Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

lïxipY dn«w

!IUIUUgt;P »d Wttl d??U0p

Pjup pirnzp

quot;jun^îP

lt;îq-^qaid naxj w}jan aiathttiodiüfUJ.:}-quot;typ ^b ^jiar^ Jimj Â»^ ofio ynpp-^^ jriri ^^ ^3 J

DE OPTIMO IMPERATÔRE, atqjadeô de re militari, N i C 0* ' LAO SAGVNTINO Interpreter

agapeti DiAcoNi deoffidoRe gis ad luftinianum Imperator rem, Albano Torino interpreter ;

PLVTARCHi libellus, quod in prin cipe requiritur dodrina, E R A sv MO ROTERODAMO Interpreter

Bernhardo Marchioni Badenfi, amp;nbsp;Hochbur-genüjLaiitgrauio Suicnburgenfi, Domino in Roereien amp;^ Badcnuueikr^amp;c.Prineipi ac domino fuo Albanus To-rinuSi S. D,

Platonic! fententia: difciplinæ quarum cü£^ return ac leges quacuis «Ktvuroi illis potifsimé, quihuiuf modi rerum ft udio uehemcntius ca pi

lintur,ÓC fingulariautoritate preftanr, dedkandæ funt,haud equidem intelli gOjCui nam potius imperator^ mune ris contcmplandi ratio, Ducis item aC Principis officium conueniat, quam inditæ Dominationi tuæ Magnanime Princeps, qui micantilsimisillu^ flrium maiorum tuorum imaginibus, ceris ac nemmatis regno deftinatuS,

iftam amplitudinê amp;nbsp;maieftatem non tam ftipatorS aut caduccatorS pópa, cxterocp fortanx flrepitu qua fapiena lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiadntegntate, 8C egregrjs dem'q; faci^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;norib. à fcrcnißimo pientifsimo^ pa

rente tuo, qui hæc teneUo pedukulo infculpi uoluït,tuendam didfeifti, tâto quidem cum fruóu, ut iam pridem es tiam dû adolefcês,no modo percepta imperatoria, uerüm etia imperadi ra* tionê tenere ui dis fis.Quocirca ab in* uióifsimoCAES ARE CAROLOfcm per Augufto in hello iam turn fatis pc hculofo Archidux 0£f imperator ex er cituüinauguratus,maximo cü omnift clogioj eam prouinciam quantSuisar duam prudentiSuirorü confilio geßi fti,amp;gnauiter obita militia felicißimis euêtibus abfoluifti.Vnde uerGhono-* rem,qui uirtute SC rcóèfa(fïa,fua fpo-te comitatur,minimc afïcclatü confer quutus es. Quandequidcueró in hac iiita,nulla artium neep difficilior, neep pernicioGor militari fcientia exißir,ut qux

quae nuUis'carcenbus drcöfcribijnefp fine ullG habere poteft, quotidienoua ftratagemata, noui aftus 6^ infolentes uerfutiae inTroAvTfazro/e imperatorib.o riStur, nouum praeliandi genus fubin de comminifcitur.Neq: quifquä qua-tocûqj ingenio induftn'acp praeßet, in hac arte fan's peritus inuenttur : in mo memo int er eût cxercitus,utbes diripi untur, régna alioqui florêtiisima euer tfitutjimperia mutätur,diuina huma-nacp furfum ac deorfum commifcêt et concidut. Nee efl ullus pœmtentiælo eus, pœna côtinuô fequitur errorem. Proinde fumma c5mêdatione dignif fimus princepsjaut ille exercituS dux, qui de re militari peritos iugiter audit» Iegit,medttatur,acdifputat. Frequês e nim ißa artis beUicç meditatio peritos in re militari faciet.Eo^ Onofandri il lud de optima imperatore etuscp officio,atep adeo de omnire militari opu-' fculû,perquâeruditS amp;f elegantifsim« Latinitate donatSjtug inclytg domina a j

t/oni cam cætcris id genus feriptonb* confecrare uolui,ut inde een ex mutis prçceptorib.militiamChriftianis prin cipibus util ifs imam Si ncceffariam co primisjad unguem perdi(cas,Haud e^ nim attium bcUicarum minus ex ifto uno autofe,quam ex Vegetio, Polyas no, Aeliano, Frontino, Polybio ac cas teris omnibus hauries. HaiQcnus de priorededicati huius uoluminispar^ te,nüc de reliqua agemus, in qua prin cipis pariter à régis officium perftrin gitur,hoc eft, artis bene regnadi redia inftitutio, qua fanè nulla eft caeterarS artium neep pulchrior,necpdifficilior, eoepaiuueni principe antequamre^ gni gubernacula fufeipiat maxime di feenda» Queraadmodum enim in na uigatione clauusnauclcris, quiperi-tia gubemadi, uigilantia amp;nbsp;fide prae^ pollet, tutius committiturfita regnum ei qui iapiêtia,iuftitia,animi moderat tionc,prouidentia, ftudio rcip.praecel lit,potif$imècommittendumjuuenis

EPI STOLA prmcepsdju fufpedamhabcat fuam ipfius ætatem, partim ob rerû imperil Iiä partim ob immoderatos animiim petus, caucaiqj ne manu magnat cui^ piam rei admoueatjCitra prijdentiuni uirorum prxeipue femorum confilio, inter quos afsiduè uerfari débet, utiu-uentutis impotentia.maiorum reuerê tia tcmperetur,ó^ ætatislafduiam,act3 tis prematfèiieritas, Periculü aiioqui eft, nefiimprudentcr inter nugones, perdîtes aleatores, abiedilsimos aflen tatores,fcurras, mîmes, çombîhones, profufores ac uoluptatum architedloß iuxta ftultös,ac nequam (à quibus nihil praeter uoluptates,delicïas Jaftum, arrogantiam,iracundiä, tyrannidem, neq^ audit neep difdOuitam degai,ac-tatis calore præceps, Phaetons aliqua* do more,nulla adiutus fapiètîa rerum habenis per occafionem arreptis, fuo panter amp;nbsp;orbis malo,fubucrtat omia^ Difdplinae igitur bene gubemadi gij (ium,£lt;boni prindpis munus,partim

ex hi fee breutb.libellis,partim 8^ ma^ ximè quidem ex genitore tuo prinep pû ampliamp;imo accipics. Integri enim uereque Chnftiani pn'neipis iimula' chrum, imo celefte quoddam animal numini quam horn ini fimiliuSjhçc pa rum graphice à nobis elaborata illu^ flriisimi parentis tui MarchionisHer neftipic^ura, darius quàmè fpeculo oRendet » Primum imperatorio Hems matepraefulgens, pattern habuitfere-nifsimum Marchionem Badefem, 8C Hochburgenfem,0(fc. ChriftophorS, Auguftiflimi Romanoru imperato-' ris Federici m exfororenepotemUn uicRifsimi Cæfaris Maxim il ia ni, nu^ minis terreni confanguincum amp;nbsp;in^ timum neceffarium, cuius fine aufpF eqs, nullû memorabile facinus ab eo^ dem facratiisimo imperatore geftum perhibetur. Animi quippe magnitU' dine Sc uirtutis pneftantia omnesto-tius Germaniæ principes fuperauit, a quib.fortÜsimi principis nomê, haud iniuria

iniuria eft aflèquutus. T aceo propin^ quitatem Marchionum cum Carolo Romanoru imperatore potctifsimo, cut uel notum efle tantummodo, ho^ nos eft omnium extremus. Prætereo longifsimam profapiae Badenfis uetu ftiisimæ federn, in qua Archiepiftopi complures, Romani imperatoris elc^ Ôores primary fulfcrunt. A natalium fuorum fplendore nihil prorfus dege« nerans, maximiprincipis filius prin-* ceps Herneftus omnib. uirtutum nugt;-incris abfolutus, omnium bonorS na tus,imô datus à coeleftibus, fubleuan^ dis rebus mortalium, omnibus ex æ^ quo profpicit, omnibus confulit,nihil habet republica necp antiquius neap fuauius, animo plulquam paterno in omneis praccipue bonos praeditus eft, cui fingulorum uita charior quamfua cxiftit,nihil notées atquedies aliud agit, nihil molitur, quam ut optime fit omnibus,apud quern praemia para ta fuut bonis omnibus, malis uenia, ft

EFTS TOL A tnodofek adfrugem mdiorcm refe* rant, non ucró relïpifccntibus formi-' dabilis eft:patn'e commodä,fuum ma ximum ducit ede compendium, de ci uibus fubditisep omnibus adcö gratis bene merericupit,ut fi res poftulet,no dubitet fuo cum uitat difcrimine, ülo^ rum incolumitatcm tueri,Sola uerè re gia bude,fapienha,prudentia,uigi!a^ tiacp exteros antecellit, fic, ut femper *iigilet,quó ceteris lieea tait urn dormi re.O quotics his auribus ex ore ipfius audiui öw xfquot; ’’■«wvxwF^Ncc uidit quif-piam illo magis fobriü, amp;' pro repub» magis folicitu ï iugibus ie curis diferu« ciat,quo patria in iummo degat ocio» Quod reó:3, quod uerè honeftG,non utprincipn uulgus fartât, qui equid animo collibuit,ubique fedatur,eo^ metitur omnia. Integritate amp;nbsp;benefit centia gerit imperium, no fibi,fedrep publicac : non metui, fed amari ftudet à ciuibus, ncc alia in ipfos eft animo, quam bonus pater families in fuos do mefti-

mcfiicos. Cimum ergafcbencuolen« lia tutiorem putatjquàm Barbanco (a tellitio,ô^ cöduditiislatronibus. Virtute,prudentia, amp;nbsp;autoritate præftan* tcs,non ut Tyrann! fufpeflos amp;inuP fos habet, fed ueluti praccipuos auxiÜa tores amp;nbsp;amicos ampleditur» Sapien-tiCsimus quifque ei gratißimus en,£lt; à confilio. Affentatoribus nunquam fc deridendum propinauit, liberos fcm^ per amauitamicos : concordiam inter omnes alit,SC ß quid ortum fuerit diP fenfionis,continuo componit.Pro pu blica pace,nihil non facere ac pati dus bitat, intelligens bellum grauifsimam return publicarum peftem, amp;nbsp;omniS malorum parcntem.Ncmincm depi* lat,fed in fuo fifco putat eße q uiequid ijfquam ciuesiui pofsident,quos fic habet charitate dcuincios, ut nihil ue* reantur,uel uitam,nedum pecuniam» pro principe fuo impendere. Sic tem-perat imperium,ut beneficium fentiat populus,fcruitutê minime Leges non niß

ntfi falutarcs condit, inutiles cortigit» Ereinter his epithetis tituliscp iure olt; primo fignari poteft;Pater patriæjfer-uatorjdemêsjplacidusjhumanusjpro uidusjgquusjmagnanimusjaffèóibus imperansjdominans uoluptaribus,co filio acriep iudicio pollens, induftrius confedior negotiorum, facilis aditu, comis congreffu, fadtus ad emendan* dum populimores, natus ad bene me rendum, patria: fumma félicitas amp;nbsp;fa-* lutarenumen. Etquodapud me ma-' ximum habetur, Euangelq dogmata ad unguem amp;nbsp;tenet, amp;nbsp;icquitur* Sed paucishïchabes(ncqueo enim cun* dtaincpiflolaperfequi) in patre tuo, oprimi amp;nbsp;Chrißiani principis imagr nem, pcnicillo qualicunque uerè ma« gis quam feite depidtam, Bernharde princeps inclyte, cui reipondere uerè glonofum, uereep magnificum T, C* iiincere pulcherrimum fuerit : profe-' dto degenerare ab hac fine fummo de decore omnino non potes. Abfolutif-fimuin

EPISTOLÄ.' fimum itac^ hoc unicum perfcâi pria cipis exemplar, imitart fummis uii ib* enitere, uni parend unice inhxreas, hunc unu am pl even's, huic uni place* re ftudeas, Sit tibi in oculis,in corde, in ore,hue penitus lapies, hunc moribus amp;nbsp;uita exprimas,amp; fuperare manibus pedibusepeontendas» Primas nâlt;pôC prçcipuas egregij principis elfe partes pater tuus duxit, non folüm bene im-perare, fed efficere ne fuccedat dcte-rior:eoqï ita iemper imperium geffit, quafi certaret in hoc,ne quisiui fimilis queatfuccedere» atq? fic interim libe* ros pro uirili, futuro parauit imperio, tanquamidagaret, utfibi fuccedcret femelior. Quare tanta iblicitudinebê ne natos liberos, educadone (adhibP tis uiris grauibus,inculpatis, 6C longo reru ufu dodtis)me!iorcs reddere con tendit, nunquam immemor fepatrix genitos,patriae educandos, nihil quip peretuleratfilios genuine imperio, ni fi eofdem curaret educados imperio*

EPISTOLA nificosdem curaret educandos. Ne^ que aliud pulchnus uirtutum fuarunt monimentum potent relinquere epti mus princeps, quam filium haudqua* quam degener em5qui parentem egrc gqs facinotibus praeferat. Ncq; fane uita excedit, qui talem fui imaginem poft fe relinquit in feculo fuperftitem, Hac cxteraque id genus innumeia parentis tui decora, tibi Deo præfi^ de facile parabit uirtus, ft teipfo fcmgt; per melior euadere cupiens, iftudqua litercunque deliniatum optimi Prin-cipis fimulachrum libenter agnofces, fapiëter imiterisjæquare amp;nbsp;uincere to to pedtore coneris ♦ Bene uale e e r M HARDE Princeps Illuftriisime óf me m numerft tuorum mancipiorum adfenbito, Bafileæ,CaIcnd.

Toliot^!:.'Verfuil lege,amnium. 7ol. let.uer^ fu s,legc,terrcno, Volio i7S,äphori{mo.

LXI11, h£c omma funt omiffi incalce : Multi nanque pr£ftantius e/i indignorum propter dignos tnifereri,quim indignorum uitio,dignosmeritis fuit defraudare. lolio i79lt; uer[u is,legecwricul» pro cuniculo.

CVITANDlaUtUC I nandijplfcandi deni* queuelagros colendi difdplina £lt; leges ad li illos edi oportere exi-____' ftimo, qui huiufmodi return Audio uehementer obleóari foquot; lent, Imperatorn uero muneris cotem* a plandi

pîandi rarionem, Q^Veranni, Romanis potiffîmùm arbitror conuenire, ijs prçfertim qui autoritatefenatoria prenant: iudicio prptereadiui Cgfaris Au gufhjobhuius muneris egregiadifd-phnam 3i^ Ongularem plunmarum ma ximarumcp rerum pentiam, maiorum quoc^ fuoium dignitatem amp;nbsp;nomen cófularibus atc^ imperator ijs honori-bus infigniti funt. lis itat^ id opens in primis cenfeo dedicandum, non tangt; quam imperandi QC copias duditandi Rdfia ^ ignaris. Quin eo maxime ad fcriben* [crip^erit. dum adduóïus fum, quod plerique ru* ditate quadam ateß infcitia rerum,alio-rum fadia haud redte pc fan tes, eadem ipfi uituperare improbareep audacius perg un t. Qui uero bene funt inftituti, rerumep feientia præditi, quæalij pub ehre honefteep geiTcrunt probè cogno fcentes, laude ipfi commendationeep profequuntur. Quo fit, ut quanquam caquæ conferibere infiitui, plcrifq^ui den poffe intdfigo iam muko ante exgt; cogi*

DE OFT» IMPERATORE. J cogitata effe amp;nbsp;penitus cognita,non tn ob id ipfum deterrear, quorninus infti tutnad finê profèquar.Quinimmo ala crior ire pergä, ut qui no modo præcc-pta imperatoria tradere,uerumetiâ im-perâdi rationê tenere uideri poflïm.Fe Ïix preterca iure fîm,fî ca quç Romani, uirtute ac induftria duce, fortiter atque prædarc gefflflènt, idoneus ipfe exifti-mer qui oratione cóplcdiar. Qua de re fi laborem hunc mc3 huiufmodiuiris probari fenfero, minime dein dicere dubitarim, illuftriS imperators confia lia his almæ pacis temporibus hoc ope re contineri, Vnde etfi nilaliud, illud uel præcipuè animaduertiatep digno-fci potcrit,quamobrê alqs male pugna re atep in calamitates incidere fæpe acci derit, ahj optime re gefta egregiamfa-mam atq; ingentem gloria adepti fint. Patebit perfpicuè deniep eximia illa uir L^uf Refus Romanajquando nullus unquam minorum, rex,nulla ciuitas, nulla præterea gens, non modo maiorem imperij amplitu-a a dinetn

di'ncm obtinere, fed ne parem quidem atcp xquam attingere quiuerit : ut tot iam drcumadlis temporibus, tâtam im perijmolem perpetuoquodam tenore coßantiflimeimmotam acfolidam (er uaffe uideantur. Nee mihi ratione uk la poffim perfuadere,fortuna id euenif Ie amp;nbsp;cafujUt fuperatis Italie finibus ad ultimas orbis oras nomen amp;nbsp;imperia potuerit propagari : prudentia potius, confilio, arteqj militari, Ó^ rerum præ» clarègeftarum fplêdore amp;nbsp;gloria.Pro^ pitiâ etenim cccptisqj noftris fauenté adipifci fortunam optandum utiqj eft: non ideo tarnen exißimandum, earn rebus præcfle omnibus atquepenitus Simile, dominari. Vtenimineptiattp parum confiderati funt, qui fingulas calamita tes uni fortunæ attribuut, no amp;nbsp;impe^ ratorum infuper defidiæô^ errori: Ita quires redè 8C ordine geftas fortunæ uiri ac ui, non SC Impcratorum uirtuti atcp folertiacimpertire uidentur.Iniqui enimatt^iniurif paritereft? ueleüqui rempub.

DE OPT* IMPERATORE* ƒ repub » malegefliflêt abomniprorfus culpa eximere, eäqj ad fortunâ omni-no req cere ; ueî eurn qui fortiter naui-ter^uicflor atepuoti compos euafiflet, üfcç adeo debitis fraudare laudibus, ut palm am rei bene probe^ geftægt; fortune duntaxat acceptum oportererefer-ri cenfeat. Cæterum cum omnes pene mortales natura propenfiores finthis potiflïmum fidem habere , qui ea ud memorent uel literis mandent quorum mfi periti fint,etiam fi qua ardua amp;nbsp;dif-ndlia fadu uideantur refcrre : narran-tibus autem rem quampiam in qua ie metipfos non exercuerint, tametfi nee difficilis nee incrcdibilis eft, uix tarnen adduci pofluntuteifidem habeant:id-circo necefle efle opinor, tantS præfa-ri hcc omnia, que de Imperatore milita ribasep conGlqshocIibro fum comple xuruSjiam return indubitatis periculis effe probata , his maxime autoribus, qui Romani nominis parères atepprin opes extiterc. Quorum egregia uirtus a $ fine

fine controuerfiaapudomnes morta-les ad hanc djem confenfu omniS primas obrinet. Nihil igiturraptim,nihil fernere ex tempore ueconfióum,nihil prorfus imbclle libellus is continebit, fed ea quæ return uarietate certiffîmis documents Romani nauitergeflerut acediderût: qui non modo quid aduer fum hoftes faciendum effet, probe fri-«ere, uerumetiamnequid fibi contra inferri poffet, prudenter profpexere: nec inuenies ufquam, ubi non certo æquocp iurecertandi ufi fuerint. His itaqj fontibusequidem cunôla college quanquam non fum nefcius plerofcß optaturos,qugcuncß de hac re ab le dû ci poffentjfua magis uideri, quàm acce pta ab alrjs. Quippe qui maioré fe lau-dem crederent adepturos, fi ab feexco gitata uiderentur atqj deprôpta, quàm fi hæc ad alios autores referri oportere» non fua effe, plané faterentur. Equide nihilominusmeobidipfum commen danonem confecuturum exifiimo. Nâ

DE OPT., IMPERATORE. r quemadmodum fi quis profeclus miU nam res ftrennuè ibidem ac fortiter ab a lijs ge fias literis amp;nbsp;mcmoriæ tradidif-Gt, no propterea laude priiiarcf,quöd nó quæ ipfe uiribus ÖC ingenio aut in-ueniflèt aut patraflet, fed quç altj fedf-lent pofteritati commendaffet : Itame putonon proindeparum commenda* tionis amp;nbsp;laudis relaturü, quod nó à me hçc inuêta effe ingenue fateor:quin po tius hoc ipfopræftarchaudiniuriaui* den omnibus poffum, qui amp;nbsp;budem fine inuidia, ÔC fidem fine obtredatio-ne atq? calSnia merito relaturus fum»

IMperatorê itaq? deligi opoftercin-quam,no generis amp;nbsp;maiorum, nee fortunarum Ód opum habita ratione: quorum alterum in facerdotibus deli* gendis, alterum in magiftris ludorum creandis obferuari folet. Sed quçratur eiufmodi, qui temperans fit,cotinens, fobrius, frugi ac tenuis uidus, laboru a 4 pa

8 ONOSANDRI patiensjacer ingenio, non auarus,non iuuenis,non fenex: ficonhngatquoq?, qui liberos habeat, qui ad dicendû ido^ neus fit,exiftimatione deniq? prçditus» Tempérais, ne uoluptanbus delink tus atq^ dißrac^us, curam maximarum rerum deftituat.

Continentem autcm effe oportet eu qui fummac tâtæ adminiftrationis proeft » Impotentis enim animi impetus,ß facultatem forte quæ eollibuerit perpe* trandi na(Susfît, ufe^ adeô cupiditate prçceps prolabitur,ut cohiberi facile ne queat.

Sobrium etiam uolo, ut rebus maxi-mis inuigilare commode poffit* Saepe cnim nodu per quietem animi, Impe-ratoris confiliacogitatione difeuifaco* fummatius confirmari poffunt»

Victu frugi amp;nbsp;tenuem, quia delicia* rum plenus uiuendi cultus ,amp; exquifi* taciborum cura fatigat ÔC mergit ani-mum, ut per Imperatorum delicias ne* ceffaria tempora gerêdarum rerum in* calTuni

Patienria uero laborS ad Imperator? co in primis attinet,quód eu inter milû tares labores uitimum eße oportet qui defatigetur atcß laflefcat.

Acer effe debet ingenio, quod celerc 6C(ut inquit Homerus)uolucrem eum efle oportet, quo cogitatioecurratper* nix per omnia,atep futura contjeiat ani mo longecp profpiciat. Vbi enim non expedan neqj præuifiaeddunt cafus, cogitur imperator raptim inire cofilia, amp;nbsp;falutem rerum temere forti commit« tere.

Non fit auarus Sd lucri cupidus: hoc cnim in primis eum præftare oportet, Quinaep argentiacaurimunerum'ue nimio no tenetur amore, is magnifies rebus omnibus adminiftrandis prælL det. Plenty enim etfi fortitudine quae-dam SC roboreaduerfus armaatcç co« piashoftiumpraeftare poHunt interri, ti, auro tarnen illedi mollefcunt: quod id eifieax telum eft, 3^ ad captandâ ex.

Aff^j Im- Nec iuuenem ncc fenern di'xi oportc feratorù. reeffe tmperatorem, quôd alter incre-dulus nimis eft, imbedOus alter, ad rê ‘ adminiftrandam idoneus neuter» Qua obrem iuuenîs repudiâdus uidetur, ne forte inconfideratè ntmi'a audadapec* cet. Contra, fenex no admittendus, ne pro natural »nfirmitate defidat » Proin de optima eft mediocris conditio» uires enim uigorœ ci adeft, qui nondum eft fcncóa confedus : prudenriauero in co ineft, qui no admodum iuuenis eft» Viri(mamp; Nempeficubirobur Sgt;C uires corporis prudentiie fine prudentia animi,rurfus ingenium , (aiunHio. fincuiribus incolumitate que corporis bac in re quis probet, nihil certo effi-ciat» Nam utcorpuscui défit prudentia , parum confilio ualet : ita animus deftitutus tanquam miniftris uiribus corporis, nullam rem efficere commode amp;nbsp;utiliter abibluere poteft » At, qui utrobique probatuseft, is futuruseft ufui

DE OPT» IMPERATORE.’ , it «fui rebus omnibus. Ei enim ut quern omnes diligant, præfertim libero Si fuopteimpulfuanimi imperanti, im-pigrè obediunt,dicenti credunt, oben-ti quaeuis pericula certatim opitulatv tur.

Pattern habentem liberos duximus admittendum: non tameneum qui li-beris quidem careat, alioquin autem fortis probus' que lît,repudiâdum. Fi-Iq enim fi adhuc tcnella »täte funt,ani* mS parentis deuindum penitus obtP nent : amp;nbsp;tanquamobfides dati patriar, mirabilem excitare poffunt parentis in patriam fidem atque beneuolentiam, atque animum eius aduerfus hoftes quafi admotis cakaribus fufcitarc at* que incendere. Sin aetate iam adulta grandiufculi natu funt,armiSjtum con filio, fide, opera, laborum Imperij'quc focietate , arcanxreifidcli minifterio, ingentem reipublicæ poffunt utilita-tem afferre.

quiahinc maximam rebus militiægc* rendis putamus ufu uenturam utilita« tem. Siue enim ad pugnam inftruedas fint acies, oratione commoda Impera* tor milité cohortando, facile cuiqj per-fuadebit pericula quarcp conténere,da ris facinoribus inferuire:nec poterit tu bainfonans auribus , tam animos ad armacapeflèndaerigere, atquead pugnam ftrennuè ineundam impeUere, quam appofita amp;nbsp;pro tempore accom-modata imperatoris oratio fufcitare,ód ftudio gloria atcp uirtutis amore ineen dere ad magna facinora ualet. Siue ca-lamitate ulla accepta , animos ægros folari opus fit, oratione medelam affe-ret: ut multo magis ad ufum exercitus, (eniendis acerbitatibuscaiuum appofi ta Imperatoris oratio, quam medicorS induftria, qui ut faucios curent caftra fequuntur, poffit iure deliderari. Hi enim uulnera tantü curanda fuicipiut, ille uero ggros ac laguidos animos ora-tionis commoditatefolatur £lt; l^ticia af fidt.

DE OPT. IMP ERAT ORE,a4gt; freit, bene uatentibus prçterca animos confirmât, sc excitatos diligenter profe quitur. Quanto itaeç diffiolius ij mor« bi curantur qui latentjquàm qui tradia ri SC cofpici poffunt, tanto laboriofius cftmœrentes animos oratione fanarc, quam perfpicuam corporis infirmitatê curare. Quemadmodumitaquenun* quam ulladuitas exercitum expédié ret,forascp mittetet fine duce, fine eer* to imperio : Ita nee Imperator efideli* gendus infans, SC cuiuisatqj facultas dicendi præfto non fit.

Poftremo exiftimatione præditum diximus Impcratorê deligi oporterc, quôd uulgus egerrimè ferre foletjfi in. glorrjs ignobilibusep fubqciturtneceft quinifi inuituseum ducem fequi patia tur,quem fe deteriorem intelligat.Por rô clarus is fit, prçftansep opinione om nium habeatur neceilceft,quiciufmo. di uirtute SC animo ac moribus fit, qua lem eife debere fuprà retulimus,

tantum deligêdum exiftimarim, ftaSd inopem nequaquam repudiandum, modo uir fords SC altoquin bonus fit: noenim fiuecopiofus qufs fine mops fit, uel probandus ud improbandus

■» mihiuidecur propterfortunam,immo qmuis propter optandus probitatem» Enimuero fiquisopulentus SC diues, uirtute præterea 6C probitate prasditus fit, co ab mgenerofo differet mope, quo armatura argento cælata atcp auro cxornata, ab ca qua: ex ferro atque acre nbsp;nbsp;i

conflata ornatu reliquo caret. Vtraque cnim militem tegcre ac æquè defender re poteft: fulgore tantum atep fuperin^ duda foris fpecie, altcri altera prxfta* reuidebitur.

Cauendum item eft,ne rei numma* riac Üudiofus quis deligatur, qui quæz Hui continue inhians, penitus num* mis addicius fit:tametfi ditiffimus at* que locuplenffïmus omnium uidcat, utinftitores,nundinatores,negociato-Ks, nummularij, at^ exteri id genus. , •» lt;nbsp;- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mc# |

DE OPT. IMPERATORE, «ƒ Necefleenimeft huiufmodi homines ibrdidosatcp pufilli animieflè, utqui lucello magnopere inferuiant, atqj æri acquæflui penitus fcfc dedant: proin* de nullius honeftæ rei, nullius dari fadnoris unquam Audio poffînt allia»

Maioremautexftimationem fplcn splendor dorem ue, fi forte ad fit, amplecflêdum mniorS^ equidem puto: fin abfit, haud magno* pere expetendum , nee propterea di-gnumaliquemeflè habendum cuiim-perium deferatur . Quemadmodum enim iumenta de fe, non foris confide-randauolumus: itaingenuitatemarbi tror hominum metiri debere.Ineptum profedó prorfus^ abfurdum nego* dum, qui quales uc q fint quibus rem noßram tutandam conferuandam^ commifluri fumus, no querere: cuiuf-modi maiores corum fucrint, quid*uc ab illis geflum fuerit,refpicerc,perinde ac fi illi nos tueri faluos^ faccre pof* fenqqui iam diu ab oculis abfunt.Prç-(erea iniquum illud omnino atque

nufquam fibi confentaneum efl, mtlu tan lege hos qui fornter ipfi feccrint, praernijs hononbus^ donandos decet nere, non quia claris parentibus ord fint : Imperatoremucroeumdehgen-» dumcenfere, qui fortibusachoneftis maioribusduntaxatprocreatus fit, no cum qui fuapte fretus uirtute eniteat, tametu generis ac parentum fplendogt; te carcat. quo ad uirtutem accedête,for tunatiorem uticp huiufmodi fore Impe ratorem exiftimo:ucrùm abfente uirtu teingenita, inutilem prorfus amp;nbsp;irritS. Quinimmo fperare quis haud iniuria poteft, fore ut hi qui maioribus clan# acque illufiribus nequeunt admodum gloriari, meliores euadät Impcratores, Qui cnim parentum fplendori innixi, illorum fe putant gloria honeftari, ficu biab officio aberrauerint, opinionem atc^ nomen maiorumfibi afferreconfi dunt, quo fit, ut plerumc^ fegnius res adminifiradas uideant capefTere.Qui* busueró nuUa eft parentum repofita^

DE OPT. IMPERATORE. gt;7 ^ria, 6lt; adquos nullus à maioribus qeducit fplendor, dû fuapte opera atcp induftria lumê rerum à fe geftarum ma iorum obfcuritati opponere cupiunt, rem cautius curât,promptius dem'^ Ö^ alacriusquaeuis pericula fubireconten dunt. Etquemadmodum ij quibus no tam locuples S^ amplumobtigitpatrv monjü, accurarius rem familiärem tue-tur, quam qui opulentiores ditiorescp funt: fummoemftudiofumma^ope perguntrem augerc domefticam,cu* mulatioremcp ac lautiorem reddere fi-bi : Itidem ij quibus non licet uti paren turn fama ^ tanquam hereditaria glogt; ria,peculiarem fibi exiftimationem un-diqjcomparare cunquirunt.

Optandus cft itacp nobis imperator fortis, genere clarus, fortunatus, locuples : non tarnen improbandus repur diandus'ueinops , modó uirtute pol-leat: quäuis parêtibus haud illuftribus natus. Is pofteaquam delectus inftitu-ti^s^ fit,eliofacihs, comis,tranquillus, b fc

0 N 0 S A N D R1

fe adirc uolentibus pateat : non tarnen tantopere femitem fadlem'quepaffîm cundis exhibeat,utcontemptui fit:nec , tam acerbum amp;nbsp;durum,ut odium con-dtet, ne aut nimia indulgentia facilita* teep diflbiutiorem exercitûreddat, aut aufteritate feuentateep alienatiorem at-queinfeftiorem efficiat.

