VlTl AMER BACHII IN ARTEM PO cticam Horatij commen taria ♦

ARGENTORATI M, D. XLIII.’

CtimGr4tiit0'Priuikÿo C^ftirto.

AAîTCVS AD AV« thorcm»

Cirpiar in uiuis uirttK,poü fata quiete Vium cumgrcitdpcfkritiitefokt. tortiter intered dures perfrre labor ei Te decet,dtq; tuis noscumulare bonis. Tempord nosdlijf:d longd precdbmur omntt Vitlt;e,'Vite,tuie, propitiumq^ Tieum.

Idem ad ledorem.

Hoc k^r candore lcgds,rekgdsq^ libellos, QUO ddt cos dodi lAufd benigna uiri, QM^jludijs qui plusfru^s comunib. affirt. Hoc debet cundis Cdrior effe bonis. Induit utiUtds meritofibi nomen honefli, QUie de priudtc publicdfddd bono ed.

Kdc igitur non pdrie minus uenerdbilis iüe ed, Quifdcili multis commodd mente parit.

VlTVS AMERBACHÏgt; us Bonauenturæ Roslero Goigt; litfenfi s. D.

Ricnnium fcrèniinccf?, cum libellum Horatfjde arte Poëtica publicèhîc enarraui, 8ë, quia uideo bar amp;nbsp;alqs, amp;nbsp;mihi non inalam in tonferibendiSjSë dictandis annotai» tionibus operam nauafse, ac ideo Munis,quodpluribus incommu neeflet,nonnihil profuturum ,fî eu gt;'arem,ut difpcrfælatius extarent, nonquidem certèfapientibus,aut truditis uaide, fed pucris,£lt; illis imgt; peritioribus, non potui hanc liicugt; bratiunculam diutius premere ,a^ deoep tineis tantum,Sëblattis arro;gt; Vendam relinquere,Q_uanquam au ternô6 aliorum ueterum etiam exs» pofitiones huius libelli habentur, fum tarnen baud mihi fatisfacianc

A ij in

4\

«il omnibus locis, æ horum alq brei* uius,alq prolïxius^altj non ea ratio* nc^quæiani eft ufitatam fcholis, eum enarraucrint , putain mcam quoqj fententiam non i icommo* deaudiripofle, quam ira ftiidui rem perare^uf nihil rcmerc^quod ab alqs expofitum eifet .rcprcficndcrenqSf, quæiudicarem addendacilcjadde* rem , quæ^ aut ab alijs obferuata cflcnr,aut non multum ad rem per* tincrent, omitterem : Ac in hoefin* gu la rif er meubui, ut obfeuriores lo cos illuftrarcm ^præcipuc^quodad firn pliccmA^ puerilem fenfum atti* netjacrationem quandam ferm o* nis,quæ,ucin alqs omnibus habet proprium quiddam^ita in hoe Poe* tanonpauloduriorefi;,acobfcuri* or» Sedinterim ,dum hoemeditor facere^non paruæ diiïïcultatesoc* curruntmihi. Cogiro enim quam fine exafpcrata ,amp;C exultera ra hæc tem*

NVNCVPATORIA. J

tempora, in qnibus non modó eIo-gt; quijSC f nbere^quç fcntias apud ani mumjnonfittutunijfed criam nutu propemodum ,amp; geftu fignificare, ne dicam etiam cogitare, Ac inde funt tot conuicia^tam inhumane ex poftulationes , infediationes plus quam barbaricæ^malcdidla maudit ta, ut de iocis aliquando feurris etia indigni s taceam. E t h æc o m nia ingt;^ ter Chriftianos, ac in tradiatione regt; rfifçpe grauîfsimarumgt; Verenune eftetasillaferrca, dequaPoëtæ feri bunt^aefugere pudotjUcrum^bV desep, Ï!iquorumftihicrelocumfrMdesq;,dolicj;, itijidi£qi,Qr uis,cy amor feelerdtm hâbetidi.

Ut inquit 111e. Qiiis iam non audit frequenterhæc tragica ,hæreticus, Epicurcus5impoftor,b!afphcmus, £d alia non dicenda C Iam qd‘non ra to indicant,amp; damnant uel hos,uel Ülos imperitij’esw’ts'i^ài^^ ö«? «xgöäcäi, A iq quod

tf EPISTOLA

quod amp;nbsp;in familia^non modo mni^ dicijs Reipub. fieri confueuit^quo^ modo non uideatur effeutturpifsi^ mum pitaetiam perniciofifsimumï' Quis autem ferio ftudet remedium Ins tan fis mail's afFerreCQuafi uero non poffit effeEcclefia fine his uc^ iut procellis inteffinis^ôC ciuilibus tempeftatibus* Vfinam exoriretur aliquis uel ConHantinus^uel Theo dohuSj uel Martianus, qui tandem Ins turbis imponeret aliquod puim, Sedignum Chriftianis hominibus fi’enfium. Qiiod iamdudum nobis multi perfuafimus de Carolo no^ ftro lm p, qui non paru efiam inhac relaborauit hadenus QC non defi^ nemusin eomcntcm,conftjntiani, ÓL fucceflum ,qualia fueruntinillis Imp.expedare. F clicifsimum dice^ remillumdiemjSC non tantum ffi gnandum albo lapillo,fed totum deaurandum., ^ exofculandum.

Quan#

NVNCVPATORIA. 7

Quanquarn autemres uideretur ad ^Xiüum fpedlare^non tarnen ego de finamamp;^ uotis afstdiiisoptarecon/ cordiam,SCfpeperrinaccpacem ex pedare tantiipcr/iü uiuam,ideni^ i Cenfeo faciêdum efle omnibus pqs, ' Utihaud dubicfacnmt,ac magis, ; 4^iam ego uel intelhgere, uel fulpi^’ tari poßhm, Non enim defunt exgt; fmpla mhiftort)s,wbipoft longas, Slt; grauiores iadationes tranquilligt; Us, amp;nbsp;pax tarnen eft tandem eccle^ figreftituta. Verum hçciongius ex currerunt mihi, cp propofueram,

! Öemeisdiffïcultatibus inceperadt ! tere,quas quia femel adire ccpi^uix 5 nunepoffumab cis pedem referte, aefane^ut alia quidam, ita hoc opu fciilS qualecunqj eftjfortiinæcom mittotPreeor ei tarnen illam propigt; ham potius , quam uel aduerfam, quod effe t au t ftul tici æ,au t crudeUs» tatisjuel neutram ,quoduelncghgt; A nq gen tiara

s EPIS. N V N C V P A T.

gentiam, uel contemptum arguez retjaenondum totamfpemdefeli* ci euentu abicci^ad quod tuum Bo^’ nauentura ftudiumjamp;beneuokni’’ tia non habebit nullum pondus. Nam fi tibi placuiflè meum labo^ rem intellexero ,ÔCü durius alicubi cxceptus fuerit, putabo tarnen flU non omnino deetfe commodum ho fpi tem3quem etiam hac epiftola me cum burns libelÜ uelut cÔmunem defenforeni confiitutum uolo. Sic enim erga me h avenus te geffifti, eo ftudiomeprofecutuses,ut non pofsimde te mibi non fummam bO neuolentiam, amorem ,Ô6 operam polliceri» Vale, datum Vuittebef gæ v. Calcnd.Septemb.

An, Do, 1 x 4 i.

Inar^

IN ARTEM

POETICAM HORATIl commentarja.

PRAEFATI 0.

Oneftignotuspo eta pueris etiam Horatius .Quare nihil eft opusde il lomukum uerbo rum faccre,præ-fertim cum fine, qui hoc fecerunt, in promptu, nee Uthementer hoc faciat ad intcllif’endum opusquod inftituimusexponere. Quan^ Plfriq; ualde funt in talibus rebus occupati, ’c interim autprorfus omittunt,autleui^ k*quot;admodum attinguntea,quxofficium ’nterpretis requirebat. Non reprehendo 'uiufquam diligenriam, fed habendum elfe “dedum cenfeo^ac ita rem agcndam,ut hec “*gt;sin tradando præponantur.Vim enim fententiam fukepti operis explicate prae

A v cipu*

*0 IN ARTEM POETICAM

cipuum eft,et hue omnes cpgirationes,dilp gcntia,conatus, amp;nbsp;ftudium interpretisdè/ bentrefcrnfingulariter. Monet in hoc pot mate Horatius muka utiliter, amp;nbsp;docet uO/gt; lentem fieri poetam,idcpucl titulus opens jndicat,non tantum tradens præceptaferiz bendorS poernatum, quæ uariafunt,pro cuiufep natura,fed uha,amp; non minore diligt; gentia repræhendens uicia, prout conuex nit,cum fint fcveu^ÄTo/tg« Tcè ;r/ïç’«;Vi«A(it Tiamp;fe.txÄfcJjUt inquit Ariftotcles,atcpabeaf3 ne parte incipi t opufculum. Non autem lez gi debet ideo tantum,ut difeamus poëmata facere,cumineogenerc hoc tempore per^ pauci ucrfentur,amp;,fi ejui uerfàntur,fcrc tan turn in componendo aut Hefoico,autEiez giaco,aut Lyrico ucrfantur,fed etiam comz ponendarum orationum , feribendarurn epiftolarum,{nterpretandorum, amp;nbsp;conciliz andorum ueterum authorum, quod fere fo lethis temporibusab eruditisfieri, hiftori am,aut alia fimilia faciendi gratta. Muka «nim hie generalia præcepta continentur, qu? non minus akjs feribentibus obferuan dafunt,quamPoetis,ucdc eonriedendisre lt;Se partibus operum, de apte fcribendo,S^ uiundacocozelia,demetaphoris,denouan dis

C. ÖMMENTARIA m

disuocabul)s,amp; fimilibusalns. Et propter lias quidcm caulTas,maxime legendus eft bic libellus. Deinde funietiamaliæ,prxfer tim his noftris feculis, in quibus magna eft doârina^inguam tantum latinam utcuncÿ Sinon barbare prorlus intelligere, ac ufurx 1 parepolTe,uocabula,phrafis,quæ tametfi ! tioneft inhoc (criptoreoptima ,latinata* ttieneftjamp;dignajqua utamurinloco/en* tentiæ,fimilia, exempla, Si figuræ. Non | tnimitaieiunus,amp;ariduseft Horatiiis,ut tionnullis uidetur,nec frultra conferuatus 3dhæc noftra uk^ tempora, fed non habet opusmeo præconio,aMt defenfione. Ad præcepta nos potius conferemus, quæ rtei ’abimusordine,amp; non exponemvs ambi* dofe,permitcemus hoe ociofioribus.

^KWduo cdpiti ceruicern pichr ((piiiMnt

1 ^^gt;igerefi udit^c/ MriM inducere plumM, ^ndiq- collatie membrif^ut turpiter dtrum ^cpiidt inpifcem muiterfirmofdfupemi ; ^p(chitum ddmißi rifum tenedtis dmici { ^^eUte Vifones ifli tabuU ßre librum ^^ßmilem : cuiM uelut ncgrifomnid^dnis ^^ngmtur ßecteSyUt nee pes,nec cdput uiü ^idattur/urmie.

Incipit

ta IN ARTEM POETIC.

Incipit opus à defcriptione monftri, d, quod componit ex diuerforum animanti/ urn partibus,ut oftendat fcedi tatem carmu dj nis,quod fimilitereft congeftum ex memgt; |j| brisnon confennentibus,amp; pugnantibus m inter fe natura. Atq? ita non ftgnificat uido gt;, fam difpofitionemjed monftrofam compo fitionem, ut uicium inuenonis,acmatcri{. (^ Talia func in Poetis Centauri, Chimera, ^ Scylla,Minotaurus, in natura hominis bid pitcs,amp; alia,que monCtra/eu portenta,cotn i munis lingua appellat à præfignificandis rebus futuns:Phyfici proprias caufas tan/ tumconfiderantes uocant errores naturae. Ïlluftris efthaecfimilitudo,^ non obfcure demonftrat materiæ uicium tantum nota/ ri,nondefpofitionis,quamnonnulli nunc maluntœconomiam appellate Græca uo/ cc,cum non défitlatina. Hue etiam altera fi/ militudo facit de fomnijs ægri. Vtautcni horumfomni funtinæquales,amp;interrupti, , fie etiam non cohérent fomniorum pat/ tes,hoceftexdiucrfisnaturis confiant pluri ( mum, hoc enim eft , quod dicit, nee pes, , neccaput unireddatur form3e,hoc eft,ut j pes non fit eiufdem animantis, cuius eft ca/ । put,Acformafignificat hie fpeciem exicr/ , nam

COMMENTARIA. «gt;

lüra unius ani’mantis,amp; fimp!(cis,ut fic du ^m,icJ cft,non dcgfncrantikÏifuafpccic ih 'lila parte. Sic etiam Lucianus præciptt in ^Ilo deferibenda hifloria,amp; unàfimile '’'onftrutndepingit hisuerbiSjj^g« (ÆiinoV \^!, ÜflCoi^OtX TK quot;^KV^Xf H^ ôlii^^^M ^f«« 1lt;92 ffvvx/^oy TH K^epxÀH 70 x^o tSi^ ^lt;(-,^$liHj(^ya-ovif la^fi K^xvos^H, 9»g«f ^ToifUyi^OiOStK ^XKÔillTffoS'tlgt;,H fcX Jli^ ^••I, eXTT^äp ffVyKiKXTlviAveg , 1(^M ^^is àilt;rvïv» 5 K^xpi^ivH îi'^ tms Kvtt= ^O*s.0ic,

Pi^onbui^atq; Poetis, ^iilibet dudendifemperfiât xqud potefiis. ^us,zr hdne ueniÂpaimut^ d^nusq; uieißtrz *«I non ut pldcidis coednt immitid : non ut ^p(nt(sduibuigeininentur,tiÿribusdgtii.

Eft occupatio,ideft,refponfio ad hoc, ^Uodobr)ci poterat. Poterat autem obijci H^od Poetarum fit magna libertas, aut lu ''itia. Refpondet per quandam conceffiox ,fed modus tarnen quidam de-,amp; nihil faciendum eft,quod a na ’quot;faabhorrcat. Quanquam Lucianus di-' %unam legem Poet j tlfcja« lt;/!ó|«p.Quod urnen

lt;4 IN ARTEM POETid.

tarnen facile poteft cum hoc Horatq præcé ptoconcordari.Si addatur, quod cftinLu ciano,poetam effe ivamp;tôf/ »(pK KXTC)(ay t* #42slt;rwf/.Quod ex Platonis loue mutuatus eft.

inca:ptiigrauibit^pkrunq;,^milt;gndprofsßi( PurpureuiJdte qui/ßlendetU^uuw ç^ alter Adfuitur pännui : cum lucuf ztr ara 'Diang, Et properantii aqua per amanos ambitus ugroS, Autflume Rhenum, autpluuius defcribitur irait-Sed nunc non ent his locus: lt;y fir tafle cupreflitli Scisflmulare. Quid hoc tflfi-ailis enatat expes i\auibus,are dato,quipingiturtA mphon ccepit lnflitui,currenterota cur urceus exit?

