingrati eflciit,debe-rentingenuè agnofcere amp;:cófitcri,rC’ ges noftros de iuç libertatis amp;potcfra-: ris jure in corum gratiam multumft-pe remifilfe: idquc eo duntaxat animo tecifle, ut eorum opera concordia ^ confenfio cum extens Ecclcfiis fove-retur. His accedunt affiduæ nofintj quæ poftremis tcmporibus5iobis cum Anglis interceflerunt, dimicationes, neenon ca quæ in Italia amp;nbsp;cum Hifpa-niæ genre geili m us bclla, quorum ne-ceflitate addudi multaPapis prçterjus tradidimus,ne in eoru odium incurre-remus.Neq; id Papas fugiebat, qui data operâ his nos bellis implicatos amp;cô-ftriftos tenebant, ut id à nobis etiam invitisextorquèrent. Verum, nonin-dc confequitur, id régis audonrati Si regnilibcrtatifraudi elle deberejunde Papa pro animi arbitrio de reb’noftris

con-

RegRi Fran ci à. itÿ €0hfl:ituere,amp;fiib Hifpanicumjuguni . nos redigere aut poflir, aut debeat.

Vtmajorumnoftrorûpropofiture-€l:e accipiamus,tot taq; prçclaræ,amp; co-ftantes eoru adiones n,obis aliunde te-ftificantur, eos nunquapenitus credi-dilTc fummam cflePapisj urc divino in reliquas omnes turn huj us regni, tum âliorû ctialmpenorûEccleiiasaudo-ritatetn,qualêfibi arrogant. Idenim fi credidifTentjUt piiamp;religiöfi viri erat; ficnunquä profedo ea de re cu Papis cotendiflent.Equidem cum populous nomine amp;nbsp;animo vere franco hoc eft libero, tu tot taniq; magnanimis regibus indigniflitnu amp;graviflimü crat,be-ftixrevivifeentis imaginem videre, amp;nbsp;urbis Romxjugo iterum fubjici, poft-quarn tamdiu tamque acriter pugna-tum fuillcr, tantumque fanguinis ef-fufum, utinjufte ereptalibertas poftli-minii quodam jure aliquando rccu-peraretur. Attamen pietäs, rcligiö-fufque Dei metus, quo tätopere apud omnes celebrati erant, eos procul dubio ncc invitos impulilfct, ut Papis

H ij

IK? De Interdicto fefubjiccrentjrerum divinarum amp;hù-manarum fui reghi difpcnlâtionê co-rundem arbitrio poceftatique permic-terctjfi ca Dei voluntaS fuiflet. At cuirt id pra:termiferint,ut fatis c5ftat,immö vero Papas longiflimè à fuis finibus re-puierint: perfuafiffimum habcamus, longe aliter eos perfuafum boe habuif fe: Etènim quod rei caput eftjfummos babebant fua xpiè dodores, à quibus quid ea de re in iacris fcripturis conti' nefetur,didicerat. Eorum teftimoniä nullajam, brevitatis caufsa proférant i nee ad rem totam pernofeendâ ultra ca, qua: antèa propofui, exempla pro-grediar. In Parifienfis Academia:ad-monitione,quam Caroli v i decretuni fequutum eft, boe nominatim feriptu extat: Prxrogativam fummamque au-tboritatem, quam Romana Eccléliâ bbi vendicarct, à Conftantirio dela-tam ei fuilfe: quam tarnen Cónftan-tirtopolitana, Alexandrina, amp;nbsp;aliæ eër-tatim fibi deberi contendétent. At-que bóe unumilludeft, quodin Gab ba de Romanæ Ecclebæjure teneba-tur.

ReGNI FrANCIÆ. IJ7 tur. Quinenam poterant cam Con-ftantini donationem in cótroverfiam Yocare, lllis enim non difficile crat ex rcgum etiam noftrorum hiftoriis pro-bare, præcipuam Paparum potçnçiam amp;nbsp;dignitatem multis poft Conftanti-numannis extitifle,Papafq-, totam ejus rei laudem Pepinoprscipuèamp;noftris illius fucceftoribus regibus debere, Sed nulla moti ratione id agnofcere amp;nbsp;eófiteri volunt. Summa tarnen rei buc redit, Ecclefix Romance fedis præro-gativæ cauffam ad Conftantmi donationem vulgó referri : hoe eft, majori-bus noftris cognitum amp;nbsp;exploratum fuifte, jus illud omne, quo fe vendita-bat,pofftivum cffe,bominis donatione, non ulla Dei conftitutione facris literis çomprehenfa, conftans: Eo au-tem nomine regnû hoc illi iiullo modo obnoxium efle pofte : immo confi-ftamiUam donationem nullam omni-no exigendæ pecuniæ poteftatemPa-pæ permittere, tantamq; illi duntaxat conccdendam cfte,quantam Eedefix facultatcs ferrent, citra fuum ullum

H iij

ïi8 De Interdigto

detrimentum. Hæc illorum verba funt. Q^ód fi de Confiantini dona-pone aliterfenfifient, indéqueconfe-quutum fuiflet illius vi amp;nbsp;audoritatc Papampecuniæex hocregnoexigen-dæjus habere, Parificnfis Academism ^ Galliæ Antiftitcs fecum ipfi pugnaf fient. Verùm id probe ficiebant, Con-ftantmi donaponem no cfie Dei mandatum, quo tenerentur, Conftanti-nique mumficentiam imperii Gallo-rum libertati ac dignitati fraudi ac da-inno eflenonpofle. Sciebathoc quo-que,jusil!udqua!ecunquc tandem effet, ab iis, quas nominant, Ecclcfiis in contentione poni. quod quidem de illius vi amp;nbsp;veritate multum detrahir. Ita'certe majores noftri de ea Loque-batur, quia certó ficirent totam orientalem amp;nbsp;occidcntalcm plagam de pri-matu adverfius Papas multis graviifi-mifique rationibusdimicafie, amp;;Afiri-canas Ecclefias D. Auguftini tempore in magnam ea de re contentionem venifie, Romana Ecclefia afierebat trapfimarinasEcclefias fibi fiubjeólas cf-fic: Con-

Regni Franciæ. 119

fc: Contra D. Auguft.aliiq-, Atricae patres amp;nbsp;Epifcopi id negabant. Ea cotro-verfia utrinque fic agitata fuit, ut Papa Romanus fabi compertus fit, qu6d concilüNiceniineam rcmdecretum fuppofuiiTet: nihilque aliud in Epifco-piRomani gratia reperiri potuit,quam utRomx locorumquc vicinprumra-tionem, curamque baberet ; Et ex co-cilii auéforitate vçtitum fuit, ne ad Romanum pontifieem in pofterum provocaretur. A Cypriani ufquetem- Deßmpli-poribusRomaniEpifcopialiquidhuic atate pra-nondiflimile in Africanos moverein latorîiç^c. animo babuerant. At D. Cyprianus adverfus Romanum Epifcopum banc conftantillimè cauflam egit, firmidi-mifq; argumentis docuit, nullam elle illius in alios prærogativam amp;nbsp;auéfon-tatem. Unum Cbrifturn fum mum.elfe omnium Epilèopum, fub quo abi 0-mnes Epifcopi idem munus amp;nbsp;onus baberét. PoftcaD.Hieronymus(qua- ƒ^ .„ quam Ecclefiæ Romans prelbyter) profeffus eft, fcriptoque confirmavit quot;^ tantum effe oppidub ( cui Eugubium

H bij

j2,o De Interdzcto

nomen erat non procul ab urbe ) Epi* fcopuin, quantus ille Romanus eflet, ld ipfum quoquc D. Bernardus Papain Eugenium (ut fupra didtum eft) edo-cuit,dum aiteum non effe Epifcopo-rum dominum, fed ex iis unum. Pari-Eenfis Ecclefiæ primarij amp;nbsp;Antiftites Carplivi imperij tempore hæcpmnia no ignorabant,quæ hodie etiam in fan-dorum Patrum librjs amp;nbsp;Eçclefiæ hifto-riis extant. Sciebant quoquc quanta; côtentioncsob iftam Epifcopi univer- ’ falis prærogativam amp;nbsp;audoritatem in-Zer Conftantinopolitanum amp;nbsp;Roma-num Epifcopum exarfdrent, amp;nbsp;quo a-nimo ac ftudio D, Gregorius Romanus Epifcopusadverfusalium, nempe Joannem Conftantinopolitanum,qui fmumam hac dignitatem fibi arrogan-?ƒ ’^quot;ää’ ter attribuebat,invc(ftus fuiflet, inmul-7. ’i;i4-£ÿ ^*5 librorum fuorum locis teftificatus, Ai. ö. ept. eum quiEpifcopi univerfalis npmcnamp; 188. audoritatem fjbiarrogaret, Antichri-

fti praecurforem effe. Hoc ergo majo-ribus noftris adverfus ufurpatam Romani Pótificis audoritatem probè co-gnitum

Regni Franciæ. îxi gnitum erat,illudque Parifienfis Academia amp;nbsp;illi adj until Gallicanæ Ecclç-fiæ Antiftitesin fua adverfus Papa ex-poftulationc præcipuc commemora-bant. Quin amp;: rcXjamp; fuprema illius curia id minime repudiarunc,fedconfir-marunt, amp;nbsp;fuo ctiam decreto, folcnni quodam ritu,inferuerunc ; nimirum tanquam rem certiflimamj amp;nbsp;validutn adverfus Paparum ufurpationes fun-damençû, ideffcrati. Deinde Eccle-liafticus ordo in concilio Turonenû nondixitPapamulluni infe jus poce-ftatemq-,habere, fed regem rantùm, nulli alii præterquam illi fubjcélumfc afferens, Quód fi Papa ifta primatus opinioneelat’rcgimoleftus ede pcr-geret, nihil obftare, quin rcx illumjudo bello ad retinendam fuam aufto-ritatem pcrfequi poffer. At que hæc de Papæ autoritäre , quantum quidem ihmajorum noftrorum monimentis feriptumextat.

In 1111 sant cm difcemus ctiam,quo-modo Paparum excommunie at'ones ,Çlt; interditioncs accipi debeant. No-

jiï De Interdict o bis enim conftabic tales cxcommunb cationes Jnquibufçunq; temporibuS vana fuiffe tonitrua brutaque fulmina , quæ magnum quidem fonitum e-dcrent,fed nullam tarnenlædendi vim ; baberent: majorefquenoftros ca nul' lo modounquamtimuiirc,fcdrejccif- ' fc potius,contemptuiq; amp;nbsp;ludibrio Im-buiflc. Atque adeo fupremam ipüm curiam amp;nbsp;legibus amp;nbsp;majorum exem-plisfrçtam,liccreßbi arbitratam fuif j fe, ea ut inania amp;: ftlia damnare , amp;nbsp;eogt; j in quos ea diftringcrentur , abfolve- ’ re, noxaquçliberârc. Patresveró nO' ftri id non fulccperunt, quinfeirent quid ßbi vellet excommuniçatio , Ä quorfum Deus in Eccleßa earn confti-tuiffet: cos, quos in terris Ecclcßa H- I gat, ligatos quoque amp;nbsp;excommunies' : Matth.13 fos coj-^ Deo elle, vt in Evangelio fed' ptumeft.Sediidem tamen patres non ignorabant etiam Deumfuas promif bonesexplere, quum ipfus voluntaU paretur, amp;exejuspra:fcriptorcs quX-que geritur. Nam unicum illius vet- , bum, pujus hominçs miniftritgmùm funt,

ReGNI FrANCIÆ. llj funt, propriè amp;nbsp;per fe ligat. quod fi aliter quàm Dcus inftituit ac præcepit,ab hominibus ufurpatur, nullum eft jam Dcipromiffum, ac^pinde excomuni-cationes nihil amplius funt, qua mera ' hominu verba,amp; minæ,quç momento evanefcut, nee ullis aliis, nifi autoribus ipfis nocerepoftunt. Neq-,enimDeus peccatorü, qua in iis admittuntur, aut perverfarumaftedionum, quas adeas i adhibét,aiftor amp;nbsp;executor cft.Taies ni-1 miru.n erant fummorum Hierofoly-j mis pontificum eorumque confiftorii i contra Apoftolos amp;nbsp;Chriftianos ex-' communicationes. ld inquam patres noftri noverant, atque ex facris fcri-pturis prifcorumq-, doftorumD.Au-1 guftird maxime libris didicerant, qui prxclaras ea de re fententias edidit, quarum nonnullas Deus fua pro-videntia Paparum decretis inferi voluit , quibus advcrfus iUos ipfos utc-remur. ,1 tuque Paparum excommu-nicationcs meritó pro nihilo duce-haut, quód nullo jure aut potius prx-' ter ornne jus, ut multis amp;nbsp;graqifl\mis

1’4 De Interdicto rationibus probari poteft, fièrent. ^^ primùm,quôd Papæ eas emitteretdft^ utriufque gladii poteftate, quam fil’* in univerfum orbem datant efle vO' lunt,freti : quod noftri patres minini® j credebant. Ita enim falsô fundameæ tojado, quicquidin eo fupçrftrueba' tur,omninocorruebat. Deinde quofl id omnilegitimæ adioni repugnant' ' Priufquamenimaliquis excommuni' cetur,tum probatam eulpamjtumjü’ ftascaufias, amp;nbsp;eas, quæ excommuni-cationemcommereantur, efle opo^ tet. Ut autem de illis plané çonflet, i® rcm præfentem veniédum eft, ubi de' lidumadmiflumfuit, audorefq; adeo ipfi, fi fieri poteft, inijticiendi, ut nihil prxcipiti judicio fiat : cavendumquC ' diligenter, ne adultimamhane(qu35 i tantam à reliquo grege feparationent continet) refedionem antèveniatuG quam falutaribus amp;nbsp;appofitis admoni-tiombus tentara fuerit ejus, qyi pecca-vit, ad meliorem mentem redudio. Præter hæc etiam, de illius pertinacia amp;nbsp;propofiti obftinationejudicaduni'

Ac

ReGNI FrANCIÆ. IIJ Àtnifi à paftoribus amp;nbsp;fenionbus,qui in locis ipfis dcgunt, fieri hoc non po-tcft,nifiedâresillic, ubi ad mi lia fuir, difceptetur,ut vêtus, Eccleliæ difcipli-napræfcribit. hoc prçterca rcquiritur, üt excommunicationis fines pii finr, amp;nbsp;ad nocentis hominis falutcm refe-rantur : ut ad extremum hoc reme-dium non fimultate amp;nbsp;odio, fed pio finceroque in fontem aflcclu venia-tur, totiufquc Ecclcfiæ utilitati confu-latur. Si hæc in excommunicatione dcfidercntur, Dei lanc cóftitutio per-vertitur. Nee eft quód putcmus Deu idratum ünquam habiturum. Quin-ctiam fi id per alios fiat quam per eo$, quos Devis eimuneripræfecerit,nullô aurore fit, nullo etiam frudu. Atquô hicverus eft fummatim exeommuni-cationis à Deo inftitutx ufus. Patres Verb noftri omhia his omnino contraria in Papis animadvertebant,fine mü-here, fine ulla cauflæ cognitione, nulla légitimaadione obfervata, fineju-fta caufla, ftomachofo* amp;nbsp;animo affe-^os homines non ad fervandam fed

12.6 De ÏNTERDICTó' perdendum porius, amp;nbsp;diris fuis fuiwi' nationibus j fi modoid potuiflent,o{^ primendum. Proindedne uHadubi' tatione infimos etiam quoique honU-nes excommunicationis nexu folU'. tos, ac nulli pœnæ obnoxios judic2' banr, eorumq-, provocationes ex F-'' paru tyrannide profedas recipiebanf-Sed imprimis,h tortèPapæ in reges fu^ fulmina con torquerer, graviffimè hoc ferebant. Non quod nefeirenr, rege^ etiam ipfos difciplmæ cenfurifque E^' clefiafcicis, itemq; paftorum fuoruiU reprehenfionibus, amp;nbsp;correchombu^) atquebujus etiam excommunicatiO' nispœnæ, liquid ea dignum admifiF \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fent,obnoxios elfe deberc,uthacviafc

ad Deum,ad ianitatem,meliorcmque frugem coverterent. Verum in illisPa* parum contra reges noftros exconi' municationibus, graviflimæahæprêter cas, quæfupra jam commemorate funt,caufl'æ erant, ob quas nonillifo' lùm meritiffimo damnaretur, fed uni-ver/î etiam regfimfubditi jufto dolore accent uno animo confpitarent ad fufeipiendam eoru, qui tam indignis

Rê'gni Franciæ, li/ modis à fuperbis illis accipiebatur, de-fenfionem. Cofiderabanc cnim patres noftri, reges elle llndos Domini, in quib’ illius Majcftas nobis, quodamo-do ante oculos ponitur:quod nobis ar-gumento effe debet ad eos fumma ob-fervâtiaprofequendos, amp;nbsp;nunquâ,nifi eorû amplitudinis ratione diligenter habita,nominandos.Sciebant,utiacrâ £xoeï. 22i feripturâ cótinetur,a Deo nominatim fuiflchocvetitü,nequisfuipopuli prin

1 dpi malediceret ; Et ab ApolÈ eos co- ^ P^f-^-dénari, qui de principibus aliter quam ^'^^'^ ^* honorifieèloquerctur : dumns, qui in principes amp;nbsp;reges cotumeliofi enenti ipforu etiamAngeloru exemplum op-ponüt,his verbis:Non horrent cóvitiis dignitates inceflere : cum ipü Angeli qui funt robore ac poteftate majores,quot; noferantadverfus eas apud Dominuj maledicumjudicium, ldautem ab A-poftolis dicebacur de illius gratis prih-cipibus, licet Ethnicis, iifquc utpluri-mum fcelcratils. Majores igiturrioftri, literas cótumeliis in principes fuos rc-fertas Roma ad fe perferri,facinus plane indignum,amp;fibi etiam nullo modo

118 De ÎNtERDicïd f tolerandum pucabant, adde quod 6^ cilè ex litis buUis animo cernerét, quü Papæ fua confilia amp;nbsp;cogitationes referrent * nempe ad Principum.fuo-rumperniciem,cumde eorum falutc nullo modo laborarent : quippe illo-tumplerique omnesprofligatiflîmiSi perditiflîmi,omnifque pietatis expertes,ut Platina amp;alij hiftorici eorum fada amp;nbsp;mores fuis feriptis nobis depirt-gunt. Sed aut flagrantiilimus'princi- । pum noftrorum ulcifeendorum amp;nbsp;op-primendorum ardor erat, liquid pró regni dignitate amp;comodis, quod Papis minime cordi elfer, eifccilTcnt: aut artificia bate crant,amp; inlidiola cornen-ta, per qua: amp;nbsp;reges amp;nbsp;regum conlilia-tii metu perterritine hifcere quidenl auderent, miferumpopellum amp;nbsp;Cle-rumpræcipuè immenfis Paparum ex-adionibus objicerent, amp;iplbSi uta-libi,fic in boe regno tyrannidem fuarrt ftabilire linerent i ( Academia Pari-benlis amp;nbsp;Antiftites de iis ita loquun-tur) Aut deniq;, boe inter eos amp;nbsp;büjus regni bolles ex mutuo fœdere couve- : lleratj

Règni Franciæ. ii^ herat,üc dum hi regnum infeftis a mus invaderent, illi vicilîîm hune ludum Ïuderét,amp; (quomodo Jupiter quidam in tabula depidus) ah excella fua fede fulmina fuaejacularentur,quorû lire-pitu amp;nbsp;reges ipfos amp;nbsp;eorum populos percellerent, eorum uni projure fum-moimperantes, ut de capofTeflionej quamin Anglumjuftèacquifierat, illi concederet : Alteri,ut Italica, quam jure poffidebat, ditionc excederet i a-lii,ut regnum fuum fpoliari amp;nbsp;dinpi d-heret,amp;alià ejufmodi. Ea neminé hominem fugiebant: omnibufq; hoc co-ftabat, Papis nihil eure eße de fequcn-dis réélis excommunicatiohum fini-bus,amp; hoc maxime uno, Ecclefiæ Uti-litate amp;nbsp;ædificatiorie: quibus contrà fcöpushicunus eflet propofitus,fuaS ad hune præcipuè finem excommuni-Cationes de arce fua emittere, ut amp;nbsp;in Ecclefiis amp;imperiis ipfis mifetrimè ö-inniapermifcérêt amp;nbsp;evertetent. quip-pequæhis nominatim vérbis conce-pt^eflent,ut populos fidelitatis,quam principibus debebant, juraméto libe-

150 De Interdicto rarentjimperarentq-.iiSjUtarmaincoS caperent, contra quam Dei mandats præcipitur,toticfq', repetitur, obedié-dum regibus effe licet impiis, qualcs Chrifti amp;nbsp;Apoftoloru xvo turn Impe-ratores turn alii etia magiftratus crant. Hæc omnia majores noftri non fine horroreintelligebät: ideoq; jufto dolore permoti, quôdDcumilliulq;co-ftitutiones pcdibus ade o proteri, re-gum fuorum dignitatem ita exaudo-rariamp;convelli,rcgnum ipfum vaftiwti hoftiuq-, libidini exponi vidèrent,Bul' las arreptas dilacerabant,amp; eos qui eas in regnum audcrent inferre , in crimen judiciumq; vocabant: certo fci-cntes cjufinpdi fulmina nó c cœlo, feti eximisinferisemitti. Cundicocon- , vcniebant,utgladiumc furioforumil' lorum manibus cripcrent. Reges ip^ ■ palam teftificabantur minime fe un-quam pafluros,ut fui hoftium fervituu objicerentur.Principcs,nobilitas,uni-verfius populus ultro ad id fuas opes,^ vitam adeó iplam offerebant. Supre* musfenarus vimlegum amp;: judiciorurti

ReC5ÎÏI pRANCtÄ. Ï^i pollicebatur : Clerus tam fuperbupri-matüsdominatum abnuebat,illiq; palam renuntiabat: univetfi deftiq; rcgi obfequium amp;fidcm perpétua piacon-fpiratione promittebant. Quinoftras 1 hiftorias percurrut, nee fatis accurate harü juftarum oftenfionum dolorüq; cauffas pondérant, acculant noftrum iHû Auguftum, quód niraia in facram ledern irreverentia fuerit ' aceufant , Philippum alterum, quód ftilo pauló ( acerbiori ad Bonifacium feripferit t * aceufant noftros fenatus , quód fan-‘ ftorum iftorum patrum miniftros ^ legatos carnificibus cum fummo de-decorc amp;nbsp;probro tradidcrint : aceufant noftram Nobilitatem, qux bullarum iftarum invidia Alpes luperarit, • Papamque adcó ipfum armis perqui-» fitum, amp;nbsp;in carcerem pertraélum, ad furiofum mortis genus adegerit. Sunt ergo nonnulli , quos id oftendit. arque Paparum alfentatores, quum de bis fcribunt,has eorum adiones verbis lenire conantur. At contra bxc fumma eft Gallici nominis gloria:

I ij

ï^i De Interdictô

Ubi nimirum ftuclium,virtus,Iibertatß amor, Gallorûq; fides multó quam ul-lo alio in facinorc clarius extiticamp;cinb nuit: quodfitpofteris (quiamajomin virtutc degenerate minime omnium volunt) exemplo,utidem quoq-, in ea-dem du fiapari animoamp; fide fufeipiät, caveantq; furioforum iftorum bullös ita reformident,ut ab ea,qüam fuis re-gibus,fibi ipfis,patriæque debent,fide amp;nbsp;officio vel minimum avocétur. Re-ligionis nomen amp;prætextus ut nunc, fie amp;nbsp;olim Papis no deerat. Principum noftrorum accuütionis caput hoc crat amp;nbsp;fundamentum,quódilli eflenthx-retici,fchifmatici,atq;Ecclefiçhoftes. Id nominatim ab hiftoricis comenio-ratur:Necilli alio ftilo aliaq; fcriben-di forma,atq; ca, quam nunc vidcmnS utebantur. At patres noftri non ita rudes erant, rcrumq-, imperiti, ut leviUi-maquaq; de caudale ad dcfeélionem amp;nbsp;perfidiam induci paterêtur. Ad fixe adverfus omnes Papara aceufationes provocatioad concilium præftô erat, üfitatum ac potentiffimum ad eorum furo-

R EG NI FrANCIÆ. IJJ furores, dum cocilium haberctur, co-ercendos remedium. Ethæcquidem de excommunicationibus.

