3

HISTORI A

DE VITA ET

REBVS GESTIS

riorum ; ex illuftri amp;nbsp;perantiqua Comitum Schaumburgiorum gente: Cuius deinde ftirpe editi amp;ijdemSchaum-burgij amp;nbsp;Hoifatij Comités atq; Duces,

Excerpta de Annalibus H E L M O L DJ, Presbyteri Butzouienfis, qui per eadem temporarvixit.

?'’^»e adiecimuf è Cranc^Saxonii Synopßn,quagentüSchaam-^ur^ü pn^nordia,^per contme^fesfingui^ü gradt// aä aut^orif ^J^i/e afatem eleduéfa propa^Of fa^^ 'uere tj^am elilucidè ex^ planafur.

Apud Andream Wechelum,

. M. D. L X X X.

R E L I G I o s ! s s.

PRINCIPI. ILLVSTRIBVS

ET GENEROSIS DOMINIS, DN. HERMANNO, AntiftitiMindenfi,d,n. wilhelmo, PræpofitoHildesheimenfi,DN. ANTONIO, DecanoColonienfi, d.d.d. lODOCO, adolpo

amp; ERNESTO, ComitibusHoIfàtiæ,Schaumburgiamp;

Sternebergç, amp;c. Dominis fuis

clcmentiffimis: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

REINERVS REINECCIVS S T EIN H E MIV*.

H ijs, quibus respra:clarègeflas tranßnittere adpofleri-tatem curie fluit, aliqui hancpeculiarempraflitere opera, ut ab hifloriaperpétua corporeßiuncdas taquam osrcßtr-amyi^c^w inflituerent. Et exeelluere quidem in4}oc argumetigenere,e ueteri^^usiPlutarchuSif^milius Pro^ bus,Cornelius Nepos, Suetonius,Plinius lunior: è recen-tioribus Paulus louius, Georg. Fabtiicius,Henricus Pantaleon amp;^lij. N^ caret id infl itutu utilitatis fuclu exi-mio. Ht ne enimperfiquarßngula,proponuniur tanquam in viuofleculo ^ uirtutum amp;nbsp;quot;vitiorum exempla, ^ uaproponuntur, ut cum iUa decus Cgloria,hacpernicie^ amp;nbsp;uituperium flquantur, nonpoßit non in ca mens de-ferricogitationematq; curam,utamareaSlioneshoneflas, nbsp;nbsp;odifleflagitiaocciptat. Enimuero omnium iUi inß reSlißime conßlunt, qui in quo decurrere quaßuirtutis ßadtoJatagunt,de eo exempla ahorumßmiliaßbiproponunt. Sic enim,ut de inßnitis 'vnumatque alterumdttingam, Es EpaminondadThebaniimitatioflummosreddidit ^edatoresTimoleontem Corinthium, Philippum APacedonem amp;Philopœmenem Hrcadem: C NenophontcaEs KJ^j« 's'c^aii^i^ontf^entiflimumlmperatoremSv-ßonem^fricanumgt;.

Cumigitur nuper florte annales Helmoldi, quemßcerdotioperflunSlum (uulgo Heflyterum amp;nbsp;Paflorem uocant ) in uico But'^e agri Lubecenßs accepimus tem-for^bus HENRICI Eeonis,d quoilluflriß. Ducum Brunfluic. Es Lunaburg. domus reltqua efl,in manuspumßflem,Es id opera dedißem,ut typisprodirent,excerpflinde

ADO LEi I i.Comitis Nordalbingia HolJâtorum amp;nbsp;Stortnariorti hißoriam, Di^na enirn viß e/î,ejuafeparatim ederetur: Ktßc^uern forte integrum ^^Joßtionü corpus ^tfatigaret,m hoc -veluti amœno diuerticulo[e recrearet. Ndautem îrKûijLud^v hoc hco de ^do Iß) animus efl: Et t^uibus idem maioribus edi tus fit,quam pofleritatem re-b(jüerit,infrdè Cranciodabimus. Hoc optdrim,feitiper Germaniamnoflramherois iÜius quamfimilimosprocreare: Q^ppe qui amp;nbsp;relgionisfludioflngulari enituerit,amp; cum armorum traeîatione cum exquißtam in litteris eruditionem tu multarum lin-ÿiAriimco^nuionein coniunxerit. Kr capere de ipfo exem^lam ac documenté liceat.

^a ij

EPISTOLA DEDICATOR! A.

(j nates in toga, ejuales in ar mis Principes effe oporteat. P7unc de Pdoraalbingia,cut en imperia j^dolfasprafnit,addo,intelligi ea ad Cimbricam Cherfonefum traéiunj,^ue ^Ibis amp;nbsp;Oceanus Germaniens clandit. In ^na Helmoldnsgentesnominauit:Ho/Ja-‘ taSjStormarios amp;nbsp;Ditmarfis. Eadem Caroli Adagni armis edomita,primnm Francis deinde Principibns Saxontte paruit. Ine^nibus LOTHARivs CaJ.Holßtiam^ Stormariam Adolfo Sebaumburgio, ^nem nos primum nominamus,attribuit. Nam Ditmarßam p^nliarem turn ComitemJuum retinuiUe,ex Helmoldoplanumfit. Et t^Ute poßmodo pronindam illam mutationes exceperint, Cran dus narrat, amp;nbsp;lujuidins eo libeüo explanatufj qui de beUo Ditmarßcofuperioribus annisprodqt. Marißtau-tem deinde Holßtia ^ Stormaria ._^dolßßamilia. De qua cognoßere omniaple-nius 'vol?^tem ad Craneq expoßtiones remittimus.

Inßripßautem banc qualißunqt^ indußria opeUam noßram Exce/ßtati N. reli-gioßß-.dntißcsjllufires amp;generoßDomini,quodaconditore^dolßogennsamp;ori-ginem ducatts,neq;ßmmi berois memoria nonßudere ExcelJ. K. vehementerpoßit. Si enim externos ob virtutem admiramur, quanto magis boc de domeßieisfieri con-^ uenid cum in iÜis finis tant um cognitio i^t, bi decusproprium pariant atq^ comple-^ di^tur. ÄPe quidem vt appeUere ad banc explicationem animum caperim,tum débita iüußrtgenere editis,atq) inprimis de repub .praclare merit is obßruantiajtu er^a patriam commnnem Saxoniam pietaspermoutt. Nota enim buius intentespraci-puas très,boc eFi,Oßualos,^n^iuarios amp;'^ß:ualos dißindio vetus.In qui bus finauds vt bodie etiamnnm illußris Sebaumburgia domuspoßeßiones retbiet;ita ^n- ' ^rinarqs CSCcfinalis in Ärcbiepißopi^^olonienßbusprincipes aliquot ledißimos dedit. Âceedebat ^ boc de Excelß T. peculiafe3 yidolße Comes, quod quo tempore Niteberp^a opt.artiumßudß opera dares, cadem academia me etiam alumnum ha-bnerit. Proinde voluntate^Excelf.D.dignabitur ofificium noßrum dementi, neqßuo iure vet eres laresßroßpnepotesquaß pofiliminio repeevntem “^v tac^yvovtedo excluder. Ego vbi boc^ rwe^yßveta^.a. noßrum non plane ingrat umßuißeperßexero, ad maiora deinceps in illußris domus veßra bißoria aggredi conabor. Habet enim da ' in quem ingemum excurrat veluti campum amplißimum : Et. deedßilicet,at^jpius ' edpatriafiada reßerre laborßcurfdum Poetam,pium itidem C cum ampliß.ß'udu coniundumj in lUußrium ßamiliarum memoria eelebranda operam

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poner^ ExcelfiNbenc^^ßeliciter valeat. Francoßurti

a.1 Kiddrum AI. Kllbr. D. KIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CIO. !□. LXXIX» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HISTO: '

ADOLFIH. COM. HOLS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

fifortepoflctinhoc pucro fanditatis eins expenmentum caperc. Cuius incredulitati, Veluti diuinicus cdoêlus vir Dei, remedium prouidens, puerum prêter morem iuiïit fi- 4in'Mt»M»» Happlicanxæteros enim verbo tantum confignauit. Hunc veto exhibitum, manibus “ ^^/‘* excepit, oculifquc morofa contredatione vilum reftituit: Deinde genua contrada corripiens, iuflitcura cuttere ad gradus, manifeftadans indicia recuperati tam vifus quam greflus.