Non eft nouum hie præccptum,fed per/ tinent haecad praccedenna. Recnatautem exempla Horat)us,in quibus illam fadit3/ tern compofitionisoftcndit,ac funt uelut a£ cômodanoprçcedentis{imiiitudinjs,quafi, diccret,ficut pidorji iuugat cqui ceruicem humano capiti 8ic .merito ridcretur,ita ri/ denduseft poeta, qui cum inftituit rem gra uem,amp; magnam defcribcre,dclabiiurinali quem puerilem,amp; tenuem locum,in defcri/ ptionem rei paruæ, amp;ad uolupratcm taiv turn, ac deleclaaontm comparât^, ut funt

I C Ô M M E N T A R 4 A. t/ fd e digrefTienes in Poetis, amp;nbsp;alqs fcriptorl ' “Us,non quod non lie cat in grauiohbus '■iam kl ipiis aliquando udut remittere fly j 'uni,amp; in locum amœniorcm txpaciari/cd ’)üod non fiat ab illis in loco, au t interim in ! ^tuta materia non pcrtradeiur,autpo[ius ’d inceptum non redeatur, fed defi natur in ’Hud humilius, quam ck inchoatum ,amp; Pfopofitum. Ethoceft,quod dicit,Amgt; Phoracepit inftitui,currente rotacururce J^sexit^Eft enimuas longe maius,amp;nobi ''Usamphora,quam urceus,

I ^'“5;ßi^ (lf*°^ uisjimplex duntaxat,^r unum.

Condufio primi præceptkquæ clareogt; 'ïeditjhaftenus tantum unum pr^ceptum, id quidem de fola uitanda monftrofa co.» Pofitione inuentæ materiæ tradatum efir. Nam fimplexeft, quod conftat partibus na ; ’iiracofenticntibus,uthomo,cuiusomnes ! partes funt humanæ. Duplex,quod ex dua fum natur3rü,feu fpecierum partibus eil c5 Pofitum,ut Centauri, qui exhomine, amp;«» 'juo funt conflati, amp;nbsp;proptcrea t/lvlt;fvas ab Ïfocrateappellantur. Triplex, quod eX triu Multiplex, quod ex multarum partibus ’ft confutura. Sic de alrj s. Vnum eft idem.

«6 IN ARTEM POETIC

quod fi mpkx,nec pertinet hoc ad ordinon# feu difpofitionem ,cuius uitium non effiot clup!tcitatcm,autmultiplicitatem,feupa’'* turbationem/cu confufioncm.

M4xwd parsuatum pitcr,^^ iuuenes pAirt HS^ Dccipimur ßjccitre^.breuK effe libero, Obfcuruifio/eiinntem kuia nerui Deßdunt,anim:qi : profeffui^AndiA target, Ser pit humi tutm mmiunt^timiduiq-proccÜ£.

Secundum præceptum,quod degennrp busorarionum docet,quæ funt humile,m« dium, amp;nbsp;grande,quorum tradationem ha bes amp;nbsp;alibi,amp; in oratore perfcdo.VuItaU' tcmpræccptum,ut aptemusuerba,amp;ocagt; tionern rebus,amp; grandia magnifice, humk lia fedate,mcdia grauiter efFeramus,aut pox tius,nc in cognata uiciaprolabamur,quart quam fit hoc facere procIiuc.Horatiusuidc tur quatuor facere, fed breue auc idem eft, quodhumile,autfparfum quodâmodoin alia omnia.Per jedantem kuia, id eft poli' ta,amp; ornat3,intclligi t medioeri genere Uten tem.Vaktautem fubtikin probando,n)Ox dieum indekdando,u£hemcns infltdenx do,ut ait Cicero,rautatis communibusap pellatiox

C :Q M M E N T A R r A t ƒ ^cllationibus . Tutus nirnjum timiduscp lgt;roccllae,cft, qui non audct fe aliquandoat tollere,quod etiam in humili genere licet a--liquando, fed humi ferpit. Et hoc eft,quod dicitQuintil.Itadum timenc,ne aliquando tadant,femper iacent. Et PJi : lun : Item frc quentior currentibus , quam reptantibus lapfus, fed his non labantibus nulla Iaus,ib lisnonnullactiamfi labantur. Sicutautem inmoribus uirtutibus cognata funt uicia, Ut alicubi Cicero dicit, nihil uirtutibus eftc tarn cognatum,quam uicia,ita in oratione* Hoc eft, quod fæpe decipimur, amp;nbsp;fer'e ipfi Handimur noftris uicq s, amp;nbsp;uirtutum nomt Ha imponimus,ut Perfius de matribus tefta tur,quod corporii uicia mutent in uirtutes Hominibus. Obferuari debet in his uerbis, breuis effelaborOjellipfis particular Si.

QMJ udridre cupit rem prodigidUter undm^ b elphinumfyluis ddpingitfiudibm dprum. In uitium ducit culp£ ß(gd,ß cdret drte t

Hyperbaton eft in hoc loco, Ut Linacef, Vt alia folet,erudite fentit, ac pertinct prodi gialiter,ad uerbum appingit,non ad uaria^ fe. Eft autem tertium praeccptum,quod de tiioderanda return uarietate monet. Eft

B enim

tS IN ARTEM POETIC.

cnim /ztTwêöAwwat/Töü^ j/Av««,ut inquit Euripides,imbfæpe neceflaria propemo^ dum, id quod norunt r),qui faepe de rjfdcin rebus apud cofdem homines docucrunf,amp; incdligunt qui hoc obferuarunt in dodorb bus.Conftatautem uarietas partim in uerz bis,amp;: orationibus, partim cxornaiioniz bus,qLias figuras Latini,GrçciuocantSche »nata,utfithuiiis loci fcntentiapcrfimilitu dincm,ficut pidor prodigiofamtabulait! faccret,ac peccaret grauiter, fi uarietatisgra tia Ddphinum infyluis depingeret,quiin aquisdcgit,amp;inaquisaprum,qui degitin fyluis: iia peccaret Poeta, qui tradanseanz quot;nbsp;dem rem non apte aut in loco, aut contra, quamiudicium eruditorum approbatjdtz rfcriberer,uariandi poematis,amp; ita,ut fixiez uandi tedn caufa: recicaturhec figura,Deb phinum fyluisamp;c. inter prouerbia,ficut ilia præcedens,Simularecuprenum.

Aemylium circa ludumfabcr Imm, er ungutii ^xprimct,^- moUeis imitabitur arc capiUos. }njilixcperisfummd,quia ponere totum lt;nbsp;J^efact. hunc ego me/i quid compotiere eurent, Hon magis effe uelim,quamprauo uiucrenafo, Spelbt-ndum nigrit ocuHSjingroq- capillo.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quarz

COMHENTARIA lÿ

Quartum prjeepturn de confenticntia,fi nis cum reliquo opéré, non in diuerfx natu fæ partibus, u t in primo præcepto, fed de lt;naonitudine,amp; alijs accidennbus: Latini proporiionem,Grçcia-VM/4tTg«x(/uocant. Non autcm,u t hoc etiam admoneam,ubicg fitnpliciter,amp; pucrilitcr præcipir,fed ortens dendo fæpe tantum uicia, qiiod ed in talü buspoematisconfuetum ,adeoq: varie, ut facile non prorfus hebcs kdor animaduer^ tît.

SumitemâterUm ueflrii quiferibitis nequam Viribuf. O'uerfdte diu,quid frrrereeufent, Quid udlcdnt humeri, cui k^ patenter erit rei, tiecfdcundid defer et hunc,nec lucidut ordo. ^rdinis hxc uirtitt erit,zX'Venits,dut ego fetUor, ' Vt idm nunc dicdt,idm nunc debentid dici, flirdq^ differdt,z^ pruefens in temput omittdt. ^ocdmet,hoc/femdtpromißi cdrmmis duthor.

Vtnon eadem funt hominum ingénia, ficrcsnonfunteædcm,fedaliæfuntaltjsob feuriores ,difficiliores,amp; grauiores. Hic itaq! iubet Poeta quenc^ icripturum alu quid ingenq uircs metiri, amp;nbsp;proillis mate» ham fibi deligere,ne, fi maiorem fumât, in feribendo concidat,fi minorem, indignum

B ij feopus

#0 IN ARTEM POETIC. '

ft opus faciat. Sequuntur hoc ßudium duO commoda,eloqucndi uis, amp;nbsp;ordo. Nam, qui rem fuis uiribus conuenientem elegt/« riqamp;de eacogttaueritdiligcnter,faciletuna uerba,tumorationesilliincident,ficutalibi dicii,Verbacp præuifam rem noninuitafe quentur, amp;nbsp;in fuum quçcj locum uel fua fponte uenient,ne turbetur aliquid in ordigt; ne.Sicut autem hoc fieri folet in carmine, ita etiam debet fieri in alijs omnibus ferft ptjs,cftq5hoc etiam unum ex gcneralibus præceptis, nee eft difficile uidere in expert endo, quæ quibus mclius,amp;: redius pofTi-mus tradare,amp; præceptoresdifcipulospri uatim admoncrc de hac re debent. Addita eftordinishic etiam obiter uelutdefinitio, utin uerfu, Hoc amct,hoc fpernaqamp;c. aut repetitio huius quinti præcepti,aut praece? ptum infertum, fed etiam obiter de ordine, utfit fententia,hoc amet,id eft,iamdicat iamd!ccnda,amp;:hoc fpcrnat,id eft,différât, quæfuntdifferenda.

I« uerbis etiam tenuis,edutuiq; ferendis Ttixeris egregie notumfi edllidd uerbum Keddiderit iunóhird nouum,fïfirte neeeffe eS. indiap monfirdre recentibus abdita rerum,O' tingere

C o M M E N T A R I A »*

fingere cindutii non exuuditd Cethegis, ^ontinget,dabitnr^ licentiafimpta pudenter.

Sextum præceptum, eft de Metaphon's, Quid a Litern fit metaphora,quid ordo,amp; fi iHiiks les^ex Ciceronc,amp;Quintili : difei de» bet.Cum dicit,in uerbis tennis, cautuscp fe •■«ndis,uult non temcre nouas didionesfa» dendas eflc, potiusc^ fadis nunc utendum per translationem. quæ etiam eft quidam Uocis nouatio,quam de nouo confidis,ni» fineceftitashoc aliquapoftulct. Bombar» da,amp; Taratantara fuut prorfus noue, fides, «uxinTheoIogiafunc ufu,amp;:pcr quandam translationemnouae. Aceft fanem omni» bus linguis plurimum translationum ,amp; hoe partira ob alias caufas, partim,quia uo tabula funt finita,res auteminfinitæ,utali» tubi Arift ; dicit. Cindutis bic didum eft pro cindis per Epéthefin, ut eft hoc Ouidij tnFaft.

^emicaper coleris cinchitis ¥ untie Luperds.

Et noud,fidlt;iqi nuper habehuntuerbdßdem,ß Grfco ßnte cddant pdree detortd. Quid dutem ^eiUo^Pldutoq} ddbit Komdnui,ddemptunt yirgiliOfydrio^ i e^o^cur dccpiirerepdiM

' B iq Sipof

»X IN ARTEM POETIC.

Sipolfum inuideor i cum lingua. Catonis C!''E.nni Scrmonem patrium ditauerit,^' noua rerum TSiominaprotulerit^ Licuit/emperq- licebit. Signatum priefinte nota producere nomen.

Aliud præceptum de modo,amp; ration« faciendi noua uocabula. Fiunt autem rede dupliciter, aut cum a Grxcis molliter derb uantur,aut à LatinisuocibuSjficaGrxcis ^ft(tH,Kv£gt;i^vüiiJama,8( gub£rno,amp; quod ad lerminationem attinet, pitifToa •wt:/si'gt; item per imitationem, amp;nbsp;fic uidetur bic lo/ cusintelligiprecipuedebcrcexxv.cap.il.l* bri Quint. ut eiTentia, amp;nbsp;cntia,ut funt Gex cis oult;rKe,óeovÏ«, A Latinis,qualis,bca^ tus/ada funt apud Cicerone qualitas,beagt; titudo,abe(re apud Quint. ens,effendi,eP fendo,effendum. Apud recentiores omnis generisfcriptoresinfinita fuit hxclicentia, ut eff apud Philofophos entitas , enter, quidditas,infinities,caufalitas,apud Dia/ ledicos prædicatum, prædicamentum,paf fio,æquiuocum,uniuocum,apudiurifcon fuItos,faluumcondult;Sum,diffidatio,apud Theologes uolitio, filiatie,iuramentum, fedquiscnumerarequeatomniafSunthfC magna ex par te reqeienda ,amp;cxplodenda

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propte

C o M M E N T A R I A *1 proptcrca,quod per negligcntiam,amp;con-Kmptum latinæ ueteris linguæ,confina funt,cum non deeflent uetera, amp;nbsp;ufitaca,aut quod a Cicerone, amp;nbsp;ab alijs bonis fcriptori bus eft fadü, circüfcribi poffent. Et hjc qui demàLaiinis deriuata funt,ideocjminus babemuicij, de quorum numero eftetiatn *nuideor,quo hic eft noue ufus Pocta,Guer '■aautem,frafca,trufa,amp;fimilia,dcliciçquo •■undamhis quoq: temporibus in Scythigt; ïniableganda effent, ac legibus proh i beren *ur, fi effent hx liberx, amp;nbsp;non ab indignis ^ua authoritate hominibusbarbarice con-fpurcarentur.

Vtfyluiefilijspronosnwiimturindnnos, ^^imd cddunt^itd uerborum uetui inter it £tdi : tuuenum rUuflor ent modo ndtd^uigenttj;.