Quod autem ad idas Inrcrdidiones attinet,de iis nihilo certè magislabo-rabant.Paparum adverfus Ecclefiasamp;: Imperia,incerdidiones co ipeétant, ut templorum fores occludantur,ideôq; nulli Chriftianorum conventus agan-tur, nulls (âcræ cociones, nulls etiam preces publicè habcantur,nullaiacra-menta adminidrétur, ac ne Baptifmus quideminfantibus. Quid plura ? ut ne

1 mortui in eœmeteriis fcpeliantur. En præclars ills interdidiones, qus patrum nodrorum temporibus indi,cc-bantur,ut à nefcio quo Martino v, Julio ii amp;nbsp;aliis ejufdem nots pontifici-bus. Atq; baud fatis fcio,an hoc unquâ plané çreditura fuiflet poderitas, nid noderhicPapa,ingenii,cófuetudinifqi amp;nbsp;indituti aliorum fucceflbr, idë pror-fusnobis minitaretur. Patres verb no-ftri, qua erant prudentia, ammiq; ma-gnitudine, ilia omnia pro nihilo ha-Vucrun.t,noquôd pietate rcligioneq;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 iij

134 De Interdict© deficerentur : fed illud probe tenc-bant, totam PaparumfimuIamp;infcro-rum omnium poteftatê non poffcfibt vcro harum rerum omnium ulu inter' dicere.bæ fiquidem interdidioncs o-mnes, excómunicationumabillisla-tarü,qua; divino«5«: humanoiurenullç crant,nltura amp;nbsp;vim fcquebantur; idq* totü vnico fummæ ubiq; terraru in rC’ bus divinis amp;nbsp;humanis poteftatis nomine , quad fundamento nitebatur, qubd patres noftri plane falfum eif® fcicbät:ac proinde,quicquid inde co-fequeretur amp;nbsp;cxædificaretur, falfuni quoque ^ irritu crcdebant.Iidcm patres illud quoq;intenigebat,quicquid ficin Eccleda,exuno Deo, quiidpra:-fcripfi t,non aute ex ullius mortalis hominis,qui pro animilibidine difpciate omniavellet, audoritate pendcre. Illud quidé confiât,fiquis excómunica-tus fuerit, illü ad facrametorum com-munionc admittendum non efle.ve-riimhoc plane cofiaredebet, anejuf-modi excómunicatio légitimé adhi-bita fuerit,nécne. Deinde paftorü eft,

Regni Franciæ. Ï5J qui ci muneri obcundo præfunt, id a^ gere. Intérim illafacramcntorûinter-diâio, illis quoq; facrarû concionum, quæ in tcplis cclcbrari débet, auditio-ne no interdicit. Nâ contra,ut iis fæpe amp;nbsp;ftudiosc interfînt, omni ratione cu-randueft, utdivini verbi virtu te moti refipifcant.QuinD.Paulus hoc nomi-natim prçcipit,nGcflc eos pro inimicis habendosamp;duriùs traâ:andos,fed tan-quafratres admoncdos,amp; ad officium lenitate amp;nbsp;hurnanitate adducendos. Præterea ficui rebus facris amp;nbsp;piorû ho-minûcœtu ob aliquod à fc admiflum. feelusinterdidum fit,rationi profedo juriqs confentaneû eft, ut in eo plcda-tur: fed rationi amp;nbsp;æquitati répugnât, il-lius uxorc amp;nbsp;libères, nili in eade eulpa fuerint,in cadcexcomunicationis pœ-na eife. Immanior quidc certc bac effet crudelitas, amp;nbsp;in liberos pci pue, qui in Ec de fia geniti amp;nbsp;nati fuifset. A t rota civitaté, univerfum etiam Impcriü ca-dépœnacu fcelcrisaudorc pmiftè im-plicari, immanitasjpfedo amp;nbsp;barbaries atrQçiffimafucrit, amp;nbsp;cujus exemplum l iiij

Ï3^ ÜE InTERDICTO I pufquam,nifiRoma?,extarcputo.Fin* gamus cnim animo amp;nbsp;cogitatione to- j

. turn Ecclefiaru corpuspccca)Tc,De-umq;offendiirc: quid tuncfacicndu? Intercludendus ne omnibus ad rem' pla adieus cHet? Immo veró aperienda tune maxime forent, cogendufq; eda ad lacras cocionesfrequentandas populus , ut Dei vcibo audito, officii fui admoncretur,amp;vitam ante aétam mc-liori vivendi ratione commutarencul-tuiq; divino amp;nbsp;precibus ftudiodtis qua anteainterefletjUt iræ Dei occurrere-]ofl-.2, tur. NempeJoelamp;alü Prophetæ,quu populus Deu offenderat, ita fe omni-no gerebant, præcipientes ut tubxal-tiuscancrent, adpopulum in templa ' convocandum. Templorum autem aditus Chriftianis nunquam, nid à Tyrannis amp;nbsp;acerrimis Ecclcfia: boftibus, prohibitus fuit. ImperatoresRomani Pagani, exempli cauila, jdpoftrenus Ecclefiæ perfequutionibus fecerunt, exquopnmum Chriftiani publicalo-ça habere cœperant, cocionis habende ergo. Julianus Apoftata idem poften

Regni Franciæ. 137 (teafecit,amp;abeo, Amani Imperato-tçsaliquot. Sed hie infidelium furor çrat. Chriftiani verónihilo minus co-fuetos coerus celcbrabant,Deo preces publice fundcbât,{àcramentorû Com-niunioniintererant(idq-, in ipfisetiam fylvis amp;nbsp;fpeluncis, fi alibi non licercc) fine ullo minarum, quæ à furiofis Ulis jaftabantur, metu. PofteaveroTheo-dofius amp;nbsp;pii aliilmpcratores Ethnico-rumtempla claudi quidem juiferunt, fed ob idola qua: in iis crant, amp;nbsp;quia quicquidillicgerebatur, impietatis amp;nbsp;fuperftitionis plenum eilet.Nulla pof-funtaliatemplorum elau for urn exempla proferri.Quare, quu Papaimpe-tabit, ut ædes facrx in hoc regno clau-dantur,aut eodem furore, quo primi illi Tyranni Ecclefiæ hohes, cornpia-tur, aut certe impietatis idololatrix, quæ illic aguntur, damnet neceffe eft. Patres noftri ea omnia confiderabant, amp;nbsp;Chriftianorum prifeoru more iftas oinneslnterdiftionesridebant. Hoc verb illorum animos juftaindignatio-Ue vehementer exulcerabat (Id quod

J58 De In TERDICTO eriampiorum virorumpeftore acrio-ri vulnerc transfodiet)quöd Papz pio populi affcdii amp;nbsp;religione fcelcratc abutercntur, uteum adfiagitia confia dentius fufcipienda impellercnc. Vi* debanr, quam cara Gallico populo ef* lent Religio, tcmplorum ingrelfus/a' crarum rcrum ufus : ItaquefandiiH* viri comminationes fuas illi intenta-bant,amp; ea ipfi erepturum fc nainaban-tur, ut facilius ad principibus fuis re-r.uiitiandum,amp; ab iis deficiendumin-ducerent. Hiprofeótóabufusfunt,Si profanationes plane intolerabilcs, Si-quis vim in aliquem adhibet, amp;nbsp;gladio diftriólo jugulum illius petit, capitis periculum minitans, ut flagitiiali-eujus aut admittendi airenfionein S^ focietatem, aut jam admifli dilïinni-lationcm filentiumque extorqueat: idfexcentis tormentisamp; crucibusdi-gnü iudicabitur. At pij ifti totius fcili-cet Ecdefiæpræfedi amp;nbsp;moderatores, ut lacru amp;nbsp;devotum Deo populu contra Rcgé fuum arment,atq; ex illius a-jiimis amp;nbsp;manibus iuftißlmam publici ftatus

7

R E G N I F R A N C I jÇ. Ijj ftatus defenHoaem cripiant,duos illos fulgcntcs gladios, quibus feinftruâos dicût,illiuscapitiinferunt: amp;, nifiim-pia cojuratione ac perfidia turn regem fuû regno fpoliaverint,tum feipfos ex-ternorufervituti dediderint, tune vita fc illi adempturos interminantur. At quam tandê vitatnîNon corporis qui-dé,fedanimorû vitam,fpirituale pabu-!ö,falu te materna, dum amp;nbsp;Chriftianis cÓcioriibus,amp;publicisprecib’’,amp;iacra-nientorü ufu nefariè iisimpiéq; inters diCunt. ld verb przeipue pravas Papa-rü mentes manifeftius apcriebat, pa-trumque noftrorumanimis amp;pænc o-culisipfis fubjiciebat, quonam genio afflati, quo etia ingenio præditi elPent: ut ea rc peripeótaamp; plane compcrta,o patres citra ulla dubitationë amp;nbsp;religions, confeientiæve amp;nbsp;dignitatis fuæ labern j ad tollenda eorurn décréta con-fpirarent : facileque judicabant quod olim à Chrido fcribis amp;nbsp;Pharifxis ut probrum objedtabatur, id ipfumme-ritiffimo amp;nbsp;convenientiflime Papis noftris exprobrari pofle, cos fcilicct

140 De Interdicto

putare fe regni cœlorû claves, omne^ï earum pro animi arbitrio dilpenfan-darumpoteftatem adeptos cfle, cùm interim non foi um nullam eó ingredi-endivoluntatem haberent, fed etiaW , illius ingrelTu populum excluderent' O detcftabilem impietatem! O faci' nus exlccrandum 1 Populum, templo' rum in quibus Dei præcepta difcat, a-ditu prohiber!, nifi prius Papa:, aquö addefedionem follicitacur, mandató pareat! Populum nódecereDcofup-plicare,numenq; illius amp;fidemimplo' rare, nifi prius gratiam à Papaineat, ü-liq; pacriæfuælibertatem perfide yen-dat! Populum lacramentorum ufupri-vari,nifi prius Hilpaniæ infignia Sharma fumât ! Populum no poflé amplius Deum colere,nifi prius Papam, ipfiuf que bullas colat! (Rantum autemad mortuorum Icpulturam attinet, tam immanis eft ejus rei atrocitas, ut de ea plurib‘' agere nihil fit opus. Noftri igh tur piiq-, illi patres, non fine acerbiifi-rno animi fenfu amp;nbsp;dolore hæc fecum । reputabant. Ecclefiædodores,amp;ejus fæculi

Regni Franciæ. 14Î fæculi Juhfconfulti fuis fcriptis lacry-' j mas amp;nbsp;fufpiria in pofteros derivabant, ut hodie apparct. omnifq-, Gallica Ec-clefiahocccrtofibipollicebatur,regni amp;libertatemamp; dignitatem, fimulquc return omnium fanâ:arum(quç quidc omnia Papæ indigniffimè diftrahere conabantut) ufumbona fide àfereri-neri. Atq; adverfus Paparum excomu-! nicàtiones amp;Interdiéboncs tam præ-clarum amp;nbsp;conftans majorumnoftrorû propofitumfuic, utPapæaliquadoce-dere coadi fint, promifcnntq; ft non ampliùs ncc contra regem, hcc contra regnum iis ufuros. Ea de te Martini 3 amp;nbsp;4:tum Gregorii 8,9,10,11 amp;nbsp;aliorum j quamplurimorû confcriptæ Bullx in I Tabulario regio adhuc extant.Id quo-quejusad Franciæ Patricios,atq; adeo ' ad minimos ufq; regis miniftros perti-huit,cujufdam capitularis, utvocatur, à Carolo magno,ejufq; filio fanciti viamp; Virtute, cujushoc eftinitium. Situas iulpaioruWfamp;c.Qwd fiPapæfeverita-tem cenforiam in nobilcm quendam Virum, autGalliæ civitatemadhibuif-

»41 nbsp;nbsp;15B Interdicts

fent, cogcbanturciufmodiferitêtiani revocare , amp;nbsp;cos quibus ccnforia illi* nocainuftafuiflet, in priftinu ftatuiO ' reftitucre. Quinetiam Maiores nofto impctrarunt , ut ciufdcm libertatis beneficio fruercnturrcliquçcivitatcs ; amp;nbsp;principatus,qui huius rcgni bcncfi-ciarij amp;nbsp;clicnres' cHent : quemadmo- , diimannoi448 Bull«contraGanda- ’ venfesamp; Brugcnies décrétaquot; oppofitu fuit, qua:ob idabrogata amp;nbsp;antiquata cft. Idq; adcoad noftram ufq; Ttatein . valuit, quüSenatus certiorfadusan- [ no 1580 Gregorij 15 Bulla clandeftino introituinhocregnumirrepfifle, co* muni dccreto 4Odobr. in earn rem fado, cavit nc ea promulgaretur : hac 1 etiaiandione addita, vt coru, qui cam . rccepiflent, lacerdotiis manus regia injiccrctur: dccrctumqueeft,utillud i Senatufconfultum typismandaretur. ! Majores igiturnoftri, ut ex bis eóftat, i quandiufentêtiæ fuæ perleverantiam retinuerunt,tandiu amp;regni dignita-* temlibertatemque retinuerunt.

Pappin luis Bullis proponebant/i Reges

/ Kesni Franciæ. 14J Reges rloftri ßbi hon obteperaröne, coru imperia pro fuo arbicratu,ad aliu ; tranflaturos, eofumq; populis mina-' batur fe alios principes ipßs præfedu-ros:fummâillarn ubiq; getium impe-, randi in téporalibusamp;: fpiritualibus rc-j bus poreftate arrogatiffimCjUtjam an-tea diximuSjVcnditates nobis, amp;nbsp;oftc-, tantes, ac diram fiincftamq; imprcca-tioneminid imperium immilfuroslê minitätes, niß ad fuum nutum amp;nbsp;arbi-triuregerétur, Sed bis rebus omnibus ( Patresnoftri ob ea quæ diximus nihil ! prorfum terrebantur. Sapientius ni-1 mirüinftituti,amp; ußircrüperitioresfa-, dictant, quautnugisiftisvcltantillu i inoverentur, qui làtis IcirétDeum au-doritatê illam ßbivni refervaire,illiuf-1 queunius efleimperioru ftatum mu-^ ! tare,amp; reges in iis pro jure ßxo ßimmo ! conftitucre; iifq; ut amp;nbsp;reliquis ab eo j conlhtutis magiftratibus parendum effe : alioqui Dei mandato amp;nbsp;audori* tati repugnari,nec impunè id quidem autinculpate, qu^cunq; tandêcaufli cotra obtendi pofljt. Diabolus idem

»44 I^E Interdict©

Jl/iftth. 4. agebat in fua ilia contra Chriftum tefr tatione, mundi regnailli oftendeO^t arque fe tradituruhi’etiam püllicen5t| fi honorem fibi eukumq; tribucreve*' let. Pcrditusille dicebat omnia lef®' gnain manu fua habere,de quibus plt;^. animi libidine conftitucre poifet.Q^' veróhanctantamin mundi regnapO' teft:atem,qux uniDeo deberur,libiai' fumunt,ii certèDei funt hofteS,falh' cefq; fpiritus. Majores noftros,prudc' tefq; probofq; viros minime latebat) Chriftüm,uthçreditatem inter fratre^ dividerct,rogatum id reçu falle, quan' qua eahæreditas minimi fortaffe pr®' tii effet.Inde concludebant,Chriftuni i nunquam hiijus fadi rationem proba-', turum, 11 Papa, pro ea,quam fibiarro- ; gat, poteftatc fceptra amp;nbsp;imperiaparti-retur,venderet,transferret.Enimverö ex lacris lihriscognitum hoc habebat reges, ut Davidem,Salomoné, amp;nbsp;alio5 à Prophetis reprehenfos fuilfc, feve-riufq;amp;minaciteradmonito5,nifirao-rem Deimandatis gereféf, fumniuffl elfe periculü,ne jultaDeioffenlÏonc fuum

RèGNI FraNCIÆ. I4y ilium fibi regnum eriperetur. At pii il-li viri earn calamitatem Dei nomine minabantur j ncc eorum quifquam eô audaciæ unquam venir, ut régna per fe à prophis Dominis aliertata inter-verteritamp;ad alios tranftulerit.D.Am-brofiüs Theodofio facris quidem in-terdixit,fcd nonlmperio,atqufta co-minatiohein cum nunquam ufus cft, necalitercumcopeliavit, nidcum eà animifubmiflionc amp;nbsp;obfervahtiä, quæ civem clicntcmc^; decet. Patres noftri ineo quidé probe fe inftitutos oftcn-debant: amp;nbsp;prêter Dei mandatu, que» præcipitur côlendos eife reges, iiiquö obtemperandum ^ ingenio etiam ad principes fuos imprimis amandos pro-penfofemper fuerunt. Undepras c;r-teris omnibus nationibus, celebrati fuerunt Itaque Papis jquos videbant taminfirmis fundamentis niti, fidem nonhabebant, fed eorum Bullas detc-ftabantur, amp;juftö dolore accenii uni-verfumfifum ftudiümopcramq;regibus fuis pollic ebantur amp;nbsp;defcrebant, à quibus mandata adtetinendam Papa-

’140 DeInteRdicto ' rum infolentiam rcciperent : fans pî' trûamp;fua ipforû memoria expcrti,n^' mincm unquamillorüfuIminibusfaU* datum fuifle. QuinetiamquumregeJ tot tantifq; indignitatibus à Papis fcai' fidjtot onerari cotumcliis, regnumQ’ per illoru artes hoftibus prædæ objic* vidcret, tune nee ullu religionis amp;Ec' cleliæfalsô uiurpatu nomê moram af” ferebat,nec ullaPaparumfanditasot’” ftabat,quo minus reges fuorû turn fett' i tetiis freti,tûftudiis moti,armis fc tue” ri,amp; fuperbosiftos, hoftilêmmoduitt । tradare decernerent : quippe qui nul- J lam belli gerendicaudam juftioréda'. ri poire arbitrarentur. Nequdtamea * fine maximo dolore fie ftatuebant, ob earn, qua federn illam femper colue-rant, obfervantiam,amp; earn ctiam,qu^ inde confequi pollet, otfenfionem^ invidiam, cum aliqua nee minima EC' elefiæ pars cum co dimicarct,qui pts' cipuam illius adminiftrationë ac mo”, dcrationélibi fumeret. Verùm publica làlus, fupremalexefto. Aut fuide-fenfiojuftc ftrenueq; fufeipiendacrat, aut

Re G NI FraIjcîæ. t4^ aUteexperfidè deferendusamp;proden-dus,collôq;fcrvitutisjugo turpiter offerendum Quod fi ut fui regis farta té-ftaq-, cofervetur audoritas, ut ftatus amp;. patria totadefendarur,ut libertas, qua öihileft dulcius amp;nbsp;carius, retincatur, bellûànobis fufeipitur: idq; adverfus êos rhaximè, quorû amicitiam expeti-na’,ac nobis cóciliarc imprimis ftude-tnus,amp;qui fub pietatis fj-»ecic ambitio-netn,avaritiS,amp;arrogantiâ(àquîbus ad ftatus everfioné machinandam impek luntur) prç fe aperte ferut : cui jam du-biu efle poteft, quin cum eorü,qui ne-ceftariafui defenfione fufcipiunt,cauf-là,unàcumjuflitia,tûDei aflcnfio tü o-ptimacofcientiaconjungantur’Nunquid fan£litas,paft:oris officium,Deiq; hornen, iis qui res pturbare amp;nbsp;imperia bellis amp;nbsp;eófufione pmifcere vellet,oc-cafioni ad id Äreauffix effie deberét ? A-biathar fummus facerdos muneris fui oblit’,ad Adoniæ faftionê contraSalo-moné tranfiit:putäs fe,pro ea quapdit^ trataudoritate,jus imperiiadquêcurt qucvellcttrasferrcpofï’e,neglcftoDcii

K ij

148 De Interdxcto

qui aliter ea de rc conftituilfet, mail' dato. Atinlacerdotii dignitate tatuni momenti non fuit ac prxlidii,ut noni$ morte damnaretur,céfereturq-,dignus cum quo tanqualn cum hofte agerc-tur. Omnis anima poteftatibusfuper-eminentibus fubjeda efto, ait D. PaU' lus.Ncc Apoftolus nee Epi{copus,ncc ulla alia Ecclefiaftica pcrfona excipi-tur,utD.Chryfoll;omus in cum locum feribit, ac proirtde nc Papaquidé ipfe-Quieft omnium fupremus, gladium i fibiaDeocomiflumgeftat, uteosqui j 1e prêter modum contra fuam audo-ritatem efferre audcant, xque omnes reprimat.Patres noftri id feiebantjere- ; dendumq; eft cos,nili perquàm confi-derate, ejufmodi bcllum nonfufeepif : fc.Etcertc in illoTuroncnfi concilm palam ftatutum fuit, bellum falva con-feientiaPapæinferri poPe. Ac illudP pfum dccretü ufurpatum jam aliqua-do fuerat,ideóq-, normxinftar elfede-bebar,ad quam noc regnum fua confilia amp;nbsp;achones in cadcni re dirigeret.

Non ignorabant autem reges,item-que

RegNI FrANCIÆ. 145 que alii J qui in ceicberrimos illos cœ-tus accerfebantur, qua: fit Epifeoporu habenda ratio, amp;nbsp;quo fint honore amp;nbsp;obfervätia digni. Nam fi Romani Epi-fcopi in officio fuo permafiffient, nun-quam nifi pcrhonorificè appellati fu-iflent. Quinam verb majores honores iuRom.Epifeopos effijderunt,aut eo-rumauótoritaté magis amplificarunt, quam noftri Caroli,Eudovici,amp;noft ri aliiprincipes? Scd quum muncris fui limites prætergreffi, pro paftoribus lu-pi Aunt, amp;nbsp;in media régna irrunt, ut ea funditus evertaiat, nullam officii parte attingentes, fed cotra præter officium amp;nbsp;decorum facientes omnia: turn veto demum nullus eft honori amp;nbsp;obfer-vantix relidus locus : non cnim laus perfonam fequitur, fed munus, fi quis ineofungendoprxclare iegeflerit. Si munus definit,honoramp;merito définit. Noftri igitur patres, qui Papas crga ie nonpaftorcs,fedperditores,nonman-datoruDeiprxeones: fed è contrario bcllorum civilium tubas, amp;rebcllionis adverfusprincipem concitatores •. nee

K iij

De Inter DI CTO

jam patres amp;nbsp;fervatorcs,fed hoftes ve* xatorefque infeftiflïmos,pernicieni fi* bi amp;nbsp;exitium machinantes experiren' tur, re dl Hlmc profcdó amp;nbsp;rationi con* vcnicntiflimèfaéluros fe putarû^fiet' ga cos ita fe omnino gererét. Parifien* hs Academia fentiebat, quod D. Paulus monet, difceifionemob omnifta-* tre qui fe inordinate gerit, faciendam, de Papisintelligendum elle,quum rc-rumfuperbo dominatu potiri ubiquc voluut,omnes miferè di vexant, amp;nbsp;furiose permifcent omnia.

Carte rum hæc patrum noftroru ad' vcrfus Papas contentio fieri non pote-rat, quin fieret quoq, difcidium. Iraqi j Paparum adulatores iræ plenfcupidif- . fimè inculcabant nihil hoe aliudeflc, quam fe à Catholica Ecclcfia fegrega-re. Uactiam PapæviderivolcbanteoS fuis excommunicationibus ab Ecek-fiaCathobea abftraxiife. Verum patres j noftri de iis admodum feeun erant: | immóveto inftabant atque urgebant fummo cum ftudio, ut fibi à Paparum qui fç in fqo munere obcundoitat)^ rminicè

RegNI FrANCIÆ. IJI rannicègérèrent,confortio quam pri-mùm recedere licerct. Cenfebatque Turonenfe concilium, bellum ctiam illis inferendum. Non quod pii illi panes hoc unquam in ani mo habuerinr, cumEcdeha Catbolicadivortium fa-cere. lllud enim probe fciebant, qui-cunq; in CatholicaEcclcfia ht,eum eß fein domicilioDci, in filiorumipfius coecu, amp;nbsp;in re da, quae ad vitam æter- . naniducit,via: Contra veroquifquis ineanonfuerit, extraChriftum elfe: nondomefticum, fcdexternumeire, nechæreditatis promiffiones habere : quifquis, ut breviter dica,extra Eccle-fiam fit, huic nullam lalutis Ipem reh-ftam efle. Quid ergo ? A Papa comu-nioncfeparatumeflc,annonab Eccle-liæcomunionefeparari erat? Hoc lane «juide proea, quæ majoru noftrorum pietati amp;nbsp;integritati debctur, obferva-tia,nobis pernegandum, cumipfifea Papis ultro fegregarint. Alioqui eo nu-lt;]uamveniirent.Verumhoc inde fadi abipfisfuit, quod aliter ab EccJcfiain-ftituti client,quam potificiæ dignitatis

K iiij

ifi De Interdicto ftudiofi ac fautores nobis inculcant, Etcnim,fieosaudiamus, non efthoc in Ecclefia efle, nifi Papam crrare non poffecredamus. Patres autemnoftrb ut ex fuperioribus coftitit, eorum fen-tentiæ minime aßentiebätur. Non eft 'hocinEcclefiaefle (fi modo fides illn habeatur ) fiquis pro certo non habeaï Papam fummum ubiq-, moderatoré S^ præfedum efle, atq; utrumq-, gladiuni habere : At patres noftrihoçillinun^ quam côceflertint. Non eft hoc in EC' elefia efle,' ut id etiam nobis objiciunt» fiquis ingenio fit ita comparatus, ut o-innibus Papæ mandatis, qualiacunqi tandê ilia fint,parère holit.Patres vero , noftri ad hune fibi modum imperati paflî non funt, fed judicio prudentiaq; adhibita,quicquid fàcris feripturis minime conlentaneum videbatur, ctfi a Papa manaret, id plané rejiciebant. H-dçm appellant eos hæreticos amp;nbsp;exc5-municatos,quicanoluntin fuos etiam reges admittere, qux fuis Bullis impe-rant. Patres auté noflri id prorfum nc-gabant,atq-, Paparum excomunicatio-nes

Regni Franciæ. ,1^5 nes cum dcrid.ebant,tû minutatim dif-fecabant: quineuaPapas,qui poteftaté in hoc regnum fibi vcndicarét,fatuos, infanos, atq; adeó haereticos appellarc nódubitabant. Atq; hæc itaomnino, Ut diäum cd, fc habére, fcnatufcödil-lis,decretis, variis quoque fcriptis amp;nbsp;a-ftionib’ fuis nobis cSfirmarunt.Quod fi aliter, quàm facicbant, credidiflent, in eo confeientiæ répugnaient : quod de tôt claris piifque vins,qui nos ætatc anteccirerût,vel cogitarc eft nefas : là-né, fi in Ecclefiaclïc isnonefthaben-diis, qui in Paparum obfequio no maner, neque illi totus adhxrefeit. Si ve-rônulla confeientiæ labc aliter facie- i bant quàm crcdercnt,tunc aut errorc, autignoratione peccaretur nccclTee-rat. At extra omnêcontroverfiahi eft, nodros illos patres iis, qui Paparû de-cretis omnino addidiamp;cofecrati funt, ' prudêtia,cruditione amp;nbsp;fide longe prç-ftitilfe. Quomodo igitur, dicet ali-quis,fcin Catholica EcclefiaelTe crc-debat, interim dum à Papis dilfiderct, cofq; adeoarmispeterentîNempe ex

