MARCI TVLLII CICERO

nis ad C.Trebatium Topics,

AIORES nos rei fcribcre ingreffos C# Trebati, amp;nbsp;ijs libris qs brcui têporc fatis mul tos çdidimus digniores è curfuipo reuocauit uo

lutas tua«Qu3ctïimmecü in Tufculai o effeSjSCin bibliotheca feparatim uterej no ftrumadfuum ftudium libellos quos ucl* letjeuolueretjincidifti in Ariftotclis T opi ca quæda quæ funt ab illo pluribus libris explicara. Q_ua inferiptione commotus^ continuo a me corum librorum fententia requififti.Q^uam tibi quuexpofuiiTemjdi fciplinam inueniendo^t argumetorung ut fine ullo errore ad earn racionc, uia pcruC niremus ab Ariftotele inuenta, libris iilis

contîncrijUcrecundc tu quidem,ut omnia fed tarnen ut facile cemerem te ardere ftu • dio,*nccû ut tibi ilia traderê egifti.Q_uum autemego tenon iam ukandilaboris mei caüfa,q quod interefle tua arbiträrer, ucl ut cos per te ipfe legeres, uel ut totam ra* tionea doóiffimo quodam rbetore accipe res,hortatus eflcm,utrüq^ ut à te audieba, es expertus.Sed à libris te obfcuritas rc* iecit. Rhetor aSt ille magnus ut opiner, Ariftotelica fe ignora re refpondit. Quod quidê minime fumadmiratuSjeum philo# fophü thctori nó efle cognitie, qui ab ipfis phÜofophis præter admodû paucos igno rctur, Quibuseo minus ignofcendü eft, quod nOn modo rebus ijs, quae ab ilJodi# ôæ Slt; inuentæfont, allici debuerunt: fed dicendi quoeg incredibili quadS quum co pia,tumct!am fuauitate, Non potui igit tibifrpius hoc roganti, 2lt; tarnen vieren ti

ne mihi grants efles (facile ideernebam) - deberediutius, ne ipfî iuris interpret!fieri uideretur iniuria,Etenim qunoitu mihi, meiseg multa fæpe cauifTes, ueritus f«m ne fi ego grauarer, aut ingratum id,aut fn perbum uideretur. Sed dum fuimus una tn optimus es tcftis g fucrim occupatus. Vt autem a te difceffi in Grzeiam profici fees, quum opera mea nee refp.nee amici utercr,ncchoneftc inter armauerfari poü feni,ne fi tuto id qdc mihi liccret,ut ucni Veli3m,tuaq5 QC tuos uidi,admonitus hu ius acris alien/,nolui deefie, nc tacitac gdê flagitationi tuç.Itac^ h^c qu3 meed libros .non haberem ,mcmoria repetita in ipfa na uigatione conferipfi, tibic^ ex itinere mifi, ut mea diligentia mandato^t tuorum, te quocg,ó( fiadmonitorenon eges ad me« moriam noftrarum return excitarem.Sed tarntpsefi: adidqdinfiituimus accedere.

Quumomnis ratio diligens dflerendj duashabeat partes,unam inueniendi, altè ramiudicandijUtriufq^ princeps,ut mihi gdemuidetur, Ariftoteles fuit, Stoici aSt in altera eiaborauerut« ludicandïemuias diligenter perfequuti funt, earn feientiam quam dialcdice appellant, Inueniendi gt;?'o artem quac T opice dicitur, quæ ad ufum potior erat, amp;nbsp;ordine naturae certe prior, tota reliquerSt, Nos autem qm in utraeg fumma utilitas eft,SC utranc^ G eric otium perfequieogitamus, ab eaquae prior eft ordiemur.

V tigitur earum quae abfeonditae funt, demondrato SC notato loco faedis inuen«

tio edjfle, quu puedigare argomentu ali^ quod uolumus,locos node debemus. Sic cm appellatx ab Aridotele funt hæ quad fedes è quibus argumenta promunt. Itaqf licet définirclocû elle argumenti fedé, Ac A iq

gumentam aut rat ioneq or rei dubiæ Fai at fidem, Sed ex bis loeis in quitus argu# menta in du fa funqalq in co ipfo de quo a gitur,hçrent,alij aflumunt extrinfecusJn ipfo tö ex toto,tu ex partibus cius,tu ex no ta,tu ex ijs rebus, q quodamodo afledtas funt ad id,de quo quærif « E xtrinfecus aut ca dieüntur quæ abfunr,Iongecp diGunda funt,Sed ad id totû de quo differitur.tuin definitio adhibetur,quæ quad inuolutum cuoluit id de quo quæritur.Eius argume* ti tajis eft formula;Ius ciuile eft arqtas con ftituta qs qui eiufde ciuitatis func adres fuas obtinendas, Eiusaûcæquitatis utilis eft cognitio,utilis eft ergo iuris ciuilis fei# entia^Tum partis enumcratio,quç trada tur hoc modo: Si neeg cêfu, neeg uindida, uec teftamêto liber fadus eft,n5 eft liber, neqj eft ulla eagi reçx no igit liber,Tu no# t3tio,quö ex uj uerbi argumentu aliquot

dicitjhoc meJoj Qufi lex Aclia Sandfa iffiduo nindiccaffiduum effc lubeacjocu pieté iubet locupleti, Locuples cm a(nlt; daus,uc aie Aelius,appelatus ab grc dado Ducuntur etiâ argumenta ex ijs rébus qur quodammS affedæ funt ad id de quo quçritur,Sed genus in plures partes diftri butû eft.Nam alia côiugataappellamus, alia ex gene rc,alia ex forma, alla ex firn ili tudine, alia ex differentia,alia ex côtrario, alia ex adiunâis,alia ex antecedétibu8,alia ex confequentibus,alia ex repugnantibul alia ex caufis,alia exeffedis,alia ex copa* rationemaio^,aut part{û,aac tpinorum«

Coniugata dicuntur, quæ funt ex uct# bis,generis eiufdem. Eiufdem autem gnis uerba funt quæ orta ab uno uarie comma tantur,utfapiens,fapienter,fapicntia.Hgc uerborum coniugatio «rtiï«7'adicitur,ex quahuiufcemodieflarguments: Si com A «q

pafcatis ager eft lus eft compafeere«

A genere fie ducitur: Quonia argenta omne mulieri legatum eft, no poteft ei pc cunia quae numerata domi rclida eft,non efte legata« Forma cm à genere, quoad fu cm nomen retinet,nunq feiungitur. Nu# meraca aût pecunia nomen argeti retinet legata igitur uidetur.

A forma generis,quae interdû quo pla* nius accipiat,partes enumerate licet, hoc modo; Siita Fabiç pecunia legata efta ui ro,(i ea uxor materfamilias eftet,fl ea in manS uiri non couenera^nihil debet.Ge nus eft cm uxor: eins duæ formas, una ma trumfamilias,hæc font quae in manu con uenerût;altera car^,quæ tantûmodouxo reshabentur,Qaa in parte quû fuerit Fa bia,legatû ci non uidetur,

A ßmilicudine,hoc modo: Si ædes exe fat corruerâne, uitiumue feccrûr, quarum

êfus Cnidus legatus cft,hçrcs reflitucre nó debet,nccreficere:nonmagis g feruS re’^ ßituere,G is cuius ufus fruâu s legatus eft, defperiflet,

A differentia, non ft uxori uîr legauit omne argentu quod fuß effet,idcirco qua: in nominibus fuerunt, legata funt, M uk tu em differt in area nc pofitS fit argentu, an in talibus debeatur«

Ex contrario autfictNon debet eamu liercui uirbono^^ fuo]^ ufumfrudS lega nit, cellis uinarqs ÔCoIearqs plcnis relidis, putare id ad fe ptincre* Vfus cm, non abu fus legatus eft.Eafunt inter fe côtraria.

Ab adiundisî Si ca niulicr te ft a me nt ft fccit,quæ fe capitc nunqua diminuir,non uidet ex edido prætoris fecundQeas tabu las poffefTio datitadiungitur cm ut fecun duferuoqj,fcdm exulu,fecûdûpucruloçi tabulas pofTcfiiouideatex edido dari«

A v

Ab antecedentibus aSr,8^ confequ^tf# b'js,ÖCrepugnantibns,hocmodc.Ab ante eedentibus.’Si uiri culpa fadum cftdiuor tfuir,ctfi mulicrnunciu remidt, tamc pro hbens mancre nihil oportet.

A confequentibus:Si mulier quumfuiflet nupta cum eo,cui connubfj ius non effet, nunciü rcmidr,qffi ^ nati funt patre nó fe quunf.pro liberis manere nihil oportet«

ArepugnantibustSi paterfamilias uxo riancüla^i ufumfrudum Iegauitifilio,ne ry afecundo hærede Iegauit,mortuo fllio, mulier ufumfrudum non amittet. Q_uod enim femel teftamentoaücul datum eftjid ab eoinuito cui ddtueft,aufcrri non po# teffRepugnat enim rede accipere,8dnui turn reddere.

Ab efficiêtibus caufis,hoc modo:Omi bus cd ius pariere diredîî,ad pariere com# munem adiungcre,ucl folidum ucl form’*

catum*Autd quis in parietc conuni de* moliendo damni infedi promifent,nó de bebit præftare quod fornix uitij fecenr, N on enim eins uitio qui démoli tus eiljdS num fadû cd, fed cius open’s uitio, quod ita ædificatûcdjUt fufpendi nonpoffir.

