-ocr page 1-

lêgt;’GVLlELMI^ l BVDÆI CONSlLlAR.il RLGII LIBELLO RVMQVE MACilSTRl IN PRÆTORIO, ALTERA ÆDlTiO ANNOTATION VM IN PANDECTAS.

Prelum Afonfiann


luuuui


«([Vænundatur Badio. Cum gratis SC pnuiiegio.

Iîi8


-ocr page 2-

(Ejctrafctoeercgiftrcô oc ^arlemö»

Vr Îa requefte baillée a la court par Maiftrelc^c Bade Imprimeur demourant a Paris Par la quelle requeroit defenfes dire fafdtes a tous autres Impn meurs ÔC libraires ne imprimer ÔC expofer en vête iufques a quatre ans apres enfuiuans vng volume SC liurc intitule Annotationes relique In Pandel das.Compofe par Maigre Guillaume BudeCon feillier ÔCmaiftredes requeues ordinaire de fon ___.hoftel. Lequel il auoit ia faid imprimer a gratis fraij SC defpens afin quil fepuiHeplus aifeement recouurer defdid?fra% defpens.SC autres impenfes quil luy auroit conuenu expofer a icelluyhgt; ure faire imprimer.Veu par îa court ladite requeue le liure deflus nom mc:Et tout confidere ladidte court a permis SC pennedt audidl Maiftre lofTc Bade Imprimeur de imprimer SC expofer en vente a pris raifonna* ble ledidt liurc. Et faidt defenfes a tous autres Imprimeurs SC Librai* res de ne le imprimer SC expofer en vente iufques a deux ans prochaine* nient venant.Afin que Icdidl Maiftre Ioffe Imprimeur fe puiffeplus co* modeement rembourfer defdidj frai? SC impenfes quil luy a conuenu fai re a icelluy liure faire imprimer fur peine de confifeation des liures quib auroient imprima contre celle ordonnance SC defenfejSC damandc arbi* traire. Paid en Parlement le dixneufiefmciour deluillct Lan mil cinq cens vingt fix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Collation eft faidc

DuTüIct.

-ocr page 3-

^G^BVDÆVS DAVIDI

Burelîo Confilfario regio in curia Rotomagenfî S»

^, Vuin certo pridem meditatoqj propofito Damd Burefi,viü ka inftituifTcmjVt nnhi ncc vxore,nec liberis,nec curis vacati do/ mefhcis^nec cæterîs ftudiorum auocame tisdludiofo tamé perinde effe vacaretï ipe necopinato faro inde abreptus, diuqi ac multum aulicis auris üfdeeß euarfanribus iad:atus atq^ exagïtatus,aKquot annos vi te foUicita quadam in inertia dicä an im/ munitateC'trâfegiæfus inquam opens im/ __^_-,-.—„«^ munftate,quo opere animus meus m fecef f^ ocio pnuat^cp vitæ tranquiUitate pafci ac vegetari folebat, vt ambro/ ^quadam menti urn abflrufarum fibi viuentmm.Nuper autem mihi con/ ^dopene euentu,oblata vel reuifendi domum vel remigradi occafîone,cç/ ^® quidem ingemifcens, ld demum , vt m rebus tantumnon complota/ K^uç tunc erat hominum opinio) Ebens bilarifç accepi quod dabatur: •^C’ctiam cupidiffime, vt ctû ad ordinem ampKorem interea tranGre nuM ®®’^iutate régla contigerat,eandem baud fccus volûtatemjdem vitç exi §®^^2:iîifti'cutum,anîmi deftinatione rcrineremiqq nunc foro operam dan ^S^otîdianam,non çquc animo indulgendi libertas confiât ÔC prolixitas, ^^^ niihi ante conflitit m Gnu commentant! Philologie.Reddere igiV ani/ ’^'iQi fibi.meq? literarum cultui,veile cœperamtquando turn primum id 11 ^^retanto mteruaUo cœperat.Id veto quommus expedite atqj ex fententia f^ccrem,longions vacations liccnti'a,di'ffolutacß remîffîo arumi non leui/ ^sr obftabat.imperatas emm operas ipfc animus non eodem obfequio acci P^ïtobireep poterat.Id quidem incommodum aliquantifper negociû mîhi c^biutjnflauratiuam commêtandi rationem inire cogitanti:vtiqj quoad fcnfiin acrius mecu acriufq; agendo,eo aliquando perdudlus fum,vt corné/ f^norum veluti fyluas carie iam ÔC Gtu fqualEdas percurrere indituerem, fi quid inde forte exire polïet.quod priora nodra eodem tenore fubfequere tur,confiinili(^ fauore.Huic rei accincdo,incumbcntiq5 forulifq? perferutan dis.excuntes inde in primis Annotationum reliqulx , vtcûq? olim collcdlx exaiaduerGonibus in Pandedlas , argumentum mihi fuppeditare vife funt, animum ad vetera(^quod aiunt)prçfepia quoquo modo admolicndi: Fore enimarbitrabar,Gpridinü tädem pabulum agnouifTet.tum deniqj vt pere grenos rediifle hominibus nodris odenderemus,dudioGs etia quibufdam vtiuucnibus deGderium nodri minueremus.At vero vt ab hoc primu ope* re defitum inditutum redaufpicarer,contraq tedatione conGgnata non fe/ mel(^vt opinor)fa0hirü me dixeram,homines non paueün caufa mihi fue funtiquorum in occurfu flagitationes prççidcre,tanti vtiq? ede putaui, 35

-ocr page 4-

tang non prçfHrç pblUacatioms exprobrationes taci'tas,vt ab inconftantt^ femel ego male audire mallem, g femper eo nomme neqmeg mtcrpellan« Simul rem pro derelidlo babi tam 84 expoCtam, repetere me debere toUe^ relt;j aiebant:quum nullus earn fuftulïffe adhuc videri vellet.: videlicet vtie lunf argument! atg? aridi' ad dodrmam commendandam nomenep fcripto ns illuftrandu. Neg; em aliud caufç fiaffe reor,g? res m medio poèta,a nul lo non negled^a adhuc effe videatur.Promde feu pubbee feu prmatim ca de re appellatus guafi fartorum fun's tedorumq; redemptor,tametfi fepi? co^ duóHone rcnuncfataihoc quicquid eft defungendf gratfa dependédum elle putauftat^ vt femel fd nomen mfhf expugerctur,quod farndfu pro mam tf ntoep haberf fn tabulis pubb'catfs,mecü ipfe ratfocmabar,ob ea quç fupra dfxiJd vero Burefi fuamïfimcicum pro noftra amicitfa mutufs fnter nos of ficns,tuis longe commendabiKorfbus confirmata : turn vero dodnne mg merfto fn vtraqj lingua non medfocrfs,vt parciffime loquar,tuïs velut au^ fpfeffs edftum peruulgatumg? volui .Cçterû Si a te SC ab optimo quoqj do-^ dtnnç clegantforis fn furifdfólione retmcntfu,aut Gquis eft vnus fn pnnifs, quf publfcam vfcem amplfus te Içtetur doleatve ob Icctioncm furfs dffef-* plfnamq; rede feeufve conftftuta:ab eo guafi ab adore publfco, ftudfofecp nationfs cognftore:hoc mfhf non fnepte(^vt opinor^caucromemmem co no mfne a me gufeg amplfus petfturû.etfam fi fn çre fortafTe eft adhuc nolho nonnfhfl guod dfftbluere poflïmus,fi fummo fure nobffeum hommes expe irfrf pergerent.Nam guum çgredebftum agnoucrfm,guod acceptuni mfhf eflelatum non ab re exfftfmabamtvfxeft vt bonam alfguam operam fn re Ifquum nauare gueam,quod fam e manfbus abfeef.Et morfbus fta compa ratum effenoftf:vt quf tarda nomma appellando eag^ anefpftfa habere fe expertf fuerfntjfi partem forte Fortuna non mmima fn prçfens abftulerfnr, fn relfqua ne magnopere foUfeftf fere fint,eoru etfam ratfonem nulla vtpgt; pemodum habeât,Vale. Parffifs,odauo Cal.Iunfas.M. CCCCC.XXVb

-ocr page 5-

RSLIQVÂRVM ANNOTATIONVM IN PANDECTAS TAB: ALPHA?

CReliquarum annotationum Gu, “uddmlegG Pandoras Index,

A Bruptum amp;abfci'fran],xhnu / VAd befti'as damnarnxxx, Adærare amp;nbsp;adæratæ fpecies, folio

?^8«,4,fccarifas.ix,a fergo, Adnn'tterc,admiflura,admifrariusJ ïdmitterc equum.ü.

Aduenæ amp;nbsp;Coloni,Ixix, ^duocare,aduocatio amp;clt;xxxi« ^dïcula.xxv’,

boni facerc^xlviü ^Mriï|feu excuforcsJviiu Elmare Iiïem, amp;nbsp;ædimafio litis, ,^»gt;ü.af.xxnii,

Agere cfî populo Se patribus, xxV« Agetprofciffus Se rcftibilis,lxiii, AgonothetesJvi, AgruinnouareJxii, AgronomiJvii, Agwinalcs equiJvu Agnati Se GentilcsJxiiü; *’‘rus8caxpi7’p.viiu ®‘ï«il'f»«u.lxviii. Album indicum,!. = AllegereaeaUeauxlviiiJ AlexipharmacaJxvii, iiÄijiionAwcxpv^p^viii» AndriaCrcten,vi, Androlepfia,xxxvih Angatiat.xxi, Aniroaduerfcndaslocusde iuris 1 ferpretatione,iii,Depopuli Ro^ mam maiedate,ibidem, Ammaduerfio virorum olim ï vxoi« res.xviii, Ammaduerfio in facinorofos.liiii, Annus intcrcalaris,lxv* Anquirere capitis.xxiiii, Antediem decimum calendarum amp;nbsp;poft diem decimum cakndarfi quomodovrro^ ferroone vndeci mus dies figniffcetur,lxvii, Anteftaruv.

Antiquius Sc antiquiffïmum^ xliii, Aphorifmi Sc apophthegmataJxx, Apofynagogbxxviii, Approbatum amp;nbsp;probafum opus amp;nbsp;apptobare amp;nbsp;probare.xxiüi, «ly^lw tolcrare, Ixviif,

A'TT^o/'ox.KTMS necopinafon'. Aqua Sc igni interdicere,xxvni, Aquam perderedni, Aquilex Sc aquæliciuni,lvni, Archippocomus,xxii« Archiuum,xxxiii« Ariopagus Sicariorum vindex, fo^ Iio,xxxvi, Atregona medicamenta,xix« Artes liberales,Ixiii, AdynomiaJvii, Athénien vndecimuiri,Iiiii, AthlorhercsJvh Atecia roedicamenta,xixi Artalica aulæa,lxiiii, Aucrta,xxtï, Augufti duoprimö pari poteftate

Romç creati,xv, Aulça attalicaJxinh Aufcultarores Sc echcmÿthi,xlviii, Autophoros fur u','

«jitö^i« amp;nbsp;a^io^a^Kop, Si /xiyaT^Wfi maiedas,xi,

BAbylonica aula:a,lxïiii, Balani.bglandesJxvii, EaAccyNfa,lxviii,circa flnem, Barbara Verba in tribus podremis librisCodicis ludiniani, foKxxü, Sc.xxxi*

Bafis drutftilis.lxix. Belluata dragulaJxiiii, Benigne fâcere,Ixiii, Bediir obiici Sc fubiici Sc ad bedi;# as damnari,xxx, BiSdc^iJp admitcerc,ii« Boni confulere^dviu Bupredis,xix, CÆfaris lulii tempusixxv, Eius incercalatio.Ixiiii,

Camelatii « Ka^xxArrox, Camelela * tes Sec, Campe,xix,in principio, Candida ti,xxv,xxvii, Candida toga.xl, Candidatorum in fenatu mos pri»* fcusjxü, Cantharidcs,xix, Canticum palmarium Sc laureatfi, vide cpinicia,ih

Capitalium rerum mo s,xxi. Capitales triumuiri.liiii. Capitis litem xdimare, amp;nbsp;Capitis

anquirere,xxin.

Cardo Sc decum3nus,xxvi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

Cadrenfia principia,xlv, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’?

Catharmat3,xxix,

C3ucre,Cauere obfidibus capite S^ ab aliquo,xx,

Caufx amp;nbsp;Caufam fubfcribere,Sic in caufatu defcendcre,I,

Caufam dicere:8c caufam dicete ex vinculis,Sc caufa: di(aio,viï,

Cautores^xx»

Centuriata comitia amp;nbsp;Centuri^c^ rogatiuæ,xx,

Centurionum vitis,xlyi«

Certa crimina,xix,

Chartophylaciuro,xxxiiii, Charroprata:,xxxii,

X^soxoTffêtp Sc yfEOHaTrlcc, XXXhVbl

notantur dccodtores, Chomata,i,aggcres,iiii, Cibaria vua,lxviii, Cimelfarchus S; chion,xxxii, Gintialex.xxiii,

CireGuenire iudicio,8c quid fit cir4 cfiuenire,xvi.

Clarig3tio,xxxviii, Clafles Sc quintas daffis Scc,xxV? Clepfydra Sic ad Clepfydram ora^ rediii.

Clientes Romanorum,xliü^ Codicilli Sc Codicillatis potedasj folio,xxi,

Codicis tres libri podremhxxi.

Forum verba barbara,xxiuxï,ii, Cognitorcs,xxxi,bis, Gohortales,xixiii, Coire,v,Sc,xx« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«^-s

Coloni Scaducnx,lxix,’ Golonia,xlvi,

Comités indicum,xxü, Comités ex cohorte pretoria’, xxüb Comitia curiata Sc céeaiiata,xxx, Commata,iii, Commcntitium,xxxvii« Comopol{s,xxxii, Comparatum,lxiiii.‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Compendium Sc difpcndium,Iix, Congiarium.xlv, Conferuare comiter maiedatem ^

imperium po,Ro,xi* Confcflus,xxxii«

Conftare rationem.xlvb


-ocr page 6-

RELIQVARVM ANNOTATIONVM IN PANDECTAS

Confttfuere mai'eftatcm.xb Conftiruta quçHio.xvn. Condi tutio iadiciht Confulcre bom^xlviu Contrahere âcdidrahercJxfih Conuafare^vï*

Conuenti'cula«Vh

Conuentus amp;nbsp;conuenirp^xVb Crimen maieftatis, xuxiu

Crimen videri admiffum pronun* cianres.lv»

Crimina certa.xix»

Cucuma amp;: cucumella^xviin

Cufarores,magiftrat9amp;ppofitklvii Curiales,Curiones, amp;nbsp;Curionatus» fol.xlix»

Curiæ quinqueiudicum «link Curfus vehicularis.xxi*

Curfus publicus.xüx.

Cudodes amp;nbsp;fubfcriptores.i.

DAmnari caufa indiéla» vük Dare nomé miliric.xxiihxlv»

Debiti folutio vnde diólaJxii« Decedere óf decedere de officio Óf

more.x.

Pecemprimidvk

Dccerncre quæd/oncm.xVÜ* Decimam Herculi dicarclt;Ixi» Dccoquere,decoqucre fpei bonæ»de codlores Ôfc.xxxiû Decuri« iudicum.lii« Decumanus amp;nbsp;Cardo.xxv. Defenfores ciuiüatum»xxxik Definitio aphorifmosdxx» Deglubcte amp;nbsp;deglabrare.ii Adquot;uo'i5»XXXV«

Denunciare tcßimonium*v« Deportario.xxxVÜ» Depofitorum librariiJvin* Deprehenfus.xiiü, Defcenderc in caufam.i» Defignatores manfionarifJ« Defignati magiftratusdxif* Dctredlare.xiiii. Diacatoche»xxxii« Dialedtici quib^ fiVes.v.circa princ ♦ Diathyra amp;nbsp;prothyra.Ixix» Dicerc muldlam ♦ viü.dicere facra»; mento amp;nbsp;doti.ix« Dicendi tempora libera.liii. Didla amp;nbsp;padla fponfa. ix. Dies didla«ix.Dies legitimijm.lai« didales.lv.exempcilesJxvi»

Dignitas 8? Venudas.xlviü*

Dii iudiciorum prxfides.lv« Diplcma.xxi.

Difeeptatio libera.lix. Difpendium amp;nbsp;Compendium.lix« Diftrahcre.lxiitDiuifores.xxvi« Diui fratres.xv.Donatiuum.xlvi« Draconis lex infignis.xxxvi« Drufus trib.plxb.iiii« Ducensrii iudices.lv« Duo Aagufti,vide Augufti« Duodecim primi Francix.lvü* Duracina vua.Ixvii« ÊCboria amp;nbsp;phrholia.xix. Echemythi.xviii« nporus.Ivi« ßmererc amp;nbsp;emerita.xlvi. Enopliç faltationes.xxx« Eparchi iudices.lnii« Ephemetides.lxvii« Epinicia.ii.Epifcopus.xlix^ Epidathmi.I« Equi agminales.vi« Equités iudices amp;nbsp;felcdli.li« Equorum produdlio.xlix. Eruca.xviii.

Euangelia 8f euangclium.if« Euedliones«xxi. Euerrit legendum in Luca.non euertit.iiü« Eufrriculum amp;: euerricularc.ni« Emmclia amp;nbsp;mclos xxx« Exaudiorare legiones.xliiii« Exceptionum formula.xiii. Excufores Ærarii.lviii. Exemplum mcmorabilc.xxvii« Exemptiles dies.lxvi. Eximcre,pœnç,nox«,not«, fuppli* cio,8«: ex reis.xxi.

Exilium voluntarium«xxxv« Erat olim poena legum.ibidem« Ems caufa folum vertere.ibidera. Exilium liberum,lix, Expiamentum homicidii,^ luppi* ter expiator.xxxvi« Expilatot.vi« Extorris.xxvüi« Ex vinculis caufam dicere.vii« FAbrnrum pr«frdlus.lvii« Faccre «qui boni.xlvii« Facetc benigne.lxin« Feris obiedli.xxx« Ferre quxdionem.xVÜ« Fide publica v«nire.ix«

Flagitarc duprum.i« ^ nbsp;nbsp;nbsp;,..

Foederati.xlii. Formula exception num.xni.Formularikxxxi*

Forum.lvi.

Franci« palladium.xxvi« Fr umentatores. xl vi ii« Fur e gr«co dudtura.i« GAllinaceus.xx.

Gentiles Sc agnati.lxiüi« 1

Gercre rem amp;nbsp;rcs.xliiii« Gymnafiarcha. Ivii« Gynxeonomia.ibidemJ Gr«ca pro latinis habita.!« Gr«ca in prxtetifo pr«fentis figni fleationem habentia.xxiiii«

Grammatophylacium.xxxiii«

Graffari amp;nbsp;graflator«xxxiiit« HErculi dicat« decim?«Ui»

Hetçriarcha«vi« Hydraulus.xxxii« Hieremi« locus.ü« Flypcmnematographtxxxii. Hippelates.l.Hippocomi.xxii*

Homicid« abominandi.xxxV;

Homicidii expiatio.xxxvi» Hominis oppignerandi iüs.xUViü Hofpirii ius.Hofpitium publicuni, hofpitalis teffera amp;nbsp;luppitcr.xli«

Hofpitium inter Milefios Sc Syba* ritas.xlii«

IMiratum paffiue didlum.xru Iraminueremaieftatem Seaxu

Incola«lxviii.Impoftura«yi« Imperandi modi vfus.xliii« Imperium comiter feruare Sc inmii nuere.xi.Inauditus,xviii«

Incol« raetœci.xxvi«

Indicium menYtrö«ii. Indiciamp;aU Indicia pflteti amp;nbsp;fibi popularerfVi« Indicium prodere.ibidem« Indidla caufa damnati.vni« Infre magiftratum.liii« In manu mariti elTe.xviii« Inquitere Sc qu«rcre.xvii« Infpcdlores amp;nbsp;Infpiccre«xlix» Intercalaris menfis.lxr« Intercalatio Gæfans.ibidem. Interdiccre aqua Scigni.xxviü« Inter reos recipFxxi« Interrogatio prifea tcftium*xV« l'im-ç-i in compofitione.ü. lüdicare perdue]lionts,x«


-ocr page 7-

TABVLA ALPABETICA;

ludîcareqaîd fit.» ludicandi munus graue.l indicandi nccdritas.lnj.

lorica,loricate amp;c.Ixîîiû ludus venaforius.xxixXudüs quid fit.xxx^Luftrarctxix,

judicantium numerusdin, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X Æ Agiftcrpopultxxv«

Jud« qaæftionis in cholo.xvL nbsp;nbsp;nbsp;fV jMagiftratuum creatio.ibidé,

Judicibus tabellç datæ.xvii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magiftratus amp;nbsp;prçpofiriJvii«

Jud« qaçftionis.xviih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magiftratum petcre nô vetabat Icx

•udicum comites.xxn. Album,1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ambitujxi'u Magittratus défi« Mdanç legesdh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnati,amp; magidratum imreJxi.

Ïudiceseqmres,felecSi,ncngenti.il. Maieftas quid fit.x*Maieftas in po4 Ducenarii.lv. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulo amp;nbsp;earn concemcntia.vr cam

Îudicum dçcuriae amp;; q? iodicibus miiiuere.xi.Eâ conferuare.xliii.

præcrat prætor.lii. ludicura rciedio amp;nbsp;fubfortitio.lii. iudicialis vrna.li,Sportula.liiii. ludidocircumuenire.xvi.Iudi.pra: lufofiumoixxviii»

Judicium in fenatu fadum.liii, Judicia publica quoraodo exerceba ktolini.xvii.a tergo. Judiciorum qui dii prçfidcs.Iv. Juppiter fodalirius,philius amp;c. vi, E’piator.xxxvi.hofpitalis.xli.

Juris interprètes locos diferepâtes ’^■’Iccornponunt.xii« Jurifdiiaio libera, lix.

JuiureJvi.

Muvxoroiiiu KAT«cao'ia^P(p,XVi.

KAtfffap amp;nbsp;KXt/4/x««Xxii*

’‘«jywnaiii

Lodere maieRatem.xi. lafciuia.ii.in fine amp;.xix. Legarioratores.xvi» Rationes libcrac,lix.

Regiones exaudorare.xliiii. Lfgari duorfi generü.lix. Ier de fodaliriis.vi.de vfuris^ü. Sodalis amp;nbsp;Cintia.xxiii. Lexdcaconis.xxxvi. leges facratac. xxviii.ludiciariç.If. legirimi dies.liii.Lcgulei.xxxi. Libéra dicendi tempoia.iin. Likrelcgationes,mandata,iurifdiïï dio,difceptatio,cxiliuni.lix« Libeti.x!ii.

Liberales arres.Ixiii.

Librarii depofirorum.lvm. Limenophylacia.xix.Limcs.xxV. Limenarcha:.xlix. Lires æftimatæ amp;c«zxiii« Lcgographi.xiix,

Mandata libéra.lix. Manfiones militares.xïix, Manfionarii defignatores.i, Marcipores.liiiii.

Mariti in manu eHeaviii« Maftigophotos.lvi.

Medicamenta venenataaix« Melos.xxx.Melloproximi«xxxii.

Menytrum indiciuro.ii.

MenGs intcrcalaris.lxv.

Menfores ad podifmcn.lvni. Mercre amp;cmerere.xlvi. Mctceci.xxx.Metrocomia.xxxu.

Militiç nomen dare.xxti.xlv. Mili* tia imaginaria amp;nbsp;ePptincipia,xIv

Minuere maieftarem.d;c.xi Miffio militaris.xxiii.

Mittete fuccefforera.x.

Molle.xltiii,Multam dicerc. vin» MuniGces.lxiii.Muneraiius,lxi«

Munus.lxi.Pcrfonale.liii,

Mu.publicorum diuiGo.lvii*

N«iJ'i3u.xxV4pag.i

Nee pro non vfurpatum.i.

Necopinata ?cc,ibidem.

Nepenthes.lxviii«

Nomen date milicix.xxiii.xlv« Nomenclacotes Sre.xxv» Non particulam deeffe ad Icgem luliam de adulter is. xid.

Non liquere de caufa.lv« Nongenti indicés.li.lii.

Notoria qux fint.xxvii« Noualis amp;nbsp;nouale.lxiii«

Nouare agtumdxiii«

Nudiufquartufdeciraus.Ixvii« Nunciare.xxvii.

OBreperc,ad honorem amp;c,amp;f fubrepere.xxii»

OfFicium.xxxyiü.

* 0 vkAa'rt.s.l.ûVô/xa? aXo }d {jnôtDcncîa^.

tores,xxV»

Optioncs qui difti.Ivüû

Ôra cores legaci.xvi.

Ora rc ad Ckpfydram.liii, ;

Orcheftodidafcalos,xxx.

Ordinareixlvii.

Ofprionçamp; Ofprionia.Ivu

Ouidi de Maieftate Vcrfus.x. .

PAc^a amp;nbsp;dicta fponfa.ix. Pædonomiadvi. na^^axH.Ixvu, circa fînem. Palladium Francix.xxyi« Pallia,Ixiiii.Palmata toga.xl. Paria «Séparé róne facere.lvn.amp;IvnK Patippus Sc parhippus.zxi« Parœcia à; Parochi.xlix. Parricidaram fuppliciao» Pars hcrculanea.lxi, Paftus.xxxtii Pa tria poteilas.xVin» Patronus.xxxi.

Pauli apoGoIi locus Ar alluGa.Ixix. Pendentes rei.vil

Perdere aquam.liii« Perduellio.i.amp;qd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Periculum pro reatu.nn. Peripetafma,periftroma.lxii»ï Peripfcroaaxix« Perfcribere.xlvii.Perfcriptor.xvtn« Perfecutor.xxxü«

Petere magiGracHsnon Vetabat lex deambitu,lxif« Pharmacopolx.lxvii.

Phiditia Lacedemoniorum.Vï. » Philtra.xix.Phthoria ibidem« Pida toga.xl.

Pignerandi hominis ius.xxxvü. Pyrrhicha amp;nbsp;Pyrrhicharii.xxx, Plagc.lxi iii.Podifmos.lvüi, PoIeniarchi.lvii.Pdlucere.Ix« Poftulare quxGionem.xVii« Poteftas patria.xviii« Potedas Codicillaris.xxi. Pragmatici. jo.Pra gma cicari^axxi Prxcifx amp;nbsp;prxcidcrc.xlv» Pïçcifum amp;nbsp;prçfedum.xlnn. Prxfedus fabrotum.lvüi.

Prepofiti amp;nbsp;magiftratus.lvn;

Prçrogitatiua quó vfurpetur« xxV# Prçferibere pro cxcipere.xiii« Prxûdes iudiciorum dn.lv« PrçGdiura amp;nbsp;prçGdia.xlv, âtü» '


-ocr page 8-

Sc approbate opus.xxiii».

Ptobrum Sc ftuprum.xüi« Procurator.xxxi« Prodere indicium,xxviû Produdio equorum.xlix, Programmatis propofitio»vif«

VidimariiJviii, Videti crimen admiffum quand» pronunciabant iudices.lv»

‘ Vigintiprimidvh

Viginti uitat us.lvii»

Vindicate quid fitdii.

Vir quam animaduerfionem habe* bat olim in vxorem«xyiü«


QVæftionis iudex in tholo ca Sordes amp;nbsp;Sordidatus.iii.5c.iiii. pirali.xvi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spadones fo.lxvi.

Quxftio Sc‘Quifitor,ibidcra* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sponfa dida Sc pada.ix.

Querere,qusefita res,qux(lio colli Sportulç.liiii.Stellatura.xxxîii, cuta,quç(lionem ferre,xvii« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stipendiarii.xlii,



toresJvi.

Reda Sc Veredus.xxG

Refigere tabulam.xxiiii.in fine* Refralt;aariû«xliiii«Regefîa4xlviiû Rcicelio iudicumdii« Rcliquari«xlvi«Relegatio*xxxvii* Rem Sc res gercrc.xliii.

Res quælita amp;nbsp;rem quacrcre.xvik RcfortiriiXvi.Refponderewit* Refpondere ad edidum Scc.xli«

Reftibilis ager.lxiii* Retinere maieftatem,xi*

Sententiç fclcdx.li.palani latç.Iv* TabellareSiXXxüh Seruinü.vi.Sefqui»xliiii«

S y comor us»y«Syndicid* SitonacySiconia,! Sitometr?,8c Sito^ phylaces.xlviiu

Suppilare Sc expilare.vi* Supprimerc.xxii*

Surrepcre Sc obrepcre.xxii.

Sulcepror.xxxii, f'6' Abellç iudicibusdari foLtar* fo4xvii* Tabellaris fententia xxxüi« Tablinum,xxxiü. Tabulç domcfticç.Ixviû Tabcllç in vmam miiTçdv»

Tabularium.xixiü.)

Tapetes Sc aulçajxiiiû

Vtnç iniedae tabellac.lv.

V furaria lex.xii, VtenfihaJxi*

Vua edulis ceu cibaria.lxviii Vua duracina. ibidem,

Vxor iufta.xiiii.Quatcn^ fuit olim vito fubdita.xvin.

Zygoftatç.xxxii« Xenoparochi,xlix«

CFINIS indicis vocabulorfl in hoc opete infigniura,prac* rerq grxcorum,quç in raargi nibus quidé fignata nô funt, fed per latina fere indiçantur»



-ocr page 9-

ANNOTATIONEN RELIQVÆ IN PANDECTAS. FOJ.

^lib:o quadragefimofeptimo oigeft.

^JN Tratdatu de priuatis dehertisjcapite NunqtSi quis On** quit Vlpianus^alienam ancillam furripuerit SC flagellaue rit:vtraq? aertione tenebitur.nam SC ferui corrupti agi potegt; rit SC furti.Legendu cenfeo rtagitaucrit,ex antiquo vno exé _________plari.vt fît fenfus: Si etiam ancillam furreptam rtupru fla** gimucrit;hoc eft,de ftupro vehementius inrtatiufqi appellauent. hoc enim bgnificat flagitare.Cice.in Philip.Serius populo Ro.huc vertatu dedimus, 5 ïb eo flagitati fumus.Flagito v/oxAcS èfiSp, Ai^S,««! Treo^-Xr^s, fîgnificat. CIN cap.vltimo eiufdé traëlatus. Nee cogendus erit in crimine fubferi** bere.melius SC emendatius legitur,in crimen fubfcribere. Subfcriptio hu** ‘“Eemedi non tm in caufîs criminalibus,fed etiam in ciuihbus fiebat.vt ho

Flagitarß.

ft

^æ,cum libelli ludia porriguntur fubfcnpti vel a feojdeft li'tigatore.vel obelus procuratorc.Plimuslib.v.epiftol.PoflhocCurianus amatreexhæ? fedatus cum extens cohæredibus fubfcripfit centûufrale ludicium î mecu Subferibere« ^onfubfcripfîtdd eft controuerfiam mouft hçredftat{s,teftamétuni fcilicet Jßipugnare vt moffïciofum volens.Idem,Scfs te no fubfcnpfîfle mecuintôS ‘3111 biennium tranliffe,omniaq; me vfu cepiffedd eft,mecum querela no ef f'^^xpertum. olo^-a 7gt;9 œç óuk sAax« /ikIu) Ifxoi kAkjovo^x,!«? . Hoc recentiores birifconfulti mdicium did:are interdum vocant:^ diedare adHonétvt Pau** ]u5incap,adionc,tit.pro focio.Dicitur SC edere mdicium ab Vlpiano,titu.

^em ratam haberi. Subfcriptiones etia olim in publicis iudiciis fiebatded pénales non erant.Cice.in diuinatione. Veruntamen L. Apuleium effe vigt; ^co proximu fubfcriptorem:hominem non etate ,fcd vfu forenfi atq; exereP tationetyronem.Et paulo inferius.Quartum quem fithabiturus no video; •“Squem forte ex illogrege oratoru qui fibi fubfcriptionem poftularunt* cuicunq vos dclationc dediiTetis.id eft,qui portuiarut a vobis, vt ad quenlt;* ^^q; Ver ris aceufatio effet del ata,fibi liceret aceufationi fubfcribere.Et rut fus«R.efpondebo non effe vos tales viros comiffuros,vt ad caufam tant am 3 me fufeeptam, mihi creditam,quifq fubferiptor me inuito afpirare poffit* Quo in loco Pædianus fubferiptores ait eos eife appellatos caulîdicos qui SubfaiptoS adiuuare aceufatoré poteranquos oportebat fummiflïus agere q eum qué cuitodcs. fequcbantur.Ii etiam euftodes appeUabantur. ob id.n.ctiam iph dabantur, neaceufatori corrupto facile liceret prçuaricari.Idem Cice.eodem in loco. Cuftodeni(^inquit2) Tullio me apponite. Quidf mihi q multis curtodibu? opus erit,C te femel admeas capfas admfferofidem ad Quintu fratre.Ga^ binius abfolut? eft.omnino nihil accufatore Létulo fubfcriptoribufq? eius infantiustnihiliUo conlilio fordidius.Huiufmodi funt hodie caufidici, qui m caulis illuftribus peroradis folent adeiTe ei qui caufam ipfam agit,SC eu drcûftare,geftuq^ gC tacita admonitione fe ab eo rtarc profitcri.Qui SC Adgt; Aduocatfoi uocati SC Aduocatio etiam latine dici poifunt. Subfcribere caufx dici po** Subferibere'^ tellid,quodadiungere caufx nunc dicunt.quod SC in caufam defcédere di/ ^^^jg^g ,-„ cebatur-Cice.ad Atticu li.viii.Quominus mirere fi inuitus in eam caufam caufam.

-ocr page 10-

ANNOTAT^RELIQVZE

Subferibcre eau lai a.

Fur vnde.

Grgca verba kt ma fada. Autophoi ros»

Connitutio iudicij.

Nee pro no.

defeendojn qua neep pacis neqj vidonç ratio quçGta fit vnq,fed femper As gitiofç SC calamitofçfugæ.per tranflati'onem de partibus Pompeianfs lo^ ques.Inde fadlu eft vt fubferibere pro aftcntiri SC fauere ponatur.Celfus de Afclepiade loquens.Vlterioribus aute dicbus cubantis eti'am luxurîçfub^ fcnpfit.Traianus adPlimu. Tuo tarnen defiderfo fubfcripfitSC dedifferae lus triu liberoru Suctonio Tranquillo,referri in commentarios meos luffi* quo in loco fubfcripfi poteft fignificare concefli : fubfcripto fcilicet KbeUo ea de re mihi porreefto.Subferibcre caufani,eft fentenriç caufam aftignsrc« vt apud Cice.pro Cluentio.Video jgi'tur fudfccs,aniinaducrt]ftc cefores in indices quofdam illius confilii Iumam,cu ifta ipfam caufam fubferiberent* lt;rlN tradatu defurti's,cap.terrio.Fur eft manifcftus,que grçci appellant* reponendum hoc verbumau7amp;lt;p«5op.quem græci aurJepMçop appellat. Fura gfç co diciturtvt in cap.pn.Vlpianus dixitiSC GelUus docet Hb.pri.tiod3Ü Atlt;* ti.Na quod nunc a græcis HAÉTTfHç dicitur,antiquiore lingua cpwç dicebatur» bine per literaria amnitate phor a phero verbojarine fur didtus eft. Phero latinu verbia fadha eft fero,vt alfa non pauca:cufufmodf funt ago,fto,fifto, lego,plelt;ftQ,lfbo,edo,poto,eo,farf.graececnfm pho dicitur. Ab ea vocclt;hgt; verbum cpœça,fadium:quod deprehedo fignfficat.Vnde xAettTns oc«TÓ$lt;»j^’^ manifeftus diclusthoc eft CiAk^i.uSiaêh 4-a7a'j7=çwpM,manifcfto conuictusqd dia tranffertur ad alfa.Nam qufeunqj reus conuidus,dicitur ï-s-aur^dja ÄjSC £'aîaurgt;(î)ûüçcû £aAuK6ü5,SC xaTatptofQ^Jvt adulter deprehenfus» ^ lt;ClN cap.qufs paulo fnferfus,eodé:fub tftulo defurtis : notandu eft vertil conftftuere.Tamen in initio Çfnquft Paulus^ fd eft furti faciendi tempère, conftftuere vifum eft,manifeftus nee ne fur effet.Conftftutfo iudieü eft eon trouerfia quçdâ fudiefu præcedens: vulgo (^vt opinor^ finem no procedédi vocamus.Cfce.fn partfrionfbus.Atq^ etfam ante iudiciu de confbtuédoipo fudicio folet effe cotentfoïcü aut fit ne acf io illf qui agit, aut fam ne filmât nia fâ effe de fier it, aut fila ne legc,fllfs ne verbfs fît adffo,qrftur.Idé inVerie adf.tertfa.Amfci efus recufare ne quod nouia fudfcfu,ncq; fpfîus ccgnlnojl io abfente de exfftfmatfone efus conftftueretur.Côftftuédû fgftur ab imue» fd eft iudiefs fnterlocutfone ^nuciadu aut definie dû eft,vtra aefione agerc debeat q furtf aétur? eft.de quo verbo fatfs multa f prfore edftfoe dfdla fut CP Quod aût paulo fnferfus fequitur:Nec manffeftû furtu qufd fît apparet* nâ quod manffeftum no cft:fd fcflfcct nec manffeftû eft.ex verbfs legfs.Xlb tab.fumptum eft.olfm cm nec pro no dfeebât.quod etia hodfe fn quibufdaî dfdaonfbns vfu fnualuft.Cfc.lfb.fff.de legfbus.Senatorf quf nec aderic,aut caufa,aut culpa efto.Verba funt legfs antfquç;qufbus hoc bgiifficaten^^ natori quf ad Senatû vocatus no couenerft,aut eulpam fmputarf oportere, aut fnfûgenda necefifitaté caufç legftfmç exeufandç.Sfe Teretfus fn Heaui* ton.Vthanc Içtftfanecopmantf prfmus obffeeré.pro no opfnätf. SfeCicc# fn offf.bona necopfnata ^ fnopfnatfs dfxfttSC Lfufus necopfnato^ inopma to.f.à7i^oa'lt;fox{i£ûs.8C,Necopfnâtefs aggredf ftatuftiTranqufllus fn Augufto-CIN cap.falfustfîue fd legem potfus ^vt mos fnualuft^) appellate IfbctÆc locus reffituendus » Qufd ergo fi ea quæ dfeunt grxcf /xZwv^ou petatfemus

-ocr page 11-

IN PANDECTAS*

FO.IÎ*

vods veftigia exilia m antique) exeplari extabant, quod vidimus,alioquin ^ï^îAw ipfe legerem.Menytrum greci ta indiciu q indicis pr^miu vocant. Menytrum» Vlpianus ipfe indiciu appellauit alibi fupra,de cod.ob turpe caufam » Sed indicium, plmali numéro fere ifta enuciatur vocabula,n5 fingulari.Apud Lyfia ^Iwu^ ’l’«proimpunitate accipitur,quç eft pr^miufefe SC confeios indicatis * Sic «wr«^(n,fic xocjjffHsioujui^vixioujSC alia.Herodianus.crtujTHjia u tto BaenAiuç 5 J'ha©-* ^ÏT« (jS^jOjT-Jj ETCCM'X7VJI^£.Idem.W(«.0Ao7(l 7t J(aÇlSHÇICt„Kûà £^UÎ O'tlüTHJ-ICt,.ludOS sc fa** enficia fignificans dus facla,pro deteefta SC comperta in Comodu Cçfarem cÔiuratione,Euangelia,prçmiû ob iucundû nûciû.Cic.ad Atticû.O fuaues **’”^^ ^^’ lt;^uas epiftolas,quibus euangelia deberi fateor.Ifocrates pro facrificio aece pinn Areopag.tU^VEAia Jï lt;Pîç |I ^iç Tt^vJMc/uS». Homerus 5J'i«wa«$.|'.pro pmio iiuncii fîngulariter dixit-EuayyeZiop J's ^oi k'sM.Apud nos ignés noéturni Hune wâgeliorû noic.Sic epimeia celebrâtur apudnos,cûfupplicationes decer** Epinicia. nutur obfecrationefq) folénes îôC cû caticû palmariû SC laureatû canitur ob pattâ viftoriä.Atq? etiâ euagelia decernûtur aut ob filiû Principi natû,aut ob aliûquéuis nûciû bilariorc.Lucia-epinicia ^ epulo pofuit vieftoriç caufa '^3to.Trâq.i Nerone vfus eft.Affirmanit Içtû iter Içtos cantaturû epinicia. CiNeodem tradatu de furtis,cap.Si quis vxoriîlocus fîcfarciri poteft.Si S^s afînû meû coegiftet,ôC in equas fuas S7rî th o^sta dutaxat captum admi-* ^^'^ifurti no tenetur.qq coegiftet verbum paru hic couenire videtur, pro conduGiPet vel abegiiTet.Admittere,eft marem fceminç,aut mari fœmina Admittétc. 9dmouereadinitû,Columel.lib.vii. Patruus meus arietesferos mercatus, Suoidâ in agros trâftulit,ôC mafuefados teeftis ouibus admifît. Plin.Kbr.x. ^q'ias auté poft tertiû die aut poft vnû ab enixu vtiliter admitti putantî co gûte^inuitas.Et admiHura Columel.eodé libro.Nec admiffurçcerta têpo AdmiiTura.’ raferuêtur.Sic GeneGs tricefimo cap.Quado vero ferotina admiflura er at Si conceptus extremusmo ponebat eas.Iuuenalis poetice dixit: lam fas eft, admitte virosdatyra fexta.Inde etiam admift'arius,equus,afinus,vel taur? AdmiffarP* sduiicu eledus.Columel. Quida prxcipiut eodé ritu quo mulas admiffa^ Gufaginare,vt hac fagina hilaris plurimis fœminis fufriciat.Græci admit tcreMa'jap dicunt.Arifto.de fuibus.ap A'5ç-y3lt;rw amp;»eâo-^/xîoc,ôx£iaàçKa.Itidem Plutar.in Lycurgo.Herodotus liau'vöU quafi admittere ad verbum dixit.fic enim in Thalia feribit.Tsz©^ A t-jcaxt ôx£Ûlt;rcu 'dd» 'iwop.SC m Melpomene.s-arsap «Soo-iiS Sy, Kuic-xtó^ T«s Wtfç,iü5\«c'i Tou’§ ov^s.Cicero in Pifonem admiffariu pro homme libidinis peruagatæ pofuit, ad omniumq; fœminarum libidinem expoGto. Itaqj admiffarius ifte Gmulatq; audiuit voluptatem a philofopho tantoperelaudari,nihil expifcatus,fic fenfus fuos omnes voluptarios incigt; taiiit,vt non magiftrum virtutis,fed audtorem libidinis a fe illum inuétum arbitraretur.Hoc Plinius venufte traftulit ad inlïtionemtvt felix eft fere ilgt; Ie audorinhuiufeemodi genere tranflationum. lïc enim inquit libro decilt;* mofeptimo.Neep enim animalium tantum eft adcoitum auiditas,fed mul to maior eft terras ac fatorum omnium li bido:qua tempeftiue vti, plurimu in ter eft conceptus .Peculiare vtiqj in infitistcum fît mutua cupiditas vtrinqj eoeundi.Qm ver ^bant,ab æquinodio ftatim admittunt,prædicântes ger

A ii

-ocr page 12-

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANNOTATREUQVÆ /

mma partunfe. Admîttunt mquitjd eft furculum trunco adiungunt « Ad^ Admittere mittere equum mterdum pro confeendere accipiturm apud Ciceronem m equum. fecundo de finibus. Num edam P. Décrûs cum fe deuoueret, SC equo adgt; miflb m mediam aciem Latinoru frrueret,aKquid de voluptatibus fds cO gitabatJ'Liums lib.u.ab Vrbe cond.Superbus in Pofthumium equum infe ftus admifit.Hoc etiam verbum mulos amp;nbsp;a lus modis in vfu eft apud per^ tostqui nunc ad rem non pertinent. Admiflarius equus a græcis «vaS«? digt; citurtquia «vaB«vap pro inire dicunt,hoc eft venereo impetu aggredi.fepius Locus Hiere tarnen 3plt;Hop dicut. Apud Hieremiam propheta emiftarius pro admiffario ‘*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mendofe legitur cap.quintomifi me fallit opinio. Equi am atores in fccmïgt;

nas SCemiflanifadtifuntïvnufqmfq^ ad vxorem proximifui hinniebat.Eft enim tranflatio empbatica,fumpta ad libidiné hominu defignanda immogt; dicam ÔCportentofam. Apud grçcos etiam hçc vox Wfamp;^jid eftequus,in W©^» nbsp;nbsp;compofitione vehementia denotatîvt Jwo vjv©^ quafi (wlt;»M.wrfQ,Ï'mro'yv«A»p»82

alia.Emiflanus autem longe aliud fîgnificat.Poteft autem Si bic locus ex aboru exéplarium obferuatione hoc modo farciri.Si quis afinum meucoegt; giftet in equas fuas «»«êûuvep Uî th ó^ï^ïfi dütaxat,6t reliqua.

frSVB titu.arborum furtim cçfarum legitur: Cingere eft deglabare. Vel Deglubcre. deglabrare legendum vel dcglubere:quod ipfum magis probo : quod eft cortice eximere. Cato de re ruft-Salidtu fuo tepore cedito, glubitOjardeep alligato:librum conferuato.Catul.de Lef bia metaphorice,Nunc in quadri uns SC angiportis Glubit magnanimes Remi nepotes:pro denudat dixiç SC adfingula veftimenta redigit.Inde illud Tyberii CæfaristBonielfe pa/ ftoris rondere pecus,non deglubere.quod grxce fic ferunt dicere folinun« xtîç£i^û{Z («.« Ta '7t5oS«Ta,êcA?f où ^ufStó^ fe^o/xou.id eft Tonderi pecus meumnora/ fitari volo.Quod autem fequitur,Subfecare eft fubfecuifte,corruptum die facile intelligimus.quem locum his verbis in compendio græco legimus. ^Mwvap èS ï® t^ieaSv ï°p cpAoïop.KaTto Te/xvap,?® u^Fn^tHp.Cingere inquit,eft corneem exemifle.fubter cædere,eft fuccidifte.Et hadlenus ibi legimus.

lt;[1N cap.prçtor,fub titu.vi bonoru rapt.grçca verba reponenda funt hoc Turba vndc modo.T'urba auté appeUata Labeo ait ex genere tumultus .idq; verbum sx græco tradtu.T^fSx gt;jgt; ^ ÿgt; »oçu'€3 ëijhij . Tyrbe grçcc tumultu fignificanvn turba fada eft,vt ex Sylla Sulla,ex Xyftico Xufticusï SC vt alia pmulta y in u noftrum verteruc.Lucianus.cj3 ^pixïxiw 2va li^iwjngi^ A«s-öp rajax« r^ ^'’P^ lt;[SVB titulo de incendio,ruma,naufragio:cap.Quonaufragium:rcfttuc da didio grçca,quç exoleuit librariorum ignorantia.Qui eieda nauequid rapuit,hoc edido tenetur. Eieda, hoc eft quod grçci aiunt VocAv^o^'*?»^* ^.ox^AacNs-Eft emm cAoxfAcu,^® uïp êfaq '^ Ku/AoTup xaT«7êpï vndarum vim lit/ tus ciici.Ifocra.metaphoricc in Areopag.vfus eft * /xH «ak^wwç I«§. 5«9(*^ «zijaS^aieu cAoxjÏAu^ïv.Herodotus adiue dixit i7r«xeAcw diu v£lt;x„impegerut. In eodem tradat.cap.Si fortuito.Nifi tam lata culpa fuit vtluxuriæ aut do/ Lafduiai lo fît proxima:Accurfîus luxuriam latam culpam interpretatur.ego hfci/ uiæ lego.eft auté lafciuia petulantia ludicra à ludus improbior,vt mpno re editione planum fecimus.

-ocr page 13-

IM PANDECTAS. ^


FOM


CIN tradata de miurus,cap4niunaru.Si quis me prohibeat m mari pifcagt; fiiVelm dfuerhculutn,quod græcc dicicur ducerejniuriarum ludido poTim eutn conueniredcgo vel euern'culum quod gr^ce S^tó« dfcitur. Vcrnculu Sieuernculum rete eft pifcatorium,fagena a græci's ditftumta verreda aqua EuerncuîS* ficappellatu.Cfce.m quinta in Verrem atft.de Verre ipfo loquens,qui Cenlt;* turipinos compulerat edicto omnia ad fc argentea vafa comportarc î e qui* ^^s emblemata abftulerat redditis purisvafis,genere rapinç improbiftimo. Quod vnq(^inquit^iudices huiufcemodi euerriculum in ilia prouincia fuitj* alludens ad Verris nomen ÔC ad fignificationem verbiJdem in tertio de na* twadcorum,cum indicia bonçfidei recenfuifler,addidit hçc verba.Inde ver nculum malitiarum omnium,indicium de dolo malo,quodC. Aquilius fa* ’Lilians nofter protuiit:quem dolum idem Aquilius turn teneri putat, cum aliud fît fîmulatum, aliud adhim. Adionem de dolo ;verriculum appellat* quo.f.cuerruntur fraudes hominu e vita ciuili.eft enim hæc adio prodita ad ‘:«rorem hominum fubdolorum:qui ignominiam eius iudicii formidant. 24 lt;ïüi abo iudicio conueniri non poteft ï hoc velut fubfidiario coercetur. Vl* pianus. Verba autem edidi calia funt. Qua: dolo malo'fada efte dicenturs fide iis rebus alia adio non erit, 24 iufta caufa efte videbitur: iudicium da* l^O’Idem in Ver. ad-tert. O Verrea prxclara:quoq fi acceflifti,quo non at* •^uleris iftum diem. etenim quam tu domum, quam vrbem adiifti, quod fa* ^um deniqj,quod non cucrfum atqjexterfum reliquerisÆuerfum ab eucrro

«o-ajo/iSp, xïKojK/jólvop, quafi fcopis expurgatum. Omnia (inqtiit) fa* craiuxta ac prophana corrafifti SC compilafti.Euerriculafe Laurentius Val* Euerriculare len.latine dixit, quod Herodotus @7ko£ue(p appellat in Thalia Ô4 in Erato« amp;Plato in tertio de legibus, his verbis. Ked 2v« xeyp tîç quot;ß ïifttiifcw Tc-oZip à^îî*

’‘Viwî ûuJ^iq IçîT^uMp «uTOuç StVn-jtpä/Tws óx • o‘wô.'llt;^Tiç 7^' afX ras xSjaç , c'c^'ybjiiva’OJitf ®aw ^ i^iT^Mlw o( sy«237lt;a ts) Aa2^®*»id eftîRumorem etiam quendam hor ïendum in vrbem noftram emifît: homini fcilicet q? nemini Eretricnfî cos cf* légère contigiftet.lîquidem ipfos Datidis milites per manus refte duda‘om fletnEretricamregionern euerriculauiiTc. Quo modo autem euerriculentur bobines, licet ex Herodoto intelligcre.Viro QnquiQvirum manu tenente perpétua ferie a mari Aquilonari ad Auftrale peruadunt:tum deinde omne pcrinfulam hominibus indagandis captandifq^ tranfeunt.o'a^xvîuwi 5' T^rp a'p WTucæ.xv.Nonne accendit lucernam SC euertit totam domum , corru* pte legitur pro euerrit.o-ajoï. Quod fequitur circa finem huius capitis .Vfur patum tarnen vt quis prohiberi poffit ante ædes meas vel prætorium meum piicariide villa elegantiorc mtelligendum, qux villa etiam vrbana dicitur gt;n tradatu locati:vbi hoc verbum expofuimus*

CIN cap.item apud Labeonem.§. Quæftionem. Quæftionis vcrbo etiam quam malam manfionem græci dicunt continebitur.Vinculi genus vel tor* menti fîgnificatunvt apud eundem Vlpianum in lege.Si hominem (^fîue id caput magis appellari placet, vt diximus) fub titulo de poli. Hominem vindum, vt de co quæftio habeatur, vel ad malam manfionem extenfum. Ç^no in loco Accurfius male interpretatus eft carcerem: vt etia hoc in loco#

A iü

-ocr page 14-

ANN OTÂTIONES RELÏQVÆ

Ego bis Verbis puto figniScari quam græci turn ;??3G^xèw, tuni WoxaxW appellant, ld eil rp wo/o, ^lt;fw«w ngq Ha::w(5t^w. Dcmofth.meminft ^^ V (i^^ Tt/jt-OKfaTyi?.

^IN cap.Quod refp.Quod rejp.vencrandæ caufa fecundom bonos mores fictSC reliqua.lego vindicandæjd eft afterendæ ab improbis ÔC facmoroGs« Vindico,’ nbsp;nbsp;Eft edâ vîndicare animadnertere in malos.Ci'c.in Ver.Si quid vîndicatû fe-*

were cft,non ex eo crudelitatis muidiâ coliiga.Ët vmdicacur file cm ob miu** nam illatanfmulcfta aut fupplfcmm pendicur ab eo qui rei perperam fadr audtor eft.Plinius in panegy.Licet nobi's SC m præteritum de mail's imperaz tonbus vfndi'can':ÔC futures fub exéplo prçmonere. Et vindicatur maieftas publi'ca,cum a fonti'bus fuppli'cium fumîtur.Et quod fequiturfecudura bolt;* nos mores fit,intelb'gendum rede atqj ordi'ne 60 more maiorum.

lt;[IN cap.veftem,eodem fub ti'ciilo de imurus.Veftem fordi'dam reî nomme in publico haberc,capillumve fummitterc nulli iieet.Pro clarion hums fen--Nordes. nbsp;nbsp;nbsp;tentiç intelledu,fciendum, didionem hanc fordes reorurn ftatum condition

nemqj fignificare interim dum inter reos relati funt,anteq abfoluantur aut Reatus. nbsp;nbsp;nbsp;damnentur.qui etiam ftatus hominu reacus appellabatunvc infra ad legem

' luliam maieftatis cap.vlti. Is qui in reatu decedit : integro ftatu decedit* Tranq.inAug.DiuturnorumreorumôC ex quorum fordibus nihil aliud q voluptas mimicis quxreretur,nomina abolcuiticonditionepropofita, vt Ö quem quis repetere vellet, par periculum pœnæ fubiret. Ex quibus verbis inteUigitur olim neceffariam non fuifte accufatorum fubfcriptionem:dungt; taxat vt talione fe obfttingerent. id quod fuperiusidiximus. Et eximere for-* des reorum,idem in Vitel. Caftra vero ingreffus nihil cuiq pofeenti nega* uinatqj vitro ignominious notas,reis fordes, damnatis fupplicia dempfit* Id hodic faciunt principes, quum diplomatibus obfignaris ac ferico lino tra iedis criminum veniam indulgent. Inde fordidati didi funt qui rei delati funt.Cic.in Pifoncm.Nce minus Ixtabor cum te femper fordidura,q fi p^u* iifper fordidatum viderem. Sordidum dixit vilem Ôi abiedum, ac fine vUo o i j * vitae nitore ac lautitia vicam agentem : Sordidatum autem inteUexit accu* Sordidatus- r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

latum St reum , ldö«Tct, (Utïa^o^owTet, H^LJ xctakç «vaTrAsM , KOz tiünvovla^ W dWiK Dicitur etiam fquallor,ldcmqi figniScat: vt in oratione pro Cluent. Aut nc forte mater hoe fibi optatiflïmum fpcdaculum huius fordium K luduura SC tanti fqualloris amitteret .de matre Cluentii loquens, quæ funiraopcrc gaudebat aceufatione filü fui.Gell.libro tertio. Eumq^ cum effet reus necj barham defiffe rädere /neq; Candida vefte vti, neep fuiffecultu folitorec» rum.Plut. in Anto. de Philoftrato reo * o 5‘ ’’? ï^wiovot, x«;gt;£.'s, Moi ^«Jp ‘v«-«2op ^ïg.oC5^o/4u©^. Solebant autem olim amici SC neceffarii fordes cum reo ac* cipere ad mifericordiam captandam, SC plebem deprecabundi prçhenfarc aut circumire ,vt cum dies iudieü adueniffet, facilfus abfoluerentur .nc(^ vt nunc rei poftulati ciues Romani in carcerem conuciebantur: fed fuo ar* bitrio permittebantur,vt fipœnam legum vitare vellent,in exiliura abirent, nee indien euentum experirentur * Icaqj Cicero in Oratione de reditu fuo itainquit.Noftra memoria Senatores ne in fuis quidem periculismutarc

-ocr page 15-

IN RELIQVAS PANDECTAS. • FO.ÎIIL

vedem folebantt m meo penculo Senatus verte mutata fuît. Penculu enfin P«æulutn ♦ appellat more græcorum reatum.vt m oratione pro Plancio. Quid de me-* dicamC'qm m hums penculo reus ert e vidcor. quid de his tot vins J* quos vigt; deti's verte mutata.Plutarchus omnem prope equertrem ordmem SC muenes ad viginn mrth'a fordidatos cum Cicerone fuiffc ait,cum eoq; fupplfces po/ pulopaffim pervrbcm Romamfuiffe. a^a Isj^ Kixej«vi Ti^cSTcp /xcv, oAqou (P^p

c'i'AW r -^ iwiKyp -stZh^©^ tru/x/xtTsêoAï -rtó ieSyra, Ho:'] J'ij'^ujiup eux sAaTf^s Kap ^KxoAouG«p, xo/xeSvns ««à crcwiKETiuovns» Hoc idem Cicero ipfe de fe tertatur in oratione de reditu fuo.Id quoniam immodice fieri cœptum erat, ideo ve/ titum fuit iis quidem qui propinquitate aut affinitate cum reo conindi non eranvt Venuleius hic docuit.Fabius lib.fexto de ciendis affedtibus loquens. Non folum autem dicendo fed etiam faciendo quxdam, lachrymas moue/ ’^us.vnde ÔCproducere ipfos qui periclitentur,fquallidos atep deformes, SC liberos eorum ac parentes inrtitutum. Hoc Demorth. ^«sk^öSS ï^w •aycuJ'ag ’'^l)o»aas appellat. Idem Quintil.At fordes ÔC fquallores ÔC propinquorum ^öO’J fimilem habitum fcio profuifTe.Valerius de Rutilio lib. fexto.;Ordi/ num diflenfione magis q culpa fua reus fadus, nee obfoleta vertem induit, ïiecinfignia fenatoria depofuit, nee fupplices ad genua iudicum manus te.* fsndit.Huiufmodi erant fordes Hebræorum fub facco SC cineribus miferi* cordiam diuinam exorantium Danielis nono SC lonæ tertio. Verum quo* ^lam hæc lex fub titulo de iniuriis pofita ert:fciendum ert huiufeemodi fór* ‘les non a reis tantum aiTumi folitas erte, fed etiam ab iis quorum nomine fel poftülabantunquiqi iniurias rapinafqi perpertï,ad fenatum fupplices ve# ruebant,PrxtorumProconfulumq?prouincias Romanas regentium expila • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

clones exportulaturi : SC interdum crudelitatem.Cuius inftituti exemplum eHapudCiceronem adi.tertia in Ver.his verbis. Nunc de miferia Siculo* Wm Indices audite. ôcHcraclius Syraeufanus amp;hlc Bidinus Epicrates ex puis bonis omnibus Romam venerunt:fordidatiqj maxime barba « capU/ lol^omæ biennium prope fuerunt.Et rurfus adi.vlti.Afpicite afpicite ludi

ces fqnallorem fordefqi fociorum. eft hic Sthenius Thermitanus cum hoc -, eapnioatlt;çverte.domofuaexpilatafurtorum tuorum mentionem non fa* cit.fefeipium abs te repetit.Et rurfus. Si vosQnquIQIudices eos deferitis: ad Senatum deuenient,qui de Verre fupplicium fumet.non eft vfîtatum,no fcnatorlum. Hue pertlnet quod de Senatu didum eft qui veftem in exilio Ciccronis mutauic.vt ipfe in oratione pro Plancio 6€ pro P. Sextio mémo/ næ prodidit. non enlm dcprecandl rei caufa hoc fadum eft: fed infigne fuit indus publie! ob fingularem Confulum improbitaté qui Ciceronem euer* Ium capite SC fortunis cupiebanc. Quid enim Qnquit ipfe^ quifq poteft ex omni inemoria fumere illuftrius, q pro me vno eine SC bonos omnes prlua* to confenfu, SC vniuerfum fenatum publico conhlio mutafte veftemfQuæ quidem turn mutatio non deprecationis caufa eft fada, fed ludus.Quem cnim deprecari eflet, cum omnes effent fordidati, cumq^ hoe fatis effet Hgn’, erte Improbum qui mütata vefte non effet C' Ex his Ciccronis ver* bis planum fit il las fordes fufceptas a Senatu fuiffe ad concitandam inui*

A üü

-ocr page 16-

ANN0TAT.REUQVÆ,

(Ham în Confules ôiTnbunu pie. P. Clodi'um, qui Ci'cefonem précipitera egerunt in exilfum. Propter quod iuólum ilium Confules podea inhibuee runt ediclo, vt ipfe Cicero conqueritur in oratione quam de reditu fuo ha* buit.Cum Senatus(^inquit) equitef^ Romani Acre pro me, ac mutata vc* fte vobis fupplicare edictis atq? imperns vetarentur. ad populum ipfe ver* bafaciens. Plutar.in Gamillo.Sed cum populus^nquiQ in fignum moero ris veftem mutaret^quod vlitatum erat in magnis publicif^ calamitati* bus:) Senatus pertimefcens ne tumultus in ciuitate oriretur: iuffit Manliu dimitci.Eodcm etiam pertinet id quod Liuius libro nono ab Vrbe concli.rc* fert de Fiauio Scriba loquens, qui ob Fados publicatos honoribus a popu* lo ornatus efl,SC nobilibus in Comitiis prælatus.Tantum(ÿ,inquit ille,Fia* uii Comitia indignicatis habucrunt, vt pleriq; nobilium aureos annules ôS phalcras deponerent.Meminit cius hidorix Plin.lib.xxxüi.Ex bis planier fit a d tu ba^us legis fenfus : Si legis item apud Labeonem-ÿ. Hæcautem ferefune . 0’^ ? nbsp;nbsp;nbsp;« fuprahoc eodem fub citulo. Interdum fordidacus dicicur qui ob inopiara

sut auaritiam obföleta verte detritaqj vtitur. vt idem Cicero in Antoniana fecunda: Sordidata mancipia:argentca vafacollifa. Sordes autem ludicum SC fordidiIndices non harum funt fordium affines, quarum fit mentie in Tradatu legis lulix repetundarum. Addemus Süllud quod ad iniuriaruna Dmfus^ ®^°”‘^™ pertinere potuit, a Plinio in.xxviii.commemoratum. Drufus(in* Tnb.pL nbsp;nbsp;nbsp;qi^lO Tribunus plxbis traditur caprinum fanguinem bibiffe,quum paHo*

re Si inuidia veneni fibi dati infimulari Q.Scipionem inimicum vellet.

lt;[DE extraordinariis criminibus cap.Saccularii. In Ægypto qui cómata Chonuta. rumpitJegendum chomatajd ert aggeres qui terra aggcrta fadi funt: qui* buf^ Nili aqua coercetur. Plinius lib.quinto. Nilus0nquit)ccrtis diebus audumagnopcr totafpatiatus Ægyptum fœcundus innatatterræ.iurtu incrementum ert cubitorum fedeeim: minores aquç non omnia rigant: am* pliorcs dctinent tardius recedendo. Quod aute fequitur apud V Ipianum, Commata etiam SC diacopi qui in aggcribus Hunt,Si reliqua:rede legitur. Commata. Comma ante ert incifum:quae pars ert periodi,vc Cicero appellat in oratorc perfedo,Hie cómata funt aquarum emiffaria SC incilia ad hoc inuenta lira 1 daqj vt pro arbicratu Ægyptiorû Nilus viciffim admictatur In capes arua les,auc intra alueu contineatur-PIinius. Cum rtetere (^inqult) aqué apertis molibus adraittuntur.vt quæqp liberata ert terra fericur. Chomata Plinius moles appellat:id ert aggcres qui per commata SC diacopos. Id ert per mea* tus quofdä Intercifos,Hue per incilia hlantla Nilu trafouttut in arua remo* tiora fegetibus dertInata.Traq.In Aug. Ægyptû in prouindæ formam re* dada vt feraciore habllioreq^ annonç vrbieç redderet:foffas omnes inquas Nilus xrtuat obiimatas longa vecurtate, militari operc detcrfit.Hcrodotus epjujuxas appellat,quafieffofl'a aquarum emiffaria.ldem de Æthioplsregw tempore loquens. Vt enim quifq^ Qnqult)faclnus quoddam admiferat di* ’ gnum anlmaduerfione:morte quidem afficere nullum fibiperfuafit: fedee* rum vnumquemqj pro modo admiffi muldare inftitult: prxfinito chomatu modo quern aggerwent iuxta fuam quife^ cIuItatcra.Hsc autem çk®??-?

-ocr page 17-

IN PANDECTAS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FÖ.V»

duoruüi gcncrum fuiffe dieft: Altera enfin crant circa aninern: SC altera efr ca vrl)es,ne flumfnfs fnundatfone obruerentur.Sycomorns ficus eft Ægy/ Syconiófüs» P^'a prædulcfs fine grams . nomen eft compofirum e ficu SC moro. Au* g^^^j^^^^ ftor Pifnfus SC Dfofcorfdes. Verum fn prinefpfo hums capitis Saccula* ‘^ * ta qui fine nunq legf. calcularfos fmpoftores fuifte conucio efufeemodf for taffe quos grxef »4)0X07« appellant SC K4gt;o7srot/K.7aj. quitus fimiles efle Pfalcdfcos Ariftoc.fdeo diditabat, q, vc ft if fallacf raefoefnatfone fefte at^lepfde homfnfbus fmponunt : fta dfaledfcf quoq? falfa collfgcndo ca* mllabunde fn errorem fecum dflTerentes adducant » Dfredrarff autem hfe Petrus Crfnftus non dfetarff Icgendum effe cenfebat ex antique exempla* H. ad quod fd verbum quod fequftur alludere vfdetur : quf fn aliéna cœ* Mcula fe dfrfgunt. Dfcebat etfam areolas filas qux fubdftx funt duobus verbis replendas, oxowtXio'/iiq» ^ o-xoTrtAi^ijp : hoc modo. Sune quædam quæ ' »nore proufnefarum coereftfonem folent admfttere,vt fn proofnefa Arabfç?

«■««t^o'^jj erfmen appellant.

ClN cap.Sepulchrf de fepulchro vfolato: melfus corporibus non contre^ elaeis legftur,q contralt;ftfs:fd eft fta vt corpora non attfngantur.

([Sub tftulo dc concuflionfbus: Pcena legfs Cornelia: tenerf fubentur quf f'^aceufatfonemfnnocentfum coferfnt.Cofreapudprffeos verbum erfmf* Coite» t’ofuta erac .lege enfm Cornelia conftftuta crac aceufatfo aduerfus cos quf fn aceufatfones condemnatfonefq^ coferant. quo capfte legfs Corne* Fx aSylla ficappeUatx nee plebs nee equefter ordo tenebatur : fed Sc* *iatorcs tantum SC quf magfftracus gefterant. Verba legfs fn oratfone Ciceronis pro Cluentfo hxc extant. Quf Tnbunus mflftum iegfonfbus quatuor prfmfs : quf ve Quxftor, Trfbu.plcbfs (^SC defneeps raagfftratus omnes cnumerantur)qufve fn fenatu fententfam dfxfc, dfxerit: quf corum coiftjcoferit: conuenit,conuencrft : quo qufs fudfefo publ. condemnaretur. SCcxtera.Idcm ad Pontffices. Collcgfa medfuffidfus Trfbunorumplcb.to* tarepcrientur hoe fure firmato, qux coeant de homfnum locupletfftïmoru bonfsiprxda præfertfm popularf SC fpc largftfonfs oblata.fd efttquf fn abdf toconClfa agftentdeeuertendfs locupictum fortunfs.lnterdum addfto ac* eufatfuo vtftur codem verbo,vc pro Rofcfo Amerfno. Auarfefä præfers quf locictatem coferfs de munfefpfs cognatfq^ fortums cum alfenfftimo. Sfc Martfanus fn prfndp.tralt;fta. legfs Cornel.de falf.Quf foefetatem coferft ad obliganonem fnnocentfum.lndc eft fllud Plfnfanum fn cpfftolfs Ifbro qufn* to. Nfgrfus fn Senatu qucftus eft vcnfre aduocatfones, venfrc SC præuarf* catfones : fn Iftcs cofn : SC gloria: loco ponf magnos SC ftatutos redftus. Et coftfo etfam verbum eft efufdem cognatfonfs. vt Cfce. pro Plancfo. Du* bftatfs Çfnquft) qufn coftfo fada fit; cum tribus plærafq^ cum Plotfo tu* lent Plancius. zu7XfOTei» grxef dfeunt, SC «BwavkeetSJ. Ifcct fn Pandedfs «'m«? lt;wiUx«fliyij{w XvààvoüTia dfeatur.Qux locutfononeftex moreloquendf antiquorum, fed ad verbum conuerfa. Sequitur eodem fn loco,Quivc ob denunefandum vel non denunefandum teftfmonfum pecumam acceperint. qux verba ab Accuefio fneeUeda nb cHe minus mfrû eft,cum eefä a panels

-ocr page 18-

ANNOTATIONES

Denunciare tdhmoniû.

Anteftaru

percipiantur. Cicero in Prætura vrbana. Non putafti me tuis familia / riflimis teftimoma denunefaturum , qui tuæ donn fæpc fuiffent : ex qui-* bus quærerem, fîgna ne fcirentquæ noneffentî' Teftimonium denunciare Ciceroni non eft teftificari,vt vulgo exiftimatur : fed eft homini diem dice* re ferédoteftimonio,hoc eft ad iudiciu euocare feredi gratia teftimonii.Fab» lib.v.Duo funt(^inquit2)genera teftiuaut t voluntarioru,aut coru quibus iugt; dcx in publicis iudiciis lege dcnuciare folet.quoru altero vtraqj pars vtitur: altern accufatoribus tantu coceftura eft.Ex hoc inteUigo in publicis tantugt; modo iudiciis licuifte denunciari teftimoniû,hoc eft inuitu euocari ad remo tu loginquuq; tribunal.Quod quonia cocuflionu materia præbebat, ncgo* ciucp faciedi quietis hominib? domiqj occupatis,ideo ad capita legu depu* blicis iudiciis rogataru hoc additu eft:vt hie SC inferius ad lege Corneliam, defalfis:in princip.vbi Accurfius renuciandu legit pro denunciandu,errore librarioru fecutus.auteorufortafteemedatoru qui vim vocis ignorabäc.Ab eodeerrore eft,q? denuciatioes maleinterpretatus eft in cap. Abfente,intra d:atu de pœnis.quoin loco VJpianus: Aduerfus cotumaces veto finquic) qui neej denuciationibus neq^didtis præfidû obteperaffent, fentetiainab* fences pronuciari oportet,fed fecundu more priuatoru iudicioru.no cnirn de nuciationes præconia Vlpianus appellat,vt Accurfius cefuit:fed prçfidum vadimonia.id quod fi no aliunde, at ex Venuleio fatis planu fit in cap. fade lege ad lege Iulia repetund.SC ex Cicerone pro Flacco,his verbis. Adiuxit il le:vt eos qui domo exire nolebat,teftimonii denuciatione terreretï qui domi ftare nó poterac,largo SC liberali viatico comoueret.Idé.LocupIetcs Óigragt; ues homines teftimonii denuciatione deterret ne fibi aducrfarétur,cgétes SC leues fpe largicionis Si viatico publico, priuata etia benignitate pcrlfCtar. Huiufmodi auté teftimonii denuciatio vel a iudicibus,vcl ab aceufatore fic* bat,vt ex fupradidis planu fit,SC ex Plinio lib.fexto epiftolarü.LicihiusOn^ quit^petendu cenfuit a cófulibus,vt referrét fub exéplo legis ambitus dele ge repetundarü,an placeret in futuru ad ca legem adiici, vt ficut aceufato* ribus inquired! teftibufqj denuciandi poteftas ex ea lege eflet,ita reis quo^ fieret.Exiis quæ diximus melius intelligi poteft Pauli didu in tradatu de teftibus cap. Lege lulia.Lege lulia SC Papia publicoru iudicioru cauetur,nc alicui inuito teftimoniu denÜGietur,vt teftimoniu litis dicat aduerfus foce^ rum.SC reliqua.Quo in loco nónunq cóiedura adducor,vt fpuria illic verba quæda elfe cenfeam.Sacis enim erat dicerc fecûdû moré antiquü,ne cuiinui to teftimoniu denuncietur aduerfus focerum,fi de criminali tantu c5tröuer fia intclligamus,auc etia fi de ciuilimc cui teftimoniu litis denuncietunHoc verbum a græcis non eft intelledum qui pandedas græce fcripferunt. fie enim fcriptum eft. 7^1 lt;%r AaêovTWp Jja^tar« t^ri W xaTKyijiMtT-üU 3 (UK HaTHff5«lt;^lt;^gt; “ Âià 7® xaTaua^TupHi/üa 3 zxk KaTaQua^TupKereü. Dcnuciare Ceftimomum grçceKÀnnvip dicitur.PolluX iib.odauo.rp JÏ êv BaXo^uS/^opTxajrujêip £KA»T6/lt;3p,«va7H!w) ïSi A^j^ jStreü ‘7çolt;r23«m.Cui verbo anteftari refpódec.quo Horatius in primo fermo** num vfus eft.quod verbu Acron varie interpretatur.fed Porphyr» verbû id XlLtab.efte fcribit»Dcmofth.Tis om houTórtv ji^wcs.

-ocr page 19-

IN PANDECtAS. FÔVK

tin traftacu de abîgèîsîconfuli vetîcæ pro Bctycç legi'tur. pars eft Hiîpa^ Di««Legîcur SC bcrbicem pro veruecem«

CSub titulo de effradoribusjego Expilatores:^ font atroci'ores fûtes.hoe Expilatôn cftgt;ngt;o-uA«(uroi vel tfuANiaLexpilarores ÔC copilatores huiufceinodi funt, qui ne plum quidein relmquunt m corpore fpoUacorum. vc mquic Afconîus in fegt; cundam Verrinatn Cice.Quis cft enfin qui m te non expilanone Afîæ,vexa* ^'one Pamphili'æ,fquallore SC lachrymis Sicibæ concicctur; Hoc furtû vogt; catur împrobius m.l.Si te expilaHe*codîce ex quibus caufis inf.frrog,Gicegt; toinPrçtura vrbana improbiHinium appellauit.CôpilareQ'nquiQ Fertus, fft cogéré furta SC 1'11 vnum condere.Horatîus.Ne me Crifpîni fermia lippi Compilaffe putes. Hoc Terentius conuafare vocauit in phormione.ad ver-* l^urn tarnen ö-wentöba^KÖS didum effe ab eo mihi videtur j quo Lucianus vfus Ço“*»f«lt;^' ^ftln dialogo, qui Toxaris inferiptus eft. êt Aot^t ÿ '^^ am^^ aerwTA, tn lt;55) ógt; gt;uccç(rvij'xÉbo(o'a/jÂVoi,œx®Vî® lt;f£uy)vng.Expilare AuZap dicitur SC '7^ilt;ruA2p.Demofth.in ^tatione pro Ctefiphonte non femel propria eius verbi fignificatione vfus sft-Inde Suppilare verbum Plautoin Afinaria. 111e ecaftor fuppilabat me, S^odecaftor ancillas fufpicabar. Demofth-etia id genus fures AuvroePnas ap^ Suppilate* * pdlat.Eifradores autem TCixw^vxo» dicuntur,ÓC J^to^mida*

CSub titulo de crimine ftcUionatus.Item Equis impoduram feeërie Vel col Monem in necem alterius.lmpofturam male ab Accurfîo intcUedam, eX **squx de eius vocabuli fignificatione diximus in priore editione, iis liquet bit,quos adiré cas annotationes non pigebit.ln cuius didionis expofitione Accurfius impoduram pofteritati fecitmullumq? eft crimen omniû quæ cer te nomine nuncupata funt, cuius fæpiusipfe reus fit Accurfius.venia tarnen ^gnus homo minime malus ob temporis eius literarum obfeuritatem. Im-* ImpoHuri. poftarx nomen lt;^ivmta’fj.op,rixvlt;ilt;^/j-o^gt;/^^y/‘^'^^!^‘^i°'°^^/^^ compleditur,0C wa* S«Ao7i(r^Jp.Condufio eft c-vcKoLKi^rK/xa^*

CiN tradatu de collegiis illicitis.Sodales funt qui eiufdem coUegii funtî 4^03 græci carpiam vocant.lego tTouytiw voeât.Hetçreia a græcis fodalitiu ïllcitur : quam fodalitatem Cicero vocare folec. Sed fodalitium multitude Oem fodahum fignificare poteft,vt trûüçEÎoe, græce SC 0ça7r£ioe„ ’ix’^eÎa,, •sr£V£î£(ot,j iWMaAEÎA, SC alia nonnulla.Quæ tara multitudinem fignificant hominu ^^dionemaut rem. quanq ETcaçÎA, fit amicitia fodalitia: tTcüjfld^ cumdP 'ggfÿjYj’y^ phthongo fint fodales,vt hoc in loco:quo modo loquendi apud nos famuli amp;nbsp;fodahtiö* du auitiû equitium dicuntur SC feruitiû:quo Cicero in Verrem ad.vlti.vfus ^ Emilia, y eft-fit tarnen cœptum efle moueri aliquot locis feruitiû fufpicor.ldem.Pro/ ptereaq? turn familiæ congregantur,ÔC magnitude feruitii perfpicitur,ÔCla bor operis maxime oftenditur.Sodaies eadem menfa vtuntur.qua ratione a g^j^j-^^^gj ; græcis fodalitates oayiSem etiam dida funt.Herodotus libro primo /xeI« 5’ 'r« phiditia. h woA£^ojj ë^ovlot, ’ïVM/AoTiaQ Hgij o'uay!2a, Esko's Auxour(§P'. Hxc etiam Phiditia Lace/ dxmone dicebantur a conuiuiorum frugalitate,quoru meminit Plutarchus ïnLycurgo,Cice.in quinto tufeuLQuid vidum Lacedaemoniorum in Php dims nonne videmusC'vbi cum tyrannus ccenauiftec Dionyfius negauit fe iurcillo nigro quod ceena; caput erat dcledatum # Andria apud Cretenfes AndriSï

-ocr page 20-

ANNOTAT^RELIQVÆ

diccbancur audorc eodemPIut.nam fyffitia propne AthenîenGû étant. Plâ to hb.pri.de legibus.ÎKai ^0Î Zâ^t xaï« Ta Ü'vejî2â n c-tuîeTaXsp » ^opJ^ «^ Ta fu** ^vâo-iclt;n.Anftoccles in fccundo Politicon.}^9:^ To 7£ «5x^®P «xz^xu Si akxwxs ou ei'* lt;M2ût, «zz’ «»J's«*, xxO^Tsp il Kçiïns. alibi c^cui^o. eadem ipla vocat. Cicero in lîbro de fened.ica inducit Gatonetn differentem. Sodalicates autem me quxftorc confticutç funt facris Idçis magnæ matris acceptis.epulabar igitur cumfo* Sd^M*^quot; cl^libus.2i reliqua.Sodales etiam facerdotes imperatoribus Romanis inter diuos relatis inditui folebant,vt fodales Auguftales apud Trâq. in Claud. quales inftitutos fuiffe Adriano auctor eft Spartianus.Quorum fîmilitudi/ ne hodie fodales appellari debent quos vulgo fratres vocant:vt fodales Do minicales,fodales Francifeani.ÔC qui corum fodalitatis prçcipuam curarnha Hetçriarcha. bent,Hetçriarchæ dici poffunt.Sodalesolim Hetçreium louem.i.fodalitiu colebant vt fodalitii iuris difeeptatoremî vt apud Herod, in pri. txóza 3’ ’’p foppiter fo: {Tj-jjïQj, n j.^ iTütj.^t{io^t 7°p au2°p ovo/xa^up ^w'p. Similiter ÖC Philius luppitcr ami* ^Xn^no corum neceffitudinisprxfes crat.Homognius,id cft gentilitius gentilitatis minibusaps euftos 24 arbiter:qué gentiles inuocabant.a quo non abfimilis erat patrons pellatuï, jj gß. auitug.pqis nominibus aliifq; olim luppiter inuocabatur G quid perp^'' ram atq; iniuria fadum erat inter eos quibus variç neceffitudines intercede* bant.Heræreia verbum corrupte in epiftola Plinii ad Traianum legitur ,in qua de religione Chriftianorum ad principcm reculit, deq; eorum animadz uerGone confu luit. Quibus peradtis morem Gbi difcedédi fuiffe rurfuflt;$coc undi ad capiendum cibum promifcuum tarnen 64 innoxium.quodipfn®^^* ' cere deüiffe poft edidum meum, quo fecundum mandata tua hetæreiasdfc vetueram.ûc enim legendum eft 04 emendandum . Sodalitates enim edifto a fe diffolutas effe Ggnificatîquç coniurationum metu a principibus Ro®’ nis vctabantur.ncc immerito.nam Plato de iis loquens ita inquit. Nam K hxc gymnaGa 86 hæ fodalitates cum alioquin multis in rebus conducibilcs Gnt ciuitatibus : ad feditiones tarnen concitandas immodicc funt opportun næ.Apud Ifocratcm etiam Nicocles ad populates ita inquit.Videte ne foda litatcs aut coitiones niG audorc me faciatis,ûquidé huiufeemodi cofociatio* nes,vt in aliis rerûp.ftatibus præcipuas partes ferunt,ita in Gngulari pn^c» paru perielitantur. Èrcaçsîaç mh ^pifn /xm o'uüoJ'àç au® tks î^iHç ^væ/xKÇ» QuOOf to Syfficium,hic hetçreiâ dixit.Fuit 24 olim Romæ alioquin hoc nomen cri Le de Soda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^^ Licinia lata cft cotra fodalitiadd eft coitiones q«^ ^^*

hn^s. * * ^ ^nnt ad corrûpéda fuffragia popularia.Cicc.pro Plancio.Scd aliquando vc niamus ad caufâ,in qua tu nomine legis Liciniç,quç cft de fodalitiis,omncs ambitus leges coplexus es.Idé.Ego Planciû 84 iplû gratiofum effe dico : 04 habuiffe in petitione multos cupidos fui gratiofos: ques G tu fodales vocas officiofam amicitiâ nomine inquinas criminofo.84 pro Cælio. Haud fcionn Je ambitu 84 de criminibus fodaliû ac fequeftriü Gmiliter refpódendupwe. 84 in Saluftiû.Abiit in fodalitiû facrilegii Nigidiani. Huiufeemodi coioogt; ncs in perniciem legû,lt;ru?â(raç dicuntur a grçcis: 84 quos fodales lex Dcmia vocabat,funt cru^arcü vel lt;rus-«vnlt;; xoi lt;T-u7XfOTrta-civnij.vulgo complices appellat Couenticula In luftiniaui codice,fub titulo Qe epifeopis 84 elericis, conuenticula g^o®^®

-ocr page 21-

IN PANDECTAS.