DEIigatautem ipfeatq; conftituat decuriones , centuriones , relu quos^ copiarum præfeôos exordine, litres poftularit,filt; opus fibi fore exifti* marit. Quos ex eis fumât atqj cooptet, quorum uirtus perfpicua fit,quicp cor-pore æquo ac animo ualeant,^ uolun* tare bdcles in patriam fmt. In quo dele-lt;fîu habendo , nihil prohiber quomi-nus SC genere nobiles, Si fortunis locu pletes fumant. Non enim un us aliquis amp;nbsp;item alter duntaxat deligendus eft, ut in paucis,8C his bene honefteepmo* ratis/ecernédi facultas preftetur: quan

DE OPT. IMPERATORS» l^ do præfèrrim dccurionum , centurio-num, cæterorum denies præfedorum numero apte atcç utiliter digerendojo nbsp;nbsp;nbsp;,

cupicnonbus amp;nbsp;nobilitate prçftantio* ribus pkruncp maxime opuseft.Tunt enimnobilitatem præfemè republics eft, cum fadto opus eft, ÔC eeleritas in re conbeienda exigitur , pecumarum item commoditas maxime defiderari uidetur, cum elargiri quippiam amp;nbsp;mi* litibusgratiofe impendereneceftè eft. Principum enim ÓC ducum in milites pecunig erogatio,tamctfi parua fit,mo Ldr^tio, dobenignè, liberaliter, opportuneep fiat, ingentempoteftcaptarebeneuo-lentiam multitudinis : SC fides certiflt* ma militum inde facile comparata, fe-curitatem rebus SC firmitudinem uen-dicat. Sperat enim quift^ femaioraco-fccuturum, ft certauerit fortiter, ubi te*

DE COLLEGIS IN conjiliugt;nadhibeniisgt; OPortet præterea Imperator fibi collegas amp;nbsp;focios adfcifcat, quü bus cum omnibus de rebus deliberet, qui confiliorum cfïedïi participes, loco fententiam dicant. Quos uel ante de^ putet quam moucat, ut obeundi mune ris gratia Imperatorem ipfum amp;nbsp;caftra fequatur : uel poftquam profedus eft, ex nobilioribus grauioribusœ eos in dies conuocet ÔC acccrfat,qui fecum de rebus omnibus in comune deliberent» Quæ enim per fe quifc^ inuenerit, fecS folus meditatione difcutere poteft : no continuo eadem probare atque fanare debet. Cogitationes enim at^ confilia noftra,utquibus natura afficimur, ni- ’ fi fidele foris per cofultationem fit ad-hibitum confilium, fallere nos facile polTunt, amp;nbsp;errorum plena fæpenume* ro coperiri uidcntur;cotra, quæ alieno fudicio atq^ fentcntia comprobantur, fecuritatem comparant animo,amp;firmi

DE OPT. IMPERATORE. A« tatem in rebus tuentur. Enimuero nee tantopere fibi quis diffidercdebet,ut andpm fit femper amp;nbsp;infirma fententia: nee ufep adeo arrogare,ut arbitretur nigt; fill fuis con fi lij s melius alij poffînt exco gitare.Necefle enim eritjUt qui aliorum addidius eft confiltjs,fibi omnino diffp dendomultacommutet, unde detrime ta rebus amp;nbsp;incomoda afferatur, quem-admodSquotj uel femperuel fepeeS peccare oportet,qui nullius didîo parc-do, omnia fibi foli attribuit.

INitia ipfa beUorum temperater colt ftituenda,6C tanquam rerum fundamenta prudenter iacienda exiftimo: unde eSdis pene perfpicuê pateatjbeL lum quodeun«^ iure effe fufeeptum» Hinc deos propitios fautoresep fore fperâdû eft, milites prçterea alacriores animatioresep ad iufla capeftendaatcj cxequenda, quô uolueris ite pergent: quippe qui fibi facile quèant fuaderé, b 5 fc

fe non ultro cuipiam cupide^ illaturos iniuriam , fed laceffitos ac prouocatos arma fumpfifle : qua de re ton's uiribus forn^ animo rei gerêdæ fe exhibeböt» Contra,qui fe iniuria bellum fufccpiC-fe forte rcntur, deosfibiiratosatc^ ad' uerfarios fore fufpicabuntur « Qua fo' la opinione, etiamfi nihil ad uerfi foris contingat, reformidabuntatc^ horre* fcêt, Quamobrem decet Imperatoren! de bis quæ uel ipfe requirat, uel requi-rentibus alqs affenari nolit, oratione prius amp;nbsp;legationibus agere , ut inde prouocatus uideatur ad arma confur* gere,uel iufta petendo, uel iniqua reçu fando.Teftctur denies deos atq? homi' nes, non per contemptum amp;nbsp;temerè, perinde atque fibi euenirenon poffint, quæ bellum gcrentibus fepe accidere folênnec^ quia omnino pertinacia ant-mi, mala amp;nbsp;cladem mortalibus ferre cU piat, bellum elle ab fe fulceptum. NeC enim domibus mœnibusqj folùm ualt da fundamenta funt iadenda, ne mhr' mis

DE OPT* IMPERATORE* ZJ mis imbedlUs^ iaólis prindpijs, quio quid inde ædinces, facile corruat : fed multoaccuratius beUorum quoqj ini-tiafolidè hrmitercp funtconftruenda: deinceps copie educendæ, exercitusç móuendus. Infirma enim rerum prin-cipia ingentem additam molem fufti* nere nequibüc,fcd facile opprefTajOm* nibus fortunis euerfa protinus corruz cnt,atc^ funditus cadent. Quare foler-tem imitari oportet gubernatorê, qui priufquam portu egreflus in altum fol uar, omnibus rebus inftruit nauê, atqj quoad eius fieri potefi: armat amp;nbsp;ornat, mari deinde ac uentis fefe commitit. Turpe em atq; periculofum omnino fit,belli motus prgte tuliffe, ita ut terra mari^ ducantur copiæ, mox derepête in apparatu fubfiftere , amp;nbsp;in medio rerum curfu, in ipfo quoq? conatu uergt; fis ( utaiunt ) proris turpiter retroce-dere, uel fummam rerum omnium te-mere in diferimen adducere * Nee folu ob temeritatem derifui cris omnibus, b 4 uerunv

uerumetiâ imbedHttatis opini'one con temptus, cuiui's iniuriae inferendæ op-» portunus uidcbcns. Accedet ad hæc præterea, quod hoftes etiam nihil ad^ uerfi pafli, odio te acerrime pcrfcquc(i tur: qui eos mails afficere uolucns qui* dem, led imbecillitateimprudenua^ nequiucns.

DE EDVCENDO exercitu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

EDucanturautemcopig expurga* tæ prius omni uel publica labe at* que macula, uel priuata cuiufq^ admif* none ac nota abfterfis . Eiufmodi ex* piationcs qs placationibus facrisep fie* ri amp;nbsp;curari debent, uti per rcligionem ius facrum didauerit, uel ut uates ipß præferipfennt. Ducat deinceps exer citus inftructus ex ordine,etiamfi cum hoftibus nodum effet congrediendu: amp;nbsp;fi per regiones longe multorum die* rum innere eûdum, quamuis per agrö pacatum. Milites enim hoc pado ordi nem feruare afluefcent, ^locoquifcp r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxime

DE OPT. IMPERATORE, gt;ƒ maxime manere, Ód duces praefedos^ fcqui difcent. Quod multo accuratius obkruandum erit, fi peragrum hofti-lem mouere necefle fit : ne per repenti* nos impetus paruo momêto temporis miles paffim tumultuari cogatur,et fur fum atqj deorfumdifcurrere, alijcpiu aliosdeuehantur, deniqj multifariant drcumuenti nihil operçprecium cdere poffint.Quäobrem inftruóa ade qua-cunt^mouendum eft,ut ad iter faciendum habilêexpeditum^ militem red-das,amp; ad repugnâdum (fi opus fit) pa-ratum Ód fadlem, edodumobferuare figna,Sd infia capeffere, atcploco 2d or-dine pro fua uirili rem gerere.

Agmen uero per loca eiufmodi,fi 11' Agtninis ceat,eft ducendu, ita cohibêdu et obdu progrefjut cendS inbreue, ut praeanguftia 2d fui quttUseße dilatandi facultateadnimiam proterp debeat. di longitudinem neutiquam compel-latur. Qua progreffus fpeciehofti facultas præftariuidetur ad commodum fuum in aduerfarios incurrendi, eos^ b ; per

peroccafionem lædendi, qui ppc quitus lam commoditatem fui tuendi cre ptam animaduertat. Siueemm latiorc ade aduerfi obuqqj irruant,quod eue* nire folet ambitis comibus, fadic pcr* turbent ac uertant neceffe cftdîue trâP uerß in medium agmen irrumpant, turbato iam ordine neukatem illico co pofitè confertim^ progrediendi aufe* rant tuis coptjs : quæ ß inphalangem fefecontrahere,amp; ad repugnandû cou ùertercconftitucrint, parum proficiêt, tanquam eiufmodi phalange ufi, qua: craflitudine nulla fréta, infirma peni* tus imbedlla^ fit.Demum fi hoflis no uifiimum agmen poft terga adoriatur, codem urgebit incommodo: ut no mo dô facultatem repugnandi adimcre,ue rumetiam perfpicuam cladê ateß perm dem afFerre pofte uideatur.Si enim re^ tro conuerfus pugnare audeas, eadem opprimeris diffieukate qua hos qui in frontelocati funt urgeri poiTeoftendi* mus: utpote qui dtó ambiri comprehê

DE OPT. IMP ERA T ORE. i/ di^ pofli's. Im'quo rerum ftatu id eue^ nire præterca folet, ut laborâtibus ope ferre non facile quas. nam fiue primes ad fubueniendum poftremis accerfas, fiue contra nouiffimos ad opem feren-dam his qui in fronte locatifiintreuogt; ces, fero id amp;nbsp;incommode curari pofle uidetur, quado per longa intcrualla Sd fpacia utrifuis excurrendum eft. Quas obrescotralt;ftiores Temper quadratocp agmine mouere fatius atcp tutius amp;nbsp;tra datu facilius eft, quam protenfiorc arqué oblongo:præfertim cum exercitui porrediore mouenti agmine fæpe con tingere foleat, ut ex uifis quibufda in-certis acdubrjs formidines atq; pauo-res fuboriatur. Euenitenim nonnun-quarn ex cditioribus 8lt; montanis locis ad planifies Slt;^ locanudaatq; c6fpicua defcendentibus, ut confpcclis pone 15 go interuallo nouiffîmis eiufdem ag-minis, irruptionem per infidias hoftiu eflerati, ad pugnâ derepenteraptimcp conuerfi, proximo ad coferendam ma-

num

Contmti' . Commcatumuero, impedimenta, tusloatio. reliquumcpapparatu bellid inftrume-ti, in medio copiarumlocari oportere exiHimo: practerquam fi locaqua: poft nos relinquuntur,ita pacata fintjUt tu-to impedimenta huiufmodi pone con* uehi duel ue poffint : alioquin nouifli-mae partes exerdtus fubfidiario ac ftre* nuo milite muniantur, haud iecus atqj partes agminis primas munire debes: multaenim pofte improuifo accidere. Explerdlo Praemitti quot^ debent aliquot equi-rff ^tmit tes, qui diligenter ferutentur atqj explo tendi, rent quacunq^ trâfeundum eft, prefer-tim fiperfaltusamp; locafyluofa autoc* duia collibus, perep folitudinem nafta iter fuerit faciendum, Pleruncp enim huiufmodi opportunitatem hoftis na^ (Sus, locatis infidijs, aduerfarios paru fibi cauentes inter tranfeundum ex oc' culto adortus, fortunis omnibus facile cuertere potuit» Quas infidias fi Impe

DE OPT* IM P ERA TO RE. zp rator nofter per exploratorcs prgfdue-ritjhaud magno negocio hoftium prg-uerfisconfiltjs,magnamfibi opinions prudenriæ ac rei fue falutem poterit uê dicare. Ver um campeftrem nudumep ac promde confpicuum locum nullis prxmi(ïïsexploratoribus ipfo profpc-Óu animaduertere potes : na amp;nbsp;inter-diu excitatus atcp fublatus puluis, mo-tum hoftium indicare poteft, 8C nodlu «gnibus flammis^ hoftilia caftra propter efte fignificatur.

Mouendum autêcftintcrdiu,quan-doaditer non ad præliumeopiæ funt educendx:nifi forte quippiam urgeat, quamobrem uthoftem prguenias,tibï uideatur cfleaccelerandum. Hacenim rattoneetianoeftumouere potes, modo id tutô fieri pofte intelligas.

Sane ubi eo uentum eft,ut mox ne- copit cefte fit cum hofte congredi, atquc pu- quando fen gnaSC prælio difeeptare, fenfimnon fimducen-citatim ducantur copia;, neep magnS ^^-^ iterconficerecogantur» Sæpenumero enini

JO o JN o s A N P R I cm'm robur atq; uigorcm corporis, labor ante certamen fufceptus ab re af-fumpfiffe uifus eft.

Porro fi per agrum (bcialem motu-rus fis,edi'cas oportet militibus ne quid omnino attingant óf uaftent, quin om nibuspenitus temperent atque abfti-neant. Miles enim armis fretus,amp; quic quid libuerit faciêdi licentiam naóus, nullirei parère feit: quando prælèrtim' ipfe obleóamentorum confpeduSjre-' rum imperitos atep inconfideratos ad cupiditatem prædpites agere facile fo* let, atq? dulcedine rapiêdi ad quoduis illicere facinus ► Hinc ni profpicias, parua data occafione fociorum offenfi animi.infeftiores tibi reddêtur. Hofti-lem autem agrum diripi,uaftari, ineen di, execari ue palam permittas : frugS enim atq? alimentorum inopia, amp;nbsp;nu' marix rei difficultate bella extenuari fblentatcpextinguircontra, copiaopi-busquenutririacfuftentari. Verùm priufquarn agrum hoftüêuaftari per-mittas,

DE OPT, IMPERATORS. 3» mittasjhoftibus, lïïfi ceffennthby'd te fadurum prgnSdes Si mincns.Ingru* entis enïm calamitatis difenmen, att^ expeóatxdadis rimor, mortalcs fæpe aliquidconcederecogit, quod antehac utfacerêt, ncquaquampotuiflentad* duet. Vbi nero calamitatêacceperint, tanquâ quos maiore dâno a fff ce re ne* queas , caetera contemnunt amp;: parui fadunt.

Sinuerotibidiurius magrohoftili Qgowwfo caftrametandum effe intelliges,ea tan* holUlKA^ turn dinpi uaftanep permittes quae ribi 27 non admodum ufui futura confpexc-ds: qugautêcomodotuo feruari poffe Uidebis, miliuabhis abftinere palam impcrabis.

Copy's tuis copieus expeditisep^nee in tuo neque in fodali agro eft diu mo-randum, ne confumptione omniS return, tuismagis quam hoftibusinter-trimêto efte uideri poffis. Quin quam maturrimè copias in agrum ducas ho* Üdêjunde, ft über ac fdix fit, qua: uelis

o NOSANDRI

adcommodum afFatim capere poffis. fin minus, amicorum tarnen rebus benigne confulereuidebens. Ver urn ex agro hoftiibfi foeeSdus amp;nbsp;ferax fitjmul ta profetHo commoda ateg ingens ut^ litas percipipoteft»

Commed' Curandum denies tibi diligentiflî-tut cura, me eft, ut terra mari^ in exercitum co meatus facile tuto^coportentur. Hac cnimrationeundiep negociatores exci tabuntur, quae adufum exercitus perti nent,impigre ad caftra conuehere.

Locd eelpo Quando uero per loea angufta future occ»p4» rusefttibitranfitus, feufi per monta/ ^- na Si afpera tibi agmen mouendum erit, turn faluti rerum in primis inters/ rit, præmittere aliquot qui eelfiora lœ ca, qui rupes amp;nbsp;clauftra atq? tranfitus ipfos occupent : ne præueniens hoftis his potiatur, ac inde haud difficulter tf biprohibeattranfitum. Quod contra moliri debes, G pcrhuiufmodi locoró difRcultatesatcp anguftias bofte pracquot; fenfensaduerfumtetrafiturum. Nort ;

DE OPt, IMPERATORE. jj mim folùm tibi cauêdum eft, ne quid detrimenti accipiàs, uerumetiam mo» licndum cadem inhoftcmrctorqucrc confilia» Vt enim fiquando aduerfus hoftem moturus maturate rem debes utillumpræueniaS 2lt; inca uturn oppri mas, ita étiam diligêtiftïme prouidere debes aditum omnem ei adimere, fi in te uenturum perceperis.

POfitis autin terra hoftili caftris, fofta confeftimuallocpopus eft, tametfi eodê in loco tibi diu morandu hon conftitueris. munitior em amp;nbsp;pro-inde tutior eris ad repentinos hoftium impetus, Ödclandcftinas nccpexpcCta-tas irruptiones.Deligas quoc^ milites, quibus id négoce dêtur, ut per ftatio-nesatqjexcubias caftris præfidio fint, etiamfi hoftem procul inde abeffeac' cepcris.

Verumfiboftibus nihil urgentibus diuturnior tarnen tibi uidetur ibidem fore caftrametatio,fiuc populandi agri c hofti'

hoßtUscaufa, fiue opporrunitaris corn modius obfèruandæ, occafionts^ ho* Oê offendendi captandæ gratia: tarnen Clißrorwn ea tibi dehge loca in quibus caftra te-ncas,quæ neew Ifmofa,nec alioquin m* falubna fint. Eiufmodi enim locorum natura QC fitus, exhalatione corruprio-reac fcctoris emiflione uanos morbos ingencrarc pefiernep inqcere foletjqua pleritp affect! male uexâtur,multi præ* urea pereunt, ut hincn5 modo in dies pereuntium firage copiæ minuantur, uerumetiam fuperftitum imbedllitate atepmoeftitia mirum inmodum infir-mentur amp;nbsp;languefiant,

Proinde falubre atep utile efijCafira non diu in eodem tenere loco, prêter* quam fihyemandicaufa,rigoris amp;nbsp;du' ricici cœli uitandæ,ibidem manere ne* ceflê fit. Turn uero apprimè curadum cfi, utconfiruäis ex ordine tabernacU lis atcp tentorijs fixis, locum ciuitatulac inftar incolere uideri poflïs. Secus em, ipfæuentrisegefiiones qua: ijfdemin lods

DE OPT. IMPERATORS. Jf lods pcrdiu fiunt,corrupnores emittSt uapores, quorum contagio fimtimus aêr acdrcumfufum codum infidtur,8d ad infalubrem qualitatem facile immu tatur:cuius affiduo ufu amp;nbsp;nccclTarïa co fuctudine, uarios amp;nbsp;periculofos morbos imbibimus, DE EXERCENDIS miUtihus,

SEd in by berna culls ipfis excrcêdi funt milites , uarijscp pcriculisad pugnam aptireddêdi, nc locus ufquS ocio Si inertiæ detur. CefTatione enim Sl ignauia fit,ut corpora moUitia amp;nbsp;tor pore affidatur, animi uero fegnitie imbelles penitus acmeticulofi reddantur. VoluntatQ enim iHecebris^ód delidaril quotidiana confuetudine, ucl auda-dfiimoru correpti animi eneruantur, Quamobrem non proculà laboribus amp;nbsp;induftria abendum eft uiris.St quos cnim ex logo ocio ad labores capelTen doseoegeris, qnecalacresexeunt, Ód egreffi minus perfeuerant, ut qui diu-c 1 tut-

turna defidia fradli labores borrclcuG amp;nbsp;quoduis negodum ne tétatum qui-demactutum defugiunt: demum ficu' bi re experin' uoluen's,mox illi abeunt, amp;nbsp;nulla fpe frett laboriofa perferre nee uolunt necualent. Proinde prudenris Impera ton's eft,ea quæ fibi ufui futurs intdligit, quiete aftruerearq; commode præparare, cum nulla dimicadi ad-ueifum hoftem urget neceffitas, nullS imminereuidetur periculum, nullum extare impedimentum, quominus ex-ercêdis corporibus ea milmbus fuis im peret, quibus in prefentia aduerfus ho liem nullus fit ufus Præterea quiequid negodjeitra periculum militi deman-datur, tSquarn quid cum idoneum ad ueram certandi rationem inftruatat® edoceat, fatis præ fe ferre uideri poteft remiffionis amp;nbsp;laxamentfuel bis qui ali qua defadgatione affedii fint»

Exercitiu Exerceaturautem miles in hunemd wUitare, dum : Deligantur nonnulli, amp;nbsp;eorum cuique apta ad rem dentur arma,aHue fcant^

DE OPT. IMPERATORE. J7 fcant^ armati fern arc or din cm, amp;nbsp;nuf quam deferere loeft difeant ; præterea contuitumutuo, crcbraappcllationc, famihan confuetudine inuiccm fungi ac deufnefrf, ut qufs quo loco ordine conftitutus fit, quifej tenere amp;nbsp;cogno-feere poffît, amp;nbsp;fmperatfs fine mora ao ceptfs parère, Edoceaturprætereamfgt; les ex imperato agmen turn producere turn contrahcrc,6f feu dextrorfum feu finfftrorfum fnuertere.Item acief tradu Cn’ones amp;nbsp;motusimperturbatefacere difeat ex ordine , amp;nbsp;turn laxandi tu ar^ Standi modum, exitus deniqj amp;nbsp;recef-fus uiciffim, atep rcliquas ordinum df-ftributiones partitiones que per decurias, ratione quoq; agminis uel in craf-fitudinem cogendi, uel in oblongum producendi,atcp utrinqj ancipiti df bipartita pugnacertandi, quado prefer-tim nouifiimus dC fubfidiarius miles hoftiljus ambire eum amp;nbsp;undic^com-pleâi conatibus,conuerfus répugnât.

j3 ONOSANDRl utfigna quæ infer pugnandum Impe-» ratoris iuflu darentur, attente cxdpiat: amp;nbsp;ubi receptui canitur, fefe ordine col* Iigatjamp;fenfim de pugna referat.

Quod enim his qui mufids darc operam indpiuntfoletacddere, primo ubi opus eft impofitione digitorum, S^ uel in foraminibus tibiarum, uel inter-iedbonibus intcrualliscp fidium, alios alibi turn ponunt turn tollunt, baud ex arte neep per dimenfasad harmoniam intercapedines, adhge uix extendunt amp;nbsp;tardé mouêt: Qui uero ufu iam hæc cadem SC exercitatione, arte amp;rationc adhibita callcnt/ineullo negocio, fine flatum in tibijs reprimereuel laxare fit opus, fiue chordas difcurrere digitis, 0^ aptètralt;flarc ipiritum, ad commodum moderantur, 0lt;^ manum iam edodam compofiteatep eeleriter mouent:Idem his ufu euenit qui rei militaris rudes im pentiep funt.Turbulêter primo amp;nbsp;diffl cultcr per multos crrores amp;nbsp;longa tem* polis interualla infrui amp;nbsp;in ordines re-

DE OP T» IMPERATORE. JJ» digi pofle uidentur: ucrum utprimum edoiSi affuctitp facti funt ,'ultro (utita dica)ac fpontc fua, loco atqj ordini atqj rei gcrcndæ fe applicant, pulchram ni-rnirS amp;nbsp;ex omni parte compoGtafpc-ciem quifq; maxime pro uirili fuaex-plentes.

Hocpadïoinftrudïus Ó^omatusex* erdtus diuidatur, deinde adpugnam dtra ferrum cocat, diftributis leuibus pihs haftiscp fragilibus : amp;nbsp;fi forte arua propè fint, iactu glebarum res geratur: etiam loricis ex cortjs taurinis,fi qua ha beri poffunt,miles utatur.Sin uero colics ac tumuli Ód alioquin accliuia loca cxtant,certt ad id deputati milites Impc ratoris iuffu id genus telis per fingulos diftributis, hæc loca curfu occupent: altj quoq? conftituantur, quibus id de* tnandctur negocq ,ut codem armorum genere illos de editioribus locis detur-bare cotendant, 6c ipfi fuccedant. De-mum re confeda, cos imperator collau dctquiucl partes Gbi trad iras ad extre-c 4 mum

40 ONOSANDRJ mum tutati funt, nufquâ loco fummo-ti: nel loco depulfis fupenoribus, ipfi Exmitio' fuccefferunt, Hoc cenandi genere, hac rüutiluii^. dimicandi ratione,hacdemepfuperaiv dl æmulauoe 6d Audio incolumitasex* ercitui comparatur, et corpora militum curantur amp;nbsp;conualefcunt,ut quibufuis efeuknus quifqjhbcnter uefcatur , Öd quemcunep potü fuauiter fumat, nihil præterea dclicatius d(. lautius, nihil ex^ quifitius ßbiuenädo. Fames enim quç labors perfundhone homini exurgerc lokt, amp;nbsp;fins quæ defudantibus oritur, fan's pro pulpamento atcpdulccculapo done haberi poteft. Hine militum corpora Iblidiora atc^ agiliora redduntür» quado hi qui fudore, frigorc, a?ftu,fub diuo exercitati funt, quofuis labores ut prompto animo alacresq} fubeunt, ita SCfortiterferunt.

Equités Acqua ratione inftituedus efi eques. qu5excr Decemâtur fpedtante imperatorecur* eOidi. fuscertatim, infecutiones,fugg,c0gref* fiones, iaculationes^, per loca præfergt; tin»

DE OPT. IMPERATORE. 4« ttm capcftnajfcu fub^üs radices mon tiû, quoad equus point per afpera Ô^ fa lebras uadere, No cnim cogt debet, ut autadnimis arduaamp; accliuia,aut per defcenfusamp; pronioraloca excurrat,

POpuIationibus ucro tem per a ter utendum eft,necmiliti permitten dum adrapjnasamp;prædâ temere ferri, amp;nbsp;pcragröhoftilem, filocuples copiolt; fusep fit, euagari nimis . Hinc enim plerucp maxima: calamitates uifie funt accidilfe, quâdo hoftis manu comport* tadulcedine prædæ difpalatos milites, aut præda ipfa onuftos per occafionem adortus, facile potuit fundere fugareep amp;opprimere:utquincc armisadcom* modum uti,nec laborantibus inuieem opé ferre poffint. Quare fi qui iniufftl imperatorisad populations profuGus feuertcrint ,acri pcena afficiantur ,24 nobiliignominia notentur.

4* ONOSANDRI dum mill tem emittere conftitueris, ad Icues atcpinermes,bellaces amp;nbsp;firénuos turn équités tû peditesadrjciendos de-ligas en necefle,qui in rapinis ÖC prçda neutiquam occupêtur, quin inftruÓa continuo ade, populatoribus prgfidio fint, eis^reditum tutumatep facilem parent»

Et fiquando exploratores compte* hendantur, non eadem inomnes ièn* tentia uti debes. Sin tuas copias atcß ap paratum omnê inferiorem hoftilibus copijs effe intellexeris, raptim turn cos extingui iubebis.Sin coptjs,apparatu, armis infirudiorê exerdtum habeas, robuftiorem deniqjmilitcm oblequen tioremqj, atep copiarum ducibus peri-tioribus Si illufirioribus uti pollis : tS uniuerfoexercitu tuoad oftentationS ulcp ornato , exploratores adduci iu* beas, quibus diligenter fpectandi omnia poteftas det, demum impune abi-re cos permittas. Renundata enim re* rumtuarumpræfiantia, SC copiarum robuf

DE OPT. IMPÈRATORE. 4} föbur amp;nbsp;amplitudo , fadlem hoßibus tcrrorcm incutiet: quemadmodum dif ficultas rcrum atcß inopia cognita, ad* uerfariorum animos erigit, Si Ipcm fuggerere folct.

PEr uigilias autem cuüodes com-’ plurcs funt decernendi, quorum alrj uigilêt, alq per ftationes nocturno fpatio diftributOjUiciffim intcrea fom* num capiant,SC quietifededant. Non enim cogêdus eft miles ultra quam ferlt; te poffit uigiliam agcrc,tametG nodics infomnes fefe dult;Surum poUiceatur. Poteft enim fomni fuauitas etiam inui turn militem occupare, membris ultro cedentibus, 2lt; natura ipfa confentien*' te. Agatergo quifque uigiliam reclus ftansq?,quoniam feffioncs atcp accuba tiones fenfim folent diiTolucre uires,ó^ languefacerc corpus, unde fomnus. facile prouocet.Contra,crurum ciedtio, amp;nbsp;aliorum mêbrorum intenfio infom nia inferitanimis amp;nbsp;immitdt.

Qui ucro huiufmodi uigilandi mu* fieri deputati funt, pro caftris Si paulo longiufculè accédât, atc^ excitêt ignés, ut eminuseos confpicere poffînt qui forte quâ ignis lucetincedêt: à quibus ipfi cófpici neutiquam poterunt, utpo te in tenebris conftituti, amp;^ luceoppoô' ta. quo padio hoftes incaud in manus Wigilum incidere poffînt.

quædam occupaturus, ucI occupata iâ à tuis defenfurus, uel denies neceffîta-tem prghj ineundi euitaturus,magnos primo accêdi ignés iubeas,deinde mo* ue.Confpectis enim ignibus,loco per-ftare te hoftes opinati quiefeent: contra , fi extineftis ignibus per tenebras abitus ipfe paretur, fufpicati te fugatu Bioliri,tranfîtus prçriperc properabut, infidifs^ difpofitis per occafionê acri-jer teabeuntem infedabuntur.

VErûm ficotingatut Imperators hoftilis exerdtus conuenire niedre fit, SC de re quapiam ( ut plerunqj fit) fecS fit conferendum, acceptis tecu •exoptimatibus qui ætatcHoreant,pro-•ccritate,robore,forma, excellant armo' rum fulgore atep ornatu,prçftent décote, fecum cogrediare. Fit enim plerüqj ut ex ea parte quam quiscofpexerit, de reliquo iudicet : magis quoc^ quifqt in-duci poteft at(^ moueri bis que uiderit, quàm his que fama amp;nbsp;auditu acceperit.

■ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*^^^-

TRansfuge ueró,fi qui forte ex he ftibusad tua caftra migraflènt, « qui uel tempus uel apparatum uel coil-filiS aliquod nundaturi ueniflent, uel fe duces offerant futures pariter,quô in hoftes incautos irruptio fieri queat : ita cuftodiantur, utintclligantfibinoeffc liberum quocun^ uelintire.Quinew ( . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palam

4lt;î o N o s A N D R I palàm fiat, fi eis confifusincolumicxof dtuuidoria poriahs, munenbuspro meriris ubertim affeôos, berugnecp ha b!ros,polTc quo uclmt hbere ircjin cos ucnifTccompertum fucrit excompofi' to, arte fallend! fa lutem exerckus prod* turos, in ipló return difcnmine procub dubio perituros. Fidei enim transfuge non fècus eft committêdum , nifi cum intelligit fui non elfe fe dominum, fed te , quem fuis confilijs fretum moucrc uidet»

CAftra ipfahoftium diligenter co fpicieda funt folerti Imperator), fitus^ eorum non im petite confiderä' dus . Namfiquandoin planitic pofita funt intta orbem, non propterea æfti-mare debes paucos ibidem contineri, quia fdlicet contracliore ambitu ualH occluft funt. Circularis cm figura ipfo centuitu minor uideri folet, quam anigt; mo perdpi poftet folidi per proportio* nein

DE OPT* IMPERATORE. 47 nein dimenfio. Laritudo quocpquçin orbem eft circumfcripta, capacior ipfa re cft, quam quis confpecïu conijcere queat. Contra,ft ualli latera extendun-tur oblongiora, atqj alicubi aut obtor-ta aut in plures deflexa angulos ardan tur, non ideirco magnam qs multitudi nem comprehédidebes arbitrari. eiuC modi enim caftrametatio fpeciem qui-dem magnitudinis præ fe fert/ed non tarnen plures inclufos tenet, quam intra orbem contineri poftênt, Valla denies in moribus feu collibus du(fta,nift omnino eóferta atq? compacta fint,arn pliora uideri pofTunt, quam ft in plant-tie pofita eflent. Pauciores ucro continent, quam quis poftet ex ipfo tantum confpelt;ftu exiftimare. Multa nanep in* termittunturuacuaati^ nuda, utlocä quæ partes habeât lacunofas amp;nbsp;cauas, uel falebrofas amp;nbsp;afperas, ideo^ defer* tas , amp;nbsp;quæ habitari à quólt;^ minime poftint.Ncceftario uero euenit, ut pro bominibus caftra ftruant«r,ÓC «allum ad

4S CNOSANDRÎ adhuiufmodi longitudinem proteda/ tur . Quamobrem ubi caftra hoftim^ brein' confpexeri s dreSdufa uallo, ha* bitaratione lod figuræcp, ne contemn nas:fin logins protrada, ne expaueas, quando hiscognitis confiltjs militari bus fretus, opportunitatem quando^ oblatam naô:us,prædafum aliquod amp;nbsp;dnns patrare Ód edere poffis.