^ebemurmortntos,noftrdq;fiiierece(gt;tus Terra î^eptunns^ddUeis Aquilonibuidrcet, Rcgisopiw:fkrilisuè diupdlus^dptd^remis quot;VicinM tirbeis dlit,eygrduefentitdrdtrnm : ^oicurfumnMtduitiniiluufnfi'itgibiiicimnis quot;^odiK iter melius, nortdlidf-dda peribunty quot;^edtimfermonum jkthonos,ztrg,rdtid uiudX. ^Ud rendfcentur,lt;iHie idm cecidcre ; cddentq;

B üq Qttx

J4 IN ARTEM POETIC,

(^£nunc funt in honore uocdbuläßnoletufui, Quempenes urbitriu eü,et nistet normdlocpiendi,

Similituclo,qua caufa praecedentis pr«^ lt;epti exponirur.Nam ideo nouis didionp bus licet un, quod natura hjc fit earum,ut rerumetiam, ut non durent in eodemftatu» Q^uare inepte Longolius , amp;nbsp;alq nonnuili peruerfe Ciceroniani per omnia uocabula Ciceronis orationem his temporibus,cutn amp;nbsp;mores,amp; Rerumpub. formae, adeoep to tius uitæ ratio, ex magna parte una cum ipfis rebus non pauçis mutatafint,uolue* runt cxprimere,amp; merito funt reprehend fi tales ab Erafmo Roterod. Si,utetiam Cicero fatetur, qu aelibet artes habent pro/gt; pria uocabula. Quare nón permitterentur, praefertim religion! Cbri(lianae,quæpro? fus noua eft, in latina lingua, fuæuoces, ôC phrafis, modo abfit barbaries, id eft, uctus Ïatinitas adhibeatur, quantum poteft fieri commode. Puto autem ex Erafmo huius rei exemplum præcipue debere peti, ut,qui çt ingenio plprimum ualuerit,amp; fucrit cum Tbeologiæ prjejare dodus, turn literarum frumaniorû ftudipfilfimus, Hue etiam per prient fequentes uerfus , quorum initium

C o M AI E N T A R I A. i^

«djDtbemur mord,amp;lt;.Sunt autem exem^ pu à majore generaliter, amp;nbsp;fpecialiter , fi tnim nos 8i noftra opera ( amp;nbsp;hadenusgene rali ter ) fi ue paludcs fiant ex aridis, fiue arix da ex paludibus,quæ non nifi potentiffix morum funt opera (amp; hæc funt fpecialia) non manemus,fed ut orti fumus,ita occidix mus,longe minus eadem uocabula potex funtin eodemufupcrpetuo manere,Sicut j «iam Quintilia ; dicit.Vocabulaufuuakx i fe, ut nummos. Verum bis poftremis fæcu liSjpoilquamladnalinguadefijtefleuemax cula,nequaquam ita locum habet hoc dix ftum,6lt;: content! effe debemus ueteribus amp;nbsp;UocabuliSjÖt orationibus, quantum return fstio patitur,amp; nullo modoaliquid uel mu tare, uel innouare temere, aut fine magna quadam neceffitace ,fi uolumus uiderime-diocriter modo latincloqui,6d fcribere»

Res gcfl£,rcgum(ji,ducumgi,Cj' triflid helix Quo ƒribi poffint numero,monfirMit Homerun,

Odauumpræceptum,quodiubetcarx men Heroicum fieri ad imitationem Home fi,fimul autem de materia huiuscarminis indicauit,quod regum, amp;nbsp;principum fada «0genere defcribantur. Quae pertinent ad

B v exadan)

gt;« IN ARTEM POETIC

cxaAam cognitionem huius carminis,ut funt uarix appellationeseius,difFcrcntix, pcdes,a!iunde fumi debec,ac facile poffunt,

Vcrßbus impur iter iundisquerimonia primtit Poft et’dm inelufd eü uotifententid compos. QWS tdmen exiguos Elegos emiferit author Grammatici certant,zr adhucfub iudice lis eß.

Quae res traAari debeant Elegis docet, ac dicit incertum cius authorem elfe. Non autem iiicaddidit,ut in proximo præce^ pro exemplum,quod imitemur, nee crat fa nc tarn infignis author in hocgencre,utin fuperiore Homcrusapud Graecos, quosil-lis temporibusin primis funt imicati. Ne» Caiullum,Tibullum,Propertium,amp;Oui-' dium habemus, Eobanum etiam ex recent rioribus propemodum ueteribus illis pa* rem.

ArchUochum proprio rabies arntauit lambo. Kunefoed ceperc pedem^grandesq- cothurni, Alternis aptum fermonibus,e^populareis VincentanJlrepittts,zr natum rebus agendis,

Decimum præceptum,in quo proponit nobis imitandum Archilochum. Eft autem lambicus uerfus aptus etiam Comœdqs, amp;Tra.

C o AI M E N T A R I A. -f j ^Tragcedijs ,ut amp;nbsp;hic indicatur. Olim Pwuliarem habuit matcriam,conuicia,ód '^aledicentiamjCuiufmodi fercMartiahs in fuisEpigrammatis nonnunquam ufurpa^ ^itjamp;Ouid. inlbin,alio tarnen uerfusgene

Mufd dedit ßdibui dines,puerosq- deorum,

' ^^pugilan uiéorcm,ct cquum certamineprimum, ^iuumumcurtiSyQrliberduintirejirre.

Eodem modo,i'd cd obliqué, aut docent ’^oprædpit de carmine Lynco jcxemplutp *gt;us eft in Pindaro amp;nbsp;Horatio.

quot;Defcriptdsfmidrc uiccs,operumcp colores ^“’‘ ^gpß neciuto,ifftoroq},Po^Afdlutor {

1 fMr nefeirepudens prduè,qMm difeere malo {

1 '^erfibus exponi Trdgteis res ComicA non unit.

^ndiffutur item priudtis,^ propè focco ^ignis cdrtninibns ndrrdri coend Thyefta. ^inguldcpnxqi locum tenedntfortitd decenter.

Generale præccptum,quod partim eft •latum ex praecedentibus, amp;nbsp;iubet illo ufita •o more, hæc argumentorum diferimina Eruari^quæ uices, ^colores uocat,partim 8ddit ,nonnulla de genere orationisdiftin^ guendo

*8 FN ARTEM POETIC guendo,amp;accômodando adfuam quodlt;^ materiam,fed ipfe rem tradauit excmplis Comoedifamp; Tragœdiæ,hoc eft general« fpecialiier » Eftcognatum præceptum euro fecundo,ÔC pertinet ad locum Rhetorum dc apcedkendo»

ïnterdum tdmenc^uocemComcediiitoUit’, Jrdtm^ Chremes tumido delitigdt ore.

Ef Trd^icufplarun^i doktfermonepedefiri. *'

Aliud præceptum cognatumifti. Vult enim ita feruari lioc præceptum,ut permif-tentur inter fe uerba, orationes, amp;nbsp;Figur« poèmatum, Nee femper effe utendum in grandi materia humili genere , in humili grandi.Quod fit propter cognationem re* rum,undefumcnduseft ufushuius præde* pti maxime,

'Telephus ?^ Peleus^cum pduper ex exul uten^ froijcit dmpuUdS,ex fefyuipeddUd uerbd, nbsp;nbsp;nbsp;•

Si curdt corJ^eóhtntis tetigijjè quereU.

Eft exemplum fuperioris præcepti,non præceptum de pronunciatione,quodipf« poftea uelut exponit, cum dicit, Triftig mœftum uultum uerba decent,iratumpl«^

„parainarum.dic.

Non

C o M M ENT A’lt T A f^

'Non/dtii eß pulchrd eße poemdtdßulddfuntoî ^t ([uocunej- uolent,dnimum duditoris dgunto. nbsp;nbsp;nbsp;!

^t rideatibuf drridentjtdflentibm ddfunt ^mdni uultM. Si «w me fiere,dolendum eü ^dmum ipfi tibi :tunctud me mfirtunid indent.

' Hi ctiam uerfus tantum exponunt praece ^uispraeceptum, quod uiresctiam,robur, ïc neruos debeant habere poëmata, non tan ’um ad oftentationem effe compofita. Et Suanquam hoe late patet,tamen ad hoc prg 'tptum poeta præcipuè fpeólauit, ut oratio rebus, amp;nbsp;matcrix conueniat. Simt au-Ï«ni in eo uires,quando mouent,et afficiunt (um uoluptate quadam. Sicut alibi dicit» Aiit prodeffe uoliint, aut ddedare poe-•æjamp;c.Quod fit maximein fabulis,qua fpe (ieufus eft hicpro gencre,ficut enim info-tenfibus aâ:ionibus,qui uultafficere,prius ipfe debet affici, ita in poematis, maxime Tragoedijsnon afficit,qui frigida,amp; langui daoratione ,aut non conueniente cum rc-ipfautitur. V t ridentibus,amp;c. Caufa ptx^ (epti.

Telepbe uel Peleu,mdlefiindnidtd Icquèrd, A«t dormitibo^dut ridebo. Trtfiid. mafium

Vultunt \

«A IN ARTEM POETIN

Vu Ihm ucrbd Accent: iratum.pîend mindrum: Ludentan lafaud : feuerum/erid diih(.

Amplification contrario cum ijfdcm t« «niplis,amp; explicatione præcepti jUt«ftangt; te oftenfum, ^

ï formdtcnimndturdpriu^nosintiifddomneni fortundrum habitum,iuudt,dut impeUit dd iriOK ^utddhumummaroregi-duideducitjCrdngit, Poft (ffert dnimi metw into prête lingud.

Si dicentii eruntßrtunK dbfond diHd. Romdni toUent equiteSjpedites^ cdchinnum.

Alia ratio praecepti ab efficiente fumpta,quot; ficut prçcedens eft à fine.Ica enim fit natura, ut oratio congruat affeótibus, ac addit terz tiamtanquamcaufam ab ineórnodofeupe riculo,quodirrideantur,qui aliter inpoe* inatisloquuntur,quam profortuna/tcon ditione fua,adeoq! aliter, quam funtaffefti, hoc eft,ubi perfonjin fabulis ( nam hue fpe cialiterrefpicit,qiianquamiJtfignificauijge neraliter accipi debet ) aliter loquuntur, ^ conueni t perfonarum, quas agunt, affedix bus, qui fumuntur ex for tuna,(â; condition neillarum.

Inter*

COMMENTA R’ I A j t

quot; bitereritmultum Dauits nc lcquatur,an Utros, ^iturüs nefenex,dn adhucflor ente iuuentd ^^uidM,anmdtrondpotm!,ctnfedula.nutrix: ^(rcdtór ne udguf,cultór ne uirentis dgelli : ^olehw,an Aflyrius : Thebn nutrite,dn Argit.

^u tfdmdmfequere,dutlibiconuenientidflnge ^^iptor. Honordtumfi forte reponis AchiUem. ^tnptger,irdcundiK,incxordbiUs,dcer, ^»rd liegetfibindtd,nthil non drrogetdrmis.

^it MededfercXyinui^q; : flebiUs Ïnó ^trfldm Ixion, ló udga.trifiis Orefles.

Hocpræceptum nafdturcx præccdenté accftuelut fpccies quædâ eius. Do«t enim depcrfonarum decora,quod inclufumeft ’is,qii3c pertinent ad apte dicendum. Quid sutem fit pocticum hoe decorum, Cicero quoep fubindicat inlib.de OfFiefjs. Vbi re.* àe monet hoc a Philofophorum decoro j differre.Nam hoc idem ferèeft,quod hone» i ftum,illud oratio conueniens cuiq: profua ' perfonafid eft, pro fua conditione, morix ! bus,acftudiisfiuc honefiafint,fiueturpia.

Sicut autem conditio ad mores,amp; ftudia tnultum facit, itactiamnatio, populu3,atq! ipfiim genus, amp;nbsp;conuerfatio cüalijsjacalrjs hominibus,de quibus rebus plena funt eru dito*

Il iN ARTEM POET ICZ dttorum fcripta.Hçcomni'a debet obferu^ re,quiuoletpoëmata fcribere,fiue perfonat fint anteaab alrjs traAatæ,fiued€ nouoUe furpentur, idep aut uere, aut fide quo per-* tinent fequenüa, cumdicitur,Autfama(t* fequere,amp;c.

Si i^uid inexpertum fcen£ commiuis,?^ ^^ Perfontim firmare nouam/eruetur ad mum QudUsdb incapto precedent,^ßbi confkL Difficile exproprie communîd dicere : tu^ Reihui ïlidcum curmen deducts in u^is, Qudmß proßrres ignotdjndiâdq^; primus.

Hocpræceptum uult æqualitatcm indlt; feriptionibusperfonarum feruari perom^ nia, præfertim quandofingunturnouç,lt;S^ tradantur ab alrjs prius non tradatæ.Mogt; netetiamdehuiusrei difRcultateper coni/ parationem,amp; communia uocatiftiufmo/ di materiam, ficut eft uiderc in exemple, quo hieufuseft. Vbi uox, indida,notari debet. Intelligenda autem funt hæc præd' pue defabulis, fed obferuanda, amp;nbsp;fequenda ctiam in alrjs poematis, quantum patitut materia.

Publicd muteries priudti iuris eritß Hon circa uilem,pdtulum^ mor aber is orbem.

COMMENTARIA a

Publicam hie didt materiamjqux iatn communia dixerat, inexpertum, amp;' perfo-*i3m nouam.Defenbitautem modum com Wiunia faciendi priuata, qui £fr,ut non circa ■■csuiles, amp;Icues mukum uerborum con-! fumacurjed magnifice magna defcribatur, obiter parua,hoc eft/uo quçlibe t modo«

Nec uerbum uerbo curabii reddereßdiK ^nterpres, nee defiUei imitator in ar£hm, ^ndepedemproßrre pudor uetet,aut operis lex.

Quid fit præftandum, quando fumitur tx aliisfcriptoribus materia,needoccthie Horatius de interpretandis , autuertendis authoribus in aliam linguam, ficut nonnul Jiputant,amp;huc plauftra prxeeptorumde bac re inuehunt,ac eft fentenria, nee debes in urpretem agerc in tradanda materia de^ fiimptaex alio,necimitacoremnimisanxi--um,aut foUicitum, fed libéré imitari aliéna, amp;nbsp;fic,ut res pro tuo tradetur arbitrio,amp; tanquam tua fiat tradatiôc, quod fecerunt Ueteres, qui fumpferunt argumenta ex Ho^ niero, ncc tarnen uidentur aliéna tradare« Vox iterpres hoc loco imitationis,aut fi« *nilitudirus uim habet in ftrudura,amp; dieix

C tur.

54 IN ARTEM POETTCAM

rur,curabis reddere fidusinterprcs, pro tan qu3mfidusinterpres,aut agens fiduin inter pretem.Cæterum proferre pedem,fi'gnifllt;* cat fe explitarCjaut pergere in fcribendo.

