GREGORI! XIIII-

LiTTERÆ MONITORIALES ^dPrincipest Duces, Adarchio^ ^e^, amp;C.

D ^rehiepifeopos, Epifeopos aliofij; Ecclepaflicos Kegni Francorum, lt;jui Ke^ispartesJetjuuntur.

EtadeasTuronenfe Senatufeon* fukum.

i' FRANCOFVRTI | nbsp;nbsp;nbsp;Xx officina T ypographica Martini

Lcchlcri, M D X C L

Ad Lcâorem.

E*! tilijtfhtrfireprij ‘ifondrats fantißeu Ï^nmani til» fertc^mhiufideUmn Rf^« Chrißtanißimi fubditoTHMt tmimtii corrufitor folhciiat. lil tverboßoru rcßanßiji» ttm, S C. Princfu 'R.egm frannntm Stnatm bona fide iil» freffim flikumximiu ; inciiilufmtentiam, Ç^ aha Parla» m enta i-aerunt. N e falfiu fis: nulla hicvn interuenit-, nnUul fanor.^egejiroeulTuronibtu occafiato,di^lafententix:^di (la ab hominibui R.eh^iani-,quamCatb.Af»fl.R.oin.vocanh addi{iii:iS.elmotte,qiiaS.eforTnatam dicimw^ahenii'./ei qnibiii auitumbac: Nonpati R.eÿü Prancorum dignitatemi Pantilicam andaeià jmminui.lta^ue, nihil bic leges noupro-nunciatam antea,fa(litatumve, idem in Romfacium V111* PP.einsqnenuncios.fub Philippe Rt^» : idem in Rinediduia Xlll.tiusqnennncioStfub Carole v I. R.ege:ideminluhutn I I.ßub Ludouico XI Ï.^egehdem in aliosà nofiru objeruatum atque etiam feuerim anitnaduerfism legimm.Sid qued de auto aut argente R.omamminimi tranfportattdo, aut tranfiri-bindo hst leges:ne mireru. H.oma, hirndo eß,qua Gallia an-rumargentnmque ex/ugit. Narrauitinconcilio Bafilienfiar» thiep ifcopui l.ugdunenfis.tempore Martini Papa, in curiam ^omanam-venifiede francia , neuemmiliones , id eßic tbennai auri. Atq alia notarunt, nbsp;nbsp;V-^pi I»t ”* nefcins, lx»;

(1er,velus. Vale,

M3WSSI^3

L/TERÆ

Squot;'D N D GREGORI! 1Dwha Trou/^enfta

^aj^£ x 1111

Exhortatoriæ amp;nbsp;monitoriæ ad Principes, Duces, Marchio-nes,amp; Comités, aliôfq; regni Franciæ proceres ac N obiles, Henrici Borbonii quondam Nauarræ régis partes fcquen* tes:

Necnon ad Communitates, V-niucrfitatcs,amp; populos,arque esteras perfonas fccularcs lub ciufdem Henrici dominatu exiftentes :

Ne eidem Henrico vltcrius ad-» hæreant, vcl quoquo modo faucant-

A n

GREGORIVS EPI-

fcopus ßruus ßruorumDei:

J^Kigt;ierßs(^ßn^»lisPrincipiiM,Dxcilfus,A/ar-chtonihut,Comitih»s, alüßue re^ni Francia Proceriigt;as,ac P^o^th/mf Ffennct Borhnij tjuondam PPaftarrare^is partesßquentiius^ •velapud eHm commorantibsss ,nec non profit naar nm, Cf ni tat nm, opptdornm Ç^ îoeo-mmßb einfilem Henrici dominatn exißen-ttum Commnnitatiigt;ns,Ç^ 'vninerßtatiigt;ns,ae popnlis, ctntl/nßne Ç^incoFs t^mt^nfinn^ne fi/ntem,^^ ßtrttnm ßantorieconßlij.

O S T Qv A M diuinæ placi-tum eft bonitati5quæ vocat eaquænonfunt, tanquam ea quæ funt, humilitatem noftra ad mu»ui j^poßoUcum omnium

maximum amp;grauiffimum,amp; ipfis An-gclicis humeris formidandû vocare;a-nimo reuoluentes ingetia, quibuspo-pulus Chriftianus affligitur,mala, vari* asque eiuldem a:rumnas, amp;nbsp;calamita-tcs,amp;inprimis Regnum Francis olim præftannfljmumEcdefix columen, amp;nbsp;Ctlio-

G R E G o K II X I V. 5 Catliolica: fidei firmiffimum præfidiû, acpropugnaculum, exôrtisin eoiam-diu de Religione ac de Regno diffidiis in partes diltradhim, inteftinoamp; cru-deli bello ardere, amp;nbsp;miferandu in mo-dum condUrari ; fcilTum cft cor no-ftrum doloris amaritudinc, nec potui-mus noftrani,amp;affliââ populiviccm vehementer nonlugere. Sedineo fir-mam habêtes fiduciam ^ qui Iperantcs in fe nunquam deferit, arque cum Ec-clefiafua, amp;nbsp;cum fidclibus feruis fuis vfque ad confummationem feculi ie futuru elfe pollicitus eft, ncc permit furum vt portas inferi præualcant ad-uerfus cami animum ereximus, fta-timq; cogitatus y laborefq; noftros ad id conuertimus, vt regno amp;nbsp;nationi i-ftitantoperc de EcclefiaRomana bc-nemeritæ, amp;nunc graviflîmèlaboran-ti, quamcelerrimè opera, Audio, vigi-lantia, curaquepaftorali, amp;nbsp;ipfafine-ceflefif/afigutau (^ 'vitæ nofira ejfußonej epporfuf/am ac neceflariam opemfera-mus. NouitDeus fcrutator cordium, nos neenoftris, nccalterius cuiusqua