\

iy4 De Interdicto

ûcris fcripruris amp;nbsp;piorum Dodoru^ libris perfuafam bene pcnitus atq; cœ firmatühabebant,DeiEcclefïam nec . ex Papa, nee ex ullo alio mortali péde-re. Nam bin Papa effet illius caput Öi fundametum, malècquidé ipßcoful-tumfuiffet,amp;adhuc effet, fiquis mire' rum hominum ctiaperfccliffimorunt ftatu confideraverit. Præfertimquuin tot Papte à multis extiterint feculis,v3-riisinbmdifq’, fccleribus (utabipforu hiftoricis defcributur^cooperti amp;cor-rupti,nullis etiam bonorum paftorum notis infignes; quippe maxima ex parte Simoniaci, amp;nbsp;vüs atq; artib’,qu3e cu legitimæ vocationisregulis (qualesin propriis ipforum canonibus feriptte reperiuntur) è diametro pugnant, ad Papatuingreffi : alii manifeftó hæreti-ci,amp;àfide aberrates, atq; alieni, quos ideo Academiae noftrç cauffa diligenter difceptata gravi infamia multatos danarunt.'lniisverö,quas jppè continuas adverfusGermanosImperatores habuerunt, cotentionibus,necnonin fuis ipforû,quas inter fe quum de fedis prima-

ReGNI F RAN CUE. IJJ primatu dimicaret, excrcucrunt con-rroverfiis amp;: dilTendonibus, quæna rC’ âa illorû confcicntia, quis pacis Sc co-cordiç amQr,quç etiâincegntas amp;nbsp;fin-ceritasexflitit? Panes noftriquihoru omnium tcfteserât, omnemq-, Papa-rum vita penitus cognitam habebant, nonpotuiifcnt unquaminanimühoc fuuminducercac plané credete, Ec-defiam ex corum audoritatc péderc; ac,(iin Eccleiia elle velimus,Papis nç-ceflario adhærefeendûefle. Quid er-goîChriftianiilli erant, profitentesfç Prophctarûamp; Apoftolorû dodrinam credere, Chriftvl utfervatorc fuum a-gnofcccc,Deû colere,amp;in ea,quç fuil-fetin fâdis Patnarchis,Prophctis amp;A-poftolis,amp; in oipnibus Dei cledis,qui inuniverfo mûdo vocati fuirent amp;nbsp;cl-fent,6dc manere.Ex bis certo bbi per-fuadehant, etiaft Papa dedituti cHent, fetamcinCatholicaccclefiacireatcdu Chriftu haberet ( in cujus tutcla amp;nbsp;du-du longe tutiori, q in illo Paparùcon-quiefeerét) Ecclcliæ fpôbim veruq; p-fedu amp;caput3ac p^feorem ponüficçqi

ij(5 De Interdict® fummum,fc habere. Nee firmiorait ardiora concordiæ , c]ua Ecdefi^ Catholicae coniundi eflent, vincub requirebant, quam eiufdem corporis in Chrifto membra efle, codem cun' fidelibus omnibus (pintu regi, cadem fidcm,eundem etiam Baptifmum ha* here. Patres noftri à Papis diftradi, arque adco ad bellum iis inferendum coadi,hifcec0folationibus amp;nbsp;perfua-fionibusaduerfus cos,qui divortiuma ie cum Ecclcfia fadum fibi exprobra-rent, animos luos confirmabant : atq; totius veteris Eccleßr, quæ Papis fub-jeda nunquam fuerat, ftatum, uti cas etiam Ecclcfias qux de Primatu cum Papis contendcrat, fibi proponebant, quas tarnen Catliolicç Ecclcfiç membra efle negate non potcrant, ctiamfi in co graves Papis adverfanx eflent, ut amp;nbsp;Africans Ecclefix D. Auguftini tempore fucrunt. Paparum fautori-bus, aquibus probrosecxcommuni-cati appellabantur, objiciebant fum-mos in Ifraelitica Ecclcfia pontificcs necfcmclnec iam primum aredavia defle-

Regni Franciæ. 157 deflexiffe, amp;nbsp;tyrannicum dominatum occupaÜe, dum excomunicabant, at-que anathemata,cxecrabilefque cos pronuntiabant, qui fecum non face-rent. Atenim illi,quos diris ita dcvovc-bant, Apoftoli crant, veriq; fideles amp;nbsp;Chriftiani,qui vera EcclefiaCatholica crant, nonautem ambitiofi ifti Chrifti hoftes, qui primum fibi in Ecclefia locum tribuebant, in qua tarnen nihil lociomnino haberent. Confidebant, quahdiu ex veto Ecclefix capite, amp;nbsp;noftræ omnium falutis aurore pendé-rent, non pofle unquam à Deo amp;nbsp;Ecclefia , quantumvis amp;nbsp;Papa: amp;nbsp;inferi 0-nmi ope retincrcntur,divelli :omncfi que Paparu omnium Imprecationes gloria: fibi amp;nbsp;faluti fore. Ex his igitur apparet patres bona fidc aPapis fe abs-traxifle, regiis ediftis, fupremæ curia: decretisamp;conciliis, amp;cóquidcmuf. que, ut bellis etiam cos invadere nihil dubitarenc.

Ego veróimprimis optavi ut in ma-jorum noftrorum hiftoriishæc amp;nbsp;alia hujulmodi attente confidcrarentur,

t58 De iNTERDiCTà

üt cam bis, quæ Papæ per bias Bulla« hobis Gccfbint, negoms, in ufumno-ftrû referremus. Pap«! Sfondrat’quoiJ z his córraobjiciat, nó habet. Ulecniiu ipfein fuaad Nobilitatem S^populum univerfum moniroria Bulla eximiant fégum maionimq; noftroru pietateni ac rcligionclaudat, quódpiisin Ddi Deiq; Ècclefiam offidis Chriftianifli' morum nomen adepti bicrint: addib que eos , quo propiùs avorum W rum exempla fequentur, có proprius ad veram quoque nobilhatem accef' füros. Quid autem illi præftiterinr, fuo nos exemplo docéc. Primi ex Me-rovingiorum prodpia reges ad Pepb num ufq-, ( quantum ex hiftorns colli-gere licet ) non magnam admodurd Paparum notitiam unqu3 habucrunt. Per ca enim tempora noU magni ad-huc nominis erant.Carlinis Papivfub-jedi crant, eorum gratiam amp;: fubfi-dium emendicantes, in fuifque de-éliohibus amp;nbsp;gravioribus etiam alüs rébus ab illorum nutu amp;nbsp;auftoritate pê^ déntes i ut ex Chronicis amp;nbsp;aliis eoruin tenv

ReGNI FrANcIÆ. I^^ teporum monumetisfacilèjpbari po-left. Non quod maximajam tunc am-bitionc amp;nbsp;fummo crefcendi dcfidc-no nonflagrarent. Sednonaudebanc ira aperte, ut poftea, regibus noftris molcftiam exhiberc. Unas tantum-modo occafiones cupide captabant : utii facere folent, qui clàm, amp;nbsp;occul-tè aliquidmoliuntur. Si qua inregum familiis difcordia eifet ob uxorc quan-damrepudiatam,qu2C magnaeaudo-titatis principes cognatione contin-geret, eó, tanquam ad rem patrocinio dignam, amp;rex quapræmii aliquid fe relaturos fpcrarent, avide fe conferc-bant, fuaamp;obfequiaamp; excommuni-cationum fulmina oblaturi. Si ad has controverfias difceptandas ac com* ponendas adhiberentur arbitri, ca re ad poteftatem fuam conftituendam abutebantur, hinc fcilicet jus indiri-niendis principum omnium litibus captantes : Ut Nicolaus primus in Lo-tbarii regis cauffa. Sed iræ imprimis amp;nbsp;contentioncs, qu« inter principes crant,luculenta:illis amp;valde ipeciofe

i6o De Interdicto

cauflç vidcbantur,quas etiam cupidif-fimèarripiebanc, ut indc compendij aliquid faccrent,amp; in aqua, ut diciiurj turbida pifearentur: ad eos le adiun-gentes,pcr quos potentials fuam am-plificarent. Omnibus tarnen fuisard-bus amp;nbsp;machinis efficerc non potue-runt,ut juris aliquid in hoc regno con-feqnercntur. Magna extitit filioruid Ludovic! pij adverfus fuum ipforurt patrem coniuratio. Ecce Papæ in me-diarn banc tepeftatem illico fe conci-ciunt,nccad patriS)Ciûus caufia luftiof crat, fcdadfiliorum pattern,eamqué détérioré le applicât, ex qua nimirunl maiorcm quæftum feconfequuturos putabant. Nam Ludovico patri fem-perfubjccl:ifuerant,necquidquäube-riusamp;quæftuoliusexcoobtineripof-lelperabant. Sed fuumftudium amp;o-peram ad liberos deferendo, libi cer-tó polliccbantur, fi fuperiores eflentj amplamfe rernunerationemadeptu-ros. Gregorius igitut 4. in Galliam ve-nit, Ludovicum ab Ecclefia abdica-turus, ut quidé plerorumque omniu opinie

Regni Franciæ. tsï öpinio hæc erat : fed continue com-petit Regem ea re nihil moveri,ac regni Epifcopis certumdcliberatumq; ciTe, fibi rcfiftcrc : Itaque aconfilio fuo deftitit, fimulavitque fe eo ahimo veniffe ut pacem inter pattern amp;nbsp;liberos conciliarct. Qui res eo tempore geftas memoria: prodiderunt, ajunt Epifcopos fummavoluntatumamp;fen-tentiarum confenfione decreviflc, le Papx quanquam excortimunicatio-hes fuas minanti non obtemperatu-ros, voluntatique illius nullain re cef-furos : cumque adco, li excommuni-caturus vcniret gt;nbsp;cxcoinmunicatum tediturum. Eaipfafunteorum verba: pfoptcrea quod perfpedum penitus ac perfuafum haberet, Papa: non ma-jorem quam fibi ipfis poteftatem elfe. Hoc verb amp;nbsp;in ejus temporis annali-bus, amp;nbsp;in eo qui Aimonii Monachi hiftoriamperfequitur, amp;in pervetu-ftoquodam,quodD.Dionyfiidiciturj Chronico fcriptum extat. Atque illud primum habetur Paparum adverfus cs noftros tentatum preludium*

L

i6i De Interdicto’

Deinde ex cotentionibus inter Ludo' vici piifucceirores exortis, commodis fuis confulere conati funt, fed nihilo plusquam antea promoverunt. Poft primos autem Carlinorü familia:principes , ut major Papis ab aliis nationi* bus bonos tribuebatur, fic Reses no-llri plufculum aliquid, aliorum potius exemplo,quam ullius juris ratione, üs tribuerunt. At ut bbi dominarentur, utregnoimperarent, utdefe,fuoque ftatu pro animi libidine ftatucrent,pari certè nunquam potuerunt : imnio vero protinus omni ratione, amp;nbsp;matte etiam aperto, infeftifque armis fefe illis interdum ob-jecerunt.

TER

R EC NI FrancIÆ. list TERTIA PARS,

^A e^ rerum à majoribus ^gfirû aef-, wrfùi Papas geßarum ^ aef eas, tpua hoc tempore occurr/mt, aceommoo/atio, ut qutd»obû hîc agendum ßt, inteßigatur.

PK Æ c L A R E admo Jum ab ora-tore olimdiäumeft, cum hiftoni üt fidclis temporum teftïs, lux vcri-tatis, vita memoriae, nunna veeufta-tis, earn quoque nobis cadem opera inagiftram virx cfle. Cùm enim quac-dam incidunt, quæ aliquando ante accideruhr,tune veterum monumen-ta exquirimus, ex quibus quid viri doârina virtutequeprxditiiniis ege-dnt, amp;quidiis inde cvenerit, plane cognofcamus : illudque nobis magi-ftri fidelifque confiliarii vice eft, à qiid decemur, qua fide animique prxfen-tia,, fublata omni dubitationc, nos in iisgereredebeamus. Ad eaigitufj biftorias, qua: fiipra commemorata: bint, amp;nbsp;quid m illis obfervatum fiti

L ij

jß4 De Inte RDicTO j refcremus amp;accómodabimus, Fr^rt' coru hiftoriæ,m iis quæ ad prima huju^ Monarchix tempora pertinent, maß' ca* quodammodo amp;imperfedaïfünt‘ quödprifciilli Galli bene rem gérera mallcnt,quàmmultafcribere. At^l^ poftremis temporibus, in qua: Papara cótentiones inciderunt, pleniores cJf funt, certiores, amp;nbsp;pluribus teftibus iæ ftrutlïE. Nee dubitandum eft, qui?

hoc Dei providentia ita cotigerit, q”* ' multóantc pro videret, quam difficile nobis fuiflet in ta gravi amp;nbsp;ancipiti coP' tentione certi quidquam ftatuere,nifi narratum nobis probatumq; feripto-rum diligentia fuiffet, quid Patres no-ftri à Papis indigne provocati, amp;nbsp;facris interditdi prçftitcrint:propterca quôlt;l de rcligionc lue etia agatur, quæ fenJ-pulum amp;nbsp;dubitationcm animis noftps injicit, undc optimafæpeconliliaini-pcdirifolent. Verum Majores noftP‘ cjus rci viam, quam ducebantefle rc-élilfimam, tam multis ac præclaris cX- i emplis tritam palîim reliquerunt, ut fi modo velimus, errare minime pof' fimuS’

Reeni Francis. 16^ fimus. Ea vero non femel, fed amp;pc-numero acciderunt. Confilia non u-nius, aut paucorum hominum fiinc. Solenniafunt fenatufconfulta, amp;gra-vilTimaordinum conciliorumquc décréta. Quod ad eorum exitus cdcéla-quc attinet, fi paulo attendus confidc-remus,qualesfucrint Paparum amp;fa-dioforum, quos fuisartibusamp;opibus ad fuam cauflam fufcipiendam allexe-tant, conatus amp;nbsp;machinx: quàm lu-quot; ftuofæ tragœdiæ in Germanorum Im-' perio ab iis excitatæ , qux item alio-' rum ruinæ amp;nbsp;muutiones : fatendum certc ac prxdicandum nobis eft, falu-berrimafuiffe cjufmodi majorum no-ftrorumconfilia, fine quibus nullum jam regnum teneremus, nulla liberta-tefrueremur. Ea igitur exempla ma-gniapudnos effe debent, quippcquæ fintejufmodi, ut nosfallerc non pof-fmt.Itaut, fiquxraturquid nobis ho-die faciendum vidcatur, quum Papa excommunicationis fulmcn nobis intentât , fi régi parère fit animus, non ttiagnaliîc dcliberationc amp;nbsp;confulta-

L iij

^^6 De Inter nie to

|ione fît opus, in eo etia quod de eóft-Icientiis agitur. exftatjam hæc, con* ftatque plane icntentia.Rcgni propria fupcr hac re funt nobis axiomata: Re^^ inde intelligit, quam virtutem, quam-queanimi finnitatem amp;: conflannani adhibere debeanSenatus præfcriptaio in iis legem habet, quam fequatuu derusillic cernit, quid veteresregni liujus Epifeopi amp;nbsp;concilia de eo ftata-crintac refponderint: Deniquenobi' litas, militares viri, ac reliqui omnes doccntur,qua Ede amp;nbsp;alacritate fuo Idc Principi cblcqui debeant.

Quoniam verónulluseft exempb-rum ufus,niii res,ad quas probandas 5^ iUuftrandas adhibenriir,perfimiles hierin r ; ut nullus fit objeßionibus reli-ttuslocus,doccre mihipropofitueft, nos in eadem omnino cauflaverlariiu qua olim patres noftriverübantur. Si quid in ca re diieriminis inciTe vide-tur,id fanc quidem aut m Paps propo-Eto amp;nbsp;confilio, aut in ipfius, amp;nbsp;corum, quihunc tatum motü mutationemq» inoliuntur, aut inregisipfiusperfona infit

Regni Franciæ. lè-;^ înfit neccire eft. In Papæ autem fco-po nullum omnino dilcrimen exiftir. Papaquidem Sfondratus in fuis Mo-nitoriis Bullis, fpcciobs prætextibus nempe verbis fandimoniæ plenis,Dei nomine, Ecclcfix cura, non carer: fed ea verba præpofteroinverfoque fenfn accipiendalunt, amp;cadem omnino fi-gnificationc,qua carrera quç ufurpare, nobiique identidem obtrudercfolct, quufc lervoriifervum nominat, dum inthronülongè omnifi excelfiffimunï afcendit, fcomnium fiimmum profi-tetur amp;gerit, ac regibus, principibus, Impcratoribus,impcriifq;omnib’prç-. ficidominariq;conatur, quumdefua * fubmiiTione, amp;fuainnosbcnevolcria loquitur, dum rota menre in hanc cu-râincumbit,ut nos in miferam ferviru-tcm redigat,pcdibufq; fuis cÓculcer amp;nbsp;prorcrar : quü amp;nbsp;is ipfe amp;nbsp;reliqui fe Bo-nifacios,Clemcntes,Innocëtios, Gregorios appcllitant: præclara quidc ca nomina, quorii fplcndore,fimplicium Sfrudium hominu oculos prçftinguât, dum peflimè de nobis merenrur, dum

L iiij

lt;68 De Interdicto luporum noftu graflantium moreref publicas diripiunt, mortifcrilquc vub ncribus cruentant : dum nos in imuni inferorum barathrum conjiciunt, ^ tanquam furiæ quidam diesnodefqgt; pervigilant, quieti ncc tantillum in* dulgentes quô novamalorum genera cxcogitent, civiles motus concitenr» univerfum (utverborcmcompleiâar) orbem incenfione,internccione, va-ftitate amp;nbsp;interitu perdant.Sed véniel'' ■* dum ad rem eft, videndumq-, quô pO' 1 tiflîmurnifthæclenitatisïpcciesamp;ver-borum blanditiæ fpedent. Sfondratus jegritudinem animi fummâ prç fe fert, ' quodin hoc regno tantopere ac tan-diuafflidemur, aitqucfe aeçrbiflîme cordis cruciatu rumpi, quod ita per-turbemur,amp;à nobis iphs difccrpamurlt; . At fi tôt tantæque noftræ calamitatcs, quibus ita divexamur, ejus mentent ) vel modicèrangèrent, pacis incundx viam nobis aperiret, amp;nbsp;ad cam ingre-' diédam hortaretur: aut, fi ad rem tant : falutarem neceflariamque mentent atq; animum adhibere ncgligeret, fal-tent

ReGNI FrANCUE. I(Î9 rem patcretur, ut de his controver-üis componendis, amp;nbsp;nobis in prifti-nam concordiam reducendis cogita-remus. Illum fugercnonpotcft,non. nunc demum Ecclefiam diflenfioni-bus religionis ergo concitatis cxa-gitari. Ab ipfis Apoftolorutn tem-poribus ,fæpeque poftea id mali Ec-clcfiam invalk. Nee is ignorât harum controverfiarum dirimendarum ra-tionem, arma apud veteres non fu-ifle, quæ jam tanto furore amp;nbsp;perti-nacia intentantur, fed concilia amp;pla-cida colloquia. Si tranquillitati, uti-litatiquenoftrae confultum vellet, il-Icquidem fe in noftri pacificationem interponeret, à diuturniore graviore-que contentione nos revocaret, has adregniinccndiiimacccnfas faces re-ftingucret,amp;ad armadeponendahor-taretur: Regem etiäHiipanix amp;nbsp;alios principes finitimos deprecaretur , ut per cos nobis aliquando quiefcere li-cerct. Deinde rcgi noflroamp;aliis Chri-ftianis eodem animo amp;nbsp;fludio princi-pibus prxfto effet, fuam opem amp;nbsp;ope-

tyo DeInterdicTo ( ram pollicens ad falutarc piumqi coO' cilium convocandum, in quo omnes de religionecontroverfiæquietè diri’ merenturjamp;ChriftianaEcclefiaàtot pérturbationibus cladibulque libera-retur. Si id efficcret, nofq; ad omneni animorum aceibitatem exuendam, ad omnes injurias ex animo delen' das, ad nos mutuó reconciliandos exhortarctur: equidemillum noftris । malis mifericordiacommoveri, noP • que amore profequi crederemus: ac tuncvcrumillumamp;Apoftolicumlpi-ritum, qui in D. Petro, inD. Paulo piifque aliis Deifcrvis, Eedefixque patribus elucebat, in co agnofcere- j mus, amp;nbsp;laudarcmus. At nihil aliud quam bellorum cotinuationem pro-ponit: etiamfi potuerit, quotquan-tifq; miferiisab annis trigintaoppreifi fuerimus, intelligerc,amp;: longa expe-rientia cognofcere, bella inter nos ci-vilianoneiPe accommodata ad nos in eädem religionem concordiamq; rc-vocandos, remedia: fedamp;potiusad-dere oleum, quod aiunt,incendio, ac totius

Reg NI Franciæ. 171 totiusrcgniperniciemamp; exiliû accc-Icrare. Idem conj urationem rebcHio-nemq; anôloritate fua coprobat. Bullæ ilhus hue tantum fpedat, ut à rege no-ftto deficiamus, finódum defecimusi hoc,inquam,fuadent, ut bellum ad-verfus principem, cuinon défunt ido-neaadfui defenfionem fubfidia,per-petnemus,amp;admutuam internecio-nem ac lanienam immortali exitiali-que belloruamus. lllius igitur omnia defuamifericordia, triftitiaque verba, Crocodylifunt lacrymæ, mera fimü-latioeft. Qualis cæterorum Paparum feopusfuit, dum fummi iuris in tem-poralibus amp;nbsp;fpiritualibus nomine, hoc fibiolim fumebant, ut hoc regnum, cniproarbitratu fuo imperare licerct, fibi fubiicerent. Talis omnino Sixii poftremi fcopus fuit: tabs etiam hu- , gt;u(ce Sfondrati noRri mens amp;cogita-do, qui fuas ad nos bullas hoc confilio mittitjUt obfequiu anobis extorqueat: fperans tantillâmêbranâ plûbeis orbi-culisarmata, totii terrarum orbe per-Oiifccrc pofle.In verbis quidem totaqi

lyt De Interdict© oratione plufculûartificij, plufculum ctiâmoderationisincft, quàm inBo-nifaciiamp;aliorûejufmodi hreps, quod feiantin cafe dcvenilFc têpora, quum Papa non eo loco amp;nbsp;numéro habetur, quoantca. Atimperandivbique cuiu fummojurecademeertè omnino voluntas. Nomina hæc Bullis illius préfixa , Servus firvorum , finlifa fides, S^ ejufoodi alia, titulifuntperhonorifi' ci,qui ad alios fummam auctontarem defcrebant. Et quidem Sfondratus no ita poteft ingeniu fuum difllmularc, quin velit hoe de fe nobis penitus pcr-fuafum cAc has fuas omnes cogitatio-nes nodes diefq; (fic enimloquitur) có duntaxatpertinere, utaliumnobis

’ regem fubftituat. Ea eft follicitudo, qua: corillius cxcdit amp;urit: ille animi labor eft amp;nbsp;vexatio, qua: illum relpira-renon finit, nempe obtinere a nobis vultquod decefloresa majoribusno-ftris nunquam obtinere potucrant, fummam in hoc regno poteftatem» per quam totius regm ftatus ab co uno pendeat. Nam fi hanc, quain molitur,'

reruni

Regni FrancÆ. 17^ fcrum mutationcm invehcrc poteft, amp;nbsp;regem ex aninji fui fentenua con-ftirucre, quid jam majus ad fummam in totum hoeregnumpoteftatem de-fidcrare potent? Arquehsc ambitio non minus in hoc, quam in majoribus ipfiusinftrufta eft affeftibus, iracun-diaamp;odioin hocregnum concepto. Non minus crum quam exteriinani-mohabet, regiam familiam funditus extinguere, amp;nbsp;ad mutuam caminci-nam nosconcitare: Utimpedimentis omnibus, quæ illi obftant, qu 0 m i nus regnumad alium transférât, iëfchac ratione explicate, atq; viam Hifpanis (quo fpedat illius animus ) aperirc, nofq; omnès duriffimo mifemnaç fer-vitutis jugo fubjicerc poffit. H«c cui-vis obvia cognituq-, facillima funt. Vis femel dicam? In Paps Sfondrati amp;nbsp;de-ceflbrumipfius,infcftorumregniGal-lici hoftium propofito nullum certe difcrimen apparet, nifiliocverèunu, quöd furor major jam exardefeerevi’ dcatur,quàm antea. Conjuratio enim aduerfusregni ftatum cadem femper

174 I^Ê ÏNTERDtetÓ conflataeft, cum qua finitimi hofteS i fua arma,populus rcligionisljicciede-lufus amp;cxcæcarus, rebellionem; Pap^ j veró fuasdcmorcfulminationescon- ' K jungunt. Padio de hac rcgnialiena-* tionejamduduminterPapasamp;Hifpa' ; “^nos fada eft.Papa prçmium hocabHi- J fj^ano pados dl, utEcclclîæunivcrfe primatum in hoc etiam regno pccu- j nüs amp;: armis Hifpaniæ tranquille obti- j neat : Rex veró Catholicus hoe vici^' firn à Papa eft ftipulatus, ut Papa: ex-communicationibus inftrudus, amp;nbsp;’» Galliaamp; in rcliquis Chriflianæjpfdfio' nis finibus fummu Monarcha: imperium amp;nbsp;autoritärem confequatur. Italia, ut có facilius perveniretur, nobis adcmptacft.Illius principatus,Rö-manæ Ecclehæ bencheiarii , ad Hi-fpani ditionem amp;: Imperium tranflati funt: fuftragia inpurpuratorum Car-dinalium cÓclavi imminuta nobis,Hi-Ipanis veró auda funt : Concilii Tri-dentiniadu , praecipua fedes nobise-reptahht,amp;HiIpanisatrributa:ldcóq» fedirionum faces in nobis, fubzcli-K religio-

R EG NI Fr A N CIÆ. 171 rdigionis nomine accendunt, ut nos vins,viribus, opib’, amp;nbsp;mutua benevo-lentia cxuti, illis ipfis, qui infcftis ani-mis, funeftifquc armis nos invadunt* dedamur.