Fovm

neutro appel l ant ur;SC m cap.cum ex infundo ,fub ticufo de HxrèbciS,ih 1/^ bro decretalfu.nec genere fceminino enunciandum eft vt plçmnc^ fît. Tacigt; tus lîB.xîîü.Extrudac]^ apud nemus quod nauali' ftagno circupofuit Augügt; ftus.conuenticula SC cauponx.pro loco pofuït.Tertul. in apologc. Phïlofogt; pW(mquk) a locis conuenneulorum Kdationuna fuarum Stoici K Acagt; deraïci nuncupantur.Matthæî.xxvi. dominus nofter ad ludam loquês dixitt iwp i^ ^ Trapa» fodali's qua de caufa vcnfftiïnon tam amicum q fodalem apgt; Ï^Ilans,qucm facrofanda SC myftica coena di'gnatus eratï videlicet pcrfidia das fceleftfffimam taxans clcmentjflïme.

CIN tradatu de publicis iadicns cap.penul.Accufatoredefundo res ab agt; lio wdicante præûde prouinci'æ peragi poteft. Accorfius Eine explicate pe^ dem non potuit. vt autem apertifTimus fenfus fit, ita omnino legcndum cfle cenfeo.Accufatore defundo reus ab alio indicate præGde.hoc fenfu,vt in rei 9ccufationem intelligamus fuccedere poffe alium aceufatorê primo de me* d'üfublatojdq; fieri indicé præfide prouincix,SC de hoc difccptante,quis in locG defundi fubdituendus Gt.id quod co pertiner,quod dicitur in cap. auc pnaatim inf.ad fenatufconf.Turpil. vcl de crimine cognofcente in Prouingt; da-quomam R.otnx Decurias cum Prætore iudicabât.Peragi autem reus in enminibus^non res peragi dicitur. eft autepcragere ita rei accufatione pergt; f’^hvi reus tandem damnetur. Vlpianus. Peregifle autem reum non alias! qy*s videtur nifi St condemnauerit. Paulus. Deftitifle autem is videtur, qui jJ'WpKcfinitum accufationis a prçfide tempus reum fuum non peregerit. f bnins in cpiftolis. Eft lege cautum vt reus ante peragaturitunc de præuagt; ticatione quæratur. s-K-E^isv/i id græce dicitur,Demodh. in oratione qux ad ^ptinen inferipta eft . Kcdri ngïj Taurot, «koi/m tfs A£7«j),w§ S^a l^ç «'s 2vjs T^a^x*' ^^^ ’^OK^Op oùx ST^ilHABop.

C^N tradatu de aceufatonbus-Capitis reus fufpenfo crimine caufam fifco Pédétes reu deferre non prohibetur,Hic fufpenfum crimen fic dicitur, vt pendentes rei dicuntxir.Tranquil.inDomiti.Reos qui ante quinquennium proximum a* püdærarium pependiftent vniuerfos diferimine liberauit, nee repeti nifi in* tra annS ealt;ç conditione permifit, vt aceufatori qui caufam non teneret exi* Imm poena effet.Aliqui pendcre reos exiftimant, qdiu ambiguo caufæ eue tu in team funt.ego penderc reos inde didlum efte cenfeo,q? eorum nomina ’n programmate,id eft tabella pendula,publice propofita atq? fufpefa eranr. Idem de Claudio Cçfarc ante imperium loquens.Poftremo etiam feftertium odogies pro introitu noui facerdotii coadtus impendere, ad eas rei familia* tisanguftias decidit:vt cum obligatam ærario fidem liberate non poftet, in vacuum legeprædiatoria vxnalis pependerit fub edidlo ptjcfedlorum qui* bus verbis Tranquillus fignificat Claudii bona prædia,id eft publice obno »a edido prxfeclorum ærarii diu vænalia pependifte,cum emptorem non inucnirent. Lamprid.in Alex. Itinerum autem dies publice proponebantur,' itavtedidum penderet ante menfes duosun quo fetiptum effet,illo die, ilia bora ab vrbe fum exiturus. Plinius in epiftolis de lunio Baffo loquens. Ac? cufatus eft fub Vefpafiano a priuatis duobus : ad fenatum remiflus diu pe*

-ocr page 22-

uî /lt; ANN0TAT.REUQVÆ /

pediï.tandê abfolucus vindicatufcp eftjnde illud Ciceroni's pro Clucnt.P« rebant in tabub's publi'cfs reus SC accufaton nee fineignominia caluni« rcgt; bnquere poterat accufatione Cluentfus.Cæterû morcillu proponcndipfo^ grammans Athem's en'a fm'fle,his verbis Demofthenis fans elaru eft in ora none gt;^ MeJ'îa.oZ Act- «/'n ^([^Ïa^îa J'lxiw xanerKtuatrj «ar î/xa,H9q rp 'RM’ WK^ovla s/u ^(uo'dr Top/Jirajdp Tarp,îoéc'u. SC paulo poft ou6’ours ouJ^và Ema «inrp ^itô««'«’*

•aTibh-lvö. 1hx£0i7® ■a^pó '^ STrwvu^MpjXgq ■jcams ój^Ep, £ux7H/xup Zous'i'W ÉT^alaT®

vLu w«»lt;« M^yoii'i'ü.iKKamp;on^ enim fignificat expofitum eflet SC profcriptum* €^IN capite fecundo de euftodia SC exhibinone reorum.Quod fi non defend datur in vincula publica duci iubetur,vt ex vinculis caufam dicat. Caufam dicere interdu eft reu efle criminis alicuius publici poftulatü.quod græci tu xjiwöSj dicut tu 4)£V7(ïp,id eft fugerc,vt epEurap «povy. ex quo more græcorû înuagt; luit mos lequendi apud imperitos vt fugiéte pro reo dicat,id eft proeo yn^ de abquid pctitur : ignoranria vtiqj eoru qui fandiones Iuftiniani in larinu fermoné vettere conati funt.fic (psuxwp /«XEiasjqui ftatus cotrouerfia patitor.U uius- libro nono fecudi belli Punici.Sentétiâ deniep æque truce orationi ad* T-x vinculis iecinPleminiu legatu vindu Roma deportari placcre,ÓC ex vinculis caufam cauta dicere. 3,'cereïac fi vera forêt qux Locrenfes quererentur in carcere necari oporte* Caufam dt- ’^*’’^ eft interim dû quçftio criminis peragitur,in carcere vindu eirc.Pli’ly^ ^rg vn.Itacpftt propriü Catonis quater SC quadragics caufam dixifte, nee queq fxpius poftulatu SC femper abfolutu.Caufam dixifte vocauit inter reos rece ptum eftc,id quod ad verbu græci dicut à;¥=£Â07H3amp;gt;Quarc Lucæ.xxi-cbnus Refpondere, verti Ge potuiftet.Statuite igitur in cordibus veftris nó prçmeditari caufam vobis dicenda.ACH t^oaeeAeTSp «^ipAa^Kû/æûa.interpres refpondcre dixit,quod defen dere fignificat hoc eft iudicio adefle.Cicero in Verrem a di. tert .Ci ta tus ac* eufator Marcus Pacilius nefcio quo cafu non refpodit: non affuit. id eft év«

* nbsp;nbsp;nbsp;' amp;7rtówHtv s’is T^jj xufïco'.hoc eft,dcfeciffe eu pronuciatu cft,vt nuc loquimur.R^

fpondcre etiam aceufationi dicutur patrom' caufæ defenfores. Apud Thueyy didcm «^Ao7HVa£ÖÏ Oavetr« æi'xiweft capitis caufam dicere.Cice.in Ver.ad ylth Quod pofteaq ifte cognouit,rationêhanc cœpithabere: caufam fibi diced^ effe ftatucrat. ïd eft poftq teftes in fe paratos effe cognouit : cogitare cocpi*^ fe poftulatu iri repecundarumtSC fe ad id comparare.Et in Vatinium-Q’’®^ ro ex te Vanni,num quis in hac ciuitate poft Vrbem códiram Tribunofpl* appellauit,ne caufam dicerctfAIiquado caufam dicere eft defendi vel perfe vel per patronum, vr in adis apofto.cap. xxvi. TÓn 5 nauz^ ïnTEivas fW x^f^ «wEXo^ftr». turn Paulus porreda manu defenGonen exorfus eft,vel caufam digt; cere cœpit.ôi cap.xxiiii. EvSu/xowfop ®Ep’ t^iau7a ä^pXo^S/xca : alacnus pf® ^® ipfo caufam dico. Curtius lib.fexto. Amyntas vinculis exemptus vt defen* fionem ordiretur,ita inquit.Sine praciudicio caufam dicimus: id eft liberati tantifper vinculis refpondemus criminibus obiedis. Vnde caufæ didbo la* tine,eft apologia græcc.Cæfar lib.pri.de bello gallico. Moribus fuis Arge tongen ex vinculis caufam dicere cocgerunt: damnatu pœnam fcquiopor* tebac,vtigni cremaretur.dieconftituta caufæ didionis,Argetorix omnem fuam familiam hominum milia dccem vndiq^ coegit:per cos ne caufam di**

-ocr page 23-

IN PANDECTAS


FO.vm.


aretfe etipmt» -^ ^H ^jx^Lw u^pj^Sp tavrop ^ïïAïïó , Vtrac^ Ggnificatione Cæfar .vfus eft eodem fn loconltera cnim alten propmqua eft. Apud Valenu lib« quarto,ad caufam dfeendam occurrerc,eil *7153(5 aJ «vAoihcÓS a'srWTSp. Inde fagt; Indida cau^ ftum vt indicia caufa damnarf dfeantur ,qiu ad ludfdu vocati no affucrut ^^ damns«» abfentefc^fentêöa paffi funtjvt apud Curc.lib.vm.Itaqj nullius cçdes maio te Alexandre excitamt Ïiudia, q q? viru optimis monbus ardbufqj prçditu Rotm occident, fed etia torferit idida qui dé caufa. de Callifthene loques. Cicero pri. de leg. Vt diélator qui effet,quem vellet cimum mdida caufa unpune poffet occidere.id eft maudi'cum,vt loquimur nuncjâxjî-rwç ÔC «xf crop «^pxwp.cum alioqmn indléla caufa damnari,fit ^«^^0 K«7«J'ixad9'Ztuou,vel c/^ caufahaud MwMX(ax8ïfla.vnde eremodicmm diélu.Interdum caufam dicere eff renue** dico. tesreeufare, repugn are.Plautus m milite. Si prehendero te pofthac,arccbo Num quid telHbus.Pyrg.Caufam haud dico.Dicitur ÔC nihil caufæ eft.Sed fi qd moz dofaxis,num quid caufæ eft illico quin te in piftrinum dedam^id eft reçu/ hbis ne,aut renues nefCicero de lege agraria.Si doceo ilia quæ dixi, num quid caufç eft Quirites,quin ilia criminatione qua in me abfentem vfus eft, non folum meam fed etiam veftram diligentiam prudentiamt^ defpexerit^ Id eft num inficiari ille poteftCDicitur etiam quippiam caufari;vt idem pro Hofcio.Si planum facio te poft hanc ftypulationem Rofei feft.ccc.abftulif feinutn quid caufare quin ab iudicio abeas turpiffime vidusf^rS? own ^a £« isAKasKjJy o^^isct, HîHjaÏK^uiSiXS^.Thucyd.îïiMÇ ou (Tav« eip^dcS’s.Vel SOS’’' öwej^uu «ru on Jpio^swp cà^j^içû^ «AKCXij^'I^^.Vel TiQ s^ ,«.nxlt;^h (U,K ou\i cfansvoCt o'f.Vel oux Sp lt;ïgt;amp;avoig' ‘“\iJx.tea:X(a7£i(; £x tw cPiKasHçîô. Dici fiC aliis modis poteft vtraqj linguami/ fi in iis quæ parerga dicuntur,plufculi ipfi effe, q in opere ipfo fufeepto viz derivereremur.

Cln cap.diuus :Ec ideo cu quis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faceret iuberi oportet venire Irenargt;’

cham.lego ex obferuatione antiqui exemplaris,SC coiedura dudus:Et ideo turn quis tójKrip faceret.Eft autem Anacrifis veritatis indagatio, explora/ AvaxsW^ *ïo,percundatio.vnde fadum vt etiam quæftionem iudicialem, rcorüqj in/ terregationem fignificet,quæ in caufis iudicii conftitutionem præcedit vel fitis conteftationem.At in caufts capitalibus anacrifis erat cu delato nomi nerci receptoqj accufator interrogabatur a magiftratu,an omnino confti/ tuiffetaceufationéprofequireumeç peragere:an teftes aut teftimonia exhi beri poftularetjSC alia eodem pertinentia.idqj Âv«xçîvlt;lp a percundando dice batur.Demofth.){J1 Mftlt;M^.H^ ^ OUT «vaxjiVïTO Tauduj 'ihh y^o^l^liJJ § «ruxo^avThS î/ XM©'',ÜU6’ OUT’S Ôu^îUÔç EV£X0C, «U7°p îiUItÔôja'aT’,?^^^ 7v« tXXEOlT’jTIJû TOp ÊWIUUU/XWpjHZ»«

®«vn§ ôjM£p,îuxTrti«.Mp Aouo'iïuç ^75(x4«2gt; f^/j-oi^ivlu} ■syuavace, AavTa|!lï.o:V£KÇ(V£r’ rauTHp 'dw T^aepiw inquitîid eft,Neq3 enim ille calumniator ad diem affuit percun/ ftationis folennis,vt rogaretur a magiftratu.quod perinde valet ac fi dice/ ret,accufationem pro derelido habuiticuius rei multa erat ignominiæ no ta.erat enim fimile aliquid iurifiurandi de calumnia. Et ^{gt;! 0Au/xwioæcofy-wxî M£T« TauTO, amp;nbsp;CfX“? aV£H§iV£ TOSlt;r(p ti/x”p 7®ïç ot/xtfiö'ÊHTOUö'ijKöd «vaxçivaç beCH^ayv êiS y «h)wsi^iop.H9q «uwi Kyoui^ET» '7Ç»2»§* Eft etiam àvcéxçia-iç interrogatio teftium 34 qu^ftio de aliquo fado habita.vt apud Athenæum,vbi de Cydoniis malts

-ocr page 24-

' ANNOTAT.RELIQVÆ

loQUltur « uXAtvûxôhvcü JÏ T^T® vssçop c/^ âvaKfîo'îwQ TTC î® (^aç/xaxop ■îrüÂKo'Wl’éjliAl SxÂ^vovT’ç 7® T^^û/^op iH ç51 AK^Mp o'ttü^éo'jœS'Et (juod lâtini cjuærcrc dicuc K Âvaxjîvijp. quçftionem habere,quod etiam inquirere diciturtid græci vocant ävaxfivap: K Kvaxficnp ipfam quçftionem.reorûcp interrogationem,Gue id per torméta fiat fine fine tormétîs.Plut.de Augufto.yça^aç voltooi w»? ƒ« «vaxjîvtûSj icvV s* «iTÎajç '^oijSjj'a^, tijcù wJoç ƒ« xoXa^jcamp;cü nvç «Xû^vraç. cum legefanxiflet quonam modo de tels habenda fit quç(Ko,quaHcp animaduerfione in conuidos vm^ dlcandum eflet.Id vulgo procefTum rei delati aut comprçhenfi facere vo-* cantîôê ex ore élus rei ventate exquirere.àvaxjK/iç eriam aliud fignificat non . abfimile diumadom de accufatore conftftuendo.fed nihil nunc ad rem pcrgt; tinet.Quod autem bic àvaxçtc'ip legere debeamus,ex diui Lucæ loco intelHgt; gi poteft adlorum vicefimoquinto.vbi Feftug prçfes aft fe «vaKpo-ip dePaulo ' fadturum,eaqj demu fadta adCçfarem Paulum miffurum cum elogio.quot;~ai ^ «vaKf;lt;r{us ')!^’of^'nti 9^3 2 T^ä ca.abfurdum enim eßet mquit,hominem eau-* fam ex vinculis didurum mittere,8ê crimina contra eum teftata prçtermit tere.aj t«ç kät aura «itIksaih «rx/iavou. ex CUIUS verbis fatis patet quid fint reo/ rum elogia,cuius in hoc loco iurifcon.meminit.Sequitur. «Pio -3Ç0H7«w “’^? £4? uM^p-idco in medium producendum coram vobis iuffi, vt palam fcilicet de eo quxftio percundatioep haberetur.In fumma ^vaxfiv® verbum eft attiz corum , K fignificat rgt; «vaTrcui^avo^ioa nsq «vs^unS, nol ^«Ta^w, gt;toù ^«'wi^« gt;nbsp;3 Köd K^iveo ZéatTóU«

diT*^ ”^^^* C^N cap.ne quis,fub eodem titu.de euftodia reoru.Et iis qui vindos folue rint 'nul dam diccs.dicerc muldam verbu eft antiqui iurfs.Gell.librodea mo.Quum autem vfus K mos fermonu is fit,vt ita QC nos loquamur vcplç riep veteru locuti funtimuldam dixit Si mul da dida eftmon effe ab re pu-* taui notarc quod M.Cato aliter dixit in quarto originû. Ide ex Varrone. Sed cum eiufmodi mulda pecoris armetiq? a magiftratibus dida eranadi gebatur ones bouefep. Hoc prifco morelocutus eft Alexander Imperator: in principio de modo muldarum,codice luftiniani.Liuius libro quinto fo cundi bcl.pu.Tribunipl.cum rem infamem inuifamep cerneret:ducetu.M# écris mulda Pofthumio dixerunt.'7t5oc7'£T!/xHo'cw V iJ^Aolt;ri(^j.vel tô^Ho-e»« js*^ T«p âuis quot;y Posy^iÎM. Quoniam autem libenter hadenus feci vt cum ita m^ liffet occafio,operam Si ipfc virilem impéderem in interpolanda latinx li» gup elegantia:in hac quoq; ipa fundione tametfi defundoriajd ipfe facere inftitui,cum eo quoqj vt additamenti liberalioris nomine grecoipnonuuq locutiones fubiungam.quandoquidé memoriç noftræ inftituto,si quod ad literarum quidem meliorum profedum pertinetfelicitate mira huius xta tis effedu eft,vt lingua latina grçcaq; diu inter fe peregrinæ SC extern, nee inter fe nofcitantes:veterem no modo affmitatem agnofcerentfed etia co^ gnationem:teflera vtiqi neceffitudinis auite e raonumentis cruta fim K ca rie fquallentibusïfocietatem etiam ftudiorum mutuo vt coirtt denuo,com merenq? iura paflïm atq; contubernii vfurparent.Fremant frendeatqj licet, vociferationeq; rupantur hommes aduerfis mufis nati,tumultuofelt;precla^ mitent:fpero huius ftudii comentationifq; paucis annis euafuram eo conté

-ocr page 25-

IN PANDECTAS.

FOIX.

^'3nem, antîqua plenaq; vt ratio colendæ philofophix perpoîicndiq? mge^ ®gt; velut rediuina generi humano naturæq^ reftituacur. Itaqj quado m men

I ^lonctn muldç dicendæ mddimnst hoc quoq; congruentcr lam didhs adde/ '^®potcntnusî hoc verbum dicere alns enatn vocabuKs olim peculiar! quo Diccre fac« ^äm i'ure attributum fuifle,quodam^ comugio deumdu.Dicerc facramenlt;* mmto. ^Ojfermoeft andquorum.Lim'us lib.qumto fecundi behpum.Siquf roborfs btis ad feren da arma habere vidercntur,etiam fi nondum militari ætatc eP ‘^^titnilftes fierent:Tnb»plebis,fi cis videretur,ad populu ferrent, vt qui mi ^0îes decern SC feptem anni's facramento dixiffentï hs pen'nde (Kpendfa pro ffderent,ac fi.xx.annorum aut mai'ores milites fadi cÖent.Phnius ad Tra fa ^umde ferms inter tyroncs inuentislpfe enim dubi'to ob hæc maxi me: q? vt *3m dixeranc facramento,ka nondum diftnbuti m numéros erant. qui locus korrupte legicur in peruulgatis exéplaribus.Dicere hoc in loco pro denman f^amp;^ di’care accipi poteft:hoc.n.ctiam dicere Ggnificat.tcfle Nonioldem LP ’^'’sli'b.üu.ab vrbe cond.Hoc dccreto conful armatus cum paucis appellat ^*l’Ustn'bunû,collumtorGfletjmetucæteri facramento dixcrc. Diccre don Dicere dotf. ^’«bant pro m dotem promktere.Tercn.i'n Heauton.Sed ka dfeku opus eft ^®e vis (aluum efle SC rem SC filium: me mea bona omnia don dixiffc ilIL pce.pro Flac.DoriQnquit^Valeria omné fua pecunia dixerat.ldem. Si fît *‘’tütela Flaccîrquçcuncç fine hoc authore eft didta dos,nulla eft. Inde di'da puella.Nomusunter fperatamf inouk'^didlam, padam SC fponfam hoe mgt; i«ut,q. virgo poftqpetitur Iperata dicicur: dehincpromula, dicta vel pa* faamp;pada. üaVkg. Et coniux quondam tua dfeka relwquor.Reliqua exempla funt a* pud Nonîum.Dkere dié eft conftkuere,vc m illo TcrérianoiPlacukïdefpon ^'ï:hi'c nuptus dickus eft diesindefit vt di'cere di'em fit vadimomo capkali p.^ ^^^^^ ®bftnngerc.Liuius lib.m.ab vrbe cond. Vergimus ex col legio vnus Cæfo* uicapitis di'em di'ck.Tranq.ïn Cæfare. Subornauk ctiam qm Cai'o Valerio pwduellionis dicm dfeeret. ■%£c7'Kamp;a^7’ TCp kçivocKTou r’p ouaAÉfiop 'n^oJ'oc-îaç ï vel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^Äs^p 7r5oSaAa/^vop luTtSaAsvo'ca kjl qS^. ^Ails'aç. Dicereenam ditkatorctn dicez b^Mpro create.Liuius.Nam neq; i'd vkium nofti facile fuiflc,cu conful one tenodefilentio diceret diikatoréldem. Quod plçbeius dictator fît dickus, ’lt;1 Vitium auguribus vifum.Et dicere magiftrum equkum.

CIN tradatu legis luliç maicftatis,in principiotMaieftans crimen eft illud quodaduerfus populum Romanum,vcl aduerfus fecuritatem cius commit titur.Securkatis fignificationem non intellexiffe Accurfîum hoc tépore ri* fudignum ciTe cenfeturdlla tarnen çtate venia dignum videri potuk.Sed in buiufeemodi (^quæ multa funt in libris huius ftudii^ locan'gnorantiæ nbxa longe lateq; graftari folct.nam chorus ille iurifperkoru qui dockurç appel* htione cenfentur,præiudiciû fere Accurfîanç authoritatis fequüntur in in* terpretatione vocu.Quibus vero hodie iuridica tribunalia infîdere contigit, aucfubfellia curiaru liliataimplere:ii fi in eoru authoritate effe omnino fibi p«fuaferunt(^quç multo maxima pars eft hominu iuris peritia prædkorû) Accurfianx imperitix cotagione vt inficiantur nccefle eft. At fententix nu* meroiniudiciis SC confiliis valent,vnde décréta conficiuntur : ftomachante

-ocr page 26-

' ANNOTAT.RELIQVÆ ?

ititcrdum paucorum intclKgêtia,quæ etiam riTu,ne qmd dicam mà'gmüS'j excipi folet.Ita quo tandem pertfneat vis huius mali,ammaduertentibus fa ris confpicuum eft.Mihi hufufcemodl mdigmtatem oculis auribufq; arbi^ tran' non femel conrigittex quo m eos confeffus admiffus fum m vrbe atlt;^ m comftatu principis, quibus rescontrouerfas femel ludicare moribus no/ ftns comparatu eft.Affui alfquando cum hidocus atareturjn fenténtiac^ Accurfu haud dubie traheretur ad confirmanda cenfenrium opimoncm.U quod ego rogatus fentenriam quafi ali'ud ages perftrinri,nullius addidus mrare m verba magiftritfic emm ab illfs doctores appellantur.Sed 60 turn SC alias attenrionem magis q aflenfionem meruntametfiinfamiKarionco Securitas, nbsp;feffu paucoru cquis fæpe homimbus vfus fum,vf veritaris vt videbatur m^

gis q authoritate mea aut exifbmatfone valente. Securitas eft quam græci SJW vocantjSCaMffi^Lvïw atqa eriam «(/«fazefew. Cicero eutbymiam Democri/ ri fecuritatem appellat i'n finib? his vcrbis.Democn'ri autem fccuritas,quç eft animi tanq tranquillitas,qua appellat euthymiamteo feparanda fmt ab hac difputari5e,qui'a ffta animi traquillitas eft ea ipfa beata vi'ta.Securitas curæ SC anrietari opponftur. Securus feorfum a curis eft,qiu fciiïcet vacat perturbationibus animi.hoc eft Èu^u/xMQ êX“P '^ efsraS^ws.qualis eft dia Demo criri.Sedfecuritas reip.eft o:c'(?aZace,:cum fcilicct flatus reipub. i'ta compoC/ tus eft,vt nulla ex parte periculum immmere videatur, nee Gt metus belli extern! aut mteftini.SC i'ta hoe loco fecuritas ab Vlpiano latinæ locudonis libenter obferuanri accepta eft. A b Gmili i gnoranda ,niG fallor,corruptuni Locus i Pro ^q pulchern'mû apophthegma Sapienris,cap.xv.Prouerbiorû.Omnes dies

pauperis mail fecura mensxjuaG luge cowuium.ncq; enim mail epithetum eft pauperis ,vt fcholiafta: SC gloftularu inteUexerunttfed eft fubftanriuum nomen,hoc fenfu: Omnis vita pauperis animi eft coftiturio fecuritate mail prædita.Sic Lucanus in quinto Pharf.O vitæ tuta facultas Pauperis,angu fti'q^ laresto munera nondum Intellcdla deum.qui'bus hoc conringeretem/ plis,Aut potmt muris nullo trepidare tumultu Cæfarea pulfate mandSe curus enfm gemriuofungitur,vt apud Qufntflfanum fn odauo, qui detail tologfa loquens,Hæc enfm Çfnquft) qq non magnopere fummfs authon*' bus vftata,fnterfm vftfum vfderf potefttm quod fæpe fnefdft etfa Cicero,fc curus tam pamç obferuatfonfs.Et apud Vfrgil.Securus amo^z.SfmiHs eft fgnorantfa AccurGf fn fnterpretatfone vocabulf fmpoftura,fntradatu Dc crfmfneftellfonatustSC fn alffs permultfs,quç hodfe notforafunt,qvtadno tarf fnter anfmaduerfa a nobfs mereatur. Sf qufs autem latfne dfeerecupit, quod AccurGus fntellexft fecurftaris vocabulo Ggnfficarfthoc mododfeen du erft:contra fidê publfca alfqufd efle comfflum.Lfufus. Quos Pbflopœ/ T d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca ^^^ depopofcerat,fpü fe fturos pfefti funt fide accepta a legatfs, vfni abfu

venae^ * tnrâ donee caufam dfxfflent.Saluft.Poftubf fide publfca accepta dicerc fuf fus efttomnfa apent.Ide.Comes efus quf Roma fide publfca venerat.Cfeer^ fn Pffonem.Hûc Theftalonfca fide tua venfre fufliftf.Noftrf faluu codudu vocant.Securftas autem fn hoc fignffi'eatu vernacula eftlocutfo nolatfna, tametfi a griefs «lt;r4gt;«aiw äiJ'^ä dfeat'* cauere alfcuf,hoc eft faeffdato promît

-ocr page 27-

IN PANDECTAS.


FOX


teretqä vîcinâ habet figmficarione fupenon.ad'ef 4-n^’o^«^ dKat Andogidcs oratorqjlçbifcitopoteftatéfacereîpumtate ^mifTa.Paufamas a/aw^ MóvM* CiN capite fequeti,Qiuve c prouincia cu ei fuccefTum effet,no di'fceffit: le gendu deceffent.Eft aut decedere,el qui fucceffor miffus eft cedere.Cice.ad Atn.Non putet nos fenatus ante oportere decedere,q nobis fucceffum fit. Decedere. *ßdedeceffor Vlpiano,in lege obferuare.in traA.de off.proconfubs.R.elt;fte ^t(mqwt)SC or dine faciet,fi edidtu decefforf fuo miferit: fignificetq; quo ^e fines fit mgreffurus. Cu aut fucceffum effe alicui diccbant,abrogatu el '^periuefTe fignificabat.Et fucceffore dare vclmittere,eftmagiftratuabgt; „j'J^e^’^^”* ’'°gare:qdnuc officiu auferre vulgo dicnnus.Lamprid.de Alexand.Si vnq âlicm'præfenriû fucceffore dedit,femp illud addiditigratias ribi agit refp. ®ult;$ita muneratus eft,vt priuatus poffet honefte vmere. CapitoLm Anto. Succeffore viueri iudfei nuUi deditmifi Orphito pfelt;fto Vrbis, fed petenri. «‘'^tk^KfEAurt Ai^ias-ùi 95') âjxwê’Cic.fn Pifoné-Cû tu IIO folû qgt; ribi fuccedere/ ^^'■/edetfä q? Gabinio no fuccederef ,peiic exangms Ä mortuus cocidifti. ^^^m cudê.Altera ratio,q? ii quos in prouincia liberalitaris SC virturis fuç fdles habuerat,nódü decefferant. A quo authore adnotadu eft cos decede/ ^^^^^^’ ^® dici,qui in V rbem redierât. vt pro Murena.Multi obuiam prodierunt de prouincia decedéti.Inde deceffio.Cice.ad Quintum fratrem.Ego ribi fpem rtiaturæ deceffionis afferebam-Decedere auté de officio 8C dignitate,fic di ^^^^^^^ ‘:itur,vt decedere de more fuoihoc eft contra q decet atq; officiofum eft, ali re. ^rid agcre.Cice.in Ver .Quid faceres pro homine innocente SC propinquo, rum fpter homine perditiffimu atqj alieniffimu de officio decefferis f Ide. 1^1 cum de tuis fadis publice conquerunturmonne hoc indicâc,t3ntas effe rriurias,vt multo maluerint de fuo more decedere,q de tuis moribus no di ^trefOicif SC officio decedere.Liuius.Eas quoq; colonias quç officio decef ^ent:2Creliqua.i.inofficiofe egerât:quæ officio non erant in R.o.pop.fun ^•« ri xä^h'kovIo, ôüx àvnXea-ao-cü.Decedere de iure fuo quid fit,nos alibi di ^ßlUS.'j^’' àixsUMp üsAcô^ -^ laurä.Quibus autem fucceffor mittitur^^ «vätzera ^®' dicuntur.Succefforem mittete, ÉTra-ayos-É^ep top Aiouft^o/i^op.

C^N cap.fequéti.Qualis eft ille qui in bellis cefferit,aut arcé tcnuerit,aut caftra cócefferit.Exiftimo legédü vno verbo imbeUisïSC deeffe hic negatio nennvt fit,qui arcé no tenucrit,vel porius hofté arcere renuerit,id eft ^pul farehoftes cu poffet noluerit.Liuius de Fuluio,qui exercitu in Apulia amix fcfat.Ergo effeciffe vt SC feroces SC inquieti inter focios,ignaui SC imbelles inter hoftes effentîNec hercule mirû effe^mibtes in acie nó ftetiffe,cum pri mus Ottiniû imperator fugeret.Etpaulum infra.BisQnquit^) Fuluius eft ac cufatus,pccuniaq; anquifituïtertio teftibus daris,cü iurari pmulri dicerent ^ngçpauorifq’initiu a ptore ortu:tanta ira accéfa eft,vt id capitc anquiré/ du cócio fucclamaret.tum Sempronius perduellionis fe iudicare Gnço Ful Perduenio* uio dixittdiemqj comitiis a Calphurnio protore petit. Quo in loco,vt SC in ”^ mdicari. alus,iudicare antique didtu eft imitatione.græco3Çi,qui xjlvap dicunt qi diem ludicara dicere,vt fuperius diximus.Apud Suidam eriam legimus capitalem fuiffe nexam imbeUiç SC ftationis defertx.■^à yj'tùi/xçdoKi ^avaT©-^'n^öS-ijU.óp AiTOÓVTi

B lï

-ocr page 28-

ANN0TAT.RELIQVÆ

ciw EtffcTçEÎctt'.Traq.de Augufto-Cohortes fiquæ cefliffent loco, dccimatas or deo pauitjCenturiones ftati'one dcferta,iti'dem vt manipulares,capitah am maduerfione punnt.PofTumus eriam mtcllfgere quam grxci ê^öioxaxïw vo^ cantîcû milites imperatori infenfî vincere nolut. PauCxararvovn? ’e^aoxaxïo'oiï o'4’«s ^ W' ï¥gt;A£(«.a T^ •K^amp;i Kaa'cwJ'jop.eft enim £9£Aox«x«p hoe in loco, confulta 8C . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medirata ignauia hofti cedere. Sic Herodotus ♦ S« Jï -arxSsoj ïSiAoxaxfop n xa2 ïepfu^op.Aut imbellis igitur aut imbellia legendum eft.alioquin nó in bellis 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ïurifconf fed in prxlüs dixiflet. Atuero qux fequuntur in cap.no contrat Iiit,nugatoria vidcri poffent,nili veftigia pneipu crudelitatis in ipfis agno fceremus ex fcriptis hiftoricoçx.Tranq.in Tyberio. Sub idem tempus (in*» quit jconfulcnte prætore an indicia maieftatis cogi iuberet;eXercendaseP fe leges refpondit,ÓC atrociffime exercuit. Statua: quidam AugulH capuc dempferat,vt alterius imponeret.adta res iuTenatu ï Si quia ambigebatur, per torméta quxhta efl.damnato reo,paulatim co calumniæ res proccifit, vt hæc quolt;^ capitalia dfent.-circa Augufti fimulachrum feruum cecidiffe» veflcm mutafle,nummo vel annulo effigiem impreffam latrinæ aut lupagt; nari intubfletSC reliqua quæ author ille profequitur. Hoe enim crimen lagt; tiflïme olim patebat fub tyrannis imperatoribus.Propterea Plinius in Pagt; laegy-ad Traianum:Locupletabant(^inquit^óC fifcum SC çrariumnontani Voconiæ Si Iulia: leges ,q maieftatis fingulare ÓC vnicum crimen eoru qui crimine vacarent.Huius tu metum penitus fuftuliftl,contcntus 'inagnitu/ dine:qua nulli magis caruerunt,q qui fibi maieftatem vindicabant.Plinii^ auunculus lib.xxxiii. Fuit SC alia Claudii principatu differentia infoles iiS qui bus admiffionem liberti cius dediflenti imaginem principis in annulo ex auro gcrendi.magna criminum occafîone.quæ omnia falutaris exortus Vefpalîani principis aboleuit çqualiter publicâdo principem.Hoe idem fe fecirte Alcx.imperator Roma.teftatur in fandione fua,quæ primo loco figt; ta eft fub eodem titulo,in codice luftiniani.Ouidlus libro quito Faftorum, ex Honoris SC Reuerentia: comugio ortam effe Maieftaté voluit.antea au tem nee gratis nee dignitaris habebatur ratio,fummaq^ imis erâtpmWtaî poftea autem ordines return diuinarum humanammej diftindV.

Donce Honor placidoqj decens Reuerentia vultu

Mqicfias. Corpora legitimisimpofueretoris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Hine fata Maieftas,quç mundum temperat omnemt

Qualt;^ die partu eft édita,magna fuit»

Et pauloinferius.

Protinus intrauit mentes fufpeelus honorum»

Fit precium dignismec fibi quifq; placer»

Et rurfus.

?' 'ƒ ƒ Alïïdet ipfa louijouis eft fidiffima euftosï

Et præftat Ene vi fceptra tencre lom»

4«'j ti ; Venir SC in terrasïcoluerunt Romulus iUam

Et Numa:moxalü tempore qulfçfuo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

^^^’ ’“ lt;[Maicftas erat in populo, SC authoritas in fenatuïcuitss definitio üc^^

-ocr page 29-

IN PANDECTAS.


FÓ-Xt


nis verbis móx expli'cabi'cur.Maieftatis crimen duplex erativnu lçfæ,ôi alte Mn'cnasiiw rum îmtm'nutæicufus nulla In iure métio extat,Lçfæ exemple eft memorabi quot;*‘quot;“^ leapud Tranquil.m Claudio.NocaufcQ'nquiQSô quendam q? cornes régis inproui'nci'afuifletîrcferens inaiorû temporibus, Rabyrio Pofthumo Ptole mxum Alexandria credit! feruâdi caufa fecuto,crimen maieftatis apud fudi ces motû.Ex quibus verbis apparet maieftaté populî Romani læfam maio* Maieftas Iffé res ob l'd exiftimafle,q7 ci'ui's Romanus affeclâ fe régi SC comitem præbere no dubîtaffet cotra raorem maiorum,vc crédita pecunia reciperet.lmminu/ rç maieftatis Cicero libro fecundode oratorememmit. Si resCmqmt^) tota '^uxn'tundefinîtionc vniucrfa vis cxplicada eft,Gc.Si maieftas eft amplitugt; do ac dignitas ciuitatisns câ minuit qui exercitû hoftibus po.Romani tradi dit.Idé alibi.Mihi ipû cum Sulpitio fuit in Norbani caufa cotentio.Plçraqj ruimde iis quæ ab ipfo obiiciebatur eu cofirerer, tarnen ab illo maieftatem imminutâ negabatex quo verbo legc Apuleia tota ilia caufa pédebat. Et in partitionibus orato.Maicftas0nquiQert in imperii arq^po. Romani dignigt; ^atequa minuit is qui per vim mukitudiné ad feditioné vocauit. Hinc exi* ®«tiua difceptatio,minuerit ne maieftaté.qui volûtate populi Ro.rem gra* ^^SCçqua per vim egit.Quod Cicero minuere maieftaté vocat, ætas fequés Içdereappellauit.Dicebât SC foluere maieftatéîvt Liuius lib.fecûdo fecundi ^l'pü.Horû opportunus aduêtus cofules imperii potêtes fecit cü ambitio soluerc ms* ^ïterius fua priraü apud eos praua indulgentia maieftaté foluiflet. Cui con iefhteni. ^uri'um eft retinere maieftatéïQuod nuc vulgus feruare authoritaté vocat. ^j“^ idem lib.iiivbel.Maccd.Si in fua quifep noftrum matrefa. quirites ius SC •naieftatem viri retinere inftituifletiminus cü vniuerfis feeminis negotii ha^ ^rremus.Cice.in orat.perfedo.lus omne retinendç maieftatis Rabyrii caufa conrinebauergo in omni genere cotentionis exarfimus.Dicitur SC eleganter Conditueré coaftituere maieftateiquod fignificat lapfam aut labatem confirmare digni nuielUtcm ^ venerationem atq^ amplitudinis exiftimationé.vt in illo loco cocionis Saluftianç.Maiores noftri paradi iuris SC maieftatis eóftituenda: gratia per fcceffioné armati bis Auentinû monté occupauere. Ab antiqua etiâ loquen di confuctudine dixit Proculeius inferius,in trac.de captiuis,cap.no dubito. Siue is populus fcederatus eft:Gue fœdere céprehéfum eft,vt is populus ab terms populi maieftaté comiter conferuaret.Hoe.n.adiieitur vt intelligatur akerû populû fuperiorem eftemon vt intelligatur,altern non efte liberum. Hæc Verba Cicero in orat.^ Cornel.Balbo interpretatur bis verbis de Ga/ ditanormnfœdere loquens.Adiundu etiam iilud eft quodnon eft in omni/ ^sfcederibusiMaieftatempo.Ro.comiterconferuent. Id habet hanevim Maigji^^g^^ vtfitille populus in fœdere inferior.Primum verbi genus huius conferuét: popu.Ro. co quo magis in legibus q in fœderibus vtifolemus timperantis eft non pre«» «»^*“ eófer« cantis. Deinde cum alterius populi maieftas conferuari iubetur, de altero öletuncerte ille populus in fuperiore códitione caufaq? ponitur,cuius maie* ftasfoederis fandione defenditur. I n quo erat interpretatio aceufatoris in/ “guarefpofionexjui ita dicebat comiter efte communitcr. Comes benigni,’ rsdlcs/uaues homines efte dicuntur, qui erranti moftrant viam. communié

B Hl

-ocr page 30-

ANNOTAT.RELK^VÆ

ter quidécerteno coucnit.His verbis Ciccronis apparctno cómunitcrlegê du co in loco,vt Accurfius fufpicatus eft.Dicebat etia conferuare maieftat« quod Liuius SC Valerius poft Cicerone retincre dixerut.vt idé pro Rabynoi vt imperiu perduelIionis.Fit fenatufeóf.vt cófules adhiberent trib.pl.SC protores quos populi Ro._ £15 vidcretur:operaq^ datent vt imperiu po.Romani maieftafq^ conferuare/ iTrueturf *^ tur.Id nuc vulgo dicüt:ita agant vt rex fît potétior vel fortior,vel ita facial

Mmuerema vt iuftitiæ obœdiatur.Maieftas i' o£|ïw^(.ct,dicif,Si ^ K|io5/xa2xöp.dicitur SC a.gt;iZ icHatem.


Irtimiuuere Imperium.

Imminuere magilhatö.

MaiefUtis crimen.

Perdudho.

f«A«op)Mînuere ante Ä imminuere verba vfitanora antiquis fuerunt q Içdcgt; re.vc CiceJn Piulip«pn.Qtncl enfm turpi'us q qui maieftate po.Romani per vim mmueritî eu dänatu ludicio ad eâ l'pfam rcuerti propter qua fît lurc dâ* natusi'Per vîm minuifle mai'eftaté publica dicit eu qui vim publica c5mîfe^ rat.Sic immînuere impenu dicebatîvc Liuius librood:auo ab vrbccondita« ReUgio ùiceflït,ab «s quorû imminutu imperium effet comitia haben. Ira** minuta imperia dicit eoru qui iuffi crat magiftracu fc abdicare.^Si/.ui^^ ? J^i#« cw?» T87»s Tos «fxeUfto'ias BfaStuflp wv tf xjaT’ç HAaT^wTO.Cæfar lib.iii.de belio ciiiili. Concurfum ad fe neri videciq» faCces anteferrentur, in hoc omnis muhicudo maiedatem regia minui prçdicabat.r ägiw^tet, rô amp;iwiWp hoa^oSj 8lt;jgt;«lt;^p.de Aie xandrinis loques.5ic imminuere ius imperii,Cicero in Verr.ad.quinta.Tri tici modia Ix.M.cmpta populo Ro.dare debebant SC folebat:abs tefolorc* miffum eftirefpub.detrimentü fecit,q, per te imperii ius vna in ciuitate ii^ minutum crt.Idé in eadé.ln hoc facinore dii immortales violati: cxiftimatio atqj audontas Romani nominis imminuta.Et pro lege Manilia.patfcs no* ftri libertatem ciuiu Ro.imminuta non tulerunttvos vita ereptam négligez tisC'lnde imminuere magiftratu dicebant:quod nuc derogate iuribus SCprç^ rogatiuis officii dicut.ldem in Ver.Cur imminuifti ius legationisfquoinlo co Afconius,Qui poteftaté(^inquiQfua in adminiftrando nó defendcritnm' minuti magidracns veluti maieftatis Içfæ reus cft. Liuius lib.iin. de Æmp lio Mamerco loques, qui cenfuram antca quinquênalem lege didatoria anz nua ac femeftrem fecerat: CenforesQnquiQægre paffi, Mamereü q? ma^z ftratu populi Roma.minuiffet tribu mouerut. Plinius in Panegy. Nullius ab co magiftratus ius,nullius poteftas imminutaelhaudta etiâ:fîquidepl^^ raep ad protores remittebat.Hic loquendi modus a grçcis tradlus videtur. Ariflo.in fecudo Politicon.itod aiùj Awî v/ Âçtîw 7raru feaAHp e^oAtji's exoA^ct ^ nlt;î* xAHs.Plutar.itidc fæpc.Adnotauimus auté apud prifeos hoc crimen maieftaz tis effe vocatu,nô içfæ maieftatis,vt ex iocis a nobis citatis liquet nulluqna rifconfultoru in hoc tradtatu præcer Papinianû læfam maieftaté dixiHe.Lau datur ena Paulus audor huius vocabuli,in lege meminiffc,codicc fubeode ticulo.Prifci perducliioné vocabat,qua coniurationê hiftorici appellant, K quicquid ita comittebatur vt in cuerfionê libertacis Romanç cederenVaz lcrius lib.fexto.Cum Tyberius Gracchus SC C.Claudius ob nimis feueregc ftam céfurâ maiorem parte ciuicatis exafperaffent:ns Marcus Popiliustrib« pl.perducllionis ad pop.diem dixit.hoc iudiciû obfolcuiffe tandé ex Cicero/ nis verbis coniieio in oratione pro Raby«Nd perduelIionis(^inquiQiudicK\ quod a me fublatu effe criminari folcs:meû crimen eft non Rabyrn. Quod

-ocr page 31-

IN PANDECTAS.

F0.XII.

^’önam quintes ego aut id primus aut folus ex hac rep.fuftülifTera.quid.n« ®ptaripoteft,quod ego mallem,q me in confulatu meo carnificem de foro, cruceni de campo fuftuliffeÆt paulo inferius » Quamobrem vter noftrum fandem Labienc popularis eft^tu ne qui ciuibus Komaan cocionc ipfa car/ ®ificeni,qui vincula adhiberi putas oportere : qui in campo Martio comiz ^ centuriatis, aufpicato in loco,crucem ad ciuium Ro.fupplicium defigi ^ WniHtuiiubes ^öCreliqua quæilleporro dixit:vnde inteUigimus vetu/ ^iiuam illam fuifle legem fæuiffima fandlione horrendam. Perduellio/ ‘’’S autem crimen Rabyrio intenderat Labienus trib-pLob Saturnini mor ‘eßi,qui fenatus audloritate contra fidem public am interfed^us fuerat:fena ^Iconf.fcilicet fado in hæc verba,operam darent confules,vt imperiu po* Romani maieftafq; coferuaretur.Propterea in oratore perfedo Cicero glo •^atur fe apud popu.fenatus authoritatem defendiffe in caufa Rabyrii.Vl/ planus hie perdueUionis crime diftinxit ab eo quod maieftatis appeUatur, ^latißime patct.Hic addam vnum quod ad maieftatis crimen pertinct,ex ^lutarcho in Gracchis:Gaium Buturium vltimo fupplicio affedum a Ro Aiaduerte. ’aianisjCp Tribuno plxbis de via non deceftiftet in foro ambulanti,cum in/ ftituto antiquo omnes ei cedere moris effet. Tacitus maieftatis crimen SC coiurauois diftinguere mihi videtur bis verbis lib.xuii.AntiftiusQnquit) 4’’’carmina probrofa in principem faditauerat,maieftatis delatus eft.Et K ^fodecimofexto-Crifpinus nuper crimine coniurationis in Sardiniam exa/ ’^jaccepto iuffx mortis nuncio ferner interfecit. Quintins Curtius libro Quinto author eft huius criminis horrendam fuifle legem ohm apud Mace ^Jonaste qua vt opinor orinda lex fuit ilia cantatiffima Honorii SC Arcadii qux lub eodem titulo extat in codice luftiniani.Quam Alexander libro fe/ P^ttio eiufdé Curtii his verbis gloriatur fe fuftuliffe SC antiquaffe. ad con/ uilt;Sos enim coniurationis loques :No oportebatQnquit) vos fcire quid de . veftris parentibus ftatuiflem,quo triftiores periretis É qua vobis parentum ï^euiona ÔC cura eft. Sed ohm iftu morem occidendi cum fcelcftis infontes propinquos parentefq^ folui.Hoc exemplu Alexandri fecuti iidé ipfi Area/ _/^^4„gfj^-; lt;lius SC Honorius fandioné illam promulgarüt,qux eft in trad.de pœnis, dus locus, cod.cuius initiû fancim?.Qua lege ego legem Quifquis,abrogatä effe ali/ quädocenfui in ampliffimo côfefluîtametfî religione iudicadi magis addu ftus idfeccrim,q perfuadedi hdutia,apudeos quidem qui tepora cumfq? le guni authoris animaduertere no inftituerutjqn eius rei interpretes iuris ra tioneno habuerût,quoçi hodie refpohs ftat huius dodrine æftimatio SC au thoritas.Mihi veto in co falli interdû vidd holes alioquin iuris peritiffimi. ^ aut verbis legum vim afferunt,aut iurifcofultorum refponfistcum locos iuris diferepantes interpretationibus diffentaneis ad cócétum reducere fe credunt.Id adeo mihi xftimare in mentem venit,cum legem fecunda tituli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

' de prediis minorum,qux lex eft Gordiani lib.quinto codfeisteu lege lufti/ mani côponcrem,quç eft fub titulo,h maior fadus alienationem ratam ha bucrit.cum enim longe próptius,tum etiam veto propius mihi videtur an/ tiqmôrçm lege pofteriore 3brogari,q fcholiis aliis atq? aliis dida difliden

B ini

-ocr page 32-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Lex de vfu« tis.

tîa conan coglutinafe.SiWlis mfî fallor eft halkicinano,cUfn lege Alexas dri,quç quarta eft in tradlatu de furtis,cu lege grxea Iuftinfani,quæ terna eft a fine,non diffonam efle cotendunt.Q uaru tamen difcrepatiam acre co tentfone non mocHcam vidimus in ludicando reo vno qui ad furtu neqc^ famidum probum adhortatus fucrat,patrcfamili'as ref cofcio ÔC cufamulo coUudente vt hortatore deprehenderettcum ego cenferem Alexandreç fan dhoms authorfcatem pofteriore lege antiquatam Fwfte^quç non euentu at/ tenden dû fed confîlfû volmt.Quid lege vltimâ,quç eft Conftätini,fub Utu/ io fi pend.appel.mors mterueneritmone abrogata efte,SC expedmus SC ion ge cogruentius eft dicere 6C defendere,q nugas commimfd ac plane ariola n'me antmomia effe videatur cum lege grçca coparata, cui'9 ininum eft en antjqonb?,fub trada.de fure deliberadiïNoftre vero opimonl no magno pere reclamare ld mihi videtur,quod lex altera fub titulo,Quï ÔC aduerfus quos fn integrum reftitutionem poftulent,quç lex eft luftuuam, non modo legi Si fuperftite,in tradatu de dolo,quç loge antiquior eftî fed eriam legî eiufdé luftinianî refragaturdub titulo de bonis quç Kben's. Facile emm eft obi'edum diffoluerc vel Accurfîo ipfo ludiceme mihi eo cofugiédum fîtqâ în prforc cdmone de luftimano Tribomanoq^ diximus.Hoçz autem ^finn imm ludicium penes hommes critin ns controuerfiis dirimendis, quanun ludicium æquo ÔC bono magis temperâdû eft:quibus m ipfîs vberior cft 11/ centra contra receptas audoritates no ni lui audendi dû fententiç rogantur« Sed tamen neid piaculare efte videatur inter eos qui eodé iureiurando ad/ adi funt,ecquis eft eorum qui aureis habent æquas audiendæ veritati ,vcî longiftïmo interuallo poftliminium poftulanti î qui negate audeatlegum înterdum fenfumfugifle homines iuris cofultiftïmos,etiam vt verba intek lexerintC'Hic locum vnum exempli caufa citabo.Extat lex Antonini,fub tk tulo de vfuris,in hcc verba.Vfutç per tempora folutç non proficiût reo ad dupli compenfationé.tunc enim vitra fortis fumma vfure exiguntuf, quo/ ties tempore folutionis fumma vfurarum excediteam cóputationem «Ego hunc fenfum horum verbotum efte dico.quod de vfuris Romani pnncipes fanxerant,vt earum cumulus vitra fortem geminatam exigi nulla aÆone poftetîita inteUigendum efte, fi modo eo tempore quo creditor expentur, ca fumma in quam adionem fuam concipit,duplum fortis excedit.idemm quod vitra duplum fortis excurrit,effïcadter peti non poteft î non enamû co tempore quo agit ex ftipulatu, vfuræ ante ab eo perceptæ cum iis quas fibi deberi contendit cumulatç,duplum forcis excedunt:tunc enim fummo uen exceptione non poteft.vt verbi gratia efto femiffis vfura in fh'pulatum dcduda:ducentefimo ilia quidem menfe,id eft anno fextodecimo SC odauo menfe fortem çquabit,vt poft Hermolaum Barbarum nos copiofe in libro de Affe dociumus.Ita fit vt tertio ÔC trigefîmo anno SC quatuor menfibus duplum forti fœnore accefterit:id eft vt fors centenaria ducenariumfonus pepercrit.Agc fac vt creditum iam fît adeo vetuftum,vt quadrupbeatorœ tws crcuerit,cum interim debitor non acriter appellatus nihil foment vlu/ f arum:vtrum quadruplum peti poterit J* Nego lege agi pofte vitra dupl«î

-ocr page 33-

IN PANDECTAS.


F0.xinlt;


Nam dus quod plus debetur,petitie vi legis petîmîtur ♦ Sin cum aéUo W flitiutur^non vitra duplum fords debetunetiam fi id quod multis ante art . Jusperceptum eft a creditore,vel duplum vel quantumuis excedit: id tame debiton nihil prodeft ad creditorem fummouendum legis interpretatione, qux in futurum ipfa calculum non admittit.lta fit vt vfurç non modo duX plicato aut triplicate crefcere legitime, fed etiam oduplicato SC eo ampli? poffint,fi creditor debitorem fémper appellauerit,nominacß exegeric ante^ fonus vitra duplum fords excurrat:Quodin vfura centefima demu fit me fenono fupra decimumfextum annum. AccurCus autem SC qui eum fecuri lunt,longe(^nifi fallor)abfuerunt ab inteUigentia huius fenfus,quando SC ipG alioquin vfurarum rationem prifcam abfurde inteUexerât.Nec me fal^ ^^batcum hçc fcriberem,non minoris ipfa confidendæ vifum iri,q pridem ^tinomias adnotafle.fed tand vtrobiep fuit,confeiendx indulfiffe.

Ç1N cap.in quçftionibus.Coniurationem dcnk^Lucii Cadlinx lulia mugt; Gm detexit:ÓC M-Tullium confulem in iudicium eius inftruxit ♦ Legendum ^diiia,cx Salluftio.SC indiciu no iudicium. Fuit enim Tullius index,id eft ‘delator ad fenatum,n5 autem iudicium eius rei queeftionemç eXercuie * vel potiiis in indicium eius M.Tullius ideo inftruëlus dicitur : quia indicium beïendum ipfe curauit,perfecitqj quod curaucrat opera eius muliéris.quo^ ®’ani indicium proprie eius eft qui vna peccauent,vt inquit Donatus in en Indicium? ^üchûn'dq; ex verbis Ciccronis in Diuinatione fads liquet.Quapropter0n ^^Obtibi indicium poftulas dad quod tecu vna fecerit j cocedo fi id lege P^rmittitur.vbi tame corrupte etiam iudicium legebatur.fed Afconius ad.* J^Qtauit’X indicium eius efle dicit qui facinoris cuius ipfe confeius eft late^ was indicat impunitate propofita.Hoc autem in Catilinç coniuradone co ^amp;ffe,ex SaUuido coftat Eis verbis-Tarquini? ad fenatum addudlus eratî ^^cm ad CadKnam proficifeentem ex idnere retradrum aiebant. Is cu dice ’^edeindicaturum de coniuratione,fi fides publica data effet: iuflus a con-' fdeqnæ fciretedicere,eadem fere qua: Volturcius de incendiis,de cæde bo *'omm,itinere hoftium,fenatum docet.Idem alibi.Volturcius primo finge ^^^liaomniatdiffjmulare de coniuradone. Poftubi fide publica dicere iuP bs eft,omnia aperit.Indicare A^wwap grxee dicitur. Inde ra (U^wvuloi, non rm ^eicedem indicis, fed eriam peculiar! fignificadone impunitatem confeio propoGtamjapud grxeos oratores fignificant.

^^9 ^^8^ ^quot;^ adulteriis.Marito iure manti accufand illaprçfcripdo obiicit ,g lege ^didiffe dicat'’ ob hoc,SC reliqua. Puto Eic deeffe negadone;

Gt.'G no lege prodidiffe dica£.Eft enim hoc verbufolenne in exceptions bus.Vlpia.de pi2norib?,in cap.fi debitor. Dabif’ em poffidenti Exc excO 1’w^wda ex?

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;'z. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 » — ceptionum,

non couemt vt eadem res miEi quoqj pignon eilet.Martian. 1 an em exceptione ptor creditorem tuebit ,11 non inter creditore SC eu ad que vfufgt; ^ftus ptinet,conuenerit vt vfuffrueft? pignori Gt.Marcel.in cap.creditor: ^ui potiores in pignore habeank.exceptio em prion's vtilis eft,fi non mihi 2^6 hypothecç pignorifve noie fit res obUgata. Idem.Q3 fi ille excipiat fi ^on conuenit yt fibi res fit obligata,Eic in modum fupra relatu replicabit#

-ocr page 34-

ANNOTAT.RELIQVÆ

q-gmexce Hoc aut m loco fortaffe non,negatma pdcula Jed |q reflituéda.hoc tnó. ptiombus. Qi^ fi lege ^didiffe dfeaf. Accómodata eft ein hcc particula m conceptio m'bus excepti'onu,vt apud Vlpfanu de flumimbus,Labeo fcnbit,nó effe da da exceptione ei' qui interdidlo c5uenit'’,aut mfi ripç tuédç caufa id fadum Gt:fed ita excipfédu aft,qq liquid ita fadu Gt,vt lege fieri Ucuit « Cicero lib* P xfc ibere ”’’’^®’-®^*^®^*^gl*' ^ cuius trianus pcifa eft,iniuriarunnpofhilat is quicum agitur a Prçtore exceptione,qq fi in reu capitiS piudiciu fiat.Hic is q agit, Jüdiciu pururn poftulatdUe quicu agiY,exceptione alt addi oportereJn lus êó huiufccmodi aliis prifds concepriombus multa erat fermonis laom gra ria atqi eleganriatfcd a paucifTimis hodi'e ani'inadueria,cü multi fibiTullia nç didionis ludiciu arrogét,fafHdio iniquifTimo Si in mulris puridiflïmo« Quod autem fequitur,Lenocinn quidé crimen lege lulia pferiptu eft,cü fît m eudé maritu peena ftatuta qui de adulterio,ÔC rcliqua.Lego,Lenoeïnnq dem crimini lege Iulia prçfcriptum eftteu fît eadé m maritu.Prçfenbere g cxcipere cû dati'uo iungi€’.Quinril.lib.vn. Cu ex præfcnptione lis pendeat, de ipfa re queri no eft neceflcdgnomimofo patri filins prçferibit: deeo folo iudicatio eft an liccat.MârceLlege tertia deprçuaricatoribus.Nam fîreus aceufatori ideo prçferibit,q? dicat fe ab alio aceufatum ÔC abfolutum.b gt;a) 5 lt;p£U7amp;5p T^ 'y^atpiü ^«T^aepETOtt,'^ ‘7t^oTfƒop «îVepuTop ciu^p uvr «^y x«717oçx^£i7«* lt;rIN cap. in ter libéras,fub eodem titulo, legendum fîc cenfeo eo loco vbi areola rélida eft. Lex lulia ftuprum 54 adulterium promifeue wà «niw^uw« appellat.84paulopoftîStuprum veto in virginem viduamve commitU'^ tur.Quod græci Âiacp^ojap appellant. Salluft.Erat ei cum Fuluia muliereno bili ftupri vêtus confuetudo.Cicero in Antoniana fecunda.Frequentiflmio renatu,Calend.Ianuariis,fedente patruojianc tibi efie cum Dolobellaodü caufam aufus es dicere, q? ab eo forori 84 vxori tuæ ftuprum ohlatum elfe comperiftes.Idem in Ver.ad.vlti. Nodu ftupri caufa leedica in vrbem û^ troferri folitus eft ad mulierem nuptam vni, propofîtam omnibus .In his Stuprum. excmplis Ciceronis ftuprum pro adulterio ponitur. quod parum Paplnialt;^ nus animaduertifle videtur. Tranq.Ne prouincialibus quidem matrimo-* niis abftmuifte vel hoc difticho apparet.Vrbani feruate vxores,mcechu cal uum adducimus.Auro in Gallia ftuprum emiftiihic fumpfîfti mutuû.Plau tus in A mphitr.lta me probri,ftupri,dedecoris a viro argutam meoC Idem Tranq-Stuprarepro adulterate dixit in Nerone.Latlncetia probrum üp^ Probrum. pdlatur.Cice.in eadem Philip.Probri infîmulafti pudicIiTimam fœminam-

Liuius.Matrone probri aceufatæ.Vritur 54 Tranq.In Cæf.Græci adultegt; num /xoij^^Iou/jAa^i^ojajjjcjjßofajjjai^^iujfuj dicuntiquod vltimum latine probru eft fe videtur.Plautus ad verbum dedecus dixit. De virgine eo amplius dicue J'iÄKojKo'ipNon magnopere autem de huiufeemodi verbis græcls reftituedis laborandum eft,dütaxat cum fine ils fenfus Icgum refponforumve planus cft.fiue enim bic cTix^Oojap Icgamus, fine (ï)9ojgt;«p,non magnopere refert. Legi enim in fragmentis Pandeedaru græcarum ^^ojog pro corruptoribus virgi numiqul 84 vitlatores dlcdi funt:54 ep^oy« grçcls etiani pro ftupro in vfu eft.' Et v%« Cicero flagitlum appellat.

-ocr page 35-

IN PANDECTAS.


FO.XIIIb


CIN cap.fî vxor.Plane Gueiuda vxor fucr,r,Gue inîufl:a,accufationeni infill tucre vît poreft-Na ÔC Sextus Gçcihus ait, Hæc lex ad omm'a matnmonja prtinettôc niud Homencu afFertiAccurfîus velue Mercunalî numme in* ftinftuSjVXorcm fuftâ im'uftâcjî triphciter enarrauftîôi in omnibus adipula«* foré habet Bartolû:me veto in nulla affenforé. nâ iufta mulicr fie vc filius ruftus dicitunde quo vocabulo fan's multa in priore editionc diximus. Vt et 8O’uftus eft filius g omneis numéros iuris familiaris fiiialifeÿ obtinet:ita iu Il^vxer omi iure cóiugii prçdita crac.-sravTas àf»0/xous qS) o'cæoixso'jMs T^izaes^ Kod Iu(|j vxo£ ’“«m/^.Aliâ auté olim fuifle matréfamilias,ÔC alia matronâ vxoremq?,alibi planûfccimus.Hodie iuffcc vxoris appellatioaut nulla eft, aut eius eft vxogt; •as qux iuftis fponfalibus Ä palam in viri manum cont,non occulto confen IW'Locus auté Homeri hiccitatus ab VipianodKados lib.nonoita legitur.

®ftóï#i lt;2A6«(? aAoX«S fXi^ÓTTa^ «v^jw^rop

^Wdl.È-Kjï cs/§ Q:7a9üS H^ ^X^tpfMp

'iw «uT» ^;isa ^gq miJklMiai^ »y 5700 aiuj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

^'‘^gä Q^£3p JiojuKTwliWT^’täerw*

^oqidd amare fuas folis fas cenfet Atridis^ Quidni igitur prudens vxorem diligat imo f’félore quifquis erit^Gquidem Brifeida partam Narte meo dudum,dilexi baud fecius ipfe.

^erba funt Achillis ad legatos ab Agamemnone’Si Grçcis adeum miffos* Quanatnigitur (^inquit) de caufa’Agamemnon Græcorum populos congt; ?fegandos curauit ad Troiaqj tranfportandosf Nunquid aliam ob caufam ^propter Helenam illam formofamf An tandem Atridç foli hominum vxo f^s faas amantf Brifcis autem erat nobilis fœmina,quam honoris caufa ex c^priuarü numero delegcrat permittentibus Grxcis, aut eximia alias acccgt; P^ratjCaq^ vxoris iuflx loco habere inftituerat.lniuGa ergo vxore Vlpianus vel non iuftamipallacam vxoris numero locoqjhabitam intellexit.

CQVOD autem fequitur.Sed óê in ca vxore poteft maritus adulteriu vin.* ^'oare,qux vulgaris fucritiquis G vidua effet,irapune in earn ftuprum comgt; ®îfteretur.Accurûus vulgarem pro peruulgata SC proftituta paffim perpe* rsm intellexit,SC in antinomia diiïóluenda defultoria grauitate 2€ confiant ^® yltur more fuo.Ego vulgarem plebeiam inteUigo qux matriffamomen Oüfinet.Lex autem Quæ adulterium,quæ lex eft Gonftanunij de ea feemina lanxitj^uaj cumfoeditate miniftcrii matriffamomen retinerc no poteft.Huic fenfui aftipulatur Traquilli hæc verba in Tyb.Matronas proftratç pudici* ’’5^ibus accufator publicus deeffet,vtpropinqui maioru more de comuni fentetia coerceret,au(ftor fuic.Et inferius.FœminçQ'nqt^famofç vt ad cuita das legû peenas iure ac dignitate matronali exoluerécur,lenociniu profitera çœperutiK ex iuuétute vtriufep ordinis ^fligatiffimus quifq5,quo minus in opera feenæ arençqj edéda fenatufcof.tcncrécur, famofam iudicii nota fpóte iubibac,eos eafep omneis ne refugiu in tali fraude cuiq effet,exilio affecit.Ex cuius verbis inteUigimus mulieres quatuuis ^flitutç pudicitiç lege tarne te wnifinoduignominia notary nomé amiferat matronatu matruqj familiar, *

-ocr page 36-

ÂNNOTAT.RELIQVÆ

CIN codé tradatu ad lege lul.de adul.cap.Si markus.legi's luliæ dcadul terds capke fepnmo ira cauetur.Nequis inter reos référât eu qui tûc fine de/ tradione reip.aberit.ôC paulo inferius.Neceffario dicitur fine detradioe. Le gédû qui tûc fine detredatioe rcip.caufa abentietiâ fî omnia refragétur exé Detredarc. plaria.bft autem detredare, vitare,fugitare,auerfari,reftifare.Tacitus libro vicefîmo.Ncc Sequani detredare certamen.Fortuna meÜoribus affuit: fufî Lingones.£4gt;u7c^aXouv.QuintiIianus in fecudo.Khetorice afficia fua no dette dct,nec occupari gaudeat pertinente ad fe laborê:quæ dura operæ cedit, iâ pene poffeffione depulfa eft.Arria.infra de re militari.Grauius auté dclidû eft, detredare munus militiæjq appetere.£$s «va^ww^ 'rfw 051 ^aniaç AliajYiwz. Sine detredatione igitur is abefle dicitur,qui occafionem non quçûcric eau fa: didionis euitandæ.o ^h «^rJ^/xiSp «/'KKJ'mus £V0wu vel J'iaJ'ua'fus x«f‘p*

CQV OD autem fequitur: Q^ fî quis præfens fît, vice tarnen abfentis hagt; beatur:vtputa qui in vigilibus vel vrbanis caftris militât : de caftris prxtogt; Prxtoriini. j-fanis intelligendum,inquibusprætonani milites ftatiua fua habebant,SC femper principibus præfto erant. n a cohorte prætoria originem habucrût: de qua nos alibi diximus.Tranq.in Galba.Germanorum cohortem aCxfa ribus olim ad euftodiam corporis inftitutam düToluittac fine commodore* mifit in patriam.Hçc Si cadra prætoria appellantur a Capitolino.

ClN lege, quod ait lex: cum nlia adulterum deprçhenderit : non occifum videtur.Vidi librum antiquü,in quo ociofum fcriptum fucrat,fedlituracó* foffumjóC pro co verbo occifum afcriptum, errore ledoris atqj ignorantia. Non eft ociofumQnquit Vlpianus)id eft,vt græci dicüt,oÜK affop fâ, quod ait,Cû filia adulterum depræhenderit.id eft,non de nihilo adieda funt hxc verba,non ab rc,non temere, wx nx», ouJï tvxôvtwç. habent enim certam figm* ficationem SC animaduertendam.non enim aliter interficere patri cocedimt adulter urn,nifi in ipfa turpitudine deprçhenfum. Labeo quoq; Q'nquiQica probat,Si Pompo.fcribit in ipfis rebus veneris depræhenfum occidi. Et hoc eft quod Solon 0i Draco dicunt.Exiftimo hæc verba græca in area qi4S fcgt; quitur fcribendaiafOçoi, v^ aj^jais äx^vX-Um primum deprçhenfi dicuntut, qui Deprfhefus. effugere nequeunt vcl vitare cum maxime cupiac, aut e re incommode nata fe explicate ôi fubduccre. Quint.in.xii. Iraq; reperias quofdam in difputangt; do mire callidos :cum vero ab ilia cauillatione difcenerint,non magis fuffi* cere in aliquo grauiore adu,q parua quædâ animalia qua: in anguftiis mo^ bilia,in campo deprçhenduntur.àîFfoewTcu, vel in â/xh^wiW xaïamp;nm. hoc eft nullum in fe aut in alio præûdium reperiunt: omni confilio,omniq; ope de? fcda funt.Idem lib.decimo.Scribendum quotics licebit.Si id non dabiture cogitandum.abvtroqpexclufi debent tarnen vincerc : vt neqj deprxhenfus orator,neep litigator deftitutus eife vidcatur.Deprçhenfum dicit oratorera T^p c/^ o^x^wias a5)“fotwTot, Kod a'Tr^o^acrls'us æiaxEi/^op î qui eovftp ad infantiatn redadus eft, vt iam nihil caufificari poftit quo minus caufa cadat.Sic Cut/ tins de Alexandro in anguftiis hçrente.Tune hçûtabat deprehenfa félicitas: nee aliud remedium erat q reuerti qua vencrat. ç^î^^tî® -wam î^ ü^N/^'x 1(3^. «Avdc'«n» Depræhenfus adulter eft qui co redadus eft, vt nee fugere necinfi*

-ocr page 37-

IN PANDECTAS-


FO.XV.


cîânpoffit.At is demu eiufmodi eft,qui in fe ipa venerea cofreptus eft aut muentusjquem grçci «Aovto, Uj '?^ ^(f^Ma^ dicunt,ideft m Venere deprç henfmn autm te venerea.Q uare Accurfius Ôê qui eins audlorftate addueftz funtan horuni verbo^çz intelligentia falJï,aIios enam fefellefuntad quod ex verbis legis oftédam,quç apud Ludanu m Eunu.legimus» Atqux 0'nquit) indices,ifte Içuibus mails à voce fœminea cçteraq^ eunuchi fimilîs,fî vefti bus fuis exuatur,magnopere vobis virilis apparebitmifi u mentiuntur qui cum aiunt deprçhenfum m adulterio, vt mquit legum tabula,pudenda m pudendis habentem.quod Lucianus dixitîwç 5 afap cfHo'ipjaj^f« w a^^foiq 'éxovla» Leges ante Solonis ^ov«ç Si Kv^samp;'i appellatas,nemo ignorât qui Plutarchü ni Solone legerit,ôi græcos oratores.Q^ autem Ta ««fjotPJtnocjid eft res ve/ nerea,non Cgnificet antecedentia concubitum,coUoquia,bafîa, contreda** riones lafciuas,3C locû conftitutum,vt Accurfius ex Cicerone cenfuitiverba Ariftotebs oftenduntîqm libro fepti.de animalibus, de pueris loquens qui bircire dicûtur circa pubertatem,ÔC de puellis quu menfes habere incipiût, 1^3itiquic.Tum enim maxima euftodia indigentîcu prçcipue incitentur ad experientiam rerum veneris.^aXis-ct, rt Sj/x^tn ti^^ tIm ^^ «(ffo^KriMp ji^yo^ip» Idc# Quæ autem immodiex funt in vfu rerû venerearumteg fi fçpius pepercrint poftea fedantur facilius 06 caftigantur.Cicero in Topicis • Ante rem enini ^'içnintur quç talia funttapparatus, colloquia, locus,conftitutum, commue cnftireautem,pedum crepitus, ftrepitus homuium,corporum vmbras,ÔC fîgt; ^wdeiufmodnôi poft rem,pallor,titubatio, 8C fiqua figna conturbationis! 8^coiifcientiæ,cxtera^ qua: fufpicionem fadi poffunt moucre *Ex lus ver/ ^ apparet aliud effe rem veneream. Si aliud antecedentia confequentiaqj veneris. Adde quod Vlpianus hic dixit, ita demum hanc poteftatem patri coînpetere,fi in ipfa turpitudine filiam deprçhendat « Ôi in lege cap.v.dixic in vxore fua depræhenfum.Turpitudo enim eft quod tabula legum obfcce na in obfcœnis habere dixit.

([IN cap.Si poftulauerit.Si poftulauerit aceufator vt quçftio habeatur de Iwuo adulterii aceufatoïfiue adeffe voluerit,fiue intereffe noluerit,iubêt itt ^ices eum feruum xftimari.Accurfius fic legittSC ablatiuu abfolutum effe cenfet.ego aceufati legendu effe puto:hoc eft ferm qui adulterii perpetrati tempore in familia rei fuit,ói poftca in alicmus abus dominiu tranfiit t cui ptecii xftimatio dari iubetur.Si deeffe vna didtio videturt vt fit italocus re lbtuendus:Siue adeffe dominus volueric.Moris autem fuit apud antiques: vtquiferuu ad teftimonium ferendu pofceret,is precii ferm fideiuffores da tet,incaufatum ciuili turn capitaUridt^ lege Athenienfium,vt ex Demoft# uquetin oratione qua: inferibitur -^aT^a^H tisó; hwtcuvotp t appellaturq^ ç^J/ ’‘^«'ßiqUX eft c/^oUTHi/iÇ ^ ^£jgt;a-z5-ûV7iop £15 Êa(ÿvop 074 J'ixa^oivWj'Tt^à Atapttffîc«/ tw 'n^a^ ?Att7i)§.Qm autem feruum ad quæftionem expofcebat,non alias æftimatio/ ^j’^ätjqh caufa caderet.Quare fïdeiuffor intercedebat inter aétoré SC teu.^q id Demofthenes poftulationê aduerfaffi depeUendo ait iniquu effe# «va^ivisfTxa ^ot 'Ji^oxÂKo'ip ^i.aKj«p,à^iwp cv cpKc'ip ôik£tüjigt; TauT« e'ujuetePtveit ,^lt;rcti'i^îlt;ô'cn# ([Quod autem infra dicitur in eodem cap. Intcrrogandiq^ facultas datuf

-ocr page 38-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Mos prifcus in tdhbus î terrogâdis.