VËrum quando tibi caftra ponert da funt,ardtcs copias tuas opoP tet,8d in breues comprimas. HoftibuS «ero ad pugnam tepronocantibusjca^ ue educas.Quin contradius congloba tS militem cotinebis, quo uideri poffis præ timoré id facere: plcrunqj enim in’ peritus return hoftis, non militari priP dentia rem merit.Sed fimplici caftrorn cofpedïu demS ratus aduerfarios pan-cos , amp;nbsp;exterritos pugnam penitus dC' trecftarejContemnereincipitjUegligcnquot; dus^ uerfari : tarnen incautè paffimy

DE OPT. IMPERATORE. 4^ de caftris Ôd muninonibus fuis progre. ditur, perinde atep nullus fibi obuia fit iturus.Incaftraergo hoftemaggreffu^ rus audaderut pbfidere poffitpergit, néc animaduernt quot indeeffundi exgt; plicariep polïïnt copiæ. quaconfidétia fublatus,tanquam nihil aduerfi fibiac-cidere polfit, inertior amp;nbsp;futuri improui dus prórfus efficitur. Quam quidê oc-cafionem fitu prudenter arripere, indu xeris animS. Inftruótas copias derepen te clamore fublato per poftica perep ca-ftrorS tuorü uarios exitus explicabis,et tnultifariam in hoftem curfu infedus ir rucsj amp;nbsp;rem fortiffimè geres. Sanè qui his cofiltjs atep artibus duflitarc copias . fcies,facile quoep inteUiges an hoftis ad uerfus te huiufmodi quippia moliat i Neep modo quidipfi tibi agendum in hoftem fitjteneredebes, fed profpicere quoep ne quid tibi aduerfi eueniat.Qui bus enim rationibus hoftem deciperé potes,tjfdem tibi profpicies nc decipia* re, quandodocumentotibi effepoteft

fO ONOSANDRl fallend! alios ratio , utexplorare facile poflîs an aliquid alq mali in te machû nentur.

ETfiquâdonoauuel interdumo-turus fis , fine ad opprimendurn aliquod oppidS aut arcem,aut caftellS, fine ad occupâdum tranfitS, uel denied quoduis aliud clam hoftib. maturâdu» nemini arcanû aperias^neq; quo fis duz dlurus copias, quid ue omnino facturus enûcics : nifi forte arbitrere nonnul lis ex optimatibus rê fecretô credi utili-ter oporterc. Porrô ubi eô uentum erit, i unde iâ fado maturrime opus elfe in tel liges, quid cuiqj agendum fit per occa-fionem edices, atqj terram edes ; null» quoepintermiiîîone interiedla, copia-rum duces militcmcp plané adrnone-bis,ô^ quôres fpctflct edocebis : dein-ceps negocium impigrè capeiTes.Stuld enirn inconfideratiep eft, temerc in uul gus confilium promerc,^^ multitudini arcanum

DE O'PT, IMPERATORE, fl arcanum intempeftiuf commi'tcrc. Im-probi enim amp;nbsp;qui de republica male Îcnnunt, eiufmodi obferuant occafio-nes;quas na^i, in holies cofeftim traC fugiunt,e3 nuncium allaturi,unde fibi honores 8^ premia confequi poffe ren* tur. Nee fuit unquam ullus exercitus, dequopkrafep ob caufas tumliberitu ferui inhoftes baud commigrent : ubi prefertim arcanum aliquod atqj ferium tradari fentiunt, uel conferendi ma-num amp;nbsp;præliandi tempus aduentare animaduertunt,

EDucereuero copias,feu ad pugna capeffendainftruere ncutiquade bes,ni prius facra de more feceris. Qua de rearufpices atep uates habere te opot tet qui fsquantur exercitum : quanqua optandum erit, fi ipfe tu contemplandi cxta facracp rite faciendi rationem te-neas, ut tutetibi rebusép tuis bene op-portuneep cófulcre poffis, quado ad ea d a rem

Vcrû fi pulchrè litaris, amp;nbsp;facra uotis fuccederetuis animaduer ten's, conuo» cans optimatibus facra ipfa oftendcs, ré deinceps bono animo capeffere pep ges.Copiarum enim duces, quid facra portendant, reliquos commonefaciêt, eiscp fpem amp;nbsp;animum erigent,quando deorum immortalium monitu duólu^ fe ad pugnâ uenire intelligcnt,qua op* nice miles penitusanimatus, alacer ad qüguis pericula obeunda proficiieetur: quippe qui fefe uictoriam adeptururn : (peret, S^ figna quæc^, ofiéta, uoces,ac I omnia diligenter obleruet. Quo fit, ut ' pulchra hxc publicorum fa cv or urn lita tio,etiâeosquipnuatim per religion^ j mœrcrcuidentur,obfiniftra deuouen' ! dam omnia,mirum in modum folari point,aefpem meliorê animis eorurn ingenerare.

Atqui fi forte hofirjs cgfis minime h' tares, nee facra procedere uiderentur, manendum ibidem erit,nec quoqj moquot; uendum»

DE OPT. IWPERÄTORE» jj uçndum, ctiamfi quippiam uehemen* dus «ideatur urgere.Quid enim pollet co accideve peius, quod facris amp;nbsp;forte oftendi uideturf nempe fi id quod futu r lieft, féliciter euenire poffet, pulcherri mè utiqj litafles. Qiia de re pluribus bo fttjscæns eodê die immolate atq^ßera faêlafacerete oportet: paruû enim momentum temporis plurimum ualet, Slt; tS prodefle tum obeffe facile poteft, fine préoccupes occafionem return ido-neam,fiueomnino prætereas.

Equidem mihi uideor cœleftium fy-detum motus,ortus item et obitus ƒ gu rarum denies indinationes, triangulo-rum quadrangulorumcp,SC dimenfio-num, Arufpicina per hoftias atep cxta, Aruf^icim, oppofita quadam fpecie contemplan-dicpratióe defignare amp;nbsp;indicate. Qua-le parua quedam horum momenta, dif ferentié poteftates atq; diuinâdi modi, codem die,uel potiuseadembora,utre gnis potirentut nonnuUi, uel ut uieü captien in uineuh inijcerentur, fæpc ue dj lut

lut effecerunt. Cu naq^ nonnunquam euenit, utquibufdam facra fadétibus, quod ad pugnam quidem jncundam res belle procédât, fed per ipfam pu-cnam clades quâdoqj ÖC interitus præ^ fignat ; iddrco neceflè mihi fuit uifum nonnihil hac de re dicerc.

QV/a fdmus multas orbis Si ua-nas elfe regiones, uarios locorö litus, SimultiplicestradïuQ figuras Ôi formas, hoefitutdubium Si incertum pleruncp fit, quibus quife^ in locis maxime prçliari Si pugnam capeflère de-beat , Pleriqj enim regionis amp;nbsp;agri fut nonnam tenct,alieni funt ignari Ôi ru' des. Vndecucnit,utiam unius diei innere remotos hoftes,ôi de indufiria fd licet exterritos,6i aduerfariorû aduem turn præftolari non audentes, abfeef-fum fallentes, Imperator ignarusrerU ut fugientes infequatur atep propéfins urgeat. At ubi ad difficiles tranfitus Si ’ ' ocgt;

DE OPT. ÏMPERATORE. ff occlufa mondbus loca, fequendi impe tu, amp;nbsp;hoftis opprimendi inani fpe fe adduflumuidenfero quidem,attandë intdligit ab hoftibus fe un diep dreum/ fefrum5amp; uelutin caueaquadam indu fiim,occuparis eelfioribus iam lods, amp;nbsp;dauftris ac faudbus,qua exitus aliquis effugiumé]^ darctur,prgclufis.T urn dr cumfpedans ex omni parte dreumfu-fum infultantemcp bofte uniuerfo ex-erdtui, ininteritumfefeamp;pernidem praccepsegit, lod ipfius naturarepu-gnandifacultatepriuatus : Slt;dedido-nis dedecus deuitans, fame perire du-xit prius atep antiquius : uel ad deditio-nemcompulfus , poteftatem aduerfa-rijsquiequidde fecoUibuerit ftatuen-di præftirit.Quamobrem etufmodi ho ftium abfceffuSjUt fimulacra fugæ, fu* Ipeói habendi funt, nee cupide perfe-quendi : locorum magishabêda ratio, Öd natura corû diligenter cofpicienda.

In educendis ita^ç copqs illud eft ma DerrJif« ximê q^feruâdum, ut qua ingrederis, projj^iden-d 4 câ (Ium.

eaquoc^ tibiredkus patere poffit : Si nel ab ingreflu defiftas, fi redeundi adi ; mi poteft tibi facultas, uel tibi redituro profpicias,Quod hac ratione fieri pote nt, fi præruptaeminentioracploca, Ôi tranfitus dorfo motium uidtostuomi' lite occupes,quô inde,cû opus fit, tuto tibi reditus pateat. Hæc diôa fint,non modôuthoftemconfilio fuperes, uelt; rumetiam ut ne ab eo ipfe incautus op primäre ftudiofè prouideas . Pulchrô enim eft fdre hoftem deceptum oppri-inere,necefrarium autem, ne ipfe deci-piarecauere,

Vicunqj nunciaturus quippiS , V J te conuenire quæfierit, fiue li-berfitîîue feruus,amp; fiue nodîu fiue in-terdiu uenerit,facilèadmittatur,neque modo intabernaculumintromittatur, uerumetiam in ipfo itinere, fi forte ob^ uiâ ueniflèt,accipiatur:SC omnino fiue quiefcas,fiue comedas,fiue lau^, non - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in-

DE OPT* IMPERATORE. ,r intermittat acceffus eins ♦ Differre em hæc, de tui adeundi copia adimere, uel miniftros habere quibusliceat te con* uenire uolentibus aditum prohiberez maximarum rerûideft occafîones ni-mirum perdere, amp;nbsp;tem poris, quod eft omnium primum,iaduram facere, im portuna demum ignauia rem tuâeuer tere.Plerunqjenim his admoniti nun-eqs ôd edodi Imperatores, ad ea paruo momento tem poris euenirepotuerSt, quæ rebus omnibus apprimè uifa funt profuiffe»

SI forte e regione hoftilis ualli cadra tua ponere tibi neceffe erit, curare debes ut prima luce milites cibum filmant, Nam fi penes te ede animaduer* ten's, ut ad arbitrium,cumlibuerit, in^ ftruere aciem ^ ad pugnam edueere poffisuum, ut commodum erit tibi^d* bum cuiep fumerc mandes. Sin autem Po difcriminis uétum effet, ut uel ob fi-d - f turn r

turn loci, ud ualli fofTeq; infirmitatcni» uel quauis alia de caufa,in hoftibns ui' deatur efle munitiones cxirc,infcftuin ducere agmé, neceffîtatem^ tibi arma fumendi amp;nbsp;contra pugnandi in ferre, lt;nbsp;res non erit negligcnda.Quin diligenquot; ter curandum, ut dato flgno prima lu-' ce miles tuns cibo firmer, ne forte Präs/ uentus, ieiunus arma cogatur am perc amp;nbsp;pugnam inirc.Miles enim medioeri cibo firm a tus, no tarnen ad fatietatem ufqj rcpletus,robuftior atq; ualidior ad dimicadumefficitur. Qua rencglcda» facpc peflimè pugnatum eft, milite ui-ribus ob inediam deftituto : pra-fertim ubi prælium no Icui ccrtamine,ièd gf^ uiter toto die perado uenit ad exitum»

VErum fiquando trepidationeul* la (ut fit ) orta moeror aliquis mP litum animos occupafTe uideatur, fiu2 quod hoftibus acceflèrint auxilia, fiue quod alla alia de re corum conditio pu ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dof

DE OPT. IMPERATORE. fp tior ac præftantior poflit exiftiman: tü maxime decet Imperatorem hilaritatë atc^laeritiampracfeferre, amp;animuinx exterritS fingere. Vultus enim fadescp Imperatons, conformes fibi fokt animos reddere militS, amp;nbsp;fimilitudinc fui cos afficere penitus.Læto namt^ lm pc tatore, ad fpem confeftim erigitur mp ks,ratus nihil iam aduerfi, nihil perica lofiimpcndêrc. Contra,fi pauidus ui-deatur amp;nbsp;dolens,cocidunt animis pro-tinus omnes, perinde atcç fi qua ingês portendatur calamitas. Euaderc fatius nimirum eft, atq; magis ad prudêtiam imperatoriam attinet, fronte oriscp ha-bitu multitudiniktitiam machinarbóé alacritatê fuggercre animis,quam moe rore deiedos oratione amp;nbsp;uerbis folari» Plerun(^ enim orationi fides haud habetur , quod pro tempore de induftria poteftconfingi:oris ucro ftatum atque fiduciam quifq? maxime intuetur,amp; fi-mulationê abeffe ratus,abacta formidi ne animo confirmatur.Sanè «trunquc te*

ONOSANDRI

tenere optandum eft ; id eft, oratione commode,cum opus eft,fare uti,etfe' fc eiufmodi gerere, uti res amp;nbsp;tempora cxigerc uideantur»

VErum quemadmodum expedit formidolofum exercitum oratio ne uultucp erigere, amp;nbsp;fpei implere : ita quandocp terroremeiincuterenon pa rum conduct, quando ignauix SC ft-gnitiædeditus, Imperatori amp;nbsp;rcliquii dudbus contumaciter no obfequituf» Turn itaquecomemoratione periculo^ rum,8C folcrtiæ hoftium mentione tep rendus eft * Quo padîo non meticulo-fum tuum militem reddes,fedcautuni' Vt enim æger animus mccrorc deft-Óus, obtetu fpei bong excitandus fur-rigedusep eft:ita lafduus et inertia inté perans,contrahendus terrore caftigaO dus^ eft,Quo fit plcrunq?,ut mcnculo fi amp;nbsp;timidi, formidine pofita fortes effi pint: contra,audaces confidetiores^» prU'

DE OPT. IMPERÄTORE. €t prudentes amp;nbsp;cau«. Poteft autem horS utruncp euenire, ut miles tuus tam rc-formidet atq; metuat hoftcm,ut nequa quam fibi ulla in re audendum effe exi ftimet:uel ufc^ adeo contemnat amp;nbsp;parui faciat, ut fibi amplius cauendum no arbitrer, Iccirco utric^ rei te debes apte accommodate, amp;nbsp;rationem habere return ac temporû:ut ubi opus fit, timen tem te amp;nbsp;futuri prouidum turn oratio-netumuultuoftendas, aut impauidS amp;nbsp;fidetem » uti profuturum inteUiges»

lij exitus fufpenfum atqj folicitum militem habet,experiri debes,ut ucl clan-deftino quodam impetu et infidijs,uel leuialiqua paucorum pugna aliquem ex hoftibus capias,his potiffimùm,qui defertis ftationibus pro caftris folent longiufculè euagari: quosficonfpexe-

6t ONOSANDRI ris corpore efle ftrennuos,animo^ingt; terrïtos, è ueftigio extingues, uel uin-«Hos his trades diligentiffimè allêruaiv dos, quibus hoccuftodiarum negociS demadatum eft,iubebiscp ut à neminc cos adiri permutant. Sin partantes 6i omnino inftrennuos uideris, in tabet' naculum tuumraptimadduci iubeas, quos toruis oculis, trifti ac tetrico uub tu, uerbis quoeß minacibus ita exterre/ facias,ut fupplices iam amp;nbsp;lach rymofos atqj fibi timentes ad cofpecHum copia-rü iubeas trahi,fimulcp concioneris, aC oftedas militibus quam inertes, quant , abiec7i,quam timidi,quam nullius fint hoftes preetj quibus cum eft dimican' tbieHiiOfi' dum: quippe qui tantopere morte hor mß^iwin. rcfcant,8i:fibidiffïdanr, utprouolud genibus tam turpiter Qi. indccore mortis periculum deprecentur, ëC aduei fa' riorum implorent mifericordiam. Eri-gienim turn animos militunecelTccft» amp;nbsp;de pufillanimitate 3d moUicia hoftü^ pticiudicimn faccre dufmodi capnuo' rum

DE OPT» IMPERATORE. lt;fj rum turpi fpcdaculo.Si cm quod quis nondum uidiCjfperat tarnen, quando* que magis adducetur re uera £lt; eópem fatione fpci,qua ümor amp;nbsp;diffieukas facile tollicur.

aVoniam uero multx dmerfeep funt format acierum amp;nbsp;ordinS, quod fit turn armorum uarietate, turn ufu inftitutionecpmilitum, turn fitu lo corum, turn aduerfariorum conditio-nc:horum omnium peritum effe Impe tatorê oportet, ut fingulis opportun^ •■ uti poffit. Quæ autê multiplia arma.* luræ generi ad inftruendam adem com uenire polTunt, prater ea qua ipfa re* rum temporumep neceffitate excogita* ri poter unt,fummatim percurram.

Equitatum itaeptuum no utuoles, E^wfdfm fed uttempus amp;nbsp;ftatus rerum te coget, dil^oßtio, difpones . équités enim tuos oppofitè ad equitatum hoftilêftatues » ver urn quoad fieri poteft , eo modo locabisj^

. 04 O N O S A N D R i quo fokntinftrui in cornua ades:ut ^ ad frontem,amp; exlateribus fpadofiori® loei commoditate freri^expedidûs pO^' fint prodnc,equeftncp muncreuttnü* lis poft fe ordinans, qui poffînt efte cgt;^ iMiktorcs impedtmento.Velites autem iaculaW' res^ ferétarfos, ügittarios demum ai funditores primosin phalâge locabis* Na fi porie fequent,magi's fuos quäl” hoftesmalèamdent. Sinmcdqintrf ipfos ftatuent,irritum enteis peeuha^i pugnandf officium,quippe qui nee pi dem referre commode poflint ob iaeæ lorum pilorum'uefurfum uerfuspoP redtionem : necdecurfu ipfo iacularia procedentibus præpediti. Muko uero fZditortt. minus funditores poterunt in gyrui” torquerc fundas atq3 tela emittere,ck cumquaq; militibus obfiftentibus : f” quos circumlatio funde offendens, hó Sit^ütirij, magis quam hoftibus damno erit. Sa* gittarij quoep precedentes rcliquos,iß Ipfa hoftium corpora ueluti ad figmi rede immictent;ftn poftremi aut inteP tnediji

DE ÔPT. IMITERA T ORE.'^jT medq/furfumuerfus fagittare cogeft-tur.quô padlo uis ipfa telorum fuperio ra petendo cofumetur incaffutn. Rur-fus uerôdô dcorfum ad capkàhoftiS deferêturnam remiflb Ôd inualido idd minus nocebunt^

Si autem contingatpugnam bis trt lods comitu, quorum pars humilis ôd plana fit, pars collibus tumuliscp infur gat:tum leuis armaturæ militem maxi-meinafperisatc^ durioribus locisfta-tues. Rurfus fi campeftribus locis abs tcoccupatis, hollis eminentioraobti-ncat, hue leues milites adduces, ut qui faciliusiaculari polTintjfimulcp pedem' referte, per loca afperiora aediuiaquti fubire 5 curfu expediti Ód ftrennui. In-termittat uero aliquid per acies inter-üalli, ut fi fortè hoftibus adhuc congrd di atep manum conferere euneftatibus,' ufu cuenerit tela militum iâ emilfa atqj exhaufta elTc, conuerfo compofitè atc^ im perturbât? agmine in fubfidia Sd pa ftremas partes reftituantur t nam totS “'‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é anigt;

ambi're exerdtum Si m cornu défiché* re, neutiquam tutum eft, quia poffunt interea ab hoftibus prcuenui,amp; priuC quam reliquo exerdtui cofungantur, kqueftrari. Rurfus per denfas copias arteferri, atepperinde in armaincide^ re, perturbation? affert, amp;nbsp;ordinesdift qcerepoteft. Contra,uelitum in hoftes per cornu incurfiones, plurimum hoftibus ipfis nocere poffunt,ut qui traf-uerfbiaculari amp;nbsp;pilamittere, aeproin* dénudas corporis partes ferirequeat* Tunittrum Fundarum denies uis pernitiofifîîmû tût, omnium eft horum quibus uelites urf lt;blent;nam plumbicolor, colon' aëreo ftmilis eft. Proinde dum emiffum plÛ* beum telum per aera fertur, latet, ho-ftium^ corpora improuifo atej incaU' te petit. Illationis uero ui atep agitation defricationeep propemodum ignitun^ ardens^, uehementer ferit, penitus^ ingreditur : nee concern» poteft, quod labra uulneris è ueftigio claudanturgt;6^ tanquam conniusre uideantur.

At fi hoc genere teli Ód uelitum opc Co»fr4«fK mquidem cares,hoftis autem maxime ttsflrutn-prxftat, primos acid tux denfos con- Sffgt;K(gt; fertoscp prodire iubeas, geftantes dy-peos magnosquibus pomnt toto corpore tegi:reliqui uero qui hos fequun-tur, ordine ad Ultimos ufc^ fublatis fu» pra capita dy peis, hoc patio tantifper proficifcantur, dum intra iadumtelo-rum ueniant’.in hucenim modum con tedi, nuUibilædipoterunt emidione pilorum. Sinutrifcp adefthuiufmodi uelitum auxilium, turn tui primi iacu-Icntur in hoftes, antequam ad confer-tionem manuum ueniaf :uel poft con-greffionem copiarS, hoftem tranfuer-fo adorti urgeât telis. Aräantur enim amp;nbsp;in modicum compdluntur, Öd infe-ftatione mifliUum tumultuari cogun-tur hoftes.

Quod fi deuitare uelis ne hoftis te Contradr' drcumueniat,nolita oblongam protêt tuwntionè^ dere adem , ut omnino infirmior te-nutorep effidat, quam facile polTit ho-: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e i ftis

ftis difrumpere, ac mde fibi tranfïturn comparare, hecamplius per anfraóu« - ^tcgdrontus uadere, cum datis tranfiti bus ac ordine tuorum dificdto, adorin' ros poft terga poftit. Quod quidc non modo cauere debes ne tibi eueniat,uer rumenam querere ut hoftibus ipfe ia^ feras.

- Et ft quando tenucm atcp infirmant irideris adem peditum, non adeó ufeß contrabas atc^ïnbafimardes, ut earn boftis facile poffit ampleói amp;nbsp;undirp cóncludere. munias tantum oportet |gt;óftremas partes, nee minus q cos qui nel in fronte primilocatifunt, uelpef latera conftitutiNouiHïmus enim attj fubfidiarius miles ita infin uationes hu iufmodihóftium prohibere potcft, ut hi qui in alas amp;nbsp;cornua protendunturi modo tu fis futuri prouidus, ÔC explicä ' ' ' ' ' tapóftrema agminisparte, làteribus^ promotis utnne^, conuerfum militent aduerfus hóftium adem ftatuas: amp;nbsp;hiJ mandes qui iam ante ab hoftibus do Ki i . .i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum'

DE OPT. IMPERATORE. ;lt;lt;ÿ Cffdcditiüntjtergatergtsptaecedcnria ' aceSmodent, ac pugna and pincer têt.

- Solertisuerôerit Impcratoris, ubtLocortwi . aduerfum mukitudinê hoftium fe cû deUcHo, paücioribus pugnaturum animaduer. tçntjdareoperâ eiufmodüoea fibi deli gere,ucl luxta ripas fluutj ,uel fubmon tes, amp;nbsp;fuper alia ubi acié inftruere poQ fit , amp;nbsp;ipfa natura loci hoftes arcere quo minus amplcdtantur amp;nbsp;circumclu dant aciem ipfam.Pauci enim occupa:^ tis eminentioribus ÔC prærupnslods,: cohibere facile poffint hoftium impe-tum,moliêtiurn circumuenirc pre mut titudine: qua in re non modo Impera-, toris prudentia amp;nbsp;confilio opus eft,fed. multo magisfortuna . Forte Fortuna cm plerunqj accidit, ut loca huiufmodi renoftraadipifeamur: nec^ penes imperator^ eft, qualemuelit fibi locorum fitum efficere. Sed de prefentibus me-liota dcligerc , amp;nbsp;qua: fibi ufuifutura fintcogitationcprofpicere, prudentie Utiqueeft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Cotrdfemi' Plcrique folent tngcntibus copies 6^ circuli in- multitudine freti in fpedcm fcmicncU ßruüionc. 11 inftrudi prodire, rati h oftes fe allice-re poire,ut ucl uiritim congredi uclint» quo modo mouentes, fperant fenfim curuatiscomibus hcmicydi amp;nbsp;in orbe coniundis,holies intra occluderc. Co tra quos non pari figura amp;nbsp;ade ell eun dum, quin partitis trifariâ tuis copies, duabus partibus utramep hofiiumalä ' ’ggfedi defies, tertiam uerô inftruóa e regione finus hoftilis IcmidrcuU fi-ftere, neque promoucre: holles ucró ß tnanere loco uoluerint in dreuli fop ma, hipræfertim qui medium tenebßt locum,nihil efFidét, quippequibusfagt; cultas quiequam agendiadempta fit. Sin mouere incœperint,dum fefe con' fertim de femidreuli fundo in rectum explicarc nituntur,inuicem lê compris mentes, dilToIuêt ordinem, Loco enim manentibus his qui per reflexa latera tanquam in cornua difpofiti lunt, atej» pugnantibus, femidrculus ipfeneutP' quan*

DE OPT* IMPERATORE» r» quam potcritinredlum dedud.Soluto itaque ordinc, turbatos iam triana dia parte inuadcre, 0^ exfinucuruatotu* multuariè mouêtes adoriri debes. V C' rum fi hoftis m c5uexo immotus per* ftet, è contrario kuis armaturæ milites atc^ iaculatores locabis, qui tclorum ui cos obruant. Ad hæc,fi tranfuerfa acie totis uiribus utrinqj hoftes aggredic^ ris,óf aduerfus hanc fcmidrcularis ap* paratus figuram moueris,nequaquam crraueris: hoftesenim prohibiti diu to cum omnibus copijs congredi, in fin-gulos partientur, amp;nbsp;hi tantum qui per latera difpofiti funt,primi pugnamini re cogentur ob tranfuerfum copiarum luarumatcg obliqua in cos impetum* C ætcrùm non crit in utile, ut inftruda prius quandoq; tanquam ad pugnam acie, dcindcq} quafi exterritus pedem referas, ordineep feruato fimilem fugae receflum fimules, rurfus ad infequen-tes conuerfus manum conféras. Non* nunquamenimopinati hoftes aducr-

fariorum cxercitum pauefccntem fu-ï gam ccpifle,præ gaudioinfultant,fola to ordine, amp;nbsp;certarim incumbunt, alij alios praeucnireepntendunt. Contra quos eonuerfum pugnarc,titra pencil Ium eft: ÔC ip fa fiftêdi fidutia prêter fpc hoftiumjtrepidantes hoftes amp;nbsp;difpala' tos in fuga uertere potent, tametfi pad lo ante infolentcr infequebantur. vHUtesfub Habeas itê oportet feledos aliquot ßdiarij, milites, qui extra acies inftructi, tan^ quam triarqUaborantibus opem arque fubfidiumpræftent,amp;dequibusau%l ' lium ubi ufus fit depromere facile pof’ ' fis. Magnopereemprodeffepolfunt, fi feffîs accédant integri: quippe qui S^ laborâtibustuis fuccurrere commode polfinr, £lt;hoftibusiâ folutioribusô^ debilitatis ,recentes ipfi uigentesepua^ (idèingruere.

Occultdtio lllud quoqr non fucrit ab rc,quin adlt; milttufiuan modum utile, fiquantotibiuidcbitut donccclfi' fpacio, è copqs tuisfelegerisaliquot» ^^‘^‘ qui clam hôftibus fefe altcùbiôçcult^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ qùv

DE 0 P T. IM P E R A T 0 R Egt; »75 quibus præcipias , ubt inftruda acie præhum miens, dato àfpeculatoribus figno,€xcitati propere moueât. Quod turn maxime faciendum erit,cum auxi bum expeflatumuifunieft in tempo* re no ueniffe. Rati enim hoftes id eflç militum quos auxilio tibi futures prac* ftolabare,forte tuis adhuc mouêtibus* filt; priufquam in rebquum exercitum fe immifeeant, ipfi uertêtur in fugam, nô tôt quot reuera funt eos exiftiman-; tes, fed longe plures, praefertim quant do fi in ipfo return diferimine non ex-pedati apparcant hoftes,imperitos return terrere folent,ÔC animis pauorem inijcere.Timent enim ne quid eis eue- „-j 1 niât peius,ac proinde formidolofe ope

Repentinaquoep in hoftes poft tet- irruptio gairruptio, formidolofiffîma Ôd effica- po/l tergi«. dflîma omniûeft. Quamobrem fi fieri poteft, mittendaeft nodu manus ali-qua militS, qui tranfuerfo iiinere præ-tereât hoftes, fe® perinfidias poft eos è'' f '''col-

■ 74 ONO S ANDRI coUocent : collatis autem figm's, tam^ inito præho, ipfidtaam exinfidijsnO' uidimum honium agmen adonantur» qm'undic^circüuentbcnam fi qua fpc» faluds eis rcliqua effet,minima fe füg^ committereaudebunt: quippequi net refcrrcgradum, necanteferri comode queât, aduerfare's undiq; urgenribus» Inualefcentepugna, amp;nbsp;cuncbs utrin que non drennuè gerentibus,obequi' tado tuos hortere : HmuI^ indames, forte in dextero cornues , Ixuicornil adem uinccre, hoftemep amp;nbsp;cffe profli' gatum: fin in lacuo es, dexteram adetn tuor5 uinccre dices, fiucres ita habeat, WeniMu* due non « Mendado enim uti, ubi in* genspugna exdtaeft, noneritabre» Practerea fi Imperator hoftium, feurclt; ßt,paulo remotius uerfatur, due in alte ro cornu, fine inter mediam adem uo* ce fublata ceddiffe cum affirmes, ita nt idetiam hoftes ipfi audiant.Quo nun* doaccepto,tui alacrioresduplicatis ant inis rem geret, hoftium animi deaden tut,

DE OPT* IMPERATORE. rf tor, fimulcp defperarionc in fugam ie uertcnt. Hxc ratio pkruxicp profuit: id eft,ut tuos fimul ethoftes talks,bis qui dem pernitiofa, ill is au tern falutaria fa) foenundans.

Sapientis quoc^ Imperatoris cR.fra* Amici fo tres cum fratribus, amp;nbsp;cum amicis ami- amids iu-cos ordinc iuxtà locare.Quando enim xtàk ordi-ante oculos is indifcrimen adductus «eioM»lt;ii» uidetur quem ipfi amamus, ftudiofius P’'opugnei'nus eum quouis periculo pofthabito, amorc impulfi neceffe cft. Cæterùm cum qui fc amantcr defendi uidct,pudor illico fubit,uercturcp, nc-cubiuicem amorirepêdcre fpontene. gligcrcuidcripoflït.Proindefuppu-det eum qui de fc optime promercatur deftituere,et ad fuga turpiufculè uerti.