A 3 cupi-

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

cupiditâtibus, vcl affedibus humanis duci, non noftra querere, fed qu» funt Icfu Chrifti, ni hilque ante oculos habere, nifi Dei gloriam » animarum falutem, publicam quietc amp;nbsp;tranquil-litatem,acRcgni iftius nobilidimi co-feruationem. Speramusequidemeu-dem Deum, qui bonarum confueuit cAc adiutor mentium, lient etiam lar-gitor eft, pro imméfa mifericordia fua püs noftris conatibus propitium fore, optatumque incrementum daturum. Sedveftra tarnen in hoc pietate, vc-ftraoperaamp;obfequioindigcmus,quia vos fine vobis faluos faccre non polfu-mus. Alios omnes qui inarmis funr,amp;: vobis aducrïantur, inporcfl:atc noftra ~ fore non dubitamus; fi vos idem faccre in veftrum ammuminduxeritis, o-mniaerunt facilia, amp;breui tempore rcligio,pax,ac iftius rcgni nationuque gloria priftinum in locum reflituen-tur. Oportet Ome cos qui generis no-bilitatc præfulgent, Chriftianainpri-mis pietate, ac fidei Catholicx eultuamp; ob/éruaria pracceUcrcifine quibus nulla po-

Gr.ïgor.11 XIV. 7 la poteft efle vera nobilitas, dicenre Domino: Quicunq; honorificauenc me, glorificabocumj quiautem con-temnunr me, crunt ignobiles. Reges Veftn fummum regiae dignitaris falH-gium airccuti,ctß nihil amplius eis ad--di poire videbatunpro fuis ramen crga Dei Ecclefiafanótamqifidem Catho-licâ maximis meritis ac bencficiis, pul cherrimo Cbriftianiflimi cognomi-ne ab eadem Ecclefia decorati, id or-ramenrum non minus cupide quam deuotè fulccperunt, ac longe pluris quamRegiam iplam dignitatem æfti-marunt. Quando igitur Reges optimi acprudcntilfimi nihil habucrunt anti-quius, quamvt ad proprium , acalio-rum exemplum amp;nbsp;xdificationem , i-pforum crga fandarn Ecclefiam Ca-tholicam quam maxime cluccretpie-tas atquc deuotio, quanto magisdc-cet vos omnes, amp;nbsp;cos prxfertim qui nobilitatc præftant, tantorum Princi-pum veftigia fequi,amp;linda: matris Ec-defiae dido audientcs efle, ac monitis confililquc lalutaribus obternperareï

A iiij

Igiturvtopportuna aliqua ratio à nobis, Dco iuuante, iniri poflit, id quod dies noólcsq; cogitam’, qua tot impc-dcncibus mails occurratur,t^?4Zf»ï Ä4-ieatis Regem t^ut dignMßt vobäpt'a:ejJe é“ damman,ae verè pius fit,amp; re amp;nbsp;nomine Chriftianiffimus: voshis noftris li-teris, quasvt ad omnium notitiamcc-lefiuspcrferantur, nee quisquamea-rum ignorationem prætendere poflit, voluraus in Panfienfi , Aurcliancnfi, Lugdunenfi, Aquenfi amp;nbsp;Tholofina, velaliarum ciuitatiftnEcclefiis Cathe-dralibus, more folito dum ibi diuina cclebrabuntur officia, publicari, ea-rumque exempla valuis earundenl Ec clefiarum affixa rclinqui, amp;nbsp;poft men-fem àdic publicationishuiufmodinu-meradum, ita eos omnes ad quos pertinent afficcre amp;nbsp;obligate, ac ft cis fin-gulis leétæ amp;nbsp;intimate fuiflent ; horta-mur amp;nbsp;per vifccra mifericordix Dei amp;nbsp;Domini noftri Icfu Chrifti omni effi-caciori quopoflumus modo,ac etiam fub intcrminationcdiuiniiudicij roga mus, obfccramus, obteftamur^ac mo-nemus,

Gkegoritxiv. ^ nctnus, ne diutius Henrico Borbonio quonda Nauarrx Regi adhicreatis, vel quoquomodofaucatis : Ipic.n.a tene-risannispcffimahjeretica: matris cdu-catione corruptus, cùmia eflet adulés j amp;nbsp;in ea state qua bonum à male, bærcticorum mendacia à Religionis Catholica veritate fecernere poterat, Parifiis publiée in Eeelefiavbi Rcxamp; Regni Principes,acProcercs fréquentes aderant,poft nonnullas difputatio-nes inter Catholicos Sacræ Theolo-giæ Dolores amp;nbsp;hærcticorum mini* ftrosipfo inftante atque præfentc fa* ftas, fidem Catholicam amplexus amp;nbsp;profeiruseft, hærefibus, quitus antca jinbutusfucrat, deteftatis amp;abiuratis; amp;nbsp;præterea fincernm fe, ac verum Catholics fidci cultorem deinceps omni tempore futurum pollicitus eft : fcri-ptis etiam literis ad lands memo.Gre-goriumPapam x 111. prsdccclTorem noftrum, quibus eum fupremum Catholics Ecclcfis caput agnofcebat; amp;nbsp;fupplex deprecabatur, vt conuerfio-nis 5c obedientis fus confeffionem

e

ÎO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

«cccptam habere ,amp;prxtcritoru m criminum veniam cócedere dignarecuf lt;quodamp; obtinuit) firmiter promitteï fe fidem Catholica perpétué, intègre ac inuiolatè feruatur urn: Et deinde ct-iam Oratore Romam milïo, qui fuo jiomine obedientiam eidem Gregorio pr^dccefTori prxftaret,atq; de poe-xiitentia,conucrfione, fide amp;conftan-tia fua in fedis Apoftolicx confpcótu 4ponderct, prout in publico Confifto-no,affiftentibus eidem Sandx Romans Ecclcfix Cardinalibus, neenó prx-Icntibus compluribus Prxlatis, amp;Ro-manx curix Officialibus, alnsque in-numcris perlbnis,pcreunderaOrato-rem prxftitit amp;nbsp;fpopondit, ae publico propofito edido, in fux ditionis pro-wineiis, amp;nbsp;terris fidem Catholicam re-ftitui, camquefolamab omnibusfuis fubditis ieruari mandauit, falfiimque Rcligioncm feu hxreiesin eis prxdi-cari aut tencri prohibuit. Atque ita pcraliqHod tempus vtCatholicusha-berctur, exteriore cultu prx ie tulir. A Kamen cùm poftea violato^iu rciu-ran-