Neeßc incipies, utferiptor CycUcus dim ; tertundm Priami cdntdbo.G' nobile bellum. QU^id dignum tanto ßrct hicprcmifßor biatu i Parturient montes^nafcetur ridiculus mus. Quanto rebUus bic, qui nilmolitur ineptè: Die mibi Mußt uirum,'cdpt£poü tempora Probe, Quimores bominummultorum uidit,zy'urbeis. Honßmum exßlgore,ßed exßmo dare lucent Cogitat,ut ßeciofa debinc miracula promat, Antiphaten,Scyîlamq;,e^ en Cyclope CbarybUntt

Arrogantia nufquam non eft odiofadn oratione, i n exordij s eft odiofifsima, propter banc præcipue caufam, quod in exor/ dtjsauditor,autle(ftor eft concilianduSj praeparandus ad cognofeendum fcripium, nec iillare magis alienantiir animi,quàni ia(ftantia,amp;'oftentatione:Id hic Horatius indicat, amp;iubet uitari talia principia qu« déclarât Cyclici Exordio,quifquis illefuir, Nonenimeonftat. Atepuna proponit ue-recundorum, amp;nbsp;bonorum Exordiorum ex emplum

COMMÊNTARIA. n

*’^plum in Homero,quem fcribit lucem ex fiJfno, hoe cft ,omnia præftinffe in opéré fpl«ndidiora,8lt;maiora,quaminprincipio f’tpollicitus. Itaenim fit, utpræcer quam ^uod abeft arrogantia, lector etiam,uel auditor noui täte rerum fubinde, ac fplendorc j ^’£ufcitetur,amp;detineatur. Vocaturautem ^oc genus Exordij propofitio,quæ præcc^ J ^hapud latinos inuoeationem, apud Græ , ^osfequjtur,autpotiuscumeacómifcctur»

Nee reditum Hiomedis ab interitu Meleagri^ ^Kgemino bellum Troianum orditur abouo. ^ntper ad euentum fiftinat^cT in mediae res ^’onfecus ac notai audit or em rapit :z:r qua ^ej^erattrachita nitefcere pofje^rdinquit.

Artificium,amp;rationem huius Poetæ ' *'ontantum exordiendi rem ipfam,in opez hbusCaliud enim eft Exordium operum,uC ùnieftdidum,aliudprincipium narratio» nis,aut rerum inßitutarum traftationis,uc j bic dicitur)red etiam partesopcrum infigni ores explicat Horatius, amp;fimul fignifieac slijs idemferuandü eße inpoemaris.Quid 3utem fit, quod hie dicit, Semper ad euen» Uimamp;lc: Vel ex Terentio clarc adolcfcen» tw, quem plurimum habent in manibus, C ij incelli»

^6 IN ARTEM POETIC.

intelligunt, non modo quod ad principle fabularum, fed etiam,quod ad plerascjRf* nas attinet in medfjs fabulis, ubi multafae^ pcomittuntur,amp;rclinquunnir inielligeti*' da:Et ita fane debet fieri.Quis enim alioqui finis effet fuiurus narrationuni, amp;nbsp;defcripti oniim lt;

Atq^ ita mentiturjlc uerisfalfa rmifeet, Primo ne medium,medio ne diferepetimum.

Tertium prjeeptumex poematisHome ricis in hoc loco de mifeendis fabulofis turn ueris ita, iit nufquam diffentiant à fe paries operum,quod pertinct adeamrem.Vult autem, ui falfa ubief habeant ueri fpeciem, acita cum ueriscongruanr, ut non uidean/ tur abfurda,iicl à natura rerum abhorretia.

Tu quid ego,or populus mecum deßderet,audi-Si plauforis eges aulaa mdnentis,cr ufq; Scffuri,donec cantor,uosplaudite,dicat.

Aetatis cuiufq; notandifunttibi mores, iiobilibuiq; decor natur is dandus,ç^ annis.

Generale præceptum de feruando æta/ turn decoro,id eft, de accommodando in tradandisperfonisoratione ad ætatumdi fciimina.AIijs enim rebus, acftudtjs tenens tur

C o W 2lï E N T A R I A. 37

I ’ur,acdeJeAanturpuen,alijs adolefccntes, gt;UiXên£s,ac fenes,

! nbsp;nbsp;Keidere qui uoccis iamfat puer,^ pede certo

^iÿidt humunt,gefiit pdribtn colluderc, ex irdm ^tligit,dc ponit temcre,er mutdtur in hordt.

Imberbis inuenis tundem euftode ranoto, Gduda equii,cdnibut^ ex dprici grdmine cumpi, ^eut in uitium fteih,monitoribui d/fer^ ^tilium tdrduiprouifor,prodigut £ris, ^ublimis,cupidu5cp,ex umdtd relinquerepernix.

Qonuerj is ftudijs £tdf,dnimuiqi uirilis

C^£rit opes,ex dmicitidt,tnf’mit bonori: ^ommififfe cduet,quodmox mutdreldboret.

lAultdfenem circuueniunt incommodd,uel quoi eiu£rit,ex mu entis mifer dbßinet,dc timet uti : j ^el quod res omneit timidegehdeq^ miniftrdt, 1 ^ildtor,jjgt;elcngut,iners,duidusqif{turi, ^ifficilis,querulus,lduddtor temporis d^i Sc puero : cenfor,cdftigdtorq} minorum.

Defcribithic ordinc quatuorætatcs,pu CTitiam,adoIefccntiam, iuuentutem,amp; fene ftutem,acuna modum traftandi perfonas pro hoedifcrimine in poematislacentero^ ftendu.

C in multa

j8 IN ARTEM POETIC.

Multd fèruiU dnni uenimtes commoddfecu^ • 2Aultd recedenta ddimunt. ne ßrtefenUei nbsp;nbsp;^

Mdndentur tuu€nipdrtcs,pueroq- uiriles, Semper in ddiunäis,£uoqi mordbimur dptii.

Repctitio præccptigeneralis,defe«’iian-' doxtatumdecoro.

Aut dgitur res in fcenis,dut d^ reßriur. Segnim irritdntdnimos demijjdper durent, Ojidm quxfunt oculis fubießttßdelibus,cr i^*^ ipfefibi trddttßechttor. non tdmen intus mgndgeri,promes infeendm : multdq; tolles Ex oculis,qu£ mox ndrretfdcundid prüfens, i^eepueros cordmpopulo Meded truddet: Aut humdudpdldm coqudt extd nefaritu Atreits : Aut in duem Progne uertdtur, Cddmus in dngueni-Quodcunq- oßendis mibifie,incredulus odi.

Quae fequuntur, aliquot prxeepta pen* nent ad fabulas lantü, Optimum diuidun lur generaliter omnium fabularum argugt; cnenta,feumaterix inea,quæ agunfur,5il «a,quae tantum narrantur, ut funtgefta,aut fingunturgefta.Significat autem hie uer^ bum,ago,proprie,cum alioqui dicamus agcre fabulas generaliter pro eo, quod eft omniaperfonis exprimere,utfuntin fabugt;

COMMÊNTARIA 3?

Iis,fiueaguntur,fiuc referuntur.Quan^ita aguntur eriam, quæ aguntur^uc fnnul adhi beantur uerba. Diuifioni additur fententia, qtiç Ülam explicat, amp;nbsp;confentit cû eo,quod Plautus did t.Pluris eft oculatiis teftis unus, quam auritidecern,amp; nuncius apud So-phoc. rièp jibu Tr^cC'jf^iyJaji/«Ayisec ov Tra ^ist^ü,H ya^a^j^iîo jTîTa^-i^ Sequitur poftea præceptum de hac re, Modum eße in.agen^ do ieruandum ,ticc fado ctiam expriment da,qu3chabent magnamaliquam.amp;horri bileinfccditatem ,fiue quiafuntincredible lia,line crudelia;PocCamaluichocincxeme plisoftendere ♦

Newe minor,quinto neußtproiuBior d^ ^dbulu, qu^pofaiMlt^zrfpeiktU reponi.

De numero partium fabulæ præceptum, quoduidemus ubieg feruatumaTerentio, aPJautononitem.

Nee Deus interßt,niß digtus uindice noim demerit.

Non eße deum introducendü aliqucm, rifi rcsgraiiißima tradanda fiqquæq; non poßit humano tonfilio,aut opera fieri ,ma ’ümcjfi tantum aliquod fcelus puniendum

C üq fit

40 IN ARTEJM POETIC fit,aut3uertendum pericu!um, Scruius,^^ alq uctercs Grammatici, ad alia poëmata etiam hocdetorferunt,nedcus implorcrur aliqiiisinmcdioopcre,nifiresiiidcaturhu manisiiiribusnonpofleexp'karijUcVirg; Vos o Calliope,amp;c.

H^ecqudrtd loquiperfond laboret.

Ternarium numcrum noneiTe incollogt; 1 qurjs perfonarum excedendum. Videtur autemhoc ideopraecipi ,ne fiatrcrum,auc i oranonisconfidio,amp;,ut audicoresnonaffi j cianturindcmoleftia. Namadhorumiudi tium rota res eft referenda. Non eft hoc ubiepferuarum necinTcrentio,nifi quisue lit hiinc locum ita exponere, ut putet Hora tium nonuetuifle quatuor perfonas indu^ ci,fed uelle, ne quarta, fi quando accelferit multum,autfol)icice loquatur, ita,ut fitem phafis in uerbo laborer.

Authoris parted ckoruijcfficiumqi uirile Defindat^ne quid medios intercindt ditm Qvod non propoßto conducdt,c^ hdredtapte. lUe bonisfduedtq;,c^ concilietur dmice. Et regdt irdtos,Qr dmet peecdre timenteis. lUedäpeisldudttmcnßebreuis^iUejdlubrcm ïu/üid/it

COMMENTARIA 4t

^ujiitictm, hgesq;. CT dpertii odd por tu. ^^itcgdtcommtjfd,deos^precetur,croret, ^trededt mfens^dbcdtfcrtundfuperbis.

Deferibit officium Chori,qui eft in fabu Ja cœtus, aut uirorum, aut mulierum,nunc fx urbe nunc ex rure, prout materia poftux lat. Ac fuit olim etiam in Comœdqs ufur-« parus, non tantum in Tr3gcedqs,ut funt in Euripide, Sophocle,Seneca. Interim auteni amp;nbsp;h'c, dum hoe agi t, firnul docet,ac præci* pit de haf parte poematis huius generis. Conliituit autem hancreminduodecimre bus,ut3uihoremdefendat,quod etiam uox tat uu lie officium, ut apte intcrloquantur alns perfonis, quæ proprie funtactorcs, 5é pertinent principaliter ad negocium ( Eft tnim Chorusid m fabula, quod in contra^ ftu fcrèproxeneta)ut fit çquusbonis,amp; ijs placere ftudeat,amp;reliqua faciat,quj fequun turin textu nonobfcure.

Tibid non ut nunc orichdlco uinikl,tub£q‘ Amuld : fed tenudßmplexq^ßrdmine pduco A-d/pirure,?:^ ddejfe chord erdtutild,dtlt;j; t^ondum {fiffu nimd compter efedilidfldtu: Quofmè populo numerdbild,utpotepdruut, ^^fri*gi,cdfuió;,uerecundutó; coibdt.

C v Poft.

4* IN ARTEM POETIC.

Poftqiidm expit dgros extendere ui£hr,ÇT Uf^ 'Ldtior Ampleih murut,uinoq; diurno Pldcdri Genius jiftis impune diebus, Aceeßit numerisq^,modisqi licenttd muior. IndoHuSyeiuid enimfaperet^Uba-q; Idborum Rujheus^urbdno confitfus,turpishoncfio ■ Sieprife^e motum^} ç^r luxurium addiditarti, Tibtcenytrdxitqi udgus per pulpUd uefient. Sic etumfidibus ucces creueref:ueris.

Veterum fimplicitatem, amp;nbsp;modeßiam Inadhibendis tibijs,quæinterpon€baniur aftibus,itacommcndat,ut tarnen exculet fuifeculi Juxum populi multi'tudine,aciiz triufej rei,tcnuiorum tibiarum, amp;nbsp;fplcndi-diorum caufam exponitpaulo prolixius,il larum tenuitatem rei Romany,harum incre n]entum,uires,amp;potentiam .Porroueftis, quam fenbit indutum fuiffe, amp;inatnbu.gt; lafletibicinen perpulpitajCvg^cegraecauo j ce diccbatur alongitudinc/eu cauda,cuiu£-modi fucrunt opulentarum matronaruni ueftes patrum noftrorumjimb noftra et iam memoria.

Ettuhtelociuium infolitutn fdcundidpriecepsi Vtihumq; fdgdx rerun,CT diuindßtturi Sortilegis non difcrepuitfententid Delphis..

Idert

GOMMENTARIA. 4gt;

Ïdeft eloquutio creuitfimuljSi: gravitas in oratione adeo,u t pkrac^ in fabulis nihil ab oracu!orum pondere,et maieftatc différant. Fa Aura eft autem hoc prædpuc in T tagœ-drjs,præfer£imEuripidis,inquibus,utfcrî bitCicero,ftnguliuerfus funt ferèfingul» I fententiae.

; nbsp;nbsp;nbsp;Carmine qui Tragico uilem certduit oh hircum^

Mox etiarn agrcjkn Satyres nudmit^gy a/^er

; ^ncohimigrduitate iocum tentduit,eo quoi iUecebris £rdt,(gr grata nouitate morandus Spe0kstor,ßin0iusq;fdcris,Qrpotus,crexlex.

'Veruin ita riforesjta commendare dicaceis Conueniet Satyres,ita. uerteref:ria lude, t^e^quicunqi deus,quicunqi adhibebitur heroi 'Ragali cen/peUus m aure nuper^O’ oflre, ï^igretmebfcuras humiU fermonetabernas'. Aut dum uitat humum,nubeis,^ iiunia captet. ^ffutire leueis indigna Tragoedia uerfusgt;

Quæ fequuntur aliquoufq?,nihil ad hæc noftra tempora pertinent, poffunt tamer» generaliter accommodari per quandam h-ue translationem, hue communicationem, fiue fimilitudincm ad modum,amp;; rationem permifcendorum iocorum cum ferrjs , 8C apte

44 ÏN ARTEM POETIC

apte dicendum.Fuitautcm olim confuctux do,ut Tragocdqs poemati feucnfiimo adde renturenam Satyrç,quç non uicia quidem, ut nunc reprehendebant, fed per colloquia Satyrorum,qui introducebantur nonali^ ter,quam in Comœdqs priuati homines, amp;nbsp;in Tragozdqs reges, amp;nbsp;principes fer^,ungt; deetiam nomen habent, Ideo autem hæc poëmata coniungebantur,ut kucritas altez rius dicacitate, iocis, ac falibus, adco(^',ut hominumanimi uarie defatigati reficcren/ tur,amp;exhilerarenturiterum. Nam hoc no^ tninefcribebantur,amp;edcbanturhuiusgene ris poëmata. lubet Horatiusin hacremo^ dumferuarific,ut non fiat confufiopoema tum,amp;, ut ratio perfonarum habeatur,hoc eft,neTragice,ctconcitatcSatyra tradetur, amp;ne tradetur fatyrice Tragcedia. Obfer^ uandumhiccft,quod hircus fucrit premia umTragoedorum, id enim fignificat, ubi dicit :

Carmine qui Tragico uilem certduit ob hircum.