ÏVffa quocp,tefleræj atq; figna prae-fetflis copiarö amp;nbsp;ducibus primo da-ri debet. Singulos enim adire, glt; cuiq; huiufmodiimperare, rudis admo* dum

dû imperia Imperatons eft, propterez quod dum imperata fingulis dantuG tempus abfumitur,tumultus^ intetd^ ontur, cundis uiciflim roganribus, 2^ cuiufmodi fint imperata fare quintan tibus. Accedit prætérea quod nonniib li addût aliquid impcratis,uel ob ignO' rantiam detrahunt, Quamobrem du*' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cibus atc^ præfeâis primo dari imperii

ta oportet, illos deinde referte his qu* fibi commifli funt, amp;nbsp;illos ordine reh-'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis, amp;nbsp;hoc quidem padio ad uleimos

?uo(c^ figna atque imperata deducere» 4on enim modo celeriter, uerumetiä compofitè amp;nbsp;quietè adomnesdeman* Signa per dabuntur. Idquodparirationefignis ignew, per ignem dandis feruarifolet. Prima epim face fublata, fecundus figno acee pto idem ad tertium edit, ad qugttum ter dus, seine ad quintü,quintus quolt;^ ad fextum, Se ad unum uicibusimpati’ bus omnes, ut breui tempore per losgas intercapedines fignum à primo a^*' ceptum ad extremum ordine 0lt; imp^*^-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* tut*

Signum quoc^ illud quod tertio loco Signum fi-poftimperataamp;tefleradaridebet, ne neuoce, Voce edatur J fed uel geftu corporis,uel nutucapitis, uelmanusmotu, uelat-worum collifione, uel haftae uerfionc, uel deniedenfis uibrationc:nc forte co-citato tumultu, non folum tefferæ exci piendæ miles intedat, fed etiam figno. TelTeram cnim hoftes quoeç poffent cuiufmodi fit accipere , quam crebro dari audire polTunt. Signum uero prç^ terquam quod hofte clam dari poteft, etiam maxime coducere uidetur ad co gnitionem alicnigenarum, qui diuerfa lingua uobifcum fociali iure deuinÓlt; funt, 6lt; und militant : qui cum ncc ipli dicerc,nec slip dicentibus altenam lin-guam intelligere queât, editione fignS dilcernere poterunt quid fociale amp;nbsp;pa* catum ,quid uero hoftile fit. Quæ qui-dem dari diftribuiep debent, non iam-iam pugnaturis, £lt; per acies inftruen-das ad incertas voces tumultuantibus, ‘ 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed

M Andabis quoque mili'ti tuo, ut turn inlècuttones, turn receffus ordine fadatmam fiue male prçliati re* crorfum^ ucrfi,minus laedcntur,quip pcquosnon fufospaßimneq) palan* tes fingulos opprimere qui bit ; fiue ui* Óores hoftem fufum fugatum^ mfe* quuntur,peflïmè eum aftïdent,amp;f uaÜ dius oppriment, turmatim coferum^ procedendo:adde etiam tutius.PIcrun que enim ubi hoftis fugiens aduerfa* rios poft terga uidet pamm ÔC nullo of dine fern',uno cofenfuredadus in ad^ retroep conuerfus,im petu fado acritef infedat. Quocirca nihil exiftimes me* bus,nihil falutarius,nihil tutius,quant ordinem feruarc,ó^ loco perfiftere:rüf fus nihil periculofius atq? p ernitiofiüS» quam ordinem diffoluere, atquedeferere

locum, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ßß

Sltribicuræfulgcntematc^ armisil iculgorar' luftrem exercitum ducere, Quod morum at-facile fadu tibi erit,hortanti milites en* gt;'lt;wdJM» fes acuere,galeas, thoraces, amp;nbsp;reliqua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

armaturam abftergere, Nitor enim ac fulgor armorum, formidolofum red- * ditacierum afpediumjSlt; ingentem ter torem ingerit hoftibus, atqueanimo» corum conturbat.

Producas infuper agmen turn uod-feratione turn clamore, quandoquc Sd curfu.Eiufmodi enim facies rerurn,da mores ftrepitusep ar morum, clangor cp tubarum, mirificè ftupefadt atep exter-ritat hoftium animos.

Vbi proximè uentum eft ut mox c3 bofte conféras manum,paulo ante mi* lites tui ftriflos enfes fublimes aduerfo „ fole quatiât crebro, Abfterfi em enfes -luddiep mucrones, uidiGtudine fplen dorisadtelucentcsradios £lt; micâtem quot;nbsp;fokin

'C’60^ ônosa'ndri folem fulgur quoddam ternbile bcÜi oftentant. Qusetü hoftis panter pt^^ fe ferre uidebitur, refpondetur tame^ '” ”V nbsp;nbsp;ijfdem, tu eüm tetrere debebis. fin m^

Appiffitó«lt; InftruÆs apparatiscp utn'nqjad pæ hofliu prlt;e' guam co pijs, nó ftatim mouere debeSj tudendm, ftudio fcilicet præripiendæ pugnæ: co tinere autê intereaté propter ualluni) dum apparatum omnem cofpidas ho^ ftm,quot,cuiufiTiodi quoque fint^qui' bus denique in locis difpohti.Hac etd hfm rarione commodins rebus tuis c6^ luiere poteris, quos quibus opponas, quem in modum copias tuas fia tuas at que difponas. V t optimum decet mCquot; dicum,quiexploratis prius atc^cognb fismorbicaufis, deincepsremediaaf^, fert,ordinabis tu tuas copias,uti maxi' mè rebus tuis coducerc intellexeris. S? peenim cogitur Imperator,confpeóo, hoftium apparatü, ad armaturam eO' rum, ad gêtes,ad mores bominS gt;nbsp;fi^ quo'

DE QPTî ÎMPERATORE,/S» quocç parare atc^inftrucrc copias. » Si hoftis equitatu præualet, amp;nbsp;tibi commoditas forte datur, delige afpeta 1 loca,angufta,fummontana,et per qug equus facile uadere nequeat. Sin id baud datur, pugnando tantifper pro-moucas , quoad aptos tibi ÔC idoneosi nancifcare locos, c^ui rei tue congruerc poflint » Intra uero munitiones dimic^ PritpiM tes quicaftris 2lt; impedimentis praeßi 'mcaflrurè dio fint, ne animaduerfa folitudine ho im^uewlS i

fuas demoliunt, aut traqciunt fluuios^ uel denique præcipitià atq? rupes pone confüitorelinquunt, ut fcilicet milites perftandoaduerfariumfupercnt,amp;ui lt;floriapotiantur,autfunditus pereant, _ Utpote quibus euadendi facultas,fiqui . u . s-; dem ad fuga infpexerint, omnino ere-pta fit. Hos equidem nee laudare fatis, nee contra uituperare poflum. Pericu-bß emm confulto rem gerere^audaciç

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f inagis

magisquàm côfiîq eft, ÔC ad fortunam porius quàm ad ludiciû jpfc rctulenm. , Vbi enim akerutrum aggrediare ne-ccfleeft, ut pugnandouinbusomn»quot; bus,ud uidor cuadas,uel uft^us omnl buseuertare:quo nam modo uduido tiam prudentiæ,uel calamitatem amp;nbsp;da dem eleóiohi arque ludicio redîc Aferi' pferim C Milinbus etenim quibufdani honoris atqucglon'ç Audio penculoA cercare permittêdum quandoq? puto» Quod fi forurer fecerint, haud medio* cremutilitatêreipublicæ funt allaturi» Sin infeliciter pradiati fint, no ingente inueäuri calamitatem. Vniuerfis autS copijs incertadubia^ Fortuna,amp;and* piti contentionis euentu iaccre akam, Imper4to’ minime probo. llli uerómihi uidentuf rüquoni' errare maxime, qui inhanceonditio-di error, nem pugnare uolunt,ut fi nicer int, pa'

rum hoftibus nocuifTe uideri poifint: fin fuperati ipfi uidi'q ue fint, maxima fint rebus omnibus offuturi. £lt; nihilo fedus ciufmodi abuti Aratagematibus

DE OPT. IMPERATORE. 81 non defiftSt. Atqui fi exploratum iam eft,amp; pro comperto haben poteft, cala mitatem confecuturum,niu pcriculofc certaris, amp;nbsp;bofte funditus periturum, fi femel demdus fit : turn non mihi ui-derentur errate quifugiédi facultatem militi fuo præcluderêt. Satiusenim eft de re incerta audendo non modo cala-mitatem auertere, uerumetia ut hoftea male afficias querere, quam ignauiter amp;nbsp;inter quietem agere, ubi certior effe poftisjfi nihil aufus fis,rem wam pent, tus peritu ram elfe,

Sed nó modo in ciufmodilods,ubi nulla fitcerta fugientibus falus, uerùm ubiqj amp;nbsp;quacunep pugnadi conditio* ne milites admonere tuos,Slt; omnibus rationibus edocere dcbes,manifeftum accertum interitum his impédêrequi fugiunt, quando hoftibus liberum eft inlecutioni infiftere, 6C nemine prohi* bente adcommodum poffuntaduer-farios fugatos ac fufos mak afficere: mortem ueroatep pernidem incertain f » his

his effe qui pugnando perftant amp;nbsp;flt;^ tuentur. Quibus fi pcrfuafens,in reg^ renda cos qui fugæ fe dant proculdu-bio perituros, qui autern perftant glo* riofèdeniepmöfituros efte, calamitate quoqj hos confequi qui déférant locîr, non cos qui feruent ordinem : his pró*' feefto in ipfis periculis fortiftimis ute* risOptandum itaqt eft,militem tuurn hoepadofe perfuafum affedumep ti-bidare.Qui enim ftcanimati penitusep afFedi funt, ucl confummatas adipi* fcuntur uidorias ^ uel in paruas incur* runtcalamitates.

ConfïlU Iw ' Excogitata uero in ipfo difcriminc paatori fx pugna: confiliajSC repugnandi aducr* pematida. fariorum ex tempore confiltjs adiSdac fationesjampliorem nimirum gloriant maioremcR admirationem Imperato* ribus etdikiplinam rei militaris exad? knëtibus peperere,quam ea quæ præ-fümpiione amp;nbsp;conicduraantecopiar$ cogreflum exqmfita efte uident, Qu« fingula figniftcare, ÔC de Onguh'sprjeé ■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pta

DE 0,P-T^ IMPJER AT.ORE.\#f ptattaderCjhaud facüecft. Vtenim gu bernatores paratis omnibus ordinccp difpolîtis quæ ratio nauigandi diâat» ex portu deinceps in pelagus foluunt: berùmfi qua forte têpeftas exoriatur, non quod ipfi uolunt, fed quod faccre cogunturj exequi m ultacp fidentius au dere uidentur, atqj urgentibus undic^ periculis fortiter confilia fua opponut, non tâ memoria difdplinacp nauigan* di, quàm extemporaneis fi quæ apparent occafionibus uti:Ita etiam Impera torem faccre oportet. Copias ita ordi-net, ita inftruat atque difponat, proul ufui fibi amp;nbsp;rebus fuis futurum animad uertcrit, At ubi tempeftas belli aç mojes ingruat j quando multa ui quadam Äangi amp;nbsp;immutari folent, atque uaria adduci rcrum difcnmina : turn ad facie præfentium rerum amp;nbsp;anteoculos ob-nerfantium, extemporanea perocca-.fionesconquirat confilia ranonesepjUt fortun p neceffitas magis quàm difcipli JU Ó^ memoria ipfafu^gefferit, _^

ONOSANDRl

IMperatorcm ipfum cofultè magî* et cautè,g audader certare oportet, ud omnino potius abftinere pugna. Non cnim tantoperc pugnando prOquot; deflereipublicæpotcrit, eriamfi incxU perabikm quandam afferat fortitudfquot; nê,quàm obefle pcnitus,fi cadat. Pru* dentiaenim animi,quàm uiribus acro bore corporis magis præftarc debet: quia ßrennuitate amp;nbsp;uiribus corporis magis etiâ miles poteft grande aliquot Prouidétia edere fadnus,prudentia uerô atq? pro-imperato- uidentia uti^àc deliberando rcipublicf rit propria opportune confulcrcjmperatorcm de cet in primis,prçtcrea neminem. SieB gubernator omilïo dauo gubernacu-lisœrdidis, ca que ad nauitas attinent ipfc fadatud uidetur commirterc,undt peflum nauis detur . Idem Imperator committit, qui prætermiffoconfulcn-di ofFido,amp; rébus omnibus prouiden di, admihtariaufcß defeenditmunia* Mai O'

DE OPT. IMPERATORE. 87 Maiorum ctcnim dignitate^ præftan tium temcraria negligentia,irrita auxß lia quæcp fadt, quibus incolumitas re« rum necelTariô (uftentatur. Eiufmodi Imperatori par uideri equidé arbitrer, nulle prerfus interiedo diferiminc, unatnretnpublicam euern debere , cd ipfe ceciderit,ncc falutem eius fe extin' de cuiquam curas futuram. Hune re-dius quisculpet ut ineptum Imperato fcm,quàtn laudet ut fertem.Qui enim confilieamp; prudétia Imperatorem geC fît,felicitate fuis aufpidjs cenfecuta cÔgt; tentus iurc gleriabif.Centra,qui adeo infolês atcç cupidus eft,ut nihil eperae-predum patrari ab fe pefle credat, nin manum ipfe cum heftibus cenfcrat, fs non mode no fortis,uerS audax quoep 8itemerariuscft . Quocirca in uulgus feratpre fe,ftudio contemnendi cuiuf. uis ex animo dud, quo milité animet, filt; adres capeflendas promptum ala^ cremep reddat: certet autem ipfe cautê, bC moitcm quidem defpidat, atq; ma-

'• fS O N o s A N D Rl Urwtapriuari, quam calamitateuWatC ccpta turpiufculè fuperclTe. Saluis aH^ fern rebus,faluo exercitu,uJtæ quoquö fuæ prolpidat: fæpc cnim rem fehdtet geftam Imperatoris mors infcrucmd minuit. Vbi emm hi qui male præhati ftxnt,hoftcm Imperatore deftitutS acd perut, inftauratis animis infultarSt. ß diuerib hi mœrore affèói animos dei« cèföt,qui etfi féliciter prçliatifunt, deß derio tarnen Imperatoris elanguerunt. lt;nbsp;Ad Imperatorcin id quoq; imprimis attinet, dum pugnat, obequitare acic, pradiantibus fe oftendcre, cos qui for titer remgerut laudare, trepidantibus Ucro minari, cohortari cundantes, h' boräntibusferreopem, fuppkre defe-óus,fi qua ufus eft deducere copias, tt pora obferuare, occafiones præripcregt; futura conijcere, receptUi cani iuberc.

REuocatis e pugna militibus, dns immortahbus facrafaciatjfuppli iU ' i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catio-

caripnés décernât,pompas agat,ut pro tempore uttlicebit, poUicitus mato ani mo redditurum quac rite poft bellum confedum Ôi partam uiôoriam exoK ui fas fit, Deinceps honoribus mune^ ribuscp cos donet,quos probe rem na» uaffe acceperit, Slt; de more benigne at-que liberaliter profequatur . Ignauos autem amp;nbsp;inertes poena ignominiacp af ficiat.Honores uero eiuunodi fortibus habeat, qui patrqs moribus funt pro* bati.Practerca quæ exipfo debent pro' ficifcilmperatore munera, haec funto, i«pfntf8-Armaturap,infignia,fpôlia,decuriæ, rit nuuttn cëturiç,præfelt;3urg,ducatus,alq quoq^ qu«e|felt;k-dufmodi magiftratus.Verum preftan ^“’’** tioribus uiris ÓCmagiftratusgerêtibid ampliores debent haberi honores: prt uatis autem decernSturminores. Hax ttfi liberaliter amp;nbsp;benigne pro meritis cuiufeg dati confucuerunbirritament» practerca ad uirtutem funt cæ ter is, qdi huiufmodihonorumfuntcupidi»

Ybiueto-bonis premiaproeneritrê py^wiSQ. ■^~u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ f f repen fand.

ÿo O N 0 S A N D R I rependuntur, malorum autem fuppf^' cia nequaquam diffîmulantur, uiuurf fum exercitum optima fpe affici eft ne* ceflc. Alq enirn timen tes pœnam,p^^ ' caris abßinent : alrj honorû Audio du* di ampleduntur uirtutem.

VIdoria uerô potitus aliqua, non modo Angulis miliribus uiritim dare premia rd bene ab fe geftæ deb«* bis, uerumetiam uniuerfo exerdtui 13* borum fuorum frudö aliqucm ex ho' Dw^tö’ Aibus elargiri benigne. Permittes *». que militi caftrorum.impcdimcnfoiÖ»

amp; oppidorSjfi qua iure belli in tuai« uenerunt poteftatcm,direptioncs : »n* bium denies , præterquâfîfortèdedâ con fui tins quicq nam foret dcliberaæ dum.Hocenirn rebus omnibus neb«' menter conducet, praefortim fi bellum nondû con fed û confummatumq) «ß' Eiufmodi namqt emolumentis atqu^ compêdqs penitus alledus miles,pro*

DE OPT. IMPERATORE. '0 bus praeftabit. ni pûtes uenaucas qui-dem canes fanguinc intcftinis'que ca-!)tac ferxillcccbrari àuenatoribusud- ' ceiTe: uiâoriauté militideuióorum bona in praedam dan non expedire»

Dlripicndi autem poteftatem mi-liri tuo necfemper,ncc aducrfus omneis palïim concedes:corpora ucro minime in direptionem uenire permit tes.quae abs te uenundentur,fiquidem pecunia publica opus cft, amp;nbsp;ingend fumptu, Qua in re quxcunqueue! agi uel ferri pofTunt, ad te conuehi palam edices. Optime enim tu conftituere po teris, temporum atcp rerum habita râ-tione,an cunôam predam retinere, an pattern,an denique nihil debeas.Non enim e re cft,in beUo gcrcndo acrarium publice pecunia abundare, 8lt;:cmolu-meneis in dies obuenientibus militem fraudare:quado prefertim ob deuido-tum opes amp;nbsp;locorum fclicitatem,emQ-lumêta militi iargiusamp;benignius im-quot; ‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;par-

CAptiuosuerô helloadbuefiafl* te ne ocdditOjprælerrim eos av uçrfusquos bellum primo fufceptuH! eft, çriamfi forfitan uiderêtur focijs o^^' cidendi. Mintmèautemomniumbo* (nterimeredebes, qui autoritäre apU“ Iioftes praeftant, Si illuftrcs infigneslt;j gloria finit, reçordatus incerta: fortui næarq^nariæôC mutabilisfortis, qu^ plerunqjamat rébus féliciter geftis iæ uidere, Ôlt; comparât» gloriæ obtreda' rc.Çommutareautem potes,amp;qs red^ diris fiueoppidoaliquo potiri,fiueaiiV cos captos redimere,quorû tibi ingenlt; fit defiderium. Verùm eiufmodi conv mutationcm hoftibus reeufantibus, ‘^ te tu panter uldfcerisillorû iniuriani' D E E P V H s E T

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

EXandaus demu penculis, SiÇ^^ magna rerû diferimina uidion^ parta, extruantur militibus tuis epute deceP

DE OPT. IMP ERA T ORE. 91 décernant defenbendt ordine loef, in-ftituantur ludi,amp; laborum permittan-turlaxamentaatcpremifliones : ütexgt; pbrato iam uklórip exitu,6d bis rogni ds quib. per uidtoria frui liceat, xqua-dimiter tolerare difcant diffieukates Si difcnminabdli.

PRofpidendum dcinceps erk tibi amp;nbsp;uchemeftter curadum, ut defp deratis exequie magnifiée exoluanturi dcc tempus ullu authora autlocu aut pcnculum caufaberis,fiucuiceris ipfe; fineuidus fuperatusep fis.Nam ut piS «ft mortuis iufta exequi,amp; per religio-^ dem rité inferias agere: ita magnoperé Utile fuperftitibus, Sé omnino necefTa-d'ares eft, pie ta tem bâcerga defimtfioä tuàm ad uiuos oftendere. Quiic^ enint diaximè de fe iudicat Sé uaticinat, atc^ «cm aegerrimè fert, tanquam fepultura tariturus,fi pugnado ceciderit, ubianf tdaduertat ante oculos iacere cadavre-

P^ . o N o s A N D R I ra, amp;nbsp;propê per contumebam amp;nbsp;coH' temptum Impcraton'sbufto S^hurn’' done pnuaih

SI quam ucro pugnando caknuO' tem acccperis,obfcruabjsdiligegt;*' ter occafionera nancifcf ulciïcende cb; dis arq? ddendi dedecoris,hoc maxime folaturus milites tuos qui nbi relique ftluicp funt. Solentenim pleruncpqn^ uidoria nupcr potiti funt, negligen' dus diflblui, amp;nbsp;incautius ré fuam tu«' ri.qui enim hoftes nimis contemnit, i5 panter fe inertem Ô^incautum cffió(gt; Quamobrem pleruncp Felix rerumfü^ ceHus magis nocuit, quam accepta eb' des. Qui enim aduerfànte Fortuna ft' mei lapfus efl,euentu iam edotflus att^ errorisadmonitus,dcincepscautiordf git. Contra, nefcit m odeftè fe contint' re in rcrum profperitate, qui nondum eft expertus aduerfa:necftuincatisgt;eagt; demaffertprouidenuam, nequidd^j trimca'

DE OPT. IMPERATORE. ^f trimentifadat, quippequi infolenter ncghgit.quam uti'qj attuliflct,ut boHes incautos atq? fegnes mail's afFiceret .Ti mcreentm ubi opus fît, 6^ tempus hoe poftulet,proui'dcnris fibi cautè efî:cor» temnereueroomnta S^ ab re parui fa-ccre,audacis quidê, fed eius qui fe cui-uis iniuriæ aedpiendae opportunum amp;habilem reddat.

SI inducias padtus CS, caucinterea in hoftem irrumpas. Nec propte-featu ipfc incautus fis, fcd quo ad bo-ßes, ita quictê agas, ut in pace: quo ad te ucró,ita tibi profpicias,nc quid acci-pias aduerfii, tâquam fi bellum gercres. Par enim eft induciarum tem pore,nee priorcm qutequam prêter ius fascp ho fij mferre, nee incompofitum te omni-Ho amp;nbsp;inermem cfTe. Quin præ te feras tibi Quere, 6d hoftium infidias fimulta temepfufpicari, Latent enim incertien funt eorum quibus c5 foedus pereuf-fensfenfus« Quamobrcmintcratuni

n^61 ONO SANDRI • ’ td efto,nunam uelle te inferre miuriaW ad iufiurandum per foedus adatSum» hoftibus autem nolle credere ob perfid di'am. Quo pado cautus fimul prou^ dusep uidebens, qui ne uölêtibus qu^ dem hoftibusfozdusfrangere,inuadcgt; di tUi occafionem reliqueris» v/iw iMdi gt;•, Qui uero ultionem iniürix quani deos reijde accepturi forte funt, ad deos immorW-‘^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les rerjciunt,hitamctii piè fentire, non 1

tarnen in tuto rem fuamlocaremïhiiö dêtur.StuIcum enim admodum Si ab; fordu eft, propterea abs té pericula no propulfare Sd tibi minus profpicere, quod fpercs perfidie Ôi fractifœden^ poenas eos daturos , quiteirreligiofj damno mahsep affecerint : baud fecuS atc^ fi tibi falus incolumitas^rediwr’ fit, ümulatcp hoftes poena affedtifunt' quando præfertim licet tibi, rebuswi? faluis impietatem hoftium experiria^ etia deprehêderCi Quo padio tu quxl^ anÜdtjs petitus perfide^ têtatus, hau4 Igdêus; hofti§ uero impius arguet eW 4.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»a*”

Cluitatibus quæ fponte tibi con-ceiïenntj amp;nbsp;per deditionê fn po* Wtatê uencrunt tua,humaniter amp;nbsp;dc-•Bêter ufus,allides reliquas. fpe em ea-demquæcætericonfequcndi adduÓi, facile fefe dedunt. Qui enim fimulatc^ potitus eft urbium, acerbum fe amp;nbsp;diffi cilcmcxhibet,diripiendo, trucidando, lacerandd ue: cæteras urbes abalienat, amp;nbsp;fibi bellum difficile Öd uidoriam in* fperatam reddit. Qui fq? enim maxime ubiuidorem inexorabilem fore amp;nbsp;ira-cundum in uidos exploratum comper tum^ habet,quæuis agere pati'ue ma* uult,quam ultro fe dedere. Nihil enim tarn animos generofiratisim plet, g timor impendentis mali, quod quifcp, fi ccdat,feperlaturum intelligit. Crédita quoque calamitas euentura, fi quis ie fuacp fponte prodiderit, ingentem fokt animis cupiditatem repugnandi in*

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§ fere*

fererc. Äducrfus autem defperätes, pf I rkulo (a atque ditTicihs eft om nis expe* ! rfundi contétio.Qui uero nihil hum3' riius amp;nbsp;lenius fibi futurum ex deditio- ) ne fperare poftunt,quam ft pugnando f ui fuperatieffent, quæuis maluntpad ( cotrapugnado. Vndelmperatonbus j ftultis profedo amp;nbsp;efferatis, diuturnat j urbium obudiones efficiunt,nonnuf ' lx etiam irritæ £lt; infedîç,nec minus pf riculofxatqjfallaces. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

IIs qui tibi ré aliquam per proditio* nemnauaflent, promiffa amp;nbsp;fiden* ' feruare debes, non tam propter eos, prohis quifuturi funt : ut inteHigatcis deberi gratiam qui partes tuas ampk' j dti maluerint, 6C fe facilius ad eiufmo' i dl beneficia uertant:qui enim proditO' i ribus dargitur, magis ipfè beneficium* accipitquam dat.Quocirca ad referen* dum gratia huicgenerihominu proiu ; prior ns^quippe qui non ultor proditaf

AD irruptiones autê, Slt; per pro-ditionem nodurnas hoftiS op* primendorum occafiones, nonomni-no rudern 06 imperitumteeffeoportet curfus motuscp liderum. Pkriiep enim horumignoratione, irrita facia fantin fidiari uolentium confilia. Qriandoqj enim fortè aliquis proditontertiam feu quartam, uel quotam uis tecum confti tuithoram nodis, quam uidelicet ido* neam arbitratus fit ueladreferandum portas,uel aliquot interimêdum ex cu-ftodibus urbis, uel deniep prxfidium aliquod hoftium eximprouifo oppri* mendum.lgnorata deinde hora ia con ftituta, in alterutro peccet neceffe eft, uel citius quam oporteat accedendo,ó£ inde prius quam proditor rem curaue* tit,ab hofte deprehendaris, uel prohv beatis ideófequi quodmoliri uidcris:

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^

ICC

ONO SAN D Rl

feu fi fenus prefticuto cempore uenia»-' proditoris cóprehcdcndi penmen diep caufam des, amp;nbsp;tute tibi impedimenw fis quorninus rem effïcias.Quas ob res te oportet cogitatfone conqeerc amp;nbsp;dili* genter confiderare, quid itinerisquo ipacio temporis tibi exequendum fit: deinceps meatus fiderum contemplai» do,quid exegcris iam itincris,quid reU quum fit,tccum exade coputes: utnec dtius nee ferius aequo ad ipfam præftigt; tuti temporis horâpræfto fis, amp;nbsp;priuf-quam hoftis te aduêtare intdligat, ipfe iam intra meenia fis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

VErum fi interdiu urbem feu op* pidu aliquod per proditionen» capturus moueas necefie fit, per ipfun» têpus profedionis aliquot præmittes équités, quiquotquot ofFenderintin uia comprehendant, ncquis exagro curfu in urbem uenies, copias tuas ia* iam irrupturas enunG«;quin derepen

DE OPT. IMPERATORE. tot tc incautis improuifis^ hoftibus ipfc infiruda adc appareas. Vbi nero fubi to in cos nihil huiufmodi ne fufpican* tes quidem irruperis,etiamfi per prodi tionem res agêda non fit,ex edido eer-tandum crit tibipro uiribus nullain-termiffione inteneda, amp;nbsp;quam maxime properandum, uthoftem praruc-nias,fiuc caftello, fiuecaftris, fiue urbi denied admouendum eft, turn prefer' tim cum paucis prates coprjs, amp;nbsp;hoftili manu inferioribus. Repêtini enim êd inexpedati impetus,quod prater opigt; nionemeueniunt, magnopere folcnt hoftem mouere, etiamO uiribus fupe-rior fit. Nam cofpedis irrumpenrium coprjs ,amp;deliberandi fpadofumpto, recuperatisanimis cotemnerciam inci piunt,8C rem fidentius gerere.Quo fit, ut plerunqr primi impetus amp;nbsp;rei geren da initia formidolofiorauideri foleât, quam fi tardiufculè amp;nbsp;per moras procc das. Quamobrem ufu plcrifc^ cuenit. Ut fubitario QC feftino impetu, hoftem

lt;am exterritö trepidantcm^ facile coe^ gehntjUtuel fefpontefubifcerct, uel etiam inuitus imperata admittcret»

AT in obfidendisurbibusjlmp« ratoris maxime uirtus defideragt; tur: militaris quocp aftus, amp;nbsp;machina-mentorum apparatus requiritur, Pro/ fpicereautem tibi debes,necubi incaU/ tiorem te ipfi quos obfides opprimant* Etenim qui fc obfeffos uident, q quid mali fibi ingruat,fincglexerint, intelh/ gunt, amp;; fibi accuratius cauent, obfetquot; uantcp qua obfefTorem lædere poffint: quippe qui citra periculum fe efle exi' ftimans,aliquid eorum quæ propose rat agit cum uult. Qui autem in pericU Io ie putatcoftitutum effe, occafionem obferuat: quam nalt;5us,præuenirecô/ tendit, amp;aduerfum hoftem patrareali quid. QuamobrêoportetobfefTorem foflaSCualIo, ftationibus amp;præfidij* quoquecaüra fuamunire : propterca

DE OPT. IMPERATORE. lOJ quodquicquid ipfeparet, quid'ue fa* durus fit, hoftis cminus uidet: contra, ij quos tu obfidcs, murorum obtentu tefli ex improuifo pleruncp effufiex* plicati^ per portas, uel opera 8i machi namenta tua incêdcre, uel milites tuos Opprimere, uel quicquid eis in manus uenerit,perficere polTunt. Quæ mini- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X

mè aggredicntur,fi propter portas tam magnas quam paruas , qua exitus de urbe pateat, manum aliquam ftatueris militum, qui eiufmodi repentinas irru ptiones incurfionesop arcere poffint. alioquin poterunt occultis irruptioni-bus hase fæpe tentare,

Maximo autem tibi ufui erit, fi quac- Noflif com cuncç tentarc uolueris,noóu aggredia »«oditut. re. Formidolofior enim res ipfa uideri fokt ijs aduerfus quos inita eft, propter tenebras, fi nodtu geratur, propterea quod quid fiat difcemi no poteft. Quo fit, utatrociorfitfufpicio ,maioremcp trepidationem animis concitet, quam fi res eer ni po fiel, Vndc motus quidâ

oriuntur at(^tumultus,S^ mentis com' ; pos eiTe poteft nemo.Quin pierage 6«* ri dicunt,que minime facit hoftis:cum , per nodem intclligi fan's nequcat qu’ inftet, quibus ue fcalis quid moliatur» Difcurritur ucró paflim hue atcp iHuq amp;nbsp;ubiep concitantur clamores, trépida , Tmwr. tiones,atcpturbulentiffimimotus.Ti* morenim futurorumfanaxuates,quaf in fuipicionem ueniunt, hxc ipfatutti । ra effe uaticinatur. Et quiequid no^U agas,tametfi paruum fit, horrédum ijs uideri poteft quos obfides : nullus em didt quod uidet, fed quifque maxime quod audit propter tenebrasrefert : 8^ ficundeunus amp;nbsp;itê aker murum aften diffe ex hoftibus apparuerit,uniuerfas

' iam copias muros occupalTe rati,in fugt; gam uerfi pinnis propugnaculis^ de-fertis abeunt.