QuodadPapa: Sfondrati (utamp;Si-xtidccefloris, quidefundum regem fuo quoque fulmine aggrelfuscfljpcr-fonam attinet, non plus equidem pic-tacis,non plusveri zcliamp; intcgritatis ineo, quaminaliis reperiemus. Ro-nianum fe Papam vocat : nomen ik ludeft, quo vcteres Epifcopi cogno-minabantur. Hoc nimirum innuit, fifaperet amp;nbsp;optimi Epifcopi Romani ( quales primi illius Ecclcfæ Epifcopi fuerunt ) munere fungerctur, nihil curare amp;: agere aliud dcbcrc, quam gregcm fuum Evangelii prxdi-catione pafcere. Conftat, qualisfue-nt à multis fcculis Urbis Romæ flatus : Quam am plain püs amp;nbsp;eruditis viris ut Petrarchs amp;nbsp;alas, ipfi etiam ,divo Bernardo de illafcribcndi mate-liam fuggelTcrit, tanquam defœcun-da ommura flagitiorum , turpitudi*

176 De ÎNTERDlCTÔ [ tium,amp;abominationuin matrc,cieB^' bylone quidam,acq; adco de Sodomi , amp;Gomorrha ipla,amp;li quidquamaliuû , inuniverfoMundo unquam fuitlcc-leratiusamp; detcftabilius. Sedeabodic longe depravatior amp;nbsp;corruptior cva-fic. Si Sfondratus bonus eflec paftor» qualis haberi vultamp; dki, arquliquO duccretur muneris fui obeundi ftn' dio, làtisdomi haberet quodagercr-in expurgandis amp;nbsp;emendandis Clcfl fuifordibus,amp;omnibus urbis fuæpaf' tibus. Sedhisminime moverur.'lon-gèaltioraSr magnificentiora médita- i tur amp;nbsp;fufçipit. Quis tarnen crcdetÜ-lum zelo fatisardentiflagrarc,fatifqi magna lapiêtiaptæditum efle, utuw-verfum terrarum orbem lads digne moderariponit,amp; bonum etiampa-ftorem, utfefe nobis venditat, intet nos agere,cùm nullam fuæ tamiliç en-ram habeat, amp;nbsp;vicinorum faluti nulle

modo profpiciat amp;nbsp;confulat? At Evan-gelii prædicatione gregem pafccrc, humilius quiddam eft amp;nbsp;vilius, quant utPapa eófe demitteredeceat. Hoc etiatn 1

Regni Franciæ. 177 fctiam rcflridiuscftacfèrvilius, fialiis ad placidioreniamp;modeftiorem vivendi rationcm exemplo eire cogerctur. Arrogantia, quxabiftis terraruamp;im-periorum omnium dominis ad alios perpétua tene tradt, longè fublimiorà petit. Epifeopatus jamdudumiis for-der. Succeflionis,paupcrtatisamp;igno-bilitatis Apoftolicx eos jampride tæ-detaepudet. Prineipatufpirant, Do-htinatum nodes diefq; cogitat. Quod fi Apenninus, fuperumq; amp;nbsp;inferum inare,iftamfuperbiam capere amp;coer-cere poffent, ferenda ca utcunque vi-dcretur. At ca eft ifthxc ambitio amp;nbsp;avaritia, quæ totum terrarum orbern pervadete, quæ omnia eftodcre, con-gerere amp;nbsp;vertere , dbique vendicaré poffit. Totailla dignitas, mera eftma-gnificentia, merus luxus, merx vo-luptates amp;nbsp;deheiæ. Quin có furoris amp;faftusvêtumcft, ut dviliffimus quidam Caprarius ( cujufmodi olim Sixtus fuit ) hoc fummum totius orbis imperium aflequutus fuerit, amplitudo amp;nbsp;fanditas illius poft ulet, no elfe prius

M

i7^ ÖE Interdicto I cx hac fibi vita cmigrandum, quam fi-liosac propinquos fuos Duces,Comi-tefque,deilloD.PetrifcilicetpatriniO' ; nio eftccerit : amp;nbsp;fi fieri potcft, bellum aliquodconflauerit, cuigerendoeos pra;ficiat. Quod nunc SFondratus a-git, dum copias fiib confanguinei fu* duftu amp;nbsp;außficiis in nos immittit. Ht autem fumptus ad earn rem neceflarÜ • fuppetant, illi funt fub vertenda, cvel-lenda,diflïpanda omnia(His enimver-bis Sixtus in fua advcrfus defundunl j regem Bulla utebatur,Jcrcmiæ loco abutcns),hoceft, mundiregnaamp;im' péria evertenda illi funt, ut nova alia cxcitentur. SeddiutiushaneCamati- ■ nam movere non eft animus. In IcP monedeillorumin principes noftros ftudiis amp;nbsp;adionibus inftituto manca-mus, amp;■ ex infignioribus quibufdam ; illorum adis videamus,an hipoftre-mi Papæfmiores fint (quod adipfori* perfonas attinet)amp; fandiori fpiritu rc-gantur, quam alii quibus fucceiTerei Sixtus|ille(cujus modó memini)exrC'* centioribus ilJis primus fulminibusamp;^ excom-

ReGNI FrANCIÆ. 17^ txcommunicationibus principes no-ftros cft aggreffus. Audiamus vcró qua «..^ moderatione amp;modeftia. Audita rta- quot;^ b-l^y timGuifiiDucisamp;: cjus fratris morte. Papa ifte vidcns cruentæhujus contra Henricum tcrriumconflatæ conjura-tionis(cujus caput amp;nbsp;auctor erat)fpcm infradarn amp;nbsp;defpcratamefle, pro ar-denti fuo inCatholicam Ecclefiam ze-bj incrcdibili quadam iracundia vel potius furore correptus, nulla hïc légitima aäione, ut nee in fuperioribus regisnoftri, qui bodie return potiturj ac defundicognati illius Cond^i prin-cipis excommunicationibus mature öbfervata,fulmina fua ftatim arripit: præ defperatione perftrepit, fremitj fpumat ex ore feelus, crudclitatcm an-nelat, diras concrepat,infano murmure complet omnia, horribilibus minis exarce fua tonat;amp;vindiâ:ææftu quo-dam abforptus, furias ex ipfis inferis cxcitare ftatuit, per quas populuM Gallicum adverfus regem amp;modera-torem fuum concitet, eum amp;nbsp;hacre-

; lieum amp;: hacretieorum fautorem, tó ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ÿ

lîo De Interdict®

Ecclefiæ hoftcra pronuntians : Eurn ipfumjnqua) quempaulôantèobfin-gularem fuam pictarem, laudibusin cœlümferebac, qucmfilii Domine or-nabat, quem ctiam Clinftianiflimum regem appcllabàt. Præclarum vero Papx illius judicium, rc6î;a confcicn-tia, amp;nbsp;paremus, quo fe Galliam no-Pram profequi diditabat,animus : de-nique candor êcintcgritas,quam tuni ipfe,tumaliiinfuiscmittcndisexcoiU-munîcationibus adhibucruht. quid c-mm caulEr apparebat, quamobrem dchmélum regem ut bærcticum , Si^ liærcticoium patronû criminarctur-quænaoccaiîo fubeiFe videbatur,cur principemab Ecclcfiæ communione abftraheret, qui à fubditis fuis débitas ne méritas poènasgladio fibi àDco tra-dito perièquutus erat, amp;nbsp;fe quidcin ab imminenti ac dudum meditata CÆ-de, populum verc à mifera fervitute vindicaverat?Deinde cùm iioPri con-jurati per emiiFarios fuos Romain ef-fuiîs habenis contehdentes, pontifi-ci amp;nbsp;expetitam amp;nbsp;machinatam tam-que

Regni Franciæ. 181 que diu tancoque opéré régis àMona-

renuntiairent ; quo ore, quave fronte, effrænatam diana ex facinore ira inau-ditoS^horrendo, amp;nbsp;obquodftupore omnia perculfa, lacrymis omnes pcr-fuli crant, cótraclanilxtitiam diffimu-lavitï Tota Roma omn i voluptatLun amp;nbsp;triumphorum genere exaltante vel bacchante potius,Sixtus Cardinales ôç alios clientes fuos in confiftorium co-vocat, concionemPapalem apudeosHu^k l-*gt;t*’1 habiturus.IdadumiiScptemb. 1^89. **”’**f‘\t5 Ejus argumentum fuit, proditoremil-lum amp;nbsp;perfidum Monachum fui régis parricidam,inDivorum numcrum re-^ ferendum, illiufq; zclu magnificis lau-, dibusadaftraufque extollendurn elle.

Qimniam vero non ignorabat in corn-. parationibus plurimu ineffe momen- ■ tiadprxclarum aliquodfacinusexag-' gerandum,fi cum laudabiliflimo aho quodam conferatur: cum nullum fatis gloriofum facinus in iis omnibus qua: ' de heroicis illuftriumvirorum adis re-ferütur,illioccurrcret,quodcumiUo |

M uj

iSi DeInterdicto /

! conferri mehto poffer : ex Deo ip^^ ' comparationem illam repetit jantam fcilicecDei operam, amp;nbsp;eorummaxi-; mèquæinnoffra redêptionc cernun.-( rur, rationemillius Gin diras habuit) ac t principis Chriftianiparricidiû,monâ-chiipfius fubditi perfidiaparratûcuni j mundi creationis opere ( horrefeo rc-. ferens ) atq; adeô Incarnationis Clw-i fti,amp; alii§ làlutis noftræ myfteriis com-1 parare no veretur. Infecundapontifi-’ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. |ciæilliuse5cionis parte, demorrui re-

gis, quenefariisfuis côfiliiscrudeliter ’ 'trucidandumcuraverat, infandis mo-Mis lacerat.Tandé omni contumeliaru genere bacchatus ( pro ea quam Papx ,quodmalüefl:, bonum judicadi,amp;ita quidcm,utnullirefcllcreidimpunèli-Iccat: itémq; ad inferos etiaipfos quof-*cunq; amp;quomodocunq-,libuerit, dc-itrudendi hbiftimunt, poteftate ac li-K*»*^ ’ centia) èfuofuggeftodeclarat,regem j apud inferos damnatum effc, pecca-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 turn adverfus fpiritum S.admififfc,ncc

1 preces pro illoeffe fundendas. Quin ' amp;nbsp;fancit, ut omnibus jullorum fune-brium

Regni Franciæ.' i8j brium honoribus, quibus principles ' ornari folent, privetur. Quæ quidem egitomnia, tanta amp;nbsp;animi acerbitate, amp;orationis acrimonia, ut, fi mortui cadaver Romæ fuilFet, proculdubio, de illo aut in fœtidarn cloacam, aut in i fterquiliniurn quoddam projiciendo ' fententiamfueritlaturus. Illius dein-^ defanólitas de Deiprovidentia amp;nbsp;ju-ftitiafcrmocinatur, tanquam fidivina Ipiritu Monachus illc afflatus impias manus Domini undo injeciflet, divi- ' na etiam virtute idco cofirmatus, tam immane parricidium cofidenrius pa-* trarc aufus fuiflet. Ut paucis dicam, il-1 liusconcionishicunus fcopusfuit, ut perfidum illum ficarium amp;nbsp;fui etiam régis ( à quo fuerat fumma humani-tate reccptusamp; intromifflis} homici-j dam ma^nificè prædicarct, amp;nbsp;cum; divisadcoipfis æquaret. En Evangelium, quodSixtus Papa Romæ annun-tiabat. Quis noftrümarbitratur idpo-fteritati credibile fore ? At Papa earn k*’^» »^ orationcmintracoclavis feptum con- ' 11 tineri non paffus, in vulgus edendam

M iüj

î84 I^E Interdicto

' cu^^vit: ukp adeo earn pi-obabat,amp; ad , prodcndanationibusomnibiiSjamp;toti etiam poRentati manifefta fuæ elo-quentiæ, doclrinæ amp;nbsp;fummi in Catho-licam Ecclefiam zeli teftimonia fans virium habere judicabat. In haevero ■ tanta, qua tunc fruebatur, alacvitate amp;nbsp;lætitia, ecce alius de Henrico 4 fc' liciffimè recepto , deque admirabili principum, primariorutn corona: mi-niftrorum, Nobilitatis, fideliumquc

■ Gallorutn confenfu ad reftituendam illi regiam auftoritatem, amp;nbsp;regis mot-•tui cædem vindicandam, nuntius intervenir. Audito verb Henrici 4 nomine totus cohorruit Sixtus,fimulSf magisac magis furerc bacchariq-, cce-pit, quum videret,eiwn,quemfuaruni 1 cxcommunicationum vi omnino ex-auguraife putabat,in thronum regium

, eveóturn cifc. Comminifcitur, fecum animo volutat, coniïlium cum fuis captat, decernitque tandem univerfum potius Acheronta movere, quam pa-tiatur regni Gallici adminiftrationem inejusmanueffe, cujus nomenegre-giaque

Regni Franciæ. i8j giâque facinora amp;nbsp;vircutes terrorem fibi horrorcmquc ßngulis horarum momentts incutcrent, Dum ea dubi-latione æftuaret animus, fcquc in o-mnem partem fubinde veriaret, Jefui-tarum amp;nbsp;Ecdefiafticarum Panden-fium décréta ad eum aficrunturfaro-risamp; fanguinis plena. Sixtus occafio-nemarnpit, fperatquc fatis inde amp;nbsp;argument! amp;præfidii nadum fc die, ad regem vel chartulxfrußo opprimen-dum,dummodo ebirograpbum fuum illiapponeret. Sed in ea jam tempora ventum cft,quum Papænontam facile quam olim tenebras nobis offun-dunt,nec in fuam qualemcunque fen-tentiam trabunt. Earupropofitionum hæc erat fententia, jure divino(boc eft eorum, qui fe Deos in terris profiten-tur, jure ) Gallos non pofte Henricuna. 4pro rege fuo agnofcere, fed debere jnfeftis armis ufque perfcqui eum, qui de pace cum illo facienda vel cum animo fuo cogitabic,pro bxretico baben-dum: cotrà, qui in facro boe bcllo pro Romana Ecclefta ,pro rcgni libcrtatc,

t8^ De Interdicto

pro harum propofitionum au^torka-te tucnda fuumlànguincm,vitamquc efFunderentjbeatiflimos Martyres, lino quidê martyrii genere , perpetuo .fore. ld fadum eft 14 Mardi menfi$ die Anno lypo, eo ipfo die, quo Deus inSantandrxaplanidcadfluvium,qui hodie Eurus dicitur, longè alia manU cond^nabat futuri coniuratorum cx-cidii decretum, pervilt;3:oriam quam Rcgi nó Bullis .i. verbist nugis,fed re vera dcdit. Atq; hçc confiliorumamp;3-dionum Sixti contra Reges noftros Si hocregnulpecimina qdam feruntur. , Sfondratus illi in Papatum fuccef-fit(Deus enim per fcralem amp;nbsp;atratum lidorem, provincia'adminiftratæra-tionem ab illo mox repctiit).Hic fum-mus pontifex inauguratus decclToris fui Spiritu imbutus illico, indutufque fuit. Atq; utpadionem curnHilpano regc(cujuscófiliisamp; corruptelis pon-tificatum erat adeptus) fadam prxfta-rct, amp;Gallix occupationé facilioreni illiefficcrct, majora edam amp;nbsp;graviora quamSixt’in animo fuomolitur. Sixtus

Regni Franciæ. ' 1S7 tus enim bullis nos terrere amp;nbsp;decretis contentus, de ærario augédo magis 1a-borabat: Hic veto ut olimjulius i,cla-vibusS.Pétri amp;/piritualibus armis,quç in Sixti manibus parum om nino potu-erant, no admodum confidens, uten-dumfibi gladio putavit. valde ftoma-chatus, quôdpcringravefcenris fcnc-dutisincomodathorace quoq; arma-n,amp; in cquum infilircJulii in modum, non poflet. Sixtus brevi tempore in-gêtibus gazis areas lu as coUocupleta-veraf, hic facrilegas manus illis afferre audet, tantum nummorû crepturus^ quantum ad coparandum exercitum , fatiseiTet. Deus tiinccxa^co into nuit, ; amp;nbsp;fulmine Capitoliu pereuflît: Unde '' populusRomanusid,ut infauftumamp; ominofum incœpti potificii auguriü, accepit, obmurmurans illiufq; confi-ba deten:atus,quôd pecunia, quæad-verfus infidèles T ureas deftinata erat, contra Chriftianos impenderetur, amp;nbsp;cotra illud regnû praccipuè,quod præ- ’ cipuumfemper führet,Chriftianiim- i periipropugnaculumamp;falus. Hisigi- J turaulpiciis Sfondratus pontificatum

l8S De I N T E K D ICTO j init. Egoautcmiftorum pontificuWi^ qui amp;nbsp;harum perturbationum aurores fuerunt, amp;pcrnicialclioc belluff nobisconflarunt, Eiéba aliquot dein', duftria proponcre volui, ut doceren’ | inter eorum, qui olim amp;rcgumamp;rC' gniholles fuerunt,amp;horum, quiho-die dominantur, furores nihil omni-no interefle : Ac proinde, utin belli) quo nos vexant, caulfa nihil dilfimil« eftjitaquoque, quodad corumper-fonasattinet,nihilomninonififortcî i majori ad minus fiat collatio, diffimil^ 1 efle. Nam verefatendumnobis eft 111- : periores illos Papas, quatum vis eftrx- ; nata adverfus Patres noftros audacis amp;nbsp;vxknia infignes, ab horum tarnen । odiis, furoribus amp;nbsp;violenna longifli- j mè abfuilTe. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

lam hoe re fiat,ut expendamus, An , in Régis perfona dilfimile aliquidvb | dcatur. Nihil auremomnino dilfimi-Ic cire,cx his quæ dieam, probaturum me fpero. Et quidem quin Rexverus fit amp;nbsp;legitimus regni fuccefibr, coniu-ratorumadhuc nemo in difceptatio' nem

Regni Franciæ. iS^ hem quæftionemq; vocarc aufuseft, necHilpanus,nccSabaLidus,nccGiiy-lïus,ncc Lotharingus, nee Papa : ctfi liorum finguli, pro fua quifque pafte in rcgni focietatem venire conten-dant.Quin ille etiam rcgno fit dignif-fimus,amp; præclaris omnibus virtuubus ad anipliffimum regnum gubeman-dum neceflariis inftrudiflimus, con-juracorum certe illiq; infcftiirimorum boftium ( etfi ambitioncs amp;' impu-dentia eos omnes qui antea fucrunt fuper3rium)nullus id negate unquam aulit. Etenimpacisbelliq;artes, qui-bus inter extetos maxime princeps ille floret, tammagnætamqueilluftrcs funt, ut nullus exiftat,quidcco aliter ' autfentiteautloquipoiTit. Qmimob-rcm,eütot animi cotporifq;dotibus darum omnes(eos dûtaxat unos, qui cum infignibus barbarû pedus,atma-que Hifpaniæhoftilia induentes, Gal-licumfimul animumexuerune, fem-per excipio ) veti, inquS, Galli omnes eum,Dei beneficioamplcd:untur,a-mant, predicant amp;:colunt, ut nullum

k^o De ÏNTERDICtÓ

ex ipfius maioribus unquam magiSi Quin amp;nbsp;ingenue agnofcunt ac pro-fitentur,tali nobis Dei ipfius benigni-tateperopusfuiffe, qui fuaprudentù animique magnitudine Gallicum rc-gnum ex hoc,quo demerfum eftjnau' fragio , eripiat, amp;nbsp;in optatum por-turn , in priftinam videlicet dignitatem ac fplendoreni teftituat. Inquö igitur à prifcis regibus difFert ? Con-iuraticumelle harreticum, rclapfuni). • cxcommunicatum criminantur.. Mi-hi autem non eft iam propolitum Ion-gam amp;nbsp;accuratam defenlionem infti' tucre , vt doceam id quod obiieitur falßlfimum : amp;nbsp;quanquam verum elfer, eum tarnen quando talemnobis Deusdederit, pro Rege habendum^ illiqi obtemperädum elfe. Hxcpluri-bus amp;nbsp;accuratius in multis libellis in eä re praxipue editis dilputata extant, quos leftoribus perlegere amp;nbsp;diligenter examinare operæelfc pretiumpu-to, ut huiusquæftionis cognitionetri explicataillullremq-, habeant. Paucis tantummodo dicam quantü fatis elTe vidë-

ReGNI pRANCIÆi i^l videbitur ad intclligendum datuen-dumq-, nihil prorfus in hac tota cocro-verfiafcrupuliefle, quodobftare de-beat, quominus majorü adverfus Papas exempla in hac amp;nbsp;animorum co-tentione amp;nbsp;armom dimicatione con-fulamuSjatq; adimitandu etiamnobis proponamus.

Papç Regemhærefeos crimineda-mnarunt amp;nbsp;alacris abdicarunt. Eavc-ró damnatio nullius momenti efle de-, bet.hic cnim mos proPaparum tyran-! nide amp;nbsp;furore invaluerat,utReges no-ftriquandocunqüisitaliberet, hære-i tici,fchifmatici,amp;Ecclefiæ holles, ut antea p atuit, pronunciarentur,ctfi lo-1 ge aliter fe res haberet.Ita SixtusHen-'j ricum j in crime hærefeos recens vo-1 Cavit,etfi falfumid efle omnibus con-ftaret. Papç ergo,qui mentifi confue-verunt, amp;nbsp;qui furore atque amenda cæci in fummos quofque amp;nbsp;optimos principes iniurias temere ScincoGde-ratè , ut brutà quædam fulmina, ja-' dunt, non funt audiendi.Papæ etiamt i ipfi Regis noftri infenfi adverfariiin-\ feftiqi holles, ca de re fentétiam, qux

î^t De Interdictô i fitalicuius qnidem ponderis, ferre jure non pofiime, nid omnem amp;nbsp;legunl amp;nbsp;iudiçiorum ordiné pervertere vc-limus.Hisaccedit regis ad concilium j provocatio, quæ iudicio cuilibermo- j ram afferre debet: amp;nulli,quanquani loco, generc ac dignitate longe infe- ; riori,inrc præcipuctara, denegaripo- ! refhAc noferi maiorcs qui totics eaufi funt, quorifs à Papis hærctici amp;nbsp;exco-municari declarabantur,id ranquam verum atq; efficax adverfus omnem Paparum autoritärem remedium fen-ferunt ac ftatuerunt. Addamus amp;nbsp;hos Reges principefque nodros Paparum j cenfuns ex ipforum etiam (quum ad , finiorcm mentem redicrunt) con-fenfu amp;nbsp;canonibus minime obnoxios efic. Verum, utliberiusdicamquod fentio, illud procul dubio conftabir, etiamfiRex, qualem obiiciunt, talis révéra eilet f quod Dei beneficio fal-fumcft,idquepoftcaprobaturum me ' fpero ) iuftam tarnen Papæ caulfam no fuifle, cur nequid oblequii illipræ-Îlaremus ediceret, arque eorum, qui

con-

. ReGNiFkANCIÆ. ICJ^ Conjurationc fada eum bello perfè-quuntur,rcbcllioneni comprobarcc. Neque enim Papæ cft ea de re quid-quam ftatuere:Dei unius cft,qui ei rei jamprovidit,eatTiq; tam claris ccrcifq; in Ecclefia teftimoniis comprobavir, ut qui côtrà didererc volet,mala men-tecum vcritate ipfa pugnarc fît judi-candus. Dei eft, inquam,reges amp;nbsp;principes in toto mundo conftituere, Sr quidc tales, quales ipfe volucrit. Quu veró eos conftituit, Deiq; vocatio ccr-taeft, non jam contra difputare, illi-que rcpugnare licet.Id enim fi liceret, nulla unquam inter homines certa,fir-maque vocatio conftaret. huienimi-tum contra regem de bac re certamen. eflet, illi de alia : Sr qui omni virtutuni gencre cumulât’' multis placerct, plu-hbus idem difplicerct. linde in regnis amp;impenis nihil unqua ftabile,fixum, tatumquepermanefet; fed alia atque alia fubindc nafcereturmutatio Sreó* fufio. Regum autem vocatio ccrta eft, hec dubitare poflumus quin Deus coS Uobis dederit,quum ordine Sr via uni*

Î94 De In TERDICTO cuiq; imperio major um cxempüsufi^ tataac thtaillos habemus : ibi eledio-ne, alibi forte, hïcfuccc Alone pro varia variorum imperiorum conftitutio-nc. De vocationibus ordinariis loqui-mur. In Gallus noftris Dei vocatioin ’ fucceflione cernitur : quem ordinem patres nodri probarunt, fuifqucamp;re-gni totius rationibus opportiiniffimu effe fenferunt: atque reges fuos à Deo ipfo hac fibi rationeamp;via dari ita agno-verunt, ut potius, quam ei répugnaient, pueros pro regibus fuis accipe-rent: aliquando etiam eos,quodmirê-re magis,quinódumnati erant,expc-ftantesdummatrespuerumenixxfu-iflent : Si qui veró ex iis nientc non ad-modum valerent,id «quo animo tule-runt, ita utnihilillisde coluetadigni-tateamp;auéloritate detraherent. Cùm igitur notuni manifeftumq; omnibus fir,Hcnrico 4 reghum fucceflionis or-dine obtigdfe ( nemo enim in dubium idrevocat) baud dubitandu nobis eftgt; quinDeus illu nobis præfecerit, prx-ceperitq; ut omnesiUi obfequiü pra-ftemus,

Regni Franciæ. ipj ftemus,alioqui illi’ voluntati répugna-turi. Om nis animapoteftatibus fupcr-eminentibus ( Apoftolusait) lùbjccta Rem.i/-cfto.Non cft cnim potcftas nifi à Deo, amp;,quçfuntpoteIlaccs,funtàDcoordi-natç.Itaq; quifquis (e opponitpocefta-ti,Deiordinanoni rebftit : qui autê re-fiftunt, ipH libi condcmnationcaufe-rêt. En Dei dccretû,contra quod con-tédere eft nefas. Optandû quidcm, ut principes omnespiijpbiq; eflent,fed-^^fi’^. optio in uiio Deo eft, qui non femper ^^^'f^^ bcncmoratos reges nobis conftituit, ^^^* feupopuliplcdédi c3filio,feu quacu-quealiacaulfa duftus, pro variis judi-ciorumfuorutncauflîs,quæ plerunqi aobis obfcuræ amp;nbsp;ignotae elle fblcnt.