Vififtis matrons moueriiuffd diebus, ïntereritSatyrispdulum pudibunda proteruis,

Ed fimilitudo, quaepertinetadpoderio rem partem fupcrioris prjeepti dcconiungt; genda

C o iï M E N T A R I A. 4«

gtnda Saryra cum Tragocdi'a, ne leuibus uei fibus hxc^5c. quodammodo fatyricc tra detur, quod pcnndc die dicir,ac fi grain's, amp;nbsp;honefta mulicr,qu3e dicbusfiftis hoeden bei facere/akenn Satyra.

Non ego inemata^et âomindntid nernÎM folum, 'Vobaq- Pifenes Sdtyrorum feriptoramdbo : Mec ßc enitdr Trdgico difßrre eolori Vtnihil intaßt,Pgt;duüi neloqudtur,dnduddx ^ythidi emunâo luerdtd SimonetdUntum: An cußos/dmulus^i dei Silenus dlumni.

Hoc præceptum eft cognatum cum prae tedente. Vuk enimut etiamdegantiauer-borum adhibcatur,neue decorum perfona* ‘'umftudiodifferentiæ faciendæ inter Saty ïam, amp;nbsp;Tragoediam negligatur in Saiyris, Puto autem eum ideo duobus exemplis i uti,utfignificet,in Satyrisetiam priuato-fumperfonas induci fuinefolitas,quemad ttodum inComœdiis*Per nomina domi/lt; i nantia uidetur fignificare propria, nô tranf lata.'Differre eolori Tragico, pro difierrea colore Tragico dicit.

^xnotoßäum cdrmen fequdr,utßbi quiuii ^ptret idem :fudetmuUum^uflrd^ Idboret

Aufut

4« IN ARTEM POETIC

Aufui idem: tantum ferits, iun^traq;pottet^ Tantum de medio fumptit accedit honoris.

Quidam hos uerfus intelligunt de Co^ rooedia, mihi redius de Satyra uidetur inz telligi ,cum de hoc poematein præcedenciz bus,amp;fequendbusdoceat. VukautcnijUt materia nota,8i: communis,quam fupra uo cauit,fic tradetur, ut magnam clegantiam, amp;nbsp;fplendorem confequaturdifpofiuone,Si cloquutione,

Syluis dedu^i caueant me indicé 7auni, Ne uelut innati triuijs,ac pene ßrenfes. Aut nimium tener is iuuenentur uerßbus un^uamt A ut immunda crepent,ignominïofaqi diib. Ciffènduntur enim,quibM cü elt;iuus,et pater,et res: Vec,ß quidfribli ciceris probat,^ nucis emptor, Aequn accipiuntanimis,donantiie corona.

Docet iuuenilem lcuitatem,amp;accrbifaz tem in fcribenda Satyra fugiendam c(re,pro pterca,quódca turpitudineoffenefanturho neftiorum ordinumhomines,quibus una fignifkat latenter in primis probaridebere fcriptores,nccadmodum uulgi,amp; fecishoz minum approbationem captandam ene.

COMMENTARIA 4f j Ruod faciendum eft in hoc genere carminis, | Suodfuit licentiofiirimum,quantomagis ! 'ft faciendum inalrjsgrauioribus.Notum | 'ftquam fepe res obfeoenasOuidiusetiam, ! quot;alrj poctçlafciuiorcsuerccunde,ac pudice ^fferibant.Quale hoc in Georg.eftapud ^frgilium, ^^efidunt, nimio ne luxu obtuflor ufm ^^genitaharuo, ^fukos obUmet inertes, ^^i rapt atßtiens V euerem,interiueq; recondat.

SyUaba longa breuißibie{la,uocatur ïambitt f« eitus. unde etiam trimetris adcreß:ere iußit Bornen lambeis, cumfenos redderet icius, ^fimus ad extremumßmilisßbi.non itapridem^ ‘i^ärdior utpaulo, grauiorq- ueniretad aureis^ ^pondeos flabUeis in iura paternd recepit ^ommodus.orpdtiens, non ut de fede fecunda lederet,aut quartafoei aliter, hic er in Acct ^obiUbus trimetris apparet rarus,er Enni.

Delambico uerfu docet hoc loco primo, 4'^od Trimeter dicatur, amp;nbsp;quare fie dica-'ur,qui conftat fex Ïambis. Habentur au^ ; quot;mduopedesprouno proprer ciuscclerG •atem,aut potius propter huiuscarminis ; 'lt;leritatcm,in quo tamcrebro lambusite^

ratur*

48 IN ARTEM POETIC ramr. Olim aurem in omnibus locis ufur-» patuseftlambus,cuiufmodi u«rfus adhuC apudHoratiû,amp; alios inucniuntur.NunC fans eft in fcdibus paribus lambumponi, inimparibus ponunturetiam alij,ficuiex £mplajamp; Grammatici docent »

In farum miffos magno cum {»ondere uerfus, Autoperx ceteris nimium,curdq^ carentis, Aut ignordU premit drtu crimme turpi, ï^onquiuisuidetimmoduïdtdpoemdtdiudex. Et ddtd Komdnisuaiid e^lmdigndpoétis. Iccircóne udger/cribdmq; licenter ? dti omneis Vifurospeccdtd putem med? tutus,ey' intm Spern uenix cdutus,uitdui dmit^; culpdm, Hon Idudem merui.Vos cxempldriagriecd i^odumd uerfdte mdnu,uerfdte diurnd.

Non puto Iiunc locum inrclligendutn efTe prçcipue de Criticis/ed de ipfis poetis, cjuos dicit premere, hoe eft, grauarc ,amp; fua poëmata fufpeda facere/i multa,amp;copiO' fa prebeant theatris, quod fint aut negligcn ter fcripta,au t feftinanter,aut inerudite, uo^ cabulum pondéré acccipiendum eft pro muitiiudine, aut magnitudine,non profox no,aut pompa,ut fit hic ordo. Premit,fubgt; inteUiz

COMMENTARIA 40 întellige aliquis fabularum fcriptor. uerfus tnifsosinfeenâ.i. datos,iitrccitcnturad po pullijn theatro,crim)ne,autopcrçnimjum leiens,amp;c.Verfus deinde, Nó quitus uidcc immodulata, amp;c. obiter monet,quod fit difficile iudicare de fonantibus,amp; elegants busuerfibus,fiue fit grammaticus, fiuepoe ta ipfe,amp; in fequente uerfu, reprehendit ingt; dulgcntiam,qua traxantur Latinipoetæ, acinde fumit praeceptum per quandam ge Winatam obieftionem de non ufurpanda tiimialicentia, amp;nbsp;addit caufam refpondens ad priorem partem obiedionis,quod is, qui fità cenfura tutus,ac ideo paratam ueni am habeat, non mereatur laudem, amp;nbsp;fi rc^ preliendi non poffit, ac i ta hortatur fcriptu tos uerfus ad kflionem , amp;nbsp;imitationem Græcorum ,amp;! rede quidem, cum rj non fo lumingenr)s,ucrumetiam diligentia,ftugt; dio,amp;crebro talium rcrum ufu facile fint perfedifsimi,Slt; merito latinorum exemx plum.

Atneftriprodui Vlduünoscrmimcros,i^ ^dudducre fdleis,nimium pdtienter utrun^-, Ke dicdm jhdte mirdtiß modo ego,er uoi Weimus inurbdnum lepido feponere dich : ^gitimumq; fonum digits cdüemM,er dtire.

D Nihil

ƒ0 IN ARTEM POETIC

Nihil fimulnatume(i,8iperkéium,âb citalûubiCicfro.Quare nihil rnirurn eft, etiam Comccdiam fubinde magis,acma^ gis cxpolitam fuifle, nee ita fonorum effe Plautum, ut eft Tcrentfus, idem accidit in alrjspoematis. Quanta eft ditïercnna inter Ennium, amp;nbsp;Vergilium,Ouidium, amp;nbsp;alios Elegiacos fci iptoresf nee admodum dehis Quiniiliani magni uiri iudicium nos moue redeber, qubdnefeio quid inter cos natura quoq;fuicdiffcrcniiæ,arc],’ hoedebetinteb ligi,tantum de illo ueteri ,amp; rudi feculo, fic altcro, quod cft fecutum apud Romaquot; nos uere aurcum in bonis artibus,amp; fergt; moniselegantia. Non potcfthocdifsimula ri,multaagrefiiora,amp; ineukiora, amp;nbsp;licentio ra,non tantum in numeris, ucrum in phra--fi quoq?, ac ueibis.apud Plauiu efie, qiiàm apud Terentium, fed hoc temporum eft po tius,quàm perfonarum.Quare Horatius etiam nö ram Plautum reprehendit, quani iudtciumhominumfuperiorisfcculi*

ignotum Trdgicxgenu' inuemfje Cdmante Diatur^Cr pldu/lris uexiffê pcematd Tbc/^'U: Qnd: cdnmnt.dgmntq; pirunilifiabui ord, Poß huneperjendypdhdqi repertor bcneflie

COMMENTARIA ft

A(fchylui,c^ modicis infirduit pulpits tignis, Etdocuit mdffwmq; loqni,nittq; cothumo.

De origine , amp;nbsp;incremento Tragcedije fcnbitinlioclocopoeta,cum aurem dicir, ucxilTe poëmata, fignificatueiuftistempox ribus morem fuiflc,utex plauCtrisdecanta^ rentur huiusgencris poëmata, in quibus ui da principum,ciiiium notabantur,adeocj; deorumaliquandOjUtapparct ex Arifto^ Phane. Hine eft prouerbium etiam natum, wjl^ a/edcf«? A«Aèf/. Solcbantautcm feden tesincurribus adores ora fecibus habere il lita.Poftea funt inucntæperfonæjhoceft, Iaruæ,fcu facies fidiciae, ueftes, pulpita,icl eft, profeenia, reliquusq; apparatus una cum oratione grandiore ab Aefchylo.

| nbsp;nbsp;Suceeßit uetui his Comadid.nonfine multd

I tiudefed in uicium liberty excidit,(y nim ^igudin lege regi: lex eü dcccpta^chornsq; quot;^wpiter cbtieuitfubldto lurenceendi.

1 Deuercre Comccdia,amp;ciusmutationc docct.Huius exemplum extat in Ariftopha *gt;isfabulis,immodicafuiteiuslicentia,nedi camfeurrilis, amp;nbsp;indigna bcncordinatisRe tuspub. Quapropter etiam eft fublata,auc

D q mugt;

SJ^ INARTEMPOETIÓ

mutata in earn, qua adhuc uti’mur, amp;nbsp;noua appellatur.

N/Z intentatum noflri liquere poetx, Nee mimnum mcruere decui,uefligid Gr£Cd Aufi defererc,z^ cckbrcire domeflied fdddy Vel quipr£textdi,uel quidocueretogdlM. Necuirtute firet,cldrisüe potentius armis, Qtum lingud Ldtium,ßncn offender et unum Quenepi poetdrum limd: labor,ermord.

De felicitate Romanorum ingeniorum, j’nbacredicit,amp;quod tantum corrigendi labor eis défit, ipfclimam uocat metaphor rice.IUuftratcnim amp;nbsp;expoli t poem ata emen datio,ficutlima ferrum expolit. Quantus autem labor fitcorrigere cum alr)fcriptogt; res,turn Ouidius teftaturhisuerfibus, Corrigere dt res eü tdnto mdgis ardud,qudnto,

Magnus -Ariflarcho maior Homerus erdt.

Vt interim de cuiufq: experientia tacearn, prætextas,fupplefabulas, dixit hie parties pialiter,ciim alioqui praetextatas appellent cas fabulas , quod prætexta nominaliter, quanquam à uerbo prætexor,uoce partie/^ pij,per enallagen fitueftis,undeetiamfa.* dum eft nomen fabulæ.

V°’°

Poinpiliut

COMMENTARIA. jî

fomffiUus fanguis Mrmmrepreheiidite, quod non Muhd diiS,Gr multd litura cocrcuit,dtqi tcrfadum dates non cdßigduit dd unguent.

Eft prlt;eccptum de corrigendo,noncftc habendum pro bonopoemate, quod non fit diligenter emendatum.Ccrte noftrorum temporum poëmataoftendunt ,quod me diocres,auqetiara infra mediocres aliquan, do melioraedant opera prçftantifsimis, tan • turn hanc ob caufam,quod ilii adhibuerint laborem corrigendi, hi non adhibuerint. Exempla funt inpromptu, C3eterum,uos o Pompilius fanguisdicit per Antipcofin, pofito nominatiuo pro uocatiuo,cuiufmo di eft hoc Vergilr), Proijce tela manu fan^ guis meus, fit hoc Perfrj ; Vos o Patricius fanguis. Verum hoc fit mollius,ubi eft eti-amappofitio figura,uthie o Pifones,qui eftis,autexiftentes Pompilius fanguis.Por^ ro,caftigauitad unguem, diAum eft metagt; phorice,ac eftfumpta translatioaraarmox rarijs,qui iunfturas unguibus probant,ut fcribit Seruius exponens iftum huiefimix km Vergilq locum.Nec fecius omnis in un guem Arboribus pofitis fedo uia limite tjuadrec»

D iq Inge^

Credit,er excluditfmos Uehcone poet Ai 'Democritus,bond pars non ungueis poliere cunt, Non bdrhAm,fecreta petit lccd,bdlned uitdt. iidncifcetur enimpretium, nomenq^poétie, Si tribui dnticyris cdput infdndbile nunqudm TonforiLycinocommiferit.