G R EGO RII Xl V. II râdo, amp;nbsp;fraéto promiffionis quo fe ob-ftrinxcrat,vinculo,repente Catholiex Rcligionis hoRem acerrimum, hxre-ticorumque caput ac principern fe de-' daraflètjatque in Ciuitates amp;nbsp;Oppida tune temporis ab eo capta bærcticos prædicantes introduciiufîilTet,arque omni conatu ad ipfas harefes confir-tnandas amp;: propagandas incubuilfcu jure ac inerito fcl. rcc. Sixtus Papa Quintus ctiaprçdcccflbrnofter, eun-dem Henneum fuifle amp;eflc hxrcticu, inhærefes rclapfum, amp;nbsp;impœnitctem, hærcticorum quoque dueem, fauto-rcm,amp;defcnforcm manifeftum, publicum amp;notorium adco, vt nulla poffer fe tergiucrfationc aut exeufatione defendere ; ac proinde damnabiliter incurrilfe in cenfutas amp;nbsp;pœnas à facris eanonibus,aliisquc apoftolicis confti-tutionib us amp;nbsp;legibus ftatuias-.atq; prç-tenfo Nâuarrx Regno, vel illius parte acBcarni,amp;quocunquc alio princi-patu, Dominas,Locis, feudis ac bonis amp;nbsp;fucceflionibus, neenô dignitatibus, honoribus,muncnbusamp;odieus » cüa

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

Regiisac iurifdidionibus, amp;nbsp;iuribus, qua:de faélü obtinebar,aut ad quæius quomodoUbet habebat feu pratende-bat,ipfoiurepriuatum ac.indignum, inhabilem amp;nbsp;incapacem ad illa, amp;nbsp;alia inpofterumhuiufmodiobtinendafeii retinenda, amp;nbsp;adfuccedenduminqui-bulcunquePrincipatibus5Dominiisamp; Regnis, ac Ipecialitcr in Regno Francis tuiffe amp;nbsp;efle,per fuam fententiam, de eorumdem S. R. E. Cardinalium confilio pronuntiauit amp;nbsp;declarauit: prout inliteris eiufdem Sixti prsde-ceiForis, Anno incarnationis Dominica: M. D. L x x x v, quinto Idus Se-ptembrisPontificatus fui anno primo defuper edicis plcnius cótinetur.Qua-obrem cum his amp;nbsp;aliis in dies contra fidem Catholicam fupercrefcentibus cius culpis, idem Henricus ad fucceF fionemdidiregni Francis prorfus inhabilis,óf i ncapax exiftat,ac propterea nos amp;nbsp;Catholica Ecclefiade eoconfi-dcre amplius non poflirnus,nullam vi-demus cauüm cur vos, amp;nbsp;prsfertim ij nobiles, qui forte fubfalfa conuerfio-nis

GrEGORIIXIV. IJ nisilliusfpe decepti, cumfecutifunt, vllo modo ei poftliac confidere pofli-tis,vel debeatis. Quiscnim potcftci confidcre,quifidemquam promiferat abnegauit? Quxenimparncipatioiu-ftitiæ cum iniquitate ? aut quæ focietas luci ad tenebras’Quæ autcm conuen-tio Chrifti ad Belial ? aut quæ pars fidc-licum infideli ? Nolite itaq; vnius hominis caufa, àvcrapictate amp;nbsp;nobilita-te tantopere degenerantis,vos,ve Braque omnia in extremum difcrimcn adduccre. Satis illi operæ, amp;nbsp;obfcquii præftitiftis, fatis fuperquelaborum amp;nbsp;periculorum , vt ei morem gercretis, 1 nbsp;nbsp;fubiiftis.Nune vos l'anda mater Eccle-

' fia fidefq-, Catholica, nunc patriæ cha-, htas, nunc bonorum omnium eófen-fus vos retrahit, amp;nbsp;in fummo periculo validum pietatis ac virtutis veftrç con« filiumexpofeit. Etfiqui, utdiximus, ilium duce eo animo fecuti funt, quód fperarint poire eumà prauisopinioni-1 nbsp;nbsp;bus abduci, amp;nbsp;ad Catholica: fidei veri-

tatem redire, cum hæe ipia fpes pror-fus cuanuerit, amp;nbsp;huie excufationi nul-

lt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L A

lusamplius reliftus fit locus; tempus cft inutato in incluis confilio, pcrni* ciofas focictates amp;nbsp;coniunótiones di-* rimendi, fibique amp;nbsp;aliis in pofteruni refte confulcndi. Etenim qui primo quoque tempore id non fecermt, nec apud Deum, necapudhomines excu-ûre fe potcrunt j amp;nbsp;non paruahonoris amp;nbsp;famç iaâura nunc amp;nbsp;in fucurumpet omnem æuum fubeunda crit. Nönh-tet vos Francia: Regnum fuperioribuS feculistamdiufloruifl'e, ^c firma pace amp;quicte potitum efie, quamdiu pus Regibus paruit. Nuncvt bonahscrc-parentur, bono amp;nbsp;pio Rege opus cft: quia vbi Deus rede colitur, aduerfitas i non habebit effedu. Paternui er^a 'vei af^imfti Koßer, vel ex eo maxime paté-bit, quodeùm in contumacesaliquid feuerius fecundum facrarü legum nor-mam ftaruendum videretur,ï//rz/«r4-rKefiknitati^ amp;mafißetudi»if, ex ^uadi gffiorti c^charitafis abundantia, •vt/ m4‘ , l»imus, iperantes vos viciflim exipeda-tioni,ac defidcrio noftro cumulate re» fjxgt;nfuros, ac re ipG déclara tu ros nort miiuis