Ab effedis rebus,hoc modo:Q_uû mu tier uiro inmanumeduenttyOmia quç mu lieris fuerüt,uiri fiuntdotis nomine«

- Ex coparauone autemomnia ualent, q funt ciufmodi;Q_uod in lemaiofe ualer, ualcatinminorc:utfiinurbc fines non re gunf,necg aqua in urbe arceat«Itcm con* tra:quod in minore ualet,ualcat in maiore licet idem exemplu cóuertere. Item: Qjf in re pari ualet,ualeat in hac,quæ par eft, uc qm ufus autoritas fundi bienniu eft,fit etiamxdium. Atinlcgcaedesnon appel Iantur,amp;funt cacterarum omnium, qua* rum annuus eft ufus:ualcat xqtas, q pari

busincauHs paria iuradefîderac « Qus aûc extrinfecus afTumutur, ea maxime eS au tori ta te ducuntur.Itacp graeci tales argt; gumentationes ®Tix.v°“Ç uocant,id cft,at tis ex per tes,ut fi ita refpödeas:Q_uoniam P, Scsuola id folû effe ambitus sdlû di* xit,quaDtum pane tis comunis tegedicau fa tedu prorjccretur, ex quo intedu cius ædes qui protexiffet, aqua deflucret, id ti bi ius uiderbHis igif Jocis qui funt expo* fiti,ad omne argum^cum reperiendS tang dementis quibufdä fignificatio amp;C demon Aratio datur« V truigit hadenusfatis eft^ jibi guide tarn acuto SC tarn occupato pu* to.Sed quonia auidû homing ad has difcê das epulas rcccpi,fic accipiâ, ut reliquiae fît potius aliquid,g te bine patiar non fati atum difeedere,

Quado ergounufquifi^ eorumloco^e quos expofui,fua quidam mêbrahabet

«a 5 fubtilifüme pfcqÄamur« Et primS de fpfa definitione dicatur»

Definicio eft oratio, quT id quod def/i* nitur explicat quid fit.Dc finitions au tem duo funt genera prima. Vnu carum rc^i quæ funt:alterum carum quæ intelligunf, Effe ca dicOjquæ ccrni,tägiuc po Hunt: tót Fondu,ædes,parietcm,ftilltcidiû, manci pium,pecudcm,fopenedilcm,’penus,Slt;c. quo ex genere quæda interdû nobis défi# nienda funr. N on eife rurfus ea dico,qua: tangi demônftrariue nonpoffunt: cerni tn animo,atcß intclligi poffunt: ut fi ufucapi onem,fi tucelâ,figentcm,fi agnationédefi nias,quaç2 return nullû fubeft, quafi cor# pus,eft tarnen quæda conforroatio inßgni ta,8lt; imprefla intelligcntia,quam notionc uocôjCafæpe in argumentando definitive explicanda eft*

Atcg etiâ de finitioncs.alig funt partitio

num :a lie diuiffonum, Partînonutn,quum res ca qua? propofita cH,quaff membra di fccrpitur:at fi quis ius cluilc dicat id efle, quod in legibus/enatusconfultis/ebus iu dicatis,iurifperitorum autoritäre, edidis niagiftratunm,more,æqtatc confiffar,

Diuifionum auc definitio formas ornes completit,quæ fub co genere funt quod definitur,hoc modo»

Abalienatio eft cuius rei quæ mancipi eft,aut traditio alteri nexu,aut in iure ccf fio, inter quos ca iure ciuili fieri po (Tunt: Sum Scalia genera definitionû,fed ad hu fusUbri inftitutu illa nihil pertinentnantu cft dicendum qui fit definitionis modus.

Sic igicur ueterespeipiiSt, quum fum^ pferis ea quæ funt ei rei qua deiinire uc* Us,cam alqs cómunia^ufep eo pfcqui,duir) propnu efficiacur, quod nullï in aha rem transferri poftituthoe: Ha^editaseft pc#

cimîa.cÔc adhuc,mu!tä cm genera funt pe cuniætAdde quod fcquiF,qufmCrte alien ius ad quepLÏ puenic. nondü eft dennitio, Multis emmodis fine harreditate teneri rnortuo^z pecunia poflunt. V nu adde uer bumj turc, lam a comunitate res difiunda uidebiturjUtfitexplicata definitio,fic:Hç teditas eft pecuni3,quæ morte alkuius ad quepia puenit iure. Nondü eft fatis,adde, nee ca aut kgata tcftamêto,aut pofteffióe retenta,confers efr.ïteep ut iIlud;Gêtilcs fant,g inter (e codé nomine funt,Ncn eft fatis.Quiab ingenuis oriundifunt,Ne id gdemfatiseft.QLiommrnaiorSnemo fer uitutê feruiuit,abcftctia nunc.Qui capitc non funtdiminutthee fortaflc fatis eft.Ni hil cm uideo Scçuolam pontificent ad hac definition? addidäfle. Atq; hare ratio oaict in ut roep gne denntionü, fine idqdcfi JI^ ue ld quod intclbgitjdeiiniendü efr.

Pärtitionu aut, öd diuiffonö genos qua le efi’etjOftendimustfed quid inter fedifFe*« rar,planius dicendS eft.ln partitione qua fi mebrafuntjUt corporis, caput, humeri, manus,1atera,crura,pedes,Ôdcæterajn df uiCone forms funt,quas graeci b/««? uo C3nt,noftri fî qui hæc forte tranâant,fpc# cies appellant,non peffîme id quidem,fed inutiliter,ad matandos cafus in dicendo. Nolimem nefi Latine qdemdicipoffit, fpecierum,ôdipeciebus diceregt;etfepe his caObus utendû ed: at formis, 5d formarS uelim.Quû aût utroqj uerbo idéfignifice tiir,comoditatem in dicendo non arbitror negligendam.

Genus, ôdformS definiut boemô: Gc nus ed notio ad plures differêtias ptinens

Forma eft notio,cuius differentia ad ca putgeneris,et quad fontem referripoted. Notioné appello, quod graeci turn tnoîamp;p,

turn 'n5ox4(pdicunt. Eaeft indtaSpante pcrcepta cuiufep format cognitio enodatk onis tndigês,Formæigit funt hæ^în quas genus fine ullius prætermiffîôediuiditurî ut fi quisius iolcgc,morêjæquftatêdiui* dat. Formas q pu tat ide effe quod partes, con fundi t artc,8{ fimilitudine quadS con turbatus non fan's acutar, quaefunt fecer* nêda,diftinguit» Sæpe etiâ definiût 5C ora tores amp;poet{ per tranflationes uerbi ex fi militudinc cum quadâ fuanitatc,Sed ego à ueftris exêplis nifî neceflàrîo no recedî. Soïcbat igit Aquilius collega ÔC familia# ris meus quum delitoribus ageretur,quæ omnia publica eife uultis,qaxrentibus ijs ad quos id ptinebat,quid efiet IitUî,ita de* finite, qua fludus eluderet: hoc eft,quafi g adolefcc ntiâ florem ætat is,fcneduté oc cafum uitat uclif definite. T laslationeetn Utens difcedebat à uerbis proprijs return, B

ac fuis. Quod ad definitiones a trinet, ban ^ienus,reliqua uidcamus,

PartitioneaStficutendS eft, nullam ut partem rclinquas;uc ft partin' uclis tuten laSjinfcicntcrfaciaSjfl ullam ptermittas.

At ft ft{pn!ationu,aue iudicio^ formun fas partiarc,non eft uitiofum in re infinita ptermittere aliquid.Quod idem in dinift one uitiofum eft; Forma^z em certus ë nu merus,quæ cuic^ generi fubijeiant.

Partium diftributio fçpe eft infinitior,ta quam riuo^ à fonte dedudio. Itacg in ora torijs artibus quæftionis genere jipoftto, quoteiusformæ finr,fubiungit abfolutæî ac quüde ornamentisuerboç^/ententian rumeg pcipitur,quac uocant lt;j^4/ji.lt;xTfif,no fitidcm.Res enim'eft infinitior,utcx hoe quoqj inteJligat,quod uelimus inter parti tionem, ÔCdiu iftonem intereflè.Quan qua enim uocabula props indem ualerc uiden

antur,tarnen quia res differebantjnomjna ' rerun! diftare uoluerunt*

Multactiamcxnotatione futnünf^ Ea cftaQtquumex ui nominis arguments di citur,quam græci îTvpioAo7Îa/i uocäi^id eft tierbum ex uerbo ucriloqui5,Nos autem nouitatemuerbinon fatisapti fugientes, genus hoc notationem appcllamus, quia funtuerba rerum notæjtaeç hoc idem A riftoteles {rv^€cAo|j appellat, quod latine eft nota«Scd quum inteiligitur quid figni ficetugminus laborandu eft de noie*

Mukaigicur in difputSdo notatione di ciuntur exuerbojUt quumquæritur poft h'minium quid fît,non dteo quae fint poftlj mini], Nam id caderet in dfuifionem,q ta lis eft;Poftliminio redeunt hæc,homo,na«e uis,mulus cl{tdlarius,equus,equa, q frc^ na recipe folet. Sed qu5 ipius poftliminq ui* quaerit,amp; uerbu ipm notatur, in quo ß g

Scrutas noderCut opînor)nihil patat effé notandû niß poft,ô(Iimimuillud j)dudto nem effe ybi uult,ut in finitimo,legittmo, æditimo,nonplu3 ineffe timu,^ inmedt# tullio tulliu. Scaeaola aut P« filins iundu putat effe ucrbu,utfit in co ctpoft^amp;Ümê ut quæ a nobis alienata funt^quum ad ho flêpucnerintj5C ex fuo tang limine exie* rint, hinc quu redierint poft ad idé Jimen, poftliminio uideant redijfle. Quo in gne etia Mancini caufa defendi pot, poftlimi# nio rediiflcjdeditü n 5 effe, quonia no ftt re ceptus. Nam neeg deditionê,neqj donatio nê fine acceptióe intclJigi poffe.

Seqtur is locus,qui cóftatex qs rebus, q quodimodo affedae funt ad id, de quo ambigitur,quê modo dixi in plures partes diftributû«Cuius primus eft locus ex con# fugatióc,quam graeci «wJun’a/j uocanf,fi# nitimus notatiói,dc qua modo diâûeft,ut

fi aqua pluuîScam móclo intclligercmus, quam imbri colledî uidcremus, ueniret Mutins,qui quia coniugata uerba eiTent pluma,ÔC pluendojdiceretomnem aquam oportere arçcri,quæ pluendo creuiffet. Quum a ut a genere ducet argumentum, no erit necefle id ufqj a capite arccirere:fç pe cjiamcitra lieer, dumodo fupra fit qd fumit q id ad quod fumitur: ut aqua plu* uia ultimo gne ca cft,quæ de cœlo uenict crefeit imbri, fed ,pprioreloco in q quad ius areedi cotinet, Genus eft aqua pluuia nocens.Eius gnis formæ,loci,uitio 2lt;ma* nu noces,quaçz altera iubet ab arbitrio co erccri,altera no iubet.Comode etia trada tur hæc argumentatio quæ ex gne fumit, quum extotopfequare par tes,hoc modo: Si dolus malus efi,quu aliud agit, aliud H mulaf,enumerare licet qbus idmodis fiat: deinde in eo]^ aligné id quod arguas dolo

B iq

malo fac'lum induderctquod genus afga menti in primis firma uideri folet«

Similicudo fequicur,quælatepatet: fed oratoribus Óiphiloibphismagis quim uo bis. Etii cm omncslocifuntomniS difpu titionü ad argumenta fuppeditanda,tamê alijs difputationibusabundantius occur* runqalijs anguftius.Icaqj genera tibi nota fintjubi autem bis utare quæftiones ipc te admoncbunt.Sunt cm fimilitudines,quac ex pluribus collationibus pueniutquouo lant,hoc modo:Si tutorfidem pr^ftare de bet,fifücius,G cui mandaris,fi quifiduciS acceperitjdebet etiam ^peurator»