Duo AugUi ftt primum

Diui fratres

patromsad ex moreprifco eft.quod Bartolus perperam intellexit.K ^eufa tores enfm Ôê patrom SC fuos SC aduerfaru teftes palam interrogabant î îd quod turn ex Ciceroni's oratiombus multi's l'n loci's,tum ex QuintiKano fa elle eflmtelligeretqiu libro quinto fie ait. Reh'quæ mterrogandi funt pargt; tes;qua m rc primû eft noffe teftem.nam timidus terren'.ftultus dôd'pijira^ cudus conci'tari,ambiti'ofus inflari poteft.Prudens veto SC conftans,vel tâ^ mimicus SC permeax dimittendus ftati'm;vel non mterrogati'one,fed breu» înterlocutione patrom refutandus eftîaut alîquo fi conti'nget vrbane dido refn'gerandusJdé paulo poft. Patronus quoq^ altius SC vnde nihil fufpedb (ît,repetita percundatione priora fequentibus applicâdo,co fæpe perduat hommes ,vt inuitis quod profit cxtorqueat.Idem de interrogatione aceufa^ toris.At fi nefeierit aftor qd propofiti teftis attulerit;paulatim SC(^vC did-' tur^pedententim interrogado experietur animu eius;SC ad id refpófum qd eliciendum erit,per gradus ducet. Cice.pro Flacco. Vbi eft igitur iHa laus oratoris,quæ vel in aceufatore antea vel in patrono fpedari folebat ( bene teftem interrogauit,callide accefrit,reprçhendit,quo voluit adduxit,conui cit,eü elinguem reddidit.Ex hoc more emanaufe id quod dicitur in lege Si qn.cod,de teftibus.quo in loco Accurfius taq in luto addubitationis hefo* |B;IN cap.Si adulterium.Imperatores,Marcus SC Antoninus, SC Common dus filins .Accurfius ignorantia hiftorie nulli hodie non cognitx,hoc inlo co pueriliter addubitanit.Quare adnotädum duximus Marcum Antoninu qui ab inftituto vitç philofophus diftus eft,fucceflïfte Antonino Pio Augu fto.Hadrianus enim princeps Ro.cu idoneum fibi imperii fuccefloréque^ reret,ea lege Antoninu qm' poftea Pius diftus eft,adoptauit,vt ipfe Antoni nus Mareü Anniu amitç fuç filium adoptaret.qui Marcus adoptionis lurc Aurelius vocari cœpit.hic Fauftinam duxit vxorem,quç ab impudicitiain famiam cotraxit.ex qua Commodum filium fufcepit;vt aliqui opinati funt adulterioquçfitum.Verû M.philofophus eius pater vir optimus, poft mor tem Antonini Pii,qui hoc ipfo in loco diuus Pius dicitur,ad imperium iugt; bente fenatu aflumptus eft;id quod ipfe minime affeftauerat. Auguftuftp fadhis nouo exeplo fratrem fuum eófortem imperii fibi efte voluit SC iuihtï Luciült;p Verum Comodum en appeUandu cenfuit,Cæfaremqî dixie SC Au^ guftum.tult;^primu R.o.imperium duos Auguftos pari j^teftate ccep^ha bere.Ipfe etiam Marcus Antoninu fe vocare cœpit,quafî diui Pii filium; ha tréqj fuu Commodum prçter nomina fupradifta Seuerum etia nominadu cenfuit SC Antoninü:videlicet eum inteUigi filiu fuu volens:qm tarnen Ion^ ge alienus ab eo moribus SC vitç inftituto poftea fuit. Hi cum velut gcmi^ ni ah'quâdiu imperaffent,Lucio Vero Cómodo morte fublato Marcus phi lofophus folus in imperio fuittfih'ûtp Comodum imperii fucceftorem religt; quit cum omni vitæ fœditate,tum vero gladiatura SC crudelitate infamem SC probrofum. Gemini igitur Augufti fçpe in libris huius ftudn,diuifragt; tres,interdu Seuerus SC Antoninus,interdû Marcus SC Antoninus appeUa tur;vt hoc in loco.in quo ipfo Comodus pro filio Marci intelligitur ; alibi pro Lucio Seuero.Diui autem dicutur,quia inter diuos relati funt;qui ho

-ocr page 39-

IN PANDECTAS. quot;OW; ‘ FO.XVI.

jös apotheofis appêllabatûnquç quo ritu fierct,Herodîanüsîibroqüarto bftoriæ fuæ retulit,quam exorfus èft a Commodo» p«odx = i gt;nbsp;okD ÇJN tradatu de vi publica,cap.Qraeœtu conuerfo,turba»feditiqn^iricen “ufecerit.Tametfi Accurfius fie légat,tn legédû céfeo, qui ccetu,cocurfu,* ^tba.Sic in cap.Qui dolo malo.Ité qui cû telo dolo malo in continet! füegt; ^^;^go in couctu:vt Accurfius ipfe fufpicatus^.Eft aûc couêtus concilia

côfiliû a multis agitatur.Sallùft.Primo couetu que âb regib? fadu fugt; Ûjnuc ntu# P^inemorauim^.Cicero in Ver. Gôuétûmaidmû dè couiuio dixit-ià' VéfZ

.■U3lM

f negociatoçi multitudine,qui negociadi caufa aliquo côueniûc tan-* 5^conciliabulum,non Vt illic fintincolæ;vt hodie Lugduni fit nundinâZ

gratia. Apud Plinium Iib.tertio,c5uentus legimus pro iis quos dies ma Sjios nofiri vocantîK verbû couenire codem pertmens.Carthaginern,{nqt, Conuenfre, ‘^oneniutpopuli.lx.id eft iura Carthagine petunt.qd nunc refortiri dicimP ^emaculo vocabulo non temere prolato:eft em a confuetudine grçcoç^,quî J*»:wp æikas dicunt.ôL Romani fortes iudicioru dicebant,vt Virgi.in.Vi.SC mnenaan faty.xüi.vbi vmçPrçtoriç meminit. lllud vero ndiculû effedf

p xubul n. n

.■ r-kl

^^reiiijq? Accurfius in cap.Lege Iulia,oratorutn nomme dolores artiu ingt; ^^^^gi voluit,qm a grçcis Rhetorici vocantunmfi hæc ignorantia animad ^^one feria pon? atq? adnotatióe q nïu digna elTettvi'delicet vt qtd comt ^^’^ aut affeclam pr^ceptons pulfalTe dicetör js de vi publica continuo te ^^^fur.Sût igitur oratores hoc in loco iidem qui legati:yt apud Verg-tki. oratoref» ’ böK]^ oratores aderant ex vrbe latina Vclati ramis oleçîvema^ rogantes« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. biuus.Theü oratores cum infulis’ $4 velamêtis ad Romanos mifcrut. quö ^ocabulo cos legatos proprie fignificari cenfeo,qui deprecabundi veniuntt ' ’^®ittfi T^eo-eeis apud grçcos,vnde hoc latinum per imitationem dudu mihï ^‘^Wjegati dicantur omnis generis ,etiam legati in exercitu.

CAD legem Corneham de Sicariis.cap.pri. Qui ve cü magiftrattis citée publicove iudicio prceflet,opcram dediftet quo quis falfum indicium pro** fiteretur,utquis innocens cóueniretur. Sic Accurfius legic SC omnia habet '^^^1^ plan'a que videre mihi contigit.Sed nihilofecius legendu omninoto* leo indicium non iudiciû,SC circûueniretur , Nam prêterq q? abfurdum eft pfofiteri iudiciû a lurifconfulto eite didhim pro eo quod eft fententiam ^ ferre,vt Accurfius intellexit:tum véro fequentia verba nó cohçrcnt,vt quis rndidSprofl innocens conueniretur.Eft autem profiteri indiciü,vltro fefe confortefqj cri terf. minis deferre.id quod Cicero indicium fibi poftulare dixit Ï Diuina.vt nos ^*?‘“«quot;L g fupcriiis oftendimus.Sic idem Cice.operam profiteri ÔC potentiam dixitin nbsp;nbsp;P° “ ‘^

VerremQm' fequcftres aut interpretes corrupendi iudicii folent eite: quiqj ( ad hanc rem potentiam fuam aut impudétiam profeiti funt.id eft vltro*ob tuIemntïUo'^iAowTO.Vt autem circûueniretur legendum cenfeam, audlori** täte Ciceronis adducor,præterq etiam q, conueniretur hoc loco non conlt;* grmt.Is igitur in oratione pro Cluen. Hanc ipfam lege Q'nquit^ ne quis ÏÏ‘^^®P^^cocifcuueniretur,C.Graccliustulit.Idcm.MuKerR.omam;P , neifcimreum magno comitatu SC pecunia:qüo facilius circuuenire iudicio ^So?***^ capius atq opprimcre filium poftet,ÔC fie identidem.Hæc autem lex Cor»*

-ocr page 40-

•f/Z/ïî


ANNOTAT/RBLIQVÆ


nçUajdîdfUf^îiôIiUciô SyUa.Cornebç lata cft.prius.-tn ^éproma à'da a Caio Graccho,g primus éa tulft.vt am^h^r eft idé Cicero. Et rurfus m Brugt; tOflfoorate pt^mç^té diecdi elfe negaidïTerScnbefe auté foli'tû orationcs ghus îniudicus vterétur.fed'cu ex eo,ga quafî committeret cotra lcgé,quo ejms judicio ç]rçHuem're^,ffepeipfeïniudiciû vocaretunoradoes aliis defti dlïe fcribere.Q uib^verbis inteUigimus eade legé Athenis fuiffe ante leges Ôirœuétiire, Semprôma 54 Gorneli'a.Eft aut circûueflfre,mufdia coflata 04 fadiône oplt;* pdmere Cicerom ycr.QIndre a Céturipina ciuitate,cætenfqî ciuitadbus S/çili^ circûuemd atçp opprîmi dicisî'tua te Meflana circûuenit.hoceft em qâ.grçci Kaf«ffe«ria^flp dlCUtîVt Î)emoflh.^(i5 AtooJfaçlu.K«! /XH ■3^ïJ'flp’wiW«5 «v^ 3çw?r'’%jÿ alt;amp;8VR$ x«T.«yâlt;7'ta(Qsv7o«’ ù^ -^a^^ç âJ'ÎKW.80 Itldc •Tt^à EuSuXiiTiw*

4iHt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CUN eodem cap Qui ve magiftratus ludexve qfdoms fut capitale caufam

pecunia accepent,vt publica lege reus berct.His verbis Prætor vrbanus S gnifiçatur no is’çui iurifdi(fdo forte obtigerat,fed alter,vt ex oratione Cice Index qdio; iP^is »p Murena intelligimus qui ira perat iudiciis publicis,vt glides apud nis m thoJo nos vnus aut alter in curia cétenaria clalTi pfidét capital!,qua criminaleni *^P‘^^‘’ nbsp;nbsp;nbsp;ttolnvoeât,torneUa linguaveriiacula appellates.Is edâ qfîtor dicebat'.vt

audlqpefi Afconi9 in Prætura vrbana. Quçflio em flatus 54 coftitutio eau fx dicicur.Fab.bb.iii.Qnæflic'em in iudicialimateria dupliciter accipiéda eft, al ter o modo,quo dicimus multas.qftionestabeixcótrouerfiaiquo eda Q'ixdio, nbsp;nbsp;minores oes copledlimur.altero quo fignificamus fumma illâ in qua caufa

Quæfitor.' vertitur.ex qua nafcitur ftat^ao fadlu litian refte fadlu lit.Propterea faftd eft vt queftio ^p publico iudicio accipiat :Ô4 Quçfîtor is dicatur qui qlHoné habet,boç eft qui inquirédû curât de crimine,de eoqj iudiciû exercédu. Hic quçlitor fedebat ^tribunal!,Indicés aût in fubfelliisîomniaqj ferme in pc» teftate habebat.Cicero in Bruto. Iraq? intelligens dicédi exiftimator vider ofeitanté indicé,loquêté cû altero,nonnunq etia circulante,mittenté ad ho ras,Qua:fîtoré vt dimittat rogantem.inteUigit oratoréin ea caufanoadef fe,qui polfit animis iudicû orationem admoueretanq fidibus manu.Quæ** fitoré vocat Prætoré,in cuius erat poteftate foluere conciliû cû libuerat,ôC date veniâ abeundi coaétis iudicibus.q3 interdum indices tçdio affedipo ftulabant,horam non expédiantes.Idé ^ Murcna,Cogédi indicés imutbre^ tinédi contra voluntaté. Et Philippica.v. Quaçro igitur fi Lyfiades citatus quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non refp^ndcrit,excufetur Areopagites efte,nec debere codé tempore Ro/

mæ 04 À then is res indicarei' accipiet ne exenfationem is qui quæftioni prp* er it ft dem in V atinium.Q uæro ex te Vatini,num quis in bac ciuitare poft Vrbem coditam Trib.plebis appellant,ne caufam diceretfnum quis reus in tribunal fui Quælîtoris afcenderit,eumqj vi deturbarit, fubfellia (HifF parit,vrnas deleuerit ( Ad banc autem fîmilitudinem Qnquit Afeonius) J Vïrgilius Minoem indicem apud inferos, tanq prætor fît return capital irg. ocus j,^^ ^ Quæfîtorem appellat. dat ei fortitionem , vbi vrnam nominat;dac ei eledHonem iudicum , enm .dicit, Conciliumqp vocat. dat cognitioncm ' ; facinorum,cü dicit,Vitafqp 04 crimina difcit. Verba Virgilü hec funt.Nec vero hæ fîne forte datæ fine indicé fedes : Quæfîtor Minos vrnam mower.

-ocr page 41-

IN PANDECTAS.

FO.zYVlL

nie filentum Concihumq^ vocar,vitafq; SC cnmma di'fcic.Per fyncopen etigt; am quxftor dicitur.Cicero in Cadlf » lam hoc nemfni. dubium eft î qui reo cuftodiam,quærtori gratuladonem, indici premium decremt : quid de to* ta re Si caufa ludicant. quitus verbis quæftorem coniuradoms feie vocat ob decrecam fibi Confuli a Senatu quæftionem» Quærere em'm ÔC quægt; Querere âf ftionem habere, quod ÔC inquirere dicitur, îd eft quod informare vulgo a fnquirerc. noftn'sappellatur. VnderemrequæGtamdi'cebant,cumad vindidam.cri^ quintal oiUMs aliquid ftatuebatur de rei's , aut vc ad tormenta ferucrum iretur pro engine compericndo.vc ipfe pro Clucnc.QuIdCRomæ quælicuni de iftis boim'm'bus non eratî' fta ne tandem mu lier îam non morho, fed fcelere fugt; riofa: cum quæftionem habuiftet Romæ, cum de honeftilfimorum viro* turn fcntentia conftitutum eftet, fads quæfîtum vider! t eadem de re trient do poft m filü caput quæftionem habere conata cftf id eft non repetendos file fer nos ad quæftionem. Plinius ad Arrianum libro fecundo. Refpondit Pronto Catius:deprecatüfq5 eft ne quid vitra repetundarum legem quære.* tecur: omniaq^ adîionisfuæ vêla vir mouendarum lachrymarum peridffi* mns,quodam velut vento miferadonis impleuit. magna contentio, magni Vtrinq; elamorcs î aliis cognidonem Senatus lege conclufam, aliis libe/ rarn folutamq; diccntibus:quantûqj admiGHec reus , tantum effe vindican* dum.Quærere hoc in loco pro indicium cxercere, Plinius accepit : ÔC quod dut conclufam Senatus ƒ ognidonem, hune habet inteUedum, aftridam * vno iudicio Repetundarum : quia ab inido Senatufeonf. fadum fuerat in «m fententiam,vc de Prifco reo lege repetundarum quçftio haberetuncum tarnenPrifcusimmanitatecriminummaiorempœnam meritus eftet.non beebat autem hominem delatum pluribus legibus reum fieri apud Prælt;* totem SC indices t fed Senatus legibus erat folutus, vc audor eft Qulndl. Paulus fupra de aceufationibus * Senatus cenfuit ne quis ob idem crimen pluribus legibus reus fieret t-wî T»^ au75 ■n5-apavO(W.H(«.«2 ^ï^^axwi; xjktJ^oa* Perte quæftionem, eft vindicandum facinus iudicibus præbere ÔC mandat p^rre qu*i re:vel podus ad Senatum referre,vt de vindicando fcelere extra ordinem ftionem. Senatufeonf. fiat, ÔC in indicium res deducatur. Cicero pro Milone.Non' fuit ea caufa indices,non fuit,cur fibi cenferet Pompcius quæftionem feren/ dam. Idem. De hoc igitur latum eft vt quæreretur. id eft vt iudicium exgt; creeretur . nç z^Icnp to Sc^ïwiAa, KóJasóïn» Conftituere quæftionem, eft decer/ Quçftio ran vt vindicetur. Idem in eadem. Hanc vero quçftionem ! etfi non eft ini? ®‘*“*’‘.

lt;3ua.nunq tarnen Senatus conftituendam putauit. erant enim léges', erant qu^ftiones vel de cæde, vel de vi. nee tantum moerorem Senatui mors P. ' Clodii afferebat, vt noua quæftio conftitueretur. Sic Demofthe. pro Cte** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Gphonte. ùa-t VÓ/J-OI 7^1 -syaVTOp ^^9^ ^/xosjicü fwd «Twvsç HQi'] xçïo'eiç ■anxj« pSX' T^a, Ëx^o-ca T« uSMi/uo,. Senatus (^inquit Cicero^ cenfuerat vt de cæde Clodii ordinario Iudicio quæreretur ,non vt extra ordinem quæftio decer/ tieretur.Tumautemquodlibet publicum,iudicium certamSC peculiarern formulam habebat iudicil Si quæftlonis. qui mos fublatus eft, vt audor

C

-ocr page 42-

ANNOTATIONES RELIQVÆ ’

Dux tabulae eft idem Paulus îu capîte Ordo,fupra de pubUds luchcus« OKm cti'am duas ÄS»^^ tantum tabula dabantur a Prætore ludfcibus, m quibus fcntentiam fuam fenberentjaut em'm ream plane abfolucre, aut plane damnarc oponebar« Propcerea Tranquil. in Augu.ita inquic. Cum de falfo teftamenco ageren tur, omnefqj Senatores lege Cornelia tenerentur: non tantum duastabu^ las damnatonam Si abfolutoriam fimul cognofeentibus dedit : fed tergt; tiam quoq^, qua ignofeeretur ns quos fraude ad figuandum , aut errore in/ dxclos conftitiffet. Sic grxei : rWn o'œ^ïjô'w 4-wlt;î’3p Ks^j 'riih Kveu^avo'w 1^^^ Jamp;wojj. Neqj veto eadem lege omnes ordines tenebantur : vt Tranquil, hoc loco fignificat, Si ex Cicerone planum fit in Oratione pro Clucntio. Nam lege Cornelia de Sicarns, Senatores tantum tenebantur, duntaxat quod ad caput illud pertinet quod fuperius expoluimus : Si quis coiflet quo quis innocens iudicio circumueniretur. Verba Ciccronishæc funt.Neqrme lila oratio commoueret, tp ait Accius indignum effe facinus, fi Senator iudicio quenq circumueniret, legibus eum teneri: fieques Rom.idem feco rit, non teneri. Si reliqua qux illc late profequitur in eadem fententiam** vt illud. Atqj vt omittam ^ inquit ) leges alias omnes quibus nos tene* mur, cxteri autem funt ordincs liberati : banc ipfam Icgcm, ne quisiudigt; Oir olim amp;nbsp;^‘^ circumueniretur, C. Gracchus tulit: earn legem pro plebe, non in ple* quoniodoiu bem tulic. ludicia autem publica Si reorum aceufationes inftitutæ fucrant dim publica oijm iuuenibus ad cloquentix ftudium exercendis, Si ad animorum egfO giam contentionem ï vt quemadmodum generofi canes naturae inftindu vifas feras ftatim adoriuntur: fic etiam iuuenes nobiles Romx in eines im* probosimpctumcgregiumconciperent, populo^ Romano fpecimen hac ratione ingeniorum fuorum prasberent * Audor Plutarchus in LucuUo. Quxltionem habere a Græcis «/^s7â^«p w '7isS7^icc, dicitur. Quod ad ver^ RégusBrere. burn rem querere Cicero dixit in Verrem adione tertia. Nondubitabat (^ inquit ) Minutius qui Sopatrum defendebat, quin ifte quoniam confia lium dimififtet, illo die rem illam quxfiturus non effet ; cum repente iuZ betur dicerc. idem pro Cecinna. Quum ego vehementius contenderem ,cïlt;* uitatem adimi non potuiffe, Decemuiri prima adionc non iudicaucrunt : poftea re quxfita Si deliberata facramentum noftrum iuftum iudicaue/ runt. In vtroqj loco rem quxrere Cicero pro cognofcere dixit SC expended rc controuerfiam. Decemere quæftionem eft ftacuere, vt quxratur de cii«* ^^^HOT. ïïï’tïCjVt in reos animaduertatur.Poftulare quxftionem eius eft quiiniunam Populate q* fibifadam queritur aut alteri, quam vindicate ad eum pertineat. Cicero ^^®‘®‘ pro Milone. Num qux rogatio lacaC'num quæ noua quæftio décréta efti idem ♦ Decernebat Senatus , vt veteribus legibus tantummodo extra orgt; dinem quxreretur. Liuius libro fecundo abVrbe. Senatus tumulcuofe vo* catus tumultuofius confulitur: quæftionem poftulantibus iis qui pulfau fucrant : decernente ferociffimo quoq^.non fententiis magis q clamore SC ftrepitu. tandem cum iræ refediffent, ordine confuli cœpit. Hodie a iuriP perius hoc verbum aliter vfurpatur, ficut Si alia permute«) « quorum lo*

-ocr page 43-

IN PANDECTAS.


FO-XVIIL


qucndi confuetudo elegantiam prifci fermonis mtolcranda licenria foe ^ dauit atq^corrupit.cuius fndigmtatis reputatfo nos inter du longius pro** uelut, q fufcepti opens ratio expofccre videatur : tametfi quid magis ad rein pcrtinet,q iurifconfultorum verba interpretari,quibus verborum pro prietatis cognitionem antiqui tribuerunt i ludex quaeftionis igitur a luriP j^j^^^ ^^^ confulto didns eft Prætor qui quæftionibus præerat, id eft publicis iu ** ftionis. diciïs, iudicumq? decurias cogebat. Cicero in Prxtura vrbana » Eiufmodi fottitionem iudicum homo amcntiftimus fore putauit per fodalem fuum Quintum Curtium iudicem quæftionis.quem locum explanans Afcönius Jta inquit. Facile autem pro veris iudicibus improbi fuppohi potcrant,vo** lente indicé quæftionis. Et pro Cluentio idem Cicero. Cqndemnatus eft C.Iunius qui ei quæftioni premierat. Adde etiam fi placet,turn condemnalt;* fus eft cum eff;t iudex quæftionis. luuenalis hune iudicem,Prætorem ap/ pellat his verbis in decimatertia Satyra «Improba quis Gratia falla'cis Prêtons vicerit vrnam. Cicero pro Rabyrio * ludex fedebat i Prætor quærebat.

CN eodem Cap.Sed K fi claua pereufterit ï in quibufdam exemplari** Pus lcgimus clauiiquod magis probo. Nam claua ferrum non habet,mfi Tintoris clauorum capita habeat, Sed 6C fi claui vel claue pereufTerit, autciicuma in rixa t quis ferro pereufterit, tarnen non occidendi animo: l^uiendam eius poenam. Marrialis in decimo. Cueumam feeit Otacilius. cucuma.’ Rus diminutiuum eft cucumella, in cap • Si quando,fupra 11 ferüitus venlt;* CucmncHa* dicetür. vbi locum mendofum eiTe cenfeo, vt fortafte cincris cucumellas légendum fit.

ClN Cap.Inauditum . Inauditum filium pater occidere non poteftifed ac eufare eum apud præfedlum prxGdemve prouinciæ debet. AccurGus vt slibi fxpc,Gc hoe in loco diuinabundus,futilitate mira iudicii prçditum fu ifleftfe oftendit t quem fatis equidem ipfum admirari nequeo Bartölum viruin ingenii felicis SC folidi, enarrationum tam abfurdarum affeclam poftfetraxifte. vfqueadeo valuit prxiudicium audloritatis AccurGi in li? bronnn iuris interpretationc,vt ab eius opinione digitum vnum abfcedere vererentur eius pofteri : cum tarnen nihil ille penG habuGTe videatur, quo uimusvelut fanatico fetuoreinftindus ,quicquid in buccam venifTet, in commetitarios fuos referret. Ego inauditum filium hie inteUigo filium inauditus. «nmipïhoc eft reum iudicio non conuidum, ÔC indida caufa pattern inter ficerenonpofte.dequoverbofuperius fcripfimus.Seite autem oportet ^^^^^^ tantain fuifte prifcis in liberos poteftatem , vt pater deliberis ftatuere ci?^ tra ludicium poftet, etiam capitaliter.i'd quod exCiccronis Orationepto domofua inteUigere pólTumus t qui de Clodió loquens,qui fe in adoption nein plebeio homini dederat, cum ex genere patticiotum eftet i videlicet vteiTribunoplebis efTe licerettita inquit. Sed cum hoe iuris a maioribus proditum fit, vt nemo ciuis Roma-aut libertatem aut ciuitatem poifit a? nuttere, nifi Senatus audoritatefadum fît : quod tu ipfe potuifti in tua

C ii

gt;9

-ocr page 44-

ANN0TAT.REUQVÆ

Virilis aiad= ucrfio olim in vxores.

In manu clTc inarui.

caufa Hifccrc ï (^credo emm, g^ m illa adoptione legitime faéhïm eft rugt; hil,tarnen te effe interrogatum,auólof ne effes vt m te P.Fonteius vkæ ncgt; cifqj poteftatem haberet vt m filioQ quæro,fi aut negaffes aut tacui'ffcs, fi tarnen id.XXX. curiæ nifliffent, num id luffum cflet ratum f certe non. QmditaC'qma fus a mafonb? noftris ita comparatu eft,vt ciuis Romanus Iibertatem nemo pofTet mm'tus amfttere. Quitus verbis planum fit,qui in adoptioncm fe olim dabant, eos Hbertatem amittere : quia i'us patri« poz teflatis hoc ferebat, vt vitæ necifq^ poteftas m fihum effet patri afcïtitio.' Propterea concepti's verbis u qui fe in adoptioncm dabant, i'nterrogabangt; tur ^ Cuius moris inftar quoddam obferuatur m u’s hommibus hodie qui cœnobus confecranturn'pfi em'm quafîin adoptioncm tranfeunt, SC m po** teftatem Cœnobiarchæ fe mancipat ji cui confequens eft,vt qui m adoptio nem fefe dediffenc,u maxima capitis diminutione afficerentur. Quarc non de nihilo eft quod a luftiniano in Inftitutionibus dicitur,in tralt;ftatu de pagt; tria poteftate.se per hæc facilius fententia legis vltimæ percipitur î in cr3gt; lt;ftatu patriæ poteftatis cod. Valerius libro quinto. Bruti æmulatus exemgt; plum Caffius,filium,qui Tribunus plçb.Agrariam legem primus tulerat, poftq illam poteftatem depofuit, adhibito propinquorum St amicorum confilio,affe(ftati regni crimine domi damnauit,verberibufq; affedum nelt;* can iuffit. Huius etiam Spurn Caffii meminit Liuius libro fecundo ab Vrbe-Hunc morem poftea fublatum,ex verbis Vlpiani hoc loco intelligi inusmec mirum cum etiam coercita fit dominorum poteftas in mancipia. Quin SC idem iuris olim Gallis fuiffe, Cæfar in fexto commentario audor eft.Viri0nquic gt;in vxores,ficuti in liberos,vitç necifep poteftatem habent. SC cum paterfamilias honefto loco natus deceffitteius propinqui coueniut: SC de morte,fi res in fufpicioncm venir,de vxoribus feruilem in modu quxgt; ftionem habent.Eundem etiam morem olim Romæ fuiffe, in vxores inteM dum vt manti animaduertcrentiLiuius inteUigendum nobis reliquit libro nono de hello Maced.quo in loco deproditis Bacchanalibus loquitur,iudi cioq; Senatus damnatis.Plures 0nquit^damnati q in vincula coiedi funtt magna vis in vtraqj caufa virorum mulierumcß fuit. Mulieres danatas coz gnatis,aut in quorum manu effcnt,tradebant,vt ipfi in priuato animaduer terent in eas.Si nemo erat fupplicii exador,in publico animaduertebatur. Adnotauimus alibimonnuUa eiufmodi matrimonia fuiffe, vt vxores in ma num ac mancipium maritorum tranfirent.Quare Liuiano telbmonio mu/ liercs quæ in manum virorum conuenerant, mantis ad fupplicium fumen dum fenatus decreto traditæ funt.

Eruca.

CiN cap.fequenri.Aconitum:Pituocarpas. Nemo hodie dodorum ignoz rat Pityocampas legedum,vel more antique PituoSampas,aut bupreftm. Plinius libro vigefimotertio de Sapa loquens. Vfus eius contra cantban/ das,bupreftim,pinorum erucas,quas pityocampas vocant,Salamädras, SC contra mordentia venenata.de quibus Diofcorid.libro fecundo,x(w3açîæ©' wiTvoKîVATTxç} » ç'«?i«^«vJ'jas»ü J2»»7i5)»«««§, dixit ♦ Etuca infcdum eft viUofum.

-ocr page 45-

IN PANDECTAS.

FO.XIXi

^Jod hirfutam Columel.appellat. In hortis pafEm videtur, arborum folia Wedens.Campe hæc græci's a flexu didla eft : quia m arcum arrependo cut'* iJ3Cur.De buprefti Plinius in trigeGmo.Bupreftis animal eft rarum in Ita* BuprelHs» ^’’•fitnillimum fcarabeo longipedi. falbe inter hærbas bouem maxime: vndeetiam nomen inuenit : deuoratumq^ tadlo felle ita inflammat vt rum«* p3t.-5;o:pct''n^Ho’M Tai’ ^ovq. Paulus Ægineta libro quinto, venenatorum domina ex Diofcoride(^vt opinor^ ad verbum recentens t Noxia Qnquit) J* anitnabbus hæc funt : cantharis, bupreftis, falamandra, pityocampe, ''pus marinus,rubeta, quæ 6£ rana paluftris muta dicitur, irudines vora* f2«Cicuta veto ab eodem inter femina venenata adnumeratur. Mandra* S°’’3c genere liquamentorum eft vel fuccorum, quæ ille ôw{oy*«cTa, vocat. Aconitum in gencre radicum ponitur. Hæc etiam omnia a Diofcoride tra* 'faneur libro fexto.qui noxia medicamenta in libris fuis adiecifte ait, duas yg^gg^jg 3ot trois ob caufas. Partim enimeorumnaturam vimq^ maleflcam nouiffe medicamét^ conducibile ideo exiftimabat,vt contra ca vencna remedia homini in prom* peffent, ante exquifita ÔC comparata. partim vt qui vencna fumpfiflent quot;ajprudenter : ex aftedione ægrotatfonum depræhendere indicia cuiufq^ lisufti veneni poffent gt;nbsp;congruaq? fubinde fibi remedia adhibere : cum co ^0^ q? ii qui his venenis pro morborum remedns vti infticuerunt, aliis ’wedicinis contemperatis, cautius SC falutarius vti potcrunt j cum eorum ’’îturam virefq; perdidicerint. Id quod eopertinet, quod lex Cornelia de Venenis ftatuit. quum enim ob caufam proxime didam, pigmentariis 60 ^edicamentariis liceat publice hæc habere vçnalia ad vfum falutarem : ta*

ficui temcre dederint 60 inconfulte, in fraudem ipG capitalem inci* diiM. Leois autem verbis non tenebantur qui philtra dabant, id eft arna* wna pocula : vt hic dicitur : nec qui oxytoca, id eft partus adiuuantia : aut OxytocaJ ^^Tegona 60 thclygona ad marcs feeminafep concipiendas. fed tarnen ex* Arregona.’ ïfaordinempuniebantur,fieuentunoxiaeranttvthic dicitur.fæpe enim Thelygon* ‘tinoxam vertunt, quæ ita porriguntur. Phthoria funt 60ccbolia ad par* pg^gopi^ tus abîgendosîVt infra, in cap. Si muliebrem. Atocia ad feecunditatem Atocia. JJiWbendam 60 fupprimendam excogitata fuerunt. Verum quod fequitur, E*:jdquodluftramenticaufa dederit cantharidas , non congruit conftru* ftlotu : vt vel is qui legendum fit, vel verba efle tranfpofita fufpicandum, ^3occ^niodoreponendum tMandragoram,cantharidas,60 id quidem la* Q^jj^gg^ firamenti caufa dederit. Plinius libro vigefimonono.Cantharides Q'nquiQ obieftx funt Catoni Vticenfi,ceu venenum vendidiffee in audtione re* g‘3,quoniam eas fefter.fexaginta addixerat. de bonis Cyprii regis loquens, cuius Plutarchus meminit in Catone.Cæterum de cantharidibus PliniuS 60 Piofco. fatis muita vt medicis vtilibus meminerunt : nufq luftrationis per eas fadx mentio eft apud eos.quare fufpicor locum efle mendofum. In can* tharidibusQ'nquitPli.^magna quæftioîquoniâ ipfç venenu funt potæ cum cruciatu vcfîcæ maximo.Cic.Papyrio fcribens,pro venenata potione pofuit. Caius Qnquit) Carbo,acculante Lucio Craflb, cantharidas fumpfifle dici*

G ni

-ocr page 46-

ANNOTAT.RELIQVÆ

tur. Idem Plinius» Vis earum adurere corpus : cruftas obducere » caJem pityocampis m pi'cea nafcendbus leadem buprcfti'.cfficaci'flîmæ ornucs ad lepras lïchenafq; dicuntur. vt fortaffe incruftamenti legendum fufpicari / quifpiam poHit » vel fortaffe pro vocealiqua græca hoc vocabulum fubgt; iedum eft : vc ex Diofcoride m præfatione fexti. ii 2$ IakcSo-öu 'nlt;^^sWlt;§^gt; ïdeft exulcerare volens « nbsp;Luftrare inter aha hoc quoqj Ggmficat,quod

Lullrarc. Jf^gua vernacula chermare vocat : græce 3^sA7f(p dicitur. quod verbum fi hic rede Icgicur, mteUigendum eft de u's qui ad maleficium vendide * runt.

lt;[IN eodem cap.Et quinaufragium fuppreflerit tquive Talfa iudicia con* feffus fuerit conficiendave curauerit. lego qui naufragum fuppreflerit^ quive falfa indicia profeffus fuerit,profitendave curauerit j nee me oiuniu quæ cireuferuntur exemplarium Gmilitudo mouet, quorum hdes SC audo^ ritas oratorum fcriptis labefadata eft, vt fupra planum fecimus.Eft autem naufragum fupprimere, hominem e naufragio errabundum arripcre, SC in vinculis habere,auc in ergaftulo concludere ad opus faciendum. Tranquil»

• in Aug. Rapti per agros viatores fine diferimine : liberi ferui«^ ergaftulis poffefforumfupprimebantur.igitur crgaftularecognouit.Id genus box die ff^eris SC plagii ab archipiratis perpetratur : qui homines incautos in mar it unis loeis compræhenfos, in triremes rapiunt,ad fcalmumq^ alligant, vt fub flageUis reraigent. Eft autem fupprimere, e medio tollere,id eft «(fax Suppttmete ^.^^^^ Diximus fupra quid fit indicium profiteri SC indicium poftularc,ex Certa crimi ^*c®^^® * Certa funt autem crimina in quibus impunitas indici dabatur: na. ~ * Vt in caufa maieftatis SC proditionis,SC fi quid eiufmodi eft.certx etiam per* fonx funt,quæ indices fieri poterant.ita neep repetundarum caufa per indix cem agi foletî nec^ Senatoria perfona potefi indicium profiteri, faluis legix bus. Index eft qui eins facinoris cuius ipfe eft confeius iatebras indicat imX punitate propoGta. Hadenus Afconius. Cice. Quapropter fi tibi Indicium poftulas dari q? tecum vna fuerit : concedo fi id lege permitritur « Quod lequitur inferius,QuI hominem libidinisvel commercii caufa caftrauerit: Accurfius abfurdc intellexicï ignorans Ç vt oplnor) olim fpadoncs in delix eüs habitos ad libidlnem. Libidinis igitur caufa intelligeudumjTi^sqT« ««“^ J'iK«.tales erant Bagoæ apud Perfas.

ClN eodem tradatu cap.lege, Cum quidam per lafciuiam caufam mortis præbuiffet; comprobatum eftfadum Ignatii proconfulis Veticæ. Betycas legendum eft: quæ pars eft Hifpaniæ. Lafciuia quid fit, Accurfius non fan's Ufeiufa. intcUexit : ita nc Bartolus quidem SC reliqui ciufdem ordinis viri, alioqui dodrina non contemnenda praediti. de quo vocabulo nonnlhil in priore vo lumine annotationum diximus. Lafciuia nec dolus nec culpa lata eft, vt ifti exiftimarunt : fed proterultas quædam ludicra, vt ex Pilnio liquerepoteft lib. xxvi. Grauiffimum Qnquic ^ ex Ils morbis Lichenas appellauere græx co nomine : latine (^quoniam a mento fere oriebatur ) locular! primura lax fciula ^ vt eft proeax natura multorum In aUenis miferu's ) mox SC yfurpa*

-ocr page 47-

IN PANDECTAS.


rö.xx*


Jovócabuló tnentagram,occupantem multi's 24 ndus • Latóuiam Plimus •ocum petulantfa 24 procacitatcimprobum vocat. hoc a græcis fumptum *ffc mihi vidctur, qui ««A-yact« ctiam pro procacicate 24 proteruia accipfunti ''tDcinofth-j^i xovefuA«, 24 ifocra.ao'jA7K, id eft lafciuum appellantes wp At«** ^^^X^vTcc, /j.nn, àffrSç /j.iin 2iiKouo(j'twKs. Siclt;j lurifconf. 24 hic 24 in tradt. de re mi* ^*tari 64 locacijafciuia accipicur pra incontinentia animi nee virtutem nee probitatem reuerentis,procacitateqj feoblecftantis.Lafciuiam autem vt ma ^'moracam 24 noxiam,fic ludibundam intelbgimus.Plenior autem 24 atro* c*or petulantia «cTtA^tiaç vocabulo quodammodo Cgnificatur,

CiN codera trad, in cap, Furem nodurnum.hoc didum VIpiani pugnat cum dido Gaii in cap.ltac^ fupra ad Icgcm AquiLCui Gaio Ciceronis ault;* ftoritas aftipulatur in orationc pro Milone. Qj fi.Xll-tab. (^inquit ille ) fiofturnum furem quoquomodo, diurnum autem fi fe tclo defendcrit,inter/ fidimpune voluerunt:quis eft qui quomodo quis interfedus fit,puniendum putet,cum videataliquandonobis gladiumadoccidendum hominem ab 'pHs legibus porrigi ( Antinomix tarnen mentionem apud iuris ftudiofos ' enminofam efTehon ignoro.quareeorum pacem expofcendam nobis in prç fcritum quolt;j intelligo.

CAD legem Pompeiam, in cap.Si feiente.Quiep quçGerint pccuniam:qui^ forum ita crediderint : aut a quo ita cauerint. Accurfius hoc verbum vt mé Caugte ab dofum adnotare videtur : ego verbi elegantiara nequaq filentio tranfmitgt; aiquo. tfndam elte duxi : eft enim ex prifca lautalt;j non ex triuiali fordidaq; fupel Ujile hue tranflaturn.^Cicer. in Verr.adi. tertia.Epicratem conueniunt de/ uionftrant, id quod ille fciebat, fe feftertia odoginta dediffe : roganc rum vt id quod ab ipfis abeffet pecunix,curetïab fefe caueat quemadmodu ^fUt : de illa hxreditate cum Epicrate neminem effe adurum. id eft arbilt;* trio fuo ab fe cautionem exigat.Idcm in Bruto, Ac vero ^inquam) tibi ego pfutenon foluam, nifi prius a te cauero,ampliuseo nomine neminem cu** lus petitio fît, petiturum. Inde cauere obGdibus pro obfîdes exigcre dice* * bant,atlt;p etiara pro obfîdes dare : vtrunlt;j enim Ggnificat, fed fub dmerfa conftrudione. Cxfar libro feptimo de bello Gallico. Et quoniam in prx/ fentia obGdibus cauere inter fe non poffent, ne res efferretur : vt iureiu* Mudo acfide fanciatur, petunt. Et cauere capite apud Plinium libro.xxxiiii, quod eit capitis penculo le obltnngere, 24 alium hbi eodem vinculo obh* tc. gare, Quod ergo hic Vlpianus dixit, Quilt;$ eorum ita crediderint, aut a quo ita cauerint : hunc habet fenfum ï Et qui credidit, 24 qui mutuatus eft: ei 71 OKTto Zvxytio'wn^ , » a^) ou àgio-jrisuç oviiss KeepaADewTO ï vel v oV7rlt;ÿ cuTtog Kaff’^\o-w . Cauere interdum nee ftipulantis eft, nee promittentis ï fed q^^^^ iurifprudentis hominis, qui confultori fuo rationem prxfcribit, formu* bmcf didat pacifcendi aut contrahendi, 24 monitis confîlioqj inftruit, ne conditionem fuam deteriorem faciat ï vt apud Ciccronem in prxfatio/ ne Topicorum, qui ad Trebatium fenbens Iurifconfultum,EtenimQn/ quit) cum multis meis multa fxpe cauiffes : veritus fum ne fî ego graua* ter,aut ingratum id aut fuperbu videretur.Quare in tertio de oratore,cau/

C üü

-ocr page 48-

ANNOTATIONES REUQVÆ

CautorçA tores formularum îurîfperîtos appellat» Sic accipitur Cautîo* m cap. Qui* dam decedens,fupra de admmi'ft.tutorum : Nemo enim f inqwt ) lus pu* blicum remittere poteft huiufmodi cautfonibus, îd eft his formuii's tefta* inentorum Si conceptionibus verborum » AccurSus acute Ç vt folct plx* runcj 5 cautelas mterpretatus eft. græce æiayjsuce.s dicuntur, Ôi -Tt^txrJ'iîp* e'^oi.Non abfîmilis eft acrimoma Accurûi interpretatione gallî gaUînaceu QumtiElibro feptimo’Singula afferunt errorem. cum plunbus rebus auS homimbus eadem eft appellatio:homonymia dicimn vt gallus.vtrum cnim GaUinaceus ^’^^^’^^ genrem,an nomen, an fortunam corporis fignificet, incertum eft» ’ Plmius Ôt Columcl.galh'naceum fine adiedlione gallî dîccre folent. De pœ^ na hums legîs Cîcero pro Rofeîo Amenno îta înquît. Ita prudentîflimæ ci* uîtatîs Athenîenfis fapîentîflïmum dîcunt Soloncm fuîîTe,cû qui loges qui* bus hodîequoqj vtîmur fcrîpferît.Is cum încerrogatus effet,cur nulîum fup plîcîum conftîtuîftet în eum qui parentem necaffet:refpondît îd fe neminem Fadurum putafte.Dîcîtur fapicnter fecîfle cum de eo nîhîl fanxeric quod an* tea commidum non eratme non ram prohîbere q admoncre vîderetur.Qua to maîores noftrî fapîentîusfquî quum întellîgerent nihîl effe tara fandum, parneidarû quod non alîquando vîolarctur audacîa,fupplicîum în parricîdas fîngularc fuppliciumt excogitaueruntî vt quos natura îpfo în offîcîo retînere non potuiïfet, ma* gnîtudîne pœnæ malefiao fufamouerentur.Infuî volucrunt în culeum, atep -îta în flumen deîîcî.In flumen non în mare dîxît.O HngularemQ'nquîO ^^'' pîenriam.nonne vîdentur hune homînAn e rcrû natura fuftulîfte Si erîpuîf* fe,cuî repente cœlum,folem, aquam,tcrramcp ademerunt:vt quî eum necaP fee vnde îpfe natus effet,careret îîs rebus omnibus ex quibus omnia nata ef* fe dicuntur, Adnotandum hîc vîdeturîd quod Suetonius hîs verbis ait in Aug.Dixit autem ius non diligenter modo,fed eriam fumma lenîtate.fiqm* dem manifefti parricîdiî reum,ne culeo infueretur (^qgt; non nifî confeffi affi* cîebanturhacpœna^îtafercur înterrogaffe:Certc patterntuum nonce* cîdîftif

CAD legem Cornel.de falfîs,în princîpîo. Teftîmonîave falfa înfpicîenda dolo malo coniccerit : îd eft curaucric ,înquît Accurfîus.Ego vt non Subie lego coierît: ita infpîcîenda verbum mendofum effe arbitror,ficcp locum re ftituendum.Teftimoniave falfa înuicem dicenda coîerit.vt Vlpîanus in cap. lege Cornelia inferius . Item quî falfas acteftaeiones faciendas, teftimonia ve falfa înuicem dicenda dolo malo coierit.ex cuïus loei cum hoc collatie* nc fatis apparet fluxam effefidera exemplarium peruagatorum. VtrobitJ tarnen hanc parriculam in, deeffe affirmauerimivc fît,Item qui in falfas at* teftationcs. vt Plinius in epift.{n lires coîri queftus eft,^ gloriæ loco pom ex fpolîîs ciuîum magnos ÔC ftatutos redicus » Dicebant enira coire in rein *^^ vel de re : vt Cicero pro Rofcio. Auaritiam præfers, qui focietatera coïcris de munïcipïs cognatiep fortunis cum alieniffimo. Coire autem verbum eft criminofum ïnterdumivc ex iis exemplis patet qua: fuperius citauïmus,cum de verbo Cireüuenire iudïcio diceremus.o-v^Kfoiêj» græce dicitur,8i lt;rcwJs«^ ^ uDllt;r(u;ka^,vt diximUS»

-ocr page 49-

IN PANDECTAS.


F0,XXL


CiN câpî.împuberem.^.Item 6 feruo.Dicimus cum poena eximendum eP fedegendum pœnæ in datiuo.Eximere pœnç vc eximere noxæ dicebant.Tagt; ^ otus-MarceHum preces Cxfaris pœnæ magis g l'nfafmæ exemerc 195gt; 2^ö* fixsMa^op K lt;}5i «2/x!a5 t^«Aop.Li'uius lib.odtauoJnde noxæ eximitur Q.Fabi'usgt; qui contra imperatons imperium pugnauitifed noxç danatus, donatur po* pub Ro.donatur tribuninæ poteftaci precarium non luftum auxibum fere Pxnnerc nó tialbd pn'us noxæ dariuus elbpofterfus gem'ti'nus» Sic Liuius lib.im.Notç tæ ft fupplw *3tn deftmatç exemptus eft a Cenfonbus.Eximerc fupph'cioiCurcius.Sic exz ‘^“’’ ^tupeus reus di'ci'tur cap.Si interuenicnte,nif.ad TurpiLCiceMn Verrem,a* ^lonctertia.Quo tempore omnis ilia meafeftmanofuiccumpenculo capi ^^ ^.^ ^^ tis,ob earn caufam,ne tu ex reis exi'merere,fi ego no affuiftem ad dfemtid eft mere, netuneceftitate obferuandi ludi'cn publia abfoluerens. 7vx, /AM 95} àj,'«,« cv^ 'n «/^«jsSîÎKs, il ï7w ÓCH «TTHviup eiQ -riw Kuç!«p. Noxæ exl'mere prccibus, eft pœnam feodeftinatam deprecari t^ettTwôj i'p xfvo^tesuovX vel a* Kjivo/xSvop. In reos re* In reos refer ferre opponîtur ef quod didtum eft,ex rcis eximere.Cicer. Âbfentcm credo m feos relatnmî rem îndida caufa ludicatam.ôC în Verr.atfti. vltu Sthenü do*

’^um per hofpinum exhaufîtî abfentem m reos retulit: caufa indida capite intg^rtos» lt;bimiawc.K inter reos recepti dîcebantur.R-eum autem fieri (^inquit Afco* cipù Reum tibs)cft apud præcorem legibus interrogari. Cum enim in fus vêtum eftet, J®“* ^.^^.^^ dicebat apud Prçtoré aceufator reoiaio te SicuIosCverbi gratia^) fpoliafle. i„ rébus ca» fitacuiflet: lis ci æftimabatur vt vido.fî negaftetipetebat a magiftratu dies pitahimsj ' sceufatorinquirendorum criminum,ÔC inftruebaturaccufatio.uwjueiww a grç C's dicuntur,ôC àQujJÔ/iiS^3i,QC £iç f J'iHas-Z^up ’£«rax0£vns»Hçc cum ütit verba iuris» tarnen inter iurifpericos obfoleta funt SC ignota: pro eifq; alia fordidioris no t$ bbfticuta increbrucrunt,vc in omni ferme parte iuris.vfrj adeofacilis eft b détériora delapfus.

CIN cap.Quid fit falfum.Siquis chirographum alienum immutet. Legen dutnitniteturad efteffingat.Tranq.in Tico.Epluribus comperi notis quolt;^ «dpere vclociftime folitum:ÓC cum amanuenfibus fuis per ludum iocumqj «rtatnen imitari chirographa quæcun($ vidiffet ,ac profiter! fe maximum ' falfanum efte potuifte.Gice.de natu.deo.Chirographum fex primorum imi* tatus ed.hoc eft adulterauit.Vndc imitatum paftïue, quod alibi aftimulatu Iiöititnnit dixitinlib.de vniucrûtacc:videlicet quia græci dicunt a^Y’^t/xiptpiU'op «v7î tjo KTaKovia'^uStliop.

CiN cap.Eos.Qui illicitis infignibus vfus eft,vel falfo duplomate vias co* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ’

wcauitEt hic SC in cap.Continuus fupra de verb.oblig.ncmo qui literarum bonarum clementa attigcricagnorat diploma legendum efte nó duploma. j^j^jQ^, Diplomata funt quas literas patentes nunc appellamusîcuiufmodi funt edi ûa amp;nbsp;mandata principum regio figno fandatSi quas huilas pontificias vo* cant.Cice.in epift.Diplomaftatim non eft datum:de literis Cæfans loques quibus Balbus reftituebatur.Verbum cft græcum,quippiam duplicatoco* pofitumfignificansautcomplicatum, vt linteum.quod lifvr/xot, diciturtMa* , ctobius.Confulunt hune deum SCabfentes miftis diplomatibus configna* bsaeferibite^ ordine ad ea quç confuleatione abdita contmentur.DipIom^

C v

-ocr page 50-

CodicilH amp;nbsp;Codicillaris poteftas.

Il

Angarfe.

ANNOTAT.RELIQV2Ê

ta appellat chartulas compli'catas SC lino traiedas obfignataf«^. quoin lo co codi'cillos etiatti latine ea vocat:vt Tranq.i'n Claud. Suppofitos autena palam immutatos dacorumofHci'ornm codicil!os.quod verbum Icgitur in tradt.de excuf.tutoru,cap. Adminiftrantes.Vnde codicillaris poteftas Lam* pridioad eft quæ a principe confertur.Traianus ad Piiniu. Diplomata quo* rum prætcritus eft dies,non debent effe in vfu. ideo inter prima iniungo mi hi,vt per omnes prouincias ante mittam noua diplomata,^ defiderari pof* Gnt.SicCicer.in PiTo.Mitto diplomata tota in prouincia paffim data: mitto numerum nauium fummamtj prxdæ.id eftedidta quibusnaues exigendas mandabas,cum prouinciæ prçefTes.Indc fit vt diplomata vocati fint codicil li qui dabantur curforibus,vt licerct eis vti equis SC vehiculis publicis. Vc* rum quoniam in iis cxigendis interdu fraus committebatur: ideo legc Cor* nelia conftitutum cos tcncri,qui adulterinis codicillis vtuntur. Hodieapud nos interdum fieri vidimus,vt non aliter cuiq licerct equis celcribus vti,qui ob curfores armillatos manfionatim coliocati funt:q fi chartulam haberet publico chirographo fubfcripcam. ApudPcrfas erat ä-wajaop ajoAVMi. cur/ fus pernicifTimus equitum,vt fcribit Herodotus in odauo.Vnde nomé An gariç SC parangarix in libris iuris leditatum manauit.cft enim nomen Per*

ficu.noftrates poftas.q.pofitos collocatoftj certis inlocis,ÓCfemperinpro* cindu excubantes appellant.Antiqui non equis fingulis SCexpeditisvtho* Curfus Ychi dieted vehiculis vtcbantur.vnde curfus vehicuiaris erat qui publicus dici* cularu. nbsp;nbsp;nbsp;^^f lib.xii.codicis.ld quod planu fit ex Plutarcho in Galba,bis verbis.Nym phidius vero non'mediocri indignatione affedus eft, cum Confules femos publicos def!inafrent,quibus ferenda ad impcratoré fenatufconfultaprcbe* rent:quibus fcilicct ipfis ca quæ diplomata appcllantur, ideo dari folent, vt iis ftatim agnitis,ciuitatum magiftratus tabellariorum curfum accélèrent, in commutatione vehiculoru datis dedudoribus.Iulianus imperator in eplƒ (tolls. a|ei Zs «rt 5 c)\/xolt;n©^ Äpo'/x©^ óxH/xa2 j^cu/jlt/op tvi ^gej •^ï-t/ttw . Idem alib** jigHt/H/^ oXHua^ thf/xocrïcjj ^é^^i syaiws/a rsi ï^5,n9q tvi ^iWM.ducct tc autcm cut^ Pan'ppujvel ^“^ publicus,vno veentem vehiculo SC parippo vno. Quid fit autcm Par*P* Varluppus. pus,videbis in lege quarta de curfu publico SC angariis SC parangarüs ,lib. xii.cod.vbi Parphiphus pro Parhippus legitur ab interpretibus poft Accur^ fium,Ibidem Paraucrcdus pro codé didtunhoc cft qui veredo vno fuper nu mcrura vtitur diplomate comprçhenfum, vel fuper numerum folitumsvtin Veredus. fuperioribus exemplis luliani principis.Veredi a vehendis redis didi.voca* ^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bulo e gallico latinoq^ compofito,vt Epiredium:cum reda fit gallicum vo^

cabulum,vc inquit Quintil.Diplomata igitur erant vel chartulç figno prm cipali obfignatæ,vel ceircræ,quibus agnitis,qui £^oi dicuntur,hoc eftprç* fides SC alii magiftratus prçfediq^,véhicula cum equis publici curfus acco* EueSioncs. modabant. In trad.de curfu publico.cod.eucdiones identidem diplomata dicuntur:pro quoivocabulo græce lt;rtw0ióüwxrou legimus,id eft teflcras.vtinlc^ gc tercia tradatus fæpe didi.EuedionesQnquit^ab omnibus poll“’^”^^* ^renu'^hbm ^ *^”’ indices q cuftodes. SC reliqua. -ErSg sJluwp «7rü«7iïcóo c-twe/i^uKTo, ^ ^ codicis. T^otïHKOTwp TO dVosria 2ijo/Aa. Tres autem eos libres qui poftremi font codi*

-ocr page 51-

IN PANDECTAS.


FO.XXIK


CIS,nee emendan' poffe fine græcis exemplanbus,ficubi extant,cogm'tu fan leeftmec enarran.quitus in ipfis permulta vocabula barbara inueniuntufiBarbara vet« vt auerta in lege Quonfamjn eo I'pfo tradlatu de curfu publico. Sella (^m* ^ ^tjeum frems,fexaginta libras,toti'dem auerta non tranfeat.« lt;^' aSejR t»/ ^yu^ta. ^tft TO u^jp^jJ^c^gp o-nyi^ iüTicpEÇovÏÂ l^n TW VUT«, £?(gt; K^A «ui' t^«xov7a, Zigrp. xaZSïcit JÏ ^k i« TO «TTE^a^M’ Auerta (mqoit) vocatur ex eo q? auerfa fit. Eft enini ^ypomafchalon, id eft lora lanora quæ per terga equi lugalis excurrut fub 8^^ eius fuccindla.Ibidem Hippocomi funt homines equorum curx præfelt;*,, z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hippocomva

cnquales fcutarn m comitatu regis vocantur: quorum maximus Archippo Archippocö cornus dici poteft.

tIN lege Si quis, codem tradl-Mutationes funt quæ ä grid's «?z.«7ai dieu ^ue.Si «/AoiSai-Siquis Q'nquit) vel pro vna mutatione veredum fuperducen ^unieffccrediderk,quadrupium,6C rcliqua. lav 2q /xiou- y.jj iû^delà} -^xcÉ^* Si ^nis vel vnicam mutarionem prxteruchacur: id eft manfionem demutandfs Chui's dedmatam. quod nee Âceurfius nee ßartolus intellexiflc videnturi ’^ïcidmirumcft. '

Clncap.fi quis obrepferit prxfidi prom'nciæ. Quom'am hoe'Verbum apud 'nrifconfulcos m vfu efttSCAccurGus ems vim fignificationemcp parum per-* ^cpit, vc hoe in loco luculenter oftenditiideo enarrandum nobis vifum eft. f^brepere eft latenter progredi K fallaci'ter adireï^^7rvc'oaïvt ferpentes hagt; obteperc. ®» repentes folent. Vnde fit vt quicqmd fenfum fallatdd obrepere dfeatur: ^Obrepit non intelleda fcneólus.Cice.m Catone.Qui enim cttius adolc* fcenti'x fenedus q pucntiæ adolefcenti'a obrepitf SC li'b.fexto ad Atticums OlxepGt dies,vc videsimihi emm ad terti'um Calêd.Sextilcs dccedendu eft* 5 Wja, U7r6lt;fu. Alibi.Mïh( dies deceflïoms xah0oto§ obrepebat.Ex eo fit vt ob/ lepere pro fallerc, hoe eft incautum aggredi',accipiatur. Pli.lib.xxxvi . Nee poïcd videri Scaurus rudi' Si hums mah improuidx ciuitatiobrepfifte quo^ eJatn vkæ rudimentonam em'm L-Craftum oratorem M. Brutus m iurghs obidVenerem palatmam appellauerat • xaï 7°i dux «p 2idxd!« o èxauj'©^ uTTsZGifp dû skj).Vlpia.de Carbo.edido.Sed fi cü effet pubes.q. Impubes obrepit; ^‘cendum eft nihil eum egiffe.AccurGus obrepfit exiftimauit ab obripio cf Givt preces obreptitias SC furreptitias:Nicolaus Perottus ab obripiendo SC üjrripiendo didas effe tradidit.De obrepo iam planum fadlum efttde furre^ Sutrqgt;ere. po reiht vt doceamus. Quintil. in quarto. Beneuolentiæ SC attentionis po* finlatio, quia effe in turpl genere caufæ non poffit : infinuatio furrepat anigt; rrïOïtnaxime vbi frons caufæ nó fatis honefta eft. SC itidé de exordio loquens* Sf rurfus de partitione.lta furrepetur animo iudicis. Obrepere igituf magiz ftratui quid Gt,fatis liquet.hoc graeci oratores xz^Tiftp dicunt. SC xz^u^ei, obgt; reptionédicet ÔC alia Ggnificet.Obrepere autem ad magiftratum dicitur,qui faifa fpecle vel probitatis vel doCtrinx ad magiftratus aftumiturt 84 vt vuh P^'epere ad

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honore vcI

goloquimur,per hypocriüm. Cice.in Vnonem.ODrephlti ad honores erroz magiihatüi rchominum,commendationcfumofarum imaginum : quarum fimilé haz bes nihil præter colorera: id eft, fefellifti populum Ro.commendatione fa»* tniliae cognomento frugi, -^cjo-îizGss iis ran â^xà-ÔC pro Plan.Quid fi doceo Gn*

-ocr page 52-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Planciu non obrepGfTe ad honores : fed eo veniffe curfu qui femper parues rie omnib? hoc noftro equeftri locoûd eft,vt vulgus loquitur, per abufum# Dicitur SC irrepo eodem ferme fignificatu.vc in tertio offi.Itaqj fi vir bonus habeat hanc vim,vt fi digitis concrepuerit,poflït in locupletum teftamenta nomen eius irreperethac vi non vtatur.Irrepercpro fallaci quodam comme/ to,24 obtentu iniquo inter barredes adferibi.Sic pro Archia. Qui etiam poft legem Papiarn in eorum municipiorum tabulas irrepferunt.^ïVJT^a^xötw ri? îpAÎToizs^SC •%£'gt;vs=‘'î^ ^^'wç huiufeemodi dicitur.

CAD legem Îuliam repetund.cap.in comités. In comités quoçiudicu hac . lege iudicium datur.Bartolus,vt in Accurfîi fentétiâ iuratusj comités duo/ bus modis intelligi poiTe ait:id eft confeios ÔC confortes criminis : vel ofti/ cii focios,id eft coIlegas.Vfqueadeo recentiores iurifcofulti a prifeorum do«* d:rina latineqj loquendi confuetudine degenerarunt: non ingeniorura illi quidem tarditate,quæ fumma ipfis eximiaej fuerunt: non return incuria, ad quas percipiendas fummo’ftudio incubueruntîfed prifeæ hiftoriæ ignoran/ tia,antiquaruraqj return, quas infelicicate temporum fatis none non potue/ runtîcum bona pars dodrinæ atq^ elegans in tenebris effet condita, 6ôfîtu fqualoreq? multorum fæculorum obruta: Tametfi permultis eorum perfua fum fucrit,vcrborum elegantiam ftudio iuris incommodiorem q vtîliorcm cffe.Quç fententia rufticitatis plena,ita in rem præiudicatam tranfiitjvt vel hodie in literarum elaritate propemodum inftaurata,putidiflîma eorum vo luminum barbaries in confiîiis publicis, fummo affenfu, atlt;j etiam plaufu perfæpe excipiacur.Scilicet ilia vis eft nature perpetua,vc téporis circuma/ Com/tes Wï du omnia détériora fiant:vitiaej in dies errorelq; inualefcant.Comitcs iudi/ cum,id eft proconfulum,prætorum,pra:fulum,aliorumq; magiftratuû pro/ uincias regentiumteranc legati,prçfelt;fti,quæftores,fctibçîqui cum magiftra tibus in prouincias mittebantut,vt hodie a Venetis mitti audimus eu prx/ toribus dcGgnatis.Cicero in Ver.atft.ter.Non nego tibi ipfî nullum num/ mum effe numeratumtSed quum ob tua décréta, ob imperata, ob iudicata pecunia: dabanturmon erat quærendu cuius manu numerarentur,fcd cuius iniuria cogerentur.comites illi tui diled:i,raanus étant tuæjprçfedbfenb^:» medici,accenfi,arüfpiccs,præcones,manus étant tu«: vt quifque te maxime cognatioe,affinitate,neceffitudine aliqua attingebat,ita maxime manus tua putabatur.Eft alioqui etiam cornes non focius, fed qui abu comitatur tanq maiorem:vt in cap.Itcm, apud Labeonem fupra de iniuriis.^. Siquis virgi/ nes.licet Lucanus pro focio vfus fit: Seite fenatus auet miles te Magne fc/ quatur An comes.Cicero in Tufcul.Afclepiadem ferunt philofophum,cum quidam quxreret quid ei excitas attuliffet:refpondiffe,vt pucro vno effet co mitatior.Duorum tarnen generum comités fuerût: iudicum,id eft magiftra tuum.Pnoris generis funt n^de quibus Cicero ad Q.fratrem ita feribit.His auté in rebus iam te vfus ipfe profedo erudiuit: nequaq fatis cffe,ipfum h^ te habere virtutes: fed effe circunfpiciendum diligenter, vt in hac cuftodia prouinciæ non te vnum,fed omnes minifttos imperii tui foeiis SC ciuibus 8C reip.prxftaxe videare:quanq legatos habes cos:ÓC reliqua Jdé inferius» Atlt;j

-ocr page 53-

IN PANDECTAS-

FO.xxni.

inter hos cos, quos tibf comités 86 achutores negocîomm puWicom dedic ïpfarcfp.duntaxatfini'b? his prxftabis,quos anteprçfcnpfî.Quos vero aut exdomefticis conmlt;flonbus,auC ex necefTarus apparitoribus tecum effe vo luHbjqm' quafi ex cohorte prætoria appeUari folent:horu non modo fadla, fedcriam didta omma prxftanda nobis funt.Et inferius-Accenfus^inquit) fit co numero,quo eum maiores noftri cfTe volueruntïSitlfdlor non fuç,fed tue lern'tat!s apparitor.His verbis apparet comités quofdam fufffe adiuto t^Sinu'niftros impern:alteros fuifle apparftores SC domefUcos proconfuz disantprçfîdis:qui tarnenipfietiarn publiceeidabantur î vt accenfus,pra:/ ^æ^*^^^* to,medicus,l)stores,arufpices:qui quafi ex cohorte dicebantur.Quos Mar pretoria. tellus m primo capite mteUcxit hls verbis;Vel cum ex cohorte cuius coru ell:vbi' legendum cenfeo,vel eum qui ex cohorte.Qufd auté fit ah'oqui co** fiors prætoria,nos in altera edirione dixim?:vndc prçtorfam milites didi. Idem Cice.in Ver.Cohors illa tua, quç plus mali Siciliæ dédit q fi centum cohortes fugitiuorum fuiflent: tua manus fine controuerfia fuit.de dome* Ifidseius loquens,non de milicibus;vt in Frumetariatcum Verrem recupe t3tores,id eft indices priuatarum controuerfiaru,de cohorte fua dediffe digt; tit,fmtorum SC rapinarum participes.Hçc lex a Pifone primum lata eft co Lex focfalis.quot; gnométo frugitappeUataq? eft lex focialis,vt ipfe inquit in tertia Verrinas tftemm fociorum caufa conftituta.Giuibus(^inquit ipfe in diumatione^cu fi®t pecunia: ereptæ,ciuilifere adione 86 priuato iurerepetuntur. Hçc lex Iddalis eft:hoc ins nationum exterarum eft:hanc habent arcem.Quod iudi tiuipfe Verrem accufans,his verbis intedit in pri.ad.Dicimus C.Verrem tnm multa libidinofe,multa crudeliter in eines Ro.atq; in fociostmulta in ’Itos hominefq; nefarie fecerit;tum præterea feftertium quadringenties ex Sicilia contra leges abftuliffe.Sic enim legi debet. Quod apud nos decies centenis millibus aurcorum xftimari debet duntaxat coronatorum.

ClN cap.eadem lege,Nequis ob mihtem legendum mittêdumve æs accP . piat-Mirum eft Accurfium non intellexifte quid fît mittere milites,id eft a militia dimittere vt caufariumteum Ylpl3nus in cap.quod prçtor.^.igno/ miniçfupra de iis qui notantur infamia, miffionum militarium genera di lHnxerit.In deledibus autem faciédis eines Romanos cogi folitos nomina in militia dare,nemoignorat,qui quidé Linium legcrit ali qua in parte, vt hb.quinto ab vrbe.Omnium primumQnquit^ tribunis militum fuit dele/ ■dluin haberi:nee iuniores modo cófcripti,fed feniores etiarn coadi nomina dare.Etlib.vii.Acerbitas in deledu non damno modo ciuium, fed etiarn la ceratione coroorum fuit;partim virais cæfîs ,qui ad nomina non refpondif

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T 1 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z Darenome

mntpartim in vincula dudisnuifa erat.lnde dare nome mihtiç,in cap.qui militte. cum vno inf.de re militari. Quod autéfubditurïVel ob accufandû,vel no Lex Cint«2 aceufandû pecuniam accipiatîid per legem Cintiam cotra caufîdicos qua:/ ftuarios conftitutum eft;dc qua Tacitus libr.xi.ita inquit.Igitùr incipiente Caio Silio confulc defîgnato,c6furgunt patres ,legemlt;p Cintiam flagitats t)ua cauetur antiquitus,ne quis ob caufam oradam pecuniam donumve ac/ cjpiat.Deindc obftrepentib«siis,q«ibus ca contumcha parabaturtdifcors

-ocr page 54-

: ANN0TAT.RELIQVÆ

Suillio Slims acriter incubuitïveterum oratorum exempla refercns.qui fä mam in pofteros premia eloquentiç cogitauiftent pulcherrima.alioqui Ä bonarum arti'um pnncipem fordidis mimftcnis fcedari: ne fidem quidcm mtegram manere,vbf magnitudo quçftuum fpedetur.SC paulo poft.TaKa ^mqui^dicente confute,parabatur fentenna,qua lege repetundaru tenere tuncum SuilKus SC cæteri efreunfiftunt Cæfarem anteada deprecantes.K înferius.Hçc ita baud fruftra dida princeps ratus,capiéd{s pecunus pofuit modum vfq? ad dena fefterdatquæ egreffi repetundarum tener entur .Hxc dena feftcrtia in cap.pri.de variis SC extra cogm'rionibus,centu aurei vocan tur.Quæ nos in lib.de Affe ducentos SC quînquagi'nta aureos francicos va lere oftendimusîquæ fumma ad numum cum decem feftertus cóuenit,cuni in fîngula feftcrtia vicenos quinos aureos taxauerim.

Acftimarc litem.

Lites æftiî matæ.

CIN cap.fequéti.Neue ob litê æftimanda,iudiciûve capiris pecumæ vefa/ den dum-Hoc verbum Accurfîani non mtellexerunt. funt cm anriqui iuris verba-Cic.m Vcr.ad.ui.R-eperietis paucos Syracufanos,q fenuncpublic^ laudarionis caufa vemffe di'cut,SC tune participes prçdç fuiffctSCnucnó ad iftius laudarioné,fed ad comunem litium æftfmarioné vemffddew quargt; ta.Hoc quenq deniqi nuc tuoru aduocatorû aequo animo audire arbiträre: qua m chutate Caio Catoni clariftïmo vi'ro,cófularï hommi fefterriu.xvnï. mih'bus lis çftimata fitnn eadé dmtate apparftori tuo efte coceftum, vt fe** fterrium vno nomi'ne tredecies auferretfLitem æftimata Catoni dicitjideft eum damnatum.xvin.milibus numum mdicio repetundarum.Idem rn vJö^ ma.Nó ex liribus çftimaris tuis pecuniam,domü:fed ex tua calamiwte cP neri atep oftibus hlnfuifolatium vult reportare.Lites æftimatas vocatpo cuniam muldaririam,8C numarias fentétias:vt hodie cu indices certa fumz ma,adorum difpcndia SC incomoda çftimantes,tantç pecunia reos dahat. ld a iuris audoribus,quanti intereft adoris appelIatur.Sic in iudiciorepe/ tundaru hebatmam repetundaru caufaQnquit Afconius^ ita fe habet, vt ü

Litts fftima tio.

reus conuidus fitatfpdauatus.pecum'areddatxfHmatalitethoceft in pre dum red a dis omnium futtistquafummapecunix ^enpds eius bonis fe/ dores curabant.Hadenus Afconius.Cnmma aute Verns non tantu ad K tes aeflamadas perrinebattfed eham ad poena capitale ôi cxiHu propter era delitate.Itaq; file prima ftatim adione pertemtus in exilium a but,non ex** pedate ludicii cxitu.Cæfar in quinto coment.Obfidib? ad diem addudis, vt imperauerattarbitros inter ciuitates dat,qui litêæftiment,pœnani^cô-* ftituant.fd eft qui ob incurftones Pyruftaru in Illyricu fadas, eos tad dana rent,quantu eflet danum populatione datu-Aeü-mTas éVeoxEp tç^ 2AHo'a‘^lt;=“ ^«^ ris 'riw ^iKiw.dïdrur SC a græcis n'^Lx^oc, nèxy^xiau. TH Z'iM, cum adoripfc tanti litem æftimandam fibipofcit.Sed ludicis eft nfjMâ^ Ta^ aAóvZ aiw aJxiw.Litis autem æftïmatio ita appendix erat dânationfs,vt bodie ex formula ludicia If id eft,quod dana K mterefle vocant.id quod ex Cice.pro Cluen./ntelKge re promptu eft his verbis fcnbente.Hic profertur id,quod ludicium appel larc no oportet:P.Septfmfo Scæuolæ litem eo nomine efte æftimata.cuius ref quæ eófuetudo fît,qm apud hommes peritiftïmös dico, plunbus Verbis

-ocr page 55-

IN PANDECTAS.


F0.xxini.


^®cefe non dcbeo.nun^ enîm ea diligentia,quæ foict adhibcn in ehrens iugt; ®*ais,eadê reo dânato adhi'benda eftJn h'ti'bus ædimandis fere indicés, auc 7^1 eum quem femel condemnauerunt,inimicû putanc effe: S quæ in emit wapitis illata eft,non admittunt : aut q? fe perfundos lam efle arbitrant

fUrƒ^nJ de j-çQ iudicarunt,negligenti'ns attendue cetera. Icaqj 66 maieftatis ®“‘olun funt permuki,quibus danatis de pecunus rcperûdis lices eHent çfK ^atç,24hoc quocidie fieri videmns,vc reo danato de pecunus repetundisiad 4^°a peruenüTe pecunia m Iftibus çftimadis ftacueu Gt:eos ilb ludices abfol *^qaod cü fit,non iudicïa refcindunturifcd hoc ftatuitur,æfhmarioné in ^y non effe îudiciu.Hçc Cicero 66 aha quç reqnuntur,caufæ fux infermens ^tïquibus rem ali'quantulum obfcuram implicare etia fummopere ni'xus

Quart Quintil. de hac orarione loquens ita inqmc. Iridem orator cum ‘«10 vnturpro vero, feit effe falfum:eoq; fe pro vero vri. Non ergo falfam

j nbsp;nbsp;*ƒ«habet opi'm'onem,fedfalht aUummec Cicero cum fe tenebras offudiffe y|^^. ^^j.

1 nbsp;nbsp;nbsp;‘ndicibus in caufa Cluentn gloriatus cft,nihil ipfe vidit./Eftimare lité capii? jg^ apitif»

, ^^f^ladione reiperfecutorianon vri: fed criminaliter intendere, 66 vt vuU S^^^uimur,concluüones capitales concipere. Cicero in oratione fupradi* ^3'Scæuola condemnatus ekaliis criminibus, frequenriffimis A pu lis te/ inous:otnni contenrione pugnacum cft, vt lis hæc capitis æftimaretur:qux ^^ G rei iudicata: pondus habuiffet, ille poftea vel üfdciu vel aliis inimicis **® ac lege ipfa fadus effet. vbi non pugnatum, fed expugnatum legen*» ‘^nnieffc fufpicor» id eft:obrinuit ador fumma contentione.vt Gbi liceret.li* ^^gt;n capite æftimandam poftulare.Exiftimo enim a grçcis hanc locurioncm nbsp;nbsp;'

^3^in.Plato. «v0avoi5 ap h èsAof?® Gavara croi 2;lt;Aac9$. id eft, H te capitaliter po/ ^nlare voluiffcc.Dcmofth. i^ ©«Kflva, de aceufatore dixit vt Plato. ^’o^ V

s^iiCaTO Äsxac, TxAcevrUp, «vr^^X^arK, n^^j «vtiZtTO tIm y^xtpiiü ^o/oi}^ i'p óftpavap. ’kobalt enim poftea. «tpSw «jSl T^a^ï^ Itp'? Asxet, ToZowiet, îdj^a-Pa?» ti'/xk/aix, : exc/

®*ïeuni noxx,cuius litem deccm talécis æftimauit.Hoc Liuius ex antiquis Capitis ans annalibus capitis anquirere dixit. Hoc autem ex verbis Ciceronis fupra ci/ quickie, _ ^tisintcUigimus,litis æftimarionem non ita iudicii vicem implere, vt ex ea Pæiudicium in caufam capitis fiat alia lege agenti, vt enim alibi diximus, c^ïac peculiar is cuitÿ iudicio publico formula erat,qua caufam diccre ac/ cufatiseratneceffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ClN code cap.Ne in acceptu feratur opus pubheu faciendu: frumentumve publiée dandû,prçbêdum,apprçhcndendû:farca tedta cuéda anteq perfecta,

, pcûbaca.prçftita legcrint.Lego non apprehendendu fed approbâdû:06 lege erunt,non legerint.Omnino.n.fîc legendû eft:id quod etiam ipfe fufpicatus cft Accurfius.Sunt autem verba prifeç formula: in iis rebus quæ publice lo cabantur.Lex padu fignificat.Cice.in prætura vrb.de (arris redis loquens. Rabonius , qui legem noffet qua in lege numerus tm columnarum tradt/ tut, perpendiculi nulla fit mentio :negat oportere columnas ad perpendi/ culum exigi. id eft qui noffet formulam qua farta teda a Prætoribus tuen/ da Iocabantur.de quo verbo nos plenc diximus in fupcrioribus.cxempla cre biafunt apud Gatonem.Vlpianus hanc legem inquit vgndhionis » liquid

-ocr page 56-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Probatum faerî vel rclîgioG eftjCius nihil vçhitîfuperugcaheam non éffe.Pfohatum au^ bat^f^æ ^^’^ ^ approbatum opus dicicur,quod magiftri opifictoruni euocati infpe* d:uni,retulerunt effe idoneum SC rede fadum.Cicc.Locatnr opus id, qtiod mea pecunia reficiaturtego me refeduru effe dico. Probatio futura cd tua, qui locas:prædibus SC prædiïs cautum eft populo.id eft: tuum eft prenons, qui locaftj,exigere vt opus tradam approbatum: ÔC mihi accepte ferre cum probatum fuerit. quibus verbis offendic præcoris iniquitatem. Tu Qnquit Afeonius^operis exador efte de b es, non voluntatis meç dominus: vt incingt; Accô to fer ^’^° opus alü faciendum loces,cum populo prçdes dederim. Eft autem acte re, pto ferre vel in acceptum:id,quod vulgo dicunt habere pro admiffb ^ re^ cepto. Idem.Rabonio inde opus receptum rctulit.i'WtJ'owSi'op tjop U» t^ Tm «^AaSop «vu/xoAorH^^TO • vel ad verbum, AaSdp È^ap 2iiü3^oAorrt0H uT 'm ^jgt;')cA«SK' lt;rclt;i/7©-',dici etiam poteft,2cvlt;À|oé/iîü©^ ix«? AwAaXofMS'ro.Probare veto SC appro ' ' bare.redeptoris eft no locatoris.Eft enim approbate (^quod Cicero fete pro/ oare dicic^efficere vt probum redumqj iudicetur id, quod quis facit vel di/ cit.Cice.in Verrem.Non vereor ne hoc meum officiu P.Seruilio iudicifnon probem.id eft,fcio cum omnino hanc meam accufationem Verris no impro* ba tn rum. Et pro Sylla.Hoc fentioth meifadi rationem vobis conftannac^ huius officii ac defenGonis probarotcaufam quoqj me P. Syllæ probaturu» HocexiftimoGegræcedici poffe.HpTalmi V ëj?«lt;»,«H9^thtusató Wx«0kgt; xovTOQ H/xSs ajeo'mjKai d'il th a^pAo^ï« o'if^M tk tot Su^oc, auTOUç K^ic-opSjit'i. Vcl maglS P obare o ’ ^^ verbum,itod tS a^Aor'a J'h tS tw SuJ^a, «fso'ap k^lS^ (TokoS ^oi.‘ OpUS auté^barc ftapbtobX ef^ vt vulgus loquitur:rede Ä probe confummatû prçbere.Paulus fuprain tradatu locati.Si ïn lege locationis hoc compr^henfum eft,vt arbitratu do mini opus approbctur:perinde habetur ach viri boni arbitratu comprxheti fum effet.Vitruuius.Redéptor ad tempus opus manufadum fubtiliter re/ Sacoma. nbsp;nbsp;gj approbauitiSC ad facoma pondus coronç vifus eft prçftitiffe.Sacoma Viz

tru.lt;rHx«Aût, dixit;id eft quod in libra apponitur ad equilibrium faciendum« Secundum hoc Marcellus,aut qui legem rogauit potius : perfeda, ad ope/ ra:probata,ad frumenta:præftita,ad farta teda retuliffe videtuf, velfortaP fe hçc tria ad farta teda retulit SC ad fuperiora,promifcue.Q^ G appedendu legi debet,vt fufpicari non immerito quis poffittlocus eft mutilatus: vt for/ taffe hoc verbum oleum deGt.Frumétum enim admenfum: oleum appefmn prçbetur.Erat.n.munus publicum, vtfrumentatio,quç Gtonia dicitur« lt;r AD legem luliam de annona:Conftitit inter dominum Si feruum iudiciu« ConGftit videtur legendum:aut grçco more dixit lt;ra«£SHX£.quod tarnen Ggni ficationem habet prçfentis,vt ■3r£z°i3ct„0C alia.

lt;plN cap.Qui tabulam ad legem lul.pecul. Qui tabulam çream leges for/ mave agrorum continentem refixerit. Sic didum eft, vt in fexto Æneidos« Fixit leges precioq; refixit.quo modo etiam Cicer.in Philip, vfus eft. Leges cnim in tabulis æneis incifæ erant.Boethius autem audor eft incoloniisaf/ Ggnandis agros variis limitibus conformari olim folitos. Quidam enim a/ gri in decumanum formabantur:quidam in cardinem:quidam in fcamnum, aut in ftrigam.erant ÔC excultellati,normati,fucciGui alüf^ nominibus ap/

-ocr page 57-

IN PANDECTAS.


F0.XXV.


pcUati',ab agn'menforibus inuctfs,qiu agroru metandorupenriam profite bnf .Erat etfâ leges cuiq; agri genen,fccudû quas cotrouerfîç finales dffee ptabantur.Inde lUud PUmanu lib.xvii. Vineas Innitarî decumano oportet ^viii-pedn latituditus ad cotranos vehiculoru tranfîtusialnfqj conuerfis lfgt; ’^'dbus denû pedu diflingui per media fugeraiaut fî maior modus fît,toti/ dem pedu cardme quot decumano limitari.Quid aut fît Cardo,qiud decugt; ^ï^anustipfe lib.duodeuicefîmo docet.Solls ortu(^inqt^ quocuq; libeat die ftantibus hora diei fexta,fîc vt ortum eum a fîniftro humero habeancontra fteiam faciem meridi'es,a vcrtice feptétrio ent.qui ka fîmes per agru cur ntjCardo appellatur.K infenus.Lmea(^mqiut^ha:c erit abexortu æquino/ fbali ad occafum æquinodh'alemtÔC fîmes qui ka fecabk agru,decumanus vocabitur.Hic limkem no pro termmo l'ntelfîgere oportet : fed pro forma ^gri’Sk apud Limu de bello Maced.fîbro feptimo.Terminus eft nunc im-^ peruveftri mos Taurus iquicquid intra eum cardmem eft,mhil longinquu Gobi's videri debet:quo arma peruenerunt,eodem lus hme Reckum venfan ^erba funt legatorum grçciç.Taurum monté a mari Euxino ad Cyprium ®eurrentem:Liuius cardinem a forma vocauit.q.fîmkem imperil Romani ^leptentrione ad meridiem.

Cardo amp;lt;]» cumanus.

Lillies.

