RVM, ROMANORVM I M P E R A T O-xum, fummorum Pontificumjneenon Regum Francorumanace-

O G i T A N T i mihipatres dileä/ißmi^c^^eijKeter iff animo reuoluentifijuantumfit humants animtsfiietJi infixa cupido^ vt nuilopracipiente, nemine fitadente, omn^ homo a natura fitreeiefideret,^uatenus hominem exuere videatur^ cuius animus ad feiendum nuUo defiderio teneatur, amp;nbsp;idius , *^^C^ ^^P^^fi^^^t dtgnus haberimerito debeat : Tu Jeientiam repu-lifii,(^e^oterepedam: dulcedo^uadam metis aduenit.Con-fidero enimpromptehumanoanimo iucundttatemadejfi,fi fciendi defiderium operiapplicarea/ipualiter uoluerit.Sed cd infinitapene fiientiarum dgt;- artiumfit multitude ,guarunt , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J)^ aliqua de necefiariis natura ^quorum direóiio humane iudi-^gt;^oi)u[u!jeß,alia vero in contingentibuseccupantur,qua aliter d^ aliter inter dum eueniut, diri^enda cogitationeshumana accurate déclinant: muit or u animos ad diuerfis pndijpedes indinari videmus. Aliienimadfcientifica, ^ naturaHa^d“Jupranaturam: ‘''^^gt;'OMMi:juasaliasdifiiplinas'vehementiusinclinantur,prout in^eniorumfioruaca-^(e vel hebet udo videtur expofcere. Sedheevnu inter cetera,quod nee ingenii altitudinem eÛ *uj^^^^”^^^ß^^^^^^^i ^^^^^ f»ediocrcm aut paruam tran/cendit, contemnendum non

■ wurum quippe notitia,audiendi quid in/ua^quidve in alia régi one antiquts in ficu-edi tk^ ^^'^’'‘^ ^^^^^^ ^^“^^ ’ ^ ^^^ principes has terras quas incolimus ,per d/uer/afa-lust^ ^’''“‘’^‘^^^^^'^^^^^^^^^^^^^^^^ßderidefi. Nee enim,cum hominesfirnus, alienapror-adhar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^1^^^^^^^ß^’'^*^tl^l vulgato etia trito Terentiane verbe iere ^^^~'^^^‘' f^^'^^^^^ humanum alienumput o. t^t Heet hoe cotinue in memoria ha~ ^^ff^rium non erat, vtile tarnenpariter ac deleélabtle cenfeo, libeüum aliquem tenere tem nbsp;nbsp;.^.^^''^^ß^^^^ eotineat,vt cum prmo de huiujeemodi rebus occurrerit,aliqua~

^^^outonem appr ehender e valeamus. ffac ita^ intentione motus confcriberefeceram ar-^'’^^quandamvenealogia Regum Hifiania, eorumgefia aliquantulum mifcens, vt nee hi-/ ^’'t^prolixïtatem,nec arboris breuitatem haberet,fed quedam medioeri modo hifiorialt la-ftiK wdrarborea breuitati refioderet: illique excellentifiimo ac indelebiUs memoria Regi) o^umpudtorum auidifiimo, quinuperab humants oculis ad/uperos euocatifs efi, dedt-aittram. Ateumpartieula prima Jua Regia maiefiatitradita, tranfituseiusintcruenifiet, ‘j^it opupulum illud,alifs temporibusper me,velalium altiorts ^ abundanttoris ingenii, / ^)Jiflacucrit diuina manjuetudini,profêquendam. Interim autem afiendtt t» mentem^

f^eexioiocalamusrefigeCceret,exiffîsqu^taficf'cr{pferam,^ua»tumadtewp6r‘‘^»^^gt;^^^^ gerufff^ ^a/Hf/criftâ ^»^ felt;^ae/^^iamfef»pyuf»a^/0»es exana^f, beuifirem arbm» ff4^^/af/iare,^//te/iec /jif/oriafft/a/o /lt;^/'müxecoxf/xe4f,x£cexfüfü^/‘^^^^fr^/^^^^^^^^^^^^“ M,/eal/ieges emxesij/a/» ff/j^awa reg^aranf, ahfff0femp0’f^»lt;fJ^^effiü/faMJle^«”»f^ /^rorumgexea/ngiaaceoram reg/afam/Zia ccvii^uafa ef/,fir/0/e^e/cr/lgt;at,^ii^ruffgt;Cfiiiigt; /èeu/orvm ^uæ axfefraeej/era»f,^rofuxal^/ma aé^jj^s /^«e/?/gMfi^a, wigt;ifc/(mniil' ^'tmiampr0p(gt;rn0xef^/^aégt;erezgt;iâe(ar./leâux/ergoai^mû^f/f^ar^ôr^ffw^es^flt;^i»^^‘^'' ^^»M»a/fra£fgà^üai/ema/e/«aff,oMi^aè^//ja»aricigt;iffa//e»s,M^M/f//gt;f/f^f»»^f /jux/j ra(t0»aigt;i/ùer,'v/pa/ü,w^rux/, 'v/^uea^/f»/g»emae fofe/KifimfS^f'/^«^'»^“^' ^f/f^ hal/ereg»afffef^,cuws regsam Regurn ^exfcr/iciferd/r/ga/ amp;nbsp;fxaamp;a. J/^/tiaiiM^ xes rcru/n/ür/fu^ memûr^iwcMaf/«ua»f, ^aam KUi/a ^rz/ffurit, jl!egesipfiscü^gf'uüitgt;‘^^^^ /üczgt;^e^z»gz fècizxrei^a/ixea /iegzizuz/b/^afepz^if .• i^margzzzzé/fzfverff/t/z^Kilxzz aZ/fZ^^^quot; ram^rexiu/faf»0» aè re/ax/a J!eges coZïoca/’ipefeZ’aZjpe)'/fiZa ca^iiafgufat/s. £/^/zi4 zü-r/zm zg/zg^z/zm eZzam ex/raxeorum Przxezpzzzzz xeZ/eZezzzfürzt, cüxcurrezzMzzzg/ze^M^^^^'^ w/Zr^frz»cz^zZgt;zzz ^aèzzeruzzz, ned/zm z/e/eff^z, auzxzmz) eZzazzzazicügzzzi/ceziisl/zzfzii/zf^lt;ff^^^ f»f^f'‘^^^^»quot;f/^Zgaz»zzz,zz0zzm()z^zczzmcozzfirt,eozzgruerezzzzZzzvzJzzme^,z//erzzzzZii^gt;gt;‘^(gt;'^^^’ f‘’gt;'^^»^f'quot;»f^eZ/zuz^0zm^erzzgzzemagzzzzzzzZßaZgt;/MezzzZ^xüzzßffz/fez^/gt;erfef/zZ!l(^^^^^^^ zzz^ro^a azza^e. fzgt;Jzzz ztagzze fzzmzxüs fezzzz^ees,guz xz)»a/zezzz Pzzzzezpes zzziZzeitzzzZt///»^ ^zzzaZdmxü/Zrz, gzzama/zâz'uz» /züzxzzzzzzm ez^^^za^z J/z^erzßresexz^zzxz, ^zzzvzzzzzzzfzzzZi /gt; ex^zwaz»Aalexf^oze/?azem.Dexzi^uePßzzzaxßz'zz/zzz^ez‘aZßres,gzzzZgt;zzzZzceZzzuzz/z/Z/'Zz^K^, czzzg f^^ztxz Äßmaxzzm fm^erzzzm ^prafexüZz rzeegzzejcizxz ( ezzzerzzxZ ezzzztz Dz^ tizZ/zzz/z/ztz e/ZzuczZfzzzzx^Mzzzm/'zgffum. fü/nm exzzx Peges/z/üs,z’Z/aprezxes/gt;rzzzez^es zzzZ(fgt;^f^^‘’^'^^ d exzJJaxz z^zxex meruo zxewera,yz/z/zzi^eraZ0res Pümazzz, ^zzzzzzZer ernzzes Pzgz^pr/ffzzg ß gw,^ g»ißguazzdaz» fruxegezzzzuram xaxzxcoxgz-zze^a^exz. Pafeüzxz//^ cuzzz/zzzzzz/^^ 4 ^^^^xzße^^ßegesFra»coruzzzgzzzzxakzZzzzizxefolzzzziagMeßlexdßreclare/czzzzt,zffii^^^‘‘'!^ ^ J^£^^^^_^^f^(^iiMz/zxea^azzzz^zz£z Zezzzforz^zzs xü/^z-zz exzzzeruz Pz'zxcz^é^zzs/zzz^i^i’^^' zzzgxzzzzzjzzzj/ez a cexczzzz-exzza/iacßgrzgaz'e. /z/eß /zae cßxezzrrexzza Z/zf zrzlzzzgrzziiip^^ '^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

ßz^z'ezzzßßgzzza^ezzz^üZßeazzz /^«z ezzzxes^rz»cz^aZzzs excez/u, Fßzzzaxßgue, (^ Ga/amp;zfi^^^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

f^^^z^zl/zzzjrzgzz^zziezx/zgxzßzzxa/zzxzzxzzexzrez/ezz-ßzz^ Sez/^ z//zza(xamp;zz^egzza/zZziZZfrzf‘^^^’ l j, ^^zzz^zzzs, (^zzxzxßx^gzzaz-z,/ez/^0xzz/i'czzZzzzFßxzaxüß^zzcz, (^z'egxazezzzfßra/z4efzffzzl(l'^^ ƒ quot;^^^^^^‘f^^Z'eaez-ez-Zi^zgxzßzzzuzzzß,gzz4/zZ4ZeZzzzxzxpezßx4rzzzzzZazzz/czz/exZzz,gzz4!Z/f' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

^zzz/zrzégt;üzzz',azzexZe/gt;ex/aza, xßxzxz/zgxxzzzar^^z'aZzzz/zzzx, vZzxza/eeczxcuzrexZMZ^'^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

^i^ ^^^^^^'^^^ ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bzzrgezßfez/ezz/xZ, aégt;z//üzzzczfzexszezzzf0re, gzzffJzziezz//F^^

z ez/ra/^ ^ffa eß^ ^ v^zzeaz/zezzzfera xßßra^rüz/zzezxs. JVazzz ez^/gt;rzxzz^aZzzs4/^/^^^j Zazzz ezzzzxexzza, gzzazzz zzzagxzZzzzsfzxe,c^ a/zzz xzzzzzer^s z/üZzèzzz /axgea/zzzzz fra^zzzZ,^^^'^ X0szazxex, zzg^e ^z'aßz/es gzzz ^gzzo Zezzz^0r£zx6az zxJ^gxzeec/e/£zpra^zzerxxZ, z/z/z^^^^ ^ farmer aezzzz/ze^, C0x/0xzzzzz^zze razz^xz//uZaxz/zaxz arégt;0rezxc^arzZaZzacZr4Zzrzf^^^^^'^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

ÿ L i.v D autem prxmittendu eft, Hifpaniam de cuius Regibus â loquiintendimuSjpatcenaquandam honorabilemorbis cflc. 4 De qua vtfciamus, quanta fit, amp;nbsp;in quotprouinciasdiuidatur, menti adducendum efi otbena a rotunditate Circuli diâum, quia rota quzdam eft,cuni Oceanüs vndiep circunfluens fines eius circuloambiat. Huncin tres partes antiqui diuidendum

Wu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®**lt;i'gt;ibusinlibtisntincUparifolct4 Hz au tem partes squales

^®Pavc ^”'''^^^^Meridiepetörientetnvfi]^adSeptentrionemperuenit,Eu-amp;ficd''*-j^^®“^*°“®^^*^ adOccidentemiamp;inde Africa vfqj ad Meridiem: D '*^''^^ ^^^^'^ tenent Europa amp;nbsp;Africa, aliud veto dimidium fola Afia oc-’lïen ^°^'’^eo^cafapientibusdefcriptume(reputandumeft,quiamareTyr-M ^5'^°‘^^e‘^*^e’^fataeum vocatur,ab Occident! inter Septam amp;nbsp;Gibcltariû ^ka *?, ‘“gte^ens, amp;nbsp;verfus Orientera fluens, bas duas partes Meridianam ^ 3 quot;'^nem interfecat, amp;: cura vna effe deberent, aquarura inundatione diui-^^'^^'^^^ partes Orientis amp;nbsp;Occidentis diuidatur orbis » Afia Orien-Piai p ®P^^®fo amp;nbsp;Africa Occidentalera partera tenebunt. At cura Hifpa-dif? .P^fi^congtuens eft» vtAfiamamp;: Africain dimittentesdeEuroparao-pdT ^^^^'^^ri^us. Europa fiquidcra a flumine Tanai defcendens ad Occafum ‘ lis8t2^“^?’^“^^®roOccanumvflt;p ad fines Hifpaniæ venit.Cuius pars Orienta-dibtts(r^^’'’‘®P°*^^® confugiens tota raari raagno cóiungitur, amp;nbsp;in infüla Ga-incio' *?’''’^’^*®a Europe regio Scythia inferior eft» qux a Mxotidis paludibus *n’®'®^^^’^“biunaamp;Occanü,vfqgt;ad Septentrionalera Germaniara por-generaliter propter Barbaras genres quibus inhabitatur, Bar-tót p ft5f**’“’^'**“spars prima Alemânia eft » qux ad Mxotidas paludes pertin-’^' oftnaneDacia, vbiamp;Gothia,amp;poftillasmultxaliXprouincixfequuntur, ^p^^^*^P**'wperucniatur,qüas defctibercoperofiuseftetintentu »qUianOn 'criptionem orbis feu mappam mundi conficete propofitum eft:fed Hifpanix ümsKegibusdidurusfum,fitüad mentem adduccreiQûiautem de aliis Èu-4quot;^ p^P'®™*'®*’$ 'nformaridefiderat,Ifidorü,amp; alios qui orbis partes fer mon dato ^'letunt diftinguere, diligenter inquirat. Ego enim hanc folam priraam Èuro-thu *j '^®'*’^®’^*®“'®™°’^*^^^^“*^gt;‘1'**®*’^^’^^®®®‘' Daciacontinctur amp;Go-Àliis'^'^^^ ^°^^^ ^’^’^^ feruntur, qui in Hifpania » vt infra dicetut, regnarunt. touib ^’'^'^^®PïP*^®'^*’^eiis omiflis Hifpaniam calamo noftro DaciqSi Gothiqj

p iTautcmHifpania prius abIbeto arnne,feu flumine,Ïbetia nuncupata,poft’ 10 f ^^^?^'fp^^öHifpaniacognominataeftdpfaeftenimvera HefperiaabHe-pctoftclbOccidentalidifta-Sitaauteraeftinter Africamamp;Galliam, a Septen-tnonePyrenæismontibusclaufa,a reliqüispartibüs vndiqjraari cOnclufa»falu-ntatccaliiqüaliSjOmnium frugum genetibus fœcunda » gemmarura metallo-tumq5copiisditifritna:interfluunteamfluminamagna,Bxtis (quodraodoGua-ö3lquiuirumvocatut)Minius,Ibetus,TagüSjinaliquibus alueifui pariibus au-tuiatrahens.Habet prouincias fex,Tarraconcnfem,Carthaginenfem, Lufitania»

«^fH.elom. GaIleciam,Bxticam,amp; träns frctum in regione AphricæTingitanianl.Düœfuni autem Hifpaniæ, citerior, qua: in Septenfrionali plaga aPyrenæo vfque a ^r thaginemporrigicun vkerior,qux in Meridiem à Celdberis vfque ad Gaditanu fret urn excenditur: citerior amp;nbsp;vlteriorlt;di^a,quaß citra terras, amp;nbsp;vitra, qiiod v ti ma,velquod nonfit pofthanc vlla-Eftautem Hifpaniade latioribus prouincn’ qua: fub Europa ineluduntur, habens in fe fex prouincias, vt pra:dixi,qua:iani a liis nominibus nominantur. Neq5enimdicimusTarraconenfem,quiahicloq^ murde prouinciaecclefiafticefumpto vocabuio, pro vtmetropolimamp; ecdenas fuffraganeasdefignatifedquandam particulamfeu contradum terrarura-Illa® igitut qua:Tarraconenfis dicebamr, Cataloniam vocamus. Carthaginenfis vc roeft illaparticula terra:in qua régna Valentia:^ Murcia: confiftunr. Luficama continet pattern Portugallitequæ intra Tagum amp;nbsp;Guadianam, necnonctiam particulam illam qux citra Tagum amp;nbsp;vitra Doriu m eft, aliafq ue huius regn’ terras quas Extrematuram dicimus. Gallecia vero in fuo nomine durât. Sediu Gallecia: nomine etiam parS PortugaUia: inteHigendaeft,qua: intra Dorium amp;nbsp;Minium confiftit.Bætica vero Vandaliaeftiquam Andaluziam dicimus,di^a^ Baetiflumine, quod Guadalquiuirum vocatur, ab Arabibus fumpto vocabuio. Etenimapud ÂraîbesGuadalqueuir flumen magnumiignificat.Ha:cintrafeGra-nata: partem concinet-Tingitania autem eftin Aphrica: parte, quam diciniusBe* ,^ namarim, a TingiciuitatequamTaniarvocamus, nomenaffumens.Aliasvero. terras quas inHifpania hodiediuerfis nominibus nominamus,fubillisquasdixi' ‘mus, tunc continer-i putarem, vtCafteIlaamp; Nauarracum Carthaginenfi,Legio-nenfls pars cum'Gal{ecia,T olctana amp;nbsp;Conchenfls cum Lufitania, quit bmulcuni Bceticaquam Andaluziamamp; Granatamdicimus,Hiipaniam vlteriorembod bant, quamciteriorem poft refpedum ad nos poiTumus appellate, cum vitrait citra reipediue adlocum in quoloquentes exiftuntjdicitiir.Nosigiturenmci-rralberum fumus, has partes Hifpania:citerioremHifpaniamvocamus,ltaliblt;5i alii Orientales vlterioremvocanc, cumperrefpedum adeosvltralberunico™' moremar.Quæfîc grofletetigi,vtaliquam cognitionem horum nomiou®“* , beamus,amp;aliqualiter qorrefpondere denominationibus quashodiepartesH’' fpania:habent exipfa propinquitatevocabulorum,fentiamus,nonqnodft*'' rimhisfinibusdiftinguantur. Difficillimumenim effet nunclitnitesillarunxl^ iionumcertitudine plena tenerc. Hoc tarnen exhis diuifionibus confiât, W* taniam qua: vitra mare Mediterraneum eft,licet in Afia fita fit,intra Hilf»®’^ partes contineri. quod licet peregrinum ab aliquo importuno videatur, intenn® tarnen intuenti bus aliquid forte non parum importare valerct,vt memorf«®^'’ bi ad propofitum aliud dixifle.

^TVnc verointcntumnoftrumprofcquens,bocderegnoHifpani2:,prouttct-ra in qua regnatur, defignat, fufliciac dixifle, tarnen pro vt Reges amp;nbsp;potentia demonftrac, aliqua dicamus. Nefcio enim quare apud nos vnico verbo hæc duo diuerfaconiungimus,vcrcgnumipfamterramvocemus,amp;hoceodem verbore-gnandi vim amp;nbsp;potentiam exprimamus. Dicimus narnque regnum Hifpanis vel Francia:, cum de terrisillisloqUitnur,fimiliterquoquecum dealiquibus Re-gibus earum fermo fit, regnum corum tot annis duraffc fenbimus, vel dida-museXercitium ac poteftatem regnandi, quæ temporalia funt, amp;nbsp;regnum vo* cantes, vt Salomon edixit: nam terra in æternum ftat: non ficutapud Italicos qui terram inquaregnant,nonregnum, fedreamumvocant. Cum ergo de Hi- p fpania, pro vt reamum eft, modicum diximus, de regno eius, pro vtregnantiuni tempora fignificat, paulum qUoque dicamus. Nemo autem dicere pofiet, qui fuerunt hi qui ab initio fæculi ante diluuium in Hifpania regnarunt, quiaim-poflibiJe eflet hoc feire , cum Omnes Chronica: poft diluuium principium narratio-

REG. HISP. ' ANACEPHALÆOSIS. £i^ 8îrrarionisalîumant,nccaliquâ audcnticahiftoria reperiripoteft, quarante a- lt;i/fgt;t.Jem. 'luasdiluuiigcftàhoroinumnarl'etjexccptôcanonefacrojquiabinitiocreationis ®undiietmonemafrumcns,cairi ante Nox, quam etiampoftca,multa hiftorice P’^o^etica rcuclationc defcripfn.Quicunqj tarnen illi fuiflent, fi aliqui fuerunc ^uinifpanijjjj gubernaflent, fubinundatione aquarum conftat petiffe.Sed amp;nbsp;Rtiptum diluuium expie ta infantia fxculi, amp;nbsp;in quandam adolefcennam mun-

^°’^° afcendcntc,hocdiftindum feiri non poflet:licet aliquifub 0 ° 0 diuifionem gentium poft difeedum a Babel defcriptitarunt. Sed noS illud

IQ °'’^uxrimusfpecificcamp;particulariterfcire,groflctamen ,pro vtarcentæ anti-Vtatis abylTus inueftigari aliqualitcr poteft, coniicere conniuentibus oculis p^unqivellctnusjquifuerunt illiqui Hifpaniam antiquis infaculis inuaferunt.

' nbsp;nbsp;[^““^’’^^^“»quodEuroparecepit populos a generatione laphet,qui feptemfi-

^ ^Madans, quattus lnanus,quintusTubal,fextusMoretus,feptirausTirafus. A ^^*°‘^’^^’'^^P°P^^^^^”^ Galleciam.ATubaloquintofilioaliide-

^1 ®runtHifpani. A Magotho fecundo filio Scy tIix,Gochi,Vandah, Sucui, amp;nbsp;fibisalii profluxerenationesJnfer iftos deniqj adinuicem lenV^^^8’^®”‘^®’ lt;Eflenfiones proceflerunt. Aluenim alios e terris expel-

^° ofto^’^’^^*'®Eftc0tibus,oportebatvtbcllicilaboresinfiirgercnt. Nam inter ear W ^*’^®^®^tJefendentestuncamp;:nuncconfequenseft, vtgladiushoftilis infur-

' ^^’'alüitiuaßQfjgjyj potentia incitante defiderant, alii detehfionem neceffi-^^ hogcote procurant. Et ilec hoc, nec illud ad rationis perfuafione quiete con-

Potcft,adarmaoporcetrecurrere.Tranfierunt ergo muka tunc tempora, amp;nbsp;in ci(l,f'''*®’'5®P^‘*”®*®^us,quosrcfcrfccalamus non vale ret. Sed hoc vnumdi-ifr |3’’’**^°®Eifionc linguarumin Babel,vfq^ad rempota Gedeoms iudicis

f iHuxerunt anni mille,amp; ducenti,amp; tr iginca, amp;nbsp;très. Et huius Gedconis tem-f f natuseft Hercules magnus, qui ingentia facinoraamp;armorum mirandaex-/'^’aperdiuetfasorbis partes,ptxfertim in Hilpania egit.Hicenim (vtferunt)v-

^^ ma'“®¥®®cotgt;tinuit vellusaurcum infulxColchos,amp;:deftruxit Troiam pri- . Thrac^’^^'”^^ ^^^'‘^^^^EaomedontemTroix Regem,necnonvicitDiomedera non æn^^^^f®uros,amp;Lacedxmonio5.SuperauitquoqifiliosLeui,quierant fern .^^^^^®Wf“i»nccnon Bufirim Ægypti, amp;nbsp;Antxum Aphricx Reges, hæc ^^*^^°^^®az°nas, qux tunc erant multarum gentium vidrices, prove omnia aliquæhiftorix ferunt amp;nbsp;fabulx poetarum. Boetius quoqj in mettis

j^^p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dbfiulitjiuoj^elia leant.

401) *^'’’^^æ*^^æ’” metro fcquuntur,qux hie fuccinde tetigi, veritatern eoriim Hot, fl’*°®”*®®°8®oPcw»’^clinqucns,vtfcripta rcperi,huic feripturæ inferere, expl ^'^^^^uepi.Cumautem hxc omnia Hercules aliis inorbis partibus niæo • .'’’^^Pbrica inHifpanias tranfiit. Audietat enim Geryonem Hifpa-ccfclßk’^^”' P°^^^^’æ ^^æ robori plusdebitonitentem,ergaHifpanos tyranni-tesm '^'■^‘^“^^tumveroeiusaudientesHifpaninimiumlxtatifuntjfperan-‘^ulesG^”^'^^'^^*^^^^’^°*^'^ ^y^2’^'^'‘^‘-bbcrari,quodamp;: fadumeft. Nam Her-^. ^^ryonemdefidansjduellumcumco aggrefluseft,vidumqsftrangulauit, GalP ^^^’’^®^’“ '■^'■'■’’’^ dicitur fundafle propc Curuniam, quod oppidum in 'C'ænnibus ipfefundaucrat.Demum occidit Cacumillum ferumhominé,

^ ali *L^*”*^^^®^'8®bat,vtpotJusfabül«quamhiftorixnarrätioferitatiseiusab

C3'^j'^5'quot;’'’^^f^^^P'-’':e^''ir-AbhocCaco montemCaci,qucm vulgariterMon-o mitnus,propeTirafonamamp;Agredamfituatum,nomenairumpfifleferunt.

ni^fA*^ '^^^’°^^^^^ Geryone amp;nbsp;Caco, amp;nbsp;multis magnificis operibus in Hifpa-’ 3 gt;SadGrxciameftreuerfus,dimittcnfq}nepotcmquendamfuum quiHi-

Du ^^xt'^^°^^^''’'''’’’’^*^P^”*^‘®^^^''®*'’^ cuius nomine Hifpaniam vocatam tant.Nam primo Iberia ab Ibcro Humine,leu Hefperia ab Hefpero Planera qui

dl« ALFONSI A CARTHAGENA tAtt.dof». prope occidentem aduefperante dielucet, vocabatur. Hie Hifpanus eft primas quem in Hifpaniaregium titu!um aflumpfiffe hiftoriae narrant. Qui magno temporein pace regnans,mukamagnifica opera dicitur conftruxiffe. Inter quz ills fingularis aqua: dudus habetur quiapud Segouiamin fuafirmitatehiiGvfqjper-durans, ciuitati aquarum copiam miniftrat, pulchritudincm nimiam in ipia opens fortitudine oftendens. Nam cum quidam particula fupereminensperquam cloaca dingitur, fæpe reficiatur, amp;nbsp;refera facilitercorruat, ipfe tarnen pons amp;a‘ quac duiSns tanra firmitateçdificatusfuir,vt ab illo fxculo vfqs in praientem diem quafiquadam incorruptione folgens maneat.Tantaque differentia diutumita-tisinter moderna operaamp;vetuftiifimaeft,quodquidquid ibinoftris diebusrefi- 10 citur, raro per decennium durât, tan to ponte qui Hiipani temporibus faftus cd, per cot fæculaimmutabiliterperdurante.

TTic Hifpanus filiam fuam nomine Liberiamin matrimoniutntradiditmfgni Principi Graciavocato Pyrrho,quiex iurevxoris fuapoftmortemHilpa-nifocerifuiin Hifpaniaregnauit. Hoctempore dicunttantam ariditatemperto-tam Hifpaniamfuiffe,quodviginti feptemannispluuia vifanoncftdefcendilie' quo faftum eft, vt omnia fluminaprorfusarefecrent, prater modicum aquarum lO qua in Guadalqueuiro amp;nbsp;Ibero profluebant,amp; vt aliqui dicunt,in Guadiana.Cu-iuscaufaHifpani addiuerfasterras vitamfaluaturiabicrunt,ariditatcautemcel-fante habitarores ad Hifpaniam reuerfi funt. Pyrrho denique defundoGrxci poft cum aliquo tempore regnauerunt,quorum nomina expreffe non legi-loli bxegentes quxdamextranex qux Almonizi vocabantur,Hifpaniam int«ntcs Grecos expulerunt, amp;nbsp;regnarunt in ea quadraginta annis. Demum exerotus multi ab Alemania amp;nbsp;infulisadiacentibusHifpaniaminundantes, Almonm^^’^' pulfis apud Hifpanos magnis temporibusregnauerunt, doneePocni abAphn-ca tranfeuntes magnam partem Hifpanix fubiecerunt. Etenim Hamilc^rp^J* mo Saguntum obfidens occifus fuit. Deinde Hannibal immaniffimusfortin*';-mufque obfidionem repetens, Saguntum oppidum -expugnauit. Quodvtiq^ non ciuitatem Saguntiamnoftram, fed caftrumillud iuxtaValentiam Moc“^ drum vulgariter nuncupatumfuiffeautumanc. Saguntoautemoccupato,amp;^‘quot; multis partibus Hifpania: fuxditioni fubieiftis, Hannibal nomine amp;nbsp;gloriaeX‘ cellere incipiebat,quodRomanus populusqui tunequafi adolcfcenserar,amp;3-his gentibus imperare non mcdiocritcr prxfumebat, molefte tulic, maxime , cumiam SaguntumRomani inamicitiam recepiffent.Cuius occafionei’^^^“*’^ contra Hannibalem amp;nbsp;Pcenos implacabile indixerunt. Quo faâum eftiVif^^*^* nibalqui potentia magnaamp;sanimobellicofo vigebat, initaliam proficifeeretur, dimiflis Hafdrubaleamp; Magonefratribus eius, vtea tucrenturqux apudHilpa- ^o nos acquifierac. Romani veto miferunt contra eos nobiles quofdam de familia Scipionum , qui pugnantes contra Hafdrubalem vidi amp;nbsp;occifi funt. Poll quorum mortem alium de Scipionibus, qui P. Cornelius Scipio Miner di-duseft, ad Hifpanos miferunt. multi nanque fuerunt Scipiones.Scipionis cnim verbum cognomentum familiæ, non nomen particUlare hominis eft. Hie Scipio dimicauit contra Magonem acerrimo pralio , vt hinc inde occifi plurimum caderent gt;nbsp;amp;nbsp;Magonem vidum amp;nbsp;captum cum aliis captiuis mific ad vrbem. Magone veto fie vido Hafdrubal frater eius occurric obuiam Scipioni , prxliumque incrans vidus euafit , amp;nbsp;profedus eft in Italiam ad Hannibalem fratrem fuum. Scipio veto vidor exiftens, expugnacis Hafdru- p bale amp;nbsp;Magone fratribus Hannibalis, rediit Romam , Hifpania manentc lub regimine Romanorum. Aliquibus aucem temporibus fie elapfis , cum Romani gubernantes infolenter, ceufieri folet, haberentfraro enimeuenic,vtper-egrina potentia fi diucontinuatur,adgrauamina nonprofiliat fubditorum.vnde amp;Bonifacius Papadicebatjnonmodicadifpendia Romxattuliffcpcrcgrinare-gimina,

/ gimina.hinceft quod fucccilione principantium naturalitas acquifita, Regum ty^ndam. ’d(ubditos,amp;fubditorum ad Reges, nimium conciliât animos, amp;regnantisiu-gum benignumamp;tolerabile reddit ) Hifpani ergo proteruiam Romanorum non feentes,rebellarecœperunt. Contra quos Romani miferuntducem nomineTi-behum Sempronium, qui vi armorum plufquam centum amp;nbsp;viginti ciuitates, op-pida,amp;caftraoccupans,Hiipanos lub ditione Romanorum reduxit.Dem urn cx-adoaliquotemporc,fexcentefimofere annopoftquam Romacondna fuerar, jterum rebellarunt Hifpani, amp;taliterfeinuenerunt contra Romanos, quod nul-lusexducibus Romanis reperiebatur, qui acceptare änderet fe mitti aduerius ^oS'Ettunc miferuntquendam nomine Sergium Galbam confulem,qui multis pïïlüs ciim Hifpanisconfedis, poftremo ab eis fuit dcuidus.Quofic deuiólo ‘’'fount Romani ahum ducem , qui obfedit Numantiam qua: nunc Zamora ’ocitur, in cuius obßdione magnamftragem, damna, amp;nbsp;pericula Romani ha- '

quot;etuntjciuitatein fuarebellione contra cos manente.SedpoR iftudmiffus elf •fopio, qui poft Aphricanus inferior vocatus eft, nepos altenus Scipionis 4^tniAphricanum fuperiorem appellant.Hic Numantiam tam ftrichilima ob-^.[^neafflixit,quodexpugnatam extoto deftruxit.Etiic manfit Hifpania füb n'k°u.^®®®’’o™n’aliquo tempórc.Sed poft confueta animofitate rebcllan-

^° cesp™ . ^ venitPompcius,quifubiiciensearndimifitinilla filiosfuosacdu-^fouii)amp;: Afranium, amp;in Italiam rediit. Atcum inter Romanos tune il-“ quot;ycAnumamp;farnofumbellumfurrexifl'et,amp;PompeiocumIulioCxfarege-^‘oiuoimplacabiliterdefidente, IuliusCa:farinHifpaniam venit,amp; contraPe-?quot;quot;quot;amp; Afranium apud Ilerdam dimicauit, vbiexercitum Petreiiamp;: Afranii J^fidaffliaumin deditionemreduxic.Manfititaquetunc,Cæfarefubii’ '“fjfubpoceftate Romanorum Hifpania vfque ad tempora Honorii Impera-Cuius tempore Vandali amp;nbsp;Alani ad Hifpaniam venerunt, amp;nbsp;earn magna ex w occupauerunt, aeSueui Galleciam. Sed paulo poft Vandali in Aphri-^^1'tranfierunt,amp;quidam alii Barbariquorum nomina non habentur, Hi-j^ P^uiam intrarunt.Et fic huiufeemodi inundationibus diuerfarum gentium amp;nbsp;^’«um,Wagnis temporibus Hifpania afflitta fuit, partim Romanis, partim ^'5s Alanis, Hugnis, amp;nbsp;Sueuis illam fibi iuxta potentiam fuam tyranni-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donee exercitus nobilis militia: Gothorum illis expulfis adil-babimrusdeuenit. Quorum Reges ex ipfa habitatione amp;nbsp;incolatu Hifpa-ƒ ediinearegnarunt,Pregnant,noniam Gothorum,fedHifpanorum fub ‘ ^siiiulis Reges vocati.

40 ^^ 5’’.”“ehi$fubarboris figura particulanterdicendumafTumpfimus, aligna ƒ Willis quæ intra Hifpaniam geflerunt,fuiscongruis locisdidun, de origine fime'quot;’^^^'^^^æ^quot;^^^ Hifpaniæ ingreflum aliis in locis per cos gefta funt, breuif-‘gt;'gt;'^^^lc‘^^''*^^’'‘-^“^‘-'‘^dorum breuiflimo

ex' ( 1 « ''^^^' Of’goaucemGothorum,vtexaliquibusbiftoriiscolIigitur, fionen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scythia fuit. 111am namque primo funt adepti, cuius poffef-

tes ' °^^°’^^^^d,indeexeuntespropinquas Scythia:infulasamp;: terrasperagran-)Vicinasgentes bellislaceflebant,quodantiqui(fimumeft. Nam ante Hercu-ƒ i^qui tempore Gcdeonis i udicis Ifrael fuifle dicitur, Gothi Reges habuifle di-^■’tur,quosnominant Beric, amp;nbsp;Gadaric, amp;nbsp;Philimer, amp;nbsp;Zamolxem,amp;Tanau-p .•*’*’^®’f“‘^‘^®®“®’ncistegnaucrunt.Etpoft tempora Herculis amp;Telephi filii ^'Usmukos RegesGothi habuifieferuntur,acplurima bella tarn vcrfus Aquilo-^’•’®'’^®^®™ mundi plagam geflilTe.Tamque in illis animofitas andique defiderium erat,quod etiam fortitudinem amp;nbsp;militate exercitium eoruni origine ad fceminas dicitur pertranfifle. NamiHæpugnatiflîmæ fœmi-j^^quas Amazonas vocarunt,ex genere eorumprofluxiflenarrantur,vt in homi-usqui animaliarationabilia funt, illud quod inauibus rapacibus natura ope-Ff nj'

tA».eio»tt rantc fieri vide mus, in illis fæculis faduraaudiamus.Etficut inter aucs rapaces/ fende rapinaviuences,fœmella:foleant elfe audaciores.-ficapudillosqui aliéna rapere, amp;nbsp;populos ex fuis fedibus expellere continue infiftebant, Amazonæfa-mellæ im petum etiam audaciorem habeanc, licet ipfi Gothi mafeuli audaciflmn fucrunt.ÈtenimTomyris AmazonaRegina Getarum, imtao Gotharum,Cy' rum Regem Perfarum amp;nbsp;Medorum,qui tantae potentix fuit, vt regnum Chaldi' orum Balthafare Rege occifo,amp; Babylone deftruda excinxeric, amp;nbsp;in regnuin Perfarum mutaucrit, bellum gerens, ilium deuicir,ac occifum capire mutilauiti quodin vtre pleno languineconfanguineorum amp;nbsp;nobilium deexercitufuoroi' fit, diccns : Satiacefanguine quem ficifti: vt qui fanguineæ aliorum crudelica^^i^ fçpiffime fuderat,fanguine fuo amp;nbsp;fuorum infœlix operiretur,vtilludeuangelicuro verbum etiam iUo tempore complcretur : Qui gladio occidit, gladio peribitSic amp;nbsp;Samuel Propheta cum Galaath Regemgladio feindetet, dixit, Sicut fecitabiq; liberis mplieres gladius tuus, ficetiam crit fine liberis inter mulieresmater uw-Sxpeenim impiiamp; crudeles crudeliter opprimuncur,amp;potentes,vtSapiensaiti potenter tormencapatiuntur. Namiuxta prouerbinm vulgäre, canislupos occi-dens,plxrunq5 a lupis occiditur.Tomyns vero adepta vidoriam amp;: maximum pre dam,in partem Myfixqux ab Amazonis Amazona dicitur,viótrix abiceflin'^ mutaco nomine minoremScythiamappellauitjamp;ciuitatcmTamerafuonomine «dificanit. Etadhuc hodie fuccefibres earum fœminx agentes militiam,ftrcnuç ! habenturin opere militari, amp;nbsp;terra earum (vtRoderici hiftoria refertivulgafitef Foemineavocatur. Ego tarnen licet, vtlegi,defcnbo, non tarnen memini me w-difioaliquem quimilitaremexercitumfœminarumfegregatumvidiffet,licetv-na, vel alia militari exercitio dcditaaliquandovideatur,ücutiapudFrancüspn-

C E D exercitum foeminarum dimittentes, ad viriles Gothoru cuncosredcamu?’, ^Poftmortem autemBeric quiprimus interGothosRexnominatur/m^f^^'' Gadaricus,quifuit magnificus triumphator,amp; multos in Scythia qnç nuncD‘'‘quot; dicitur, populos fubiugauit. Poft hune filius eins Philimerus videns Pbiliniflt;l. rum terram vbertatis penuria laborare, dedit confilium, vt ab illis fedibus#’® migrarent,amp; cum diu altilfimas fedes amp;nbsp;congrua loca perquirerent, ad vlterio'^’ Scythix terras venir,vbiregionumvbertatemamp;votiua gaudiaadmiratuSjdeef^' uit ibi, vt in propriis refidere. Et cum terram explorans deambulafiet,amp;:pnnff'’i in vafto flumine reperiflet, regionemqs vitra flumen illud placidam profp^^* ’, voluit regionis vlti ma peragrare, amp;nbsp;parteexercirus iam tranfmiflà,pontis Itruuu ra corruit tranfeuntium pedibus conquaiTata : amp;nbsp;fic nee tranfiniflis licuittemen-re, nee aliis tranfuaderc. Is enim locus (vt fertur) paludibus cremulis concludiwf) 1 amp;nbsp;ex vtraq; parte confufioneimperuiusinuenitur,amp;forfanponsilleligneuser3ti amp;nbsp;pondéré multitudinis ruit 3 ac citra remanentibus quia difficihs reparatie vide-batur,reparare noluerunt,vel forte cum nullam aliam caufam itineris continuan-di haberent, nifi quia terras ad inhabitandum quxrebant,circaflumen remanen' tes confcderunt, grandi parte exercitus fui vitraprodeunte, fans fibi habitation!! videbatur interris citraflumen fituatismanfifle.Parsvero Gothorumquxcun' Philimero citra remanferat,optatumpotitafolum,adgentemïgt;palorumadiiem!) vbieonferto praclioviótoriam funcadepti.Exindevtviólores adextremam pat* temScychixquxadiacetPontomari,cumtrïumphovenerunt,amp;Scythiamfuis viótoriisfubiecerunt*Et quia ibi diutiusrefederunt,amp; regimen tenuerijt,Scytli2. j vtindigenx,{untvocati.Eclicet Gothi ad gences alias fepius fevertiflent,redores tarnen fuos in Scythia dimictebant, penes quosgentis regimen confiftebat.HinC cuenit, quod lofephus Scythas, Ifidorus Getas appellat. Vnde amp;nbsp;illud in lauuero corum per quendam poetam didum eft:

REG. HISR ANACEPHALÆOSIS. 61^ do mortem contemptui habenr, laudantes vulnera qux pro Reipublica: tuicione ac exaltatione inpræliis virilirer recipiuntur.Namniutacaprimalitera e in o,amp; vltimaeini,qui Gecæ appeUabantur, Gothi dicuntur.Hi feptemtrionaliaiuga tentantes,Scythicarégna niontibus arduapofledcrunt, amp;nbsp;pars illaadhuG Gothia appcllatur. incerpretano autem nominiseoruminlinguanoftraeft fortitudo,amp;: reveranulliusgentis ftrenuitasitarcgnisamp; imperils feobiccit,ficutihuius.ln primo enim egreH'u a Scanthia gentem ftolidam Vlmerrigorum amp;nbsp;Vandaloruma fuisfedibus eiecerunt, iuga Scythica fubiecerunt, Vexorem Regem Ægypti præ-*0 liofugauerunt, Afiamfubiugarunc, amp;nbsp;eorum aliquiinibiremanierunt, exquibus Parthi(vtdicitur) proceirerunt,amp; partem Alix fubiecerunt, Armeniarn, Syriam, C!liciara,Galatiani,Pifidiam,Ioniam,amp;:Æoliamexpugnauerunt. TelephusRcx Güthorumv!citDanaos,interemitTherfandrum,iofecutus fuit Vlylfem. Darius Hydafpis filius, amp;nbsp;Xerxes ab Anciro Rege GothoruminfcrioresinpræJiofunc muenti. Hos Alexander vitandos docuit, Pyrrhus pertimuit,Cæfar exhorruit. •^tcum Pompeius pro arripiendo Reipublicæ principatu contra luliumCæià-^':mattnamouerct,ill:i exteris fortius dimiearunt,in Franciam irrucrunt, Italiam ^iftaueiuntjl^onjam ceperunt,Veronam ædiheauerunt, nomen imponentesVe-^^ fona,quafive Roma,in odium Romanorum. Gallias funtaggrelfi, Hifparnas iune ^“^Pf*)ii)iqueapudToletum federn vitacamp;impcriilocauerunt, inhabit;aculisamp;!: fwforrisliabitarunt.Terrasvberes feminabant,nufquammunitionesvcldomi-®'«fabricabant. Et lieer terras, amp;nbsp;ciuitates, amp;nbsp;oppidaiubiugarenc, femper bellis ®^^ïflatiombusinliftebant,non contenu dominio populorum,fed prqliis omnia ’Mantes.Et licet in fui principioferocitatideditijvixhumançrationisdcbitum ^ftendebant, tarnen portquam mores aliatum gentium vidcrunt amp;: vrbes, huma-'’'oresc}rc6hbenignitatemamp;manfuetudineminduerunt,adeoquodamp;pbilofo-phisad quorum fapientiam hurnili ftudio peruenerunt,diu propnis ducibus fe re-^^funtjamp;poftea regale faftigium adiciuerunt, quodamp;faccrdotioornaucrunt. HosomnesEuropæ populi tremuerunt, Alpium obices his ceflerunt. Poll exter-30 minium Scytlixgens Vandaliæ, a Pannonia non tantum corum prxfentia 1 uit ex-^wira,quatnopinione fugata, eorum impetu Alani funt extindi, Sueui inter an-gu ™^f'iipaniariin-ianguloscorLjmarmapropriopcriculoiuntcxperti, amp;; regno quod/editiofe tenuerant, turpiori difpendio caruerunt.LibertatcroGothipo-wus bello,quam pace feruauerunt, in bellandineceflitate vires precibusprxtule-mnt,amp;inarmisfpedabileshaftisamp;iaculis, arcubiisamp; fagittis, enfibusaccJauis^ t3mequeftri,quanipedeftriprlt;elioconfligebant,amp;: inarmorum expericntiafolo ''aualisbelliexercitio caruerunt,vfque ad tcmporaSifebuti.Subquoadtantam joriamperuenerunt, vtviótoriarum inCgnianon folumin terris, fed inipfo ma-t'publicarent.Fueruntautem naturaliter magnanimi Candaces, Ingenio faciles mbtiles,inpropofito prouidi amp;; conftantes, gellu amp;: habitu approbandi, viribus P^PollentcSjftatuardui amp;nbsp;proceri, duri vulneris,amp; manu prompti, corporis va-' 'imembrisaptijdifpofitionecompofiti.

i^^ô ^econfufe generaliterfcripfi, prout fcriptuminueni,vtaïiqualemnotitiatn Gothicægentisfubgenerehabeamus. Namillorum temporum feriofaamp;fpe-cialisnarratiocertitudinaliternonhabctur,quiaSalomoninquit:Tcmpuscunda ^liuioneoperinnec ad gefta principaliter attiner,quid Gothi in remotis regioni-busfæculisantiquis geflerunt, Sed hoc addendum efl^ quod Gothi qui cum Phi-WroRegecitrapontis fretummanferunt, mukaftrenuiflimaoperaarmorum agentes, fub multisRegibus acducibusfuispcrdilcurfumtemporisfuccedenti-buscontraplurimosReges,genres,amp;nationesdimicarunt, pluries vidores, li-fet aliquando tarnen raro tuilfent deuidi. At cum ad hanc partem Europæ, qux Italia, Alemania, amp;: Gallia, amp;nbsp;Hifpania eft, veniflent, fe itcrum fubdiuiferunw

cati funt, illi vero qui ad Hifpanos acceflerunt, Vefogothi funt vocati, Oftrogo-thos,id eft Orientales Gothos,Vefogothos, id eft Occidentales, vocancesex vul-garifuoidiomate, vt arbitror, interpretationerecepta.EtquiaGothiquiinlta-liaremanferunt, Oftrogothi appellabantur, idco Tbcodoricus de quomenno fiet, Oftrogothorum Rex appellatus eft. Gothi vero qui Pyrenæos montes tranl-euntes, Vefogothididifunt,procedentetemporeGothicumtitulurnexuentes, Hifpanorum nomen induerunt,vtin dicendisexprimetur. At licetdifferentiano-minumeffet, largetamenaffumptovocabuloomnesdicebanturGothi, cum ab eadem origine defcendiffent. Origo autem, vt proxime dixi, ab Aquilonariparte fuit. Et li accurate attendere volumus, terram illam q uam hodie Reges Dacix tenent cumaliquibus adiacentibus, fuiffe illam vnde Gothi principalitercxie-runt, exiftimandum eft. Suntenim quatuor régna,Daciæ,Suecix,Noruegiæ,ac Gothiæ,fiueGothorum.Aquibusterris,nccnonaliquibusaliisquævkraillasin-traillumfinum Aquilonis in magna latitudinelitæ a Barbaris hodie incoluntur, putandum eft illam multitudinemarmatæmilitiæcopiofonumeroexiuilTe. Nam Gothiamfolamquæparuaterraeft, incredibileeffet, tôt populos genuilTc.Nec

huic rei obftat, quod omnes nomen Gothicum affumpferunt, quia ram anti-quis, quam modernis temporibus hoc fieri confueuit, a parua terrarum gleba gentesmultasinterdumnomenaccipere, cum generaliternominancur,licetin ^^ particular! fuas nominum fubdiuifiones accipiant, ficuti omnes quorquot Aib amplitudinehorumregnorum morantiir, Caftellanos vocamus, licet CaUdla vnaprouinciafit, amp;nbsp;multæ aliæ propria nomina amp;nbsp;defignationes habentesfub hacmonarchia Ipaciofis finibus fitæ confiftant. Sic itaquefieripotuit,vtaterra Gothic licet non magna,omnes finitimaegentes quæ ad occupandas terrasalioru animofitate vigenti exierunt,nomen acceperût. At quia inter régna RegisB^^'æ’ Gothia computatur,illaarma regiaRegibus quiinarborc fequentidepid'l^^æh quandiu titulum Gothorum habuerunt, apponi feci,quæRcges Daciç ptooronb bus quatuor regnisadducunt.Titulo vero mutaco,ôeCaftellæ,amp;Legionislep2- ^^ ratim, vel coniundtim affumpto, armaquæprocedente temporeafiumpfetunfi ; propeillosponuntur. Nec tarnen volo, vtqiiifquam puteteos qui in illis region’' busfrigidiffimisremanferunt, Hifpanis præftare, quia ab illis defeendunt,c«*® hoc in vetuftis.amp;inrecentibusfæculiscrebrovfitatumfitjquodcumexaliquibn^ terrisinfignioresamp;animofiores viriexeuntes, alias regiones virili animoexpü' gnant,ealque perpétua habitationeincolunt,licet a terris vnde cxicrunr,denonii' nationem amp;nbsp;arma retineant, longe tarnen eminentiores funt illis qui inongw'® fuæ terra quieti manferunt. Nam Alexander Magnus a Macedonia prouio«» Græciæ exiens, nomen Macedonis retinuit. Sed quis non dicat ilium tonos eue dominum factum, ac illosqui poft eum in regnis expugnatis regnarunt,illuftho' res fuiffe illis qui intra Macedoniæ latebras refederunt? Sic SePharamundusa 4 Pannonia Vngariæprouinciaexiuit, fed coin Francia manente, RegesFranco-rumquiabeodefeenderunt, quis dubicat clariores VngarorumPrincipibusef-fe ? licet illi clari amp;nbsp;excellentes exiftant. Sic amp;nbsp;Hifpaniæ Reges, licet ab illis Geta-rum Principibus in fuis protoparencibusdefeenderunt, tarnenfceptraaltioraamp;: clarioraacquirentes, manentibus intra illarum terrarum confinia eorumquefuc-cefforibusnimium præftare, non incongruüm eft.Sicamp;apudnosinaliifquere-gionibus fit, vt nobiles amp;nbsp;Barones ex montaneisdomibusexeuntes, acinaliis partibus terrarum dominiaacquirentes,Duces,Comités,amp; Barones effefti,longe præftantioreshabeanturillis qui in domibusquasfolariavocant,morantur:Ii-cetetiam ipfi cognomentum illarum domorum retineant.Quæ fimiliarriemot p fumrefpondiffecuidamPrælato oratoriRegis Daciæ, quiaudiensaliquaquæin difpucacione fedium cum Anglicis, deantiquaclaritateamp;claraantiquitateGo-thorum ad Regis noftri eminentiam demonftrandam in mediumadducebantur, fe interferere voluit, amp;nbsp;Regi Daciæqui Gothorum Rex nuncupatur, federn eminentem querere. Nam etfi magnum amp;: infignem illum Regem faterer, tarnen maiores

’iinotes amp;nbsp;infigniores illos fuilTe qui a Gothiaamp;circumuicinisregionibuscx-runtesltaliam, amp;nbsp;Galliam, ac etiam Hifpaniam occuparunt, quis negare valeret? hexillisprofluitisqui hodie Hifpaniç Iceptragubernanlicet a Gothia quafi quo' lt;lamfolariocognomentummagnistemporibusferuauerunr,amp; etiam hodierea-‘tertenent, licet titulorum nomina ex prarhis amp;nbsp;aliis infignibus geftis quæ poftea ^encrunt,funt mutata.Hæc ad intelligennamdicendorumpræmifillefufficiat, «laraquodmenteconcepimus, exequamur, amp;exdeuotispræcordiisomnipo-‘ lentis Dei iteratadeprecatione fulfragio implorato, Reges ipios, prout tempo-lum fuorum ordo depofcit,huic arbori inferamus.

J^^ThanaRicvs iuxtapropofitumhulUs atbötispooiturpHthUs, quigentis yothorum rcgium folium fufccpit anno a natiuitate Domini trecentelimo j^j tertio,amp;tcgnauitanttistfedeciih* Namlicetdubitandum non ell, ou g ’®®^®^ft“™plurimos alios Reges amp;nbsp;Principes habuiflent, tarnen poft-qua '‘’^'^’'’^^‘^umfuarumexeuntes, terrasamp;regnaaliorum tamperltaliam, ihu'r^^^ amp;Hifpaniam occupare decreuerunf, hic Athanaricuspri-io fgp p’•*tur.Idcomcrito vt radix arborisproponirun ab hoe enim tempo-hid ■ . ’^ Hifpani quandam communionem habemus, vrintraHifpania: ^^^orjamillos includere debeamus. Primo namque intra fines fuosmorantes, txï^'^^”®®^^®5’*’^®^®”^®5» ^‘^ ^^'^^'’^ noftranon pertinent, fedtanquatn pô)f^'^æ^®’^æ®â^‘o’’cs fiint reputandi.Huiiis Athanarici tempore Gothi fub nint f/'^^’^'^^’^'^^sfenebantur, licet aliqui eorum catholicam fidemfiifcepe-jj ' ‘’^oAthanaricusgcntili errori fauens,perfecutione crudeliflimaaduerfus '’^’’^^^^’^^Gothosqui in gente fua cenfebantitr,cxdes incepitexercercj Jouspluritoos quinolebantidolisimmolarej martyres fecit.Tunc Gudilla vy . P^*®g«® cos docuit Chriftianam, amp;nbsp;in linguam eorum fcripturas noui amp;nbsp;}® nide^^if^'’^^”btranftulit. Gothi itaquequi hadenusidololatriæfuperltitio-runt ^f ^^''^'^‘^®5 facrifieüs fe vouebant,iam fide (uccepta ecclefias conftruxe- nbsp;nbsp;'

rum F •ƒ ®^®*^wangelicos/pccialcs literas quas eis vna cum lege Gudilla eo-‘ libr' j| ^'’5^'^^^'‘^®rat,habüerunt,quæinantiquisHifpaniarumamp;Galliatum nit p ^!'^®‘^'®3pp3rent,quamliteram aliqui Toletanam vocant,fed commu-vmhicamdicimus. Legitur cum difficultate propter difluetudinem, quia oausfcribendidefiit,amp; alia forma literse vtimur.In Italia tarnen a paucisci-tjj^^P. ®*gt;^ctuftiffimum modum fcribendi cum diphthongis qui iam ab ^^^^^’^*^®*^^ ’ of^tores i n eloquentiæ libris, amp;nbsp;etiam in epiftolis fami-ram ^^ ^.^^'^^P^runt, amp;nbsp;quafi a fepulchro vetuftæ antiquitatisfepultamlite-4^ iofV^^’^’^^^^^rum, fufeitare voluerunt. Hicautem AthanancusaTheo-ftati *”’l’”^^°'^®*““itatusadConftantinopolim acceflit, vrbifque illius fitum^ ucrfis ^''^'1^^^^^'^r^ 1 populofque diuerfarum gentium quas in vno fonte ex di-dulus**quot;ï^'P^’^^^'*5 ^C2rurire videns ,Niinc denique, inquit, cerno quod incre-* uent ''i''’’^™T®’ïcgt;^quemenfibus intcriedis oblie.Quemlhipcratorficutvi-Piiur' ?'’°’’^®®fat, fic mortuum honorans digna: tradidit fcpulturæ. De* q,jj .™^®®ricusfabcultuarmorum, quia fuitbellicofus,ftrenuus, amp;inar* anti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biabet autem in fcuto fuo arma regia Gothorum, quæ continu-GothH''^*^ P^'^^'* f®*^P°’^^- Depingitur etiam hic Gudilla Epifcopus, quia nat’ ^briftianam docuit. Concurrentia. Concurrerunt Cum Atha-5^ nus ^°^P*^°f’^ tempora eins,in fede Apoftolica Liberius primus natione Roma-antus quinque, amp;nbsp;Felix fecundus natione Romanus anno vno ^ amp;nbsp;Damafus r ®usnatione Hifpanus annis decem amp;nbsp;odo : in folio vero Imperii Romani Va* entinianus, qui imperauit cum fratre fuo V alenti annis vndecim, amp;

ValenscumGratiano imperauitannis quatuor.Hoctem-poreSandus AmbrofiusMediolanenfis Archi-cpifcopusclaruic.

•^“•^‘’•’- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput IX.

A Laricvs huiusnominis primus poft AthanaricumregniGotnoru ^^^.^^ ■^afccndit,nontamêconfeftim,nccpacifice, fed tempore interme ^‘’’p^j^jui 356 diflenfione ciuili interuenientibus. defundo nanque Athanarico atmo ^^^^^^.^ trecentefimo quinquagefimofexto, attendentes GothiTheodom ^^ ^jgju-Romani benignitatem Romano Imperio fe dedcrunt,amp; fuerunt line ®8 ^^ ti odo annis, quibus cxpletis cœpit regnare Alaricus anno Domini trece ^^^^^.^ $84 odogefimoquarto,regniHifpaniæannoquadragefimoprimo,amp;regnam nbsp;^ ^

vigintiamp;feptem.HicRomamcxpugnauit,fed adecclefias conrugienn ^^^^ lamolFenfamintulit.Huius expugnationis caufa Auguftinus librum ^^’ ^ Dei com pofuit, vt in prologo eius pater. Obiit autem Alaricusapud Con c quamipfedeftruxerat,mortefubita,quemfuinimiadiledionclugcntes, u j, quodam afuoalueo in aliam pattern deriuato, in medio alueicolJeâo capn agmine locum effodiunt fepulturx.In cuius fontisgremio Alaricuscuin^^ copiis fepclitiir,amp; loco confeftim obteâo rurfus flumen proprio curluit^ runt, amp;vtncfcireturlocusfcpulturxciusabaliquo,omnestoirorescapt*^, j interfuerant,extinxerunt.Tantafuperbiaelati, vt quod Deus immottami pultutaMoyfiferui fui propter caufas fuxinfinitxlapientixnotasobfetuarc^^,^^ creuit,fecretamillamlïncalicuiuspericulo elTevolens, iftitimidiamp;inname temporalis Regis tumulocumcæde innocêtumfcruorumimitariquonio 0 luerunt. Depingiturautem Alaricuscumvcxillo alto, enfequenudo*“^ eleuatacontra cuiufdam imaginem vrbis, proptercuerfionemquamlrc'^’ bemRomanam, qua: præcipua inter omnes vrbesmundifuitamp;eft. Gon rentia. Concurrerunt tempore iHo quo Gothi fine Rege crant, quod^^“”“'. gintiodoannis,amp; poft cum Alarico,amp;propetemporaeius, inledc^PYn,3. Quiricus primus nationcRomanusannis vndecim, Anaftafiusnationen nus annis tribus, amp;nbsp;Innocen tius primus natione Albanenfis annis 9“’quot;^*?® k folio vero Imperii Romani Gratianuscum fratre fuo VaIcntiniano,amp;The° .1 fiopatreannisfex. Per idem tempus Chriftianorum tcmplaiubcnteThc*’'^’’ deftrudareficiuntur. Et bic Theodoflus poftquacumGratianoimperaue«f^ nisfex,imperauitcum Valentinianoaliis vndecim. HicdeftruxitternpIaD^'ï' ' Et Arcadius in Oriente, amp;nbsp;Honorius in Occidente imperauerutannis treik'^’

A Th A VLPHVS confanguineus Alarici,amp;ei forma, mcntequcconfnufcpo^ 411 Alaricum in regni faftigio fublimatur anno Domini quadringcntcfiæ° ^æ decimo, regni vero Hifpania: annofexagefimoodauo, amp;regnauitannisfex,K apud Barcinonam fuit intcrfamiliares fabulas iugulatus,amp;depingiturfubatina- '' / to cultu,quia armis fe dederat,in terram tamé proftratus amp;nbsp;mortuus,quiafuitoc-cifus. Concurrentia. Concurrerunt cum Athaulpho,amp;propctemporacius,in fede Apoftolica Sozimus natione Græcus annisduobus, amp;Bonifaciusnation« Romanusannis tribus: in foliovero ImperiiRomaniHonoriuscumTheodolin iuniore Arcadii fratris fui filio imperauit annis quindecim.

4x7 CIgericvs AthaulpbodefundoRexaGothispratficitur,annoDominiqua-‘^dringentefimodecimofeptimo,regni vero Hilpaniçannofeptuagefimoquar- J^ 1 to, amp;nbsp;regnauic anno vno. Depingitur in veftc pacifica abfque CUltuarmorum, quia bclla non gclfic. Fuicautem ranta breuitas temporis regni eius, vt concurrentiam Pontificum Romanorumamp;

anràs'H°°^^^°’ ’^^g^^^^O’^'^’æ anno feptuagefimoquinto, amp;regnauit tribus Barbat ^^'^ ^'^^^quot;^'^^ per Conftantiü Patritib euocatus Romani nominis caufa uid f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca:des, V andalos Silinguos in Batica bello proftrauit, de-T andalis Vndericus Rex Vandalorum, qui in Gallccia refedcrat, in Afri-ie^ ^^^^’^^''^^’’^‘^•Poft hæc apud Tolofam Valia longa valetudine reprimente ^ fit '*r^^^®^^“®*“’**^®P*og*^urfubcultu armorurn, quia bellaplurimagei-'n |. °‘’‘^UErentia. Concurrerunt cum Valia, amp;nbsp;prope tempora ei us, in fede A-po oicaCeleftinus primus nationeRomanus annisodo: in folio vero imperil aniimperabatpræfatus Honorius. Anno vero fecundo huius Valia:primus Rium ex Francis Rex alTumptus eft in Regem gentis Francorum, coronamqj amp;Rgt; ibiinipofuitPharamundusMarcomiriDucisfilius,cüepitqiregnareImpc-no J’°^’'^'’*^o nono, a natiuitate vero Dominiquadringentelimo decimo no-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XIII.

2'^^''üORE D Vs poft Valiç obitum fucceftit in regno anno Domini quadrin* 411 ^^'’iefiniovicefimo primo, regni Hifpanorum fexage/imo odauo, amp;: regna-’’»»tribus; Hic cum Athila Rege Hugnorum in campis Cathalanicis ma-o^^^'’’prïliumhabuit,inquoTheudoreduseftinterfeófus,amp;:AthilaRex vidus* dü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuft de famofioribus prxliis mundi. DepingiturTlieudore«

‘’Ocultuarmorüm in campo mortuus, quiain prælio fuit occifus. Concur-^^.^“»‘^’’•■rcrunt cum Theudoredo Regc,amp;:prope tempora eins,in léde A-P® olicaSixtus tertius natione Romanus annis oéto, amp;nbsp;Leo primus nacione Tu-^Wannisviginti quatuor: in folio vero Imperii RomaniTheodolius iumor cum aentinianoconfobrino fuo, imperauit annisvigintifeptem. Annoautemdc-ccfl’it^^f''^^^^^^''^*^^ *^^’^*' P^^f^'^’^’^dus primus Rex Francorum , amp;nbsp;luc-®’ Godius filius eius, amp;nbsp;regnauitannis viginti. iftefuit fecundus Rex Fran-corum, fedtricefimo anno regni Theudoredi obiit hic Clodius Rex Franco-row,amp;furceffitei Meroueus filius eius, qui regnauit annis duodecim. ifte »» tertius Rex Francorum.

^HvRisMVNDvs filius Theudoredi pâtre mortuo in campis Cathalanicis^ ,’*’’P“g’’3Ucrar,amp;vidorextitcrat,adiiiaieftatcrcgiani(ubIcuatur,annoDo~ 4 ^'^^uadringentefimo q-uinquagefimo fccundo, regni Hifpanixnonageümo ^ya » '’’^°)icgnauit anno vno,amp; a fuo clientefratruniconfiliointcrfeduselbSed 2ntciiiottg[^yjjjjj^^j^yparuoganipu]oquemtenebat,fui languinisvltorfuit, amp;

'™®M»tibus aliquos interfecit. Depingitur Thurifmundus in vefte pacifica u neratüSjqyjaliçei-5eHjçQf^5£jjj.jjgjgj.^ jj^ domo tarnen pacibeefedens a pro-

■torefuitoccifus, cuius regni temporis breuitas coneurrentiam Pontificum Ro* ^Wumamp;Imperatorum non capita

!^ ’J'Heodoricvs huiusnominis primus,Thurifmundi germanus,'poftmof* temftatrum regni folium afcêdit, anno Domini quadringentefimo quinqua- 4^4 gefimoquarto, Hiipaniæ vero regni nonagefimo fecundo ^ amp;regnauitannis tre-lt;iecim. Hicin principio lui regni iniuit praelium contraRheciarium Regem Sue-Eorum quiin Galleda regnabat,in quo Rheciarius Rex interfed us elt.Paululum ^cw pottea cum ad Gallias rediftet, a fratreluo Enncooccifuselb Idco depingi-

i/ih.etom. turThcodoricusoccifus,quiafraternooçcubuitgladio. Concurrentia,Con« currerunt cümTheödorico, amp;nbsp;prope tempora cius, in fede ApoftolicaHilarius natione Sardus ainnis fcx: in folio vero Imperii Romani Martianusamp;Valenti-* nianus imperauetunt artnis feptem*Sub iftismartyrizanturvndecimmilliavir' ginum. Anno odauo prxfati Theodorici obiit Meroucus Rcx Francorum, amp;-' fucceffit ei Childericus filiuS eius, amp;nbsp;regnaüit annis vigintiduobus,amp;ifte fuif quartus Rex Francorum* Caput xr/.

4^7 t* Nricys poft ftecem fratris fucceffit in regno anno Domini quadringente* •^fimo fexagefimo feptimo,regni Hifpaniæ anno centefimo quinto,amp;regnaüit annis decern amp;nbsp;feptem* Hic Énricus apud Arelatum conuocatismagnatibusamp;t proeeribus, attento quod Gothi IcgeS in fcripto non habebant,fedmoribusabi-quefcripturaquafi per quoddam arbitrium regebanturjicut apud GrxcosLace-daemoiiii legibus fine fcripto regebantur ; ideo leges ad fcripturam reduxit, vnde amp;nbsp;hic inter cxteroS legiflatores meritocomputaripoteft. Et vbihÏdorus in quinto Etymologiarum narrat Phoroneum primo Gr£Ccisleg£stradidifle,Mercun-umTrîmegiftumÆgyptiiS)SoIoncmAthenienfibu$,LycurgumLacedïtfioniis, Numam Pompilium Romanis, congruehicEnricuspoteftcomputari,qüipri-mus leges tradidit Gothis, vtinterillos,qui leges humanaspriraiinferiptistradi-derunt,hic noftet intetferatur:vt de lege diuina tacearaus, qüæ excellentiorabiq; aliquaproportionefuperior omnibus cft. Obiit autem Énricus Arelati,amp;mora' naturali vitafiniuit» Dcpingiturin vefte pacifica, quiain paceamp;quietemortuus cft. Concurrentia. Concurreruntcum Enrico, amp;propetemporaeius,inf£du apoftoIicaSimpliciuSnationeTiburtinusannisquindecimtinfolióVerotap^f^'f Romani Leo primus imperauit annis decern amp;nbsp;feptem»

A L A R i c v s huius nominis feCühdus, Ënrici filius, patre defundö ad God*’’ ^rum regimen apud Tolofam fublimatur, anno Domini quadringentef'’^ oélogefimo quinto, regni Hifpaniæ centefimo vicefimo fecundo,amp;regnaüit^ nisvigintitribus, aduerfus quemFludiguinusFrancorumPrinccps Ganiät^®* thicæregnumaffedansBurgundionibuS fibi auxiïiantibus bellum moüif,fuu'fp Gothorum copiis ipfum poftremo Regem apud Pidauium prælio interftot* Ideo depingiturarmatus, amp;nbsp;occifus,quiain prælio vulneratus occubuit. Gon-currentia. Goncurretunt cum Alarico, amp;: prope tempora eius, in fedeapoftouca Felix tertius natione Romanus annis odo, amp;nbsp;Gelafius natione Africusannis tribus, amp;AnaftafiusnationeRomanüsannistribus, amp;nbsp;SymmächüsnationeSardus annis quindecim : in folio vero Imperii Romani Zeno imperauitähnisdecemamp; ’ feptem. Anno vndeCimo huius regni Alarici obiit ChilderiCusRexFrancorum, amp;fucceillt illiClodoüeuseiusfilius, qui regnaüitanniSttigintajfedtamenquin-decim annis Paganusfuit,aliisquindccimChriftianus.IftefuitquintusRcxFrati' corum,amp; primus ex RegibusFranciæ fidem catholicam fufeepit*

^IsELARicvs filius Ënrici Regis cX concubin a, Alarico fratredcfunftoqui ^filium Amalaricuranominequem ex Amalafentavxorefua filiaTheodorici Regis Oftrogothorum in Italia regnarttisgenuerat, amp;infanremquinqueannO- f rumreliquerat, ad regnum Gothorum tyrannide alTumptüs cft, anno Domini JoS quingentefimoodauo, regni Hifpaniæ cenfefimoqUädragefimoquintOjamp;rc-gnauicannis quatuor, amp;nbsp;a quodam duceRegisTheodorici Oftrogothorumin prælio campeftri apud BarcinonamVi(ftusfugit,amp;:Africamtransfrctauit,amp;nun-quam rediit, amp;nbsp;extunc in antca Rcx rcputatus non eft. Depingitur Gifelaricusin vefte

C^^*^^* ^”^^ ^^^'■^ manum crepco, quia armis depofitis fugiciuuseualîc. t^n.dam^ poftol^^*’ ^°^^^^'^^^unt cum Gefalarico, amp;nbsp;propc temporacius, in fede A-natione Campanus annis nouem : in folio vcro Imperii Ro-“aftafius imperauit annis viginti amp;nbsp;fex.

^A^ ^^^®ï^orom Thcudoricus huiusnominis fccundus, annis matemis '^ ^ecim*^^^*^*^* Gothorum regnum aiTumpfitj anno Domini quingentefimo duo- jiz ciiïi ^°’\^^^'^*^P^'^’'î‘-^^'^e^l^oqUadragc^jmonono,amp;;regnauitannisduodc-ßllan' . ^“^^^P^®™'Hic cümaüdilTetGifelaricumfuatimiditateaccordispu-’’'cn^ T^ ^^^^^^^‘ ^ f’®*’ ^j'^^^^^^ orbis prouincias vanuminCèdct-ejamp;regi-iot) °^”°*'^^^^ Amalaricümnepotem futlm percincre,macuroconfi]iohabi-fitRüs^*'^^*^ ^^^^^*^^^ congregaüit j amp;nbsp;in Hifpaniam veniens cum eilet nöbilif-9W**'T’^^^’*5’ ^ virtuofusjlibenter ab omnibus in Regemaffumptuseft, pût v quot;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;depot’s fui pueritiâ dufaret Ea hamqüé mente regnum aflum-lt;ltto4^?°/*^™^*’^ætatispetfcâsfcfaâus effets cottfcftirofcgnuöidimiftcretj '’’Rgt;fe j^’^’^' *^^^9^® adolefcenti fado regnum dimifit, amp;nbsp;ab Hifpania in Ita-^^ Ccob' ^'^’'^^^ °^“*^ morte fubita*Depingitur fenex in vèfte longa,ejina iri paruit r f^®*^®“**’ ætate,amp; magna: audöritatis qüo âd alias licet in fide erroneus W’ ^f^^^^ ^æ^^^’f^ ^’‘■^’^3m, amp;nbsp;catholicos perfequens. EtquianeduminHi-*^^™ ’^ ^^^^’^ regnabat, habet in quarta patte fcuti aquilam,ad deno-Unit '’*^'’°^ *^®g”* Italia:aliquam partem habuit. Concùrrentia. Concurre-^115 ’^ Theodoricoj amp;nbsp;prope tempora eins,'in fedè Apoftolicàloannespri-iiiijj''^^*°^^ Milieus annis duobus: in folio veto Imperil Romani luftinuspri-Ocu n^P^'^^U't annis feptem* Anno tertio huius regniThéodorici obiitClodo-quj . ^fancorum,amp; fucceffitei Clötariusfilius eins,qui regnauitannis quitta

^. ^^ARicvs Alaricifilius,amp;nepos Theodorici exfilb,poftTheodóricum ||,l^/^i^®Jwcollocatur,anno Domini quingentefimo Vicefimo quarto,reghi ji4 ^'^^agefimo primo,amp; regnauit annis quinque, menfibus odo, ïtm quot;°®f^®^^geÏ^rancorum in quodam prçlio occifus eft. Depingiturautem Àm i^5°^'^*^'^bquiainprçliôinterfedus. Concùrrentia- Concürreruntcum ancojamp;pfopg tempora duss in fede Apoftolica Felix quartus natione Sabi-jjü-'^’^^^’^^’^iamp;BonifaCius fecundus natione Romanus annis quatuor, A-

Romanus annis vndccim: in folio vero Imperii Romanilufti-''^spdniüs imperauit annis trigintaamp;ödo.-

^t^fi^'*'^'.^^*^ ^”’^^^“^’ Thêüdius in regno affumitur anno Domini quingen* 5i^ Wo amp;nbsp;'*.^®®fi™ö fecundo j tegni Hifpania: annocentefimofexagefimofepti-fic f •^^“R*”’'’^ decern amp;nbsp;feptem,menfibüS quinque. AfTumptio autem eius , ' Caicitur. Amakfenta mater Amalarici fitnens fexus fragilitatem, cum PttnereturäGothiSj huncTheudium confobrinum fuums olim filii fui tutorem iO j) ^°’’™g^mitatisgratiam aTufcia accerfiuit,- vbi priüatedegcbat,amp;tuncin gemcumfauote Principum eleuauit. Qui licet effet hæreticus, pacem tarnen

v h'''^ licentiam catholicis Epifcopis daret,in vnümapudT oletum,qux tue 5^cgiahabebatur, coftuenire, amp;quæcunqüeJaddifciplinameCclefia:perti-^ot, ibere ordinäre. Hic Theüdiüs immemor beneficii ab Amalafenta Rcgi-? ^5®®.P^» poft aliquos die's earn fecit in balneö ftratigülan : amp;nbsp;quia ipfa feamp; fili-® utinianocatholicöOrientisPriücipi commendarat, quicumaudiffetfaci-Gg

fi^^;,.dom. nuSjCondoluitintcrfedx, amp;:mifitßelifariumduccmamp;patritium, vtinTheudi-um vindicarcr.Sedipfoincercepto negotiisRomanorum,anteaduéturaeiusfuit Theudiusinterfedusinhunc modum.Cumquadarndieinpalatiocumfuispro-ceribus loqueretur, quidam hiftrio quem vulgari nomine Aluardanum voca-mus, fingens fe infanum, vulnerauit eum, ex quo vulnere Rex prodratus vigladii indignantem animam exhalauit.Fertur auteromemiffione fanguinisconiurai-fe, nc quifquam interficeret pereuHorem, dicens fe congruam meriti viciffitudi-nem recepide, quia ipfe priuatus occiderat AmaJafentam Reginamdominam fuan?.DepingiturTheudius occifus, amp;nbsp;quafipercuflusclaua, quiaabhiftrionc feu AJbardano percudus interiit. Concurreniia. Concurrerunt cum Theu-dio,amp; prope tempora eius, in fede Apoftolica loannes fecundus annis duobus, Si Siluerius natione Campanus ex patre Ormizeda Epifcopo Romano anno vno, amp;nbsp;Vigilius natione Romanus annis decern amp;odo: in folio veroImperiiRoma-niimperabatpr^didus ludinianus primus. Huiusluftiniani tempore Refpubli-ca Romana multum ed profperata tam in Oriente, quam in Occidente. His temporibus apud montem Cafinum poft folitariam, amp;ardam vitamineüt-nobio monaftico fandus Benedidus degebat.

. ^Hevd isELvs duxcxercitus,interemptoTlïeudio,aGothisinRcgenipry f4o ficitur,annoDominiquingentefimoquadragefimo,regniHifpaniaannocé-tefimofexagefimoodauo,amp;regnauitanno vno,mcnfibus tribus.quidumplun-morumpotentiumconnubiaproftitutionepublicamacularet,amp;nccenipbn'*bus procuraret,magnatesGothorumattendentesgrandemmaculam,acplur)n’^‘’P' probriaexhoepode venireGotliicxnobilitati, necnon ingentia pericubiquot;^quot;^ fi/ub tam feeJerato amp;nbsp;turpi principe præliaintradent, vineiamp;perirctin’^^^'’’^’ quia nonnunquam propter peccata ducum exercitusmilitaresfuntcuro®^ê^^ ftrageproftrati)dcliberauerunteumcapereamp;occidere, quodoperecompl^^^' runt. Namcumquadam die apudHifpalim in prandioedet, ingreffifuntonweS'^ quiillius coniurationisamp;tradatus fuerant participes, amp;nbsp;ceperunteumtW' vero ex illis quorum vxores adulterio maculauerat, amp;nbsp;confanguineos occi‘^‘' rat, tam lethaliter vulnerauerunc eum, quod mortuus eft.Depingitur cun'® menia prandet, occifus. Cuius brcuitas temporis tanta fuit, quod concurten* tiam Pontificum amp;nbsp;Imperatorum non capic.

A G t L A, extindo Theudiiêlo,in regno fubicuatur, anno Domino quingen^®' 141 '^^dmoquadragedmoprimo, regni Hi/panite anno centedmofexageßmo’’®' 4^ no,amp;regnauitannis quinque. Ifteaduerfus Cordubam mouit bellum,amp;incon-temptum religionis catholicæ fepulturam beatidimi Acifcliamp;Vidoriamarty rumhoftiumamp;iumentorumpræfentia profanauit, amp;inito certamine contra eines, pœnasdignas fandis inferentibus, proutmeruit,eftexpcrtus.Namamp;inilIo condidu dlius eius interfedus eft, amp;nbsp;thefaurumfuum amp;nbsp;partem exercitusarailit» amp;nbsp;poft aliquod tempus apud£meritam a fuis occifus eft. Depingiturautem Agi-Ja pugione in corporefixo, quia fieoccifuseft. Concurrentia. Concurrerunt cum Agila, amp;nbsp;prope tempora eius,in fede ApoftolicaPeJagius primusnatione, Romanus annis quatuor : in folio vero Imperii RomaniimpcrabatidemJuibina-nus primus. Hoc tempore ArmenifidemChriftianamreceperunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Caput XX1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

A Thanagildvs poft mortem AgiJx per tyrannidem eiEciturfucceiforin ƒƒƒ ^regno, anno Domini quingentefimo quinquagefimo quinto, regni Hi/pani« centeiimo

1 ?j*^^^^'**8*^®*l*^®»amp;rcgnam'tannisquatuocdecim.Hiccumiam- t^n.ikm'. u urn Agilara regno priuare conaretur, auxilia militum ablmperatorelufti-nianopopofcit,fedfubmouere Agilam a regno non potuit, donee a fuis fuit ap nd roetitamintcrfeft us. Deceffit autem A thanagildusToleti morte propria,amp; va-wuitregnum menfibus quinque. His diebusTheodomirusRex Sueuorum, “*^^ttiinGallcciamorabantur,abhaerefi Ariana lt;Juainfcdicrant, ad fidem

1 o icam funt conuerfi, prxdicante quodam fandae vitæ Epifcopo ƒ nomine attino, per cuius faluberrimam dodrinam amp;nbsp;honeftam vitara eedefiæ Galle-

*0 decorem amp;nbsp;honorera receperunt. Sandus quoque Ærailiartus Ab-oc tempore in Hifpania claruit. Depingitur Athanagildus in veftepaci-oa, quia bdla non dicitur gellifle, amp;nbsp;ex propria ægritudine obiit Depinguntur öïT T^^^^P*^^ '^^*^5 MartiniEpifcopi qui m Gallecia pra:dicabat,amp;fan-roniani. Concurrentia.ConcurreruntcuraAthanagiIdo,amp;propetem-mf r**^’^ ^^^^ Apoftolica loannes tertius natione Romanus annis Icptcm: An°'V^'^° ^™^^”^ Romani luftinus fecundus imperauit annis vndecira. teffi rk^*^° ^^*^^ Athanagildi, obüt Clotarius Rex Francorum, amp;nbsp;fuc-m» P ' P®”*^“® ^Bus eius, qui rcgnauit annis viginti tribus. Ifte fuit fepti-^^ïx Francorum.

Capuf XX K

l^^’® A primus, Gothus, in regno præficitur anno Domini quingentefimo fe- ^6y nis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^’’^^g^’ Hifpanix centeGmo oólogefimo odauo, regnauir an-

frät '“’“’9“ifccundo anno poftquamadeptuseftprincipacumj Leouigildum fc^ fuum non folum fuccedbrem, fed amp;: participem regni fecir, amp;nbsp;Hifpanise * Otera, ipfe vero Galliæ regnofuitcontentus.obiitautemLuibaNarbonæ tccorarauni.Depingiturinveftepacifica, quia non fuitbcllicofus. Con-

^’'c^frcf“nt cum Luiba, amp;nbsp;prope tempora eius, in fede Apoftolica ^® rosttü'Tb^^*’’*^^'’^ natione Romanus annis quatuor; in folio vero Imperii Ro-

y°VlGiLDvs, defunâo Luiba fratre eius, Hifpanix amp;nbsp;Gallias adeptuseft principatum,anno Domini quingentefimo feptuagefimo fecundo, regni Hi- yyi P lïcentefimooólogefimonóno, quïavnusannusfolumLuibæcomputatur, ^^egnauit annis decern amp;nbsp;odo-HicLcouigildushabuitvxoremTheodofiam qJ?^**Ï®^'’oj4uicratDuxprouinci^Carthaginenüs,filïusRcgisTheodorici,

4^ 1 ^5”®®usex vxorc nomineTheodoraquae ex genere Regumdeicendebat, xX^’^^^y^®^^^’os amp;nbsp;filias: inter hos qUidem Leandrum,Ifidorum,qui fuetunt Pnin'K^P* ^‘^P^^^enfesjvnus poft alium, amp;nbsp;Fulgentium Aftygitanum Epifcö-

• ^ ^^'^5 Florentiam virgincm Abbatiflam, amp;nbsp;Theodoftam Reginam,-Sildu '^'^^^ vxoré Leouigildi, ex qua Leoüigildus genuit duos filios, Hemer-K*Wu k^ ^^'^ martyr, amp;nbsp;Recaredum qui fuit Rex, vt ftatim dicetuf. Hic Leoui-exer ^’ ^quot;^’■^S‘^^^ defiderans ampliare,opes inftituitc0figregare,amp; ftudio eius Pül ^f^?®°®^°’^^®”*®fa“o’^evidoriarum,amp;:animofÏtateptaeclarüsmidtöspo-pit^k '^^^'^’*'* Gantabriam namtp ifte obtinUit, amp;deftruXit Baregiam,ifte ce-diu ^ ^”^'^'^tn,amp;: ceflerunt ei plunmi rebelles Hifpänix ciuitates, fudit quoque 1® tul’fJ°^^^-°militemaduerfantem,amp; quçdam caftra quç ocCupauerant,eis abf-nef ?'’^^°’Hemergildum deinde filium obfeflum Hifpalidolo cepit, amp;nbsp;quia

. --““t^ciuuuum parnciaa ipuus oignum ueomattyremconiecraun. ro-o bellum Sueuisintulit, regnumqj coruiriiusGothorümbellocelericom-P^'^teHifpariiättiampliauit.-Nam antea gens Gothoruman-6 ishnibusardabaturj non tantum totam Hifpaniam, fed aliquas partes eius G g ij

i^u.dem. tenebat. Hoc tempore regnum Sueuorum deftrudum eft. Nam leouigildus. in Gaftecia pugnans contra Andecam Regem Sueuorum, iJIum deuicit, amp;nbsp;extiie inantea regnum Sueuorum quod centum amp;:feptuagintaamp;reptem annisdura-Herat, extimftum eft, amp;nbsp;Gochorum regnoappJicatum, vtdeincepsfubGorluco nomme eenfêretur, amp;nbsp;Sueuicum noméceflaret. HicRomanosmilicesapud LC' gionem beUoextinxh, vrbevaque cepit, amp;nbsp;ex iuo nomme Legionem vocauif. Obutautem Leouigildas morte propria Tolcci, Sedepingiturin vedepacidcuc ^(^^g^f^^i^^^ë^s^ôdidityquarumpromulg2tioaiitorùatemamp;imâturititcm de-ftderar, iedhabet enfem nudum fubmanu,quiabenicoftisfuerat.DepingicurcC' iam in margine ptope earn SeuerianusDuxCartbaginenüs, ôâTlieodoravxoi: '^ eins, amp;Lcandcramp;IhdorusHi/pa/cnfes ArchiepiCcopi, acFalgenüusEpifcoptf^ TingitanuSjilliusriquidemciüitatisquamhodieTanger vocant.Hifucrunipro-bilTimi pontidces, Elii Seneriani amp;nbsp;Tbeodorx.Nec non depingitur Floremia Abbati{Fa,S£ Tbeodofia ReginavxorLeouigildi, ElixprxfatorumScuenan^ TheodorXjacpodeosKecaredusEliüsLeouigildifquipoâeafüitReXfSiibiin-tegreeftdepidus, amp;nbsp;Hcmergildus habens feenrim in capice Examjquiaapaac Leonigildo feenri pereniFas martyrium confummauit. Concutrentia. Con-curreruntcumLeouigildoprope tempora eias, in fede ApoEolicaPelaffusie-' ctindasannisdecem,ódGregoriusprimüsnationeRomanus,inrignisfandusamp;: j doéior ecclefix, annis quatuordecim; in folio veroImperii Romani Mautiehis i^ 1 imperauitannis viginti. Annoquintodecimoregni LeouigildiobUtCbUpencus 1 Rex Francorum, amp;nbsp;fuccelEt ei Clotarius Eliuseius,quiregnauitannisqüi^ra-ginta tribus. iReiuitoflauusRexFrancorum.

■clarus.Iiiearmorumexerciriogentis impetiumdilatauit: hicglorioüisean^ , ^ gentemtropbxoEdeifublimauit.InipEs regni enimfuiexordtisper Lcanili‘’‘^ amp;Pulgentiumauunculosfuos(erantenimfratresTheodoExReginçfuxm2i^'^ ' in Edecatholica mftieufus,conus Gotbicxgentispopulos, Arianierrocis!abelt;^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Eantialitcrgenitum,Spiritum fanäum infcparabilitcraPatreamp;FiIioproccdcf'' tem,amp;eEeamborumvnumSpiritum,vndeScvnumfunt.Egitetiamgloriolcbd' lumaduerfusinfedasgenresEdeiauxilio fubleuatus. Francosenimcumguaiita' ginta fere millibus armatorum in Galliam Gorhicamirruentes, mUroaducrhiS cos Claudio duce, gloriofo triumpbo repulitamp;:prodrauit. NuUa vnquaminHi' fpaniisGothorum viAoriamaior, vel Emilis inuenitur.prodratisenimamp;capid plurimis millibus hoflium, reEdaa pars exercitus Goihisfcqueniibus vfqiieadh' mina regni fui exfa fuit. Sxpe etiam contra infolcntiam Romanoriim,amp;: irruptio-nes Vafconnm, plurima bella geldt. Toleti Ene paciEca migranitadCbrilhim. ƒ DepingiturRecaredus fedensin veilepaciEca, magnxautortrarisproptercxcel’ lentiam fuam,quia fuit vnus de meliorihusRegibus Hifpanix,amp;:habetcrucemin manu proprer expulEonem hxreEsArianx, quam fecir. ah dus tempore vfqaeio prüfens nulla alia apud Hifpanos publice hxrelis reperta elEHabetetiaenfem nu-düinaliamanu,quia bella feeheite reaper fc, qua perfu os duces ói exercitus egm

Cone™ .^^”*’“P®5®“^o^®®5gt; fidemnedummonitis, fedetiamenfe tuen. ^n^tm. de A ^ft^r ^'^’ ^°^^^rrerunc enim cum Recaredo, amp;nbsp;prope tempora eius, in fe-ncR^° ™ æ^ ^’'^*'^*^”“5 natione Tufcus anno vno, amp;nbsp;Bonifacius tertius natio-fex ■ f ^^ ®cnübus feptem, amp;nbsp;Bonifacius quartus de ciuitatc V alentix annis toBi™ï °^^'^^”'P^’^“Romani Phocis imperauieannisodo. HiecoceiSt bea-onifacio quarto Pontifici Romano tcmplum quod Pantheon dicebatur, vc '?*^^*^®^*^?“ honorem beats Maris amp;nbsp;omnium fandorum, vt latius contine-“^‘^cndailliusfcfti,quod celcbratur Calendis Nouembris.

L J8Ahuiusnominisfccundus,RecarcdifiliuSjnomenafTumpfitjannoDo-®*niicxccntefimoquinto, regni Hifpanisducentefimovicefimoprimo, amp;nbsp;öoj f.j^'^’^®^’'*^‘^“°hus,mcnfibus quinque,de ignobiliquidemmatreprogenitus, ''inutcindolisinfignitus,quem in primo flore adolcfcentisVitericusfumpta sim n ^ ’®“°‘^““® deiecit, prscifaqj dextera occidit anno statis fus fexto de-fcens^ r^g*^“*-L^*hainstateadolefcentisgladioinpedorefixo,quiaadole-inan”''^*^’®®»®“*“5^f®“*^^^®®P®’^*’ ^^”^^^^“^’^“°*^ cocurrentiam Ro-^® lila j'^'’'^°^hficumamp;Imperatorum non capit. Hoc tempore prsliagrandiffi-

yjTEMcvsextinéloLuibapertyrannidemregnumafl’umpfitanno Domini ^07 . ‘excentefimofeptimo,regniHifpaniçducentefimo vicefimo tertio,amp; regna-'*itannisfcptcm, ftrenuus quippe in armis, amp;nbsp;tarnen viâoris expers. Nam cum JduerfusRomanos bcllu tentaifet, femperinglorius eft inuentus, nifi quod quof-JO r^''” ^P5°’ ‘^“^^^ Saguntiam. Hic in vita fua multa illicita fecit, in morte o*J“opctiit,quiagiadioinnoccntcinLuibamocciderat,vtilIiusinnoccntis(an-6 ßomanetetinultus,amp;:vtiuxtaveritatisverbum,gladiooccidensgladioper-'''^■^ zr T ^P*^^^^ enim prandii, coniuratione quorundam qui Luibsconfangui-*At nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excita, interfedus eft. Corpus au tem viliter exportatum, vilius

Yj?®^®’^epingitur Vitcricus cum cnfe in capite percuflus,amp; occifus, quia giadiointeriit. Concurrentia. Concurrerunt cum Viterico, amp;nbsp;prope tempora 'ius,infede Apoftolica DeufdeditnationeRomanusannistribus: infolio vero ‘®pcrii Romani Heraclius cum Conftantio filio fuo impcrauit annis triginta ''1'0. Hoc tempore Machometus nefandus pfeudopropheta Agarenorum ne-’l’iitiain feda: fus ftultis populis prsdicauit. Tertio anno Imperii huius He-^ j l^^e^foe* ^^’■^^^’^’’^ ^^^ multam partem Rcipublics Romans cepit, ''^ftaukque Hicrofolymam, amp;: venerabilia loca incendit, populorum capti-^äus copias vna cum Patriarcha Zacharia , amp;nbsp;preciofum lignum lands Cru-^sin Perfidem duxit. His temporibus floruit fandus Galius in Alemania fan-

QVndamiRVs poftinteritum Vitcrici cœpit regnare anno Dominifexcen-tcfimoquartodecimo,regniHifpaniçducentefimotricefimo,amp;regnauitan- ^14 50 nis duobus. Hic Vafconcsvna expeditione vaftauit,aliamiliicmRomanumob* fedit. Hicftatuit,vt nullus ad eedefia confugiens inde inuitus exrraheretur.quod nonquafi quid nouum accipiendum eft, fed corroboratiuum priuilegiorum quç Romani Pontifices amp;Impcratores alii Principes ecclefis Dei cóceflèrüt. Propria inorteToleti dcceffit. Depingitur in vefte pacifica cü enfe in manu propter bclla quzgefliu Concurrentia. Concurreruntcum Gundamiro, amp;nbsp;prope tempora

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jO ALFONSI A GARTHAGLNA J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^».ehm. ciusjinfede ApoftoIicaHonoriusprimusnationeCampanusannisduodecim.'ifl ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folio vero Impetii Romani imperabat idem Heradius. Hoc tempore Chofroeî ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per/àrum Rex interemptus eft per Herachum, amp;nbsp;tune populusa captiuitatclibe-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raruSjamp;rcuin fanfia Gracereuocatus.Hic Heraclius deuida Perfide camgloria n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rediensj Patriarebam Zachanam amp;omnem popu/um Chriftianum captiuum 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hierofolymam rcduxit,amp;fandam Cracem quam a Chofrocreccperat,por[anSi ornatus regio fchemare dam per portam per quarn Chridus baialaas Craccm ad paffionem exiuit,velletintrare,portadiuinitusclauditur,óihümiliatoiiloadia-trandamaperitur,ót:Crucereportata celebritatemcxaltationisipfiasiaHitaitf' •cri aanuatim: Sc fit hoc fefbam quartadecima dieSeptcmbris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^

^1^ ^fsEBVTvs poü Gundamirum ad regale fafligium reaocatur, anno Domini fexcenteumodecimofexto, regni Hifpanixducentefimo tricefmiofecundo, Scregnauitannis nouem,m€nfibus fex.Hic Cbriflianiffimus perhifioriatores vo-carur.z.eloautcm fideiaccenfusia initio regnifuiludxosadtidem Cbriüianam permouens, xmulacionem quidemhabuic, fednon fecundum fcientiam-poK-■*^^^^ftocopuht,quosprouocanoportuit6deiratioae.Atteadeastamea,Qaod icutl aujusdicit,{iueperoccafionem,riaeperveritatem ebriüusannancieturda iiocgai^eo,Scgaudebo,fecitbaptizari omnesIudxosinregnofuo.HicSHcbü-tusperHifpaniam vrbesRomanas übi fabiecit. Hoc tempore vencrabilcmHel-ladium Tolecanurn fedis metropolitanx, fanaitatisprxconioprxfulgentem, ec-deba veneracur.IGdorum quoqueHifpalenfemmetropolitanumtaocteapons Hhpania cciebrabat,vt fanäiGimum doaorem,egregium, Sc prxclaruiv, g^an-^^'^P^^i^oprxfaciprincipis Sifebuti contra Acephalorum bxreünapudHilp“-hm m lacrano fanaxHierufalem concilium celebrauit. Hic Siicbucusdei(otna‘ nisperfonditerhisfaelicitertriumphauic, Sequafdam eoru vrbespusnandolub-iecjt,^danc na uigansaliquas genres iuxra fretum morales belloconllrauit, quai gensGotborum poRin faam redegie facileditionem. Tantxclementixexuaicr- R g^viaosquosboa,lisporentiamancipaueratferuituti,vcdaroprecioreiliru£r(^ hber^ciufqi tbefauras redempao exiflcretcaptiuorÜ. Huncalii proprio wlt;!^’ ho,aliiimmoderaro medicaminisbauRu.aliiveneno aireruntdeccOiße cuiusci-nus non folum religioßs, fed edam optimis laids excidtluauofus. DepindrurSi-'t£butusarmarus,Sccüenfenudo,amp;:brachioeleuatopropterbelJaquxgeif[,fc‘i-to verorubeo,amp;cruceaiba proprer zelum ßdeiquem habuir.Gcenim depinf‘^‘^' tur Reges ac milices Hifpanorum, q ui inuocan res fan aam lacobum infdd£^^^~ pugnanc. Concurrentia. Concurreruntcum Sifeburo, Sepropecemporseias, in iedeApoRolicaSeuerinusnationeRomanusanno vno, amp;nbsp;loan nes cerniisna-tione Dalmariusanno vno: in folio vero ImperiiRomaniimperaharidemHe- 4^ radius. HoccemporeMachomccusPrincepsSarraccnorummoritunpoRqueni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 y

Obierprincipacur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

^f ^ededusanno dominifcxcenrelirno vigefmo quinro,regniHifpanixducen-reßmotrigeßmo tertio, feprem menSbus duntaxatregnauit, cuius virxhreuias nihilhabuic memoria dignum. Depingieur aucempuer, amp;:in vcRepuerili, qm^

C ViNTTLA hu/üsnomin/sprimus, Hiius ReaireJiprimiRegisg/orioHHimi ^2tf ^Rcxeiiiciruranno Domini/èxcenreiimo vigeiimo fexm, regniiJiipjni^dt/’ cenreiimoengc/imoquarto, amp;regnauirannisdecemgt;iüefubRegeSifeburodu-CJsnaiüus oiScium, car/ira domuirRonjanorum, R ucones erian} ïuperaujt, RoH-’ quam

^iiamvcrotcgniapicem eftadcptusjvrbesreliduas quasinHifpaniis manüsbc- iAndomi ®®paucia Romanorum, confeào prælio obtinuic, amp;: fubiecit, tantaq; triumphi ^otiaptæcætetis Regibus claruit,vt fœlicitatem mirabiliter rcportare videretufi owusautemHifpanix monarchiam intra fretum Oceani,quod nulli retro prin-’^pumcftcollatum exclufis Romanis,primus obtinuit inter Gothos. Auxit eo P'^^lgt;o virtuos fux titulum duorum patriciorum obtentus, quorum alter urn pru-^ntiafuumfecitjalterumvirtute prxliifubiugauit.Toleti propriamorte deccf-''•Huiusfilius Rachimitus in confortio regni affumptus pari cum pâtre folio cor-j^ '^'gnauit, in cuius infantiaita facræ indolis fplcndor enituit, vtin coamp;vultus amp;nbsp;'^^'’tis paternarum virtutum effigics appateret.Ifto fere cumpatre mortuo fu-P^ftitesremanferütaliiduofilii,Suintilaamp;Sifenandus,quosfufceperatexTheo-otanliaPrincipis Sifebuti.Hoc tempore beatus Ifidorus Gotborum hiftorix ^'^tiptor,egrcgiufq5doâ:or,Hifpalenfis ArchiepifcopusmigrauitadChriffcum ’®®o(QuartoprædiâiPrincipis,fecundononas Aprilis.Depingitur Suintilaar-

Bella plurimafoeliciterge(rit,amp;habet propefe adolefcentcm filium ^quot;^tum, qui a ill urn fe viuente corregnare fecit. Concurrentia. Concur-'‘^’‘'^’^tcutnSuintila,amp;prope tempora eius,in fede ApoftolicaTheodorus primus '^^tioneQtjjj.^j^j^j^jjß,^, in folio vero imperiiRomani Conftantinustertiuscu

^^ Cl *''**ï°^*'’’® ^“°'™PCfa^iï annisvigintifex. Annoodauo regni Suintilxobiit ^^°tiriusRex Francorum,amp; fucceflit ei Dagibertus filius eins,qui regnauit annis ^®®amp;fcx. iftc fuit nonus Rex F rancotum.

S/^^’Ai^DvsSuintilæ filiuscœpit regnareannoDominifexcentefimotrige- g^j “®oquinto,regniHifpanixducentefimoquadragefimofecundo,óó regnauit ’■IJ'Squinqqtnenfibusvndecim.Ifteper tyrannidemin regni Gotborum iolio j^o ocatutjCumSuintilx fratri fuo primogenito debereturlt; Propria morte To-P feil ''^‘^®P®S‘’^'^’^Si(enandusinveftepacifica,quianonlegiturbcllagcflifle, ^gescondijjjj^ quæ inforo illo, quem librum ludicum vocant,continentur.

'^^^^^'^'Concur terunt cum Sifcnando, amp;nbsp;prope tempora eius, in fede A-po oheaMartinus primus natus de ciuitateTiburtinaannis fex:in folio vero lm-« periiRoraaniimpefabatidemConftantinustertius. Sub hoc magna pars Roma^ ''ïreipublicæaSatracenisdeftrudaeftà

40 re''quot;^™°Q’^ädragefimo, regni Hifpaniæ ducentefimo quadragefimo nono,amp; bt^^^^*^”*^ ^'^’^'^°’^' Hoc tempo re duo concilia apudToletumfueruntcele-S I ^v°^^‘^^° Eugenio vrbis regix metropolitanæ primate , fubferibentibus fulfil nbsp;nbsp;.®®®“^ gt;nbsp;^ Honorato Hifpalen fi, amp;nbsp;Pro tabo Tarraconenfi, amp;nbsp;eor urn ^ ”g^«is,amp;;vicatiis abfentiumEpifcoporum.Depingitur autem Suintila in / ^P?'^^)4niapacemhabuic,amp;:inmargine caputfandi Eugenii Archiepi-‘^opi 1 o]etani,quiafamofus Pontifex fuit, amp;nbsp;fub eo concilia aliqua celebratafu-

^°^^^'^'^e'^ba. Concurrerunt cum Suintila, amp;nbsp;prope tempora eius, in ƒ e Apoftolica Eugenius primus nationc Romanus annis duobus : in folio vero '^petiiRomamimperabac idem Conft antinus tertius.

quot;pViGAsbonxindolis extadice regia Gothoru,rcgnûafrumpfit anno Domi- g^j nifexcentefimo quadragefimo quinto, regni Hifpaniæ ducétefimo quinqua-gcfimo tertio, amp;nbsp;regnauit annis duob. Ifte blandus amp;nbsp;catholicus eft inuêtus,régna “bilubaicapacifiée dilatanit, in iudicio redus iudex, claruit largitate,prxfuit 1e-

1.7 ^-^picregnare anno Domini fcxcentefimoquadragcfimofeptimo,regniHi pa ni/educentefimo quinquagefimoquinto, amp;!:rcgnauit annis decem.Huiwtero porc inTolctana vrbeduo conciliafunt eelebrata. Obiit propria morte To en-Depingitur in vefte pacifica, quia bclla geffifle non legitur. Coneurrentu. Concurrerut cum Cindafuindo,amp; prope tempora eius, in fede Apoftolica Ueo' datus natione Romanus annis quatuor : in folio vero Imperii Romani Conftanti-nus quartus imperauit annis decern amp;nbsp;oâo. Huius tempore Sarraceni Sicwaïn ^^ inuaduïit,amp; cum fpoliis multis rcccdunt.Iftius tempore fexta fynodus ConftantinopolicontraGræcorumPatriarcham,cuiinterfucrûtducenti 0 Epifcopi. Annofccundo huius regniCindafiundi obiit DagibertusReytanco rum, amp;nbsp;fucceflit ei Clodoucus fccundus filius cius, qui regnauie annis decem feptem.iftefuit decimus Rex Francorum.

1^ ÈcENSviNDVs filius Cindafuindi poft mortem patris fucceflit in rjS®°®” 7 -I^noDomini fexcentefimoquinquagefimofeptimo,regniHifpaniatducen ^^ fimo fexagefimo quinto, amp;nbsp;regnauit annis decern amp;nbsp;olt;fto,menfibusvnoeci HictriaconciliacIarenteEugeniovrbisregiæ metropolitanoToleti **’®*®'L lebrari. Huius Recenfuindi Principis anno nono fufeepit fandus lUe'’ Pontificatum ecclefixToletanx. Fuit autem beatuslllefonfus degenere no ’ difcipuIusSandiIfidori,monachusprofeflïone,virpcromnialaudabilisyF crpuus fanâitate,demum Pontifex Toletanus.Etcum hoctemporequot;^“'Jy. amp;Pelagius a Gallis venientes plxrafquepartes Hifpanixerrorc infeciflenG ginitatem beatæ virginis infamantes : beacus Illefonfus illis occurrens wer literarum teftimoniis, amp;nbsp;lingua melliflua, amp;nbsp;gratia in labiis fuis diftuücory gmata confutauit,amp;ab Hifpaniis confufos abegit. vndeeriam in feftog'oræ virginis quod in Hifpaniis quintodecimo Kalendas lanuarii celcbratur,cumip ad matutinalc officium comitatus clcro, amp;nbsp;populo, amp;multis luminaribus ade clcfiam conucnilfet, apparuit ei beata virgo choris Apoftolorum,martyruro,sO virginum comitata, amp;nbsp;fic ait : Quia fide certa amp;nbsp;confeientia pura lumbos tiios vin ginitatis cingulo accinxifti ,amp; gratia in labiis tuis diffufa virginitatis mexglotiain in cordibus fidelium depinxifti, accipc veftem de thefauris filii mei, vtiamio hacvita veftimento gloria: adorneris,amp;ca inmeis amp;nbsp;filii mei folennitatibus VC' ftiaris.Ethisdidis cumgloriofoccetu quoapparuerat,ad gloriam filii rcmcauin Beatus autem Illefonfus de promiffis fecurus fufeepto munere Ixtus reman it» Hacautem vefte nullus poft cum vu prxfumpfit, nifi Defibertus Arebiepneo' pus, qui culpa fua ab illa fede propulfus fuit exilio relegatus.Scditautemy*} uem annisamp; duobus menfibus in cathcdraToIetana, amp;nbsp;expicto decimoo a-uoanno Recenfuindi principis,decimo KalendasFebruarii vitamfiniuitToo-ti, amp;nbsp;in eedefia beata: Leocadixad pedesbeati Eugeniipra:deceflbris acaiiun culifui cummagna reuerentiaeft fepultus. Obiit autem Recenfuindusmor-tepropria Toleti relidofilio Theudofredo, qucip Vitizapoftea excaccamt. ƒ

REG. HISP. ANACEPHALÆOSIS. tfjj ^^pingnurin veftepacifica quiapacem habuit.Depinguntur etiamin margine ^nduslllefonfus,quiaillo tempore claruit,amp;TheudofredusfiliusRecenfuindij ^^dexcicatusfuit, amp;nbsp;duo filüThcudofredi, Cofta amp;nbsp;Rodericus nepotes Recen-»»di,vtgenealogia clariuscognofcatur,dequibusfuislocis congruentibusdi-®^M- Coneujrentia. Concurrerunt cum Recenfuindo, amp;nbsp;prope tempora e-'“5,infedeApoltoIicaDonus natione Romanus annis tribus : in folio verolmpe-fquot; romani impcrabat idem Conftantinus quartus. Anno nono regni Recen-“gt;naiobiitClodoueusRex Francorum,amp; fucceffit eiTheodoricus Hlius eius, jjj ^^‘’^^g'’3uitannisdecemamp;:nouem.IftefuitvndecimusRexFrancorum.

^“MeFundoRecenfuindo ad regni folium vnanimiterfubleuaturanno Domi-' ^’'centefimo feptuagefimofexto, regni Hifpaniæ ducentefimo oftogeßmo ^^^ ‘l'^^tto,S:regnauitannisnouem, menfe vno. In principio regni eius Paulus Græ-‘•'^^^nusiemagnatibus eiuscontra eumrebellauic, quem Bamba cum magno ^° ?n *^^®®PudNcniaufum obfcdit,amp; per vim obdnuit ciuitatem, atq; m uros eius

1 ^“^kcaptumPaulumvinculisadTolctürcduxit, vbitriumphaliicrBam-^wifcccptusprxcedentibusPauIo amp;complicibus fuisdecaluatis capicibus, amp;nbsp;^f°'srafis,pcdibufq}nudans.Ibantauceminducifaccis,amp;:camelisimpoßti,Pau-^''^tocoronapiceacoronatus,vbicarceribusmancipa£imanferunc. Rexvero ^'''quot;ïtenirniris operibusinfigniuit. Quarto au tem regni fui anno concilium To-'fdebrauitfubQuiricoprimate,cuius temporeducentæ amp;feptuaginta naucs ^f«umad littus Hiipanix peruenerunt, fed miflb per Regem exercitu concre-^tur.Accumhumanaprofperitas aduerfantibus carere nonfoleat,amp;cxtre-'’’’gaudiiludus occuper, Rex Bamba qui cum inßgni triumpho coronatus exti-'quot;‘•'QoftreiTioperFringidium confobrinumCindafuindi Regis veneno potui ïp'«oinficitut,quapotione memoriaRegis turbatur.Q^iodQ^iricuspontifex o ctanusfe optimates palatii cernentes, amp;nbsp;caufam penitus ignorances, ne Rex jatiiohcusfacramentisfideifraudaretur, ftatimeonfeflîonis amp;nbsp;pœnitentiæanti-aotamohtulerunc: quod religiofus Rex denote fu(cipiens,religionis habitum Mulauitjamp;ad monafteriumconuolans quod in villa quæPampIigadicitur, in '''(Indu Burgenß,in quadamecclefia extra murosfubdita monafterioSamäi Pc-’fide ArUnca tunc fitum erar,finiuit vitam^Vixit autem in regno annis nouem,amp; '''’nonafterio annis feptem. D epingitur Bamba armatus, fed coopertus cucullo ®onachali,quiagloriofe bellum contra Paulum amp;:fautores regnansgcflïc,feditt ”®c monachus edeétus ab hac luce fubtraäus eft. Concurrentia. Concurre-^’'Uum Bamba,amp; prope tempora eius,in fede Apoftolica Agatho natione Sicu-ƒ^5annisd^ob^5Jg^LgQfg(,^^^J^J5 nationeSyrus menfibusdecem:infolio vero

J-JErmigivs eoquod effet Recenfuindifobrinus,fucceflit in regno tyranni-cCiamp;nondeiurc.reliqueratcnim Recenfuindusfiliumparuulum Theodo-

Ftedum, cuifucceflio regni debebatur. Cœpit autem regnare Hermigius anno Dominifexcentc{imooâ:ogefimoquinto,regniHifpaniæducentefimononage- 63^ Fimotertiojamp;Tegnauit annis feptem. HicCifilonem ffhamfuam magnoviroEgi-Cï,Bamba:PrinGipisconfobrinodeditvxorê,proptet Recenfuindi HliumTheu-Fredü-,ncregnieius primordiaimpediret. Huiustemporefames validaHifpania propartedepopulauit. Hoc tempore tria concilia in Tolctana vrbe funt eelebrata fubluliarioprimate. Hiclulianus Archiepifcopus didusPomerius,exgenereIu-dæorû,vtfloresrofartiintervepresfpinarûprodudus,omnib.mundipartibusin

e/^».ilo»i. dodrina Chrifti manet priedarus. Non enim perEdia maiorum fuorum qui fi-demcadioHcam pertinaciterredpere noluerunt, fed Addis Abrahzqui creJi-dit Deo, amp;nbsp;teputatum ed illi ad iiidiciam, veftigia fecutus, rebeJIium amp;nbsp;incredu-P^*^^'^^^’^™ abborrens, vt verus lira dira in quodoJusnoneft S j ,^^æVeritatiscuJtOfamp;pfardicarorfuit,«fcintermuJrosdarosponriAtesqi« oletifuefunt.vnushiededanoribusfu/At.DepingirurHermigiusinveftepad' ca, qma beUanon Jegiturge/ïï/Te, fed plura concilia celebrarifcciifc. Depln^ti“^ ùaf^^-^ ^^^S^^^^^banus PomeriusArcbipontifeXfquiafamofüsvitaamp;icit:!^quot; ^^^‘^’^^^^^^ponitur ei Aureola,quia non legimuseum in cataloso fando-°^^^‘^’^*^^^^^^^^^°’^^^‘^itcrreputacur. Concurrentia.Concot- ^®

dpi. -^fumiturprincioarn^ a ^“ P°^^^°^^^^ etasadregniGotbotamal-Hifpanix[recentefi7n7''°'^°'^'''7^''‘''''''^''^''^°^^S^^^^

tres annipatri non blio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.^^^^ ’ *^“quot;^ ^^‘° ^^‘^'^ tribus : fedilÜ p

Seconfedim vtbabuitreun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tittierforegnauitanniscredecim,

crimen Hermignpar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot; ^^^^^^ -'^'“V’^quot;'- ^

heUa bonsedir. Concurr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^epmgirürËgtca m pacibea veile, qau

fus, in fedeApoacb^T^^quot;^- ConcurrerunrcumEgica, ârpropereniporae-tiusannïsdüübas‘infr,r ^ ^isprimus nanoneSyruS annisircdccimfamp;'i-eoier-rum.a^fuZeZe^'”-^? !^^ incfukJuodcc£usLffZco7uZ.^^^^^^^

Return nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ^quot; ^^^^odofredusRex exvXorefuanomineReeiknede

fugiens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^“quot;^ Tudam fuRepcremerac, fed ad Cantabnam f ,

Hifpambennf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“’^^°^^^^^^lt;yrninüshberanonbafv!utnb k

fao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canonum mimicus, Opp^frad

uencenontiffr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclebam Toferanam, eiafdem vrbis vf

- ^‘quot;^^^^^^' vedcutipfecarnaJ/pta amp;nbsp;frater fpbima/iadu/reriofa^ 77ib ^^’^^^^’^^^^^P’^^’'^^^^^à7icc^^^^ vio/atispriui/egiisecc/edarumreuo' amp;maiorisimmunbacispnujlegüs, gaam ecciedas,bonoraub Sed

n^^^ '^^^^^^^^^^^^6Çuenj Vfaz^j vcparrem,prjuarcocu//sn/^/sfi//r,^t/0ro oniannenacüs gureu/nob Jiecjn/ujndj^rac/amc//7f^cbaCi conrea V/nzaâK/e- /‘^ crcujcpub/jce rebeï/are, gu/v/rfbusprarm/nenscepbeu/n, ^gaodparb^of^' cerar^reebe/j amp;regno expu/ïô/îb/fe^nam efeél/one fPorbori/mamp;/ênarasaax/-jo v/ndjeau/c. l^tbzaïcag/p/enusabü/nïnanobfbus, vact/usfe^no, oróus acu/b, pzopr/a./noffc C'or'dnbx' gua T^beodofredum re/e^auerac, exu/A^/iexnraaid' ^JUb. Cumgj daofdbosfcd/guidccSj/ibcrruni di:£ba:nf nudusfucec/bebre^'’^, nbsp;nbsp;nbsp;/

REG. HISP. ANACEPHALÆOSIS. 6^^ toquodeffentproptcr patrisinfolentiasomnibusodiofi. Depingitur Vitiza abfep s^ri.ibf». oculis.amp;cum compedibus ferreis,quia cæcus amp;nbsp;incarccratus vita exuit. Con-currentia.Concurreruntcum Vitiza,amp;prope temporaeius,infede Apoftolica Joannesfextus natione Græcus anno vno, amp;nbsp;loannes feptimus fimiliter natione Grïcusannistribus:iniolio verolmperii Romaniluftmus fecundus qui primo , iniperauerat,amp;:expulfusfuerat,recuperauit imperium annis (ex.

QOsta Theodofredifilius regnumGothofum aftumpfit anno Domini fe-' pnngentefimo vndecimo, regniHifpaniæ trecenteftmo decimonono',amp;di- 71* fiturregnalFequinqueannis, amp;nbsp;feptem menfibus, quod tarnen temporum com-' putationonrecepit: quiafecundum tempora quibus alii Reges regnarunt/tot 2nniciattribui non poftunt.Sed licet quanto tempore regnauit, certitudinali-'ernefciatur, hoc tarnen teftantur hiftoria: vulgarifermone conferiptx, quad

* itizaexabundantia maliciæ fuæ voluit eum excaecare, ficutTheodofred urn pattern Puumexcæcauerat. SedCofta viriliter exiftcns,fretus auxilio Senatus 6i populiRnniani,quiintuituamicitix quamcum RecinfuindoRege auofiio ha-jo Quêtant,fauotem ei prxftiteruntamp;:auxilium,rcbellauit patenter contra Vitizam, J »Wei bellum, amp;nbsp;venerunt ad prxlium campeftre, in quo Vitiza fuit vi-^tisamp;captus,cuiCoftapr£Ecepit eftodi oculos,ficutipfe feceratTheodofreda Pwifuo.amp;ficvita amp;nbsp;regnopriuatum ac cæcum mifit Cordubam in exilium, ^“''nfeliciter vitam finiuit. Sxpe namque iuftinx diuinæ ineftabilis ftatera in '^feulomale meritosdigne punit, vtprauitatis fuæexuberantia petente ex* • ^Etantespœnasrecipiant,amp;in hacvita temporalibus luppliciisaftlidi adæter-‘’%liciainfiituro (æculotranfeant puniendi.Mcrebanturenim Vitizxexfe-^«daflagitia,vthicamp; ibiacriter puniretur. HicCofta relidisduobus filiis par-tttilismortepropriaobiit. Deregno huius hiftoricus Rodericus mentionem non jo facit,fedpoftVitizamimmediateinferuitRodericiim,pofui tarnenillum,vt vtriq) ^^ftofixfitisfacerem. Depingitur Coftain vefte pacifica, quiain pace obiifle di-

^0ü£Ricvs vlcimusRcx Gothorum,quietiam viuente VitizaCorregnafo raperac, hortanteamp; adiuuanteSenatu Rex Gothorum efficitur. Cœpitau-’'^’'iregnareanno fecundo regni Vitizae, qui fuit annus Domini fcptingentefinius ^®us,amp;regnauit annis duobus cum Vitiza, amp;nbsp;vno per fc. Idco dicendus eft cœ-

1 «Q P'^fegnareannoDomini feptingenteßmo vndecimo,regni Hif^Saniætricente- ^ ''’f'odecimononojamp;regnafte per vnum annum, vtalüduoanniVjtizæcompu-'^wu^uodvnqjintelligendumeftfccundum illos qui nullam mentionemfaci-J*”^ ^CoftaRcgc.Namiiixta opinionemillorum quidicunt Coftam regnaife immediatepoiiyjtj^amjhocnonobtincret, quiaquinque anniaddi deberenti Sed nos licet interferuimus Cofta, vt fatisfaceremus vni opinionij profequamur tamenfecundum aliamquam hiftoriatorpontifex Rodericus fequitur,vt iuxta Rodericumliiftoriatorem Roderici Regis gefta narrentur. Erat autem Rode-riensdurus in bellis, amp;nbsp;ad negotia expcditus,fed in moribus diflimilis Vitizx. Namamp;circainitiumregni fui Vitizx filiosSifibertum amp;:Ebamopprobriisamp;in-■uriislaceflïtosapatriapropul(auit,quireli(ftapatriaad Riciliam CoiniremTin-

1® gitaniasobpatris amicitiamtransfretarunt. HicRodericus filiam luliani Comitis quæinregali curia morabatur,violenteroppreflït,luliano per eum Icgationiscau* lain Aphricammiflb. Quo redcunte,ftuprum fihxintenliflimedoluit, amp;:nauigio Septam veniensibi vxorem cum rebus domefticiscollocauit, amp;nbsp;habita coniura-tinnefecreta cum Arabibus in Hifpaniamleft reuerfus, amp;nbsp;æcrotantis matris diflï-»

t/4ft.J«fgt;i. receptam reilituit matri fuç,amp; ex tune in antca cœpit ad deftrudionem Hifpani? tötis viribus properare,amp; fe Arabibus qui Machometiftac crant,copulare.Et quia Arabes timebant in Hifpania tranfire, voJuerunt primo paulatim expetin ƒ tqw dam Princeps nomine Muzapræfes Aphricaîconilitutus ab VlicMiramabouDO, mißt cum Comité luliano quendam Principem nomine Tarifcum aliqmbusnn litibusamp; peditibus Aphricanis,qui tranfcüntesilridö maris vcncruntTarif^ amp;poil hxefecerune infultumfuum in Algcziramamp;alia loca maritima,amp;ro®' hominibus occifis, magnaq; præda habita redierunt in Apbricam, amp;nbsp;cum eis a lianus Comes. Quireferentes hoc Muzæ magnum confidentiamtribueriiDtitC' rum ih Hifpaniam audacius tranfeundi, Muza vero vocatus ab Vlie Miramaboli-no iuicin Aphricârelidoinpatriçprincipatu Tarif, cuiiniunxit,vtIuIianoConi* iti aüxilia largiretur,qui ei dedit duodecim millia bellatorum, quos lulianus fepa* ratim in Hifpaniam duxit in nauibus mercatorum, ne caufa tranfitus percipere* tur,quiómnes conueneruntinmontequi AtarifGcbeldiciturfGebeleniniAw-bice,idem cflquodmons)hodieautécorrupto vocabulodicicurGibraltar.Quo“ cum ad Roderici Regis notitiam perueniflet, miß t contra eos nepotem fuum no-mine Sanciü,qui cum cis fxpiusdimicans,fa?pius fuit vidus,amp;vltimointerfeduS'

ticam quaihodiedicitur Andaluzia,amp;Lufitaniani quam vocamusStrematuraro, dedücente,cœpcruntdiruptionesamp;excidiaexerccre.RexautemRodericüsau dira ftragefuorum,amp;prouinciaïvaftatione,GothisomnibuscongregatKaaa(l' uentum Arabum fe obiecit, amp;nbsp;adoccurfum ftrenueproperauit. Cumqi venito adflumenquodGuadaleth vocatur,propeA/IîdonamquænuncXericiunidiolt;' tur,ex alia parte fedit exerdtus Apbricanus- Rex auté Rodericus cumcoronaau-rea,amp;: veftibus deauratis, a duobus mulis in ledo eburneo ferebatur, vt Got/jora Regum dignitas exigebat, amp;nbsp;per odo dies continuos a Dominica inDoflum^ dimicarünt,itaquod deTarif exerdtu feredecem amp;fex miHiaceciHeru”^quot;^™ luliano Comité amp;nbsp;Gothis qui fecum aderant,dure inftantibus, franguntur acieJ Chriftianorum,quilonga pace amp;abundantiadefides,imbeJles,amp;ignaui certain';, nis funt inuenti, amp;nbsp;obicibus terga dantes die Dominica anno Dominifepting^^' tefimo quarto decimo * a Machometi vero errore principis annonoflagcfiro'’'^' cundojRex Rodericus amp;Chriftianus exerdtus deuincucur,amp; fuga iadociUf^' crunt.Duoautem filüVjtizæquicüm luliano Comité confpirauerunt,Rfp^*’.’ derico in hoeprælio aftiteruntjamp; altera dcxtns,amp; altera finiftris^cullateralcsaof' esgubernabant, amp;dicunturin præCedenti node Cum Tarif conf li um böA Vtipfis a bello ceflantibus Gothorum exerdtus defacili vincereturjamp;Re*^°‘ dericus cum eilet magnanimus,antequamfugcretjpermitteret iêoccitlb''f‘^‘’ mortuopoiTeteis regnum peruenire(nonenim crcdebant,quodpoiTenG^cl''^'’ Jent Arabes patnam retincre) vndein confliduarmisdepoiins quantociuseftu-gerunt: amp;hoc ipium Tarif promiferatjquodreftitueret eisomnia qux fuctaniT partis fui, quod poftca non impleuit. Alii tarnen putant bos fuiifeflJos Coft«ff3' tris Rodetici,qui prxtendebantadfc regnum pertinere.Sed iïiic Vitizx,fiicCo-Ax fui/Tent, confiât eosinfidelitef fe habui/fe. PtzliO itaqj infœJicitefado,quilt;l Regi Roderico aduenerir,eX certo nefcitur,niiï quod corona, veiles j amp;infignia, amp;nbsp;caJeiamenta auro amp;nbsp;Japidibus adofnata, amp;nbsp;equus qui Orelia dicebatur ,inloco tremulo iuxtaflumen iine corpore funt innen ta: quidautem de corpore fucrit fadum, penitus ignoratur, nifi quod poilmulta tempora äpud Vifeum ciuirateni PortugalJiæinfcriptustumulusfuitinucntus: Hlc iacet RoDERteVi ViTiMVS REX GöTHORVM. Depingitür aurem Rodericus füb 1 u-duofa veile, vtqui fuperbe cilmpompoiïs iniigmbus ad prxlium pmeeifitjin- JO fœlicirer vidus fub rtigra veile miferabiJitef depingitür. Habuit enim magnam Jamentandi caufam ‘ amp;nbsp;cudl eins tempore Hiipani regni monarchia bumiliata eil, Gotborum nomen apud Difpanos prorfus ceifauit. Nam lieer Hifpania: Reges a Rege illo defcendefant,titulum tarnen Gothicum dimiferunt,aliisrc-giis titulis funt inügniti. Depinguntur etiam in margine iuxta eura fcelera-tiilirai

REG. HISP. ANACEPHALÆOSIS. lt;737 tiflîmiproditores, Iulianus Cornes,amp; Oppa Archiepifcopus. decet cnim,vt -^Ji. ^^^ ficut proborum virorum depinguntur imagines, vt ad memoriam noftram Veniant laudandi, fie amp;nbsp;fceleratorum, vt veniant execrandi, ficut amp;nbsp;ludas in cœna Domini folcc depingi. Tarif quoque infidelis Machometifta depingi-tur, qui cura eis venir in exercitum Hifpanorum,vt a memoria noftra non ca-databiftis Machomctiftis terras noftras occupatas fuifle, vt cum eos debella-raus,nonexiftimemus, quod a terris fuis illos expellimus, fed quod noftras quas violenter occuparunt,recupcramus. Concurrentia. Concurrerunt cumRo-detico,amp;prope tempora dus, in fede Apoftolica Sofimus natione Romanus 10 diebus viginti,amp; Gonftantinus natione Syrus annis feptem, cum ifto Conftan-tinofueruntinfede Apoftolica nonagintaamp;duo Pontifices.Infolioveroimpc-riiRomaiiiPhilippusfccundusimperauitannovno,menfibusfex.

pEiAGivspoftcladcmcœpitrebellare Agarenis,amp;:priiicipatumHifpa'nir^ih-t«Chnftianosobtinere. Sed quia hoc paulatim eftedum eft, elare non appa-’^5^'uChtonicis,quo tempore regnititulum aflumpfir, liceraliqui poft biennium j“®'''’egemairumptu dicant. Netameinterruptionemponamus,cortgfiiê-^æ*pofîft,quodexeo die quoRodericusinfcelicicer regnum amifir,PelagiUm .^‘’^Q'^inoinrcgnoftrlicirerfubrogatum purcmuSjamp;ilii iHud Hicnnium/li’ccr in ^°^^danregnum vacafter,actribuamus.Sic ergo regni eins temporaeö'mpuran-^“^^gnareillumcœpifteexiftimandum eft,anno Domini feptingentefimo duo- ytx '^quot;’'ojegniHifpaniæ trecentefimovicefimo,amp;regnauitannis viginti. Hiede S^Gothotum genere defcendens plurimas Agarenorum ciuicates cépit, iSs '''iïprdia contra Agarcnosdcuicir.Decxteroautemalii Reges nuncupati no ''«untKegesGothorum, fed Reges Legionis, vel Afturiarum. Hic Pdagin^ ge-^'i't duosfilios,fcilicet Fafilam,qui poft mortem eiusregnauirjamp;Orinifeldam ^eginamvxorem Alfonfi Regis Catholici.Etquiain ifto cœpitregnumHifpâniç J tepauti, ideo j^fj go incipit tertia computatio annorum,videlicet a rep.tration ;

a autels p^j^gj^j niorte communi,amp; depingitur armatus,in manu ronudumliabens,quiamulta prxliaamp; vrbiumobfidionesgloriofe peregit. ƒ ^flilfcutoleonedepidum rubeumincampoalbo,quæfuntarmaRcgûLe-S'^i^iSquiaabeius têporeceftauicinHifpàniaintitulatio Gothorumamp;arma co-'•tn,amp;f(jcceflit intitulatio aregno Legionis, quod forte fuir, quia prima eiuitas ^ïmabArabibusoccupauit,fuit Legio, amp;nbsp;ex tuncin antea regia ciuiras reputata 'tonunuantutautemhxcarmainRegibus LegionisquifeparacimiriLegio-''cgnauerunt:coniungunturveropcrcatcllaicuticumarmisCaftelkr,quando 40 j^®“^®^^^“crunt.Deping»turctiam in tnargine Regina vxorcius. Concur-o2^'*’?®®^“'^*^®rutcum Pelagio, amp;: propc tem pora dus, in fede Apoftolica Gre-AnaQf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decern amp;fex:tn folio vero ImperiiRomani

culi? ''^^æ^'*'^usimperauitannistribus.HicPhilippumImperatoremcaptuo-Der f ^'^'^•^^^®*^ofnnibusmalusfuit.HuiusexercitusTheodofiumclcgitlm-Th ƒ?’'1^'^^^^^Go deuido ordinauit ipfum in presbyterum. Poft quem Cl H (“’’^’’’’pcf^uitanno vno. Secundo veroanno huius regniPclagii obiie ^bertusl^exFrancorum,amp; fucceffit ei Dagibertus fecundus filins eius, q ui fuc ^'^^^'^*^*^'’^*^^^^' ^^^ ^'^'^ tertius dccimus Rex Francorum. Poft quem ^7‘fTlicodoricusfiliuseius,quiregnanirannisquindecim,amp;: iftc fuir quar-*quot;*^RexFia«clt;Kuni.

P®^g“ filous cœpît regnare anno Domini feptingentefimo tricefimo yji fcundo,regniHifpanix trecentefimo tricefimo primo, amp;nbsp;ab eiüs’reparatione ^imOjamp;regnauit annis duobus. Hic a quodamvrfo cum vertatiohiinfiftcret,

Alt. Jam. mifcrabilitcreft intcrfcdus.Idco depingiturcum vrfp pugnans,qui3 vrfidcnti-bus Sc brachiis depreflus obiir. nbsp;nbsp;Concurrentia. Concurrerunt turn fahl a, à' prope tepora cius, in Zede ApoftoJica Gregorius tertiusnatione Romanus annis dccemnn folio veroImperii Romani Leotertiusimperauitannis vigimiquinq)' Huius tempore SarraceniConftantinopolim vencrunr,amp;rribusannisciuitatcffl obfidcntcsablccflerunr,amp;:indemultabonaabftulerunr.

A Lphonsvs huiusnominisprim’,cognominarusCathoJicus,gencrPebgi4 734 '^poftmortemFafiJæcœpic regnare anno Domini feptingente/imo [ncefraai3 quarto, regni Hifpaniæ trccentehmo tricefimo tertio, amp;nbsp;ab ciusrcparationean,-novicefimo fccundo,amp;rregnauit decern amp;noucm annis.HicvircachoJicu$,^J bcliator,amp;magnanimus c/linucntus.Ex vxorefua Ormi/êlda Peiagii genuiebos fiIios,FroiIam amp;nbsp;Aurch’um,qui regnaucrunt poft cumgradatira, vtfeguitur, amp;£• gimadam qua: fait vxot Silonis, qui propter earn rcgnauir,amp;Iiinaraumpattern Veremundi Regis in arbore fua defcripci,amp;Alauracatumexconcubina,çu/C' tiamregnauitificquehabuieduosftiios Icgitimos,amp; vnum baftardum,amp;tvnum gcncrum,amp;duos nepotes Veremundum amp;nbsp;Aiphonfum Caftum, vnum poft a-humingradibusfuis.Depingiturautem A/phonfusarmatus, enfem nadum nu-nu tenens,quiamuita beha fesUciter peregit. Obiit auté Alphon fus motte coiti’ -■ mani.Depingitut autem in margine Ormifcida vxor eius,amp; Aurelias qui tc-gnauitpoftFroilam primogenitum,amp;IJmarausqui non fait Rex, fed fait pst et Veremundi Rcgfs,amp;Egimada vxorSiionis,quiproptcr camregnum h3baii,amp;' Veremundus,amp;Mauracatus,quiregnauerunr,amp;inffain rcäitudineaiborisio-tegre faat depiâi. Concurrentia. Concurrerunt cum Alphonfo,amp;p^‘’P^ tempora das, in fede A.poftolica Zacharias natione Grxcas annisdeteimia folio vero Imperii Romani Conftantinus quintus imperaait annis qaittdenm. Anno odauo regni Alphon fi obiit Theodoricus Rex Ftancorumgt;^^^^^^^' Gt ei ChiJdcricus frater cius, qui regnauit annis nouem.

pRoiLA huius nominis primus poft mortem patris empit regnareanno^^' 7f} nbsp;nbsp;minifeptingetefimo (qainquagelïmo tertio, regni Hifpanix trecétefimoqaiti’ qaagefimo fecando,ôâab cius reparatione anno quadragefimoprimo,amp;regni-uitannis tredecim.Iflcpopulauit Oaetum,S£confiruxitecclcüam catbcdnlrm. Hoc tempore Homa Dux Cordabx fines GaUeeix infedabat, 3â occarren^^l RexFroilaprxliam contra Agarenoshabair,ô^deuicit. In quoprxlioquioq^^' ginta qaatuor millia Arabum ceciderunt. Poften vero apad Tangas oppidum A ft ariaram a fratre fao Aurelio fait inter feäas, rclinqaens filium patualam^f phonfam,qui fait cognominatus Caftas. Depingitur Froila cam enfe in maaai quia Agare nos dcaicir,amp;t pagionc in peftore, quia ab Aurelio feaere fao occUdf eft.Depingitur amp;nbsp;in margine Regina vxor cius,ôâ Alphon fus CaüüsfliasciaSi quipoftca loco fao intègre dépitas eft. Concurrentia. Concurrerunt cutafro' ila,ó^:prope tempora cius, in fede Apoflolica Stephanus fecundus nationeRomanus annis fexnn folio vero Imperii Romani Conftantinus fextuscam fho fuoLeoneimperauitannis quindecim. Anno fecundohuius regni Froilx CbH-dericus Rex Francorum depulfas dl a regno Francix per Pipinum ßliamC^’ roli Martelli, qui in Regem Francorum eft afFumptus autoritateZacharixf^' px,YthabecurlibroDecrctorum,Sc regnauit annis quindeeim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

A Vrelivs AlphonfiCatholiciFHuspoflinreritum fratriscapitregnare^n- j ^ao Dominifêptingentdlmo fexagefimo fexto,regniHifpanixtrccenceiiino fexage-

REG. HISP. ANACEPHALÆOSIS. «jj, ^^^ägcfimo quinto,amp;iibeiLis rcparatione quinquagdimo quarto,amp;rcgnauit «^«■«i’t»* '^*w,amp;:morcepropriavitamfiniuit.Depingitur Aurelius verfa facie, quiafra-'^luuminiufte occidit,amp;quad ex verccundiadc rato Hagino faciemnomon-

Svtalter Cain verecundans ob Abel occifum. Concurrcntia.Concürre-^ntcmn Aurelio, amp;nbsp;prope tempora cius, in fede Apoftolica Paulus natione Ro-fç^®'’^’**““dcccm: in folio vcro Imperii Romani Leoquarrus iropcrauitannis

^^^ogencrCathoIici Regis Alphonfi,poft mortem Aurelii ex iure Egimadæ v-’^onsfuæRegisAlphôfifiliæ,cœpitregnareannoDominifeptingentefimofe- 771 r “^Sefiniofccundo, rcgniHifpanixtrecctcfimofeptuagefimo primo,amp;ab eins P^fationefexageftmo, amp;nbsp;regnauit annis oüo. Cum Arabibus pacem firmauir, ^aHeciam rebellantem in monte Ciperio fuperauit, amp;nbsp;foo imperio fubiu-0 M Obiitautem Silo morte communi, amp;nbsp;depingitur in vefte pacifica, amp;nbsp;enfe J^anupropenaQj^te5jjjuj^f^^Q5|.e5ejj2ritesin montibusfubiecit,licetcumho-^bellum non habueri t. Depingitur etiam in margine Regina vxor cius, quia p P'^tïatnhabuit regnum. Concurrentia. Concurrerunt cum Silonc, amp;nbsp;pro-

^° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;focudusnationeRomanusan-

^ ^'’Ojamp;Stephanustcrtius natione Syrus annis quatuor-.in folio vero Imperii

^AvRACATVs commemorati Alphonfi Catholiciexconcubina filius,Si- ' lonedcfundo) per tyrannidemRexefficitur anno Domini feptingencefi- 7^^ '’’ooftogefimo, regni Hifpaniae trecentefimo feptuagefimo nono, amp;nbsp;ab eius re-P^^tioncfexageftmo odauo, amp;nbsp;regnauit annis tribus. Hic Mauracatus vt fauo-j^ '®n» Atabum acquireret,contra Dei legem multa commifit.Puellas naroque vir-

, quam plebeias, fub certo numero quolibet anno Arabibus .’ ®t jniqmisamp; malus in omnibus eft inuentus.Obiit morte communi. Depin-6 “''Alauracatusinveftelonga,amp;coopcrtuschlamyde iuxtamorem Arabum, S^iacumArabibusturpem amicitiamfecir. Concurrentia.Concurreruntcum ^auracato,amp;prope têpora eius, in fede Apoftolica Adrianus primus annisqua-^^otdeenn-.in folio vero Imperii Romani Nicephorusimperauit annis nouem.

YEremvndvs huius nominisprimus,fïliusBilmarai,filii Alphonfi cogno-^’^ '’'étoCatholici, Mauracato mortuo in Regcm eligitur anno Domini feptin- 785 S^tefimo odogefimo tertio,regni Hifpaniae trecentefimo odogelimo primo,amp;: ' ’^''^’reparatione feptuagefimoprimo,amp;:regnauitannisduobus. Hic fuitma-S^3nimüSjg|r fegnutu Pp^j^jç dimifit,recolens fe olim ordinem diaconi fufeepifle, conlobrinum fuum Alphonfum qui ad Nauarros confugerat, reuocauit, amp;nbsp;in ^egnofubftimit fQcccfrorem,amp; cumeoaliisquatuorannisamp; fexmenfibus dul-W«niam(luxitvitam,amp;communi mortevitam finiuit cum vxore fua Imelone ’jUïmafepropter confcientiamordlnisfeparauit,reli(ftisexea duobusfiliispar-**ulis,Ranitniro qui fuit Rex, SiGarßa.Depingitur Veremundus in vefte lôgaamp;î Pacifica,quiabeUanongeffit. Depingitur etiam in margine Regina vxoreius, amp;nbsp;JO duofiliicorum,Ranimirus quifuit Rex, amp;nbsp;Garfias qui cum Ranimiro fratre cor-regnauit. Concurrentia. ConcurreruntcumVeremundo,amp;:propetempora eius,in fede Apoftolica Leo tertius natione Romanus annis viginti tribus : in folio vcro Imperii Roma

ALphonsvs fecund us cognominatus Caftus, filius Regis Froilæj^P' 785' 'Ignare anno Domini feptingentefimo oâogeiimo quinto, regni ni pa odogefimo tertio,amp;abcius reparationeieptuagefimo tertio, amp;^ regnauiunnU quadragintavno.HicfuitoptimusRex.amp;ædificatorecclefiarum,amp;rearai ca , uitEcclefiam Ouetenfem. Et quia defiderabat in ea ponere aliquam precio 1 * fimam crucem, Deus voluit, vtmiraculofe per Angelum crux infignis neret,qu3: hodie ibi inter reliquias in magna venerationc habetur. Hic dicitur deuicille ta-rolum Magnum Regem Francorum ,amp; Rolandum,amp; alios famofilTimos mi 1* 19 tes vocatos Pares,in Nauarra apud Ronces valles,vbi Carolo ad Hifpamam veni-enti obuiam occurrebat. Hic Caftus vocatus fineliberis deceffit. Depingiturhic Alphonfus fcncx in vefte longa amp;: honefta,angclis fibi dantibus cruceroquara fabricaucrant. Concurrentia. Concurreruntcum Alphonfo,amp;propctcmpo* racius,infede ApoftolicaStephanus quartus natione Romanus fedit nicnubus fepcem,amp;: Pafchalius natione Romanus annis feptem, amp;nbsp;Eugenius fecundus na-tione Romanus annis tribus: in folio vero Imperii Romani Carolus Magnus Rex Francorum cledus fuit inlmperatorem Romanorumanno vnojegnibu-ius Alfonfi viceftmo tertio. Et ex tunc cceperunt efte limul Reges Franco-rum amp;nbsp;Imperacores, quod durauitaliquo tempore.

1? Animirvs huiusnominisprimus, filiusRegis Veremundi, cœpitregnarc ■^^annoDomini odingcntelimo vicefimo tertio, regni Hifpaniaï quadringen-teftmovicefimo quarto,amp; ab cius reparatione centchmo decimo quartO)^*^^' gnauitannisfex,mcnfibusnouem.Hiccum Arabibus decertauitin illo edewr-rimoprælio campeftri quod apud Calagurram habitumcft,inquo fandushco-bus apparuit,amp;deuióFa immenfacopia Arabum,vota emifla fuerunededanuo^ perpetuis temporibus ex quolibet iugere bourn, feu iumétorum ferenciuniiCcr'l tarn menfuramgrani eeelefiæfandi Jacobi, quæhodicinmukishuiusregnipW' uinciis exoluitur. Ex illo autem pratlio in antea confueuerunt Hifpani, cum ptf* liiscampeftribuspugnant,elcuatisdcxtrisclamandoinuocarefandumlacobuii'‘ Obiit morte communi relido Ordonio filio.Depingitur hic Ranimirusdormice incaftrisarmatuSjCoquodiicdormicntiapparuitciS.Iacobus.Depingiturcnajn marginevxoreius,amp; Gardas frater, qui licet non fuit Rex, corregnauit tanicncu co,amp; Ordonius filius eius, qui poft cum regnauir, qui infra depingitur intfgfem reditudinearboris. Concurrentia.Concurrerutcum Ranimiro,amp;propc^^®* pora eius, in fede Apoftolica Valentinus natione Romanus diebus quaoraginW) amp;nbsp;Gregorius quartus natione Romanus annisdecem amp;fex:infolio verolmpe- 4^

z^Rdonivs huiusnominis primus,filius Ranimiri,coepitrcgnareannoDo-g^7 '^mini odingentefimo vicefimo feptimo,regni Hifpaniæ quadringentefimo vicefimo,amp;ah eius reparatione cétefimo vicefimo, amp;rcgnauit annis decern. Hic deuicit in prælio Muzam Regem Cordubîc,inquopræliodicunttiroccifiduo-decim millia militum Arabum,amp;aliiplurimi pedites.ObiitautemRexagritu-dinepodagrica,relidofilio AIfonfoquifuitRex,amp;:aliisfiliis, videlicet Veremun-do,amp;: Nunnio, amp;:Ordonio,amp;Froila.Depingiturarmatusfub cappalonga.Dc-pingónturetiaminmargineRcginavxoreius,amp;pra:fati filiiVeremudusamp;Nun-nius,Ordonius amp;Froila. Concurrentia. Concurrerunt cum Ordonio,amp;pro-pe tempora cius,in fede Apoftolica Sergius natione Romanus annis tribus:in folio vero Imperil Romani Lotarius imperauit annis decem. Huius temporeSar-raceni

REG. HISP. ANAGEPHALÆOSIS. «41 neeni funditus ecclefias beatorum Anoftolorum Petri amp;nbsp;Pauli cum omnibus e^ff-tA’ra. Komanorum finibusdiUpidarunt.

^LpHONsvs huiusnominis tertius, cognominatusMagnus, filiusRegisOr-onii,cœpicregnarcannoDominioftingcntefimotricclimo tertio,regni Hi- ^53 panisquadringentefimojamp;abeiusreparationecentcfimotricefimojamp;regnauit annisquadraginta.Hicgenuitduosfilios,videlicetGarfiam,Ordonium, amp;:Froi-10 f5”’’^'*’®®®®^^“®’^“*’^^lt;^ges,vnuspoftaliun):amp; vnumaliumvocatumGundi-^ uuni,quifuic ArchidiaconusOuetenfis. Ifteerigi fccit ecdefiam Coropoilel-anamincathedtalem, S^pofteafuiteredain tnetropolitanam. Huie rebcllauit ernardusdeCarpiofamofus Baro. Obiitaute Alphonfusapud Zamoramorce communi.Depingiturfubcukuarmorum,quiabellagioriofc gelBt. Depingitur «'aminmargine Ximena Regina vxorcius, amp;nbsp;quatuor filii, tresReges, amp;vnu3 cnidiaconus. Concurrentia.Concurreruntcum Alphonfo,amp; prope tempo -f^iuynfcdcApoftolica Leo quartusnatione Romanus annisofto.poftobitu tn f^®“^®5”cs AnglicusnationeMaguntinus feditannis duobus, amp;mortuusdh ''’P«taliquos,quod eratfœmina.EtBenedidus tertiusannisduobus. In folio

Gr^5^^^ pdmogenitus Alphonfi coepit regnareanno Domini odingente- S85 ‘JOiooftogefimo tertio,regni Hifpaniç quadringentefimo odogeOmo fexto, J)/dus reparatione centefimo feptuagekmo fexto, amp;regnauit annis tribus. O-‘'fäpudZamotamiuuenis abfquelibcris mortecommuni.Ideodepingitur iu-^nis,amp;invefte pacifica, quia non legitur bella geflifle. Concurrença. Con-^quot;rrerunt cum Garfia, amp;prope temporacius, infede Apoftolica Adrianus fe-fundus natione Romanus annis quinque : in folio vero Imperii Romani Caro^ usiecundus cognominatus Caluus Rex Francorum,regnauitinFrancia annis quot;nbsp;fciniiamp;inimpgjjQ anno vno,menfibus nouem.

QRdonivs fccundus,frater Garkx,coepic regnareanno Dominiodingen- 887 tefimo oftogefimo feptimo,regni Hifpaniac quadringentefimo nonojamp;ab 'quot;«reparatione eentefimofeptuagefimonono,amp;regnauit annis odo,menfibus f’f.nic multapraslia contra Arabes vicir,femel tarnen ab cis fuitdeuidus, in præ-'oapudvallemlunqucrem,quoplurimiex catholicis ceciderut, amp;nbsp;aliqui capriui 4® ««e.lnterquosduoEpifcopi,Legioncnfisamp;Afl:uriéfiscaptilunt,amp;proEpifco-P°*“fgionefiPclagius nepos eins obfes datus,apudCordubam pro fide catholics ^quot;ftyriutufuccepit. Hie Ordonius Comités Ciftellæqui Regi Legionis tûc obe-æ ^Wpalatiumregium venientesfub fecurirateeius occidifccit. Qiiam ob rcmCaltellani Regibus Legionis ex tunc in antearebellarür,amp;fibiduos indices conintucruntexnobilibusamp;:prudentioribusregni,videlicetNuniumR3furam, auum celeberrimi amp;nbsp;bellicofiffimi Principis Fernandi Gundifalui Comitis,amp;; uinum Caluum, proauum proaui infignis bcllatoris Roderici de Biuar, qui Ci-dûs cognominatus eft,quod in lingua Arabica Dominum fonat. Ex vtroqs an tern horumiudicum Reges Caftellæ defcendunt per aliqua latera, vtinfrafiio loco in 5oduobusramisarborisdemoftrabitur,quoruvnusramus,inquoFtrnandusCom-csaddextcram:alius,inquoCidusadfiniftra per refpedumad arborem depin-guntur.Obiitaute Ordonius apudZamoramabfqjIiberis morte corn uni. Depin ' gitutarmatus,quiaplurimabellageflît.Depingûtur etiain latere Regina vxor ei’, amp;Pclagiusmartyr,quifuittépore eius. Concurrétia.Concurrerütcû Ordónio, Îipropc tepora eius,infede Apoftolica loäncs odauus decemannisrin folio vero

g^tj.iiof». ImperüRomani Carolus fecundusRex Francorum, qui tunc imperabat,o i anno tertio eiufdem Ordonii, amp;nbsp;fucceflit ei in Impcrio Carolu? tertiusnliusdu j qui imperauit annis duodecim,amp; in regno Francix Ludouicus fcCTindus,nliUï® iufdem Imperatorisamp;:RegisCaroli,amp;regnauitannisduobus. Iftefuitdeciinu nonusRex Francorum. Anno quinto eiufdem Regis Ordonii obütLudouic Rex Francorum,amp;fucceflit ei Carolus tertius, frater eius,quiregnauitannisleX' Ifte fuit vicefimus Rcx Francorum.

T^Ro IL A humsnominisfecûdus,frater Ordoniijamp;filiusAIphonfitcrtiijCapi^ S^4 nbsp;nbsp;regnare anno Domini odingentefimononagefimo quarto,regnivcroniip^' nix quadringentefimo nonageiimo feptimo, amp;nbsp;ab eius reparationc centefinioo' 6logefimofcptimo,amp;:rcgnauit anno vno,menfibus duobus. Hic genuit quatuor fiIios,Alphonfumquartum,amp;Ranimirumfecundum, qui ambo Regesfucrunt, amp;nbsp;alios duos, Ordoniumamp; Froilam, qui non fuerunt Reges. Hicocciditobique . culpa filios Dimundi magnatis, amp;nbsp;fratrem eius FreminumEpifcopumrd^g^riit)

amp; ob hxc crimina,vt creditur, lepra pereuflus vitara finiuit. DcpingicurFroibin vertepacificajquiabeHa non gcflit. Depingituretiam in margincRegin3VXor^j eius, amp;nbsp;duo filü qui non fuerunt Reges, videlicet Ordonius amp;nbsp;Froila. Concur-rentia.Concurreruntcum Froila,amp; prope tempora eius,in fede Apoftobca Martinus fccundus anno vno:in folio vero Imperii Romani Arnulphus imperauitan-nisduodecim.

ALphonsvs huius nominis quartus, filius Froilx Regis, CŒpit regn^r^ ƒ g^y ■^Domini odingentefimo nonagefimo quinto,rcgni veroHifpanixQ''^^. gentefimo nonagefimo odauo,^ regnauit annis quinque,menfibus fepteæ'^ ex Ximena vxoregenuit Ordonium vocatum Mal urn, amp;nbsp;monachuseffedusrt' ƒ gnum Ranimiro fratri dimific.Sed leuitate duólus pœnituir, amp;nbsp;cum regnumtecU' perare vellct,a Ranimiro fratre fuo iam Rege fado apud Legionem obfeHus/^ ptusamp;excxcatusinvinculis vitara finiuit. Depingitur Alphonfuscarcusinvr longa,quiabellanongcflit,amp;cxcusmortuuseft. Depingituretiam inniatjquot;'^ Regina vxor eius,amp; Ordonius filius eius cognoracnto Malus,qui poftearegmH® alfumpfit. Concurrentia.Concurreruntcura Alphonfü,amp;propetempoMe'05, in fede A poftolica Stephanus quintus annis fex, amp;nbsp;Formofus anno vno,amp;^^'’' faciustertiusquindecim,amp; Stephanus fextus anno vno:in folio verolmper”^* mani Ludouicus fccudus imperauit annis fex. Anno fecudo huius regniMpho®* fl obiit Carolus Rcx Fracorum, amp;nbsp;fucceflit ei Ludouicus terttus,qui regnaurran-

quot;D AniMiRv s huiusnominisfccundus,frater Alphonfi,amp;filiusFroilx,ccepit -^^regnareanno Domini nongentefimo primo,regniHifpanixquingentefimo tertio,amp;:;ab eius reparationc centefimo nonagefimo tertio, amp;nbsp;regnauit annisde-cem amp;nbsp;nouera, duobus menfibus. Hiegenuit duos filios qui ambo Reges fuctut, Ordonium amp;nbsp;Sancium,amp; multis bellis profpere adis obiit mortecommuni. De-pingiturcnfcminmanuhabens,quiabellageflït. Depingituretiam in marginc vxor eius, amp;:Sancius cognoracnto Groflhs, qui poftcafuit Rcx. Concurrentia-Concurrcrunt cum Ranimiro, amp;nbsp;prope tempora eius, in fede ApofloIicaRoraa-nusdiebus quindecim,amp;Theodorusnatione Romanus diebus quindecim,amp; loanncsnonusannisduobus,amp;: Benedidusquartusannistribus,amp; Leoquintus diebusquadraginta,amp;: Chriftophorus menfibus fex. HicdcP3patueiertuseft,amp;: fadusertmonachus. In folio vero ImperüRomani Verengariusprimusimperauit annis

“itannisqiiatuor,amp;Corradusimpcrauitannisfcptem,qui fuit Atemanus. Anno ^«•^m, roîus° ^''''^^^^*^ Kanimiri obiit Ludouicus Rex Francorutn,amp;: fucceffitci Ca-viceûrou'^£^^^°^’'°”'’”^^“’^’®P^®’^’‘l“**'®S“^***^^“““'^*S*“^‘l“^“‘l“®gt;‘î“*^‘“'''

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LXIJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;H'*

*0 j^jjJ''?°®S®®^®^®® vicefiino, regni Hifpaniæ quingentefimo vicefimo fecudo, 9x0 ?“^*'5P’fationc ducentefimo duodecimo, amp;nbsp;regnauit annis quinque. Hic ni ^®’'^'^^ûdum, qui fuit Rex. Obiie autem apud Zamorammorte commu-j^ '^^P’^^gifurin vefte pacifica,quia bella non geflit. Depingitur etiam in margi-^HeginavxorciuSjamp;Vcremundusfilius,qui pofteafuitRex. Concurrentia. oncutrerunt cutn Ordonio,amp; propetempora eius , in fede Apoftolica Ser-6 snatione Romanus annis feptem , amp;nbsp;Anaftafius natione Romanus annis Ul^ ”*•**'^®^’o vero Imperii Romani Verengarius fecundus imperauit iu I-^annisfeptem. Annofecundo huius regis Ordonii obiit Carolus RexFranje '’''iScfucceflitei Ludouicusquartus filius eius, qui regnauit annis decem

Caput LXJIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Q^DON i V S quartus cognominatus Malus, filins Alphonfi Regis cxcæcati,v-|j|(j-. P®''®^°®®^“scftrcgnum. Habuit autem filiamComitis Fernandi Gundi-C 'invxorem:fed propter malitiam eius abftulit earnabeo Cornes.ipfevero ^SätusategnoperSancium Regemj apud Cordubam occifus eft. Ideodepingi-'^umgladioin pedore fixo.Nec computantur ei anni regnandi,nec cocurren-

j quot;C^vshuiusnominisprimus,cognominatusGroflus,filiusRanimiri,amp;fra-fcf Ordonii tertii, cœpit regnare anno Domini nongêtefimo vicefimo fexto^ 9x6 ^^gnivero Hifpaniæ quingêtefimo vicefimo feXto,amp;ab eius reparationeducen-'cliniodecimofexto,amp; regnauit annis duodecim. Contra hunc rcbellauit O rdo-quot;•us malus filius Alphofi Regis cxcçcati,amp; fc Regem vocauit:fed fugatns a regno, PjopeCordubam,vtpræmifimus,occifuseft. HuiusSanciitemporeFernandus ^undifalui Comes bellu m contra Arabes continue gerens m ulta prælia glorio-ægeffit.CumliocRegeSancio(vtfcrtur)idemFernandnsillnmcontra(ftum qui 40 ''^rirernarraturfupcrcquoamp;accipicrcjininir,cuius occafioneCaftclla a fub-^^'oneRegum Legionis ex toto liberata eft.Obiit autern Sancius (vt aiut) ex ve-*^^^oinpomofumpto,reliófoRariimirofilio qui fuitRex. Depingitur Sancius in ^“^pacifica,amp;:groflus corpore,quia magna pingucdine occupatus erat.Dépin-g'tureciatninmargineRegina vxor eius Jamp; Ranimirus filius quietiamfuitRex. toncurrentia,ConcurrerfitcumSancio,amp;: prope tempora eius, in fede Apofto-Jica Anaftafius tertius natione Romanns annis duobus.,amp;Lando natione Roma-ßusmenfibus fex, amp;nbsp;loannes decimus fedit annis tredecim : in folio vero Imperii Romani Enticus primus imperanit annis decera amp;nbsp;odoi

jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capta Lxr,

D ANiMiRVshuiusnoministertius,filiusSancii,cœpitregnarcanno Domi-ninongentefimo tricefimo feptimojregni Hifpaniæquingentefimotricefî- 957 inon«no,amp;abeiusrcparationeducentefimovicefimonono, amp;nbsp;regnauit annis Vigintiquinque,obiit abfque liberis apud Legionem morte communi.Huius Ra-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Hh iiij

^44 ALFONSI A CARTHAGLMA nimin tempore illi famofi nobilcs vocati Infantes de Salas, filii nobilis vin Gudi-faluiGuftios ab Arabibus occifi funtdelo Sc coniuratione Enricide Lara auun-culifui. Dcpingitur Ranimirusinveftepacifica,quiabellanongfffit. Concur-rentia. Concurrerunt cum Ranimiro, amp;nbsp;prope tempora eius, infede Apoftolica LeofcxtusnationcRomanusmêIibusfex,amp;StephanusnationeRomanusinen-fevno,amp; loannes vndecimusnationeltalicusmcnfibus decern, amp;nbsp;Stephanus 0-dauus menfibus quatuor : in folio vero Imperii Romani Hugo imperauitannis fex, amp;Vcregarius tertiusimperauitannis feptem.His temporibus maximufehi* fmafuit in Italia. Anno decimo nono huius regni Ranimiri obiitLudouicus,amp; fucceffit ei Lotarius primus, qui regnauit annis triginta tribus, ifte fuit vicefimus 10

quot;^Eremvndvs huiusnomïnisfecundiis,fiIiusRcgisOrdoniitcrtii,mortuo Sancio patruo fuo, Sc Ranimiro confobnno, regnum quodad eum rcuolutü ÿ6i erat, fufcepit anno Domini nongentefimofexagcfimofecundo,regniHi7pan)X quingenrcfimo quadragefimo quarto, amp;nbsp;ab ci us reparatione ducenteßroo tnce-fimQquarto,amp; regnauitannis dccem amp;nbsp;feptem. Hic duxitdiiasvxores,cxquaru primagenuit Alphonfum,qui poft eum rcgnauic.Huius tempore AlmanforDux Arabum multa mala Chriftianis intulit, Sc vfque ad Compoftellam ferturaccei- jo üffc. Sedhic Veremundus Rexamp;Garfias Fcinandi Comes Caftellç ßmu/coii' tra eum procedentes, apud Calatannazor in famofillimo przlio illum deuicerur, qui ex huius vidoriz dolore,cum vincereailuetus eftet, in tra paucos dies teut deceffifle. Hic Veremundus falfa fed uébone dudus, Atliaulpho Epifcopo Com-poftcllano taurum fetoeem iniiciiufïuihpiicopus vero benigne fpedasiu^efpJG amp;taurus manfuetcaccedenscornua in manibusciusdimifit.Quomiracuio'’''^^ RexftupefaôlusdccommüTopœnituir. Ifte idem Rex Athaulphum Epifcopu'’' Ouctenfem incarcerauit, quo in carcere cxiften te ficcitas magna venit in tena, doneeRcxpœnituit,illumqueliberauit,amp;illoliberatepluuiadecælodefcendit.

ObiitautcmVcremunduscxpodagræægritudine,amp;depingirur dimmalispe' / dibus,amp; baculo in manu,quia propter podagram incedere libère nó valebac.Dc' pingituretiaminmargine Archiepifcopus Compoftellanus cütauro,amp;Epilc‘’' pusOuetélîsinturrivbicratincarceribus,amp;duçReginçvxoreseius,amp;:Alphoi'‘ fusfiliuseiusquifuitRex,amp;EluirafiIiaquæ fuit monialis. Concurrença.Con* currcrunt cum Veremundo,amp; prope tempora eius, in fede Apoftolica Martinus tertiusnationeRomanus annis tribus, amp;nbsp;Agapitus fccundusnanoncRomau“^ annis oifto, amp;nbsp;loannes duodecimus annis feptem : in folio vero Imperii Romani loannçs fecundusimperauit an nis duobus, amp;nbsp;Verengarius quartos annisduode-^im.

ALphonsvs huius nominis quintus, filius Veremundi, coepit regn are anno 979 ■^Domininongentefimo feptuagefimonono,regniHifpaniat quingentefimo fexagefimoprimo,amp;abeiusreparatione ducentefimo quinquagefimo primo, amp;rcgnauitannis viginti feptem. HicgcnuitVeremundumquifucceilicinregno, amp;Sanciam quznupfit Fernando filio Regis Nauarrz, qui fuit RcxCaftellæ,amp;: poftca propter earn fuit Rex Legionis,vt infra dicetur.HicAIpbonfuscumtene-ret obfe/Tam Vifeum ciuitatem Portugalliz, quz tunc erat Arabum, Sc quadam dieambularetin circuitu eius infpiciêdomuroSjfagittaemuroemiftaletaJiter eft percuffus, ex quo vulnerc vitam finiuir, Huius tempore Sancius Comes CafteUx deuicit Arabes in vno magno prçlio apud Corduba. leratenimin auxiliumcu* iufdam Arabis contra ahum Arabern Regcm. DepingiturAlphonfusarniatusfa-gitta in corporc fixa, quia fagittaperiit. Depingiturctiain margineReginavxot eius amp;nbsp;Sancia filia eius,quae poftea fuit Regina Caftcllz amp;nbsp;Legionfs. Conctfrren-tia. Concurrer un t cum A Jph0fo,amp;p rope temp ora eius, in fedc Apoftolica Bene-

REG. HISP. ANACEPHALÆOSIS. lt;j4y ’^ii^usquintusmefibusfcx,amp;Leoo£lauusannovno,amp;Ioanncstertiusdecimus lt;^ih(iom. ”inisodo,amp; Benedidus fextus anno vno, amp;nbsp;Bonus anno vno, amp;nbsp;Bonifacius fe-Ptimusannisoiäo: in folio vero Imperii Romani Otho primus imperauit annis Jluodccimjamp;Othofecudusannis viginti. Annononohuius Regis Alphofi obiic otanusRex Francorum, amp;nbsp;fuccefTit ci Ludouicus quintus,filius cius,qui regna-'“tinFranciaannis duobus.iftc Ludouicus fuit vltimus Rex Francorum ex rega-*proiapiaPipiniamp; Caroli Magni. In ipio liquidem defeeir regalisprogenies Ca-ro«Magni,qua;regnauerat annis ducentis amp;nbsp;triginta odo,tranflato regno ad pro-genieraComitû Parifienfium. Anno vndecimo huius Regis Aiphonh port mor-fcmludouiciRcgisFracorum regnauitin Francia RobertusPiiflirr us,filiusHu-gonisPari(ienfisComitis,quiregnauitcum patre fuoannisnouem,amp;poll mor's® patnsannis triginta tribus. llFc fuit vicciimusquintus Rex Francorum.

^^innoDominimillcfimofexto,rcgniHifpaniæquingenteßmo odogeßmo o- te 06 ''%amp;cabeiusrcparationeduceteßmofeptuageßmoo0lauo,amp;regii3uit annis 20o!*''”'^^®rcinundusdcfponfauitSanciamfororemfuamcum Infante Gar-^ ®SanciiComitisamp;pominiCaftellç,quiGarfiasfuitproditoheintcrfedus rWLegionem,amp; pod mortem eins bac Sanciafuitdefponfata Fernando ßlio ^neiivocatiMaiorisRegis Nauarrç,qui porteafuit primus Rex Caftellç propter ^'’'s®fuam,qu3eerat filia ComiriiSaneii. Et cum inter hos Fernadum amp;nbsp;Verc-J*’'tliinidiflenfioexortafuiflet,inpræliumvenerunt,illifqueapudCarrjonem' ®öicctnpugnantibus Veremundus vidus amp;nbsp;mortuus eft, amp;nbsp;abfque hberis 6b-^’^tegnum Legionis tranflatum ed adFemandumRegem Caitellæ propter .^damvxoremfuam, amp;nbsp;ßc fuerunt tune vnita régna Caftellæ amp;nbsp;Legionis^ De-P®giturVeremundus armatus lancea fixa in corpore, quiajn prælio o’ceifus eft. io °^^''''‘’quot;''’a.ConcurreruntcumVeremundo,amp;propetemporaeius,infedeA-poitolicaBenedidusfeptimusannisodo, Atloannesquartusdecimusmenfibus sptem,amp;:Iojtj^gj^yji^j^jj decimus quatuor, amp;nbsp;Joannes decimusfextUsUatione Aomanusmciißjjyj jgçgj^,g^(^j.£gQj.jy5qQjfjjy5fj3[jone5axo annis duobus. amp;: oannesdecimusfeptimus natione G ræcusmenfibus decern, amp;Silucfterfecun-usnationeGalliens annis quatuor:in foliovero Imperii Romani Otho tertiuS ’®perauitannis decern.

|^V CVS Q^E in hac arbore textura fada eft Regum Legionis.Nam licet in Ca* ftellaComitesgubernarentabfqucrecognitionefuperioris,non tarnen titu-♦'^ quot;^tegiumaflumpferunt. Sicergoprima gubernatio Hifpaniæ,ab Aihanarico ^'’^^ptiinumin arbore pofuimus,vfque ad Rodericuminclußue, fuit fubtitulo '^sgioCothorum. IdeoillisdepinximusarmaGothicaquibushodicvtunturRe-®, ^^dæ,quietiamintitulanturReges Gothorum. Demumpoftingrellum A-w ummagnacx parte Hifpania occupata,amp; regno ad anguftos fines redudo, re-gnatijtPelagius, qui de regio generc Gothico erat, fed nó eft intitulatus Rex Go-®orum.afl’utnpfitenimtituIumaLegione,vel Afturiis,amp;vocatus eftinterdum ^sxLegionis,aliquado Afturiarum. Ideodepinximusei amp;nbsp;fucceftbribus fuis ar-®aLcgionisfola,Leonern videlicet rubeum in campo albo. Durauit autem hæc ®titulatioabfque eo qüod in Caftella aliquis Rex eflet,vfque ad Sancium inclufi-

P ue,qui cum Réx Nauarrx effet, propter vxorem quæ filia Sancti ComitisCâftel-læerat,Caftellamhabuit,amp;:cxtunCin Caftella régi us titulus fulfit, vtin arboris diïcurfupatcbit. Etvtclariusradixiftiusarboris ex omni parte clarefcat, nonin-cogmumputoad memoriamreducere,quodnobilis quidam de partibusBigor-dæadNauarramveniens, ArabibuSexpulfis regnitituluminea affumpfit. Hic auiemvocabatur Enecus Arifta, amp;t fuitprimus Rex Nauarrorum, amp;nbsp;poft cum fi- *

ytn, dam. lins G^rdis cognomento Eneci, quia filius Eneci cr3t(iïlis enimtemporibuse* nam Reges apatribus cognomina accipjebant^ac poft cum Sancius films dus, quem ferunt a matre prägnante, amp;nbsp;ab Àrabibus Jancea pereuftâ, per apcrturani vulneris cxtrachiin faiffc.Hic Sancius Abarca cognominatuseft eucntu,exeo quod montcscemporcniuium ad beJJandum contra Arabes rran/iens,quiapedi' bustranfireoportebat, abarcis iuxta rufticorum morem vfuscft,rotufqucexer-citusfuusabarcarum minifterio niuespertran/ir, propterquamanimofitarcm,J' nimiqueadpugnandum feruorem Abarca cognomen aflumpfit.Pofthunerf' gnauic Garfias fibus cius,buius nominisfecunduSjquiTremu/entus cognoiW' natus eft,qui3 Jicet ftrenuus in armisefter, tarnen cum prælium iUud ingreJio- ** portebar,membra tremebant.Hic fuit quarrus Rex NaU3rrorum,amp;pofthuflC regnauitSancius dlias eins,qui cognominatus eft Maior.HicCidellxtegnvta propter vxorem a/rumpftr,amp; ponuntur infra in reditudine arboris hi quaruor Reges Nauarra;, videlicet Enecus,Gar/ïas,Sancius,amp;aliusGarfias, Jicerinû-della non regnaninr, vtfeiatur tarnen a qua radice defcendcritSanciasquipro-p ter vxorem in CadcUa primus regnauit,cos hic nominauimus.

O MIN AT is fupra proximisRegibus Nauarrx, Sein redaUneaarbonspoS-^cis, aquibus per iineam maftulmam Sancius Maiot,dcmum Femandusè-^ lius cius,Keges Cadellçdefcenduni’.dcindcinmarginedcicriptisNunioKafütJ, vno de iudtcibüsCadcllx,ac Comité Ferdinando, cxterifq}ComitibüS,dequo-rumgenere FerdinandusRexex latere materna propagatuscdtcongruenseH, vrnon omitramus illos, per quorum texturam Reges CadeUx aLaiaoCaluovm cum NunioRaCura CadeUx indicé per hneam matemam proccdcrunt,lirecnon in prx fatum Fernandum, fed in Alpbonfum odauum, vnum ex defceodcotibas dus qui prxlium Vbetx deuicit,amp;monaderium de Hnelgas xdilic3üii-^^^^^‘' ncaderiuataedinmodumqui fequitur. LainusCa/uus vnacumNunioR^'*^' raiudicauitCadellam.Hicgenuit Fernandum,aquogenitüsedLainusfctnin‘I di,qni genuit Nunium Laini,aquogenitus LainusFIünii,quigenuitD’daciiiiif' j Laini,quiexvxorefuaTherefiaNunii,quxneptisferturfmdeexconcubinaRf 1 gis Legionis,genuitillumdrcnuü bcllatorcmRodericü cognomento Cidyqquot;^ j fuitpaterEluirxRcginç Nauarrx,a qua natus ed GardasRex NauarrcpstctBlb nbsp;nbsp;I cbx, qax fuit Regina Cadcllx, vxor Sancii Regis cognomento DetidcratiiC^ 1 quorum matrimonio prxfatus Rex Alphonfus oäauus procrcatLisciff^quot;^^^' I tem bic Alfonfus vndecimus a Laino Caluo,amp;:quintusaCido,amp;düodecimu52 1 NunioRafuraySedecimusa ComiteFemando Gundifalui. Depingunturautetn / defcendentes per Iineam Laini Caluiin margineomnespercapitaexeit'P^oCf ! do, qui propter drenuitatem operum depingitur intègre,Sc fupra eqau^gt;^‘^'^^’‘ I Femandus Comes, bi enim duo interexteros drenuos Hifpanix beH^totcsia-f 1 ^ moûnimium fucrunt,illorumque Celebris famanodristemporibusdarat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Ca/gt;»c IXJf/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

^IcvTi Reges Nauarrorumprxmiümns,vtclariusfciretaraquaradiceSado! A4aiordcfcendebae,dcnonincongruumed,vtnominemasCadcfegnberna' ^oresaquorum fanguine Femandus Rex Sancii Regis dliusexlarerematernode' fcendie.Ad mentem ergoreducendüed,quodantiquistemporibusrcgnun}Ca‘ deUx aliqualiter Reges Legionis in fuperiores cognofcebar, fedcö Ordoniushu' iusnominisfecudüs,quiinLegioneregnabac,adfeeuocairer,iIliqjfeturcadprr'^9 fentiaregiam irent,ille,nefcioquo fpiritu du(dus,illos occidifecir. Qiiofcekradi' fjmofacinoreCadeIlaninimium,Scnonimmeritomoci,abobediennaRegóLe‘ gionis perpetuo recefferunt, Seneabfqjgubernatore vagarentur, exnobHibusre-gni duos dbi iudices elegerune, quorii vnus NuniusRafura, aliusLainusCi/uus nbsp;nbsp;I

I ^uniiRafura: ftirpi rcgiæ coniû£la efl.illam primo deferibamus : deinde ftirpern ^n ckm. rT' . “'’^“ætardius regio gcneri vnitafuic,cnarrcmus.Fuit namque Nunius îuraiudexCaftcllæ,amp; poft ilium iudicauitGundifaluusNuniifiliuseius,quia, ixiraiis, mos antiquorum erat filio cognomen patris apponerc. Hic fuit pater

1 ^cr ''’^‘^^^Gundifalui,quiiamnôfolumiudicis,fedComitisnomen aflumpßt, j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arlanzaquicfcit. Pofthunegubernauit Ca-

e ainGarfiasFerdinandiComesfilibsciuSjquiinmonaftcriodeCardenia tu-“^f^^cftCuifucceflitSacius Comes filiuscius,quiinortafteriü deOniaardifi-

'*iscius,qui adolefcens apud Legionem occifus,abfque liberis obiit, deuo-funiqueeft regnum ad Eluiram fororem fuam, vxorem Sancii Regis Nanarræ,

1 nbsp;nbsp;^quibusortus eft FcrnandusRcx,fextusaNunioRafura primo indice CaftcHar, ^^.'luartiisaCotniceFernando Gundifaluo. DepingCiturautem hi progenitores ‘“niarginevno per capita,folo Comité Fernando intégré, armatoquefuprac-

S '*ttgt;depifto, quia ftrenuitas amp;nbsp;fingularitas opcrii cius, vt fingaianus dcpinge-^'^fjinetitopoicunt.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LXXIL

10 S^^''!'^^RexNauarrar didus Maior, filius Garfia:Tremuléti Regis Nauarrar, genuitcxEiQ{r3gijj5^p^,ij(2pp^jjj5Q3(j.gl]jg vxo re fua duos filios, Garda mamp; g|/^^ii®,(\:cxconcubinaalu.irnquidiótusell:Raniirus.Etquialrifans Gardas, î^’janciiComitisCaftellæ.apud Legionem per proditionemfiliorum Comi-^'ïoccifuscftjpriufquamSanciamfiliamRegis Legionis fponfam fuam in j^ ^f'®oniuniduceret,dominiumCaftellxdeuolutum eftadEluiram Reginam jj^’Ï’^)8:ciuscaufaadSanciumvirumcius,quipotcftdiciprimusRexCaftcI-'^sdquiaparuo tempore fc inticulauic Regem Ca ft dix, non computanturilli Vraregnandi.Diuifitautemdominiafua,amp;NauarramdeditGarfixptimo-6'quot;'to,CaftellamFernando fecundogenito,Aragoniam Ramirobaftardo.qui

P C Jd''‘^'■^o«’aRcx vocatus eft.Et Fernandus fuit primus, qui fegregatim m Scd^'*’^^““^ “wlumaflumpGc. Ideoineocomputantur tempora regnandi.

,'^^J”^^’'®'^'paterciushabuit dominium CaftclIçvnacumdominioNauar- nbsp;nbsp;nbsp;'

I Wtcranijdfaliud cum armis Nauarrae amp;nbsp;Aragoniçad finiftram,ipfe vero depin-

1 nbsp;nbsp;nbsp;^'f“J'quot; veftelonga.tanquam vir magnacautoritatis. Depingituretiam in margi-^tlair3vxoreius,amp;tresfïlii,FernandusCaftcllx,GarfiasNauarrx,RamirusA-WæRcgcs,Nûnadditurenimconcurrcntia,quiainfraaddetur Fernando,

^'^^ErnAND Vs huius nominis primus, filius Sacii didi Maioris RegisNauarrx, . '•®pitregnarcin CafteUaanno Domini millefimodecimofeptimo,regni Hi- 1017 P®''’2quingentefimo nonagefimo odauo, amp;nbsp;ab eius reparationc ducêtefimo 0-

S™tnooftauo,amp; regnauit annis quadraginta. HiC duxit vxorem Sanciam filia pbonfiKegijLegionis,fororem VeremundiRegis. Etcum bic Veremundus

^Di^^^libcrisin prxlio cecidilfet,Fernanduspropter Sanciam vxoremfuam rc-SnumLegionisobtinuit. Et ficfuir primus qui RexCaftcllaquot;amp; Legionis intitula-^'^^^(^■Hicgenaitex vxoreüiaSanciam Si AlphoniarnyquidyVnuspoil^iiam,ia fsgnofucccfleruntjamp;Garfiamqui Rex Galleciç vocatus cft,fedcaptus in vincu-•Sierreisdecefltqamp;Vrracamdominam Zamorae,amp; Eluiram dominäTaurifo-

j Optimus amp;nbsp;bellicofiflimus Coimbriam diuturna obddioneexpugnatam fando dcobo vifibilicerapparente obtinuit,amp; magnam partem Portugallixcum ea. In buiusregia camerainfignisRodericus de 6iuar,quiftrenuitateoperü Cidi cog-0omcntumaccepir,quodinlingua Arabica dominum fonat,adolefcens nurri-gt;us eft,amp; fub co arma excrccrc eoepit.Obin Fernadus morte communi apud Ca-

t/fH.dfW. bezonempropeVallcmoleti. Depingiturinequoarmatusfandohcoboclaues ciuitausColimbrixtradente,quiacuin diuinoauxilioadprecesfandilacobici-uitatem habnit. Depingituretiain marginc Sancia Regina vxorcius,amp;Sandus amp;nbsp;Alphonfus filii eius,qLii in Caftella poll eü regnarur, amp;nbsp;Garfias quiRexGalle* da: intitulatuseil, licet in vinculisdceefli c,amp;fiiiæ eins Vrraca domina Zamora, amp;nbsp;Finira domina Tauri, neenon Femädus filins dus ex concubina,qui fuitCai' dinalis. Depingituretiam fandusPominivusdeStillos,qnicius temporcclaruii' Dcpinguncurinfuofcuto arma Caftella: Se Legionis qua: hodie durant, quiaiHf fuit primus Regum qui in Caftella amp;:Legione fimul regnauic. ConcurrenW-Concurrerunt cumFernando,amp;prope temporaeius,infedeApoftolicaIoan-1® nes decimus oólauus mêfibus quinque,amp; Sergius quartus annis duobus,amp;Ioan-nes decimus nonus annis quinque natione Romanus, amp;nbsp;Benedidus oftauusca-tioncTufculanus annis vndecim.Hic fuit eiedus de papatUjamp;faftuseft quidam alius Papa, vnde maximum fchifraa fuit. Et loannesvicefimus natione Romanus annis nouem,amp;ßencdiä:us nonus natione Tufculanus annis quatuordecim. Ifte fuit ciedus de papatu,amp;fallus eft PapaSabinenfisEpifcopus, qui vocatuseftSil-uefter tertius, qui fedit diebus quadraginta quinque, amp;nbsp;Gregorius fexrus annis duobus, amp;nbsp;Clemens fecundus mêfibus decem amp;nbsp;nouem. Hicfuit inuafor eede-fix, amp;nbsp;per vim habuit papatum. Et Daraafus fecundus feditdiebus viginti tribus. Hicfuitinuaforfedis Apoftolicxamp; fubicodefunduseft. Et Leo nonus nation« iD Alemanus fedit annis quinque. In folio vet o Imperii RomaniEnricusfecundus

' imperauitannisduodecim,amp;Conradusfecüdusannisvgt;ginti,amp;:Enricustertius annisdccemamp; fex. Anno tertio decimo huius Regis Fernandi obiit Robertus Rcx Francorum, amp;nbsp;regnauit Enricus primus filius dus in Fracia vigintiquinque annis : amp;nbsp;anno tricefimononoobiit EnricusRex Francorum,amp;fucceÆ[f^“^'P' pus primus filius eins,qui regnauic in prancia annis quadragintanoueffl*

Ç A Nc i V s huius nominis fecundus, primogenitus Fernandi, cœpitregnarean' ’quot; ^^57 ^noDominimilIefimoquinquagefimofcpcimo, regni Hifpanix fexcentefinio tricefimo oef atto, amp;nbsp;ab cius reparationc tricefimo odauo, amp;nbsp;regnauitannisfex-Hiccum Alphonfofratrefuo contendens, regnum Legionis quod ei pater dimt-ferar, obtinuit, amp;nbsp;cum V rracam fororem fuaapud Zamoram obfeffam teneret,a Vcllido proditore proditionaliter occifus eft. Ideo depingitur in terra proftr^f“* proditoreinillolanceamittcnte.fepultusenimcftinmonafterioOnienfi.fQ^quot; currentia. Concurrerunt cum Sancio, amp;prope tempora eius, in fede Apoim ica Vidorfecundusgenere Alemanusannisduobus(hictimoré imperialifidusdt Papa) amp;nbsp;Stephanus nonus nationeTufeus menfibus nouem, amp;nbsp;Benediäusdeci-mus menfibus nouem,per violétiam eft Papafadus, poftea edfit, amp;nbsp;Nicolausfe- 40 cundus annis duobus,amp;: Alexander fecundus natione MediolanenfisaruiisduO' decim:in folio vero Imperii Romani imperabat idem Enricus quartus.

A LpHoNs Vs huius nominisfexrus,filiusFernandi, acfraterSancii,cœpitre-10^5 gnare anno Domini millefimo fexagefimo tertio, regni Hifpanixfexcentefi-mo quadragefimo quarto,amp; ab cius reparationc tricefimo quarto,amp; regnamtan-nis quadraginta tribus.Hic habuit fex vxores,exquarum prima gen uit Vrracaro, ex aliis alias rilias,amp; ex vnacarumqux fuit Sarracena,filia Regis Seuillia, qua vo- jo cab.itur Zaida,amp;adfidcmconuerfanominata eft Maria, genuitfiliummafcultim qui didus eft Infans Sancius,qui puer exiftens occifus eft in prxlio cum Arabibus odo propc Alcazarium de Confuegra.Ex nobili vero quadam ccncubinagenuic Therafiam filiam, qua: nupfit Enrico Comiti Lotoringia:confanguinco Impcra-toris, amp;nbsp;dedit illis partem Gallccix qua: nunc PortugaUia vocacur. Ex iftis autem

REG. HISP.- ANACEPH ALÆOSIS. «4!, ^cfeenduntPonugallixReges.illc cnim Enricusfuit pater Alphonfi primi Regis ^^n tje^n, ortugallix. Hie Alphonfus Caftdix infigniflimam vrbem Toletum variis amp;: webns vaftationibus fatigatam ,amp; diinna obfidione afflidam obtinuit,amp; in ea ctropolitanam federn anciquiflimam ac honorabiliffimam reparauir, mukaque oppidam vicinia Toleci ab Arabibus erepta Chriftiano nomini adiecit. HicRex Wet a lainfignia opera federn Burgefem infticuit, illiqj magnam dotem, amp;nbsp;muka priai egiacontulit:amp; fie ab vho codemq; Rege,amp; eodem tempore, amp;nbsp;fub eoderri fis°f™/'^° ??'’^^®’'^’‘^®’æct Vrbano n.Toletana metropolisreparata,amp; Burge-10 riu^ ^^'^'‘Wta eft.Obiit autem Alphonfus morte communi, amp;nbsp;apud monafte-'^h hæ ^^WdivnacuZaidaiam Mariafcpulruseft.Receperat cnimibiprimo a Jtummonachalem fiâc obtimorem Sanciifratrisfui.Depingiturautem AI-Pwn usarmatusinequo,quiagloriamulcabellicolt;âpcregit.Depingûturinmar-^neexvtroqdaterefexvxores fie nominatæ, Agnes, Cóftantia, Beatrix, EJifaber, eraüä,amp;Zaidavocata'Maria,Depingituretiam nobiJis Ximcnacocubihaiquä ^üntdedomoGuzmanica fuifle,ex qua Reges Portugalliæ procefierunt. De-fui 0^3**°^ '^ linea inferiori prafatus Sancius Infans,amp; V rraca Regina, qUa^ gina D °”^^’^f'æ^cgiriæ, amp;nbsp;dux Infantiflæ Eluira amp;nbsp;Sancia, filiæ Elifabet Re-^ime 'p^S^nrorctiatnEnricus Comesamp;Therafiavxorcius,fiIia AlphonfiCx' ^0 runfii ?'P'^S^'’^riretiam Reges Portugallia: qui ab eis procefierunt, vtvène-fundu ^^°^^^^ qui fuit primus Rex, Sancius, Alphonfus fecundus, Sancius fe*^' uus n.^°^'^°'^^'’ro Capello, cuius corpus Tolcti tumulatum eft, Alphofus ter-phonf*°*’^^*'^^’^^P^°“^“5 quartus,Petrus,Fcrnaftlt;ius,Ioanncs,EduardusiAI’ duode • '**’*^*’^’*l’^*®““^*“P®’-™S^’^*®*’^g”^’’‘^“®’’“®^®“*®™ °®”®5 numero ’“HnN' ^°”^^’'’^®r’ria.Concurrerunt cum AIphonfo,amp; prope tempora c-dor • ^P°^olica Gregorius feptimus natione Tufcusannisfeptem,amp;Vi^‘

^“^»qui veneno mfifoincalice dicitur obiiflïe,amp;Vrbanusir? dijjn*'°'^^*’'’^P®^®^®^’5 natione Tufcusannis dccemamp;odo,amp; Gclafiusfec5-^ anno vno,amp;: Calixtus fccudus natione Burgundus Com-10 name^ . '3nnis quinque. Hic eeelefiam Compoftellanam in mctropolita-°'*niA L-i^''*'P^o^”rrciamEmeritëfcm fubiecit. HuiustemporeBurdinusqui Toletanusfucrat, deinde Bracarenfis Archicpifcopus,qui fiusf '^j'^^'^P^ratoreminpapatumfueratintrufus,incarcéré obüt.EtHono-Jiiani ^*^ • *'*'^’°”® ®orionicnfis feditannis duobus, In folio vero Imperii Rodée *^’’”‘^ q^iorus imperauit annis quindecim,amp;Lotarius tcrtius annisvn-^ ®’ Atlicethucufqjfolumillorumprincipatuumcocurrentiamadiccimus otij'**’*^^^®^’®*’^*® omnibus notiflitnacft(fumniorum enimPontificumfuperi-titotƒ'^^^'^•^’^’^P’®“““^^® ®’’ omni catholico humiliter rccognofcitur, amp;nbsp;me-Und ^P°'^^’'^^'-‘^^RoEnanafcdentiumin omnibusannalibus ac hiftoriis anno-0üt,em“”^‘. P®’‘®^of“O’quolt;pRoinanorutnctfi aliqualitcr potentia debilitata ci|)cj**'«'’^?®^®™®olt;l’gnitatisacquandamprioritatëinterexterosmudi prin- ' •-’*iRen^ ?.’’^^'*''^”qo®® oeg’uit.vtquafi primogenitus Rcgum,amp; primus eorn ‘JuaturK ^^ ^^’^‘^'^oorumconuetionibus Imperator Romanus fcdeatamp;lo-§ooruni °'^^'^g° ^^ *^^denominibus ac temporibus illorü in Chronicis aliorü re-noni '’'^^’° communiter interfieri foler. Regum autem Francoru cclebritas fett’ ■ ^u.^^O’^oseft,amp;etiamillorü memorianonimmeritohaberidebet,prç-on'k {”™P^”®’^o'nannalibus,quicumeis antiquamamp;modeftam communi-^ ïbetnus.Ecenim hæ dux domus gloriofx Hifpanix amp;nbsp;Francis, vt alibi non-ilt J^^”’^*^'^^^^cripfifiefummcmor,fanguinis coniunôtionem,arâ:amq;amp;: 10111 ^?*'°™^®quot;o®”rtâantiquis,quâmodcrnis tctnporibushabuerut)nunc ta-no f . ’^®^*’qoartaconcurrcntiaoccurrit. Qux licettantx reputationis j, 5’’^®*lt;^oocurrcntiis tribus adxquari debeat:fcnbcntis tamé,amp; loei in quo n a j ^^''’^P^’-^oriarumquibusprxfensdirigiturarborjqualitasnóabrean-j^o endam proclamat.Hx autem eft Burgenfis fedisortusamp;continuatio,quasab ^uiusKcgisdiebus vfqueadmodernatemporacontinuatispontificibus durât, ^onmeogruumergocuiquamvidetidebet, fialiarumconcurretiarum caleihus fgenfes Pontifices annedamus, vt breui eópendio fciatur qui fucrint Prxfulcs,

jin. Jam. amp;quorumRcgum temporibus abinftitutione ipfa fedis in cathedra Burgenfi le der unt.Fuit ante ecdefia B urgenfis cathedralis,amp;: Aucenfis fedes quç diruptapct Arabes ab antiquis temporibus erat,cum fua diœcefi ad eâ tranflata per hunc A ' phonfumvi. dotantem, Vrbano Papa fecundo eredionemhaneconfirmante)' ' lamcp Apoftolicçfedi immediate fubiiciente,anno Domini rnillefimo nonage“’ inofcptimo,huiusregnianno nbsp;nbsp;nbsp;Sedit ante inca primus Simeon, qui priusA“' ccnfisEpifcopuserat,vigintitribusannis.AcpoftinumfucccffitGometiusiDle' de B urgenfi, qui decern annis.Ec port Gometium Garfias huius nominis prifflUSj cognomcnto Aragoncnfis,nepos Simeonis, feditin ca dcccmamp; odo annis,q“' ^^ trcsEpifcopifuccelfiucfcdemBurgcnfem rexerunchuius fexti Alphonfitewp®' ribus.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obitum hums Alphonfi Vrraca filia cius cœpitrcgnare.nam,vtprxini“'

mus, Alphonfus Rex habuit multas filias,amp; quia filium mafculum nonreliqüC' rat,fucccdcrcdebucrat Vrraca qua: primogenica erat earum.Hxc in vita pan“ nupfitRaimundo Comiti,cx quo genuit Alphonfum, qui intitulatuseft Imperator Hifpaniarum.Mortuovero hoc Raimundo in vita Alphonfi Regis/ccondo nupfit Alphonfo Regi Aragonum,cx quo nullum genuit filium, nequcetiainma-trimonialem vitamduxerunt. Nam ctfinon diuertiffent informaecclefe/e“’' per tarnen vix crat adinuiccm feparati,illam nimis honeftam vitam ducentc-Po« mortem vero AlphonfiRegis Caftellx patris fui, AlphonfusRex Aragonix vo-luiffet regnum habere propter vxorcm. ilia vero renuebat, multi etiamdema-gnacibusnobilibusCaftellx adhæferunt Alphonfopucrulo,filio Vrracxamp;l^“'' mundi Comitis. Ethuius occafionefuerunt multa difcidia in Caftella,alquot;spro Alphonfo Rege Aragonum, amp;nbsp;aliis pro Vrraca, ahis pro Alphonfo infantulo de-certantibus, led finaliter regnum manfit Infanti Alphonfo. Vrracaveroobiita-pud Legionemmorte fubita:amp;:quia modico tempore durauit,amp;ctiam iHo doquot; rede,ncclibcrecoepit, noncomputanturtemporaregni,fedferibunturAlpho®' , foimpcratori filio cius. Hoc temporcclaruit fandus loannesde Vrteca,amp;a(le‘ uitationcmpraeliorumcum aliis prælatisamp; religiofisnimium laborauit.Depiæ gitur autem Vrraca in reditudine arboris,quia ad regnum pertinebar, amp;inmar' ginc depinguntur duo viriquoshabuit, Raimundus Comes,amp; AlphonfusRc’^ Aragonum.Depingituretiam AlphonfusImperatorfiliuseius,inredalineaim' rumintegre depingcndus,amp;: fandus loannes de V rteca.