Infidèles vcro,atq-, inverarcligione peregrinos amp;nbsp;hofpites, atq-, adeo illius hoftes,paganos auc alios cj ufmodi,du-biü non cft quin Deus etiam ipfè con-ftituat, velitq; ut omnes iisfubjician- ^ , tut. Ad Dei cnim mandata cxcmpla etiam,quibus idprobaturjmultaacce- ^ 2Pet.2, dunt. NócitabohïcomniaApöftolo-j^^tei. tu tcftimonia,quç in novo teftamento i Ttm- ^

î^^ De Interdicto

cuique obvia funt. Summa illucperO' net, ut feiamus in iis à Dco prxcipi/^' gern amp;nbsp;eos, qui publico aliçui muncf' ab eo præficiuncur, principes amp;nbsp;g®' bernatorcs honorandos efle : Ut bre* vitcr dicam,omni humanæ politia; p^' rendum, principum noftrorum pro* fjoeritatem optandam, votaqueptoii^ facienda. Illud aute de ImperatoribnS amp;nbsp;Magifl:ratibus,qui tune inter hontt-nesagebant, dictum erat. NamChd' ftus etiam ipfe,ut omné dubitationeni tollerer j Cxfàrem nominat, qui tu® Matt. 22, Imperator erat i dûaitjRedditeDeo* qüod Dei eft,amp;Cælâri, quod Ca’fariS' | Atq; cora Pilato, qui Imperatoris no-minejudçæprocuratorerat, iddcilló agnofcit. Illi autêomnes Pagani étant Ecclcfiæ holles, amp;nbsp;fortalfc omniri,qni unquam fuerunt,fccleratilfimi princi' pes. Sub lege, AlTyrii totius orbis Mö-narchiam adepti, armis Judæos fub-egerunt. Deus populüfuum per Pro* phetas docuitiditacxdecreto fuo fieri, feque veile ut Nabuchodonofon^ amp;nbsp;filiorum ipfus imperio fubjicctc-

tUf)

i RegniFranciæ. IP7 tur, ac pro eorum, quanquam fla-gitioforum , amp;nbsp;Ecclefiæ perfèquuto-^mn falute deprecaretur. Non quod

! obtemperandumiis effet,fiquidcon-trahonorem amp;nbsp;cultû, quem. Dço im-

1 primisdcbemus,imperarent. In eoc-nim genere, honor qui Deo debetur, primum locum tenere debet, utmo-nentApoftolihisverbis: Præftatobe-dire Deo quam hominibus. Sadi Pro- ^^.^(^ j. pbetæ, Apoftoli amp;nbsp;martyres illud etia adhunc modum obfervarunt. Ut veró cives contra Principes fe comoveant, fcditiones conçitent, imperia perturbent,obedientiæ amp;nbsp;officii ergaeos fui mimera abjiciant, amp;nbsp;relinquant, Deo certenunquam placuit. Quod ad exempla attinet, id fémper itaufurpatû fuit.Populus Ifraeliticus inÆgypti re-gum ditionepoteftatéque fuit (quanquam illic tantum commorarctur ut hofpés amp;nbsp;pcrcgrinus,non ut civis amp;nbsp;incola habitarct)amp; fervitutis, quavis du-riirima,jugumcervicibus fuis impofi-tumpatiéter culit, nec de co excutien-do cogitavit,donecDeus liberatorë fi-

N üj

I^S De iNtERDICTO

bi cxrra ordincm fuïdtairet : ncqucM . taméaggredivoluit, nid cum bonarc-1 gis ipfius venia.Poftea captivi ad A/Ty-, rios abdudi funt, cifq; paruerût. Chri- j fti vero tempore, amp;nbsp;trecentis circles' abeoannis, fucreimperatoresperpe' tuaferiepagani,amp;in provinciis Magi' ftratuSjCrudcIiifimiChriftianç religio* ; nis hoftes, qui multos vel potius innu- ' merabilesChriftianos omni fupplicio-rû genere excamifieatos trucidarun^ Mos tarnen illis perpetuo geftus fuit» nccuUi unqua Chriftiani obfequium illis recuûrut,cti.afi potucrint: fed pœ dus eos coluerût,de illis honoridcèlo' quutifunt,tributacontulerunt,fubil' lisftipendiainbellomcrucruntjinjO' dicio fe ftiterunt, pro illorum falute amp;■ prolperitate prcces fuderunt, aliaq; 0-£»filgt;Jilgt;. mnia(utinEcclcfia:hiftorïis,coruncic-4 e' iy Cÿy. que Apoïogiisamp;reftificationibuspef' f V‘ frici poteft) obediêtiç mimera iis prî' !

Tei^u/i f„ Quod veto de obedictia amp;fubmii-^polo^et. done paganis débita didueft, ad pria-cipes ctiamhxreticosrefcrri débet, fi ■

Deus 1

Regni Franciæ, 199 Deus tales dederit. Non minus enini paganus à falute aliénas eft,quam hæ-retic’,cùm fit Idololatra, atq-, in omnibus fidci partibus amp;nbsp;capitibus corru-ptus : hæreticusveroin paucis aliquâ-do. Uturiereshabeat, divinimandati ratio utrobiq-, cademeft : Uterq-, enitn. àDeocftconftitutus,quum ordine amp;nbsp;vocatione in imperiisufitataamp;folen-ni, in return adminiftrationem venir, Arque exempla ab omni antiquitate, camfemper fuiffe hac de re Ecclcfia: mentem, iatisoftendunt.Sub lege fx-penumero principes quidam à fide ve-raq-, doftrina deflexerunt, in cjufque locum, idololatriam falfumquc amp;nbsp;im-pium cultum fubftiruerunt : neque folum, fed crudeliffimi etiam Eccle-fiæ vexatores fuerunt, ut Saulus, A-chabus, Manaftes amp;nbsp;alii, quibus tarnen propriaamp; ftabilis fuit regia fua au-ftoritas, In Ecclefia fimilitcr Chri-ftiana fucre imperatoreshæretici, Ar-riani, qui hæreticis pro virili faverent, crudeliflïmè veró Domini Ecclefias, amp;nbsp;pios atque orthodoxes Epifeopos

N inj

1,00 De Interdicto

Vexarentînemo tarne Chriftianorum fe contra eos commovit. Quinetiam eorum quidam Paganus fuitilmulamp;i hæreticuSj amp;fiquid deterius diciaut ctiamfingi poteft, cognominatusA-poftata:quo Eedefia nullum infeftio-rem hoftem unquam habuit. Julianus ille fuit. Imperator tarnen habitus eft,illiufque mandatis obtempéra* tum.Harum return exempla, eâque permulta,fibi omnia cóftant,nec quif’ quam in dodrina fidei probe infti* tutus contra unquam fenfit, facicn-dumve cenfuit.Prophetarum qui Je ni temporibus ludæi feditiones conci-tarunt, amp;nbsp;ab Allyriis Chaldacifque de-fecerunt : ied ob id amp;nbsp;à prophetis te-prehéfi, amp;nbsp;à Deo ipfo graviflimc mul-tati funt, Per Apoftolorum tempora pervert quidam turbulentiq; homines extitere, qui male de Magiftrati-bus loquerentur, At D. Petrus amp;D. Juda in eos fcripferunt : ex eorumque verbis fans eolligi poteft, feditiofos il-Jos führe ncquiHimos quofdam nebu-lones, qui libertate Chriftiana abute-rentur,

Regnj Franciæ. xoi rentur. Poft Chrifti mortem Judæi i-dem quoque adverfusRomanosten-tarunt,dilt;ftitates fe efteDei populum, ideóq; infidelibus Imperatoribus ob-noxios efte nb debere : Sed niftas gra-vefque Deo fuçrcbellionis pœnas dc-derunt.Anabaptiftæidem omninoæ-tate noftra fecere, fed fans fupérque perfpicuumeft, cos fanancos homines amp;àmentealienatos fuiffe. Deni-que quotquot fcnfcrütjprincipes pie-tatis religionifquc verse expertes non effccolendosjilh omnes furioftfucre, nientis impotes, iuftóque Dei judi-cio furoris lui pœnas luertint. Papa ta-mcnillud dogma fuisillis bullis facrif-que admonitionibus, noftris animis inferere omnino tentât. Regem infi-delem effe, amp;nbsp;regno fuo per nos de-movendü.Nempe hoe illud eft Evangelium, quod ubiq, terraru per mini-ftros fuosjcfuitas,turbarum civilium faces, prædicandum curat ; Illa etiam funt T heologorü Parifienflû,qui cum noftris conjuratisfaciunt, décréta.

Rationes amp;fundamenta, quibusad

koi De Interdicto

lias fadendas turbas utuntur, eaipû funt,quç leditiofi quidam Iudçi,Anà-baptiftæaliique principatuum amp;Im-periorumboftes, impend vulgiauri-businculcabant. Proponunt remefle indigna, Eeelefiam, quam Deus tan-ti facit, amp;populum, quem Chdftus fuo ipfius ianguinc redemptum in li-bertatem vindicavit, fceleratis pdnei-pibus itafubiici atque audoritatem SC petétiam in eorum manibus elfe, qui ad di vexandam Eeelefiam ca impie SC crudeliter abutantur. At relpônde-mus,fans quidem hinc caulfç elfe,dir’ tantopreffi onere, vehementer inge-mifcamus. Verùm reljnciendus nobis Deus eft, qui de co ita ftatuit, quique latis magnas id faciendi cauflas fem-per habet, five pœnas fcelcribus no-ftris débitas à nobis repetere, five fi-dem patientiamq; noftram,falutis no-ftræ,gloriæquc fuæ gratia probarc veilt. Id quod nec gratiæ, adquamnos vocat,nccEcclefia: dignitati, necci, quamChriftus nobis comparavit, li-bercati quidquam obftat : quoniam ca

ReGNI FrANCIÆ. 10} ea omnia Ipiritualia funt. Addunt qui-naminde fequuturi fintcafus amp;nbsp;péri; cula, ac proponunt Eccleflam gravif-fimisob id incommodis amp;nbsp;calamita-tibusmukatum iri, præcipuc fi Principes hçrctici fuerint. At refpondctur aDco hæcnon fieri, quin cafibusamp;: incommodis illis, quæ metuuntur, providere, eaque ab Ecclcfia fiia pro-peUerefacile poffit. Summüquidem in eo periculum eft,ne hxrefis fub hç-rctico,utPaganifmusfub Pagano, ad pluresfcrpac, amp;nbsp;in dicslatius maner. AtD.Paulusnosdoccthxcnonitac-1 venire fine Dei confilio , oporterc-queinternos hxrefesetiam eirc(hæc funtillius verba) ut,qui probati funt, manifefti fiant. Deus varia in Ecclc-fiam probationum genera immitric, nonad pcrdendosfuoseledos,lcdad Corumpotius falutem promovedam, fuamqueipfiusgloriam propagadam. Inter cas auté probationcs, hxc pr^ci' pua eft, ut Evagelii ve ritas aliq uado ah hærefi amp;nbsp;médacio invadatur: led ex e-vétu qui confeqtur, Deus cos qui ve-

»04 De Interdicto

rè fui fint, dijudicat amp;nbsp;patefacit, ipfiuf queveritas quotidic magis elucet,eni-tefcitq; magis, ut experientia probat. Papa Sfondratus Theologix valde pe-ritus vult videri, cjufque reiprobandae # Car. c. gratia quenda fecundæ adCorinthios cpiftolæloçû jpfert,nullü confortium juftitixcum injuftitia,nullam comu-nionem luci cum tencbris, nulla con-cordiam Chrifto cum Bclial,nullamqi partem fideli cum infidcli efie : uncle concludit ejicicndos efie principes, deque return adminiftrationc detur-, bandos, qui non eandem cum Papis rcligionemprofiteantur. Si Papaina-jorem facræferipturæ cognitione, in-tclligentiamq-, in cætetis locis non eft afiequutus, meram ünè ignorantiam, vel infigne potius malitia apertiffimc ' indicat.Namut Apoftolimens amp;fco-pus attente confiderctur, locus illc nihil prorfus ipfius fententiajuvat. Apo-ftolus enim fepius alibi verba fecerat de obedientia amp;nbsp;obfcquio, quod prin-cipi debetur, docueratque impieta-tem qua: in üs apparet (qualisinejus fæculi

Regni Franciæ. lój'' fæculiprincipibusreverainerat) nulli impedimento efle debere , quo minus illis parcatur. In hoc ramen loco verat, ne imparijugo cum infidelibus copulemur. Nee veró afe ipfo diflen-titApoftolus. Nam quumprxcipitut principum noftrorum partes fcqua-mur, iifque cedamus, id adres huma-nas,quæ inillius impcrio funt, referendum eft:Hïc veró quum prohiber,nc-quid commereiis cum impiis habea-mus, id de rebus divinis, amp;nbsp;quxadfi-dei Chtiftianæ ptofeflionem fpedanr, eftintelligendum. Corinthii,quinon fatis animo percipiebant, quantu ma-li adferret lacrificiorum, qua: idolis à 1 ' paganis fièrent, amp;nbsp;aliarum rcrum quae ca comirarentur,participem amp;nbsp;cort-fcium efle : ad idololatras » in eorum Viuendi ratione, irtconfideratius fefe adjungebant, ut D. Paulus pluribus prima fua ad eofdem fcripta Epifto-la, ca de re diflerit. Illud veró crat iuftitiam cum iuftitia, lueem cum tc-nebris, Chriftum cum Bclial mifce-rc Yclle : quod fieri minime debuir.

loi De Interdicto

Deusenimmaioripuritatc amp;nbsp;fincerî-täte eolendus cft, atque ab iis omnP bus quç Evangelicæ iidei,amp; illi, quem ( verbo fuo præferibic, eultui ad verfall' I tLir,nobis difeedédum. Hæc cft Apo-ftoli in co loco fententia : ut clarius de ça nobis coftabit, fi quæ in utraq; Epi-ftola feribit, diligenter coferamus. At in iis quæad rcs humanas leu tepora-Icsattinêt, non idem eft nee fentien-tlum ncc agendum. Nam fi in illis nulla omnino eflet nobis cum impiis Si ! fceleratis,quibus mundus eft refertus, habenda ratio Sz cofuctudo, è mundo ipib nobis efictexeudum, ut idem A-

. Cori, y. poftolus adCorinthios fenbes docet: i Scripfi,inquit,vobis inEpiftola,ne cœ ' mifeeaminicum feortatoribus. Atnd omnino cum feortatoribus Mûdi hu-jus,aut cum avaris aut cum rapacibus, aut idololatris : alioqn debctis fcilicet è Mundo exire.Hîcidololatrç Si infidèles ipfiapertè nominantur. Innuic autem Apoftolus ex hoc cû rebus ad |ianc vitam pertinentibus comercio, (veluti quum principes pagani amp;nbsp;infidèles

Régni Fkanci^. 107 deles nobis regendis prçficiuntur)co-gt; feientiam noftram pollui non poflegt; dummodo in nullam cum tal lis illo-rum religionibus focietatc veniamus. Chrifti amp;nbsp;Apoftolorum cafuit mens. Chriftus cnimipfeCxiari obediebat, tributumq; pendebat: fed in iis quç ad Dei cultürcfq-, divinas attinebat,euni non audiebat. Unde banc præferibic tcgulam, Reddenda efle Cæfari, qux funt Cæfaris, amp;nbsp;Dco, quæ Dei:doccs, hæc duo minime fccû pugnare, nem-peChriftianum efle Deumque colère : atque , fi Dei voluntate Princi-pem vclPaganum nadi fuerimus, il-lius poteftati amp;nbsp;obfequio nos totos iubmittere, vthac rationc Dei etiam mandatis parcamus. Apoftoli in iis, quæ ad tes fpintualcs, Evangeliiquo profeifionem ipedant, aflerunr, Deo quidem potius quàmhominibusob-temperandumefle : led inaliis ,qua; ad vitam humanam referuntur , iis iioninviti obfequebantur. Atque ab omnibus veteris Ecclefiæ Chnilia-nisidfemperiw inteUeilumobfçrYa’

loS De Interdictö

tùmq; fuic.Papaigitur ineptiflïmus eft | Theologus,apcrcéq; oftcndit fe, dunt j fuis monitoriis bullisadcum,qucma j Deo conftitutum habemus, Regelt I repudiadumincitât,omni fundamen- , to deftitutumcfle,cùm. unicum dun- , taxat lacrx feripturæ locum ad fuam i confirmadamfententiam citet,amp;fal-fó etiam citet. Debuitpauló attendus lêcum feputare calamitates amp;difcd-mina, in quæ, dum hanc nobis dodd-namfubiicit, imperiamundiconiicit-Experientia fatis quotidiana compro' batum cft, quam facile populi adre-bellionum concitentur, amp;nbsp;quiequi^ j de Principibus in vulgus fpargitut» j nullojudkiomoraq*, adhibita, liben- ' tilTimc credant. Ubi femel quis dixe-rit principem fuum fceleratum dfe» Paganum, hxreticum, qui tamenfof-taffe amp;Catholicus ent Sc probus, fans magna amp;luculentaeacireoccafin putatur. An non enim de Davide in 4Äf^.itf. Ablàlonis conjuratione diftum fd^ cum improbu effe, execrandü Deö, amp;nbsp;deteftabilem, Sc qui do mina turn if* pci 1

Regni Franciæ. io^ Dei populum obtincret, plane iildi-gnum ? Mahometem amp;nbsp;Mahometis fedx vindices có (Uc,iUud facru quod-dafidei axioma liabuilfc, ut cos principes,qui non eflenc ejufdé fecum re-ligionis, de fuaditiönc dejiciêdos ede crederent, nullo fere alio ad bellü ge-rendum ftindamento amp;nbsp;argumentö freti. Nifi Papis corii voluptatique effet, rerüm omnium perturbationem amp;€onfuüonem in rebus liumanis vi-dere, honitabæc populo prædicatum irent. Vcrum,ut fummatim dica,nulb hïc objedio quantumvis fpccie pro* babdis, fatis magna eft ad affirmandu amp;nbsp;perfuadendum, principibus infide-libus obtemperandum non efle. Neq; üfpiam probari etiam poteft, Cliriftia-hos ullam eorum,quç de reculando ik lisol|^equio dici contta potcranc, râ-tionem unquam habuide : id quod de

veteribus Gallis majoribus noftris, qui amp;Pharamûdum,amp; alios reges primos paganos habuerût j dici eodem modo poteft. Chriftianis, qui Principes ind* deles adepti erant,boc unum propod* O

no De Interdictó

turn erat, ut fe in Dei veritatis confcf-fione confirmarent, atq; ad cruciatus conftantcr perfcrendos, ad raagiftra-tuum fuoruni fevcritatc fumma ani-ini æquitatc fuperandarn , ad preccs pro iis fundendas,amp; ad coruni animos omni obfcquii amp;nbsp;obedientiæ generc fibi concibandos,inter fe hortaretur. lllis veró nunquam hoc in menteni venir, ut vel minimam rebellionis fu-ßieionem datent, vel iis, qui ad verfuJ mos principes,quippe paganosvel he-reticos rebellionê molirentur ,cxeni-plo effent: nee id ab iisfadum autve-rèobiiciaut certoprobari poteft.

Œterum reges ac principes exco-municatos nihiloeftæquius defuafe-de amp;nbsp;ftatu demovere. Si enim funt principes légitimé à Deo vocati, illutl pro firmiffimo, nee vlla rationqjabe-factando fundamento nobis cffe de-bct,eos imperandi ius amp;auóloritatem habere: eum pote hates fin t à Deo co-ftitutæ,quibus,ut dicdum cft,refifti no debet, quarcunq; tandccaufia adferri inexcufationem poffit. Equidcni,e2 qu«

ReGNI PRANCIÆ.' 111 quæ nobis cum Chriftoeiufq;EccIc^ üacftconimunioJiberorumjusnobis dit,verofq;amp; legiti mos in bonorü vicç præfentis (qiiatenus ad Dcum perti-net)pofrcfliorie,Sr ufuctia ipfôhxre» des facit. Verùni nulli eft hoc inape-dimento, quin aliud prætcrca gcne* raliushominum amp;nbsp;Imperiorum con-ftitutionis refpeda jus fit, quod eorU ctiam, qui hujus communionis non funt, intercft : in eo quod Deus ipfc hujus Mundi bona partitur ,tantûo-innibusfeu liberis feu alienis tribucs, quantum pro fuo arbitratu ftatuit, S£ cuique proprium elfe decernit. Prin-cipatus amp;nbsp;ditioncs eodem modo fo habent. Neceo nomine, quod in ea çommunionc fimus,Deus iis nos ornât. Nam Deus ea fiepe illis donatqui in ea comm unione nec funt, nec erûc unquam. Quod fijusillud in hoc généré, ab Ecclcfiæ comunionc ut a fua caulfanon proficifeitur, feqtur profe-fto hoejus illi minime periturum, qui ab hac comunione fueritfegregatus. Excommunicatio Eedefiaftieç difei-

O ij

ill DeIntérdicto ) plinæ pars quædâeft. Ecclefiafticaaü^ tem difciplinaregiminis fpiritualis eft) quod res humanas amp;nbsp;ad liane viräper-tinentes nullo modo attingit: ut hujuä etia difciplincanimadverßonesamp;cen-fiirçàciviliumjudiciorumpœnismuî' turn differunt. Nufquam (criptu pro-batumq; extatprivatu quenqua,quóft ab Ecclelix commumone abdicarus edet,bonis fuis exutu fuiffe, ß tes pro- j be in ea côftitutæ fuerint. .Son's anima amp;confcientiä ea pœna tantum afficir, quado turn civitatis, tûprivilcgiorum amp;prærogativarum, quæ Deifiliorum propriæ funt,tum tefferarum fœderislt; optimarùmq; fâlutispromiflîonûjurç. i abalienatum, quando criam perex-communicationem ex Chriiti domi-cilio amp;nbsp;corpore a b dr act û fe videt.ldqi ut hujus miferiæfin quam fe fia culpa' incidilfe reputat) cogitatio amp;nbsp;horror eum urgcatjamp;adrefipifcendfi impel-lat.Exhisigiturviderceft,câpœnâbo-norû hujus virai privationc nullo modo connneri.Quod fiprivati homines ncc bonorum fuorum pofcHionc Ô^ ufum, !

J RegniFranciæ. ±13 ufum, nec alia fua jura cxcommunica-|tionis vi amittunt : quæ tandem caufla cftamp;ratio,quamobrem majorin principes fcveritas adhiberi debeat? Ad-hæcexcomunicatio ad tempus dunta-Xatvimfuam retinet. Quamprimum enimreus pcecaturn fuum confitetur, ejufq-, fe pœnitere profitetur,Eccle{ia cxDei mandato cü noxa libérât,com-{ munionémqulli reftituit. Si bonaper eamfeparationé auferrentur, per co-munionis reftitutionem, bonaillain quorum poflcflione alter fortafle jam veni{fet,reftitui quoque neceiTc elfer. Neq-, enim Ecclelia omnia oxcomu-1 nicatoru bona tandiu fibi vendicaret, quoad r'elïpuilséc: quod fortafle in no-nullis nunquam fieret. Regi excom-municatojus regni abrogarctur : Itaq; èveftigio illud adaliu quempiatranf-fcrrinccefle elfer. Monarchic enim in hocpræcipuèrçgno interregnum pari nop potèamp; Rex igitur refipifcens,in integrum elfetreftituedus : quod qui-dem non ita facile fieret, fi poteftas fumma penes altcrum jam elfer. A4-

ît4 De Interdict©

damus familiarumamp; liberorum,quos ctiam excommunicationis pœna tangerer, dctrimcntum, quanquam tain en culpæ patris necfocii necconfeÜ eflent : quod legitimoexcommunicationis ufui plané répugnât. Magnæ interim in imperils confußones exifte-rent, ß privatisduntaxatid accideret: atß inprincipatuü amp;nbsp;Imperiorum jure hoc quoque locum haberct,ea cette in extremo difcrimine verfarentur. Nunquam hoc fuit Dei conßliü,cen-furasanimadvcrßonefq'.Eccleßalhcas cumjudiciis humanisita commifcerc, amp;nbsp;feneftram ad eöfußones perturba-tionefq; rerum patefacere. Theodo-ho Impcratori per D. Ambrofiumfa-crorum ufu interdidum fuit: actan-tam in illum feveritatem vir ille pius adhibuit,utaulicosillius clientes plu-rimunioftenderct. 111 u tarnen profuo principe femperhabuit: nec in ullius mentem hoc unquam vcnit credere, ut per excommunicationem imperii jus abrogatum illi fuiflet. V eteri Eccle-fix nec cognitum nec ufurpatum un-quam

ReGNiFrANCIÆ. HÄ quam fuit,vi cxcÓmuni,cationis impe -rii adminiftrationê cuiquam eripi. Po-ftremi EpifcopiRomani hocpnmi co-gitarût amp;:auH funt^uc indcfe principi-bus formidabilcs reddcrent, eofq-, libi boe terrore fiibjicerct,fuæ fummæ aü-ftoritatis ubiq-, ftabiliendæ gratia. At Deus id nee voluit, nee verbo fuo unq ftatuit.Itaq, patres noftri Dei voluntatis non ignari,toto ftudio amp;nbsp;conatu ifti Paparü tyrannidi reluóbatifunt,eamq; opinionem in Bonifacio 8 hærefin vo-carunt. CumqUta ratio eóparatalltvi-tæ naturxq-, noftra:, ut omnes ad pcc-candu propcnfi fimus,amp;ita graviter a-liquando peccandum, ut niü Dei vir-tus præftofit, cêforiaexcóniunicatio-nis notareprimêdi fimus: ecquis prin-ceps,aut etiam vir privatus, qui modo aliquid poflîderet,in tanto amittendo-rumbonoru metu,difciplinçEcclcfia-fticæ fubmittere fe vellet’ Quanta hæc remora, quatumetiam impedimentû effet, principibus maximc,ne fc ad Ec-clefiam Chriftiana ad junge rent, fi ab ca femel ob delidu abquod abdicati, O iiij

j,i^ De Interdicto ftfuo etiamimpcrioahdicarêtur ? Sm« tuamusigiturhoc tandem amp;nbsp;conclu^ damns, principes perexcommunica-tionem ino principatu amp;nbsp;ea, quam an-tea in fuoshabebant, poceftate amp;nbsp;automate nec jure privates fniife, neç elfe privandos,