Hæeex pluribus pueniens quo uulr,ap pellatur indudio,quae grçce 7rü;ç£ï7u7)J no minatur,qua plurimû eft ufus in fermoni* bus Socrates. Ake^ Gmilitudinis genus coilationc fumitur,quumuna res nni,par pari comparât,hocmodojQueadmodum

fi in urbc de Minibus controuerfia cft,quia fines magis agrorum uidentur effe quain urbis/inibus regendis adfjcerc arbitrum nópoffisïffc ff aquapluuiainurbc nocer, quoniam res tota magis agreçj cd, aquæ pluuiæ arcendæ adfjcerc non poffis arbi* trum. Ex codem fimiJirudinis loco etiam exempla fumuntur,ut Craflus in Curiana caufa cxemplis plurimis ufus ed,agens de co qui teftamentoflchærcdeniinftituiflèt ut fi filius natus effet in deeem menfibus,i3 cg mortuus,pFius g in fuam tutekm uenif ' fet/ecundus hærcs hæreditatem obtinu# iffet:quç comemoratio cxemplorS ualnit, cac^uos in refpondendo utimultum foie*! tis? Fida etiam exempla fimilitudinis ha bent uim,fcd ea oratoria magis funt, qua ueûra,quang utictia uos folct{s,fed hoc modo: Fingemâcipioaliquê dediffè idqd m3cipiodarinonp5tjnumidcirço id eins

B üfj

faâû eft qui acccpitfaut num is ^ mancigt; pio dedit,ob cam rem fe ulla re obligauiti' In hoc gne oratorjbus amp;nbsp;philofophi» con ceffum cft,ut muta etia Ioquantur,ut mor tui ab inferis excitent, aut aliqd quod fic ri nullo modo po(rit,augendac rei gratia di catur,aut mlnucndæ,quç hyperbole dicit, amp;nbsp;multa mirabilia aha^Sed latior eft cam pus illo^,eifdê tame ex Iocis,ut ante dixi, ftinmaximis amp;nbsp;in minimis quæftionibu# argumenta ducant,Seqtur fimilitudinem differentia rei maxime côtraria fuperiori: fedcftciufdé diffimiJe amp;nbsp;fimile inuenire. Eius g nis bare funt«N5quêadmodü quod mulieri debeas rede ipGmulicri fine tuto reautore foluas,itaquod aut papillæ,aut pupillo debeas,'rede poff s eodem modo foluere«'

Deinceps locus eft qui a contrario didt Contrarioçi aütgna funtplura«VnSeo^

quae in code gneplurimfl diH'erunt:ut fa* piêtia,ftukitfa» Eode autgnedicunt gbus propofitis occurrSt tang e regioc quaeda ' contrari3,ut ederitati tarditas, no debili* tas, ex gbus contrarqs argumeta taliaexi Runt. Si ftultitia fugimus, fapienttafequa mur,6Cbonitate,fi maJitiam.Hæc quæ ex codegne cotrariafunt appellat aduerfa. Sunt cm alia contraria,quae priuantia li cetappcllemuslatine,grace appdlantur st^KTiH«« Praepofitio emin,priuatuerbu ca ui,quam haberet fi in prapofitu no fu^ iiret:utdignita9,indignitas,humanitas,in-humanitas,8C cateragnis eiufde.Quoi^t traslat io eft cade quçfuperioç^,q aduerfa dixi.Namalia quoegfuntcontrarioRz gc* j nera,udutea quæcû aliquo coferutur,ut

dupl0,fimpIu,multa,pauca,IongS,brcue, mains, minus.Sunt etiam ualde contraria alia q appdlantur ncgantia,ea avroifxTiKa B v

grarcijContraWa aientibu«: ut fi hoc efi,îk lud non eft. Quid emopu« exempio efts’ tantum intelligatur arguments quærëdo, eptranjs omnibus cotraria non coyenire, .

Ab adiunciis aßt pofui equidem exem plum paulo antc,multa feil ice t adiungi, q fufeipiendaeffent, fl ftatuiflemus ex edi# dopraetpris fecundu eas tabulas ppffeflio nem dari,quas is inftituiffetjCui teftamen* ti fadio nulla effet, Scd locus hie magis ad coieduraks caufas^qua: uerfanfur in iud{cijs,uakt,quum quaentur quid aut fit auteucncrit,aut futurum fit, aut quid 0* mnino fieri poffit. Ac loci quidem ipfiui forma tails eft:

Admonctautem hie locus ut quæratut quid ante rem,quid cum re,quid poft rem cucnerit. Nihil hoc adius,ad Cicerone in quibat Gallusnoftcr,fi quisadeum quid talc retukrat,utde fade quærçretur.T u

tn pa tic re nullum à me ar u’s inftitut» locû ptcriri,nefi nihil nlfi quod ad te ptincat, fcribcnduputaris,nimiiS teamare uidcarc« Eft igit magna ex parte locus hi coraton'«» us,non modo non iurifconfultoijr,fed nc philoibphoçi qdem. Ante rem cm qrunf, 4 talia fuBt,apparatu3,colloqa,locas,contf ftitutu couiuium.Cu re aut pedu crepitus, ftrepitus hoîm,corpoçz umbræ, 8lt; fi quid eiuCinodi, Atpoft rem/ubor, pallor, titutî batiQ,amp; fiqua alia figna côturbatiôis,Slt;c5 fcicntiæ:præterca reftinäus ignis,gladius cruentuSjCætcrac^qfufpicioné faâi pof# funt moucre« Deinceps eft locus dialedii# coijr proprius ex cofequentibss, amp;.’ ance« dêtibus,ô^ répugna tib’,q etia ab adiutftis loge diuerfus ?,na adiult;fta,dc gb’paulo aS didöeft,nonfemp cueniöt,cófquétia aut femp.Ea em dico cófcquêtia, q ré nccefia rio confequütur« Iterot^ S^ antecedentia.

amp; repugnatJatquicgd cm anteceditquaeg rem,id cohæret eu re neceflario:amp;quicqcl rcpugnat,id ciufmodi eft utcohærere nun quam poffît, QuS tripertitoigit diftribu atur locus hic,in cófequutioné, antecefïio nê, repugnantia,rcperiendi argumêti lo* cus fimplex cft,traââdi triplex, N a quid intereft,quum hoc fumplèris, pecunia nu merata mulieri deberi cui fit omne argen turn legatû, utrû hoc modo cócludas argu mentufSi pecunia fignata argétSefiJega ta eft mulieri, Eft aut pecunia fignata arge tüjegata igitur, Anillo modo{'Si nume* ta pecunia nó eft legata, non eft numcrata pecunia argetSj eft aöt numerata pecunia argcntum,legata igitur eft. An illo modoC Non âr IcgatS argentum eft, amp;nbsp;no eft 1c gata numerata pecunia, legatS aut argent tueft, legata igitur numcrata pecunia eftï Appellant aut dialectici earn concluftonê

argument?,in qua qutSprimu fumpferis,c5 fegtur id quod annexu eft,primu codufio nisniodû«Q_uû id quodannexum eft,ne« gdriSjUt id quoqj cui fuerit annexu,negan du fit, fecundus appellat eddudendi mo« dus.Quutnautem aliqua coniunda nega tiSjSC his alia negatio rurfusadiungit, ÔC ex his primS fumpferis,utqd relingtur tol lendu fit, is tertius appellat cóclufióis mo dus« Ex hoc ilia rhetor func ex cotrarijs conclufa,quç ipi cnthymcmata appellant: no quodnoomnis fentetia ^pprio noie en thymema dicatur,fed ut Homerus ppter cxcellentiamcömune poetaçj nomen effi cit apudgræcos fuum, fiequüomnis fen« tëtia enthymema dicat,quia uidct ea quæ ex contrarijs conficiatur acUtiffima, fola proprie nomë comone poflïdet« Eius gni# bæc funt: HOc metuere,altc^ inmetu no ponere« Earn quam nihil accufas,damnas;

bene qua mérita efle autamas, dicis raak' mcrerijd quod fcis,prodefl::nihil id quod nefeisjobeft« Hoc diflerendi genus attin? git omnino neftras quot^in refpondendo difputationes, fed philofophorum magis, quibus cft cd oratoribus iUaex repugnan tibus fententijs comunis concJufio,qui à diakdicis tertius mödus,a rhetoribusen* thymema nuncupatur. Rdiqui diakdico rum modi plures funt, qui ex difiddioni# bus confiat;aut hoc,auc illud.'hoc adt,non igiturillud. Itcmqj author, aut illud: non autê hoc, illud igltur, Quacconclufiones idcirco ratacfunt,quod indifiundióeplus uno ucç^ efle non pot« Atepex ijs conclu fionibus, qua» fuprafcripfl, prior quartus, pofteriorquintusa diakdicis modus ap# pellatur» Deinde addunt coniundionum negantia,fic: Non 5lt; hoc eft Ôf illud: hoc aGr,nonigïtut illud, bic modus eft fextus.