A Lphonsvshuiusnominis fcptimus,intitulatusImperatorHifpaniæ)C®P'f^j Iio8 '‘regnarc anno Domini miIIefimocentefimoodauo,regniHifpanixf«cen' tefimo odogefimo fextOjamp; ab cius reparationc trcccntcfimo feptuagefimooäa' iio,amp;rcgnauitannisquinquagintavno.Hic Alphonfusfuit,vtdiximus,nepo5C^ filia Alphonfi fexti,qui decefl'erat abfqj filio mafculo,rclidis filiabus,quarumpn‘ mogcnitavocabaturVrraca,quæ primo nupfitinfigniComiti Raimundo,ex qua genuit hunc Alphonfum feptimum.Hic Alphonfus coftruxit Hofpitalequodlm' pcratorisvocabatur,infuburbio Burgenfis,amp;obtinuit Almcriam,aquaredienJ obiit in via ex xgritudinefubquadam arbore, in portuqui dicitur del Muradar, diuifisregnis fuis. Deditenim regnum Caftellac Sancio primogcnico,amp;regnutn LegionisFei:nandofecundogenito,quJcdiuifionimiii difplicuic regnicoIis.De* pingitur Alphonfus cum diademateimperiali,amp;fedens propter eminentiamdi-i gnitatis,quia Imperator vocatus eft.NuIlus autem aliorum Regura fedensdepifl' gitur pratter iftum, propter fingularitatem tituli imperialis. Depingitur in mat« gine Imperatrixvxor cius,amp; Beatrix filia corum,qua: nupfit RegiFrancix,amp;ûn-dus Adclelmusqui tempore illo florebat, cuius corpus reconditum cftinecclc-fia ab cius nomine inticulata,qua:vocatur fandus Adelclmus,propccxtramu“

REG. HISP, ANACEPHALÆOSIS. tfji Ji^Burgenlis. Concurrentia-Concurrcruntautemcum Alphonfolmperatorc, propetemporacius,infede Apofholicalnnocencius fecundus nationcRoma-nusannistredecim,amp;CelcrtinusfecundiisnationcTufcusmcnfibusquinque,amp;: ^‘'’'“.^‘^'indus natione Bononienfis menfibus dccem, amp;nbsp;Eugenius tertius na-^one ibnusannisoélojamp;Anaitaüusquarrusnatione Romanus annovno,amp; nanusternus natione Anglicus annis quatuor, amp;nbsp;Alexander tertius natione f L?^ ^quot;”’5'^'8'^^* vno.Hic vicit quatuor fthifmaticos.Fuit autem ilJud magnu ƒ 'roa-infolioverolmperiiRomaniCóradusfecundusimpcrauitannisquin-j s^ftedericusprimusimperauitannis trigintafeptem. Annotertio huiusi regni wpcratonsobiitPhilippusRcxFrancorum,amp;fucceflïteiLudouicusfex-'^^'UscognoniinatusGroirus, qui regnauit in Francia annis triginta. IHe ■t vicefimus oótauus Rex Francorum. An no trigeßmo fccûdo huius regni AI* r oniiobiitLudouicus fextusRex Francorum, amp;nbsp;fucceCitei filius einsLudoui-.^ ^P^^^uSj qui regnauit in Francia annis quadraginta tri bus, qui fuit diriftia-'musRexFracorum. IftcLudouicus duxitin vxorem Beatricem filiam huius j^ onfiImpcratoris.Venitautcmadranâumlacobum,amp;cummagnahonori-{/''^'^?^^iphonfolmperatorefocerofuoreceptusamp;tra€latuseft. Sederutau-vid 1 ^’®®’”Ï®”fitemporehuius Alphonh Regis Imperatoris tres Epifcopi, ^® ainr 5J*^ehafiusannisquatuor,amp;Simcon huiusnominisfecundusannisvi-

^AlT'^^ ^'^’^^ tertius, cognominatus Defideratus, primegenitus P‘^'''iHnipcratoris,cccpit regnare Icgrcgarim inGaftelIa.vtpaterdiipofue-iiiuioDonrinimilIefimocentefimoquinquagefimonono, regni Hdpaniæfe-S^ntcfimotncefimofextOjamp;abeiusrcparatione quadringentefmo viccli-ois°Mquot;°*^’^'S”»tiitannovno.HicduxitvxorcmBIancham,fïliamGarfia:Re-^Ls .'^f^’4uifuitneposexfiIiainfignisbeIlatorisRodericiCidi. Genuitautê Sm *'^'^ï'’^®’^®^ Alphonfum odauum, qui poft eum regnauitin Caftella. Obiit gitiir'^quot;’n^’'’^*”t)rtccomrauni,Alphon(ofiliofuoiofantulo remancte.Depin-amp;in I '^^ ^'®’‘g®^ pacifica,quia propter breuitatem remporis bella non gelht, f. ^^^^‘^^‘^pingitur Regina vxor eins, amp;nbsp;AIphonfus eorum filius qui poft eum fed T'f' ^°’^‘^i^trentia.ConcurreruntcumSancio,amp;prope tempora eins,in D.-|}P°^®^’^®Lticiustertius nationeTufeusannisquatuor: in folioverolm-HKomaniimpcrabat idemFcdcricus primus.Temporehuius SaoeiiVidor Viuj j^^^^^l’^^’^ ^^^^ Burgenüdccemannis,computatisiUisquibusfedcrac

^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gifput LXX IX.

f/'’^.’‘'’’^®^ecundüs,fraterSacii,amp;fiIiusImperatoris,ccepiticgnarefegre-icenikr”^^^*®”^^^*^^ Dominiroilkfimocentcfimoquinquagelimö nono, ny^ sent f '’*®** feptingentefimo tricefimo fextö,amp;ab eins reparatione quadrin-Sanc' ’ •°'*®®“'°f‘’no. Etenimvno codemque temporecœpcruntregnarc, jjjj ','^'®Caftella,amp;FernandusinLegioneiuxradifpohtionenipaicrnam,fcd r3tiorfgn3mjjf^jj^jyçj.pg_ NamSanciusregnauirann‘ovnó,vtpróxime fcri-pi ®5“,Fcrnandusvero regnauitannistrigintävno. Hicdeuicit in præftoAl-niutn qui primus fuit Rex Portugallix. Obiitautem Fernandus mortecom-

,. n ^’,‘^oAlphonfofilio qui poft CU regnauit in Legione. Depingitu^hic Fergus inpartefiniftra,dcpidisctiam propc in latere Regina vxoreeius, amp;nbsp;Al-phonfofilioqui poft eum regnauit in Legione.Non aflignatur ei,nee Al phonfo filio eius concurrentia,quia attribuiturRegibus

• - * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;idem eft tempus.

fucceffic in regnoCaftellç anno Domini miUefimocentefimolcxage iino,r gnïHüpanix feptingcntefimotriccfimo oâauojamp;abeius reparatione qua nn gentefimo tricciimo,amp; rcgnauit annis quinquagintatribus.Hicouxit^ore Eleonoremfiliam RccharediRegis Anglix, quagenuitSanctüquiacccIlitin ' täte infaniili,amp; Femandum qui deceffic m adolcfcentia,amp;Enricuin qui po c rcgnauit : filias veto, Blancham qux nupfit Rcgi Francix, exquagemtus cniao^ ^^ dus Ludouicus Rex Francorum, amp;nbsp;Bcrcngariam quxfuitvxor Alphonu Rcgi Legionis,ex qua genitus eft Fetnadus Rex qui S cuilliam expugnauit, amp;nbsp;Alphon fus qui didus eff Infans Molinx,amp; Vrracam qua: fuit Regina Portugalliaf, amp;Lcch norem qua: fuit Regina Aragonum,amp;: Conftantiam quçfuit raonialisamp;Abbati fade Huelgas. Hic Alphonfus fuitdeuidus ab Arabibusin prxliode Alarms, poft illam aduerfitatem reuertens ad cor,fundauit infigne monaftcrium “®™ ’ gas prope Burgis cum folenni Hofpitali,quod Hofpitalc Regis vocatur, a ia monaftcriamoniahum indiucrfislocisfubditamonaftcriodcHueIga5gt;9“^®*“5 fîliæ vocantur,amp; poft muka pia opera profedus iterum adbdlum contra Arabes, deuicit cos in prælio quod dicitur de Nauis Tolofae.Etquiaibitcrveniic dicitur miraculum Crucis, cclebratur feftum quod dicitur triuropbumlan a: Crucis,decimafextadie luliialiquibus ecclefiis,prasfertlm Toletaoaamp;Butgen ii cathcdralibus,amp;in monaftcrio dc Huelgas quod ipfc ædificaueratjamp;in 4“® corpus fuum tumulatum quiefcit.Obiit autem morte communi. Deping'^®^^*’' matusin equo, propter illud infigniflïmumamp;vltimum praclium quodapw^ uas deuicit,amp; depingitur in latere Eleonor Regina vxor cius,amp; filiicius,™‘’ ' Sancius qui deceffic in xtate infantili, amp;nbsp;Fernandus qui dcccffitin aJoW^. ’ amp;nbsp;Blancha qua: fuit vxor Regis Francia:, ex quagenitus eft Sandus Lnlt;’®“æ'^’ Rex Francorum, qui etiam depingitur hic infra matrem fuam,amp;Vrracaqu* ®

, Regina Portugallix,amp;Leonor qua:fuit Regina Aragonumjamp;infraiftas^^P*quot;',^ gitur Conftantia Abbatiffa de Huelgas. Depingitur etiam hie fandus Domi, nicus pater prxdicatorum, qui claruit tempore illo. Enricus autem filiusous non depingitur hicinlatere, quiaeftdepidusintegreinfra inrcdalincaarbons. Berengana quoquc filia fua depingitur fupra prope Alphonfum Regem te-gionisvirumfuum. Concurrentia.Concurreruntcum Alphonfo,amp;propff^®' pora eius,in fede Apoftolica Vrbanus tertius natione Lorabardus annov®®» menfibus decemfhoc tempore crepta eft Hierofolyma a Sarraccnis,quie^ tranfmarinis partibus rem tamflebilem audiffet,prxnimiodolorcobiir;* ’'*’ gorius odauus natione Romanus menfe vno,amp; Clemens tertiusaan®®® manusdiebusdccemamp;fex,amp;Celeftinus tertius natione Romanus annisleptem, amp;:Innoccntius tertius natione Campanus annis decern amp;nbsp;odo,menfibusqui*’ tuor,dicbus viginti tribus. Huius tempore a Francis amp;nbsp;a Venctiscaptaeft Cou-

lt; nbsp;nbsp;ftantinopolis. Tempore huius InnocentiiPapztcrtiiinccpcruntduoordincslo-lenncs,videlicet ordo Fratrum przdicatorum,amp; ordo Minorum.ordinispra-dicatorfuit inuentusfandus DominicusnationeHifpa'nus.incepit auteminpat' tibusToloIanis,vbicontra ha:rcticosverboamp; exempleprzdicabatannoDomi* ni millefimo ducentefimo tertio, Pontificatus domini Papz Innocentii anno fe-xto. Ordinis vero Minorum fuitpater fandusFrancifcus.incepitveropropca-uitatem Afifiam apudfandam Mariam de Portiunculaanno Domini miHefimo ducentcfimofexto.In folio vero Imperii RomaniEnricusfextus imperauit annis odo,amp; Othoquartusimperauitannisduobus. AnnononoregnihuiusAlphonu 5 obiit Ludouicus feptimus Rex Francorum,amp;fuccelïitPhilippusfecundus filius cius,quircgnauitinFraciaannisquadragintatribus.IftcfuittriccfimusRexFran-corum,amp; fucceftit ei Ludouicus odauus filius cius, qui rcgnauitin Francia annis tribus,qui fuir tricefimusprimusRex Francorum. HicBlancham filiamhuiusAl-phonfi Regis Caftella: habuit vxorem, ex qua natus eft filius ei nomine Ludoui-

^iwnonus,quifuitcanonizatusper Bonifacium Papam odauum,amp; regnauic in ranciaannisquadragintaquatuor.lftefnittncefimus primus Rex Francorum. « «untautem in cathedra Bürgend temporehuius AlphonfiquatuorEpifco-Pbvidelicet Petrus fccundus viginti fex annis,amp;Marcinus decern amp;nbsp;odo,amp;: Mat-^‘'^^'^^j^Femandus primus duobus annis.Hic dicitur fuifle nepos cgis-Huie fuit data V illafur de Fer reros.

15 A ^®®”*^^ ^^^*“5 nominis nonuSj filius Fernandi Regis Legionis, cœpit re* ^•’«cannoDomini milledmo ducentefimo,regni Hilpaniç feptingentefimo i ioo 3g«iniooiäauo,amp;abeiusreparacionc quadringentefimo fcxageiimo.amp;rc-^iuitannisviginti odo,quifuit annus tricelimus rcgni Alphonfi Regis CafteHç.

'^’titinvxoremBerengariam,filiam Alphonfi Regis Ca(iellæ,ex quagenuir, vc f ^imcdidumeft,Fernandum,inquovnitafunt régna,amp; AlphonfumInfante t ''v'æ' ^^“^^utem morte comuni. Depingirur in vefte pacificain latere arbo-gt;*ptopceumBerengaria Regina vxoreius,amp;infraeos duo filii, videlicet Fer-®‘‘®lt;ltti poftea regnauit in Caftella amp;nbsp;Legionc, amp;nbsp;Alphonfus Infans Molinæ.

it . nbsp;nbsp;nbsp;hums nominis primus,filius Alphonfi Regis Cadella, coepitregna*

foHif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domini millefimo ducentefimo decimo quarto, tegm ve- 1214

Sent f^'’*æ^^pdngentefimononagefimo primo,amp;:ab eins reparationequadrin-tJex '^°°'^°Sehmotertio,amp;regnauit annis duobus. Obiit puer in state tene* Iiii$j'^®*’®^'’**^^^toa tegula excafucadente, cum luderet cum pueris nobili-pUf ^'''.'^^‘‘'^EiisPallentia:adtegulum,vtintcrdum faccre folent.Dcpingitur lor *’^^'^*''æcate puerili deceflit, amp;nbsp;manu pofita in capite ad odendendum do-(^'j®^i vulneris,amp;propccum filiaRegisPortugalliæ,qua:in vxoremdelata

5*^ pe j’^P^^C’diucttcrunt. Concurrentia.Concurrerunc cum Enrico,amp; pro-Ko?-'*®*“’»’“^®*^® AP°^°^‘^^ Innocencius quartus: in folio veto Imperii inBu^''''”'^^’^®'’^^ *^®™ Otho quartus. Sedebat autem tempore huius Regis ^oifed^*****^^® ^^^^'^^ huius nominis fccundus, cognomcnto de Contreras,

pho 7«°*“^)^'^ films Regis Legionis Alphonfi ex Regina Berengaria filia A1-^'^^ûn r/^S^C^ftcllsjamp;mortuoEnrico auunculofuoccepitregnarein Caftclla U';;^^^'^^“^^ milJefinio ducentefimodccimo fexto,rcgni Hifpamæ feptingen- jj^j^ ^uin^*'®’’’8®fi™o tertio, amp;nbsp;ab eins reparatione quadringentefimo oefogehmo

annistriginta quinque. Mortuoenim Enrico deferebacur re-fitre?^^^^î^æ^dBerenganam fororecius. Scdilla,vt nobililfima Domina, ccf-InRe^ '*'’'^®*^*^®'^dofiEofuo,quivcniensaLcgionevbicum patre morabatur, ^ä'Poft ^^^®^'æ'’^^®P^^^^^'^*’J^*’® Alpbonfo patre fuo,amp;regnauitin CadcI-fiicc ƒ^''^^0 Dccimo fexto anno regnifui deceflit Alphonfus Rex Legionis, amp;nbsp;^0^1 ƒ ^^*^''^3ndus in Legionc, amp;nbsp;ex tunc fucrun titer urn vnitarcgna,quævnio Uatî^a ®^’^“*^®^*^9gt; ^®® dirigente in perpetuum. Et quia in hac vnione reno-l'^ ■'ibn' ƒ “^‘^âm modo monarchia, amp;nbsp;arma regia mixta funt ex Caltdlis amp;nbsp;Leo-tcn ^‘’’^^^^C’pi^us ex eaquartam computations annorum,vt legens feiar, quo do ^®'^®*®cepithxcvnio, anno Domini millefimo ducétefimo tricefimo Iccun-Xitd^'^*^’^®“®'“^®g^*^®’'^^'^^^’^ Caftelladecimus fextus.HicFcrnandusdu-^lUi ^^^^^°’'^^gt; Alarum prima vocataBeatrix,fuitfiliaPhilippi DuelsBauans, ^ ^‘^usinlmperatoremRomanorum obiitanteaquamcoronam afliimercr, P°^‘obitunicius fuitimpcrator Federicus frater eius,apiid quecrat hac Bea

Federicum,amp;Manuelem,amp;Philippum,amp;Sancium,amp;Enricum.Etpoftobitun’ huiusBeatricis Regina: dLixitfecüdamvxorem,Ioannam filiamComitisdel on* tis,exquagenuitLiidouicum,amp;:EIeonorcm. HicgloriofusRexobtinuitSeiH' liam,Cordubam,Gienum,amp; totam fere Vandakiziam, amp;nbsp;etiam regnurn Murcus per Alphofumprimogenitumfuum. Etpoftinfigniflïmaoperaobiitdeuotifli®® apud Seuilliam quam de manibus infidelium eripnerar,morte communi,prafe' tibusfiliisamp;magnacopiaPrxIatorum. Depingitur Fernandus armatus in cqi» prope ciuitatem Seuilliam, quodam Arabe dante illi clapes, quia ciuitas ilb p£' longam amp;nbsp;obftridam obfidionem ab eo afflida in deditionem eius deuenit- D^ pingutur in latere duæ Regina: vxores, amp;nbsp;infra eas quinque filii mafeuli quosgf' nuitcxpriraaRegina,videlicetFedericus,Emmanuel,Enricus,Philippus,amp;San' cius.Alph5fusautemprimogenitusinfrainredalinea,vtRexdcpingitur.Depin' gunturetiam duo filii ex fecunda vxore,videlicet Ludouicus, amp;Eleonor. CoD' currentia.ConcurreruntcumFernando,amp; prope tempora eiuSjinfedeApofto' lica Honorius tertius natione Romanus annis dccem ,amp; Gregorius nonusn^rio' ne Campanus annis nouem,amp; Celcftinus quartus nationeMediolanenfisdiebuJ viginti:in folio vero Imperii Romani Federicus fecundus imperauitannistrigin' ta tribus. Sederunt autem infede Burgenfi huius Regis tempore tresEpiftopi,v‘' delicet loannes huius nominis primus,qui fuit cleóbus, fed munus confecra[ioni5 î non recepir,vixitanno vno ,amp; Mauricius FamofusEpifcopus,quemfcruntAn-glicumfuifle,vixitviginti fexannis. Hicinfignis Pontifex xdificauitcccleftii™ Burgcnfemquæhodieeft.Primoenim(vtaiunt)fcdeseratinccc]cf)afandiL'gt;u-rcntii, apud quam palatiumPontificaleconftrudumhodie durât. Fuitautemprimus lapis pofitus in Ecclefia Burgenfi vicefima die mêfis lulii anno Domini®'^' Icfimoducentefimovigcfimofccundo. Er, vtcreditur, fuit totum corpus eedeux a:dificatum temporibus huius Mauricii, clauftrum tarnen amp;nbsp;infigniscapdh dxCatharinxfueruntpofteumaliis temporibus ædificata, neenon turretlt;*“5 principales qua: funt in porta quam vocantRegiam,nonfucrunttuncextoton-nitx, fed poft anno Domini millefimo quadringentefimoquadragefitnofecun-do,düccntefimovigcfimo poftquamincepta fueratxdificari ecclefia. Ineadc® fere die ccepitcontinuare xdificiumillarumtufrium AlphonfusEpifcopushui“^ nominisfccundus,quihodieperdiuinam mifericordiam fedet, amp;nbsp;cumdiumo auxilio opus hoc f^cit continuari. Illo vero tempore quo Mauriciuscoepir^iü' ficare eccIefiamBurgenfem,Rodeticus pontifcxTolctanuscœpitacdificiunitÇ' clefix Tolctanx. Poft Mauricium fedit in ecclefia B urgenfi loannes huiusnonu-nisfecundus duodecim annis.

iiji A Lphonsvs decimus,filiusFernadi,ccepitregnare anno Domini milled'®® ^ ^ducentefimo quinquagefimo fecudo, regni Hifpania: odingentefimo vice-fimo odauo,amp; ab eius reparationequingetefimo vicefimo, amp;nbsp;regnauitannistri-ginta duobus.Hic duxit vxorem Violantam filiam lacobi Regis Aragonii, ex qua gcnuit Femandum primogcnitum,qui ex Blancha vxore fua,fili3 fandi Ludoui-ci Regis Francorum,genuitAlphonfumamp;Fernadum, qui vocatifuntdela Cerda. ObiitautemFernandusprimogenitusviuente AlphonfopatrefüoapudVil-lamregiam. Genuitautemidem Alphonfus Rexalios filios, videlicet Sanciuin qui poft eum regnauit,amp;Ioannem,amp;Iacobum,acPetrum,amp; Berengari3m,amp;E-Iconorem: amp;nbsp;ex concubina genuit Beatricem quç fuit vxor Alphonfi Regis Por-tugalliæ,ex quagenitus cft Dionyfius qui fuit Rex Portugalliæ. Hic Alpliôfusfiiit f cledusinlmpcratorem Romanorûindifeordia Eledoru. Exeoenimqiioderat de domoBauariXjVoluilTentaliquijVtimpcraret in Alemania. Habuitautem hic Alphonfus vigentem difeordiam cum Philippo fratre fuo, amp;nbsp;cum multis magna-tibus, demum eu m Sancio filio fuo, amp;nbsp;plurimis laboribus fatigatus fe retraxit ad Scuillam, vbi obiit morte communi.Hic fecit componi Panitas, quarum legibus regnura

fcgnuraregitur.Huicattnbuunturilla: tabula Aftrologiæ qua: vocaturAIphon- t^ftt.tiom. fianç,amp;etiâilla copiofiflima hiftoria qux Generalis dicitur.DepingiturAIphon-fcledcnsindutus vefte longa, vemos eft pericorum.habenslibrum in manu,quia feientificusfinCjamp; communiter vocatusAftrologus.Et in latere depingitur Regina vxoreius,amp;: infraeapa duo filii, videlicet Sancius fecudo genitus cum corona, quiafuitRcx,amp;Fernandus primogenitus line corona, quia decedensin vita pa-ternaregnum non habuit.Et infra bos duosdepinguntur alii quinque, très filii, amp;nbsp;Quænfiï, videlicet Ioannes,Iacobus, Petrus, amp;nbsp;Berengaria amp;nbsp;Eleonon Hie obti-nuitRegnumMurcia:,necnonXericium,amp;aliàoppidailliuscontra(fta:. Con-'0 cuttentiaConcurreruntcum Alphonfo,amp;prope temporacius,inredeApofto-ncaAlcxander quartus natione Campanus annis feptem, amp;nbsp;Vrbanus Galliens ^nartus annis trib’,amp; demes quartus natione Prouincialis annis tribus, amp;nbsp;Gregorius decimus natione Lombardus annis quatuor, amp;:Innocentius quintusnati-ooeBurgundus menfibus quinqj, amp;nbsp;Adrianus quintus natione Gebeneüs mcn-‘^^no,amp;Ioannesvicefimusprimus nationeHilpanus melibusodo,amp;: Nicolaus ‘'fOusnationeRomanus annis duobus, amp;nbsp;Martinus quartus natione kalicus ah-^'squatuor. InfoliovcroImperiiRomaniobiitFedericus fecundus Imperator, mortemeiuseleftoresfein duo diuidentes,quidam eorum bunc Alphon-

^.[^g^^.^[^^-,q^JQJß-l^jfQ-)J^J■l^^,;l-o fell-) porc durainc.ncc] lie ä'iqwcorun) benedidionem imperialem obtinuit. Anno decimo quarto buius f^SniAlphonfiobiit fandus Ludouicus Rex Francoriim,amp;fuccefticeiPbirippus 'I’^^ftuSjfiliuseius,qui regnauit in Francia annis viginti quinque. Ifte fuit tfi''cfi-‘ quot;quot;^^Rex Francorum. SederiintautemtcmpotcbuiUsAlpbonfi inecclef i Bur-WquinqueEpifeopi,videlicet Aparitiusvndecimannis,amp; Mattbams bufus ^^initiisfecundusduobus annis,amp; Martinus cognomento de Contreras annis o-’Oiamp;loannescognometode Villabaozduobusannis,amp;poftiftum vacauicec-t^lefiaBurgenfis feptem annis. QmbusexpletisGudifaluus ConchenfisEpifeo-P’^foittranflatusad ecclefiam Burgenfem,amp; rcxitcamfexannis. Demumab

^ANcivsquartus,filiusAlphonlidecimi,coepitregnarcannoDominimiIlcfi- 1184 nioduccntefimoodogelin'ioquarto,regniHifpani£EO(dingentefimofexagc-'®o,amp;abeiusreparationequadringentefimofecundo,amp;ab vltima vnionere-gnorumquinquagefimo quinto,Arregnauit annis vndecim.Duxit vxoremMa-^mfiliam Alphonfi vocati Infantis de Molina, quifuitfrater Regis Fernadi qui 'jruilliamobtinuitjamp;genuitexeaFernandumquipofteumregnauirjamp;Petrum, ;

ÇQ ^Philippumjamp;: Enticum qui fuit mutus,amp; Elilabetb que fuit vxor Regis Britan-'quot;®HicSanciusobtinuitTarifam,quxfuitvnumdeprimisoppidisquodoccu-P^'uernnt Arabes temporibusRoderici Regis. Obiitautem Sancius morte com-Depingitur in vefte longa,amp; enfenudo in manu, quia lieer multa bella nó ’'^jOotinuittamenTarifam. Depingunturetiam in margineMariavxoreins, «quatuorfilii, videlicetFernadus qui fuit Rex,amp;Petrus,amp;Enricus qui fuit mu-ruSjamp;PfiiJippffj^g^rgjjQj^eth quæfuitvxor Ducis Britania:. Cócurrentia. Con-curreruntcumSancio,amp; propc tempora eins,in fede Apoftolica Honorius quar-tusnationeRomanus annis duobus,amp; Nicolaus quartus natione Lombardus an-Uisquatuor: in folio vero Imperii Romani Radulpbus primus imperauit annis 1^5dccem amp;nbsp;odo. Anno fecundo buius Regis Sancii obiit Pbilippus quartus Rex nancorum,amp;deceflitapudGironam Catalonia:quamtunc obfeflam tenebar, ^fucceffit ei Philippus quintus,filiuseius^ qui regnauit in Francia viginti nouera annis.IftefuittricefimusquartusRexFrancorum.SeditinfedeBurgen-fi tempore buius Regis Sancii frater Fernandus de Cucuasruuiasvndecim annis.

quot;^ccfimo nonageGmoqainto,rcgai tiifpaaixo^ingenteümofeptua^clïmopn-mo,amp;:abcius reparacionequadnngentcCimo fcxageCimo tertio,amp;ab vhimayni-ooe regnorum fexagcCimo fccundo^Siregnauitaanisquindecitn.DüXitvxoieia ConlhatiamGliam DionyÜi RcgisPottugallix, ex qua genuit Alphonfum ooi Plt;gt;^^umregnaüit,SeEIeonoremquxfuitvxorAiphonüPegisAragonüta.Hi(

ß™ES;rÄ^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

dHnnorehnqaendumea.Depingiturinxtate^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

AlphonfasRcx,amp;ElconorRcginïTr,2oaum'‘c^‘^‘quot;“''’‘°'‘^‘^^ I

P‘busfcx,amp;:BonifïcmïoitLus„3,ió„.C3m^°^‘”‘^^‘^‘'^‘*'quot;'‘quot;^‘‘‘'”‘“l°quot;'' 1

g^ndusannisoéto,amp;:po{imorrerr,^!, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^squintusflatioReBat' ƒ

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

nomina, quxcoUegiextcE^pór7b^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitçeorutR,fcdfoIutR ^^quot;q^orumpriui]egiisroratisEpifcoporumVürp2G^''^^^'“!i^^^^ na, ^^moris€a,defcribuntür.Sufficiteïao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conEtmannumnoivi-diebus fedebanr, heet nefciamus debTar^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;quorum Rcg^ paris quofedic, prater illorum tempo ra nbsp;nbsp;nbsp;^^^quot;‘^quot;^.^^^ numerum «r ^cdefedcrunt,quxmagisexmcmorh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^^^ ^o/ha, veituxta earn inbc

I REG. HISP. ANACEPHALÆOSIS. «57 ^tc,Erata)imanniisDominimillcfimustrcccnlciimusquinquagcfimus.Etfc-putuseltapudCordubam inccclcfiacathedral! cumFernando Regepatrefuo.

epingiturAlphon{usinequoarmatus,quiabellicofiffiraus fuin Depinguntur ^margine Maria Regina vxor cius, amp;nbsp;Eleonor de Guzman concubina j amp;nbsp;infra ii^nfrn^'”^^'*°^^**^**^5’^®’^”^”’^*’^*^***^®*^®^^P**®^*^^®^^*^5^'^*^*^’^^^*’ fcF . ®*’®f®”™ Peptem filii cius, videlicet Enricus qui poft Petrum regnauir, mn ScIïT^^' ^***' ^^glfter Pandi Iacobi,amp; Sancius,amp; Telius Comités, amp;nbsp;Pe-”’®“^»^^®™ariidus,quiinpucritiadcccflcrunt Concutrentia. Con-10 cefi / ^*’' Alphonfo, amp;nbsp;prope tempora cius, in fedc Apoftolica loanncs vint ^^*’‘^}*5 annisdecemamp;nouem, amp;nbsp;Benedidus duodecimus annis fc-maquot;’ M^'^*^^^ Pextus natione Gallicus annis dccem i in folio vero Imperii Ro-' bertus primus impcrauit annis dccem,amp;Enricus fecundus impetauie Fran'^^'”'^^^‘ ^f’”® quarto huiusregni Alphonfiobiit Philippusquintus Rex amp;iftcf *^™’^ ^^^^^^*'’ ^* Ludouicus decimus jqui regnauit in Francia anno vno, obrVj^'^\^®^”’“5*Ï'**’’^’R®*^*^c°™®’ Anno fexto huius regni Alphonfi rezn ^ • °^'æ^^^^^ Fraocorum, amp;nbsp;Pucceflit ei Philippus fextus »frater eius,qui rumE'''''^'^^'^^’^ ^'^’^*^ decem amp;nbsp;noucm.Ifte fuit tricefimus fextus Rex Fraco-8£fu(xff’*?‘^®”™°”öno huius regni Alphonfi obiitPhilippus Rex Fracorum,

JU$Rc '^'^^ P^primus Rex Francorum.Sederunt in fede Burgenfi tempore hu-amp;Gj(f'**^®*?P’^*'^°P’»*’^clicetGundifaluusfecunduscognomctodeFinoiofa,

par^**^'^’g^®°»’^®g*** Hifpamx nongentefimo vicefimo odauo,amp; ab eins rc« cefij'”’^f”‘^®“*®fi™oviccfitno,amp;abvltimavnionc regnorum centefimovi-P ®‘o wc^’^^g'iauit annis deccm amp;nbsp;nouem. Ex nobili Maria de Padilla quam pri-

pftloa y““‘' AIphonfum,qui obiit in xtate infanrili,amp; Coftanzam, quxnu-R* ^^'^^ Alancauftrix, ex qua genuit Catharinam Reginam Caftcll±. Hic ^fatre f ^^^^'^‘‘^‘^^edericum Magiftrum fandi Iacobi,amp; Petrum ) amp;nbsp;Didacum l’iles y^?’’^^®3nnemlnfantemAragonix,amp;aliosnonpaucosmagnatesamp;no-NamV ^'^^^^“fc'i^occ'dercEnricumfratremfuum,fcd contrario reseuenit. ^n k-p?’ æ®*^® regnum ingreflus eft, amp;nbsp;rccolledis ad eum multis potétibus fccQ° ' '°^5^^^^ftclla,abhorrétibusaPetro,Rexinritulatuseft,amp;Petrumin-»dillu ^^P*^*^ ^^^'■'^^ obfedir,cum efFugere putaflet. auifatus de fuga eius Enricus öffï^'^^amp;cumamboRegesamp;fratrcs,fcdcapitalifIïmiadinuiGerainimi-'clïm-• ^°''uääcionc pugnarent, Petrus ab Enrico occifus eft. In cuius obitu trat ^ '^f^^'^uni bellum quod propter bane fraternam difeotdiam in Caftella

’*’®'“’”'*wrrccepcrunt. Huius autem difturbii tempore Algezira ^Icopu ''‘^^’’^^^b Arabibus occupata,deftrudafuit. DepingiturPetruscuEn-Pofitum ''5’ ^ ‘^ ^^*‘’^2™ cadens ab co occifus, amp;nbsp;in caCumine mentis caftdlum amp;Jnf ^®’^‘î“°‘^^®“”®^fig“fâ‘f“'^’ Depinguntur in margineBlancba Regina, Prae/^r ^ ^^'^’^^^ Padilla primum concubina, demum Regina vocata*amp; in-*^^°^^^^^ ^^’^ eius,amp;: loanncs Dux Alancauftrix vir IuuS,amp; infra cos Ca-

10 ptifu “p °’^“™»^ Enricus vir cius,qui regnaucrunt, amp;nbsp;infra in arbore dePeri-Apoft !• °'’^^*^*’entia. Concurrerunt cum Pctro,amp;: prope tem pora eius,in fedc bard ° æ®J^'^°centiusfextus:annisdccem,amp;Vrbanus quintus natione Lom-dg^ ^^^^'? ®^®‘ ^fi^ Polio vero Imperii Romani poft mortem Enrici Impcratoris Bau ^ï^^ j “^^° diuidentes quendamFcdericum Dueem Auftrix, amp;nbsp;quedam Ptnaf *æ? . ”’P^^'“^ difcorditerelcgerunt,cuius diflenfionis caufa magnü fchi-witinitnpcrio. Anno primo huius regniPetri obiit Philippus feptimus Rex

^^^^ JI^^^]^\^ ^^^^’^'^^^gt;^^'^^ Alphonfi, roepieregnare annoDomini milleümo trececelimo fcxagclimonono,rcgiiiHilpama:nongcnceUmo quadragefimo fepcimo,amp;: ab dus repararione i'excentelimoquadragelimo, amp;nbsp;ab vkima vnionc ‘^ rcgnoium cencefimo cricclimo nono,amp;: regnauic annis decern. Elam licetduob^ annis regnaueric in difcordia cum Pecro, honcdius tarnen videtur, vtillosannoS ^gni et acenbuamus, quibuspoliobitum Petri regnauit, duos vetopcxcedenid 1 etroafenbamus. Hicduxicvxoremloannam bliam loanaiscognomentoEa-lineam pronepeem hdantis FetnandiprimoeenitiRe-

S’gt;'^lpt’°‘gt;l'dccun,,tiuimic!cpML-dcc,0cr.-,r,cxtiu.gcnunloanMwlt;ltiipcll cum regnauit,SiEleonorcmquxtunRcg nal^i.iMrx. ObiumtemEmmex P°dagi^mbrnma,capudlanaumDümuunmdrlaCaleiaia.Drpm.,,«,Eari-^lt;mvclicpac,Eca,guiaicrtbrll,ruhixfui,,n5tarnencuniArab,b^^^^^^

^ Eleanor RcginaNauarrx CnniurrcnnaConcurrcrunicumEnnco^^^^^^ peemporacm.mkde ApolluI.c. Gngorim vndcciuiur naunne GOkL. P'gt;llobitumeiusCardinilcsquicuncmcunaRonianamnt,dminailieobiiiis “‘‘^c'^gcruntBjrtholomxufliArcliixpifcopumlSarcBÂ-m.ijuiûbiVtbMfexti ccincnconlhtuit.ScJnonongcabhocCardinalesRonianicximm.iiriidA-

P'‘'lt;blt;luiroca,uscnClemcnsrrp,irnur.anircntcsprm.amcR^^^^

co quod vioknna funfaaa. Nam Romamtanm incuaitunt Cardmahhintiaia-'cm,c,uodadcuadcndumpcriculunw,ortisBat,holouixum,nPapamrksr^^

^ccc,hoConlhnt,c,di,quodfuitcclcbratumum^^^^

quot;‘’^cmcR.AdlixEtautcmClcmcniiHiPpama,prxmPoni,galliaa,amp;G3lBiit. In folio veto Imperil Romani Carol,in,namis Ioannis RrgisEolieiiiixäiiiriai-p-'^cnannistrqtintaquarnor.AnnoquinrohiiinsRegisEiirktobiiileS^^^^^^^ r''‘'’r‘',7r'^’^e‘^quot;^'^^^quot;'''“l‘quot;''quot;'b^lcirrgi,auisinF,âciaani,Kjerea:Sr

C^paz A'C.

^d7P J^^ ^^^s hüiusnommisprimus, Eh^Enrici, cœpitregnareanno Dominimil-iefinuyrcceteûmo feptuageEmo nono, regniHi/panixnongêtch'nw guingua-gehmofeprimo, amp;abciusrcparationcftxcentelîmo qvadragefmo nono, amp;ab vicuna vmoneregnorumcentcEmoquadragcEmo nono,amp;rcgnaui[annis vilde-cun. Hicduxn vxorcin Eleonorçm Eliam Pern Regis Aragonum, ex gua genuit Enricurri qui poil eum regnauir,amp;Femadum quifuicRexAragonum. Qpifer-nandusgenuir A/phonfum quihodie in Aragonia regnar, amp;: Joannem qui reglet in i^auaera,amp;: Enneum qui fuie MagiEerEindHJacobi, amp;nbsp;Sancium qui fuicMagi-Per A lcan[arar,amp;Pcrruni quiexim bombardarapudE/eapo/im obur, ^Mariaal R egmâ Cadci/ar, ex quagenitus ed En riens q uarcus Rex, a c dominus nodcr/io- po ^^‘^^^gnans,amp;:E/eonorcm quarnupErEdnardo R egiPorrugai/ia’, exquagcnini-cdAiphonEis qui in Porruga/iia regnar. loannes Rex hiepod obirum E/eonor/s vxoris Ej^duxic Ïêcundam vxorem Bearrieem, E/iam Fernande Regû Pumigab bie.cxqua nudum E/iumgenuir. Sedproprer earn graue bedum inrer Cadd/am ^Porrugad/g/jj exorrum ed.Nam Fernando PorrugadiieRegeEneiiberisdere-dence,lt;Si^

*xoi^^'^*'®’'^^*^^^'*'^™ filiam fuam Reginam Caftdlx delato. Joannes ius *^n.item^ i ilit f Ja^“®”‘5»^®“ug^l’am manu potend ingrefluscft,acVIysbonamobfelt;

gibamt *^*'****®®’'^*S®”'®^^^*^®^'’^^*“*'®’^®^®^“^®’^®S’‘®*^’®*’5^P*^^ ^^* ftati$m°r”'^^™P®^'^® P’'æ**““ exanimodtate excefliua premature,amp; non fpe-uente ft^’^‘^®®*®’’*^*^**^uoquivenicbant,acfc/fismilitibusfuisquiindicillafef« £c^ æf '^^'‘^^i'^oppidoGitisdirtanti vcnerunt,fiCLicminusprudentertentauir, Virilit j *^®’’*'®®g®ft*cft.Nam multi ex magnatibusamp;nobilibusnoftris,licet to null' '^®*^’’^^®®gt;°l’*®fuf t« Hic loânes, cum Enneus pater fuus fehifmate or-

'0 Rnotr ?*'^®’‘^®titiumadliæfiiTetjCongregauit prçlatos amp;nbsp;proceres regni,amp; ma-« Oedid ^^^^^^'*^orationehabitis,declarauicpro Clemêtefeptimo,cui,amp; Be-°^^^f'°^^^‘quot;^ovocatopofteumadhxfitCaftellavfqueadconciliü Con-®’^*®^®®”t^^sapud Alcalam de Henares cüquadam Dominica diepoft tu5 °'^”'^'^^'^^^ prandium fpaciatum/orticquoinfidcnsiret,amp;calçari-forï’^wrifolctcaufafolatii,eum ad currendum infedalTct^equus velocircr amp;nbsp;{(f{ll*f^’’Ï'’'®^*»’®^t*cctirfu$in vallequadamolïendenscecidit,amp;Regem fubfe ^^^'æ ftomacho Ïetaliter vulnerato, tam grauitcroppreflir, t^^W ''’^^^^^'’'’^^tnexhalauif. Depingitur itaquefubequo cadens,quiafic noth'^'*'^^^*^'““’^®?’’^?^’”^^’*’*’’ niarginedux Reginx vxorcsciuStamp;Elco-

^O nand nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccunda,amp;infra Eleonore duo filii, Euricus CaftclIxamp;Fer-

’'^8°f’æ Reg«,amp; infra Femadum fex filii, videlicet Alphonfus Arago« næ^ P^^^Nauarr«Reges, amp;nbsp;Maria Caftcllxamp;: EIconor PortugallixRcgi-'®Ccnriciisamp;: Petrus Infantes. Filii autem Enrici Regis Cadcllx infra depin« '^tiamp;propeeuminlocofuo. Concurrentia.ConcurrcruntcumIoanne,amp; j^ Pttemporaeius,infede ApoilolicaClemensfcptimusin Auinione,amp;: apud ç^^prætefusVrbanUS fextus. In folio vero Impcrii Romani imperabat idem p’tolusquattus. Anno fecundohuiusregni Ioannisobiit Carolusquintus Rex fïncotum,amp;:fucccflïteiCaroIusfextus,quiregnauitinFraciaannisquadragin-^ouobus.lftefuitquadragefimusRexFracorum.ifteCaroIusexpotionefibida-

10 ?’?’'‘l'‘'P«anr,vcIexaducrfavaletudincamcnsfaauscft,cuiusamctiaingc-

5 ‘,Y»n»Ïrancixattulit.SedcruntinfedcBurgenfitcmporchttiusIoannisRe-^Y’J’Ï”l'gt;intuscognomcntoManriqueduobusannis,quiSeguntincnfis, de« p esdBurggjjpgf^ eedefiam , amp;nbsp;poft ex Burgenfi ad Compoftellanam tranf-^tnse(l',cuifyggg|]]|.Qm^jjl2|,jy5 tertius cognomentode Vargas,qui fimiliter « Calagurritana cedefia ad Burgenfem, in qua fedit quinque annis, amp;nbsp;B urgen-ïdeedefiam Hifpalenfem tranflatus eft.

i(\E^^^^'^5^®“tus,filiusIoannîs,cœpitrcgnarcannoDominimincfimotrecc* 1350 tefimononagefimo, regni Hifpaniæ nongentefimo fexagefimo nono, amp;nbsp;ab e-*'’Jtcparationefcxcentefimo fexagefiraoprimo,amp;abvltimavnionercgnorum £ftcümüfexagefimo,amp;regnauitannisdecemamp;fex. Duxit vxorem Cathannam “o^niloannisDucis Alancauftrix, amp;nbsp;Coftanzx filix Petri Regis, cX qua genuit a ƒ L’^^'*'P°^®“™’'®5’’®tiit,amp;: Mariam Reginam Aragonia’,quaïliodiecum AlpnonfoKege Aragonum viro fuo in Aragonia rcgnar,amp; Catharinam qux fuit vxorJnfantisEnriciMagiftrifandiIacobi. HicEnricus Rex iuftitire magnusze-htorfuit,amp;in pace régna fua gubernauit : crat tarnen pro maiore temporis parte infirmuscorpore. Geifit bellum aliquandiu contra Regem Portugalliæ , in quo îliquæobfidionesamp;particularia prælianobilium amp;: gentiumadinuiCem proeef*

5tferunt,nontaméGucnitaliquod prxIiumcampcftregenerale.Tenuitcaptum in vinculisFedericum Ducem Beneueti patruum fuiim ,filium Enrici Regisaui fui exconcubina Leonore Ponce.Nec non obfedit Alphonfum filiumciuidemRc-gisexconcubinaapud Giionem oppidum Afturiarum. obfeflus ante Comes Alphonfus aufugit,amp; fern per in exilio fuit : amp;nbsp;occupauit terras corum, donans ahis inagnatibus.llli vero,alter in vinculis,alter in exilio, poft obitû huius Enrici obie-

4^», dam. runt. Hic Enricus cum helium contra Arabes indixiflet,amp; Andaluziampfo-cederer,quatenus,licet propter infirmitatemcorpoream bellicoslaboresfubitc non pollet,laltcm in conuiciniaregni Granat« moraretur,vt exercitibus fuis A-rabum regnum intrantibus aptius amp;nbsp;velocius fauorem amp;nbsp;auxiliumdaretrapiia Tolecum «gritudine quxeum connue premebat, vehementius inualefccntc,in dienatalis Domini albefcente cœlo diem vita: fuæ claufit extremum. Depingitur Enricus in apparatu honertiflimo regaJi fedés in cathedra,amp; enfem habensinnU' nu proptergrauitatem morum,amp;iuftiti.T:zelum quem habuit,ficuti alterRech' rediis,amp; iuuenis facie, quia in iuuentute deceflit incipiente vicefimo odauo an- ^^ no regniçtatisfuç.Etdepingurur in margine Catharina Regina vxoreiuSjamp;inft^ cam filii eius,Ioannes qui poft cum regnauit,amp; Maria qu« in Aragonia rcgnat,amp; Catharina Infantifla. Concurrentia.Concurrerunt cum Enrico,amp;propeten'' poraeius,infedc Apoftolicaidem Clemens feptimus, amp;:Benedidus tertiusdeO' mus nacione Hifpanus,fcd in fchifmate:apud Romam vero federutprxtenfi Bo' nifacius nonus,amp;: Innocentius fextus.In folio vero Imperii Romani federutideni Carolusquartus,amp;poft eum VladiflausRex Boemia:fi!ius eius.Sediftenonre-cepit coronam imperialem,ncc habuit pacificum imperium,fed in difcordiacum Roberto Duce Bauarix.Infede Burgenfi loanneshuius nominis fextus cogno-mento de Villa creces, primo Epifcopus Calagurritanus, amp;nbsp;fedit vndeciro annis, amp;:poftobituiïîçiusvaç^uiteççlefiatribusannis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

JOANNES fccundus, filiusEnrici tertii, eoepit regnare anno Domini milkfi®® ^i°7 ■^■quingcntefimofcptimofindieenimnatalis Domini,in quo pater obierat, ipfe loanncs Rex acclamatus eft) regni vero Hifpania: anno nongenteßmo °‘^°' gefimo quinto, amp;nbsp;ab cius teparatione anno feXcentefimo feptuagefwo fepti-mo,amp;abvltimavnioneregnorumcétefimo feptuagefimofexto,amp;regnnnitan-nisxLVii.Erata:tatisxx.mcnGumcü regnare ccepiflct,amp; habuit tutores Catha-rinamReginam genitrieemfuam,amp; Infantem Fernandufratrempatrisfui,quos pater in teftamento fuo rioniinauerat.Dcmum Infante Fernando Regeiam Ara-1 gonum faéfo abeunte,cum adhuc loannes impubes exifteret, ad Reginam matre lua tutela intègre dciioluta cft.E t paulo poft Regina decedente, loannes in quarto decimo anno attatis conftitutus abfqj tutoribus mafit, amp;in principio quintide-cimianni congregatis prælatis, ac proceribus, amp;nbsp;procuratoribus ciuitatum,apud Maioritumcumconfenfuomniumgubernationem accepit.Duxitautemvxore Mariam filiam Fernandi Regis Aragonum patrui fui, ex q ua genuit Enricu® poft eum rcgnauir,amp; regnat,regnabitq; diucurnis temporibus,vt in clemf®'^“*' uina fperamus,amp; Catharinam,amp; Eleonorem,qua: in Francia obierût.Erpoft®®' num Mariç Regina: duxit fecundam vxorem Elifabet,filiam loanis Infantis Por-tugallia:,quifuitfiliusIoannisPortugallixRegis,exquagcnuitAIphonfuni,8dE- 4 Iifabet,quos infantulos amp;nbsp;in tenerrima «tare reliquir, quorum vitamamp;ftam Deus profperare dignetur.Huius Regis tempore,cum adhucin infantiaelTet.exerci-rus fui fub Infante Fernado tutore fuo bcllü quod Enricus pater fuus Arabibusin-dixerat,continuantes, Ancequeramagnaobfidioneafflidam occuparunr,amp;Za-hara,amp;:aliquaaliacaftclla de Granat« regno.Deindeii)o iain viriliatatcexiftcn-te,aliquiexcapitaneis fuisobtinueruntXimena, Huefcam,Huelmam,amp;Bena-marueldü,amp;multaaliaArabumfortaIitia,cxquibusnÓnulIapcrArabcsrecupe-ratafucrunt.Ipfevero perfonalitcrad ciuitatétcndens,pr«liiicampeftrecüAra-hibusiniuit,inquo Arabesdeuidimultiscorum c«fisintra vrbemfe reduxerör.

Huius tempore Fedcricus Dux BeneuentiinvincuIis,amp;AIphonfusfraterfuus 1® inexilioobicrunt.HicaliumFedericumDucem Arion«,necnonamp;aIiumFcdc-ricum Comitem de Luna,filium Regis Sicili« ex c5cubina, in vinculis poni prz-cepic,qui in cuftodia deceflerunt. Nec non alios Comités amp;nbsp;magnates regni Ca-ftclla:,videlicetFcrnandum Aluari de Toledo Comitem de Alba,amp;AIphonfuni Pigmente! Comitem dcBeneuento, acnobilesvirosdominum Eoricumfilium Alm ira nu,

Almiranti,amp;PetrumSueri,acSuerumdeQuinnonesfratrcmfuumcapifecit,amp; é^».dem. incuftodiaretineri.Qin omnes diucrfis modis amp;nbsp;temporibus libefati funt. Hic e-tiamcaptumtenuitlnfantcmEnricumMagiftrumfandilacobijCOtifangüineum uum,pertrienniuin,amp;poftealiberauit. Deinde increfcente difcotdiatameum, quamloannem RegemNauarraefratrem fuum,quiinCaftellamülta oppidaamp; caftratenebant,aregno expulit,cuius occaßone bellum inter Caftellam, amp;nbsp;Ara-goniampanter,amp; Nauarram aliquandiu duraret. Et cum hi duo fratres, nonnul-iqjexmagnatibusCaftellæconcomitantibusj regnum manu armata intrarent, (^ propeOlmecum prælium campeftrc iniuiflent,Rex nofter loannes, amp;nbsp;Enricus pnmogenituseius vidons gloriamliabuerunt : illi verovidi abfcedentesin A-’^ägoniamfereduxerunt.HicRexa pueritiafua nobilcnwimm Aluarufnde Lu-’lîacceptiffiinumhabuitjcuiusconfilio præomnibusadhærebat, illumq; nimi-^wexakauit, primo Comitem, deinde Comeftabilem, dcmum Magidrum fan-

' ’'^obifacicndo,quasdignitatesinvn]uspcrfonaconcurriire,nunqoamaudi-'^cit;tantaq5afFeâ:ioncadeuminclinabatur,vtomniaadvoIuntatemeiusface-^fcderetur.Etcû huius amoris exuberantia triginta quinq; annis fere durafler^ r °Pennem tarnen iuxta fortunæmorem res aliter fuccederunt. Nam voluntâte ^'octedibili amore ad incredibile odium mutata,apud Burgos capi ilium fecir^-^

^0 m' •^^™'’^‘^^Eorcilloduduminardacuftodiadetineri,amp;pau!opoftfupcrcri-ƒ^5contraeum pcrprocuratorem fifcalem propofitis, inquifitionefadade-^'''niandauit.Decollatusautem eftapudVallem oletiin forma iuftitiæ, dâ-txJ^^’'^‘'°‘’“Pfæ‘^®‘Jci'te,in medio plateæ,fuper altum amp;nbsp;magnum ambonemj f^P®^*Eus ornatum, amp;nbsp;caput eius a corpore

^^ ‘ '''iifixumeftclauoinvnolignorum.Fuitautcmfepultusinquadameccle-jj^^ffätnutoSjamp;poftex illaadeccledam Minorum ttanflacus.Inquo fiûgula-,j^’®°^P®ftaculo iâtis cognofeere potuerunt, qui Videtunt, amp;nbsp;etiam non Viden-Muiaudienmt,quanti valoris mundana profperitasßt,cum ex fummaprofpe-fut^^ff ^'^quot;^^“^duerfitatcm fortunxrota frequenterac velocirerhumanos ^^ t«R ^ ’^^uoluat. Et vt cognofcamus quam periculofiffima fitnimia familiari-opus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^°'^”^^^'’'^’- funamum bopum, defiderant, nullo alio exemplo

edTeru *”'quot;’^’’®’'*® ^^^^ exemplaquæ nos hocdoceant,ante noftra tempora prç-alioj*''*^^'^^^°®*^*'®*'^æ^®*’^ fiog^la’‘’ffi*^utn,amp;adinftruenduïnnos,amp;€tiam tem T^^'^°^'^°^ magnis temporibus'fubfequentur,efficaciflïmum eft.Öbiit au-tana °^'^'’^^^P^‘^^^llem oletiin quinquagefimoanno «cans fuæexfebrequar-squamhabuerat aliisexortis accidentibus,amp;in domo prxdicatorum cor-

PeR^^'^^f^P°^^^^’^^^*bamp;anno fere reuoluto ad monafterium de Miraflores pro-ter '^'^^*5'î'^°'^'P^eædificarimandâuerat,amp;profepülcutafuaelegerat,folenni-obu’ ^^^^'E^®*^*® A.lphönfus Burgenfis Epiieopus cum honorabili copia, ^^ ton'k'^'^^'''^'^’^^Pallentiolamexiens,illumq5afifbcians vnacurrinöbilibüs Ba-oleV “’’!^°^®quot;cöDidaci de Mendoza, amp;nbsp;loanne de Padilla, qui cum eo a Valle anin'^’**®^^®^’®’^^^*^'i‘^^'’®®^®f*®orumexcircumuiciniscaftrisamp;oppidisadvi-fisttij'^®°’’^^*^®’-®’^®““^*Eus,acecclcfiafticorumamp;nobiliumciuiumBurgén-

capit I *^®^®Ejndorumquod Vigilias vocamus, tam per moniales^ quarn per teex I^'^''^^hedralisecclefia: eodemEpifcopocélébrante^ folcnniteraedeuó-nobï^^^*^ '^Q'^^^^c^'h'f^ prædicatorumquod fandiPauli vocatur, humeris üif * 'f^^^P°''^3^^f 9ifiiqjreligiofis vigiliasdeUotediccntibus,nodetota quie-adirT^'* ^^^9*^^ fandiIoannis Bâptiftæetat, fimillter humeris nobilium ’ i'^ adh ' j?^®^®‘^‘^“^^5®R»ibiq;fub pannisamp; pulchroofnatu, quia domüsilla ta *'^^^“'^^^^^o'^®xat,quxtantum populumcaperepofi'etjcapella conftitu-du £^”^^P’^^op° naiflarum folennia célébrante ac fermonem faciente offi-1^^ ^’’■’^^’E’Wjillöqjfinito nobililbmumamp; regium corpus in fepulchró fuo ^^n itumeftjCuiusanima in domino requiefcit.Depingitur loannes Rex ar-liilik^*j^5'^°’^’^’^^™®’^Esbellisfere toto tempore occüpatus fuit, tam fuper ci-

fXn.do^f. uarræ, interdum contra Arabes, quodquidem Arabicum bellum ixe mente gère bac , licet aliis bcllicis adibus impedituscontinuare nequibat.Depinguntut etiam in margmeex vnolatere MariaRegina vxoreius prima, amp;infraeam£n' ricus primogenitus qui bodie fegnat, cuius vitam, ftatum, amp;nbsp;regnum oram-potenna diuina fœliciter dirigerc, conferuare, amp;nbsp;exaltare dignetur, amp;nbsp;duxfi' hx , Catharina amp;nbsp;Eleonor Infantiffx, qux in infantiadecarerunt,amp;cx3fe latere Elifabeth vxor eius fecunda,amp;infra earn Alphonfus Infans,amp;EhïabeiA Infantiila.fihicoruin ininfantia conilituci,quos mifericorsDeuseuftodirevf' lit. Depingitur etiam magifter Vincentius ordinis prædicatorum, qui buius tempore elaruit. Cuius vita amp;dolt;ähna taliterlplenduerunt, vtcongrue mere'!' i^ tur canonizari, Sc catalogo fandorum apponi, Concurrentia. Goncurrerunt cumloanne,amp;prope temporaeius,in fede ApoßoUcaidem Benedidus teruai decimus apud nos durante fehi/mate, amp;nbsp;apud Romanos federunt pratenidnquot; nocentius fextus,amp;Gregorius decimus, amp;nbsp;Alexander quinrus,amp;loannesvi-cefimusxertius. Schifmate autem per concilium Coußantienfe lubiatokà^ Martinus quintus natione Romanus in vnitate obedientix annis tredecim,amp; Eugenius quarrus natione Venetus annis decern Sâ fex, Se Nicolaus quintus natione lanuenßs de Cerezana annis decern Se fex, vfquead obitum ciuidem Ioannis. In folio vero Imperii Romani imperauit Si/emundus viginti amp;nbsp;tribus .annis, Se coronam Imperii recepit, Se poß eum Albertus Dux Außnxgêner i^ eius quatuorannis, feddiadema imperiale non habuinAc dlo defundo mpe-rauit FedericusDux Außrix, nepos Alberti, quihodieimperat, SeperNicolaum i Papamcoronatus eßRomx. Temporeautem huius Regis Ioannis deeeßh Ca- j Tolusfextus Rex Francorum, quicompos mentisnon er at, Se fucceült ei Caro- nbsp;nbsp;nbsp;l lus feptimus, ßlius eius, qui hodie regnat. Hoc tempore propter peccara Chri- nbsp;nbsp;nbsp;i Üianorum quxinterdum Deus vißbilibus ßagelUs caßigarc dccreuit, capta cd: i

1 Conßantinopolis a Turds, oedfo Imperatore Grxeorum Se aliis p^tirimis. l Sed Romanus Pontifex Se nonnulli Principes ad eius recuperarionem cura i Dei auxilio operam date inrendunt, fpcramufque in diuina mifericordia l quod recuperabitur, ßeuti aliis temporibusperdita Se recuperata fuit. In eccle- f f ßa autem Burgenß tempore huius Regis federunt quatuor Epifcopi, videli- j J eet loannes feptimus cognomine Cabeza de vaca fex annis.Hic fuir primo £• nbsp;nbsp;nbsp;j pifcopus Conchienfis. Et Alphonfus de Illefcas anno vno Se dimidio. Hic fuit nbsp;nbsp;nbsp;ƒ primo Epifcopus Zamorenßs , Se vacauit ecclcßa Burgenfis anno vno. Et f Paulas annis viginti. hic fuit primo Epifcopus Cartbaginenfis, Se xdißeauir ecclcßam beati Pauli cum facrißia, Se capitulo prope maros Burgenfis, com-pofuitque additiones ad PoßiUam Nicolai de Lyra fuper Biblia, amp;nbsp;ßHum qui diciiuc Scrutinius feripturarum. Et Alphonfus huias nominis Eccundus cognomento de Carthagena , qui aune fedet, fedebitque quandia diums proaidentix placuctic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tt

P'Nu icvs huiusnominisquartus, ßliusIoannisfecundi, eoepitregnareviceH' -^maquarta diemenßsluhi, anno Domini miUeßmoquadringenteßmoquin-quageßmoquacco,regniHifpanixmiIleßmoviceßmofeptimo,Seabeiusrepari- ,

reg: HISP. ANACEPHALÆOSIS. 6tS^ fö^F^Ï^®““^*^“*^* ^^°^ prætendebat.Reconciliauitq5amp; recepit ad gratiam lt;tgt;^n.(bfif. j ® edericum Almirantumqui cxtraregnumvagabatur,liberauitq; a cufto-Qu n”^'^^^‘^^^'^^5^^'‘^P^^^^^ anrtosamp;vitra detentusfuerat,reftituensvtri-is ^L^b “* ^°^® ^“^ ^'’æ^^^ ablata fuetantpet loannem Regem. Pacatifque fu-» aliis patentibus differentils quæ in regno étant, difpofuit bellare contra nat p^’^®^*'^^®^®“^^^efe pofuitcumcxercitufuoinconfpeduciuitatisGra-ciuæ r*^*.^ ^*^''^^^^’^^^^ fecunda feriapöft Dominicain in paflione a Segouia

1 S''^^’®’^^gt; quam præ ceteris eiüitatibüs pro habitatione amp;nbsp;recreatio-’'^ lihus^ . ®^S®rejinquarta feriaintra odauas Pafchaeapparetcum quinqj mil-CXD d^’**?**' propemuros Granatæ.Quæitinerandi velocitas etiam vni equiti ftan ’ *^°^ ^°^‘^^ incurfum non timed ti, fed per tutas vias equitanti, ac tanta di-dic ^^'^^^^ ^^^*5 congrua fuiflet.Infpedoq; diftridu diligenter per quatuor in? ’ r ^'^^^“^ ^^ ^“^ Eciiam,amp; paucis diebus interpofitis, dum fegetes crefeebär, w a ^^ ^^^'^‘^^‘'i^'^MalacXjibiqUcmoram trabens per quindecimdies va-ann I) .'“^^^ ^i^s. Demum venit Cordubam, vbi celebrauit nuptias cum lo-ali vxorefua,filiaEduardi RegisPortugaHia:.diuertcrat enimiam ex Tibuscaufis autoritäre Nicolai Papæ quinti a Blancha filia Ioannis Regis Na-epif *^'*’’’’P”®® ^^nbuerac. Expleuitautembenedidionemnuptialcm Archi-^® Fran°^'^^^^^°”^*^^5 ^^^ ’” regia curia tunc erat Orator’Caroli feptimi Regis nat ^°*^?^‘^^^ebratis veto nuptiis confeftim intrauit iterum difttidüm Gra-1 ntaiote cohorte magnaturti amp;:militüm afl'ociatus.lbant enim iam cum eö GuzmanDuxMetinæjFedericusAlmitantuSj Petrus Giron Magi-the 1 ^^^’^^®cusLupi deMendoza Marchiofandas lulianasjloanhes Pa-p ’'^Marchio Villenx, Aluarus de Aftuinniga Gomes Placentinus, Alpbonfus j ó®6ntel Comes Beneuentanus, Fernaridüs Aluari de Toleto Comes de Akia, °3nnes Manrique Comes de Caftanneda, loannes Ponze de Leon Comes de A^oSiRodcricus Manrique Cornes de Paredes, amp;nbsp;loannes de Luna Cornes de ^''«oStephano,amp;Gabriel ManriqueComes deOfornojamp;aliquialii magna-jQ Jbamp;multi aliinobiles. Dimiferatautem Alphonfum Carrillo Àrchiepifeopum °«Mmtnamp;: PetrumFerwmdi deVelafcoComitemdc Haroingubematione ras fE ^^’°'^^”’ 9^æ ^’^’^^ montes funt, qui apud Vallem oleti exiftentes tcr-conunifTas folerter ac prudenter in abfentia Regis rexerunc. Rex veto enmexemitufuoprope Granatammoram trabens per vigintidies vaftauitVe-f v^^*’^^“®’^icinam regionem.Quibus vaftatisrediit adEciiam,amp;liccntia-■tMarchionem fanâ:ælulianæ,amp; Comités Placentinum,amp; Beheuentanumi ncAlua, aliofquemagnates, quiverß funtad domosfuas.Ipfe vetö Rexma-quot;Wsapud Andaluziam cum gcntibus terras, amp;nbsp;aliis magnatibus, amp;nbsp;nobilibus ci-’montaneisqui cum eo temanferant, aliquos alios ingreffus fecit in terris Mau-40 ^’^®*^‘^‘‘®®^®we vero hyeme rediit citra montes ad Abülam amp;nbsp;Segouiam^ '^neveroincipienteanno millefimo quadringentefimo quinquagefimo fexto f ®«useftadAndaluziam eaintentionejVtbellum contraMaüros totocona-c th *v*''^®^ Deus omnipotens qui eft dux omnipotens, qui eft dux exercituum , .°''-nrum,profperedigneturdirigere grefluseius,amp;fubmanUfua fideiCa-æætettninosampliare,proteruiamqüe hoftium fandæ Crucis potenter hu-Hare^Bepingitur EnricUsin equo armatusjquiafuccepto feeptrotegio con-® «ro bellum Mautis indixit, amp;nbsp;ad modum Ginetari qui hac fpecie equitandi li-®ntiusamp;frequentius vtitur. Obiit tempore huius Enrici Nicolaus Papa quin-^ns.amp;fucceflit in Apoftolica fede Calixtus tertius natione Hifpanus de regno Va-W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veroimperiiRomaniidemFedericusquartus,amp;in regno Francise

J^Æc frater ni tat ivefirx Fratres chariftimi,vt audiftis,dcfcripfi, breUitati nimi-umdeferenSiVteompendiofae arboris deferiptionem decebat,ptoduxiqud

quot; vfque ad vlcimum Februarii diem anno miîleümo quadringentefimo quinqua' getimofex to: quç autem in futurû euenient,futurifcriptotes depromaat.ü^osve-ro Reges bos quos defcripûmus,prçfercim illos quibdeac virtu tibuslucidius cia-ruerunt, in orationibus nottris ad memoriam reducamus, nunquam obliuioni tradi Gnentes AlphonCum fextum qui hanc honorabilem fedem ab Vrbano fe-cundoerigi,acfedi ApoGolicæimmediate fubiieiprecibus deuotisobtinuhjH-lamque tamincapite,quamin membrisplurimis dotauit: necnon amp;:aliosinii'

• gnes Kegesab eiusfemore defeendentes, aquibus diaerfa. beneficia prxdeccHo-resnoArijacnos cemporibus diuerCis recepimus. Romanofque PontiGees quorum Burgenfes præfules fpeciales fuffraganei funCjPonüGei fucurorum bonorum

draB urgeriG federunt,quosfuislocisincon currentix Gn e nominatas videds, 0' ^^^oaenciam implorantes t vteorumexiHisquiiamin patriaca-^Gi receptifunt, deprecationes nosfoueant: illos veto qui adbucin purgarodo forlan manent, no fque cumillis, quando abbac vita cuocatia carcerehniascor-pon5ddccircrimus,intrainamcceleGemIerufalemquxamiferiishuiusvirxrcm-porahs exuta diumagaudet fruitione, mifericorditer dignetur admittcrc qui in ^ririrtateperfeâavimt,ô^regnatDeusinfxcuIafxculorüm.Am^^

p m Çj ^epos exG/iaGupro conceptusAbbis.Nam Go-L^^^^^^^^^^^^^^f^E)rodonmcniorer,egi}jde/nG

^IGgram's autor Tragus accede' vero de cuius appeGacione fuipicanrui ^P^nixuomen indirû,/onga xcasobruir. PoGmui-

^ ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibusbelloPunico fecundopuiGs^Eo-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ rerumGarus ad Arci/am vfq;gt; gui f^

j^'^^^^^^^^^^^-QuarnfalGjouidamprodiderunre^ d,a,m 3bHunnorun, ducilH»gaósitafa,amp;gu, i^TV?P'^”’‘è^-^'^'«daigacfubngibBtlt;Uigd^i,ng«

' ^'^^^^^^'P^iP^^^^^^^^^’^^C^GieGXfGcundumAiagonuinjrer^ auarrXf quartum Porrugaihx, quinrum Bxdex quam Granaramper/u-beun Gag,' '

ßt. Itaque Mauris qui Bzticam cenuerunt omiffis, Legionis amp;nbsp;Caftdlae regum ^fmma profequemur, vnde manaflè Chriftianos reges autumo. Quorum no-q?r^J^^^^^^^^’^^fcïâ^^ioeft. Bxticærerum potiebantur Wandali, Sueui-r . '^ ''^oiat,quas Romanis opibus attenuatis in poteftatem redegerant, quum fines ■ ^'’^P*^^ Athanarici qui primus eins genus rex fuifle proditur, Hilpanix ’'’gtefli,fedespofuerunt annodominicae falutis trecentefimo quadragefi-fun Tk° '^^^”^^1^®regnaflet annis tredeeim, diem clauüc, Hifpanique recepti heodofii Cæfarisvirtute,qui Gotos annis duodeuiginti imperata facere ”^ ft ^f’L^*’'°®®*°^ontinuit. ExindeGotiquumdefciuiirentabimpeno,Re-

Pannonem degente Balthorum , qui prxterquam lb° ™^æP^’-f^^fibivendicauit,amp;Tracesamp; Germanosvariisaffecit cia-in ^^’'?^f^‘*^”^ duftis copiis, Romam, Campaniamque, amp;:Apuliam redegit kR .. ®’^®^'^’g®firootcrtio fuiprincipatusanno, repente fato fundus eft eiu T”^’ ‘^^^*^^’^09^® captiuorumlaborc Bafento Cofentiæ præterfluente, in def A^° ®ooditus eft. Athaulfus, incertum nepos Alarici, an neceftarius, in liisE '°^''™ ^‘^bftitutuseft, amp;apud Gotos regnauit, qui licet Hifpanis amp;nbsp;3-^ç 'quot;^Pægentibus imperarent, Gotorum tarnen Reges adufque Pelagium, iür'^^’^''?^’ °*^'^®s appellati funt. Athaulfus itaque Gallam Placidiam Hono-^^ quer *’quot;P“®®*P“fororem matrimoniofibi iunxit.Nec amplius annis quinär' ?®potitus, apud Barcinonam a militibus fuis obtruncacur. Succeffit cu' f ?^*® ®^fP®pfopior (vtaiunt) ifquc anno poft obiit. Exinde guberna-{‘ Z'æ^'tWalia, cuiusadufque tempora Wandali,quosab initie, finesHi-jicft*’'^®’’®^®“^»‘^oncc eorum Rex Genfericus in Aphricam traiccit,occaiio-“’^üenadus ''J^alia, pulfisex Hifpaniaqui douii remanferant Wandalis, A ^^'^idineorumiuraconceflerat,infuamditionemredegit,fubitaquevi mor-lt;^otteptus, anno tertio regni fui fato fundus eft. Itaque res adTheodon-®defcttur. is tertio poft anno, foeiis Etio patricio,amp; Meroueo Francorum 'ge, dum pro Romanis aduerfus Attilam pugnaret Hunnorum Regem , in 30 (-i P‘^^^^^'3unicisoccubuit. PatrishonorifucceflitTorifmundus,quiprin-fubr*^^ ^^'^° decimo germanorum fratrum (vt rumor eft) infidiisde medio frar ^^^”’ Regnum, Thcodoricus huiusnominis fecundus, Torifmundi fin'E^°^j^P^^'^’ ^’e^^oQue Rethiario Sucuorum Rege, Lufitaniam regni fui * us adiecit. aiunt huic eandem necis fortem obtigilfe, quam Torifmundo ].®nesintu]erant. quo tempore Theodoricus alter Oftrogotorum Rex in Ita-^return potiebatur. nbsp;nbsp;Elato Theodorico, principatum fufeipit Henricus e-

5tratet, qui Gq^Jj autor f^nc, vt fcriptis legibus vterentur ; annoque fepti-eiuipnncipatus exceflitabhumanis. Alaricusalter a fuperiore,poftHen-um Gotisimperauit annis duodecim. In acie exfus a Fludiguino Comité a-40 i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperftite Almarico quem fufeepit ex filia Theodorici Regis

ƒ'æ. Genfalaricus Alarici frater ex pellice genitus, cxclufo Almarico ne-S ^'’ tegnum fibi vendicat, annifque quatuor tenuit, donee opibus Theo-Dulf ^'’^”' ”’^'^’^”'quot;^ auum Almarici demonftrauimus, in Aphricam com-P Itaque receptis Gotis Theodoricus Almarici nepotis infirmam rexit ^^cm ludejj duobus , amp;nbsp;feptem menllbus. Mox Almaricus vbi a pueris ex-G annis quinque rem per fe adminiftrauit, donee commiflb cum Gallis pfæio obtruncatus eft. Amiftb filio fuccelTit Amalafmtha Theodorici Re-pItalicfilia, mater Almarici, Tendiumque fobrinum fuum in fpem fuccef-onisadoptauit.isnon expedata fatali die, Amalafintham in balneo fuffocan-JO ?®.'^uiL Tendius igitur Amalafmtha fublata feptemdeeim regnauit an-^■s.isincædem fuam Gotos accendit habitus hiftrionici deformitate, quem pïlampafiimque geftabar. Goti nouum Regemfibi creantTendefilium,qui otteperid tempus exercitui praserat,impofitus aTendio,cuius aftinis effe di-eebatur.isapud Hifpalim orta feditione obtruncatus eft, ob illatam vim ma-'tonis illuftribus. Agila fubrogatur in eiüs locum. Nee equidem fcio, fupe-■^otes neRegcsaliquancceflïtudine contigerit, illud vnum conftat ,annoquln-

to ex quo crcatus eft Rex , a fuis effe intcremptum. Exinde GotofumDux Atanagildus occupât dominatum, quem poftquam bisfcptenis tenuitannb,a-pudTolctum morbo confumptus eft. Lymba, quem Luybam nonnullivo-cant,adrerum faftigium fuorum ftudio fuftragioque euchitur,triennioquere-gnauit,viuenfque Leonogildo fratriceflit Hifpanizprincipacu. Leonogildu^ exHifpania Sueuorumreliquias eiecit, AndecaRege fuperato.ii regnum feme* inHApania conftitutum,pcr annos centumfeptuaginta tenuerantinHifpaniä' Securi percuflit Hermelgundum fuorum liberûm natu maximum in conueæ tu Hifpalis in acie captum, quod is Arianorum fedam non probaret. Regnopr| terea, Legionis adiecit vrbem. Gotis imperauit annis duodeuiginti. Leonogildo patri fucceflit Recharedus ab Hermelgondo proximus. is Arianum dogma in conucntuToletano damnatum, abHifpaniae flnibus eiiciendum cura-uit. Luyba alter a priore,quem vocatum præterea Lymbam demonftrauimus, Recharedi filius, cxcepit imperium, quod annis duobusamp; menfibus quinquete-nuit,infidiisVidericidemediofublatus,illuftrisinter Gotos viri. Luybacafo regnum Videricus occupauiteius percuflor,adeptoque per fraudera doraina-tufeptem potitusannis,eodemletigenereperiit quoLuyba. ResadGonda-mirim delata, quam quum biennio adminiftraflet, ex aduerfa valetudine mature dicm clauf t. Goti nouum Regem fibi créant Siflebutam, qui verum Dei cultum noftramque religionemmirifica pietateprofequutus eft, in Aphricam. transHerculeum fretumdudo exercituplures ineagentes inditioneraredegit, annisnouem regnauitamp; feptemmenfibus,morboconfumptus eft. Recharedus eius nominisfecundus,Siflebuti F.paternum decusaccepit,idquefefqui-annotenuit. In eiuslocum fubiitSuintilla Recharedi primifilius,ifque9“*^® decemregnafletannis,fuum F. Rachimiruminregniconfortium accepit»eum-queviuens adminiftrare regnum permifit.Qimniam vero Rachimirusm^^“^® pattern fequutus eft, breuique poft cum regnauit,nonvenitinordinempcquot;e regum, fed cum pâtre confunditur. Itaque Sifecundus amp;nbsp;ipfe SuintilU pïï'^2 natus,in demortui locum fufledus eft, exclufo qui præftabat atategermane, qui paterno nomine Suintilla vocabatur.is anno poft feptimo, defundo apud ? Toletum Sifecundo, debitum fibi regnum vindicauit. SuintillaRex eonomine fecundus, quadriennio rcrumpotitus,ex aegritudine in quam incidit,6' to fundus eft. Tum Goti Regem fibi créant regia ftirpegcnitumTulgara,^' regnauitannis duobus.

^^^ A c V A M Gotorum regiam Cindafuindusoccupât, illuftri inter cos loco, quam annis decem tenuit, morienfqueffio per manus tradidit. Recifuindus is fuit, qui Gotis impe- P rauitannis duodeuiginti,acmenfibus vndccim. Qiiomor-tuo, Bamba Rex creatur, is qui Mauros Hifpaniæ litrora cum dafie ducentarum feptuagintanauium ingrcflbs,iDgen-ti praïlio fudit, amp;nbsp;claifem igni fuccenditj ex hauftudemum veneni quod ab Eringio Rccifuindi datum rumor eft, incidit in grauiflimum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbura.

fliorbum.Ex quo quum xgre conualuiflet,anno poft initum regnu m nono,men-fequevno, religionis habicum fumpfit, in eoque permanfit annis feptenis ad vki-®umvkædiem. Sunt qui fabulentur hunc'ex aratro ad principatum euedum LeonisRoiuaniPontificis beneficio. Eringius de quo fupra diximusj ad reli-gionemtranfgrelTo Bamba,Theofredum RecifuindiF.pelIic,occupatoquedo-minatu,fcptimo poftanno fato funduseft. EgypzaBambæfobnnus, idem-que generEringii, mortuo focero fucceflit, quumque regnaflet annis feptem, Toletinaturæconceflit. Ineius locum VitizaF.fubiit, eoquepotituseftannis nouem, donee a RodencoTheofrediF. eiusquempriusEringius regno exege-10 rat,amp;Vitizaconfoffisoculis relegarat, imperiovitaquefpoliatuseft, imparopi-busRomanorum qui Roderico fauchant. Hic ( vt aiunt} Vitiza lege permifit, vt ûcedotes, quotquifquepoflet,alercnt concubinas, amp;:ipfenullumlibidinisge-fiusintentatumreliquit. Excepit imperium CoftaRoderici frater ætatemaior, uqueregnaritannis quinque,menfibusfeptem. Eovitàfundo,Rodericusfra-‘“KmGotorutn fufcepit inaufpicato.Nam cum IulianiComitis in Africa pro ®*g«ifiliæ ftuprum intuliflet, a Mauris a Iuliano folicitatis, bello petitus,in acie '®ddit, ex quo regnare cœpit anno tertio. Poft interitum Roderici, Mauro-'^’^UucesTariphamp;Muza, Bellazin Muzxfilium partis in Hifpaniafinibus im-20 py'^**^^®8®“’» c®*’^*’^“®^“® *” Africam redierunt. Annisnonampliusvigin-quot;WonnnReges in Hifpania quindecim fuerunt. Nam quum Rex omnium ’oosrefpoiidere non poftet, populari tumultu,veloccidebatur,velimperium Q^ponebat,fubindcinexadilocum altero fubrogato. Dcniquequumdelatares ^^i^quendam Acabath, nouarum return cupidis adtrccentosvfquedeme-‘®*ublatisdiuregnauit. Durn Mauri return potiuntur inHifpania, Chriftia* ®ûfutnreliquiæPelagiumquendam Regemfihicréant, apud Afturasvbilatita-3nt,Dequofermovariuseft, aliis tradentibus eumTheofredi filium fratrem-ïneRodedci, nonnullis ex Phafilla natum Duce Cantabriç qux Bifcaia nunc ap-Pdlatur.isetfinullas, autperexiguasopes babebat, auxiliocæleftifretusaudcre '^‘^P’tjadhortatufque quofdam finitimos, ad veram rcligioncm compulit, ap-pdlatique voluit Afturum Legionifque Rex, etii maiores lui Gotorum didi ynt: quamuis alii banctituli mutationemPhafillxciusfilioafcribant, amp;nbsp;bis qui Qemcepsregnauerunc.Impcrauit autem Pelagius annis viginti. Rehdofuper-«itcnlioPhafilla, poft quem deinceps ad vnum Reges Legionis amp;nbsp;Afturum fwinferipti, fme Pelagius, fiue Phafilla fucrit autor eius ciculi, quum bien-®'oregna(rct,abvrfolaniatus eft in venatione. Regnumperuenitad Alphon-^mPetnCantabria ducis maximum nam filium , cui Phafillx foror Ornofu-^nupta erac. is Arianum dogma quod a Rccharedi Regis morte rurfus in Hi-^Paniapullulatat, eradicauit, vrbefque amp;nbsp;oppida complura eiedo Maurorum ^^VtïGdiorecepit: ex quo Catbolicus eft cognominatus : annoque vndcuigefi-‘^0lui ptincipaius cxiuit hominem. Succeftit Alpbonfo patri Pbroilla, qui Ktiiodecimo poft anno de medio fublatus Aurclii fratrisfuidolo,regnum Ve-ïemüudofilio per manus tradcre non potuit. Aurelius enim patrato parrici-010}continuo regiain occupât, annifque fex obtinuit. exceftit abfque proie, nifiquodad inuidiam peticulumque declinandum , Vetemundum Pbroillx fflum infpem fucceftionis adoptarat. Ab Aurelii morte, Gotorum rem fuC-cepitSillo, cui nupta erat Egimanda Aurclii foror , pulfoque Veremundo fobs imperauit annis fex ad vltimum vitæ diem. Mauregatus Alphonfi cog-iiomento Catholici filius ex pellice , mortuo Sillone, Maurorum qui return ) potiebantur in Hifpania, præfidio dominatum conftituit, padus (vt aiunt) 5® cum Maurorum Regibus, quotannis quafdam virgines in ftipendium mittete. Sed id triennio poft, Mauregati motte fublatum eft. Veremundus A1-j phonfi cognomento Catholici nepos ex filio Bilmarao , Mauregato iam fato l fundo fucceflit •. biennioque return potitus, quum eius vxot ex qua Raymiri j Garfixque pater erat, in Patthenonem fe conieciffet, ipfe memoria repetens, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kk iiij

quodadhuc priuatus inordinemdiaconumcooptatus crat, AlphonfumPhtoil-læ filium eius confobrinum pro fe regnare iuffit, continuoque tranfit in fe-dam religionis. Alphonfus itaqile cognoracnto Caftus, Maurorum adfe-ptuaginta millia cæcidit in acie, qui fines Afturum ferro ignique populaban-tur, ex quorum manubiis duas etexit ecclefias, Ouetenfera amp;nbsp;Afturienfem. Regnauit annis quadraginta vno, adufque Caroli Magni principatum. Ray-miris Vcreitiundi filius, Alphonfo iam vita fundo gt;nbsp;paternum decus accepkj exindèque vixit annis fex, menfibus nouem. Principatum reliquit Ordooio fuo filio, quem tenuit is ad decennium, deceffitquefupcrftitibusliberisAl-plionfo» Veremundo,Minioque, amp;nbsp;Phroilla. Alphonfus 0rdoniifilius,cog-10 nomento Magnus, eo nomine tertius, a morte patris imperium fufcepit, an-nifque quadraginta tenuit, quoad hominem exiuit,parumfecundafama.Nain quum fratres fufpedos haberet, acfinecem perinfidias fibi molirentur,o-mnes oculis priuauit. Liberos habuit quatuor, Garfiam,Ordonium,amp;Phro-illam, nullis initiatos facris, quos hodie Grxco verbo Laicos appellant;amp; Gondifaluum archidiaconum Óuetenfem. Exhis Garfias rcrum gubernacu-Ja fubiit, eaque moderatus cft ad triennium, nee ex fe prolem reliquit- ha-que frater eius Ordonius ^ in defundi locum fuffedus eft. is quatuor Caftete Comités per interpofitam fidem circumuentos in carcerenecaniullït,obeam-que rem Caftellx prouincia defecit ab eius fide : quofdamque ex fua nobilita-te creauerunt qui de publicis priuatifque controuerfiis inter eoscognofcerent, cofque Indices appellari placuit. Ex his alten Nunio Rafurauo nomen fuit,al-teri Layno Caluo : vnde Cahellx Reges originem traxifle confiât. Ordonius cum genuiflet Alphonfum Raymirimque, odauo fui principatus anno,men-fe fexto diem claufit. Phroilla quum fui fratris Ordonii liberos exegilfe^ in fe principatum tranftulit: eo tarnen vt fraude quæfito diutius frui non potuit. Nam Vno poft anno duobufque menfibus morbo lepræ correptus inieriit, fu-perftitibus quatuor ex fe liberis, Alphonfo, Raymin,Ordonio,amp;paternono-mine Phroilla. Quorum natu maximus, huius nominis quartus Alphonsus, a morte patris imperium fufcepit, eoque pocitus vno toto lufiro,menfibulqiici feptem , iurauit in verba Chriftianx religionis , Ordonio filio quem fufeep^ rat ex Imena fuperftite, cui cognomentum Malo fuit : regnuraque Raymin’ germano dimifit. Sed quum paulo poft eum pœnitentia fubiiflet, abiedisk' fignibus eius fedæ quam profeflus eratj iterum regnum quo cefierat, contre* dare cœpit. vnde captus a Raymiri fratre, eftbfiis oculis luce priuatus «‘' Raymiris eo nomine fecunduS j Alphonfo quarto concedentererum pontés duos habuit filios, Ordonium amp;nbsp;Sandium , quorum veerquepoft paire® inceps imperarunt, quum Raymiris obiiflet vndeuigefimo principatus anno, duobufque menfibus. Return gubemaculis admotus eft Ordonius, eo®*’* mine tertius, Raymiris filius natu maximus. Quem quum Sandiusconlan-4 guiheus eius frater, opibus Garfiæ Regis Nauarrac matris fua: fratris, eiufque auunculi, Ferrandique Gundifalui Caftellac Comitis Ordonii foceri, tentafiet e regno deturbare, confiliaque non fuccefliflent, Ordonius Viracara Fernan* di filiam eius vxorem dimifit, aliamque fuperduxit: quumque regnaffetanniS quinque, naturmconcelfit. Gotorumres ad Ordonium eiusnominisquariu® deuolura eft, Alphonfi filium, quem a fratre obcaccatum demonfirauimus. Huic inditum cognomentum Malus eft, quia non iureregium fibi nomen arrogauit,amp; quia populos in pace non continuit, quorum pleriquc Sandio potiusOrdonn tertii tertio filioac vetoRegiparebant: isquenon multo poft, Ordoniumpr^l® vidum apud Cordubaminteremit. quamdiuregnauerit hic Ordonius, ob eius yO temporum perturbationem minime conftat. Sandius eo nomine primus, a habitu corporis cogiiomcnto Craftus,anno regni fui tertio decimo,quum tantam faginx molem vix ferret, amp;nbsp;ad earn leuandam nihil intentatum relinqueret, or dubamprofediis eft, Abdemari regiamquiSaracenisimperabat,impetrataprius ab eo pace, vbi inter expérimenta medicorö quorû magna turba apud Abdematu

DE REG. HIS P. LIB. ILL 66^ frat, herb» cuiufdam vi ad maciem dedudus, baud ita multo port o^ceffit, non fine fufpicione dati veneni. Viuens Caftellam quam Ferrandus Gundi-bkiusaRege Legionis in feudum tenebat,exfœdereliberameireiuflit. San-dio patri Raymiris eo nomine tertius in principatu fucceffit, gratis annum agensquintum , exindeque vixit in eo honore annos viginti quinque, deceC-inquefineliberis. Eins principatu quae pars ab eo fubditorum defecitjremdc-ferebat ad Ordonii Mali filium Veremundum , initoque prxlio vidoria neutre inclinauit. Raymiri tandem vita defundo, Veremundus co nomine fe-cundus, affedato regno potitus eft inaufpicato. Equidem Maurorum RexAl-*û manzorineum dudo exercitu primoquidemcongreftupulfus,inftauratopra:-lio Veremundum vicit, atque in fugam vertit, vrbemque Legionem vi cepit. Aggreffus exinde Galleciæ prouinciam, Compoftellanam diripuit ecclefiam: sblbnuit tarnen a corpore Diui lacobi, perterritus obuiis (vt aiunt) fulmini-^w:exeoque metu foluta aluo cum incidiffet in morbum dyfenteriæ, aegre 'Qnnaluit, multique eins milites internecino gencre mortis abfumpti funt.Ita-Wpatra vidoria Veremundo ceflit, illeque paulo ante acie fuperiorum ho-. quot;'rrnfpolia adeptus eft. Cumque regnaflet annis feptenis, Alphonfo filio fu-ex priore fufeeperat vxorc ( nam duas habuit ) exiuit hominem..

Lphonsvs eonominequintus,inicoftatimregno,Thera-fiamfororempertinaciflïmerecufantem,compulit ad nuptias Abdalx qui Toleti Saracenis imperabat, ab eopadusauxilia contra Cordubat Regem. Rumor eftTherafiam virummonu-ifre,nefecontingerctolim Chriftodefponfatam: cumqueni-hileamoutflent Abdalam, in grauiffimumincidiflemorbum.

Therafiamquc fratri remiiiire,qux Parthenonem Diui Pelagü ''’greffavitamcœlibem duxit.Liberifuerunt Alphonfo Veremundus, qui patri O':ce(Iït,amp;Sandia, quae prius nuptaGarfiae Sandii Comitis Caftellae Elio, eo in 40 ^ 5L^S'^^'sinterempto,Ferdinand! matrimoniumfequuta eft,Sandii cog-^'''’'ento Maioris, Regis Nauarrae filii, qui poftea Ca ft el la Rex appellatus eft, ac f ƒ''’Worein regnum Legionis adeptus. Agebatur annus ex quo regnarecœpic P “Mus vigefimusfeptimus , quuni in oppugnatione Vifei, quod oppidum ijfæ P ^foiatumMauritenebantinPortugallia, Mauri telo vulneratus inter-^°r'tinuoque Veremundus huius appellationis tertius , in eins fubiit lo-“ ^om, quinonitamulto poft, ortaintereum Ferdinandumquefororisfuævirum ‘^oltate,inapertum Martern prorupit, collatifque fignis apud Carrionem, V e-'^ftnundusinaciececidit,anno poftinitum regnumdecimo. Ferdinandusvxo-'^*^‘uxpratcxtu (nam Veremundi foror crat ) vidor regnum Legionis occu-, j^ P^oit, eiufque curam Sandio patri commifit, qui Caftellam quoque per Eliu-^01 coniugem confequutusobtincbat.Eliura namque Garfia; patri fucceflerat omiti Gondifalui cui Caftella parebat.Et hucufque a Pelagio primo Regum ^^gionisSc Afturum titulus durauit, exinde Caftella Legionilque didi funt, et-“quidamfub Sandio, nonnulli Ferdinand! eius filii principatu nouiftimam titu-'*'iutationem fadam velint. Sandius itaque cognomento Maior, Nauarræ ^^x,alter!us Sandii filius, eius quiTemulentus appellabatur ( vt quidam tr»-

dune ) Legionis amp;nbsp;Caftellx titulum primus vfurpauit, quamuis alii Ferdinandum malint, vt demonftrauimus j ambigiturque quoto quifque corum temporere-gnarir.Et quoniam fors ira tulic, vt Nauarræ Reges Legione Caftellaque poti-fentur, non ab re putaui eorumoriginemhisinferere,quemadmodumreperi. Noftræ falutis annus noningentefiraus fexagefimus primus agebatur, ex quo Chriftiani regnum Legionis obtinebant, Caftellaque per Comités adminiftra-baturj Arabefque partim Corduba:, partim Toletij return poticbantur,quu[n quidam cui nomen Eneeüs, Vel (vt alii fcribunt)Innicus, ex Comitatu Bigorna:,

Nauarrx fines infeftabant, cum pluribus eiufdem fedæ Chriftianis ina’quum campum defcendit : quumque rem féliciter fxpe gefliftet, a Nauarrisin regi-um faftigium eue dus eft, eamque dignitatem moriens Garfia: filio rdiguitA’ is deinceps Sandio, Sandius Abarca ( fie enim cognominatus eft) Garfia: amp;■ lio quem Temulentum diximus appellatum, poft quem Sandius exeonatus imperauit gt;nbsp;is qui didus eft Maior, vt propofuimus, quique ex iuftoFbuf^ connubio Ferdinandum Garfiamque fufeepit, ex pelliceRaymirim.FerdinaB-dus Caftcllam fibi, velut ex hxreditate materna vindicauic, Legioneniqncpct vxorem ; Garfia: paterno Nauarrx regno ceffit : Raymiris Aragonia potitus.vt moriens pater teftamento cauit, primufque Rex Aragonum voluit appellat' ^^ Sed ad Ferdinandum redeo. duobus audus regnis, ex honefta mattequot; familias vxoreque liberos habuit, Sandium , Alphonfum, Garftamqt’ej Af Eliuram, ex pellice Ferdinandum, qui cooptatus eft in collegiumpatrumqnos tcclcüx vocant Cardinales. A Mauris Colymbriam maioremque PortugaHi^ partem recepit. Cumque Garfiam fratrem morbo implicitum falutatum pf^' fedus, incidiflèt m fu/picionem non integrum fibi fore reuertijilentioquot;'^*' fit: caqueerroriS opinione, quum Garfias, vt paremgratiamreferret,atlïg^‘’' turn veniftetj aliquandiu euftoditum tandem dimifit.Hinc orto bello, GatliaJ in acic caefus regnum Nauarrx Sanélio fuperftiti filio reliquit.Ferdinandiis2“' tem viucns liberis fuis regnum diftribuit,Sandioque natumaximoCaftdb'^' .g Alphonfo Legionem, Afturiamque,amp;Tranifimenam, Garfia; veroGallig amp;nbsp;Portugalliam habendam dedit, annoque regni fui quadragefimo vidWæ dus, in «dem Diui Ifidori illatus eft apud Legionem. Rodcricus Viuaf, '^ cui poftea cognomentum Cido fuit, alumnus Ferdinand! fuifie dicitur, ^‘^ dus aula adoleuifte, qui fa;pc vidis acie Saracenis , Valentiam recepit, ^^‘P'’ fui iuris fecit. Ab hoc originem traxifte Mendozam familiam plenqi ^''^‘^nj^' SandiuS eo nomine fecundus j cui liberum Ferdinand! natu maxinio ^^ t f lx regnum diximus obtigifte, non contentus eo , Legionem fibi vefdit^^“*^’ j Alphonfo fratre eiedo, compukoque ad Arabum Regem fupplicemFof^^“^ nbsp;nbsp;I confugere. Quumque Gallcciam Portugalliamque Ijoe voratet, arniifil“® j j 1 fiam quoque petiftet, in pra;lio captus ope virtuteque Roderici quem Cidu cognominatum iam diximus, ab hoftium poteftate exemptus, arque fematu^ 1 eft. is enim colledis ex fuga miliribus incompofitos fiducia vióiorir GaihiCquot;^’ I adortus vicit, in eoque prxlio Garfias occidit. Ipfe Sandius dignum fadh v'' tx finem fortitus eft, a Vellido quodam per infidias interemptus. Lura Si^ äU frater Alphonfus a Toleto reuocatus, ante dimilfus non eft, quam iu^'’' rando firmauit amicum fe Regis Toleti femperfore. Cumqueiamregnumf^' Ï gionis 0£ Afturum recepiffetj a morte fratris obtinuit Só CadeUam.Sex baboi vxores, ex quibus deterioris fexus liberos quinque genuit. Denique ßiuta

phonfas ex pellice Theeadami qax nupüt Henrico Comici Lethoringi^) ® f tata Gallecix parce qax Potcugallia nanc appellatur : vnde PorcagalUx Kege I originem trahunt. Alphonfus oppidum Toled longa obfidioneredegicinp cddcein, defundo iam Rege dlioqae quibdeum foedas icerat, ac oddin^^‘

fj ®® ‘^âtô.Quumque return potitus effet annis quadraginta tribus,natu-conceffit, in cœnobio diui Facundi cum Zaida vxorc quæ amp;nbsp;Maria fepul-“^-nulloruperftite filio prêter Alphonfum , quem genuit ex pellice Ximena, rum ■ ^^ ^xpedicionis in Antiochiam Tripolimque communi Chriftiano-luftr^'^''^^'^quot;”^ ‘'°”^*° fufeeptæ traicciffet in Syriam,ibique a pareupuerum ita ^^n'^'^^^^ lordanis, ex quo lordanis eft cognominatus. Alpbonfus ,1 ^^äytnundi Berengariæ filius, Barcinonae Comitis, amp;nbsp;Viraeæ fuperioris r onüfiiiæj poil auum maternum regni gubernacula, vergentibus ad eum 10 tg ^'’®^^ parte procerum ftudiis, accepit : etb diu cum vitrico Alphonfo A-amp; num Rege, cui Viraca mater iterum nupferat, armis contendit: appella-^uevoluitlmperator Hifpaniarum. Duos habuit filiosSandiumamp;Ferdinan-na*j’^'^^^^^^^*’® ^^tidem, Eliiabetb ac Beatricem. SandiumCailellx, Ferdi’* ^ Uurn Legionis Regem fupremis tabulis inftituit, exemit ab Arabummani-^Lordubam, fed eiufdem generis altcri quem fibi fidumputabat, infeu-* concelfit, annoque quinquagebmo primo poft initum regnum , morbo hd ^’'^ï’^^^^^iUdBaiezam, fub arbore quadammontiscuinomeneftpemu-^.^”‘^*’^^ tertius cognomento Delyderatus, Alphonb feptimi libçrûm v ^^’uius, apatre Caftellx regnum tenuit. Is ex Blanca coniuge fiba Garbar ^^ dauf ff o*^ Alpbonfum genuit. Cumquevno tantum regnaflêtanno,diem c ^ï r^ntifo fuperftite. Cuius xtatem Ferdinandus eo nomine fecundus, , *- neater,defpedamharens,eodeturbato Caftcllæregnum occupât. IsFer-anteq Vlam Sandiusabbumanisexcederet, opera principum Legionis, tj(,f?*’®^®^’’”C3fccrcinconiedus, quod in eosfæuiret, certisdeindecondi-j) '’^emiffusiterum Legione potitus erat. Interea dum Caftellaerebus incu» ^^'phonfusadhuc in cunis infans illuftrium quorundam virorum pietate fer-p nr,ipfeqQePgj.jjjpj^jjjyj anno trigefimo primo fui principatus obiit diem. sternum decusad Alpbonfum rediitSandiitcrtiifilium,cognomento Bonum, ^“‘MafiliaRegis AnglixElionora, San(ftiumgenuit,qucminfantem.- Fer-« u”^'’.^'’®’l'*cquemadultumagcntemqucannumvigefimumquintum,amifit: 'nneumqui patri fuperftes rerum potitus eft. Blancam prxttrea fufcepit,Lu-“æ'yîucoruinRcgismatrem, eins qui poft mortemconfecratuseft: amp;Bc-* ^^Ugariam quæ nupfit Alpbonfo Legionis Regi: Viracam qua: RegiPortugal-‘æuindaeftiamp;piionoram quæ Regina fuit Aragonum. Gefficbie Alpbonfus 'n Atabas bellum, fed primo parumprofpeze.Mox audis opibusingenti prælio ’^‘'it, inquorumoreft ad ducentamillia Arabum cccidiffe, duce Milamonelino* nuimiffumque mox amp;: adTolofam naualcprælium, pluraque loca quæ dum f^inteneretAlphonfusfextus, Arabesoccuparant, córumeiedoprxiidiorecu-P^tauit:annoquequinquagebmo tertio ex quo regnare cœpit, exiuithominem« 40 (^^'j’P^^'®^^*’npusfloruitautorfedæprædicarorum Dominicus, obvitæfan-vir^A^^f^'^^^'^ ''^ dinos. Alpbonfus buius appellationis nonus, Berengarias ’Aiphonfiquegenerodaui, poft obitum foceri, Caftcllæregnumftbivindi-^niigt;t)Henricovxorisfuxfratre deiedo.Cumque regnafletannisduodetrigin-^vitafuticluseft. Henricuseonomine primus, Alpbonb filius odaui, mor-tuoiamviroferonsAlphonfo, patemum regnum recepit.isbienniopoft, apud roem 1 alantiam codo latere vulnus accepitin capite, dumluderetcumfoda-æuS) exeoque biduo poft motte occubuit. Itaque Ferdinandus eo nomine f^ttius, Alphonfi noni filius, in eius locum fubiit,vtroque regno Legionis amp;nbsp;Ca-“dlæpotitus, vxorem duxit Beatricem Brabantiæducis filiam, quæ liberos ei pc-pcritfex,Alpbonfum,Federicum, Emanuelem, Philippum, Sandiumque, amp;nbsp;P Henricum.qua mox elata, loannam bbi iunxit ex Comité Pontis editam, quara matrem fecit ex Ludouico amp;nbsp;Elionora.Multa fortiter amp;præclarcgeflît, omni-bfqueHifpaniæfere finibus, Mauros exegit, præter Granatam, cuius tarnen Regem ftipendiarium bbi fecit. Per idem tempus lacobus Aragonum Rex infulas Baléares ad verum Dei cultum perduxit. Regnauerat Ferdinandus an-nistrigintaquinque,cumdecedensfumraumfui defyderium rcliquit omnibus.

Patri fucceflit Alphonfus co nomine decimus, qui Violantam lacobi Regis Ara-gonum duxit ^ ex qua primo filiam fufcepii nomine Bcringuclam, moxamp;alios le-ptemliberos,Ferdinandumquemviuusadhucpaterextulit, Sandiumqui pelt eum regnauit, loannem, lacobum,Petrum, Berengariumque, amp;nbsp;Ehonoram. 1 a-tria profugus Alphonfi frater, Henricus invrbem venit,allectufqueinordinen’ fenatorumConradinoftuduit aduerfusCarolum, eiusnominis primumSiew

Regem»SedAlphonfus Hifpanorumlegesaliis infuperadditisilluitratiiqueieö fibus, vt e5t vfu videbatur, in volumen rcdegic quod genciliterHifpanivocant Partitas. Condendumpraetereacurauit ó^ opus quod illi Generalem memorani ^^ hiftoriam. Murtiamque recepit ab Arabibus, quam GranatxRexauxiliisMau-rorum qui traiecerant ex Africafrctus, violatofœdere, cummultisprxccrealO' cis, amp;nbsp;in his SericiaBæticævrbei occuparat. AlagarbiComitatumRegiPortii-galliæ dedit, in dotem filia: quam ex pellicegenitam ei collocarat,exindeqi)ePor-tugallia: Reges Alagarbi didi funt. Immunes præterea Portugallix Reges fecit m gratiam Dionyfii fui nepotis ex filianatu maximi, ne cogerenturediötoReguæ Lcgionisamp;Cadcllæad conucntusadeßc, qui fingulis annisperaguntur,Hdpa-norumlinguacuriaevocati, nee equitüm trecentorum turmas auxiliäresaduer* fus Arabas mitterc;, ficut ex conditionibusfcederisaftringebantur.Variantibus in creando Imperatorc fententiis, ei Imperium vltro delatum eft. Süâdcntcctiam pontifice,vccapefleret,abnuit,iuoqueiuri renunciauitapudBelligradumpropc Auinionem vitandx feditionis eccleüafticæ caufa, Vt vidcri voluit. AduerfusLu-douicum Francorum Regem quem confecratum demonftrauimus, deregnuu-rc contendit, quod is ex Blanca Alphonfi oétaui filia natu maximaeditus,A-

phonfo pofthaberi iniurium putabat, ex Berenguella proximaAlpho^^ ^ “ filia trahenteoriginem» nam Berenguella Ferdinandum peperit, huiusAlpoo” * de quo nunc agimiis, pattern. Demum data in vxorem Blanca Ludou*“^' *3 Ferdinando Alphonfiliberüm natu maximo, cuicognomentumdeLace'' ƒ u-it, difceptationi finis impofitus. Cumque Ferrandus deLacerdaviuop3tf^°' claufiflet, Alphonfo Ferrandoque de Lacerda fuperftitibus, neuter in*’®B'’“® .; fucceflit, Sandio pofthabiti fecundogenito, quimortuopatrereturnpotuuse ■ Idem Alphonfus profitebaturAflronomiamfyderalemquefcienciamjinqnat^ ta cum laude verfatus eft, vt quæ extant tabulæ, ab eo diâæ fint Alphonlmaa matenet, Alphonfum aSandiofilio, cumdepofitolmpcnorediretadregnui'i non cfle receptum, portafque vndique in eum claufas, excepta Murtia, quxpö ftititin eius fide.vnde priuilegio confequutaeft, vt feptem coronasinhgn’P» fuisimponeret,morienfque Alphonfus annoprincipatusfuitrigefimoli^^“'’ ^’ Murtia: condi Voluit. Sandius eo nomine quartus, adhueViuopatreR^g^*^ fegeftit (vt quidam volunt) amp;:mortuofucccflit.ExMariaInfantisAlpbn'^ ' '^ cognomento de Molina, frattifque Ferranditertii,quatuorhabüitlibctoS) ^ . randum, Petrum,Philippumque, amp;nbsp;Henricum. Cumque Ferrandideneer a natu maximifilius Alphonfus e carcere quo feruabaturapud AragonumRege® lacobum, quibufdam principibusoperam fibi nauantibus, effet emiffuS)arma cortipuit in Sandium patruum principatus incubatorem, Caftellamque regio nominefolicitabataddefedioncm,fedalacobodcfertus, infeda re difceflït.In Sandium pra:terea bellum fumpfit loannes eius frater, frctus auxiliis Maurorum Regis Bellamafini,fed eius quoqueconfiliafortunadeftituit. Sandiusitaquecum regnaffet annis vndecim, fatofunduseft. RegnumFcrdinandusexcepit,eo nomincquartus,Sandii filius,quod annum agens atatts nonum per matrem ge-rebat. vnde huius pueritia, illiuS fexu contenipto, pluresin eum arma fumpfe-runt, vna ex parte Aragoniæ Nauarrxque amp;nbsp;Portugallix Reges, exaltefaA- ) phonfusde Lacerda,loaniielquepatruus, quorum alter feCaftellæRegent,a ter Legionis aflerebat, lundis opibus in eum mouerunt. PietaStarnenamp;prudcntia matris incolumc regnum filio feruauit, exceptis aliquot oppidis ex pmuinc-3 Murtia:, quibus AragonumRegilacoboceffit, arbitratuDionyfiiRegis erm gaiba;, qui difceptator inter cos, litem fecundum lacobumdedit.Cumqnere

Metannosquindecim,duofq} non obfcuro loco natos,perdueUionis reos ex al-'«maturri précipites dari iuflißet, iiq; conftanter ab fe crimen amolirentur, nec ’‘iquidprofeciflent, coconfugerunt, vt dicerent fediuinum tribunal appellare, Ptoindeq;meminerit ad dies triginta iudicio fiftere. mos enim Gallis amp;nbsp;Hifpanis I nbsp;nbsp;,vtquiûbiiniuriam fieri queritur, aduerfarium moneat,vt ad certam diem co-! ^^'‘uperiorecompareat. Itaqj Ferdinandus adueniehte trigefimo diejeum dor-*ïigt;tccrederetur,infatacorruit. AIphonfuseiusnominisvndecimus,Fcrdinandi i^^rtiiiJiLiSjinpatrislocûfucceiric, duélaq; Maria Portugalliæ Regis filia, Pcerum 1(5 ^^*^n^^‘^^Leonora vero de Guzman pellice, HenricumCoraicemTraftamarx onlutuit,Federicum D. lacobi Magiftrum fecit : ex eadem præterea Sandium, î*gt;um,Petruniq5,amp;: Didacum,quorum duos vkimos Petrus eorum frater inter-endos cutauit. Alphonfus vbi fatis in fuos crudelicer amp;nbsp;iniurie debacchatus eff, ^rabasimpetum conuertit,ab iisqs fxpius prçlio vidis plura recepit oppida,re-^“niqipotitus annis circiter quadraginta, peilis cotagione correptus, obiit in ob-'enecaftri de Gibraltar,eo die Veneris quo dominicæ paffionis memoriam re-°gt;nius. Petrus eo nomine primus, Alphonfifilius, habenas imperii fufeepit. la 'f ^^°’'’^*^'0 fuit Blanca Borbonii ducis filia, quam paulo poft inftigante Pal-j ‘'^apeUicedimifit, percaufam quod aureo gemmatoqj donatus ab ea cingu-10 d’r*®P®^^’*icirevim magicam Hebræicuiufdamarteinfertam, adeo vtaliqua-^rpentcfuccindiisfibivideretur.Famateneteumfæuiflèinneceflarios, atqj r 'nterpofittim fœdus in focios,ipfumq; Federicum DJacobiMagdir um a beo ^^ fnneatum. Cumq; Machometus amp;nbsp;Rubcus inter fe de regno G tanatæ côten-j.'ent,aduerfçq3fadionis opibus impar Rubeus ad Petrum confugiflet, humano ,'''''oq;iureviolato,hofpcsfupplexq5amp;:olim fociusabeoiugulacuseft,inhiatu ^îuroruquosaduexiftefecû putabatur. Eius exindefratres,Tenus,Sandiuiqg ^®oricus,ad Aragonum Regem ferccipiunt, impetratoqjauxiJio CafteUarâ-I '53doriuntur, confluentibufqs ad Hcnricun^Gallisqui vulgo focietatcsappel-

1 nbsp;nbsp;nbsp;’quot;^''bKegisnomen obtinuitTVnde Petrus in Vafeoniam profiexfei compulfus, Jo ^'’S'°5‘l“’Vafconiamt6nebant,oftentataprxmiorumprædæq5fpepellexit,vt PP«iasfibiferrent,Principemq5 de Gales Angliæ natu maximum fecum micte-

, '■''^''^ûqqrælioaducrfus Henricum,vidoriapotitus,eumregnifinibuseyegit. ænsinGaHiam venir, inftauratoq;bcllo Francorum Regis auxilio, Petrum f’^j^œ’'^’P'’^°PP’lt;l‘imdeMonuel, intraqjarcemcompulfumobfedit jrebufqî ^'sdimdentemcoegitabeo colloquiifacultatempetcrc.Quanonimpctratano-''P^fäuitintabemaculum Bcltrandi de Clarequin Franciæ Coneftabilis Si MiiGaUid præfedi. quo feu forte,feu de indufttia cum veniffet Henricus,du-''nnimprudente ne an confcio Beltrando,Petrum ftrido gladio confodit vfide-'gcumofuiprincipatusanno. Henricus eo nomine fecundus, frater Petrino-40 v'’^’’*^f^'^®™pto Petro, regno potitus cft, etfi non omnes eius imperatafecerunt. Joteduftaloanna Ioannis Emanuel Infantis filia,Ïoannemgenuiteum qui poft odo''^'^^^^^^^f’ ^ Elionoram qux nupfit Regi Nauarrx. Cumq; regnaftet annis Ioan^^^'^^f°P^^'^*^*°’*^’^^*^ P^æ^^^ naturam pr^terqs fatum palïus e vitamigrauin ^'^0 nomine pri mus Hêrico patri fucceflit, Elionoraqj Petri Regis Arago-. nbsp;nbsp;'^®atrimonio fibi iunda, fufeepit Henricum quem fuperftitem Regemqi

^K'^nisamp;Caftcllæ reliquit,amp; Ferdinandum qui poft Aragonum Rex euafit. A-^quot;«lt;J)£/ionora,Beatricem Ferdinandi PortugallixRcgisvnicamfiliamfuper-'Jiit)CXquanumerof4mprolêfuftulit:defundoq;Ferdinandöfoceroperfequcs vxonsiusquorundam principum ftudiis, cum magna manu Portugalliæ fines in-greditur.cuiloannesFerdinandifilius ex pellice quorundamfuffragiiseuedus in rcgiumfaftigium, quanquaprofeffus religionequæ militaris appellatur, cgrefliis obuiainrepulit,infedaq5reexercitumreduccrecoegit. Aduerfus hunc loanne KexAnglia:bcllumgeffit,quodrcgnumLegionisamp;CaftellæfpedaretadAlen-caftriçCloceftnæqjdüCemfaorumliberum natu maximum,quem fibi Conftan-bapepercrat filia Petri Legionis amp;nbsp;Caftellx Regis,eius quem loannis pater Hen-bcusintcremerat.VcrumloannescxclufaCoftantia caufam fuamfic agebat, In* Ll

fantemloannem Emanuel dus auum maternum ex filiaFcrdinandilt;le Lacerda natum, Alphoofi decimi nepte ex filio natu maximo. Sed Angli cum traicculent in Hifpanias,poft: aliquot prçliapacemloannidederunt his conditionibus,vt Catharina Duds filia nuberet Henrico tertio prasdidi Ioannis filio, viuenteq patre Henricus amp;nbsp;Catharina prindpes Afturumdeclararentur. Itaqj regno conftituio, loannes equi lapfu oppreflus interiit vndedmo fui principatus anno. Patri fuc-ceffit Henricus quern tertium fupra nominauimus,agens xtatis annum duodeo* mum, qui moxadultus, ex Catharinaquamnupfifleei didum eft,duasliabuii«' has, quarum altera Maria, altera Catharina matemonominedidaeft. Cumq;lt;i^ ]^ extern fpem fobolis abieciflent obaduerfamRegisvalctudinemReginaqjCOt' pulentiam,Ioannemfufceperunt.Ferdinandumprxtcreafratremliberaliterha-buitjamp;multismaximifqjdonisinHifpaniaregnantemprofequutuseft.Hiceftil’ leFerdinandusnumerofx prolis pater ex vxore Comitiflade Albuque^fufcc' pts. Nam prius quam regno potiretur, ex eagcnuit Alphonfum natu maximum) quiRcx Aragonum fuitamp;Sicilix: loanncm quidefundo AlphonfofratreAra-gonum regno potitus eft,Ferdinadi quinti patrem,qui nobis ifta prodetibusapud Caftellam return potitunHenricum prxterea collegii D.Iacobi Magiftrum:San-diumqj,Magiftrumquoqj de Alcantara: atq; Petrum qui idu molaris exeuffi tor-mêtooccubuit,AIphonfofratre Neapolim obfidente. Deteriorisautemfexusha--buit Mariam,qux matura mox state nupfit Henrico quarto CaftcUxRcgb^oan-nam^- Portugallis Reginam. Magnificus in sdificandofuit Henricus,a^dificia^ turn iacra turn prophana ad vfus hominu multa condidit. Mittendis vitrocitroq; legationibus ad alienigenas amp;nbsp;diuerfi quoqi dogmatis principes apprimeftuduit. Mariam quoq} filiam fuo nepoti iunxit, Alphonfo Ferdinandi filio. Toletimorbo Ïolutusobiit,cum regnafletannisfeKdecim,gratis anno duodetrigefimo. Iwn-nes ergo fecundus Henrico patri mortuo fucceffit infans adhuc in cuniS ti^juc rem Catharina mater amp;Fcrdinandus patruusadminiftrarunt,donecad pubertärem peruenit,annoq} gratis quartodecimoregnigubernaculafubiitjMarianique Ferdinandi patrui filiam duxic vxorem, ex quagenuitHenricumeiusnotninis lt;]uartum,quscum mature dcceffiiret,altera cóiugefuperduda,fufcepitAlphoni Turnamp;Ehfabcth.Eodem tempore Martinus Aragonum Rex vltimus,abfqiptolf diem claufit,ortaqjderegni iurecontentione inter Ioannem,Ferdinandumqjp2' truum AndegauisDucem VrgelliqjComitcm,quodvterq5fepropiorem Marti' no materno ftemmate prçdicaret,armisregnum Ferdinandus aiferuitamp;prçfidiis regniCaftelIs.Multupoteratapud loannem autoritate amp;nbsp;gratia AluarusdcLu-naadinuidiamvfq;, adeo vt eiuspatruelesIoannesamp;HcnricusfratresAJpitön' Regis Aragonum confpirantes vna cum pluribus in eum bellum moueriut)4“° Aluaro dimifib loannes extinxit. Sed Aluarum nó multo poft, comprobanteRegina fuifque patruelibus,ad fe reuocatum recepit,iterumqj fada in cumconlpiw-tione,habitoq5 vtrinq; dcledu, leui prslio prim urn congrefti funt, deinde glücen- 4 tibus animis acriter eft pugnatum, donee loannes amp;nbsp;Henricus acceptaeladetu-gsfecommiferunt,Henricuiquepaulopoftex vulnere in acieacceptodeceiiU' Iraq; D.Iacobi Magiftratus Henrici morte vacuus, Aluaro collatus eft tied ca for-tuna propria diuturnaq; iJli non fuit, nam paulo poft a loanne coniedus incarce-rem, capitali fupplicio affedus eft in valle quam vocan tToleti. loannes anno re“ gni fui quinquagefimo diem claufit extremum, fuperftite Henrico filio quero vi-yens in regni cofortium aflumpferat. Henricus eo nomine quartus, inito prm-cipatu, Blancam Regis Aragonum filiam matrimonio fibi iunxit, eaq)dimiiraiu-perduxit HeduardiPortugallis Regisfiliam nomineloannam, quxdubiumpe-pereritncan fibifuppofueritpuellam Elifabeth, quam vulgoproRegisfiliacole- f bantomnes. Henricus contra Mauros exercitu dudomaximiseoscladibusane-cit,adiutus auxiliis regni fui principum Ioannis de Guzman Ducis Metinæ,Ioannis Pacheco, Marchionis de Villena, PetriGiron Magiftri Calatraux, Federici eius regni Almarici, Ecieci Lupi Marchionis de Mendoza, AluarideStumiga Placentini,IoannisPimantclBenaucntil,Aluari deToletodcAluajIoannisMaU’ riques

Orfo^ P^^^.^^^^^j Rodcrici Mauriquesde Paredes, GabrielisMauriques de ftrumd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C®®**^“®*^®^’^®' Reccpit oppidade Gilbetrar,Ca-

ptsfidi ™f*°^^P’^°P®^^^*^*™* ^ oppidum de Alchidona, quae Maurorum Hx fillo* ^•''^^®*’^“*^’ Elizabeth eius filiam fobrino fuo collocauit Regis Portugal-ptinci '^’’*i’^®’^“®®®®iruserac, fed Henrici foror Elizabeth fuafu quorundam ® Ferdinando Ioannis Aragonum Regis Elio duel fefunn'^T ^^'^ ’^“®or crat, Elizabeth quae Henrici filia putabatur, a matrefuif-natu °° ^^^^’ ^’^”’^^^*5 conftaretHenricum genitalibus efle debilem, neque per anim ^^^^^'^^^ ^^’^ poffc. Qua fpe Elizabeth elatat, regni ius ad fe peruenturum jijji'l?P’'æf“®®^*’^fa9ücHcnricononitamuItopoftabhuina(his exempto,o-ricifi|^*c^*^'*^'^^’^®‘]^®^®*^®®^®®®^gt; quumPortugalliz Rex Elizabeth Hen-nc F '^’^^*^^*°^^^usaIteriusEIizabeth Henrici fororis ius tucretur. Vitoria pe-dus ^''^*^^^‘^'^*^fuit,regnoqueCaftellzcum coniugepotituseft. Ferdinan-ban f^^'^^^^f^^’^cElizabethtori regniqueconf0rs,paribusaulpiciisadmiriiftra-oninia, bellumque fufceperunt, amp;nbsp;ad pietatem firaulamp;adgloriammaxi-'tiamBxtica: pattern quam vocant Granatam,Mauriquepræfidiisannos occupätam tenebant,adorti fexto demum anno rcceperunt, risM'T^^^’^^^æ^^^^’^ ^^^ maximis opibus obnixi reliftebant, pulhfq^ Mau-^° cuir ?’“®®^*nocfuperftitione,templaDeo optimo maxinio condidcrunt,veri ^®Chriftiah«religionisindudotitu5vndeFcrdinandusCatholicicogno-tumforcitus.Eiizabeth ex Ferdinando peperit vnicumfilium, cuiMargati-m-f f **®”^collocauit,earn cui Carolus odauusFrancorura Rex nuncium re-D« j ““^’iuiccptaprolcfuperftitibusparefitibusdicm claufit.Habuitetiam Y^3squatuor,quarum primaRegi Portugalliz nupta,amifto viro cum rediiflet pattern, itcrumPortugallizRcgicollocataeft,ei qui mortuo fine liberispuel-. ocero,ineiuslocumfucceffit, oftentatafpe fi puelfeparentesabfquevirilifb-°ædcceffiircnt,aditum fibi liberifue fuis in regnum Caftellç fore : fecundam Phi-*’PpusArchiduxAuftrizComefqueFlandrenfiumduxit:tertia Regis Anglizna-tutnaximofiliopaâ:aeft:qua:remanetquarta,adhucinnuptaeft.Hifpaniamprç-i«caputgjyg|.yj^jQj^j^j p^pç j.ß.j jlQj^gj exadis inde ludxis omnibus, amp;nbsp;iis qui lu-æ°futntitibusimbuti nominetenus Chriftiani,vulgo Marrani dieu tur, quorum ®3gna viserat. Vix annus agebatur a motte filii, amp;nbsp;ccce filiam cui tegnum defti-nauerantjinæfligjinii patentes amiflàm lugent.Nec in alia quam RegiS Angliæ fi-

‘0deiponfatamdemonftrauimus,admodumfclicesextiternnt.namdeduólaad ^irumpaulopoftvidua, fecundo Regis Anglixfiliopadaeft. Itaqueeamqua: inilippoduciAuftrixcollocataeft, cum viro fucceflioni defignant.Initopra:-'Wea federe cum Ludouico duodecimo Francoru Rege, Alexandro fexto Pon-^ficeraaximo fubfcribente, pacifcitur, vt paribus aufpiciisopibufqueregnum c^’P°''5jeiedo Federico Caftell3e,neceflario reciperent. Aragonei Ferdinand!

’ »''useratFedericusab Alphonfomaximonatuproximus, qui poftAIphonfifili-'^®P«dinandum fecundum , return potitus nondum conftitutisregni viribus, viralioqui nihil minus quam ad arma natus, Gallorum virtutefacilepulfuseft. ItaquepotenniGmi duo Reges aliquandiu regno Neapolis aequo iure potiti funt, floneceonimculpaquilimites inter agros quicuiquecederent, inconfiniopo-fuerunr,ingens exarfit bellum,primoq5 prælio a Gallis Hifpani intraBaroli mœ-niacompulfifuntjfequearciumpraefidio tuebantur.Exinde Gallorum negligcn-tiaquivcluti pacatoiam regno per ocium potiebantur, inftauratis opibus iterum bellifottunam tentant apud Cidoniolam, vidifque Gallis Neapolimrecipiunr, aliaquemoxoppida, qua: Neapolis exemplum fequuta, deditionem feCerunt praeter Caietam, quam Gallorum prxfi-dio firmatam Hifpani obfederunt.

SERENISSIMO AC POTENTISSIMO HP SPANIARVM PRINCIPI PHILIPPO, EIVS NOMI-nis fecundo, Francifcus Tarapha, Canonicus Barcinonenfis, fceJicitatem.

Van Oy A m Uterarum ßudik noniftffXceSere 'videmur, vt nolgt;is inde nomen compararefoß'^'^ ' res ramen fdißanar a 'verußarirßrff vteun^jj vm-dieareßmperßuduimus : id^wd(^caterinoßf^i narionis homines pro 'viri/i parsepraßareddxfH) f praßerrimii ^ui^excellent!ingenio,^'v^dar(' rum erudirione,^ dreendi copiapollent.No/gt;isß tiseri/j SerenißimePrincepSj omnemHiJp^quot; ___rum Return, maiorum tuorum,anrii^uitatem, on' ^mes,juccejjus,res^eßas,ohirus,a/ia^ueßciru^cognirunonind/gna)Mdß‘^-’ riruaßuh hoc compendia /ebenda proponere. Suns enim hie inßrraphs/t^^^^' iußrium hominumdocorum,popu/orumj amp;prouinciarumPdißaniaf}ügt;^^^‘^'^^' rera ^ recensa, vr Tjarieras ipja ,ßnihilahudprodeßerfßiremßaßidioh^^^' ^t riummedererur. fdaenoßraJeripta ex mu/tispraehtnßimis rerumferißs^^' hus nonßne maxima iahoreco/ietila eßc j in^enueßatemur. opinionesß^Ki‘^^^ 'vniuerjasmalutmuse/igercj ^uaminnouare. Qtßdenimpropriumnoßrunieß porerit,^uum anti^uitatis dd^enria nihilomijerit i HacßMaießati tuapn^ hahuntur ^ dahimus operam^ vt reli^ua ^ua in manihus hahemus, lucemacci-piant.Sunt hac ejuidem admodum exi^ua qua tanto Principidicaridele^^h

Jed maiora inpraßens nonpoßumus, Proinde donantisanimum, non munus ipjum Afaießos tua expendat:quodßpraßiterit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«77

VBAL, fiucIubaI,quincogenitusIaphctifiliiNoe,didusAtta-lus, amp;nbsp;ab co quod in Mauritania obieric, Atlas Mauritanus, primus Hifpanix regnum obtinuit,vt ex LatinisaiTcruntEufebius ac Hieronymus,ex Hebrxis lofephus, amp;nbsp;eX Chaldacis Bcrofus, qui refert anno a diluuio magno 143. a crcatione mundi, fecun-dumMoyfi amp;nbsp;Berofi fententiam lypp.amp;ante aduentum Salua-,ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toris IefuChrifti( vtcxEufebio colligitur) 1174. cum condidif-

^®ccte H^^' ^^æ ftutlium prarcipuum fuit, greges amp;nbsp;armentaatqs iumenra in-r»co I ®‘^”j^^faco cognominatus, id eft, paftorum congregator : a quo Tar-eft in R , ^'’^H'^P^ioixvrbs, qua:Hifpania:Tarraconenfinomendcdit. Vrbs Duh I *f*^®^'^^31 nominieiusdicata,quam mutatis dementispofteridixere fton' ’ '^^ ^^ Pomponio Mela patet : hodic^f/w^^Zvocant. Conftruxit amp;nbsp;in Va-^auarraeft, vrbesduas,TubalIamamp;Tubellam, impra’fentia-fimO**^*^®’^'’^®^a^*^âS. AnnoautemTubalisriy.Noacognomento lanus, eij f^^®^’® Phœnicia amp;nbsp;Africa in Hifpanias traiecit, amp;nbsp;colonias duas in Galle-tit ? '*°^^^ ''xorum Cham amp;nbsp;lapheti nomine duftas Nodas amp;nbsp;Nocglas coftru-ttu n ?* ■ *^^^'' quæpoftea (vt idem tradit) di61 a fuir Celtica ciuitas. Tubal pri-lof 7*J®”’ÇP‘0xHifpanoslegibusformauit:vndeHifpanisliterç,poefi.samp;phi-i® Set b ”'°'^’''’‘’ tempore Nini Aflyriorum Regis fuere, quod pendet a Berofo, liiCh°''''^^'^P®'’*®®“’®‘”°’^*®’^“”^ iftoTubale venifleSagam filiumClnisH-dre on'y^'^’^P^”*®™ ’ argumento eft vetuftifllmum Saguntum, vulgo C^orue-in Ceri . ®’^®gpo Valcntiç,amicitia populi Romani illuftre:amp; Saga oppidum L^{^æ®‘°®tibus,prouinci«TarraconenfisautcitcnorisHifpanix.Rcgna-“‘’3i(vtrefen Berofus) vfque ad 48.annum Nini Regis, id eft annis 1 jp

iberus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^q^^

jf^HRys patriTubalijfiuelubali, fucceflit inHifpaniarum regno(vtrefertBe-Ab ro *'°'^^‘ ^**’* Aflyriorum Regis, id eft, ante aduentum lefu Chrifti loip.

^® t'e* p ^®^’^samnis didus eft,vulgo Ebro,amp;c tota Hifpania Iberia:indelbe-uigabl’ ^^^*^5 ®“®®“ ‘gelobte, amp;nbsp;(vt Solinus, Strabo,amp; Plinius fcribunt) nafta ad'^°™^^*^^’° diues,nauiumperx6o. milliapaflhumcapax:fluit ab origine SaitfiS^'^^ '^^°'’^’^^ft pafTuum. Oritur apud Cantabros in montibus vulgo de tenuiffi’^^^'’'^^^*°^‘’*^®’’^5’^^^’’®°PP’‘^^'^*^^”°‘^’'^®°^æ^°'^’'’^*^®”°æ’”®”’’* T^ub IJ quot;*’ **^^^ oiagnis amnibus audior,primo Calaguritano exceptus agro, olim i?'î“æ^’’ïgo^*lt;’^) Nauarrx petitoppidum, amp;Celfamvrbemponte fusi ^^ß ^’‘“‘^^^^^‘^‘ï^’am (quænunceftCæfaraugufta)alluit.Illincdigrcf-eaS^^^- ^’^^'’'^“r per Laletanix populos,qui Gothalani dicuntunaudus Cin-6 iconqueamnibus,Dertufamopulentam vrbempraeterlabitur. Poftremoin

5® torio t ^5’“*'^“®^^®”cum pelagus,verfus AIphaciumfubFerrariapromon-10 tam violenter ingreditur, vt quinquaginta paffusinmareprofufusi dulcis

1 . ^^^'^ooftruxitlberusciuitatemlberiam, in prouinciaquxnuncGothagt; yac ’^®o proeul aciuitate Dertufa. A Celtis qui nunc Franci funt(tcftc Varro-d ^7^P4°’^'®®^^l*?Celtiberianuncupatur,qui Celtiberispopulis nomen dc-c q. '^’^®Locanus : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gadürum Ceif^emißefttesfiomen lberült;

* *^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fe »ere c^ Celtteßäati »owe» iberü.

eyfn. ante Näm DiodofusSiculusait, CeitibcrosquondamCeltafqjproagrisbellocertan-^*J ^'^‘ tes, pace demum conîlituta, communicataque inuicem pattia, mutuaconnubia permififle,aqua return comm uni one nomen fortin funt. Hi Cekae nomen impo-fuere Celticç ciuirati,olim Noelasfvt diximus) aqua Celticus fluuius didus eft,vc refert Plinius. Iberes qui Afiam minorem incolüt, inter Colchos amp;nbsp;Albanos Ca-fpios, ex Hifpania profeebos ede, Diony fins Alexadrinus amp;nbsp;Prifcianus Grammaticus aflerunt.HiberniamiteminfulamnonprocuIab Anglia,abIberoduceHi-fpano nominatam ferunt, qui primus magna hominum congregata multitudine, cam occupauit: fiuefvtaliifentiuntlabIberofluminefupradióboHifpanixcele-berrimó.Rcgnauitlberusan'nis 57.Eufebio ac BerofoteftibuSjvfqueadannuni J^ 35. Semiramidis Ally riorum Regina:.

j^82- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J/thaUt,

I Vb ALDA iïliusfuitIberi,amp;:Hiipaniarumregnumaccepitf tefteBero/b}anno ■^34. Semiramidis Adyriorum Reginæ* id eft, ante aduentum falutishumanæfvt ex Eufebio eolligitur) i^^z. Ab ifto Rege mons Iubalda,ftue Idubed3,circaBæri-cam nomen accepit. Hic Theologiam amp;nbsp;facra auxit, amp;nbsp;in deliciis pofuit aptidHi-ipanos,vtïnterprecatio nominis oftendit: nam lobel, magus Dei ( tefteHierony-moacTalmudiftis}.Edavero,delicia:atquevolupcasinterpretatur.Annoveroip ciufdemlubaldæ,quifuitadiluuiomagno3yo. naruræconceftîtNoecognomcn-to Janus, in Italia, apud montem Janiculum qui in vrbe Roma cernimr.Regnauit Iubaldaannislt;^4. vtfupputaneBerofusamp;Eufebius.

gRYGVs flius Mcf±, filii Aramxi, filii Semi, fiJii Noe, Hifpanisimf^''^^ Mlt;^ '‘^Berofo) anno 20, Arrii Aftyriorum Regis, id eft, ante aduentum veriMelfiit I5gt;i8. vt ait Eufebius.Hic infigne fibi in vexillocafteJlumftatuit, amp;pluraintota Hi/pania caftella fundauit. Bryga enim prifea Hifpanorum lingua, oppidum dici-tur,ThracibusBria,Germanis5»rg.IdcopluraHi/j5ani£EJocainhancdidionen’^; terminant, vt in Bætica due Anda!ufia,ArcobrigavuIgocx/zrw,Arabrig3, Aug«' ftobriga, Brigecinipopuli amp;nbsp;Bngxcium fine Brigenuu ciuitas, vulgoOuie^ie, 0^' tobriga, Croliobriga, Deobriga, Deobrigula, luliobriga vulgo LogronM,Vw^^' briga vulgo Cüjmhra, Mîtobriga, vrbs Imperatoria cognominata, vndeMirobU' genfes populi qui Celtici cognominantur,Midobriga vuIgoJ/tf»/zi9^7tfr,Merebn' ga,Nertobriga, Nemetobriga vulgo raldenebro, Obrica, vbiamœnusporfus^^' gobriga vulgo Sogorbe,T untabriga, Talabriga fiue Alabriga, quæ Libora, ohi^^^' bora, vulgo Talauera, Turobriga, Vertobriga. AbhoeBrygo originemduxere Brygi Hi/paniæpopuli, quos tefte Plinio Jib. y. cap. 31. argumentoeftadeoinim-menfumcoaluilfe, vt opus cis fueritnouisfedibus quærendisabEuropaiuAliam ^|j traiicere, vbi Brygiospopuloscondiderc, quosmutata B inPb,PJirygiospofteU dixerunt. In Sabbatia quoque TuCeix regionecoJoniasrcliquere, in quacondi-turn eft oppidum Brygianum,quod corrupte proferimusBraccianum.Regnauit j Brygus Rex in Hilpania, vfque ad primum annum BaJaneiXerxis A/lyrioruni Regis,id eft,annisy2. vcEufebiustradir,amp;BerofusteftiIicatur. Hisremporibus ( crediderim veniftein Hi/paniam Aufonem ftJium Aramei, cum Brygonepots fuOfamp;CabipfoAufone^ originemhabere AuConiam ciaitatem ,amp;: AutonenfespO' pulos (qui nunc VicenJès,amp; VicenGs durâtes) argumentum cil vetuUiiümüi ageriÙi us populi amp;nbsp;duitasin deeriore HiCpaniaprouindæ Tarraconcnfis,

iS66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

10.annoprimoBalaneiXerxis AiTyriorum Régis inHifpaniaregnatecœpit, nbsp;nbsp;nbsp;1 iddl,aateaduentumbumanæialucis(vceJtEufebioconflac)i8é6.exqiio^ria nbsp;nbsp;nbsp;1 diäafuit Taga. FuichicGliusGomeriprimogemtiIaphcti,GliiNoe.Scadiùhuius nbsp;nbsp;nbsp;I

fe,exindigenisamp; incolis Hifpaniæaucllerccolonias,amp;dcducerc ad alias Hifpa- ^n. ante niæpartes tuncinhabitatas.Tagusfiquidem interpretatur auullio: Orma,colo- Chrifium. nixvelincolarum. HicTagusnon modo in Hifpaniam, fed in Albaniam Liby-

amq; amp;: Aphricam colonias mißt, nómineTaga amp;Tagorma, vt colligerelicet ex Ptolemæoamp; cxteriscofmographis. Confanguinei enim erant Hifpani Cafpiis, Phœnicibus,8ôPœnis,vt Varro prodit,amp;Plihiusin j.naturalishiftorixoftendir. ATagoRegeTagusfluuius çeleberrimus,vulg,onuncupatusTaio,nomen acce-pit.Arenas habet,ob quas (teile Solino) exteris amnibus prxfertur Hifpaniæ ,au-riferas.Pifciuinitem oftreorum.q;fcraciinmum,gemmafqïgenerantem,fcribit gt;0 Pomponius. Oritur in altiiïimis Aragonix iugis, apud vrbem Albarracinum, vel (vtaliivolunt)Securiumoppidum,quodamp; Frias appellant. Hic amnis multis in locisnauigio traiicitur, per Carpentanos lapfus, Toletum prxpotentem vali-damqi vrbem pent, totamq ue circuit, amp;: oppidum Elboram, quod nunc Talabri-cam,vulgusTalaueramvocat,alluens, Alcantaramqs prxterfluens,apud Vlix-bonaminocciduumcadit Oceanum. Abferiptoribus amp;poetishic amnismaxi-®5celebratur: vnde Papinius.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Silius:

gt;^i^ft(pey Grauws lucentes voluit arenas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , . _ wgnauit Tagus Rex in Hifpania,vt Berofus fcnbit,annis triginta.

Batus.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185^

^° B^V’’’^cfcrenteBerofo,poftTagumHifpanisimperat,annoprimoArma-tntisAflÿrioriimRegis,ideft,antefalutishumanxaduentû(vtEufebiuscom-putatJrôj^.jq^Qgæfl^^ pfouinciaquam nonnullifœlicem aebeatam interpre-tantur,nomenaccepit:naminea magnusHomerus Elyfioscampos collocauir. AbhocBïtisfluuius,vulgo Guaeial^ueuir, aquo (yt Straboamp; Plinius aderunt) prouincianomenaccepit,quxpofteaa Wandalis, Wandalulia,amp;modo Anda-bzianuncupatur. Oritur Bxtis in Tarraconenfi prouincia, non (vt alii dixere) MentefaoppidojfedTygenfi.dextralçuaqjoHuiferiscolituroppidiSjpermediam rcreBæticam,(iciitnafcitur,vnodecurrens alueo, inter Anam quiGuadianadici-^“'^iamp;Tagum.magnitudinis eft einfdem. hinc in Auftrum declinans, Cordubam ’ ^difpalini Bæticævrbes infignespræ£etlabitur,amp;in Atlanticuramare magno P ^ïttinq^cum impetu excurrit .Hunc amnem Statius hoc mo do commendauit;

Condiditamp;ipfeBxtus RexBxtulonam ciuitatem cinium Romanortim,vt aie Plinius,poftea populatam : nunc veto oppidum in agro Barcinonenii citerioris Hifpanix, vulgo Badelonam, aquo Bxthulusflumen.Polemxus fcribit Bætho-lon,Pomponius MelaBxtulogt; vulgo Beßn dicitur.exiguus eilamnis ifte amp;nbsp;va-L1 iüj

ezZ«. ante dofus: præbet tarnen fuburbanis agris Celebris amp;nbsp;pulcherrimxvrbisBatcinonx Chrtfinm. vtilcs irrigationes. Oritur in pedemontisSeniifiueViniijVtquidainappenant, perVallenfcs populostranüt: ab orientalilatere Barcinonem habet,amp;Baleari-cum ingreditur pelagus. Regnauitqj Baetus Rex,vt Berofus afferitjannis }i.

i8oj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deahas.

DEabvs Apher,cuicognomcntum AramcalinguafuitGeraJd eft aduena, Græca Chryfeus, Latina Aureus:quod (vt fcribit Berpfusamp; DiodorusSi^ lus) a magnisdiuitiis nomen aflumpfit,amp; hoc cognomentumpromeruk a rooi' |j nis auri amp;nbsp;diuitiis quas primus ibi ccpit, opprimons colonias. F uit hic niius priW Hiarbæ Numidx hue Dionyfii Libyci,filii Ammonis,filiiTritonis, filü Gogij“' lii Saba, filii Cur, filii Cami, filii Noe. Hic Deabus anno ji. Armatritis Aflytio’ rum Regis, ex Mauritania inHifpaniam traiecit,amp;illamoccupauit, teile Bero-fo, id eft, anno ante aduentum lefu Chrifti i8oy. vt in Eufebio coUigkur. Abnoc Deabo Geryone,fiue a filiis Geryonibus ob memoriam patris, antiquiflimavr s Gerunda in citeriorc Hifpania dida eft. Regnauit Deabus,vt Berofus rcfcrr,an* nis jy. Perhoctempus Otirisiuftus Iupiter,quiDionyfiusa Grxcisamp;Laums vocatur,abÆgyptiis Ofirismonarcha(MoyfesMifraimvocat) filiusCarol(w“® SaturniexRheaforore) filiiNoe,orbeperagrato,vidifqueTitanibusCurenbus ^^ gigantibus,in TarteflïorumfaltibusHifpaniac,amp; Geryonibus principatuperro' fo,ab Hifpania in Peloponnefum adnauigauit, tefte Berofo.Qui Curetes, Curis, filii Cam, filii Noe, exiftimanturTarteifioscognomineCurctesHilparo condidifle:dequibusluftinus infinuatlibrovltimo. Histemporibusramae , referente Nicolao Leonico, Iberos Noraco duce magnanimo, ad infubro w niam peruenifle, a quo Nora ciuitas condita eft, quam primam Sardiroa^'^f fuifte fcrunt. Noracum autem hunc Mercurio ex Erythrea Gcryonis ffliapiocw atumautumant.

1770 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geryones.

ERYONEs Lomnimii,DeabiGeryonis filii(vtrefertBerofus)occifopak®? ^Hifpaniisregnarecoeperunt,anno ap.Bclochi AftyriorurnRegiSjidcifjabi^ aduentum Saluatoris(vtinEufebioeolligitur) I77o.amp;annis43.rcgtiaucii’bf’ iftis Geryonibus ficait Diodorus in quinto libro : Vulgataeratperorberota i Chryfeum qui vniuerfa: Iberix imperauerat, tres habere propugnatores n 10^ cumrobore corporis,turnarmis egrcgios:exercitum prxtereacuilibettor morummilitumeire,quosHercules Libycusad fingularecertamen fuftulit. Erat Hercules ifte filiusOfiridis Ægyptii.Condiditq^jLomnirob’ Geryon, in Lufitania prouincia, vrbem Lumnimiam (vtin PIinioamp; P^*® . notatur) vnde Laminitani populi nominabantur : noftris temporibus AuWoPP ^^ dum, Græci vero denominarunt Limiam : inde Limia flumen quodLetnç ƒ pellant, abaliisBelionamp; Eunemiusvocatur.Labiturfvt Strabo fenbiQexCun berisamp; Vaccæis propeGallcciam.Poetisadmodum eftfamigeratus,vndeapu inferos Lethes,id eft,Lethcum fluuium fingunt,vt Silius de flumineiftocanit: ^iy^ fuper Grauies lacent es voluat arenaSy Infernapopulls referens obliaia Lethes.

jyzy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffij^alas.

HI s p A L V s filius fuit Herculis Libyci, qui a pâtre Rex creatus, Hifpanias acee pit,tefte Berofo,anno jó. Balei Regis Airyriorum,id eft,antehunianxfa uns aduentum, vtinEufebiocomputatur, 172-7.HicHifpalim ciuitatemjqu^®“^ Sibilia,vulgo Seutlla dicitur,condidit:amp;totaHifpaniaquafiHifpaliaabeiusco 0 niisdida, vtaflentitur RodericusTolctanus A.ntiftes,infignishiftoricus.t ‘ fpalisciuitasad mareGaditanum,vbifuntxftuaria,ideft,conualles replet^ rinisaquis inundationibufq;pclagi,perquas inftarfluuiorum nanigantes dunt ad vicinaoppida.RegnauitqsHifpaluSjtefte Berofo,annis 17. nbsp;nbsp;nbsp;ff/j^^/ju!

LjIsPANVsßIiusHifpäIi,amp;Libya Hercalisnepos, morcuopatteinHiipaniâ 1710 *regnare cœpir,dicentc Bcrofo,anno primo Altadis Aflyriorum Rcgis,id eft, anteaduentum Ie(u Chrifti, vt inEuicbiocolligicur, 1710, Ab hocHifpania pro-uincianomenaccepit,quum antea Jbenanominabacur. HicfiliamduefoErorem norainelllibenam habui t,quç fuo nomine ciuitatem Illiberiam conftrpxtt.nunc vulgusGranatam nominal.Regnauitqj Hifpanus Rcx annis jx. vt ait Berofus. ?

LIErcVles, cuinomeneftLibyusjMóyrcsautemLuabiiidenominat’jOfiri-■^disfiliuSjfiliiGarni(qpiSatbmus eftnunfcupatüs) filiiNoejefteBefofo,anno 59. Altadis AflyriofütnRégis', cumin Italia fes metn^abifes gcflinec,amp; ma-

• gnislaboribusfun£lus eflet,in Hifpaniam rcdiir' vbine^oseius Hifpanusimpe-nbat.(^o mortuo,Hercules ipfe, quamuis admodum fenex^ Hifpaniae regnu m ™cepit,annoprimoMamiti AlTyriorurn Regis, id eft,anteaduentum veri Mef-! nbsp;nbsp;nbsp;“æ)''tinî,ufcbio colligitur, 1678. Hic,tefte Befofo, vrbes in Hifpania eius nomi-P'^^’i^camt^vidclicetLibyam inPyren«ismontftgt;us,quaepofteadidafuitlu-10 p'°y'^^ftibyfofon,quamvrbemRomani perinterpretationem vocauerunt ^foauguftam, Scinde Foroauguftanipopuli,vt tenet Plin.Libyfocam, Libun-®’ro)amp;Liboraba, quas Ptolemæus amp;Plin. defcribunt.Condidit etiam amp;nbsp;Cal-Py’nciuitatem invlcimaHifpania,vtaudoreftStrabo,cumamp;eiufdem nominis ^■nonsjvnaexmetis Herculis: amp;:in montibus Pyrenæis vrbem Vrgellenfem, in ^quot;P^nia citeriore prouincixTarraconenßs. Hic columnas pofuit duas ad fre-j ”quot;nGaditanum fiueHerculeum,quaßterminos expeditionisfuae,cumillic ac-fflBiTetadinterficiendosGeryones.Quidam dixeruntaudorc Strabone,colu-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'’'^^^^Hevculisillas diciquae vifebantur in tcmplo Herculis apud Gades, Scerant ^’‘«e,cubitorum odfo, in quibus fumptus rempli conftruai^erat infçriptus, de j p ^^'i^EcfcribitPIinius :Proximaautem faucibusvtrinqjimpofttimóntescóef-Abih Apbricx,Europa: Calpc,laborum Herculismetæ: quam ob 30 amindigenæ columnas eius Deivocant.Tradunt etiam aliquifvt Diodorus J^rratJconiuncftis prius montibus ab Hercule eftbflis,peruium Oceanu m ad no-bum mare mediterraneumfaiftum. Athorum fides exiftimationihominum re-*'nquendaeft. Hercules (tefteBerofo)pofteros ex Araxaiuniorequacfemiuipera quot;''g'Eir,reliquitScythamiuniorem,Tuflum,Agathyrfum,Peucinum,amp;:Gytbo-'’^m.ExGalathea Élia Atlantis KytinfineItali,cumin Italiam per Celtas tranß-^ btipermifluparenm (vt Berofus inßnuat)genuitillisGalathem Regem: ex Om-^^31e Athonem: ex quinquaginta autem puellis Aramæis, quinquaginta filios 4^ bk^* ”^^^’putris didos fuftulit.Rcgnauit Herculesin Hifpania annis 19. Gum ^'nanisdcceiriiret,eiusoftibus opulentum fepulchrum templumqjHifpani fti^ç'^®^P'’‘^G*’^®s,vt Berofus narrat, amp;nbsp;Pom ponius Mela exprimit, amp;nbsp;Salu-

fuit hic frater Atlantis, quem fecum duxitHercules, vtaflerit Rodericus 1 oletanus. Hunc Hefperum Hercules Libyus ßbi fucceftbrem reliquit,amp; Hifpa-^3s regere coepitanno xo. Mamiti Aflyriorum Rcgis, id eft, ante aducntumlefu jQ ^quot;“^^^ßuEufebiocomputatur) 1659.bannis it.regnauit:quia AtlasItalusfra-, ^^'^^EutnHifpaniaexpulit,ac in Italiam ire coegit,amp; vtrobiqj regnauit,vt Higynus j ’‘’9uit,proptereaqj Hifpaniam amp;nbsp;Italiam Hefperias didas ab Hefpero Rege, non îiidere,vtfinguntGræci. nameadcm racioneintermedia Gallia diceretur He-I nbsp;nbsp;nbsp;P'^d^:cjuiafleur eofidere abitaliain Hifpaniam,itaamp; inGalliam Graeci naui-

gant.Horatius non ab Hefpero Rege Hefpcriam,fedab Hefperia ciusfilia,di-j «amfuiffefetibit.

^^^^ A ^^^5 Kytin,fiucitalus,fraterHefperi,annop'rimoManchaleiAflyriorum -^Regis fvt Berofus refert) Hifpanias occupât, id eft, ante aduentum falutishu-manx,anno 1648. vt inEufebio eolligitur. Hic quumannis 11. regnaflee, Sycora filio Regc creato, paulo an te obitum Hefperi fratris, ab Hifpaoia in Siciliam, amp;nbsp;a Siciliain Italiamcontra fratrem dimicaturus, conce/fle in Latium, vbi Coritus Hetrufeus focer Atlantis cumpucro lanoiuniore filioobuiantes, prohibuerunt eundem cum fratrc arma conferre: permiferunt tarnen,amp; opem cum confilio w Icrunt, vt e regione Saturnia: collem Auentinum teneret, Sc condito oppido Ca-pena,ctiamagrum eiusafeltaliamdiçeretjVtaiTeritFabius amp;nbsp;quampluriraifcri-ptores, amp;nbsp;in hiftoria Hetrufea probatur. Tres fueriinc Atlantes, vt Serums tradit, quorum primus omnium Maurus, vt fupra diximus, laphetus filius Noe, poftre-mus omnium Grarcus, horum medius focerCoriti, id eft,Regis HetrufeiJca-lus frater Hefperi, de quo fit ferma.

16^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suceras.

C Y c o R V s fili us Atlantis, a patre Rex creatus (reference Berofo) anno ij. Man* ^chalei Aflyriorum Rcgis,Hifpaniarum regnum accepit, id eft,antcaduentuni ^^ humant falutis, vt in Eulebio eolligitur, 1636. Ab hoc pars Hifpanix Sycora di-da fuit, quænunceft ciuitasIlerda,indeIIcrdcnfespopu]iSurdaonunigeneis,rc-ferenrePlinio. Vbiamp;Sycoris amnisafuonominecognominatusfluit.0riturau-teminterPyrenæosmontes a Surdaonibusamp;Ceritanis,3ccoliturq)amœni$op-pidis.PoftIIcrdam,Odigencm petit,amp;apudMachinen/îam oppidum/beroa-mnifeiungit, amp;nbsp;nomen amittit. Aureas defertarenas,amp;potus eft v^ldeülabns. vndeLucanus non immerito inter primos Hifpanixamnescommeinor^u'bQ^^ dixi t: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HeJJ/erioi infer Sj/cer/i non ‘vitimus amnü.

Rcgnauitq;SycorusRexannis 4;. vtBerofusinfinuat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

S/can/fs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^anno 8. Mameli AflyriorumRcgis,ideft, anteaduentumSaiuatorisleiuChn* fti iy9r. Hic nomen deditSicanispopuiisinHifpania.QuiinltahamtranfeunceJ, quam Latium cenerent,inde aLigahbuspuiriinSiciIiamtraiecerun[,infub^9 humano cultui aptam fortiti, Sicaniam a fuo nomine dixerunt, guurapr^^ nacria,a triquetra üguta,inde Trinacris dida efler,vtPhiliftus refert, amp;âPiodo-roSicuIoamp; C.LSoflnoconfirmatunvndcamp;Siliusait,

Poli dir af» ^»fip^afitfee/ffraw (^ Cjciepica re^na, ref» ere verferaaf frimam noua rara Sienne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Pjre»e m/^fffo^aies ^ainome» aif amne ^/cifuf»fafrie ferra impe/aere vaeanft.

Regnauitq5SicanusRexannis5r.vtBerofusindicat,vfq5adodauumannun3Spâ' reti Regis Aïiyriorum, vt ex Eulebio conftar.

de REG IB vs HISPANIÆ. 683 , AbotigetiescxcIufitjamp;Dardanum Italia pepulit,amp; in Satnothraciam compulit, ay^a. ante ttradit Latinahiftoria. Triumphalia lafiana amp;:Cybelicaqux tempore defenfo- Chrißt/m, ns eins Sicelei condita fuerunt, in Vctulonia quæ nunc Viterbium ciuit as eft, fe-ente Alexandra v 1. Pontificc maximo, apparuere.

Lufis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^ié

J^VsvsfiliusSycelei,tefteBerofo,Hifpaniarumregnumaccepitanno i}.Afca-cadis Affyriorum Regis, id eft, ante aduentum lelu Chrifti (vt in E ufebio col* j^ 'gitur) 1516. Ab hoc Lufo omnes concedunt prouinciam Lufttaniam effe didam, 4Uï nunc Pottugallia eft,vnde Lufttani populi qui ad Aquilonem montana habi-tant.Hi(vtauél:or eft Strabo) viuebant Spartano ritu,facrificiisdeditiextainfpi-. tiebantamp;fibras, futuraq; prouidebant ex inteftinis, quorum hominum maxime taptiuorum diuinationes aucupabantur,abfciftas dextras Diis offerebant^ Regio ' aidmeridiemTago fluminecingitur, aboccafu amp;feptentrione Oceano, ab autotaCarpentanis populis. HicLufus mortuo patrein Italia R ex creatus, mul-^^ç^^”^^®“®®^ amicisduxitlcalicascolonias : regnauirque annis (vtlcribit

Siculus. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148^

SuJ'^^.î*““iofgt;perlt;îiftinûionem prifciSiculi,filiiItali (vtaitManethon)iil “'ipaniisregnare cœpitanno 8.Remeflis ÆgyptiorumRegis, vtin Eufebio ^oniputatur, anno ante aduentum falutis humanx nature, i48y.amp; annis 61. re-S®^t,vtinfinuat Manethon. Argantonius(vtHerodotusait) per hoc tempus

. Attela,alionomincTartefla, vulgo “Tariffa vrbe,inBæticaHifpaniæprouin-^‘’^nabat,qui,vt Anacreon poeta cecinit,i yo.vixit annos,vt fcribit Plinius,no« ‘ 'quot;sauteradixitvixifle 3oo.amp;obidfuifleditiflîmumætatis.Vnde ait,

Ärgantoniaeßs arrtsat Carteia »eposes, Rex proauusfuit humant ditißtmus lt;eut,

., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ter denos dec te s emenfis heUtger an» os. 50 Abifto Argantonio crediderim nomen habuifle Argentonam oppidum incitc-t'oreHifpania jnagro Barcinonenft ; vnde Ptolemæus Argenteolam ciuitatem ' 't-UlErgjamnisapud Cantabrûsdecurrcns,quiquuminamnem Iberum ^quot;dit,nomenamittit,tefte Marineo Siculo.

Teßa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;142-4’

’pEsT a LibyusTriton(vtrefertManethon)Hifpaniarum regnum aCcepit anno primo Menophis ÆgyptiorumRegis, id eft, anno ante aduentum lefu ^nnfti(vtinEufebiofupputatur) 1414. Hic,vtrcfertManethon,oriundus fuit ex L'EycaTritonide,patria Mineruae Palatusc.Tcftam vrbem in littore Hifpaniæ 40 '^°''lt;l'dit,quam pofteaTeucriam vocauerc Hifpani, aTcucro Telamonio, nunc ^^’^nCatthagenianijfiue Carthaginem nouam appellant. Ab ifto Tefta Rcge po-‘I^OStüiffçQQj^^ç^^j^ os finitimos Bxtica:,audor eft Ptolcmaeus, amp;nbsp;ipfum nomen J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populi non mirum ft militia valent, quandoquidem ex Tritoni-deMinemj militiæ principe ortum habuere. Eftm campisTarraconenftum oppidum vulgo Conftantinum, quod credidcrim aTefta Rege ifto effe cóftrudum-^^gnauitqjTcftaannis 74. vtinftnuatManethon.

Jtomus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijjo

^0mvs filiusTeftx Hifpaniasregerecœpit(vt refertManethon)anno ^y. Ze-^'Ægyptiorum Regis, id eft, ante aduentum humanx falutis 1350. vt in Eufe-biocomputatur. AbhocValentiam ciuitatem citeriorisHifpaniæ conditam tra-dunt,ab interptetatione nominis» nam Romus Aramea Grxeaque lingua valons Latine oftenditur. Regnauitque Romus (vt Manethou inftnuat) annis ^igintinouera. Bacchus qui Gra:cis Dionyftus ,'Latinis Liber paterdicitur,fi-busIouisexSemele,CadmiThebanorumRcgisfilia,pcrhoc tempusfuit (vt in

eX«. anti EufebiocoUigiturJIberifquedominabatur. Vnde Silius j.Punicorumficaif. ChriJlf/m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Temporci^uo Bacchus populos domitabal iberos.

CondidithicDionyfîusNebriflamciuîtatem,propeaEftuariaHifpaniç,9uamSi-liusaSatyxiscultamdicicpropteripfumnomen: nebris cnirn pellcmhinnulipa eftpulli ceruini,fignificar,qua vtebantur bacchantes: vndedicif, /Ic NebriJ/a Dtonyfèis confcia thyrjis^

Ab hoc Baccho,Bacchus fluuius didus cft in Bxtica próuincia, apudCordubam nonignobilis,vtait Hieronymus Paulus Barcinonenlis,amp;Bocatius. Perhoc ^^ tempus Ofcus V etulonienfis Italia: imperium adeptus,plurimas coloniasdedit (vt ait Mancthon) fuiq5 nominis fundauit Ofcam,amp; a fuo cognomine Betulonain,ci-uitates : inde Betulus flumen in HifpaniaTarraconenfi, vel ( vt diximiis) aß«to

'pAiATWS, viuentepatreRomo,vtManethoninfinuat,annoodauoRam-lisÆgyptiorum régis in Hifpaniisregnarecœpit, ideft, ante aduentum lefu Chrifti i3ii.vtinEufebiocolligitur.AbhisPalentiamvrbemconditamfuifle,de-riuatio nominis eft argumento,iuxta flumen Nubis, vulgo de Carrie» in Gallicia, ^^ in qua olim Minerux fludium amp;nbsp;Gymnaflum generale Hifpanix floruit. Populos afedidosPalatuosfundauit,quosPtolema:us defcribit. HuncPalatuum Cacus Licinius Celtiber (vt fingunt) Vulcani filius, qui in Carpentano montemilitiara exercueratfvtquidam eXifl:imant)pepulit:vbiamp;vidoriapotitusefl,amp;niontiCa-co nomen ad hanc vfq5çtatemdcdit,qui vulgoMo»t C^^^nuncupatur,iuxtamon-tes Idubcdas in A ragoniæ regno.Ferunt autem Palatuum viófum, quiaado/efcé-tulus erat.Regnauitqj hac prima vice Palatuus puér,vfqj ad annum 3c.Ramiis,ia eft,annis 18. vt in E ufebio fupputari poteft,dicente Manethonc.

1305 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cacus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

/^ A c V s Licinius Celtiber (vt Manethon infinuat) anno 51. RamAsÆgypno^ régis,Hifpanias cepir, id eft,antefalutis humante naturæaduentLimfvnnF“' febio eolligitur) 1503. Hic didus eft filius Vulcani, quod primus in Hifpania feuquot; amp;armamilitaria qua: Vulcano attribuuntur,docuerit,regnauitqjannis j6.£i^ Palatuo qui pofterionbus annis illum ab Hifpania propuliauit, in Italiamcoadus fuit abire: non ab Hercule Grarco, qui natus ea tempeftate nondum erat, vtfiioi habe tur,amp; aliqui narrant, vt i n E uiebio computari poteft. Regnauitquef^^^^*^ Palatuus (vt Mancthon fcribit) annis fex.

1161 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erythrus.

ERythrvs Tyriorum Rex a coloniis Erythrcis cognomentum defumpfilfc traditur.QuiTyrii a mari rubro monitu oraculi nauigantcs ad occidenté,teni-plum Herculis Libyci erexerunt apud Gades, a fe Erythream nominatam. Pte® lingua fua Gadir,id eft Septem,nominarunt,narrat Solinus : nunc verö Calizap' pcllatur. Hifpaniasoccupât anno 7. Amenophis Ægyptioruro régis,id eft,ante aduentum IcfuChrifti (vtin Eufebiocolligitur) 1x61. Vnde Silius j. Punicorum fie ai r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bios Tjiria mi fere dorno pat ria mefyta Gades.

Et vt Plinius in natural) hiftoria infinuat, ab ipfo populi Ceritani propePyrenees montes habitantes,denominati funt,dicenre Silio,

Nec Ceritani quondam Tjirinthiacafira, RegnauitqjErythrusannis 69. Perhoc tempusTuriaflbnemciuitatemapudino-tem Caci,aTyriisamp; Aufoniisconditam fuiUe,nonnulii opinantur: funtautemdi-di Anfonii populi inciteriore Hifpania, qui nunc Vicenfesappellantur, ab Au» foneVlyire,vclabAufonefilioArama:i,vtfupra£cripfimus.

QArgoru cognométo Mellicola, ab excidioTroiano anno primo proditur ^^^^ HoiFr'^^^^'^ *’^?^’^^^^^^^^^’’° teftejideft, ante humanæ falutis aduentuni ■^cprimus fuit qui Hifpanos eolligere mella docuit,amp; vfque ad primum an-^.(^ Æ,neæ5yjyjjLatjnorumregisperuenit,idcft,annis7o.regnauit,vtinEufe-

P°’’^^' ^’5 temponbus Callaici populi ( vnde Gallecia regio, vul-p I^^^JaGalatheHerculisGracci filiodenominatifunt,tefte Silio amp;nbsp;luftino.

10 P n”°^^®*^piis Hercules Graecus maximus pirata in Hi(paniamtransfretauit,amp; u'^®^'iducesex Grxcis:vndc in dominium GrçcorumHifpaniatota venir, DQiuerfisGræcixgcntibusquæinferiuscnumerabuntur, per multos annos 'i-tandema Pœnis ab ipfa expulfi funt.Hic Saguntinam vrbem condidit ßue *?J*’bamp;anomineZacynthi comitisfuiillicfepultinominauit,vt aitSiliushis

Beüaque Jumpia viro be/ü maioris arbore, ffattàprocul ffereukitoüunt fi lit tore mûri, Clementer erefiente iugo, ^nis nobile nomen

Pjjj) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Htc comes i^lctda remeabat in agmine Thebas.

Her ^^■f®®’P0fa(vtau(9:orcftBocchus,referenteSilio)idemZacynthuscomes OuiE '*^^®®P^’*® Dianæ apud Saguntum c5didir,in quo trabes iuniperi pofuit,. ()ii,'jA*'*“®^^tómusCarthagincfium Imperator, religioneduduspepercit: ^, ’*lniictemporePlinii,vtipfenarratIib.i6.cap.40.ftabat,nempcannis 1770. *5temponbus Ætoli DiomedemTydeifiliumfecuti, in HifpaniaquxLufita-mcitur,vrbem condidcrut inter Minium amp;nbsp;Limiam amnes, quam Tyden ap-• ^^U nomine Tydei partis Diomedis.Illius ciuitatis eoloni Grauü didifunr, iPinepauluiuui violato.cum Graii appeUari debuiflent : vndeSilius 3. Punico-^ficait:

tan cumperqucmTroiacaptaamp;: eucrfa fuit,fubhaectempofairtLufi-Ien^™^^“pf®“i“cia ciuitatem Vlyxbonam condidifleSolinusfcribit,Pto-^^ïusOlifippoucuu, Plinius Salatiam, Strabo Vlyfleamvocat, vulgus Lisbona. fid’ u*'?®*®®^^yffipotgt;enlcpromotoriumnunc(quod Artabrum,(iucMagnu, j^yNerium) accepit nomê: vnde poftea populi Artabri (vt Plinius fcribit ) appcl-^ unt,alionomineArotrebr. Aftir,aurigaMennonis,interfeól;oapudTroia ®f°)Perhæc tempora in Hifpaniam nauigauit,amp; Afturicam vrbem magnifica, p ?°lt;^A^’j;4%,conftruxit, Afturibufquepopulis quifuntvicini Cantabris amp;nbsp;* ®dSjnomendedit:vndeSilius,

ß °°PpidumAftir,fiue Aftigis,Vulgo£«w,amp;colonia Aftigitana diiïla fuir, erentePlin.pofteavero ab Oélauiano Augufto,AuguftaFirma.Afturaflumé, ^go^ffr^4, abeodem Aftir denomihatum eft.tranfit per Aftorgam ciuitatem, cumDurio amni mifcetur,amittit nome. Ab hoc fl umine Aftures, acre homi-“*11 genus, nomen accepere:vndc Lucanus,

. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic prater LatiasacieseratimpigerAIlur.

.p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et redit infelix efibjfi concolor auro.

I 5^^^*^’“*i^orcTrogo amp;nbsp;Homero, pcrado bclloTroiano, in Hifpaniaelittus cu j nbsp;nbsp;nbsp;ïneappulitjamp;locumvbipofteafuit noua Carthago, occupauit. vnde ait Silius,

Pcolcmæus illam Spartariam appellat,vulgus Cartagcnam.ScdStraboiHaniaïc fundafle Hafdrubalcm, generum Amilcaris CarthaginenfiumImperatoris,« fuolocodicctur. Tlepolemus filius Herculis Gra:ci,vtaui3oreftHomcrus,amp; refert Strabo libro decimo quarto,poft captam Troia m,colledaiuucnuninianu, in Iberiamnauigans,Baléares infulasbabitauit:vndeSiliusait:

lam eum Tlepolemusfat or, ^ eui LynJus origo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ feruiJa bella ferens Balearis.

ILTAbidvs neposGargoris,vt luftinus refert, poft auum Hifpaniarum«' gt;nbsp;•^ -^gnum acccpit,anno fccundo Æneæ SyluiiLatinorumrcgis,idcft,antcad* ucntumIc(uChrifti(vtinEufcbiocoinputatur)ii2i,amp; annis64.regnauit,fecun-dum noftram fupputationem.QuidcHabido,amp; fortunacius,amp;fuccciïïonein Hifpaniarum regnis plura requirit, luftinum epitomatum libro quadragefuno quarto legat.Anominciftiuscredidetimderiuaflcnomen AbilçmontisinMau-ritaniaad mare,qui Aphricamfeparat ab Europa,amp; regem fuiflc HeUefpofl«^ P Afia,inquaAbidusvrbs antiquiflima erat,vtplcrique fcribunt. Hclenaciui-tasGræcorumfobolis(vt Pliniusfcribit)hodie vulgo£Z»4,EpifcopiüinagroPcr* piniano fiuc Roflillonenfi, per hoe tempus condita,nonabHelcnamatrcCon'' ftantini Magni Romanorum Impcratoris,vtaliquiopinantur.

T Yo I populi a Cure fratre Ofiridis, ülio Cam, filii Noe,origïnem trahenres, ■^vt Valerius Maximus libro fecundo inlmuat,amp;exEufebio coUigini^niare obtinuerunfanno ante falutis humanae naturx aduentum ioj^. Vndein Hifpami imperafte putantur, cum ciuitates nonnullx ab iifdem in Hifpaniis condita: lint) J® amp;annisquadraginta feptem regnauerunt, vtrefertEufebius. Histemporibus AfcaniusfiliusÆncæ,fecundus Latinorumrex, Albam ciuitatemin Latio con-didit,aquoctiamcrcdiderimciuitatcm Albam Hifpanixcfl'ecóftrudam,quun) a Latinis vctcribusfvt refert Plinius amp;nbsp;Ptolema:us)inHifpania ciuitates pop“* Jofque accoloniasplurcs confier effe conftrudas. Alba lixcvulgo^wz^^df/’o-mihatur.Eftquoque abea flumen ciufdem nominis,nuncvcro ClodiaDUM“* per Indicctas quos Emporitanos vocant, decurrir, EmporiasPhocenf u^i^ tinorumolimcoloniam alluens.A Pyrenæismontibus funditur,amp;verlusMidas infulas in quibus Palxopolis oppidum quondam fuit, in Baleancum wafcoC' uoluitur,vt Plinius narrat amp;nbsp;Ptolcmatus. Mantuara ciuitatem poftca Vifcrian», 4^ vulgo MaJriJdiefam,histemporibus Oenus Tiberini Latinorum RcgisHliuM nomine matris MantuSjhliae Tirelix condidit,aliamque in Itaha.

loir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thraees.

THrACES populi,aTyras filio lapheti originem trahenres,vtEufebiusin^' nuat,anno ante aduentum Icfu Chriftiioii. mareobtinuerunt.VndcinHi-fpaniisexiftimanturimpcrafl'c,quum ab eifdem ciuitates aliquac in Hifpaniis con^ ftrudic Ent. Nam hiqui Sarmataefiue SauromatxScythxdicuntur,inHifpa*’'^ his temporibusSufanamvrbemcondiderunt:vndeSiliusrefcrr,

Et non Sarmatieos at tollens Sufana muros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^

Ptolemäusillam appellat Luccntum,PliniusLucentium oppidum Latinçrum-Almeriam etiam condidcrunr,qux antiquitus Abdera nominabatur,abinK*’ pretationenominis Abderæ ciuicarisThracnm,quâ AbderaDiomedisfororcon didit,amp;afeEcnominauit.EtlinguaThracumBriaoppidumdicitur:idconxp u riumlocoruminHifpaniafunttcrminationcs,vtfupra4. capitulofubregcnonu neBrigoannotauimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

J^« DI ipopuli preference Eufebio) ante falutis humane aduentum jij-tna” 52y ifd * j ®“®*^“^f’Vndcputanturin Hifpaniis imperafle,quum Rhodam abc* öicr^S ?^æ®^ montis Pyrenæi inucniatur effe conftrudam, tefteSilio amp;nbsp;Ho-^'‘^^®^“^®®*’^®™lt;icnominatRholt;lopc,vulgojï^^oppidum.IndeRbo-

Em '^•^^*'’^'^°‘^oritur in Pyrenæis montibus.Non multum irrigat,fed apud J^PontanosinThicimamnem dcmergitur,amp; nomen amittit.Regnauerunt fi-j^ lïiarcobtinueruntRhodiijVtEufcbius tcftatur,annis viginti.

inu'f .^^’■’^‘^^•^^‘ïcputantur Hifp3nisimperafle,quum nonnullx ciuitates toiiij^?*^***^*^*^®® **^^^*^’^'^^^'’ ^^^ conditxramp;referente eodem Eufebio, ®niof A*''* ^^^ ^*^P^*’^'^^'’^‘^^ PbiygcSjqui nunc Troiani, a Phrygia regione ^P’^*®°^*^P®”*^“®f“®^’^^^^P’^®’** ^^P’*^^’® quarti RegisHifpania-Gym f”'®^»^per hoc tempus Baléares infulasduas,qua: Græceappellantur occuD '^’''’'^^£0 Ar4Z?r^»«,inHifpanico mari, tefte Solino,cum Baccho rege

^fy!lP°P'’^’(lt;^*ccntcEufcbio)marc obtinueruntannoante aduentumve-lt;lcin' ft æ’^^^'^' 4“““' ^“ temporibus ciuitates ahquæ inHifpania abeif-i . ^^æfint,putanturin Hifpaniis impcrafle, amp;nbsp;quidem (vt refert Eufe-^Mnnis triginta nouem.

K ™^^^^**’cincolcntesregioncm,longinquis continuo nauigationibus Pobtinu*'^’^^****’’^®^® ^'^^^^’°^””°^”^'^ aduentum humane falucis 840. mare cadcffi^'^^-’^^^® *'' Hifpaniis imperafle iudicantur,quumperhoc tempus in inB •^^^'*’?®®®P^®®*cibus pleræqueciuitates conftrudx fuerinr, videlicet tu *j^*’^^eSexi, vel Hcxi:in Erythrxa infula quæ nunc Catiz denomina-.'^’^'^ ‘^^n'irificum in Herculis Ægyptii honorem conftruxerunt,amp;caftrum unitiUimum erexerunt.In Bxtlca autem prouincia MeJace ciuitas ab eifdem ^3itaruit,Malagadeinccpsdenominata,amp;annisquadragintavno,dicéteEufc-'o,obtinuerunemare.HiTyro Phoenicia vrbefolucnteSjBalcaribusinfulisquae 'incMaioticïjdiu potiti funt, vt Silius canit:

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam Ebitfus Phafnißa mouet.

' ??quot;?®”^æ’“*ï‘ari Hifpano eregione Tarraconenfis,quarumincola:(audo-40 ^ ^^^°0De)optimicrant funditores.vnde Silius,

«crcuerunt.yp(jgyf^j5g(,jæjjgjjQ j-gn^^jj^ß^ ap^j Balearicos.Has infulas Graci

(vtdiX(n]us)Gyinnefias,abincolarum nuditate, qui xftatis tempore abfque vefti-Dusinceaebant:RomaniBalcares,afundæiadu,quas rediusquam rcliqui iacc-rcnt,appeIIarunt,DiodoroSiculo tefte. Suntquidicunt,hosPhoenices petentas per hoc tempus Gades, quum ab Ebufo foluiflent,tempeftate repulfos, fluminis Turixoftiafubülfejvbi vaccarum multitudinem inuenientes,flumen Tu-iijm,idcft,vacciscultum appellauere,quas ipfiTur patrio fermone appcllanr.ln-JftdcTurixciuitati,modo (7»4lt;/4Z4Z4r4,aMauritanis inditum nomeneft.Quinamp;J TuriafiucTurulios(vcPtolemxus tcnet)fluuius,Turiolum fui nominis oppidum linquens,apudValentiam,dcliciarumamp;nobilitatisaltricem,proximusfiuit.Inde trebra riuulorutn dedudione tenuiffimus, in mediterraneo fine Iberico marl nicrgitur. Claudianus fic laudathunc amnem:

'^te aduentam falutis huminx y 99- niarc per annos ^f.obdnueruc. Vndcimpe' ncaiïceosHifpaniis creditur, quum nónuUx ciuitatcspcrhxc tempora ab afdein in HifpaniisCintxdificatXtidqne maxime, vtopinanturaUqui, in deetioteHifpi' nia. Si: ab ipCo duce Sin ominis (ai derinatione conürnäa amp;C denominata edeiai’ tas Tarracona.

^muyera^^^ J Hifpaniis imperaiTecrcduntu^quumabc^dem''^r^‘ “quot;*quot;quot;^^‘^^^^ ^'’'^\) ) i^P»rtibusilUsc0naruâxiaucnlâtur,NamariË^^^ ^ nuatione Cares, referente Prolcmxo i annis48. ^^P^^^^^üntquc Cares (vtEufebius vult) ;

^nnseosrcgnaHcpnramr,quumabeirdcm r iirnaxnntperlmcrempns.R%narecœpcr^^^^^^^ tebumanxfalurisadncrum óSy^amp;anniséS ^^^^^^^^^^^^colligaur,annoan-^P»*^»^»MaaigetispopulbsJtbia^,guiamp;Lcsbi^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

quot;^^^cruappeRaat:vadeSj//usrcraoPuijicorümffccaair, ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

dir,mru”i^!^^rquot;'‘m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eRMa/nPa Gaffix^rcdcLiaiatix^

dicuacMaa/tcnrcstPhoceußbuforiginemtraAcrc. Daogaidem Empanxi^ pj aantiquirnseranr, nmrodiuiü: vnum Grxethabebanr,a/rerumHi/pan/.Srii fxcum oppidinn mart expo/ïmm, rocum orbem murtp/iisminusguadfinpea' f^^P^Pmsparenrem habebar :Hi/panis retractor a mart rrïunimtJ/iump3/p!i/iigt;/‘^ nbsp;nbsp;nbsp;i.

m eïreutrumuruserar, dteenreLmto. Caüu/o cintras a CaHa/io gntexPA^r/dr aePama/bperboe rempusin Hi^aniarn rratecir,condira fuir. Vndeguidattt Ct-Pulonem Pama^amappei/anr, re/lcSi/iomunc vu/go C’^tt/ta, ctuirasiaPnepro' Umeix Bxrtex. ohm CaRnJonen/ès popu/i ex coJoma Safarieniê Larit yrterh, i wiCxürJucna/csappcJ/anrurpc/lcPh'nio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ f

^ÂBVCHODONOSOR huius nominis fecundus, Magni Nabuchodonoforis films, tertiufque Chaldæorum rex, Hifpanias occupât,teile Iofcpho,anno antcaduentum falutis Humana: naturx,vt ex Eufebio colligitur,y 71.amp; quum an-msj.regnalTet, dominium Hifpaniarum ad Carthaginenfium populos tranfiuit.

Cartbagfffenßs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6z

QArthaginenses duceMefeoHifpaniasoccupant,vtIuftinusinGnuar,amp;: Otofiusconfirmât, anno ante humanæ falutis aduêtum (vt ex Eufebio com-

IQ Putaturjféi.NameumGaditaniaTyriis defcendentcs(vtdiximus)abinuidenti-usincrementisnouæ vrbis Gaditanæ, quæ nunc Caliz dida eft, finitimis HÜpa-^'ïpopuliSjpcrpctuo bello laceirerentur,auxilium conianguineis Carthaginen-æsquibusctiamaTyriiscftorigo(vtIuftinusinvltimofuiepitomatisrcfert)mife-’^WK^ralici expeditioneamp;Gaditanosab iniuria vindicarunt,amp;:maiorem ferc p’temprouineix fuo imperio adiccerunt,amp; vfq; ad dominium Romanorum il-Jannisferc 348. Per hoc tempus,anno ante aduenturn lefu re nbsp;nbsp;nbsp;?’’'®’'ÏÏ^'HÜpani Maurinum Hifpanum Alexandre Magno Macedonu 33^ S^Ppucatum Babyloncmmiierunt, qui cruêtum dominum vitro, ne hoftem 1 r*^®^)îdiit,rcferente Orofio. His quoq; ternporibus (vtPolybius refert) Carlo S'^^fllèsplerofqjexHifpaniamilites,infuppIementumcôtraHieronem Sy-'^U3noriiniregem,inSiciliamfcripferunt. Romani in primo bello Punico,te-^ gt;010,31100anteaduenturnfalutis humanxnaturx303.(vtinEufebio compu- 3°3 ®)lub Appio Claudio Confule partem Hifpanix occupauerunt. Cornelius fgt;lgt;usBalbus,Gadibusgenitus,RomanorüCófuI,annocirciteri4x,anteaduê' M^ »HefuChriftijVtin Eufebio colligirur,primusdeeXtcrnis,vtpote dcGaramati-'gt;striüphauic,vtfcribitSolinus. Carthaginenfes,rcbellatcHifpania,confeftim ®gt;lcarenicognomctoBarcam,cum exercituinilla mittuntannoante aduentu “tgt;fti,vtioEufcbio computatur,234.Qui cum omnibuscopiis profedus, Anni- 2-34 * efifiocomitequi tfi fere nonum xtatis fux annum agebat, fuperatis columnis ^^ üs”? • ^QaHifpaniaepartcmCarthagincfibusrecupcrauit,tcftcPolybio:5£ full ï^*’^^‘^“®f“0’icm commoratusannis,mu!tis Hifpania: ciuitatibus bello ^fiSipIerifq;etiam,padafilutearq;impunitatc bonorum, in fidemCarthagi-ƒ o mmreceptiSjdignatandemrebusafegcilismortemobiit.Carthaginêfesau-f^'ïiexcrcituiAfdrubalem,Amilcarisfoclum,fiuefvtaliquifcribunt)generu,prx-»eruniHic Amilcar per hoc tempus ciuitatem Barcinonenfem in citeriore Hi-pia,inagro Laletano, condidit : amp;nbsp;a cognomine fuo Barce nomen accepilTe '^gt;tur,vtHicronymusPaulus Barcinonenfis tenet.Ptolemxus Barcinem colo-^^menecognomine Fauentiam fenbir. Afdrubal gener Amilcaris^ incredi-^^'^gt;ttuteimperium CartHaginenHuminHifpaniaadauxerat, anno antefalutis ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Eufebio colligitur, iiy. Romani vero cum intelligerët, ^^5

neor ^^^8*“®“^“® '^^4^®^^®°’'^ Hifpania creuifle, ne earn quidem partem ^^'^‘^ämputauerezfed recuperate quod omiflumfuerat,dccrcuerunt. Miffis ƒ J^oAfdrubaleminHifpaniam legatis,percuflnm cum Carthaginéfibusfee-^'^■mquo inter catcracautum,ne liccrctCarthagincnfibuslberumamncm uam Hifpaniam impune progredi licerc. Hic Af-7® 11 quum regulum quendam Tagum nomine necari, amp;nbsp;caput haftx affi-®circumfcrriiufiiflret,inHifpaniisab illiusferuo Gallo,crucemamp;ignomini-ç^°^'^gt;ægicferentc,in tentorio confoflus e ft,anno odauo imperii fui,diccn* E rj Q''°^gt;0j^ Polybio.Hic Afdrubal vrbé condidit in Hifpania, qua a qui-H ƒ °3mCartliago,abaliisNouaciuitas appellatiir,vulgo Cartha^eniadiâAc(i,in ^gioneBacicXjrefcrenteStraboneamp;Pülybio.AliiTeucrumTeJamoniumcon-fiixifle,vcfopra diximus,afrerunt. Annibal cognomento Magnus, Amilca-Ha^æ^''^^’^^''^^^8’’^®’’^“® ^”’P®’^^^°’'’^°obfcruarofœderequod Romani I nbsp;nbsp;nbsp;^,*j*’'ut*alpepigerût, anno primo Olympiadisi4o. vt Polybius libro tertio nar-

^n. ante in Hifpaniis,Saguntum duit^tcmiVul^oMeruedram, Hifpanix citerions,popuJ Chrißum. Romanofideliflimam,euertit.Sedquumciues vrbemcapiendam vidèrent,pt mores auruni amp;nbsp;argentum omne in ignem iadauerunt : nam alii omnes pngnan tes occififunt, vtLiuiusfenbit. Sedpoftcaa Romanis deuióto in Italia Anni a le, Carthaginenfibufqueex tota Hifpaniadepulfis,tota prouincia in dominano-nem Romanorum peruenit. Aranticus his temporibus,vt ait Silins tertiol a* nicorum,Dux erat Cordubxciuitatis Hilpanix, amp;nbsp;abillo Arandam oppidunijî deriuationenominisdidumeirecrediderim,amp;:Araducat^rcgionem,vulgoAr-

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romani. ''

POpvlvs Romanus,cxpuIfisPocnisfine Carthaginenfibus ex tota Hifpania, illamobtinuit, de qua Publius Scipio agnomento Africanus, Conful,primus fuit triumphator, poll cuius obitum aliiplurimi Romanorum Confules,prouin’ ciam illam vfque adintroitum imperii Caii lulii Cxfans tenueruntannis fereifP vtiriEufebio colligitur,referenceLiuioamp; Orofio:amp;in poteftatem redegerunt mctalla argentiamp;auri quxiHicfunr, vt habetur Machabaeorum odaumpluref-que ciuitates amp;: oppida fuis propriis nominibus conftruxcrunr,reftaurarût,amp;dc-nominarunt.Fuitinitfumdominationis Romanorumin Hifpania, vtinEufcbio computaripoteil,anno ante falutishumanx nature aducntumii4. Viriamsi“’ gencre Luiitanus,referente Silio,per hoc tempus Dux, bellum aduerfusPop. Rom.fumfit,corumqueImpcratoresClaudium Vnimanumamp;C.Nigidiumop-preflit.Poftea quum per annos quatuordecim alios Romanos ducesatque exer-citusprotnuiflet, Scipio cum aliter eumvincere non potui/ret,fatcllircspecuu^^ corrupit,amp;:Iicinfidiis fuoruminterfedus eft. Multaper Romanorum ducwbis tempori bus in Hifpaniisgefta fuerur,vt in Liuio amp;nbsp;Orofio oftenditur, : Mendo-niusamp;Indibilis,Hifpanifratres,perhxctempora(vtLiuius meminit^Scipioncui fupradii^um mirum in modumfatigarunt,amp;propatrix fuælibcrtatefortiflime pugnantesoccubucre. NumantiavrbsHiipaniæinCeltibcria,qua:aquiburda nunc Jm'rf dicitur, iis temporibus a Romanis ob/è/îa per annos quatuordecim, r quum haberct tantum quatuor hominum milJia, nonfolumfuftinuit,fedet«m quadragintamilliaRomanorumvicit.-tandem afupradido Scipione port W® amp;:ardiifimamobfidionemdeIcta.Gumcnimfamclaborarenr,neceisdaretm’gt;‘^' fticertaminiscopia, omnia fua amp;nbsp;feipfosigni immiferunt. Per hocctiamm®' pus,vt Rodcricus Toletanus fcribiGToJemon amp;nbsp;Brutus duo Confules, Tol«®® ciuitatem condidcre,annisic8. antequam Julius Cæfar regnare ccepiflet-Ptole-msEusilJamfcribit antea Serezolam appeUatam. Cordubaetiaperhoef«®?“^ a Marcello Confule Romanorum condruda eft, tefteStrabone, vrbspKeftaDdf Emis amp;:do(ftrinæprincipibuscIara,aIumnisvtroqueScnecaamp;Lucanocminen' riftima. TurrisSyIlana,qux nunc7i?rz/^/74j vulgodicitur, aSyUadidarorcRo- ^lt;’ manorum his temporibus denominata eft. Pompelon ciuiras regni NauarrX primaria, per hoc tempus a Pompeio magno condita eft, Strabone tefte iPtole-mxusMartuamappellat. Bocchusrex Maurorumamp; Getuliæ,quiJugurth3® regem Numidarum generum fuum Romanis tradidit,perha’ctemporafvtfefert Saluftius)in Hifpaniam transfretauit,amp;afuonomine BocchorospopulosfvtPlinius fcribitJappeJlauir, qui nuncConcordienfesfunt, a Concordia Iulia duitâte-j^j AnnoanteaduentumlefuChriftiiyy. Tiberius Sempronius Gracchusprocon-ful,CeItiberosvi(ftosin deditioDemaccepit,monimencumque operum fuonim Gracchurimoppidumin Hiipaniaconftituirivndc Gracchurirani popubjefte Plinio óeTitoLiuio. Histemporibusquidamfacerdos Jouisquioppidodu-yu nixTamconenCisHiCpinix colebatur(vtSuetoniusin vitaGalbæfcribir^expe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

nerrah fomno monjtus,in fatidica prorupit carmina, quorum fententia crar; Oii^ 1 turum quandoque ex Hi/pania principem dominumque rerum. DiuusAnto- ( ninusa v/rgine honefta vaticinata mftnuate/Ie carmina,pronunciarahis verbis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Venietpruna ex teporibus Hifpaaix^antc cuius con/pedum gentes, velgeld- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

C^^2’^Romanorum didator, Hifpanias occupat,vcexEufcbiO ^0 ‘*gitur,anno ante aduentiim falutis humanx naturx y9.id eft, anno ix. an-^^‘nipyiifiiiincboationcm. Hicquum Gades HifpanixvcnifrerjtcfteSuetonio, animaduerfa apud Herculis tcmplum magni Alexandri imagine, ingemuit,quafi perdus ignauiamfuam, quod nihil turn a fememotabile adum fuiflècca xtate 10 ^^’'®‘^ Alexander orbem terrarum fubegerat. A deriuationc nominisiftius di-ucrteciuitates,oppida,atquccaftella (vtaitPlinius)denominatafuntinHifpaniis, wlicetinB jfica,Iulia Concordia,olim Bocchorisdida,IuIlaConftantia,'qua: Uilet,IuIiaContributa,IuliaFama,quxvulgo Séria, IuliaFidétia:inLufitaniaIu-’3rœlii[,quæOlylIîpo,municipiumciuiumRomanorum. Adhxcluliâ Virtus °PPgt;dutnBaticç,conucntusAftygitani:amp;Iuliareftituta:IuliaMyrtilisgcntisvc-J^f'sLatii,inmediterraneisLufitaniæ,quæmodor4?»4:Iulialibcra!itas,quxÉ-5faduliaLibyca,Iulii genitor,quod Virgcntum,oppidumBæticç:Iulium prxfi-^^quot;'i^UïScalabis, vulgo Trugtllo^ eolonia eft Lufitanix : lulienfes cognomen to 'S'gt;populi Bæticæ:Iulicnfes T eari populi conuentusTarraconenus:Iuliobri-ïo °J’^’.“®CatabrorumHirpaniaecitcrioris:ForumIulium,quodIlicurgi,ciui-^^^Çneç.caftrum lulium, quod Vria, oppidum Lufitanix:caftrumlulium,aliud oppidum Bæticæ : Tiar Iulia ciuitas : Pax Iulia ciuitas, vulgo Badaios. Hic Caius '’quot;’»Cæfar, Imperator iam fadus,quum annis quatuor,menfibus feptem impe-^® ‘'tidumReipublicx ftatum córra exempla maiorum pro arbitratu fuo inftau-*’^iïüdoribus Bruto amp;nbsp;Caflio,confcio etiam Scnatu plurimo, in curia 14. vulnc-fæusconfoffusfuit.

QCT Av I ANV s Cxfar Auguftus, fecUndusRomanorum Imperator, Hifpa-5'5 u f^^^^^^S‘^''‘5cœpir,annoante aduentiim lefuChriBi 41. refcrenteEufebio.In

' P’öttm veniens, Cantabrico bello per quinque annos dudo, totam Hifpania JJ^5^®™’'’’pacctn rcclinauit ac repofuit.Cantabri vero Hifpanix populi, vulgo ^yrwjuntad feptentrionem,qui non folum terribiles in armis femper fuctunt, cdetiam crudclcs. Nam matres in hoc bello, ne in hoftium manus captx veni-'cnt,necauerunt:amp; nonnulli ex Cantabris ab hoftibus in crucem adi, Ixtitix px~ ’nacanebant.vnde Silius fic fcribit:

Cantaber afste omneis hyemif^ue, afiu/lfue,fawifyue Inuil^luSjpalwafnyueexomnt ferre labere Mirus amorpopulo:cum pigramcanuit at as, Imbelles iamdudum attnos peruer tere faxe, 2(ecvitam fine Charte pati. tjuippeemnisinarmiS

AbhocOdauiano Augufto quamplurimX ciuitates in Hifpaniis denominatac ™r,præcipue C.xlarauguda, qux prius Salduba nominabatur : Colonia Augu-'h Valeria,qua: Setabis,vulgoX4ri»4; AuguftaGemella,quxTuriafiueTucisî ^^'guftaEmeritavrbsLufitaniXjOppofitaAnxfluuiotPortaauguftajhodieTcr-pK^idit: Augufta noua ciuitas Areuacoru:AuguftaBrachara,vulgo-5r4^4, metro po!isGalliciç;AuguftobricaciuitasLufitaniç,vndc Auguftobricefespopuli:Au-RuftiTurrisiiuc Lucus Augufti, vulgo 4»^0,vndcOIucefeEpifcopiuinGallicia, PPlini’ ArasSextianasappellat: Augurtafirma,olim Aftigitanaeolonia. Inde Afta dumc inBætim cades,amp; Afta colonia,qux Plinio Regia dicitur,inqua lulius Cç-firomnesMundenfes duces, Pópeio fauétes,nod:e occidit. Caftrü Odauiani in ïgro Vallenfi citcrioris Hifpanix, nunc A bbatia cft fandi Cuenpbatis Vallen fis* '’fditiisfanftiBenedidi.Foroauguftani populi funt Hifpanix Tarraconefis,olim Ardetani,vt Plini’ fcribit:Ptolemxus vero Scdetanos vocat.Prxterca Cxfar Au-

.A».Chrißi guftus apud Tarraconem,citerions Hifpaniz ciuitatem,anno imperii fui jS.anw aduentum Chrifti, illud inftituit edidum quod in Euangelio Lucaslegitur : Exiit edt^Euf» a CaJarei^ftgußo. Etvt dicitloannesLupus,abedidoifto incipitintota HiijjaniaillenumerusÆris, vulgus /s5f4i£r4,quivfqucad loannem eiusnominis primum, Caftellæ amp;nbsp;Lcgionis regem, anno a natiuitate Saluatoris 1385. durauk. HicAuguftusImperatorannis yó. regnumobtinuitf vtaitEuiebius}ideft,annis 41. ante aduenti«n veri Meflîæ,amp;poft incarnationem ciufdem ly.möriturqueï-tatis fua: anno feptuageftmo fexto.

ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tiberius.

T’IBE R t V s Cxfar,tertius Romanorum Imperator, poftmort^ AuguftiC«-üris imperium amp;: Hilpaniarumregnumacccpit, annoanatiimate Saluatoris Icfu Chrifti ly. veinEufebio colligitur.HicHilpaniaper aliquot annosfineCon-fularibus Icgatis habuit,tcfte Suctonio,amp;Hifpanis peteqtibus permi/ir, vein Tar-racon enfi ciuitate templum Augufto ftrueretur, referente Cornelio Tacito libre i.Annalium. Ac Hilpaniavlterior Icgatis miffis ad Senatum,per idem tempusora-uit,vt exemple Afia:,dclubrum Tiberio matriqucciusextrueret.Tandemquura annisij.imperaffet(vtdicitEufebius)in Campania, in villa LuculJanaabhuma-nisdifceftit.

39 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cafus

^ Ai vs CæfarCaligula,quarrusRomanorum Imperator,regnumHi/pania-'^rumobtinuitannofalutishumanxyp.Etquum annis tribus,méfibusdccem rcgnaflcr,tcftcEufcbio,aprotc(ftoribusfuisinPalatio Rom£cocciditur,anno«-tatisfuæay.Acognomineipfiusdida cftHifpaniæciuitas Caligula. Inde Cahgu-ritani populi, antiquitus vero Nafcici amp;nbsp;Fibularenfes. Æmüius Regulusof'g*’ ncmducenscxCordubaHifpania:ciuitate,iistemporibusplurimoscongrcgauit amicos,vt ab ill is fine a feipfo alacriter Caius CxGr Caligula interimercturquod itafadumcfttcftclofcpho. AbiftoÆmilioÆmilianam Hifpanix ciuitatecuto Ptolemäus meminit,crediderim nomen accepifle. Herodesrexhisteniporibus a Caio ob auaritiam increpatus, in Hifpaniam fugit : Iccutus eum quippe fuerar accufator Agrippa, cui tetrarchiam illius in Hicrufalem C. Carfaraddixir. M“® Herodes in Hilpania peregrinante Tecum vxore deccfl)t,vt dicit lofephus^e M -loludaico.

4J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elaui/ius Ca/i^uia.

^J^LAVDiyamp; Ca?Tar,Caligula:pra:di(ftipatruus,RomanorumImpcratorquin-'^tus,HiTpaniasobtinuitannofalutishuman£C45. vrrefert£uTebius:amp;cuman-nis 13. menfibus nouem, diebus i8.regnaftct,ab humanis deceffit,anno retatisfuic ^4- Ab ifto Claudio oppidum Claudiomerium cognominatum eft. lacobasmi- ^0 iorApoftolusdominihis remporibus vniuerTam prædicando peragrauir Hupa-niam,in qua nouem tantum conquiftuit difcipulos.Poftea in ludçam reucrfus,ab Herode Agrippa in Hieruialemobtrucationccapitis martyrium adeptuseft- eiw autem/äcratiftimao/rapoftmodumdiTcipuliipfiusadHftpaniastranßuIerunf,3t-queibidem in vrbe GaUecia: condidere. Paulus Apoftolus domini, vaselcâio-

■^TEro Cçûr,Claudiipriuignus,TextusRomanorumImperator,Hftpan'^”’ f “^^regnum accepitanno Chriftiy/.qui cum Galbam in Hi/pania Imperawrcm creatu ab exercitu cognouif,toto animo ac fpe decidit.-cumque incrcHibiU^P^'^^ turbanda:,imoTubruendçRcipubIicæ mala moliretür,bottisaSenatapi^^^'^^^ ciatuSjignominioGiTimefagienSt ad quartum ab vrbelapidcmfefeinteric^^^^f tuis(uxaano^z.RegnauitannisI4.méüb. y.diebusz8.(vtfcnbitEafcbias)^^^^'^^

'OcoomnisCæfamm familia confumptaefi. Hifpaniæpræerat fubNeronisim- yiu-Chrißi PenoCluuiusRufus,vir facunlt;insamp; pacisarcibusdarus, belli baud incxpertus, tîfteP.CornelioTacico. A Neronecrediderim elfe nominatos Neros amp;nbsp;Nerios populos,amp;Nerium promoncorium, olim Artabrum in Galliçia Hifpania: regio-®®* LuciusAnneus Seneca,natione Cordubenfis,PhilofophusStoicus,acNe-ronismagifter,histcmporibusRomæinpreciofuit. de quodiuus Hieronymus uorodeVirisilIuftribusmeminit,dicensquiafueritcontinctiflîmævitæ,eumin äudorumcatalogo pofieü, maxime propterfrequenrescpiftolasPauliadipfum, ^IpûusadPaulum. HuneaNerone Imperatoredifcipulo interfedum fuffle Ic-’3 gimusjcummiiltadiuinarumhumanarumque feripturarumedidifletdocumen-0« Lucanus Anneusprxdidi Seneca:nepos,Hifpanus,natione Cordubcnfis,amp; poetaccleberrimus,hac rempeftate floruit,amp;apud Neronem decóiurationc Pi-bnianaaccufatus,abeointerficitur. LatroPortiusgenereHifpanus,condiici-pulusSenecç,Maximiauditor,nobilisdecIamatorfuit,ciiiusSenecaprimolibro J^damationum his verbis meminit: Latro ad fcri bend urn fec5citauerat,iungc-“ätnoftibus dies,amp; fine intcruallo grauius fibi inftabat. Torquatus quidam,Cx-™us,5cEuphrafiusfandiflimi Chrifticonfcflrores,amp;ipfiv no die hoc tempore a-F“^‘‘Upanias,mandante Nerone,martyrio coronantur. Hi autem omnes ab' A-P^'tOiisPftfQg^p^ul^^pjP^^pjgp^J {^QQ-,3|-[-| Or(_]jp,^(.^CQ[^f(^({.H-,^ 3jpj.ç^ij,3pJjJ

10 VcrouraDgjj-jiPpgj^jjjj^^jgli^Lij fuerantdiredi. Vbiquum variisin vrbibuscii-

’'’gelizaflcntjamp;innumeram eiusgentismukitudinemChriftiançfideikibiugaf-quot;■’'t,tandemTorquatusAcci,Cçciliusllliberi,quç nunc Granata ^Euphraiius ^‘'^'*^iciuitatibusconditi,quieuere:quorumnatahtiumdiemi6.Kal.Iuniicele-f^fc pollea mandatum eft.

^Ergivs Galba, feptimus Romanoru Imperator, vnacum M. Othone amp;nbsp;Vi-kllio Hifpaniarum regnum obtinuit annohumanx falutis 71. Dum vigebat æks,militari laudeapud Germanias floruit, proconfulAfricam moderate’, lam jO f’^oiotciteriorem Hifpaniam pari iurtitia continuit. M. Otho in prouinciam Lufi-famam fpecielegationis vna cü PtoIcmaco comité fc pofuit,in qua Obukromus, Albinus, amp;nbsp;Marcellus Romani occifi fuerunt,vtrcfcrr Corn.Tacitus.‘SedGaFba vtNeronismortemcomperit,Romam venir, vbi ab Othone iugulatuseft raehfe 7.imperiifui,telleSuetonioTranquillo. A cognomineiftiüsquidamdixeräop-pidumGalbam, ad radices montisSenii, in Hifpaniacitenoriefle nunruparUbi. Quintilianusrhetoratquephilofophusceleberrimus, natione Calaguntanus, vt Webio placet, his temponbus,cum in magnocfletprecio,a Galba prxdjdo Romain perdudus, ibidem ftholam tenens clarilfimus habitus eft, qui inter extera ^clnftitutioneoratoria duodecim libroscompofuit. FlaccusPompeiuscques 4*5 ll'OmanuSjVcrefert Plinius libroiy-cap. 12. primus fuit quiin Hifpaniam inculit ï'ucciniuglandemjcumfub Vitelliolmperatoremilitaret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' , ƒ

f^^Jp^ß^ffff^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

VEspasianvs FlauiusAuguftus,odauusRomanorum Imperator,.regnum ' tenuitHifpaniarum annoaduentus lefuChrifti 72. A cognomine iftiusFlauii crediderimeffein Hifpania ciuttates fequentescognominatas, quas Ptolema us rcfert;FlauiamGallicam,Flauiobrigam,vulgo 5z/A4ö,FlauiondUiam,amp;FJauiurn Brigantum.vulgo Cow^tiy/f/Zi, vbi corpus fandi lacobi Apoftoli requielcit, Flaum Lambrim.IriamFlauiam, vulgo Sanela Mana finis terra, Interamnium Fiauium. PObiitannoxtatisfux69.cum imperiumobiinuiflet annis5gt;.mcnfibusii.dicbus zi.vtEufebiustradit.

Titus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gi

* obtinuit anno a natiuitate Chrifti 81.amp;: quum annis duobus regnaflet, moibo

^n.Chh/it pcriitin villa propria circaSabinos,pridiel£iusSeptcnibris,çtatisfu2anno4i.te» üeEufebio.

TA O M i T i A N vs, Titi frater junior, decimus Romanoru Imperator, in regnu '‘-^Hifpaniarumfuceeïfiranno falutishumanxSj. amp;quum annisij. menfibus quinqjimpera/Ier, occiditurxtatisfuxanno j6.rcferente£ufebio. MarcusVa-JeriusMarriabspoeta,pcrhoctempusex HiipaniaRomamvenicns,proptcrin-genii fuimagnitudincmamp;r epigrammara confeda.magnoin prccio habitus eÆ OriginetnduxiccxBilbiliHirpanixvrbejpatreFrontonejamp;FiaccinaraatrCjaJ-jp uitufquein Cdtiberiam trannafus, ibidem Jiteras optime didicit. Hiccum/ub Traiano principe fenio confedus cirer,in parriam redies, ibidem diem fuu obiif-

^^Ek vA Cocceius, vndccimusRomanorumlmpcrator, chrisottüs(Dionc teile) nn[a.libüs,regnum HiipaniaruminchoauitannoadncntüsïefuCbriüi too. Hic Marcum Vlpium Traianum,gcnereHifpanum, abfentemadoptauit:amp; quumannovno,mcnfibusquatuorrcgnairef,abbiim3nisdifcciïït,«t3tisfu23n-no 71. vtrefertEufebius. Ab hums nomine credidcrim NeruamHumeinHiipi-niacicetiorcnomenaccepiffe. Peridem tempus ci ui tas Legio coniiruâa vel iC’ ^^ üaurata fuit, a quatuordecim legionibus Germanorum, a Ncrualmperatoirin Hi/paniam mUGstScGermanica Legio feptima nuncupata, olim veroSubiaada, vtrefertPcolemaeus.SedaLeonogildoGothorum rcge,fuo temporeLcoadiäi fuit:vndeLeoniccfespopuli.Prifcis tcmpotibusP^egiaLegiOfOppidüinLaÜDO’ rum fuerat,vt idem inquit.

tet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trarnaauf.

rum regnumaccepitanno Chridiior.HicapudSeieuciamlfauri^prodauiovea- Jö Jo rrisextmdusea,anno xtatis fax6j, menfe$.die4.quumannisi^.méübusé.ini' peTaffet,referente Eufebio. His temporibus,teaePliniolibro ^.cap-^.inG^‘^^‘ tan o Oceano ifnsed^marinnshomo,toto corpore ab folütafimilitudineaitelt;l^‘ rena mgia n oflurnis tëporibus, Hatim qued egrauari q uas infederit pattes,amp;i ‘^** utius permanferit,etiam mergi.