Non eft ironia in hoe loco, nccimproba tur fenrentia Democriti, kd quorundam finira imi ratio reprchcnditur,qui cum audi uiirentaDemocnto long« ingenium, amp;nbsp;na luram arti præponendaincfle, quodCpdi* uino quodam afflatu, ideft, lïngulari progt;-penfione , aciinpetu ad pocticam anatura opus elTct, prorfus neglexeruntomnem cul tuni,(Slt;: animi amp;nbsp;corporis,lêq? turn pulchre Democriticos poetas elTcputau«runt,cuiTi tarnenhic Philofophusnihilaiiud fenfent, quani Ariftotclcs,qui ad res cxccllcntcstlTp eiendas tpvcrtufip àgtTwÿrequirirjautc/Iss i'o7«Tcï,nccfufticeread iilasuel ftudium,uel artem , ucl extreitarionem egregie fentir. Idein fuit Platonis,Ölt;:omnium fanorum de hacreiudicium. Nocumcfietiam,quidfcri batinhanc fenrentiam Quintilianusin rj. lib : cap.xx. cuiushxc uerba raaitogenez raliter,

C o M M E N T A R I A. ff raliter, amp;nbsp;ut oraculum aliquod accipiunlt; *ur. Namfi parti utrilibctoinninoakeram detrahas, natura ctiamfine doArina mul-tum ualcbit ,dodrina nuliaeUe fine natura poterit. Sicautem ferefit, ut homines non modo magnorum uirorum uicia imitent turned eciam dida,^ prçcepta fecus,quam debebantjintelhgunt, ac defledant in dete--»■iorem,aut molliorcm pattern, fipolïint. Caeterum caput infanabile tribus Anticy^ ris, dixit pro quod non poteftfanariomni helleboro , quod nafcitur non tantum in duabusAntyciris, uerum etiarn in tertia,fi , qua eßet, per fynecdochen, amp;nbsp;proucrbiali-, ter,ficuthocapudIuucnalem,Tertiusecœ-, loceciditCato,ödahbi apud Horat.Sapien i tumodauus,fignificat auteminfanabilem' infaniam.

0 ego kuut, Quipurgor bilan fub Vemi temporis hor am. No/t aUtiffdceret meliord poéinAU. uerum Uiltdntieü.

Hic locus eft ironicus. Nam fsmular, quod dici t,ideo fe non optima poëmata fa-cere, quod corpus,amp; uaktudinem eurer, hoc autem fignificat perbilispurgatfonem Wernatn,ói ex medicorum fenrentia, qui ad D üq arcen

fó • IN ARTEM POETIC, arcendos morbos , amp;nbsp;conferuandam bo^ ram ualetudincm præcipue conducerchoc genus purgatioms, fiueper fanguinismiffl onem,fiue per medicamentum fiar.EHipfis eft in uerfu : Non alius faccret, amp;c. ac fubin telligendumeft,nifi hoc facerem, i ta in fc-quentibus etiam, Verum nil tanti eft,fubau diri deber,ut corpus, amp;nbsp;ualetudincm fiencx g'igam,

Ergofirngdr nice cotis,dcutum Reddere qu£jerrum udlet cxors ipfafecandi. Riuma^z^ officium ml fenbem ipfe docebo Vndepdrentur opes : quidahtfirmetq; poetdin : Quid d(cedt,quid non : quo uirtus^quo ferai error,

Conclufio prjeedentium amp;fequentiuni propofitio. Quatenus autem eft conclut fio,quiddam ironicuhabetjiuequandam extenuationem poecæuirium in faciendis poematjs, aceft bis idem didum figurale, Si fimpliciter, amp;nbsp;eft fententia. Docebo alios bona poëmata facere, quod ipfe non poflum præftare. Didum autem eftehoc jronice,uel hie Ouidij uerfus monet, Quod^i paruin nouit nemo docere poteü.

Serti

COMMENTARIA if

Scribendi reik fapere e^,st principium,etfins, Km tibi Sccr.üicx potcrimt oftendcrc cbirt£: 'Verbdq^prouifdmremnoninuitdjecpimtur.

De rerum cognitione præcipit, ac iubet inprimi's cam comparandam ciTe,propres rea quod uerba deinde facile, acfuafpontc incidant perceptis rebus, amp;nbsp;hoc eft, quod Cicero de Oratore fcribit: Rerum copD am,uerborumcop{am gignere. Sicalicubii , Quintilianus,uerborum uukeffe curam,rc • rum folJicitudinem. Hunc locum diligent ' terconfiderare debebant nonnulli nomine tantum poetæ, non reipfa, qui,ubi didice.-tint unum,aut altcrum ucrficulum compo-nerc,putant fe tantum non Homeros,amp; Virgilios effe, nulla rerum fcientia prediti, i nulla doftrina interioris philofophiæ in^ ftructi.Re(ftefcntiunteruditiHomcrum,amp; Vergilium lumina pocticæ nullius difcD plinæ ignaros fuifie,adeo,utillurn etiam fontcm,autuelut Oceanum quendamar--hum conftituerint. Hifunt imitandi uolen tibus fieri poeiis,non una tantum aliqua particula, fed toto corpore huius facultatis* Cx-terumPJaronis opera uocacSocraticas Chartas,quad in eis plurimum de narijs re-

D v bus

ÿS IN ARTEM POETIC.

bus dilTcrat Socrates,ac intelligit rerum cOz gnitionem, feu philofophiageneraliter per i:nallagcn,quan(^ prjcipue uideri poteft in tdligere uoluiffe Platonis Phi'ofophiam.

QMi didicit pdtrU quid debedt,^^ quid dmicu: QHo fît dinarepdrens, quofruUr dmdndus,cr bo^ Quodfîtconfcripti,quod ludicii officiu:qu£ (fîgt;^i-Pdrtes in bellum mißt ducif ; lüeprojidó Reddere per fan £ fat conuenientid cuiq^. Re/ßieere exempldr uit£,morumq; iubebo Dochun imitdtorem,cr uerdf hine du cere noces.

Eft expofino præceden tium,amp; eft fenten da,qui didicit, quod fit officium cuiufqj perfonæ, adeoq: philofophiarn de moriz bus,facile poicft in poematis,deinde quam/ übet perfonam tracftare,ut conuenit, amp;nbsp;hoc gencrafiter,ac3litcr,qu.'tm,quodfuprafcriz bit de perfonis, intelligi debet.Supra enirn depoeticodecoro,hicloquiturdeph!lofoz phico,aclongealiud cftAchiUisperfonam dcfcribere,aliiidducis generaliter, id quod fit fæpc,cum finguntur perfonæ, aut doren turbomines de offiefjs, ac oftendiiur in poe man's,quid fieri debcat, non quid fiar.Qui autem fequuntur uerfus,Refpiccrc exemz plar, 6lt;c, de poedco etiam decoro poflunt accipi

COMMENTARIA. f^ accipi. Cæterum exemplar uitç,amp; morum I proipfauita,amp;'moribiis,quæimitemur, ut exemplum, dicit eodem modo,quofu^ j praexcmplaiiagræcapofuit,prolibris,aut ' feriptis Græcorum imitandis , ut exem^ plum, fiue exemplar, non cnim fado nunc inter hæcdifferentiam,qu3e,fi qua eft,ex Valla fumi debet,

Ïnterdum Ijgt;caofa. lods^moratdcj; redè fibula nuüiiii Veneris^finepondéré er arte, i Vildiui obkdb.tpopulum^mdnaq; moratur, f^Am uerfM inopes rerum,nugteq- ednorx.

Cohærent hi uerfus cum prjeedentibus, amp;nbsp;funt uelut amplificatio illorumper coL btionem . Confert autem rudia,amp;; inculta, l’es tarnen habentia cum inanibus, Erebus carentibus poematis, in fpedem tamen,ó(: Ucrborumftru(ftura,numerisc|;blandientix fcus,amp; h æ c ut dcbct,illis præfert.

Graijs ingeniumfirdijs dedit ore rotundo ^fd loqui,prxter Idudem nullius dUdris.

Komdiupuen longis rdtionibus djjèm ^ifcunt in parteis centum diducere. Dicdt

1 Nilius Albini/t de quincunce remotd e^

) 'Vneid,quidfuperdt l poterds dixiße triens. Oc ^impoterisferMretMinireditwicid-, quid fit?

Semii

6o IN ARTEM POETIC.

Semis. ad h^c unhnos erugo^or curd peculi. Cum femel imbuerit,/ferdmus cdrmindfingi Foffe liuendd cedro,cr leuiferudndd cuprefb ?

Comparatio Græcorum,ÔC Laiinorum obiter infperfa .Commendantur autem gr{ ciaftudio bonarumarcium,amp;:laudis,Rogt; mani reprehenduntur propter auaritiam, amp;nbsp;oftenditur, non eiTe mirum, quod in his moribusliterae ,3i mdiorcsdifciplinæno gligantur, præfertim poëtica. Poteft idem plane dici denofiris hominibus,antealios tarnen, qui habitant in inaioribus ciuitatP bus, amp;nbsp;in quibusfunt emporia. Nam in ta libus locis nil fere, præter pecuniam, amp;nbsp;lux crum eft dulce. SicOuidius dicit. Atnunc barbaria eft grandis habere nihil. Difcunt aftem diducere, id eft, difcuntartem numex randi,3dminutilTimasetiam partes,minux tias nunc uocant.Sunt autem partium diui fiones, amp;nbsp;fupputationes, I ta centefima pars affis funt uncif pars odaua ciä odauç quarx ta.Dixit allem ideo poeta,quod eflet hoc ge nerak uocabulum ad omnesrationes,Cenx turn, uero pro multis,aut minutisfigurate, ree debet hoc, ut exiftimo contrahi ad cenx tefimarurn ufurarurn anguihas. Dicat,adx deli,

C o M M E N T A R I A. ^ de fi . Filius Albini, pro quouis magiftro Arithmetic» .Sup erat,pro fuperefr,uc Vir gil.Superar ne,amp; uefcitur aura çtherea^Eru go, id eft, morbus, uicium per metapho-fam.Carmina lincnda Cedro,amp; leui feruan da cupreftb ,uocat durabilia,quod infignia feripta in harum arborum ligna includi C0fucuerunt,ut puto,et papyrus,aut mem-brana,auibus infcribebantur,cuprefsi oleo perungi, Nam cedrioleoperundamatcri-«, ut docet Plinius, nee tineam, nee cariein fentit.

Autprodeffe uolunt,dutdele^klrepoet£ : ^dtßmul z^ lucundd,^ idoned dicere utt£.

Duo officia poctarumhic rccitantur,5d '1 pofteriore ucrfu repctuntur, quæ in præ tfdenti iam crant difta. Profunt enim ido-•ifa,Slt; deledant iucunda,amp; contra.

’ Quicquid pr£cipies,cjh breuis : ut cito diili ^^ciptdntdnimtdGciks.tcncdntq;ßdelc3.

^mne fuperudcuum plena de péroré mdUdt.

Egregium præceptum de fcruando modo inter longum, amp;nbsp;breue in præcipiendo, ®'qîaddunturutriufcf extremorum incom **gt;043, propter quæ ilia iubet eaueri.

Rda

€1 ÏM ÏRTEM POETIÓ'

TtHd uoluptdtis caufd fint proximd ueri^. nbsp;nbsp;nbsp;'^

Nee quodcun^i uolet,pofcdtfibifabuld credi: 1Jeuprdnf£ Ldmi£ uiuum puerum extrdhdtdïuo.

Ita uoluptari dudendum eflein tracHan^ disfabulis, utnon omnino à uerodifceda--iur,ficut ficrei,fi quis fingeret à lamia deuo«* ratum puerum, deinde itcrum ex eiusuentre uiuum extrahi. Puto autem Lamias effe mulicres uencficas eas,quas Sextus Pompe jusenam Striges, amp;nbsp;uolaticasappcllari feri bit.Sunt adhucapudChrilrianos,ttdicunt easinaere iterfacere, aurai ietibus infidengt; tes magna fpatiaconficere celerrime,acita ffpe uel nolentes abduci,qui ab alrjs perdite amentur. Noftri Sagas appellant no rede, ut puto,cum fagis nomen fir'a fagiendo, id eft,præfciendo, feu diuinando. lam aiitetn j'Ilænon adiuinationibus , fed'i ucnefieijs funtcelebrcs.Difeernit hxcetiam uemacu^ la noftra lingua,amp; rjfdem notis.Suidas La» miamferibitexDoridequopiam fuiflemu lierem quandam puklnam in Lybia,cuni qua cum luppiter concubüilÏei, alunone zelotypa liberos eius recatosfuifTe gt;nbsp;HinC fadamcfledeformem,amp;: raptosalienospue

ros perz.,

C o M M E N T A R I Ji O

Tos perde re. In bane fen tentiam amp;nbsp;Hefychigt; | Usquædamannotaiiit.

Cctituriiefenicrumagitantcxpertidpugis: ^dß prictercunt dußtra pcandtd Rhamnes.

i nbsp;nbsp;nbsp;Q'lriietulitpuniitim^cpiimifcuit utile dtdei,

tefivrem deledk^ndo^päriterq; mcnendo. Hie meret drd liber Soßißßic c^mdre trdnßt^ itlcngum noteferiptoriproregdt iiuum.

Permifeenda eflein pocmatishaec duo, UtilitateiT), amp;nbsp;fuauitatern, proptcrea,quod fiatu grandioresneghpant utiliiatisexperx 'ia,minorcsc3,qiiæ nihil iucunditanscongt;» tineant,inquibusueroeoniunda hxefinr, •is facile utrosep obledari ;amp; detineri, hje in precio effe, late fpargi etiarn in tranfma^ tina loea, nomen authoris, amp;memoriam dill conferuari inter homines.

SuntdeliHd tdmen,quihutignouißeuelmu(: Na neq; chordaf wu reddit,que nuit manuf et meS, ^of:entiq; grduem perfape remittit dcutum : Neefemper ßriet quodcunq^ mindbitur drcia. ^(^um ubiplurd uitent in cdrmine,non ego pducit ^fßnddr mdculii,quds dut incuridfudit, ^^t humand pdruni eduit natura, quid ergo { ^ißeriptorß peccat idem librariut ußp

C^uamuis

^4 IN ARTEM POETIC.

QUdinuiseHmomlw,uenidedrd: utcytJidmiilt Ridetur,chordd quifemper oberrdt eddem :

Sic mihi qui multum ccfjdt,ßt Cberilui ilk, Quembis,terq; bonumcumrifumiror,Gr idem indignor: qudndoqibcmn dormitdiUommi!. Verum opere in longo fdi eft obrepcre fomnum.