Idem quoq; de relapfis quos vocant eft ftatuédum.Nam ctlipœnægravio-resin cos condituantur, ea tarnen non debent regiminis ipirirualis fines eX-cedere. Arque Ecclefia débet ad eos, fi ad fe redeanc, abfolvendos prompta fçmper A'para tac lie : ac proindead i-pforum vitam ac falutem pcenas referre, obidq;lenitate, quæ incorretio-njbus omnibus neceifaria eft, feverita-tc temperarc, ut qui in eande culpam reJabuntur,ad vùæ emendationem fa-ciliùs attrahantur : qui mifericordiaeô digniores funt, quo major infirmitas in iterate eorum lapfu videtur. Dice-re autem rel a p fes deploratæ efle falu-tis, relabi hoe eflet in Novati hærefim, quæ tanto omnium confenfu à tota veteri Ecclcfia damnata fuit. Privan homk

RegNI FrANCIÆ. Ü^ homines fi force in idem hærefeos crimen reciderint, aut alio quodam modo bis ofFenderint,nihil0magis fna bona amitcunc, quam fi ferne! tantiim of-fendilfenc, Probandum efletautlocis exfacrafcriptura dcpromptis,aut ido-neis aliquot exemplis,aliam quandam ob principes legem conflitutam cire ; quodnufquam, nifi in Paparum con-fiftoriis, reperietur, ubi hafee pertur-bationes amp;nbsp;confufioncs ad principes opprimendos nullo nec audorc nee çxemplo confiant. Subdicorum in fu-os principes officia ejufmodi omnino func,cuj ufmodi liberoru m erga patentes j feryorum erga Dominos, amp;nbsp;uxo-rum erga maritos officia efle folenc. Deus enim fixe omnia uno legis man-dato fummatim complexus efi, quo præcipit parentes honorandos efle. Nunquam veró vifumve auditumve fuit, ut ob unicam religionis caulfam amp;nbsp;eas quæ inde acciduntmutationes, uno ad fidem yoeato, altcro in infide-litate permanente, illo in Ecclefiæ co-munione hærentc, hoc ab ilia fepara-

iiS De Interdicto rojulla fiat conditionis mutatio ,ira “^^ filius è patris poteftateemancipetur, fervus cx DominiImpcriomanumit-ratiir,uxormariri autoritäre folvatur. Nameontra liberiscitraullam omni-nocxceptionempræcipitur,utparen-iPfAc. tibus obediant. Apoftoli etiarn ccn-fent, ut fideles fervi in fide amp;nbsp;officio erga Dominos fuosmancant:fidx verb conjuges marins fuis fubditæ pcr-petub fint. In principum autem im-perio amp;nbsp;poteftatejqua cæteræomnes comprebenduntur, mutatio minùs etiam probanda eft , quippe multb magis periculofa amp;nbsp;lubrica. Porto c-

1 go, priufqua,m huic fermonifinemfa-ciam , præclarum hoc majorum no-ftrorum facinus hïc addendum puta-vi, utquidilli de hac Paparum dodri-na fenferint, plane intelligamus. Papa Urbanus 11 Philippum 1 excommunicate in animo habuit, amp;poftea Pafchalis Ludovicum Craftum. Pa-pæ his fundamentis nitebantur, qubd üh reges flagitioft effent, ideóque di-gm,

Regni Franciæ. 119 gni, quibus regnandi jus ac poteftas adimeretur. Tota Gallia, cui hoe c-rat invifum amp;nbsp;inauditum, adverfus federn Romanam vehementer irritata fuit, illique omnes,qui Papæcaulfani tuebantur,durius accepti funt. ld per-fpici poteft ex Ivonis Carnutenfis Epi-fcopi ad Papas literis, quibus eos mo-nebat ut confilium fuum mutarent, ne gtavius aliquid in fe ftatui fentirent. Quum verö ejus temporis Scriptores de Gallic adverfus Papas accenfæ cauf ^eberM. fisloquuntur,hxc commémorant : ea Paparum verba , novitatem effe aut hærefim,quç antcanunquam in mundo extitifl’et,pcr quam fcilicet populus docerctur, principibus fcclcratis nihil prorfus obedientiæ amp;nbsp;obfequii præftari debere : amp;nbsp;quanquam fidcli-tatis facramento illis obftriótus effet, omni tarnen erga eos fidelitate folu-tumacliberumeffe:necpcrjuros eos dfe habendes, qui à fuo rege ad aliurn quernUbet defcifcerent. Immó vero,

i^o De Interdicto

quicunque Régi pareret, pro excom» municaroexiftimandumxoncrà, qui facinus aliquod adverfus regera pa-trarct, omni injuftitiæamp;perfidiæcri-mine abfolvendum. Hiltoria iiomi-natim hxcrefert, utdoceat, quanto-pcre doch'inam ejufmodi,quam Pap2 intotum orbem fpargerenc, amp;:difle-minarent,exborruerint, amp;quódnaitt eflet iftarum excommunicationum, per quas principes omni dignitate 5^ auftoritate fpoliarentur,amp; cives ad fe-ditionem cQncitarentur,fundamen-tam. Verum tam multisgravibufque Ïyonis admonitionib’ Papæ nihilofa-pientiores amp;nbsp;meliores cfteóli funt.Ea-dem enim omnino dodrinam Sfon-dratus Papa per fuas Ballas nobis ob-triidit, ad inftitutarn hac rebellionem confirmandam. Eadoólrinajaminde à Philippi primi a:tatc,nova,atq-, adeó anoftris majoribus hærefis elfe dice-b«atiirgt; Resvçrogravior eft, quam ut temerè Bullis fides habeatur, in qui-bus nihil quidqua adfertur, quodaut Vero ullo ûcræ feripturæ teftimonio nita-

Reg NI pRANCiÆ. Hi i hitatur, aut certo aliquo veteris totiuS j in fuis omnibus ætatibus amp;nbsp;partibus i Eedefiæ ufu confirmetur. Sfondratus equidem nefcio quas Paparum eófti-tutiones nobis inculcattat nos folidaS amp;nbsp;expreflas Dei ipfius conftitutiones amp;nbsp;placita poftulamus- De Sandxet-jam Sedis reverentia verba facit : At cftaliafedcs, cuifummam obfervan-tiamdebemus, longè fmchior, apud quam omnes fiftendi fumus, nempe Chrifti tribunal: ex quo confilia amp;nbsp;décréta nobis fumedafunt, utnearedà Vivendi ratione aberrcmus.Idemagit de præftanda Ecclefiæ obedientia:re-' ftè:idctiamipfidefideramus. Sedve.^ raEcclefiadocet,vni Deo, cuüplairl rebus omnibus cedir, féq; totam fubgt; in^ttitjparendü elfc. Edicitfuisortmi-homandatis parendum eife , cæteris omnibus, quibus ftudium, amorem, honorémq;amp;: obfervantiä debeamus, poftpofitis. Er quis tandem Sfondratus ifte eft j cujus imperils cæterorum omnium Imperia poftponi,cuj us Bul-1 hsDeictiam ipfius, qui aliter omnino

Ill De Interpïcto prçcipit,mandatafubiiciclebeantîAt--tpaehæc,quôdpluribils alibi explica-taamp;illuftrata fuerint, paucis taniùm hîcattingere volui:quæ tarnen, licet paucula, ad cas dubitationes quas Pa-pæPaparumq; clientesjcfuitæ,harum-quibus jaftamur tempeftatum conci-tandarum ergô fimplicium animis in-jccerunt, penitustollendas, iàtis magna , mibi quidem videntur : quan-quam Rex nofter divina gratia tails, quails ab iis fingitur,non fit nee Pa-ganus, ncc Hxreticus , nee excora-municatus, nee Relapfus, fi diligenter omnia, ut in re tanta decet, pondéré ntur.

Rex equidem Paparum doólrina: fidem non habet,iequeprorfus ab eo-rum conlórtio amp;nbsp;communione fegre-gavir:Sed patres noftridocuerunteos oinnes qui Papis no crcdunr,feq; dura inordinatefegerûc, ab iisfeparât,non eiîe propterea hærcticos. Papain au-tcindecorèle gercre nemo neleit. A tam multisjamfa^culis pii clariq; yiri id conqueruntur ac déplorant ; tota Chri-

Regni Franciæ. 213 Chriftianorumgens cum aceufit, amp;nbsp;aliquando,fi Deusdedenc, re totafa-pienter amp;nbsp;accurate difceptata,illum i-pfumdamnabit: quantumvis id réfugiât, amp;nbsp;fuis omnibus quas ubique terrarum commovet, proccllis, furiofif-queconfiliisimpedire conetur. Sunt quædam rebgionis capita, in quibus ! Rex ab Ecclefia Romana diflentit : nonpropterca tarnen copericturliæ-reticus,ü difpiciatur,in quibus amp;nbsp;quo-modoiniis fegerat, amp;nbsp;quidprofitea-turactcftidcctur. Hærefes/ utexhæ-refibus que veterem Ecclefiam exer-cuerunt, videri poteft ) verfantur auc i in Trinitatis materia , aut in Chrifti mediatoris noftri perfona, aut in illius offieüs, falutifque rationibus , autin Eedefix définitione amp;nbsp;natura, au t de-nique in iis, quæad feripturç fand« veritatem Scaudoritatem labefadan-dam fpeftant. Regis fides fiipcr bis ! capitibus omnibus examinetur, nihil caufe reperietur, quamobrem hæ-reticus fit habendus. Nec Paganus eft j nec Judxus, nec Maboraeüftaî

12-4 De Interdictô quinfalfas illas impiafque Religionen ortincs ex animo dcteftatur: ilium dû-laxacproveroamp;unicoDeo habet que Pamarchæ,Sanch Prophet«, toraque Ilraelioca Ècclcha ob omni «vo cognovit, venerata eft amp;coluic ; Illuni, qui Moli legem dédit, amp;nbsp;per Prophe-tas cumpatribusloquutus eft: quique poftremis temporibiis fefe in Chrifto Domino hoftro manifeftitisnobispa-tefecit.De lartdaTrinitate credit,qc-quid ab univerfis conciliis deea defi-nitum decifumq; atque fummatimA^ thanafd fymbolo comprehefum fuitl Utidetiam ,-quoddeChriftoMedia-tore eft traditum, quem efte credit S^ agnofcieverüm amp;nbsp;in æternumprædh candum Deum, fimul amp;nbsp;verum hominem è Virgine Maria natum. Pef-fuafumq; habet, eum, queadmoduni aDcoconftitutum ab omniævo fue-rat, ita etiam redemptionem noftranl omni ex parte expleviffe, folumq; no-bis amp;nbsp;laluiis amp;nbsp;ærernç vitç cauflam au.» ) âoremqiCJlîérac hos ipfius,utin Evan-geiio docetur, per fidem participes ■ fieri# !

Récni Franciæ. lij Éeri. EcclefiamCatholicam, amp;extrà earn nullafnefle falutem, credit ,pre-cibusvotifq; omnibus in ea ad extremum ufq, vitæfpiritum manere exoptans. Sanda etiam facramenta sprout à Chrifto fuere inftituta, credit.Po-ftremö fandarn fcripturam, certam Dei veritatcm eiTe, eaq; omnem do^ drinam nobis neceflariam contineri credit ; atq;, quod tum ad falutem co^ fequendam credendum, tum ad ob-fervantiam quæDeo placeat exliibé-dam præftandum fit, non aliunde pe-tendum efîe. Atq; eorum,quç amp;nbsp;Rex, amp;nbsp;ejufdem cum eo rcligionis homP hes relient, ut ex eor um icriptis abun-dèconftat, lixc fumma eft. Rex itaqi bis fretus amp;nbsp;confifus, impias omnes Arrianorum amp;nbsp;Manichaiorum, item-que aliorum omnium bxrefes, quai ciim. à facris Ecclefix dodoribus te-futatægt; tumfandorumConciliorum dccretis una voce amp;confcnfu damna-I tæ fuerunt, ex animo etiam damnat.

Controverfiæ,quas cum Romana Ec-defia habet, eiufmodi funt, ut liquid

Î16 De Interdicto

errat,in hoc maxime errer,quod edee« Here patiq-,nópoflït,ur,velhominibus vel rebus ullis creacis, prærerqua Deo, cultus religiofus tribuaturr ut Chriftus non folus ad Deum nobis fit via amp;nbsp;adi-tus,fed quifpiam alius illi adjugatur, amp;nbsp;innoftrx falutis cauffis quidquaaliud habend u fit, quamunicu Chrifti mortis amp;nbsp;paffionis, atq; ejus quam Deo patri præftitit,obcdientiæmeritu: utq; a-lius quilquagratus Deo cultus cenfea-tur,quamquiab eoin lacris fcripturis fuit præferiptus amp;: cóftitutus. In his o-mnibus fiquis fit error, in co duntaxat eft, quod omnia Deo uni, nihil autem hominibustribuar, Ejufmodi auteer-ror, fi tarnen error habendus eft, non poteftefle hærefis. Atq-, hæc de con-troverfiarum materia dida fint.

Quomodoautein his rebusfe ge-rat,omnibus compertü cft.Neq; enim autpertinaxeft, autaliquavelarroga-tia, velmalitia, vclpravo perturban-dæ Ecclefiæ aide ft u ducitur: Papain fuis Bullis ait eum per matrem jam inde ab infàntia hærefi. imbutum fuifle : , ar,vel

Regni Franct^t. 117 at, velhinc eum talcm noneffe malei merite, amp;nbsp;infolcnti ac voluntariaever-tenda: Eccledæ alacritate, manifeftó eolligitur. AcDivus ipfè Augurtinus cos, qui fie à parentibus educatiamp;in-ftitutifuerint, magis excufandosefle tradit. Papa eorum meminit, qua nc-faftis illis D. Bartholomæi diebus ilU accidcrunt, illiufque abjurationem 0-mnicolormn amp;nbsp;exornationum généré exaggcrat, multa fiSiulans, amp;nbsp;veris falfa confultó admifcens. At dies illi ita nobiles funt amp;nbsp;infigncs, ut unica vio-Icntixrccordatio projufta defenfione illi effe pofik. Nihilea de reamplius dica. Dira illa fuit amp;nbsp;inauditaTragœ-dia, quam Deus pro fua bonitate huic regno diutiusnóimputabit.Equideni rex multa tune admifit : religione fua cjurata,Romana fc amplefti profeflus eft, Miffæ interfuit, Româ mifît, vera hçc omnia funt.Sedvi adaft’hçc facie-bat omnia, cum jpbi ac fideles fervi in ejus finu atqi amplexu trucidati fuif-fent,ipfe quoqdnfummo capitis difcri minequotidie verfaretur, amp;inardif-

1x8 De Interdicto

fimam jam captivitatem dctrufum fe amp;nbsp;compadum videret. Illius adole-feentia,perpétua: adverfus eaquæ per vim ageret tcftificationes, mandata, quæ ad populum fuum Bearnenfem elandeftina denunciatione pferenda curabat, via: amp;nbsp;rationes ex iftis fe la-qucis extricandi tories captatç ac ten-tatæ, amp;quæprimumevadendi oblatà fuit,arrepta confeftim occafîo,vim ilU faftam fuiffe, S^qua:cunq-, tune temporis faccret, cavicoaôtum amp;nbsp;præter voluntatem fecifle iàtis coprobarunt. Metus ille fuit in prima amp;nbsp;teneriori a:-tate incufluSjamp; eo imminente peticu-lo,quonullumaliud majus excOgita-ripofTit.D. Pétriabjuratio non ellilli jam ulliprobro amp;nbsp;dedecori.Namfor-mido,qua fuit correptus, earn extor-fit, amp;nbsp;ilium ad peccatumetiam longé gravius, audita unius anciUulæ Voce, adegit. Verùm id faólum illico acerbe depïoravitamp;lamêtatus cft. Ergopec-catum per metum admilfum, eulpx exculàtionem in alio meretur,no pro-brum amp;nbsp;damnationem, ut Papa de

pdn- ,

Regni Franciæ. ay principe noftro pronutiat. Infirmitas hçceft,animiq;imbecillitas,quâDeus pro fuaimmenfa mifericordia tolérât. Quinapudhomines, fiquidgravioris pœnæ aut infamie metu faólum fuerit, idcxlegibus nominatim ad earn rem latis,pro in fed o habetur,nulliq; pœnç obnoxium efle cenfetur.

Papa regê præceptis ad religionem neceifariis abundè inftrudü führe pro-ponit. Atut probe aliquéinftruas, gladius illi nonintentatur:fcd ter quater-quecumlenitatcfumma de officio ad monetur, ut Apoftoli nos docent,nulla viillius conlcientiae fada. Rexigi-turdcPapa,aquoha:rcticus, amp;: rela-pfusdeclaratus fuit, identide quæret, quid officii turn ipfe, turn ipfius decef-fores hïc præftiterint : quando tefti-moniis c facra fcriptura petitis hære-feos covidus damnatufq; fuerit: quando tutus fuis mil'll if ns acceflus patuc-rit, ad familiaritcr coram fe cum Sor-bonicis dodoribus difputandum, unde fibi de fuo errore aperte conftarcr. Quodenim Papa objicit, regis mini»

P iij

4.30 De ÎNTERDICTÔ

ftros illic adfuifle, itaquidê le rcshabet. Mifcllus quidam U verè mifera-dusminifter,nomine HugoSurxuSj aliasRofcrius Parifinamcarnificinam fugiens,ab hoftibus captuSjLutetiam-que retradus præ metu religionêab-juravit, amp;fcfc adcorumnutumarbi-triumque Sedidurum amp;nbsp;fadlurumo-mnia promidt. Is ad Regem perdu-dus, Dodoribus Sorbonicis affenfus cft. At poftea culpam fuam,libris in earn rem xditis palam agnovit, atque à Rcgc,adqucm pervertendumamp;in errorem inducendum adhibitus fuif-fet, veniam petiit. F uit hxc igitur partis vtriufqicolludo, non verum ac pb urn colloquium ad docendu accom-modatum. Rcx igiturnihilofapicn-tiorabillisfadus, iniis quxapueritia didicerat amp;nbsp;crediderat,cóftanter per-manlit, quippe praeclarè fc ac piepa-rentum cura in dit uturn fui lie ,ac pu-noris religionis fundamenta optima jccilfc perfuafus. Neq; ulla mala mente pravaquc confcicntia in eo perfe-verat, quad aut novitatis ftudio, aut

. qua:

Regni Franciæ. 151 quadam contradicendi libidine du-dus. Moleflias amp;nbsp;ærumnæ, quastan-diu pertulit : négocia amp;nbsp;impedimenta,quæ iUi adhuc à cójuratis cantaper-tinaciainfcrütiir : hoftium prava confilia amp;nbsp;affiduæ interpellationcs, ami-corumq-, importuni tates, id fatis confirmant: aquibus omnibus poflct femel omnino fe vendicarc , rcligioni fuæ renuntiando,nifi Dei offend endi, amittcndasque falutis metus cum per-petuü moneret , ne invita amp;nbsp;répugnante confeientia quidquamfaciat: led potius meliorem, fiqua ufquam extat, amp;nbsp;quam à nemine hadenus acgt; cepit, infhtutionem exlpedet. Pra:-tereainhifce dereligione controver-fiis non folus requint ut crrorum,qui earn occuparunt, ac deformaru nt,re-forraationi providcatur : Bona pars Chriftiani orbis idemipfum cum illo poftulat, amp;nbsp;adverfus Papam , qui rei tam nccelfaria: obftat, uno ote proclamât. Nemo fcrè jam exiftit, qui non multa in Ecclefia peccari fatea-tur,idq-, vehementer conqueratur amp;

P iiij

ijz, De Interdict© dcploret: qui non hornbilcmamp;prodi’ giofam in Clero confufionem corm-ptionêq; vidcat, amp;qui inftimtionem ac difciplinä illà quæ ad facerdotum quæftum amp;avaritiam omnino accom-modatafuic,frequentiorem amp;nbsp;fidelio-rein , perquàm neceflariam eife non cenfear. A multisjamfæculis,pennul-ti præfiannlfimi dodnna A picrate vi-ri in hoc etiatn regno,ut D. Bernardus amp;nbsp;alii complûtes, libros in lucem édites querelis ôcexpoftulationibus obi-ftaslabcs amp;nbsp;confufiones refertos no-bis reliqucrant. Hçc omnia régis cauf-fz inferviunt, qui nihil aliud vehe-mentius de fi de rat, quam illud venire adeffeque tempus,quum tot tantaque vulneraper legitimum piumque concilium ianentur, ac lanefa tonus Ec-clefix rccóciÜatio fummaq; omnium Concordia fiat : teftificans ex animo ac profitens primu fc üs,quæ illic fiim-mo omnium cofenlu 06 facrarum feti-pturarum audoritate décréta confti-tutaq; fuerint, libcntcr obtemperatu-rö, Nullaq; reomninom histamdiu-turni?

Regni Franciæ, 131 turnis amp;infcftis, quibus vcxatur,bellis ^què offendi amp;nbsp;angi,atq; lóga illâ,quaç turn percipiendæ ex ßicro illo concilia utilitati, turn perficicndæilli, qua le rej^ni fui da tim initio ea de re ob-ftvinxic, promiffioni affertur, tardi-täte amp;nbsp;morâ. Quum hæc omnia in rege confiderabuntur,- atque ex adver-fodilpicietur , quis fit habendus hæ-reticus, uti quidem in lacris fcriptu-risdefcribitur, amp;nbsp;à piis Ecclefiæ do-ftoribus definitur : Ex iis profedó nee conftabitneeprobabitur, regem hæ-reticum eifc.Siquis errorineflet,hu-manusille error effet, quo quitenen-tur,nccdeploratinecab Ecclefia ab-dicati cenfendi funt : Ideóque apud eos ex D. Pauli dodrina adhibendx funt cumomni animi Icnitate admo-nitiones, non autem ca,qult;Ehodie in-tentatur, violentia.

Neevero rexnoftercx iisj quæ Sixtus Papaillius adverfariusedidit, vllo inodo habendus eft excommunica-tus, ut jam antea docui. Et quidem Patres noftri ex hiftoriis, quæ corn-

ij4 I^® Interdict^ memoratæfunt, fatis oftendcrutquilt;i tic Paparum Excommunicationibus Eentire debcamus, Refpofionesado-diffimis vins ad Sixti contra Regem •cxcommunicationcs, una cummul-tarumNullitatunideclarationehodie extant, eæq-.itacrudité compofitæSi ad rem præfentem appofitæ, ut ad Regem nonapudDeum tantùm , feda-pud omnes homines,qui modo fincc-rè iudicarc voient, abfolvendum, o-mnique culpa hberandummomenti ßtis habere videantur. Magna Deo immortali habenda eft gratia, quod in Papa: poteftate non fit, eos qui in li-bro vita: in/cripti funt,cxeo expunge-re. Quod fi Papa idoncus Regis nofiri Judex effet, fuamqijurifdidionem ad eum ulque ac minimum etiam hujus regni incolam proferre poffer, quod profedo non poteft: fi judicium in Se-niorum, utDcuspra:ftituit, ccetu Faktum fuiffet : fijufta eum damnandi eauflaextitiffet :fi achonum ex verbi diviniregulis, amp;nbsp;canonibus etiam an-tiquis via Oratio in judicando obfer-

vata

ReGNI FrANCIÆ. i^l tara fuiflet: fi légitime excommunica-tionisfinespropofiri, reétaque amp;ejus quipeccavitfiilutiSjamp;iidütatisEcclc-fiæ ftudia adhibita fuiffent : fi Eccle-fia rede congregata rem aflenfii fuo comprobaflet:PoftrGmó, fi Dei verbum in totaillaadione praccipuum locum obtinuiiret, fuifferquepro régula: exhisquidem certè omnibus ex-communicationem rede fadam fuif fe conftaret. Scd borum omnium nihil quidquamufurpatum obfervatum-quc fuit. Confilia advcrfus Galliam noftram quotidie inita: inveteratum adverfus reges ac principes noftros o-dium : indignatio , in quam erum-punt, quód amplitudinem fuam in nocregno cum fummapoteftare non-dum ftabilitam elfe videanc : coitio-nes amp;nbsp;padiones, quas cum externis hoftibus habentad prodendumipfis trandendumque hoe regnum : ut u-no verbo dicam, furor amp;nbsp;nocendi, perdendiquc omnia libido , folx fu-crunt veræque aliis Papis caufla: eur hærefeos fentemum amp;: excommu-

î.^6 De Interdict© nicationem in fuperiorcs reges, amp;ifl ipfum etiam Hcnricum Regem 3 de-funöl:um,pronunciavcrint, amp;nbsp;eaqui-dem impudetia, ne impietatc dieam, ut nihil fupra. Hodiéq; adeó iHisipfis cauffis adduóti,fuas ad nos huilas emit tût. Hoc veto plane nihil aliud eft qua ftomachofum ac perverfum amp;nbsp;regiam gentem opprimcndi,amp; regnum limul totum evertendi propofitum.Religio autemquam illi admifcent,prxrextus tantummodoeft, acmera hmulatio.