AudicnsNiclotus,rcgulusObotritorum,quiacongrcganduscfletinbrcuiexerci- Cap. 65. tus ad dedruendum eum, conuocauit vniuerfam gentem fuam, 3^ ceepit xdificare ca- Nidotus. ftrumDubin, vt elfct populo refugium in tempore neceffitatis.DifCxitquenuhcios adComitem Adolfum, commonenseumfœderis, quodpepigerant, hmuletiamro- ^‘tdfusc. gansprxbcrifibi facultatemcolloquendiei,amp;confi!ioparticipandi. Cumque Comes ‘(quot;^‘quot;{^^^‘^^g renucret dicens, hocincautumfibi propterofFenfamprincipurn, illemandauiteiper rf^mHat. nuncios,dicens : Decrcueramquidemcfleo^ulus tuus,amp;auris tuainterr^lauorum, quam incolere ceepidi, ne quas patercris moleftias Slauorum, qui olim \^gircnfium terram polTederuntjamp;cauiantur ièpriuatosinjpftêhxreditatepatrumfuorum.Quarc ergodiiïïmulas amicum in tempore neceffitatis? Nonne tetatio probatamicum ? Hac-tenuscontinuimanusSlauorum,nelçderentte,nunc tandem libctrArahercmanum, amp;permjtteretetibimet, co quodfaftidierisamicum tuum,necrccordatusfuerisfœ-deris,amp; negaueris mihi faciem tuam in tempore neceflicatis.Dixeruntq; nuncij Com* ins ad Niclocum : Quod Dominus noderhac vice non loquiturcibi, impedit ca quam noftineceffitas. Habe ergo adhuegratiam fidci amp;fponhonis tux ergaDominumno-ftrum,vt fi vidcris contra eum bella Slauorum dam confurgentia,prxmunias eum.Et promifirNidotus. Dixit ergo Comes habitantibusterræfuç,habetecautelamiiimen- fidei. torum amp;nbsp;fubftantiarum vdtrarum, ne forte rapiantur «à furibus vel latronibus : de publico veronericulomeumeritprofpftere, ne qua ftnprouifi exercitus incurfionein-uoIuaiTlinf. Putabatenim virlapiens, repentinas bcllorum iadurasfefe confiliocon-clufine,fedresaliterccfl'crunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sentiens enim Nielotus irrenoiiabilerf^heiurate expeditionis profedioncra,cl.àm CAP.^4. parat nauale m exercitum, tranfmiffoqs freto applicat clalFem ad odium Trauenx, pet- Kiclolus la culTurusomncm'V/agirenfiumprouinciamjpriufquamSaxonum exercitusinfunde- “’'’”'^‘ retur fuis terminis. Trafmifieq; vefpere nuncium Sigebtrg, co quöd promififlet Com-iti.prxmunire cum,fed fuperuacualegatione: Comes quippedcfuir,amp;:nó erat tempus ^‘’*^g'^^g^^‘^i exercitum. lllucefccnte ergo die, qua Sandorum Iohannis amp;nbsp;Pauli palfio venerandacelebratur,defcendit naualis Slauorum exercitus per odium Trauenx. Et eines Lubicanx vrbisaudito murmure exercitus,indamauerunt viros vrbis,dicentes: Audiuimus vocem damoris maximi, quafi vocem fuperuenientis multitudinis. Mife-runtq}adciuitatem,amp;:adforumnunciareeisiit)minenspericuIum.Sed populusmulta potationeebrius, neq;dratoneq5nauibusadmoueri potuir,quoufqjhodibuscircum- dadesLub,. uallati,naues merdbusonudasiniedo igne^erdicètrunt. Interfediquefuntillic eo die ad trecentos amp;nbsp;co amplius viros. Rodolphus facerdos, amp;nbsp;monachus, dû fugerct ad ca-drum,prxucntus à Barbaris,mille vuincribusconfodused. Porrohiquiincadroerat, biduo atrocidimam obfidionem perculerunt. Dux quoque equitum turmxomnem V'^agirendum terram peruagantes, quicquid in fuburbio Sigeberg repererunt, demo-liti funt. Pagum quoque, qui Dargune dicitur, amp;nbsp;quicquid infra Trtuienam aviris n^-x«««. Wédphalis, Hollandis, exterifqsextraneis populis ineukum fuerat,flamma vorax ab-fumpfit. Feceruntque cxdesvicorumfortium, qui forte armis obfideretcntadcnt,amp;r duxeruntvxoreseorumamp;filiosin captiuicatem. Peperceruntque virisHolzatcnfibus, Hsi'aHab qui habitant vItraTrauenam ad ocddcntalem plagam Sigeb^g, fubditcruntquein agris oppidi Cuzalinx, amp;nbsp;non adiecerunt vitra progredi. Villas prxterca, qux crant ia nbsp;nbsp;* •

campedribusZwcntineuclde,amp;:extendunturariuoSualen,vfqueadriuum Agrirae-Ion,amp;lacum Plunenfem,nondeuadaucruntSlaui,necquicquaattigeruntdefubdan-tijshominum illic degentium.Sermo fuit co tenf^ore omnium orepertritus,quofdam suj^efH ft». Holzatenfium, hoe perturbacionisraalumconflaire propter odium aduenarum, quos '''quot;‘’'’“• Comes late congregauerat ad incolendam terram. Vndc etiam communis iadurq fo-li Holzati extorres inuenti funt.

A a iü)

HISTORIA DE VITA

C Av.éy. nbsp;nbsp;nbsp;Cornes autem nofter conuulfas reparans amicitias,fecit pacem eu Nicloto, amp;cu[a

jititifui not exteris orientalibus Slauis. Nec tarne intègre credebat eis, eo quôd fœdera prima vio-l^flcnt.amp;rpcrcuftifl'cntterramfuamattritione maxima. Cœpitqucconfolaripopulum •s/'««- fuum,quemvaftitashoftilisattnuerat,oranseos,nccafibusaducifiscedercnt,hoccog-pofee^tes, quôd Marcomannes oportet durant habere patientiam , amp;prodigoseflc fanguinisfui. Inrcdimendisquoquecaptiuisdeuotusextitit.

CAp.68. Modicum temporis effluxit, quo Wagirenh terrx de præterita calamitaterefpirare

D* coneeßumeft, amp;nbsp;eccenouapræliafurrexeruntab Aquilone,quæapponerêcdolorem

do!oii,vulnusviilneri.OccifoenimErico,cui nomen eracEmunjremanferunttriage-nimina regum, fcilicet Sucin ciufdem Erici Hlius, Waldemarus Canuti filius, Canutus • Magni filius. Qui cùm adhuc infantuli eftent, confilioDanoriimpoficuscfteistutor quidam EricuscognomentoSpac,qui regnumeum regia fobolerutaretur.Fuitque vie iilepacifiqjs,cumtranquilliratecreditult;nfibigubernansreghum,nifiquôdSJauôtuin furijs minus obftitit. Nam latrocinia Slauorum eo tempore folito plus inualuerunt. SendensautemEricusappropinquare^iiem mortisiux, conuocauittresadolcfcentes rcgios,3dhibitoqucmagnatum tonfilio, Sueindcftinauitad regnum, Waldemarura f.iMorertx amp;Canutumhçreditatepaterna iuftiteftecontentos,ordinatifquetaliterrebus,defun-carutussue ^^^^^'^‘^^mota,CanutusMaguifilius,ruptacuratorisfuidifpofitione, cohatus eft ijontijcmulm, ampere regnum■, mouirq5contraSuenonem prxlia magna. PorroWaldcmarus par-\i/aidemana j^j Sucui adiuuabat, amp;nbsp;commo ta eft vniuerfa Dania, amp;nbsp;vifa funt magna fignaih cœlo PraJi^ia. ^vcrfi|S aquilünem,fpeciesquafi igneamm facularum,amp; humani cruorisfimilitudótu-tilantis. NecFefcllerunt porrenta. Quis enim ignorât ftrages fadas, fadas, inquam, in AJoißtiahv- co prrlio ? Certabatergo vterque regum afcifcere fibi Comitem noftrum, miieruntç ' /tbaMul^ nuncioscumdonarijs,pluraotlcrenresamp;ampliorapromitictes.Complacuitq5Com-t ran fit ad Ca iti ad Canutum, habitoque colloquio, feciteiSiominium.Quodfadumcftzelatus TiZ'^/uicon. Sucin,afluroptaqj manu armata, tranfimtin Wagirenfem rerram,amp;ruccetld‘i-t*Aldcn-temtuM vi. burg,amp;demolituseftoftnem terram mar^mam,amp;:digrediensindefuccenditfubur-('jclt;tur. biumSigeberg,amp;qua:cunqueincircuituemseranb, voraxabftimpfitfiamma. Huius tthtl(rHs,nit autem mali fuit author Ethclerus quidam de Thethmarfeiahatus,qui diuitijsDanorü marfm, Adat ftiblcu3tus,omnem fottcm dc Holzatia fibi füciauerat,fadufqucdudorregis,volcbat ji)»flii. Comitem prouinciapcllerc, fcrramque eius addercrcgnoDanorum.Quodfaduni cüminnotuiftbt Comiti,tranfijcadDuccm,vtprotcgeretur«bco. NeceniminHolfa-tia tutócófiftcrepoterar,eoquódincreuiflenthominesEthelcri,quiinfidiabantufvit5 »Iry^J^ei. ha- cnis.Quicunqi voluiflet fieri homoEtheleri,venicbat vtacciperetinmunereByrruin, fidiiwrru- elypeum ,vclequum,atqjdonishuiufmbdicorrupta, repletaeftterrafeditiofis.PrtC-tïmriwiu cepitergo Duxomni populoHolzatorum amp;Sturmariorum,vt ficubircpertifuilFent

- AMfifrttf hominesEtheleri,autrenunciarcnth5minio,autprouinciafecederent.Etfadumeft ^‘** ira : iurauitqucomnispöpulus.ftarc ad mandatum Ducis,amp;obaudireComitifuo.So-Haifatiariof- ciatu^fcft fibi vir Holzatcnfisin di^illa.f^ditiofis omnibus au t reduâis in grariam,aut /’aumreJiut. prouincia pulfis.Mifitcfgo Comes nuncios ad Canutum,fuggerensvtqu3ntocyuscü

exercitu venirèt,opprcfliirusSucin. Ciiietiamoccurritcumquatuormillibusexpedi’ torum,propeSlefwicli. Fixeruntqjcaftralongisabinuicemfpacijs. Morabarurautem S«eininciuitateSIcfwich,cumnonminimabeIlatoriim manu.VidensergoEthelerus Princeps exe^itus Sucin,quia duplicata funtmala, multufqueexcrcitusvenit ad obfi-dendum eos, abijt adCanutumindolo,dataqücpecuniaPrincipibusfediixitadoIe-fcentiamCanuti,vtrediretin tcrramfuara,infc^oComitcAdolfo,amp;dimitterctcxcr-citum in locum ftium. Prxfixisquoqueinducijs, fpopondit fefincbellopacem Danis redditurum.His ad libitum pera(ftis,rcdijtEthciei usSlci'wich,manêpugnaturuscum Comité, A: pcrcuflurus eum repente. Eo veipere quidam familiariùm Cofuitis erat Sîeiwich,quifentiensea,qua:clàm parabantur, tranfijtcum fcftinationclacum,amp;venions in caftra, dixit ad Comitem : Decéptuses, ôCornes,deceptusarquepeftunda-tus es. Canutus enim,amp; cxercitus eins, in quorum auxilio tu venifti, reuerfi funt in ter-

ram fuam, amp;nbsp;tu folus hïc iaces. Ecce venturus eft Ethdcrus diluculo pugnare tc-AMfat fire. cum. Comes ergo fupra quàm credi poteft admirans impofturam , dixit ad fuos: tér* * ' Quandoquidem in medio myricx confiftimus, amp;C equi noftri afficiuntur inedia, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonum

t

7

ALFONSI IL COM. HOLS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ y tjonumed noshinc [ranßrc,locumq;qu3erere caftrisopportunum.Senfitergoexer-citus,aniraum Comitislraiftralegatione concuffum. Moueruntqjcaftradcloco,qui dicitutCuningisbo, verceruntqs iter verfusEgdoram.ranra amemfcftinantia prater- C*»/»^»^»; lapli funt,vt veniente Comité ad Egdoram de quatuor millibus expeditorum,a?,ix qua-lt;lnngcntici!meorepertifuerint,quosCoi'nesadhortans, ait: Licet fratresamp;amicos nofiroshuiusignarosreifugaueriicafustimor, mihitarnen vtilevidetur,noshïccon-liftercpropter euftodiam terra: nodræ, quouiquediredisnuncijs, certiuscognofca-naus, quidaditenthoftes nodri. Statiraquemifitnuncios, qui veritatem perferrenc. Quibusapud Slcfwichcomprehcnfis,amp;:invinculac5ieólis,dixitEtllelerusadrcgem Expitr^tru ^milium fuum. lam nunc feitinandum eft, amp;nbsp;eundum cum exereitu, quia facile cd, £^quot;JJ^»‘j.y^ ^ütradatur Comes ifte defolatus in manus noftras.Q.uopercuflb,tranlibimusin ter- none ait ffit-^ 'rKrcius,amp;abriccmur ca pront Iibticric. Et abicruntcum manu forti. Comes ergo irri- ^'«”««‘«-tdius^quianuncij iuxta placitum nonveni/Teat, aliosmifitnuncios,quivi^hoftibus cum celeritatenunciauerütComiti.Ille licet intus mordereturfuorum paucitate,elegie tarnen,vittutis intuitu,confligere,dixitqjad4bcios:En tempus eft,ofoeij,quo com- ^^o^fi^ß^l periendumdt,vbilitviraudax, amp;virturiscontinens, quiruinaspronusexcipere velir. cohortâ^n Sæpiusmihiquidem anoftratibusobiedum eftcuminfultationc, quafi cormuliebrc amp;fugax habuerim, qui bellorum iaduras plus lingua quam manu propulerim. Et hoc quidem nonimprudensegi,quotiesbellafinc/anguinecaueripoterant.Nuncautem, v quia immanius periculum indiget opera manuum, videre iam fas eft, fj fœmineus mi-hi,vt dicitis,in(ic animus. Quin potius videbitis, dante Dco, mihi corineflc virile:^ni-,^ mæquior autem ero,ft veftraconcors mecum fuerit voluntas,ft defenfioné patrix me-cutn coniurata mapu fteteritis. Hoc enim loco prxfidium pugnx ftagitat,amp; fugç tere-cundia,amp; certiflimum patrix excidium. Hxc cum perorafter Coincs,gratula ti lunt fo-cihgrandiqi iuramehto fe obligauerutft, vt ftarent firmiter pro falutc ruimer amp;nbsp;patrix. Prïcepï?ï1^ Comes eftringi pontem,amp; pofuit euftodiam in locis quibus perroeabilis cratfluuiiis. Venit autem nuncius, qui dicer^ hoftes tranfduci prope villam, qux dici-turScullebi.FadaergoorationeachDeum, Comes feftinauit pugnarc cum bis, qui seaßtbi. tranldudifuerant, priulquam vniuerfus tranfiretexercitus.Scatimquevbicongrcfli ^^%/'^ funt,Comesequodeieduseft,amp;fuerunteiprçfidioduomilites,quiftibleuatumequo reftituerunt. Et fuit pugna vehemens, amp;nbsp;vidoria vtrinqj îmbigua, quouf^ vnus partiû Comitisproclamauit, vtpelitesequorum,quos boftesinfidebanr,fortitercxderen- ‘^ff‘‘f‘gt;s^lt;»^^ tur,fadumqj eft, vt cadentibus equis,feirores quoqs loricati collaberentur, gladijique noftratumprotritifunt,amp;:ceciditEthelerus,amp;cxterinobilesautoccififuntautcapti. Ethitri cf-Qriod videos Rex exaltera ripa fluminis,amp;qui cum eoerant,petijtfugam,amp;reuerfus g'^^^^^^^r^ eft Slefwich. Sed amp;nbsp;Comes reuerfus eft,clarus vidoria, habês captiuos infignes, quorû »«. pecuniadebitisfuisaliquantifperalleuiatuseft.I^abuitq;decxteroprxcipuâterrxfuç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-diligentiam. Q^otics enim motionis aliquid infonuit,aut de Danis,aut de SIauis,ftatim ^. collocauit exercitum in locis opportunis,videücet'Frauenemundx,fiueadEgdo|^m. Fueruntqj parentes mandato eius plebes Holzatorum, Sturmaîiorû amp;nbsp;Marcomanno-tû. VocanturaûtvfitatomoreMarcomanni,genresvndecunqjcolIedx,quçMarcara M^mw^a-incolunt. Sunt aut in terra SlauorumMarcxquamplures,quarû no infima noftraWa- quot;'’ girenfis eft prouincia,habcns viros fortes,amp; exercitatos prxlijSjtam Danorü quàm Sla-üorum. Super hos omnes fundus eft Cornes honore Cometix,fecitq5 iufRtiam popu- ^^fM» lûfuo,compacansdiflîdentia, amp;oppreflosliberansdeman,upotcntiorum. Clerofuit u^j^n^ apprimè beneuolus, quem nec in fado nec inverhopaflus eftàquoquaminiuriari. Te.;-..h.eiigt;i.i-Mukiim vevolaboris adhibuit in edomandisrebellibus Holzatorum: gens enim libéra ”jf^i^f'\^„ amp;ceruicofa,gens agreftisamp;indomita,detredabatferreiugum pacis. Sed vicireosal- tuihaicS lt;ij* tiorfenfus^iri,amp;philofophatuseftineis.Multisenimprxcantationib.al!exiteos,quo- '’l^‘‘'' * tifq}duceretfublorum,illos,inquam,onagrosindomitos. Viderit,qui voluerit,faciem Miti/amt a-gentishuiusimmutatam,eosfcilicet,quifoliti quondamfuerant,Sçuum caputabderc ^“^fi ‘‘‘'-*-laruis, Etdeprxdandistenderedecipulas,furariquçraperenonpoterant, viderit,in '^’“‘' quam, eos conuerrifle mores,amp; reuocafle greffus ad iter pacis. Nonne hxc eft mu ratio y;X^^ ''y^' dexterxexeelfi.? Poft hxc reconcilia'tus eft Cornes Suein, régi Danorura. ilie enim « «• nbsp;nbsp;nbsp;;».

crebris profperatus vidorijs, Cantitum eiecit de terra, amp;; ad Saxoncs propuhmr,, ^XX^J^^i

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HISTORIADEVITA

apudiiartui. exuiare eoegir penes nominatiffimum Hartwigum Archiepifcopum, qui dariffimo gum Archief, ggjjgfg jjmuj^jjjjguapojJebathïBreditate.

CAi’.yo. nbsp;nbsp;Hartwigus Archiepifcopus, propter generis nobilitatemduplieiprincipatuclarus,

Hartuici Ar~ magno ftudio cnifus eft pro recuperandis fuffraganeis Epifcopis, vniuerfa: Daciç,Nor’ nXTreXw wegiæ, Suedias, quos Hammenburgenfi Ecclefiaï quondam pertinuilfe, commémorât antiquitas. Sed cura obfequijs amp;nbsp;varijslargitionibus niJprofeciflet apudPapara,amp;: Cadarem, neomninocatererfuffraganeis, aggreffuseftiampridem abolitosEpifco-vic^mkiaz. ^patiisSiauixfufcitare. Accitumergo venerabilemfacerdotemVicèlinumAldenbur-»lt;7/^^;.»4 g‘^nfifediconfecrauitEpifcopum,cùmcfretætateprouedus,amp;:manfiflctinterraHoI-*«• nbsp;* zatorumjo.annis.Porróin Mickelin'burgordinauitdominumEmmehardura,amp;co-

e^hardut fecratifuntamboinRoireucIde.miffiqueinterramegeftatisamp;farais.vbieratfedesSa-tanx, amp;: habicado omnis fpiritus immundi. Fadaque funchxcinconiiikoPuce^oc ? Comité noftro. Vnde accidir,vt amicitte, qua: erat inter dominu Vicelinum, amp;nbsp;Com-Mf^c^amp; ff^æ noftrum, deinceps tufbata fit : Nam antea eum vt pattern venerabatur. Tulitque Viceimum. décimasomnesanniillius, quxPontiffci nouoprouenirepoterant, needimifitexeis paruasrcliquias,

C A p. yr. nbsp;nbsp;^” diebus illis congregauit Dux excrcitum,vt abiret in Bauariam, amp;nbsp;requirbret du-

lienrieus tea catum, quem Vitricus fuus, Heinricus, frater Conradi Regis occupauerat. Venir ergo ad‘^v''edr ^^^'^^^DominusnofterEpifcopusVicelinusLuneburgi,rogas vtfemperfolebat, pro utm aMari- Epifcopatus fui promotionc. CuiDux,faciam,inquit,quodhortamini,fiadnosrcfpc-(‘•‘'gt;- «ihin»iiaberc volueritis. Ad quem Epifcopus,paratus fum, ait, propter eû, qui fe humi-liauit|)ropter nos, meipfum in proprietärem dare alicui de clietibus veftris, nedum vo-bis,cui dominus ampliorem inter principes contulitmagnificentiam,tageneris,quam inaaguratn potentix.Ethisdidis fecitquod i^ceflitas imperabat,amp;fufeepitEpifcopatum pervir-pa^^wr^us gamdemanuDucis. Anima:quiorautemfadu^Uxait:Quiavidemusvlt;Mobcediengt; ‘ilt;»“gt;t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes effe voluntati noftra^oportet amp;nbsp;nos fanditati veftra: condignamgererdreuerentia,