Septimus aut?: non amp;nbsp;hoc amp;f illud: non aut hoCjUlud igit.Ex his modis coclufice » innumérabiks nafeunf, in quo eft fere to tadiakäka.Sedne eæ qdem quas expo fui,ad hanC înftitutioné neceffariaf. Proxi* mus eft locus reçr efficictiS,quæ caufæ ap pel!anî;deindc rciv effedarum ab efficien tibus caufis, Harum exempla, ut reliquo# turn focorum, paulo ante pofui, 8i quid? ex iure ciuili:fedhæc parient latins. Gau* farum igitur généra duôfunt. Vnâ,quod ni fua id quod fob ea fubiedum eft, certé efficitjUt ignis acCendit, Altcrum,quod na turam efficiendi nön habeat, fed fine quo éffici nó poflit.’utfi quis X’s,cïm ftatuæ ue ht diccre,quod fine eô nS peftit effici. Hu ius generis caufaru, fire quo no efficitur, alia funt quieta,nihil agéua,ftolida qdamo do,ut locos,tépus,materiæ,ferramcnia Ô^ eætera'genehs eiofdé. Alia autemprastuï

(ionem quanda adhibent ad afncicndü,5f qdam afferunt p fe adiumeta, etfino necef faria, ut amori cogreffio caufam attukrit, amor fiagicio. Ex hoc gne caufaçj ex ster* nitate pendétiu fatS à Stofcis ncâit« Ateg ut caçi caufarum fine qbus efFici no pot, genera d(utfi,fic etiam efFicientium diuidi poffunt, Sunt cmaliæ caufac q plane effi# dat nulla re adiuuate,aliæ quç adiuuari uc lint:ut fapicntia efficit fapiétes foJa p fe,be atos cfRciat,nec nc fola per fc,quæftio eft, Quare quû in difputationé incident caufa efficiés aiiquid neceflario, fine dubitatioe licebic qd efficitur ab ca caufa cócludere« Quum autcrit talk caufa, ut in ea no fit cfticiédi neceifitas, neceiTaria cóclufio no feqtunAttg illud qdem genus caufai^ ^d habet uim efficiëdi neceHaria,errorê affer re non fere folet hoe aSt fine quo no effici cur/æpe côturbat.Non cm fi fine parent

tiSus filzene nopoffant, propterca cauß fuit in parentibus gignedi ncceffaria^Hoc igif fine quo non fit,ab co in quo certe fit, diligenter eft feparanduJlIud cÆ eft rang, Vtinam ne in ncmore Pelio fecuribus« Cæfæ cecidiflentabiegnacad terra trabes. Nifi cm ceddiffent abiegnæ ad terra tra* bcs,E rgo ilia fa da no efter, nee tamê fuit in his trabibus effkiendi uis ncceffaria,At qu5 in Aiacis nauim crifpifulcans igneum fulmê iniedu e,inflSmat nauis neceffario.

Atq^ etia eft caufarum diftimilitudoj^d aliæ funt,ut fine alia appetitióe animi,fine uolutate,finc opinioe, fuum quafi opus ef ficiant, uelut omc intcreat, quod ortu eft* Aliac autaut uoluntatecfficiûtur,autptur baticc 3nimi,aut habitu,aut natura, aut ar tc,aut cafu«Voluntate,ot tuquu hoc libel 1Ö legis^Perturbatioc, ut fi quis cuentum horum teporum timeat; Habito,ut facile

amp;r cito ïrafcaf«Natura,utuïtia in dies ere (cat* Arte,ut bene pingat.Cafu, ut j^fpere nauiget.Nihil hord fine caufa, nee gequa omnino,fedhuiufmodi caufç no neceffarig Omnium aâteaufaçt inalijs ineftcon^s fiantia,in alqs no ineft. In natura, amp;nbsp;in arte coftâtia eft,in ceteris naUa^Sed tame eaije caufarS q no funt c5ftantcs,aliac funt pfpi cuæ,aliælatent.Perfpicuæ funt, g appétit tionê animi,iudiciuqî tangunt. L ate gqnac fubiedæ funtfortune. Quu em nihil ff* ne caufa fiat, hoe ipm eft fortune, euentua obfcura caufa,quac latenter effici^Etia ut ea q finnt,partim fint ignorata,partim uo* luntariajgnorata, quac neceffitatc effeda funt«Voluntaria,quxcocilio, Quæ afft fortuna,uel ignorata,ael uolutaria» Nam iacere telu uolütatis eft;ferire que uolue* ri3,for tunæ.Ex qao arics ilk fubrjeit in uc ftris adiombus.Sitelum manufugitj^’a*

gis q ieck. Cadut in ignofationG atep im* Jirudentfam pturbationes animi,quanqua fint uoluntangt;:obiurgatióe enim SCad* tnonitióe deijciuntur, tarnen habent tares Inotus, ut ca quac uoluntaria fnnr,aucnc* ceffaria interdum, aut certe ignorata uids ahtur.

Toto igitur loco caufaçi explicató, ex éarum differentia in magnis qdem caufis uel oratorS,uel philofophorü magna argu tnetorS fuppetit copia, In ueftris aut ff no uberior at fortaffe fubtilior, Priuata cm judicia maxima^i qdem rerum, in iurifco fultorumihi uidenteffe prudentia. Nam 8lt;adfuntmultu,ö^ adhibenturin cofflio, £lt; patronis diligentibus ad corS prüden* tiam confugientibus haftas miniftrant, In omnibus igitur ijs iudieqs, in quibus ex fide bona, eft additum, plurimus carum vifus eft. Vbi uero etiaro, ut inter bonos

C ij

bene agi opertetj'n primiscg fn arbitno rei uxoriæjn quo eft qd æquiuj.melius para tiefte debent,Ilii em dolû ma'u,illi fidé bo rSjdJi æquû bonü,illi qd feciu focio,qd c3 g négocia aliéna curaflet,ci cuius ca nego da fuiftent :qd euin qui mandafter/umue cuimandatu eflet,akelei alteri pftareopor teret,qd uiijt uxorï,qd uxorê uiio,tradidc runt, L feebit igit diligeter cognitis argu* tnetoru Iocis,h5 modo oratoribus Ófphi^ Iofophi«,f?d iuris etiam peritis copiofe de eófukatióibusTuis difputaré*

Coniundus huiceaufaçi loco locus ülc eft, q efficif ex caofts, Vtem caufa gdfit eTedü indicac,fic qd efFedu eft,quæ fuc* rit caufajdemóftf at, Hidocus fuppeditare Ïólct oratoribus amp;nbsp;poe tb, fæpc etia philo fo ph is, fed ijs qui ornate Si copiofe loqul poffunt mirabilê copia dicédi, quö denûci Sint qd ex quat^ re fit futu^, Caufa^ em

o

gognitio cognitJonem euentorum facit, Rchquus cft cóparationis Iocu3,cuirs genus, S^exêplum fupra pofitS cft,nt ca# |erorum,nunc cxplicanda tradatioeft, Coparanturigiturca quxaut maiora, aut minora,aut paria dicunf,in quitus fpe dantur hac,numerus,fpecics, uis qurda ctia ad res alignas affedio. Numero Gc co parabunt, utplura bona paucioribus bo# nis antcponatur,pauciora mal» malis plu-ribas,diuturniora bona breuioribus,Ion# gc 6^ late peruagata anguftis, ex quibus , piurabonapropagetur, quæcg plures imi têtur,8i fadant. Specie aut compara tur, ut ante ponatur quz propter fe expetéda funt, ijs q propter aliud, K utinnata atqj infita,a(rumptis 8Ç aductitijs,integra eëta tninatigt;,iucunda minus iucundis, heneda ipis etia utilib’^pdiuia laborioGs,nece{ra fia nó neccOarqs ,fua alienisjara uulgari#

C ii)

buSjdefidcrabilia qs gbuj facile carere pof fis,gfeda inchoatis,tota partibus,ratione utentia rationis cxpertibus,uoluntâri3 ne eeHarijSjanimata inanimatis, natural ia nó naturaiibus,artiftciofa nó artificiefis.

V is aut in coparatione fic ccrnitar,cfFi ciens caufa grauior,g no cfficiens,quæ fes» ipfis cótenta funt meliora q que egët alijs q in noftra,q quac in alioru poteftate funt, ftabilia inccrcis,quæeripinon poifunqqs quac poffunq

Affedio aut ad res alignas cfl huiuimo dijprincipu commoda maiora,g reliquoijt iteme^ quæ iucundiora,quæpluribus pro bata, quæ ab optima quoqj lauda ta, Atçg uthæcin comparatione meliora,fle deteri oraquæ ijs funtcontraria. Pariurp autco paratio nee elationê habet,nee fubmiffios* nê:eft cm cquali3,MuIta aüt funtq çqua Iitate ipacôparatur,qu£ ita fere coJud#«

Si côfîlîo fuuarc ciacs,amp;f âuxilîojæqua in laudc poncndûe(l,pari gloria debent effe jj qui c6fuluntj amp;nbsp;ij qui defendunt î at qd primum eft,quod fequitur igitur:

Perfeda eft omnis argumentoçô inue# niendorû præceptio, ut quû profedus fis à dcfinit{onc,à partitione,à notationc,à c5 iugatis,a genere,a forma, a fimilitudine,a differentia,a contrarqs, ab adiundis,a co fequentibus,abantecedctibus, a répugna tibus, a caufis, ab cffedis, a coparatione maiorum,minoru, parium;nulla præterca fedes argumenti quærenda fit, Sed quo* nia ita à principio diuifîmus,ut alios locos diceremus in co ipo de quo ambig{t,hære re,de qbus fatis eft didû,alios affumi ex* trlnfecu8,de ijs paueadicamus,amp;fîca ni hilomnino ad ueftras difputatióes gtinet, fed tntotam rem pficiamus,quandoquidé ccepimus. Neqj enim tu is es,qocm nihil

.C üq

ntß iuî cîuile deledetîSf qm aJ te hæc (ta feribunf, ut etiâ in alioçz manus fînt uccu ra, det opa, ut qua plurimû qs quos reda dudia dckdant,prodeffc poflîmus,

Hæcergoargumêtatio qdicit artis ex pers,inteftimoniopofita eft. Teftimoniu afft nûc dicimus, orne ^d ab aliqua re ex* terna fumlt ad fadedam fidc.Perfona aût roqualifcuncç teftimonq podus habet: ad faciédam cm fidc autoritasquæritur.Sed autoritaté aut natura,aut repus affert.Na turæ autoritas in uirtute inert maxime,In tepore aût mukafunt quaeafferatau tori* tatê,{ngcniû,opes,ætas,fortuna,ari,ufus, neccffîtas,côcurfîo etia nonung reç^ fortu itaçz.Nam ÔC ingcniofos,ÔC opulcntos,5lt; gratis fpaçio probatos,dignos gbus creda turputanuno rede for taire, fed uulgiopi nio mutari uix pot, ad eamqj omnia diri* gunnar qui indicant,St g exirtimât.Qui

cm his rebas quas dixi/xcellunt/pfa uir tute uident excellerc« Sedreliquis quoeß rehus,quas modo numerauf, quanq in tja nulla fpccics uirtutiseft, tarne interduce* firmatur fide s, G aut ars quaedä adhibetur^ magna em ed uis ad perfuadêdum feiêtiç, aut ufus.Pïerunqjem creditur ijs qui ex* perti funt.

Facit etu neceffitas fidé,quç tu â corpo ribus, tfl ab animis nafeif. Na amp;nbsp;uerberi* bus torti,5lt;igni fatigati qdicöt,ca uidet ueritas ipfa dicere,Kquac a pturbatóibus animi funt,dolore, cupiditate, iracundia, metu,qa neceffitatis uim habcnt,afferunt autoritäre,« fidê.Cuius gnis etia illa funt, ex qbus nonnûquam u«^ inuenif,pueri* tï3,fomnu5,irtiprudctia,uinolétia,infania, Nam amp;nbsp;pueri farpe indicaueröt aliqd,ad uc’^^d Rtf quod peinerct ignari, K per fomnü, uinu, ran. ^ infania,multa fepe patefada funt. Multi

C v

etiam in tes odi'ofas imprudentes incidc# g^^jj runr,ut Staterio nup aecidit,qui ea Îoqau g««o. tus eft bonis uiris fubaufcultantibus parie te interpofito,gbus patefadisjniudiciut^ ,platis,rei capitalis iure dânat’ê«HaicfiFc gdda de Laced^monio Paufania accepin?