Sfondratds contumcliose nobis de rcgeloquitur, quad eum nos in hoc regno melius cognitum non habea-mus,quailleinfuo Capitolio. Aiteu, quia datamfidem fregerit, perfidum eire,nec fidem illi unquam habedam. Væ tibi impure Sfondrate, qui tibija-jam impendente, qua torus exente-reris,ruina crepans, tarn dirum tuxa-cerbitatis virus in tantum principem erudles, amp;nbsp;evomas : qui contra Dei Exoii. 22. mandatum populi Principi, atque ad-eo Gallis regi maledicere audeas. Dicis cum fidem violaffe. Idem örgrafta-tor

' Regni Franciæ. 13^

toraliquisdiceret,fiarrepto,exertoq; nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pugione promiflum aliquod à quovis

alio excorfiffetiquodille poftea, quip- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

1 pe aut contraDcumjaut contra Rcm-

publicam,aut contra bonos mores fa-d;um,perficerenollet. Nonrcpctani quod jam dixi, de vi, quæ Regi incuf-fafuit. Promiflisitaextortis nemo ul-lo autpaäoautjurc obligati poteft:u-bi autem nulla eft obligatio,fidei quo-queviolatio nulla cft. SiRcxputavic fe contra Deum fadurum,id præftans

1 quod metu coaólus promiferat, nun-quidpromiffo fuo ftetiffet ,Deum có-vidus confeientia ofFenfurus’Cuinani

1 potius fide amp;nbsp;promifti religione obli-gatustenebatur,quamDco ? Longio-

■ ri amp;nbsp;accuratiori patrocinio non eft bic

. opus.Regis fides amp;nbsp;integritas fatis (pe-âata eft amp;nbsp;cognita: necpcrfidusullo mododicipoteft,ut eumPapanomi-nat. Ex multis magnifique illius virtu-i tibus,quarumomnesteftes fiumus(amp;: ’ quasinfeftiftimi ctiam illius boftcs fa-' teri amp;nbsp;prædicare coguntur) hare ma-1 ximè una elucct, quöd in fiuis diais

158 Dï Intèrdicto prcmiiïifque omnibus fervandis, inib fit numcrandus, qui candore, firmira-te, conftantia, amp;integritate maxime cxcelluerunt.

Sfondratus cotumeliis amp;: calumnib quam Apoftolicis virtutibus fœcum dior, addit regem Ecclefîæ hoftem ef-fe: Rexautem nullam unqua idfuipi' candi cauflam dedic. Armis aliquando fefe propugnavinlèd légitima quidem propugnatione id fecit adverfus cos» quijamtumregiamftirpé adorieban-tur, attracts ad fuam cauflam fub reli-gionis nomine regibus etiam ipfls, qui infidioflas corum artes,occultaq;amp;im-pia confllia no fatis tune animadverte-bat,utcapofl:ca,fed feró amp;:magno fuo damno animadvcrterunt,compertaq» penitus amp;nbsp;perlpcóla babuerunt. Ye-rumDeus ma providentia hoftium régis animos aperuit,amp; quónam zclus il-1e Ipeciofiq; religionis prætextus Ipc-darent, omnibus patefecit amp;illuftra-vit. Quare hoc bonorum omnium vi-rorum judicio certum amp;nbsp;mgnifeftum femper erit, regem fuo/que injuftèla-cefli’

Regni Franciæ. ij^ ccfTitos jufte quidem fe interdû pro-pugnaffe, Ecclefiam veró oppugnafle nunquain : hófque pro fui principis ü-lute, amp;nbsp;pro fola Gàlliæ, proindcq; Ec-clefixcófcrvatione armacepiiTe. Nee in tanta animorum contentione, ira* rumq; æftu teftatum probatumq; ut quant repcrietur, Regent ullius liomt nis confeientiæ rim attulifle. Ut hodie etiam5exquo rcgni clavum tenercamp;t gubernaculum Rei publica: tranare cœpit, tanta humanitate amp;nbsp;lenitate cuni clcro ubiq; locorum egit, ut fatis hineprobet fe de moleftia ulli ontnino hontini obrcligionc exhibcndanullo ntodo cogitate. Aceufatur, quód ia-eerdotiorurn frudus iis qui pro ipfius dignitate amp;nbsp;falute arma ceperunt, lar-giri foleat. At hæc temporum culpa eft, non illius : qui non voluntarc fua, fed belli neceffiratecoadus hoc agat : atque magis in eos, qui arma contra fe gerunt, quam in reliquos, idque maxima prudentia amp;nbsp;æquita-te. PrifeiReges, ut accepimus, cer-tum hoc amp;nbsp;exploratû habuerutjiccre

140 De INTERDICTO fibihorum fruduum partem in fufte-tandisbelli fumptibus impenderejü ca eilet regni, rationumqueilliusne-Ccflitas, ut fieri aliter non polTet. Pu-blicæ veró rei neceffitas tanta ed ho-die, ut major certè anteanunqua hic-rit, aut in pofterum effe unquam poP fit.Si earn obrem Ecclcfia: hollis de-clarandus videtur : idem quoque de fupcrioribus Regibus habendum aö docendum erit. Si qua tarnen culpa hïc eft,caprofedóipfius hollibus, qui ilium eó necelTitatis compulcrint, af' fignandaeft. Q^idfitEcclelïa,novitj amp;:quantopereDeus earn principibus commendaverit,nó ignorât.Ex muh tis ilüus optatis hoc non eft poftremUj ut his bellis cópofitis fumma tempo-rum exoriatur tranquillitas, amp;animo-rü conlènfio, per quam conciliu congregate tutóliccat, ubi aperte vercq'. parefaccre omnibuspoflit,quo amore Chriftianam Ecclefia profequatur,amp;: quo ftudio atque animo illius dignitatem amp;comm oda curare,atq; adeó pro fuaquidcmfacultate, augerevelir.

Îlt;EGNI pRANCIÆ. 14!

Papa alio argumento in fuis Bullis u-titur, quo probet regem noftrum non eiTe legitimû regni (ucceiTorem: Ita-que à regni adminiftratione repeUen-dum. Argumentum è cladibus amp;nbsp;cala-mitatibus,quibus in hoc regno tandiu afïliótamur,fumptumeft. Argumenti fundamentum hac præcipuè, quai his verbis ab co cofignata eft, propofitio-ne nititur. UAi Deus eolttur, adzgt;erjitas nohabebiteffeffumyamp;c contra: Ubia^’ver~ Jitas locum effellum habef, ibi Deus kou eol/tur. Dei autem cultui nullum inter hos locum efte ita vult inde intelligij quod regem legitimû amp;nbsp;Deo carum, i probatûmq; non habeamus. Ufuvenic fanè Sfondrato noftro, ut hac in re in tandem temeritatê incident, in quam alii complûtes,qui de calamitatibus amp;: vexationibus quasDeus immittit, longe aliter fenferunt quàm deceret. At primùm quumait, Ubi res adverfæ vi-gent amp;: urgent, ibi Deum non coli : Ea propofitio, quæ ex publiez calamita-tis cauflarû ignoratione proficifeitur, falfacft: ut amp;nbsp;altéra huic cÔtrariazquè

gt;42- De Interdict©

fallà eft: Ubicunque Deus colitur, res-adverbs nullum locum, nullam etiam vim habere. Id enim falfiflimu eflc per vetus ætatum omniü experientia con-vincit, amp;nbsp;Dei quoq; ipfius ea de re de-cretum. Deus alibi non colitur, quam in Ecclefia: ipb tarnen Ecclcfia durio-res rerum adverbrum effedus ac fre-quétiores hïc fenfit : Ei forti conditio-nique quamvisacerbæ Deus eamob-jecitac fubjecit. Quemadmodumet-iam optimi quique,amp;qui Deij purio-ri mente coluerüt, ut Prophetæ, Apo-ftoli, amp;nbsp;clariflimi alii Dei (ervi,gravio-ribus uiq; cafibus expoiiti fuerût.Con-tra pater, adverfttates minora effefta habuiife ( utita cum Sfondratoloqua-mur^ in improbis, in quib. minor Dei metus, illiufq; colendi ftudium minus appareret. I nunc,amp; exSfondrati pro-politione, quid hïc bntiendum ftatu-endumque ft, conclude : Inde profc-dó amp;nbsp;Ecclefia amp;nbsp;optimi omnes impic-tatis damnabuntur: improbiveró omni culpafoluti, abfolventur. Itanimi-rum olim de Davide, de jobo amp;nbsp;püs aliii

ReGNI FraNCIÆ. X45 aîiis vins, atq;adcüde Chriftoipfoju-dieari folcbat. Intérim tarnen nonin-ficiabor, peccata noftra amp;nbsp;non valde rcligiofum, quem Deo in hoc regno tribuimus, cultum calamitatum, qui-bus adeôvexamur,cauflam efle.Nobis enim omnibus in Dci conipcdiuin eft prodedum, utjudiciû iliius fubcamusj damnationiq; nosultro ipfosfubjiciar mus.Impietates amp;nbsp;blafphemiæ,miqua hominû judicia, homicidia, amp;nbsp;civium trucidationcs, libidines, amp;nbsp;in omnibus regni partibus cóf ußones banc re-gnilabéatq; eluviem, banc cria mife-riarum amp;nbsp;malorû Iliadem in nos jufto Dei judicioinvexerunt. Verùmcùm tarn multis magnifq; flagitiis Deuof-fenderimus, cùm etiam amp;nbsp;fuperftitio-fo amp;nbsp;impio cultü eu irritaverimus,nulla certè ratione pro calamitatû noftra-rum caufla id habendum eft, quod no modo non pcccatû eft, iedetia unum cxprxcipuisillius,qua Deus de nobis exigit,obedientiic caput,nempe regià Deo nobis conftituto parendum efte, Quanquam Ycro hoc etiam iis aften-0 ii

i44 ^E Interdicto

tircmur, Deu aliquando in populos ä* nimadvcrcere ob malos principes, qui in iis dominatuni tenent i non inde tarnen confequcretuf,quodSfondràtu$ contendit, regem, qui jam nobis pra:-eft, illcgitimura eiTe. Reguenimpec-catafutinjuftitia, crudelitas, ^graviHi-ma alia facinora, qua: Deus aliquando in populos derivarefolet), efficerend poflunt, ut reges fint illcgitimi, aedi-gni, cótra quos populi conjurent, eófi que de fede fua deturbent, ut anteïl docuimus. Judicia hæc funt ejufmo-di, ut Deo ipfi difceptanda omnino ac decidenda permittere debeamus.Rc-ges qui olim Dei populo regendo prç-redicrant, plerunqucfuerunt Idolo-latræ, vitaque vitiolaamp; fiagitiofaprx-diti, IdeóqucDeusnó inillos tantum fed infubjedos etiam eorum impcrio populos iræfuæ telacójecit.Nunquid tarnen inullius unqua mentem venit diccre, cos reges qui cafus amp;nbsp;clades fuisfceleribus in populü attraherent, nullum jus poteftatemque-dominan-di habere,populóq; imperatumhinc fuifle,

Recni Franciæ. 2.4j fuifle, ut obfequium erga cos exueret? Interim hoc neceflario non confêqui-tur, fipopulus plcdatur, id ad regem tanquam audorem referendum eife, cum cjus rei caulhein populo ipfo vc-rcinefle poflint. QualiarogoEzechiç tempora fuerunt, quum totaregio ab Aflyriis funditus direpta, vaftataque fuit ? Quale etiamjofiæ regnum,fi ca-lamitates illius expendantur’ Verun-tamen maxima püs illis regibus fada fuilfet injuria, fiquis ita,ut Sfondratus, argumentatus führet. Nempe, ubires adverfe vigerent, ibi Dei cultum amp;nbsp;frigere ^ penitus jacerc : amp;nbsp;quia populus Ezechiam Jofiamque principes ac moderatores fuos haberet, ideo Deumnon eoli. Sfondratus igiturca-lamitates noftras proeul hinc videt, de üs fert fententiam, eafque nobis exprobrat: fed inconfultóamp;temerè. Si ad Deû reipiciamus, fatis magnas nos affligendi cauifas habet: fin, ad homines quodattinet, proximæ cauflæ in-quirantur,nulla fanè major eft, amp;nbsp;quæ tot malis nos oppreflerit, quàmPapa-

’M

t4^ nbsp;15 E Interdict o

rum fuperioru amp;nbsp;Sfondrati ipfiurfo“ tores, qui nobis univeriam hanc con-juratorum fadioncm conflarunt, iUif-queGalIiam noftram bellis exitialibus vaftandi facukates antea fuppeditarüt amp;nbsp;etiamnum fuppeditant. Paps tan-tummodo longilTimè à nobis, rebuf-quenoftris abfint, nos omittanc, nos-vexare, res noftras quç ad fc nihil atti-nent, curare definant: diólo citius mi-feris noftrs definent.

Ne nmlta, Papa quiequid volct de f cge noftro effutiat ( pro eo more qua Papsprincipum nomen contümcliis lacerare folent) Nos regem noftrum fans norum exploratumq;habemus,, amp;locuplctes eximiaru, quibusDeus cum cumulatiffimc ornavic, virtutum telles furnus* Prifcireges illiusdecef fores à fuis femper eelebran, amp;nbsp;fum-mislaudibushonorati fucrunt, quan-, tumvis Paps illoru famam fuis fulmi-nibus obfcurare amp;nbsp;inquinare conati fint. Hic veró,qui ab cadem flirpe nobis à Deo dl datus,illoru difiimilis mi-pimenobis videbitur: ctli Papa aliam de il-

Regni Franciæ. ±47 «icillo animis noftris opinioneminji-ccre nitatur. Si quis contra contendac atquc aflerat, hujus amp;nbsp;fuperiorum re-gum hcta inter fediffcrre, quodtunc temporis de religionc non agerctur: Dicam in patrum noftrorum contra Papas cotentiombus aHquam religio-nis mentionem fadam femper fuifle. De aliquo privatim capitc non dimi-cabatur : fed de eo quæftio erat, quod Papæ tanquam religionis totius fundamentum ftatuunt, nempe defum-mailla, quam inuniverfum orbem fi-biarrogant, audoritate, per quam coli ab omnibus, moremque fibi geri vc-lint. Nam fi hoe non maneat, fix unique fit,Papain fiiis canonibus fçpc déclarât nullam ulquam gentium reli-gionem fupereife. At patres noftri ei lententix toto conatu obnitebantur. Qm quidem re Papæ addudi, tanquam de religionis fumma omnino agerctur , in fua quam adverfus eos ferebant fententia, hæreticos, fchi-fmaticos, Ecclefizque hoftes nuncu-pabant. Ut veró apertius docerent, Q_^ dij

i

1,48 De Interdicxq

çb iftam obedientix amp;nbsp;obfcquii reçu-làtionem,omncm è Gallia religioner plane fublatam eflc, fuis interdidioni-bus vetabant, ne templorurn janus aperirentur, ne ullus Dei cultus ob-fervaretur,ne ullafacramenta ufurpa-rentur. Contentio igitur in hoe capitc verfabaturjquod Pape fidei articulum vacant, amp;religionis univerfæ funda-mentu. Et quidem tota illa inter Papas amp;nbsp;protcftantes,dum ad concilium appellant , orta jamdudnm controverfia in hoe maxime unocofiftit. Namhac parte controvcrfiædiremptajPapævh dclicetauftoritatem minime ede tan-tam, quantam fibi fumit : Deo uni, ut Domino fummo in fua Ecclcfiaaufcul tandum amp;nbsp;obtemperandum : Paparn, omniaq; illius mandata amp;nbsp;décréta fan-darum fcripturarum norms fubmit-tenda efle, eadê opera reliqusomnes controverfis difculfs fublatsq; pror-fus crunt. Verum, cur ex religionis çontroverfiis hïc verba facimus, cum, utjam omnibus perfpicuumcft,dc re-gno quod hoftesinvadutatq; ufurpat, aga-

ReGNI fRANCIÆ. i45 sgatur: religio autem merus tantum-modofitprxtextus? Cócludamus igi-tur, inter hafcc noftras de quib’hodic ita digladiamur,amp; inter cas,qua: patri-bus noftris cum Papis interceflerunc, c5trovcrfias, feu in Paparu, qui hello nos perfequuntur,confilio amp;nbsp;propofi-tojeuineorum perfonis, fcuinregis quern Deus ex facrofanda regni lege nobis prxficit, eaufla, nullum omnino difcrimcn, nullam plane diffimilitudi-nem interefle, Ac proinde nullum op-portunius amp;nbsp;melius confilium in rebus prorfum fimilibus, à nobis capi pofle, quam fi ad patrum noftrorum^ exempla confugiamus, noflt;|ue totos adeorumprudentiam, animiquc ma-gnitudinem amp;nbsp;conftantiam confor-niemus,

CONCL FSIO,

AMplissimam hiclocusamp;val-dc luculentam admonitionis ad omneshujus regni ordines mihidarct niateriam,pcr quam,priufquam dicc-di finem facerem,eos ad cauflam banc

pro communi dignitate amp;nbsp;Glute contra Papam amp;conjuratos fufcipiendani exhortarer : nifi animi ampla quxdam amp;nbsp;fplendida propofitio paffim in mul-tis ira eluceret, ut acrioribus ad cos a-nimandos incitandofq; ftimulis nihil amplius opus efle vidcatun Si ulla un-quarn caufla eertas divina: vocationis notas habuit, quibus freti ad camre-éla cofeientia propugnanda aggredc-rcmur, hæc quidem certe eft. Ubi pd' mum privatorum aliquot hominum quies in aliquopnncipatu ab externo quopia hofte interrupta,aut populi ali-cujuslibertas tantulû attentata fuerit, autDeus aliquam aliam ob cauflam ad armavocaverit, continuo ab univerfis accurritur,idq; perfuafiflîmû amp;explo* ratiflîmû omnibus eft belIQ tunc legitime geri.Qua: verb ad bcllu jufte amp;le-gitime fufeipiendu, atq; turn ad vitam, tu ad facultatcs omnes inillud ^fun-dendas nos movere poflunt, ca omnia ad banc profeftócauflam concurrunt. Hilpanus aliiq-, finitimi hoftesnosag» grediuntur,invadüt,hoftiliterpctunt,

Regni Frànciæ. xjr opprefliiri nos, amp;nbsp;fi poflînt, everfuri fundi tus, quanqua nullam in nos juris fpecie, nullam ctia id centadi cauflam habeant.Infert vim Papa, quë nihil of-fendimus, qui cotra maxima fui fplen-doris amp;nbsp;amplitudinis parte, accepram nobis meritifiimó refcrri debet:qui et-iam pacis inter nos cociliandæ audor cflcdeberet, fi qualis haberi vult, talis amp;nbsp;revera eflet : atq-, interim ur hoftiu, quibufcum facit, libidini ferviat,fua in nos fulmina armatafq; acies immic-tit, quarumvi adadi fcrvitutisjugum fubeamus. Gives adeó ipfi patriæfuæ proditores nefariè rebellant,amp;ii etiara ipfi,qui fuperiorirege à fe impie truci-dato, altcrius jam, atq; totius etia gen-tisregixvitam pctunt,qui noftras fc-rè omiiesfacultatés dinpucrunt, qui ! domos amp;nbsp;urbcs noftras ad intcritü amp;nbsp;i nbsp;nbsp;cincres rcdegcrüt,amp; à feipfis ita dege-

nerarut, ut hoftis m media regni ipfius vifcera perfidè admilfi infignia, cócul-catis Gallicis,oftentcnt.Hïc Dei mandatum nominatim fancitii amp;nbsp;perfcri-ptum eft, quo prxcipitur, ut regem ab

xji, De Interdict© co nobis conftitutum honorcmus, il-liuiq; vitam atq; auftoritatem adver-fus omnes coniervemus. Hie bonorum omnium Patru exemplum pro-pofitumeft, qui in re fimili ad com-munem amp;nbsp;regni amp;nbsp;régis fui cauflam, egregiam fidem alacri promptoq; animo adhibuerunt, nulla hominis cu-julquamacne Papa: quidemipfius ra-tione habita. Agunturhic noftraeo-pcs,vita noftra, familiarum noftrarum honor, liberorum noftrorum confer-vario, amp;nbsp;qua nihil in rebus humanis o-mnibus prius amp;nbsp;carius effe debet, no-ftralibcrtas. Venditioni amp;nbsp;direptioni à Papa, amp;nbsp;quod longè eft gravius atqgt; indignius, à noftris ipfis expofiti fu-mus. Status publici mutationem mo-Iiuntur,ex qua quidem, ut facile colli-gere eft, univerfa partium omnium mutatio Sr converfio necclfano con-fequatur , per quam omnia horribi-li confufione permifceantur, fundi-tufque intereant. Quos dominos in régis rtoftrilocum fubftitucre conan-tur, non funt aut Scythæ aut Turex,

RecNI FrANCIÆ. 1JJ fed qui omnc tonus orbis Barbariam immanitate amp;nbsp;tyrannidc longé fupc-rannutin omnibus regnis,ditionibus amp;impcriis, quibus dominantur, ob-fervare licct. Atq; hic eft belli hujuf-ce ftatus, eauffæ, confilium amp;nbsp;Icopus. Quid veto in eo defiderari poteft, quominuslcgitimum habcatur, atq; frigidiffimorum amp;ignaviffimorû quo-rumque animi ad belli hujus focieta-temnobifcumineundam cxcitcntur, utDeiquinobisidpræcipit, nomine ac numinefreti,ha{ceomnes,quç no-bis imminent calamitates ànobis pro • pulfemus ? Religionis nomen obten-ditur. Papa honorificos illos, quibus infignitereft ornatus, titulos propo-nit.Atq; hinecogravior amp;nbsp;indigmor, quæ nobis infertur, iniuria videri de-bet, quodamp;facrofandorum Deino-r'''^’’/*”'»^** men ira profanetur ,amp; iàcra omnia iura pervertantur, ut adverfus præfcri-ptum Dei madatum ad nos iplbs pro-dcdos,ad patriam iplàm perdendam, amp;duriffimæ omnium crudeliâimæqi fcrvituti exponendam concitemur.

iy4 I^E Interdictö

Patres noftri, feu quód reges à Papis durius appclkti fuilfent, feu quód Pa-pæ contempta regum auftoritate pe-cuniam exigereaufi effent j feu quód fummani aliquam poteftatem in hoc regno ufurpalfent, caufsâ diligenter ex legibus divinis amp;nbsp;humanis, item-que cxregni inftitutis amp;nbsp;moribus dif ceptata ac dijudicata, Papaa fine ulla dubitatione damnarut, ac relegaruntj eoruni miniftros ignominiosè acceptas è noftris finibus cxpulerunt, eof demfuis ediclisamp; fcnatufcófultis ho-ftes dcelararuntjatqJuflilfimè bcllum iisinfcrripolfccenfucrunt. Sed nóde bullis jam agitur: aha longè graviora urgent. Pontificiæ advcrlus demor-tuumregem excommunicationisvir-tute , finitimi ditionem liane invafe-- ’ runtj extrema rcgnipropuguaculaoc-cuparut, atq;in media etiam illiusop-pida fuis amp;nbsp;callidis conhliis amp;nbsp;aureis Philippis fe infinuarunt. Quin Sfon-dratus SixtidecelToris fui furores imi-tatus,initam dudum rebellioncm có-hrmatjomnem pacis inter nos conei-iiandiC

Regni Francis. lyj. liandx viam intcrcludit : vicinos, ut ad navis quaii laceratx direptionem ccr-tatim accurrat,enixe foUicitat: thclau-ros e noftris loculis co animo(hic enim putabatur)amp; confilio, ut ad bcllü con-traTurcas gercndum covertercntur, corrofos, cxpromit amp;nbsp;totos exEaurit, per quosarmatamanujios invadat,amp;, fi modopoteft , penituseuamperdat. Hucciticreruvenimus,hxc need 110» rum temporu ratio, hicnc regni flatus, utdcceat Gallos aut medios efle, aut quibufdamrationibus repreflbs frige-re , aut publics defenfioni aliqua in re deefle, geturpitcraMajorumfuoruni pietate, fortitudinc, amp;nbsp;fide degenera-re’ Nonmediocris equidé bonorum viroru,patrixq-, fludioforum civium a-nimis incutitur dolor, quum ad arma venitur: qua: fi ob religionê capiantur, códuplicatur meetor, fuipiriaq-.magis acmagis invalefcut.Non fine maxima igitur animi angore bellühoc fufcipie-tur,inquo Dei nomê in prxtextu ufur-patur.At Deus ipfe lande pcipit,ut régi parcamus: rei ncceffitas dperpetua

t^ë De Interdictö majorum noftrorum exempla ad id nos invitanc amp;nbsp;compellunt. Papa nullam conquerendi occafionem habet. NonnosEcelefiam perturbamus aut vexamus: ille ipfc mali hujus eftau-ftor. Quam reiponfionem EliasPro-pheta Achabo faciebat, eandem ipd nosfacere meritó poffumus. Illeipfc tragœdia hanc cxcitavit, ille ipfe hanc nobis perniciem machinatur, ille iplé pro pace, quam fuadere nobis debuir, claificücanit,ad bellum etiam civile^ inteftinumnos concitat. Ille ipfe pro pacifico Evangclio, amp;nbsp;cofolationibuSj quæ in rebus adverfis nobis peropus lunt,copias infefl;as,amp;excommunica-tionum tonitrua in nos emittit.Bonos Ecclcfiæ Paftores maximi femper fa-ciemus, amp;nbsp;illum ipfum imprimis,fi ta-lis effet. Ille quidem fe talem, ac Patron ündumin fuis Bullis nuncupat, fed faóta amp;nbsp;mores repugnant. Patres in Benedidiij cauffanos docuerunt, quomodo de bonis paftoribus iudica-rc debeamus. Ille enim tune cofdein quoq; ufurpabat titulos,quos amp;Sfon-dratus

0

RegniFranciæ. if7 dratusßbijara arrogat: fedilli verba fi-bi dari non finebanc. Judicii, quodfa-tiebant, régula, ftatûs Prophetarum amp;nbsp;Apodolörum,arque Benediéti condi-tionis coparatione nitebatur. Qiium enim Samuelis, D. Pauli amp;nbsp;aliorü Dei fervorum integritatem fibi proponc-bant, amp;cufn ca Benedidi mores ada-que componebant,liberèjudicabanc, i Benediótumnócumeire, qucmlêdi-ccret, paftorem fcilicet amp;nbsp;patrem fan-ftum:fedavarü, Ecclefix vexatorem,. ac tyrannum: hoc ctiain verbum ufur-pantes. IdinCaroli vi cdido ira fcri-ptumextat. Sihac majorumrégulau-timur, de Sfondratipicrate amp;zeloju-dicaturi, quid fentiemus, quid ftatuc-mus ? Ecquid unquam aut in Apofto-lis, aut in ullis aliis Dei fervis Sfondrati cófiliis amp;nbsp;adis fimilc reperietur : ut ni-mirum cives in principes fuós concita-rint, utetiam Ecclefixærarium(quod latius amp;nbsp;fandius ad pauperu inopiam ftblevandam, amp;nbsp;alias res ejufmodi ne-ceffarias conférretur) emunxerintad coUigendos cxcrcitus, amp;nbsp;co conhlio