amp;:petitionidecxteropronioresadefre. S^^quia nunc inprocindufumusitineris,amp; ordinatio veftra: caufæ prolixins tempus requirit, lt;Samus interim Vobis villam Buzoe, quara petiftis,cum fua pertinentia Dul2aniza,vt ædifiectis vobis domum in raedió ter-ræ no ftrie,amp;: pra:ftolari poffitis reditum noftrum. T une enim propicio Deo difponen-disrebus veftris propenfiiisinlfabimus. RogauitqueComitem Adolfum, vtliuicdo-Adoific. in nationi prxberct aftenfum. Cui refpondit Comes,ex quo fltxus eft ad pietatem, decet

eundemamu- nos voluntati ciusoccurtcrc, amp;nbsp;pto poffie noftro ei fuffragari. Poffiedioncergo, quarn a munificea- jj^j^jj^yjDnxpermificEpifcopo,amp;: egopermitto. Infupercedodemedietatedecima-rum, vt cedant m vfus Epifcopi,non ex debito, fed exgratia veftrj, eo quód resEpifco-pales needum ordinary fint. Commi^t ergo Dux cuftodiam tcrrxSIauorumarque Nordalbingorum,Comiti noftro,compofitifqs rebus in Saxonia, profedus eft cü mili-

tia, vt reciperet ducatum Bauariæ.Porto dudrix, domina dementia, remanfit Luac-burg^fuitqj Comes clajiffimusinaomodDuciSjamp;officiofus in obfequiodudricis,pa-terqj cófilij. Quamobrem venerabantur eum principesSlauorum, maxime verb reges Danorum,quiJaborantcsinteftinobello,certabanteumprçueniremuneribus.Canu’

tus enim, qui profugus exulahat apud Archiepifcopü, côflato de Saxoniaconduditio exercitu,reuerfuse(tin Daniam.Etadditifunteiomnespcnè,quihabitabantIüthlan« suenaamuiü dix. Hoc au(ïito, Suein contraxit maritimas copias, tranimifloque mari,venitad ciu^ gemmafraha j-^jgp^ ‘V/ïberg£c,amp;: commiferunt reges prælium,amp; fufæ funt copia: Saxonum, amp;nbsp;ad in-^” ^^ ’ ternecionemdeletæ. Canutus fuga lapfus venir inSaxoniam. Poft modicum tempus,

bro per fines Holzatorum itineranti, Cornes nofter bencficus extitit, præbâis condu-dum.amp;cæccra b umanitatis officia.

Indicbusautenî,qiiibusDuxabirat* venirNiclotusprincepsterrarObotriforum ad dominam Clemen tiam dudrice, Luneburg,amp; côqueftus eft in facie eins, amp;nbsp;amico-^r44»^lt; rüDucis,quiaKyciniamp;Circipanipaulatimrebellarecceperint,amp;obnititribatisiuxta

moremperióluendis. EtdeftinatuseftComes Adolfus,amp;populusHolzatorüamp;Stur-Adoißif,pa- mariorü.vtadiuuarentNiclotü,amp;coercerentrcbcllionêcontumaciu. AbiitqjComes pulartum co^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

piaiuditiiar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emir

ADOLFI II. COM. HOLS. t!iccouc,amp;:abieruntillucEpifcopüsamp; Comes, amp;fignauerunt atriaxdificandisEccle-filsCreuit ergo op us Dei in Wagirenfi terra,amp; adiuuerunt fe Comes amp;nbsp;Epifcopus ope ^^jjf^^^^*quot;

''•caria. Circa id tempus rexdificauit Comes caftrum Plunen, amp;: fecit illic ciuitatem ji^. amp;forum. EtrecefferuntSlaui, quihabitabantinoppidis circumiacentibus, amp;vcnc- ^^’quot;• runtSaxones, amp;habitaueruntillic. DefeceruntqueSlaui paulatiminterra.Sedamp;in ^Ui’amc^ terraPolaborum multiplicatçfcilicet Ecclefixinftantia DominiEuermodiEpifcopi, ioai£. amp;HenriciComitisdeRacesburg. Veruntamen prxdas Slauorum needuminhibere ^w^^c potcrant, fiquidem adhuc mare transfretabant, SivaftabantterramQanorum, nee Kaceshur^, dum receflerant à peccatis patrum fuorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raticaquot;”'^‘'

Dani femper bellis laborantes domefticis,ad forinfeca bella nullam habucre virtu- (- ^ p 8y tem. Nam Suein, Danorum Rex, amp;nbsp;vidoriarum profperis fucceffibus, amp;nbsp;Cxfaris au- scomma ia ' thoritate firmatus in regn urn, gente fua crudeliter abufus eft, propter quod.vlcifcente Deo,noiiiirima cius infœlici exitu conclufa funt.Videns autem Kanutus,xmuTus eius,

ttiurmurpopuIiaduerfusSuein,mifitamp;vocauit''Ji/aldemarum,quifuitpatruelisamp;:ad- ^i^tyraaa». tutorSuein,amp;fociauiteumfibi,dataeifororeinc8niugio.Certiorergofadusdeauxi- *”J^*^^£ lioeius,innouauitaduerfus Suein confiliamala. Cumergo cflctSucinrex in Seland, demarioa-

Venerunt improuifi cum exercitu Kanutus amp;:'Vi/aldcmarus,vtdebelIarentcum.Illc

ergo propter crudelitatem fuam defertus ab omn ibus,quia non habuit vires confligen-di,cum vxore amp;nbsp;familia fugit ad mare, amp;nbsp;transfretauit in Aldenburg. Quo recognito, Comes Adolfus vehementer extimui t/virum fcilicet potentilTimum, cuius frenum in

maxillis populorum omnium Borealium nationum,rcpentèdeiedum. Cupientiergo trahfire per terram fuam multam exhibuit Comes humanitatem, diuertitquein Sa:j,o« ttiamadfocerum fuumConradumMarchionemdeW^ithin, amp;nbsp;manfit illicannisfcrè duobus. In tempore illoDux nouer He^nricusadijt cwriamRatifponx, ad recipien- ^.^^^^^ dum ducamna Bauarix. Slquidem Frethericus Cxfar eundem ducatum patruo fuo Hinricus 1,19 abftulit,amp; reJäiditducinoRro,eoquódfidelemeuminItalicaipcpeditione,amp;cxte- ffcxpquot;“^ risnegocijsregniperfenferit.Etcrcarumeftcj^mennouum,HenriGusLco,DuxBa-uariæamp;Saxonix. Peradis ergo rebus ad votum, Ducem curiaredeuntem, adierunt ^deunden PrincipesSaxonix,interpellantesvtfieretSueinauxilio,amp;reducereteuminregnum f^^£^ fuum.PromifitqueDuciSueinpecuniamimmenfam. ColJpda ergomaximamihtia, Expéditif Dux nofter hyemali tempore reduxit Suein in Daniam, amp;nbsp;ftatim apertxfuntei ciuita-tesSlefwich amp;c Ripa.Non tarnenvltr.aprofperari poterantinnegocio. NamSuein glo- sie/uicam. riatusfxpiffimèapudDucem.quiavenientemfecumexercituDanivItróelTentexcc- ^’P“-pturi. Q^od iuxta fententiameius minimecelEt. Nullusenim in totaDanorum terra aantu^'^' fuit,quirecipereteum,autoccurrerecil]i. Sen tiens ergo ille,refragari fibi fortunam, amp;nbsp;omnes refugere à fe, dixit ad Ducem : Caffus eft la|jor nofter, melius eft vt redeamus. Qmdenimprodeft,fivaftauerimusterram,amp;fpoliaucrimusinnocentes.? Volentibus pietMiapa. nobis cum hoftibus confligere, locus non eft,eo quod grofugiant à nobis, amp;nbsp;tranfeant '”'quot;»• adinterioramaris. Acceptisergo obfidibusduartmciuitatum,exjpruntDania. TuiÆ ^^“^ Sueinaliaviaamp;confiliovtens, ftatuit tranfircadSlauos, amp;r veens diuerforio Comitis ßHa.

Lubike, tranfijt ad Niclotum Principem Obotritofum. Præcepitque DuxSlauis in Aldenburg,amp; in terra Obotritorum, vt adiuuarent Suein. Acceptifque nauibus panels venitpacificus Lalande, amp;nbsp;innenit eos gratulantes de introitu ipfins, eo qu^d ab initio fuerint ei fideles. Inde tranfijt in Feoniam, amp;nbsp;addidit earn fibi. Dehinc procedens inreliquasinfulasminores, donis atque promiflisaddiditfibi quamplurimos,cancns infidias,amp; contutans fe m locis firmiffimis. His ergo recognitis, Kanutus atque Walde-. raarus venerunt cum cxercitn,vt expugnarent Suein,amp; ei jeerent euia de terra. At illc 1 confederat in Lalande,paratus ad refifi:endiim,fimul etiam adiutus firmitate locoruin, mediante Domino Helia, Pontifice de Ripa, amp;nbsp;Principibus vtriufque partis, difcordix adpaceminclinatx funt, amp;nbsp;diuifiim eft regnum in tres partes. Etdataeft Waldemaro luthlande, Kanuto Seland, Suein Scone, qux viris amp;«rmis praeftantior elTe probatur. , Cxteras infulas minores partiti funt euilibet pro fua opportunitate. Et ne padiones ir-ritarentLitjiuramcntorumadhibira funt facramenta. Pofthxc Kanutusamp;Waldcma-tusfeceruntconuiuium maximum in Selande,inciuitatequxdiciturRofchilde,amp;in-uitauerunt cognatum fuum Suein,vt exhibèrent ei honorem amp;: recreationem, amp;nbsp;con-

Bb

done prxfidij, feceruntque machinas multas,amp;igniumiaculationes. Nouiffimèex-pugnatoprxGdio, Ca:farconucrtitexercitumadMediolanum: Duxveróacceptali-cenda, reuerfus eft in Saxoniam. AtComcs Adolfus rogatus iuit in Angliam, cum AJ»ifici-Ati. cognatofuo Domino Reinoldo,Colonienfiele(fto,qui fundus eftlegatione publica ad Xn^5t'7tlt;» Regem Anglorum. Eccontriftati funt tam Clerus quàm populus terræ noftra:, propter An^Ucift diudnamabientiamboniPatroni. Slauienim de Aldenburgamp;Mikilinburg,compo- siauindeum tes fui propter abfentiam Principum violauerunt pacem in terraDanorum: fuitque terra noftra in tremorc à facie regis Danorum. At nofter Epifcopus Geroldus,tum per GnqUM a»-fc cum per nuncios iram regismitigare ftuduit,inducijstempusredimÏnsvfqueadad- ••ßfipod^ft-iientumDucisamp;Principum. Redeunte ergoDuceamp;Comité, præfixumeftcollo- lAtm'cusLc, ^uium prouinciale omnibus Marcomannis, tam Teutonicis quàm Slauis, in loco qui reduxfaorum dicitur Berenuorda. Rex quoque Danorum quot;V/aldemarus venit vfque ad Erthene- ””quot;™‘'quot;” l^urg, amp;nbsp;conqueftus eft Duci omnia mala, qSæ intulerantfibiSlauipraernTticatores ^emHord^. twandatipublici.Et timueruntSlaui venirein præfentiam Ducis,eoquödeulpçfuæ ef- '^f^‘J^‘’'’'‘ fentconlcij.Et dedit eos Dux in profcriptioneïilÇamp; fecit omnes fuosparatos ede ad ex- slant projeri-peditionem temporemeftis.