110 * ? • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffadrianu/.

^^^^ ^^^°ê^°^^^^t) H eliüs,dccim us tertius Romanorum Impttatot, Hifpatiiaram regnum fn feepit anno falutis humanxjze.origo cuiasvetudi-oraPicentibus,po^eriorabHifpanienfibusmanat. PaterÆhusHadrianusco^' j^H |q nomento Afer fuit, confobrinus Traiani Impcratoris : mater Domina Paulina, ^^^i^^^°^^^'TotorPauIina,nupraSeruiano : vxorSabina. AuusMarillinus,pn' mus in fuafamiUa fenatorpopuliRomanifuie.Natus eüRomxp.Kai. Februadi' ffifpaniascüpetiiiIet(vtfcribitSpartianus)Tarraconebyemauit, vbiiumptuluo xdem Augullire{iituit,omnibusHifpanis Tarraconem in conuenrü vocatis, de-leaumqueiocnlariter,vtverbaipfaponitMariusMaximus,detreélannbushali' cis, vehcmcntinimecxteris,prudenter Ö£ caate confuiuit.O^quidem tempore non Unegloriagrauiifimum periculum adiie. Apud Tarraconem fpaciaspetho-fpitiua viridaria,feruum infe cumgiadio furioüusirruentem,retentam minidris ^ccurrentibustradidit,Scvbifuriofnmeffeconftitit,mcdiciscurandamdedit,in.Q jj nullo omninocommotus.IndeRomam vergt;i[,amp;quumanniszz.imperafet,m^- ' nbsp;nbsp;nbsp;/ ior fexagenario apud Bai asm oritur, teile Eu febio.

i^^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KhGIBVS HISPANIÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C95

tisfu27i t^ft^ quum annis 13. mcnfibus tribus im perium adminiftrafret,zta- ^n.Chnßi titur Ab A *.^®^^®»®P‘’^Loriumvillafuam,ia.aDvrbcRomamiIliariomo-

’°fiJgt;ociufdemTiti Antoninicrediderim Aurdiam (quxamp;Car-tibusflor •'^'''' , ææï^o^enhabuiflè. TrogusPompeiusHifpanushistempo-admonar^'b' ^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifpaniæ hiftoriam, a Bclo Nini AfiTyriorum rege, vfque

quorüml nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^æf^ris confcripfit,amp; in quatuoramp;quadraginta diftinxitlibrps,,

Marcus t^n/oninus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^4

K{A^cvs Antoninus Philofophus,cognomcntoVcrus,dedmusquintasRo* ttar**'^^'^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c“™ Lucio Aurelio 5i. Commodo in Hifpaniis re-

Ttai'^^*^ ^^*'®^®^“Chriftii64.HicHifpanisItaIicacIedionc cxhaufl:is,cotra W w''*^^P^^’'^e'^ecunde confuluit, teftcIulioCapitolino. Peridem tempus Etn ^'^['.^'Q’aniam propc omnem vaftarent,res per legatos benegeftç funr. dotit °^^°'^^^S®ndum per id tempus laborarctur,Sequanosamp;Lufitanos au-«Ä^.q-ifpo»«resnouas moliridicebantur. Tandem vbiannis ®vnoimperairet,in Pannonia morbop’eriit,referenteEufebio.

^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CommoJus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ''' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185

QOMMoDvSjdccimus fextusRomanorum Impcrator,mortuoMarcoAn-anJ***’”®^®’^®gt;Hifpaniarumrcgnumacccpicanno{àlutisbumanæi83iamp;qüu Cl(U*^*'®^''’^®^»®P'ïlt;lRoroamindomo Veftfliani ftrangulatur, teile Eufebio.

J^Ei-ivsPertinaXjdecimusfeptimusRomanórum Imperator, feptuagenario ^® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘“^“® ^^ imperare, amp;nbsp;in Hifpaniis regnare cœpic cidi° * '“‘^^’’®®naei5?y.amp; quum menfibus fex, vna cum luliano imperafTet, oc-Webiusrefert. Ab hoc luliano crediderimlulianospopulos, quiPU-® entani,nomen accepilTc.

Seuerus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9^

^EvERvSjdecimusoftauus RomanorumImpcrator,Hifpaniarumrcgnüin-aU ^”’””°^hriftii56,Hic(Spartianotefte)aonoaeratisfua:3i.adHifpania$ ‘'hrcoAntoninoVeromifl'us,fomniauitfibi dici,vttempIumTarraconéfeAu-Wquodiatnruinamminabatur,reftituerct.Eoiam Imperatorecreato,Hrfpa-''otumproceres multi occififunt.Moritur in Britannia,quumannisiS.rcgnafler.

Baßlafsus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114

^AssiANvs,praedi(3:iScuerifiIius,cui AntoninoCaracallx cognomen fuir, öCciinusnonusRomanorumlmperator,regnum Hifpaniarum accepitanno umanæfalutis 214.amp; quum annis 6. regnairer,a:catis fux 44.interfiatuv, vt refert tulcWus, Ab co crediderim Caraeam Hifpanix ciuitatem quæ nunc Guadalaiara ^icitur,nomen fumpfifle.

10 ^^^^’^’^^^ Opilius, vigefimus Romanorum Imperator,in Hifpaniis regna-rccœpitanno faluatoris lefu Chrifti zie .Anno tantumvno cum imperaffet, gt;n Archclaide occiditur,vt author ert Eufebius.

^ A RCV s Aurelius Antoninus,cognomento Heliogabalus, vigefimus primus ■^Romanorum Imperator, Hifpaniarumregnum accepicanno Domini lefu

ary nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Alexander Olfamme^ f/ius.

A LexanderMammexChriftianxfilins,vigefimusfecundusRomanoruD ■^ ^Imperator,HifpaniarumregnumfufeepitannoQlutishumanziiy.annisrf* gnauicij. Moguntiacitumukumilitari occifus,authorcEufebio. lulittajexH*quot; fpaniaprouinciaamp; primoribus ciuitatis Iconiorum prcgcniemducens,pcrhxc , tern pora vna cum Cyriaco filio paruulo pro Chrifti rcligionc martyriupafla,Cff', 15 150 lumafcendit,annodominixjo.

238 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maxtf^i»uf.

KJ A x IM i N v s lulius, vigefimus terrius Romanoru ImperatorjHifpaniisd®* *-^minaricœpitanno ab aduétulefu Chrifti 158. amp;:poftquamannis tribus i®' pcrafler,AquiJeix a Pupieno occiditur, vtrefertEufebius.

141 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CffriHanus.

^Ordianvs vigefimusquartus RomanorumImperator,Hifpaniarumad-^ ^ miniftrationemfufeepit,anno Chrifti 141. Annis 6. imperauit,amp;cuinabex-peditione Parchicareuertcrctur,haud loge a Romano folo interfeduseft,author re Eufebio.

^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pbi/iffus.

pHiLiPPVS,primusImperatorumomniuChriftianus,vigefimusquintosR^ manorumImpcrator,HifpaniarumregnüaccepirannoSaluatorisk'^'^“*^* *

247. Hic annis y.regnauit, amp;nbsp;apud V eronam occiditur, refcrente Eufebio«

■^nerccœpit anno humant falutis lyj. amp;nbsp;poft imperii annum vnuni)®^'?^^ tres, in Aprutio cum filio occiditur, tefte Eufebio. Decianam ciuitatem bi p nixerediderim ab co nominatam. Olimpiadusamp;Maximus nobiks“’P\ ’

^^ v» I. U kl L*Cw AAij kV AU P^ * Aw U □ lUL/VAAkw A^Z V V1 kJ11 AUkJ A ki ALl LJ klj veV AA kA V iaawv^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IZ 1 acad vltimum capitibus corum fecuribus cxfis, martyrio coronati funt,i7' ’ Maii. Parmenus,Helmienasamp;ChryfotoIusprcsbyterijLucasamp;Mucius ® coni,per idem tempus in ciuitatc Cordubcnfi,prçfenre pcrfccutoteDedo^aniS fuppliciis laccrati,ad vltimum gladio pro fide Chrifti trucidatifunt,ie.Cd«Mau«

^ Allvs Hoftilianüs,vigefimusfeptimusRomanorum Imperator, vnacu® Volufianocius filio,Hifpaniarumregnum tenerccœpitannofalunshuman^ naiurx 154. amp;nbsp;cum annis duobus,menfibus quatuor regnaflent, in ForoFlamini'» fiue(vtahi putant)Intcramnxambointcrfcdifunt,vtaitEufebius. Ab hoc Gal»’ crediderim Gallos populos in Lufitaniaiuxtaparuam Auguftam,amp;Gallipor®i nomen habuifte.

ATAlerianvs Licinius, vigefimus oftauus Romanorum Imperator, vna j® ’ cum Galieno filio inHilpania regnare ccepit anno ab aduentu Cnril 1 if/'

amp; poft imperii annum ly. interfedi funt, tefte Eufebio. Valeria qua in a « la epifcopalis cft ciuitas, hodie ^enca , exiftimarim nomen ab co in itu®« GcrmanifuperiorcshistcmporibusabrafapotiunturHifpaniazaquibus ®^ ni,qui Oretani,amp; Oretum Germanicum,Eftrcmadurxoppidum(hodæ ƒƒ

*^vocant)conditum:amp;: Germanica Legio diciturciuitas cius regni metropolis, ‘^n-Chrißi *iilgoZ,fWjCuius in Nerua fuperius meminimus,quam Galienus a Germanis op-P^gnatam recepit.Hütem Burgenfi ciuitati(Burga fiquidem Germanis oppi-Umdiciturjnomen irapofucrunr,quum prifcis temporibus Auca fiueBrauunx nominaretur. Laurentius Hifpanus,Sixtipontificis maxim i archidiaconus,pér Wem tempus Romæ via Tiburtina, praefentc Galieno, poft multa virtdtum infi -gniaamp;plurima tormentorum genera, quarto idus Augufti martyrium conftantif-Wecompleuit. Frult;ftuofusEpifcopus,Eugurius,amp;Êulogiusdiaconi,eadcm

lo F ^‘^^’■^^’J’â^°P'^æ*^^egt;*)f^c^“*fa*^e Tarraconéfipaffifunr, ii.Kal. ^Ofuafii.quorumoflaiuxta Barcinonenfem ciuitatemin montelouis, in facel-°'anftaïMatron2,requiefcunt. Emithcriusamp;CeIidoniusHifpani,fubhaïctê-P^primo apudLegionenfem Galliciacciuitaté proconfeffionenorninisChri« quot;'plurimisafflifti tormcntis,amp;:CalagorinamiIlinc perduâi, martyrio coronati '‘'J^quintononasMartii. Corpora eorum in oppido Cordona epifcopatus Vr* 8'lletiüsrequiefcunt.

dauMus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-7^

QL ^v o i v s,vigefimus n on us Romanorum Imperator,Hifpaniarum regnum , °Wnuit anno lefu Chrifti 171.Hic anno vno, méfibusnouem quumregnafi-10 ^^gt;3 “utuanis Firmii difccilitjVtaitEufebius.

Aurelia »fa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'74

^^RELiANvs, trigefimus Romanorum Imperator,Hifpanias regere cœpit ännohumanæfalutis 174. amp;nbsp;quum annis quinque, menfibus fex impcrafler, J'^f Conftantinopolim amp;nbsp;Heraclcam,inCenophrurioviæ veteris,pcficcutio-^'’’wChtiftianos mouens,fulininc idus occiditur,tefte Eufebio.

lt;:®picanno Saluatoris lefu Chrifti X7p.Hic menfe fextofui imperii militari jO ^^^®'^eapudpontcmperiit,vtaitEufebius.

pFoRiANvs, trigefimusfecudus Romanorum Imperator, in Hifpaniis impc-rateodem anno,quo Tacitus, nempe 179. amp;nbsp;diebus odogintatantumimpe-t‘opotitus,apudTharfuminterficitur,rcferente Eufebio*

P^o B V s,trigefimus tertius Ro man orum Imperator, in Hifpanla regnare ccepic annoSaluatoris x 8 o.Hic,teftc Flauio V opifco, Proculum amp;: Bonofum Hifpa-^'cnfesquiHifpaniasvindicarunt,deuicit,amp;:Hifpaniisnonnullisq;aliisprouinci-,(^^’5permiüt,vtviteshaberent,vinumqjconficerent,Poft annosfexamp; menfes qua-l^'°'^quibusimpcraiierar,apLidSirmium in tumquç vocacurferrata,tumultumi-

Q^RVs,Narbonenfis,trigefimus quartus Romanorum Imperator, cum Cari-^oamp;Numeriano filiis,Hifpaniarum regnum accepit annohumanae falutis ^ iS^'amp;quumannisduobus imperaflét,apudMurgum prælio vidus occiditur, vt litEufebius. Hisquoque temporibus Alemani fubGalerio praefideinHifpani-arn penetrantes,Gallis artritis in Icaliam irruperunt: fed eorum deinde Conftan-uusmagnamfecit ftragem.

jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dwdeiianu^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18S

0IocLETiANVs Dalmata,vna cum Maximiano cognomento Herculco, trigefimus quintus Romanorum Imperator,Hifpanias adminiftrare cœpit

anno falutis humanæ x88.quo tempore Conftätius, Diocletiani fuccefror,Hifpa-niascumfummootiotenuir.Hicumannisxo.rcgnafTent.DiocletianusNicomc-dia:,MaximianusMediolanipurpuramdepofucrunt,r€fcrentcEufcbio. Eulalia Nn

^n.Chrißi virgoBarcinonenfisus cemporibus,fubDacianopræfide,poftmuhaacYariator-mentaacerbiffimummartyriumpaflaeft,pridieIdiisFebruarii. luliaapudBar-cinonenfes,comes£ulalix ite martyns,fiib præfide Daciano,capitclt;runcatacft, vtaudoreft Voiaterranus. EulaliaHifpalenfis virgoperid tempus cum 15.effet annorum,in ciuitate Emerita,pro Chrirtic0feflione,CalphurnianiprjEfidisiuffU) pnmoequnleofufpcnfaamp;:exungulata,demumquuardentes]ampadesadvtrun-quelatusadmotæfuiirent,ignehaufl:o,4.IdusDcccmbris,Deofpiritumrcddidit' Leocadia quoqj ccleberrima virgo,a Daciano Hifpaniçpræfefto tanquamChri-ftiana capi tur,amp; apud Toletum vrbem carceri mancipatur : vbi cum grauiffiroos beatç Eulaliæ Emeritenfis amp;nbsp;reliquorum martyrum audirer cruciatus,pofitisino-1® rationegenibus,quintoIdusDeccmbrisimpolltitiiDeoreddiditfpiritura.Vin-cetius leuita,natione Hifpanus, beatinimi papæSiXti difeipulus, perhæctempo» apud ValentiamHifpaniç vrbem,vnacu Valerio ipfiusvrbisEpifcopo,amp;Sabina, amp;Chriftina,acerbiflïmum martyrium a Daciano p^atfide pertulit.eiusautece' Jebrefeftum n.Kal.Februariicelebramus. Optatus,Lupcrcius,Succe/rus,Mai* tialis,Vrbanus,IuJius,Q£intilianus,PubJius,Frontonus,FeIix, Cxcilianus,EuO' tus,Priraitiuus,Apodemius,amp; quatuor alüSaturninin ücupati,fub codemPab-anopraefidein ciuitateCa:farauguflanapaflifunt,decimofeptinioKalédasMaii. Carpophoruspresbyrer,amp;:Abuntiusdiaconus,apudFIiipalimciuitatéhistempo-nbus a crudeliflimo Maximiano martyrium paffi fuerunt. Engratia virgo i' 10 martyrfandi/îîma,apudCçfarauguftâciuitatéper bçc tempora, fubeodemPa* ciano,pro Chrifti religioneamp;amore ardentiflimo,fauiflimis pceuis amp;nbsp;torraen-tis afFeâ:a,Chrifto aninaam reddidit, nbsp;nbsp;MarceJlusamp; Nona dues Legionis,genegt;

rcnobiles,hocvixeruntfæcuIo.Quibuscumcfl'encfiliiduodecim,horumVDde-cim cutn pacte Marcello, pro Chrifti religione vnadie martyrium paffff^^™^ acerbiftimum.Quos Nona mater vt extindos vidit,Dcumorauit,vtean)cutn Elio fuperftite a vitx periculis eriperct.Quæ cum dixiflet, repente Draco exor-. tus’cft,a quo mater ftatim cum filio diuinitusabforptaeft.

308 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confiantius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^

/^ÜNSTANTtvs amp;nbsp;Galerius, trigefimi fexti Romanorum Imperatores,re-^^gnum Hi/paniarum tenere cceperunt anno Saluatoris crecêteffmo oä^ao. Himolem imperiiinterfepartiti,Galerius Orientem fortituseft, ItahamCon' ftantiuscumcota Aphric3,Hifpania,amp;Gallia.Cæterumhomofrugi,miniæ^4“® ambitiofus,HiipaniæduntaxatGalliæqueimpcriôconrcntusvixit,cuiuspopuI^' I ritateamp;dementiaHifpaniaGalliaqj florebat. Regnauitcum Galerieannb9/^^‘ tuor,amp; inBritanniadiemclauiïcextremum,authorcEufcbio.

^Onstantinvs cognomento Magnus, trigeftmus feptimusRomanorum '^Impcraror,mortuo Conftantio parte,Hi/paniarum regnum obt(niiif,anno ^^ fâlutishumanaîjii.Imperiumadminiftrauitannis triginramen/ibusdeceni,àin Acirone villa,iuxtaNicomediammortuuseft,ætatisftiæ anno fexageffmofexio, vt refert diuus Hieronymus, Juuencus Hifpanus,poeta amp;presbyrer,genere quidem nobilis, fed virture «Sedodrina nobilior, per hoc tempus admodum ch-rus exiftcns,£uangelia omnia quatuor libris, verfbus explicauitheroiciï,acgue alia quidam,epdem mçtrigencrc,de/âcramentis,

341 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ConflAntinus.

^Oi^STAViTiyivs co nomine fccundus, CondantiuSjSäConttanSjCandiR'' ^~^tini Magni ßlii,rtigcrimi odaui Romanorum fmperarores, regnare cœperuc ^^ anno Chrifti 34r.Hi tresimperium quod permanusacceperunr,ira parcinfuni, vt Conftantinus naru maximus,Hifpanias,Galïi3.s,amp;: Britanniarn: Conflans haliam cumUlyrico amp;nbsp;Gracia tcneret : Condannus Thraciain qua Con(lannnopoIis,Si

A lia minori,Syria,Mefopotamia, iVÆgypto potiretur. At Condatinus tertiequo , imperium adminiftrauerat anno,aduerfus Condantemfracrem iadopixUode- nbsp;nbsp;nbsp;1

lt;ïrtatutus,iuXta Aquileiam infidiis hoftium circumucntus,anno xtatis fnæiy. -dtt-Chriß occiditur. Conftans decimotertio imperii anno, baud longe a Helena (eft hoc in 8gro Perpiniano fine Roftilonenfi municipium, hodie£/»lt;:}incaute trnc’datur, cumannos vixilTet 3O.Conftantius autem Mopfocrenis inter Ciliciam amp;nbsp;Cappa-dociammoritiir,port annosviginti quatuor,mefesquinq5,diesduodecim,quibus imperiopræfuerat,ætatisvcrofuæanno4y.-vtautor eft Dinus Hieron. Gothi (ub wfpiciisAthanariciquiprimuseiusgentisrex(MichaeleRitio tefte)traditùr,Hi-‘Paniaîiînesingre{fi,fedespofueruntannodominicæfalutis545.quiannodecimo 343 ^^niopoft Hifpania:adeptum regnum, diem elaufit extremum. Poftcavero Hi-

'0 ■panireceptifuntvirtuteTbeodofiiCæfaris,qui Gothosannis oélodecim impe-*'atafâcerecoegic,amp;:in officio cotinuit, vfqj ad tempora Alarici Gotborum regis.

h'ipaniarum regnumaccepit anno SaluatorisIefuChrifti 56p. Hic anno primo, ^'^ofefeptitno imperii fui,æcatis veto 31.interiit,vt ait diuus Hieronymus.

YAiENTiNiANvs amp;nbsp;Valens, quadragefimi primi Romanorum Impcra-bqj^’’®*’^'^?^“*^^'!™ ^^g”””^ acceperunt annoChrifti368.amp;;annisi3.menft-

J, ®^nationeHi(panus,patre Antonio,his temporibus elaruit,excellcntiseru-|j^^^^^“^**®o®*Jcpontgt;^®^‘Hic propemodumnonagenariusdiem obiir,3. quot;sOecemb. VigilantiuspresbyterHifpanus,Barcinonenfeinp3rochia!eEc-'‘'ani(vtaitHieronymusjperea tempora tenuit,amp;ipfenonnullarcIigionis''2eJo

P^naconfcripfit: (eft humane laudisftudiodeuiâus,fecundam Danielis vifione Auy^f'^f^^^po^'i’tiündorumquoqjreliquias minime venerandas,Vigilias non

^[ua. Hicvolumen compofnit quad «Jb/wiexwK, vt Diuns Hieronymus referr, ■US viafua: datum contincns, tarn profa quam verfibus, quod vocauit Ca-

’‘ftopheu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Grat^ui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8i

QRatianvs cum fratre Valentiniano,quadragedmus fecundus Romano-tumImperator,inHifpania regnare cœpit anno Sainatoris lefu Chrifti 381.

'’nifquefexregnumobtinuerunt,vtrefcrtProfper. Prudentius epifeopusAr-VidoriaHifpanixeiterioris ciuitatediftat, poftea ve-

S k^.'^®”’®“fi5gt;peri’osdicsiHfignisamp;inclytusdo0tor habitus eft,amp; aduerfus

OU f ft ^^“‘^^Psmultafcripfit.Obiitnon abfque opinione fanâitatis,eiuf-1 ® ^ftmaquarto Kalendas Man celebratur.

FalentiffiafîtiS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^AiENi IN IAN vs cum Theodofio,quadragcfimustertius Romanorum Im-_ peratoijHifpaniarumregnum acccpicanno faJutis humanx588.amp;: annis fe-P'^regnumobcinuit, veaitProfper. OfiusEpifeopusCordubxperea tempora PfæclarusindiuinishumanifqucfcripturisefFulfit,quiquum eminentiffimi eflet ’'’geniijfcripfit plura ac prxclara opufcula, amp;nbsp;inter alia de virginitate.

TheodoJius.

J'HEODosivs,genercHifpanus,quadragefimus quartus Romanorum Impeßl. Z^fofjCumiamper quatuordecim regnaret annos,cum Arcadioamp; Honorio ''SHifpaniarumregnumgubemareecepit annoChrifti trecentedmononage-***0 quinto. Hic Theododus Honorio patre, amp;nbsp;matre Thermantia, baud dubie

Nn ij

oppreflam,aGratianocx HifpaniaquçiHipatria,accjfusIibertatireftitucrit.Mâ-xitnumtyrannumamp;AndragathiumpricfedunîciuSjfubiroincurfueieaosocci-dic,inortiiifq}Grananoamp;VaJentiniano quibuscum illicommunefuit imperiu, regnum obtinuit. ObiicMediolani,cum annis tribus cû bUis luisimperaffet, vraie 1 Profper. ÇIaudianusPoeta,natione Hifpanus,per ea tempora floruit, Jibrofque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

duos,CiaudianumfciIicctmaioremamp;minoremcdidit,mukaqucaliaceIebribus » ’ fententiisamp;prouerbiisreferta. HabundusAue Auitus presbyter Hifpanusbis cemporibus vixir,quiad Oro/ium reueJationem amp;nbsp;inuenrioncm protomartyris StcphanieGrxcoinLatinamlinguamconfcripdt. MartianusperidemtempuslO / vrbisBarcinonen/îs epifeopus/am vira quam fermone eJarus feripfitvariaopu- / ^0 feula. Crediderim vero effePacianam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

nem,fepukus vero Romein templo Eufebii ad ttophxa Marii. j^u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//o/a^rMS.

I_JOnok.ivs,quadrage/ïmus fextus Romanorum lmperator,monaoArci-diofratrejHj/paniarum regnum vnacumThcodo/jofrarrefuoadnuni/irtf^ ccEpir,anno humanx fulutis 411.quo Hifpanias Alarico régi Gothorum babican-dasaHignaukf vt fcribit Platina êcaUiquamplurimi. GundericusHHusModigi’ füli regis Vaadalorum.perhxccemporacum AlanisSe SucuisHifpaniasoccu-p3ue[ac.Qui,vzrcfertdiuu5Antoninus,adcantammifcriamincolasdcdü\ctünt, vcfimisiadigcnüahumanascarncscderët.RcgnaukautemGandericusinGab liciaannisquadraginta fcx,^capta Hifpali,quç nuneSew/â vocatur,quumimpie .^ elatus, manusinEcclcûam ipCmsciuitatisextêdiüër,moxDcHudicioadxmone ' correptusinterne. Haie Genfericus frater in regno facceirit,amp;:in Aphricamtrâf ik. A Vandalis, vtquidam voluut,WandaUa^qux Wandalufia, autvulgo Âfi/^‘gt;^^-zia,nuncupatur. ASueuis autem Sueuiam Bxticx oppidum cuius Ptolciaieus tncminit,denominariputo,quodmodoSuelum, antiquitus vero O^/piruftt-

4^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^^tricas.

/! Laricvs Pannoniusdegente Bakhorum,nondum HifpaniaSinfi^^’^^^f cumGothis ab imperia dclcifcétibus,eorumrexc[eatuseüèt. caiPeinoTius Imperator,gracaconlirmatione,Hifpaniasadhabitandum aßignaukesfciaegu' bernareccepkannoChtiki4J kfed vigeftmo tertio fui principatusannorepente P faro fundus cd, vt refert MichaelRitius P^eapolitanus. ShtGotbipopuliScvibb ci,circa Cimbricam Chetfonnefum Sdbloraegiam,quinunc SuedSiDanivo-cantur. PacianusBarcinonenfis epifcopushis tem paribus vixit, qui benedei défende, Nouaeianofqueferiptisfuisimpugnauit, amp;:in fanäorum numerum eil rclacas.Eiusnatale feptimo Idus Martii celcbratur. DexterPacianiprxluhsti^ lias, vir elarus, ûmul amp;; Gbridi ddeideditus, ferturomnimodam bidoriamedi-diffe.PatriaBarcinonends,prxfeâufque prxeorii Tbcododiprincipis fuit, telle libro de virisilludeibus.

^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^/AM//Ûf.

■^rum in defunûi locum fabditucus, principaeum obtinuit, amp;inHidpaniare- / j.

daIo$,Alanos,Sucuos,amp;:Hunnos valida manu in fequiuirJIIiaudita Achml^^d-uecmdimi/Tis GalliisHifpaniaspecüt.Atbaulfus vcropoH dcuadatasdiu Galias, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primus

°®®™® Gothorum Hifpanias ingreditur, Vandalos cxterofque barba- ^n^Cbrißi dol f ^*^^^ ^^quum apud Barcinonem ciuitaté Hifpanix citerions maneret, th u'’'^^ occifus cft,anno rcgni fui fexto,vt fcribic Ricius. Sepulchri eius ( an-j bis ”'^’'°^y^° Paulo Barcinonenfi) in vico paradifi, fublimiore eiufdem vr-' ViCiVb^^*^ quidam extant, nempc columnarum partes, amp;nbsp;non Herculis,

^igerkus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440

0 °^^’cvsaftirpcpropiór(vtaiunt)poftAtbaulfi mortemaGothisrexcrea-*® fir ƒ ’®^®HifpaniisregnarccccpitaniioaChriftianafalutc44o.Quumque os uosGefericum, quot;V^cricum, Guntamendufum, Thrafamundum, amp;nbsp;Hderi-fogesamp; dominos per partes Hifpania: dimittere voluifler, pacem cü Roma-Pcttraftando,itidemaGothisquieumrcgemcreauerat,interemptusfuit,an-j^^ptimofuiregnj^fgj^gß^jjjg, Arcadius, Probus, Pafchaûus,amp;Eutycius,viri ^ P^nijperhçctemporaduäum apud Genfericum Vandalorum regem merito ih|^^æ®^®^®^*5®bfcqùiicbrihabebâtur.quosrexvtfibidcoinâiorcsfaccrcr, r'ananife(3:amtranare prxcepit. At illi facinus conftantiflime refpuentes, fiiRÏ'°’^'’'‘'^^’''^c’^occubuerunt.PLierautem Paulillus nomine, frater Pafcha-! nbsp;nbsp;nbsp;fjipj^'-'b pro elcgantia forma: arque ingeniiadmodum regiacceptus, a pro-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nca: fidei cum nullis minis dcturbati poffer, diu fufti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

oenib • ’j*^**^^®®®® feruitutem damnatuseft. Eorum natale pridie IdusNo-

raf/ia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447

V nbsp;nbsp;nbsp;A poft mortem Sigcrici,gubernacula Gotborü fufcepir,ad hoc eleflus,

Öjii^P’^*®™® Rorojuiis infringerct : amp;nbsp;in Hifpania regnare cœpit anno falu-0- ®^quot;æ447' Hictimensafuispopularibusinuidiam,claffem ad Aphricara opadam fumma ope comparât : fed nauium apparatus in Gaditano freto per-^'’g^^f’^ortaliumpcrnicic.Mutatovero idem rexconfilio,dans optimis 6«iffimisobfidibus, pacem optimum cura Honorio copofuit. Infuper amp;nbsp;Pla-^^ plii^”'P^^®™®*'*sfororcm,olim AthauJphivxQrc,rcftituir,quampoft Athaul-* this B ®P^^®^^®^ionor*ficeamp;honcftchabucratffefequeobtulitcumfuisGo-T”^ Alanos qui Bxticam occupauerant, amp;nbsp;difficillimo bcllo vidos ma-h . ’®®®*f » rege eorü Attaco apudEmcritamciuiratem occifo.Fama pu--lid' t*^ï^^®’8”“® ineuffit metum Hifpaniam tehentibus. Qui fuperfuerunt,re-’SLufitaniæfedibus, ad Gundcricum Vandalorum regem cuius fupra in Ho-tiomeminimuSjinGaniciaregnantemconfugerunt. Sed póftea tam Vandali ueui,quam Alanieifubiedifunt. A fupradióto Attaco rege crediderim deri-uinnomenAttacxciuiratis,dequa Ptolemxus. Valliaitaqueiubitavi morbi Offeptus, quum annis tribus regnaffet , vita fundus eft,vt refert Michael Riti us.

Theedmeus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f_ ; 4yo

y^roDORico poft Valliam regnumGothorum in Hifpania defertur,anno °®'nilefu Chrifti4jo.Hic apud Arelatam Narbonenfis Galliçciuitatem,in P’^^atalaunicis,dum pro Romanis aduerfusAttilamHunnorum regem pu-j ^^’^'^®quot;°^“^f®8riioccubuit, authoreRitio.Inquoprxlio (vt Platina refert). rentumamp;odoginta milliahominumvtrinquccecidifte conftat,neutradecli-JJäntcacieautccdcntc.TresfilioscxvxorefufccpitTheodoricus, videlicetTori-0iundum,Theodoricum,amp;:Henricum,quiomnesgubernaculaGothorum te-ouerunt,amp; reges fucrunt. AudentiusepifcopusHifpanus,magnizeliamp;fandi-1 nbsp;nbsp;nbsp;'ponizvir,perhoc tempus (vtGcnnadiustcftatur)aducrfushxreticos de fide ca-

Ç ? nbsp;nbsp;“’^® egregium edidit,in quo maxime contra Phorinianos,Manicliços,

a ollianos,amp;Arianosdifputans,oftcnditdominum noftrum filium Deicoçter-iiaJem, TuribiuscpifcopusAfturicenfis histemporibus innumerisclaruit mi-raculiSjamp;Cbriftianam religionem acfidcmcatholicam quammaximciuuit. eius

Tquot;ORisMVNDVs,fiucTurfim5dus,mortuoThcodoricopatre,omDÏufunM' giis Gothorum rex creatus eft,amp; Hifpanias regere cœpit anno ab humanxu* Juris reftitutione 475. Hic in bello quod pater cÔtra Attilam ge/fit,militans, dura paths mortui rcperiflctcadauer,ftatimregiisexcquiisillud apudTolofamfepc-Jiuit:quofcpulto, Aetio Galliarum prxfedofuaiït, vt Hunos fupcratosperfcqufi‘ rctur.Scdillerenuensdixitamp;Hunnos vidos,amp; Vifigothosvereri.Quo refponfo Torifmundus in regnum rediit, amp;nbsp;pofteaa fratribus fuis ob regnadi cupidiratera, anno tertio,aliasfeptimo regnifui,intcrfeduseft,rcfcrentcMichacleRitioNea-1® politano.

47^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theoi^oricus IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

'T'Heodoricvs huiusnominisfccundus,moftuoTorifmundo fratre,regnu occupauitHifpaniarum anno falutis Humana: nature 476.Hicprincipatuiul* cepto, cum Rhetiario Sueuorum rege Hi/paniam inuadente confligens,amp;adiß' / ternecionpm vfque profl:ernés,Sueuos fibi fubegitj amp;nbsp;Lufitaniam, Bxticainque, amp;:multaaliafuorcgnoadiccit. Ex co tempore Principes Gothorum in Hifpao“ regnarunr,eiufquemonarchiamtenuerunt,non tarrenfubHifpaniajntuIojic«^ Gothorum.-fiquide ilia Theodoricus non diu finibus fui regni idiedt.liicpoUci ^q (vc aiunt^ ab Henrico fratre fuo eandem nccis fortem obtinuit, quara Turifmu^* dus,anno gubernationis fui regni feptimo, vt refertRitius.

Jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus.

TLJE N R r c v s frater Toriimundi amp;nbsp;Theodorieffilius Theodorici primijÇi^^^ '^fupranarrauimus,portTheodoricifratrisnecera,regnumGothorumobtinuit, amp;Hifpaniasadminiftrarcccepit annoabaductuIcfuChriftiSaJuatorisno-ftri 485. Hie Gothis author fuir, vtfcriptislcgibujivterentur. QuumqueetiamA-reIatumamp;MaiIiIiamfubiugaiIct,Thcodomorus Ollrogothorum rex Chriftia-niHimus,a Gothorum iugo,adCatholicamfidemconucrfus,fcfurripuit.Rego^' uitauten\Hericusannisdecemamp;nouem,dumabhumanisexccfljr. Quoautem generemortisobicrir,nonfàtisconftar,vtRitiusfcribit. Sabinus epifeopusex ciuitate Barcinonenf oriundus,his temporibus floruit, vir vtique fandi/fimosat-quedolt;3:iflîmus,amp;rprophetia:/piritu illuftratuSjinfàndorumnunierurafcHius cft,cuius natale Idibus FebruariieeJebratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'r; r..

A Laricvs cius nominis fecundus, in Henrici paths locum ex confenfuo-** ^mniumGothorumrexcreatuseft,amp;inHi/paniaregnarccœpitannofalutis 40 humana:natura:yox.HicAmalaflntham,ThcodoriciImperatorisflham,invxorc duxit. Erat autem hxc fœmina (yc ait Platina) ita Græcis amp;nbsp;Latinisliterisimbuta, vtcumquouisdodo diiputando congrediauderet. adha:c adeo cxade lingual Barbarorum callcbat,vt fine interprète iis omnibus loqucrctur. CumhocAlari-co Clodoueus rexFrancia: bello c5grcditur,coqueperempto in agro Volgoden-fl,quicquid Galliarum Gothipoflîdebanr,ad partesFranciç rranftulitjquurahac' tenus reges Gothorum in Narbona Gallic ciuitate iêdem renuiflent. SedTheo-doricus focerClodouco bellum intulit,quodAlaricumgencrum inrerfeciiTer, fugatifque ingenti prælio Francis, Va/coniam recepir, receptamque pro Aimân-co AlariciBUo,donee adolefceretfgubcrnauîc.Regnatù eâÂlancoannisj},qa^ jol âbhumanisdifeeffityrefereateKiûo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. a

jjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^imarirus.

A L M A a r c vs, Aîarico pâtre exCo, Gothorum regnum obtinuit, amp;■ Hifpanias '^gubematecœpitanno abaduentu dominipjp.HievxoremdaxitToeûbm,

UL K L Vj 1 15 Y 5 H l ù L A IN 1 Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;705

OodouciregisFranciaefiliarn.Cuiapud'BarcinonamciterionsHifpaniaeciuita- ^».Chrißi tem manenti, Childebertus frater Totillac, bellum intulit,fororis c5tu meliam vl-turus,qux Almarico locata,amp; Arianx fedx cum marito feruire recufans, quere-batut quodab co indigna pateretur. Almaricus fuis opibus diffifus,fugam molit’ eft,atqueiter ad mare petiir/ed curfu ab hofte prçuentus,interficitur anno fui re* gnioftauo. Ah ido i^imaria duivas diâ^ett, quæ antiquitus Abderanominaba-tur.Cothivero tumultuario belloleuati, in AlmaricilocumfibiTheutam regem ^eant,inftante Amalafintha Almarici matre,vt aitRitius Neapolitanus. Ifido-’usEpifcopus,Hifpanigeneris, Apocalypfeos baud vulgaris interpres, per hæc té-potadatuit. luftinianusValentina:ecclelixantifteshistemporibusfloruit,non öWcurumtiomenadeptusprxdicatione,rerumquediuinarum ftudio. vixit fub ^licefumino Pontifice,

Thema. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jaj

, tteofuiFocandamcurauit,n5 expedatafatali die, amp;nbsp;Hifpaniasgubernarc eœ-P'tannofalutishumanxnature5x5. Hicfratcr confobrinus Almaricicrar,amp;(vc

wllatina) itaGrçcis amp;nbsp;Latinis literis edoólus,vt Platonisdifciplinam optime ^^^'t'Incïdem fuam G othos accendir habitus hiftrionici deformitate, quem

loPïtnpafliiiiqygggj^^l^^j^ tempore ipfiusquumGalliadhucin HifpaniaTar-^concnüiuanerent,mo rtuo AlmaricoJcdiffimos viros ei raiferut, vt eis regref-'tmeonfentiret.Q^ vno die tantum regreflum eorum c5fenfit,amp; qui fuperfue-

’^°^^^^^” *'^'■• Poften '^^’•° Htium Italiam per mare cum exercitu transire«

^Endesiuvs confenfu omniumGothorum,rcgnumacccpitHifpaniarum fit ®®“o’oatittitate Chrifti 555. qui forte per id tempus exercituiprxerat. impo-^® fc^ • *'‘^®gt;‘^'i’usaffinis efle dicebatur. Is quummulicres libidinifuçnoncon-^ tientcsoccidifecifretjapud Hifpalim, qux uuneSem/Za vocatut, ortafeditione ’‘’^^tts cft,anno primo,racnfe feptimo regni fui,teflc Riti 0 N eapolitano.

lt;gt;^g^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y}7.

^G iL A poft mortem Tcndefilii,in cius locum fubrogatut, amp;nbsp;Hifpaniz regnu k ^P’^^’^®° ^®^“ Chrifti 5-57.Hic cum magno exercitu ad oppugnandaCoc-Pe ’’’'^^^^’’^«occupatamprogrcfrusjfiliotrucidatojinagnaquefuorumftra« tJ’'’^®“’’‘^^®ctitam ciuitatem Bçtiex properauit,vbi ab eildem Gothis qui (0 ^^^'^'’^creauerat,metuRomanorum intcrfedus eft, anno regni fui quinto, ^ti efeptimOjVtMichael Ritius narrat. V

Athanagililm. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j4}

^^’^AKAGiLDvs Gothorum rex dominatum occupât poft mortem Agilx, 3nnofalmi5 humanx naturx 543. His natnque temporibus ( vt ait diuus Anto-usjlegationeminHifpaniam mifitHigibettusrex Francix ipü Athanagildo, mulüs muneribus, petens eius filiam Brucildem in vxorem, quam impetra-ous ?^5'^’’®P**®^*^ elegans,pulchra, amp;nbsp;ingeniofa,vt refertidem Diuus Antonius ^' p^ H^SMusautem quum apudToletum vlteriorisHifpaniç ciuitatem per-^0 ^“^ etgt;niorboconfumptuseft,anno regnifui ij.mcnfeó.teftcRitio.

1 |^ MB A quetnLuybam nonnuUi vocant, rex tandem a Gothis qui Narbonam f ^i«8^H^ '^'^'’^’^^^'^y^^ftj^h^HifpaniaregnarecœpitannoabaduêtuIefuChri-1 ^ )) • icannofecudo fuiprincipatus Leonogildumfratrem regnifucceflorem

^'n.dm^i inftituic,amp; quum triennio regna/Tet, ab humanisexceffic. LconigiJdusThcodo* fiam.ScuerianiducisnouæCarthaginjsfiJiamjinvxoremduxitjquiquidemSc^ uerl'anus filius Theodofii regis Gothorum fuit. Cantabriam prouinciam,Nagc* riam,acqucSab3riamciuitatesobrcbcIJionemdeuaftauit,Lconemafenomioâ-tamreftaurauit.rcIiquiasSucuorumcxHifpaniaeiecitjregc Andecafuperatofû regn um femel in Hifpania conftitutum, per annos lyy.tenuerâtj fiJiura luumn^' ' tu maximum,nomincHermcIgundum,quipatriin regn um fuccedurus erar, pn* mo regno priuauit,quodab Ariana perddia qua pater Janguebat, adveramcoß' uerfus eßet fidem:deindc in conuctu Hifpali in acie captura, in carccrem rerruât, manibuspropriisfecuripcrcuflît,annolaJuti$ px-iedadoftendcndamciusglo-*® riamjdiuinamiraculanondefucrunt.namadeiuscofpuspoftmodumcantusan-gelicus auditus fuit, lampadefquc ardentes viamp;. Eius feftum 6.1dusluliicélébra- nbsp;nbsp;nbsp;j tur. AtLconigildusquumin morbumincidiflec,prod)gatavaletudinefvtqui(l« , aiunr) pœnitentiam egit. Ab bis in Cantabria condita cil ciuitas Recoprehm. Rc* gnauicannisduodeuiginti jamp;inciuitatc Toletanaexce/îîtab humanis, vroarrât Ritius Neapolitanus.. Leander Hifpalcnfis epifeopus, Seueriani Carrhaginir nouât ducishlius,Iiis tcmporibusc]aruir,vir plane fandus,amp;dodrina arque c/o-quentia pr£ecipuus,cuius prædicatione,excmplo,acinduftria rota Viiigothoruffl gens per Recaredum corum regem ab Ariana impictate conuerfaeft:quamob-^^ rem amp;nbsp;multa ad nollri dogmatis confirmacionem,amp;ip/ïus Ariana:hçrefseonfu’ tationemcompofuic.namamp;eandcmpeftem VandaliilJocxAphricaderuleranr. HuicautcminfignivirobeatusGregoriuspapaadhucmonachus,MoraInimfuo-rHmhbrumfcripfit.Tandemvitxündimonia,dgnorumamp;miraculoriMBvirnjtc nbsp;nbsp;1 infinemclarus,interfandosrclatusefl-,cuiusfcftüj.Kal.MarciiceIcbrarur.Scn-piïtegregiushicdodoraduerfushxreticoslib.i.devirginitatc,lib.i.0rar/onum, . Jib.i.deSacrificiiSjlib.i.contraArianos,Jib.i.dccontcmptumortis,hb.r.ep'^' rum,lib.i.amp;aliaquidam. Braulius,fiJiusSeuerianiducisCarrbaginiS)^^^^^^^ Lcandriamp;aliorum, per hxc tempora in epi/copum Czfarauguftana'Ciuiwtisdi- uinitus dedus eß.Nam cum multos eligcrcnr,iubito flamma fuperBraalii«?“^ omnibus vifaen:.Q^innoxiacoeliconucxapctens,Brauliumcpifcopatusdigß''/ tatedecorandum,ca:terifquepraefcrcdumdgnificauir.£pifcopusigifutebte religioniChriftianxmuItumprofuic. MartinusepifeopusMandouen/ïshiste^’' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ponbus claruir,mulrofque verbo prxdicationisad fidem Chridi cotiuertit,Sigt;^ teralios Mironem a gen te Sucua regem qui per boc tempus Galhciam proin^' ciam obtmebar,cui fetipüt librum de Chridiani principis inditutionc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

D Echaredvs podmorcemLconigildipatris Gothorumregnofucc^^f’^ -‘^in Hilpania tegnarec(£pic,annofalaatonsIefaCbriüij/'6.Gliamqü(^C^''°^' berd Francorum régis in vxorem duxit. Hienon patrcmperddum,fcd ft^cH marryrem fêquens, ab Ariana bxreüad veram Gdem couerfus cdjtotamqM^^^ chorum gen tem ad catholicam amp;nbsp;veram bdem perdüxit,nallunyqaein regnoho tniUtarepcrmißCyquitegno Deibodis cxibcictper bxrebn. Hicannodedxo (vtSigisbertaSait)fynodoapudToietumdüorumSófeptüagintaantiRicun}‘^°’'' grega ra, ibique Ariana bxrefiabdicata Se anatbematizata,incatbolicabdccam toto Gochorum cceru conbrrnatusîArianum dogma a Gnibus Hifpania:ciicieag dum curauit.Leäioncs Sc bymnos quiborisGngulisprxmittantut, coadHami’ pfumTolecanumapprobanit. ConciïioToletanoquodüibEladioArcbiepib‘^‘

HifpaicnGs,MagiciusArcbiepifcopu5 Narbonenûs,amp;ParchadüsAt-cbicpifcppasBracarenûs.ObiitautçmfanâasDeiRecba-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lt/J/ba IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^n-Chrißi

^^» Recharediaccepit imperium, amp;nbsp;in Hifpania regnare eœpit tici II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^älufi?yji.Q^umqueannorum duodeviginti effet, inüdiis Vifte-

cio ’ Fl “*^’?^^’^ Gothos viri,interemptus eft,anno primo fui regni, referëte Ri-m * i®®. ®’^*®®aqucforor,histcmporibuscumvitam ageret famftiffimam, n'^ cj^^^irsginta prxficitur,in quibus mille vlrgines vitam agebat, deuo-’^ eft'^ F ^°^^^^^^”^^5' Demum a vita difcedens, in fandorum nümerum relata j^. ƒ “'genrius,Florentin« Virginis aliorumqucfrater,per haïe tempora primo igitano epifcopatui,déindd Carthaginenfi præfuit, Arianos omnes, quum vir ^^eruditiflïtnus,mirisoperibusfuisfortiter oppreffit. Annum tandem agens ^^conuocatisLeandro fratre Hifpalenfi epifcopo, amp;nbsp;Laureano amiciflimo epi-poLaditanoffummacuragloria Kal.Ianuariiscvitamigrauit. Corpuseiusex ’cthagine nouaHifpalim tranflatumeft,amp;:fimul cum fandi Ifidori fui fratris

' ^3 V ’'V^^CVs,virinter Gothos illuftriSjCæfo Luyba,regnum fui domini occu-, P^'^'fjamp;Hifpaniasrcgcrccœpitannoabaducncu Saluatoris j^i. Hic quum

“'misctudeliter vexaret,eodem generenecis periit,quo Luyba, anno primo 'l'^'gt;imperarecœperat,rcferente Ritio.

QVndemarvs regnum GothorumacHifpaniarü,'mortuofiuec£cfo Vide-000,kbivfurpauitanno falutis human« 55)3. Duobus hicpr«liis clarus habc-^Citjuorumprimo Vafcones, alccro Romanos deuicit. PÏurimas ftatuitleges in 30oremeccleüarum,pr«cipuequodnullusinuitus a facristemplis extrahatur. 50 ^^^tipoftfcciindumfuiprincipatusannumcx aducrfavalctudinemacuredicm

^IsEBVTvSjConfentientibus omnium Gothorumvotis,nouusrcxcreatuscft^ amp;inHifpaniaregnareeoepit annoSaluatorisIcfuChrifti j5gt;Và qui verum Dei cdtum,noftramque religionem mirifica pietate profequutuseff Irt Aphticam ttansHerculeum fretum dudo exercitu, plures in eagentes inditionem redegir. ^egnofuoVaiconiaadiecitjOmnefqueHifpanixciuitatesquxadRomanosdc-recerant.acquiliuit.Iudxos qui his temporibus Hiipaniam incolebant,metu fup-pliciorum ad Chrifti fidemrecipiendam compulit. Huius mentio ficdiftinélione 4Ueludïis. Suntquidicant (inter quos eft PlatinaJaSifebun demum tempore, wtninos(quibus omnes ciuitates,vtfuperiusdixim’,adcmerat) in Hifpapiaim-P«»cdcfiiflc. Ædifîcauic fuofumptu Sifebutus ecclefiam fand« Leocadi« in ciuitateToletana.Regnauitqueannisió. menfibusfcptem,amp;mórbocófumptus intenit,vtaitRitius. Eladius alter,archiepifcopusToletanus,p^crJdem tempus claruit. Sandus amp;nbsp;dodrina copioftis Iftdorus,Hifpalenfis Epifcopus, iis tempo-hbusmirabiliter effulfit. Hic Leandri fucceflor, amp;: Grcgorii pap« difcipulus fuit, Riukaquefcriplitqu« fidem Chriftianam mirificeinuant,inter qu«iftafunt:Ety-raologiariimllb. 10. Defummo bonolib. 3. Allcgoriarum lib.3. De Aftronotnia JO lib.i.Oificiorum lib.i. Ad fororem Roram lib-x.Differentiarum lib.i.ltcm de vins illuftribusamp; vocabulis Gramaticis,Hiftoriam quoqueab Adam vfquead fua tempora,amp; Longabardorum gefta, fandorum item quoruridam viras, breuem quoque Cofmographiam,^(t naturas rerum:ac fuper Pentateuchum, aliâque pe-neinnufflera.Etfandus cum fucrithabitus,eins natale 18.Kal.Febrüariicelcbra-tur. IoannesmonachusVifegothus,Gcrundcnfispoftcaepifcopus,in Lufitania

^».Chri^i prouinciaortuSjhactempeftate Chriftianam religionem amp;nbsp;prédications amp;nbsp;fed pris vbiqueplurimû iuuit.Hicquumûperealiquid per azratemcœpiftetjâïdorc dcfiderio.difcendi,cxHifpaniaConftantinopolimpetiit:vbiquumIiteraruurz carum 8c Lacinarum dodliftimus euafiflec, in Lufteaniam prouincia fiiam reont»

QuamobrenibxrcticisodiofuSjinBarcinonenfemciuitatemrelegatusfuit.U^ mum poft multas pcrfccutiones in patriam reuerfus, monafterium condidit, * muka in eo rcclufus confcripfir,acrationem viuêdi monachis dedit. Eutropws fimilicerVaIentinuscpifcopus,eruditiflïmusvir, per hxc temporaHifpanisplu' rimum profuir,eofque dodrinaSr exemplo in fidc continuit. Cuius vitam virttt-tibusamp;miraculisilluftrem Verus Hifpalenfisepifcopusluculcntoferraonepolf ca defcripfit.Eius feftiuitas 6.1dus lunii celebratur.

V Ecaredvs eins nominis fecundus,filius Sifebuti, patemum decus poft dus -!^mortemaccepit,amp;ioHifpaniaregnarecœpit anno ab aduentu lefu Chrifti 6x2. amp;nbsp;poft quartum fui principatus annum ab humanis difceffit.

Ç Vin T i LL A Recarediprimi filins,regnum GothorumHifpaniarumqueaccc-'^pitjdefuncio Recaredoiecundojannofalutisbumanxnaturæéiô.HicfubSifc-buto dux fuir,amp;: Romanos bis deuicit,amp; totius Hifpanice monarchiam,exclufiso-mnibusRomanorumveftigiis,primus obtinuit. Funbello vi(ftoriofus,amp;(''tait Lucas Tudenfis ginter reges Gothorum, Hifpaniieprincipatum non minus pru-dentia,quam virtute prçlii auxir.Quumque lo.regnaflct annis,Rachimirum fb“ fuum in regni focictatem accepit. Quoniam vero Rachimirus mature patrcmifr curuseft,breuique poft cum regnauir,non venir in ordinem perferegum/sd eu patre confundicur,vc Ritius infinuat. Alii itaque duo filii Suintillx mâfcrunt,Suin-tilla amp;nbsp;Sifunandus, quos pater ex Theodora Sifebuti filia fufceperat,quipoftpa-tremregnauerunt. Seucrus epifcopus Barcinonefis his temporibusEpifcopa- ) tumaflïimpfic.virquidcmoptimusamp;fancftiffimus.amp;multarumrcrumexperien-tiam omnium iudicioconfecutus,adcovtvnusfueritfeptuagintaillorumepiicn' porti qui leges Gothicas in Hifpania condiderunr.Hic a Barbaris GothisquiCa-thaloniam incolcbant,clauo capite confoftb,martyrio coronatur S.IdusNoucin* bris,anno redemptoris lefu Chrifti lt;538.

6)6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si^Ka^dus.

ClsvNANDVS Suintillé primi filius, poft morte patris amp;nbsp;RachimirifraffS rex ^creatus eft, amp;nbsp;Hifpanias regere cœpit anno domini lefu Chrifti 6)6. qui tertio fui rcgniannoconuentum68.antiftitumapudToletumcongregauit,ineccle{ia4‘’ fanlt;ftæLeocadiae,cuipræfuitIuftusarchicpifcopusToIetanus.Adfuerunteiûein fynodo inter alios cpifcopos,Ifidorus archiepifcopus Hifpaléfis, Efcluanus archi-epifcopus Narbonenfis,luliusarchiepifcopus Bracharenfis,amp; Audaxarchiepifcopus Tarraconenfis. RegnaueratSifunandus annis quatuor, dum ab humanis ex ægritudincin quam inciderar,reccftït,auchore Michaele Ritio.

640 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SuMfi/a ! L

CViNTiLLA eins nominis fecundus,Suintinæ primi filius, defumftoSifunando ‘^fratre,GothorumHifpaniarumque regno fucceflicannofalutishumanznatu- 30 ra; 640. Hicquintamamp;fcxtamfynoduminciuitateToïetanacongregauit.Pnmç amp;fecunda;pra;fuitEugeniusperha;ctcmporaarchiepifcopusToletanus. Con-ftabathxc tx.epifcopis,inter quosEbrauliusCçfar3Uguftanusepifcopus,virmo-rum comitate, dodrina, amp;nbsp;vitae fandimonia clarus. Regnauitque Suintillaannis quatuor,inque Toletana ciuitate obiit,vt fcribit Michael Ritius Ncapolitanus.

707 •Tulga. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^44

I * LG AM regia ftirpegenitum,mortuo SuintiIla,Gothi fibi regem créant, an^ Eu ”.?.^baduécuSaluatorislefu Chrifti 644.HicCatholicusamp;optimus rexfuit, '^’^’beralis,cultor iuftitiæ, diledus a elerd amp;nbsp;populo. Confirmauit publiais 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^n^ue décrétafuerant in conciliis Toletanis, annoque fecundo im-

•^'^^‘^hiircgni quinto fynodumfepeimam 40. Àntiftitum,degt; Kal.Nouem bris,in ciuitate Toletana congregari fccir, archiepifeo * f ® folecanum régenceEugeniOi Ei inter cæterosinterfuerunr HorontiusE-

*''***«»oiipaUjoci 4iciiduus x arr«icuuci^icuicpiicupi. jnisccnipo* ^^'nexGræciainHifpaniamvenit Andeuarfeus illuftrisgencrcjCuiSindafun-9uandam fuam in vxorem dédit, ex quaEringium procrea-uii , P ^“fredum. FuitautemSindafundus catholicusaedeuotus,reftaura-quedet ^f^æ’^®^’^®5^’^’*P’'^5t^tnporcHeracIii Imperatorisatauifui,anno--*® politanQ''^''^^*P’'*^^'P*^^^^P^‘^^°^^^^™ exccfficabhumaniSjVtaicRitiiisNea-

]^Ssisvnd vs fîlius Sinââfundi,poft mortem patris in regno Hifpaniarum fuc-tate -f ^^° ^b aduentu Chrifti 6^6. Viuente hic pâtre in clericum puerili leui-do,- .”^^Suit,acinepifeopum eleiftus.Inregnum veto aûumptus, trèsfyno- '' -*® ciuitateToletanacongregari iuftît, fub Eugenio archiepifeopo : quarum

. ^annoregnifui quintdcclebrauit,cuiinrercæterosinterfuit Horontius tniepifcopQsHifpaienfis,amp;:duofupraquinquaginta antiftites,iro. vicani ge-

10 an ^’’^’'”’’btes.Annofeptimocelebrauîtfecundam,fexâgintacpifcoporum; j“’“®oôauo tcrtiam,fîue decimam ab ordinc, in qua fuerût Fegicus Archi-pVb ^®”‘^barcnfis,amp;ly. Epifeopi. Claruithis tem-j. 5^Wîfonfijs,vir fanditate præclarusjdifcipuluslfidori, monachus primo, fib*^ ^'j^f’^bieplfcopumToletieledus. RegnauitqueRifîfundus annis 18. mê-ch'V^'•^'*^' ^biitin villaBambaapudPalentiam, Kal. Septembris, tefteMi-

^Amb a confenfu omnium Gothorum,mortuoRififundo, regnumHifpania-^^tumobtinuitanno humant falutis 674. Mauros Hifpaniae littora cum elafle ^'^ ce?^*^ Septuaginta nauium ingreiTos ingenci prælio fudit, amp;nbsp;igni claffem fuc-dod'' ^^thxecemporaPaulus quidamnacione Gallus,adiuuance Rertofin-uic ^^*^“beri«(quaenunci^r4gtf»Mvocacur)aducrfusBambam regem mo-iufa '''“^^ero exercicus fui partem in Aufoniam mittens,Barcinonam petiit,e-R 4 «’^®^®‘1“‘*’^'^®^**^®5 generofos in vincula coniecit, quorum' nomina, ®gt;1 otnpeduSjGontifredus,Vlfadiacus, amp;nbsp;Nanfredus fuerunt. Parta autem U3contra Paulum amp;nbsp;Gallos vi«5loria,Toletumrediit,inquaanno fuiregni quartovndccimam fynodum celebrarifecit fub Qtwricoajrch.iepifcopoTole-^^cuiinterfueruntfedecim Antiftites.Suncqui dicant,hunc ex aratro ad prin~ etpatumeueaum Leonis Romani pontificis beneficio. Tandem ex baulluve^ [5 ^eniquod ab Eringio ( cuius in Sindafundo mem inimus)datum ferunc, in grauif-■inutnniorbumincidit.ex quo quumxgreconualuiflet, anno poftinitura regnum vndecimo,menfefexto,religionishabitumfumpht in cœnobio

de Pampliga,ordinis Diui Benedidi,in coque annis feptenis fandiflimepermanfit,amp;ibifepultus,vtRitius Ne-apolicanusamp;aliifcribunt. „

AH.Chri/li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eringius.

^^^ Ï7 RiNGiVS filius Andeuarfeiquitempore Sindafundi(vtdiximus)cGrXC'’ '^vcncrat,ad religioncm traigreftb Bamba, dominatum occupatHifpaniarui®» depulfo Theodofredo Rififundi filio cui regnu perueniebat, annofalutis huma* na:686. HicEringius bliam fuamSiblonamEgytx e gente Gotborum,fobno® Bamba:,in vxoremdedit,amp;annqfccundofui regni/ynodumab ordinc duodeO' mam, 36. antiftitum:anno quarto, decimâmtertiam ,48. Epiftoporum ; anno quinto,decimamquartam,ia.antiftitum,fubluliano archiepifcopo TofctaiW edebrari fecit. Regnauitque idcmEringius,dumhumanis exceftït,annisftpt9 ^ refcrentcRitio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

V Gr TA fobrittusBambx,po{ïmottemfoceri EringUregnu Hifpaniammai' ’*~^cptus eftanno SaluatorisIcfuChrifti6tgt;j. Hicannoprimofuiptincipacasàe cimamquintam fynodum6i.Epifcoporumfub luUanoarchiepifcopo Toletano-tertio,decimam fextam : quarto, decimam feptimam,fubPhilippoeiafdemcc-' clerixArcbiepifcopo,celebrarifecit.EtquinqneannisTegnopotitus,Toletina‘ turxconceffic, veRitius tradit. lulianuscognomento Pomeriusperhxc teW' pora(vcfupradiximus)claruit. lsexiudxoChri(lianusfa£kus,tan(amomnis^e‘ neris doamp;rinx:pr^cipue autem facrarum literarum cognitioneni eilconfeeuws ^^ vt tertio poft IJdefonfum ordinc in Toletarium arebiepifcopatum fardas fit. Scriptitviride fanëtiffimus JibroscompJurcs,obiitque8. KaI.Martii,qaoiaeC’ clcfia Toletaaa feftum eius ccJebratur.

OS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri/ija. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~

'^InsA Egyrxfiïïus, mortuopatreregnum occupauitGotborum^Hifpani-arum annolefu Chrifti 6$S. HicTbcodofredum quem Eringius regnoexe-S^rat,confoflis oculis Cordubam rcJegauit,amp; FauiJJam Dueem Catabtix,vitutn interGotbosilluflrem,Tudelxoccidit. PelagiasFauillxfiliusob metam Vitiüjö ^^^^^^^(^^^^^fugit, vtinfra dicetur. Malta nefandaob libidinem faamipbe ^lbfa(vtaiuni)lcgcpcrmifit.Sacerdotibusctcnimindixit,vtquotquifqacvclbt nutpoffetalere,vxoresducerct. Ipfcvero nul/umintétatumreliquitlibidinis^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

nus. ludxismultapriuilegia conceffit. Scd nc peccata dus impunita maneti^^ J Rodericus Theodofredi Sc. Pccilonix eius vxoris blius, magno exerciia con§ti‘ S^^^ ^duerfus Vitifam mouit,amp;dignitate regali fpoliatum,Cordubani, ocaUnd- nbsp;nbsp;nbsp;1

dem confolGs,annofuiregni nonoablegauitfVbimifctabilitervitamfDini^i^^^’ nbsp;nbsp;nbsp;/

que honore fepultus,rcfcreateKitio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

7°7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CfiJ^a.

^^OsTA P-odericifraterztatemaior,acTbeodofredi(dequoCuptanobisbet' mo)dlius,imperium Hifpaniarum podmortem Vitifx, confenfuomniaGo' , tborumaccepitanno falutishumanxycy. Hieannotertio fuiregni fatofandat cfl,duobus6liisimpuberibus reliais,vt Michael Ritiasbleapolitanusfcribit.

J^ ODERicvs,ad quem regnu Gothorû HirpanUrumque facceHione Tbeo-dofredi patris Sindafundifilii perueniebat,omnium Gotborum fuffbagiis, vi' tafunélo CoRa fratre,rexcrcatuse(l,anno aduencusSaluacoris lefu Chridi^i^-tdicquafilixvelvxori(vcaiunt)luliani Comitis CantabrizduprumintuIiÜèttiO' j dignatus Comcs,I{odericü regëperdere cupiens,ex Ä phricanumerofoscuoca-uit exercimsSarracenorum, duce Muza a Miramolino rege cuius bic vic£sg^i'^~ bat,miübs.Qiii in Hifpaniam traiicientesannofeptimo,menfefextoeiüülctn^^' derici, quiequid terrarum a mari ad Pyrenxum longe latequepatet, Canabris duntaxatamp; Afluribusexceptis, }o. mëüum fpatio in fuam ditionemredfgerant.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Variis

Uh KhGIBVS HrSPANlÆ. yop ^ariisautcmpræliisquaîbienniôperHifpaniamgeftafuerunt,ad 700.hominum ^».Chrißi ®illia vtrinque cæfadicuntur.Poftinteritum Rodericiad oppidum Xericium, Maurorum Duces parta: recens Hifpanixpermultosimpofuerunt Reges, adeovc aonisnonamplius zo,exMaurorumgenre ly. Hifpaniximperauerint.Namcum Kcxomnium votis refpondere non poffer,populari rumultu vel occidebatur,vel imperium deponerecogebarur.Inciditcalamirofa hxcnobilis prouinciæ Hifpa-wauenatio, 13. menfis Nouembris, anno decimofeptimofuprafepringentosa ■tatiuitateChriftijvr Michael Ririusfcribit,amp;in hiftonaHifpanicapr.obatur-

pELAGivs, Fauillxducis CanrabrixquemVitifa occidcrar, filius, trucidaro patre,obmetum Virifçin Afturiasferecepir,ibiq51atitans,dumHifpaniaaSar-tâceniseffetoccupara, amp;nbsp;Rodericus in prælio concidiffer, auxilio ccelèfti frerus potius quam opibiis quas vel nullas vel perexiguas habebar, finitimorum quo-mndamauxilio regnumaccepir,annoSaluarorisIefuChrifti 7i7.Hicprimoci-^«atem Legionis amp;nbsp;nonnulla oppida recuperauit cum Alfonfo Duce Canta-'æiCnifiliam fuamErmifendam dedirin vxorem:amp;fic Aftiirum Legionifque *'®*appctlari voluit•Quiquum inoppido Gangequod a Maurisinrer aliarece-^° . ,.£^®neret, faro fundus eft anno imperii fui zo.authoreRitioNeapolita-'^nicribuntregnaffe annos 30. Otgerius Gollantes,Germanus,cognomcn-owmelon,histemporibus, id eft, anno falutishumanæ nature 733. inCathalo-“wro cum exercitumouit, comitantibuseum nouemviris illuftribus, fanguine ^^m,amp;: virtute probatis,quorum nomina cognominaque fuerunt: Napipher ^ontcadajGalerandus Pinos, Hugo Mataplana, Guillermus Cernera, Guiller-®W Raymundus Ceruello, Petrus Alemany, Raymundus Anglefola, Gifpertus ^ibelieSjlSiBerengarius RogcriusEriH. Hiinobfidione Emporix ciuitacis,agri Yrundenfis,ducemOtgeriumfato amiferunt.incuiuslocum furrogato Napi-pneroMontcada,viro illuftri,ob metum Sarracenorum,cum exercitu ad Cerira-30 ^'æ^ocatutaamp;Pyrenæos montes, vbi puerosjvxorcs,amp;impedimentarelique-'^^^feïecepcruntjibiqjvfqïadaduentumCaroIiMagnilmpcfatorispermanfc-runt. bed deingreffu Otgerii furgit opinio, an a Carolo Martello miffus fit, vel a iipinOjVtaliidicunt.Namtefte Paulolib.6. histemporibusVifigothiomnesqui citeriorem Hifpaniam longe ante occupauerant, omni ope deftitutij in Caroli Martellipoteftatem deuenere. Nam amp;nbsp;Luitprandus z8. Rex Longobardorum, genere Gothus,ipfiCarolo copiasauxiliares tranfmifit:acficVifigothi qui tre-fentisqualiannisinHifpaniaimperauerant,funditusdcletifunt,præterpaucos juos Barcinonenfes liberauerant. Vndeamp; nunc Gotholani ( vt aliqui opinantur) didifunt, vel a Go this amp;nbsp;Alanis qui promifcue citeriorem obtinebat Hifpaniam. ^Q ^atiquitusveroLaletanidicebantur,vulgonunc Cachalani. FueruntautêAla-“'»Scythixpopuli prope Iftrum,vnde Lucanus:

p^vriiA, filius Pelagii, mortuo patre,in regnum Afturiarum Legionifqjfuc-ceffitanno abaduentu lefuChrifti 737. Scdnon diurcgnauit.namab vrfo in Venationelaniatus,anno fui regni fecundo occubuit.

19 A Lfonsvs, PetriCantabriæ Ducisegertte Gothorumfilius^obvxorem fu-*’am Ermifendam,Pelagii Regis filiam, regntim obtinuit anno falutis humanx naturae 739.HiCregnumNauarræ,magnâmq}Hifpaniac partem, amp;Lufitaniævr-besamp;i oppida complura, eieólo Maurorum prxfidio, rccepit : ex quo Catholicus cogtiominatuseft. Arianam hxrefin quæ in Hifpania rurfus pullularar, extirpauit. ExvxórefuaHliostresfufGepit,Phroillam,VimGranum,amp;:Aurelium,filiamq5Egp Oo

^».Chrifit mandam,amp; ex pclIiocMauregatum. Regnauitq;, quumabhumanlsdifce(Iit,an^ nis ip. Garcias Ximenes,vir ftrenuus,qui Rex Sobrarbae vocabatur,in Arago-nia ex ftirpe Gotborumgenitus,his temporibus damit,amp; primusMauros al yrc-nxoriimontiumfinibus,aliifq;propinquislocisarmisdepuIit,acIocaniukabfC' ui tempore, quamplurimis ad cum propttrviôboriærecentera famam conueDf cntibus,ditionifuxfubegit,amp;magnam Nauarrç prouineix partem, fugausMaU' ns,Chriftianis reftituit.Obiitqj Ximenes anno Chrifti 7j8.quum annis jo^’ gnaflct,in ecclefia S. Ioannis Baptiftæ de Petra,vulgo delà PeK»)'‘i, a fe conftruda, fepultus.Geftabat Garcias Ximenes in vexillis amp;nbsp;armjs arborem viridemjamp;fuper cam cmcem rubram in croceo campo. Pipinus lunior, Caroli Martelli IropCquot; ratoris filius,collet3;is copiis in Sarraccnos mouit, peremptoqueeorum rege,partem Hifpaniçvi cepit.Tandemamp;ipfefcnioconfe0tus,migrauitaddominuiD,re* lido poft fe Carolo Magno filio glorioftffimo.

758 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Treiffä.

quot;pRoiLLA, mormo patre Alfonfo, in regnum fuccelfitanno Chridi 7jS.Hic regnum Nauarræ obrinuitpropter vxoremfuam Moynam. Aduerfus Sarra-cenos Galliciam infeftantes bella fœlicia geffit, caefis quinquagintaquatuor millibus Arabum,a quibus ditiflima fpoliaamp; diuitias confecutus eft. Nauarrosrebel' lautes inuaftt,Vafconesinfcftosfubdidit,amp; in Afturiasrcucrfus,Vimeranumfra-trem manibus propriis ob inuidiam occidit. Sedpoftea ne pcccata eiufdem im-punira pcrtranfirent,eodemlethi gencre,quo Vimeranus,cxtin(ftuseftafratre fuo Aurelio. RcliquitFroilla cxconiuge fuafiliosduos,Vercmundumamp;Alion-fum,regnauitq5 annis 13. inciuitatisOuetenfis ecclefiaafeconditafepultus-Garcias eius nominis fecundus,cognomento YnegueSjfiliusGarcixXimemS'^' brarbæ regnum mortuopatre fucccffit.Pampilonam primariamciuitatemWa-uarrq.multaqjoppidabreuifpacio temporis aMaurisIiberauiqadcultumr^Ghn-fti reduxit. Regnauit annis 50. in cœnobio Sandi Ioannis delà Pennya fepukus, annoabincarnationeChrifti 788. His temporibus vir quidam nomine Afnar, cum quibufdam Chriftianis praeclari nominis, Aragonem fluuium tranciens,ca' ) ftella amp;nbsp;oppida multa, lacamqj ciuitatem ad Chriftianam fidem reuocauit.Qn‘' busprofperegeftis,quoniam primus Aragonem fuperauerat, Aragoniarpronii’' ciæ Comes appcllatuscft, poft ciiius mortem in dido Comitatu fuccedit Galii'' dus eins Hiius.

A V R E L i v s filius AIfonfi,cæfofratrc fuo,regiam Hifpaniarum occupat^^'’'” tarem,annoab incarnatione Saluatorislefu Chrifti 771. Hic Veremundum filiumFroillatadinuidiampcriculuniqj declinandum infpem fucceflionisado-ptauit.Perhxc tempora ferui per omnesHifpanias contra domines infui^entcs, |0 Aureliiinduftriavcrberati,inpriftinamferuitutemredadifunt.Exce/fitAureliuS abhumanis anno regmfuifexto,prolis expers.

777 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SiHo.

CILLO, genet Alfonfi CatholiciRegis,cuinuptaerat Egimanda,Hliaeiufdeni Alfonfi, fororqj Aurclii,depulfo Veremundo quem Aurelius adoptauerat, fo* lusrcgnum adminiftrauitanno falutishumanænaturæ 777.Hicpacem ignomi-niofam, male ramen obferuatam, cum Arabibus firmauir, Galliciamqirebelbn-temdomuit : amp;quum annis fcx,vclfvtaliquifcribunt)odoregnaflct,dieraclaufic extremum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

783 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maure^dSus.

XÆ AvrëgatVsIÏuc Magäretus, Alfonfi cognomento Catholici ex pcHiccfi-mortuoSilloneregnumoccupatannoabaduentuIcfuChrifti y^r'^^''' racenorum præfidio cum quibus fcedus iunxerat, firmatus, padusfvtaiuni)cum M^urorü regibus, quotannis virgines qüaldam in ftipendiümittere. Hic Alfonio

Citholico patri fuo valdc diffimilis fuit.lllo enim nullus op tirais quibufîÿ vins fu- ^n.Chri/}i itdcditior: hoc autcm nerao fceleratis coniundior. Illo nullus principü fuo tera-pore caftior: hoc nullus nefanis voluptatib. inclinatior. Illo nullus liberalior : ifto nullusrapacior. Illo nullus animofior : hoe nullus tiraidior. Quæ non permitten-teDco,omnium applaufu e medio fublatus eft,anno tertio fui regni.

reremunäus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^g^

YEREMVNDVS, filius Viraerani,nepos Alfonfi cognomen to CathoIici,Mau-rcgatoiamfatofundrojinregnumHifpaniarumlucceffitannoSaluatorisIe-mChrifti 786.Hicmemoriarepetensfeadhucpriuatuminordincmdiaconatus elle cooptatum, raortua vxore fua, ex qua Raymirum amp;nbsp;Garciam filios proerca-uit,AIfonfum eius confobrinum,Froillæ fïliumjpro fe regnare iulfit, amp;nbsp;continuo wreligionemtranfiit, anno regni fui fecundo. Fortunius,fiIiusGarcia:cogno-rocncoYncguis,mortuo patte in regnumSobrarbæfucceffit. Hic filiamGalindi, Aragons ComitiSjin vxorem duxit,amp;: ratione coniugii Comitatus Aragonix ti-™osaccepit:ex qua vxore Sandium genuit filium, qui mortuo patre in regnum ucceihtKegnauitc^^ Portunius annis 2,7. quumab humanis difceffit.

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^gg

^f fONs Vs co nomine fecundus,cognomentbCaftus,filiusFroillaï, regnum AlturiarumGalliciarumt^acccpitperrefignationemfvtdiximus^Veremun-'lannodomini 788. Hicacceptis a Carolo Magno auxiliaribus copiis,fuperatifqj äffaecnis quifines Afturum ferroigniqjpopulabantur, Vlyffiponam ciuitatem ^taniæquænuncPortugalia dicitur ,fuxditioniiubegit,e quorum manubiis netenfemamp;Afturicenfem erexitecclefias,dotauitq}reditibüs.Et vergentein enium atate, cum improlis effet (vxorem fiquidem religione dudus neqj duxir, ^eqimuliercm attigit, vnde illi Cafto cognomen) totius populi confenfu Raymi-rusVeremundi filius Rcx creator,poftquam annos 41. regnauefat. Hoc Alfonfo Jo tegnate,in Ouetenh templo fama eft crucem auream, fine humano artifice fada, '^^?.^'?^P^°'’'paruiffe,quam Rex qui earn primus afpexit,facerdotibus oftendit,amp; rclJgiofiifitneferuariiuifit. Sandius Garcias, Fortunii filius, patre fatofundo, f^gO'gubernaculaSobrarba: accepit.Hic in Mauros dudo excrcitu,tota fibi fere Nauairæprouincia fubieda,prælium committens,hofiium multitudinecircum-^entus,fincproleocciditur. poft cuius mortem, Sarraceniregnû Nauarrxamp;So-Drarba!,partemqjAragonia: per aliquot annos poffederunt. Et fie Sobrarbæ regnum finemaccepit, vbifub quatuorregibus lt;gt;7. annisrcgnatum eft,quorum

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sobrarbæ regumEpilogus.

’ ^‘^fdinXimenes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annis jo. ^ Fortunes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annis2/.

^ ^^fcioiTnegues nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anntsjo. 4 San^fiasGardas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annis 10.

^^’'olus Magnus Imperator, filius Pipinilunioris,anno Chrifti 756. in Hifpa-niammouens aduet(us Sarracenosa fide noftra alienos,Pampilonem Cæfaraugu-itamqinobiliffimas ciuitates vi cepit, captafqj militibus fuis diripiedas conceffit, nullaspræferibens pacisconditiones,nifiChrifti fidem intégré reciperent. Qui veroinprxfidio Barcinonæ erant,Carolo, audita vidoria, confeftim deditionem feccrunt.Nam Zatus Barcinonenfis prxfedus cum ipfa vrbe in Caroli partes tranfiit.LegatiquoqiOfcenfiumadCarolumpetentesfupplicatumvenerunt,vt P duitatiparccret,nunciantesSarracenosquibufcum ipfiseratea ciuitascommunis, Chnftianxfidei cultumfpontefufcepiffe. PerhæctemporaTurpinusRe-mcnfiumarchiepifcopus,amp; nouem cum eo antiftites,iuffu Caroli,xdem D.Iaco-bifacram CompoftellæGalliciædedicarunt. Mortuo autem Carolo,quumNay-do Aquitaniæ prxfedus rebellaffet (vt Platina amp;nbsp;alii narrant) Abderamini Sarra-cenorum Regisauxiliisfretus, AufoniamHifpanix citeriorisvrbem,quxnunc

'iltf.Chnßi Vicenßs vocatur,dolocaptam amp;dircptam occupauitjCaftelUq; aliquot valida munita, amp;nbsp;magnam Hifpaniç partem, deficientibus populis occupât. Solus au-temBernardus BarcinonenfiumComes,terramarit^vexatus,inImperatorisfr de permanfit-Sed priufquam Pipini copiæ quern Ludouicus Imperator ad idbel' lü prxmiferat/ubfldio adefTepotuerint, Naydo Barcinonenfem Gerundenfem'P agrum infigni clade affccit. Tune Ludouicus eius nominis primus, cognomen^ Pius,fecundus a Carolo Gallorum Imperator amp;nbsp;filius,ex mandato patrisBarcinO' nam venir, anno lefu Chrifti Siy.depulfifqueSarracenis, mortuoiam Bernardo Comité fupradi(3:o,Iamfredo earn gubernandam dimifit, annoChriftiSaj-Al’ hoe lamfredo poftea originem traxerunt Comités Barcinonx. FroyllanusEpi' lt;^ fcopusLegionenfis perhoc tempus claruit,cui Alfonfus,eo nominefecundus Legionis Rex, facultatem dedit ædiftcandi monaftcria amp;nbsp;cœnobia,amp; eligendi monachos vita probosqui eacolerent,amp;Chriftian£eieligioni militarent.Multr deProyllani fandimonialeguntur, quxeaufa breuitatis omittimus. Perl)«f tempora diuus Attilanus,epifcopusZamorenfis claruit, qui annum agcnsquin' tumamp;vicefimum,admonafteriumMoreolaiuxtaZamoramfecontulit:tandcni creams eft epifcopusZamorenfis,amp;fandiftime vixit,quemvitafunâumVrl’a-nus fecundus papainfandorumnumerumretulit. Cuiusnatale tertio Nonas 0-Dobris celebratur.

'n A YM IRV s filiusVeremundi,regnum Afturiarum,Gallicix,amp;:Nauarrx,Al--^^fonfoiam c viuisfublato,patcrnumdecus accepitanno humanælalutisSiy-HiccumfratrefuoGarcia,filioVeremundifvtdiximus)Hifpalim3Sarracenisre-cuperauit. VxoremduxitVrracam,cxquafiliumgenuitOrdonium,ququot;’’‘’““‘’ patre in regnum fucceflit. His temporibus Nepotianus Comes Pabdous«-gnumoccupare tentauit,cuiRaymirus feftinaamp;t armatamanu reftitit,lt;-0P“‘ft’ fugatis bello cepit,ac in monafterio retrufum vi tam finite coegit. Normanism* gentielafle littoraGalIicixinfeftantibus, valida manu occurrit,h3bitoq)Cumiis confliftu, 70. hoftium naucs fuccendit,amp; lacera tis eorü copiis,qui euaferant,in' jtf glorios abire coegit. Hicfelix Rex cum Sarracenis apud Calagorinam ciuitatcin dccertauit,inquobello(vtaiunt)diuusapoftolus lacobusin alboequo pugnaos apparuit,amp;cxfismultis ArabummillibuSjCalagorinacumadiacentibuslocisitt deditionem Raymirideuenit.Regnauitannisfex, menfibus nouem,amp;in Oo^' tenficiuitate(vbidiemclaufit extremum) fcpultuseft. PerhoctempusperAtt' basfiueMauritanos,ducentimonachiordinis S.Bcnedilftijvnadiepafthunrpfo fidc Chrifti martyrium iuxta ciuitatemBurgenfem. Victor in Cereianoopp'' doHifpanixhis temporibus a Mauris corona martyriidonatus, a Ghnftocœm* ftium numero aggregatus eft:cuius natale 7. Kalendas SeptembrisapudBurgen-femdiceccfincelebratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

ORdoni vs Gothorum principatum,poft mortem patrisfui Rayniiri,obti' nuit anno Chrifti faluatoris noftri 836. Hic aduerfus Vafcones rebellant^ exercitum congregauit, quibusfubaólis, amp;nbsp;prouincia in ordinem redafta,reü'' turn ad fuosparans,comperit Arabes Lufitaaiam dcpopulari, quosfada irrup” one deuicit atqj in fugam coegit. Muzam principem Sarracenorum patriam into ftantem,trucidatisquadraginta equitummillibu8jinfignicladeafFecir,amp;:Lupiint Muzac filium Toleti imperitantem, principatui fuo fubiecit.Cauriam amp;nbsp;Salmon ticamaMaurisrecuperauit. VxoremduxitMandimyam,exqua/ïliosfex,Aito^5 fum, Veremundum, Henricum, Froillam, Minium, amp;nbsp;Ordonium procreauir. quü ab humanis excederet, principatu ad decenniu tenuerat. lamfredus (cuinj nobis fiipra fuit mêtio) per id tépusBarcinon^Comitatüregebat,quiquuaoreg^ Ludouicü Fracix perrexiflet,apud Narbona ciuitatê a milicib. ipfius régis,potquot;’ uidia,affc(ftudominadiinterGptusfuit,annoprincipatusfui ^o.£omoftuo, ^.^^

^‘usvnicusIanifredusimpuberrcmanfitinpoteftateFlandriïcCoininSjinftante .^^a.Chrtßi

^ JONsvs CO nomine tertiuSjCognomento Magnus,amortepatrisfui Ordo-pj •n'**^^^^ fucceflit anno Saluatorislefu Chrifti 846. Anno lui regm primo, oj ‘^2jusgermanusGaIliciam vfurparetcntans,abiifdeni populiscxfus cft.Ce-h^^ ^^ft ^^*^^^^®^ qüum fufpedos Alfonfus haberet,omnes oculis priuauit. Cç-’^ ra*^^^^'^quot;^'^ reftaurault, Lüßtaniam (qüx nutte Portugallia dicitur) expulfis Sar-^j^®?^.’Ç^*^*®^aoisincoIcôdani tradidit,ConimbncamVifeümq5eiufdempro-J'ci$ciuitatesrccuperauit,Zamoramc!ondidit.Vafconespræterea, Nauarrofq; g^iWcaMauris achter oppugnabantur, ab obßdioneliberauit.Hic etiam(vtfcri-atchiepifcopusToletanus)templü S.IaCobiapoftoliprimumexcitaflelegitur,

fc ■ ’^etropoliticum conftituifle. Adquem Iohannes odauus Pontifex «j,*^-^®™^*^*^»^°c®o*ïO‘^‘’^^^*^^fi^^f^^firuorumDeirllfinfe HiJ^afii^eRegtChri-.^.y^^^^^^amp;l’effe^^f^ioKem.Excuius feriptiauthoritate Hifpanix Regem top “®tthodoxucxiftimant. Sub hoc militafledicitur Bernardus cognomen-falu*'^quot;*^*^’^®’'°5 ^^^“‘’- Quatuor : Garciam, Ordonium, Froillam, amp;nbsp;Gondif-^° ca€T’j^'^^’^®^*^“^®’^“5^^’^Ouetenfiseedefiæ. HistemporibusrefertLu-/’Qcnfis, apud Cordubam a Sarracenis tunc occupatam, regnafle quondam *^cMahometum. Alfonfus autem quum annis 40. regnairet,naruræ con-ƒ ^' Perhoctempus,videlicetannoChrifti 874.vrbsBurgenfis,vulgoBur-o^SiolimdidaMas Burgi, aliis Brauum, hue Auca,inbente Comité Didaco do-oCaftellx,nouiscoIonishabitaricœptaeft,vthabetHifpanicahiftoria. His ‘Dpotibus apud Cordubam ciuitatemPelagiusxtatis decern fere annorum, in ^feetemdetrufus ab Abda ramen 0 Rege,quum abnegare Chriftum nollct,mar-ynuagloriofefuumcompleuit 6.Kal.Iulii. lamfredus eo nomine fecundus, ‘^ognomentoPilofus,apilorum multitudine,filius (vtdiximus)Iamfredi quern JO ^“^^®8's Francia:necauerunt,inComitatu Barcinonenhfuccdlit. Hie Sa-°«iotietn qui pattern fuumocciderat,manibuspropriis interemit, amp;nbsp;Comitatu ^'nonenfem abilloprius occupatum,fibicxiute vendicauit. Vxoremduxic uiaeJuindjtjj filiam Comitis Flandhae, ex qua liberos quatuor habuit: Radul-J® J“’ primus fuit in ordine ceenobii Beatae Mar ia: Riuopulli, quod lamfredus 1 undanaentisprimitusconftruxeratanno Chrifti 888.pofteaveroEpifcopusVr-gc knliseleftus: lamfredum qui veneno mortuus eft : Mironem qui mortuo pa-'reinComitatibusBarcinôn3e,Bifulduni,RofiIionisamp;Cetitaniæfucceflit:amp;Sii-''yerumpofteaComitcmVrgeHenfem.HuicIamfredoLudôuicusRexFranciç^ Vigt;cquidinBarcinonæ,Ruffinonis,amp;Ceritaniæprincipatuiurishabebatjtotum , 'Dtegrumliberalitérdédit, vtpropriisviribus aduerfusMaurosptoUinciâtue-’'^^''hannoincarnationis Saluatoris Chrifti 875. lamfredus itaq; anno fui princi-P*®*$iy.abhumanis exceffït,anno Chrifti pii.cuius corpus in monafterium Ri-P^Meportatumfuit. SuntquidicantjhuiustemporibusbeatiVincentiieor-Pi^Sïyalentia citerions Hifpaniæciuitate, a quodam monacho in pagum Albien-era vitetioris Gallia: deportatum-

Q Arci AS gubernacula rerum patre Alfonlo defundo fubiit, anno falutis hu-raanæ886. Is breui tempore prxclara bella contra Arabes confccit,amp; Ayolam RegemMaurorum cummagna praedacaptiuumfecit5exqua pretiofiora fpolia •^ eedefiæS.Saluatoris Ouetenfis contulit,vbi ttunc amp;ipfe iacet fcpultus,quum ad tertiumannum regni fui peruenifletmec ex fe prolcm teliquit. Nunilo amp;nbsp;AI0-dUvirgineSj forores, fubidem tempos ,’id eft, anno Chrifti 8y 1. in Ofca citerions Hifpaniæciuitate,quum in fide Chrifti proficientesjieiuniis, orationi-bus,amp; vigiliisincumberent,aMaUris mattyrium acer-biflimum fortiflime pertulerunt.

■j4n.Chrifii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ordemut /1.

^^^ z^Rdonivs eo nomine fecund us, indefundifratris locum fufFed:us,rcgnuni accepit anno ab incarnatione lefu Chrifti SSp. Hicprudensamp;fagax victories plurimas contra Arabes obtinuit, totam fere Lußtaniam deuaftauit, Alarimca-ftrum occupauir,ecclefiam Lcgionenfem plurimis reditibus ornauit Bauxit. Seniel tantum a Mauris viäus fuit: quo bcllo Legionenßsamp; Afturienfis epifeopi) viuiin hoftium poteftatem deuenere, quorum Afturienfisiuflu Abdera:Mauro-rum Regis apud Corduba mar tyrio coronatus eft. Hic Ordonius quatuor Comités CafteUæ qui tune RegiLegionisfubiiciebantur,interpofitafidepublicaadfe JJ, vocatos, iuxta Carrionem oppidum dolo cepit, amp;nbsp;apud Legionem in carcere ne-cari iuffit. Fuerunt autem Comités interfedi, Nunius Ferdinandus, Donus Al-mudus, Aluus Didacus filius Doni, amp;nbsp;Ferdinandus S ui. Ob quod fcelus Caftelte prouinciaquæhadenusregib.Legionisparcbar,afubielt;ftioncfefubtraxir,quof-daq;cxfua nobilitatecreauit quidcpublicispriuatifq;cótrouerfiis intereoscog-nolcerent: eofqjludices appellari placuir.Ex bis altcriNunio Rafurauo nomen fuit,a quo Ferdinandus Gonfaluus:altcriLaynoCaluo,vndcRodericus Didacus cognomen to Cidus, viri bellica virtutc illuftriflimi, originem duxere. Ordonius itaq; quurnex coniugefilios AlfonfumRaymirumqjreliquiflet, annoodauofui principatus,mcnfefcxto diem dauftt extremum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i3

858 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Frffi//a U. pRo ILLA eo nomine fecundus, Alfonfi Magni filius, poft mortemOrdonüfm fratriSjin fe principatum tranftulit,anno falutis humanx naturx 858.quotame vtfraudequxfitofquutnad liberos Órdonii regnumpertineret)diutiusfruinon potuit.Na vno poft anno duobufqj mêfibus,leprx morbo correptus interne quatuor relinqucnsfilioSjAIfonfumjRaymirimjOrdoniUjamp;FroillânominepâternO'

A L FONS VS eius nominis quartos, mortuo pâtre Froilladnimperiurafucceffit •^^anno Chrifti 895!. Qui monafterium ingreflus,in religionis verba iurauit,rc-gnumijj Raymirifratri dimifit:fedpaulo poft faâ;ipœnîtcns,religionéquam pro-feflus erat afpernatus,regnum quo cefTerat repetiit. V nde a fratre Raymiricaptus, oculis effoflis luce priuatus eft, Ordonio filio cui cognomen Malus,exlnienafu-perftiterelidojfuiregnianno y.menfe 7. AtRaymirishanccrudelitatenipietaiî conftrudi a fe rempli penfauit, in quo eum honorifice tumulauit. His tempon-bus prouincia Caftcllx a Romanis olim caftcllorum prxfedis CafteHanomeac-

O A y M i R i s eius nomims fecundus,fratre Alfonfo quarto concedente,return potitus eft anno humanx falutis P04. Hic duos habuit filios, Ordonmamp;San-âium,quorûvterqjdcincepspoftpatrcmimperarût. Hic Raymirisfociatus Ferdinando Gondifaluo primo Caftellx Comité (quem Comitatum infeuduaReg^ Legionis tenuit) apud Ofmam ciuitatem contra Arabes vidoria gloriofapotitus cft:amp;rurfusapudSimancasgrauiflïmobellocommiftb,8o.minibusArabumtru-cidatis, AbenayrumSarracenum Cxferauguftx Regem viuum cepit.Raymins itaq5inprincipatufuoannisvndeuiginti,duobufq5menfibusregnauir,dumabhu-manis exceflit. Ennicuscognomento Arifta,exGothicagente,velfvtallivo-

JJ2, lunt)ex Comitatu Bigorrenfi,per iixc tempora,hoceft,anno Domini (?i2.exmo-ribus Pyrenxis cum exercitu defcendens,magnas Maurorü copias deleuir,amp; v*j dor in Nauarram rediens,princeps a Nauarris amp;nbsp;Aragonibus eligitur: vbiarmotu 5 certaminib.ardenSjfatisconccflitjamp;GarciaEnnicumfiliurcliquit. Mironfvtdi-ximus)filiusIamfredifeci«idi,mortuopatre,perboctépusgt;annoIefuCbrjlti^/ï-in Comitatu Barcinonenfifucceffit.Hicperannosiy.principatumcontinuapacc

gubernauit, liberos ex vxorcrres habuit: lamfredum quem fibi fucceflorcrore 1 quit:Oliuanum qui Comes Bifuldum,Roflilionis,amp; Cericanix fuit:amp;: ^’^°quot;^æ’

^crundæComitemô^Epifcopum.ObiitMironComesBarcinonæ,anno Domi- A^.Chrißi ’'i^ij-Sifiliisadmodum paruulis Sunyerumfratremfuum tutoremamp;principa-^usgubematorcm inftituit.

Or^onias III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j^

QRooNivs Co nomine tertius, filius natumaximusRaymiris, mortuopatre regnunifufcepitanno ab aduentu Chrifti 516, Vrracam, filiam Ferdinandi GondiffaluiCaftellx Comitis, vxorem duxit. Quern Ordonium quum Sandius ^gt;usfrater,Gareis Regis Nauarrç matris fuæfratris,eiufque auunculi Ferdinandi JJ GondiflaluiopibuSjC regno deturbaretentaflet,confiliaqj nonfuccefliflent: Or-QoniusVrracamvxoremdimifit, aliamqjfuperduxit.CaeterumquiaGalIiciafa-'^dgt;atSandiofratri,Ordonius cogregato exercitu Gallecos perdomuit. Et quum ^'’nisiy.regnalTetjVeremundumrelinquensfiliu, natureconceflît. GarciasEn-®*cus, patteEnnico Arifta defundo, in Aragoniæ regnum per hæc tempora fuc-^ffit,vir non minus armis ftrenuus, quam vita amp;nbsp;moribus integer. Cui nupta fuit ’''^3ca,fœminavirtutibusamp;:gcnerenobiliffima,exquanatusfuitSanâius Gar-Wognomento Abarca, forte ( vt hiftoria Aragonum narrat^ cæfo Vrracs ven-^’^^l'iuiin regno fucceflît.

Ort^cnius 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4f

%4i.Huiccognomêtum fuit Malus,filiufqj fuit Alfonfiquarti,vtdiximusgt; “9uiaregium iniufte fibi nomen arrogauitjpopulus Sanäium Ordonn tertii fili-®® inRegem petebat,qui non multo poft apud Cordubam Ordonium prçlio vi-''Hiinteremit.QuamdiuregnauerithicOtdonius, minime ob eiustemporum P’^nurbationem conftat : fed ab aliquibusanni xo. ei dantur. lamfredus eo no-’’'inctertiushistemporibuspatreMironedefundo, inComitatuBarcinonïefub patruoSunyero tutoreVrgelIenfi Comité annos 16. pennanfît.-ætatemveropu-pillaretnegrefliis,annisi5».inprincipatufuit.Hicabhumanisdifcedensabfq51ibe-^MotniniureliquitßorrelloSunyeri Comitis Vrgclïcfs hlio,patrueliiuo,quod jo OWusciusfratetadgubernandum minus eftetidoneus,propterlinguçbalbu-tientisimpe^jifjjgmmj^. Non enim vocem poterat emittere,niü prius terram ma-^Duseffodiflet: vndecognomine Abretafuitappellatus. Obiitlamfredusanno üoininic)64.Ertjjgr)g^yjy5 ^^nyei-j fupradidiComitis Vrgellifilius, Epifcopus ''rgellenfis,perhçctemporâclaruit,viradcopius,vtmeritoinfan(ftorumnumc-tnnireIatusfit,cuiusnataleKaI.Nouembnscelebratur.

Saneiius L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pél

i^Ancti vs eo nomine primus, Craifus ab habitu corporis cognominatus,fili-nfiÿ Ordonii tertii, regnare cœpit anno falutis liumanæ naturæ pér. Hic quum bantam faginx molem vix ferret, ad eamqs leuandam nihil intentatum relinque-4 “^^tiCordubäAbderamari regia qui Sarracenis imperabat,^^impetrata prius ab eo P^lt;:^annoregnifuii}.profeduseft.Vbi inter medicorum cxperimenta,quorum ^^g^atutbaapud Abderamarum erat, herbæ cuiufdam viad maciem dedudus, ^auajtätiii]itopoß.gxggß]fjnQjjßngygpgpj datifufpicione ,filiu,m Raymirumre-Jinquens.Viucns CaftcllamquamFerdinandusGondillaluusaRegeLegionisin teuaunjfenebat,exfœderelibcrâefl'e iuffit. Sandius Garcias cognomento A-Dwa,mortuopatriinregnüfucceffit Aragoniç,vxoreniqjduxitTodam,exqua liberos vtriufq5 Rxus quinq; habuit : Garciam Sandium qui in regnum fucceffit, Vrracâquænupfit Alfonfo Régi Legionis,Sandiam quae Raymiro Caftellæ,Ma-riamquxOrdonioLegionis, amp;Blanquamqua: NugnoComitiCantabriæ.Fuit '^ Sancliusbellicofiflimus: fiquidem Mauris vidisac dcpulfisaCantabrisamp;Pyrc-nzorummontiumfinibus, ad Naiaram ciuitatemperuenit. RegnauitSandius, dumabhumanisdifceflit,annisy6.filium Garciam Sandium relinquéshaeredem, «iufqjcorpusinecclefiaS.IoannisdelaPennyahumatumeft. Borrellus,mortuo hmfredo fratre patruele ( vt diximus ) his temporibus principatum obtinuit Bar-cinonx.quo tempore Mauri ciuiiatem Bareinonam Kal. lulii, anno Chrifti ^8y, 0 0 hij

'An-Chrtßt occupauerât : fed code anno Borrellus earn recuperauit,amp; Sarraccnosatotapio* ui ACia Barcinonefi breu i rem pore eiecit,ibiq5 reliquo vitas fux tempore tranquil* liffimc vixit, amp;nbsp;finem Maurorum bellis impofuit. Liberos ex vxore duoshabu'G Raymundum Borrellum qui patri fucccflît,amp; Ermengaudum qui VrgeHi Con*^’ fuit:principatumque tenuit annis 18. obiit vcro anno Chrifti ^^ly

574 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Âajmirù 117.

Aymirisconominetertius,Sandiopatredefundo,inprincipatufacceflij ‘*’^anno Humana: falutis p74.astatis annum agens quintum.Exconiiliomatnscu Arabibus pacem iniit j Gundriedum Normannorum Regem, littoribus Gallic« magna clalTeappulfum, vrbefqj amp;nbsp;municipia vaftantem, cum Sandio Gundiflal-uoCafteUæ Comité,eotumttauigiisfuccenfis,ad vnuminteremit. Interim Arabes,violata pace quç inter eos amp;nbsp;Raymirim fancira crat,Zamoram aggreflirundi-tusfubuerterunt. VrracamnobiliortalocoduxitvxoremRaymiriSjtamctfiïta-te amp;nbsp;adibus pucr,infolentiuS fcgercret. quapropter GalJeci,cócemptaRegis^f^' te, V eremundum Regis Ordonii filium,Regem apud Compoftellam fibi creaue-runt. Contra quem valido exercitu progreflus Raymiris, prqlio commiHb vmn? inuididifceflere,no Hnegraui vtriufqjgentiscæde. ObiitRaymirisapudLegio-nem ciuitatem nullis eX fe liberis relidis,quö regnaflet annis aj. SandiusGon* dilîalùüSjmortuo patre Ferdinando,in Comitatu Caftelltc fucceffir. Ex vxore wa lO fufccpitGarciamGondiflaluum,amp;Eluiram,quçnüptafuitSandioRegiA^jSæ nias amp;: Nauarræ cognomento Maiori. GarciasSandius,SandiiGarei^F^' Abarca)filius,regnumAragoniaspatrefatisfundohistemporibusobtinuit.Fte-muli cognomen a tremorequo futura bdlaprasfentifccns corripiebatur,aflêcU' tuseft,tametfiin prælio fortiseflctamp;rintrcpidus.Regnauitannis28.quumabAu* manisdifceffit.InecclefiaS.IoannisdclaPennyafepultuseftjSandium^iu^”''^' linquens qui in regno fucceifin Raymundus Borrellus in partis Borrellilt;1^®®'' tui locum,in Comitatu Barcinonæ,per base tempora fuifedus eft.HuieBetenga-riumfiliumvnicumErmefendavxorpeperit,quiabeoComitatumobtinuit-''if fuit Raymundus Borrellus in re militariftrenuus.NamabAtónfoLegionH^^'l*’ ge contra Mauros accitus,in vlteriorcm Hifpaniam libenter profedusert, cipuapartcComitumacmilitumCathaloniasinftruduSjiuxtaCordubameidef’ AlfonfomagnoseciamdudanticxercitusfecÓiunxit. Vbi cum Mauris coa^^ Habito,ftrenuepugnatumeft,amp;vidoriaconfecüta,in Catbaloniam Raymund Borrelluscum omnibus equitibusfuisrediir, prêterErmengaudumfratremi“^ yrgelliComiremjquipræliumprimusingreirus, aMaurismultisconfoiro^’'?r neribuscecidit. Obiit autem Raymundus Barcinonem reuerius,annoreg^' ^

55? lt;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^ere^aKiJas //. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

* gioneniïpotituseft,anno/alutisbumanas555. In quédudoAlmanzorMau* rorum Rex exercitu,primo quidem congte/Tu pulfus ed,fed indaurato prçUo V^ remurtdum vicif,atqj in fugam vertir.In qua eXpeditioneLegionem vrbem exp«' gnauic. AggreiTuSeXindeprouinciarn Gallicix, Compoftellanamdiripuiteccle* dam ; a Corpote tarnen D.Iacobi apoftoliabftinuit,perterritusfvtfefundquoJaiB fulgore diuinitusapparente : ex eoq; metu folura aluo, cum incidi/Tecin moibui^ dyfcntenXfbuicbello finem dedit.PoUhçCaatemVcremundusamp;GârciâSCon' iuaâis copiis, magna AlmanXori cladem intulere. Iracp parta viciona, yefemoo-do cedh. Q^aptopteranitnidolotecontternatas Almanzor ,paulopoilcW^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;1 ceffiz^ Vcrcmundusautemhacviâoriâeîatus^faperbenimisacctadeiitcfctgi^^' 1 nbsp;nbsp;I mnes fe habuit,amp; CompodeUanum Oaetenfemq} ptxfulesia catcetetn coniecic-Cxterum Oaezenfempaulopod,Vifopottentoquodamadmonitus,ïiberaaiz,‘^' nbsp;nbsp;nbsp;i

cinafqi faam deteda(us,aliis compefauiz officiis. Nam S.Iacobiloca factaqi^f^ ' hottibus diruta füerac,relUcaic. Duas habuic vxores:cx priore, Alfonfum Ült;^gt; ^ß poderiore, Tetada dUa rcliqaicquüqi anais feptenis [egnaffcCidiédaüüt extre^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^^IfonßiS r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^n.Chrifii

^ ï ON sv s eo nomine quintus, mortuo Veremundo, in Legionis rcgno fuc- ^°°^ ceffitanno falutis humanx ioo6.Hic adolefcens cum cflet,prauo duäus con-

'io ,Terafiam fororem pertinaciflime recufantem,ad nuptias Abdala: qui Sarra-cenisToleti imperabat, auxilia ab eo paftus contra Regem Corduba:, compulitJ Verum enimuero Terafia virgo fanda, infidelis viri nu prias congreflumqj detre-ftauit.Quxquanquam fçpeprecibus,fçpe minis vexatafuifïèt,mox tarnen eo ex-^ndoliberata, fefe Deo in cœnobio perpétua dicauit. Vrracam, Garcia: Ennici KegisAragoniçfiliam,Alphonfusduxitvxorem,exqualiberifuerunt,Veremun-

^ ^usquipatrifucceffic, amp;nbsp;Sandia qua: prius Garcia: filio Sandii Comitis Caftella: nupta,coin finibus Legionis interempto,Fcrdinandimatrimonium,Sandiicog-noinentoMaioris,Rcgis Nauarra: filii,fecuta eft,qui poftea Rex Caftcllç appella-tuseft,ac regnum Legionis per vxoremadeptuseft. Agebaturannus vigelimus 'wtusexquo Alphonfus regnare cœpit,quum in oppugnatione Vifei,quod oppi-wtnMaun prçfidio firmatum in Portugallia tenebant, telovulneratusinteriit. ^3tciasGundiflaIuusComitatuiCaftellç,defundopatreSandio(vtdiximus)per «ctemporapræerat. Huic Sandiafilia Alfonfiquintinuptafuit.Quoin finibus '^I'onisinterempto, principatum fufcepit eius foror Eluira, vxor Sandii Nauar-

^(^ ^^S’^cognomento Maioris. Sandius cognomento Maior,Aragonia: amp;nbsp;Na-^^ffæRex,mortuo Garcia SandioTremulo patre, in regnum fucccflit, vxorefq; ‘'3Snabuit:pntnam nomine Eluiram,fœminamnobililfimam, ex quaRaymirü gCDUitjfibiinregno Aragoniæfucceflbrem-.quamortua, aHamfuperduxit,Sódii ondiffalui Comitis Caftella: filia, nomine Maioram, ex qua liberos habuit, Fer-®2ndum,poftea Legionis amp;nbsp;Caftcllæ Regern, Garciam Nauarra:, amp;nbsp;Sandium, ^'^Çmnonnulli Gonfalum nominarunt. Hic Rex Vaiconia Eue Sobrarbæ fuit. A ^uibusadhocvfq}tempus,cuiufq;prouinciçdcfcenduntordineRcges.HicSan-'^'usMaiorquum ^^^ Ferdinando filio ex vxore Sandia, filia Alfonfi cius nomi-®«quinti, Legionis occupaffet regnum, amp;nbsp;idemFerdinadus patri Sandio curam cotnraifiiret,appellari voluit totius Hifpaniç Imperator. Mauros liquidem omnes

^*^ fi ?^^”æîÂragoniæ,Caftella:,Legionis,Portugalliæ,Cantabriæ,amp;Vafconum niD^xtetminauit, regnauitqs annis quatuor amp;nbsp;quinquaginta, dum ab h umanis cxceUitanno Chrifti ioi8.cuius corpus fepultum lacet in eedefia S. Saluatoris O* uetanæciuitatisapud Allures: Imperatricisautem eius vxoris,ineedefiaS. loan-* “«ddaPeunya.

rerewUffdui IIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioi^

y Eremvndvs huiusappellationistertius,patre Alfonfointerempto,conti-nuo in cius fubiitlocû anno humanæ falutis loiy.qui non multopoll,ortadif-^^nhoneintereum amp;Ferdinandum Sandiç fororis virum,apud Carrionem oppi-40 de *”^P^*^^^'”^ Marte prorupit, collatifqjfignis in acie cecidit, anno imperii fui *^”»0. Ferdinandus itaqj vidor efledus, vxoris fuæ prætextu Legionis regnum °^^^pauic,patriq5 fuo Sandio AragoniçNauarrçq; Régi eiufdem cura commifit, ^‘MlamperEluiram coniugem confequutusobtinebat. Petrusquidam - . P°Manus Archiepilcopus per hoc tempus amp;nbsp;fide,amp; eruditione, amp;nbsp;couer-n . „ ^’^onbufqj infignis fuit,amp; inter ca: tera cum beatillimç virgini Maria: addi-

' '^ushaberetur,nonnullain cius laudemcompofuit. Berengarius bis tem-P°riDUS,annoIefu Chrifti 1017. mortuo patreRaymüdoBorrello,ComitatüBar-dnonæ obtinuit.Qmadminiftrationefufcepta,militate dignitatem exterafqjvir-tutes ptincipibus maxime neceflarias minus exercuit : ideoq; a Sarracenis magna

1 nbsp;nbsp;prouinciæTarraconenlis partem amifit.Liberos ex vxore fua Guiliafuftulit Ray-

1 1quot; ’^unduraBcrenganumqui inComitatuBarcinoiiclifuccclhtpatri,Guillcrmum BerengariutnComitemMinorcir^,amp;Sandium qui Prior monafterüD.Benedi-«iBagcnfis,amp; poft mortem fratris,Comes Minorclîçfuit. Obiit aut Berengarius

I nbsp;nbsp;’’'no Domini lojy.cumadminiftrationemregnihabuiiret annis duodeviginti.

Ferdinandus I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iQz^

; nbsp;nbsp;htRDiNANDvs huius nominis primus, fuæ prætextu vxoris Sandiæ (vtdixi-

An.chrißi itatum CaftelIxcofequutus. Eluiranamq; fuccefleratfratri Gareis Gondiffaluo ComiticuiCaftelIaparebat.Ec hucufqj a Pelagio primo Regü Legionisamp;Aftu-rum titulus durauit, exinde Cattellx Legioni(q) didi funt.Hic ex vxorefualibe-ros habuit Sandium, Alfonfum,Garciamq^, amp;nbsp;Eliaram : ex pelliceaut Ferdinan-dum,quiin collegiu Cardinalium cooptatus cft. A MaurisitaqjFerdinandusReX Conymbricam ciuitatem potioremqi Portugallix partem recepit. Viuens régna diftribuit \iberis,3an7kroi:^n.atumaximoCaRe\\am, AffonioLe^ionékB.üt\ïo^ 8c Tranifimenam.filiabus V rracx amp;nbsp;Eliurç contulit Zamoram amp;Taurû, Aifonfo fratreidpetente: GarcixveroGalliciamamp; Portugalliam adminiftrandamdedit: annoqj 47. menfe 8. imperii fui diemclaufit extremum, in sdemD.Ifidoriapud *” Legionemillatus. Rodcricus Viuarius, cognomento Cidus, histemporib.cla-ruir,qui Expe viét is acic Sarracenis Valentiam recepit, at^ fui iuris fccir.Huiusres bcIJica virtqtegeftxjparticularicommentariodefcriptx circumferütur.aquofvt ferunt) originem trahut Mendoza: familiæ. Raymiris fiJius Sanâü, cognomento Maioris,mortuo patre,per hoc tempus in regno fucceflit Aragonis. Vxorem du-xit Ermifendam, alio nomine Gilbigam, Armeniacis amp;nbsp;Bigorrs Cominsfii/am, ex qua liberos habuit duos:Sandium quifucceflitin regno,amp; Gondi/Taluumqui laccenfisepifcopusfuir.Habuitamp;filias totidë.-TerafiamquxnupfitComitiPro-uineiXjamp;Samffiamquç ComitiToJofano.habuitprçterea/puriumnomineSao' dium^cui Ayuarium amp;nbsp;aliaoppida cum fuis confïn)busdederat,amp; Comirisriculo ^^ ornauerar. His tempori bus occifoSandio Rege VafconixüueSobratbxabf^ Jiberis,RaymiriVafconesfefetradiderunt. quxeaufafuit, vraFerdinandoRege CatteUx fratre occideretur,anno regni fui 46. ab incarnatione Chh/liio^^. cuius 1 corpus vna cu vxore fua requiefcitin ecciefiaSJoannis delàPennya. Raymundus Bercngariuseonomineprimus,defundopatre Bcrengario,annodomioil£- nbsp;nbsp;nbsp;, fu Chriffi io5y. in principatu hue Comiratu Bardnonxfucceffit. HicmiH^^dvit- nbsp;nbsp;nbsp;i tuteprxclarus, nonfolumpartemBarcinonsprincipatusaMaurisoccupatare- 1 cuperamt, fed etiam Maurorü Reges duodecim, campeffri prxlio viäosßibi tri- nbsp;nbsp;nbsp;ƒ butariosfcdt:vndefubiugatorHilpanix,acmurusChriffianipopuli,Aüguüdlt;} fereniffimusdenominatuseff. Vxoreshabuitduas: exaheranomineHeliiabeiit Petrum Raymundum,amp; Beregarium Raymundu : ex altera diäaAlmodes,Ra^^ ^t mundum Berengarium babuit: quorum PetrusRaymunduspcriitveneno,anO' uerca (vtaiunt)dato. RaymundusBerengariusitaqï Comes quuannis^i-tegni^' fct,a vita migrauitó. Kal. lunii, anno Cbriffi icy6. amp;:in eccleüa cadiedraliHaic^' nonx a fe condita fepultus fuir,vna cum Almode coiuge, in cuiusfepulchroquod adbuccernitur, intusepigrammarecondiium eff. ///ceffß4jfm»fiä«sSert3gt;^‘gt;^'^gt; fri»ceps ßardw»x,Cümes Geruv^rf^s c^ MarcAio /^u^xex/fs,iyutmigt;mrapti/rt^^^^^^^~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;rume//amJ!eges^aoafee/mAfa»rtgt;rum,camfe/^r//gt;r^ü(gt;'v/c7lt;gt;s,^igt;//rfh/arieifilt;^‘^-'^^'^^ ctgt;g»ome»/erMasef/, ff'igt;/f«g//a/ordquot;^»r«s C^r/jïfa»//gt;i)/gt;»ü. Hic vnucumAiinode ComiciŒa coniuge fan conllitutionesCathalonix,vulgo f^/ges,condidi[-Eccle-fiam banccathedralé Barcinonenfem, fedente Guilaberto poncidce, fabhonore fanâx CruciSyfanâxq^Euialiç i^.KaLDecemb. anno ab incarnationelcfuChdquot; di iGp8.condidit,pnuilegiaq} plura conceffît, terminos epifcopatuiprxRxit, e^^' dêqi ecclefiaplunb.munenbusredidbufq} dotauic. GardasRexNauarr^,cxnU' mero ciufdëregnifexcus,dlius Sandii cognomento Maioris,bis remporibuscon-gregato exerdtu Cadellam ingreditur, cui occurritFcrdinandusRexfracercuai copiisüiis:amp;ini[oprxlio,cum Gardasinfolens effet, Se fuorumanimosnóh3be' rer,in eo bello victus SdcçCus eff. Cui fucceffitSandffdusdlius.Hic GardasBhU' cam ffIiagcnuit,qaxconianxfuicSandiiRegis CaffeUx, cognométoDcfider^b- ƒ

tegionisregnum fibi vendicauit, Alfonfo fratrc eieólo, qui ToIctum ad Regem .^».Chrißi MauroruniferecepitjVbipermäfitjdonecSandiomortuo a populisadregnifuc-ceffionemreuocatus eft. Blancam, Garcia: Nauarra: Regis filiam, duxit vxorcm.

«colleftis militibus Gallaicos vicie, in eoqj prælio Garciam fratrem oceidit. Ipfc Sandius dignum fadis vitæ finem fortitus eft. nam anno fexto fui principatus, a Vellidodolfoper infidias interemptus fuit. SandiuspatreRaymirodefundo,

■nregno Aragonix fucceflit,xtate annorumiS^Fceliciamvxore duxit,ex qua très ^ibuitliberosiPetrum, Alfonfum, amp;nbsp;Raymirim, qui omnes regnarunt. Aduerfus Plutos magna prxliageflit,de quibus multas confecutusvidorias, oppidamuk is recuperauit,multaq5condidit,fcilicet Stellam, Lunam, Ayerbem,pluraqialialt; Mumquoqjgeflitcum Garcia patruo Rege Nauarrx, quern vicit amp;nbsp;occidit, amp;nbsp;a ^auarrxpopulisRexappellari voluit. Hicin oppugnatione Ofcenfisciuitatisfa-|Jiispercuirusoccubuit,anno fui principatus 4y.cuius corpus primum in ecdefia ^sltrimomis Aragonum iacuit, exindein monafterium S. Ioannis delà Pennya ii^flatumfuit. Ferunt huius temporibus corpus beati Andaletii fiue Indaletii, ‘insriæciuitacisEpifcopi, abeademciuitateinecdefiafandiloannisdelàPen-®y*dcpoiiatum. Hic Andaletius D. lacobi apoftoli fuit difcipulus, amp;nbsp;vnus epri-

^^puositipjjfpjnia S. lacobus ad fidê conuerterat. Raymundus Berengarius jQ ^^^Ppelhtionis fecundus,per hoc idem tempus in Comitatu Bardnonçmor-luopatrefuccgQ]!. ,Caputftupx cognominatus, aflauadenfaq5cæfarie. Cuinupta laKobertiGuifcardi, Meflanx amp;nbsp;Apulix ducis, filium Raymundum Berenga-i‘uniprogenuit.Erat bic Raymundus vir militaribus rebus belliq; gerendi forti-“ ’neftrenuus.CuiusinnumcrisvirtutibusinuidensfraterBerengarius,amp;prin-‘^'Pstuscupiditatepermotus,occultis illi ftrudis infidiis inter Barcinonam amp;nbsp;Gc-Haam,loco vocatoPfrx4^/eZy?(7r,eumcrudditer occidit anno fui regnifepcimo, l-wiltiincarnatione autem ic8i.Cuius mortem populus vlcifci cupiens,in fra* liæidamarmacôuertit. at Berengarius pœnitentia dudits, in pœna peccati, Hie« lofolymäprofeftus eft: vnde reuertens, in itinere defecir. Huius Comitis tem-potefuitVrgelli Comes Hermengaudus, vulgoGerbus,homo ftrenuus in armis, 4'i'tespt3cclarasgelfit,amp;Belaguriumciuitatemmultaq5 oppidadeuidisMauris recuperauit, Sandius filius Garcix, Nauarrx Rcx in ordinc feptimus, per hxc tempora chruit:cui fucceffit Raymiris Roderici Cidi gener: huic Garcias Raymi-i'isnlius.’deinde Sandius Garcia progenicus,cognomento Sapiens. Poft quem re-SnauitSandius cognometo Fortis : cui abfqs liberis vira fundo Blanca foror fuc* 'ilquot;!, quæ nupfitTheobaldo Campanix Corniti. Ab bis Theobaldus alter pro« ^^ïHis,matree viuis fublata, regno potitus eft, qui itidê improlis deedfit, in eius lumfurrogato Henrico fratre, cognomincCralTo. Hicgenuitfiliamloannamgt; ^ü^ninuptui tradidit Pbilippo Pulchro, Francorum amp;nbsp;Nauarrorfi Regi,quc fub-40 Qq”'quot;’®® Ludouicus Hutinus filius natu maior. at hxrede mafculo a fe non reli-.'’’^Molus,eiufdem Philippi amp;nbsp;loannx fecundus filius,vtrunq; regnum vfurpa*

. x°fimiliter in fata abfqs proleconceflo,regnivtriufq}adminirtrationêPhi-PP'isLongus,eiufdem Philippi tertius filius, adeptuseft. Cumqjncchicliberos ’ ^ietfupi;].f(.ijg5^ Nauarrx regnum ad loannam Ludouici Hutini filiam deue-fit'qnæPhjijppi Comitis Aurelix vxor,roaritum vi matrimonii Nauarrx Regera ''ocauit.His fucceffit Carolus eorum filius, fimiliter Comes Aurelianenfis : huic WmCarolus eius filius:quo mafculis carente, Blancam filia vnicaMartino Regi meiliïmatfijyjonio copularunt. At Bianca mortuo Martino ex quo nullam fobo-emiufceperat,fecundas contraxit nuptias cû Ioanne,Ferdinandi primi Aragonu i^cgisfiliOjquifuitRexvigefimustertius.PoftquemfucceffitPhcebusvigefimus qiiartusRex,idemqjvltimus,vt infra habetur. DominicusabbasSilenfis,ordinis ^menedidijvico Canenfi regionis Cantabrix,nobili loco natus, per hxc tempo-iivitïfandimoniaamp; miraculis clarus extitit,multaqjfutura prxdixit:amp;cü ex vi« U’Smigraret anno Domini 1074. eius anima a pueris quibufda vifa eft, triplici co-quot;gt;narefulgens,in coelum euolare. Corpus in eodem monafterio fepultü eft, cuius *'oiiicnctiamnumretinet,amp; Silenfe a frequentibus filicibus cognominatur,

A Lfonsvs co nominefextuSjSandiifecundifrater,quumiamregnuro^ '^gionis amp;nbsp;Afturum recepiflet, a motte fratris obtinuit amp;nbsp;CaftcHam anno» “* tishumanx io79.Toleti ciuitatem longa obfidione redegitinpoteftateni,c^ demque Chriftianis incolendam tradidit, vt multa alia qua: tuncin CafteUx gioniSj Portugallixque prouineiis a Mauris recepit.HocautemtemporeMäUf' magnis copiis inftruä:i,e Carthagine per Hifpaniam difcurrentes, oirnia valt^ bant : quibus obuiam miffus Infans cum feptem Comitibus, apud oppiduroquo /^Zc^^^r ^/fClt;?»/»f^r4vuIgodicitur,omnes ad vnuminterfedifuere. Aquibusoc-cifisadhuclocus illefeptemComitumnuncupatur.Calamitatishuiuscaufamcu Rexfuorumanimis,nimiamollitie effœminatisimputaretjbalneaaliafqjicig'^'’“^ illecebrasquas MauriToleticonftitueranr,fuftulit,populüadpriftinamvirtuteni amp;feueritatem reducere conatus.Poft hxc Tolctanam Burgenfemqjbafili«® multis donisornauit. Sexhabuit Alfonfus vxores,exquibusdcteriorisfêxustóc‘ ros quinquegenuit;videlicetex Ifabella,LudouiciRcgis Francia: filiaiSandiaiHi nupfuitraditam Comiti Roderico qui in ciuitatë vulgo CW4^/J?lt;i^r/^lt;’nouoscö‘ lonos induxit. Ex Saida filia Regis Sibiliæ, quæ fimul ad verum Dei eultuæCbf’' ftiqjrcligionem tranfiens,appellataMariaeft, Sandium patruinominefufeepquot;», qui in acie aduerfus Sarracenos cecidit. Habuit amp;nbsp;Vrracam ex ReginaConfta»*' tia,qua:RaymundoBercngarioComiciTolofa:tradita,cxipfoComitefïliuno' mine Alfonfum genuit. Sed mortuo Comité, iterum nupfit Alfonfo Regi Aragü' nix. Sufcepitamp; Alfonfus ex pelliceTarefiam,quçnupfit Henrico Comitibotha ringiæ,dotataGallicia: parte quacPortugallia nunc appellatur,vndePortugaHi^ Reges originem trahunt. Portugallia vero dida eft a Gallis,quafi portusGaJloru. Nam Galli in Hifpaniam nauigaces, Portugallo ciuitati in Oceano manS^^'’^'«' gno nomen dedere.Mortuo Henrico fucce/Iit Alfonfus,qui primus elbPof'^’S’ ' üç Rex appcllatus,amp; primus Vlyffiponam a Mauris recepin quorum quæ9jbn'U Regibus vno prælio fuperatis,quinqj fcutorum infigne, fadi monumentu,pobf',, risreliquit.Poft Alfonfum in didoregno PortugalliçfucceflîtSâdius,amp;poftei''* mortem Alfonfus fecundus,exindeSandiusfecundus,cognomentoCapclb,9“* hæredem reliquitAlfonfum flium huius noministertium. CuüucceUitPW fins. Hic Alfonfus Caftellæ Rex anno 45.naturæ conceflît,nullo fuperftitcßlw praeter Alfonfum quem genuit ex pellice Ximena, quu fociusexpedicionisinSy* riamcommuniGbriftianorumcöfiliofufeeptaetraiecilfet. HistemporibusVf' banus Papa fccundus Archiepifcopatum Toletanum primatum inftituitw”“^ Hifpania:,acRegemGalliciaecumomnidioeceliS.Iacobi,anatbematisvgt;n‘:“*° ‘' gauir,quodEpifcopumincarcercm inauditacaufaconiecerat. Perboef^^P^J Cafildafiue Cafilia virgo,CanonisToleti Regis Mauritanixgentisfiliadatuit,^ ßne fanditatis opinione, quam Deus multis miraculis approbataChriftianislæ lt;nbsp;diesoRendebat. Huius natale y.IdusApriliscelebratur. Petrus SanfliifilinSipquot; treadhucviuentc,Ribagorciæamp;Montifonia: Regis nomen acceperat:derunw® autem pâtre Aragonumrcgnumacccpit,vxoremq5duxitAgnetem,exquaPeit'’ filiumprocreauit, amp;nbsp;Ifabellam, quæ fimulcum fratretenerisannisamp;antepatn’ mortem vitamfiniuit. Ofeam ciuitatem, ope FortuniiLizançcqgnomentoMac® adiutus,viexpugnauit,amp;: AlmozabenumMaurorum Regem id dedecorisvlciif‘ cupientem in fugam coegit,capto Garcia fratre Regis Caftellæ, qui MaurisauXi* lio venerat. In cuius rei gratiam Vrbanus Papa fecundus décimas primitiafqjamp;O' mnia beneficia luris patronatus omnium ecclcfiarumamp;ciuitatumaquibusinn-deles hoftes ciecerat, vt ipfe amp;nbsp;fui fucceftbres in perpetuum, quibus velIentjCon- j ferre poirent,cxceptisepifcopatibus,concelfit. Obiit Petrus Rex abfqdiberis anno fuæætaris 3j.tertioKal.Odobris,abincarnationeChriftiiio8.eiqjpoftnio*'' tem fuceeïfie Alfonfus frater. Raymundus Berengarius eius nominis amp;: cogno-minis tertius, pcrempto parente Raymundo Berengario Caputftupædido,in ComitataBarcinoiJxfuccelfit.Cuiusmaterorbatamarito,monafteruduocon-didiK

didinalterum ordinis S.Bernardi,in valle Mariae Comitatus Caprariç:alteruna ör- ^n.Chri/i dinis S. Benedidi iuxta Gerundam, quod S. Danielis appellatur, in quo fandiffi-mamagens vitara, diemdaufit extremum. Fuitautem Raymundus Berengarius,

I Maioricamvocant,amp; eius ciuitatem a Mauris pofleflam,deuicit.-quibus expulfis, f infulanosomnes adfidem Chrifti reduxit Kal.Februarii,anno Domini 1113. V eru 1 diirahicdiutiuscommoratur, Mauri Barcinonam magnis copiisoppagnarunt.

I QuoinHifpaniara reuerfo, dum Barcinonenfibus opem implorantibus fertfup-petias,Genuenfes quibus infulæ Maiorieç cura demandata erat, Mauris magnum i,' nbsp;nbsp;10 aunpondusofFerentibusciuitatemamp;infulam reftituerunt.Barcinonam cumve-

ni(r«)Mauros ab obfidione fugauit, Ilerdæ, Dertofa:, amp;nbsp;V alentix Reges fibi tri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

butariosfecit.VxorcmduxitDulciam,GilbcrtiProuinci.'eMediolaniqjComitis filiam,qua:duospeperitfilios, Raymundum Bcrengarium quimortuopatrein Comitatufucceffit,amp; Bcrengariumqui Comes Prouinciæfuit, fîliamq5 procrea-wBerengariam,quæ nupfit Alfonf© eius nominis fexto,Rcgi CâfteIlç,Legionis, * i oieti.Obiitxtate poftremaiam fenio retardatus, anno quinquagefimo prin-

I nbsp;nbsp;nbsp;cipatusfui^abincarnatione Chrifti n3i.Hofpitalis Hierofolymitani ordinis,in do-

®°paupctu,fibi habitus induit, quibus eius corpus inuolutüiacet in monafterio 'oipulli. OdoEpifcopus Vrgellenfis,claro genere Comitum Pallarienfium, amp;nbsp;iO g otioiofanguine Barcinonenfium,amp; magnanimorum Aquitaniç Comitum or-f'^5,nac£empeftateclaruit,quivitaamp;conuerfationefan(ftiflimusjobmeritorum uorumexcellentiam catalogo fan do rum afcriptus fuit : cuius feftum pridie Kal. ïuliiceicbratur.

^LroNSYshuius appelIationisfeptimus,Rex Aragoniae, mortuoAlfonfofe-xto,prætextuvxorisVrracæAlfonfifilia:, CaftellæLegionifqsregnumobti-'quot;iitannohumanæfalutis no6,amp;principatibus regnifq5coniundis,lmpcratoris 'domine appellari voluit. Hic comparatis magnis exercitibus,Mauros a Cefarau-

^® p’^“’^®*®’^“oca,BilbiIi,quamnunëC44»/4^»/Hifpanivocant,Turiafronc, 5'a,naultifq} oppidisaliis eiecit. Condidit amp;nbsp;plura, inter quæ Burgum Pampi-15'lNuniantiam veroquam Scipio Africanus olim deleucrat,Sonam vocans

ƒ 3i]rauit.Códiditamp;Almazanum,BerIangam,Bilforatum.HicetfibelIicofus, 1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negligentior.nam fæpius equos in ecclehis, velütin ftabu-

^5 abebat.Ideoqj(vtfertur)cumFragamoppugnaret,annoregnifuiio.iudicio sirepenteoccifuSjOecmortuus nee viuus apparuit, abfqj liberis, anno Domini ‘^^' Claruitperha:c tempora loannescognomento Ortega,Qdntana oppido 'iigeniisditionisoriundus,quiob vitæ fandiratem Chrifti Confeftbribus con-i» 'Octanmeruit, eius feftum quarto nonas lunii cclebratur.

^^^^ ^°nomine odauus, filius Raymundi Berengarii Comitis Tolofæ, tnoA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^®xti Legionis Caftellçqj Regis filiç^mortuo Alfonfo fepti-

f3goniç Rege,qui prçtextu vxoris V rraeæ Legionis Gaftellçq5 régna fufee-f^hitis hum.anxii26.1iberofq5habuitcx Vrra-lifab^°^^’^^^*^*^^^ ^^* ^^^ Caftellç,Ferdinandüm qui ReX Legionis fuit,amp; Hc-g otam.Ex Berenguella coforte fecundaj Raymundi Comitis Barcinonæ filia, ti ”y®®*Ludouico feptimo Regi Francia: collocatam.Hic Alfonfus ab expedi-Dod^ • f®‘°^y®**®®® rediens,quum domum applicuiflet,anno quinquagefimo

iO Cü’ ****^®*'®8“'^™®®’^^QConfumptuseftadBae2am,fubatborequadamótis

' njy*'°®t''*^^^^g°‘^^*^^‘*'‘’ AuicennaHifpalenfis j mediexartis fcientifti»

' ter'^^^f”^^f^®P°’'^^jl^'^nit,amp; AuerroisCordübenfis,quimüIto plura quam CÇ-frar ?,?™‘'^'^'^’^°^eiem commentatus eft^ Raymins filius Sandn, mortuo 3u ’ P^*' ^^æ^ tempora in regno fucceflitj aproceribus Aragoniæele-dift' f 'T' ^*^ *^ Gallia,in monafterio S.Pórttii deTömeriis,teligioni S. Bene-

^n. ehr ißt itis Peîteî,exqua vnicam progenuit Petroncllam Aliam, quarn Raymü^®^^^* nonenfium Comiti in vxorera dedit,amp; Aragoniç regno dotauit. Hic Raymin ^^ 0 fcêfi ciuitatc magnam ædi ficaui t ecclcAam,quz S. Petri veteris dicitur,v 1 nachos S. Benedidi ordinis cü redi tibus inftituit, amp;: in ca poft rcßgiwäonc reg ad vltimum vitz diem permanfit,ibiqi fepultus eft anno ii47.regni vero i^ nbsp;nbsp;1

mundus, mortuopatre Raymundo Berengario, Comitatum Barcinonxper tempus, id eft, anno Chrifti 11 ji. accepit.Ei nupta fuit Petronilla, aliasVrraca( lacobusMarq uilles ait) Raymirismonachi Aragonû Régis Alia, exqualu cep Alfonfum qui patri fuccellît,amp; Sandium RoAllionis amp;nbsp;Ceritanix Comite.n ia lt;p totidem, Dulciam, quæ S andio Regi PortugaUia: nupta fuit, altera Hermengau do Comiti VrgcllenAcollocatam.HicRaymundus,mortuo Rege RaymiroloW ro, prattextu vxoris in regno Aragoniae fucceffit. Veruntamen non Regisipie, c principis Aragonia: nomen aflumpAt.Nam Raymiris Rex Aragoniat,focer^liuSi iisconditionibusregnumrenunciauit,vtnóRex,fcdprincepsdiceretur,amp;Con)

cs Barcinonæ:in prxliisvero arroisfiue infignibus ciufdem Connusvtereiubs f funt in campo aureo baculi quatuor rubri. Almcriam ciuitatem, Abderam pnidS tcmporibusnuncupatam, ad Alfonfum Caftellz Regem fororiumfuumcontra Mauros inftruólo cxercitu^feélus,6.Kal.Nouemb.anno Chriftii^y-Dortofam prid. Kal. lan. 1148. IJerdamamp; Fragam ciuitatesKal. Nouemb. 1145».amp;algt;3plura locaaMaurisoccupatarccupcrauit,corum Regibusoccifjs.TreccntaseccIeWS aedificauit,amp;magnis reditibusdotauit.fuitenimphnccpsChnftianilfiinus.amp;in re bus quç diuinum cultum fidemq} catholicam augere videbantur, tam liberalis quarn feruens amp;nbsp;pius. Hic Berengario fratre a fuis populisoccifo, Comitatupro-uincia: recepit, amp;nbsp;in necis eins vltioncm, Arletum ciuitatem amp;aliacompluraop-pidacafteHaq; dcleuit. Hinein Hifpaniam reuerfus, obiit apudGerundamcjui-ratem in Burgo qui dicitur S. Danielis, imperii fui 56.8. Idus Aug. annoDo™quot;* ii^i.ruius corpus in monafterium Riuipulli delatum, honorifice fcpultumniir. poft cuius mortem Alfonfus eins Alius in regno AragonixComitatuqueßarci-nonæ fucceflit.

Per hoc tempus monafterium Sandarum Crucum in Catalonia, ordinisS. Bernardi,a Guillermo Raymundo de Montcada,Galerandode Pinos,Ponciode^ö Cabrera Vicecomite, amp;:Pctro Alcmaniiconftrudumfuit, quifuisfumptibusil-luddotauerunt. OldcgariusTarraconcnAs Archicpifcopus,Barcinonen(ifque adminiftratorAucEpifco pus, per hoc idem tempus, Ade, dodrina, aemiraeuhs plurimum valuit,obiitqueBarcinonæincathedralieccleAafepuItus,annoabin-carnatione Chrifti iijó.fexta Mattii: cuius anniuerfarium quolibet anno, didi die, in eadem cccleAa eelebratur.

CAnctiVsconominetertius,cognomentoDeAdcratus,AliusAlfoniiodaui, J®, ^mortuo patre in Caftellç regnofuccc flït,annohumanq falutisii76. Hic viuen-te adhuc pa tre vxorem duxit Blancam, Garciae Nauarrat Regis Aliam, ex quafiiiu vnicum nomine Alfonfum genuit. Ördinem militumdeCalatrauainftituitinte-gîoneTolctana,locoamp;prouinciaCalatrauævbiCœnobiumtcmplariorûfucfar. Quiimqjvno tantum regnaffet anno, diem clauAt in Arabia pro Chriftianalide, inca

•^ r- iv r u 1 n V o M 1 b r A iN i Æ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;715 ö^Undï''^''^^'''^^’’^^gerens,vtquidam fcribunt. Alfonfus fiueIldefonfus,Ray- ^n.Chrißi Pofte • ?®’P“ Aragonia: films,primus fuit Rex Aragonu,amp; B arcinonx Comes ftetiu '”p'P’^^^^'^’^*°*’cmappellatuseft.Multaacpra:claraoperaedidit,mona-

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ruflillionem quam Perpinianum vocant, vel potius reftaura-

^ianu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vulgo 2»7r,Turruptia fiue Tintana olim appellabatur : Perpi-

foijfi(^a*|°’^”^*^'^*^'*5^'*®““™gt;^“^8®'^?^^^* VxoremduxitSandiam, Al-^gt;üif p ^ æ Regis didi Imperatoris filiam, ex qua liberos vtriufqs fexus fex ha-'lüiC ^^''^^‘ï^ii^regno Aragonia:ComitatuqjBarcinonaefuccellit, Alfohfum ^3tein *^^^ • ^*^^^æ’^Ferdinandum,primomonachum PopuJeti,deinde Ab-i^Jit o ^*^^^*^ Aragonum ; filias totidem, Conftantiam qua: Vngaria: Regis vxor Tolif '^°*^^^°’FredericonupfitRomanorumImperatori:Leonoram,Comiti ^j^ ®’’®^’^®‘^*^®!amp;Sandiam,filii ComitisTolofacconiugem. Obiit Alfonfus

*'S6 fe^^”’^ ^^' fegnaflet, ip oppido Perpiniano, 7. Kal. Maii,anno Chrifti fcoD qï ^’’^*“ nionafterio Populcti. Berengarius de villa mulorum,Archiepi-^ORem *5®^°“®» per hoc tempus cum fuffraganeis fuis Concilium apud Tarra-^inicj’ ^^^’^’ ^^^° Chrifti 1180. cuiusamp; Conciliiconftitutioneannus Do-^ttuna’*''*’^**^^*°’'*5 ’” chartis amp;nbsp;inftrumentis notariorum (cribi præceptus eft.

i^ifinfus l ^é nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij-^

J^^FoNs v s Imius nominis nonus,cognonlento Bonus, Sandio patre mortuö^ , '-aftellxregnum obtinuit,anno ab incarnatione Chrifti 1177. Hic in Arabas um mouit, qui per id tempus Hifpaniâ vJteriorem ex Mauritania inuaferunr, uBominiixii.Sed primo parumprofperc. nam Sarraceni B^ticamquçnunc UQatæ eft regnum,fubegerunt, tenucruntq;iamindeprouinciamipfam vfqjad ^em Ferdinandi eius nominis quinti. Mox Alfonfus ordinem militum SJaco-‘uuSpatainftituit,amp; audis opibus,ingenti pr^lio Satracenos vielt, Vbedamque 30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.annoChriftiiiii.recuperauitjMiramamolinumMauroru

ƒ ““jconuniffo adTolofam prxlio vicit, in quo ducenta millia Arabüm rumor ueciQiire,amp;crucem e cœlo apparuiffe, ex quo prælio triumphum Petrus Ara-gonumftex obtinuit.Eo tempore Alfonfus Rodericumpracfulem Toletanura ^ooiaminifit,adimpetrandasinexpeditionem contra Mauros collationes.Vxo-^^duxitAlfonfus Leonoram, Henrici Regis Anglia filiam, ex qualiberos vtri- nbsp;nbsp;, UqjlexusfeptemgenuitiSandium qui pucrilibus annis, Ferdinandum qui adulta •’oixtatcinfataconcefleruntjHeriricum qui patri fucceflit,Blancam qua nupfit ^Mouico cognomine feptimo Regi Francorum, ex qüo Ludouici Regis Fran-uotumqui poft mortem confecratus eft,mater efiicitur: adhac Beténgatiam qu^ 'Mafuit Alfonfo Legionis Regi, V rracam quæ Regi Portugalliç,amp; Léonotam ’ T^^uginafuit Aragonum, vxorqj lacobi Aragonia Regis. Alfonfus itaqj anno

3 '^^quoregnarecœperatjdiem claufit extremum. Dominicusvirfanditate J^ ’goiSjacreljgionis Chriftiana quafi matutinum fydus, per hac tempora in Ca-J'guriociüitate Hifpania natus,ex Canonico regular! a Deo vocatus, cum ix.fra-tnbusfoeiisprjgdicatörum ordinem inCredibili fetüote fundaüit, qui per Hono-riumtertiumPontificemmaximtim anno Chrifti ixiS. approbatusamp;eonfirma-tusfuit. Petrus filius Alfonfi Aragonia Regisquot;, annum agens xo.mortuo patre perhocidemtempusgubernacularegni ComitatufqueBarcinonafufcepit.Cui ’’uptafuitMariaGuillermiMontifpeflulanifiliäjamp;Conftantinopolitaniimpera-torisneptis,exqualacobum fïlium vnicum Kal.Fcbr.anno Domini ii96.inMon-i^ tepcfliilano habuit, amp;nbsp;ex pellice Conftantiam qua: Guillermo Raymundó de Montcadanuptafuin Hic Petrus in vkcrlorem Hifpaniam apud Idubcdam diui-tatem,quæ nunc rW^dicitur,contra Mauros düceMiramamolinoauxiliü Regi Caftellxtulit.Qm'qüumin bello geren do fottiftimUs haberetur ^ deüidisSarra-«nisvidoriam infignem reportauit. Hinc Romam profedüs, corona panisazy-toi ab Innocentio Papa tertio in ecelcfia S.Pancratii coronatus eft. Poftea vero

^n^Chrtßi Roma inftruulo exercitu difcedens, eôntra Simonem dominum Montisfottisamp;i

Tolofan um Comitem progreffus, habito confliétu eos deuicit. in quo dum Gal-losfugientes a fuis longeremotusinfequiiur, abhoftibusferefolusinterceptus, fortilfime pugnans occifus eft anno Chrifti 1115. amp;ï regni fui 17. cui iacobusfilius in regnum Aragoniæ Comitatumqj Barcinonx fuccclfit.

J2JJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus L

T TF. N R i c V s eo nomine primus, Alfonfi nonifilius,patre mortuo in ciuslocum •^ ‘^fulfedus eftanno falutis humana: mj. Is biennio poftapud Palétiam vrbem^ dumcumfodalibusluderet,coótolaterefortuitovulnusincapiceaccepit,exeoqi jj biduo poftmofte occubuicabfqjliberis. HistemporibusloannesHierofolyrai-canusRexinHifpaniamprofeduseft, vt Galliciæ apoftolixdemvotoinuiferet. Cui HenricusBerengariamfororem, Alfonfo Legionis Regiolimnuptam, ma-trimonioiunxit. lacobusliuius nominisprimus, pcremptopatre,vtclixinius, regnum Aragoniæ Comitatumque Barcinona: obtinuit.Fortunatus amp;nbsp;felicis memoriæobresmagnificegeftasappellatuseft.HicciuicatemMaioricampridie Kal.Februarii,anno Domini iii5).expunis Sarracenis recuperauit,infulam totam obtinuir. Et in Hifpaniam vidor cum exercitu reuerfus, 4. Kal. Oftobr. 1158. fu-gatis Mauris, V alentiam vrbem prouinciamqj Murciæ vfqj ad nouam Carthagi-nem adeptuseft.VxoremduxitLeonoram, Alfonfi noni CafteHç Regis fïliam,ex jo qua Alfonfum progenuit filiü qui iuucnis e vita migrauit : Sc diuortio fado a Gregorio Papa,ob confanguinitatem gradus, non folum non confirmât! matrimoni-nm voluit,fed etiam diftbluit.Quamobrem vxorem duxit Hiolefiam,fiue Ardeu-ram, Vngariae Regis filiam, ex qua filios peperit tres; Petrum qui patrifucceflitin ^agonix regno amp;Valentiæ,principatuqj Barcinónx:IacobumquiRexfuicBa-learium, id eft Maioricarü, ComefqjRofiHionis, amp;nbsp;Ceritaniæ, ac doromusWon-tifpelTulani: amp;SandiumquiToletiArchicpifcopus præliumcontraMaurosin-greftus occubuit. Peperit amp;nbsp;filias quinq5,Ifabellam quç confors fuitPhilippiReg'^ Franciae,cuiCarcafronamindotemtradidit,quumanteaceflïftetiure,fiquodei cópetcretin Laletaniafqua: Gotholanianunceü}ScRufcinone,vthabetMichad ^j Ritius Neapolitanus: Violantam quæ nupfit Alfonfodecimo Caftella;Regi:Con-ftantiam quæ fuitvxorEmanuelis fratris RegisCaftellæ:MariamScLeonoraffl quæavitaparuulædifcelTerunt. ExpelliceveroTerefia,IoannisBidaura:fiIia,gC' nuit Petrum cuicaftrumAyerbxdedit,ScIacobum quem dominumcaftriXeri-cæ fecit,in regno V alentiæ. Ex aliis veto fœminis fufcepit Petrum Ferdinandum, cuinupta fuît filia Regis Nauarræ,8c: oppidum Ixar obtinuita pâtre,aquotitulu® amp;nbsp;cognomen accepit.-amp; Ferdinandum Sanlt;ftium,cui oppidum Caftrumdedit, a quo eins fucceftbres aCaftro cognominatur. Fuit IacobusRex,in remiJ'tariftte-nuus, omniqj gencre probitatis ornatus. Ordinê beatæ Mariç deMercede Barci-nonæ inftituir,fub régula S. Dominici, interuentioneRaymundi de Pennyafortigt; ^^ Barcinonenfis generalis magiftriordinisS.Dominici. ObiitquelacobusRexAl-geiræ,quod oppidum eft Valentiæ,ætatisfuæ8o.olt;âauoIdusAugufti,annoabm' carnarione Chrifti iiy^.in monàfterio Populeti fepultus.

H R D i N A N D v s eo nomine terrius, Alfonfi Legionis Régis filius.mortuoHen-'*■ rico, in eiuslocûfucceifir anno abincarnatione Chrifti 1117. vtroq;regnoLegionis Sc Caftellæ potitus. Vir fuit in militaribus rebus ftrenuus. nam ab omnibus fere Hifpaniæfinib.Mauros exegit,Hifpali,Corduba, Vandalia,SeBaticamagua ex parte recuperatis, præter Granatæ Regem que fibi fecit ftipendiariû. De cuiiis reb. fortiflime geftisRodericus ArchiepiicopusToletanusmagnâconfecithilto-riam. Vxorem duxit Beatricem, Germanorû Imperatoris, vel (vt ahi dicunt) ßfa-bantiæ ducis filiam,quæ liberos fex ei peperit: Alfonfum,Fredericum,Emanuelugt; Philippum qui Chriftianam Régis Daciæ filiam duxit vxorem,Saniftium,amp; Hen* ricum.quamortua,fibiloannam ex Comité Pontis editaiunXit,exquaLudouicu amp;Leonoram procrcauit. Hic quum annis 4y. rcgnallet, apud Hifpalim ciuitatera

crecuperatamdiem claufit extremum, anno Domini 1161. Antonius de Pa- i^n.Chrißi ajCiultatcVIyffiponenfiinPortugalliaoriunduSjOrdinis minorum, his tempo-

lu quot;nbsp;, ƒ’'^^ confortium confeftbrum honorifice relatus, cuius natale Idibus

.? . ™»5'ïæ in magna habentur audoritâte. Item fuperquinque librisDe-^«a ium,lib,y. Raymundus de Penny a forti,natione Cathalaniis,ordinis pre-catorum, tertius magifter generalis hac xtatc claruit, in diuinis fcripturis fufti-ƒ ntetedoftus, ac luris Canonici feientiainftrudus, fcriplit in Decretales lib.y. c*® ?.®®^‘^®Cafibuslib.}.Conftitutiones ordinislib.i. HugoBarcinonen-

fä A- ■quot;’■‘quot;’'“''‘“•''‘““»»«»’•^•‘’»‘»“^»'-atuwiauspf^uytcr, virdodrinaacvitæ itate confpicuus, per hoc tempus in magna fui t exiftimatione. fenpfit in to-ie(j ^^®^^’^®^^ouumteftamentum lib.7j.amp; fummam de Cafibus valdçvtilem, g'onisordinationcs amp;nbsp;conftitutiones fub regular i obferuantiain ordinem ex-

», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^ifi^f/is X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iz6z

Msvs huius appellationisdecimus, Ferdinando patri fucceüitanno fa-^0 Jiani '^'^^®^æ 1161.vxoremquc duxit Violantara lacobi Aragönum Regisü-na 7^^^l^fiüam primo Berengariam ^ mox liberos alios ieptem habuit : Ferdi-] ^'’icognomento delà Cerda,cui Bianca diui Ludouici Regis Francorum fi-p ‘’jgt;put,amp;patreviuenteabhümanisdifceffit,exvxorerelinquens Alfonium amp;: 'nandum dela Cerda,a quibus domus delà Cerda originem tfabinSandi u m j Meumregnauit: loannemquiMargaritamMarchionisMontisferratifiiia p 'tvxorem,amp;muka contra Mauros bellafortiflimcgeflitipoftremolacobümj pWura,Leonoram amp;nbsp;Mariam. Alfonfus itaque leges Hilpaniarumquas vocant ^^'tas,aliisinfuperadditisilluftratifqifenlïbus,vtexvfuvidebatur,in volumen «aegiGMurciam recepit ab Arabibus, qux in eius fide perftitit : vnde priuilegïo P ÿ’?‘^®®»^^^cpwnacoronasinfignibusfuisimponcrct.AlgarbiiComitatum ji °K™^ottugallia;Regi dedit,in dotem filix Beatricis quam ex pellicegenitam ‘ ° ‘°caucrat, qua: Dionyfium pepetit.Immunes prxtefeaRegesPortugallia: jOCcogerenturconuentibus adefiequi Hifpanorum lingua Curix vocan-^b quibus exfoedere RegiLcgiönisamp;Caftellx aftringebantur. Variantibusin ^fcandolmperatorcfencentiis, ei Imperium vltro delatum eft^ fuädenceetiam uutihee vt capeiTerctjVitandi belli caufa» Anno 15. poft eledionem fuaffl, fuo iu-^fenunciaukapud Belgradum. His temporibus Sarraceni,anno Chrifti ii68.ex ‘rtcafoluentes vtrafqueHifpaniasopprimunt : fed Chiiftianicrucefignaticos, ’«airruptione, maxima cæde profiigarunt. Hic Alfonfus Afttonomiam ftdera-^Q j^'^'l'^^^cientiamprofitcbatur, vnde ab eotabulx extant Alfonfinx.Imperato-f^Conftannnopolitanum aSuItano captum, ingenti xre collato redemit. Mo-p^’'''ïnic exccllens Rex anno ly. principatus fui, Murcix condi voluit. Petrus ”Mëfis,cpifcopusTufculanuSj medicusamp;philofophus prxftâtiflimus, pri-°^‘^uuianx ccclefix Cardinalis,poftmodum Papa loannes vigefimusprimus P^^wetetnpora claruit» Scripfit medicis non contemnenda opulcula, inter qu« °pu*cu/uin quod medici Thefaurum pauperum appellant : item problematu lib. ^MnoncsmediCinxlib.ï.amp;Epiftolarumaddiuerfoslib.ï. Garcias Hi/panus, ^culcntiffimuslegumcxplanator,tempeftatchacetiamviguit^ quiamp;fuperDe-^ftulibuscgregium opusamp; alia plura compofuit. Petrus filius lacobi Aragonix jQ ^®S'S,dcfunfto patre, per hxc tempora in regno Comitatuqj Barcinonx luccef-'^'Huic,patte adhuc viuente,tradi ta fuit CÓftantia,Manfredi V triüfqj SiCilix Re-Sugt; filia, cuius prxtextu regna hxc Sicilix obtinuit. Habuitqj ex ea liberos vtri ufqj exusfex: Alfonfum qui patri fucceffit in Aragonix regno, lacobû qui primo Rex Sicilia:, amp;: mortuo fratre Alphonfo Aragonix fuit : Fcdericum qui ReX etiam Siciliafuit:amp;Petrum qui abfq; ptincipatu vitam degit:lfabellam qux nupfit Dio-’’yfioRegiPortugalliç:amp;Conftanciam,vcl(vtaliivolunt) Violantâ,quçconiunx

^».Chrißt fuit Robcfti Neapolis Regis. Petrus itaque quum apud Villafrancam OPF* ComitatusBarcinonçpcrmaneret,diem claufit anno aetatisfuseç ^ uemb.annoDomini 1286. cuius corpus ad tnonaftcriumfandarumcruciuni deportatu amp;nbsp;reconditum, Alfonfo filio in regni fucceffionem haercdcconintu

1187 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SanStius 1111.

CAnctivsco nomine quartus,adhuc viuo patrefvt fama habetur)Regein Ca '^fteHaîfegeflît, amp;mortuofucceflit annofalutishumanæ 1287. Contra Maur^ fœliciter dimicans, eis TarifFam, olim Cartciam vocatam, ademit. Regem Fei ^^ Maurum,ex Africa contra Hifpaniam magnaclaflefoluentera,naualibellompe' rauit.Mariam Infancis Alfonfi filiam,cognomento de Molina, fratrifqsFerdin^ ditertii, vxoremduxit,liberofq; quatuor, Ferdinandum, Petrum, Plnlipp^æ’ Henricum ex ea procreauit. Is itaqj quum annis regnaflet8.fatofunguseft. AF fonfushuiusappellationisfecundus,Petro patre defundo,perhxctemporamA' ragoniaeregno Comitatuqj Barcinonæ fucceflit. Homoliberalitatefortitudineq, pra:ftantiffimus fuit,amp; ideo Largus cognominatus. lacobum patruum qui aduer-fus Petrum Regem Aragonum pattern fuum Gallis adharrebat, regnoMaionca-rum priuauit. quo regno potitus,alteram Balearium quïeMinoricaappellatur,de-pu!fisabinfulaSarracenis,ditioni fuæfubegit. Vxoremnunquamduxitjideoque ^^ Caftus cognominatus: amp;nbsp;fic moriens anno xtatis fiix ay.abfqs liberis, Barcinon« ly. lulii, lacobumfratrem Siciliæ Regem hæredem inftituit, anno Chrifti 119^-1“ ccclefia monafterii fratrum Minorum Barcinonæ, in tumulo matris fepultus.

^^95 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fefâma^idxs HIl.

quot;pERDiNANDVS Sandiifilius,cognominequartus,regnumaccepitanuoülu ■“■ tishumana:i2py.quodannumagenshonumpermatremadminiftrabat'V huius pucritia, illius fexu contempco, plures in eum arma fumpferunt. Namcon tra AlfonfumdelaCerda qui fcCaftellæ Rege diditabat,ac Reges Nauarfar,! or* tugalliæ,amp; Aragoniç,grauia bella per legatosgeflît. Ex CôftantiaPortugalHçKe gisfilia Alfonfumgenuitqui Caftcllæ regno fucceffit, amp;nbsp;Leonoram quam Aragonix Régi Alfonfo locauit. Qnumqj annis 13. regnaflet,amp; node quadam dornii-recrederetur,infataadmodum iuueniscorruic. DionyfiusAlfonfidecimiK^ gis Caftellx Legionifq; nepos, bis temporibusin Portugalliaregnabat,quinu 1 teslefu Chrifti fub ordineCiftercienfîapud oppidum Tomarium Lufitantein ' tuitfubmagiftro.DidoRegifucceflitAlfonfushuiusnominisquartus,cius ^“ ex vxore fuaIfabella, Petti Aragonu Regis filia : Alfonfo aute Petrus, dcinl^ 1 nandus. IacobusSiciliçRex,filiusPetri Aragonum Regis,mortuoAlfon 0 ra treregnum Aragonixprincipatumq} Barcinonx obtinuir, Fredericumnatrem in Sicilia Regem relinquês. Vxorem duxit Mariam, Alfonfi decimi Cafte*læF.e-gis filiam. Cum qua nondum deflorata,ob confanguinitatisgraduin coniunttn 1 mum (erat enim fotoris Alia) iulTu Romani Pontificisdiuorriumfecit.Exindc BlancamCaroliNeapolitanorum Regisfiliamduxit, exqualiberosquinquegC' fluit:Iacobum cui nupfit Leonora, Alfonfi decimi Caftellx Regis filia,fedeainta-daad órdinéS.Ioannis Hierofolymitani fe contulir, inde magifter ordinisMon-refani eledus: Alfonfum cui Tirefia neptis V rgelh Comitis, Guillcrmi DantcnlM filia, nuptafuit, amp;nbsp;V rgelli Comitatum prxtextu vxorisobtinuit, acin regnopatn fucceffic:Petrum primo Comitem Pratenfium,deindeEmpuriaru:Raymunduffl Berengarium, Comitem Pratenfium Ribagorciarumq;: amp;Ioannem qui primo Tolcti Archicpifcopus,pofteaTarraconenfis, AlexandrixqïPatriarchaeitha- ƒ bitus.Filiastotidem:ConftantiamquxEmanueli Regis Caftcllxfilionu^t:Ma-riâquç Petro Caftellç Infanti:Blancä quç prçfuit monialibus monafterii Xixenç, ordmisS. Ioannis :Violantamquxfuit conforsTarentinoprincipeamp;Ifa c am qux fuit vxor Auftrix Ducis.Ex pellice aurem habuitlacobû qui filiâLupi unç, no'mine Ioannam,inmatrimoniumduxit,amp; ComitatumLunxcumeaa^epit.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duxit

^^^°^^5 ReXjdefunda Blanca, Elifendâ, nobilis Pétri de Mont- An.Chrißi ç îWiam,quç mortuo Rege,monafteriutn monialium de Petris albis,ordinis S. ii?fæ’È'’^^®’f®“®*ï^® a fundamenns inftruxit ac dotauit,amp;: ibi rcquiefcit. Ad-^ usFedencum fratrem Siciliæ Regem nauali prælio in Siculo mari decertans, ^u osptofligaui^fe5uf(^ profpere confedis inHifpania reuerfus,cum V alentiç uentucelebraffer, Barcinonæaliquaradiu commoratus, obiit pridie Kal. No-fen^l ’^’’^^^“fti 132-7. ætatis fuæ 66.inecclefia monaftenifandaru Crucium abd ^^^quot;^^^°^^^ni filium hxredem amp;nbsp;fucceflbrem inftituit, lacobo primogenito '® S-rj''^^°’^^''^°‘^’-'^‘^^ardosrebelIani:cs inSardimamapatrcniüTuSjCxpedicionc ''''æ)ûnml amp;nbsp;regnorum fucceiTionem recufauit.

lia p^®^^'’''° humanae falutis I3o8.dudaq5 Maria,Dionyfii Portugallia: Regis fi-his H^® S®o«it:cx Leonora de Guzman pellice, Henricum amp;nbsp;Federicum. ex inftit '^^5^^^’^^fta™2ræ Comitem,Federicumvero diuilacobi Magiftrum osPet '■ææ*^^3Sandium,Telium,Petrum,amp;Didacum, quorum vltimos du-Alfonfusitaqjin Arabasanimiim-^ ^^ oateR °®’’®'^^®“sgt;aducrfus Almoacenum amp;nbsp;Hynzephinum Bellamariniamp; Gra-Ç^ ^W0ppidoAlcala(quod Regale vocant)recuperato,fœliciterdimicauit. à6^j*'’æ^®8’^™®ïcuibusdecaufisdelatumintcrficiiuflît.Ordinemmilitum btaitj***^^^P“^^^’^“®^®*’' biJ*^8^’afern mftituit. Obiit inobfidione Caftride Giften fl’ ^°’^^*' Veneris quo dominicæ paffionis memoriam recolimus, quum ?«fini ^^^^”*^ 42- OrdinemnouummilitiæChriftica tempeftateloannesvifen' ^^^^'■^'^‘^^Pont.Max.inftituit, qui militate fubChriftodicerentur in Lu-Djilij- ^®’'’'*’^®^*5rcfiftcrentBa:ticamamp; Aphricamincolentibus.Huiusautem Vl)j''*^*éæ^®®“’ inMarinoSyluenfis diœcefisoppidolocum repofitum habet, te/'^'’^^‘P^''^‘Voraus conftituta,amp; militibus omnia bonaTemplariorîi,annuen-^® amp;in a °^S“ii*æ5Concefla,quoliberiusmilitiçChriftivacarent.Cuiuscenfor nenf gt;^*^5^abbas ArchohafianimonafteriiCiftercicnfisordinis,VIyffipo-fonf üY^®^’^’^*confcribendiamp; exautorandi milites facultatem habet. AL fini quot;*^®’®®fiscpifcopus,ordinisEremitarumdiui Auguftinijdodorcclcber-it \P5®°® i^iem tempus claruit,cuius quidem dodrina eft in precio.Hac etia eAluarusfraterMinorumHifpanus,clarus habetur. AlfonfusRex Arago-ttisf ^^'^'i^P^^'^^^âcobo in Sardiniam profedus, earn breui tempore imperio pa-^ /^^g't;multistamcnprçliisliabitisjnqnibnsaniinifortitudincmmirabilem, ton **^’^’^®’'’^*®‘^nftriam,amp; Ducis magni officium oftentauit.Caifarauguftæ co-« regniaccepit annoChrifti 1317. ExTirefia vxore(deeuius coniugiofuit 4° fit la u S^l^i^Vicccomes Agerenfis)liberosgenuit, Petrum qui patri fuccef-oSjamp;bl '’^* Comitatum V rgelli dedit,Fredericum amp;nbsp;Alfonfum, amp;nbsp;alios du-feiaf '^'’^^'‘■^fi^nijqui primis ætatis annis e vita migrarunt. Omnes Cæfaraugu-°’^^i”i5 Minotum,apudaltare mains, iuxtatu-Lco. ^''^'’’•MortuaqjTirefia ad quintum Kal. Nouemb. anno domini 1317. Perd ^j’^’^’^nfidecimi CaftellæRegis filiam,duxitvxorem,exeaq5 genuit 3ndmn Dertofæ Marchionera, loannem q ui obiit apud auum in Caftella, j on tantiainquç nupfitlacobo vItimoMaioricarum Régi.Alfonfusitaqj apud Il^?*'°*’^®’^æ’”‘'ii^'^fi’^®x^fcniumnonoFcbruarii, annoChrifti 1336. qui iacet iüsfir'^'^°^^^^^*° ^'i^f^ncifciordinisMinorum.Poftcuius mortem Petrus e-^ amp;r *^^n*^’'^S^’^ fucceffit.His temporibus loannes papa vigefimus fecundus Cç-oguitanam ecclcfiamftbi diledamin metropolitanam erexit, affignatis fibi lp’^ ^^^^^‘^'•^^*’^“5 eccleüis, ex vndecim qua: Tartaconenft fubfunt. Petrus c|jj*'^P’'’ï’®°’“^^^®’'®^®’^^^®ianus,ordinisCarmclitarum,per hoc idem tempus ‘^^'itgt;amp;itifcriptiirisdiuinisnon mcdiocriter crudKus,edidit mukacommenda-oaigna,equibusferunturQuxftionesinlib. fummarumpulcherrimæ :item otutn pfalterium opus grande,amp; Sermones varii.

An.Chrifii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrtts.

PE T R V s, Alfonfo patre mortuo, imperii Caftellx Legionifepbabenas (ufcepit anno a natiuitateChrifti ijyo.Blancam Borboniiducis kliam in vxoreindu* xit, quam inftigante peUice dimifit. Hic nota crudelitatis a mukisaceufatur.nam Federicum fratrem,diui lacobi militix prxfedum,obtruncauit,Rubeum Granata: R^cm,hofpïtem,fuam opem implorantem, thefauris inhians quos iecum ad-uexifle putabatur,iugulauin Exindc fratres Tclius, Sandius, amp;nbsp;Henricus ad Ara-gonum Regern fe rccipiunt, impetratoq; auxilio Caftcllx knes adoriuntiir.vndc Petrus Anglorum copiis adiutus,inito aduerfus Henrieum prxlio.eum regni fini-bus exegit.Qui inftaurato Francorum copiis exercitu,Petrum Regem fiiperauir, ftridoqsgladioconfoditvndeuigekmo lui principatus anno. Terrxmotusma-1557 ximi adeo inHifpania his temporibus,id cft,anno Chrifti ijyy. fuerunt,amp;prafa-tim Hifpali amp;nbsp;Cordubx, vt maxima earum vrbium xdikcia corruerint, ingenteq; hominum mukitudinem oppreflennt.Egidius Magnus HifpaleniîsEpifcopu5,àî SabinusCardinabs digniflïmus.cxnobiliflimaHifpaniarum familiaCarriHa natus , iifdem tem pof ibus ob res magnas ftrenue a fe geftas, apud Innocentium pa-pamfcxtum,aliofqifummosproccres,maximoeftbabitusinprecio.cuiusvirtutc confifus Innocentius, ex Auinioncin Iraliam ad multos tyrannosamp;ecclefifRu* mana: rebelles com primendos legatus mi kus eft, amp;nbsp;Romam cum omni appara® veniens, in primisCafolumImperatorcmcoronauit. Quo coronato,omnes vrbö amp;oppidaquxtyranni,inftigante Bauaro,occupauerant, breuirecepit.HicopU' musac Chriftianiflimus pater, multaltalix bonaexemplo digniflima,maxime Bononix contulit. nam in ea vrbe Collegium impenkspropriisconftruxit,cuiamp;J

hoctempu^mortuoparre Aifonfo,rcgnigübernationêfufcepit.Hicaclokfccns annos fere 16. natus,vjucnte patre, ad montes Pyrenees fe contulitinfidiasLeo' norænouercæ veritus.quxftudebat vt FerdinanduseinsfiliuspoftAlfon/iReg'^ . obitum in regno fuccedcret. Scd regno ftifcepto, Ferdinandum fratrem qui mu ' tos Aragonixpopulos ad rebelIionemconcitauerat,occidit,acnonnuIIosArago-nixnobiJes quiFerdinandi fadionemfecutifnerant,Cxfarauguftxcapitcpu”'' uit.Vxoresduxitquatuor,quarüprimafuitMariaNauarrxRcgisfiIia,exquak-annanibabuitquxvxorfuirEmporiarumComitis,amp;akerapifiliamqüæp3i'u“'^ migrauit a vita.Pepent amp;nbsp;Petrum ftliü,qui natus paucisdieb.obiic.MorruaMar^a, LconoramPortugaJlixRegisfihaduxit,quxpoftconfedasnuptiaspcfticu^ pa cio temporis obiit. Inde Leonoramd uxit Regis Siculorum filia, exqua/uannem amp;Martinumfihosgenuir,quorum altereifucceftïtinregnis,akerDuxfuitMon-tifalbi.Sufcepitamp;fïJiaLeonoram,quxnupftc loanni Henrici CaftdteM“, ^ ho.Leonora quoqj defunda,Rcx iam fenio confedus, amore cuiufdam mulien^ 4 viduxdeperditus,nomine Sibylle ForcianxinEmporiarumproüincianatx,e3D' demumduxitvxorem,quxftJiampcperitvnicanomincIfabelIam,coniugiot«' d tamlacobo Comiti Vrgelliamp; Vicecomiti Agerenk. HiePetrus HenricoT^ ftamarx Comiti,Caftellx Regifratri inuiCo opem ferre non deftitit, cuiusauxili'’ Henricus Petrum fratré Caüellx ft cgem(vt dixim us ) occidit.Poftea veroPetfl'^ Rex A ragonix,in Sardiniam trankit rebeJlantem,amp; Genuenfesad quos Sarlt;lilt;i^' feceranr,mukis eJadibus aftècir.Hinc in Hifpaniam reuerfusjacobum Baieariuni Regem fuç forons maritum,proptcreaquod ei obiequium dencgauitjMaionca-rum, Ru/kbonis, amp;nbsp;Cerifanix principatibus quosnomine fuo tenebatin feuau» /pokauic .• quasprouincias Aragonixregno coniunxir. Hisquog; temponbus apüdPerpinianum oppidum,in Curiagencrali, ipDecemb. tjp. fuitdeKt®'' natum in Catbalonia, ne Calendxa notariisin chartisfcribet!entur,necabinc3i‘ nitioneannusDomitii,fedanatiuitateincboaretur. PrxfuicaatemRexP^^’^^^ annis si. Barcinonxmoriens y. lanuarii,anno ChriAi i^Sy.natusanaos^i-Cot-

TJEnriCvs eo nomine fecundus,AlfonfivndecimifiIius,interempto Petro, regno potitus eft anno falutis humana: 1369. Huic nupta fui t Ioanna, Infan tis loannisEmanuelis delà Cerda filia, ex qua loannem genuit qui poft patrê regna-uit,amp;Leonoram quæ nupfit Regi Nauarræ. Regnauitq; Henricus annis odo,r quumevitamigrauit apud S.Dominicum delaCalzada^ Calagurritanenfis dice-cefeos. Ferdinandus, filius Petri, in Portugalliæ regno per hoc tempus imperiû regebat,cuifucceffit loannes eins ex pellice filius. Hic Ferdinandus ex vxore fua to ™icamhabuitfiliam,quacconiunxfuitIoannisRegisCaftellx,eonomineprimt

JOannesco nomineprimus,Henrico patri fucce/fitanno anatiuitate Chrifti B77'Hic vxoreinduxit Leonoram Petri Aragonum Regis filiam, ex qua Hen-ræümquipatrifuccellàt,amp;Ferdinandum Regem poftea Aragonû fufeepit: qua ®ottua,Beatricem Ferdinand! Portugalliæ Regis vnicam filiam fuperduxit. De-ranftotjPerdinando focero,dum ius vxoris profequitur, magna manu Portugal-fitnesmgrcfliim,loanncsFerdinand! expellicefilius infeólare exercitum re-ducerceoegit, feq5 Portugalliæ Regem creauit. Hic loannes Rex Caftella: Hen* ^Q ricoAiodeditinvxoremCatharina,DucisLancaftrienfis Anglifilia, atqs illunl principera Afturum deçlarauit,obii tqj equi lapfu oppreffus vndecimo fui princi-Pitusanno. IoanncsnothusinPortugallia:regnum(vtdiximiis}mortuoFerdi-quot;ändoKegejex religione militari vocatus, per hæc tempora claruitiHicinomni-‘’‘‘Jadniirabilisextitit. nam tres infulas extra orbem eiedäs quas vulgo Difperfas '^ocatit,regno conquifiuit,amp; Suram munitilïimam A phricæ vrbem vi cepi t, amp;nbsp;a* Iiïnmltaconfecit,exquibuspeperitfibi immortalemgloriam apudomnem po-feitatetn. Filios ex coniuge habuit,Eduardum qui patri fucceftit in regno, amp;nbsp;Pc* triimInfantem,Leonoramqj filiam quç nupfit Petro Aragonum Regi,Ferdinand dutnvirutnfanüitateprxclarum, quem ob religionemamp;vitæabftinentiam intet 5° beatosrctulerunt, loannem Regem Cypri, amp;nbsp;Henricu qui in Atlantico mari pri* musnouasreperitinfulas. ampliandi liquidem regnipaterni defiderioquodan* guftislimiribus circumferibi videbat, Occanum Hifpanieü magna clafte cofmo-graphorum perfuafioneingreflus, varias infulas ab hominibus nunquam habita-Usadinuenitunterquaseaqux vulgo deM^äera nuncupatur,faccaroproferen* doedaptilTima. In hanc amp;nbsp;multas alias nouos primus induxit colonos ex Lufira* ■‘ia.Infiilamvero S.GeorgiidePicho,Flandrishabitandam cenfuit. loannes Ciusappcllationis primus,Petro Aragonum Regi defundo,in Aragonia,Comica-tiiBarcinonx,amp;a!iis regnis fuccelBt. Vxorem duxit Matthæam Arminiacenfis Co(nitisfiliam,exquagenuit filiam nomine Ioannam,quae nupfit Matthao Foxx * Cotniti.DefiindaMatthæa, Violantamducis Ebarisfiliam vxoremduxir,qux P^PcritlacobumDelfinum Gerundæ didtum, qui puer Cæfarauguftæ obiit : ad-hïcViolantam,quænupfit LudouicoNeapolis Regiamp; Andegauenfium Duci. Histemponbus populi Barcinonenfis principatus, Aragones,Baléares amp;nbsp;Valen-tinitumtiJtuantes aduerfus ludæos infurrexerunt,exceptis Cæfarauguftæ ciui-

partemulâauit. Ad Baléares cum reginaprofedus,Maioncarum ciues,vtducen-taflorenorummilliaperfoluerentjcocgici HincinTarraconenfem agrumreme-^ ans,inCaftilionem oppidum (e recepit. Vbi per aliquot dies commoratus, in fal-tusamp;montespropinquos venatuprofedus, repente emula quavchebatiir,mor-tuusdeciditi9.MaiijannoChrifti 1596. cuius corpus adPopuletum monafteriu delatumfuit iuffuMartini Regisfratriseius. Benediduseius nominisdedmus tertius,PetrusdeLunaanteavocatus,natione Aragonenfis,per hocidem tempus mortuo Clemente papa V11. in fchifmate in papatum fuffedus eft, qui annis tk vfqjadconciliumConftantixfedit.

Tl ENRicvshuius nominis tertius,patri fucceflit loani in regno Gftcll« -^^decimo xtatis fux anno,a natiuitate vcro lefu Chrifti i}88. Hic ex Cathano quam ei nupfifle diximus,duaS Alias habuit,Mariam amp;nbsp;Catharinam,cxinaelo30 nem qui morcuo patre regnum obtinuit.Mariam filiara nepoti fuo iunxit Alton Ferdinandi filio.ObiitHenricusToletimorbofolutus,quum3nnis i6. régnant ætatis fuæ ±8. Eduard us Alius Ioannis Regis hac ætate in LuA tania rerum poof bacur. Hic ex vxore Aia Ifabella, Ferdinandi eius nominis primi Aragonum Rcg‘5 Alia,Alium genuit Alfonfum,Aliafqj duas,Leonoram qua: nupAtFredericoImpC' li» raton eius nominis tertio,amp;Ioannam qua: fuit vxor Henrici CafteUaeRegisems appellationis quarti. lacobus ordinis E rcmitaru, Theologus excellentiflimus, nationeToletanus,per hoc tempus Aoruit,amp;vniuerfam ferefcripturafacramex-planauit.Edidit amp;nbsp;inAgne volumen Sophologium infcriptum,opus diuinxfapie* tiæexquirendæperaccommodum.amp;multaaJia. Martinus frater Ioannis Ara-goniæ Regis, defundo fratre, in regno fucccAi t. Hic régnante Joanne Mariä Lu-næ Comitis Aliam vxorem duxerat, ad quam mortuo patre abiqj filio fiicccAorc Comitatus Lunac iure deuenerat.Ex hacconiuge Martinum habuit filiü,qui Fre* derici Sicilia: Regis AJiç matrimonio coniundus eft,amp;: Frederico focero fine viri-Ji proie defundo, pra:textu vxoris Sicilia: regn urn obtinuit. Hic Martinus feniot jJ cum Alio in Siciliam traiecit, ibiqj permaAt, donee de morrefratrisIoannisRegis legatos accepit,amp; tune Barcinonam delatus cft,inde CaefarauguRäperuenit, vbi Rex ab omnibus falutatusfuitldibusMaii,anno Chrifti ijpS.MortuaexindcMa-* nbsp;nbsp;nbsp;na coniuge, duxit Margari tam Pratarum Comitis Aliam, ex qua nullam prorfus

habuit prolem.Difccffithis temponbusabhumanis MartinusRex Sicilië) ƒ■ Aal-Septemb.annodornini 1405). poftcuius mortem Martinus pater menfes ferme decern Ajperuixit,amp; évita migraüitinmonafterio vallis Domicilia:propeBarci-nonam, ji.Maii,anno lefu Chrifti 1410. cuius corpus ad Populetummonaftetiu delatumfuif,regnauitq5annis 14. VincentiusCathalanus,ordinisprxdicatori/, Theologus Valcntiæ oriundus, ex familia Ferrehorum originem ducens,iifden’ )f temponbus non folum celcbri dodrina ^ fed AngularifanditateinAgnis fuit: tandem anno'Chrifti 1418. ex hoc faecuIomigrauit.Etquum poft mortem plurimis miraculis claruenr,CaIixtuspapa eius nominis tertius,ciufdcm conterraneus, anno lefu Chrifti i4yy. in Amólorum confeftorumnumero cümaggrcgaui(,eiufqi feftumNonis Apriliscelebrariiuftit. ScripAtfermoncsQuadrageAmalesacfcAj' Uos,quos non minori eruditione quam dodrina refertes poftfereliquit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

1404 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zoannes ft.

10 ANNES huius appcllationis/êcundusjdefundopatrcjinrcgno Caftellæfuc- j •^ceftjt anno Chrifti 1404. adhuc infans in cunis, eiufqjrem Catharinamateramp;4 I Ferdinanduspatruusadminiftrârût,donecad quartumdecimumannumperue* niret,quogubcrnacul.) regni Aibjit,Mariamq-, Ferdinandi patrui Ahaduxitvxo-rem,cxqua Henricumgenuit.quæcum maturedeceftiftet,alteramAiperduxif nomine IfabeJIam,Ioannis InfantisAlü Ioannis Regis Portugallia: Alia, exquaA' fonfum qui adolcfcens obiir,amp;IfabelJam reginam catholicam procreauit.Henrf cum Alium viuensin regniconfortium aftumpferar,quum annoimpehifui ^o.die dau At extremû. De eius rebus geftisamp; vita Cutis longacircunferturhiftoria. AC fonCus y.AliusEduardiRegisPortugalli£e,princepsmanAietusamp;magnanimirare prudetiaqs Angu/ariprædirus,perhoc tempus,id eft,anno Chrifti r45‘p, port mortem patruitutoris,PefriInfàntisagnominati,regnumpaternûaCcepit.quomor- j^ ■ tuo,Ioanneseius Alius regnauit. Lupus de Oliueto Hi ipalenAs, ordinis mona- ( chorumdiui HieronymigeneraUspriorydiuinarum Ccripturarumeruditiffii^^^gt; . perhxctempora faum ordinem Cemicollapfum, verbo, exemplo^acdodrimtin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( rißceinttaurauit,ö^noariullaopiiCCii}aleäadigniCrimaedidit.Kegiilamexdiäis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, diûi Hieronymi collcäam per capitula diftinxit,quam Martinuspapa quintusap- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

probaftsjpfiusordinisprofefforibus obferuandam tradidit. Deinde fermones v- ^».Chrißi aies amp;nbsp;alia quædam compofuit.ObiitinvrbeRomana,fepuItusinecclefia S. Ale-

xiiinmonteAuentino. IoannesSegobngenßs,virmoribusamp; doârinailluftris, ’ furamosfacræTheologix profeffores eruditioneac dodrinaæquauit. ijuiacce-ptum a Nicolao pontifice eius nominis quinto Epifeopatû Cæfarienfem renuens, adalriffimos Hifpania:montes feceffit,amp;ibidéparuoinmonafterio magnæfan-ftitatisvitam,exegit:ibiq5ne ociomarcefceret, vins ex Hifpania accitis linguae Arabicæperitiffimis, librum Alchoranum egregio ftilo in noftram tranftulit lin-guamjpfiufqj mendacia veris ac variisrationibus amp;nbsp;argumentis refellit. Ferdi-nandus bannis huius nominis primi,vlteriorisHifpaniac Regis filius, per boeide tempusprætextu matris Leonoræ,Petri Aragonum Régis filiæ (vt diximus) in regno Aragoniæ Comitatuqj Barcinonac fucceffit j.nonas Septembris i4ii. quo die coronatusfuit. Princepsomni virtutumgenere eumulatiflimus, ab omnibus Hifpanix populismerito celebratur. Martino enim Aragonum Rege auunculo fnomortuo, ab Aragoniæ magnatibus pcrlegatos accitus eft, vt regni titulum amp;nbsp;cotonam accipcret.Leonoram Alburquerqui Comitis vltenoris Hifpaniæ ad-ttiodumdiuitis filiam vxorem duxit, ex quafbeliciffima ortaeft proies. Quinqs e-^'‘^e'fiuinaci finit omnibus naturæ donispræftantes: Alfonfusqui patri omni-uslucccflitii^ regniSjfuaqs virtute ac proprio labore Neapolitanum regnum ad-

° ^ptuseft; Joannes qui prætextuvxoris BlancæNauarramobtinuit: Flenricuse-’ItittumS.Iacobiordinis magifter : Sandiusqui Alcantaræamp;Calatrauæ militiæ ptæfeduras geflitî amp;nbsp;Petrus qui Neapolitano bello periit: Filiæ quoq5 duæ, Maria ^''ænupfit banni Régi Caftellæ, amp;nbsp;Leonora quæ vxor fuit Eduardi Portugalliæ 7^ SigifmundusImperator histemporibus inHilpaniamvenir,vt fchifma ‘’tndiuturnum Ferdinand! ope amp;nbsp;confilio adiutus tollerer. Sed Benedidusdeci-^astertiuspapainfuapermanfitpertinacia,amp;exoppidoPerpiniano inlnfulam ^snifculæapucl Valentiamferecepit.TuncSigifmundus ex Hifpania ad imperia tWusebFerdinandusvero Barcinonamvenir, hinein Aragoniam profici-*«ns,inEqualatooppidoavitadeceflït,fecundaAprilis,annoChrifti 1416. æta-

Jo tisvet0 4m,i fepultuseft in monafterioPopuleti. Leonora autemvxorinvlte-tiorem re(liitHifpaniam,monafteriumq5S.Ioannis dominarum,Methimnç(quç ^ulgo tlelCiWipo] condidit, vbi perfande vixitannos ip.amp;diemclaufitquintala-’^a3rii,annodomini 1451. Alfonfus Ferdinand! Aragoniæ Regis filius iure pri-^ogenituræ paternum regnum obtinuit. Hie bellicarum return gloriam pacis ^dibus prsferens, ad regnum Neapolitanum animum adiecit. ad quod magna ^auedeuedus, præfedum arcis maritimæ ad proditionem pellexit. inde contra wtumeiufdem NeapolisRegem exercitum mouens jNeapolitanamvrbem '°tgaamp;(lun(r,tn3ol3ßjjjQj^£ aJeo fatigauit, vt multi fame amp;nbsp;inedia perierint.Ta-«mnodupcrcuniculumfurtimmilitibusintromiffis,vrbemcepir,acbreuitem-quot; ’^^ptoceribusdomitiSjVniuerfum regnum infuam poteftatemredegit.Hiefine ^onttouçj-pjjj regum principumq; omnium quos noftra ætas tulerit, amp;nbsp;fapientiffi-'^mttiflimus habitus eft. Rex inter voluptatesmoderatus, inter adulatores ^bmtervana pleraq; principum exercitia, dodrinæ ftudia haud omifit. Eius a^aa;laudes Laurentius Valla amp;nbsp;Bartholomaus Faccius,duo præftantiffimi “deqjdigniffimijfacundiffimelcripta reliquerunt.Vxorcm duxit Alfonfus ariam, Henrici Caftellæ Régis patrui fui filiam, ex qua nullam prolem fufeepit. Xconcubinaautemfilium genuitFerdinandum, quemprimum Calabriæ du-^®m,amp;in Apuliæ regno ex teftamento moriens hæredem inftituit. Habuit filias to,Mariam amp;nbsp;Leonoram,quarum prior vxor fuit Marchionis Ferrariæ, pofte-p jmrHiiDucis Sueflani.Obiir Alfonfus Neapoliin Caftronouo, i7.Iulii,anno tofti 1458. araris fuæ gy. Per hoc idem tempus mortuo Penifculæ Petro de una qui dicebatur Benedidus papadecimus tertius, duo Cardinales Egidium 'ognomento Munyos,Barcinonenfem Canonicü, genere nobilem, pont^ficem WuntjClemenréqs odauü appellant,qui ftatim Alphonfi Regis hortatu Sé Car-Wes creauit,amp; fecit quæ a pontificibus fieri confueue runt. V erum quum Mar-

An.Chrifii tinuspapaquintus ingratiamcum Alfonforediiflet(erantenim hoftcspnus)iu- | bente AlfonföEgidius ftatim omnia pontificatus iuradepofuit.£rgaquem dementia ac benignitateMartinus pofteaviuSjeumMaioricenfemepifcopumde-clarauit. Cardinales autem ab Egidio creati, fpontc Cardinalatu fe abdicarunc. Nicolaus Euboicus SaguntinusEpifcopus,perhoc tempus-, non minus Grscis 1 quam Latinisliteriseruditus, floruit. Alfonfus Borgia, natione Cathaianus,pa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

, gonumRegisfiJiammatrimoniofibiiünxit,eaq5dimifl3loannam£duardjPor' tugaIliarRegisfiIiamfupcrduxit:qu«dubiumpcpcrcritnc,anIïbipucllamIübd’ lam fuppoluerif, quæ vulgo pro Regis filiacolebarur. HicfobrinofuoRcgisPor-rugalliæ fllio,quipatriIuCceflurus erar,Ifabcllam ciusfiliam CoJlocauit. Scdlotot^^ l^enrid liabella fuafu quorundam principum, clam frarre, a Ferdinandoloannis ^ -Aragonum Regis filioin vxorcm diicicurabar.namrumoreratjilabcllamquatf' lia Henrici putabatur,a matrefuifle Iuppo/îtam,quura fads con{iare(,Henticuin genitalibuscffc debilem,neqj per naturam pattern fieripofle.£theferdi/iandus, mortuo Henn Co ab/qj liberis.cum coniuge Ilabdla Henrici fororetc^f^oCad^b Ixpotiiusedt JoannesfiliusAlfonfi,qiiiperidem tempusinPortugalHate^^i^fi^ paternum obtincbat,filium habuit Alfonfum,qui viuentepatreJlabcllamFetdi- nbsp;nbsp;nbsp;j

nandieo nomine qumri Regis Cadcllx filiam duxir vxorem.qm Alfon/usadbut IponfiuSjdum perrinaemsequum curtendo vrgerct, ex eo ddapfusinfcElicdctm' reriir. Quapropter loannes paid dus fineUberis dcccüh. CuifuffeäuseREma- f nuel,ex prole regiagenitus,amp;eidem Pegiloannicogtiationis arâiiTimo vinculo coniundJus.qui J/abellam iupradidam viduatam duxit vxorcm. Quxqoum C^-/araugtifl^Michaelem filium peperidet^fubindemagno dolorepariusobiiimor’ tern. Micbae/aufem nondumannosduosatrigerat,cum Granarx Bxticxeviuis fublatus ed. Cxternm Ferdinandus ad fetinendum Emanuelis Regis affiniurem, ci Mariam Rlia, fororemcp fupradiâx Ifabclix mOTislegaris in matrimoniun^de-dit. loannescognomineEecundus,FcrdinandirupcriotisRegisAra^onufeoun-dogenitns, Alfonliq, prxdicli frater,decedence AlfonCo Fine leginmisEblh^^ ^^' gnis Aragonix, Sicilix, exterifq} principatib. citcrioris Hifpanix perboeteinpus inccedic.Hûcprincipemprxclarxôâeximixbonitatisfuidctradunc,SâChrilli2' 4^ iaxteligionisprxcipuuma{rercore,clementiainfuperanimiq;tnagnitudineprx- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^

ceUentiiTimu. Qui annum agens fere vigefimu (vtdiximus) Blancam Caroli bii‘ uarrxRegis Fliam duxit vxorcm, exqua Fliunomine Carolum habuitqaipane adhuc viuentefariscxcc{Ft,amp;Fliasduas:BlancamquxnupFtHenrico Caiidbi principijJoanms fccundi Flio,cu quo deindediuortiumfecit,illiusexpcrtanaturç defeâum,amp;inNauattarcuerfapaucisdicb.decenitabbumanis:amp;tLeonorâGi‘ Rono ComitiFoxanocollöCatS, quxmortuopâtre, Nauarrxregnû hxredicario iure Confecuta,pod dies tt^qujb.regniadminidrationemfumpferaqdiemclauht extremû. Ob temporis hreuitatem Gadonusin ferie regum non ponicunDefan^ äa Blanca coniugejoannam Federici Almirantis CadcUçFlia duxit, ex qua totf i^ de gcnuic Iibcrosdcilicct Ferdinandû qui patri in regnis fuccclft, loaunamguam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ lt;

Ferdinandus Neapolitanorü Rexduxit vxorcm,amp;Marinaquxnatapaucisdieb. ohiir. Expelliceauce Cadellana progenuitloannem qui Arebiepifeopus fuitCx- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

farauguftanus,amp;Alfonfum dues ViUxFormotx. ExfeeminaitemNauarra fufee-pifFerdmandum amp;:Mariam,quipacrilibusannis c vica migraruat, amp;nbsp;Leonoram

CoinitcinLirini,quænupfitIoâni ComeftabiliNauarræ,amp; Alphonfumqui par- -^»-Chrifii uusdefunélus eft.Deprincipeiftoplurimaamp;prope infinita referuntur fummæ virtutismonimenta,quaebrcuitatiftudentesomittimus.Tandemdedeo atq; ho-minibus benemeritus,deficiensinfene(âutebona,Ferdinandumfiliumiam virerions Hifpaniæ regem, in regnisAragonia: amp;Siciliæ cumlfabella,Henrici régis fôrorcjvxorehæredemdimifitjobiitqjfœlicilfimusrex loannesinciuicateBarci-nonen/îj().lanuar.annoSaluatorisIefuChriftii479. Phœbiis filins Ioannis,filii Giüoniamp;Leonorç régis Nauarrç,in regno fuccelTit Nauarrç,amp; rex fuit 2,4.in or-dineprædiâi regni.Qnp fine proie deccdente,Catharina eins fororloannis fil ia in 10 tcgnofucceffic,Hiirq5matrimoniocopuIataIoanniAlbretio,olimNauarroruvl-rimoregi,qui propter Ichifmaticumfauorem regno prirfati fueruntalulio fecun-dofuramo pontifice, amp;nbsp;dominationi Caftella: regni vnito.

* nbsp;nbsp;nbsp;‘‘ Ferdif/andus F. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^477,

poRDiN AND V s CO nomine quintus,Ioannis Aragonum rcgis vnicus filins,prç* iwtu vxoris Habellæ,adhuc adolefcens,pacrcq5 viuente,mortuo Henrico, Hi-Paniævlterioris rex efficitur anno falucis humante I477.*amp;: loanrie rege pacte de-^‘'woinonfolum regni Aragonia*, fed in plerifqs regnisprincipacQ obtinuit. Qui P^ribusaufpiciis enm coinge adminiftrabat omnia, amp;nbsp;partem Bxtica: quam G ra-^° *’’!^®’°®®ntgt;a Mauris feptingencos odogintaannos occupatamreceperunr, PUJu/qjSarracenis amp;nbsp;Machumetica fuperftitione, templa Deo Opc.Max. condi-d2fUDtannoChriftii492,.amp;: deomniregno tandemenm magna nominis gloria ''quot;ittipharunt.VndeFerdinandusCachoIicicognométumforticusfuit.Hicapud f^natamSanftam fidem cinitatem conftruxit.Fortunatas Oceanimeridionalis ''’‘lilasannodomini i49o.rcgno Hifpaniarum addidit,quæ admiranda: fertilitacis quot;12perhibencur.Adhxcinfula:quatuorproximae,videlicctS3ndiSaluatoris,Sa-^æMariçConceptionis,Ferdinandæ,amp;Hifpaniolæ,annoChriftii493.perChri-“ophorum CoIutnbum,Hifpanæ claffis imperatorem,in India extra orbemin Oceano fparfe, inuentæ amp;nbsp;captx fuerunt : amp;nbsp;quo Romanorum arma olim pene-p riatenon potuerunt,illucbodieHifpanorum peruenitvisoria,vtPetrus Martyr ^il'iquidamfiififfimenarrant.IfabelIaitaqircginacxFerdinadovnicum filium loannempeperi^cui Margaretam de Auftria,Maximiliani Imperatoris filiam, collocauicfcdhic nullafufceptaproie,fuperftitibus parentibus,diem claufitex-riemum.Habuitfilias quatuor:Ifabcllam quç nupfit Alfonfo,Ioannis Portugalliç rcgisfilio,quo vita defundo,Emanueli rcgiPortugallixconiundafuitJoannam ^wmPhilippus Magnus ArchidnxAuftriæ,Dux Eduorum feu Burgundionum, OomefqueFlandrenfium,Maximilianilmperatorisfiliusvxoremduxit: Mariam lt;iuïpoft mortemIfabellæ fororisfuæ,nupfit Emanueli,vtdiximus,Portngallix regi.Quartavetoamp;vltimafuitCatharina,quæ Arturo Angli régisfilionupfit:fed

40 aoituo Arturo,Henrico Régi traditafuit,quicxea Mariam filiatnhabuit,quae “ncinnupcaviuit,iam nnne autem eledaRegina Angliae.Ex pellice autem Fer-ibandus genuin ^lfQnfum,CæfarauguftæôiMontisregalis Archiepifeopû.Fet-' îHQüs itaque mortua Ifabella coniuge, vlterioris Hifpaniæ regina, qux omni-'’^quot;’gensfujdefideriûreliqucrat,quum 17. regnafl'etannis,aliam nomine Ger-manam, Ducis a Nabona filiam duxit vxorem, amp;nbsp;ad regna Aragoniæ fe conférés, ^capolimpetîuitjin vltcriore Hifpania reliéta Ioanna eins primogenita,cnm Phi-bppovirofuo régnante inre hæreditario.ScdPhilippo defundo,inHifpaniam rcdiens,gubernationis nomine cum Ioanna filia regina imperium recuperauit, arqueibidemabhumanisexceflit xi.Ianuarii,annoChriftii5i6.cuiuscorpusvna jo cbmlfabellavxore Granatamciuitatemdctulerunt.Et fie Aragonum regnumfuç diuturnitatis finem accepit,poftquam fubiy. regibus, 604. annisregnatum fuit, quorumiterum nomina amp;stempora fubiicercplacuit. '''

FrancifcusXimencSjOrdinisMinorumCardinaliSjamp;ArchicpifopusToleta-nus,histemporibusStudium Complutenfefuisfumptibusinfticuitamp;dotauit. E-manuel rex per lixc tempora Portugalliamrcgebat,qui pluresinfulas ab homini-bus nungua habitaras inuenit,amp;!: vfep ad Æthiopas peruenic.Hic(vcdiximus)Ma-riam Ferdinand! amp;nbsp;IfabcHæ filiam duxit vxorem : poft mortem cuius, loaneseius filius in paterno regno fucccflît.Filios habuit Emanuel ex MariaIoannein,Lodo-uicum,Ferdinandum,Alphonfum qui Cardinalis fuit Pomigallix, Henricum,E-duardum,amp;IfabellamquçconiunxfuitCaroliImpcratorisrcgisHifpanix,amp;Be‘ atricem confortem Ducts Sabaudiæ.Habuit etiam Emanuel vxorem aliam,raor-tua Maria,nomine Leonora,filiam Philippi régis Caftellç,fororetnq; prsdidil®' peratoris,ex qua illi nata eft Maria quae adhucinnupta manet. Leonora veto port morte Emanuelis,FrancifcoGallorüRegifuitcollocata. Rodericusexßorgia genre nobiliffima Valentiç ortus,per hoc tempus fupremum pontificatuadeptus cft, Alexander papaeiusnominisvi.agnominatus,virmagnianimiamp;pfudenti3r recolcndæ,ac beatiffimç memorix auûculi fui,Caiixti papç i ii.fempcrçæi'^^tor.

1504 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippas.

pHiLippvs,magttüsEduorufcüBurgundionuDux, ArchiduxAuftriç,Com-efqueFlandrenh'um, Maximilianilmperatoris filius, prætextu loannæ vxoris}” fua:,mortuaIfabellaFerdinandi conforte,régna vlteriorisHifpaniæobcinuit anno apartu Virginis 15'04. Hicfiliosex vxorcduos genuit, Carolum Imperatoren! nuncfœliciterregnantem,regemqueHifpaniarum,amp;Ferdinandum regem Vn-g3riæamp;Boemiæ:amp;filiâsquatuor,Leonoram quxeoniunxfuit Emanuelis régis Portugallix(vtdiximus)quomortuo,Francifco RegiFranciæcopulataeft,amp;Ca-tharinamquæ confers fuit Ioannis régis Portugalliæ,amp;Ifabellam quamin^xo' rem duxit Chriftiernus Daniæ amp;nbsp;Noruegix Rex, amp;nbsp;Mariam qux nupIirE^*^*’' uico Hungarix Régi. Hic Philippus quum annis duobus regnaflct,occutiuit,amp;: loannaeius confers vnacumpatre Ferdinandoregnum obtinuir,vtfcrip(îmus. loanncs huius nominis tertius, Emanuelis filius, per hoc tempos regnum Portu- 4® gallixobtinuit,qui ex Catharina vxoregenuit loannem qui invxorem duxitloa-nain Caroli Imperatoris amp;nbsp;Ifabcllx filiam,amp; Mariam qux nupfit PhilippeHüpâ* niarumPrincipi,amp; Vallifolctidicmclaufitcxtremû,rcli(fto filioCarolo infante.