ConcurGo aût fortuitoçi talis eft, ut fl interuentû eft cafu, quû aut ageref aligd quod proferendum non eflet,aut diceret« Ïn hoc gne etiam ilia eft in Palamedcm co ieda fufpicionum proditionis multitude», quod genus refutarc interdu ueritas uix poteft.Huius etiam generis eft fama uul* gi quoddâ multitudinis tcftimoniû,Quæ aût uirtute fidem faciüt,ea bipertita funt, Exquibus alterum natura ualet, alterum induftria, Deorü emm uirtus natura ex# cellit,hominum autem induftria,

Diuina hæc fere funt teftimonia, Pimu prationis,oracula em ex eo ipfo appellata

funr,qd incd bis deorS oratio* Deinde re ru/n gbus’infuat quafi opa diuina quçda, Primu ipfemunduBjCiuscu omnis ordo et ornatus, deinceps aerci uohtus aui(j,atqj cantus:dcinde eiufdë aeris fonitus,amp; ars dores,multarücg return in terra portenta» atqj etiapcrextainuenta præfenfio*

A dormictihus quoc^multa fignificata uids^quibus exlocis fumi interdu folét ad fidem facienda m teftinwnia deo^ï. In ho-mine uirtatis opinio ualetplurimum*

Opinio aut eft,nó modo eos uirtuté ha# bere qui habeant/ed eos etia q habere ui# deant, Itaqj quos ingenio,quos Audio, qs dodrinapræditos uident, quornep uita co fiantem,K probata,ut Catonis, Lelfi,Sci# pionis,aliorumcg plurium,renturcos efle quales feipfl uelint.NecfoIö eos cenfent tales effe qui inhonoribus populi,atcg in rep.uerfant/edet oratores et philofopho»

fie poet3s,5i hiftorkoj/x quo^ Sidh^is, Si feriptis, fæpe autontas pecicur ad faeix endam fidem»

Expofitis omnibus argumétandi loei», illud primû infdligcndum eft,nec ullâ effe difputaiionê, in qua nô aliqs locus incur# rat,nec fercornes locosinciderc jn omnê quaedionem, Si quibufdam quxdionibus alios,quibufdam effeakosaptiores locos,

Quaeftionu duo funt gna,akcç2 infini# tS^alrcç: definicu.Definitumeft uwoSt«///» ^dgrçci,noscaufam,Infinit5, quod ^wip illi appellant,nos propofitupoflumus no# minarc,Caufa certis pcrfonis,Iocis, têpori bus,adi5ibus,negocfjs cernit,aut tn omni bus, aut in plerifcç coçi. Propofitu aût in aliquo eo9?,aut in plurib’,ncc tarne in ma ximis, Itaeg propofltumpars caufæ eft,

Scd omnis quaeftio eaçt aliqua de re ed, quibus caufæ continêtur, aut una,autplu#

rlbu«,aut nonunquam emnîtu?.Q.uæft/* onu aut quacurt^ de re (int,du o (uurgua, unS crgnitionis,alterü aóiionis.Ccgniti* onis funt hx,quarum finis eft fcientia,Vt fi quaerat à natura ne fus ^fedum fir, an ab aliqua quad códitionc hcîm 8C padtioe, Aâionis authuiufmodicxêpla funt. Sit ne fapientis ad rempub.aecedere«

Cognidonis quæftiôes tripardtæfunt, quû an fit,aut quid fir,aut quale fit, qnçri tur.Horu primu c5ie{Hura,fccundu défini tione,tertium iuris,Â:infunæ diftindione cxplfcattrr«

Conieduræ ratio in quatuor partes di fiributa eft, Quai^ una eft,quû drif,fit ne aliquid,altera,unde ortu fit,tertia,q id cau fa effccerit,quart3,in de mutative rei qri tur,Gtnecnc,fic: Ecquidnam heneftû fir, eccuid çquû re uerafanh^c tantu opinioc fint^ V ndc aöc fit oriQ,ut quû quaerit na*

Kl, fuftue, tura^nn docïrina poflïteffici uirtus^CauCa aüt cHiciens fic:ut qu3 quacritur,gbu3 re* bus eloqucntia efffeiatur^De comutarice aüt fic, poffit ne eloqtientia commutatiSc aligna conuerti in infantfam,

Q_uum aut quid fit quæritur,notiô ex* plicadacfl:,8Cproprietas,8i diniao^SC par titio-Haec enim funt definition! attributa. Additur etiam defcriptio, quam græd Hlt;iTayslt;^iigt;^l^ uocant,

Notio fic quærit, fit nc id æquû,^d ei g plus pot,utile ê.Proprietas ficanhoîem ne fold cadat an ctiä in bdluas ægritudo*

Diuifio,8C€odé paâo partitio,fic;Tiji , ne genera bonorum fine«

Defcriptio, qualis fît auarus, qualis ai* fentator,cæteraqjeiufdê generis, in gbu# natura £lt; uita deferibitur,

Quûaût quçrit qualeqdfit,autfîmpli citer quæritur,autcôparate« Simpliciter,

expo tenda ne fit gloria« Coparate .pr^po nenda ne fît diuitijs gloria« Simplicia tria genera fnut^deexpetendofugiendoep, de æquo 8lt; iniquo,de honefto Si turpi«

C5parationumaiïtduo,unüde eodê,5lt; alio,altcçî demaiore amp;nbsp;minore,De expc tendo ,amp; fugiendo huiufmodiiSi expeten dædiuitiç,n fugiéda paupertas,De æquo £lt; iniquOjæquum ne fit uleifei a quorüey iniuriä acccperis«De honefto ÔC turpi,he* neftum nc fît pro patria mori« Ex altcro ai3t genere quod erat bipertitum, unû eft de codem, amp;nbsp;alio;ut fl quæratur, gd in* terfit inter amicS ddanentatore,regem Slt; tyranom« Altc^ de maiore 8lt;minore:ut ft quæratur,eloquentianc pluris fit,an iuris duilis fcientia«Dc cognitionis qc^ftioni* bus haöenus«

Adiois reliquæfuntjquaçi duo funtgc nera,unûad officie, alteçiadmotû animi

nd ^igncndujUelfcdandflEjplaneae tollet! dû. Ad officiû fic,utquû qriturfufdpiêdi ne fint liberi. Ad mouendos animos, quŒ fiiSt cchortatioes ad defendendâ répub,ad gloria,8é ad iaudé:quo ex gne funt quere Iæ,incitati5cs,mtfer3tionescçflcbiles:rur* fusqj oratio,turn iracundiS rcftînguens,tt5 metS eripiens,tûexultantemlartiriâ copri niésjtumsegritudinêabftergês, Hæc quû in propofitis quæftionibus gna fint, cadé in canfas trasferunt. Lociaut g ad quafeg queftioes accomodati funt,deinceps eft ui dêdû.Omes gdé illi ^s fupra diximus,ad plerafcp fût,fed altj ad alias,ut dixiaptiores

Ad côieâurâ igit maxie apta, q ex eau fis,quæex cffcdis,que ex coiunâisfumi poflunt,Ad definitionéaût ptinetratio et feietia definiédi, Atqj huic generi finitimö eft üludj^d appeUari de eodê,amp;altero dix» nius,^d genus forma quædadefiniuois ê.

Si cm quæratur, idem ne Gtpertinacia ÔC pfeuerâtia, definitionibus iudicadum efl.

Loci aût conuenicnt in eius gnis quæ* ftionCjCÖfequenteSjancedenteSjrepugna« tes, adiundisetiam duobus qsqui fumût cxcaufis ÖC effedis.Nâ fi banc rem illafc quîtur,hanca3t no fequitur,aut fi huk rei anceditjhuic no an te cedi t, aut fi huic rept» gnat,illi no repugnat:aut fi huk rei hacc,il lius alia caufa efi:autfi ex alio hoe, ex alio illud efTedij efi,ex quo uis hoi^ id de quo quacritur,idc ne an aliud fît, inueniri pór«

Ad tertiG genus quaeftióis in quo qua* le quid fit quçritur,in eóparationem ea ca dunt,quæ paulo ante in cóparationis loco enumerata funt.In id aût genus in quo de ueJ,iîlu«l expetêdo,fugicndoc^ querit,adhibctur ea quç funt aut animi,ant corporis,auc exter na uel c5tnoda,uel incomodajtemq; quG de honefto turpiqjquærifjad animi bona

uelmahomnis dingedaoratio cfl. Qu5 aûtde çquOjamp;iniquo diffcritur,æquita«» loci coll iguntur. Hi ce munt bipertito, èC natura, 2lt; inftituto. Natura partes habet duas,tuitionê fui,8^ ulcifcendi ius. Inftitu tio æquitatis aut tripertita eft, V na pars légitima cd, ai te ta Goueniens,tertia moris uetuftatc côfirmata. Atqj etiâ rurfus æqui tas tripertita dicit efle, V na ad fuperos de os,altera ad mânes,tertia ad homines per# tinere.Prima pietas,fccSda fanäitas,ter# tia iuftitia,aut ægtas nominat. De propo fit o fatis mul ta, deinceps de caufa paucio# ra dl een da funt. Pleraqj enimfunt ei eum propofito communia.