R

2^-8' De Interdicto inimittëdos,qüoru operaj cùm alii fuß opibus amp;nbsp;honoribus, turn reges maxime iplî dignitateamp;poteftatc fua exipo-Hentur ? Hoccine Èvangeliû ApoftoH prxdicarunt? Itanc omnêdominatio-nem fugerût ?Siccinc ab omnibus hu-manis negotiisabftinuerunt? adeóne iàlutem omnium procurarunt ? Tan-tóne ftudio amp;nbsp;curaliominû ofFenfionc vitarût, ut potius quàm minima ctiain infimis coquerendi occafione datent, de fuo aliisjure cocederent? Nunquid fcnferunt, dixeruntve unqua, fua qui-bus maxime uterentur amp;nbsp;niterêtur, arma, aut in rnilitû colledione, aut in o-pibus vinbufq; humanis confiftere ?Si igiturSfondratus fe nec lupû,nec con-jurationis ad nos funditus perdendos conflatæcaputefle, fed potius verûpa-ftoré amp;nbsp;pium patrê re ipfa comproba-ret,nos omnium primi honorem illi amp;nbsp;obfervantiâ libentiflime deferremus. Sed patres fuo nos exemple docuerut, ubi Dei mandatû proponitur, ubi publica falus agitur,nulli cuiqua quamvis præftantiflimo amp;nbsp;potentiflimo ceden- i duin»

ReGNI FrANCIÆ. ijÿ lt;îum. S ubjiciat quantum volet le in D* Pétri cathedra federe : fucceflioné fu-am objiciat:fe Apoftolû etiarn véditet: veritasipfaid omnino lalfum elfe cla-mat. Tota illa,quâ Epifeopi vendicare ^fibi poirunt,aucîoritas,unaeftcult’di-Aini,cui regédo Sradminillrado à Dco cojaftituti funt,nô dominationis,nedu tyrânidis,auôloritas.Omniaveftrafunt (ait Apoffcol’)lîve Paulus,live Apollos, ‘•^‘quot;’•i* five Cephas Sac.omnia inq veftra func .vosautem Chrifti: Chriftus verb Dei. Maximi quiqunhoc Ecclefiæfervoru numéro funt,amp;in iis D.etiäPctrus,qui illic nominalCephas. Atq, Academia Parifienfis in fua ilia præclara ad Carola vi admonitione, hujus loei memi-nit,eumq;ad ea,de qua tune agebatur, controverfia feite amp;nbsp;appofitè accomo-davit. Si quaigitur Papa eft auelontare præditus, earn ad opprimêdam Eccle* Earn jVexSdofq-, Chriftianos adhibero nó debet. Alioqui,lï Apoftolorum fta-tum cxuit,ut Monarchy exercitu con-fcribentis ftatum induat:totus adeó ad ïegnu, quod in fuis Monitoriis Bullis

R ij

Ï^o De Interdicto præcipuû Ecclefiæ adrrtiniculu nomt-gt; pare cogitur, penirus tverrendû coni-paratusdîjin^, talé fe gerit,nölten' fer-vum, paftorem amp;patrê: nülla cftj3 il-lius auótoritas,merus eft verufq; lupus, quemoves averfari amp;nbsp;fugere debent.^ Quii patres noftri flagitiofos ejufmodi Papas habebat(q ui tam é pravis affedi-bus, odiis,amp;fceleratis cótra hoc regnu confpirationibus, ab iftorû furohbus longiflimo intervalle aberant ) folenni judicioru ritu proclamabant ac deeer-nebant, fibi ab iis difcedendum ede» Apoftoli c5filiofreti, dum air, Segregate vos ab omni fratre, qui fe inordinate gerit.Quînetiam eosipfbs,fiprovincie fuæ finibus egreffijin regnû hoc infeftisarmis irruere tcntarent,hoftcs edixerunt, ftaruerûtq; bellum cum iis juftè gcri pofle.Hæc nobis efle debent ûcroianda, inviolatéq; ièrvanda judi-dicia, fi hoc regnum efle falvumveli-mus. Publice fàluti omnisdignitasamp; audoritas, etia pontificia, quanquam dirumpatur amp;nbsp;crepet Sfondratus, ce-datnecefleeft. Cùm tôt bone fidei re-deque

R E G N I F R A N C I Æ. i^i Âæque confcienriæ teftimonia nobis non define, errarejam amp;labinonpof-fumus.

Nec verómali quidqua nobis bine metuehdû eft,modóarmis, quæ Deus .iplenobis tradit,redè utamur. Sfon-dratus mira pollicctur, fi quodimpe-rar prædemus : contra dira minatur, fi imperiû detredemus. Lenis quidem amp;nbsp;benignus parer eft,fed continuo fill-men arripit, arma amp;nbsp;copias, quæ con-fanguinei fui duduamp;aulpiciis regatur, infolêtcr jadat. N une üeri ad precan-dumvcl imprecandûpontificis:Nunc armatiad bellum gerendû imperato-ns, ut quondam Bonifacius, habituai amp;nbsp;perfonam fufcipit. Senedutefuam ftomachatur amp;nbsp;côqueritur, per quant ipfe reigerendæadefie non polTit. Vk tametiam fuam fe profufurû promit-tit, fed procul admodum, amp;nbsp;pcriculi, fecurus, Alter eftjulius i,furoris amp;nbsp;cæ* displenus,quilibenter D.Pétri claves in Tyberim projicerct, cnlcm amp;nbsp;lo» ricam arrepturus. Nempc illeChrifti. ticarius, illc Petri fucceflor Sfrondra-

•R iij

iff! De In T ERD icTO

tus in fuis Bullis talcm fc oftcndit. Sed ca omnia merx funt minx , amp;nbsp;vans puerorum terricula.Patres noftri alió-’ rumPaparumnecrabiegt;nccillis, per quas finitimiadverfusregnum conju-rabant, comminationibus ullo modo terrebantur.Ncc Sfondrati copiis ma-gis tcrrcbitur Gallica nobilitas,aliiquc optimi viri patrixque ftudioli cives* quife animorum æquè ac nominis amp;nbsp;facukatum avitarum fucceflbres verè præftabunt. Papx fulmina, fumi umbra tantum funt : Ïllius monitoriælitc-j r« nihil funt aliud quam inanes, con-fraftæ amp;,ut ita dicam, exenteratæ bul--læ, quælevem duntaxat amp;:evanidura, Ärepitum edant.

- Quod fi aut temeritate quada, auc nonnulla imperii alicniinvadendi cu-piditate, aut aliquo alio pravo cóülio, ingcrendoboc belloduceremur, na: metuendæ valde nobis eifent non hominis eujufdam, fed Dei ipfims com-minationes, qui nee vult nee patitur. Ut bella ita injuftè gcrantur. At nos hujus

ReGNI FrANCIÆ. 2^5 hujus belli Deum ipfum comproba-torèm habemus, cùm illius mandati audoritas jubeat, cùm Majorum exemplum moneac, cùm ( acerrimum ad rcs gerendas telum ) maxima, amp;nbsp;quam antea unquam longe major nc-ceffitas moveat, ut ad juftam ac legitimam régis noftri regnique totius dc-fenlionem aggrediamur : cùm deni-que regem , quem Deus tam multis fui in nos amoris amp;nbsp;bcnevolentix ar-gumentis nobis præfceit, ducem au-^icemque habcamus. EaeftDeivo-catio, cui illius ipiius beneficio comes erit fucceffus amp;nbsp;félicitas. Qui bellum fuo régi indicunt amp;nbsp;inferunt, qui patriam hofti produnt, qui univerfura regnum incendio, fanguine, amp;nbsp;con-fufione complent,his juftum Dei judicium , amp;nbsp;quo tardius, eó gravius certo impendet. Certa enim hxc eft ftabilifque amp;nbsp;immutabilis Dei fenten-tia;Quicunquc poteftati refiftit ( Apo-ftolus adR0man.13.de principe aDeo coftituto ita loquiturjDei ordinationi

R iiij

itf4 I^® Interdict©

refiftit: qui veróiUirefiftunÉ, ipfi ßbi condcmnationcm aufercnt. Hxfunt autcm Monitoria: Dei vivi litera;, non hominis médacis Bullx. Rebelliónes atque nefariæ civium in principes fuos conj urationes, impunitæ nunquam amp;nbsp;inulraerelinqucntur. like demum minx metuendæ funt, Conjurati de fuo Papainfolenter gloriantur, cum nobis fuperbeoftentant, fubindéquc obtru-dunt: Putanc iIlumDei eujufdam in-ftarfibiefle, qui dexcram ad nos pef-fundandos fulmine armatam habeat. K‘’ ^'^ Ex vexillis Papx ipfius. ore manuque cónïccratis miranda fibi promitrunt. At ex bullx funt amp;nbsp;nugx. Promiflio-nes amp;nbsp;cominationes, itemque elogia amp;imprccationes, in Dei uniusncca-lïuscujufquam manu Scdiijacniationc htx funt. Adverfus Dei minas, iftius furiofi benediftiones nulli plane auxi-gt; lio amp;nbsp;prxfidio erunt: advcrlus verb vc-fani iftius exfecrationcs,quas in nos uf-que jaculari feputat, Dei ftudium amp;nbsp;patrocinium, tutiffimu nobis iempef crit eertiflimumqucpropugnaculum.

Con-

Regni Franc lÆ. x^y Convcrtcrurperverfitas ejus in caput ejus(iitinPfalmo dicitur):amp;‘fuper ver- Pfil.7, ticeni ejus, iniquitas ejus dcfccndet: Caroli v i temporc in Parificnfi convene, concionis cujufdam à De clore T heologo, dido Cruricurto in Bene-didumPapainftituta: arq; habitæ argumentum fuit: lllud etiam hodie nobis adverfus Sfondrati, ejufque fimi-lium conipirationes amp;nbsp;fulmina, lacro- *•’ fandum divinæ juftitiæ decrctû tfto. 4 • - ^

T.BerchetusLeólonS. •

QU u M fo^ confiriptum Ç^ pane jam adi^ turn hune Ulrellftm ^aviffimum ßtpremi final us adverfits PapamipßuJ^ue Pu/las deert-turn, ijKo Ishri argumentum ita confirmâtur, ut alterum ex altera confie El urn defiriptumqueefiè tttdeatur,adnosperlatumfuifièt: illud ^uoijue LeElor,Latinè mihi ■vertendum,Ç^in tuamgra-tiamhuicltlsroapponendumputa'vt, ut de Bul-larum Papaltum inanitate nbsp;nbsp;errore, de caujfie

regtajufitua Çfi veritate,atquedeadmirabilifi-natus integritate ^ fide tikt magis confiaret, Plempe par erat ut Patrien à patrumfùorum ae veter um illorumfinatorum,ipm tam magnofior-ti^ue animo décréta ejufinodinon femel adver-fus Paparum tj/rannidemfecerant,confeantia (f

i6S S. C. T V K o n.

animi magnitudine non degenerarmt.-fidpotitU tneademcauJJa eodem qttoqueanimoeßnt,^ vtrtfttemt/lorum acßdeiitatem firtder tmita-rentnr. KerehoeprofeSopatriJßtreen. Sed jam fenatxfionjultum lege, examina, Ç^perpende-nii/lnm qnide certè aut jufiimadt fanciidiaat magnificentiiu ea de refa£l/tm un^namfaijß dixerts. Kale.

Supremi fenatus Decret urn.

pj? T^EcREViT fenacus ut in poftfea |J^fl JL^complicatarum literarum parte hæc infcribätur, Ieda, publicata, in tabulas relata.

AuDiTOjamp;lioc poftulante generali régis procuratorc,atq; habita reib quarum petitionû ab eo propofitarum ratione, Monitorias Bullasprimodie Martij Anno 1591 Roma: datas, irritas, ^lUaces, feditiofas,damnandas,impic-tatum amp;nbsp;impofturarum plenas ac re-fcrtas,facris Ecdcfiæ Gallicanç decre-tis,juri, immunitatibus amp;nbsp;liberratibus contrarias ede deel a ravit ac déclarât. Çonditait ut literarum Marcilii Lan-drianifigillo confignatarum ac Sexti-Ui Lampini nomine fubhgnataru exempla

cmpk pert publicum fupremæ Juriß f forenfis óiétionis executorem dilacerentur, virtnofira

atqueinignem, qui liane obcauiram t^flt;^‘^rnif-ante præcipuam curix portam ineen-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bont ctr-

detur, cremanda conjiciantur. O-mnib’ Antiftitibus,Curionibus,V ica- gntfeant': riis amp;nbsp;aliis Eccleliafticis viris ne ulla

Bullarum iftarum cxcmpla promul-gent: itemque exteris omnibus eujuf-' cunq-,ftatus, conditionis amp;nbsp;fords ho-rainibus,neillis parcant, neullaset-iam omnino habeant amp;nbsp;confervent ^ fob læfæ Majeftatis criminis poena in^ terdixit. GregoriumPapam fe vendi-rantem, hujusnominis xmi publicae pacis, Eccleüæ Catholicæ Apoftolica: amp;Romanæconcordiæ, régis Gallici-que regni boftem, Hifpanx conjura-donis focium, rcbellium amp;nbsp;in regem contumaciumfautoremxrudeliffimi, immaniffimi, amp;nbsp;deteftabiliflimi par-ricidii in Henricum 111 fideliflîmæ memoriae ac Chriftianiflimum amp;: fum-mè Catholicum regem per proditio-nera patrati confcium pronunciavit ac pronunciat. Omnibus menfariis

168 S. C. T v R o N.

f vieigo ne ad Bullas amp;nbsp;Canonum tgvatiatn,at* .l)i//gt;enfiu queadaliam quamcunq-,aliarûrerum Vfeant, nbsp;facultatcm impetrandâvel (pondeant,

fidcinq; fuam inccrponat,vel menfariç ncgotiationis opera, aurum argétum-ve Romani perferendum eurent fub cadem pœna interminatus eftarq; in-terminarur.Siqiiidveràejufmodijam tranfaôlum confedumq; fuerit, Magi-ftraübusaejudicibus, ut in id diligenter animadvertât mandat. Idemfena-tusGneit, ut MareillusLandrianusdi-di Gregorii N untius, qualem quidetn fe profitetur,itemq-, BulligerutuSjinje-fta manu comprehendatur, amp;nbsp;in cu-riæ carcerc captivus pcrtrahatur,cauf-fa dida difceptataq;ex legibus pro me-rito condemnandus. Quod fi capi có-prehendiq; nullo modo poflit, uttri-^•'■'■i/iu-gt;u^ perendinis.cquam proximo fuefi ';*£ïgt;l*^^; fionibus,açceirùq-, facililoco,adcâüî-' 'quot;AT» /«rd (àm dicendavadimoniû illi dcnuncie-tur. Omnibus urb)û gubernatoribus,, atque artium amp;propugnaculorumin régis ditione amp;nbsp;imperio coftitutorum. prxfethis, ut fupradiâ:o decreto exe-quen-

P R I V s. 15$ quendo opera atque auxilium feranr, jubet. Arque,ut juftafandaque régis voluntas ipfius fubditis teftata amp;nbsp;ma-nifeltafiat, cdicitut exferiptatum régis codicillorum , turn hujus fenatuC confulti cura exemplari collata amp;nbsp;re-cognitâ exempla, in hujufee urbis co-pitisac przeipuis tcmplorü portisap-ponantur amp;nbsp;affiganturt atqueadhujus Jurifdidionis præfeduras ac municipia mittantür : quoillic publiccntur, in tabulas referantur,amp;,ut jam didurn cft,afïigantur:necnonadArchiepifco-pos amp;nbsp;Epifcopos qui ea deinde Êccle-üafticis fuarum Diœcefc»n homini-bus patefaciant. Munus hoctjuridi- f Balivei cis provinciarü prætedis, corüm tum (^ßnefih4 generalibus turn ipccialibus fubprx- ^‘’^ ^‘’‘^^'^ Fedis injungif, ut illorum promulga-tionem curent. Adhæc procuratoris generalis fubftitutis, ut omni ftudio amp;nbsp;opera ad decretum hoc exequcn-dum incumbant, in contumaces an-quirant amp;nbsp;animadvertant, fenatum-que de adhibita à fc in eam rem totam lt;iiligentia intra menicra certiorem fa-

Ä.70 S.C. T u R ö'n.

ciant, alioqui Magiftratibusfuisabd^ candi. Turonibus in fupremo IcnatU; Anno inillelimo quingentefimo no“ nagefimo primo, quinto'A uguftidici quo ad hujus Decreti executionen^ pomeridianis horis ventum fuit.

’ IdemBerchetusLedloriS. '

ETgt;^[teritm adhuc,L e^lor,fihat/ifiofieltUfif

altero poftprtuf i/iud dte aUa/Km ^' cffV‘gt;^^ (^ p/m: idt^fiff fipertonadeogermanum^Jïmlf»' ' /tt,Jt perpauca mutaverts, ^erntnum quadat»' modo, ^ t/napane, aat potius plané ani^ii 1^^ dnohm corportl^fió mej/é vtdeatur. Facit Wfo gt;4 famma tn tuenda régis maiefiate acpropugnan^ dapatrilt Itifertatecójénjio, Ç^ cotijpiransmetn-hrorum cumfit o cap!tej^»}pathia,-vt, tpt/ot an gt;^eit vntcnm faprema curia corpusfuerat, nunc tem-; porum ini^uitate, longo heet a fi locorum inter-'vaUo di^raSum, idem tarnenprorßu (^ finhat (^/anciat ,certattmtjue de fide ^ officia centen^' dat ac lahoret. Ferum,cüm res ah his ^^ ditsgra^ vijfintis fenatonhus judicata itahe/iè hhe/lthu‘ jus/èntentia congruat, ut altera ah altera omni-noprohetur Ç^ confirmetur: opera aliijuodpre-^ tiumfaSurum mejum arhitratus ,fi darempri mea parte operam, ut ^ua tam appofité ^ convex menter quadrant, ederentur fimul, (^- eodei» ^uo^ui

A L T E R U M. 171 ^tioque libella conduderentar : unde haberes, in ^uo vere utilite'r^ue con^uiefieres. Kos vero i ^raviffimi patres, t^uot^uotjam (sTuronibus^^ nbsp;nbsp;nbsp;.

Cat alauni ßipereßisnon minima, immo potiiu ' y» potißima Ç^ ßlendidißima Danaum atqueim- ”••’quot;' tnitis ^chiUeirelupuia, cum prifiina avorum/^ tum vefira ipferum pietatis acvirtutis memoreSf uosfortiter utfacitu colligtte,(^ ad Galhcire^ni cenjuratorum fcelere perßdiaque labantis ßa~ , tum eri^endum, Ç^ in antu^uum ßlendorem re~ fiituendum fummo confinßi conßirate : at^ue^ ut verbo dicam, ad divma Ç^ humana jura à Catilinariis ißisfere convulfa (^ ez/erfa inßau-randaßabthenda^ue omniope atipue opera in,-cumbite: utpublica rei confirvata ac reßituta partem non mediocrem z/obis ipß nulla in cidia vendicare: Nos autem ^ tot a adeo poßentas, tantam ißam, e^uam in dtßlcillimis Reipub.tem-ponbus opportunißim'epraßiteritis, zurtutem ac ßdemgrata memoria, honorificiß/ue laudtbus meritißimoproßqut ac celebrarepoßimus. Kalt iterum Ledor, Ç^tantiUo hoc noßro labore lf~ ^ / benterjruere. y die Septemb. i yÿ i.‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJp

t.7^^

SiiPREMÆ CURIÆ CATA-laum conj/ile/itû Decretui^/ in provocaM-nem per generalem régis procurai orem clé iniip^at^ fallacyijuamnelarn BuUarumyipue ' ' Äoma emanar/mf, eongejs/one (^ execu-tioneiatcrjec?4m,fa^((isni

**gt; x^BMonitoriumBuUaru, cxcom-y I v^muRicationUjamp;fulirJnationuin

Romx ad Lier fus Hcnricum huius no-inainisiii,amp;huncquiiamrcgnat, dc-j cretarum conceflionem amp;cxecutio-nem: tumobBullarum de Cardinalis Caietani iegatione, ac de iis omnibusgt; quæ inde fequuta funt : atque aliarant .quoqueRomx primo Martiidic'i^^l lt;latarum,aftuumque amp;nbsp;prom ulgatiö-num per Marcilium Landrianum Papæ fe nuntium profitentem fadarum, quiairrirarum, fruftratoriarum, jbonis omnibus invifàrûamp;’odioûrum, ifeditioiarum, atque adverfus ücroian-da Gallicanæ Ecclefæ décréta,) ura amp;nbsp;libertäres confedarumeditioné: Légitima inter generalem régis procura-toremjure, quippc de re faUaci amp;nbsp;ini-qu»

A l T E R u M. 17J Cjlia provocanq:m,cnminifq; ac malc-ficii nomine a. ventem:atq; inter ipfuna ' Marcilium Landrianum Referenda-^ riumPapç fe nuntium vulgó venditaa-tem, in hoc regnum régis injulfu dam * ingrcffum, citatu reum, amp;nbsp;ad nomen non reipondentem adione inftituta: Curia ad provocationé à diâ:0 generali procuratorefadumjudicium reddens,amp; de abfente fecundum præfcn-têjudicans, ftatuit aepronüciat, quic-quid c5tra defundum Henricum iir feliciffimæ mcmoriæ regem, amp;nbsp;hunci qui regni gubernacula nue tenet, cjuC-1 que clientes, amp;nbsp;ditioni arque imperio. 1 fubjedos cives conftitutum , tenta-tum,aôtumque fuerit,id perperam,va-nè amp;nbsp;falso conftitutum, tentatum amp;nbsp;a-|iâum:ideoqi ab adore publicoamp; regio redè appeUatum führe.Supra dictas 0-fies Bullas, acta, excommunicationes, amp;nbsp;fulminationcs ut brutas amp;nbsp;irritas, 0-1 diofas amp;nbsp;invifas,feditionis faces, impo-fturarû pic nas, atq; adverfus iacra de-Greta,canonicas côftitutiones, appro-baraq; concilia, nccnonCallicançEc-

2,74 S.D. T U R o N, clefiæjura amp;nbsp;privilégié 'contextas con-fregit,revocavic,antiqf avit:contringit etiamnû, revocat amp;nbsp;antiquat. Sanxic amp;fancit, ut, fiqui cjufmodiBullarum, amp;: aduum virtute excomunicati fue-rint,hac pœna folvâtur : iftæq-, Bullç amp;nbsp;ornnes inde profedtçaétiones, inpu-blicahujufce urbis platea per fupremç Jurifdiébonisminiftrum, carnificem, concrementur. Edicit ut prædidus Ladrianus,Nuntius vulgo habitus,qui clandcftinaviainhoc regnum nullâà rege impetratàveniâ,irrcpGt,manu in ipfum injeda coprehendatur, amp;nbsp;in re-giamCatalauni oppidi cuftodiatrada-tur, quo in eu ex legibus extra ordinc ftatuatur. Qui fi nulla coprehendira-tionepoterit,intrinundinu diesillico-fucto more dicatur : ei veto qui vivum ilium in curia: poteftatem tradiderit, deeem aureorum milita periolvantur.

Ornnes cujufeunq; fortis, dignitatis amp;códitionis homines fub capitis pee-na veruit amp;nbsp;verat diftum iftumNun-tium apud fe teuere, celare,abfconde-rc,authofpitioexcipere:Archiepifco-pis

A L T E R U M. 37y pisetia, Epifcopisamp;Eccleüafticis aliis viris graviter interminatur, nç uUa ju- -diciaautaétaaNuntio illo emananna» . promulgent, pfómulgarive patiantur, nein perduellionis pœnam incurrant. Declaravit ac dedarat Cardinales quiR,omxagunt,itemq; Archiepifco- gt;nbsp;pos,Epifcopos aliofqueEcclefiafticos,. qui Bullas iftas amp;nbsp;extómunicationes fuaferunt amp;nbsp;cofignarunt, quiq; imma- ? niffimü, perquam abominandum, amp;( deteftabililEmu in ChriftianiflimS amp;nbsp;k Catholicum imprimis vita defundum regeperfidiofiflimcadmiflumparrici-dium coprobarunt, làccrdotiorû, qui-♦ businlioc regno potiütur,poire(rionc^ exturbatos elfe. Atque generali régis proçuratori munus hoc imponit,ut re-giam manum cjufmodi faccrdotiis in-/ jiciat, iis regis nomine vendicandis amp;nbsp;difpenfandis idoneos fideliffimofq-, fe-queftros præficiat, deniq; curiam de ' collata à fe ad earem diligentia como-4 nefaciat. Hoc interim dccreto edi-j cit,nequis auru vel argentum Romam’i autferatautfercnduincuret: néve il-i

S ij

17^ S.C Tu R o N. Alter.'

lie de facerdotioru pofleffione fibicA-Venda amp;cófirmanda ullo modo agat, • rationemq; ineat, donee ea de re con-ftitutum quid à rege decretüq; fuerir. Poftremó cavetamp; fancit ut regius procurator à fc interpofitar ad proxime futurum légitimé qüidem ritéq-, congre-gatum conciliü, provocationis audo-ritatem de Cardinali Sfondrato Grc-gorium xiiit fc mentiente, qui infân-dam federn Apoftolicä graffatoris iu-ftar invaßt, colignata penes fe habeat.

Hoc verb Dccretum in hujus Ju-rifdidionis prxfeduras amp;nbsp;municipia perferendum curabitur, ut in iis ad tubæ fonû promulgetur, amp;nbsp;in urbium compitis ac prçcipuorum tcmplorum foribusaffigatur. Procuratoris ité generalis fubftitutis mandatur, ut earn rem totam diligenter curent : Judici-busveró, ut ad rei conficiendsratio-nemaggrediantur, amp;nbsp;curiam ea de re certiorem faciant.

Datum in curia Catalauni, 2,9 die Auguftijij^ijamp;pomeridianis ejufdena dicihoris effedum.