Circa id temporis rogauit Dominus Geroldus Epifcopus Ducem, vtfedescathe- CAP.5»o. dralis,qua: antiquitus erat Aldenburg, transferretur Lubeke, eo quód ciuitas ha:c effet ^p'/copatus populüfioramp;:locusmunicior,amp;omniprorfusaptitudinecommodior.Quodcùmpla- ^‘^^'^'^ cuiflet Duci,condixerunt diem,quo venirent Lubeke,ordinaturi deftatu Ecclefix amp;nbsp;Lubecam Epiieopatus. Er defignauit Dux locum,in quo fundari deberet Oratorium, in titiUum g'”»gt;‘quot;gt;'’ Matricularis ccclcfix,amp; areas clauftrales,amp; ftatueruntillic præbendas duodecim Cle-ricorum canonice viuentium. Porrö tertiadecimaPraepofiti eft. EtdeditEpifcopfts in ftipendiadécimas quafdam amp;nbsp;tantum yc redi tibus, q^os foluit Slauia, quantum pra:-bendisfi^fi^retperficiendis. Et dedgnauit Comes AdolfusVillasopportunasprope adolfus c. Lubeke, qu^ ftatim Dux obtulit in vfum fratrum,amp; de telonelt;^ cuilibet fratrum mar-casLubicenfismoneta::infuperalia, qua: j}gt;uilegijs conferipta funt,amp;inLubiccnfi condnenturEcclefia. Et pofueruntlfticPrxpofitum DominumEthelonem,cuiusin ^tbch,prt. paginafuperiorimemoriaeftcumlaude. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^J;^“

Poftquamtranfieruntobfidionisquinqueveleoampliusanni,Ca:fatobtinuitMc- c^p. pr. diolanum, amp;nbsp;eiecit habitatoreseius exilla^amp;deftruxicomnesturreseiuscxcclfas,amp; Mtdioiam muros ciuitatisada:quauitf?lo : amp;:pofuiteanninfolitudine.Tuneeleuatumeftcoreius ^i”'”^ßj””‘*' nimis, amp;nbsp;timueruntomniaregnaterrarumadfamamnominiseius.Etmifitadregem ixddium. Franciæ Ludouicum, vt occurrcret fibi ad colloquium apud Laonam, qux eft in ter- f^J^'^quot;''^ raBurgundionum,iuxta ArarimfluuiumadredintegrandumvnitatcmEccIcfia:. Et cajar/ebi. annuit rex Franciac. Præterea mifit nuncios ad r^em Daniæ, amp;nbsp;ad regem Vngaria:,amp; fmatitoHeH. ad regem Boiemia:,vt venirent ad conftitutum mem: infuper omnibus Arclucpifco-pis amp;nbsp;Epifcopis, amp;nbsp;fummis poteftatibus regni fui,amp; religiofis quibufque folenniter ad-effe mandauit. Grandis ergo expedacio erat vmiuerTorum, ad tam eelebrem cur«m, quo vterque Papa, amp;tanci terrarum reges conuentunferebantur. Tune abieruntfi-mulWaldemaruscum Epifcopis Danix, Hartuwichus Archiepifcopus, Geroldus '^“tdimomt Epifcopus,amp; Comes Adolfus, cum muleis Saxonix nobilibus,adpræfixum collo- HanuiM

quij locum.

FuicindiebusillispaxpervniucrfamSlauiam,amp;muni£iones, quas DSxiurebelli Cap.^z. pofTedcrat in terra Obotritorum,cœperLint inhabitari à populis aduenarum,qui intra-uerantterramadpoffidcndumeam.. Fuitque præfedus terra: illius Guncelinus, vir GunecUmu. fords amp;nbsp;amicus Ducis. Porrö Henricus Comes de Races burg,qua^ft in terra Polabo- r^^^^'^, turn, adduxitmultitudincmpopulorumdeWcftfalia, vt incolerent terramPolabo- lonUWeftua rum,amp;diuiut eis terram in funiculo diftributionis. Ft ædificaueruntEcclefias, amp;nbsp;fub- ^quot;“ ‘^quot;^ ''' miniftrauerunt décimas fruâuum fuorum ad eultum domus Dei. Et plantatum eft opus Dei temporibus Henrici in terra Polaborumj/ed temporibus Bernhardi filij eius fitrnbarJus^ abundantiusconfummatum. At viriHolzati, qui WagirenfiumterrampropulGsSla- „»^t-^G* uis inhabitabant,deuoti quidem in Ecclcfiarum conftruä:ione,amp; hofpitalitatis gratia, roiJum anti-feddecimisiuxeadiuinum præceptumlcgaliterperfoluendis,rebellesexiftebant.Sol--^‘‘'^quot;”^quot;* uebant autem menfuras paruulas fex de aratro, quod fibi dicebant permiflum pro 1e-

Bb ij

uaminc, cum adhuceftent intcrranatiuitacisfux, propterviciniamBarbarorum, amp;nbsp;tempus belli. Terra autem vnde exicrant Holfati, pertinet ad Harnmenburgenfem Parochiam,óZ eft terræ quot;V/^agirenfis prouincia. V idens ergo Geroldus Epifcopus, quia Polabi amp;nbsp;Obotriti,qui erant in medio camini æftuantis,iolucrentdccimarum fuarum Ahifm c. légitima, propofuit à fuis requirere fimiha. Communicato ergo confilio Adolfi Com-itis, indomitos Holzatorum animos exhortatorijs per litteras verbis tentareftuduit. AdEcclcfiamergo Burnhouede, quæalio nomineZuenciuelddicitur, vbihabitabat Marchraj^. AHrchradusfei^orterræ, amp;nbsp;fccundus poft Comitem, amp;nbsp;cæteravirtusHoIzatorura, i.nttrlt;,titrai mifitliceras 10hune modum. Geroldus Dei gratia Lubicenfis Ecclcfiæ Epifcopus, d-adHat/i- vniuerfis ciuibus ad Ecclefiam Burnhouede pertinentibus falutem amp;nbsp;debitam dik-dionem. Quoniam per Dei voluntatemEcclefiafticamihi difpenfatio creditaeft, amp;nbsp;diuiha legatione ad vos fungor, necefte eft vt à bonis ad meliora vos perducere ftude-am, amp;30 hisquæfunt ialutianimarum veftrarum contraria, vos abftrahere totisnifi-buselaborem. Deofiquidemgratiasago, quödmultarumin vobisapparentvirtutum infignia,quód videlicet hofpicalitati Stalijs mifericordiæ operibus propter Dtü infifti-tis, quod in vciiio Dei promptiftimi, amp;nbsp;in conftruendis Ecclefijs folliciti eftis, in kgiti-mis quoque, vt Deo placicum eft, caftam ducitis vitam, quæ omnia tarnen obferuata ml proderunt, fi cætera mandata ncgligitis, quia ficut feriptum eft : Qui in vno offen-

Ktttrii Ttfitf. dit,omnium reus eft. Dei enim praeceptum ert : Decimas ex omnibus dabis mihi,vt be-’fiainfaisiai ^^^’’tibi»^longoviuas tempore, cui obedieruntpatriarchæ, Abraham fcilicet,Ifaac, ■ * nbsp;nbsp;• amp;I5cob,amp;;omnes qui fecundumfidemfadi funt filij Abrahæ, perquodlaudcmetiam

amp; piæmia xfetna confccu ti funt. Apoftoli quoque amp;nbsp;aportolici viri, hoe ipfum ex ore Dei mandâùerunt, amp;nbsp;fub anathematis vinculo poftcris feruandum tradiderunt. Cum ergo Dei omnipotentis procultiubio hoe cornet eflê pracceptum, amp;nbsp;fandorumpa-truniïïcautoritatefirmatum,nobfsidincumbitnegocij,vtquodveftr^f^lmideeft3nOquot; Aro in vobis operepert)ci gratiam fupplcatur. Monemus ergo, amp;nbsp;obiecramus omnes vos in Domino, vc mihi cui patetnain v^bcnra commiffa eft, animo volenti, quafifilij obedientiæ acquiefcatis,amp; debim as, pront Deus inftituic, amp;nbsp;A poftolica Banno firma-uit autoritas, ad ampliandum Dei cultum, amp;nbsp;ad gerendum pauperum curam Ecclcfix dctis, ne fi Deo,qua? ’pfidcljchhiT,{ubtra'xcritis, amp;nbsp;fubftantiam fimulamp;animaminin-teritum mittaris tecernum? VaTcte. His auditis tumultuofa gens infremuit, dixe-runtquefehuicepnduioni feruili nunquam colla fubmifluros, per quam omne^enc Chrifticolarumgenuspontifibumprefl'urxfubiaceat. Prætereahocadiecerunt,non multum aberranfés à veritatc,quöd omnes penè decitnx in luxus fccularium ceftbrint. uaiiiobremEpifcopus verbum hoe retulic adDucem. Ac ille prxcepit fub obtentu gratia: lux omnibus Holzatenfibusdr terraquot;V/agirenfijVtfoluerencEpifcopo décimas cumomniintegritate , fidUt faciunt in terra Polaborum,Obotritorum,quærccentius incultæ funt, amp;nbsp;âmpliori'puliant#r formidine belli. Ad hoc pra:ceptum Holzati ohfti-natisanimisdixeruut4iunquamfedatffrosdecimas,quaspatresfuinondediflcnt,mal« \«ßiiutumji- Je[ç potiusfuccenfisædibus próptijsegredi terram, quam tantæ feruitutisiugumfub-' '’ “quot;^ nbsp;nbsp;ire. Præterea Pontificbm^ctjm Comité amp;: omni aduenarum genere,quod deciraarum foJuit légitima, interficere cogitabant, amp;nbsp;terra inflammata, transfugere in terram Da«

nprum. Sed prauarum moliniina rcrum, Ducis noftri, regifqueDanorum prapedie-runt inifouata foedera'. Laudatum auiem fuit^ne quis transfugamalteriusrcciperet. Quapropter Holzatenfes ncccHitatc conftrldri, pirifente Duce cum Pontifice tak pa-

modios hliginis,^ ÄSto auenæ Hlîus, inquam, módij,qui vulgo dicitur Hemmethe. Et

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne fuccedentium forte Ponrificum inhöuatas pdtellfencur angarias, rogaucy;ü t,hoc Du« cis atque Pontificis figilló confirmant