Tria funtigitgna caufa9z,iudicfj,deli# berationis,laudatióis, Q_uarü fines ipi de datât,c^bus utendû locis fint,NSiudictjft nis cft ius,ex quo etiâ nomêjuris aut par tes tu expofitio,tumæquita»,DeIiberandi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finis utilitas, cuius bar partes, quæ mo Jo

expoGtae reçz expeteJarum, LauJatiois fi nis honeftas,de qua ite eft ante diâû, Se J definitæ quæftiôes à fuis quoeç locis quafi proprijs inftituûtur in aceufationt,defend fionemeppartitarJn quibus exiftunt hæe gna,ut aceufator perfona arguat facti,de* fenfor aliqd opponat de tribus,aut no effe faâû,aut fi fit fadûjaliud eius fadi nome ; cffc,aut iure efle fadû« Itarg aut infdicia* lis,aat côieduralis prima appelkt, defini# tiua altera,tertia quâuis moleftum nomen hoc fit, iuridicialis uocef, Harum eaufarâ ,ppria argumêtaex ijs föpta locis ^s expo# fuimuSjin peeptis oratorijs explicata fünf, Refutatio aSt aceufationis in quaeft de pulfio criminis,græce saffie dicitur,latinc appeSIet ftatus, in quo primu infiftit quafi n ad repugnadum congreffa defenfio« Atqj 1 cüa in delibecationibus, Qi laudationibus

Üdem exiftunt flatus. Nam Si neganf fæ pe futurs quæ ab aliquo in fententia dida fünt fore,fi automnino fieri non poffunt. Sut finefumma difficultate nó pofTunnln qua argumentative flatus coiedluralis cxi flit. At quum aliqd de utilitate,honeflate, æquita te diffcricur,deq} his rebus quæhis funt contraria, incurrunt flatus aut iuris, aut oominis ,quod idé cotingit in laudatie ©nibus. Na aut negari pot id faduefle ^d hudetjaut non co nomine afficiêdum,quo laudator affecerit, aut omninonö efie lau dabik quod nó rcde,nó iure fadû figQui bus omnibus generibus ufus eft nimis im pudécer Cæfar c5tra Caconë meS. Sed q exflatu cotétio efficit,ea graeci xj'vo/t^oop uocant;mihi placet id,quoniâquidê ad te fcribo,qua de re agitur.uocari,

Quibus aut hoe qua de re agif,cótinef, hæc cotinentia uocêtur quad firmamêta

defcrifionis, gbns fublatis defenHo nulla fit.Sed qm lege firmius in cotrouerfijs dilt; feeptandiseffe nihil debet,dada eft opa,ut 1egë adiutticem,öt teftem adhibeamusjn qua re alq quafi ftatus exiftunt noui,q ap pellantur legitimxdifccptiocs, T urn cm défendit nó id legem diccre,quod aduct:* fanus uelir,fed aliud. Id aüt cotingit qu3 (criptum ambiguum eft,ó6 duæ differêtes fentêtiæ accipi poffunt. T urn opponitur fetipto uoluntas fcriptoris,ut quæraf, uer banc plus an fententia ualercdebcat.T u IcgÜex cotraria afFertur. Itafunttriagna qux controuerfiam in omni fetipto faccre poflunt,ambiguiï,difcrepatiafcripti amp;nbsp;uo luntatis fetiptura contraria«

lamhoc pcrfpicuumeft,n5 magis in le« gibus q in teftametis, inftipulationibus,in reliquis rebus,quç ex fetipto agutur,pofle cotrouerfias cafdem exiftere. Ho^j traâa

D iq

tiones in alqs libris explicafur.NccfoIum ppetuæ adiones, fed etn partes orationi« ij fdem locis adinuant,partim proprijs,par tim cómunibus,ut in principes, quibus ut beneuoli,ut dociles,ut atteti fint quiaudi* ant efficiendu eft proprijs locisJcemc^ nar rationes,ut ad fuos fines fpedcnt,ideft ut phnæ fint,ut breucs,ut euidêtes, ut credi bi!es,ut moderatæ, ut cudignitate, Qwac qnaquamin totaoratione effe debent,ma gis tarnen funt propria narrandi»

Quæ afltfequitur narrationê fides,ca pfuadendo qm efficit, q ad perfuadédum ïoci maxime ualeat,didSeft in ijs,in qbus de omni ratione dicendi diximus.

Peroratio aût Kalia quçdâ baber,Kma xime amplificationcjCuius effedus bic de bet efle,ut ant pturbentur animi, aut tran quillêtur,K fi ita ia affedi ante funt,ut au gcateo^ï motus,auE fedet oratio.Huiege

nerî in quo Slt;fn}fcrfC0rdw,5lt;'i‘racundn,et odiUjS^ inuidia,5i cæteræ animi affedio# nes perturb3tur,præcepta fuppeditantur alqs libris, quos poterfs meen legere, quu uoles. Ad fd aut quod te ta ei Ie fenferljCu* mulaie fatisfadu ede debet uoluntati tuj» Na ne præterirem alïquid,quod ad argu* metum in omni ratione reperiendum ptigt; ncrct,plura g a te deßderata er3t,fum có* plexus,feciq? quod fæpe liberales uendito res folentjUt quûædesfundumue uêdide# rinr,rutis cæfis receptiSjCÓcedant tameali qnid emptori,quod ornadi caufa apte, Si loco pofitum effe uideatur^Sic tibi nos ad id quod quafi mancipio dare debuimus,ot namenta quædam uoluimus non débita accedere,

MARCI TVLLII CICERONIS TOPLCORVM LIBRI AD TRB

EATIVM FINIS.

SCHOLIA IN TOPICA CICERCTNIS, aurore Criftophoro Hegendorphino CVM OMNIS RATIO,

S T finitio dialcdicei.Eft em dialedica rati» dificrendi probabiliter de re qualibet propos fita, pro ut cuiufcß natura patitur.

QVID eft difiercrecEft probabiliter de re pro# polîtadicerc, 56 hic eft Dialcclices finis.

D V A S habcat partes diuifio dialeCÜces.Eft efft

Ueniendijqgræcc tttssikh appejlatur,fd eft,localis, hoc nomjne,qBod locoijt ueluti fyluam quadam, c quibus argumêta depromi pofluntjfubminiftrat.

Judicatiua DialeAicajfcruit ludicädis propofiuo/ nu copulationibus amp;iui](fturis,id(^ bencficio rinitioni»

Diuifioms quarum rationes docet.

DifferentiaBi

N am iftâ propofitionê:Pietas eft iuftitia, i«fte cóf pofitam ede, iudicattua Di^eAica docet, dum finit utrüq^ propofidonis terminü,dum in partes diuidit, partium officia,id eft,propria inquiht«

Prætcrea ludicatiûa docet, reperça argumenta dV gererc,fyi|ogi(moiit formulas contexere, Enthyme# mata componere ^c.

1N V E N IË N D I Dialectica.Dicitu^t^d inr tieniac argumenta,quod locos monflrat,e quibusar/ gumenta erui poflunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N 1P S O • Afinitione Lociinz Parucione,

«ml Ab etymolog/a

Affelns

IVS duÜe.Extplu lEd' êdefumptn ex intli.ti.ât iu-na. gen.Par.fed lus gdê ciuile. Itê vlt;de lud.óóm.

PARTIVM enumeratio Cenfus,eftffl/mano ic rum SC bonoiÿ.Vmdicta uitga eiat,qua bdor præ tons,prxm;ffis folênibus ucrbis,rerun tagebar, inox dós apprehenfum dextera manu uertebat, id qrf Ap pianus bb.iirj.bclloijz duihum docet.Perfius Satyra v.Qjiibus una gumtc uerngo fadt.Porro dehbeica te data p uindidt5,uide!.i. C.de lib.uin.driinfb.de U bertinis.Par,muIis aut modi« manumiflio procedit,

Neq« tcRan'.cn£o,C,de tefia^manu,

Notatto, De ucee alï;(Juus,Vide GeI.l/,xv/,cap,x, Cum lex aclrafanttia,Gellius Iib,xyi,cap,x, putat cxtabuli» duodecim decerptum, •

Porro argumetii ab erymalogia multü uir/n habet aurorH3arth,l,ij,Par,Appellate fF,fieer,pet. Appel/ lata cm eft mutui datio, ab eo,quod de meo tun fie.

A conitigatis,Si compafcuus cd ager, SCc,

Exempla alia, Hartes fuccedit in uniuerfum fus de/ fundi b,en hærcs ffjde diuer,amp;: tcmp,pracftTip,er/ go haereditased fucceibo in uniuerfum ius quod de / fundus habuit tpe mortis b,hçred,ff,de ucrbo,ßgnf, fus tuendi habet,proinde ed tutor I,i,ff,de turc. Si homo non eft m frudu, igitur fruduarius non Îruetur,ita colligit Brutus in l,uctus ff,de ufuf,

Agcnert,Pccunif appellariôe rem figniffeari Pro/ culusait,l,pecunix ft, de uerbo Hgni, Porro rei appel latio latior eft,^ pecunia: I,rci ff,eo,

Porro cxëplum Ciceronis mihi depromptum uiz detur «x ff,de au,06 arg.lega,

A forma gcneri»,Cur fpeciê,formât appellat, g» '’pecics conf iifum, amp;nbsp;rude genus expolit^ Ciceroni

fuffraganir glo, ultima fn I, probatur F,deluji, Rd fplt;cics,inqiiït,tft forma,

De mattefamilias,uide Gcllium IibjXvnj, cap,v/, Cactriji Vlpiaiius ali ter de matrefamilias loqUnur ï,pronûciatû,Par,matrêfamili3S, Nam req? nuptiæ neqi natales matremfamiliasfaciîîtjed boni mores, wide 1, mater ant familias fl,ad 1,lui,de adul.

A fimilitudmc.Quaefiio cft,An livres ufiifructua H’oardcscollapfasreflaurarecogcndusfit ; nenuero ^ogl polie,Cieero hacHmilitudinc probat, fi qiiis fer ui ufufruôülegauerir, iseg fern us aliquo moibo de.* perierit, noncogitur haeres renituerc feiuum, cigo ïiechxrescoHapfasædes ufufruvluano refiitueqV«/ de in ratione ff,ad L,Fab,Par,ccnû utro,

Exempla alia,i,in infti,dclegitt,patrojute,Par,eo em jpfo ij, 1,1'1 rem legatam ff, de excep, fit ut barres qui in uniuerfum ius fucccdit fubmeuetur exiep, ita amp;nbsp;legaiariu» debet fubmoueri, quafi uniusrei fuez ceffor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIFFERENTIA.

Confedum C,depofiti I, fuperuo Aurum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cancam duximus.

In mafia confiitutum, In mafia

Lamina

Argenz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sigcato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff,de au,Icga,l, Quintus

turn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suppellcdili Mut!UB,Par3arg«tifnHa

Wundo dum, Omamentis

Exemplum Ciceronis corroborât Vlpfani«,ff, de au,lcga, Par,argeuto omni legato quod fuum effet, fine dubio noudebetur,idquodin crcditoeft (pro quo Cicero dixit in nomnubusjboc idee,quia non ul d«ur fuum effe,qued ucndicannon petefi.