Occupatio. Potuiflctcnim obijci,nimis exada poëmata requins,amp; diligentia non humanam, fed diuinam.RefpondetJgnox feendum eft nönullis erroribus, ijs,ut (eque iur,qui rari,amp; pauci, bona alioqui, amp;nbsp;max gna opera irrepferunt,aut communi omnix bus hominibus negligentia, aut Humana in firmitateiutituradhoc duobusfimilitudix nibus, altera à cy tharœdo, altera à fagitta* rio, qui peritiffimi quoep nonnunquam er rant.Humanum enim efterrare,utinquit Cicero. Et Plinius putat neminem eiïc,qui fapiat omnibus horis, Verum, fi quis crex briuspeccet, quam redefaciat,ei non pogt; tedueniadari. Hic utituretiam duabusfix militudinibus,Iibrarrj,qucmipfelibrarium fcriptorem uocatfubftantiuoaddito,amp;'ed, qui libros defcribit, quales nunc funt Typo graphi,fcd aliaratione,deindcludentisfidi bus,item exemploCherili malipoetæ,qui carus

Co MMÈNTARJA. 6f

farus fuit Alexandre Magno, fient in fjjf^ broEpiftoIarum fcribitur,hisuerfibus, J GrMM Alexandra regi Maffia fuit iüe

^hoerÜM,incultes qui uerßbM,^ male natis ^ettuht acceptas regale numißna Philippas. C)ehoc pœia uide Suidam etiam.

Vipidura Paeßs eritt qu^/ipropiut (ht, Tecapiet magis,cr quadamfî longiin abßei. Üaeamat abfeurum : ualct haiefui luce uideri, iudicisargutumquænanfirmidât acumen. Ute placuitfemel,hlt;ecdeciesrepetita placebit.

* Dtuerfitatem hic poematum quandam explicat per collationem pocfis,ó^ pidurael Sicut enim pidurarum aliæmagisin pro^ pinquo,acluce placent : ira poematum alia cum obiter leguntur, uel audiuntur,plus de leftant, quam cum repetuntur,amp; expend duntur , alia contra magis deieftant bene confiderata, amp;nbsp;penjtus perfpcfta,quam ne^ gligcntcr, aut obiter cognita. Fit hoc non folum in poematis, amp;nbsp;pifturis, uerum etigt; am inalqs rebus, ita,ut nemo fit, qui hoc non’aliquandocxperiatur,pr3efertim, qui mediocriter ualeat ingcnio,amp; ufu return, j Porroflcur Herat. hoc loco poefim, fiue j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E poema-

66 lî? ARTEM POETIC

pocmaia, nulb cnim eft hie differentia/um piciura confert. ha Piutarchus alicubi fcngt; bit Simonidem folitum fuiffe dicere, rui» ^ay^xt^KH/ Tsotfitri^ ammriffeep , th^J^ ’iffOiKO’tplaiy^xcfiïeci/ AxAiaxi/, Etadditcau {am,ubi inter ca tera feribit hæcduo matex riatantum,amp;modoimitationis differre/i nem utrifep«andernpropofitameffe,progt; ptcrea,quod altera coIoribus, amp;nbsp;figuris,al. lera nominibus, amp;orationibus res patefa* dune.

0 maior iimenum^quamuis ?^ uocepiternd

Y Illgen; dd rcélum,^ per te [apis,hoc tibi didant Tolle memor : eer tu medium, er tolerabile rebut Hede concedi. confulttus iuris,er dilor Cdufdrum mediocris,dbe{i uirtute diferti Me/Jdlte,nee feit qudntum Cdffelius Aulus, Sed tdmen inpretio eil : medtocribus ejfe poetis Hon hommes,non dij, non conceffere columnue.

In alijs fgcultatibus,^ artibus medioerP tatem etiam laudabilemeffc, in poëtica nihil nifi excellcns,amp; fummü,ac ne quidc poe »am dicendum effc,qui non fupcrat medio-critatem, Hoe tarnen ita intelbgendum «ft, ut non pugnet cum rjs,quæ paulo ante funt dida ,uKi quaedam uiciaconceduntur,feu condo-

COMMENTARIA ^f

condonantur poctis. Non cni'm unum amp;nbsp;a! terum erratum earn iiim habet, ut ad medio cre,aut imum derjeiat/um poera fit homo, non deus.Quare humanam excellentiam,5£ perfeAionem requirit poeta,hoceft,qux cadit in hominis naturarn,necpotefthaec tes certis regulis, aut præceptis fomprehen di.In exemplis ueterum,amp; approbation« fa pientum, amp;nbsp;doAorum eft pofita. Column n3c,ideft,loca,inquibus poëmata perSy-necdochen,amp; auxefin, feu hyperbolen.Mef fala, amp;nbsp;Caffdius nomina funt excellcntium Ïurifconfultorum.AIloquiturautem initio huiusloci alterum ,amp;maiorcmcx Pifonigt; bus filij s,quibus opus hoc fcripfir.

VtgrdtMintermenfisfymphonid difcors, Et erd/jum unguentum, er Sdrdo cÜ meUe pdpdutf 0 ffinduntjioterdt duci,^uid cand fine iftis, ^ic dnimii ndtum,inuentumq; poëmd iuudndis^ ^ipdulumfiummo difcefiit,ucrgit dd imum,

Explicaciam dida fimiJitudine, ficutfr» menfaleuia grauiter off'endür,ita in poema 'c,quicquidaperfcAionc difceditin imum detjeit poema, amp;nbsp;totum deformat.Quomo do autem hoe fit accipiendum, nunc eft ex» E ij pofi»

^8 INARTEMPOETIÖ

pofitum.Quid fit me! Sardum.déclarai Ufr fusVeroJn ix.E’glo.

Sic tua Cyrtixiis fugiMt examind taxes.

Etibi Scruius.Nam Saidiniam Crxci,3U^ thore Plinio ; Cymum appelJaucruntjScrx iiiusCymen habet.

'Ludere qui nefcit,campefîribus ahßinet am'^f Lidcélusq; pil£,difciue,hcchiue quiefeit, ^'‘ß’^j]^'^ ^^ß^ tollant impunè coronæ. Qui nefcit^uerfus tarnen audetfingere.quidnil Ltber ç^ ingenuus^prafertim confus equeftrem Summam nummorum^uicieq- remotus ah cnmi. T« nihil inuita dices fiaesq- Minerua. id tibi iudicium eH^ea mensjt quid tarnen olim Scripferis,in t^ietij defcendat ludicis aureis, Lt pair is, gr noflras,nonum^ prematur m annum Viembranis intus pofitisdelereUcebit Qwd non tedideris. nefcit uox miffd reuerti.

Pergit locum de ui, amp;nbsp;natura Carminis, acuatis initiiutum ad maioremPilonisOz lium (quia fingulariter ut exiftimo,idoneus fuitad ftudium pocticae ) exponerc. Docel autem primo generaliter, nemini fufeipien dû effehuneferibendorum carminum labo rem, nifi, qui didicerit earn artem,ac uti tur

argugt;

COMWENTARIA. 6^ argumento ex minore ,c5 indignationcJn ferioribus rebus tradandis nemo admouet Wanus, amp;nbsp;poedcam audent exerccre,qui nö didicerunt,quafi diceretjCcrtchocindignu lt;ft,Etadditobiedionem de generis hone^ flate,moribus,ó^ opibus : Cuirefpondet fpecialiteraccommodans orationem adPl fonem^ac præcipit ei, ne fibi fidat, etiamfi ad hanc faculrarem fit aptus, aceamexer^ lt;uerit,fed alr)s(quordam hicnominst)fpe dandumjamp;iudicandiiin cxhibeac,fiquid compofuerit. Vbi tempus etiam domireti nendi,acpoliendi opcrispræftituit,qiiod uteft infigne et laudabile prçccptum,ideoq5 à Quihtiliano etiam ufurpatiim ,itafurdis hoe tempore canitur. Sequitur hocinfigne præceptum infignis ratio bis tradata,ut fit in hoc pöeta fimplicircr , amp;nbsp;aüegorice, Namficutuox,aut ucrbum emiffum non potefteffe non emiffum,! ta fiber femel in pu blicum datus, nonpoteftiterum fieri priua tus,aut proprius. Vtitur fimili figura in epiftoIis,Et femelemiffum uolatirreuoca-bile uerbum.InuitaMincrua,idcfè,repux gnante natura,ficut exponitaficubi Cicero,ft rede meminiJd tibi indicium, fcilicct etiamfi eft.

E iq Syluo

'70 IN ARTEM POETIC

SylueflrcK homines facer,interpresq; ieoruni C£dibus,z^uióhifcedodeterruit Orpheki, jyiUuf ab hoc l^ure tigreK,rabidosq; leones : violas er Amphion Theban£ conditor arcii SaxarnouerefonotefjidmiSjerpreceblandd ' Ducere quo ueüet.fùit h^cfapientia quondam, Publica priuatisfeccrnere,facra profams, Concubituprohibereuago,dareiuramaritis, Gppida moliri,leges incidere Itgno.

‘Sic honor,er nomen diuinis uatibus,atq; Carminibus uenit.poïlhos infignis Homert», 'ryrt£usq} mareis animos in tnartia beUa Verfibus exacuit.dicl£ per carmina fortes, Et uit£ mon/irata uia eü : ergratiaregum Pier ijs tentata modis,ludilt;sqi repertus, Et longorum operum finis,ne ßrte pudori Sittibi Kufa lyr£folers,er' cantor Apollo.

De faudibus,dignitate, 8é origine poeti-' ces hic tradatur. Primo ,cxpofitionc duaz rum fabularum Orphei, amp;nbsp;Amphionis,de quibus dici111 sec eflc confida, qiiod homi^ nibus poëtica, id eft, dodrina, amp;nbsp;fapientia fingularitcr profuerint. Deinde, quod hæc fuerit olim fapientia,quodqt fapientia, Si poëtica idem fuerint Homcrum deinde,SC Tyrtcum fecutos, qui ad bclla homines in-citaue-

COMMENTA RIA 7*

«itauerint hac facultate.Quod autem rjdcm fucrint iietuftiffimisillis temporibus poe^ lt;æ ,amp;fapkntes,author eft Quintilianus, SiStraboprimolibroGeograph, Quin.» tilianus addit his amp;nbsp;Muficos, ac inluper exponit Orpheifabulam, fed paulo aliter, quam hic eft expofica. Vide libro primo, cap.xvq. Dicit etiam oracula carmine perz kribi confueuiffeJtem praecepta de bene,amp; beate uiuendo, regum,id eft,m agnorum ui rorum gefta,(Si:laudes, ut fit in l-leroicis,Pa negyricis , amp;nbsp;Lyricis poematis nonnunz quam,acfabulasc ipfeludum uocat.lntelli-gitautem prxcipue Satyras, amp;Comœdiz as) adeoej: alia,quibus animi rccreentur. A laboribus,idquodad omne genus carmu nis referri poteft,fi ledio confideretur, ß adio ad fabulas tantum. Hunclocum finit occulta adhortatione Pifonis illius ad ftu-diumpoeticæ.

iJiiturdßerstläudibilecdrmen,lt;tndrte Qu^ßtum e^.ego neeßiidiimßnediuiteuend, i^ecrudecltiidproßtuideoingeniumtdltcriniße Alter d pofcit opent res,^^ coiiiurdt dmicè.

Qittßudet optdtdm curfu contingere metdm, iHultd tuhhßeitß putr/udduit er dlßr.

E iii) AbilU

7» IN ARTEM POETIC,

/dj/Unuit 'Venere,Qz uino,qui Pythu c^ntdt 'ribiaii^didicitpmis^cxtimuitq^mdgiftrum.

N«nc falls eft dixi/fcyCgo mird poëmata paiigo. Oçcupet extremumfeabies. mibi turpi reUnipii e^f Et eptod non didici,fdne nefeirefateri.

Refpondetur hie obiter ad quaeftionem, plus ne ualeat ars ad facienda poëmata,an jpgenium,quod neutrum fine alterofuf^ ficiat. Quanquam enim rede ab Ouidio di dum eft,

Efl deiK in nobis agitanteyCdlefamus illo. Impetus hie faerie f ’wina mentis h abet. ■ ■

, . Vtalibi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Sedibus attbereisfliritus ilk uenit,

Veriffimum tarnen eft, quod ex Agathone Anftot, citat,Tfcj(t'« 'i-u)(^iipisi^f't,s^TV)(U 'Tb^vHpAdeoep nonimmeritoiubemur ufx teri Græcorum prouerbio,a-vp A^avk K£W y^^aKiv^p. Eft enimars, SCexercitatio uex lut expolitio quædam naturæ,amp; fient om^ nis generis materiæ,quantumuisctiampfr fefintpreciofç, abartificibus tradatæ,amp; formatæ gratiores fiunt,amp; meliorcs,quart! rudescrant,ita ingénus quoq: accidit.MuIgt; turn omamenti, amp;nbsp;commendationis ad,* dit cis artificium, tradatio, Si ufus ♦ Hinc fequi^r

C o M M E N T A R I A. ij

, f^quitur obiurgatio poctarum^iUius tempo i ''is , quo putabant uulgo fatis effe dicere, 1 ^uod effent poetae, amp;nbsp;non diu laterent,fed quomodocuncj hocfieret,non effent po-ftremi in Catalogo poetarum, quod hoc tantum turpe haberetur,amp; fateri infeitiam. Hahc autem indignitatem odendit duo-bus exemplis à minore, alterum ab eo, qui turfu certat, akerumù tibicine, qui canebat bymnos ApollinisinPychrjs,unoexquatu Ortotius Græciæ certaminibus.Siuc autem isPindaricarmina cecinerit,fiue aha, tiihil hue pertinct. Ac non eft hoe incelligen dum,utputo,deipfoPindaro. Quisenim t’indarum , aut alium poetam tibicinen ïppelktlt;

'Vtpr£CQdd m^cei turbdm t^ui cogit anendM, AfJentdtores iubet dd lucrum ire poeid igt;mes dgris,diues pofitii infoenore nummie.

Siuero e{l,un(lum epd reéle ponere poßit^ Ktfßondere leui pro pdupere,zi^ eripere dtrii Iddbui implicituin, mirdborß feiet inter hofeere menddeem^ucrumqi bedtm dmicum.

\ Hxc pertinent adprçccdentemobiurga ; tionempoetarura. Vitupérâtautemin cis E v bic

74 IN ARTEM POETIC.

hie lt;ptÄox.oÄc(KtctiJ, quod adhibeât fibi adu Iatores,operum fuorum iudices, qui nihil non folent probare, amp;nbsp;admirari inijs,quix bus dant fuam in hac re operam,præfercini fi paulo traftentur mollius, amp;delicatius,in uitentur ad balnea, uel conuiuia, fi iuuenz tur oppreffiaere alieno,autexiudiciorum periculis liberentur. Ad hoc autem untur quadam fimilicudine, quod non aliter ad fe uocent poetæ cenfores, quam preco empto res blanditrjs, amp;nbsp;poUicitationibus, auc fpe alicuiuslucri.