C AP.pj. FilijNieloti, Pribitzlaus atqueWerciflausnoncontenti terraCycinnorumamp;Cir-^w^Hi^ia* cipanorum, afpirabant ad acquireftdam terram Obotritorum, quam Duxeisabftule-IM»,t rtbiu ratiurohedi.Quorum infidiisrecognitis,GunzelinusdeZuerin,prxfedusterrçObo-'cunciiinm tritorum, intimauit Duci. Ac iliepofuitcosrurfusinindignationemamp;iram, amp;venit uenriüL ix- cum cxcrcitu graUi in tertam Slauorum hyemali kmpore. Porro illi confederatie in ftlt;ini,msu vrbe WurleA municrunt caftrum coUtta obfidionisimpctum^EcprxmificDux Gun.-eelinnm.

cclinum, amp;nbsp;fortiflimum quenque, vt przoccuparent obfidionem, ne forte elabcren-tur Slaui.Ipfe vero quantocyus fecutus eft cum reliquo exercitu amp;nbsp;obfefla eft munitio, inquafuit Wertiflaus filiusNieloti, amp;nbsp;multi nobilium, infupcr vulgus promifcuum '^‘rt»t‘‘i» multum valde. At Pribiflaus fenior natu,cum numero equitum tranfierat in abdita nc-niorum,percufl'urus de infidijs incautos. Etgauifus eft Dux gaudio, eo quod Slaui ob- PribiUai firmatisanimisexpedauerunteuminmunitione, amp;nbsp;præbita fit ei facultas obtinendi ’^'*‘'‘'“*‘’ cos. Et dixit ad iuniores de exercitu, quos prxliandi ftulta cupido incitabathoftem HemicHsLn prouocare, Sc fufeitare Bathalias: Quare quod fuperuacuum eft acceditis ad portas ^quot;quot;^^'^'”^*' vrbis,amp;ftruitispericulavobifmctipfis? Fruftratorij funthuiufcemodécongreirus,at- „„sobit. queruinofi. Quin potiusconfiftite intabernaculisveftris, amp;habetecuftodiamobfi-dionis, ne quis clabatur. Noftri vet o ftudi j erit per Dei gratiam, vt fine tumultu amp;nbsp;fine ftragc vrbe potiamini: amp;nbsp;ftatim prxcepit ex abundanti nemore ligna conduci, amp;nbsp;apta-ribellicainftrumenta,qualiavideratfaôl:aGrirumæ,fiueMediolani.Fecitqucmachi- MaMiMM-nasefficaciffimas,vnam tabulatis compaftamad perfringendosmuros,alteramvero, ^“''' qux cxcelfior erat, amp;: in turns modum ereda, f^jperexaltauit caftro, ad dirigendas fa-gittas,amp;ad abigendos eos,qui ftabant in propugnaculis. A dieenim,quaereda eft hare fabrica,nemo Slauorum auius eft proferre caput, autapparere de projAignaculis. Ipfo tempore Wertzißausgrauitcr vulneratus eft de fagitta. Quadam vero dieperlatum eft 'Wcrtisiam ad Ducem, quod Pribizlaus cum turma equitum apparueritnonlongèacaftris. Ad /‘‘''‘'‘'‘''‘^ quemrequirendum tranfmifit AdolfumComitem, cum cleda iuuenummanu, qui J^‘ioif’quot;C. totadiepaludes amp;nemoraoberrantes neminem inuenerunt,delufiàdudore,quima-iorem hofti,quamnoftratibusfauoremaccommodauerat.Prçceperat autem Du5pa- * nbsp;nbsp;* bulatoribus, nequoquam exirenteodie, ne forte in hofteminciderent. AtHol:jato- H^Alt;lt;M* rumquidam,vtfuntceruicofi,noncuraueruntdemandato,amp;egrcffifuntadfrumen- h^t^ tandum,amp; fuperueniens Pribizlaus,amp;*irruens fuper,ncautos,proftrauit ex eis ad centum virdïjtrtiqui fugerunt in caftra. QuapropterDuxiraacritcrinftimulatus,feruen-tiusvrget obfidionem, iamquemunimentac!auftricœperunt%'epidareminaci ruina, nbsp;nbsp;: difiiffoffionibusdilabi. Tune Wewifiaus ffffini fpc meliori depofita acceptocondu-öu,venitincaftraadComitem Adolfum,vtacciperetabeoconfilium. Cuirefpondet ^^J/.ti’Jea-Comes: Seraquidem medicinæconfultatioeft,quandoîEgerdefperatuseft. Pericu- Plt;-^-lanuncimminentiadebucrantanteafuiflepræuifa.Quis^quæfo,tibiconfiliumdedit, a^^^ Vt obfidionis periculum ineurreres .^Magna: fuit amentia: ponere in neruo pedem, vbi nu. non fit diuertieulum, vel vlla euafionis molitio. Nil ergo reftat nifi deditio. Si quod po-teft eße compendium falutis,foladeditioncapprehendendum video. EtaitWertzif-laus: FacpronobisverbumapudDucem, vt fine periculo vita:, amp;membrorumda-tnno,admittamurdeditioni.TuncperrexitComesadDucem,amp;alloquenseos,inqüi-buspendcbantconfilia,manifeftauiteisnegociïk At illideguftataprincipisvoluntate, hopt. dederunt manus, vt quiconque Slauorum dediflet fe in poteftatem Ducis,membris amp;nbsp;Vicapotiretur,ea tarnen conditione, vt amp;nbsp;Pribiflaustb armisdifcederct. Tunecondu- nejudt tan-^u clariflimi Comitis exierunt de munitione^ertziflaus, amp;nbsp;amnes nobiles Slaiiorü, lt;lt;«quot; eufunfi amp;^venerunt ad pedes Duels vniufcuiufquecnfisfuperverticemfuum.Etfufeepiteos ' I)ux,amp; rcclufit in euftodia.

iPerfeda dedicationenouimonaftcrïj,tranfijt dominus Archiepifeopus Segeberg, Cap.94. Millievfuseftdiuerforio Com’itis Adolfi, Poftqüam autem venitLubek^ fufeepiteü f)ux,amp;Epifcopus cum magna gloria,amp;aggreffi funt opus dedicationis, amp;nbsp;oBtulerunt finguli voluntaria cordis fui, Henricus Dux, Geroldus Epifeopus, amp;nbsp;Adolfus Comes, lt;lcderuntq5 pra;dia,amp;: reditus, amp;nbsp;decimationes in fubfidia Cleri.

EX L I B R 0 II.

j^VniENs Henricus Leo DuXjlabefaiftari res in Slauia, contriftatuseftanimo, amp;nbsp;Cap. 4. mifitinterimroburmilitumZuerin, ad cuftd^iendum earn,amp;præcepit Adolfo

^omui, amp;:maionbus deHolzanajVCtvanlirentllowe, amp;eflenttutamencaftri. Port parat. ^æc congregauit exercitum grandem, amp;nbsp;vocauit cognatum fuum Adelbertum,Mar- ^^^p ^• ^hionem orientalis Slauiæ,amp; omnes fortfifimos totius Saxonia: in auxilium, vtredde- ƒ«,ƒ’** ’'’

Bb üj

\ifaidtmarui ret Skuis malum quod fccerant. Sed amp;nbsp;Waldemarum,regem Danorum,adduxit entn naualiexercitu,vtvexäreteosterramariqj.Etoccurrit AdoifusComes Diici cü omni

Nordalbingorum populo iuxtaMalacovc.Duxvero vbi tranfijt Albiamjamp;actigittcr-miiios Slauorum,fecit Wertiflaum Principem Slauorum fufpendio interfici prope vr-bcm Malaco we,eo quod peßundauent cum frater eius Pribißaus, amp;nbsp;prxuaricatus fu-criepromiflionespaèis, quaspadus fuerat.EtpræccpitDuxAdolfoComitipernun-cium,dicens:SurgecumbIoIzatisamp;Sturmarijs,amp;cumotnnipopulo,quitecumeft,amp; præcediteDueem vfqueinlocum,quidiciturViruchne. Idem faduruseftCunzeli-nusprxfedus »rrxObotritorum, amp;Reinoldus ComesThetmarfix, amp;nbsp;Chriftianus Comes de Aldenburg,qui eftin Ammerland, terra Frefonum : hi omnes præcedentte cum armatorum numero, qui ad ipfos pertinent. Tune abijt Adolfus Comes cura cx-tcrisnobilibus, qui fecumdeputatifuerantiuxtaimperiumDucis, amp;vcneruntinlo-DMiHopf. cum,quidiciturViruchne, amp;:dißata^vrbeDiminfercduobusmiliaribus, amp;mctati

funt illiccaßra. Porró Dux amp;nbsp;exteri principes morati funt in loco,qui dicitur Malaco-