CIN cap.feq.Qui auté ædiculas meuftodkas térauermnamplkis q fures, ’’’bills qfacrilegi merétur.Ædicula eft facellujdeft ædi's facræ appendix. Aedicub-^rius.fifdé diebus ædiculam Vitkoriç virginis prope çdem Cocordiç M. brti'us dedicank.vaiAop græce dicitur. Plinius pro loculaméto fîmulachri pobut fîb. xxxvi.de Venere Gnidia.Ædicula eius tota aperitur, vt confpici P^fiit vndiq; effigies deç.Sic lune.Si quis in ædicula deus vnicus.^ V «J^* ÇAdlegem lufîam de ambku.Quia hic locus ica intelfîgi mihi aliquando '^bis eft.q.lex ambitus ex eo tepore fublata fuerit, cum ad vnius arbitrium ®®ria magiftratuû munia redigi primu cœperut,quafî iam nulla comitia ^^’■’nt.quakqj ambit? in prçtorio principali cómkti crimen no pofTktquo ^^ n^owprf •■es hæc tota penitus nofcatur,fciendum eft olim ka inftitutu fuifte Romæ, ko creädorS diebus comkialibus,qui vel a confule vel alio magiftratu cui turn comi magdhatuS ”2 babédi ius erat,edi(ko promulgabaturipopulus coueniret in capu Mar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' öum.Qui aut magiftratu petebat,quos a toga cadida,quod geftamen erat P^Wo^,candidatos vocabanticu ad comitia fe cotuliflent cu amicis »tribus Candidas. lt;’”’cuirent,fînguloftp præhenfantes,id eft AiixpSx'oi,gratia ÔCfuffragia preci bus téporariaq? obferuanria emererentur,vnoquocp populariu plebeiornq? ^’gœ appeUato Si nominatim.Quam adréfacilius tranfîgenda nomégt; ^°^^”™^ euJanores inuéti funt,q nomina fîngulo^ teneb ant,cadidatifq^ fuggerebat,

^rifq^obuius eratiqq id poftea lege vetku effe,auctor eft Plutarchus in Nomenda* ^^’^^neminore.ovoAx.aTOzSoi græce dicutur. Vnde noméclatura vocabulum cunataceiv dcduikuni.Comitia auté quçdam erant céturiatatquædâ curiata. Centuria tunatafjeo* tiscomitiis populus per céturias excéfu Si etate diuifus fuffragia ferebatî p^æ^^^^^^^,^ wlçlt;]^centuriæ prçrogatiuç dicebatur,qux forte primu eduëtç rogabanf. uç centurie’ kcuriatis auté populus promifeue fuffragia ferebat, triburim tamé diftin rius.De verify in tertio de leg.Cice,Defcript?.n.Çinqt Jpopulus céfu,0îdi

-ocr page 58-

ANNOTAT. RTLIQVÆ

puli.

Agere cum populo.

Age te cum patnbus.

Claires.

nîbus,ætatîbus,plus adhibet în fuffragm confibi,^ fufe m tribus coiiuocâ/ tus.Propter centunata comitia,magna comitia ipfe vocare folet. meminit GelLli.xüiï.Comitioru autê fumma Icx.XII.tab.ftatuit effe m populi'afbigt; tno SC potcftate:fed ea tamé magiftratum moderari. Verba legis hcc font-Creatio magi'ftratuu,indicia populi,iu{Ta,vcti'ta,cum fci'fcétur optimatib? nota,plçbi libéra funto.Cum populo patribufq; agendi fus efto cofolhptÇ^ torjjmagiftro populi cquitûcp,cîq; que produnt patres confulu rogädo^Ä gojTribunifq^ quos fibf populus rogaflïtjus efto eu patrib? agédi.Magi^ Magifter po^ ftrum popub didatore appeUansteuî Si magiftro equitu ÔC interrcgî fos ef fe voluit comitüs prçeffe.Cu populo agere,cft rogare qd populu,qd fofft^ gio fuo vcliubeat vel vetetîvnderogati'o ^ lege dftfta.autftores Feft?- G^b 6C Macrobius.Agere eu patribus eft ad fenatû referrc.Comiriis autê centu riaris maiores fiebant magiftratus,quoru erat mai'ora aufpicîa,vt cofules, pretores,ccnfores:mmores curiaris.audlor Gel.K.xii.Huius differentie me minit Ci'ce.pro lege agrar.quî in fecunda Phil{p.EcceÇmqt2)Dolobéîl^ co mitiomm di'es:fortitio prçrogat]ue,qmefci't:renunciatur,tacct:prima claP Gs vocatur:renuciatur.deinde(^vt affolet^fuffragi'aitum fecuda claffis vo^ catur.quç omnia cirius fadafunt q dixi. Claffes a Seruio TuVio regeinfo tutas audlor eft Liuius,pro modo cêfus(^quare a grçcîs 2lt;u.K^aTocvocantur« Arift-Tr^uTrp TÎAH/xcXn «Av-npop lyÎTOvc^^ dielt in Politicis.^ita vt prima claffis pn** mum olt;ftogitita eenturiarû fucrittex iis conftans qui in cenfu centu.M-efiS aut eo ampliushabebâtjpermixtim exfenioribus Si iunioribus î reliquat eX minoribus deinceps cenfîb? vfq; ad quinta claffem.Idé Liuius.Hæcomma O'nquit^a pauperibus in diuites inclinata oneraîdeinde eft bonos additus« Non enim vt ab Romulo traditum cæteri feruauerant reges»viritim fuffta gium eadé vi eodemq; iure promifcue omnib? datueftded gradusfadi,vC ncqicxclufus quifq fuffragio videretur,Si ius omnis penes primores cirita ris effet-cquites enim vocabantur primiiodtoginta inde primae claffis cengt; turiæ peditu vocabantunibi fi variaret.quod raro incidebat,vt fecûdç claf Gs vocarêturinec fere vnq infra defcenderêt,vt ad infimas perueniret. Hac Ceturif prp conftitutione prçrogatiuç Centuriç prime claffis eratded forte riSduesha rogatiux.' tuf.Hæc ratio poftea immutata eft multiplicato populo,vt idé ipfc audor• cft.Prima claffis femper prima rogabatunfed prærogatiuæ centurie forti to duccbäcur,vt ex Cice.intelligitur loco fupra citato.Ex eo inftituto verba

apud latinos ducladn fua claffe manerc.i.i(Jl x^fw pJU'apjlAt^veip th TÓ|a ri «ix* Quintç claf t»,$£ç^(â th Tlt;^a,^ tauTS zxo'f«« óux c/^cwîs-«û5î.ô£ quintæ claffis homines.Cicero in A cad. de Democrito loquês.Quis hunc philofophu no anteponat Clean thi,ChryGppo,reliquif^ inférions ætatisfqui mihi cû iUo coparâti,quinta: claffis vidétur.Et in claffes nueru abquê SC hominu multitudinê tribuercï Prjrogrtiua ^ ««TaXoxI^flp in claffes difcipulorum Fabio.Inde prxrogatiua vocabulum varie vGtatum.Cice.in Ver.adl.pri.Hic Metellus q ifti Gt amicuS attendri tc.dedit.n.prærogatiuam fuæ voluntatis eiufmodi,vt ifti pro prçrogatiua cam reddidiffe videatur.Iocus eft Ciceronis a dilogia duóius,id eft ab amgt; bigua Ggniffeationeprçrogatiuç.aeG diceret:dedit,n.piudiciu fnupro pre

-ocr page 59-

IN PANDECTAS.


FO.XXVI.


^0 a Verre dato ad redimêda praerogatiuaru tribuu fuffragià,quibus con Metellus erat fadus.Seqtur.n.An me tacituru tantis de rebus exiftima ^IhsfPrçrogatiua in fuperiore loco pro prçiudicio fuffragiario ponitunat ® pofterfore eft adiediuu.’fubintelligitur.n.centuria.Interdu aut prçroga^ ^uapro audoritate eius ponitur q prior cefet:vt apud Liuiu in ter.Ne prie ’^gatiuam militarem vrbana comftia fequcretur.Alibi.Quin prçrogatiua *’^llltare,qua extemplo iuuenis Annibai intra prætoriû dclatus cratifauor PWs fequebatur.Vnde tradu,vt prçrogatiua eminetfä fîgnificet,8C wAto* ’«wm in cap.obferuare.de off.proconf.Cice.in orat.de reditu fuo ad fe/ uatum:Quo dfe0nquic3P.Lentulus nos comitiis centuriatis,quç maxime uiaiores iufta dici haberiqj voluerüt,accerfiuit in patria,vt cxdem Céturiæ Quçmeconfulem fecerant,confulatû meum coprobarent.qua die quis ciuis fuît,qui non nefas effe putaret,quacült;p aut ætatc aut valetudine effet, non ‘Ifblute mea fententiaferref quando vlla dignitatetotrogatores,diribito ’■^)Cuftodefq5 vidiflisÆx qui b? ver bis liquet obferuatores in comitiis adhi ^'ufolitos,ne quid fraudis admitteretur SC ambit?circûfpedâtes.Sçpe.n. ^Uenfebat vt tributim pecunie diufderétur a cadidatis ad aucupada funra^ gw egêtiû:quâ ob caufam redéptores huiufeemodi operis, quiq^ pcio cor»^ ^péda plæbis fuffragia fufeipiebat,diuifores vocabatunvt apud Traquil. ‘uAug.Odauiusfinqt^pater a principio ætatis KreK exiftimatione ma guafuftivt equidé mirer hunc quoqj a nonullis argétariû, atq^ etia inter di jufores operafq; capertres proditü.Inde illud Cicer.in fecudo de ora. Etiam ’uterpretatio nominis habet acumen,cu ad ridiculum couertas qobrem ita Quis vocetunvt ego nuper Numiu diuiforé,vt Neoptolemu ad Troia, Cc Hlumfncapo Martio nomen inuenilTe.qbus verbis figniCcat Numium ob ^uiGonum miniftcriu quas in capo fadtitabat,diufforé cognomento didfu. ^^9d Atticum Conful auté ille deterioris hiftrionis Emilis fufeepüfe nego ^bm comitio^ diciY,?^ diuifores habere.óC paulopoft. Noui eft i lege hoc, '^Quinumos in tribus pronunciauerit,fi nó dederit,impune CtdÏn dedent,

Diuifores.

^ Quoad vi'uat Engulfs tribubus Scft.cccxxxv.debeat.Pronuncfare m trigt; ^us numos Cgnfficat aperte pollfcerf m fingulas tribus certain nummoru fummâ-Hos diuifores Plautus curiç magiftros vocatiquia curiçctiam trP pronundai ^ys appeUabantunvnde comitia curiata dida K leges curiatç,a cêturiatis re nummos. •^ ’ Rentes, eo q? fuffragia curiatim non centuriatim ferebantur, vt in illis. Suilt qui dfrfbitores a Cicerone didlos purent diuifores, in loco fuperius ci tatoiquod mfhi non videtur.Idem Cicenpro Plan.de lege ambitus loques, pecuriatio tribulium,defcriptio populi,fufFragfa largitione deuindta/euc titatemfenatus,bonorum omnium vim ac doloré excitauerunt.Hæc doce, ^æcprofer,hue incumbe LaterenfîsîdecuriaiTe Plancfum.confcripEHc, feZ Queftrem fuifre,pronunciafle,diuifiire.Hadtenus Cicero.Huiufeemodi di»* uiiores interdum in creationibus pontificum 6i cœnobiarcharum internet tuunt.Huiufqj modi fodalium decuriationcs fiüt:00 per fequeftres facerdogt; tiorum palam cautiones expediuntur.Mancipes SC condudlores res tranfî** gendas perficiendaftj fufcipiut:Cum interim cupiditas Humana facrofadi

-ocr page 60-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Palladium Ïranciæ.

Tempus Cæ faris diäato: rii.

paracletî aufpîcîis dinundmanones fadi'tansjncxpiabflibus comercuscon feelerare fanlt;îKflïmos ritus no vereatur ab ano^s infHtutos.Ncc veto aha ob caufam palladfû eeelefîe Francicç vt extorqueretur no pridé effedu ed« Sic.n.appeUare placet mclytam illam fanéKoné,maioru noftromm virtue te at(^ mnocentia partam;qua vnus aut alter fortaffe boftibus élus prodka trans alpes déportantes ,prçfenos calamitatis telam flagitiofiffima cupidî tatefam mde exorGfunt.Qui's.n.nô prçuîdebatJnGgni aUqua cladenoflra expiatum vnius aut alten? fortafleperditiffîma ambitionemftametfi que fubfecuta funt in detexéda tela decênio continuo,ciufmodi funt, vt infigne illud feelus maionb? deinceps illiqj cofentaneis cumulatu,ad extremû obgt; rutum fît 8ê fepultu grandi maloru iliade.Cuius qui Paris fuit,fî vt in lucc editus eft fubinde elatus fuifletteu nomine nunc Francico prçclare ageret î necprincipem multifaria ac copiofa nature munificentia prçditû aebeatu, refp.nuc orba deditutaq^ deGderarct.Qui aliens ipfe iniqtatis,auaritie,cru delitatis.iandiu peenas pcpédit;pendctq; qdiu Prouidentiç complacitu fuc ritteam vnam ob caufam præcipue(^quantum quidé ego fentio:^ nó fibi, fed pauciffimis,fed vni SC alteri^óê fîc quoq^ nimis dico fortaiTe^maiedate fuam vt aflereret.inuitus quidé ille,vt videba,fed tamé nefcio quo fato (^vc funt bumana^fecinvir ad omniafuma natus,dignufq^ qui fuæ nature magt; gis q hiantibus cupiditatibus amicoru induIgerct.Verü vt in pretcritü be neficétiffimi principis cafui lachrymas luduqj viri boni: fîc in futuru ^es votaq5 debere mihi vidétur.Ius em'm vtroq^ verfus integru eft: Prouidentiç, G precationes obfecrâtis populi valuerint:qui fuopte ingenio caput acfor-* tunas deuouere folitus eft: pro falute principis :vt quod hadlenus male St in comodc,dira nonnulloru cupiditate importunaq; cecidit,diuinçprouidengt; tic benignitate no modo in integrum reft:ituatur,fed etiam ita vertat,vt hc quoq; bene 8i comode ceiTifTe regia ipfa praedicet,8C regnu graculetur.Vc ad rem redeamus:olim comitia ita in populi poteftate fucnjt,vt tn fenatus audfor in futuru exitu capi fieret-Lini? lib.i.Patres(^inqt^ofFerédu vltro ra ti qd amifTuri erat,ita gratia ineunt fuma poteftate populo pmilfa, vt non plus datent iuris q retinerét.decreuerût enim vt eu populus rege iuffiffet: îd fîc ratu effet, fî patres audorcs fierent.Hodiecç priufq populus fuffragiu incatîin incertu comitio^euentû patres audores Fût .Quod tamé Cicero«* lus verba defîiffe fieri fîgnificare vidétur in oratione pro Plancio.Nuc fin«* quit^ïtantu difputo de iure populi,qui poteft St folet nônunq dignos prxgt; teriretnec fî a populo prçteritus eft,que non oportuit:a iudicibus condénan dus eft,q pteritus no eft.Nâ fî ita effet Çquod patres apud maiores nodros teuere no potuerunt^vt reprachenfores effent comitioçznd baberét indices quod multo minus effet feredum:tu em magiftratu non gerebat is qui cegt; pcrat,fî patres audores nó effent fadi-Hic comitio^ Romano^iftatdfuit vfq? ad Cçfarem Didatorc:quç comitia frequentabatur in capo Martio,vt Atbenis in co loco,qui wrig dicebatur,arci proximus : vbi «fXüii?«o''ca fiebant creadis magiftratibusJs Cxfar cu remp.oppreffiffet,comitia cum populo partit? cft,vt audor eft Suet.ita yt exceptis cófulat«s copetitorib? deckte

-ocr page 61-

IN PANDECTÄS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F0lt;XXVW

to numéro cadidatoru,^ parte dîmidia quos populus vellet pronuefarétur; pro parte altera jquos iple dediITet.SC edebat per libellos circu tribus miffos fcriptura breuitCçfar dictator illi tribuiiCómendo vobi's ilium SC ilium, vt vedro fuffragio fuam dignitace cencant.Cæfari fucceffit Augußustqui lege Ambitus ab integro fanxit,vt etiam legem luliam de adulterns. De quo idé audor.Comitiorum quoq; priftinum morera reduxittac multiplici poena co weito ambitu,Fabianis ócScaptiéfibus tribulibus fuis.diecomiriorum,negt;' quid a quoq candidato defîderarent,fîngula milia nûmum a fe diuidebat.Et ’n Vefpaf.de eius auaritia loquens;Ne candidatis quidé honores,reisve tam innoxiis q nocentibus abfolutiones venditare cudtatus cß.Candidati autem ^^^^** Cxfaris dicebantur,quos princeps populo cómédabat.Idé in Aug.Quotics niagiftratuü comitiis intereffet,tribus cü candidatis fuis circuibat,fupplica ^at^ more folenni: ferebat ÔC ipfe fuffragium in tribus, vt vnus e populo. Quintil.lib.fexto de rifu loquens.Iungitur amphibologiæ fimilitudo j vt a Galba,qui pilam negligéter petenti,SicQnquiQpetis tanq Cçfaris cadida ’^ns-Ma illud petis ambiguu eft:fecuritas hmilis.cuius foei fenfus eß:Tu pi*» ^3ttipctis in lufu tam ncgledtim q folent honores petere Cæfaris candidate 4^ibus non magnopere fupplicare neceffe eft ob principis commendationé. Wodiecandidati principis in creatione pontlficu ii funt,quibus princeps K^ ten's fuis K nuneiis fauet,interdum vlcra modum. Verba igitur Modeftini hoc in loco ita intelligo,non vt ambitus legê Romç abrogatam ede dicat, fed ambitus iudiciu exerceri deGüTeiquia iam populus honores mandare de/ herat fubprincipibus tyrannis, aut ad regum fimilitudine omnia arbitratu fno adminiftrantibus,omnibus veßigiis antique reip.fublatis.Sic luuen. de popu.Ro.Nam qui dabat olim Imperiü,fafccs,legiones,omniaïnunc fe Cóz nnet,atq? duas tm res anxius optat,Pannü amp;nbsp;Gircenfes.de têpore Domitiagt; niloquetis.De quo loquens Fabius lib.vi.ita inquit in mentione orationis ^ Murena-Hoc genusQ'nquit2)noftris temporibus totum pene fublatum eft: cum omnia turclç curæqj vnius innixa periclitari nullo iudicii exitu poffint. quibus verbis aflentabundehoc fignlficat:id quod Cicero prçcipue perfua*' dereconabatur, e rep.efle,vt confutes defignati cófulatum inirét^erat enim Murena conful defignatust^alioqui penculum imminere reip.ld inqt Quin til.nunc accidcre non potedivc periculum fcilicet reip.imminere dicat patro nus,li conful anteq ineat magiftratu daneturicu refp.orba effe no poffit fub Domitiano principe,a quo vno comode regebatur etia vt confules nulli eP fent.Modeftinus circa principatu Alexadri fcriphttq (^vc inqt Laprid.^ ho/ norêius gladii habenté nunq védi paflus eft:hoc didtitastNeceffe eft vt qui emit,etiâ vendac.Erubefceré,inquic,eû punire,q emit fid vedidit.Pontißeatus autequindecimuiratus auguramfq^ codicillares fecit,ita vt in fenatu allege renf.Codicillares,inquit,fecit:hoc eft muneris fui fecit.diplomatib?,n.datis facerdotia conferebat:qux Accurfius fæculares poteftates fuifte dicit,ignogt; ras vtiqj tépora iurifcofultoru nó agnouifte verä 06 reda pietatis opinioné, aut facerdotia etiam Romæ fuifte ante peruulgata Chrifti rcligioné. Ambi* tus a fenatu aliquando coprobati,vt bonis moribus conuenientis, exemple

D iii

-ocr page 62-

ANN0TAT.RELIQVÆ

menw^abUe ^^ ^p^^ Suctonm in Cçf. E duobusQ'nquit)c5fulatus copetitoribus,L.Lu?

* ceio,Marco(ÿ Bibulo,Luceium Cxfar fibi luxinpaclus vt is, quonia inferior gratia effet pecuniaq^ polieret,nûmos de fuo comuni nomine pronunciaref. Qua cognita re optimates,quos metus cœperat nihil no aufurû eum in fum mo magiftratu cocordi Ô4côfentiente collega, audorcs Bibulo fuerunttan* tundem pollicendi:ac plæriq^ pecunias c5tuierunt,ne Catone quidé abnuen te cam largitioné c rep.fieri.Igitur cû Bibulo coful creatus eft. Ambitio lt;2i* ;va5Xîflt„GD-alt;/'«j^îflt„lt;2Ao2iw« dicitur.Ambitus vero ©x^wp Jixacr/xo,. Ambire esni* '^“fX^p’ ■7^a'gt;V£^0p»M.v«iôî, Siçx^^f^^’*^^^?» «Â^iSlt;â5*lt;7'uvafx^£o'ia2ov7ts dicuntur,qui can? i-i ' didat0S,id eft rus •^«'vyÉ/Â^ovTas ràç ajx«ç COmitantur «u7oi lt;rm;£jfS3-ô^ïioiin5.

4CIN cap.ab aceufatione ad fenatufconf.Turpilianû:Nûciatores qui per no toria indicia produnt,notoriis fuis affiftere iubétur.Accurfius indicia legit, 24 aceufationes iudiciales interpretaturmuneq? affiftere nunc abfiftcre legit

Notoria,

Indicia pros derc.

aftipulante Barcolo.cgo indicia,id eft zxiwu/xaX lego, hoc eft qui deiationcs per indicia faciunt.Notoria funt quorum fit mentio in.l.ea quidé,cod.de acgt; cufationibus,qua in lege ego locu corruptum efle céfeo:vbi.n.legitur,Verû fifalGs nec notoriis infimulatus,id eft acculatus Gtzperpenfo iudicio difpici debet.ego ita legendum puto. Verum falfis nec ne notoriis infimulatus fir, perpenfoï24reliqoa.nó illud,id eft accufatus,fpunu eft,ex margine additura. Senfus eft aute hoc in loco:Nunciatores qui reos deferunt per notoria, licet citra ealumnix metu accufent,debere tarnenalfifterc fuis indiens, ea^ tueri notoria quæ atculerunt,incerim dû quxftio de crimine habetur. Notoria au? tem teftißeationü genus effe intelligo.lndiciu auté prodere, eft rem arcana in medium affcrfe,fed aliunde compert3m,non auté ex criminis confeientia: licet proprie indices fint criminis cofortes,vc fuperius diximus. Hoe genus

juiKvuTtSjj, ld eft i'ndicum,hic intelligi puto, qui -Ti^oa-a^tAaç dicuntur, ÔC .^««’«^ Kcras ô£w7aK»saîîhoc eft emiftam ÔC aufculatorcs uyrannorum ohm louent tum.de quibus Piutar.m hb.-j^î ^«7^olt;n/vKç ha inquic.Acqin tyranos quibus omnia nofte necefle eft,id genus hommum odiohflimos faci'c,quos aures 54 enuiranos vocant.tf •ixop Atyj/ASz/Mj)oó-mji nçq «Trso^cMyawiJ ys«©^. Aufculatores,id eft wiax^ffag primus habuic Darius iunior rebus fuis diffides omniaq^ lufpO élans 04 mctués.At emiftarios Dionyfii ty rani Syracuûis permixtos habile funt.VerûPlutar.tyrânicû minifteriû notauit:Papinianus deleginmo ciiugt; Üq^ munere ac bonis moribus tuendis accomodaco locutus eft.Quod genus (vt opinor^arcanis fceleribus inquirendis 24 efferendis inftitutû erat, vc en mina publice innotefcerent.Nûciare verbû in huiufeemodi rebus accomoda Nundarc. ^^^^ ^^ antiquoru vfuîvnde^nunciatio augurû erat,24 obnûciatio,quç fiebac ad comicia diriméda îaufpicaco coada.cui? verbi ftrictim alio loco memiw« f[In tract.de quçftio.In criminibus feruadis quæftio adhiberi folcc-Legedu fcrutandis,licet aliter légat Accurhus. Scrutari crimina eft argumenta fcegt; leris inquirere 24 veftigare.Cice.de iis loquens in partitionibus. Immo vero argumenta fcrutabimur 24 quxremus ex omnibus locis:fed adhibebimusiu dicium,Afinius Pollio ad Cice.In faltu Caftulonenö difpofiti ab vtrae^pat* te ferutâtur tabeUarios 24 retinentdd eft in anacrih faciêda,de qua fupenus

-ocr page 63-

IN PANDECTAS.


Fo.xxvin.


^wimusjquçftîo adhiberi foIet.SC paulo infenus. Cu alns argumentis reus ^^aprobanom amoueturm fola feruorum confeHio deeffe videatur. Ita legt; 8*C Accurfius,ÓC abfurdiffime i'nterpretaturJpfe vero admouetur legédum cffe non dubie cenfeo.Eft enim admouere probationijda cópellerc reum ar^ §unienti's,vt pene conuidlus vfdeatur. Admouere eft proxime adiungere ï SC ädmotum dicitur quod concmgit fd cui applicatur:^ae«;5^0iuJtuóp.Cicero Ad neruorum eUdendos fonos apta manus eft admotione digitorum.

t^N trad.de poenis.ca.n.qm bic fit médo aquæ SC ignis interdidioni$,ad^ ’^o^^ndahic Fefti verba effe duximus.AquaQ'nquiQdicitur a quaiuuamur. Afjua auté SC igni tam interdici folet danans,^ accipiüt nouæ nuptætvideli j^g^^g^j,g^. cetquiahx dux res Humana vitam maxime continent.Itaq? funus profecuti mterdiceie. gt;gné fupergrediebatur aqua afperü:qd purgationis genus appellabant fuf finoné.Ladan.lib.n.infti.diui,de aqua SC igni loques tâq duobus principiisî Alterû.n.QnquiQquaG mafculinû elementû eft,alterû quafi fœmininumîal têtuadiuura.alteru patibile.Ideoq; a veteribus infiitutu eft, vt facramento gt;gnfs K aqux nupciaru fœdera fanciantur;q. fœtus animantiû calore SC hu *^orecorporentur atq; animétur ad vitam.Quû.n.coftet omne animal ex a^ ^’®a SCcorporeimateria corporis in humore eft:animæ in calore. Quod ex 2uium fœtibus datur fciri:quos craftï humoris plcnos,nifî opifex caler foue î't.nec humor poteft corporari.nec corpus animari. Exulibus quocj aqua SC ’goiinterdici folebanadhuc enim videbatur nefas, quis malos tamé homi?

®w fupplicio capitis afficere. Interdido igitur earu reru vfu quibus vita co? fiat hominu;perinde habebatur acG effet qui ea fententiam acceperat morte ßiuldatusiadeo ifta eleméta prima funt habita,vt nee ortu hominis,nee fine ba vita crediderint pofte conftare.Horu altera nobis comune eft cu cçteris animantibusïalterum foli homini datum.nos enim quonia cœlefte atq; im^ ßiortale animal fumus,igne vtimur:qui nobis in argumétum immortalita* tisdatus eft:quoniam ignis e cœlo eft.cuius natura quoniam mobilis eft, SC furium nititur vitæ continet rationé. Cicero in orationepro domo fua ad po tifices.Qui erat return capitaliu danati,non prius hanc ciuitatc amittebant, 9 étant in earn recepti, quo vertendi hoc eft mutandi foli caufa venerant.id antem vt effet faciendum,no ademptione ciuitatis,fed tedi SC aquç SC ignis interdidione faciebant.Id autem mihi fumptum videtur a Romanis ex lege Âchenienûum,cuius Demofthenes meminit i;v # '^o^ Aoïlϻ﫻,his verbis.ln le gihus(^inqQqux de c^dibus latç funt,Draco,quo ternbile atq^ atrox q ma »nie videretur,hominé alteru alterius interemptorê efte,ftatuit ipfe homi/ nem hotnicidam aqua ablutoria,libationibus, crateribus, facris SC foro ar** ccri»j(lt;^vï6wp tijfioSj sip avj'ptpüvop, osav^ïü^f k^oxh^ü^^, ï^eSp, ayi^Ss. Herodotus m odauó, de trecentis loquens , qui cum Leonida occubuerant contra Perfas pugnantes, vno excepro Ariftodemo,qui pugnx fe fubduxerat : Quum au** tem Qnquit ille) Ariftodemus Lacedæmona rediiftet: probris eft affedus attp ignominia huiufmodi. nullus enim ei Spartanorum ignem accende* bat ï nullus colloquium communicabat. cun Siwj óult;ftïs Ëvaut lt;üraf2»iï8»p, cu« n ÀifÀr/îTC.Ad hune morera autera referri aut alludere aliquantum videtur

D iiii

-ocr page 64-

ANNOTATIONES REUQVÆ

Apofyna* gogi. Extorris.

Sacethonio

îllud vatîcînîum Threnorum cap.quintoîcu voce plæbeia lamcntabunHus» AquamQ'nquit^nofträ pecunia bibimustligna nodra precio coparauimus. aquam em'm Ä ignem defuifle coquenturtang ad vitam maxime neccHana. Quod côtra facerdotes didu effe videtunquos l'n æde facra nudînas exercé' re non pudet,igncacp fpirîtus facramenta vçnditarctcum egentefs amp;nbsp;fici'cu^ lofes ad aquas nô admittâc mfi eas liceantur.Cæfar in comédexto betGat de Druidis loqués/ca fcribi't.Si quis aut pnuatus aucpublicus eorû decre/ to no ftetitîfacnficiis l'ntcrdicut.hæc pœna apud eos eft grauiHïma.qui'bus eft mterdidum, n numéro ùnpiorum ac fceleratorû babentunns orancs de/ dunc,aditum fermonemcß defugiunt,ne quid ex contagi'one incomodi acci/ pi'anc:neq3 ifs petentibus fus reddftur,neqj locus vllus communfeatur. His omnes decedunc,graeco more dixictraT.^; U’^^vin^ wavnq 81 KTrw’rwvnç.Hi apud Hebrços apofynagogf di'cebanturtquafî fynagoga exadî Si extorres:quod vt opfnor ab ignfs fnterdfdtfone dudu eft vocabulû ponus g a terra, edâ fi exul a folo eft.Lfufus.Extorré vrbe,domo,penatfbus,foro,côgreftu çqualfû, hos nue cxcomunicatos vocamus:qufbus fcflfcet humanftatfs fura viciffitu/ dfnéqj offieforu vetamur exhiberc. At quos mafore execratfone muldandos eccleüaftfca auctoricas cenfufttanathemata appellant ex eog» fn cfppis expo fita eft corum deteftatio Si proferfpta.Antfquf facros hommes fic voeftabac quafi execrados SC deteftandos.vnde facra fames Vfrgflfot SC facer atej »n** teftabflfs Horatfoiquod more G al lord Serums tranflantmm effe aft. Nam cum Maffilfenfes pefte laborarent,vnus fe ex egeefbus offerte folebat annu integrum alendu publiefs efbfs SC purionbus.Poftea verbenfs vcftibufqgt;^^ cris ornatus cfrcuducebatur per vrbé cum execrarionfbus: precabanturcm vt fn cum omina mak cfuftaris fneuberent SC fnefderent: fieqj proffefebatur« Plautus fn Bacchfd.Men* erfrafnat? eft('optfme eftrego fum malustego fura facer,fceleftus.Macrobfus Ifb.fff.Satur.Hoc loco (^inqufQnon alfenu vide* tur de condfrione corum homfnum referre,quos leges dffs facros effe fubet: qufa nó fgnoro qufbufdam mfru vfderf,ggt; cum extera facra vfolarf nefas fit, homfnê facru fus kerft ocefdf.eufus ref caufa hxc eft.Veteres nullû auiraal facrum fn finfbus fufs effe patfebantur,fcd abfgebant ad fines deoru qufbuS facru eftetianfmas vero facratoru hommu dffs débitas effe cxfftfinabant.fe* ftustSacer homo eft quem populus fudfeauft ob malehcfu. Nec^fas eftun'O molarf:fed quf occfdft,parrfcfdff non damnatur.nam lege Tribunftfa prima cauetur: fiqufs cum quf plçbffcfto facer fît ocefderft, parriefda ne fît.exquo Sacratek- ’ ft^’kfs homo malus atqjfmprobus facer appeliarf folet. Inde facratx leges ges. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dfAx, vt fpfe alfbf audor eft : qufbus fandura fubetur effe alfeuf deorum qufequfd aduerfus eas feccrit:fîcut famflfa pecunfaq^. Et facrofandum dfcK tur quod furefurandofnterpofitoeftfnftitutum îfîqufs fd vfolaffet, morte poenas penderet.Inde facrare verbum Lfufo pro deuouere SC deteftabile de/ cernere: SC fta mortf addfccre,vt fmpuneocefdf ÔC vfolarf poffft.Lex de pro/ uocatfoneQnqufQaduerfus magfftratus ad populum kta: facrandeq? cum pu^^^is ï’oks capfte cius, quf regnf occupandf confîlfa fnfffet. Hue pertfnet quod

de factofando vocabulo fnfuperforfbus dfdum eft. Sacrog hommes d« rit

-ocr page 65-

IM PANDECTAS;


FO.zVXIX.


deteftandos K eXecrabJes.græcî muins nonumbus appellant : W«?, Éfos^ Ti'siS^jUÏaçovç , S’^aras » cpocf^iaKObs , ÔC Ka^aç/xaTot,« Anftoph • in PlutO ♦ 7^v^é?p «A' Hÿ^ T’A/xSpp b Ka8aj.«.«7f, Itt àu7°4)ô!j)Q) AiJvcè Z^^vr iiAn/j-fjS^a « étant enfin Cathar** Cath^tmat# mata hommes, qui perte expianda alfove quo morbo fmmolabâcut dns: qm ntus cxpfatfonfs(^fnquft fnterpres^a Romanis vfurpabatur.Hoc verbo De mofthenes contra Median vtftur 6£ cotra Æfchfnem.SfcCotnfcf fcelus pro fcelefto dicunt,atlt;p etfam Cfcero.Herodotus fn Polymnfa catharmon ma*’ fculi'no genere dixit,üc appeUans hominem pfacularem , hoc ert TOp à-^^ji^/ l^’PHçq £xeAHrgt;p. quem factura effe dfxfmus, ÔC pro patrie luftratfone expia*» ^loneqj deuotura» xaGaf^ap 95) X^Squot;? ViS/ljSjjap Kgt;^Æ.cSp Â^’o/xcu/Ta, TOp ÂioA««Dfce* fcantur ÔC lt;îgt;açuaK0t, et ÎTci Ka^ajera q5) te-ûAems «‘^çt.a/AÂyoi, Ah/xoo-iol, ^^{(po/lJJVoij'.yq ’wUdttjontQ tA s^ôAeq xas taump. quotum verborum fnterpretatfo ert ea quam fupraex Serufo feripfîmus. Ault;rtores Suidas ÔC Euftathi'us : qui etfam vrgt; ^iutn expfatores hoc nomme vocatos effe tradfr. Sacet bac ratione dfcf pof/ fecetniffarfus flic caper apud Hebræos, eufus fit mentfo Leuftfef cap. xvf« ^mus Paulus cap.quarto ptfmx ad Gorinthfos , Sot-:]) Ka^céjzxaïot, 720 KÔa-fj.'a iM«Sir wehw T^îlK/xoutMS fô. hoc vocabulo vfus ert eleganten quf locus no ^^tdleâus ert ab fis quf fcholfa ferfpferunt, qua: fn vulgatam SC rcceptam ^dirionem leguntunTanq purgamenta hufus mundf fadf fumus omnium {^'■'pfenia vfq? adhuc . fortaffe fnculpatfus fufffet catharmata dfcere,vt pe* *’pfetna dfxft » nam vt catharma purgatfonem fignfficat ad verbum Si pfa/ ^^ntum : lîc perfpfema feobem fit ramentum SC qufequfd Ifmando deterf/ ^'’^•Quæ fignfficatfones fn eo loco apoftoli non conuenfunt:altfor ert enfm ^“'^^“^ ^üidam fenfus vcrborum,nfG me fallftopfnfo.Ad eufus fnteUfgentfam fd fa ^'lt;^is addemus, qgt; antfquf vrbfum expfatfonem annfuerfarfam faefentes, ^m facros fllos homines aluerant,m vidtimarum morera tedfmftos ex io* ®®pKecfpîtf.fn mare deffefebant.Neptuno immolantes :intcrq; deifefendum iolennfa verba effarf folebant: •^;gt;[K/xot. s^Mp 'j^3: fis pronobis perfpfema: ac fidîxiflentîGs pro nobfs pfaculum : efto luftfo nortra, 5C feruatrix vrbfs vflt;* Ûjma. fd quod Suidas adnotauit.Sententfa igitur Paulf ert hæc: Nos tanq P'2cula mundf fadf fumus,SC fuccfdaneæ pro populo vidtimæ, acfi diceret:

minus apud gentium vulgus detertabfles , q illf qui dirfs execration!/ Dus obruti, pro falute publica abiiei folent.Quæ fententfa congruit fis quç P’Jæcedut.Peripfema enfm etiam ramenta veftfgfotum fignfficat,quç vt for/ °’^abîiciuntut.Mallem fgftur grxcîs verbfs vcf vtrobfqj hoc modo:Tanq f’^artnata mundi fadf fumus SC perfpfema ad hune dfem.Hæc ÔC alia hu/ wlccniodi feribens,fis legibus me foluo, quas audorfrate ferme didatona ’D nos fanciunt homines feliefus literfs initfati: qui cum fpfi verborum græ comin vfuquafi nomifmatfs in latio abrogatiatqj illocabilfs feribentibus J?f®^ixerut,Romanæ eloquentiæ vindices effefibi videntur^ctibendiq^ df iciplinx confiitutores imperitorum licentia contemeratx.Horum vnus nul P^no quiuîs file quidem,fed mufarum græcarum latinarûq; alumnus,gra* tïarum etiam credo afflatu fuauiifqgt; beatus, clcgantiâqjredolés germanam

CicéronianâiG er ma nos Gallofq: câ ob noxam obiter ignominfa afper/

-ocr page 66-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Ludus ven:, tonus.

fiffe cotentus,^ græca lannis permifcerent:li'centja nimia fcnbendi gram' * täte céfon'a,quafilt;5 pro poteftate caftigaffe diciturtad Ciceronianalt;ç prçfen pta fuaq5 docile çtaténacurâq; reuocaße.Quc etfî virum ipfum magnû alio rum iudicio effe puto,fuo etiaipfius atq^ meo fane multo omniu noftrç me^ moriç maximu effe fatcor 56 libenter agnofcottamen audebo bona hominis venia(^vc fpero2)refpódere,Ciceronem cpidolas fuas permulcas,eafqelabo ratas grçcis verbis fententiifqj diftinxiflenn libris etia oratoriis atq; philofo phicis,in quibus lingua lacina locupletare præcipue cocupiuit, poft vocabu Ia latina græca quoq; ipfa fubftituere folicumimiru ne nó fatis a ledoribus perciperetur,quod intelligi volebat,fimul vt vere ÔC reéle græca latinis fe reddidifte fidé faceret.Equidem quod ad me pertinet,nihil nee commodius nee expeditius effe céfeo iis quibus eius admiftï cofciétia inceftit 00 religio: q tanto viro monéti æquo animo aufcultare;qué ego Ciceronis Cmilé efte m quibufda audio:in eo etia fimillimü,q? nihil libcntius facit,qvt in laudib? fuis longe lateq; quali^ fuo iure expatiecur.audire id tantu a me,obfecro,fi ld ad mepriuatim attinetjledores nó grauentunin iis quç antea ipfe fcripfi, præfertim in libris quinq; de afie,in animu me inducere non potuifte cu fen' berem,eoru quæ a græcis mutuabar audoritaté latinis fidemqj me probatu rum,nifî verba quoqj ipfa vna laudarem cu audoribus. Mulcoru enim cub pa fadu efte fcieba,qui græca fermone latino confidécius fcriptitat,vt trab lationu fides magnopere audoritafqj nunc labefadata fit. Nuper autoris græci prifca in primis audoritate pollentis libri fatis multi verfi funt. Ho* rum vnü nuper cu aliis eiufdé(^vt opinor^jßdei editum admonitus abhomi ne vtraqj lingua erudito cu Iegiirem,admiratus fum interpretis ignorantia ne dica an potius fecuricaté nimiatqui huic ætati,huic iuuenû ftudio Si cote tioni fucû verborû fiducia impofturâq; facere diutius fe fperauit, id qd ipfu reprçhenforé noftru animaduertere etia atq; etia operç cric prcciû,quatenus ad ipfum ad meq; percineat.QuaG vero id tantu in huiufeemodi fcriptis refc rat,q latine loquamur 6i q honeftemon etia q vere,q confentanee,qqjex au* doris ipfius qui vertitur fentétia.Sed ia nimis multa de re quæ filétio refu* tari nó icomodiffime potcrat:id mó nóignoraretur, prudétes nos fciétefç filentio trafmififte:quod tarne ad futura conteftatu efte haberi«^ volumus. ClN eodem de peenis cap.aut damnu.^.quicunqj.In hoe enim diftanc a ca:* teris, q? inftituuntur venacores aut puricarii aut aliam quam voluntatetn gcfticulandi vel aliter fe mouendi gracia. Legendum purricarii vel pyrhi* chariiïauc in aliam qua voluptate.Venatotes autem ferui inftituebantur, id eft docebantur,non ad feras per faltus indagandas, vc Accurfius exiftima? uit:fed ad volupeatem populi,cui feras in arena conficerenr. vc enim ludus [ erac gladiacorius,id eft fchola in qua ad gladiacuram infticuebantur: fic ve* natorius ludus in quo ad venationé beftiarii exercebancur.Tranq. in Claud. Circêfes frequenter comific in Vaticano,nónunq interieda perquinos mif* fus venatione.Idem in Domici.Spedacula magnifica aifidue Si fumptuofa edidit.nam venationes gladiatorefq^ SC nodibus ad lychnos : nee virorum modo pugnasjfed SC fceminarum.Cice.in fecundo officiorum. Prodigi funt

-ocr page 67-

IN PANDECTAS.

FO.XX?^4

^utepulis 82 vifceranonibus SC gladiacoru munenamp;us, ludoru venationult;j apparatu pecumas profundunt.ln ludum igicur venatonum damnare reos, eftin exercitationem feras m theatro confiefendi damnatos addicere. Scho/ Ludusi Umemm omne Romani ludum appellauere,vc inquit Pædianus. Quin SC Wi appellatione gladiaturamintelligimus. Fabius in odauo de noemate loquens.Hoc nomine0nquit)donarunt ea quæ non dicunt,verum intelhgi volunc.vt in eura quern faspius a ludo redemerat foror, agentem cum ea ta* lionis,q, ei poUicem dormienti rccidilTet: Eras dignus vt haberes integram wanum.fic enim auditur,vt depugnares.A ludo redimere Quintibpro a la-* niftacmere dixit,ne vitra gladiator effet inuitus.Quiautetninuiti fie inftigt; ^^^^^ tuebantur in venatione,ad beftias damnati dicebanturt quç poena longe mi |,^j|^ obiici, doreftq beftiis obiedlorutpronnus enim laniabantur a feris-Hos beftiis fub amp;nbsp;bellijs fub= «dos iurifconfulti vocantivt in cap.pœna fupra ad legem Pompeia. Hane ’’^‘^ dfflerentiam fi diligenter animaduertamus in Panders fæpe ell inuenire: win cap. qui vltimo.SC in cap, ad beftias infra hoc eodem tradlatu. Cicero pro Rofeio Amsrino de poena parricidii loquens. Noluerunt maiores cor.-posferis obiicere:ne beftiis quolt;^ qux tantum fcelus attigiffent, immagt; rrioribus vtcrentur.Spartia.in Caracab Si quddo feris obiedlos vidit, fleuit Feris obicÄf ^Btoculos auertit:quod populo perq amabile fuit. Tacitus lib«xvii. Captus **rwprxlio Mariccus,ac mox feris obieclus,quia non laniabatur, ftolidum '^Igus inuiolabilem credebat,donec fpedante Vitellio interfedus eft.Prin r^'pesautem violentiores,liberos homines SC infontes vi interdum cogebant cum beftiis pugnarennterdum homines nobiles,precio ad id albcienres, ant 21io pro:mio.Tranquil, in Nero.Exhibuit autem ad ferrum etiam quadrin«* gentos fenatores fexcentofq; équités Ro.SC quofdam fortune atq^cxiftima Cionis intégra: exiifdem ordinibus confedlorefcç ferarum,SC varia arenæ mi ruftena.indetç illud fatyricu in oda.Quaci fua funera vendant Quid referte ^êudunt nullo cogente Nerone.Hi funt qui notatur infamia in cap.fecundo dreaSnetu fupra de iis qui notantur infamia.lilam differentia daranatorum adbeftias SC feris obiiciendorum,Accurfium non intellexiffe,cx gloffemate ®us liquet in cap.qui vltimo inferius , SC in cap. ad beftias. cuius capitis eft bic fenfus: Eos qui ad beftias damnati funt,præfîdem pœne eximere ad cia«* morem plebis non debere. fi tarnen cos videat eo corporis anifniq? robore pïxditos,vt inter athletas prodire poffint, aut in aliud fpedaculum hone-* ffüsidebere eum ad principem referrc,vt eius arbitratu aliud quid de iis fta fuat.Enimuero pyrrhicharii fiue purricarii antiquo more legere placet,a grç Pyrrhfch» cis Tjjdj^c«; dicebantur : /«6’ o^xap fcilicet op^spÄ»oj. a pyrrhicha Cc didi: ”1* qux faltatio erat armata: ob id Enoplios ditfta.Pollux lib. quarto ad Cortigt; woda iiiiperatorcm.GeneraQnquit)faltationü,Emmelia, quæ tragicorum tft;Cordax,quæ comicoru:Gicinnis,quæ fatyroru.Enopliæ autem,id eft ar/ ®atçfaltationes,duçîPyrrhicha ÔCTeleGas,cognomines pyrrhichi SC telcCi J^^^^^“^ wdicu theatric^ faltationis.Plato in fepti.de legibus.DuoQnquiQ faltatio eu ar matk ßutn honedjaru genera inftituit is qui inuentor faltationis fuit. Alteru belli* Cüm,altcru pacatutillud Pyrrhichen,hoc Emmelia nucupas,vtrunqj nomine

-ocr page 68-

Melos.

Pyrrhicha.

Orcheftodi dafcalos.

ANNOTAT.R.ELIQVÆ

decoro acq; accömmodato.Emmelfa autê a congruo ac dccentf motfonecor porfs appel! ata eft.Emmeles enfm a grçefs dfeftur quod ad melos mouetur qd (^vt fnqt Fabfus^) fn prf.ad flexus voefs pertmet ÖC canoravt rhythmos ad verborum collocatfonem fpedatjd eft ad modulatfonem. Hxc genera fdem Plato (nraJ'âta^fd eft ftudfofa ferfaqi vocat SC commendabflfa. Serif au* temQ'nquft)generfs ea fpeefes qua: corpus bene conftftutum,anfmam^ vb nlem SC ftrenuam vfolencfs labonbus fmplfcat: bellfca rede vocetur.qua vc ro fecundfs fn rebus voluptatfbufq? temperatfs vtftur anfma moderatfone prædfta,eam pacatam fi dfxerfs, confentaneo naturæ nomme' appcllaueris. Quam autem eafnftftutfo exercftatfoq^vcflftatem afferret,ex eodem Platone fntellfgere poflumus,quo fn loco fta fnquft.Pyrrhfeha eft,quæ motfóes cor* porfs fmftatur fdus fadufqj declfnancfs SC vftabundf,omnifarfamq; cedétfs, fn altum etfam fubSlfentis,SC fefe fucefduo poplfte demfttentfs.rurfufqjcon trarfos hfs motus pyrrhicha fmftaturteos fcflfcct q fn habftP corporfs aduo fos feruntur:quales eius funt,quf fagfttarum mfftïlfumq^ faculatfones effingt; gere motu corporfs,plagarüqj ÔC petftfonü multfplfcfu fmftamenta aftequl fmplerecj contédft.Plfnfus tarnen fn feptf.vfdetur Pyrrhfehen ab Enoplfa df ftmguere hfs verbis .Saltatfonem armata Curetes docuere:pyrrhfchen Pyr rhus.Traq.Pyrrhf chain faltauerunt Afiæ Bfthynfæqj pnnefpu liberi-Athe* nfs folennem fuffte earn faltatfonem,ex Lyfîæ apologia Ifquet hfs verbis.^c« •nrcwaG'wûtxaiç TCÏ^ /xixjoïs ÉXOfHy«« ■s^Uff'X'^dïs «V^EÏoistug^] «VHXMGc STif« ^vas. Intellfgb mus fgftur prfnefpes Ro«rcos damnatos delfgeread hufufeemodf theamcu obledamentum.qufbus ranq manefpffs vtebantur publfce.Vnde Spartf.de Hadrfano. Fabulas omnïs generfs more antfquo dedft fn theatro : fn efreo multas feras SC fæpe centum leones fnterfecfnmflitares pyrrhfehas populo frequenter exhfbuft.Verbfs auté hffee Vlpfanf, aut fn aha qua voluptatem geftfculandf, SC relfqua : fignfficatur, q? vt gladfatores fn ludo fublanffta, fic fftf feruf fub orcheftodfdafcalo,vel pyrrhfcham,vel comfcam,vel fatyrfca faltatfonem,vel chfronomfam docebantur. De theatrfcfs autem artfficfbus

nos tn ulta in fupenore editione di'xi'mus,

CiN capitc Moris. Sold: autem ita vel vins fludi'oCs mterdid,vcl aduoca/ tis,vel cabeUionibuSjGue pragmaticis.Lego furis Qudfofis, id eft fun ftuden Pragmatici • tißus.Pragmaod non funt qui pragmadcas fandtfones fcribunt, vt Accur* tins fcnbitifed funt funs interprétés,vt ait Quincihanus lib.tertio.qui etiam lib.duodecimo probare volcns neceftanam effe oratorf fun's cfuflfs fefenna.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid fi forteQnquiQperfcus file fun's non aderftfneej ego fum noftrf mo*

rfs fgnarus, oblftusve eorum quf velut ad arculas fedent, SC tela agentfbus fubmmiftrantmeq^ fdem quoqj grxeos nefcfofaólftafle,vnde nomen ffs pra* ginatfcorum datum eft. Pragmatfef fgftur erant hommes quidam forenfis profeffïonfs,quf caufarum adores fnterdum furfs fgnaros monebantduns refponfa formulafq^ adfonu fummfnfftrantes,quafî admonftores poftfef di* cendorüq; fuggeftores,quü ad furfs difceptatfonem ventum erat.Cfcero Kb. prfmo de Orat.Itaqj nó vt apud græcos fnßmf hommes mercedula addudî nifnfftros fe præbent fn fudfeffs oratonbus,ff quf apud fllos pragmatici voz

-ocr page 69-

IN PANDECTAS«


F0.XXXL


c^tuf Æc m noftra ciuitate,8C reKquaJnde illud Sacynci m fepri. Si conti §gt;t aureus vnusJnde cadut panes m fœdera pragmaricorum.OKm igitur pragmanefs forum Ro.non vtebatur:poftea vti cœpit,vt ex Satyrici dfdto ^Vlpiam loco oftenditur, Pragmaticus ad verbum negocialis dicitur a Qui'nt.Apud Dionyfium AlicarnaiT.differt atheoretico.Cxterum qui cogt; Cognitores» gnitores olim appellabantur,non abï propemodum erant,q qui nunc pro^ ^stores iudiciales dicutur.Cice.in diuinatione.Me defenforem calamita/ ^*’'‘fuarum,me vltorem im'uriarum,me cognitorem iuris fui,me aftorem ^ariefuçeffe voluerunt.Et in ten.in VenCum eßet Stbenius ciuitaris fux ^oï^gt;ljffimus,ampliffima cognatione,plurimis amicitiis, Ïuenire neminem Siculum potuit,qui pro fe cognitor rieretcEt rurfus.Cedo cui Siculo cu is ’^eus fierce, ciuis R,om an2 cognitor vnq falt;ftus fit; Afconius in diuinatione. vMefenditrinquit')alterum in iudicio:aut patronus dicitur ,fi orator eft: P®^onus

aduocatus,u aut lus iuggerit,aut prxlentiam luam commodat amico: procurator,’ ^'^^ procurator,fi negociu fufcipit;aut cognitor,fi præfentis caufam nouit, Cognitor. ^fic tuetur vt fuam. Ergo cognitorem Cicero appellauit famiKariflïmu ^cfenforem.Haólenus ille. Ex cuius verbis apparet anüeirepatronum,ó£ ^Hiimaduocatum.Teren.inEunucho.Oftium obferaintus dum ego limc J’^anfeurro ad forum:volo ego adeffe bic aduocatos in turba hac.Hermol. ‘unfconf.Falfi pœna coercentur,qui ad fitem mftruenda aduocatione,teffilt;* ,^^!pecuniam acceperunt. Et Manianus. Poena legis irrogatur ei,qui ob ^^^édâ aduocationem teftimoniave falfa pecuniam accepit. Liuius.Vir/ Billis fordidatus filiam fecum obfoleta vefte,comitatibus aliquot matron ’“s»cum ingenti aduocatione in forum adducit.Cic.pro Sylla. Sed fi tuns parens etiam in ilia fufpicione perieufi fui,tamé humanitate adduAus ad/ *iocauonem hominis improbiffimi fella curuli atqj ornamentis fuis SC con lulan'bushoneftauittquideft quaobrem confulares qui Catilina: affuerunt ’^^prxkendanturC'In omnibus his exempfis aduocatio non pro ccetu patrom Aduocatió.’ ïiorum atq; caufidicorum:fed amicorum potius coadtorum ad opem fauo ^^•aKjjprædanda.lnde aduocare verbum,eft adconfilium opitnlationemq^ Adnocare.' ^auiçprçnâdam amicos accerfere.quippe hominü vel confultorum,vel au/ 'Ïloritate opibufq; poUentium comitatus SC ftudium,vel reum vel adlorem fauorabiliorem facittinterdut^ reum noxç eximitnnterdum iuri vim affert: propter quod crimini datur in fuperioribus exêpfis.Et apud Cicerone pro Quintio. De fortunis omnibus Publius deturbandus eft‘potentes,diferti, mobiles ornnes aduocandi funt, adhibenda vis eft veritati,minx iadlentur, pericula intendatur,formidines opponaturtvt üs rebus aliquado vidlus SC perterntus ipfe cedat.Et aduocatio togatorum apud eundem pro Cecinna. Quintil.in.xi,de adtione loquens . Incumbere aduocato aduerfis fubfellüs

fedenri lam contumefiofum eft.Aperte Quintil.aduocatum diftinxit a pa/ Adaocatus,' trono.Aliquado tarnen aduocacu pro adhore accipit:vt fibro quarto.Ideoqj agere aduocato q fitigatori facifius,quia 5d laudat fine arrogatic crimine,

aliquado vtiliter etiam reprçhendere poteft.Idem .Ideo primu intuemur wgatoris an aduocati perfona fît v ten dum,quo ties vtruq^ fieri poreft, Sic

-ocr page 70-

ANNOTAT. RELIQVÆ

Aduocatîo.

Aduocare.

Cognitor,

Lcgulct R Forniularj'i'.

Pragmaticas tius.

Barbara ver« bain tribus libriscodicis

Incolæmeî tccci,

PKan prçfatîone:Et quod nu'rcinur,per aduocatum defenditur » PropterfS Vlpïanus:Aduocatos omnes omnino acciperc debemus,qu{ cauGs agédis quoquo ftudio operantur.Aduocati'o hodie confiliu appellaturjd eflcauQ dici ÔC cogn{tores,omnefq; qui quaG tutores caufç dati funt,cum vnus fît alt;ftor caufç.Inde aduocatîo a Cicerone dîcîtur,qua cófultatïonem homines Bafilîcam vocantnn prçtura vrbana,de æde Cafloris.Quo fçpenumerofe' natus conuocetur:quo maximarû rerum quotidie aduocationes fiant.PIau tus aduocatum pro teile rogato accipit in Penulo. Fadtu a vobis comirer: bonam dediflis aduocati operam mihi.cras mane,quxfo,in comidoeftote obuiam mihi. Verba funt Agoraftoclis ad teites,quos aduocauerat inlcno nem.antea enim dixerat:Mementote:Aduoc.Meminimus.Et aduocare ver bum,eft aduocatum vel teilem rogare.Idem in Caiïïna. Quem hercle ego hodie litem perdidifTe gaudeo,ne me nequicq aduocauerit. Aduocati a grç cis T^aKZiTTOi dicuntur:óC adiiocatio •^aHÂ)«riç.Demoilhe.-^i sttpav«.««! t^S lt;M fi.a^fofjSjj'a Si Ex -^axAHertM? lt;ru7xa0K/j5;;oi ovx Hup ^t AeTap.Etç^z W'T^ï 7r«j'lt;x^ •Tiffo-Cn'aç, in principlO.«i ^ '?^ '^axÄHTWp JlKire«; Kod GjT'dtTcà 'T^Viiup wA«m|i^ tvsxot-, ;7:7vov3).Quod de cognitore diximus,ex Cicerone planu fit pro Rofcio Comœdo bis verbis fcribente.Quid intereft inter eum qui per fe litigat,8C qui cognitoremdati'qui per fe litem conteftatur,iïbi foli petit: alterinemo poteit,nilÏquï cognitor efl fadtus.ita ne vero cognitor fifuiflet tuus: quo^ vieüTet iudicio,ferres tuuï'fuo nomine petntîquod abilulit,fibi non exegit^ Idem.Q3 fi ad Rofcium nihil perueniret,qd tu a Flauio abitulifles, nis te infuam litem dediffet cognitoremtad teperuenire nihil debet,qdRofciuS pro fua parte exegittquia tuus cognitor non eit fadtus.Erant etia inter ope ras foréfes Legulei Si Formularii,vt in fuperionb? diximus.Hodie omnis huiufeemodi fundlio duabus appeUationibus continetur, caufidicorum,S2 procuratorum,id eit cognïtorum,vt prifci loquebantur.Quoru ferrao qua tenus ad res forenfes iudicialefq? pcrtinet,parum hodie vCtatus eiltSC tarne reflitui bona ex parte poteft ex ledtione eorum audtorum qui extant K b^ tine K græce. Inter pragmaticos fortaiTe adnumerari hodie poifent,quos foUicitatores appellantîinfKtores quidâ forenfes ,caufaruq; curatorcs. Pra^ gmaticarius vero a fandtionibus pragmaticis,didtio eft recentioris notçin lege Zenonis de diueriîs refcriptis:qualia multa vocabula grxcoru pnngt; cipum tempora pepererunt poft imperium tranilatum.Libros veropoitrO mos Codicis prçcipueportéta verborum inuaferuntîquibus hodie inipfîs vocabula barbara plane mixobarbarac^ Ieguntur,Si proba quçdam corru pta.Paraueredi, vt fupra diximus,Si melloproximi ex latino græcolt;pfergt; mone concreta funt.Balluca Si paragaudes plane barbara funt.quoru bal luca apudFliniulegitur.lib.xxxiii.Paragaudes apud Vopifcuni.MctœcuS græcum eft,fed corruptum,în lege certa de îure fifci.^ie-nüxoi, mctœci funt qui latine dicuntur incole,qui in aliéna ciuitate longç morç caufa habitat, nec habent ius ciuitatîs,nec honores ciuiles capiunt:tributum tarnen pen^ dunt,q3 metoccion dîcitur.In ea autem lege pro iis accipiuntur , quos avagt; cvecs-vq SC (USTWasas vocant, Metrocomia redte Ïegitur in.l.vlti.de cxadtorigt;

-ocr page 71-

IN PANDECTAS.


FO.XXXII;


^® tri'butorum:fcd perperam mtelb'gitur.Sic emm ed Mctrocomia inter Mefiroœmâ '’’_æs,vt metropolis inter vrbes:afuifq; colonns agnofcitur,vt alibi adnota

•oniuSiAt Comopolas funt vici maiores,quafi æmuli oppidoru.quo Mar/ Comopolis.

•^ vfus eft cap.pri.Eamus in proximos vicos SC ciuitates.bq r^ij Ixo/iSwas xm Mlt;WûA0ç, Burga lingua vernacula vocat.In lege quidam ignauiçjfub titulo ^c DccurionibuSjMonazonion legitur pro monazonton, id eft qui folituZ ^^ captatî/xova^o^TOii.i.foliuagoçi.rn lege Si quos,legendû Hypomnema Hypomné^ *®gt3phi.magiftratus crat Alexandria,vt audor eft Strabo lib.xvii.com/ quot;““^”P^ ^^tariorum (criptor,vt nomen indicat,commentans 54 mente agitans ea ^uæ e rep.efte videntur.In tramde excuf.munerum,Idraule pro hydraulæ ^^gîtur.R.e(ftus eft enim cafus pluralis,cuius fîngularis eft hydraules. Pli/ ^'ushydraulum proorgano pofuit lib.nono.Delpbini capiûtur hydrauli Hydraulm.’ ^®^o.vnde hydraulica organa Vitruuio lib.decimo.óC Tranq.in Nero.Sed ^yi^taules pro homme fie dicitur,vt choraules apud Traq.in Nerone.Hy/ ^’■3üliis autem »/jMA®^ organu eft.Sub titulo de ponderatoribus,igoftaté ^’^?^goft3tenlegitur.Zygoftatæfunt libripendes per vrbes conftituti, Zygoßau* S^tegnsponderibus præfcdli appeUantunquahs eft vnus Parifiis.Gyn.^ ^’^’^'us,ytui^KHapaos,a gynxeio barbare dedutftum eft, fub titulo de mutile/ ?^gt;s:vbi baftagarii 54 alia multa barbara funt aut vernacula*

titulo fequenti Veftes oloberx dicütur,vel holoferç, vel holobryzæs ^^^oxeft barbara.Lamprid.inAlexand.Veftesholofericas nunq induits ^^bfen'câ nunq donauit. Idem in Heliog.Vfus eft aurca omni tunica: vfus ^pnrpurea,84 de gemmis perfica.Sic obryzati numi auro obryzo pereuf/

verbs corruptu eft in traóla.de veter.nomifmatis poteftate:vbi folidi Solidus^ « *^ dicuntur, quia iufto 84 integro pondéré erant pcrcufti,non dimidiati ^’ïttrientalcsiqux ratio eft vt fobdus pro aureo accipiatur.ldem Lamp.in ^Itxand.Vecftigalia publica in id contraxit,vt qui decern aureos fub He/ ^ogabalo prç{Kterant,tcrtiam partem aurei prçftarent;tunclt;p primum fez ^’‘fl« aureorum formati funntum etiam cum ad tertiam partem aurei ve ^§31 decidiflet,tremiftesidicéte Alexandro etiam quartarios futuros-fed ^**0non potuifTet per publicas necefiitates,conflari eos iuiTit,54 tremiftes t3ncum folidofqj formari. In titulo de collegians. chartoprans legi debet ptochartopolis.Chartopratæ Stiwîç xäfaQ ■cyt^ao'xovnç : Papyropolæ nunc Chattoprä« j^cantur.Perifrochoregia quid fît fub titulo de frumentoAlexadrino alibi *^‘ Q^nnis.In lege litibus de agricolis 84 cenf.Chimiliarcho ciuitatis legitur ptoanieliarcho.84 codieelege vltima de bonis auAoritate iud.poffid. Ci/ cimeliarch’ ^eliarcbos legi debet,84 cimeliarchioiid eft xa/xxXtayx^. Eft enim vt ab epi/ bopus epifeopion pro loco,fîc cimeliarchion locus in quo res preciofæ 84 Cimelfars ’n dellens habite reconduntur.xeçu.Hgt;ift,»inquit Euftathius,Ta ^«f mmîp àxIvKreL« ‘^^‘°”‘

L'^^gua vernacula gabinetum appeUat.In IcgeQujcûq; Jeommagro degt; »ertotad diacatochic vicem lcgkur,pro diacatoches vel pro diacatocW. Eft ^'^’^dlacatochc bonorum poffcfTioiöC diacatochus bonorum pofTeflbr.vt '^bnfusiQui fundum patrfmonialem excolédo fœcundum reddiderit,cagt; ^°’^‘^^ agnoucntiipfum d'laxaTOXHsiureiapoirfderejVel 2u«H«iox« locoha^

Diacatoche^

-ocr page 72-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Melloproxi» ben.MelIopfoxîmi m.bpeculian deproximis facrorum fcnnîorumtlïintù Ms^ovvA ^^^ nodum proxîmatus honorem imeruntîfed l'am defignati funt pronmi: ^j^^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^“^ forma dicitur meUoproximus qua mellonympHusJd

„ ., eft qui fpofus defignatus efttSC mellothanatusjd eft capulans, quem mors

^^^ proxima maner.Ariftoteles in Politicis.«pj4 gt;xc a^AjAueó-re? afX'^o'f ««* i^^^'”' ConfciTus. ’'^•Et perfun(fti',mquit,magïftratu 8€ defignata imperium habent.Incadcra lege confenfum pro confeftu legitunvt m.l.fecuda.Eft enim confeflus o-«^ tPjiop.Cuiufmodi permulta funt mu's Ubns,quæ conniuentia magis horte pore q adnotati'one dignafunnqq K nonnulla ammaduertendaprçc^m? prudentes .Obiter eni'm atq? df greftione ifta fcribimus: quorum fpccimcn vnum dabi'mus m tralt;ft.de Fabricenfibus.tmre prouifum.Vbi cnim legif, Vniucrfi itaq; veliiti m corpore vmus formæ,vnius decoóHonis,fiirares ra len't,refpondere cogentunego ita legendum cenfeo : Vni'us dccodfones^ decodioncs. rta res tulerit,rependere cogentur.Eft eni'm decoquere,credi'tum non redde re,ære credito frudareï^^toxoTrêïp.K decoAio j^toKOTrïoi^.vnde nouç tabule jgi^ç a^y’xdwai dicuntur.Cicero fn Antomum.IlIud tarnen« audaciæ tuæ q fedifli Decodores. XIIII-ordmibus,cum effet lege Rofefa certus locus decoéloribus conftfra tus. Plinius libro.xxi'.Crocum fylueftre opti'mumtferere m Italia minime ex pedit,ad fcrupula vfq^ fingula arei's dccoquentibusiid eft depoficum nó red dentibus.Eft enim decoquere di'mmuercïvnde dudla figmfïcati'o. Qumtüi. Multum mde decoquent anmimultum ratio limabit:aliquid velut vfu de-* Decoquere teretur.Inde Seneca pro faUere SC deftatuere dixit,decoquere fpef bons: id

lt;?«• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft non refpondere fpei'.Mi'ror quid penfî habuerit AccurGus m.l.vm'ca fugt;

pra de aun' public! perfecutoribusicum perfecutores decodores eftcdixic. Perfccutor. Sunt eni'm perfecutores qui grece ÈxJ'ixxiaï dicuntur SC EXiPixoirquorum mu? nus eft i'udi'ci'o experin' contra eos qm aurum vel argentum, velpecumam Sufeeptor. rei'p. debet. Sufeeptores vero funt «WEXTlt;ü,q SC amp;W^x^h^îç di'cûtur,SC TctRtf« Defenfores gß antiquis tamen coadtores appeUabantur 8:j7ujxAo7lt;n.W 1x01 defenfores cP ciuitatuin. jj£j.jjjyjjj vocantur i'n.l.vt perfedii'us de annali' exceptione.Eft etiam ecdicos vi'ndex SC affertor. Horum Ii'brorum obfcun'tati' i'nfuper caligmem multa offudit AccurGanorum ftupor,q3 quidem ad li'nguç vtriufqj intelh'genua pertinet. Multa eni'm vocabula corruperunt, multa perperam mterpretau Ïegum fenfus muerterunticum ibi nonpauca legantur,qux prifcçclegan** . tiæ vefti'gi'a reti'nent. Vni'us SC alten'us loei' fan's erit admonere hac xcate. Advrare. Adærare verbum multis m loci's extat,SC nullibi rede inteUcdum.In lege vmca decoUatione donatorum,Iib.x. AccurGus adæranonem ai'tcfleæns præftati'onem.In lege annonas de erog.milita.annonæ,l{b.xi'i.ipfc adærare annonas ad æranu perrinere i'ntcrpretatur,vel de ærario foluere. Et m lege feptem,eodem fub titulo, SC l'pfc SC pofterî eius hæreGm e vefti'gi'o fequetes Âdæratç fpc m vocum mtcrprctati'one,adæratas fpeci'es l'ntelh'gût ad æranum débitas. ^^^^ Ego autem adærare l'd elfe cenfeo qd græcc c^^af^uç^m dici'tur, l'd eft ærc æftimare.vt Gt fenfus; Species quç mi'li'tibus ftellaturç caufa penduntur a proumci'ali'bus,G pecum'a pcrmutentur,çfh'mari tanti debere quantum eft fon' precium.Adçrarc autem ab etc deduduefttquare Gne afpiranonelegî

-ocr page 73-

IN PANDECTAS.


F0.xxxin.


^ebetïlicet m omnibus exemplanbus quç inihi videre contigit^fere afpira-gt; ^^ Icgatur.Sic auté ea legem fcripta fuiflc primu cenfeo.Septem dfebus parques tribumprçto.emol.gratiafolen.ftellaturç nommefpecies confe** ^Uütunfpecies refiftentes no aliter aclçrentur,niG vt in foro reru vænalium àftrahûtur.Species autê refiftentes mtelligo reftantes: quæ reliquamenti C3ufa debêturjd ed quç ex prçterito debêtur. Sic m lege fpecîeb?,m tradl. ‘^^cohortalfbus.Speciebus primfpilanbus adærâdis eadem prccioru taxa/ ^o^eruetur quæ m vænalibus publias potent repenri.Quæ interpretatio ®^nibus loci's conuemt.nam adærata prædi'a ab eo didta funt,q? a frumen *’pa aut vinaria fpeciariaq? præftarione ad æraria redalt;îlç funt.Lingua pa ^^13 addenarata dicit fere pro eodem.Æris enim vocabulo pecunia fîgnifi catur.vnde obxrari didri.Stcllatura nomen erat annonç miKtaris. Lampr. Stellatura-' ’'ï Mexa.Annonas (^inquit^ militum diligenter mfpexit:Tribunos qui per ^eUaturas militibus aliquid abftulilTent, capitalî pœna affecit. Sparridn ^'fcénîno.NâôC impator tribunos duos quos coftirit ftellaturas acceplffe, ‘^pidibus obmi ab auxiliaribus l'uflït.In lege huic proxi'ma,m codé tradta. ^ccohortalibustiUa verba,Prius q primipiU partum di'gerta rarione com^ p’cucnntifîc interpretanda puto,prius q primipilarem dirtriburionem red ^ös rarionibus peregerint. Ert eni'm partus didlu pro eo quod græci vo^xiw Partus, fequod verbum SC partioncm Sê dirtriburionem SC rtipendium militare ^3nnonam SC cógiarium donatiuuq? fignificat,q3 inter milices dimdeba/ '^ir.bîerodianus.vû/xaç n âuTCîç äkPouq roù î^ccPict^qS) SJ'oi^ï’^aç Éij^fitJ» Idem»vo^aç uïiAJ'oiiç quot;^ j^»/x(£),TDiQ Ti sfa2ærcU5 îî°^a J'wçKa'a/Æv^^.Mitum id ert magis,eum ^’'srtatum de coartalibus effe l'nfcriptum , SC vbiq; ab Accurfîanis fie legî fub eo titulo,5C 11b.tertio,vbi de curial! vel cohortali condit.ex eoep did q» C03rt:arî Gnt curiçicum ex loris duobus riufdem trariatus liqueat cohorta Cohortale*» les a cohorte diri,qualï cohort! obnoxios,TH Ta'^a ^«VT^aefaç : vt m lege off!/ eb,K i'll lege Si cohortalis,vidcre ledor potent. Cohors em'm non modo ’le numero miUtarufed eriam de alifs diritur, vt apud TraquiLm Nero.de p3tre Merom's loqucté.Comes ad orienté C.Cæfan's luuem's, ocrifo liber/ tofuoq quantum potare lubebatur recufaret,di'mirtus e cohorte amicoru Jgt;Mo modertius vi'xi't.Idé m Gal.Per hæc grariffimus Claudio, receptufqj wcohortem ami'corum,magnç dignariom's ert habi'tus.Et Orati'us m prn ^P’^lQuid rtudiofa cohors operum rtruitC'Sic autem cohortales a cohorte dicuntur in cohortem cooptati aut cohort! afcr]pt!:vt curiales a curia,tn'/ bales a tribu.Vidimus llbrum in quo enumeratl funt maglrtratus Roam peril, meo hæc verba leglmus.ClarilTlmum vlrum correriorem Apullæ 06 Calahriæ in officio lurlfdlrilonls fuæ habulffe prlnclpem,corm'cularium, tsheUarlos duos,comentar!efem,adlutorem,ab arils,fubadluuam,excepto rcs,K cçteros cohortallnos,qulbus non licet ad allam tranfire militia fine annotatlone clementlç prlnclpalls.Cohortallnoruq? appellatlonem Iridem leglmus In officio confularls Campanlç 00 confularls Palertlnç Ôi prçfîdls Thebaldos.Qul autem h!c cohortales,Si in lege Sl cohortalls,cohortal!ni dlcuntur,lldem funt,vt oplnor,cum 11s qui apparltores in mulris fuperlorl

-ocr page 74-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Bus tîtulis appeUâturJn eodem enfm b'bro magiftratuu Ro.Viru îlluPre magîftrum militum prçfentalem habuifle in offjcio magffteriï fui digmta tes infra fcriptas (^Gc enim appel!antur ibidem huiufmodi militiæ^:pnnci pes duos,numerarios duos,cômêtariéfem,primifcrinios,q numerarii funü fcriniarios,exceptores,ÔC cçteros apparitores.quibus verbis apparet appa^ ritores ede minidros apparituram magiftratibus fadtitantes multiplici ac diftind:a fundtioneîSi ■^is'a/4'joi tcîç ^t? «giæcfœsîhoc eft qui præfto funt magP ftratibus ad imperia accipiéda ^ exequéda.Eft in lege vltima tituli dcpræ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus decurionûfînedecr.li.xjtafcriptû.Necextabella decretû recitari/ed curialiu vel maioris partis curiç relatione.A ccurfîus per tabeUam intellclt;* xic delegati iudicis fundHonêmefcio quo modo ariolatus,vt folet. Ego aût cenfeo hune effe verborû fenfum:In faciendo decreto alienationis,cuius ea SmStia ^^^ meminitmon tabellis curialibus datis difquiCtionem oportere fieri,fed vocali fuffragio fin gu los curiales in fententiam ire-Fuit enim olim moduS geminus ferendi fuffragii in conciliis,6d fententie dicédæ in iudiciisdnter/* Suffragiavo ^^“^ ®^’® voce,interdu tabeUa eo muncre fungebatur. Cice.lib.ter.de leg. calïa R tabeb Dicam Atcice,SC verfabor m re difficili ac multum ÔC fæpe quxfîtaifuflra^ iana. gf^ fn rnagiftratu mandando,aut de reo iudicandoqui lege aut rogatione damnatur,palam ferre melius effet.deinde legû tabeUariû meminit : id eft quæ de fuffragio tabellari latçfunt.Quonia veto magnificentius erat atq; mnocétius voce q tabella quippiam decerni:ideo in oratione contra RuHtï îta inquit. Sed tarnen magnificentius atq; ornatius effe illo nihil poccft,q» meis comitüs non tabeUam indicé tantç liberalitatis, fed voce viuam prie vobis indicé veflrarûerga me voluntatû ac fhidioru tuliftis.Etpro Plane« Etenim fî populo grata eft tabella quç frètes operit hominu, métes tegit, datq; li bertaté vt qd velint faciät,promittät auté qd rogenf : cur tu in iudi cio exprimis quod non fit in câpoC* fgln trafeurfu fortaffe no erit adnotagt; tione indignû,qgt; AccurGus in.l. vlti.de honorib? ÔC muneribus no c5nnuagt; dis lib.x.miffos pro vocatis intellexit,cu Ggnificct trafmiffos SC prçteritos* Nee in lege Ciues,traétatu de incolis, percepit qd aUeeftio Ggnificct, id eft 7r§olt;r.yça4gt;H, içordtjwo'jçîcum Vlpianus in traed.de decurionibus fcripfent fpiigt;

Allefti Ä nbsp;nbsp;nos poffe in ordiné allegi. Alleéti cm funt afcripti SC confcripti,hoc cft nu»^

Subleâi. mero additi,'7i5oo‘xaTaZ£7oM2jvoi.Suble(fti demortuoK loco lediiccv^KaGisd/^o“

|[SEquitur in eodem capite,traét.de pocnis.Archiuo forte vel grammate^ Grammatoi Öatio. Puto legendum fortaffe,vel grammatophylacio.Eft auté gramato phylacmm. phylacium vbi tabulç SC inflrumenta publica monumétaq? return geftam Tablinmn ^^^^1^4^ afTeruaturtqd tablinu latine appellatur.Plinfus lib.xxxv.TabKna codicibus implebantur SC monumétis return in magirtratu geftarum-Sed de priuato tabulario vel tablino Plinius intcllexit:Gcut Vitru.in fexto.Ta^ bulinum G latitudo atrii erit pedum viginti,dempta tertiaeius fpatioreli** T k 1 - *1^^ tribuatur.Cicero de natura deoru tabulariu dixit. Seffum ite precor: vtiudicctur qui tabulariu incédit.Tabularum fignificario multiplcx.funt Archiumn. ^® tabulç pidç vt tabulç feriptç. Archiuum ex gtçco fadum eft ifj^ap«

Archium autem criam m agiftratuu ædes fignificat SC regiam SC paladum

-ocr page 75-

IN PANDECTAS.


FO-XXXini.


Ö^iudiciale forum.Ex quofadlum,vt archmin 8ê interpoGta u archjuum,fi gwficet chartophylacium:qiua à^x««- vidna funt chartophylacns, quç ca** chartophy» ^m funt cum grammatophylacu's:vel chartophylacfa potius eorum mem lacmm. ^raan quitus hodie adluani amp;nbsp;feribæ exceptorefq; adla publica condunt.

Quod autem in vicina periodo fequitur,fic cenfeo reponendum: Vt folent quitus fententia præcipitur,à^ JV/jLOcriiap «TB-Exy« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

C^N cap.aut fadta,in principio.Quofq? alios fuadendo innuiffe fceleris eft J^ftarJuuifle omnino legédum videtur.Sed fi ita legatur,quofdamqj alios Fuadendo inuifletfenfus erit contextufq; congruentior.

CIN eodem cap.in.^.qualitate rixç a graiTaturis.Quoniam AccurGani pa ’^inteUexerunt hoe vocabulum:nobis explanandum vifum eft. Graflagt; Gw-Tatores. ^Ofes igitur funt viarum in vrbe vicoruq; obfeflbres,qui obuios inmriç op portunos fpoliant,aut pulfantes aut intentata morte territantes • Auvj'vVaç gJ’æci appeilant.Pii.lib.xiii.de Tapfîa loquens.Nero Cæfar elaritatem ei ^edit,initio imperii noeturnis graflationibus conuerberatâ faciem illinens ®lgt;i cum thure cçraq5,5ô fequenti die contra famam cutem fynceram circui ‘freiis.Tranq.in Aug.Nam SC graffatorum plurimi palam fe ferebant fuc cinciH fcrro,quaG tuendi fui caufa.Et inferius. Igitur graffatores difpofitis E’' opportuna loca ftationibus inhibuit.Sic luuen.Saty.ter » Interdum SC f^^ro fubitus grafTator agit rem.quo in loco graffatura defcribit dilucide. Acronis graifaturas etia clare Traq.comemorat in eius vita. Et luucnalis ^3inen ÔC i pfe rixam appellauerunt graffaturam minus noxiam 6C quafi lu ^'^undam.Miferc cognofce procemia rixç:Si rixa eft vbitu pulfas, ego va puiotni.Sic graffari SChic SC in cap.capitalium intclligédum:cum alioqui G^^j^jf, graffan fçuire fignificet,5C in perniciem noxamq? progredi. Idem Tranq.

^ec minore liuore ac malignitate q fuperbia fçuitiaqj pene aduerfus omne genus hominu graftatus eft.id eft improbum ac maletïcum fe exhibuit,in ^efcjnocentiorem.Indefit vt peftem graffari dicamus,pro eo qd eft cum ”^genti clade hominum InualefceretKaiac-KHTrTap SC GxaTaj-xHTrfJp. Q uo modo ^us eft Claudius iurifcon.in fine hui? capitis,Quotics multi,s pfonis grafgt; fanribus exemplo opus Ct.Saluft.pro ingredi SC tendere pofuit, in bonam pattern accipiens^his verbistVbi ad gloriam virtutis via graffatur. quot;trou, ^fadus metaphorieeïDauus fis comicus, atq; Stes capite obftipo multu ^Itó metuenti,G raffare obfequio.de captatore loquens.Locus auté Degt; Uloftbenis hic a lurifcófulto citatus,reftituédus eft ex oratione t^i kovJ'ux«. Demofthenes enim pugno cçfus in theatro a Media Athenienfi prædiuite, eu ad populu aceufauit. Tune enim ab illo pulfatus eft Demofthenes,cum P'cnyfia agerétur,qui ludi erant in honorem Liberi patris inftituti : cura** tor^j ludorum erat cum aliis deledus Demofthenes,quos choragos appel labant. earn iniuriam atc^ id crimen cum magnopere exaggerate vellet orator:aliquot hominum exempla recenfens,quiobhuiufcemodi facinora mfraudem capitalem inciderant,SC ab iniuriam paflis cçG erat,ita inquit.