A contraria®. AdintclJigentfâexcplifaciUlIudj« irfti.de ufufr.par, coftituit ufufruöus non tm in fun do æ aEdibuSjUernenamin feruis amp;nbsp;iumentis,5i5cæ teris rebus,fxceptis fjs,quac ipfo ufu confumunt, ut funt uinn,oIeü,frumentS,ueft(méta«

I A M eftquaffl:io,an uir,q legauerit urori ufirm^ frudu bonoiÿ fuoiv, «ia earum rern,q ad uidtir per tinentjUfumfrudSlegaritjCt probat Cicero quod nö ïioc argumento Sic.

Exéplum Ciccronis Irabuïnixneft.Vfufrufluarfï •Cc boni uiri officiü prjftare Lite fi fundo.fF. de ufu ft* ld eft,ut utatur, non abutatur»

Vtimurautem ijs rebus, quæ nobis utentibuspen inanent,ueluti domo,iumentoiSfc.

Abutimur rjs,qux nobis utétibus perçût,cuiufmo r dieft pcnus.

15 cü uir mufieri ufumfrudn cóccflerft,ita uti, frul deber,ut interim falua reis fubftatia,r.i.fEac ufufr.

A B adiunflis, Vt excplum Ciccronis reifte intel ligatut obicruandum cft.

i. Quid capitisdiminutio fit, Videinfti.tit.redem* ij. Millier caput diminuit, quum in uiri manum cort uenit,hoc eft,cum rite nupta eftuiro,

•n* Quid bonoiv pofieflio lït, eft uero ius pfeqüêdi, retinendiqt parrimonrj,quod alicuius fuerat,cü moz ritur ff.de bono poff. L-itj.

lifj. Poffeffio lêcundum tabulas,eft pofTefTi^qus irt tabulis teftamenti fcripta, fcriptisin teftamento bae/ rcdibus datur,quod fl illi nö adfint, uocat fubftitut I C. de bono.pofs.fecun.ta.

lam quatdam muiter quænon caput minucrat, id «ft,nondum ritc,uiro nupta eraf, fine tutoris autoris »te, tffranic£um feccrat. Q^V Æ S TI O.

An fecundu «at tabulas ex edido prxtori$,dcbcat

dari poffeffiOjjfidet Cicero arguincto ab adiunJlM.

HIC digniicftanimaduerfionc quod qui in abc na poteftate Hnt,teftamêti codendi copia nö habeât l^qui in poteßate.ff.de teframen.Cuius gnis funt.

Mulicr,qux non capuc minuit.

ScruuïjPuer,L.qua aecate.ff.dc teftam.LJl fr.C» qui teftamen.fa.pc.

SE NS VS exempli Ciceroniseft. Si muliterquj nodum capuc minuit,id eft,ritc cónubio ificca ed ui/ ro,fadto teftamenco citra tutoris conftnfum, bonoif poffeflionê feriptishxredibus c6cederc pót,ergo etia puerijcru^alijs bono^ podeflionem,facto teftamS 10 fine tutoris uoluntatCjp mietere potucrint,

De mulicre non conuenit Ciceroni en Vlpiano, o in L. qua ærate. ff.de teftam. dicir,qd foeminx poft 3nnn xq. redametneSdere poffint.

AB ANTEGEDENTIBVS Exéplum ab adificlis cd qqt apef Cic.iiff.ad Her?» Rudolphus Agricola dicit,tuncduci argumétSab ancedentibusjd^apofita cöditionali argumétatiöe, ab eo qd in cöditionali ancedens ed,mox inferimu», ut fi homo cd,animal ed,fed homo eft,ergo animal« Q_\' I D Repudin^Eft qd fpöfx debat Laq. ff.de diuor.ÄS Linter dupruSS diuor. ff.de uerbo.fignl.

R E P V D1V M de debat, Res tuas tibi habe. Item res tuas curato,5Choc nuncium ed remittere.

Q_V Æ S T1 O cd. An liberorum cauffa,dotis pars apud uiqt manere debeat,ubi uiri culpa fatdun, ed diuertin,uideamus quid antecedat,qd coiequaf.

Antecedens eft, uiri culpa factura cd diuortiîi. Id aficedens, non patiturut dotis parsmulicri pereat, quäuis prima repudij nuncium mittat,id qd drmat VIpianus in L.dotis Pand resff.de iuredotium.Itï in L*,ft ca dotem,Par,item pater«ff.folu.matri«

A c5'’equetibii»,Boet/us i cSmétarfJî pulchfrn'mj adferr de inatrimonio Romanislicko, de matrimo nioimpari,q AzCehusli, xv,cap,uigof,c0mcmorat,

Porro qd ait liberos,ex imparl matrimonio fufee/ proa,no patre/ed matre fequd .pbat tex, in L,ite g ill pocettate fi,de qs g funt fui, uel alie,iu,nt in infti. de pa,pot,Par,lus aât,itê L,cû legittime ff,de fta.Iio, Boétius putatexêplum qd adfert Ciccro,enea^u mentijabancedentibus potfus^conftquccibus.Gi: tei^i Rudo!phus,cü{equéscfredicit,^dexcôditional( manatjJiocmodo,fi mulier nupfcritci,quocncon/ nubium noneflet, Agnofeisancedens, qui nati funt patrem nonfequuntùr,hocconfcqucns, Jam ex con fequêti fie colbgif,fl fi liberi patré nô fequntur,efii/ cif,ergopro liberis nihil apu i patré remanebit,

A repu;nâtibus, Ru Jolphusdicitrepugnâtiâ dici reijt per fe dilTidentcm habitudincm,qua fft,iit altcijs dici id cnre,quod altef«non polüt,

Qius primas h^res^q prim 0 infiitucus cfl,Qui$ fet cundusfg ut Boetinsingt,hgredi infiitutojubfiitui^

Exemplum,Siquis parer in tefiamento filium futî hicredë infticuat,fcribatq},fi is fill us impubes deed/ ferir,nepos hærci efto, infti,de pupil,lubftf,Par,f,

Régula digna obferuatu,Quod gs ica accipitaurc accipit,ut ei lureauferri nô poflit,L,id ^dnoftru S, de reg,iu,Si hoc quidc maxime ueqt eft,fi quis aligd ex defumfti libertate,quam liberrimam efte oportet L,i,C,de facroGeede, adipifeatur.

Sic facilius coDigerc potuilTer Cicero, Quad gi îu.quot;caccipit,fta accipit,ut ab co inuiroauferri n5pof fit,uxor uero refte iurcqi, etenim c reftamento infii. de ufufr, Par,urufru(ftus;ufumfrult;ftum accepit,iurc igitijr non eft auferendus,

* AB EFPIGIENTI.BVS,

lt;2jio'c«emplinn Ciceroni's redlius «ite’Ifea« ob/ feruahxc,fi duo funt ciuce, qui cômuiiem habet pa/ rietem, fi alter ciuium iuxta parietcm eSmunem/o/ JusxdtScat,(3lt;;uitium,id eft,ruina ex opcre futui’! ü ireatur, damni infledi cautio necefiana ed L. inter quoe Para.fF. de damanfe.

Quid damnum infedtum/efi damnum nondum fa éttijfed qiiod futuijt ueremur L.dânum infedin fl.co. Ab Efieefti*. Hic difce, quod fimul_ atep mulier in manu uiri cöuencrit^id ë, matnmoniu rite rStradiS fit,dotis dominmad maritugtineat L.pff.deiu.do.

Acomparationc.Vt exepium Ciceronis aflequa» ris, qusedam te prafcire oportet.

i* Contra quem inftitui poffit aqure pluuix a reen dat,ioftituituruerocontra illum qui foffa fadta aqua pluuiam agro aliculusdamnum darefacit.ff. de aq, plu,ar.L.i.Porro ilieaquam pluuiam arcet, qui non per fpacia fua meare patitur,

ï), Adiiofinium rcgundoipfit^qunagicdf dinidun/ dis agiofjj finibus ff^de iudi,fi/eg,Fines dicuntur re gi,gries unufquifq! ager 4? prijs finibus cirtunfcribif, lam efi controuerfia,An prohibitum fit aquæ plu/ uiæ arcendæ adrionem agitate in urbe,hoc e(l,urba/ ni» praedqstquod fi obtinuerimusin urbe finium re/ gundog indicium effe interdidlum,qcod maiuscfi, efiicimus aquae arccndx iudicium quoqj in urbe uc/ titum efle,

A pari, Vt exemplum Ciceronis redte inteHigas, primum répété ex iurisconfultorumlibris.

Quid ufucipio fir,Eft iiero ufucapio,acqfitio domi nq côtinuationé tgisjege diffiniti L,iij,tr,de ufucap.

Deinde ad exempln Ciceronisfacit illud in infti, de ufucäp,Par,i,Iurcciuili amp;c,Locus eft in proptu,

(am Cicero fie colligitjQuemadmodum XI l,ta/ E inj

bularum t* cautiim erst, fundum bfcnnio ufucapj poffe, ita amp;nbsp;xdes ufucapi ludicabantur.

At in lege Eft antipophora.i.occurHo obiesS/öis, VALET acquitas. Rnfio ad obieAionê,id eft, fcium immobilium eft aqua poffelTio, fed ædes ót fundus,res immobiles, proinde cum fundus biennia ufucapiatur, ctiam aedesufucapientur.

AB autoritatc. De exempla Ciceroni's, uide.ff. deferuitu prædio*

DEFInitionum duo fünf genera «Kc. Hoc eft,auf fïniumur res corporales,aut incorporales.lnfti.de re/ bus corpo. iC incorpora.

Fundus eft quicqd folo continctur L, quçftio.ff« de uerbUigni.

Res corpo Srillicidiu Feftus Pompeius efiedicit rales cum ftillac concretæ fiigore cadunt.

Klancipiu feruus ab hoftibus manu ca ptus.infti.de lu.pcrfo.Par.ferui.

Supellex eftdomeftieü pacrisfamiliasinftrumêtû Aude lega.fupclle.L.f.

Penus eft quiequid efu potucj côtinetur.ff. de pc nu lcgaca,L.qui pen um.

Vfucapio L.f. ff.coti.

Tutcl3.ff.de tu.infti.co.tf.

Resincor Agnati funt qui per uirilisfexuscogna poral es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionem coiuuncci func,infti. de legs.

agn.tu.Par. Agnati.

IVS.Vfdc par fcriptum aüc ius,infti, de iu.na.gen. amp;: ciui.lt;5ó ff.de infti. 5C iu.

DIV Iftonüaut (Sóc.AlienatioeftomnfsacftUSg que dominiü tran$fcrtur,L.i.C.dc fun. do.

Alia Boetius explicar.

SIC igitur. Legat urn eft donatio quatdam a de funefto relida ab heredepreftäda,infti.de leg.Pard.