1^16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carolas.

f^AROivs Romanorum Imperator,Philippi filius, nuncfœlicitcrregnans, '^morruoFerdinando, vnacum eadem loâna matrelua Hifpaniarum regnum accepit anno huraanæ falutis 1516.3 condira Hifpania jé^o.adiluuiomagno Noe 5855.amp; a creatione mundi,fecundum Moyfen amp;nbsp;Berofum,5484.Hicv-xercm duxit Ifabellam Emanuelis Porrngallix régis filiam,ex quaPhilippumHi-y nbsp;nbsp;nbsp;fpanix principe in oppido Pincia,quod Vallifolctfi, vulgo Fnâadelidyocantjanno ^i tji^die Marris, (o. Cal.Iunias, cum ingenti Ixtitiatotius Hifpanixgenuir.Is Maria Ioannis Pônugaliïçrë*gisfiliâ duxit vxorem,ex qua filium habuit Carolö,vt i^i^f nbsp;nbsp;nbsp;diximus,ex cui’ partu poft quatriduû ipfa dccelfit:alter filius nomincFerdinadus,

9^” pi^cr dcceffit, non fine fummo dolore parentu, amp;nbsp;totius Hilpanixlachrymis, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anno

annodominimillefimoquingétcfimo quadragefimo quinto.Habuitamp;:Carolus ^n.Chrißi Imperator ex Ifabcllavxorefiliasduas, Mariam quslocatafuitMaximilianoBo-hemixRegi,FerdinandiRomanorumRegisfilio,amp;Ioannamqusnupfit loanni Pottugalliæ Principi.De rebus itaqueCaroli quas fceliciter gerere noftris temponbus perfeuerat,plurimi fcripferunt,amp; quspofthac gefturuscft,Deo fauente, meiushiftoriain lucem largiflime amp;nbsp;merito proferentur in pofterum.

pHiuppvs co nomine fecudusHifpanixRcx, CaroliquintilmpcratorisRo-tnanorutnAugufti filins vnicus,amp; omnium eins regnorum acpnncipatuùhç-^WjinHifpania natusamp;educatus,Rempublicampatrismâdatoiuuenis admodû ^™^MR)(j5prudétiffime fœliciflîmeqjàimmacumnominisfui gloria geflic hac-^^ tenus,8i5tjjjjjj^yj^^jj^j^jß.j.3j., nbsp;nbsp;Vxoresduxitomninoquatuor.Quarumpri-^2Maria,IoannistertiiLufîtanorum Régis fiha,paulo poft quam Carolum Prin-cipeminætatis deinde flore fublatum enixafuiflec,e viuis exceflk.Huie altéra eo-acrtinomine coningemfuperduxit,Henrici Britanniæ régis odauifiliam, qua eu ^’tgüçregnum in dotem obtinuit.Sed quum illa partim ætacis ingrauefeétis vitio, Wmanimimœrorc variis ex malisconceptoopprefl'a, mature fine proie deee-“2r«:ElizabethamHenrici GallorumRegisfiliam natumaioremjpacecumeo *^tgt;nftituta,vxoreraduxit,exquafiliasduasgenuit ctiamnum fuperftites.Haede-ûtumetiaminfataconcedenre,neptcm Auftriacam,ex Maria fororc amp;nbsp;Maxirni-•gt;înou.patruele,RomanorumImperatorcprogenitam,confcnfuPontificis Ma-ximimmatrinionium accepit. Hatcilli Carolum Laurentium,feftoS.Laurcntii ‘i''pepenfredicicur,amp; plures in pofterum liberos pariturafperatur. Duo login-4'^^fielgiutn verfus itinera fufcepit:altcrumperLiguriam,Infubrcs,amp;Germa-mam (upenorem, turn quum ad Belgii principatum euocaretur a pâtre : altci um pcrBritanniam,cumeiusgêtishæredem Mariam vxorcmduccret:amp;eadcm pc-^eviaqua venerat,in Hifpaniam rediir, continua fœlicitate inter proficifeendum ’lus. Poft cuius poftremum e Bclgio difeeflkm qui anno iyy9‘CÓtigit, in Hifpania, lyy^’ fegnorum fuorum meditullio quodê amp;nbsp;centre, deinceps afliduc manfit, amp;nbsp;tranf-tnannasprouincias per legatos rexit. EftautemPhilippusbuiustêpeftatisprin-«psnon tantum potentiflimus, fed etiamvirtutercbufqjgeftisclariflimus. Mori-busingenioq; mafuctus, in pauperes egregie liberalis, eos præfertim qui pietati amp;nbsp;40 Ecclcfijdææ difc’olina: præ exteris diligenter incumbunt. Pacisamp; iuftitiæ ftudi-ü^ffinjus, Catholics Romans religionis obferuantiflïmus, eiufq; propagator amp;nbsp;J“Untatorniaximas.Hac ille decaufa,cum alibimulta falubriterex facrofandi ^f’dentini Goncilii prsferipto conftituit, turn in Bclgio tres Archiepifcopatus, Epifcopatusvero complurescrcxitjcofqjvirislediflimis amp;nbsp;virtute dodrinaque praftantiffimis regendos dedit. Acne quod ab hærcticisEcdefiadetrimentum «pcretjlatas pridem a Carolo quinto patre de religionc leges ferio cuftodiri man-dauiuinfontes autemamp;refradarios non femelgrauiter animaduerti curauit.An-gliam quoq;qus Henricoamp;Eduardoregnâtibus a Catholica rcligionedefecerat, quum principatum in eo regno per Maris nuptias obtineret, Ecclcfisgrcmio re-50 ftituit. Adhscquum multas fubindereligioforum hominumcoloniasexorbe noftro in Barbaras hationcs dcduxcrit,tum deledos etiam aliquot patrum Socie-tatis greges qui fub falutifero lefu nomine mirifice coaluerünc, amp;nbsp;ingentibus pro

1 catholicafidefufceptislaboribuslonge lateqjnonira pridem inclarefcerc eoepe-runt,inFlûridam,Mexicanam,Peruanam,aliafqî noui orbis prouincias, religionis ptopagands gratia mifit.Quam ad rem eiuspermifTuac voluntatelocis aliquot

^n.Çhrtfit opportunis Collegia mox ereda fucrunt,amp; indies com plura fundantur. luuen» tutisprxtercacuram egrcgiamhabuit,vtcaliccrisamp;S moribus incorruptiflltnisa prima ftatimæcatediligêterimbucretur. Hine in fingulis EpifcopatibusBelgiiot S.Tridentini Concilii decreto feminaria quævocanc,auticholas inftituiiulEt. Nouam apud Duacenfes Academiam, omnium difciplinarurngcncre refertam, ampliffimispriuilegiisamp;honorariis propoficiscondidit,vtiuuentusvnacu(nlite-risamp;pietatc,GalIicumidiomacuiiisin Bclgio permagnus eft vfus, intra fuaspro* uincias,minorefumptu rutoqs perdifeeret. Auxit amp;nbsp;LouaniéféVniuerfitatépro* feflionib.variis.Hucctiampertiner,quod^Typograpbiam,litcraruni altricemamp;J conferuatriccm,abomni prauoru hominum corrupcelain Belgioafleruit,eamlt;p ’® per probosamp;:idoneos tantum exercendam audoritatc pubheafanxit. HisPlanti* num,hominem in primis induftrium,amp; de literis optime menru propofuit. ecu-iusofficina,régisciufdembénéficie, nuper in lueem prodicrût ComplutcnfiaBi-bliaquinq; linguarum, non recufafolum ornatius, fedamp;Syriacotcftamento,va* riiflt;^do£torumhominumcommentariis egregielocupIetata.Hisaliifqjmultisat tibusamp;rationibusquas breuitatiscaufanunc omittimus,RempublifaminpaC8 conftituit,amp;florentilliinamefficercconatuseft. Bellaverocompluraqucmad-modum ex vfu tantum amp;nbsp;neccifitate publica fufcepit,fic etiam fœlicilîîme/cd per legatos vt plurimum,geffit. In Gallico quod primum amp;: difficilimum duxit,ca:/is ad Sanftoquintinum, Greuehngam, amp;: Dunkerkam multis hoftium millibus,amp;: ^^ prxcipuanobilitatis parte capta, Regem Henricum adæquaspacis conditioncs compulit, eafqj noua cum ipfo affinitate cÓtraóla firmauit. Huiusaufpiciisarcem Africa: munitÜTimam quam vulgo del Peuol di velez adpelJant, Garcias Toléra' nus maris Prxfcólus intra paucos dies Turcis cripuit, impoßtoq; firmo pratfidio, tutamapiratisHilpaniam reddidit. Foeliciter amp;:Latio pro rege bellum Albanus Duxintulit,vtTaurinisSucflanus:fed *cquam deindepacem PhilippusRexnon jnuitusadmifit,Mcmingcmpraetcrea,Baleariuminful3m,Metymncccloducea Turcisrecepit,amp;:arcefirmiiÏimamuniuit,quxtamë,cxpugnatamoxabhoftibus clafle,rurfusamiffa eft.Res McIitenfesTurcarum armis vehementer afflidas,amp; pene dcploratas, opportuno fubfidio miflb no recrcauit folum, fed adis in fugam 1 hoftibus,abinterituvindicauit.Maurosetiam in Betica tumukuantes domuilTe profperedicitur.Poftexortum deinde Cyprium bellum,coniundisexfacrofo;-derecum Vcnetisamp;Pontifice Maximo viribus,loannem Auftriaeiimfratremin TurcasquiclafleminCorinthiaco finunumerofamhabebanr,ireiuflit.Ishoftes nihil talc metuentes fortireraggreflus, memoranda adomnempofteritaremvi-doria pene prius oppreffir.quam aduérare crederetur, amp;nbsp;vniuerfa fere claile partim capta, partimdcprciïa,cæfifque multishoRium millibus,Turcastotiusmans imperio exuit. Accidit infignishæepugna pridie Nonas Odobris,annoClirifti 1^71 lyyi .Eodem porro menfe poll biênium, dum inter fe Mauri de regno contendût, IlludriHîm us Princeps Auftriacus,a fratre cum valida dafle minus in Africa,nul-lo prohibente,Tunetum,regni caput,ingreditur, amp;nbsp;in deditionem accepta Bifar-ta,firmoqj munira præfrdio, Muleailemiuniorem legitimumbæredem in regno confirmât, Amidam verolyrânum cum vxorcamp; libcrisinSieikamcaptiuumab ducit. Harevidoriarum Philippifumma, hic tropharorumeurfusfere perpetuus fuit : quem tamenlplum (vt nihil in humanis ell firmum)aduerfi lubindecafiiJ interruperunt. Nam vno amp;nbsp;codera anno, pattern, amitas duas, amp;r coniugem, vna CÛ regni Britaniciinfignibusamifit.Tunetaniregnipofieflione, poft annum qua illud ceperat, eiicrfa Turcarum armisGoulcta (quod vnicum Africar propugna-culum inuidum credcbatur)exclufus eiedufqjfuic. Inharrcditariisqiioqjßelgii prouineiisannor y66.fœdos,Inquifitionis Hifpanica: profligandæprætextu.tu-J® multusabinquietisquibufdamhominibus excitatos,amp;horrcndam return facta-rum cultufqj diuini profanationem expertus eft ; quos motiis tamé fexto demuni menfe prxter omnium expedationem itacomponi curauitaforore Margaritha (quxtum iislocis cumimperiopra:fidebar)vtxternofilcnriopenitusobruipotu-jlfc vidcri potuerint,nifi D ucis Albani nimia feueritas amp;nbsp;Hifpanoruramilitum in-toleranda

^Q^***^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæatricppbdq^laînpoftrcfricuiflçt,amp;exitiali funeftoq,* belle» -^n.Chriß

àsf ”*'î^°”®'^^““®kpro^d6)ör)durat,‘occafionetiidediAetÄsénirndûx,Ref-iquot; ^?*?’H^ TOifrus,vb^pacau^n r^giorjen^nV^^J? ^jP^t^’S pof dot ° / eibpnmtinl infirmas Geuzicorum motuum reliquias, partim iudi-

a°^’!‘^'^‘^’^P°^^’f'PPftremo,fecüdis rebus elatiorfadus,infaufta tributa ^^ £^-isvniuerfisfruftfad‘éj5fecantibusftnpétarèpertmacitercapit.Vndefadrt ^*°’''^*® P®’’5 atrociflimis Hifpanorum militum iniuriisgrauiflîme ex-fó mis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phdrfusj amp;: ornnem falutis amp;nbsp;libétrUtisfrcöupetadxfpcmi^ai^

ber°°j'^'ilt;9‘^'‘’H^’P’^P'^®’-^P’^°^’quot;’^’Pf°'''^‘^^exuIummultitudOjtionexple-cens ' f ^^cuam ex nbbifitate Belgicafefc coniunxirj ScInbis Aiirafcus prin -

P cii tratribus Naftbuiis prinerpem Iocoobtinuitgt;qui hiagnas Germanorum R,^ ’*ï^®^’-’®“’»®fatgt;ï‘*ït’anï,amp;Hannoniaip fratri Ludouicoqui Montibus, ’lux''T'J'^'^^ P'^'*^^^^'‘^ ciuitate,grauiter obfefliis ab Albano tenebatur,mox ad-ein rf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LudouicilsaGaUis deferenstadera fe dederer, amp;nbsp;exercitus prin-

Hj ^^S®t‘*^lt;5«ftèKdebellatumplanevideriturnpo£erat,nifiqiiödiiifccó-pa^^f ®‘^^^*®**Z»tpbani«qjdircptiö,’amp;iniuftaNardcnfiumcacdcs contra quifoV ■ ^®'’^^^™ P®’^P®^'f®’^^» blutantes Hollandorum amp;Zelandorum animos io extr *’'^®*’*’®’^®f'CHMfiiperandireftabantjtoc focioruraUragibuscxacerbacos, md ™*^®^^'i^®tcncarecompulerunr.Hincigitur AlbanusHarleniyminopcr-in d *^'**® HoUandw ciuitatena, poll ardam feptem menfium obfidiöhê atqj '»mmcolumitateciuibusdata vix tandem recepicAlcmariamacciter-opp#-0,^315)iKMifinepvobFödcforuit.MittelburguminfupcrjZelandiascaputvin bo-j^^j'’'poteftatem veniç.Vario deniqj Marte,multis vtrimq;datisacccptifqgt;cladi-)^(nabAlbano4uceqHimóxinHifpaniam ingloriuscuming^ntipraeda re-' ^seftjtum ab cius fuccefibre Lud» Requefentioteritatat.es fuit. InteriexStum ™®ÏQcpacecQlloquiumRege permittente,magnam bonis omnibus dißiniico-^ncndifpéfecitïfedcônatuinonrefpondifeué.tus.Subitusporro Gubematoris ''«witusReipüb..Bclgicæ fummamad dcleâosquofdam exordinibusproccres ?jdit)qui(}un,,recuperataperdeditionemZiriczcaZelandixopp|d0,motuum ^ndotutn confilia agitant,importuna feditione Hifpani nnlitis,nouis turbis in-^^''tur-Selt;lnclaciusma]nmhocferpcret,Ordincspleriq5Curn AuraiCoprin-‘^’pccertisconditionibuspacem iaeunt, amp;nbsp;coniundis viribus extçrni militisiugu '’(cuKreftatuuHtiHocanimaduerfo miles Hifpanus quipaulo ante Reip.hofbs cebratus firmiora loea præfidio tenebat,primo Traiciäum ad Mofa m, deinde ^’’tuerpiarajürmnOrdinumpraefidio pridiefirmatam,copiisqu3svndiqimaxi-‘''3scelerrifnepfQ teraporecontraxeratjcxarceinuadiqamp;ingcntihominüper-P'tfataftrag^diripit.Inquapladc Antuerpicnficasfadicunturbomüiuadiioucm ’’’illiaquingétiiûibmetfa quatuor milliaqdqsq.NoucmbriSyanno lyy^. Hicquin- ip^ ^ücnalisabAlbano'DuGcrcliäi belliftatus,hxcplusquamtragicareruminBel-S'otjcicscratjOumRexPhilippuSjVtCatholicumprincipém decet,tottantifquc uwutncjijjpjjjfj|^^j hncmimponcre, amp;: viresfuasin Turcos Chriftianinorai-quot;® loftesperpetuos conuertferedefiderans^loannem Auftriacumfrattem,niiii-tangloriatlaf,(fimum,per ce’crescquos^d-umfuninaa poteftate in Belgium able-g^3uit.ybinuticpaGandæeonfl:ituendæqgt;Reipub. fedulamcumordinibus opera Bauaredtótun Faxit mifèricors Deus, vtlaudatifiÏmus turn Regis optimi, tum fratrisilluRrifiimiconat‘Usgt;foelicemcxitum,amp;EççlefiæReiqj publics ialufarem olxjneat.Viöiteciamnuna'inHifpauia PbilippuSvännümserarisagens^j.amp;ivtdiu Reipub.prxfit,optimi*GUHitqu€ votisexpetitur, De rebus ciusinAmeftça gcfiis, So prxcereaquKfHprafcripfimüs-jnibil-cotnpeFüühabemus.Scnbentalü copiüfe in pofterum,qua3fuflttvusbieHerosjadCbrifi:ianaEReipübIicçiàlutemamp;dignita-min,xterna memoria d-ignageflerir.No bis hiecpaucavclut digi to demonltrafie^ fehiftorixftudiofisdelibaflcfufficit« ' ’a -. » «• • •

73^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

LI, REGI! HISTORIOGRAPH!, DE REBYS HlSPANIÆMEMORABILIBVS OPVS, tl-bris XXII. comprehenfum.

cbrlf imagmibus piffaf:aliißecio/a dümusortJameKta,per{ßrümataßihcet^amp;aKlaavi' riishpmiftum (ßaHorum animalium figure ^ anti^uis bißarid cüutexta:aliitbDi^i/c^^‘ rdd^ ßuuiffrumresmeliaret, terra^ueßuffus ^'‘ arb^rum: ^ua^Hidemvela/JIgt;ellgt;f,'^^l ^ ii0re,velcatttUyVel ßM^vel gußu Principis aurcs,seules ,animum^ue deleHant- Ega^eti paupertatü alum»us (^ veßra laudis admoJum fiudiofus, ^uomam rebus aliff^^’'^^'''^f cMaieÜati veßraUbrum ^uemiu Hißama laudem veHrorumaue progeoiter^^^ riarn firipferam^tson pauperis fertaße,ßd pradiuitismutttiS0jpero.^em^uid('‘y*‘^ß^^ ritis,Hißaftiamveßramßeretotam,dr omnia/j^uaßntisteamemorabilia,noaji^f^t^^'^i ■• Hatione cegnoßere facile poter it is. dimes nau^ue prope /puin^uagmtae/uibas ipHiff^ ' ßm commoratus,nulla mihires fuitoptatior,fiulla maiorcura, nullafrepuemior^^i^'^^ lus denipue labor iucundior, puam diligenter inquirerc, ac cernere propriisoculisresdiff^ nia memorabiles,de puibus magno ßudio copuißtis, cb^ bene perßeHis, aUpuidpu^f» ’^^’f ßme ßriberem^^odpuidem feci,vtcb'boneftißtmomeodeßderio lafüfacertnt,lt;7^^f licorum Principum, ac totius Hißania gent is, pua patriafua laudibus dr boMti^^; ß udent,gratiam demer er er. .^apropter vt mini rerum puas er amßripturus, ratia biliscertapue cognitio conHaret ,primum multos antipuorum libres euoluere fidti^(^ßgt; ea pua feripfßem, autoritate doHißimerum virorum comprobata, vera eße crlt;^^^^^ ' 1 Hißaniamdeinde penetotam peragraui,resomnesdiliglt;nterinßicies,amp;eapeet^^ nbsp;nbsp;^^^ mofatu dignavifi fuere, memoria mandaui. DtpuibushocopuspuDdvobiseßefOy^^^ ^* uante confeci. ^uod etß nepue feriptoris eratione, nepueßHo, multarum tarei^f titu cognitione acvarietate,pua leHoresinuitareßlent, iuuarepoterit. ^andeßie^’^^ ea ßlum pua tellus Hißania fuapte natura producit, feripßmus, ßd a primis ßania eultoribus vfpue ad tempora noHraJiegum feriem amp;nbsp;res geßas, de wrisi/htjltt^ vtriu/pue ordinis, deßnlfis ^ martjribus Hißania, de vrbibus dquot; oppidis, dedud denipue rebus memoratudignis. ^uapropteroperi noHro de rebus Hißania memoraii bus nomen indidimus. f^ccipite/gitur, excellentißimi Principes ßiculiveßrichartsr munus. ^uod puidem cum legeritis, non aßernati, vt opinor,alierum donis, puamßf cioßs, anteponetis. Sunt enim catera omniafortuna bona cbquot; mutabilia, puaHU mir um paucis annis adaliosatpue alios transferuntur:muneravtro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igt; pua literarum monumentis oßeruntur,immortaliafunttd* accipientium fimul ^ dedicantium memO'

^ tnemoria, qua: fenaeißimo lit er ar um comjgt;lexu,perlgt;etuo conferuaturye-minentißimiPrincipes. Barumenimreruquasolim'virifortißimi/na-gnifice geßerunt^c^ fcriptores darißimi liter is tradiderunt, per nt Uis ac neeeßaria cognitie, ^pergrata iucunda^ narratio mortalibus predeße plurimum Jolet.Siquidemcumin'veterufn ßriptorumlibris i/luslriun» * 'virorum res indjtege/las fada^ pr^tdara non ingrata ledione cogno~ ''^trittn“^’''^^ ^^^^^^^ virtutet dr laudes inßgnes admirantes, non folum legimus libder^ ^tnit ‘^^‘^’^f^^^it offerimus laudibus, dr pro noßris viribus imitan quam maxime con-^”’f '^'^^-^magnorum virorumgloriam conßqui nonpoßumus,ex nofiro tarnen la-^0 fern yi ^'‘^'^‘*^ capimusßudum,ßquos in magnis rebus square non vakmus, eorumfal-b:f;i^^i^^^‘^‘^^^^^‘^^^^ ^^^‘^’'^^^- ,^^remeoquid€miudicio plunmum debemus antiquis «hor ^^^'^^‘^^ ^^^ praelaras egerunt, d^ qui rationem poßeritatis habentes,vdßas vel Milice ’^^’’^‘^^^^^^^ nabisßriptas reliquerunt, a quibus nimirum maximas h^redna“^ ^ ^‘^‘ti,drampltßimum patrimonium. Nullus enim nobis eßet vita cultus, nullus or-»mri *^.^^ denique prateritorum tempor urn cognitie, mfi muit is veteruvirorum mo-^ f’'‘^‘-^^risinßrueremur exemplis. His enim quid hone/lum, quid magnificumf fittnvita,cognojcimus,drdiorum noblsperßedlsbonoribusadvirtutem, ^ * '‘’^^^gt;«daliqut(la^endupraclare laudabiß fernper amulatione,d- quaffagitati ffimu-^nanutr. Predo(a res efi igitur aepotius incempara bills prate/itarum rerü,Latino pra~ jO ^r^^^*fe^’^^gt;^^,ff^rratio,quam hiffonam vocamus, exceUentißimi Principes, ^la r^l^lfradicatur a muit is hominum, vita magiër a, tempor urn tefi is, cufios memoria^ dr .yfq^quot;^‘^^^i^‘^^^iru magnisprincipibus dr cundis fiudioffs heminibus dr obledationis ^^^ ^^^^/^æ plurimum confert. Cuius quidem per gr at is at que iucundis ledionibus r nbsp;nbsp;‘’‘tgt;us,necinprofferis vnqua rebus,nee in aduerffs ab offeiodigredimur ,fed emnes

( ^'^triu/quefortuna cafiispariterferimus,animt femper atque vielt us aquabil/tate fir-'‘^^‘f-C^tagnis itaque laudibus humana vita per lucidumßeculum edebran debet hifiona. mtus ferfiieuo fonte,velut ex omnium bonorum venerabilificrario, fummi Peges dro~ ^^‘^^Ptiitc{^eshumanitatem,clementiam,iuditiam,prudentiam,confilia,cater afquevtr~ ^'*‘^^iKitalur:ntagni Duces drfirenui milites rei militaris v[um drfortiiudinem induunt: 40 ^’'J‘^^^!'^‘^^’*^ prafidesperutiles eolligunt adgubernandum fandiones: vrbium magifiratus ^^^fMicegtebernatores exempla virtutts djquot; humanitatis excerpunt : magnarum demu ’'^^^^^^^^^^^^’^^^^^^ fi^^^ firuare,draliorum focietatem dquot;amidtiaeoleredo-. ^•^nimnero nihil efi vtilius hideria, nihil heminibus neeeßarium magis,tills prafertim i i'^^^inexcelfiorerumfafiigio collocati.Nullum efi enim virtutisexemplum,nullum me~ '^^ytclum ab orbe conditO adnafiram vfque tempefiatem,qHodnobis hifioria no vd~ “^‘^^fusantiquitatis pulcherrimafacies ante oculos offendat.Infiituunt,non inffcior,homi-gt;^!i»J viUm pulchre como deque fittis Philofophia fandißima pr acept a, fid multopulchrius W« toque commodius hifioria lediones.zoonet illa quidem rede findeque pracipiens, fid r^^teadmodum fiuera fummi bonißeciem quandam drangufiumcallem viamque diffi-tt Aftape ferons, a fi plarumque nonnullos magnitudinelaboris auertit. Exempla vero 50 t'trumquacelebrantur hifioria, fiuequodillorumvirlutes dr laudes qui talia geßerunt, in ju imt er tUußri loeoffta cernuntur : ffue quod a firiptoribus qui dr ipfiquoque magnos ho-t‘t’^t5Adeftifitnt,efficaciusexplicantur,multo facilius atque libetius ampledtmur, animiß qlt;(c»ojtrtstenacius inharentia firmius retinemusSine quibus hominum vita in multls rent wietitibus profedo non tutior eße poßet,quam nauis amißo clauo ffadifq^ veils in pelago Pgt;tólttMti.Siquidem nemo potefi prafèntia rede dißonere ,nem0 potefi prouidere futur a,

^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^^' nbsp;nbsp;•quot;Ja^l^^*

ni/l/fui^e pi^tamp;^fSfnibacignoéerti.Nu^t^igiiu^at^^igJfe^ff^f^rf^^j^^ijui-iie cuiffs amp^ßimoßnu cu^cfa virtutesjicut e mart magfio jinfes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^^iK-

bus^/i'verf(mß’^te(i^olU^as,fiimirf«gnlt;liK^ßftdroßshütfii^ib^Si^f^^^^’^ nfuhi^ß^ »i/int'vlihtaieSjij/uafttase^o'vixpoßumlon^oßermonecompie^^i- ^^^^^^‘^J mihi aä hißori^ Zaudern i^reßieerafe ßideba^ihr ^mißsß/aa ‘^^^^^^^^'‘^^^i^^iKCtf fipra memorauißtßoriam rem eßepf^cl/tram/ttque eiiu/ÿamjamp;homtffibui ^^^^^^ ^ic-fariam.Hacemm adomnes vitte partes,adomîtes tarn puhlicas ^imt^p^^^^^ „ ißresfiUi ^»entervtimur,hac bonacuä^amalatj//eceg»ofcimttsßaci//iißreshomi^i^* -^xit^ii^’ hac'ommididtis'gefia-reftr/iiiiiii'jhacabfeiitej'ad^Kt^hacdemum^,^^^^^’^^^j.^^lff^. ig mortuivifiuiitiSi^itidem viudt homiNedfemperejue viuent/j'uorumliteri^/''^^ 'ßtißinf -ta^ueviriuseß. ^i h/ßöriitm condidit, mitlto giiidemmaiorilafidtdi^tiitt^ (.^ ^uamPharit(sGj^es,q/iia»o»m(disprimam 'pingendiartemcomwt^^^^ f^^^ .,■ 'y..iij ai/oquin peracut a piloris c^ßtis nobihsmuent 10: fcriptorisnierodixescy' J^‘^^ Jeriirts idecolonbusc^ penicidotemißtmasliiieas perdueeuSyidt/firiumviferwttf^^^^ 't tesé' (^ formamcorporisfefert:hicautematramet0,calamoque,^perpelt(it^hdr^ animi boira cd^ateßattfr.Latei/t idius opera, vel tabuhs^veZ pane tibus 'htZpf^ß‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ro perpetuis commißa literarum mouumentis, pervitiuerßtmorbemadofftP^^ß^ ruittur.Coitßfmitidavetußaa(Irteporisloii^tudoßcut ^ahamultaibaciftttf^^^'^ ‘^j^^ C^ perpetuo remai/eiit. ffaudeiiim ÄlexOitderMacedoßum PijeuobiseegitdH^yr^’^ ^ ab dpe/lecekberrimo fui temporis picore diligenter pingißeurauerit^nißres ^beojot j ■megefiasfvelGraee Clitarchùsalii^ue GracorumplureijVelGurtiusé^dtriaMt lt;^’ confiripßfßitt. riuitTgituri^lexander,viuitCtefir,viuitffaitmbal,viuuftf0''^'‘^'}^‘'’^ plurtmi Principes (^ ßorttßimi viri qui ßua vif tute rebufquegeflis vita digmf^^^^^^ tarnen non piffura viuunrßua eff inanü c^ vacua, non titulis ^ imaguncaltt vditr^ velauroperctißis,ßdßla'viuunthißoria,quaquidemeosa mOrtalitatis iniurù'i^ uit.Legiteigiturhißoriam quam vobisoßerimus, altßimi Principes, quot;z^ quifa^^'^ ß maiores,^quieficerint,ö'resffißanltememorabilesquttmulta‘funt-amp;(0gfgt;i^^^^d

^ •.Uv ■ nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■. V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AW Wt\\V.\ \\.lt;S fc\',HlM» ■ '• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''‘ ^ Ç)P V s quod de rebus HißanM memorabUibus multosannos eluotbrauerd, ßrolaturus in lucent, candidißime Leélor, tepriu/admonere obfecrttreijiit^ 'volui,vit ßße pel meuishonciriVe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tan^it, quod ineoopertdef^rd^

ueris addfes, amp;,quod.non probauer is 'pel delcos 'pel ptmtee forrigdS, ^IJ^ familiariteradmoneas.Sum enim amp;fui femper rationi proximusamp;^^l^^^^^ amicus.facigiturobfecrojquodabs te quant iußlißimepeto,diljgeter,'v^j^^^^ numentum quod in Hißania laudent condidi,rurßs excüdehdiimßtrd, tuo 4'^ recogniturn ludido^ cenfura caftigatum emedatius exedt ^ coptoßifs, ßdk.

Isp ANIA, ficuci Plinius aliiquefcriptorcstradiderunt, regio prima in fobs occafu Europç terminos cJaudit,quam ab Hifpali vr-be eius infigni didam fuifle, plures affirmant: alii vero ab Hifpa-no Herculis nepote nominaram volunt.Eandem Græci Latini-que ab Ibero amnedixeruntlberiam. Suntamp;quinon Iberiam, fed Iberam vocauerut: vnde Ibericum mare didum fuifle con-

''*’'^fu^ ®^*’^P°^^uf’^iletnfuifledicunr,Iberumamnem,amp;Iberiamprouin-^''$gt;311 - ^Q’^inatam. Quorum fententiam, cui nec repugnamus, nee aflen ti-’^’Aiti^u^“*^*®*^ relioquimus,amp; de Ibero rege, ac de aliis tribus amp;nbsp;viginti quos ^®fpc '^^'^P^^’^m condidifle ferunt,in alio loco dicemus. Hefperia quoque ab f®AtI ’’7®®®occidcntalidicitur,vel(vtaliivoIunt,amp;fcribitHyginu$)abHefpe-Pit,'o^^fiatre, aquo etiam,fratris armafugiente, Italia Hefperiæ nomen acce-^gt;ii^j^’'°P^®f QOuroHefperiana tantum dicimus,Italiamintelligimus : quum ®ddiinusvltimara,fignificamusHifpaniam.ldeoquefcripfitHoratius:

lilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siculus,Hefperiam non ab Hefpero, fed ab Hefperia fcribit eius

dama f'î’^'^®’^®*“*’®”^*quot;^“P®‘^®PP®^^®''”^®^®^“’^®^^‘æF®P“^*’’*î“‘*^“”‘’“ i^jjj^. ^^uis fini bus egrefli,quum ad Iberum amnem confcendiflent,de fuo amp;nbsp;flu-hr..?^'^''^eCelciberix Drouinciaeamp; Celtiberis popubs nomen dedere. Oua-

|^ ^sPANiAcuiusformamîuâ:inùsquadratamdepinxir,amp;cxtenfoaliicoriofl' 4^ iijj®^®®‘^®®o’^ftrarunt,intcrAfricamamp;Galliampofita, OccamfretoPyre-

- ^uemontibus elaufa, etfi minor eft ambabus, vtraque tarnen, vt multi fcri-ngA'**'^’®^®“^^of®’^rf^’or.Quaequidemncqucficut Africa ardenti foie torretur,* flat ^^^^^^^'^ vends affiduis fatigatur : fed inter vtramque media, by erne amp;nbsp;ae-

^tctuperatofole perfruitur. Qimfitvtfoclicibus amp;: tcrapeftiuis imbribuso-_quot;^gcnercfrugumfœcundiflimafit,ac non incolis tantum fuis,fed aliisetiapro-^'^efiSj^Jj^bæ jpß^^uj-jdarum rerum copiafufficiat. Eft autëHifpaniaterræ fieu ®®Sn2)populis frcquens, amp;nbsp;Oceano vndique Medi terraneoquefreto conclufa, Pfætercam pattern quæ montibus Pyrenæis amp;nbsp;Aq uitaniæ Galliæ prouinciæ con-'ungitur. Cuius fpacium eft iter fere quinque dierum, id eft millium centum ^uinquaginta. Tonus autem prouinciae longitude,vt fcribit Appianus,a Ga-10 dibus amp;nbsp;Herculis columnis ad Pyrenæos montes ad millia ftadiorum fere decern protenditur : latitude vero ab auftrali ad feptentrionale littus, boe eft, a Carthagine noua ad Lauretanum portum aliquanto eft anguftior. Vniuerfie autem prouinciae quæ , vt didum eft, ab vtroque mati montibufque Pyre-na:is clauditur, ambitus millia ftadiorum circiter quadraginta compleditur. Continet autem ftadium paflus centum viginti quinque. Cæterum multi

742- LVCII MARINE! SICVLI qui de terrarum fieu fcripferunt, Hifpaniam caputorbis clTc voluere. Siquidem Plinius in Europæ defcriptione,in ea,inq uit,Hifpania prima terrarum eft vlteiior appellata,cadem Bxtica. Idem alibi: Terrarum orbisvniuerfus in tres diuiditur partes,Europam,Afiam, amp;nbsp;Africam, origo ab occafu lolis amp;nbsp;Gaditanofreto. Verum enimuero fine principium fit Hifpania,fiue finis terrç,nihil refert.Hacigituc qua:ftionefepofita,cüderebusHifpaniaequas terra fuapte natura producit, quidam primumdixcrimus, deinde de prouineiis eins, de vrbibusamp;oppidis,depri-mis incolis,de Regibus amp;nbsp;Imperatoribus amp;nbsp;eorum rebus geftis,de fandis amp;nbsp;mar-tyribuSjde vins ilkiftribus in rebus bellicis amp;nbsp;aliis virtutibus, de viris deniquedi-fciplinisexcellentibus,morcnoftrofi.}mmatimverequereferemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’®

iMiRVMCum pofita fit Hifpania fub claro fœlicique cccli tradu, quoddima -^^Græcivocantjprouinciarum multas antecedit pulchritudineregionis,aeris falubritatc, ventorum flatibus, aquarum fontibus, amœnitateneraorum, mon-tiumiugis, fertilitate foli, vbertatc pabuli, arborum frudibus, armentis, grc-gibus,equis,portuofismarislittoribus,campis,pratis,iucundiflimisfluminumri-pis,vcnationibus,aucupiis,pifcibus,item vino,oleo, melle, faccaro,vellere, lino, cannabo,fparto,iunco,rubia,minio,argentoviuo, alumine, fapone, vitro, lapide ^^ fpeculari,lapide fubfidiano,iafpide nuper inucnta,rore marino,croco, cera, pice, refina,cocco,ferico,bombyce,marmore,alabaftro,crcta,ferro,çre,plumbo,fco-ria,ftagno,argento,auro, exterifque metallis, amp;nbsp;rebus ad hominum vitam necef-fariisabundantilfima ferapereft. Sedad maiora tranfeamus. Siquidem femper Hifpania floruit, amp;nbsp;nunc maxime floret optimis principibus, fortilfimisdiiübus, animofiflÏmiscquitibus,bellicofiflimismilitibus,vigilantilfimispontificibus,ob-feruantiflïmis facerdotibus,clariflïmis virorum amp;nbsp;mulierum ingcniis,magnaquc fortitudine, liberalibus fludiis, mechanicis artibus, amp;nbsp;diligentiffimisfideliffimif' que feruitiis. Quidprxtereadicamdemultisamp;prxclarimmisvrbibus?quiddc multis,magnis,amp;:opulcntiflïmisoppidisreferam?quiddefcxagintaamp;:fexponti'l^ ficatibus Hifpania: ? quos alio loco nominatim recefebimus, vnius cuiufque redi-rus computantes, amp;nbsp;eodem modo magnatum domus amp;nbsp;ccnfus referemus. Vidj' mus enim amp;nbsp;numerauimus in Hifpania principatus centum fexaginta inter eqn'' tes amp;nbsp;pontifices. Quid de confpicuis regum palatiis, de multorum magnatuniK cquitum magnificis amp;nbsp;pulcherrimis çdibus? quid de aliis innumeris,amp; publicist: priuatis ædificiis commemorem? Talibus itaquc rebus Hifpania foelixeft,amp;-'3 multis fcriptoribus non immerito celcbratur. Cuius res memorabiles nonfolu® Icgimus apud multos aurores,fed etiam non fine admirationeperfpexirauJ-

De HiJpaftu mefaü/s, c^ aliis rebus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;^

TAE rebusHifpanix Plinius multa magnaqueloquutus hocaddidit: Metallis '^plumbi,fcrri,a:ris,argenti,auri tota ferme Hifpaniafcater,citerioramp;fpecula-ribuslapidibus. Eflautemlapis fpecularis perlucidus,quifinditurintenuiffimas cruftas,amp;:fpcculifimilitudinem habet, quiinfpicientisimaginem referramp;varios colores. Hunc olim fola citerior HifpaniaRomam mittebat, poftcavero Sicilia, Cyprus,amp;: Africa miferunt.Sunt amp;nbsp;marmoru lapicidinx vniuerfæ Hifpania:. Hare Plinius. Solinus etiam inquit : Reuerfum ad continentem res Hifpaniêfes me vo-cant. Terrarum comparanda optimis efl:Hifpani3,nullique pofthabendafrugum copia, fine foli vberes fine vinearum prouêtus refpicere, fiuc arborarios velis.o- jo mnimateriaaffluit,qua:cüqueautprecioambitiofacft,autvluncceflaria.Argen-tum vel aurumfirequiras,habet.Ferratiisnunquam deficit,non ceditvitibuj,vin-cit olea, nihil in ca ociofum, nihil flerilc. Quicquid cuiufeuque modi negatmef-fem, vigct pabulis, etiam quae arida fun t ac ftcnlia, rudentum materiam nauticis fubminiftrant. Non coquunturibi fales, fed effodiuntur.Depurgantin minium nitelas

Hitchs puluerisjjjQj, gß^^ ^j^j.^ ^^^^^5 jter arenas rcpcrtas. Fucanc vellera, vt ad ru-Strab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;députent, cocci veneno, id eft cocci fucco,colorant amp;tingun5

qI' ƒ ”*“tBæticam fuiffe gentisadmodumdiuitis,qux a Garthaginenlibus bu u-r”^’?*^®*’^®P*^æ^®P*^’“s vtensargenteis. CœliusctiamRhodiginusdcre-I don' * ^^*æ^*'’’*^®®5aii:Hifpaniævcrofœlicitatcm infigniteradmiratum Poft-tuntH^f °*^^^°'^*^^^^^^™ cloquentiævi fefe latius expartdentem tradidifiefc-um ' 1'P|’?^^“^®*^*^®”®^®^o®*“^®f®“ni,fedPIutonip(unï,idcft,opuIentiçDc-^^^Ha eft in eo terrarum traduraetallorumfœcûditas.Appianus

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ï^®®^^^^°f“®®®®*u™’^o*’’*ncsinfuperbcUicofifliïnos gignit, equof-

1 ocuiimos. Varroquoquerefertin Hifpaniaponnullas equas ventocon-«^ ?!*’* * Zephyro vento qui flare folet ab occidéte, Zebras Hifpani voeât: fet' CT ^'^“‘^^d:res,campeftrefque funt, amp;indomitæ. Ego vero Varronéhoc 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^I^hrorpropter cquorumHifpanixvelocitatem, qui non fine caufa ex

,cûfintvelociflîmi:cum præfertimfcribatluftinuSjhanc ona ^f'^^^^^'^^^'^^æcunditate,amp;gregum multitudine,nimiaque pernicitatc cuius '^Læ‘^°^ flint prætereaquæ Strabo de rébus Hifpaniæ fcripfic omittéda, tutisrati • HhxczAtTurdecaniaagerqueconiunôlusnuflainhocgenerevir-w nul/ibi ''®^°^^^^darevolcntibusabeflefinit.Namaurû,argentû,æs,fcrrum, «ft Au f^*^f^'^^™’ ^^^ Hantum, nec tam probatum genCrari hadenus compertum ' HumenimnÔfolumexmetallts eflbditur,verum etiam fluit. Fluminanan-Ihu ?*^^î^^^^fl^e auream deferunt arenam.Tot igitur tatifque naturæ donis, fo-inaf*',j*?’^^®^®^®»^orbistcrrarum optima æftimaripoteftHifpania.Dccuius tail] *^*^™*^*“gt;^^®a4tia:TitusLiuiusaliiqucc5plurcsautorcstradidcröt,omit-)fâtainenquædemetallisHifpaniac Diodorus Siculus c5memorauit, filcnrio Hprætenbo, qui de Hifpani foli fœlicitate, amp;nbsp;reru omnium copia, de in ftitutis °^‘bus,amp;;liotninum cultu multaloquutus, fixe addidit : Sequitur vt de argento Wplurimuapud Iberos optimumqj efFoditur, quodep multum vtilitatis inco-P ne- i^“’'””'“*'!^*^««' efta nobis in Herculis geftis,Ibcriç montes qui Pyre-ad fn°^^î'''^’^^^^*^^'dine amp;: magnitudinelongc alios excellere. Nam a mari quod diuid ''^quot;^'^ *^^^^’ '^^fl^^ ^d Oceanum ferme ad Ardos fitum Galliam ab Iberia ^^ut^erCeltibcriamquoqueprotendûturftadiis tribus millibus. Inquibus ^‘'^■duæfrcquentcs,ferunt,prifcis tcporibusigncapaftoribusinicclo mon-uas omnes regiones fuifle cobuftas. Qua ex rc aiunt montes cognominatos Py-^^.°? ^’■dentenanquecontinuisdiebusigne pluresex montibusargentipuri uinammarutnvicffluxerc.Quod incolis ignotum,Phœnices mercatores vili umpermutacione emptum inSrxciam, Afiamque, aenationes exterasdefe-tes, magnas ex eocommercio opes contraxerunt. Adco autem mercatores n au ''^.^^^’f^'^flcupiditas,vtcumonuftis nauibusfuperaretargêtum, amoto ab oDu?'^'^' ^^°’^''S^’^^“^ ®*^5 ^°^° fubderét. Hoc lucro Phœnices admodum f’^'^''^^ ^°^°*^'^^ tuminSiciliampropinquafqueinfulas, turn in Li-/” i itdinianiqüe,atqueIberiamdeftinarût.Multisautem poftfçculiscogni-0 Wberiquoquemetallisquxrëdisoperamdedere,magnaqueoptimiargen ticopiarepcrta,ingens ex eavedigalprodiit.Cumxs,aurum,argentiimq; fint tanapræcipua,quiinreperiendoxredantoperam,quartameiusquodcflüdi-Hntportioncincapiut:eorum veto qui in argento efFodiendooccupantur,quida lions diebusEuboicumpercipiunttalentum.Terraenimomnis argento referta * )Vt mirabilis fit amp;nbsp;eius patrix natura, amp;nbsp;operariorum cotinuus labor. Nam qui pnmnmhismctallis reperiendisincumbebant, magnas contrahebant diuitias. In Jd ptomptuenim eft argentum terra abundeilludprxftante. Pofteavero cumRo-manilberiam fubegiiTent, Italici qui lucri cupiditate id fibi opus fumpfere, maxi-Hieexeoditatifunt. Eraptamenimferuorum copiam adefibdienda metalla de-1 nbsp;nbsp;Putat, quivariis locis mctallorum venas fcrutati,ac alte lateque terra efFoifa, plu-

ii^umauriargentiquccruunt, variis multorum ftadiorumcuniculisfubterram ^«ù.Multo facilior.quæftuofiorqj hxc cura,quametalloru qux apud Atticos re-

periuntur.Ibienimmukasinfodiendoimpenfasfubcutfxpiusopinioncftuftta-ti,quum am non inueniant quod quadrant,aut inuentum ita parui fir,vt fuperetut afumpju;apudHifpaniamveroquimetallisincumbuntrepcriedis,anipliorafpf percipiunt. Bonitatcquippefoliglebasfemperauroargentoque fertilesinueni-unt,vtpotc omni terra metallis plena. Incuius etiam terra: laudemluftinushoc modo fcripfit:Non frumenti tantum copia magna eft, verum etiam vini, meHiS oleique:nequeferrifolummateriaprçcipua,fedamp;equorumperniccsgreges:neC fumma tantum terræ laudanda böna,verum amp;abftruforum œetaUorumfœlit^ diuitiæ.Sed de Hifpaniæ metallis hadenus. Cçterum res Hifpaniç quas hadenus^j^ memorauimus,non folum legimus apud aurores, fed etiam vidimus omnesprï* ter aurum amp;nbsp;argentum.Qijac quidem duo metalla præcipua,nuncHifpaniçpnn' cipcs latere fub terra permittunt,amp; ab Indiis maximis impeniis amp;laboribusarque periculisafterriiubcnt.

QV ANT VM autemfrugibusexterifquerebus abundet Hifpani3,cxprxno-,minatis autoribus facile eolligitur, ideoque in harum rcrum narrationeero breuior. Habctitaque Hifpaniatotamaximosacfertiliflimoscapos,amp;planicies ampliftimas. Quæ cum fereno cœlo fubiaceat, amp;Fauonio vento faluberrimolc-niter vencileturjn ea quidem non folis æftus ardens, non frigushorridum/edo* mni tempore viget fumma temperies.vbi,tcfteluftino, magna cœlifalubritasper omnemHifpaniam , æqualifqueaerisfpiritus nulla paludumgrauinebulainfici-tur. Hucaccedunt amp;nbsp;aura: maris amp;nbsp;aflidui ventorum flatus, quibus omnempro-uinciam penctrantibuseuentilato terreftrifpiritupræcipuaomnibusfanitas««* ditur. Homerus omnium fcientiarum parens, amp;nbsp;Hifpaniæfertilitatisatque ialu-britatis non ignarus, in ea vitam Iiominibus diuturnam, viftum facilem,Ocampos Elyfioseflemultis carminibus cecinit, quorum paucaliaecexponereplacuit.

7(uüa eß Hißana teüus fcelicior, in ^ua Fita virii facilis longjfiima tempora durât. Non hyemd vis multa,niais non tngruit imber^ Stridula fed femper 2ephyror»m ßaminamittit Ingens Oceanusdenimina grata virorum. Semper vbiirrumpuntßlendentia iumina filis i^lmt tellur i, noblem ^ui ducit opacam. Inde recens radiiscum fol pereußerit arua, Occam lent as alt i prafugerit vndas: Incidit Oceano lux fulgenttßima folis, Nigrantem nsc^em, dr madtdantia fydera ducens.

Hincitaque per Hifpaniam totam prouenit omnium return magnaferti*uas,lt;x 4 mnis ager vfque eo liberalis eft, vt ex vno tritici modio fa:pe triginta colonis re ftituat, amp;nbsp;nonnunquam quadraginta, in Bxtica prxfertim , qua: quidemne' gibus amp;nbsp;cuniftis rebus eft admodum fcelix. Cui fi tempore fuo pluuia cornin' gat Auftralis,eftmultofertiIior.OmnisdeniqneHifpaniçtellusaGadibusvfqu« ad amnis Iberi fontem, qui vitra Burgenfem vrbem apud oppidulum quodinco læ Fontibile nominan t,oritur,non folum laetiflimas fruges, fed omnium quoquf return copiaproducitimmenfam. Hancego regionem cuius kgt;ngitudoad im amp;quingentacircitermillia pafluurH,amp;:latitude fere totidem protenditui,®^ gnamqueHifpaniaepartem continet,fertilioremefl'earbitror,quamreliquas, rationecceleftis tradus quem (vtfiipra diximus) Gra:ci clima vocant, amp;rauo j venti falubritate quem Grxci Zephyron nominant,qui quidem fatisamp;arD0 vitam præftat.Huius enim venti flatu prægnans Hifpaniac tellus non Iuxuriantes,fed omne quoqueleguminum genus, amp;nbsp;optima vinafœcun 1 praebet. Ca:terumetfi vino rota fatisabundatHifpania,paucatamenqu^P*'Ç pua funt,amp; ab odore,colore,amp;guftumaximeprobantur,alocisvbil3rgiuui’

745 guntiir,nominabo. Lcgitur itaquevinialbi optimique maxima copia apuS op-pidum nomineSandi Martini vallis ccclefiæ,amp;in oppido Matrigali,item in Gua-dalcanaoppidoBæticæproiünciXjinquoetiamrubeumlegiturquam optimum. Vinumprxterea Tarraconenfeabantiquis fcriptoribus fuit maxime commen-datum.InRibadauiaapudCallecos,amp;inoppido Caparico PortugalhXinOca-niaquoqucamp;Ycpesbonaleguntur.Inquibusamp;LucanuminBætiCa,finonpri-murajecundum tarnen obtinet locum. Sed inter candida vinaquod inoppido Oliuari Jegitur, non eft ßlentio dignum, fed memorabile. Rubeum vero quod in Hifpaniaplurimum legitur,quod in oppido quod Arenas appellant, funditur,cæ-*^ tensmulcomelius habetur. Poft hocautem inregionc Toletanaferc tota,maxi« ma eft vini copia, amp;nbsp;prxeipue inScalona, Mantua Carpentana,quod oppidum Madrid appellant, in Xetapho, Pinto, Valdemoro, Cafaruuio,Turrilacona, fed hoc copia magisquam bonitatclaudabile.Quibusprxtereavinum oppidi quod ''ulgoSantorquatiumdiciturjminimecediu^untamp;inaliisciuitatibusamp;Soppidis, mTaurofcilicet,Cantalpino, amp;nbsp;Cantalapetra, vinaqux magno habtntiir in pre-‘^m.Salmanticenfe quoque vinum eft fuauiflimum, apud puteum præfertim fttiemAinarillum vocant.

A^ORiBvs Hifpania frudus ferentibus amp;nbsp;alüs plena eft,amp;omnis generis . yudibusabundans,quorumarborcsnonfolum labor hominumamp;sinduftria ^otiiciiit,fedipfiusctiamtcrrac bonitatenatura producir. Nemus enim vidimus -^”^tti)præteraliamulta,apud oppidum nomine Montis maioris,in quo quet cus, ^''Ms,ilices,nuces,corylos,cerafos, prunos, pyros,ficus,labrufeas,amp; omne S^^usaiborutn frudificans fola natura plantauit, arbores altitudinis ingentisamp;t ’'’'plitudinis. Nam iuxta oppidum Bcieranum,vbi nemus eft amœniftîmum,ca-'■t'exarboris ambitum menfi fumus pedum circiterquadraginta.Frudus au-*^® arborum numéro plures, amp;nbsp;forma grandiores habet Hifpania. Pyrorum ®ulta funt genera, fed quatuor pra:cipue, aliis omidis, qijœ funt odore guftuque ' uaui(Rma,riominabo: Apianum quod mufeatum vocant,amp; eft omnium pyro-‘^^'‘^y^timinxim, Vinofum, PincLim,amp;aliud quod fine régula dicitur in Hifpania. sioruniquoquegenera duo funtexterislonge meliora,quorumalterum Ca-^ttiuunijiialterum Regium vocat Hifpania. Sed inter meliores Hifpanixfru-tisraeoiudicio,pulchriuseftamp;: cxccllentiusillud quod Hifpani Melocotoni-ünivocant,proptereaquodfitexmalo Perficoamp; Cydonio,hoc eft ex duracino ^cotoneo,quod Hifpani mcmbrillum vocat. Quid prxterea dicam demultis o -'“gt;sHifpanix,Hifpalenfibus prxfertiin qux magnitudine iuglandes excedunr.? Huidde Cordubx ficubus amp;nbsp;oliuis etiam referamr'EftHifpania quoque, vt fupra ®imus,ncmoribus,vinetis,oliuetis,moretis,pinetis,ilicetis,amp;palmetis admo-4'^ uindiues.Cæterum palmas,citros,amp;citrios,quas narangios Hifpani vocanr, ‘'“^multas vidimus in Hifpania, nifi Cordubx, Hifpali, Valentix, Barcinonat, amp;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^'Qllacentiam citros duntaxatamp;: citrios. Sunt amp;nbsp;in aliis locis Cantabria: ma-pn?“’^®Uecix,amp;Portugalliae. Vidimusetiam Toleticitriosfrudum ferenres.

'^wperinHifpania frequens amp;nbsp;altiflima cupreflus,cuius materia fuauiffime redoJet. Sed iam de frudibus amp;arboribusHi(panix finemfaciam, cum pauca trabonis verbaretulero,qui de rebus Hifpanixmulta loquutus,Quanta,inquit, exHifpania,exTurdet3nia pra:fertim,exportandarum return copia fit,ma-xime dedarat nauigiorum magnitudo amp;numerus.Ingetcs enim one-

1 P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nauale permeant,quibus oleum non vbertatemodo,fed

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam bonitateprxcipuum,itidemvinum,magnavis

ESt Hifpaniaprætcreaamp;pccorisomnis generis dines, gregibus amp;nbsp;armenns plena, adeo vt mugitu balatuque nemora, lilnir, montes,prata,catnpi,ialW5 vbiquerefonent.Ouesinphmisinnumerashabec Hifpania.Siquidemmukosin Hiipaniapaftoresnouimus,quorum vnufquifqueouium triginta millia poflidc-bat.Quapropcerlanas molliflimasnon Hifpanixfolum populis,fed extemisetia gentibus ones abundantiffime fuggerunc.Equos q uam optimosalit Hifpaniadea Bxtica plures, Lufitania velociorcs, Afturia for£iores,quosvcteres Afturcones appellabanr.Lconesautem,cameIos,amp;eIcphancosnonnouitHifpania,nificicU' iC res amp;nbsp;aduedos aliunde.

\T Enationes Hifpania; neqj quadrupedum animalium, neqj volatilium de-’ func.Siquidcmmontesamp;:filua:,damas,ceruos,apros,vrfos,amp;::planiciescani-pique lepores vbiquc gignunt. Cuniculorum veto qui amp;nbsp;lepufeuli vocantur, albi nigrique amp;nbsp;maculoß reperiuntur,multicudoingens,adeovtmagnaranonnun-quam vafticacem fansamp;plantisafl'erant.AucupanturprxtereainHifpan!a prêter aliasaues,grues,anferes,anatesfylueftresamp;fluuiales, perdices amp;nbsp;palumbasquas rorquacasappellant,innumeras:fedattagines paucioresamp;eSicilia nuperallatos- jO Aquila: quoq;,ciconiæ,ardeæ,accipitresmaioresatlt;ÿ minores,cxterxqjauesplu-rima: in Hifpania nidificant.

K^ V N c autem qu oniam fans in Hifpania venan fumus,in eadem quoquepi^c^'’* -^ ' volumus, primumque rece iaciemus in mare, amp;nbsp;deinde in amnesamp;riuulos, in quibusamocniflimecopiofiflimequc fine dubio pifeabimur.^untenimif’hifpania non folum maria, fed etiam riui fluminaque admodum pifeulenta.Nam cum fit Turdctaniæ,vt Strabo referr, copia meditcrranea,a:qualeni quoque ma-ritimamex pelagi bonis inueniei.Oftreanamq5amp; conchylia omnia, turn mul'ƒ titudine,tum amplitudine,omni ex parteextcriusmarefuperar, prxcipuccuo fluxus ac refluxus hie augeantur, qui caufa (vt par eft) magnitudinisac multitui” nis propter inundationesexiftunt.Eundemfe habet in modum circa Cetariagc* neraamp;bal.Tnas,quibusreflannbusnebulofa:cuiufdam coluranxvifiolongccet* ncntibusoffertur.Qindcongri,quidmurxnç, quanto noftrismaiores capiunturi quid alia complura huius generis edulia?inCarteiaverovidimuscerycas,ide/i murices amp;nbsp;purpuras,librarû decem : in exterioribus autem locis mur:rnalt;Slt;^c°quot;quot; grum minarum fupra odoginta, polypum taleti pondo,diiorum autem /epiascu-bitorum,amp;fimilia.Frequensautemthynnus,magnus,amp;pinguishorfumirophH-tur. Hæcamp;hisplurademaritimis Hifpaniæpi(cibusStrabo. Magnacopiahiste-poribusin Hifpaniaeftpifeiuquos SaualosHifpania vocat,itemSalmonûamp;mU' ftelaru quç a petris quas lambunt, Lampetra: vocatur.Legimus inHifpaniapolypum olim captum fuifle tantç magnitudinis,vt cius caput oftefum Luculloiy.aæ-phorarumcapaxfuerit,crinesquiduisvtroq5brachiocoraprehenderint,calituli inftarpeluium vrnamæquauerint,rcliqui£eeiusmiraculo afleruatæ,feptingenta pondo pependerint.Ca:terum in Hifpania pifces,qui in mari feptcntrionaliamp;oc-ciduo,multo meliores habêtur,quam qui mediterraneo amp;auftrali capiütur. Cuius reicaufam e/Tearbitror mare frigidius,inquo pifces multiplicanturamp;maxime pingucfcunt.Q^proptcr qui pifces apud Cantabros, Aftures,Callccos,amp; Portugallcnfes ad Gadcs vfquc capiuntur,fapore ca:teros longe pra ftanr.Sunt yO pra:tercain Hifpaniapifces maiores, qui non oua,fed animalia pariunt. Valencia: fiquidem pifcem vidimus, quem pifcatores c mari captum portauerant, amp;nbsp;rorcu-lari magno locauerantaqua: pleno, craflitudine amp;nbsp;longitudine magnaemnla:,cuius caput, os, narcs,oculi bonis efte videbantur,prætcr cornua quibus carebat: mammas habebat muliebres, amp;nbsp;manus mamillis appofitas, vuluara quoque mulicris.

tnulieris. Quam poftero die vidimus parientem pifciculum fibi perfimilemjon-Igitudine trium pedum, amp;:craflitudine Colli canis Gallici, quern die quarto pod: partiimmaterfamejVtopinorjCoadadeuorauic.Q^amremnequiscommenticia putet,vidiietiam mecumvnaRexcatholicus Ferdinandus,videruntamp;aliicom-plures équités. Abundat Hifpania duobus anni menfibus optimis pifcibus qui Bi-fuzi nominantur. Sunt amp;nbsp;alii in Hifpania pifces excellentes, Meri fcilicet, Solli,amp;: quos Aguias Paladares appellant. Muka nobis demarinisHifpaniæ pifcibusoc-currebant,qux cum fcombris qui mukitudine mare compIcntHifpanum,vtpau-cadefluuialibusdicamus,praetermittimus. Sunt enim per Hifpaniam feretotam j gt;0 fluminamulta valdequepifcofa.Capitur itaque inmukis Hifpania: amnibus pi-feauteismaculis infignitus,qui etfi notiffimus eft vbique,quo tame nomine vo-«turambigitur. Ego vero eu efle arbitrer quern turturem luuenalis appellat, quo Writurum dicebat Vrfidium:quadoquidem nomen hoc turturis multarum gentium vulgari fermoni maximeconuenit. Namamp; I-Jifpani Trucham,amp; kali Si-t^uliqueTroftam vocant.Pifeis eft autem non modo iucundkkmi faporis,fed[ °Ptitniquoque nutrimenti,quern medici fenibus amp;ctiamægrotis libenriffitne ‘’Ottcedunc: cuius in Hifpania magna eft mukitudo amp;nbsp;magnitude ingens.His '^‘^'^quot;gt;£prxlarg3 captura non dilutes modo/cdetiampaupetes vclcunuir vilius ^‘^pt's.Qmejß in mukis Hifpanix fiuminibus capiuntur, illi tarnen qui apud Lc*

' nbsp;nbsp;gtonem duminis Orbigonis, Benauentum, Burgos, Molinarn, Nelam, Manhli-3tti,üardium Abulæ,amp; in amne,quamuis parue, cui nomen eft Corpus hoininis, ®tt^tomclioreshabentur quam cæteri. Turturem captum vidimus in ripa Thor-®'^3piid Salmanticam librarum viginti. Pariunt etiam plures amnes Hifpaniae ^'tlosmarinis affimiles , qui agemina barba quam in labre habent inferiori, bar-®^fsappellantur.

DE hlinisHifpaniæ fcripturus, de falls ipdus prins admirabili virrute panca di-IH 1'^^^H^tbus apud hommes non minonsfortaflexftimationis, quampanis loebitur.Panis enim,carnes,pifees,amp;quodcunque ciborum genus pra ter ar-.°''quot;”^ frudus amp;nbsp;herbas abfque fale comefum,non folum non concoquiturin otnacnojfed etiam putrefcunt amp;nbsp;homines necant,qui profecto hneialediu-f'usviuere nequaquam poftent.Eftigiturfal res humanæ vitæ maxime necefla-^■aquare nonimmerito primus menfis apponitur,qui amp;comedendiappctitus ^’tdcat, fine quo guftui gratum nihil eftèt,amp;:cibus omnis dikumbentibus fafti-’t'tet.Nonigitiirfinecaufaveteres bonos mores amp;: voluptates honeftas dulcet-qttefermonesfales appellauerunt. Cxterum in quanto honore lal Fuenr,mulu quideniantiquorummonumenta declarant,qui falem non cibis amp;nbsp;menfis tan-^Q ^t^fedetiam facris adhibebant. Vnde ait Ouidius:

Far erat dgt;^puri h/ada mica falis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' • -

^itictiamprêter vfum menik, mukis quoque medicamentis adhibetur,amp;Ian-Stientiahominumcorporamirificeiuuat :quinetiam non vinas modo,fedmor-^tiasetiamcarnesconferuat.Qucm præterea fi quis manefingulisdiebusiub lin-Sttadumliquefcat tenuerit,tcfte Plinio,finedubio dentesa putredine amp;omni J^ottuptioneferuabitintaâos.Exquo vfiratumeft vulgare prouerbium : Nihil fa-j^ 5amp;folehumanis corporibus vtilius.Nonigitur ratione caret, quodferunt An-’■“^^ttiuro regem populo Romano congiarii loco falem diftribuere confue-f^ejCum Marcus etiam Varro fale veteres pro fecundociboamp; pulmenianis vfos ämrmet.Apudnos auté fal eft multo maioris excellentie, quonianos per lauacrû dptifmatisamorte perpetualibcrat,noftroq5rcdemptori Chrirto coniungit, amp;nbsp;■nfufa fapientia mentibus noftriseodem nomine copulat. Saléitaq-, prouida na-ftira, hoc eft Deus Opt. Max.magnumdonum maximequeneceftanum mortaii-’

748 LVCII MARINEl SICVLl bus deditjamp; per omnes fere prouincias tonus orbis terrarum, amp;nbsp;inmulnsHif^' niæ locis largiffime diftribuit.Sunt enirn in Hifpania multa falinarumgenera- a âcuti fcribit Solinus, in Hifpania fal non modo coquitur, verum etiam plonm*® cffoditurjhoceftjamp;fitamp;gignitur.FiteniminmultisHifpanixIocisexaquishau-ftis e puteis,vt apud Scgütiam.Ex quo regibus magnum vedigalexigitur. Gigni' tur autem in extremis maris littoribus cæteris candidior. Sunt amp;nbsp;motesHifpaniï aatiui falis, vt apud Ribagorciam, in quibus lapicidinarum modo fal caditur,* arborum modo poftea pullulât ac renafcitur. Apud oppidum Antiqueram vallis eft amœniffima, cuius longitudo eft pafluum mille amp;nbsp;quingentorum, amp;cxoron* parteclaufamontiumiugis,quævallis hyeme pluuialibus aquisimpletur,amp;iß formam magni lacus efficitur, cuius aqux calore folis in falcm candidum conucr-tuntur. In Atencaevallefalinaefuntaquarum.Suntamp;inoppidoSalinarumfalina! memorabiles, amp;nbsp;aliæ in oppido quod Salinas de Orodicitur,amp;apud Nouanos

INvENrES inHifpaniabalneathermafquc admodum falutifcras. Quarquonia ■^•mulfafunt jdequibufdam breui fermone referemus, primumque ddbalneo quodexpcriri nobis contigit. Eftitaque balneum in ripaThormisamnisquodad^^ huncmodumfchabet. ASalmanticaciuitate pafluummilliacirciteroftomons cft,ex quolatitans aqua per fulpflureasvenasdeorfum fluit,amp;propeflumeneru-pit,quæ tanti caloris eft,quantum manus amp;nbsp;nuda corpora ferre poflunt. Cuiusa-quævirtutemcumMaurus,vtferunt,nomineCephacxpertuseflct,eamclauutç-dificio,teä:oquelapideocooperiiit,quoamp;meliusvimfuam conferuaret,amp;in“‘'* micuraricommodius poiTent. Ædificium autem quodaquamfiftit,piking * mameflicit. Adquod aquaperueniens vbi profluere nequit,infcriuscreicicac furgitinaltum,amp;au(3:agurgitempræbet,inquobominesad pedus vfque'^^'^' guntur,amp;:vclutinpclagonatant. Quivbilanguefcereincipiunt aqux calore a vifcera vitalia penetrate, ftatim egrediuntur, feque linteis inuoluunt,amp;palliisk-neis coopcrti fudando dormiendoquc purgantur omni morbo, amp;nbsp;praecipuel«* 5 bic. Huic autembainco Ledefmaoppidum cui propinquumeft,nomen dedir. Ad hunc etiam modum balneum vidimus apud oppidum Beiaram,nifiquodnU‘ ius aqua degelidoac ferme femper niuofomÓteperlubterraneos meatus adpia-niciem defcendit,vbi viens eft longus qui ab ipfis baincis nomen accepit. Verum hic vim duplicem natura demonftrat.Sunt enim balnea duo diuerfarum aquaru, quæ ndn multum inter fe diftant,quorumaltcrum calidioris,amp;altcrumrog“' ris eft aquae:quarum altera bibentes,altera vero lauanteshominesmirific®’““^^ Hineprçterea non longe abeft lacus non vtilis minus quam admirabiHSjQ^ turtures,pifcesfubnigrosamp; excellentes gignit,amp;futurampluuiamturbinemquc magno aeris fonitu prænunciat,adeo vt eins murmur quafi tauri mugituslepenu- 4 mero ad duo de viginti millia pafluum fuerit auditum. Apud Callecos prope i-nii fluminis ripamamp;Orenfem ciuitatem balnea multimoda,amp;:fons oriturnomi-nc Burgainaïtum fcaturicns,feruentioraquafubigne, adeo vtineoamp;ouaco-quantur,amp;fuesimmcrfi faciledepilcntur. Suntprxtereabalneavaldefalutiterâ in raultis Hifpania locis, vtHifpali,Cordubae,Granatæ, Valentix, Alhamx, cuius virtute Galliens etiam morbusfvtaiunt)pellitur.Toletifuerunt olim balr^aqua-tuor infra muros ciuitatis valde falutifera,qux nuper deferta funtamp;negkct3,pro-p terea q nod homines in eis lauari non audebant,neque ingredi, quonialaua an tur in illis puftuIisamp;Gallico morbo laborantes. Cxterum legi ego in qua-

faerant. Qua de re fcripfimusalio loco. Sunt amp;nbsp;akerius Alhamæ balnea a-pud Vobercam.

Que pulchcrrima.Qux quidem etfi pluribus in Hifpania: locis confpicua fin-guntur,ea tarnen quæ Valenti«, Murciæ,Sagunci,Elboræ,quæ nuncTalaueradi-^t'l^amp;ameTalabrica vocata eft inalio loco, item Malach«, Toleti, Montef«, i^^f P ^^^f’P'■æ‘'*P^^E^ntamp;c«terispuIchrio^a.VitreaveroBarcinon«,Cata-P w,Cafp« preciofa funt amp;nbsp;perlucida fiunt, amp;nbsp;in aliis muleis Hifpaniæ locis fans Puichra,quæ caufa breuitatis omittimus.

|-JEp AN i Æ fontes qui ferme funt innumerabiles, filentio prxteribimus, fed petpaucos quos vidimus memorabiles, breuinarrationereferemus. Omnes

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''’'^^uitatcs,oppida,pagi,rura,filu«,montes, valles, domus deniquequamplu-ærontibus abundant.Siquidem apud Granatam vrbcm,vt in bcllo Granatefi in'^ 'quot;v^’æ 9“*oque amp;nbsp;viginti millib.pafluum,fcx amp;nbsp;tnginta fontes oriuntur,amp;: oJh ®”‘^** *“’^®g*®“c Pacis Auguftx fontes fcaturiuntquingentifiipra mille. 10 natu ^^'^?'?'®^**^ omnibus omiflis, decuiufdam in Lufitania prouincia mirabili lam ’^®^*®®®®faciemus. In paruo itaque Luficanix oppido quod vulgo Vil-onatn voc3nt,diftatque a Caura ciuitate paffuu millia circiter vndeci m,fons ''fabaliorumfontiumnaturalongediuerfus.Siquidemnonfolum oritur,fed .'*®^®‘igt;t«0ritur autcmKaIcndisMaiis,amp;ad Kalendas vfqueNouembres a- ~

amp; jft ^®°“’***5abundediffundic:poftea verooccultaturlatetquehyeme tota, ^ itatutum tempus, hoc eft ad Kalendas Maias,renafcitur amp;nbsp;accolas reuilit: “ onquidem fingulis annis fieri compertum eft.Sunt amp;nbsp;in multis Hifpani« locis, Glleciaprxfercim,fontes«ftatefrigidiflimi. Suntamp;in aliis partib’fontes me-

1 nbsp;nbsp;nbsp;°rabiles,quorum paucos qui mihi nunc in mentem veniunt, recefebo. Supra j '3queBiirgenfemciuitatemad pafluum millia circiter viginti verfusOrientem, P^gnseftnotnine Boetius,fub alulfima rupe pofitus,ex qua fonticulus effluens in w'^æ”' '^'’^‘^ pagum prçnominatum dcfcêdit,amp;: duos in lacus ingredi tur,qui-f^j 2tatnvimfalubritatis amp;nbsp;virtutis infundit, vt omnes fluxum fanguinis patien-)Cuniiiacaqualauantur,ftatim liberêtur- In iugo autem montis vnde fonticu-“5ontur,æjgj gjl facra,Sand« Cafildæ dicata, de qua Sada alio loco fcribemus. onminorisvircutiseft fonsegregiusin B«ticaprouincia iuxtaoppidum Anti-iHocam. Nam filotis fons Boetius languinis profluuinm fiftit, potis Antiquariu s ^ ‘^nlosdilfoluit, ideoque a petra quam extrahit per vrinam, cognominatus eft. M oppidum autem quod Cazares vulgo dicitur,fontem vidimus vberrimum

40 (jj '^'^^‘'°”Q’æ^um,amp;aliumhuicfimilimum prope arcemquamvulgusSal-fon^P^^^^^* ^^ ^^hua quoque oppido nobili quod eft inter O riolam amp;nbsp;V alentia, fon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’’^c'^bfi fontibus affimiles. Gaudet amp;nbsp;oppidum Paftrana '^'oo pulcherrimo. H«c de fontibus hadenus.

^Wnes in Hifpania , pr«ter alios , centum quinquaginta numerauiraus, dequibus non nifi quofdam præcipuos amp;: infignes nominabimus. Et in tob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^^^'æ ^ famacelebris eft,amp;vtSoIinus,Stra-Hinius fcribunt, nauigabili commercio diucs, amp;nbsp;Hifpani«, vt fupra ^^monftrauimus, nomen dedit. Oritur autem apud Cantabros iuxta paruum i nbsp;nbsp;fPP^“®^“odfupra Fontibilc nominauimus, amp;nbsp;per multos Cantabri«, Nauar-

gt; Aragonix, amp;nbsp;Lalctani« populos ad Dertofam vfque ciuitatem,quadringenta ^'^ifagintamillia pafluum fluens, multis audus fluminibus in Mediterraneum lit-*15 tam violenter ingreditur, vt quinquaginta paflus in mare profufus duleis

hauriatur: qui prêter alios multos amneseCancabriadcfluenteSjBaiam,Cado ram,Tironcm,Naierillam,Fruegam, Letiam, Mclerum, Egam, Argam, Arago-nes quoquc duos qüi Aragonix ptouinciac ( vt alio locó diximus ) nomen dedere. amp;:apudC.xfarauguftam,Galiicum,Torium:amp;abalteraripaSalonem,Conge-dum,Veroriem,amp;vlteriuslapfusGingam,Sjcorim,atquealiosadferecipit'Cu-iusaquaveladbibendum,veladlauandum perutilfS, in cadis ad regiones alias transtertur. Ea fiquïdemmanus albiotes amp;nbsp;facies rriblliores fiunt,amp;potacorpora faniora. SedredcoadSicorim,vndcSiCanosamp;Sicaniam diciquidamvoluere. Scribunt enim oliminHifpania ciceriori populosqui iuxtaSicorimerantjOrtis interfedifl'enfionibus,viólospatriamdeierentesinItaliammigraflè,amp;indeinSi-10 ciliam profciäos.Qiiamcumliomincsiamdefcßiamp;quicrcm quarércstotampc-nc vacuam inueniffenr, animaduerfa terrx fertilitate, ibi confedifle. EftigiturSi-coris nobis iure memorandus,quem Lucanus non immerito inter primos Hifpa-nix amnes commemorauit. Nam amp;nbsp;aureas defert arenas, amp;nbsp;potus cft valdcfalu-bris. Barcinona quoque ex altera parte flumen habet Rubricatum arubeis are-nis nominatum:ex altera vcroaliud quódincolx Befonvocant: ego veroBxtu-lonem diccrem. Cinga quoque etft per plum beas arenas defluit, maioribus tarne amnibus annumerarur. Apud Vafconcs aute Chalybs oritur,cuiusaquaadferri temperamentum plurimum valer,adeo vt Hifpani non alia arma,nifiqu2Etempe' ratahuiusamnis aquafuerint,approbent. A quo flumine (vtluftinusait)populii® quoque Chaly bes appellantur. Per Callccix populos Minius labitur, amnisqui-dem non famç minoris, qui ex Oluca ciuitate profl uens,oppidum Portumman-num cognominatumduas in partesdiuidens, Pontem belfarium,amp; Orenfemci-uitatem,multaq5 Callccix oppida perlabitur. Cui non ccditalius amnispropin-quus,quemScylum Callecivocanrimemorabilis. IneademregionenafcimrA-fturaamnisnonparuinominis,aquo Allures populidenominantur. Limiapræ-terea flumen eft non paruum,amp;: Calleciç propinquum.QuqdcumDuriomifce-tur,nomen amittit.Eodem modo Piforga,Relanza,Relazonius, Carrion,amp;Du-ratonius amnes mcm'orabiles.Quib’ amp;nbsp;aliis Durius audüs interHifpania;prima-rios amnes amp;celebrioresconnumcratur. Qui oritur, vt Pliniusamp;Strabofcribiir, 50 apudCantabrosiuxtaNumantiam,amp;AfturiamaV’eiftonibus,amp;LufitaniaaGal-lecisdifterminans,amp;inoccidentemprofluensOceanum,ZamorxciuitatismcE-nia radens longo tradu ad mare difcurrit,amp; apud vrbem Portugallix, quxPorms appellatur,ingreditur. Huicle Thormis immifcetfluuius aqux valde falubris, qua vtitur Salmatica, amp;nbsp;a quo cognominatur A lua. Amnis quoque iuxtaValen-tiamfluitquiTuriadicebatur,amp;aPtolemxoTuruliusfuitappellatus.Deqnlt;’lic Claudianusmeminit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F/onbusei'-roßisformoJusTuriaripis,

Cxterum T agus,vt ait Plinius,ob aquas admodum falubres amp;nbsp;arenasaurireras multisHifpaniç fluminibus antefertur, per que materia multavehicur,quiaien-ptoribus amp;nbsp;poetis maxime celebratur. V nde ait luuenalis: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Cuius ortuseft in altiffimis Aragonix prouincixiugisapu Jvrbem Albarracinu, vel (vtaliivolunt) oppidum Securium,quodctiamFriasappellat.Hicamnis mul-tis in locis nauigio traiicitur, amp;nbsp;vbi Toleti mœnia pene rota circuit, amp;nbsp;oppidüEl' boram,quodnuncTaIabricam vocant,Alcantaramamp;aliapertranfiens,longiori lapfu Lagonio nomen auferes apud vrbem Vlixbonam in occiduum caditOcea-num.Lagonius vero priufquam foluacTago tributum,Caurç ciuitatiexterifque multis oppidis aquam propinatamp; campos irrigat. Oritur amp;nbsp;in Laminitanoagro Anas,vt Icribit Plinius. Qui etfi pifces, prxter anguillas qux funt optimç, inutiles jo gignit, fama tarnen amp;nbsp;natura eft memorabilis : quippe qui modo fefundit in to-gna, modo in anguftias reforbet, ac totus in cuniculis later, amp;nbsp;quali nafci Tipii^^ gaudet.Hicctiam,vt Strabo meminir,non longe oritur ab ortuTagi. Vndeinoc-cafum fluit,amp;apud Emeritam Auguftam longiffimo pontelapideotranfitur.m-dcfefe fleiftit inauftrum. In eifdem fere locis oritur etiam Bxtis codem Strabone dicente.

«icentCjquietiamScirendicitûr. Qui inter Anamamp; Tagum magnitudinis eft e-lufdem, amp;nbsp;a fui primordio, ficut Anas in occafum verges, inde in auftrû déclinas perCordubam amp;nbsp;Hifpalim Bæticæ prouinciæ vrbcs infigncs, in idc littus eXcur-J fgt;t.Verum enim vero Battis amnis nobiliflimus cft magnxque vtilitatis : qüapro-1 pterafcriptoribüs maxime celebratur.Quod quidem dedarat in eo femper naui-| g’orumniultitudo tanta, quan tayix in vllo portu mans inuenitur^ apud Hifpalim

præfertim.QpæquiJem rescaufaeft,amp;magnicommcrcii,amp;multarumdiuitiâ-1 nbsp;nbsp;fum. Cuius etiam aqua ad inficiendas lanas plurimum valet, quam Martialis holt;ï

1^ modoconunendauit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•■ ■ ■ Bretts olifdféracrinemredimitetofoMj

^lt;]uoetiam,vt Strabo amp;nbsp;Plinius aflerûr,Bîecica prouincia nomen accepit, amp;nbsp;Sc-J’eeaquoquerefert: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^NomenqueterrisquideditB^tt/s/tfiS.

*^grediturautem Bxtis mare platrunquc magno impetu. Sunt præterea iuxtâ t^rdubamamnes duo non ignobiles,quorum alter,aurore Bocatio,Bacchus,al-

^^ftalfusnomen habet.InferiuSautem,amp; in extremum OccidentemlabitUrO-®'’®^. AmncsinHifpania,vtfupradidumeft,centumquinquaginfavidiinus, ’^5'*'buspohtes’vltra feptingetos numerauimus.Ex quibus duos inßgnes fufpe-^.”quot;is8tniemorabiles,Segóuicnfemfcilicet,quipotiusarcusamp;aquaEdü(ftüsdi-10 j-’'°ï5^P®f9wcmaquaproflu«düitatcm ingreditur,amp; per omnesfere domos ïp'f^riamp;inpureisxftiuo-rèmporefrigidiflïmaconferuatHrtaltercftAlcanta-

'^^’^iqu]demfunt,amp;:altittidine,amp;operc,amp;:artificiomirabilcs. AtquieuHifpa-’’'æduuiosomtiesfcompleôtiamp;énùmcrarecumcaufisdifficilefitjhisvelutipræ-pi''^?^'^”°“°’‘'bustraditis,Aaoccdalum,Aredam,Clerum,Eiicium,Eueniniu, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcrculi gratum fuifte feront,Florium,Lerium,Menobam,

. nbsp;nbsp;' '«m,Nebim,Saliarri,Sucrinem,TagaremfiucTadaremjTicram,Larnü,Süa-

| nbsp;nbsp;f“'’^=m,Arenam,LGZoram,Xaramam, Lethem, Beouium qui Galliam dimdit ab

'’^'nis,Taiuniam,amp;complurcsaliosfilentiotranfeo,nenominadisfluminibus ' ja ü^quot;J^'okftoresaffiGiam.EtquoniamDarrum,XeniIem,amp;aliosGranatteregni

^'^'ostnetnorabiles in hiftoria quam de bello Granatenfi fcripfimus, nominaui* ^''’’‘^^'ijiTiinibiish adle mis.

De ffij}ani^ tnontihus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

{^Vnc de montibus Hifpanix fcripturus, a Pyrenæo principium fumam. Hic enimamp;: alcitudinc, amp;nbsp;lógitudine longe alios excellit. nam vt ante Diodori Si-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;teftimonio demonftrauimus,a mari q uod ad meridiem iacet,vfquc ad Ocea-

^fermead Anftosfitum Galliam diuidens ab Iberia, per Celtiberiam quoque ^0 “^^'’’bwsmillibusprotenditunquifvtPomponiusfcribit^inBritanicumpro-^^'’^Occanum. Quantum autem fit metallis diues, amp;nbsp;arborum frudibus caete-^ ^'’'^tcbusfertilisjiiatis in principio diximus. Vndcautem Pyrenatus nomen ac-pZ ^'^’DiodoriSiculiautoritatcplanedemonftrauimus. InTarraconenfiauté nuir x^*’^^^^^^^‘^'’’^oncm ad maris Balearici littus mons cft altior,quem non-oell fottafle,monrcm lonis efteopinantur.Ego vero ludæorû potius ap-3fen],proptereaquodillicolim ludasifepeliebantur,quorumpluresadhucex ’gnolapide tumuli fignaque cernuntur: cum praefertim Barcinonenfes hunc cniMoniui.amp;IudxosIuios appellauerint. Invertice autem montisfummo-

2 ^'ugoturriseft,vndefpecuIatordielinteovelo,quafivexillo,amp;no(ftufacibuS J0nfm Barcinonæ ciuibus oftendit.Mons autem confitus eft vi-1 '^gt;^3fl’oribus,amp;omnigencrefru(ftusabundantiifimus.DeorfiimapudTar-te^°r*'”P’^oniontorium eft tefte Poraponiö,quod Ferraria dicitur. A noua au-‘ fini ^^''^!'^g’'^^ millia pafluum cifciter qùinquaginta Calpe mons eft eminentif-us,quiquamuisambituparuuseft,altitudinetarnenaercus* Advniusradices ^Ppidumefteiufdem nominis. In Barcinonis quoqueregione montes alii con-P'ciuntur,ex quibus vnus qui mofts Orius diGitur,amp; proprio fitu, amp;xdificio cu*

iufdam cadclli videtur inexpugnabilis: item alius edeberrimus quiSertatusap-pellatur,etfi afeenfu lapidofus amp;nbsp;afper,Maria: tarnen virgi nis venerabili téplodc 4110fuolocodicemus,aChriftianiscontinuefrequetatus. Pomponiusetiaferi* bittriainLufitaniapromontoria,vnumiuxta Anamflumcn,quodquialatafedc procurrés paulatimfefuaquc latera faftigiatamp;tollit in altum,Cuneus agcrappcl* lacur:aIterumSacrum:Magnumveroalterum,quod plunmu maris occupct.Ve-rü id Plinius amp;nbsp;Strabo Artabrum vocaucre, quod magno cacuminein marepro-tcnditur,amp;:Hifpaniamadocciduunifiniens,maria,terras,cœlumqgt;djftcrniinarô videtur.Qj^d Obfiponenfe quoq5dicitur a maritimaamp;opulctaciuitatc. Prope oppidum nomineSandi Ioannis Pedis portus,mons eft altiflimus vndiquefonci-10 bus vberrimuSjamp;ferro quod in co plurimum optimumq5cftbditur,vaidcdiucs: cuiusafeenfuseftpaßuCi milbacircitervndecim. RefertBocatiusinvlterioriHi-Ipaniamontem cxcclfum efle nomine Canatu,in cuius vertice Jacum fummxamp;J inextricabilis profunditatis, coJorenigru, de quo incola:miranda commémorât. Dicuntcnim,fiquisin cum lapidera vel durum aliquidieccrir,magnamprotinus orin cempeftatem. In Oceanum Cxliticum proraontorium procurric cxcclfum, quod ab altitudine Cæliricum didum credunr. Erroinius eminet in Lu/itania. Gris vero citerions Hiipanix monsaftidue fere man's vndavCrbcratur. Mafto-riaMeduIufquc montes a Bocatio produntur.£tinGalIeciamonscelebris,qui SaccrappenaturjdcquopauJopoftdiceraus.InterLufttaniamjBaticam.amp;Tar-iO

' racone furgit Solorius, Sulurius infuper, qui vt Bocatius eftautor, afingularitate nomen (ortitus eft,quoniafolus omnibus akiorvideatur, auc folisradiusineo ap-parcar,antcquaalibioriatur. AbvrbeTiriaftbnamonsnonlongediihc.a Caco latrone Vuleani filio, que ab Hercule interemptû fuifle fabuJâtur,nojninaius td amp;:famanotiftimus. ApudCaIJecosmonseftSacerappellatus,vcaicIiilhnt‘S9“^ ferro violari nefas erat : fed ft quädo fulgure terra profcifta eftet, detedû aurû vel-urdeimunuscolligebatur. InLufttaniaprætcrcaraôsccleberrimusaSalwatica quadraginta feremilliapaftuûdiftat, queraRupem Gallicam vocitât,quiobû-cramamp;inftgncmædcmDeigcnitriciSjmagnumqjrcJigioniscuhûaplurinusaffi' due populis frequentatur, amp;nbsp;ab bis maxime qui Salmantica: litehs incumbunrJi f enimquotanniscû dies immunes amp;nbsp;a Jedionibusvacui,hucproÂcilcuntur.Cç' terum de hoc templo arque aliis Hiipaniælocis religiofts latins poftea fetibemüS' In mediterranea autem regionc duômontcsinftgnesapparenrjequibusaltefi* dubedaa Cantabris origineraducensad mediterraneum lirrusprotéditurtaM Orolpedamcdiocxagromodoin Occafum,modoftedens in Auftrum,/ï/uani prope Carthaginera amp;nbsp;Malacbæregionemattingir,ibique ftnirur. Inmediom^ rem cirerions A: virerions HifpaniælaJtuseftCaftulonenftsakirudinelo.og'f“'^'quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

nequememorabilis, qui nunc vulgo Serra Morena dicitur, A: Mariant montes Latinevocantur. ApudGranatamBaftanifuntakiIfîmimonccs.dequibusinbi-ftoria belliGranatenftsferipftmus. SuntprçtereaAtaliipermultiHifpaniirino*’quot;^^ tes A: in maris littoribus,amp; in media regionc atq^ latcribus, praferrim apud Allures A: Callecos populos,qui etft funt memorabiles, eos tarnen quia nominthusca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

rcnt,quæ(vtarbitror)Iongifljmoa:uoamp;fcriptorum incuriaa memoria recclTe-runr,relinquimus.Itemncmoraingentia,lucosfrequentes,ftIuasamœnas,lacuJ magnosArpi/culentos, ftagnaimmêfa arque paludes eau la breuitatis omittimus-Ne quis tarnen montuo/àm auta/peram puretHilpaniam.Nam maioresquidem planicics habet. Siquidem longiftimas per Hi/paniam vias confecimus,inqui-busnelapillum quidem inuenimus. Reftabar nobis dicendum defparti,iunci, cannabi,amp; lini copia. Nam fparratios, iuncarios,linariosamp; cannabinosbabet Hlpania capos.Hinccnimfpamiin ItaiiamRomamq^mittebâtHifpanbcxqüop Romani Iporrulas facicbant,vtinquit luftinus. EtStraboteftis cd propter ^p^^’ j^ ri copiam in Hifpania Sparrarium campura fuiftenominarum, Se a iuncopl^'^^‘ moluncarium. Linum vero plurimumoptimumquc inHi/panialegitur,exqiw tenuiffimxcandiâifrtmxclirclx condciunturtinciuibusrexendisomniarielipib“ cirmirabiUiHiCpâturum mulierura induftria iblcrtiaquc per^icitur. Cxcerum liaiacii

^^ ikiiD. rtidrAlNlÆ LlD. 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;755 tur ^quot;Pj ^L'^^^®’^’æi ^^^ï^ificü Carthagincnfis prouincixmulieribus tribuiten *»7®’’®^’^^’ï’’®*®tHifpaniavi terra: amp;hominutn induftriaprocreäturhac-tib ^’^^”^,^ ^’f^tn,vt polliciti {umus,primum de Hifpaniæ rcgionibus,de ciuita-viti 11 n^P'^*5’ heinde de primis Hifpaniæ cultoribus, poftremo de regibus, de bus ^’*“'^5 iti officio rei militaris amp;nbsp;fcientiæ,atque de rebus aliis memorabili-^Panf'' ^''Î^'^^^^*^æ^^’tum cum amp;longo æuOjamp; Barbaricægentis aduentu Hi-^^^, duitatumamp; oppidorum nominamutatafintamp; corrupta,fi quanonfatis op quot;^^*^?'’''’^^^’®*timus,impetrata aledoribus venia, quoad poterimus, diligêtet ® Ion 7^^°*^^'-’5)''^eanominibusquibusnuncoppidavulgaritcrappellantur, nó datnf ^^™^^' ^“^^^ fiquidem ad aurium indiciumformabimus, amp;quibuf-d °”^^^ ^'^^^ nomen antiquum reftituemus, vt non omnia barbare, fed aJi-, Qnoque Latine fcripfiffie videamur. Cæterum leärorcs obfecro, vt fi quid in kL®P*^®^®filt;leraucrint, mihi dementer ignofcant:quiquidemmirari non deine “'’bu homo non Hifpanus res omnes Hifpaniæ memorabilcs quæ funt pene ^“gt;tæ,nûncomprchenderit.

Omponi vs Mela virHifpanusamp;fcriptorexcenés,Hifpania omnem diuifit in partes tris:Tarraeonenfem,Bæticam, amp;nbsp;Lu-fitaniam. Alii vero quorum ego ordinem fequar jCallecia ad-dideruntamp;Carthaginenfem, quam nonnulli Carpentatiam dixerunt. Appianus AlexandrinusTingitanam,quæ in Africa eft, Hifpaniæ prouinciamefte voluit, proptereaquod olim a . Bæticaiurapeterccofueuit. Ego vero hacfepofita,de quinque ^'qniSjamp;aBxticaprimumfcribereincipiam.niud vero hoc loco nonomitten-®® putaui,vt quonia duæ funt Hi fpaniæ, citerior fcilicet, amp;nbsp;vl terior ; fciat leder 'itcrvtramque terminum effe S altum Caftulonenfem, quem Marianum monte t-tónejamp;Serram Morenam vuige vocari fupra diximus.

B^V^* P*^°^’’’^''^’ '^^ fupra didum cft, a Bæti flumine earn raediam fecante , 1 *“cPlinio ) nomen accepit. A Turdulis etiam GueTurdis populisTurdeta-æ't'irjamp; a Vandalis ( vt quidam volunt ) V andalia feu V andalufia nuncupa-tur. ncipiens autem Bætica a Gadibus amp;nbsp;Herculis columnis ad Saltum Caftulo-neniem,amp;a meridie maris iittoralongiffimo traólu circumiens pene ad Cartha-ginemnouam protenditur, ex alia vero parte fluminc Ana a Lufitania diuiditur. tuiuslongitudinem quadringentorum fexaginta quinque, latitudinemque du-centorum quinquaginta amp;nbsp;feptem millia palTuum Marcus Agrippa prodidir.Nûc autemquoniam de Hifpalis amp;nbsp;Cordubæ rebus in hiftoria qua de regibus Catho-p quot;nsicripfimuSjdcbitammentionemfecimuSjamp;quiainbelliGranatçdefcriptio-nccenmmregni Granatenfis oppidaquæBæticæ prouinciç fere funt omnia,no-minauitnus,reliqua nunc eiufdem prouinciæ oppida breuiter profequemur. Ini-tiumitaqueeftBæticæ prouinciæ Gaditanaciuitas,quæCalix nuncappellatur, porta tnansamp;Herculis columnis temploque memorata, vbiquódam(vtPlinius amp;nbsp;Ma reus Tullius fcripferunt) Argantonius annos odoginta regnauit,amp; centum

7j4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V i 1 IVl A K i iN IL 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

vixitamp;viginti. Suntamp;aliaante Gades oppidamaritïma,inquibusopP' ^ ^^^ nomme Palus,C3picium,Nebnfla,Chipion, Xcricium,quodegoMun aæ ^.^ opinor.ItemSanlupar,Barrametumconnumerantur,amp;Rota,Chyclana, 0 ’ Barbatum, A!gccira,Zibaltarinmarislittoribus apparent. PoftautemZ' a CarteiaeftTarteflbsaGraccisappellata, Plinio Strabonequediectibusatem lon,quod nuncTariphadicitur.hicefl:amp; promontorium lunonis. Sunt« mulra oppida quorum nomina mclatent, præter Calpe quod vidimus luba monte litum,amp; Abilx quod in Africa eft, oppoßtu. Ne brida veroVenercacog nominatur, quam ego a Libero pâtre didamfuifle arbitrer: quod nomen ipluni vidcruroftendcre. Nebrisenimhinnuli,hoceftceruinipulli, fignificatpelle®» I quaBacchifacerdotesindutifacrificarefolebant. InagroautemTurditanorum amp;inripaBætisHifpalis eftvrbsadmodum Celebris,de qua,vtfupradiximus,plc* nius alibi feripßmus.Vbi quondam Calpophorus presbyter amp;nbsp;AbundiusfubMa-ximiano crudelidimo tyranno martyriumpafli fucrunt. Hifpalisex aduerfo,vc fcribit Plinius, Oftet oppidum habet, olim lulia Conftantia cognominatum, Ä nucvetus Hifpalisappellatur. Inferius autem Horta eft optima vino memorata. Suntamp;iuhac regionc oppidamukaamp;memorabilia:Guadalcanalium,Conftan-tina,AIani2,Cazania,Manzanilia,Afnalcazar,Veas,Luque,Vbeda,qua:quideni oppida funt omnia magnis re bus amp;nbsp;multi», ac præcipuc frugibus amp;nbsp;optima vino memorata:exalia veto parte,Carmona,Vtrera, Molares, Coronil, Alcala,Gua-1® daira,Spera, Arcus, amp;MethymnaSidoniacognominata, rebus omnibusadho-minum vitam neceftariis abundantiffima. Ornant amp;nbsp;haneprouineiamplures et-iamciuitatesamp; infignes populi diuites amp;nbsp;campisfrugiferis memorabilcs,amp;pr2-cipue Aftigi, quam ego earn elfe reor quam incolæ nunc Eciiam vacant, vbifuit olim,tefte Plinio, conucntusiuridicus:amp;: oppidum A tegua, quod nuncMardie-nam vocanc:itemMairena. In Bxtis autemripa Cordubaeft vrbsinfignisamp;anti-quiftima Marcelli opus,tcfte Strabone,amp; colonia patricia, dicentePlinio,decu-iusrebus memorabilibusalioloco fcripfimus. Sunramp;huius regionismukï ma-gnxquevrbesoppidaquenobilftfima, cxquibus nobis occurruntVahenenles, quorum patria lulia regia dici poteft ex antiqua infcriptione in eo loco reperta:i- J® temCaprenfes,quiGabienfesdicebantur,Montillani,Aquilarenfes,Rabulenfes, Monsmaior,Cartrumamnis,Porenenfcs,Arquitani,Andugiarcnfes,Vbedenfes, fed Vbedam eam efie opinor, quæ in Cxiaris commentariis Vila dicitur. Hiceft amp;nbsp;Baecia ciuitas nobilis,AlcaIenfcs,quiregiicognominatur.ItemluntAntiqua-rii in alto loco pofiti, amp;nbsp;fonte aqua: falutiferæ qua: calcules, vt alio loco diximus, difl'oluit,nominati.Suntamp; Archidonenfes, Cannetenfes,amp;01iuarenfes, Ofuna-tes,Stepenfes,FonsOueionenfis,Acccani,Lorani,amp;oppidumPaImanoniolum nomine darum, fed etiam pulcherrimis mulieribus nobiliffimum. Suntamp;feria-ni,Bcna!cazarcfcs.In fine autem Bætica:prouinciç Caftulo eft,qua:fuitoljmma-gna ciuitas,vnde,tefteLiuio,fuitvxorHannibalisnomineHelce. CstctumCa- 4® ftulonis hodie quota pars fupereft,qua: vulgo Caflona dicitur.In Lufitanixcon-finibus amp;: apud An æ fluminis ripam Pacenfis ciuitas colitur, qua: Paxauguftadi-

ximusnumerus, vt alio loco fcripfimus, oritur. CxterummihinuRCinmentem vcnitciuitasnonobliuionequidcm,fedmemoratudigna,amp;interBx£icasvrbes primarias merito reponenda, quæ Mentefa dicitur, amp;nbsp;ab incolis nunciacn appellatur, de qua Maurus quidam mihi confultus, amp;nbsp;non indoftus, laenem gazam amp;nbsp;return copiam fignificare refpondit. Cuius fententia mihi probabilis videtur amp;nbsp;vera.Eft enim ciuitas nobiliffima amp;nbsp;Chrifti {udario,quam V cronicam vo* cant,celcberrima.Sita cd fub alto colle cindo muris amp;nbsp;pi opugnaculis,qua£ fontes habet amœnos,amp;:fcrtiliïîimos cam-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;undantiffimos.

I^VsiTANiA quam Plinius a lufu Liberi partis amp;nbsp;Lyfa Paneque prxfedis e-msnomenaccepiflefcribir,aboccilt;lentali freto Orientem verfus apud Ibe* f'^gt;namneinamp; Hifpaniæ fere medio Tarraconenfi prouinciæ coniungitur. Alii ''eroLuCtaniamdidam voluntaLufo,quifuitvnusdeprimisHifpanix rcgibusj ''fpofteademonftrabimus.EftautemLufitaniaeapars Hifpaniæquæ tribus flu-*^gt;nibus,Tago,Durio,amp;Anacontinetutjincuiusferemedio fica cft Toletana j^ ’•■uitasinvinbilico tonusHifpaniæ.Magna quippeeft Lufitaniae prouincia,quæ ’“æticaflumine Ana,amp;a Callecia Duriodiuifa,in longitudincm adpaffuum J'’flliacircitcrquingenta,amp;latitudincm trecenta amp;nbsp;quinquaginta protenditur. ^flua multi funtamp; nobiliflimi populi.dequibus aliquos infignes amp;nbsp;nobiliores ^'gt;pano fermone magis quam Latino, quoniam fieri aliter no poteftj nominabi -^’’J'Etquonia Lulïcanix pro ui nciæ Portugal! æ regnû caput eft,inde feribere in-^P'enms.Vbi ciuitas eft infignis amp;nbsp;mcmorabilis, qua quidam regiam nominarû t, «aliisVlixbonadicitur,quamctiam Strabo vocauicVlyfl'eam.Quæquidetn v-’'^umMineruæ templo Vlyflis indicabaterrores,amp;inuc exercitûdelatum.Eft ^utemVlixbona ciuitas maxima amp;: opulentiffima, atque vna ex vrbibus totius Hi-^0 c ^æPf’’^^’'*’^gt;^poï’tu marisamp; Tagifluminis oftio diues.Sitaeft in edito lo-habet colles.Qua',tefte Plinio,Salaciaquoque fuit appellataamp; Iulia fœ-j ^$flomanorumquccolonia.InoftioautemDuriiquifvtfupradiximus)inter ^ ^*’® fl^t amp;nbsp;Galleciam, ciuitas eft Celebris nomine Portus,quæ, fi non °haGallisinHifpaniam nauigantibushocnomêaflumpfit, amp;Gallorura por-’Ppellatur.Suntamp;Ebora,amp;Cohimbricaciuitates, qua: nomen antiquum re-^‘’t'Suntamp;aliæduæ ciuitates,Bragafcilicetamp; Lamegus. In marisautem lit-’f'ousfuntMacufinenfeSjValentiacognomine Minra, Villa Comitis,Auerones, JZimbrani. Aquibus remoti funt Pons Lunx,Guimaranenfes,Lamarantini, JJiicofones.Chauenfcs, oppidum magnum nomine Sandarena, Braganciani, jg ‘^^'galkjValdixani, Frexo cognomine Spadacinda, Tomarenfes, Ebora-JJöWiniJeJbgnfcs, Almedani, Monfortcnlés, Pinnelcnfcs, Muxagatani, Pe-°^Teutugalenfes, Turns vetus, Abrantenfes, Cetubalenfes, Tauilenfes, PPwumPharum, Caftrum marinum, Oftbnoba quæ nunc Siluenfis dicitur 9^am nonlongg abefle arbitrer a Sacro promontorio quod nunc Sandum Vin-^^ntium vocant) oppidum Vifoncium, quod nunc Vifeum dicitur. Siluenfis di-p‘^™jpopuluscft nobilis nomine Portus marinus,in quo^oannes furnmus ontiiex confenfu Portugaliæ régis, ordinem nouum equitibus qui Chrifto . '‘'^'’cntjinfticuitaduerfusMaurospervltenoremHifpaniam difcurrentes: cu-5 militiæ præfe^^5 ui^iop cft Abbas AlcohafianimonafteriiCiftercienfis or-^^ '®'sVlixbonenfisdioecefis,qui amp;confcribendi amp;nbsp;exautorandi militem facul-Poti• ^^‘^’^^'■P’’®^’’®*-®*^®’^’'“?®^*^’^®S”* populimemorabiles Arroiolcnfcs, J’^ijoppidum Stremucium,Borba, Villa Deliciofa, Mons Arius, amp;: luns dum'^’'^^°^ °PP'‘^‘-'*^^'‘'^'g^^ hodie Geromennavocat,Campus maior,oppi-'^'’roine MonsFortis amp;Oretondum.Sunt amp;nbsp;alia oppida Portugaliæ regni i nbsp;nbsp;®nominamihinon occurrunt,ideoque tranfimusad alia.Relidoitaquc

^o*'fngaliï regno quod(vtfupradiximus)eft prouinciæ Lufitaniæ principium, sntaraeftin ripaTagi oppidum ponte confpieuo nominatum. Addexteram nnieritaAuguftavetuftiflïma acnobiliflima quondam inmargine Anæ,quæ Mc alio loco diximus, Romanorum colonie, amp;nbsp;præter alios honores amp;nbsp;res in roemorabiles areu lapideo amp;nbsp;ponte longiflîmo Celebris amp;nbsp;antiquis ædificüs •neinorabilis. Hinc ad millia pafluum fere triginta diftat oppidum nobile Ta-Snmverfus,quodhadenus Caftrum Cæfaris appellandum cenfui,vulgarcmfe-^nutus opinionem: nunc autem Cafam Cereris dicendum arbitrer, propterca 04m eo Cereris imago nuper inuenta eft fpicarum manipulum manu retiens, sutemoppidum magnum amp;cuiufdam fonds de quo antefcripfîmiis, vberta-' ^^nonfpicuum.Aquonon longediftat aliudoppidum quodTrofilum vocant,

amp; ego Turrem luliam diccrem. In hac regione Montangi caftellum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.._

cclfum,quodoppidLimmagnumfuitoliin,amp;magnaCalabriadicebatur, été num aliaquemultahabuit municipia. Pauloautem fupenus oppidum eltno neGuadalupus,quodluporumflumenanonnullisinterpretarur,inquoeltve rabile templumDeigenitncidicarumjamp;muItismagnifquemiraculisnominatu, de quibus alio loco dicemus.Eft amp;nbsp;oppidum nomine Deletofum,cumBilbitanis amp;nbsp;Almarenfibus. InterTagiveroaccolasquosfupra memorauimus,iuntl3ora cen(cs,Arroiotani,quiPorcitani cognominantur.Suntamp;Labroccnfesalbovino diuites.Inférius Valentini funtde Alcantaravulgo cognominati, quibus propin-quifunt Alburqucrquitani amp;nbsp;ponsabArchiepifcopo£ognominatus,itemvro-pefâni,Talabrici,quiElborenfesquoquedicütur,amp;oppidum Sanól:a0lalia,Ma-quetani, Scalonenfes atque alii populi plures Orientem verfus, dequibus poltea fetibemus. Nucenim ad alias huiusprouinciævrbesamp;oppidamemorabiliaquiï ,funt inter Tagum amp;: Anam, veniemus. Eli itaque in Lagonii fluminis ripaCaura ciuitas,quæ ex vno latere Ciuitatenfes,amp; ex altero Galiftenfes habet, quibusl la-een tia pulchernma ciuitas, magno eft omamento: cuiuscitria cxtcriqucarbotï fruólus, panique candidiflimus femper abundat. HabetautemPlacentiaoppidi amoeniflima,inquibuseft Xarabicium nemoribusamp;arborüfrudibusplacidilli-mum,item Pafaroneminconualleiaccsvelucaltareinteftudinetempli,ficubus,^^ citriis.amp;aliisarborumfrudibusabundantiflïmum. Eftamp;oppidumCapemRo-manorumxdificium,amp;balneis,dequibus fuprafcripfimus,valdenoium. Aquo non mukum diftat Mós maior,in ripa fluminis quod Corpus hominis appelhtuG de cuius frudibusamp;aliis rebus alio loco fcripfimus. Huiepropinquum eft oppi* dumBciara.quodoliraCulmenariumdicebatur.cftautemmultariirerumferti-Iitate fœliciflimum.Sunt amp;nbsp;in hacregione populi multi non ignobileSjint)“^*’^ pons Coguftus,Ccfpctofani,quibus proximi funt Bonillefes,qiii Serranico^' minantur,item oppidum Petrafida,amp;vici duo nobiles, quorum alter Vilkm e-ralis,amp;alterVillaTorusappellatur. A quibus intercapcdinepropepafluuviginii milhum diftat Abila ciuitas memorabilis,turribusamp;propugnaculistnta,diuiqu^jj Vincentii martyriofœlix,amp; multarum rerum copia fcmpcrabundans.Thorn«$ habet oppofitosBarcenfes,Saluaterranos,AluanosThorminitanos cognomina tos, quorum caput eftamp;dominaSalmâticaclariflîm3 ciuitas, omnium virtutu^ difciplinarumqjgenitrix, equitibusamp;literatis alumnisilluftris,inquaeftom«'® return fummahertilitas.Hine omnes fere Hifpaniçvrbesamp; populi tanquamado-mina legcs,inftitutiones,amp; iura petunr.Hinc ad curiam tcgiâ confiliaribiufffoquot;* fulti,theologi, medici, amp;nbsp;cuiufeunque feientiç dodores amp;nbsp;magiftri proncm“™ » ex coliegio præfertim quod lacobus Agnaius Hifpalenfisarchiepifcopd^ ditamp;cenfumagnodotauit. Etnon minus pofthac ciuitas hxcilluftrabjttitai coliegio quod nunc Alphonfus Fonfecus archiepifcopusToletanusa?ti'*’t:at,pro quo excolendo magna amp;nbsp;cura amp;nbsp;diligentia quæri iubet homines in omm gene 4 literarum dodiflimos. Ad hoc prartcrea literarum gymnafium amp;nbsp;omnium virtu-turn emporium quamplurimin5Hifpanifolum,fedaIiarumquoque nationum literisoperamdaturiconueniut,quiciuitatem per fenobilem atque diuite,multo clariorem amp;nbsp;opulentiorem faciut. In qua quidem noftris temporibus eorumqui litcrisoperamdabant,milliafeptem recenlitafuerc.Multaprxtercaderebusliu-iusnobiliflimæciuitatismihifefeoftèreb.ât,quæprætermitto,quoniamfuntame inalio opere memorata. Cuifinitimi funt Ledefmani baIneisnoti,amp;Villoriani campisfertilibusamp; aquis abundantes. PofthxcfuntAreuaIenfes,Olimeranira-phanis amp;nbsp;ahis rebus hortenfibus nominati,Fons Tiberii,amp;Matrigalenfesalbovino diuitcs,aliique populi non ignobiles, in quibus eft Methymna cognoraento J Campus. Hare etfifrpiusincediumpafla eft, foli ramen vbertate, nûdinis,amp;mer-catorum comerciis ditilfima femper eft, amp;nbsp;honorificis priuilegiisatributisamp;vc-digalibusimmunis,in qua neque rex habet officium, neque pontifex facerdotm. Qus'quidemres malipotiusquam bonicaulaeft,proptcreaquodinconreren is facerdotiisamp;magiftratibus incolæplærunquecrudelilTime digladiantur. Quatre

®wquïdcm iudicio Methymnx cultores fapientiffime fandiffimeqs fibi fuifqj * nbsp;nbsp;nbsp;T^ ’?°^^“^e^e'ïb fi fuis regibus officiorum cófcrendorum, amp;nbsp;Romanis Pon-

Ï .''* ^^ßeficiorum fuum ius amp;facultatem renunciarcnthac condicione,vt of-I nbsp;nbsp;*ä* beneficiafuæ patriænon nißpropriis Methymnænaturalibus amp;magis 1-

I oneisac promerentibus conferri poifent. Sic enirn amp;nbsp;équités militiæ munus li-1 cnnusatqjdiljgentiusexercerentlaborefqjtolerarctjamp;facerdoteshoneftius vi-entes vigilantius literis amp;nbsp;diuinis officiis incumberent, atqs etia vtriqj Deo opti-omaxinio fuifq5pnncipibus feruientesmultorum malorum caufas euitarent.

J ’0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^clnoftro,vel fuo proprio confilio fecerint,eos profedo no pœ-

^^ it-Ininiunitatesautem Methymnæamp; honores quos inexpugnationeRon-æpronieruicjineiushonorificentiflîmispriuilegiisconcinentur. Cuiuspanisamp; uiotermeliora tonus Hifpania: elementa non immerito commendatur. Hinc j ^'“tem verfus funt Collarenfes pinccis amp;nbsp;fontibus abondantes. Sunt amp;nbsp;Ponti-°nù,Tutela Durio cinda pene to ta. Supra funt Oliuarenfes albo vino amp;nbsp;lapide P^culaticrocoqjdiuites, ab amncDuriopaffibus circiter mille remoti.Quibus P’'oxitnifuntPortillani,amp;oppidumTrafpinetum.Supraquos oppidum eftnomi-fnnafidelis arce alta pulchraqs con(picuum,item Curellani fuo quoqj caftel-^'Suntapud amnem Durium Aranditani ab eodem Durio cognominati ' 10 7 .'’'°^’guobilcs,amp;oppidumnomineSandiStephanicognomentoGorma-'‘’sltoloco pofitum,amp; inferius Ofomenfis ciuitas cum fuo Burgo,quam Pli-^»flirallor, Vxamam vocat,amp; vir quidam dodiffimus, vt a difcipulis eius accc-P'*’iuSj0souium nominauit. A Durio quoqs non longe diftant Soriani,quos qui-^'»Numantinosefleopinantur : quæmagnos habet aefertiliffimos campos, vbi ®^ta$effe fatras çdcs accepimus.In hac quoq; regione Sepulueda hta eft fide no-“'MCatholicisprincipibus honorificopriuilegio amp;immunitate donara. Sita ^‘ßutem in excelfo loco, rupibus afperis amp;nbsp;fluminibus circundata. Hic eft amp;nbsp;pa* §'‘stnaximusnomineSpinarius,omniumpagorum tonus Hifpaniænobiliflîmus, *cumeo alii duo velut eius fuburbani,quorum alterVilla Caftina,amp;: alter Reacia nonienhabet.Abalioautem latere Petracia eft,quxSerranacognominatur,amp;r(vc ” ^üèmvoIuntjTraianiCxfaris patria.Hincad paflinimmillia feptemfltum eft ^°toganuin,CameraSegouienfisepifcopi,cumarcemunitum,amp;nemoremul-tævenationisamœnum.Quod oppidum fuit olim multo maius. habet enim pro-peieædificia multadiruta amp;foloaequata:quapropter exiftimatur expugnatum aifle.VerfusautemOrientemfuntAguillonenfesfertilitatediuites,amp;Tenfaepo-pulusineditolocopofitus, non minus abundans,amp;:caftello fortiflimo defenfus. borumautem amp;aliorum populorü SegouiamatereftnobiliflImaciuitas,Hifpa-Mregumfimulachris illuftris, amp;^dificiis ponteqj fumma arte conftrudo me-'’'orabilis.Inquaquidcmciuitatepluresfuntequites,nobiles,mercatoresjdiuitesgt; ^venerabiles facerdotes.Eft prçterea ciuitas lanificio diues.Sunt in ca multç fan* 4® ûotum ædes,amp; deuotiffima monafteria.Sita eft ciuitas in alto loco,amp; vndiqj tur-ubüsamp;validiffimisædificiismunira. Abundatmultis rebusadvfum vitænecef* *^'‘''5)4^de multis partibus in eadeferutur.Neq; minus abundat aquis per pon-du ft Lis aduedis,amp; in quamlibet domü profufis. In cuius regione öp-pidueftnomine Sanda Maria niuis,item Hear amp;nbsp;Cocca populi diuites, amp;nbsp;optimo panecïterifcp rebus notiffimi. lifdem bonis abundat oppidum quod vulgo Mar-boMunnoz hofpitiorumdicitur,amp;Moiatum. Hiceftamp; oppidum Guadarrama ^ubmontcpofitum,quodTabulatamvocant,quæcafeisparuulisabundat. Nûc îutemdefeendere oportet ad oppida quç fun t in regioneToletana memoratu di-gniflima.Quçfunthæcfcilicct,vtabinretiorib.incipiamus:CiuitasRegaIisvber-i® Utefolifcelix,Almagtumquodmagnaevrbisfimilitudinemrefert,Malagonium, Hieuancs,0rgacium, Aiofrinum raphanis amp;: herbis hortenflbus abundans, Cu-emini napis memorati. A quibus parum diftant Galuini,Illefcani,amp; Caftellum A-quilxinakiffimoloco pofitum, cretaceo agro ditiftimum : qui populi cum aliis (juam plunmisToletanxciuitati parent, amp;nbsp;tes omnês necefl'ariasftibminiftrant, fluibusampliflima ciuitas opulentiffimacft.De qua nuncfcripturifumuslongiori Sf

narrationc.Sunt enim in hacciuitace multa memorabilia.Qj^prop^^b'' ® * co diximus,fita eft Toletana ciuitas in medio Lufitaniç prouinciç,amp;*'’''æ * fere totius Hifpania:, in alto atqj afpero loco ambulatu^ difficili propter a ccn^^ atqj defcenfus, cuius maiorem partem Tagus amnis circuit, amp;nbsp;belli tempore a incurfionibus hoftium défendit. Reliquavero parsquxadardicumpolum pe dat,murisvalidiflïmisamp; centum quinquaginta turribustuta eft valde^rnuniu.

ius prouinciæ qua: esteras Hifpanix regiones vbertate foli cœliqi feremtatt pri' ftat, caput, amp;nbsp;reliquis Hifpania: vrbibus priraariis decori amp;nbsp;ornamento maximo

ximus, ciuiumqjfrequens amp;nbsp;maxima multitudo. Eftciuitas lixcnon equitibus modo nobilis amp;nbsp;vins primanis illuftris,verum etiam facerdotibus venerabilis,amp; lt;lifciplinisliberalibuscxculta,artibufq5mechanicisamp;officiisadornata,merfato-rumqs coramereiis admodum diucs,amp; præfenim lanificio amp;nbsp;ferico. Quibus duo-bus offieüs, lanæ fcilicet amp;nbsp;ferici, viuunt in hac vrbe hominum milliafere decent. Eft prætcrea Toletana ciuitas admodum diues muliis amp;nbsp;magnis mercatorunt commérais, qua: hinc ad omnes fere populos Hifpania: deferuntur.Ouvres caufa eft vt hxc ciuitas rebus omnibus abundet, quas afferunt multi qui veniunr, vt res alias vénales ad alios populos déférant. Hac itaque return commutatione 1^ continuoqj commercio res Toleti facpc vilius venduntur, quam in locis vndc ve-huntur.Eftautem ciuitas diuifa in regiones tres amp;nbsp;viginti, quas nobilitatamp;illu-ftrat ampliffimum amp;pulcherrimumtcmplum, quodmeo iudicio facras omnes «des amp;nbsp;forma confpicua,amp; magnificis ædificiis,facerdotumq5 minifteriisA diril-ïimisornamentisantecedit.Inquotemplofeneftra:fpeculares complureSiamp;ima-gincs pulcherrima:variis coloribus admirabiles amp;nbsp;antiquas hiftoriastelef^'’^'^^ confpiciuntur ; vbi pcrlucida Ipecula feptingenta quinquaginta numcrauimus. Eft praterea templum non folum magnum, pulcbrum, fplendidum, fedetiam opulcnm.In cuius facellis qua: capclJx vocariir,amp; funt numero plures,altarialunt ornatiflima.Eft opera: preciumamp; res admirabilis,viderefingulisdiebus,amp;praei'i puefeftishuiusecclcfix,facerdotesfupplicates,nuncaureis,nuncargenteis,mo-do fericis, aliquadopurpureis,óe’nonnunquagemmatisornamêtisamp;preciolii!^ misindutos,remdiuinam célébrantes,amp;horascanonicasconcinentes.HuiuseC' clefia:antiftes inHifpania fecunduseft a rege,nondignitatefolum Sdautoritaif) verum etiam populis, vedigalibus, amp;nbsp;potentia, fiib cuius imperio, prater alios minores populos,oppida nobiliftimaac memorabilia feptemdecimgubernan-tur, qua: nominatimrecenfuimus, ex quibus magnus eedefia: Toletana reditus exigitur. Cuius fummaeft, vt accepimus, anno quolibet ducentorummiU'un' ducatorum.Suntin hoefandiflimo temploporta: numerofex, tresadocciden-tem, dua: ad meridiem,amp; vnaad feptentrionem, qua:funt omnes grandes amp;nbsp;4quot; pulchrx laniinis æreis adornata:, multifque fandorum fimulachris amp;imagini-bus,amp;:antiquis hiftoriisconfpicuae.Suntamp;puIpitaduo pulcherrimaatqueditil-ijma.Eftamp; altare, in quo diuuslllephonfus celebrauit, acceptis ornamentisad factificandum neceftariis a virgine Dei génitrice. Scd quid prxterca dicamde facrario, amp;de magnis diuitiis, amp;fandorum rcliquiisquæineoluntadmirabiles? quid de facellisamp; altaribushuius rempli, qua: capcllx vocantur,adornatif-Emis, de ea pra:fertim quam Cabildum vocant, aureo tedo amp;nbsp;omnium pon-rificum qui hadenus huius eedefia: fuerunt, imaginibus ornatiirima?Dillri-buuntur in hac eedefia multa: pauperibus eleemofyna: fingulisdiebus, amp;o(3:o minæ codi panis hominibus probis amp;nbsp;inopia laborantibus qui mendicarecru- p befcunt. Antiftes pra:terca triginta pauperibus quotidie largitur elcmcnta,qui magnas etiam confert elecmofynas viduatis pauperibus, amp;nbsp;orplianis virgini-bus maritandis, ca:terifque multis hominibus needfitate coadis. Suntinhac ciuitace monafteria multa monachorum , moniahum, amp;nbsp;beararum, intramu-ros amp;nbsp;extra, omnia ordinis obferuantia. Numcrauimus in hac vrbe fora ve« nalia fe-

de REB. HISPANIÆ LIB. II. 759 Daliafeptctndccim, in quitus omnium return copia femperabundac. Sont amp;nbsp;ho* (pitaliaduo, quorum altcrum reditus habet ducatorum millia quinqj, quibus in-nrmicurantur,amp;infantes expofitialuntur, quorum quidemfempermagnuseft numerus : altcrum vero cuius reditus eft prope duo millia ducatorum, in quo cu-ranturhominesquipuftulisamp;Gallicomorbolaborant.Eftamp;aliudmemorabile, vbideguntamp;alunturhominesfcnfucarentesnnquopraftereaduodecimfenesô^ vitaprobi,quilaboresferreamp;vidum quærerenequeunt,aluntur. Atqjalia qux caulabrcuitatis omittimus. Vicosautem propterdomorum frequentiam denfî-iQ '^j,”’^P^^æshabetanguftos,quipropterafcenfumacdefcenfumfuntambula-tudünciles.Cæterum domus magnæfuntamp; intus pulchrioresac commodiores, 4naraforis amp;extravidentur, quarum millia fere quatuor quadratisimpluuiis v-tuntur,amp;:plæræq.pujej5, Sedvenio nuncad aliaquæ funtextra vrbemamp; me-nioratudigna. FacitenimToletum fœlixamp; opulentum Tagus amnisdiues amp;a-*''ænus,quiToletanispifcesoptimospropinat,hortos irrigat, materiam multam ^nenionbuslongediftantibuseuchitjcuiusaquaquxpcraureasarenas defertur, ® valdefalubris,amp;Toletanoshortosirriganscaulaeft,vtfrudibusamp;herbishor-^nubustotaciuitas abundet. Vtraqsfiquidê ripa fluminis Orientem verfushor-îtboribus ad paiTuum millia ferequinqj fertilifllmaeft,amp;ad Occidentem ^^ tantundetuiadMeridiem veroamp;Septentrionem prçter vincas multas,funtetiam ^•^ygaaloruinamp;aliarumarborumquafinemoraiucundiflîma. SeruiuntToleta-*’æciuitatitanquam dominæ multis amp;nbsp;variis rebus oppida multa,pagorumq; ma-^quot;nusnurnerusjquiquidem ciuitatemdiuitem faciuntamp;:rebus omnibUsabun-’''«m.Aliapræterea multade rebusToleranx ciuitatismemoratu dignamihi ’’'C0ântinincntem,quæcaufabreuitatisomitto.Ca:tcrumde conditoreTo-'f'äffitmare certi nihil polTum, tametfi non défunt qui ab Hercule conditum fu-ƒ hbulantur.Q^rum fententia,quoniam fine tefte loquuntur, mibi certe non ‘^'gt;sficit,cuin præfertim librum legerim antiquiffimum, fed fine principio amp;nbsp;fine ^ongt;ineeiusquifcripferat,inquomihimultaveraeirevidebantur,vbiToletuma jO g ®*® Si Bruto conditum führe feriptumerat. Sedaquo Ptolemxoamp;a quo rutonon declarauit. Eft autem Toletum aedificium antiquum, de quo Plinius ^'hetiptores memincrunt.Vbifuit olim magnum theatrum extra nniros ad panera fepcentrionalem,quodetiam nuncetfi dirutum amp;nbsp;quafi complanatum ‘»erastarnen veftigiaformaqs cernuntur. Quod opus Romani magis quam alia: Swtesvilæfacereconfueuerunt. PoftToletumautem Orientem verfusoppi-

^‘Untamp; populi memorabiles, Hiepes albo vino diucs, Ocania chirothccis me-J^orata.Suntamp;: Lilienies,Laurentii, Balbiingenio amp;;eruditione memorabiles.

^tet lllefcanos amp;Complutenfes duos nobiliflîmos populos,velutin tnangulo Mtum eft oppidum magnum amp;: relatione dignum, quod alii Madritü, alii Ma-^^ 'Ofitura, alii MantuamCarpentanamvocant,amp; Madrid vulgus appellat. Eft au-^^rainopcimo loco amp;nbsp;fub claro cœlo fitum, amp;nbsp;nó modo populofum amp;nbsp;cul toribus ” '''i®)(edetiammultisequitibusnobile, Regumqjdomiciliumfrequens ; pro-P^'^'’5ïquod multis amp;: magnis rebus abundat,amp; ædibus magnx familia: capacibus.

®‘tScfaiuberrimusaer,vbiCarolus Imperator diebus paucis commoratus, lt;’''boquartanac quo diutius laborauerat, liberatus eft.Habet hoc oppidum ter-^'oosampliffimos,amp;fertililfimoscampos,quosMatricioslumbosappellanr,qui ^Merafuntfrugibus amp;nbsp;vino cæterifq} rebus abundantilfimi. Sunt amp;nbsp;filicum lapi-ain«,qui veluti ingentia faxa cernuntur in ædificiis. Quapropter hoe oppidum h'ipanus poeta loannes Mena, vir dodus amp;nbsp;ingeniofus, igne cinöü efle fuis ele-jjj S^titifliniiscarminibus cecinit.Quodetficiuitasnon eft,ciuitatistarnen inftarha-«Un quofacrae funt «des numero viginti, præter alias quæ lunt extra muros. In ’•Uiuscircuitu turrcsnumerauimusoftoamp; viginti lupra een turn.Eft prçtereafœ-’nfliinumfanâiDamafi fummi Pontificis meritis, qui Maioritanus fuifle perhi-wuramultis.Habetetiam nunc alumnumvirumlandiflimum nomineIfidorö, 'i^ifuitagricola, vir famftiffimus, pro cuius meritis amp;: operibus Deus multa mira-'■^laravitaeius,amp;:poftmortembonishominibusoftendit,quænosinmagno vo-

luminclegimus.Inhuiusoppidi confinibusvndiqjpopulifuntopnn’*''. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rumrerum copia ditiflimi.SuntenitnMoranigladiisamp;forcipibusnonn » 1 nuperincendiummiferabilepaffifueruntjnquoduomilliaferehoininu clefia, quo confugerant,combufti fuere. A quibus Oreia nonmukumo* ficium vetuftiflimum, AImonaziIium,Mafcaracenfes, Boroxenfescopiaia i undantes,VaIdemorani,Pintum,Xctafum,itemoppidumnoniine^3n 1 tini cognomento Vega,amp;Turrigium cognomento Velafcumjqno*^ ^ê° “, luliamvocarefoleo. Vidimus hicamp;PugnoRoftrumarcetutum,Cbinchonen es Baraienfes,amp;San6lorquanum,qua:quidem oppidafuncvinicopiaamp;^uauita ^^ fœlicia, fed Sandorquatium meo guftu reliquis vino rubeo multo felicius. Maionto autemad paffuum milliacircitcr viginti,Complutunieftin*ocop ano pofitum apud amnem quera Henarem vocant, oppidum rerum ommumquiDu humanus vfusindiget,copia fertiliflimum, quod nuperFrancifcusXinieniusHi' fpaniæCardinalis magnisopenbus amp;literarum gymnahisnobilitauitjamp;nunca difciplinarum profeflbribusdodiflimisftudiofxqiiuucntutisingcniisamp;co'^c^' nibus indies magis excolitur:ideoq5 in huius oppidi laudatione him brcuior.ü u tarnen vnum non omittam,quod multi referun tjamp; ipfe cognouigt;quoanicpopu-lus adeo fuis prouentibusamp; omnibus rebus abundat,vt nullis aliunde bonis in i geat.Eftautemfupra ComplutumGuadalaiaraciuitas,cuiusnomen multilapi' dumflumen fignificaredicunt.Quaeciuitas raultisrebus abundaCjamp;eft ducuæ magnificis ædibusilluftris,amp;Mendozia: domus frequentiflimafedes. Habet aute Complutuma latere feptentrionali Thalamancam,quæmenfxforn)amrercrt, amp;nbsp;eft mûris vndiqj cinóta,crebrifqi turribus. A qua non longe diftatTurrisLaci^ na, inter plures vineasamp; fertiles campos expoftta. CuipropinquumeftVzMa, paulofuperius oppidumBuitragum,fyluisamp;denfisncmoribusmquibusHi pa-ni« principes venari folent,memoratum. Sunt etiam in regione Complote*’“ °r' pida multa non ignobilia, in quibus Paftrana colitur infigni fonte nomioataƒ 0' zina pyrisregiis amp;grandioribus diues,item Briuegainaltoloco pofita,caltei fortis,aquisabundansamp;omnibus rebusamœniflîmaioppidumFiâaiiideinbO'^^ nis amp;nbsp;commodis gaudens, amp;nbsp;Zuritanum caftellum quod Tagus abluit, amp;acani' buspro quibus magnum vedigal exigitur, cognominatur.Hic eft Almoguff* nobilium domus, quac non agricolas admittit, neqj paftores. Oppidum BermiOj' raaliscydoniisabundans.Suntamp;Tindillani, Mondegiq;propinquienundinis feriis di uites.Item Plicenfes,amp; alia multa oppida, quæ longa nomenclatura deW' tigatusprætermitto. Lufitanianamqs prouincia,vt fupradiximus, magna eft,* Orientem verfus vfq, ad T agi,Durii,amp; Anç fontes protenditur.In qua eftSeg^o-tia nobililTimaciuitaSjVenerabili templo, caftello, amp;nbsp;duobus collegiis memota i-lis,amp;multis rebus abundanSjquamnonnulliSaguntum elfe falfoputaucront-Wa qua: fit Saguntus poftea docebimus.Hinc apparetMethymna Cœlünloco, vnde nomen accepit,eminentifiïmo fita. Tres in hac regione populi mihi nuncinmeH' 4 teravencre,quiprxtermittcndinonfunt, AlmacianusinripaDuriifluminispoli' tus,Mons Acutus campisfertilibus abundans,amp;Cocullurus infigni domo me' niorabilis.Suntamp; Moronenfes,Gomarani,Sironcnfes, AgreditanijAquilaren-fes, amp;nbsp;Cerueria balneis falutiferis memorata, quo caufa valetudinisex Cornago» Alpharo, Prexano, langua non longe diftantibus populis, homines compluresb-uatumfæpe proficifcuntur.HisautemLufitania: prouincia:populis commemo-ratis, ad Calleciamtranfibimus,vbi multas ciuitatesamp;:oppidaamp;res memorabik$ vifuri fumus atqj fcripturi, quanta brcuitate poterimus, in cuius pro-uincix defcriptione nonnihil erit,quod, vt

opinor,le(ftorcsiuua- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^®

A LLE ci Ai quam aln Galleciam,amp; alii Gallaciam vocant,pró-uincia eft ingens, amp;nbsp;a Grxeis j fi luftino ctcdimus,fuit habitata: A propterea quod poft Troiani belli finem Teucrum morte Aia-

cisfratrisinuifum patriTelamöniö,cum non fecipereturin regnum, Cyprum conceftîfte,atq5 ibi vrbem nomine antique pa-tria: Salaminamcondidiftejinde vero acceptaopinionepacer-næ mortis, patriam tepetifleifed cum ab Euryfaco Aiacis film âccclTuprohiberetuf, Hifpaniæ littoribus appulfum j loea vbi nunc eft Carthago ßoWjOccupafle, atqjinde in Calleciam tranfifte, pofitifqsgentibus amp;nbsp;prouinoa: ’'otnendedifle,ibiqj duas vrbes condidiftefcrunt: quarum alteram earn efte arbi-^'^otiquatnnuncCalleciNoiam vocant,amp;antiquiflinVam eflédiCunti alteram vélo î^.?®’*®’^®Q'**busvrbibusPIiniusctiatnœctainit.Scdfedcoadproüihciçdc-•cuptionem,quæ habet a MeridieLufitaniamjCüiconïermina eft. Aqua, vt ante ^®onftrauimus,Durio flumine diuiditurjamp; ab Occidentead Septentrionem óó ^':tanutnpertinet,adorientem qüoqjfolem per Aftures,Cantabfos,amp;: Vafco-^^spallix Aquitanicç coniungitur.Eft aufem prouincia cum æris amp;nbsp;plumbi co-Pîûiües,turn veto minio, quod etiamvicino flumi ni nom en dedic,auroqi dicif-“®3,adeovtaratro frequenter glebas aureaseJcfcîndant.CçCcriimquoniâm pro- « '■mciahæc præter alias regiones, multos etiam Legionis amp;nbsp;Caftella; regni populos continet, defingulis harum regionum partibus figillatim conlcribemus.Ec primumregionisipfiusquamnuncGalleciamdicimus,ciuitatesamp;oppidanomi-nitirarecenfebimus. Incipit itaqj prouincia quaeCalleciadiciturjaboccidem talifretoamp;Duriifluminisoftiojamp;iuxta Neriumpromontonum Iriaflauia eft^ quænuncSanétaMaria finis terrai dicitur. Sunt amp;nbsp;in maris littoribus Cotuma portu Celebrisj Patronium petegtinantibus notiflimum,Eerrolani j Betanciumgt; ^uxia, Ares,CorcoUiOnium,Villanouadarocia,item Gambados,Redondela^ ûigoncs,Ribadeani,Nauiani,Luarchani,Pons vêtus, Ccani,a quibus Murani re-'’iotifunt,Noiani,Riaiones, Ocarricefes,Ogouenfes,Caniani, Baionenfes, Sunt ^ciuitates quarummetropolis eftCompofttllajquænuncaSando lacobono-^inatur, eiufdem Sandi myftcriis amp;nbsp;omnium Chriftianorum vótis ffeqtlentaraj Sdqnamfeconferuntmagni principes atqj reges tOtiusChriftianitatis magna mu-^etafetenteSi Sedde huius Sandi miraculis amp;nbsp;rébus ciuitatis memörabili bus aliö ocofcribenius.Huius prouinciae eft Orenfis ciuitas nobilis, amp;nbsp;nota balneis faluti-mis'.8t01ucavctuscognominataciuitas antiquiflima,quxfuit olim maxima, amp;nbsp;’^^Wotutnamplitüdine memorabilisutem Villamaior,amp; Tüitana ciuitas, amp;nbsp;alte-taMondannetana nomine,nobilis vtraqj amp;nbsp;mémorabilis. Sunt amp;nbsp;Ribadauienfes opfJraovinoalbodiuites,Cherogani,MönsförtisaLemocognomihati,Ghanta-«ani,PonsBelfarius,quotranfiturMinius,Caldélani,MönsregiüsinaltoiocO pofitüs,Villanöuaqux dicitur Infantium,AllariCenfés,Sarriani, Porrus Marinus 9üeniMiniusduas in partesdiuidit,Millitüm,Arzuani,Otéronesregii,GaftrUnl ^figium j Caftrum viride, Caftellum altæmiræ,Villa franca campis frUgiferis amp;nbsp;a-’îuisaniœnâ,Cacauelones,Ponferratani,MonsSacer,inquocaftéllümeftalcifli-ftuni,amp;iuxtaMinii ortum pagUseft màgnus qüem Calleci Fominnanam vocant. Continetautem Calleciapfouirtcia,vt fupradiximus, allas regiones, Afturias fci-licec, Galias quäsencartacioneS vócant,item Vizeaiam amp;: Guipuzeuam.Quæ lt;luiciemetfifub vnóferc nomine Vafconum cöntinentur, tarnen leparatim de fingulis amp;vna quaqj conferibemus. AfturiafUm itaq; primum ciuitatesamp; op-pidaqux memóratu digna funt,nominabimuSé Atqüi fcire necefle eft Afturias ef-^

7^2. LVCll MAKINLI blCVLl feduas,quaru altera diciturOuetcnfis,amp;: ad Callecospertinet,altera vcfo2^^^^fj. tabros amp;nbsp;Sandillancnfes, aquib. nomen accepit.Vcru enim verodepopu regionudefenbendis erobreuior.VcreoreniminhisexpIicadis ^^^”^^*^^rjj(ur nibus, ne propter nominu inconfonantiainiucunda vel potius molefta re ipfadefcriptio.Apud AfturcsitaqiBrigentiübecaeftnobiliflimaciuitaSj^u Ouetenfisappellatur,in qua Mauris olim per Hifpaniadifcurrentib.niulw ftianorûbonatemplorûqjornamentaamp;facraEresadferuatæfuere,quib-û^^ ’ de qua fcripfimus alio loco,merito gloriatur.Sed de reb.huius ciuitatismem bilib.amp; religionis miraculis fcribemus alias.Huius autê regionis populos,1’0* gt;nbsp;^p Strabo,Polybius,aliiqîfcriptoresaliosVaccæos,alios Carpetanos,alios yet o gt;nbsp;alios aliis nominib.appellarunt,inquib. funt Anilenfes,RipafiIlani, Gigionen , Villa deliciofa,Planenfes,T angedani,Rupes Europæ,Prauiani,GraderanJ, a latj multa memoratu haud facilia. Idcoq; tranfimus ad alia que funt Vafeoniçregw^ nis,quä nunc Vizcaiävocant,in quib.funt Bilbaonenfesportumarisilluntes-amp; alia oppida maritima Bermeum,Portugaletu,Lequctium,Durangu, Vf ciuitasnobilisfubaltiffimomontepofita,Helorriû,Arratia,Zondaroa. jupra prouincia maior, Aquitaniae Gallis prouinciæ contermina, quam Lepuzeua vo^ cant,inquafuntVergarenfes,apudquos Ondarcia domus eft primaria, Mondra' goncs,Ognates,oppidû Segura, Villa frâca,Tolofani,Hernaniû: in maris linon • ^^ SantScbaftiani,Guetaricnfes,Cumaiani,Motricones,Deuani,Pafagenfes,ron Rabia,Gallis obftaculû amp;nbsp;pernicies,Sandanderiani,Lauretani,qui populilunt^ mnes bellicofiflimægentis,amp; omniû rerû copia, præcipueq; pifcib.abundantes. maris autélittorib. remota eft Vidoria ciuitas nobilis, amp;nbsp;tonus Alabs prouinci« capuc,apud qua funt oppidula multa,quorû eft vnû Landa, patria Ochoac^n licorû regum thefaurarii.vbi ite Ondarnani,E]goiuarenfes,Platea Vergana, guetaVergaria,Azcotiani, Azpetiani,Heiuarenfes,SalinæLegnicis,ViIbr^^*^* Ceftonates,Zarauzani,Villabona. RcuertemurnuncadaliosCalleciajptojiiu ciæ populos,qui etfi funt eiufdc prouinciæ, nÔ tarnen Calleci, fed CafteHanidi tur.Incoluntitaqs Duriûamnéprçter alios populos,quifuntadocciduûPomiga- ^ lia verfus,Sifapona ciuitas nobilis amp;ant;quiiîîma,quænuncZamorenfisappcl‘ tur,quæ frugiferis campis amp;nbsp;amne Durio ferciliffima eft, amp;nbsp;fandorû reliquüs lix.In eadé ripa DuriiTaurus eft ciuitas i n alto loco planoqj fita,quân5npnia9‘’' this conditâfuiirefabulantur,amp;CampûGothorûvocant.Qupscgo,quonialiy® tefte loquuntur, no fccusfalli puto,qua eos qui Zamora Numannâclfcdixcrun“ Nâquaefueritamp;£vbiNumantia,paulopoftoftcndemus.EftautêTauriisciuitas,vt ad earn redeamus,rubeo vino nominata,frugib. Sdarborrifrudib-abundaDS*^*^ ius mulieres ftatura corporum Romanarû mulierum vultûqs referut.Habetp'^æ ter aliosDuriusappofitosTordefyllanos, quorû patriâqu£cmemorabilis’*blt;^g® TurrcmSyllanam nominate. SuntautemTordefyllani campis frugiferis diuneS) amp;:regiadomo magnifica. Villalarenfcs,quifinitimisfolifertilitatênoninuident. A quibus no multum diftant Septimancini, fortes in armis amp;nbsp;fide nobiles,alboq5 vino exterifqs rebus neceflariis abundantes.Quibus propinquum eft oppidum,O” mniumquaz funtin Hifpania maximû ac nobiliflîmum, quod Hifpani Valladolid appellant,amp; multi viri non indodi Pinciamnominant.Huicoppidoquasvrbcsamp;: ciuitatesantepona non inuenio.Eft enim in optimo loco fitum,in Pifiiergçfluny nisamceniftîmaripa,libcralibusdifciplinisamp;mechanicisartib. cxcultû,a’dificiis» facris sdibus, cœnobiis,amp; duob. collcgiis ornatiflimû, mercatorucómereiisamp;O' mniumrerû copiaditiftîmum,vicis,plateis,muris,portisilluftre,campis,flumini* bus,hortis,fontibus amœniflîmû. In quo prêter alias res memorabiles,forum eft venaleampliffimumamp;pulcherrimû,incuiusambituquipairusfcptingentosam- ; pleditur, tricentasamp;trigintaianuas,amp;feneftrarûtriamillianuraer3uimus,amp;o-mniavidimusofficia. Huicforoconiundus eftvicusconfpicuus,quiabargenta« riisopificibus Argentariusdicitur.Quapioptererfi ciuitasnoncft hocoppidum, inultis tarnen ciuitatibus etiam primariis nô immerito prafertur, a regibus Hilpa* pis praefertim,qui hoc oppidum quaûdomiciliumplacidiffimura fréquentant,in quo

J^oonincsfcrcHifpanixmagnates 3;ciificatamp;Iibentillîmccommoraniur. Hine Uiientem verfus Cabezoniana fublimis arx afpiciturfupra fluminis ciufdem ripa* . ’^denoiilongcdiftatoppidumDonia,folifcrtilitatediues,amp;CatholicorüRegu J coiugiomemorata. Item Palentia nobiliflimaciuitas in amnis Carrionis margins 1 “ta,vbiquondamliterarumgymnaflumfuiflememorant,quodpofteaSalmanti-| camtranflatumfuit.SuntauteminPaIcntinadiœcefifacerdotiagentilitiaqiiç lu-”^Py®*’®^usappcllant, quadringenta. Hanc ego ciuitate earn efle coniedo, qua Plinius, Pomponius, amp;nbsp;Strabo Pallantiam vocat, amp;nbsp;a rege Palatuo condita fuifle puresopjnatur.Eftautem ciuitas campisfrugiferisamp; omnium rerum copia fer-0 nliffima.IneadércgioneTurrisCrematacolituramp;Palêciola,TurrisMormogia,

1 urns altera cognomento Lobatonia, quæquidem omnesfrugibus cætenfqjre-uusabundant-Suntineadem regioneVillaloncnfesferiisdiuitcs,amp;Conca,VillaL pndura,Maioricani,VaIderenfes,Sagaunii, Bezerfiléfcs,Manflllani, Barcialcn-)amp;oppidum nobililïïmum Benauentum, omnium reru copia diti/fimu, aquis ^ undans,amp;piilcherrimisædib.quas RliodoricusPimentellusComes magnani-^usædificauit,illuftre.Suntamp;Cafl:rumMucii,Frumeftani,amp;Carrionen{es,qui “Unites cognominantur, Amufeani, V illa viridis,amp; Afturica ciuitas nobiJis,quaï nuncAftorgadicitur. Sunt Herrerienfes, Aquilarenfes, quibus cognomento efl:

10 v^^^^^’^^'g^'-^^^’^^jfl^’ Ferramentalesdenominatur, Balraafedani, Paretani ^uenusdifli, Aquilarenfes alii, Methymna Rofeca cognominata, quæ omnium f^rucopiafempervberrima, nundinarumq; commereiisamp;feriis admodfidiues. “'Ptopinquifunt Valdenebritani,quorü patriafuitolim multo maior,amp; omniu '“''’^piafœlix.Aquib. nó mukii dirtant V illabraxima,Turns fumi,amp;: Petracia

1 nbsp;nbsp;nbsp;?’^'gt;oinéticampus,Petri a Platea viridodimeiq;difcipulipatriafœliciflîma:ité 'HiGarcixVronia olim diutius a Mauris obfeflaamp;acritcroppugnata, noexpu-

1 ?^’tïtamé,fedinuidapmanflt.Eftamp;oppidüVillaIacobinominatü.Quib.quH ‘‘f magnoeftornamêto Legio Germanica ei’jpuincixrcgni caput, quæ nûcLe-gionêfisciuitasappellatur.Eft aut nobiliflima ciuitas,amp;templopulcherrimo me-quot;’ombilis^amp;æyltjjyyljjjj.ej.cjega.fyçjpira^iliædiflciomeritopræferéda.Naetfi ? ®ÇJlH’’olt;lxtatc noftra ciuitas Hifpalcfis ædificar,alia omnia magnitiidineprç-^,nToletanücüdisaliisdiuitiis,ornamécis,amp;fpecularib.feneftrisertilluftriuSj «deniqjCompoftellanû fortiorib.ædificiis,amp; S.Iacobi mir3culis,amp; rcb.aliisme* morabiliuseft:Legionêfe tarnen artificio mirabili,meoquidéiiidicio,omnib.efl: ’Ut^ponendü,in cuius dauftro flicellü efl,in quo iacét Reges feptem amp;nbsp;triginta,amp; ''’' HifpaniçImpator.EftptercaLegionêfis ciuitas cü aliis reb,quib.abûdat,tû ve-J’gt;niültorûfandorûreliq.isamp; mentis ad modûfœlix. Quaneü abt bellicofifuecint ^ionéfesamp;fideicatholicçcultores,ineanarraturhiftoriaquçfcftij codnetde *'Uodecimvirginib.beatçMariç virginiflngulisannisofl'erêdis.Cuiusrei memo-^^ MieAugufti ly.foléniterin Legionecelcbratur.Eiufdé prouinciçfunt Caftre-‘^^^Cçfarecognominatijamp;Villafandini,atq; alia oppidaquorû nomina me later., multas eft infignisamp;antiquiflîma qua Burgefem nûc vocat ,amp; Masburgi ' miuitTeqQQj^dalegini’,quçdicebaturamp; Auca. qlt;Fnomé mihi vero fimili’clÏe 'umur,jppte,.g3 etia mótes apud eandé vrbë nuc Ocani dieu tur,amp; Aucani mehusdiceréturitametfi Plinius nó Auca,fed Cauca nominauit. Eft abt Burgêfis militas,vtdiximus,antiquiflima,multi(qjreb.infignis,amp; inter primarias vrbes to-tills Hifpaniçmerito referéda,cuius incolç nÓ ociofi,n5 cirebforanei funt,fed oes Eoinodo viri,fcd etia fœminçlabore manub fuarb vidb quærunt,amp; honeftiflime ^iuuiit,amp;alii mechanicas artes,alii difciplinasliberales exercent. Mercatores qui Cluitatéopulentafaciunt, fideles funt amp;: liberales: facerdotesdiuini cultus amp;nbsp;reru

1 1® ^am'aruftudiofi,diuinisofficiisamp;litcraruftudiisdiligéterincubüt:magiftratusamp;: teipub.gubcmatorescommunib. cÓmodis redifllmeprudêtiflimeqj ^fpiciunt.

1 nbsp;nbsp;^luitaqicüdisciuitatisordinib.oflicibfublibereredeqifacientib. tota ciuitas in-

1 nbsp;nbsp;diesaugetur,indiesmagisilluftrattir. Equités qplures in ea funt amp;potétes,immu-lt;. t'itates,leges,amp; privilégia quibus ciuitas gaudet, cóferuareac tueri diligentiftlme ftudét.Eftptereaciuitas magnis,amp;pulchris,nee min’ cómodis çdificiisadornata,

foris venalibus,plateis,vicis,pontibus,templis,cœnobiis,amnibusexcu • ^^ ccclefia maior intus amp;nbsp;extra opcre eft amp;nbsp;ædificio mirabilis, in quares ®“®^ ^^^^ numerocelebraturcantoribusamp;örganisirtquinq;facellisinterfedifta^ jy^mn aliisalios perturbantibuSi Éx facellis vero amp;: (actariis quxmuItafuntjiHu nbsp;nbsp;^^j

Caftellæ Cómeftabilisconfpicuü arq^diti/Timu j non cedefiçfolum ^“^^ ctiam eünótis Ciuibus magno eft ornaméto. Sunt amp;nbsp;extra vrbédomus no ƒ quæ fégiaïdicüntur,infignes amp;: memofabiles, amp;nbsp;maximi cenfus, quaruinl it nes amp;: of dines viucdi,qui fandi funt amp;nbsp;maxiraelaudabilesj caufa breuicatis o ^.^ to.Dicam tarnen breuiter demonaftetio monialium amp;nbsp;fandiHîæa domo, qöo jj res eft infignis amp;nbsp;memorabilis, quam domü Huelgas vocat Hifpani. Cuius ^^ mafacerdosfubimperiofuo diligentiq; cuftodiaccntüquinquagintamonia impcratamp; fandiflime confulifquæ quidem moniales funtomnes equicum ^^^^ liumqs principum filix amp;nbsp;familiç genef ofç.Præeft etiam hxc facerdos quam defam vocant,aliisfcptendccimhionafteriis,amp;oppidisquatuordecimnonig bilibuSjatqj aliis minoribus quinquaginta. Confer r prxterea facerdotia mu cerdotibus j amp;nbsp;cenfus com mendatarios viris duodecim cótribuit amp;nbsp;alia bene amp;oflïcia,amp;:fuispopulis magiftratusamp;gubernatoreseligit.Eftaütnuncuc^ maior huius domus generoia mulicr Elionora Sarmeto j lacobi SarménSalma Comitisfilia.-quxquidê, exceptaReginajCa:teras omnes Hifpaniæfœuiinasp^' ^^ marias antecedit.Hçcfacerdos primafufcepitalumnam Maria Oliuanamj o nis Garciæ Secretarii Cæfaris filiam. Ædificauit aut hanc domum amp;nbsp;opusing Rex Sancius, qui propter opera quæ fecitmirabilia,cognomc Amati prome Eft itaqj multis magnifqj rebus memorabilis.Cuius homines funt humanimm, aduenas maxime diligunt,funtamp;fideliflimifuisprincipibus,amp;hofpitespancii fimetolerantamp;honorifïcentifljme tradant. PoftautBurgenfemvrbemp^P multi funt,amp; nonullæ ciuitates memorabiles. Vidimus enim Bdoratéiesm a nilIïraaconualleiaccntcSjamp;oppidüFriaSjoppidüEzcaraijGauienfeSjCeK ’ Briuefcanos,quosBridafcahosPtolem.çusappellat,amp;PliniusViridaftanôS.b a oppidu forma quadratü, quod quatuor dauditurportis. Ad cuiusfimuitum nbsp;nbsp;^^

Catholici principes apud Granatam oppidü nomine Sandam fidcmcondioe Habet ciuitas Burgenhs ad meridiem oppidü Lerma,amp; aliud quod Sanaa Ma campidicitur, vterqspopulusfrugib.amp;vinetisadmodüdiues.EcinSanaaMa campi templum vidimus magnum amp;nbsp;venerabile, quod quidé quamcunq^mi tem quantumlibet nobile decóraret. Habet præterea Bufgenfis duitasadUn tem amp;nbsp;Septentrionê pöpulos memorabiles,fcilicct Onn.atéfesamp; Quintanil e campisfrugifensdiuites. item PancoruinijSagianijMethymna Pomaria,* aliud, Villa maior Sarmentorü domüSj amp;nbsp;Mendociaapud Cantabrosnobi i domus,ex qua plures Hifpaniac magnates cognominantur. Ad OtieflW®^® ° apudamnemiberum ciuitaseftnomineS.DominiciCalciatenfis,gallö*gquot;‘'. ^^ cadidis, de quib.alio loco fcripturi fumus,memorabilis. Suntamp;Naiarenles,oppi dum Pharum, Brionenfes, Nauarretani, amp;nbsp;Logronium oppidü magnü amp;metno rdbiiejomniumqi return fertilitateplenu, cuius homines fide bellicaqjvirtutcnO' biles,immunitate nuper amp;nbsp;honorifico priuilegio ab imperatofcCatolödonau fuerci Eft aut Logronium campis frugifcris,vinetis, arborü frudibus,venationi' bufqjfertiliflïmü.Quib.propinquifuntCalagurriranijquorüvirtutesamp;ndeC^ai Aügüftüs expertus eorü falu tis fuç caufa euftodiam elegit.Eft aut Calâgurriuânn* quaciuitas,vnde(vtquidamVolünt)Quintilianüsoriginemduxit. Nuncautet magna Nauarrç pats protiinciqTarraconenfiseft,hictaméeiuS populos quipm^ ximifuntCanrabris,exponemus.CæterumqüoniamNaüarrçfertilitâsamp;omniii rerum copia nota eft,amp; dé viiaqüaqj re fetibere longum e/fetjcorum populomni } nomina qui nobis fclatU digniotes videbutur, memorabimus. Eft itaq5 fegni a^ üafr£e caput amp;nbsp;primaria Ciuitas Pömpelort,aPömpcioMagnöcondita,teite^ bone, quæhuncPafflpilünadicitur,amp;:Pôpeiopolispulchriusappellaretun ^ut ciuitasmaçna,nobiIis,lt;S«:opulenta.StellaquoqinobiIiseft,amp;titulociuitatis eco rataatem Tutela apud Iberü amnem, terræfertilitatc diues. SuntBicaltiHone es, LennateSi

DE REB. HISPANIÆ LIB. III. ^é^ LèrinateSjPons Reginx, Mendigorriani, Raguenfes, Bannolenfes, Artaxotia^Ni-randitani,Falcenfes,oppidum Peralta,Vianenfes,Mendauiani, Arcus, Sefmani, ; Andofillani,Sanftadrianéfes, Azagrani,Marfellani, Villa Fraca,Cadreicani, Bal-terrani,Arguecani,Corelani,Cintrueningones,Cafcantini,CortéfcSjPhatallani^ 01itani,Caparofum,Sand:acarenfes,Mellidani,Carcaftilloncs,Cafedani,appidü GaUipenfiutn,Ayuarenfes,oppidumSanguefa,amp;Lumberritani,qu^duonomina retmentantiqua : Aoy2ones,Vrozones, Ifauenfes, Ochangauiani, RonccfuallcS mxtamontem Pyrenæum, vbi Roldanus pugnans fitiextindus perhibetur. Eft amp;nbsp;j^ öanttaMariaRoncilionis,reIigioneD.AuguftiniCelebris,incuiustcmplomulta untmemorabiliadeduodecamGallorum Paribus, qux caufabreuitatisomitti-'’^us-Eftamp;oppidum nomine S.Ioannis, Pedis pórtuscognominatum, in altiflimis ®ontisiugispofitum, cuius montis afcenfus eft pafluum milliumcirciterduöde-cjm,amp;vndiqjfontibusvberrimus,amp; muftis rcbusfertiliflimus, in quoferrum plu-t'mueffoditur.In iugo prxcerea montis planicies eft, amp;nbsp;campus amoenus amp;nbsp;omni ^smporeviridis. eftamp; tcmplum venerabile cognomine Caieta : item oppidu no-^ '^’neS.Pelagiiciina duobus palatiis ingentibusamp;cofpicuis, quorum afterum OL gtatnoniutn,amp; afterumLufa nomen habet. Suntamp;Garen(ès,Licondoncs,Lala* '^^''iNauarrxpopuli non ignobiles,amp;: alius nomine S.Stephani.

I^RRAcoNENsls prouinciacuiTarracociuitasclarilÏimartomendedit,rc* S'onesduasampliflimas continet: Ceftiberiamfcilicetquxnücaduob.amni-“''^P«ream fluentibus qui nominantur A ragones, Aragonia dicitur, amp;nbsp;Laletania S““® vulgäres Cacaloniam dicunt,de quib. feparatim ligillatimq; conferi bem uslt; ^^Pdnmmciuitates AragoniXjquæfunt numero decern,amp;oppida compJura nc-®'nabiraus,amp;inprimis AuguftâCælàrea, qux metropolis eft amp;: Aragoniç reg ni ®*püt. Cuius conditoréfuiflèlegimuslubam, a quo Saldy ba fuit appcllata,hoc eft Wdomus. Pofteavero tempore Cafaris Auguftiquiluavirtutcamp;: inunjficetia j.'^“®'°®*usfcribit)omniumRcgüamp;ciuitatügratiampromcruit,Saldybarepu-'atopnorinomine,Cxfaris Augufti nomen aflumplit. Sita eft aûtCælaraugufta ■nripafluminisIberi in loco plano, ex quo Iberus amn is inlïgni ponte lapidco 15-gülatoqjtraiicitur.Vrbis autfttusfoleaecalcei forma refert. Portas habet quatuor 2dtotidem partes mundi fpe«ftantcs.Eft amp;nbsp;validiftimis muris cin(fta,crebnlq5 tur« fibus tuta.Cæterû ciuitas nunemuftomaioris eft incolatus. Suntenim extra mu-''’sprioresquamplurimæ domus,amp; quafi altera ciuitas, q uas Cçfarauguftani po* Pnlationesappellat.Suntprxtcreaamp; fora venalia,tcpla intra murosvrbisamp; extra ^'’Ppicua.Totaciuitaseftaedifïciis,plateis,vicisadornata,rerüomniücopiaferti-''5|Cc]uitib.nobilis,bonarûartiûdifcipIinisexcufta,mercatorûcommerCiisdiues, ®®d*jnicisofficii5dccorata,campis,hortis,amp;arborûfruâib.abundâtiflîma,ma-E’^ofanftorumartyrumq} numero,dequib.aliolocofcribemus,fœhcifllma,quse ’^’^''^noftristemporibuSjVt in facrisliterisicgimus, inter nobililhmas totiusHi-pauiævtbes notiflima,tanto inter exteras Chriftiana religione prçfulger,quantot præcæteriseelebrior habetur ex nomine.Sunt in hac vrberesduxmemoratudi-gniffimç,domusfcilicethofpitalis inter alias Chriftianitatisinfignesmerito repo-^^t^âj^akera prope vrbe in capo amoeniftimo fatis gradis amp;nbsp;inltgnis, quç dicitur ^lgt;apharia,dequafcripbm’ alio loco.Hine Orien té verfusifea ciuitas eft,quç nue 'Jlt;‘adicitur,literarugymnafioamp;difciplinisnobiliflima.Tyriaftona ciuitas apud klonteCaci,qua aTyriisamp;: Aufoniiscoditafuifle nonuUiopinatur. Eftaut ciuitas ^^ *otiquiffiina,amp;capisvberrimisdiues,amp;reb.omnib.abundans.Ite laccaquçiacet *''couanibus,vndenoméaccepit.Inferiusaût ciuitas eft Calaraiutana Celebris,amp;: ^bertatefolifrugiferifq} capis amp;nbsp;omnib.reb.fertililhma, qua nonulli Bilbilim elle Jiciint,Martialis poets celeberrimi patriam.Quod ego nec affirmo,nec reprobo. Eftamp;Teruela ciuitas nobilis,amp;Darocafacriscorporalibusmemoratiffima. Item “oriaciuitasno ignobilis, amp;nbsp;ciuitas alia nomine S. Maria Albarrazinenfis, muftis ^niagnistebusabundans. Eft Sc ciuitas Barbaftrenfis,arcub.ferreisquosbalefta9

appellant, nobilis, amp;nbsp;aliis rebus abundans. Ex oppidis autem qua: mulwfunt, Er-ganicium quod nunc Alcanicium vocant,primum nobis occurrit,oppidum qui-dem pluribus rebus amceniiGmum j amp;nbsp;Ioannis Sobrarii Ludouiciqi luueriiprx-claris ingcniis optime celebratû. Poft bocExea ab equitibus cognomina ta, item Ixar,amp; Monfonium return fertilitate ditiftïmum,amp; Aragonit Regum conuenti-bus maxime eelebratum. Suncamp;ahi populi qui pagorum communitatesappelia-tur, quorum capita funcCaIataiutanaciuitas,TurueIa, Daroca,amp; Albarracina, quasfupramemorauimus.HiceftoppidumFragafupraCingamflumenpofiwm ina/perolocoamp;ambulatudiftïcili,fed Cingçfluminis ripisamp;hortisamœniÆniû-5unt amp;nbsp;Aiufani,Saranieuani,amp;: Tamaritani populinon ignobiJesritem Alagonii, Sadauanenfes,Magallonenfes,AJquecarenfes,amp;oppidüSofium,FerdinandiRe-gis natalefolum, de quo plurafcripGmusaJio loco, oppidum nomineS.Srephani Littera cognomina turn. Sunt amp;nbsp;Almudeuarenfes, Mofquexulani, Bo/canijitem oppidumnomineCampiFranquijLoharren/cSjamp;aliudoppidóVnunicafteJ/uni nominatum.Suntpra’tereaeiufdem prouinciarpopuJinonignobiJes.Qmet/ïnó rnagnifuntincolatuSjfunttarnémemorabiJcs.-idcoqjnonnunosquinobisoccur-runr,nominabimus. Eft ieaqj inter Cndcllx amp;nbsp;Aragoniç regnum oppidum nomi-

, nbsp;nbsp;nbsp;neArcus. A quo non multumdiftatMonsrcgalis,primus Aragoniarpopuius,hof-tis amp;nbsp;campis amœnus. A quo non Jongcabeft oppidum Haricia, amp;nbsp;Citina, vterç popuIusrebusnece/rariisabundantes,amp;amoenitateJocorumde/eftabdesamp;hib-^‘’ res. Apud amnemautemSoJonem poftra cftAJbamarubaIrisrupibus,amp;ba/nciJ feruentibus memorata. Eft in eadem ripa Voberca Jätens in conuanibus,amffnii' Finis hortis, frudibus, «fe amne SoJonediues, amp;nbsp;venatione varii generis anima/iü. Hinc CmFrauguftam verfus Atecani funt, amp;nbsp;Terreren/csin innereviitoabaslh j beraJiftimeferuientes. Poftautem Calataiutum FreFnum eft, Ferdinand/Régis nbsp;nbsp;nbsp;l conceptiimemocâtumydequofcripûmusalioloco.PoikFrcünîiCxfatî'^g'^^^^^^ / nobiscuntibus AJmunia,popuJusaJ/quanromaiorcçterisprçnominaiisoccurrir, 1 6^MolaminoroptimomeJ/e nominata. InaJnsquoq;partibusbuiusregionisaiii ƒ Fmtpopuli,quorum notiotesqui nobis occurrunr, mcmoiabitnus-AbOfcaciui' nbsp;nbsp;j tätediftat oppidum Aiéruepa/Tuum miJJibusqu/ndecim, in loco fertHipobto^ 1 j j dim arcemunitum. Suncamp;aln populi minores eiuüJetndidoniS) quorum^en^^' 1 nacaufabreuitadsomittimüs.In alia veroregione funtedampopulimcmoi^abiquot; nbsp;nbsp;nbsp;1

lt;ür,in frudifero folo fita.Eft amp;nbsp;ciuitas quç nuc Viche dicitur,amp; olim vicus Aquarius vocabatur : item Elna, Minorefla ciuitates nobiles, amp;: Bclaguaria. Quibus ci-üitatibusprægrandisoppidorum numerus feruit, prater pagosinnumerabiles, quorumconuentus certis diebus vrbes complent,amp; opulentas faciunt. Legimus enim huius prouinciæ populos,prater pagoSjfuifle numero quadringentos,quorum paucos amp;nbsp;notiores referemus. ApudGalIiamitaq5Narbonenfem,Rufcino-nenfisprouinciaeft,folifertilitatediucs, cuiuscaputeftoppidumPerpinianum, purpuraamp;lanificio nobile : amp;apud montem Pyrenaum Confluentani, metallis.

auro,argento, quondam cum effodiebantur, ditiflimi. A Perpiniano autem Gal-liam verfus eft oppidum nomine Salfas cum arce munitillima, Gallis a quibus fç-pefuitacriteroppugnata, obftaculo magno, adeo vtindehoftesoppugnatione Qdeffidifceflerint.Suntamp;EmpurianifamacelebreSjPaliarenfeSjamp;inferius Albi 'pontani fide nobiles, Pratenfes, Ceruarienfes,Tarracenfes, amp;nbsp;Cardonates can-riidofale diuites,item Caprarienfes,amp; Stereliquitani in alto loco pofiti arecqj mu-^’ri.Aquibus non multum diftant Blanenfes maritimi. Apud Barcinonem oppi-°umnomineMolendinusregius,paruumquidem,fedpalmetis,hortis,amp;aliis reus amœniffimum,in quo etiam domus eft confpicua. Hinc non multum diftant

^rroteilanj^g^infefjyj ad meridiem Villa Franca cognomento Panades, in agro 10 re'f p'’î®^“*^“®^^^“samagnisfuibusappclIatur.SuntincadcmregioneTui* ®“ ’M uicerdanijCaldenfes Móbiqueni cognominati,Granulléfes, Villa maior, ^ouwenfesmaritimi,Villa Franca,Confluentina,Cubellenfes,qui Luftrunates ’l’^uqidicuntur. Item Arbuziani,amp; oppidum Cabra,Corrialenfes,Pratenfes cog-noniineregii,amp;oppidiimVeria,atqjaliud nomine S.Petri Oretani.Suntamp; Cam-predcnes,Torrellani Moncrini cognominati, Befalonêfes, Figuerani,TaIaronê-^’dneonfinibus Aragonix NauarraeqjfuntArguetanijBalterrani, Villa liberalis, J^rcilia,Funenfes, Andofillani, amp;nbsp;Sandadriani. Inde remota diuerfis in locis alia

'’utoppida, quorum nomina nobis occurrunt memoranda : Dematum fcilicet, Miralcampum,Caftellumafinm. Suntamp; Rubinates, Monticatini, Calaphitani, Cerialenfes,Morellani,BisbaIenfes,PobIitani,Redonates,Granolenfes,amp;oppi-5 QumEqualatum,dequofcripfimusalioloco, item Aldiconates,amp; Ampoftaniin amnisibeti ripa.quos amp;nbsp;alibi memorauimus.

QARTHAGiNENsisprouinciaquçaCarthaginenouaquaPœnijteftePIiniOj coudidere,nomen accepit,regio eft ingens, amp;:nobiliüpopulorümultarumq} rirumcopiafœiix,quæquidéaGranatæregniconfinibus Orienté verfusadDer-

•o(anosvfq;protenditur.Ipfa veroCarthagociuitasamultisautorib. edebratur, Cuius porrus qualis fit, ex eaVergilii defcriptione colligitur,in qua,£f/, inquit,/gt;? ^^ ^^^^ffi^n^olocus,in/ulaportam Efficit,Séreliqua. Duofiquidé Hifpanixportusfama ^’untutinfignes,alter nouç Carthaginis,amp; apud Callecos alter in oppido Coro-^^^'^^'''Ï'untcïiamin huius maris littoribus Helchita ni, Alicantina ciuitas nobilis, ^umsetiaportus naues tutas cotinent. Eft amp;nbsp;oppidu nobile nomine Dianiû, cuius, vtvrbisptæclaræ,fcriptoresmcminerunt,quamego earn efte arbitrer quæ Dénia uuncappeJlatur. Sunt amp;nbsp;Oliuenfes, amp;nbsp;oppidû Gandia. Quorum omniû V alentia

*:îputeftnobiliflimaciuitas, quæ (vt Plinius amp;nbsp;Strabo tradunt) a mari remota eft pîftuum tribus millibus.Quæ quidem non immerito inter primarias Hifpaniçvr-^’«annumeratur.Hæcenim ciuitas fandum bene viuendiordinemfibicoftituit, î’æefuisamp;honeftiflimis moribus amp;nbsp;fandiflimis inftitutis inter dues pace concor-diâq;tuetur, liæclitesamp;iurgia fempodit.Equitû prætereafplédorc nobilis, mer-' ^atorûcotnmerciisdiues,mechanicisofficiisadornata,vbilanificiûfit maximû,

A:pânicçteristotiusHifpaniçmeliores,liberalib.difciplinisexculta,præclarisho-uiinuingenüs illuftris,campis amp;nbsp;hortis amœna. Operæpreciü eft videre Valenti-UoscorporisChrifti feftum celebrates, amp;:aliorû cœlitû iàcra myfteria recolentes, Mtationefq;f3cientes,quidiefeftoS.Matthiçfummahumanitatefupplicâtesad iocu jpficifeuntur, in quo cadauera lacent eorû quib. crimina mortis caufa fuerc.

Qux flue fufpenfa fint, fiue iaceant, fufeipiunt, amp;nbsp;feretris impofitaadfactumlo-cumdcueliuntjibiquefacrificiisamp;oratioriibushonorificefepeliunc.Multa em que fiunt a Valentix ciuibus memoratu digna, de quibus volumen magnum con ficipoflet.QuaremultisprætcrmiffisquæadValentiælaudempertinebant,i u dumtaxatreferam,quam fit Valentina ciuitasfoelixduob. fanôtis, Laurentio ci licetfortiffimo martyre,amp;: confefibre Vincentio conftantiffimo: quam utamp;i “ ftrisduobusetiampontificibus,Calixtofcilicettertio, cuiusaufpicioTurcarum magnus exercitus fuit ab Vngaria profligatus, amp;nbsp;feftum transfigurationis inniiu-turn,amp;eiusnepote Alexandre fextopontificcmaximo.llludpratterea non omit-tam,quod Marcus Tullius in Valentiæ laudem protulit, qui in adione vlnmaco-tra V errem,Valtntinorum,inquir, boneftiffimorum hominum teftimonio. 1 o autem Valentiam Saguntus memoranda nobis occurritamp;lummis quidemlaudi-bus efferenda. Fuit enim populo Romano fidelifiïma.Namcumfenatui populoq, Romano pareret,amp; ab Kannibale Carthaginenfium duce amp;nbsp;eins exercitu validi • fimonouemmenfibusacriteroppugnaretur,deleripenitusmaluit, quamaRo-manis deficere. Cæterum qui Saguntinorum admirabilem virtutemiummamqi

rum praeter 5agunnnosA.artnagineniiumerant.tuitautemoaguniu5,vL4uuivvv fcripfimus,Romanorumcolonia, vbi fuit olim tlieatrucuiusadhucformaverti' giaquecernuntur. Hanevrbem a SagisIbericisædificatamfuifle quidam fcripfe- ' runr,amp;: inde nomen accepifle. Diftat autem Saguntus amari, teftePlinioamp;Stra-bone, mille paflibus,quam nuncMoruetrum vocant, murosveteresfignificare volentes. Cuiusregionis funt Murciani fidilibus amp;nbsp;aliisrebusdiuites,amp;0riola ciuitas nobilis,amp;aliaciuitas nomine Xatiua,fontibus,arborumfruvtibus,amp;:præ' cipue malis Punicis memorabilis. Hinc remoti funt Bondiani,Creuillé(eV quot;æ* nates, Cofentanienfes, Segobricenfes, oppidum nomine Sandi Mattliicbb^^^' nates,Lirienfes,AIpontani,Lucentini,Afpenfes,Torrentini,Paternioncn(es, -cocerenfes,Algezira,Cullerenfes,Alponates,Hontenientes,AIcoini,Pennaguil' lani,Bratenfes,C2pdetani,Xaxonates, Villaregalis,CaftellumFabicanum,Ade' ^^ muzinijCaftellum planitiei,Morellani,Xericenfes,Caftillonenfes,Villaformo a» ) Almenarenfes,Buniolenfes.In medioautêprouincixCarthaginenfisoppidaniC' morabiliacófpiciuntur, in quibus cft Concha ciuitas, in vnode tribus iugiscxpo-fita. Illic enim tres colles binas valles efficiunt,per quasamnesgeminidilabuntur, quorum alter Succharius, amp;nbsp;alter Occharius appellacur. Qui vbi magnam ciuiw tis pareem circuit,in Succharium influit. In horum itaque fcopulorum alrerojqoi mediusefl:interduos,Cochafitaeft,quaeinaltioriloco,ideftinaltisrupibusgt;“'r-rim habet altiflimam, vbi olim caftellumfuitmunitiiTimü. Ciuitas autem magnis ædifîciis,amp; loei natura,amnibufqjquosmemorauimus,amp;aliisrebus memora i is eft:quippe quæ pecorib. amp;nbsp;lanis tenuiflimis eft admodum diues. Habetautemci-uitas hæc populos Orienté vcrfus amp;nbsp;a lateribus Almodouaréfes,Compiionentö) Railones,Cardinetanos,Carboréfes,Moianos, Landecanos,Requenares,VmO' renfes,Cardinetanos alios. Ad meridiem vero iuntVillafcufanijIgneftenleSjDei' montani,Chinchilani,Rodani, oppidum nomine S. Clcmctis,Villanouani,Motenfes, Alcaracefes. Eiufdem regionis cft V cana ciuitas nobilis, amp;nbsp;Vcles equitum ordinisS.Iacobiconuentib.illuftris.Suntamp;Taranconenfes.Occurritmihiminc Oftolgarenfe caftellum fortiflimum, ad quod bellorum temporcplurcsciuspro-uinciae populi fux falutis caufa confugiunt. ineaveroregione qua: Aragons Manchiadicicur,amp; alio nomine Spartaria vocabaturacopiafparti,populimnt memorabiles, amp;pecoribusactriticicopiadiui£es.Quorumtellusetfiflumini us caretamp;fontibus,ffuméto tamen,vino,c£cccrifq5neccirariisrebusabundat.m ’^^ itaqj regione quamuis arida, populi tarnen funt nó ignobiles, Alcazar fcilicetcog nomento Confuegra,campus Tritana,Socuellamus, Villa Roblera,Prouenci3, Villa noua cognomineCardetar, Villa nouainfantium, Villa nouacogn^’C^f® Xara,Alarconenfes,Caftellum Garcia: Munnoci, Albacetenfes, Hellini, ouar rcnfes,Xorquerani, Alcala cognométo Riuus,IumiIlani, Checlani, Alman anUR

REB. HISPANIÆ LIB. IIII. ^6^ ?i(^^^^P°P^^'55Vtaccepimus,neqjfuntamnes,neq; fontes, fed putei dumtaxatamp;r 3 i.Eiufaemregionis oppidum eft antiquiflimumamp;rtiemorabile, quod Molina ■dtui,cuius tellus quatuof in partes quasSefmas Molinates appellant, diuiditur, ^uaruvnaCampeftrisnominatur,quçviginticontinetpagos,alteranomineSer-tana eptendecim,alia Pcdrigalenfis decern amp;nbsp;odo,quarta Sauinaria vigintuqua-uradotnusduorummilliumamp;quingentorumnumerûconficiünt,qüæquidem untomnespecoribusamp;lanisadmodum dilutes, vbimolliflîmælanænumetâtur ouiumilliaquadringen ta. Sunt amp;nbsp;alia oppidamemorabiliacaftellisamp;aliis rebus, '0 }7**j^/”’’^®f*^^ff®’^^^*^*^°“^®gt;^^“^““ft‘’”’gt;hnbid, FontefaXum, Eftables, ochales,Villed,cuius dom inus cudendi monetam facultatem habet,dandique oampunicertaturis. Sed fedeo ad Molinam,cuius caftcllueftmemofabilcamp; tur-^*s oparata,quç dicitur Aragoniæ. Muka prçterea nobis occurrunt de Moling rc-usrnemorabilia,quæcaulâ breuitatis onuttimus. Nam de piicibuseiusqui tur-tutesvocatur,amp;funtopcimi,diximus alio loco. Quare Molinates omnium rerum °piadiuitesnullis aliunde rebus indigent, fed luaspotius aliisfuggerunt, lanas P æ ottimcxtens omnibus totius Hifpania: meliores,quas mercatores ad exteras ^3tionesdeferunt,quarumcommercioditiflimi fiunt. AbundantetiamMolina-Wscamibus amp;nbsp;arietinis, quibus magna pars vtitur Hifpaniæ.

V ONI AM deciuitatibus Hifpaniæ loquutifumus, deRom.i-norum coloniis amp;nbsp;aliis rebus qua: neceftaria nobis videntur, Ôd: leól:oribus,vtarbitramur,doéfispra:fertim,noningrataneque fuperfluavidebuntur,aliqua fummatim diccmus.liludin pri-mis paucis verbis repetemus ,quod fupra didum eft, feripijife

fore,quemIuftinusHifpakimvocat,didamfuiire, amp;nbsp;vere for-âne. QuodegonecafÉrmo,nee reprobo. Plures enim funtquifabulofaqux de ‘iorculenarrantur,exiftimanr,a quorum fententianondifcedimus:tametliHer-^jicm in Hifpaniam veniffe non imus inficias, quandoquidem columnasapud ^3aes,Herculislaborum metas amp;nbsp;terminos, plures affirmant. Caterum Hercu-40 1’™*?’**’®® quam gregibusamp;armentiscxhaufit,mcoiudicio non çdificiisqui-^’^Mcaliis rebus vlliscxcoluit.Quapropter Hiipanix po tes in lignes amp;nbsp;res alias n’^oral3ilesnosprofedononHerculis,fed Romanorum potius,amp; prçcipuelu-æ'ïtisopera elfeconiedamus. De cuius magnanimitatcmirabiliquemunffi-oentiaSuetoniusTranquiHushoc modo feripfit: Ncc minore ftudio Reges arque prowneias per terrarum orbemalliciebat, aliis captiuorum milliadonooffcrens, 31ns citrafenatuspopuliqjautoritatem,quo Vellentamp;quoties vellen t,auxiliafum-’’'ittens:fimiliterq;Italiæ Galliarumq; amp;nbsp;Hifpaniarum, Afiæ qnoq;amp;Graciæ po-tontilTunas vrbcspraecipuis operibus exotnans. In Alcanraræ prçterea ponte car-Oienhoclegimus: PonshrupeTagidiuisc^Cæ/areplenus. Verumenimuetohunc pontetnnonIulii,fedTraianiCçfariseirepluresautumant.SedIiueTraianifit,fi-00lulü,nihiltefert, quandoRomanis vterqueprxfuit.Iter præterealongum per dilpaniamftratumlapidibusprotemporebruma:, breuefqs per interuaJlacolu-Wnaseredas,quæviatoribusiter hyemetedumniuibusoftendunt,amp;quicquid 'nHifpaniamemorabilevidimuSjRomanorumelTeminimcdubitamus : propter-Eiquodpotentilîîmi liberaliffimiquefuerunt,inHifpaniapra:fertimquampluri-toosannos coramorantes. Quapropter fi dixerimus a Romanis nonnullos Hi-

fpaniae nobiles originem habuiffe, fortafle non mentiemur. Sunt enim inHifpt* nia mukæ Romanorum colonise patriciorum. SiquidcmfcribitPlinius invitent ri Hifpania quatuor iuridicosfuiflê conucntus,Gaditanum,Cordubenfem,Alu-git3num,amp; Hifpalenfem,oppidaqj numero centum feptuaginta quinq5,inquibus crant eoloniæ odo, municipia totidem, Latio antiquitus donata nouem amp;nbsp;vigiæ ti. Et paulo poft idem Plinius ait: Et a dextera CordubacoloniaPatriciacogno-minata,amp;alçuaHifpaliscoloniacognomineRomulenfis.Indefcripnoneauteni citerions Hifpaniæ, accedunt, inquit Plinius, infulx, quarum mentione fepofita, praeter ciuitates aliis diftributas,prouincia ipfa ducenta nonaginta tria cotinet op- ^^^ pida,inquibus crant colonise trcdecim,oppidaciuium Romanorûtredecim,Latinorum veterum decem amp;nbsp;oâ;o,fœdcratorum vnû, ftipendiaria centum triginta tria. Et fubindc feribit:Carthago noua colonia,amp; Valentia coloniatriamilliapal-fuum a mari remota,tantundem a mari Saguntus ciuium Romanoru fidenobilis. Tarraco Scipionum opus, ficut Carthago Pœnorum. Colonia Barcino cognomi-ne Fauentia, quam earn effe arbitrer quæ nunc Barcinona dicitur, amp;: oppidaRo-manorum ciuium multa.Quibus fubiungit populos quadraginta quatuor. Quorum celeberrimi funt,inquic,Romanorum ciuium Dertofani,Gerundenfes,Ce-faraugufta colonia,ciuitas immunis, amne Ibero afFufa,vbi oppidum anteaSaldyquot; bavocabatur,dequo alibifcripfimus. Inferiusetia feribit, Romanoru ciuiûller-denfes in ripa Sicoris,amp; Ofcenfes,Tiriaflbnenfes:Latinorum veterû Cafeantenfo P in fine regni Nauarræ, amp;Erganicenfes Aragoniæ-.FoederatorûTarragenfes. Ato prxterearationibusamp;argumentisnoftrahxc confirmatur opinio, quibusabiç dubio conftabit multas Hifpaniæ domus primarias a nobilibus Romanishabuiue principium: proptereaquodcumRomanorumducesamp;exercitusinHiip3W^ veniftent, captis arcibus amp;nbsp;caftellis équités nobiles praefecerunt, aquibusmagJ^^ pars Hifpaniæ caftella,multiq5 populiCaftellaninoftns etiarn temponbusdicun-tur, propterea quod Latini cuftodes arcium Caftellanos appellat. Ét quornaw^c Hifpaniamukis rebus ad vitævfumneceflariisindigebat,attülerûtineamRoroa' nileges,bonosmores,dilciplinas,amp;linguam Latinam.nam tune Hifpani barbare loquebantur, amp;ea lingua qua nuc Vafcones vtütur amp;nbsp;Cantabri, quod in alioloco j clarius patebit. Cæterum dicam nunc breuiterde quibufdam nominibusamp;da-risin Hifpania familiisquas, vtfupradidum eft, a Romanis originem duxinenon dubito:quçquidemadhuc antiques Romanorum mores, nobilitatemA nomina retinent.nominadiconondeplebeiisamp;comunibus,feddefenatoribus,pamciiS) amp;nbsp;confulibus,atq5 aliis Romanis viris illuftribus,qui magnis reb.geftis in Romana republicafloruerunt. Fuit itaq; olim Romæ Pimentariorum domus illoftnM“* nunc in Hifpania Pimentelorum intelligi poteft. Nam qui Latininonfunt)«* bare loquütur, nomina corrumpunt, amp;nbsp;literasjp litcris proferunt amp;nbsp;commnwnt. Fuit etiam Romæ Caftroniorü generofa domus,ex qua,nifi fallor,in Hifp®*^ï’* Caftri cognominatur, origine ducunt. Imperatibus RomçCçfaribus qui duo cimfucrûc,proiàpiâgcnerofamfuiflelegimusquæFonteiadicebatur,vnderon-fecorum genus inHifpaniavcniftcconiedamus.Fuit prztcrcaRoms Siluiagens illuftris,quæ nunc in Hifpania maxime floret,Toleti prçfertim,vbi magni funtno-minis amp;nbsp;au toritatis. Verum domus hæc a Portugalliç regno in Caftellam veninea nonnullisprædicatur, quibusaliinonaflcntiuntur.Sednositaeflenecaffirmare poirumus,necreprobare,itaq5 aliorumiudicio relinquimus,propterea quodPor-tugalliæ Silu ia domus amp;nbsp;Caftellæ contendere videtur,vtra earum fit antiquior, vtraqs fe putat antiquiorê. Ego vero,cü vtraqs fit nobilis amp;nbsp;antiqua, in antiquitate amp;nbsp;generis nobilitate pares efleiudico.Sed inPortugalliaquædânûcreperituran- ^^ tiquitas ex Romanoru teporibus.Siquidêillicin antiquiflimo monumentoquo J. nuperrepertueft,epitaphiülegiturhacfentenna: Hie iacet ivcivs suj^ Vs iVLii CÆSARIS CENTVRio.PrætereanodubitabuntquiRomanashiƒ rias legerin t,Romç Plancorü familia fuilTe nobiliflïma,amp; ab ea Polancos in ni P nia effe oriüdos,cü præfertim vnius literç mutatione différant,quod euo talongo conrigiffe némirum eft. Fuerunt etiam temp on bus Cæfarisin Italia magni du«s

^uiPetiliidiccbantur,aquibus inHifpania, nec for raffe fall or, origine ducuntqui adillæ cognominantur.Hoc tarnen ego minime dubito, genus hoc ab Italia in ^»paniam venilTe, quod eorum demonftrantinfignia, qua: fartaginis quam Itali (Patellam vocätjfimilitudinem habenn Et hoc nemo mirari debet, quandoquidem ‘vomani vetGresquifueruntilluftrcsamp;famaceIebres,non propter fui generis an-^4^itatem,fed propter fuas virtutes amp;nbsp;res magnificegeftas a fcnptorib. eelebrati ucre,quiquidem ab initio tenues ignobilefqj fuerunt, vt Lentuli,Cicerones,Fa-^quicognominatifucrunt a leguminibus, amp;nbsp;fuis virtutibus rebufqj geftis fe fe-

* 10 ^'^'^^'^^‘'^'■'^’■^5 quot;^ hnmortales.Eodem modö CincinnatijPlanciquosantedixi-^osjamp;alii mulei didifuere,quosrecenferelongumeiret. Quapropecrahapræ-J^fmimmus,quoniam quç diximus hadenuSjopinionem noftra fans confitmanc, i ,®°^tr2nfimusadalia. Sunt qui creduntamp; minime dubitant in Hifpäniano-“« équités qui Merulidicuntur, a Merulorum Romana familiâ oriundos. Ego ^^toaliorumfequor opinionem,quidicunt Merulos non a Merulis,fed a Miloni-'^sKomanis illuftribus originem ducere. Quod ego hac ratione confirmo,quod '^generiséquitésquosin Hifpania cognofco,vulgus indodumMerulosap-J't’.illiverofe non Merulos,fedMelos cognominant. ficenim ineorum literis '’^ogtaphislegimus. Hoc autem nomen corruptumeft proprer i literaï in e 10 .^^®5*®'*ScribantigiturpofthacnonMelos,fedMilos. Suntin Hifpaniac^-'nooilesex antiquis,quamuispauci,quorü cognomina funtCofoneleSjquos ^•ïefentientes non dubitabunt a Cornel iorum præclariflimaRomanorum pró-Phcognomen hoc amp;nbsp;genus aCcepifle. Quodilli fine dubio ludicabunt, qui fa-’pfsclaraLuciiCorneliiScipionis,aliorumqjhuiuscognöminislegerint. Hü-“^ilominis Romæ fuit mulier illuftris inomnibuscorponsamp;animi virtutibus. '*‘iis nondilfimilis vifaeft mulierillaimmortalitace amp;nbsp;ccelodigna Maria Coro-i Reluis Hifpalenfis, qua; quidem Cornelia meliusdicerecur,propterea quod vt P^dicitiatnfuamferuaretintadam,amp;finelabevicaagcret,illudmemorabilefa-^'nusaufaeft,quodloannes Mena nóimmerito fuis carminibus celebrauit. No-^'^^oRomtevirumnobilitategenerisamp;:eruditione prxclarum, cuinomenerac

■ ^'’?5®^^tefiuS)decüiusfamjliaeflequinuncirtHifpaniaCorteljidicuhtur,-có-æ anlicet, ingeniopra:fertim rebufq}geftisFerdinand! Correfii Vallenfis Mar-^’^^’S»quiprofedo militari virtutecaeterifque corporis amp;animidotibusomnes “t^esquifucruntaborbecodito vfqjad temporanoftra,finedubiolongèfupera-“'tlndagatorenim return nouarumvniuerfumorbemcircüiuit,amp;apud antipo-'JisnouaminuenitHifpaniamjquifuavirtutejfortitudinejamp;indüftriaadm-irabi-'^ftscitjVtChrifti nomen vbiqj terrarum refonaret, amp;nbsp;magnitudo Caéfaris,'amp;ioa ^'nuscognofccretur.Quarc ft Iulius Cæfarqui abÆgyptoinBritanniâmnaui-S^uit, magnum nomen adeptus eft amp;magrtos honores ƒ quibus honoribus, quó 4oL°®?®f®‘‘‘^*wndumCortcfiuinqui£otummaremenfusamp;vtrumqjperagra«ic ?^Pquot;ærioin,dignum iudicabimus?Sed de hoc viro nunquam fatis laudato, amp;nbsp;quot;’^iftianarcligionebenemerito^mulcafcnbemusaliaSi Fuit olim Ronia;do-®“$^uitmn nobiliftimaquibus Aquila Cognomen erat. Ex hac vnus qui Pondus Çi^'hQicebaturjtribunus plebis imperanteIulioCæfareplurimumpotentiaamp; ’^tontatcvalebât,adeovtinrtcgotiis,amp;pfiuatisamp;pubIicisjquibüsGa;farabute-^^'’GnÔparuefueritobftaculo.Huius etiamcogrtöminisinHifpäniafuntequi-*^W)quosnouimus,nobililfimi,qui,fiLatinampronunciàtionem confideremus, JoAqnilacognominantur,quosabillanobiliflîmâ’Rômanorum progenie venif-lenondubitamus. Legimus præterea Romæ Deciorum familiam vnam fuifle “cprimariis,ex quafucrunt duo virifottiflirhi ducesgt; pater amp;filius,quiforciflîme 1 P P^’S'’3htescummagnamhoftium ftragemfècilTentjOccubüerunn Aquibus, vc opgt;oor,in Hifpaniaducunt ónginem viri nobiles qui de Deza cognominantur.Ec îodemmododeTaueriis iudico, qui Romæfuerunt ohm amp;nbsp;niincin Hifpania vi-nnobiles.FuitqüoqueRomaeNepotum domüsillufttiSiamp;funtinHifpaniacog-lioniinishuiusvirinobileSjquosamp;Salmanticqamp;:aliisinl0cisc0gnouimus.N0ui-^usetiâCæfaraugufta: Cofconiosnonignobilcs,quosab illis Romanis in Hilpâ*

niam veniffe nÓ dubitamus,a d quos Marei Tullii Ciceronis cpiftolajkg«®us«tc-gimusetiamfuiflcRoînçValeriosamp;Ct)ttas,quorumfuccefforcsinHilpantano-uimus medio cri condicione amp;nbsp;lionefta. NotiRotnxfueruntequitcsilluftresqui Caflïicognominabantur,amp;inHifpaniaeiufdem cognominisvirumnobilerono-uimusindomo Almirantis, quiFernandusCafliusdicebatur.NondefuncinHi-fpaniaquiGallicognominanturabanciquaRomanorumfamilia.Nouinamqjin Caura ciuicate Canonicum viru generofum, qui Martinus Gallus vocabatur. cuius ctiam cognominis in Callecia funt plurcs.Fuit in Italia quondam vit potens prædiues,cui nomen erat Oieanus, qui Mediolanum condidit. Etnuncapud Va-fcones domus eft Olanorum, de qua mihi difcipulus fuit loannes Olanus, quinuc 10 eft iureconfultus. Fuerunt etiam Romse Calui cognominati, cuius cognominis m Hifpanianondefunt.Sed de nobilibus Hifpanisqui aliunde nomenamp;originem ducunt, hadenus. Volumus enim breuiteraliquiddercliquisamp;indigenisdi-ccre, quos Hifpani naturales appellant. Qui duobus modis cognominantur,hoc cft,vel a patria,ficut a Toleto, a Corduba,amp; ab Auila: vel a reb. quas ftrenuegef-ferûtjVt'V'arguæ, Ramirez, Machuquç, Spinofx,Macæ, La troncs, Vaccæ, Quixa-tx,cuius familiae nunc viuit Gutterius Qinxata nobilillimus eques, amp;nbsp;omnimu-nere naturae prçftantiffimusialiæqj domus eiufmodi,qu2E ab opcribusfuisatqjvir-tutibus cognominati fucrc.Suntamp;alii qui cognominantur ab anciquisdomibus,^^ aedificia quorum nunc extant, velutiqui Velafqui,Mendozq,Gueuarç,cxterique iimilcs,quipermanentin Alauaprouincia. Illivcro qui aliunde veneruntamp;gen-tibus externis,cum indigenis nullam ncqj loci,ncqj nominis,neq5 patriæfimilitu-dinem habent. Nam Manrici qui funt Alemani,nomé eorum, cuiusnationisfinc, inanifcftedeclarat,quandoquidemnotum eft quodapud Germanos ManUgni-ücat focium, amp;nbsp;Enrique fortem. Guzmani autem qui fere funt eiufdem nanomsa Gothis fe venire contendunt,vel aScy this,c5firmantes quod ego dicebam,quou Guzman eorum lingua focium fignificat, vel hominem Gothum magnum- QhJ' proptereosnonnulliGothomanos appellant. Henricotum autem cognomenaO HeluetiisGalliçpopulisonginemduxifle arbitrer,proptereaquodin Gallia viros primanoshuiusterminationiscognominatosfuiflclegimus,ficutifuerût0rgcn-} torix,Dumnorix mtcrHeluetios magni principes,exteriq; no didiniiles.Seü-y) quos a Romanis originem duxifte diximus, cum Hifpanis indigenis, vt fuprade-mqnftrauimus,neqj patriæ,neqj domus,neqs vernaculælinguç fimilitudineroM* bent,quæ cum patriciorumnominibusantiquisconueniat.Cuiusreicontrarium probare nemO poterit. Nec Hifpanorum quamuis nobiliffimum quenquamæ'^ arbitrer, quifefc non fœliciflimum putet, qui a Romanis originem duxenV“'” præfertim olim gens Romana carreras omnes omnigenerevirtutisantece • Quodliqnisa mefeire volucrit ,quæ caufa ht quare Romanorum quidam ex ni quosretulimus,in Hifpanianomen obfeurius famamqjminoremnunenabene, quam alii aduentitii amp;nbsp;indigenæ qui nunc plurimü valent,vt funt GuzmanijMan- 4 rici,qui de Gothis remanét,amp;'V’elafci,Mendocii,Gueuarii,quifuntindigenx,me fibi refpSdifle putet, quandoquidem hoc meacofirmatur opinio; proptereaquod antiquitas alios obliuioni tradidi t, amp;nbsp;alios fortuna recens amp;nbsp;fauorabilis amp;nbsp;incon-ftans,vtfolet,altiusextulit. Sic enim rebus omnibus, amp;:hominibus qui funtinal-to rerum faftigio collocati, fzpe folet accidere. Quaproptcr mihi nó mirum vide* tur,fiRomaquæquondam totiusorbisprincipatum tenuitamp;imperium, noftris temporibus a multis opprimitur quibus imperare confueuit, quam tarnen impe-ranteCarolo Cæfarc noftro videmus in priftinumftatumrcftituramamp;legitime triumphantem.Sed,vt ad prop.ofitumredeamus,hunc Deus rebus terminumpo' fuit,vtalixdeprimanturamp;finemhabcant,amp;alixnafcanturamp;alciusinfurgant,^ p deniquenulla terminum fibi ftatutumprxtereat, homopræfertim,.qui cumciul vita fit fragilior arque breuior, amp;nbsp;multis expofita periculis quam exceroruman^ malium, fua vel infatiabili cupiditate, vel alienæ fœlicitatis inuidia, aliorum fó ■*

^Em noningratam fadurus videor, fi magnates atqj pontifices Hifpaniæ,praî-cipuosquemagiftratus amp;nbsp;ördines breui narfatione retulero j cum prxfertim j nbsp;nbsp;ocatnetnulti fepercquirantamp;iefflagitent, non Hifpanifolum, fed enam genres

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nationüm,quaé tes Hifpaniæ feite defiderant. Dicarn igicut de ™‘P2niæDucibus,Marchionibus,Comitibus,amp;PoncifîcibLis, aliifquedignicati-DusquibusHifpania maxime flötet : fed imprimis concilia, mägiftratus, amp;nbsp;officia 1^ memorabiliarefetam. Eff itaque in Hifpania domoqueRegia Concilium fecreto-^ro, cuius præüdentesfunt Regest Eft amp;nbsp;aliud concilium iuftitiæ quod regale 'locant,cuiuspræfesomne ins amp;facultatémiuftitiæliberam habet. Eft amp;nbsp;aliud Concilium belli getendi,cui Rex præfidcc. Conciliumordihum,hocéftequi-^'*mmilnix Sandi lacobi, Alcantara?, amp;nbsp;Calatrauæ, quotum praefidentes aRegi-oseligutur. Concilium regii cenfus amp;nbsp;omnium bonorum,cuius prçiidentenî *^cgcseligunt. Conciliuminquifitionis in prauos hxrcticos,cuius profes eodê °ooeligitur. Concilium derebusindicis. Concilium de rebus Aragonit, ’OquoeftProcancellarius, amp;nbsp;auditotes qui regentes vocantur. SuncinHifpa-^'^^“’^ücntusiuridici quatuor,virus in oppido Pincia,quod Valladolid appellant, 10 . '''''’^beGranatæ,tertiüsapudCalIecos,amp;i alius in Nauarra.CçterumPincia-''OnueijtQgg^Qj^^^jfgj^ßj iuntmaiórisautoritatis,öCnegoriantibusfrequengt;-'ores^ontinee aütem Pirtciantis Conuencus fuæ lunfdidiónis populos q üi funt ’fpafagi Caftcllam verfus,amp; Granatenfis ab eadem ripa Bçticam fere totâ-Sunt ^mcniinvtroqjconuentupraîfidenresamp;auditoresduodecim,amp;tresiuftiri^prç-ƒ iquos Alcaldes appellant,qui decriminibus indicant. nbsp;In curia autem tcgià

“ ntiæpræfedi funt quatuot,quos itetri vocant Alcaldes,qui de criminibus cog-®ôlcunt,amp; facultâtcm habent in toto regno cognofcendi in fecunda amp;nbsp;prima in-‘hntiadecrimittalibus caufis amp;: ciuilibus in curia regia, amp;nbsp;in populis, amp;: ali is loeis mltantibusacuria interuallo paiTuum viginti millium, quod fpacium illi quinque jO p^^^^Ppellant:quorunrfupcriorcftprxfidens,amp;iudiccsquosaudicorcsappel-ant.Q^rutn prefedorunr duo quolibet die fabbato cum vno de confiliariis car-ceremvifunt,vbi reorum caufas delidaqj cognofeunt amp;nbsp;iudicanr.Pra?fidens ante o^auditores carcerem quoqjvifitant ter quolibet anno,id eft tribus pafehalibus ^'gilbSjnec alios quatuor illi præfedifuperiorescognofeunt.Cæterû fi quiseoruiri odiquerit,apræûdentcpunitur.Eft autem prçfidentisautoritas maxima,in rebus pfæfertim iuftitiæ, in quibushbetam habet poteftatem,quç rotins regnigubetnä-'ofeSjinagiftratus, amp;nbsp;indices inftituit. Curia? profes infuper poteftatem habetco-ptchendcndiquemcunqïomniummagrtatumfinevlloRegiSimperiö,fiCaufaiu-'bfucritamp;iufticiacneceflïtas.Eft enimdignitas hæcin officio iuftitiæ amp;nbsp;præmi-^^ ’'tntia’fünrtnçautoritatis a Rege fecundâ,quç non tenetur vifere quenquam ma-amp;’'^tuttijqüamuisprimarium,neq5 exire obuialegatisamp;oratoribus,necvlloprö-'■''Ci,nifiduntaXat cum Rege, aut regio iufTu.In fententiis autem ferendis fuifra-Smmnonhabet,fed fui iuris eft amp;nbsp;voluntatis,vt lires finiantur amp;nbsp;caufç quas volue-ricclcautem hoc concilium regale fupremüm, ad quod tanquam Caput recurruc *3ppcllantlitigantes,quifenoniuftecoridetnnatosfuifrccôqueruntur.Süntiti ^occocilio regali fatellites quos Alguaziles Hifpani vocant j ordinarii duodecim, ‘bpendiarii,amp; alüfineftipendio. Sont amp;nbsp;rationatoresfeucomputatoresquos contadoresmaiores appellanr,quiRegnmcenfusexigunt,amp; de caufis regii patrimonii cognofcünt,amp; cognofcendi amp;iudicandipoteftatê libéra habent,amp; vterq; lubltitututn amp;nbsp;fuum locû tenentem, amp;nbsp;alios neCefTarios officiales amp;nbsp;miniftros cli-' nbsp;nbsp;gUnequi præterea curam gerunt folucndi ftipendia Regis alùmnis amp;nbsp;domefticis.