^^ gt;XÇ h ïyAx'yH •^ESHc'ï /rfj» üÇ^àü , kZX H ó:2/ji.(oc,. óuJÏ 7° Tv-n^jü^ toTç îZfu^sfoiç ^ i'wopixctti^ cp J'avop, «?5ha slt;ï? v^ja» woJJii« j^ Sv TPixo-iJfp o Tib^wp , o, avJ'^tç Â^«^

E ii

-ocr page 76-

’ : ANNOTAT. RELIQVÆ

vôtoi, Sp S wa^wp evict, ou ƒ èèp â‘»r«'^0Aott (TuveUö’ £T£ƒÇ3.’îs^^ ^wfxcamp;tt^ ^4m*«2,t8 4xüvn.ütw wç uêptMp/ûTW œç txSfsç majx»? » or tiw navJ^vAou^ , ÔTCCv ^-wi xoffKQ.TavTcU n'iv(î,rowT(H^ ^isHa-tp itv^^aTsr'a^ auTtop «K^aç ovTaç TW 'TrjOTrHAaKi^ffö-üa. ouJliç d «vt/'jiS ët^ioicaoi, rauTet,’ «-roa-yys/^wp J^nwMTOJ^avoÿ ^asHiTM tcïê Civ2fu7fgt;n} ouTWç,œ^ «tti çSJ êAK^t’ai^ RàJ TW Tl^oQ/xal©^ li)j^ ■araj^ovS H9^) TOiç cçacrip «^«ç^HÇ 5 uêfiç «PcUVtrcü.Vt 311 tem res melius intelli^atur,vno aut altero verfu locum aldus repetitu tra/ ducam hoc modo,acfefquiuerfu producam.Nouerunthoc multi: Euæona Laodamands fratrem inter epulas m conuentuq; pubbeo obtruncatum a Bccoto, vnicum ob colaphum mflidhim.net^ veto vnfea plaga irr impetu 1111,fed ignomima dui't.ncq^ cçdi mgentus graue eftitametfi ell ipfum graz ue.i'd emmuero demu graue eft:ad contumeb'am cxdi.Siquidem multa fa/ ccre,o vid Atheniefes,cxifHmarj poteft is qui almm cçdit,quorum partem ne is qui'dem qui verberibus aflFicitur,mdicare fads fermone atq^ drad pof Et:ipfa perpetrâdç rd fpede,obtutu Cruculento,vocis atrocitate : addequu fu gf 1 bndi ammo,quû inimicum fc profitendo.dem'qj quum pugnis,X quu in malam cçdit.Atqui hçc permouent:hec mquam emouent de mentis fiKC ftatu homines contumebæ at^ fugilladonis infolentes . His commemo/ tandis,o dri Athenienfes,nemo eft qui ref atrocitate animis audiendu ocu Iifq; reprçfentare queat:prçut quidem eft iniuna re ipa confpicua omnibus numens euidendç us qui rei fpedatores fuerunt,i'’pficp adeo iniunam per* peffo.Quorum verborum oratoris hme fententia cft:ea que rei adiunda dr eüntur^a Quindliano edam complexus caufarum ÖC circuftandienomine appellatur,vt grçci appel!ant T^f iWip^ die buiufeemodi.vt magna ex par/ . nbsp;nbsp;nbsp;. te ammo magis concip],q verbo enunciadpoflint. Verum cum ea ampbfi

cadohis argumenta quç a circuftanda ducutur,Iudfc5fultus in hoc capite in feptem modos digefledt:quabtads exemplum a Demofthene potifTimu ducendu efle cenfuit:qui in qualitate 5C æftimadone miun«,fadnoris per/ petrari fpeciem(^quod fchema ipfe vocat^ ammaduertedam efte duxit: hoc eft habitum ÔC affedhim corporis am'miqjtapulfands q vapulantis,8C qua/ dam velud adlionem atqj repræfentadonem improbitads eius qui cedebat atq; impotentis animi,contraqj feedi ac pudendi afpcdlus eius qui vapula/ bat exhibidonem,animo obuerfari iudicum oportere,vt pœnam pro digm rate rei ftatuant. In qualitate etiam ponit truces minacefqj oculos pulfan/ tis,in eum qui pulfatur:tum vociferationem defçuientis terdtanrif^ eu qui violendç cedit.Quæ omnia accidere verifîmile eft, eu fugillandi animo id fit,id eft nota ignominiaq? inurcndi homini integrçfamx intemeradq? pu/ do ris: quu inimicum fe profitetur qui pulfat.iniuriaq? ita accipi vult taq ab inimicooffendendiep cupido illatam:cum plaga infligitur no expanfa ma/ nu,fed in pugnû contraria,quo idlus fît nocentior ÔC grauior: portremo eu in earn partem corporis de induftria plaga incumbit,quo atrocilfima noxa corpus muldïari poteft,fuggillataqj ea pars efte ac diu manere confpicua, indeq? facies dehoneftari-Hoc enim fîgmfîcat W xoffH§,id eft f{J1 «A tna^oV^/ ’^®^'‘‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TraTc^o; ,A tdeorum lingua loquêtibus:qd interpres ignarus pupillam traP

tub't,quaH xcjHi Demofthenes fcripfîfTecl^Hçc fwntQnqt Demofth.) q ho

-ocr page 77-

IN PANDECTAS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F0.XXXV.

mines iniurns non affuetos aninn impotentes feduntad eft quæ patientiam quantum's prudent! excuuunc.Quintil4n fexto de concitandis affediBus lo^ quenstAtroci'tasQ'nquiQcrefcit ex histquid fadtum fit,a quo,in quem, quo animo,quo tempore,quo loco,quo modo,quæ omnia infinites anfradtus hagt; bent.Et paulum infra.Plurimum tamenQ'nquit^affert atrocitatis modus, fi grauiter,fi cótumeliofeïvt Demofthenes ex parte percufti corporis,ex vultu fcncntis,ex habitu muidia Midiç quçrit.Idem alibi.Naq^ in hoc eloquentie ^is cft,vt indicé non ad id tantû cópellat in quod ipfe a rei natura ducetur: ' fid aut qui no eft,aut maioré q eft faciat affeétu.Hæc eft ilia quç dinofis vo 2i£;yy(/(s catunrebus indignis,afperis,inuidiofis addens vim oratioï qua virtutepre? teralios plurimu Demofthenes val uit. Hue pertinetilludCiceronis in diiu natione.Putas ne pofleÇid quod in eiufmodi reo neceftariu eft^facere vt quç ’lfilibidinofe,quç nefarie,quæ crudeliter fecerit,ea æque acerba 24 indigna 'ddeatur ciTe iis qui audiéc.atq^ illis vifa funt qui fenferutfmagna fût ea quç dicoimihi credemoli hec conténcre.dicenda,defflonftranda,explicanda funt ®mtiia:caufalt;^ non folum exponenda,fcd etia grauiter copiofeq^ agenda eft* ^unc locum ideo enarrandu copiofius efte cenfui,qj ab homme iuris in prP ’^'speritOjCaufarum aélore nobiliflïmo,aliquando rogatus fum vt eü expia ^^utm.Aiebac enim fé nunq menté lurifconfulti capcre plane potudTe, cura *^ in caufa infigni vfu fibi veniftet,vt audoritate hac vtédum fibi foret. dN eodem cap.§.Euentus.Et ideo apud graccos exilio voluntario fortuiti ^^fisluebatur. Accurfius voluntarium exilium intelligit arbitratu iudicis ^^’^uendumteum voluntarium pro fpontaneo Iurifcóf.intellexerit,quod fibi ^^'fdiconfeifeitivt ex iis que dicemus apparebic.Voluntarium etiam exiliu yoj^^t^ffg *''telligi poteft quod liberum dicicur,hoc eft non certo loco citfeuferiptum: exilium. ^‘’od genus deportationis eft aut relegationis:fed quo genere mülétantur 51’« patria extorres efte iubentur;cuiufmodi fere hodie vtimur. Capitolinus E Mar co philofopho.Dcportacus eft Heliodorus filius Caflii. alii liberum exilium acceperunt cum bonorum parte : mulieres ornamentis adiutæ, ita vtfiliaCaffü 54 Druncianus gener liberamvagandi poteftatem haberent. ^’’quitus verbis inteUigimUs aliud efte libcru exilium quod vnufquifqj fibi ®fesc aliud liberam vagandi poteftatem quafi exilium vagum r quo qui damnati funt, locum fubinde mutare poftuntjmodo ne eo reuertantur vnde wahre iuffi func.Hoc latam fugam Marcel.vocat cap.exilium.infra. de in** ’erdidis 54 releg.quia fuga græce exiliu fignificat, 54 fugere exulare. quare ^ocum ilium corruptum eife cenfeo,vcl mutilatu potius in medio membro, finfus enim ,meo iudicio, clici ex ilia diftindione triplicis exilii non poteft. ^fi autein «pu^^iü eft fuga,exilium eorum qui pœnam legum vitare volunt.

Cicero pro Cecinna-Nam CU ex noftro iure duaruciuitatum nemo ciuis efte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

poflititum amittitur hæc ciuitas dcniqr,cü is qui profugerit rcceptus eft in lt;nbsp;wilium.id eft in alia ciuitaté.ldem.Nam exiliüQ'nquit2)non fuppliciumtfed Exiliu olim profugiu portufq; fupplicii.nam qui volunt pœnam aliquä fubtet fugere aut pœnalegum cahmitatem,eo folû vcrtunt:hoc eft federn auc locum mutant.Itaq^ nulla m quot;°quot;^^'*^‘ l^gc noftra reperietur, nec apud exteras ciuitates, maleficium vllum exilio

-ocr page 78-

ANNOTAT.RELIQVÆ

effè twuldatû.fed eu homines vincula,neccsJgnommiafqj vitant qaae funt legibus conftifutæ:confugiût quaS ad arma in exihu.Vbi tarnen aram non arma legendû puto cotra fidem exemplanu.Licebat igitur reis poft prima P adlioné exiliu fibi confeifeere ante iudiciu peradtumiidqi appellabanc cxilii foia vertere caufa folum vertere:^£7w«s-frep,^A£TOiK;2£camp;^. Liuius de decéuiris loquens. Bona Claudii Oppiiq;,qui ante dié iudicii vita in vinculis finierant,tribuui publie cauere.Gollegæ eorû exilii caufa fold vertcrût:bona publicata funt» Hoc vc extera ex Græcorû legibus tranflatumeffe,ex oratione Demofth. ifRAps* xçaTïsç apparet his verbis»’^ 5' tjgt;£uy:v2, ï°p Tijoii^op ‘^«s^'p jWoviec, Aorop A£~«^“^^»*lóij ou'6’ 5 AuK«p , ouB’ Si J'ixa^ovnSjóuT cc^^up «v0jU7rup oùJbi§ , xvji©*' KoAva'iü.* Reo autem 0nquiQlicet cura primam orationem habuerit,folum vertere.id quod vetagt; Solo vertere re,nec aceufatoris nee iudicum poteftatis cft. Solum vertere etiam de deco^ étoribus dicebaeur:qui 56 foro eedere dicebanturtvt apud luuenalem.Cede^ rename^foro iamnoneftdcterius,q Efquiliasa feruenti migratefuburra# Idem alibi .Qui vertere folum Baias 6C ad oftia curruntad cft 5» «vao'x€i«o'/gt;'(j/ lt;^^ TfaTTs^iTOp apud Demofthj hoc eft âi raç T^aTrj^ag avoco'xftao'a/l^'îf.LocilS aU^ tem Pandedarum mams replendus eft ex hbro lliados vltimo, nifi Fallon Homerus enim commemorans aduentum Priami ad Achillem dedudore Mercurio, fupplicemqj eum defcribcns,ÓC ad genua Achilli aduolutum, vt corpus exanime Hedoris ab fe redimi paterecurthos verfus fcripfit hic fcpo nendos, didoqj Claudii confentaneos.

os cP olw «viPj «m TTUKiVK A«^H,ölt;7quot;r tv» TcaJj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^

^STiX, xaïaHTn'v«§,c^op y^iwï® æw^op

ÂvJ'ços £5 «4’v^s,^«/xê@^ lt;A 6X9 ^(a'0ƒûMv7«sî

. CS ÄxiAtuq 3c^€gt;«rtp Vwp P jla/xop ^ro^A'at,

ea^a^xa-cw «ft’ i^ «x’^óijtj «^A«^ «ft ’iJ'ovr« Ac G latine diceres«

Ac velut is crebris quem fors incommoda noxis

Ïmplicat,cxternas fe contulit exul in vrbes,

V tq^ piet facinus patratæ cædis,ad xdes

Diuitis accedens,mirant ia contrahit ad fe

Ora hominum hac fpecie:Priamo Gc fupplicc, Achilhs

Circunfufa cohors comitum Hupet, vt ftupet ipfe.

Ad quorum verfuum intelligentiam interprétés Homeri tradur,morcm fugt; ifte apud vetuftiftimos, vt qui non voluntariam cxdem admiGftet,is exulaz ret patriatad xdeft^ locupletis hominis fc conferens, ibi opertus federet in limine.oraretqj SC poftularet admiflx cxdis expiamentum. Huiufmodi vc/ ro exilium «7r£viau2o'^ioç appeUabatur t TyiÊci cfu^K W sviauwp «Pw ^óvaf aKwoft verbum c vcrbo dudum Abanatio dici poteft,quaG annuum exilium-Caufa Homicid» ^^^®*’’ ®^*^“ voluntarii, in eoqi expiatioms quærendæ,inftitutum erat pri/ fccierati « fcorum,qui viros homicidas vt impuros SC deteftandos cxiftimabant,idco^ abommandi vitandos SC auerfandos. Arcebantur enim facris K foro ii qui in reatu exdii Stóntuf* ^^^“^ » quoad indicium peradum effet. Audor Pollux in odàuo » Quarc

quot; Antiphon in oratione -^i xoféviâ ad indices loqucnsîCaufasQ'nquit) cædis

^vtopmor^vos magnopere contenditis exade iudicare. Quippe hominem

-ocr page 79-

IN PANDECTAS.


FO.XXXVI.


^Um fentetus veeris cxdis damnatum m cam fraudem mcidere ncceffe eft, ^œc cædis perpetrator,necperpétrâtæ cçdis re vera obnoxius,pœnas ta/ *^2^ pendat Si legfs fandlionem fubcat: vt vrbe,facn's,facn'ficns, certammi ^Us arceatur,quæ hommibus maxima antiqui'ffimaqj cenfentur. Et LyEas contra Agoratum. outftîç gt;a/p «bïœ cPifÂÊ^îTO lis àvJ'jo^ûVM ov2 • Nemo Ç mquit ) cyni vt homicidü reum colloquîo dignabatur. Verba legis pœnam homi/ ci^î fancientis funt apud Demofth. v/ V ^ Âçi?oKçaT«Q. «-kexe-'Q^ä^ eyjSs, £$0/ ï^itsi) «0Xup H^i) J^p J^®ixw3V(»v5. quæ verba ipfe ibidem interpretatur. Ve/ Expiamenï ’'Oineniiuuero huiufcemodi expiationis necis humanæ ab imprudétibus ad/ töhomicidi/ ’’’'flx,exemplum videre licet apud Herodotum libro primo, quo in loco ^fceS meminit nuptias filii fui celebratis.Quum autéQ'nquit^filii nuptias ^•■CEfus in manibus haberet:aduenit Sardeis quidam calamitate præditus, *^am'buf(^impuris,natione Phryx.Hic cum ad Creefi ædes accefliiTet, gen ^^^i^indiruto rituqj patrio poflulafTetifibi vt liceret expiamenti optati com potem eire:Crœrus eum expiauit.Eft autem Lydis Grx^fq; n^s expiandi GoiïIis.Ponq autem Grœfus légitima iuflaqj luftrationis peregit: vndenam

c SC quis eilet percundtari inflitit.Et paulum infra. Gordii Q'nquit ille) ^quot;üsfum,cui Midas pares fuit: Adrafto mihi nomen eft : qui quia imprugt; ^^s germanum meum interemi,ad te accefta.fum enim ÔC a parente eiedtus ^omnibus fortunis exutus.Exiis quæ dida funt fatis apparet quid per voZ ^^‘^tarium exilium Claudius in hoc cap. intelligi voluerit: qui fortuitum ^fum «KWiop (fovop vocauit, id eft imprudens homicidium,vt Valerius dicir. ^lt;fe apud Herodotum x«:^asm gt;§» id eft lupiter expiaton qui præfes lupftcfêxi c'’3tneceffitudinis ab expiatione contradtæ,ÔC veluti difceptator iuris inter piator. expiatorem ÔC expiatum: vt hodie deus expiator vindex eft,fiquid inter my/ Hiciim parentem 54 luftratum hominem, vel initiali facramento vel arcano ^3uriculario facramento expiatum,perperam admiftum eft.Euftathius Ho tneninterpres , Quod autem Ç inquit ) fanguine luftratio fi'eret, teftis eft ^liftoria : cuiufmodi eft homicidarum luftratio, qui fanguine abluti,luftragt; ’Wi loco id ciTeipû ducebant. Cuius artis profeftores Pharmacos Attici cpaj/xaKoj ^ocat,vt vrbium quoep expiatores.Hiftoriæ Adrafti meminit Valerius lib. pti.c3p.de fomniis,fed ftridim SC fuppreiTo nomine, de filio Creefi loquens sceodem Adrafto,quiCroefi filium lancea in venatione traiecit imprudens. ^^nidem Q'nquit iUe^eam potiftimum dexteram cafus nefariæ cædis cri/ tninc voluit afpergi,cui tutela filii a patre mandata erat,quaqj Croefus im* prudentis homicidii fanguine violatam,hofpitales veritus deos, fupplicem ficrificio expiauerat.Liuius de Horatio loques,qui Horatiam fororé inter/ fecerat.Itaqj vt cædes manifefta aliquo tamé piaculo lueretur,imperatü pa/ tn vt filium expiaret pecunia publica. Inde vocabula apud græcoSjxa^ajof^ T^xflj««,de eo qui homicidio manus non cótaminauitïqué etia cenop «cd sva-yw appellant.se contra ^t) xaSayouç dicunt tous v'«7«ç,H9i') t^uç ^xidcr^a712vi v/cx^ç, Hsq lt;4jw9aj£gt;/o»7«§efa'v« Exéplo huiufcemodiinftituti antiquiffimi planu fit, non denihilo inftitutu illud Franciæ inualulfte,qd multis tn minime confenta* neuçquo SC bono efte videtur,de homicidio ab imprudetib? admiflb : etiafi

E hu

-ocr page 80-

ANNOTATIONES REUQVÆ ’

Areopagus Sicanoruin yindcjo

Lex Draco« ms menial «bills.

culpa vacetfaci'nuSj tarnen ven vernam impetrandahabcat aut a Principe auc ab ilia squkaci's offiema qua Cancellaria dicimustqua in parte potifTi«* mum reip.opera ipfi nue pro poteftate nauamus,magiftratu functirates,q5 magiderium hbelloru in prætorio dicitar.Sic enfm a regibus expiari vel fagt; cinus inconfultu velcafum temerariu,moribus comparatu eft vt olim a di* riiTimo quoc^piaculu huiufmodi adraiftbru poftulabatur: eo nunc congrue tins luculencioreq; cû ratione.quo reges non fine facris ritualibus inaugura ti,vi quada diuina prxditi merito exiftimanturmoftriq; eo amplius fortaffe quod inftar ipfi quodda numinis,neq^ id quodlibet, circuferre eos videmus, CÛ medicam manu falubréq^ admouet iis quos ftrumç male habec.Qbquod ipfum fpecimen potetatus aufpicato olim fundati,comitatus regius ægrota tium gregibus plærûq^frequentaturjdies feftos expedantiu, quifacræ hu* iufeemodi fundtioni pixq^ folennes funt.Dediflec veto vna quoqj id infigne diadematicum Prouidentia,confilia vt publica aufpicato inirentur falutariq^ CÛ numine at^ pr§fentiore:haud dubie numeris omnibus maieftatis inter ho mines beatulimx ^abfit inuidia verbog) principatus Francia: prxditus efle merito,aureacp Fortuna vifendus diccretur.Suma ante fuit cura antiquis vin dicandaru cædiû.In curia enim Arcopagitarû facrum fiebat Eumenidibus, quas^rt/xvàç ^E«^ vocat beneominandi gracia:cas enim exiftimari volcbat eins efte curix prçfides in qua Sicarii iudicabatur,vt alibi diximus: tanq vindi* ces vltricefqj hominu necatoru.Quibus facrificuli ob id tres erant indituti, ld eft^^o^riouQuare Demofth.iiJI MaJ'ia purgare fe voies fufpicione confeietiç cædis,qua ei inimicus obiecerat:ita inquit.Sss wflu2«c-a/A»cj /xj «pJva, -j^tiw? cV*-vlt;^S 3lt;di$ ïi^oïpiöp a(j£04v7a, ^ oSluicdi»^ «7r«VTtóp T^iT’p «uTOjj,ftat K«7«5^/«i^üP ^ «* jMp.HieQnquit^qui me cçdis criminc reum faccre mftitme: cum ego a cuna facrificulus tertius defignatus fum c numero omni ciuium, vt facru propos pulo dcabus venerandis facerem(^fic enim Eumenidas appeUabanc}: nulla interceftione obftitit quo minus facrificium aufpicarcr.In Areopago autein cxdes confultç iudicabantur, id eft 4)0^1 «t -jçwoJaç : non autem ânicrtoi • Scd quod in hoc code ambitu orationis didum: Vt a dementiffimo quoep fadaî etfi fcrupulo mendx no caret,quia non fatis hçrcre cû euentu vidctur,vnuin tarnen pofcere videtur,vc adnotemus quod Suidas retulit de ftatuaNiconis Thafii.pugilis cclebratiiCuius iam defundi ftatuam cum xmulorum vnus odio induigens fuftibus cxderet,tanq Niconé ipfum viuu contumelia affi* ciens:ftatua manium eius vltnx.in cædenté ipfa collapfa opprefiit cû K ex* tinxit.Propter cuius necem eius hxredes ftatua ipfam necis ream egerunt apud Thafios,legeDraconis:tandéq^ ftatua necis damnata,fcntcntia iudicu in mare demerfa eft. Legern enim Draconis legiflatoris Athenienfis fecuti ) funt:qui cxdis perpctratores,cxtorres patria SC finibus fieri fanxit, non ho* mines modo,fed etiam animantes alias atq; etia inanimata. qua: lex cogruit cum eo quod fcriptu eft Genefeos cap.nonc.Moris etia antiquiftïnii fuit, vt qui cçdem perpetraflent.fi quum in externam vrbem profugiftent,ad poena expofcici non dederentur iis ad quos facinus admiffum pertinebat tipfis vt permitteretur iniuria paftis pigneradi poteftas,quam Androlepfiam SC neu*

-ocr page 81-

IN PANDECTAS.


F0.xxxvn.


tfogenere AnJroIcpGum græcî vocant.Verba legïsa DemoHhene tranfen gneranSs pu funt in oratfonem ^{n Âçi?oxfaT»ç,în hanc ferme fentcntia.Si qm's violenta hominum». tnorteobferitipro hoc gentilfbus êC cognati's Androlepfîç funto, quoad fu* Aaum cçdis peenafq^ fubiennt,vel necis autfeores dediJerinc. Androlepfia '^eroadtres vrlt;^,neceo ampliiis,efl;o .Pollux, esj Jï «vd'j3AM'4-iop oiw 2$ rus ùv^ja^

^5’î5ç Keda^u-yo'vTas «s 2va(; ofar^aTwp ^h Aa/xSävH.£j£?i ^ in TOj) ôvK îhJ'k/'ovtwp ä^g: 7^i3jgt; ^«yxfrtp.Har poer anon cû Polluce confenciens bt^^a^ap Cinquit^aü t\ao-c«/ ^ûÀipTOp ctvJ'j3lt;pov3p}(6' -Ti^ott/xivn^ «uTop £iQ Ti/Awjil'ap.Demofth.aure forcafle caufç fn* fenriens dixîc,Androlepûain lege effe pcrmlfTam non contra profugû fufcîgt; potes : fed contra eos de mû apud quos cçdes fada fuiffet. Mulda auté erac mîuna Androlcpfîâ poftulanti',vel potius ea vtenti.Licebat cmni pnuato c5 Ôio Androlepûâ exercere,vt ipfe Pollux fnquit. Hæ cû lib.fexto decretabu Pigneratfo.' îpiftolarû pignerariones vocétur fub titu.de im'u. came fun's interprètes ma lûtreprelTalfas dfeereîvfcç adeo barbaries ad ftomacbû ruftfeftatîs faeft.Pf«* gneran latine dfcf debet græcorû exéplo,quf etfâ ^jx^T^^^p dicunt Ôôxanvtxu/ S'-'bp wOpeJzrjiSjSC av^joAKiias X“S*p ûôrffûSj '^ «vBjwwwp. Hermolaus Barbarus vîr ^ocbdimus clarigatfoné appcllarf poffe cenfuft:quafî alfud verbû non effet chrigatiâ^ gtæcû aut latfnum, quo tes omnf tempore vfurpaca fignfficari poffse. Eft

^•3apud Homerû alfud cxéplû exflff ob cædc fncôfulto admfffam, llfados i’I^tertfo K vfeefîmoteo fn loco vbf vmbraPatroclf ad Achillem fta fnqufe.

W cup «Travâ/ôf 29£/gt;St(/ca ose’ Â^f^^A

^’ 9W,u5 î'^aep»,«^ W ù/Xîïsjoicn AoitiOK/ip,

“ ’^îin TvtÔûp îov7a Mtvoi2@^ lt;{\, 6 070tirs

U(X£T(^oy ƒ àvƒ jox.7alt;r(«§ u*^ Au^^^s,

*b.4 V»0W T^âi/aiy KCtliKlMOfi A/Xlt;^l^^ÓpitU/^^ ï^wi©^ ouK ï9£A«pj«/xtf? «sy«7!xAo(o‘( x^Aufe/ç. *

Hiftorla tradft Pacroclû ludo calarfo Iudenté,cû puer effet fubfeo excaduff ^^'tçcp fmpetu puerû colluforc nomfne Clffonymu fnteremfffe. Ob quod fa cîtius pater efus Mencetfus ex Opuntc patrfa eu exulatû ad Pelef domu de-* dux!t;a quo benigne ÔC Ifberalfter educatus, Pelef fuffu comes Achfllfs effc lt;:®pft ÔC amfeus.Hge autc carmfna quanq non perfnde couenfut fupplcndo Verboru cotextufttamé eatenus perefnere poffunt,qgt; delfdum pueriie tarnen 0X1110 muldatum eft,etfam G fnconfulto fmpetu cómfffum. Vltra hos duos ïdonierf locos,vc poema vtrunq; perlegatur,nfhïlCvt opfnor^fnuenfetur,ex ^uoduef audorftas conuenf enter lurffconfultf dfdo poffft.

ClN cap.Sf poena,eodem fub tftulo de pcenfs.Sf pcena alfeuf frrogaturtro ceptum eft cómentftfo fure,ne pœna ad hæredem tranfeatdus commétftfum AccurGus a commends furffprudentum didu effedfxftïfgnorans fignihea-* tionem efus voefs.Commentftfum fdem ed quod fidftfum:quod græcf tca«* ., c^/xa-n^s appellant.Sfgnfßeat etfara nouum 24 recens excogfratu: hoc eft no tranflatitfum.non aliunde fumptum.Tranq.fn Claud. Spedacula complu* ramagnificaeç edfdftmó vfitata modo ac folftfs loefs , fed eefa commentftfa 8Ccxanriquftaterepetfta.Commentftfa, pronoufter reperds nulloq; exem? plo ïoftft«tf5ïiüj\vo«i«,Ten 75lt;ST0i» ^bMwîÂ.» Arift-m.xff. Metaphyficon,com*

-ocr page 82-

ANNOTAT.RELIQVÆ

mentkiam ratîonem opi'nîonemve appellat.figmento no ventate fubnixam: vc cura mathematicam li'neam ponimus vel pundum mathematicû. In fen/ Clibus emm humfmodi effe forma non potelé,niû opinione rationeq^ eom/ mcntitia. ipfe ■wÂoLa'/j.amp;îiow xoyp appellat. Hac ratione fus commentftfû dicy cur ÂiKOiop iXt^.-zffZas-opîquod figmento non re fpfa fubfîftfc.

|£1N cap.Sf dfutfno.Sf dfutfno tempore alfqufs fn reatu fuent:alfquatenus pœna dus fubleuanda erft.Accurfius SC Bartolus latfnf vocabulf ignorana fenfum hufus refponfî peruerterunt.Exfftfmauft enfm Bartolus poft Accur* fium,rcatum fignffïcare fpatfum maleficff perpetrâdf.q.lunfcôfultus us ver bfs ftatuerft mftfus cû eo agendum qui logo fnteruallo inter reos defertur, hoc eft dfu poft crimen admfflum.In dîftoluendffq^ antfnomffs Accurfius vc aflokt vacfllabunde conflfdatur.Bartolus auté fn errore fibf conftansQpk ' qufdem alfoqufn epfthetum folutf audorfs 54 explfcftf: nee fn addubftatfo/ nfbus hxrétfs,fnter furfs ftudfofos merftus^ad dfuffionem erfrafnum diferf^ mfnaq^ confogft(^qux ferme farrago eft commentarforufurfs,fyluaqj mafor Hercinfa,nec mfnus abomnf cultu nftoreq^ abhorrens^ referte afens malefi Restas.quot; ^*^ “® contfnux noxx an femel finftx fint. Nos vero reatum efle dfefmus ftacum 54 condftfonem rcorum,hoc eft habftu demfirum,pannofum,fquanfgt; dum 34 mfferfeordfæ aucupatorem.Vnde reorum fordes fordfdatfq ref dp cebantur,vt nos alfbf copfofe iam dfxfmus. Senfus fgftur hufus capftfs hfe eftnn eum mftfus anfmaduertendum quf dfu fordfdatus fuerft : fd quodeue/ nfre folet,aut fudfeum confilio fn dfem longforem fudfefum reffefétfum: aut pro re nata,fi qufa de caufa plane non Ifquebat, reus fxpfus amplfatus eft« Pars enfm pœnæ efle vffa eft,longa temporfs intercapedo fn confpfcuacala mftate 34 mfferanda.Errore autem mfro hge opinio fnter furffperftosalfofqj fnualufc, vt reatus pro erfmfne exaudfatur: cum clara fît hufus vocabulfÜgt; gnfficatfo fn cap.vltf.fnf. de bonfs damnatorum.vbf Paulus: Fraudfs autem caofaQnqufe^dopdo fada vfdetur,etfam fî non fn reatu fed fn defperabo/ ne return per confefentfä metu fmmfnentfs aceufatorfs qufs adopter. Et ftp dem fn traól.de bonfs corum quf ante fen.mor.fîbf confc.cap.vltf. Ita demu bona efus quf fn reatu mortem fîbf confefuerf t,fifco vendfeanda font, fi efus erfmfnfs reus fuerft,vt fi damnaretur,motte aut deportatfone afffefendus ef fet. ôç ^i.£7a|u' kjivo/aSU»®-' taui'p Àit^ôtôî’ • Hodfe fn reatu funt, quf vel carcere détend iquallore 34 flluufe conficfuntur,aut quf honorfs caufa euftodfç fuæ aut apparfcorum commfflï,aut vadimonfo aut vadfbus obftrfdf funt aut ex/ promfftorfbus.Iuftfnus Ifbro quarto hffto. R.euocato fgftur ad reatum Ak cfbfade,duo prxlfa fecunda Nfeeas 34 Lamachus facfunt.ad reatum fnquft^ fd eft ad caufam dfeendam.

lt;f IN lege, capftalfum .$. fn exulfbus,hunc locum græce legfmus ex Pan/ dedllS. 01 p-H Tciiöajjcouï'n.O TK c/l^opü;,av7»/«?{/c/^oj!«5 ’7i^oo'xaija , ÄiiwtKK u^s’cO'ïoU • «P RelcgatfoI JÏ Âi'wiKâç cAo5!as,7^io5ilt;r/xoj).S:v7i JÏ 7^iojilt;r/ji.5, Kscp«AiK.ü 2/xujïca'. Ex qufbus ver/ Deportatio. ßfj apparet relegatfonem efle extermfnatfonem,cum qufs exfre fines patrfç fubetur:quod Cfcero fedfbus expellere fnterpretatur. Deportatfonem vero quafî cfrcunfinftionem,cum ef quf damnatus eft certo fpatjoefreunferfbftur

-ocr page 83-

IN PANDECTAS.


FO-XXXVI».


Pænx pendendç locustnunc confinîtos lingua vnlgi appellat. Areopagita âdlôànnem cuangeb'dam epîftolam fie mfcribitJoam theologo apoftolo SC cnangèliftx deportato ad Pathmum.dei'nde fignificanonem hums verbi exgt; plcfflt. î^Jj ÔAjx9v7«q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H^ 7^iop!^0p obySx'^yç '7® eua'^ytAia 2gt;'p lÎAiop, J'ixœç a’i2d5gt;

J^amp;'.Men'to l'ftos incufans,quf vos iniuna hac affîci'entes,arbitrantur fe fogt; wni euâgelii circunCcribere Hoc eft qui te deportatione circuinfepcura arbî trantur relfquo orbe difclufum i'n\

E^H cap.Cfce.Ci'cero m oratione pro Gluenti'o Auito.Legendum Habito Cicerone. Locus autem a Triphomo integer tranferfbi debuittvt fortaffe *’gt;utilatus vno membre fit locus.Hæc em'm verba deeffe vfdentur poft ver/» ^Um damnatamiNeq; imunatquç fpem parentis,memoriam nominisffubfi* ^‘Uttigenen'sjhçrcdem famili'ac,ÔC defignatum rcipub.cmem fuftubffet.Sic ööni in ea oratione extat«

CIN cap.Diuus,de bonis danatoru,duo verba deprauata effe tantumodo 5lt;iiiionebojquonia emédare nequeo.Numuli enim inucterales quid fint no ’^oïnteHigit.Satis eft autéJqj intelligimus numos locularios aut viaticales ^SDificari.fortaffe græcû erat vocabulu, pro quo illud fpuriu fenfim furre«* pfitAkeru verbu eft illudiaut carciaticu quibufda officialibus. Pro quo nigt; ^Uóoiinifci potui quod adiré fatis pertinere vidcatur A(xa?iK0i) iudicibus da ^3tur,hoc eft (fv* oêoZw SC interdu Tj’iwSoAop.^'Sportularia pecuniola pro opera s^ J'iKas’ixop ’üdicadis cotrouerfiis impenfa: ad qua fuppeditanda fortaffe ca quç Tr^uTca/fee ^icuntur exigebacur.Quanq parum conftat quid ilia voce fignificetur. Ipfc ^^itncchfeo -T^uiav«« tm depofitari folita effe in fpófionis iudicio, quç -^axa** Wiidicicur,vt apud Romanos in facramento: de quo nos in prioribus dif* fcniitnus. Verum Äma^iHÖp non conuenit in hoc loco,quia de officialibus lo/ •ï^icür.Infragmcntis Pandedarum inueni. t«s o-xuagt!«; apparitoribus dari lolerei?.i,o^Ke(g9cs^cu5»quanq si USiêaçixdp vocetur corum merces. Melius autem î^ Exeie«cigt; 2cmodcftius effe ccnfeo,mendam ipfam tantum adnotare afterifeo, nec pro x^« ca anol an do fufficcre aliquid commentitium.

CiN fine ante huius cap.officiû pro cœtu coru ponitur.qui magiftratui ap officium? Rented eft’qui funt ex cohorte,vc in fuperioribus diximus.græce Td^iç di** Oto: vnde To^âîïûx vocabulum in Pandedls. Inde apud officium deponere, ^^ apud ada vel aduarios deponerc:qui etiam ab adis appcllati funt.SC of# fida cradetc,Modeftinus in trad.de furtis. Ibi enim officiu pro cœtu ponigt; totficut grree rd^is to -s-Aw'goQ lignificat to 7^1 “ÿ à^xàop.Sardouyeha etiam ac^ cufatiuo graeco non Sardonicam legendum.Pli.lib.vlti.Primus autem Ro/ satjjonyxï-ffianorum Sardonyche vfus eft prior Africanus,vt tradit DemoftratustSC *nde Romanis hanc gemmam fuiffe celeberrimam.quæ vnde dida fit, ipfe his verbis docet.Sardonyches olim,vt ex nomine ipfo apparet,intclligeban tur candore in Sardathoceft velutcarnibus vngue hominis impofitoSC ytroeg tranflucidoî talefq; effe indicas tradunt.Idem. Scalpturæ Sarda vti* liffimaqua: nomen cum Sardonyche comunicauit:ipfa gemma vulgaris ÔÎ ptouSardibusrepcrta.IndeSardonychatæmanus Martiali. Quod au# F?® Wc legitur: Nec fî sonam circa fc habuerutde jsoua militari înteUigœ

-ocr page 84-

ANNOTAT.RELIQVÆ .

Inde ülud Lamprîdn in Alexandro.Mi'lcs non ti'mct nîG veditus, calceatus, armatus»ÔC habcns ah'quid in sona.Panmcularia autécaufa vel ratio,a pan* niculis didta eft,quos græci §dxn vocant.Celfus.At fî niaiore vi opus eft, ex* tindi titiones panniculis innoluti ÔC circundati pro fomento erunt.

Proludcre.

Prolufio*

^IN trad.de appellationib?,cap. Si qui feparatim,circa principiu.Siquis cum vna adione ageretur quç plures fpecics in fc habeat, pluribus fummis fit condemnatus,quaruin fingulæ notionem principis non faciut, omnes au tem coniundæ faciunttquid faciat iudex videndum eft: amp;nbsp;poterit ad prineiz pem appellate.Verbum iudex vt fpurium auferendum eft.

proluforiS ludicium.

Toga, Togatus.

isagatus.

ClN cap.Si perlüforio:lego proluforio.Proludere eft futuru certanien mc* ditan,óC exercédarum viriu caufa eófirmadiqj animi fimulachru certammis inire.Virgil.lib.iii. Georg.Et tentat fefe,atq^ irafci in cornua difcit Arboris obnixus truco,vétoflt;^ laceftïc Idibus,SC fparfa ad pugnam proludit arena. luue.Iurgia proludunt. Aug.li.ii.de ciui.Scenicos iplos domi hæc fuæpro? ludendi caufa cora matribus fuis puderet.Inde fit vt proluderc fit aliquid a* gerc quod ad iuftu certamen pertineat:quafiqj exordiu legitimi pleniqj eer* taminis aufpicari.Certamé auté pro iudicio ponitur apud græcos,vtpericu lu:quod etia latini imitatur.ita fit vt prolufionis vocabulü ad caufas trada* turn fit.Sic Cicero diuinationé fua prolufioné Verrinn: aceufationis vocat: in ca enim de eóftituédo acculatore Verris agebatur.Apud Grçcos îÇoarwvsg præludia pugnç vocatur.vt excurfiones ad præliû lacelfendu.-Ti^oarïvr) etiara dicebatur orationes vel altercationes quæ babebantur apud Thefmothetasï qua: erat præiudicia ad caufas.Thefmothetaru em erat,iudicia eóftituereK adione daretid eft TOdo'ayeip Taç 2ï!Kae, vt tradit interpres Demofth. d/ V *’5^ AtTrfivinj. vnde orator ipfe s^ V Kl^ AvcPjoiIuv©-* . cu-ru / èSp avcalt;?Hç,S? w J'^i? •njoa'j'MVaç «tl xalatrx^d^up t«ulS75?Jk 'f t^k^kç , ÈtoA/xcc, Zt^^pjis uvrep u/jwp HSq '^’' “^ /xSç £x®53us £4gt; twip £iAhuk£. id eft.Huius certaminis prolufiones fibi pr^ftraês ad populum.Piut.in Pompeio.tT^ovTt» JÏ «utS ^ AlxhS Tr^oarSvEg où« ôAîroi 'fi^cg dp xaTiyfjp. Plato lib.fepti.de leg.-njoarSvas appellat certaminum quædam prç* ludia. Proluforium igitur indicium non a eolluGone didum eft.q.c'jyxax«/ 'vixcptfed Ti^oatuvijixop.eft enim prçiudicialis caufa quç hoc verbo fignificatur. ClN trad.de iure fifci,cap.Diuus SC fequenti.Sed fi accepte vfu togx Ro* manx,vt ciues R.o.femper egerint. Accurfius ignoraiTe fe hic oftendit quid fit toga,quare huius vocabuli vfum prifcu enarrare latius inftituim?.Toga geftamen erat proprium infigneq? Romanoru ciuium,vt pallium erat Grç* coru.‘vnde togatx SC palliatç fabulç didç ab Oratio,Diomedc,ÔC Donato. Tranq.in Au.Vifa quonda pro cocione palliatoru turba, indignabundus ÔC clamitäs,En Romanos reru dominos genteq; togatâ:negociû Ædilibus de dit,ne que pofthac patercntur in foro circove nifi pofitis lacernis togatu con fiftere.Sed togç varius erat vfus.na togatus à fagato 66 paludato diftingue batur,vt inermis ab armato:ÔC rurfus aprætextato,ve vir apucro, 56 vtpn* uatus a magiftratu. Inde illud Ciceronis, Cedant arma togæ. 06 Lucani de Pompcio:Prætulit arma togæ:fed pacem armatus araauit. Cice.Philip.xnnâ Nam hoc quidecu turpe eft,tum ne diis quidé immortallbus gratu:abeo*

s

-ocr page 85-

IN PANDECTAS.


F0.XXXIX.


*^dcin ans ad quas togari adfenmus,ad faga fumenda difcedere. Idê.Ne ftonoriç poderîtariq; prodatur;propter vnius duis penculu pop.R.omanu ®^Iaga iuifTetpropter ci'us faluté reduffe ad togas.Huc perrinet quod aKgt; ® Jc tumulcu dixim? ex odlaua Philip«Tumultus emm tempore luftirium jndiccbatur/aga a ciuibus fumebantur,ó£ togæ ponebantunnifi q» Confu tribus foil's togaris effe licebat, cum cxteri effent fn fagisïvt idem autflor verbis docet.Equidem Patres cófcnpti', qq hoc honore vfî togari effe fo cum eft m fagi's ciuitas:ftatui tarnen a vobis exterifq; ciuibus m tan?

*^3 2tïocïtate temporis tantuep perturbarione pop. Roman! nondifferre ve ^tu.hoc honore vfi^mquit^id eft Cófulatu perfundti.De paludaméto nos ^'bi di'rimus.De difenmine autem togati prçtextari,vt viri K pueri vel ^^olefcentulijcrebra funt apud audtores exempla,vt apud eundemCice.ini ^ælio.Ego autem a patte ita eram dedudus ad Sceuolam fumpta viriU to ?’’Vt quoad poffem SC liceret,a fern's latere nunq difcederem. Toga virilR ®Pgt;Jcrili dilHdla erat,q prétexta appellabat'’.de qua loques Macrobi? Î pri-^3tur.ita mquft.Hinc dedudtus mos,vt prçtexta SC bulla fn vfum nobilm prétexta.’ P^’^orum vfurparentur ad omen K vota conciliandp virturis.Idê infcrius« ^•Ijerrinis vero nullo i'ure vti prxtextis licebat,ac multo minus peregrinis ’quitus nulla effet eu Romanis neceffitudo:fed poflea h'berrinorum quoqj

prétexta conceffa eft.Toga virilis eriam pura dicebatur: hoe eft,nullo Toga virilis P^tpure pretextu diftmda.Catul.ad Mallium. Tempore quo primû veftis ’’’’tó tradita pura eftducudum cum çtas florida ver ageret-Lucaan princi hofepti.Pura venerabilis çque Qr currus ornate toga.i'd eft necpilt;fta,nec *^riuinpbali',nec prçtexta.Pli.lib.oclauo. Cçcilia prima texuit redlam tunigt; ^^mquafimul cum toga pura tyrones induuntur nouxq^nuptx. à?^cp4gt;i'fop tóop nofj TeZaopCicero ad Atri.lib.fepti.Habebamus autem m manib?An •®öu concfonem habitam.x.cal. lanu.m qua erat aceufario Pompen vfcç 3 ^ogapuratid eft ab eins tyrocini'o. Toga autem prætexta i'deo dicebatur, Toga^tc#« Qriatogçpucrili purpura prçtexta erat.vnde prxtextatus fermo Sê mores P’‘?fcxtati:dc quibus in fuperioribus diximus.Hac vefte pohea toga virilis funieb3tur:)Ata2op âvJ'ç«op-id quod anno decimofeptimo hebat, vt ex Tranq. p3tetin Aug.Quadrimus0nquit3patrem amifittduodecimü annum âgés 3uîam luliam defundram pro concione laudauittquadriennio poft virili to F3 fumpta, militaribus donis triumpho Cçfaris Africano donatus cft.ldc. I-iberis Senatorum quo eelerius reip.affuefcerét,protinus virilem togam, l^tiim clauu induere,SC curiæ intereffe permifît. Hic autem dies quo toga Tyroemff '^tilis fuinebatur,tyrocinium appellatur: vnde tyrones fori didti-eo enim dies, die in forum dedudli folenni comitatu, caufis aditandis initiari folebant* Cuius inftar quoddam eft apud nos inCurfa,cum adolefcentes ^ iuniores curriculum ftudii iuris eméfi,ftudiiq; decus.dodhurç infignia vel fubdoéhi ræ ineriti,'H'7D( ƒ)tfatrKaXoi -^Jpifoi,« /ji£;5i\oJ'ilt;^céa-xaAoi Î iureiurando adiguntur in fan^ones regias,in æquum SC bonum,in officia atq; infrituta patronis co ^cuientia,in curiæ cultum atep obferuantiam:tumq] demum admiffi in nu Hierum togatorum cenfentur,quibus caufas fufeipere agendas in co confer

-ocr page 86-

' ANNOTAT. RELIQVÆ

fu lîcêt.IndeîUud VlpîaniJn tradie pof^uL Mmorem decê S’ feptemangt; his Prçtor prohibet popular e:quîa moderatamyhanc ætatem Prætor ratus eft ad procedendum m publicum.Sed de tyrocmio nos alibi dfxim^.grxce 2ioxi(a.ao'!oe, dicitur.Et quo modo Romam a toga vîri ccfebanturifîc AthcniS ttPoKi/xß^oviDjld eft Ls avJ'jaç iT^ga^JOVTSjKOt ^Taifovro ti5 avæçaçî quod SC 7tA0p L? avA«? dicitur.Erat ctiam vfus togç in foroivnde togati' caufarum patron! SC ado res did:i.indeq?toga pro oratoria facilitate pomóvt Luca.de M.Tul.Cui? fub mre togaq; Pacibcas feu? timuit Catilina fccutcs.Sicqi illud ipG? Tul In auditunCedant arma togæ,cu cedat laurca lingua:.SC illud Tado. Cogt; gitaret plebê quç toga enitefceretn'd eft patrocinus aduocationuqi officus Toga, mclarefceret SC ornaretur. Toga etiam alfa rarione a prétexta diftingmt« Prætexta magiftratuum erat,honorefqï gerctimmquæ fupra tunicam affu mebatur,vt audor eft Noni?.Vnde eft illud SatyrograpW.Vernet de plegt; be togata Qui luris nodos SC legum enigma ta foluatnd eft de genere ple/ beio.Comités ctiam anteambulonefq? togati crat:q3 lignificaturillo eiuP dem Satyrici loco in fept.Refpicit hoc primu q litigatian tibi ferui Odo, decem comités poft te:an fît fella,togati Antepedes.SC itidem in pri.Nunc fportula primo Limine parua fedet turbç rapienda togatç.SC apud Martia lem in fecundo,grex togatus.toga enim purpurx feruiebat.vt apud eundc m.x.Quid faciet pauper cm non licet efte clienti i' Dimifît noftras purpura veftra togas.id cft:iam non licet nobis officiu vobis preftare,cum iam pur purati officiis præftadis fuccefterint.Et toga pro officio ponitur ab codein in eodem.Lis nunq,toga rara,mens quieta.Plinius ad A poll inarem. Aldus tibi ocium SC pinguius,eoqffecurius:nulla neceffitas togçmemo accerfîtor ex proximo.Td quodideo inualm't,q. ad officia prxftanda togati conuenio bantnd eft ad deducendos comitandofq: amicos honoris gratia. Toga n-^ etw©^ SC T^ïvvee dicitur,vtruq; genere fcemininoiSC (Ma2op.Athenxus deAnz tiocho.Röd 'rlüj ^aa-iAtKlw K7pQipSj}@^ tcöxT«^ tk^ewiW av«Xaewp,7^iHa ^dù} a^ojap c-fX'’^'^ jso-iaXwp.ciuilem togam affumens.Alibi .^vo-out?« tk'Scww epo^^p dixit.Alii oW top SC (Aia2op dicunt pro toga,quæ fîc erat ipfa virorum.vt ftola mulieru.Ingt; . nbsp;nbsp;de illud fcommaticum in nobili Philip. Sumpfîfti virilem togamiquam fta

Toga viri is ^'^^ muliebrem ftolam reddidifti.Hæc in têplo louis Capitolini fumebaff quod ex Valerio li b.quinto intelligimus .Hanc pietatem^inquit^) xmuh** tus M.Cortmeo ipfo die quo togam fumpfît virilem,protinus vt e Capita** Valcrii lods lio defcendit,Gn.Carbonem,a quo pater eius damnatus fuerat,poftulauit, peradtumqi reum iudicio afflixit.fîc enim legere malim q pertradum. Ad notandum id quod Acron SC Porphyrio dicunt,togas Romanas vel laxas vel ardlas pro modo cenfus fuiffe.quod Oratius in pri.epifto.innuithis ver fîbus.Mecum contendere noli.Stultitiam patiuntur opes: tibiparuulares eft.Ardfa decet fanum comitem toga:defîne mccum Certare.Quod autem de toga diximus,virorum tantum fm'ffe,alii verum cffe negantiargumeiv toep funt ipfîs Oratii illi verfus in pri.Sermonu. Rem patris oblimare ma** Togatæ fan lum eft vbicunqi quid interEft in matrona,ancilla pecces ve togata.Sed yt minæ. nbsp;nbsp;nbsp;Oratii enarratores traduntîmatronç quç a maritis ob adultcrium répudia

-ocr page 87-

IN PANDECTAS. ___________FO.XL.

bntur,tógam accipicbantfublata ftola propter ïgnömimam.At toga me tetnci apta:fcortaq5 proftare cu toga pulla folita erat,vt a matroms difcer öcrentur.quare adulterii clamnatç,ea verte vtebacur.indeqj illud Martiahs bfecundo de mœcba.Vis dare qux menut munera^mitte togam. Ibidem defpadonetogato»

Thelyn vi'derat m toga fpadonemï

Ï^amnatam Numa dixit effe mcecbam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Mitogatas pro Ubertuus exaudire maluntiquia olim IibertmX toga vte/ feancur.Suetonms audor ert Caligulam Cæfarem Liuiam Augurta,cui'us yiy^^^Qi^ •pfe pronepos erat,Vlyxem ftolatu appellate folitum.qmbus verbis figmgt; tus. featur rtolam notam fuiffe fœmmæ Romanç,fîgnirtcabat emm Caligula b'iua artutia SC caUiditate paré Vlyxi viro græco fiuffe. Rurfus toga mul diplex fuit.Erat enim toga candida:qua petitores magirtratuum induebat: Toga cadid» vndecadidati dicebantur ipü.PIi.in fepti.naturalis hirt.de Nart ca.In toga Candida bis repulfa notatus a populo.Liuius in fept.belli Maced.Varia to ä^monia legatorum Tribunorumq^ militu erant.M.Cato ante alios certes confpiciebatunculus audloritatem perpetuo tenore vitx partam toga can ^ida eleuabat.Cice.in cadida orationem habuit in Catilinam SCAntonium competitores^De toga pura diximus,quam tyrunculi forenfes aflumebanc ïy rocinii die.de qua Cice.ad Atti.li.ix.Ego meo Ciceroni,quoniam Roma cafemus,Arpini potiffimum togam puram dedi: idcp municipibus nortris f®t gratum-Toga palmata vertis erat triumphalis,a palma in ea intexta# Togapalma ^brnalis in Septimo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

écornes,SC magnos illxfa merere triumphoss

Palmatxc]^ ducem fed cito redde togæ.

Togapida vertis publica fuit fummiq; magirtratus.Capitolinus de Gofgt; Togapidai ^ Palmatam tunica SC togam pidlam prim? Romano^ prluatus fuam SC ftopriam habuitteum ante Imperatores SC de Capitolio acciperent,vel de palauo.LamprId.de Alex. Prçtextam SC togam pidlam nunq niG Coful ac cepit:ÓCeam quidem qua de louis templo fumptam alii quoq? accipiebanC antPrçtorcs aut Confutes. At toga pulla ab alba dirtinguebatunqua in fu •^eribus vtebantur,vt nunc atra verte vtimurîvt alba in epulo,vel publico, '^clparêtabia quibus atrati albatiqj dicebantur .Cicero in Vatinium.Quæ to cju!s vnq eoenauit atratusrica enim illud epulu ert funebre,vt illud mu** t‘usfitfuncris,cpulç quidé ipfx digmtatis.Sed omitto epulum po.Roma nijeftum diem argcnto,verte,omni apparatu ornatuq^ vifendotquis vnq in ludu doniertico,quis in funere familiar! cœnauit eu toga pulla ^ cui de bal ncis excunti prxter te toga pulla data ertfcum tot hominum millia accum berent:cum ipfe epuli etia dominus Quintus Arius albatus cHetttu in tern plum Cartoris te cum Tito Fibulo atrato cæterifep tuis furiis funertum in ^lïH.Quis turn no ingemuit^quis non doluitreip.cafumCHûc tu morem ïgnorabasC'nunq epulu viderasC’Albatum ^ttuxevxovoóoï«,, atratum /xtAwa/xo»* tói{^ dixit.Traq.in Domiti.Generu fratris indigne ferés albatos SC ipfum mimftïos habere:proclamauit,oïift «7a^ot» ^AvHoi^wlh.Oratius in fecudo Seï/

-ocr page 88-

ANNOTAT. RELIQVÆ

Prætexta to ga«

tsir n

Purpura.

monu.Lîcebit llle repooa,natales alîofve dieru Fcftos al bat? cdebtct.qiH'^ bus verbis fignificatur albam togam hilaritaris indicé fuifle. Pædianusm Prçtura vrbanâ,auâ:or eft prçtextam nobilium fuifle ta mulierum ^ viro^ runi.Cice.in ead.præt.Enpies igitur pupiUç toga prçtextamC'detrahcs or/ namenta non folum fortunç fed eriam ingeniutatisfPrætextam Cice.pupu Iç tribuit:quâ nubentes deponebantj'nquit Feflus.a qua prétextât! K prç^ textatç dicebanf pueri K puellç mgoiiu K fngenuç.qua didioe vfus eft au ëtor mfHturionum lun'sjn trac.de miuriîs.Cice.rurfus de pupillo quodam« Neq; te tam commouebat q? file cum toga prétexta, q q- fine bulla vene^ rat.vcflitus enim neminem commouebat, quem ilK inos 66 lus mgenuita'/ ns dabatrquod ornamentum puen'ti'ç pater dederat,indiciu atqinfîgneror tunç,hoc ab ifto prçdone ereptum effe grauiter hommes ferebant.de bulla prætextatoru loqués.Prætextatos pro mgenms întelligimus apud Tranq. m Aug.Maritis e plebeproprios ordines aHïgnauit:prçtextatis cuneûfuu, K proximum pædagogis.TOîlt;5 -^lîî’ptpuçoiçtvt Plutar.m Publfcola.Vnde præ/ textatus fermo,vt fuperius didum eft-Eratfua magîftratuum prætcxta.Li mus lib.fepti.ab vrbe cond.Non patiénbus tacîtumTribums,pro Confulc vno plebefo très patricios magiflratus curulibus fellîs prçtextatos taqCo fuies fedentes nobilitatem Cbi fumpGfle.Tacitus li.vndeufcefîmo. Sed vbi Cecinna prçtexta Ôi Iidoribus infignis di'mota turba coful incelbtæxarfo re vidores.Sic apudCic.pro domo fua.Videte prçtextatos immicosad eft m magiTratu pofîtos.K apud Pli.lib.xxin.de Petreio:Prætextatum immo/ laffe ad nbiciné. Prætexta dida eft ob id q? purpura circûtcxta erat:ob qd a græcis -^iwej^vj©-* dicitur.cuius erat Emile apud eos geftamé,quod •^agt; z^çT«^ dicitur.ôC vt apud latmos prçtextatorû appellatione honoribus præ/ diti,fîc apud eos 'i^ ^u-^uepup nomme inteUiguntur. Ad ea qua: didafunt pertinet illud Plinianum m nono de purpura tyria loquétis. Hinc fafees fc curefq? Romana: viam faciuttidécp pro maieftate m pueritia eft: diftingiut ab équité curiâ:diis aduocatur placandisîomnemqj veRem illuminât; tnu/ phali mifeetur auro. Allufit enim his verbis Plinius ad purpuram magi/ RratuumtSi ad eam qua pudor ingenuitatis fignifïcatur, vt inquit Macro/ bins:Si ad facerdotalem prætextam, qua facris opérantes vtebantunKad triumphalem,K ad latumclauum,quod infigne eft fenatorix dignitatis,dif criminans fenatum ab equeftri ordine:eratqj no toga,fed tunica.De trium/ phali Tranq.in Tyb.TriumphumQ'nquit) ipfe diftulit mœfta ciuitate da de Varianamihilominus Vrbem prxtextatus SC laurea coronatPiiitrauit. Lucius Valerius apud Liuiûlib.quarto de bello Maced.in orationequam habuit pro fœminis ius auri ac purpuræ poftulantibus a Senatu,M.Cato/ ne reclamantc.PurpuraQnquiQ viri vtemur,prætextati in magiftratibus, in facerdotiis t liberi noftri prxtextis purpura togis vtentur ; magiftrati/ bus m coloniis municipiifq; togæ prætextæ habende ius eftmec id vt yui folum habeant tantum inCgne,fed etiam vt cum eo crementur mortui.fœ/ minis duntaxat vfum purpurç interdicemusfQuibus verbis omnem ptex/ tx vfum Liuius c om plexus ,e o etiam amplius docuit eos qui in magiftratu

-ocr page 89-

IN PANDECTAS.

F0.XLL

^otæbantur prétextâtes m rogum ferrijcum prçtextaeç cremarf folitos ëf Romæ .Ex Valerio autem mtelligere datur hûc tnorcm fuifle, vt prêter Çû index quæfbonis ÔC quéfîtor rerum capitahu dicebatur,vt fupra oftengt; ^musjüon ante fententiam m reum nexæ capitalis pronuncîaret,q ptexta Prsetexta î ^t3 • Sic eium inquit lib.ix. Confîmili impetu mortis C.Licimus Macer, P^j°^^ ^^ ''if prætorius,repetundarum reus:dum fententiæ di'cerentur, in Menianu'iententiâca» ^^^feendit. Siquidem cum M.Ciceronem,qui id iudfeium cogebat, præ/ pitalem pro ^^am ponentem vidifTettmifit ad eum qui diccret fe non danatum fed reu ^J“®***”quot; P^ifle,ncc fua bona haftx pofTe fubnci.ac protinus fudario quod forte in -'^3nutenebat,orc SC faucibus fuis coardratis,mclufo fpiritu morte pœnam pfæcurrit.Prçtexta autem pulla nulli licebat vti aud:ore Fefto, nifi qui fu^* Prétexta faci'ebat.quç baud feio an alia fuerit a toga pulla,de qua fatis didba eft. pulla. i^oftremo hie addendum q» prçtextati ludos fpedlabant,ex Ciccroneiqui in j^X^S* Riilippica admiranda fimul SC capitaK:Qu«roQ'nquit)deinceps num bant. ^odiernus dies qui fit ignores; nefeis heri quartum in circo diem ludo^ Ro ^anom fuiffefte autem ipfum ad populum tulifle,vt quintus prçterea dies tribuereturf'Cur non fumus prçtextatiïcur honoré Cçfaris tua lege ^3tu deferi patimurC'De quo tarnen addubitare me facit locus Plutarchi in ^2Cone minore;quo in loco Plutarchus ait Catoni e Cypro redeunti prætu Will extra ordinem a fenatu efte conceftam,SC ins ludos fpedlandi prétexta ^®'Sîc enim inquit. « n Bax»} è trfatff'aTö quot;^ xaTuv» ^«TWytav ^^di^ew^ 2^o^lwcü * xed ffïQStKç Jevrp ^ ’«lt;»«2 T^i^rjcfujM flsaa-aöSs.vbi interpres purpuream veftem tranf ^t'^iwóflt;j)u5op.vt fortafte apud Ciceronem legendum fît: cur nunc fumus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;pi^textanïAccedit qgt; apud Græcos non licebat ludos fpedlare in vefte cö ’orata,vt Lucianus oftendit in dialogo qui Nigrinus inferiptus eft. An(;gt;^^v

’''®/^ ydej 2voL, ïpAi’Twp aytO^S -^à “ÿp ccravo^erkw TscufaimMup , c2 BaTT^op t^p ‘^'^Lasarus Baifus vir eximia eruditione in vtraq lingua prédit?,nobis J^ndudum in aula agent! bus ,11 b rum abs fe compofitum oftendit de vefti«*

Komanis.cui? cum vnam atq^ alteram chartam in præfentia legiflem: coniefturani exillis eiufmodi in totum opusfeci,expeólationcm vt excitare potuerit non mediocrem üs qui rerum antiquarum ftudio obledlatur.Is ligt; ' ^rfialiquando exierit,ea(^vt opinor^quç de toga diximus,clariora explP catioraj^fa^jgj. gQ.gjj(j^ Lagafus latinç græcçlt;ç compofitioni aptus morne •J»vt fpero,Francicum ea facultate illuftraturus* Verum ad rem tandem '^redeam?,at(j ad lurifconfulti refpófumtquibus hominibus vti toga Ro ^3naUcebat,ii vt ciues habebantur.nam qui ciuitatem Romanam amitte banhyfurn quoq togæ amittebant.Plinius libro quarto Epiftolarum, de Licauanoloquens viro prætorio, qui poft damnationem profiter! Rhetori cam eoeperat in cx!lioïls(^inquit)cum grçco pallio amidrus intraffet (^ ca.* rentemm vfutogæ quibus aqua SCigni interdidlueft^)poftq fecompofuit, oreufpexitqhabitu fuü:latineQ'nquit)declamaturus fum.Sueto.m Claugt; mo-reregrinitatis reum,orta inter aduocatos leui cotentione, togatum ne anpalÜatum dicere caufam oporterct: quafi æquitatem integra oftentans, mutare Kabitum fæpius SC prout aceufaretur defendercturq; iuftit.

-ocr page 90-

ANNOTAT, RELIQVÆ

([IN tfaft.de capti.SC poftl.reucrf.in capbPoftbmmu. Nam ö cum g^^®^ aliqua neq5 amicitiam,neq; hofpitium,neq; fœdus amicitiæ caufa taduM bemusihi hofjes quidem non funt. Quia hofpitium quid fît hoc in lo^ Ac lus hofpiti). curfîus non intellexitîfciendum antiqui infhtuti fuiffcjVt hofpitii neceJtitu do non modo inter priuatos,fed etiam inter populos contrahereturtne^i 1«

Hofpitium publicum* , TefTera ho« fpitahs.

fpitahs.

quidem modo,fed etiam inter fîngulos priuatofq; hommes SC ciuitates^o genus amicitiæ graeci flço|t»îow : latini hofpitium publicum vocauenmtJNa quod hofpitium inter priuatos contrahebacur,græ cc ÏJ'(o^£vk,latineptiuagt; turn hofpitium dicebatur.cuius erat nota pignufcp teflera hofpitalisM ulc apud Plautum ait in Pœnulo, Dcum hofpitalcm 6C tefferam mecum fero. gó in Ciftel.Abi querere vbi tuo iuriiurando fatis fîet fubfîdinhic apud nos ïam fidei confregifti tefreram.Lucianus.oun ÂxfaTWTÎvup 'ir^ö^jy^ «pA* I*^^^ «©^ aurS tfoZajiJ^. Demofthe.in flla noblli oratione pro Ctefîphontc,obU'^ cit Æfehini q? legatos quofdam Philippi hofpitio fufcepcrit, SÓ ^ hofpim ius cum eis contraxerit.itgtycv ■Tr^oufsres «u^p-Liuius libre quinto ab Vrbe co dita de Timafîtheo Liparenfî loquenstqui legatos Romanos hofpitio excc ptos,ac Delphos vfq^ dedud:os,retro in vrbem hofpites reduxerat. Hofpi^ tium (^inquit^cum co Senatufconfulto fadtum efl,donaq; publice datadde libro feptimo de bcllo Macedonico. Princeps legationis expoftcis initiis agt; micitiæ cum popu.Roma.mcritifq; Rhodiorum:Nihil QnquiO nobis^oP ta noftra aëlione Patres conferipti, neqj difïïcilius neq^ moIefKus ed » f ^ cum Eumene nobis difceptatioeft:cum quo vno maxime regum 05 P’^^ turn fînguhs,ÔC^quod magis nos moueQpublicu ciuitati nortrx hofpitiu cfl.Cicc.in Ver.alt;d.vltima,de Senatu Syracufano loquês.Deccrnut ftatim vt fratri meo hofpitiu publice fieretiq? is eadé voluntaté erga SyracuÉ»«» habuifret,quâ ego femper habuifTem.id no modo turn fcripferuntivcru ena in aereindfum nobis tradiderunt,Cçfar de Heduis Ioquens.Quib? prçlüs calamitadbufqj fr ados, q 6ê fua virtute ÔC po.Ro.hofpitio atep amicitia plu rimum ante in Gallia potuiffét-coados efle Sequanis obfides date. Ardu autem necefTitudinis huius fuit olim vinculü,atcp etiam diuini numims re lupiter ho« uerentia fandu,quod iuris huius difceptationi pfecit antiqtas,Iouc hofpita tem appelläs 6£ inuocas.q.hofpitii præfîdem SC vindicé.grçcï ^w 85 ^«»p dicut.q.contubcmalé aut larariu.Cice.in Ver.proxime citata.Patcr aderat Dexio Tindaritan?,homo nobiliffimusjhofpes tuustcuius tu domi fueras, que hofpité appellaueras.eü cu illa audoritate ÔC miferia videres præditu, non te eins lachrymç,no fenedus,n5 hofpitii ius atqj nome a fcelcre aliqua ad parte humanitatis reuocare potiutc'Scd qd ego hofpitii iura in hac ta P mani beUua comemoroïq Stheniu abfété hofpité fuu in reos retulerit; Idé in Ver.tertia,hofpitii neceffitudiné ardiffima appellat.In cuius locu hodie fucceffit populoru quorundainflftuto affinitas myftica,quæ lauacro initia ü contrahitur natali innocétix hominu beatricis.Cuius necefTitudinis iura

jntcrccdunt no modo expiantibus cum expiadstfedenam expiattoms arbp tris atg? nucupatonbus inter fe,ÔC inter nûcupatos corumq? parentes.nuUä cnim perfidi'am fceleranoxem UK mcrito efTe cenfent,^ quae m eu vel ab co

-ocr page 91-

IN PANDECTAS.


FO.XLI1.


^dpîtur amp;nbsp;admittîtur,quem qws ob îd dclegit Ä âcccr6uit,vt fïKum fuß ^’t fîli'am tollerer,nafcendi conditione çternç necî miTcrandçtp cxpofitum, ^*■^13111111 veroeratÄ dignitaris plenum,quod Ci'c.de Senatorib9 Ro.m De Senator! 9^it in quinta in Verrem aâi.Ius verbis.Ecqux ciuitas eft non modo in ^ ^^ Roanis. 8»riis noftn's,verum m vlrimis nariom'bus,aut tarn potes,aut tarn libera, ’'itctiam tarn immanis ac barbarairex deniq; ecquis eft,qui fenatorem po P^ Ro.tedlo ac domo non inuitetC'qui bonos non homini folum habet : fed P^ttium po.Roma.cuius beneficio nos in hue ordinem venimus: deinde or ^s audioritari : qui nifi grauis erit apud focios in exterafq;nationes,vbi ^^imperii nomen K dignitasfMamerrini me publice no inuitauerut. Me ^üm dico,leue eft.fenatorem po.Ro.fi non inuitauerunt,honorem debitum ^ttraxcrut.Hofpirii autem publici,cuiufmodi in hoc cap.fit métio,memo/ f^Meeft exéplû apud Herodotu in fcxto,qui ^aTw abeoinferiptus eft.de ^'leGoru enim cuerfione loquens ita inquic.Milefiis aut in hue modu a Per

^ sffeftis,Sybarite qui vrbe fua exaefti Laum Si Scidron incolcbant,gragt; Ho^pirS tw ^’m pare non rependerût.Siquidem Sybari olim capta a Crotoniaris, Mi ter Mtlefios 1 nbsp;nbsp;nbsp;^1 omnes puberes capita rafitare inftiterunt, ingentemcp lueftum prefer** ^ ■^ybaruas,

^^ob ealamitatem Sybaritarum-dux enim illç ciuitates omnium quas no i nbsp;nbsp;nbsp;‘’gt;«ws maxime inter fe hofpitio coniunlt;ftx fuerunt.Non fie autem Athenic

fßvt Sybarirxtqui cum manifefta alioquin indicia condolefcenriç mulrigt;

I ^^nam cam ob caufam dediftent.infuper Phrynicho tragœdiam de Mileto ^^pta fcribente,per Scenicofqj cdente, cum theatrum ipfum in lachrymas Mum effet,ipfi Athenienfes poemaris audorem mille drachmis muldta/ ^W,tanq proprias eorum calamitates commemoraflet.

CQVOD Sequitur in eodem cap.de Menandro interprete : larius narragt; ^r a Marco Tul.in oratione pro Corneho Balbo his verbis.Ius omne mugt; ^andx ciuitatis non folum in legibus pubheis pofitum cft:fed eriam in prP ‘’atorum voluntate.Iure enim noftro neep mutare ciuitate quifq inuit? po ^efttnee fi velit mutare non poteft:modo afeifeatur ab ea ciuitate cuius efTe f^rimtatis veht.vt fiGaditani feiuerint nominarim de aliquo ciue Roma** ®o.vt fit is ciuis Gaditanustmagna poteftas fit noftro ciui mutandx ciuita ^'Sînec feedere impediatur quominus ex ciue Ro.ciuis Gaditanus poffit ef ^^’Puarum ciuitatum ciuis noftcr effe iure ciuili nemo poteft: no effe hui9 ^üitan's ciuis qui fe alii ciuitati dicarit,poteft.Neq; folum dicarione^^quod *’’calamitate clariffimis viris Q.Maximo,Q.Philippo Nucerix, C-Cato** ”1 Tarraconc,vidimus accidiffem carum ciuitatum fieret eines thane ante 3mitterenon potuilPent q huius folum ciuitatis mutatione vertiftent^tfed ^tiapoftliminio poteft fieri ciuitatis mutatio.Neqj enim fine caufa de Gn. Eubl.Menandro libcrrino hominc,qucm apud maiores legati in Grxeiam ptoficifeentes Interpretern fecum habere voluerunt : ad populum latum vC is Publicius fi domum reuertiffet ÔC inde Romam rediiffet,ne minus ciuis dfet.Ex verbis tarn Ciceronis q Pomponii intelbgcndum datur Mcnandru genere græcum,feruum hominem fuiffe : qui cum libertatem publice pri** uaümve tneruiflet,fadus eft ciuis Romanus,cum liberri patronoru origi**

F u

-ocr page 92-

ANNOTAT. RELIQVÆ

Fœderati.

Liberf.

Stipédiatij.

Hem fequantur.deindc vt interprets munere fungeretur, cUm légats Rogt; mams Imguçtum grçcçignans profedtum effe. Verum m hoc Menadro» rogationem neceffan'am fuffle Cicero cenfet SC àffirmatmc poftb'mmi'o lo cimtatem fua reduffe viderctur,C(cq; ciuis Ro.eHe defîneret. Pompom'us ca tra fuperuacaneam fuiffe dicitmimirum vt lunfcofultus de lure refpodens: Ci'cero vt caufç patronus Si caufæ mferuiens.Intelligo autem Menandrum origine liberum ,caphuitateferuum fuiffe.alias vt femus ciuitatem non ha buifTet in G recia, nec in eo pofllimmium valuiflet. gq Cicero libertinum eum vocat.q.liberti filium,lî quidem veru eft id quod Trâquillus in Clan-* dio de antiqua huiusvocis fignificatione feripht.Quoniam verohiedeiure ciuitatis agitunaddam id quod idem Tullius fuperiorib? verbis fubdidir. Atqui cxrerx0nquit'^ ciuitates omnes non dubitarêt noftros omnes reci* pere in fuas ciuitates,fi idé nos iuris haberem? quod cçteri. Sed nos no pof fumus SC huius effe ciuitatis,SC cuiufuis preterea:ccteris coceffum eft.Itaqgt; ïn grecis ciuitatib? videm?.Athenis Rhodios,Lacedçmonios,cçteros vngt; diq? a(cribi,niultaruq^ effe cofdé holes ciuitatu.quo errore dudos vidi ego met nonullos ïperitos hoÏes,nfos ciues,Athenis in nucro iudicu atqj Areo pagitaru,certa tribu,certo numero:cü ignorarent, fi iUâ ciuitaté effent adc pti,hac fe pdidffe,nifi poftliminio recupaffent.pentus vero noftri mons ac iuris nemo vnq qui hac ciuitaté retinere vellet,in aha fe ciuitatem dicanit-lt;rlN eodem tradia.cap. Non dubito. Non dubito quin fœderati SC liben nobis extranei hnt.lcgo extraneï non fint,contra fidé exemplariü:vt fenfus confenraneus fit.hoc eft:vt liberi SC fœderati exteraru gentiu nomine nó cc feantur,inrer quas SC pop.Romanu erat ius pofiliminii. Fœderati funt non (^vt Accurfius cenfuit^quibufeu induciæ fadæ funt î fed ii cum quibus po« Romanus amicitiam coierat,fociofqj appellabat.Liberi dicebanturpopuli qui in prouincie forma no erat redadli,quiq^ nihil Romanis péfitabat. Qui autem certis coditionibus padlifq^pcfionibus in amicitia vénérât,ii Stipen diarii vocabatur«Pli.li.iii.de Hifpania citcriore loqués, Prouincia (^inquiO ipfa.cccxiii.cótinct oppida.ln his colonias.xii.oppida ciuiu Romanoru.xüi« Latino^ï veterû.xviii.fœderatoçi vnum.fhpendiaria.cxxx.Et de Betyca:0pgt; pidaQ'nquit^habet Latio antiquitus donata.xxix.libcrtatc fexîfœderetria. fhpendiaria.cxx.Jdê audlor Aruernos in Gallia,Sanélones SC Bitunges 1P beros fuiffe tradidit.Suetoni? Tranq.in Aug.Romæ legatos fociarulibcgt; rarüqi gentiu veruit in Orcheffra confidere:cum quofda etia libertini gene fis mitti deprçhédiffet.Etin Calig.de Germa.Cæfare.Domi forif^ ciüiliî, libera ac fœderata oppida fine lidloribus adibat. Quibus verbis fignifeat modeffiores po.Ro.magiffratus nó effe folitos cü fafcib? infignibufqj malt;* giffratuu.q.imperiofe verfari inter focios SC fœderatos. q3 Proculcius hoe in loco figni£icat,cum inquit:Liber auté populus eft is qui nullius alterius populi poteftati fubiedhis eft:fiue is fœderatus eft, fiue non fœderatus eft, hoc enim mem brum deeffe hie mihi vidctur,atqj reftituedum: Quids enim liberi SC fœderati erant: quidam liberi tantunuvt ex didhs ciratifq^ loeis h'** queuQuoniam vero non Temper æqms eonditionibus externç getesiapod

-ocr page 93-

IN PANDECTAS.


F0.XLiir.


pull Ro.amîcîti'am admi'ctebantum'deo nia verba adnciebantur quorum be meminit Proculeius,Vt is populus populi Ro.raaieftatcm comiter con/Po’RoM«^ feruarctihoc eft obfequium obferuantiamcpljSerfs non mdignam nee mde/ mFt^raf^ coram impeno Romano populocj benigne exhfberet : SC vc comiter obfe* uare. quiofum fe file populus populo Romano præberet,curarctlt;j vt imperium bmpcr penes Romanos eflet.Hoc em'm fere Ggnificant ilia Verba, vt m fu/ pcrioribus ex Ciceroni's loco expli'cui'mus I'n ilia orarione pro Corneli'o,cum hoc verbum Mai'eftas enarraremus.Hi'c autem non conferuaret fed confer/ uctlegendura.quod verbum in feederibus imperandi modo conci'pi'ebatur, fi Ciceroni credimus: vt Ggnificaretur imperium rennen' ab eo populo qui ohfemandus erat.Imperandi em'm modo lex Vri folettvt funt lUa in.XII.ta/ fj^perandi UWagiftratus necobœdi'entem SC nocuumci'uem muIdla,vineulis,verberi modivfus«; husve cocrccnto.Militiæ ab eo qui i'mperabi't prouocati'o ne efto. Comiter ïtiatn non communitcr,vc Accurf.adnotauit,legendum eire,ex Cicerone pa ïet-De imperandi modo quod diximus,ex Liuio etiam probatur libro ofta/ uode bel.Maccd. Diu iadtati (^inquit) Ætoli tandem vt ad conditiones pa cis conuenirene elfecerunt.Fuerunt autem hæ. Imperium maieftatemqj po. ^O'gens Ætolorum conferuato fine dolo malo. Nequem exercitum qui ^duerfus focios amicofq; eorum ducetur, per fines fuos tranfire finito. EoP ^ctnhoftes habeto quos populus Romanus : arma^ in eös ferto. Sequi fwinferius. Et quemadmodum clientes noftros intcUigimus liberos effe: ^iaui fi neq; audoritate neq? dignitate neq5 vin boni nobis præfunt. quod corruptum effe facile eft intcUigere, Si Accurfius videtur intellexiffe tfed Quomodo fit emendandum, non perinde eft in promptu * Ego fola 'conie/ ’^i’faaddiicor, vc ita locum legamtEtiam fi neqj audloritate, neg? dignita/ ^^»neejiurcomni nobis pares funt.Clientes autem intelligo prouinciales client»^ ^d Italicos populos,qui fe in clientelam dabant proceribus Romanis. de quibus Cicero in diuinatione. Clariffimi viri noftræ ciuitatis temporibus oprimis hoc fibi ampliftïmum pulcherrimumq; ducebant, ab hofpitibus cli ®wi{)ufqj fuis,ab exteris nationibus, qux in amicitia populi Romani dicio/ ‘’c«^ effent,iniurias propulfare,eorumtÿ fortunas defenderc. SC reliqua qux Cice-longius profequitur.Ferebat autem ciufmodi neceflïtudo,vt clictes pa tronom auxiliis SC fuffragatione,Romx,caput ad fortunas fuas bonaqj o •^tiiafna tuerctur SC vindicaretirurfufq^ vt patrom' a cliétibus fuis omni ob ^uio liberali obferuaciaqjcolerentur.Quod ius non perfonale modo, fed ctiam hæreditariû erat acq; gétilitium,vt audtor eft Cice.ibidem,Sd lib. xiiii epïftol.Silfo fcribés .Quare fiteQ'nqui0fautore vfus erit.ampliflimas dien Celas acceptas a maioribus eófirmare potent SC benefieüs fuis obligarc.ldc ad eundem.Præterea cum foeiis feripturæ mihi fumma neceftîtudo eft: non folmn ob earn caufam qgt; ea focietas vniuerfa in mea fide eftifed ctiam qgt; plx dfq fociis familiariiTime vtor.In mea fide eft,id eft in meo patrocinio. Legi/ “Ws apud Cæfarem in fecundo de bello ciuili,magnas fuiffe Pompeii client tclas in Hifpania.Fuerunt SC clientelx priuatæ wiAaraou, a Romulo inftitua

^ Quarum meminit Plutarchus in eius hift. Sed de clientelis fatis in fupc*

-ocr page 94-

ANN0TAT,RELIQVÆ.