Et fi opus aliquod manu praeprope/ re expediri uis, primus tu omnium ma num affer. Vulgus enim non tam mi' niscompcilitur quoduisagere, quam uerez

DE ÖPT. IMPERÄTORE. »C/ j uerecundia reuercnriacp maiorum mo * uetur.Vbiueröfinguli Imperatoren« uidennt primum Omnium operi ma-* numinduflriamepafferrejtunwrope-i tandum eße inteHigunt, amp;nbsp;ceflarc eos i fuppudet, detretHare quoqp timet : ne« iam quafi ieruus amp;nbsp;imperio miles fub-' ditusaegre affedius , fed tanquam ad £quam fundionem laborum uocatus, pudoreaddudlus uenit»

Quonia multa ac uaria funt torment roniMtM ta bellica,amp; ad quatiedas euertendas^p kUc#. urbes diuerfa machinamenta, tu non bis omnibus, fed quibus çomode pof-fis,uteris. Non enim eft in me nunc fin gulaprgcipicndo referre,quibus uidc-bcet ufus fit,arietibus inquam,tcftudi-nibus,uineis, turribus,baliftis, ponti-bus,alqs® idgenusoperibusetmachi namétis.Fortunarum enim,opum,ui-tiurnep bcliigcrantium eiufmodi funt, artificq quocp opificum 6C architedlo-mm,at(p ad ea conftruenda affabre in* genq amp;nbsp;folertiae. Sed quod ad Impera* g f coric

xtc^ o N o s A N D R I tons prude tl am in primis attinet, inult;J mihi uidet elle, unam aliquam potii^' mùm urbis feu oppidi pattern deligcf® cui opera Ô^ machinamêtaadmoucat» Non em facile poffis totS ciuitatéambt re, amp;nbsp;omnescius partes tormentis at(^ operib. aggredi,nifi forte paru6 ÔC ^^ guftû oppidS fit. Partitis igit mukifr nam ordineep difpofitis tuis copijs/d* quas urbis partes oppugnare,et mûris fcalas afferri iubebis: ut undique eines oppugnari fe fentiât, amp;nbsp;huiufmodirei difficultatc tepri : nec fatis confiituete poifint, cui potiflîmùm urbis parti fnç curreredebeant. Siueem negleôisrch quis partibus ei ta tu intederint cui tôt' . men ta admota fint, milites ad fcalas dj’ , pofiti,ncmin exhibe te facile muros aß céder in t:fiue partin' per oês partes ope quifqt pro uinli afferre coftituerint, iH* gcotramachinamétoru amp;nbsp;operS uim oppofitierût, tâtâmolêpugnæurgent téep uehementius Marte fuffinereatc| . depeUereprp paucitatenequibut-Qp’ ob

DE OPT. IMPERATORE. 107 obrem ent operæpreciû plures partes urbis pre te ferre aggredi uelle,ut diuer fo apparatu uarioepoppugnandi genc feuiresciuium arcp confiha diftrahas, at($ animos diftinerepoflis, Si hue arque illucrapere amp;nbsp;diuertere.lnterea tu «cilius illac ubi fumma ope nixus in-tentusép fis,ciuitatcm opprimes, amp;nbsp;uti corpus aliquod occupabis.

Verùm fi properes, Ôi mature oppv oppugtM' dum aliquod aut urbem, aut caftra Si tionu conti 1 uallum expugnare contêdas, animad* rw^ ration uertas autem iâ tuos milites labore af-feâos defatigari, neep rei tuæ expédiât Hegociumintermittere amp;nbsp;milité remo-uere à pugna: partias turn oportebit in ordines tuas copias, habita ratione co-j piarumnumeri, atep amplitudinis ur-

bis. Tû prima uigiliaincipiens, æquo j prajftituto unà pugnandi tempore,in-ftruda acie pari fpado, ftudio rem ge. rendam inibis. Eifuccedetitidem altéra, Ôé tertia illi : quarta quoep amp;nbsp;quinta uiciffîm ,fî tôt op u s ht. Inierea uerô dû

»oS ONOSANDRI una pugnat ade, reliquæ ordine qui«; tem agatet fomnü captât. Noóïc tand^ cxaóla,prima luce ordinem répétas,n^ codumiç per partitas actes uidbusd*' Itributum ad orbem cotinuetur » Q^ ratione utrunqt iéquet, ut die noóu9 fine ulla intermiffione pugnet,et fofl*$ integrt uidffitudinarta refoctllati qui^' te fuccedant. Nee arbitretur aliquis obgt; (èflbs dues eodem uti poflè eóftho, lt;0* demep difpofltosordine, quanquai” multi fiint, pari rationed uieeimp^' turbate inelaborate^ répugna re. Qp*' quisenimutfe iniddifcriminiscon^ tutum intelligit, etiâfî copia indulged* di fomno præftari uidetur,haudindii-dt animum;quippe qui ingruentis ptj riculi animaduerfione uigilare compd i litur, tâquam duitate peritura, interet ! dum fomno fefe amp;^ quieti dedat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

At dieet fortaffisquiipiam: Quidî' Imperatorê'ne ipfum ex adamante ud chalybecoflatumfabricatumcp putas, Ut omnibus in rebus qux un tuerfo ex* gt;nbsp;erd'

crcitu per intermiffiones altcrmsuid-bus impertiuntur, folus perpetuo uigi let,8lt; nunquam quicti concedatfNon cquidemid ab co cfflagito ; fedquieti interdum fe dare, fomnum que capers iwpfrdfo* nonimpedio, modo id modice fiat, öd rii quitst^quot;, fomnus breuis fumat. Atq; interea ali» fomnw. quis ex fideliffimis et fortiffiinis,qui uc exiftimatioc feeSdas imperq partes ob tineatjdeligat ,amp; rei curandç proficiat.

Quandoc^ iliac urbium partes quae Vrtw dfli-tupequadä öd praecipitiouel aliter na» cil»»«plt;jr' tura munitæ funt, maiorem occafionc t« tenti»-oppugnatoribusurbis potiundac uifç *^*‘ (iintpracftttiflc, quam iUa moenia quitus arte Öd manu robur Öd mummen cftadieôum, öd propterea inualidiora habentur .Soient enim quæ funt natu» ra munira,negligentius euftodiri, nul*

, lisexcubijs militum, nullis uel paruis uigilqs omnino adhibitis.Quo loco fo Iers Imperator eiufmodi fretus occafio ne, excogitate potcrit quid fit fadun* dum; inducet^ aliquot cotum qui au-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dado-

»lO o N o s A N D R I dadores funt,tum prçmijs, turn ctiam pollidtationibus, ut per ipfam loci' dif-ficukatem fcalis fcuaboquin accédera tentent. Quod fi forte afeenderint, ^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intra muros clam ucncrint,portam ah'

quam urbis magnâ uel paruam occU' pent, amp;nbsp;apen're pandereep contêdant. Magnopere autem huicrei profuenO fi quo pacto mbidnem aliquê fon's pd muru furfumattraxennt, qui derepen tcoedpiatcancre. Auditaem hoftih3 demuristuba,præfertim nodumo té-pore, ingentem duibus terrorem incU-tiet,opinantibus urbem fam captâmes fe,amp; fefe penitus expugnatostproinde trépidantes , portas ftationes^ quifep deferent, amp;nbsp;qua finguks com moduli’ uidebitur, paffîm diffugient. Quocirca rcliquistuis mditibus reiexitu prX' ßolantibus, facile iam crit répugnante . omnino nemine, uel elfradis portis ia Tuticuu gredi,uel fcalis muro adhibitis leande-wnwiKrtx re.Hacratione poffis uno quodam W' ^^^’ bidnCjÓChoc ipfo inermi, urbê aliqid

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cape-

VRbem fi cepens aliquâ, quæ 8d multirudine Ôd robore duiu ui-geat,ut inde tibi timendum fit,ne eines conglomerati crebris conuerfionibus oppofiti tuis répugnent, fiue eminent tioribus locis obtêtis fupernè tuos ma* k afficiât, uel tandem in areem fefe re-cipiant,unde potihac per occafiones ir rumpât:eiufmodi ftatu rerü,edieas palam oportet , eosqui arma abieccrinb amp;nbsp;fponte fe qs exuerint,minime ab mi litetuo occidi debere. Quifep enim id quod fibi capto euenturum opinaturj prior ipfe inferre uult, amp;nbsp;præuenire co tendit. Hine pleriqj,hoftes iam in urbê captam infufos facpe ui repukrunttuel fi id minus facere potuere, in arcê met-nitiflSmam fe receperunt, undc rurfus laboribus amp;nbsp;ærumnis hoftes afFicere potucrunt,ut iterum obfidionem para te coadi fnudiuturniorem fuperiore, '- ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quan*

M O N 0 S A ND R I quadoc^etiam labonofiorem per mul' ta rcrû difcnmina. Enimuero cclebr3-topafTim edidotuo, cundi fortafft» fed plures certe arma abtjdet. Quici^ hofti frad adeo funt, utarmis expenr* fortunam cupt'ant, in fufpicionemad dudiantdem fecum reliqui fennanto ues,ad armorum abicdiionc amp;nbsp;ipfi uC' niunt, Hoc fit, ut cria uolêtibus omn'' bus armisatqjuiribusuti, pnuanint^ méquif^ mutuaSC alterna fufpidonc ( commotus, dubitans^ ne folus reliU' fluat armatus,arma ponere properer, Änguftia emm temporis ac rerum, no uum excogitatumep confilium palans fierihaudquaquam finit. Verùmqu* faluos fe cupiunt, amp;nbsp;faluti omni oper3 fuæindulgent,quamdiu nulla fpcs fa' i luns oblata eft amp;nbsp;edidïa,quanquam ut ) ro ex animo, necefTario tamê malis que fibiinferriuidentur,repugnant. vW uero uel paruam falutis fpem funtade* po, tü fupplices ex hoftibus fadi, obgt; uiaoïueiuunt. Quai obres eiufmodl

de OPT. IMPERATORE. nj cdiâo eriam cos quibus rem faam ar* mis uu ibuscp tuen animus erat, ut ar* ma abij dant, plane adduxeris.

MOrs quæ militi certanti accidit, nulla prorfus indiget confola-donc aut mifericordia:quippe qup uir* tutis ftudio amp;nbsp;uincendi amore obdgc-tit.At poft partam uióoriam urbe iam cxpugnata amp;nbsp;capta, uidos palTim occi dere uidoribus ipfis mifcrrimum cft, atque ftultitiæ 8^ immanitatis magis q uirtutisteftimonium affert. Nam efto infeftus infenfuscp uidis debellatiscp fis, nonpropterea arbitrari debesuel tuae exiftimauonis, uel return omnino tuarum ullam iadura facerc,quód ho-ftes non,fimulatcß oppreffï funt, fen o fuccubuere.Potes enim per ocium om di repugnandi fummoto periculo,deli berandoconftituere, quemadmo-dum hoftem deuidum ha* beri conueniat.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h de

”4

ONOSANDRI

SI defperauens earn quam obfiJeS urbem poffe ui armisœ expugna-ri amp;nbsp;capi, Ód promde obfiaionem digt; flus ducere ribi neceffe fit, paruer^ ar-bitrens diuturrutate atc^fameteurbw huiufmodi pouturu, quotquot per re-gionem Si agrainuemes, capias: 5^ c?: bis cos qui tibi uidebuntur ftrennuita* te amp;nbsp;robore corporis atque flore aetati« ad pugnS amp;nbsp;certamina apti, fecernas» quibus, ut tibi cómodum erit,0f rebus tuis intelliges expedite, utarc.Mulieres uero Ód pueros, cæterosqj qui uel con-fedfi feneda fint,uel alioquin imbcllcs fif imbccilli, in urbem intrare compel Ias:utpotequieorum quæ pro urbetü' tanda defiderantur, nihil omninoeffi' cere uel conferre queant:uerum adcO' fumendum citius alimenta,reliquis d-uibus adeó poflint elfe damno,ut ma* gis holles quamamiciSf eines haberi poflint.

mo Jeßia pe/î p^rurn uiSioriam, POftea denieg g imperio tuo res fc liciccr gefta confummataeçeftjta ut hello confeólo rebus omnibus adhi. here fine iam tibi liberu fit,noli te exhi’ here pro felicitate elatû atep acerbum, quin potius clcmentê et mitê,bcnignS quocp,amp; proinde cûôis amabilem.lUa cm inuidiam pariât,bçc gmulationê et ftudium prouoeât, Siquidéinuidiaeft I«iwdi4. dolor ex alioru bonis fubortus: acmula AnnuUtw. tio uero, fiudiû imitandi uiciffirn alio-tum uirtutë.Que tâ inter fe différât,ut inuidétis quidê fit, optarc ne cui bene quippiâueniaf.çmulantis autê,cupcrc çquè ea potiri poffe,quac alq honefte fi bi coparauerc. V ir ergo bonus,nô mo dô patria: multitudiniscp armatæ erit optimus dux, ucrumetiâ pcrpetuandç propagâde ue fuç gloriç citra pcriculS fapiens Imperator atcç euftos ÔC mode tator dtligentiffimus.

LATERRANI DE PRIII-cifis Duciscf; officia yamp;Dere mdio tan opujculum-,exnolgt;ilißi-mis autonhus.

Dionis pra crptade principe.

V A N D o auteifl princeps comuni fo-detari bono^ dium^ tusdaturjdenocitö” acïjsquxadeump^f rinent dicam, Dio”

qui Romanam fcripfit hiftonam ? p®' ' nitjAuguftum quandoœ dereßto^* da ftp. cogitante, ad confilium Agrip' pam et Mecœnatem adhibuifTe, Vt^ afterijtuendi impenj; alten Mecœn^^’

D El P R I N CI PI S O F-F I GI O* 117 dimittcndijUiteq; priuatc partes tradit, magnis utrincprationibus.Scripfitctta feparatim de Regno treis libros. In hts primum præceptû Regi, utdeos colat it(^ueneretur:quos fi quis impune pre terire poflè putat, is eos aut prauos auc ftultos opinatur. Deinde homines eu retateçamet, fi amp;nbsp;ipferedamaricupit. Nam uerifimile non eft, nee natura pa titur, diligentem non diligi : cumui-deamus canes equoscp, magiftros eu-' ratorescp fuos circumludere,eis^ blaa diri. Pofthæc labores amplccïat ,fpcr* natep uoluptatcm,quae inter estera ma la poffîdentem fe non diu perfrui finit. Àt labor diutius laborantem fuftinet atep adiuuat. Milites, comilitones ap-peilet, hominum^ fe magis patrem Si paftorem, quàm dominum uocet.Dogt; mini appellationem non folùm inter li héros, fed eriam inter feruos fugiêdam cenfeat. Seft magis multitudinis na-turæ,quàm fus accommoder. ' Præte-rea liberalitate praeditus exiftat, ncc du h } bitet

118 R* V O L A T E R RA « I bitet benigne faciendo fibi defuturU*” aliquid: cum ca fit conditio donantis» ut magis gaudeat quam qui accipit. Prêter omnia fit ueritatis ac fimpli^' tatisamicus, eam^ utirc^iam uirtut^, cofeóetur. Aftutiam uero ac fraudeni uti feruilia putet.Nam uilia animalia^’ potiffime funt, quæ infidiantur. M' borantium circa fe hominu, praefertim militum, rationem habcat.Âd bellum omni tempore paratus exiftat: fie enim pax in fua magis fuerit poteftate.

Plato in Critone, regnu probat unX totius orbis,ad dei fimilitudinemutatî men,Ut in altjslocis dicat: Senatus auto ritas ad confiliG adhibeatur. Ratio,quo niam nulla efient bella,nuni tumukus, dumunus omnium potiretur. Debet. amp;nbsp;paftoris modoprxefle. Sicutiapud , Homerum fcribitur, qui uocat Agam^ nonem Tsoiiiivet kxeSp. id eft, paftorem populorum. Nam Sè mitê, Ô^ fere equ’ lemduibusfe praebere debet, tantum tuftitia ac prudenua fuperiorê,Qu6d «,

DE PRINCIPIX OFFICIO* *ip quis rcpentur huiufmodi, ctiamfi pri-uatusut,àDeoeftrexconftitutus« Nâ non populus caufa gubernatoris, fed contra gübcrnator caufa populi fit.Pre tercauti bonus tnuficus debet in rep. dues inftituere, ut inter modeftiâ for-titudinemcp, quandam feruent medio critatem,ucluti acuti grauisép nerui cocentum fimul commixtum ac contem-peratumtut ne per nimiam modeftiam imbeUes adeo reddâtur,ut quum opus fuerit, patriâ uiribus 2lt; audacia no pot fintdefendere: amp;nbsp;ne rurfus adeo audaces , ut pads flats ferocitate perturbée* Äriftotcles in Politids etiâ ex omni rep. Monarebiä probare uidetur, ad* faibito fenatu.Hec ego cum alio in loco dixerimjhicrepcterc fuperfedebo.

Ifocrates orator uitam priuatam ac 1 prindpis duabus orationibus elegan-ter expreffit, ad Demonicum,2lt; Nico dem Rege. Exhac ultima huiufmodi funt uerba conuerfa: Amicos tibi deli gc,nó omneis, fed ncc cS quibus uolu* t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 4 ptaria.

»10 R» VOLATERRANI ptan'a,fcd optima rcgni perficias. Ta-les præponc negocijs quatipienon co gnofds, ut pro eis qua illi get ut, fis red diturus rationc. Fidos puta, non cos qui tibi blandiuntur, fed qui caftigant«

Da fapientibusloquendt libertatem de bis quaipfe ignoras. Difcrimé ha beeorum qui tibi cû beneuolentia obtempérant plus,quam qui cum adula* tione:ne plus improbi à te ferât, quàm boni. Amaeos hommes,nonquün publico cum timoré obtempérant tibi, fed qui priuatim fecum tuS magis ani* mum quàm fortunâ admirantur. Sis cxemplomodeftiacateris.Nam -»^ wÔAtwf «âasôiionvTDU ’toÎ5ap)(Oviri- ideft principibus fimilis eft mos ciuitatis. Qiiam Plato fêntentiam expreffitiTa-les folentcife ciucs, quales in rep.prin* cipes.Hos imitatus epigrammatifta:

Profequitur Ifocrates. Pluris exiftima bonam famam pra multis diuittjs. Si* mile amp;nbsp;huic Salomonicüm:Melius no* meß

DE PRINCIPIS OFFICIO, nt menbonumjquàm diuitiæ muItaeSab luftius uerô non longé ab his: Diuiria* ram 06 formæ gloria fluxaatcßfragllis, eft,uirtus clara æternaep habetur, Pro-fequitur etiam Ifocrates:Quæ diets auc, rccipis tefaóiurum ,tanquam rem fa-, cram obferua. Amicos tibibeneuolcn, tiaacliberalitate para. Inimicos animi magnitudine fubigc, «yov|ïAi'«s«J'lt;ii'»i/, cvx «yctAitos ^ «wTÓöi/jdeftjdueaSjno ducarisauoluptatibus, Exornnirep. meliora ad imitadS tibi deligc.Nihil ira tus facias. Peccata citra mérita pledc, Xenophon. Sunt qui purent princi-pem fumptibus Ôd uiélu amp;C lautitia prg ftareoportere.Ego potius cum Ôd pru-dentia, 8d diligentia, laborer^ cæteros antccellere debere exiftimo. Idem: Præftat regem gratiarum , quàmtro-1 paeorum hæreditatem rclinquere.

Diotimus.Tria régi oportet effe:Re ligionem, indicium, Ôd cxercitum.Pri-mum, ad fe probandum. Secundum» ad fuos continendos. Terùum, ad ho-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h s ftes

Homerus duo prædpua tribuit Agî mennoni : hoc eft, K^f^oTifsp JiteriK^t T «yctdèti K^ettt^ós'r Kt}(jUHrtn. Ce® utruiKÇ bonus rex, idem amp;nbsp;in agmin« fbrtis.Quod carmen Alexander Mace do Temper commemorare foiebat.

Pittacus. Si ita fubditos difponat) i^ timcat no ipfum, fed qug funt ex ipfo* Socrates. Si fibtjpß prius fciat impate» Solon . Si Monarchiam democratic proximam ciuibus reddat.

Demetrius Phalcreus hortari fd^ bat Ptolemæum Philadelphum,utli' bros pl lires de regno coferiptos perUg^ ret, quôd in ipfis plura reperiret, quod amici reges uererentur admonere. Cxgt; far quoq^ Augufius huic lïmile, «^

Tranquillo» excogitauit : ex omnibus enim autoribus utriufqj linguae, tantum ca qua ad remp. adminiftrandam-pertincrent, cxcerpere folebat.

Ego ucro totfapiétum diclis,quacSd ipfe fentio, quacep ex ufu uidi, adq cere no ucrebor. Duas maxime res inhis ^ prxfuntexterisj effe oportef.bonitatê, amp;nbsp;dodrina. Prima praeftatjtantaecp uir tutis erit, ut fi per fc nó fapit, uiros adhi beat fapientes. Huiufmodi fuit Alexa* der Imperator, qui quanquam puer,ia tifconfultos et matrê prudentiffîmâ rebus præfccit. Prætcrea tot fandi prind pcs in noftro dogmate,alioquin idiote, teip.utiliter pracfuere:ut Henricus, Ste phanus, Ladislaus ,Lcopoldus, altjep innumerabiles. Ipfa quoq? citrabonita temdodrina nonnihil etiam prodcrit, magnums in agendo auxiliumfuppe ditabit. In noc gencre extiterunt Caefar ipfe amp;nbsp;Claudius princeps, quorum alter quanqua tyrannus, alter ueroigna-uus,pratter hiftoriasab fe fcriptas»utilia mub

, «14 R» VOLATERRANI multa edidere ac publica monumenta» Hadnanus item, amp;nbsp;Dionyfius Syrac^ fanus » Inter potifices autê, Bonifacius v 111. uir dodius, alioquin fediriofifl*/ mus, multa 6^ praedara ab fe gefta rd^quot; quitSixtus nu.Thcologiamunitus, quamuis bellis continuo inutilibus Of-bem uexauerit,tot tarnen pia template ftituit,tot® ad hominum ufum faden* tiageflit. His ucró qui utrunc^ prgftat, nihil in rebus humanis perfedius opta tur,ut Auguftus fuit, à Titus, amp;J M' Antonius, etluftinianus : inter pontiff ces Damafus, Gregorius, alq^ plut*/ mi. Qui autê neutra retinent,hi omni' no poftremilRmi hominS.Ex his Syte crudelis legitur fuifle,quem unum Cx faradmirari folebat principemreip.fi' ne literis extitiffè. Deinde Nero, Cah' gula, Heliogabalus, Commodus » E^ quandoutru^ feculum connedimus» ^udnosPaulus i i.Innocêtius vin» Alexander v i. aquibus in fuas cupE ditates complura erogata , AuHumad ufuin

DE PRINCIPIS OFFICIO« »»f iifum reip. Chriftianac publicum extat monuments. Hæc quidem commemo rafle non ab re fuerît, ut hi qui quoquo modo prgfidentes hominibusdegunt, fciant quantum piaculi admittant,quagt; turn' ueextremo iudicio fint obnoxq, filibidini potius quam confeientiae fer-uierintjquum non unum hominem^ fed innumerabiles quandoeg populo# fimul cumre Chriftiana précipitent.

^EiNCEPS deTyranni-de,quæ eft exceffus Icgiti-, i mæ Monarchie. Ad hune i^igitur locum uifum eft mihi Xenophontis libellum de Tyranni-de ex Græco breuiter epitomarc,ubi to taTyranniuitaconl^iciatur. Simoni sJwonitUs des poëtauenit ad Hieronem Sicilix erHiw. T yrannum:quem nalt;ftusociofum,his ^gredituruerbis: DiequéfoHiero, * yrannus an plus ceteris gaudeat in i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hü» -

»16 R. VOLATERRANI hl's quae ftnfum attingut, Negat iOc, lt;^^ cens magis dolere , mmusep gaude^ his qui uitam ducat mediocrem. Tô« Simonides,lncredibile(ait)fi Acres haquot; beat, quonam modo multi hoc adfequot; diant amp;nbsp;extoil unt. Tune Hiero utriuA que uitæ inexperientiam aceußt, in^ ferr^ quôdtâtùm extrinfecus tyrann* . putctur beatirnam quo ad uifum pertP net,nos ob fufpicionemetmetufpeóa culls mukis ctcclebritatibus priuamun adquæuos acceditisfecuri. Et quan^ quam pauca ex mukis quandoeç dom* uidemuSjCa quidê cara, magnoepa nOquot; bis empta funt. Simonides: Si in fpe* diaculis damns facitis, at auribus obU* diamini, femper ueftras continuo laU' ) dcsnullucp cotumelix uerbuaudiédo» Nemo enimtyrannum coramaceufat.

Hicro: Ecquid putas no audiêdo ma lè proptcrea lætari, quando q uis maniquot; feftè uideat quód tacentcs male fentut’ Laudes nero, fi quae proferStur, ex adü lauoncproucnire. Deinde Simonie des:

DE PRINCIPIS OFFICIO, «7 des: At in hoc priuatis fuperiorcscftis, quod epulis lauttoribus gaudetis. Nec hocquidem, Hieroait : quando fade* tas ocyus ex ciborum fuperfluitate irre-pat,adc0 ut faftiditi quandoc^ prina* torum exoptentfrugalitatem 2lt; fame, mukoep magis proximi et circa nos ad' ftantes fecuri ex hac lautitia gaudent.

At in Venere,inqt Simonides. Hu ius etiamin uita uoluptate priuamur, 'Hiero ait:quod amore ( quo fine nihil eft delectabile) minimum capiamur. Non enim amor in paratis, fed magis fperatis uerfatur uoluptatibus : baud aliter quam fi quis fine fiti bibat, fie ilk Uoluptate quidê fruitur fine uoluptate. Tune Simonides: lila foltern quae co ( gitatis,cclerius affequimint, quae muk ( U funt amp;nbsp;uaria: præÛâteis equos,arma 1 pulcherrima, ornatus mulierum, do* mos magnificas, pr^terea poffc amicos facile iuuare, mimicis ueroofFicerc.

ipc(Qu pulchra uidentur, attamen no' uns animis grauia, per quç félicitas lo' gè ab hominib. abeft. Præterea pace, uimmo hominis bono, caret: acbellO) fummo item malo,abundant. Pnuatis enim per pacis foedcra bellum définit, at Tyrannis nuquâ. Nulla em pax M' iter eu amp;nbsp;fubditos interuenit,non fade ra quibus confulerepolTint.Etpaub póft fubdit,quód firmiores funt pM^' torum amicitiæae beneuolentiæ intet fe, Öd maiore charitate necefticudine» feruant, quam Tyranni : quorum pk' rofep uideas filios necantes, autframes inter fede regno dccertantes, nullis k' • gibus aut foedereaut humana rations teneri.Quin fide,maximo inter morta-Ics bono,priuantur, cum minimal omnibus lub eis degentibus : quipP^

qui nec^ potui, neep cibis etiam praegigt;' Katis confidere fatis queunt. Cumepk ges alibi caedem prohibeant, contain*' natiscp ea propinquare ac congred** Tyrannos tantum quiinterHciüt,ne''

DE PRINCIPIS OFFICIO, ijj Ariftoteks in Politicis nullam ait ty-tannidem annos centum exceffiffe.

SHiLosoPH i plûtes patrias fuas turn aliénas liberate à tyrannis té* i tauet ût, Quod nequaquâ laudi tribuendum, ut qui fpecie uirtu-tisJuam potius gloriam quam populo-rum cômoda quçfiuerint .Ego philofo phorum in primis putauerim, in ocio amp;quictc,dodrinapopulos potiusiu-uare,ôd ad uindicandû inlibertatê animos magis quàm corpora admonere. Nam fi uetera quàm noua repetere uo-luerimusjinueniemusmalê pletunquc huiufcemodi uiriseueniffe.

Plato in Siciliam Audio earn liber an* di profedus jinfelicem habuit exitura, dum uixipfeincolumis euafit.

Zeno Èleates Nearchi Myfq tyran-nidem euertcre tentans, deprehenfus, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t $ dum

154 R» VOLATERRANI du narijs fupplicijs torqueretur, fados coniurationis minime pro did it; (cd cos qui Tyranno étant fidiflimi calumnia^ tus,ut illi morte damnarentur effedt.

Ab eodem c^uoqj Python cxul Rhe-ginus benigne exceptus, cum Rhcgi' nis confilia per litcras manifeftaret, dp ro fupplidoabfumptus eft.

Apollonius quocß Tyaneus à Dom* tiano,contra quern cum Nerua coniurauerat,in compedes coiedtus. Gallus amp;nbsp;Lucanus poëtæ,ob eandem diuerfu tempore caufam periere»

Deni^ hi qui Cæfarem interfecerut, quanquam uoti compotes , non toto uertente anno cundii (tefte T râquillo) extindîi funt.Hocuerofeculo, utinhi-Ooria fupra oftendimus, quam multas talium infelicitates confpeximus.Féliciter tarnen res hæc nonnullis auxilio patriæciuiumep fucceflît,ut Armodio ^’ Ariftogitoni Hippia ex Athenis fub- ;

DE P RI NC IPI S OFFICIO» Ijy fublato. Sic demûSatuminus, Gracchi,Flaccus , intcrfectr.quod SyUa me* tués,ut fccurius(iicut ipfe dicebat) dor miret,unus omninoeftaufus adreptâ femel tyrannidem ponere,dióatura fc abdicado .Quibus profecto exemplis, diuina illa præcepta magis ac magis au direadmonemur: Dominus non tan-tùm bonis,fed etiam dyfcholis, Chrifti eauffa elle obtemperâdum: Seruis fieri liberos minime curandum: deniqj Cac-fari qux funt Caefarisreddenda»

XENOPHONTIS libello i7nr«f)^iKMi id eft, de officio magiftri equitû. An * te omnia deos orare oportet,uti nobis ea dicere ac facere tribuât. quæ amp;nbsp;nobis Sd amicis, tû patriae faluti acgloriç fint.Pofthæc équités rccêfere* Q.uod nifi fedulo faciamus,fçpe nume

#5lt;J R. VOLATERRANI rusinterdditaut fenio, autahadccau-(a.Demde equos prouidcre, uti boni fint ac laboris panêtes,neu ftrigofi,nea caldtrones,qut inter alios inutiles funt, (ppe^cumresagi oportetjturmasdifli pantjOrdinescprupunt, équité quocß bonu inutile reddunt. Neu inceffu tardus j ob hocfirmos habeat pedes. Eius indicium ,cum alq alia,ego id oftêdam, uti egrelTus prxfepe,in uiam lapidibus cumulatam Jde indufiria ducatur : in ea neq? confiftere,ne(p quiefcere poterit. Turn alterum fignum, ut pedes habeat oblóga rotSditate figuratos. Poft equos équités infpiciendi funt, uti boni con-feribant,corporis uiribus ac facultatif bus idonei, naturacp dido audientes: quo fine,nihil prçclarû geri poteft.Pref terea pacis tempore exercéda iuuentus ac doccnda, uti in equum quam aptiffi* mèac uelociter infiliattquod magnS pre ftatbello adiumentS. Deinde in equö inlocis falebrofisctaditu diffidlibus ire adfuefcat. lp ft eques fimulaaa belli fle^ iftendo

DE PRINCIPIS OFFICIO. iigt; fois no expellûtur,fcdmagis honora* tur, amp;nbsp;in facrls etiam locis ac remplis ci uitatum, eorum imagines collocantur. Neqj (quod paulo ante dixeras)adfen-tior, uidelicet omnia citius à Tyrannis pcifici.Nâ 8lt; priuatus aut agrS,aut fer* uum,authis fimileoptabit: Tyrânus autem ciuitatcm, aut iegionem,uel ar-cem munitiffimam j quæ difficilia funt obtentu. Scd amp;nbsp;pauperes priuatos pau cioresadfpicias quàm ty rannos,fi non ad numerum diuitias, fed ad ufum 00 indigentiam iudicamus. Nam fi plura quàm indigeas babes ,multa poffîdes: fi uero paiiciora,parû. Tyrânus cnim quanquam multa poffîdet,minus tarnen ei fufficiSt, quàm neceffarij fum-ptus priuato. Cui eiiâ de quotidianis im pen fis remittere aliquid interdum li* cebit: Tyranoautem nequaquam fine periculo.Deinde quid opus mifere-ri eorum utpauperum, qui poffuntex honeftè partis tantum uiuere ,amp;ea fa cilè habere quorS indigetufusf Qui 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i uero

uero ob egefiatem cogStur aliquid tuf* pe committere, quomodo non hos mP Tyrani ^ui fèros 5C uerè pauperes putabis f Hi ty-ranni funt, qui omnia coguntur expi' lare amp;nbsp;capereobneceflarios amp;nbsp;maxi-mos fumptus, femper pecuniarn quæ' ritantes.Necefle quippe habent eroga* re in cuftodias aliacp his fimilia,pro tue da dominatioe uitadisep periculis. Gra ue etiarn inud,quód uiros bonos,quos amare cupcrent,timere necefle eft: fortes , ne quid audeant libertatis gratia: prudêtes, ne quid aduerfus machinen tuniuftos, necupiantab illis populigU bernari.Deniep tâtùm improbis in uita Tyrânus diligit,qui per eius morte fcc Icrum’fubeo pcrpetratorum panas fc daturos timent. At honores (inquit Simonides) qui maxime hominis funt amp;deorum,uosretinêt. Nechocqui-dem,Hicro ait: cum hi maxime honores obletfîêt, qui ex amore gratia^, no ex metu procédant, ficuti fuprà de uo/ lup täte Ve ne reep dixù Quid quçfo(Si

DE P RI N CIPI S OFFICIO, ip monides inquit) in bis (ponte perfifti-tis mails, nec tyrannidem relinquitisC Ethocmiferu praeter omniajHiéro, ait ) cS foli Tyrano nec tenere ré malâ', nec dimittere coducit. Quomodo em tôt cædes,rapinas,exilia ,totcp facinora ropefare aut pfoluere priuatusfine pe-riculo poffetfEt hæc quidéXenopho.