InHifpaniafiquidem nemo Regibus ferüit fine ftipendió,amp; aliis emolumétis quæ Reges betieinerêtibus vitro latgiuntur. Sunt amp;nbsp;àlü duo rafiocinatores maiores, quibusomnesqui regia négocia gefferurit,omnium return amp;nbsp;cxpenfarumrationê iefemne Suntprætereainregiadomôofficiorumgeneramnltaatqjdiùerfa,amp; IhVüöquoc^qüicaetcris præfidet^amp;maior appcllatur, vt maior domus, maiot eu-T t iij

bicularius,maiorvenator,maiormulïo,maior aquari’,maiorvexilliferjt”^^®^'“' ftitia,maiorpincerna,maiordifpéfator, maiorhofpitioruraprxfeâus.Exquibus officiis aliqua poffident Hifpanix nonnuUi magnates hçrcditarioiurc,pro quibus exercendis a Regibus ftipendia capiunt. Et funtcapitaneiduoregiæperæ”^ cuftodes. Suntamp; équités ducentiregixpcrfonx cuftodes, quonwnvnulquii* quemagnoftipendiomerct. Suntamp;aliiquiContinuidicunturjamp;ftipeDdiura capiunt odogintaducatorum.

i DePentifictbusCafie//^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

1N T E R Hifpanix poniificcs, qui funt numéro quinqj amp;quinquaginta,Toleta- ^^ ■*nusantiftescxteroshonoribus, rediribus, amp;dignitate prxcedit-Eft enirou-iftellxmaximusCanceHarius,quinuncHifpaniarumprimatumtenetrationedi-gnitatisjcuiusredituscftodogintamilliaducatoru. ArchiepifcopusHifpalc^' Esducatorummilliaquatuor amp;nbsp;viginti. ArchicpifcopusCompoftellanusniil-Eaviginti. Granatenfis archiepifcopus, cuius reditus eft decern milliaducaio-rum. Epifcopus Burgenfis,cuius cenfuseftducatorum milliaviginti. Epifco-pusSiguntinus ducatorum milJium viginti. ConcbcnfisEpifcopusducarorom fedecimmiUium. Placêtinusquindecimmillium. Palentinusannftesamp;l et' nix Comes tredecimmillium. Mentefanusdecem millium ducatorum. Se-gouienfis Epifcopus millia quatuordccim. Auilenfis reditus eft odomdKu« ^^ ducatorum. Zamorenfisduodecim millium. Cordubenfis, cuius redituse duodecim millium ducatorum. Ofomenfisdecé millium. Legionenfew® millium. Calagurritanus reditus habet ducatorum duodecim millium. J^' manticenfis decem millium. Pacenfis fex millium. Ouetenfis fex millw®’ Carthagincnfis reditus cftquinqj millium ducatoru. Aftoricenfisquatuormi • hum. Caurenfisodo millium. Ciuitatcnfis quatuor millium. Malady'’' ducatorum decem millium. Gaditanus odo millium amp;quingétorum. ^® dixenfis millia duo. Abderetanus milleamp;qiiingentoru. Mondonicn»®* Ärquingentorü. Tuidcnfis duorü millium. Oluccnfismilleamp;quinge*^^®'^“' Orenfis trium millium. Canariç prçfulis reditus eft o do millium ducatoruif',, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei^ragoftia,ralentit,Laletani^jTyauarr^Ponti^cafibus.

chiepifcopus Valentinus tredecim milliü. ArchicpifcopusTarraconenusoa millium. TiriaflbnenfisEpifcopusquinq[5 millium. Epifcopus Ofcéfot«**® tnilliu. Segobficcnfisamp; Albarrazinenfis trium millifi. Barcinonenfisqu^ millium. llerdcnfis quinqj millium. Dertofanusodo millium.

Es quatuor millium. Vrgellenfisfeptcm millium. Vicenfisduorumw* ' amp;:quingentorum. Eunenfis milleamp;quingentorum. Pompilonen^l^Pquot; pusfexmallium.

DePortuga/bi^t Ponii^catib/iS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' f t fs 4®

In Portugallia prima pontificahs dignitas eft ArchiepifcopatusVlixbon® » cuius reditus eft ducatorum millium fedecim. nbsp;Archiepifcopus Bragenus

decim millium. Epifcopus Eborenfis ducatorum millium viginti. hp»® pus Vifei odo millium. Epifcopus Guardianus quinqj millium. EpneoP • Cohimbrenfis ducatorum duodecim millium. EpifeopusPortusquatuornn hum ducatorum. Epifcopus Lam'egenfis fex millium.

Fuerunthadenusin regn o Caftellxtrcsordines militie, Sandilacobi fci gt;c* cuiuscenfus eft fexaginta millium ducatorum, Alcantara quadragin ta q^nq», Calatraux quadraginta, quorum principes equitum magiftri vocabatur. Cït has dignitates Catholici principes ad fe tranftulcrunt,fibiqj fubftitueruntalios,^ præfedi maiores appellantur, amp;nbsp;Hifpano fermoneCommendadores magt;o^ EftitaquenuncprxfcdusmaiorCaftellx, prxfedus maiorLegionis, pis ^^.^^^ maior Alcantarx, prxfedus maior CalatrauXjfubquibuspræfedisfunteq“ multicommendatariimagnicenfus. Suntamp;Clauigeriduo,alterAlcantat i alter Calatraux. Eftamp;prxfedus militix ordinis Sandi Ioannis,cumïce°y^^^^

ucatorum millia quadraginta. Apud Aragones autem, V alenrinos, amp;nbsp;Laleta-''0S)Pra:fcdus eftamp;magifterequitum militia: ordinisMontefani.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Origines Portug/j/üa.

I Pt'\'^^^^^ equitum de Chriftus cognominatus, Magifterequitu ordinis fan-' acobi. Magiftcrequitum cognomento Dauis. Præfedus maiorordinis ƒ wftus cognominatus. Præfedus maior ordinis Dauis. Prafedlus rna-lor ordinis Sandilacobi. Prazfcélus ordinis Sanâi Ioannis.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fitHltsd“of/iciüCa/feÜ£ magnat um.

Io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in HifpaniaCaftellxComeftabilem,Régis cubicularium maiorem,

, “^ramiliaVelafcoru.EftenimComeftabihsmagnusprincepSjquiregécom-* u ^^’^j“ I^^ii® præfertim gerendo.Nouimus amp;nbsp;Almirantem Caftellç,qui maris j, * paniius habet in nauigantesamp; imperium :ideoq5dux maris amp;nbsp;dominus intel-'S'iur.Qnædignitas eft Henricorum domus. Nouimus amp;nbsp;Cailcllæ præfedum quot;^âiorerndedomoManricorum. EftprætereapræfeâusLegionisdePimcnce-Ik^'u*”^’^^' ^^ præfedus Andaluüæ de genre Henrica. Item præfedus Gal-^’æMendocius. PræfedusGranataededomoCardina. PrxfeâusCazorlx, lus v”'^^ ^’^*^^æP*^‘^®P“5Toletanus. Pra:fedusMurciæ cognoraine Faiar-Sût ''’’®’‘*®“®’^o9uospraefeâosnosappellamus, AdclantatosHifpanivocät, ^Q nbsp;nbsp;PiætercaCafteHæ rcgni magiftrac’ amp;nbsp;officiales fex, quos Marifcalcs appellat.

‘iatnuncdicendum nobisde magnatibusHifpaniæamp; vniufcuiufqjcenfu. ^detfinon facilecolligipoteft,noftrotamen amp;aliorum iudicio a numero j®‘roamp;feopo non longe difeedemus.

’'‘i'3gnatibus itaq; Caftellæ primus eft Comeftabilis de Vdafeotum familia,qui Caftellx Comeftabilis dicitur, amp;nbsp;Dux de Prias, 5^ Phari Cornes , qui régis eft oubiculariusmaior,cuiuscenfuseftducatorummilliafexaginta.

A*tnirantusCaftellæamp;Granatx,ComesModicanus,dominusMethymnæRofc-cæ amp;:Palentiolæ, habet quolibetannoquinquaginta milliaducacorum.

1 ^g ^ox Aluanus, Marchio Caurenfis,amp; Comes Saluaterranus, a Toleto cognomi-nat^niilliaquinquaginta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

oxinfantatus, Marchio Sandillanæ, Cornes Realis de Manzanares amp;nbsp;Saldan-næ.aKlcndozaamp;r a Veganuncupatus, millia quinquaginta.

in^Methymna: Sidonix,CornesNebulæ,domus Gothomanæ,quinquaginta lt;îiiioqj millia.

”ƒ Beiaranus de Stugnica familia, Marchio Bannaris, Cornes Gibraleonis, amp;nbsp;^ootniniisBurgillosamp;Capillæ.Caftcllæqjiuftitia maior, millia quadraginta.

’xNaiarenGs,ComesTriuigni,amp; dominus Hamufei de ftirpe Manricorum amp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L^ræjtriginta millia.

' 40 ^^^othymnæCœh,Cornes Portucnlis cognomentoCcrda,regiæ ftirpis amp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘“nquiffimx, millia triginca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(quinqj.

iniÂlbnrquerquitanuSjLedefma: Cornes,Cueua cognominatus, millia viginti “ ^rcusMarchenæ dominus,a Leone cognominatus,millia viginti quinqj. 1111 Maquetanus,Granatx præfedus de domo Cardina,millia triginta. nxjcalonæ,Marchio Villænæ amp;nbsp;Moiæ,Comes Sandi Stephani de Pacbiecoru ^ntiquiflingafamiha, millia fexaginta.

iiiiSefxamp;TerræNouæ,Comciq;Caprenfis cognomento Corduba, millia fe* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Marchionibu^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(xaginta.

Marchio Aftoricenfis de Oforia genre,Traftamarx Cornes amp;nbsp;Sandarum Marta-jo . ''iiiii)milliaquinq5amp;:viginti.

1 nbsp;nbsp;Marchio Aquilaris,ComcsCaftannedæ de genere Manrico,millia duodecim. Marchio Zenetanus de Mendociafamilia,millia triginca.

MarchioPliccniis domus Aquilarisamp;: Figueroæ,amp; Cornes Ferianus, railliaqua-Htaginra.

Marchio Aiamontanus, amp;nbsp;Cornes Benaleazaris Siunicx domus amp;nbsp;Sotomaioris,

Marchio Mondeiaris, Comes T endillanus,amp;: Callellanus CapitaneuR^^genera-iisGranatxMcndocia:famiIiaf,quindecim millia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(deam.

Marchio ComarenfisDonzelorumcuftos a Cordubacognominatus,milliaduo-Marchio V el!enfium,Murcix prxfedus Faiardorum domus,milliatriginta.

Marchio VillxNouxdomusPortuCarrerix,mili'iaviginti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

DeComitibusCaßeß^t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;freferemus. i

Magnus eft in CaftellaComitum numerus amp;ccnfus, quos in hoc loco fummatim 15 Eftitaq5inCaftcllaComesBcneuentanus,quiperantonomafiamComesinteIli' gitur.Eft prxterca Villalonenfium dominus,amp; Portillonenfium.cui cognome eft Pimencelus.Habetautemcenfum quolibet annoducatorûmilliafexagintâ.

Comes Vrenix,dominus Pennx fidclis ,cui cognomen eft Gironius,ducatoruni millia viginti.

Comes Olornus amp;nbsp;dominus Galiftci de famiJia Manricorum,millia duodccim. EiufdemfamiliaeComcsParecanus.milliaduodccim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{millia viginti.

Comes Miranditanusamp;princeps domus AueJLhctx,gcnereStunicus,ducatoru Comes Caftrenfisamp;Aftudilli de ftirpeMendo2ia,duodecimmiilia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Comes Montis AcuiiMendöcius,quindecim millia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Comes Cifontanusamp;regispnmipilus,qucm Alfcrczmaioremvocant,dedomo Siluia,milliadecem.

ComesquidiciturSa!uaterranusamp;dominusHempudiçcogôoraentôÂlaIà,miI-4 Comes Ognatenfis de domo Gucuara,milliaquatuor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(haquinç. . tO

Vicecomes Alrxmirxcognomineßiucrus,quatuormillia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F

Demagnaiibui/iragonia Falenti^jLaletant^^C^NdUirtit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Z^ OmedabUts bJauarrç amp;nbsp;Cornes Lennenfis Viamontan^famiU^iOamp;oiDiiiii-DuxLunx domus AragóniXfdacatorumtnillia viginti.

Comes Aranditanus de familia Durrea,millia feptem. ComesFotan’dom’Heredix,milliaquatuor. ComesSaftageGs,milliaquatuor* Lomes Belchitanus Ixar cognominatus, millia quatuor. Comes Oliuenfis cognomento Centellas,millia quinq5.

^i^ntin Pottugallia prçterea multi magnates illuftres amp;C magni cenfus,ex quib.eft DuxBetgäcix regia ftirpeprogenit’,cui’ cëfuseftquadragintamilliu ducatoru. ^'^xBatcelorum,Glius ducis Bergancix.

WbioVill^RegaliSjamp;Comes Alcoutini, cuius cëfusckqmndccim miHiti du-DeComitibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(catoru.

Monies Linares Portugallix Regi coniunftiffimus, tria miUia. hornes Rondonenfis familix Coutinorum ,miUia quin qj.

SuntinHifpania prxtereamukç domus nobiles amp;nbsp;magni cenfus,quos enume-''^’'^^'^’^S^effenCxteru totiusHifpanixcëfus,mcoiudicio,intris diuiditur partes 40 ^^’‘’^^lt;\uales,quatü vna eft Regum,akeraMagnàtû, tetti a P ontiGeü amp;nbsp;facerdotu.

P^^Sï xKo RV M komiuumingenia,mores, Si habitus akos fuifle quondamlc-girnus^ahosnunc effecognofcimus.Diuerfitas enim gentium qux de mukis ^temotistegionibusinHifpaniamvenere, non folum mores, ingenia, cultus, óc Ikguammutauitjfed etiam mukarum vrbium,oppidorum,fluminum,amp; aliarum iMumnotninadeformauif.quandoquidemconfuetudinesSccommerciamotes beiunrAtquibonaG^pe muiantur inpeius,taro autemmalavertuntur inbonum. Lepixtetitisigkur ,\t ad remredeamus,Hifpanórum moribus amp;nbsp;ingemis ea quq kgimus apud antiques aurores,Só de prqientibus quod fentimus Ôi longa confuc-

P tuiinecognouimus ,nóingratanarratione dicemus. Et primurn deveterumHi-^ ipanorum virtuiebellica magnaq^fortitudine ,dequaGrxci Latiniqs fcriptores rueminerur,aliquid referemus. E uit itaqs gens HifpanabeUicofa femper, amp;nbsp;pro-Mmiliratibus ofkciis,equis amp;.ar mis v,tens,bello magics gaudens quam pace,labo-ïuamp;cÇamispariens.DecuiusmilkarivirtuteLuciusElorushocfcriptùteliquitrln 'ilrionéigküï partis ac parrui miflus cü exereku Scipio, cui ra grande de Kphrica

nomen fata dccreuerantjbcllatncemillam virisarmifqjnobilemHifpaniaJlhm feminariamhoftiliscxercituSjillamHannibaliseruditriccmJncredibilediäu.to« tam a Pyrenacismontibus in Herculis columrtasamp; OceanumrecuperauitJu/li-nus,Hifpanorum,inquit,hominucorporaaclinediamJaboremqbaniniiadnior-temparadiDuraomnibusamp;fthóta parfimonia,bellum quara ociummalûr.Siex-traneus.decft,domi hoftcm qüicrunt»Sa:p€ tormentis, pro filencio rerumcredita-rum,immortui.‘adeoilIisfortiortaciturnitatiscuraeftquaravirç.Celcbratureo-dem etiam bello Punico famuli illius patientia,qui virus dominum inter tormcn-ta rifu exultauif,ferenaqj Ixcitia crüdelitatcm torquentium vicic. Velocirasgenti pernix,inquiesanimus,plurimismiJitarescqui,amp;armafanguineipforufflcli3rio- lO ra. Nullus Hi/panis nifi feftis dicbus cpularum apparatus. Nullusin multis/xcu-lis duxmagnus pratter Viriatumfuitjdeqüofcripfimusalio loco. Repctenda memoria nobis eil amp;:virtus ingens in prçlio duorum fratrum,Mendoniifcilicecamp;ln-dibiJis,qui vtTitus Liuius meminit,Scipionem ilium magnum Romanorumdu-cemmiruminmodumfarigaruntjamp;propatriçfuiclibertatefortiilîmepugnantcs occubuere.QmdprattcreadeNumantinorûfortibusamp;inuidisanimiscomme' morcm.Mequib* Lucius Florusadmiratushæcfcripfîti Numantiaquantum Car* ^^^§^^'5gt;^^P^^,^®*'*^^^^b®pl^* infcrior,ifa virtutisnomineamp;bonoreparomni' bus,fummumq5,fi virosatfiimcs^Hj/jianixdccus.'quippequxfinemuroJinctuf' i ribus,modiceeditoin rumuloapudflumcnfituata, quatuor CeJcibcrorummift^’' ^^ I exercitumquadragintamiJlium perannosquatuordecimfolafuilinuir.'nec/udi' I nuitmodo, fed aJiq uan to faeuius perculir,amp;pudendisfunerib. aiFecit.NouiÆ®^ nbsp;nbsp;nbsp;j

moriruris.Cum fotTa atq; lorica quatuorq; cadriscitcundâcos fames pretne^^^!^^ I duccpr^lium.oranres, vtranquam viros occideteti vbirionimpetrabant,pbe3'^ / cruptio. Sicitaq} in vïtimam rabiemfuroremq^ conncrdcaHrahoiHutniM^^^^^' '^

milUa ttiginta czfa fucre. Siquidem Liuiusiierefert: Cum CcItibctisbcUui^ê^ I dum edaRomanispervigintiannos, quod CanzabricumappeUaturjaCin^^^ 1 populis,in quo bello Numanzia fuas odentauit vires.lSîam duces quofdamfaf^^

turbarum rcrum communioneid nomen forziti. Duzigizuerobudz6i^°’^^^''^ pazria fertili coniundç edccere,vz magnum edet Celtiberora nomen-Noneol^ 4^ equizesmodo/ed ^pedizesapzos bello,roboi-c,malorumq; toleranziacxteti5£’‘^ ^Ü Cellenziorçs habent- Breui vtunturvedeacnigraf lanam habente ümilcmcipts!^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

pilis.ArmanzurCclriberorum quidam fcuzis leuibus, alii ro tandis vmbonib.n^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

gnizadine clypci. Cruribusocreas expilis fantas aduoluanz. Galeas feruntxtcH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

cridazaspalmis. Gladiosinfapcrexfcrro puroadpalmi menfuram^quibusincon-fecta vtunturpugna. Ferru fuomorcad condciendaarmaprzparanc. Nam ferKif laminasm zerram abdondenZesibizam diuedednunz, quoaddebilioriparted-rugineabfampra, validiorfuperür.exeo rum enfesfortidimos, tuczteraadbellt ƒ vfum arma necedariacomponunc. Hoc pad:ofabricaraczdantomni3,vtiiec feu- nbsp;nbsp;nbsp;'

tum,necgalea,necquidahudcisobddaz.Duobasgladiisfulzicümeqüellrieetta-1^ minefuperiores euafennZfex equis dedliunr,Se: pededrem adiaaanrpngnani.N'- nbsp;nbsp;nbsp;1 ^ f

rabilis apad cos vigee conlucrado. Nam cum m undizia fernper elegantes exilian nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

vnainre videnzurimmudi amp;:fparciriZpleni.Vniuerfum dquidem corpusbuanc vrina, denreïqs Fricanr, bancoprimam corporis curam exidtmantes (quodemvh tupcrazDiodorus,ego camenhudo. Magna dquidem visincdvrinz, quzmu tis

Erganefarioshomincsatqjlio-)Crudelcsfuhc: cumaduenis autem humani atque hofpitales. Aduenientes «nos benigne hofpitiorecipiunt,adeo vt acmulationequadam inuicempro orum honore certent.Quosaduenæ fequunturj hos laudant, amicofquedeo-nieiïeputanc.Nutriunturaffluenter variiscarnibusjpotumex melleeonhci-j^'nscopiampracbente affatim patria. Vinum emptum bibunt mercatorum peraaduedum.Expropinquisgentib.gratioreftcis Vaccarorum natio.Hienini nisiingulis fortitosinteffeagfoscoluntjfrudufqicumc^teriscominunicanr^ j „“‘SJiuaportionepraebita.Quodfi quisagricolae quidabftulerit,cueftigio mul-'*f^°’’^^’ Cckiberoruin fortiflimi habentur qui appellantur Lufitani, pekas ^‘loparuasexneruisconfedas,quibustegaturcorpus,habent.Hisin belloea S^wte vtuntur,vtamp; idus amp;nbsp;lagittas euirent.Iacutis ferreis hamatifqs vtutiir, quç '''’gciaciüntamp;fummaarce. Inaciediutius perfcuerantmobili corpore leiiiqjjVE ^^'leamp;fugianthoftem Scinfequantur.In perfcrendis periculisfuperantur a Cel* «is.In pace autem choreas leuifaltu exercent quadamcrurumagilitate. Bella '’unierum aggrediuntur.IberiLufitaniq} aetateIntegra prarfertim inopia op-P «^uitoboreprïEftantamp;audaciajinmontib.afperisdiuerfilqjpcrlberiamlo-^^fnnutn morcleuiarmatura agiliqj corpore velocesdifcurrunt,populatifc|^ to ^?.'^’^®‘^*’’ontesvclutitutampatriam,cumlocorumafperitatenulluseoexercicus

* ■‘■epoffitjConfugiunt.AduerfuseosprofedicumcxercitufxpeRomanieoruin ^aaciam repreflerunt, pradam autem amp;nbsp;latrocinia nequaquara tollere potuere.

''^5etiainLiuiusHifpanoshocmodocommendauit,fcnbens: primaJuceOn« ^Wübiugö montis prxlium fuir,quo interclufam afuisleuem armaturam^fici-*

^^^iiini numero aliquantumpr2eftabant)Romani fuperaflent,nilïHifpanorum ^^^otsadidipfumreraiflaab Hannibaleperueniffet.Eamontibusaniietiorjamp;ad ’■“''curfanduminter faxarupefq;aptioracleujor,cumvelocitatecöfporum,turn JMumhabitucampeftremhoftem grauem armis ftatariumq^ pugnæ genere ’cileclufit.ltahaudquaquam pariceriamine digrcfliHifpani fereomnes mco-lûmes jRomani al jqyof fuisamiirisincaftracontenderunt.IdemLiuiusinoppu-gnauoneCapujcfcripfitiHanniballocumdifhcilioremHifpanisafTigiiauit.Iöem Icnbit : Hifpania non quam Italia modo, fed quam vlla pars terrarum bcllo repa-« Undo aptior eft locorum hominumq; ingeniis. Iraq; ergo prima Romanis inira ptouinciatum quxquidcm contincntislint,poftrcma omnium noftra demum ’^Uteduduaufpicioq} AuguftiCxfarisperdomitaeft.StrahoquoqjdeGallorum ^Hifpanorumpugnandivirtutefcribcns,fic primum de Gallis refert : Quamob-’^mcorumfaciliusdefolationes euenirecontingit,cumgregatim inferantur,amp;: lotusGmulexercitusexvniuerfiscxciteturhabitacu’.iSjCumabahisvalidioribus ^Udantur.Hos Romani minorinegocio, quam Hifpanosfubiugarunt. His enim imeabeHum inferreincipientes, nouilftme hnierunt :illos autem medio in tern--

4 P°'^^uunftosdebellaueruntpenitus,quiintraRhenumPyrenxofquemoniesia-cent.Natnquigregatimtotiscopiisirruebant,gregatimfimuldebellabantur. Hi* ipanivetopi-æiijp^,^[jjj,yife5j,yji(jepofitui-njervial3ant,alii alio tempore aliilque' iflpartibusljttocinandi more belligérantes. Hifpanorum porrofuit olim hoftem pundim tnagisadoriti quamcafim, ideoque gladiis breuibus vicbantur.Qui-* bus,vtfcribitPhilarchus,micrologia propria fuit, qui res vel minimas plutimi fa* bebant, amp;auaritix ftudio femel tantum die cibum capiunt.Sunt, inquit, amp;nbsp;hydropotx, amp;nbsp;in tam auido ingenio veftibus tarnen amiciuntur vel preciofif* fimis.Artemidorus autor eft, mulieribus Hifpanis monilia ferrea geftarecon* luetum, e quibus in verneem furreftos coruos indem ferreos dccumbere int 1^ hontem longius, vt propendens inde velum vmbellae vicem ptxftet defen* dendo foli.Mundus bic fumme illis preciofus. Apicem alix pedali menfu ptotollunt, co mam que apte circumnedunt, galearico atri coloris fuperie--do.Hxc nos apud Aftures Sc Cantabros fxpe Vidimus , rifum vix eompti-Uenles.Cum autemgeretentur in Cantabrica res,filios ne fièrent boftilis prac* di Si ludibtium, maires eontrucidarunt. Quin Sc puer eum parentes eom*

peditiafleruarenturamp;germanijConfoditomnes.MuIieribusamp;illud proprium,0-pere ruftico fumptum (iium exercere- Puerpera: viris ipfaru vice decumbentibus adminiftrant. Infantem edicum in fluminum abluunt ripis. Cantabros feruntiu-ris hoftium faÄos ac patibulo affixes,in tanca fupplicii diritate nihilominus pehn-de aegeftientes Paîana concinere.Infpedis humanis extis futura coniedant. De-xtras captinorumprxcifasnuminib.obtuJifrepiumiHispraecipue.HydropotiEim-primis,ideftaqLiçpocores,quimontanaincolunt,fronteinitriscukapugnainine-unt.Ægtotos producût,vt a prsetereuntibus quos eiufmodi quippiäiiifcllarit,ali-quidfalutaris opis afFeratur.Huiufmodimohbusquondavixißeferunt, Callecos, A dures,amp; Cania bros,amp; exterosvfqs ad Py renaa iiigam orates.LuhranoSjinqui: Strabo,ferutatores, veloces, agiles, verfatiles eflefama eft-Scutum duum pedum ad la titudine-m geftan t curuû,ad an teriora profpedans,loris dependens, cui ncq; fibula, ncq; anfa vlla ed. Gladiolus autê pugio lateri adharet. PÎurimilineos thoraces habenr,perpauci loricisvtuntur,autcriftatiscaffidibus,nônuJlineruatisga-Icis. Peditibus ocreæ adfunt, vnufquifq5 plura fert iacula. Quidam vtuDturamp; ha-fi:ilibus,quib. cufpidesfunta:reæ.Vnicusilliscftcibus,miindusquidéacfimplex, inontesprçfertimincolennb.Aquarumpotoresamp;liumicubitûres,Iongas,vtf(t-ininæ,inferiusdiffijnduntcomas.Hircomaximcvefcuntur,quéamp;Martiininio-lant,fîcutamp;captiuosamp;equos.Gyn)niCaetiamconfîciuntcertamina,arniisexer-, centludos,amp; equis,amp; cedibus, amp;nbsp;curfibus, amp;nbsp;tumultuariapugna,amp;indrudopef'’ cohortes prxlio.Montani homines duabusanni partibusquema vefcunturglan-de.Quam cum ficcauerint,frangunt,molunt, panes côficiunt,amp; adtempusrepo' nunt.Hordeaceo vtuntur vino.Pro oleo butyrû vfurpant.Sedentcscccnitanr,in-terpotandu dudoad tibiam vel tubam choro faltantinflexis exultantes polhoh De ‘veterum DiJ^a/iorum coK^aKfia c^fM/ta/e.

T^E bellicaHifpanorum virtutc,moribus,amp;ingeniisloquuti,defideatq;con--^dantia paucareferemus.Quæ quidem duæ virtutes cum in aliismultisHifpa-nis,tum veroinSaguntinorûanimisadmirabilesfuere.QuiquidemjVtfidemler' uarent,crudelifiimamfubiremortemmaluerunt,quamaRomanis deficerer^^ quib. Lucius Florus hoc modogemendoconfcripfit:Incaufa belli Carthaginefl'f fibuscotra Romanos Sagun tus delata eft, Hifpaniaeciuitasamp;opulentaamp;hdcicr' gaRomanosmagnumquidem,ïèd trifte monumentum, quam Hannibal, cauü* nouorummotuumquærens,amp;fiiisamp;ipforummanibuseuertit,vtItalianihW ptofœdereaperiret.SummafœderumRomanisreligioeft.Itaqsadauditum/ot'? ciuitatisobfidjfi,memoresi(fticumPœnisquoq;fœderis,nonftatimadarnNfræ currunt, dum prins mofelegitimoquerimalunt,interim nouemiammenfihdt ' Saguntini fame,machinis,ferro,amp; igne, Verfa deniq; in rabiem fide, imni;’'’^æ '“ foro excitant rogum,turn defuperfefuofq; cum opibusfuisferroamp;ignlt;^^°'^‘^“*^' punt.Quodamp; Valerius Maximus hoc modo meminit: Poft duoruminH'^P^^''^ Scipionum,rotidemq5Romanifanguinisexercituummiferabilemdrage,Sagun-'( tini vichncibusHannibalisarmisintramœniavrbis diæcopulfi,eu vimPunicam vJteriusnequirentarcere,conatis in forum quçvnicuiq;erant chariffiH)a,atq;vn-diq; circundatis acccnfilq; ignis n u trimentis, ne a focietare noftra deficerent,pa' nbsp;nbsp;nbsp;ƒ bhco amp;nbsp;communi rogo ïcmetipd fuperiecere.Silius etiam Itancus Saguntino-rum nobilifiimas animas commendans hoc modo cecinit ;

cX/ vos0dere^,^juas »uüa ^^uaueris ^efos, //eûfeeusserraf'/im,assimie,ve»egt;'algt;!/eva/gus, D/j^uv^ ^ cariasfea^es e/ecorase^ioruf».

,^^ vero vov it^ua e/e^/ù v^ffona f^omess i_^Ui:isse 0ge»ses,Keuru»//gt;s/e/à’i/erapads, 2^c feg»dpodfer/e^ûfem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Cxterumqui Sagunânorumergâ tiomânos6dcmcognofcereveîit,Liaiült;^ ^' gacex eoloco, vbiûcincipif.Eciam omnia transIberumprxter SaguMino^ ar tbaginenCium erant.Probatnr ElUpanorum Edes Ôâ lain CxfarisiudiciOjil'^'^'-^’^ totum terrara oebem fabc^ilPec, Komam rcaerfus fuxfalatis caufa ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eudodes

CE REB. HISPANIÆ LIB. IIII. 78, dû ^/®S‘f'Quos cum dimififfet fide Komanofumfrctusjpaulopoftoccifijs ‘ v^adereSuetoniusmeminit. AuguftusetiamCxfar in fui cuftodiam Cala-gurritanos elegie,quod idem Suetonius in Odauiani vita commémorât«

P^’MistotiusHifpaniæcultoribusamp;indigenisvfqueadaduentumCarthagi-Romanorum, qui tunc omnes Latine loquebantur,eamJinguam 10 2 ^^^‘‘’^mautumant qua nunc Vafconesvtunrur amp;nbsp;Cantabri, qui tot f^culis ^niporuni varietatibus,neq^ linguam,neqj mores, neqj corporis cultus vnquä eb t^æ^^'^? g^quot;”^ *““‘* fermonis Hifpani initium habuide credendum ni ƒ °*^j ^^®’’“’ ^° a Sagis, nee a Phœnicibus, quos in Hifpaniam quondam ve-^9^idam fcripfcrunt,fed a primis illis Hifpaniç cultoribus quos linguarum di-Kasapatriæ fedibus exulare coegit. Quifquis igitur ille fuerit qui in Hifpanû ^.’^eturre Babylonica fe primum conculit,ifdem profedo vnum fecum attu-mu U^^^^'^^^^^°^^^ idioma,quxin illius noux ciuitatis credione Deus Opti-pan-K *”“^^*^’^”®^®’’^’'“®quot;“^“^**”P®^^“***QH°^^“® iii tcliquisHifpania: Urne '^^'’^^^“^^ddas genres immutatum fuerit,autcorruptum,apud Vafcones ^° uera/r^-^^quot;^^^'’°^ eandem illius idiomatis formam abfq; mutatione vlla perfe-, ^iindicio ed regionum illarumvelutifolitudo,acnullacumexrerisnatio-nms j- ^®^’^®'^*^‘^®»'^cl commercium : quxduo maxime folent, vt fupra dixi-, gt;‘'nguam fimulcum moribus immutare-C^atuorfiquidemfunt hominum ^y’^p’®W*^pania,duntaxatindigenaruin,nalliufqucgentisextefnçpartîcipan-®iGallecifcilicet,Cantabri,Vafcones,amp;Afturiarummontanipopuli,quibus-*^neqjGr£Eci,nequcIudxi,nequeCarthaginenfes,aut Romani, alixue genres ’''Sfnæcominerciumhabucre. Cuius rei caufaminde,nifallor,augurarilicebir, Wharumregionumincolxficfemperfueruntbcllaciffimi,atquehoc tempos /iVelquodlmperatoresdehifceregionibus vidoriara reportantes (fi qui ramen “^ïuntlapudcafdem ob loco rum afperitatcm,gentifque mores indomitx,diuti-^5comtiiorarinoluerunt.Quod fi noftrahxc de origine Hifpani fermonis opinio 9“' ^Wamleidoribus obfcura videbitur amp;nbsp;minus probabilis,vna tarnen fimilima ƒ ‘^'^«quamverüBma. Videmusenim Granatxregni populos barbaricx gen-'5aCatholicis principibus deuidos, Chriftianorum confuetudine atqj conuidu *quot;iguatn noftram quam vulgo Caftellanam vocamus, iam omnes didicifle, fibiqj P'opnam,vernaculamamp;natiuamoblitospcnitus: quiveromontes afperosamp;in-5cellibiles,quos Alpuxarras appellant,incolunt,fuis moribus amp;lingua vriJdem 'b’'ut amp;nbsp;Cantabris amp;nbsp;Vafconibus accidiffe, qui in Hifpanix prxliis ac tumultibus ‘*'^ïgionesafperitatelocorum haud iumme cognitas receflerunt,minime mr-*’“ra interim fatebor ingenue, antiquum illud Hifpanorum idioma 434 odintegrumvfqueadhxc fere tempora manfitamp; incorruptum,xtate noftra r^ f'^mtneffe etiamapudCantabros deformatum,obcommunemiam illorum . , ./’^'orisnationibus confuetudinem. Eftitaque,vt vel fummis,quodaiunt, ƒ Wquæ illius Hifpanx lingux guftatiunculam attingamus,eiufdem idio-'^äfispropfiujjiifj compluribusdidionibus fingularem nuraerumin a literam, pwalemveroin ac definere,vtLurrafingulariproterra,amp;Lurracnumero plu-whpro terris: tametfi genus hoc loquendi nonnulli opinantur non aliunde adue-«umfuiffejed indigcnarum,hoc eft,non a gentibus aduentitiis Hifpanos do-uosruifle,fedanatura.Cuius fermonis cxemplaquxdamponercplacuit. Votant itaque V afcones cœlum, cerua : terram, lurra:folcm, egüzquia:lunam,irar-JO gnmftellam, izarra : nubem, odéya : panem, oguia: vinum, ardaoa : carnem, ara-g«u: maritum,fenarra : Humen,ibaya : bibo, edatendót : lego, iracürtendot;do-nwm,eclica: villam, vria:ledum,oeea : interulam, alcandórea: fenem,2arra:ai-tgt;uin,zuria:nigrum,belza:rubrum,gorria:pifccm,arraya:amare,oneréxtea:dor-tnio,lonaza:vidco,bacuft:hominem,guizona:mulierem ema2téa:filium,icméa: filiam,alauéa : patrem, ay tca:matrem, arnéa : fratrem, anagéa : fororem, arreuéa:

corpus,gorpuzà:ignem,ûi3:formo fam, ederrà-.comedcrCjiamcürrOihRcregul tendót. Habent ctiam numerandi modum dicentes, vaam, bat: duo,bi urn, irù:qa3tuor,laù:qainque, bo{l:fcx,fey: feptem, zazpi:oäo,zorz'i;noucm, vedn-zódeccm, smart: viginti, oguèy : triginta, oguéytamar:qaadraginta, berro^ucy quinqi^ginta, berrogucytamaf.fexaginta, yraroguèv : feptuaginta, iriirogucyciquot; ‘^^’^■oiloginta,laurogüèy:nonaginta,lauroguéytamar:centum,cun.

Hifpanorum nwribiisamp; breaitcrattingam'usNTm/^^^^bqaiddeprxfcndbus ftritemporis,aïaque^Z ,^^‘quot;^gcdasabHifpanisno-nimirummaiora ^^j ^^^^^^’^if^^^’^orad/loprofe^ multi, velLatini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^(^^^e^^LquamLiuiusatguedii

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geais conferipfere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romanorum rebus

^asMaximus,autSuetonius, quipaucis ”f^quot;^ Cnfpusalter,negs Vale-^^Pp3noru noüri fxculivirtuccseRretria^ S^^^^'^^^^^go^goepcr/hioxm lednemaximis quidem voluminibusm.^^^L^^!”'^’'^^^^^^’dico/aodeis, 2^!^defadgarent,quospoetasnon deterr^renr^^''^^quot;^'''' Quoscai/afcriptores amp;facundum aoofupenrencaumcrusamp;J^' cu/usmgenium fœJixguamhber ^o^^^mfortesa/tatenodradomiforifauoZ^n

^^^ ^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^t^tcsexérccnr.‘çuoranifûmenp//er/^’nxçi/0/'^//i/(gt; /

P rtem rerum ^(/^s ad jmdandi/m ïjó/propoïucruf/r, confcgt/ud,f3//a/nd^j^^- / cnf/.Tperfua/ioncm ïnduunr, tV /uen cup/d/care capd, a/ï/^b/popo// re^a/a^ifc nbsp;nbsp;y

^raaam conc/ba/ic,amp;morcuorum £unr ha/redes/ab/ ca/umn/o/édu/rori//n b-tes concrouerïïas/qt/e dinerenresmagnam pecun/arum /ünwia/n ve/ian/ar.'aü bo/nj/ium v/ra^ i^^cjïg uc Ïc/ê do/mnos condj/'i/unr,S^du//rno/] /b/nm äononan, Pede-

u r, K t D. H l 5 F A M 1 Æ L 1 B. V. 78^ fedetiamanimarum ncgociatores.Qui quoniam non,vtfcientiam adipifean-tur,dantoperara literis,{edvtilitatis amore flagrantes, etfi pecuniarum diuites fiunt,paupcrrimi tarnen moriuntur. Siquidem flatim veniunt in obliüionem, amp;corumnominacumvitafîmulextinguuntur : tametficupiditashæc hümaOa-rum return,amp;amor cæcus habendi vbiq5 terrarum communis eft:. Sed ad Hifpa-nosredeo, quorum quifefe litetarum Itudiis applicant, amp;nbsp;non quæft:us,fcdfci-entix caufaquam Cœperunvire viam pergunt,indies altius euolahtes,ccelum fcandunt,amp; morientes fe vixifle laborum fuorum monumentis quæ funt im-mortalia, teftimonium relinquunt.Nos autem talium virorum quofdam non Iblumpra:teritorum,fedetiamnuncviuentium,quos vel confuetudinc,vel fuis operibusfamaque cognouimus,in alio loco nominatim reccnlebimus.

pRoBANTVR Hifpanorum mores amp;vtbanitas,amp;:inliberis educandis probi-tasamp;diligentia,quæquidem maxima eft virtus.Siquidemliberis priuiquam oifcantur,nutricesprofpiciunt,amp;ipzdagogos moribus amp;nbsp;vrbanitate probatos* H'iodnontambenefitapudaliasgentes.QuapropterHifpanorummores amp;nbsp;vir-

optimamque confuetudinem Gallorum Rex expertus, ex Hi-p2niadifcedcns,vbi filios obfides relinquebat,cos triftes amp;nbsp;quaft flentes hoc mo-°confolabatur:Egofïlii chariftimi vos in Hifpartiam Veniffe non molefte fe-jOifedmagnas Deo gratias ago. Siquidem vos non vt obfides apud hofles bar-“Wosrelinquo,fedcüm Hifpaniæ principibus confanguiiieis noftris,amp; nobilif-■’Uisequitibus,vteorum mores addifcatis amp;: vrbaniratem. Quibusquidem Hi-P^ni fine dubio reliquos omnes longe præftant.Nouimus in muftis Hifpaniæ ''‘fiSamp;nonnulIis etiam mulieribüs,meritoque laudauimüs admirabilem pati-

^ERMovero quo nunc vtuntur Hifpani,Latinus eft,quem a Romanis accé-pcrunt,ideoqueRomanciûvocant,quipropteraduentumBarbarorualiquan-tulôdegenerauicalinguaLâcina.QuodfincqueGothineqjMaurijBarbarçgcn-^gt;ôHifpaniamvenill'ent,tamLatiniisefl'etnuncHifpanorumfermo,quamfuit Koraanorum tempore Marei Tullii. Cæterum linguahæc quæ nuncetiam Ca-‘‘cllana vocatur,in Bætica prouincia totaque LufitaniaJd cft,a Gadibus vfque ad ^gt;uitatemBurgenfcmamp;Ca’farauguftam,multoeftelegantior,multoque copio-“ot.Cuiusreicaufamefle arbitror,veiquodin hacregione quæ fertiliorem Hi-40 Wæ pattern mediumque fere continet,plures Romanorum colonie fuerunt, Sj'^'ftinaliisHifpaniæ partibus:velquodinciuitatibusamp;populisbuiusregionis, ™'paniæprincipes,multiquenobiles,quimagisornateloquunturquam cæteri, “C^otntius commorantur quam in aliis: vel ratione climatis, quo pars ilia tegitur ™*paniïquaindiximus,fubcuiusfydere terra fertilior eftamp; clariora nafeuntur

■Ogenia.Hifpanorum autem linguam quam Romandefle diximus, Grxcx qûoqi psrticipemfuiilequibufdamvocabulisquibusadhuc vtuntur Hifpani,facile pro-babimus.Siquidem loquacem hominem queGræcipampharron vocati Hifpani bmpharronem dicunt,amp; étoma Grzei dicunt,amp; Hifpani, pro accipe vel poflide* PafonGtæcidicût, amp;: Hifpani pafo, pro fifte vel mane.Itcm cara quod G ræce ca-50 put fignificat.Camis G ræce dicitur, quam Hifpani camam votant. Tios Græce amp;nbsp;Hifpanitio.RcoGræcejamp;HifpaneriOi Artos Græcedicitur quodfignißeaepa-0em,amp;indc Artefamdicunt Hifpani, in qua panis cohficitur.Camarâdicünt Hi-3paniGræciq;,quæfignificatfornicem.VtuhtürHifpanipræterea,en,præpôfitio-ncGra:capro,in,Latina.Fungusetiara dicitur a Gr.xcisamp;LaciniSjqUovocabuIo ''tuntur Hifpani,amp; tumoré fignificat. Malta prætetea no bis oCcurrüc huiufmodi

Vocabula,qua’,ncfaftidiofintledoribus,pra:termittimus.Vcruraenimverovo-cabulahîEcGræcaquibusnuncvtuncurHifpani,n5aGrîecis,vtopinorj‘™aRo-manisacccperunr,quiGraccorumconfuetudinelinguamquoqueGrxcanica ƒ• bant.Qui vcnientes in Hifpaniam amp;nbsp;in ea commorantes,Hifpanos vtramquehn-guamdocncrc,Latinamprxfertim,quam poftea,vtfupradiximi]S,genres Barba* rædeprauarunt: quæ tarnen non adeo deformari potuir,vtnonfitmagisLarina amp;nbsp;Romano iermoni propinquior qua cæteræ linguç quç funt a Latina corrupts, amp;nbsp;elcgantior acfacundioromnibus,exceptis Græca amp;nbsp;Latina.Legimusenim nonnullas epidolas Hifpano fermone fcriptas efleLatinas,inquibusnominal verba Latina funtomnia.Ideoque Romanum fermonem, qui malepronunciant, 10 Romancium vocant.

A DmirabiliseftKifpanotumferebommumvirtusmagnaq;landedigna ■^fobrietas, quibUs cö qUinquaginta fereannos commorati, ne vnu quidera vidimus hominem temulentum, fed viros complures hydropotasamp;plçraf^*®®“* nas abftemias cognouimus.Ex quo noftra ilia fulcituropinio,HifpanosaRon)a-nisoriginemhabuine,quibus olim lege fancitum crat,nemulieresvinûfubpœ-na capitis deguftarcnt.Illud vero prxtermittendü non eft,quod animadnertimus, Hifpanorum icilicet plxrofque circa corporis cultum nimis effe ftudiofos,quippe 10 qui veftcsaliaqj corporis ornamentaliberaliusac profufiusemut,quavidumve res alias quamlibetnecefl'arias.Quamquidem rem etiiStoicidxnonnullivitup^ rant,nos tarnen laudamus,in diuitibusprxfertim,finÓambitionis,fedhonoris* libcralitatiscaufafaciunt.Piacentigitur nobis Hifpanorum mores,latisfaciuntin-genia,amp; probantur habitus. Q^propter Hifpanorum confuetudinemqusr^’^^ amp;nbsp;viuendi ordinem fequimur,quinon minori Audiorebusdiuinisincun’0“'^ ’ amp;nbsp;animarum fuarum faluti profpiciunt, quam diuitiis amp;nbsp;voluptatibus obled^t“^' Enimuerom,agnanunceftHifpanori'i religio, magnusdei timoramp;cultus,ro2§^^ facerdotibus animarum cura,qui non folum rem dininamomniaquefacrorumy fteriafolcnnitercelebrant,fedctiampopulosfibi commiftbs concionibusamp;e^' emplis diligenter inftruunt.Homincs præterca non modo nobiles amp;nbsp;literati, Vf rum etiam plebeiiamp; indodi præceptis ecclefiç Chrilliqsmadatisobedientiirun^ feruiiit:quorumquidem alii faltem feme!in anno, alii bis,nonnulli ter,multi tcr,amp;: plxriqj non modo fencs,fcd etiam iuuenes adolefcentefqj decies, finguW menfibus fcfe vel fuis parocbis,vel aliis facerdo tibus detegunt. Quare meo iudicio in orbe toto terrarum nulla gens eft hodieHifpana,vtita dicam,Cliw mor. Cuius quidem reiFerdinadus amp;nbsp;Helifabella catholici principes caufaft^^^^ qui præteritorum regum negligentia plxrofque Hifpaniæ populos in luxofl^ omne maleficioru m genus lapfos,fuæ virtutis exemple iuftitiam cxterafi^^''® ^q tes exercentes ad fuum timorem,ad reuerentiam legum, ad dei cogniuone® fumqj bene viuendi reduxerunt.Quos etiam maleficiisaftuetos,raptores,fup^^‘ bos,crudelcs,facrilcgos,amp; prophanos,non folum iuftitia: iugum lubireamp;rabo® parère compulerunt,fed etiam probos, continentes, modeftos,humiles, amp;nbsp;relig«' ofoscftecerunt.Tantum quippe valet bonorum principumvirtus.Talescnimpo' puli fieri folenr,qualis eft princeps fub cuius impcrio reguntur.Eius narnqj mores fine bonos,fine malos,imitantur. A Catholicisitaqs principibus Hifpanix popu» fandis legibus inftituti,bonifquemoribusinformati,chriftianifiinieviiiut.'quip* pequiiuftitiammctuunr,ecclefiæpræecptisobediunt,diuinisoificiisadfunt,con-clones audiunt,facerdotesvcncratur,maioribuscedunt, proximosdiligunr,ami-cos colunt, nocent nemini, confolantur afllidos, inopes adiuuant, viam demon- ) ftranterrantibus, peccantes admonent,pœnitentibus ignofcunt. fidem feruanr, ftudiofosamant,improbosodiohabent.Quapropterapud Hifpanosego viraa geremalo, quam apudalios. Tenet enim me fecum maximeqs dcledat nup’”® rum mos egregius,vrbaniras fingularis, amp;nbsp;nobiliffima confuetudo, nonfolu® c q.uitum,facerdotum,amp;ciuium,fed etiam paganorumamp;agricolarum.

JNvitabvnt Ie5lores,religiofosprxfertimdeuotofquc Chriftianos qui con-templatiuamvitamaguntjfandorummartyrumquevirtutesjfanótiflimimores, cxemplac^proficua, amp;nbsp;opus noftrum gratius facient amp;: illuftrius. Legat igitur Hi-fpaniæfan£tos amp;nbsp;martyres diligentiflime facerdotes, amp;nbsp;eorum exempla imitêtur amp;vitam.Doceantetiam præceptores fuos difcipulosfandiflimas lediones. Stu-deantamp;concionatoresfanólorum perutilibusexemplis,amp;: in fuis pulpitis audito-resinftruant.

pV iT amp;nbsp;Vincentius alter Hifpanus,vir fandiffimus, inuidiffimus, amp;nbsp;conftatif-fimusmartyr,Sixti Papte difcipulus,amp; diui Laurentii martyris fcientia amp;nbsp;victu-leprxftantiffimuSjqui (vt quidam voluut) apud Abilam ciuitatem Lufitanae pro-''gt;ncixmartyriumpertulitacerbilïïmum. Aliiautemapud Valentiampatriam fi-n^ulcumValerioipfiusvrbisEpifcopoaDeciano prouincixprtefide martyrium P^^'^imdiuum Vinccntiuin ferunt.SuntctiamquipatrianonValentinu/edOfca ƒCuius deniq; martyrium omnium fere martyrüpoenas amp;nbsp;cruciatus Q *uperauit.Jm^j^j£pjj^^pQgj^^j,jj.£.£.j.j5^ famisinopia, catenarum ftridorc,mani-ous,collo,ceruicibusferri pondera fuftinens, per omnes corporis artus mortalia ^Ppüciapateretur.Q^od diuus Auguftinus iummo cum ftupore miratus bis vcr-“'softendit:Magnumamp;admirandum fpedaculum nofter animuscepic,neeim-^3ni(rimäamp; perniciofiilïmam,ncLitfolentintheatris quaruncumq; nugarum, ‘^dplane vtiliïrimaamp;fruduofiirimam voluptatemoculisinrerioribushauliinus, lt;i'inibeatiVincetiipaffiolegcretur.Terret,inquit,videreinuilt;äammartyrisani-'’'amcontrainfidiasantiquihoftis,contrafxuitiamimperiiDeciani,contradolo-''esniortis,carnisacerrimaconfli(aationeccrtantem,amp;inexiliodiucunaafupc-tantem.Nam Decianus ipfe fandiffimum hominem in eculeo primum leuatmn, jQ totocorporediftendiiuffitjdiftentumquediuerfisvulneribuscruciari.cruciatum etiam pedinibus lacerari,amp; carnificesad crudelius feuiendumverberibusfecie vrgcri.£iufdem deinde corpus in craticula pofitum cum vncinis ferreisaperiri,amp; ardentes laminasinfigi ac fale ignito afpergi,laceratum in teterrimo carcere fecic gt;ncludi,ibiqueteftasacutillimascongcri, in lignoquC pedes eiusaffigi,amp;finehu-'aanofolatioderclinqui-Eaque fupplicia multoque maioradiuum Vincentium prsftantiffimefortiiTimcqjvincentemdiuus Auguttinusadmiratusalibificdice-ßaeßeatus Vincentius vere V incentius fui t,quia iortiflime omnia mortis pericula ''gt;cit.Vicit,inquam,in verbis,vicit in poenis, vicit in confeflione, vicit in tribulati-one,vicitexuftiis,vicit fummerfus, vicit viuus,vicifamp;r mortuus. Qu^ia eo mortuo, ^0 ^^ciusf^erj habet hiftoria,angelos ei dixifle ferunt: Agnofce o Vincenti,quia pro c^aasnomine viriliter decertafti,ipfetibi coronam praeparatam feruat in cœlis, niaitevicloremfecitin pœnis.Eiufque paifionem nobilemque triumphum Pe-trusRanfanusPanormitaamp;vateSjluculcntidimis vcrfibus quös Romte Panor-ragt;9^ieJegimus,expreflit. Diuus Auguftinus præterea huius fandifliroi martyrs pfæconium quanto fit honore excipiendum, muftis fermonibus demonftra-uit.Eius autemcelebre feftummeritiifimccclebramus,cuiusnomen cum apud omnes Chriftianos,turn vero apud Hifpanos præcipue colitur.

^Vbnectendvs eftVincentio Laurentius. Huncenim cum illoft compares, vtercorum plusiaudis amp;: gloriæ meruerit,facile indicate non poihs. Pari nanqj fcientia,dodrina,patiétia,fortitudine,martyrio, hde,morte deniqs floruere. Lau-rentius.n.SixtiPontificis archidiaconusamp;:adoptionisfilius,RomçviaTiburtina, præûdête Decio,poft mufta virtutu infignia, amp;nbsp;plurima tormetorü genera, id eft.

78^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LVCll MAKIPJM ùICVIl careens, verberum, amp;nbsp;laminarum ardentium exuftionem, ad vltimumquanol-dus Augufti in crancula ferrca crudeliflîme aflatus, martyrium conftanriffiroc compleuit. Hune nonnulJi cuiufdam Hifpaniæducis filiumfui/referunt,queni dæmoninfantulum e cunis in nemus aijportauerat, fed beatus SixtusPonutex cumin cademprouinciapra:dicaret,fubquadam arbore Jauro diuinitusinueDi* cnseum,Laurcntium vocauit,amp;diJ]genticuranutririacedoccriiu^îît,queraad' uJtumfecumvnacum Vincentio Romam perduxit. VbipofteafadusPontifex Gonftituic eum fuum arebidiaconum. Laurentius itaque fimulamp; Vincentius Chrifti fortiffimi duces proChriftiana fide ftrenuiifimc militantesamp;:Hifpani2 laudis plurimumtribuerütjamp;inccelis parem fibigloriamfuntadepti.Fuitautein ï® Lauren tiusabHypolito Romanopatricioclari/Ïjmofepultus,quiamp;ipfcaDecia-nocomprelienfusquodCbriftianusefier,diuatqueacritercxditiir,amp;cumidoli$ facrificarenoller,iterumramdiufuftibus eatfuseftaddefatigationemexdetiura. Scdcumiterumnoacquiefceret,DecianusiracundiapercitusatquepIenusVa-lerianoPrxfedoprxccpit, vtexquifitaomnieius facultate eumcrudeli exami-natione interfieeret. Qui iuflacomplensimperatons, primo omnemipiiusfami-liamincon/pedueius mortecapitisalFecit, deinde ipfumligatispedibusadcau-damindomitorum equorum per carduos ac tribulos crudcliter diftrahi taneii« iuifit, doneefpiritumemifit. quodefundo nodeillaluftinus facerdosfru/lae-ius corporis collega fimul eum ieruorum fuorum eorporibusfepeliuitextrapcr' tæ Tiburtina: muros idibus A ugufii,quo die eorum natale colitur.

Equot;^“ r permukx Hifpanix vrbes merito fanais fuis illuaranturjoletiaitimé clariiRma duicas lUcfonG gloriofiflimi meritis innumcrismaiotemin^o^^^ gloriacipotcfi. Huius nanque ünéliparentes Eoletani ciues, amp;:generisnobi-licatc^Só morum vitaeque ianebitate maxime floruere. Pater enim nomine Sic-phanusaßiduc mimera pauperibus erogauit, mater vero Lucia nomine, dies continuos ac noólcs orationibus ad diuam Mariam virginem Deigenitrieem ]^ fempcr impendit, orauitque vc iibi tandem proies nafceretut. Cuitiwcfcena Maria virgo vidbilitcrapparuitjdixitcjuc'.Lucia tibi fUum prxnücionafcitumto, (jui magnam Hifpanis omnibus lueem aderet, f^^ cum hxedixidetffatatno fplendore refuigens ab illius oculis euanuit. Concepit itaque deinde Lucia ban-aidfima m uïier,8c Glium peperitlUefonfum, cuius vitam quarn fanciUnnae fem-peregit, cnarrarelongum effet. Earn itaque Sc omnia quxde huius budii^da-iyilibus dicipoffent,prxtermitto,cuprxfertimamultisaliisplenefcrip^^^^^^^^^^^‘ Cxterum cum adolcfcentiam difciplinisSc rebus facrisimpendid'et,p^^^^^^' genioinToIeti Archiepifcopatu fuccedens in eo vitam fanaHUmcdtiiuit,c^üi propter fuam crga virginem Dei genicricem contemplationem, dicitutamp;lao^ ^^ dubio creditor, ab ca vedem candidam rem diuinam cclcbraturus accepide i^ cedeGa TQlctana,vbinunccxtataharein quo cclcbrauit.

J E0 c A D i A quoque virgo celeberrima Tolcti orta fuiffeperbibetur,quxpro' pter fandtidimos dus mores Sc Cbriffi cultum, cuiferuentidime feruieba[,i Deciano Hifpanixprxfedo ranquam Chridiana capitur,Scapud vrbem Tolcn-nam carcerimandpatur. Vbicumgrauidimos beatxEulaliçScreliqaoruminar-tyrum cruciatusaudidc[,podtisin orationegenibus quinto idus Decembrisi/n-pO j pollucum deoreddidit fpiritum. SuntquidicuntLeocadiamacrudeliÆ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ƒ misDecianiLätcIlitibusab aids vrbis Tolcranxmœnibus fuiffe prxcipitaram,vfque ad locum vbinunceius eededa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 colitur extra vrbem. De cuius vita Sc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

morte plurcs etiam dri-pferunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^cjj/^c?/

^Anctvs Martielamp; fanäa Nona eines Legionis fuerunt,amp;genere nobiles, quifilioshabucrunt numero duodecimjChriftianæ religionis cultores fandif-^*^05,quorum vndecim cum patre Martiele vno die martyrium paffi fuerunc a-cerbiffimum. Quos cum fanda Nona vidiflet extindosjvnicum filium paruulum brachiiscotnplexa,flexisgenibus,amp; multisjperfufa lacbrymis,Detjmorauit,vc Mmcumfilio avitx periculis eripcret.Et cum hoc dixiflet,repente lacus exortus cft,quiftatimmatremcum filiodiuinitusabforbuit,cuiusaquam bibentesinfir-roifanantur.VbiLegionenfisciuitascircalacumtemplumædificauit, quod fan-^æNonæ dicitur. De fandis autem martyribus,Marticlisamp;: Nonæ filiiSjalibi ictipfiinus.

^VLALiA virgo ac martyr fandiflima, nationc Barcinonenfis , in Emerita Auguftaciuitateolim florentiffima,proChriftifide amp;nbsp;confeffionc Deciani Pïouinciæpræfidis iuiTu primoeculeo fufpenfaamp; exungulata,dcmumcumar-Q^wesadvtrumque latus lamina: admotæ fuiflent, ignehaufto quarto idus De-^^ '^^Q^brisDeofpincum reddidit.

A B i ici AM his diuam Florentinam, Ifidori, Fulgcntü, amp;nbsp;Leandri, aliorum-quefandorum florentiifimam beatilfimamque fororem , quæ non minus Hifpaniam arque parentes ipfa,quam omnesfandiflimifratresdecorarunt. Seuc-tiaumnautemTorturamque Carthaginis nouxduces, iftorum fandorum patentes, qui tales progenucre liberos,fi quis quoquefandôsappellauerir,nûquani quidemmibi non bene dixiffeiudicabitur. Huiufmodienim frudusnonnifiex buiufmodiarbore nafci potuificquisdubitct.?Scd,vtadrcm redeam,hæc fan-aiffimavirgocumvitamageret fandiirimam,monafteriisquadraginta prxfici-tur,inquibus mille virgines vitam agebant deuotiflime dco famulantcs.Demuni Juftiniani temporibus a vita difeedens,fandorum numéro relataeft.

I^D v s anternTuribius innumeris elaruit miraculis,amp; Chriftianam religione acfidemcatholicam quam maxime iuuit. Namquumadolefcens in Hieru-fileraprofeduseffet,ibiannos ferequinque vitam egit fandiffimam. Mox au-,.^^'^^^^'^pi^^otnonitusfinHifpaniammultis cumreliquiisfandorum arque Dei * ^jdmiMaximi reuerfus,complûtes ob perfecutionem fxuiffimam titubantes ^'‘^ntifti fidem hortatus eft, cuius honor maximus Palentix celcbratur.

I^Egimvs ChriftetamSr, Sabinam Chrifti martyresamp; Auilcnfesfuifle,amp;(vC nonnullivolunt)fandiVincentiiforores, quæ vt Chrifti nomen fequerentur, acerbiffimum martyrium paflæ fuere, quarum memoriamamp;feftum Auilenfes eines diligcmiffimc conceleb rant.

£^I v v s autem Pertes cognomento Barchus,cum poft multa cius miraculavi-rafundusinueniretur,interBarchitanosamp;S Auilenfes orta contentione,an Barchitanuseffet,an Auilenfis,eumeffoflisoculisequximpofuere.Quælumini-Busextindisonus vehens fandiffimum, Auilam diui Pétri natale folum diuinitus pcruenit,vbieius fandimemoria celcbratur.

■p\Ivi quoqucVidorismartyriomiruminmodumgaudetHifpania.Hiceniin -^in Cerdanonatus oppido ,adolefccnam iiteris amp;nbsp;(acris diuinifque rebusim-pendit.Inantro primovitam cgit afpcrrimam,quod ipfe fuis manibusefFodif. DeindeveroMauros patriam luamoppugnarc angelo nunciante,amp; Chriftia-noçamouereamp;abducereaChnfti cultu,^tinus occurrit,amp; Cbriftianosemnes catholicaretinuit in fide, amp;nbsp;in hoftes vehementer hortatuseft. Quod cumMauri animaduertiirent,cumpœnis acerbi/fimis fuftu'erunt. Iraque martyrii corona donatus,a Chrifto in cœleftium numéro aggregatus, fempiternogaudioperfru-10 itur.

E± EM autem teporequoEngratiamartyrium paftaeft,duoetiamdeviginti ■^iuuenes nobiliftimos martyrio coronatosfuifl'elegimusjquifimulomnesli- ^ benthfime pro Chriftiamore mortem oppeterevoJucj ut. Dettmauremamp;odo fuerunr,Hifitius,Apodemius,Linxius,Succtflus,Faunu.lt;:,Martianus,Vrbanus, Publius,Matutinus, Caflianus, Fœlix, lanuarius, Phmitiuus,Quinubanus,£no-tus,Ca:cilianus,Frontonius,amp; Optatus.

■*—'no culruidiligentiffimeferuirer, amp;nbsp;Chriftianosad augendam fidem catboli-camanimaret,RexHifpanix temporis illius, nomine rotila,exjtium eiparabar, Q^amobrem Laurianuspcrquietcmangclum ita fibidicentem audiuit;5urgc J® Lauriane,amp;abhacvrbcftatimdifcedas. nam ciuttashaec propter hoftiumCbri-ftianxrehgionis ryrannidemfxui/fimaJongiftïmaquepefte vexabitör,amp;Hi/pa- 1 nia rota feptemannos nullis irrigabitur plumis, amp;: Hu mina fcre omnia deficient. Quo auditoLaunanus furgens Romamftatimproftdus eft, vbi fancliffimusvir innumeris miracuJiscognofcitur. Moxaurem ab eedem angeio monirus rfin Hi/paniam redircr,quia pro fide Chrifti martyrium pad eum oporteretjenerf^^ in innere a Tonia; regis ûteliitibus capircobtruncatur,quod quidem c3pi}^^^‘ icilTum manibus fuis accepir. Quod eum iateintes vidiftènr.meru perrcrritiad Chriftifidemconuerh,amp; bapti/marisolcopcrundi,caput Lauriant lentes Hi-fpaiimdetulerunr,amp;cumregiomniaquç vidcrantrctuJiftènt,RexquoqueChri- * nbsp;nbsp;nbsp;, fti nomen aftumpfit,amp;: huius fandi amp;nbsp;ahorum tempja xdificare præcepit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

■p Evertor nuncadfandorumfami/iamcelcberrimam. NamSeuerianusamp; Tortura coniugcsamp;noua; Carrhaginis dures fcxdhosâuafque fUiaspro^C' nuere, qui, vt alibi diximus,Hi7paniam roramamp; Chriftianam reiigioncmfumniis laudibuscxruierunt. NamprætereosquosinFiorentinæ forons vita memoraui-mus, très alii Fratres Fuerc,HermcgiIdus feiheet martyr, Recaredus cuius opera plures homines ad fidem carhoheam conuerfi fuerc,amp;Eraulius Cxfaraugu/ia-jo jj nus Epi/copus, quos ramen alii Lcuigildiamp;^Tbeododx ditos fuiftè tradiden/nr, 1 Sunt etiam qui hos tres tribus aids frarres parrucIesFuiftè opinantur. Brauiinsau-rem,vtadrem redeam, Epi/copus Cæ/ârauguftæ ciuitatiseiefluseftdiumifw. j NamcumexmuJns quern eligerent^ in p/urimorum fapientum conctliohrte- I rcnCfCubicoAammafupcrBrauliicapucomnibusviCa ell,quxinnoxiacali con* uexa j

Uh REB. HISF ANIÆ L IB. V. 78p uexapetens, Braulium epifeopatus dignitate decorandum cæterifque prxferen-dumfigfificauit. Epifeopus igitur eledus, religion! Chriftianx multum profuit.

pViGENTivsprimo Aftigitano epifeopatui, deinde Carthaginenfi prçfuif, qui quantum in vtroque frudus fecerit,plures teftantur. Cxterum cum Ariana hzrefisChriftianos a Dei cultu conaretur abduccre, conuocato multorum E-pifcoporumamp;Hifpanorumprincipumconcilioapud Toletum,FuIgentiuscon-,j Bonibusfuisamp;mirisoperibus Arianosomnes fortiter oppreffit, amp;nbsp;Chriftianos quiafideChrifti nonnihil erant alicnati, fumma prudentia amp;nbsp;exemplis ad prifti-numDeicukumreduxit. Fuit autem vir erudirinimus,quippequilinguamHe-bra:am,Græcam,Latinam,amp;Arabicam callebat. Demum cum annumagerct kxtumamp;fexagcfimum,conuocatis Leandro fratre HifpalenfiEpifcopo, amp;nbsp;Lau-^wnoamiciffimoEpifeopo Gaditano,quern non fecus ac fratrem diligebat,fum-'OacumgloriaKalendislanuariisevitamigrauitjCuiusfunusamp;aplurimisEpifco-Pjsamp;aRecaredo Rege honorificentiffimecelebratum eft: corpus autem eins ex ^^'^baginenouaHifpalimtranflatumeft,amp;: fimul cum fandi Ifidori fui fratris ’^Qfpoiefepukum.

ao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De diue Rege Ferdinande.

. tiumerandus eft. Summa enim fanditate,miraculis innumeris,amp;; moribus *''^^gerrimisadmodum claruit, quippe qui Dei effigiem quam femper habebat a-l’''dfe,deuotiffimeadorabat,fummaqueveneratione eelebrabat. Ab ea itaque ^'^'cquids^neceflarioamp;honeftepetebar, facilefemperaflequebatur. Hocigitur ''jnuinineadiuuante,Hifpalialiifquepluribusoppidis,fugatisMauris, pocitus pSicitaquede religioneChriftiana benemcritus,fandi(fimemoriensHifpali *®P«ltuseft, vbi femper amp;nbsp;maxima amp;nbsp;plurima miracula vifa fuerc, qux fi quisfor-^^ t«fcirevoletplene,eiushiftoriam perlegat.

J^IvvsctiamValerianusCxfarauguftanusEpifcopus Diocletiani iuflti fimul cumdiuoVincentio martyrium pafluseftacerbiffimum, amp;nbsp;coelefti corona

J^Egim vs Proylanum Legionen fern Pontificemvirum fui(refan£liffimum,amp;: Attillanutn eiuscoUegamdigniffimum, quiZamorse ciuitatis epifeopatum P^otnetuit, Cxtcrumde Froylano mulu narrat hiftoria memoratu digniffima.

^'i'^autem tempore cuiu(dam régis Alphonfi,quicum eflet inOnetanavrbe a-1 nbsp;nbsp;pud Aftures,amp;Froylanifama fanditatis totam peragraffet Hifpaniam, Froylanu adlevocmit,çyjf^jj;y|[jj.gni ^jg^j^ ædifteandi aaonafteriaamp; cœnobia, amp;nbsp;cligendi | nbsp;nbsp;^onachosvitaprobosquiea colerent,amp;:Chriftianxreligionimilitarent. Multa pwereadeFroylaniranditateleguntur,qu3E caufabreuitatisomittinaus.

; A PvD Legionem Hifpanix vrbem trespueri martyrium conftantiffime per-1 10 ^tuletunt,tres Babyloniq viros imitantes.Quos cum Romanus profes ad fevo-1 taffet, dixit eis ;Qtud cum multa millia Romanorum prxceptis obediunt, vos 1 l'inimaaudacia,vtnobisnunciatur,vultisrefiftere?Pueriautemrcfponderunt: 1 Habetur in lege noftra, vidétes non videant, amp;nbsp;audientes non audiant,amp; ideo tot l milliaRomanorumvidifti, fedhorumomnium mirabiliorem multitudinem vi-1 detenonpotuifti ,aquibus te modo fuperatum probabis. Die quid nobis Bodie,

aut quid tibi per nos putas efte præftandum ? Præfes dixit:Prxftandnmttilik^®* bis nihil quaero, fed folum feire volo cui confentire vos dicitis, au t quai» babctis confidentiam.Refponderuntpueri:Nobisinquofitconfidentiafivisfcire,po‘‘ fumusteinftruere. Habemusconfidentiam in Pattern amp;Filiumamp; Spiritumun-dum,qui in trinitate vnum funt,amp; in hoc confidentes,Imperatores veftrosamp;vos qui ab eis ordinati eftis,in agone eonftituti vincim us.Dixerunt etiam,cumex parte diabolo fis, facquiequidtibiperfuadet patertuus. Tunepræfedusiuflitcos intcrfici,quilaudantesDcum,tradideruntfpiritum. Sed quipro trinitatepancu-pierunt, tres in vno tumulo fcpulti funt in ciuicate Legionenfi, vbi nunc eoium corpora maximo cum honore venerantur.

‘C' Metherivm amp;^ Chclcdonium citerionsHifpaniz fuiflekgimusEquites •^nobiles,qui cum primum in caftris fxcularibus ftrenue militaflent, deinde K* pentinofanfti Spiritus ardorcfuccenfi,pofitismundiarmis ad fœlicispalmæprÇ’ hum cucurrerunt, amp;nbsp;fucrunt in vtroque viâorcs, amp;nbsp;in vtroqucgloriofi. Nam vt a principio Dominum fequuti funt^ic a Deo qui premia merentibus ehrgitur,c-Jeéli fuerc. De quibus Diuus Gregorius hoc modo loquitur : Ponchinc procelb perfecu tionis,inde naufragia tumefcentia, ad defideri urn florentis palmæ pcrlati 1 funr. Inter primas itaque dignitatcs regnorum cœleftium ponendifunt,quiad paffionem venerunt non quxfiti. Excellentis voti eft inter tormentaproClire, vN noneftcriminislatuifle. Credo,inquit idem Gregorius,cospræliumfubimros hoc modo inuicemfuiflclocutos: Diu eft Fratres chariflîmi,quodinhisvanisfe-culi militamus, vbi amidio tati oeii breuiflimo caduci temporis fincconduiadr, Fcquamur veri Regis figna vidricia. Ecce i mminet bellum fidei. eft occano nobu augere ordinem militandi.veteranus miles mundi tyrocinium cœlcftcfu^ipiat. reiedlis mortalibus telis fumamus arma diuina,quæ in conflidibus non pauefcar, neinfirmis mucronibusinfradadiflbluantur. Fortius cotinuofentiemusnosƒ' Fc munitos, cum figniferi nominis elata vexilla in hoftem qui nobis vincenaus J eft,inferentur.Firmerpedus intrepidumeontexta Edeioperavirtutum lorica. Operiantvulnerumloca,oppofîtafpeifcutiimpcnctrabilis protedione Educia. Attollantgalcx adhxrentes inuicem charitatis creda faftigia. Feriatvbiqucho* ftem miffilibus fuis vibrata confeflîo.Hæc funt muniminafempiterna.Sicitaque pro Chriftofortiflimemilitantes apud vrbemLegionenfem martyriumpa«* “• ere, vbi nunc a Legionenfibus non immeritofolcmnitercorumfeftunicd^^‘'®' tur, amp;nbsp;multo longior hiftorialegitur.

A Nno Chriftianarfalutisodingcntcfimo quinquagefimoprimo,cumSarra-■^cenorum genres Hifpaniam fere totam occupaflent, præceperût vcqui Chn* ftianus ciTet, aut Chriftum Dei filium denegaret, aut gladiofedus occumberct. Quodimpiumcdidumamp;ferale prarceptumper Hifpaniam totam diuulgatu®) magnum timorem Chriftianis omnibus incuifit.QuapropterHifpanorura coni' pluresChriftianæreligioni fibiqucprudcntiflïmeconfulcntes,amp;nefandamMa-homctifedamfugientes,patriamquefuam deferentes,vtalibilatiusfcripfimn’, ad Pyrenaeos montes amp;nbsp;Cantabria: Galleciæque montanalocafcfecontuleruni, quorumfucceflores poft multos annosHifpaniccfueruntrecuperationisautores.

De quibus in libro de Aragonia: Regibus hiftoriam fcripfimus pleniorem. 0“^* J® renuncadNuniIonemamp;: Alodiam martyres redeo. Erant itaque fubidem w®' pus in Ofca citerions Hifpania: ciuitate dua: fotores attatis admodum parue r, quarum altera natu maior Nunilo, amp;nbsp;altera dicebatur Alodia, quas pateriniquus dereliquerat,amp;: mater quæ Chriftianaerat,ab infantianutriuerar,amp;in Chni i de dilisétcr edocuerat.Illx autem matre defunda cum ad incellcdus çcatemper

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniflenr»

DE REB. HISPANIÆ LIB. V. y^r ucniHentjCaperuntinfideChriftiproficerejieiuniiSjOrationibuSjamp;vigiliisin-wmberc. Qpibus amp;nbsp;gratia fancli S piritus adiutx, martyrium fortiffime pertule-runtacetbiflimum. O beatiffima: virginesatquefortiflimæ,quæamoreChriftia-næreligionisaccen{æ,mundifallacias,tyrannos,amp;: mortis tormentavicerunt,vt m ccclura viftrices amp;: triumphantes afcendcrent.

|Nt E R miracula atque virtutes quas D eus ad laudem amp;nbsp;honorem vitx viri vc-nerabilis Ofomenfis Epifeopi operari dignatus eft, infignia quxdam Sc inaudi-’xnouitatisfpcdaculumcontigiflenarratur.Cumenim vir honeftusapud villam (luæFreluclo dicebatur,in territorio viÜelicec Ofoméfi effet,Sc poft ecclefiç con-fcetanonemeiufdem loei, dómórum cogente penuria, fub arbore qux ilexvo-Kttut,iuxtapofita,cumfuo comitatu ad reficiendum refideret, cumque manuum iblutioniaquamnonhaberenc.quodmultisincrcdibileforcaffevidebitur.aqua defcpet venions ex prxdidaarbore fcaturiens contra naturam defcendit,qux cü. ^i^oaadmiratione omnium qui aderant, Se mambus abluédis Sc fiti petentium fefcobtulit.Q^ res admiranda Sc coru m oculos non latuit,Sc circumiacentes re-ö'^'^'^^fitfijvolaiiccr implcnit.ldem Pontifex enmoegotiis emergentibus,mul-10 ^owm precieus addutlus,Palcntiam vcni{lct,reprclicnl'ibilc ducens faeculatihns rebusScneceffitatibus fe continua folicitudinc implicari,inter mundanasvarie-ritcsmanentisdefideriociuitatis accenfus, propofuit inccclcfiabcati Antonini fc''i§iliis8corationibuspernoôIare,Scpropofitumexecutus eftadeft'edû. Qua-proptet ego Sc Dei magna opera rcfcrens,Schuiusbcatiffimi virifanditatem,ob 'fcusmemoriamhxc atquealiadiuina dementia dignabaturoftendcre,quod P'ïdiximiraculum defcribens,non folum prxfentium,fed etiam futurx pofteri-^^'sitietnotiïcomDttendare decreui.

g^'^'ïisstMvs martyr Zoylus parentibusclariffimisCordubëfibus progcni-tus,abinfantiaChriftianus,cum effet adolefcens ,amp; publice Chriffum profi-tereturffubitoaPaganis arreptusadprxtoriucuiufdam iudicis prxfentatus eff, ït^ueabipfojVtadculturamdxmonumrediretjdiu eft exhortatus.Quicümulta 4ietumfpacia,tamfermonibus, quara muneribus admonitus effet, in cœmiterio ptrfatxciuitatiscum per egrinorum corpotibus eft Icpultus, ne aliquado a dni-fcantscognofceretur,Si digna vcncratione coleretur.Sed cum Chrifto donante Pixecclelisdedita effet temponbus Regis Sftebuti,quida vir nobiUsdeGotho-^ümpropagine elarus, Agapitus nomine,ex laico vitam appetens monaebi, fie ad 4'^ l^tntnmnfacetdotium eledus eft. Etquoniam pro amore Cbtiftifxculum dimi-^^’^^b’aodiftulitiUumftaudarebonisfiiis.Cumcorpusfuum ieiuniismaceratuna I’^fttatiaine reclmaret, per quietenoftisoftenfum eft ei,quo loco corpus prxdicbi ’^attynsijeeret,^ quo nomine vocaretur,Sc pro cuius amore capite plexus eflet.

1 nbsp;nbsp;nbsp;^^^cutnornnibus Cbtiftiams ad oftentum fibilocu fine mora perrexit. Ad quern

1 l’ct'ieniens,rafttumanuarripiens effodete cœplt,quoufque ad corpusbeatiflimi.

', nbsp;nbsp;nbsp;’^attytisjficut apaganisfuerat abfconditum,Deo iuuanie peruenu.Quo quidem

'nuento,gaudio magno rcpletifunr omnes.Prxfatus deniqs epifeopus prx amo-dsmagnitudine,cu corpus Sandi Zoyli ofeulis demulccret ,atque indignu fe iu-1 p dicans vimanibus fuis tanti viri ranger et r eliquias ,fubito ofculando crebrius ca-\ nbsp;nbsp;Witpumotum dentiumadiuiotio. Quosab o ns officio vtminutos efle confpe-t nbsp;nbsp;xibin (atcopbago,vbiviricorpusbumatumfuerat,proiecit.Peradoinuentionis

1 nbsp;nbsp;obfcquio,(equenri node per vifum fantkusZoylus iraaffatus eft eitCur meRpius

1 ofculandoverberafti? iamproeis quxa mepopofeeras intercedens, a Domino IduCbrifto imperrafti,Sc nunc cerrus efto,quia dimiffa tibi funt peccata.

'T’E M p o R E quo Alexander Imperator aduerfus Chriftianos perfccutionesex-ercebat, amp;nbsp;innumeros variis cruciatibusamp; excogitatis pœnarum mortibus afficiebatjiulitammatronam nobilemin lege domini diunoduquemeditantera, amp;famaboni operiscélébré,miffisofficiaUbusfuisiuffit prxfentantribunalibus-Eratautem lulitaDeoferuiensintimore, caftcque filium paruulum nutriebar, cui cum lade carnis difciplinam tradidit diuina:legis. Inter cbarosdeniquecom-plexusamp;maternaepietatisofcula,vtverum pattern agnofceret,colerct,atquedi-ligeret, dum lade dulci ex cius alerctur vbehbus, ab ipfius ore pro tempore ndei 10 imbuebaturdogmatibus.Infurgcntibusigituraduerfumfeperfecutiombus,pro fua paruulique falute confeffionis preces ad dominum voceclamaiiit,amp;ipfecu-ius eft falus, benedidioncm ei dedit fuaegratix. Ante confpedum denique prx-fentata Præfidis,amp;: ab eorequifita, cuius cftetjpuincia:velciuitatis,amp;quæeipro-prii cognitionomini£,itarefpondit:DeHifpaniaquidemprouincia,amp;:deprirao-ribusciuitatisIconiorumprogenita,adSiciIiæ,tuasdeuitansperrecutiones,locâ demigraui, Tharfique fum commorata,amp;cum firn vere Chriftiana,mihinomen cftIuIita.CuiPrçfes,Hortor,inquit,te,tu tibiconfule,amp;Impcratorisiuflaperfice, atquedcbitadiisnoftrislibaminaredde.CuibeataIulitarefpondit:Egoimmun'^, dis non facrifico dxmoniis, qua: vnius viui amp;nbsp;veri Dei verafum cultrix. AitPrs-‘ fes : Sacrifica diis antequam ad tormenta perducaris. Et illa:Nec diis tuis vanisfa-crifico,nectormenta pauefco. Interim dum inter cos hi fermones confetuntur, alma genitrix Cirici filiinonmodicoanxiabaturmoeroreanimi,quodipfapoliw in procindu belli pro cofeffione fidei, fui deftituta videretur folatio paruuli;nia(-

Ü Eat vs FcclixmonachusexoppidoComplutenfiprogenitus,nationeGetU' ■^lius,ex quadam occafione in Afturiasdeuolutus eft, vbi amp;nbsp;fidé catholicam*^ rehgionemmonafticamdidicit,fubprofcffioncveræfideigladiodecifuseft'^^,

' demdiequoquc fandus Anaftafius,quiabincuntc xtate apud bafilicaroftn Acifcli Cordubenfis difciplinis amp;nbsp;literis eruditus vfqucad plenam iuuentuie®'' bidem in diaconacus officio degit,amp; poft monafticam vitam quam duduexF minifterio obledacus in cœnobiis egcrat, demum faccrdotio eftapplicatw^ deconcitatogreflupalatium petensaftatconfulibus,hoftemqueiudicisï“*j_ numftimulisfericnSjgladioconfeftimabfciflusaffligitur.Quxdainprastcf^. go adolefccntula eodcm die merito amp;nbsp;nomine Digna,Deo rcuclanteamp;‘^‘”'’ tante, proceffit. Paulo fiquidem ante martyrium fuum, affiftere fibiperfo'^' / vidit puellam fpecie amp;nbsp;habitu ornatam angelico,rofas amp;nbsp;lilia manugeibB'^'^ , cum nomen caufamque fui percundaretur aduentus, Ego fum,inquitAg^’ olim propter ChriftüdirisattritafuppliciiSjamp;nuncveni parte tibi purporö®“ nerishuiusconferre. Accipeitaquerofam donarium,amp;ageviriliterincioinit'ö' Namreliquasrofarumamp;liliorumquasinmanibusgeftojdaturafumSandortt' liciamp; Anaftafiotccumhincmartyribusmigraturis.Talideniquevirgofacraiiu*' mavifuac munere illuftrata cum dextèracolloquentis rofam fufeiperet, beati Agatha admilTacceleftibus aurisaboculis intuentiseleuatur. Hxcautempuel i cum pro fumma humilitate atque obedientia inter conuirgines vltimam carct,efletqueincomparabili habitu obfceGundata,nunquam tarnen feOignä® patiebaturappellarijdicebatque,necfinelachrymis,NolitemeDignamvocare, fedmagisindignam, pro cuius merito ftueetiam nomine debeo infigniri-^ j paulo poft vna cum aliis crudeliffime tormentis affeda, fpiritum Deo redaiwt

C Anctam nunc vitam laudefquc Ioannis cui cognomen fuit Ortega, refers-, ‘^mus,qui domini confeflbrfuitamp;: amiciffimus,natione Hifpanus de region« Burgcnli

Burgcnfi in rurc campcftriQmntana forti nomine,parentibus infimis ortus. Qui cutnadhuc teneræ effet a:tatis,in vtilia déclinas exercitia humanç mortalitatis, amp;nbsp;quafifcDeo offerens, literarum ftudiisadhæfic,vtdicerepoffet, hi in curribus,amp; hiinequis,nosautem innomme Dcinoftri gloriabimur. Inde eft quod implens dominas petitiones eins, tranfeûte temporis fpacio,fando inftans propofito, iam iuuenisadfacrosordines promotuseft.Quibusafcriptus intenfior folito,corde, voce,opere,diuino obtempcrauit obfequio.In cuius tempore,magna orta difcor-dia,acciditvtinbellutotafereconuertcrcturHifpania.Siquidépoft mortem Ca-ftellx Regis Alphonfi qui fine hærede virilis fcxus obierat, Rex Aragonu qui Caio ftellïRegisfiliamvxoremduxerat,Hifpaniamtotam fibi fubmittere volebat,cu noneflecquieirefifterepoffetinbello.QuodcumanimaduertifletbeatusIoanes pacis amator,propter afflidionem patriacvehementerindoluitiamp;cumdifperfio-Deraamp;cxtcrminiumgentisagricolac,fuperantemalitia,coniideraret,fcicnsintu-inultubcllorumbonafuaperditumiri,exiftimanseaquantulacunque multome-liusin openbus mifcricordix diftribuere, ficfecum dicebat : Va: mihi, quare per-'gt;«ütas(upetbia:metasoffenditinnocentiat?Verumillud,inquit,cftpoet2cdidü:

ü'citaquepietgtijyjfj^ejjbuj gfj|ye[j5[5Qp,Qj.mjj fuorum pattern pauperibus cro-’ o ^j^'^’^''°^^^ poffeffiones hoftilis furor furripuerat : partem auté fibi retinuit, no oauaritiatiijfcdpotiusadgratiam Omnipotentis impetrandam.Quoniaincuni ''idcfettiullo modo fe poffemancre inpatrianatiuitacisfuae, fumpcoconhlio di-iiiöxconteniplationis,proficifciftatuitHierufalem.Sumptisitaq5 rebus quas fibi ''^auerat,amp;obnoxias tcmporali perditioni cernebat, eas in itinere fandæ pere-Ê^'^ationisexpendens,in fcientix thefauris, vbi nee rubigo neque tinea demoli-^collocauit.Sicitaq; vir Dei infiftens fidci,pacem quærens, bellum fugiens, lo-'“inpacisHierufalemvifitauit,vtiuxtaPfalmiftamadoraret vbifteterunt pedes Domini.

QL iM cum Praefes Eugenius Cordubam veniffet, ei Fauftus, Ianuari’,amp; Mar-tialisoccurreruntdicentes:Quidtibivis Eugeni,qui Dei feruis mauis inui-«ercquatnctedere?Tunc Eugenius ira percitus dixit, Ó infœlices homines, quid vose/revultis?Fauftusrefpondit,NosChriftianiChriftumfatentes,qui dominus vnus clipper quem omnia,amp; nos per ipfum fadi fumus.Eugenius dixit : Vndc vo -

'quot;öintefoloquinos Deumnegarefruftra compellis.Hoccum dixiffet Fauftus, ‘®agjsiratusPrxfes,Imponitc,dixit,Fauftumineculeo,quitamirreuerentermihi ^dpodit.TuncIanuariusFaufto dixit : O chariffime tu pro nobis hoc pateris, qui 40^^”^ P^‘'^^^o*^um noftrorum te focium effe voluifti. Cui Fauftus refpondens 'Y-Societasnoftralanuarimanfitin terra femper,amp;imperpetuum manebitin

lira''' ^^^quot;^ *’^lt;^^®^Eugenius, admirat’ dixit : Qj^x eft ifta nunc allocutio ve-fefli'^r°^'^^æ *®P*® voluiftis ambo refpondere mihi?Ianuarius dixit:Nobis con-^*^®“l)^®®ft‘®P’Ctas.TuncEugcniusad Martialem conuerfus dixit:

^ weisiftisamp;impiis tecredere.CuiMartialisdixit.-Solus Deus immortalis eft, ^^* coclum fecit amp;nbsp;terram, ipfe pro tuis malis operibus te puniet. Quod audiens ~“genius,Ethic,inquit,ponaturineculeo. Quod cum fieri vidiffet Martialis,O wtSjdixiCjimmortalitasgloriaeChrifti, qua nos tibi frater Faufte fociafti.Tuni to ft^*^^®8**^*'*5fatcllitibusfuis,Torquetceosdoncc adorent Deos noftros.Fau-usautemdumtorqueretur,Difficile cft,inquit,tibiamp; patri tuo qui diaboluscft, *josapaternislegibus ad mortalitatemtuamconuertcre.Proptcr quod Eugenius gt;xic,Abfcindantur ei nares amp;nbsp;auriculæ,fupcrcilia radantur, dentefqj mandibule upcrioriseucllantur.Quod eufadum effet , FauftusDeo gracias agens magishi-ïtisfaftus cft.EugeniusIanuario dicebat: Vides ne lanuari quanta tormenta paf-

recu{at?Ianuariusautcmdixit:Impietas iftaamp;pertinaciaFauftiinmenwneat, cius vinculum charitatis. Ad cuius verba dixit Eugenius: Aufcranttiramp;huicquï ilIiprçcepimus.Dumquetorquereturlanuarius,Eugenius MartialemficaUo^* tunVidesMartialisfociorum tuorum dementiam,amp;:quxilJismalavcnerunt? ƒ igiturconfule tibi,tequcdifiunge abillorum mala confuetudinc prauaquevolU' cate.MartialisautemdixictConfolanoraeaDeuscft.quemipfigaudentcsniagW vocetcftantur,ideoqueconfitendus amp;IaudanduseftDeusPatcramp; Filiusamp;Sp^ ritus fandus.Tune Eugenius maiori furore fuceenfus,iuilitcosignecombtO' Cumqueperdudifuiflentadlocumfuacpaflionis.ficvno fpiritu plebem Cbi® alloqui cœperunt dicétes: Vos chariffimi mei amp;nbsp;Chrifti fideles nolitecrcderehmc 10 diabolo inimico,fed agnofcite vos ad Dei fimilitudinem amp;:imagineraefle fa^oJ-Illumigituradorate,amp;:illum benedicitcquiauroreftomnium:non,vciftidicunt) adoretis opera manuum ipforum,quoniam ligna amp;nbsp;petra, aurum amp;nbsp;argentu toc opera manuumhominum. Vos itaquecontemnenteshuiusiniuriam,amp;confide‘ tesin]efuChrifto,foliDcofineceflationc quotidie referte Jaiidcs.Etcutn ducc-rent cos lidores per quorum manus fuerant cruciati, cœperuntcosigni compel-lere,fimulquetraditiflammis,exultantcstradideruntDeofpiritura.

A Pvc nouamCarthaginemaddudos Speratum)Naralium,Cirinum,Donï-tam,Secudam,Bedlam,amp;alioshorumfocioS)Saturninus Romanorum Pro-conful talibus verbis alloquitur s Poteftisab Imperatoribus veniara promercri,lï deorumnoftrorumcerimonias obfcruaueritis. Cuifandus Speratus boe modo refpondit: NunquammalegcfljHe confeiifumus, iniquitati opera amp;afl'cnfum no pratbuimus,nulli vnquamaledixi/Te recolimus, fed male tradatiaelacetoPoo graciasfempcregimus,orantes etiampro malefadoribusjamp;iftanormaablæpo' ratore noftro tradira nobis eft. Hxc cum dixiflèt Speratus, ündus Cirinus dito Non te aliud a nobis oportet audireProconful, nifieaquæfocius nofter Speratus confedus eft.Cuius verbis fanda Donata fuç quoque mentis conceptum idiecH-j^ Honorem Cçfari,quiaDeuspræcepir,reddimus,timoreraautemamp;cuJtumCto ftopræftamus.Sanda quoque Bediafie eftlocuta ; Hoc meditabitur corm«'quot;'' femper,amp;: labia meapronunciabunt, quia Chriftiana Rim. Sanda Sccundaitf'' dedixit:Ego quoque Chriftiana fum,amp; a profedione fociorum meorumtR quamreccdam.TuncSaturninusvidenseos tarn conftantesamp; fortes, fentto^ dedit dicens:Speratum,Natalium, Cirinum, Donatam,Secundam,Betoi»/,'’ nines qui Chrifti ritum profedi funt,gladioplacet inrerire. Tunc Speratof^'^’ Deogratias:Naralius dixit, hodiein ceelo martyres fumus,Deogratias.Pf‘’‘'°”” fulveroiudit fan dos dccollari, fandum Speratum, Natalium.CirinuiD)^^^'^^’* um,Felicem,Aquilinum,Letarium,Ianuarium,Generolam,B3djam,I?on2fto) 4®

amp; Secundam. Qui Ixtantesad locum martyrii venientes, beatasanimaJpoo tradiderunr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Ç A NCT vs Florentius martyrHifpanusamp;genere nobilis, fubDeciano praißdf “-^padus, martyrio coronatus cft. Hoclegitur in ca ta logo fan dor uni Romano« Cuiusreliquiæ fandaenoftris temporibusin eceJefia Hdpalenfi apud facrafium cum ahis fandornni reliquiis in magno precioac venerarionefidelium Chri/Wa-noruin capfula vifuntur,qua;ralibus verficulisin vrnaûmuîinclüfisâcûgnsnmr: Fe^u/e/cit mpace F/oremiusvir/a^é^us, ei/e feptime Fa/e»i/as ^^art^as. Fix/taiutii ^»i^-^Q ^uagmta tres,^ e^epe^ttuse/f ai/etertta/e^us Martias, Fra ^u/u^uag^matert/a, anas/^f’ m/»t ^uae/rmgerste/îme adeg^rme ^umte.

AX U. 173. 1 O 1 ZTi IN i ZÜ X 1?« V • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^5

Mvndvs olimToletanxfedisantiftesadconciliumapud Remos Gallic dsEn f ^^’-clebrandumtemporibus Eugeniifummi pontificiscumaliis mul-Parifiorum ad ecclefiam ■tiuenit æ a ' ^i^^^’g'^^ua diuertißet, in eadem Ecclefia quoddam fepuichrum ptione '^ • ^P^^ ^°^ magnx veneratiónis habebatur, in quo ex cius fuperfcri-Dcau ^p^^^“S®®“ Toletani Archiepifcopi corpus humatum effe cognouir. ^Uniex 1 g®”^*“5 inquirens quis fuerit,vcl qua ratione a propria fcde quieueri t, dit S • nbsp;nbsp;'^hominum,tum ex eius vita quam ibi defcriptam inuenit, deprehê-

'° prófi?''”^®^‘ï‘’‘‘^®™^®quot;^*quot;®^®‘»^““cEugeniumabeatö DionyfioinGalliain fc.o^'^^ft*’^''^*^^®^’’®^®^®”^’^ Hifpaniam diredum Toletanx fedi prxfuif-tev' * ^^^®pfchenfusamp;exfideiconfeflïonequisefletcognitus,gladioaperien-1^5 ^quot;'‘J^^^âgifterfuusilluciampræceiTeratjCœlumcoronatusingreditur.Cu-^, otpuspoftmultumtemporisdiuinarcuelatione repertum,inecclefia Bcati ^j ƒ’''^^gnafideliumlxtitia amp;exultationeconditur,vbiproptermcriiu fan-'®üet b '°^*^^ niiraculorum quæibifiebant, ab omnibus quam deuotiffime

n E '“*enioriaraquxfemper eluceat,vel maxime propter exempla quxlùnc ^° '5 i^lutifera documenta. Quare Beatus Aitilanus annum agens quintumamp;: jjS'uniumjaudiés in Morerolamonafterio quod a Zamora non Jonge diftabac, AkL*’'?^^^^^'®®®vixifle,illuogt;ftatim fecontulit. Vbi decennium fub Floriani Ditisdifciplinamilitauit. Cuiushoneftatemfanäitatemque cognofcensFlo-’’’^euminnionaftcniPriorcm conftituit*Quorum temporibus Zamorenfis ’^^iieLegionenGsPontificesamortalivitadifceflerunt.AttilanusinEpifcopatii ^3morcnfi,amp;FJorianus in Legionenfi fucceflerunt, proptcrea quod per omnent f':S'°^^nielariflima eorum fama virtutum peruolabat, qui die fanâi Spiritus ‘ omyftetio fuercroborati.Quapropter Attilanus templa,loca,omnefqüe po-P^ osfunitnacura gubernabat,amp;:annosfere decern magnosamp; afiiduos labores 0‘etau]t.Qi^tuemorexa(3tïEvit^criminumquefuorumquxanteacommiferac, Plt;:tcgreproricifci ftatuit.Epifcopatus itaque reditus pauperibus mandat commu-''«fieri,quodinultisrationibus fuos hortatur,quoniam neceffitate coadus fe per ’ ‘quodtempus receflurum dicebat. Quod fi fecus madatum fecifient, Deus ira-'ismaledidionecondemnaret.Hoc audieutes qui vitameiusnouerant, clamant “gt;1165,1 e lequemur quocunque vadis,o mortalium omnium clementifiime.i juare nos in tanta calamitate rclinquisîper Deum vnicum quicquid rogas,nos i«urosteftamur.Ille autem verbis illorum fidem adhibens, cum eos benedixif-

4° ^^gt;'utimdifceffit.CumquevenifletadpontempropetemplumfanéliLaurentiigt; ^nulurnquem digito geftabat,de ponte proiecit in flumen,fic dicens : Quando a-nulumhunc rcuifero,tunc abomnipotenti Deo deliélorum meorUm veniam promerebor. Indeautem difcedcns cum vno comité quem plurimum diligebar, adeofeftinauit, vt eum defatigatum reliquerit in innere. Solus itaq; fe pannis in -lt;iuitquamviliffimis,adeovtanemine cognofci poilet,amp;duos annos eleemofy-nisvixit.Quemtande voxinlomnis auditadiuinitusficadmonuit: Attilaneiam-iara tuumad pcntificatum perge. tux enim exauditx funt preces. Ipfeque,prxce-pto audito,fcicineriaccinxit.Venit itaquenodu aderemum qux fanfti Vincen-tii de Cornu vocabatur, amp;nbsp;conuicina fando fcpulchro, vbi quidam muliercula jocummarito fuo illumin parua domo receperunt, cique cœnam non lautam quidem dederunt. Manc autem maritus amp;nbsp;vxor pro pifcibus ad Epifcopi do-raum vadunt,vt antea confueuetant,amp; Attilanum roganr,vt interim domum cuftodiat.Quibusdanturpifces.immemoresvniüsquem domi feliqucrant,re-ucrfi pro eo dederunt pifcem maioris ponderis.Quos pifces Attilanum rogant »tptxparer,donecipfa pro aqua amp;: maritus pro ignc vadunt:quibus Attilanus

7Plt;; LVCIIMARlNblblCVLI refpondit obfèquenter. Cumque maiorcm pifeem acccpiflcc,dumcîusvifccrj volueret,anulum quem a ponte deiccerat, inuenit. T une repente pronus amp;nbsp;ge* nibus flexis deo gracias egif,amp;continuofponte campanæfonitum dcdcrunc,amp; magna rotins ciuitatis admirario orra eft.Quapropter per omnes domosamp;ho-fpitia arque hofpitales perquirunt, nihilque comperiebant. Cum eflent iiaquc omnes (oliciti, tandem vir quidam procurator rei familiaris Epifeopi, meminit de viro quodam quem muliercula fibi dixerat hofpitatum apud fe,nefciuscu* iusdignitariseflet. Omnesillucconcurrunt facerdotes amp;tota ciuitas.Attilanus autem verte non preciofa ncque noua, fed vili atque detrita inuentus eft,Dco gratias agens.Quapropter omnes ei gratulantes, amp;nbsp;Deo gratiasagentes,cura lO magnogaudioreduxerunt in ciuiratem,qui pofteavixitannoscirciterorto,fancis femper opcribusincumbens.Quem vitafundrum nomineciuitatisVrbanus pontifexmaximusin fandorum numerum canonizatum aggregauit,anno mil' lcfimofecundo,quoregnabatin HifpaniaRcx Henricus.

fcribitCalixtus Romanns Pontifex in libroqucm dcvitafandilaco' A bi amp;nbsp;miraculis edidit,in Hifpania Diuus lacobus e GaUecia prouincia noueni,, difcipuloselegit.quorumfeptemjduobus aJiis in GaUecia praGicandi caufate-mancntibus,cum eo Hierofolymas perrexerunt, qui corpus eins poft paflïoneffl per mare in GalJeciam deportarunt.Ex quibns,vt idem Calixtus amp;nbsp;beams Hieronymus fcripferunt,nonnulli cum bearilacobi corpus in GaUecia fepeliftenr, Romam fc contnierunt, amp;nbsp;ab aportolis Petro amp;nbsp;Paulo coronis epifcopa/ibus ornati, ad praedicandum Dei verbum in Hiïpaniam adhuc errore gentitois impiiearam mirti fuere, qui fuapra-dicatione innumcrabiJem Hifpanorum mul-ticudinem ad Chrirti cuitum conuertcrunt. Torquatus apud Gaditanos,quos tune Accios vocabant: Ctefiphon ad Abderenfes, quos tune Vergo$,amp;nunf eonimpatriam Almcriam dicunt: Secundusad Abulcnfcs, quorum ciuitas^^ly hue antiquum retinet nomen : Indaletins ad Vrfios, quorum ciuitas Vngavd Verga vocabatur: Cxcilius ad HiberoSjid ert Granarenfes.-Hcftchiusadüf' thefos,idert Ventofanos :Eufrafiusad Pliturgitanos. Qui omnes idibusMj'^^ in pace quieuerunr. In quorum quidem memoriam ad hoc vfque tempus®'?' culum cernitur,amp;eorum gloriofiflîmæmortis probatiiEmum teftimomW'‘ quidem in eorumvigiJia hngulis annisad fcpulchrum fundi Torquadrei^'’^'^ cIeEam,dininitus arbor oJina: florens, maturis frudibns onuftaturjdeïquot;'^ oleum ftatim conficitur, vnde lampades ante eius alrare venerandu®'“^‘^^J‘ duntnr:quod apud Acicanam vrbem fieri quidam fcripferunr. Ego veto q“y' vrbs Acitana, non bene compertum habeo. AJii vero duo fiindiracobilt;l“‘’’4ö puli,fcilicetAthanafiusamp;Theodorus, vrinbeatiLeonis epirtolalegiturjiuxw^' portolicumcorpus,vnusaddcxceram,amp;aliusadlicuamfepultus ert.

A B hincanno millefimo centefimo trigefimo Zéptimo martyres innuineMH--^lcs Cæfaraugurta: parti fuere. Tuncenim in Hi/pania indies Chndianorai^ crefcentenun:icro, Dioclctianusamp;Maximianus Imperarores metuencesneKo' mano amp;nbsp;rorius orbis priuarentur imperio, Dacianum prxCidem adperfeii^^'^quot; , dum Chridianos in Hifpaniarn mifemne. Qui Cxfarauguttam ingrdfusca^jO I Chridianorum mentesafando propofno renocarenopotuiffetfadaocatisvro’s nbsp;nbsp;nbsp;,

fatelUübuSiiufTic vrex vrbe Chridianorum mnkitndo pelleretur,quami^ilgt;i^^^ dusarmati ex locis ocenkis fabito profdientes occidcrcnt.lpfcautcDacisnü^^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

tereaciaitatisportasclauferar,v[dciuisaciémucronisfügiensadvrbéreditd^^' quaqua ingrederetur cruétogladio periturus.SatelUtesitat^ pct:curruni,ptÇlt;^°^^

DE REB. HISPANIÆ LIB. V. 7^7 Vocesrefonancpervrbcm,portæquereferantur. CæterumgaudenspioruChn-ftianorum vtriufquc fexus ingens mukitudo progreAtur, Gloria, cantans, in ex-«' cclfisDeo.Quibusdigreffis ex officio impietatisobfcranturportxciuitatis,amp;: ex occultis repente locisproßliuntarmatorum cunei, proftemuntur non refiftSntiu corpora catholicoruminnumerabilióm. Profes autcmnôfatiatuscrudclicatefua præcepit mukitudini paganorutn, vt per omnes ciuitatis plateas iacentia corpora congeftaignibus tradcrent.Q^ivtnihil crudelitatisintentatum relinqueret,o-mnes diuerforum criminum reos qui in crgaftulis catcerum tenebantur, am pii-tatiscapitibusfociariiuffitfanftorum corporibus,amp; fimulignibuscomburi. C5-'® geftafuntigiturfandorum corpora corporibusdamnatorumamp;ccniunéla.Quac ctûfimulconcremata fuere, virtute ramen cœlefti funt ab illis fcparata. Quæ qui-demfuerunt omniafaâa veluci frumenti candida maffa. O fœlix amp;nbsp;nimium bea-uduitas Cæfarauguftana beatorum fanguine circumfufa, quæ tôt millium mar-tycuraoblationcs domino confecrafti.

Q^ M inHifpania citeriori apud Iberum amnem locuftarum multitudo ingens P^^Mtosannosfrudus omnes deuaftaret,eamquenecprecibus,necvotis, ^'^hcrificnsjlliusregionis incolæabigerepotuiflent,tandem multorumconfi-^OiVelpotiusdiuinomonitu,per nuncios RomanumconfuluercPôtificem,quo-®oaofuisamp; aliorum precibus amp;nbsp;côfiliis tanto poflent obuiare malo. Quorumla-’'WyniofasprecesPontifexaudiens,triduanumpopulo ieiunium indixit,orans '^I)euscuiusdifpofitionicunâ:afubiacent,reuelaredignarctur,quo ordinepe-quot;’ilUfedaripoltet. Poft autemtriduum angelus Romano Pontifici amp;: cuidam ^ätdinalivifibiliterapparensnunciauitjVtGregorium qui propter operumfuorû ‘’®ôitatem ad Hoftiêlem pontificatum promotus fucrat,mitteret.Quod Roraa-’’usPüiitifexadimplens.beatum Gregorium ftatim mifit in Hifpaniam.Qui cum ^cniiret,pnmum oppidum Calagorritanumvbilocuftarüdenfiffimanubcscam-p posobumbrabar,vifiwuic. Cuius prxfentiam pcftisiUaluftincrc non valens, ficut ramusaventorepulfacft. PergcnsdeindeLuctoniûcæterafquevifitanscircum-' aQiacentesregiones,amp;frudusalocuftis,amp; corpora alanguoribus, Ranimas a vi-tiis virtute diuina fuaqueprædicaiione liberauit: quictiamqucndamopilioncm

1 ’^‘’'^'neDominicum,monitionediuinaadeumvenientcm,facerdotemordina-^'t)amp;indiuidnumcoraitem femper habuit, qui nuc fandus Dominicus vulgo de kCalzadadicitur. Beatus veto Gregorius plenusvirtutihus,propheticofpirjtu.

(pollens, amp;nbsp;maximis corufcans miraculis, fœlix migrauit ad Dominum. Cû auté lJicianus præfes in Hifpaniam adueniés multa fandorum corpora laniaret, amp;nbsp;in-

, nutnerabiliummartyrum Cxfarauguftanorum fanguine fæuiffime profudiflec,. A’^ ’■'^^ensCluinianitatisnomcnfiindiCLisdclcrc/iibpraconisvoücralc promulga-y^oiidum, vt fiquislatéter Chriftianum liberum aut in runbus feruum tencrer, uDulionispojna ftatim proderet,aut negare cogeret fidem. Cumqj beatus Lam-Dcttmfubcuiufdam infidelis dominio in rurs laborando degeret, dominus eü al-loquesauorum optionem dedit,aut fidem negare,aut gladio fuccumbere. Quod. indiensLambertusintrepida voce refpondit, ante morife veile quam domini fide negate.Quapropter iratus dominus, euaginato gladio,vno idu caput eius ab-kidit. Martyr vero domini proprium caput propriis manibusaccipiens vlque ad cumlocuin,bobuspræeuntibus,peruenit,vbiinnumerabiliummartyrumpreci-

1 ofacorporaiacebant;qui cantans,Exultabunt fandi in gloria, caeterifque n utu di-I 50 wnorefpondentibus,Lqtabuntur in cubilibusfuis,genibus flexis tanquam in cu-1 biliamœno inter reliques martyres fe collocauic.

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De i^EtnUiano Christ co/ifejpire.

\ nbsp;nbsp;C ÂNCTvsÆmilianusin Aragoniæprouincia iuxta montem Cachum paftor 0-‘^uiumfuitgt;paftorhominumfuturus,quioucsducebatadvirctamontium,^amp;vt

798 LVCII MARINE! SICVLl paftorum mos cft, citharam fccum fercbat, ne ad gregis euftodiam torpot impe diretociofammentem nullaquecxcrcicatione fufpenfam.Cumautem aodi p fitum locum pcrueni/ret,cam diuinitus fopor inuafit gt;nbsp;qui citharematerw®’®^^ tit in literarum inftrumenta, animamque opilionis in adum cÔtemplationis. pergefadus cœleftem medttaturvitam.Reïinquensfubindccuramouiü,tet' Fœlicem eremitam adiit, qui erat in Caftro Libyo, pofteuius falutarem doar!”^ in eremo habitans annis fere quadragenis, angelorum folummodocollegioiu gebatur.Q^cmTiriaflbnenfisEpifcopusVrgclIenfisecclefiaïjvbiniinceiuscof pus habetur, gloriofum presbyterum ordinauit. Qui presbyter ordinatusd«wo-nium orationefugauit,Armentariummonachum a tumore ventris fanauit,har-baram fceminam a paralyfi morbo,aliamquc claudam curauit, amp;nbsp;anciUxcuiul ƒ Senatoris cçcx vifus reftituit. Ante annum autem fux migrationis amp;nbsp;vitxferecc* tefimum, cum ei reuelatum eflet humanos fc finiturum laborcs, amp;nbsp;omnipotentu percepturum promiffiones, ad vitam fe conucrtit afperiorem, amp;nbsp;qui fe vigiliei^' iuniifque iam deficcaucrat, dcnuo veteranus miles militiam aggreditur nouam, vt finis eflet prxftanrior.Eodem igitur anno quadraginta diebus ante rcudaturci excidiumCantabrix : vnde nuncio miflbiubetad diem feftum Pafchatfenatuni præftoefle. Qui cum ad ftatutumdiem conueniflent, narrat illisquodviderat« Secretacorum, cxdcs,furta, incefta, violentias, exteraque vitiaincrepat, pan’' ^ tentiam vt agant pro his omnibusprxdicat. Appropinquanteautem mortis tem* porc accerfiuit Aflcllum presbyterum fandiflimum cótubcrnalem,incuiusprX' fentia focliciflima eius anima a corpore foluta,ccclo efl reddita.

Ü H0D0R.ICI regis temporibusMauris perinfidiasIulianiComitisHi^P^”'^ ■^^dcuaftantibus, Eurofia Bohemia: Régis filia Aragonia: Regi per nunciosde' fponfata,vcniens in Hifpaniam,cum Maurorum rabiem fxuientem contratlnj ftianosaudifTet, ad montesPyrenxosfugiens,infpeluncaapud oppidum^“®® jj Vcrnavocabatur,latuitcummultisHifpanizócBohemixnobilibus quicueave' ncrant.AdquamfpcluncamcumMauriperueniflentjCquitesEuronaefordiÜ®^ contra Mauros pognantes, omnes demum Maurorum multitudine circunuf”quot; oppreflique ceciderunt, amp;nbsp;Eurofia ab hoftibus capta. Qux cum Regis filiaag^ fccrctur,amp;: eflet forma pulcherrima,admonitaa Maurorum principe vtChrlt; nam lcgcmdefercrct,amp;: ei coniugiocopularetur, nolens illiusfraudulentisl''^ onibus acquiefcerc,ipfa cumpaucisfuorumquiprxlio remanferantjingu^^ji, Qua: cum ferientis gladium patienter expedaret, hxc angelica vox ivil‘^.' Vcni cleda mea,fponfa Chrifti, accipe coronam quam tibi dominus prap^^'^quot;’ amp;nbsp;donum,vc quotiefcunque pro pluuia vel contra quamcunquc tépeftaicd'‘“ ' ris a Chriftifidclibus inuocata,critcorumoratio exaudita. Cum hocao^’ brachiisdetruncatisamp; pedibus fpirauit. In loco autem vbi concidit, mirâcd^ multa poftca vifa fucre. Corpus vero poft aliquot annos cuidam paftori dinioit® dcmonftratumcft,amp;inuentumfoIenniteramp;maximogaudioChriftianoruin3 lacamciuitatcmdclattlmcftjvbi in arcarecóditumineccicfiacaihedralifuauiiu' mercdolet.

quot;PRvcTVOSvs Tarraconenfis Epifcopus cum Augurio amp;nbsp;Eulogio diacoms fuis ab Æmiliani fatellitibus in carcere conicdi fuerc, vbi poftcro die Fruduo-

fusRogatianumbaptizauit. Poftdiemautemquintum adÆmilianumpræfidcæ J® pcrdudifueruntjamp;FruduofodixitÆmilianus.’AudiftiquidlmperatoresiuiTe-runt.^Fruduofusdixit:NefcioquidImperatoresvcftriiuflcrunt,egoveroChri-ftianusfum.Æmilianus dixit :Prxccperuntdeoscoli. Fruduofusrefponditmgo vnum Dcum colo,qui fecit cœlum amp;nbsp;tefram, mareamp;: omnia qux ineisfunt. A-' milianus dixit : Seis ciTe Deos ? Fruduofus dixit : Nefcio. Æmilianusdixit: Scies poftca.

DE REB. HISPANIÆ LIB. V. 75,9 poftca. Fruftuofus autcm orare cœpit intra fe. Æmilianus Augurio dixit: Noli vcrbaFruduofiaufcultarc. Cuirefpondit Augurius:Ego Deumcolo omnipotentem. Æmilianus Eulogio : Nunquid amp;nbsp;tuFruftuofum colis.^Eulogius dixit: Egoipfumcolo,qucmamp;Fruduofus. ÆmilianusFruftüofodixit:Epifcopuscs.? ftuduofusrefpondit : Sum. Æmilianus dixit:Fuifti. Et ftatim iuffit cos viuos co-buti.Q^cumducerenturadincendium,populus Fruduofocondolere cœpit, quoniam eum diligebant ctiam gétiles. Edudi de carccre amp;nbsp;flammis iniefti, ma-ttgt;businftarcruciscxpanfisorantes,vtvinculaquibusaftringebantur,ürerentur, ^pertum eft cœlum fuper cos,videntibus ctiam Praefidis Æmiliani domefticis. QwÆmilianifiliæcuiferuiebantjOftcndcrunt, Fruduofum cum diaconis fuij tŒlumafcendere coronatos,adhuc ftipitibus quibus alligati fucrant, permanen-^'bus. Æmilianus autcm ad videndu m vocatus, quia non dignus crat, videre tan-^rogloriam non meruit. O beati martyres igne probati ficut aurum,veftiti lorici quot;Hamp;galea falutis : qui coronati funt corona cœlefti amp;nbsp;immarcefcibili.

^ Flefmus ctfifuit nationc Gallus,amp; ex claris parcntibus ortus,amp; virfandif-'’®t’s,aReginatamenHifpaniaeamp; Alphonfo Rcge per literasamp;nuncios ro-10 ß^inHifpaniam venit. Vbi commoratus, perfpedis cius moribus amp;nbsp;vicae fan* ^'fätcHifpaniac principeseumapud fehabcrevolcntcs,ei faccllumquod fandi ‘OïnnisEaangcliftx nomine iuxta portam ciuitatis Burgenfis in peregrinorum ^Pulturam condidcrant, deftinatut. In quod Elefmus vir diuinis confecratus of-bt^'ismagnisfundis amp;nbsp;reditibus a rege donatus fe recepit, vbi fuper humum nuda “'’tiniturus iacebat. Qui iciunabataffidueamp; indefeflusorabat, quotidiequefa-'tisopcrabatur. Erat fcdulus eleemofynarum latgitor, xgrotatium amp;nbsp;peregrino-igt;Jtninteamp;vctbodiligcnsc6folator,cuiusmultamagnaquemiraculaquxDcus pcrilliusvittutesoftendit,quoniam funtabaliis fcriptalatius,pra:termitto. Eius äutem vencrabile corpus in facello prçmemorato funeratum eft,amp; fimulachrum

QENTOLtAvirgoHifpanacummultisvirtutibusefletinfigniSjChriftianam* ^quc rcligionem accuratiflime fcruaret, ad Regem qui tue in Hifpania rerum tutnmam tenebatjduda cft. Qui videns earn in Chrifto praedicando conftantiflï-tt'am,cruciaricrudcli(fimciuÜit,amp;pofteaSeditioprxfcdofa:üioribus,finomu-tatet animum, afficiendam tormentis ttadidit. In qua Seditius omnia totmento-tum genera exercuit,ad qux vidcnda frequens mulierum turba dolcntium intro-40 '^®Kft,qux Ccntollam folado rogabant, v t fententiam mutaret. Quibus illa fc-’^^tto^ultufemaiora pari paratiffimam efle tefpondit,omniaque fxuiffima tot-ntentaai mortem vfque mftinuit. Ad quam veniens Helena mulier nobilis hor-tataeft,vtnondcficctetintotmcntis.CuiCentoUarefpondit,Tuvidefotormea nedcficias,qua6fimulmecumpro Chriftotrucidandaes. Etpaulo poft præfesv-ttitn(|ucdccollarüufllt,quarum corpora in Burgenfi eeelefia tranflata fuerunt.

1 p tiuspoftdiuumlUephofum.Fuitin omni genere litcrarumdoä:iflimus,amp;rpra:-1 nbsp;nbsp;cipueinfactis,qucm Magiftcr fententiatum citât in libro quarto, fetibés de igné

1 nbsp;nbsp;purgatoriiamp;infernijSd autoritäre virihuiusdodiffrmi arque fandifllmicófirmat

1 opinionemfuam. Scripfithiclibros complûtes,quitemporuminiquitateamp;ho-1 nbsp;nbsp;rainum negligentia non apparent. Obiit vir hic fandiflimus odauo die Mattii,

rViT oHmToIetiRcxMauricanicæ gentisnomineCanon,honiovinbu$po--^tensjamp;armis ftrenuus, qui multis annis aduerfus Cbriûi^nos bdlunigelut, muitaquedamna cathoJicæ ddeicuitonbus intulit,atque guampIurimosCbri-ftianos captiuos Jongo tempore tenuit.Cçrerum huic ChriftianxrcJigioDisholli validiifimocrudeliflimoque,diipenfationediuina,fiJiafuitvnicanomineCalîU3, veif vtaJii voIuntjCadida, vc ram CxaaprogeniesSâùirpstam nequain,flofcni amp;ffiidum miricandorisafferrer, duper quem fpiritusdominicoquiefceret. Virgo dquidem regiigeneris ita femperab infantia in virtumm crcuerar£aftigiuni,vc i3 cor cius épieras quæfecundum Apoftolumadomnia pJuriinunivaJcf,miromo-do rcpleucratjamp;ipdus précordia vcJiitigIadiusbisacuruspcnerrauerar,vtDeito-tamfamuJaminfuum videretur dominium vendicaßc. Stupendo narnguemodo amp;admirabili virginem illam ipiritus illc deificus per deuotionisincendiura furfum femper agebat in Deum , per compaffionis moßniem transformabat in Chriftiim,perpietatemdcfcendonisincJinabatadproxirnum.Feruidoiïgtjideni amp;tencrisannis tenebaturaJfFcâu.itavtafflidis ChriftianisJicetSarraceniMnata eßet progenie, inten ti/fimçclDmpaflîonis teneritudinecondefcenderet,atquciî' quidpenuriæaut defedusina/jquocerneret,piicordisdulcedincregcbatin/a-chrymis.Habebatenimclcmentiamingenitam,quamfuperinfufaDeipierasdu- ^^ piicâbat.lpdusitaqueJiquefcebatanimus ad captiuospauperes,vrquibusmanu non poterat, exhibebata/Fedum. Confuetudinis ßquidem eiuserariîngulisdic-bus iaeßabihter, niß aliquid eßetimpediens pietaris, per vifeera CbridiaJraßefu propter reucrentiam, captiuos CbrißicoJas mopes iua quam gratiffima preien- 1 riavidtare,ip/ïfquepcrJargitatisimpciïonemporrigeremanusadiutnces,pedo- I risgerensin/crutinioaureisJiterisconfcripramDauidicamfententiamqu3^tO' nbsp;nbsp;nbsp;1 nuit: Beatus qui intcnigitfuperegcnumamp;pauperem.Miraresamp;infoIica,anatu- raiiincifaoJeadro,conrranaturamfuigencrisin bonamtrandfaatoJiuam,vtfru- dum bonumpoßetaßerre. Vnde arbor infruduo/aramum produce re valuin'- berrimum. Hxcautem ündaCaßldaf neJedores cius laudes amp;nbsp;virtuers igno-F I rent) ciim fluxum fanguinis patcretur, vnacum captiuis Cbrißianisquos e vin- I cuIis,abfcntep3tre,liberauir,adBoetiumfontcm,dequoaiioiocofcripdmut,iê contulit.vbilota ßarim conualuir, ibiquepermandr,amp;non iïncmui'fismincuhs qua: Deus propter iiIiusfanditatemuJtisCbrißianisoßendit,vitamfiniuit.Qu3- prüpterCbrißianifubindeincacumincmontis,vndefonticuJusoritur,adcn)/a- cram condiderunt, quænunca Chrißianis excolitur nomine ^appedarionei^'’* dæ Caiildæ.

Qua: quidem, fi cum Frudi fanditate comparetur,ad- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; modumviliseftamp; non fine ma-ximaculpa.

J^EcIMvs ctiam Scruadi amp;nbsp;Germani martyrium, quicum viri notiilcs eflent, dæmones expcllebant,amp;per impofitionem manuummultos languorescu-5oanc in Emerita vrbe Lufitaniæ prouinciæ. Quodcum præfesaudiflet,eosad ® vinftos cathenis adduci iulTit, amp;nbsp;in Mauritaniam prouinciam profedurus fe-'lumducetedecreuit. Illiautem Iaboresirineris,cathenas, amp;nbsp;famem,gauden-^Mnimivirtutetolcrabant. Tandem cum ventumefletinlocumquidicebatuc . /^i^uSjapudGadesJufficpræfes^vtcollaeorum carnificesamputarent. Dudi 'S’turadcollcmflexisgenibus orantes Deum, gladium facris ceruicibus excepc-

’ ‘î^oi^um Seruandus Hifpali cum luda amp;nbsp;Rufina, Germanus veto in Augu-‘«Emeritafepultuseft.

P Hifpaniapræfes Decianus fuper ripam fluminis quod Seya dicebatur, fe-'iüs(lratam,vbieratidolumadimmolandumei,multitudinemgentiumcogre-rL''jv''’®^^“^*®®®**Jo*'g®®l’codera loco duofratrcs,Facundusamp;Primitiuus j ,®*”’gt;^’^* noluerunt idolo immolate, amp;nbsp;propterea accufati apud iudi-^^ m 1 ^^’^‘^^'^tapud eum. Quos cum mukis minis exhortatus fuiflèt,vt idolis im-°went, refponderunt : Nos quotidicimmolamus domino lefu Chrifto, amp;nbsp;no-‘5optabile eft pro co pati:amp; fic vfquc ad mortem perfeuerarunt.

J^TERcactcros autem Hifpanos homines dodrinis excellentes, LeanderHi-, ‘PalenfisEpifcopus fanditate, dodrina, atque eloquenria maxime floruit, cu-''iscócionibusamp;exemplistota Vefegothorumgens per Recaredum eorum re-ScinabArianaimpietateconuerfacft:quippequimultaadcatholicæ fidei con-10 quot;'^^ationemamp;ipfius Ariana: hærefis confutationem compofuit. Nam eandem peltemVandali plures in Hifpaniam ex Africa detulerant. Huic autem Leandro proi^^ignidiuysQfggorius Pontifex adhucmonachus moralium fuorum libru

I^E ANDR 0 viro dodo fandoque frater Ifidorus dodiflimus ac fandilTimusin Hifpalenfis epifcopatus dignitate fucceflit, qui vnus inter omnes Hifpaniæ ^ona hnditate, turn litcris clarus, non fccus ac fol inter omnia fydera fulfit. Natus tó'?®'^^ ftifperegia,verusnobilis,verusdodus, verus fandus, amp;cundis virtu- ' ^WKeicellens plurimum, amp;nbsp;patriam Hifpaniam amp;nbsp;Chriflianam religionem ‘'i^Uuit. Fuitautem diui Gregorii Papasdifcipulus, a quo amp;nbsp;dodrinam amp;nbsp;fan-'^ätcindoäus, ob dodrinam fingularem maximafque virtutes miraculaque P^rmulta in magnam apud omnes admirationem deuenir. Qui cum eruditiffi-*^use/ïet,plurima ad Chriftianam fidem pertinentia ac de aliis rebus librorum '^oluminaconfecit, quorum ha:cprxcipuafucrunt:Erymologiarumlibri vigin-^i)Defummobono tres, Allegoriarum tres, Adronomix liber vnus, Ofheio-fiimlibtiduo, Ad Floram fororem libri duo, Differentiarum liber vnus. Scripfic ^de virisilluftribusamp; Grammaticae vocabulis, Itemhiftoriamab Adam vfquc ad iuatempora, amp;nbsp;Longobardorum gefta mandauitliteris, multorumqucfan-SO fforum vitas. Librum mfuperde Cofmographia amp;nbsp;return naturis, multaque dia ac peneinnumerabilia opera compofuit. Ex cuius libris hæc falutariapræce-ptaconfiliaquelapientia:plenacollegimus, quæfequuncur. Patienter ab vno ferendum eft, quod multis accidit. Difficile eft prauam vincere confuetudinem. alfidua namque confuetudo tn naturam conuertitur. Conor a lapfu refurgerc, amp;nbsp;non valeo vfui repugnare.Trahor amore boni,retrahor malç confuetudinis lege.

Quamuis cum dolore vfui malorefiftc. Corrumpi non poteftcorpus,nifipti'’5 corruptus fuerit animus. Caftitas hominem cœlo coniungit, amp;:angelorumcom-item facit. Saturi libido femper eft accenfa, iciunio veto deprimitur. Venisvino plcnisinmembrisluxuria pullulât. Pocula funtenimluxuriæinftrunienta,amp;*' gniadiedofomitemagisincendiumcrefcit. Sivjsa fornicationecfle tutus,«“® corporeamp;vifione,muliere difcrctus. Circa ferpentem enim pofitus diu »«•''^ non eris. Eiufdem fandi fententix memoratu digna: de patientiaamp;humiliate-Quantumhumilitatecor inclinatur ad infima , tantum proncit in excdlo.in' mushumilitatisgraduseftlibeHtcraudireveritatem,memoritcrrctinefe,volun' tarieproficere. Veritasmentemfugit,quamhumilcmnoninuenit. Defcendevt ii’ afcendas,humiliarc vt exaltcris, ne exaltatus humilieris. Efto paruusinoculis tuis,vtfismagnus inoculis Dei. Tantoenimerisapuddeum preciofior,quanw fueris ante oculos tuos defpedior. Humilitas cafum nefcit. Æqualis efto in omnibus , men tem neque gaudio commutes, neg ue mœrorc. Nullus te cafus impara-tuminueniat. Nullus fit cafus quem non præmeditatiotuapræuiderit. Propone tibi nihil cfiöquod non poffit accidere. nampræcogitatio moleftiasfuturasatic-nuat, improuifa autem mala grauiter feriunt. Quod tibi in alio diiplicetjn teipfo difpliccac. Para ribi contra verbum afperum tolcrantix clypeum, contra lingot gIadiumpatientia:fcutum.Conuiriumnonrctorqueas,contunieliamnerepetaSf tcne filentii patientiam, tacendo facilius vinces. Aperi tranquillo corde dolorem iniuriae. vulnus quamuis graue fit,apertum euaporat, valde autem comeditani-mumvulnus inclufum. Inuidia fibimct primum nocet,primumadoremfuum mordet, eft enim animæ tinea,qua: fenfum comedit, pedus vrit, mentem aftcir, cor quafi peftis depafcit. Eiufdem fandi præcepta de bona amp;nbsp;honeftaconuerfa-tione. Profeffioncm tuam habitu amp;nbsp;inceftu demonftra,fitingeftugraujtas,inin-ceffiu honeftas, mhillafciuiæ, nihil dedecoris, nihil pctulantiæjnihilinfolentix, nihil in inccflutuoleuitatisappareat. Moreshominis lingua pandit, qualisenim fermo,talisamp;animus exiftimatur. Alicnamvitam non lacercs,demaloalieDO os tuum noninquines. Nondetrahaspeccanti,fed condole. Quod inalüsdetra-has,intepotiuspertimcfcas. Detrahentes quoquenon audias. parienimream50 detrahentes amp;nbsp;audientcs tenentur. Inter fideles non computantur, quiquod vo-ucruntnonadimplcnt, quiafidem promiffionisnonfoluunt. Inmalispromiflis refcindefidem,in turpi voto mutadecrctum.impia eft promiffio quæ federeim-plctur. Nullapœnagrauiorcft, quam mala confeientia. mens enim malmconfei-entiæ propriis ftimulis agitatur. Prauas cogitationes tuas manifefta.vitiumenim proditumcito curatur. In bonis dilatio nocet. Sxpe natura moribusimmumtur, confuetudine fuperatur. Quod Cum difficultate coeperis, per vfumcum voluotä-te perficies. Non folum fador, fed etiam confcius peccati tenctur obnoxius. Ha:c itaque præcepta falutifera de fandi gloriofiffimi codicibus haufimus. Cuius dies feftus, cum fandus fuerit egregius, cum apud Chriftianos omnes,tumveto 4® apud Hifpanos deuotiffime cclebratur.

l^Ivvs autem AntoniusHifpanusamp;ex Vlixbonaciuitateoriundus,atqueor-dinis Minor urn facerdos, admodum quidem amp;nbsp;vita fandus,amp;multis vittu-tibus adornatus fuir,qui apud Patauium innumens clarus miraculis fummacum gloria Deo animam reftituir. Quas ob res a Gregorio fummo Potificefandorum confeflbrum confortio relatus eft. Cxterum cum religiofos omnes non folum fui temporis amp;nbsp;xtatis,verumetiam priorum faceulorum longelitcris omni- nbsp;p

bus prxftaret, facrarum literarum A rca cognominarimeruit.Et cum Tolofa:, Bononixque, atque Patauii theologiam diutiuse-

J^ly^setiaVincentius,patria(vt quidam voIunt}Valentinus,quantum Hifpa* “*^™»P’triam,religioncm Chriftianam illuftrauerit, narrare quis poflet? ( Hic enim prædicatorum ordini fcruiens, declamator ac theologus celeberri-mus,nondoännamodocelebri,fedinßgnisfanditatefingulari,plunmumqui-demLhriftianxreligionicundifquemortalibusprodeffc maxime ftuduit:quip-pequicumconcionandi munere facundi{fimusamp; vehementiflimuseflet,quo-vixic, religionctn Chriftianam amp;nbsp;fidem catholicam prædicando, docendo, amp;nbsp;W monendo,tion verbis modo,fed exemplis augere ac iuuare non deftitit.Qur cum inmotte amp;nbsp;poft mortem plurimis miraculis claruiirct,Calixtus tertiüs fum-^nspontifexeiufdempatrix,dequopofteafcribemus,anno domini millefimo H'iïdringentefimo quinquagefimo quinto easob resin fanétorum numero cum

1 ^SSfïgauit,amp;eiusfeftum Nonis Aprilis celebrariiuffit.Qui dies etfi in Hifpania '°Jadiligenter amp;nbsp;honorifice coli tur,multo tarnen magis apud V alentiam, v bi na-^folumpatnadiuoVincêtiofuinominisgaudet alumno. De cuius admodum

j^^nftatucratndeHifpanixftindisamp;martyribus feparatimfetibere,quoni-ïintamenhiomnesfereliterisfloruerunt, amp;nbsp;inhis diuum Ifidorum atqüea-^ftitiftiflimos annumerauimus, corum quidem locum fibi quifque, vtmihi '^’'^titinmentem,fortietur, prxfertimcumid Sanélum nullum moléfte latu-*’'’'’'cettofciam.Huncitaque locum diuus Dominicus fibi vendicat. Qm mira-‘‘’'»Gnûitatcamp;dodrina fingulari decoratus, amp;: religionis Chriftianæ quafi ma-‘“tinutnfyduseffulgens,in Calagurra Hifpanix ciuitate hatuS, vt accepVtftuS, ex '■fgularicanonicovocatusaDcocumfociisfratribusduodecim,prsEdiGatorain jO °‘^^'’'®^incredibili feruore religionis inftituit.Quo inftituto diuinitus a glono-iffimabeigénitrice Maria enam ipfius habitum religionis affumpfic. Cuius re-ngioniscumeffetcultormaximus,procuranteInnocentio tertiopontificemaxi-mo,hærefinapudTolofamnuperobortammiraccleritateatque virtutecompe-icnit. Deinde autem ab Honório fequenti pontifice ipfius ordinis confirmatio-nemmetuitobtinere. Quoquidem confirmatoinnumerabilia ferme monaftc-''ïcondidit,acplurimis fignis miraculifque clarilfimus vniuerfam pene Europan docendo ptædicandoqueperluftrauit. De cuius multis miraculis vnum hic düntaxatexponara,quodin Sicilia contigit. In Augufta itaque Sicilix ciuitate denotecuiufdam matrons filiavitio lapidis longo tempore laborauit. Nüllo au-^cm medicina: confilio fuffragante, folum fibi (upererat incifurae remedium.

4^ ^umiguurdies effetftatuta,qua puellaih oportebat incidi ,' mater filix pericu-inm timens, prxcedenti die ad ecclefiambeati Dominici fecontulitjamp;oràrioni ie(lcdit,fuamqucfiliamDeoamp;: fanéto Dominicovotoquo potuit commenda-uit.Sequent!ergo node dormienti puellx beatus Dominicus aftitit, amp;nbsp;in manu eiuslapidemquo torquebatur, pofuit, amp;nbsp;abfceffit. Quem puella euigilanïamp; 1c li-betatarainueniensmatridedit,amp;vifionemperordinemexplicauit. Matervero cumingentilætitialapidemadfratresattulit,remquoquegeftam coram multis cxpofuk.Qi^m fratres in ecclefia ante imagine m beati Dominici, amp;nbsp;in fu-turammemoriam tamftupendi miraculi fufpenderuut. Tandern an* ^* no noftrxfalutismillefimoduceniefimovigefimotcrtioa- ’ P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pud Bononiamltaliaevrbem Nonis Augufti migra- nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;■

TJAbet Hifpania prêter fanóhosamp; martyres quos fupra mcmor3uiniu$,aJiot ■ET^ctiamcomplures,amp;facrasïcdcsamp;domosinfignesmiracuhscclebratas,quai nonHiïpaniæ folum populi, fed externe quoque genres amp;nbsp;principes religioms Chriftianæ cultores frequentare foJcnt,fua vota promi/TaqucfoJuentes.Veniunc enim de remotiffimis regionibus,amp; ex Europa fere tota ChriftianiRegesmagni' que principes,peregrinantcs in HifpaniamjCompoftelJamque Callecixprouin-cix ciuitatem, fandi lacobi miraculis inuitati, fua dona magnaquefcrentes.qui fummip5tificisautoritäre gratiaque iandiSpiritus omniculpapœnaquefoiuii, ^^ Jetantes domumfuam reuertuntur. Operæprecium eftannoremiflïonispccca-torum,quodiubilcum vacant, viderepræterHifpanosquamplurimos,innumC' ros etiam peregrinosad hoe fandiflimum tempJuni cofluentes. Cæterumdchu-ius apoftoli miraculis amp;nbsp;vitafandiffima multi fcripferunt,amp; magna circumfertut hiftoria,quam qui vidcrevolucrint,legantapudalios,amp;præfertimapud Grego-riumpontificem maximum,qui defandi Jacobi miraculisamp;meritisplen//ïini« Jerip/îr. Jnoppido prouinciæ LufitanixquodGuadalupumvocant,amp;(vtalifl locofcripfimus)luporumflumen interpretatur, domuscftordinis/andiHiero-nymi virgini deiparæ con/ecrata,fama Celebris amp;nbsp;miraculorum monumenwi/-luilris,cui quicunque Ce commendant votaquepromittunt, ab omnipericu/o h- i® berantur. Inquaquidemdomo plurima miraculorum iïgna, mulia magique cernuntur,qua:numcrarelongum cflet:ideoquepra;tcrmittimus,guonilt;ï/cgt)n-turapudalios. JnOiietana vrbcpr£rtcrcruccmquam diuinitusangclifeceróf, aha quamplurima mem ora tu dignalcguntur.Dequibuspauca referte libc[,vtcï (juUcgenDC, videre cupiant. lUicenim colitur area ab Apoftolis exincortupiihili nbsp;nbsp;nbsp;j

materiafabricara,Dciqucmagnisoperibus plena, quam Deus omnium reruni maximusopifex mirabilitcrab vrbeHierofolymitanain Aphricam,ex Apbrirt ' in Carthaginem nouam,ex Carthagine J-lifpalim,ab HiCpali ToktumfSie^Tu' i lctoinA{luriasadcccleCiamCan£tiS2Ïaacoris,amp;: in locum quidicebamtOuety, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

temploresquxCequuniuradmirabiles:dcligno crucisdommig deCpinisei^^^^,^ i^onx,dcfcpulchro,dc{lndone3£iünica,dcpannisinquibus ChriCiusnaf^^^^.^^ uolutus iacuiiin prçCepio,dc pane cœnx domini, iiem de pane quo doagt;‘^^^^^J’ minummilliaquinqueCaiiauii,demanaquodDcuspluiißlii$lCracl,deti^’^^^°' tisOliuciiin qua dominus lenuit pedes aCcenfurus in ccelum,^ inquape^^^^^'^’^ nbsp;nbsp;.

nuit quandoLazarumCuCcitauit,amp;'de fepulcbro Lazari, deIaäevirginisDei^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'

niiricis, de capillis amp;: vettim en lis eins, vn us de triginia denariis quibuslndasiio' minum vendidii,iiempallium amp;ornameniüquodRegina ccelidediilUcpboulo Archiepifcopo Toletano,S£ de alio pallio Helix propbeiç,ve(iiméiiim bcadCii' û many ris, manus fanäi Siepbani procomartyris, calceum dexiripedis ApoHoH fandii Pecri,fr5s diuiIoannis Baptillx amp;nbsp;de eiuCdem capillis, de oïCibusfandoium innocencum,deariiculisdigicorum,de oßibus irium puerorum,Ananix, Azarii^gt; amp;nbsp;Mifaplis, de capillis cum quibus beata Maria Magdalena rerCii pedes domin’) de lapide quo ûgnarumfuii dominifepulchrum,de oliuaquam dominusienuii in feiloRamis palmaram,depeira moniis Sinai fupra quam Moyfesieiunsuii, de yo 1 virgaquaMoyiesmarerubrûdiuiûtSliisIfrael.lbifuntamp;fporixRetriamp;Andrcx nbsp;nbsp;nbsp;ƒ k

ApoRolorum,amp;partespifeis adaiijamp;fiuuiumollis:amp;prxterea mukacorpora fautdorum martyrum, amp;oûa propbetarum, confeiToram, aevirginum-D”^^quot;^ ibifunt pignora recondita, quorum numerum Dei folius eû: comprehendere.

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flaOuetam

DE REB. HISPANIÆ LIB. V. Êo; ßa Ouetanafandorum martyrum corpora, EuIogiifcilicet)Lucretii,amp; Eulalia: ''irginis, fandi Pélagiimaftyris 5 amp;nbsp;Vincentii martyris amp;nbsp;abbatis, amp;nbsp;fandi luliani pontificis,amp; corpus Regis Gafti qui Ouetanam fundauit eccIefia.Cruxibi quoqj confpiciturab angelis condita, atqj vna defex hydriis in qüibds dominus aquam conucrdt invinuni. Cajfaraügufta feliciffima ciuitas Maria: virgmis j qua: Pila-tucognominatuf jmultisdècoratamiraculisinlïgniseft,amp;: quotidie fandiflime colitur,cuius eccleilam diuüs lacobüs inchoaüit,amp;: populus Cæfarauguftanus ab-‘oluit,magnifq} reditibus inftitüit j quæ nunc affidue mukis facrificiis amp;nbsp;orationi-busdcuótiffiinisfrequentatur.Decuiusmiraculisamp;alciffimomyHcrio inukafcri-’ Pf3fncrunt,quxnünc ïneotemplo diligentiflime feruantur. In monte quem ^^natura vocant, apud Barcinonem,beata: Mariæ virginis afliduc miracula mul-kdiuinaqj myfteriafumma cum veneratione celeberrima cantatccclefia.Do-J^uscftinaltiffimomontcfita,amp;:in amœniirimaconualle,amp;:akiflîmisrupibusad-‘'wensjamp;amukis nonfolum Hifpaniae populis, fed etiam ab cxternis gentibusamp;: P^'^«gtinisfrequentata,quæfuprafeamp;: inaltioribuslocis montifqjiugis domun-’:^gt;las6eïEdicuIashabet,inquibusvirireligioiïirimiDeoferuientcsfolitariamvi-’^n'agunt,quifeadeuntibusfermocinantur,amp;fandiflimecon(ulunt.Ha:cpræter-’^iuotnusquatnuis parua,cubicula tarnen habet amp;nbsp;hofpitia in quibus Reges 5 D u-10 A-^ir^®^^°®®5»Comités,amp;cqtiitcsfeparatiinrccipiulitur.Huiusâutcrh fan-™ææi'eligionisamp; deuotiffima: domus ordinem diumaqj myiteria mükaq; mi-^^cula.qux magno indigent volüminejcaufa breuitatis omittimus,quöniam funt ^“ïliisautoribuscommemorata. Darocafœliciifimaciuitasnonirnmeritofuis ^°fporalibus gaudet,inquibushoftiamquamfacerdosiriterfacrificandUm con-^raueratjamp;fuperuenientibus boftibusirtuolutampanniculö candidofublapi-^^ffipofuerat,inuenit in carnem conuerfam, amp;: panniculo adhxrenrem, cum vi-^fixaprælioreuertiflet.Quxquidem res admirabilis amp;nbsp;pro magno eelebrata mi-f3culo,fecitvrbemDarocamfcelicemamp;meniorabilem. Mentefaquoq;quam «enera vocant, vnade primariisBxticx prouinciaeciuitatibus,Chriftiiudarioj luamdicimus alio nomine Veronicam, non immerito gloriatur. Hoc énim fan-50 diffimomuneredohataciuitas illaeftadmodumfcelix, eftadmodum dines,amp; vi-ftatutamuitiSj amp;nbsp;maxime colitur. Ca:terum fudarinm hoc qüi diligenter intuch-tutiCUiusficcolorisdifcernere minimepoffuntj tantaineii eidiuinitas amp;nbsp;colo-ruravatietas. ApudAucam vrbemquamBurgenièmhuncappellant,templü dlordinisfandi Auguftini venerabile,m3gna:deuotionisdn quo Chriftifaluatö-f'nmaginem crucifixamadorauimus,qua:aNicödemo fada perhibetür. Hanc ''’lagineminueniflemcrcatorem quendam commemohint in area maris fludi-ßiisagitata.Cuiusimaginis inuoeätonumine mültos infirmes CönUaluilTe nobis ’ffirmarunt plures homines fide digni. In oppido nomine Baluanedadomus wordinisfandi Bencdidi,vbi vir fandus Athanafius habitum religionis accepih ^'^'iüaqüidédomo,ficutamp;: in Compoftella,Iubileumcelebratur quolibetfepten-^'Oj^üoChriftiänis confefl'isamp;pœnitentibuS omnia peccata dimittüntur. In J^go tnontisakilfimijquämrupem Gallicamvocantjædéseftfacra deigenitrici “ ^^^'^iqua: propter magna dei opeta fumma veneratione cOlitur, amp;nbsp;a mukis Hi-ipamæpopulis amp;peregrinan£ibus frequentatur j S^apluribus etiamSalmanticæ kudentibus. Inantiquiflimâ ciuitatequam fandiDominici Calciatenfis vul-gWsappellat, gatlum vidimusamp;gallinam j qui dumvixerut,cuius coloris fuiflent, ignoramusipoftea veto cum iugulatifuilTent amp;nbsp;afli.candidilfimi reuixetunt, ma-gnamDeipotentiam fummumqj miraculum teferentes. Cuius rei veritas amp;nbsp;ratio fiele habet. Vir quidam probus amp;nbsp;arnieüs Dei jamp; vxor eius optima mulier cum fi-P liöadoiefcentulo magna:probitatis,adfandttm lacObumCompoftelIamprofi-Cifcentes, in hanc vrbemitinerislaboredefelfiingrediüntur,amp;:quiefcendi gratia reftitefunt in domo cüiüfdam qui adultam filiam habebat.Q^æ cum adolefcentê pulchrafacie vidiffet,eius amote capta eft.Et cum iüuenis ab ea requificus atqj ve-Xa£us,ciusvoto repugnaflet,amorem conuertit in odiü,amp; ei noccre cupiens, tem-

peregrini manedifeedînenc, exclamauicpuclla coram parentibas cratcramubi fuifle fubreptam. Q^d au diens Præ tor facellites confeftimmifit,^ peregrin^ reducerent.Quicumveniflentjpuellaconfciafuifcelensacceflïtaaiuuejieni, cratera eruit e cucullo. Quapropter comperto delido, iuuenisin caropupro u dusiniquafententiaamp;finçculpalaqueofufpenfuscft,mifcriqïparentescu lu^ deploraflent, pofteadifcedentes Compoftellam peruencrunt.Vbifolutisvotis Deo gracias agentes,fubinderedeuntcsadlocumpcruenerunr,vbinliuserat « pcnfus, amp;nbsp;macer muleis perfufa lachry mis ad filium acceflit, multum deiua ent marito.Cumq^filiumfufpiceretjdixitei filius,Matcrmeanolificrefuperme,ego cnimviuusfum,quoniam virgoDei genitrixamp; fanduslacobusmefultineni feruant incolumen. Vadechariffima materad iudicemquimcfalfoconacmna uit,amp;:dicci meviuerepropcerinnoccntiammeam,vtrocliberariiubeac,tibi£pre ftituat.Properatfolicica macer,amp;pra:nimiogaudio flens vbcrius,pratoremcon uenitin menfa fedentem, qui gallum amp;nbsp;gallinam aflos fcindcrc volebac,l«tor, inquit,filius meus viuic,iube folui obfecro.Quod euro audiflet pretor,exil im^iw cam quod dicebat propter amorem maternum fomniaflè,refpondit luon gt;nbsp;Quid hoc eft bona mulier ? Ne fallaris. fic enim viuit filius tuus,vt vinunthçaues. £t vix hocdixcrat,cum gallus amp;nbsp;gallina faltauerunt in menfa,ftatimqjgslluscan tauic. Quodcum praetor vidiiret,attonitus continuo egreditur, vocaefacerdotes amp;ciuesproficifcunturadiiiucnemfiifpenfum,amp;:inucneruntincolumemvaldeqi Jxtantem,amp;parentibus rcftituunt,domumqsreuerfl gallum capiuntamp;galn^ amp;nbsp;in ecclcfiam transferunt magna folennicate. Quae ibi elaufx,res admirabi es Dei potentiam teftificantes obfcruantur,vbi feptennio viuunt. huncenim ternii num Deus illisinfticuit,amp;in fine feptennii antequammoriantur, puUureM“ amp;nbsp;pullam fui coloris amp;nbsp;magnitudinis,amp;hocfitineaecclcfiaquolibetfept^'’ ’ Magnz quoqj admirationis eft, quod omnesperhancvrbem tranfeucesp« g ni, qui funt innumcrabiles, galli huius amp;nbsp;gallinæ plumam c3piunt,amp;nuDq^æ lis pluma: deficiunt. Hocegoteftorjproptcreaquodvidiamp;interfubplnn’^^’ , cumfero. Apud oppidum Olianam quodeftinripaSicoris,amp;diftat3D pafluum milliacircltcrquadraginta,domus eft Maria: virginisCaftiloedre alto loco pofita,ad quam domum fingulis annis in Martio menfe,diebus V ^^^^^ ex infula fluminis cria lumina cxrulei coloris afccndunt,amp;ecclefiam pet ftrasingrefla,lampadesaccendunt,amp;fubindedefcendLintadeundeniloe“ de vénérant, ibiqs ab infpicientium oculis euanefcunt. Qua: resadmiraniir pulis illius regionis amp;viris fidcdignis affirmatur, Suntin Hifpaniapr^retesi tufianorum domus magnxvenerationis,numero trcdecim,quarumannq ^ eftScaladei apud Tarraconem, Porta cœli Valentina: diœcefisjPaulariad^.^^.^^ Toletanæ,Beata Maria de Couis apud Hiipalim,Mons bilans Barcinonef ^^^ cefis, VallisChriftiSegobricenfis,Mirafloresapud vrbem Burgenfe^’ yj,^3 Aniaga Palcntinç diœcefis,domus Xericia diœcefis Gaditanç,domus be3 Ç^^]^.5 riæde FontibusOfeenfis diœcefis, domusapud vrbemGranatam, ^^^ temporibus inftitutafuit a principibus catholicis, amp;nbsp;domus Nazarenidiff Maioricenfis. Hæcitaqsfunc deuotiifimiChriftiani,qua: vidimus in Hi P locareligionis memorabiliaamp; domusinfignes propterdiuina myfleria» op^^^ fandiflima, multaq5 miracula qua: Deus in illis oftendit, quarum principe» fas,amp;hiftorias,cxterafq;res practermittimus proptermulticudinem magn*^

nemq;.QuifquisigituromniapIenefcirevoluerit,quæratafacerdocibu qui domos quas memorauimus,diligcntiflimecolunt, â^omnia myfteria callent.

^obnura,exPhœniciainHifpaniamtraieci(re jOuiTubalinepotifuoex lapheto 'ocolonias duasreliquit de fuo nomine diólas Noelas amp;nbsp;Noeglas, quas Plinius oegasamp;Noelasappellauit. Tubalitaq5 primus Hifpanix Rex fiiifleperhibetur.

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrarum primus cultus demonllrabitur.Iaphet igitur oefiliuj,vtdocet Genefis,cui pater Noe benedicens ait, Dilater dominus deus Q'numfiliorum tuorum:in Europam profedus filios feptem progenuit, quorum ^Wobusfeptem quoqj nepotes habuit. Filiiautcm Gomer, Magog, Meder, la-quot;^quot;iTubal,Mofochoc, amp;:Thyras fuere, qui regionem quæaTanro amp;nbsp;Amano ^°'’tibusincipit,amp; per Afiam vfqjTanaim flumen protenditur,coluere. Ex qui-'’^Gomer primus lani filius in Europa Gomoritas inflitnic, quos deinde Grarci ^ïbtasappellarunt. Magogautem inScythiam veniensde feMagogas forma-''‘GquosGrscidixereScythas, a quibnsamp;Gothiaamp;Scythia regiones didæfne-^ te. Meder veto feu Medens Medorum gentes inflituit, e quibus Media regio no-Jen accepit, quæ inter Petfiam amp;nbsp;Afly riarn fita eft, quæ tarnen a qui b ufdam Me-ttoMedufefilio nuncupata exiftimatur. lauan infuper lonibus, id eft Grxcis, no-i nbsp;nbsp;ttien (ledit,vnde loniu m mare dicitur,amp; lonia Grxcorum Cellus,quatti tarnen V i-* , truuiusablonio nomen accepifle.refert AthenienGumduce^Tubal autem con-i ‘tlitHifpanoSjVtfupra didumeft. Ante cuius aduentum in Hifpaniam nemi-( 'teinvenifle prætereius auum Noam, multi pro certohabent. CæterumquO” •'umdeprimisHifpani3ecultoribusloquimur,aliarum quoqj prouinciarumcul-

I ysinitiarefertenoh abopere noftroalienum ducimus.MofochocitaqjGappa-eocesinftituit,quiCappadociam regioncmvocarünt,quampoftea C«fareanl

JA ^'^''°®éaccepic. Nunc autcm quoniam diximus quas regiones amp;gentes feptem *'^'®iicoluctunt,quasctiamnepotesinftitucrunt,breuitercxpliCabimus.Afca-®®^enimGomcris filius amp;nbsp;lani nepos infticuit Sarmatas,qui nunc in Scythia Mç-°^'™spaludis profundum mcolunt.Quæ quidem regio,tefte Lucio Floro,tennis ^^iniitilisjacinfoelicibus arboribusamp; barbatieplena,adeovtpenc pacemamp;i “Uraanitatiseukum non inteUigant ,noftris præfertim temporibus Luthefianam “ærcunfeaamq;nefandiflîmamcolenteSiHartcenimprouinciampIuresmecuni

“onemiain effe opinantur.Raphas autem fecündüs Gomeris filius Riphæos, qui |5phlagonesappellantur,amp;ïTroianoscondiditt vnde regio Paphlagoniadicitur. diautem, vc Cornelius inquit, olim in Italiam tranfiertint, a quibus Enei, id eft, '^onetididifuere,amp; prouincia Venetia nomen accepit.Tergoma quoqj, fiue Ti-S° grara,Gömerisfilius tertius, vtlofephus narratj informauitTygrameos,quos Gt^ciPhryges vocarunt,qui deinde a Dardano louis amp;nbsp;Elcdrae filio Dardani di-üifueréipofteaveroTroiani aTroe Datdani filio^ Fuit pratcrea amp;nbsp;Èlifas !auæ fi-lgt;us,qmElifeisimperauit j qui nunc Æolii a G ræcis denominantur, amp;nbsp;a quibus e-t'aminfiila in frets SiculoÆoliadicitur.Fuitamp;fecundusIanæ filius nomineTar-‘'s,quiTarfospopulosin Aha condidit, qui quondam Cilices didi fuernnt, vnde

regio Cilicia nominatur.Muka prçtereacommemorare pofl’emus»q“*ca ^^^^ uitatis orhitcimus, vt ad inceptum redeamus. Àb his aucem amp;eorufucce 0 ^^^ Auguftino refercntc,linguç amp;nbsp;genres fere omnes inftituta: fuere.Nam a Let ^^ ux filio Cypri cognominati funt,amp; a Rhadami eiufdem filio Rhodii- Vocaw Affur Adyrios, amp;nbsp;Heber Hebracos, amp;nbsp;MerfaMerfeos, qui deinde didi lu ƒ 6/, ptii ab Ægy pro fratre Danai, vt teftis eft Eufebius. Sed adTubalemredeo,^^^ filius fucceflit Iberus, de cuius nomine amnis Iberus,vt quida volunt, ni^e cepit,amp; Iberia dicitur Hifpania. Poft Iberum autem lubalda Rex tertius Hi f^ fufeepit imperium,a quo lubalda mons nomen accepit,tefte Berofo, quem nbsp;nbsp;nbsp;^^

mxus vel eiusferiptores pro lubalda Iubedamfcripferunt,amp;Mauri barbare gux Zibaltar appellant. lubaldæ veroBrygum fuccefliftenarrat BerofuSj^u Aramei Caftellanum fignificarc dicunt, amp;nbsp;Brygola caftellum in akóloco po * • Quapropter Brygum Regem nonnulli didum putant, velquodinvexilloca 0 gerebat,vt Berofus afterit,vel quodin Hifpania caftella multafundauerit,qiM^^ fuum nomen indidit,quodetiam Ptolcmçuscomprobare videtur.HincJtaq) inHifpania nomina quxdam,qua:tcrminantur in bryga,vt Lacobryga,^!’^^ 1 ga,amp; alia plura, de quibus alio loco fcripfimus. Quintu Hifpanis Regem 1 ^g fuiflememorix Berofusprodidit,aquoTagusamnisinHifpaniadidus,vti o Berofus ait,pifculentus amp;nbsp;aurcis arenis diues,vt alio loco diximus.Poft autem ^^ gum BaetusHifpanisimperauit,vtquidamfcribunt,a quoBxtisfluuiusamp;Bsu , prouinci3,hoc eftpatriafœlix amp;nbsp;beata,vt quidam feripfer un t. Quam maguus Homerus Elyfios campos, vt alio loco fcripfimus,appellauit, tefte Strabone-braci vero Bxcum a Bchin diétum putant, quodinterprctatur a Hieronymolo vitæ mex,id eft,optacx fœlicitatis,quaî cuiq; vitæ locus eft amp;nbsp;campusEly»05' ^^ terum Bxto Geryon in Hifpanix principatu fucceflifte fertur, qui tyrannidc® ; Berofus fcripfit,exercuit.Fuit autem GeryonAphri generis, cuiusnomen^ fignificaredicunt.HictefteBerofo,ex Mauritania traiecit in Hifpaniamqoam patere cocgit,cui Grçco cognomentofuit Chryfcus,amp; Latino Aurcus:propt ^ quod (vt fcribit Berofus amp;: Diodorus Siculus) a magnis diuitiis noméaflump» _ quo,nifallor,GcryonedomusinHifpaniaantiquiflïmacognomenaccepitgt;4 . nuncGironiadicitur.Moriens autem Geryontresreliquitfilios quostrige^ Geryonesappellarunt,proptcreaquod(vtaliolocofcripfimus)vnanimesmf^ fummaqjconcordiavixcrunt,quos,vtaiunt,HerculesLibyusOflridisfilio5-fevenientescampeftriccrtamincfuftulit.HercuIcsaurêvitftoriapotitusexnf nia difcedcns,Hifpalura Hifpanix regno prxfecit, de cuius nomine Hi'P^^j^q, Hifpaniam didafuilTe quidam voIüt.QmbusaftèntiturToletanusantik^’^jj doricusinflgnishiftoricus.HuncautêHifpalum Herculisfiliumfuiflei^ïj SiquidemHifpanus amp;Iliberiaeiusfilia,nepotcs Herculis a fcriptoribusft' P . referuntur.Hifpalo autem mortuo regnum fufeepit Hifpanix,neposHö^ * j. j nomen erat Hifpanus,a quo Hifpalim vrbem amp;nbsp;Hifpaniam nominatammiu^., nulli volunt.Hercules autem cum in Italiaresmemorabilesgeftiftetjamp;rnagtt*’ boribus fundus eftet,vt Berofus eftautor, in Hifpaniam rediit, vbineposo'^5 ^^ fpanus imperabat. Quo mortuo Hercules ipfe, quamuis admodumfenex, b’ P nixregnü fufeepit, ibiqj paulo poft evicadifceflitapudGades: vbi Gaditank®®^ plum in eius memoriam condiderunt. Quod PomponiusMela,Suetonius 1 quillus amp;nbsp;Berofus affirmant. Rhodoricus Archiepifcopus Toletanus Hereu • fenbitin Hifpaniam Atlantem fecumduxftre,quem BerofusnonMaurum) Italum fuiffe narrat,cui frater erat Hefperus, vtfcribit Iginius, quem Libyus^ culesfibi lucceftoremreliquit,quempoftta Atlaseiusfrater abHifpaniapb^^'_* in Italiam fugerecompulit,vt fcribit Iginius.Quapropter Hifpaniam amp;nbsp;na ia , Hefperias ab Hefpero Rege didas affirmant. Atlas itaque Hefpero fratre pu regnare eoepitin Hifpania,quem Berofus Atlantem Italum Kytim nomma Qui cum Sicorum filium Hifpanix Regem infticuilfet, in Siciliam P'^'^^’ deinde in Italiam traiecit, vt Hetrufea refert hiftoria. Itaque fucceflit At ^^ . ti filius nomine Sicorus, vt Berofus afferit, a quo Sicorim flumen diau^^

DE! REB. HISP'ANIÆ LIB. VI. 8o;gt; ^^^^i opinantur.Sicoro veto Sicanus filius fücceflït,vt ait Berofus,a quo Siculis amp;: isnomcninditum cft clariflimum, quod a poetis amp;nbsp;fcriptoribus maxime cele-tatur.Succeffitautem SicanoSiceleus,quiSiculis, vt DionyliusHalicarnafeus '^eroinit, nomen (ledit. Defundo autem Siceleo Lufus eius films in Hifpania re-ë”auit,aquo Luficaniam didam effe nonnulli contendunt, amp;nbsp;multas etiam colo-lasinHifpatiiam tradudas.Reliquit autem Lufus Hifpaniæ Regem Siculû.Cæ-etumfeiendum eft Hifpanos olim no Reges propnos,fed duces habuifle.vt Tro-eeh ^*^^“'*^®°^^*®®*^“5,Sicanus, Siceleus amp;nbsp;Siculus, non Reges,fed Duces di-’'^ l;i,**^?f’^^^“*’'®“’-®™S*culusfucccflbrcmTcftam,qui,vtquidamfcribunt,cx ' y^fuitonundusinTritonidepatriaMineruæjamp;vrbëTeftamCondidit inlic-ƒ gt;narisapudValentia,de cuius nomine Ptolemçus populos propinquos Con- nbsp;nbsp;nbsp;''

ƒ anosappellauit.PoftTeftamveroRomusHifpanis, vtquidam voluut) im^-U'tiqui Valentiam vrbem clariffimam condidic, amp;nbsp;de nomine fuo Romam vo-'^t,quatn poftea,ficut alio loco diximus, Romani nominis fignificationc fetua-jgt; alentiamdixerüt.Regnauitin HifpaniapoftRomumPalatous,qui Valentix I^^^iciliuliabuiftefertur•Qiym quidem rem populi Valentie propinqui quiPa- nbsp;nbsp;’

p °'tiotninantur,vero fimilem faciunr,amp; etiam domus eq uitum Valentinorü qui Jj ?7æebantur,amp;:nuncMotnpalaidicuntur. PalatoùCacusCeltiber, vtqui-10 fi ^'■•öiint,abHifpania propulit,qui vidoriacon(èqLiucus,vtaiunc, Cacomo-cat'^^'^‘^^*^*'' ^^^“^ tarnen montern Martialis non Cacum^fed Canum vo-. ’^dam veto dicunt Palatoum viótum a Caco fuilTe, propterea quod adole-tt-^®°®‘^“®®*^*’:®’^erodi^ciplinatnperccperat.Caeterum CacusVuicanifilius cu?®’^^*^’’’9“®“*^™ pnifius in Hifpania ferrum inuenit, amp;nbsp;arma cóficcre do-'^üem Vidum ab Hercule fuiffè poetæ fabulantur. Sunt etiam qui dicunt Ca-^^ ’^iPalatooqui statefirmiori armarefumpferat,profligatuni inltaliam fugif-,/W pulfo Palatous Hifpaniç regnum reçu perauit.Caco autem fublaco fuccefi ‘ftrythrusinHifpania,quinouumabËrythreiscoloniisnoméaccepir,qui,tefte ’j’iOjamarinibrovenientesin Hifpaniara ErythraminfulamcolueruuDeniq; Jo . ^'■y^htum in Hifpaniæ regno fucceftiftefertur Mellicola, qui proprio fuo no-Gargoris dicebatur,amp; Mellicolacognomcnaccepit,Vtquidafcribünt,quo-

P ^'Q’anosvfum mellisedocuit.Hmnepofem exfiliababuitnomine n.. ^^^^)decuius äduerfa fortuna cæterifqj rebus quas geflitjluftinus meminin

P^^'^H^QS memorauimus antiquös Hifpaniæ Reges,dequibus aurores ^tipleniusconfcripferunt.Cæterum poftprænominatosReges vfq5adtempö-ƒ Garthaginenfrum amp;: Romanorum, qui fucc^efterint, aliosin Hifpania principes on reperio.VerumenimueroCarthagincnfcsamp;; Romani pro Hifpaniæ dominio agnabellagefTerunt, in quibus tandem vidis amp;nbsp;expulfis Cartbaginenfibus Hi-P^tiiam Romanifibi prouinciamfecetunt,camqj tenuerunt vfqsad GothoruriÜ

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Goiherum lt;tdite»t/( i» Hi//gt;â»iàf».

j^^CTENvsHifpaniægentis originembreuiter explicaüimüsjuucauternvf çd '^Q^^orurnaduentum in Hifpaniam referamus, pauca priusrepetere necefTe ,Müibusbj{}Qj.ia{jiuj£ofjj.jliy5 intelligétur. Cum itaqs CarthaginenfesGadita-^'^confänguineis fuis cum Hifpanis bellum getentib. auxilio veniflent, vidis ho-'ous Hifpaniç partem tertuere,quam pofteä pet Amilcaremamp; eiusgencrum Af-rubalé,acpoftremo per Hannibalem peUe totam occupatunuDeinde veró Car-''’Jgincnfibus bello Romanorum ciccupatiSjRomani miffis in Hifpaniam Scipici-'ons jprimo Poenos pröuincia expulerunt, amp;nbsp;poftea cum ipfis Hifpanis grauiffi-p ^^M^gefleruntpet ducentosannos,höceft aprimisScipionibus vfq;adAu-SnftumCxfafem: tametfirtoncontinuejVtfcribitFlorusjfcd Vt caufæ lacéfliüe-W,necinitiocumHifpanis,fed cum Pœnisin Hifpania. Primiautem Scipiones, ’ï idem Höras meminir^per Pyrenæum iugum HaUnonem, Afdrubalemq5 fratrê ^annibaliscæciderejCaptaq;eoimpetufuiftet Hifpania,nifiilli occubuiflent.Qui-nsAfricanusfucceflit,qui ftatim capta Carthagine Hifpaniam ftipendianaRo-^anisfecitjomnem^ vltra cicrarp Ibetum amnem imperio fubiccit,primufq5 Rö*

manorumvidoradGadcsamp;Occaniorapcrucnit.CeltiberospnmuspW^'® git Marcus Cato Cenforinus,deinde Gracchus pater Gracchorum cos vrbiu uerfionemuIdauit.Dcniqjfatpe deficientibus,Numantiaciuitaseorumbe u annos quatuordecim fuftinuic : vidot^ per Megaram forti/Tunum ducem Ko norumexercitu,Pompcium aggrefllfœdusmaluerc,cumdebellarepotui e Hoftiliü deinde Mancinutn fregcre. cum hoc quoqj fœdusmaluere contcntiat morutn manubiis, cum ad internicionem fæuire potuiflent, fed foederis ignoiw niadeditus Hoftiliusfuit. Poftremo Scipio minor vrbemcuertit,cumfele wa^ omnia,Saguntinorummore,ignitradidiflent.Sedde Numantiafcribemusaio ^^ loco. Bçticam Fabius Maximus conful opprefferatjfed a fuccclTorc Pompilioyio lata vidoria cft, qui conficienda: rei cupidus fradum ducem per fraudem am t dias amp;nbsp;domefticos percudbres aggreflus eft.Turdulos Metellus Macedonicus vh cit,VaccæosLucullus.DequibusScipio pofteriorfingulariccrtamineprouoca-tus, opima rctulit fpolia. Lufitanos vero amp;nbsp;omnis CallcciaepopuIosDcciiwcru* tuslatiusdomuir,iimulformidatum militibus Obliuionis fluïdum tranfmmtv qj ad vltimum Occidentem.Eos autem Viriatus erexit, q ui annos quatuordecim cu Populo Romanovaria vidoria pugnauit.Cuiusea virtusamp; abftinentiaruic, vc confulares excrcirus cum fæpeviciirer,tantis rebus gcftis,nonarmorum,nonve-ftiscukum,nondeniqj vidum mutaucrit,fcd,vtfcribitFlorus,ineohabitu,quo primum bellum cœpcrat,perfcucrauerit, vtquiuis gregarius milcs ipfoimperam-reopulentiorvideretur.TumuItuatesetiam HifpanosMarcusluniusSiluiuspa-cauit. Deniqj omnes occaflone belli Scrtoriani per Lucium Metcllum amp;Pom-peium Magnum in deditionem accepri fuere. Poftea autem prorogate Pompeio in quinquennium imperio attriti funt, amp;nbsp;ab Augufto tandem Cantaber omnium vltimus fubiugatuseft vnacum rcliquaHifpania inprouinciæformamteduCra, coqj modo per praetores admmiftrata,vfqj ad Honorii principis tempora.Q«mus temporibus primum Vandali amp;nbsp;Alani, mox Gothi, poftremo Mauri diueths da-dibus Hifpaniam diripuerunt. Vandali fiquidem Bæticæ partem occupauere,qtie adhuc ab Hifpanis Vandalia,corruptoqj vocabulo Vandalufia dicitur. Cxtcrum Vandali paucisannis inHifpaniacommorati, poftaGothis expulfiinApbricam traiecerunt.Gothi autem amp;nbsp;Alani qui hodie Cathalani dicuntur,in Hifpania con-federunt,de quibus,amp; eorum rebus geftis,acde patria vnde venerint,ftimmatim dicemus. Gothorumvariageneratraduntur.CorneliusTacitusinhilloriaGer-manica Gothinos Gothos appellat) amp;nbsp;inter Germanos ponit. Cui aflentire vide-tur Ablauius Gothus,quif«um genusex infula marisGermanici prodirecom-memorat.Extatamp; Hollandiænomen infula:. Spartianus autem in vita Cxf^mm Getas eos elTe dicit, quorü trecenta millia Claudius fecundus princepsapud« ƒquot; tinopolim in Mœfia prælio delcuit.Procopius vero Grxcus autor,qui fubmltmi-ano fcripfichiftonam,dicitGothos amp;Viftgothos,Vandalosamp;: AlanosvnoSar-mararum nomineappclJari,eandemqj elTe nationem, tantum ducibus quoruno- 4 mina acceperc difcretos, homines albos elTe, coma flaua,magnis oculis,eifdemq5 penitus legibus,feda Ariana,amp; lingua Gothica.Idem feribiefamam efle,primum Gothosex Cimmeriisqui adTanaimhabitabant,veniire,iuuenesquofdamve-nando ceruamq; infequendo fluuium traieciire,qui reuerfi deinde fuis agrum optimum fe vidifte renunciarunt.Illi autem armis freti cum exercitu ad Iftrum vf-que vincendo peruencrunt, qui poftea cum Romano lmperatorefœdusinierunt, demum in Italiam primum,amp;deindcin Hifpaniam penecrarunt.lnhancillelen-tentiam fcripflr. Raphael vero Volaterranus homo noftrifæculi dochflimusGo-thosefreCimbrosexiftimauit,quioIimaMariovidifucre,amp;:cxGermanicom2-ri prodeun tes, Vifigothofqj didos, id cft. Occidentales : Oftrogothosautem 0- ƒ'’ rientales eoseire,quosFlorus dicitex reliquiisMarianx vidori«xad Mxotidem confedifle. Ex quo nomen amp;nbsp;gens Gothorum inter Tartaros in eadem hodie parte confpicitur.Hifunt qui duce Theodorico poftremo venerunc.Redeautem vtrique Sarmatae dicuntur,a Gra:cis autem Sauromatx,quod ita barbaras eas omnis Germanis vicinas nationes vocet antiquitas. Inter quos Cimonenos

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Homerus

UE REB. HISPANIÆ LIB. VI. Su ^merus ponit,a nobis Cimbros appellatos. His itaque de caufis Gothos Geras 'ne qui longe in Ponto habitant, verifimile non fuerit. Sed res quas GothigefTe* hinein Italia,non minus vcre quam ornate fcriptas a Raphaele Volaterrano,brcui-^'fexponemus.Gothi itaqs tempore Valentis prineipis adDanubiiripamiuxta ^œiiameaconditione confédéré, vt non vitra procédèrent^ amp;nbsp;vna omnes Chri-Hiani fierenc.Valensitaqjmiflis ad cos Arianis quorum fedæfeaddixcrant,totam gentemeodogmatepollutamreddidit.Poftaliquotveroannos, eugensbarbara non poffet a maleficio contineri,coaclus V alens aducrfus eos proficifci/uperatus ^ftamp;interfeóliis.Quavióloriailli elati Conftantinopolim cum exercitu cófeftim P'ticre,amp;cum Dominica quæ Valentis fueratGoniux,muIierefapiétiflima,pecunia ttanfegerunt,ac domum pacati fe receperut. Quos Gratianus qui tue Orient nsiniperiofucce(rerat,reprimerecupiés,neceflet hello fatisidoneus, Theodoliu '’‘Hifpaniaaccerfiuit,quipluribuspofteapræliiscûeiscommiflîs, poftremopa-''nifecit.Qnafretus Atanaricus Rexeorum, Conftantinopolim vrbis viféndæ ^ndioprofedus, honorificeq}aTheodofioexceptus, ibidem paucis poft diebus ’norboextinâuseft.QuapropterGothiRegecarentesTheodofio tunemilitare ''npetut;fetlfran4eStiiiconis,vtdicitur,eosItaIiainuaderecupientis exautorati^

/%'^ Alarico creato e Balthorü nobili familia, Pannonias amp;nbsp;Illyricü occupantes ^^ incomniodisomnibusaffeceruntannofalutisquadringentelïmofcptimojcóiun* 'nqjCumKjjagjfo altero Gothorum Rege j de inuadendaltalia cogitarunt. Ra-n^gafusitaq; primumingreflus ad Apenninum circa Fefulascofcdit, vbi locorum ^nSuftiisacmontiumafpcntatefameq}oppreffus,aStiliconecütotoexercitufu-P'iaturamp;capitur.AlaricusRcxalterlubfequurusinagroRauennateoccurrentê

*''^'opiisStiliconemhabuit.Quicum trienniobellum cü cis duceretpotius quam S'fcretjiulTuHonorii pacem fecit hac conditione,vt in GaUiç parte cófiderepof-*'nt.Poftaliquot deinde annos Stilico contra fœdus Gothos in Gallia per Sauleni Hfbrxumin die Pafchx incautos, amp;nbsp;ex religione refiftere nó audepteç, adoritur.-Poftcro vero die Alaricus Saulem cü toto exercitu infedacns fuftulit. Deinde Sti-liconiab Honorio auxilium petenti miflus eft fucceftor, qui eum ob temeritatém ^namgefferatjobtruncauit. Alaricus rebus fœliciterfucceftîs, in Italiam hoftiliter ’ngre(ruson^[jj2fg,.j.Q igniqj vaftSs,vrbem nemine defenfam facile occupât,anno ^oadringentefimo duodecimo,vrbis autem conditx millefimocérefimo quarto. Inuirqiprimüconfugientesadfacrasxdeseflefaluosjinde magna ciuiü faöaftra-?^)Poftdietntertiüdifceflir,acper Campaniam iterfaciens populabundus, apud Cofentiamciiiitatêmorbocorreptusinteriit. Cuifucceftit Ataulphus,qui amp;ip(e ''tbêingreHus, fi quid erat reliqui,diripuit, rapta infuper Placidia Honorii forore,. 'niusnuptiasdifcedêsapudforu Cornelii cclcbrauit. Cuius eÓfortio dicitur bar-•nipeclusdelinitiijVt no ea patraret qux fxuiter in Romanos cogitauerat.In ani-^^^'imenimfuum induxerat Roma Gothiam vocarc.ItaqjItaliarelidainGallia '^'lt;:cpit.Qné poftcaTheodofius iunior bello petens cópulir,vt relira Narbone nniniGalliainHifpaniaconfugerct. Vbi breui deinde tepore a fuisinterfeólus

'Mpterca quod vrbi Romx pepcrciftet. Cui Segericus fuccedes^ amp;nbsp;ipfe quoq^v ^nodpacemculmperatore fecifter, a fuis necatur. Vallias poft hunc regnu (ufei-Pæns,fœdus cum eodem iniuit, vt ei fedes apud Tolofam in Gallia darentur, Pla-ddiamqj viduatam remifit,aducrfus infuper amp;nbsp;alios Barbaros qui Hifpaniam oc-c»pauerant, opes amp;nbsp;auxilium pollicitus. Hisitaq^fretus Honorius Conftantinum ducemaduerfus Alanosamp;Vandalosmifit,qui totam HifpaniaprxterCantabros vaftauerat,amp; quanquafuu fugatiqs apud Emeritam fuiftent,paulo poft vires red-integrabant.Itaq;vno tempore Gothi, Alani,Vandali Hifpania poffidebant. Vais’ liæextinftoRhodoricus fucceffit,qui inito cum Aerio foedcre V alentiniani prin-tipisduceincampis Catalaunicis in Galliacontra AttilamHunnorum Regem e Pannonialtaliampetentem inprxliooccubuit.CuiTurifmundusfiliusfuceeflit, 1 qui ab Aetio in Hifpaniam ad regnum paternu remifTus, paulo poft a Theodorico fette intetficicur.Re poftremo Roma ad Auguftü deduda, Gothi rurfus cxcicati cutertiaagriparteminltaliapeterêtjOreftes Auguftuli pater minime Gofentiens,'

eis ad Ticinum occurrens in prxlio occubuit.Odoacer eins miles vir thorum fim ul amp;nbsp;Her ulorum auxiliis, vt ait PrôcopiuSj fugato Auguftulo amp;nbsp;cm nobilitate,Romaminuadit,tenuitqueannosquatuordecim,donee Theodo ^^^^ Rex a Gothis appellatus, amicitia Zerionis principis fretiis, a quo etiafiatua noratus fucrat,petiit vrbis Romae imperium,fi Odoacreexpelli ab eocotinge • Quo impetrato in Italiam cu maxima manu irtgfcfliis, eundem ad Aquileiam currentem prælio fuperauit. Ille Roma reüertens ac claüfas portas onendens uennam petiit, quam brcui tempore perTheodorici obfidioncmrelinqucrc adus efti Specie deinde Concordia: inuitatus ab eodem ad cmna,contraiuim nbsp;nbsp;^^^

dumintefficitur.Theodoricus poft hæc tota potitus Italia Romapacincusa ^b templifqs aC rebus aliis cü omnium gratia reftitu tis,Rauenna reuetticiir,quam regiam delegerat, eaqj animi magnitüdine fimül amp;nbsp;manfuetudinefuit, vtnem Barbarus videretur,quippe qui Germanum præfulem Ticinenfein virumla

ftmumin Burgundiamcum peeuniaadredimcndoscaptiuosmnerat,aiia4) t rapietatisobiuerat.Quovitafundoeiusfilia Amalafuntacumparuohho a rico regnumadminiftrauit, adhibitoTheodoro propinquo, cuius operamo^'n terfedaeft, ipfeqî folus regnopotitur. Miflusinterim Bellifari’aluftinianoin ta liam cum eXercituad vlcifCendâm Amalafuntamcum filio,acRomamtyranm ' Gothorumlibefandam,Tlieodoruminterfe(ftumoftendensvrbemcapit.GoH itaqj tanto priuati imperio ,qui ad earn diem annosquadragintaoftoregnaoewG in Italia trigintaodofubTheodorico, odo fub Amalafuntaamp;filio,duolquc a Theodoro,Vedigem Rego fufFecerunr,non regio fane genere,fedjpbatamno^) qui Amalafunta:filiamTheodoricinepteminmatrimoniuduxerac.HicadVf obddionem cum duobus millibus proficifeitur, ac primum molis ^^^'''^ bitumcingitjmoxPortuenfecaftrumjVndecommeatus^hibebatjaquiE quatuordecimrupitiQuäreBellifariusihtuspiftrinainTibericonftitrnMO adhucdurat.LiberiumPont.q,Gothisfauerevidebatur,in exilium mill! ƒ ^ V igilio. Cumq; diu refifteret ac multis V edigem præliis peteret,profligam a tremumcumtotoexercituCepitjacCóftantinopolimintriumphüdliXitGr nbsp;,-

poft eumlldcbaldo, deinde Alarico Regibus, ad poftremüTotilaregnó accept’ cuiuS pater Taurifcis regnabat.qui cü Bellifario variis praliis congrediens, v^^^ tandemvrbemcepit,accueftigioPel3gium PontificemadluftinianutnCon^^ tinopolim oratorem de pace mittit.Qui rediens retulit Imperatoré nihilalio ^ fpondiffe,q ua fc Italiæ res ^-mel Bellifario delegafle, cum eo tranfigerct. Et ' b. furiatus tertiam murotu partem vrbis difiecit,Capitoliüm incenditjomm^ï^^, puibex quo Dei flagellum cognominatus cft.HuncTotilaProcopiusnw^'’^^^^ tollit laudibus,vt liberalitate aliifq; animi vircutibus praditum,cum tam^^ .^^^^j delemacfingulari arrogantia virumtaxaucrint. Duces pluresfubfebaboi'’ ^ qüos Barbatia princeps nominatur.Poftquam Bellifârius ab vrbedifeefut)' ^^ ^^ ccpic,mœnibus çdificiifqj refecit,portasreftituitearumclauibusimperaiot' ^^ fis,Totilam vrbem repetêtemac vi magna obfidentemrepulit. VerumddimP portui poftca in valetudinem incideret,refq; paulatim rurfus amitteretuf,om dio per Antoninam vxoré reditum a luftiniano impetraüit, atqj item ^^'”^’'v annosquamveneratreuerfus, Diogenemcum tribusmillibusRoma:pradi i mifit,qui Totilm furorem non expedans Ccntumcellas aufugit. 111e *‘^*^^5 v*^. oj. ingreflus minus fe gcflït,multaqj a fe prius vaftata reftituit. quod fama eftdim nedidicontigiflebeneficio jquiincognitumTotilamiuxta cœnobiuniciuspr tereuntcm placauerit.Iuuitetiam PelagiiPontificis occurrentiscüfagoamp; ^0ny^ misafpedus venerabilis^Ea tempeftatepluresiuftinianiduces perItaliadim I gniSviribus refiftebar^vtfcnbitProcopiuSjloannescircavrbemtutanda, ƒ '^ FlarentiamjCönftantinusRaüennam,CyprianusPcrufiam,BeflasSpoletu,^^^^^ duslllyricumtuebatur^ vbi poftSalonas receptasmultafq;deGotlftsvi on^^^^ extremu periit.GermanuspoftrcmoIuftinianipatruelisinitaliaminust T nbsp;nbsp;.^

uitcrintcrficitur.DeindeCononq. Anconæprçfuit,itë VitalianusBel i af» .^ filius poft annos noué qua Totila vrbem fecudo ingcelTus eft, cü Narfete, m^^.^^

' gnan^ . *®^“cccflerat,vrbcmitcrurccuperarat:deindeTeiampoftTotiläre-dccimf’*!ƒ P“^““ ‘^°“^^'^^^“^ P*^^^*“ interfecit. Atqjita demû poft annos odo* IfcD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bello finis impofitus, qui ab initio regniTheodorici Italia annos deind^f ^^^'^°* ^^^^^’^“’■’^””° falutis quingentefimo fexagefimo fecundo. Pax conr ^^^’•^’ ^c volentçs pertnifti circa Padum remanerc, qui tarnen non ^^'æP*^ Francorû aux il ia quxfiuere, vt Agathias qui poft Procopiu fcripfit, I Dam F’^^°^nemeorutnpoftquainregnoltaliaefunteiedi,profequiturliifto-’® niaC k^^^° RaphaelemVolaterranum fequutus cum tantum quid in Hifpa* . °™gcflcrint,abinitiofcriberepropofuerim,mihineccflefuithçcalfiusex-Ptjj-^’^^®®’'“®*“®^*^®5g®ftæ®®fiusapparcrent, Nam Theodoricus quem fu-Th * j*^.^’^ ’® prælio Hunnorum cecidille, tris reliquitfilios, Thurifmundum, (to^^^?*^'*®’®^^®“”*^“™*'^^“*‘*fi®““lt;^“5^^®*fi^®*^*P®^*^*5^“®®ofilgt;’’cfi°P®’^‘“ 4ijj . ^“P’dus,Aetioprohibctedcftititjamp;inHifpania adregnumpaternure-^ rçJ^'*iP.°^®**“°5^'^“®Theodoricofratrcinterlicitur.Hcnricusveroalius frater dik °j.\^'^*æfi*C‘^^e^s ad annos ododccimtenuit, leges primus fcriptas Go-

Ppa -*f ***^^^8^ prælio ingenti,amiffis omnibus quæ in Gallia poflîdebat,in Hi-ç^ '''aietecepit, vbi regnauit annos fedecim, interfedus demum a Childeberto ^ ^toruRegc, quod Clotildem cöniugem cius forore Arianæ fedæ répugnante ^^^^ quot;^enda annos feptendecim. Quo a fuis trucidato Theo-6° ihis annos fedecim,qui ob libidine in matronas interficicur. A glaannos no-®*D.Hicaduerfus Cordubam bellü fumpfit,in quo eius filius fuit interfeâus,nec ^'^“poftipfemerafuisapudEmeritafn.Atanagildus annos vigintiduos,amp;ipfe ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pUaToletuinterfeiftus.Lenogildus cum Luibafratre,amp; pofteafolus annos qua-Jägintafexregni fines dilatauit. Cantabria deuiä:aamp; Andccam Regem $ueuo-50 te ^ ^^ '^^'^ cxpulit, cuius maiores annos een turn fcptuaginta fep tem inca parte d^^*”***^^ ^^*^^ Hermogildum quod a feda parentum abhorreret,ac Chil-^DiFrancorum Regis orthodoxi filiam duxifletin matrimonium,bello perfe-

1 /’SÂinpoteftatemredadûfupplicioafFecit,quem pro martyre colunt,anno “^^umgentefirao feptuagefimo fecundo,circitcr fere tepora Gregorii primn J:^«rednsalterfiliusfratrifimilis,vir Chriftianiflimus, cocilium Toleti eele bra-jwiArianamfedamimprobauitaLeandroamp;FuIgentiopræfulibusriteabin-nabulisinfide inftitutus, cum Francis bellum geffit, ex eifqj quadraginta miilia C3mpisCatalaunicis interfecit. Poft huncLuiba a fucceftbreVetencointerfi-''ur. Gundamidus deinde regnauit annos viginti odo, Vafcones dom uit,Roma-40 j'^'^® ®^e'^eiiu fugauit,deceftitT oleti. Sifebatus orthodoxus fuifte dicitur, præ-^^mdæosomnes cxpulifle,aduerfus Romanos amp;nbsp;Africamfeliciterdimicaflc.lt; ^^‘lutore permotus Ifidorus præful Hifpalenfis concilium habuit con tra Acc-f '’^quot;tnfeftam.Recaredusfecundushuicfucceflit,deindeSuitillain bello ex-watatusj quo (Ju^g ypyj g{| qJJjp Sifebatus Rex in propulfando Romanoru exer-^’®)priniufq5(vt ait LucasTudëfîs)Hifpaniæ monarchiam eft aftecutus. Deinde UcceffitSifenandus,Suitilla fecundus,Tulgas,Bidefuindus:amp;Rccenfuindusim-petaukRexoptimus annos viginti tres, cuius tempora D. Illefonfus præful Tole-tanusillufttaait.Bamba Rex omni bonitatc prçditus ab Heringio fucceftbre pro-fj®®®otgt;am amifit, regniqj deinde adminiftrationejphibicus, fe cœnobio addixit,inquo vixit annos feptem, cum prins odo regnaflet : dum tamé fenfus vi-P guit,tespræclaras ac indignas tali calamitate geffit, primü Vafcones, deinde Ne-maufenfes rebelles, præterea Narbonenfes perdomuit,ducemquoqj Bitterêfem itiGalliares Gothorü infeftanté fuperauit, Saracenorü naues ducentas fexaginta Hifpaniælittusprimum applicantes magna vi animi,clafleingenti obuiam mifta, partira cepit,partim depreffit,poftremoToleti conciliiicelebrauit.HeringiuSan-Dostredecim. Egicageneru fucceftbre reliquit, qannosquatuordecim regnauit,

refcremus.Hhodonr,,' Hirpaaamfummatimgaoqac tofucceac, gaicumetien^^ ytfupradiäumeü, Theodeber-

P^ouincizprzerac, vida/Tec, dolor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tingicanx y^^ionem/limularunt. QmproDcerfH.^r j^PP^^^^^^‘^^^ ^odpueUzpammad ^^^Ic^nmRegemperdereenni^nà nbsp;^J^^^^^^^^^^lciiurlamllbijUacanJylibo-

j^^J^lblijris/eptingentcdmo derimr. ^^^^^^erofos euocauiccxercims- Qpl ^^c/mofepdmo, duceMuza m/dbaM-^^^^'^^^^vra/iifcripferuntjfexceatelimo P^^^ßgud/as /ngre/d, tr/g/nca ^^^^,prêter quo/damAdu^ nnjcos, äenonnuHosAragon/z^CancabrosJocoruainatai-a f^^^^^^t’^cauü^amp;Chr/a/an/aom/ni^ ^^^.' ^^^^^‘’^‘^^‘^^^ciu/tamegaAes,çF f

g eabus amp;: Aragon/z Reg/hns al/n / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^R/^^fJ^osmontescond/geranr.Fe

f^m j^^^^^^^^'^d^Ra fuerunr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^F^^^^dumus. Inprzd/saiitemqe^F-

R^^R^R'cuntur.RcxauremRhodn^^^^^'''^^^‘'''^'^^''^^^^ tar/nçjeFà F^f^^^^plamm /iod/biisobu/-7m ^^^^^^/^^^^ ‘^^^^^^^^^^ds/ratr/sdJ/useae/araat gojscopnsadopp/du^jXer/c/um^f^n^r^^^^^ occubu/dêt,/pïèquogueraaiad/-f^^^jpa'od.gatusacpenedeletus ^ .^^^^^^^^^^^(^^t/nt3-used,d:e/asexer' ^^^^^coagn/çj-omn/a va/F/Fn/fantobreu/ter/mper/opatx^eiini ^^^^’Re/mumen/m Cordubz

dd/lpa/jm, tert/um apnd Cardia^quot;' - -^ ^^^^ddert/regnum d/xerunt,adetiJ3ptF ^

^^^^^ncj/ê/êrcceperunr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;micacésquçpnus/âô Cordub^reg/i^

^i^fj/dre ac Ferdinand/renuere.-rnde tandem Mr^ ‘^^^àchocGranatendbc/loadas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drmre nnperexpuldfaere, ,

^^^qjR/iodor/coFatr/sddoFuccedlr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regum/ucce/raresreden. Fe/ag/of

Fsnzidramm dd/r, Fmorem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^' F/ieodebertnmpatremera-

yb/mapnndn/.Ä,^ ^quot;'^^^^'^'^^'^Caßtabnamfecoßcal/tdamp;igfAftf^r, ^^R^pR^-A/am podc/adem/dam F/tpaa/fa /

F^.A/lnrexennn^At F z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^^^quot;^^/aJ^ontJbusamp;^paturaJac/n}nnJn,ranraana■

dt/nd/esopp/dap/nrarecuperans,pa/j/aala ycarajctagcnsa//gaanru/u/n re/p/rare v/dcretur. //ane/ède/npedenFa-deda/a

J am veterem vocauere ad differentiam nouæ quae circaToletûfuerat, amp;nbsp;Lu-aniæ prouincix.Sic enim Hifpani regiam amp;nbsp;munitum locum appellant. Didiqj

■ ƒmde non Gothorum, fed Hifpaniae Hue Caftcllæ Reges, qui magna virtute res Panias quotidie recuperate ftudebant.PhauilaPelagio patri iuccedens cum annis 'Inobus imperaffet, inter venandum morfus ab vrfo periit lt;nbsp;Hic quonia vinli proies ^atebat, Alfonfum PetriCantabrixDucisfilium Regem inftiruit de genere Go-* aotum,quiPeiagii fibam in matrimonium duxerat. Qm non immerito Catlfoli-'5'cognomenaccepit,proptereaquodArianafedareliólaquaGothiomnesinfe'*