ïîonbus diximus^Clientes a græcîs isiXiiM ^ o^aTr^ÙT^î? : Patrom içoî«t«‘ r dicuntur. Quod aute didtur in fine huius capitis, A t fi fuennt apud nos t« ex ciuicatibus fœderatîs,ÔC in eos daranatos animaduertimus : ideo adieda cftjt^ Romanis magiftratibus in liberos populos fus diccre no liccbat.Qua re Cicero de L.Pifone loquens in oratione de prouinciis confularibustOmit tot^inqnic^iurifdidHoneni in libéra cinitate contra legcs fenatufq^confuhu» Et paulo inferius. Emifti grandipecunia a fccdiflïnio tribuno pl. vc tibi de pecuniis creditis dicerc liceret ius in liberos populos contra fenatufcéfulta, ÔC contra legem generi tun

|[IN codera trad.de captiuis.cap.Quod fi filins.Ex quo pater hoHium pogt; ritus cftdego hoftium poteftati iubditus eft ♦ Cui leCtioni AccurCus aPipu^ 1latur.Et in cap.fequcnti.I tera in pace qui pcruencrunt ad alteros, fi bellum fubito exarfifletjCorum ferui efficiuntur apudquos iam hoftes fuofado de? præhenduntur.Sic legit Accurfîus,fed abfurde. Legendum igitur fuofato* CiN cap. poftliminiura.$.filius:Quia difciplina caftroru antiquior fuit pa* rentibus Roraanis qcharitas liberorura. Accurfius bic deccptus efthoraO nyraia: ideoqj perperani inteUexit liberorura charitatem pofieriorem rem? pore fuifle difciplina mifitari.quod perinde abfurdura eft elementifqj iuris abfonum, atqj fi ius naturale pofterius efte K recentius iure gentium dixe* Antiquius. ric.Antiquius enira non modo vctuftius,fed etiam potius ac vencrabilius fi* gnificac. Fabius in quarto. Vtinarmorumrationc antiquior cauendi^ idum inferendi cura eft. Antiquiorem curara dixit.quæ prius animura occu* pat,id eft potiorem.Sic Plinius ad Caluifium. Saturninus qui nos rebquic hxredes,quadrantem reip.noftræ,deinde pro quadrante prçceptioncm qua? dringencorura milium dedit.hoc fiius afpicias,irritumtfi defundi volunta* tem,ratura K firmum eft.mihi auté defundi voluntas(^vercor quam in par? quot;nbsp;tem iurifconfultiquod didurus fum accipianQantiquior iureefttvtitpmco quod ad comune patriam voluit peruenire. id eft: indulgere ego potius te? ftatoris iudicio conftitui, q iuris vti exccptione:videlicet q. refp. hxres in? ftitui iure nequeat.Cicero ad Atticum libro decimo, ltac^ qui nunq egit vC AatigffimS ï^ifpanim per fe tencrentur, naualis apparatus ei femper antiquiffima cura fuit nd eft,potiffiraa ÔC cordi in primis fuit.Hoc a grascis fumptura eft»apud quos ad verbum dicitur, Tlt;57« 'dw iü/^f-i^etnv 'P^ TCatrS-p fj^ó^isa. s-TT^sob^s • vt Sy? nefius.£i (giAoo^o/cc, •n^ïc^svei» oïJip «xaflactiz «uIhjT, «i ^utrea JÏ ^^«ç jis utJiO7ra^e«w ^tsou/TMt'Thji «TT^joTraóatüz tos x^f®? Tofj/up • id eft primo loco ponere SC antiquif? fimum duccre.Tranq.in Vefpaf.Per totum imperii tempus nihil antiquiuS habuit,q nutantem rcmp.ftabilirc.5u«ft'p '7ÇdJ7l^Ä•nƒop h7«(5to : vel óuAp ^i5o2/wn? fop, vel ad verbum, 3uJtp Tt^w^onfop ïx^P’ Herodotus in quinto. gt;«^ AïS-TiSf? «Ævnjou t^ï’ifxuT’ K T« '?^ Wjiop. res diuinas antiquiores humanishabuerunt, id iore cura profequendas. Inde apud Homerura in JioSOn kAu/^qio 0u7«7^Mp. $ 'a^eo^aot, ngJ^ w2i«.o7aT)i • Sic in

eft præ uertendas K pot Odyfif. NÉs'oj©^ êamp;juA'xn 'n

libro de diuinis nominibus Dionyfius,fummos angelorum ordnes *«5«^«? Prdtyten; '^“^«5 Awc^êg vocat. Et prefbyteri non tara feniores q prudentia ÓCgrauita* te venerabiliores fignificantur gr^co yocabulo abipfis parum intcUedo

-ocr page 95-

IN PANDECTAS.

FO^XLUm

quîeà appellatione cenfentur.Et eorum(^G dims placet^ quofdam no pudet proconcionedicere atq^ vociferarijinguæ grxcæ ignorantiam quad fan»* diffimæ atq^ mnocendnîmæ dodtrinæ rudîmentum Ôi exordium,lummopc te ampledendam ac proßtendam: vfqj adeo nomachum ruftickads femper offendit, non nitor modo atq; elegantia, fed etiam germana rerum incorru ptaqj natura,Annquior igicur fuit Romanis parentibus cura Caftrenfis digt; fciplinæ,q liberorum indulgentiç:vc Manlio illi Torquato.

ÇiN cap.Defertorem,fub titulo dere milirarbduæ funt mendæ mininugt; Iæ,nec tarnen conniuentia prætermittendæ.Prior eQ m.$. Is qui exploratio»« necmanet hoftibus inûdeutibnstaut qui a foTato recedit: capite puniendus eft-Addenda pprticula intvt bt,in explorationeiSê fofla legendum, non fol* fato.GapitalemQ'nqult2)animaduerfîonem meretur.qui explorandi prætex*' tü,cum hoftes caftris inilarent,aut exercitum vrgerent,a re gerenda 06 præ fo abfuitî aut cuius culpa cum exploratum miffus effet, holles exercitum •niprouifo oppreiferunt. Quod Accurhus male intellexit de eo qui ab ho* ftlbus exoratus emanfît : item qui pro vallo aut foifa collocatus, ftationem Slocum non tenuit. Altéra menda eft vnius literæ,fed refponfî fententiam ^niniutans. ln.lt;5.In bello.In bello qui rem a di^ceprohibitam fecit, aut man* lt;latanonferuauit:capitepunitur,etiam fi res bene gelferit.Sic Bartolus poft Accurfium Icgit. Ego veto non geiferit, fed cefferit lego. «Çp Nv^^^y. deftetiam fi exicum rei felicem fors dederit. «àvà eûtoxoî?® quot;î* 7rja7/Act,. alio* ^uin lurifconfultus dixilfet, etiam fi rem bene geiferit,id eft egregie pugna üerit.Aliud eft enim rem gerere,id cft pugnare: SC aliud res gerere. vt Pli* R«“ gercre dus libro fecundo. In Arabico finu res gerente Cæfare Augufti filio, figna 'lauium ex Hifpanienfibus naufragiis func agnita.id cft beUigerante. Idem ’n quinto. Scipione Æmyliano res in Africa gerente, Polybius annalium conditor ab co accepta claife, fcrutandi orbis illius gratia circunuedfus eft. ([IN .(J. proximo. Et cum multi milites in aliquod flagitium confpirent, vel filegio deficiattauocari militia folent.AccurSus hunc locum infeite in* torpretatus eft.ignorans interdum intégras legiones exaudlorari folere.Cu ’US infticuti exemplum eft apud Lampridium in Alex, qui de exaueftorata •

1 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* z z *. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T z, , n zn * r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Legiones ex vualegione loquens,ita mqmt.Cum mhilommus polt nia rremerent: exela* auâoratæ. wauitiQuirites difcedite,atqj arma deponite.mirando exemplo depoûtis ar tt’s depofitis etiam fagulis mihtaribus,non ad caftra,fed ad diuerforia va* fia difeciferunt.ôC paulo poft.Earn tarnen legionem quam exaudoraucrat, i^ogatus poft dies criginta priufq ad expeditione Perficaproficifceretur, lo* co fuo reftituit.Cul fimile eft illud Cæfaris apud Lucanum in quinto Pharf. Tradite noftra viris ignaui figna quirites.óC quod fequitur.lam certe mihi Wla gerät di fee dite caftris.Tradite noftra viris ignaui figna quirites.Quiri Qu,-,itgs. tes enim eos appellantes fignificabant non elfe milites,(ed ciues tm Ro.óC paganos iara elfe.Olim autem cum exercitus vniuerfus pcccaucrat capitali* ter, legiones decimabantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

ClN cap.qui cum vno.eodem fub titu.$.no ornnis. Non omnis qui litê ha bult,óCideo militauerittexaudorari iubetur.fed qui eo animo militiæ fe de*

E üü

-ocr page 96-

ANNOTATIONES REUQVÆ

dic,vc fub obtentu miKtiæ precîoGorem fe aduerfan'o facéfet. Lego præciZ Gorem,ïd eft durforem K mtraólabiliorem.Et imkanone Grxcorum id tra/ ëlum eft,vt plxraqj latinorum-SiwoTOuou enim dicunt to -;ƒax'’ *i9^ «rxAxjop Præcifum^p: êlt;7roxpn/xvop. quod latmi.ót pracfradum,ói prçcifunijSCabruptum dicunc,at(5 ru^um'^^ c“3™ abfeiflum. Quintibin decimo.Qui pr^cifis cóelufionibus obfcun,Sa/ luftium arq5 Thucydidem fuperant.Et in feptimo.Præcifam verborum com præhenGonem appellant diffinitionem dialedticam, quæ difficilior eft tra/ dtacu oratoria finitione.Gellins.Obfcure hoe ^ præcife diélum.Metaphora inde(^vc opinor^tradla q? quæ prxcifa fuut, ea funt infto conciGora SC bre/ uiora indeq^ obfcuriorajvel a faxis præruptis,quæ ^ttcRjuavau dicuntur, vnde defcenfus dnrior eft.Valerius libro fecundo. Alpero enim SC abfciffo cadi' gationis genere militaris difciplina indigeeddem libro fexto. Sed aliquant to Charondæ Tyrii prçfradlior ÔC abfeiffior inftitia ad vim SC cruorera vfqgt; Linius lib.xxv.Nec ferme quieq fatis arduum aut abfciGTum crat,quod hodi Abfeiffum, aditum afcéfumve difficilem præberet.Âbfciirum pro abrupto ÔC prçrupto Molle. dicit-cui contrarium eft molle:vc Sola viri molles aditus Ôê tempora notas, apud Vcrg.Ec mollis cliuus,5C mollire cliuum,ÔÔ molle fartigium : quibus Rafradanu. (j^paj. vn^ur-Non abGmile eft refra(ftarium:quod nonnulli quibus iudo ma for incefTitj^mea quidem fententia2)pure SC inculpate loquendi religio ,exi/ mere latiuæ linguç,vt multa alia,volunt.Eft enim SC ipfum a Græcoru irai/ tatione tradlum.nam quo modo illi âvTiTuvp, vel vc alii «v^tott« , i s^ôp t-^jq «vêvJ'oT’p dicunt: Gc latini refradtarium quaû repercutiens ad radium SC relu/ élan s.Cicero ad Atticum libro fecundo. Fuit énim rnihi commodura, q? in cis orationibus quæ Philippicçnominantuf,enitucnt illc tuus ciuis Demo/ fthenesîôCqj feabhoc refradariolo dicendi iudiciali genere abiunxcrat, vc c-tAivo*!^!^ h9!.'’ ^Ai2Hwr^@^ videretur: curare vt meæ quoq^ effent oratio/ nes quæ cofulares nominarentur.Non pauca SC alia funt quibus ilk audor in epiftolis vfus eft SC libris philofophicis:vt Pédeo animi expedatione Cor/ finicnü,ad Atticu SC Alibuvt dccuffare,rotundare,ÓC fefquitertium,fefquial terum,fefquiquartum, SC vlterioratquæ latina effe negantur a viris alioqui de lingua latina egregie meritis t fortaffe quia vno in opere Ciceronis Ic/ guntur.Q^: G vna SC altera eius autoris charta intcrcidiffet,vt multa opc/ ra interciderunt: tantum iadluræ Romana lingua fortunæ iniuria feciffet« Nam qgt; illud eiufdem deOratore laudant in fententiæ fuæ reftimoniumt Pes enim qui adhibetur ad numéros,partitur in tria:vc ncceffe Gc partem pe dis aut æqualem effe alteri parti, aut altero canto, aut fcfquimaiorem: qua/ Sefqui. fi fefqui femiffem Ggnificet Gue dimidium : ego eos falli puco mendola Ie/ dione,itaq; effe legendum: aut altero tanto maiorem aut fefqui. id quod in/ dicant ea verba quæ fequuntur.Ica fit Çinqoit) æqualis dadylus : duplus iambus? fefqui pæan.Sefqui,vc opinor, JiMióAiop dixit hoc fenfutvt pes duplus Gc qui altero tanto maior eft in fecunda fui parce:qui autem non altero tan/ to fed dimidio maior eft, Gt fefqui. Nam fefquimaiorem vt dixcrit Cicero, mihi perfuadcre non poffum.In quo ipfe tarnen lapfus fum SC alibi fepe for/ taffercum librum de Affe edidi. tamecG ipfum vtrum meum diccre debeam

-ocr page 97-

IN PANDECTAS. -


FÖ.XLV.’


n dubiu jam vcniffc audio,G dus pkeettpoft^ hominem Italum non pudm'c Ähominem iuris peritum ÔC æquitaris,nouo exemplo librum edere Gne die ac confute,fcilicct vt ea qux ex libro noftro ad verbu tranferipta funt(^quæ hre omnia funt,vc aiunt qui fe libru huiufeemodi IcgifTe dicritares fidé vix apud nos camecG probi ipG viri iurariqj faciuc^iampridem édita elle videan tur.Veru vc digreffiunculç cico finem faciätabfcilTum CalUftratus iurifeóf. pro fixe Si certo pofuit,in quo euariare non licec.DçnîonrtraturQ'nquit2)va ’'ænecabfcilTe,numerû iiberoru ad excufarioué muneru municipalium pro* delfe.id eftiqui numerus muneru immunitarem prxbet,nec flatus nee fixus eft-Hoc vGtarius præcife diciturtóC præcidere verbum in ea re commodius Pr3Écifamp; cACice.in Acad.Stoids placet peccata effe pariatat Antiocho hoe vehemê* tffimc difplicec.Liceat tandem conGderare vtram fententiarn fequar.Prxei*' de,inquic:ftatue quidlibet:óC defume vtrum magis probes. alt;fó^ic'0i),’n^oo-/ió^t^ «■«.Eft enim vt opinor,cranflacio a fabrili more dudla. nam fabri quod dele* «re ferra voluntîprius tinea dubia ûgnanc K prçcidut.vel a more veilem li ö«fericave vçndicanrium.quod enim emptori addixerunt SC admenG funr, prins leuker incidunt quatenus menfura procedir,deinde abrumpunt:quado irdert natura veftis,vc fecundum præcifuram rebtis tineis dirumpatur.Prçlt;* dfepro dure,54 præcidere pro dure negate. Idem ad Atticum libro obtauo. Qnibus liceris ita refpondit DionyGus tuus, vt ego nemini cuius caufam no rdperé,nunq reo cuiq ta humili,tam fordido,tam nocenti,tam alieno, tam præcife ncgaui,q hie mihi.plane Gne vlla exceptione præcidit: nihil ccgnoui ’•’gratius.fic lib.x.de codera loqucns. Quod quia plane cum in Formianum vemffet præciderat, afperius ad te de eo fenbere folebam. «7ro7odüüs ov« ^«f» »«^«|it^«£»lt;^^H viSj» êtapTo/was É^Qovl.Vemaculo prouerbio dicimus, polluiati ''dexpeélationis epiftomium abfcindere,metaphora a vaGs vinariis trablat hoccllfpem rei prxcidcreïvt præcidere defenûonem,præcidere reditum, Si äliaquibus Cicero ipfe vtitur:vt in Pifonem.Sed de reditu Gabinii omitta^ ’rius,quem ipfe fibi prxcidit.wv a0i'5 tauia b’TrJé/xE^.

ClN eodem capA.Grauius.Grauius autem dcliblum eft detrcblare munus rniheiæ q appecere: nam qui ad ediblum olim non refpondebat, vt prodito* tes libertatis in ferultuté redigebatur. Sed mutaco ftatu militiæ receflum a capitis poena cfl;qua plçrunqp voluntario raiiiti numeri fupplentur.Legen* rium milite in ablatiuo.Sed quonia huius dibti fenfum Accurfius non intel* lexit:filentioprxtereundara ta minuta mendam non cenfuimus.ln fuperiore refponfo dielum eG,in cos vindicadum,qui ad defertionis pœnara vitädara m alia centuriam legionéve allegi fe palïi funt. Hic auté dicit maiori olim enmini datum elle militiam detrcblare, hoc eft fugitare, vt fuperius expia* nauimus: q militiam contra ius aftcblare.nam qui vel in tumultu vel in alio genere belli fufcipiendi nominatim in tribu fua citati ab eo qui deleblus po teftatem habebat,non refpondiflenttii libertace mulblabantur,vt libertatis proditores,ideftftatuspopularis, qualiserat Roinæ ante Cæfarem dibla* torem. Poftea aublis militix commodis,ratio deleblus habendi immutata« • PUrunqj enim nonniG voluntarii milites centuriatim allcgcbantur,id eft it

-ocr page 98-

ANN0TAT.RELIQVÆ

UxovmJ'ep ^aW/W^o«» Eft autem refpondere ad edilt;ftum,5;7rav7«j) fç^-rpHorr«^

Re pondere yp,-srpc’5 TO Tï^^-y^Aux, «Trowlap . quod refpondere ad nomen didtur.Liuius 11* ad^ómen.^ ^’‘° fepti.AcerbItas In dcled;u,uon damno modo ciulu, fed etlâ laceratione corporum lata,(^partim virgis exfis qui ad nomina non refpondiffent, par/ Darenomen tim in vlncula dudisQInuifa erat.Inde dare nomen milltix,eft ad deledum iniliti».


Imaginana militia.

Prffidiumft Piæiïdia.

Principia militariaamp; «drenfia.

fefe exhiberc.Cice.in Philip.Re ÔC vencate nobis milites fine vlla recufatio-* ne.fummoetiam cum ftudio nomina dant. UuWç wAæoatnp «zi^T^ctfRy Nu-* men milicarcs vocari cœperunt,quæ cohortes legicneCq; prius vocabâtur, propterea q? græci xaiaZo^aç vocabant ra Tayfxaia^ : ÔC qui fupra numéros aut extra numéros effent, Ê'xïaxr» appellantur, quafi extra vel fupra nume/ rum' accenturiatuvel vt Polybius vocat,LÜ7lA£KT’l.Tranq.in Claud. Equeftris militias ita ordinauit,vt poft cohortem,alam:poft al am tribunatum legio/ nis daretîStipedia*^ inftituit 54 imaginariç militiç genus, q3 vocatur fuper numerü:quo abfentes SC titulo tenus fungerétur. Maior cft latinitatis igno rantia iUa Accurftiin cap.fequenti.$. Quicaptustin his verbis interprétant dis.Item qui in præfidio captus eft,in eadem conditione effe certu eft.Igno/ rauic emm prxhdium fignificare numerura SC ftationem militum ad vrbis vel arcis cuftodia deftinatorum:Licet etiam in vniuerfum iuiiHXjK^a, ÔC âo-cpa/ Aiojxx, fignificet SC (pwAaxTiijiop atq? TCfoamp;AK/xa, i in plurali veto partes SCca/ ftra: vt Cicero pro Ligario. Die te Cxfar de fado Ligarii iudicem effeiqui/ bus in præfidiis fuerit quçrc.ldem.Lâguidiore,credo.ftudio in caula fuiftis: tmmodo in præfidiis eratisianlml vero a caufa abhorrebant.^ovop lt;^ th z^.^!«^ sTu^xa-ii^ ovnQîoû /Aittiri rà «A /x^i^©^ Èi-p^ovSn • Verum hæc SC huiufcemodi alia anlraaduertere,cuiufuis eft hodle,qui modo literas meliores allquatum attlgerit:vt illud m capite Officium,infra hoc eodem fub titulo. Officium Tribunorum eft milites in caftris continere, principiis frequenter mtereffe, querelas comilltonu audirc.quod Accurfius pro extera fua larinitatis petit tia interpretatus eft:ignoras militaria principia latine,vt grçce âjxfl«„eflc di cfta a principibus qui in fecunda ade er ant. N am cum in acie prima effent haftati, in fecunda erant principes, in tertia triarii, vt auctor eft Liuius lib. oda.Hi principes etia Antepilanl dicebantur SC robur exerdtus.Inde illud Terentianûîlndc ego poft principia omnibus fignu dabo.Traq. in Othone: Ibi omiffa mora fuccollatus,SC a præfente comicatu imperator confaluta/ tus,inter fauftas acclamationes ftridofqj gladios ad principia dcuenit. Lit uius.Vbftriaril confurrexerunt integri refulgentibus armis,noua eximpro’ uifo orta acies, receptls Inlncerualla ordinum ant epi Ian is, clamorefublaco principia latinorum perturbant.Principia pro ordinibus principum pofuit; vtSaluft.Inlugurtha.Aciem ficut Inftruxerat tranfuerfis principiis in plat nû deducIr.Pnncipia etiam erant In caftrls.vbl lus reddcbatur.Cice.ad Bru* tum.Spes llbertatis nufq nib in noftrorum caftrorum principiis eft. Liuius iib.oda.fecundi bcl.pu.Forma tarnen caftrorum Ro.conftabat vna ea fpc, q? milites tribuaos ex contagione furoris haud expertes fedirionis defedio* nifqj rati forent,8C Iura reddere in principiis linebant,SC fignum ab eis petet bant,SC In ftationes ac vigillas ordinclbant.luftinus. Ordines quot^ nemo

-ocr page 99-

y

t

IN PANDECTAS.


F0.XLVn


»aexerdtu Alcxandrîm'û fexagenan'as duxinvt fi pnncipiä caftrorum cef/ nercs,fenacum te ahcuius reip.ccrnerc tc dfeeres.Plutar. fn Galba de Oufgt; 010 loquens » tÙÙ ^tWcWK«, 7® J7Vlt;.OV©^ T^aa'Qays vuxTWj £)S tc S^«rü7rclt;ßaji lt;^ iôî^ sjotjM^KKjXÿf^ lt;}^iilt;fSj^if ^ 7°(ij ajx«!oiSj« 'j^jTxï'anoL, xoASd^/xcüoi. Dc ratfone ÔC modó infticutffe^ caftrorum Romanorum, Polybius wW -j^t TFT^mKHç'?Z' je^/xala^ luculenter ferfpbe.Sfe autem acefpfenda funt prfnefpfa fn cap.Iubemus, dc crogatfone nuficaris annonxjfb.xfbcodicis Auguflalfs.quod AccurCus fdê tldeinrepetfcum nuf^fntcllexfc. Inter alfa autem hocquoqj caftrenfis erat Igoris furffqj mflftarfs, vt milites a Centurionibus vite cxdereuturi id quod ödnotatum ad ld pertmet quod m cap.mïles,dfc)tur inferfus Miles fi vitem tenait,tnilitfam mutat.Pli.lib.xfnf.Centurionum in manu vitis opimo præ«* ^^^^^ Centui mfo tardes ordincs ad ientas perducit aquilastatq^ etiam in delidlfs pcenam ip^am honorat.luuen.de Mario.Nodofam poft bæc fragebat vertice vitem, Sflentus pigra munirct caftra dolabra.Plut.fn Gal. KKnu^ lx«rgt;uTa5x« vocat, *lt;leftvitem ccntunalem: vtMacrobius,Indefalt;ftum,vt Spartianus vitem procenturionatu accepcrit in Hadriani vita. Inde fub vitem præliari dfeun* tor milites audlorc Fefto.

CIN cap.penultimo eiufdem traól.dc re milit.Ex caufa defertionis notatus seteftitutus:temporis quo in defertionis caufa Gerit, impendiis expugitur. Stipendiis legcndum eft omnino: etiamfi nullam huius ledionis fidem nee ‘ndidum vllum in exemplaribus inueni. In cap.Qui excubias fupra eodem ^oc titu. Sed ex caufa defertionis reftitutus in miliciammon aliter medii tcgt; porisftipendia SC donaria accipic, nifi ei hoc fpecialiter liberalitas princi* P^^ïs indulferit. vbi cum in omnibus exemplaribus donaria legatur : ftmili rimen temeritate vel cafus vel emendatoris hanc mendam irrepfiflein li** ^tos qui extant, atq? illam fuperiorcm,facile eft iudicarc. Plautus in Gur g. ^1« pulchrc centuriatus eft expundus in manipulo. Cicero ære dirui vo^ wt,vt alibi diximus.Donatiuum autem largitio eft imperatoris in milites, Donatiunsc ‘'^^Hak^t;^« uui/aciq. quæ cadem in populum faôiaicongiariüm dicitur.Do* Congtatiiu® natium autem eft «vô^K/xa,, qualia videntur in fanis. Tranq. in Calig. Pro* twneiatoc^ militi centenis viritim denariis, quafî omne liberalitatis excmlt;* plnlupergreltus,Abite 0nquiQlæti,abice locupletes.Primus auté Claud, ^ngudus inftituiHe ab eodem dicitur,vt imperatorcs Ro. in aufpicatu imgt; P^tâdi donatiuû militibus pronunciarent. Quod autc fequitur:Q^ fi ratio conditent, neq? defertorem fuifte apparuerie, omnia ftipendia circa tempos fis finem redduntunhunc habet fcnfum:Qj. G ille qui defertionis fufpedtus ^^itationem aliquâ caufamqjiuftara fuifte docueric, quamobrem abefte fi* 01 contigerit.hoc enim fignificat rationera conftare.Piinius iunior ad Mi nu Onm-Mirum eft q fingulis diebus in vrbe ratio aut conftet aut conftare vi* R4tiocóüat} deatar.id eft mirum eft,q officio quifq; in vrbe præclare fungi videmur, be* oelt;p opéras collocate, finguliflt;çhoris ciuiliter feruirend eft nihil temporis hominibus deperireico modo quo dicitur, rationem alicui conftare, quando acceptorum ratio non fuperat impenforum rationem SC rcliquorum.

CIN cap, Hasreditate, de caftreufi peculio, circa ptmeipium, commilno*

-ocr page 100-

ANNOTAT.RELIQVÆ

num pro comtnilmum Icgitur.quod Accurfius fufpi'catus cn.Eft autcm co mih'd'um fociecas militans,0C concubernalfs amidua.

Merete.

Einercre.

Stnerfta.

I^EST caput mum ceps, fub ti'tulo ad mumcipalem, vt fubintclligas kge, vt Pohcianus pndem animaduertit. In co capite I'ta kgi'tur. Miles ibi dogt; micilium habere videtur vbi inhæreCîctfî nihil in patria poiTideac. Mererc verbum eft ad milites pertinens: quare in promptu eft iudicarc,ncc inhæret nee haberet,ve Accurfiustfed merer legedum cfle.Merere militate eft, quod grxei sylt;«dlt;«î ^«KHvap dicunt.Lucanus. Ære merentparuo. Vnde equome* rere Ciceroni in Philip.pri. cum alioqui merere,quæftum facerc fignificet, id eft i5?a§K05,A«lt;0«fv«ii. 00 milites merentes niciyijSjjQt dicuntur, SC ^idamp;o4i3 ^ jocTuns : SC qui non merent «syâléVpi, «Iäktoi î SC extraordinarii 6x7««^. Inde emerere verbum vt elugeretSC emeriti milites,SC ftipendia emerita Ciceroni. Liuius lib.nono belli Maced.Confules cum tribunis egerunt,vti ad plebem primo quoq^ tempore ferrent,vti Ebutio emerita ftipendia eflentme inuitus militarec.Modeftinus fupra de re militari,emerita pro cômodis veteranoru accepit.Et vt veteranus Qnquit^ accipietur, SC emerita accipiet. Tranquil. Eorum duces quadragena.M.fefter.merebat,è(ixid9^o$ojo«zj.Cicero pro Rofcio. Nam illa membra merere per fc non amplms poterant.xii.æris « tujio-xjdS^oa. Emeriti milices.Lucanus.Quæ rura dabuntur Emeritisf'rïq -n.io^yfiSjjai Scania? t^kAekoci Î vel -^«(^4 Tas vivo/xnr/^iU’aQ sjanlas £Sja7Êv/^quot;ois:77r syanuiJi) ■atfra.upSjJOiQ y^ /xitS-ocpojap*

Reliquat^

lt;[1N cap.fequêti. Humanum eft reliquorum vfuras neej ab ipfo qui ex ad/ mmiftratione honoris relinquitur.Sic habent omnia exemplaria, SC Accurgt; fius probat:Verum fenfu expofcéte,ego reliquatur Icgo.Eft autem reliquat ri æs alienura ex reliquis rationum contrahere. quo verbo vfus eft Paulus fupra de adminiftratione tutorum,in cap.Lucius.Paulus refpondit, non eX co q? adultus eum qui prædiaeius coluit,procuratorem habere voluit,debi* turn quod ex condudionc reliquatus eft,agnouifle cum videri. Obiter au/ tem emendandus locus corruptiftimus in cap.Licitatio fupra de vedigalk bus,vbi idem Paulus fîc in exemplaribus peruagatis ita loquitur.Ec ideoiin pleto tempore condudionis licitatores alloquendi funt:Licitatores ved/ga hum ad iterandam condudtionem anteq fuperiori fatiffaciat admittendi nó funt.Nos ex vetuftoru obferuatione lcgimus:Et ideo impleto tenapore con dudionis ea locada funt:Rcliquatores vedigabu SCc.Sicqjlegcbat Petrus Crinitustin quoda tarnen vetufto libro relinquates legimus.Cicero ad Atti cum.Maxime vero me angit ratio reliquorü meorûtquæ qq explicata funt, tarnen q, SC Dolobcllæ nomé in iis eft,SC attributione mihi nomina ignota, conturbor.Pli.in epift.Priorc luftro qq poft magnas remiffiones reKquacre ucrunt.Aoi7ra'lt;A§ SC Aoi7ra^£tö5 verbum apud græcos leguntur.

lt;[IN cap.Eius,codem fub titulo ad municipalcm.Si quis négocia fua non in colonia, fed in municipio femper agit. Colonia hic non villam fignificat, vt Accurfius exiftimauit:fed pro oppido qd coloniæ iure vtitur.Colonia in* terdum agricolationis locum,aratorifq; officinam SC domicilium figniheat. Paulus in trad.locati.Seruus quo coloniæ aferiptus eft, ad periculucoloni

-ocr page 101-

IN PANDECTAS.


FO.XLVIÎ.


|Mtinebic.Sic Cicero m Frumêtaria,SicuIos colonos SC aratores Pop.Rogt; iftani vocâuit Tsupyuç.Inde leges colonie« Varrom bb.pri.de re rufbc.Atq^ edam leges colomcas colli's,fn quibus fcribimus : eolonus m agro furculagt; nonecapras compafcat.ColumeUa bb.prî.Goimïer agat dominus cum co lom'Sjfacilemq^ fe prçbeat; auan'us opus exi'gat g penfîones.Coloni'a etiam diutas eft a matrice ciuicate dediilt;fla,i'd eft metropoli, quo modo A them's lomcçciui'tates dedudrç erat ÔC propagatçîvt ex Herodoto nom'mus libro bprimo.Coloniamhoc fignificatugræce «îpjxioin dicituriXcolonf av/xoi* , ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z. y n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lorus llbrf

anucydldes.orzïroixtoi, tu /1^ -syaj^ao-oCsa/xS T) /Â.«'7Yû;ipXipî«o'iK«/Ww-'H JV à^o'7ƒlif7ƒ. 1 et Sapientiæ, fa fanda colonîa vocatur cap.duodecimo libri Sapientiç.Sed eu totus die liSer infeite Si abfurde e grçco verfus eft ab homme quoda linguç græcæ latinçq? imperitoîtum veto caput illud abfurdi'irime.Nâ vbi nunc legitur. Vtdignam perciperét peregrinationé pucro^ dei',quetibi omniu chariot fft terraata grçce legitur:Vt dignam dei blioru eoloniam fufeiperet terra C’^nium apud te honoratiftima : ”v«, aiiav «vixîw (fê^Krou ^tS weuJ'ap s -^a lt;roi ’««‘Æp 2/xiw7aT« 7H.Colonia igitur mterdum ab mcolentibus terram inhabit ^antibufep dicituranterdum a eultoribus terræ.id quod oftendit diuus Au ^uflinus libro decimo de ciuitate dei,his verbis-Nâ ex hoc verbo colo agri ^olx ôCcolomvocantur:K l'pfos deos non ob aliud appellant cœUcolas,ni/ 5 ceelum colant,non vtiq; venerando,fed inhabitando, tanq cœli quoP ^3111 colonosmon Geut appellantur coloni,qui conditionem debent genita iï folo propter agriculturam fub dominio pofTefTorum: fed vt ait quidam katuil eloquii magnus auctor,Vrbs antiqua fuit,Tyrii tenuere coloni.ab i-^ eolendo enim colonos vocauitmon ab agricultura.Hinc SC ciuitates a ma^ tribus ciuitatibus velut populorum examinibus conditæ.colom'ç nuncugt; pâiur.His verbis Auguftini vtracp figniheatio enarratur.Cic.de lege agr. contra R,ullum.Hoc in genere^inquiQ Geut in cæteris reipu.partibus,cft ®pcrçprecium diligentia maiorû rccordari,qui colonias Ge idoneis in locis contra fufpicionem pcriculi collocarunt,vt efte non oppida Italiç, fed pro^ pugnacula imperii efte vidcrentur.Et pro Fonteio de Gallia prouincia logt; quensiEft in eadem prouincia Narbo Martius ,colonia noftroru ciuiü,fpe^ culaPo.Romani,ac propugnaculum iftis ipGs nationibus oppoGtu K obgt; Jcânm.Cæfar libro fexto belli Gallici. Fuit antea tempus cum Germanos Galli fuperarent virtute,vt yltro bella inferrent,ac propter hominu multi f^dinem agriq; inopiam,trans Rhenu colonias mitterét-ug nod m'jw 733 pw^i ’^f«x!«ç «^lt;u.-].:a.Tranq.in Aug.Ad hunc modu vrbe vrbanifq^ rebus ad^ ^iniftratis/taliam duodetriginta eoloniarum numero dedudtaru ab fefre qUentailit.iT«Ai'cw'lt;%Z* T^iaxovrou aVixiwp «p^M-M J'uolp Jtac-wp xaTeCKtxAKf^KKe. De rnunicipii §i colonie difcrimine Gellius libro quinto fcripGt. Goloniæ in titulo de cenGbus,5C alibi in iuris libris Gc mentio:fed nufq (^vt opinor^ab AccurGo hoc vocabulu intellecftu eft. Adde hic corollarii nomine i q? qui vrbes euerfas SC reftitutas incolere incipiunttü non awoixoi,id eft coloni,fed £Tïoixoi dicuntur,quaG incolc immigrantes, qq SC hoe verbum interdum ^ ^tföJxwi eolonis accipicur,9C pro iis qui indigenis fuperinducutur.Arift. si «ft A^;Xvwgt;

-ocr page 102-

ANNOTAT.REUQVÆ

ItitÜL t^’k^ç twet^a^opSz/öi t?ao'i«(7'cM'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Boni confus lere.

Acquiboni facer e.

ffIN cap.Gencraliter de decunonibus î Vt lt;jui clîcmcntiofemfcntentiaffl paflus cft,ob id q? ad tempus relegatur,bonis confulere debeat humanity tîs fentenh'ç.nec decurionatum accipiat.Legendum boni cÔfulerc: qd quid fit docet Quintili'.libr.pn'.his verbis.Sit ne Conful a confulendo an a wdigt; candomam amp;nbsp;hoc confulere veteres vocauerunt. Vndc adhuc remanet îP Iud;rogat boni côfulasjd cft bonum ludicesJdem in præfatioe fexri libn. Boni autem confulere noftru laborcm,vcl propter hoc cçcum efl:,q? w nub lum îam propriu laborem perfeueramusad cft bonam fpcm de laborc fuo cScipere,hilaritercp opéra in co nauare.svSvuuç £x«p «saoîpvocSztûu.Plinius h'br. xxniî.Quçrebat argentum auaritiarbom cófuluit interim inuemfte nîmiu» id cft bene fecum adVum effe iudicaiut,K interim acquiemt muento.5 ƒ «7« TTUTiSç w V M£Ta|u’ 'liw /xiAirp ïup.vtitur SC Plm.iunior.Hoc fere Cicero,Tere. SC Limus Æquî boni faci'o di'cunt.Cicero ad Atricü.Tranqm'lli'ftïnius auté animus meus,qiu totum fftud çquf bom facit.id eft bonam m partem inter pretaturï5 txtm ƒ1 ö^y s^ti;7vu/xov3|j,o 'Wo^ i^Tó tuAo7is3p-Sic Vlpianus boni con»* fulere humamtaris fcntentiæ.per gcniriuum quafi græco more dixitn'd cft cxiftimarc clæmcnter fecum a ludicibus adhum eflc m animaduerfionc cn^

minis.s■£ƒ?lXi «■ZB'i TH ujulextio: qSl tvw/ahç • ^lîùi a'aólt;^a']p thij uXflûKîIaç otv/'i^'^^ • *®'’’^ C-UUkAcS^ TH TVcS^tl JgH^g^’w WZ^AX« KOt ^AwS^to-ZffO).

eÏN cap.Honorcs,eodcm fub ti'tulo.Honores SC mimera non ordmatio* nibus,fed porioribus quibufep imungenda funt.In vetuftioribus ordiWo nis l^ituradcp Accurfius teftatunfed vtruq^ mendofum eft,vt opmonqua re vel ordmarioribus vel ordmaris omnibus legendum cfleccnfco.Eftaute ordinäre,aliqucm ad honorem SC magi'ftratum promouere:hoc eft C^ CP Ordinäre. nbsp;nbsp;^Qloqùitiir^marc,honoribufqpaugcre:xolt;r^«jgt;,««î ^tó av«€iea3ejj,£i? «|‘»i^^

•^a'TAjj.Tranq.m Vefpaf.Quendam ecaris mmiftris difpêfarionem cui'dam quafi fratri petentem cum diftuliffctapfum candi datum ad fe vocauit : exgt; adlaq? pecunia quantam is cum fnffragatore fuo pepigerat,fine mora ordi nauit.Éft cnim ordi'nare,quafi in ordi'nes adoptarc,vel i'n ordmem niumagt; palem prouehere.Cice.m prætura vrb.M.OdÏamu hominem ornadflimum

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loco,nomine,ordïne,virtute.Alibi.Infcrïorcs loco,ordme,audloritate.Secu

dum hoc honores deferendf funtoprimo cuiqi,noni'n orbem honores mu^ nïci'pales conferendi:nec vt quifqi m ordmem alledhis cft,ïta ei muncram-' lungenda.Ordinatum criam dicitur nT«7/j5z.-op,i'd eftredire an^ordmccófti tutum,vt idem Tranq.m Aug. Parti'ris poft vidlona offïcns,cü Antonius orientem ordinandum,ipfe veteranos inItali'am'rcducendos,8C mumcipali bus agris collocandos reccpifletmecp veteranorum neep pofteftbrum gragt; ' riam tenuit.Cuïrius.Forfitan du ka fata ordinauerunt.SicCic.inOrat.orgt;

dmare lltem dlXlt.o'ttUTa'TÎfip,lt;/'iaTa'Tl,ep,t7r«tt'oj^âlt;Ô5,êç«€tuôv,J'iaxoc',uHp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

lt;[ÏN cap.Herenmus.Modeftinus refponditfola falarii'præfcriprioncnii^ m'mc decurionem fadhim,qui' fecudum legem Decurio creatus non fit. vel peeptione vel pfcriptionclegendü:pfertim cu Accurfius teftetur in aliqui Perfetibere. bus Icgi albi prîçferiprionc. Eft autem perfcribere, m tabulas pubbeas W

-ocr page 103-

IN PANDECTAS-


F0.XLVHL


^^3(Çfeferre:qâ m regiftro fenbere vulgo dicunt,vocabulo a regcHis cof ^pco.Sunt enim regefta quç a grçcis SvAVitcwtra, 8C u»’AW(Mlt;»'^o» cheuntur- ^çg^ yiuntiljn fecundo.Vnde fic vt difToIuta 54 ex diucrüs congefta oratio co/ ^rere non poflïtîfîmflîftç fît commétarus puerorum, in quos ea quç alns ‘^sclamantibus laudata funt,regenint.Et m tertio. Sunt cni'm velut res rO Regeretamp;' S^femhos commentanos,quos adolefcens deduxeratfcbola • 5lOV» KTpa'iO'H^ M^f^X 2va.Regiflrum ergo quafî regeftarium lingua vulgaris vocat.Hç ^ Cicerone pcrfcnptioncs dicuntur,vtfn Verrem aól.quinta.Primu mihili ^ras pubUcas quas m ærario fandaore conditas habebant,proferunt:m qgt; tus oftendunt omina qua: dixi ablata efle perfcnpta.Idem.Vt quifqj els re/ ^üs tuendis conferuandlfqj præfuerat ï ita perfcriptum erat cum rarionem ^lege redderet,vt quç acceperat deberet reddere.Et PhiKp.qmnta.Ula ve/ fodiflïpatio pecunia: publier ferenda nullo modo eft:per qua fepties mil/ ^Jes faills perfcnptîonibus donatiombuflt;$ auertit « Perfcriprionibus, ld eft ^’Tîxcpâéç.Et ad Plancium.Id exipo fenatufconfulto poteris cognofceredta perfen'ptidi ^ftetuni perfcriptum, vt a me de fcripto dida fententia cd. «v«7£75üi/ji/gt;2xfop nes, l^JemproL.Flacco,perfcripti'ones pro fyngraphi's accepi'c.Pcrfcriptiones ®®i muliercubs aperta circunfcriptione fecifti:Tutor bas rebus grçcorum

^gibus afcribendus fui't.Et m Verrem, Perfenptorem procautore pofuit, Pafcriptór? I^ï formulas concipit.Dicuntur X J'i«75dwA«Tei, ea qux m ada referuntur, fit m deledibus militum.

capite Imperatores,eod.fub titulo.de dccur.Ni'fî ei9 ætatîs fuerît vc ^tcurïoncs creari poffent, 54 dignitas certam fpem ems honoris ld facerec ^priticeps indulgere pofîït.Hîc locus ita mihf legédus vidctur: 84 digni/ ^certamfpemems honorisii'sfecerit.Dignitas autemhicmea fentenria Dignirtfo ^OQpro dccurion a tu acciplenda eft,vt Accurfîus exiftfmauft : fed pro ons ptobïtatc,morüqj prçdantîa m facie eminente. Pulchritudmis genera duo Qnquït Cice.libr.pri.offiaoçi^Vnu virile,qua dignitatem dicimusialtcru ^^llebrc,qua venuftatem appellamus.InOratore auteperfedovtrult;jco/ Venulb* i ’^»t.Vultus vero^inquit^ui fecundu voce plurimu pored,quantam af/ fttt turn dignitatem turn venudatemdn quo cum effeceris, ne quid ineptu ®w voluptuofum fîntum oculorum ed magna moderatio.Plin.inPanegy. ^®*n firmitasnam proceritas corporis : iam honor capitis,54 dignitas oris: t^oune longe lateqj principem odentant^H O'S,æ.’oTT^É-syfloL, «où î^ «iiu/xa^Kcp:^ «fia ï’îopsPïo Kûç * Senfus igitur hums didi hic ed meoquidem iudiciodta de/ ^^nin relegatum pod relegatlois tempus exadum in ordinem eligi poife, 5 damnationis tempore necdu ætatis decurionalis fuidet, 54 indoles rnoru “t ore confpicua polliceri ei videatur indulgêtiam principis. id ed Princi/ pem cum alledum eum refciuerit,gratum id ratum«^ habiturum, hoc ed diploma indulgentix redicutionifc^haud grauate daturum.

CIN cap.Refcripto.de muneribus 84 honoribus, circa principiummon al ligatiis.fed alledus legendum ed,vt Accurfîus fufpicatus ed,eriam fî non ptobauit.Allegere ed in cœtum adiugere 84 adoptarc:vC fublegere inlocu AHegerc., demortui legcndo fubdituere ♦ qui bus verbis iurifeonf. vli funt, vt Vlpia. ^«Wegcr^'

-ocr page 104-

ANNOTAT. REUQVÆ

AIW

fupra de decunonîbus.Tranq.înTyb.Indana fæpius vt ciuitate donatu/rt dccunas aUegerettnegamt fe alledhirum.Sujt ««j»« 'T^oa-x^TaZelap, vel •njöo’oilfti^ c’éö35,£7rix«Ta?Ho-e(p.Varro de li'ngua latma.CoUcgæ qui vna IcóK fiwn Äqm m corum locum fuppoGti,fubleóti.S:?»xa^£s»(xo7tlt;5 « Alioquin allelt;ïH didi funt pcculiantcr qm propter mopiam Senatorum,m fenatum ex equeftri ordi^ ne aflumebantur, vt effet differentia inter patres cofcriptos SC allccflos : vt auftor eft Feftus.Hmufmodi viginti nuper curia ampliffima acccpit.-?iso(n* y^ttfÀf^oi dicuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

ff IN cap.terti'o hui? tradlatus.^.Qj pater,decftnegati'o omninoïqdfufp'' catus eft Accurfius,qui' tamen fenfum non percepit. Q^ pater non cofenut honoribus Sue muneribus filü,ne ïllfus patrimomu oneri fubiiciatur, præ^ dat defenfionemmam ciuem patrie vtüfcaribus quatenus poteft aufert. l^ gendum no prçftat dcfenfionem.Larinitas autem purior exigit,vt iIHus no ad patrem,vt Accurfius cenfuit.referatur, fed ad filiu. Alioquin Vlpi^nus non ilUus/ed fuu dixiffet,fi pattern mtclligi volmffet-Scnfus eft igitunPa ter,qui filium fuum quantum poteft patrif cómodis aufert Si auerritjfaccgt; re nequit,quommüs filu patrimomu aduenririum aut caftrenfehonoru adgt; mmiftrarioni munerumq; fundioni obftrmgatur.

Eçhemythi amp;: aufculta* tores.

lt;[TN cap.Ad remp.codem trad. Minores denfq^nec decurfones creantuft vel crearifuffragium m curia ferunt. Mmutula menda fenfum huius àÆ conuertit.IUa autê particula nee m priore membro pofita, iterarionê ftn ’n pofteriore pofci't.Igitur ita legendum:nec creari fuffragium in curia ferut. hoc eft,ex eorum generc funt, quos grçci «xa?ixov§ SC ^x*Avèaç vocant,quafi aufcultatores 6ê cenfendifmmum'tacem habentes.

Sitonae. Frumenta« tores. Sitophyla» ces.

Sitometrae.

Sitoma.

f[IN cap.vlri.eodemfub ritulo de müneribus.Nam harum fperierum cu ratores,quos grçci appcllant,creari moris eft.Lego,quos lt;nTu5va5 KoliZaat^^ teoj«ç grçci appellant. Sitonç apud Athemenfes curatores erant eoemendo frumento condendoq^ pnefedKtqui latine frumentatores di'cütur.Si pp cTtci» «ypAovnq Kod av23'£/gt;Sx’oi.crant eriam qm o'iTO4)vA«zfQ- djcebantur,quafi frume riafferuandi'curam gerentest vt Demofthenes lt;^ V “»s^ ai^vIu,, de Leu** cone rege Bofphori loquens:Ab eo (^ mquit ) quotanms frumenti ad miP ha quadringenta medimnu : id quod ex tabulis St fcriptura Gtophylscum VlderC quiuis poteft. xal tout® tx qSj Traf« 7DÏÇ o'iTocfuAo^ip amp;V75alt;f«§ a» 2ç *lt;^’i« Idem munus ab aliis (ZipAoyïcc dicftuttSC curatores ipfi c'/TcAoyi :Iarinefrult;lt; menti coadores .Difpcnfatores autem ipC annonæ pubbeæ trip/AsTfca voeä tur.Hæc munera inftituta erant in ifs ciuitatibus,quæ frumento importai * to vtebantur,vt Athenis.Vnde Demofthenes ibidem. wAti?«? ‘^ Srntr»? à« ^çùjTCûjp H/xfiç i-arOt/axTM riTep j^œp,s^ô„.Sic aut o-iTwvcü. dlCUntur,Vt oTrùjçwVÂtjTtAufÂi Inde c-iTOvio, in cap.fecundo infra trad, proxime fequenri. Sexturndeennu ætatis annum agentem ad munus Sitoniç vocari non opertet.id eft frumé tationis publicæ.In cap. vltimo infra de admim'ftrarione return ad riuitagt; tem perti.Item referipferunt fîtonas indemnes effe opottere. Sic enim legt; gendum eft,non Geomas.Hæc autem funt munera, ex quibus publice do* bitores hunt ii quorum fit menrio in cap-tertio cod.de compenfationibus*

-ocr page 105-

IN PANDECTAS.


F0,XLIX.


Ver urn quod paulo fuperius m hoc capite dicitufttyfonum Gue equóhjm ptoduéhoad cfl:,vt opmot,quod græci cZ^érao'ip Kod o-tóTafip appellant, quafi recenfionem K concenturiationem.de quo munere Arift.m fexto Polfricon «amquit.Opus SC hello SC pace portarum SC mœmum curatores effe,^ re cenGords ciuium defcriptionifq; in claves, ƒ« ^u' wliçKV« v^ ■jï’Ae^w.ö Truzïp « koJ '’'®5C^v (fuAaKHç o/xoiuQ ÉTci^ifZHlàç êiv«A,H5q cA:£Talt;/£wç Hpq o'«üTa|£lt;as '^ ^Znwp» H^æC 3Utem munera Ariftoteles àva^xodaç àçx«^ appellat c-lt;wT«qo/j5/*aç'7r5ÔG t«^ vxt^ '^'’'A^jt^sjob ld fcilicet q? neceffariam funélionem habeant ad res bellfcas ' ,ƒ ^^ediendas cum vfus vem't.Equorum produdtio cfthipparchia. ^SS^”* ^ CSEquitur Jtem epifcopi qui præfuntpani SC extends venali'bus reb9 quç C’uïtatum populis quotidianum vidum vfui iungunt,perfonalibus mune.* ’^ï’us funguntur. Pro vfui fungunt, fuggerünt legendum puto. Ep{fcógt; Epi^pus.' ■ pus dl qui fummum arbitratum return habet.Ci'cero ad Atricum libro fegt; pGnio.Ego negocio præfum non turbulento.vult emm me Pompems effe ^^em tota hre Campana SC man'rima ora habeat £7;7;crK05i“p,ad quem delo ’^^s 8C negocn fumma referatur.Eft autem ETrio-Ko-roop idem quod é^îoçSp« ’’oph.de copies régis Perfarum SC earum recenfione loquens.xod r-uç /«Sb «ücpï

*'^WTö cixKcTip au7°Q EcpoçSjTOUij JV 7se^pagt; ü;:¥gt;ixoyjj7a£,'5ns’OiiS •sye/XTera swicrxoTis-Rp. EplfcO^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1

Fi autem SCephori funt, quibus non folum oculis luflrandi poteftas, fed

'J’ain prouidentia SC cognitio mandata eft-a qua fignificationeepifcopi an ^'fttes dicuntur.quod vocabulum fi latine tranfferre quis velit,non venus ^telatorem , vt cenfeo, q infpedorem vocarit. eft enim id verbum ei rei ^?'^'ficandx accommodatum. Cicero. Nos enim augures obnunciatiogt; , ’’^folum habemus: confules SC reliqui magiflratus etiam infpedionem* ^”*P®^*°* ^'^«otttó.Liuius.PlacuitmittilegatosinHifpaniamadresfociorumm-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dendas t quibus fi videretur digna caufa, Annibali denunciarent ,'vt à' S^guntims foeiis populi Romani abflineret. Infpicerc etiam cd rem pcmgt; “ ^“^^‘^^’ * ^conGdcrare. Vilde infpicerehominempenitus Plinio in Epidolis ,id ^^pctnofeerc : Et infpicere agrum que velis mercari,ÔC infpedlio.libro prigt;

*^0 Cicero ad Varronem : lllud enim adhuc prxdium fuum non infpexit« Sic hoc verbo vfus ed Gaius iurifcon.in cap.Si podinfpedlum de periculo commodo rei venditx.SC infpecdor quad i^ïn^vw/jiup,nomen efhartificii,vt

* until quibus res infpiciendx mandantur SC xdimandx anteq emanf'.Hic j^fp^a^res? ^utcni epifcopos fignificare eos infpecdores puto,qui de paniheiis SC reliqs '^ænaÜbus pro potedate cognofcunt.quales funt apud nos quos magidros ®pificiorum vocant,quibus opifices opificia fua vt approbent necefTe ed in ‘ututo municipali,aut in mulclam incidant,nid(^quod plxrunq? ht^ prola

ære fe tueantur,vt vtar verbo prifco. His autem verbis qu« fequuntur, yui annonam fufeipit vel exigie vel erogattii magidrat? dgnifican£,quos quot;WcKTKÇ SC Ta/xïas CTlTDAo^yÇ SC criTO^Àt^aÇ vocant*

ebtquitur J{ quoq; qui cudodes ediu vel archeotç.Cudodes cdju facraru •ntelligo,quGs Aridoteles vaoÉpizAaxaç vocat:qui iidem non funt cu xdiruis, quos «axéjwç grçci vocant. Archeotç «jx'^iSre« -^ 7i àçx«ûp ab Archiuo didi Wir,de quo ante dixim?»Logographi a rarionibus publiais coficiedis per/ Logogriphi

-ocr page 106-

ANNOTAT. RELIQVÆ


feribendife^ didfi funt:qq apud oratores hire didfio aliter accipiatur.Iidem ferme qui tabularii:qui in tabulas publicas refcrunt quç ad rep.pertinenc. Xenoparof Xenopatochi ^vt opinor ) iidem funt qui parochi:qui peregrinis falem SC *^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ligna prçbebât,inquit Acron.de quibus Oratius in primo fermonu.Et palt;*

rochi quç debent ligna falcmq^quos Porphyr.Copiarios a latinis vocatos effe tradit:qui falem SC ligna iis prçftabant,qui reipu.caufa peregrc ibant.

_^ïib nomine autem haru fpecieru omnia hofpitibus neceffaria intcHigim?, vt idé Acron alibi fentire videtur lib.fecudo fermo.vbi Oratius parochum


Parochus.


Parcccia.


Curiales.


Curiones. Curionatus


pro conuiuatore pofuft. Ver tere pallor Turn parocW fadem nil fie metuen tis vt acres Potores.Cice.m priore fignificatione vfus eft ad Atneu Eb.aii« Ariobargams filiV Roma venir: vult opmor regnu aliquod a Cçfare emere, omnino eum Seftius nofler parochis publi'ci's occupamttqd quidem facile patioriverutamen inuito eu per literas,vt apud meSdmerfetur. Sunt qm Pa rochias inde appellatas cenfeant, qmbus fingulis facerdotes fuf deftmaö funt:ab exhibitione fcilicet fanóMfïef crufluli,facrofandl:iq; pani'ficii.Ego ve f o Aon parochias primu,fed parœcias appellatas cfTc céfeo.-ar«jgt;o«lt;» funt ac colç:quare q fanu aliquod accolunt,parœci' dida funt, eiufdem fcilicet fam confortes: SC parcccia accolarû conuétus SC accolatus,facraq; vicini'a.Natn wafoiKoi etiam Si -TTSortixoi dicuntur,i'd eft vicim:legiq5 hoe verbu apud grçcos in ea lïgnificatione,niG falfus fum opinione. (^ fi latine loqui magis pb** eet latinefcienti bus ,cunæ dici poirunt:vnde curiones olim didÉSC wap«« ipfi curiales.Liuius.lnter maiorum rerum curas comitia maximi curionis vetus excitauerutcertamen,Patricüs negantibus,M.Manilii, qui vous fuit e plebe potcns,rationem effe habédam:qHia nemo ante eum nifi e patnbus ld facerdotium habuiflet. Curio autem maximus eft,cuius audoritatecu*' ria omnefqj curiones regebantur,inquit Feftus.Inde curionatus dici debet quç vulgo cura dicitur.SC ædes ipfç facrç,curiatç:quç fodalitia non Habet, fed quae Curialib? deftinatç funt,SC accolas fuos vendicant.Ifocrates.«^ A'


Limenarchf


Limenophy heia.


Manfiones. Curfus pu» bifeus.


Kv!ƒrf AI.£;^| 2ivw7rh§ ïlX'.Lujg 'rfw Äerioo' ^oixSo-hlnterdum Tsa^oiKOi «vri '^ (Ufroixup aC cipiuntur:vt illud ad Hebroos vndecimo.-sris-a -^uxuo-jp ^9 ylu gS} .Jwa'W^'«?^ «z^wTfIca.Fide incola aduenit in terram pollicitationis vt alienam * fic enim ad verbum verti potuiflet. Quod fequitur liminarchæ, bmenarchæ legi debet,id eft portuum præfeed.SC limenarchia ipfum munus,qux etiam K^ menophylada ab Ariftotele dicitur. Carterum quod hie de manfionum cu ratoribus dicitur,de iis manfionibus mtelligendum quç a græcis ça^/xaidi CUntur , SC sya2w2i«zl x«TaAvlt;7'05 , Sc Ka.Tayayta^'?^ ä'^ytXiatpojwp . Etant cnim or** dinata per manhones, demenfaq; militum itinera, eorum qui diplomat tibus vtebantur SC curfu vehiculari, qui curfus publicus appellatur libro duodecimo codicis.Apud nos hodie celeres curfores curfum publicum no vehiculis,fed equis conficiunt:qui prout locorum ratio diuerforiorumq^tu lit,fua habent curricula maiora vel minora:eaqp ratione mafiones diftingu tur:quos poftas vocamus,vt in Italia curfores appellantur.Nunc co cuafit licentia SC luxus , vt paffim commeanteis videas multos equis Ccleru,etia quibus nullû eft negocium nifi animi caufatcum interim plxriqr temporis


-ocr page 107-

IN PANDECTAS.

FO.L

compendium nullum vel afpernandum faciant. Sed tanti dudum effe cóo pit » nihil more maiorum facere ï K pulchrum effe cenfetur SC fencatis digt; Soum.viatorium comitatu vno aut altero die anteuertere. Hic qmd agas^ vi'uitur.Hoc m mores receptum eft.adco qui co more vtuntur,cupiunt ^m ada referri,vt mqiut Satyrographus. Sed folenne fans 8£ Proui'dengt; ^æfemper fuiffe hiftoria teflatur,hommüqpnemoria:proluxu improbioz ^cSybariticifq? deliciïs,expiamenta pofcere paria atqjconfentanca,aut vP ^0 Gbi' fumereJmmodicam enim felicitatem mortalibus fuperi nunq non ‘Omcrato indulgent. Verum Plinius libro fexto de itinere India: ab Alexan ^paloquensiA Copto ^mquit) camclis ftur aquarionum rarione manfiolt;* •fe difpoCris. Herodotus m quinto,centum 3C vndecim manfiones effe Ctadic Sardibus ad regiam Perfarum, q Sufa vocabantur. xaraToT«? .oei/ vÆu ^*9M.i)p •wo'auTÄ tio'ip ex xaftfiwp £is xso'cc, àva^edvovS. Mâfîonis aut,id eft ftatbmi, Spatium centum ÔC qumquaginta ftadi'a facit. Qui autem humfcemodi • ’’lanfionibus præfedf erant,i03\s-«3^^oi vocabantunvt apud Ifocratem in Pagt; ® ‘ ^^gyncO . txaTo/xvMi’ o ç5) Kaplaq ujïAsaS/x©^ ■vAob «J^ ^üvop «epÉsKXJ . Sed CO locO Satrapam mtclUgo. AKquando uBsa^Aoi appellantur 11 qui fupcr hofpigt; ^afimt m comitatu principis aut legari ducifve exereftus. X Epfftathmia ^munus appellatur.Hodi'e MarefchaUi'hofpfriorum lingua noftra volt;gt; otanturtqui eorum mmifterio vtuntur'quos defignatores manGonarios defignatS latine appellate poflumus, K crctarios deGgnatores,a creta qua vtuntur. Cicero ad Atticum fn grandi illa epiftola Ebn' decimitertü in fine. HofpP

^®n fine ^Tnça^'ZJi.sîw odfofam, mihi duxi non moleftam. Jwis-ae^wisw cum ^phthongo in penulrima dixit : quod verbum ncceftïtatem hofpiris recigt; phndi fignificat,a verbo tüïisa^Afcïvap.quod diuerfari hgnificat. Plutarchus

•uSertorio ï'X” J7r«s«3-A0Sp ecTra^J^afa^. cuius rei'qui' immunitatem benefit cioprincipaK confecuri funt,ü äs-d^^iamp;TOi dicuntur. Hoc autem in loco G«* gnificari puto inferioris muncris officium, operum reficicndorum cura / Coris ; qui jç’ysns'aîifs dicltut, xed '^ £Ç7up îïe-iaijAkthç . Dc manfionibus mill tanbus exemplum eft apud Lampridfum i'n Alexand.hfs verbis. Taceban Curfecreta beUorum : irinerum dies publice proponebantur : ita vt edigt; ftum pendcret ante menfes duos, fn quo fcriptum effet : fila dfc,illa hora ^li vrbe fum exfturusiÄ fi dh voluerint, m prima manfione manfurus .de/ lilde per ordfnem manfiones : deinde ftariua : deinde vbf annona effet aez npfenda : 8C fd qufdem quoufq; ad fines Barbarfcos deuenfretur. Idem aK/ b'-MiKtes expedfrionfs tempore fic dffpofuft, vt fn manfionibus annonas 3cdperent, nee portarent cf baria decern SC feptem (^vt folent) dferum ,nf GinBarbarico.

ClN.§.fequcnri. Camelafia quoq^ fimflfter perfonale munus eft.Lego ca/ cameldatesi nielelafia,fdeft cameloru produdfo. Eft emm xcvixamAkiw; camelorum agf/ tator SC dudor ï vt Sv«:»i«i»iç/MTn-i(Xflfniç,syawxaT«ç,fd eft dux exereftus. Hufufmo di munus fnftftutum erat fmpedfmenris exereftus agendfs SCeomportan/ ’ disinexpcdftfonfbuspublfcfs.Camelarff criam a grasefs xa/xhAïreu dfeuturj ^uos Herodotus fnfidere camelfs m acfefacit.Camelis enfm Armenu' fn/

G fi

-ocr page 108-

ANNOTAT. RELIQVÆ

ter équités vtebantur,vc Ïcgimus apud Herodîanum m quarto. NicoArax tegi vocabulum corruptum eft.

fflN.ÿ.DefenforesîDefenfores quoq; ciuitatu quos grçcî Syndicos appel Syndici. lât,6C q ad cettâ caufam agêdâ vel defendéda elfgututîôC rellqua. Syndici dicuntur aduocatî,quî vt patrom' ad Comunem caufam defendendam mi't^ tutur.Sût auté caufidici plures vel oratores ad comums caufe patrocimu mifTi.vt apud Demoftb.m orarione pro Ctclîph. Ariftides dicitur efle créa tus fyndicus ab AtheméGbus,vt comum caufç Grçciæ AthenienGunomi^ ne patrocmaref.K o'tuiJ'iKAp verbu idem q3 c'uüxyçêipîae fî fyndicari verbum fingas pro defendere Si patroemiu præftare. Surit etiam fyndici cirntatum aduocati K defenfores iuris publici.quafî in caufam publica comunicer mgt; cubentes.Idem Demoftbe.«7i5oç Aorfïvlw refert lege fancitu Athenis,nc cui itcgt; ,,, nbsp;nbsp;nbsp;ru fyndicu fieri liceret creariq^ a populondq; ideo ne fyndiciajd eft fyndici

* munus ob publica vtilitaté inuentû,verteretur in quçftu c5pendiûq5 priuagt; tum.Hoc nomine vocari poHunt,quos bodie Deputates noftri vocant.

' j[SEquitur.lt;Ç.Iudicandi quoq; neceffitas.qui locus ita a iurifperitis intelli^ gitur,quafî index iudicare cogatunex quo ducût argumentu in tabularios atq; fyngrapharios,vt id qâ fuç fundtionis eft conficere ipfî cogantur.'cuin reuera Arcadius iurifeonf.boe fignificare volueritihominé politicû ac ciuigt; 11 more viuentem,vt cçtera munera ciuiliajta iudicâdi quoep munus ague feere obireep debere,ad idq^ cogi pofle.id qd vt planum faciamusjatius re hanc tota de iudieüs Romanis explicate conabimurnd quod maiorevriK*» tatem latiufq? patente allaturu eft,q quantu efl id vnu qd fpedat ad huiuS loei fententia percipienda.Ia pn'mu igitur hoe didlu lunfcofulti fub titulo de muncribus pofitu/atis hoe q3 dico indicate videtut: deinde Tranquil!, locus in Aug.id ipfum plane oftendit.Ad tres(^inq0 iudicu decunas quar tam addidit ex inferiore cenfu,quç ducenariotu vocareturjudicaretq; de le üioribus furnmis Judices a trigefimo çtatis anno allegit,id eft quinquenio maturius q folebat.Ac plerifqi iudicâdi munus detteditibus vixconceifit vt fingulis decunïs per vices vacatie cftetJdem.Splendidu(^inquit^vifuni Grçaçq; ptouinciç principe,vcrû latini fermonis ignaru,non fold albo iugt; Albu iudicu dieu etafitjed etiam in peregrinitaté redegit. Albu iudicu appellat inquo com nomina defetipta erat,q earn erat decuriaru quç vno quoq^ tepore iugt; dicabât.XH^iaç^iKôp T^a/XiUaToop dicitut SC AïVKu^cc, a grças. VndeilludPliniagt; nu in prefatione pet metaphora dieftu.Cu hac opera codicetem, non eras m hoc albo. Allufit em ad moré coiy q caufas aéturi in foro aut declamaturi, Tudicadi’™ Auditores cotrogabat,quafi futures indices eloquétiç aut facundiç»Graue nus graue amp;nbsp;nut detreeftaduq; fuifte iudicâdi mun?, ex verbis Ciceronis intclUgere licet incomodß. (n prçtura vrbana.Vos 0nqt^q3 ad veftrâfamâ,exiftimationé,falutéq^co munéi ptinet,indices profpicite atq? cófulite.Splédorvefter facit vt peccare fine furno reip.detriméto ac piculo no poftitis.No.n.pot fperare Po.Ro.cc alios in fenatu,q reifte poftïnt iudicare. Vos fi non potueritis,neccfle eft cii de toto otdine defperarit,aliud genPhoïm atq; aliâ tationé indicie^ testât. Hoc fî vobis adeo leuius videtut,qgt; putatis onus effe graue SC incomodum

-ocr page 109-

IN PANDECTAS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FO.LL

’^Jicaren'nteHi'gere debecfs primu i'nterc£Te vtru ld onus voCmecfpG reiecerP ^'stan cp probate po-Komano fidem veftra 06 religioné non potuenris,ideogt; ^bis i'udicandi poteftas erepta fic.Deinde etia illud cogitate: quanto pengt; ^•ilo ventun Graus ad eos indices,quos propter odium veftri Po Romanus ^c vobis voluerit ludicare.Homines fcitote efle quöfda,quos tantu odm velt;* (^ ordmis teneat,vt hoc pala iam diAftent,fe i'ftü,qnê fciant efle hominem ’*^probïflïmü,hoc vno nomme abfolui veile,vt ab fenatu mdicia per i'gno«* ^miâturpitudînéq? auferätur.Pro quoru verhorn inteUigcria fciendu ld q3 nutarchus de Gaio Graccho inquiet Leges fefheet eu tulifle populates ad* ^®dus fenatus potentia:inter quas vna tulit de mdicibus.Nam cu foil antea ^enatores mdicarcnt,ob eâqj caufam a plebe timerétur:trecentos ex equeftri °rdïne adiecit,quos totidé fenatoribus mifcuit,vt vna mdicarét.Hxc lex po ^''itiafenatus magna ex parte mfregit.Sylla ante ex equeftri ordme iteru ^fsnftulit ad fenatu, cu etia tribunitia poteftaté fuftuliflet,quç robur erat SC Polinnen populi.At Pópeius poftea indicia ad equeftré ordiné lege tranfla* ^ïmpopuli gratia fenatui non reftituit,cü tribunitia poteftaté populo red* De legibus ‘^’dilfetjVt inquit idéPlutarchus in PÓpeio,etiamG in Plutarcho latine con* iudidanisi ’*®rfo aliter locus illelegitur.Giceroindiuinatione.Populus Ro.täetGmul ‘‘sineóraodis difïïcultatibufq? affedus eft:tamé nihil æquein rep. atq; illa ''^’^wéiudicioru vim grauitatéq? requirit.Iudicioru deGderio tribunitia po* ^^das efflagitaca efttludicioru leuitate ordo alius ad res iudicandas poftula ^'’t'Iiidicura culpa atqj dedecore etia cenforu nomen,quod afperius antea vi ^^n folebat,id nunc pofcitur,idqj populate ac plauGbile falt;ftu eft.Quo in lo '•° Afconius eius interptes,quaü ex perfona Ciceronis ita inquit. Gracchus ^'getn tulerar,vt équités Romani iudicarent:iudicauerût per annos.xxx. G* ^^înfamîa.poft vidor SyHa legé tulerat,vt fenatorius ordo iudicaretîôC iii ^hameper annos decé turpiter.nunc Aurel.Cotta legé fert, vt fenatores SC ^4®fes Ro.ae tribuni ærarüGmul indicée.Et hoc eft^nquit^qd Cicero dix ^*f ali'û quolt;J ordiné ad iudicandu poftulari.Cicero pro Milone orationé ha ^uîtfequeti téporemâ Diuinarioné aliafej in Verré aétiones feripGt cû çdi* îîtatépcterettMiloné auté poft confulatu defendit.In ea oratione pro Mil. ^Eom'ns de M.Saufeio loquensîqui poft iudiciû Milonianu eadé Icge Pom pcianaaccufatus eft.EuQ'nquiQcodemnauerût fehatores decé:abfoluerunc ^epcé.códemnauerut équités Ro.noué:abfoluerut fepté.fed ex Trib. ærariis vndecim abfoluerûttfex côdemnaucrût.ldé Afeonius in enarratione oratio*

!^'s in PifonemîLegéQ'nquit^iudiciariâ ante aliquot annos,quibus tempori ^us Verres aceufatus eft a Cicerone,tulit Aurelius Cotta prætortqua com* ^nm'eata funt iudicia fenatui SC equitibus Ro. SC tribunis ærariis. Rurfus deinde Pópeius in cófulatu fecüdo,quo téppre oratio in Pifoné diéla eft,prof nmlgauit,vt ampliflimo ex cenfu ex centurns aliter q antea leéti indices, æque tarnen ex illis tribus ordinibus res iudicarent. De hac lege Pompeia loqucns Cicero in Pifonem ita inquit. Ecquid vides f ecquid fentis, lege iu* diciarialata, quos pofthac indices Graus habituri f non æque legetur quif* qms Völueritmecquifqnis noluerit non legetur.Idem ad Quintum fratren?

G 118

-ocr page 110-

ANNOTAT.REUQVÆ

CC^.

Noagentb

kleinites.

css,

de Sexto Gxlio.Senator urn eum vrna copiofc abfoluit,equicum adçquauit, tribuni ærarii condemnauerunc. Ex quo loco pacet trium ordinum fingubs Vrna mdi» ac difcretas vrnas fuifte,in quas fuffragia coniicercntur tabcllaria.Vma eit ‘^‘^^'^’ k^Xtth ÔC «/po, : id eft fîteUa latine. In earn autem non tm fuftragia iudicum, fed K nomina coniicicbantur,cum praetor iudices fortiretur.R.urfus PLlib. xxxin.dc ludicib? ita inquit.Sed annuli plane mediu ordiné tertiuq plcbi SC patribus inferuereuc quod antea militares equi nomen dederant, hoc nunc Equités amp;nbsp;iu pecunie iudices tribuunc.nec pridé id fadu.Diuo Augufto decurias ordinal *^“*^‘ te maior pars iudicû in ferreo annulo fuitniqj non cquitcs,fed iudices vocagt; bantur.equitu nomen fubûftebac in turmis equorü publicoru. Equité quo(| nonnifi quatuor decurix fuere primo, vix(j milia fingula in decuriis inuenta funt,nondum prouineiis ad hoc munus admiftïs.feruatut^ eft ad hodiernum diem,ne quis ex nouis iudicibus in üs iudicarct.Dccurix quoqj ipfx diferetç S'-keti • udt' P^“*^*^“® norainibus fuere tribunoru «ris SC feleéîorû ÖC iudicû.Præter hæe * eriamnum nongenti vocabantur ex omnibus feleéti ad euftodiéda fuifragio rum fcita in comitiis.Et diuifus hic quoqj or doerat fuperba vfurpationeno minu,cum alius fe nongentum, alius feledum, alius tribunum appelbret« Tyberii demum principatus anno nono in ciuitatem venit equefter ordo,an nulorü(^ audoritati fama conftituta eft.Plinius bis verbis pecunias iudices appellat propter quadringéta fefter.qui cenfus erat cqueftris. Propter quod ipfe in prxfatione libri.xiiii.queribunde ita inquic. Poïleris iaxitas niundi SC rcru amplitudo damno fuit,poftq fenator cenfu Icgi cœptus, index fieri een fuimagiftratu ducéqj nil magis exornare q cenfus. Poftq eoepere orbitas in audforicate fumma SC potenria ciTe, capratio in quxftu fertiliftïnio, ac fola gaudia in poflïdédo:pcffum ierc vitx precia, omnefqj a maximo bono libo* rales didlç artes in côtrariû ceciderc,ac feruitute fola ^fici cœptû.Haden? ille.ludicu igitur appellatione équités intelligebantunlicec fcrupulofa qua da differétia équités ÔC iudices SC feledli difcernerétur poft illa AuguHieon decuriationéiequitef^ proprie diccrétur,qui cquo publico merebant-Poftea équités oés dici ccepti funt,quibus vti annulo aureo licerct:vc fenatores di* üeiedi wdi- ^^^^^^““^ S^ latoclauo vterétur» De fcledis iudicibus Seneca lib.iii« de bo* neficiis.Vbi veto id de quo fola fapienria decernit,in cotrouerCa inciditmon poteft ad hoc fumi index ex turba felcdorüjqué cenfus in album SCequeftris hxreditas mi St. Cicero pro Aulo Cluen.Deinde prçtores tm vrbani,qiuran

debet opctrnu queq? m fcledos indices referremug bbi ad ea re cefona igno mi'nia impedimeto effe oportere duxcrut.Oratius in primo fermonu. Et Hue I'ubebac.Vt facere quidihabcs audore quo facias hoc, Vnu cxiudicibus fele dis obdriebaedd ett ex equeftrf ordme.Gice.in Ver.adio.nu. Caetcraru reru fcledi indicés ex ciuiu Ro.couetu ^poni folec.id eft cquitibus qui I'lluc con uemut Jdem ali'bi.Hi'c tu recuperatorem dabi's ilium ipfum,quern tu in co* horte tua Caflïanû indicé habebas,fî qua res maior eilet, Papyrium Potu^ monem hominé feuerum ex veteri illa equeftri difciplinafqux verba per iro* Sele^g fen* mam dida funt.Scledi iudices funt præcipui, ÏKK^irt, vel ad verbü iwJxtx«# ‘^“æt ynde felcda: fentenria: Cicerom de natura deorum kv^k» /«^»Unde dn

-ocr page 111-

IN PANDECTAS.


F0.LIt.