T«feu donuris/eu quid dondre uoles cui, HoUto dd uerfus tibifuilos ducere plenum Littici^.cldmdbitenimpulchre,bene,reik,

. PdUefeetfuper his : etidmßiUdbit dmicis Pxoculis rorem,fdliet,tundet pede terr am. Vtqui condnth plorant in fittere,dicitnt, Etfdciunt probe plurd dolentibus ex dnimo,ße Eeriftr uero plus Iduddtore mouetur.

Nafeitur expræcedenteobiurgatione hocpr3eceptum,in quo iubet Pifonemca--uereadulatores,amp;eos, quibusaliquiduelit donate,non adhibeat hbiindices fuorum operum

COMMENTARIA. 7/ .operum,proptcrca,quod acceptis donis, animi non lint amplius liberi propemo.-dum ,amp; qui acceperunt ea, fere non audent aliter fac£re,aut dicere, quam cos putant uel lç,aquibusdatafunt.Ëthoc eft,quod Mar Aialisdixie,, quod dona imitentur hamos, ideft,captent mains donum. Hoc tarnen tantum fit inter iordidos,amp;^lt;AexdA«x«f, qui tarnen plurimi funt ,etiam hoc tempo-re,acutinam hoepraeceptum apudomnes plurimum ualeret in omm genere uit$,non tnodoin hoe poetarum, aut aliorum ordi-ne, quem tarnen ut præcipue déformât, ita f*P® grauiteroppugnat, Pulchreautc unà tiic defcribitur aftentatorum fimulatio,megt; titotj appeUantur derifores. Quid enim alt i^deft contra indicium animi laudare,uenx •hscaufa, quam deridere tacite ftulciciam Thrafonicâ,aut immodiCam cpikxvT'ittiiC

Reges dicuntur multis urgere cuhilliâ, ^^ torquers mero,quem per^exi/Je lahorcnt ^fit amicitid dign^.ß armind conda, ^ttnqudm tefdüdnt dnimifubmlpe IdtmteS.

V ult’Pifoncm diligenter adulatores ex-» Plorarc, acineo regesimitari,qui fokant inebria

•Ji IN ARTEM POETIC inebriare, quorum am'mos uolunt fpeda* tos habere. Nam, ut did fokt,in uino uerk tas,amp;Theognis /ivc/l^igi/Toivos tlt;Aa^i v» cp. Item Horatius in EpiftoLQuid non cbrietas defignat,operta recludit lt;nbsp;Animi fubuulpe latentes, id cft,te«Si uulpinaaftu-tia,fimulatore$,amp; callidi.

QnintiUo ß quidrecitdres,corrigc foiei Hoc aiebdtjZJ“ hoc. mcliu! tepoffe negdres, ^is,tcrq; expertumßuflrd,delcre lubcbdt, Etmdle torndtos incudi reddere uerßit. Si deßnderc ddiatim,ciudm uertm mdUes, Huüum ultrd uerbum, dut opera fumebdt inarKni, Quin ßtK riudU te^ zr tudfolus dinar es,

Proponit exemplum ueri^Sfeandidi een fóris in Quintilio Varo potta, ad quem fcribit Odam primo libro carminum,ac non eft L. Varius, cuius in eodem libro fax dt honorifieam mentionem. Eft autem tails iudids officium libère indicate fuamfen tentiam de toto poemate, amp;nbsp;omnibus cius partibus . Quid fît aptum,quid fit mex ptum,quid cukü,quid incukum,quidplex puna,qu;d idunum ,quid proprium, quid improx

COMMENTARTA 7t

inipropn'um,quid l€ne,amp; udutmolKus, tjuid afpcrum , amp;nbsp;durum , quid grande, quid r£dund3ns,quid humilcjquidabic* ftum,Si; uile, quæ fint mutandajquxabij-» tienda, quæ augenda, amp;nbsp;alia omnia diccre, «)uæ pertinent ad laudem ,amp;uitupcratio^ nem pocmaiis pro fuis uiribus, amp;nbsp;fidclitcr. Eft hic ftrudura obferuanda,amp; in akeri» daufulis eiTe Enallagen Modiita, ut(aiegt; bat )fit pofiium pro diceret, non enim. dix dmus,aieret, iubebat,pro iuberct,fumex bat,profum£ret, Cæterumtornatos dicit metaphorice prOjfadoSjUel fcriptos.

Vir bonuf etprudms tterfm reprebéiet inerUif^ ^ulpdbit dures,incomptis dllinet dtrum quot;^rdnfuerfo cdlamofignum,dmbitiofd recidet ^rndmentd,pdrum claris luccm ddre coget : Ar^itt ambigue di{lum,mutdndd notdbit. 'fict Ariftdrchus,nec dieet,cur ego dmicum ^f^ndaminnugisi

Idem bic dicit, quod iam eft didum, amp;nbsp;pfaeceptum oblique in exemplo Vari,fed generaliter enumcrai aliquot partes officii boni cenforis ,uti nos modo fecimus,amp; tax

men

fi IN ARTEM POETIC.

men reuoeat hancgcneral/tatemad {peds^ litatem Ariftarchi. Vtituren'am Antithe» to,cum addit, Nee dket , cur ego ami» cum,(S^c.Ex qua deinde interrogatione du» citreliqua omnia, quæ dicuntur, adfinem ufcÿhuiuslibelli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hienugteferidducent

in maid den fam femel,exceptumq; fniflre.

Subiedio,quod non fit res ita parua,iit uideatur amico parccre,nolle eum offende» re oftendendis uicqs carmin5,fed inde oriri magna mala.

Vt mdld quernfedbies, dut morbut regitu urget, Aut phdndticiK error,er irdcundd Didnd. 'Vefditum tetigiffe timent,fi^iunt^; poetdm, Quifdpiunt:dgitdntpueri,incdtitiq;fequùntur.

Haccadduntur praecedentibus utcaufa, A: mcipit hie enumcrare Horatfus mala, quæ comitantur hanc indulgentiam,qua traAanturaliquandoàCriticispoetæ,cum eis parcunt,acnolunt amicosoffenderein re tarn kui, ur uidetur , amp;nbsp;cft fentenria. Quemadmodum furiofos,et morbides fu» g’unt, i

eoMMENTARIA ^9 8'unt, amp;: uitant prudentes, amp;nbsp;caun pueri,5d ’'icauti, qui non intclligunt periculum,aut ’oeditatem, primo tantum cosaccedunt,amp; ^'fquuntur. Morbus regiusautem cft,qucm ®fquatum etiam uocant. CorneliusCelfus »ide fic didum putat, quod indigeat fum^ Ptuofa,amp;; propemodum regia curatione. Fanaticus error eft fatidicorum infania. Ira blinda Diana, pro quouis furore,quem drj Iblent irati hominibus immitterc,accipigt; tut. Eft itacj; primum incommodum, S^od fequiturhanc indulgcntiam,contem plus.

}ïic,dum fublimeisucrfusrii^.tur^çy errat, ^huduti meruhi intenta deddit auceps ^puteum,fiueamu(,licetfuccurrite lonÿtm Vianet lo ciue$,non fit,qui tollere cured ^* qw curet opent firre,^' demittere firnem.

Secundum malum eft auxilrj priuatio. Nam,qui femel ,atcj iterum in manifeftum ‘rrorem incidit,nec fibi cauet, m pofterum habetur pro infanabili, amp;nbsp;eo,qui uolens pc flt;at. Hoc ornatum eft fimilitudine au^ tupis,qui tendens auibusinfidias,infoue^ ’ngt;incidit,acà nemine extrahitur,ctiamfi fortiter

#o ÏN ARTEM POETIC.

foniter implorerhominum auxilium^^^ Si quisuditopem ferrCjimpediatura fuCpü cantibus,quüd uolens co fe clemiferit,ac ue? lit paire. Conueniunt cum hoc loco «a, quæinprimo libro EpiftolarumdePlaiio feribumur ad Sæuam, Licet fuccurrit*c,fub jntellige,is,uel qui, Si quiscuretopem,ô^lt;» dceft,^,ue 1,31,1^1 fimilis particula.

Q^ifi:is,ân prudens buefe d£:ecerit,cit^ Seruari noUt ? diaon. SicuUq; pcctit

Üitrrabo interitum.DeusimmortdUs haberi

Dum cupit Empedocles,àïdsntemfrigidas AetneM hifiluit.

Subintclligendum eft, ego dixero,poteft hoc etiam referri ad alium,qui adeft.Sed ita cflenthæcper Mimefindifta. Vnàcumijs omnibus,quæfequunturufq;ad finemIL bri ,auc ad eum ipfum, qui uclit opem ferz re,utfecum fingerctur loqui,amp; manerer, Mimefis. Mihi placet prima expofitio.De Empedoclis morte non eodem môdofcrigt; bunt au thores, i nueniunt ur camé, qui eum Horatiofentiant.

SitiuSyhcedtq; per ire poetis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Intiùnm quiferudt,idem/dctt oceuienti.

^^f^oia^ j

C Ô M M s N T A it I A fi

Accommodai üirumcj; exemplum Jiunj pis, amp;nbsp;Empedodis ad fuum inflitutum pe? «juandam Indignationcm . Et fcquiiur in proximo uerfu probaiio genfralis,acproi illorum fententia ^ qui ptirant licerc homini feipfum cccidere, cum Iibear,ncc «ft opus Landini fubrilitatc,quirefert hoc ad occi-dentis rationem , quem feruare nefas effe non minus, quam alium occiderefignifi-car. Non enirn occidentis ratio, amp;nbsp;cius,qui Occiditur in eo,qui feipfum occidit,fepara:* fi poflunt, prsefenim,quod ad feruatox rem attinet,qui tam feruat eum,cui fit iniu-ria,qtiàm eum,qiii eaminfert,iiautnon minus rede , imó redius facial in altero, quam in altero peruerfius.

a(clemclhocficit:necßretrd(lustrit,ilt;itn tM homo,er ponet fMiofs mortii amorem.

Aliudmalum,qu3nquam ed inctufum huic refponfioni, feu Mimdï,qu3e ad prçce dens malum pertinet. Eft aurem infanabU lisambitio.Famof3e,hiceft/4fclt;rof/ proaffo tentis famam, hue bona ht,hue mala.

t^tcfdti^dppdr(t,curuerfMfd£iitet: utrunt ^inxerit in pdtrios einer es,än trifte bidentdl.

F Moue-

#1 IN ARTEM POETIC -^

JAoucrit inctflus : cerU^rù^ic udut urfm Obiidos auea ualuitpß-angert cldthro!. inioilumydedumqifugdt recitator darbus. Qvem aero drripuit,tenet,ocdditq^ legenda, lion miffiird entern niß plend cruorii irudo.

Vndc fit hie furor didt incertum eflf,nigt; fi quod deosiratoshabeat propter aliquod fcelus,ut eft uiolare paternum fepukhrum, autbidental,hoceft. teirplum ab co quod bidentes,idcft,ouesin eo maAarcntur,ut uuItS. Pomp. Inceftus hie adiediueponi tur.In reliquis uerfibus infaniam tab's pocx tæ,quiexillis initijs (nugas uocauit)pergt; uenit in tantam infaniam, utfurat ,utconx clufus urfus, ut in quoslibet faciat impc* turn,amp;comprehenfos nondimittatprius, quam cos recitandis uerfibus occiderit, id eft, affecerit ingenti moleftia per hyx perbolen , amp;nbsp;fatisfecerit fuse libidini.HoC enimeft,quod dicit per allegoriam :Non miflura cutem , nifi plena cruoris irudo.

Clathroshic pofuit procanceHis,aut repagulis,amp; eft grxea uox xA« ôgôppaululumde* mutata.

FINIS.

Q. HORATH FLA C CI

Vita per CantaliciuntjCarmine Heroico

SI quiserit,Qvinti uitumco^fcere flocci ; Q«i uclit,'hi£c infra carmina pouca légat.

^didit hunc uotem claris odaua decembris TorMati or Cottec fafribus alma dies.

^edßue ex humili natus pr£cone parente, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Qui libertinie condittonis erat.

Attamen erexitfirtuna urgente difertum Virtutis uera nobiUtate caput.

^nfrfcrit Lucanus an Appulus,ipfe recenfent Ambigit: bauddubiefed Venufrnuserat.

Eft ubipatrepio teneris nutritus in annii : ingenij magiio praditui igne puer,

Mox etiam dudus curagenitoris ad urbem, Vafit in egregtum doda pérora uirum.

'nà bonus caufa fophia: migrauit Athenas : Nc quod inexpertum Unquerct artis opus.

Inuit ubi inprimis fpicuri itKumberefidx, ’Dumfuror^atq; animus dum iuueniUs erat.

^odgrauior fraptens Academi ad dogma rediuit, Vtredumfludijprofequereturiter. •

^otKufrofed enim bellis ciuiUbusorbe, nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;'gt;

ypfequoq- infituit Martiacafirafrequi. i

^tdpius er placida:quia Ubertatis amicus. Sub Bruto contra C£fAnsarMfrut.

B ij A quo

A quo pro mn-itis decordtm in oriint,gcßit nbsp;nbsp;' »

Cidra potejiatis dona, tribunitine.

Adpaupertatem 'Bruto pereunteredaSiuf, Ocia pieriji reddidit inde chorii.

faihis er hme varofocius,magnoq; Moroni, ‘ Ïn Mecanatis floruit ilkflnu.

QUO duce amicitiam, ueniamq; a Cxfare culp^ -Promeruit,reliquos cr fine lite dies.

Sed quum iam utt£ bisfeptem tempora luftrif Tangeret,inuifo reddidit offafolo.

^tMecoenatis prepe molliter offafepultut Occubaturbams Blaccus in Exquilqs.

Taruus eratflippm,plena fed corpore ebefm, Etfrugfer parcus,ambitione carens :

Integer,er facilis,prudent,fiiribundiilt;,dmicun Corda tarnengeflitprona hbidinibus.

Tradidit è medio Gncorum fonte receptam Pyndaricam Latio primus in orbe lyram.

Ad quam bis binas cantauit in or dine libros. Et cum fedorum carmine fcripflt Epos, 'Vnius er uatem firmauit in arte libelli, QUO nullum melius uatibus extat opus,

Veqi duos etiam mor all dogmate plcnos Eecit Epifhlijs,de Satyris^ duos.

Qua lege quiuitam cupis in/wmare per artes, Etueterumfapiats ethica quifquis amos.

FINI S.

ARGENTÓRATI APVD CRA^ TONEM MYLIVM, AN.

M. D. XLIII.

MENSE SEPTEMB.

/Jgt;/ é^^(^