WC,fecuturus poftaliquotdiescum|^liquoexercitucumveredarijsferétibusvidua-lia , quxexercituifufficerentcopiofè. Vniuerfus veró Slauorumexercitusconfederat in vrbe Diminffueruntque principes corum Cazemarus amp;nbsp;Bugeflaus, Duces Pome-ranorum,amp;cumhis Pribißaus, autorrebellionis, miferuntque nuncios ad Comitero, volentes per eum admitti adconditionespacis, amp;nbsp;promiferunt tria milliaMarcarum. Rurfum alios mittentes, promiferunt duo millia. Et difpiieuit verbum hoc ComitiA-dolfo,amp; dixit ad fuos : Quid vobis videtur, o viri fapientes ? Qui hen promiferunt tria milfia Marcarum,nuncofferunt duo millia. Verbum iftud non eßquxrenspacem,fed adc^icens bellum. Miferunt ergo Slaui nodu Ipcculatoresin callra, explorare ftatura exercitus. Aldenburgcnfcs verö Slaui fuerut cum Adolfo Comité, fed infidiofè. Nam quxcunque gerebantur in exeÆitu, remand»uerunt hoßibuspermanusexplorato« rum. Dixerunt ergo Adolfo Comiti, Marchradus fenior terrx Holzator»»famp;exteri,

quiintellexerantverbomabfconditum: Auditucertiffimocomperimus,quódhofles noßriprxpatentfe ad bellum. Porró noftpatesfegniusagunt, nee in vigilijs,necin cu-ßodijsdebitam adhibentdiligentiam. Adhibeergocautionem populo, eoquodDux AJoifut nu- ß^pg prxfumat de te. Et diflimulauit Comes, exterique nobiles,amp; dixerunt : Paxamp;fe-liurnrtj^int, cui itas, emortua cit enim viKus Slauorum. Defeat ergo in exercitu cußodia. Moram autem faciente Duce,defeccrunt exercitui alimenta,amp;: dißinati funt pueri, qui debc-

rent ire ad exercitum Ducis propter vidualia afferenda. Quibusprimodiluculoiter aggrcffisjccccinafccnfu cliui apparucruntcunei Slauorum cum populo innumerabili, tamequitumquampeditum. Quibusvifis, retorferepedempueri, amp;clamorevalido dormientem lufcitauere exercitum. Ahoquin omnes mortem fomno copulaßent. Ferturttmeri Tune viri illußres atque militares Ariolfus atqucReinolduscumpauciflïmisHolza-

tenfium atqueThetmarfienfium,qui forte fomno exciti maturius accurrerant,excepe-run^ hoßes in defeenfu cliui, amp;nbsp;c#ntrita eß prima acies Slauorum ab eis,amp; pereuflerut cos vfque ad interiora#agni. Qiios è v^igio fubfecuta fecunda Slauorum acies, ope-ruit inßar mon tium,amp;percußi funt Adolfus Comes, amp;nbsp;Comes Rcinoldus, amp;fortiflï-miquiquececiderunt. Et obtinuerunt Slaui caßra Saxonum, amp;nbsp;diripucruntprxdas

caßrorum. Porró Guncelinus amp;nbsp;Chrißianus,amp; cum eis amplius quàm trecenti milites chrifhunus. conglobatüu vnum, continebant fe in latere pugnx, ignorantes quid agerent. Formi-dülofumquippeeratcongredicum tantohoRc,omnibusfcilicetfocijsautinteifedis, aut in fugam difiedis. Accidit ergo,vt cuneus quidam Slauorum veniret ad tabernaeu-lum quoddam,vbi multi erantarmigeri,amp;equi plures. Quibus expugnandis ci'im Valentins inftarcnt,3rffiigeri clamauerunt ad dominos fuos,quorum globus fuitèvicino. j^^'f Qt’id llatis, o fortiflimi milites .^amp; quare non fuccurritis feruis veßris .^ren^vtique tur-fitrnwätn pilfimamagitis. Quiconcitaticlamorcfcruorumfuoruminfilicruntinhoftcs,amp;quafi fundunt. nbsp;nbsp;cxcofurorcpugnanteSjliberaueruntpueros fuos. Deindecaßrisfortiusimmerfi,dif

ficile didu eß, quantos idus dederift t,veï quantas ßrages hominum fcccrint,donec vidrices illas Slauorum acics difijccrent,amp; rccipcrent caßra, qux perdiderant. Denique mifcuitDeusSlauisfpiritum vertiginis, amp;cecideruntdemanibusoptimorum milieu. Et audierunt Saxones,qui erant in latibulis,amp; egreffi funt, amp;nbsp;refumpta audacia fortiter infuü

ADOLF! IL COM. HOLS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

infufifunthoftibuSjamp;pereuficrunt cos attritionemagnanimis,amp;rcpletus eft campus jlie accruismortuorum.Et venitDuxfeftinanter,vt fieret fuis prçfidio,amp; viditruinam, «juçfada edin populo fuojamp; quia mortuus eft Comes Adolfus,amp;fortiflîmiquique,amp;: Kinricmin refeiutus eft in lachrymas multas. Sed dolorem eius mitigauit copiofior victoriajamp; ex- ^“/w^^Xr. lt;le,sSlauorummaxima,quiadduomilliaamp;quingentosconnumeratifunt. Prçcepit er-glt;gt;Dux,corpus AdolfiComitisconcidifruftratim,amp;afiumcondiriopere pigmenta- ^f^j^^^^“^ rij,quopoftetcircumferri,amp;: patrisinferri monumentis. Etimpletumeft vaticinium, «3- aj/um. quodcecinitpridie quàm pateretur, Lepiftime reiterans verfum : Ign^ me examinafti, “'”'“• amp;noneftinucntainmeiniquitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

In diebus illis venit nuncius in terram Slauorum,qui dicerct Duci : Eccclegatus re- Cap. y. g'sGrxeixcum multocomitatu venit Brunfwich,loqui tibi. Adhuncaudiendu Dux ^s^» g«-egtefths eft Sbuiam,omift'o exercitu, amp;: profperis expeditus fucccftibus, alio^uin pro- ^’(»ot^. ‘quot;' peer Comitis mortem importunam,conuocatafortitudine,omneroburSlauorumc0-lumpfitret.vfque infinem^ôcfecilTetterram Pomeranorum/ocios Obotritorum. O-ntnis ergo terra Obotritorum,amp;: finitimæ regiones,quæ pertinent ad regnum Obotri- r,^«; ou,i torum,aflïduisbellis, maximeverohoenouiflimobelle, rota infolit*idinemredalt;fta ti’^frouin. eft, domino fcilicet fauente, amp;nbsp;dextram pijftimi Ducis confortante. Si quæ Slauorum Xéquot;«^*.^. extremæ remanferanc reliquiæ, propter annonæ penuriam, amp;nbsp;agrorum dcfolationes, siMummm-tanta inedia confedi funt,vt congregatim ad Pomeranos flue ad Danos confugere co-gercntur,quosilli nihilmiferantcs,Polonis,Sorabisatque Boëmis vendiderunt. Poft-quam ergo D ux exiens Slauia,dimifit exercitum, vnumquenque infua, corpus Adolfi *jgi^i,!fi. Comitis perlatumeftMindin, ibique fanda deuotionereconditum. Cometiamveró f»iti»a. tenait Machtildis vidua eius, cumfiliotenello. Etimmutataeft facies terra; Iniiiis, eo *^‘^ÿ‘‘‘‘* • quod iuftitia amp;nbsp;quies Ecclcfiarum fubl^o bono patrogo, penitus infirmata videretur. !pfo enim fuperftitc,clero nihil durum, nihil afperum videbatur. Tantus erat fidc, bo- ^^’X’*”* nitate,priidentia atq; confilio,vt vniuerfis videretur conftrudm virtutibus. Hic vnus «ie bellatoribus Domini, amp;nbsp;certè non infimus^ in funiculo fortis fux vtilis inuentus eft, cxcirpansidololatrix fuperftitiones, amp;: faciens opus nouæplantationis, quod frudificet infalutem. Nouiftimè pcrado boni itincris curfu,peruenit ad palmam,portanfque ve -Xilla in caftris Domini, ftetit pro defenfione patriae amp;nbsp;fide^rincipum, vfqs ad mortem. Rogatus vt vita: confuleret fugae compendio, vehementerdeteftatus eft, manibus pu-gnans, amp;nbsp;voce Dominum cftans, mortem libenter excepit, ob virtutis amorem. Huius Ktnulationcinftigatiilluftrcsviri, amp;nbsp;optimi Ducis boni fatellites, Gunzelinus atque GMMM'mM.

Bernhardus,quorum vnus Zuerin,alter Racesburg prçerat,feceruntamp;ipû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;stfaharJui.

opus bonum in funiculo partis fuæ, bellantes praelia Domini, vt fufcitaretur cultus Dei yoftri in gente incredulaamp;: idololatra.

F I N I ^. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ß b iii)

SYNOPSIS DE PRIMORDIIS

ET PROPAGATIONE GENTIS SCHAVM-

BVRGIÆ: E SaXONIA CrANCII lib, s. cap. z^.