Wcfli SJ praeapm dfuo Auguflfno ex Varrone,bb.Texto 8C feptimo de cwi^ tatc.De ludi'ciorum tranHanone Plimus rurfus lib. eodem.xxxin. ludicum äWem^inquit^appellatione feparari eum ordinem primi omnium inftituere GtaccWjdifcordi popularitate in contumeliam fenatus. Mox ea debellata ^ufloritas nominis vario feditionum euentu circa publicanos fubftitit,0C ali 4^âdiu tertiæ vires publicani fuere.M.Cicero demum flabiliuit equeftre no *^^n in confulatu fuo,ei fenatum con ci lia ns, ex eo fe ordine pronedtum cffe tdebrans^SC ei vires peculiari popularicate quærens. Ab eo tempore plane ^öctertium corpus in rep.fadlum eft,cœpitqj adiici fenatui populoq; Rom* t^uefter ordo.Qua de caufa etiam nunc port populum (cribitur,quia noiiiP fimecœptus eft adiici.Quod de publicanis dicit Plinius, hoc Cicero pro Pla tie déclarât his verbis. Adiungam,fi vis, id quod huic obefleputas : pattern P^Micannm.Qui ordo quanto adiumento fit in honorem quis nefeitd Flos tnitncquitum Romanoru ornamentu ciuitatis,firmamentum reip.Publica/ ’lotiim ordine continetur. Ex iis vero qux diximus de fenatu, non eft id in* ^®^ligendum Si fentiendum, quafi fenatus in curiam coadtus vel controuer* ^3s vd crimina iudicaret î fed q» viri Senatores in decurias diftindas dif* pecunç in* tn'boti iudicare cogerentunvel viri équités in decurias etiam ipfi diftributi ^0 tempore quo indicia ad cum ordinem tranflata funt, iudicandi munere ’’tceifario fungcretur,ad idq prætoris imperio cogeretur:ita vt fingulç do iudicum vacationem iudicandi in orbem haberent Augufti inftituto* ^ecognitione aute fenatus,0i anreos iudicauerinnos infuperiore editione topiofediximus.Neep vero vniuerfç decurix figillatim adiudicadum fede* ^3nt:fed ex ea decuria,cuius vices turn erant iudicandi, ccrtus ac conftitu* tusnumerusaflumebaturfortibusexvrnadudis,cumres aliqua nata iu* tl’cium pofeebatî caqj erat prætoris poteftas, qui ob id index quæftionis in ttimmaHbus indiens vocabatur,vt in fuperioribus explicatu eft. Inde illud Satvricidmproba quis Gratia fallacis prætoris viccrit vrnam.Prætor enim pretor M ft”titiiatn poteftatem indiciorum habebat,præcratlt;ÿ iudicum fortitioni reie eijsprfefat ^®’MtÇ,sé rurfus fubfortitioni in locum reiedtorum t ipfe pro tribunali fe. ^ ‘“dicibus« ^”5,cum interim indices in fubfelliis eftenttex quo fadum eft, vt fubfellia pro foro Ro.accipiantur,in quo publica indicia exercebantur: vt in fuperio* te editione diAum cft.Martialis etiam pro iudicibus fib.pri.Sextiliane bibis gnatu fubfellia quinq.Ab ea aute cofuetudine antiqua fortiendi indices re* manfit apud noftros vocabulu iudicialedurifdidione em refortitu vocant, Krefortiri apud curiam dicunt vel apud aliudforum,cos quibus conftituta eft difeeptatio in curia vel alibi:hoc eft qui huic aut illi iurifdidlioni attri* bun funt antiquitus.Numerus vero plenus ac legitimus iniudiciis publi* Numerus m CIS quinq crant SC feptuaginta viri,vt ex Cicerone In Pifone Intelligendum dicantium. datur,cum Ita Inquit.An ergo expedem dum de te quinq SC feptuaginta ta bellx diripianturC'de quo lam omnes mortales ommu generû,ætatum,crdl numJudlcaueruntJn caufa tame Miloniana,vt tradit Afconlus, Gn.Doml* tins,qui quçftor,Id eft quçftlonls iudex,fuffra gio popull creatus eratdegem quanda iadiclariam exercult, qua lege cauebatur, vt prlufq caufa ageretur,

G lui

-ocr page 112-

ANNOTATIONES RHIQVÄ

teftei per trïJuum audirêturtdida autê corn indicés cofirmarà Quarta di« ÔC vc adeffe omnes i'n diem pofteru iuberecur,coramlt;5 accufatore ac reo, pi^ !ç,în quibus nomina ludicu infcripta erâc,çquarécur:Dei'n rurfus portera die forotto ludicu fieret vm'us SC feptuaginta:qui numerus cu forte obagiflcr,» proti'nus feffum irentitum ad dicendu accufator duas boras,reus très habcgt; rct,eodeq3 illo die reus ludicareturtprius autem q fentennæ ferretur,quinos exfingulis ordinibus accufator,totidem reus rertccretuta vt numerus fudigt; cum relmqueretur qui fententfas ferrent, vnus ÔC quinquagmta. Apud grægt; cos longe maior erat numerus,ÔC mterdu fupra mille.Rencere ludiccseft w cufare,vt nuc loquutur.dicitur a grçcis az^AsVp AK«s-à«.Cice4n Ver.ad- pn« Vc primu e prouincia rediit,redéptio ert hums mdicu faela.ea manfit in con di'tione atqj pado vfep ad eu fine, dû mdiccs refedi funt.Pofteaq reiedHonv dicu falt;rta eft:q? m forntione,irtius fpem fortuna Po.R.omam,ÓC m renciedis ludicibus mea diligentia irtoru impudendam viceratï renundata ert rota co duótio.Idem Afcom'us m Dminationé, moris fm'fle fcribit,celebrata ludicu reiedione haberi in ofïïcio prçton's 00 in area reponi nomina mdicu feledogt; Dcra'eóione rum:rdedKonclt;j i'deo dïd:a,quia cum multi mdices a protore ad eófihu ad-* ßfubfortitio üocandi eflent,qm quxrtor erat m publica aliqua caufa,vt ambitus,repetun ne iudicmn. Jaj-uni.maieftansmecefre erat pn'mu de curia confcnbi fenatona: co fcdicct tépore cu fenatus mdicaretiDemde in vrna forti'to mi'tti', vt de pluribus ne* ceflarms numerus confici poHeCïTertio permitti accufatori ac reo,vt ex Ulo numero reiicerent quos putarent fibi iniquos aut aliqua rati'one ïncóniodos fore.Reiedione auté facrta:in corn locum qui reiedti fuerat pretor ahos fub* fortiebatur,quoad numerus legitimus impleretur.qux fubfortitio dicebati Nam prima dcledio fortitio eratthxc autem fubfortitio.Hls peradis ludp ces in leges iurabant,vt obftridi religione iudicarent. cum mraflent omneS » prêter prætorem,nomina corum libellis(^vt fupra didum ert) contineban^ tur. Si vbilt;5 habebantur, nc pro feledis iudicibus (^vt fit in multitudioc) aliqui fuppofiti corruptie^ iudicarent.Hadenus ille.Propterca in fuperiorc loco non pilæ fed libelli legendum puto apud eundcm.Ipfe in Prxtura vr* banâ de Óppianico iudicio Ioquens,cuius multa mêcio apud Cic.pro Clue. pucauit Qnquit^ Verres eodem loco fupponi potuifle indices qui fe corm pti abfoluerent,quemadmodum fuppofiti erant qui Oppianicu condemna* rant.Näcß Gurfius fodalis eius,index quxftionisifubfortiebatur in locu non reieAorum,quos irte redemerat improbos iudices,quibus ad vçnales feuten* tias profcrendas vltimo die fubiedis vterctur. Facile autem pro veris ludy cibus improbi fupponi poterat.volente hoc indice quæftionis,ôi illis pane* tibus qui indices erant : quia nifi citati non confîdebant,ÔC graue onus erat Si incómodum,iudicarc.Ex antedidis intelligi clarius verba Ciceronis illa poffunt ad Atticum Iib.pri.de iudicio Claudiano. Nam vt reiedio fada ert clamoribus maximis,cum accufator tanq céfor bonus homines nequirtîmos renccrct,reus tanq clçmcns lanifta frugaliflimu quéqj fecerneret: vt primui mdices confederunt,valde diffidere boni cœperunt. Non enim vnq turpior in ludo talariq confelFus fuit-Maculofi fenatojes, nudi équités, tribuni non

-ocr page 113-

IN PANDECTAS«


FOXUI.


Wmæratu 5 vc äppellatitur,xrati.pauci tarnen boniinèrânt, quos reicdiogt; ßefugare ille non potucrat.Æratos appellat vel obæratos vel numatos, ÔC corruptionc locupletatos.Et mfenus Jta fummo difceffu bonoru , pleno fox ^oferuorum.XX V-mdices ka fortes turn fuerunt: vt fummo propofico po ^ulo vel penre maluen'nt,q perdere omnia.XXXI, fucruc quos fames ma 2kq fama comraoucnt,Secundum hæc verba, indices fex SC quinquagmta ^wunt.lpfe ad Q.fratrem de mdicio Gubimano loquens, feptuaginta ludi ^^fuiffe dicit.a duobus SC vigmti damnatum Gabimum: ab alus in gratia ^o®peü abfolutum.Plmms lunior ad Vrfum fcribens, quem ipfe in fenat« Refendît repetundarum reum:Adlionem(^mqmQmeam,vt prxiia folct,nox ^ïreim'c.Egeram horis tribus SC dimidi'atfupererat fefqulhora» Nam eu ex le S^aceufator fexhoras,nouem reus acccpiflènita dimferat tempora reus mgt; fff me SC cum qui didurus poft erac,vt ego qma(^ horis,ille reliquis vterelt;* f^rddem inferius.Succeflït mihi Lucenus Albinus tam apte, vc orationes fgt;oftræ varietatem duarum,contextum vnius habuifte credatur. Refpondit ^erennius Pollio inftanter SC gramtendemde Theophanes rurfus. dixit in Mem atq; etiam illati's lucernis.Poftero die egerut pro Bafto Titius Holt;* '^ülus SC Fronto mirificc:Quartü dïcm probati'ones occupauerunc.Ex qui' ^ verbis facile eft eolligere,pluribus achonibus 3C aceufatores SC rcos vti ^öJitos cfte,quas replicationes hodie duplicationefcj vocant : nee pluribus ‘’’odoadionibusjfed pluribus quoq; aduocatis SCoratoribus Jdem Plinius« ^mfuit Bebius Macer confui defignatus,lege repetundaru Baftum tenen: - y ^®pio falua dignitate indices dandos.vterq; rede. Qui fieri poteft inquis, f^ tam diuerfa cenfuerintCquia fcilicet SC Macro legem intuenti, confen* f^^cum fuit damnare eum qui côtra legem munera acceperat: SC Cœpio cû putarct licere fenatui,ficut licet,SC mitigareleges SC intendere : non hnera** f'^ne veniam dedit fado vecito quidem non tarnen inuficato.Prxualuit fen* MiaCcepionis. His verbis intelligo fenatum noluiffe damnare reum lo B'ffpetundarum Çnondum enim indicia publica extra ordinem exerccbangt; f^Ofed indices dedifte,qui reum non ex formula legis repet.iudicarent, fed ^^fra ordinem pro arbitrio in eum animaduerterét.Afconius in eandé prçt* ^’fponens illa vcrba,Vc cum horis noftris nos eremus vfi, tu binis ludis in-* ^^fpofitis quadragefimo poft die refponderesï fuas horas.XX. dies Cicero/ ^‘‘’“^ ®f® intellcxiffe,qui aceufatori legitimi erant ad aceufandu, SC totidem do ‘ ^fori ad refpondendum.Græci etiam non libéra fpacia ad agendum orato f^^uSjfed ad aqux ftillicidium dabanc,clcpfydras appellantes : vt nunc hogt; f3tum fpatia non horofcopis tm,fed etiam vafculis arenariis diftinguimus *0 medio ftrigofis ac pereufis: in quibus arena ad poUinaria exilicacem fuc/ f^yffa.vafcüli conuerfionibus vltro citroq? comeando horas metitur. Cicero ;^j clepfyï libro tertio de oratore,de Periele loquens.At hunc non clamator aliquis ad dram orarc. c^fpiydram latrare docueranfed vt accepimus,Claxomcnius ille Anaxago/ fas,vir fummus in maximarum return feientia. Idem Plinius de accu fat io/ f’f Prifei SC Martiani in fenatu loquens.Dixi horis pene quin^ï nam clepfy* ,chiquas fpatioüftimas acccperam,funt addict quatuor. Refpondit milü

-ocr page 114-

ANNOTAT.RCLIQVÆ

pro Marciano CL.Marcelh’nus.mi'flus deinde fenatus ÔC fcuocatus in porto rum.neqj enfin fncohan potcrat adtio m'G vt noóti's interuencu fci'nderetur. ludtctumm Ecsnfcnus.Icaq^interciuindïemprobatïonesexierunt.Iam hocipfum puk fenatufadS. ^[jj-y^^ 02 antiquum: fenatum node dimftti,triduo vocari,triduo contineri.

deinde fubdit decretum fenatus-Ex quo loco liquet reum peradum damna** tumq; Prifcuïde quo ante dixeratjexceffifle cum immanitate amp;nbsp;fæuitia, cri/ mina quitus dati indices poffentjcum ipfe ob homines innocentes damnant dos interficiendofqj pecunias accepilTetteamq? caufam fuiffe quâobrê fena/ tus vitra repetundarum Icgem quæftionem de eo habuiffet : qui fenatus vt legum pœnas remittere,fîc etiam porerat intendere. Atq^ ita Romani Græ/ corum more ad clepfydram orabat.Qui mos (^vt opinor^inualuit Cicero? nis ætate:quanq in caufa Raby ni infemihoræ circulum ab Labieno accu/ fatore coadum fe effe Cicero ipfe conquer it ur.Neq? vero fempcr ad clcpfy? dram dicere iubebantur:fed fmpe liberx adiones erant:vt ex Plinio oftendi? Tntcrdmn K tur libro fexto epifto.lam illa periucunda vna dicentibus, q? Regulus libe? bera dicendi j-gtemporaperebatto» audituroscotrogabat.quiddenich iucundius,q fub temporada^ , nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;i. fz T , f

bantur. altenus inuidia,quandiu veiis, SC in alieno auditono.q.deprçhenlum como de dicere^His enim verbis fignificat eum qui libera dicendi fpacia petebat, icidem aduerfario concedcre:ita vt is qui rcfpondebat,poffet vel longiorem vel breuiorem orationem habere citra inuidix aut pudoris periculum : cum ex tempore refpondere videretur,palamlt;ÿ ca corona quam ipfe Regulus in? Flure?de« uitauerat.Et rurfus.Nam podq obiit Regulus, illa increbruit SC inualuic pfydrædabâ« confuctudo, binas vel fingulas clepfydras interdû SC dimidias dandi SC pc? aufar^m^^ tendi'.nam qui dicunt,cgifle malunc q agcre:8C qui audiunt,fimri q iudicarc.

SC rurfus.An nos fapientiores maioribus noftrisfnos legibus ipfis iuftiores^ qux rot horas,tot dies,tot comperédinationes largiunturf nos pau cio rib us clepfydris præcipitamus caufas,quæ diebus explicari folebant. Quanta au* tem clepfydræ menfura fucric, mihi non conftat.SC illud ipfius Plinü dc. xii. clepfydris,varie in exemplaribus legitunnec horx illç(^vt opinor^xquino égales fuerunt, quales nunc obfcruamus, fed temporales erant at^ vul ga* res.hoc græci ti^oç v/«j ^t^it^K/jAuop Asyfip dicunt. vnde illud Demofthenicum. avalas lt;iv W tuS vlt;M b-ara-ru- dicat Qnquit) vel ad clepfydram meam* Appa? ritor autcm,qui aquam infundebat SC huic minifterio præfedus erat, »«gt;lt;f6^ Aquamperî appellabatur.ôC prouerbiû inde natum,Ù7rîç i'i/J'ujkxcwo^’opÜ7rap:2C aquam *^'*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perdcre apud Quintilianum in.xi.aliaq^ non pauca.Ad iudicioru etiam Ro?

manorum morem intelligendum,vnde copia magna latinarum locutionum exiftir.ea quoqj pertinent,quæ nos pridem dc ampliatione SC compcrendina tione diximus aliikpforenübus vocabulistqux hic repetéda nequaq aut per ftringéda duximus.Dc centumuiralibus etiam cauGs confeiTuq^ centumuira li fatis explicatum cft,qucm idem prætor in quatuor haftas cogebat. Didu ludicandinc ^®’^° lurifconfulti hoc in loco dc decuriis iudicum intelligcndö cenfeo : hoe ceibtas inter lenfutvc équités Ro.vel fenatores aliiep in decurias diftributi, quorum Icili? fonaiaVabc ^^^ nomina in albo decuriarü fcripta ad ærariumq^ delata erant: patere prç-* batur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tori conülium cogenti ad iudicium publicum cxercendum aftringewntur#

-ocr page 115-

IN PANDECTAS- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FO.Unh

Inde 1'113 Plmiànam Hb.c^uarto epift.Ei'a tuQ'nquiOcum proxime res agcnlt;gt; tur.quoquoinodo adiudicandom vem'.mhil cft quod in dextram auré fidugt; da mei' dormiastno impune celTatur.Ëcce Licm? Nepos prætor acer SC for ti'sjtnuldam etiam di»t fenatori.egi't i'llc i'n fenatu caufam fuamiegit aotem Gc vt deprccarctur.rcmifTa cft muldaxfed dmme «fed rogamt,fed opus vem'a fuitDicesmon omnes prxtores tam feuen.Fallen's.nam vel i'nfti'tucrc vel re ducere hui'ufmodi exemplum non m'û feuen' poftunt : mftitutum reduduve exercere vel léui'ftimi poftuntddem ad Traianum. Cum dtarera mdiccs dö ttine conuencum i'ncohaturus,Flaui'us Archippus vacadonem petere cœpi'c vtphilofophus.Fuerunt qui di'ccrcnt non Fberandum eum i'udi'candi' nccef/ Gcace,fed pmm'no collendum de ludicum numero. Hæc Plinius ad Traianü fcdpCtcum eftet in Afia.Cice.in qui'nta Philip. legem iudiciariam ah Anto/ dolatam irridcns,tcrn3mq5 iudicum dccuria ex aleatoribus SC grstcis exugt; l'his conferiptamtSuut itêQ'nquiQlecfti mdiccs,qui forcafte excufabuntur. bâtent enim legitimam excufacioné,exilii caufa folum vertifte, nee effe poft wreftitutos.Qui autem iudex de controuerfia aliqua cognouiffet,is fentett'* ö3in ferre cogcbatur,nifi iurarct de caufa fibi nó liquere. cuius rei exemplu ^^ apud GeUium lib.xiii.quod nos alibi adnocauimus cum de die diftundé* doferiberemus.Eodem etiam pertinet id,quod Cicero in oratione pro Raby ^0 dixit:Equeftrcm ordinem illo capite legis repetundaru non tcneri,fi quis ®t rem iudicandam pecuniam acccpiftccifed fenatores tantum tencri.eame^ das differentia: caufam effe affirmât, q» poft iudicia ab Senatu ad équités ^wnflata,fenatores iudicandi neceffitatc non obftringcrentur, équités aftrin* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

S^entur.cuius orationis locum tranferibere quonia longu cffecïduos tantü Verfus citabimus.Tu tarnen es index,vt ego fenator,ita cft. fed tu iftud peti*' ®«go hoc cogor.quare aut iudici mihi effe non liccat.aat legem lege fcnagt; torianon timere*Apud Athenienfes etiam hoe munus mdieddi neceffarium fdffe vcmilitâdi,cx Demofth.intelh'gimus in tertio Olynthiacon. oXmç Jk out ““ï^pom TT^o^fis TBÀHp ^iKjajij-dw a7a|!oult; KVfXwp.tK; To^rp i(7«7op Titü TcoAip t^ etv'tiujt d WÜpjTg syawt^jTS ZiKa^öpjT» ;ï®iAp tSb’ 0,2 xaS’ kAikÏou/ txec^^ e^a« Ad fumma Wcaddens nee demens prçter pauca, immunitatis tantu licentia fublata, in ^'Indern ordinem ciuitatem redegiixqua vt conditione capiat,militcnt,iudi ccw,id denies faciant quod quifç per çtaté faccre poteft.ludicantes auté iult;* dicandi mercedem ä AixasmJp accipicbat,hoc eft fportulas iudiciales,q3 Ari^' Sportoï^ fa Gopkanes TyiwSoAop appcllat.Siclt;j in prouineiis falt;ftitaba£,qua: Remano im diciaics. perioregebantur,vt ex ca cpiftolaPlinü ad Traianum oftéditurjomniaqjad indicia publica priuataq; pcrtincntia,in prouineiis ad Romana: vrbis exem* plutn ordinata funt tandé,vt ex Cornelio Tacito nouimusiqui li.xii.ita fcri* tit:,dc Claudio principe loqués.Eodem anno fçpîus audita voxPrincipis:pa rem vim rcru habéda a procuratoribus fuis iudicatarum,ac fi ipfe ftatuiffet, ac nc fortuito prolapfus videretunfenatus quoq^ cofulto cautum plenius q antea SC vberius.Nam diuus Auguftus apud cqueftrcs,qui Ægypto prçGgt; derent,lege agi,décrétât^ eorum petinde haberi iufferat, ach Romani magt; giftratus cófticuiffenc.Mox alias per prouincias ÔC in Vrbe plæraq^ conceit

-ocr page 116-

ANN0TAT,RELIQVÆ

fa funt.quæ olim a prætoribus nofcebantur.ChuJius omne fus tradidit :lt;^^ quo toties fcditione aut armis certatum,cura Séprom'i's roganombus eque^ fter ordo m poHeffione ludiciorum locaretur,aut rurfum Sermli« leges fe/ natui judicia redderentjManufqj Si Sylla olim de eo vel præcipue beUatet« Semproni'as rogationes Icges Gracchi fignificantidequibus antediximus« Non eft autem intelli'gendum q? omnes qui équités erant Romadudicaretî - fed qui ex equeftri ordîne condecuriabantunnam quatuor decurus ludicum Quinqj mdi quîntam Cai'us prînceps addidi't-. Quum vero etiam turn grauâteéquités lU curndecurif dicarentd'extamq^ adhci decuriam a Galba precarentur mon modo Galba negauit,fed etiam conceffum a Claudio beneficium, ne hyeme imtioçanni ad ludicandum euocarentur,en'pui't.Pfopterea fub Augufto,cû docuriç yix effent millcnanç per paucitaté equitum Ro.cquefter ordo fub Tybeno lUS annulorum aureorum obtinufe confti'tuto cenfu quadringcntorum miHiUî de quo m libre de Affe dixîmus.vnde fadtu eft vt in cum ordînem certatun tranfîretur:ôCÇvt Plînn verbis vtamur^gregatim id inCgne appetî cœptû« Propter quod Cams prînceps quîntam decun'am adiecit: tmlt;j natum eft fa** ffuSjVt quæ fub di'uo Augufto impleri non potuerant decun'æ, non caperee Ratio an^ ponça eum ordînem.Cæterum animaduertendi m facinorofos ea crat ratio, maduertédi vt pn'mû ad triumuiros capitales erîmina defcrrentunhi vt ad prçtorem do °?‘™ ‘9 *^Si lata referrentîprætor ludicium confeffumçn cogeret, ludicefch in confilium Triûuiri ca- mittcret: rnumuiri capitales rurlus decretu conulu exequerentur»Valerius pitales. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libre qui'nto.Tam admirabilis fpedaeuH nouitas ab ipfo cuflode ad triûuigt;

* rum,a tn'umui'ro ad prætorem,a prætore ad confilium ludicum perlata. Ide alibi.Sangiums ingenui mulierem prætor apud tribunal fuum capital! cri' mine damnatam.triumuiroin carcere necadam tradidît.AlibiîVcfufpcnus (mquiOin parn'ci'dio,ÔC*ob fd latens per triumuirum coquireretur. Uuius, Triumufris capkaUbus mandatum vt vigilias dilponcrent per vrbem.Cice« pro Cluen.Li'bcrti Afinn m Auilium inuadunt,ÔC hominé ante pedes Quingt; ri Manilii,quî tum crat tn'umuir,conftituunt. Atep file continuo nullo telle, nulle indice,recenti's maleficii confeienria perterritus, omnia vt paulo ante diéla funt,exponit:Afiniumqp a fe interfedum fatetur.Pomponius in cap-ab tero de origine iuris,ait eos fuiffe confti'tutos,vt cum animaduerti in alique Vndeetmuis oporteret,interuentu eorum fieret.His fimfies erant Athenis vndecim nu* n Athenis. mero viri, quos vô^otfuAaKas vocabant;alii ipfi ab iis de quibus in priore cdigt; tione differuimus.quorum vndecimuirorum Arift. in fexto:Politicon raemi' nit,vt euftodiis præfedlorû:fimfieqp crat Romæ triûuiris permitti, vt Atho nis vndecimuiris. Xenophon in pri.-^SZ sS^wikîSjj. «p 5‘ 2iofu(np à)/'«*«!’» Awd™ y (Uiwt/cü Hsq ’’»ç «»Axou. ^aJ'oeujeu« Et apud Dcmofth.i^n Ti^ioxjdrW'Eo autem tern* poris lapfu vfus proceffit,vt prouinciarumpræfides,quos £7rdjx^ç græci vo' Indices. cant,iudiccs appeUati fint.Lamp.in Alex.ludices cum promoueret,exemplo veterum,vt 24 Cicero docct,argéto 04 neceffariis indruebat: ita vt prxGdes prouinciaru accipcrent argenti pondo vicena,phialas fenas, mulos equofep binos velles forenfes binas,domdlicas fingulas, aureos centenos, coques fingulos-Sic accipitur iudex in.l.quifquis fi certum petatur cod » 04 m ntu'

-ocr page 117-

IN PANDECTAS*

FOXV*

lo de curfu publico,SC alus quibufdam ïn locis.Erant etfam dies ccrti ludi»* j^^ ^“‘^^^ J^lcsJdeft xpo'i^oiïcjuoruin meminit Capicolmus in M» Philofopho His ver ^‘s.radjs dies fudfefarios addiditata vt ducentos tngmta dies annuos re^* ^^3gêdis Utibuf^difceptandis conftitueret.Deos autem ludiciorum prç Di/iudidoÿ Wes Caftorem 54 Pollucem antiqui in foro conftituebât.Quare Cicean nbsp;nbsp;præûdes. ^^Verrinarum deos inuocanSjVofçQ'nquiOonmimn rerüforenGutn,co/ pOnim maximorumjegum iudiciorumq; arbitri 64 teftes,celcberrimo in ^^^oprætorü locati Pollux 84 Caftonexteros ité deos dcafq; omnis implo

3tlt;j obteftor:04 reliqua.Ex ipfo autem in oratione pro Cluen.conücim? Sentétiæ in^ ^^tentias interdu aiudicibus palam ferri folitas efle,vtbodie fit,duntaxat f^^t^ ^''dador vel reus hoc poftulaflet.quoç: iudicum vt nomen primu cuiuft» ^vma exierat,ita is primus fententiam rogabatur.Confurgunt(^inquit il

indices in cofiliumîcû fententias Oppianicus (^quæ turn erat poteftas) Ham ferri veile dixÜTetjVt Stalenus fcire pofTetjquid cuit^ deberetur* va^ ’^^mdicum genera,num arii paucitfed omnes irati: vt qui accipere in capo ^^dueruntjiis canditatis quoru numos fuppreffos efTeputantjinimiciffimi ®üe folent.Sic eiufmodi indices infefti tum reo vcnerant:cæteri nocentiffi? ’^nm ede arbitrabantunfed expeólabant fentêtias eoçî quos corruptos pu ^^l)ant:vt ex iis conftituerent,a quo indicium corruptum videretur.Eccetigt; ^.dufmodi fortitio,vt in primis Bulbo 84 Staleno 84 Guttç effet indicadu. “Ußinia omnium exped:atio,quidnam fententiæ ferret lenes ac nummar« ’^dces:atq5 illi omnes fine vlla dubitatione condemnat.Hadenus Cicero# ^nius verba vt inteUigantur,fcire oportet Oppianicumfuiffe reumiStale ^^•^ autem vnum ex indicibus fuiffe,qui indices ipfe aut magnam eoç: par Jem corrumpédos redcmerac.Sequitur in eodem loco Ciceronis. Hic tum ’deftusefthominibus fcrupulus,84 quxdam dubitatio,quidna effet adlX ’tónde homines fapientes ex vctere illa indiciorum difciplina, qui neqj ab/ feuere hominem nocentiffïmû poflcnt,neq; eum de quo effet orta fufpicio f^eunia oppugnatum,re illa incognita primo condemnare vellent: non li/ pjo^i« -9^eredixeruiit. Ex quo loco id oftenditur quod alibi diximus,eos qui con/ decaufa m« demnare noUet, hoc modo defungi poffe iudicandi neceffïtate.Quod vero terdum dice p^run(^ tabeUç dam coniicerentur,ex eadem oratione patet» Itum eftQ'n/ ïntadum ta ^mt^n confiliü:omnibus fententiis prater vnam quam fuam Stalenus ef Bellas fuas iu le dicebat,Scamander prima adione condemnatus eft.IUud vero memora/ y^„^J We,(}) in fententiis ferendis non reum crimen admififfe pronuciabant, fed tebant admififfe videriJd quod a Cicerone fignificatur in Ver.ad.fexta;quo i loz Videri enmé coVerri obiicit,q7fugitiuos bellum molientes initalia compræhenfos,de nld^nt.^ confilüt]^ fentëtia damnatos,ipfe poft: poene exemcrit.O præclaru(^inquit) coniedura îinperatorem.comprçhendi iuffit:quis no pertimefcatfeaufam dicere domi ^tentes. gt;• nos:quidferuis tam formidolofumffeciffe videri pronunciauittortam vide turflammam paucorum dolore ac morte refh'nxiffe.quid deinde fcquitur^ verbera atqj ignes,84 ad metu cæterorum cruciatus 84 crux.hifee omnibus luntliberati.Sic Pli.lib.xiiii.Gn. Domitius iudex pronunciauitmulicre vi deriplus vini bibiffe q valetudinis caufa,viro infciente:ac dote muldauit,

-ocr page 118-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Guîus reî cxcmplG eft m cap.pn.fupra ad Turpîl*Quæri(^mquit Marcel.) poHirtfi ka Fuerit mterlocut?, Lucius Titius temere videtur accufafletanca lumniatorem pronundafTe videaturJdq; non in ludicado modo prifci, fed tefh'ficando etia obferuabät-Cui'us mftituti origine ex Academico^ opimo neemanaffe,Ciccro docere videf’ circa finem Academicarum quçftionuni. ' De Academicis cni'm Ioquens,qui fci'enriam ex catalepfî ortam e rébus hu manis tollebât,ita mquit.Quam rarionem maiorum eriam coprobat diliV genriaîqm primuiurarc ex fui animi fententia queq^ volueruntJeindc tene ri fi feiens falleret,q7mfciéria multaverfaretur in vita.Tum qui reftimoniû diceret,vt arbitrari fc diccret eria quod ipfe vidiflet:quçlt;ç iurati indicés co gnouiffcnt,ea non vt effe fada,fed vt videri pronunciarêt.Ex eo moreeftiP lud Vlpiani trad.de iure fïfei.Cu quida capitis reus emadpaffet filiuin, vt hæreditatem adiret:refcriptum eft non videri in fraudem fifei fadum,quod acquifitu no cft.Poftremo quod de decuriis iudicum,delt;j iudicandi necefiilt;* rate didum eft,ita intelligendum arbitrer,vt tarn reru priuatarum indices in decuriis q publicarum eftenLEtenim Tranq.in loco fuperius citato,Ad DuGctianjiu très iudicu decurias(^mquit)quartam addidit,quæ ducenariomm vocaregt; ^’“’‘ tutjiudicaretq? de leuioribus fummis.qua appellatione no a caufamm xdi matione,fed a cefu potius orta efle opinonvt fuerint ducenarii indices,g di midium cenfus equeftris poffidebatdicet procurator ducenarius apud Cy prianum de Martiale,abter accipi videaf.GeUius eriam caufamm pnuata rum meminit bis verbis lib.xiii.Quo primum tepore a prætorib^ Icdus in indices fum,vt iudicia q appeUatur pnuata fufeiperemdibros vtnufi^lingt; guç de officio iudicis fcriptos conquiGui.Et rurfus Tranq.in ClaudJis qm apud priuatos indices plus petendo formula excidiffent, reftituit adiones. His addendu exiftimaui,quod baud fcio an perpaucis aiaduerfum fitiquod In lurc. ^Q £^ £^j.g dicut oratorestapud Prætoré mtelligere debemus.vt apud Cice.

lib.pri.de Orato.Na volitate in foro,bçrerc in iure ac Prçtoru tribnnalib? iudicia priuata magnaru reru obirc:in quibPfçpe no de fado,fed de iure cer tetuniadarc fe in caufis cetuuiralibusanCgnis eft impudetix. Vnde locus ille Ciceronis in fecudo Rbetorico^z clarioris erit mtellcdus:detranflariogt; nibus em loques quas iurifcofulti exceptiones 60 pferipriones vocat: ita in** quit.Arq; in noftra quide cofuetudine multis de caufis fit,vt rarius incidat trâïlationesî nâ Ôê Prçtoriis exceprionib? multç excludunf adiones,ÔC ica ius ciuile babemPeoftitutuîvt caufa cadat is,q no quéadmodu oportet egc rit.Quarc in iure plerûqj verfantur.ibi enim 60 exceptiones poftulanmr,Si certo quoda modo agédi poteftas datunSi omnis coceptio priuatorn iudi cio]^ coftituitur.Quç aut in ipEs iudiciis rarius îcidût eiufmodi funt,vt per fe minus firmitudinis babeât. Quib? verbis fignificat coftitutione caufæ trâflatiuâ(^quâ fine tum declamatoriumim no procedêdi bodie pragmatic ci iudicefq5 vocitat^raro in iudiciis Rom.incidere ÔC agitari folitaepropter ea qj 8C petitiones ÔC exceptiones a Prçtore ante iudicia ipfa conftituebant, 64 quodam velutprçfcripto formulam fua accipiebant,vndefiebat,vt fient agedi formula ador ita pferibédi 64 excipiendi dcfenfor apud tribunal ira**

-ocr page 119-

IN PANDECTAS.

FO.LVL

l’etrâdam Eàberettfiquidem eiufmodi effet caufa nata, q excepti'onê admit fcretjudicioip aut appeUarione receptona lurifdiÆ'onem CiceanteUigi vo hutiPrçtor em poft cóftitutu ludiciu recuperatores dabat,qbus mnfdiÆ'o •Ktnadabat prmatarum caufaru^qm delegari mdices poftea appeUari cœlt;* pd funt a rccétiorib?: delegatç em furifdidtlófs vocabulo Papmianus vfus ^intradatu de ei'us officio cm madata eft iurifdidio.R.ecupatorii iudicii Weplu eft apud Cicero.m oradone ^Cecinna,quaorationéipfeapud Rcgt; ^Jiperatores perorauit:fponfionefada interdido vndeui.fi autem SC m par öciilis Prçtores vtebantur in conceptionibus indien recuperatorii,vt apud Cicerone in frumétaJudiciu erat,fi pateret iugera eiufmodi fundi effe plugt; f^i^colonus effet ,pfeffus,tum Xenon damnaretur.Xenon recupatores de cohorte latronu fibi parari videbat:tn iudiciu accepturu fe effe dicebat. Et ^iDiuinatioe. Vocari ad fe Agonidé iubetnudiciu dat ftatim ff pateret ea ^'^Sefna Veneris effe dixiffcaudicat recuperatores id q3 neceffe crat;neq;.ti. ^f^t dubiu cuiq qui ilia dixiffet,ifte i poffeffioné bono^ mulieris mittittip ^^•n Veneris inferuituté adiudicat.Ex quib^verbis fatis liquet,quomo Prç ^“•■es SC quatenus iurifdidionem madare foliti fint.Et pro Cecinna. At boe ‘l’dde ia vetus eft,SC maioru exéplo vfîtatû,vt eu ad vim facienda veniret :fi ^üos armatos,quis proeul cófpexiffent vt ftatim teftiffeati difcederét: opa ’^dpófioné facere poffent,ni aduerfus edidum Pretoris vis fada effet. Co Wtutionis vero Prçtoriç q3 quidé ad formulas adionu SC interdido^ per** ^‘Mjinultafunt in bbris Pandedaru veftigia: vt in tradatu vti poffidetis: ^^cloacis hoe interdidum nó dabo,neq? pluris q quati ea res eritantra an ^^m quo primu experiundi poteftas fuerit:agere permittam.De exception J^l^ns cofbtuédis eft locus in fecudo Rhetoric. Agit is cui manus peifa eft ’tiiuriarutpoftulat is qcum agitur a protore exceptioné: extra qua ff in reu c^pitis piudiciu ffat.hic is q agit,iudiciu puru poftulata's quien agiéquot;, exce/ pdoné addi ait oportcre-Queftio eft,excipiendu fît an nonC'ratiot non enim spottet in recuperatorio iudieio eins maleficü de quo inter fîcarios quçrit, P’^çmdiciû fieri.Hadenus ille.Recuperatorib? fîmiles erât apud græcos q AouhiTcu' vocabantpnon «ijnoi fed KZNçwTôi.hodiehuiufeemodi iudicioru coftix ’^uriones principalibus referiptis fiut,a noftroq^collegio poftulantur,dutagt; ’^tnfî canceUarius adGt;cuius earû reru fumma eft cognitio. ludicia igi^ Cicero in loco fuperius prolato priuata SC recuperatoria intelligi voluit, ^/^ pri.de Orato.Altcru eft q3 remoto foro,c5cione,iudiciis,fenatu ftatui ‘^ oratoré in omni genere fermonis SC humanitatis effe perfedum.hoe lo^ co indicia publica intelligimustpro quo paulo fuperius , fubfellia dixerat: 11 f^^5 forum,fubfellia,roftra,curiaq^ meditere.Foijz hic priuata iudicia i ^°f™« ^'digo;acfi dixiffet,iudicia priuata publicaq;:cócioncs SC fententias in fena ® ’’’ ^ndicédas.Plinius inEpift.Vt mihi Attilius nofter expffe dixiffe vidca£,Gc ’pioropueros a cétuuiralibus caufîs aufpicari,vt ab Homero in fcholis.

on tn appellatione,interdum fubfellia intelligunfthoc eft iudicia publica foro.Roman.exercebantur fub diuo,vt videf* ex F abio lib.x.his verbis.

lt;0 accidiffe Portio Latroni tradit ,vt cu ei fumma in fcholis opinione obti

-ocr page 120-

ANN0TAT.RELIQVÆ ’ ’

nentijcaufa ïn foro effet oradaampenfe pctïcnt,vti fubfeUia m baniica tfaf ferrent .ita ilK cœlum nouû fuit,vt oîs eins eloquétia cotmeri ac panerib? vi'deref .Sic apud Athemefes fXKüoL, vocabat At^isop J'iHaçHfiop,ex co cjgt; fubdia lis effet côfeffuSjæià to uv V hAi'w xa3-a7f^ tous æixas-âs. ludfcum auté merceS erat i^iwgoZop fiue j^ïfAjaxAop duo feftertu Romani,quç pecunia e publico da batUr.Anftoph.î-nrrïûo'ip.ti Tspovns hAiksquot;«! (fçaTOfis 7f ioamp;oAa,5u5 é^d Cóa'Ka Ksxçayùp.SC plenius .w o-ifH^ip. Suma em vedigalium 60 tributoRz collegia ad duo milia talento]^,ita fubditjàv TâTOp vóS ^iid9-op xaTd0£(5 tcïo'i J'ixctsaT^ t( j^iZido'ip.K fex mi^ 11 bus centu Sê qumquagmta talenta attribuit.Vt aut 7^ J'ixa^ixop dabaf r“ï ïiAi!xscaç,3C ludfcantibus 7^ TyideoAopibc r- flWKyjMxop patronis 6€ caufidicis 5 /j« 5lt;^H flipendium diurnü,qui dccé erat forte ledhbóC erat annuus magiflrat?. Ariftoph. v? lt;7-4»(^ip de ludi'cibus loques «q 0?« ^ u/xSp us-fj^ ëAS« r» (rx/xu«,’° 5'“ CoAop óu xo/xHTca,ö:u7°S eft (fsja 7° o'ctUKyçixop lt;ƒ'ƒagt;fiU.tó,,x«p uçfç^ eASk« HlS adda.Cp VC Romç Pretor ludicns centuuirab'bus 66 publias prçeratî fie Atbenis Thef mothetç TOÏQ HÂias-ûùLç,quod ma gnu erat AxasHfiopî Ôi indices e fua quîfq? tribu forricbant ,5ó ita in cos îperiû habcbat,vt eti'ä ericere e eöfeffu poffent fî ad hora no affuiffet.Ariflop.Kav ET^gX /xîo'k/xSçivqÇjÔuJ'iJs J «VxAkoïh Gto'/xolerts TH xi^xai'A* Ïde alibi.£i 2$ ^ujouenp HAia^Ht; îKrîTw.wç Svlx ap AsTixTip oux ïio'cpj-ïc'o^Lïu.lMorem autc Athcnienbum in exercendi's mdia'is publias Cicero in pri'.de Orat-refert, de damnarione Socratis loques : qd quidem ad fentenda ferendam m reos lam cóui'dos ptinet.Mons ern fuiffe,vt reus ipfe rogaretur,qua pŒnççlb'** mationem menuffe fe cófitere6mfi res plane capitals effet, cuius qu^fbo exerceretur.

•A çonothfr! tei.

Athlothei tes. Malbgopho tos.

Elfcmpor’.

Ofprionæ.

Agmimlcs cqm.

Decempri: mi vigintis primi. Q,uïlt;jprinih

lt;rSequiri in code cap-Mafrigopbori quoq^, qui anotbetas in certaminibus comitanri.Legedu Agonothetas.Sunt aut âTovoearcü Si tous amp;gt;Sv«s eu ai«29/«5i»» vt inquit Euftatbiusxertaminu pfides at^ moderatores.Spartian2 in Halt;* dri.Multa in Atheniéfes cotulit,0C^agonotheta refedit-SC verbuK^taVoSsTto, Demofl.inPhilip.iii.00 Thucydides ou2oi /ûa«ç xaxSç à7«vo0£TOtojnç.6i mun? ipfû agonothefîa diciri.Dicûri K athlothetæ.vt alibi dixim?.Dccéuiri erât facroçi certaminû pfîdes,fînguli fingulis e tribub?.Ho^ ergo lidores erât mafligophori.i.flagriferi,ad fummouenda turbâ ÔC cohibendas fedirioncs« f[ÎN.^.fequêti:Elemphoria 60 ofpitatura apud Alexadrinos.lego clçcmpo ria,id efl olci publice coemêdi cura,vt fupra didlû efl:K ofprionia. oCTfiavoï em bc dicunt,vc ôvçîJvûitjo'i-ruvou.Ofprionçfunt qui coparandis leguminibus creati funt.‘8C ofprionia mun? ipfum .nihil cm aliud cogruétius huic locoï mété mihi venir. Q d autéinferius fequiri,Veluti agminales equi: ego ra yfkcamp;Kw^ intelligo,qui agmen exercitus fequunri ad conuehenda impedime ta.nâ agminales -tous «TEXodaQ intelligere hic no cogruit. Qâ fequiri inferiPî Mixta munera decaproticos decaprotix: ex antiquoçiobferuationeita effe iegédû tâdé aîaduertiîdecaprotiç,icofaprotiæ,vel grçce iftK«‘7Çûm!«ç4«lt;^‘’gt;S«» TEÎaç.ôCinferius.Nâ decaproticos aprotis tributa exigétes.Legedu,nam de caproti 60 icofaproti.i.decéprimi ÔC vigintiprimi.Hi decéprimi vocant in citulo de domed.ôC protect.vt pentaproti quinqueprimi in cap.ü.depriuigt; legiis eoy,q in facto pabmili.Decaprotia igitur eft decéprimatus. Sut aut

-ocr page 121-

IN PANDECTAS.

FO.LVIL

''wba muniapalia.Cice.^ Rofefo Jtalt;ç decunonu décrété Qatnn Hrjve do^ jepnini profieffeant'’ adL.SyUlïdoceaCf^ eu.qui vir Sex. RofciPfuentJde. vem't m decêprimis legatus m cadra Capito.Si m Ver.Magiftratus SC gn ^uepriini accitn ffb'us euocanf.Eodé modo fcofaproda vigintiuurattis dicP J^“*^“*”* ^ü^Portanc autqm a nobi's.xi'i'.Pares Francis nunc di'cun6Duodec)mpngt; Duodedpri# öuab mirio vocari funt.vtcuqjfit.duodeciaipnmatPvt deceuiratus SC alia, »’ Francis abfurde diceref :etiafi Patridatus appeUado ad vertu patdu alludere vi ^gt;vt alibi diximus.Enimuero qn muneru publico^i diuifio, quafi p fylua 30 Arcadio tradata niihl effe videt^fi qs poft eu ab Adftotelê huius trada radonê mutuarf no grauccur,atq; i'n fumma fedigerejexpedidor erft ex Pycatïo,6C doddnç ppior.Is igitur -Xquot; àçxSjj.i.magiftratuu oftidoruve mu yJJJ^^ ^'cipabum,duo genera fumma facft.vnum neceftanu,finc quo duftas cofigt; „una diui. * ‘^c no poteft,oppiduq; habitadtalteru fine quo decore habftad:q3 genus üo. ’P^C7i5Ó§ iuïa^ïcu/- «xi Koeïuop appellat: quafi ad ordines commode difhnguédos ^oref^ coponedos muétu.Prius illud gen? drea res diumas bellicafq^ ver *3^^rïci'rca vedigalia i'mpédiaq; publfta;drca foru SC vrbé, port? SC regio 0^viüuerfam:drcaiudicia,c5merda,pfeftïonés,exaódones,cuftodi'as,rado ^‘Oati'onesjrecenfionesïdenit^ circa rationes referedas ab ns quipcuradóes ®^0iagiftrat? gefterut: SC poftremo drea id q3 m comune cófulit,q Cuda ^^^atur.At inter ea munera quç maxime neceflaria funt,prima eft AftynO Aflynomf#; ’^squafi qda lex vrbica,q de rebus ftatuft : quo fub genere multæ formas ^owicntutjplufculçq^ m fis ciuitadbus q populofiores funt: m qtub? fingu

*3inunera peeufiaré procuradoné pofcunr.rexo’^’ii^n muro^i extruédo:çi eu.* ''^ffiteturixfKvo^uAsïKÏot, fondu cuftodia atq; tutèlâîAi/iU'ocpuAxKÎûc, portuu,qua ^^cadms Ai/Aoa5x!a-7 vocauit.Huius aliud eft no abfimile nee mm? nebdTa/ *^0,43 regioné fuburbana moderatur agruq? vrbi vicinu,a7^ovo/iïüc, i'deo dft . ^3:ipGq5 magiftratus Agronomi dlcutur,vt fill vrbici aftynomi. ^^pJ^ktä pecudas publftas cogütjquales funtq a ladnis quçftores SC coadores vo? ^äufuntiquos bic Arcadi? verbû e verbo dudu fufeeptores appellat. iMi{j.Q ’^•q-tabulariijVel acometarns atep aduarii,munere funguntur m tabulas publias refcrédi q opus eft memon'ç mandad.o-iTO^siyoa m quarto Politico '^ocatnr^g erogandç annonç publicç munus habétiq méfores frumend ap/ pdlantür m eap.his honoribus,infra de vacadone SC excu.mu. Sunt SC alla 00 mm? neceftan'a.fed notç maioris,q Tàç ^ /xd^ovi ^^-Kpia^ Ttra^^^s âj^as Ari '^o^appeUat,quafi maioris fafh'gîi fpedé præferctes: maioris emm experié ôçfiddq^ ^badoné pofcut.Cuiufmodi funt q ad cuftodia duftads fpedat, 3ot q inter ea muma céfentur q ad res bellicas coftftuédas inuéta funt.Côlt;* oemens emeft SC belli SC paei's tcpore,portaru murorûq; cuftodes effe SC eu ’^atores.Effe fté alios neeefte eft qui eiuiû recenfioné agat, m daftefq^ eoeé mnentîTO-jç uZa^sAkoij^jAi^q 06) c/^^£7aotws '?^ 7p'Âi'?^ ftoi ôtwre^fwç« noA£^«ç\ot funt ad quos fuma rei milftads rcferturiSC Polemarchia munus ipfum SC magiftra Pokmarchi. tus vocatur.hodie MarefehaUos appellamus,vno tantu magiftro cquftum

^'Î’um militû latine poflunt vocad,fi quis latine loqui malft.

icetiâ vocantur in cap.o{ficium,de re militari. Hipparehia prçfedura eft

-ocr page 122-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Gynpeorio« mia,

P^donomia

Gymnafiarî chia.

Magidratus ft curatores prçpofitùj.

Kquafi magiftehue^tUjVtNauafchi'anauiu.Ao^isaïóS y^tragaï ifatiodnife prxerantïiffq^ magiftraribus lus reddüt,qui rationes ad xrarm refer re delt;^ benttab ns cmrationem admmiftratx procuranoms exigut.Nao^uAaHfçfiïnt qbus tutela 6C farfatedta ædiû facrarû comifla funt. Alteru vero illud gen? muneru q3 ad decus Sê elegaha cmilis vitx ptinet,ad inorumq; formatie/ nc maforem ï modum humatueatis^uifKtui fere m ns ciuitatibus fo]et,qu2C maiore ocio fruiintur,comodiorelt;^ viuendiratione funt prxdfex.Hui? ge nens mun/a funt 'y«üoaxovoZJ’-ï«-»^ó/jtocjgt;uAajoci,,TO'ciZJ'ovou(a, ^u/avat/ia^^^icc, »■ iTuvoSstrKt,« Hæc eft fere fumma munerum ab Ariftotele pofitorum,quib? qmde voca/ bill a fint indita.ReKquajq permulta funt,vno ^curarionfs noie figmfican/ turadeft ^ t07i/x{Aia5.rtwcaxovoMoi matronaru dccétiç 8C modeftfx arbitn fûts de ns propoteftate ftatuentes,vt ne mulfcbris mudus aut cultus matronal iis in luxum euadat,aut in habitu ab co fexu diftentaneu.n£üJ'oWlt;’lt; educan/ dis puens mftituendifq^ cura impedut,vt pueri ex more rituqi a maionbuS inftituto artes SC cimles SC bcllicas edoceantfine cm fit libcru cotra morem patrmm liberos inftituere.ru/xra^jap^^üü gymnafioru præfides funt : q priraif ipfa exercedis muenta corporibus,deinde ad fcholas philofophoru tranda/ ta funt,SC ad exercedos annnos.7^1'eft n^p vo/jw^uAaxwp fan's alibi diximus.An fto.aut m quarto Poliricon differentia fignare voleiis inter magiftratus, id eft Q:5xlt;«,SC curanones munerum n't a inquit.Maxime aut ^vt fummadm loZ quar^msgiftratus appellate cos debemus, qbus de qm'bufdam confultarc datum eff SC iudicare,ac ^ poteftate mbcreiprçcipue vero hoc vldmudube re cnim pleniorc notam magiftratus obtinet.Qm'bus autem hoc non licet, hos îûji/xtAxT^ç Hoi ETfiG-aTaq vocat:quafi di'cat curatores SC prxpodtos.

Propins cd-P^ria faccre»

ClN cap.Semper.«^.codudtoreside lure immuni'tati's:quod ^nus eft defez dere,ni'fi paria fifeo fcciffc dicantur.Lego qdpropms:SC paria eu fifco. Pro/ pms veroalîqm'd effe dicimus,pro vcrffîmih'us effe.Lmius lib.fecundo ab vrbeJd propius fidei eftad eft magis credendum.Parla autem facere no eft verbum Hifp3nfcum,vt Accurfius dixit,fed vfîtatum larim's auctonb? Co lumcl.bb.primo.Pccuni am dominî villicus neq; lu pecore neq^ m rebus pro mercalibus occupet.Hæc emm res auocat ems curam,SC cum negoriatore porius faeît q agricolam,nec finit vnq eum cû rati'om'bus domiru parla fa/ cereifed vbl numcratlo exlgltur,res pro nummls oftédltur. Pll.ln cplftob's« Habuerunt officia mea In fecundls,habuerût In aduerfis: non fecl tarne pa rla:atq; eo magls hanc cuplo feruari,vt mlhl foluendl tempora fuperfînt.ld eft nec tarnen fatlffecl ac plane perfolul acceptum ab els beneficium t non/ dum plenas vices rependl.Et In Panegy.Parens tlbl Imperium dedlntulUr reddldiftl. Solus ergo adhuc es qui pro munere tanto paria acclplendo fe/ clftlïlmmo vltro dantem obllgafti « communlcato enlm Imperlo folllcltlor tudllc fecurior fallus eft-Idem allo In loco.Q^ fiquando cum Influenubtó negocHs parla feclffl ï Inftar refedtlonls exlftlmas mutatlonem laborls. ld eft cum tu fungêdo officio prlnclpls negodls cxplicandls SCpcragedis pa/ rem te prçftltlftl non cedédo labori.Laur.Vallenfis aliter hoc verbu expo/ fuit in quinto eleganoàrumtfed exemplû ab eo cltatu cum fis qux dix! non

-ocr page 123-

IN PANDECTAS,

FOXVIIL

pugnabit,fi quis ammaduertat.Paria facere,vt Plinius lunior vfus eft,grçcî àcûtTOïç a^xoïoiç «.unSscamp;^.vt Demodh/W '^ *7505 AiTTlïvlw,Aiiftp,TOï§ ’/ô'oiç p:^i/vjlt;ó5» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;. jn bonam partenuqq hoc verbum apud eos in vtracp pattern valet vt apud latmos quoq; Columetm loco fuperius citato, ÔC CaUiftratus hoe m loco, n^^^j.”g^ pro eo quod eft accept! ÔC expéfî parem rationem facere ôi reUquan mhiL

I ColumeLetiam parem rationem facere dixit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , ,

CiN cap.vlti.eo.trad.de jure i'mmumtati'sîMéfores,optio,valetudinanï.q but opbones hoc in loco,haud fcio an facile quis dixerit.Var.in pri.de lingt; ?ua lacina.PrimiQ'nquit jCngularû decu^aru Decuriones diéfijquos ii pri • ’ ’ *^05 adminiftros fibi adoptabât,Optioncs vocari cœpti,quos nue propter Optiones. 3inbitiones tribuni faciût.Fcft? optioQnqt^eft optatio:fed in re militari is Appellat'',que decurio aut céturio optât Gbi rerum priuatarû miniftru^quo fîcilius obeat officia publica.Idé.Optio(’inqt2)qui nûc appellat, antea ap^ P^Uabatur accéfus Js adiutor dabatur Céturioni a Tribuno militumtq qa ^°optare que velint Centurionib^pmiffum çft,exfavto nomen forcit? eft. Nonius optionesQ’nqtjin cohortibus dicuntur,qui funt honefti gradP-vC ®ptatos hoc eft elecbos,56 adoptatos hoc eft afeitos , Var.de vica patrû lib, “•«ifhmat appellatosiqui referentibus Céturionib? adopeati in cohortes ^^^bant, vt femp plenç effent legiones.a quo optiones Decurionum in tur ’^’s 8Cincohortibus céturlonû appellati.Ego potius hoc in loco Optione Î'O q adiutor eft Céturionis aut Decurioms acceperimtvt Plaut?vfus eft “^ metaphorice,i Afînaria.Optioné tibi fumito Leonida-Fabricarequicp ^^quiduis cominifcereiphcito argétu vt habéat fili?,amicç qd det. Optio *'^pto adiutore 54 vicario,quaGqj collega adoptato pofuit: quo modo hoc ^0 cap.Optio fabricç vocatur.Vegcti9 de re militari:Optiones (^inqQ ab .1 ®ptâdo appeUati funttq» antecedécibus ægritudine ppeditis,ii taq adopta«^ ’ ' • ^'/o^ atq^ vicarii folét vniuerfa curare.Idé lib.n.Habet legio fabros^tigna * ^2^»lignarios,ftru(ftores,carpentariös,ferrarios,pilt;ftorcs,reliquarumlt;ß regt; ’^ ^ttîHees,ad hyberno^ ædibeia fabricäda,ad machinas turrefeg ligncas, ^Ç^^faegquib? oppugnantur aduerfarioru ciuitates vel defendutur ^pritÇ, P’^paratos.Habet fabricas fcutarias,loricarias,arcuarias.óCoibps enunje Prgfedus fa J^^sdemum fubdit^oru iudex proprius erat pfedlus fabrorum.Prxfelt;fti brormn. ^°to^ milita eft mctio apud audores.in cap.diuus,fupra de bonis danaco p^|^^Q ^ ’^’fos effe céfeo quos Cómentanéfis qui dicitur,adiutores Gbi fumpfit ad *^ Dodias óbferuadas regédafq^.MéforesQ'nquic idé Vegecius^ funt podifniu demetiuntur loca in quibus tétoria miEtes figant. : velqui hofpi? Metatores d^amcimtatibus præftat.Podifmos eft diméGo pedibus fatoHi etia mcta ^ores dicuntur.ói metari verbu.K metata in titulo de Metatiscodi. y«9/Mé^ Stæce dicitur .Cuius rei maximus erat vfus Romanis Ï caftris, vt docetl^o ybius.Valetudinarii medici funt,qui valetudnie affedtos curat:vel potius ^^^^dra»* ^'Wo'oxo/wijqm fn valetudinario minifterio funguturtqd graccebofj-ojto^êw/ïdi ?^^’9®J’llb.xii.Siue quis fauciatus noxam ceperit,adhibcat fomenta:lÏue Vetcrinanf. ^rigmdibr eft,in valetudinarium deducat^Véterinarii funt xW«^«, hoc eft lytiientorum veterinorumq^ cura tores ÔC mediciiqui idem ipG foleas équis

-ocr page 124-

ANNOTAT. RELIQVÆ

Acrarif feu ajffigut.Naupcgi fabneatores funt nauùim.Ærarîos vocat,quoi gtçd x«^ exeufores nbsp;nbsp;^^^ dfeuntîquos Qumtil.excufores appellat.Strudtorcs funt fabri cçmenta

StrutSores.

Scandulanj.

Aquilex.

Aguçliduin

ni.Cice.ad Quintu fratremJn area tua vcnirrcs agebat multis ftrudorib?* LongiKum redéptoré cohortatus fum : domus erit egrcgia.Et arsdrudo^ na eft oiWo/xiKK fit «xiDvid . Strudonç immftriîfunt Ai3»XK0), AÎSapyt Ä^« Tvvitvcdiarnjapi'ddçXcalptorcs.ScâduIarn funt qui feandulîs hybema eu tegcbant.tabelîç funt prçtenues quç tegularu vice prçftant,c roborc apdf Gmx SC glandifcris ahisjnquft Plimus 11'b.xvi.Cçtcrum cum in bac nome*’ elatura verba fans multa funt corrupta,cu aquilices médofe pro aqwlcges legié'tmfîCaUidratus errore dudus,aquiKces ab aqui's cbciendis didos cf fc putauerit,vt aquçli'ci'um,q3 antiquum verbû cft,quafî aquç ehcium.tum a prifcis vfurpatum,cu aqua pluuialis remedns quibufdâ elici'cbatur,quod fiebat m magnîs Cccitanbus.Quale Parififs foléne eft fieri cû fruges fqual loreenecâtur/crculis a colle Genouefæ ad diuç Manx m fupplicauomun pompa obfecrationucç tranfportandis.Aqiuleges autê ab aquis legédîs di dî funt.vt audoreft Marcellus,artifices mueniendo^ fontium,aqu3rumc^ coUigedaru ad aquçdudustude fere cum iis qui libratores vocantur in tra da.de excufa.artificum,lib.x.cod.ab aquis librandis didi.PlimV adTr^az num de aquçdudu Nicomedentiû loquésîln primis neceHariu eft mitti ad te vel aquilegem vel archjtcdu,nc rurfus eueniat qd accidit. Pli.auunculuS lib.xxvi.de Beebio.Eius duo genera.fylueftris vbi nafeif/ubeffe aquas cregt; dûtîôC hoc habet Ggnû aquileges.Idé lib.xxxi.qualis fît ars aquilcgu docetî ' quó loco de ferutadis aquis loquitur.Gladiatorcs hic fî verbû médofum no eft,non MovoAax^i funt q ab lanifta mftituebanófed /xagt;;lt;ttfO7roioî, hoc eft g«^ Viâimartf. diarii ÔC te’o:^ artifices.Vidittiarii in comitatu caftrenfî erant ob hothas q ^'fitoiunii ^ facrifidïs cædebanf.Librarii depofîtoçj ii erant,qui perferibebat quid q» q. apud fîgna depofuiftet.Antiquitus enim(^inquit Vegetius^inftitutu eft, vtex donatiuo qd milites confequunf ,dimidia pars fequeftraretur apud uZ • gna,ibidêq^ militibus feruaretur,ne a cotubern^ibus per luxu abfumi pol efetjinaniûq^ return coparationé.Sepofîtio aût ifta pecuniç primûipfc ^®®'*, n ' i nbsp;nbsp;' tubernalibus docetur accômodata.nam cû publica fubftententur annona,

ex oibus donatiuis augetur coçi pro media caftrenfe peculiû . Miles deinde qui fumptus fuos feit apud fîgna fua depofîtos,de deferendo nihil cogitatî ' magis diligit fîgnatpro illis in acie forti? dimicat,morchumaniigcnii,vc pro iUis habeat maxim am curam in quibus fuam videt efte pofita fubftan tiam. Deniqj decem folies per cohortes fîngulas exponebantur,in quibus hxc ratio condebatur:Addebatur etiafaccus vndecimus,in quo tota legio particulam aliquam cóferebat,fepulturx fcilicetcaufa.Et ideofignifer^^® folum fideles,fed etiam literati homines eligebantur,qui ÔC feruarent depo fita,CC feirent fîngulis reddere rationem.Haftenus iUe. Tranq-in 1^°^”'’‘ Geminari legionum caftra prohibuitmec plus q mille nummos a quoq a

' fîgna deponi paflus eft : q? Lucius Antonius apud duarum legionum ny bema re$ nouas molies ,fidutiam cepiffe etiam ex depofîtorum fumma vi

* debatux.PeUion^ a peUibus conficiendis difti,fwb quibus mihteshye®^

-ocr page 125-

IN PANDECTAS.


FO.LIX.


^îut.Cicer.în Acad.In quo magna ref mflftans eHe occupatio folet, vt non '^ultii fmperatori fub fpfis pellfbus oeff relfnquatur.fd eft in ftaefufs. pN cap.quf liber a legatioe abeftun tracft.de iegatfonib^-Sfc legft Accur** “usiSCin omnibus fic legftur exeplaribus.vt opfnor,poft Accurfiutfed tame Legatfoncs* Wtriipte.Lfbera enfm ablatfuus eft,errore SC fgnorantfa librarforu fn duas ^2ces folutus.Legatfones Ifberæ olim ornamcci tantu caufa ab fenatu fmpe ^gt;^îbâtunquêadmodû honorarH magiftratus aprfncipfbus honeftamen cau-' «c0ccdutur,tftuloc]p tenus obeutur ÔC gerûtur.Hç aute ab fis Senatonbus ^f^petrabatur,qbus négocia futura erât fn proufncffs:vt q hæredftates perfe ^uiaut Iegata,aut quf nomina exigere volebat fn proufneffs, legatoru perfo “’s acceptfs cómédabflfores cotrouerfias habetent atqj fauorabflfores.qua-* ®Igt;réIege duodecim tab.fd vetfiu erat hfs verbfs.Ref luçergo ne qs iegatus '^O'Quæ verba Cfce.enarras libro de legfb.fta fnqufe.Omftto quéadmodû ’^fe gerat atep gefTerfnt.q legatfone hæredftates aut fyngraphas fuas per/ ^uüturtquod eft fortaffe vftiu.Sed quæro,qufd poffit effe rurpfus , q fine P^ocuratfone fenator,Iegatus fine madatfs,fine vllo refp.munerei'Q3qufdê S^nus legatfonfs ego cóful.qq ad cómodum fenatus pertfnere videaturi tn approbate fenatu frequétfflimo,nffi mfhf Lfuius Trjb.pl.fnterccftiftet,fuftu ^em-tufnuf tépustSC q3 erat fnfinftû,annuû feef. fta turpftudo manet dfult;i ^örm'tatc fublata.Idé de lege Agrana.Hæredftatû obeudaru caula qb? vos ^3tióes dedfftfs,quf SC prfuatf SC pnuatu ad negoefu exferut, non maxfmfs ^P’O? neq; fuma aucftoritate pdftf:tame audftfs profeefto q graues eoru adue ^^S foeffs noftrfs effe foIeat.Êt cotra R.ullü.Legatos veftros aucftoritate te* “^Hqui reru prfuataru caufa legatfóes obeuntn exterç natives ferre vfx pof* ^'lüt.graue eft em nomé imperff:fdlt;j etfa in leuf pfona pertfmefefturx^ptere '^PP veftro nó fuo nomfne abututur.Idé ad Atti.lf.xv. Habct(^vt opinot^li ^^’'? legatfóes dffffnftu tépus lege Iulfa,nec facile addf poteft. Bella eft auté l^®ös fun's qufnquénff Ifcctfa.Qufb? verbis conffefo fnterdu qufnquénales tlsnfolere legatfóes.Hufufcemodf daf hodfe a Pót.Ro.hufulcemodf eda cq •^entfs nónullf fn Fracfa prfnefpu Ifterfs fnaula ex vrbfb^euocanCvt fpeefo l^s caufas abfentfæ habeat;SC vfceuerfa a comftatu fnterdu fn hac vrbé iega ^0fûpfonçfmpetrâtur,nefcffs regibus quid fis Ifterfs fmpetrads agaif/Libé Libéra mam ^^ etfa madata legatfs darf folebatjvt eft fllud apud Liufum Ifb.vff.de;bello Waced. Audftç SC alfç legationes ex Afia funt:qufb?omnfbus datu eft refpó fottidecé legatos fenatu more maforu mfffuru ad res Afiæ dffeepradas reo* ponedafq^.Suma tamé hac fore,vc cis Tauru monté, quæ fntra regnf fines Antfochf fufffentjEumenf attrfbuerentur præter Licfa Carfa^ vfqj ad Mean dram amnemîeæ cfuftates Rhodforum eflcnt.Defnde enumeratis decern ie* ^^, .^^^^ gatfsquos fenatus decreuft:Hfs(^fnqufQlegatfs quæ præfentfs dffeeptatfo rumgenerö. nis effent Ifbera madata de fumma reru fenatus cóftfruft.Hacftenus Lfufusl Hufufmodf fgftur legatfs Ifbera mandata dabancur de fis rebus quæ alfter decernf ac conftftuf q fn re præfentf non poterant. Alfi auté legati qui eu ea poteftate nó mittebatur,omnia regum,prouincfarum,exterarum ve gentium peftulata,integra ad fenatum vel referebantjVel poftulantes ad eundem refi

-ocr page 126-

ANNOTATIONES RELIQVÆ

Liberum exi debant,vt Cicero (jocetJn«xü.Antomana.De libero exilic nos lam dixnnus«

didio.

Libera dito

j“™’ . Libéra iurifdidio dicitur,cum is qui eâ habet non impeditur maiore aliqua poteftate,quominus agat pro impeno,ô4 lege agi lubeat. 1 ranq. in cang« Magiftratibus liberam iurifdidionem 24 Gne fui appellatione conceffit. Sic libera difceptacio rerum caufaruqjtde qua alibi didum efl«

turn nó eft:prçterea G Si fumptus Si etia itincris copendiu fubeat, Sic legit ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AccurGus,licet alias fuadeat Icgi adnotaueric.Ego vero omnino fuadeat re* ftituendu cefco,3cq; eadé fiducia non præterea fed prçfertim lcgédû,hoc fen fu(^qué AccurGus ideo no pcrcepit,quia cópendii Ggnificationé vbiqigno* rauiQvt lurifcófultus céfuerit turn demû aut tu maxime eundéhominépla tes Gmul legationes obire coceftum efte,cu viatici ratio ÔC itineris copcndiu hoc fieri fuaferir:hoc eft eu minore difpendio plures Gmul obiri legationes q feparatim 24 Ggillatim pofTunt.Prçfertim igitur legedu eft, S' Tai;îa„vel prç terea pro code intelligendû more grçcorû,cv5^û5S£,qâ vtrunq? Ggnifîcat.Com Copendium» pendiû lucru eft teporis pecuniæ 24 operx.Pli.lib.xvii. Subtilitas parfimo* nia: copendia inuenit,cu vinea in paftinato feratur, obiter feminariû fadedi« Idem.Àrbufta papmari no eft moris,S4hoc compendia operç.Papinianus m cap.Menius.ÿ.diuorum,de legatis fecudo.Hominis cm legatû orationis co* pendio Gngulos homines côtinec.V o-twio/ia ts xô^a. Inde copendiofa fubfti* tutio didta.Pro breuitate 24 cotradaone viç ^LsflatPop græci dicunt,24 latini co pcndium:vc hoc in loco accipi debet. Aug.li.ix.de ciuitate eleganter vfus eft fententia memorabili.De feruatore em loqués,vt inter dinina humanac^ na

Diïpédium.

turara interprète atq? interuentore, furnmiq^ Ói beatifici commercé proxe^ neta:ita inquit.Beatus enim SC beatificus deus,fadus particeps hamadtatb noftræ, compendium praebuit participandæ diuinitatis fuæ. w^säeXs ^^ 3^rgt; K0jv«v«o'üCi -f ew©-' «UT», id eft breui via,SC vno tm gradu vt feanderemua ad immortalitatis participiu,nobis facultaté dedittnon’enim per natura an* gelic5,fed per feipfum hue gradu nobis fecit.Difpêdium viæ compédioofy ponitur.quibus verbis Innocentius tertius appofite vfus eft in cap.qualitcr, tradl.de aceuf.quæ verba Bernardus no intelleda trafmiGt,Qm veroinca. fcquenti fit mentio Hoftilii Mancinii,óC quxftioné non fatis explicauit lu* rifconfultustficui vacet hoc inquircre,adeat Cicerdib.ü.dc orac.quo in loco Craffus probare inftitic fcientiam iuris oratoribus eftc neceftatia.Ëtinora* tione pro Cecinna.Quid quem pater patratus dedidit,aut fuus pater popu' lusve vendidittquo is iure amittit ciuitatemC'vt religione ciuitas foluatur,ci uis Ro.detruditur.qui cuin eft acceptas,eft corum quibus eft deditus.finon accipunt mancipio Numancinuretinet integram caufam 0^ ius ciuitatis. lt;nlN€ap.alcero,crac.denundinis,nonmodo verba græca defunt,fedetuin lacinis verbis q ex Platonicis duda funt,fententia mutilata eft» Quare vt di* gna aliqua fententia ex hoc loco elici poflït,rê paulo altius repetenda dud* mus,ne locus fruftra reftitutus Gt ftudioGs.PIaco igitur libro fecundo ciui* lis vel vitae vel adminiftrationis,vel vt Calliftratus vertit,conucrfationis, id eft ^Ai7aas,vel eda reip.oftendere volos ciuitates humane eóneriationis gra*

-ocr page 127-

IN PANDECTAS.


FO.LX.


**î cómumomfcj i'nfl;i'tutas,cómunionélt;^ ipfam comodions vitæ caufa ncccf ’^ocóftftutatfnducic i'lle qufdé Socrate eu Adîmanto differente de republi ‘■^’dicentéqKOgendaru in vnûciuftatûexfparfaquondavagaqj hominu vi ^3gt;ncceffïtaté auxilii fnufeé prxffandi initia attulifleiqnippe q. nemo ivnus '^Cüipfe agens viuéfq^fupereffe iïóipoffet,fed inukiplici egeret ope.Proïde

Vi'ta Humana SC ciuilis viciffitudines adminiculationum expofcatmeceffe ^gt;vt homines ferre ope SC poffulare mutuo affuefcat.Id qd poeta Satyro/ S^phus his verfibus expreffit de brutis loques. Prineipio indulCt comunis ‘^oditorillis Tm animas,nobis animu quoq.-mutuus vc nos Affedus petere ’^xiliu SC preffare juberetiDifperfos trahere in populu, SC migrate vetuffe ^e nemore SC proauis habitatas linquere fyluas: Córnuni dare figna tuba, ’^^endier nfdé Turnb?,atqp vna portaru claue tenen'. SC reliqua.Hui'? cóita f*s focietatifep ciuilis coeundç caufas Cicero lib.i. de legibus copiofe expik '^^'C.Plato veto ad cofociatione hac coftituenda ciuitateiq ordinandas atqj ^üendas,artifices varios afcitos effe neceiPario multis verbis difleruit lib.an ^^difto.Apud qué Socrates eu côfeffïoné(^vt foleQdifputâdo abAdimanto ^^preffiffet,artifices ad ciuitaté cóficiunda tuédaq effe necefrarios,ad nego '^lacores deinde bueprope in modu trafitu facit. Multis igit nobis agricolis ’^•'f^opificibus opuseft in ciuitaté. Adim.vtiq^ multis. Socr. Nimirü aliis 'pxxj miniffris q importée exportétq; fingula:SC bi funt negociatores.nóne^ ^ditn.Etia.Socr.Et negociatorib? igitur egebimus^' Adim.Prorfus iis quiz ‘^st^-Socr.Q^ fi raari negociandu fit.permultis infuper aliis ciuitas indige/ ^'tjvnqqui norintoperanauaremaricimam.Adim.Sanequidé permukis» Socr.Age vero,in mfa vrbe quonam tandem padoimpertient, vnus quiuis ®ltwi fuæ artis opinciaffiquidé haru reru gratia comunicaté ineuntes,ciuigt; ^3Cefn habitanda inftituimus.Adira.Videlicet véditandis empticandifq rclt;* i’üs.Socr.Ecforum igitur SC munus in nota comereneam ob rem inftituem •^urAdim. Admodu id quidé.Socr.Népe igitur agricolç aut cuiuis aliorum ®P'feû,cû aliquid vçnaleinfbrû attulcrit,interim ceffadü inerter erft,inibiq? defidendumifi fortefortuna incurrerit in eoru ipfe aduentum quels 'eins ar/ tifició opus cft.Adim.Minime vero.Sût enim qui cû boe viderint,in hoc fefe ■lî’wdcrîû procinus daturi fintn'dq; in rede conftitutis ciuitatibus debiliffp ï^oi^uicp cerpore faditant.nuUiq alii operi accómodati: quibus in ipfis ho* fitnes illic immoralités partim emptitare ab iis oportet qui res vénales ha«* bear «partim rur fus iis quibus emptis rebus opus eft,eafdé res pecunia indi/ care K addicerc. Socr.Nimirum hæc vtilitas cauponu nationé nobis in ci* uicat^peperitmiû no caupones vocamus id genus hominu quodforo opera nains,coemundis vçadendifqj rebus occupatûeffJllud veto genus erratieu qä per.yrbes pcruagatur,negociatores vtiqj appcllamus.Adim.Prorfus id quide.HadenusPlato.Hunc vero tradatu,Pandedarucodirores vclcoag métatores potius,vt alios fortafle tradatos.nónullos,perfundorie atiÿ ofci tanter tranfmibife mihi videntur.Primû ecquod iciunum eft adeo argument turn,quod non latius tradari potueriefDeinde quid minus cohçret q capuB hoc cu fuperiore,aut etiam cuntulo ipforve ad iuris quidem ftudiofos pertk

H iin

-ocr page 128-

ANN0TAT.RELÎQVÆ

nere vïdeatur.auc predum aliquod operç u's allaturu^itto lt;}» verba a Cal* h'ftrato citata,duntaxat vt èx eorum interpretatione turn abfurda turn Meo dofa conucicndum nobis rebnqwturnca concifc tranfenpta funtexPUwne» vt fenfas integer Ä congruus elle nequeatlpfc vero verba grçca ita vt nub redituenda vifa funt,fubncïam:nec totum loei contextum tranfenbanu

So.PXöoVMp æH quot;iïoj^Æp n K9i) '^ a^wp cP^/AiVj^ïp /f J^iTp tk wJAa^A/»trA^Jivop ya^’SotMt Ah ityj '^ ^wp J'j«KüV«p wa,¥ n bottlev’Tóp k^ ^(n^pvi^ ÏKlt;xsa.tovrgt;i J'i sidp Ïi i/J-v^t-^ fï; AtVeU-t ZO.TI (TÄt æ» ^ «WT# TK TS-oX« WwÇ «^mAO/S ^l«J'wlt;nfO'lp Wp ap iKOiZOl ipa^WïÏWj^P lt;^^ tVEKOt, Hoivullw quot;VlHOlKljSlJtOl Ti^0?Ufi ^Kli^fjSjf i A» æWAop «pH ^ TTwAwnQ C* UVSpSj/0tgt;Sigt;9'^ ®®* xo/xicTaG 0 7£«j7à siQ tS «yjap 2 wp ^i«»H 2$ ^0J 'W (J\/JUïlt;j7c5p,/w.»J £i$ iep «upp j^ówp ««up T^/ç (Tsa/JiSz/oiç T« waf «Oris âJîh«^«d35,«y7)lt;o'a ç^ aù7a J\üLi«f7ia5 Kct^ifjSjj©^ ^ ii.ygt;jllt;i » A* où(Plt;!VJi.lt;Sç.àA^ EÎtflt;p « TÔT’ ôjSmç s«uî®uç ê7r» tIw /ilt;t.KQiiw raiftsd Tmlliü^câr^ )^ ^^ Z^*” T«Ç «iwîç 7^1 'Tiw ftTOjàp.T« ywet? «VT àj7Ujîa à^Û^OiÔJjT'îi 2 éïOli^Clf^ kv/Ô^t^h ^ ^* 2u àç7uç!y û^x5^a^}ep cot» 2 /tovlai 'Tï^to^M*

50»Multis igitur nobis agricolis alnfcjopißcibus opus eft in ciuitate.Ad« muleis vti(^»Soc.Nimirû alns quo^ minidris importaturis exportacurif^ Gngula.óC hl funt negociatorcs.noncï'Ad.ctia.Soc. Age iatipfa in vrbe quo* na tandé pado inter fe coicabut fua quif«^ opificiaxquarû rcru gratia coione ineutes ciuitacé collocada duxim?J’A.Rebus vçnûdâdis(^vt darued^craen difqj.Soc.Agricolç igitur cü in ford res fui artiSeii attukrit, nut fiquis ed alius opificu,fuo ipd ab opißeio ceffandû crit,in foroep fedendu^A» Minin’® vcro«funt em qui hoc vidétes fefe ad hoc datim raunus coferant. Quos illic manenteis drea^ foru ageceis,partira nurais liceri ab üs oportet quibus rez bus üs vêditis opus cd: ptim rurfus nurais addiccre,fi qb? eraptis opus cd. ([AD hocauté didü Platonis illud Plinü didü pertinet libro duodcuicefi* mo.Rudicæ tribus laudatidïmç eoru qui rura haberêt:vrbanç vero,in quas trafferri ignominise effet SC defidie.probro.Itaq^ quatuor folx erat a partit busVrbis,in queis habitabattSuburrana,Palatina,Collina,Efquilina.Nudï nis vrbê reuidtabattóC ideocomieia nüdinishaberinó licebat, ne plebs rudi ca auocaretur»NüdinisQ'nquit Fedus^rudici coueniebat mercadi SC véden di caufa:tult;^ nefas erat cü populo agi,nc interpellarétur nudinatores. Hew moiaus Barbaras animaduercit in antiquis exêplaribus legitSiideo comitia nid nundinis haberi nó licebat.qux ledio hüic dido Callidrati eónenire viz detunetia fi Fedus refragatur.Et quanq Hermolaus de ea Icdione datuere nihil aufus fitmos tamé eâ cófirmareex Macrobio non magnopere verebb mur,qui lib.pri.Saturn.fie inquit.Kutilius feribit Romanos indituiffe nun dinasîvc odo diebus in agris rudici opus facerct,nono auté die intermidb fure ad mercatu legefqj accipiedas Româ venirétîôc vc feira atq; cofulta fre quétiore populo refcrrétur,quç trinüdino die propofita, a fingulis arqj vnk uerfis facile nofeebatur.Ea re etia câdidatis vfus fuit in comiriû nudinis veni re,ÔC in colle côûftere,vndc cota poffent ab vniuerfis videri. fed hæc omnia negligetius haberi cœpta SC abolita.Hadcnus iilc.Ré dubiâ facit,qgt; comk tiû loge aliud fuit q comitia.Columchin præfatione operis*Nûdinarû etiam eonudus manifedu ed propterea vfurpatos,vt noms tantumodo diebus vf*

-ocr page 129-

IN PANDECTAS.


FO.LXI.


^nat res agerécur,fcliquîs adminiflrarentur rufHcæ^lKs em'm teporfb^pro ^ffes ciuitads in agns morabantu^ôC eu confiliuni publicu defidérabatur, J^^Uis acccrfcbaturin fenacum:exquo qui cos vocabant,Vi'acores nommati «“». Cçtcrû quoma hi'c dfeitur t Siqs ipfos cultores agroru vel pifcatores ^«errevtêliliamduftacé luffen'cxvidendu quid vtenüliu appellationei'ntcl* Vtenfi/i». “gHebeat.Idé CalliRratus de dccunombus fupra:Eos qui vtéfilfa négocia* ‘^‘’^5t védunt,li'cet ab ædiUbus cædâtur,nô oportet quafi viles perfonas ne* 8^'^'Ego vtenûli'a ;!^kÇHçia, «tkîVk xsq amp;gt;w7«5«oi, i'ntelligo:ad ofKciu cm'm ædiliu yftat îniqua vafa frangcre.IuuenaI.Et de menfura vis dicerc : vafa minora y^gerepanofus vacuis ædilis vlubris. Hic veto vtcnGlia eduli'a annonaq^ 'Mlîgûtur.nam ÔCædiles l'nfpcdlorcs crac annonæ. Inde locus illc Plauti.' ’'‘^^•Neptunus itafolec,quis fafti'di'ofus ædihs eftifî quç improbæ funt mer* ’^®gt;gt;aâat omnes.quare a græcis «ypavo^iéi dicuntur.Intrabâc etia balnea lo* ^ publice recipienria.inundîtiam^ cxigebant,vt ex Seneca noui'mus.

cap.Siquis.de pollîd.Sî décima quis bonorû vouitidecima non priUS ïu bonis dcûic q fuerit feparata« Ad intelligétiâ hums loci fciêdu eftirao ’’'sfuiffe apud antiques,vc multi décima fuarûFacultatû Herculi vouèrent, ^^“^j^* P^opter qâ Plautus décima parte appellat Herculaneâ in Trinû. la de hoc euh diabâc. ’l’fonio deminui modo quin^ numos parte Herculancâ.idlt;p pollucere dice ^^^®** 7^r,vt alibi in enarratioe eius verbi diximus.ïdé Plaut.in Sticho-Hçc vx* poSjcers. ®’ffc iâ opus eft quantû poteft,vt décima parte Herculi poUuceâ/iva «Axa* •P «rtVo-w V HfÄxA« kiwp i'p æw^ojj.Hoc apud Roma.Syllâ 8i Craflum fcciffe ’»^or eft Plutar.Qui in Problc.JlxanufJp Taç oùlt;rt«s appellat, aitq^ hac potifTi^ can fa locupletes olim id facere îftituifte,qj loge excedétes opes ciuibuflt;^

P§’‘3ues,homines locupletifTimi imminuercvolêtes, quafiq; immodice exu* ^^’nté extenuate plcnioris corporis habitudindhonoré fc q maxima Her habere hoc mb exiftimarut,illu(^ deu huiufeemodi redudatm opu ebfup wlt;j cotradhoc magnope lctari,vc qvidu nec lautonec copiofo nec imo ®^o Vital egiftet.Id a Grçcis ad Delphicu tepid effe fadlu apud Xenophon *^JegiY.AccurGus 06 Bartolus hie décima intcllexcrût,qualis a nobis hodie ’gnofcitur.qua Vlpianus religionisverçexpers nuq nouittficut nec facerdo ^^ottbodox£ religiois Modeft.in ca.Siqs ob honoré,inféodé hoc tradatu. dN cap.Charidcmus,eodé crad.Charidemus refpódit ex epiftola qua mu ’’^nsedendi gratia abfens quis emifit:copelli cu adeditioné no pofte.Accur h^s ÿ Bartolus huius didi abfonu fenfum cóméti funt latins didióis igno J®tia.Munus prêter notas fignißeationes fpedaculum etiam ûgnificatîcu? Munus. wünodi olim a magiftratibus Ro.populo edebantur, quafi remuncrationes publice offerentibus honoru fibi collatoru a populo.Cice.lib.fccudo de off.