Plato in i x de Rep.Tyranni uiuut tanq uinculis quibufda deuindi formt dinS omnium 8lt; armorü,foliscpinciui täte minimü egredi aut pcregrinari,aut quiequa coru quç alp liberi folent.Do* mi praetcrea totos dies more foeminara refident, uerentes ciuium inuidiam.

Phalaris in cpiftolis : Venia quidern ' dotibimonitionum,quippe qui tyran nus nunquam fuifti. Tyranno cófulis ponere tyrannidem , nefcius quodte-nerc imperium fecurius eft quam pone re.Siucró alterutrumfitôptâdumjma- ♦ limegofub tyranno quàm tyrannum effet quod unum tantum timercm,a cac Kris malis omnibus liber . Tyr annus i a au«

»Ji R, VOLATERRANI autê mctuit tam cxtcrnorum inGdias, quam eorum per quos lèruatur.

Demofthenes, ojitaxTa« TmAiTsewt* TWf wwf «THS©“, K^ o ßxanhivs h rv^ci^' v®“ «ynis ixS^osbK^Qi^ia j^ vóiioigiv ctvrv Puto enim Tyrannidem inGdamefTe rebus publias, omnem^ regem aut tyrannum inimicum per felibertatiac IcgibusexiGcre.

Ariftippus ait regem à tyranno di* ftare,utlibertas à feruftute, Huie cum Dionyfius dixiffet nihil ex eius philos fophia iuuari, nihilqj utilitatis ferret Vera (inquit ) loqueris. Si enim teiu-uiGem, tyrannidem iamdiu pofuilTes.

Anti^onus ad uetulam,a qua beatus dicebat ,ait : Si feires fub hac uefte qua feroquot lateant mala, nuquam earn in coenoiacentem ferres.

Ptolemäus Philadelphus dicebat: Cö tyrânus multafcrat incommoda,turn illud prçdpuum, quôd cogitur eosq^i minime nocuerût, utilitatisgrada qua* doqjinterficere.

DE PRINCIPIS OFFICIO. »41 cxcdlentius, quanto peritus ab im pert-tOjacuïdens à cæco diftert. Id autem cagt; uendû,ne cquis ad eutfum aut prçdam utatur faginatis aut faturis,ne laborc abfumantur.Magifter equitum ephip-pqs 00 habenis ad ufum equorS abun* dabit. Parua quidéimpefa facultatem opem^ præbet militibus indigentibus opportunam.

In congreffu uero hoftiû adhuc illud moneo, Sunt enim quidam qui contra i cos quos inferiores uiribus putât, cum 1 mediocri conatu amp;, imbelli turba occur 1 rendum arbitrâtur. Ex quo illud quod \ inferte cogitât,fçpe ipfi reportant.Rur 1 fus uero contra eos quos putât fuperio 1 tes,toto conatu atq; omni exercitu pro-I cedunt. At ego côtrà iudico. Aduerfus 1 fllos qui inferiores putantur, eundum l omni ui ac conatu : necç em quenquam \ pœnitet nimis uiciffe, cum uicit. Item 1 aduerfus illos qui fuperiores exiftiman tur, cum pauds atep melioribus congre

1 diendû.Nam paud melius profequen-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,

14* R» V O L A T E R R A NI tur,amp; diligentiores erût:amp;' fi quidaeô* dar.melius ac celenus fc recipiêt-No et” dico, quôd pauci fint, idco laborioû^ res et edenores: fed quôd difficile fuer**, paucos reperire qui multos curêteque» ut oportet, ac feipfos folertes ad equi»; turn prçbere. In magna uerô multiw^' ne magna cofufio.Si quid accidat^ah^'^ alterum trudit, difficilius fèrecipiôt:^^ alius quidem ex equo male ephippi3tlt;’ corruit,alius ob equi tarditaté non fab' fequitur, alius item ob loci iniquitaten’ peribit.Àdde quôd non multi funtq^i terrorem incutiunt in bello, fed tarnen i firennui.

Si autem cum paribus cogrediendö» cxiftimaucnm non inutile, ut ex cuftlt;’ ! dijs duæacies fiant, amp;nbsp;altert Tribunus præfit, alteri is qui poft eu magis fiten-nuus uidcatur. Hic cum tribuno exerti tuscaudam fequatur,Slt;c5hoftispïn' pinquat, ftatim primus prouolet ► Sif enim ex infperato ruens pertcrrefaeid hoftê, Si pedites «tnej habuerint cultei'*

' DE PRINCIPIS OFFICIO» t4J cultcntur poft équités, fimul ipfi ex in-fperato und corruent. Videntur enitn mihi longe maiora ea uideri, fiue bona fine mala, quç inexpediata ueniût » Ex ' quo quis conliderare poteft, quod qui in fedibus fuis inuaduntur, quâuis plu I tes numéro fint, magis pertimefcunt. I Melioresenim partes ficuti adioris funt quam rei, fic prçmeditati quam impræ-meditati,ctinuadêtis quam inuafi, Pu-gnâtes etiâ inter fe hoftes, primis quidë diebus timidioresfunt, procedentetê* porenequaquam.

Illud pr^terea difFtdlimum, reperire équités fortes ac utiles ad decertandû. Signauero funt,fi pulchrum aliquid aut fortis uiri geftum,amp; cum laude co-iunóS audire geftiöt , ac didio audien tes fint: qenim perferre actolcrare facile poterunt quç cognofcunt.Prpterca fi celeriter quis perfequitur inimicos, aut celeriter fe recipiat,maxime hoftem infeftat,8d ipfe tutus erit. Turn fi ex or-dinibus aliquos fibi fumpfer it, ÔC deim prouu

*44 R» VOLATERRANI prouffo cxcurrat,ac cos qui fc reap*’*? fnuadat. Hare àhis fimilia oportet*^ fa^e amp;nbsp;legere Si fenbere. Turn melt;i‘\ tin quid a code re poffît: quod non®; aliud quam futura prguidere. Maxi'’ enim commetauonem arbitrer,ut q»^

quis efle utilia nouit,cogitet quona fl” do id excqui poffît. Rede em cogit^J* neep in agricultura , neep in re nau^j; neep in imperio aliquid proderuntjUiquot; nicditemur quomodo ea perfidamU’ Equitatus mille equitum, congrue-'’; numerus, amp;nbsp;facilis ordinari, amp;^ inter 1; concordiam habet. Ex peregrinisuf’ totum,aut ex parte coftare,maximepf‘’ batur. Peditatus his utilis magnop^^ qui adfiftat. Hçcigit(utin exordiod' xi)deoiuuante ac fauente fieri debei’ti neemirumji id farperepeto.Quoniai” adiré periculum extra bellum, baud i”' randum fanèSed in bello,ubi hoftim^ uerlanturinfidip, qugoccultg homing bus funt,dijs autem manifeftç,is ««»^ mè poU6tur,qui ab his potiffîmùmdiî’ getij

j Qcndoamp;rcfledöidoexdtetjiiScpro-J fequendo, nuc fe reciptendo, nunc in orbem fimul cofiftendo : ficuti in cek-

5 britatibus deoruac theatris Jaculücx V equoquam longê iacere cófuefcat.Dc* nicp fetp ac equum armis idoneis con* tegat.Populusenim Athenienfis XL. talëta quotannis crogat, uti paratos ha jj beat équités, quâdo ufus aut neceffitas Î ingruit. Ipfi propter hoc iufta exercita# done uacare non debent.

j Tempore belli,oportebitmagiftrum ■^1 equ itum in itinere prouidere, ut exerci ^i tus moderatum faciat iter : tS loca equis ^1 opportuna capere, curandicp corpora j( müitibus fpatium darc. Si quando loca jj, adiré angufta contigerit, exercitum in ^- cornuadifponere,fic tutius ibit : cü lar-J gior fe uia præbebit,hôtes dilatarc. C3 J ueroin campum apertumep locQ perue 0 ï^itur, in phalanges exercitS inftrucre. I Si uero fufpecta itinera loca® difticilia ^ dcclinanda, quoad fieri poten ,in aliam |i fimitamôün partes cohortescçproce-J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 5 dere»

IJS R» VO LATE R RANI derc. Cuiepautê cohora miniBrosS^ fignare, ne fi forte ufus aut nccel^'^’ rei militarisuenerit,equitatos d# tur aut abfeedat.Præterea ultimi qui*^, quuntur, fern per expedtan di,ne ipß“^ cafioneconiequendi magiftrume^f tum,nimio labore equos adhciataci'' terant. Occultos prater omniaexp'’ ratores habere, qui omnia référât, miquot; etiam euftodias»

Ipfum ma giftrum equitum perit*’^; regionis effe oportebit : quod pads’ll induciarS tempore facere poterit. Vr deenim refert, ipfe'ne,an per alios «^h faciat. Quod fi ignorauerit, à mercat^'' bus ex proximis duitatibus explorât^' res capiat. Nam huiufcemodigcmiy dele ob fpem lucri aduenientium ^ i rit. Nee tame ita fidat quamuisaingt;'-i'' utagmen propterca noniubeat »o*^xi turn acparatûprocedere,acfi praeft^ hoftéhaberet.Nâ multa poffuntaeç* re præter fpem in hello, q ug fubito if i géant aiixilio, interdum dimicatiof^j^

In difceffu utilius fucrit per denuntia tionê prindpum exercitus, amp;nbsp;illorS ad fubditos moueri,^ per praeconem : ne hofti cófilia pateant. Prêter autê omnia fllud præcipiendû, ut inuigilemus infi-dtjs,fi qua hoftê uia aggredi,autofcita^ tem,aut imprudente,aut fine ordine ac cura proficifcêtem.Nam his artibus fac peanimalia rationis expertia,maiora fe petunt ac conficiöt: utmuftela cortales aues,8d miluus;2lt; lupus ingêtes tauros acarmenta: cumante prouiderint qua fefe tuto recipiant, tutocp aggrediâtur.

r Vi

^; (

Optimum item fueritconfilium,par* tem femperhoftium debilioremaggre di,quamuis loge fepofita: præftat enim maiorem aliquantulum fubirelaborê, quam cum fortioribus maiore periculo pugnare.Nunquamenim cum poten* tioreagmineaut bofte congrediendu, Oportebit enim fimulatione inter dum Uti •. hoftemcp uana fpecie deludere: ui* delicet, cu pauci funt, uideri plures: cö i plures,rurfus uideri paucos. kem cum dû

•40 R» VOLATERRANI difccdimus.uidcn præfentcs : præftn* tes autem cum fimus, uidenabfenteS’ Deniq? c3 maxime debiles fumus, m^' turn incutere hofti ; cum uerô potent’’ res,metum fimularc.Quçomniaintef to ac diligêti magiftro facilia fadiu crup Vf plt;«lt;« Primo namcp ut pauci plures uideanti phtm uide confertim eft ambulandû, ac procul ab ^**‘» hofte:ficenimpuluerem maiorcme'^^'' tabunt. Præterea cum haftis longisani fimilibushaftis in ma ni b us, peditôu^' rô turbam pedibus colludere;ex moWj enim uarietate resmaiorapparebitit” iumentis a lij sep hutufeemodi fimuhæ VtpÎHTfx gredi.Vtuero plures pauci uideantuG p4wi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi uia rS receffus ÔC ob torta fuerint, p^f temexercitus in h is occultare. Incani' pis uerô apertis fparfim ac palantesiæ cedere , utilius, SClanceis utiredisaf breuibus.

Prçliaturifêfeadcurfum Si labors exerceât, ut poffînt militibus neceffaria fuppeditare, foffas tranfilire, muros tranfcêdere,flumina tranare difcât,tâp excel*

V N c dida Ducumquo-^ rundam fubqciam. Agefi^ lausdiccbat,oportere ducê ___^ habere triaterga quidé inu micos audaciam,erga fubditos beneud lentiam, ergatemporum opportunita* tesrarionem.

Epaminondas uidens pulchrumex. erdtum fine duce, Vidco(inquit) pul-chram beftiarn fine capite.

Philippus folebat dicere/e malle excr citum ceruorum cui prxeffctleo,quant leonum, cui præefTet c eruus.

Iphicrates belli dux gt;nbsp;cum infociom regione contra hoftes uallum firmaret, fofTamepfaceret, cuidS diced quafi hæc fuperuacanca, quid dmemus ;* refport' dit: turpe effe ducem(fi quid accideret) dicere, Nó putauera.Quod dfÓum Cl Cero Scipioni Aphricano tribuit.

• R. VOLATERRANI pho de arte militari docere, cû nunquî fuerit in acie, non opusCinquit) exercé tu fine tuba. Cicero PhormionehunC fuifie ait,qui coram Annibale au fus eu de re militari difputare. AtiHeinterro* gatusquid detanto philofopho indie^ ret, Se ait uidifie deliros multos, fed nul lum magis delirarequâ Phormionein* Idem,cû apud Antiochum à ScipiO' ne,qui cô legatus fratri uencrat, intend gatus, qui fibi dux precipuus uideret, refpondit, Alexandrum : deinde Pyf' rh um t tertiû fe. Quid (inquit ilk) fi m^ uici fles.^func,ait,0d Alexandro Sc Pyt' rho me prçtulificm.Liuius lib.xxxH* irafceretur,illacp no amplius hoc facial ! dicenti, refpondit illud prouerbiumt t OVKiSHfifJ TSrohilM /if KftX^TXVfiy , NöC^

ret ars mih'tans a Rhetorica, quantuni (inquit) pax à hello.

Lamachus dux cum cohortt peccant!

do tam breui tempore orbem fubegif-fet, ConfiHo (inquit)2lt; uiribus, 8lt;arte ubiopus effet noua.

Xenophon in ii). CommentariorS probare nitit, quod boni duds amp;nbsp;boni Occonomi offida pene fimilia funt, Reddere primu fubditos ad ob temper randum fadles, malos caftigare, bonos munerare, praefentem fubftantiam cu-ftodire, diligentem ac labonofum effe adobeunda offida, prætcrea decertarc quando opus eft, Oeconomiam maxi meiuuare.

Demades captus in belloapud Chae-ronia à Philippo,interrogatus ab ipfo inter cpulas, dum mentio de générons täte AthenienfiS indderet: Quabene, inquit,fe reshaberct,fi Philippus Athc nienfibus,8C Chares Macedonibusim pcraret.Chares enim dux fuerat inbel-loubiipfe captus. Hæc ex Stobœo.

Thucydides : Pulchrè certantibus triaeffe oportet:uclle,erubefccrc,ÓC ob* temperare,

Dcmofthenes: »x oi^olug è/' 5? ^^ •^ ’tß T^AOVixlêiif Tlthiptfrai eUf,1{^T9^' Writ, «ftiOTT^taS pS^ 1 üs w fcAce'^ivT« ^‘^' ^lt; otf JIluätä) mcJvns •mJ\.ipvlt;rt ♦ Wtflt;^ 'rt* •iifi.ieviKTamp;y, s)(^ ópeiw! , «^ ’ ttS^tfliö p^-tiew 'm lx, law lt;fè Icuhv3ilt;ri, vc^y ilt;/^'^ KHKlt;^CU c5w lt;^XV7t0uÜ)'TK! MyOnSTBU, Not’ enim Gmiliter quis in adipifcendo Ocö* infe fuaœ tuendo pugnauerit: fed lo«' ^è aliter . Nam utomnes ne fua perçât uiribus omnibus quibus pofluntutert tur. In acquirendo autem, tantum qu*^ ' cupit, quantum permittitur ab bofte:” autem prohibetur, nihil ampliusmO' leftare aduerfarios putat.

Gæfarin Comentarijs Pompeiun^' perihe militaris aceufat, quod in ad^ Ph arfalica, in cogreifu, fuis nefe moue rentimperauit, fed expecJIarent imp^' turn hoftium. Nam innatS dicit elfeat' dorem quendam in animis hominun*» ut clamore motuep magis - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excitentur.

*49

Apud Cafilinum poft longam obfidionê rapa prope moenia ferebant ,ut hofti defperauonem dedi-Oonisfacerent.

Vidnioribus fæculis Ladislaus rex ' Pänonie inter fandos connumeratus,. aduerfus Polonos amp;nbsp;Cracouiam pu* gnans,poft diuturnâ obfidionê, ut op* pidanis opinions copias faceret, mon-tem uidnum farina confperlit. Rati illi regem non dcfiturum,fefe dediderunt., luftusquocp °lt;ipfe fandus prasful Volaterranus, ut Manlius de Capito-,. lioGallis, ficin obfidionê Vadalorum . dicitur panes de moenibus icciffe. Sed bxceisdenon Chriftianis licuere. ;

Sefe etiam qua ndoeç principes aftq* 1 tiaapericulisfubtraxerunt, ' -k , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P-Ru*

P.Rutiliüs Rufus, ut author Cicero in oratione pro co,eu àMithridateMiry lenis oppreflus clTet, cru de Iitate regisin togatos, ueftitus mutatione uitauit.

Alexander m. Pontifex Maximus, habitu ferui Venetias fugiens, manus Federici fubterfugit.

Ifidorus Cardi. Rutenus, grecus ho* mo, Conftatinopoli legatus ,da ciuitas aTurcis caperetur, habitu uillicifum-pto,(e xxx. afpris, paruo,admodunt captum redemit.

Boemundus Roberti régis Sicilië fra ter j ab expeditione Hierofolymitana re diês,tranfiturus neceflario per loca AU xrj impe.inimici, feloculo claufumuö mortuum ferriiuffit, co^ modocuafit. Nicolaus Picinnius dux Philippi uico comitis, in oppugnatióe Brixienfi pro-fligatus,perhoftiumcaftra tranfire coa ctus,inculeo inclufumd lixa fe tranf ferri mandauit incolumem.

DE PRlNCIpIs OFFICIO« tjt feribitur « At illc, ut fufpicione carerct, publicafiè.

ldem,Vrbini dux Federicus Lauten tio Medici no ft ra xtate in hello Floten tino fecit. Non tarnen ille ut Fabius.

Scipio apud Frontinum contra An* nibalem proficifcens, cum in defcenfu in littorc corruiffet, Teneo te, inquit» Aphrica. QuodjTranquillus Caefari adferibit.

Chabrias Athenienfis fulmê de eoelo ueniens in caftra, loujs optimum fignum dixit.

Philo HebrçuscSlegatusRomç eau* fa excidiffet, pro qua uenerat ,turba-' nbsp;nbsp;tis omnibus ludçis ait: Nûc fratres opti

malècotraPhilippum gefta, ad rurfus ! antmandum, caufam tn neglfgenriatn ! AthenienGum traduxit ; maximeer fpe i randQ,fiofRciodiligêt»acgutatur,dixit, ■ Specie enam fuperftttiofa turb^con

(inent :ut Sertorius cemajMaumethes uaticinqs, 0^ hodie Sophiapud Perfas uelata fade more Mofis turbasalloqd didtur j pratire^exerdtum, ac omnia vinecre»

Dies quoque belli apud nonnullos obferuati, Arioniftum decrcfcentelu' na pugnare nolentem Cxfar uidt.Qp* mos etiam Lacedaernonijs fuerat, utau 1 tor Ludanus, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

Titus Vefpafianus item ludgos/eß« lofepho, Saturnidie fuperauit. Quidam ab hoftibus in loca inique imprudéter addudiiut M. Craffo acd-dit à Spurina dedueSo apud Parthos. Viriatus quoqj Lufitanus fugam fimJ lans, exercitum Romanumad confragofa perduxit»

ERB ENA s (tefte Fcfto) amp;nbsp;fagmina, hoceft,gramé ex arce Capitolina cum fua __terra auulfum Jegatusqui uerbenarius uocabaf, ad hoftes dariga t5,id eft,ad res repetédas, ferebat. Ab hisem fagminibus Martianusiurifco-fultus, Sands appellari dicit, quod eft ab hominSiniuria defenfum. Fecialis itemcS patrepatratoad indicendSbel* lum mittebat, Caduceator uero cotrads Ci at qui pacêadferebat aut nuntiabat, Feftus item : Sub corona uenibant in beUo capti, id eft.coronati. Nos hodie hanc confuetudinêin equis feruamus Roma:, ut uenales fronde capiti impo fitacircumducâtur.ldem ait fubhaffa' uendere, cum hafta in foro fixa, bona damnatorum aut profcriptorSad prç* conis uocê uenibant, Hic memoratur Plutarcho ,cS quondam Auguftus ad hancaudionem diu adfédifiet, Mecoe»

lias, Cüi fcs lila indigna principe uidefï tur,tabenainfcripfitgrg«s Iitcris, Su^ ' gecarnifex: quamfublataminturbalt;ö Auguftus infpexiflèt, Mecoenans fcó-raa efle exiftimans, ftatim furrexir.

iicritmentu Idê aft in Problem ans, Qui ßerame' KiliM, to non tenebantur, licet in caftrisuerfî , rétur^nec holles in prælio lacelTere, nec i ferire ius erat-Quod Cato fenior in qu^ i damepiftola often dit: ad him m fenb^s j monel, Si miffus faeftus fit,ad urbeit- !

y deat.Aut ft in exercitu remancat ucht^b , imperatorc impctrarc, utfibi aduerfus j bofte pugnare .aceum interficereliceat Liuius: Romani inobfidione Veioi^ Camillo duce fub pellibus primu bye-marecœperût. idem lib .1 jn. fcribitp^ pul urn Ro. fupra c c . annos proprijs fumptibusmilitafte,Deinde Cor. Cof' fo, C.Fabio Ambullo,L. Valerio Pob do, TribunisMil. Confularipoteftato Anxure capro jdecreuerût patres nt ff pendium miles acciperct. Frumcntuni quoqt Si ueftem ultra pecunias dabaG I

I DE PRÎN CIPIS OFFICIO. Vf equiti etiam cquS. Dicebâturcp deleéti Ô^ audorati. Poftremis uerô téporibus ' Matriculati et folidati. Caffiodorus, V c genus , amp;nbsp;Frontinus, Solidatum fuifle ' in militia feribunt eum, cui ftipendïa 1 ab imperatore promilTa erant: unde üo cabulumhodie Saldatorum eft.

Capitolinus infuper in Balbino in-quit: Ro. Imperatores exituri ad bellû, prius Nemefi facrificabant, amp;nbsp;munus gladiatorum dabant : primû, quod dea

1 fortuné fit Nemefis: fecundum, quoi i milites iam fanguini adfuefcêtes domi.

IE E^^Cj^^*^^^*’^'- uarqs quidémo-dis,aut ambulatione feredo ; onera,aut cum armis curfitando,autin i lignes equum infiliêdo: prêter om nu i ûerôad palum.Eratautê palas imago ; lighea fupra terra fixa, quam hafta fiu« eniç petebant, Ä tanquam cum hoft« certatim congrediebantur feuto uimi-neo,amp; interdS claua grauiorc,ut inue' ra pugna poftca folutiores aptiores^ effent : aut (copo prgfixOjid eff aliquo fafee uimineo uel aliquo figno arcuö* crcebantur.Haccex Vegetio, In milite autem corrigendo Icgitiff apudLiuium LVin» Scipio Acmyli^ nus omnes delicias in obfidione Numä riar,uinum,fcórta®amouit: militetnin ' operequotidie habuit : quem extra on diné deprehendit * fi Romanö,uiubuS;

ÖE PRINCIPIS OFFICIO 157 fi externs,uirgis ceddit . lumêta omnia, ne exonerarêt milité, uendidit. XXX. dierum frumentum ac feptenos uallos ferrecogebat. Pefcennius Niger, teftc Spartiano, prohibuit piftores exercitS

1 cxpeditionis tempore melius putauit, 1 ut annona milites in manfionibus accu 1perent,neccibum xvn.dierumporta rent, uti folebât. Ex quo patet quantus effet cuiufc^ labor : ut nee plures ducc* rct,uti nunc folent,feruos aut iumentagt; fed ipfemet legionarius partira dorfo» partira fupra hafta neceflaria ferebat, ut in columna Traiani uidere licet.

Pœnat fuerant, exaudioratio circa mij nerameritorura praemiorumcp.Igno/ minia, cS ex or dine mouebat, author* deo pafcebatur miles ,uclequiti cquus i adimeret.Prateroranesautera decima 1 tio,cum decimus quifep feu legionis feu 1 ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cohorus.

»fÖ R, V 0 L A T E R R A N I cohortis,capite pfedebat. Ciccro pro CIuenoo:Statuerût cm «a matorcs no* ftri,ut fi à mukis efict flagmum rei m*^ taris admiflum, fortiaonein quofdam antmaduerti: ut metus uiddicct ad o^ mneis,pœna ad paucos perueniret.Wé quoq^inuniuenum poenas vni.coB numcrat: damnum, uincula, uerbera, talionem,ignominiam, exilium, fcrui- , tutcm, morte. Exempla feucn'tatis tn* j ter cetera,uide Papirtj in Fabiiï,ô^ Tôt quatiacPaufaniginliberos. j

Premia uerô,corone fuerant diucrfc, ! auree,muralesjuallares,qugrne,granit • nee,ordinûpromotio, cognomentorô I infigma, quandoqj ôC ftatuç, preterea Çsdonatiuû, poftremomilitig uacado, quç poft annos l. ex lege ueteranis da batur,ut autor Seneca ad Paulinû.înfJ per amp;nbsp;benc meriris ager. Cefar fuis u^ teranis agrS Stellate diuifit. Ex quo rô fuir non folùm utilitati, fed ambition!, ut focietasea Stellatcs uocarctur: reperd tum^iâin macmonbusô^ fepulchris, '

DE PRINCIPIS OFFICIO. »yjgt; qui fe Stellate inferipferit. Sylla fuis itê militibus VolaterranS Aretinucpagrû.

BjELERITATIS, qua i nihilinbeUo utilius, plura J funtexêpla. Ante omneis i ipfe Cxlar in Cómentarijs teftatur,in Atari uno die pontem con-ftituine:alium item fupra Rhenum mi ra arte ac celeritate militum opera,dec2 diebus abfoluiflexlaffem contra Maifl lienfes nauium longarum X ii. die tri* cefima ab excifa materia armaiTe. Claf» fis item R omanorum contra Hieronê regê ,quæ c x x .nauibus fuerat, tefte Plinio, quinto amp;quadragefimo afecuri nauigauit. Claffis etiam Scipionis pro* ficifcentis in Aphricam die quadragefi* mo.lpfe quoeç C^far centena paifuum milia quandoc^ uno die peregit. Satpe nuntios de fe preuenit.

* Ilt;ïo rZ VO L A T Ë R R A NI cxcogitauit, Ut tradit Clcomcdcs de0*' cull'scœleftibus graecus autor.Hice^ bellû Grçciç inférés, ita frequés totolt;ô nere ftationes coftitui t, ut uoce altcriab alrero pcrlata,horis XLi 111. è Grgdai'’ Perfidé noua perferrent. Apud Rom’

■ nos primus Auguftus,tefteTrâquill0’ ' Qui» ut fciret uelociter quid in ^uind’ quaqj gereret,modicis interuaHisp«'' militates uias iuuencs primo, qui wj’ manuuoce^nuntiarent, deinde ueh*' ' cula difpofuit. Comodius id uifuffl,#* qui perferut literas, interrogari c|U0£jgt; fi quid opus,poflïnt.Noftris uero fæ^** lis diu negledîam hanc confuetudinô” in Italia, Vicecomitum familia renoua' uit, difpofitis ac parans in innere equU fepe commutandis:eo^res pcrucuiji ut uix credibile auditu.diebus XiHA®' dus frequens ex Britânia Romain«^ niat. Cednna Volaterranus portétoia inuento hirSdincs, quod ad eandéd^ mS fint redire confuetç,nûtias in beM^

DÊPRINCIPIS OFFICIO«- 51* DcduRrutS Mutine ab Antonio obgt; feffum, colübas tenebris famec^prius diftentas.iUaeluciscibicp auidae mcenia alta petentes, loco efca affucto ab eo cS litcris collo adligatis depredebant. Autor Frontinus. Traduntur 2lt; nuntiata? diiriniiusuidoriae eadchora, utde Per feodefte V alerio:ut Domitio Aenobat bo à Caftore 2lt; Pollucc .Proditumep iu hiftoriaFlorêtinotû, de uiéloriaquani iUi contra GideUinos exules in Aerny-* lia habuere : amp;nbsp;item Innocentio v 11. de eaquam tune cótra holtes babuituictq tia,tcfte Poggio qui aderabfimiliter cud çiffe ex incettis nuntii s»

Vfus etiam apud prifcos belli tem« pore aut ob aliquam fulpitionem , per notas feribete, Cefaris primû inuento* Tranquillo tefte, fie firuéto liter arum l nbsp;nbsp;nbsp;ordine, ut nullum uerbum effici poffit,

1 Habebant £lt; fimile quoddam Lacedç* 1 nbsp;nbsp;rnontj in fua Scy tala. que autem fit, aut

. «J* R. V 0 L A T E R R A N1 tius fadlem fuper hoc artem breuibu» rotulis excogitauit,quam Federico dû' ri Vrbinati dicauit,mihi^ itê oftendjt' Id genus uulgô nunc Cyphrâ appellat» , DE ORDINIBVS ET milùum exerâtutione

■^E ordinibusautc efrea bd* ^ISCyriHus h os ponk, At' migeros, Pekatos, PfyloS äpedeftns leugne om nes: hac tamê differêtia,quod Armfgeri uis erant armaturç,kcundû ritum cedom'cum rotundo fcuto êd longaha* fta utcntes.Hi Triarq apud Romanos dicebantur, poftremiqj erant ,ac fp^^ ultima tanquam murus. Vnde prouef bium in pcnculis, Res ad Trianos red» tfla.Pfyli kuis erant armaturæ : utebaß tur arcu amp;nbsp;iaculis,amp; (axis lacHis manu, uelfunda. Pekatiucro inter utrunc^^^

habebant. Nam peka utebantur, qui fcutum admodS paruum eft: Si haftis fongè Icuionbus ac maioribus quari anmgeri.Hi Ferêtarij Romanis apud Vege*

DE PRINGIPIS OFFICIO* t|J Vegetium appdlantur: quictiam ait, pedites olim ab urbe condita ufe^ ad Gratiani principis tempora, no folùm feutatos, fed cataphratHos 86 galeatos fuilfe: pofteaob inertia militum haceni mis grauia uifa, fcuto tantü amp;nbsp;enfe^aut hada fuiffe armatos.