GR.ï6os.nxïv. tj ininus pietatc,ac fcdis Apoftolicærc-Ucrentia^ quam generis claritate fimi-Ics vos dfe veile maioribus veftfis, qui Chriftianis quondam vircutibus con-^icui, ac vere nobiles,hac fui nominis memoriam tanquam opulentam præ-claramq; hereditärem vobis relique-runt,amp; fi nunc viucrct, id ipfum, quod avobis petimus, fummis precibus à vobis contendcrent amp;nbsp;impetrare co-narentur. Proindc fi hac in re ita vos gcfletitiSjficutpios amp;nbsp;obedientes Ec-defiat filios decet, pcrfualum ac ceftu Vobis ciTe volumus, nos omni tempore perfone, dignitaris, ftatuscommo-dorum^iuc, ac defideriorii veftrorumgt; quantum cum Domino liccbit, cxi-miarn efle rationc habituros, nulkim-quc vel amantiflimi patris, vel vigilan-üsPaftoriscrgavos,totumq-, Regnum inclytamq; nationem veftram officia pretermifluros. Verumfi aliter accu-pimus amp;nbsp;fuadcmus de vobis eueniro contingat, patemaque vox amp;nbsp;hortatio heenoftra prompto animo no admit-ratur,confidçratcquaefiiïnusnobisct-»

I#

iam inuitis, ex officij amp;nbsp;confeientist noftræ debito, ne patientia amp;nbsp;lenitas vertatur in culpam, extremam importuna iri neceflitatem : ingrauefcenti h»ic morbfj acrtoraadhibemii reweiHa, SZ loco pace nur benignitatis,^«^/»^^^^»^*# Jede.( j^pofioüca vfi e)i,fiueriMdküper(o' naminduendi. Sedabfitvthoedevo-bisiuipicemurjabhorretanimusamp;prïe dolore commouentur vifcera noftra. Expedare igitur amp;nbsp;Iperarc malumus refti fanique cofilii cffeö:um optatum amp;nbsp;falutarem, Deum omnipotentem crantes, ut ad id corda veftra fandi fui fpiritus gratia illuminée amp;nbsp;accendat. Cæterumvt quanta nobis curç fit Rc-gni iftius falus amp;nbsp;confcruatio modis o-mnibus oftendamus, mittere prope-diem iftuc decreuimfff wilitares copiai ffeluefic^e ^atiofiis -v^a cam e^uitatu »oft modico, quibus præfîcere in ammo ha-bemus vnum ex confanguincis noftris intimis amp;nbsp;charis, cui plenè confidere, aefenfus veftros fine vlla dubitationc aperire poffïtis,qiuque adiutor amp;nbsp;protector fit omnibus Dei amp;nbsp;iàndæ reli-gionis

Gregoriixiv. 17 gionis cauûm defendentibus, amp;nbsp;bo-num publicum procuranribus. Nunc ' vero mittimus diledum filium magi-ftrum Mariilium Landrianumvtriuf-* que dgnaturæ noftræ referendarium, virum claritate generis, ac fide indu-ftriaquc fingulari præditum , vt iftic noftri amp;nbsp;Apoftolicæ fedis nuntii mu-ncre fungatur, vobifque confilio amp;nbsp;0-' pera vbicunque oportuerit prxfto fit, cui mandata noftra publice vel priua-tim referenti fidem plcnam babebitis, Quia vcró difficile foret præfcntes li-teras fingulis veftrumpræièntari, amp;nbsp;ad lingula loca deferri ad quæ oportet, volumus vt earum tranfumptis etiarn impreffis, manu publici notarii, amp;nbsp;fi-gilloperfonæ in dignitate Ecelcfiafti-caconfiitutæ obfignatis, eadem pror-fus fidcs vbiq; gentium amp;nbsp;locorumin iudicio amp;nbsp;extraillud adliibeatur, qua: eifdem originalibus adhlberctur, fi effent exhibitæ vel ofienfe. Nulli ergo omnino bominum liceat banc pagi-nam uoifre bortationis,rogationis,ob-fecrationis, obtcftatioms, monitionis

ïS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V I. L Æ

ac voluntatis infringcrc, vel ci aufu te* tnerario cótrairc.Si quis auté hoc atté* tare prçfumpierit,indignationem om-Dipotentis Dei, ac Beatorum Petri ßC Pauli Apoftolorum eiusfe noucritin-curfurum.Dat.Romç apud S. Petrum annoincamationis Dominicç millefi-mo quingentefimo nonagefimo,Kal. Martii,Pótificatusnoftrianno primo»

L. DAT.

M. re/^rias Barhia^w

^äeAkx^s

iir£^

S^’D N D GREGORII tDii/ma ProMidenHa

Etiam lub cenfuris amp;nbsp;pœnis,ad Archi-epiïcopos,Epifcopos,Abbates,Priores,cæteroique Eedefiaruna fccu-lariumamp;rcgulariumPrçlacos, Capitula,Collegiaamp;conucntus ac pef-fonasEccleliafticas quafcunque peC Regnum Franciç coniUrutas.

Vtab Henrico Borbonio quonda Na-uarrç Rege ac ab cius Icquacibus, fautoribus amp;nbsp;detenforibus,illiq;ad-hçrentibus Principibus amp;nbsp;Proceri-bus, ac aliis qui apud eum funt, o-mnino recedant, atque illumamp;ik.

los prorfus déférant amp;nbsp;de-rclinquant.

B ij

Vniuerßs amp;nbsp;ßngulis venerabilibus fi.itribiu Archiv-epifeopù amp;nbsp;Epifiopu, asdileclu filiü Abbatibus, Prioribtts, caterißue Ecdeßarumßecularium amp;nbsp;regulariamPralatütCapitulif, CoUegHi eßcon--ttetitibtts, acperfinii Eccleßaflicü, (juibufiunqHt fer regKum Francia confiitutis ,falutem dr Apt^ ßolicam bettedidionem.

Eatissimi Apoftolo-fe rumprindpisPetriCathe-arx,ßper quam Domitius, ^4? ‘^^ Kedemßtor noßer Jeßu Chrßusßieam lt;eeißcauit£ccießam,codem Petro, ac illius fuceeßbribus totiuS gregis fuiPaftoribus conftitutis,difpo-litioncdiuina, licet tanto loco amp;mu-nereindigni, prxßdentes, proiniun-ftanobisEcclcfiarum omniumfolici-tudiiic, cundis gentibus, ac populis, quam debemus ßßioraiem 'vigiiamiam, ^curam,ipü iuuante Domino præfta-re cupimus5econamur. Proinde cum inter grauiinma quibus vndique pre-

nnmui?