^^ y'etantjcelebratoconciliOjCatholicamfidemChriftianamqircligionêfequeba-^^njamp;oppidamultatcraplaqiChriftianis reftituerat amp;nbsp;magnisdonisornaueratlt; ^^gnanit auté annos vndeuiginti,Froilamqi filium reliquit, qui Mauris aduer fus Gllecos bellü gerentibus occurrit, amp;nbsp;eorü millia quinquaginta cçcidit,amp;; V afco-''^stumultuates in officio continuit.Hic eu annos duodecim regno prxfuiflct,algt; ^wdioftatte occifus eft. Aurelius autem poft necem fratris regnum fibi occupai 'J’bqüinon vitra fextum ann urn fuperuixit, a quo nihil memor atu dignü geftum ^fPelegimuSj præter feruorum in dominos confpirationemrepreftam. Aurelia “^inde mottuo, Silo gener Alfonfi Catholici regnum fufcepit, quod annos oefo S'abetnaüit^pacçjnqjCumMaurisignominiofamfccitjquibustamenfŒdusrum-V'’atibiBl)eiiofojtif,jjjejgjjitit,CaUccoflt;5rebcllantescompefcuit.PoftaütSilo-““ obituijj Magaretus Alphonfi Catholici filius no thus, que alii Mauregatù vo-^^'’t.auxüioMaurorûregnûvfurpat.Quapropterdegenerans, Mauris ex fœdere ®ägnutn virginum numetum quotannis pro tributo mittebat.Hic demum vitam ^S^mbaudfatishoneftamjpaucis annis apud Aftures moritur. Cui V eremundus ^^WiCatholici nepos cxBilmarao filio fucceffit,cü diaconus amp;nbsp;facris initiatus Îquot;«-Quifaaipoftéapœnitës,vxorc quam duxerat, teligionéingrefl'a,ipfequoqï

1 '®‘cligionidcftmauit, amp;nbsp;regnum Alphonfo confobrioo gubetnandum reliquir, 1 Mitib.Ramiroamp;Garfiafiliis admodum paruulis. Alphonfusautemcogno-1 ^«oCaftus,Alphonfi Catholici exProila filio nepos, cognominis caularo eft af-1 ^*'^'^^us,ptoptereaquodvirfueritreligiofiffimus,8lt;i vxoremquaduxitjnunquam

^ înigeti^,pyjççj^^j^^j^ç^j^^ljlj^j^Qj.|jjglQ).^Qb(pjp^u5^g^ Ouetëhs Afturicenhiqj «murftijafiiicas có ftruxit,amp; fimul donislocupletauit.Cçterü cû a Carolo Magno perlegatos auxilia peterct,Hifpanorum procerum indignationem excitauir, ^nipaffim dicebantHifpanos mori melius ede,quam Gallis lubiici,aut per eos in-tolumeseffe.ltaqjcoaéluseftréfruftraper eofdélegatosdetreétate, quandoqui-nemillccumRolando cæierifqj ducibusamp; magnis copiisPyrenxum monte iam Waffet-Exquo magnas inHifpaniaftrageshoftiümagnaqifacinorafecit,vtin ^illorumhiftQriaamp; Caroli vita cótinetur. Verum enimuero RhodoricusT ole-^*n«Antiftesnegath«comnmovctacffe,fcddumtaxatGallosmptimaVafco-nnmtegioné ingreftos,Sc inde in G allia confeftim redire coados. Hoc Alphonfo

4^ ^^gv^lte^inOuetenfitemplofamaeftcrucemauteamfinehumano artificefada,' ’^^PtWtconjpj^^yiffg,quamRcx,qui earn primus afpexit,facerdotibusoftendit,amp;

1 nbsp;nbsp;’^^'igWime feruari iuffit.Qim évita migrate, regnum Ramiro V eremundi filio 1 natumaio^je{^jjm.m^^gft., quod illeparipoteftatecviGarfiafratrequernipfevl-1 ttoobeius virtutesilluftres ad regnum vocauerat,fumma cocordiaadminiftrauit.-' nbsp;nbsp;^niaduedasMaurosbellum gerenti diuuslacobus non dubitanter apparuit. Ulo cnimptqlio Sê multahoftium millia petierunt, Sc pluresRamirus fuo regno ciuita-'«addixit.Mormandorum prxterea claffemingentemCallecixlittoribus appui-fini,tiauibusfeptuagintafüccenfis ,repuht.Mauros infupet apud Calagurtiuvi-, citoppidoipfoinfuapoteftatéredado.ln quo prxlio apparuiffe eidiciturfandu i ' hcobuminalbo equo pugnantem.Moriens autem filium OrdoniumRegcm in-fiimitjquiV afeones itetum tumultuantes compefcuit.V nde reuertens inLufita-niamptouinciarn ,Mauroslate cunda vaftantes offendit, quos pr xho commiflb cümMuiaeorum duce confregit, ScMuzx filium apudToletum in deditionem tumoppidorecepit.Regnauitannos decem, quimotiens quinque filios reliquit: Mphon(utn,'V eteraundü,Hunnium,Ordoniü,Sc¥roilam.Ex quibus Alphonfus

Silt;J LVCll MARIN b 1 blCVhi ^^ tertiuScognomentoMagnus patri fucceflîtanno oclingcntcfimooctog^^^^^^^^^i^ tio,qui de MaUfis fæpcgloriofe triumphauit,amp; Cohimbriam Vife’^æ^ caMaU' prouinciaé ciüîtates recupcrauit* V afcones praeterea Nauarrofq} Ç'-“ ™ nbsp;nbsp;nbsp;jj^j.

ris acfiteroppugnabantur,abobfidionelibcrauib HuncetiâAlphon uro ^ bitArcliiepifcopusToletanus)tcmplümfandiIacobiprimumexcita ®.o^j^jj. amp;nbsp;O uetenfe metropoliticum coftituifle, ad quem loannes oâauusl 0 pfifle dicitur hoc modo i loan/teiferunsferuorumDei^^lphovfoffiJ/^^^^*^ ^^ . j, »^zw«?/âZ»/fz»c^Z»^w^;^7wz?fz»,ExcuiusfcriptiautoritateHifpani2Kege mis orthodoxum exiftimant.Sub hoc autem Rege militaire dicitur er jj cognomento Garpius* Huic Alphonfo fucceffit Garfias j qui patrias virtwte tatusaduerfus Maivos fæpenumero ftrenuiffime pug“3U*^‘^®5“. .quot;^Liji vidoriam confequutus,Ayolam Maurorum Regem captum rcdiwit^uiu p Ouetenfis ecclefiæ tholo lufpcndit, vbi nue amp;nbsp;ipfe iacet fcpultuSi Huic rate celficOrdonius fecundus, quem pater AJphonfus antea Calleci2prouinciæp^^5 fecerat. Hic etiam fapienti confilio amp;nbsp;multa rei militarisfeientiamaximepo aBæticaamp;LufitaniaprouinciaMaurosomnesfugauitjquietiamtemp nbsp;nbsp;0

nismagnisædificiisacmultisdonisornauit: tameth pollrcmo contra Ma fcelicitcr dimicaint,captis in prçlio muhis Chriftianis amp;nbsp;nonnullis tpilcopiS* quos Afturicenfis etiam martyrium pafluseftiuiruAbdsrçMaurorûRegiS'llt;^.,j propter pofthæc Ordonius quatuor Caftellæ Comités qui bcllum illuddetre ^ lierantjiulTosad fevenireamp;:incolumes forepolIicituSjnecariiuffit.Qwnio ƒ atqjperfidiâCaftellani qui tuncerantinLcgionctumultuantes,conftitutisin femagiftratibusaciudicibus,remfuam ipli adminiftrabant.Rcgnauitliicann feptem.Cui Froila lècûdus,alter Ordonii frater, amp;nbsp;Alphonfi Magni nliusv uæ^^ fuccellît. Quicum multosHifpaniænobilesfuftulilfet.notacrudelitatise iit^^^5 fatus,de quo nihil aliud memorabile feriptum fuifle legimus.Qui leprçtotrep ^ morbOjraortemobiitacerbam.Reliquitaûtfîliosquatuor,AlphonfLim, smi i Ordonium,amp;Froilam,exquibuseifuGcenit Alphonfusquartiis.Quire *êæ^*'|. Ingrediens Ramiro fratriregnumdemandauit:poftea vetofaclipœnitens nbsp;nbsp;nbsp;^

gionem afpernatus, cum regnum a Ramiro fratre repeteret j amp;nbsp;fibi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

fetuf,ab ipfo fratre Ramiro Juminibus extinéfus eft.Quarn illefubindecrude 1 temeuiuseum pcenitebat,pictateconftrudiafetempiipenfauit,vbi eum 10 rifice tumuIauit.Poftea autem aducrfusArelFam Maurorum Regem quo eu nandus Hyuarienfis amp;nbsp;lacobus Nünnius Comités confpifauerant gt;nbsp;micauit.quo expugnato, Comités cepit,qUosamicispetentibuscodonauiç‘ ceffît Ramiro Sandius cognomen to CralTus, q ui portentofa obefitate rui ^ ^ tur,amp; valetudini contraria.Quapropter pace fada cum Abderarno Mauroy ^^^ ge medicinx perito,vt ab eo cüFaretur,Cordubam profedus eRi InteKâW , mi per eius abfentiam,Ordonius cognomento Malus,filiusilliusAlpliotquot; minaademptafuiflediximuSj auxilioprocerumregnu inuadit,quüdSane iu amilTumauxilio Abderami Maurorum Régis recuperauit.QuiprxtereaFernan^ dum CaftellæComitem eiufq5fucceflbresaiurifdidioncRegis Legionenus w perpetuum immunes elfe voluit. Deceflit autem anno falutiscircitcriiUiVel(' aliifcripfere) piS.amp;regni fui vndecimo.CuifucceflîtRamirusadmodumpütt' Qiiotcmpore NormandiadlittusCallecumcumcIaflevalidaapplicuerejquibu ComtsFernandusGonfalüsfortiflimereftitit. Mauri quoq; rupta pace qua cum Ramiro puerofccerant,omniapopulabatur.QuapropterCallecicótemptaReg'$ ætate,VeremundUm Regis Ordonii filium apud CompoftellâRegemfibidecƒ* rarunt.ContraquêRamirusprogrelTuSjpræliocommifl'ovtrinqjlîneviftoiiagt; ceflerut. Almanzor etiam Maurorum Rexcum exercitunumerofo adaetfus 1 fparlos acriter pugnaUs, à Fernando Gonfalo Comité magria virtuterepullUsc • Veremundus fecundus Ordonii filiusauxilioGarfiæ Fernandi Caftellæ ComidS aduerfus Almanzorêproficifcitur,prçlioq5primovidordifcelTit.Moxaut au rus redinregratis viribus Si magna colleda manu, Veremundü ad Afturu inoi^'^^

‘ cum fandorum reliq uiis effugere compulit. Qui deinde Legioné oppugnauit, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutorum

i“*^®”}® P”^®® lt;îir«it,amp; cum expugnare non potuiffet, in Lufîtaniam difceffit, ?. ®^^^^^’^*^Vnde profedus in Galleciam prouinciam, Compoftdla-îmba ilicani euertintametfi DJacobi facellum attingere non eft aufus,territus, t erunt,quodatn fulgorediüinitus apparente^ Cui bello dyfenterix morbo cor-rcptiisnnemdedinPorthæcautemVeremundusamp;Garfiasconiundiscopiisma-gnam Almanzori clade intulereiQiy propter ille animi dolore confternatus,pau« opo evitadeceffit.Vefemundusautemhacvidoriaelatusclimdomu reuerte-fetur, luperbe nimis ac cfudeliter efga omneS fe habuit, amp;s CompoiteJlanü Oue-1^ en emqjpræfules in carcerem coniecit C±terü O uetenfem paulo poft,vifo pof-entoquodamadraonitus, liberauit, facinufep fuu deteftatus aliis compéfauit of-ciis.quippequiS.Iacobilocafacraquarabhoftibusdifutafuefantjfeftituit.Q^ onuo Alfonfusquintus eius filius adolefdens fegno ftlcceflÏc,tenuitq; annos tri* gintafeptem, qui fororemTirefiam Abdalx Mauro Toleti Regi coIJocauit, vt ei j°??P . *'ƒ^“°æ ^^^^ praeftaret auxilium. Vcru enimuero Tirefia virgo fandaj disvinnuptiascongreflumqîdetredauit.QuçquanquafçpeprecibuSjfxpe 'nisvexatafuiflet,mox tarnen eo cxtindo liberata,fefe Deo in cœnobio perpe-odicauit, Alfonfus autem intercadumVifeumLufitaniæoppidû quodMau-^orunituticeratjobfidetjfagitta pereuflus interiit. V eremuhdus tertius Alfonfi fi-^0 rca nbsp;nbsp;j^^^cl'^erisannoregniquartodeccflit,ideoq;adFemandu eius fotoriu

£p *?i “^*^^®^’^^ Sanólii Maioris Caftella: Comitis filius fuit, qui Sâdiam

'^m Alfonfi Legionis, fororem V eremundi fupra didi in macrimoniu duxerat^ xqnofegionis regnum iure vxotis bxreditario aflecutus,primus omniü vtrüqi enuitregnum,quiRexCaftellçfuitâppellatus annomillefirnodecimofcptimoi îmvfcpadhûcdiemCaftellaper Comités regebatur,Mortuoautem Garba qui quot;ntra Mauros fortiter pugnans occubuit, V eremundus Nauarræ regnü amp;nbsp;Lufi-^3niïprouincixpartem recupcrauit.Rcgnauit annos quadraginta. Cuiustépore ^no(loricusViuariuscognométoCidus,duxexercitusinuidifljmus,inHifpania ’quot;wimeclaruit,cuius res inclyte geftç maximecelebrantur,de quibus magna cir* j^ tnfaturhiftoriajamp;nosaliolocofcripfimus.Qui,ficutamp;Mendofixdomuscqui-^eS)àCaftelIîeComitibusgcnusamp;:originem duxit.Fcrnandusjgit-ur,vtadrêre-catnus,cuniqy3(jj.3g,|^jjgj^j^Qj|.ggjj^£pgj.^jj^jj.j^ difccdcsSandiuni amp;nbsp;Alfonfunl ƒ o^reliquit.Xlfo niusau tem afratre Sandlö pulfus,Toletum ad Regê Maurorü etecepit,vbi tani diu permanfitj donce eo mortuo a populis ad regni fucceftionê feuocatu$èft.Qui non prius a Mauro dimifTus eft, quam iureiürandö affirmaueriC 'eperpetuo in êiüsamicltia permafurum.Quod ille minime feruaüit, fed inito re-gno,ftatimToletum,Mauro Rege fugato,recepit,Mezclita(ficenimMaün tem-PWmvocandei tantum conceflajquampoftea Bernardus Epifcopüsamp; reginaad-^ntes ca loca i ngreffi, Mau ri s expulGs,diux genitrici confectarut. Quamobrem ^(j^ ^ïntilegatosqueftuminiuriasad AlfonfumRegem miferunt.Qui vehementer '^üsiurauitfe fine vlla venia in fuosanimaduerfurum jnecprecibusvlliusafren-^'^'quot;n.Illi vero pr£fefentientes,aftu pœnam vitauere,filia Regis obuiam mifta qua ƒ’^Rtiniutti diligebat,vt ca depreeatriee venia impetrarêt : tametfi eos a morte no tamfujqyjjij puellsé prudentialiberauit. Qua: a Rege qui iuraüerat fe non fa-uuruni quod a filia fupplicaretur^ non vitam quidem Rcginæ amp;nbsp;aliotüj fed morte ®pîtrepetiuit.Rex itaque delufus a filia amp;nbsp;iureiurando folütus, omnibus pepercit^ nocautemtemporeMauticummagniscopiiseCatthaginepetFÏifpartiadifcür-tentes, omniavaftabant.Q^bus obuiam miflusIrtfanscumfeptemGomitibüSi ïpudoppidum qüod Alcazar de Confuegta vulgo diciturjomhes ad vnum inter-JO L ^“^^e'-^quibusoccifiSadhuclocusillefeptemComitumnuncupatür.Qüani nncäufamRexhocanimisraollitienimiäGorruptisaccidifl'ecognofcenSjToleti balneaamp;omnes illecebras quas Maüri voluptatis caufa eóftituerat, fuftulit * amp;nbsp;po-pulosadpriftinavirtutëfeueritatemqjredüceteconatus eft :qüiprçterea poft hçc Tolctanatn Burgenfemqj bafilicam multis dOttis ornatut, amp;nbsp;Vrracam filiam Raimundo Barcinonenfi Comiti collocaüit, ex qua ille Alphonfumfeptirnüjpgenuitj qui eiiucceffitin regnum jcuius mater poftRairaundimottemnupfitAlphonfo 22

Aragonix Regi. Qui quoniam vir fuit facrilcgus amp;: iniuftus, in ærumnis, amp;nbsp;fine fi-berisobUt mortem. AiphonfusautemdequonujncJoquimur,cûregnaflctannoJ quadragintatrès,fineviriJiproiedeceffic. HuicautemfucceÆtAIphonfusfepti' mus,e filia nepos,qui iterû régna diuifit,CafteJJam Sandio, amp;nbsp;Legionem Fernando filiis tribuês,BeatricemqjfiIiamLudouicofeptimoFrancorûRegicoJIocauir-Qui D.îaeobi templnm (aluratum vcniens,a foccro magniücenüffimeapudBat-genfem cinitatemfnicexcepraSjToleüqieiusgratiaconaentüseilhabitüSfVbile-SRimumgenasBeatricis vxoris qdx prias nodia pacabatür,decIaratûe(i.Hicâü‘ ^^•^AlphoaÛ2spotenti(EmusomnmRegumqüiattcefefaeraat,habitasea.Qai‘ P'^°P^^rImperacorHgt;rpaniarÛfuicappcllacas,quiCorduham,Abderam,quiinùc n’ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ionarecepir. Q^loca cù adirer, inicinerefubarborequa-^^^f^bicoexcc[rn.CuifaccciricSanaiasrcrtiuseiu^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^^»P^^P^^^^^^^° intempettanoâe amp;nbsp;immacara morte décédés,propter du»

^‘^‘^ieoaatusca.Quod^nimaduLtcnM,. “quot;'“^^^^^^ ^P'^^ccl^„^i„i„^^^?^'^gt;«.lt;gt;«’?gt;^

dcce/nt anno milleümo cenccümo feLàefT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oadrs^ioagaataorp^t ; /

unguium qacndaB^dc^prouüicjequé6randr^ ‘^°^^^^^^‘F^^^^JdsrebiisforcjïÏi/negedïs/nu/ncopiée rr ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^^^^^P^^^P^^F'olecanusniagnacon/êcj[/]idori3/rJ'

' r^/^^5^^^ Rcgjsauxi7io, vcCo/èndmisreferCj /acobusRexAragonja^Ba/eun’^ in u aSp ^g^dsboiiibus, recep/c. FuerücbuicexBearriceGer/nanorum/mpcrd-' rons^ve (^vta/jidicnndBrabann^ducïsFb'a, d/nnumero/eXj/cj/jcerA/f /iondf) r ‘'^^j^^^’^^^^^^^^^^^^^^^^PP'^^^'^^^^^^^yamp;'Fferïeus.Bx/oannaprçeerea,xor,?

nonus, çu/ V/'o/anca bacob/A ragon/^Reg/sd/ïam duxjr t/xoré. Qpa praprerde- / fs nbrarc/n d/nvda, Bberoru deFder/oper /egacosDacjarReg/sdBaao/nMe G/xd nbsp;nbsp;/

pbondbegacosaud/der, cod/donem non rcnidc, /èddy/a/i/a ChridianaA/pbodo ‘^y^anb^Jiegjde/l/nau/r, quam, medbandbus/egaas, ee/ebramcon/pgw/^i^^^^^

comitatam vitisillufttibus in Hifpaniam ad Alphonfum mifit. Qua: cum veniflet, intenmviolantatx Alphöhfö Rege pepercrat»Quxres Alphónlo Regifuit ma-ximopudori.Qüodcü Philippus eiüs frater aninvaduertillct, qui tune crai Abbas Vanifoleti,amp;decaücisrübeis,fimulamp;ArchièpileopusHifpalcniisi rebdofacer-dotioChriftianamDacia: Regis filiatnduxitvxorem:qüibus AlphonfuSRcxim-menfamuneratribuiti tametfi tem hanc alüalitetfcripferint.EtViolantamquç filiumpepeterat,habüit multo chariotem j qüæ poftea multos alios pepetit filios: ïernandum qui Blancham diui Lodouici hham duxit vkorem,cuiqj pater fuit fu-pttfteSjSandiUm qui poftea regnaüitjIoànnemJacobumjPetrumjBerégariumj

'’^ 0:Helionoram;amp;cxc0ncubinaBeatricejqux nupfit AlphonfoPortugallixRe-g'amp;Dionyfiutn peperit.Exhis auretn fibis Ïöannes multa coctaMauros beUafor-tiffimegeliit, qui MargaritamMatchionisMontisFcrrarifiliaduxitvxotem.Sed id Alphonfum tedeo,cuius domifotifque multa pfæclâregeftamcmorantur,qui ^esamaioribusinHifpaniaconditas, immenfumopusUnfcpttin digeflitvolu-’^'’'î)quçPartitasappellant:edidit,aliorum tarnen ingenio,hiftoriamorbisquarti §^''«alemHifpanivocant,Canones item in Aftrologia, quos tàhuiàs nonunant Alphonûnasjvnde Aftrolögi magni cognome eft adeptus. Prxdicatur prêter hxc i'^tti\iUipy5Jicaqyeeiusi-nunificentia,quippe qui m bernandiamp;Blanthxnu-^^ptüscong^5^^^^^^pQp^lQdedit,pauperesomnesveftibusviritimdunauit, Impe-'^^totcmprætereaConftantinopolitanum a Soldano captumingentixrecollato ^^^c®iC: tametfi for is non æquâfœlicitace tes geflit. Siquidem Maurus G ranatac ^«raptocumeofœdere,Mutcixloca quidam,SeXericiurh oppidum poftlon-?,î'nobfidionemcepit.în quo bellô pulchemmunifacinusGarliæGômetiiCa-’;'^marcipræetatjmèmotatür.HicenirnexttemâmeXpea;anstuinam,acfolus Wcaiscætcrisrefiftens,inhoftesruit71ragemqicircafefecit,aliqtiandiUirru-P^ionemimpetumq5moratus.Tâdemviuuscaptus,obforiitudincmveniàdona-’üseft,glt;ad Alphôfuraremiffusincolumis. O facinus memorabile amp;nbsp;magnislau^

, ^'^üsexcolendurol quodquidemmeminiffe dcbentçmnesamp;iroitatiquiofficiû i ’‘dtAilitarisexercét,quandoquidem viri qui lune in prxlio fortes, ab hoftibus et-\ '^ '^^diliguntut.HàbüitprxtereaRex Alphonfus regmlui ptoceresrebeilantesi

^ccutnQtjnatæRegeeônfpirantes.Cuiusdifcordiçcaufafuitdimihutarègniiu-hfdidiô,ptôp(ej-eaq^o(j£)jofiyQmTàex filiânepotem Portugallix Regem,qui an-ïtâCaftellâeRegifuberat,àtributôamp; Ve€figaliimmunemfecerat,iliis in confihö fwlàmahtibus.Dutü autem dé Fedeticriecundiabrogationeagerttur,delectus 'pfelmpetator a magnaEledotutn parte, in Germaniam profed us eft. V etùipé Mtatus,paulopoftrédiitnihilomelióradómioffendens, motte filuFerdmandi ^îuCetdâcompetta.RegesquoqjGranatx per iphusabfehtiæotcafionem ina-?,’^îBsticæprouinciæincommodaintulere, quiSandium Aragonixlnfantem, pst{n\emToleianuro,Nuniumqs de Lata interfeCerant.Sandiusetiameius films

A ^^tnndo|oco genitus,occupâtes regno patrem venienté exclufit. Quapropter Hi-P’^'1'ibfiftës exanimi dolore dcccffit. Sandiusitaqiquartus Alphonfi filiusté-§’^i'Âtannosvndecim,quicôntràMâurôsfœlicitér dimicauit,quibüsTarifatni 4^'^nàarnCaïteiam'vocatam,ademit. Regem dePbezMàebometum appeUatü, îcBenetiiaphex Africa contra Hifpanïâm maxima dàfle foluentés, pet Benédi-ôumZachariæHifpanix maris præfedumbéllonaüalifupetauit.Sæüusnaturà ^'liffe «aditur ,indi(ciplinaprx(ertim militari rninimadecaula milites pledebatj ^'iiapudPacernluliam quatuor bominum millia trUcidarimlfit, propterea quod 'tttmaultuquödam exorto, Alfonfumftattis filin vu Regem appeUaulftent. F er-tnàdasquartus,Sâdiifiliüs,anno miUeCimo ducetefimo nonagcfimo quinto, ex-hflftopaiïepUér lu genitricis tuiclaremaufit,cuius prudeutia multa eüafit peticu-biNamcum Àlfonfo delà CerdàquifeCafteUx Regem diditabati ac Regibus ^aüittx,Fortugallix,ôi Aragoniqgraüiabellâpet legatos geffit.Sedamp;buiusmu-llerisnon minor religio uarratur.Qux quidem ^diuendita launote fupeUedilc, '^ttgentibüsfubueniter,ipfafidilibusftugiquévidu amp;nbsp;abftinentiafingulan fem-^tïNtebatar.Ccenobiâtepté egregiaconftruxitiE etnandus igitur dum per xtaté

mfccpit Henricum tertium reenf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Petri A ragonixRcgnhhä :

poGMariam amp;CathermamGHas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DuelsGUam vxoremduxiz, exqua

cundus.DecuiusrebusPeGisamp;' virr, / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natuseGloannescognonzenzo/e-breuinarratione,quxncceirarh,^/' r^^‘^^^^^^^^^^^^^'^‘'i3,amp;ziosqeeqi

rruifulHiam in matrimonium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HicRexAfad^P^'

e vira m^rarunt, amp;nbsp;Henricum pencnTr^^i^^-^^ ^^ ^quot; Giiasduasqaxzene^nzzzs defunaaJoannesvxoréduxizHd^fKnquot;‘^r''quot;'''''P'’^^^^^^^ neGJioneptem.Exhacauterr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IoannisPortugaiJixRegif erlosu-F

oblie, decuiusmorteallblG-r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quladolefceizi

JusrebusgeaiscumFerdinaodn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RegInam carho/iaDeco uimusHomnes denlquecumC^/^//^^^^ ca th oilco magnum vo/umenimp/o

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nGicmc, de cuius vlearcbulgucgeIbsD'

rienre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecimus. Quo tandem Gncilberlsnzc' ^^^^^ciJamiorarem elusluredeuenlt, quxnuplzi n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^^g^^^^principi, çulpau/opo/ilnAragonzçregnu

’‘^^^^P^^^^'^enria marrimonio conlunéil, resge/Tetuntsd-i es czpera lanéij/Gma, dequIbushlGorlammagnamconfecImzjs.Culas f J^neuem furnmamhmcoperladllclemus, vbldeReglbusPorruga/hx, Aragoa/zr,

pORTVGALLiÆrcgnrim circitcfannurrimilledmumcentefimum decimuni hoc modo cap it. Henricus quidaLotoringiç Comes, vir in bello fortiffimus,e GaUiaveniens, magnas aduerfus Mauros tes ge Hit, proquibus Alphonfusfextus Caftcllaftexpermottisfiliafuam notham homineTireiiamei matrimoniocol-locauit, ScCallecix partem quai in regnö Pörtugallix continetut, nomine dotis aflignauit.Exeo pofteamattimonionatus eft Alphonfus,qui primus Portugallix ^exfuitappellatus,primusquiVlixbonamäMäuristecepit:quorumquinqüeH-MRegibusvnoprxliofupetatis,quinqjrcütorüminfignc,fadimonümfentumi

Poftetis teliquif.tametû decus hoc in mattem crùdelitàte fœdauit,quain própter-^»quodpoft viri mortem nupferat jin vincula Coiedit, hcc Vt earn dimittetèt, per hgatumaPontificemiffum compelli vllo modónecinterdiélopotuit.Quapro-P^ermatemain eum malediâio atq^ imprécatió j caufa fuit vt ab hoftibüS capete-^^Dequonihilvltralegimus,neque quis fuerit finis eius compettum habemusi quot;uiccontinenterexotdinefucceflbresvfqjadxtatemnofttafüerütjquifequun-iüt.Siquidem poft AlpbonfumSanftius,Alphonfus(eCundus,Sandrus fecundus ^J'güotnento Capella, Alphonfus tertius,Diony dus qui fuit e fiha nepos Alphon-“decimiRegisCaftellx,aquoimpetrauitabomnivedigahimmunrtatem,quó-^ ’'’ïmpriusPottugallixRegesCaftellxRegibusfubiiciebantur,Alphoniusquar-^üSiPetrusPernandus.IoannesNothus exordineacrcligionc militari voeâtus ad ’'Mvirmagnanimus.ciuitatero SeptehfemMaurisin prxlio vidisreceplREe»-“’^Ptïtereapulchra proie fexfiliorum,iiiterquösEduardus,Eernandus,loannes, ^®ttas, Henricus, n Eduardus altet fuere. F etnandum vitx abftinentia paritet n («ligioneinter beatos retulerunt,qnippe qui a Mauris in prçlio captus ea patientia incùftôdiamaiifitapudeos,vtmolx,eaenimviuerecogebatur,cùfamuloquocÿ pctfefufhcientCj fuas partes obiter. loanni filix dux tantum fuere, quarum altera Alphonfo,alteraFetnando ex fratre Eduardo filiislocatçfuerunt; Petrusaiterum Pettum Aragonum Regem progenuit,qoi fine fucceflore deceflit, n loannë Re* ’^ jemitemCyptijtetrium verolacobum,quifahdismotibüsfaniaqjvittutrrm có-fpicvnretnporePiifecuridiPontificisFloretitiqdece(bt,vbifepultusiacet;Henti-cuslnfansia Atlantico mati primus nouas repetit infulas.Éduardusâuté Rex natu maiotPethandum genuien Alphönfum qtuntb,qui pöftpattem regnauit,qui ^cliam,Tingemjamp; Alcazar AfricxCiuitatesârmisexpugnatasPortugalliç regno adiccit.Exfororibus autem altetamlöanniCaftellqP.egi,Só alteram Helionoram tcdcricoretriolmperatóricollöcauit.Qm poft confeétasnuptialinGermaniaj

'•'’''^t'aat,futhmishonoribus,magnislûlt;iis,variifqifpedacuUscekbratifuerùt.Si-’^}^'^tïSda'V cneüs exceptifuete. Ex HeUonora autem Maximilianus Cæfar ge-^'^'i^tftjmpci^atot fórisdómiqjprxclatus, literis 04 omni genere vittutis excel-KW, Siiugeniorumfautor Só cukor maximus. lóannes Alpbonfo patri fucceffiti wins Hliüs AlpbonfuSjC^uiHilabellatn CafteUxRegü Carbolicörutn filiath vxorc ’‘^^cntjlapfu currentis equiinfoelicitet extindüs eft. Qüapropret loannes parce t'utfinelitjeris decefbr. Cui fucceffit Emanuel ex proie regia genitus, amp;nbsp;eidê Rc-^'loanaicogtiationis ardiffirno vinculo coniunäus, qui vxorem duxir Hifabel-EnaKegura Carbolicorum bliam viduatam.Qux cü Cæfar au guftxMiebackrn \ Ïi ^r^'^P^PebffetJubindemagnodolorepattusobiitmorté.Cuiusitem filiüsMi-\ ^5^'‘^^'' Granatx, cum nondum annos duOs compleuiflet.Cxierum Carbölici 1 nbsp;nbsp;nbsp;ftneif esadtetinendurnEmanuelisPorrugallixRegis affinitatem, ei Mariam fi-

1 'Urniniflislcgaiisinmatrimoniümdederunt,qüxloannempepcnt,quinunceft l ^°^^'^S211i^Rex.PeperitSêLüdouicüm,E erdinandum, Alpbonfum qm nune eft 1 PotrugaUïxC.aïdinalis,Henricü,Eduardum.PeperirS£HifabellamquxCarolö i ^quot;iffr Imperatorin Hifpanix Regi j ex quaCarolo moxflliusnatus eft nomine ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zi ii)

cum iagédJieddi^^ ^°^^Uel^^^^^^cti n^^^ ^b][^^^^^ du^ ^^^acui ^^^'■^^^d/cderiaininomnp

y r^ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^Ph/p^^^^ifeonupdtGal/orüRepi-

'quot;^'^ctuT^^^^^attj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ytgaid^mfcripferïir,prR f ^S^^ous perhibetuu DegwpO' ^^^Us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diccrcmihineceïbnoa’ Chr-n '’' ^^gjPuperdua,

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ^^^^^^PaJuds^vcaJioloco/cfi' quarto,MaurisHi/p^nJ^,^ nbsp;nbsp;nbsp;i ^^^cui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘bebgj. ^^°bus*^^^ooi^ S^i CaUdJie nobiJesadR^ou^ nbsp;nbsp;/ ^bio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guadamfpeJuncacomoO' 1

P^op./^^^^^'3ccb^^^^Pr^cir^.barer^^ ^^^^oviraprobus,f R gi/pç G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sharif ^^^^eoteradmlramsd/aoo'

^brjeP^^gt;f^PGM.^^Pbüe n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quodcumdatereiquot;^^^ ~^^^^beframesadxdieo' ^^^Ptisfep ■^P^^r-famamfaudiraaseoe'

quot;‘^‘Chru,p‘^gt;lt;e„ddi;pPorerZ^^^^^ nbsp;nbsp;) amp;nbsp;aiiis Joris proper

DE REB. HISPANIÆ LIB: VIIL 82| fratribus viris admodum fanäis amp;nbsp;folenniter confepul tis,in honorem fandi Ioannis eccleliam paruulamquam fuprademonftrauimus,ampliauit:ibiq}vita fun-dusanno domini feptingentefimo feptuagefimo odauo fepelitur, filio Garria Ennicofuperftice. Gerebacautcm Garfias Ximenius in vexilJis amp;nbsp;armis arborera viridera,amp; fuper earn crucem rubram in croceo campo,

[^ QArsias Ennicuspoft mortem patris no minus Chriftianxreligioniscultoi^,' quamac^;jijjrenuus in armis, Mauros Chriftianinommis holtes infeftüri-inosperféqucns,Pompilonem primariam Nauarrae ciuitaté, multaqj oppida bre-uifpaciotemporisab hoftium fxuitia hberauit, amp;nbsp;ad Chrifticultum reduxit. Sub idem tempus virquidamresmirabües expertos,amp;in armorumcertaminibus fort's, cuiAfnareratnomen,cumChriftianis quibufdam virispræclaris,amp;cuend2E Chriftianx fidei percupidis,Aragonium flumen traiiciens,caftella amp;nbsp;oppida mul-ta,Iaccamq} ciuitatem, quæ aloci fitu nomen accepit, propterea quod in montiu conuallibus iacet,ad Chriltianam fidem rcuocauit.His rebus geftis, quoniam pri-ttsusAtagonium flumentranfierat, Aragoniæ prouinciæ ComesappeUatus eft-^^ Cuiusnmlis infignitus diebuspaucisevitadifceflit.Rcliquitautem hliumnomi-tteGalindmn, Item deinde mortuus cft Garfias Ennicus fuperftite filio Fortunio,

pORTVNiVs autemmorttiopatre,GalindiComitis Aragoniæ filiamduxitv-Xorem,amp; ratione coniugii Comitatus Aragoniæ titulos accepit,amp; ex vxore fi-l'umSanâium Garfiamprogenuit,quemfucceirorem amp;nbsp;hæredem fibi reliquic lodens,anno odingentefimo decimo quinto.

^AKcn v s GarlïasFortunio patri defundo fuccedës, exercitu coparato Mauros acriterinuadit,quos a Suprarbrii Sz Ribagorciæ (fic enim loca quædâ voca-turHifpane) regionib.depulit,amp;fibitotamfereNauarræprouinciâfubiecit. Vbi turn Mauris præliûcommittens hoftium mukitudinecircunuentus,alioquinfor-tillifflepugnans,occiditur.Quo mortuo fine prole, Mauri Nauarrâ rurfus occu-^runt,eamq;tenueruntvfqjadCaroliM3gniImperatorisaduentum,quifuitan-®oaChrifl:inatalinongentefimo. Na Carolus Imperator cumduodecimDucib.

WPates appellant,inHifpaniaper montes Pyrenæos ingreirus,aduerfus Mau-^Q J'osBellageflit afperrima,quosaNauarraamp;t Aragoniaferetotaprofligauit.Qui-

'tstebus geftisCarolusHifpaniam quafi tutam relinquens,in Galliam reuerlus ^wAragonesEnnicum cui Arifta cognomen eratyCxGothica gente,vel(vtalii '^olunt)ex Coraitatu Bigorræ,fibi D ucem delegerunt.

j^NNoigitur nongentefimo duodecimo, Carolo in Galliareuerfo, Ennicus Ari-^ftaOuxeledus, vir amp;nbsp;manu promprus, amp;: in armorum certaminibus ardens (vndecognomenaccepit, quippe qui no aliter vifis hoftib. ardebat,qdam in igne t'titurarifta)exmon£ib.PyrcnxiscumexercitudefcendensMaurorü magnas co-pias dcleuit,amp; vidor in Nauarrâ peruenit,vbi princeps a Nauarris amp;nbsp;Aragonib. e-•'S'tur,propüfitis tarne nonnullis condinombus, vtin cosæquislcgib. vtcrctur,a quibus etiam iudex qui médius in ter eos eflret,petebatur,amp; Aragoniæ luftitia vo-taretut.His conceflis conditionibus, cogitans quibus fignis amp;: armis vrerctur, etdiuinitusreuelatumeft,vtvbi inaere crucem videret,illic confifteret.Quod Afrique diligenter obferuans, cum effet in planicie quadam quae iacce inter Z z iiij

U4 LVCII MARINE! SICVLI ^ Suprarbrosamp;Pyrcnxosmontes,inacrccruccmcandidainfu4’^^'^’j.^^£[mjjâ fignoqs in vexillis amp;nbsp;fignibus vu perfeuerauic. Tandem moneo^ filium reliquic.

Z^Ætervm Säridius Gareeßus Auarca,titulo principäfusacc^to,vxow I^duxit praftanciffimam nommeTodam jexquafilium füfeepitGaruam fiiumjquienamTremulüsdiccbaturjdequodicemusinferius.Pfogenuitp Ç ea Alias quatuor: Vrtacamquaenupfit Alphonfo Regi Legionis»SAna«q“*^.^. miro Gàftellæ, Mariam quacOrdonioLegioniSjBlafquicamquxNügno^^^^ Cantabriæ. Res autem geftît armatus admirabiles, fiquidem Mauris vit « ^^^^ pulfisaCancabris,amp;Pyrenzoru montiüm finibusadNaiaramvfqjpen^*’ ’ ^ multis itaqj rebus prxclarc fandeq;geftis,m0riens filium GarfiamSanwi^ ^^^ quit hæredcm.Vixit autem annisfexamp; quinquaginca. Cuius corpus Wlt;-de fia fanâi Ioannis a Pegna cognominata.

^ ARSiAsautem Sandius Tremukis cognomen habuit, proptereäquod cuni bcllafucurafen ticbat, tremorequodam afficicbatur,tamctfi in prxliofortisC' ratamp;intrepiduSi Ille liqüidcm tremor,amp;prudentiacfighüm erat,amp;fortitüdinii^ Ideoqj cum ellet amp;nbsp;fortis amp;nbsp;cautus, hoßes(xpiusdebcliauit. Annos eriim odoi: vigiriti(cotnamq5 tenüitprincipatum)magnam Abi deüiäis Maurisglomm coni' parauit,quinunc iaCetfepultus inecclcßaprxdida.Cuifuccelfiinliusnomina Sandtius MaiorjHilpanix totius Imperator.

JLlIc SandiusMaior nonimmerito fuitlmperator HifpanixtotiusappellMUî' Nam totam ferc deuidis hoftibusHilpaniam Chriftiano nomini reftimiw''

(Juidetn Mauros o nines a Nauarræ, Aragonix, CafteUx, Legionis j Portugallix, Cantabrix, amp;nbsp;Vafconum finibus exterminauir. Fuit prxterea non minus iuftitia cUtus,(|uam bello fortis.Vxorem duxit Eluiram foeminam nobiliflimam,cuius e-tatcaftrum A.iuaris.Ex qua filium progenuit nomme Ramirum, qui (vt ante dixi-inus,amp; paulo poft clarius declarabimus)fuit Rex Aragonix primus.Cxterû Elui-tadefunftaSanftiusaliam duxit vxorem,CaftcllxComii»s filiam,quxMaiot di* cebatutjde qua tres illifilii natifuere,Garlias,Ferdinandus,amp; Santtius. E quibus Gardas maior natu matrem apud Imperatoré adulterii crimine falfo detulii, pro-prereaquodcum iUi mater ex Imperatoris monitu amp;: equorum prxfedi conlilio ’^’puutnquendam Imperatotichatiflimum accommodatenoluillet,vteftliomi-’^'rniimprobitaSjConfinxitiniquus ftliusiniontem matrem cum co qui equorum cutam getcbat,fc cÓiunxifle.Ncc deftitit irx facibus accenfus, ob equi übi vlum ^«negatum.matremfuammfummumdifcnméadduccre.NamGumlioclmpe-

i i«oïaudiffet,vehementetdolensvxoremftatimcaptamdiligentercuftodiriiul-f^amp;CoraniumnobiUumatqidoaorumccnuocatoconcilio,ineamftatuit,vttgni

1 nbsp;nbsp;ctematetur, mft quis earn aduerfus accufaiores filios vel armis vel legibus defen-1 nbsp;nbsp;ituvCxicram cum neer, legibus quifquam,neq5 ar mor urn eer tamme contender 1 nbsp;nbsp;t^ÄmSlioslmpctatoris anderer, foins tandemRamirns Imperatricis pnuignns

1 ^'ttoàwWftatribns obtulit.Vernm enimucro dum parantur arma, dum eau-1 ^ fædifpmmwr vitquiàamChtiftifaccrdosamp;moribusadmodumfanaus,Gar-

\ nbsp;nbsp;nbsp;lt;'irniuoq-,dedecore nomen imperatricis def onnare ftndniffent-.qni prxterea pa-\ W.ViacUviûUnsnincmptofundctcdcbcbar,rantnmdoot»s^^^^^^

\ vU'Mcôfeftim fe falfo martern crimmis accnfatle daenn^nec ob abam canlam» \ ^^ twfmuoiçismatereqnumdeneganetat.Pœmrennaignntdnaitanulcelens,er-1 toxctvtdeftenies,adlmperatorem venerunt veniam deprccantcsi quitus Impc ta-\ nbsp;nbsp;rot ignoîctte no\uu,nili prins a marre tenufftonem impctratent, atep n mater fnu \ nbsp;nbsp;iuscxcouivellet,fefe idem fuppbeiûde bins fumpturû efte refpondit, quod vxoti \ iubcmclegeîtatuetat.Matct anreenm mulrorù nobiliumviroru lupplicanoni-\ W,iumvetoptecibnsil\insïcligioû qui principes monnctat,amp;ad poewtentiam \ nbsp;nbsp;'iàuxerat,amp;iamoremarernoiam com mora, fuis bins pene matticidis bac condi-\ i'^evenianiSi viram eonceffit, vr eiRamirusprinignus cuius àdmitabilem vir* \ nbsp;nbsp;Wmp£Tipcxcïat,in Aragonix regnofuccederer.Qnem prxterea cunftisaffen-\ nbsp;W\bus,2)Ceriam blits,cum fxpebenedixilïet, bbiblinm kbiTedcmleguimum \ ^- ’i^ô^tîwt.Tnmdemnm omniumconfenfuablmperatorecnmvxoreft.atutum \ rîi,^^Çi^^p^^j^,^ŸnNauartx,FerdinanàusCaft.ellx ,San3;insquemnonnulliGon“

1 nbsp;nbsp;bi'inuiQmnarnnrànV afconix ,amp;cRamirusin Aragonix regno fuccederet. His

' nbsp;nbsp;iebüs\u^e(^\sg4hift.irntis,imperator panelsannisavitadifccffir,anno millebmo dramooötano,qni€üiill\{paniqferetoriuslmperatórannos quinquagintaqua-

-list Mn Æ tegnotupartitionem tupiademouRranimns ,qucmadmodu (ci-^ViccrGarbxNanatta ,F etdinando CalVella,Sanflio V afeonia quam Suprar-

Viia'Aiv ocant,?ieRamito Aragomaconrigitsa quibus adboe v Iq, tempus cuiufqs paiiincixReges online defcendunt.Cxterum nune CaileWx Sé aliatn Vlilpanix Vowciatübicceffionesquas alióloeo fcripfimus^relinquentes, Aragonn dunta-^irkeg\in\ieiievcipro£equemur.Ramitusigitut morruo parte ,R.egvs Atagouisé

81« LVCII MARINE! SICVLl nomequodeo viucnte recufaucrat,acccpit,vxorcmqiduxitHermiflan(îam,çi alio nomine Gilbiga dicebatur, Armeniacis amp;nbsp;Bigorra: Comitis filiam.Dequa Iios duos babuic,Sanftium amp;: GoniaIuum.Habui[amp;filias cotidcm,quaruma tew nomineTirefianupficComitiProuinciæ, altcracui Sandia nomen erat, Conni^ Tolofano-Cxcerum Ramin tempore Sandius frater eins Suprarbroruni Rexoc cifusefta quodam Vafcone nomine Tomancrio: quo mortuoiineliberis,oiiin'$ populiSiiprarbrorUmprincipatusRamiro Regifefcdcdcrutjquibellorumintet fratrescaufa fueruntjinquibus Ramirusa Ferdinando Sandiiluifrattisfiliofl“* mortuo patre in CafteUa:regno fücceflerat,occifus eft.Qui teliquitharedem ' umSartdium.NamGonfaluus alius eius filius minor natulaccenfis eratEpdeo* pus.Reliquit praterea filium fpurium nomine Sandium, cui Aiuarium amp;nbsp;ahaoP' pidacum fuisconfinibus,amp;Gomitis titulumdederat.VixitautemRexRamitus poft aflumptum Aragonix rcgnumannosquadragintafeXjobiitannomillenmf fexagefimo tertio,qui iaee't cum vxore fua in eedefta prxdidafanâi Ioannis*

G VccESSiT autemRamiro mortuoSandius filiusadmodum adolefccns(crat enim annorum ododecim) qui Fœliciam duxit vxorem ^ ex qüa tres filios pro-genuie,Petrum, Alphonfum,amp;: Ramirii, qui fuit a patre religioni fandi Pctriqu2^^ Tomariscognominatur, deftinatus.Sandius autem regno fiifccpto, muleis ma-gnifqj corporis amp;animivirtutib.feruens,armisaccindusaduerfusMaurosma' gna præliâgeflitè De quibus multas confequutus vidorias j oppida multa recupe* rauitjmultaqjcondiditjStcllamfcilicctjLunamjAyerüemjócaliapermulta.Fuga' tis etiam Mauritanis hoftibus ex Almeria,fandi Indaletii cOrpus ad eccleliam fan* di Ioan nis a Pegnatranftulit. Qui fandus Indalctiusdiui lacobidifcipulesf^wt, amp;: vnus de primis quos in Hifpania fandus lacobus ad Chrifti culiumamp;iïdcccn-ucrteratzfueratetiamEpifcopusdidæciuitatisAlmeriæ.Maurosprætereacuma-liisinlocis,tumveroapudCaefarauguftaamp;:TuteIammagnisaffecitcladiblis.Pro' fligauitinprçIioetiâfemclRhodoricum ViuariumCidum,quiCidRüidit’Z''U‘'^j go dicebatur, virum alioqui fui temporis fortiftimum omnium dueuQuci« Ro Sandius acriter armis perfequebatur, propterea quod cum Ferdinando Gaßd^^ RcgecontraRamirum pattern fuu bc'lumgefl'erat,quobeiloRamirusoccubuit' Cuius demum virtus admirabilis apparuit, cum Alphonfo fratri patriicliCaftö'^ Regi cuius anteà pattern Ferdmandumprçlio vicerat,obfefroToletiaM.iiiri5gt;‘’ amoremquemmaximurrlergafidemChriftianamhabcbatiiniuriadémortrr^ tris oblitus, fubuenite nö diftulit. Deinde bellum quoqjgefÉteum Garliapjquot;'^^'® Rege Nauarrar, quem vicit amp;nbsp;0ccidit,amp;a Nauarrx totius populisRex3pP'^*'‘' cft,iuratufqj Ofcam ciuitatem quam Mauri tributum quotanhis pendentes P°'‘ * debant,‘obfidionecinxit. Incuiusoppugnatione fagittapercufluSjpauebdieptiS öccidit. Obiitanno fui principatusquadragefimoquinto.cuiuscorpuspnmti'p 4 cuitinecclefiaCaftrimontis Aragonum,amp; deinde in monafteriurafandilointi 15 a Pegna tranflatum fuit.

PËT RVS Sandii filius patre adhueviuete Ribagortixamp;Montifonix Regis nomen acceperat,mortuo vero patre Rex Aragonficönfeftimfuitappcllatüs,qm poft mortem patris ducibus cum exercitu prxmiflis, Ofcam ciuitatem proficifei* tur,amp;propeciuitatismuroscaftrapofuit. Ad quem venir exmontibus Pyrenxp Fortunius Lizana, qui fuerat a Sandio Rege foris hoftis iudicatus j mortiqjdefti-natüSi HicFortunius Petri Regis gratiademerericüpiens, quemfeiebat beim® ƒ MaurisÖfcitänisillaturüjfecüm trecentos peditesVafconiargentisclauisferrets armatösadduxit. A quibusaccrrlmc pugnantibusMauriarmorunouitate,amp;''’ rorum afpedu deterriti, vidi ftatim ceciderunt. Quoru multisinterfedis,! ctru . Rex vidorciuitateingrelTus.Fortunium VafconumDuceaclauisquib.armatoS Vafconesadduxcrat,qux vulgo mazxdicuntur,a Maza cognominauir. na antes, vtlupra

i(tfupraâiâumcft,FortuniusLizanadicebatur.Quidâverofcripferunthocprç-liûacte diutp anccpsfuiirc,amp; Victoria in neutram parte déclinante,magnuquenda acmirabilcm équité apparuiffe repente, proteûû candidis armis, amp;nbsp;in medio pe-dote flammeâ cruce gerente.Quo vifo Utenueqj pto Chriftianis pugnantc, au tiviâitergaverterunt.QuorûmultisoccifiSjScreliquisfügientibuSjduC an la-niptxdasöófpolia coUigunt,Maurorû quatuor abfciffa capita, multis amp;nbsp;precio is omatagemmis amp;pr^cipuisarmis inueneruntexculta.Q^apropt^vie or etrus ChciftianorûRex,Maurosillosautprimatiosviros,autReges ui erat ,in rgm lgt;usôcarmisfuis adiunxitrubram amp;flammeam cruceminalboclypeocuMau-

'^ totumcapitibus quatuor, amp;nbsp;in memoriamvifiequiti8,amp;in lignumvi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. CxterumOfcaciuitateaChriftianiscapta,MaurorûRex Almoza e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ï^tvulgo dicitur,cadra pofuit. Quod Rex Petrus prolpicies, fuas copias m ^lem Â^i'ixit.Si indruétisordinibus,Mauris,fi conftigetev client, lignum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•,

MotiagcntdruaLätmeVocantur^om ^.^ petuumfacerdotia,qrnhus in(iàc\esbodeseiecerat,vtipfe ac fur fuccel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beneficiis V rbanus vd\ent,confertepoffent,excepusepifcopaubus. i roq

petuum.'îuxddeaiflïmefilidcuotionisaffeaupeïvencïabrlernfratrem^^^^^ MmericurirPinatenfis monaderriabbaiemaccepushtenscrrcalacrofana lt;

^wumfatear ,ei(àé perledisirx pcnutbaiiomCtV nmux couamouone roui nbsp;nbsp;nbsp;, ^tttmmettto.Exearurramqiinttio dUeaiorrrsSéreuerenuxquanterga landam K.ntartamecc\efiam(errtpetbabutdtamp;êbabes,magrtitudinentcognoui,quantuq5

'^tacouddas,Quant deuote Sefidebter animx tux (aluattonem etus orattombus con\tttittas,aàuerti-.exfineveroearunàenttantantïetuntcotectabufionent,qu»

^^ Wtrttexlonge aftatufuodintotx maiotemquant credtpolfit ,tmntnteret Uu-Ç'^'^t^^vedcilicetprobonorunt numerofitate, ntalotu mukiphcitatcm perterre, ^V^ibata profperitate trlbulanonum m innocentiam tua cateruas, v nde auxi-liaamp;tclt;i^i;\\^^‘^Xcipueptoceàeredeberent,nïuere.Siquiàentcumtntermoder-1^05 tegnomm rcaotes,quorum plqrofq antmarù fitarunt negltgcntes,v el penttus o\3\'tos,vtpote ab omm xqvutattsttmeredemos planai ta ad mortent inducentts fi 'Vüittgerutfcintus, te fer e folunt dtutno afdatum fpwitu angudias ad virant ducetis \ nbsp;nbsp;dcgti\e\ideantu5,cunttudtitx rigore condanter infidete ecckfiarunttranqurlfi-bd ,^pac\dudtote tnutgdare ^puptWorum amp;nbsp;orpbanorum defenfionungenrent öpttam dare,pagartqgenrts depreffrom St coar aaùoni,Cbtrdtartqv et o exaVratto-

1 ^’^ witatttpWafiourcumfururtta tneedanrerdrenudaretntudare, St f vrbreurret toududauqcum tortus nta\tpropu\dont, rortufq, boni exerettfis efdcactrer tn-rurobere gaudearrrust tpd ramen qui ex ram prectoforum fruanum gudu vret-Mt!tagrvoReuresarborem,odtct.odusvenerartac exco\eredeberenr,rut let te rrgatattttd\res,qutb,pro adtduaexpertenttaranrorum merttorûruqlpecta tus ^^ ^'ttattorttjtudr^ obfequtts edet tuddendu ,tn te, v t pr xraxarar unterer arum p Att

feriesJnfurguntjamp;quiahumili Chriftoconformatum patiëntieclypcumve abiicere videntur, tanquam credis corra te calcaneis tuam deprimere amp;nbsp;contun dere manfuetudinem non erubefcunc. V erunramen,amp;c.

De Mpbonfi i^ui Petro fratri /ucce/it, Aragons Re^e quarte. QVoniam Petrus jVtfuprademonftrauimus,nunosreIiquitfilmde*^^^' frater eius AlphonfuS, cui nupfit V rraCa Alphonfi Caftellæ Reg's ßlw, cuiu nuptiis amp;nbsp;coniugio CadeUae quoqj regnum tenait,amp; principatibus rcgniiqiW” ^^ iunélisImperatorisnornéaccepit.Quicopiisaudis Ämagnisexefeitibusef® parans, Mauros a CæfaraugUfta, aTutelâ, a Daroca, a BiJbili quam nuneCa au iud Hifpani vocant,aTiriaflbnaj a Boria, amp;nbsp;multiS aliis oppidis dcciuitatibuseic cit.Ædificauitetiamplura,amp;:imprimisBurgutnPon3pilonis,SôriamqU3nJ eui disNunlantinis Scipiodelcuerat,nomenq}mutaüit. nampriusNumanna i batur.Condiditamp;Almazanum,Berlangam,amp;Bilforatü.EratenimRexmagn nimus amp;nbsp;bellicofus: tametfi fuit in rebus diuinis amp;nbsp;culru Chridianæ religion's ne^ gligentiör,vtpo te qui fæpius equos in facris locis amp;nbsp;ecclefiis velut in ftabuns w bat.Ideoq; quum Fragam oppugnarer,vt multorum fertur opinio,Dei iudicio pente concidit,vbi,ficutaflerüt quidam,neq5mortuus,neqjviuu5apparuit:tain etfi nondefunt,qui dicanteumrepertum,amp;in monafteno Montis Aragon fepultumfuifle. Qui tunc Caftellæ regnum Cornin’Tolofano fuo priuigno re ' tuerat.Vrraca fiquidemTolofaï Comitiantea nupferat, dequo filiumhabe , cum Alphonfo Regifeconiunxit.Periitautem ünelibetis annoiniUcümoeen tefiino vigefimo fexto.

De Ramiro mofjachet^ragoni^ Rege ^uifftg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Z^Mnes AragoniarNauarraeq}nobiles,PetroRege fin,clibetisamp;proptquot; ^, '^redibus mortuo, de creando Rege conuocato concilio, finguli ‘®'’’'®*’^L^ cere cœperunt, amp;nbsp;cum alii alia, prout erat animi cuiufqj defidenum, protu ' ^^^ jo inhancdemumfententiamvenerunt,vtPetrumquendamcuiAterescogDquot; ^ crat, dominum Borix ciuitans, Regem baberent, adquem magis Aragquot;^ gnumfpedarevidebatur.Adhuncautemleganmiflinominetonustam ^^^j ræ quam Aragonia: fegni cUm veniffent,eius mores amp;nbsp;arrogantiam ad®'' i^^jg. venientibus legatis quibüs obuiatn exire de thore debuiflet, domusianuas ^.^^^^ rat,magis indignantes ad concilium reuerfi, verba hxedixerunt i Noexp^ ^^^ bis proceres eum habere Regem, qui cum Rex non eflet j inflatus ambit'O ^^^.^ temerecontempiitjamp;qUi non modo nobis obuius rionocciirritjfednenos^^,^^ fit quidem,propterea quod eflTetmagnisoccupatusncgociiSjVtianitorcse bant,qui nos tEdesiaingreiros,acfihofteseiremus,immaniflimerepuIetu'’ '^J^ da tarnen dicunt eum legatis accedentibus no negociis occupatum,feacu fore führe.Hac igitur iniuria proceres amp;nbsp;illius fuperbiä comm0ti,Ramitu® ^^ Petri frätrem Regem deligere ftatuerîit,qui iam diu in Gallia religion' an nedi0l:iferuiebat,inmonaftcrioqu0ddiciturfan(3:iP0nnideTomeriiSlt; ®r^ tfatäigitUf afummo Pontifice facultate, Ramiro quern ex GaUianUperà rant, Aragoniæregnum dctulerût. Qui vbi regni cura fufeepit, Pompi ^®^*b^ feólus,a Garfia Ramiro regnum Nauafræ quodiniuRe pömdebaf,tepctiuit. ^ illo refticuente,contraNauarros,Afagones bellocontendefeeoepefunt. ra ^^^^ GarfiasRamirusfilius GarfiæRegisNauarræ,quemFerdinanduSRcx a ^^^

frater eius occiderat.Qui poft necc patris,metuens ne amp;nbsp;ipR ^*'*'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î®

Ferdinando, Valentiafe redeperät,vbi futiüs eflepoflet-QuemNaUarW^^^^^^ hinc per legatos âccitii Regem elegefunt,pfoptereaquodAMgones me ^f,^j rorüconfilio amp;nbsp;autoritäre libi Ramirumoiiachödelegerant.^-atteru e ' .^^^^^ accen()sinterNauarrosamp; Aragones,cum Mauris belligerandi contra nbsp;‘j^^jQ^.

optata daretur occafio, Nauarræ nobiles amp;nbsp;Aragoniæ, quo mans ^^^“^^y^ ^.^gpi currerent,egerunt cum vtroque Rege,vteorumcontroueriiatotaquec^^^^f]^^

Nauarrxfexopnmisvinsamp;prudentiflîmiscoramitteretur.FiieruntitaqueÎLidi-ceselediex Aragonibus,Petrus Caxalis,Ferrerius Hofcetanus,amp; Petrus Atetes: pro Nauarrisvero quidam nomine Latronius,GuiIlermus Afnar Oretanüs,amp; XirneniusAfuarcognomento Cortès,vel(vtaliidicunt)Torres.QuiEmuIrem amp;nbsp;raufam tanti ponderis diu penfitantes,hui ufmodi tandem fententiam protulerût: vtRamirus Rex Aragonum Nauarræ populis omnibus impcraret, amp;nbsp;Garfias ma-giftetcquitum diceretur,amp;:iusinnobiles baberet. Cui Ramirus eorundem fex viroruraprecibus addudus,quorundam oppidorum vfum dominiumque con-ceffinquæ tamenoppida poftGarfixmortem Ramiro Regi vel eins fucceflori-iobusreftituerentur.Quxverofucrinteaoppida,pofteadeclarabimus.Eratautenl Ramirus moribusamp; vita fandiflimus.Qiai pofteaquam religionemfueratingref-fus,fibiplures epifcopatusamp;: ampliftimasdignitates oblatas recufauerat.Neque frgniquidem curam fponte fufcepit,fed efflagitantibus populis,amp; hortatione fummi Pontificis,ne fi ipfe regnumnegligeret,fuper eius pofteflionem nouaamp;i ‘''rtftma Bella confiirgerent.C^apropter Ramirus amp;nbsp;regnum fulcepit, amp;nbsp;Comi -f'5Reiteifiliamduxitvxorem,exquafiliamprogenuit nomine Petronillam jqua RaimundoBerengario BarcinonenfiComiti matrimonio coniunxit,amp; Arago-•“æ regnum dotauit. Cuius rei hoc extat inftrumentum, de quo nihil mutans ad verbum ponere fatiusduxi.

^GoRamirus Sandhi Regisfilius,Rex Aragonenfium,dono tibi Raimundo ComitiBarcinonenficum filiarnea meum regnum Aragonis ab incegro totfij '''^utdiuifitipfum SandhusRexriiaior,auus paths mei,amp;:ficutdiuifi ego cumRe-S^Nanarrorum Garfia Ramirez in Pampilona. Excepto illas tenencias, quas de-^'^WiusfupradidiusRegi Ramiro auo meoin Nauarra.Expartede Caftella, orrotibi de Hariza vfq; Ferrera,de Ferrera vfqueTarrazona, de Tarrazona viqj ‘ ƒ dam villas amp;nbsp;caftella.Tutelamvero acquifiuit amp;nbsp;cepit frater meusRexAl-P“°‘''Ris,amp;:ckdit earn Comin de Perges:pro honore ipfeautemdedit earn Garfix R^^nirez cum filia fua. Se hoe ficut melius poteris facere, facias, vel cum eo con-quot;coiaS’Carfarauguftamverodedi Imperatoride Caftellacumfuis appendieüs in 50 ’itafua tatum, amp;nbsp;fecit mihi homenage de ea vt reddatur mihi vel fucceflori meo Poftobiiuiïifuyj^.Quicquifj enim mihi debebat facere, volo amp;nbsp;mando vt tibi fa-ciat.Hocexparce de Caftella. Ex parte vero de Nauarra donotibide fandia Gra-''adePortu,quam patermeusSââiusbonx memorixdeditfandioSaluatorifuo ^onafterio,vfque Brozal,cum toto Ronchali, qui eft honor de Rofca de Brozal, 'utvaditaquadeSarafazo,amp;caditinIda, indeveroad pontem fandii Martini. mepontefanQ:iMartinificuccurritIda,amp;diuiditNauarramamp; Aragoniamvfqj ’^hin fluuium Aragonis,amp; inde per medium pontem ad vadum longum. Et de ^Mongo ad Gallippienzo, ficut currit aqua. De Gallippienzoautem, ficut cur-quot;Üüuius Aragonis,amp; iungitfc cum Arga,amp; cadit in Ibero flumine magno. Inde

' ^^^J?®^“tcurritlbcrvfqueiamdidamTutclam.DcRonchalinamqsamp;Alafucs# ^lt;lreyta,amp; Valterra,fic dico tibi,quia dedi cas Regi Nauarrorum G ärfix Ra-^quot;^'^^tantum in vita fua, amp;nbsp;fecit mihi homenage quod poft obitum fuu m redda* ttf mihivel fucceflorimeo. Quiequid enim mihi debebat facere, volo Sz: mando fæiraciat.Hoc dono tibi amp;nbsp;concedo filiis filiorum tuorum,qui fucrint de gene-t^tionedemeafilia infxcula fxculorum.Tu vero conuenis mihi in verbo ve-^'tatis.amp;mittis manus tuas inter manus meas, vt non aliénés, neque facias a-'^nate regnum iftud, quod ego dono tibi a generatione filiorum filiX noftrx. ec poft obitum Regis Garfix Ramirez dimittas filio fuo Ronchal, amp;nbsp;Ala-[^ ^^b8tQ^adreyca,amp;Valterra.Etvtin tota vitameateneas me ficutpatrem amp;do-^inutn.Tamenretineomihi regale dominium fuper omnesecclefiasregnimei.

_ ^upertnonafteriumfcilicet fandI:iSaluatorisLigcrenfis,cuidonoillammeame-ætatemdeillooliuarede Arafcuas, propter enfem quem ibiacceperam, qui fuie ^fopisloan.Ec(upermonafterium fandhloannisdePinna. Et fuper monafte-t'uinfanftiVidloriani.Etfuper'omnes ecclefias parochiales amp;nbsp;proprie proprium 'ttpetfanftum PetrumdeCerefacumfuis appëdiciisfeupertinentiis,amp;Pertufa, AA

amp; fandi Vrbi2,amp;: ûnda Cecilia. Licctrcgnum tibi tradam, tarnen dignitatcni mcani nonamitto, amp;cxt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Cxterum cum eßet Rami rus, vefupra diximus,vita fandus ^religionima« ximededitus,continucfandiBcnedidiordinishabitumfubtunicis gerebatjCC^ clefiasfrequcntabat,monaftcriaamp;fandorum «des multas ædificabac.Quamol) rcmacundisfcrcnobilibus tanquamnoidoneus ad regni gubernauonem négligé batur.Quod cumanimaducrti(ret,amp; diutiusferre non poflcr,vinim quen-datneui plurimum confidebar,adabbatcmfandi Pontii deTomcriisdam mißt, vt illius abbatis confilio qui fatis prudens amp;:fandus crat, Aragonixrcgninobi-libus,aquibuscontemnebatur,timorielïcpofl'ct.AbbasautemRegisperkios »• flt; ten's, eius nuncium in hortum qui aderat, adduxit, amp;nbsp;cum eo fimulingrcflus g a dio!umgerens,TarquiniiRcgisimitaruscxcmplum,altioreshortulinor«a w* barumcaulesgladiodecuticbat,amp;minonbusadæquabat.Hoccumfcciflet,nun-cium dimifit. Qui ad Regem reuerfus, ca quæfecerat abbas in horto,retulit.Rcx au tem caHidumprudcntis abbatis confilium intelligês, in Okamciuitatemfeco-tulit,hic tintinnabulum magnum ïefadurum diuulgauit,quod ex omnibus to-tius regni fui locisaudiretur. Ad quam rem faciendam omnes Aragoniæproctres conuocauit,qui Regis ineptias amp;nbsp;deliramenta dcridentes,amp; tam magm tintinna-buli formam videndi percupidi, libcntiffimc conuencrunt. Quos Rex m pattern domus interiorem ab hominum frequentia femotam firgulos admittcns,qiiauï' deprchenfosconfeftim iugulauir,ac occifos patres filiis accitis oftendit,quibus idem fe prorfus fadurum dixit, fi mores parentum fuoriim qui lbo regi minus ob-fecutifucrant,imitarentur.Necauitautcm virosex potentioribusnuroeroqum-dccim,quorumnominafunt hzequa: fcquütur:Lupum FerreriumLunam,le-trum Bergam, Rhodoricum Ximenium Lunam,Egidium Atrolilum,PctruH Cornelium, Ferdinandum Gometiom Lunam, Gaifiam Bidauram, Gonfilum

• Pcgnam,Raimundum Fozium,Pctrum Martinum Lunam,Petrum Luaw^' Michaelem Dafibrem, Sandium Fontanam, amp;nbsp;Ferntium Lizanam.Hacrcgc' tintinnabulum non modo per totum Aragoniz regnum,fed etiam per vniuenx orbem terrarumfuitauditum.Ex quo temporeRamirusRex omnibus Aragf’ nobilibus fuitmaximotimori,regnumquc tranquillilfimc gubemauitviquf^ diem vitx fux vltimum, amp;nbsp;in Ofca ciuitatc magnam a-dificauitccclefiam, diPetri veteris dicitur,vbimonachos fandi Benedidiordiniscumred’Ui’“ ftituit:in quanuccccIcfiafcpultusiacet.Qmmigrauiiavitaannomillefii’'® tefimo trigefimo odauo:rcgnauitautemannos decern amp;nbsp;nouem.Quem dt quidam temporequofuitardigione reuocatusad Aragoniz regnum,wfj.'’ ... dinibus initiatum, fed non ad rem diuinam cclebrandam promotummi ^' vero aliter afleruht,proptcrca quod facerdotia amp;nbsp;ccclefiz redi tus lubebaG tarum dighitatum titulos,quibus, qui facerdotem fuiflc ncganr,diip^'’‘^”° ^j fummi Pontificis vfum fuiffe volunt,amp; dignitates per fuos vicariosamp;oneta u » nuifle. Vbivcro rcgnumPctronillzfilix gencroq; Raimundo Barcinon^Lo®' iti rcnitnciauir,incccle fia quam fupradiximus, continue permaofit.

AiMVNDVs Berengarius,ComesBarcinonêfis,quemadmó* ‘^^'^^“prafcripAmmuSjtatione matrimonii,propterea quod Petronillam Ramiri Regis Aragonum filiam duxit vxorem, Ramiro Regi fuo focero in Aragoniaéregnofucceflït:verum-^^ tarnen non regis ipfe,fed Principis Atagohiae nomen aiTiim-pût.Sic enim Ramituscius focer inftitüetat,vt Raimundus ipfe Berengarius Aragonix Princcps,amp; Barcinonx Com' «appeUatetut: fucceffores vero, Reges Aragonum, amp;nbsp;Barcinonx Comités dicetentur. Cuius inftitutum femperfuit obferuatum, Sc noftris quoque tem-potibusRex Ferdinandus Catbolicus princeps, Sc eius nepos Carolus Im-pentot 8c legitimus fucceffor, qui proauos imitatur, in fuis omnibus priuile-

^0 gwSidipiornatibus diligenter obferuant. Atquime locus bic monet, Sc or-do return poftulat, vt qui Raimundus bic Berengarius, de quo loquor, Sc qua ra-

1 nbsp;nbsp;donc Barcinonx Comes fucrit,exponam.Quç quidemresetfi mibilongiusrcpe-

1 nbsp;nbsp;nbsp;^endaeft,earn tarnen multopaucioribus verbis acdilucidius oftcndam,quamfu-«'tamultisaliisenarrata. Anno Cbriftianxfalutisfeptingcntefimodecimo quarto MaurisHifpaniam mifetevaftacibus,bomöquidamnationeGetmanicus,ge-nttenobilis,amp;animofortis,cui nonnen etat OtogeriusGolantes,quern Pipinus ^i\lixRexGuianx prouincix fuç prxfecerat, vbi a caftro nomine Catbalo quod ftequentare folebat,c?bgnomen accepit,nouem viros Germanic« gentis ad fe

1 vocatfanguine daros Sc virtuieprobatos,quibus cratnominahxc *.NapiferM5-i i^ 0acaiGviiHei;musCctuera,CalcerandusPinus,GuillermusRaimüdusCcrueUo5 i nbsp;nbsp;BugoXnaplana, Petrus Alcmanus,Raimundus Anglefola, Gifpettus Ribelles, 1 BerengariusRogerius Ærillus .Qm cumaudiflent Hifpaniam Mauris crüdeli-ur opprefÏatUjSc Cbriftianum nomeniam deficere cœpifTe, Cbriftianx religio-\ tt'^äinoreflagrantes,Sclaudisauidi,conuocatisaliisequitibus,cum exeteitupàr-, 'tO)(edtatnenforti,celeriter inHifpaniam venetunt. AdquosperfaltusPyrenxos ''«nicntesCbtiftianiomnesquifuperetantScinfidepcrmanfetantjftatimfefcco-

^'^ j^Atnpuriarumciuitatem quamMautipoflidebant,obfidione premensjàducr-^'''^Wuiine correptus évita di fee Ait‘.qui tarnen cum primum morbo decubuit,

’ ?^’^'^’^'^atisnouemcommiUtonibusquosfecuraduxetat,inftituitvtfibi Napifet ^otgt;itcaünuSjVnus ex neuem quos ante nominauimus,in ducis locum fucce-^^'^^'^'QuodcunCbsafi'entientibusfaftum cft. CxtcrumNapifer Otogerio mor-^'lOjdeMaurotum aduentu qui copias innumerabiles ducebant,commonitus,ex ^’npunatumobfidione difcedcns,cumfuiscopiis exiguisadCeritanix locatuta ; nbsp;nbsp;^^ytenxosmontesfe rccepit,vbi pneros,vxores,amp; impediméta feliquerati Hic

1 nbsp;nbsp;P'^otempotis conditione fuas copias diutius continuit.Intetim veto Gatolus Ma-

1 nbsp;nbsp;?i’^'islmperator,SifummusRomanx fedisantiftes, cum maximabominum mul-

1 \^ UtuAine Natbonam ciuitatem quamMautilongaoppugnatione ceperant,v ene-tunt.Ex qua vt facilius boftes eiieerent ,in Bifpamam contra Mauros magnos tnifetunt exctcitus, in quibus étant equitum millia viginti ,quibus Duces prx-fccetantKoldanum, Oliuetiüm ,Gabüinum, Otogetium Pelum, Otogerium ^oïtnandiutiTn,Gaft.onium, A.ngelem, Amaldum MontalUanura,amp;Geratdum Wcllium.Hisptscepit CaroluslmpctatotjVtquacunque facetentiter ,omnia i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AA ii

igne ferroque vaftarene, amp;nbsp;Mauros omnes dele rent. Hi duces cumvalidjffiniis equitibus Pyrenaeos montes ingreHi,Napifcri copiis occurrunt.Quibus tecö* gnitis vltro citroque duccs amp;nbsp;eq ui tes o nines valde gauifi fuere, amp;: copiis coniun-disemontibus defcendentcs,acritet holtes inuadunt. Quorum plurimis intet' fcdis,amp;aliis profligatis,ad Vrgelli campos magna potiti vidoriaperuenerunt« VbicommilToprïEliocampellritres Maurorum reges occidcrunt, FaregamTo-Ieti,Superim Fragx,amp; Alfach Segobricenfem. Quo prælio periit ex Chriftiani’ ducibus Otogerius Normandinus. Hinc cxteri vidores ad Carolum RofiU*' onem reuerfi, raagnis fuerunt hononbus excepti. Tune Carolus Imperator amp;fummiis pontifexintclleda caula denouem virisquos ante nominauirous,» cognita virtute mirabili, magna Ixntiagauih fuerunt,adeo vt inmontibusver tune erant,ccclefiamftatim ædificauerunt fub honore nominis fandi Anto amp;nbsp;in ca corpus Otogcrii Normandini,qucm lupra campeftri pralio fublatun' fuifle diximus, eelebratis folennitcr excquiis,honorilïcefepelierunt.Hancce-clefiam Carolus,ne quandoque polTec ab hollibusexpugnari,maximis open-bus vndique muniuit. Qua re perfeda Narbonam cum exerciturediit,quara deuidisamp; expugnatis holtibus,amp; Magtano Narbons regefimulamp; Almanzo* re Cordubaïpotentillimofugientibus,recuperauit,amp;abhollibus liberaram cu-idam viro nobili qui dicebatur Henricus, cum Viccconiitis titulotradidit.Cu-^j ius Romanus pontifex fibi iusecclcCævendicauitjquodbadcnusNarbonenfis habet Archiepifeopus. Hinc rurfus in Hifpaniam reuerfus a primo duce noueffl virorum qui Otogerius Cathalo dicebatur, amp;nbsp;vt quidam volunt, prouinciaö Tarraconenfem Cathaloniam nominauit, tametli huius nominis ratio nobu eft aliter alio loco notata,egitquc cum fummo Pontifice,vta numero noue® virorum quiprimum vénérant in Hifpaniam, camquecontraMaurostucrictr' perant, in honorem nouem ordinum angelorum, in hac prouincia Tarraco nenfinoucm cathédralesccclefiasinftitucret. Cuifummus Pontifexiuftapete® ti liberalitcromniaconceflït,amp;fequcntesordinauiteccleli*as.

Dcprouincia:Tarraconenfiseccleliiscathedralibus,vnamctropoli- P tana, amp;: fulfragancis odo.

Spi/copus dudatis Baremonen^s, Eft/cofifS ciudatis ricenjis. Efffiopus Geruada ciudatd.

Epi/copusc/udatdrrged/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^pijeopffSciudatisC^merejja.

V erum enimuero non contentusinditutis ecclefiis Imperator CaroIuM“^.quot; Magnus nomine diccbatur,fic erat amp;nbsp;animo fpIendidus,potcns,amp;liberÄ tuitetiamanouemvirisincadem prouincianouem Comités,quiPotel« carcntur,amp; Vicecomitestotidem,nouemnobiles, quibusadiunxitaliosn

i /Tz-k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r.,W.;r./.niirnnniinruriDfctt“*:

1 DE REB. HISP ANIÆ LIB. IX. ^55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I | Hlis ptxterea nouetn vins qui primum cum Otogerio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ 1 am,fingulis dominia fingula diftribuit,qui nuncii funtquos vulgo y a r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 1 nbsp;pdlamus,amp; dominiaVaronias.Qiiosetiamviros Principe appe ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^Q. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;| , nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Comités Poteftates-Quibusferaais rebus,Imperator Carola^,qacm^».^

dumfuprademooftauimus,MaurisaNauarraamp;Aragonia ®’^^,.r ^g-gjavita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

G3lUt«etfusinbuau«üscffcdcmt:qait^«“Pr»af^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Ludouicofilio quiei fucceflurus eracinregniSjte amen( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^qu^ftatue-

vtquoadfieripofle^Chriftianxreligionisfidci ®“^^S® nbsp;.’ prouinciaTarraco-

1 ^atdenouemvirorum dominiisjamp;reliquis dignu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, J,;éLudouicusGal-

l ’ ^cnGcoeptisconficcret, amp;nbsp;in perpetuum cop“'“®’^®!’S^^^oianx rclieionis ad-1 l'ïRcxpatrcmortuovelutamp;patrifiliusobfequens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Namcupoft Impe-

I Mumftudio(us,amp;;libenterfufcepit,amp;:pienmsa t p• nbsp;nbsp;nbsp;• ouinciamS^vlteri-

l nbsp;nbsp;Utotis Caroli Magni difceiTum, Mauri qui vi * ' nbsp;nbsp;amiflam citeriorem Hifpania

I ^ttmHiCpamam fe receperant, indignâtes prop ^^^^^ infurrexident, totamquc 1 Watmiscepetant,adnouabcllacontraCnti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occupaffent, Ludouicus

1 ^^'eptouinciamTartaconenfem quadriennio '“ ^ ^^gj^aisin Hifpaniamve-1 nbsp;nbsp;p««mconfilil memotcum magniscopiisK equ»^ pet montes Pyrenæos,Chri-

1 r^itannonongêtefimo decimo feptimo, 06 æS''^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commonuit fe cum ma-

ftianosquosMautoturaRèges dbi ttibutatios ^^^. ^.^^^ Maurorum hbera-^ gnisexetqinbusadeffe,eosvtaiugoferuitu i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,^„1 in Mauros Chtiftian«

K^inHifpaniamveniffcdiccnsAUoshotuba^n^^^^^.^^^^.^^^^ «gt;i8iotósboftcs«misacccptisconlutgwn.^^^

\ tötMvnfxuinatnnouerantjmagnornct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;robotùbusinfttuais,amoa-

uievReoisaduentus non ignan magnos exe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;amp;nbsp;propius accedentes prx-

Wwinfutgetent, Sc probtet mctu obfequi noluctunt, tóe dapendu no me impo-^’iW^^\tnàMauïoÄpûndptbusanteapcnàaecon(ucuctant.quoàtnbutubocc-^Wtvapore audquefuo domino quotannispetfoluit. Quipopub vetttgabbus '^^^'^^^xduût,quos modo vulgus KcmefanosappeWat.CxtetumRexLudouicus Eom\tavîoMs^àominiis,amp;c.te\iquis digniwtibus amp;cütu\is,vtpatct ei ptxcepetat,in-^itutis,^atcinonxamp;.biC.omitatumïCtinuit,atqdevnum€ecitexnouemComiti-\^'i^qviitxuüsinbonotc 5)Cptincipatuptxeïtet,8gt;c.batcinonx Comitatui (uo no -^v’üWuum quondam ptxfeeit gencte nobi\em,amp;cinte militari prxclarum,no-.tavtttGiti5eutn,velfvtaliivo\unt)Gofficedu,quinatusfueratincail.tocognomen-ro Rttia^ijïovnncix conduentisCeritanix ebiunfkx .Cuiprxcepit, Sc etiam cxte-

L üso^vRïxeinonxgubcrnationiptxfuturi effent, vtarmis amp;C inffgnibusOtogerü b^o\a’at\s\tetentur,quxfuntinaureoeampo purpureibaeuli quatuor, médius Sc txtrertüeroeeiv elaurei.

W» es^^ïv^c^xjlowua.xik.’Vctxxtü ^tüvau«o suivis tms 5lt;.Wv\oi C^OVÙÎàOl

erat, eominusinuidiacaruit. NamvirquidamnomineSalaroon,v _ ^^'^^^^^^ magnatibusgubernationemBarcinonxprincipatusafFedans,euin a nbsp;nbsp;„^^

onibusamp; infidiis in Ludouici Regis odiumadduxit. AdquemLu ^j^^^^pj^j Salamonis indignisfermonibus perfuafus, legatos mißt, quibuseuros ^ ^^^^^^ iubcbatinGalliam.LegatisautempracccpitjVtNarbonamcum.veni ®® ^j j. eum Uteras mitterent. Nam Rex ad eum fcribebat, vt fuis Jiteris accept! nbsp;nbsp;nbsp;^^^^

tosNarbonamftatimveniret. QuaproptcrlegatiNarbonamprotc ’ ras amp;nbsp;nuncios ad eum mifcrunt. QuasvbiGriffeusaccepit, amp;:Rcggt;sVü i ^^^^^^ cognouit,adlegatos Narbonamfecontulic,quoetiamfec“*”/^*“®5'’^T.jon- lO batpulcherrimum,fedadmodumparuuIum,duxit.Hicvbicölegatismu ^.^^^^

tulit, eques quidam ex bis qui cum legatis vénérant, orta verborum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Heutfierifolet,GriiFeibarbammanibusinuafit,quêftrido P^g'°p^ ”^*Xcerc feus occidit.Quapropter legati GriiFeum captum cu filio fimul ad Kegero ftatuerunt. Qui per Galliam proficifcentes, cum Podio vbi tune eratrex. ^^^ uicus,appropinquaflent,Iegatorum comités de G riffcocolloquentesprirou ^^^

tarcverbis,amp;deindemanibusamp;armiscœperunr.Quoccrtamineuue o, i vero,folus fuit Griffeus occifus.Quem cum fepeliflcnt, legati cum filio eiuscap^^ ad Regem vencrunt,cui rem ordinenarrauerüt. Rex autemGrifieimortero leftiffime tulit, amp;eiusfiliumdeditalcndumComitiFlandriarum,cuiailigf'’^^^^ amp;:honorificecommendauit.QuiComes,quodGriifcifueratamiciflimuspt'^ quidem amp;nbsp;libéter fufccpit,amp;: diligetereducauit.De quo pucro dicemusin enu •

De Griffee eegnefnento Pilo, cui rex Luelouicus Barcinofiit pritiffatus hbim^'l^f fe^ionem amp;or»riia proprieiatlfiurarenunciauit, Comité primo.

NV N c, vt paulo fuperius pollicitus fiim,de G riffeo dicam, quem Flandnaru® Comes,vtanteadiólüeft,LudouiciRegisc0raenda|ionenutriendum a ceperat. Hicin ædib’ Comitis educatus amp;adukus, eius filixmutuo captusam^ re,cum diutius,nc principes a quibus tanquamfilius nutritus fuerat,onenüct‘’.j vrgenri amp;:placito amori repugnaflet, puella tandem Venerisconfauciatelis,t‘’^ cubuit.Qux res omnes diulatuit, donce mater puellam grauidam eflecogn'’“ Cui filia cum crimen iam manifeftum negate non potuiffet, oceukos sroerf’f tefecit, quibus virtutis caufa ne parentes doloribus afficcret, diu reftiteratç ..^ mum amori magno conuiétam fuccubuifle: nee Griffeum magis in culpacü^ ccbat,qui multo fortius amori repugnauerat. His verbis commota mater fi^ïF* percit,amp;accitum GriiFeum picmonctamp;rogat,neFladriarumCoraitic3UW loris eiTc velit,hortatur vt ab eo defloratam puellam amp;grauidam,vxorcrodu ’ GrifFeus vero placitamamp; optatampuellam,pulchramamp;generofamnótfco^’ fed continuo dat fidem vxorem fibi fore puellam Fladriarum Comitisfilbæ- “ nbsp;.

re fic aéta, deinde Flandriarum Comitis vxor GrifFei iam foetus, magns ptuoeæ 4 tiçmulier,GrifFeummendiciperegrinantishabituinduit,amp;cumeoduasmuliet' culas admodum vetulas, amp;: fimul in Hifpaniam amp;nbsp;Barcinonam ciuitatémiÜM*’* GrifFei mater amp;nbsp;cognati complures erant. Griffeus itaqüe cum vetulisinniipS' niam profed:us,Barcinona peruenit. Quo turn, nefeio quo fato,Salaroon ex U ritania, vbifueratdiurius commoratus, venerat. IngrefFus eiuitatemGrineusc!gt; noélu matrem adiit.Quæ vbi filium recognouit, afteda magno gaudio cognati om nes ad fe vocauit,q uibus filium oftendit, amp;nbsp;quid fadurus venerit, filiusdeeia' rauit. Qui confilium probantes Griffeum magis hortantur,vtmortcmpatrisv ' cifcatur. Poftero die per vrbem Salamó equitabat incautus. De quo Grifteusa monitusafcenditcquumjamp;occultogladiofuccinduseiobuiusexit.Queroco'’ ; fped urn perftrido gladio grauiter peren ties, ex equo deiecit amp;nbsp;occidit. Qui eu'” fe Griffei Barcinonçprincipatuspræfedi filium effedixiffet, ab omnibusco a datuseft.amp;Barcinonæ princepsappcllatus,acfummishonoribusafFedus.

• fpote amp;nbsp;datx fidei non immemor, ad Flandriarum Comité amp;nbsp;eius vxorékgut mifit, vt eifiliam mitterent, quam parentes non inuitam amp;multiscomitatarono^

DE REB. HISPANIÆ LIB. IX. 85; biIibustnifernnt,amp;GrifFeushonorificentiffimer€ccpir,cum quaprimum Cliri-ftianorum more folenniter nuptias confecitjamp; deinde magnos ludos amp;nbsp;fpeélacu-lavariigencris celebrauit. Flandriarum veroComesintcreaGrifteifoccrvbi de filia: fux magnis honoribus intellexit,ad Ludouicum Regem fe contuli t,cui de fi-liacmatrimoniocumGrifFeojamp;quæcûqueGriffeus egerat,omnia narrauic,eum-quedeprecatur, vt fi Griffeus Comitem Salamonem occidcrat, non magnopere iniraretur,propterea quodSalamon patrem eius occidcrat. Rex autem Ludoui-cus Griffei virtute perfpeóla,amp; Salamonis necis cognita caufa, Griffeo, lupplica-tefocero,non modo pepercit, fed etiam Barcinonx principatus gubernationem 10 (letulit,amp;ad vitam confirmauit.Hac de re GrifFeus certior fadus a focero,ad Ludouicum regem venit inGalliameigratias adurus. Cuius aduentus animufque regicertegratiffimusfuit. CseterumGrifFeodiutiusapud RegeminGaUiacom-Worante,Maurirurfus adocciipandumTarraconenfemprouinciam confurgüc. Quod vbi GrifFeus intellexit, a Rege Ludouicoiuftumpetiuitauxilium,quoad-lictfus Mauros prouinciamtueri pofFet.Cui Ludouicusrcfpondit,fibi molcftifH-®umefre,quod Mauri quos a principatu fuo proeul fugauerat, iterum bella mo-’^crent,propterea quod ei tune fubuenire amp;nbsp;opem ferre minus pofFet^arque Grif-Lum vehementer hortatus eft, vtin Hifpaniam redirct,amp; quoad pofler prouinci-sradefendcret. GrifFeusautemcum Regem Ludouicum Barcinonxprincipatu 10 '^mparuifacerecognouifFet, foceri fcquutusconfilium,regi fupplicauif,vtquo-•’'^ffl/olusamp;propriis viribus aduerfus Mauros prouinciam dcfenluruseflet, amp;o-'’usfupra vires fufeiperet, ei Barcinonæ principatus pofFeflioiiem, proprietatis amp;: oniniaiurarenunciarer.Cuirexliberaliteromniaconcefïitjamp;quicquidipfercx ’'‘Barcinonç.RuflînonisquamRoffîlioncmprouinciamnuncappellantjamp;Ccri-f3niæ principatuiurishabcbat,GrifFeo totumamp;integrumdeditjamp;liberaliffima donationerenunciauitjamp; priuilcgio patentiflimo confirmauit, anno nongentefi-•nofeptuagefimo quinto. GrifFeus bic igitur primus hac donatione Comes Barcinonæ principatus, anno prædido cum fuis amp;nbsp;eius foceri copiisamp;equitibusex Galhaßarcinonam venit. Hic omnibus totius principatus conuocatis vndiqj no-50 bilibusjcnmmagnis excrcitibusMauris occurrit. Quoscum fatpe prxlio vicifler, onmesdemum paucisannisab omnibus fuajprouinciac finibus expulir,atq5 vidor 'nfignisSi legitime triumphans Barcinonemreuerfus, in honorem virginisDei genitricis,amp;fuæviâoriæmemoriam, Rumpulli monafteriumcum magnis redi-tibusxdificauit,in quo fibifepulturam fccit. Qui ex vxore Flandriarum Comitis Ûù,dequa fuprafcripfimus,fïliosbabuit quatuor,Rolfeumquem mater ante nu-ptiasindomoparentumpeperit.Sed hicRumpullimonafteriireligionemingref-hsjbivitamperegit. PofthuncGrifFeumgcnuit, qui non fine veneni fufpicione p2remptuseft,amp; fuitinprædidomonarteriofepultus. Tertio loco Mironnatus «squi in Barcinonæ, RufFinoniSjamp;Ceritaniæprincipatibuslegitimishæredibus 40 ''äcuis,Griffeo patri fucceffit. Poflremo natus eft Sunerius, qui fuit Vrgelli Com-^^•^am Hermengando Comité mortuo fine filiis, Vrgelli principatus ad Griffeu '^^edenenerat.Obiit autem GrifFeus anno nongentefimo nonagefimo fecundo, ®onafterio Rumpulli iacet, in fepulchroquod(vtfupradidum eft) ipfe fibi Pgt;'æfecerat.

QR iFFEo Miron filiusfucceffit,qui cefFantibus bellis, annos dccem amp;nbsp;nouem principatumtranquillumquietumquecontinua pacegubernauit. Qui filios j^ ^'^csfufcepitjXifFreumquem fibi fuccellórem reliquit, Oliuanum quifuit Com-esßifulduni amp;t Ceritaniæ, tertium reliquit filium Mironem,qui fuit Gcrûdç ciui-tatisComesamp;Epifcopus. Cæterum Mironhiemoriensquatenus filios admodum paruulos relinquebat, eorum tuto-rem S unerium fratrem amp;nbsp;principatus gubernatorem in-ftituit.

De XiffreoMiroMßlw, Cemtiefertie, XI y F R E v s igitur poft Mironis patris obitum fub patruo Sunerio tutorc per-manfitannoscirciterviginti. Siccnim patereiusMirontcftaincntofcriptuin reliquerat. Annos vcro pupiUares egreßns a Sunerio patruo reftitutamprincipa-rus adminiftrarionem fufcepir,in qua vixit annos decernamp;nouem, Moriensautc fine liberis principatum reIiquicba:reditarioiureBoreIloSuneriihlio,fuofratri patrueli, propterea quod Oliuaniis frater eius ad gubernandum minus eratido-ncus,lingua:balbutientisimpedimento. nonenim voccmpotcratcmitterc,nifi prius terram manibus effodifletrvnde CapelJa fui t appellatus, quod hoc ca pre fa- 10 cere folcnt.HabuicautemSuncriusfilios duos, Borellummaiorcmnatuqui patri fucceflîtinVrgclliComitatu,amp;HermengandumquifuitVrgelliprçfuI,vbifcra-per adeo fände amp;nbsp;rcligiofe vixit, vt non immerito in fandoru nuracrum rciatus fucrit.

HVi VS BorcIIi temporibus vndique Mauri tnagnis exercitibuscomparatis, BarcinonxprincipatusChriftianos populos acriccrinuaferunt,quibuscum paruis copiis ex temporecoadis Borellus occurrit,amp; incapo qui eftapud caftellu ^^ Monticatinum ,amp;: Madabouem vulgo dicitur, præliovidus, amp;equitibusquin-geniisamiftïs,fugicnsBarcinonemreuerfuseft:quam,MauriBorcllum Comité fubfcquuti, acriteroppugnarecœperunt,amp;omniaequitum capita quosinprçlio trucidauerant,balliftisimpofitaproieccruntin vrbcmjVtinagiseosquimurosci-uitatis amp;: portas defendebant, detcrrerét. Quæ quidem capita pie collega,Comes Borellus honorifice fepeliuit in cœmeterio martyrum, quod eft in ecdefiafan-di lufti.Cæterum Mauris acrius oppugnantibus, Borellus cumfe defendere non potuiflet, ciuitate relida difcedere coadus eft, amp;nbsp;cum pault;^s equitibusinraon-tesapudMinoreftamciuitateferecepit. Hue Comités, Vicccomites,nobiles^' équités omnes accitos, quid agendum foret amifta ciuitate,cófuluit. HipriffluW^j legatos ad regem Gallorumamp; ad lummumPontificem ftatimmittendoselTedi* xerunt,imploraturos auxilium:deinde legatis iam Romam amp;nbsp;in Galliam miamp;''^ Borellus Comes publicisprxconiisdenunciaretacpollicercturmilitaremdign’' tatcmamp;ordiniscqueftristitulos amp;nbsp;honores omnibus quicumarmisamp;cqn^* eum vcnircnt,aduerfus Mauros Chriftiani nominishoftes, Barcinona: principe' turndefenfuri.Quod confcftim Comeseffecit,amp;quodpratconio poUicebamh cuiquecumarmisamp; equo ad fevenienti priuilegiummilitarisamp;dignitatisamp;æ mncsimmunitatesconccffit. Hocpra:coniodiuulgato,pcrpaucisdiebus,pi’n^^^*' nobiles amp;nbsp;équités qui iam militaribus priuilegiis amp;nbsp;honoribus gaudebat,ab'9“°' que numero circiter mille conucnerunt, equis amp;nbsp;armis prafcroces. Quoshore - ^^ lus honorifice fufcepit, amp;nbsp;quoniam paratos fead bellum gerendum cótraMauroS venifledixcrunt,promiflïs honoribus infigniuit,amp;Paratoscognorninaiiit-Q^‘ rum genus adhuc amp;nbsp;domus de Parata, quæ nunc Peralta dicitur,nomcbnbet. tu hisigiturBorellus Comesamp;:aliisequitibus Mauros omnes a Barcinonatotaque prouinciaTarraconenfi breui tempore fubmouit,vbi reliquum vitte fus tempus tranquilliffimevixit,amp;finemMaurorumbellisimpofuit.ExvxorefIiosduospro* genuit,RaimundumBorellumqucmfibifucceflbremrcliquit,amp;Hermcngnæ dum VrgelliComitem.

quot;D AiMVNDVs Borellus principatus imperiofufeepto, vocatusab '^CaftelIxRegc contraMauros in vlteriorem Hifpaniam, quam, vtahbi monftraaimus,a Romanis olim caftellorum præfedis Caftellam vocant,Iibe^^f profedus eft, vtpote qui Maurorum vires frangcre nomenque delete veben)^ optabat. Q^c Caftellam verfusadAlphonfumRegccücxcrcituproficifc^ntC)

Khb. H15PANIÆ LIB. IX. 837 Pfærcrotnnes fereTarraconenfis prouincia: proceres amp;nbsp;équités, HermengSdus 'amComesVrgelIiamp;tratereius Hugo Comes Ampunariim.Gaftonius Mon* J^ätinuSjDalmatiusVicecomes Rocabertinus, Bernardus Comes BifuJduni^ •guetus VicecomesBafenfisjamp;præfuIes Aufoniæ,Vicenfis,Gerundx,amp;Barci-^^enüscummagniscopiiscomitati fuere,quiiuxtaCordubamcum Alphonfo SeQuimagnosetiamduäabjtexercituSj^efeconiunxerunt.Vbicum Mauris ‘ n *°^°®naiilo ftrcnue pugnauerunt, amp;nbsp;vidis hoftibus poft aliquot dies Com-sainiundusBarcinonemrcdiiccum omnibusequitibusfuis,prêter Hermenie 6 ^'‘UniComitemVrgelli,quipr21iumprimusingreflus,aMaurismuItiscófof-vulnenbus cccidit. Quo mortuo iucceflbres cius a Corduba cognominati fu-®)pfoptereaquodperiit prxlio quod geftum fuitapud Cordubam.Raimundus fo Vidor Maurorum Bareinonem reucrfus,vixit annos feptemdecim, qui dif-^luta vita anno milleiimofeptimoJuperftitefucceflbrefilioBerengario.

^^^ENGARivs RaimundifiliuSj poft mortem patris Barcinonæ principatus ®*ftf^^oocfufcepta,militarem dignitatem cæteraiquevirtutesquæprin-10 ^ y^f’^’ïtMaximeneceflanx,minusexercuit. Siquidem corporisferuieüs amp;i-□•’^^^‘^‘^“Sanimi munera bonaque contempGe. Ideoque Maurorum vires amp;nbsp;'^steineredefpiciens,amp;ingubernationefui principatus incautus, parte ma-^®^prouincixTarraconenGsamiGt. Hanctarnen,vt paulopoft demonftrabi-^iCiusfiliusRaimundusBerengariuscognomento Vetus per arma recupera-. ' ‘^uitautemprêterRairaundumVetumfiliosduos,GuilIermumBerenga-. ^Minoreffx Comitcm,amp; Sadium qui etiarn fuit MinordTae Comes poft ob-^'’^fi'attis,amp; Prior monafterii fandi Benedidi BagenGs.

^° Kl^^^AcaIofuntamp;fyderibusadfcribenda,multaquoquemoribus educatie bob^'^'^P^^'^°^‘^^”' ^ ^°’^“5 P“^^*^ Glium gignit improbum,vcl fi patre impro-. ƒ nusotitur Glius,id q uidem mihi videtur, velfatis nonnunquam, vel nutrici-bc '™^^^^^'^“*’^' H°c mihi nunc in rnentem venit ex Berengario, de quo fupra cutusfum^qui natus optimo patre degenerauit,amp; idem Raimondum Berenga-^nuumgenuit exceilentem, qui, vt fupra memoraui, militari virtutc prxcla-Oonfolum parte Barcinonx principatus a Mauris propter ignauiam patris oc-patam recuperauit,fed etiarnMaurorum Reges duodecim campeftri prxlio ^e os fibi tributarios fecit:qui demum multas ie. magnas de Mauris vidorias co-40 i„^?^^^5’*^^'^^^‘^*'9uhibus quorum viribus amp;auxiliisvfusfucrat,magna munera ^^^ltaqueoppida,dum viuerent, affignauit. Vxores habuit d uas, ex altera genuic ^'^osfilioSjPetrutnRaimundura,amp;Berengarium Raimudum,ex altera Raimun-^’^fietenganu:quorum Petrus Raimundus natu maior veneno periit, vt aiiint, , .5*f’^dato,Raimundus vero Berengariuseiusfuithxres. Obiit Barrinonx, 'acetinfedeciuitatis, cuiusquidemfedisamp; eccleGx cathedralis author ipfe '*^Wt,amp;fibifepuichrumcondiditpropeianuamfacrarii.

^^^iim»»do BereKgarioBareixoffæ Comité o^auo, qitiCapm ^up.e fuit appeüaius.

pViThicRaimundus Berengarius multisamp; corporis amp;nbsp;animimuneribusex-10 cellens,amp;inprimis in militaribus rebus belloqjgerendofortitudineftrcnuus, ’’■‘onbiisSchumanitatecudis benignus, in Dei cultu amp;nbsp;Chriftiana religione fer-’^ensamp;pius.liberalitate largaque munificentia magnanimus,vita in omni genere Probusamp;confuetudine facilis : ftaturaprxterea corporis magnus, facie pulcher, J^^pectuiocunduSjCui crat flaua dcnfaque exfaries, vnde Caput ftupæ nomen ha-iiit.Cuiusinagnis amp;nbsp;innumeris virtutib’ inuidens frater ef Bercgarius,amp; phnei*

8}8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LVCII MARINhl MCVLi parus cupiditate commotus,occultas molitus infidias, eum Gerundamverfusc Barcinona incaute proficifcentem crudeliter occidit. Cuius mortem tonusP cipatuspopuli maxime lugentcsamp;nobilesomnesvlcifcicupiétes, in fratrici quiprincipatumoccupareconabatur,armaceperunt. Q^danimaduertens rengariusfraternofanguinepollutus,magno metuperterritus mutuscltiico dus, ac folus fugiensamp;tanti criminispcrtaefuscrrorcm,amp;iampanitenna dus,in pœnampcccatifponteHierofoly ma profeduscft,vndecorpore animo qucdefeflbrcuertensinitineredefecit. Cçterum Raimundus Comesanrequa occideretur,airumpto principatuduxerat vxorem RobertiGuifcatdiMeia amp;nbsp;Apuliç ducis filiam,ex qua filium progenuerat Raimundum Berengarium^ poft necem patris in Comitatu Barcinonx fuccelfit annomillelimooctogeu® fecundo. Cuius mater orbata manto monafteria duo condidit, akerum ormm^ fandi Bernardi in valle Mariae, qui locuseft in Caprariae Vicecomitatu .dauert ordinis fandi Benedidi iuxta ciuitatem Gerundam, quod fandi Danielis appel latur,inquodiutiusperfandcvixitvitamquefiniuit.HuiusComitistemporcriii

V rgclli Comes Hermengandus vulgo Gerbus cognominatus, homoftrenuus m armis,qui res prçclaras gcflit,amp; Bclagurium multaque oppida deuidis Mauris re-

'n AiMVNDVS vcro Bercnganus patri non in principatu regnoqucfolum, ve* -^rumedam in niagnisamp; muleis virtutibus légitime fucceflit.Fuitenimvirtutu omnium fplendore prçclarus,amp;: prçcipuc in armorum certaminibus,quippcqiii monitusde Impcratricis Aiemaniæpenculo,quamaduobusAlcmania:virispœ tendifimis atque foreiifimis adulterii aceufata Imperator morti deftinauerat,ni“ quis earn intra annum duello liberaret, vno viro fui principatus nomineRoeba' bumaDomicellocomitatus,adImperatoriscuriäclamprofcduseft. Hicon««-busignotus,fandiFrancifcihabituindutus,adImperatricïmamultisinquatlani turri diligeter euftoditam, quad patrinus amp;nbsp;confeiTionem eiusauditurusacceuii' ^^ Cuius confeifione prudentcraudita, cumeamlinecriminefalfoqueacculataw fuifle cognouiffet,illi quis elTet aperuit, amp;nbsp;quo conülio veniflet oftendit, vteam fcilicct indigne delatam apud Impcratorem,Deo iuuante, liberaret. Aqua pn«’ impetrauit, vt eum per triduum poft certamen amp;nbsp;duellum eSfedum neminide-tegeret:quod Imperatnx illi libenter promifit, amp;nbsp;iurciurando confirmauit,amp;''’' genresgratiasegit. Cacterum Comes Raimundus die certaminisRocliabua’^'’' Domicellum locium quem fecumduxerat, cum altero de duobus aceufatoribus certaturum,non inuenit.Ideoquecampumadpugnamcon* i -turn folus ingreftuslmperatorifupplicauit,vt cum altero primuniconfli^^f^'’ deinde fi viâor cftet,cum altero congrederetur. Hac reimpetrataabtapcra-tore,certameingreffuscumalteroquifortiorhabebatur,eum multisid'buspW' 4® cufi'uni for titer occidit. Alter autemcum hoe vidiffet,metudeterrinisexpetiri cum vidore fortunæ cafus in armis non audens, fine pugna iam vidusmanus de-dit. Turn Ixeitia plenusImperator Raimundum Comitemiam vidorem ecani-po dcduxit,amp;: ad hofpicium cius quod erat in ingreflu cimtatis, comitatus,amp;ani' pliflimiscollaudatum verbis honorificereliquit. Comes autemquicognoicino-lebat,priinanode difcedens,magnis amp;continuisitineribus Barcinonampaucis diebus reuerfus eft. Imperator vcro poftero die vidorem Comitem cognofcere cupiens, amp;f plcnius commendatum magnis muneribus profequi, regalibus partis conuiuiis eum fimul amp;nbsp;Imperatricem ad fe vocari honorificeiuilit,multisniii-fisnobilibus.Quicum ad hofpitiumComitis veuillent,amp;cüdifceflïlïenunciatiJp effet, ad Imperatorem redeuntes, ab hofpitio nodis hora fere fecunda diiccifbc vidorem, retulcrunt. Impcratrix autem cum venilTet, ab Impcratorc,quifDa® fuiiretciusdefenfor,amp; vbireperiri poffet,intcrrogata:vbiciretfcfenefcircrefpo-dit,vcrumquifuiffctcognouiffe,fednifi poftbiduumpropterfidemamp;itifaf^'’' dura quod illi prxftiterat, non pofte diccre, Biduo igitur aflumpto,fuxfalutisamp;: honoris

honoris Imperattix autotem coram mukis magnatibus Imperatori declatauit. Quod cum Imperator audiflet,ingcntem hominis virtutem vehementer admi-*itus,cum per totam ciuitatem, perquc omnes vias Sc exitus miffis quamplurimis ^uitibusperquiti iulTu.Quo pctueftigato diligenter amp;nbsp;nufquam reperto, magis ‘Operator cum videdi defidcrio commotus,lmperatrix, inquit, vxor chariffima, ^üÙanos vnquammenfa,nullus nos vnqua thorns coniunget,nifi priusRaimun-dumBetengariumBatcinonx Comitem videto.Tcium eft igitur cum diligenter H^ærereamp;adnosinuentum adducere,quitenonfme magnis labo ribus Sc vita: Ï^bculisaduenitjSc ab ignominiofa morte liberauit.Non enim quielcere potero, ^^fitalemvitumcognofcam, Sc quoad potero eins virtutiqux mirabiliseft, fatif-^ïciam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

QV APKOBT EX Imperatrixhuiclmperatoris voluntati qux ratione virtutet^ ^^ouebatut ,obfequicupicns, quatuor Cardinalibus cum fuis omnibus Epi-^^pitScfamilianbusSctrcccntis equitibuscomiUta,RaimüduroBcrengariurn “itcinonx Comitem quxrere ftatuit, rebufque neceffariis ad profeaiond^o-P^ïïtisiblmpcratoredifccdës,quadragintadiebusinHifpaniam petuenit. Qqæ , k«-^”^^^'’*^^ytcnacos pertranfiflet,óc eius aduentus Barcinonae Comiti Raimun-'lonuncutetut,ftatimnobiles omnes totiusptincipaius ComesRaimudus cori-'^°C3uit,accibarüs Sc rebus ad prxfentemvfum neceflariis omnium generum co-*luiGcis8ccompotiatis,exBarcinonx ciuitatis portis vfqueadMoncatæ caftellu, 'l^oventutaeratlmperatrix cum maxima hominummultitudine,menfasinfttu-''bSc variisrebusimpleuitpetpaffuummilliacircicer duodecim. Menfis com-hüiis8cotrmibusepularumgeneribustcfcrtis8conctatis,Comcscuprxcipuis 'otiusptincipatus mulietibusScequïtibustreccntisImperatrici apudGerudam “’üutempetoptatusoccurtit. Cui iam appropinquanti duos CardinalesImpc-ï«ikbonoris8cbenAolétixgratiamukofquenobilcsobuiammifit.Comcsau-in?®®^^®«iüdusadlmpctatticcmcum peruenilfet mediusintet duosCardma-l^amp;cxequoiefccdercconavetur,amukisequitibusScaCardinalib ipusquos

“roeretotocollocjuendo, CatdinaUbusamp;rcliquis equitibus me fas ,amp;variorum ’^i^aciotuna copias ,8caViarum terum apparatus admirantibus, Barcinonam per-'J^nit.Hicpcr dicsquindecimludimagnifici ,variaque (peftacuia,Siarmorum “^acettaminainlaudcslmpctatticisSc honoresmagnis fumpubus amp;nbsp;apparatu '^iubiUcelcbt atafucrunt. Quibus fpeStacuhs amp;L ludis confedis rebufque necet-afùscorapataùs,adlmpcratoremRaimundusBarcinonae Comes cumlmpcra-

Barcinonx Comitatuserant,vt£rentur.Ianuenfesautem poli Cornais dikedum cxc3 pecunix cupiditace conuläi, Mauris auri magnum podusoUercntibusd^l' nbsp;nbsp;nbsp;i tacemamp;mfulam renituerunt. C^od indignumfacinusvbi Comes Raimundas , j mtellexic, vehementerindignatus omnibus fui principalspopülisamp;equinbas prxcepir, vc nc cum lanuenfibus vnquam pacern baberent/edodiafemperamp;inb mtemas perpétuas exercèrent. Barcinonam tamencum veniiret,eontraaisauxi-

^ïmis^iiam 6^^^^^ ‘^^^ ™^’ ^^^“^^ngt;rciSïntivinooaiatSiChriliai^ Jimigionam libi comparauit.

cepro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cmaioresamp;anrece/roreseiasa^^^-

Quxfu/r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giixnup/FR egiPormga/Px, drakera/n ComesSrArdicrnn ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comms Vrge//i. Fu/'r kic RaimundusRaranoax

mode/2ia,/iumamïarc, iukina, 1 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^f^^^^^dmivircuribus,omnes/üïrcmporjsprinejpesexce/~ m ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doribusadmodum fee/iXfiormapu/cAerrimus, dromtij embrorum /mgu/ar/prçdanr/a/uiianceparura miridee eompodrus. Zn be/k re- pa ^^^^^^^^‘^^^^^^’‘^^^^^^^’^^^^‘^^^^P^depri/ÏJmus.NamadA/pAon/ümCade/-^ ^^g^^^ ^^^dum iuum contra Mauros cum exerciruproZêflus,podmnkapre na çux/brr/Æmege/Fr, amp;:bo/ïesacriecroppre/Fr, demum A/meriamc/uirareai ob/êd/r, tSsconrinuis oppugnarionibuscapramprudérereuernr,propreresçaed Ma uns ex A dr/ca in FZ’ipamam rraücienribusAoZp/riumprxbebar.

pJlNc cumexercituviaoreBarcinonam reuerfusanno millefimo centefimo quadragefimo odauo, non diutius conquieuit. Siquidem anno feqüenti no-bilibus Barcinonx principatusadiuuantibus,Dertofamciuitatem quam Mauri rucfusoccupauerant,obfedir,amp; paucisdiebus expugnatam cepit,multis hoftibus occifisamp; aliis captis. Hac vidoria valde Ixtatus, Barcinonac ciuibns aürei torquis vfumamp;aliacorporis ornamentacóceffir, amp;: Guillermo Raimundo Monticatino, Petroque cognomento Samenato, qui duo primi contra Maurorüm propugna-'3 lionem acerrimam caftellum ciuitatis quod erat armis amp;nbsp;aliis rebus præmuniturn, ingreffi fuere,duas capti caftelli partes dinifit, tertiamque parem fibi retinuit. PollautemcaptamDertofamcumvidricibuscopiisllcrdamprofeduseft, in cuius obfidione Guillermum Raimundum Monticatinum amp;alios legatos a Rege Ramiro de Petronillæ matrimonio miflds,comiter aclætanter excepit.Nâ quan-quamvifo Guillermo Raimundo Monticatino quiTarraconis Arebiepifeopum ’luperoccideratjamp;aprincipatus Barcinonasfinibus exulabatjmagna animi pcr-tutbationerepentecommotuseftjvbitarnen eius aduentus caufam cognouir,eu libcntetaudiuir.Cui non folum de morte prxfulis impumtatem facile conceffr, fedetiamaRomano Pontifice veniamamp; abfolutionem procurauitjetmox Me-^0 quinentiamamp;aliadedit oppidaeûiure proprietatisamp; in perpetuum. Etllerdaci-We captacûlegatisexpetiturn matrimonium confecic. Quodquidam noapuJ Rcrdatn,(ed Barcinonæconfedum fuifle ieripferejed hoc nihil refert. Hane igi-tutßatcinona? principatusamp;: Aragoniæregniconiundione fad-am, noftris cem-ponbusaliis auidamregnisadditis, Dei benignitateamp; virtute Ferdinandi Regis amp;CaroJinepotiseius,amplioremfoelicioremqueforefperamus.

De conditiombus ab ^ cum legatis Begis Ramiri cor^itutis, c^ injigfiibus armoruf».

yS i veroconuentum de coniugio fuit, legati coditiones quas a Ramiro Regè P ’ premoniti fuerant,petiuere;primumvtRaimundus,quemadmodumfupra 'fifumeRnon Rex Aragonix,fed princeps diceretur:deindc vt Aragoniæ nomen Barcinonxnomini præponerctur,hoc modo amp;nbsp;ordine bcc^\it\^RaimudusDeigra~ ft4Prificefs^ragoni,e,ç^ CojnesBarci/îOfiæ-.zcrtia. conditio fuit,v t in præliis gerend is eiusvexilliferamp;primipilusex Aragonibuscifec.Quæ omnia Comes Raimundus facile conceflic,amp; iureiurando ac inftrumento confirmaui t,amp;: a fucceiforibus v fqj adhoc tempusobferuatur. Item ftatuerunt,vtin prxlio femper diui Georgii no-öieninuocaretur, amp;quibusarmorumfignisipfi Raimundo amp;nbsp;fucceiforibus eifet Vtcndumdeclararunt,vtfcilicet galea amp;nbsp;arma capitis eifent Aragoniæ,quxfunüj vtante diximus,liuidi coloris cum cruce Candida,cruci fandi Ioannis Hierofo'ly-4^ mitaniperfimili:veftis vero, clypcus,8(:equiphalerxrubri coloris amp;nbsp;crocci,qux funtatma Barcinonx Coroitatus. Mox etiam fua figna Raimundus Aragoniæ *^^guatibus amp;nbsp;populis petentibus dedit.amp;: armafandi Georgii quæ Barcinonx principals eranr,amp;: MaurorumRegum capita quatuor, et crucem rubram in mediopofitam, cuius virtute Mauros vicerat,amp; corû Reges occiderat. Vbi enim Petronillam duxic vxorem, Dertoiam, Fragam,Mequinentiara, amp;nbsp;Mtrabetum tepir, eorumRegibus occifis, quorum capita cum figno crucis in fuis armis gefta-teconfueuit,vcamp;crucis gloriam virtutemque,amp;Maurorum confuiïonem de-notarec.

QÆtervm Raimundus confedisnuptuscum Petronilla Ramiri Regis filia, regnilqjconiüdismaiores vires amp;nbsp;potentiä nadus, Mauros Barcinonx pvin-cipatusöc Aragoniæ regnifinibusexterminauit,amp;,trecentas xdificauitecclefias. Hitenim princeps Chriftianiflîmus,amp;: in rebus qux diuinü eultum fidemqj ca-ütolicam videbdntur augere, tarn liberalis, quam feruens amp;nbsp;plus. Ecclefias fiqui-BB

84t LVCII MAKIISIEI SICVLï ^emnonxdiScauitfolumJcdctiam magnis rediabus cxcoluit,amp;faceidotibvs ^jP^'^\ ^^^^ P'^obatis commiCic, CzCarauguaanx veto cccleüx,pixietiiio^ xeai[as,Albalatam quoqueoppidum célébré donauit.

^^■^^'gt;‘’’!mar/ù/-^/mr,^l^c;~/fttifsreat^m/i,te/i^mlrtir.

£)EIgt;IDI cum Bcrcngitiam fcunm fuum Prouincix Comiicm cnldditai DcciS^r “quot;“ÏT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^oumcüm cum exerdtupiokädil

n^^±m,quot;^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;\'^^°'’'^ ^•^en urn Sc B«ciuonx C^

duitätem lamt ^ ^.*’‘*^quot;‘^*^^'”^ë^^cru3uit. ObiitfVtqaiââmkripfdü^f

^'^erZc^uMx^^^^^^^^

*4damm,f(«th»norifieÆcpu;tum.‘“‘^‘’'™'“quot;T'»»’““«'’““” M'

A^^^C)Nsvs hic vnitis Aiaponis: amp;nbsp;goaamRcxamp;BarciaontxComcsfn'r ranon folum viriforcis,redeüamJiber,t

duciuitatem Purolium amp;:Rudinon c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bridicultus amantidimi.Condh

yocanr,amp;:Pallans Comitatus voluit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtfupradixinnisRulïHionan d

quege/lir, in guibus vidtoriam cot/- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CaUellatdiururna bellamagna-

redirus indiruitin perpetuum. Ædidcao/a.^,^^^^^*” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ecclelixmagnas malta, amp;alUs in Jocis, ddetiam Barcin nbsp;nbsp;^^‘^ /andorum xdesamp;tnoaafteria

J^f^^i^mrc^numamp;'Barc/nonleComïcar '^^^^^‘^Pquot;‘”‘^^^^i”MePecrufMAa-/^ P^onfusqu/fu/cProu/nc/ar Com es: terr/^ormo patri fucce/PofccuntfasA/-^onacAuSj demdefu/eahbas Monds A r/^ ^‘^^^ fe^^^nanduspn/num Popa/ed tada^fu/t vxorPems Vn^anx ouó mn ^^‘^'^ -P^^'^^^prima nom/ne Caa-

ferp/n/^no, anno m/f/eZ/njo cenre/Z^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^^'^i^ni^'^ ^ff^^

| quetnadmodum priuilegio amp;nbsp;diplomate quod Innocentiusilli conceffit, conti- , 1 netur.Cuius exemplum in monafterio fandi Ioannis aPegna euftoditur,boe ex-1 otdio-.lnnocentiusEpifcopus feruusferuorum DeichariflimoinChnltohlioil-

D OwÆdum commoratus eft,cumvxore diuortium faccre conatuseft/ed ^^Innocentio fummo Pontifice non confentiente, cum ea vixinquçtamenRo-tn«poftfinitamUtcmRegisconfcquu» comugium,paucisdiebusa^rienunH f^xfepukaiacetinccclefiafanai Petriinfacell^andxPetron »uuRomxRexetiamiurapatronatus,quxfacerdotuamp;be^

®üs,genülitia Latine dicuntur, omnium ecclefiarum u p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^. ^^^ • - _ cau(a(ummusPonnfcxlnnoccntiuscicoticeffit,vtip e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crocei rubri-tificatuvexillum eccleûæ ferrent cumatrnis Aragom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æitterentur t^j^ixZduhV^^^^^ eXX7erumenimueronobiles Aral äionibusieftatifuere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

'cm,RexVcnusRomad.(cclt;ienscumexctc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^x,^ fugtentes ptxhovicit,5cGaUosomnesSimonisexercitusmt g_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcmotuslongccft ^allosirAecuwis,S4 afuis qui eins curium adequate nop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^^^^ conuer fis M'n.’ïopemib'ljhoftibnsquiearomt« equ^i 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ««««««»n»«xit«lft.Quomoi.woS.mo,^^^^^ e.mmendatienepamseóucauemt,fecumtenn. ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^^sipfeSimonl

^onfemeKemfmpamsimponeicrottt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„uitesex communl

»nfvTquot;“ e'™°“V™“vÜm GÄmum Cetua™m,Pen^ Ï^Ït^WmmR—dfmmumPont^ ««eetumVoueü SeRegis Ucobi epd Mud Poutto —« “quot;^ ^0 mbeute Simon Kmgomx 8c baïemonx pemcipams p pu nbsp;nbsp;nbsp;g nbsp;n„oi WindignepoRnecernpairis captutenebat^iberaret,imiq, reftituere . Q_ ^W SimonfaPontibeeiurtus facere no\\et,vnüs exAragonumlegatisapud ^ontidccmSimouitauquamptoditoriamp;cpontiRcabslxfe au naris rco per u ^'^ Wsdiem dicetet-Simon aurem coromonitusa duobus Cardmabbus ^ ^'^^RomanusantiResTOi(etat,(c nuWomodobberaturumrcfpodit lacobum K-’^^^öWprincinem,nifiprius\acobuseimottem(uipatïrsiureiurandoremitte-tcubriccüraiegaris uunciaturn effet, v nus eorum nomme P ettus naonrus a t Woncmliretas mifit, quibus eum proditotem appeWans ad duebum prorroca at. totnsacceptisSrmon,ScaCatdrna\ibuscommonitus,dacobumiam liberum, ^iacclwcm Cardin airbus r effituit, quem dVr Voornam ad P ontiffeern^ Arago -M legatos adduxetunt. IWe aurem cum fummo Pontiff ei gratias egiffet,Romx Vauros dies commoratus eumlegatis batclnonamfecontulit.Vdabuitprxtetbuc LcQb\ipif^p^^.j^PQP^YYrsffliam qnandamfpuriam,nomlneConff.antiam,quxnupfft l^L\i\lltlppYQVx,aimurAdobA.Qurrcarmo,eurdedirnomine dorrs Alronam dc alia op-

^ Y^co’amp;N % ^.uveYvxVe.mÄke^vs'oWus ob tes nva^oi^cc ViYxCkc^i ^e^asViGobusV^çx

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^^^‘^^^ ^nUarum muUerum captasamorc te-QueDerd^''^h^-^quot;K^''L'^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^inusadamabat,leLconcabita-

ebmpro pnclR quamRex concup/uert ’dquot;quot;‘ ^^J'P'” ^•?'^^ quot;nbsp;nefta fans amp;nbsp;vcmcund,,qu2m Rex^ccaenlrr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veRtpudh ^

‘»«»cam.teteneftppJft.Rex^fJ^«»^»«*»»«»^ aamcumn.aneRexamp;anMLm,ncforac ^

ginxfuxconiugisindullriam nhiri^n.^ ^^ quamuisdelufas,lxcustarnen, Rf hbusaausilliusnoaispublicenotarirem^°^^^^^^^‘^'^‘^^^^^^^*^^‘^‘^‘^^^‘^ i

Virginis. Cumpueromulds eccledam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mikt, adimaginemMark

haras recitabanedeinfantis aduenrui^n ^.^^^’^^^gt;^^^^^^ntes quimatuun/f Deumlaudamus. Hincadaliam eedeL^'’ toncpfalmumcanerixapetunr, T^^

defcrebant, vbifacerdotes edam indsma^ir^^ ^quot;^quot;^quot;^^ vcncruncUdcm quieum niinasDeusIfrad.TumverojnauJan]re, ^^^^‘''^‘^'^^^^^quot;^’^‘^^^‘^‘^‘^ runc,quxfummaJxddaaffcda,cümRf^y^^^quot;^'quot;^'‘quot;^‘^’^^^'^^''^^^^^^^ r‘O5dboseiafdcn,IongitudiDi,,po„dcdsamp;T‘^^^^ ‘^rcficcll,,inhudcmamp;honore'nMirJ',^ ^'^‘^',quot;quot;‘',‘^quot;‘'quot;‘quot;‘quot;^''‘'°“~'' guarum dnguhnominaÜnguldcereü

DE REB. HISPÂNIÆ LIB. X. 845 geftis,Maioricarum tandem ciuitatc.q,dciciEs Maurisqui propugnabant,amp;pc-ûitusdeuidis continuis oppugnation’bus,murifqueperfradis ingre/Tus eft pri-lt;licKalendas Februarias,anno millefimo ducentefimo vigefimo nono. Capia sutemciuitateex totainfula Mauris expulfis, eorum bona mobilia militibusim-panituSjCum exercitu vidorein Hifpaniam rediit,amp;: Valentiam breui tempore cepicfugatis Mauris.Hinc adeptus eft amp;nbsp;Murciæ prouinciam vfq^ ad Carthagi* nem noua.Quxbellaconfecit anno millefimo ducétefimoquadragefimo primo.

j^DoiESCENS adhucpuellamquandam adaroaiiitnomineTirefiam,Ioannis Bidauræfiliam,quam cumneque blanditiis vllis,neque muneribusallicere P°tuiiret,nodequadamindomum partis ipfiuspuellæ fecontulit,ibiquelatuic. ^'^ftautem mediam nodem cundis iam dormientibus piiella: cubiculum in-?''®Bus,adeam tandem peruenit.Quæ eum in fuiaraorem flagrantem cognofcés ®®ycnullomodocum illorem habituram,niflfideamp;:iureiurando coniugium proinitteret.Illeautem cumprimum de coniugio recufairet,amp;pueJla:cundaprç-. ^^^'luptiaspoüicituseffet,camqLie fledere non potuiflet,amorisiam ftimulis a-^^ gitatus,viroquQ(lamadhibitoquieum obferuabat,Tirefiam pucUamloannisBi-îurçnliamlibivxoremforeiuratuseft.Optatisigiturpotitusamoribus,exTire-^Quosfiliosprogenuit,Petrum cui deditcaffrum Ayerbæ,amp; lacobum quern ^'■■rdoininutncaftri Xericaeamp;multorumlocorumiuxtaValentiam,aquibuslo-^'^cognominatifuerunt,amp;regia fumpferunt infignia qua maternis armis cir-^0acderunt:quosctiam Rexinteftamento Icgitimos filios nominauir,inclaLi-''‘’quadamlegatieiusteftamentiquçflcincipitïItemfiliosmcoslacobumamp;Pe-ifum,quoslegitimefufcepimuscxdominaTirehaÆgidiideBidaura,inftituimus igt;oitrosha:redcsin caurisamp;villis, qua: ^quasdedimus eifdem cum charta,prouc '’^ipfispleniuscontinetur.Catterum Tirefiapofl;hxcaRege,vtnuptia:amp;matri-''ionimnfoleinnitercelebrarentur,cfllagitantc,de Regis ipbusmatrimonio cum Ï’Ï®’^^^P^oofiCaftclIaeRegis filia,legatis vlcrocitroque mîir]s,3gicœptum 'ttamultisRcx Iacobusperfuafus,vt AlpbonfiCaftella: Regis filiam potius ï ere vellet vxorem, quam Tirefiam Ioannis Bidaurx, legatos in Caftellam '’radmatrimoniumconficiêdum. Quodcum inteUcxiflecTirefia, flatim pro-^uratoresinCaftellam mifit,quidie quofponfalia fièrent,matrimonium quoi ^xhcobusTirefia:fidejiureiurando,teftibufqucconfirmauerat, publice de-'mcutent.Q^iajn jçni cum procuratores ex condido iufluque Tirefia: dili-Rtiflimefecilïenr,Rexlacobusindignatus Tirefiamcapere conatuseft,earn, ’'onnulliopinantur,vt occideret.Illa vero fibi periculum metuens a Rege, pat-4^«*^!^^ ^’^’'^‘‘^S'iiQcorum comitatu dam fugiens Romamfe contulit. Hinc SUiterascitatoriasmifit,quibus eum prouocabat ad caufampadi patrimonii reüa'f ^™^° ^^°^^'’'^'-^‘^'^P'-”^‘r^^'-^‘''^’’-^o^''^'f^^ ^utem partibusandiriSjCumTi-^n’ 'quot;^ i^eftibus(nam miles vnus qui iuriiurando Regis interfuerar,a vita dif-^^ ^ratlmatrimoniumfola probarenon potuiflet,IacoboRegi permifit, vtcum {i.°’^p^^^^®^^æ^®g*5filia matrimonium contraberepofl'ct.Qiiam Rexauto-

Q tervm Rcxlacobusamp;eius vxor Leonorapoft confedasnuptias,amp; AI-P ^rrlofiBoiamadultOjapudPontificemRomaïnec opinantes dclatifuere, ? f F^^ quod confanguinitatis.gradu coniundiflimi matrimonium contra-p^''^ ^’’lonfcnfu fummiPontificis nonpoterant.QuamobremlegatosRexad n* ^®^rnifitoratum,vtconfummatumiamconnubiumcofirmaret.Grego-sautcmiummus Pontifex, quoniamRex lacobusamp;Tirefiamprimam coniu-6 ucccpcrat,Sd Leonoram fibi cognatione valde proximam dolis fubrepiitiis

^4^ V C 1 i MAKlINhl 0 1 v. v * ^^^.^^ Vxorem duxerat, illorum matrimonium non folum co’’fi*'®^’'®”°^£p’jggitimo 4iiroluit,amp; in perpetuumdiuorciumnunciauic, Alpbonfo tam^^ jjcrolitoÇ rémanente,literafqueconccffitquibuseumlegitimumfccit.Qu^^^ .^^^ q^^j funt in forma propria figillo plumbeo Gregorii fummi Pontincis ’^^^

ii quis legere voluerit, inueniet in archiuario regni in domo i De difcordiaeius cum Alphonfo filie.

VErvm enimuero fadodiuortiocumLeonoraconiuge phonfuseius filius matris iniuriamamp;r feparationem mol

jjUUiUjuivrtLUiAui wurnuguiiinaLv vviiiuuwu.iAi vamav**-— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nUCini“ totamque fatigauitHifpaniam,donccres inter pattern amp;filium,qu« loq rabilisarbitrioregnicomraill'iprudcnrcrqucdilcuirafinembellisimpüUi) -

DE iNDE Rex lacobus Alphonfo filio vitadefundo,quoniamiuuenis adhuc crat,vxoremduxitHiolefiam, quæalio nominedicebatur Ardeura, «

Regis Vngarix,quæprimumfilium pcperitnoniinePetrum,quipatri “*^'^j^, j^^j in Aragonix regno amp;nbsp;Valentix Barcinonxqueprincipatu. PoftPetrugenmt cobum,qui fucceffit in regno Balearium,id elt Majoricarum,amp;Con)itatu u^,^ nonisamp; Ceritanix,ac in monte PeiTulano. ferno partu edidit Sandiumjqiii Toletanus Antiftes,amp; prxlium contra Mauros ingreflus occubuit. Peperites' filias quinque,HifabellamquxnupfitRegiGallorum,Violantara qua fuif ^ na Caftellx,Conftantiam qux fuit vxor Emanuehs fratris Regis CaHeli^j ^^^^^ qux teneris annis obiitin Daroca ciuitate, amp;nbsp;fepulta iaeet Cxiaraugulte '® ^^ plo ianóli Saluatoris.Vltimam genuit Leonoram, qux ited paruula dned cavi ta,iacetqucin monaftcrio Bonxuallis inprincipatu Barcinonenfi.Sulrepctpts terca Rex lacobus ex aliisfœminisfiliosduos,Pctrum Ferdinandum ^‘^“'^’‘' Ferdinandum Sandium.EtPetroquidemdeditlxar oppidum, aquoopP‘“°.^l trus titulum amp;nbsp;cognomen accepir, amp;nbsp;Regis Nauarrx filiam duxit vxorem. Cui^ filiiamp;rcliqui fucceflbres armisamp;infignibus Aragonum,amp; Nauarrxcathen^K baculis vfi funt. Ferdinando vero Sanctio dedit oppidum nomine Caftrum. Hu-ius etiam fucceflbres a Caftro cognominantur,amp; armis vtuntur, etiam baculis cu duabusflcllis.

■^rO N obmittam quod nunc mihi venir in mentera, Regis lacobi magnum fa-cinusamp; memorabile : quippequi requifitus a RegeCafteUx generoiuo,vtu-mulcumeo bellum Mauris Granatenfibus inferret, vclut inuitanisadnLiptias,4 expeditionem libentiflime fufeepit. Ecbipartitis excrcitibusCaficHxRex cum terreftribus copiis Granatam profedus, earn multis tormcntisamp; tclisoppugnaif cœpit. lacobus vero Rex Aragonum poft aliquot dies cum magno pugnatoru® numéro ex littoreBarcinonxcIaflem foluens, Almerix quam Maori rexdifiui' uerant,applicuit,amp;equitibuscxpofitisinIittore,priinumcaniposomnesamp;faoC' tos igne ferroque vaftari iuflit,deinde ciuitatem machinis Ac relis terra manque^' enter oppugnat.Tormentisofienfi Mauri propugnantes muroscioitausdeicruC) Chriftiani fummotis hoftibuspropiusaccedunt. Paucis diebus muri machinis concuflilapfumruinarnquciamfignificarevidebantur. Quodanimadoertentes Mauri cum fetueri non pofrent,impctratisinduciis ad colloquium venerunt,Re- J® giqueChriftianorumfidifeedere vellet ab obfidione, magnum vedigalfoluen-dum quotannis obtulcrunt. Quibus Rex lacobus refpondit, Hifpanorum mom • efle a ciuitate iam expugnata amp;nbsp;vidis hoftibus primum ciuitatis portas, ademde vedigal accipere. Iraque fi prius ei portas ciuitatis attulcrint, poftea tributum quod oflerantvltro Jibenter accipiet.His verbis Regis hoftesmagisperferritijilli , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuitatis

de REB. HISPANIÆ LIB. X. 847 tiukatisotnnes portas a valais conuulfas atculerunt. Portis igitur allatis de tributo lt;^onucnerunt. Cæterum cum Caftellæ Regis équités hoc audiuiflent, inuidia commoti,proptereaquod Rexlacobusquindccimdierum fpacio,necamplius, Urn magnum facinusegerat,amp;Rex Caftellæ quatuor iam menftbus nihil oppu-gnandofeciffet, fuo Regi perfuaferunt , vidonam amp;: honorem Regis Aragonum y^teUanisomnibus amp;eorum Regi magnodedecori futurum. Quorum vocibus “yiignisprauifquecófiliis Caftellæ Rcx impulfus pacem cum Mauris Granaten-^Dusamp;amicitiamconfirmauit,amp;ab obfidioue ciuitatis cumexercitudifcedit. Quibusabeuntibus Mauri Granacenfes oblidionc foluti, magnum Almeriæ fub-■0 bdmmeonfeftim mifcrunt. Quo luperueniente Rex lacobus inde difcedere co-’«useft,neMaurorumingenti multitudinscircunuentusopprimeretur. Verum 'nimuerofuigenen caufa depaceamp;tamicitiaquam cum Mauris confirmauerat ‘Meftaj vehementer indignatus,Carthaginenfem prouinciam quæ Caftellæ ^^giserat,cumexercitu percurrens pene totairivaftaiiu,amp; Caftellæ regnum “’bliteringreffurus gencroquebetlum acrius quam Mauris illaturus erat, nifi ‘^JJtnliberisad cum filia eius Caftellæ Regina veniflet. quæ pattern filiis ad pedes ^quot;^sftentibusexpofitis mitigate vixpotuit.Siquidem Rexmultisfiliç precibus amp;nbsp;r^F°''^'^hchrymisaut nihil aut patum commotus, Dionyüi Portugalliæ Regis p'. PPlicationibus, amp;nbsp;Petri Cæfarauguftani præfulis amp;nbsp;aliorum nobilium con-^ “‘iis perfuafus, iræquam maximam conceperat, tandem ceflît,conditionibus Pfopofitis,vtidempræfulamp;:Dionvhu.scæteriquenobilestanquam iudicesvtri-pueRegiscaufamcognofcerent.amp;toramlitcmcomponerentjpacemquecon-“fmareneQ^rum virorum fentennafuir hæc, vr Rex Aragonum de Murtiære-S''oquodarmisvi(ftisMaurisacquifiuetat,aboppidoquodCaftrumGualdalca-“«appcIlatur,poflideretvfqucadOi iolamciuitatcm: pattern veto reliquâRex '^3llclla:,qm tarnen Aragonum Régi foccro fuo pecunias quas in .icquiluione d-''usptouineix confi^pferat,pcrfolueretcneretur. Huiulmodi fententiainaula

*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jö« laccenfimo»etaabeoconfiy?gt;tata,(^i^ß^^ÜMiieduitat^ ikrii^^

^ViTis Aragoniæ nobilibusarque populis fupplicantibus, laccenfem mo-“«am.ideft inlaccaciuitaccpercuiram,iureiurandüconfitmauic,vtneque a™ugnisimprimi poftet. Quæ quidem monecalaccæpcrcufta fuit anno milicu-’ôoducentefimotrigefimolexto. Procuiusmoneræconfirmarioneamp;ftabilitate 'pGRegidatuseft aureus nummus,quolibet fcptehniofoluendus ab his quorum ^5sfamiliarisvalerecnummosaureosdccem:propterea quod illis temponbus fe-ptfira folidos nummusaureus valcbat. Quodhac rationefadum eft, quia ante-^“imhuiufmodi monetçconfirmatio fieret, Reges omnesmonctam facetecon-^Q'Ueuctant,quorum vnusquifque fuoßgno monetam percutiebar. Qtiapropter *““netanuncilla laccenfisdiuerfistemporibusexcula, multiplex amp;nbsp;formata va-^'sinipvediQnibusinucnitur. Ideoque Rex lacobusin Aragonia, Barcinona, HC ^älentiamonetas excudiiufticfigurisamp;tirulisdifferentcs,quasinaureis,argen-'^*s,amp;xreisnummiscernerelicet. Cæterum Valentiafuæ monetæfignumtan-quaminunusaccepitabllcrdaciuicate.NamcumRexlacobusValcntiamMau-Sgt;splenainpropugnatoribusobfideret,conuocacisducibusamp; cuiufque ciuitatis præfeftiS)Conftituitcunftisafteniientibus,vtquæciuitasprimum Vaîentiæmu-tosoppugnandoprorumperer,amp; cinitatem ingrederctur,ea in fuæ virtutis amp;i ho-ÇQ ^“fismemoriam Valcntiæcolonias mittetet, amp;nbsp;pond era, menfutas,ólt;i monetae lignumconferret. Cumigiturllerdæduesacriter oppugnantes primum Valentin muros diruiftent, expugnatam ciuitatem Mauris f^ugati.s amp;: occifis ingredi fiimtnalxtitia,geftientesei,proutReximperaucrat,cultoresadohfcences numéro milletotidcmquepuellasvirginestradidcrunt, amp;nbsp;cum meniuris amp;nbsp;ponderi-busfloremliliivnumquomonetam infignirent.Nam prins Ilerda quatuor m fuis •traisamp;infignibusliliifloribusvtebatur, nunc veto tribus dumtaxac. Quamob-

rem Valeria gratiflima ciuitas in literis quas ad Herdamfcribîr, earn matrem fern« per appellat, amp;nbsp;in magnis rebus non fecus ac parentemcharilfimamconfulit,8i Ilerda Valentiam filiam vocat, cuius commodis amp;nbsp;honoribus diligenter incura-bit.

A NiMi magnitudine.munificcntix fplendorecundosfui temporis principes •^f^perauit : quippequi Maioricarü ciuitatc capta, Maurorum bonaamp; pratdas omnesmilitibusdiuifit. IndeinHifpaniamrcuerfuscumValentiamciuitatemamp;t cius prouinciam armis cepidet, præterprædasamp; magna donaquxpræcipuise- 19 quitibusdiftribuit,treccntisetiammilitibuscenfus equeftresamp;magnosfundos deditinperpetuum,amp;RegiCaftcllaegenerofuom3gnamCarthaginéfisprouia-cia: partem,a qua Mauros fugauerat,fpontereliquit.

/^ VM eflet Rex lacobus Xatium muleis defatigatus laboribus, amp;nbsp;fenioiamcon-'^fedus, profluuio ventris amp;nbsp;fcbre vexatus in ledto decubuit. Sedargrotans in Algeziram e Xatiua lexica delatus eft, vt hinc ad Petrura fiJium quem apud Xa-tiuam cum exercitu reliquerar,cibaria amp;: res alias ad belli vfum neceffarias mitte- i° ret.Caeterum bic vehementiori fcbre raorboquegrauatus,femoriturü penecog-nouit.IdeoquevirChriftianiffimus,omnibus negoeiisamp;humanis rebus omi/fis, anima: ftatim prudétiffime confuluit. Accito enim pâtrino facerdoti magna con-tritioncconfeffusomnia,ecclefia: facramenta deuotiflirae recepit. Poltero au-tem die non minori diligentia teftamentum condidic, in quo Petrum fiJiumnam maioreminregno Aragonum, Valentie, amp;r ComitatiiBarcinonæreliquithære-derH,amp;Iacobum filiumminorem inftituit in regno Mai£*icarum,Ruifinonis, Ceritaniæ, amp;nbsp;Montis Peflulani. Hoc modo teftamento cclebrato, Petrumfi-liumabexercituvocariamp; adfevenireiuffit, cui corammultisnobilibuscumca qua: teftamento fcripta fucrant, recitaflee, primum dei cultum amp;nbsp;res omnesdiui- 5® nas, amp;deinde fratrem lacobum, amp;: omnes équités, domefticos familiäres, amp;nbsp;populos diligcntiffimecommendauit- Petrusautem gcnibus flcxispatrismanusamp; pedcsofculatus, ciusomnia iufla libentiffime fe fadurum refpondit. Hisrebus confclt;ftis,Rex,vt qui rebus humanis omnino renunciat,fibi Ciftercienfisordinis habitum induit, amp;nbsp;de Rege fe monachum amp;nbsp;religiofum fecit, atque Deo feruire maxime cupiens,Populetum proficifci ftatuit,ibique permancre.Cçterum cum ex Algezira Valentiam delatus eflct,ibigrauiusa:grotansvitamfiniuit,annon]il-

leftmo ducentefimo feptuagefimo fexto, otftauoldus Augufti,amp; ztatisfuxannofeptuagefimofecundotquinunc

iacctinmonafterioPo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

De Peer® lacobi fîlio, t^ragonum Rege none amp;nbsp;Bardnontt Comité ^ ^ui foßMatt-ßedum facer um Sicile regno ßcceßit.

È T Rv S iacobiRcgis filius, adhuc viuentc,nec non inuito pâtre iConftandam Manfredi Regis vtriufque Sicilixfiliatn dü-xitvxorem. QuemquidemManfredum Carolusfegis Gallo-rum frater, Sicilix regni quod infeudutnafummoPontificè obtinüerat, cupiditate captus,de medio tollere cum fæpius co-gitaffet j eum tahdem occultas molitus infidias àggredi ftatui t. Nam cum primutn regni Neapolis omnes fete nobiles magnis munetibus amp;nbsp;muliis largitionibuS maioraque dona poUicitus, v t a Rege fuo Ma-ftedoieficerentjfubornaflet, deinde cummaghiscopiisin Italiam venitNeapo-

1 “ïdu5Carolumproficifcitur.Sederateipr^tercaaliudn5mlnusincötnmodumj Werca quod vbique per Italiam fere totam timebatur, amp;prxcipue Romanis ^^btentinisformidolofus erat, quibus magna damnat multas iniuri as intülè-

1b initio profpiciétes per aduerfasfadiones domo eiedi, magnam in fpem vene-taniinfuatedeundi.ltaque ftudio Sc diligentia prxueniendum rati,per legatos ad Clementem quartut^fummum Romanx fedis Antiftitem miffos Sc operam fua wraManfredum polkciti funt,Sc vt eos nouo Regi comendatos faccret, poftu-10 huMunt Percunaanti dementi de eorum viribus Sc ftatu,hçc ferme refejun-^^quot;:gt; '’‘0seiremilitares,grandinumcro,armis,equisaffatimftruaos,hosclietum ’^ig’iatniternfequimanum. Seniotumprxterea aceorum qui in bellö gerendo ^k^L^^P^''^^'^^’-^^^nr,magnum numerum fuperefTc- Hanc totam multitudinem ^'' ? ^^boturix aManfredo fuifque,quod aduerfa(eaaretur,expulfam, in exiliö 'P o nomë 5ê gloriam fibi per ar ma vittutemque pepctiffe. lam vero in Gallia bó-

1 nbsp;nbsp;'^opcranó ftetiffelolumRomanx fedis fautores, verumetiam depulfisaduer-

i nbsp;nbsp;^}i^°'^'^®^'i'^ineorum fiduciareponës, oblationem grato fe recipete animoj

1 nbsp;nbsp;nbsp;6^^^,'’'^^^'^ jVteosfibipartibufque fuis magis coniungeret, infignefux gentis j'^pdutn illis feïendum petpetuo donauit.Ea eft imago rubentis aqüilx cxruleu

1 nbsp;nbsp;k^^^'^^''’^^^S^^'b)usprementis. ld tune infigne de Potificefufeeptum exulcsba-J?^?'^^'^^ ‘ê'^’^ ^ fua ipfi fponte » Sc Pontificis hottatu egregie fe prxpatan-A '^®^^’^^'^i^°SnomentoGuettafuit,virumconlîliomanuqùcprçftantêÿ ''oueëprxfecerunt. At vbipïimum Regis copias appropinquate Cognitumeftj

l nbsp;nbsp;Notant, 0tnatifiquidèmarmis,equifque, Sc extetis quibus militates infigniüntuc

1 nbsp;nbsp;''’quot;■'''^quot;Wintee Gallosvaide cofpicui étant.Sufeepti etgo benigne à præfe£tis re-

1 nbsp;nbsp;?gt;quot;^'^\'naiter facete rogati, quodEtturiavalidis aduerfariotû ptxfidiis teneba-

1 10 ^'i^^btnulquodin eaimplicatibellobaudquaquam Galli volebant, perPlami-'outnatqueVmbriam Romampetiere. GtatilfimUs fuit Carol o Etrufeotumad-Wus ^^tÇQçç (^^^ primi cxltalicisfefc illi coniunXetant, Sc aCcedebat P ontificis oo^meudatio granis, Sc ducum qui cum illis iter feCetant, fidei fimulvittutifqué ^dtitnoniu^^^ Eaquebenigne eos allocutUsRex ampliffitnis vetbis gratias egit^ H^odfuospeïlg^Qtxlocaóc impacatas regiones iterfacientes egregia virtutein-

duftriaqucadiuuarint. Enimuero magna a fe premiaexpedareeosdeberC)!’’*’ do fi fœlicitas adfit, quam pietas amp;nbsp;iuftitia amp;nbsp;profeâo fux vires èi. amicoturo eer tiflimam pollicentur : feque domo animatum venifTe, vt nomineduntaxat regio contentus ede velit, exterum ac vidorix premia his qui fecum militauerint ,pj titurum. His itaque huiufmodi verbis cum tandem finemRex feciflètjCui o quern fibi præfccifTe Etrufeos diximus,in hunc modum locucuseft.

117 Tsr noftrumerat,orexinclyte,tibipotinsgratias agerequamte nobisjuam 19 tarnen amp;nbsp;humanitatê libentcr agnouimuSjamp; earn cum fortitudine cçterarui^ virtutu tuaru cumulo adiundam eflemagnoperegaudemus. Nos quidemia^' tia Manfredi patriis puifi fedibus,non quantus ardor eft exhibere modiim ponu-mus,amp; hæc ipfa qux reftant corpora amp;nbsp;lacertos prxftare magis cum têpus pofcet) quam nuc intempeftiuc oftentare iuuabit.Tibi autem gratias agere amp;nbsp;habere nos conuenit, quod vagis errantibufque tanquam falurare fydus cœlitus nobis ettuk gcns,viam ac fpem remeandi domum,quam primo non cernebamus,apparuilti. Tua enim fumma virtus ftragem hoftiu,ac per eorü ruinam reditum nobisin pa-triam certiflimum pollicetur. Pro te igitur ne dum quod paucorum dicru iter duces tuos profecu tl qualefcunqj operas inpédimus, fed ne cum in vulnera quidem lO ac ferrum ruerimus,fatisfecifle tibiae tuis in nos meritis exiftimabimus. Atqm dux,vti nos putamus,resadftdem belli plurimum valent, comunehoftisodiuni» amp;:expetitaviä:orisE premia vtrinqueaccommoda.HxcduoFloretinis cxteril$ Tufcis qui tua figna in hoc bello fecuturi fun t, couenire viderons. Nee enimfuir, nee effe debuit aduerfus vllum vnquam maiusamp; ardetius odiu,quam nobiseibo Manfredum:quippe qui non folum has recentes quas nuperab eo perpeÆibmus clades,feddamnatam inuifamqj ftirpemamp;patrisamp;auiamp;proaui iniuriasinnlio profequemur.Ha:c enim fcelefta nefandaqj familia ab extrema Germanoru barbarie exurgës,fortunatostranquillofque per idem repus Etruria populosad vul-ncra aefanguinê amp;nbsp;vrbiu vaftitate perpulit, nee vllas iaro raukos annoscalamita- jo tes vidimus quarû hic non fuerit fernen amp;nbsp;caufa. Verû hxc cómuniamalaamp;ab v-traquefa(ftione,Gmodopenitusnondefipiant,pariterdeploranda.inudprüpriu noftraru partium, quod nunqua Pontifices Romanoshxc familia perfecuta eft, quinnobisquoq5quieadêfelt;ftabamur,fuerintabeifdêperfccutoribuscladesin-flidae.Federicushuiusproauus, qui Sueuorö nome Romani principisfalfoindu-tuscft,quanefariamolitus fit,nonignorarerecredimus. SenfitltalianonRoma-numImperatorem,quemillefalfofcmentiebatur,(ednouumHannibalemad-uentafte,quicumMediolanüvrbeminclytam,acmaximüRomaniimplt;rijorna-mentumhoftisamp;barbaruseuertiflet,fparfit per Erruriam venenata malorüfemi-na,cu ciuili diffidio per fingulas vrbes fado malos foueret, bonos perfcqueretur. 4 Secutus eft huius acerbitatem Henricus filius eins,qui ad fcelus parem5 lummam ipfeingratitudinemaddidir,poftregnimunusliberalifljmüperfecutoracerrini fadus.Succeflïtinhasreditatêfcelerum alter FedericushuiusManfredi pater, b quid aduerfus Pontifices molitus fit,memorare quid attinet.? Narrat enim amp;nbsp;nat' rabuntquandiu memoriahominûfuerir,concilia3duerfusilliusvefaniâLug(lii-nicclebrata,cûP5tifex Italia profugusvix vitra flumen Rbodanitutû ad dänaß* dum huius perfidiamlocûinuenerit. Hxc tibi nota funt Rex,amp;:cumtuædoniüS laude coniunda. Sedquid aduerfus noftrarû partiû homines piitas illafaintu pÇ^ hæc ipfa téporaedidilTe? cum quanromagisirritaretur, tanto aduerfus Pontifias fautores illi rabies atrocius intaniret.Pulfi tune vrbibus noftri cxularunt,caftellis jO amp;nbsp;arcibus quibus fe recepcratjobfeiTi funt. Qui vel fortuna aliqua belli, vel longa obfidioneineiusmanfiperuenerût.barbaram illiuscrudclicatemexperti, per variai inauditafuppliciaviramamiferc. Sunt multi in hoc cœtu que vides, qooß'^ , ille parentesautfratres aut agnatosnecarit, qui nunc arma tecûfercnteseadé iHa fuppliciainfiliodepofeunt. Affulferat tandem poft huius mortem pammperroß' tuna,

DE REB. HISPANIÆ LIB. XL 851 ^gt;1113,110515 rcftitutis pacriam Manfredns itcrum d iffipauit. Laque illud fans certu ^iiploratumqueeft.nosnunquam quiece habituros, nifi hxcfamilia funditus de-catur. Quareamp;vetcriodioamp;Sprselenris fpequiecisitanosardercinManfredum Pi'ta,vt omnis acceleracio ad eius perniciem fegnis ac tarda nobis videatur. Solee ''erononnuquam mentes hominum folicitas veddere przraiorum fiifpicio,quo-11« isqui plus poteft,fine graai iaduraexoluerepromifla non valet. Abfunthæca ilcliderio præmiorû noftroruni.Nos cnim ea fequimur præmia, qua: nihil c5mo-^itati,nihil potetix tux dertadura funt,fed vim acroburallatura. Non enim agri, icquevrbeshoftiumbellocaptx, fed reditusin patram nobis præmium Et. Sic niitemftatuimuSjamp;tuainregnopotentianosinEtruriaferuabitjamp;ipfevelucmu-iiinihabebisadvim,ûqu3vnquamrcgnotuoimmineat,abeapartc propulfan-^am. Summa igiturerga te fide hos fore homines perfuade, quos amp;nbsp;commune ■loltisodium, amp;nbsp;communis vtilitas tibiconiungit. Illud vero tanquatn fummum ’ddidiire volumus, vt ranti finito bello nos feceris, quantu m in ip(o bello prome-f®iiconfpcxcris:deuotos certe amp;nbsp;addidos tibi vtrumque habebis.

1.^ P}5^.®fätionc magis Florentinorum voluntate perfpeda, Carolus multo ma-wifiduciacum Galileis amp;â Etrufeorum copiis Ncapolim verfus contendir. jg^'’*’f'‘®‘^'^5cÓtradisvadiqiiecopiis,apudSainniümftatuit hollibusoccurrc-XHodvbiCarolusintcllexit, ipfequoqueSamnium petit,aedemü iuxtaBe-^^Hcntumvterqueconftitit. Hic primus indrudas copias in aciem Carolus edu-^unecdetredauitpugnam Manfredus. Sed edudis in aciécopiisfortunæ fe of-^ensfignumprxliotubadariiuflïr.Concurfum cftacritervtrinque,piignaquc quot;ifuitanccpSjGermanis pro Manfrede,Gallis amp;:Tufcis pro Carolo enixe dimi-Nee milites folum, fed amp;nbsp;Reges ipfi cominus pugnantes plurima ca die ’■lamina pro vidorÄ fubierc. Poftlongum certamen Caroli fot ciina fœlicior. jQ ^'lindem profligatis Germanis Manfredus acerrime pugnans occiditur. Quo Mo prxter inagnam vtriufque fadionis cxdem, multi quoqj nobiles amp;nbsp;igno-‘ “i^iptiin manus vidoris deuenerunt.

j^^No Verofequenticum Carolus inEtruria ciuitatesquæFedericû amp;nbsp;Man-iredumfecutxfuerant,prxterSenenfesamp; Pilanos,adfetraduxilfttamp;domi-^cconatetur,Conradinusin ItaliamTridcntuniquciam perucniflc nunciatur, [jgt;'^^^®5*”®’‘^^^*c*^i^’’’ag’’’ motusafFcrutur, Quarumrerum caulafuit hxc.

^f P'ini viriduo rcgii generis cran t, Henricus amp;nbsp;Fedcricus. Hi adueiiusfratrem S^um in Hifpania gubemantem infenfi, tandem patria extorres exularunr, Hague virorum manu,quandole contra fratrem nil proheere pefle exifti-jl^. tuttin Afticamtranfgreflï,Tunctiapud Regem longo tempore merucrunt. 'Piædaiîinulamp;ftipendiisditati,cumdecommunibus tandem fortunis conful-j nijplaciiit vt Henricus qui maior natu erat, cum omni pecunia amp;: extern gaza ^^amtraiiceret, Sardinia regnum a Pontifice maximo petiturus. Delatusigi-11 Carthaginis portu, cum ex confilio Italiam Pontiheemque adiißet, fautore

^'’®^°4’^* nuper v’do Manfredo magna apud Pontificem gratia prae-®wt. Et erant fane Henricus amp;nbsp;fratres eiusardilEmoconfangUinitaris gradu ^ /ij^aftirpe Caroloconiundi.Quamobremamp;neceflitudinisiure,amp;: procu-(ija° q ^*'®®^’®*®^“^’’5»P®^®®’’*^®’’®^° ^^g*^^*^ pecunia: vim Henricus mu-/Hddum Pontifex de regno délibérât, amp;: Caroli gratia concedcre parar, ”1115111 vrbe Roma feditionibus , ciuibufquc ad arma ruentibus, ad iedandas tempeftates a Romanis Henricus expofcitur,accx Vitcrbio vbi tuncRonti-I iXcr3t,R.oniamvocatur,Senatufquepoten:as volente populo illi tribuitur.Paca-1 K 'i^iÿvrbc, cum velutidominatuiure partît nfllloPontificisrcffcduexercerer,

acmaiora quidam molin'videretur,Pontifici fimuIamp;CaroIoinfu/picionem venir. Ob id intermiflum Sardinia; negoeiü eftaPontifice,amp;CaroJusrepetérimox pecunias, ne maiores ad nocendum facuitates illi adefient, bono confliohaud-quaquam reddebat. Cœperat Henricus iam inde ab initio contranam Pontifici CaroJoquefaólionemmagisfouere, vtramque taméintravrbem xqaitatisdimi-Jationecontinebar.VtverofufpicionemPontificisaduerrif,alienusiubitofaduS Pifanosac Senenfes cxtcrofquehuiusfaólionis homines occulte folicitarecœ-pit,ad Conradinü item mitrere,fauorem fuum fratrifque,acRomanam vrhctn,iï aduenent,polliceri. Itaquead Fedcricum CoradusCapitiusNeapolitantw tune exui regni cum vna Pifanorum naui mi/Tus eft, lire ras ferensabEenneofiatre, vt iD cunólis pofthabitis,ex Africa in SieiJiam ad res innouandas traiieeret.A Conradino etiam frequentes ad Sicilia: populos amp;patcrnos amicos literas regio nomine nbsp;nbsp;J

fenptas detulit.Maturata igiturreFedericus amp;nbsp;Capitius in Siciliam trafcunt, du- nbsp;nbsp;J

centos milites Hifpani generis, to tidem Germanos, Tufeos vero quadringentos nbsp;nbsp;I

fecumtraduxcre.VbilpargendisConradini Iiteris,amp;maioribusquamattu.'er3t 1 profitendis,breuiadmodum tempore Siciliam fere torani,pra:rerSyracufas,Mef- I fanam^amp;Panormumaddefedionemcompulerunt. FrfimulRomxdumdcSi- 1 ciliæ motu auditum eft,Henricus non vitra cuntäandum ratus, virosampldTimoJ nbsp;nbsp;I

næ vrbis moru, Sicilixque déferai Caroluscertioifaâas, ancipitiquepcccullns l maloySenenfiutp Pifanorumquecuram omitterefacvelucaddomellicümextm’ I guendum incédium propcrare coaäus cd. E^eUäa igitur parce equitatus inEtru-

rehquaîomnescopiæa Caroloconcrahuncur,ScperBruciosSâLucanosicemqac j P^i^ Siciliam ad inbibendas defeâiones prxddia fummittùtur.Per idem fere tem- ^ ƒ lo pusPi(aniquatuoramp;: vigintinaueslongasadpopulandammaricimamoramfoH-

dum,üquid expedirer, fuctirx. Conradin um in Iraliam venientem (upradecem 1 Germanorum tniUiavfque Tridentumprofecutafunt.Indefcupecuniaramino- / pia, feu quod fails virium hbiaderrein Icaliampropter dadiapattiu exidimibif

^ram defies in Ligures duxit. Nam redioquidem innere baadquaqnatnpetete 4^^ f ^ Etruriam tam exiguis copUsaufus ed, Bononiendbus, Rbeginis, Mutmenfibns, ƒ amp;aliisquibufdamciuitatibuscum Pontidcc Caroloquc fentictibus,popuUfqn^

queciuitatumingentesequitumpedicumque copix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^ f/u

- JLJIomnes obuiam boflibns egre/Ii ad duo fere paHuum millia, giiafpug^^^^^‘ '^conHiccrunc. Ac Germani amp;^ exteri qui cum Conradino crane, adueeb^ adem

îciem intuentes ,fe ad pugnam compararunt. Flumen e proxima fluens palude aI des dirimebat.Hæc dum vtriqj vt alteri priüs tranfeanc expeólan t, fpacio diei fru-| Üraconfumpto,cum nihil aliud quam fcfe inuicém confpexiffent, irrita mora de-mumabfeeffere. Conradinushaud mukopoftPiüs mouensper Florentinum a-1 grumBonicium peruenit,paucilq5 diebüscirca ealoca moratus,cum omnibus cOpiisSenascontendit. Atequitibus Caroli quos prælîdii caufareliélos in Etruria dixitnusjhoc propofitum erat,vt xquis fere itineribus cum bofte per arnica va-dentesöppida fuisfacerent animos, amp;:hoftesa populatiónibuscobiberent. Itaqj vtSenasperueniffe Conradinum intellexere, ex Florentino agro Aretium (nam *° eatunecinitas in Caroli partibus fidiflima erac) tranfire pergunt. CumqjVaricum

tgt;s virium cflet,dimiflis Florentinis equitibus amp;nbsp;offerentium vitra pröfeqüi repü-diataopera, cum fuis Aretium verfusireperrexit. Athoftes idfututunifüfpicati, ducibusFlorentinis eXulibusdecem ferepafluum millibusab Arctioinfidiaslo-wnt.Itereft peranguftum inter finiftros montes amp;nbsp;Arniripas,varioqjconnexu ''dliuni,aptilIimainlidiisloca.Eo cum Caroli équités neq5explorato,nequefatis

lt;^ompolito agminedefcendiflent, Conradini équités repente fignodatoa fronte ^’^tergofitnulinuadunt.Occupatur pons a Germanis,amp; quod facile erat, tranfi-^^ tuarcentur,aliifimultçrga premunt jaliidefuper telaconuoluunt.Itain medio circunucnticuranufquamprorumpere valerent,nee vllus ad oftentandumvirtu-'«nilocusadeflec,breuiopprimuntur.Totoex equitatu Caroli parua admodum pîtstjuæantedetedasinfiaiaspontemtranfierat, euafit: reliquiomnesautineo bcocçfifunt,autcaptiui Senas addudi.HancvidoriamConradinusmagnifîcen-^Wsextollendo cum id late famaliterifqjvulgaflet, multos mortalesquaii quodä ™tuti euencus præfagioa Carolifauore adfedeflexit. Cæterum neqj imminens Conradini terror, nee oppreflio copiarunl Caroli, aliquas Etrurix ciuitates a fide ^gt;iisauertit,quandoetiam Aretini ipfi quorum in oculispene fada eft cxdes amp;; profligatio, in partibis Caroli conftantiflime perfeucrarunt. Inter hæc Pifano-rumnaues quatuor amp;nbsp;vigintiquas dimiflas fupra demonftrauiraus,omnia circa Caietamamp;aliqyammaritimam orampopulate, cummultis inlocisexules, vt commodum erat,expofiiiflentjmultaqucad tebéllionefficoncitallèntj tanden* Sicilian njuigj^ym-^

pAvcos diesConradinus Senis commoratus, inde mouens exercitum per Vi-terbienfetn agrum vbi tune erat Pontifex,Romam peruenit. Ad q uem prxmi-fetatPontifex,eum monens graui cenfura,né Siciliq regnum quod ad Romanani 1 nbsp;nbsp;Maret federn, neve Carolum ab eadem fede Regem appellatum impeteret. Sa-, ^'^^'sfuperqseife, quodRomani Pontifices pro fua beneficentianupera maioribus ^quot;^singratiffimeperpelfieflentJnipfum tandem Pontificis madatafpernenterri

| nbsp;nbsp;^^2«antceniurx, quas adolefcens fublimi animo vfq; adeo contempfit, vt ante

* ontiftcis oculos exercitum ducere, amp;nbsp;hoftilia cunda oftentare non dubitarit. Et cumniultitrepidarenttenentium pattern eeelefiæproptermagnam multitudiné cam fequentiû,ipfe Pontifex vir fandus orationibus amp;nbsp;ieiuniis deditus, conftans ^mtrepidus ait: Non oportet timere,quia omniscortatus eiusvtfumus euane-lcet.RomæappropinquantempopulusRomanuSarmatusobuiamprogrcirus,’o-J^nium ordinumgratulatione, imperatoria tranfueftum pompain Capitolium perduxit.Ibicumnon modo principes jVerumetiamornnes cuiufqjgenerisftu-S° diispartiüincenfiexEtruriaj Vmbria,amp;reliquaItaliaconueniflent,paratiSomni-oüsqiixad bellum neceftaria erant, quod per Caffinum aditüs in regnum Caroli prxfidiö tenerinunciabatur jperTiburtinum Albanumqj agrum regnifines in-grelTuSeftiQuocumveniebat Henricus Hifpanus cum baud contemnepdama-j nbsp;nu, magnoqj militum numero mercede cödudorum.CaroIus vero amp;nbsp;apud Mef-j nbsp;nbsp;«nam quæ pet id remplis man terraqj oppugnabatur,amp;: per m aritima regni oranS

multislocis copias neceflario difperferat, in Ecruriaq; partem miferatequitarus:

^^T^j^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^poffe con/ïdebat. Con/Ï/ioadcamrem ^ ^^^i^^^^^^^f^di cuiu/dam fenis,cuius hortatu Carolas ex omnifaorum cxctci-

moe ^‘^g^ntoséquitésdeleé^oSfinCciishoUibus,proximofubcollecontinmi,K-tquam veto mu/titudinem ia planiticm dimiûctprxfeâo quodam ex fuis rc^io

nos circa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tufeos, ScHifpanosia frontecollocarunt, Gemini ScLieaLsinlr ^ .^^^l^^°^^’^^’^^-^^^’^ë°P^gnaricœpcumetl,Tufci,Hifpi-

rcieéiisvennittfc{la^(r^^-^“^^'^^‘v^^^'‘^^'^^P^^^'’^’ busadterramproaratuse^chm^.^r^^'^^’^P’^^^^

Sc hi qui ia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tibus caaäis Carolum eiTe capcam, Germani

erant.Ita proßisatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cx:perces viüocixforcnc,fefepugnxadmi{cu- 1

Cadbellam Rom^npr^iS^oreZ nuseum recepitnon inuitusinfeia aJl ^^^^i ‘^^^^P'^‘^^^^--Populusqaoq;Rojna-aduentancibusRomanisduibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cladiam recepcarum. Sedmox

gnafuer3nt,ducibus VrßnisSC m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuperpuiïi cam CaroJoinfu-

Reatinoqnofugcrat, captus amp;nbsp;J tans amp;:paaione dus qui t^dident nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;‘^^® coaamp;igam- f ' täte damnatam. PoR hxc in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ^^^erntt perpétua tarnen captiui- ƒ tedatem rediere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ extenque regat Zoets omnia in CaroJipo- /

‘^^^^^^2 •^^t-i/i^ popup uj u/ta ma/a datnnaq,-fudü/erunt,/éd A ^^R^^^^’^^^P^/^-^^^^edttSeConradinicxdem, vt/enbitLeonan/ns / r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^,^^^^^^^^^^^^^^be/iauerant,inCaroiipotedaten]feddfi/tgt; /

^cu/j omnesnaberenrur. ProieuiÆmis rebusac Zxpepro verbo/ibertuse/n/db, ^^PP^ZciaadecanceruddiÆma.Ddatorüp/cnxerancyrbcs,iaaudd:fecurestde-

lt;itn’hb^ ^^^' HISPANIÆ LIB. XL 85; ’'ticupid ^^/®^’^P®’^*5*^^J^æC’^3pacitas amp;auaritiaGanoruminexhaufta-jamp; P'^'arunie *^^^'^^'^’5’*'°centespariteramp; innocentesperuadebant,neevllusrä-’®pliflitn *^®°®'“'^^'wóa: pro crimine læfæ maieftatis habebatur, vt quifquis S^^usreh ip^^^.P^^'’’^o^*°j’t3inpericukim acerrime vocabatur.Id hominum 'quot;’S'netnd '^'^k autor fuiffej id malcdixifleRegi, id Manfredi vel Conradini i-''“want °’^*?. ’’*^®®*^cufabatür» Fortunarum iadurx iam in cofuetudinem ’'^cedeb ’°P.?- ?®* quidenijmodöfupplicia amp;excarnificationes cedarent. His ïeffliasS**’1 ™”®*°°®®aiorunlniodoj verum etiamminiftrorum invxores

'^ ^Wiflïm 7’'^®^i^®Vllo tefpedü amp;vetecundia,vt cuiqj placitum fuerat- Hanc f'^perante . ’^’■®‘^^*®®aö*f®^®quot;^^^‘‘Ï“°^^““®5 perpeflç ciuitates,tandem *^nirer ^^^æ^^*®^ naagnitudine iniuriarum ^ in furorem vertutur. Initium au-f^adlo'^”°'^^'’^”^^ P^’’°’'™’^^”^5eft faólümiHiemm extra vrbemfeftuagen-P*”°P’'^quum qui Mons regalis dicitur, amp;nbsp;a Panorlno diftat pafluum Wcü^'^*^*^*’’'^®®“ P^chaUbuS refurreólionisibantplürimivtriüfqjfexus amp;nbsp;ööii amp;nbsp;^^ ’;°^dkionis,tam Panormi eines, quam Galli qui ciuitatis gubernatio-'UrSic 1 g’ “’^“^exercebant.Cum ergo a Gallis eo profedis arma exploraren-tataob °*’^J”?^^°P'’æ’:e’^*^umulierum finus amp;: maraillas obtrectarent,conci-■nterfec ”'^®”^®^®^®^*^*one,Galloslapidibiisprimo,moxarmisperfecutiorones

^® ïdvn **^’'^;Qlï**® vrbemreuerä inreliquos Gallosimpetu magnoirruentes ^xem l °fRumor deinde Panormo in alias ciuitates delatus, eodem ati f ° ^^ *’'®'® ^ cçdes populos excitauit.lta per to tam Siciliam trucida ti,cum Iccqi^^^™® P®^’’^®n^*æ proprio fanguincextindus effet, non folumdiuitias ma-^':2ruatas,fedcorporainfuperSiculisreliquere*

Hö^ ^®'^P°’^® Cai^ius erat m Étruria, qui Siculorum andita defedione, cunl tuse °^^?’'’O5 ^ ^^*^^ ciuitates rogaffet, vt ei auxilia fubmitterent, fuis comita-

)ö De h . *''’^^um magnisitineribus contendit,Rhegiumque profedus,qua remseftinsæjjjani traiedus,conftitit. Hic dum copiae quas expedabat,con-Jiai *'^^’'S'^'’æ^®c®^^^’^®^®*'^®dtranfitum parat. AtquipcfdifficiliscratinSici-

*^^‘P’^®P^6fC^ ^^°^ omnes fere naties cius in Sicilix portubus amp;nbsp;naua- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' mn'Vv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siculicündatcnebant.Itaqjcontradis priusex 0-^^^'^^^’^■dma nauibuSjMeflânamquæ proximaerat,tradiidis copiis

. ^f^^'^pu-Vehemenshuiusvrbisoppugnatio fuit,nee remiflioffaneeorum i'll obfidebantut in rcfiftendo audacia* Nam amp;nbsp;Carolus in hac vna Vrbe quam ®^’®^®^cwti indicium de fe fieri apudalios Sicilixpopülos haüdfalfo dimabat,vtres ineafucceffiffet,itaab aliisquoqueaüt fotmidarifeautcon-

^^ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra vidoris iram pertimefcebant. Gallorum enim

1 ^pefbia crudelitafqueante oculos verfabatur. Cui fœditati honeftam profedo Q’^têtiicenfebantprxfetendam.CatolocircaMeffanam habentecafl:ra,belli-

^^'’^4UetroremSiculisoftentante,ciuitatescrebrislegatiqnibusadPetrum Ara~^ ïi'i’j .S2ïüE^^®?lt2i£^fibivt fubueniret precabantur, quoniamVxor eiusCon-

3™aM5nFre?i quidam Sicilix Regis filia effet, ad quam^ cönfumpta ViriH pfoiCj hauddubie pertineretfucceflio regni : poffeifionem verociuitatis vnani-’^'^w amp;nbsp;cupientiffime offerte. lanl vero Manfredi mortem vlcifci, ad quem ma-Roam adgenetutnnepotefquefpedaret,prxfcrtimcumidemfitinterfedor, ’ cmoccupatórregni,idemciuitatura Vexatobquxpativtlüdibrio habeantur,

P^Is otatörüffl verbis Petrus Aragonutil Rex permotüs j amp;nbsp;ömhïum iam Sicii-lorumdefideno 6évoluntate perfpeda, regni tam fcclicis occafionem negli-

gratiasagens,omniumSiculorum falutemamp; honoremfibimagnxcuwfo^rc'* fpondit,acfe rebus ad profedionem ncceffariis comparatis, in Sicilian! nau'g^quot; turum,nontamregnicupiditatccommotum,quara Manfredi foccrifuimottem vindicaturum. Expeditione igitur fufeepta, amp;nbsp;legatis honorifice dimiflis, ac ad-monitisquid interimfacere Siculosoporteat,inSiciliam tranfitum properauit. Adiuuabateiusceleritatcm,quodipfepaulo ante magna parata elafle in Africain traiecerat, afflielifqj magna ftrage Bar bans, amp;nbsp;oppido in lictore expugnato, non longea Sicilia vidorem exercitumamp; claflemhabebat.Exlittoribus igitur Afn-cacquadraginta triremes amp;nbsp;alias naues onerarias foluens, profpera vlus nauiga- ^^ tione, perpaucis diebus in Siciliam delatus Panormi littoribusapplicuit.Hicela-tis Aragonix fignis, vtaSiculis excompofito cumlegatis agnofceretur,poitum fubiic, amp;nbsp;cum multis equitibus expofitus, a quam^urimis qui aderant Sicilix nobilibus ciuibufquePanormitanis Rex appellatus, apparatu regali pompaque mirabilifcelicem vrbemamp; ingentilxtitia plenum, exultanti plebepuerifqueia-lientrbus, ingreffus, per o nines vrbis vicos amp;parictes aulatispurpureis, fends amp;nbsp;aureis pannis excultos.acftratos,inrcgias ædesvnde ciuespaulo ante Gallos de-iecerant, maxima Siculorum amp;nbsp;Hifpanorum nobilium multitudine comitan-te, perdudus eft. Hine multis nauibus inftrudis, Meflanam quam Carolus,vt fupra dixiraus, oppugnabat, ire contendit. Quod vbi Carolus intellexit, cum expedare periculofum forcratiis,aducrfante totaSicilia in ca includi amp;nbsp;penu- î^ riacommeatus vrgeri, diflbluendam obfidionemamp;inltaliam remeandumfta-tuit. Hoc Caroli confilium vbi per caftra delatum fuit,tantusrepente concur-fusadmarc faduscft,properantibus cundisne inpoftremis traiicerent,vtnon multuma fuga amp;nbsp;defperatione res ilia differri viderctur, tentoriaq;, machinas, amp;:apparatumomnem incaftris reliquerunt. Vix dum tradudo exercitu, Sicu* lorum amp;nbsp;Hifpanorum claflis aducnit. Carolus autemin Apuliara tranfgreßus, quia non decertandum tunc exiftimabat, copias diflbluit, amp;nbsp;amicorum auxi-lia domum remifit. Ex hoc itaque tempore Sicilia fuit Arago nix domui con-iunda, tempore quo Martinus quartus erat Pontifex. Cuius Pontificatuscn pit anno domini millefimo ducentefimo odogefimo prirao, amp;nbsp;durauit annu» quatuor amp;nbsp;duos menfes.

pE T R v s autem Rex Aragonum, Carolo de MefTanac littoribus cxpulfo,-amp;Sgt; cilia: populis tandem quiefeentibus, amp;nbsp;regni totius rebus conipofitis/immu-bus amp;nbsp;oppidis cundifq; nobilibus regni magnos honores, libertates, amp;o®'’®g®' nusimmunitatiscumdiplomatibusamp;amplilfimispriuilcgiiscontulit.Qi*^^'^^’ bus iam peradis,Conftan tia Regina eius vxor ab coaccerfita, cum finishinultis comitata nobilibus adeum in Siciliam venir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Carohaduentft in Hij^aniam, dquot; ^ueäo cum Pefro Rege.

J^ A R o L v s autem de Sicilian regno iam defperans, amp;nbsp;multas perpelTus iniurias incommoda, filio eius Salerni principe a Petro Rege Aragonum capto,aâ PontificemRomâmfecontulit.Adquemvaldequeftus, ilium adduellumprouo-cauit,quodeX vtriufqj confenfuatq5Ponrificis adeertamdiem conftitutumeft, vtapud Anglia: Regem inciuicate Bordegali ageretur. Quo cum Petrus Arago-numRexmaturiLisamp;anrediemperueniflet,deinfidiisquçfibiparabanturaGaI-lis, vreum de medio tollerent,admonitu.s, die pugnæ conftitutaarmatiscirciicr jO meridiem campumingreflusjeos qui campum obferuabant, vtrum Carolusadef-fet,interrogauit.His veto non adefte Carolum refpóndentibus, tercampuwp^^' currit armatus. In cuius rei probationem teftibus amp;nbsp;inftrumetisacceptis propere difeeifit. Cum veto Carolusdeinde foieiam inclinantead certamen veniuct^c Regis Aragonu re geftaaedifeeflu perdodusingemuit,magnaq}percitusir3K0'

DE REB,! HISÈANIÆ LIB. XL 857 inamrcuerfus,aPontificecontraPetrum Regem Aragonumexcommunicatio-nem amp;nbsp;grauiffimam cenfuram obtinuit, ac vt Rex Pecrus non modo Siciliae, fed ctiamAragoniæ regno priuaretur.Hacimpetrata recummaximis copiisHifpa-niam ingreffus,ad Gerundam vfq; ciuitatem peruenit.Quam obfeffam cummul-tismachimsamp;tormentisoppugnarecmpiflet,cius exercitusgrauiflïmapeftisin-' uafit.Quamultisextindis, ex cadauerum putorecorruptus acr feuiorem mor-bumfaciebat.Erat prxterea in ciuitate Gerundatémpluin diui Philipp'i, in quo (andi NarcilU corpus multis eelebratum miraculis obferuabatur. Hinc ob negle-^^ dam religionera, proptereaquod equos in altaribus velut in prxiepibus alebant, gtandium mufearumvariique coloris agmen Gallos impetens aculeisnonfecus acgladiisoccidebat.Qin multis malisoppreffi ,dc vidoria defperantes a ciuita-teiaracapta(lifcefferunt,amp; in itinere paiTim cateruatimq; concidebant.In quibus 1 ^'pfcCaroluslanguoreconfeduSjleftica delatus apud Ampurias defecit.

Qbuï in villa Franca tertio IdusNouembris, anno miUefimo ducentefimo °dogefimo fexto, amp;nbsp;ætatis fux quinquagefimo quinto. Reliquit autem filios j^ 4'^atuor,8i(lu3sfilias, Alpbonfum quieifucceflit inregno Aragonum,amp;Iaco-“Uniquiptijy^Qfyij-SæilixReXjamp;cmoxmortuo AlpbonfoRex fuitAragonum. MbuncFedericuingenuit, qui fuit etiam Rex Sicilix.Poftremonatus eftPe-^''^b qui fine vllo principatucum fratribusvitamdegit.Maiorveroeiusfiliano-*’'*neHifabella,fuitReginaPortugallix,amp;alteraConftantianomine,velfvtalii ''ubnt)Violanta,nupfitRobertoRegiNcapolis. lacet autem Rex Petrus infan-1 ^«utnerucum monafterio.Cuius mors cum ab omnibus Hifpaniæ populis, turn 1 ''eroaSiculisfuitmultisamp;sverislachrytnisdeplorata.

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eAl^honliPfirifilio^Regei^rngonumdecimo cir Comité Barcinonlt;e.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S’^ufucceflitjbomo plurimis maximifq; virtutibus amp;nbsp;animi amp;nbsp;corporis excel-

1 *entiffnnus,amp;pr3ecipuefortitudineamp;;liberalitateprxftanti{rimus,ftaturacorpo-1 tisamp;fortnapulcberrimuSjquibusnaturx dotibusomnium hominum in fe ani-I nbsp;nbsp;^usoculofqjconuertit.Qui tempore quo pater eius a vita difceffit, erat in ciuita-

I nbsp;nbsp;^tMaioricarum,vbide patrismorte nunciosaccipiens,magnoIu3:utoiiusciui-

I nbsp;nbsp;^ùsamp;fuæ curiæ,funus eius celebrauit.Hic paucis diebus commoratus,dum pro-

I 'iincix Balearis ftatum gubernationemq; compofuit, multis comitatus nobilibus I nbsp;nbsp;''^Hifpaniam traiiciens,Cxfatauguftam peruenit. Hic a cimbus amp;nbsp;multis aliis re-

l S''botiusequitibusbonorificereceptus,óóobferuandi priuilegiorum formasse I ' '^’^Ï.uiconftitutionesiuratus,folenni more tituqjregniferuato coronatus eft, qua-1 nbsp;nbsp;P^'iùmisôi regni nobilibus amp;nbsp;Cxfarauguftx ciuitatis affiftentibus. F uit autem, vt

1 nbsp;nbsp;P^'^bantediximus,Rexcumexterisanimidotibus,turnveroliberalitatis amp;mu-

I nbsp;nbsp;üificemi^yirtme pïxft.antiflimus.T unc enim prxcipue gaudebat,tunc ingentetn

1 nbsp;nbsp;^ut,adeo vtnonimmerito fuerit anaturx lux munificentia Sc immenfaliberalita-

1 SbïRege conueniffet, illius interceffione Catolum Salerni principem quem 1 nbsp;KexVettuslongo tempore captum tenuer at, a carcere Sc euftodialiberauit, duo-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De eiusfludio amp;nbsp;amore ergii bonos ^ odio contra malos^amp; aliis rebusgefiis, \ Q,^’’^®‘''^^^^^“°^^®’^°^^ fideiesbonore,frcSc improbosodiopetfequè-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batur t quippe qui multos quorum virtutem bdemqs perfpexerat, miriftce di-

1 bxit, ScbonoriEce commodet^traQ;auit ,in pr auos autem Sc (editiofos fuit cafti-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C C üj

gator acerrimus,amp; lacobum patruum qui Gallorum partibusaan« nbsp;nbsp;-gnopo'

patrem Petrum Regem Aragonum,Maioricarum regnopriuauit.^^^^ ftuiäu titusexpulfolacobo, alteram Baleariuminfulamqua: minorappe atur, Maurisfuæditionifubegit.FuitprçtcreaRexAlphonfusvitacœlibepu ^^^^^^^jp. /duxit vxorem)ideoqj Caftus fuitcognominatus.Quicumgrauitc£gSE2.~^^,_ j^/ dhjFrancifei habitum accepit, quo indutus obiitBarcinon^^nno n^i c *

to ftatutum reliqucrat,vtamp;Iacobusetiamcum Rex effet Aragonix,Sici læ g Federico fratri minori renunciaret.

A R A G ON i Æ regni Barcinonzqj principatus, amp;nbsp;Valenti«nobilcs,AIphonfo Regemortuo fineliberis, Ampuriarum Comitemcumteftamenti paon Régis exemple ad lacobum Sicilix Regem legatumin Siciliam mfferunt, vt a ^^ Aragoniæ, Barcinonx, amp;nbsp;Valcntiæ principatus capiendam poffemonem anffl vcniret.Quicum primumIegationemaccepitdemorteRegisAIpnon i,pera cxcquiis, amp;nbsp;Sicilix regno,prout pater in teftamento ftatuerat, Federico ratriq tunc crat in Sicilia, renunciato libereqjrelido, multisSicili« nobilibus cornin' tus cum triremibus odo Cxfarauguftam in Hifpaniam venir, vbi, vtmosamp;con fuetudo eft Aragonum,fandionesamp;priuilegiaciuitatisregniqjinratus, honor! ce regni coronam accepit.

A/'XOREM duxitMariamCaftellxRegisfiliam,fororemfuamparruelem,cu® ) ’ qua nondum deflorata diuortium fecitiuffu Romani Pontificis,propterco fanguinitatis gradum coniundiflimum.Hac igitur dimiffa, Blancham duxit^ rem,Caroli Neapolicanorum Regis filiam. Cuius perado matrimonio, cum amp;Robertumfratresvxoris,quos, vtfuprademonftrauimuSjoblides pro roliliberationediutiustenucra^acuftodialiberauir.Quicuftodiafolutiamp;li ö^ tionem nadi.ad Carolum patrem Neapolim ftatim fe contuleruntjamp;LuaouRu^ qui maior erat,ad que Neapolis regnifucceffio fpedabat, vifo patre, ’■^S”“^^^^^ ceflioncrenunciata,fandiFranciici ordinisreligioncmingreffuseffq^'P propter integerrimos mores amp;nbsp;vitx fanditatem ad Tolofç pontificaturuit ä u ptus,ac poft mortem in fandorumnumerûrelatus.Huius frater R obertusin ea polisregno,Carolomortuo fucceflït,amp; Violanram fororemRegislacobiduxit vxorem : qua vitadefundaSandiam duxit MaioricarüRegis fororem,quaNea-policondidit ecclefiamfandxClarx,amp;fandx Crucis,ordini£Minorumfan i Francifci obferuationis,inquo nuncfepulta iacet.DuxitprxtercaRexlacobus poft Blanchx mortem Elifcndam Monticatinam, qux monafteriumcondiditiu* xta Barcinonam,quod Petras Albas appellant,ibiqs iacet.

\^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Depriu/kgiorum totius regni confrmatione eins ^ aliis rebus»

pOSTVLANTIB VS multis Aragonix poputis fuorum priuüegioruconfirai- p tione,omnibusaffenfuseft,amp;liberaliteromniacompleuit.Qnicxvxofeßian-cha Caroli Neapolicanorü Regis filia filios quinqj procreauit, lacobum, quicum Leonoram Caftellx Regis filiam duxiffet vxorem, fine tadu pudoris illius, wn i Ioannis Hierofolymicaniordinisreligionem fuit ingreffus,amp;indeMonteuni of-dinis Magifter eledus.Poft autem lacobum natus eft Alfonfus, cui nupml ire la ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nepos

\ ntpüs Comitis Vrgelli .Quo ■matrimonio hxreditario iure Comitatum nadus J Vrgelli,Sardos qui rebcllauerant,ad officium amp;nbsp;obfequium redire ^“^g'''' ctf xis 1 Xenioloco naxuseft,qui primo fuit Comes MontiumPratéfium,amp; dem e om 1 es Ampuriarum.Quartus numero genitus eftRaimüdus Berengarius, rataru 1 ComesóiRibagorcix.Poftremo loannes fuie editus, qui fuit Arc ^‘^P' P

De pace inita inter lacohum Regem^rdgonum amp;nbsp;Cdrolum focerum etui.

\8ii o cum Bhneba CaroU filia matrirnonio, RomanusP^nt^^^^

^?^tcumeo,vtCarolofoceto SiciUxtegnumteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y ’ ^„aues intuleranCj

^Wefforibus eins omnes iniunas quas

«aw««, Xdbanc rem cum lacoboRege lt;^®® ^^cdifcclBtaviu.De

\ ^^ ^omaaiKus ,mHifpanum cumvemffet,^^^^^ Arebiepifeopos quibus «a'aiaottcVonófexaCatoloR.cgcccruotfaau , jn^etipfosReecseon-

^™'‘^'?'’'“’ï““T^“„eceffoKSem8abommbosint«dia.s,cen* mneseasptmcipaiuspopulos ^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceckfix reconciUarem.Qux res

teSS^^G-».«^-*---«“»^

Df iïHtQrum SicUidi quereUs df^^à Idcohuw Reiemt

^® ÇVuautemRexIacobusSkvAoïum ^«S»^os ^ nut«aAcu^^^ «lomomffn.NtecdeüxCatokqjpaïet gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mastosfle-

dekdffe muR^smkevs kgvmus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ p^c audmimus.

Vptopuïex\tqukemno^ïamag;squamaboï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dmdomnwSid-

^''^p'ipuWïac.txedebeant,tenouignotaxe cved\mus.Qï:_ lt;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gzemukunq-, ^'i'-komues exudaxuspetkxxeux podus, quaGaWxskïuue q nbsp;nbsp;nbsp;f^foPepulbmos

'’^^kxbax\qu\dempx\BC\pis\mpermmbbeuü\ispaüemux,qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^

qwaa ^ebeamus optaxe Regem nobxscoutuXas.T^umR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5t,^fAVirgt;tt\lt;i\ac\AXN-k aWavxv Ç^exu commons, ac doXoxe coukamp;.us, Xugemeus k\s,Xxe,\aqaXx ,X5omNXx\ ad domus n edvas ,\b\X' edetXeus xatex tue taXxsoxxaxbusXkeüus quam ego coukXexepotetxt.Xdoc.re ?^'^?^„„. j^p^^epcdtC-, paxptxxeas?)ckxxcasNeb.es,qtxxXgt;usexcuXtxexaut,apeamp;.oxe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eqesScuexXou-

\ efcat.bexubguummagmdoXoxxsmaXxque ktuxx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'J^ caudXda eraut^

\ Vuxxdtxexuut, atque txtxemxum maXos , auteuuas,amp;t.^^. ^q^^^^^Xatt» \ nbsp;^^a.ttuxucQXotexuNerteturxt oïurxta.C.uTO.Vxxs rucettttxx txgu

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CC ^k

8tfo LVCII MARINE! SICVLI totiusregniconuocatisnobilibus,Federico, qux frater eius Rex Arago num de Sicilix regno cum Carolo pados fucrat,retulerunt.

PE D ER i c V s autem legatis auditis, proceres qui aderat, amp;omneséquitésocu-lis circumfpedas,Magna, inquit, liberalitate Rex Aragonum frater meus v us eft proceres, amp;fummoquidemprincipedigna, fed inani tarnenamp;prorfusinuti i. Nam qui rem promittitalienam,autcertedelirat,aut iocaturamp;dandivoiunta-tem non habet. Is veroqui huiufmodi promifTa munerafefperathabiturum,! u - 1° tusamp;fatuushaberi debet. lam fcitis équités veftræ Sicili£eamp; patriae regnum no* bis ab Alphonfo pâtre teftamento fuiffe relidum, ficut amp;nbsp;iHud Aragonum fratti meo lâcobo. Non dédit ergo Rex Aragonum Carolo SiciÜæregnum, quod dare non poterat.Ille igitur fi munificus ede velit, Aragonum regnum fuum cui velitre* nunciet : nos vero hoftrum tutemur. Hxc cum dixifler, Siculos hortatus adrcgni

- defenfionem, cundis exuitantibus ab Epifcopo Cephalenfiftatim coronatus, virus cogéré,amp; arma parare cœpic,ac imprimis maritimas omnes ciuitatesamp;tonus infulx portus munitionibus,tormentis,amp; aliis rebus ad belli vfum neccflariis pru-dentiffimecompleuit,amp;: in MeiTanxportufexaginta triremes galiasnauesarmis^^ Areledis militibusoncrauit.Iacobus vero interea Rex Aragonum ex Hifpanii fimul cum Carolo focero amp;nbsp;vxore fuaRomam venerat. Vbirogatus a Bonifacio Pontifice, vt Carolum in Siciliç regni pofleifionem, ficut promiferat, coilocafct» cum ingenti claflc amp;nbsp;idem Carolus cum eo cæterique duces ex portuNcapolisw Siciliamfoluerunt.Qmbus appropinquantibus Federicus in man quodeltSiO' liam verfus,Nonis'Quintilibus occurrens,pralium commific. VtrinquediuC''^^ amp;:acerrimepugnatumeft, plurimis hinc inde cadentibus,amp; paucis fine vulncn-bus, Rege etiam Aragonumgrauiterin pedefagittapercuflo.DemumpolHon-gum certamen Siculi magnitudine nauium hoftiliumacftiultitudineprofligan, Meflanamrediere,nonnullistriremibuS2miflis,amp;magno militumnumcrodeii' dcrato.Rex autem Aragonum cum triginta triremibus fuis in Hifpaniam reim' grauit. Carolus vero cum reliquis ducibus primum Neapolimjamp;deindeRoniain ie contulit.Ec Federicus Gallis gementibus amp;inuitisSiciIiamretinuit.

po s T naualem pugnam in Hifpaniam reuerfus,vt fupra demonftrauimuJj^æ Valentiæamp;Aragoniæconuentusegi/TetjBarcinonamdemumfereccpm aliquandiucommoratus,avitadifceflitpridieKalendasNouembris,3n'’‘’æ . fimorricentefimovicefimofeptimojætatis vcrofuæanilofexagefirni’icxro, qui fuit fepuli.iS in fandarum crucum monafterio.Hæredem autem^fuccefforetn 4 fibifiliiimrcliquicAlphonfum,abdicatoIacobomaiorenatuamp;primogenito,qm contra Sardos rebellantes amp;nbsp;ad Pifanos deficientesinSardiniammidusapattf/ expedicionemSardiniæquefimulamp;regnorumfucce/fionemrccufauit.

De^^iphonfi facobi^iio co^»ome»to Be/sigt/o,Aragonum Bege duodecimo ■^ Barcinome Comité.

A Lphonsvs igitur magno cum exercitu Aragonum, multifque Cathalanß Valentinis in Sardiniam profedus,breui tempore Sardos omnespatrisi®* periofubegit: muleis tarnen habitis præliis,inquibusanimifortitudinemniiM' P bilem, amp;nbsp;rei militaris induftriam, amp;nbsp;officium magniducisoftentauit,amp;pncm-pue in Callaris ciuitatis expugnatione, q uam non minori confiantiapatiennaque Jaboris, quam viribus cepit poft multas oppugnationes, ciuibus amp;Pifano''i'‘y

‘ multis equitibus qui pertioaciterpropugnabant,occifis. Itaquemagnaeutnvi-doria totius infulx imperio, Sardis perdomitis amp;nbsp;Pifanorum magnis copiisprælio

de REB, HISPANIÆ LIB. XI. 8^ f'ifiSipotitus.adpatrcm triumphant! perfitnilis in Hifpaniamremeauic, quern pa^ '^ringentilxtitiaplenusfummishonoribusexcepit.Etlacobusfratereiushono-^'businuidens,Leonorafponfareli(aaquam(vtinvitapatrisIacobimemoraui-'öüs)nonvitiauerat, fanài Ioannis Hierofolymitaniordinis religionifedicauit. Alphonfusigitur hæreditario iure patemoque teftamento,mortub patre,Cæ-ttauguftaeregnicotonaacccpitjannomillefimotricenrefimovigefimofeptimo«

^Xo REM, vt fuprafcripfimüs, adhuc adolefcensTirefiam Dantehfam duxit, ’ GuillclmiDantenfiifiliam, amp;VrgcUiComitisncptem, cuiusconiugiofuit ComesVrgeUi, ScVicecomes Agerenfis.De quaquidemvxorefiliosduospro-

( genuit,Petrum qui ei fucceffit in regno. Nam propter expeditionem patris con-inSatdos,auopatrequeviuentibus,hxresvtprimogenitus fuitinftitutus.Pro-genuiietiam lacobum, cui dedit Vrgelli Comitatum.ltem Fedcricum amp;nbsp;A1-pWum,amp;duosalios,acvnicam filiamTirefiapeperit,quiprimisa:tatisannisa ^'Umigrarunt, amp;nbsp;omnes Cæfarauguftx iacent in ecclefiafandiFrancifci ordinis l^bnorutn, apud altare maiusiuxtatumulum matris. ObiitautemTirefiaquinto KalendasNouembris,anno millefimotricétefimovicefimofeptimo.Quamor-‘ tuanupfitAlphonfoRegi LeonoraCaftcllxRcgisfiliaqux priaslacobodefpon-

''dunt, iuffu Petri Regis fratris eiùs fuit occifus in oppido Caftellione apud Va-Mitn.Peperitetiamloannem qui apud auuminCaftcUaobiit, amp;: filiamCon-^^Mtöquxfyitvxor lacobi Maioricarum Regis vltimi. Rexautem Alphonfus obiitBircinonx,anno miUefimo tricentefimo tricefimo fexto, qui iacet Ïlerdx in fuonaftenofanéliFrancifciordinisMinoritarü.ficenim villens tertamento man-diuetat. Sub idem tenjpusmortuuseftetiamFedericusRexSiciliæ,tribus fuper-ftitibus filiis,Petto qui fucceffit in Siciliç regno,loanne qui fuit D ux À thenar urn, 8calioquiiuue^is obiit fine titulo dignitaris.

amp; Comité Barcinon^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Mio tollere ftudebat,vtFerdinanduseiusfilius poll Älphonfi Regis obitumin ’*®io fuccederet, a patris domo curiaque recedens, ad montes Py renæos fe con-^“l'^iVbimagnishonoribusaCetitaniæôcRuffinonispopulisteceptuscautevixit

40 MiosannoSjVfquead tempusmortis patris Alphonfi.Mortuoautero patte re-?i’^'?,'ibernationemfufcepit, amp;sFerdinandum fratrem qui multos Aragoniæpo-

^P^losai^ebeyyionemconcitaueratjoccidit, ac nonnullos Aragonix nobilcsqui ^MinaadifaftionemfecutifuerantjCxfarauguftxcapitepuniuitjibiquepriuile-?,'ümvnionisderegnivoluntatc coram plurimis nobilibuS gladio fuotantaper-MsitaceleritatcqueprofccuitjVtfibilxuammanurnpercufleriti

QV i cum HenricoT raftamarx Comiti, CafteUx Regis fratti, inuito CafteUx 'P^egefaueretjCommotusPetrusCaftellanorumRex pacis fcedusquodantea contittnauerat,diffoluit,Sc cum magnis copiis Aragonix fines ingreffus multa da-^napopulisintulit,aiq5Boriam,BilbilimquamCalataiutum voelt, Darocam,ÓS futolmm expugnauit, V alcnuxq, prouinciam ingreffus Saguntum cepit, quatn ^deminiMurum v eterem dic unt,ócV alentiam obfidione eind a,multis to rmen-ds oppugnare ceepetat. Ad quem Petrus Rex Atagonum cum magno equitum

Wi LVCII MARINE! SICVLI peditumque numero profeélus, ab obfidione fugauit, regnique fui lit, amp;nbsp;Caftelkm ingreffus Henricum iuuare non deRicit. Cuiusauxilioncnn Petrum fratrem Caftellx Regem occidit qui fratre perempto Rexaboroni u Caftellanorum popülis appellatuseft.Cxterum Petrus RexAtagonuni ^'^* virtuteperfpeólajfiliamfuamLeonoramloanni eins filio qui patri in Ca e xt, gno fuceeHurus erat,in matrimonium dedit.