SeP.Craifus tü cognomine diues,tü copiis, fundus cft xdilitio maxi* ’uottiuncretmagnificentiffima veronoftri Pópeii manera fecudo cófnlacu. UaMamerco homini ditiflimo prxtermiffio xdilitatis,confulatus repulfam 8ttulit.Lad.lib.fexto.Et primitus quidem venationcs,qux vocatur munera, Saturne attributæ funt:ludi auté fcenici Libero,circéfes vero Neptuno.Dc veuationibus nos in anterioribus diximus.Frequétius tarnen apud audote#

-ocr page 130-

ANNOTAT.RELIQVÆ

munens appellatione gladîacores fignificancurtvc apud Tranq.m CxEEdi' die fpedacula varn generis,mun?gladiatoriü,ludos ena regionanm vrbeto ca.Idem paulo poft.Munere in foro depugnauit Fun'us Leptmus ftfrpc prçgt; toria.Et in Aug.Quoda auté muneris die Parthoru obfides tuc primu raiP fos per arena media ad fpedaculu mduxit.Pli.funïor.Rede feciftilq^gladfa toru munus VeroneGbus vein's promififtiba quitus olim aman's,fufpiceris, Muncrarius Oman's.Sic Plinius vfus eft,vt Vlpianus hoc in loco.Inde Munerarius did?

muneris gladiatorii exhibitor.Tranq.m Domiti.Patremfa.q?ThracemMir miloni paré,munerario imparé dixerat,detradu e fpeëtaculis in arena cani** bus obieciuQuibus verbis munerarius Domitianus dicitur vt ludoru exhigt; bitona quo Thrax coadus fuerat depugnare.hoc.n.fignificat imparé ei fuiP fe.quæ figura fermonis exitialis homini intépeftiue faceto fuit.PIi.lib.xxxiiii« fine adiedione dixit vt Tranq.fed pro feratu fpedaculo. Cçfar(^inquiQqui poftea^ didator fuit,primus in ædilitate munere patris funebri omni appagt; ratu arenæ argenteo vfus eft:feraflt;$ argenteis vafis inceffiuere tu priraurn* |ClN cap.Ex pollicitationeîSi bona liberalitati foluédo nó fuerint.lego fol uendæ.Sic enim Liuius locutus eft nó femel nee iteru.vt illud.Talia queren tes æqua orare,feq^ ea relaturos ad Scipione tribuni refpóderünóC P.Scipio ncm deu benignitate,ói remp.effe graciç rcferendæ.lde.Ea modoquçreftin guendo igni foret portâtes.quo in loco fubaudiri puto accomodata vel ido nea.Cice.ln coniedura igitur cu eft inficiando reusiaccufatori hxc duo pri* dJraoSfc” *”’ fut.vbi fubaudio,crimini par vel opporcunus,vel quid fimilc.Apd Liuiu,

Si refp.foluedo çre alicno eflet,Iegitur ^ æri in datiuo,vt quide ego cenfeo. lt;[IN cap.Septitia:qq paru elegater latina hoc locofada funt verba alurif c5fulto grçce fcripta:tamé quoquo modo reftitueda pu to. Sic auté ea lego. Agoné tetraetericu ex triginta,millibus fortis(^«v J^ÏKa^ ^iu(;ia/wp ^jx^f»? ipfa pecunia retinens,ÓC fatifdas idonee apud decéprimos folutura me vfugt; ras légitimas triginta millium: agonotheta exidente ÔC præfidéte viro meo (^«7MV33£ï°cüjrgt;5 nty '7I5^£ƒƒs\/av7©^2)^^'^erifq5 infuper qui ex me nafcituri func. proz cedent auté vfurç ad præmia Thymeiieorû.ôC reliqua•myaETHjiKoj) dicitur,qd Tetraeteric’ quarto quoqj anno inftauratur.ÓC agon tetraetcricus fic dicitur,vt trieteric?

a Virg.in quarto,pro triennali.SC '^z^£vm^lƒlH.o^; luftralis .Tribus auté decé railli bus abfurde pro tribus myriadibus dicitur.Eft auté myrias numerus decern milliû.Decéprimi funt decaprori,dc quibPpauIo ante didu eibqui facris eer taminibus erac prçpoGti.Qui etia agonotheta quafi K Munerarii K mune/ ru moderatores dicutur iigq êçaS6}T«i. Huiufeemodi vero agones in honorem maniû inftituebâcur,quafî magnifica parent alia: quorû Decéprimi exadioz né habebât.Q^ Gquis veiit locû græcû ad verbû reftitueretin proptued ex verbis latinis idfacere.verûid curiofius ^ fruduofîus efTecéfeo. Verba funt cnim cuiufuis formularii græenquorum fatis cft fententiâ afTequi.Cuiufmo di plæraq^ fuerût grçce feriptoru in Pâdedis,quæ nûc defiderantuntametfi tradatus de exeufationibus tutorum,aliaq^ pauca loca fparfîm in iifdem li* bris non minus pofei mihi q defiderari videntur.Quæ fi ad hune diem extât integra in Florentinis exemplaribus,vt Politianus tedatus eft, mirû eft ad*

-ocr page 131-

IN PANDECTAS.


F0.LXII.


Auction effe reditutajCu aliquîpenes fe habuiffe Jicantur, no panel etia ad fsaditum pene liberu habuiffe.nnhi vnu 0€ akerum locum in ipGs infpicere •liqnando indukum edu'ea vt honorifice mecu adtu efTe dfeerem 62 ceferem* CkV cap.fequenti.Si quis ob honorem vel facerdotfum pecumam promife •^•ttK anteq honoré vel magi'dratum meat, decedatmon oportere hæredes ®gt;Us coueniri m pecunia.Quoma hfe Accurfins nos reiicit ad ea quæ ab fe di ^ï funt m enarratione cap.Barbarius fupra de off.pvçtoris: pritnu ndiculu c^ Accurhus ignorauit Gentiles,quos vocant «ôviKouç, edam fua habuiffe f^cerdotia 02 pondficacustdequibus hic Modeftmus locutus ed.Demde nc ^'c loens cum cap.Vnico collidi vi'deatur fupra ad.l.Iuham de ambitu vc Accurfins cenfuk K Bartolus : quo in loco fie idem Modeftinus hæc verba fcripfilTe dicicunQ^ fi in mumcipio contra hanc legem magiftratum aut fa «rdodum quis pederit:pcr fenatufeonfin centum aureos cum infamia puni ^ür.Ne igitur pugnanda hæc duo loca viderentunita hie lurifconfulti vergt; ^lt;exaudire Accurfius debuit:Si quis cum ei a municipibus honor vitro aut ^^«rdotium eiTent delata ,pecuniam 32 ipfe vlcro pollicitus effet, Prius em ^'Ggnabantur magiftratus,02 poft aliquot menfes magiftratus inifaat.Defi S^iancnr enim magiftratus turn cum creati renunciatuntunc«^ Jtvoc/eiHv^/iÇi»» Ddïi^aH ^-.t=^9vn? dicuntur.Ineunt autem magiftratus demu cum infignia magiftra “ ^^s cum imperio affumuntîô2 t’içTasàfxai? tio-uW dicuntur.Liuius. Confules inirg f^ag^ ^»o creati funt die(^fic enim placuerat patribus) magiftratum inicruht*R.o Üratum.

autem calendæ lanuariæ folennes eranc ineundis magiftratibus.Herogt; planus in pri.de iis loquens.Cum hunc0nquiQdiem feftum ciuitas ageret, **’quo Romani inuicem fe falutant,02 nomifmata alter alteri cærcraqj mu** *‘®fa muldplicia miffitant,fummiqj magiftratus cófpicuam purpuram fibi ^olenncq5 affumuntïS2 reliqua.Tranq.in Cçfarc.Pridie autem calend. lanu. f^pentina confulis morte ceffantem honorem,in paucas horas petéti dedic. ^i'-bb.xi.Defuit iecur Caio principi caléd.Ianuanis,cum iniret confulatui ‘ï'Joanno interfedus eft.Comitia autem quibus defignabantur magiftratus ^on femper eodem tempore ftatutoej habcbantur.Cice.ad Furniu, Gomida ^’•flé,quado ex iis pendes,quatum facere poffumus^quod multis de caufis f^'p-arbitrantur conducere^m lanuariu menfem protendimus.Nihil tarnen ^utfleperpetuu 32 femper obferuatü,ex Liuio liquet:qui libru fccudum belli ,^hced.fic exorditunConfuIes prætorefqj cum idibus Martiis magiftratum *^ncnt,prouincias fortiti funt.ldem lib.fuperiore.Omnium primum ea rem ‘Eilbus Martiis(^quo die tum cófulatus inibatur2)P.SuIpitius conful retulic, _ patere autem honorem vel facerdotium nunq lege Ro.prohibitum fuic:fed J^^^J^ contra leges de ambitu latas petere,id demum erac vetitum:hoc eft pecunia crat vetitum edbutim centuriatimve pronunciaca.Mons enim fuit apud Ro,vt candidati ^J^^®^ Si niagiftratuum petitores.non modo publice palamqj, fed edam Ggilladm 'niütnquëcj orando,obfecrando,pr^hélandocp peterent.Vnde Craffus apud Ci'ce.in feenndo de Orat.Equidem(^inquic)cum peteré magiftratum ,foleba ’npræbenfando dimittere a me Scæuolam , cum ita dicerem me veile effe ’’icptum.id er at pc tere blandiustquod nifi inepte fieret,bene nó poffet fieri#

-ocr page 132-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Hoç aute grçce Jt^Seôj dicitur,a dextrç prçhendendæ morcî qm habitus cft orâns,fuffragncj proraiffioné expofcécis Ù pene expnmetis. Idé Cftcro ad Acdgt;Peadotus nodrç.quâ cibi fummçcurç efTe fcio,huiufmodi ratio eft,qd adhuc coiedlura prouideripoffît.præhcnfat vnus P.Galba fine fuco ac falla eus more maiotû.Plinius in epiftolis ad Menu feribens.Superfunt fenes ex De more câ- quibus audire foleo hûc fuiffe comiriorû ordiné.Citato nomine câdidati filé mienatu. nbsp;*’*^ fummû.dicebat ipfe ^ fetexplicabat vicâ fuatteftes K laudatores dabat,

vel eu fubquo Iegatus,vel eu cui quæftor fuerat.vel vcrûcj fi poterat. adde/ bat quofdä ex fuffragacoribusnlli grauiter ÔC parce loquebatur.plus hæc q preces proderât.nonnunq candidatus aut natales côpetitoris,aut annos auc ctia mores arguebat.audiebat Senatus grauitate céloria.ica fæpius digni q graciofi prçualcbât.quæ nue immodico fauore corrupta:ad tacita luffragia, quafi ad remedia decurrerût.(^ auté Pli .haie dixerit eo tépore quo princi** pes Roma.honores conferebâc,vel fenatui permittebant(^quo tépore lexdc ambitu lata eft,quæ ab Accurfio pro obicecitatur in cap.Barbarius fupradi éloQverba Plinii in fine eius epiftolæ docét.Sunt quidé cCéla fub vnius ar bitrio,qui pro vtilitate comuni folus omniû curas laborefq^ fufeepit.Q^ 2U/ té Senatus decreto magiftratus tûc coferrentur,ex epiftola alla ad eundéin teUigimusun qua rurfus de tabeilaribus luffragiis loquitur,de quibus in fu perioribus nônihil diétu eft.ScripferâQ'nquiQnbi.verendû efle,nc ex tacitis fuifragiis vitiû aliquod exifteret. Fadû eft proximis comitiis,in quibufdam tabcllis multa iocularia atq; etiam fed a diétu,in vna vero pro candidate* rum nominibus fuifragatorum nomina inuenta funt.Excanduit fenatustma gnoep clamore in eum qui fcripfifTet.iratum principem comprecatus eft.lHc tarnen fcfcllit SC latuitifortaffe etiam inter indignanteis fuit. Quid putam? eum domi facere,qui in tanta re tam ferio tempore ludatiqui deniqj omnino in fenatu dicax 30 vrbanus 36 bellus efti'Gongruit hoc cum co qd Icriptû eft in.l.tres,de epifcopali audicn.Cod. Q^ autem defignatio magiftratuum co* mitiali menie fieret,8ê alio menfe confulatum inirent,cum ex plurimis Liuii locis ÔC Ciceronis liquet,turn ex eo-q? ipfe Cicero cü confulacu gercret Mu* renam confulem dcfignatum ambitus reum défendit,vc ex cius verbis appa* ret circa principum defenfionis. Sunt autem hæc verba. Q^ fi in üs rebus repetendis quæ mancipi funt,is periculum iudiciiprçftare debet,qui fc nexu obligauit:profeéto etiam reétius in iudicio confulis defignati is potilfimu Conful qui confulem declarauit,auélor beneficii po.Romani defenforq;pe* riculi efle debebit.id eft:Quemadmodü véditor qui mancipio dedit rem quç eft in humano commercio:quiq^ nexu fe obftrinxit.vt emptori rem habere li ceret:præftare debet rei vendicationis periculü,nc ab emptore res auferatur iudicio:ita conful,quo comitia habente Conful alius defignatus eft in annu futurum,debet beneficium populi fuumq^ tueri. Magiftratus defignatus m iudicium vocari poteractinico autem magiftratu non poterat,ex edido dein ius vocando:nec accufari:vt eft audor Venuleius in trad, de accu. Proinde pecunia promifta ob honorem vel facerdotium,hic liberalitatem fignificat, fponcaneara ad fpedaculum edendum ob magiftratu vltro delatu : id quod

-ocr page 133-

IN PANDECTAS.


FOXXIH.


ambitus cnmme vacabat.Quam ad fententîâ aftmenda nullo alio vtar aii4 öore potius g Marcello m cap.Pubnus,fupra,de coditiombus ÔC demoftr. Publius Mcuius teftamento ka caui't. Quifquis mihi hxrcs hçredefve crut# fidei corum commi'tto,vc dent GaioScio forons meçfïliom honore confu latus quadring.Viuo Memo Scius Conful defignat? eft,SC munus çdidkî deinde ex cal.Ianu.confulatum mgreflus eft.SC reKqua.Quo m loco Accuc liusharum return i'gnarus,munus cdidit (^inqmO id eftprofeffus eft fe fn Ic^pturumicum munus ederc(^vt paulo ante diximus^fit fpedaculum cdegt; ^f vel venationis vel gladfatorum .Cice.in cadem oratioae. Quart nec plegt; bi Romane enpicndi fruckus ifti funt ludorum.gladi'atorum, commorum, 'lux omnia maiorcs noftri coparaueruntmec candidansifta bcnignkas ad imenda eft,qux liberalkatcm magis figmficat q largitione.Plutar.fn Brugt; to ait fpetftacula Koma: mercedes fmfle magiftratuum coUatorum.

CIN cap.pri.de varus Si extraord-cogniriombus , lego ex anriquo cxeplagt; Liberales a » tiJnquotenma extabant veftigia grxeorum verborum,^M0açi«, /x«^ii«,«T«,. jg^^ Pb.libjniu.Pcfluin fere vitç prcciajomnefcp a maxi'mo bono Uberales di'drc 2nes in contran'um cccidcre,ac fenutute fola profiel cceptum. Auguft.Ub. l«to de efukate fxcularcs efle vockatas a recenrioribus ak.Ci'ccr.m prude t'ratangenuas appellat:Ariftotelcs sAftOj^ias uDis»^ia?r Galenus tAôi/^kisc/xaSy^i^ MïTc(.,vc Vlpianus.Dicuntur ctfam tA6V0spoi ^y»# fit 'tt^o-b-óü.Av^ara^quaG ingt; Ibtutiones præm'æ ad primam plulofophiam qua: omnia coplcdUtunSi ad tbeologiam »cuius incunabula hodiernis moribus longe exiftimâtur tenuio ta q olim.Q^q id quoquomodo tolerandum effet: nifi etiam difciplinarutn ^l^gantiac Ikerarumq? m'tori SC^ elarkati inimicitias denuciaffet theologia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tpfa profeffione. Verum ingenux Si liberales vocatx funt,vt ab iis diftingt; ^nerentur,quas grxei turn i^auXag iZxAs’iiu.aQad eft viles:tum «vsÄö/^sj«?, Sow«w^ ®'“^Çgt;ftyj)ûU'ÿ$ appellant:id eft illiberales,fordidas.circunforancas.

dN cap.fecudo de proxenetis.Sed Si fî quid philotrophi nomine accepk. ^go philantropix.Philanthropia.n.non modo humanitatem, id eft moru ^’æmentiam ac benignitatem fignificattfed etiam Uberalkatcm.Demofth.

'* V T^i ^«-n5£o'Slt;'t«Q.ilt;5q (aiAcu/^jMTCvo'/i^tJ^^ iijüQ «ur'uç 5 «sAiwr©^, «:^« 1% ^p^a, (S' W'nSp sHTTWjUotTet, Kpquot;VçS »où ;^ult;rS •n^ou'anvtp «vTOÎç-Et (Ç^Tioa/^fw-js-’ct, ^ad'ûjjiîa.SlC la B^l^S^O fec# benigne facere dicunt.Cicero.pro Plane. Docco gratiofum ctiam trigt; ’'^

oublis Plancium q? multis bénigne fecerk,pro multis fpopondcrit.Hic ergt; S®pbilanthropiænominealiquid accipere,cft munufculumacciperevel t^ercedulam quæ benignitatis magis q obUgationis fît.

ÇN ca.fequéti:Facilius qd grçci appellat péri poffk.puto Ieged6:qd gre ^‘’iSog£VK2Hop appellât:cu hoc verbu in græco copedio legerim. mfî qacm^^jw/ ’^'Mit, magis placct:qd benigne datu fîgnificat.Hxc tn ebieiturx funt,no bdutiæ^vt in cap.rci,dc verbog« fîgnificatioeiq 3 Icgitild opus qd grçci vogt; C3nt,ideft ex opère fadlo corpus aliquod pcrfcdhim.TO «Traf^ao-padop.

ÇN capiteMunus,devcrborumfîgnificatione:Etquofdam milites mu^ mficos vocari.Lego munifices.Munificesem'm dicebantur auckorc Fefto, ^^ ?£?y?Ç3bant:fedmur^principifacicbant. Contra BeneficiarU dice? B^çjl^

-ocr page 134-

ANNOTAT. REUQVÆ

bantur qui vacabant muneris ofïido.ôi munifices a Vegetio dicuntur mi^ iitês q munera faciûtîqbus immunes non obrtriéH funt Jndeillud Plmianu P metaphóram diélu lib.xi. Vno vero fue ex omm turba relido.fola muni/ fex marna q gemto fuerat attributa,defccndit.Mumficé mania Plup ladle/ ri dixft,qua fdbeet fœtus ladatur ♦ Libro tamen.xi.cod.in cap.fecundo de prædiis nauiculariorum,munificum prædiû dicitür 'ÿ zary^yx« ««* o'wnAeç« CIN cap.fequenri legoiContradu aût vitro citroq^ obligarioné effe.quod Contrahere græci «Wa^a^Aou vocant.qcE verbu apud Arirt.identidem legitur m.vFthi/ Rdiftrahere. coji. Contrahere 6C dirtrahere vt latine opponuntur : fie græce o'tæa/'^aTÎfip ly

(TiaAuEcÔ^.Arift.oux Salt;5Îmlt;S «^ «rtwa^cé^a? tÿ J'iûiÂuo^lt;o3,iyKa2.ia'0^3C fi diceret Î Ulfî Ita Solutio debt ^^5 dirtrahatur vt cotrada ert,cotinuo exportai a bit. id auté fit cû conuenta nvn dich fit dirtolutione implentur,hoc ert debiti dcpenfione.Vndefoluere verbu didu TO ÏKr’io'ciL^ à^Trteü.'r x«TaBaÂeij).Plau.Soluta res etit fi mihi dederis.

. CIN cap.Sylua.Noualis ert terra pcifa,ÔC reliqua.Lego obferuatione an/ riqui exépiaris.Noualis ert terra profcifla:quâ grçci veaTOp vocat.v8«T®'cm fie dlCltur,Vt ajgt;0TO5,^HT(^ô£ fimilia.hoc ert » 75 VEWSI Hpo’^iawS/n.SEvacp .iwii }5^' Vt«/ î®ç Hod (0X0 f0i^ H^y ^UKia (£^ VOAH jUis-ouriçiûi, TauT« ttccvtcu £p7« jsb Sed apud Xenoph« tépus potius fignificat q vernaélum vel fegeté,cü accétu in vitima.vKp no/ uarc,crt noualia facereti^ AfraBa^ep abj} ylw 'jr^oni^op ïipacrtjJhïa). Theophrart.fi # x«7ifyalt;rïlt;it, «^ 7^ vsSp nar Sa^’ote'^kq Taç wpaç tf^il ^sj'öS Md j^öawVos. Cice.in fecundo de Orato-Subadlo mihi ingenio opus crt,vt agro nó femel arato:fed noua/

Profciffus ager.

Vemadum. Noualis amp;nbsp;nouale.

Nouareagra to Ôi iterato,quo meliores fœtus poHit Si grâdiores edere.Nouatu agrum appellat,dm ante femete cultu,vt intérim fermêt3re€',ôi fub femeté itcrare/ tur.Profciridf auté ager didé' no prçddi.vt m fllo Catom's oraculo .Lutofa terra ne tangitoivi omni arato;priufq ares profcmdito.hoc vrilitate habet, q? inuerfo cæfpi'te hærbarû radices nccant^Pliniris bb.xviu.Quida vtiq; ab çquirioéh'o verno ^fcmdi volunt.q5qj vere aratu ert , a tépon's argumento vernaélu didf.Hôc iri nouali atq? irrcqeto neceflarm ert. Nouale ert q3 ai ternis annis ferif.Ex qui'bus verbis planû fit,nouale Paulû codera modo vt Plmirim accepirte.IdemJurtu ert^fciridi fulco dodrâtali mgeru vno diejte tariez fefqunugerû fi fit facultas foliiSi minus,^fciridi femifTemJtcfariaf/ fem.Profciridere ert prima terra vertere grâdioribus g’ebis relidis. Vt aut

ReaUis.'

Seges.

noualis altemis annis feritur,ita reftibilis quotannistqui T^^zi/xepuHS vocatur 6€ TraAÏ/xêAKstGp.Vernaóiü aut ÔC nouale mterdu pro codé accipiuntunColu niella ein vernadû appellat agrû vere primo profciHum qui anno ceflauit: vt lib.n.Fabç modn quatuor vel fex in vernaÀo duas operas bubulcoy degt; tment;nc in reftibili vna.Idem.FafeUus terrç mandatur vel fn vernado, vei melius pingui Óê refbbili agro.Ego vero noualem turn did fenrio Ä noua/ le,eu port mefTem ager tonfus quiefdt:q^ culmetum brigua patna vocat. Turn auté vernadu didtur,cu vere terra profciïTa ert:grxce v£«t©^, vt dia mus,54 vtà SC vew^iot,»Latirie eriam mterdu feges dicitur,cü iterata Si exculta ert ad fementemJd cu ex loco Plmu fupradilt;rto, turn ex Columetdedaraf inprçfarionefeptimijbis verbis.Nsq^mfïdorid eos abqua rarioneFeciffe, quart rtt agricolx contrariu partoris proporttuïcu file fubado Si puro folo

-ocr page 135-

IN PANDECTAS- fr. quot;s . FO-LW; ?i

gaudeat,hic noualï grammofo^nUe frudu e term rpetet,Eic e pecofcJdê £ ofta.Sequens auté noualia no folu hcrbida,fed quç plçrûq^ vidua funtfpfgt; nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;' nîs.Varfo:Seges(^mqt2)diatur q3 aratum nee du fatu eft: Nouaiïs vbi fa»* tufmc anteq fecunda aratfone renouetur.Idem.MuItum intérêt m rudï ter Mianin ca feras,quæ quotanni's obfita Hc,quæ vocatur reftibdistan m.vtr? ï'aftOjquæ interim requieuît Jude tofæ nouales Virgilio fit eulta noualia. Eft SC aKud genus noualis,terra tunc primu ad eulturam profciffaiquo mo do Plinfus vfus efl m decimofeptimo,de odorata terra loquens.Tabs eft fe/ •quot;cCinquit^m nouali'bus cæfa veterefyluatquaamp;confenfulaudatur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ClN cap.oftentum.Reftitucnda hæc duo verba,^jSez/xa T^çx^a^ç. ; ‘. : ;

CIN cap.Inftratum dego ex antique exeplaruNecj^emdubiu eft qufn ftra gala vefti's fit omne pallid qd greef ^»^oAcu.vocat# Quo verbo larim'cria ^“‘ftf®®^^’ vtifolet,vt Cicero in fecuda Antonfana.CochiKatis Gn- Pópen periftroma ds feruo^ î cellis leólos ftratos vrderes.Dicunf eria peripetafmata exeo q, Penpetafma öddinus obtendi' foleantiSC •^a7r£Tcé(r/xaTût„ÔCaulæa,ÔC attalica, abaulis regt; ^j^jy^j' gum i'n quibus expaiiduntur.Virg.Purpurea mtexti tollanc aulæa Britan ^dCurtius.Ledlos efreundederant aulæa purpurea auroqj fulgcntfa. Et m Eugulari aulæaïquo modo græci vtuntur.Currius lib.viifCum poft aulæa ^uxledos obduceret,ftaret rex.Cice.in Ver.adnqufnta.Qui'di'lla attahea ®ou Sicdia nommata ab eodem Heio peripetafmata emere oblfgatuä es^* ^.Iib.vin«Aurum mtexere i'n eadem Afia muenit Attains rexîvnde nome nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. „ Attalla's. Diciintur ÔC Babylom'ca. Idem.Colores di'uerfos piduræ vefti*» ®^ri°quot;*lt;^t “^us mtexere Babylon maxi'me cclcbrauit SC nomen impofmt.Et rurfus ide. Metellus Scipio triclinaria Babylonien fcftert.odingenris millibus vçniP bjam tunc pofuitm Capitoni's criminibus.Vocantur eriam tapetes verbo sJ^^Jh 8iîpfogræco,8C taperia.noftri vno verbo ftragula ÔC plagas appellant t vt plagié ^lums Kbro.i'x-de bello Maccdonic-Luxurix eni'm peregrinç origo ab exer dtii Afiarico inucdla m Vrbem eft.Inde primu Icdos æratos,vefte ftragugt; ^utn,preci'ofam,plagulas amp;nbsp;alia texti'lia Romam adduxerunt.Hæc eu anigt; ^slfahabent întexta, vt hodie paftim habenturj^uuT« a græcis, id eft bel.* Belluata dra luata vocantur.Plautus m Pfeud.Neq; Alexandrina beUuata confuta tapegt;* ^^^^‘ ^ï’Palba a quibufdam vocatur,vt nunc ab Vlpianoïcum pallium alioquï Pallia.’ Et vefti's gr^co^ propria,vnde paUiatç fabulç di(ftx:;^a2op ab illis didlum.

C^N Cap-Sepe ita computatum eft: lego ex antiqms,c6paratum: fd eft có CompaiatuJ ftltutum SC loquendi confuetudine receptum.Tcrét.i'n Phor. Q* inique cógt; puratum efttn qüi' minus habent,vt femper alfquid addant diuirioribus.Ci cean LçUo.Quoma ita eóparata eft ratio vite naturæq; noftræ,vt alia ætas onatur ex alla. In eodé cap.Nä cum dicitur apud veteres agnatorum ge . tïlmmt^^jt^p pro fepararione acci'pitur.Accurfius non rede gentiles cogna-* tos mterpretatus cft:quia vtroq^ vocabulo agnari mteUiguntur.Veru gen y^g^j^,- -dlitas agnatorum crat clarioris famiKç.Morem autem eum fuifte antique amp;nbsp;gentil©; tuiii,vthçc duo in fermone lungerenttex illo prouerbio apparet, quo Vargt; to SC Columetvft funt:Ad agnatos ÔC gentiles eft deducendus.de quo fatis tftanobis alibi' didum,atqj eriam de fure genriHtaris»ÓC aUoquin gentiles

-ocr page 136-

ANNOTAT. RELIQVÆ

non ta agnatî funt g cognomi'nes.Vnde Cicero Sefuiu Tulliu, qui Rômagt; Marcipores. jjqçj j-gx fuit,gentilé fuû vocat.Inde lUud Plinianu lib.xxxin.S^nguU Marci pores Luciporefve dommoçz gêrilcs viéKi m promifcuo habebant. quibus verbis fignificat priTcos Romanos fîngub's ferms contentos füllte î quare Marci’pores quafi Marci pueri vel Lucii vocabantur,quafî miniTrî K alfe/ clç,vt grçci wcud'c« vocant feruos.q^ m numerofa familia poftea fieri no po tuit.Fabius in priJn feruisQ'nqmt^iam intercidit genus illud nomims qd ducebatur a dno;vnde MarciporesTublipores. Qui ergo dicebat agnatos geti'lefq^ói eiufdc genti's K cognommes fignïficabat.Falfus ed etiam m eo Accurfius,qj feparatum 54 difiundu pro eodé accepittcu Paulus boe i'ntclU gi voluent.gêoles feparatos ab agnatis effe.Ali'udeft emm difîûÆua pargt; ticula,J'i«^£v2Hop zxojiopïSó ali'ud feparatiua,K^x«f ‘s^*« ’p* Cic.in Top.Géti'les fut qui inter fe eodé nomme funt,qm ab mgenuis onudi funt,quoru mai'orum nemo feruitute fermuit,qui capite no funt dimmutÉNihil enim video Scægt; :;^:^ uola pontifice ad hanc definioone addidifle. Secudu hoc no vt quif^ agna tus eft alicuijta etia gêtilis eftinec quifqms alicui gétilis eft genere,no etia agnatus eft.Quare longe abfuit Accurfius a mente lurifcofulti, eu aiat bic “ - ' nbsp;nbsp;gétiles cognatos fignificari.Verum eft tamen(^vt diximus^gentiles inters

dum efte qui non ex eadem familia fintivt M.Tullius Seruio Tullio regi* IBIDEM Accurfius in cap.ïmpenfç,non inteUexit quid fit loricatio. no efi Lorica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erh cxlatura in modu loricç fadta:fed cu lorica fit in vniuerfum cuiuflt;$ rei

” nbsp;nbsp;nbsp;■ ' tutela 54 ^tedio 64 munimetu.i.7i5oBAKAtoi„o'K£7rao'zAot„lt;5' ?i ?£gt; 2: turn veto lo

rica pars muro^ eft 54 ftrudfuraru.Vitruuius lib.ii.de lateritiis parietibus loques.Cu em in tefto tegulæ fuerint fradç aut a ventis deiedtç,qua poffit ex imbribus aqua plueremo patietur lorica teftacea lædi laterem,fed proie dura coronaru reiieiet extra perpédiculu ftillas.Loricam appellat corona^ ru proieduram,q fit in parietibus eiufeemodi.Curtius lib.viii.Angufta niu ri corona erat.nó pinnx,ficut alibi,faftigiu eius diftinxerant: fedppetua lo nca obduda tranfitum fepferat.Itaq; rex hçrebat magis q ftabat in margi ne,clypeo vndiqj incidentia tela propulfans.Loricam appellat ftrudura fa ftigiatam,q aquam pluuiam vtrinqj difpeUit extra perpendiculû veluti lug grudulis prominentib9.Capiftratç huiufeemodi ftrudurç a ftrudorib^no ftris appellantur.In pauimétis etiam ruderatis lorica appellatur corium e marmore tufo cum calce 64 arena, Vitruuio lib.fexto. Iraq; fi nccefiïtas vr/ geat,vt minime vitiofa fiant:fic erit faciendum.cum coaxarura fuerit,infup altera coaxatio tranfuerfa fternatur, elauifç præfixa duplicé prxbeat conlt;* tignationi loricationemïdeinde ruderi nouo tértia pars teftx tunfe admu* Loricatio^ fceatur.Var.lib.pri.de re ruft. Parietes 64 folum opere tedorio marmorato loricandi.Hoc in loco Paulus huiufeemodi loricationé fignificauit,q nongt; nihil fimile vel operis tedorii habeat ad piduram admittenda : vel in fuin** mis ftruduris aliquid elegantius ,cohoneftaméti gratia fadu potius q ftf « duras ^tegédæ.a Grecis eji^xwens dicitur.Homcrus in Odyff.xóAKtoi X*«^ ™ Loricare. X^b’’^* '^' 3çi7hoç,kuc«/oïo.i.5 quot;j^isx^p x^kAoç Siovd ffstfw^^.A lorica loricate verbum didu.Plini? de Ichneumone loques in odauo.Mergit fe limo fepi^ficcatq?

-ocr page 137-

IN PANDECTAS,

FOXXV.

foletmox vbi plurib? codé modo fe corns loncawcgt;m dimicadoné pergiCt Quern loquendi modu ab Ariftoteleipfe mutuatus eft Hb.vi.de biïl.anima lïü.dc apris enim loquens ka mquk.MirabiIi'a inter fe plia conferûtîfefe ad «loricantcs,tergoracp fua m fumma cra0ïtudmé ardfido comparâtes ,ea ad arbores affricates K cœnooblita fubmde affreates. Sedhçc fignificatio ab lorica militan duóta eft.^wpoxl^avnç 1 auTsus’S' wÄTtsy J^i^iM^^ v^xvromfi t« *«f«o’xww» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

CiN cap.cu bifextus. Cato putat mefem mtercalarem addititiu efferoefe^ dies aus pro mométo tempons obferuattextremoq^ die mefis Februarif ac tribuit Quintus Mutîus.Méfîs aut intcrcalaris coftat ex diebP-xxix. Accur fins exiflimauit Catoné SC Mutium a Celfo reprehendi vt abfurda dicêtess ^are ad huius didh' fenfum percipiendum,adnotandum bic effe duxi id qd Macrobius lib.pnmo Satur.his verbis dixit. Cu Romani ex diftributione Pópilu ad Luna: curfum,ficut Græci,annû propriü coputarentmecefTario triam mtercalarem méfem inftitucrut more grxcoruïSC reliqua,quç de in** tercaUnone audlor ille profecutus eft.Hoc autem mtercalando^z méfiuni bdKtiitum Cæfaris ætaté præccffrt.Quare hic Quintus Mutius P.filius ÔC Cato a Celfo nominati funt iurifcófulti antiqores Cæfare,vt audror eft Po** poniusjn cap.altcro,de origine iuris.De quo Cçfare Traq-ita feribit. Con tierfus Eine ad ordinadu reipublicç ftatu, Faftos correxit iampridem vitio Pórificum per intercalandi licentiam adeo turbatos,vt neqj meflïum feriic ï^ari»neq5 vindemiatu autumno c5peterent;annuq^ ad curfum folis accom ^odauitjVt.CCCLXV.dieru eftetîK intercalario menfe fablato,vnus dies Quarto quoq^ anno intercalaretur. Quo auté magis in pofterum c calendis ^anuarns nobis tempooi ratio congrueret:inter Nouembrê SC Decebre me fetnintcriecit duos alios.Fuitq^ is annus quohæc conftituebantur,quinde^ rim méfîum cum intercalario,qui ex confuetudine in eum annu inciderat. Ell hl's fan's declaratur,no abfurda efle quae Cato SC Murius dixerut de me-* le.qm' intercalabatur eo tempore,quo annum lunç curfus no fob's modéra** batiir.Id demu fcrupulu facit,qd de menfe intercalari dicitur, effe eu dieru vndetriginta.Macrobius enim in loco fupracitato : Sed nondu errore Q'n-* ^0 comperto per odo annos nonaginta,quafi fuperfundendos græco^ «emplocomputabât diesialtcrnifcp annis binos vicenos,alternis ternos vi cenos intercalantes,expéfabat intercalationib? quatuor.Et rurfus. Hoc au tc^mqmt^errore iam cognito,hçc fpecics emédationis induda eft. Tertio ^uo^ odennio ita intercalandos difpenfabant dies,vt non nonaginta, fed Menfis inter bXVI.intercalarét.Sccûdûhoc didu Macrobii,melis q intercalatur.xxix. cabris, dieru effe non potuit.Quare fcire nos oportct,menfem intercalate dici non tnodo eum qui intercalatur,fed etiam in quo intercalatur. Prior intercalari dus dici poteft.i.^^essXK/JU^^tquo modo Cato céfuit mefem mtercalarem addiririum cfle,qui in vfu poft Cæfarem non fuit.Pofterior I^CoZi^cü©-' grç j^^^^^ ^.^^ cc dicituncuiufmodi eft Februari? hodie.quem Celfus vndetriginta dieru tercabris. rircdixit,n5exCatonis ille quidem aut Mutii,fed ex fua perfona loquens. Menfisintee grjee autem ï^A€oAi^^ vtrâlt;^ ügnificatione habet,Plinius annu intercalate ‘^““®'

-ocr page 138-

ANNOTATRELIQVÆ - -

' pro bifeXtîK dixit.Liuius mêfem mtercalariû vt Macfobius vocamt^de Lu do Scipione loqucnsîTritiphain't méfe intercalan'o,prîdiç cal.Marhas.Ci^ ce.ad Liganum.Ego Cn eu adJII.cal.intércalares rogatu fratru tuo^ venif fern mène ad Cçfàrem.60 rebqaa^fealendas vc opmor Marnas ^mficaœh Omni' cm•ïhtçrcalationîQnqwtMacrobius') menGs Februarius députât? eH.Qd aut Catq de intercalarî addiritio di'xi't:huc ferme fenfum habenMe^ fis mtercalatus ad fpati'a teporum etatumq; metienda dinumcrâdaqj no p cedit:cum id reliquis ands defuent qâ mtercalan addi6qm and mhilofc/ d'us m numeru ^efferut ætatu K têpoi^,b'cec nec plein' effent and nec mgt; fti.Itaqpbic annus licet dfeb? mefîbufve redundet.non tn longier maiorve rntcrcalatfo effe cæteris drifperltoß^ mterpretatione ccfct\Ncqj vero magnoperemifu Cæfanana. eft dtercalandi varfetate antiqdffnnos effe vfos:cum eria illa Cxfanana, qua nunc vtimur,cum curfu fob's amn' moderaton's non fan's quadrare vi** deatunEphemendes aftronomorum hodierno tempore æqui'nodi'um ver/ num ad quintumdedmum cal.Apfiles,quf dies eft duodeufeefîm? Marrn, peradum effe figdfi'cant,Nam Cum omnes cardmes temporum d odaua fignoram parte conficiantur,fî Pimlo credi'mus audon earum rermn gra/ uiffimo'jSC aftronoid mtroitum fob's m cacrum ad vndedmu menfis Mar/ tn Ggnent,qui qufntus i'duum appèllatunodauo vti'qj inde di'e æqumodiu peragî eâ-ratione exifti'mandum eftiqd duodeuicefimus eft menfis eius. At Columel.ói Pb'dus,qd C^fans fecunfunt ranonem, aeqdnodi'um vernuf odauo calendas Apriles fieri di'cunt,qui quartus eft SC vlcefimus menfis. quare facile eft i'udi'care,tâtam effe tempon's mtercapedmem inter xqmno dh'um noftrum,ôê i'd quod a Cæfare fignatum eft,quanta eft inter quintum deci'mum ealend.SC odauum.tocedm diebus æqdnodi'u quod fcqdinur, Cçfarianu çquinodium anteUerrit.Quæ ratioCçfan'ana fi milleacqdnge ns ands tot di'erum fpario aberràdt a fob's veftignsiquo tandeeualura eft ' m'fi a matheman'ci's ab'quado cordgaturfquoddff fi'at,qui'd caufæ eft quin mqumodlum vernum in Februarmm tandem retroadum In exllHmemuSr De difficultate autem afflgnandi elus æqdnodü allaruqi tepons dimm'* bonum Plinius loqucns,lta Inqult.Addlderc difficultate ÔC audores didcr/ fis Inlocls obferuando,mox etlam in lifdem dluerfa prodendo.TreS autem fuerc fedç,Chaldæa,Ægypria,Græca. His addlt apud nos quartam Cç* far dldator,annos ad fob's curfum redlgens fingulos, Sofigene perlto fci'en dç elus adhlblto.se ea Ipfa ratio poftea comperto errore correda eft,lea vt duodecIm annls cotlnuls no mtcrcalarctunqula coeperat fydera annus mo rarl,qul prlus antecedebatiSC Sofigenes Ipfe tribus cómêtarionlbus,qq dP llgentlor effet cçterls,nonceffault tarnen addubltare Ipfcfemet corrigent do.Ex hls verbis PHnlflntcUlglm? lam tum Gçfarls tempore Intelllgl cœ ptum,lntercalandl quadiatls ratlonem non plane effe exadam ad obferua donem temporu.Accedlt audor Columella,qul llbro dcclmoiBrumaQ'n/ qdt^conficltur circa odauu calend.Ianuarn,ln odaua parte Ianuarn.Nec me faille Hlpparchl ratio,quç docet folftltla K æqulnodla non odads,fed prlmls parnbus fignorum cóficl.Verum In hac rurls dlfclpb'na fcquor nuc

-ocr page 139-

IN PANDECTAS.


FOXXVL


^udoxi amp;-Mctonîs antiquorum^;fados adrologoru.qm furit aptan publi cis facn'fi eus «Quia Si notior eft ida vêtus agncolis concepta opmiomec ta Wien Hipparchi fubdlitas pmguioribus(^vt amuQrudfeorum Ifteris necef fana ed.Hadenus Columel.Cum igiturÇvt cofedura colh'go^ prima ilia fine prior Sofigenis mtercalario multo maior quadrante diei fuidet, fobs 'rtiep curfum quad morari ac retardarc cœpcratîquippe cum annus vertes qui fob's ipfe eade in vedigia reditu conficitur,minor edet co anno quo Ro ßiani vtcbantur,id cd anno ciuili,intercalationis vitio. Podea errore comlt;* petto cum aliam rationé Romani indituident:intcrcalandi(^vt ita dicarn^ eompendio inerrorem diuerfum mortales adduxerunt,vt iam Cæfaris ragt; tionem fequentes non morari folem vt antea/ed vrgere accelcrareq? videa W,annumq; vertêtem anno ciuili feptem dicru interuallo antcuercamus, 8^ veluri folé currêté præpropere incitemP.Eodé porto errore rcliquos eria temporum cardincs retroagentes:folcm ipfum eorum modcratoré foldirio Si bruina alteroq; æquinocTrio itidem adurgere videmur, Siquidem omnes ^ßiporum cardincs in oidaua parte fîgnorû peraguntur,vt antea ex Plinio ^ocuimuSjSiColumcl.bb.xii.PliniusiOmnes Q'nquit) hæ differêtiæ dunt ■nodauis partibus fignoru.Bruma capricorniïab oAa.caLIanua.fere.çqui öodiü vernum arierisifolditium cancritalterûc^æquinotdiû bbrx. Cui co«^ ^tuit quod alibi eodem lib.dicit. Solditium peragi in odaua parte cancri -Kodauo caUulii diximus.magrius bic anni cardoJdemq; ipfe antea dixegt; J^bbro fccûdo,cap.duodetricefîmo.Apud Columcl.autem lib.xii.lcgiturï '’H.cal.Iulias fol introitum in cancrum facit.quæ verba ede corrupta argu dento funt verba quæ fubfequuntur pod vnum Si altcrum verfum-vüi.Si dï-5i,vi.cal.Iulias folditiû.Et rurfus inferiust Odlauo calê.Odtobris 54.vin ^ vi.æquinodrium autumnalc.Aliud ed.n.folditium, SC ab'ud introïtus in c^crum:cum introïtus in prima parte,SC folditium in odaua fiat. Quare 8pudColumel.Ita legcdu videtur in loco fuptacitato. XV.vcl.xili.cal.Iul. fol introitum in cancrum facit, facile enim fuit notas numerorum corrum P^'ProInde cu Columellæ ætate,qui circa Cæfaris tempora fuît, folditium petagi non modo odlauo fed eriam fexto calé.lullas cenferctunqul dies fegt; ftüs eft dluo Baptlftxifiretrorfus inde dies numeres odo, in diem feprimu ^edmum menfts Incurres,Id eft in quintumdecimum cal.Iulias,quo die fo^ lts eft ingreffus in cancrum.noftri autem Mathematici cu tcrtlodccimo at ^tibuunt.qui terrius eft iduum.Q* fi a fexto calé.quo peragitur folditium f^cudum Columellam,retro numerestad vndcuIceGmum peruemes,ÓC ma^ ws crit interditium. Iam xquinocftlum autumnale hodie ftatuere aftrono-* *öi vidétur ad decimum diem cal.Olt;ftobris,quI vicefimus eft Septembris: cum Introitum foils in Llbram.xIII.dlc fignent Idlbus elufdé menfis. At Co luiuclla.xilI.Q'nquIt^calédas Octobres fol in LIbram tranbtü fadt-SÓ pau lopoft.vnI.(^inqt2)cal.O(ftobres,8C.vH.ôC.vI.æquInolt;ftIu autumnale.Denlqj uitroitum foils In CaprIcornum hodie ephemeridum editores.xll.dle Do* cembris obferuant,id eft pridle Iduü.De quo Columel.xvI.QnquIt^ calen. l^uarilfolInCapricornum tranljtu facit ;Brumale folftitlum vt HIppargt;

-ocr page 140-

ANNOTAT. RELIQVÆ,

cho placct.Et infenPax.calé.ïauuarii Brumalc folfUtium fient Ckaïdçî ob^ feruant.Haétenus ille.Nos jgitur hodie pridieidus Septembris întroitum foKs m Capneornum ftatuimusnMeoqj Brumam în odlana parte,id eft ded moquarto caUanuariasJdeft vndeufeefimo die Decebns.Tradi'no autemquot; ÇolumeHç quarto ÔC viccfimo die ftatuit,id eft nono cal.quod eft peruigfgt; ifum natalis faluatons noftri.Plinius autem odlauo cal.attribuit, id eft na** tab' domi'mco.Ex quibus mamfeftum eft nos ab antiquorum obferuati'one quinqj dierum mterffitio vt minimu abfceftiffe. qq Si apud prifcos parum i ciufmodi obfcruati'óm's coputatlonïfq; ratio confti'tir,vtpote quum Hippar ebo cum Chaldæi's non conuenerk; nifi q? Hi'pparcbus obferuafte videtur folftitium cum oriretur.Chaldxi' cum perageretur,vt Si Plmius fecit.Q^ fi bodie faftos confhtuere m mentem u's veni'ret,quibus id licet pro poteftate facereivt quarto quoq? anno diem vnu intercalate habemB, ita trecétefimo fere anno exemptilem vnu in pofteru habercm9,ita vt primo anno bifextilf dies illi aut quinq^ aut plufculi,qui haitenus excreuerut Si nunc redundat, „ femel eximerétur.Huiufeemodi autem diebus olim grçci vtebantur,2/^(«j£gt; di^^^ * ^ quot;quot;^^ vocates Jd quod Cicero in tertia Verrina refert.DifficuÏtas autem rei exade conftituendx inde oritur, q? orbis figniferi circuli in trecentoffexa/ ginta gradus tribuitur,quç partes maximi circuli a fphçricis audorib? ap pcllantur,quarum vnaqueq; pars in fexaginta particulas diuiditur,qux mi nuta vocanturtSi rurfus minuta hæc fin gul a primaria in fexagena minuta fecimdaria.At diligentiftimi mathematicorum tradiderut folem orbe fuo eccetrico ita ferri,vt ex aduerfo motionis cœleftis,qux orbes omnes fecum rapit,in fingulos dies minuta vndefexagena Si odtona circiter fecundaria quotidie rétrocédât quaru computatio Si in affes in horafq; colledio, rem ïnexplicabilem redditjcu eö quidem q? vt colleótx fuerint quantumuis exgt; quifite,tamêpartitio in annos aliquot diftribui ita exadle nequit,intercala/ tioneq^ adæquari,vt non afiquid aut excurrat aut defit.Hoe autem no am/ bigetur(^vt opinor^fi qs intentius animaduerterit intercalationé quadran tis paulo maiufculam cire,q vt cum fine anni vertentis copeterct. Indcq; fa dlum vt ceiTim femper eamus a tépore Cçfaris ab ciufq; obferuatione tepo rum.His etiam caufis accedere forfican illud poteft quod Columel.lib.pri« bis verbis inqt.Multos enim iam memorabiles audlorcs coperi perfuafum habere,logo æui fîtu quab'tatem cccli ftatucp mutanieorûqj cofultiftïmum aftrologiç profeiTore Hipparebû prodidifte.tepus fore,quo cardines mun di loco mouerentur.cui conuenit Plinii didlum lib.xxxvi. qui de gnomonis euîufdam mutatione loquens ita inquit. Hæc dicrum obferuatîo.xxx.iam fere annis non congruitîfîue fob's ipfius diffono curfu Si cœli aliqua ratio/ ne mutato:fîue vniuerfa tellure aliquid a centro fuo dimota,vt deprehendi Si in aliis locis accipioifîue vrbis tremoribus ibi tatum gnomone intortoa CIN cap.Spadonûîthilibiç Si talafîæ:Tblibiç Si Thlafiç hic legcndû loa/ nés Crafton? iandiu adnotauit.apud quofdä tamê Thladiç dicutunOA«.?;^* Paulus Ægineta lib.fexto de Eunuclufmo loques t Duplex(^inquit^unu/ chos faciendi ratio,Partim enim collifione:partim exedione fiunt,Priiis ft/

-ocr page 141-

/

IN PANDECTAS.


FOXXVIÏ.


^^d genus hoc modo fic.Pueros adhuc infantes m pelwm inCdere facinnt agt; S^Çcah'dç.Dcindecum corpufcula flaccnennt,rïpfa pelui digitis tcfticulos collidunfiquoadufc^ euanidi abeant,nec i'am concreto coagmento cótred:a** f’onem fubeant,5 ^^ i{ï1 ezao-ipjS Jï xar éxrgt;^Hp.Spadones funt qm'bus crcmaftè Spadones; fes funt euulfind eft ncrui quibus colei' fufpenfi funt.

CIN cap. AnniculusiAnte diem decimu calédarü,óC poft dié decimum cagt; ^^darumjVtroep ferraone vndecima dies fignificatur.Hoc Ioco(^vt opinor) ^3ulus leeftorem morari hoe gnpho voluit potius g docere. Quare non im ^en'tohoc diduni Accurbus mala Ifteramvocat. Lauren.lib.mi. elegatfaru •öonmitjnec tarnen interpretandu cenfuit.Ipfe guide duobus modis intdb* g* hoc pofte arbitror.vno modo vt vndecima dié præcedéns méfis intelliga ^us: altcro fubfequenti's, a quo calendç nomen forti'untur.vt verbi gratia, ^nte diem decimu calendarû Martn faduru te aliquid cum fpopóderis,cérgt; ^^meftte vicefimum diem Februari! fignificafleequi decimus eft a calendiS Martn', SC quo die Romani decimo calendas dicere ac fenbere folebant. Et furfus cum dixeris te fadurura poft diem decimum calendarum, intellige* •■'potero diem vndecimum Martii,inter quem SC calédas nouem dies intergt; cedunt.Eft enira vndccimus dies non calendarum vrille prior, fed dicru mé ^ a quo calendx denominantur.Priorem interpretationem vix probate üs poterimus qui cenfent eundem diem fignificari cum dicimus decimo calengt; d^s Martii vel Aprilis,oC ante dié decimum caléd.id eft decimo die ante cagt; ^endasquod loquédi compendio decimo calédas dici inftitutum eft.ln qua ^sntentia ego fum,Ciceronis auéloritate du(ftus,apud quem in Philip, vlti^ ^afic legitur.Memoria tenent me ante diem. xiiii. cal. lanuarü principem ’''Uocandx libertatis fuifte.quibus verbis eft diem figniScauit,quo die. xiüu fïtlanu.dicitunvt ex Philipp, quinta liquet, quam orationem cum Cicero ‘ft Senatu haberet calendis Ianuariis, Recorda miniQnquit^qui dies nudiuf ^«tiufdecimus fuerinquantus confenfus veftrum, quanta virtus. Dies enim ^^ftiufdecimus a calendis lanuariis retro numerum agendo eft,dies quo di^ ‘^'tftr.xin.cal.Ianu.qui eft vicefimus Decembris.quare in Philip, vltima non ‘^’^.xiin.fed.xiii.cal.legcndum eflecenfeo.Nam finumeri nota vnopun/ lt;^0 non redundaret,Cicero nudiufquartufdecimus in quinta Philipp, dixif/ ^ j^JnS ^^’^scuin nudiuftertiufdecimus non feme! ibi Icgatur : etiam ft Laurentius ftjendofe legi cenfet.in quo ei minime aftenfus fum:ficut nee de eo quod a/ pud Plautum legitur.De.xiii.cnim die Cicerone intellexifle,verba quç alibi ‘ft eadem oratione fequuntur fatis declarant.Hoc diesQnquit^ xu. profecc* lUntivtquem nemo prêter Cotylam vnum inuétus fit qui defenderet,is ha* heatiam patronos etiam cófulares.Cxtcrum mos hic loquendi de quo nuc ftgitür,creber apud antiques fuit.ldé Cicer.ad Atticum, de Quinto fratre. Nuncii nobis triftes nee varii venerät ex ante diem nonarum lun.vfq^ ad pri diecal.Septéb.Et in Catil.Dixiin fenatu cçdem te oprimatu contuliftein ante diem quintum cal.Nouéb.Liuius. Confules prætprefej vf^ ante diem ^quot;„tg’^j quintum cal.Maias Romæ Latinas ténuerunt.Eft auté loquendi modus per g^ fmulu, ^erborum tranfpofitionem receptus, vt exaudirehxc verba ita debeamus,

1 iü

-ocr page 142-

ANNOTAT.RELIQVÆ

vfcp die quintu ante cal.Sic gracaj-u^J wem koAevJ'wji icwaacj-iMpLada.’itius libre quarto diui.inftitti.TybernCæfans annoquincoclccimo,duobus geminisco fulibus ante diedecimu cal.April.ludxi ChriRum crud affixerunt. quibus . j. verbis dies tertius K vicefimus Martii fignificatur, quod fi admictamus ve»* rum non effe videbitur quod Paulus dixic,ante decimum diem cal. vndecb mum diem fignificare.Vtcuncj fictvcl ænigraate vel oxymoro Paulus ded^ nere Icdtorem voluiHe mihi videcur.Forcaife autem aliud eft ante diem de«* dmum ealendas, qui fermo per tranfpofitionem receptus eft,vt diximus: Si ante diem decimum calendarum,qui ira vc illud refolui no poccftivcfit deci mus cal. Apnlium tertius 0C5vicefimus Martii,SC ante die decimu ealedar« vndccimus,id eft fecudus SC vicefimus eiufdemjpoft diem aute decimu cab Apnlium,fit dies vndecimus Aprilis.Cum ergo dicit Paulus, Vtrot^enim fermone vndecima dies fignißeatunid fubincelligendû reliquit:G alterû fes monem retro,altcrumporto agas.Q^ fi de u's menfibus inteUigatur qui va deuiginti calcndas habent:vc verbi gratia,fi dicas,dccimo cal.Decéb.pridic SC poftridie eius dici cric vndecima dies, fiue portouerfus numcres fine re^ trorfus.nam vicefimuflecundus dies crit vndccimo cal. SC vicefimufquartus cric vndecimus caled.id eft vndecimus a dccimonono caLSecudu qua inters pretatione cum eodé nomine vocctur,tame nó idem eric dies. Huiufcemodi ferme eft apud Gel.lib.vii.Quoad viuet SC quoad morietur. Conuenire bic etia videtur illa qu^ftio apud eundem agitata lib.xi.quid fit intra ealendas« lt;[IN cap.MaffuriuSjVerbum græcû reftituendum.Quofdam earn qugvxo ris loco fine nuptiis in domo fit:quam græciwoüS^oKàù vocant.

CiN cap.Carbonü.Sed SC de balariis idé eft.legédu Balanis.Et inferius,n5 Strobili, nbsp;nbsp;ftoboli fed ftrobili legendu.Strobili prima breui nuces funt pineç t SC venti

Balani. nbsp;nbsp;nbsp;procellofi,qui couolucim graffancur. Balani funt glandes, SC id qd glandis

forma ad fubducenda aluu in podicé manu indi£,apud audores medicina:. lt;f IN cap.ln lege cenforia.Lex cenforia non a cenfu,vc Accur.dixit,fed a ce^ foribus: quorum erat munus portoria vedigaliaqj locate. Liuius lib.iiii. de cenfura loquens.Sub ditione eius magiftratus publicoru ius priuatoruqfto corü.vcdligalia po.Romani fub nutu atej arbitrio funt. Quod aute fequilt; tur,Cóftitutu eft earn domû vnicuiep noftru debere cxiftimari,vbi qub fedes SC tabulas haberet,fuarûlt;ç return conftitutioné feciftetunterprecatione egcgt; ret,nifi in priore editione huiufmodi animaduerfionu docuiftemus cas tabu-' me^cf Ideft ^^^ ^ verbis fignificari, -quas inftituti prifci fuit vnüquemqjfibi de dome* ephemerides ftica ratione facere,a grxcis ephemeridas didlas.Cornelius Nepos de Pom/ ponio Actico Cu in primis laucus effet eques R.0.3C no paru liberaliter do^ mu fua omniu ordinura homines inuitaret:fcimus no ampUus q terna milia æris in fingulos menfes ex ephemeride eu expenfum fumptui ferre folitum« lbidê:ex quibus agris paterfamilias frudus ca per et, qui bus fe toleraret.To Tolerarc. l^^^^re hoc in loco eft,quod græci 2iilt;Zw dicut ä^p^Zwtid eft modice SC fum ma parfimonia viuere,kivo/jiS/ws ^Zw.Plato. vo/jM A Jut^wp tottA^^op* Thucyd.vtp.0'* /4^oi T« auróp txas« Sss â;?^Zû).quibus OpponitUr iüX^tw 1(905 xala^/wjT^T iSi 2» ïKwW ij$j,'u^ ^lu. Cxfar.bb.iü.belli ciuilig.Libenter enaexperfogis agnofcebamus

-ocr page 143-

IN PANDECTAS.


F0.LXVIlL


lt;9^05 corum tolcran;reliqua vcro I'umeta mtcriflc. id eft quoquomodo fuf f^ntan. Idem.Erat fumma mopia,adeo vt foins ex arhorfbus ftridis* ÔC tenc nsatboru radîcîbus cotufis equos alerent,86 cogerecur his taeiomhus equiz fatu tolerare.i' ?-7nrixop 2«axaj7lt;^flp.Tolerare vîtâ,Tacît?.MuItos mîlîtîa:quof ^ain exercendo agros tolerate vîta.A græcîs fermo tradius,a quîbus Uuw’s ^|«gt;taj7^ottuKs vocantur fefe tolerantes :hac ratîone quod qui facere non fuftî ®CM,â:VKaç7«^lt;fp dîcuntur,ôi media vîtam finite«

CIN cap,quî fun dura: deeft vnum verbum grxcum:Nuccs SC ficus SC vuas ^üntaxat duracraas SC purpureas,SC quæ eïufdem generis effent, quas non Wcaufa habercmustquas græd'lt;^e^A^ appcllät.Sic in antique legîmus, nbsp;nbsp;gj jj ^ Polin anus in epiftolis animaduertiffe fe fcripfit.7j’to^i^©^ edulis SC cibaria ab^“ '^ ‘Icariai^ latine dicitur.Pli.lib.xnn« In pergulis vero Qnquit) feruntur vuas ^ïcanx appellatx:e duracinis albç nigr^qj.ldem.Cófeminia nigratvino mi** •“^c durate:vua maxime poft quindccira dies 3 vlla alia:minus fertilis fed ^baria.Duracinas autê a duriria acinoru didlas,ex eodé audore nouimus:q ^^ -Italia loquens: V ua(^inquie^n6 alibi gratior callo : vnde poffit inueniffe *’onié duracinx duras acinus.Idé etia purpurearü meminit. Tranq.ex epift« ^Ugufti.Dum ledlica ex regia domum rcdeo,panis vnciam cü paucis acinis ^ duracinx comedi.Sic autem duracina vua,vt ficus duricoria dicitur« f iN cap.liberorum.Tories enim leges neceffarid dicut cognationé fingu-* ^Qnï nominibus vtuSic in antiquis Iegitur,óC apud Accurfîûffed tarnen plagt; ’'luticft animaduertentibus médofara effeledionem,ficlt;$recocïnnanda.To *'^ enim leges neceffariü ducunt coghationum fingularum nominibus,vti. CIN cap.Telu,defunt tria verba grçca,quç fic in meo libro reftitueda du^ ^»antiqui exéplaris obfcruatione nónihil in hoc loco adiutus.In.§.Telu.Di* quot;^ab co q? in lóginquü mïttitur,a grçca voce thaóGïp figuratu.SC paulo poft# ®® quod nos telum appellamus,illi BCx©-* appellant.Et rurfus inferiustEt id quod ab area mittîtur,apud grçcos quidé proprio nomine rogöb/wk vocatur# dN cap.qui venenû:lcgcndû,Gû id quod nos venenû dicim9,grxci lt;?«'§lt;«■«gt; *’? dîcüt.Pharmacon apud Grxcos in veranq^ parte fignificationem habet« p^^^^ Vnde Pharmacopolç medicametarii didlitquorû miniftri Pharmacotribç di ^}îtur,tnedicaméta pilo pinfentes in mortario^ terétes.ÔC Antipharmaca an ^*^ota,ôc quaS venenorû venena.Diofeondes de iuglâdibusiContra venena (bqt^cxitialia vim habet antipharmaciîfîae a vcneno haufto efitentur, Eue ’‘’teedâtur.Oicu^' etiâ «AtJKfK^^taKoc^quafi venenû amoliétia SC vim veneni ex piiltricé habentiaxqux cum ante venenum fumuntur '7Çolt;fuAax2H« etiâ appel* ï^ur.Infcrius auté area Homericis verfibus ex Odyffex Hbaiü.replenda«

^“’«△l« äu^KTflj É'xt lt;pliftta.KCL,iM2l!Üi^(i^^

^X«,T« Si PoA7J'a^lt;.v«n Träft ©wv©^ ^(XK3t24

AiTwpXjTK TrAfffou, 4)êça ^''^^^©^ajajot,

♦«j^ct,,^^^« ^ Icamp;Aa /j.t/^tCfjSäcc^Tpl^K ^AoT^a* Tyndaris hxc habuit fummo loue naca venena, Qux Poly damna dédît conîû x Ægyptîa Thoms# ^omnioda,con£ulte medica composa Tub axtet

I lui

-ocr page 144-

ANNOTAT.RELIQVÆ

Muka legens Pharîa folers tellure venena, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-gt;'

Noxia permixnm carpens quoqj commoda multa.

Nepenthes.

Hæc medicaméta data ede Helenç ab vxore Thom's Thebi's m Ægypto, auctor eft Diodorus in fecûdo.Locus anteille Homcri eelebratus eft a gras ci's ob Nepenthes illud quod Helena cu Telemachum cum Pififtrato hofpi ti'o fufcepifletji'n conai'mu attuh'ejn vinuq? iniccit. cuius medicameti eratea vis 0Cfacultas,vt omm'u malorum obhuione I'ngeneraret. Siquide vf^ 3dco lætîficum erat atq^ exhilarâs pocores: vt qui vinum co téperatum haufiffet, nullam ille lachrymâ eo die emittere pofletmonfi ambo eins parentes morgt; té eo die obiuiflentmon fi liberi eius in ipGus cófpelt;ftu côtrucidati firent» Propterea eiufmodi pharmaca /xK^otvTa, vocat Homerus, id eft 1(51 t^ ^tufx^Ki» Tt'xvkü slt;rx6)ao'/jÆ(/ûi„vt inquit Plutarchus.Plinius lib. quinto SC vicefimo dein^ nentione hærbarû loqués.’HomerusQ'nquiQprimüs dodrinaru SC antiquiz tatis parens,multus alias in admiratione Circes,gloria hçrbarura Ægypto tribuit,turn etiacu rigaretur Ægyptus iila,nó autem effet poftea flurainis limo inueda.hçrbas certe Ægyptias a régis vxore traditas fuç Helenas plu rimas narrat,ac nobile illud nepenthes obliuiöné triftitiæ veniâq; afferens, scab Helena vtiqj omnibus mortalibus propinandû.Quod didû Plinius ex Theophrafto accepit lib.nono de hift.plantarum.qui quod Plinius obiiuio/ né triftitiæ veniâqj afferre dixit quaû immunitaté vacationéc^npk ^««p wap HQô'] «7ra0;ic«/ »f^ xaxSp dixerat. fortaffe autem Plinius apud ITeophraftû non ^7raalt;13«/,quafî indolentiam SC impatibilitaté malorum: fed Wïôiw kgit quafi luélus veniam.quod verbû alludit ad vxTrtvQamp;j.Memim't etia nepenthus Übro vno ÔC vicefimo idéPlinius.Macrobius feptimo Satur.Non minus autem g dulcedo vini hilarant verba conuiuium.Nam fi Homeri latentem prudentia inferuteris altiustdelim'mentum illud quod Helena vino mi(cuit,non hçrba fuit,non ex India fuccus:fed narrandi opportunitas, quæ hofpitem mœroris oblitum flexie ad gaudium.Meminit SC Philoftratus in vita Âpollonii libro feptimo, NwrtïGiç autem(^vt inquit Euftathius^dicitur ou/xovop k^/wJtóp vsiv^t «3^« K96J s-lt;ÿiaxop,ô fâp oAuîj’p.NinrtvOèç ax^Aop n x«xSp LôhAxGoji «TraviUp»

Locus autem integer apud Homerum fie legitur, fcvfÄuT «AX' VZ0N0-£ ÈXévH Aiss îX^QÂvîct,, AuIiH «J {((? olt;op ÊoeXi (paj^xaxop ëv^tp eenvop, Nm£v9iS,aXoAop K xa«^ wXAx^op «Traenwp» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

*'o5 P x«7aSj)£^ajp tTrliù Kfcernât fxiytuif oùx ap slt;pK(y.£jios 7£ amp;ûcÂoi l(fl Aeexju 7^9wp,

oùJ' £( 5i x«I«n0vca» ^Hfflf n -îsaTflç n, oùd'£1 S»'7r5o-ayajoi3'£p o:cftÀcp£op « «sAop uiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

XoAxS 2uiioœfp,3 J'Ô4gt;0aXp.oïlt;r) ojaTO, Toïa AiJç ^u-ya-mç aX£ «faj/xaxou /ÀH2û£v7ût,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-■

èiamp;Za,T« Si noA\/tfa/jLVc(_ isc^ ©Sv©^ ■^axo(2(5

a’i7Uû5-7i'x,tk TrXâs« epsçft ^£!J'oy©-^ ajSjot,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

lt;gt;aç^axct„;i“^« ^^ U^A« ^LJ/xiy^ÂS/cc,.;;«;^« 3 Au}^a, Hic Heienx fubiit vino mifeere venenum,

-ocr page 145-

IN PANDECTAS-


F0,LXIX«


Soluere quod Indus,iras fopire minaces, nbsp;nbsp;_ 1

Quod memori fertur refides abftergere fenfus witis acerbx animo.atqj obliuia ferre malorum-x ui femel id patera mixtum nepenthes iaccho ^3uferit,inde diem totum non fudcrit vllam ^æoculis lachrymammon fi fuauiffima proies,' ^’germanus ei charus materve paterve ^ppetat ante oculos ferro confoffus atroci* fyndaris hæc habuit fummo loue nata venena, Qux Polydamna dedit coniunx ægyptia Thonis pommoda,confulte medica comporta fub arte: 9I3 etenim Pharia folers tellure venena ^oxia multa lcgit,mixtimq; falubffa multa-

4:

^usubA .ir'jiü3

il

eSEquitur in eodem cap.Glandis appeUatione omnis frudus continetur ^iabolcnus ait:exemplo græcifermonis,J'ƒuo§:apud quos omnes arbofum' species appeUanturiquem locum ex antiquo exemplari fic lego, apud quos ®uines arborum fpecies «xjoƒjvo, appeUantur.Species autem bic Èc accipigt; vt in cap.vlti.fupra de munerib?.Nam hatu fpecierum curatores,quos M»«it$ SC ^rtt£/x.-syojgt;«Q grrei appellant, creari moris ert. Et fpecies horreanac S ötulo deconditis in publicis horreis,lib.decimo codicis. Prifci autem grçgt;’ ® ornne genus arboris o\uo'q appeUatione inteUexerunt. Eft autem /jug pro*' prie robur.Vnde Dryidç GaUoru facerdotes appeUati,vc audor eft Plini? .^bro fextodecimo.Ab hoc vocabulo J'jug»«»«»; ÔC J'jüwfrïh deriuataan quibus ,^ftionibus veftigia primigenic iUius^gnificationis apparêt.cPçmsIaç enim ^icuntur frudus adulti SC maturi,quafi iam ex arbore cafuri. Vnde drupas oliuæ.piinius libro.xv.de oleo loquens. Optima autem ætas ad decerpèngt; ^um inter copiam bonitatemq; incipiéte bacca nigrefceremoftri voelt dru p3s:græci vero drypeteis.-^à fS ^çâ^ igiV fit didio KxjoJ'juo^ïquo vérbo GaiP ®‘’^S^SJ’lt;^* omnem frudum fignificari dixit.Proprie tarnen Skjo^ju«, a grxcis appeUagt; * ^’^ qüæ in ambitu lignofum putamen habentad eft t« to guAwciig £xz-5 £X3VTcc,^

'‘“^’^i T^axja, gt;y r T^a^ifto^ y^T^’ç.quod genus appeUatione nucum apud lan.^ ^oscontaneturnd cd ra xa^uKja.Contra autem quç poma dicirnus,vt funt cy ^oöia malaq? relfqua,pruna,cerafa,6C fimiKata grxcis oay^jx, dicuturfingu ^w^fu,? . ^3nuunjero.Iulianus fn epift.Kod ePÉvJ'^a Trwmew ös^w^m lt;p£j)ovTot,«vnde o^p^óovau co turn frudunm negociatores apud Demofth.vt o-nwvea 8£ «aSvûu.Quç autem glandis appeUatione apudfenptores inteUiguntur,a grxcis ggt;aAcült;Hja voca tut.Lati'or eU auté lurifperito^ ex edido interptatio, vt hic Gaf? tradidit-ClN cap,pupillus,lego : Incola eft qui m aliquam regionem domicilium fuum contulitïquem grxci -æa^oixop vocant.Sic enim antiquum exemplar le gendum effe,non leuem fidem facere mihi vifum eft li'terarum vefUgia ob feruantï,non fugientia illa quidem Si obfcura,fed aliquam imagine lecHogt; ws verifimiUs retinentia:cum frequentius mcola A*.E7®ix©^ appelletur,vc alP . ƒ bi dixi'inus.Cice.in offi.Peregrini autem £4 mcolç officium eftmihil pratter fuum negocium agere:mhil de alieno inquirerenninirneq^m aliéna rep^cu^ -

-ocr page 146-

ANNOTAT. RELIQVÆ

nofum efTe.Huîufcemodî mcola Fuit Abrahamus illc înclytus In tetra pol licitatioms.'orîs'a •^cSxKo'îp liç ylw qS) «■arx'jÿszîaç’C^uare ad Epbelîos fccundo cap* Ergo laOnquit Apoftolus^no efbs hofpites SC incolçdcd eftis ciues fando Diu’Paulus j^ gj domeflici dei.oux ß k« (evoî xod -nrajoixoï.vel ad verbum dam no cftis pere-* grim SC mcolæ,fcd mumcipes cftis fandorû SC m famiKa domîm. Apoftogt; lus em’m græcarum return gnarus vt Ijnguçfuîttquaobré in epidolis traP lariombus ipfe non paucis vfus eft ad græcorum ritus inftitutaq; alludengt; ribus. Sequitur m eodem cap.A duena eft que greci appellât.Lcgo,quem græci tvixop appellant,eiufdem cxemplaris fide addudns.s^Fixouîd eft aduegt; wfoi^^ ^ næ SC colonîjduorum funt generum.Qmdam emm indigenis cxadis ad în colendum cimtatem quampfam veniut:vt apud Thucydidemiè'^îx«!; tauTOp g7rv*'h»ÂaiwoSoi.c corporefuomiferûtAtheniéfesqui invrbeexhauftahabi tarcnt.Quidam autem fdeo mittuntur vt tanq fupplemcntum fint fcmîple næ cîmtaris:vt apud Ariftotclem in Polfticfs,Av:5{\«viaTûU svîxaç OTa^ayo^-o« kao-i'a(gèj}îApollom'atæ cu aduenas in fuam vrbem afciuiftcnt, fedirione agP tari fuht.cTttüoixoi autem funt couenx diuerfîs e loris eodem coeuntes ad vrgt; bem comundhs ædificiis condendamtqm alio nomme (n^xAuJ^ç appcllâtur. quare o-auoiKtw Plato ciuitatem appellat:propter domiciliorum comundio* nemiAduena alîoqum a græcis etthAuç dicif.1 foc rates m nwHyvjixS. ouA'^a 7ragt; 5wp fè JiySeöj TOuç ETTHAu/aç '^ «uTOx^ovwp. id eftjLacedæmonios ÀchcmcnlibiiS imperîtare:qui aduenæ funt,cum Athenienfes fîntmdigenæ Atricæ.

|flN cap.malum.ÿ.plubum.Plumbum autéquod proteguli's poneretur, »difidi effc Labeo aittfed id quod m ripa ypathen tegédi caufa poneretur, contra effe.Lego ex anriqm obferuatioe hypethrfftvt in priore cditioncamgt; maduerrifle nos lapridem fcripfîmus,cum de hoc vocabulo dfftereremus. CiN cap.Statuæ.Statuçaftïxçbafîb^ftrudHIib^.Siqs idlcgeritqd alibi de ftrudHli opéré ftruriuraqp fcripfîmusîfarile percipiet, Accurfîum hm? d Bafis Ikudi« ^^^ fentenria non efte afTecutum.Bafes ftruriilcs funt veluri fediméta coliP lis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naru,non folido lapide cçfa,fed opéré cçmentiriô latcririove coagmentata:

quibus columnæ ^Silxaripud eft ni'tuntur,ipfç quidem folido lapide coudât tes.Quas idco(^vt opinor^ partem ædium no efte refpondft Pompomus,«^ folidi lapidis fcapus vfderf non poteft cohærere cum bafi quæ ftrudfli ope prothyrum ^® conftatiquare pars ei? corporis efte no poteft,quod diftimili opère com pofîtû eft. In eodem cap.Prothyrû eft vcftibulum domus î l'ta depriuans Propylpim. xdib9 di(ftu,vt Propylæum de veftibulo vrbis vcl rempli vel rcgiæ-qq Arî ftotelcs de regia Perfarum loquens m Iibro de mundo,r «jçeflvfoplunxit V »v^viPh'mus lîb.xxxvi.Nô poftferucur SC Charités m propylæis Athénien** fîum,quas Socrates fecit abus file g pirior. Prothyrû tamé aliter a græcis aliter a larim's acripi,aurior eft Vitruui?,Iib.fextoîde vocabubs græcis lo.* quens quæ apud grçcos larinofqp no eodem fignificatu acripiutur.Prothygt; raQnquit')græce dicuntur quç funt ante lanuâ veftibulamos autem appel Diathyron. lamus Prothyra quç grçce dicuntur Diathyra.nec addidit quid hoc vocagt; bulo intelligere debeamus.Ego autem exiftimo Mv^ap efte ohicern trâfuer fanum dudilem aut vcrfarilemdd eft repagulum e materia copariu, quod

-ocr page 147-

IN PANDECTAS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F0.LXX.

8C véhicula ÔC equos a vefKbulo xdiu afeet; qualfa multa Lutetia: vidctur-In quo fignificatu hoc in loco prothyrum accipiendu cenfeo.Na alioqui fi prothyron -^p eupSvet^dd eft veftibulum,mtelligam2:fieri neqmt vt pars a:digt; *nn non fit,cum prothyrum inter exemprilia numerctur fine aedfum fraeftu ragt;Necobftabit didum GeUntqu Cxcilmm Galium m libro de fignifica yjß,[jyi^nj; tione verborum qua: ad fus cimle pertmet,ita tradidifle affirm at :Veftibugt; Inni no in ipfis ædibus effe dicit nee parte ædium,fed locum ante lanua do *nus vacuu,areaq; per quata via publica acceffus eft ad ædeis.Siquidé olim Seibus amphores domos habere heebattu ante ianuam locû relmquebat, 9^1 niedius inter vlam SC fores dom? effettqui locus ftatio erat falutatorü. ^pnd nos autê huiufcemodi vcfhbula m via procurrentia longmfcule non Hnnt duntaxat m pnuatis ædibus;mfi quatenus ea quæ diximus prothyra proferre eoru venia licet,quoru de via publica ftatuere munus eft;quos oh dviatores(^vt opinor^appeUare poflumPts(PoTTOtOUi; appeUabat Atheniéfes. Viatdres; ' CSVB titul.de regul.iuris.Omnis diffinitio in iure ciuili piculofa eft.pa?

^eftenim vt no fubuerti poffit.Lego;R.aru eft enim. Accurfius diffinitio.* lis duobus modis intelligi pofte ait. Vno modo vt diffinitio fit,propria 62 breuiter compr^henfa reru fubftantix enunciatiotqux conftat gcnere,fpe^ dejifferêtibus 62 propriis,vt inquit QuIntil.Alio modo vt fit pluriu reru Innimatim fadla traditio,quafiqj ad regulam exacfta reru doólrina.Quod ff , '’crû eft,non diffinitio fed definitio legi debet, vt verbo græco refpondeat. Idmufcemodi em definitio A'phorifmos grxce dicitur. Eft enim «epo^pap Koi J^^^ ^ «tpopo'^jiou’i’ 4)0îquot;yy£cô5îVt xttuao'i©-* de Hippocrate loquens.S; «(po^ï^up htoi Kja^Xo 6^Apophthlt; )“P»'‘lt;J’K 'dw EViffliw u^fias hveu. fxali^cLy^ Sic em dicitf vt .K7rotp9:-y^3/xcU,aVTt TW (fuutsoOv^ 6‘^^f**.

*®lt;^Äamp;70p.Vnde Apophthegmata quafi prçcifæ fententiç 62 breuiter circus* Icriptæ.(2^.yvuAtïxoî cepope'^oi iidé funtcum Apophthegmatis;di(fta.f.fenten-* ^'ofajqua: didteria quida appellauerunt.Plutar.in Lycurgo. wd -^ «uî^ç 5 avgt; ’'%sÊ^vAoy5 ris £olt;x£ vjüilt;ä «al à-3To$0E7/x«2KÔ;.Definire auté verbu in ea figm ficatione legere me non memini.Ex quo fit vt mirer vnde id aut AccurfiuS 3cceperit,aut ii vnde Accurfi? didicit.Vtro autem modo potius hic accipgt; Reheat dcfinitio,non temere inuenias qui affirmare aufit,vt opinor # vtruq? ^nini defendi arque poteft.De finitione enim loqués Quintil.in fepti.Rarif amp;na enim apud oratores reperietur illaex confuctudinePhilofophorum duftaferuitus.eft enim certa feruitus ad certafe verba aftringendhidi^fa^ dendu in libris Ciceronis de oratore vetat M.Antonius. Na eft etia pericu lofunucu fi vno verbo fit erratu,tota caufa cecidifte videamur.optimaq? eft 111a via qua vtitur Cicero pro Cecinna;vt res proponatur,verba no pericli/ tentur.Etenim recuperatores,no ea fola vis eft qua: ad corpus noftru vitaqj pemenitïfed etia multo maior ea q periculo mortis iniedto formidine ani-* nium perterritum loco fæpe 52 ftatu dimouet.Difficultas aute finiendi on ^r ex fubtilitate qua: circa propria ac differentia verfat ;vt ipfe alibi dixit« bodem pertinent ea qua: a Cicerone de definitione in Topicis dicuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• '

FINIS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Subprelo Afcenfiano ad.vUI.Calend.Febru.M.D.XXVIU.

-ocr page 148-