Bvllæ Greg.’ xiv. ij ; mîmur Chriftianae Reipub.mala,nihil çquèanimuinnoftrumperculfcrit,an-xiumque amp;nbsp;folicitum reddident, ac regniiftius Franciæpræftanciirimi £c-defiæ mcmbri,nobifquc amp;nbsp;lands fedi Apoftolicæ ob milita amp;nbsp;præclara dus derita chariffimi amp;nbsp;coniundiflimi, ta diuturna omnium return perturbatio, ingcnlq-, amp;nbsp;inuetcrata ealamitas, qus non folum vrbps, oppida, agros, terre-naque omnia, fedipfa etiam Ipiritualia amp;nbsp;cceleftia bona, nempe verum Dei cultum, animarumq-, falutem aggrella eft, immenfamque ftragem, inlbgan-tegeneris humani bofte edere parat, nili mature amp;fortitcr ab omnibus re-gni ordinibus concordi animo,amp;ab iis ptsfertim qui Dominici gregis curs amp;nbsp;euftodis prsfunt, refiftatur. Quarc ficut nos affhdioni veftrs ac tonus re-gnijpatcrnamifcrationccompatimutj nullumqueerga vos vers pictatis officium prstermiffiuri fumus,ita vos pro-bationis veftrs tempus debetis agno-lcere,amp;contra impetus oppugnantiu, inunitionibus cslcftibus freri, incomt

B ü)

12, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

mutabilis animi conftantiam prépara-* re,memorcs, quo maior ingruit^^/arr-JÏ/tu, (^ tribulatio, eo feruefUiits ft^e^dS ef/ê orafiowbus ,teiuniis, prxdisatto/tibuSf honationtb. admonitiofiibus,altijdpw,^ tgt;eo gratis o/icribus, quib. fcilicet,órpro-pitius rcddatur Deus,amp; ij pcrmoti,qui veritari Catholics, amp;publicæpaci ob-liftunr, tandem aliquando quiefcant, amp;nbsp;abinditmi praukate, diuina opitu-lante gratia, deducantur, impiafq; vias fuas dcrclinquant. Quamautemvim habeant ad placandam Dei iram,puraé‘ it/tmacuiatafacerdotum 'vita, ajsidua^ue atdeuottead Deum fujk preces, multisin locis facra teftantur eloquia.Hæc ianc prima funt amp;nbsp;validiora fideliü Dei fer-uorü arma, quibus tarnen poftea cum opus fît, iungéda funt alia auftoritatis, (^ dfui/iitiis tradiapole/iatu.Scd dolen-! dum eft,amp;quidé grauiter dolcndum, nonnullcs veftri ordinis adco ipforum officij oblitos, vt cifdem Ecclcfîæ Ca^ tholicæaduerfariis, pacifque turbato-ribus, ne verbis quidem refîftere aufî fînt tanquam canes muti,non valentes latra-

Gregoruxiv. 15 latrare;quiniino,vt fama cft,tufpiterSc magno cum bonorum omnium dolore ,amp; Eccleüaftici ordinis dcdccore, eis fe comices,amp; adiutores prçbucrint, quafide Henrico Borbonio quondam Nauarrærege, quæ cunctis notiflima func amp;nbsp;manifefta, ipfi ignorare polTenc vd deberent. Qui quidemHenricus àprimisannis matris opera hærefibus infeduSjin eis diu pcrfeuerauit,amp; cùm iamadulta effetætate, malùmq-, àbo-no, hæreticorum à fidei Catholicæ ve-ritate fecerneret,Parifiis publiée inEc-defia vbi rex açregniPrincipcs,amp;Pro-ceres frequêtes aderant, poft nonnul-las difpurationcs inter Catholicos S. Tlieologiæ Dod ores,amp;hçreticos mi-niftros, ipfoinftanceatq;præfentc habitas , fidem Catholicam amplexus arque profeffus fuit, hærefibus, quibus antca imbucus fuerat deteftatis amp;nbsp;ab-iuratis,ac verum fe amp;nbsp;fincerumCatho-licæ fidei cultoré deinceps omm tempore futurûpollicituscft, amp;nbsp;poftmo-dum literas ad fandæ memoriæ Grc-

? gorium Papam x 111 prædecefforem

B ng

«-4

poftru fcripfit,quibus cum fuprcmiim Ecclefiæ Catholics caput agnofcens fupplcx deprecabatur, vt conuerdonis , amp;nbsp;obedientiæfuæ conteffioncmacce-ptam habere, præteritorumque criminum veniam ci cócedcre dignarctur,. quodamp; obtinuit, hrmitcr etiam pro-mittens ie fidem Catholicam perpe-tuó,integrè,amp;inuiolatc feruaturum: amp;nbsp;deinde oratore Romam miflo, qui fuo nomine obedientiam cidem Gre--gorio prædeceiron præftarct,atquc de pœmtentia, conuerfione, fide, amp;nbsp;con-llanria fua in fedis Apo(lolicæ conipe-ftu ipondcret, prout in publico confi-ftorio,afliftcntibus eidem S. Romanx Ecclehç Cardinalibus, ncc nó prefen-tibus plurimis Prçlatis,amp; Romanç cu-riç officialibus,aliilque innumcris pcr-lonis,per eundem oratorem prxibtit atqueipopondit. Quinetiam publico propofito edido in fua: ditionis pro-uineiis ac terris fidem Catholicam re-fi:itui,eamque folamab omnibus fuis fubditis ièruari mandauit, falfamq; re-hgionem leu hserdes in eis prxdicari vel