T? Ebvs Aragonia: regni iàm compofitis, in Sardiniam transit rebcllantcm. quot;^Cuius prouincia: popülis poft multa prælia ad obfequium addudis, lanuca-fes ad quos Sardi defecerant)multis cladibus afFecit.Hinc in Hifpaniam rcuer us, Darocam,T«roliumiBilbilimi qua:prins oppidafueranti ciuitatistitulis m -gnibusornàuit.Iacobumautem BaleariumRegemfuxfororismaritumjpropier-eaquod ei deheganit obfequium, Maioricarum,Ruirmonis,amp;Ceritaniæprinci-paribus quos nomine fuo tenebatinfeudojfpoliauit,quasprouinciasAragoni2 r:gnoconiunxit.Iacobus autem BaleariumRexduroMaioricarutn regnuroar-m sdcfendereconaretur, a Ducibus PetriRegis occiditur.Ciiiuscorpusiidem

’ annamquæfuitvxorAmpuriarumComitis,amp;düasalias,quarumalteranK' pfit Federico Siculorum Régi Pétri filio,amp; altéra quç pàruula migrauit avita.P“^ périt amp;nbsp;filium Petrû, qui natus paucis diebus obiit. Ïoannaautem defunda,!«^ noram duxit Portugalliæ Regis filiam,quç poft confedas nuptias perbreui fpö ® temporis obiit.Qua mortua,Leonoram duxit filiaro Regi?Siculorû,ex quafiw* pitloannemamp;Martinurafilios.quorû alter eifucceflît in regnis,amp;: alter fuit Montisalbi. Gehuitamp;filiam Lconoram,qua:, vtfupranarrauimus,nuplitloaf'’‘ ) Caftellæ Regis filio.LeonoraquoquedefundaRexiamfenioconfeâus,at^°^ cuiufdam mulierisviduæ deperditus,hominis adinodum pauperisfiliæ,quXJ* liaForciana vocabatur,proptercaquod in oppidonomineForciainAmpunat® prouincia natafuerar,earndemumduxit vxorem,quæfiliam peperitvnicamn® mine Hifabellam,quç fuit vxorlacobi Comitis Vrgelli amp;ViecComitis Agct^®

/^ Æ T E R v M Petrus Àragonum Rex hac vxore fuadentc,cüi omnif’®5^”''^^.^^^ nimis obfequebatur, amp;nbsp;omnia indulgcbat ^ a fe multos ob rcs maieg^ta nbsp;nbsp;nbsp;^^ nauir,multaqjfecitgrauiaamp;:cenfuradignapopulari. Siqüidem,vtSibib^cWg ï moremgercret,Ioannem filium primogenitum abdicate conatuseft-QH9‘’% demamp;: finevlla caufafecifletomnino,nifiregninobilespopuliq;reclaniaflcnt. Ampuriarum Comitem generum fuum quem oderat Reginaj indigniflimctt ^ Ôauit,rriultifqj bonis amp;honoribuspriuauit:acloannam filiam pro Comitemaf to fuointercedentem Barcinona: coram plurimis nobilibusapertamanuperçu fitinfacie.Qua: nimia verecundiâ fummoqjdolorepercuiTacurndomutnlua Contuliflet,paucis diebu^obiin

T N domus autem fuæfamiliæqjcomponcndisordinibusamp;rviucncîittouispctu'^ ■*‘ftigatis exemplis amp;: domefticis officiis fuitadeo diligens acmorofus, vtntu” merito Cerimoniofus amp;nbsp;fuperftitiofus fuerit appellatus. Qui tempore belIiQ aduerfusRegem Caftellanorum geflît,Barcinonam vafis omnibus genteisaliifqjpreciofis rebus euacuauit,amp;argenteaquidemvafacundato

DE REB. HI S P AN lÆ LIB. XL 8lt;^f *'?loliliiflonsamp;imagineS.Ioannis,vtfuntaureiFlorennnorum.Quolt;Jmonetx S^nusprimum Barcinonæ cœptumjpoftea V alentiæ,Maioncis,amp; Perpignani fie-‘'‘'nflîc. Valentiæ præterea fua arma côceflît, quæ funt in clypeo baculi cvocei ru-* ®f'^)amp; coronadefuper impofita#

pRÆF V iT autem regnis annos vnum amp;nbsp;quinquaginta,qüi difeeflit a Vira Bard-quot;onæ,anno millefimo tricentefimo odogefimo leptimo, natus annos feptua-t g'ntaduoSjamp;primümiacuicBarcinonçineccIenamaioriquamSedemBarcino-■^enfes vocaur,amp;: deinde fuit delatus in monafterium Populeti.

De Isanne Peirifilio ö-fucce/pre^'^ragoKi^m Rege äednio ^udr/o Comtie Barc/no^ie.

JOANNES inregnis mortuo patri fuccedens, vxorem duxit Mattlixam filiain ^omitis Armeniacenfis, ex qua filia genuit nomine loannam, quæ nupfi.t Ma t-æoFoxæComiti.CçterumMatthxacumhancfiliampepcrifrctjbreuitempo-’*quot;*01100»obiie.EtloannesRexduxit vxorem Violantam, filiam DucisEbans, to 2'^æP®P*dtfiliumqùiCaefarauguftaeparuulus obiie, amp;GerundæOelfinusdice-^^ Peperit etiam Violantam filiam, quæ nuplit Ludouico Regi NeapolisHi quot;‘'*gauenfiumDuci.

P^* r autern Rex loannes Matthæa prima eius vxore viuente munificus, beni-Squot;uSjmulnfq5virtutibuscxccllens,amp;omnibus regnorum fuorumpopulisamp;: quot;ooilibusadmodumcharus,pacis ftudiofus,amp;Muficæcultorinfignis. Vbi veto Jolantamduxit, eius loluntati nimis obfecutus amp;nbsp;omniaindulgcns,afecun-«otum fere nobilium amp;nbsp;mukorum populórum mentes amp;nbsp;cultus auertit.Quod jo *“'’*aniraaduerciffetvxorViolanta,vt Aragoniæ nobiles amp;nbsp;Barcinonæprinci-P^tusequitesopprimeretjomniaquefoladifponcretjamp;adarbitriumfuüm admi-quot;quot;«arct, Armeniacenfem Comitem mültofqjGalliæprocercscum magna ho-quot;quot;nummukitudine,Regeconfenticnte, ad fe, vtconuenirent, in Hifpaniam vo-^quot;it.QuibusappropinquantibuSjamp;iam vkraGcrundamciuitatemtranigrclbs, ’ninus Ioannis Regis frater cum multiscquitibus Aragonum,Cathalaiiis,amp; [lt;ntinisoccurrit,acillorummukisoCcifis,rcliquosabHifpaniæfinibusexpu-

‘' Quopraelio Valentinorum multi qui fuam illic virtutem militarem amp;nbsp;inuielos ‘S^tegiatn dignitatem animos viriliter oftentarunt, aRege nobilitatis titulos amp;: *Wrisordinisdignitatesaccepcrunt,ex quibus fuerunt in ter alios quorum no-* 10 ïquot;‘quot;^mihiminusnotafunt,cquitesquinuncaVillanouacognominatur,amp;:Scn-^*quot;*udomus,CorcIlarumgcnus,amp;familiaMontagnis.

J-JOc loanne régnante,amp; in Augufta cçfarea commorante, nonis Augufti, anno millefimo tricentefimononagefimoprimo,populiBarcinonæ principa-’quot;5) Aragones, Baléares, V alentini tumukuantes aduerfus ludæos infurrexerunc onines,exceptis Cæfarauguftæ ciuibus quos Regis præfentia cópcfcuit.Qua per-^tcutioneinludatorum perniciem violéter exaóta, Rexnonnullosqui prçcipua quot;*otusamp;:feditioniscaufafuerant,capitepuniuit, amp;nbsp;alios magna parte bonorum 15 n*uldauit.Hiscxadis pœnis,ad Baléares cum Regina profedus, Maioricarum ci-quot;es,vtducentamilliaflorcnorumperfoluerent,cocgit.

J-JInc inTarraconenfemprouinciam remeans, cum ventis reludantibus Baf-^cinona: littus tenere non potuiffet, in loco qui dicitur Caput Crucis apud

Ampurias expofitus,in oppidum Caftillonemferecepit. Vbi per aliquot diescó* moratus, in faltusamp;: montes própinquos cummukisequitibusvenatumprofe-dus cumlupum venatores occidiffentj dum, fi lupus an lupaeflet, a venaton-bus quaereret,repente mortuus émula qua vebebatur5dccidic.Cuiu5Corpus Bar* cinonæfcpultum iacuitin ecclefiacathcdrali, quod deinde iullu Martini trains Populetum delatum fuit. Obiit autem quartodecimo Kalendas Iunias,annomiI' lefimo tricentebmo nonagebmo fexto,

De duobus Afart inn Regibus,paire c^filio, altéré t^ragonia ^ui/itedecimi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

ÎMpERANTEin Aragonia Rege loanne, de qjuo proximelocuti funius,Mam* nus cius frater dux Montis albi Mariam LunæComitis filiamvxoremduxcraf, ad quam mortuo pâtre fine filio fucceflbre Lunar Comitatus iuredeuenerat. bac vxore filium fufeepit nomine Marrinum, qui Federici SicilicRcgishHan' “ xit vxorem,amp;: Federico focero fine virili proie defundo ranone matrimoott^’® lix regni titulos amp;â coronam accepit.Cuius pater Martinus cum deloannis AragO' niç Regis fui fratris erga fc voluntare dubitarer,quoniam eum a quibutdarnde ^^3 amp;nbsp;Martini fibi morte paranda folicitan nonnullis coieduris animaduerterâtiC^in filio amp;nbsp;nuru paruifquecopiis Cathalanorum, Aragonum, amp;nbsp;Valenrinorunii'’ ‘ ciliam traiecir,obIataveIboneftatuncoccafione,proptcreaqiiodinSiciIi3P^æ cipibus,vtfierifolet,abfentibus,magni tumultusamp;multæfeditioneseranr feditionibuscompofitis,fedatitqitumultibus,nurusamp;fibinomineSicili^f3f!^ tantifperprxfuit, donee legatos Aragonum de Régis Ioannismorccnuncio33 cepit» Ad q uem mortuo Regc loanne fuo fratre fine filio ( fie enim Pètruseof

Elebr ATis igitur inSicilia tota loannisRcgis exequiiSjCumfépten’^'J^, mibusamp;aliis nauibus, muleis Hifpanisamp;Siculiscomitatuseqüitibus, 30' ïïnxportumdelaruseft.Hicdiesqiiinq^commoratüSjAuinioncmpctiif,''^'^ j, cratièdesBenedidi LunxfumnuPonti/ïcis, a quofuitexccptiislionon^^^^ /ïme.Hincautem profedusin Hifpaniam,primum Barcinonam, amp;de)ni'^ farauguftam peruenit, vbiRex falutatus ab omnibus j cum magna ciuiumi^'’f coronatus cd in cededa fandi SaluatorisJdibus M^iSj aanonuUcämodcc^^^ Gmononageümo oäanoi

A coronarionecius anno ferenonoMaria Regina mukis corporisfatigawi^ boribas,ôâanimi enris cofeda migranitab bumanisin ViUaRegiH regni ^3' lentix. Qua mortUa Martinüs Rex babendorum Jiberorum capidas, vxoreni ƒ3 xicMargaritamPrataruni ComitisdUamyBenediäoLunafammoPontificco^ penCante, proptcreaipiod ei valde proximus cum illa cognanonisgradasinK!^^' debar. Cæcerum natura minus eins dedderio fansfeed.Ex ea cnimprolca^'^‘ tam prordishabuib

T^emûr/etixs (^ jH/arUv/^/i/Ski/i^ Zle^is. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

CYs idem tempusobUcetiamMartinasRexSiciïixdUuseiiis iiiciuitareù!^^‘ ^^ *^ri,Sardisquirebeilauerantrabadis, amp;:in obCequium Martini patas dusniii'^' clis. Difeeïdeautem à vita quinto KalendasSextilis,anno milledtnoquadringcn' tedmo nono, amp;iacetincccledaduitatis Callaris apudarammaiorem.Podinot-tem vero Martini Sicilië Regis fuperuixit Martinus pater ciusRexAtagonum menfes ferme decem, qui difceidtab b umanisprope Barciaoaaai ia aioi^adeno monii-

®onialium ordinis Ciftef cienfis, cui Vallis donzellx nomen eft, p ridie Kalendas unias,anno miUefimo quadringentefimO decimo. Hine autem B arcinonam de-^wsqnccclcGaPontificaliquam Sedem Batcinonenfes vacant, fepbltushono-^' ceiacuit ad lams aræmaiotisvfqi ad tempus Regis Alfonfi Ferdinand! iuifuc-^diotisfiliijaquofimulcumViolantaReginafuitinPopuleti monafteriumcol-1^'15, vbi iacet cum reliquis Aragonix Regibus. Regnauit aUtem Martinus Rex '■^SODumannosquatuordecim, quimoriens finehbens Aragonix regnum ad P^'^^'æ^ebonorum regnicolarum indicium reliquit,vt (cilicet propinquiorem ac iQ ^^“^’^en'Virum, amp;nbsp;cuiiuftius regnum deberi videretur,ac tutius committi pof-‘'^eligcrent.

^(Perdinando Ioannis CaßeUa Regis filio, ejuipoli Martini mortem ^^ragonU fitcceßit,Rege(extodecimo amp;nbsp;Barcinonlt;e Comite.

QÆte R v M vtFerdinandi ad Aragonix regnum fucceffio referatur, pauca re-P«endafuntprius,quibusnonFerdinandifolumfuccertio,lcdfiliorumquo-^'iceiuspateinumac maternum genus agnofcctur. Ab loahneitaqj CafteUq Re-S^iquifuitHifabellxReginx noftri tcraporisFerdmandi Regis vxotispatemus ^^ P^oauusdicere inanimo eft. loannes CarteUx Rex,vt paulo ante mentionem te-':''i^'!s,FeofjQjj^j^P£jj^ Xragonu Regis ftiiamm matvimoniuin ck,xit,qucduos P'^P^difllioSjHenricumquiobin.firmam corporisvaletudincmValeiudinarius ';'’^^ppdlatvis,amp;Fcrdinandum de quo loquimur. Ex quibus loannes pater Hen-f'cmnmaiotemnatuRegem inftituit,öiFerdinando quem propter exiraiam eins '^wpotisanimiqiprxftantiam plurimum diligebat, moriens magnambonotum 1”'obiliutnpatterateftamentoreliquit.Henricusautemmorcuo paire,quamuis '''innsptofperacorporisvaletudine.fmgulari tamenanimifapientiacqterifq;vir-yübusquxadbonutnprincipemfpeaant,tegnûfanaiirimcgubernau»t,amp;Fer-iinandumftatrem cuTus erga fe fidem exteralqj virtutes egregias m mulris amp;nbsp;ma* S^isrebuspctfpcxerat,fummo femperamoredilexit.Cui prxtermultampecu-t''ammagnaquemünera,multorum quoque oppidorum pofleflionem amp;nbsp;cum o-^Dibnsiuribusproptietaiemdonauit, propterea quod eiusanimigratitudinem pdusinexignomunerecognouetat.Quare non immemotfraternxbencuolen-^* regisequeliberalitatisFerdinandus, cum poftfratris Henrici Regls mortem ö-quot;'nesfeteCafteUx magnates ToletumCaftellx ptimatiam ciuitatem conuenif-i ^^'^b^tquemeffenthabituriRcgemcognöfcetent,ipfumqueFetdinandum fefc

\ ''^'^enienteroptarefignificatent, nuUaquidem cunélationenullaqjdominandi Miute capms, loannem ftatim fratrisHenrici (ilium admodûpatuulum fuo \ quot;'^’»croimpofimmcunàisaftantibusoftendenS,RcX,inquit,procetesbiceft,lo-j 1 ^’'’'ïsftatrismeifilius,nobisomnibuslegitimecolendus. Egoautétantifper eius 1 ^^ Wine Caftellxregnigubernandicuramfufcipiam, donee mens bic loannes ex \ l’‘3.ttcneposadole(cat.Huic igitur,vt nos ratio regnique iura monent,obfequium i nbsp;nbsp;P’^’^ütnmsJolenniqs facramento rituqj noftro feruato, nos Regem hune habitu-rosaftùngamus. O voeem dininam Se turamislaudibus extoUendam ’. qux quidé

i ’'^ïutatn(uperauithumattam,quxptotfusimbeeillaeftad potentiam cótemnen-i dam.Hicigiiur Fetdinandus cum maximisplurimifque virtutibusmagnopetc l polieret,ab omnibus quidem totius Hifpanix populis mirum in modum colcba-1 ^^D(^apropter Martino AragonumRegeauunculöfuo mortuo,cumhxredita-1 t'oiutc(etatenimÏ..eonorxMartinifotorisfiliusl tumeximiotuarumvirtutum ^ 1 ipEndote,ab Aragonix magnatib. ac populis ab A.ntiquera,quod eftBxticx pro-

11^ viincilt;^oppidura,perlegatosaccituseft,vt AragoniqRegistitülum,pofteffionem, 1 Stcotonamacciperet •. commonitis tarnen Sé citatis prius omnibus eius competi-1 ^otibuSjfciVicetFedericoComiteEunx SicilixRege Martini Regis Aragonune-l potc,EudouicoRegeNeapolisSé AndegauenliumDuce,MaiihxoComiteFo-i i^ano, Mpbonfo Gandix Óuee Sé Ribagotcix Comité, Sélacobo cognomento \ i utenfi.Quorum partim venerunt,partim procuratoresmifetvit.Cxter um cum \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DD

Riper hoc diflenfiones inter Aragones,Valentinos,amp;: CathalanoJ onfet , q bus præter alios etiam Garfias Caifarauguftanus Archiepifeopus cum ^^^^^ Lunaliberiuscontendensoccifus eft,quoniam alii Ferdinandum,aii aco Aragonum VrgelliComitemjaliiLudouicuraGandix0uceniRcgen^°P^^^ Vt igiturmaionbus malis occurrerent, amp;nbsp;populorum accenfos animos cxting rent, amp;nbsp;furores compefcerent,nouem viris virtute vitaqi P*^® . res eft, quorum iudicio ac fententia Rex Aragonum futurus cliger^^^^' nbsp;nbsp;nbsp;^^ itaquehuiusreiindiceselediex Aragonibus,Dominicus Ofeetanus pi op , q poftea fuit Cardinalis,Berengarius Bardaxinus iureconfukus egregms» « ^^^ cifcus Aranditanus eques. Valentinorum nomine fuerut, Vincennus er fis ordinis prædicatorum, qui poft mortem no fine multis magnifq miracu is an âorum catàlogo fuitafcriptus,Ludouicus Cartuxanus pradidi Vincent rarer, amp;nbsp;Petrus BeltranusfuccefforGeneriiRabaci, qui eo tempore in infamammeu^ quam (vt nonnulli volunt) ne fententiam fuam diceret, fimulauit: mmet mente captura führe certiffiraura conftat. Pro Cathalanis vero SagarigaTarraconen i Archiepifeopus, Guillelmus Valfeca, amp;nbsp;Bernardus Gualbes fentencia aturiera. Qui firaul omnes hanc obcaufamin Cafpara Aragoniaptouinciaoppi umo^ raniuraconfenfufefecontulerunt,vbi complûtes dies commorantes, v prudentes omniaquæ in pofterumpotuiflentacciderecogitantes,tandem eru ^^ tiscompetitorumiuribusjamp;eorumperfpedisraoribusamp;rebusgeftisjter ‘O^® dum exteris prxtulerunt.Quem quidem non immerito coronandummre ec rarunt. Quorumiudicium, quoniam eorumfapientiamamp;vitxfanditate perfpexerant, omnes quidem partes diftentiente nullotanquamDeiora acceperbnt, amp;cumingentiomniumlxtitiaFerdinandum confeftimKege ( pellauerut. Qui cuminCaftellaeregnOjVtfupradidumcft, magnum oppidm^^^ numerummagnumqj patrimoniumab Henrico fra trerelid um habuiflet, r cam quæmox Leonora nomen accepit, AlburquerquiComitemadmo u nbsp;.

ui tem vxorem duxerat, cuius erant oppida quinque, amp;nbsp;Ctftellx principal Hifpane dicitur Infantatus. Ex qua Ferdinando fœliciifima proles orcaemQ^ ^^ que enim filii natifuntomni naturæmunereprenantes, Alphoöfusquipa mnibusfucceflïtinregnis,fuaqjvirtuteproprioq;laboreNeapolitanorureg adeptus eft: Rex quidem vnus maximum fui temporis omnium cipueliberalitatisexemplum.Fuitenimmunificentiffimusprinceps.(^o ^ ^^^j^ eft, vt omnium hominum gratiam facile promeruerit. Sed dchocalias.üC autem loco natus eft loannes, qui cum ex dote Blanche Regina!Nauarr^j .^ Nauarræ nomen amp;nbsp;coronam alfumpfiffet, deinde Alphonfo fratrenne. liberis amp;nbsp;fucceiforibus moriente Siculis amp;nbsp;Aragonib. imperauir : ‘^^ *!“*’ƒn^obi nam confecimus hiftoriam.Poft loannem natuseftHenricus, quifaf ^^^j^jj ordinis magifter equitum fuindeinde Sandius qui Alcantarçamp; Calafraf^° ^^ militixprxfeduramgcifit.-poftremovero natus eft Petrus qui Neapo)‘f^”° nbsp;nbsp;, periit.Filiæ quoqs duæ, Maria qux nupfic loanni Regi Caftellanorum, * ra quæ fuit vxor Regis Portugalliæ. Sed ad Ferdinandum redeo.

TN Cafpæigitur óppido publice lata pro Ferdinandofententiacoram®®^^, ■^doLunafummoPontifice,regniprocercsoratoresadeu datimmifenmt.^^ busaccitus ad accipiendam Aragonite regni fucceffionem, cum liberia v multis Caftellænobilibuscomitatus,Caîfarauguftam venir,vbi in maximo^p.ƒ^^ ^^

lorum amp;nbsp;equirum totius regni conuentu celebratisconditionibusamp;natu ,,^ obferuandorumpriuilegiorumfaaaconfirmationejfuitllonorificecoron^ ecclefia fandi Saluatoris, tertio Nonas Septembris, anno miHefimo quad«^^^^^ tefimo duodecimo- Qui priufquamvocatusefletad Aragonixregnum,ac

• lum Mauris G rana tenfibus inculerat,quos Antiquaria amp;nbsp;ahis expugnatiscpi magniscladibusaftecerat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perdus

* DerebuSfi/figefitf^foUaccfiftum^^ragoffiaregMUf». yBfvcroAragonijefurcepîtimpcrium.nouiprincipatusrebusiamcompofi-tis,inultapra:claregeGit,amp;:IacobumComitem Vrgelliquicôtra cum rebel-lsuerat,captumamp; bonis omnibus muldatum, euGodibus adhibitis in CaGeHam Vnde mox in Xatiuæ caGellum detruGt perpétua carcere damnatum.In quo Cornes anguGiæ carccris impatiens breui tempore vitam ûniuit.

^Rat hoe tempore Romælethiferum fehifma, amp;rccclelîxmultorumanno* rumperniciofadiuifio. Tres enimPontifices erant,quorum vnusBenediâus hifpanigencris,quiantep5tificatumPe'trusLunadicebatur,diuerfarumfadio-^umveritusinGdiasinHifpaniam venerar, qui, vtfupraferipßmns,coronationi f^rdinandi Regis præfuerar. Cuius eau fa Rex FerdmanduséidChriiîiançreligio-j^isaniorecommotus, legatos ad Imperatorcm Sigihnundum miGt rogatum ve ^‘hm,quxciuitascftGallia:maritima non longe ab Hifpaniæfinibus, conueni-J5®hvtfchirma iam diuturnum tollerent, amp;nbsp;vniu erfæ Chriftianitati amp;; Dei eede-^^ iiæconfulerenc.Sigifmundus autem ChriGianiGimuS Imf'erator,acceptalega-f*oncfanGoqFerdinandiRegiscognitodeGderio,GmuIeunJegatiseiusitcrju-grclTusNifam venir. Interim veto Ferdinandus eth Valencia: vnde Jegatosad Im-V^fatoremmiferat, grauiGîmomorbodecubuerac, triremern tarneningreGuse ^hnnaadColibricanum partum magno dolore fattgatus peruenit.Hinclediea ^^æ'nonem oppidum quod Perpignanumvocât,dciacus, indies erefeente moe-“°''hrâprogredinonvaluic.Quaproptcr de v.ilctudineeiuscertiorfaduslmpe-f3tof,3deumRuGinonemvenit.Cui Ferdinandus in HifpaniamiamingrelTo Al-Piionfuni cunï reliquis Gliis magnoq;numéro nobilium obuiam mifit,amp; interea WiFrâcifcimona(?erium,proptereaquoderatcap3ciGîmadomus,hofpitiuni r«atciuffcrat.lllc autem cum veniGer,vbipauluIumconquieuir, Regem in le à o heentemadut,amp;honoriGeentiGimereceptuscG, longoq;fermone vltrocicroq) nbitOjdcmûfamiliaribusamotiSjduofülimultacontulerunt.HincdigreGîisIm* peraroradPonti6cem Benedidumjin oppidi areem fc côtulit. A quo magnisho* •loribus exccptus,amp; dus pedes ofculatus, Ferdinand! Régis amp;nbsp;omnium ChriGia-•lotumprincipumfuoqjnominc multa verba fccir,cuifuamamp;aliorum voluntaeê

^wnorum falute amp;nbsp;Dei culcu amp;nbsp;honore facere parati erant, ipfe quoq5 potiheatus ®’’usamp;:dignitatemdcponcret.BenedidusautemquomagisabImpefatofcroga* wniVo pertinacius in fua cotumacia permanebat j affirmans vnum fe dumtaxac

* ’^'^verumeflePontificem.TuneImperatoradPerdinandum Regem reuerfus,ei ^'Midi propofitum retulit. Rex igitur amp;nbsp;Imperator illi obfequium denegarût, ^'’ï'luiseurnPontificemdiceretJuirerut.Quodvbi Benedilt;3:usintellexit,me-

'^ertiorfadus, équités ad eum ftatim mißt lupplicatûj ne difeedere vellet,jppterea Q^’odapudfe tutius eflc pofTer,quam apud alium quenquam. Cui Benedidus per ^S^^itesadfemiflbshoemodo refpondit:Menequi tefeeiindefertummififti? Al-^^ quot;*“tcnitnadRcgiscotonationenacuiBenediäasPontifex,vefupradiximus,prç-

' *'’W3t,perinde ac fi dixilTet.ego te Rege feci,amp; tu vis me priuarc pontificatu? HoC ■■dponfodatofemosimpellens in Peninfubm, hoe eflininful?mparuulamquaï Panifeiiladicitur,apudValêtiamfereccpit,EtSigifmüdusImperatorexFIifpania difcedésadimperium reuerfuseft.Rex veroFerdinandusadhucinhtmvsaduerfa ^sletudineBarcinonam venir. Hinein AragoniamprofieifcensitinerisJaborede-j nbsp;^’^(TuspnEqualatooppidoreciditingrauiorem valetudincm.QuavióIusdeceflït

quarto Nonas Apnlû, anno millcfimoquaclringëtefimodecimofcxto,ætatisve* ro fuæ quadragefimo tertio. Aragoniae aute regno praefuit annos quatuor Si menfes nouem. Qui fcpultus eft in monafterio Populcti.CuiusvxorReginaLeono-raperadiseJcequiisinCaftelIamrediit,quxinoppido Methymnacognomento Campo, fororumquæSanâ:imonialesdicuntur,monaftcriuincon£Jidit nomine San0liIoannisDominarum.Ibiperfandeyixitannosnouendccini,6iidiemfuu elaufit Nonis Ianuariis,anno miUefimo quadringentefimo trigefimo quinto.

De Alpha ftß Rege FereUftaftdißlio cogftoftt^vta Magftafttma, ^uifuit Rex Ar4-

gloriam filius eius Alphonfus, ingens omnium virtucum cumulus,accef fit. Cuius res magnifiée ftrenuequegeftas, qua; plurimx fuut amp;nbsp;im mortal lutcdi-gniflîmæ,ego confukotranfeo.Eas enim Laurentius Vallenfis,amp;Bartliolomxus Faccius,duo praeftantiflimi virifideqjdigniffimi, chartisnunguamperiturifta-cundftfimefcriprasreliquerunt.Si quis igitur Alphonfi Regis virtutesamp;resfor-riffime geftas fummis laudibus excultas cognofcere velit, amp;nbsp;Laurentium legatSi Faccium,qui de rebus geftis amp;nbsp;virtutibus eius magnam amp;nbsp;veram confeccrunt hi* ftoriam. Catterum Laurentianum de Regis Alphonfi rebus geftisopus, quod a jJ multisafleriturabeo editumfuifte, ego nondum vidi. Bartholomxi veto Faced magnum volumen,amp; in deeem libros diuifiim,Ncapoliperlcgi nuperapud quen-dam Antonium fiue Bernardinum, cui cognomen to eft Bononia, qui cos Vene torumlegatisad Ferdinandum Regem tranfcribendoscommodauerac.Quihus certe libris amp;nbsp;recenti fama commotus, Alphonfi Regis multas amp;nbsp;ingétes virtue admiratus,illam demum Scoicorum comprobaui fentcntiam,qux wihi perdit“ cilis hadienus videbatur, vt omnes illi virtutes inefte credcremus,in quo faltér^'^ vna efle videretur. Atq; adeo quidem Sroicoru nunc a me vttus confirmaturop' nio, vt Rullam prorfuslitem deinceps illis intendam- Fuerunt enim in Alphoo ö Rege virtutes tam cumulatæamp; perfeâ:æ,quam mulrç. Quç non modo magn'^ ’' ftoriisacfamacircumferuntur, verumetiammultisadhucviuentibuSjamp;Hii?^ nis equitibus amp;nbsp;Siculis, qui rebus ab eo geftis interfuere,memorantur. Iplequf“ roemini poft captamNeapolim quod Siculos maximis honoribus iHuftraiiit^^ bus amphflîma munera tribuit,quorum domusamp;genus prçclaris nobilitatism^ 3is ornauit,quos equeftris ordinis dignitate cenfuqs donauif.

Deeiftselo^KeMtia^erfi^titafje, CL' vs egovirtutesamp;resgeftasmecum cogitans,illud vniim contigit, noftris præfertim temporibus, perfarpe mirari foleo j quodh'f''’ Princcps,amp;quinquagenarius,amp;maximis plurimftqj cutis diftridus,ad Lanna terasrefpcxit5earumqidefideriocommotusDamore iacaptus,aprina'5 ^^ matiese rudimentis vclnti puer omnicurafolutusdifcereccepit.Inqnibus ^^^ rentioVallaamp;Antonio Panormita pra;ceptoribusvfus, breui quidemtemp plurimumprofecit. Hinc poe tas amp;oratores omnes totiusÏtalixatqjSicilix,‘l') rum confue tudine mirum in modum deledabatur, mirifice muit amp;nbsp;quam ma me coluit.Qui vbi feientiæ frudum guftare coepit, ampliftimam amp;nbsp;pulcncrn»’ fibi fuifqj literatis hominibus bibliothecam comparauit,ïibrisquamplurinusc quifitis amp;nbsp;emptis immenfo prccio.Quos autem venalesinuenircnonpotera, ^^ publicis amp;nbsp;priuatis bibliothecis commodato, dum trahferiberentur, accepiG^f^^ multaGræcorum voluminacuiufcunqs fcichtiaepcrviroscruditosamp;elöquci .^^ in Latinum fermonemtr3ducerediligentiftïmecurauit.Cuiusaufpieiisamp;3ü”,^.^^ fimaliberalitatenimiruin,Latinæliterarqua;iampridemmiferandamiat « cerant amp;nbsp;penitus ad intcritum peruenerat,fuertintad priftinum ftaium ” ^^^ re cultü reftitutxdn magnoq) precio ac veneratione habt«. Florueruntiu

Principe quidcm non foi um bcllorum duces amp;nbsp;in re militari fortiffimi équités, fcdctiatnvatesamp;rhctoresomncs, in omni genereliterarumindulgentiaiummi R.egiscxcitati.Quiquantaamp;ipfeclaruiteloquentia, feripta quidem eiusamp;ora-Uonesquædamfacile declarant, quarum, quoniam de rebus eins geftismentio-öera nullam fum fadurus, aliquid hic apponere placuit, vt exteti principes aut in-'iidia palleant,aut idem facere ftudeant diligenter.

YT vales mi GabrielîMedici quidem te extra mortispericulum effe affirmant, ’ fimodo illos obedienter audias. Quod vt facias, te hortor atqs etiam rogo, ne f^usfaciendo ipfe tuæ mortis caufa fuiffe infameris. Et in mcdicis quidem haud Pwuum ptxfidium vitx eft,verum inDeo multo mains ac certius.ls enim non vi-ï«modo,fedmottis etiam fanitas amp;nbsp;falus eft. Ilium ergo in primis ante oculos ha-^ws,illitotacogitationeadhærcas,quitefecit,qui te a mortemoriensredemir,

'luiteiudicaturus eft. lllum fi quando offendifti,nunc contritione,oratione,con-^dlionCjScfacris my fteriis tibi places ac propitium reddas.Hçc cum feceris,amp; fa-cicsfcio,amp;quidemdeuotiffime,fibenepietatemacconftantiamtuamnoui,hacc Vnquam^cum feccris,illius poftea voluntati ac mifericordiç læto amp;nbsp;forti animo te ' perraittas.Solus enim,quid nobis profuturum, quid contra nociturum fn,prçno-

fcit.Nce te timor aut potius opinio mortis offendat. Mors qmppe bene pureque Wientibus vita eft. Hine amp;nbsp;diffolui cupiunt qui bene vixerunt,6c efle cum Chri-^OMbene aftx vitx prxmium coniequantur, lumen xternum. Et profeólo mors ''“ïptincipiumeft,atqjeius vitx qux neq; doloribus, neq; metui, neque inuidix, '’ct^xtumnisvllis fubiedaeft, neqj ipû quoqj morti quiequam obnoxia. Et fial-tiusaliquanto repetamus,inueniemus,mortem nihil aliud elle quam peccandi ft-nem.Namcum Adam contra mandatum Deiin ftagitium lapfus effet,ne viuendo wlpareuiuifceret,amp; iS peccato perfift.eret,eius corpus e terra fadum, terrx Deus tcddidit,nonvtcrcaturçquamfecerat,fedvtpeccatoquodcrcaturaipfacommi-

1^ feut,finemimponeret.Deusigitur amp;nbsp;principium Se Huis,cum is vult,nafcimur,cü ’lt;ult,etiammorimur. Et funthxeprorfus quidem diuinitatisfux, nihil ad nos per-

1 nbsp;nbsp;nnentiadUud veto tantummodonoftroreliquitarbitrio,vt bene redeqj viuendo

» nbsp;nbsp;C'^’^wanonnuUos vfqj ad medicorum defpetationem tedadosconualuifle.Ego

9^'deinprxfentia,vt vides,fanus,integer, Sc vahdusfum,addeamp;: tot tantorumqi ^cx tegnorum,opibus,potentia,exiftiinatione fortaffis no in poftremisffed nun-'I'xidptofuturah^c mihi quicquam inteUigam adhoram mortis dignofeendâîaut

1 Minirac.Curnh^c igitur omnia inDei tantum poteftate fint,nihil nobis teliquum 1 nbsp;nbsp;^'detut ,nifi cum Deo bene fentientes, eins prxceptis ( vt diximus ) cum in omni 1 ^'U, rum in vitx termino maxime obediamus, Sed quoniam te verbis meisala-i )V ctiorcmaliquantofaéfumintueot,pergamte monere,Sciis quidem monitis,qui“ 1 nbsp;bushxebteuishora non modo fine metu,fedcum gaudio quoque tranfigendavi-

1 dcatut.Ctedimusfirmeomnes, quodDcushominemfecerit adimaginem Sefi-tnrtitudinemfui-.nec cumfecerit,credimus corpus feciffe fui firmle,fed inflafte Uli

i lVititum,ideftanimam, ad fimiliiudinemfui.Id cum ita fit, quid nobis fœlicius 1 V^cftaccidere, quarn dimittere luteum corpus, vitiotumfarcinam, Si ad cum

870 LVCII MARINE! SICVLI euolantes redire, qui nos non dedignatus eft ad fimilitudinem fui facere,quofpi-rituS nofter diuino ipfius fpirim repletus, diuinitatisparticeps, amp;fœlicitatiseius agat æuum, perpetuo inter angelosamp;fandorum choros ? Etquoniam nos fimües fui natura creauit, amp;nbsp;fîmile appetatfimile, oportebic nos legi nature parère, hoc eft, ipü Deo, vt nemo vnquam fapiens repugnauit. Natura ergo rapimur adfrui-tionem Dei,ad quam neid réfugias, niß morte migrandumeft nemini.Oineifabi-Jem Dei benignitaté / Dedit üs qui credunt in nomine cius vel Dei fïlios fieri pof-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe,amp; adhuc veremur mori,atqj id ftatim facere,quod,velimus nolimus, quadoq;

fafturi fumus.Sane nifi Deus id exprefte vetuiftet,n 5 exped3nda,fed confeifcen-da nobis mors effet, quo citius anima noftraperueniret ad pattern reru omnium lO amp;nbsp;fadorem amp;nbsp;dominum, quo ßmpheitarern,puritatem, æternitatem, atq;(vtita dixerim)Dcitatem recognofceret,amp; recuperaretfuam in contemplatione rerum cœleftium amp;confortionefandorum. Quid nos ira, non dicam amplius mors, fed agitatio mortis deterreat,aqua momento temporisabfoluimur,amp;inqua,autnul-Juseftfenfus,autcerrebreuisq[uidamefflatus,amp;isquidcma:quanimitateJeniof acfacilior? Adeo ne molles autinfolentes erimus, vtquodomnibusprorfusfuh' cundumeft iter, nobis vois baud elTefubeundum arbitremur ? Adconcftulaarqj dementes, vt nobis naturam, non naturænospareredeberecogitemus?Atquivi-ridiore e vira exco in flore gratis. Qmd referr,obfecro,quameiro guis exeat,fife* melexeundum^Nunguamneanimaducrtifti,quodquomagiscreicimus,corna- ^® gis decrefeirvita ? Quanq uam per immortalem Deum quid in bac virapoteftefiè diu, cum ip/â etiam bominumiongi/îîmaviraperbreuis/îr,amp;pundiinftariudi-eanda,ficum æternita te earn conféras? vt non temerefortafliscredendura videa-tur, nô exinterualloaliquo, fed vnaeademqj flora flomines moriamp;na/ciomnes. C^rterumismiflidemum viuere videtur.amp;in æratcadflucimperfeda viramper-fedam ducere,qui vfqj ad fapientiam,id eft,vfq5 ad cognitionéDei vixit,(]uicon’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

TeliéturusfortaGiseSfüibeatCoIicitudo.Eos quidem mihi cordiiamian^^j^^^^ ƒ fote feias, n5 minus fane, ne quid ardentius dicam, quam teipfum,in cuiustecot- 4^ ƒ dationemMartinum fratrem Sc ipfum prxclarxfpciadolcfcentulumintüosho- / ft nores,in.zuasfortunas,Scfortunarum fpemptotinusaGumo.Tu vaIextcmana,Sc f Gmandatismeisimpigrefemper obtemperadi, nuncGaDcoOptrMax.actcga Rege tibi vitxexitus denunciari videatur, IxtusagenfqigratiaspareScobtempc-ra. HacorationeconGrmatusScerediusadolefccns,pauIopoiibi}antcróccüni Dei mira cognitionemigrauit. Rexilli inferias magniGcepcrfolait, Scfcpulchto buiufmodididichonexcülptmandauin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Ga^r/e/,^ac^/iigt;lt;i//ea/f»»c/»^»/4/«r^«^i^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

^^Ompvlsvs tandem FlorentinoruminiuriisquasnabisacVeneusfoeiisS: nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

in vica charius, aduerfus cos cum hoe exerdtu mittere, fpcrans Dcj opequi ia-ditix fauet, Sc tua atque horum militum virtate fare, vtacceptas iniurias vlcj-fcamur, / , 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ■

^üe ’**.*^®'’^'^ïcognofcantiniuftcfcfcciirc,quicumhoftibusnoftrisfœdusat* ^*® iunxerin t/èqj in eo erraffe,neq; fatis rede eorum reipublicæ con-‘quot;en x5“°*‘^^^^c”®’^®®®*™®^“^‘^*P*®5agafqj,hofceveteranoscommiJitones (j ®inichariffimos,quos tibi magnæ gloria:,li iis vti fciueris,futuros reor, tra-•^f ^quot;'^^’®*“^o,quorü virtus ac fides muleis meis magnislaboribus ac peri-i ilic»,*’?^^*®”^*’$^’®ïbsmihi nota amp;fpedataeft, quorum opera omneis adhunc 1 lien ’**®*'*’®^ Neapolicanum hoc regnum triumphumqj adeptus fum,quibus

1 tio*/, ^Q”^*^^ac bellicis magnam Italiæpartem maiorum noftrorum impers a{*5^æalt;^^ccimus»HosveIim inprimis amescharofq5 habeas, putefq} nihil tij '^^'’'4^idemipfamametibicommendari poflèdiligentius.Quodcumfece-/ terj^'^^^^^^°'’’^’^ amari expetiqj tunedeniqj exiftimabo. Hos vide ne teme-cti, ’. *®cninittas.Necveromultum a tecohortandiautorationeincitandi '’^i^uidpericulifubeundumfuerit,magisate reprimendusmoderanduiq5, fus ?^‘^°’5accendendus eorum animus erit.Talestibiviros ad necedarios ca-PH(j ^'^^'^^^acitOjin quibus fcilicet dedignitate tua agaturautfama. Nee vero a-lial)'''^ ^'^^'^'^ rclinquitur, quin eos ita habiturus fis, vtImperatorem eundem tm^f*-^’^’’^’^'’’••^‘^ ai-ii^cm te ante omnia monitum vclim,ne tantum tux aut ho-Vj^'’'®^*’'fortitudini fidas, vt arbi treris abfqs diuina ope a te hoftes fuperados^ ^(quot;ar °'’*®’‘*® non ex hominum confiliis,fedex fummiDei voluntateacpote-b . P''oficifcitur.Turn deniqj tibi militates artes profuturas fcito, cum Deum ti-P^t-iteaciuftisfadis propitiumreddideris.Eumigitur,fivincerc expetis, pura ^'i^colito j fpemqj om nem vidohæ in eo reponito. Et li quando,quod folet in jj quot;^ntingcre,tibiquidquam aduerfiaccident,quo exidimare poffis ipfum ' JÏ^''^*^^l^*''3tum effe, vide ne ab eo per impatientiam aut animi perturbatio-(jj.'Mas,fedpotius fatisfaciendo et reconciliariftude. SolctenimDeusquos j ^Mnterdum naalis afficere,amp; quos confiantes in aduerfis videt, rurfus in me-‘’fcmfottunjtnreftituere.Exiftimationis diligentiflimatibi ratio habenda erit^ t?”, ®^ nihilca »inkumanis rebus pluris effcautfiendebere:quippecum jo ^wianonnunquam magisexiftimationeamp;famajquam militumroboreacvir-jj^fcotnparetur.Etvidoriaquidem fæpecladibusmutatur,atfamaficum pro-.‘'’'^amp;fideconiundafuerit,amp;:permanetamp;:cumomnia:uoperdurat.Honedati ’'^^2teincumbendü erit, qua detrada, nee principi illi Deo placere, neq5 apud ''’’fälesautoritatem vllam Habilem autgloriam confequi poffumus. Veneto-*’'®‘ïeto amicorumac fociorum noftrorum rempublicam noftrameffe exifti-p^'0)eamq5non minoreftudio acdiligentia quamftatum noftrum defendito. '®^uaquidemconferuanda amp;:amphficanda, nee fumptui neemilitum labori ™««iubcp.Cumiiseo animo focietatemiunxi, vtquandiunobis vitacontige-

1 '3mniaeorum profperaamp; aduerfamihi communia habiturus firn. Nee te ab ^ '’'propofitodcterreat,autpecuniae,autalius cuiufpiam reiindigentia. Namqj ^hqux hello vfui fuerint,tibi a nobis abunde fuppedicabuntur, amp;nbsp;(vt vno ver-1 '’’2^tn)nonmagis tibiquammihi ipfedefuturusfum, vtfeiasfi modo tibiipfe ®°’‘lefacti$, nihil tibi per nos defore. Illud poftremo obferuato ac mandato me-’’‘’’J^mquo tua laus amp;nbsp;gloria elucefcet,fi qui ex hoftibus antequam oppugnen-)*^'^'ndeditionem veniant,eosbenigne infidem tuam recipias: aefi qui fortaf-'ooftinationbus animis diuturnam obfidionem pertulerint, cum in potefta-*^tuam venerint,clementiam potius quamillorum pertinaciam refpicias, ma-’'Te quid te ac gente noftra qua: femper crudelitatem odio habuit, quant ^4 illisdignum fuerit cogites. Qua: fi obferuaueris amp;nbsp;nobis lætitiam amp;nbsp;tibi 1^ S'otiam paries.

Oratio Dogt;nigt;fici Fir»tafïi Cardiaaïis adeumpro Italia pace cottcilia»da.

^EMfanefacilem amp;tibivltro expetendam (vtpro omnibushis legatisverba 1 faciam)ateRexoratum venimus,pacemfcilicet ac focietatem tuam, quo-1 M vtrumque amp;nbsp;date amp;nbsp;accipere tu« bonitatis eft, præfertim hoe miferrima DD iü)

tempore, quo vniuerfo Chriftiano generi ac religioni noftræ fandiffim« pericu-lum ab exteris nationibus impendet. Qua: caufa imprimis hofce populosacpnn* cipesmouit,vtiarmispofïtiscommuniquieticonfuJerent.Necveroputesabhil-ce in agenda pace contemptui ede aut negledui babitum, quod earn te inconful-tofecerint.ita enim fieri necede fuit,quo faciIiuscoficerctur,quxfortaflealiQ'^^' to plus diffieukatis alioquin fuidet habitura. In ea enim hand praten ta cftbonc-fta de tua dignitate men tio.Sed amp;nbsp;tibi relidus amp;nbsp;cocedus eius incunda:locus.Nec tu id in datus rui detrimen turn aut dedecus vUum fadum arbitrere. Quodfiteno aliaratiomoueret,quaItaIic£cquietis,quïEprouinciadiutidïmeexagicataatq5in-teftinisbeUisvexataeftjitavtquivicitjfimiliorvidovideaturjedètamenamp;æqui-tatis amp;nbsp;humanitatis tux comm unem hanc pacem amp;nbsp;focietatem ampledi, vt tandem aliquando, quantum in te edet, quiefceret, atqj vt hancex eapacatalaudcm gloriamq5tuarumlaudumcumuloadijceres. Atcumin prxfentiarum nondeea pacanda, fed potiusdetutandaamp;conferuandaagatur, mukomagisdebes cotn-munihuicfoederi amp;confentienti cæterorum populorumacprincipum voluntati acquieicere.Immmetenimnobis bedü Óf graue amp;periculofum,qualemulcisiain Ixculis in Italia non auditu. Agitur faJus Italiæ, agitur falus conus Chridianæ Reip-agiturf31us/andjdïma;religionisnodra:.MahometusatrocidimusChri/lianino-minishoftisnoncÔtcntuscaptaCondantinopoli,qiiævrbsaCondantinopotiï-dmum aduerfus Teucrorum impetus condita eft,in cuius expugnatione,quas cf ^^ des,quæ incendia, quas rapinas, quos inceftus,quas femplorumviolationes,quar

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacrotum corporü propbanationes,quæ Cbridi Dei nodri,qux virginisfandi/lï'

mç ludibria commiferinr,non es nefciusmon contenrusfinquamjGrxcia opptcl-ia,qua:autiam omnispafet,autmetu eius contremiicit:n5contcnrusdcniq5fni' timarumgentiumobfequio,emergcreiameGræciæ c/audriSjatqjinItaJiacruni-pere,Romamq5 caputac iedem Cactofanäx tcligionisnodi^xpctcrcvcllci^^^^^^* fur.Necfolum nullam accepitpro tantis iceleribusiuispcenam, fed ternîtlamaii' num Thraeix Gtxcixc^} dominatur, omniinterim poftcapta Condantinopolim tempore ad comparandosexercitus contrahenda/qjvirescxquibufcunqjgcntt' buscoUato.Perfuaütübihofiiscallidiirimus^idiffeinicntcmlcaliamiDuenWi j^ j fc facile poiiripoüc-.hacautcin fabaäa,esteras ChtiHianos populosacpmdpcs nbsp;nbsp;nbsp;/

binauSjG no occurrerimus eius furori. Tanta edeins potentia, tanta auriatqiargé- 1 ti vis,tantacladiam moUendarum opportunitas, tanta deniqj ciusbominüio^^^' ' lum multitudo. Claufum ed iammareÆgxum nauibüsnodris,necampl^^^^^^^ , plüresfimuloncrarix,exq}magnx,Ægximarisinfulas8£orientalesorasqdbü3in nbsp;nbsp;nbsp;i

locis Cbridianisnegociatoribusvbecrimusquçdusfolebate{fe,adireiamtiopol' nbsp;nbsp;nbsp;I

funt-Claafum ed nobis mare Ponticû,Ôcipfum generi nodrofruâaofuin,called 4^ i listranûtü impedientibus in ipfo Bofporo Thracio ab viroqilittoreexcitaiis.fla-betpcxtereainbcllümconfenticntcsScythas,genushominumScmuhiuilt;lin£,S^ corporum robore,3â:bellandiartibusformidabile, quiChridianorû oppiâaqaX in Ponto funt,autbreuioppriment,autcertequictaedenon Gncnt.Diüilitiainia nbsp;nbsp;nbsp;i

amp;concitare ad fui timoré folet. Omnes enim quam ipfi coluntreligionem,potio-rem aclanéiiorê aliéna putanr.HxcmalaltalixatqjpericulafolapaxatqjConfea-fus vel tollere, vel fubleuare poted.Tantü enim cdltahe in arinisnomc,vt vcHolo rumore cofeûç pacis acpublici foederis poifitinfolétiffimü bodéapccniciofisco-

''^'Ibus fuisabfterrere. Sed nee hoc quoqjfads eft. Duce enim amp;nbsp;autore opus eft, f hierum hello maritimo, in quo maxime vidoria repofttayideatur. Qui enim f quot;sclairepotuerit, facile profedo terreftris belli vidoriä cafteris reliquent. Nam 13Ddiumareillitutumaciiberüfuerit,ncccommeatunec milice propter vici-

3temterr^Afixacpaterniregniprohiberi poteric:quocommercioatq}oppor-Mefublata,autfameaut ferro vincatur necefleeft.Teautem vno neminem Pyoremad tantum imperium gerend ii arbitrancur,omncs ad te fummo conlen-

3ncpræfefturâ deferunt,vident in te omnia abunde eflequibus eiufmodi Im-P ■’îtorcmptæditunicffeQpoftetjfummam fcdicet belli feieneiä , egregiam vir* **®,anipliffitnam autoritatem, maxirnamfcelicitatem. Quarum omnium rerii ^'fincaexemplaiisquægefliftibellisdemonftraftj,Neapolitano,Marfilienli,Hi-P^'iienfi,Afncano.Videncetiaidquod maxime in huiuimodibeliorequiritur, te ^3htimiscopiisacnauibus plurimö pofte,cantumqj Maieftati tux tribui, vt nulla ^gt;æciuitasjnullaclaflîsfuturafit,quaetuaftgnanonlibensfequatur,quçqjman-

*5^1$parendeQo^gxiftimet.Qi^res maxime inhacexpeditione neceftaria 'quot;•»«ur.caeteris enim xqualitasipfainuidia excitât, necaliosaliisprçeftepati* '^^dbionanes promptiifime abfqs inuid,i3 obtempemturi funt. Nee vero ctli an-

^‘^'ï'agnaSi prçclara facinora geftifti, fuperiora bella tua cum hoc bello gloria ^orapaudafunt.lilaenimfuperiora habentfortaftealiquid quodnoomnespro-W,quoniani non fine Chnftianorü fanguine confeda ftne. Hoe auié veram amp;nbsp;® tlamamp;conftantéomnium opinionegloriâiniehabet,quod contra Barbaras S^‘^tes,c5trareligionisperfecutoresatrociftïmosfufcipituracgeritur,inquoqui ^'’flt;^rucit,magnüpietatislocüfibiapudDeumimmortaIêvcndicac.Hoc timfactu ’'■i'titsvnoorelaudabuntjamp;confentientifauore profequentur, necerit vllus tam ''quot;quustemaeftimacor,qui non illud omnibus rebus haeçtatenoftra ab omnibus p^ibusgeftis meritoanteponendû iudicet. Hancigicurprouinciam quopoffis Were,commune hanc Italiæ pacem ac foedus ineas oportet. Na abfqj hoc, nee '5!iXvirescomponi,n»c magnü aliquid marigeri poteft, præfertim contra hofté' PWtifl'imii.QilipoftquaConftantinopolipotituseft, nihil om ni no prætermifte '^®porisad æditicandasclafles,cuius rei magna ei commoditaté probet,amp;: loci ft* •®Samp;inai«iat copia,qux in ea regione permagna eft.Hoc vt agasja te petit vehe-’’“^''terNicohusPontifex max!mus,aquoegolcgatusadtevenio,qui imminen-wspenculisfideiacreip.Chnftianafobuiamiriquamprimuexpetit.Hocceo-‘^'hi!cgaticlariirimivin,hocteomnisItalia,hoctevniucrfumChriftianugcnus,gt; ''tfeducemaritimibelli in comum bus periculis vti queat. Noli obfecro Italiæ de-^.^CjRemp.Chnftiana, fandifttmam rehgione noftram ,quantû in te eft ,rucreac *''ua,nolipatifidemnoftraniruerein quaanimarunortrarumfakisconftftit,oc-^‘*treimpendentima!o,noliexpedaredum immaniflimxgentesChriftiano no-^wiinimiciffimaead tantubdlum coeant, quod fuftineretota Europa no valeat.-‘^äitiquota pats orbisterratum Europa eft,cuiusetiam magnam parte Scythæte« ”quot;''t-Tantospoflunt hæ genres excrcitus cóftcere, vt illorum tancummodo afpe-^^‘'•iiChnftianiferre vix pofftne. Ac ft maturabimus, omnia nobis fecunda erunr. '^^t:^ptaenimmarispoft'eJrione,cûinGræciâ,Thraciamexercitusnortricranf-^'icnnt,Mahometifuror cohibcbicur,amp;: caterægenres reicuentum tacite expe-«»bunt.Cauc Rcx prætermittas hanc fempiter næ ac verx glofix occaftone, qurc ’‘biaDeoimmortalipermiftaßd parata eft. Gogita quanta ftteorüprincipumglo-^‘^itJuiproChriftianonomine velamplificado velconferuandoaduerlus hoftes f^bgionisnoftcx bella gelTerüt. Carolus ille Francorü Rcx qui Aquitania,amp; Gal-wTogata,amp;Thraciam,amp; alias quafdagentes e manu barbarorü ereptas ad fidê ®oftt5tedegit,amp; Magniappellationë meruit, amp;nbsp;quandiuorbis terraru ftabte, ab o-'’’nibusmortalibuspleno ore laudabitur.Gotfredi nomen qui Hierofolymas amp;nbsp;ChriftiDeinoftrifacratiftimum monumentueiedis Syrisaliquando recepit, qui poftealocus rutfum in eorum poteftaté noftra negligentia recidir,in omnib. gen-^'busperquailluftrecft.Sigifmundilmperacoris gloriaqui contra hofceTeuerös foplusproiperepugnauit, nulla vnquam xtasconticefcet.Ioannis Vaiuodæ qui

874 LVCII MARINE! SICVLI toties fua virtutc atq^ confilio huius Mahometi parrem prxlio fiidit ac vicir,mulii'j Tcucrorum millibuscxfis, quanta fit fama apud omnes vides. Scd nil te mag« commouerc debet, quam religionis noftrae fandiffima: difcrimen, in quaamroa-rumnoftrarum fœlicitasfcmpiternacontinetur.Prohacdeccrtandiimjprol'âC fundendæ vires, pro hac deniqjvita ipfaexponendaeft.Situpacemhancamp;fœ* dus Icalicum afpernabere, rcliqua kalia obtorpefcet, aut de bello inteftinofolici-ta eric.Quaceflàntcaut de marîtimisapparatibus nihil cogitante,cæteri Chriftia* ni principes ac populi quifibi remotiorcsabhoc incendio videntur,amp;gt;pfi que-que omiflls belli curisdomifecontinebunt. Quaproptcrampleâereobfecroliac communem pacem ac focietatem, qua: communis non folum Italia: falutis, fed amp;nbsp;totius Chriftianigeneris arqueordinis caufainftituta cft,tcquead benemcren-dum de totogenereChriftiano,deItalia præfertim qua: te tanquam Ducemamp; Imperatorem fuum refpicit, natum effe oftendet. Pro qua quidem recomponen-da,iniis qua:arqua amp;honefta pokulaueriSjhofce legates amp;eorum duitatesac principes earn ob rem ad teprofedos,faciles reperies.

Tsn VNqvAM mihiadeo fecundaeresaut domi aut belli fucre, quin fi cum beüû pacem commutarclicuerit, bello pacem prætulerim. Nee veroniliautlacef- ■ fitus, aut pro foeiis ad hunc diem arma fiifcepi aegeffi. Nee me ram ratio vlla mO’ uirimperiiautregniaugendi,quodDeimunercfatis e/reamplumatqjopulcnw fcio,quammea: acpopularium meorumquietis actranquiHitatis.Ifqifcmpcrfi-nis con/iliorum meorum fuir,vtabfq5 iniuria in pace viuerem.In bello paccn),no in pace bellum quæt ere foleo, amp;nbsp;fi quandoa nobis hollispacem petiit,niinquani eum afpernatusfum,nunquam rcieci,fed honeftis conditionibusperinspacem dcdi,proqjamico pofleahabitum palTusregnorummeoru commercioperfrui* HocpoftcriusbcIlumFiorentinum.iamnemincmnefciTearbitrorjVenctoru/n fociorumamp;amicorum caufa,non vlla cupidica te mea a me fufeeptum efle. Quof cunq5vrgeri premiqjab hollibuscernerem,nonfuitïquiratismexintanto/la-1’ rusdifcriminedcllituerv’.Itaka meefletpetita pax,vtaVenetis,nonfuilferopto-fedo duriorin ca concedcnda,quamipli Veneti quorum gratia bellum fufeepe« ram. Needebuiteerte, vt Venetorum paceloquar, res tantaprafcrtimqtixniu tantopere referrer, me infeio atq; incófulto agi. Sed qua: aâa funt redargumiagiS quamcmendariqueunr.Egopermellarenolim,quinhæcpaxarq5fo(ieM5lt;^on’-munisfiar.NoIo confcnticntiltaliædeellejpotilfimumcumhancipfatn/ôrietatê acpacem,quemadmodum iplidilTcruilliSjadtotius Chriftianigenerisfalutem amp;conferuationempertinereagnofcam.VideoenimquorftimtcndantMahome’ tihuius infolenriftimiconatus, videoquid ftruatac moliatur tantarumdaflium atq5exerciruum apparatibus, videoquofpedet illiusaudacia,quovcfitpertina- 4^ cia amp;nbsp;cupiditas eins euafura. Si fuiftem bello vacuus, omnesprofedo iam viresin ciusperniciemconuertiftem, neceftempaftus quantum in mefuiftct,ciusfuro-rem euagari lauus.Sed bellum conhlia mea conturbauit.Qiio n une libéra tus, Deo volenre.propolîtum meumprofequi potero.Egoenim labentireip.Cbri- i ilianxdcedè, nee volo^necpotlam, Sc vel dux vel cornes huiusglorioliftîmæfX- nbsp;nbsp;nbsp;/ pedirionis ire non reeufo, tan tumq; abeft vt earn defererein animo habeam, vro- mnes copias acfacultates meas in earn rem collarurus Cim, ne vitxquidemp3du‘ rus. Sratuienim proilltusreligionedefendendavitamexponere,quiprolwmi’ nogencre conferuandovitam exponerenon dubitauir.Sicmaiorcsmei,ficcgo ab adolefcentia iattitucus fum, vt diuinam reUgionem omnibus rebus antepo- ƒ□ nam.Sedübone(lacoucedenturatq)po{iutabunmr,necPonti(icismaximicuius 1 ' autoritärem plurimi fado,nee borum populprum acprincipum vo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Eius oratio ad Cardwaks amp;nbsp;IfaU^e principes in expeditione contra Teuer os.

^Cio plxrofqj veftrum demiran i patres venerabiles amp;mclytipt'ocercs,quod cumtotiesde expeditioneinTeucros verbafecerimus,eamq5miroconienfu ’'’nnescapeffendam cenfuerimus, cur ilia hadenus a me dilata ac pene derelida eatur. Quod equidem nolim arbitremirti, aut negligentia mea, aut pußllani-'^■tatefortaflisaccidifle. Nam amp;nbsp;bellum hoc nobis neceflarium vifuraeft,amp; vt-^'^n^i tandem omninofufcipiendum,Verumdum alios Europa: principes refpi-1) ^‘Oiadquoshuiufcemodi belli cura, vel autoritäre, vel potentia, aut return peritia pertinere videbatur,in hunc vfqj diem rem diftulimus, certe ne infolentia: ârrogantiæ arguipoflemus. In præfentia vero cum illorum neminem ad liane animumintej^dere animaduertam, ac propterea hoftium animos indies ma-amp;^reicereatqjinfolefcere,ftatuoliidquoq5 vobis vifumfuerit, bellum in Chrifti ®iniac Chriftianorum hoftes vlteriusnondifFerre,nonquodadtantam belli ° ^ro per me ipfefatis omnino ede confidam, fed quod in Chrido cuius res ma-^^5agitur,quamplurimumfperem.Hic enim évites nobis, amp;nbsp;opes,amp;induftri-gt;^deniq; Vidoriamfuggeret.Namfi nunqüamfperantes in feipfum derefi-’'^ürncs qui non in noftra potentia quæ nulla eft, fed in eius brachio amp;nbsp;beni-^^ 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deftituat, pracfertimeius ipfiusiniunas vlcifcenres’Bellum fed ^®^®*‘^f^®osfofccpturifumusquiChriftifummiamp;fingularisDci templum 3Ueriint, Manx matris effigiemfagitta per ludibrium transfixerunr,fando-j^ ’quot;’^y^um reliquias partim igni j partim canibus edendasabiecerut. Quo qui-y quot;'.quot;‘Mofivicerimus, orbis terrarum premium erit:fi vidi fuerimus, ccelum. (j '’'^^'l’'ggt;turrescedat,magnanobis amp;immortalisgloria paratunVerum ego ^daotnnipQtgf^jjj Dei nonnunquam mecum reputans,tria ilia vel prxeipue J) “iniendarcacprxferre foleo:primum,quodmenonbeluam,fed hominem, °^£ftanimalratiQ];iepj.jgjjfmj,^ecerit: alterum,quodChriftianum 5 tercium, yod tottantorumqj rfgnorum Regem amp;nbsp;dominum. Sileo præter hæc plura. Sed ’^ tio . ^“^‘’^Deooptimoac benigniflimomeobligatumamp;: obnoxiumfen-gt;^ibusmihi nifi mortalium ingratiflïmüs efle amp;: haberi velim, haud amplius ’'3ndumauttorpefccndumfit,neqjexpedandum an quid alii moliantur aut /’’wdrumpendapotiusmoraclalfiqjhabenæimmittendæ.Nam perimmor-P ‘^'’’hfum,quid eft quod verear, quo minus bellum hoc boneftiflimum ac piif-.‘ ’’® amplcdar’anne corpufculum hoc, an ne régna amp;nbsp;reliqua bona, an nc de-j^T’nimam ipfam amittam ? Verum hxc omnia vt a Deo mihi concefla, itaipû ^^°tandemreftituendafunt, vtplane profitear,quicquid huicbcllo deftinan-i^®fit,meum non efle, atqs ci cuius id eft, iure ac merito reddi debere. Bellum 'l'ienobisproponitur,in quo nihil quodnoftrum fitperdcrepofTumus, fed in

1 Mof'^^”’ f’^'^^^’^‘^°'^*”^^^^'-’s perpetuamq;fœiicitatemadipifcamur.Satmun-p^ ^füiuimus,fat voluptatibus conceffimus, reliquum xtatis Deo dandum amp;nbsp;co-^f^um eft. Viftoriam olim de fxculariregno dimieantes confecuti fumus,' ! fyj^^‘P«amusforefideChrifto ac pro Chrifto pugnam omnium pulcherrimam ‘^'^'mus’Perpudeatiam Chriftianosamp;Chriftianorum principes tot populo-^ ?^ahometanisdebcllatorum,totRegumprocerumqjinteremptorum, tot ''’^’tiuniinferuitutemaddudorum aut in Mahometanamperditiffimam hæ-^ ‘Jïffdaftorum,virginum ftupratarum,Dei veriacfandorum imaginumfub-^^‘*tn,atq;huiufcemodi propeinnumerabilium contumeliarum.Etiam co-capta Conftantinopoli, hoc eft clauftris Afix diffradis, nifi hoftium co-p ^'‘’^sftatimobftiterimus, de nobis deqjChriftiana religioneprotinus adum I ®‘æ'Hisatq5aliisrationibusadducor,fivositcmannuericis,bellum pro fide eatholicacontraTeucrum,quod nobis atqj omni Chriftia-ns reip.fauftum,foelix,amp; fortunatum fi^con-feftimfufcipere. Auetote.

*^XoREM duxit Alphonfus Mariam Henrici CaftellæRégis patruibi fi la » ex qua prolem nullam fufcepiciexaliis tarnen mulieribus Ferdinanduæg® nuit filium, quem primum Calabriæ Ducem, amp;nbsp;deinde moriens Regem Neapo^ lisinftituit.Habuitpraetereafiliasduas, Mariam quæfuitvxor MarchionisFerra riaïjamp;LeonoramquïEnuplitfilioDucisSueflanijCuidcditRoflaniprincipawro-Aragonum veto amp;nbsp;Sicilix regnû exterofqî principatus rcliquit loanni fratriReg] Nauarrx. fie enim Ferdinandus pater eins teftamento mandauerat. Dece/fit aute Rex Alphonfus in Caftro nouo ciuitatis Neapolis,quarto Kal. lulü, anno mille i- jö mo quadringentefimo quinquagefimo odauo,amp; xtatis fux fexagefimo quinto.

JOANNES fecundus Ferdinand! Regis filius, Alphonfofratriquifinf Ï i^^^ légitima prole deceffit,in Aragoniæamp;Sicilië regno iuccc/îit. De cuius vita rebufq;geftis,quæmultx magnaqj fuerunc, quxpixcipoi funr,vt nobis moriseft,breuivolumincperltringemus.

T? V i T itaque loannes Aragonix amp;nbsp;Siciliç Rex natus MetIiymnx,qijxCamp'’5

■*- cognominatur, in xdibuspatemis venali foro coniundis, tertio KalcndasJ«- j^ lias infigni die,quo Petri «fePauIi Apoftolorum Chrifti laudes amp;nbsp;mérita t lebran-tur,annovero apartu virginismillcfimo trecentefimo nonagefimoicptimo.Flc autem Merhymna oppidum nobile Lufitanixprouincix,amp;quinqueprincipiini natalefolum fœlix,amp;afcriptonbus memoratum.Dequo nos etiamfcripfi'»’“^ alioloco.VbiIoannesRex,dequoloquimur,nonfolumnatusefi,fedeiian)ciim reliquisfratribuSj Alphonfofcilicet,Henrico,Sandio,amp;Pctro diUgenKi'eoü-catus,amp;ab eifdemmorum alitera rum magiftris inftitutus.Quam quidasi?^quot; triam chari/fimam Temper habuit,amp;cius habitatoresruofquecontefWfl^*’^®*' rificedilexit.

De'vxoribuseius^liberis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

-^Üam duxicvxorem,exqua filiumprogenuitCarolum,quifuir Vianxprin-cepsappellatus,de quo alioloco latiusreferemus.Progenuic ScHlias duas,qua-rum altera Henrico Caftellx Reginupfit,cumquodiuortiumfecif,proptereius j (veferunt^impotennam defedumque naturx: altera nupfit Gaftonio Foxano I Comiü,qu3£(ilios peperic, de quibus alio loco fenbemus. Cxterum BlandiaRe- 1 ginadefunda,Ioannamduxic vxoremFederici AlminntisCaHellxdliom,qu£ nbsp;nbsp;j pepericFerdinandnmRcgemCatholicum,amp;Ioannamquxfuirvxorfer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

dinandiNeapolitanorumRegis.Peperitamp;aliamfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 1.^

DE REB. HISPANDÆ LIB. XIL 877 i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/i aturacrfiirma coupon saus.

5 ^tvha fuit njcdiocri,amp;:omnibusmcrobrisa capitcvfqjadpedestotus æ-^ Wis^congruens /forma confpicua, afpedu grain, ore pulchro, colore can-°iCïpilIo plano amp;nbsp;fufflauo, fuperciliis diüundis, oculis fubnigris, dentibus ra-^^^^’^^^quot;‘^‘‘^‘^»mcnto vcDcrabiIi,voccvirili pjcnaquc,fedaliquanto rc-A(r’’”^*^’^Pfop’®f n^res anguftas:cui prxterca formofiffimxmulierescandi-*®astnanus inuidebant.

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’ nbsp;nbsp;De'valetudinec^ cuba corporis aas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;-

P^R omnem vitara valctudinc profpera vfus fuilTe perhibetur, fed extremo te-Potcamp;iaro oäogenariuspodagra: morbo laborauit,amp;oculorumJuminibus lüd ^^P°”’***fwuidlacaruiflc fcrtiir.Eiusautempertot annos profpera: vale’ll Ïjï’^*®“^*®ratura caufætres præcipuefuere,munditics fcilicer,cuiusftu-j^ '”iiimscrat,amp;:abftinentiapotus amp;nbsp;cibi,a quorum faiictatefemper abhorruit, oris cuius patientiflimus erac, vfus affiduus. Moderata fiquidem corporis ^^ citatio valetudiniplurimumconferc.Arborumfrudibuslibentiusvefceba-bsij'^’®®“®'*^“*^» bis ciborumgencribus. Ficus viridesamp;reccntesiappetc-, ^® cor ^’““’O'cquas Aragones Buriafocas appellant,amp;LatiniDuricorias.ïn tcjj ^*^^^^^^^^“''°” *’**“®”* munditix fuit,amp;modofericis,interdum au-j ’''otinunquam purpureis veftibus induebatur. Collo plxrumque torquera 3t^^^®’^*“f0jnonöunquamïnargaritis4«:aliis gcmmis preciofilfimis contc-

*quot;geftare confucuit. Cultus dcniquc corporis adeo fuit ftudiofus, vt omnes pik 4 ^^'^°svtriufque fcxusamp; cuiulcunque actatis non fecus ac feipfum f«-

S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;( nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

bft ^^^^^'MtaulRs negoeiis animum magnifque Iaboribus,interdum fpc-iOj) ^wculisamp;voluptatibushoneftis reficiebarquippefidisarmorum certamini-''^Sdequitum ludis, paribus hallis hincindeconcurrentiu, quod certamen can-J'^'nludûvocantHifpanijdclcdabatur.Virorûpcætercamulicrumqjchoreis ^‘'tctinccrfuit.EratquoqjvenationibusdedituSjamp;fcrarû magisquavolatiliu.

^^viTEs militefquc fuos tantopere dilexit,vtnulla ijire aliafaeuitia notatus vnquara fucrit, nifi fuorum vlcifccndis iniuriis. Neccm duorum Ducum wsGalliïRexinauxiliumeiuscum exercitucontra Gothalanos mifcrat,plu-^11.7^“® *“gido quicædis illorum autores fuerat, vltus eft. Et in oppidulo nomi-'Moinalonc,quodeftapud Barcinonam,ob vnum interfedum equitem a Mo-* *®Diisqui venienti fibi portas clauferant,feptcndecim Momalonenfium vi-^“’ptopcfcllrangulari iuffit, fpedauitque morientes. Plurimis delinquentibus *'*®ü(jue fupplicio deft inaris, quon iam eorum opeindefendenda fuadignita-'''^lusfuerat,facile pcpcrcit.Quofdam etiam Baleares duarum fadionum qui I f^^iïmaieftatis Izfz crimen commiferant,eorum virtutis bellicac memor,qui ï^lltos annos cum bellum gerentem fecuti fucrant,admonitos vtfibi cauerent !''pofterum, neve Îterup delinquercnt, impune dimifit. Multos deniquc in bc|-®p6reraptos,magnocoadusdolore,collachrymatuseft. Hac huraanitate cun-,^^®squi(}emfibi fidclesac deuotosfaciebat. Abeo enim Gothalanis deficienti-ppracteromnes Aragones, Siculos, amp;nbsp;V alcntinos équités, multi quoque Go-''’bnorum nobilcs ad cum cum exercitibus amp;: pecuniacactcrifque rebusqux ^wHura gcrendum vfui crant, fponte vcnerunt,nec dom urn, nifi confedis “WliSjtcdierunt.

VIRT V T i s bellicæ ftudiofiflimusamp; amantilfimus fuit. Milites enimquos in prxlio fortesanimofofquc cognouerat,a pugna ftatim rcdeuntes ampliflimis

amp; honorificenciffimis verbis collaudatoSjequeftri^Dcdinis titulis amp;nbsp;honoribus ornabat,acpla:rumqucfccum difcumbentes,modo focids,modofratrcs appella-bat.Ineloquentia militari magis formae fuæ dignitacc Verborumque grauitatc, quam dicendi arte cultuque fermonis milites ad fuavota perduxit. Apud Am-poftam oppidum de quo alio loco dicemus,omnes fere milices,equite$,ducefque nonnullos longo labore defeflos amp;nbsp;hyeme facuienteacaftris oroninodifccderc volentes,magnaviorationisretinuit:amp;apudRubinatumlongiorifcrmonen3ili-tes hoctatus,cum paruis copiis ingentem hoftium multitudinem deleuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

■^TAtvra Icnifiimusfuit,magnumquc dementia: nomen exhibuit.Permul-“^^tosenim contra cum infurgentes, in prælio vidosamp; manu captos,ac de vita dcfpcräteSjhumanitatemifericordiaquecommotuSjferuauitincoluiries.Ceriia-riac ciuibusqUi fola fame coadifefededidcrunt,quicquidcibarioruin tunc babe-bat in caftris, impartiuit. Ilcrdenfium quoquelegatis, nomine ciuitatis veniam amp;nbsp;impunitatem petcntibus,inuiroac vociferantiexercituqui pra;damamp;fpoliii ciuitatis affedabat,omnia conccfiit.Barcinonrcprartercaciuibusduntaxatpro vita ^^ fupplicantibus^ non vitam folum amp;nbsp;libettatem donauit, feddianibonorum o-mnium pofiefiiones quas amiferant,rcftituit.

CVpiDiTATis amp;:auariti£cpcromncmvitamnonmodonuHumcxperinicn-tum,fcd nc conieduram quidem vnquam præbuit. IinmofiJiberaJitaseius cxaniniipotiusmagnitudinc.quam ex fortunisamp;opibusexiftingt;cttir,non iæ^C' rito quidem inter muni/îcentiflimosprincipèsannumerabitur.intnüitosenimvi* ros qui Jibcralitcr ei fcruierant,ingentia munera amp;nbsp;ampli/Bma beneficia contu/if. 50 De quibusmultisomiiîîsjperpaucaquafineceflanaeiusæunificêtiætcfiinioquot;’^» referam.Rhodorico fiquidem Rebollcto cuius militarem virtu^emamp;erga/éfidé cognouerat,dicnuptiarumeius,aurcorum quosflorenos Aragoncsvocant,miI-lia fcxaginta tribuit. loanni Villamanno cla/fiseiusprjefedo, qui terra mariqus multos annosei magoofquelaboresimpcnderat,Bofam in Sardiniaciuitarem/i-bcraliterin perpetuum dédit. Bellum gcrens cum pecuniarum nihilpenituï ha-berer,cuidamcquiti provxoreamp;liberisquös fames vfgebar,pecuniam perenn, fex argenti va fa qua; fibi fola ad menfa; vfum relira erat,impartiuic. Veftem prz-terca nullam vnquam fibi induit, quam non eodem'diepetentî fub bac conditio-ncconcefierir,cumdepofuero,cubicularioqueiubebat,vtei,quumaliaminduc- 4® ret, traderec. Denique nemo vnquam ab eo pecuniam peciuit,cuifipluresnon haberer,ialrcm centum nummosargentcosnodederit.-quideniqifipares animo f4Culcateshabuifiet,omnesprincipcsmunificentiafuperafiet.Suppl/cantesautcm

WTr AMQjvE coniugemnon fijlummirificedilcxit,fcdquoqueftudiofi/fimc Cöluit,quibusamp;:fe facilem/empcrpra:buit,amp;omnibusinrebiismoremgcf- j fit,amp;:inuitisnihilvnquamfecit.Eratenim cum vxoribus exterifquefœminisni- jO tura benign us, ingenio facilis,confuctudine dulcis amp;nbsp;pJacidus, arque moribvs c-Icgans.Eodcm modo libcrosetiam femperamauicstametGCatolumPtincipcm Vianar,po/lcaquam nonnullorumprauisconfiliisdeceptuspatcrnamgratiacon-tempfir, non amore folito diligere videbatur, odifie ramen non poterat. E^S^ 0 mefticosinfuperamp;: familiäres omneslenis ac beneuolus femper extitit-

PArentes quandiu vixeruntfumma venerationecoluit,quorumanimosno ^icamre,fed neleuiquidemverbo vnquam offendifle perhibetur:amp;fratres wusipfe chariflimuseratjpariteromnesamabar,ac nonmodo Alphonfoqui ^'^nipræcedebatætate,fedreliquisquoque minoribusoperamjlabores,amp;quod Si^uniinaioris humanitatiserat, obfequium praftabat. Cunófeos denique, tam P^f£ntes,quam fratres atque fororeS)amp; viuos fummo cültu femper amauit,amp;: iQ ’ötundosmagnis honoribus,facrificiis,amp;orationibüs profequutus eft.Ipfe ’’“Quedefunais omnibus fupetuixit.

^^tOEM poft vtriufque parentis amp;duarumfororum obitum,primnmSan-j. ‘umfratrem jamp;Pettumquiin obßdione Neapolis idu bombarde pereuf-^^intenif.deinde Henricum,quiamp;:ipfe quoqueapud Olimetum Caftella: op-' Affidé quo poftea diceraus,ab bofte pcracuto gladio in finiftra manu vul-'fatusinfra paucosdiesnimio dolore periit:poftrcmo amp;nbsp;Alphonfum Regem 10^'^wpolivitam cum morte commutauitjamifit.

Wenerem natura pronom,amp;pulcbrarum mulicrum amatorem fuifle,quï-tfdam argumentis amp;nbsp;ratiombus conftat.Namamp; prêter liberos quos(vtfti-Pdiximus)ex vxoribus habuit,aliosetiam plures exconcubinisahoquin nobi-^'*niisfo;iiiinisprogenuit.HabuitenimIoannem Archiepifcopum Cæfaraugu-'‘Qum,8cAlpbon(umducem Villa:formofx: quorum matres CaftcHanæamp;ge-f foiæ fuet'iint.InNKiarra quoquecx fœmina gencrenobibffima,de Anfarum j0j’'''gt;Iia,fufcepicFerdinadumamp;Mariara,quipueriIibusannisevitamigrarunt,amp;; fg^°’^®'^^'öLitiniComitem.EtBarcinonæ tempore iamextremo amp;nbsp;annorum 7®odoginta puellamforma præftantem,nomineFrancinam Rofam,adama-^etumcumhacjofculisduntaxat contentus,amoris opus non perfecit. Nam f 7Wquutnpuellanupfiflctfponfo,aquodienuptiarumvirginitatismuncrapo-^^^Mc quidem non violatam effe multarum mulierum teftimonio probauit.

^t:a.tv. pnma,fÏcutfupradiximus,Methymnqnatalifolomiruminmodum lOlib ’^^^^^^“^^ft’Hincdigrcirusin Aragoniam,Cafarauguftam amp;nbsp;Barcinonam j^^^''terincoluit,amp;nonnunquam Valentiam.Quarum etiadefiderio deinde eX ' *poli, Alphófo fratre relido, cü Henrico altero fratrereuerfus eft in Hifpania.

]^^0RVM pro criminisqualitate alios condemnabat, alios abloluebat. Erat C’ tiimin iudicando amp;nbsp;adminiftrada iuftitia non minus clemens amp;nbsp;facilisj quam ^uerusamp;grauis;quippe qui Carolum filiumqui ei patri bellum fa:puis intulir, ^^finprælio vicir,amp;: ter etiam captiim liberauit. Gothalanorum praterea qui ,^ ’ ^odefccerant,multosadeum reuertentes amp;nbsp;veniam fupplices deprecanteSj j^punequidem benignequerecepit.Iacobumautem Aragoneumamp;loanncm onticacinum, nee non amp;nbsp;complûtes alios in defedtione pertinaces belloque ™s,vltimofupplicio,fedlatapriusfententia tarnen,afFccit.PIarifque reis eti-’wcapitis,aceufatione tarnen cefrante,non folum vitam conceffit, fed etiam ö'uldam poenamque fifcalem remifir.

ADversvs hoftes animum fortcmamp;:inuiól:um,amp;:inomnib’pcnculjsadm{-■^rabilcm fortitudincm Temper exhibuit.In expeditione enim Neapolitanafra-trem Alphófum fecutus,quum in Liguftico man frarres eius amp;nbsp;reliqui totius claA ßsducesabhoftibus obeorumnanium magnitudincm multitudinemquecapc’ rentur, folus ipfe hoftes acerrime præliances,a fuænauis ingreftu,milites fuos hortatus amp;: fortiffime pugnans,prohibuit: neeeiusnauim capere hoftes,nifici amp;nbsp;fuis omnibus oblata libertate, potuerunt. Cæfarauguftæ quum amp;nbsp;Henrici Ca-ftclla: Rcgislegatici helium indixiflent, ft Stellam amp;nbsp;alia Nauarræoppida, quorum cenfus Rex Henricus pro pecuniis quas Carolo Vianx Principi mutuaucrar, ftbi deberidicebat, reftituere nollct, fc nihil Henrico debcrelegatis ciusrefpódir. Eodem tempore Ludouici quoqj Regis Gallorum Icgati venictes, ab eo fimiliafii cadé conditionc petiucrunt,quibus amp;: ipfe codé modo refpodit. Quum aute eius équités ei,qua fiducia duos potetiflîmos principes contra fc venturos expedarct, dixiflent,Multo minus,inquit,équités,hoftes prxfentes qua abfentestimedifunt.

Hristianæ rcligionis amp;nbsp;catholicæ fidei feftorumque dierum cultor fern-1® per diligentiflimus extitit.Quotidie namque rebus diuinis amp;nbsp;facris ofliciis interfuit,omniü fandorum dies feftos,quû pridie.deuote cafteq; iciunaftet, fumma vencratione cclebrauit. Die vero quoChriftinatalis recolitur,humanxfalutis gratia, magnaquclætitiaaftedus,quotannis poft nodurnascerimonias amp;nbsp;folcn-nes cclebrationes,omnesdomefticos amp;complures etiam familiäres conuinari confueuit.Sedvirginis Dei genitriciscuideuotiftïmuserat,omniafeftapra:cipue vigilatiufqjColebat.Dcniq}quadragefimasomniumq5fandorum vigilias,abad-okfeentia amp;nbsp;vigeftmo fuæ atatis anno vfqj ad feptuagelïmöjieiunio amp;nbsp;abftinentia carnisobferuauit.

Defindio (^ diligentia eins circa cnltnm dininnm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

/^ÎRCAcultura diuinum diUgcntiorem amp;nbsp;Chriftiani nominis ftudioCotem '^fuifte permultisconftat argumcntis.Quippequimultorum fandotum tefta quar negligcntius eolebantur, venerari mul to folennius, diligentius amp;: obfenian, indidis praconio poenis contrarium facientibus,iuflït. Mauros qui fuxdition« étant, Mahometanum nomen inuocarc vctuit,indigniflimum facinu$amp;®’** mum dedecus exiftimans, in terris Chriftianorum a perditiffimis MaurisMa 10 me ca hominis improbifliroi nomen tanquam Dei numen inuocari-Hacig’'“*^*® uocatione dimiftà,ftatuit,vt quum Mauri conuocandi eflenr, vei tuba, vehyn^^ no,velbuccina vocarentur.ltcm ftatuit vtdie corporis Chriftidum corpus o- mini per vicos,vtfieri folet,deferretur,fiquis vel ludausvel Maurus conlpicc-retur qui non ftatimdetedocapite genua in terram deflederet,incarcercmcon-iedus ab ccclefiaftico cenfore muldaretur.Feftum quoque de Marix virginis conceptione, ficut amp;nbsp;aha eius fefta, celebrari fumma cum vencratione pracepit, amp;ne quis virginem in peccato original!fuifleconceptamncquc publice neque priuatim dicere änderet.Inftituit etiam vt fandiGeorgii feftum vigiknterma gnaque vencratione colerctur, eiufqs dies non fecus acdominicus obfcruarctur.

'n E B v s diuinisamp; humanis quoque negoeiis confulerc cupicns,nclidganti^“^» •^^vt plaerumque fieri fokt, vires amp;nbsp;rcs temporis intcruallis amp;Judicumn g gentiadeficerent, totum anni tempus in agendiscaufisamp;rexpediédftnego _^^^ mnibus liberum efte ftatuit.Conuocatis.n.confiliariis amp;nbsp;iurcconiultisqui “^^^^x populis adminiftrandacommiferat, Omnes, inquit, principes qui P°f ^^^^j^q.

j ^odisamp;honoribusconfulunr.cundifqueiuftitiam finedifpendio temporis tuin . ?“^»®3g“*^“' ^’■“^^^ ^^° Optimo Maximo facrificium ofFcrunt. Sta-fent '^'^“'^’'^^^^ociinquetempore caufasagcre,licigantesaudire,iusdicere,amp; hh *®^®’^'^®noftrorura regnorii iudices poffint, exceptis tarnen diebus quos 1 lifa°'^7^^ ^^* ^ virginis eins genitricis omniumque fandorum reuerenter co-1 %’ ^*P'-æ®®pi^ cccleüa. Hos enim nos amp;nbsp;venerari diligenter volumus, amp;nbsp;»itat’^”^”^ ^ fbrenfis adionis vacuos effe iubemus, amp;nbsp;eadem prarterea folcn-lü ƒ *'^^‘ThoniaCyIuliani,Martini,Laurétii,Scbaftiani,Cbriftophori,Brau-*quot; W ’’®**’®^^^Mtengt; fanda: Annæ,Catherinæ, Luciæ, Apolloniæ, Engratiæ,amp;: Oh. æ^'-^®*s,amp;:cuiufcumquenoftra:ciuitatisamp;oppidiconceptiuafeftafacra-^^'^«otanniscelebrentur.

^m^ i ^ ^ ^’“^^oncs vel qunm gubernator effet Aragonix, vel quu poftea rcx, tü^ '^^^4'^idem periitiles edidit. Cxterum hxc etUledoribus valdeprofu-*!’Ï«lb^'^°^'^^’'^^°^^^”^*^^^^”*^^'^^g°'^^*^ ^’^’■^^ quos Aragones fuos poros Mto ’P'^^^°^’’*^ dffcripLafunc,amccanquam non ncceflaria huic operi ^ ^0ftj,?æ'®’‘®*’^^®îïda putauimus. Ad eorum tamenledionem omncs homines % i ’^^^ P^æfertim qui principatus amp;nbsp;regnorum curam gerunt. Inuenient ®lt;if®^^™ fandamque gubernationem, vel ad bene beatequc j'^P°'^^'^untimitari. Bonus quipperexamp; humanarumdiuinarumquere-P'^^^^P‘'^,vemmeciam mala o-^Uni*^*^“^P’^ohibuit.Hominesenim Chriftianosqui cumaliquofŒnore pe-üt ?'’'^'’tuaircnt,amp; omnes lenocinium faciêtes, amilliS bonis infames effe iuf-H ^'^'î.^^^^atrones amp;nefarios homicidasexterminauit. liiudenam non ho-f^tte '^''quot;^^^'^aoïvtileconftituitjVtnequis lugubres veftesa tergolongiores L ^® ^^beret, feitxq uales amp;nbsp;ad talos vfque duntaxat.-qui vero longiores in-)0loii^”^^®^®*’‘witteret,amp;folidosfcxagintapaupetjbuserogandospcrfolucrct: ^Jï^guefartores qui contra ftatutum veftes longiores feciflent, damnauit.

*^el °“’^*^®*“®’’^pcditioneNcapoliscxcrccrccœpic,incuiusvrbisoppugna-^bb °”^^'l^^ obfldione terra mariquefortiflimi ducis experimentum prçbuit, f^H °’'^®^®^®f^ohamadinirabilem.Adquatn expeditioncmcumingenticlaf-^il^’^P^’^^^^^’^^’^’^umeroelcdorumnonHiïpanixfolum,fedetiam Sici-ft*«fim .’®?'**^^oreBarcinonisannoanataliChriftianomillcfiraoquadringcn-iiioljf^S^firoOjKalendss Auguftiprofedifuere. Cxterum de hoe belloquod ^'^enk '°j^^®^pobtana per annos viginti geftum eft Alfonfi Regis imperio,mi-'’quot;nu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam ctfibcUihuiusgloriamagnæquevidoriç laudes non l'Jaui j °’^'^'’®æRegem Nauarrxamp; reliquos fratresqui fortiflimedimicarut, ^quot;ius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertinere non ignoramus, quia tarnen Alfonfus dux amp;nbsp;autor öc(,?P®^*5*°°*5fuit^fcriptorcstotius belli vidoriamgloriamque tribuerunt. ^all ^®®*® geftis Alionfirégis,dedidisamp;fadis memorabilibusLaurentius 'quot;tb b'^^^^'^^bolomçusFacciuselegantiftilocopiofequefcripfcrunt.Hocigi-

5 ^ fegeffi'^°^ noftri opens effe exiftimantes,tranfimus ad aliaqux Rex loannes

' nbsp;nbsp;nbsp;' P^expugnatam captamque Neapolim cum Henrico fratre reuerfus eft

'''ïfif p^^'^'^'^,vbi amp;nbsp;Nauarrx fuo regno, amp;nbsp;Aragonia: rogatu Regis Alfond ^5ft H ”'quot;^^^titem multis equitibus Aragonix comitatus amp;nbsp;Henrico fratre, in

cordix,mortale odium,amp;inteftinabcllaorirentur5quibusvcrinqiienolo mnamalaque,fedetiamcçdesamp;mortescrudeliffimæcôfequutæfuere-Se ^^^^ quoniamfcriptafueruntabaliismagnisvoluminibus,ego,ficutaliacóiueui, uiterattingam.Alu3rusitaquequiIoaniCaftellxRcgichariifimuserar,amp;oW ^^

return regixque domuscuramgerebat, timens neßbiRex CafteUx fratres ^^^ patrueles Aragonix principes anteponeret, homo pollensingenioamp;oratione cundus,omnibus modis amp;nbsp;artibus nitebatur,ncfauore fui Regis amp;nbsp;autoritateq ^^^ plurimumvalebat,priuaretur,vtrumqueRegem commifit. Siceftenimnu^^ conditio, fic funt hominum mores, vt non modo fuperiores, fed nc pares qin ferre polßnt. Quapropter Aluarus Luna fuis coßliis Aragones in CafteH^ eg inuidiam adduxit, amp;nbsp;perfuafionibus eifecit, vt Rex Caftellx Regem Nauar« æ reliquos Aragonesapud fe comoran nulJo modo pateretur : propterea quod non fuo regixque dignitati non folum nó honeftum, fed etiam pcriculouuimu efle dicebat. A quo Rex iam multis perfuafus argumentis amp;nbsp;rationibus, eth eos necaufadimitterenonaudebat,fe tarnen adeuntes vultu minus familiari, ^am cófucuerat,excipiebat. Quodquumloannes Rex Nauarrx, einfque frater Hen ricus,amp;:AlmiratusCaftellxFedericus qui tune honore amp;nbsp;bellica virtute omnes ^^ Hifpaniç primatesanteibat,animaduertißent,nulloque modotolerandumexi * mantes,übiprçterfuosaffinesamp;propinquosquiplurimumpoterant,aiiosctiain complures Caftellæ magnates quibus Aluarus inuifus erat,adiunxerût. Qui eu® omnes vnum in locum conueniflen t,ftatuerunt, vt Aluarum Luna yel Régis ftellæ confuetudine colloquioque priuarent,vcl fi id facere non poflcnr,quocun que modo de medio tollerent.Itaque Regem Caftellæfimuladeuntes,vtcum gt;nbsp;mitteret,afuaquc regia fummoueret,efflagitarût. Quodfifaceret,mirumin®‘’‘ dum omnium tam Caftellanorum,quam Aragonum nobilium quibusiUedctra hebat, animos ad quçcumque vellet excitaret,femperqutpararifiîmosli3Dere’ finautem facere nollet,amp; ilium apudfe tôt nobilibusinuitis habere velletdeq®' dem honorem amp;nbsp;dignitatem fuam non negleduros elle dixerunt. Quibus e 5 Caftcllx qui Aluarum plurimum diligebat,ad hunc modum refpodit : Bon^um principummorisefie,vt familiäres amp;nbsp;amicosqui benefideliterque feruiuiuent, non inhonefte dimitterent,fed honorifice retinerent,non offieüs amp;nbsp;dignitatepn-uarent,fed commodisamp;honoribus augerent:idque omnes CaftelteReg^”^^^^' re confiieuifle. Quodigitur iniuftepetebant,dixitfe minimefaduru,propterra quod Aluarum Lunam qui eiliberaliter amp;nbsp;ftudiofe plurium annorumlabores®' penderat, honefte amp;nbsp;fine caufa turpiter eiieere non poifet. Se pratereanon ad a-liorum prxfcriptum,fed ad fuam voluntatem dixit efie vidurum,ac fi quid® uarum Lunam molirentur, illius quidem falutem amp;nbsp;honorem fibi magner ‘^'^^'^ fore fignificauir. Qmbus verbis illorü indignantes animos a fe multo quidem raa- 4 gis alienauit,amp; prxeipue Ioannis Nauarrx Regis amp;nbsp;cius fratris Hérici, qui quu® Regis Caftcllxfratrespatruelescflent, Aluarum prxpofitumfibifcrrenullo modo poterant.T une itaque Rex Nauarrx iam difceffurus, indignatione diffimula-ta,ac pene fubridens ad fratrem Henricum amp;nbsp;alios qui cum eo venerantconuer-uerfus,Optimc,inquir,equites,RexC3ftcllxfratermeuspatruclislocutuseftAa quod ipfe pro noftra dignitatenon fecerit, nos quidem ipfi qui nobis deelfe non poifumus, multo melius faciemus. Cû fuo igitur Aluaro permaneat, eiufque vo-lütati,vtfoler,morem gerat. Hxc cum dixifl'etjftatimdilcefljt. Quem frater Henricus amp;nbsp;foccr Federicus cçterique proceres qui cum eo veneranr, CafteUanorum Rcge penefolorelilt;fbo,confecutifuerc. CxtcrumpofthoccolloquiumquoRc- J 1 gisvtriufquevoluntaspatefaólaeft, AluarusLunafibivaldetimerecmpitamp; quot;' genter cauerc, qui nufquam, nifi vel fimül cum Caftellx Rege,vel armatoruma- j nufeptusvfquamprogrcdiebatur,fingulifquenod:ibusapudfecuftodesamp;vjgi lesarmatoshabebat.Quæquidem res multomagisanimos Aragonum irntainr, multorumquc malorum initium fuit.Nam ctfi Aluarus tucdi ^^P^^^^^^^^jgj^j^

“ffendedicaufa fecum milites ducebat armatos, eum tarnen plûtes inimicis quos ‘’’etuebatjtninariexiftimabant. HincigiturinterCaftellanosamp; Aragonesamp;v-tHufqueRegis équités amp;nbsp;familiäres contentiones cœptæ fueru t,hinc ( vt fupra di-’'‘In^s)magn^tQ^■i^5Hifpaniætumultus,amp; inter Hifpanos Reges inteftinabelli ®'yfiint.Nam qui primum certare verbis amp;nbsp;aduerfarios laceflere cœperât,quum 9dndeabillisinfediciquodnolebataudiuiflent,irafcëtesad manusamp;armade-quot;^nerunt.Hi quum fui Régis caufam amp;nbsp;honorem dcfenderent,ipfos etiam Reges ^'‘Mumgerendumconcitarüt,quiperturbatisanimisamp; iamfraterni nominis *propinquitacisobliti,diutiushoftiliterdimicarüt.Commemorarepofrcmquot *4uibusinlocisfçuiflîmapraeliageflere,,quæquidéeocrudeliorafuerunt,quod '®tcgt;'duos Reges fratres patrueles hinter equites affines, cognatos amp;: propin-I^osgefta funt,amp;: in quibus apud Methymnam loannes Caftellanorum Rex, A1-jJ^roLunafugiente, a Rege Nauarræcaptus eft. Aliis deinde præliis multoi ü no-ƒ um Regis veriufque non folum captiuitates, verum etiam crudeliffimæ cædes ^'•quot;lignifritnxmortes c5fecuta:fuerc. Cuius belli permukosvariofquccafu.s,amp;; ®'’'UiaquxvtriqueRegigrauiteracciderunt,egoconfultotranfeo,tanquain nu- _ ^'■Deneceffariajproptcreaquodab aliis fcriptoribusqui Ioannis Regis Caftc'la: ''‘'îmmemoriæprodideruntjlongaquidemhiftoriarum ferieiam pridemédita lQ^'’^l^gi. Multisigitur omiffis certaminibus quibus loannes Caftellanorum Rex ‘'quot;'utnin modü fuit oppreftus,vltimo demum magnoque prælio quod ap ud Olijftuin oppidum geftumeft, Aragones a Caftellanorum muleitudineprofligati “fff' Quü prçlio pratter alios Aragones vulneratos amp;nbsp;interfeébos, etiam Henri-'■“sNauarrs Regis frater, vt fuperius diximus, in Ixua manu lethale vulnus acce-P''lt;iuietfi nimio dolore vulneris conficiebatur,militibus tarnen qui fuperati dif-?g«ant,ad fuafignareuocatis,prxlium redintegrate volebat,niiï eum Rex cius '‘’terquinutnerofamhoftium multitudinemconfpexerat, retinuiftet,amp;in tuci-ffemlocum cum omnibus copiisadduxiflet.Pofteroautem die quum vix Henri-fusdolori vulneris rdfifteret, amp;nbsp;vitæ fuç anceps eftet, Regem fratrem fuö depre-U ’^useft,vtin Aragoniamcumexercitu proficifcerentur : quoniam ft fibi mori-f^dum effet,multoquidem maiorem dolorem fpirituseius fentiret, fi fratrem

vehementer amabat,apud hoftes amp;nbsp;in alieno regno rclinqueret. Cuius de-'denoRex morem gerere cupiens, Aragoniam verfus eodem die cum omnibus ^ttfeuffiscopiis difceffit,amp; paucis diebus in oppidum Bilbilim quod Calataiu-^'t'Uvocant Aragones, peruenerunt, vbi Henricus vulneris dolore c5felt;ftus a vi-'’diïceffit.Cuius obitus amp;nbsp;Regis amp;nbsp;omnium Aragonum mentes mirum in modü fonfternauir. Fuerat enim Henricus multis magnifque cum corporis, turn etiam jimi virtutibus infignis,nec humanitatc amp;nbsp;dementia minus,quam generofitate 'exceUêtia clarus, in militaribus officiis æque confilio ac fortitudine pollês,mo-^^ æuselegan5,confuetudinefacilis,ingenioperfpicax,liberalitatefplendidus,pie-jsbenignus, diuinarum return amp;nbsp;Chriftianæ religionis diligentiffimus cul tor: ^‘Uquo denique vno magno amp;nbsp;fpedato viro nimirum paternas omnes virtutes ^?Uofcere facile poteras. Pudet igitur me tantum virum tanta virtute prasditum, jotoquenaturae munere prçftantemtambreuifermonéreferre. Decuiuspro-fwovirtutibuseximiisErebus praeclare magnificequegeftisnonparua confici P^det hiftoria. Nam fi quæ vel in Hifpania, vel in Italia fortiffime geffit, amp;nbsp;quam jdem vel gloriambellogercndofueritaflecutus,delibarevelim, longe quidem °'öftitutomeodigreflus videri potero. Qtiapropterquxde rebuseiusgeftisamp; 't'ffitislaudibus dicenda iurefuerant, filcntio tranfibo, fi prius eum dixcro fere '•UndistamHifpanis quam Italisquamchariffimumfuiflc. Idcoque funus eius ’“omnibus Aragoniæamp;Siciliæpopulis,atque Caftellanorum plurimis,fummo jmrore multifquelaehrymis celebratu cft,fed ab illis prxcipue nobilibus, a qui-“s non minori fletu quam pompa funcrabatur. loannes vero Rex multis qui diligenter confolari conabantur, flendum efte refpondit, fe nanque non tatrem,fedvitæfua:lumen,acfeipfumpotiusperdidifledicebat. Illeauremerft olotc vulnerisintolerabili torquebatur,patientiatarnenadmirabilifummaque

884 LVCII MARINE! SICVLI conftantia gemitum fupprimebat,nc Rcgcm qui propecum lachrymabundus recumbebac,grauius afficeret. DefunéVi corpus peradiscxequiisinPopuletitc-plum dclatum eft.

EvERsvsin Aragonia, vt fupra demonftrauimus, amp;nbsp;Henrici celebracis exequiis, cum in ciuitate Calataiuti conuentusagc-ret,populifqueiurapetécibusredderet,acccpitj quodfibiptX' ceropinionemaccidir,inNauarramagnos tumultusamp;fadio-nescfleduas:alteram fcilicet Agramöianoruin,quiloannara Reginam:amp;Lufetanofum alteram,qui Carolum Vianxprin-cipem fequebantur. Carolus enim cum Reginam quæ Nauar-10

ræ regno voluntateRegis præerat, quod regnum materno iure hæreditarium Abi deberi confultus amp;nbsp;perïuafus a mukis crcdidcrat,non æquis oculis intucreturfna fibi magnum certamen parat,quifquis inducit fiiio nouercam ) amp;nbsp;more cupidiia-tishumanaEregniNauarra:impcriocaptus,omniumLufetanorumquibuscha-riftïmuserac,coniurationemfecit,vtexpulfa Regina Regem quoqueaNau3rr2 finibus inhibèrent. Cæterumdehocbello quod ego iuftu Ferdinand! Régis ftd-pturus fum, priusHifpanofermone fcripferantequites duo : Gonfalusfcilicetab Auila cognominatus, amp;nbsp;loannes Rochabertinus qui CaftcUanus Ampoftar dice-batur,quiRcgiscaftrafequebatur,amp; omnibus praliiscætcrifque rebus interfue-re. Quorum fcriptavulgariaquaficommêcaria mihitradiiuflitRexFerdinadus, jO qux partim ad verbum, partim ad fenfum Latinitate donabo. Huius veto belli præcipuamcaufamprimumquemotumaliialittrortumfuiflereferunt. Egoau-temquodcçterifenferinr,aliorumiudiciorelinqués,tancorummaJorumcauiani fuiflearbitrorinconftantiamvarietatemquefortunæ.Quæcum Barcinonxeiw-busamp;cundiseiusprouinciæpopulismaximoshonoresamp;opesampüffimasinui-diflet,primumquofdamNauarræpopulos, amp;nbsp;deinde Barcinonæprincipanisfe' re omnes in fuum armauit exitium,filiumque contra pattern ftimuIauit.Q£0‘^gt;'^^ vnde digreftus fum reuertar, cum Agramontani qui Regem vel abfentero maxime eolebant, fenfiflent, fubito fefe contra Lufetanos armarun t, amp;nbsp;Reginam qua; turn Stellæ commorabatur, enixiffime defendcrût, Regemque per litcrasamp;nun- 4® cios hac de recertiorem ftatim fecere.Qui comonitus de Reginæ periciilo,con-feftim qui aderantcôuocatisequitibus,illoprofcduseft,multofqueNauarrç populos inuenit in armis efle.Cæterum moncrcnoshic locus amp;nbsp;ratio videtur,vtqui Lufctani hnt amp;nbsp;Agramontani, propter abfentes dicamus. Omnes jgitur feie Na-uarræ nobiles diuift funt in partes duas,quarum alii Lufam, alii Agramontem oppidum poffident. Ffi propter amp;nbsp;oppidorum propinquitatem (fpaci^nim trium millium inter fediftât,amp; quæ inter alia oppida duo fita funt, alterum pomine fan-di Ioannis Pedis portus,amp; alterum fandi Pelagii) amp;nbsp;propter vêtus odium maioru fuorum,inter feferefemper armis amp;nbsp;bellis præliifquecontendunt. A b Agramon-te itaqueAgramontani,amp;aLufaLufctanidicûtur. Hæcautemamp;adrcmcogno- p feendam, amp;adtollcndamambiguitaccm fchbendaperneceftarium fuifleduxi-mus, ne quishocloco Lufetanos a Lufitaniaprouincia didos forte putarerReX autem, vt ad inceptum redeamus,in Nauarram ingrelTus, cum Agramontamsa-pud Scellam(qua: diftata Pompilone ciuitate Nauarra: primaria vigintirodlia pa -fiium} fc coniunxit,amp;: ad Carolum legatos mifit qui cum monerent, vt ab incepto

Um turpi falfoque defifterct,ncquc ftultis Lufetanorum confiliis fuam falutem amp;: ‘’onorem ctederetjquibus commotus tam vile nefas,tam execrabile fcelus com-^ifilTet. Nammonftri quidem perûmile ducitur,fifilius patrem,nondicam of-P? . ’ ^*^^ ofFeadere cogitauerir. Quod facinus indigniffimum a fe principe Chriftianiflimo commilTum co fœdiusomnibusgrauiuiqucvidcrctur, quod ne “atbaris quidem vnquam amp;nbsp;infidelibus accidiffcc. Quare ne cômitterct, vt tam “^P'um tamquc immane fibi nome obiici iurc poifit, ne Gallorum arque Arago-''uæReguin Chriftianiflîmorum genus huiufmodi turpitudine cantoque dede-'^®pollucrct. Pattern ad filium legatos mififle, non quidem quod ab co aliquod “Oipenculutn mecueret,fcd vt filiusmagnam infamiam fugeret.Quod li fuü per-Ufuserrorem faceret, ftatim paternam gratiam amp;nbsp;amorcm in perpetuû facile re~ 1 ’'’^pff3ret:finautemin eo quod cœpiflet perfeucrarec,amp; inimicorum potius qua tenacofiliafequeretur, fatis certo fcirct fe vcl patri,vel Dco graues pcenas elfe ^furum.Quod fi fibi fua culpa prauifque confiliis accident, mulco quidem gra-^’‘slaturuscflet:quod etiam etfugcre facile potcrat,fi patri,fi rationi parère volu-f''iproptercaquod fibi vtcôfuleret, a pâtre pie fandeque monitusfucritaïque ^^îtus.Neigicur amp;nbsp;fibi amp;nbsp;patri caufa doloris elfe velit.Ei naque fi mali quid acci-'^^maiorem Régi propter amorem paternum dolorem fore, quam fibi dixe-jlj P quot;'' ^ccumaudiflètCaroluSjCtfirationeamp;orationccommotuserrorcmfuu “^'’ouit.eumq^conatusamp;cœpti ftatim pœnituit, a Lufetanis tarnen quibulcum ^°niutmçj.m,qua coniuratione fibi periculum a Rege metuebat, ne defifteret ab '^Wptoiam perfuafus, Te partis gratiam amp;audoriratem plurimi facererefpôdir, ji^quevoluntati morem gerereparatiffimum efle, iuflaqueamp;imperacaomnia tarnen ab eoNauarrç regni quod poft fuæ marris obirum ’leiure pcttinebat,fibi pofte fiîo relinquatur. Non decere patrem, fi lium quem *’''ît,fuoiurcpriuare:nequefiliumpatri a quofuorcgnofpolietur,oblequium

1 ^Uvel alia bona defeifdatjvel ab iniufte poftidentibus repofcat, quem a-quius eft 15 Wedeum hominefque iuuare.Quod fi filium quod fuu eft a parte petere tur-Wdetur, pattern quidem rem filii contra ius fafque poflidere ncque honeftum quot;quot;luelaudabileefle. Siautem patri filii fui rebus vti licet, amp;nbsp;films patrem fuarum ’'^vfupriuare non debet.vtatu r regni noftri Nauarrç populis pater fi vclir,fed f’''lt;luammeis ,non autem pro fuis. Quod fi me populifque meis inuitis alien urn ''S'quot;«!)poflidere amp;: vfurparc volueri t,ei referte amp;nbsp;affirmare poteritis, nos tegnu ^°ftruinvelarmishabituros, vcl cum eo vitam fimul amifutos. His cumrefpon-^Ifgatis ad Regem reuertentibus,Carolusomnes Nauarrx populos amp;nbsp;équités ''’tores quorum erga le fidem amp;nbsp;beneuolentiam muftis inrebus cognouerar, ' pftatimvndiqueconuocauit.amp;rinarmiscfleiufiTit. His de rebus arque difcot-1^ 'tonricusCaftellæRexcertiorfadus,amp;iniuriarumquasab Aragonum Re-S’füperioribusdiebusacceperat non oblitus,in auxilium Caroli cumequitum P'^mmillibus venir, quibus Rex priufquam fe cum Caroli copiis coniungercr, ^•*®multis Aragonum equitibusoccurrit. Quibuscum apud Vianam,quodeft fgt;'’'üniNauarra: oppidum Caftellam verfus, prajlio committés, omnes in fuga I '^uertit: quo tarnen praelipplurcsvtriufque partis equiresperiere. Rex autem, i’lteHanorum copiisfufis amp;nbsp;profligaris, Vianx,fiforte redirentftoftes, firmifli-’quot;'«n prçfidium relinquens (hac enim iter eft in Nauarram)reuerfus ad Carolum, Ïquot;iltapoft prxliaquxapud Stellam, Pompilonem, Olitum.amp;Ilumberrumgefta

I ^’fe)eum tandem apud Ayuatum montem, qui locus diftat a Stella decern amp;nbsp;o-°gt;’’illiapafl'uum,præfto vicit, amp;nbsp;manu captum amp;nbsp;incolumem in Monroi caftel-“cudodiendii reliquif.quem ramen paucos poft dies amore paterno amp;nbsp;element's commotus a carceris cuftodialiberauit.Cxterum ne contracum filiusaliquid 'quot;poftetumauderet, Ludouicum Bcamontium eiufque quinque filiosin fepten-Ï'’J'’'®^^^®sacccpit, Eratautem Ludouicus Lufecanæ faélionis fereprinceps, INauarrçComeftabilis,atqueCarolocx generematerno fanguineconiundus. •Legibus enim Gallorum genus amp;: originem ducebat, habuitque filiosomni

virtutum genere prçclaros, Carolum,Tiuautum,Henricum,Philippus,Siloan-ncm qui nunc Nauarrç Comeftabilis eft,amp; Leonoram Ioannis Regis Aragonum filiamhabet vxorem,noftraque temperate cum liberalitate cætenfquemultis virtutibus, turn vero animi fortitudine amp;nbsp;militari exccllentia prxlioquegeremJo quam maxime pollet,amp; aFerd inando Regc noftro Chriftianilfimo amp;propteraf-finitatem (einsenimfororem Ioannis Aragonum Regis filiam, vtpaulofupenus oftendimuSjinmatrimoniumacccpiQamp;etiampropterfuas excellentes niultafqj virtutesmaximediligitur. HiautemquamuisproCaroliliberationemanerent apud Regem,Carolus tarnen cuius animus regnandi cupiditate feme! incenfus quiefcerenonpoterat, nullaeorumrationc habita patri rurfusbellumintulit,aci) poft multas pugnas demum apud Stellam fuorum aliis occifis,pluribus captis,pene folus aufugit, ac plane deterritus amp;: patris iram non iniuftam amp;animaduerlio’ nem timens, Neapolimad Alphófum patruumNcapolitanorum Regem diled* ftt.QijemrexAlphonfusetfimagnificeprimumachonorificefufcepit,mox tarae fui aduentuscognitacaufa,grauitcrincufauit,quod patre viuéte regnuraafiedaf-fet,quod ei a quo genitus fuerat,inferre bellum aufus fuiflet.Cüque cum patri re-conciliare,paccqueconiungereconaretur,nondumpctfeftare,necfinemulto-

virtutiscxemp!orecufauit,pauloquepoftpropteringentcsltalixtuniultusniul- ïO tafquefeditiones quæpoft Alphonfi Regisobitummouebantur,inSiciliam tra-iecit,vbifummavenerationeamp;ingenti omnium Siculorumla.’titiaatqueappara-tu pene regali receptus eft.Pro cuius aduentu patnfque regnorumacccptionc,a(l quem Alphófo fratre mortuo AragoniæSiciliæque regnumiure deuencrat,per omnesfere Sicilia: populos muftis diebus ludimagnificiamp;fpeftacula variigenc-ris éditaamp;i:celebrata fucre. Deinde autem Carolus aliquandiucommoratusm Sicilia, fequideraSiculis omnibus indies muftocharioremfaciebat. Tantacnini erat huius principis modeftia,tanta morum elegantia amp;nbsp;vit?integritasjtantalibc' ralitas,tanta denique humanitas,vt nihil quidem quodad rede fandequeviucn-dum amp;nbsp;ad verum perfedumque principem pertineret, in co defiderari powent. ; adeo vt nÓ modo fummæ probitatis amp;nbsp;omnis virtutis nomen fibi vcdicaucrit,ic magna: quoque fanditatis exemplum haberetur. Quam ob rem non immenw quidem a Siculisomnibusamp;.Italiæpopulis,Neapolitanis prafettim apudquos fucrat aliquot dies,nonvtprincepsfolum, fed etiamranquamnumen ingentivc-nerationecolebatur.Qiiilcgatis e Siciliamiflis ad Regem,vteireconciliaretur, tandem cum pereosfeingratiam patrisrediifl'ecognouir,multisSiciIi^®^^^^ tibuscomitatusinHifpaniamreuerfuseft,amp;:Rcgismanusamp;pedesofcul^“^gt; ^ fetanos omnefque Nauarræpopulosquiadeum defeccrant,in patrison»^* redireeoegit.Quare non paruaIçtitiaRexaffedusobreditumfiliiquemP*^™ .Q diligebat,Barcinona:vbituncerant,magnosacdiuerfosludosingentipomp^ apparatu magnifique fumptibusedidit,vrbeiam plena turn ciuibusamp;hisqm e, gern fiequebantur,tum etiam totius prouinciæ maxima hominü multitudinCjqü' vel principis aducntu,vclfiama quoque ludorumvndiqueconueneranf. Verum enimuerofortunafiempcrinconftans,cuiusofficium cftgaudiishumanis« œ citatibusinuidere,amp;alta deprimere,amp; Regis ocioamp;honoribusamp;Batcinonxo

pulcntiffimæciuitatisopibusinuidens,ficutolim Romanorum potcntiaimmM fiamdominamque terrarum per focerumac generïiciuilibusbellisatqueæ nis amp;nbsp;armis illicitis attriuir,fic etiam, vt Barcinona: vires amp;nbsp;opes ingentcs frag«et, filiumcontrapatrcmfiæpiusincitauit. Carolus namqueperadisiamamp;ce c fipedaculiscum amp;nbsp;omnium ciuiumatquealiorum popiiloruanimoserga* P nosfibiquemaxime dedfitoscognouiflet,amp;fiupcriorcmpatidurumamp;in ig fiecumexiftimauifl'er,parerniamorisamp; honoris pcnitusoblitusftatumenim^^^ minandicupiditaspoteft) tertio iam contra cum cxperirifortunamdecreuit-igituromnesquibusp!urimumconfidcbar,cumfieadircnt,fiuiconiilum gt;g perpetrandi fiacinorisparticipes fccit.Nonnullietiam quibus bellumpaeeg ^^^^^

‘ ctat,gladioque magis quam honefto labórégaudebantvidumquequçrebanx,eu Wagisquotidie folicitare. Ad eum prxterea accedebant omnes qui feejeru fuoru «onfcicntia Vexabantur. Plures denique eo animo principcm cum Rege atmis contenderecupiebant,vtiextiuéfo Rege principcm quoque de medio toUerent, oraniqucdominatuliberi effent. Laborabatenimfortuna, Barcinonx omnino lt;leletefœlicitatem,fupetbiamquedeprimere,cuiusopesamp;resadmodûfecundç pet otbein terrarum mirabilesttqueinuidiofx nimiumferebantur. Erat enim ciuitasilluftriffimaprincipibusjequitibusnobiliffimajomnibusrebusquxadvi-uendi vfum pertinent, ditilfima, omnium fere ciuitatum terra marique potentif-15 ü[na,multis magnifque rebusdomi forilque geftis clarifliroa, adeo vt eius nomen «quepotentianonimmetitoHifpaniXjGalliXjAfricXjCxterarumquenationum

1 ptincipibus tintori vel maxima fuerit. Florebat enim non folum maximis opibus 1 ïcdiuinis, fed etiam plurimorum virorum prudentia fmgulari, optimi^ moribus amp;inftitutis.Ciuesomnesinadminiftrandarepubliçaatqueadaugenda quaff ve-terumRontanorum ordinem moremque fequebaniur, qui nihil vnquam nimis, fedomnia tam publica quam priuata pro modo rationeque faciebant. Non igitur illorumdiuitiasrefquc familiäres vllx difcordix,nonlires,non indicia,noniurgia, t'onleditioneSjVt in plærifque fit, minuebantsquippe qui ratione potius naturaq} 9uainlegibusviueremalebant.Nobilesarmisamp;:equisofficiifquemilitaribusftu-

10 debant,hifquefefeexercebant,amp;aduetlushoftesfcroceserat.Mercatotcshone-l™iraecommetciatradabant,inquibusexercédisnontamquxft;usauidi,quam ''cG,fideles,ac liberales erat.Sacerdotes amp;nbsp;omnes qui rcru m tacrarum curam ge-''Jgt;int,pie faniftequefemperyiuebant ,fummaque veneratione atque timote di-

^'“iiucmcchanicis ambus,quibuseratcultilnmaciuitas,opcram dare.in qua ne-®o circuforancus, id eft defidiofus amp;nbsp;inanis ctat,fed honcfta'alii alia négocia ex-

50 UnncoIctuesindiesmaiotemdiiioremquefaciebant.Hincprxtereamultaeciui-t«es ordincm morernque viuendi fandiflimumjainc exempla Reip. gubernadae pdcherrima,hinccaeterasbonas artes imitabantur. Decoditore tarnen cius affir-Wave nihil aufimliquidé omuiu qui de ea fcripfctut,de autorc incerta opinio eft. NaquodnonnullideBarcanonapueriliterfabulatur,eg9quide non minus fallus , quam ûdiculû exiftimo. Cxtcru fuit olim ûm cimtas admodû parua,amp; a lit-totcmatis vno fere ftadio remota : pulchra tarnen xdificiis ,amp; altis tota mœnibus ^laufa.fuetnnt amp;nbsp;ciuitatis portae numero quatuor,in totide mundi partes vergen-‘^,«quofcccoranes inter fe fpacio diftantes, qux adhuc extant,amp; in ipfius pene ^‘Uuatisvmbilicovifuntur. Pofteaverocrefcétehominümultitudine bisvndiq;

0 quot;'a|nificis «dibits amp;: cófpicuis fanélorum templis auda,bis etiam prxualidis mu-^stuperbifque turribus cinda eft.Qux quidem eifi magniiudine nonnullis vrbi-^s cedit, «dificiorum tarnen elegantia,littotis amœnitate,viarûmunditie,vico-tumtcditudine,æquaUtatedomorû,amœniflimishortisquosvariisarboribusamp;: nonnullis palmis quxquedomus cultiffimos habet,forma de nique re rum omniu

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxcellcnii pulchritudine,mco quidem iudicio,cut abfit inuidia, cudis profedo C'uitatibuseftanteponenda.Pluraprxtereadehacciuiiammemoratudignanar-iwepoflcnaus,qux nelongius ab incepto difcedamus, omittimus. Redeo igitut

I * ^*colum,quiBarcinonenfiumconfiliisamp;opibusfretus,tertio,ficutifuprade-Wonftrauimus ,aducrfus Regemcui charilFimus crat ,fottunam voluit experiri.

10 ^^’^^conGhiRexpenitus ignarus,amp;: afilio Gbi cauendunihilexiftimans,ex Bar-u*'k*'^^’^^S®®*a’®vetfus decedere ftatuit, Hincitaqueproficifccnsaddeledus ^ dr°^AmgonesapudFragam,quódoppidumeftAragonixptiroum,fitum *d^l ^*'*^*®^'*'^*^*^^®^^a^®®o^ llerdam,qux ciuitas eftinripaSicoris amnis, * tent cettum conuenire iuffit, Sc lier dam die tertio peruenit. Pofteto die quo-qucuiciuitatcmCarolusnó bonis aulpiciisingrcffuseft.Nam dumhicRexcom-

888 J iVVCII MA’RINEI SICVLI morâtur,donec;vtîïn|,eraücrat,Gôthàlanoriimeqùitesamp;oninesnobilcsad(lc-leftum conucnirenr,quidam deeofufpiciones,quidam prauascogitationcs.non-nulliconatuscciam impios ad Regem detulcre. Qua: cum Rex ab aliisdiligfn'ff querens, vera efle reperiflet ^ non fine magno dolore amp;nbsp;animi motu filiunun tc* motam zdium partem accerfitum huiufmodi verbis alloquitur. Inter omnes patres,immo omnes mortales,neminem infœliciorem vnquam fuifle credo,filio-rum caufa, Carole fili mi, quam ego fum : propccrca quod te talem filiumgenui, quemmegenuiHepceniteac, amp;de quo vel inuitus vlcimum fumcre üipplicium nonhumanofolum,feddiuinoquoque iurecompcllar. Tuaenimfupcrbia,tua crudclitate, noRra dementia, noftra prêtas, noftra patientia vida eft : folaiuftitia 10 nobis vtendum. Nam dum mea Icnitas, durn amor patemus tuis peccatis amp;nbsp;erro-ribusveniam tribuit, amp;: indigno tibi vitam conceflit, cum tam impie fæpiusdeli-quifles,mc quidem iniuftitia: nomen fubire eoegit, tibique ad peccandum multo maiorempratbuitaudaciam.Etdum timui vulgifcrmones,düodiümultitudinis vitarc conatusfum,fi de te fupplicium vel iuftiflime fumpfdrem,tclonge deterio-rem ego feci.ldcoquc dum tux falutis rationem habere volui,to me tanquam ini-micum acerrimum omnibus modis perdere tentafti.Quam ob rem quid menue in te ftatucrcoportcar, qua poena tua cnminapledidcbcât, quod tefubire fuppli-cium pro cuisaufisxquum fiqdiuinaquidemamp; humana nos exempla cómonenr. Scimus enim angelum qui fuperbia tu mclcös, in Aquilone fibi ftatucre icdem,amp; 10 fuocrcatori fimilem fefacerecogitauerac, Dei iuftitiade cœlo fuifte deieduro. Multos prxterea mortales fuifte legim us viros etiam fandiflïmos, qui iu bentcle-gc de propriis filiis cum deliquilTen c, vlttmum fumpfere fuppliciü, Quod fi Deus omaipotcns,in quem paftio cadcre nulla poteft,vt iuftinx ftixque voluntatis nobis prxberct exemplum,ingratirudinisamp;fuperbixcrimêimpunitum efteno/uir, fuperbofque de fcdcdcpofuit:fi multi quoqj parentes bumanx virtutisamorciu-ftitiaquecommoti, pro caufis alienis in filios fuos animaduerterunt, quod ego te dignum fupplicium inueniam,fi rnequi in te educando amp;nbsp;feoni patris,piçquoquc matris officio fundus furo,tua immanitate nó modo de regno meo expellerc, verum etiam vita fpoliarc fxpe conatus csîTantum neapud te regnadi cupido,tan- JO turn inimicorum noftrorum fccleratiftimacófilia potucre, vt patrisanimamgla-dio perdere nullo Dei timorc,nullo hominumiudicio,nulla impeditus verecun-diatantopere laboraueris? Oinfœlicemillum femperamp; infauftum diem quo te genui ! Alii enim principes aliique patres omnes ad fuam euftodiam, ad fux vitx iêcuritatcm,adfuam gloriam filios progenuere,quorüvirtute,quürumlaudibuï, quorumrebus honertemagnificcqucgeftis magnopcreperpetuoquegauderet: me vero folum in orbe tcrrarum,ncfcio quo faco,filius meus inlidiis, odio,coniu-rationibu$,armis prxliifque cotinuo perfequitur. Quod fi vel ego tuis oculis tam inuifus fui,fi tedominandi cupiditas tantopcre vexabat,nonnc tempus vclbrcuif-ftmum expedare potuifti ?nonnc paths «tas iam prçcipitata qui annum quintum 4® amp;nbsp;fexageftmum agebat,monere te debebat, ne paucorum annorum impatientia tantum nefas, tantum feelus, tantum dedecus admittcres?Ego nanquequzeun-que mihi Deusnoftrique maiores habenda amp;nbsp;gubernanda tradiderunt, eodem Deo amp;nbsp;natura iubente cum vita ipfa relidurus fum. Moriens enim mecura ferre non poftum.Nccquenquamhabcbamprxtcrte,ad quem noftra bona omnia hç-reditario iure pertinerent.Tu autem fiue tuis ftuc aliorum confiliis deceptus,non folum regna paterna amp;nbsp;maiorum noftrorum principatus, fed noftraquoquegra-tiaro in perpetuum amififti,tcqucomni fupplicio, iudicio omniu, dignum fecifti. Quaproptcr li quid in te grauius a nobis ftatutum fuerir,ncmo quidem fineiuftif-ftmacaufa,nemofïnerationefadumcognofccr. Ha:clo,cutusRex',quiCarolum p cuftodirent,amp; illius domus vbi tune crat,cxitu prohibèrent, vocauit, adliibitifqs euftodibus eum refpondere volcntem rcliquit,ac inde paulo digreflus lachrymas amp;gemitus contincre non potuit,tantum paterna pietatemouebatur. Carolus autem paths fentenham amp;indignationem times,qux fibi mortem minabatur,mul* tis profufus lachrymis amp;nbsp;oppreftus, maxima verecundia oculos attollés amp;nbsp;furfum afpiciens,

DE REB. HISPANIÆ LIB. XIII. 88lt;gt; ^iciens, quafi Dei clementiamimploraturus, Vx, inquit, mihi mifero, fi neque dementi«neque mifericordia: fpcsvllarelidaeft.Quxresvbiinnotefcere eoe-Pit,nonparuo quidem dolore atque triftitia omnes affecit. Omnes enim turn rc-giæ domus équités, turn ciucs tota node non fine geinitucafushuiufinodi magnum malum fummumque dolorem allaturos querebantur. Præterea magnus eutintotaciuitate tumultus.Omnesenim Ilerdazciucs defiderabant CaroJum j ecarceriscuftodialiberari.Captus fuit etiamcum co Iohannes Beamontius, Lu-I Qouiciguen, fupra memorauimus,frater.Hunc enim Carolus propter propin-| ^nuatem amp;alfiduam fere confuetudinem plurimum diligebat, amp;eius confilium F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus in rebus pr«cipue fequebatur. Hinc Rex cum Carolum

' ‘^irauetum fub euftodibus mittere ftatuiiret,multorum nobilium Aragoniæ pre-'^■nuscommotus,ad IafFariam,quæ domuseft apud Cæfarauguftam ciuitatem, euftodire diligentiflime iuflit. Qua de re Gothalani certiores fadi,qui lt;nbsp;f'^no^asg^pJ.a^25belligerandicogitationes animoconcepcrant,quofibiliber-'■ ^’^^'''vendicarent, cx tonus prouinciæ nobilioribus legatos ad Regem quinde-^’‘’’I'lnifcirenc quam ob caufam captus Carolus amp;nbsp;in carcerem coniedus fu-'^ftatiin miferunt.Hicum Ilerdamad Regem vcniirent,eorum quidam Pe-*treus Tarraconenfis Archicpifcopus,quivcleloquentia, veldignitatec«-li i ^\*“f®ccdcbat,apud Regem orationem hanc habuiflè fertur. Si leges amp;nbsp;Z^te cogunt,inuidiflimePrinceps,vt in Carolum filiumtuum,acpocius in j,|r‘‘nngrauiusanimaduertas,cumtuillumprogenucris femperqueplurimum '^^ns,nostibiproilliusfaluteamp;incolumitatefupplicarenonneceil'arium du-®'^S'Nametfimifericordia, pietate,amp;humanitate quam maxime mouemur, ^t’men ipfaratio tuaque voluntas multo quidem magis conuincit. Præterea pdetantum arationealienus,vtputet pattern profilii vita qua nihil illi cha-^’’effe poteft,aliorum precibus indigcre ? Quod tarnen cum ita fit, fumino qui-®'compulfi dolore caufam fcirc defideramus,quires te de proprio tuo ian-’ '^■^/Upplicim^ funaere eoegir. Omnes enim non tui folumpopuli, verum eti-)iH ’“Agentes qua: tuam clementiam amp;nbsp;humanitatem non ignorant, non fine yo ftupore admirantur,fi nunc aliquid grauius infilium tuum ftatuendum J'^cum ca:teris delinquentibusacinimicis,finemo qucratur,facilimcpar-j^ ^(^onfucuens. Ea namque homines præcipue in magnam admirationem ad-j^'^“*’t,(]ua:valdepr«ter natura fieri cxiftimantur.Hucaccedit,excellentiffime ^ï’’®^ficutiquenquamfibiipfinocere difficile eft,itaamp;poft admifiam culpa ^j^^^6ftfuiserroribusignofcere.Nosquemfinemresh«cfithabitura,nonpoflu-f ”00 magnopere timere. Mentes enim noftrx non nifi magnum dolorem af-j^^^tnnobispr«dicant.Nechadenus,qu« res nos maxime cruciat,fcirc nobis dj. 13“®’'oftf«huius infoelicitatis caufa fit. Vnafiquidem omnium voce clama-^tes °'^'^ Vianç principem ab omni culpa liberum effe.Pr«teritos enim erro-,j( ,'’’'^esfciunt te filio tuo iam fponte remifiiTe.Qu« igitur nunc te caufa mouc-VtJ^^^^'g®’^® non poflumus. Ad te itaque oratum venimus, clementiffime Rex, f ^'us rei nos participes fieri velis,vtpopulis qui nos ad tuam Maieftatem mi-iiiep,^^^^P°®’^®’^®^’^a^æ“‘^™’^®‘^‘^®*^® polfimus,amp;:Carolum ex tefuiflegenitu (11). '“®'^gt;amp;principatus tuosquostibi maiorestuiinpace tranquilliffimarèli-liit|:'’*'^’‘^°®®of‘ïw prudentiaqj conferues. nbsp;nbsp;Hæc cum dixiiTe t Pr«ful, orationi

Qü K ^'^^'^^^'^•Cxteriquc legati flentes idem Regem deprccati filentium fecere. ^4^^®^P^uc®haïcvcrbarefpodit. Nulla ira,nullarerumpr«teritarumre-'’'lus^^ 'ft^*^°^^quot;^^’'’^^^nuper quod in honorem noftrum atque falutem Ca-fc{j ®“®''conatuseft,nifiiuftaanimaduerfionepledendumcenfeatur, mepro-Mn**^^^quot;^ ^^^’ dementem, fed ftultum potius acdemétem indicate omnes fiiim'* . .’^®^’^^^“® enim fcimus rebus nouis ftuduiflc, in patris perniciem plu-iioftf*'''^S'l^c,falfaamp;iniquarcgnandi dominandiquecupiditatc commotum, principatus affedafte, nihil magis quam vitam patris odifTe, cui hör nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tendebat infidias. Nulla enim re maiori dolore concutitur, quam

f ^i^patrisfœiicitatem.Me namque vtopprimere deque medio tollere polfet, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FF

ab Henrico Caftellæ Rege exercitus amp;: auxilia petifle quisignorat’Nihil ^en*' quenonaufuseftjnullofceleris genere deterritus, vtnoftramperderet fenelt;^“' tem. Ex quo amp;nbsp;cogitare amp;nbsp;incelligere pofTumus, aucillum diern folicem non w-iflequocxmc conceptuseft,autbonumeius ingenium praeter natura: fus boni* tatem prauis aliorum eonßliis fuiffe conuidum. Qua: res multo quidemnia-iorem mihi afFertquam cuiquam mortalium dolorem. Cogor enimiuftas de fi' lio vel inuitusexigerepoenas:cuiusquidemfupplicium noftrammagisanimain percutiet. Quod fi pietas amp;nbsp;amor paternus ignofcere filio velit, tnihi tarnen non licet.IIlis enim veniam dari acquum eft qui amp;nbsp;imprudenter, amp;nbsp;femel, amp;nbsp;in re non magna deliquere,nonautem eisquifcientes,quipluriesimpia maximaquecn-10 mina committunt.Nam fiquis,quodeinon liceac,femel commiferitinfcitia,fi quisetiam bis,excufariimprudentia poteft:fi' quisvero tertio rediit ad crimen, aut demens eft,aut obftinatus.Huic igitur fi venia daretur,amp;:impunepeccare liceret, quæcunque mala committeret in pofterum, non illi quidem, fed eis a* fcribenda vidcrentur quieum velpunirc velprohibere poterant. Carolusitaquc ea animaduerfione poenaque pledetur,vt cuiquam deinceps nocere non pof* fit.Quainremciuftiflimeftatuiflevirosbonosexiftimaturosnondubito. Hu-ic fententia: Icgatis refpondere non audentibus, Rex Fragam verfus difceifir, pauloque hic moratus Ilerdam reuerfus eft. Barcinonenfes autem interim qui nouis rebus ftudcntes magnos exercitus coegerant, amp;: fuæ ciuiratis imperio fe ^® potiri pofte fibi falfo perfuafcrant,fexaginta legatos cum alüs quindecim quos pauloante memorauimus,ex potentiftïmis ciuiratis cledosad Regem nuferunt. Ex quibus quendam virum Abbatem Agerx hoc modo Regem aliocutumfe-runt. nbsp;nbsp;Illi principes,diuino amp;nbsp;humano confenfu, principatu populorumque fu-

orum cultu amp;nbsp;obfequiodignifunt,excellentiflïmeRex,quiamp;communes vtili-tatespriuatis anteponunt,amp; ineofemper manent quodcumfui principaruspo-pulis fideamp; iurciurandoftatuere:ille autemqui omnia adfua commoda,adfu’ am voluntarem metitur,amp; iufiurandum fidemque violaf,hic quidem amp;nbsp;diui-nam amp;nbsp;humanam legemcontemnens,fefe amp;nbsp;principatu amp;fuorumobedientia manifeftefacit indignum.Quod fi itaeft,quidnosfaceredebemus,fiiusnofttx 50 libertatis iuftitiamclamat, fiVian£Eprincipatusamp;: omnestuorum regnorumpo-puli non immerito Caroli noftri principis liberationem defiderantfEadem fides amp;nbsp;obferuantia quam tibi debemus, nos etiam illum defendere compellit. Q^od vtfaciamus, amp;ratio amp;fortuna ipfa nos vehemenrerhortantur,quxnon pedibus nos,fed alis perpetuo fouet, maximifque viribus excitât. Ideoquepopu-iorummotusamp; excitatos animos compefcere etfivellemus,nobis tarnennullo modo liceret.Omnium mentes harum return infœliccs euentus præfagire vidcn-tur.Quid enim boni ex tanto malo fperare licet?Fidemenim amp;obieruantiam quam tibihaóbenus feruauimusamp;in perpetuum feruare iureiurandoftatuimus, fi tuaculpafemel amifcris, non facile quidem ad tuumreuocabis obfcquiuin.Po* 4° puli nanque qui iuftaro ob caufamafuis principibusdeficiunr,aut feroquidem adèos, autnunquam redire folent.In bellis opulentusamp; numero magnus exercitus, de paucis amp;nbsp;omnium rerum penuria laborantibus facile viiftoriam con-fequitur. Duces nobis ac milites praeter noftros auxiliarcs amp;nbsp;ftipendiarii non de* erunt.Pecuniis enim quas bellorum neruos appellant, cærerftqueiebus ad bellum gerendum neceftariis abundamus. Vires iam amp;nbsp;animos noftros,atquein re militari fcientias,cumaliimulti, turn veroGallorum principespopuliquequi ferociflimi bellicofiflimique femper fuere,funt experti. Qui olim eum magnos in Hifpaniam duxiftent exercitus,amp; Gerundam vique peruenifl'enr,qua: ciui-tasprope centum amp;nbsp;quinquaginta paftuum milliaa Gallia: finibus diftar,amifib jo Rege cum exercitu, perpauci quidem domum fugienres rcdicruot. Prxterea nulla: genres externac, ne Hifpanicae quidem, nobis abfque fuapernicie bellum intulere.Tcrra manque npftraplurimum valetactimeturautoritas.Scimusenim nomennoftrum omnesformidarepiratas. Obrerum geftarummcmoriammul* tafque noftrasamp; infignes victorias Africæ quidem,ôdEuropar,arque Afiæ non paruo

DE REB. HISPANIÆ LIB. XIII. 8?i ^0 timori fumus. Hacetiamcaufa totiusHifpanix principes gratiamamp;ami-thquot;colunr,amp;: plurimifaciunt. Noftrimaiorcs qui fortifli-'uitiflnniqQg fuerc, non tam milnum numero ac multitudinc,quam virtute H^elaborepofteris imperium amp;nbsp;rempublicamaudam reliquere. Omnesho-es natura ad res magnas amp;nbsp;ampHifimos principatus afpirant, attamen illi utnfuavota confequuntur,amp;:diutiusparia tueri amp;nbsp;conferuare folcnt,quos déméritas,nonprauarcgnandicupiditas,nonodiofacrudelitas,fedratio,fed o'^a''^'*’^^^*^ amor, fed ipfa denique femper amabilis humanicas comitamr. Ion ft ***^^^’ 9U3cnamtibicuorumregnorum fpeshabendacft.^Q^amobrem k ?®’'8® te amor,fides,pietasamp;ob(cruantia,qu3c tibiiure debentur anobis, Hint ***°^ ^^™.P°’'^ ’^^^ Maieftatem mam deprecatum propere venire coege-■j. gt;^t amp;nbsp;faiuti ßjij jyj, g^ noftra: tuaiquc quieti acque honori mature confulas. ^^ ^°”^®’'^^^ adproximos venerabili acvere rcgiagrauitate ficrefpon-Hol^®®'^Hï*oamp;^*ufttt’a™onent,hoc facere ftatuimus.Nunquam enim, fiuein ti.^*®“®*“aliorum caufis ac periculis (ententiam laturi firnus, ab officio amp;ra-jjg ®Hifcedcmus.Principcs autem qui iuftitiam exercent,amp; fuppliciis improbos j^ '•mnt;amp; de bonis optime merentur,amp; hominum focietatcmconferuant,amp;: f^fibt tanquam maximisfacrificiis conciliant in perpetuum, propitiumque toNo ''^'^^Qnaautemamp; quicquidcumea turpiteracquiritur, durabilenoneft. tcJ k''^^^ ^Dod bonis clientibus ac populis in officio permauentibus pra:fta-^^emus, hoc quidemfperamus a nobis neminem vnquam iufte defideratu-p“^‘Quod nifi de fontibus etiam pœnas débitas exigerem,facere non poflem. 'ætereanon eft Ducis famam amp;nbsp;vidoriam qua:rentis,priufquam videantur ^Hla,tiniere, amp;nbsp;illorum motusamp;defedionem fine caufafperare qui fibi fern-“Helifliiai fucrunt: qui tarnen fitemere tentarc aliquid audcrenr,fibiprofua j^Htia pœnas effie daturos. Ha:c dum agebantur in aula,Regc veteriGo-^Hotumßdgi amp;nbsp;amori plurimum confidente,illorumamp;magiftratus amp;du-'^'3ropopy|i5pgf(]5aferant,vc Rege capto, eins omnes confiliariosinterfice-1 confilium amp;nbsp;tam numerofæ multitudinis confpirationcm, qui vel ' ^^H^iCjVcl mem pœnæ ad Rcgem referret,nemo repertus eft.Tantume' f tetuin nouarum ftudium amp;nbsp;belligerandi cupiditas omnium mentes inua-fin f^”'^^Qtie furor fenfus opprcfl'erat,vt nona Rege folumquemardencif-j.f°*^Hiper amorc,amp; tanquam numen aliquod fumma venerationeprofecu-. '^tantjVcrumetiamafeipfisalienifuiirevideripomiirent.Cætcrumiilis arma ^™lt;^3pientibus,Rex per indicia rem cognofcens,fuos dam in confilium conuo-j ]j '’^*Honiiit,vt quid agendum foret,ex tempore confinèrent. Turn itaqj Petrus ''Heushæc ftatim reipondit. V etus Gothalanorum fidcs, amp;nbsp;virtus, atque^or tj .^“^ptiwcipesfinquitlmagnanime Rex, falutis amp;nbsp;incolumitatis tuæ nobis fpe hell ^^polliccntur. Nosautem pronoftra pugnanresomne periculum pro-t'tius.Ideoque fortunx cedendum non arbitrer,ne forte hoftibus mali fumri ' orcmamp;optatamprxbeamusoccafioncm. HxcdomusopporiunalatiSjamp;in-jJgnabilislocinaturaamp;xdificiorum munitione,certain noftrxfalutis often-^(^uritacem. Milites amp;nbsp;multos amp;nbsp;fortes habemus. Arma nobis no défunt. Bo-Q “'n omnium fubfidia aduentura in auxilium noftrum dubitandum non eft.

1 ^5Quidergohoftes,fiiamrepugnarevclint,faceredecreuerint,expc0landum i 1er ^'’'^^^•■^dentes enim belli iamcceptimanifeftafignadaremus. Abitioprx-t(jK,f’”’®^’^“gæpcrfi™ilisomnibusviderctur.Qu«resamp;r€^iamtuam autorira-lllid ^*^'^^4’ Diinucre,amp; inimicorum audacem plurimum augere poftet infama.

^Hic^viride fuis hoftibus vidoriaconfequuntur, qui fe laboribus amp;nbsp;periculis ' ^,P Hunt. Huiefententix cundis aiTentientibuSjRexfolus non acqutcuit,qui f^gt;nofpintm,5j^Qj^j|.yj^jqQj^Qj.-jjjq^j(.jg^Qj^jgj^yg£^j.2 ,virifortiffimi,ego no ^usaevita meam chara habeo. Ex duobus periculis quod magis obefte poteft, pcaucreamp;eft'ugcrcdiligentetdebemus.ScimusiaGotbalanosinarmisefte. contra me belligérantes violata ia fide femel nosaggrediprxliocœperinr, peuitus omniratione carcan t,vitx fux fpem omnem in noftra morte pofitam FF ij

cfleputabunt.Hocigiturcuitarepenculum prudentisego,nonautemtifflcnus exiftimö. Facilius eft enim apud populos honori confulerc, quam fidem illorum per fcelus amiflam amp;nbsp;voluntatem reconciliare. Quod fi huiufmodi belli ca usm cuicabiliseft,maloquidemhoftibusinliberisoccurrere campis,inquibus tutti -fimus quifque non fine fpe fuæ falutis pugnare amp;nbsp;fuis vti viribus poffit, quam path ctibusanguftisinclufuscumpaucis inermibus impetü armatarmultitudinisex-pcdare,vbi nobis captiuorum more vel agnorum potiusin cohorte daulorum percundum eftet, aliis aliorum mortem fpedantibus. Ha:ccum dixiflct,dcic-cundavigiliaequum afcendens, Bernardum Roccabertumcui plurimumconh* debat, cum paucis armatis clamciuitatis cuftodibus pra;miflum ad portam quz lO prædicatoru m dicitur, paruo comitatu fubfecutus cgrelTus eft, ac nulla parte no-dis itinere intermiftb,poftero die Fragam,qux diftat ab Ilerda pafluum fere mil-iia viginti, peruenit. Nonnulli tarnen eum cuniculis fub mcenibusadis egreflum ferunt.Detertia autem vigiliaamp;nodcm paulopoftmcdiamFrancifcusEfpla,Io-annes Agullon,amp; Graus Ceruellon praecipui coniuracionis autorcs,amp;qui manus impias in regio fœdare fanguine deftinauerat, in Regis aulam venerunt. Vbi cum Regem no inueniflent, fumma triftitia amp;nbsp;dolore aftedi, domum fuam reuerfi no-uitace amp;: magnitudine fceleris agitati,nodem totaminfomnestranfierc,n)agno tota ciuitate tumuku Huduante.Quæ res fummo dolore metuque legatos aflicie-bat. Perfpiciebant enim viri prudentes nefarium hoctanti fcelerisinicium,non 19 nifi perniciofum amp;nbsp;infœlicem finem habiturum, timebantque nequod infoien-tes homines au fi fuerant,Rex illorum confilio fadum forte putaret. Die fequenti eum omnescóiurati magnocumexcrcitu Fragamproficifciftatuiflcnt,quorun* dam vfi confiliis hoe iter diftulere:omnes tarnen tonus principatus populos in at-mis elTe iuflcrunt,quipaucos poft dies cum magnis copiis Ilerdam conuenere. Hiccum Regem Cæfarauguftam profedum accepiircnt,Fragammagnis itinc-ribuscontendunt,eamqueciuibusamp; magiftratu confentientibus ingrediuntur. Sub idem tempus Regi nunciatum cft,Caftellæ Regem HAiricum, pacisamp;arai-citiæ fœdere negledo,in Aragonum fines cum magnis exercitibus aduencafle, magnumque equitumamp;: peditumnumerumad oppugnandumBoriammififle, p quod oppidum diftat a Cæfaraugufta pafliiü mil lia circiter triginta. Eodem tem-

parare. Siculi præterea, Sardi, Baléares, amp;aliar um infularum populi omnes anci-pites,amp; in neutram partem déclinantes, quid cæteri facerent, expedabant. Ince-rim^iamLudouicus Requifentius qui^cgi fidelilfimus erat, Barcinonx captus eft,^pterea quod G^halanisquibuspræcrat, contra Regem confpirantibusaf-léntiri noluerat.Ec Lufetanis in Nauarra irerum bellum Agramontanis inferenu-buSjHifpaniaferetotamaximispcrturbationibusvexabatur.HicautemRexpru-dcntiafingulari,vt amp;nbsp;Fortuna: conatibus occurreret, amp;nbsp;populofum furores extin- 4^* gucret,Carolum ftarim ecarccrelibcrauit.QuemRegina Barcinonam profici-fcens vfque ad Villam Francafecumadduxit. VbiBarcinonxlegatiRcginamab itinere prohibuere, leges quafdam amp;: conditionespetentes,quas non tam necef-farias, neque tam iuftas, quam ad culpam fuam protegendam amp;nbsp;excufandum er-rorem quem nonleuem commiferanr,excogitaflevidebantur. Reginaautem te non conceflafcratenim iniqua)Barcinonç itinere dimilfo Cæfarauguftam ad Regem reuerlaeft. Carolusautem Barcinonam profedusaciuibus cæterilquepro-uincia:populis,vt patri bellumiriferret,afliducincitabatur. Quodcüaudifletquidam Carolus Artheca cognominatus, Ilumberrum oppidum cui regioiiiüu diu-tins præfuerat, pro Carolo principe gubernarcaedefenderecœpit. Ad quem op- ƒ9 pugnandum Alphonfus Aragoneuscumexercituprofcól:us,propemurosoppidi callrapofuic.CuiRexvtpro temporeopporcunum mittere fubfidiumpoilet,cu Aragonum copiis Sangofamvenit,quodoppidumabeftabco pafluum minibus odo. Cacterum cumhic Alpbonfus Aragoneus propterciusinre milirariprx-ftantemamp;cxcellentem fortitudinemamp; rerumgeftatumgloriam fit Ixpiusmc-morandus,

DE REB. HISP ANIÆ LIB. XI IL 8^5 '^M'uSjqui fuerit,hoc loco dicerc pernccelTarium ducimus. Alioquin non du-k^®®'**®squicius virtntes in rebus bcllicis amp;pra:liisabillofortiflïmegeftis Ic-{kl'^**''^^ genus amp;nbsp;anteccfforcs qui fucrunt fcire defideraturos. Fuit itaque Rc-t °^'‘^nisdequofcribimusjfilius,nontamcncxIcgitimoniatrimonio,amp;:Villa: wûlæDux,qui patemam amp;nbsp;omnium maiorum fuorum in re militari prtelioqj A f^ovircutem non folum efl imitatusamp; xquauit,fcd longe quidem lupcrauit. j Pt'p ^ex ipfeamp;Duces non Hifpani folum, fedGalliquöquèomnesvno ore Uj ''æsbant.Egoautem prêter ca quæabeogeftahis commentariis fcripturus \ ’®“^^®Quoquealiacommcmorarcpoflcm,amp;quibuslociscampaucis equi-0..'’’.®®gnas hoftium copias fuderir,quotamp;quancas viólorias prxteromnium j^'quot;onem confecutus fueric. A pueritia enim amp;: teneris annis tanquam natus ad P ''^opusfefempcrinarmisexercuit. Nam amp;nbsp;bellis qua: pater aduerfus Reges ij» ^llæ,amp;: contra Gallos amp;nbsp;Nauarra: populos atquc Gothalanos reluflan tes for-jj ^*geflit,omnibus non intcrfuitfolum/ed praefuitjamp;: furnmam fibilaudem amp;nbsp;j/‘*‘'icomparauit:verum etiam deinde Ferdinandum Regemfratrem fccutus ,'*^tfus Alphonfum Portugalliae Regem amp;Mauros Granatenfes, famam Ducis j^6°riainiinmortaléadcptuseft.Vir fuit corpore magnus,fed animo multoma-’‘)ui poft mul tas amp;nbsp;in fignes viöorias, deniqj in oppido Caftellæ quod Linares ' \ r ^^’''*^^”^finiuit,reliquitqjfilium Alphófumqui fibi in Ducatü VillæFor-piucceflit.Reliquit amp;nbsp;alios nothos multis virtutibus prxcIaros.Hocigitur AI-''quot;lofilio amp;nbsp;loanne Cæfaraugufta: Archiepifcopo altcro filio,fe n5 minus fceJi-®^cx exiftimabat,quam reiiquis quos ex legitim is nuptiisfufcepit-Nam lo-“^quatnuisreligionernagis quam re militari femper fuit occupatus, non par-. Y^nienlaudem fibigerendo prxlio comparauit.Scddehis hæcpaucafuffici-i ij^^'^uncadrem redeo. Carolus itaq; Artheca cum fc oppidum diutius defen-'^’'ópofl'eanimaduertilTet.adRegé Caftellçlegatummifitrogatumauxilium: 1 Wniütnature fibi fuccurrerit,fc cum oppido in Regis Aragonu poteftate ven-'“•Bdicebat.Adqu^Henricus, AragonumRegi noceredelideras, equitesnu-ÏOj ?®*Ucfubfidio mißt, quosGoniàluûSaiauctram Alcantara:ordinis militia: P^'ïftumcualiiscopiisamp;RhodoricumMarchenamfubfequiiuflït.QuodRex '’’anitnaduertiifetjDuccsamp;cöfiliariosomnes ad concilium conuocatos,quid j.oquot;eacberet,ftatimcon(uluit. Turn RhodoricusRebolIetus primusfententia . ’^dixit. Edi tuns exercitus virtute magnus eft,fortiffime ReX,numero täme fa-?^’''guusjadeovtnifidiuino iuueturauxilio,tantaehoftiummultitudinis impe-'’’•uftinere nullo modo poffit. Quare tuam falutcm in tantum conferre difcri-?Mgononfortitudinisefre,fedextremædementiçiudicaré.ScimuscnimRcx jj^quotarmatorum milliaconficercpoffit, Aragonum plurcsa tealienatos ç^Oonignoramus,Gothalanos in te refradarios ad tuam perniciem Principem ^,, l^^lumincitafte nobis certiffimecoftat. Hi fi cum Caftellanoru amp;nbsp;aliorü copiis j. “fte coniüxerint,nobis quidemneqj vidoria:, neqjfalutis noftræ vllafpcseft. J® quidpaucis,q uamuis fortibus,contra tot hoftiü millja fperare licerr’Quod fi 5'^Iörtibus amp;nbsp;magnanimis pro virtute atqs iuftitia tuenda,pro honore vitâ pro-'’“ctegloriofum videtur,nos tarnen non noftra quidem,fed Reginæ,fed Ferdi-''’'''lifiliituicaufa,tua: falutis habererationemdebemus.Na fi tibi,quod Deus a-?^^f^tigtauius aliquid accideret, nobis iam vidis, non dubium eft quin veniretin '’'‘’um poteftatem. Qua re nee infœlicius euenire nobis quidquam poftet,nee ? '’^»tumeliofius.Hocigiturtantümalum fummumq5dcdecus ne nobis cotingat, '’'Uloftudioatquediligentia profpiciendumcauendumqueeft.Meaigiturfen-^quot;'tiacft,vtnospra:liumcommittereamp;:cumhoftibuscongrediamp;experiri fortu-2’® permitcas, tcqjLie tuto inloco contineas. Omnis enim amp;nbsp;Regina: amp;nbsp;Ferdina-‘‘’'u tui,omniumq5 tuorum faius in tua ipfius falute pofita eft.Tu itaque dumfu-'Usincolumis, vbicunq5 fueris, etfi nos peiofesfortune cafus fequantur, nunqua '’^endenoftrafalutedefperabimus. Huiusopinioni MartinusLanucius non ***^ntiens,hocmodolocutuseft.Ego Regisgloriamducibus attribuendam non '''uico,cum pratfertimfapenumero Regis vel nomen vel afpedus in pralio caufa

viôloriæfueïintjCùiusfamafua régna tutatur, augetque, arque cofcruatje*?*”*^ in agminevifo,fortiflïmeReXjtuofque inter pugnadû hor tante,amp;lioftiuir2ge^^ tur animi,amp; tuorü alii virtute, alii pudore coaóli rnoftis omniapenculacont^ tes,acriuscertepugnabunt,quodintuapra:fentiapugnantes tuos équités nu que fæpe fecifle, vocem tuafn audienteS experti fumus.Ideoque paruo cum cxer citu plærunqueingcntcsho'ftium copias profligafti,dequibus prêter tuamacQ^'® aliorumopinionéïnfperatamvilâbriamhabuifti.TeigiturjinuiôliifinieRcXjpfÇ liisimniinentibusintereiTeoportare arbitrer, tuofque milites hortariamp;vocema-nuque iùuare,non autem quid alii fecerint expedare, vt fi quid acceperintdetn-menti,nonabfentiamtuam,fed velfortunam,velfuamipforumculparaaccuiarc 10 iure poflinr. His confiliis nemine refpondete, Rex quoque cundatus parump« ac fi vtriufque iudicium perpenderet, tandem quafi Lanucii fentétiam compro-baflet:Haôl:enus,inquit,nonmeminiflevosarbitror,proceres,CaftellçRe^cvn-quam cu maioribus copiisaduerfum me fine magna fua calamitate pugnafle. De quibus multas amp;nbsp;infignes vidorias me cöfecurum fuifie vobis coramemorarem, nifi ficirem vos amp;nbsp;carum rerü membres elTe, amp;nbsp;participes honorifice fuifie. Quas res ego non fortunæ,non noftris viribus,vt multi faeiüt^attribuojfed Deo optimo maximo,quifemperproiuftitiavirtutcquepugnâtibusafpirat.Quaredîireâum fequar,amp;infi:amcaufamhabuero,nequepræliisvnquamabfi:inebo,nequedefa-lute ac Victoria defperabo. Hoc modo locutus,amp; concilio dimfifo quieti fe pa- iO rumper dedit.Erat enim tempus nodem iam poft mediam.De quarta aute vigilia conuocaios vndique milites armari,amp;pontemtranfire,amp; in vltcrioremfluminis ripam conuenirc iufiit. Prima luce fubfecutus cohortes, Alphófum Aragoneurt cuius fupra mentionë fecimus,ab Ilumberri obfidione reuocatum cum cxcrcitu fecum coniunxit:amp; cu omnibus copiis Montem Regalem verfus, qui locusabefi 3 Sangofa pafluum milliacirciter viginti, fignis militaribus eredis, amp;nbsp;ingenti tubarum amp;nbsp;tympanorum coneëtu proficifcitur. Hue cum exercitu bene infirudo contendens,in itinere locum caftriselegitmontisnaturafafiscommodum,amp;vbi perpauci contra multos pugnaretutopoterant. Hocideo fecitneeiusexercitus qui numero erat inferior,ab hoftibus in loco facili circumueniri poifet. Etat aute jo hæc loei natura,vt perpauci regii milites in fummoiugo montis,hoftesatergo ye-nientes propellere facile poiTent. Nam a latere nullus hoftibus aditus patebat.tata enim loei ex vtraque parte difficultas amp;nbsp;afperitas erat. Vbi vero caftrapofita erat, hic locus amp;nbsp;ad planiciem qua: propc aderat, defcenfum, amp;nbsp;ad caftra rcgrcfitimb-cilem præbebat.Hic itaque Rex amp;loci opportunitate amp;nbsp;militum virtute nimin® fretus,hoftes expectare conftituit,quibus Ilumberrum ituris hac commodiusiter amp;expeditiuserat. CæterumcumhocRegisconfiliumCaftellanoruducesintel-lexifl'ent,pcriculum metuëtes,redo itinereomi/To,per aliud obliquunifinmber-ru m cum exercitu peruenerut.Qua re cognita Rex Sangofam propere rediit.Hic aliquadiu commoratus cum hoftes committere pra:liij recufaftent,feq}inoppido 4^ continerent, PÓpiloniis, Lerinatibus, caetcrifque Nauarræ populis loanne amp;nbsp;Al-phonfum Aragoneos Duces cu exercitu præfidiorelinquens,Bilbilirafquodeft oppidum Aragoniç nobile magnûque,amp; Calataiutû vulgo appellatur)vt deledus haberet,profedus eft.HincRegina ad Villam Francäreucrfa,partem legûamp;con-ditionum quas petierant,Gothalanis conceflir, vt in eos iura omniaamp;imperium Carolus haberct: Rex vero toto eorüm principatu inrerdidus, Regis tantum no-men retineret. Hac impetrata amp;nbsp;confeda re_,I,iidouicus Requifentius_amp; loancs Beamontius,quos deprehenfos fuifie demonftrauimus,ecuftodiaftatim]ibèraii fuerc.Cxterum paulopoft Barcinonenfescüaliisprouinci£Epopulis,omniaqua: concupiuerantadepti,cum iamaRegisimperioaciureliberividerentur,profua jo libidine omniafaccre,iuftüatqueiniuftumfibi veile, aepro virtuteamp;a:quo fce-lus amp;nbsp;arrogantiam exercerc, nemini ne principi quidem fuo Carolo propter eius m.anfuetudinemamp; facilitatern patere. Quinetiam Carolus quotidiefolicitabatur ab illis,vtarmis pattern pcrfequeretur,vtconcubinamlcgitimisfibinuptiisvxore cofirmaret, quo filius in regno paterno fibi fuccedere pofiet. Illorü igitur Carolus infolentiara

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^immanitatem indignantergrauiterque ferens, ex nimio dolorein

, Uunlimamfebremincidit. Procuius falute Barcinonenfesaffiduepecuniasin-P 'î'^[P''°^iiiidere,votamukaconcipere,bonaomniapromittere,DeoreIiquifqj , 'tibus facrificia præftarc.Ille autem,vt erat princeps Ghriftianiffimus, vbi fuæ j |h’^æ®°’’®*'®ft*^æCh’^*ft*î‘®æ religionisconfuluit,patnsclementiamftatimamp; wicordiam inuocauit, inimicis omnibus pepercit, fuos ad bene viuendum amp;nbsp;fin ^°''’’’‘^^“*^®rtatus,paucisdiebusBarcinon.aîdifceffitavita:cuius funusno ^'gt;’aximomœroreamp; acerbiflîmo ludu abHifpaniçpopulis,amp;aSiculisomni-h .^'■^^^^latum eft.Erat enim omnium virtutum fplêdore præclarus, moribus in-fl^*^'^™^5’ ^ iuftitia, modeftia, liberalitate, dementia, humanitate, ca:tcrifque °usquæ ( vt ante diximus ) ad optimum perfedumque principem pertinent,0-''^54'i'dem principes anteceffir.

V B idem tempus Vianac eines ad Caftellç Regem defecerant: amp;nbsp;Alphonfus Aragoneus quem Rex ( vt fupra diximus) Pom-piloniis amp;nbsp;aliis Nauarrx populis præüdio reliquerat, cum Ca-ftellanorumDucibusamp; copiis ad Barzuciam oppidum quod a Viana non loge diftat,prælium commiferat, eofque profliga-ue«t. QuopraelioexCaftdlanis præteroccifos acvulncratos équités,etiam quadringenti cum equis amp;nbsp;armis captifuere.Tu

---------iwi« icquerentur incommoda, Alphofus CarillusToletanx fedis an-““«.amp; Henricus Hifpaniæ maris prxfes,quem Almirantem vocant Hifpani, in-'''vtrumqueRegem pacis autores fuerc. Ad cuius pacis amp;: amicitiæ fecuritatem '^f^onfirmationem,alter Nauarrç oppida quatuor,qua: Raga,Gardia, Arcus,amp; a-“'idnominefandiVincentii,vocantur:alterveroduo,Lorca,quod oppidum eft prouinciæCarthaginenftSjamp;Cornagum Cantabrie propeNumantiam,obfidu ’'onlinetradiderunt. CæterumGothalanipoft CaroliobitumadRcgemcater-quot;ätim veniunt,FcrdinandumqueRegis exIoanna vxorefecundafilium,qui turn innum fere decimum agebat, in principem aRege petiuere : quem fuum effe ac foreprincipem iureiurando,ritu, moreque patrio confirmarût, amp;nbsp;fimul cum Re-^ÖnaBarcinonamproficifcentem comitantur. VerumenimuerocumhicBarci-quot;oneafes Reginam Principemque cernerent,amp; Regis aduentum maximeti-^ttent,omnes qui antea deliquiflent, coniurationifque confeii amp;nbsp;participes fu-‘^entjfuorumerrorum memoria amp;fcclerumconfcientiavexabantur.Timebant ^nimnequandoqueaRegefuppliciisquibusfedignosputabant, affïcerentur. Id-^oqueprius quam Rex adueniflet, tumultus ingentes inter eos nouæque feditio-’'csortæfuere.Simularunt enim (tantum metusimprobos coegit)animamCaro-liPrincipis defundi de patre deque nouerca nodu per vicos ciuitatis miferabili-'otqueftam, multaque miracula fecifle : perindeacfinon morbonaturalique 'norteCaroluSjfedaliquareinterccptusamp;fublatusfuiflet. Sicitaquecumfeani-) tnaduerfionedignos agnofcerent, amp;nbsp;pœnæ metu quiefcere non poftent, huius fi-dionisveiamento rurfusomncs in Regem confpirant,amp; qua: finxerant Caroli diuulgatis miraculis,totiusjpuincia: populos in fanaticos impulere furores. Hac 'giturconiuratione ac tumultuomniaquæpoft longosmagnofque labores qui-dcerevixeœperant, ftatim atque præter omnium bonorum opinionê vehemen-Utperturbaruntjamp;inmaximamlolicitudinêadduxerunt.OmncsenimRemen-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FF iiij

f£c,Ruflïnonis,amp; Ampurdanix prouincix populi (fic enim viilgo nominantur)fc-roccs homines, amp;nbsp;qui montana loca incolunt (quos Pagefles vulgus proPagams appellatjfumma dementia furentes ad PalJancnhüComitemcóuenerant,eiin’lt;li ducemamp;totiüsexcrcitus principem digunt. Qui cum obftinatuni rufticow® furorcmcompefceredcbuiflet,dominandicupiditatccommotusamp;: fpcfalhde* ceptus,in maiorem potius inianiam compulit. Dum autem tam malæ mentis homines amp;nbsp;rationis expertes vndique conueniun t, coniurant, arma parat, homines amp;:exercitus cogunt,amp;:Gerundam verfusire contendüt;ReginaexBarcinonccu Ferdinando filio difccdcns,paucis comitantibus Gerundam venit Gerunefc/mm precibus adduda,qui eins contra refiftentes auxilium implorauerant. Cuius dif- lO ceffus Barcinonxciuibus molcftiffimus fuit. Nam quum iam penitus nulli regio impcrio parère ftatuiffent, quo fibi facilius aflererent libertärem, Reginam cura filio de medio tollere cogitauerant.Ea itaque digrefra,vt qua: men te praua conce-peranc,liberius citiufque pcrficere poflent, e magiftratibus alios in carcerem co-icccrunc,aliosexpuleruntaciuitate,inexiliumquemifcrunt,plurcsetiamocci-derunt.tantum enira apud eos non libertatis amor, fed fupplicii pœnæque metus inualuit.Regina autem paucisGerundxcommoratadicbus,quoGerundéfium precibus addudavenerat,vt fuprafcripfimus, qui ad earn, vti fibi contra Remen-fanorum aliorumque repugnantium impetum ferret auxilium,legatos miferant, cos indieüs percepit etiam ad tumultuantes fecreto defeçifle. Cum igicurCorn- i® itemPaUarienfem cum magnis hoftiumcopiis Gerundam oppugnatum venire animaduertiirer,adciuitatismagiftratus qui tu min concilium conuenerantjfiliü Fcrdinandumadmodumpuerumfuamanuducens,pedibus fuisvenit. Qiiibus primum labores quos iolcrauerar,dum illos Regi rcconciliaflét,amp;: concordiapa-cequcconiunxiflet,commemorauit.Deinde quantum libertatis, quatum gratis impetraflent a Rege cadeprecatricc,Carolum principem bis e carccreliberatu fuiflre,fequc ad cos venifle corum precibus addudam, vt illis contra Remenfanos aliofquc perfidosimmicos auxilio efl'et,in memoriam add^xit. Nullo etiam modo fecredcrepotuifledicebat,cos crudelitatis aurores futures quibus opera fetes tantovelftudiovelamorevenirecuraflet.Item oftendebatquam iuftumamp;ho- J® neftum viris claris amp;nbsp;fortibus'eifet, in huiufmodi fortunagloriofampotiusoppe-terc mortem,quara vitam viucre non honeftam:quod femper omnes Hifpani no folum pro fuis Regibus patrixqs fux principibus,fed etiam pro externis quos nun-quam vidi/Tentjfacercconfueucrant.Quam laudem amp;nbsp;maiorum gloria, quiRc-gibusfidelifiimi femper fucrunt,imitariconferuarcquedebcrenr,nefiquisab officio difcederet,nuncHifpauiaprimumnouüdedccusamp;infignemignominiiim fubiret.Poftremoreculitquafortes,quafideles,quamboniviriiudicarétur,qu.in-taquedefevelfamamvelgloriamfibifadurieflent:iiemquaemunera,quamgta' tiarn fperarentaRege,fiabfentc co principem vnicü filiüabextremispericuhsli’ berarcntjamp;incolumépatrireftitucrent.Illisdenrquepiiffirois precibus, nee fine 4® lachrymis,de manu Ferdinandum filium Principem tradidit, V eftri Principis,di-cens, optimi viri ,non meam vobis commendo falutem amp;nbsp;veftrxfideicommitto. Quifivirtutefidequevcftrafummumquotiimmincteipericulum,euaferit,noti dubitaredcbctis,quin parenteseiusdignum vobis vefcra virtutepratmium per-foluant,quibus etiam Deus omnipotensmultoquidemmaioramelioraquedona retribuct,quimalispœnasgraucsamp;ætetnas,bonisaucemperpetuamlargiturfœ-licitarcm. Harcoratioprudentiffimamiruminmodumomniumanimoscómo-uit,adeovtnonil!i folum qui redumvirtutemquefequebantur,fedaliiquoquc qui contra regiam Maieftate coniuraueraot amp;nbsp;dam ad hoftes defecerant, lefeaut Reginam amp;nbsp;Principcdefcnfuros,aut morté pro eorü falute fubituros, iureiuran- 50 do eófirmauerint. Reginamqj obfecrare ftatim cœperunt, vt amp;nbsp;lachrymis parce-ret,amp;: rogandi hortandique finem faceret,ac fuæ ipfius amp;nbsp;Principis falutis fpe vel certiffimam haberec. Hxccum omnes vna voce dixiffenc,confeftim,quoniara Comitisaduentus cum magnis inimicorum copiis appropinquate fcrebatiir,ho-mines cogcre,arma quacrcre, ciuitatem munire, omniaque ad propugnandu nc-cefiatia

. ïfiaparare cœperiint. Dum hæc in ciuitate parabantur,hoftes cùm excrcitii sentipropiusaccefliflenunciatumeft. A quitus confcftim eines occurrences 'quot;'tarum ingreffus male viris amp;nbsp;armis prçmunitos defendere vix potuere.Hottes {n,’®®’^®P“^fipropcciuitatcmcaftrapofucre, cormencifquemuros oppugnare Pwunt. Regina autem interim non line maximo labore atque periculo m arcé ‘^pli.quodibifortiffimü atque municiffimumerat,ferecepit.Vbitametlilubita

1 ^giaqucciuitatis trepidationCjfuorum equitum non occulto timore,matrona-' tl ^’‘’^S^uroque miferandis fletibus,anxia Principis cura,amp; falutis defperatio ■» ^tisangebacurzmaximumtaméamp;vereregiumanimumjlupraqjfœmincife-k ‘'ïturamfortilfimum oftendit.Nonenim celïit timori,non eins virtus in tanto r^gt;culodefecit,nonvirorumfufFulta cohortationibus ftctit,fedipfaomnesequi-^”'^e^9^e,quietfifortes erant,fuis tarnenfingulos nominibusappeJIans hor-^

i i ?’!®*®'^^oquidem fortioreseffecit. Apudquosin vnü Conuocatoshæcver-I^iffefcrtur. Illi viri perpétua viuût,forciirimi ac fideliflimi proceres,amp;: cœ-l?'Sloriaperfruuntur,qui propter virtutemmagnosadi re laboresrequcpericu-» ^^ponere,amp;:quamuischaram profundere vitara non recufarüt:qui verocon-iri'^^'°^^^'^^3ufamaliquamcurpcmfsqnentcs, fpretisnoftra: religionis legibus ,?gnunjfacinusacfcelusadmittunt,illiquidemamp;: fuumpoderis nomen inui-1^1 '’^relinquunt,amp; perpetuos mœrores amp;nbsp;horrendas inferorum tenebras paci-’^['Xiytn ob rem etfi de fide forcitudineque veftra minime dubitaba, vos ca-ito 4 ^^^^PQ*-^ liberius admonere hortanque perneccflariu elfe duxi, ne plus J '‘Vos timor valeur, quam veftra folita virtus, neve mortalem amp;nbsp;breuern infa-”*^‘]ucvitamcœleftiac perpctuæfœlicitati præponendam putetis. Qua varia, ^'’^nmcabilis,quam inconûans,amp;inillisquiminimumpoflunt,amp; in hiseciami J‘ferum potiuntur, fortuna fit, his quidem cafibus qui nobis nuper acciderunr, Weere facilime polTumus. Hoc enim a nobis non alienis, fed noftris exemplis f'wipoceft. Qiiod cura grauiflimum fit, fine fummo quidem dolore, propter ''^oriatnpræteritxamp;Elicitatis,Cognofcereamp; fentire non polTumus, Deo tamé D ‘Portales gratias agimus,propterea quod vos viros fortes atque fideles in tan tis JMisamp;laboribusmihi focios habere contigit, quorumfortitudinefreta, etfi ^abeft,de viO-oria tarnen contra refragantes delperare non debeo. Capeflite feacmavirifortiflïmi,amp;FerdinandumPrincipemvcftrum,liberos,amp;vxores ^yasaperfidis,inimicis,fæuifquelatrombusenixiffimedefendite.Quorû furor ^'‘^nientia,vtfubituseft,amp;finecaufaamp;rationelufceptus, itabreuiselTeamp;cx-

, ^‘’S'iifacilefolet.Ignobiles enim multitudinis amp;nbsp;popularium motus riuulis com-^’'^bquicum pluuix confluétibus aquis maxime tumefcunt, turn eorum im-

i '^quot;’5ceflantepluuiaftatimdeficiunt.Omnipotcntisigiturauxiliuminuocate,amp;:

! 5'^'fcsfemperque fueritis, hodie fcelcratiflimis homraibus oftédite. Ego autem ^^ 5reaprecibusamp; lachrymisapud virginem Dei genitricem pro visoria veftralt;

®''quot;'iumquenoftrorurafalutevigilabo. Hæcoratiofortesomnesmultofortio-f'5^anitnofos animofiores fecit, adeo vt perpauci cum ingentibus hoftiu copiis p8narc non modo non recufauerint,fed etiam congredi vehemoter oprauerint.

'^Merant enim mirum in modum cum ferma Reginae,tum Principis amor, fi-ac nobilium animos, amp;:equitumveteranorum forti lïïmapedora contra

f ‘'‘tencesignobiles, qui cæci magno furore amp;infania commoti aduerfum Regê 'gt;®arenatemerealTumpferant. Omnesitaqueex communicófilioamp;autorita-

Ii'^onfenfuqueReginx, Puiccium qui turn Montefæ ordinis equitum magifter' '■^abamp;erci militaris peritiffimus, ducem delegerunt. Hic tarnen dux elcótus cum 1^ P^pterhoftium incurfioncm amp;nbsp;repëtinum aduentum Reginara pluribusverbis *°W non potuiffet, eius tarnen dexteram ofculatus,arceni ftatim com mum ri, ^'^quot;t^eginafcreceperat,amp;armarimilitesS6 omnes équitésimpcrauit. Quosamp; ^^quot;^acos, amp;nbsp;in hoftes qui iam per portarum ingreftus c um ciuibus acriter pugna-'Airecupientes, tune in arce rctinuit. Profpexerat enim vir prudens Comi- • 11 noltium ducem qui iam ciuitatem irruperat,arcemoppugnatutn ftatim vcn-fuin,amp;:Reginamamp;:.PxincipemFerdin3ndum autcapcrent,aucocciderêt. Que

nee fua quidem opinio fefellit. hoftes enim Reginam in arcem fe contulilTc rad, propterea quod ibi tutior efte poterat, eo fubito cum magnis copiis contendcrut. Aliis autempermuitis apuddiui Dominici xdem quam Prxdicatorum votant, relidis,amp; per omnes portarü exitus,ne eftugere Regina poftet,difpofitiseuftodf bus, prope arcem impiorum dux amp;: in edito loco atque eminent! ligncam turnin erigi iuftit,arcem rempli, vbi Regina erat, xquantem. Haexdißeata, machinisSi omnibus tormentorum generibus xdes Reginx oppügnarc hoftes cœperut. Re* gii milites intcrca contra hoftiu m machinas amp;nbsp;oppugnationes munimenta multa nouafqjdefenfionesacpropugnacula paraucrant, quibus oppugnationibusho-ftium facile refiftebant, Hoftes primum protedi vincis in arcem, fi murosafcen-10 dercpoJrentjContenderunt.Quicumfcaiisappofîtisafcenderecœpiftentjamp;pro-pugnantiumfaxamagniponderisfuftinerenon potuift'ent,fcalisrcliüisinmuni-

nis amp;nbsp;tormentis,qux bombarde vulgo dicuntur,aliifque variis armorumgenen* bus oppügnarc non deftitcrunt. Et vt quidam ex his qui arcem defenderut,nobis rctuIeruntjOrbiculariumlapidummiUia quinque vno die hoftiumtormentiscx-cufl’a, in area domus Regina: collega fucre. Carte rum poft multas amp;nbsp;magnas op-pugnationes cumlioftesrcgixdomus turresexpugnarenon potuinent,nouuni amp;s occukum ingrediendi iter excogitarunr.Cunitulisenim ftib terramadis,inc3 xdium partem plurcshoftium penetratut, a qua Regina cum omnibus matronis amp;puellis fuis non procuIaberat,Quxproptéreahoftiummanuscffügerunt,quO’

niam hoftes ingrcfli temperate amp;nbsp;concinere fe non potucre, fed magnis vocibus exultantes,velutiiam vidores, Comitis Pallarienüs amp;nbsp;Barcinonx nomcnex-tollere ftatim cœpcrunt. Nam ad eorum exauditos clamores a Reginx militibus multis ex partibus fubito concurfum eft. Qui bipartiti,alii ingredienres arnus amp;nbsp;ignibusregredi per cuniculos cocgerunt, alii cum ingreiCs acerrime pugnates eorum plures occiderunt,amp; nonullos captos vinculisamp;cathenisaftrinxere.Mul-ti tarnen e rcgiismilitibus,itavtieisaPuiccioduce prxcefiumfucrat,turresamp; loca fibi commifta non dcferuere,fed oppugnatibus refiftebant. V erum enimue-rodumitapugnabatur,Regina amp;: horrendis pugnantium vocibus amp;:flennuinac JO plangentiummulierumvirginumquemiferandisflettbusexterrita,defiliifalute iamdefperans quafiexanimisin terramconcidit,amatronifque fufceptafilium perquirens,atquehucillucerrans,omniapericula negligebat. Principe tadem ad rempli oftium reperto, amp;nbsp;re benegefta, vidis lam hoftibus equites earn confolati confïrmauere:quippe qui hoftes iam vidos efte dicebat, propterea quod eorum quimagisaudaccsamp;fortioresfuerant,partimocciderant,amp;:partimcaptosbabe-bant, fcque minimedubitare, quinhacaccepta clade Comes Pallarienfiscum re-liquis copiis ab obfidione difcederct. Idê ciucs quoque dixerut, qui aduerfantiu qui ciuitatemfucrantingrefli,multis occifisamp;captis, a ciuitate ttliquoscxpule-rant. TumRegina cumhonorificis verbisgratiasomnibuscgiftct,teniplum in- 4® grefladeofacrificiamultavotaqueconceptaperfoluit. Hinedomumreuerfaho-ftes occifos human, amp;nbsp;captos cuftodire iuftit. Cxterum hanc vidonam Joannes Pollas,Petrus Zapatta,3d alius Petrus cui Sena cognomé erat, tres amp;nbsp;armis amp;nbsp;aliis virtutibus nobiles equites,minorem feccre, qui per ciuitatis mœnia contra oppu-gnantes acerrime propugnantes, multis hoftium tormentispereufli cccidcrunt. Quorum interims fummo quidem mcerore non Regina: folum, Jéd omniü equi-tum mentes affecit.Ex repugnantibus quoque, præter interfedos amp;nbsp;alios captos, etiamSarrierenfesin Reginx poteftatem venerunt. Quicum earnamp;cius filium Ferdinandum,quibuspofl'entinfidiisamp;proditionibusperdercconarentur,aci-uitatismagiftratibusqui,vteoscapercnt,ex confilio Reginxfe hoftes eflefimu- 50 Jauerat, dccepti fuerunt. Ab his enim in ciuitatem dam noduque recepti,in fan-di Philippi templum fefe receperunt,vbiaregiiscquitibusquiarniati in rempli facrariofe occultaucrant, ftatim deprehenfi fuere. Quibus captis amp;nbsp;in carcerem dudis Regina cuftodes certosadhibuit.Qux res etfi nodurno tempore magnoqj filcntiopcradafucratamp;paucisnota, prima tamcnluce palam per oranesciuita-lisvicos,

de REB. HISPANIÆ LIB. XIIII. Sjj f æoSjinfidiatoresinfidfisamp;proditores proditionibuselufosfuifTe, ferraones jj^Dantur.Horum amp;nbsp;Pallarienfis Comitis cum aliis aduerfariorum ducibus con-'''ßifneratjVtciuitatis magiftratus omnefque Gerundæ eines contra Regem t'scommodisconditionibufquepropofitisconcitarentjamp;captamReginam, j.^puaicitiamultisproftrata,velferuilimorecuftodirent,velcum Ferdinando j ® iniuloccidcrent,fibiquelibertatcmvendicarenr. Cæterummalorumvin-L ^bonorum Deus protedorprauum in audores confilium vertit.Nam eode %'4^'^°'^^ ^^ captis amp;: compeditis Sarariêfibus in hoftium caftra perlato, magna ^to' ^^^'•'^’^3 fubitufquemetusamp; Pallarienfis Comitis amp;nbsp;omnium refiffêtium co ƒ^ ®''^urn in modü perturbauit. Qmbus prxterea timorem auxitintra pau-ƒ æs inopinatus nuncius de aduentu Gallorum exercitus in Hifpaniam, quos

^^'^’æ ^^S^ propter GothalanorumdcfedioneminauxiliumRe-^'^agonum iniflos,iam Pyrenxos montes tranfilTe conftabat. Cuius exercituS ‘’féquitésnobilioresamp; cledi numerofeptingenti,quorum vnufquifque fe-j^ tf« alios équitéshabebat,amp; armigerumpuerumquidominihaftamgerit, ji ’“obusequis alterum ducit. hic eft: enim mos equitum Gallorum. Horum o-k'*}® ^®®o“^us Foxanus Comes,RcgisAragonumgencr,praïfcduserat.Q^ V^^^^grefluseftinHifpaniamcumexercitUjCertiorilicofaduseftloannam ’’'L?quot;’*®Rcgis Aragonum coniugem cum Ferdinando filio Gerundæ a Gotha-

■ ‘^'^^ealcitrantibus iam diuScacriter öppugnari,amp; ob Regis abfentiam magno ft D*^°®^®* HocnuncioFoxanus Comesvehementercommotus,vtmatu-b^cginæfubueniret,nihilcommoratusordinibusinff:rudis,amp;proj3terliofl:i-(,.j?*ôfidiarmnfufpicionempræmiffisexploratoribus, Gerundamverfusprofi-j^^^ür. Cuius aduentumGothalani perfidiquosmetusiam ceperat, formidan-

Me motis caftris amp;: obfidione relida, magno filentio difcefferunt, amp;nbsp;conti-I^f'^itineribus in Ampurdanorum prouinciarn,quem locum tutum fore purabar, f ^feceperunt.ReginaautempoftilIorumdifcefflimtriduoGerundxcommo-^i^um quxprouidelt;ida eratconfecit, die quarto cum fuis copiisamp;multisGe-b ^ciuibusegrefla, cum excrcitu Gallorum qui fuperuenerant, prope ciuita-^'‘'^«coniunxit.Et cum primum Gartonio illorum duci, deinde reliquis equiti-j''®’ï’agnasgratiasegiflet,fimulomnes magno cum exercitu Barcinonam ver-^P^ficifcuntur, atque in itinere multa oppida quædefeccrant, ad officium amp;nbsp;pisobfequium redire compulerunt. Tandem Moncatam oppidum quod a ’feinona circitcr odomilliapafluum remotumeff, peruenerunt. Hic autem ƒ .’‘^un effent, confiliumRcgisexpedarcReginadccreuit. Rex autem cum ^finCeltiberi3,deaduerfariorumcÓiurationibusamp;Reginxlaboribusacperi-tandemcertior fadus, confeftim Alphonfum Aragoneum cum exercitu ^Mniamverfus,hoceff:inprouinciamquam vulgus Catalomam vocat, præ-^ ''’^qucinipfenon multo poft fubfequitur, amp;Thamaritum ingreflus, quod eft °PpHumextremum Aragonum,hinc Bellagueram petes, quæ ciuitas in ripa Si-'®''spo(ïta,diftat ab Ilerda paffuum millia circiter duodecim, ciuitatis magiftra-Ç^wiain fibi venientes audit. Hos cum Rege hoc modo locutos accepiraus.