Peræprecivm fucric, ComitumdcScowenburgamp;HoIfatixIi-ncararptexere, quantum permittitur ex priuilegijsamp;Jitterisreper* tis: nam fcriptorumnemofuit, quieamdiligenterreferretinlittc-ras : Vnde vcniam debet ledor huic fcribenti, ficubi fortaffe in eius lineæcommemorationeimpegeht. Igiturinitiumhuiusnobilitatis eft ex induftrio amp;nbsp;forti viro militari Adolpho deSalingfleue: qui dumcœcuslmperijwgcretut in Minda, frequensaderatinconcilio

Impcratoris. Annales Mindenfmm commémorant Conradum III. fed ratio tempo-rum non patituf.nam ifte Conradus knperator inftitit Adolphum fecundum Holfatia pellereJquod fyo loco diximus. Erat ergo Conradus 11. Imperator,fub quo Adolphus meruit honorem Comitis, inftante MindenfiEpifcopo ; cui plurimum apudlmpera-torem aderat confilio amp;nbsp;auxilio, pro iuribus Ecclefias: Dedit illi Pontifex feudum, de quo eum inueftierat Imperatorilndeeft, vt vfquehodie progenies eiusnonrecogno-fcatfuprafeprincipem,citralmperatorem. Poftea vacante Stormaria amp;nbsp;Holfatia,Lu-• dewis turn Dux Saxonia: Adolpho eius ncpoti,aut forrê pronepoti (interceffetat enim annipluresquam centum) cöntulit earn quoqueditionem. Huiusfilius minor Adolphus fucceflit in vtraque ditioneman maior Hartungus in expeditione Boiemicaper-ijc. Hiceft Adolphus,qui cæfusq/l à Wandalisinobfidione vrbis Demyn. Huiusfilius Adolphus,primi in Holfatia nepos, vireratma^nificus:quipulfus Holfatia,militauit in terra fanóta:reftitutus^iterum pellitur ab rege Danorum : fadus eft Confes Stadenfis, Eniuit in Scowenborg. Huic érant filij ^uno,Conradus, Adolphus.Brunoprapofims MagdebürgenfiSjfitEpifcopusOlomucCnfis: Conradus fucceffit in Scowenborg: A-dolphusredijtinHolfatiam,puer,vtHolfatifcrunt,impetratusànobilidomina,quod diximus. Scd Mindenfium annales tradunt, illum ab Holfatis vocatum, cum iam pau-latim vires refumerenr. Hic eft,qui vidoriam obtinuit in Bornehoucdc,fugato Dano-rum rege. Idem militauit in Liuonia: in fine ingreifus oft ordinem Minorum.Huic ' crant filij lóhannesamp; Gerhardus,qui ditionem Holfatia funt paftiti: nam Conradus patruustenebatScowenborg, IohannesWagriam, Gerhardus HolfatiamcumStormaria acceperunt. Vifa eft Gerhardo iniqua partitio, quod longè vberior eflet pars Iohannis , hello rem dirimere tentabant t fed interuenitcompofitio, in qua verifimileeft GerhardumdefuccelIïonepatruiinScowenborg,qui prolemnoreliquit,quietatum. Nam filijGerhardiillam ditionem poftea tenuerunt. Ex hoclocofcindituramborum lit*a:IohannesinW^ria,quxaTgt; 01(^nburginLubicam,perTodeflo,PlonejZegc-bergcomprehendit vberiorem totiusditionis partem,permanfit: Filiumreliquitlo-hannem,cum aiiquantis fratribus: in quibus Iohannes fccundus reliquit tertium, cum multisfratribus, cognomentoLargum : Ex his fratribus trat Adolphus, inZegeberg ca:fus : Tertius Iohannes reliquit Adolphum,in quo ftetit linea : cuiu$ morte ditio Pinnenberg cum pertinentes venir ad Comités in Scowenborg: qüod fuo loco refcre-müs. Adlineam Gerhardi multipliciorem tranfeamus : GenuitHenricumamp;Gerhar-dum. Henricus in Holfatia permanfit, multa gerens : Gerhardus peruenit in Scowen-borg: amp;diu viuen^o exei täte perçu titur: vndenomencontraxit, vtca:cuscognomi-netur.RedijtinHolfatiam, Lubicæ finiensvitamiReliquitfiliosGerhardum, Adolphum, Henricum, Ottonem: duo nouiffimi inScowenborgremansér« tumulati in monafterio Rintelen ; Henricusreliquit Henricum filium eius nominis tertium : Gerhardus autem tertius, cum eflet pr^pofitus Lubicenfis,fubdiaconus,apoftolica difpen-fatione mortuis fratribus duxit vxorem, amp;nbsp;genuit ex ca lohannem, in quoftetitilla linea. Adolphusgenuit Adolphum, Ericum, GerhardumieXquibusEricus, magno labore amp;nbsp;armorum cÓtcntione,aduerfus Ducem Brunfwici Henricü obtinuitEpiieo-patum Hildefemenfem: Adolphus manfit in Scowenborg : Gerhardus in Holfatia, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic

PROPAGO GENTIS SCHAVMBVRGIÆ. 17 Hiceft ille Gerhardus, qui cum lohannefratruelc Gerhardi tertij filio, in Thictmarfia pi'gnauit infelicicer, anno vicefimo fecundo poft mille trecentos. Henricus tertius genuie Gerhardum cum muleis fratribus. Hic eft,qui cognominatus eft pro return cla-nttidme Magnus, adoleicentia eins tenuiffimaferturfuilfCjVt prêter venaticos canes, ’iihilpoffideret,Rendesborgmoratus. Viditineofpecimenmagniingenij virmilita-ïi^vtfereur:idem,qui Adolphum inZegebergperdidit,qui traditis GerhardoiumêT tiSjCum inftruxit ad militiam: exfuseft m lutia. Adolphus m Scowenborg, ciim fein-lerponeret hello fratruelium fuorum inHoIfatia,ibicapitur,amp;ære^oredimitur.Is genuit Adolphum, Gerhardum,Simonem,Bernhardum amp;nbsp;Ottonem. Ex Adolphis, (incertum quis) erac qui duda vxote filia Meftiwoi Ducis Pomeraniz,fe Ducem fcri-beret Pomeraniz : vt teftantur, qua extant litteræ cum figillis. Adolphus primogeni-tusfuccedit in ditione patri in Scowenborg:Gerhardus ht Epifcopus Mindenfis: Ambo pericrunt itinere in terram iandam, diuifisfbcis amp;nbsp;temporibus : Simon Iftftiludio inßrmatus, nioritur:BernhardusfitpræpofitusHamburgenfis;Ottopatriamditionem gubernat. Magn us Gerhardus reliquit filios, HAricum cognomento Ferreum: amp;nbsp;Ni-colaum, vindices paternæ necis. Nicolaus filium non reliquit 1 fed frat^i fuperftes per-uenitadeatempora, vt morte Adolphiin Wagria,intcruentuprincipum, przfertim DucisSaxoniz, amp;nbsp;multorum nobilium amp;militarium, daretComitibusinScowen-borgtres prçfeduras ad Albim:Hatesborg, Pinnenberg, Bermftedeivt'Vi^griaiunge-rcuirHolCr'æ. Henricus reliquitfiliosGerhardum, primumSlefwiciDucemexhoc gencre, Albertum, Henricum. Albertus fine prole perijt. Henricus cligitur Ofnafeur-genfisEpifcopus, fed non peruenitadconfecrationem : Otto in S co wen borg genuit Adolphumamp; Wdhçlmum,inpuericiamorientcm. Is accepit, vt conijcio, ditionem primus in Holfatia, genuitque filias qumque : Adolpbus films, is eft, qui militauitfra-truelibus inHolfatia,cùm magnam deDanis aflequerenturvidoriaminHolfatia.Ger-bardusDuxperijt inThictmarfia ; amp;reliquit filios, Henrieun^ Adolphum, Gerhardum :amp; filias, quarum vnadenupfitTheod»rico dcOldenborgComiti, exquanati^ fint,Chriftianus,Mauricius,Gerhardus.In Scowenborg Adolphus genuit Ottonem; Ismoriente Adolpho Duce,in Holfatia contendit ad fucceftionemded Chriftianus de Oldenborg,iam Danorumrex,præceffiteum,vtpotentia^ficfauore: Vndefadumeft, vt Otto accepta pecunia conquiefceret. Filij eius multi, Adolphus, Ericus,Erneftus Epifcopus Hildefemenfis, Ótto, HenricusEpifcopus Mindenfis,Bernhardus, Antonius, Iohannes. Viuunt hodie, Octo in Pinnenberg, Henricus, Antonius, Iohannes: hic foins filium habet ludocum. Chriftianus reliquit filios, lohanncm Da' norum regem,amp;Fridericum Holfatizamp;SleiwiciDucem. Hic

eft ftatus rerum przfentium. I^on te moueat ledor,

ß qui przteritifunt fine nomine : Suc-ceffioquzficaeft..

Appendix.

P^oddeeJßde Schaumbur^üge^fü proj^agineJ^^opß Q^an-cfaniamp;7Jidèi^atur3 ^le eo nori del’Mm^ nonhafjccommomtio-nemnoßramfibi^cer'e^ejßmrece^f/orii^i/f} qui inde Çÿ (om-if es OlMur^oS)^prapofenfem Regum7)auia acÜucum Ho^fà, Ç^c.famibam demueuf. Quos hifinfeuti^/u£ au^iores^qUii monume-fafiquanfur^mepr^ferif. Nßforte lafeSigi omma de materni^ene-risfat/^malimus. Nam ^heoderico OUei^urgio (j er barely eiusßb-am 3 qui primus ex Holfitü Comitibus 'Ducumd^^uitatemfamili^t fi£ coucfliauit, conuuptamfliß 3 bocque mafrimonio tarn Return Dama Ç^ ‘R^cum Hoijati£3quàm Comitum OlMurg. qui bod/ere-rum pot tun fur 3 ed/tamßirpem3cot7flat. Quauquamnequepaterna à meorigo 'veluegatur3 ‘vel omnino itt dubtum 'vocatur.Rtßquibus »proJjac propuguareßuteatialibet3 bos equidem rogatos magnopere 'uehm, ç^au^ores çf mouumetifa, qu^busil/a aßruitur3quampr^-, mum ia lucemproférât. Sic eaim Ç^Scbaumburgùgeatisdecus ‘vm-dicabitur3 Ç^fagularebiforùGera^aicaiumea accedet^ (fanctus fiS^etropoi. bb. 2. a^p.jo. bac babet : Ratamfbolem reHq/f^tmor/eas •. '^edekiadus ( R^ Saxoaum3dßaaßa o/dagriuamorum} ex quibuf erattt (omit es de Rfagelbeim deque 0ideburg3^fc. Cetera receatfo-rum3quibusidemaß'eu^atur3teßimoaia3 iaquebisfobaaais Bocerb qui Oldeburgfamilü coaditorem facit ‘R^eginbertum-j'^ie^^^^^^^^ y^/gberto F.proaepotem 3 omitto. Neque boe corovarium aoßrum, quodaequéab iaßituto alieaum 3 aeque omaiao iautilefore^vi-debatur3lebforiimprobari3 ^ meiioraabalqs

' darifOpto etiam atq^ etiam.

«05 ?^