Totidem amp;nbsp;equeftris pugne différer» dæ.Aut equitatus, aut currus. Equités turfusaut Amphippifunt,ideft,qui alterum iuxta equum defultorium ha» bebant j in quem cum ufus effet tranfi-fc poffent:Aut Cataphradi, id eft, ar* mis undic^ cooperti Aut Aeataphraói* ideü, minime cooperti. Et hi aut emi-nus pugnabant hafta, Ód Doriphorijd «ft, haftati,uocabantur : aut ex arcu, Sd Hippotoxotç appellau: Aut Hippoco* tiftae feu Acroboiiftx,id eft, hafta emi» nus iacientes.Cominus autem pugna» bant Xyftophoriamp; CataphradÜ.Ela» phri apud nos uelites didi équités erât kuiter armati, qui difcurfu faciles erSt, nuffiliaeç feu fagittas iaciebanr«

4 in cxetcitu officia, Signifer, Vragus, i Accenfus,Pnnccps Commêtanenfi% ComicuIariusjPrafco, T ubiccn,Lixi quocp ac Calones,quor5 akcri ab aqu» ferenda dicebantur, quodlixam uetC' rcsaquam, unde hxiomm-,uocaban(. Aken' à lignis conuehendis , utautof Feffus.Mlles Genturioni fuberat, Cen turio Tnbuno,Tribunus legato, Leg» tusautêconfulis parebat imperio,Con -ful poßremo dióatori » Ordinary dicS -tur, qui ordinibus pracerant Tribun, »aut principales. Äugußales, quihis ab ïmperatore adiundti fucrant. Accent -quafi accedences, qui minißerio aeßf' üidei publice adqciebätur legionibus, iS fas no effet,milites qui ueße amp;nbsp;p^^ nia publica alebâtur, cuiquam feruire» Matriculp autem apud eundem fuß* militum ordines,

Ordines uero, Ala, Manipul’, Aö^ Cohors, Turma. PrimS pilu qui ex (ri' fans ucxdlis eóftat. Vexillü autê Si-bo mimb, HorS prima Triariosbabebat»

DE PRINCIPIS OFf IÇI-0. ijj wteranos amp;nbsp;fummç utrtutis/ Secundû^^ Romanos fiducie paulo minoris’. Tcr-Uum, accenfos, qui minimiroboristafi poftremâ plcruncç partererjoebantur^, i Cohors autem alia Miliaria, quae,, w.c.v.pedites. Eqtes yero xxxu ha, bebat. Alia quingêtaria,qux ex D.i^y» j peditibus,equitibus ucro XLV.con- ^ Itat. Huius generis x. cohortes iuftam Icgionem implebant.Erat enimlegio , diijerfa. Romuli tempore primùmex^ equitibqs çcc. peditibus tribus mili' bus fucrat.Deinde auda ufcp ad fcx mi, liapeditum.Equitumucro DC.autor Plutarchus, qui numerusetiam quart-, doqtdiminutus,utapudLiuiS confiât. Singulis quoque quatuor legionib us Trib.mil.xvi.preerât.Cêturiaex cx, peditibus,Decuria ex denis equitibus; , quibus preerat Ceturiones êd Decani, ,

Manipulus leu/s ex xx, militibus: , ideoleuis ,quodhafta miles, nongefa»^ non armis muniretur, Huius generic XV, in priipa aciefucrant^ubiTyro-

t^ë R* VO LA TERRA NI nes et flo is pubcfcenniï l'uuenû aderant» Turme ex equiöbus,plerunc^ con* dabant ex tribus Dccurrjs. Romulu* priustreis Centariaï fcripfïtcelerüequi mm Tanenfium, Ramnenfium ,amp;LiJ cerum. Ideo eeleres, ut expedites ha beret . Feftusautem dicit appeUatosa Ce* fere Remi interfeóorctquibusÓCTri* bunos præfeat, fucreep numero C C C-có quod flngulis decurfjs qua; XXXlt; crant. X adfciuerit. Autor Liuius.

Romanorum robur totum in IcgiO' nibus ac peditibus fuerat, ut inquit V« getius : nee ultra duas conful fecum ex* tra ducebat. Hilediamp;iuratierant,qui' bus auxilia adfjeiebanturex focqs. Mi* lites prætoriani amp;nbsp;Cohros Prçtoriana, Prçtori adfiftebant, muncribus ceteris uacabat. HaeprirnQufus Scipio AphrP canus ed . Inter principes ucro uiolen-dus cftufusprimum Tiberius,qui cam in uia Appia ad duo paffuum milia rc' oocbatjloco munito, ubinunc caput bouts appellaiur. ,

Si G N v il militarc, quod Tefferam diccbant, Ducis cratßgnum, quo proceffui autreccptut,aut adeaftrorü irictationem,feu difeeflum difponi mû lues ïubebantur .Tefierarq uerô,qui illud in contubernijs nundabât.Eratm (ut ait Vcgct)us)triplex. Vocale, ut VI âoria : Tnuphus, amp;nbsp;his fimtlia uerba. Aut femiuocalc, uttubç ucl buccinç fo nusSeu mutum,ut clcuatio dextrç, ha lt;nbsp;ftçinclinanojamp;his fimiha, ExhisautS utihus mutu cenfet Onofandrus Grç* eus autor, qui ad Verenniû feribit, de te militari : eo quod inimicos lateat, Ôi fuis magis innote feat, ob linguaruin di uerfitatem uerba non omnibus intelli-gentibus.Eft amp;nbsp;Telfer a apud Plautü ngnu inter duos .Hie (inquit)mihi bo-fpitalis teffera. amp;nbsp;alibi, Tefferam amifi.

Erät pratter hcc Sd figna qug ordincs pr|tbant,Aquilg, Draconcs, Vexilla, I 4 Pin*

»38’ R. VO LATE RR AMI pinna,criftxjquicp ea ferebant, Aqui* liferi, Draconart'j,Signifcri.hicnim mul Slt; Centuriones pcllem Iconisad tcrroremin capitegeßabant.Sunt 3^“ gna fphraginca, id eft, fignatoria,q W' buks tabelksqj adponebantur .hacitl annulis exprefta fuerât. Sylla lugurthg à Bocho tradin' imagine utebatur » Q' far AlexâdrûAuguftus Sphingis, aho quoc^akj. Vno tantum annulo uteban tur:folumcp equeftris ordinis,in digit® leua manus,quem annularium appel' Iabant:quod inde (tefte GeIIio)uen^ eprdis procederet.Prgterea fignadifte* fus,.uafcgt;rum conclamatio, ad earn uo-cem fe fumptis rebus præparabant. Signa uerô quæ hodie paffîm omnibus propria uidemus ab infcqutêibusimpc ratoribus,poftca magnis uiris ob meri* ta donari confueuerût. paulatimep am* bitio hæc ad operarios ufep transfufa» amp;nbsp;quod longé deteftabilius, ad facer* dotes, quos potius crucis, aut alicuius religiofe imaginis pieluram decebat»

QuidenimaUentusuiro rcligione aut dodrina praedito, ^ dimidia animaha,: i lut teffeUas, aut Uncas feu pilas, fiuc hls fimiks nugas/uorum ineptiasma-1 lorum imitando,nulla fæpe fignificatio-neprxferre.Scd hccalterius loei. N une ad militaria redeamus. V egetius iiê ait« moris Komanorum fuiffcjdonatiui di-midiü apud figna deponcre : quod hoe genus hominum plerunq; prodigum 1 effet. prarterca ut fidclius tuerentur co» apud quos corum feirenteffe fubftan-tiam.

Trophpa fpolia uchofti3 teplo dica bantui : Quæ ( ut ait Plutar.in Proble.) pioRomanorS inftituto uciuftatcobgt; foleta farciri non permittebantur, ut ui delicetea fimulcum inimitijs quadoep intcrirent. Nedaudat Graecorum mo-tem,qui xncaca conftitucrunt adca-ptorum fimilitudinem. Cæfar potitus uniuerfa Gallia, cumin Auernorum templo enfem fibi ab hoffe raptum fu-i 1 fpenfumuidiffet,hortantibus etia ami* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;l j cis

#40 R,V0LATERRANI ds auferrc noluit, quad aus ibi reftar^ memoria fempitana. Clipcorum ct® ma gna fuit ambitie, in quibusargum^ tarer urn nanarum antiquitusinienb«' bant, ut Homericus amp;nbsp;Virgflianusd** peus, ctïSab Hefiodoidefcriptus- R® manors primus Appius Claudius jÇ»* Cos cum Scruilio fuit, anno urbis Cƒ LXX.dipcum in aede Bcllonæ diau*t* Poft cum M.Acmyh'usCos.cum.Q' Ludano in Bafilica Aemylia Q. Maidas, qui ScipionibusinHifpaniafut' cefce(ut,aliumfuprafores Capitolij. j

TRIVMPHANTlBVSqU0lt;^h2 fucrunt leges,Ut nullus ante triumph^ urbemingrederet: fed in aede Bellon« j exceptus,derebusabfe geftis differ^' bat:triumphuscp ei dicernebac, fi Co«- i Pretofue aut Dictator exercitum inti' grum reportaffet, una ade v milia h® mu fudiffet. Poft hxc in territoria triun* phali ad ædem Appollinjs Jubi obi* lifeus in C . Ncronisœ principô dreo confpicitur iuxta Petri Bafjhea,portai?

»B PRÎNCIPIS OTFICIO.»4» triumphal, quae iuxtapontem fucrat, nunc fublatû è regtone S .Spiritusufep ad S. C^lfum.lndc conuerfa in dextra, peruiant earn nunc ccleberrimam , ac Florae campum, ubi Pompen aedificia fucrant,tcndebat: Aóacnad S. Ange-» lumac iheatrum MarccHiufep in uela-brum lpcóabat,ubi S. Georgius. Jude poftremô conuerfa, diuumafcendebat Capitolinü, rupem c^ Tarpci5 ad tern-plum louis Capitoliniabi^ faaificaba tur.Currubtjugo feu quadrnugo uehé batur triumphans,qualifepein mar» moribus uidemus . Equis curruSjblq f^u ncpotes infidebant, ipfi feruum iu» xta retinebat iocularia iaóantê,qualê CçfariTrâquillus fuiffe dicit.lofcphus 1 autem, Tito’alatam dicitiuxtafortunï 1 nbsp;nbsp;feu ui^oriam adfuiffe,qualem in arcu-

bant: prptereauenationes amp;nbsp;fpectacu-i nbsp;nbsp;U, Celcberrimum omnium Pauli Ac-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mylt|

*4* R. .V O L A T B R R A N Î mylq de Pcrfeo rege fuifle PlutarchUl traditjtriumdjerum pompa. Vlomu* Probi principisde Gcrmanis Ôi Boé» mis. Ouatio uero longe inferior trium pho ; procedebant emm myrtea co- | rona,qua ouantes donabâtur, qui fine cæde à fan gui ne rem facile geffiflent. Infuper pedibus non curru ueniebat» necmilitibuscomitatus,fed tantum fo natu obuiam procedente.Tn'umphail tes autem milites, cum ferculis hoftw^ ftolqs præcedebât currum , captiuW tequentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: !

D B C A s T R I S ! metdndiS‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i I

E Caftfis autem me tan du Higinus libellû edidit nil : perinuentum: quem GtÇ^^ maticon appellauit. Eft en*

Groma(ut ipfemetin eodem déclarât) ratio metandi cadra,Ôif loca in bello ca-piendi opportuna , In eo enim uerba iuntobfeura, partim etiâ uctudate cor- , rupta,ut paruusadmodum fenfuselid f . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;es

DE PRINCIPÏS OEFICIO. »4) cx plerifcp poffit. Loco eminent! iubet fieri caftra,ut region! dominentur: neu paludibus interluanr,picfertim porta decumana. Secundum locum habent, quae in plano eóftituuntur: Tertium, quç in collc.Quartum, quæ in monte: Quintum, quæ inloconeceffario, unde amp;nbsp;neceflaria Caftradicuntur. Præ-dpuè obferuari debet uia, quae latcri-bus caftrorû fupeifit. Caftra quocuncÿ latere flumen feu fontem habere debe-bunt in qualicunc^ pofitione. Iniqua loca,quç a prioribus Nobiria appellan fur, omni modo uitari debêt : ne mons cafirisimmineat, per que fuperuenire hoftes, aut perfpicere poffinGquid in caftrisagitur :nefylua celatura hofte» 1 adiaceat,néuefo(ra.feuuaUes, per quas obruti caftris occumbere poffint jOe ui cini fluminis torrentis ueiubita tempe*, ftate caftra inundatione intereant. Mc-mimflie oprotetjin hoftico afcenfus ual fi duplices Ü frequentes facerc, amp;nbsp;tor-

»44 R. VOLATERRANl ustncoxiSjinloco contrarium max? mè inftruendum ent uallum tormen* tSjab co latere, qua Nobiria uitarinort poterunt. Hæcigitur ex Higino. Qu^ autêmanifelbora nobis apud alïosaü' tores compenmus, hæc funt : CaftroriJ forma uana fucrat:quadrata, tnangub ris,rotunda, hemicycia. Portarum etii uarius numerus, ubi amphffïma ca ft ra quatuor tantum fucrant : minora amp;;an gußiora, duabus porns muniri tantum faserat. Prima Pretoria fuit,qui'ori«n^ temfpedare,ôic confpeóuhoftiüdiri , gt confucuit: undc in omnem tumult! actes edud Si praefto parata eilet. Sec3quot; daDecumana,atergo caftrorumcon- j ftituta: ex qua defertores aut fadnoroß 1 milites, in quos militari dilciplina an? maduertendumerat, extra caftra cdm ecbantur ad poenam.Tertia principals cognominata,ex qua princeps ordines tradere amp;nbsp;ad edidtû conuenire, ac fuo-rum ducum imperium exequi opertcquot; bâ^QpartapoftpractoriâCta,Qpintr .

, diccbatur, per qua comeatus in caßra, amp;nbsp;uenalia deducebantur.lnde châ mer ces exportari, amp;nbsp;importari ad ufum confueuerunt.

^^ARES Phrygius.quibeUa fcripfit Troianü,ait ,apud llium ex argiuorS claflc co* ^ uenißehominümilia« DC ccïxxxvi,cx Troianis, dclx Xvi « Carinas cirdtermille, utautor Homerus in Catalogo. H5c fuperauic Xcrxis daflïs apud Gr ar dam, quar(te-cftHcrodoto )nauium trium milium: ubifuére hominûMyriades xxiii .id eft,ccxL.Terrcfiris autc fuére (codé autorc) C L x X. Myriadcs,equitü uc ro vni.E xercitus fub Mofc fuit Dc.öd triamilia, reliqua multitudo imbeUis DL. Totafumma milies milleÓd CL. fublofue. DC amp;nbsp;tria milia tantum.Se* foßris régis AegiptiorSexerdtus DC« Milium p edit um ,equitum, xXiiii.

»4lt;J R» VOLA T^E R à A Nl' Curnbusarmatis xxvm.GalIorUi^ nunnato tumultu, Romani fine tran^ padanisad lxxx.milia equituinr^ DCC . miliapeditum armauerunt,^ Aemylio Paufo amp;nbsp;C . Attilio regel'’ Coss.pauds annis antequam Annibs*, Alpes träfiret. Qui amp;nbsp;ipfe non ampH^ ' quam Xxxvii* milibusarmatisi*' ■ Italia traiecit, ut au tor Polybius Alelt;’ Macedoj cxqt in AGa cQ milibus anfl^ tórum non amplius XLViii. In Hief*? folymitana expugnatione (autore lo fepho)ferro fame^ interiere undedeS cêtenamiIia*Poftliane in Cânenfipæ gna cedes memoratur, ubi annulorunj tnodiusinuentus, Cæfaris item in Gal lia contra Heluetios ad ccc.mil. Mart) contra Gimbros, Claudtj fecundicon- । tra Gotos. Actij ducis fub Valcntind' no contra Ättiläapud Aquileiä.Caro-li Martelli contra Saracenos in Aque i tania.Inquibus omnibus prxlijs nol minus quam ccc.milia confumpta. j

DE P RI NC. 0 F FI CIO .14gt; nis fuit ♦ Lacedemonq, tefte Th ucydi» de, procedebant in ade tibiaruû moda larione.Cretenfes uerô cytharæ* Meffa getæ tunica indutirubra pugnant, ne fauciorû fanguis cæteros deterreât. Par thi fugiedo poft terga fagittas iaculan-tur.Galli cédantes, utferibitPaufanias in x. ponc duos prefto feruos Cô cquis habent: ut fi forte equus domini conci-derit,aliSpraïbeant: fi dominas, cquu feruenf.fiuterqj,pro domino pugnae fuccedant.

. RIÈTÊM, tefteVitrU-» y wtejinuencre prius Char ^A^ÿ f thagincnfes,cum caftellû apud Gades captum de« ________moliriconatifunt.Tignû Î fnambus luftentâtes, murum uerbera-1 bant. Deinde alia alq addiderunt.

Scorpio quoq; Ô^ ballifta reperti, i Hæc faxaUlla fagittas emittebat. Scor-1 nbsp;nbsp;pio, quo longiora habet brachia, moP

Il US ducitunno minus quam à duobu* bominibus leuabatur: qua Vitruurj d^ fcriptionejfatis confiât noftram elTeb^ liftam,uerum aliquanto maiorcm.Vf' genus autera ait, annquas baliftasnort fois faxa,fed fagittas grauiores ac feof' pione maiores emittere.EfTecp pretere^ arcubaliftasj amp;nbsp;carrobaliftas, quæ paP uis curriculis ferebantur.ex bis aha: ue* Ôibus,ahæ fuceuhs polifpaftis, aUxtf* gatis, quidam enâ tympanis torque*^' tut : noftri bricolas uocant.Infuperal^ plura in expugnationibponit opera.

Vineas,que ex tabulis leuiora macH namentaerantad expugnâda marris j noftri baftias uulgo appellant.

Turres uero inftar turnum ex trabibus ' ligniscp ingêtibus fiebât. V rbes quo^ altitudine quantalibct æquabant,eas(| mobiles, aemoenibus propinquantes conftituebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j j

■ Alufculpminoresmachinx ad tum^ miniftcrium, fimilitudinepifticuliq^ Balacnamprgitacregit^ _ j v , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' îefî“* i

DE PKINGIPIS OPPlClO HI Teftudines diuerfæjaliæquæarictenl {irotegebant, alla* ad cuertèdos muros, aliai ad foffas replendas,hoftes à propd gnatorib.moéniQ fupnc defenfitabanté

Plutei,ut ait Feftus,crates erât,coriogt; ttudo amp;nbsp;intêto opetti,qui hoftibus op* ponebanturtUocabanturcp Plutei miligt; lares.Sed amp;nbsp;tabule quibus aliquid prç*

Prêter hæc abeodem Vegetiopohi tur Onager, per quem faxa grauiorà etniffa, non folùrn homines elidcbant, fed hoftium machinamenta diruebat, Plumbatæ item,pilulx plübe* funt* quas pedites fcuta rerentes manu iacie-

1 nbsp;nbsp;Quac omnia fi quis animaducrterit,irt Ücterö menu metis R om ce cognofeer. Malleoli,erant miffilia quac arcu iaeie bantuf, materiam ad comburendS ha-bentia.Liuius X XX V11. Aliquiüé neruntferentes rtupam,pice, Si mailed teSkMarccllinuslibro. xxuih AU

1 - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m » qui

EUpolis de Poliorcète duæ bcIK^Ç®’ chinât admuros expugnandos Vitm-uio exponumurjakera à Chabria Arc^ de,altéra Poliorcète,qug DemetrÔ hiC' rat, àDiogneto Rhodio, architcôort perta. Vbi obiter notadum, male apuû cundem autorem fcribi Lepidolim pio Elipoli.Ttyphon Alexandrinus, cil*” obfideretur Appollonia ab hofte, w® fpecus plurcsexcauari, quat ultra ciu^ taris muros aliquantulum procederet: fufpendiep crebra per loca iplîus ua» ' area, ut tumukus hinc Ôd fubterraneos hofrium ingreffus præfentitos,uiaan* gufta occurrentes oppidani fuperarct, quod euenit. Ethæcquidem de mach'' nis, in quo genere multa quidem poßquot; ritas adiccit. Nam à Germ a nis pkira de bis artereperta fimulódufu,utnthilt^ firmum, nullatp tanta uis,quæ nonhis 11 o die debilitari aut uinci poffitEtenii” Scorpio, qua nunc balikam uocamuSj çitius torquet ab uno tradata, q priusî duobus.Loco «eroonagri Gmul £lt; an^ i

DE P RING OFFICIO ip tis,créas machinas,qs ex fonitu bôbargt; das uocât,ingêtis póderis faxa igne im-pulfaeuomêtes, habemus. Qupquidë machina primQ à Germanis dono Ve* netis data, qu5 hi apud Clodia fofTam Genuéfesobfiderêt. Innumerabiliacp alia,qnücapud Gallos potiffimè cerni mus,Sût tamê q huiufcemodi apud pri (cos etiâ fuiffe ueli nt ex his ucrfib. Virg. vidier crudflfi daatem SdlmoHea pœ«(W» Cum Jlammi« lousier fonitiu imititur Olympi. QijatMor bit mwedi« c^«w,cr bsnpada quifjanf. Per Graiuw populos mtdisq; per Elidw urbem t Ibat ouMcdiuwnqifibi pofeebat bonorcm.

Dcn«rts,(jMinimbos CT non wiitabile ^Imcn» KeïeçX({uciirup(dtmi curfu ßtmlirot equo rum.

Etquädo ad bellu faciut nauigia,per* curra Marcello memorata. Horia, fafc-lusjcbusdenuculus, Untres, eelox, cym-ba,fcapha pifeatoria omnia paruaepue loeiauero funt,nauis rhodia,aduaria, 1 nbsp;nbsp;Uburnica,mioparu,q3 piratarû.Tarda

Véhicula quocp,currus,efleda,petori i tû,pilêtû,carpêtS,carruCa,cifiû,arcena.

PIVINISJIMO PLVRl* wrf^ uenemtione dignißimo Regi no^rs , iufiinUnoyfi^gipetus Diaconus cut nemofecundus.

V O N 1 A M lt;}*' r gnitatêquolibet ho- ' norc cclfiorcm ford' tus cs, Cgfar luftim* nc,prçcçterisonint* bus Dcum omnium founuutorc. quitehacdignatuseil

DE OTFICIO R EC IS. ' If J uènerare. Nats tibi terre Hr is imperij, ad cœkftis regni inftar, feeptrum, tu-ftitiæfymbolum,crcdtdtt:ütfaCTâmor tales acquitatem edoceres , Ód enneios quihac mordicus rabtoficanismodo, latratu ue impetunt,profcribercs,legibus te fuis fubftemendo, 8lt;fubiedo gregi quam Icgittime impcritando.

Q^v EMADMODVM nautum 1 I, gubernator nun^ ociofus in utram- ’ - ‘ uis,utdicit auremdormitat, notSesen infomnes perpetuo ducit. Ita oculanV-fima quoep regie métis cogitatio reé^ç, iuris legutp conbitutionis gubernacu-lum cautius obferuans,ftrcnuecp inful tantes iniquitatis proceUasarceas , ne «fpia iniuftitiac impetuofis fludibus, fcapha ornatiffimac reipublics impiiv gat,uigilias fuftinct.

D 1 v i N A eftdodrinaSipr^dpua 111» fanè,qua docemur ut homo cognofcat fe quifep. Nam quifquis femetipfum intus ÔC in cute pernouit, deumetiam fyutneognofcetjdeum autem quicun-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 4 que

que redie cognont, huie ipfi confimilu euadet, Deo autem copar euadet, qui faôus cft Deo minime indignus, Deo autem neutiquam indignus habebit, qui nuîlam rem Deo indigna defigna* uerit. euerer um,qui fecum acrius qu« Dei funt,animo reputat, ^ eadem qug animo reuoluit, profitetur, Ôtpatrai feduJo qu£cunc^ profitetur/

111b NEMo in parents ftemmategloquot; rietur. Cœnum nancç omnes primutn generis fui exordium fortin funt, tain qui purpura by(ro^turgefcunt,quàin qui rerum inopia premuntur, ^ xÿ^ tudine conflidantur, turn diademati, turn excubitores atrq : noli cœnofam itaep profapiam iadaregloriofius Jed inmorum fyncçritateglorieris potius, V, N E Q^v E teunquâôCgfar,ucr{ pietatisdiuiniexculptummanu fifflU' ladirmnprætereat, quod quantoaffl-plioribusDeus tedotibus digniorer^ putauiqtanto plusilli debeas.Proindc debitam gratiarumaâionem optime

de te merito repende,qui debitum per* indeatt^ munus amp;nbsp;beneficium bene* ficio retaliat » Ipfe profedtó femper be* neficijs prior prouocat 2lt; offices baud aliter acdebitis refpondet, neq? aliud interim à nobis quam gratitudine re* pofcit: non qua* uerborum blâdimen* tis, fed piarum rerS oblatione peragit, NIHIL homirieadtantafuiad- VU' mirationem prouebit, at(ç poteftas ef* fidundi eius quodcunq; affedtar, nulla turnen rem interim ab bumanitatealic nam neep uelle nedum patrare unqua, Quum itacp tibi Deus, eam,quambo* natua uoluntas,nó fuo,fed noftro po* | tius nomine defyderabat, facultatem 1 largitus fit, nihil uelis neque patrabis, 1 nbsp;nbsp;quod illi, qui te ifta donauit, non ad’

1 probetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

1 F o R T v N AE terreßrisopesuo v I L * l lucres ói pendulae, a^ium tempefla* l tem xmulantur, momentum enimtë-1 potisaffluunthis, quifolFiderefeeas 1 nbsp;nbsp;autumat, paulo uero poft praterfluen-

tf^ AGÄPETI DIAC, tes ad alios permcat. Solus ofSciot^quot;! thefautus immutabilis 00 conftans p®* feftio habet : bonorum enirn opß^ gratiæ, ad aurores fuos poftliminiorf' ucrtcntur,ólt;^ ueluriretorquentur.

V I Ï I» I N A C C E S S I B I L 1 S Uel à p3'' «flimis faite hominibus copellandu^i ob terreni huius imperij faftigiu, actf’ fu ucro facilis opera tua opeep egen'*^ bus emftis, propter diuini illius imp^' rij potenüam exiftet . Etquodcim^' tus auditortj tuæ maieftati nunqua*’* obturentur, omnibus qui penuria rf' rum obfeflï præmuntur, aures adnilt;^ dum patulasarrigis. cuiufmodi nam? conferui noftri experienturnosip^ö*» . eiufmodi erga nos etiarn experid^^^ dominum.

5 X, A N X i A ^niinquam fecurarf' * • • v gis anima fpeculi inftar folidtius d' purgctur, utquumcoeleftibusufc^^ ' - goribus,ueluti diuino iubare uibraü^ ; ric,rerum etiâ inde difcrimina iudiölt;’ - diftcrnerc difcat. Nulla quippe res,f*

DE OFFICIO REGIS»' 4fr qua decent £lt; expediunt, luculenn'us ob oculos ponit,atcç perpétua fyncer« mentis cuUodia,

. Q.VEMADMODVM inter X* nauigandum ucl kuis quifpiam nautç cuiuslibet ipGus periculum nauigan-tibus,non contemnêda adfert.Nautici ucrogubernatoris error nauigi] omni ho autor exiftit. ha 2lt; in urbibus fi pri* üatus quifpiam dcliqucrit,non tâ reip. quam fibimet ipfi iniuria ac detrimen* tuminfert. Sin magiftratus, fiuefum^ mus ipfe moderator peccarit, uniucr» fam rempublicam damno praefenti af* j ficit,perindc igitur atq; graues daturus 1 eft poenas, fi quid eorum,quacnecefla*

Ho peragenda funt,neghgentia praete* 1 nbsp;nbsp;reat,fummo ftudio,curacp exaóiffima

turn dic'titet turn faditetomnia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

, , ROTA quidamhumanarure- X 1« 1 nbsp;nbsp;rum orbiculatim uoluitur, quac alias ali

M rerum prxfenttum eodemin ftatu 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P®^*

pfift it. Quare potetifTime Cæfarinh^ç rerû uerfatili incoftâtia te immutabil^ picatis œfyderanonê habere coucnit. XIh ADVLATORVM pelUcSS ûrmones, perinde atq; rapaces coruo/ rum mores,refpue.Vtenim illi corpo* ns oculos cffodiuntjta ht anime ratio; nê obtundût, quoniam return uerkati tenebras offundunt. Aut cnim uitup6 tanda laudibus efferunt, aut quahbd commendarione pouora, fubinde cul* pantesdepn'muntacuituperant. Sic; ut in alteroduorum fern per delinquâf, uèl prauum commendando, uclrcâû amp;nbsp;honeftum cotumehofîus damnado-X I I 1.' AE Q_V A L i S g^uelutimurus aheneus (ut ficeloquar)efto régie mef^ conftantia, itendidem quippe prodi* uerfis rerum uarietatibus alterari.Poly pi métem, hoceft, animum uerfatikut arguit, pedtorcautem forti amp;nbsp;inuiôo honeftis rebus inherere(quo, ceu fufe taculo firmiffîmo^ fundaméto utne-râdum nofirum imperium ftabilitum tenc'

DE OFFICIO REGIS. if? tenetur^ôd neep ad arrogantiam ufepef ferrijUcepanimum defpondere,hominem in tutaucluti bafifixum,etanimS quad dicitur,heptabo2um,teftatur.

CL v o D fi ab Humana quis im- XIHI» poftura cogitationem habeat fyncerâ, intueaturep propriæ naturae uilitatem, momentaneamep uitaehuius celcrifa.« to obnoxiae breuitatem , infitas prac-tereacarnifordesgt;nunquam infolen* ' tiaeillideturpræcipitio, quanquamin excelfo dignitatis faftigio coftuutus fit.

INTER cunda imperq orna, x V* menta, diuini cultus pietatisep ftemma Imperatorem cóprimis exornat, opes nanep fragiles illico intercunt, gloria amp;aurapopularis, finemora tranfuo-lant.Sola uero diuinae uitae laus ÔC glo* ria, cum immortali æuo in perpetuum durabit, amp;nbsp;ab obliuionis intcritu, cos qhanc po(ridêt,fi qd aliud,uindicabit.

ido A G AP Et Î D I A 6 candcm uitæiacfîurâfadût. IlhscnW' uero fàdetate,ïlia rumpunt, iftos utr® fames tabefaCtos intenmit. Illi extrf' mos orbis terrarum fines poffîdent, W . ' uix ubi pedis «allofi plantas figant,ob'

lt;inent.Quô igitur urntp fecundam na' letudinem aflequantur, adiedfioneS! fubtracfïionc medendi funnatcp ad p^ ritatem transferenda cft impantasi

XVII* N o S T R A aetateprofperaeuits! têpus manifefiatü eft,quod fore quid^ ex ueteribus diumauit. Quado ucl pb* lofophiregnabunt, aut reges philofo' phabunt, philofophüquïppe agetes, regno idonei habiti eftis, à régnantes ne latS quidê unguê à philofophiadegt; fêiuiftis.Nâ fi fapiênâamare,crcatpbigt; lofophiâ.Ininum autê fapientiæ timot* dominfiquem in fcrinio ueftri pesons femper habeas, quam uerum fit quoi ànobis diciturfiquidilfimè confiât. ’ ^yH^tgt; REGEM tcreueraafierimuSiUb pote qui uoluptates turn regere,tû mn' cere poflîs,quiq; tam fobnetate ac fang' méte diademate redimitus, g purpurt

*uftitiç amiâus incedis .alia gppe qua-libet potcniiam cotinue mors comitat: hocaStimperiS, immortale ppetuo fet uabit, alia ite in hoc fæculo foluit, hoc uero perpetuitate fupplicij liberatur. -

S i abuniuerfisgloriamlucrariue* X l X, lis,beneficio cun^os fine difaiminc af ficias, nihil in tantambcncuolentiam, quanta gratia, quae egentibus praefta* tur, conciliât, quodenim formidinis ®fgo prçftatur obfequiû,fucata eft adu latio,fimulatihonoris titulo adhaerent - • — iinponens his qui ipfi attendant.

- SANCtvm amp;nbsp;ueneratione XX« Optimo iure digniffimumueftrumeft imperium ,quoniauthoftibus fuae po* icftatis aculeos oftenditdta 8lt; fubietftia humanitatemexhibet: cumepiUos armors impctu uincat,a fuis inermi cha-titate uincitur,tSto enim inter fe difcrimine utracp excedunt, quanta eft inter feram ouemep interftitium.

(ubftanttanuUodiferimine à quolibet - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homi

jK^x . A G A P E T I DIAC hominc diflidet. Maieftati's uero çot^ ' ftate Dcocundiorurn prciidi rcfpod^f' Nulls quippe habet in terris fübli®‘lt;’' rem ♦ Officia itac^ ipfius fuerit perinlt;^^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atc^ Deum ira nunquam efferuefor^’

- ; amp;nbsp;ueluti mortalem neutiquam turg^' re fiuceffcrriXiccc em diuina imaging ; honoratus fit,pulucre tamêteweo^^^ 1 Rinatas eft.Quæres documeto eff^d^ bet, ut in uniuerfos fine diieriminé 3f' qualitatem feruet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

XXII» . c H A R os S^ comendatos Có* qui tibi probe confultum uolunthab^ ,Tv 'lt; lo,non cos qui adulari frequenter fi^*' dent:illicrh quod reuera expeditrefp’ Qunt ,q uero, ad ea quæ arrident pot^f t}b,corporücR umbras imitâtes^ omn^ bus acfinguliseorü uerbisadplaudSt-XXm» ► T A L E M tetuoserga miniftro!

géras, qualem in te dominum foreegt;ï3 ptas, baud aliter enim quàmaudimu^» audiemur: amp;nbsp;quemadmodum refpgt;^' j ;; y musyitaamp;adiuinocuncfiacpobtiien^^ cofpeCu refpiciemur. Priores itac^«'''

DE OFFICIO R E G I S» ’ t^j fericordiae nos mifericordiam confera-mus, quo par parirecipiamus, quod lt;ft,mifcricordiam confequemur.