PoffdTioefteorporalw ref detentfo an/mf Ä cor pons adinimculo concurréce.ita Azo in tl.de acquit uel omittjpofTeflL

Hxreditas eft fuccefTioin uniuerfum fus, ^d defun diushabuit tempore mortis ff. de uerbo.fig. L.hçre.

SO LEB AT fgit Aquihus56c.Inrt.dere.diui. Par.littoijt quocf ulus publicus 56 juris getium eft, idem fEdeacq.re.domi.L. quodinlittore.

L.fluiftus.ff.de uer.Gg.litcus eft, quo ufep maxim’ fludus hybernusa mari peruenit.

SI partirf uelis tutelas.

Teftamenta

Tutel a Legittima ff. detute.C.co.in Daciua infti.de t,

Fiduciaria

Stipulatfo eft uerboi^ conceptio,qbus is qui inter rogatur daturum falt;fturn^fcid,qdinterrogatus eft rndet L.v.ff.de uerbo.obliga.Par.ftjpuIatio. Porto ptitione ftipulationu,uide.ft.co.56infti.de dim.ftipu4 Priuata

Publica de quibus ff.eo.56 infti.

ludicia ludicia Singularia

Vniuerfalia C-deiudi.ff.eo.

Particubria

VT cumpoftliminium56c. Poftlim inin,eft iui amiffe rei recuperadae ab extranco,56in ftatu prifti/ on reftituédç ft.de cap.et poftli.reucr.L.poftliminiii, 56 infti. g.mo .ius pa.pe.foI.Par.il ab hoftib’ captu»,

V T infinitimo. V'ideGelhuhb.xtj.Gap.x.

QV O in genere etiam Mancini cauffa. De hoc Mancino Eutropiu» lib. Hiftorfaijt iiq. fle fenbit C. hoftilius Mancinus coful, iterum cfi Numantinis pa cé fedt infame m,quâ populus et fenatus iuffit infnn f/tcj ipm Mananähoftib^ tradi,ui in illo quaft au E v

fore foederis uindicarent, fed tfaditus Numantinti», fninime eft fcccptus,autorc F|oro epitome vu Vide Ürofiumhb,v,

Locus ex £eniugatione,finitimu« notation! SJc, Sed diferepät ta men,quia Notatio fit nominis im f erpretat(one,ut poHciTio dida cft,quafi ped ft pofi/ do L.i.fijde acq,po(r,

Coniugacio dwiuatione uocum cônat,ut aqua plu uia,pluere,

Vt it aquam,Hoc eft,aquapluuia eft, qur pluen/ do coll/gitur L,i,fi,de aq,plu,ar,

lam eft quxftio, Sifluuius igitur pluufa creuerif, quæritur an debeat arccri,rndct hie Mutius,de quo Cicero de Ora,claris,

Crefcerc ea aqua dicitur,qux colorent mutât uel «nerefeit L.i,fF.fo.Par,idem ait.

Cuma genere,A capite arceficre/d eftjpr/marium genus fern per inquirere.

Sæpe etiani citra licet,hoc eft, in medio coHocatS adhibere fatis erit.

Dummodo fupra, id eft, dum modo genus fupez fins fit co, de quo prædicatur.

Exemplunt

Subftantia

Cofporea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incorporca,

Corpus

Animatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inanimatum

Corpus animatum

Sentiens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non fentien«

Anima]

Intelledtualc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brutum

Homo Cicero.

hm ft eil eötrouerfta de homine an ßt inteUedua

Hs,n5 opUs en a capite genu* efuaareeßere, furnatur genu» proximunijSiCquicquid prædicatur dcillo^prj dfcabituf SC de fpeac.

ExempInCic«rom« dofliflimc Boerius expikar.

Commode etiam tradtat 3Cc fF.de dolo malo L. f.Par.Dolum malü.Seruius ita difFimr, machinatio/ nê quand5altenusdecipicdi,c0aliud agitur,5Caliud fimuIatur.Porro quibus mod» fiat dolus malus,ui/ de in muleis legibus flf.eo.ti.

Suntefn fimilicudines «SCo Tutor quidaturimpu beri L.i.ff.de tutolt;Parlt; tutores font, inlti. de tn. Par, tutore* funtt.

Fidem prg flare «SdcÆdcadminfnra.tu.infti.dc (4 th dacio tu.

Sociuï.ff. 45 fodo L.Hfocletatc,infti. defocietate«

Si cui mandani 8i c.L.f.fF.mandati,inftj. de man.

Si qui fiduefam, Admodum exacte Boctius noftec quis fiduciam olim acccpiflê didlusfït.difTenr.Porro de hac fiducia loquimr Cicero pro Flacco, pecuniS adulefcenrulo grandi fcenorc,fiducia tarnen accepta occupauit.Idem_libro Teptimo Epiftolaiÿ, ad Treba hum luriscôfultû, Sed quo nam modo lus ciuifc der kndes,cum omnia tua caufTa façias,non ciuium,ubi porro ent illa formula fiducia, inter bonos bene agi er oportet 5^c,Hodie fiduciariâm3cipationê,uel uS ditionem,uocamus uenditionem fub reducendi red hibédiep lege faiflamihuius fiducia uelhgia in L,ad» hue extant, fed admodum obfcura,uc cura tu tela fif ducianœ in infti,mentio fit

Procurator L,i,ff,dc procura,

Quemadmodum fi in urbe Xc, Regundorum finium arbitri effe dicuntur, qui controuerfias de fi/ nibus agrorum ortas,componunt,L,de modo agro rum arbitri danf/fj de iu,fi,reg, Porto finesin agroj

rum tantîï Hmitibus func,arbitri igif finifï regundnis in urbe dari nó poffuntjam argumencü ex iTinili na/ fcitur,fi in urbiöus iudiciS finiu regundo^ dan non pot, ergo nee aquae pluma: arcend x actio in urbe agi tari poter it.

EX eodem fimilitudinis loco.Cömemaratio plu riû exêplorum,habet uim argument! a fimilitudine.'

Exêpliim illud legibus firmaripot Laquidä.G. de poflhujiçre.infti.ltê L.fi qs ft,eo. init.de pupi.fubft« Hoc exemplum copiofius traelatur apud Cicero, in de proiculo Oratorc,

J N fuam tutelam ueniftet, Bpetiuj exponit ante obiret,(5 teftanaentum face re pölTit.

Imperator in infti.de pupil.fubfti.Par.i.In Tua tu/ telam ucncrit,id e(l,antequâ pubes fadus fit.

F1N G B aliquem mancipio 8Cc, Quod no iij/ ye c0trahif,nulluseftmomenti L no eftuobis,G.dc prœd.amp;alfjs re.minoijti^c. Finge alfquê mancipio dedilTcjid eft, abalienalTe.qd mancipio darino pot, id eit,abalienari,ut funt res racrx,ædes,dona ad mi/ pifterium Dei dedicatainfti.de re.diui.Par.Res facrg m.autem de nonalixre.ecclef,

NAM Q_V I D intcreft,Argumentnexancedc pbus eft, Gum in propofitione conditional! funiif, id4d eit aficedens,lt;3Cab eo contexiturargumetatio, EXE MPLVM

Si Cicero homo eft,animal eft. Homo eft anrcccdens,ab hoc fumit argumcrum

Atqm homo eft, igitur animal eft, EXEMPEVM Ciceroni», Si pecuniafignata argentum eft,legata eft mulieri,

Pecunia fignata,ancedcs eft,inde argumetn furnif Sed pe cunia fignata argentum eft,eft igit (ignata A conlequentjQus fit argumêcauo,quoties ex co

àitiotisU Iiypothetica id quod Æfcquêsçfl Jumitur ih argumentai ionr,u t

Si iên tit,animal eft.

Animal eft cenfequens,inde fie coUigitur,

Scd non animal efi,igitur nee Qntit, EXEMPLVM Ciceioms

Si numerata pecunia non eft Iegata,non eft numc fata pecunia argentum.

Non numerata pecunia eft confequen s, Eft uero numerata pecunia argentum,eft igiturlegata.

A repugnantibus

Hoc modo,nô fi homo eft Cictro,animal nô eft* Repugnant

Hominem efie,60 animal non efie.

Atqui homo eft Cicero, eft igitur animal, Exemplum^Jiceionis,

Non Älegatum argeniU eft, 04 non eft legata numerata pecunia«

Repugnant

Legatum elle argent urn,lt;54 non legatam pecunia numcratam,

Atqui legatum eft argentum,legata igitur numera ta pecunia eft..

Gum aût aliqua coniunda 54 c.

Coniundaut homo, 54 animaLnegaris’hoc moa do,non homo,non animal efi,fi ex his ptirrum fuirt pferis. Atquihomo eft,quod rclinquitur toHei dum eft,rejinquitur uero, non animal eft, hoc toHiiur, ÔC concluditur,animal igitur eft,

Sed Homerus propter excellentiam 54c.

Idem habes de Homero in infti, de iu, na, gen, 54 m,Par,fed ius, Ex hoc genere

De fato, uideCcUium lib/extOjCaPifetundo,'^

Cicero.de fato«

Si tclutn.

Ad hune loc» pertinetjPar. Ïniun'a oedd/tur infli. deL.Aqui,

Annotauit Boetfus uoluntatcm in maleficf^ con/ demnarjud quad L-firman poteiïjL.Diuus Adrian nus.ff.ad L.Corne.de fica.In maieficis uoluntas fpe/ ó:atur,non exicusjtem L.i.Par.Diuus Adnanus,Ä cetera,

In omnibusigûuriudicffsamp;c. Bona fides in iamp;io ribus,align ^ aegtate ulurpat, nä in bonac fidei adi oinbiis,Eequitasc0fiderat, utdkirglo, in rubrica de fum.trjni.amp; fixatho.

Porro quae lint aflioncs bonacfidei, uide Par, A? Aon urn infti.de adtio.

Indicium rd uxorie eft,quoties poft djuortium de doteconrentio eft G^derei uxo. ad,

Dos licet manimonio cuflante in,bonis uiri fit» fF, deiu.do,L,i.

Eft ramen in mulieris jure JCo C.folu,matrimo* quemadmodum dos pc.

Si culpa uiri diuortfum fadum,pquius melius eft, nihil apud un um manere C.de repu.L.cofenfu,

Sinuero culpa mulieris, amp;nbsp;ipfa perdit dotera G eo,b. eadem.

Quid æquum bonum fit,Vide Cicerone Jibroad Heren.rj.lt;S6 Arifto.libro eihlco, V.

De Paufania, cuius Cicero mentionem facit, VU de I hucydidem libin.btHi pejopoonefiad«