Gkçgoriixiv. ly Vcltcneriprohibuic, arque ira pcrali-quod tempus, vt Catholicus haberc-tur,extcriorecultupræ fc tulit. Etni-hilominus cùm idem poftea violato iurciurando Dirado promiflionis quo ieobftrinxerat vinculo, rcpcntè Ca-diolicç religionis hollem acerrimum, hæreticorumque çaput, ac principem fe dcclaraflet, arque in ciuitates amp;nbsp;op-pida recens ab eo capta hæreticos prç-dicantes introduci iuflilfet, atq; omni conatu ad iplàs hærefes conhrmandas ^propagandas incubuilEct, arque ita le vt fidei dclertoré,promiflionis fra-lt;^orem, amp;nbsp;iuriflurandi violatorem regno Franciç indignum amp;: incapacem reddidiflet, iurcacmerito, felicis re-cordationis Sixtus Papa quintus etiam prædeceflor nofter eundé Hcnricum quondam Nauarrç regem vt hçreti-cum in hçrclès relapfum amp;nbsp;impœni-tentem adco manifcllum', publicum amp;nbsp;notorium , vt nulla poflet fc ter-giuerfationeamp; exeufatione defender rc , damnabiliter incurrifle in cenfu-ras, amp;pœnasàlacriscanonibus, alus^

!«■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

que apoftolicis conftitutionibus,amp;lc» gibus ! bit'll tas,arqueprætenfo Nauarrç Regno vel illius parte ac Bearnijamp;quo cunque a!ioPrincipatu,Dominiis,lo-cis,fcudis,acbonis amp;nbsp;fucceffionibus, neenon dignitatibus, honoribus, mu-ncribus, amp;nbsp;officiis, ctiam Regiis aciu-rifdiftionibus amp;nbsp;iuribus, quæ de fado obtinebat, aut ad quæius quomodoli-bet habebat feuprætendebat,iplo iure priuatum,ac indignum,inbabilem, Si incapacem ad illa,amp; alia in po ft crû ob-tinendafeurctinenda, amp;nbsp;adfuccedé-dum in quibufeunque Principatibus, Dominiis amp;nbsp;Regnis, ac fpecialiterin Regno Francis per fuam ientennam, decorundemS.R. EeelefiæCardina-Imm confilio pronuntiauit amp;nbsp;dcclara-uit, proutinliteriseiufdcni Sixti præ-decelForis anno incarnationis Domi-meç, MiUcßmo quingatefimo odua-gefimo quinto, quinto Idus feptebris, Pontibeatusfuianno primo, deluper cditis pleniuscótinetur. Nemoigitur veftrura qui tamgrauitcr dcliquit, eo-rûquæfuperius dicta funt, ignoratio^ ne,vel

Gregoriixiv. X7 ne,vel cuiusuis aken us caufç aut ratio-nis vel exculationis obtétu tucri ie auc. , vleiendere poteft. Quis enim nefciac quæ Deo,amp; Sanckx Lcclekæ Catholk exproprié debentur amp;nbsp;(pondcntur,ea velfanguini vel amicitiæ, vcl gratis, Velprecibus quorumuis liorninû,aut cuicunque altcri relpedui, amp;nbsp;affedui, humano dari non poiTe? Etenim fi hac confundantur,vbi vePra erit religio, ' fides,pietas, commiflarum ouium eu-ra,amp; débita fedi Apoftohea: obedient tia’Meminiire vos oportet eorum quç Dominus per Ezechiclcmcommina-. tus eft malis paftqrib. Æternus enim Paftoramp;Index, quæ vobiscommifit, irrequifita non relinquet, cui tanto di-firiftius rationem reddituri cftis, quä’ to digniora amp;nbsp;potiora funt qua: accc-piftis. Cui enim plus creditum, ab co plusexigendum. Et fincglcdus error ouium culpa paftorum eft, quid ergo fict illis Paftonbus, qui errantes ipfi ôç lt;nbsp;delmquentes alios fecum in cofdem crrorcs,amp;: dclicta pertraxerunt, vcl er-» tops caulam dederunt ? Catern fi pau^

1? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V I, L Æ

lo aldus præfendum ærumnarum ra-dicem quærere velimus , vdqueinuc:-nicmus,non multo ante tempore,Prä-ciæ Reges dum variis bellis impliciti ^omt»afïüli cauja fæ^iera cum In^deUbui, (^amfcuiam cum h^reficescoKiraxeruuh corumque auxiliaacciuerunt, hac po-tiffimum de eau Ia, quamquam alis nó defuerint, Dei iram in fe pofterosque fuos, amp;nbsp;fubieólos populos prouocaiTe. Indeinueftæin Regnum hærefes; inde diiladiaunde ciuiles difeordiæ; inde atrox j amp;intcftinumhoc bellum cxçi-tatum, amp;ad bæc viqüe tempora pro-dudum. A capiteigiturómne maluni cuius nee finis apparcr,-nec fperandus, aut expedtandus eft, nifi cu Dominus bonumSepium vobis dederit Regem, nomine amp;nbsp;actione verè Chriftianiffi-mum. Quamobremvnusquisqueve-ftrucogitct, quaratione pro vinlifua Sâdtæ Rcligionis Catholica: defenfio-nijEcclefiarum conferuationi, ac tonus Regnipaciamp; quieti proddrepof-fit, ad idque animum amp;nbsp;vires, amp;nbsp;facula tares omnes fuas intedat, minime du-bitans

GrEGORII XIV. X^ imitas,quin mifcricors amp;nbsp;miferatorDo-minus,præfcntibusmifcriis amp;nbsp;aducr-fitatibus fine cito fit iinpofiturus,iuxta iHud; Diligentibus Deum omnia co-operanturin bonum.Nos certèquæ-* cunque potenmus,«c«filufn/pirifuaHa é' te»ïigt;ora/i/t, ßä efiam mi/ifaria auxiüa^ feric/itanfi Religioni Catholics ac Re-. gno fubminiftrare non omiittemus,at-que vtinam pofTemus ad vos itcr face-re i amp;nbsp;pnefentes fraterns Chari tatis o-, pus inceflantcr exhibere,nullis labori-hus, nullis periculis, ncc ctiam fan-guinis amp;nbsp;vits noftræ parcentes : Sed cùm id , nee per ætatem , nee per valetudinem, nee etiam per eas, quas hïc fuftinemus molcftias amp;nbsp;difficulta-tcs,agere nobis liccat, falteni dabimus oninein operam, nc quid à vobis tali veftro tempore iuftè defideretur j quod à nobis,amp;ab hac faudra fede pro-ficifci poflit. At veró prscepti illiusDo minici merriores,quo iubemur in pet-fona Beati Petri fratres noftros confirm niare,illos quidem qui in officio,amp;vo-’ cationefua firmiter permanferunt, amp;:

Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

quibus potucrunt mo(lis,Deiamp; üildaê Religionis Catholics: causa iuuerunq populosqj ßbi creditos in fide amp;officio rcanucf unt, hoe nomine laudamus, diligimuSjcharofque habemusjae onv ni honore amp;nbsp;prçmio dignos iudica^ mus. Horramurq; etiani vt vfque ad fi-nem ccnftantcrincoperfeucrcnt,nec labonbus, vel periculis aut minis ena mortis deterreantur, cumfdant banunf faßorem animaM ponere Mere proombus Juif:,iedindies magis mcritaapudDeu hia augere ftudeant,atque ita optatam illain voeem audire mereantur : Euge Ïcrueboncamp;fidelis, quiafuperpauca fuifti fidelis, fuper mulca te conihtua, intra in gaudium Domini tui.' Alios verb,quod doléterreferimus,qui à via reél;adcelinarunt,neipfi officio noftro defimus, amp;nbsp;ne cum male agetibus propter filentium condemnemur, corrigi Ä: emendari cupientes vniuerfosamp;fin-gulos Archiepiicopos,Epifcopos, Abbates amp;nbsp;Prælatos , nee non Capitula, Collegia,amp; Couentus, atq; alias quas-cumqj Eccieiiaiheas perfonas, euius-uis

GREtÖRltXIV. Jt nis ordinis, flatus, gradus,pfærogaÉiuçgt; præcminétiæ amp;nbsp;dignitatis exiftât, me-moratumHenricum quondä Nauar-tæRegê fequcntes,vel comitantcs,aut quoquoniodo ei, vel Principibus, aut Proccribus illi fauentibus vel adbæré-tibus fauentes vel adhærentes,audori-tatc Apoftolica tenore præfcntiumin Domino requirimus amp;nbsp;monemus, i-pfisq}in virtute fanólx obedientiædi-ftriâè pr^dpiende mandamus, quatenua fi^/fffpef^ßonis à Diumis, à regimine Ec-cleliarû, ac ab illarum ingrclTu, (^ßff-^ duumpercepdone earûdcm Ecclcfiaru, amp;nbsp;bcncficiorum fuorum quorûcum-quc quoad Epifeopos amp;nbsp;fuperiores: quo verbad alios inferiores, fub cxcó-municationis maioris, itemque amif-fionis omnium fruftuum fimiliter Ec-clcfiarum,Monafteriorum, amp;nbsp;benefi-ciorum Ecclefiafticorum quorumcu-que fecularium, vel regularium cuius-uis ordinis, amp;nbsp;cógregationis quæ quo-modolibet obtinent in titulnm , vel commendam,ac quoadCapitula,Col-Icgiaamp;conucntusinterdidi, cua Ec*

clefiaflici, aliisque Ecclefiafticis ccnfü ris, amp;nbsp;arbitrio noftro infligcndis, amp;nbsp;ir-rogandis pœnis,illico omni amp;nbsp;quacun- , que pollpofita mora, exccptione, aut cxcufarionc;ac ülccmintra tenhinum quindccim dicrum immediate fequé-tiumpoftdiem publicationis prxicn-tium literarum modo amp;nbsp;formainfra-fcriptis faciendæ, quorum quinq; pró prima, quinq; pro lecunda,amp; reliquos quinque dies pro tertia Canonica ino-nitione, ac tertio amp;nbsp;vltimo perempto-rio termino ipfis præfigimus , amp;nbsp;aflï-gnamus,ab codem Henrico,ac ab eins lèquacibus, fautoribus amp;nbsp;defenfori-bus, illiq; adhxrentibus Principibus amp;nbsp;Proceribus atque aliis, qui apud eum funt,omnino recédant,illumque amp;nbsp;illos prorfus déférant amp;nbsp;derelin-quant,neq; vilam cum eis focietaterri, fœdus, hgam, aut confuetudinem ha-beant,ineant,foueant,aut rennear, vel opem,prælidium,auxilium,conl]liuni vel fauorem cis diredè vel indiredè, per lè vel alium, feu alios quouis præli-to colore veLprætextu, aut alias quo- j modo- i

G R E G o R 11 X I V. 5)

Inodolibct præftent aut impendant» 1 Quod H qui eorû rc ipG , ac Omni do-i lo,amp; fraude ceffante non fecerint,nec [ ûdeliter adimpleucrint, cos in cenfu-ùsamp;pœnas prædiélas incidiire,amp; infu-perjd quod abfit intra alios quindccim diesproximè fequentesnó paruerint^ fedanimo permanierint obdurato, di-Alarum Ecclcfiarüm etiam Cathedra^ lium, etiam Metropohtanarü, amp;nbsp;Mo-nafteriorum quibus præfunt, ac qua-tumuisdignitatum, Canonicatuü, amp;: præbendarum,Prioratuum amp;Præpofi-turarum, Reétoriarû amp;nbsp;beneficiorum Ecclefiafticorum quorumcunque cü cura, amp;fine cura, quocunquetitulo, hono re,amp; nomine cenfeantur,aut ap-pcllentur,^gt;n»4«o»^'/gt;a’»iïw? ipjofa^o in-ctimj/è, tenorc præfentiû, de poteftatis Apoftolicæ plenitudine dccermmus amp;dcclaramus. Cæterum à fufpenfio-nis,cxcommunicationis mâioris, in-tcrdidiPcclefiafbci amp;nbsp;aliis cenfunsS^

, pœnis prxdittis quicunque in eas in* ; currcnnt,nu]lomodo abfolui, autli*

beratipofimt, neque etiam in foto có»