Q.V EMADMODVM CXquifi- XXIIII fa fpecula eandem ad unguem,facicm, quam ipfaarchetypa exhibée, référât, alacrem uidelicetalacrîum, tetricam ue to triftantium. Sic etiam iuftum Dei iu diciû,operibus noftris refpôdet cuiuC-modi nanc^funt quae patramus, eiuf-modi talionem ab ipfo fercmus.

, fulueris,mature opus eft facto, quo ni 5 temeritatem incófultam, fumm urn in rebus periculum comitatur. Si quis em ’ quae ex inconfiderata temcritate oriun tur mala, per penderit, facile boni con-filij emolumêta comperiet. Perinde at-que ei, qui ualetudinis fecunda: benefi cium,no nifi morbum expert! perfenti feunt.Tuum itaq; munus fuerit prude tiffime Imperator,confilio folertiore Si fupplicationibusad Deumimpenfio n ribus.

XXVI. quot;nbsp;R E G N V M tuumegregiuffl^' ctilTime gubcmabis, fi fummo ßu®?

*■ quot;nbsp;omnia curabisocuhs non conniuci’^' bus difcutere,necp ud tannllum neg'*' gere fuftineas. Neqjenimin tepa^JJ cxiftit, quod tuorum collauone par®* ccnfetur:eo quod minimum régisu^*^* bulum maximum apud fingulos po'*' dusfuftinet.

' XXyil. Q_v ONIAM in tern's nemo^ maieftatem poteftcogerc, tibimetip“,| feruadi leges neceflîtatê impone. Hd etenim padio, non legum modoreU^' rehtiam profères ipfe, prac alijseasrt' uerendo, fed fubditis etiam conßabir» legum præuaricationem, non eflep^ eulo immunem.

XXVIII lt;nbsp;D E L I N CLV ERE, ôdeOS^® delinquuntnullo obàaculo oecup®^ perinde effe reputa. Si enim quifpiä® in republica uitam ipfe degat ab on’® iniquitate immunem,eos autem q®'v i

DE OFFICIO REGIS» t^f licite uitam traduc5t,fuftineat,mali«3e collega à Deo iudicatur » At fi duplici nomme commendari laboraueris, no folum eos qui egregia amp;nbsp;honeftiffîma feôa prçflant,honoribus profequere» fedqseuam qui fcœlefta faemorapa-trant, irafcere.

cLv VM tibiterrarum orbisimpe» XXX« tiam à Deo concreditum fit, ad rerum négocia excquenda adep ipfarum gu-bernacula, neminc ex nequam homi» nibusutare. Namquicquidillipecca-ucrint, perperSep patrarint, eius ratio-nemrefereiDeo,qui peccandi potefta tem ipfis indulferit.Multo itaeç atcp aQ cOrato ferutinio ad magiftratuum pro-

XXXI. H o s T i V H malefictjsfuccenfc* re, 6C amkorum blandis aflentationi-bus demukeri, iuxta malum effearbi' tror. V trifcp enim ftrenue remtendurn eft, nee latum ufpiam ungukulaade-coro difeedendum , nequeabfurdurn iHorum odium uindicando, nc$fiÄ' daiftorum bcneuolcuâ compefando-

XXXI1 NOLI eos qui fine diknminerf' [ fla,quaf abs te dicunt,aut perpétrant» laudibus efFcrunt,ucriffimos reputarc amicos : fed qui omnia æquo iudido agere contendunt.Ita ut ^ratulentur ti bi probe,triftentur contra,fi perperam quum dixeris, tumegeris. Hi quip^ re ucra à mendacqs alieniflimac amid' tia indicium præferunt.

XXX N E mundanæhuiuspotentiæniO' jl I * les, tibi magnanimam metis fententiJ vertat,cautio eft: uerum tanquamfato obnoxium, attp caducum gubernam imperium conftantera in rebus incoH' ftantibusanimum obuneto, neep lt;lt;’'* mode*

DE OFFICIO REGIS. 167 moderatatelætitiaadcoelSîUtdicttur, ■ cfferens,necpanimum triftitiac dcfpon dens,aut nimium fubmittens.

Q.v EMADMODVM aurum XXX alias aliter ab arte transformatur, ôd ad 1111« uarias ornamentovum fpecics transfi-guratur, permanet tarnen id quod eft, necç alterationem admittit. Ita tu quo* que indy tiffîme rex, aliud ex alio per gradusobtinensimperium, naduseg lupremum honorem, idem tame ufe^, non eifdem in rebus, immutabilem co linens in officio animum permanes,

T v N C demum te extra periculum XXXV tegnare arbitreris, quum uoluntarijs hominibus impcras.Quicunq; etenim baud ita fponte fubqciuntur feditioni* bus, facile capta occafione fluduant.

Qui uerô uinculis beneuolêtiæ guber* nantur , firmamretinenterga gober* natorem obedientiam.

Q^v o regnituimaieftatem acpo* XXX. tentiam cclebriorem cundisw decan. v 1, tatam reddas , non minore ftomaebo

tuis ipfius dclidtis, quam fubditoru*’' peccatis excandeicendum ducito. Ne* mo quippe poteft fuprema poteftate pollente caftigare, excepta rationeptO' pria,qug ex ipib delinqucnte agitatur. XXX MAGNAM quipoteftatcmna-V 11» f^useft, largitorê poteftatts manibus pedibusi^ imitetur. Si enim reru præ** dis Dei imaginem quodammodo ge-fiat, atq? peripfumrern principaturn obtinet, in eo comprimis fanè imitabi-tur Deum , fimiferiçordianihil anti-quius réputée.

XXX svPER aurumödapidempee* V111» dofum opes bcneuolentie nobis tan^ thefaurum reponam us. Iliac naneçtaw in pidîi uita,futurac fruitionis fpe, oble Óamêtum, quam in futura,guftubea‘ titudinisdulcedinemadfcrunt • Qpæ autem in praefens nos ambiunt, ueluö nihil ad nos fpeôâtia, ne nimium nos exhilarent.

XXX Q^v i cummaiorcbcneuolentia * ^.* tua iulTa capeffunt, cos fplêdidioribus mune-

DE OFFICIÖ KEGIS. tó^ muneribus demereri contêde. Ifto nâ-que modo bonorum alacritatem auge. bis,8lt; prauos ut malitia dedifcanti do* cebis.Eifdem emm honoribus dignos cenferi,qui non eadcm patrant, mmis nefandum habetur.

PRAESTANTivs nihileftregno, XL, maxime fi rexcuiuseft imperium,non ad contumaciam 2lt; pra-fractam imma nitatem propenfus fit, fed ad acquitatê nbsp;nbsp;nbsp;- •

£lt; manfuetudinem refpiciat, fæuitiam atcç inhumanitatem, ceuferinam ,re^ fpuendo,humanitatc contra, ceu Deo fimilem præferendo,

AE lt;i,v A lance erga tam amicos ^xLL inimicos uergête iudicandi trutina uti. lor, nec^beneuolis de te bene fentien* tibus ob bcneuolentiä gratificans, ne-que maleuolis propter in imicitiam re-fiftens: iuxtà enim nepharium cft, int, Suum iuftificare, etiamfi amicus exi-:at,ói iuftum iniuriadicethoftis fit,af, ficcre. Simile quippe malum utrobieç, lametftinconirarqs repcriiur, n 4

At-

Xtit A T T E N T o aufcultare animo , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum ludices oportet. Nam uix depte

henGbilis eft lufti inuentio, fadlèlatês non penitus attentos ; fi emm obrnift dice digratiita te, amp;nbsp;neglcdta didtorum codnnitate,fefe in profunditatem fen* fuumdemiferint, uticp fichaurientab l'pfisquacfitum , amp;nbsp;duplex malumeb fugienttneq^ipfi uthoneftum prodât» necp alqs hoc facere permittentes.

XLIII. ETSi aftris paria numéro praeda* ra gefleris facinora, non tarnen unqua Dei bonitatem excedes: quçcûcp cnim quifpiâ obtulcrit Deo, fua ipfi offert ex fuis. Et quemadmodum nulli tranfi lire datur fuam in foie umbram, præt® dentem femper aut nimium acceicram tem: Ita inuincibilê Dei bonitatemne' momortaliû bonis operib.fuperabit-XLUIL I N E X P E N D I B I L E s fu^ beneficiorum diuitiæ, largicndo qugt;P' pe acquirutur, 00 fpargendo corradun tur. Has tuo infitas animo Habens munificéntiflimedargirc omnibus lt;]ƒ z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab«

DE 0 T T I Cl O'’R E G I S. Kf7t abs te petStliberaUtct. Multipliées cm prohisremunerationeshabebis , ubi tempus talionis referendi uencrit.

N v T v Dei imperium confequu- XlV. tusimitare eurnegregijs facinoribus, exeorum enimbominSalbo procrea-ti.T uæ maieftati cotigit, qui beneficio afficere poffunt, non qui opus habent affici, prompta nacp pecuniarö reruep c^terarum amuentia nulls impedime-* turn effe poteft. quo minus coferantur in egenosbeneficia.

1 rum itaeç partis fuerit, fingulis ac uni* 1 uerfis hominibus, perinde atq; fuis ar-\ tubus profpicere,ut in bonis proficiat, \ £lt;amalisnonoffendantur*

l T v T 1 S s 1 M A M falutistuaccu XL VU, 1 ftodiamducito, neminem unquam ex fubditis offendere. Qui enim iniurius

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n j pit»

tuo fubiedïis, propter potentiæ fubli* mitatem formidabilis,et proprer bene'' ficentiæ largitionem defiderabilis Ne' que ob amorem,formidinem fpernès, neep ob formidinê, amorem négligés* Sedmanfuetudinemnon contemnen dam, amp;nbsp;cótemnabilem familiarïtateitt dira fouina caftigans.

XLIX. Q.v AE tu ueluti legislator fubdins fermonibus faheire, eadem ipfe præee cupans rebus ipfis piæftare,atcp ita eX' primere foies, ut uerbis quibus perfua' des,inculpata etia uita aftipuletur, Ifto utique modo imperium maieftatis tust . omniQorecelebrabit.finondtraopiis ‘ ratiocineriSjSi^cumrationeopcreris.

DE OF TI CIO REGIS. 171 pleóitor » His enim remunerauonis debitor Hcs,illi autem Deum tibi debi« torem ecu uadem dant, qui fibi quateS que in fupplicantes conferuntur, uen-dicat, Slt; oprimis retributionibus tuam quum piatn turn perhumanam men-temretaliat,rémunérât ue. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

s o L i s utic^muniafunt,utorbis l-U fabricamradijs illuftret. Regis autem ac prineipis cuiuslibet officium fum*

amp; lUo clarior rcx eff non impius. Qtio» niam illenodis fucceffioni ccdit,bicuc to prauorum rapacitati nihil concedit. Sedluminc ueritatis, iniquitatis oeeuh tacoarguit.

fum metu iftorum qui te conueniunt f animumuincendo. Quamobrem tuæ ferenitatis portum fubcunt omnes qui mffe-

»74 ÄGAPETI DIAC, mifencordia indigent, procdlis^ P’®* pertaris exempt!,gratiam referétes, b/ mnos ad te miffitant.

1* HI» Q^v A N T V M potêtaturdiq^ exccllis, tantum egregtjs etiam facing' ribus prducere alios enitere.Natn qti? amplitudini poteftatis refpondeatho* '’ * neftorumoperumfundionem,abs£2 contêdi perfuafiffimum habeto. Qp^* propter ut à Deo, ucluti prçconis uoc2 uiôorpronuncieris, diademaninfupc rabilis imperq adepto, coronam etiam ex egentibuspromerendis acquirito» mil. CONSVLTO priufquàm,qu« fieri fert animus, im peres quo femptf quæfaseft, cordate demandes. Lubt^ cum nanqj inftrumentum eft linguæ, amp;nbsp;maximum negligêtibus periculurt adfert.Quod fi pia amp;nbsp;confiderata udu ti muficus, iUi accedat cogita tio, mélos uirtutis ex omnibus harmonie nume* ris concinnatum modulabitur.

Q^V V M frugifermonemaccipis, LV 11, nonauribusfolum,fcdoperequoque i excipito, hoc quippe paöo regis fplen didum euadit imperium, quandouel ex fe ipfo, quæ ufui funt, perfpicit, uel ab alio repta no defpicit^fed abk^ ucre» cödia difcit, 8€ citta dilationê exequit.

. defpidt, pium aSt ueftrum imperiuin» mikricordia QC liberalnate erga n^*^^' ros uelutt muro dnóum, ÔC fuppifo' rionum turribus corroboratum, nullis hoftium teils peruiû, infuperabilefo» decantata aduerfus ea érigés trophaw» tVlX REGNO iftocinfcnoreiradecen tcr,utfcala tibi fiat luperioris glorfenH tor.Quiem illud reifte gubernât,huius criam pofimodum compotes crunt.Bquot; Il autemretfîè gubernant, qui patere num in fubditosdefyderium prefeifo^ amp;nbsp;prindpi debitam ab ipfis formidinc redpiuntxrimina quidem minis coin* pcfcentes, muldae uero fenfum minh meinfligentes.

XX • v T ueftis beneficiorum amicus mantiquabilis eft : ita amor ueluti pa-. nbsp;nbsp;ternus erga egenos,ftola incorruptibi-

lis eft, oportet iraq; eum qui pie régna/ reuoluerit, eiufmodi ueftimentorum cultupcrhonefto anima eleganterad* orna*“ _

DE OTEICIO REGIS» *77 ornare.Charitatisenim erga pauperes purpura qutfquisamiéîuseft» cœlefti etiam regno dignus efficietur.

Q^v v M nutuDeifeeptrumimpe LXl. rn adeptus fis,confydera quo nam pafte ci qui largitus eît lUud, granficado complaceas,2lt; quâtum præ cæteris ho mimbuscunftis honoremeius bene-fido habes, tanto magis præ omnibus cum uenerarc 2lt; honeftare contende: cæterum id ipfe fummi honoris Si ho* lieftamentiloco reputat, fi perinde arque te ipfum à fe creates tuearis, ÔC uc-luti debitorum folutionem benefaden di munies compenfes.

Q^v v M mertaliumquemlibet LXll* fupernum ad præfidium confugere ex pcdiat,qui ialutem efflagitat.Rex autê

. præ caeteris omnibus anxius 8lt; folici-tus eft.Quum enim à Deo euftodiaob fduetur , tam hoftes generofa manu

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OETS

»78 A G A P E T I D I A C.

amp;X111

DEVS nullius rei,Imperator fogt;^ Deo indigetJmitare ergo nulla reH’^ gum, amp;nbsp;afFeóanubus fac uberem n”* ncordiæ copiam, no ad uiuum relcö» tem fumptuum rationcm cum fatnül’^ j tuis fubdudtOjfèd quæcn^ ad uitg^®' ccffitatcm efflagitant,prxbeto.« LXIIII» - srdclidistuisignofddefyderasji” eriam qui te offendSt, ueniam datent detrcóes, quonia remifliom' retnbuit remiflio : amp;nbsp;quum direpraacfoluiaf'* conferuis noftris gratia refardtur, D^ amidua amp;nbsp;famïliarïtas concihatur.

V^v, » Q_v l inculpatumprindpemagcf^ contendit,non tam notas que fons n”' morutur effugere. quam ante alios d^ befcere amp;uerec3dari debet dlorögf*' da, ne turn palam quid delinquat, in’” i fua ipfius caufa cauere ne priuata fcöf' fum flagidacommittat. Namfiex^’*’ qui reguntur aliqui reuerenria prof* , quendi funt,nedum is qutregitdu^^ composeffidetur.

Watû dcfignare,fcœlus effe l'udico.R-C-gis autem flagiuum,quæ honefta funt Ôi falutem conciliant,non Faccre.Nccg çnim malorum abftinentia potentem iullificatjfedhoneftasres patrare paV œî tribuit, atc^ coronat. Quocirca no fcœlus fibi modo uiûdum putet, fed iuftiuam quoque manibus ac pedibus capeffendarni

MORS dignitatumfplendorcsno LXVIÉ neretur,namline diferimine eSdiso-cnniuoros dentes infligit.Quareante il lius ineuiiabilem aduentum, bonorS 6lt; facultatum copiam in cœlum,ueluti thefaurumtransferemus.Nemo quip* pe quae in mundo corradit,illuc profe-âus fecum abducit,fed omnibus in ter ta dcrcliâis,nudus de uitæ fuæ cu^ied lorationem reddit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

C AE S A R quidem omnium eftdô LXVin. minus, fed cum omnibus cæterisDei feruusexiftit, tune autem maxime do-minus appeUabitur, quum ipfe fibi do toinatur, nec illicitis uoluptatibus fer-

Ult,fed ranonem non impiam in cotn^ lironcm infuperabilcm, irrattonabiny affedîuum monarchs affumcSjOmii*' domâtes cupiditates, omnigenoann® rum apparatu continentie proHigabif' LXIX. Q.V E M A D Ai O D V Al umbi« corpora fecftStur,ita animas ddiclai^ giter comitantur,que uduri in fpedw» effigiata facinora exprimunt,council licebit inficiari in iudicio : ip fa nanqUf uniufeuius^ opera obteftabuntur,^^ utiqj uociferando,fed talia omninOK' fe,qualia à nobis patrata funt, ohm i^ præfentando.

LXX. COMPENDIOSVS ptæf^' tis uitæ flatus, nauis pontiaagxtr^w^ turn æmulatur,qua nos fuos nauig^J^ res fallens, ÔC paulatim curfu leni ff^ uerfum raptans, quemlibet denie s“ fuumexitum producit. Quumigh'’'‘ hæcita fè habeat,prxtercurramusp*’J' currentia mundi négocia,Ôu contenir mus ad ca,que in fecula fecu

itcp fußciUofushomo, ne perinde step taurus alticornis efferat ,fed carnis fub ' ftantia recorder, 04 pênas,ut dient,cor-

, 'diseptümoredemittet.Liceternprjnci-patS adeptus fit in ferra, nó tn ignoret fçfeÿgnatum effe ex terra,è puluere,£lt; ' ad folium confeendens, atep in pulue-rem denuo defcendens.

puenerintgradü, ficipic etiahonefio-rü afcefum iugiter cótinuato.lta fict,ut coclefti quoep regno aliquando fruare,

j^y^ ^ orogatusaCy ^ renenfibus,uthbilc-ges Fcriberet , Fcri-ptasqjrelinqueretja^ reipublicæ ftatumcO' ^^^^^^^^^ poneret,recuFauit,di»

renenfibus, qui tâ effent Felices. Nihil enim tam fuperbum,nihil tam intraCï bile ac moroFum effe,quam hominem, quê Fecilitatis opinio corripuerit »0^ propter difficile eft, his qui geruntim»

perium, de imperio cofukrc. Reformi* dât enim ratiotiem, ceu principem ad-mitterc,ne potentix bonum ,quod habere uidentur, impediat. fridaftringat amp;feruire cogat honefto. Idcpfaciunt, quod ignorent fentenriam Theopotn-pi, SpartanorS duds, qui cum primus in Sparta regix poteftati adiunxiflet magiftratus Ephoros, deinde uxor di* xiOet probro ilU futurs, fi filqs traderet minus imperiS, quamaccepifTet ipfe, imo maius inquit, relinquo, nimirum hoc maius quo firmiusNam cum acer bitatemac feuiciam imperqremififlet, unacum inuidiauitauitSC periculum.

v^Uctnquam 1 hcopompuseximpcno njchcitd^i uelut magno flumine deducts riuis, quantS alqs dedit, tantS fibi detraxit. At ratio ,quam adfer t fapicntiç fludiS, fi principi affideat ei ceu domefticus cu ftos adiunda bonx ualetudinis, fubla to co quod eft periculo obnoxiS,quod fanum eft ,relinquit. Sed plericp reges ^omßnßi' acprincipesparum cordati,ftatuarios tw^^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o j imperia

impentos imitantur,qm' crcduntCol^ Cos magnos lamplos u/deri,fi oM« j uehementcr diduAs, fi late diftenw* Chiantes finxerint Nam hi quo^'gr’ uitate uocis j roruKateuuItus,acmot3 truculentia, fuga^ confuetudmishü' manæ, maiefiatem amp;nbsp;autoritatem im' perq fibi uidentur inutah, nihil pror* fum à CololToriim fignis difcrepantes, quicum foris heroicSacdiuinaquan' dam fpedern præ fe fcrant, intus pled funt terra, lapide, plumbo, nifi qupd illud Coloflorum pondus,rcditudinï illorum ftabikm 3^ immotam feruat. ßißimile. At ineruditi duces ac principes, prOquot; pterea quod intus male librati fintfep« numero uacillant, ac fubuertunt. Etc* nim cum bafi non rede poGtaï fubli-men fuperftruunt poteftatem , fimiJ cum iplo pondéré nutant, amp;nbsp;ad ruins Compitr^itio inclinantur. Verum quemadmodum prmdpifad oportet, ut ipfa régula primumreÓ3 n^udm. fitj nihil Habens obliquûjdeindccætc^ (era libi admotajquatenus fibi cogrpöj

exacquet, confimili modo princeps po fteaquam imperium in feipfo paraue-rit, acdircxcni, uitamep fuam compo* fuerit, turn debet fibi applicate cos,qui bus imperat. Nee enim cadentis eft, SentefOw, alium erigere: nee ignorantis, docere: necincompofiti,componere:nec ordinäre inordinati: nee imperare eius,qui non pareatimperio. At qui paruin la-piüt,illud prxcipuumimperqbonum effe ducöt,quod nullius imperio fubia ceant. At Perfar5 quidem rex,omnes M«lt; ?«ƒlt;*-pro feruis habebat,praeter uxorê fuam, ”‘“*’ cuius maxime conueniebat effe dominum. Quis igitur imperabit principic' Nêpclex, omniuregina 5v mortaliö Sé ^* •**’® immortaliu, ut ait Pindarus: non ifta ’’^t**’^ quidê lexforisinlibris,autligneis ferv-ptatabulis,fed uiua illi infita ratiojfem per conuiuens, ac tamiliaris principi, necunquam animum fuo duólu,fuacp moderatione deftituens. Nam Perfarö

tex unö habebat cubiculariS, cui hoc negoeq mandatû erat jUtdiluculoin-0 4 greffuß

i8lt;^ PLVTARCHI CHER, greffus ilîi diceret:Surgerex,arcpc3Cl' ra négocia, quæ te curare uoluit Mcfo-romaines. At erudito prudentie pHn* cipi intus in animo adert, qui lempd Pri«cfft idem diertet aciubeat. Polendo dicebat ^taißt. amorem erte deorum obièquium,ad profpiciendum adoIcfccntubsSed ut' nus quis dixerit, principes miniftros erte Dei,ad curarn ac falutem hominS, uti bona quæ Deus illis largif, partis dirtribuant, partim feruent, Vides in fublimi ccelum hoc immenfum » qt^od terramundiq^ liquidis ulnisampkói' tur. lllud quidem demittiC feminum» quibus opus ert, principia, terra uefo producit.Crefcunt autem partim hym bribus,partim uentis, parrim ftclhs.ac luna confouentibus. Porro fol ornai omnia, omnibus uim a moris ex fefe ad mifcês.Sed tot tantis^ muncribus, at bonis, quæ dij largiuntur, no licet net fr ui, nee uti reel e, fi défit lex, iuftitiaS-luftiti«cl(UK princeps. Itac^iurticiaquidemlegiseß finis .Lex autem principis opus. IW

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ,: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CepS

ccps ucrô Dei fimulachrS adminiftran «s uniuerfa, nihil egens Phidia ftatuagt; tio j nec^Polydeto, neq? Myrone. Sed ipfefcipfum per uirtutê Deo fimilem reddidit, ac fabricatus eft ftatua omniS uifu iucundiffimam , ac magnificen» tiffimam. QuemadmoduenimDeus GeJldme» ineóelo pulcherhmumfutjpfiusfimu« rejM. lachrum conftituit, folem ac lunam,tails eft in rcpublica imago aclumê prin ceps, qui Dei teueres ,iuftitiam tuetur, hoe eft, Dei rationê geftat, nëpe intel-lccftü,no fceptrü,aut €ulmê,auttr id entern ,qua fpecic feipfos nónulli fingunt ac pingSt ftultitia fuam, quod uidean* tut inacceffi, reddentes inutdiofam, Offendit enim Deus his,qui tonittua, 1 nbsp;nbsp;nbsp;fulmina,radiorum iaculationcsimitan

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;os uinius,

E po^dipo uinjus, nec^ignis, ncqj lux, neq; folïi fian, curfus,necexortus,autoccafus anrorS necïpfaeternïtasautimmorrah'tas.No emm fd/x cft deus une fpatio,fed eóq» cft phnceps uirtutis. Na hoe cft num^’ Porro uirtuds decus eft, in q? gerit ïnP t pcriS.AnaxarchusjgJtcüAlexandra , de Cliri fædc difcrunantc fcfèeófolai« i tur,dixitad hüc modü ; dito luftitiam , corigiflè, quædtjsaftîdcat, utquicgda rege ficreqpliasïusqnndcrcf, id^nc^ retftèjnee utiliter, cum regem erratipo^ nitcntem animaread fimilia patranda cxiftimarctur. Quod G hifce de rebu* fimïljtudïnes funt confcrcndc,no a/ÏÏ-det loui iuftitia,(êd Ïpfc luftitia, phasà jcftJex^ turn antiquiflima, tüexadiw ma. Veteres na amp;nbsp;loquütur, amp;fcibâti amp;nbsp;docent,abftp ïuftiria principatum tlt; i cïegercre, neJouem quidêipfunipo^' ( iufticid uif' Ce. A tq; ca dem uirgoeft luxta HeftO' to. dum,nimirû incorrupta,pudoris, mo ƒ - deftip,amp;utilnarisamica, undeófreuc- ' i -rendos cognominancreges.Contient

patiat. Nähoeexipfo nafdt. At^hk eft principis mctus,et humanus,nee in generofus, uthis quibus imperat-mc-tuat, ne quid fe infcio Icdant. Non aii- e poéfd ^ teratq?canesnodîurnâ,aelaboriofam pw«. agentes ouiû in feptis euftodiam, fimu latq:, trucern audierint fera, timent nó fibi,fedhisquaecuftodiüt.Ëpaminon-gt; Ep^wiwn* das autem Thebanis inludosquofdä •*quot;• feftos, 2lt; copotationes folutis folusadi bat arma, mgniacp, dices fe fobriü effe, ac uigilare, quoliccretalqs ebrios effe, ^^^ ac dormire.Preterea Cato Vticç,uiflo te effare, reliquos oês iuffit ad mare uocari, eos fimuhtque impofuiffet, ac jpfperaeffet nauigationê pcatus,ipfe reuerfus domum,fibi necem fua manu cófciuit’.docês uidclicet-,quibus debeat timere princeps,ct quæ debeat content

1 trere. Contra, Clearchus Ponti tyran-nuSjUrcuk indufus, ferpentis in more Clerfrclwü ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dormire

dormi'rc foil tus cfl:.amp; Ariftodemus Ar gtuus in cœnaculo domidhu habebat, oftio pêlili, cuirpofita lexica, dormirc cófueui't unacu arnica. Puelle mater fca las detrahebatjCas^ rurfus apponebat orta luce.Quätoße cieditis hüc horruif fetheatrS, palatm, curia,cóuiui5,qui2 cubiculo fibqpfi carccrê feceritf ka^q uerè funt reges, rimét his, t quos habet imper in. Côtrà tyrâni eos ipfos timet, proinde metS augêt auóa potêtia, pro pterea q? quo plurib.imperät, hoc plu* res metuSt ♦ Nee enim coientaneu eft» nec^ decens, id quod à nonulÜs philo* fophis didu eft,in hyle,id eft materia, ^cSefta patiat, quçepinnumerisnege» eqs recipiat neccflîtatcs,cafus, comiita does,latere deS admixtu,fed fupra no» in fublimi ,iuxta natura qhis inrebo» femphoemodo fe habet in fandis (ƒ tnquitPlato)fundamêtis fixus fedes» teda pficitiuxta natura obâbulâs.Qp^ admodû in cœlo folê pukherrimS lui fimulachru, ^d fe ceu fpeculo repr^ko tet, oftedit bis, q iUu p fepoffunt inwlt;*

DB DOCTKINA PRIN, ifl ri, ita in duitatib. iuftitiaclucê, huiusep rationc udut imaginé eóftituit,^Felices aeprudétes effingat è philofophia, ad fummârcrû pulchritudiné accomodates fefe.HScaûtanimi habitS^ nihil cft ^^ §*g*'at *^ nobis, nifi ratio e philofo* phia^fidfcésjUtidé nobis acddat,lt;$ A lexadxo,q cü Corïthi uidiffet Diogené ciusep probaffetingeniujac uiri prudé-tia,ac magnitudiné effet admiratus,Ni Alexâder eflejquit, Diogenes ede, ali- AKedf A^ quatul5,utita dica,onuftus fuafélicita driadci^ te ac fplêdore,potériacp, uelut impedi- ”'quot;*^^ métis et oeiö negâtib.ad capeffendâ uit tuté,inuidés tamé intérim Diogeni pal lis ac perâ, quib. ille inuiélus er at Slt; in fupabilis, no quéadmodûipCe, armisi

, lt;^s,ÔC fariffis * Licebat igit philofopba téfimul Sc affedu fieri Diogené, et for tüa manere Alexadru.Et ob hoc magis «ia Diogené fieri cóucniebat,q AlcxS der effet,ut q aduer fus magnâ fortune turbulétâ,ac ,çcellofam,multis opus ha beret uulturis, magnoep gubernatorc« Nà in imbedUibus, humilib, ac ptiua-

(IS, CO qgt; Ut funt ituki, ita patS poflufit ófFêdcre,moIeftia qda ueluti maks font hqs perturbât animû, q nequeat à cup* ditatibus expergifci.Atpoteftas coniS Óa cu mail's monb.nioleftiâ adiSgit dl piditatib.VerQ eftillud Dioniïtj,g d*-cebat Ic tu maxfe capcre fruóu ex impc n'o,cü quæ uellet cclenter efßceret.Itatj uehemêter eft periculofum, ueHequ^ rtó decet eu,qui quæ uehr,facere poffif-

At fimul ac diduM efi uerbum, res ipfd peradd cß-Malicia celerê nacka curfum ex potefta te,quêuis incitât affectü, parat irâ,inui diâ,amorê, adulterm, auaritiâ„pfcnpd onê.Ac fimul ut uerbu dióü ê,actö cft de co, q fufpitiocoffendit,perijrcpdcla tus. Et quêadmodû docct Phyfici, fuk gur pofteriuserupere^tonitru, puns tarne apparere, ficuti fanguis prius ap parct uulnus,,p pterea ^ fonita qdc excipiâtaures, lumini uero uifus occur rat: fic in impcrijs fupplicia puertunt ac eufarióes, et prius èmicat codcnatiócs, ^ probationes» Ulic enim int i^gt;^ ^^^^'^

DE DO CT. PR IN. ipj reßPere^ Rinnu ßeut incora tet^uori fero, Nifiratioispodusfragat ac premat po tetia, uti princeps foie imitet ,q cS alcif* fimus ê,ad polQ feptêtrionalê euectus, t3 minitnû mouet, curfum tutu reddes tarditate-Nec^ em fieri pot,ut mafitia la teat in pate. VerS eos gde g morbo co mtnali fint obnoxq ,fi in frigus aliquod incidat,eocpcorripiant,c0tinu0capitis occupât uertigOjac uacillatio morbu ar cues. At idodlosetreruditos fimulatqj lortuna paul5 extulerit,opibus, ac gloria,aut potêtia fubuedos in alt3,proti-nus oftedit caducos. Imo potius quead niodüïuafisin'iib.noqas dignofeere, integra fint,an uitiofa:uer«ubi infude risaliqd,tû apparet q per ftillêt.Sic ani-mi putres no feretes potêtia,effluutcu* piditatib. nepe iraeûdia, fallu, jfolêtia» Sed qd attinet de his dicerc,cü minima etiä nobiliü et illuftriS uirorü deli âa ca lumnient hominesf Cimoni uinü ob-ijdebatur, Sdpioni fomnus, Lucullu« obeoenasfumptuofiores male audijt, FINIS.