34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' B V L L Æ

fcicnriæ à quoquam fcculan,vc! cuius* uis ordinis rcgulari presbitcro vel prx-lato quauis dignitate ôraudoritate fun gente,nifi à nobis vel Roma. Pontifice pro tempore exiftcta,amp; prçterquain mortis articulo ', amp;nbsp;tune nó niü prédira cautione deparedo mandatisEccIcfiç, amp;nbsp;congrue fatisfaciendo,etia prætextu quarumuis facultatum amp;nbsp;indultoruin etiam occaßonc lubilei plenarij, vel Cruciate fancte, feu confeflionalium, quibufeunque perfonis Ecelefiafticis Iccularibus, amp;nbsp;quorumuis ordinum, etiam mendicantium amp;nbsp;militiarüre-gularibus,ctiaEpifcopali vel aliamaio-ri dignitate præditis, ipiisq; ordinibus ac eorum Monafteriis, conuentibus, domibus,Holpitalibus amp;nbsp;locis piis, aC exteris perfonis fupradiótis per nos, amp;nbsp;dida fedem amp;cuiusuisconnlii, etiam generalis, décréta verbo , literis aut quacunque fcriptura in genere vel in fpccic conceirorum,amp; innouatorum etiamdineiscafusin literis die Cœnz Domini legi folitis cxprcHi compre-hendantur, nifi de præfentibus noftris literis

Gregoriixiv. jy literis fpecifica amp;nbsp;expreHa, non autem per claululam,quorum tenores amp;nbsp;alias quafcunque claufulas generales idem importantes mentio fiat. Vtautêpræ-fentes noftræ literæ ad ipforurn Archi-epifcoporu, Epifcoporum, Abbatum amp;Prælatorum,necnon Capitulorum, Collegiorum amp;nbsp;conuentuum, atque aliarum fupradidarum pcrfonaruno-titiam facilius peruenire poflint, eas-dem noftras literas tam in alma vrbe noftra in Lateranen.amp; Principis Apo-ftolorum, Bafilicarum amp;nbsp;Canccllariæ Apoftolicæ valais,ac in acieCampiflo-ræperaliquem ex Curfonbus noftris, quamctiam in partibus Regni Fran-ciæ,in valuis fex infrafcriptarum, videlicet, Lugdunen. Rothomagen. Pan-fien.Aurelianen.Tliolofan.amp;Aquen. vel faltem quatuor ex cis, vel aliarum incodemRegno Francia: confiftentiü Cathcdralium,velMetropoIitanarum Ecclefiarum more folito legi, amp;nbsp;pub-licari amp;nbsp;inibi affigi, amp;nbsp;per aliquod temporis Ipatium affixas dimitti, cisque poft modum inde detrachs, ear urn ex-.

C “ij

^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V L L Æ

cmpla in cifdem locis panter affixa re-linqui mandamus. Dccernentesvt ca-rundem litcrarum publicatio ßefada fupradidos omnes, amp;nbsp;eorum quemli-bet perinde,ar6i:er, obliget amp;nbsp;afficiat, ac fi litteræ ipfæ eis, vel eorum ßngulis leftæ, amp;nbsp;perfonaliter intitnatæ atque jnfinuatæfuifl'ent, cùmnon fit venfi-jnile,ea quç ta patenteramp;publicè fada fucrintqpfos pofle quoquomodolibet ignorarc.Quia veto difficile efiet præ-fentes literas ad fingula loca, ad quæ 0-porteret deferri, volumus, vt earû tra-fumptis,ctiam impreffis manu Notarij publici fubfcriptis,amp; figillo petfomein dignitate Ecclefiaftica conftitutæob-fignatis, cadem prorfus fides Iiabeatur in iudicio,amp; extra ill ud vbiquc gentiûj amp;locorum,quç baberctur eifdem piV fentibus,fi client cxhibitæ,vel oftcnlx. Z^u/ü er^o emtsino homMum üeeaf hafte /taginaf» ftoßra requfj/fionis, moniftûfiù, ^fi^xioffis

mandatorum, dccretorum, amp;nbsp;voluntatis infringerc,t/c/ et au/ù temerano coit-trafre^Si quis autcmhoc attentarc pre-

Greg ORII XIV. j/ iüinpCentyWdignafto/te omnipofentk Dei, ac Bcatorum Petri, amp;nbsp;Pauli Apoftolo-runieiusle nouent incurfurum.Datû Romç,apudS.Petram,AnnoIncarna- ' tionis Dominicç,Millefiino^uingen-y*.;...e Ju-^^^niononagefimoTl^al.Martii,Pon- m--«t^'5^« t^catus noftri Ariiio primo.

L. Dat.

Af.reJirifei Barbianut

Jeiej^kx^i

ANno à Natiuitate D. millefimo quingentefimo nonagefim o pri-ï’^Ojindidione quarta, die vero ly.mê-^s MaijjPótificatusündiflïiminChri-fto Patris, amp;nbsp;D. N. D. Gregorij diuina prouidétia Papa: x 1111. Anno primo. Retrofcriptxliterx monitoriales eiut dem S. D. N. PP. ad Prçlatos » amp;nbsp;alias perfonas Ecclefiafticas RegniFranciç, ^clt;^Ç » publicatç,amp; intimatç tueront in Vrbe Roma, in valais Bafilicarum La-teranen.amp;PrincipisApoftolorum,ncc non Cancellariç Apoft.amp;in acicCam-

C jij pidorç,

Jg B V L. G R E G o R. X I V. piflorç,amp;inibiaffixæ, acficaffixçpçr aliquod temporis fpatiû dimi/Tç ßmili-terfuerunt, eisque poftmoduminde refixis,amp; detradis, illarû copiç leu exempla cum his originaUbus aufculta-ta,amp;concordatain eifdemloeis affixa relidafuntiuxtaearundem, amp;nbsp;literarum forma amp;tenorem, per nos Oda-uium Taghetû, amp;nbsp;Nicolaum Drouyn prçlibati S.D.N.Papæ Curfores.

Pompeux GaerraMa^.C/frß