'^‘dues BellaguerenfcsexcellentiffimeRex,nobis tuo nomine iubctibus,vcap-teturegalifolitoque moremaieftatituæobuiam prodirent,parère noluerunt, j^niotuumaduentumranquamhoftis admirantes,non fine magno tumultuno-'dnliibentibusarmatemere fumpferunt. Quaproptercum nihil tua dignitate,

^Öonibus (vt fperamus ) indignantium popularium mocus compefcemus, amp;nbsp;fe-quot;'opopulifurorecoprefloquetumukuad tequamprimum reuertemur. Pru-

1 ^’’satquefidele confilium Rexlibeter fccutus,Thamaritum rediit. Poftero die ' 'Wciuitacisamp; magiftratus reuertentes ei reclufas ciuitatis portas ede, fed non-1 nbsp;nbsp;animos ciuium mitigari potuiffe dixerunt.Turn fecreto confulcis a Rege du-

'ƒ usamp;confiliariisquid fado opus effet,amp; aliis aliafentientibus, Bei;nardus qui-'‘’tncognomineRoccabertuSjhuiufmodifcntcntiamprotulit. In Gothalanos

imperium fi tibi retinere tuifque pofteris conferuarc velis, inuidiflïmeRex,hoc quod modo nobis Fortuna periculum obiicit, fi cum aliis infortuniis qu« pertuli-mus,quæque nobis fubeundafuperfunt,compareSjneque magnum quidem,ne-que graue nimistibivideri debet : præfertim fiboftespriuFquamfibifociosalios afeifeant amp;nbsp;vires maiores colligat, inuafehmus. Illis enira mora fubfidii,nobis ve-romultumdetriment!afFeret. Quamobrem huius Fortuna:cafus egoquampri-mum experiendos efle puto, tametfi fieri finepcriculo non pofle proFpicio. Stul-tus eft enim,non Folum imprudens, quiFquis cum bofte prælio contendit, fi velut cxploratam fibi vidoriam pollicctur. Nam dumfeFore vidoremFalfo putat,amp;: negligcntius fibi confulit, amp;nbsp;ab bofte deceptus mul to Facilius opprimitur. Nös ta- lo men non tam certa vidorixfpes, non boftibus cedere, quam bonoris amp;nbsp;dignitaris noftræ ratio monerc ac vebementer bortari deberet,amp; te ipfumpræ/èrtim Rex inuidiflime, qui amp;nbsp;munere nature amp;nbsp;ingenii præftatia reliquos omnes principes antecedis, amp;nbsp;cuius nomen Fortitudinis amp;nbsp;rerum geftarum Farna mirabilis o-mnibusprædicatur interris. Huicconfiliocundis aflentientibus,Rexqiioque multo libentiusacquicuitjidemqueFenfiiTe RoccabertumreFpondit,quodipre FecumFacere decreuerat. Omnibus igiturmonitis,amp;in ordineminftruótisequi' tibus, amp;nbsp;magno tubarum amp;nbsp;tympanorum fonitu Bellagueram proficifcuntur-Quibus appropinquantibus quidam nomineToralla Regi fidcliflimuSj ciuitatis portas quæclaufa: Fuerant, Fubito patcFecit. Omnium primus Rex ingreditur. iö Cuiusalpedum grauitatemque ciues intuentes,alii metu,aliifideamp; obfequio conuidi ftatimarmadepofuere. Rexautem inarcem proFedusinimicorumdolos amp;nbsp;infidias non deFuturas prudentcr cogitans, vbique cuftodes amp;nbsp;armatoruni vigilias difpoFuit. Die autem Fequenti compreiTo iam amp;nbsp;e?ctindo populi tumultu» ex Tarraca legati dam ad Regem vcnerunt,quiin fide amp;nbsp;obFequioquoiêniper Fuerant, Fepermaneredixerunt,atquefiRex proficilci Tarracam velit, Fe ilium regio Folitoquc apparatu FuFcepturos, amp;nbsp;quæcunque imperaret Faduros effe polliciti Fuerc. Rex autem nunquam ie de illorum fidc tel amore dubitaflè,amp; pergratum efle fibi quodpollicebantur, amp;nbsp;Fe Tarracam iturum propediemre-Fpondit. Dimiflïsitaquelegatis,amp; loanne AragoneocumpaucisequitibusBel- jO lagucra: relido,Tarracam proFedus eft, bic, vt digni tas regia poftulabat, hono-rificentilfimeFuFceptus. Èodem die populi motus FecretoFqueFermones qui fibi Fummum periculum portendebant, intellexit. Tantus emm TarracenFes o-mnesperdendiRegem FurorinuaFerat,vtdiflïmularequa:Facereconftituerant, nullo modo potuerint:Fedaliiverbis,aliivultu,aliiinceiru,quodin animoFce-lusbabcrent,fignificare. Nodemigiturqua:Fccutaeft,Rexmilitibusarn]atisamp; circumpofitis cuftodibus Ferc totam egit inFomnem, atque prima luce antequara Fubfidia aliique tumultuantcs quos TarracenFes cxpedabant, conueniflent, cumFuisex oppidodiIigcnteregreirus,BellagueramreuerFuseft. Sedeoiam di-greiToinimici indignantes animo diFrumpebantur, quod neque ingredientem 4® Regem adortiFuiirent,nequeadftatutumtempus,quodFaduricrant,celarepo-terant. DumitaFremunramp;aliialiosincrepant,magnustumfinitimorum,tuma-Jiorum quos ad FeeJus peragendum non fine magno ftipendio fibi Focios afciue-rant,Fuperucnitexercitus. Hi erant numeroFeremille, quos Joannes Agullon cum multis cquitibuspeditibuFque FubFequebatur.TumveroTarracenFescum omnibus Fc^e finitimis populis FeFc contra Regem extulifte maniFcfta figna de-derc. Sub idem tempus BarcinonenFes quoque maiusquidem crimenatque Feelus admiFere. Summa enim inFolentia amp;nbsp;immanitate Furentes Regem publicis prxconumvocibusboftemiudicauerc.QuodcumPratenfisComesamp;Tarraco-nenfis ArchiepiFcopusaudiuiflent, ad Regem ftatim cum Fuis omnibus copiisamp; p Facultatibus venerunt. Mattbatus quoque amp;nbsp;PetrusMonticatini, Guillelmus Arnaus Cerbellon, Antonius Cardona, amp;nbsp;alii complures nobilesquosvirtus,fides, amp;nbsp;amor ergaRcgcmFolicitabat,idem Fecere. HiomnesFummavenerationefle-xiFquegenibus Regis dextcramoFculati, verbahæcpauca dixere. Etfiquasim-manesatqjintradabilcsGotbalaniin tcFacereaufiFunt,excc]Iêtiftïm'ePrincep$, nobis

i DE REB. HISPANIÆ LIB. XIIII. jot Î ^^^®^®^®®^®®î*ttuletnnt,hostamcoinfuiDniâmoIeftiacoDfoIarf I lii ^®’^’^^^*^®'’W’^'P’^*®“®HUodinhuiufinoditemporibusamp;rcbusquaeti-'’«gt;gniflîtneacciderunt,noftramamp;bonorum omnium erga te fidéamp;amorem

1 P^iti facilime poteris : deindequod fperamus fore, vt improbi populi qui de-1 lit j^^™^^**’®^‘^f®*’tcsab officio amp;nbsp;obfequio difcefferu t, tua prudentia amp;nbsp;for-j ihnj**'^^®8'^^®’'*»*^*1P tuorum equitum viribus quos tibi non defuturos certo fci-\ fal ’’’PP’^®® » débitas tibi fuorum fcelerum poenas perfoluan t. Nos præterea pro I tes'ff”^^®^^®*'®*’®^®”^’'^ hoftesimpios amp;immancs iuftelegitimcqi pugnan-Uj^ ^^^^*^^’'^”^’^5*^^”'^°^^^^ quidem morte pro Rege noftroperiille iu-ceff f^®®®**^™ ^^ ^e animo venim us,vt non faciamus folum fortia, fed etia fi ne-h. ® .®'’^patiamur.Tibiitaqjpraeter bonanoftraomnia,id eftoppida,caftclla* f*'’**’'P^®™ q^®9gt; animam pollicemur. Eorum voluntati ac virtuti Rex fe , ^. ^^'iruinre(pondens,inGothalanos,quoniam iamratione contineriamp;ad ij^f^*®®’■édite non pofle videbat, milites cogéré, arma parare, amp;nbsp;bellum medi-' H?^?®pti®um cœpit, auxiliifqj contradis amp;nbsp;rebus qua: ad bellum gerendum ^*lariæcrant,comparatis,itineribusduobus amp;exercitu bipartitoad Ilerdam ‘Mit,Hinc ex v traqj parte depopulatis agris, amp;nbsp;Ilerdæ ciuibus multis oceffis, **''lgt;captis,magnam prædâ milites afportarunt. Hac re audita totius fere pro-id “’^'ïpopul^nec tarnen fine maximo timore, magis in Regem future tteperune, jjVOOinesqyji^yj J^egis falutem diaram ede exiftimabant, inimiciter perieque-.^''''^■■■Itaqjdummultislocispr21iiscertabant,practerdamnamulfamalaq5,plu-/^H^Odimortesfecuta:fuerc. RexiterunicumTarracenfes Ilerdæ luoddiu “IWosaccepiiretjVteosimpedirct, priufquam veniÜent,amp;fecuni aliisimmo-jo'tisconiungerent,Ioannem Aragoncum cumexercicuTarracam ftatimmi-'’''’Tartacenfes non modo al^ innere prohiberet, (èd etiam oppugnarc t, amp;nbsp;eö-^^agrosigniferroqjvaftaret.IsigiturilliicprofeduSjpropeoppidumcaftrapo-'tStlgnicumBerberanacummuItisequitibusoinnesagrospofleffionelqsTar-^^^lumdcpopularftuflk. Dum vaftantur agri »interim équités exoppido tre-jj p'^quinquaginta totidéq; pedites egrediuntur. Cum bis Joannes AragoneuS ’’^uitibus ab agrorum vaftatione reuocatis, amp;nbsp;tuba figno dato præliu ni com-J^opwKo ex hoftibus centum capti,occifi feptuaginta fuere, reliquis falu-wtimber magnus fubito exortus.Hoc prælio gefto amp;nbsp;depopulatis agris, cu ca-pbloannesAragoneusadRegem triumphant!Jimilis rediir. Rexincerearur-^^“ Ilerdam vencrat, apud eamq5 locum caftris degerat, amp;nbsp;fuos ad vaftandura ?fosamp;qui3quidinillisdret jmiferat.Tummagnusequitunumcrus cumpedi-'^splutimis eciuitate profluenscum pontemtranfiflctjConftitit.Hivtvlterius ‘'’gredcrentur,rcgiiniilitesexpe(ftabant,quofaciliusliberiorilocoatq}commo-1 ®ncumeispugnare poflent.Verum enimuerocum Rexeos iamnon prodire

15 P^Öusauderccognouiffet/uis vt in eos impetum facerent, tuba Jignum dari iuf-I^odcum audiJrent,equitesleuisarmaturæcelcriter concurrentes illoruma-^'’^ogt;pattern occiderunt,multofq5 captos adduxerunt, nonnulli per hortos amp;nbsp;fi-'■lotioralocafugientes euafere. Eodem temporis fpacio totafcre Gothalano-''''®prouincia,caftcllorLim amp;nbsp;oppidorum oppugnationibus,rapir)is, prædis, dire-Wonibus,inccndiis, atqs cædibus quam maxime laborabat, adeo vt plures qui füa '’'’'otentiatranquillaqjvitalatti fibivixiJTevidebantur, eorum qui ad huiufmodi ‘^'’'poranon perueniamp;nt,perbeatamvita mortemq;gloriofam fuiffediCerent: ''âniveroquihàncfæuitiâvidiJrentjinfœlicemeJre gementes querebantur. Cç-'^luro dum hæc apud Ilerdam gerebantur,exBarcinona hominümillia ferede-i '''’’.quibuspraserat quidam nomine Marimon,Ilerdam verfusmagnisitineribus ''®fltendebant,vt Regem vbicunqj eflet,obfiderent.ReX vero illotum aduentum Nruifaciensabllerda:obfidione minime difceffit:fed potiuscumaudiJfetloanné ^gullonem cualio exercitu aduentare,amp;: inimicis auxilio venire. ciuitati propius ’'^ccflitjamp;quaJi prope meenia caftra pofuit, locaqj omnia atq; itinera reda tranf-u’^’Ï occupât! amp;nbsp;fuos omnes in armis eJfeiuffit. Hic paulo poft certiorfadus ‘I'igonem Cardonamvillam quam vulgo Miralcampum vocant, obJedifle, fta-

«m caftra mouens co cum fubfidio proficifcens, accepit in itinere Hugonemfolis xftus impatientera ab obfidionedifce/Iifle.Dimiffo igitur hoe itinere,in Alphan-darellara oppidum quod propeaderat»ingreiTuscft.loannes autem AguUon in-terea cum magno hoftium numero in oppidum quod caftcllum afinorum dicunt, fc recepcrat: quera Alphonfus Aragoneuscum paucisequitibus obfidione ein-dumdetinebat,amp;venientc fubfidio quod ab Rege miflum expedabat, oppu-

* nbsp;nbsp;gnare quamprimum decreuerat.Hoe dura meditatur, Rex infperato aduenit,

conuocatofi^ duces amp;nbsp;omnes équités huiufmodi verbis alloquitur. Perutilc nobis efie cogitaui, idemqj vobis redum videri non dubito, proccres,fiquam-primumholles oppugnarecœperimus.Illisenim fpatiumvires, nobisverolabo- ^® res augeret.Ne finamus igitur vt alios quos expedant, recipiant, neue propugna-culis atq5 aliis munitionibus quas alfidue parant,fe defendere tutariqs queant : led cos dum funt imparati dumqj trepidant, aggrediamur. Facile enim erit vobis vna cum Rege veftro pro libertate,pro iuftitia, pro virtute, pro fide denique ( nam qui contraRegempugnant,Deumetiam abnegant)fceleratosamp;: immanes vincere aduerfarios. Qïn cum mali fint amp;nbsp;dégénérés, bonorum ac nobilium viribus refi-fterevultumqj ferre nullo modo potcrunt. Illos liquidera fui fceleris confeientia atq} perfidie recordatio timidos, vos autera virtutis amp;nbsp;fidelitatis memoria muko faciet fortiores. Virtutis igitur hodie veftrae amp;nbsp;honoris mementote, Ame vxoies libenque veftriin prophanorumamp;: immanium hoftiumpoteftatem deueniant, 1° fortillime diligentilfimeqj cauebitis. Quod perfacile vobis fore certofcio,fi vos nobiles, vos fortes, vos armorumpugnandiqsperitos,contra rufticos,contraigua-uos amp;nbsp;rei militaris expertes, fi vos denique fideles contra renitentes pugnare me-inineritis.Illud præterea voshortari magnoperedebebit,quodfi rem hodiebene fortiterqs gefleritis, laboribus omnino veftris optatum finem reperietis. Nam fi, vt fpero,de peruerfis iftis fuppliciura fumpferimus, non dubium eft quin catc-ïi omnes confœderati iftorum exempleperterriti quamprimum indeditionem veniant. Ego autem fi res nobis ex fententia fuccelTerit, quod itaforeconfido ,amp; hoftibus nefarii fceleris fui méritas poenas, amp;nbsp;vobis egregiæ veftra: virtutis ac fidelitatis præmia débitaperfoluam. Hacoratione habitaomnes regiam Volunta- Jf^ tem,prudentiftimumconfilium,atquefortitudinemcomprobantes,fumiT)a31a-critatecupiditateque pugnandifefe confeftimarmis Sroppugnationibus accin-gunt, pugnamque depolcunt. Tum Rex fuos omnesadpugnandumcontrafce-leratos, paratilfimos efie videns, nihil moratus, pofitis amp;nbsp;communitisante oppi- • lt;lumcaftris,equifquedimiflïs,aciesinftruxit,amp;Alphonfo Aragoneo primasop-pugnationis partesalfignauit. Hunc Comitem Foxanum generum lubfeqtii.amp;: Bernardum Rocabertumcum fuiscopiis monticulumqui oppidoimpendebat, afcendereiulfic, vt multis partibus vno temporefignodato,celeriter concurte-rent.Ipfeautcm Rex lubfidia felfis, quocunque loco amp;nbsp;tempore opus eftet ,fum-mitteret. Omnesitaque ordinatimdifpofiti,ficut a Rege præceptumerat,fum- 4*^ mapugnandi cupiditate fignum dari fibi cupiebant. Hoftes ad propugnanduni rauros afcenderant, paratique telis amp;nbsp;faxis expedabant.Tum Rex primum ex tormentis iacilapides plurimosin murosportafque iulfit. Deindenudatis acdc-fertis a defenforibus moenibus, amp;nbsp;confradis faxorumidlibus portis, luis vt celeriter concurrerent, fignum dedit. Qm nihil ad eeleritatem relinquentes, repente oppidum ingrelfi, amp;per vicoscum hoftibusacriter pugnantes,corum multos occiderunt, plurefque captos adduxerunc in caftra, quorum, prolata fen-tentia, alii gladio, alii laqueo extindi fuerunt.loannes Agullon inarcemcon-fugit, quem quidem lecuti regii milites oppugnare ftrenue cœpcrunt,fcd eos Rex ab ea oppugnatione reuocauit in caftra, amp;nbsp;amplilfimis verbis col- f®. Jaudatos quiefcere , quique vulnera accepilTent curari quam diligeniilC-me iulfit. Deinde prope lolis occafum per totum fere oppidum flammas amp;J ignes coniecerunt. Hoftium magna pars in arcem fc recepit,quam ægerrimeea node ab inccndiisamp; incurfionibusroilitum regiorumtutari potuere.Dequar-ta autem vigilia poft Luciferi ortu ad Regem dc deditione legatos mifere, fi loan-

OB'RÉBjMISP/AfNIÆ'LrB. XJin. ?oj jj^Hlotiîcætcrifqjinimicotumducibusparceret.Rexvcrone huiufmodicon-Ptïb'^^'°'^^^”^^^“^°ritâtemfuam olFenderet,amp; quia iuftitiz dementia’q5 lus: 'tfe ^'^j^°’^^®^ exemplum,hanc fibi non placcre | nec^ iuftam videri conduioné J’oc tefponfo Icgatis teuertentibus, omnes hoftes qui erant in ar-Unt ^^^ ^“crfam loannes Agullon, cum nullam penitus fpem fu:e falutis habe-i '^îft ’i?®’’*^’^^ deditionis omiflis conditionibus » in Regispoteilatë Venefe.Tum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Londoniô,Viro nobili att^^ ftrchuo, Regiqj admôdû ftdeli cômillo,

ins^j .*'‘^^^®“®5 conieftiscuftodikadhibitis,loannes Agullon magttaftipa-'” lion'^^“‘^‘‘'cï^cgc^’Kiii^ciüfqîpcdeshuœilitcfofcülatusjhuiüfccmôdiora-iiio^f^^^**’^* Non quiamevelclementiavelvicadignumpu[aucrim,ad te ve-Hihi* °?'®^eRex.tantaeft enimmeicriminismagnitudojvtmortemquidem 1 j^ ^'^ftius^quamvitä precatiqueam.Sedquiapcenitentiadudus,veneranda 1 iv j’^^^^^âquam fummafemper picrate anteacoluiirem,viderepfiüsquam ttok ^'■^^^fe'^jvehementeroptabam,ad te veni. Quod illisaccidetc fokti qui ^'^'^^^^^^ Deum abncgallënt, deinde legibus Si iüdieüs morti lt;1111 - *^^d,tum demum fummo animi dolore fuos ertoresintelliguntj atq; De-j 'l«econtempferant,recognofcunr,amp;lachrymisperfuiïSiamareflenteseiim f^P‘CXitnoriüntur,ipfamq} mortem qua fedignoscognofcunt) minimerecu-^ fco ^^'^g'^‘^^^ ^ fupplicüs omnibus,H quouis genere moftis me dignurn cogno-; jj^^ünveniam quidem/edpoenam ßnemqj vitte depofcOtRa namqj me Commi-, ®^onfitcor,exccllenti(ïïme Rcx,obqnat nvilla mihiviuendi (pes habêda fit. Ad-^«senim regnicupiditatc nonicfolum inelyteRex,quideme quamoptime j f^sfemperfuifti,fed Deum quoq; qui mede nihilo feceiat, imprudenter of-, ’'‘Oiiapropter nullamefie canlam video,quat podit tuam in me mlhtiam amp;nbsp;a-, ®*ouetCohcm retardate, nifi forte tua fingulari ptudentia videas me iolnm Ja-7æüstüisat^periculisquibusesvndiqîcircumuentus,fînemdaturum.Plures «^principes quifefuaqî prudentiaamp;rationeconferuare voluetunt, illis caufa æ*3lutispljçrumqj^itâtonccdunt,ôi magnasoifenfioncsiniuriafqj remittunr, jj l^oslegesSi jura morti iamdeftinauerant.Quain re non iHorumquidem,fed inte J‘lt;’ïrationetnhabuere.Potestuigitur,prudcntiflimeRex,aliquandiümorténo-?3lt;ndifFcrre,amp;vitaprotraherc,fiviuus egotibimagis prodefie,quammortiius ’Wacerepoffum. Cupio itaqj, quod me tibi præftare facile pofie confido, te iri ’'’«quiHum ftatumreftituere.Coniuratorum enimmihi fecreta omnia notiffi-' ’^?^®^9Ugt;vtmcautorccontraMaieftatem tuaminfurffexiflent,ficetiapermc j °lt;oceptis omnesfaciledefifterent.Orote igiturmagnanime Princeps, vt nort ! Î'®æ)fcdtuaîfaluti,ocio.quieti,vitaî,quadigniffimuses,tuafapientiâconfulas. | nbsp;nbsp;''’'^adicereconanté aliofqj hoftes qui cum eo vénérant, Rex amoueti iüffit, mo-

'^waftris Bellagueram profedus eft. Hiclegibusinfpcdis,amp;pro iute fetiteotia 1 ^’7**‘^®P’‘olata,nonnullihoftiumduces,acpraecipue coniuracionisaurores ne-''’lt;gt;fuetc:aliorum autem qui fub illis aduerfum regiam Maieftatem ftipendio me-f^'fantjCtfi mortis poena pledendi veniebant,Rcx tamen,paucis coniedis in car«* ®^«m, aliisomnibus,amp; elementia amp;nbsp;iuftitia vfus,armis traditis, vitam Iibertateq; fonceffit. Dum hxcgercbanturjinterealoanncs SarabiusRegiS legatuS cum Fauciscquitibus Ceruariæ oppidi, quod ab Ilerda diftat fpacio fere viginti miJliu, , ''^populatusagros, inde magna cum prardaSepecotum numéro Rubinatumop-j Mumquodnon longiusaberat,ferecepit.Hiecum poftcrodiehoftiumtnillia •luatiior,quibus Hugo Cardona, Si Gofredus a Caftro cognominatus j amp;nbsp;Roge-«115 Arilltisprxerant,adfeoppugnandum venire intcllexilt;fet,ad Rege confeftim ^uncium cum literis mifit, quibus oftendebat quanto in periculo eflet, quod nifi ' ‘i^lifidiu ad tempus fubmitteretur,eftugerc non póftet. Dimiffo nuncio Slt;:apprö-Pinquantibushoftibus,cum omnibus militibusquos fecurahabebat,incaftcllu ^uodibiloci natura munitiffimum eft, ferecepit.HiCctfi propterhoftiumnume-rofatntnultitudinemnon paruo mortis meru premebatur^ natura ramen arcis, Si ïdificio validiffimo,atq5 fpe certa fubiidii,fe fitofqj confirmare, rotaqj node pro-pugftandirationemamp;fe tuendi modum cogitate, quaq; ad propugnandum vfui

erant prxparare, arccmq; totam propugnaculis amp;nbsp;armis munirc.Diefequenti cum per turres defenfioncs amp;nbsp;faxa difponerent quibus hoftibus afcenfum prohibèrent,horam poft meridiem fere tertiam longius hoftium agmen amp;nbsp;magnum e-quitumnumerum atqspeditura aduentare profpiciunt.Horumquiprimiaciue-nerant,nouiflïmosexpe(ftabant. Namcum primumad oppidumagmen appro-pinquaflet,vkimum quatuor millium fpacio longius aberat. Cum autemomneï conucniflentjdumcaftraponuntjdum^oppugnationisformamconfiderant/ol occidit.Nodclocisopportunisamp;elciftiSjmachinasamp;tormentadifponuntjquïq) ad oppugnandumneceflaria erant comparant.Primalucecaftellümultis termen-tisoppugnant. Q^ibusvbi nihil obeffe vident, amp;nbsp;ex his quiarcecontinebantur, ^' neminem confpiciunt,tormcntisomiflis caftellopropiusaccedunt,amp;parietibus muleis partibuS'appofttis fcalis,protelt;fti vineis ac feutisafcendere conancur.Tum vero regii milites in eosafcendentes ex f urribus repente tela faxaqj magni ponde-ris deiiciunt.Quibus cum hoftes refiftere pon poftent, in caftra ftatim reuerfi tor-mentarurfus exercercccepe,runt.CaeterumCum nullamcaftelli partempromo-ueri,acfe fruftra niti animaduertiflcnt,vineas plures turrefep quibus tutius muros afcenderent,facerecceperunt.Quaepriufquam conficerentur, pofterodie Rex cum fubfidio ccleriqj curfu venions impediuit.Hoftes nanqj Regem cum exerci-tuappropinquate cernentes, pugnandi confilium amp;rationem mutaucre,amp;arcis ®PP'^gn^honedimifla,tametfimagno propter Regis aduentum timore preme- gt;® bantur, prælium tarnen amp;nbsp;pugnam expedare ftatucre, eorum ducibus copiarum numero qui maximus erat, confifis, amp;nbsp;aliis omnibus certam vidoriam pollicenti-bus. Quingentis igitur hominibus reliais atqs locis certis difpofitis, ne regii milites qui caftello claufi tenebantur, egredi poffent, alii omnesiuga montis quifatis afperamp; afcenfudifficilis aderat,occuparunt,locaqjomnia quxadeundiiumria erat difficultas,complcrunt.Hicpofitiscaftris,alii tormentadifponunt,aliiealo-ca quæ facilem prxbere aditum hoftibus videbantur, laxis, lignis, amp;nbsp;quafmuris impediebant.Deniqs munitionibus peradis amp;nbsp;inftruiftis ordinibus, pugnaexpe-danteshuiufmodi verbis alii alioscohortabantur. Hiceft, bic dies nobisfem-peroptatus,fortiflimiviri,hicdiesquotannisa nobispofterifqj noftristanquara 5^ fceliciflïmusamp; noftrum omnium dies natalis celebrabitur.Hoc enimdierena-fcemur omnes, hoc die noftra erit redempta libertas.hodie noftri principatuspo-puliomnes noftravirtute atqjfortitudine hberidominatu tandem peroptato o-cioamp; tranquillitate fruentur.Innoftris nanqj manibus eftviâoria,quin etiam pauci qui Regem fuum fcquuntur, metu perterriti cum copiis noftris prxlio contendere non audebunt. At fi vel dementia vel aliquo fcelere exei congredi volue-rint,cum perpauci fint, amp;nbsp;contra Ubertatemferuitutemfequanturaedefendanr, nondubitarequidemdebemus,eosadvnumperituros.inisitaqjvelmetuamp;:cum ignominiafugicntibus,velpræliovilt;fth,amp;:occifis,nosoppidopotiemur,amp;obfeffi qui arce claufi tcnétur,omnes in noftram venientpoteftatem.Turn quibushono- 4^ ribus,quibus digniprçmiis,quantaqj cum glorianoftraad vxoresamp;: amicosreuer-temur.’Nos hodie feruitute,nos tyrannide patriam noftram liberabimus. Nosde-niqj tam iniquis amp;: iniuftis bellis, nos tributis amp;nbsp;indignis exadionibusquibus vc-xamuraffidue,finemreperiemus.Abfit igitur anobis omnistimonamp;animo forti magnoqjpugnam,acpotius vidoriam expeétemus. Non minus enim fortes qui expedant prælium,quam qui committût, effe debent. Honeftius quidem eft atq; Jaudabilius vins fortibus pro libcrtate mortem fubire,quam vitam viuerenon hû-neftam.Nos ratione,nos caufa iuftiffima mouemur. nihil enim præter libcrtatem poftulamus,proquafortiflîmusamp;:optimusquifq}morimaluit,qu3mpriuari.Hac igiturhodie proqua pericLilaomnianegligendafunt,autnobisvendiccmus,aiit p pro ea gloriofe omnes moriamur.In vidoria vi tç noftrç omnis fpes eft. Nam vidis neqjdementianeqi mifericordiam quidc nobisfperarelicet. Cumautemani-maduertiflet Rex loci naturam vbi hoftes conftiterant,qui (vt fupra demonUraui-mus^alcus erat amp;nbsp;afper,ac ii qua minus difficilis aditus lioftib.patere videbatur,huc ne poftent équités Regis pertrafire, lapides plurimos magnafqj trabes coiecerani;: abillo-

DE REB. HISPANIÆ LIB. XIIIL joj (Dï^^’î^^’^tcriiiineamp;qiiïiigcntospafl’üscaftralocauit.Hicprimuinpiie-ci^ f ^\^‘^*^ci^asamp; impedimenta vnum in locum,vbitutieflepoflentjaddu-* defend ^’^^S“^*-* P’’^^^”^*^'^^'^^ imperauinHunc locum etiammilites qui ^nti ^®®’’’ ^^P'^^ effet,cum prxfidio difpofuit. Deindeinftrudas acies biduo ^at**’^’^^^ ®®’’“® fimulans fugæ ligna plxrumqj dedit.Quod bac ratione fa-k^^^®***^ confpicatijfottefpeamp;opiniotie falfadecepti, prxlium quod Ssco ^°^^^’’pP^ committerent,amp; a loco vbi vinei non facile poterant,paruas Re-’^iffen’*^ ^°^^^”’'^®^’’^5’^^ planitiem quæ proxima erat,defcenderët.Quöd fi fe-fuperaripotuiffent. Cxterumdiempoft tertiumhoftesex ferr ^®™‘f’ï'cartris excedere nó audentes, Rex fuis obleffis fubüenife amp;nbsp;opem Hoc ^^J^^P^^s» tandem vel in alicno ac difficili loco aggredi praelio ftatuit, con-■Uivir ^^°^ otunestalibus verbis hortatuseft. Vittusfidefqjveftra,fortiffi-lt;lem ”’^”*^ ^go multis periculis amp;nbsp;rebus difficilimis fæpe fum expertus, mequi-*tniis ^quot;^^^P^^^^j^^^t:iavehementerhortantur,vtfinevlladubitationehoftes ^Hif '^^'^'^^^’’'’ ^’^ ‘ï^*^’^5 certam nobis vióloriam pollicentur. Nam fi quos . Pania,quos in Italia,quos in aliis terris principes magnofq; duces atq; exerci-°^*^*'^ ptæliopugnando fuiffefuperatos memoriarepeterevolueritis,ne-Viÿ . ”® veftrumdubitare debebit,quinde hoftibusac rufticis hominibus ^^^(nT'^*^faeilem confequamur. Nos enim non fortitudo folnm amp;nbsp;rcimiÜraris ®»i u®®^*^^iuuabit,fed caufa quoq5 quam iuftilïimam amp;nbsp;honeftilïimam fequi-9'’æstifte pugnantibusanimos amp;viresäuget,fednosipfedeniq; t{f ?^®P*’®tcaorDcus,quiiuftos amp;innocentes inneceffitatibus amp;peiiculis H^f^impiorum hoftium manibus perire non linet:qui non Regis modo fui no-ks ’ , ^^^tiftiquoqjcultummaieftatemq;contcmnereac violate auli, perfce-’''cliitolim Gigantes aduerfum louem (vt aiunt) infania fumma furentes ad re-’''•palpitant.Cuiusincenfi cupiditate Reginam amp;nbsp;Principem veftrum Ferdi-^aam armisamp; infidiis ftultiffime perdere conati funt, vitaraqj iam indignifli-y Polgt;a(lent,nifi eowm innocentiam Deus refpexiffet omnipotens, amp;nbsp;bonoru 10 ..?®9Maximavirtus nobis abfentibus defendiffer.Hoftium autem omnium j ƒ “'^hfuturus, ex hoc quidem nobis prarcognofcere licet, quod temere fine ’'*î,fînerationc contranos armalumplerunt: quodinfanofalfoqjconfiliode-PMoftrosprincipatus,bonos ac fideles omnes, luamqj patriam cuius quietem j ææ^''^‘^eb)ebant,laboribus continuis, maximis incommodis, amp;nbsp;cladibus indi-6’’'’gt;itnisafficiunt; quod nos quibusamorem amp;obfequiumpræftare iuftiuspo-/ftiQuiefcere non finunt.Quosego nonvt fubditos princeps malus vnquam ^’«auijfed vt filios bonus pater fummo femper amore dilexi : quos non ilhcitis tó^® ^'^^^^^’^5 tion exaâis iniufte vedigalibus vexaui, non vllis iniuriis affeci, bonis mois impartiui, muneribus amp;nbsp;honoribus auxi. Nos cos liberalitate, be-^ quot;tns,amore:illiveronosinfidiis,proditionibus,odiis,armisdeniq;perfequun-‘■^apropterhoftesquifecrudelitati,fuperbiç,ingratitudini,coniurationibus Hiahispertnultiscriminibusobnoxiosfeceruntjquisdubitatamp;humanæamp;diui-. wixpoenaseffedaturosîNonenimmefolum Regem,vti fupramemoraui, veumquoq}fummadementiafurentesabnegarun|.Nöpronoftroigiturho-°fcio!um, fed pro Chrifti quoqj cultu aefide contra perfidos hoftes bellum ge-fquot;öus:quoseo titnidiores in prælio fore certo fcio,quo fine caufa leuiffime ftultiA ®cqgt;aefecerüt. Semper enim mali trépidât, nihilqj boni facere queunt qui fuo-ticonfcicntiafcclerum vexantur. Regem enim vellmperatorcm cuius Vet au-®tiutcvel duftu excitentur, quem deniqj fequantur, non habent. Omni deniqi ^ Waamp;auxiliodiuino deftituti funt, a quo fe iam alienos impie fecerunt,quum 1^’1'*’’® fi’x patriç bellum inferre ftatuerunt.Non ergo diutius hanc pugnam i * «redecreuimus.Vos itaqs moneo milites hortorq5,vt quifqj fuævirtutis amp;re-^“nigèltarum hodie mcminerit.Hic enim dies vidis hoftibus amp;nbsp;oppreffis,labori-Jisnoitrishnem faciet.In noftris fiquidem manibus vidoria cft,qux fumpto qui-• j2’®*®5 fupplicio, pacem nobis amp;nbsp;ociü prxftabit. Ego autem amp;nbsp;Regis amp;nbsp;*itisolnciofungar. Semper enim amp;: animo amp;nbsp;corpore vobis adero, quippe qui

regnumconferuare ftatumq5defidero,quopromeritisamp;laboribusveftns,amp;vo-’ bisipdsjamp;Iiberis veftrisfatisfacerc poffim. Orationifinem faciensomniumq; animos ad pugnandum paratiflimos edc vidcns,ftatim multos e militib. ad eque-drem ordinem vocauit, quos titulis amp;nbsp;honoribiis ornauit, amp;nbsp;mukis muncrib. au-xit-Mox cum acies inftruerecccpiflct, a loanne Luna cui feruiebatoppidû nomine Fœlix,virocJariflîmo amp;rei militarispentiflimo remoratuseft.Hieenitnhoc Regicon/iJium dedit, vt in craftinum diem præJiû differret. ita fore,vc hoftes vinei mukofaciliuspoflent,fieos primo diea parte foIisinuaderent.Nonfpreuircon-£JiumRex:nouitenim fuiflèprudentis.Pugnaigitur infequencemJucem com-mida,tota fere node,quo ordine acies ad hoftesaccedurxerantjpræliumqj com- ’? mittere deberent,conßderauit,ordinatimqj di/pofuit, vtafrontc cum parte equi-tatus Alphonfus Aragoneus primus hoftes inuaderct,amp; Comes Pratenfisa latere dextro, Bernardus Rocabertus adniftroiam pugnantcsaggrederennir.Hiskbo-rantibus Henricus Regis ex fratrenepos, qui etiam Infans fortuna dicitur, amp;nbsp;Joannes Aragoneus ad tempus cum equitibus Icuisarmaturaefuccurrerenr: quos i-pfequoq; Rexkatim recentifubfidio Jubfequerctur.Quem Carcoxana Regne coJiortisprimipiIus,PerrusV'rrea,Mattliæusamp;PetrusMonticatini,Ioanne5Lu-na,quemfupramemorauimus,PJiiJippusCaftrenJîs,GomeciusSuarcsFiceroa, IoannesDembus,AndreasPinera,aliiq5nobiIcspIuresJcquerenturatq5 procege-rét. Omnibusitaqs cómonitis, vtdatutumordinéferuarent,Rexdequarra vigilia ^^ \ magno Jilentiocum omnibus copiis verJus bodes pedetcntimproficlfcitur,amp;: an- nbsp;nbsp;j

ces Jongiori circuitu iuga montis fupra bodesafcendereiuilit. Primalucenondö 1 cxortofoIeamp;quadmatutinocrepufcuIobodescopiasRegispropefuaca/kacer- j nentes,clamorem magnum tollerecccperunr,metumq5difl)muJantesamp;armisin-

vno tempore maximum feccrunt, quemfortidïme bodes*exceperunr. Diuacri- f tervtrinqjpugnatumedjamp;atquo fereMarte.Horamautemdieicirciterteriiam ^? 1 cumbodes fob’s radiosamp;intuitumac contrariorum armorumfuJgorêocuIisdr- 1 ^^ lenonporuidenr, cumqjRegefuperuenienrecum magnofub/idiomagispremc- 1 rentur, iam vuJneribusdefedï pedem referre tergaqj vettere cetperunr. Quosfu- \ gientesRegis équitésinfecuti die toto, magnum corum numerum occidcrunr. I Contum enimSi^enginta füpramiUeintc[fcâi,totidemq}captifuere.Rcliquis£t~ l ft locorum afperitasprofuir,nemo ramen eorum euadereporuiffer, ûquibufd^m nbsp;nbsp;nbsp;/

'viâoribusregiisnonprxdamagis,quamhonorcordifujûct.Hienimdümlegen- f dis fpoliis fcruandifq} prxdis commorantur, fugientibus vidiis fpacium dabanr. f Deregiisautem milirib. multi vulncribusadedi, dedderativeropaucifnere. Ja- ! lt;duram ramen equorö magnam fecerunt,quorü prêter multas vulncracos, mor- 4^ 1 tuiquoqipluresccciderunc.Hodiam enim nonnulU diffugientibusaHisfiuepa- nbsp;nbsp;nbsp;1 ^0

nicionem in prxlio pertinaces fucre. Hi cum viras armatos relis figirtifqj oder- t dere nonpo{Ienc,omnerelorum genusin equosconiicerenitebantur.lüiautcm j qui cadcllofaeranroppoGri,cum fociorü alias inrcrfedlos,alias captas, alias pro-

ÎE fequcnticum innonnulloscaptîuorum coniuratosanimad-’ ucrtiflet,Tarracam verfus, qua: villa inter Ilerdam amp;nbsp;Ceruari-am pofita eft, vbiTarraconenfis Archiepifcopus ab hoftibus amp;nbsp;^ Ilerdæ ciuibus obfîdionepEemebatur,ceIeritercontendit.De cuius aduentu moniti hoftes,alii Ccruariam,quod oppidum di-RataTarracapafluummilliaquinque,aliiIlerdam ftatiinobii-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dione relida le receperuntj omnefque Tarracam deftituere. ^ætimens ne fibi idem quod Rubinatibus acciderct, fupplcx adRegis obfe-*“»propererediit. Interim Alphonfus Aragoneus Villa:quæSanôlaCoIo-^''ur,depopulatusagros,cum LudouicoquodamGothalanorumducequi repente fuperucncrat,amp; cum oppidanis prælium commit-,^'llorum centum interfccit,totidemque captosadRegem mifit.Cumque l’es Aragoneus cum ducentisequitibus venions, fcque cum Alphonfofratre ^1 ^iinxifletjamp;oppidiimrurfusoppugnareftatuiflent, hoftibus pacemamp;Regis j^^'’'entiam implorantibus facile pepercerunt:corum tarnen ad Regem magi-J^tusmiferunt.Hine cum oppidum nomine Cereale quod propeerat,muitis f ^bus acriter oppugnare coepiflent, omnes oppidanos addeditionem venire '^5uicoegerunt.Hac fama magno cum timore populi plures commoti adRe-^^•nfpontevenere,eiufquedexteram non finelachrymisofculati,veniamvitam- 1 ^uedeprecabantur. Uic Rexad fecuritatem poften temporis fingulis oppidis fin-jU SWosprïfeftosquibusplurimumconfidcbat, cumpartecopiarumfuarumrelin-ad Reginam atque Principem filium Ferdinandum quorum maximo de-‘^cno tenebatur, cum paucis equitibus Moncatam verfus, quod oppidum diftac “«cinona pafluum millia circiter oélo,magnis itineribus contendit. ld oppidu, ^fXcum veni(ret,Regina cum equitibus Galliæ feptingentis quos Gallorum Rex YamGerundam fubfidio miferar,armis iam expugnauerat. Gallisautcm equi-f'busFoxanusComespræerat,qui, vtifuperioriIibrofcripfimus,apudGerun-'’^mcumexercitu Reginx fe coniunxerat, amp;nbsp;vterque coniundus exercitus mul-'“sconiuratosoppreflrerant,multofque populos autarmis fubegerant, aut ad Re-amp;sobfequium adduxerant. Vnftiiqs Monticatinis de oppugnanda Barcinona ^'lamconfultum habebant. Quod confilium Rex etfi minimefequendu efte iam ^':üiiicogitauerat(nam prius membra hoftium quam caput,hoe eft,oppida prin-^p3tusquam ciuitates Tangier oporterecenfebat) ne tarnen Regins amp;: Foxani '-otitisGallorum equitum ducisconfiliisrepugnareautcÓtradicere videretur, ^orumvoluntatibusdeoppugnandisBarcinonenfibusalTcnfuseft. Verumenim-''ffonihilmagis huic expedition! quam tempus efte cotrarium videbatur. Hyems ^nim maxim e fsuiens impediebat.Hçc enim Nonis Decembribus profedio co-'•■aBarcinonam décréta eft. Csterum Rex, vt fupra diximus, Reginç potius con-^liisamp;Gallorumftudiisaflrentirimaluit,quavelferuiretempori,velfuü,quamuis ®ültomelius,confilium fequk EoigiturafTentientecófeftimduo Gallorüduces lt;^umultis equitibus, ad porta vfqs ciuitatis qua: noua dicitur,accefterü t. Ité alia ex ’ parteFoxanus Comes per lunchers iter ad sdem S. Mans nomine lefu cum du-

îrmatorum millibus quinqs per muros difpofitis, magno damore Caftella: Régis ’''exillafimulamp;nomé extulere. Erat autem in cinicate pugnatorum maxima muk titudo, Régis vero vix erant hominum millia decern,amp; nihilominus intra mœnia ailles fecôtinebant. Ciuicas autem amp;nbsp;loei natura amp;nbsp;ædificiorü arte valde munitur.

A tncridic nam^ pelagus admi ttit,amp; ab occidente monte louis feu (vt alii voluut) ludæorü propinquo plunmumiuuatur. Per rcliquas vero partes etficampasfia-bet patentes, murorum tarnen ædificiis, crebnfqs turribus, amp;circuinduâisfoflîs amp;aggeribus fere fe inexpugnabilem præbet. Propter huiufmodimunitioncsôi defenforum ingentcm multitudinem Rex oppugnationem minime profuturaef-fe videns,inftruda acie amp;nbsp;communitis caftris,boftes,(î foras cxirent,expeâabat: lapidibus tarnen interdum tormentis excuflis mûri feriebantur.Ciuesautemniu-ros non excedere, tormentis vti, quibus periit lacobus Gothomanus, cuius mors magno quidem dolore Regem amp;omnes équitésaffecit. Erat enim nobilitatege-neris,ingenio,moribus,amp; militari virtutepræclarus.Dû vtrinqjmachinisamp;tor- 10 mentis contendunt,tandem port aliquot dies ex vrbe magnus eqùitum numerus cgrefliis a porta quæ mari propinqua eft, cum paucis Regis equitibus quipropin-quiores erant, prælium committunt.Quorum impetum équités regii etß numero valdepauciores erant,dum tarnen Gallorumfubfidiumvcniftet,fortiflîmefiifti-nuere. dues tarnen,venientibusGallis, tergavertentes,in ciuitatemferecipere cœperunt.-multi tarneningredientesvulneratifuere,nonnulliq5ceciderunt. Al-phonfus Aragoneusintcreacumagna parte equitatus multifqipeditibusomnes agros amp;nbsp;hortos ad luncheram viq; vaftauerar,m5temqj ciuirati propinquü quem fupra memorauimus,dcpopul3tus,magnam inde prædam reportauitin cilïra.EH enim bic locus multis rebus admodum diues, amp;nbsp;hortis amceniflimisfcelix, quem i^ Barcinonenfes vocabülocorruptoamp;deprauatanominisdidioncMoniuynomi-nanr.Huic moncicapropræfidium reliquic. Hftrebusgeftis Vilagiusquidaqu' i regiardaifi pra;erar,cum odo triremibusin Regis auxiliu veniens,ciujtatipropm^ acce/fir.Sedventisaduerfanribusamp;naturalittons,vbinulla vnquamtutanauigM I fuere,arque fuperuenien te Francifco Pyno qui numerofx Gotbalanorum cU^^ nbsp;nbsp;1

prarfcduseratjdifcederequidemcoaiftuseft. HicRex vigintiferedicruml/’^' / cio commoratus, cum amp;nbsp;expugnandç vrbis difficulratem,amp; magnosimbresmle' nbsp;nbsp;1

ftafq; pluuias exercitus ferre nudo modo pofte vidift'et,cum«egina Comiceqi^'^' 1 xienftGallorumducederelinquendaciiiitatisobftdionecommunicatowmcon- J ftlio,ftarimcaftramouit:acneforteinimicisaliquodfpaciumdarer,cumomn/b- jC Ifo copiismagna celeritate proficifcens,oppidum cuj Villa Franca nomëcfl,Siabcll nbsp;nbsp;nbsp;I

11b vrbepaftïium miHiaprope viginti, de improuifoingreftuseft. HicRexoppido ƒ iam capto quadringen ros oppidanosinterftci iuftir,quoniam ducemqucndäGal' nbsp;nbsp;ƒ

lorum cquirunivirum nobiliftïmumoccideranr. Hacrege{la,amp;'aliii(i^ibmis 1 oppidis ob timorem in Regis poreftatéredadiSjTarraconem proficiCcanm.QüÇ l ciuitasin Uttoremaris interDercofarn amp;nbsp;BarcinonampoCita ett. daitascHnobb i lisafcriproribnscelcbrata,Sc a R.omanisScipioneducecondita. Q^mRc^t^^' nbsp;nbsp;1

uibus egredinonaudentihus,exdaabaspartibusmachinisA^tormentisbipicti^ nbsp;nbsp;f

tis, aliis apud xdem fandi Francifd, aliis iuxta templum diuiDominicidifpofiiis, nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

^PP^gi^^i^c datuir. Apudeosautem qui tormentis prxerant, in altera parteCom- 4O Ifl itemFoxanum 8iPontium Kiberam, in altera, duos G allorumduces cam drmiC- j dmisprxûdiisreliquit.Ipfecum ducibusreliquisamp;magnoequitamnamerolo- ƒ ca omnia maricontermina, quibus hodibus facilis patebat egreßus, occapauit. 1 AlphonCusAragoneus interim vineasamp;:agros omnesigniferroq} vaßabat. Dies I quinquemeenia tormentis concußlaiam cafumamp;ruinam minari videbantur,nec nbsp;nbsp;nbsp;/

apud asdem Samdx Clarç littoribus appulitjibiq; magnus hominam numerus ex-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poßtus ,

..WW wMww s^^v«»«! ^wlt;^iuxA^vamp;v vfc iLi V i MViJ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w ▼ ^tvtibVa VlUlilt;tLI3

Ijftasapenunt, magnoque equitatuceleriteradeoscontendunt.Rexautcmin-''*clisordinibusamp;exercitubipart)topnufquamhoftesiungerentur,in vtrofque . ^numimpetü fieri iuffit. Primo pratlio profligatos inimicos, alias in naues,alios |foemreuerticompulerunc, plurefq5amp;: in maris amp;nbsp;in ciuitadsingreiruprxrer »eratosoGciderunr.In quo quidemprælioRegis ducesamp;:pluresequitesma-« ^lt;11 nomen fortitudinis amp;nbsp;claram famam conlccuci fuerunt, amp;nbsp;praecipue loan-AabreriusRegisalumnusamp;equesgenerofus, quipenefolusabhoftibnsvn-j^'l'iecircumuentuSjforciffimeftrenueq;pugnansamp; hollesferiensiHçfusenafir. ''lt;:prælio magiftratus amp;nbsp;omnes eines perterriti, cum etiam cormentis qiiati nm-'*laborareiam turres vidifient,timentes,ne vióliamp;armisexpugnati,maiores ', '■‘■'’■entcruciatusjclementiam Regis imploranres amp;veniam dcprecaü,fefe re-ovgt;nutitradiderunc.Hacdeditionefaóla,finitimifereomnesad Regem paccro 1) ^f't«venerunt. Hisimpunereceptis,amp;RhodoricoRebolletociuitatisgu-^fnatorerelido, Rex amp;nbsp;Foxanus Comes cum aliquo equitû numero BeUague-

“^Qontur: Gallorum autem reliquosducescumaliiscopiisamp;exercitu Mamverfusirciuflït, quodoppidü diftata Valencianobiliflimaciuitateipa-“■billiuniquadraginta. Dum Rex BeUagueras commoratur, Comes Pallari-iö j ?n ®quot;’*®u5Cruyllx cum magnis hoftiumcopiisGerundam oppugnabanr.

‘etrusKoccabercusquiGerundxprxfcóluseraCjCumaliisducibusamp;exer-^.'^ ’^luitacisjcosprimum ab obfidionedifcedereeoegit, deinde campeftriprxlio %amp;:fugientes praerercaptosmultos etiam interfecit, arque ducemquendam f^^''lt;;nanorum, nomine Derlondem, cum multisaliisfeditiofis, in turri ad quam ^'fmquærentes confugcrant, igne cremauit. Alii autem duces quos f vt paulo ƒ diximus) Rex cum exercitu Gallorü in V rgellifinesMorcllam miferat, op-ïmiilta caftellaqj armis expugnauerant, multofqj populos in Régis o bedien tiä ^ ''itecompulerant.Eodem temporis fpaciomultabelladiuerfislocisgcrebätur. ƒ PJïtereaj^çjj (^^Q^yæ rurfus pacis federe quod cum Aragonum Rege iureiu-Ij j^“lt;’confirmaucrat negledo, magnum in Aragonix fines exercitum in Gotha-quot;orumauxilimn miüt.Hisdum Rex cumGallorumequitibusoccurrit,multi Wanorum populi qui vel armis vidi, vel limore perterriti, depofitis armis ia 1 ^icerecœperant.iterumdefecerunt.Quçres magnum quidem Regi laborem ‘^■CæteriinacûRexaggrcdi prxlioCaltellanosIlatuiiretapud Ixaram,quod ' oppidum Aragoniç,Gallorum ducesaduerfusCaftellanorû Regem pugnarc j'^iiuntes.RcgemAragonumdeprecatilunt.vtpr^liumquodaduerfumCaflcI-l’''ûsparaueratjdifferret.Nolebantenimfedusamicitiçviolare,quodincerGaI-’''iinamp;Caftcllx principes ftatutum longoremporeferuaueranr.Dicebantitaqi ''^ûiitraGothalanos omnia hbenter pericula iubituros, amp;nbsp;aduerfus cos a Rcge

lt;5 Lp i'^™ *^^i^ïûs fuifle, a quo etiam mandatu habebat, vt fi quid inter Aragonum j. ^’«ellæprincipesaccideretdifcordiæjcosreconciliareamp;paceconiungeredi-j^§^tii1finaelludercnr,neque armis contendere paterentur.Ideoquepetiuerunt a P^8®»’tfiLudouici Gallorum Regis vel amicitia vel honor fibicharus effet, non '‘^sEquitésaduerium Caftclla: Regem bellum gerere iuberet. SeÇadellçRe* S^Haditurosdixere, rogaturolquevcCaftellanorum copias ab Aragoniaïfinibus /i'mdifcedereiuberet.Icafore vtamp; fibi Gallorumanimos taquam magnisoffi-'quot;'inperpetuu faceret obnoxios,amp; Gothalanos multo faciJiusppprimeret.Quodl UfteHanorumRexhonorificerogatuseorum precib. abnueret, amp;Gallorum ^'S'samicitiamnegligeret,fefe multo libentiusin eum quamin fedifragospu-; |''ïturoseiredixerunt,Rex autem etfi Caftellanos armis amp;pra:liisvincere mal* '^“3iquatn precibus, cognita tarnen Gallorum voluntate,qui tü quafi iufta peterö 'debantutjillorum ftudiis alTentiendum exiflimauit. Annuens igitureos vehe* 1 ^^‘’iEfhortatuseft,vtquidquideflentfaduri,quamprimumexpedirent,quonia , l°‘•Tgt;orâplurimûdetrimentiallaturävidebat. Duo igitur Galloiü ducesCallel* ’iioruRegé(latiiTiadierijt,qomniaquaecü AragonCi Regenuperegiirent,ei re* ^te. Rogat vt quid in animo habeat, quidqj fadur’ efle t, fine mora refpoderet*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m locum ipk curaRcfe GaBorum adcolloq,,“um^ “^''’^'’quot;“'“^/«VgT I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifpani^HocreCponfo 2ccc%o l^ilrfR^?^”*“'^'*^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fegm Yellet,quo plur^ tj^^j^ maioraa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ttualxit, û Cattellaaos bdioper-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^dspââasinducias, cam Gallornmrl ’^^■^'’^j^‘^^^^^iC^‘^Ca{lellanisamp;ob(ii’

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^egeconditait, vtamp;ipfeillonim ^n^^^^^^'^°^^oquiocumLudoüicoGal~

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^^scommoratasdiebusdumamp;-f‘n!^,'f^^^^^^^* ^^^^^^^g^^^njfecóciilit.Hic I

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;^’^ebancfermones, Setemoasvtriufn^- '^,.^i’^^‘^^^svulgodicitur,fecre[oscó-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nohrentar, clam foli nonnunquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatiresmagnasnouafque

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^quot;^^^^‘^^‘'^^^^^^•^os.nea-adrnn^S j‘^°‘^^siUoram clam omnibusnouo

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^’q^^^osinveriufqueRepied^q^’^^^^^^^P’^’^^^^^^’^^^’^^^^'^^O’iC^^^^' I

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^°^if^lt;^gcdc colloquio Confilium d^a- ^^^^‘^^^ materiam przbuit. Namamp;ab /

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;induciisiam quicTccrcCoeperanr reding ‘^^^“^ ^^t ^^^^^^9^^tuncinrerpo/icis ƒ

dem ^‘°J^dsfœderisamp;:induciarûiürih ^^^^^^^^^^^lt;^^^g‘^^ccenfafucre.Siqui- 1 Alcorna Regis Aragonum leeamc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ontefani coAjenmsequkesguotum /

cum P^ertofaniseouitih. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Derroûragrosvndiquevafljrn j

mulrisoccids,^^^‘^^^^^^P^^g’^^Pispreliumcommimn-1^ 1 mean'scompulerunc. Hinc ma^na r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^dneribusconfcâosincramurûsci- ' '^

^^1 tornen erar Gracia,quod a R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eracSpurius,cuinoppgt;dum i

formamoreReaisAcohién, ■ ^.^^^^‘^^^^^^‘'^3cde£cerecceperanc,diiigé i^n dos unes a ^oieto,quiiuiruReafcRquot;?quot;^^‘^' TumeriamFernandusAnguius,^ / exercicuiibiapudoppidumL ' ^/^^'^^^^P^^^^^^^f^^^^f^^irniAimendaréru ^^rnineprodigarunc.OuoDrJri^ °^^^quot;^^^^ dingspugnanceminagnocrc' rune. Riuresquoqj ^nisfJ^^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^dieef^ veriafgipards concise-

opprdumA2eniamquoddefecera/''kr^'''^'^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

rofanisquino/onaioLberane^^ cre/cusregiosedudetnrtn,-^^ '^^^^^^^^preeneibüs,3ciuirace/t}bFd/o/ni/k!fer' Rrenueäc^nnn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^PF^gdancesacrirerinua/êrunc./d/cdiuciusrcna^f /

auxi/ium Ao^ium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^' Cxcerum p/arimis eguidAuseciu/caceia ƒ /

csTreuignA' '”''^''^‘ïgt;'^^^^^^^^3/ie/seamenami^^^^ /cemCam-ees^cummaaaisr/^-''^quot;^^^ ^P'^^^'osA/caAimArsfgoaAeoff/duqf^^

U b K b b* H 1 b F A N 1 Æ h 1 b. A V, oit ^^CüiCamara cognomen erat, Cypranam amp;nbsp;Cafpen oppida, nonnullis inrerfe-^'^oppidanis,expugnauit. nbsp;Aluarus Mendofius Caftellx Regis legatus Borndç

til,^ ^^'’^gt;‘^eceptis fraude euftodibus, cepit, multaqj damna populis propinquio-^“’•ntulit. Muka prxcerea tü prælia qua: comprehendi nequeunt, amp;nbsp;aliis in lo-I^ Pfincipatusgeftafuere.Tota namqiprouinciaTarraconenfis oppugnationi-Aprælüs,amp; fjeiiis populationib. arfit, Tantus quippe furor Gothalanos omnes ®æf«,tantadementia vexabat,tanta mentis caligineducebantur, vt nullis ad-°^'tionibus,nullis minis, nullis deniqs eladibusad priftinam fanitatem vnquam *^ l^’P^^^^wot'Scd eorum viribus exhauftis, opibus quas multis annis magnifqj J?’:''’“$ terramaric^paraucrant, omnibus amiflîsjamp;propriæfalutisamp;: honoris 5'vfq;admortempertinaces erant. Hisigituromiflis, quoniamquxnullo ‘'‘negeftafuerunt,in ordinem redigere literifqj mandare non facile elf ad Ara-« ''uniRegem reuertor, qui cum multis Aragoniæ nobilibus Ca.’faraugufta pro-J quot;^nsjin principatum perueniens, apudllerdam ciuitatem cum Pratarü Com-j^^ncminiccum exercitu reliquerat,fe coniunxit,amp;omnes équités qui diuerßs ^tisaduerfus hoftes renitentes bella gerebant, ad fe vndiqj conuocauit. Interim ^^^quot;aconenfis Antilles multique magnates ad eum cum fua quifq;familiafpon-^uerunt.Idem feceruntamp;multi Sicilia: nobiles, qui Regifuppetiastulcrunc ’^. ƒ^'■Uüiis amp;nbsp;equis. Itaque coniundis omnibus copiis inhoftesomnialigna .quot;krriiubet, fubmotifque Caftellanisamp; Aragoniæprouinciæhnibuscxpiillîs, Wanos feditiofos magnis cladib. aftecit,breui tempore multa oppida^ depo-j^'isagris,expugnauit,multos populos metu perterritos ad obfequium redegit. ^ulleftisomnibus copiis,Kalendis Malis Ilerdamquæitcrumdefecerat,profe-’’®»'nhortis ciuitatiscitraflumenSicorimcaftrapofuit,inftruclaqueaciemili-p^®'''nesinarmiseireiuffit.Erat enim in ciuitate magnusmilitünumerusquos j)^quot;^üsDecius ciuitatis præfeelus de Regis aduentu non ignarus, ex multis par ti-quot;'euoeauerat, qui Regis appropinquantibus copiis, équités amp;nbsp;dues omnes ar-'''^('apere,8clociscii#ltatis opportunis tormenta quibus in oppugnantes vteren-10 ^’^gt;‘^'*ponereiulIït.EftautemIlcrdaHifpanixciuitasnobilis, inter Barcinonam ^ælarauguftam,quæabvtraq;parifermediftatinteruallo,memor3taRoma-'’°'^utnbellisciuilibus.HicenimIuliusCçfarMagniPompeiicopiasqiubusMar-quot;^^arto,Lucius Afranius,amp; Marcus Petreiuspræerant,fuperauit. In ripaSico-^pofitaciwtas in altiorem collem confurgit, templis amp;nbsp;aliis a:dificiis, fr udifero “‘U^antiquilfimo literarum gymnafio celebris:amnis prxtereaqui faxeo ponte ''’'quot;ur,amp; aquis amp;nbsp;aureis arenis infignis. Ciuitatis etiam fines V rgelli fertililfimos ^osattingunt.Vna re tantum minus fœlix minufque falubris,quod hyeme nubi-f'quot;plçrumque tegitur cœlo. Sed hadenus dcciuitate.PoftcrodieGothalano-“'''‘aucescummagno equitum peditumq,numeroflumentraiccerunt,amp;cum ^j 'quot;jisexercituqui ad pugnam paratus erat,pra:lium commiferunt. Acriter vtrin-S^^ptitRo cógrelTu amp;nbsp;viribus acquis pugnatum eft. Deinde vero durante pugnay “‘ksquiminus laboresamp;arma ferre confueucrant,longo iamdefeflicertamine Ptdesrefetentes in ciuitatem fefe recepcrunr. Ex quibus interfedi pauci fuerc:de autem equitibus numero plures ceciderunt. Nam qui fugientes hoftes ad '’'''rosvfqueciuitatisperfecutifucrant,eorummultosadfuacaftra redeuntestor-quot;''quot;'taquæ dues Ilerdæ iacicbant,interemerünt. Cumquibusamp;IoannesLuna '''quot;'obilis,amp;;formacorporisamp;animimagnitudinepræftantiirnnus,occubuit,cu-'quot;5mortem magnus quidem Regis amp;nbsp;totius exercitus mocror fecutus eft.Hoc ta-Jfo prælio regii milites,amp; profligatis hoftibus in ciuitatemq; compulfis, amp;: capta •. ’'ttiAuguftini templo j vidoresfuere. Multos dies deinde ac prope duos menfes,' ( Moequeftri prælio, modopedeftricertamine, nee fine vtriufqj partis cadefu-Mifanguine pugnatum eft. Cçterum poft multa variaqj prçlia longo iam labore j ’)«efliholles,fuburbium ciuitatis amp;nbsp;omnes domos atq; (andorum çdes quç extra quot;quot;mosciuitatiserant,amifcrunt.Eft autem fuburbiumiuxtapontemquotranf-quot;quot;rad ciuitatem. Hoefuburbio capto,regiis militibus magna quidem fpes expu-hnd^ciuitatisaccelfit,amp;llcrdenfesnóparuuscimorinuafit.Itaq;Rexnodequ^

fecuta eftjn fuburbium caftra transferri aefoffa valloque munir), ^tormentalo« exsadoppugnädum rutisamp;opportunisIocarüuffitJnterea ciucseolocoqaime-busn^^^^^r^^^^^ amp;nbsp;muros cinitatis crac,multo robore magnifque condxis trahi’ amp;Regt;æquot; ß ^7 “^’ munitionem confecerant, amp;ab altera parte quzadpontem Pefdu^r^*^ M ®^®*’’'*. ^^^^^ ^quot;^ vtramqucripamfluminisaggercsfollamquc

• °^ ^^^eria: munimentum amp;nbsp;lignorum tnoleni Hexprimaluce Thes °PP^gnare iubct.Vbi complures iadi lapides propugnantesbo-comnlerc capto ponte, certatim SefoTTam laptdibus terraqae

concuTTus^armatusin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat nomen,faxomagnipordctis affixo detitSepedibus • ^’^quot;^ ^gt;^3nCierat, in caputdecidit, dtuquecapiteloli^ im Tarn amp;Ferdinaadus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9wadcwnr,alt;//«f«J,adpogMxn/w/’

CummiTTilihusrelis armiez, K .^3^^F’^fn3u$hoüiumphalangesperfr^en^ C0ncidi{ret,afuisarm igeris c loin a ”^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratis, vulnerarus in peâore

poflea curabimus.HxcIocutusin f^/‘^^^^‘^^'^-^‘^^^!^Ànquir, vulnnsvicifcamar, i^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^‘lt;^abomnibusdmauepusnatum^a ^^^^i^^^'^^iolcMiusdimicauit’Acnter ƒ cesfuccedebant. Deniquecomnuir '‘^ ^^feßts regiismilitibusaliircceniio’ gis équités in Üiacaßra viaoresredie\^i’^quot;^^^'^^^^’“^^‘'‘^^^‘^^^ nbsp;nbsp;nbsp;^quot;^^^‘^ ^^' men defiderati fucre. ExalUs vero nr r ^^' xporum eebmultivuincrati,nulUa-cecidetunt, Cxterum dum hxcaLdn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;complûtes, nonnull, quag dinandus Hiius ex Cxfarauguda cum y‘^['^^quot;'P^^^‘^S^'^^_^^ncur,Regina amp;nbsp;Fer-Regis venientes apud diui FrandÛ-ir^,^,^ lt;F»ngentariiscohortibusinauxihu cum copiasadduccrenc, initinere lirerun'''”- cadrapofu»c.Nam vtinhuneb-mcdiaciuirasintcrduosexercitusa,,rf?.r^’^'''’'''''‘'P‘'^'^°‘''''^^^^^^^^ . nem veniret. Quodqaidemcôûlinm p^‘‘quot;*^^^Pquot;gquot;^/ccar,autcitiusiodediifo- l^’

pcrieran[,tSi'omni(uhHdiirpedeaitLpoTn''T‘''''^r^^^^^ ^cceperant,amp;:quiaprxrerva/latosaoroTo^r^,''^''‘^7^^^^^^^^ ^‘^^miricernebanr^efuapernnaciarZ.^^^^^^ ÄSfST^^'quot;''‘^ÄÄÄ’5X

rat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^quot;^quot;'^‘^^^^^cguittbosfujsgaosiamprxdxcupidiMScepe-

n,r,nc ^ ^^^ 'Jf”^^^’P''^^^^^^^cum7egartsmuJrisarmariseguitibiis, ciuitatemma 7‘^ [^^'o^{ngreausc/l,amp;cumcoReginaffmulamp;Fcrdinandusaius,Quicutndoiagt; rtsmagt/fractbus quos a iureiurando guodprocoaferuandarepu^eprz/btar, urarosappe77anc,Scrum aiiisc/uirarisequiribusper vicos equirantesj mUirabiies

e urtentrumpucrorum detusamp; queruias voces bauriebant. Quorum marrespaf rsertnibusmiferequedentesadRegemamp;Reginamcum vem/Tent, dumeorum

^omp/ures amp;promj7!âharbacernb/7es,amp;:exang-u//n3C/epa//ef]tcs, veguï/am yub

^‘^^bu/nanosexuerant, ve/mo/jranas rruce/gue feras, vc/morri/oru/nho/Jiinuni i ^^^'/esre/erebanr. (2^os/nJ/êrara/Ï.e^/na, amp;pr^cipucpi/eros, adf/aca/iracon- /^ / ^fi/m mifif, amp;nbsp;gu/omnjbuscjbar/a (fj/lr/buerer, iinpcrau/c. ffïcd/esofloJicx f ^o/nmorari/s,c/am i!i:c/ii/rat/ guamecef/af/a eranrprot//(f/r,amp;'m/7/resqi//exacrr-

pr/s yi/7ncr7bus^ffroraucranr, ennua7e7éercnr.‘ randéNoms (2ii7nri7/bi/sA7p Jt^a^ ^tnS^/oannem Ara/^oncas, C7om7cemPraren7êfn,amp;'a7jos(7ucescü ^rrmeo

UL K L D. H 1 5 F A JN 1 Æ L 1 D. Ä V. ^^ ' ^^’'»pofterodiecum reliquis copiis fubfecutus cft. Quad quumBarcinonenfes I ^^'''^^^^^’^fiffeiiL auxilio Caftellanorü omniqjfpe iam deftituti ,ad Pctrum Por-?^''æ^°^'^'^'^^g‘-^^’'^^P°^^^l^8^*^°s nitfcrunt,quibus omnem facultatem J^criintjVteinomineGochalanorum omnium Barcinonamciuitatem cotumqj f 'J'dpatumofFerrent.Q^od illc munus regnandicupiditatecaptus minime re-' j^ ’'''tjfedfuavndit^ conuocatafamiliamultisequitibuscomitatus,fimulcum WsBarcinonam profedus, apparatu pene regali magnoqj gaudio totius ciui-'‘SïXcipitur.amp;vltro citroq;iuranscx compadoConditionibusamp;ptiuilegiis,iL’ ij » '’^‘duiunacIamoreRexappeliatus eft. Hune dcinceps fton Petrum Portugal* J'^clt;ïRcgem,feddumtaxatLufitanumdenominabimus,aLufitaniavItetioris j' p2niæprouincia, vnde a Barcinonenfium legatis accitus yenerat. Eft authu-’''uinterGallaciamamp;B£eticam,quç tribus vberrimis fluminibus,Durio,Tago '’acontinetur,cuius prouinciæ pars vltima quæ vergit in folis occafum,ab in-’^Krecentioribus hiftoricis Portugallia nuncupatur. Huius auté nominis etfi j^ '’inreddcreracionem non poflhmus,nobis tarnen opinari licet exGalliaolim |.^°''’inesinhuiusregionismaritimamciuitatemquçPortusappellatur,ingreflbs, .æ^pstnænomen Gallia ciuitatisnomini, quod nonnunquam fieri folet,addi-' '•SicutSiCeltiberia,qua: ab Ibero amneciteriorisHifpaniæamp;Gelds Galloru '^Ijj “^’’'^“äcccpit.ScdadLufitanumredeo, quietfiRexeledusin titulosil-f^samp;inagnosprincipatus honores adumprus fuerat, eius tarnen animus non ''oremquidem curamamp;folicitudinemquâlætitiamfentiebat,proptereaquod fj( *®®®rcgnum ingrelTus erat,amp; Gothalanorum neque mores nequelinguam •dntelligebat, amp;nbsp;Aragonum Rex qui turn Ilerdam ciiiitatemarmisceperar, j^^txercituviâorepropinquus erat.Ilerdenfibus enim captis,amp; ciuitatis caftel-03nniLefçano cui plurimum Rex confidebat, vti iupra memorauimus, com-'Muces quos cum copiis Ceruariam verluspraemiferat,magnocumequitum Jï'îtofubfequcbatur.Ex Gothalanis interim perfidis quosaduentanteLufi-0 Lomes Pallarieftfis amp;: aliiconiurationis auroresaccinerant, multitudo ma-jj wonuenerant. Etant prætereainciuitarenonnulliCaftellani milites, quos are-^’’«quitibus præliisantegeftisprofligatos amp;nbsp;m vlteriorem proficifeentes Hifpa-P '*'Barcinonæ dues apud fe magnis precibus multaqucpecuniaretinuerant.

^ufitaniaquoquequi vénérant,amp;aliarumnadonum milites,Gothalanorum j P'îsaugebant. Præfedis igitureledis amp;nbsp;ordinibus inftrudis, amp;nbsp;Ceruarienfium g ’quot;5îuxiliapetentibus, Lufitanus cum omni exercitu coniundifquecopiisc ^fcinona ptoficifeens, Équalatum peruenit, quod oppidum Ceruariam verfus j‘«aBarcinonapafluum millia circiter quadraginta. Hucfpeculatoresquose ƒ cinona Lufitanus exploratum res Aragonum miferat, redeutes, multos prin-■‘kus populos qui defecerant, poft Ilerdam captam inAragonumRegisobfe-10^ ^’'’'^§’'3^’amrediiire, amp;nbsp;Tarraconenfes cum Ceruatienfibus metupertur* ^^'^dededitione placandoque Regis animo confilium inifle dixerunt. Quo-''dans vulgatifque fermonibus, non paruus quidem timor hoftes omnes in-^j^LufitaniquiCeruarienfibus auxilium implorantibus opem ferreftatue* gt;lt;^onfiliumamp;cogitationes impediuit. Nam etfi Ceruatienfibus fubuenirede-''J2rat,naultis tarnen quos metus ceperat, hortantibus, vt Bateinonem potius ‘'■f»quam Ceruariâproficifei vellet, ne mûris illicamp; obfidione claufus eXitu-l'^'prohibitus, vel longa fame, vel expugnato oppido,inhoftiumpoteftatem 'quot;recogeretut: diucogitabundus, amp;nbsp;ad deliberandum quid efletfadurusan-, P5(namamp; Barcinonam reuerti pudore, amp;nbsp;Ceruariam ire metu prohibebatur) 5 ^'’'umnequeBarcinonam rediit, neque Ceruariam profeéfuseft, fed innere omnibus copiis tranfuetfum iteringref-^gt;sddexteram Montem Serratumrelinquens, in Pratenfis Comitis terram regio pars eft prouincixTarraconenfis amp;Cathaloniæprincipa-) Eetlus feptentnonem, diftatqueaBarcinona paiTuum millia fexaginta. Hic PPmamultaquatdefenforibus carebant,expugnauit, quorum agtosigneferro-j “ ^vaftabat.Hoc eo animo Lufitanus faciebat, vc PtatarumComesquiRegis HH

Aragonumcopiis prxeratfuispopulis auxilialaturus,ab obfidione gt^rƒû acritcroppugnabat, difeederet, amp;nbsp;cum exercitu Pratas verfus pronci c ^^^ j^. co Pratis egreffus in itinerc pradio decertaret, quo vido amp;nbsp;militibus eins ^^^gj, inde Regis copias quas cum Comitis exercitu coniundas plurimum P jjjj. nebat,tutius inuaderet. Ideoqjquo maturius Comes venire,amp;lu^3uxi ^ plorantibus opem ferre cogerctur, violentius omnia vaftare, crudenn nbsp;nbsp;nbsp;^^^

uosanimaduertere,hisprxtercaqui femelmonitiiuflamorarenturo^ c ^^^^j tas patefacerent, horrendam amp;nbsp;per multa tormentorum genera mortem ^^^^^ Quod vbiRex qui Tarraconx tunc erat, a multis qui indc reliiäis omm nbsp;nbsp;^^^^^

ad eum cofugerant, accepit, tanta fxuitia commotus Pratarum fidioncTarraeæ reuocatum, cum aliis ducibus quos Ceruarienfes oppug miferat.cum exercitu contra Lufitanumcelcriter ire iulfit.Cuimoxtx dum filiu quern multis nobilibus prxfecerat,fubfidio mifit.Qui t^™^“^ ^^^opere te magis quam adolefces erat{annum enim quartum decimu agebat}mag p' tarnen armisamp;equogaudebat.Laudisigituramp;belligerendicupidusmagn nbsp;j^

ius aduentus incredibili Içtitia milites omnes afiècit.Poftero die eu omm lundis amp;inftriidis cohortibus, inoppiduComitisquodCalafumvulgusappej^ Jat,amp;aPratisquxindeccrnuntur,milliapafruumferequinqjremotume , et dinadus Princeps amp;nbsp;ducesomnes ingrediuntur, totaq} node propter propinquos

cx temporetentoriis, extra murosoppidipernodarunt.VbidiesiUuxitexp ora-toresnonnulliq} PratenfcsadFerdinandumPrincipemvenerunt,amp;Lufitanun) Pratis egreflumCalafumverfuscummaximiscopiisamp;ordinibusinftmctisvcni' re dixerunt, amp;nbsp;iam figna eiusamp;: fu blatus equorum pedibus puluis eófpiciebantur-Turn Ferdinandus omnes ex oppido copias eduxir, amp;nbsp;ad exponedas cohortes^' cum confiderauit. Oppidi fitus amp;nbsp;loei natura erat huiufmodi. In plano fereloco incipiebat,amp;incollemlcuiteraccliuemconfurgcns,ined«ioremplanitieniüdi' ncbat.HucFerdinandiis copias adduxit,amp; milites omnesparatos amp;nbsp;armisinten-tos efle i übens,venientes amp;nbsp;iam appropinquantes boftes expedabat.Turn in aere ) ciconiarum repente denfiffimum agmenapparuit.Quodnouumgenusauguni nonparuum quidem multorum mentes perturbauit. Auesenimetfincqjprodi' giofæfuntjneqihumaniscarnibusvefcunturjintervtrumqitamengreganaivo-lantes exercitum,multorum quidem futuram c^dem fignificarc videbantut. interim Lufitanus quamuis codé nonnihil turbatus augurio,metu tarnen diflimnia-to,milites quos propter mfpeduprodigium non paruus timor inuaferat,hortatiJS oppido propiusacceflïtjamp;apuddiuilacobitemplum quod aCalafocircitermille paffus aberat,copias continuit. Mediu inter vtrumqj exercitum fpaciuinaiorerat planities, amp;nbsp;opportunusadpugnandülocus.Lufitanusinftrudaacieamp;exercitu tripartito,Gothalanis equitibus qui fibiprimumpræliumpopofcerant,Petrum 4 Decium præfecit. His omnes Burgundia: milites, quorum magnum numeruha-bebatjfiibuenire iubet. Secundam aciem Nauarris amp;nbsp;Caftellanis compleuir, quitus Beltranumamp;Ioannem Almendaretempræpofuit.Tertiâcuiusipfeprçfeâus erat, exLufitanisamp;nonnulIis Gothalanorumprimariisequitibusinfticuic.Eins primipilus erat Laurentius Mon ticatinus:cuftodes aût Comes Pallarienfis, Reda: Vicecomes,Graus Cerbellon, amp;nbsp;Cruillae dominus erant. Cohortibus hocmodo difpofitis,Iongo fermone Gothalanos hortatus eft,quibus primum maiorum fuo-rum virtutes illuftres amp;nbsp;res terra mariqî magnificegeftas commemorauit: deinde omnes iniuriasillisillatas a Rege Ioanne,crudeliffimascaedcs,bonotiiamilfiones, amp;nbsp;agros igne ferroqsdepopulatos repetens, quotoppida, quotciuitates, quotca- jO ftella tormcntiscocufTa corruifl'ent, quot viri fortes apud Rubinatum cecideram,

gclli Comitis hæredes pernnere,Barcinonenfibusaffirmabar.Qui fi priftin«foli’ tarqs virtutis in prçlio gerendo eo die memores cfle vcllcnr,facile guide Sramiffas omnium bonorum pofleffiones recuperarent, amp;nbsp;ignorainias guas indigniflïrae

U t lx Eft ö.^ ri 1, 5 F A IX 1 -Æ 115... -TL V. Qiç 'ÎMT^''^’ ^I^fc?*^®”^'’’^* Non cflc dicebat de vidoria dubitandum, propterea '»et j^^®ihiUtum præftantiores crant,amp; numéro plures. Quod etiamfi nii-CUmK ’■^^cflentjiHa tarnen ratio nobis perfacilemviâoriampollicetur,quoniâ Mr '*®'*’‘'’“5 4“* pueri iudicium in re militari fequuntur,c5grediendum effet. tOs. j *^P*'ol*oïiofe,P’^ovitapugnarént,admonuit. AGothalanisadNauar-tile ^^^^”^gt; ^scum multaverbadixiffetquibus illorum animos accenderefa-^üïl ''^^’^®'^“'^ CaroliVianæprincipis morte memorauit. Caftellanis bella 1^110 °^^'^'^ RexAragonum tôt annosaduerfusloannem amp;:HenricumCafteI-l'îois ''''^^®8^^’^^^goegefferat,retulit.Deniqj Burgundiæmilitibusatquereli-Kil) ^^'^'P’^t’dioamp;sprædæfpemilitabanr,honores amp;: commodaqua:vidisho-w'^*^°*^®5®°n*^®5“*pofl®®’'» ^ quam plena diuitiisamp;hoftiumfpoliismanus '’to |^P‘’8°^et, in cadra redi ret,o Rendit. DumLußtanusorationeconiu-1 quot;ortabatutjinterea Ferdinandus etfi corporis robore minus firmus,vt fupra etc ’**gt;P’'optcraetatcm,animi tarnen viribus fortis,ex colle vbiconftiterat, ex-A quot;öiadplanitiem deduxit,ibiqï ad hunc modum aciem inffruxit,vtPratarum te'^'^'^^P^’’^® æ^S*^^ equitatus cum hoftibus afronte confligeret, primaque ^ '»commicteret, ftatimque Bernardus Roccabertinus a dextera, amp;nbsp;Matthaeus ’^’^*’“5® fioißra pugnantes,hoftes a latcribus opprimèrent,Henricus Prin-^^ (i,j .®*'P®fruclis laboratibus,amp; quos hoftium multitudo magis vrgerct, cum [^ ^lt;]uitibusfubfidiumferret.BernardumveroGadonemcumpeditibusmon-”^uiaderat,afcendere iuffit,vt inde figno dato celeriter in hoftes impetumfa-

Archiepifcopus, Comes Modicenfis,IoannesPratus cum quot;ibusfuispeditibufqjoppidumcaftraqjtuerentur.Ipicautcmcumprimipilo 'tt’xonainagnaqj parte nobiliuro quos falutis fux eau G euftodes habebat,Pra-J'''Comiteniamp;qui cum co prima pr^lia coinmifiHentjfubfequeretur. Hoc ®’'oordinibusinftrudis, aduocatosduccsamp;omneséquitéshis verbisalloqui-ƒ' Otunes homines quibus actasamp;rcriimcxperientiadefuntjfortiffimiviri, ^'’darequijgji^jPg^^^^jpgfg dodrinam amp;nbsp;confiliumdccet.Egoitaqiquifum jï ( ^^^^puer, amp;nbsp;in re militari tyrunculus, amp;nbsp;minus cxpertus, vos omnes rogo ob-jj'^qiiVcfi Vobisordines quos in inftruendaacie confideraui,minime forte pro-’®'ur, amp;nbsp;apetteamp;Ratim mihiconfilium veRrum amp;nbsp;fententiamoRendatis, to-’quot;quot;Ijaciemamp;pugnandi rationemvobismutare, veRroqueiudiciolibcriiisin-quot;’weliceat.Voloenim fi quid veRrx virtutiamp; rebus inclytegedisfottunade-, ^’'»tit, vtnon meducem, fed ipfam pqffitis accufare fortunam. Nam quo flatu .quot;’quot;b quo in loco fita fit noRra falus, omnes quidem mecum intelligere poteRis. ^«noftetabeR, cuius nomen amp;nbsp;prxfentia nos hodieplurimumiuuarepoffer. '»terutnveftravirtusamp;reimilitarisfcientia,magnanimiproceres, mequidem f’WsafpeRutndefiderare non finit. Mihi eniminhuiufmodifortunæconditio-lu '’^prçlioq;gerendo,quod aduerfum tyrannum fceleratorum hoRium ducem pa-^W,etfi partis abfentia,fi mea puerilis aetas,fi denique rei militaris pugnçqj no-’“^)Caufe nonparui timoris effe debeant, plus me tarnen proccres fpes virtutis ?'”æ,plus animi fortitudo, plus xtas amp;nbsp;rei militaris vfus hortantur. Mc namque •’njotcnifaciunt memoria vidoriarum veRrarum, famaqs præclara return quas quot;'tiffime femper gefliRis. Quæ omnia mihi no folum timorem minuunt, verum ''^mdefceleratiffimis hoRibus quam certiffimam vidoriam pollicentur. Q^od ‘'aofteshominum multitudine amp;nbsp;exercitu numerofo plurimum poffe videntur, quot;»ntarnen timori nobis effe debent.Non eR enim fortium virorum,fiquando »quot;naeto paucioribus contra plures pugnare contingat, de faluteautdevidoria ''''perare.Nam Alphonfum patruum fæpius audiui narrarefolitum,quodmihi ^J^oqjpateraffirmauitja vobis pcrpaucis propter virtutem veRram, magnumque '‘öwteimilitaris,innumeras hoRium copiasfuiffe fuperatas.Mementoteigitur «o®e» viri fortesamp;amici mei, veRræfolitæ virtutis, vt honoremamp;gloriam quam ^meendo vobiscomparaRis, amp;nbsp;a maioribus veRris qui fortiffimi fuerunt, accepi-‘''s,pofterisfinealiquodedecorerclinquatis.Ego autem meorü more maiorum ^inlabüribus,,amp;inpericulis,avobisnufquam abero.Sediam morenoRropro-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HH ij

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pKÏ nbsp;nbsp;nbsp;LVCHMAKIWHI SI G VLI

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. »«-»rF- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ bJerr-

ceres diuinum numen amp;: auxniumcpnuoccmuSjamp;inpræJiofempcrinoreArâ* goniæ nomen amp;nbsp;Dei fanaiffimi gcnicncishabeamus. Hacorationehabirapn-miduces,pugnandi ordinesinftmaosa principe comprobantes,Prinapenipri-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;mum obfecrantatq;monent,vtpra;Jioabftineret,fuofquepuenanresextutolocó cernerenAbisdeindeadabarefponderevoIcntibustêpusdeSiLproptereaquod ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aTen? ^quot;7 P^^^^^P^ expjorandum Jocorum Gmsamp;acceffus ad holles p^ nbsp;nbsp;nbsp;/

fiibCidioveniebant: oremehanmr “^^.^^^^’^amuknudineholiiumoutiuis tibusHcnncam fubüdio^ö^iG^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tiscumpeditibusafcendercluHirat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gattoniquemtugommon- /

^ootemi,ore,magDómomnesiaaduerfaJ^.^ JP«nlt;»ps,inexhorfaDdoduccsmuWo.J ®^®'““’^*^‘^®^^’^^*^““*quot;^^^^^ cum Üh in prxlio nee ßae pericnlo y^^.rf^,^^^!^^^nominatimsppellaun^ acaus pugnare, amp;: hottium non minus en nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;das falatipemmefcenUi

primo conäiäuiamperturbaci alUIab ^77 ^^3mequicesintcrGcere.HoHes Principis equinbus ampliusreßllerenon^^^^^^^’ aliivulneribusrctardathcum ducemqueLußtanum quinondum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^’'^^ vertentesadfaafigna

Hostnlcquentesviaorcsacereo aIiosoce'f^^'^^^'^^^‘^^i^^‘^^^^P^^^^^F^'^^^' tatiprxliumredincegranc fed fusa i^^»^^*^^^*^^^^’^^^^-nonabiHishor‘ ^nmquxrunc. Equipes kaq} per loca ad eu ^^^^^^^^^»^^‘^^^^^‘o^cniebani.falu-rnoncanaquecimorepercerrkinuUo ^^peditiora,peditesperafperion ƒ ^ugiendum,quoceleriuseurreren[ arm “^^ ^^^/’^^‘^^'^^g^^n^- Complueesiatcr dores namqi fugientium quofcano- ^/J'^^^dieerepoceranc, abieceruno Vi-

minuerent, omninegledaredemmi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcboßiummuldiudinem

f«osomaesmigmcumthaKeBm«iB-^,^l?.i’’'^’’^‘^‘gt;^‘-^'’‘'‘^‘‘'^ ancepspropnxüluGs,cq„onu„fJcb^'‘:f”^^quot;^^^^

remqjfubüoeonfeendir ^Repickin. ^^^‘^‘“‘^»‘^^^^ritioremaliumpernicio-nodcfapcrucnienccfe vidoribug‘./^[^^Squot;‘bus,equitishabitusa/fuirpfi,amp;: pcruenit, vbimilitesnonnuUosquioDnS'^'^’ quibufeumadportas vfq^Ptatarum bus adPrindpem Ferdinandum^r^J PP^dum cuerentur, rehquerat. Hmevidon-oppidum, quo deinde diffuser, ^^^^^'^^^^ admißisequo calcanbusiagreüos 4^ qoxßlaisdeb^uerac ccperunnC^terumpJ^ boflibasparcebat deink^p nbsp;nbsp;nbsp;‘ ^j'^^^^^dprimum nulliseorumquifugiebant,

join's incumbunt ^^L^^^^^^^P^^datecapn, dum coJligendisholhutti i ^ukisquosve^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;qmdquid preeiofum erat derrahuar, /

runt, minorema- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ymatus cognomenco Vius, vraliosomittam. Hicenifn i masm nd^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^bdiÆmocataphraaohomme va/én/lime, gal ƒ Z m/fX 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^^'^‘^^ '^^^gnusBurgundius iroeahatur. CmBarrAola-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rieeamperos emißt, amp;:auu/la hada ferrum quadoißl’i/sinß-

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^^^ ^reepromagnus Burgundtusex equocadense/ßjait

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘^'^^^^P^^^^Fsoccafum,amp;:jamdjlcedeare crepuieuluJuce-

^.^ c K. h ß. H 1 5 F ANIÆ LlD. AV. pl^ ^quot;â^ 7 ?^*^^^’^P^^ Pratas,quofc recipiebant hoftes.infidias veritus,fuotum fa.» ^inf ” k ’^eceptui cancre iuffit, fuafq^ cohortes quæ diffugientes adhuc ho-Mc$f^'’*'”^°^^ ’ ^^ ^^ reuocauic. Cuius luflu reuenences équités, alii captiuos ^inio •^'^*'*‘^uxcruntj alii magnas prædas amp;nbsp;multa fpolia hgnaqj retulere. Lufi-Cent *^f ®®’'®’^®’^’ équitésgrauisarmaturæpræter vulneratosinterfcâiquoqj Mif ƒ ^“®8'*®'W,amp;capti ducentifuere, quorum cquicomplures occifi,non-toon '^^ .^”^^quitibusamp;armisinvidorumpoteftatemvencrunt.Etquodma-Mto^^^r*^*^^**® ^^’f‘’^^æ^^^^’ vidoriamfecit,tanta hoftiû m ultitudine Fer« *quot; ^*PiF *^.P®’’P*“®*^“^“®’^®f’gt;^®fidcratitarnennullifuerc.QoçquidcrcsPrin-''oln ^*^‘^*quot;^*^‘^0jCundifq5 vidoribus folidum amp;nbsp;cumulatû gaudium, maioremqj T*”.P’’æ^“’®»quam ipfavidoria. Ideoqj princeps canode copiis in oppi-iijjç.^*®gt;^c®pï*“’Scuftodibustraditis,primumDcopropartaviâoriagra-cis4i^-^*°^®^P®'’^°*“’^‘‘^®*®‘^®V“^“®’^®^o5omncsrcuifit,commcndauitq}mcdi* dos '^™.^^''' ^'uc ad caftra rcuerfus,ad Regem Tarraconé de prxlio getto nun* titi **0 ^.^^^^‘’“feftimmifit.Quinunciidcvidorlapcroptacaincredibilcmlç-îtt • ^^* ^ Rcginæ qui de filii ialute valde foliciti erant, attulerût, adeo vtReX nimiogaudio oculorumvifusquosamiferat,recuperauerit, amp;Reginavota p æptofiliifalutepfQjj,jpgj.3jj Dco Optimo Maximoperioluit. Sedredeoad ^® J*'^*P^®^’'’'^’uandum,qui magna vidoria potitus, vt crat magnanimus amp;nbsp;hu-HlimusPrinceps, vt animos omnium equitumfuorum quosfortiflimoscog-fp ^’^^‘i maiora facinora concitaret, quum omnibus gracias egiUet, amp;nbsp;corum ffitudinem collaudaflct, paratis cpulis magno lautoque conuiuio, cundisdu-^samp;multisequitibus,vt vna fecumamp;eademmenia ùniul difeumberent,Fâ-''Witerimperauit.Inter cœnandum autem vnufquitquelæcinæplenusamp;ho* p fis quod in prælio fccerat, amp;nbsp;quidquid fibi contigerat,Principi referebant. ‘'^cepsautem Ferdinandus cum pariter omnium virtucéamp;tortitudinemcol-^^''iam,vnum ex captiuisadduci iuflit. is erat ex Lufitanis.Qui a Principe Fer-^'nando, ^uot homlhum millia Lufitanus ex Pratis fecum duxiRet, amp;quot illic jj ^‘‘‘queratjinterrogatus, habuiffe Lufitanum dixit hominum milliafeptém, ex Wus Pratis quingentos qui oppidum tuerentur amp;nbsp;conferuarent, rcliquiffe.

®«incuttodiam redudo, alius ex Caftellanis addudus eft. Hic eadem interro-?’^uS)eodeminodorefpondit.Hac regeftaFerdinanduscertisequitibus impe-f*dt,vt ftationes omnes requirerent.Quod cum diligenter omnes fcciirent,quie-

OsTEROdieLufitanusexPratarumoppido,quodiffugcrat# difcedens, certis ducibus vfus per montes amp;inuia locaprofi* cifcens, Manrefam ciuitatem,quxdiftataBarcinonatriginta milliapafluum,peruenit,vndepaucisantediebusmagnacum w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P® habendae vidorix difceffcrat. Qua quidem fpe fruftratus

cius animus amp;nbsp;triftitia afFedusquiefcerenonpoterat,quippc qui defiderabat aduerfam fuperare fortunam. Affiduis emm fflultorumvocibus amp;querelis ofFcndebatur, qui Calafetano prælio filios infœli-citetamiferant. Mulierum quoque miferabiles queftus quæ cum filüsetiam viros inbcllisextindostepetebant, moleftifllme fcrebat. Ideoque Beltranum Almen-JirctcmlegatumcumexercituCeruarixfubtidiomittens, ipfccumrcliquisco-piisin Ampurdaniam prouinciam venit. Qua: regio eft prouincix Tarraconcnfi#

^^ ^VCII MARINEI’SICVLI quinquaginta miSia paSium^ p^orum amp;nbsp;beJJicofzgentis, diüatqaeaBarcinani oppidum inter Gerundam amp;nbsp;BArdnoaam^H^^^^'^^^'^ ^“^'^ ^^^^^^^^ pris armis cum eo fimui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^operecread Befaloncnfes, fam-

enim Bellicoüamp;: armis atq- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vircütefretüsLuû(anüs(eraat

^^^o’^cpaffuvimmiUiatri^'Jl^ ^^^'[^^’^^^^'^ oppidum quodabemaBe-oppidum, ne guis effagempolTcc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°PP^S^^^'^’^ ^^^‘^gt; tornrnqae

cumnegjoppidum,aeqireipfosahhna-^ ^‘P^^f^^iisquidiccbatu[Banioius.Hi ^'^'^J^^^^ipo/rcnqS.ul^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tormemiSfamp;oppugnatio- ‘^

^Pçdederuat. Quibusindedirinn^ ^^*^o^didone,vtpecuniaredimerentur, baltm oppidum verfusquod non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^P^'^gt;ci3tus ea vi^oriaLuGcanus,Bif-

cu/toresadmodum ddelcs fub R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xercitum duxic. Caiusoppidi

^^‘^P^s bodes arma parauerant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^°^^3ntHSme permanentes, ad-

of^^^t feCe auc Bisbalim patriamdefenn nbsp;nbsp;^‘^’^^dx Regislegato qui oppidoprx-

tnenttsoppugnat. ConcuiTiiam muri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^PP^^^^uno cattraponit, mulnstor-

S^coresfi^tnouebanc, fcalisamp;vineR^r^’^a^^^^^^^»^ 9^^ tpmentapropu-_ ^^^f^sTorreUamUicesamp;opDidanntl^^^^^^^^^’^^bancur.Regisaücemlega-^]lt;:^reiuber.Tumomncsfor7iBm^^^^^

losin oadrareuercicompulerunt.Ey ^n^!^^^^^^ hodiumnonnullosoccidunt, P^doitem Vormends Taxa iaduntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^o’^nientarurfus exercent,amp;ex op-

um ^^PondebanbRegidenündarer ^^^^dne verfarenturomnesquioppi-ƒ'^ƒ ÿQuorumpericulo, colleäum ornr ^^^’^^^^^^^^^-AuditoqsnuncioRexcog-b^^^^^^quimm Gerundxprxer^nr ^^^’^^^^büdium obfeilisconfeilimtni-^^J^^^oopnsinjperauit.HidiäoReff' * \.^^^^^^dishuciJuamprimumtranGre j

Ij/fcitum Bisbalidifceffi (Te, fiipcr montem Rupiam qui aderat, copias adduxit, i-'^caftraponit. Montis non difficilis erat afcenfus, amp;nbsp;ab Oriente pJanicies. Hae «h’Ï^^^ ®9*’*^srcgii prælium repente committunt. Acritervtrinqspugtiatunl | (cf ”®®P*’*’^opaucicadunt,vüIneratipluresfuere.TandemLufitaniincaftra !is^'^'^^'^^'^^^'^^’^ ^^^^‘ï*^^”^^^ regios équités redire tormenta coegeruht. Poft fo-t.j^^''^*''”^^“^*^'-''''^‘^^^’'^^^^‘^P‘^'^^e^^-P'-*^^':*^*^*^^’'*‘^’‘^^ 'fete tocamagno ftlen-pugnsfequentis dieiordinemamp;rationemconftderansvigilariterinftitüit, vt '”pri«iuni illucefceret regia caftra repente fubitoqs cum omnib.copiis inuade-Ij )gt;tatore fperans, vt hoftes ex improüifo amp;nbsp;inopinantes aggrediens, magno im^ j '^?^^^^2perturbaret,amp; perturbâtes acimpeditos multo facin’ opprimeret.Qd' j_jJ-*“'’.®^’'^**$fiiga quidam fiucpocnltcntiadudus,fiucdiüinitus,nodu dame .‘^^''‘ ‘^afttis egreflus, Alphonfo Aragoneo qui ea noéle cum equitibus een turn , ƒ^aRegefuperuenerat,aIiifq5Regisducibusaperuit.AIphonfüsitaqJLu^^ia-J^ ^teftoconfilio transfugam in fuum tabernaculum adduxit, reliquoiqs Regis u ?^®?“*^®^4gt;vocati confeftimiuflit.Quibusadhibitis,quas copias,quotequi-dij’ g °^P®ditcsLufitanushabcret, a transfugadiligétiflîmequæfiuit. Is rcfpamp;-'aLubtani caftriseffe bominümillia ferequinqj,exiisequitescirciter mille, j. ‘^Umquiarmiserantaftuetijnumerumtriummilliumjdeniqjpugnatorü mil-^® Ä*^”°''^’^ conumerafledicebat. Alphonfushacrecognitaamp; transfugaeufto-* fef °”^^®’^’^®lt;^ito»lt;Juccsomncsamp;:ccnturioncscommonct,vtquiilt;jcöhor-'^ï milices ad tertia viq^ vigiliam conquiefcerefinat, deinde vero vnuquemq; g ’^ocura filentio diligenter in armis eile iubcat. Itaqj fedulo fuü quifq; feeit ot-^Miquantoqj maturius quam dux Alphonfus imperauerat,intend (umptis ar-^^ ^xpeâabanc. Alphonfus auté vbi regios omnes équités atqj pedites ad pugna-jj P^''‘^^'^'m''os effe vidit,exercitus quadrifariapartitus eft, vtin hoftes alii a fron-1 ’’ “ïhteribus,alii etiam a tergo dato hgno celenterimpetum facerent, vt cum ^^/'ifuacaftraferecipereconarentur,minusfacile reuertipofient. Jtaq;ca-5°'panitis,amp;in nffedio caftrorü ad currendü expeditiffimo loco relido, quaft ^ fQ*^’?y’^®‘^’“*““s,AlphonfusfuorumaliosantccaftraVenturishoftibusoppo-fyj nbsp;nbsp;*.^'^''^ni alios, alios ad dexterarn confiftere iubet, ipfe v ero poft caftra cu ^lt;]uitibusconftitit. Quos autem in fronte caftrorum adiierfos hoftibus oppo-fi|,’ft.°’quot;’®’^®^^*^W’'op*nquantibushoftib. per mediacaftra fimulatafugaqua-ljj° *1^”^ petterriti multitudine, terga verteiltes amp;nbsp;equis admotis calcanbus ce-turT °'^^^^ concurrant, amp;nbsp;relidis aliquantiilum caftris in hoftes conuertefen-f» ûftiflimeqj pugnarent:alii limul ab veroq} latere, ftmul a tergo omnes viio te-wpenecircumuentos hoftes opprimèrent. Hac itaqj ratione modoqj regiis ex-^itibuspartitiSjCohortibufqjdifpofitiSjLufitanusitavti ftatuerat,fuoshort3tusy te ^^P^^^^^c^ diei,cum omnibus copiis e caftris egreiTus, repente figna Canell o’ *°7Tl'onfinos équités qui ante caftra fefeoppofuerantiimpetü fieri iubet. ^'’'^^ *“gcnti clamore tubarumq; clangorc concurrunt.Iis propius accedentib. P“‘spene direftis,équités tegii,vt Alphonfus Aragoneus imperauerat,fimulató m iJ/”®^“êæ^®‘^®f“”f*I^osLufitanos infequentesregiæ cohortesamp;atergofi-°^alatcrib.illuadunt.AlphonfusAragoneuscUmfüisequitibus,amp;cum aliis

1 ’^S^mfimulauetant reuertentibus,afronte magnum eeleriter in hoftes impe« neriiubens,inhoftium agmennumerofæ multitudinisomnium primusin-8® used. Cuius audita vox amp;nbsp;facies afpedu terribilis ,hoftium quidem mentes Feutn abeflecrediderant,maioremin modum perturbauit,atqjimpetum vi-'‘S^iecotnpreffit : fortiffime tarnen ab omnibus eXortufolis ad horam diei fere

*® ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo pralio plurcsconcidcre.Tandem circiter

®fidiem Lufitanorum alii laboribus defeflï,alii retardati vulneribus, quum iam ®P iusamp;folis ardoribus(geftum eft enim hoc prælium Nonis Quintilibus)amp;: re-j amp;’smilitib,adhuc ftrenuepugnantib.refifterenon potuiflent,omnesquosnon i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortis potius metus adiuuabat, relidis caftris terga Verterunt.-j '^’osdiffugientes regii milites advnum quidem vel occidiflent, vel ad Regeni '^âptosadduxiflent,nifîamp;:ipfoslongiflimæpugn£emaximuslabor,amp;:folis arden^

ti/fimus xftus iam defatigatos ab hoftiû perfecutione redire coegidcnt. Penerunt ramen hoc prxlio Luiitanorum équités ducenti amp;nbsp;fexaginta,pcditescircitermiï Ie, totidemqjcaptifucre: reliquorumpauci hnevulnenbus cuaferunt.Ex regns paucidefiderati,vulnerativeropluresfuerunt.Hocpraliogcfto,amp;auditaLufi' tanorum ftrage, plures Ampurdanix prouincia: populi metu perculü, Jegatos ad RcgcmTarraconemmiferüt,quidicerentfefeinofficiofcmperamp;obfc(]uioper-maniiire,neqjLufitanumvnquamiuuifle,neq5Cumaiiisobftinatisconiiira(Ic/c-feomni tcmporcadomniaqua:Reximperaret,quamparatiiïïmos eflefemperq) j fuiHc dixerunr. Obfecratum nunc oratumq; Regiarn maieftarem venillè, vt bonis nbsp;nbsp;nbsp;j

corum feqjipfisvtiveIlet.HosRexamp;libenteraudiuic,amp;corumvoluntatem fibi lO 1 pergratam führefignificauit, eifq^lirerasadfiJium Alphonfum Aragoneudedir, | quib.eumrogabat,vt bonos virosomnesquamcommendatiffimoshaberet,plu- nbsp;nbsp;I

ginaqux VideconaresquiaDertoiaquatuorfcrepa/Tuumminiadiftant.ob/ïdio- ^^ i nepremebat,Regisnunciisaccer/ita,cummuJnscquitib.amp;pedirumfepremco- j ^3 hortibus venir. Cum omnes vndiq; con ueni/Icnt,Rex oppugnare Ceruanam Üa-

acturrib. egregiecindum. Dumitaqjiuifu Regis machina ^tormentaparan- I tur«fcconferuntur,AJpbonfus AragoneusEquaJatum oppidu,quodabeftaCer- | uariamilhapa/Tuum circirerfepremdecim, cum equitibufcentöamp;qiiinquagin- \ ta totidemqjpeditibusperopportuneprofeduseR.Eranteniminhocoppidoduç 1 fadioncs.ahiquipperecIu/isporrisingenritumuJtuRegem,aiiiLuEtanumexpe- i'^ 1 óbabanr.Cum igitur AIphoniusoppugnareoppidumccephïet,regia’fadionisop- j 10 pidani ftatim magno cJamore Regem appeJJant, aeper vicoscum diuerfxhäio- I nisoppidanis qmportas Aipbonio vcnientitJauierant,acritcrpugnareccepcre. 1 Quod cum audi/ïèt AiphonfuSjCquodefccndensipfefca/asoppidimur/sappoiü- f jt, amp;/uorum mi/itum sdiosmurosafccnderefportasaliosperfnngcrciubct.Diim 1 milites Alphonß. iu/îa peragunt, in oppido toto non a virismodo,fedatiitili£ttbgt; I etiain,ahisdc fc ne (iris lapides in hoilcsdeiicientibus, aUisgladiistcliftiipc^'^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;1

, Peignantes maritosadiuuantibus,acritetScingenticlamotcpugnatut.Àliicpiip- nbsp;nbsp;nbsp;l

peRegem, ahiLufitanutn Batcinonemq}notninabant.Pottistandein petftaâis I acdiuulüs,Alpbon{uscumcquitibusingrcditür.(^^emho{lc5cumvidi{bent,m2’4^ ƒ gno timoreperternti, ccleriterdomum Puam fequifqirecepit. Vbicumfe tutari nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ^;

minuspoiTent, Regis Sd Alpbonii nomen magna vocevocaueiunr.Quibus Al- nbsp;nbsp;nbsp;'

phonfus vernam petentibus facile pepercit,m uiieribusprxfertim quxmifetakile ßentesamp;: fpatûscrinibus eiuspedes ofculabantur,quasnemoquidemmortalis, , nifipenitus bumanitatisamp;: rationisexpcrs, ünelacbrymis velaudirevelceracre f potuiifet. Alixenim mantos multisgrauibufq) confcflos vulneribusdotnumx- i gernmereducebat,intcrfe£iosalixtabulisimpoütosferebant,a!ixvifceramem- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

mentumamp;ingcntcm virtutem prxfetolerant, nóimmeritoquidemgraciasegit. Cxcerum qui ccaderantfcpulcis, poRcro die Ceruariaad Regem propercreduc.

HE R E D. H 1 b P A IN 1 Æ L 1 bi X V1. jiit ^Kinterea Ceruariam rnultis tornnentisoppugriat, cuius murosac rutfés Indies “'■notestormentafaciebant.Cenjanenfes Lufitanicopiasamp;fubfldiucxpcdan-*“s,iiiultisdiebus cmurisamp;propugnaculisoppidum maximislaborib.fummifq^ Ptocülis tutariconabantur. Seddiururna oppugnatioric iamdefeflï,cüm quati '’^quot;ros afliduistormentorurri idibusamp;t labareturres vidiffent, amp;vrgente fame '°3ftiacfpefubfidii penitdsHeftituti, Regi conditions fefededere, Vt in priftina ‘■eaclibcrtate raanerent. Rex conditionem no renuit, quippe qui hoftitim poe-

i quot;quot;P^ciiniprin-iisclLicib. confcquLinnir. Ipfc muleis reliais incaftf isequitib.pau-^'5coniitatus Ingrediens,oppidanisamp;veniampetentibus facile conceflit,amp;:dex-^^'^î'niotjinibus ofculandam prxbuit. Cumqjplures oppidanorum insdialonga-^“^fameconfeâos oris fqualore notaflet, acq; pueros efurientes non fine lachry-®‘^’patcntibus panera miferrime petêces audiflet, humanitate perraotus quam-P^^Uin molitacibana ex caftris afferri inflit, allaturaq} panera variigeneris,id eft ''’'I'farem,fpcufticura,hoc eft fubito confe(ftura,n3uticura,qui amp;nbsp;bis codus dici-'V°caciumamp;cincriciumviritimdiuifit.PaucoshicdicsRexcoramoratiis,op-Woloannem Carcafonam præfecic, quera amp;nbsp;dura viuerètarce oppidi cura iun-jj “'^^^comnicenfu donauit. Hinccuraoranib.copiis oppidum Prataru verfus, 1'’'’I-ufitaniis abAlphonfo Aragoneoprofligatusfuarû copiarû rcliquias addu-^'^'3t,proficifcitur. Qimd vbi Lufitanus intellexit, oppido deferto Barcinoné ce-^iierferecepit.Rex acceptis in deditionem Pratenlibus,dum Lufteanum perfe-Âiir,exitinere oppidum Redonara,quoddiftataTarraconepafl'uum milliafe-f'cmdecimjaggreflus eft, biduoqs oppugnatum firaul cura arce quæ coeufla tor-'üétiscafum minari cœpcrat,in deditionem accepit. Hac ita re gefta omnes diœ-tefaniTarraconenfes atqi Bernardinireligioft, quidiuo Bernardo templum di-':MumquodSan£}-js^rucesappellant,incolunt,adRegempaccmamp; veniam pc-'^tesvndiq;necfinemuneribusconuencrunt. Quibus dementer acceptis amp;nbsp;jj quot;^prouinciæpopulisin poteftatemredadis,RexFerdinandum principera amp;C j ^'phonfum Aragoneum aliofqj duces cum exercitu Dertofam verfus præmittit. j XS'^iuitasripçamnisIberiappofita,Orientera verfus aTarracone paffuum rail-''2quinquaginta, remota eft.Hos cum Regina reliquifq; ducibus atqj magno equi-’“Hnumero influminis ripacommorantes apud Ampoftam die quarto confe-j '“toeft. Quod oppidum in eiufdemamnis alteraripafttumeft,interDertofam j J^Cekibericummare,diftatqjab vtroqslocofpaciofereftadiorum quadraginta.

1 gt;’'ontibusoriens,etfimodicofonte,largiffimotarnen tradfu fluens totaqs Celti-

''toGtur,abIuat,Salonemamnemamp;plurcs alios ad ferecipit. Hincctiam ad Der-^olanipræterGallicumaliofqueminores,CingamatqueSiebrimmagnosamnes , “'iniittit.Tuncetiam pluuialibusaquis amp;hybernis imbribuS audusex vtraqsri-P^tamposinundauerat. Nullis igitur vadis repertis ad Cæfarauguftæ pontem, ^uidiftatabAmpofta pafTuum millia centum amp;: quinqüaginta,Rex exercitum 'lucetelongum nimis atque laboriofum exiftimans, ratibus ex tempore fadis amp;nbsp;“onnexisinuicemtrabibus,paucis diebus exercitum traduxit. Plures tarnen amp;nbsp;fottiotes equiquos in fcaphas ingtedi cogère non potuere, celcriter amnem tra-

1 touerunt. Hos tarnen artis nautiek peritiores e cymbis, longis habenis funibuf-QtoprxeunteSjad alteram ripam fluminis traducebant. Omnibus tandem tra-Miscopiis, Rex, qui apud Ampoftani faciliores accefltis amp;nbsp;propinqua loca '^ognofcerent, amp;nbsp;commodum caftris locuni diligenter eligerent, mißt. Hi lo-, “isomnibus vndique prudenter infpeólis, amp;quibus tutius caftra locari poifent 'tóis,ad Regem reuerfi locorum fitüs, amp;nbsp;vbi caftra cömmodius efTepoflent,' 'gt;ftenderunt.Tum Rex inftrudas acies ad locum quem apud oppidum clege-'^öt,adduxit, ibique pofltis caftris, locis opportunis tormenta difponit. Cae-(truin amp;nbsp;acceflus ad oppidum propter flumén amp;nbsp;proximas filuas difticilfè

crat,amp; oppugnandi fumma difficultas.Qux quidem res fpem nullam tiendit]^ oppido regiis equitibus dabat.Nam oppidum vel loei natura vel homi induftria munitum,fic fe habet.Situm cft(vc fupra demonftrauirnus)iiKip3num^ nis, cuius partes fere duas orientera verfus Iberus aranis circumfluit. Terna parsqux adoccafurafpedat,cxaraneab vtroq;latere duplicifoUa vallo9**‘ diffirae cingitur. In medio porta turn arte turn etiam xdificio maximo valdc ra nita,cum ponte ligneo,mobili tarnen penduloq5,vt pro temporecuftodumq)VO luntate demitti tolliq; facile citoq; poflet.Et vterqs locus,vbi murifoffae^““®^« coniunguntur,duabusoppofitisarcib.tutiftlmus.Arcesquoq5vixeX|Pugna 1 gt;nbsp;^^

quarum fundamenta non in primo mobiliqs folo,fed in irais latomiis, noeelt amp;[• cidinis,iadafirmaq5confurgüt. HacigituranimaduerfamunitionejRexmacu-nis amp;nbsp;torraentis omnibus tripartitis, oppidi portam amp;nbsp;vtramqj areem die no uq, acriter amp;nbsp;inceflanter oppugnari iubet.Cæterum iulTu Regis oppugnantib. prêter magnas oppidi munitiones amp;nbsp;propugnantes hoftes, magno quoqj anni tem pilera t iropedimento.Hyems enim horrida fxuiebat magnis amp;nbsp;affiduis imbribus. rata enim illiushyemis magnitude fuit, vt ingens variufqj ferpétum numerus adus frigoribusjeproximisfiluisamp;montib.egreirusadftationesamp;caftrarcpferit.oe^ pentes autemquamuisadmirabilismagnitudinis,innoxiitamé, in caftrisopprelu nimio frigore inter homines verfabatur. Lupi quoqj gregatim milites ecaftrisno proculegreflbsfaepiusinuafere.Multorfiprastercafontiumquib.militcsin caftris 1 vtebantur,aquxpaludisamp;lacuumquiaderant,exhalationecorruptifqj vaporib^ infcclx,nonnullisnobilib.inopinatæ mortis caufa fuerc.Poftremopethorrenda vox amp;nbsp;humanx pcrfimilis nodibus fcre fingulis audiri, qua nihil prater horrore mœftitiamqjportcndens,magnumquidemtimoremvirisetiamfortiftimisincu-tiebat ,adeo vtftrenuiiTimus quifqjmetu perterritusnonnifidedifceflu cogita-uerit.Omnefq5difcefliftcntomnino,nifi velpudor,velvirtus,quxcütimorepu-gnabat, vel Regis autoritas amp;nbsp;afpedus eos retinuilTct. Cateru cum diiitius niagna pericula,fummos labores,vimimbrium,amp;perhorrendanftcmporisfauitiam to-leraflent, demum longa vigilia amp;nbsp;oppugnatione defelTi nonnulliqj propugnantiu telispercuflïjiamminusftrenueneefuomorefolitaqjfortitudineoppugnarcop- } pidum murolqj tormen tis ferire videbantur,eorumqj multi fronte, nonnulli verbis , incaftris amp;nbsp;oppugnatione fefenon fponte mancrefignificabant. Plurespra-tereafequamprimum difcefturos apertedixcre.QuodquumRexanimaduertif-fet, omnes ad fe conuocatos huiufmodi verbis alloquitur. Qimtiesego resa vobis muitis in locis animofc ftrenueqj geftas hadenus memoria repetere foleba, fidiftimi milites, quoties amp;nbsp;infignes vidorias vobis partas animo complexusium, quotiesdeniqjfortitudinem veftramamp;fadaprxclara,quibuscertc vosimmortales fore cernebam,mccum confiderarefolebam,magnitudinem quidem veltrç virtutis admiratus,eos efle vobis animos,eas virtutis flammas, eos laudisamores.

mihi fine dubio pcrfuaferam, quibus non hoftis vllus, non vlla pericuh magnitude , non labor cxtreinus, non deniqj mors ipfa timori efle vnquam polTet.Quam quidem opinionem mihide virtute veftraquamreóliflïme fufceptacumaliaper-mulra, rum edam hoc vnum periculumquod nuperfecimus,confirmabat,cuni perpaucinumero Bellagueram qüa: nobis venientibus portas clauferar,vobisau-dentibus ingrefiï fumus, atq;numerofam ferocemqjhoftium multitudincmvirtute veftra facilecomprefliinus. Veruenimuero nefcioquxres hoe rempote ve-ftros adhuc inuidos animos pereuflerit.vos enim no hoftes profedo (nam holles timendicaufa non eft) fedfugere laboresamp; temporisfxuiria:cedere,quod nun-quam futurumfpcraui, vehementeradmiratus,nefrontibus quidem veftrisne-gantibusanimaduerto. Namamp; oppugnationis retardatioamp;nonnullorum facies quam fradas amp;nbsp;a caftris aliénas mentes habcacis oftendunt.Quamobrem vos ego milites nonaceufandiquidem, fed monendigratiavocaui,proveftraergamende proq5 meo in vos liberofqj veftros amore rogaturus, ne veftras infigncslaudes, ne virtures immortales, ne rcrum geftarum famam qua cundos mortalesexccdi-ds,ne vidoriarum memoriam,ne vitam fine labe,fine vllo dedecore adam, nunc pauco-

JLgt; r ikiiD. n 1 5 r A JN 1 Zfc 1.1 n. A VI. ^z^ laborisimpatientia deform aripatiamini. Hicenim labor qui /t)reuiseftamp;iamfinitus,avobisquidemquamprimum recedet,amp;vcftrævirtu-^tioniensternum amp;nbsp;darum femper in pofterû fummis laudibus efferetur. Nam ^^'^ ™mortalem quid nobis laboris fupereft ? Nonne hoftes omnes com-^^^ wiusïScimus milites,homines qui funtin Ampofta, turn noftra oppugnatio-ituminediaSc return omnium penuriacoadosinnoftram propediempotefta-j,'’'cueventuros.Quietfi rebus omnibusabundarent,noftram tarnen obfidioné fQ^^quot;^\^'^''’^^ ^Q*^ poifent. Dertofanorum quoqj legatos ad nos de deditione mif-I) J^Kinercefiemihi iam nunciatücft.Barcinonenfes pratereaqui foliferede-ïndifupcffm^t gxtremalaborantesegeftateconfumptis eorum opibus,fame «teruomnium inopia compulfos,amp; fubfidiifpe penitus deftitutos, atqs fuo-'’'errorum pcenitentiadu(ftos,nonfolumdededitione,feddepra:rumpendis . ^Mans muris,vt nos,fi voluerimus,alto curru triomphantes excipiant,fta-jj. ^compertu habeo. Quare vos ego rogo milites moneoqjfnam præcipere vo-'’inildebeo)vt animos mihi veftros non infralt;ftos,vultus nó demiflos, fed for-'i(iinisamp; alacritatis plenos,vt confueuiftis femper,oftendatis.Non ignoro mih-.^''os honoris amp;nbsp;amoris mei caufamulta periculaamp;r magnos labores pertuliffe^ ^'•nunefciredebetis noftros iam laboresomnesexhauftos.Ad belli quippefine ^'^®Pötatn de hoftib. vidoriam peruenimus. Nolite igiturimitari fegnes agi i-jjj. Hul^uotumlaborum prçmiaamp; iam maturosfruâus aliis perignauiam amp;nbsp;dc-'^nitelinquüt.Erigite igitur animos veftros, optimiviri,amp;infceleratos hoftes J^'noftrorumlaborumcaufafuere,totis viribus folitaq5fortitudine veftracon-j^'Sgt;te.Hicenimnobislaborextremusquiomnibusveftrislaboribusaddicus,vo-^cettequietem,vobisaddomosveftras,adconiuges,adliberosrcditumconfi-^^■Hiedeniqj vobis magnam Iactitiam,veftrifq5 pofteris ingentem gloriam affe-‘l^odfivelaudita vox,vel ferpentum multitudo, quafi mali quidquam futuri ’^^^Mnt,timorem vobisincutiunt,quis eft tamrationisexpersqui vocem qua

'quot;evel Uttant continue vel vlulant. Serpentes autêfunt naturafrigidiores, pro-^eaquodterram qua frigidiflîma eft,toto corpore contingunt.Ideoq; fi vrgen-'‘figorehomines adefte fentiüt, ad eos naturaduce cofugiunt, vccaleriant. V ox ''^'oquarn noftu percipimus,fi diuinitus eft emifta, quid aliud præcipere vel mo-'’^ft(lebct,nifivtlioftcsfuorumerrorumpœniteat?quietfifuiRegisamoremcô-Werint,Dei tarnen omnipotentisiuftitiamtimerevclint. Aduentusprætetea ’protmnquinoftraincaftrarepfctuntjamp;innoxiinobifcunadcgunt, fi nobisan-'loorum more liceret ominari, quid portendcret, nifi h oftes neceffitate coaâos *ioftra: clementiæfpc permotosin deditionemefte venturos? Sedego milites quot;ædocutus firm,non vt eos qui propter id a me iam difcedere volun t, amoto me-^^ïcuros incaftris retineam.nam fi quis hoc metuit quod nocere no poteft, mul-'“‘juidemmagis hoftestimebitarmatos.Difeedantigitur omnes,fivelint,apud ^'^osplusmetus poteft quam virtus. Ego cnim fcio mihi milites amp;nbsp;fortes viros no ^tutos.Non enim me deferent fideliflimi proccres vel Hifpani vel Siculi in ^iipoftæ oppugnatione, quæ perbrcuis eft amp;nbsp;iam finira, qui mecum amp;nbsp;cum fra-^'‘busmeisinobfidioneNeapoliscontinuosvigintiannorumlaboresamp;quçcun-Wmortales amp;nbsp;viri fortes pari poflunt, pertulerunt, amp;nbsp;qui multis aliis in locis, vt quot;oivirtutis famamamp; laudisgloriam quarerent, nondicam maximos laborcs Wcunquepericula, fed ne mortem quidem vnquam timuerunt.Quibus ego amp;nbsp;Menus quoad potui fatisfeci,amp;deinceps Deoiuuantc, multo melius fatisfa-^Musfum.Ignauos vero qui neque labores ferre poffunt, neque virtuns præ-*’''ïcognofcunt,non vt me fequantur, ad virtutes 66 laudes hortari volui, fed 'tducis officio fungar.Qui tarnen fi virtutis amore deinceps laborcm ocio Kætulerint, apud me non minus quidem, quam cateri quos chariffimos ba-“co, valebunt. Hoc fermone Regis habito , milites obortis lachrymis ge-•quot;itus continere vix poterant. Turn Scipio natione Siculus , cut

Patella cognomen erat,Quam de Siculis,inquit,qui tibi nund militant,*^ gt;nbsp;^^^ ciambabes,eaprofedo te nunquamfallet.Egoenim nouitum ^fo“^°^^^jj,QC Aragonum omnium erga te voluntates,qui non modo bic te no deferent, c etiam perado bello, quocunqj iufleris,irequam paratiffimi funt. Quin eun reliquis omnibus animumdubitare quidem nonpoflum. Namquiscltta ris impatiens, quis tam fui honoris oblitus,quis tam virtutis amp;nbsp;officii milita memor,vt in fine iam bcllorum Regem fuum defererc turpiteraudeat, c^ P fertimquifqj nonmagis imperio Regis,quamex vfufuo helium gerat, enim hocbello confedo amp;nbsp;deuidis hoftibus cum honore, cum Rege ''* 5 ƒ ^^ cum gloria,ad lares noftros, ad coniuges, ad liberos, ad propinquos amp;nbsp;am » vidoriam amp;nbsp;noftrorum premia laborum referentesalacres reuertemun autem quis adeo vel impudens,vel imbellis,vel ignauus cft,qu* Rcg®^® ^ . inpatriam ad vxorem amp;nbsp;liberos proficifcatur’Exibunt enim obuiam redeun , quamiiisdefertorijconciuesamp;amicilxtantes.qilid deluoRcgefcifcitantiDusr fpondebit?vel quo animo,quibus oculis in poflerum commilitonesamp;Regem uu

quem bellum adhucgerétem crudeliter in caftris amp;nbsp;oppugnatione deferuit, a pi' ciet.?Quapropter,rnuidiflïme Rex,ipfe quidem quituorummilitumanimosiara pluribus annis expertus fum, ctfi labor maximus amp;nbsp;temporis fxuitia nonnuUoru vires perfregit,me tarnen vadem Regiæ tua: maieftati prarbeo, eorum honori tuo ^^ neminem vnquam defqturum, neminem difceflurum ab officio, pro omnib. me tibi fponforem offero.Quidquid enim de meipfo polliceri poflum,deomnib.qui' dem aliis affirmarc non vereor, Suum quippc R egem iHi nonrelinquent, quime amp;fratrem meumFrancifcumPatellam cæterofq5proceresnon folum militari^ offieüs amp;nbsp;honoribus, fed etiam laboribus amp;nbsp;periculis anteire contendunt. Quat® fortifllmePrinceps, eorum militum qui tenondum finite bellodeferuerint,nofl folum culpam,verumetiampcenas omnes ego pra:ftabo.Quodfi noftranuncop-pugnatio virtufqj militaris tibi fortafTe non tam vehemens quam fuperiorib.die*

frangeretamé animos amp;voluntatesmutare non valebunt. Hxclocutusoculos 5 j^ ad condone militumqicoronamconiiertit,amp;exercitusomnis ftatimRegecon-fpiciensdextris clans quxScipio dixiirec,alacer comprobauic.Rexautem Scipio-nis verba fibi no ingrata fuiffe ferenitate vulcus oftendic. Siquidem iram amp;nbsp;folie** tudinemquampauloanteloquendoprxfe tuleratjinlenitatenimanifeftaniqila:-titiam commutans, omnes circumfpiciens amorc, verbifqj non mni’S paterms, quam regiis vel humane vel honorifice collaudauit.Concilioqjdimiflo,quicquid alimonix tune amp;nbsp;cómeatus habcbatincaftris,coferriiubet,allatûq;perft«æ**es incedês ipfe viritim diuiftt. Mox duces omnes amp;nbsp;copluresmilitcs alacnccrdextc-ram Regis ofculati,magnopiignadiftudio accenfifeftinatocertatimqj machinas j cómutant,amp;maioratormentaperopportunioralocadifponunt,quib.expiigna-4^ nbsp;gt;nbsp;1^

ri facilius oppidü poflet.Qua re pérfeftajRex oppugnandi forma amp;:ordinem que duces fcitecófiderauerantjcoprobansjvtcuiufqjvirtutêmagisaccendcrctjcertu Cuiq; locu defcripfit, amp;nbsp;qua vnufquifq5 oppidi parte tormens oppugnaredeberct, prçmonftrauit,vt cü caperetur oppidü,qui primi expugnationis autores fuiffcnt, fcirepofTet.Exarcib. igituralterâPuicciusMotefçmilitiçordinisprçfedus,aIte-ram Scipio Patella Siculus oppugnandüfufcepit,alii portam: Vülamarinusetiam i amp;nbsp;Aluarus Naua cum quatriremibus,vt ex vtraq; parte fluminis, vel turres tormens , vel muros oppidi ferirent. Aflignatis itaq; locis amp;nbsp;omnibus fortiter oppugna-re cupientibus, quoniam tum fol inclinabat in vefperam, Rex hanc in pofterum diemoppugnationem dtftulit,amp;milites,quofortiores adopusmane confurge- jo rent,vt laboribus abftinercnr,amp; nodem fere totam conquielcerent,imperauit. 1-pfe quoque deinde filio fuo loanne Aragoneo amp;: Tarraconenfi Prxfule, vt ca- , ftrorum vigiles rcquirerent,amp;:adluftrandas diligenterftationes frequentercx-citarent, præmonitis, quieti fomnoquc coenatus indulfit.Cxterum hoftes interim oppugnatione ceflante nimis infolenierexultabant,cxiftimantcsRegem

'umexcrcituiam oppidiamp; vidoriæ defperatione difeeflurum.Rex tarnen de ter-''svigiliaduces amp;nbsp;omnes milites inarmis efleinflit. Etpauloantefoliscxortum ''ndiquefignodato,magnis militumclamoribusamp; tubarum fonituin omiies fe-fî oppidi partes maiora minoraque tormentaiaciuntur. Hoftes autemexturri-uus amp;nbsp;eminentioribus locis armis amp;tormcntis vti, propugnare minus facile po-t6rant,proptereaquodillorumexaltoiadatormentaneque cadra Regis qua: louis imispofica étant, nequepugnantes milites attingebant. Hocitaquecumani-WaduettiHenCjtormentis dimiflîs,ingentia Taxa manibus demittere cœperunt. Quæcum fuo impulfa pondéré ad planitiem vfque deuolucrcntur,ad oppugnan-Jusdcfîcientcmotunonperueniebant.SuosnominatimRcx oppugnantes vrget “onatiirqucjamp;recëtioresdefeflisfuccedereiubet. Itabiduovel incelFanteracri-‘'tomnibustormentisamp;militum viribus oppugnatum eft. Tertio die præcipua 5°Ppiditurris mukis crebrifque tormentorum idibus concufla,ingenti fragore '''quefinemagnis oppugnantium vocibus,praecepsexaltoad Âumen penc to-’^uorruit.Cuiiiscafu repente maximus hoftes timor inuafit,amp;regiis militibusau-^useftanimus,acfpesamp;alacritasomnibusoppidicapiendi maioracceffît.Nam 'orumqui étant inarcequæcecidit,aliisoppreftisamp; obrutisamp; ruina peremptis, ’fecedentibus amp;: perterritis,ftatim Francifeus Patella amp;nbsp;Roccabertinus cum j^ planbus Siculisamp; Aragonibus oppidi vallumfoflamque tranfierunt,’amp;qua tur-1 ^'slapfus aGceffiim præbebat arcem ingreflii, tormentis amp;; mukishoftium rebus

P^ti,magno elamorefigna Regis cxtulcruor.Quibusinfpedis,amp;Rcgishorta-quot;onemilites omnes qui propinquiorcs étant, fubfecuti celeriter oppidum ingre-Wur.Rexadeos hortandum qui portam oppugnabant,accurrit. Intérim plu-^'singreffi milites,eos qui portam defendebant, telisparuulifque tormentis, qux ''“IgoSpingardæ dicuntur, a tergo vulneraban t. Quorum alüs occifis, aliis diffu-S'întibus,captatn portam recludunr,amp;ponte quifublatusab oppidanisfuerat, mukis equitibus amp;nbsp;peditibus comitatus ingreditur. Oppidi præ-kdusintetea cui PlJnella nomen crat,amp; cum eo quinquaginta milites,in ar-'um dim Ioannis rempli quod erat proximum, fefe receperaot. Hinc veniam amp;nbsp;uiifericordiam fupplices petentes, omnium Dertofanorum deditionem Regi Mirebantiir.Rexeorum precibus amp;nbsp;mulicrum qua: pedes eins flentesofcula-“inturjachrymis fuaque dementia commotus,depaucis exaólofuppliGio,cac-'ubsfacilepepercit. Hic autem paucis diebüs propter militum fatigationent ®owinoratus,mox rebus qua: neceflarix erant conjparatis,cum exercicumuk d^lt;lue balearibus qui commeatus amp;nbsp;fubfidium ferentes cum feptem nauibus fïulo ante fuperuenerant,Dertofam verlusproficifcitur, Alphonfotarnen Ara-Soneo cum equitibus quingëtisamp; duobus millibuspcditumprxmiflb, qui Der-'”(inorumagrosigne ferroquevaftaret.Quodquum Dertofx ciuesrefciflent, ^^ ’Fpropinquanti Regi feftinato quadraginta legatos primos totiüsciuitatisobui-^inmiferuntjquos cum eoad huncmodumlocutosaccepimus. NullaCoadi '^''^dfitate, nullo timore compulfi, fed duntaxat ratione commoti, cxcellentiffi-'’’'Ptinceps, ad te venimus. Tuus excrcitus noftros agros, prxdia, vineas, hor-*°s,fegetes,arbores,prêter hotninum mores immaniftïmcpópulantur. Nullavir-^te,nullis precibus hominum vincuntur, nullo denique Dei timore cohiben-1 ^f-0Rcx quis furor hic? Quid fibi vult tanta crudelitas?Tunefxuitiamhanc 'ncpotesfNimirumquidem recensde Ampoftanis vidona tuosmilitesextu-dbideoque Dertofanorum pacem contemnunt,quam ft deinceps iam noftris depopulatis agris,ne conceflis quidem quas volebamus condirionibus,peranr, ’’'inusaffequetur.Inter Ampoftamenim quotum oppidum amp;nbsp;Dertofam magna i® wcupletemque ciuitatem plurimum intereft. Quareli tuas A mpofta vires tam diudetinuit,quxnam tibidevidoria Dertofanorum fpes haberida eftfContra ‘'osigitur tui milites vires noftrasexperirinolint.Siquidem fortuna cuius incer-tifuntcuentuSjmucabilis variaque fa:pius efte confueuit. Fama quoquemagni ducis amp;nbsp;vidons exercitus abfens quidem magis quam prüfens tcrribiliseft,amp; ^onnunquam deuido qui timebatur, eius qui timebat gloria certe multo mail

ior effici'tur.Præterea qui pluries belli cafus experiuntur, etfi farpe vidonam con» fequuntur,eos tarnen quandoque defefla fotcuna deftituit.Reuocaigituraba-grorum noftrorum vaftationibus milites tuns, neque vlteriusipfeprogrediveils. Bonum quippe confilium etiamfi detur ab holte, negligendum noneft.A-grorum noftrorum vaftationes etfi nobis piurimum damni,tibi tarnen tuifquc militibus nihil vtilitatisafterunt.Nosautemcum reliquos qui a te defccerunt,populos tuofub impenoconftitutosefte nouerimus, tibiquidem libcntiffime fer-iiiemus,obfequiumque fidelilfime prxftabimus,quod tuæ maieftati vel ex hoe die non folum pollicemur, fed etiam iureinraodo confirinamus. Exhoefer-mone Rexamp; timere Dcrtofanos,amp;: animos improbos habere facile cognouit, lO ideoquefemelioribuspopulis dignumelTelegatis refpondit.Dertofaniciuesan patere fuo Regi,aneius,experiri iuftitiam malintjftatim eligant.Hocrefponfo acceptalegati difcelTerunt. Quicum Regis voluntatem verbaque ciuitati retu-Jiirent,adeumpoftero die reuerfi, Derto/æ eines Regi fidemamp;obfequinni præ-ftarequam paratiffimos elle dixerunt, fi prins tarnen conditiones quas ferebant, obtinerent.Rex autem etfi dolofos illorum animos prauaque conlilia molcfte ferebar,fuamtamen iram remperans quafifubridens, Hand, inquit,egoDerto-fanorum Rex eftem,fi iniuftis eorum petitionibus amp;nbsp;voluntati parerem.Seite fe Dertofanos ea quæ virtute non fecerinr,quamprimum metucoados clTefa-duros. Qui fi forte fua: ciuiratis vel magnirudine vel munirione confiderent, 10 quod expugnari non poftent, propcerea quod Ampofta ferius capta fui(rct,C‘ orum opimonem elTe falfam. Nam quamuis iJlud oppidum vel natura vel arte munitilfimum craf,caprum tarnen fuifie,ctfi fcro,non tarnen munirionibus fuis amp;nbsp;propugnatorum viribus,fed exadæ potins hyemis intemperic,quæ no-ftros exercirus ab oppugnatione diutius abflmere cocgit,amp;. x 2dibusNeuem• bris ad Martias Nonas ex rentohis egrcdi prohibuit. Cxterun mox imbtium I cefiante f^uitia oppidum noftrorum militum fortitudine biduo expugnatum fuiftc. Hxc cüm dixilTcrJcgatis dimi/hs amp;nbsp;Alphonfo A rag on co cum cxer- j citu quem feenm duxcrar,ab agrorum vaftatione rcuocato,mox ordinibus in- I ftrudis,amp; prarniftis qui locum caftris digèrent, ciuitati propiusaccelï)t,amp; iu- }^ i xra pontem ca ft ra pofuir. Hicenim loens commodiortm prabebar oppugnan- 1 di facultatem. Nam reliquas Dertofæ partes gemini colles Äamnis Iberus vn- I diquecingebanr,amp;inalfcrocoJlecaftel/umfoftavalJoquevalderaunituni,qnod I (vr muhorum fert opinio) Romani quondam duce hilio Cxlare condidcre. I Ciuiratis mœnia vel loci natura, vel xdideiis egregie muniunfur. Pons cratlh 1 gneus, magnis trabibus S^ tabulis latioribus contextus, argue fuppofuis naui- I hus clauis fericis condxus, qui pro tempore cum ipfo ftumine deddendbüs a- 1 quis deprimitur,amp;: crefeentibus xctoUimr. In extremis autemparribus faciles ad- nbsp;nbsp;nbsp;I itus amp;: egrefTas prxbebac iter magnis lapidibus dratum, quod ab vasque par- I re in tinminis ripas définir, vbi geminx turres amplaquc xdideia conlûrgunr, 4^ j cpiibuslignei ponds extrema nauefque coniunguntur,8£ anulisferreis magnid j que carenisconneâantur.Dertofani aütem,quo veifacilius exercere tormen- 1 ta,veï expedidus egredi reuerrique poffent in cinitatem, fuburbia amp;nbsp;quxeun- ’ que domus extra maros ciuiratis erant,ditueranr,foloqueadxquauerant.Qux I res etiam regiis oppugnatoribus non parum expediebat.His enim collapdsx- 1 dideiis multo commodius in moenia ciuiratis rormenta iadebantur.Rex inte- / rim,vttormenrorumprxfedbitutius oppugnar€nt,amp;: minus abbofliumiornien- nbsp;nbsp;nbsp;1 ris affendi poffent, a fronte caflrorum laritudine pedum viginti, Si: akitudine / totidem valium prima noäe confecir, foraminibus tarnen relidis, vbi tonnen- j ta quihus oppugnanda ciuitas erat exponerentur, vallo que recenti,quo ptopa-po nbsp;nbsp;'j^ gnandum feenrius id os excipcrentjcffoffa terra magnos aggeres appofuir.Qui-bus indrudis operibus mane cinitatem maioribus tormentis acriter oppugna-riiubet.Hofles e maris item propugnanres fua rormenta iadebant-harormen-dsvtrinque per dies qainquepugnatum efi,quibus ex regiisequitibas Alpbon-fus Gaflonius â^ nonnulli milites qui valium tranfiecantfplarefqueduiainpet-

Agt;E KL b. HlbFAPMlÆ LiL. AVI. ;)i7 |iÿ(-^®^^®’’*^'“t* Quo genere certaminis plures quidem crudeliter vtriufque (L.’\®‘^‘^^gt;uiflènt,nifi tam faeuis oppugnationibus initis cædibufque nefandis b 'tusobuiaturnfuiflec.Tempusenirofubidem Petrus Lufitanus quem fibi tx Q ®®*^‘^®®*’eo^®s,qucroadmoduin fupra demonftrauimus, elegerant, cum Wl^*''^^*°PP*^‘’‘î'J°^ vigintimillia pafluum diftat a Barcinone,parato iam '^^^’^^^ proficifci vellet,fubito morbo correptus,breui nec ftis^a^”’®“^^®*^“® admirationc diem fuum elaufit. Cuius auditus obitus cun-jj^ O'nbusjamp;præcipue Dertofanis magnaïquidem triftitiæ,magniquetimo-*'’îdiv'*^?®®”® ‘^'^^*’^°^’5 caufafuit.Qui vel illiusmorteconfternati, velfub-j^l^ P^deftituti, vel acri militum Régis oppugnatione qui crebris tormentorum ji^j^ ^5 ''alidos ciuicatis muros iam prorumpere cœperant, pontique flammas Ito*^'’ P®fîurbati fupplices a Rege colloquium petierunt.Quo impetrato hclj'^^*^ reniflent, ofeulandam Regis dexteram veniamque nec fine mukis ' k ^'’’'^ petentes, ei nomine totius ciuitatis obfequium fimulamp; claues obtu-He ''^^^^ benigne fufceptis continuo Rcx in ciuitatem loannem Arago-'nK Archiepifcopum Tarraconenfem cumducentisequitibus magnoque ^i “'n numero prxmifit.Ipfe poftero die cumreliquis ducibusamp;ingentiar-^ °'“inmuicitudineiamciuibus attonicisingrefluseft. Reconciliatisautcm i ^henf '^'^^^^'^^^ ^®g^ Dertofanis Luficanoque mortuo, magna inter Barcino-^^^ esdiffenfio magnumque certamen,quodin multitudine fine duce viuenti jji^^'^Qnc accidit,ortumeft. Lufitanienim peradis exequiis,Barcinonenfium *’auum Regem eligere,alii libcrtatem aflerere, nonnulli ad priftinum Regem j^j “temcredefeccrant, redire cupiebant. Tandem vinccntibus improbisRa-jj æ?'Q“nndara,vel vt alii dicunt,Raenatum nomine,natione Gallum,tunc L ”^“«1 principem fibi Regem optauerunt.HicautemRexeleausamp;per 6 'osaccitus^quam fit omnium feremortalium ad dominandum pronusani-Iij/P .‘^‘^•Nametfiiam fenexamp; Aragonix Regis amicus erat filioque care-’3'2nitarnen regni cupidicate commotus,loannem nepotem fuum Ande-j^ wnlmm Ducem cum copiis quas ex temporecoegit, in Hifpaniam confeftim f æ'mteerc ftatme, exorato tarnen prius Rege GaUorum quem ipfe confangui-’“sgtadu contingebat, vt illius voluntate per fuos fines eius exercitus tuto 1 “■epofPet p)^jj^ jj^^^g jQ2j^jjg5 per Galliam ducens exercitum,aciuuenili-exultansjcontinuis itineribuspaucisdiebus in Hifpaniam peruenit,amp; tranf-'^ montibus Pyrenxis apud Manrefam ciuitatem, quam fupra demonftra-quot;’“Scummagnis Gothalanorumcopiis fe coniunxit.QuorumaduentuBar-“onenfescæterique Gothalani coniurati,qui poft Lufitani mortem Derto-i (i°?’^^ne deditionem Regis Ioannis a quo imprudenter defecerant, iram ‘tiamque pertimefcebant, animoque dimiftoiamcecidifte videbantur,elati ^“^^^ totius Hifpanix citerioris principatu potiri pofte fperabant. ^‘oque nouum ducem fequentes, primum multis Rufeinonenfis prouincix po -““'“quinondum a Rege defecerant, vt rebellarcnt, perfuaferunt. Deinde copiis ^’sadoppugnandam Gerundam ciuitatem quam frumento prxfidioque ca* ’’^Mutes affirmauerant,proficifcuntur. Prxerat tarnen Gerunde ciuitatiPe-“^Koccabertinus cum adraodum paucis militibus, hos tarnen amp;nbsp;eines omnes ^“ottatusmultifquetormentisv(us,abhoftium inuafione ciuitatem eo vfque I'''°P“gnando défendit,donee miftum a Rege fubfidium fuperueni t. Nam Der -i nbsp;nbsp;'2Rex cum eftet de Gallorü aduen tu pee nuncios certior fadus, ad copias quas

! ^““efecum habebat, alias ex Dertofanis, alias etiam exTarraconenfibus adiun-■ p ^^^^^’4“*t)us Ferdinandum filium quamuis adhucadolefcentê prxfecerat, amp;nbsp;cu “Itisducibusquibus maximeconfidebat, magnoque exercitu cóeravenientes “itesGerundam verfus proficifci iufterat. Magnoqj tarnen tune dolorc concuf-“^proptereaquodobpræteritxhyemisintemperiemquânuper, vt fupra vifum ‘‘gt;^pudAmpoftapertulerat,luminibuscaptus, exercitus ipfe dneere ta neceffa-“0 tepore non potcrat. Ideoqj omnibus ad fe conuocatis ducib’,ingemés amp;nbsp;pene ^coryniisobortisflentiqucfimiliSjGraui cura,inquit, magnoque dolore confi*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^°^gt;^m^ntiffimiproceres,quoniam vos hocacerbiffimo tempore, quos charif-

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^°^^^^^°gt;^^^osalloquorvideoque,cernerenonpo{rum.Namcumpauloanie

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gallislanoürum principacom temere venientibus occurrere ttamiffem,mevi-

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^ tiecefTario tempore defecit.Cxternm in fammafolicitudine maximoque

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^[^^»^•^auacegononde Gailoramadueata,Ceddemaximoaoarxprofe-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honorem menm coD^ami^mas amor,Si

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ^'^^ j^^^^^^^^hisinrebus magnifqnepericulis expertusium^tne

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.^^^^°^^^^!°critercon^^^^^ nbsp;nbsp;Non énim dubito, fortiiümiproccres, vos bahirnJ^^% ^^‘^^^‘Sj^tnprimisöinoüri nominis amp;nbsp;vefiri honoris rationem femper g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^bfentevedra virtate feientiaque

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hadtannpvf-fT '^^'^ ®Iottgt;ffinii/ôuev/(î!ona$con/cd»fos. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘f^^^^^ hducia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acerbiïTimam deheientis vitus intmlici-a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rcrendi^deincpn T ^''^^^.’ souris exercitibus prxpono, vos omnibus bellis g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rec,quodaatÛbiipn,deQuoDroenlaKf^ ^quot;^^^'° ve^i^o faciendum para- / ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;norem noa minonsquidem fado n„S„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;‘'‘quot;lt;^quot;’**“• nbsp;nbsp;/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poalsaffcrr^mdnnncqnoqucpropmr^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pl'oq^-^nidandoenidondarrumptooLsm^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gmrFddim,ndiaichina;mcmonco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ verinfque parentis, obre flor, vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facts granam amp;nbsp;falurem / offiensnoaromm duenm amp;:omnium nbsp;nbsp;—quot;Aquot;^ ’quot; ^^^^^ ^^^^‘^ amp;miliianbas nbsp;nbsp;/ iSIns obfequaris. Quorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ':ltccrcdo,none^dcmdubiu,mcumapsTnlT‘^’'‘'’‘^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ' «‘Ggt;tlbt:Godulmbpabmnm.C^^7‘'““^‘^‘^”^lt;^lt;'^„ / ndmodum 6linm menm mili,tribus in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ P fente condliisamp;: lutonmtibus vedris ohlenm . K nbsp;nbsp;° de,neep,gerende metb- nbsp;nbsp;ƒ ‘°r^tdneobfecro,nonquodnuti,ineceired^l n'^‘^quot;°‘’quot;‘quot;^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ du3n,cognoainobilias,diiSdan,fedauinml ‘^quot;'‘quot;^^”‘''‘^“l^quot;'quot;‘^^^^^ / ‘‘‘•^.ontninocogit.vteiusÉlutisinprimd^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ tycusprohibent,eneniret,profeao\i2tiln,^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Khb. rildrAINlzc, Klb. AVI. ^2.^ ^''r3ret,necquidqua de bello gerendo cogitarct. Se namqj eo abfente mul co dili -toores,qua fi adeffeCjfore dicebat. Nee de futura viâ:ori3 dubitarer, quod ipfe 'Operator amp;duxexercitusirenonpoffet. Naamp;fidclesipficontrahoftes amp;infua Ntria aduerfus Gallos alienos fines ingreflos armis aggrefiuri eratj amp;nbsp;Ferdinado ^':C)lt;ïuietfiadmodumcfictadolefcens,fatis tameneiusinduftriamamp;militarem ''ftutemCalafetano prxlio cognouerant. Hæc cum dixi/Tent, Princeps Ferdi-‘’^idusdcxteram Regis ofculac’, in caftraquæ poft mœniaciuitatis cranr/econ-''*‘it.Ideniduces amp;nbsp;équités omnes fecere. Poftero autem die rebus ad proficifcé-j^ '^'ncornparatisjamp;excrcitibus inftruiftis,Gerundam verfus magnis itineribus '^ontendunt.Tumvero Reginacuiusanimus ingenti cura magnaque folicitudi-^nuduabatjdin quidem anceps,Principem nefequeretur, an cum Rege mane-^(oamhinc amore coniugali amp;orbicate Regis, indematemo agitabaturaffe-wdena matemapietate coada atquefuadentc Rege,paucis equitibus comi-'’MiefequentiPrincipem confecutaeft. Cuiusaduentus nonparuamquidem ’’'’’nibuslaetitijoj attulit. Magno enim in re militari amp;nbsp;in inftruenda acie confilio WIebat. InterimautemquiGerundæpræerant,deprincipisaduentucumex-'''^'tuccrtioresfiuntjamp;alacnoreanimo propugnantesduosde Gallorum duci-^5occidunt,quorumalteriDemetus,alten Andreas Vallis erat nomen.Ideoque ^ 5“'*itante Principis exercitu, Gothalani alüque Gallorum duces a ciuitatis obfi-j,''’nedifceflerunt,amp;Dematum,quod oppidum diftata Gerundapafluum fnil-?.''*Sgt;nti,ccleriterfereceperunt. Hicloannes Andegauenfium Duxeopiis reli-j^Molusfereperintiiadefertaqueloca Barcinonam venit,amp;Barcinonenfcs al-’^tus,vtfibimilitesamp;auxilia infuppetias mitterent,adexercitum Dematum' .^'’ireuerfuseft.Ferdinandus autem princepsintereaGerundamingreftus, cum *quot;®j»gt;satquealiis qui ciuitatempropugnando defenderant, gratiasegilTet, pofte-“Qærelifta Reginaquæeum pofteacum Gerundéfibusquibus turn longa pro-P^gt'aüone continuaque vigilia defeffis aliquos dies quiefcêdum erat, fubfeq ue-v*^*t'’’^®®fuiscopiis«ciuitatc difcedens,totiusoræmaritimæquam Ampuriam (0 ?‘-3t,rauIcaoppidamultaqne caftellaexpugnauit, multaquoquefine oppugna-°neinobfequiutnredegit. Sub idem tempus Ludouicus Gallias Rex,foedere WcumloanncAragonum Rege paucos ante menfesmierat, abrupto, magnu püitunipeditntnquenumerumquibus ArmaniacenfemComitem præfecerat, “’nni Andegauenfium Duci amp;nbsp;Gothalanis qui cum eoétant, fubfidium mifit. töaniacenfium Comes cum veniftct,Ducis Ioannis confiliumamp;: autoritärem ^‘•tusjpoftoppidi Demati muros caftra pofuit. Princeps autem Ferdinandus ’‘^nibusqnx inter Gerundamamp; Dematum étant,captis oppidis, pugnandi cu-f ®gt;tatcnimisaccenfus,cummagno equitatuamp;inftrudisordinibus ad hoftium ’ tfapropiusaccelfit. Quos cum confpexiflent hoftes qui iuflu Ducis in armis e-^j ’''bfignodatoacriteraluafronte,aliialateribus inuaferunt. EtantautemGalli ’■^'’aGothalanis numero plures. Primo tarnen congrelTuæquoMarte pugnatum Ä vtnufque partis multi conciderunt.Diutius vero durante prælio Ferdinan-J'iticipis équités hoftium numerofa multitudine prefli,cumfuorum multos °''‘^‘^0S)8lt;:nonnulIoscaptosvidiflent,ipfiquemuIto pauciores ingenti multitu-“’etefiderenonpoffentjaede Ferdinand!falute valdcfoliciti,fugæfefe dede-jj '’t'Qitos ne vidores quidem hoftes ad extremum iam defatigati perfeque-’^tur.Cj|-ernm profligato Principis exercitu cunólifque diffugientibus, etfi de-, .“gatiomnes anhelarevidebantur,Dux tamenloannes qui Gallisamp;: Gothala-^i^præerat,Scitote,inquit, proceres, nihil hanc vidonam gaudii, nihil laudis no-15 jVF^^'’’’^®»®’^ Ferdinandum Principem capiamus. Cuius vocemanimique '^eriumcumaudiftent equiteseiusleuisarmaturæ,celeriteromnesin Fctdi-’Wuni oculis animifque ferebantur,quem defefto iamequofugientem Dux P^umalüspermukisquorumequi velocioreserant,confequebantur.Hoccü ^odoricus Rebolletus, qui de Ferdinand! principis vita valde folicitus erar, H^etn euftos eiuslalutis a tergo fequebatur,animaduertiflet, inter currendum onnullos équités hortatus, vt fugientem Principem comitarentur amp;nbsp;diligen-11 iq

tercuftodirentjreliquosinhoftesconuertens.Hodie, inquit, équités nos omnes honefte pro virtute mori fatius eft, quam pati Principem noftrum Ferdinandum quem Rex, vt fcitis, tam pic nobis commendauir, in hoftium poteftatem venire. Hodiecuiufquenoftrnmfidesamp;amorerganoftrosPrincipesagnofcetur.Cuius fermo tantum roboris omnium mcntibusiniecit,vt quamuisperpauci eflenc,vf-queadco tamêomnium hoftiumimpctum fuftinuere, doneePrincepsadtutum locumperucniensomneiampencuJumeuaferar,amp;adReginamqux tuccxGe-ruda eumfubfidiovaldefolicita venerat,ferecepit.Demumdefeflisequis,amp;^n-peruenientium hoftium crefcen te numero, cum magnae multitudinis viribus vl-trarcfifterenonpoftent,rurfustergavertentesomnes incolumes quafidiuinitus ïs cuaferunt,prçcer vnum Rhodoricum Rebollctum,qui hoftium multi tudinecir-cumuentus, amp;nbsp;ipfe non interfedus tarnen, fed quod magnopercmiranduni fuit, illzfus ac fine vllo vulnere captus eft, quem Dux loannes aliofq ue capnuos ad fua caftra primum adduxit, deinde comitatos multis equi tibus fuis euftodiédos Bar-cinonam mifit. Cuius captiuitas non modo Regis amp;nbsp;Principis animos vehemen-terperturbauit, fedetiam omnes proccres totumque exercitum magno dolorc coneuffic.Erat enim non folum animo fortis,amp;generc nobilis, fed multis quoque virtutibus clarus,amp;in rei militaris feientia dandoqueconfilio magnus. Cateruni Ferdinandus Rebolletus eius nepos exforore, cui chanifimus erat, nöquam poft auunculi captiuitatem quieuit, donee poft multas repulfas«fcplurimisboftibus ^“^ inuitisquitaJem virumnullo preeio Jiberandumefteeenfebant, cum tandem a Duee loanncdeoem m illibus aureorum,quos florenos Aragoneos vocanr,rede-mir. Cztcrumhoeprzlio pJurimi quidem procercstamdevidoribus,quamde Vidis defideratifuere. Nam FerdinandiPrincipis équités etfi numero pauciores, pugnandi tarnen vfu peritiores erant, ideoque primo coneurfu non tam viribus, quam reimilitarisfcientia amp;nbsp;pugnandicxcrcitationephireshoftium,eum prius nbsp;nbsp;nbsp;1 corum equos vulncraftentjoeeiderunt.

Uh KtD. M 1 b r A 1 Æ LID. AVIL pji '’'titiaexceperunt.Hic igitur velut in tutiffimo loco relidis copiis, ipfe paucis có-Jitusequitibus, vt fuum augerec exercitum, in Galliam profedus eft, amp;nbsp;cu a Lu-JouicoGaHorumRcge hominum milliadecemamp; magna pecuniamimpetraf-sPetpignanum rediic, vbi copiai quas rdiqucrat, hy bernaban t. Cïcterum Rex “'Krim oppidaamp;caftellaqux inca erantjpuincia, omniaceperat,amp; apudFigue-'Mquod oppidum diftat a Perpignano pafluu millia circiter viginti, caftra po-“'tjamp;cxmilitib’alios in caftris,alios in oppido mancre iuffitJpfe vero modo op-j pKumjnodocaftrarepetebat. Hicenimloensvifus eratidoneus,vbicommode I J“K(luecontineretexercitus,dum hyemis tempusquodprxliogercdorepugnà-| ““'iprxteriret. Idemquoque confilium fuit hoftibus qui Perpignanicommora-“quot;turiVtibi per duos menfes Martium amp;nbsp;Aprilem,doncc pabuli copia fieret, fe-^ontinerent. Kalendisigitur Maiisloannes GallorumDuxcum omnibusco-P^^egreffusex oppido Figueriam verfus proficifcitur,amp;: cum bidui viam pedeté-'quot;quot;curainftruda acieproceffiflet,tertio die locü caftris idoncumelcgir,amp; a Re-S'scafttismilliaferefeptemfua caftra locauit. Hoccumanimaduertifl'ctRcx,Fi» S'Kriæpræfidio relido reliquas omnes copias cduxit,amp; continuo caftra mouens «mesinftruxit,amp; oppidum nomine Peraltum, quod aberat a Figueria circiter ^“'quot;que millia paftuum, oppugnatum proficifcitur. Hic pofitis caftris amp;nbsp;difpoli- ’ j^ '''^mentis muleis ex partibus oppugnari oppidum iulTir. Ad quod oppidum ho« |,j^^?‘^^”^**‘’®»opP’‘lo nondum cxpugnato,nodu magno filentio,Regis excu-“’obnimiamvigiliam fomnodeuidis,propiusacceflerunt,amp;: paulo ante iolis j , quot;umeximprouifo magno impetu caftraRegis inuadétes, cum paucis admo-•quot;Kegis equicibus qui tune in armis erant,acritcr pugnare cœperunt. Reliqui noueRegisequitesquibusadarmädumfetepus defuit,inetmcsequosafcen-'ntes fefe f^gæ dederunt. Item Rex admiflb equo celeriter Figueriam rediens ‘quot;mumpericulum euafit. Exhis autemqui armis tedi fortiter hoftium impetu ’;‘:'=V«ant,nonnullisoccifis,reliqui cum refiftere hoftium viribus amp;nbsp;multitudi-‘’'^Poff;!n,tergaS.ig;cvertcrunt. Omnibus diffugiencibus, paucidûtaxat qui JJ [ ''’^^quot;samp;armisprxerantjfubitononnulliscommutatisverfifquecontracaftra

, ^cntis.ab ingenti hoftium multitudinc Regis caftra exteraque omnia defends nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum propter torméta neque oppidum ingredi, neque Re-

6 ^“‘trispotiri poirentjdcfeiri tandem ad fua caftra pedes retulerunt.Hoc tarnen Pï^xGallisamp;Gochalanisperpauci,de Regis vero equitibus plures ceciderut, 'l'quot;ousScipio Patella Siculus defideratus eft, qui fugientibus cæteris vndique o/'*{’'?®“'“^gt;®lgt; hoftibus,acritcrpugnansmultisdcmumconfoflusvulocfibus Ce R . ®9“o tarnen prçlio amp;nbsp;iniqua fortuna magnoque difcrimine multi du« *^cgisamp;eqyjjçj inuidos animosamp; magnas fui corponsvires fortilfime pu-^^ csoltentarunt, ex quibus fuit vnus ex forcioribusloannes Gamboa nations 10 nj|,p'’^j?*'5®»c^^*usin alio loco mentioncrafecimus,qui folusimpetum magnx 4t r'”’^ l^oftium fuftinuit, quorum ftrenuiifime pugnans tres équités occi-ribd ^quot;^^ *®ultos vulneribusaftecit,amp; amiflb equo infuo corpore decern vulne-

Et prêter occifoscx Regis equitibus pkiresctiam opn 1^^^^ ^efteto autem die Rex tlluc cum omnibus copiis confeftim rediit, SC P unijoppugnationenonceirante,breuiteradobfequiumadduxit. Quodeii jyr ’i®’*^gfcfluseflcr,hoftibu$ficongredivellent, pugnanditempusdenuciari tUin °^’?”®’autemGallorum Dux nihil refpondens,die fequêti prêter multo-cifc^P**’*°?’®®^*^’^®quot;'°'^*’^»^cumomnibuscopiis Barcinonam verfus profi-paruo^*^*^''^*^^^®*’'*”^^”’^^*P’^æ^*^*°‘^®^*^“^* ^*^^^’ ’”“®^^* ^^* breuiter 10 quot;on °^'^*^^^^°’^^captxloanncmSarrieram prxficiens, ipfecum exercitü Barci-côtin P®’^“®”“’^’cpauciscommoratusdiebus,dum auxiliacórraheret, magna in(ere**^^®^®^’^®*^®f’^®P^‘*5»®o*gt;odicvaletudinisavitadifceflit. CxterumRex otqu^’^p^cralto oppido digreflus, Caftillonenfcs multaque propinqua oppida ^om '^^ ^^^‘^ ^'^ deditionem compulcrat. Hinc Figueriam reuerfus Pratarum 11 »r ^-quot;^^^”^ exercitü Perpignanum mifit.Cuius exercitus fama perterriti Gal-^Oftuc milites aliarum nationum qui fub Duce loanne mcrucrant, defertis 11 ftij

quibuspræpofitifuerantftationibuSjperPyrenæosmontcsdomunifuamreuer-tebanmr.Quç rés non parai quidem timons caufafuit candishoftibus.Ideoquc plates eorum principes ad Regem vitro venienteSjCi fe fuaqueomniaoppidaob* tulerunt. Tnc etiam loanncs Sarriera, Margaritus PetruSjIoannesFerreriusGe* runden fis Epifcopus,amp; omnesAImendaretescumaliismuItisequitibus,prxten-ti temporis impunitatem aflecuti, Gerundaciuitatem totumque Captera Vice* comitatum Regis imperio fubiecerunt.His demum reconciliatispopulisamp;equi-tibusRexcum fuis copiis Montern Serratum verfusproficifcens,adlçuam Bard-none relida, Martoreliam venir, quod oppidum diftat a Barcinona pafluumniil-lia decern amp;odo.Hoc atquealiis omnibus captisoppidisquxinterBarcinonam amp;nbsp;Montern Serratum erat, Rex Alphonfum Aragoneum amp;nbsp;Pratarum Comitem cummagno equitatu amp;nbsp;peditum millibus quinque contra Barcinonenfesmifir-Ipfe veto cum rcliquis copiis in Ampuriam reuerfus, infra paucos dies Sanfelien-fcs,Palamofenfes, Vergenfes, cum aliisomnibusciusprouinciæpopulis, vcmani petentesfinevllaconditioneperbenignerccepir. Sub idem tempusGaftonius ^^g’^ gener,amp; Foxanus Comes magno cum exercitu in Nauarraip,cuiuspofief-fionem port obitum Caroli Vianæprincipis ad feiurelixreditariopertinere dice-bar,ingrefliiSjCum Lufetanorum fadionibus adiutus magnara totiusregni parte cepifler, Tutela ciuitatc quæfub imperio Regis erat, obfidione preroebar.Qiod vbiRexinrcnexit,cumomnibuscopiisquastumparatashabcbar,inN3uarram, ' vtmaturiusobfefiisTutelæ ciuibusfubuenirer,celeriterconrendit.Cuiusaduen-nis cum Nauarrar populis nunciaretur, pJures Lufetanx fadionis équités Comirc mônerehortariquecceperunt,vtaTuteIæciuiratisoppugnationedefifterer,pro-pterea quod fi cum exercitu quern ducebat Rex Aragonum, in Nanarram Icmel Higrederetur, no dubium quidem efle diceban r, quin facile fubitoque regnopo-nretur.Quod etiam nequefine magnis cladibus,nequefineComirisinaximode-decore acpericulo fieri po/Ter.Nam amp;nbsp;fee urn magnas copias duccre Regem A«-gón um, amp;nbsp;ei prarterea in Nauarra fadionem Agramon tanorum, qua; roagna w-cius regni pars erat,non defuturam fcire fe dicebat. Nos autem erfi tibi expeditio-nem iftam difiuademus, te tarnen de nofira in te fide dubirare nolumus, quippe ?‘’ qui requacunqucfortunafequiquamparatifiimifumus.Verumnequeforrisdu-cis neque pfudentis efiè ducim us, vbi nu Jla vidorix fpes efi/ortung cafus experi-ri veJle.Q^dfiRex Aragonum regnum Nauarra fuis liberisrelinquerevellef, tu vero Comiti pro fuo regno mori fadus effe, quam regno cum honore Gmulamif-foperperno mcerore vitam ducere. SedRegis hanceffècofianti/fimam volanta-tem,vtpofteius obitum ftatimNauarraregnum tibireftituatur, Rcgcmptxtet~ eaiamoélogenarium cÜc arque mortalcm.Mcliusigi tu rac fine pcricutlomonm perbreuis temporis ferre, quam paucorum dierumimpatientiaamp;imporruna rc-gnandicupiditarcregnum quodpartum effet,amittereJlloruitaqueComesver- nbsp;nbsp;nbsp;j

bis Scrationibus addudus exercitum ab oppugnationereuocauit,amp;: fuotodufq; ^0 ƒ regmnominclegatos ad Regem mifit,qui cum eopepigerut, vtexarbitriofuoda viueret,Nauarrxregno,quemadmodumReginaBlancapriufquama vicadiiee-deret,inffituerat, vteretur: moriens autem Foxx Comiti liberam eiufdem regui pofTcffionemrelinqueret. Hacigiturreperfedlaamp;clegatis honorifcedimiüis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

dinandam ßlium, fed etiam TarraconéfesomnesduesSâ exercitum cotumcon-ffernauerir. Obiit non minorifortitudine arque prudentia, quamvixerat. bi^m cum valetudine biduofatigara decubuiffet, dietertioS^femoricuramcognouit, amp;nbsp;mortem animo fefanâcquefubiuit. Die ûquidem fux valetudinisquarcocum

JjitofaccrdotiChriftivicario diligenter exada: vitae rationemretulifTec, omnia “Uum Chriftianæ religionis amp;nbsp;ecclefixfacra myftena qUam deuotiffime petita ^^**j*^evocatisfimulcum Regenonnüllis maghatibüsamp; Archiepifco-f^ j’^taconenfi teftameritum prüdcntilfimc cohdidit. Pofterodic confalutata iro*^**^^' ^ pluribus intromiffis equitibus, ab vtroqüe latere duabüs innixama-j^j^j'spaululuincapütextulit^amp;ómnesquiaderantcircumfpiciens tenui voceamp; VMi^'^f ^^®g“®®^bQH^®^“™ chariflimi proceres, inquit, Rcx amp;nbsp;ego Vobis pro Ife ?^8“^*”^*tt“t6 amp;nbsp;erga nos probatiffima fide debcremus, rion immemores '^ Rit '^ j^ö’^ümveftrorumfiquadonofteranimusa magniscurisamp;affiduiscó-^jj, ,’^uibüsquiefcebat,inuicemloquebamur. Siquidemvos quamdigniffimos , j*ànidiucognouimus,quibusiurequodampræmioquevirtutisplurimumdc-ii{j lï^^^^iplhm,figratiefrcvolumus, ingenueprofitemur.Naquod totimmä-joiuratos oppreffimus, quod hoftes externos deuicimus, quod no amifimuS |. jj'Patum,quod honorem amp;nbsp;regiae dignitaris dccus retinemus, quod deniquê J^usinçQjmjjgj vobis prorfus acceptü referimus fideliflimi proceres. Sed quo-'’jnismiferistemporibus hadenus officio veftro fatisfacere hoftræfacultatis ï’™it,vobis,vtfcitis,équités quod pOtUimus, quotidie gratias agebamus, re fa-îduricumquietiorevitaamp;ifœlicioriftatusconditionefrueremur,tametfime-IQ j '5veftrisdignum referri nihilvnquam poterit.Nunc aute quia mihi vitçmorta-juiusapuddominum rationem fum f edditura,dies vltimus adeft, amp;nbsp;Rex meu 6*50$officium vicemque fufcepit, fi minus officio Virrutique veftra: fatisfiet, à f æ'cntibus vobis amp;abfentibus vniuerfis, quibus me multum debere cognofcoi f j*nomnium veniam amp;nbsp;debitorum remiffionem peto, amp;nbsp;quoniam vos vel me-quot;UveftnsjVel noftra commendatione Regi veftro loanni amp;nbsp;Ferdinando Princi-^'lUimchariffimos fore minime dubito, nobiliffimi proceres, ipfum Regem fe-j^amp;Ferdinandum filium adolefcentem fupremo nuncfpititu laboratis animq joisinpcrpctuumcommendo. Hïeclocutaftatimcaputamp;langucntia membra ælt;;it.Tum veto pewomnium ora manantibus lachry mis,neRex quidem oculis i^ l’'?.P®*‘®’®potuit. Cxterumcompreflo tandemgemitu,TarraconenfisPræfui '«ifpondacuiRexadhxrebat,propiusaccedens,Deus,inquit, te Regina Chri-

'’'i^multorumhominum precibus,amp; populorum tuorü fupplicationibus orati-°'’gt;oufquecommotus te Rcgi,te Ferdinando Principi,te nobis ipfis redder incO-^'quot;ê. Siquidem magna eft mifericotdia eius, qui iüftas hominü votes amp;nbsp;öranö-”®5exaudit.0mnes tui populi,omnes innocentes pueri,omrtes ptiella: virgines ad eumprofaluteregiætuæmaicftatis continuas preceseffundunt.Curaigiturvc ! ^’Ieas,amp;omnes cogitationes iftas quxnon infirmis modo, fed etiam bene Valerijus maxime nocere folenr,depone.Nam amp;: tu quidé Regina nihil nobis, amp;: nos A fi’î^'^^^^waieftari debemus.Omnes enim principes de fuis militibus amp;nbsp;populis ’''sbenemerentur,cumulatcq;iàtisfaCiunt,quibusamp;:beneconfulunt,amp;fuàde-jj'iunc,amp; iniuriam fieri non finunt. Quod officium a regia tua maieftate nemo J^^tevnquam defiderauit. Nos veto amp;nbsp;pf o Deo,fi necefTe f ucrir, amp;nbsp;pro Principi-

^isomnibus nihil optatius,nihil gratiüs höc têpore pr^eftare potes, quam fi o mni-''^steieftiscuristua: valetudini confuluèris. TunCocuIis vultuque quafireui-^ilcentiSjSigratum fibi Praefulis fuifte fetmonem præ fe tulit,amp; reliquis equitibus ^UïPrxfulpollicitus efletjfefadurosaffitmantibusj gratiasegit,amp;ömnibüsdi-p RiiffisequitibusRegemretinuitj quicumetiam cübiculariis mülieribüs amotis, *’^iiltainuicemcotulerunc. Cxterum paulopoft a medicis qui cum equitibus dit* Kflerant,reuerfis,fimeliusvaleretinterfögata,eefte refpondit,adeft vit« mea: fi-®B.Nam amp;grauiori nunc totiUS corporis dolore conficior, amp;nbsp;peruftü omnia pa~ lïtumfaftidit.Eaenim qua? guftui grata eflç folcbant^ nihil praeter amaritudinera

lercpofliimus.Magnaomncs,amp;pra:cipucRcgefn,tnft)tia,cumhocdixiiret,affe* cit,qui de falurceius iamdefpcrantescontinere gemicumvixpoteranc. AtilJam nbsp;nbsp;nbsp;j

quidemnominoranimidolor,quamvaletudocorporisangebat. Eius eniracor- nbsp;nbsp;nbsp;1

pusgrauisinfirmitas, fpintum vero cotinua cogitatio defatigabat.Siquidem beJ- ’ lis qua: contra hoftes gercbantur, nondum confedis, amp;nbsp;Regi um feni,amp;Ferdinando fiJio adolefcenti maxime timebat,filiopræfertim cuius tunc abfentis in-credibiJi defiderio tenebatur. Ilie nanque paucis ante diebus in CafteJlam profe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

dus erat,vtcumIfabellaIoannis Caftellx Regis fiJiaconnubiumquodperlega- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tospadumfuerat,celebraret;tametfimihi quidam equesiJJiustéporisdixit,Fer- j dinandum tempore quo Regina mater eius e vitamigrauitjUoninCaftclJafuif- lO h fcjfed Ca:farauguftæ,quem videre Regina priufquam difeedereta vita, maiorem nbsp;nbsp;nbsp;I

in modum deßderabat. Ferdinandum liquidem Hue cum Rege, iiuecumaJioIo- nbsp;nbsp;nbsp;I

quebatur, tertioquoqueverbonominabat, Hacigituranimifolicitudinecorpus I quodlongodoJoremagnaquefebregrauitera:grotabat,magisinliorasdebilita- I batur.Ea tarn cnetfi non minus anxietateanimi,quam corporis dolorefeconfici I fentiebat,a fe tarnen curas amp;:cogitationcsauertercnunoraodopoterat.Cçfcruni 1 cumlaborareanimamfenß/Tet, vt a defediiam corporis vinculisfolueretur,vo- I cans quibus in facris rebus amp;diuinisofficiisvticonfueueratfacerdotibus,Ietavo- nbsp;nbsp;nbsp;1

ceamp;:impcrfcda,Oratepatrcs,inquit,gencrishumaniredemptoremproanimx noftræ faIute.Hxcdicentemamp; Chrifti crucifixi dmulachrum amplexamipiritus iO 1 i^ defecit. Etftatim folutis qua:iam diu compre/Tæ fuerant, vocibus, lamentis, ac nbsp;nbsp;nbsp;j

tronæpuelJçquerrididlentiomutosquedusanimovoluunt.puerinobilesguos j ilIaranquâElioseducauerat,doJorismagnitudinegrauiquevuJnerepercuÆ,ne- I que gemirusquosemittere feme! cœperanr,lupprimere,nequcfepJorantespro-

tatem magno mœroretridiqueluducomplerunr. Turn amp;nbsp;omnium Tarraconen- 30 \ jj dumdetus,amp;miJitumquicxrramurosciuitatiscratincaiIris,mi/ërabiJesque/lus j cxaudicbantur,quorum alii prouidam matrem, alii prüderem fœminam, mitem

amp;obuolutocapitediulachrymis indulfit-.a quibus tarnen,vtfaciliusmuhotutn j nobilium quiadeum venielyant, tridesanimosS^iudum dolorem ienitetfabdi- 1 nüit,atquc multisgementibus qui recenti refidere doloti nullo modo potetant,fi

Kr,D. rlldrAINiyii Lib. A V J 1. pj^ /'uler«nt,quoniam fie teftameto ftatutum fuerat. Eft enim Populctiim tcmpld ’ximevenerationiSjdiuoque Bernardodicarum,quod a Barcinona paftuum quot;“aquinquaginfaabeft,a Tarracone vcrodiftatquatuoramp; viginti,inquomiil-''uniAragoniae Reg urn monuraenta fcpulchraquemarmorea cernuntur. His ’quot;'fniqiiiftpeliendumGadaucrdefercbant,abeunribus,Rex alios duces acmili-^ownescommonuit, vt in tertium diem profciftionem pararent. Biduoigitur 'Unipto cum omnibus copiisquæ Tarracona:tuncerant,Barcinonem verfus P^ncifeensad Alphonfum Aragoneumamp; PratarumComitemjquos, vtfupra 11 ?^onftrauimus,cumcxercitu contra Barcinonêfesmiferat,dierertioperuenir. ^'Inuncorclorerumalongadigrelfioncmereuocat. AdAlphonfumigiturA-^^oneumamp;Pratarum Comitcm redeo. Ab his enim calamus fermoqjdiuertir. v'fxoppido Sancugato.quod abe ft a Barcinone fere decern millia pafTuD, ad-P'rlusßarcinoncnfes a Regemifli cisflumen Befon quod eft propeciuitatem, ^’^fïpofuerunt. Hinepri num magnisamp;crebrisincurfionibusad portas vlqup ^'^'''ätisomnesagrosigiiiferroquequotidic depopulabâtur. Deinde caftdium Winalciorilocofuf) ra fluminis ripam propugnatoribus amp;nbsp;redifleio valde mu-*','''imerat,acriteroppugnarecœperüt.QuodcumIacobusGaleotusquiciuita-'^exercitusprxfe(ftuserar,animaduerciiret,nedcfcsin magnociuitatisamp;ob-t^ ”‘0fumdifcriminevideretur,magnocumequitatuamp; peditum quatuor millib’, Mfe/fisin caftello maturius iubueniret,egreditur. Et inftruda acie,cohortibus, æ^isquibus mitium committendi pra;liicommiferat,Diony(ïum Portiigallix .P‘^æ^ecit:alariisveroMenautusamp;: Gratianus Aguerriusprarerant : ipfevero Ga-'’’'usdiiccsamp;: milites omneshortatusregiisequicibus, ^ præliumcomittere vel-Xfignumdedit. Alphonfusautem Aragoncusincerearelidisquicaftdium op-f'^nabantjcum reliquis omnibus copiis flumen traiccerat, amp;nbsp;iiiftrudis ordini-^‘'sGiliumErediam,Ioanem Pratarum,Martinum Lanueium,amp;Ioannc Dem« “^mpræpofuerat.Hos paucis verbis hortatus,amp; in hoftes i mpetuni facere volen« ’WCüntiniii^donecpropiusaccederentjVt proculamurisciuïtatisprçliuin com-|j '»iitefcnt.Incosergo propiusaccedentes,magno tubarum amp;nbsp;tympanorum con-'^^iitufignodatojduce.samp;omncséquités Alphofum Aragoncum lecuti magnum quot;^petumfecerunt.Qmbus hoftes cum turbati primo prxlio refiftere nö poftenr, quot;•duitatcmcclcri fugafeferecipere cceperunt. Qiii cumportisciuitatis ingredi Mnequirent,corum a regüs equitibus occifi quingenti, captavero tria millia ^^fCiamp;inhisGaleotusamp;DionyfiusPortugalliænonfoJumcaptijIcdctiamgra-'quot;fefvuInerati.Nonnulliautemquiprxuiderant ingreïrusdifficultarem,nonad ^uitatem/edad proximos montes Sd filuasfugiêcespericulum mortis eualeriir. Multividores in ciuitarem fugientes hoftes infecuti, per portam quam Nouam ^«cinonenfesvocant,inciuitatçmingreftî cû ciuesnonnullosoccidiirent, mox ^^'billen faxisquat de feneftrisprxcipitatacadeb3nt,periculocedercrcgrcdiqjco-’ ^difucre.Exquibusgraue vulnusacccpit ArralisCardonaGuliianiComes, His ^greflisamp;ciuitatisportis conclufis, Alphonfus Aragoneus recepriu cancre iulfir, ^«crcitusomnesincolumesincaftra reduxit. Hocprælinquanquamtâfovul-»«epereufla amp;:iamcófternataciuitaslugcbat,templa omnia, quo muliercs tuin puerisamp;puellisconfugerant,Iamentisamp;m!ferandisvocibuspcrronabat,omnes t3tiusprincipatusconiurati metupcrterriti,fefeRegiæclemeutiaededLrant:Bar-tinonenfium tarnen animi non minus quam antea fuerant, pertinat es erant. A1-plionfusaucem Aragoneus ingcnti potitusviiftoriafuperuenieutem Regem erfi propterobitum Reginæinteftino recentique dolore confternatum,produdista-»icntriumphantismore captiuis, non paruaIztitia,amp; quam ille djlfimulare vix I® poterat,affecit.Hçcenimvidoria,multishoftiumcaptisprincipibus,amp; totiiisci-iiitatisdeditionem,amp;omnium laborü finem polliceri videbatur. Hinc igitur Rex ’dlocumciuitatiproximumcóiundas omnes copias adduxit, amp;: capto fuburbio j lt;ïuodPettalbaturndicebatur,ibi caftra pofuit,expugnatifque omnibusquæciui-tatiadcrat,caftellisamp;turribus,vndique terra mariqueciuitatis murosmaioribus

ctiä in man triremes viginti/edecirnque naues onerariæ, quibus Bernardus Vil-lamarinus aliique duces non ignobiles cum magno pugnatorunuincroprxerat. Ciucs itaque turn longa fame, turn acri continuaque oppugnationecompulfiatq; omni vidtorix fubfidiique fpedeftituti, per triduû impetratis induciis legatos ad Regem primos ciuitatis de deditione miferunt. Quorum vnu cui LudouicusSe-vlantinus erat nomen, a FlorenriaTufciæprouinciæciuitate oriundus,inhunc modum Regem allocutum fuifle ferunr. Quemadmodum,clctnetiflimeRex, liberalismagnanimiquevirtusilluftrioreft,muJtoquctuncexcellentiorhabetur, quumisquipræter opinionem meritaque fuamunus aliquod magnum recipir, j amp;omnibeneficii fpedeftitutus,amp;cxtrcmareineceflar)æcoaduscgc/latc,niifc- lO 1 ram animam inopemque vitam duccbat:ficamp; omnis clemêtiamaioris eftglori^, 1 quum crimen eins cui remittitur eftgrauius,nullamqueveniammeretur,Ingrati 1 Barcinona: eines omniquidê vel humano vel diuinofuppliciodignifunt,nififor- nbsp;nbsp;1 te quod eos fui conatus fadique maxime pœnitet,tuam nunc elemetiam Deique nbsp;nbsp;1 mifericordiammercantur. Angeliquorumnatura,noftra,idcfthuman3,muko I prxdanrior cd,ingratitudimscnmen amp;nbsp;elationis in Deumcreatorem fuurn cuius nbsp;nbsp;1 fieri fimiles afFedabant,iniquifiime com miferunt : qui tarnen de cœlo nunquain . cecidi/Tent ftantaquippeeft dementia Dei) fi quum deliquerunt,non ipfifbi de- ! fuiflenr,fuamqucculpampcenitentiaduél:icognouifi'ent.Fortunafemperincon- 1 Rans,nobisinuidens,velnoÆra potins imprudctia,amp;humaDitatisinfirmirasopes id U^ noftrasomnesmaximislaboribus terra manque partascuertit,honoresincon- I cumeJiasamp;:opprobrium,liberrateminferuitutemmutauit,nobisdeniquefenfus j omneseripuit,nihilqueprxcermiferasanimasreliquir. Dequibusfifupplicium, I qu3muisiuftiinmnm,fiimpferis,cumpra:fertimtuæfoliræclcmentixnostradcrc 1 non dubitem us, magnum quidempietatisamp;bumanitatisnoméquo nihil lauds- I bilius ed in Principibus,a te profedo longe recedet:fi veto Barcinonç ciuibusqui nbsp;nbsp;1 mortem merentur,viram picrate concedens, quod amp;nbsp;fine vllareprchcnfioncamp; nbsp;nbsp;1 tua magna cumlaudcfacere potes, fandidimum quidem •lementixruænomen nbsp;nbsp;1 amp;immorfalcmglon3m confequeris, marque virtutes omnisadmirara poderitas 1 tibifandoquetuoamp;verc regionomini benedicenr. Sedego dumproßarcinojO Lj ncnfibusoro,mirifiîme Rex,amp;oratoris officio fungor, non ignoro tarnen quam nbsp;nbsp;I veliniude velimpudenterfaciam, quieorum falurem pefo,qui non dementia I quidem rua,/edanimaduerfioneamp;quouisgcneremortisdignifijnt,quidiuinam ƒ amp;regiam mam maieftatemgrauireramp;indignclxferunr.Nonigiturviramquafu. j niasindigni,fper3re,non veniamqnamnonmcremur,petere,nontanricriminis 1 impunirarem deprecari, fed dignum nodra culpa iudiciü, meritafquepœnasde- nbsp;nbsp;1 poiccre debem us.Q^rc ne nodrx preces iniullx ruas a ures magis officndant,£x- ccUentiffimePrinceps, accipeclaucstuxciuiratis,amp;: quoniamatcRegepatreq} 1 nodrofinecau/àdcfècimus,impieqnedeliquimus,qnodcûque fupplicium mon tifquegenus in corpora nodra datucris,certc non recufabinius.Nodris emmeo- 4^ 11) gniriserrorihus,atuamaiedatequ3m crudcliceroffcndimus,nominusiu(iicium 1 precamur, quam mifericordia pecimus. Quod dnos vtmeremur fabire iiidcris, vna quidem nobisnon paruo foiario futurs res ed. Siquidem nodroscognofcen- l tes crrores,pro culpa fupplicium,non coafti,non pcrcinaces,fedvolentesvhroq} paticmur.Pcenitentibus enim amp;:fuam culpamcognodctibus, panas amp;:cruciatus 1 omnes quibus iure plelt;duntur,non dolori quidem, fed voluptatipotiusciTcfolct, his prxfercim qui vel in Deum,vel in Regem, dcutnos, vel in parentes temerefe dcliquiffiecognofcunr. HxcIocutusofculatasSe lacbrymis afperfas clauesob- j tülit.Rexautempietatecommotus,nonfinelachrymisacccptisclauibüS,buiccç- ƒ cerifquedentibuslegatisScofculandam dexteram fupplicantibusliberaliterpra:- ^0 I^^ termultorumopinionemprxbuit,Ó^Barcinoncnfibus cundifquehodibus non vitam folum Sccriminis impunitatem, veru etiam pridinamlibertatem amp;nbsp;bono- nbsp;nbsp;nbsp;i rum omnium redituttonem Sc integritatem pariterconceffit. Etlcgatisdiinillis, nbsp;nbsp;nbsp;! podero dieBarcinonxportisrccluds, Sc obuiarn duibuspeneomnibusegteßis, triumphalicürruquemciuicasobtul£ratrecufato,candidovefluscquo,pecpor-

I ’^uicatis Vicos familiariter equitaffet, ciues penuriam vidus amp;nbsp;fame pati fqua-^“fîvukusamp;corporû macie facile cognouit, Quapropter xdibiis in rcgiis expo-Wsinopiapanis amp;ciuitacisinediapermotus,Barcinonxftatimc0uocatismagi-jj^wusalimonia:reiqifrumentariç confuluit. ^Hocbeljoconfettoquodannosz - ’^^menfesquatuor perdurauerat)amp;:Barcinonen/iamp;’ in Regis fide graciaqj re-g J. f*Mmnes totius principatus populi vota qua: pacis amp;nbsp;quictis percupidi promi-\ y |'’^®^ois amp;nbsp;multorum dieru fupplicationibus perfolucrunt. Ide Aragones, 5 jquot;®®^*gt;amp;SicuIiomnesfecerunt,quorum pluriminobilcs, amp;præcipuc Siculi, j^'’‘’uneinagnismuneribus ad Regem ftatimgratulatum conuenerut.QuosRex “''orifice fufeeptos militaribus titulis amp;nbsp;præclaris infignibus ornauit,omnibus 0 “''as agens,feqjfimulexcufanSjfi propter temporumconditionem,vteiusani-“^optabat,referte non poflet:quippe qui totius principatus reconciliatis popu* Barcinonenfibus quorum recuperationem iam defpcraucrat,fi-. ^laboribuSjingentem IxtitiamquamanimoCQnceperar,ocuIis vultuq;præ ^'ens,bonis omnibus perquosdignitatemamp;falutemfuadefenderatjfatilface- , . 'loanmiaxime ftudebat,Deoqsoptima maximoqscuiusauxilio perpaucisad-^quot;seqnitibus.non folum Gothalanos,verumetiam hoftesexternosoppreflerar, ^Wabatur.Omnesenim Gothalanorum populi,paucisexceptisnobilibus, amp;: (^'''hisBelaguerenfibus amp;nbsp;Gcrundinis amp;nbsp;Montis Albi municipibus, a Rege de-'■''antjtametfi Gerundae nonnulli ciues ad Palarienfium Comitem declinaue-quot;'quos tarnen Regina Ioanna,vt latius in alio loco fcripfimus,ad fidem amp;nbsp;fani-“’''rnagnofermonereuocauit.Belagueraequoq;populates tumultuari ccepe-’quot;quosamp;eotiimmagiftratus,amp; Regisingredientisafpcóluscompefcuit. Nûc “tt'etfinonnullorum qui Regi fideles fuerunt, meminifle velim, nóaudeo ta-^^''quospoflem nominate. Aliis enim,fi quos mihi ignotos fua laude fraudarem /''æ°^gt;Pfæterirem,fortafiequidemnon paruaminuidiamfacerem.Virisigitur

' ‘^‘lenonnullis Weliflimis condantiilimifq} mulieribus breui fermonerefe-ÎÛ ft? • ^ ^'quot;quot;vnaBarcinonenfis nomine Carthellana,magnæprobitatis atqj co-quot;O« fœmina, vt Regi fidem feruaret, primum fe magnis opibus, deinde domo ^,'quot;“lt;ï5)necnonpropinquis omnibus amp;affinibuspriuaripafiaeft.His enim reli-j^j'oninibus,cum aliorum conatus immanes ferte non poiret,a ciuitate difeeïfit. d^gnum nimitum amp;nbsp;rarum muliebris fexus exemplum forcitudinis exhibuir. irabile quoq5 fuæ virtutis ro but, amp;nbsp;erga Regem fincerac fidei firmamen tu m cu-oampnellxcui Capaterafuitnomé,animusfignificauit.Quæcum fuæ domus OesaRegedefeciflentjafponfo fuo qui cum aliis defecerat,interrogata quem »2’ Regem animum haberct .• Ego, refpondir, amp;nbsp;vnum Deum eolo qui in cœlis iK vnumRegem loanncm in terris. Mortuo deinde in defedionefponfo fu-^InV*”^ noluit,amp; fibi lugübres vertes ab affinibus oblatas non induit.

'quot;'etiamquodlfabelIaMótaniacognominata fecic,magnæquidemfidelitaris ‘ ^quot;quot;norisfortitudinisextitit argumentum. Hxc enim cum Barcinonx magnis , ƒ'0usmultifque vel animi vel corporis virtutibusmaxime polieret(eratfiqui-®® ïdtnodum diues, amp;nbsp;forma infignis) amp;nbsp;a cundis ciuibus vt in Regem coniu-^f,cogcretur,neconiurationiscrimen fubiret,dam noduPobolimoppidum quot;quot;nquo præmunitam arcëhabebat,paruo comitatu fe tecepit.Hic paulo poft “ccrodiuti’armisobfefla, nee oppugnatione, nee minis vnqua certit, fedtädiu 'dlu feq; propugnando défendit, donee mirtum a Rege fubfidiû quod aduo-; quot;“quot;“'fibijfuperuenit.Nam cum primû Rex intellcxirtet Ifabellam mulieré fibi ^amdeuotiffimam ab hoftibus oppugnari,amp; obfidionepremi,ftatim Petrum 'quot;■rellam cum exercituamp;auxilio Pobolim mifit.Quicelenter illueprofedus, 1 'ÊUihoftibusprofligatisamp;IfabellamMontaniamferuauic incolumem,«amp;oppi-' dj °^°'’“'’^s qui metuperterriti iam cogitate de deditionecœperant,tutos in fi-■'etinuit.Verumenimuero,quodadmirabiliusfuit,intantamulierummuItitu-Vresquas modo memoraui,duntaxat in officio permanferunt. Quæ quidem ï''opauciores,amp;virtuteatquc fide pares fuerunt, eoprofefto maiorem laudem

amp; Régis gratiammeruerunt. Nuncautemdcpræliisamp; oppugnadonibusqu« fub idem tempus muleis in loeisacciderunt,non dubitoquinaliquiOjin’^^^^ practermiferim.Suntenim nonnullaquxcum aliiscontexere vix potuin)us,n tarnen erantfilentiodigna,inquibusmukorumquidemducumatq5equitunivir tusnonfoIummagnafuicperfpe0la,fedetiamadmirabiliSjprxfernminAinpiin arum ciuitate, vbi centum amp;nbsp;quinquaginta Regis équités amp;nbsp;pauciadmoduro pc dites quibus Petrus Torrella præerat,ab ingenti Gallorum multitudincmutalquc tormentis obfefli,prope duos menfes acriter propugnates ciuitaxem derenderu. Q^os non hoftiu vires,no multa tormenta quibus acriter offendebantur, ledio quide fames equisabfumptis ad cibiim,defcrcreciuitatcm coegit-Fuit hie tarnen 10 interfed’ eques quidam nobilis nomine Saura:pcrcufli veto grauiter Raimudus Lauianus Gafparis Lauiani filius, Martinus Garaus Cruillas, Sarrera, Pettus Michael qui fuerat Regis AlphonfiVicecancellarius,Zapata eques ordinisMon-tcfani,Ioannes Valconcharius,IoanchiusMcfquitanus,Aluarus Aftorga,amp;Io3n-nesGarrus.Incoprætcreaprxlio quodapud oppidum Dematum gcftumfuihc demonftrauimus,praeterRhodoricumRebonetum,captiquoqucfuereIoannes Cardona Comeftabilis,DominusMonialiniSiculus,PucciusordinisMontefani prxfedus,Raimundus Labianus,Ferdinandus Oforius,Ioannes Lanucius.Defi-deratus autem duntaxat Petrus Nignus,nechicquideroabhoftibus,fedperer-rorem, quafi Gallus efiet, a foeiis occifus. Item apud oppidum Peraltummulto-1® rumquidem virrus admirabilis extitit.Perpauciquippenobilesaduerfusingen-temhoftium multitudinem acerrime pugnantes,neRexabhoftibus caperetur, eifecerunt.Cuiusquidemreipræcipuamlaudemomnesquipræliointerfuerunt, Scipioni PatcIIæ libenter aifcripfere.Plures tarnen amp;nbsp;hiccaptifuere,ex quibus Ludouic’ Mudarra cum in arce quadam fub euftodia maneret, poft mediam no-demdeceptis euftodibusexaltaturri defiluit,amp; extra valium arcis egreftus,in-fpedusavigilibusamp;quifnamefletinterrogatus, Mudarra ftatimrefponditintre-pidus,qui a vobis recedit.Sed redeo ad Regem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Vifataliratione,vtpluresarbitrabantur,adlaboresnatuscon-tinuos,poft tot vel externa vel domeftica bella, fenio iam con- 40 fedusaliudetiamamp;inopinatumcura Ludouico Rege Gallorum bellum geftit.Huiusauté bellipræcipua cauiafuitpecu-niæquamRexGalliæloanni AragonumRegitnutuauerat,re-petitio.Dequomutuo etfifupra fufius fcripfimuSjbreuiterta-

anncs Aragonum Rex a Ludouico Rege Gallorum trecenta miiliaaureorü quos Galli coronas vocat,mutuatus,ei donee mutuü perfolueret, oppidum Perpigna-numtotamqj prouinciam Rofcinonis oppigncrauit. Cateru Gothalanicobello confedo,Perpignan! eines aliiqs populi finitimi qui Gallorum mores amp;nbsp;imperiu moleftiifimeferebant.quotidienee fine tumultufuü Aragonum Regem cÓuoca-bant. Hocadmonitus Ludouicus abillis quos Perpignanenfibuscaterifquepo-pulis pr£Efecerat,metuens ne fi Perpignanenfes ad Aragonum Regero defice-rent,amp; oppidorum pofleftionem amp;nbsp;pecuniam quam mutuauerat,amitterer,legatos ad Regem loannem mifir, qui cum co de recuperandis pecuniis diligenter a-gerent.C^s fi Rex Aragonum foluere nollet,autnon poftet, oppidorum quæ pi-gnerauc-

DE REB. HISPANIÆ LIB. XVIII. pu gn«aucrat, fibi proprietaris omnia iura cederet.Q^od fi minus hocfacere vellet, de reddendo mutuo comprædes amp;: fponfores in Gallia præftarer. Hæc cum legati retuliflenr, Rex hoc modo refpondit. Si mutuu quod a me Regi veftro de-tetur,foluendo nuc eHem,profeóto amp;nbsp;vos exigendæ pecuniae laborejamp; me ipfum reddendæ çura qua maxime premor,quamprimum liberarem.Nihileft enim ^uod hoc tempore me magis fatigat, quam hxc æris alieni folicitudo, nihil quod ®agisoptem,quam Galliæ Régi qui nos ram neceflariis temporibus, fi verum fa-i 'etivolumusjamp;pecuniis amp;nbsp;militibus plurimum iuuit, fatiffacere, noftris praefer-tinircdempcis oppidis. Sed huic animo defiderioqj noftro vires amp;nbsp;faeukares de-'^hnt.Siquidem bella quæ tôt annos,vc fcitis,geflimus, nihil nobis auri, nihilargê-Mihildeniquereturn omnium mobilium reliquerunt. Quicquid praetereapre-t^iofumnoftri proccres amp;: familiäres tarn Siculi, quam Aragones habebant, diu-f'imitatebclliconfumpCLimeil. Regemigitur Ludouicummagnopererogamiis, | ^'häcmutuirepeticioncm tamdiu difterre velit, donee vel ex paruis vedigalibus ^oftrisjvelexvfucenfusoppidorum ncfl:rorumquçpoflîdet,fibifatiffaciat.Nam ‘'ispropriecatkquod ills petit,alienate non polfum. Vadesautem quos dari fibi Heit in Gallia, neceflarios non elle iam cognofeit. Multos enim ac tutos habet ‘’aeiuflbres,dum tot populis nollris quibus Hnpcrat,vtitur.Qnod fi defedionem to '^^®dmet,dummodo non aliquam patiantur iniuriam, illorumegofidemamp; ®‘nciunipræftabo.Adcuiusreifecuritatcm fponforemme præbeo. Etquoniam , '^'hiRexLudouicus nouis conditionibus quas poftulat, amp;nbsp;virtuti populorura Mtorum quos ipfe pro pecunia quæfibi debetür,pofïïdet,amp;amicitia; noftric 'diderc villis eft,eo diligentius operam dabo,quo minus cxpoftulare mecum iu-J^poffit. Cum hoc refponfo legatis in Galliam reuerfis, amp;nbsp;oppigneratis popii-'^'gt;öperiutnGallorum tumultuofius recufantibus,RexGallia:rurfus amp;nbsp;amiffi-'’'’ïinpecunix, amp;nbsp;Perpignanenfium defedionem veritus, vndique more fuo ^°nuocatis equitibus,magno cum exercitu duces eledos,vt Perpignan! eines ^feliquos totius eins pfouincia: populos armis amp;oppugnationibus opprimc-io ^^MoHifpaniammifit.Qm didoRegisaudientes per montes Pyrentros in Hi-MamingrefTi, Perpignanum verfus proficifcuntur.Horum aduentum cum ^^pignani eines intellexifl'ent, ftatim nuncios cum literis ad Regem Barcinona ’“'’Munt,quibus eum deprecabantur,vt fi eorum vitam charam haberet, amp;nbsp;Per-P'§nani polleflionem in perpetuum amitterenollet,adeoscumfubfidioceleri-conueniret.Sefe compertum habere confirmabant Gallorum Regem magno ^quot;mexercitn Perpignanum propediemventurum,ac de omnibus Perpignanefi-1 “5^eoriimfinitimis populis vltimum fumpturu elle fuppliciu. Perpignanenfes ’'quot;emoinnes decreuiffe potiusadvnum veilemori,quamillius veladuentü vel 1 ^'penuferre.Cumhis mandatis nunciisdifcedentibus, arma quibus adueniêtes ^0 .?**MU’tatisingrcfruinhiberent,indignantcsparare cceperüt. Quod cü Galli j r'',®®PP’‘lo c5morabantur,animaduertifienr, fibi morte timétes, in arcé quam j ‘'“'^Regis prtefeelus tenebat,fefe receperût.Cuius arcis ædificiû fic vel arte, vel WsmagnitudinepræmunitueratjVtiiifipropterfamëacuftodibusdeferatur,

'shoftium viribus,nullisingeniisexpugnaripollit. Arcis autëprxfeólusamp;o-i (('’''Scuftodesfubito certislocismunitionesamp;propugnaculadifponentes,oppi-1 j^oos oppugnantes ingrediq;conanresacriterdepellebant. Interim vero Rexex ' ^^3rcinona cum paucis equitibus adueniens, oppidum ingreditur,amp;oppidanos (. ’^’“^ oppugnatione magno labore reuocatos,amp; adhuc maxime tumultuan-j^ æamp;Mrimecompefcuit.Compofito tandemtumultu,cumeos monercr,vtGaI-^^ ij.^'®^®ê*'^a'’dfpef parerent,doneeillimutuum perfolueretur,flatimconcla-j^^'untomneSjVt eos aut morti traderct,autabimperio Gallorumliberaret.Se jj^^'lïvelfub Aragon urn Rege viuere,vel mortem fiibire,vel longius cómigrare, tc^*^*'’^^ ‘^o®*c’l*u’® quasrere ftatuifTe dixerunt.Quos cum Rex in eo quod di-j^ ’®tgt;obftinatos efie,amp; neqs pudorë,neq; metum fentire cognouifier, mulcere ^ “uquamirritare-Quodigiturillis expediter,fefavlurüefTerefpondit. Interea

quot;’S qui Perpignan! propinquas arces oppugnabant,Regem Aragonum Perpi-KK ij

gnanum venifPe amp;nbsp;arciscudodes oppugnare nunciatum ell. Qui vehementer hoc nuncio commod,reliâisqux oppugnabantproximis caüellis, ccleriter Per-

pidiportasaemurosoppugnarecœperûr.ERaarem Perpignanum oppidumno-bilemagnigueincolatusinterGerundam Hifpanixamp;tHatbonamGallixciuita-

f J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^°^^'^^^^‘^'ë^^'^b^^^^3^^boneduâi oppidum quod pof-iidebanc,oppugnarecœpi{Icnt, oppidanos quosanteareprimereconabatur, vra-

^^^^S^^^^^ ^^^^^^^^^ ^^'ÔPP^ ^^^^ ^^^^ ^Pa quidem bortatione Rrenuefi-19 ciebant.Cxterû Gallorum eratoppugnado duplex. Nam propugnantesoppida-

ÊrnF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^S^cacisatergofedebatar.Idcoq;RexpoRmediantnoâemqux

quot;^P^^P^gn^ntesabarcisprafeaisoifendipoterat, ^^■^!-^°^!^^^^'’^^‘^'^^^^^^^^‘^^^^^^‘'‘^^bauniriiuRit.QEodvccitiusac

cfccKarcnT''^'''*^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^Pore ope ris defeRds,vtconqiti-

OppidaîdvTr^n^^^’^x^^^^^-^'^^r'^^^^^^^^^ propugnarent,borta(U5cR. Rrabanr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^“^^^gt;9^'b^setiammuliercsacpueriarmamini- j

pugnarer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m^gnus excreirns vndique oppidum circumplexusop- zo 1 .

Sbiraban^^^^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propellebanr, quod mini- /

aerenrur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^^^ poteRatem venient, vltimoiam fupplicio plc- 1

eranrquot;^nt?^2\ï^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Rium’mulrimdine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^'Pë‘b^^tqlcrabant,ideoqueabingêtiho- 1

enim in cniln, r^n 7 * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incredibiU vimue dcfcndcbant.Erac ,

lü quadraginca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^PP^^gnadombus ferociOimkhominummU- i til aUcndL crS„„ a,«M,S”^tS^'^“^''Pquot;^ quot;“* T^ / horcarn forddimercpulcrunr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^P^g^^^J eines rum fut virture, turn Regis /

Ferdmandus RegisfliusexP^^^^^^’erum.Nam fubidemtempus^0 f j^ kipcdusdemondranimnc ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Regis Henrici fororem Hdifaben^vt

Perpignan urn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gerundar copUs audis,

incadrisGallorufcrebarur * ^ ^^^‘^^^^^^^^P^‘^^quot;orerrjbihsadn)odum ceres cummagnoegnirn^

. ‘iGallorun,dLbu^faironuZiaba^PZ° “^quot;u^^^ do veniebam,ijpcdi!uni auoouooT' ^ ^^^‘quot;'‘^ oaldepauacum Ferdim-ii/dirurbonho^orrf^rr:, d^'^paruus crar excrcitus. Galhlawencrebdstil-

^^^^^’^‘^^^^^duerti/renr, a/Fedlimagnogaudio ad difceïTum prxmia perenres.Hisabicioneni

^^^^.^'^^^^^‘^ernse/lc/amor.Rexauremcuiusanintusamp;o-‘^ ^^cratm ffho Ferdinando, fubpicari/larim vereng;ccepic3d~

K HD. H l 5 F A IN 1 Æ Lib. Avili. P41 ®'gt;IIiutnfepté iter confecit,plane profpexit,amp; multos a Ferdinando miflbs nunci-°saccepit, acingenteslærantiü militum voces audiuit. Ferdinandusintereaamp; de îHorum difcelFu, amp;nbsp;de patris aduentu certior fadus, cu equitibus leuis armatu-*^æRegicelerius obuiam venir, a quo non minus bonorifice quam lætanteracce-pfuseft.Et poftgratiflimos amplexus,dum milites vrriiifq5conuenirêt,Iongosfer-'^onesinuicem contulerunt.DemumPerpienanu fimuleodem diefeferecepe-“nt.Hicdicsprope viginti,dum Ferdinandusamp; eius milites longi itinens labo-'Dusdefelfi conquiefcerêt, Rcx comoratus, interim conuocatos omnes oppida-j^ositerumcommonuit,vtLudouicoGallorum Regicuiusamicitiam coferuare °*ebar,breui tempore parerent, donee mutuu quod illi iure debebar, perfokie-f®tur. Ad hxeverba Regis ex oppidanisvir quidam non ignobilis hoc modo répondit. Quod ex me audios,inuidiffime Princcps,hoc nimiru eft infttum men-‘onsomniü qui Perpignan! ciuitatem amp;nbsp;totam eius prouinciam colunt. Vnus.n. i ?^Pïucisegofum,nc dicam folus, quos tuus bic populus omnibus in rebus amp;nbsp;puteis Sipriuatis negoeiis femper confuIereconfucuit.Quapropternemoquidé ^‘nhocoppido,euiusego mores amp;ingeniumignoré.Inhacautemrequam nüc ^^namaieftateiubemur,iampridcm voluntatesamp; animos omniüfumexpertus. ^’busomninodecretumeft,quoduis mortis genus potiusperferre,quam diem 10 nbsp;nbsp;nbsp;Gallorum mores amp;nbsp;imperiü fubire. A flucti quippe tecum viuerebenignif-

'‘’’oPnncipe,barbarosquidem aliorum mores amp;infolitam feruitutem tolerare ’''’npoflumus.Quare ft tu,magnanime Rex,quod non credimus,Gallia: Regis a-’quot;'dtiarn pluris facis quaamorem noftrü quo te profequimur, tibiqj libet illi hui’ °PpidiIibcram poffeflïonem relinquere, hoe eft quod nos tuam maieftatem fup-quot; 'oesdeprecamur, vt nobis aut ipfe alium eoledum quemuislocü concédas, auc ^°sipfosproliberisnoftrisamp; vxoribus aliudquæreredomiciliûpermittas.Quod Wabiretibi in animo eft,amp; hue iterum contra nos reuerfuros Gallorum exer-J‘jnsfufpicaris,nullum quidem nobis maius beneficium cóferre potes, quam fi re •^ootibusg^ pcricuysefjpiensaliquern tutu in locum contuleris, Nos.n. te vel ab-jo '^'’æ^emperhonorem tuum,nos domos noftras,liberos amp;nbsp;vxores, prxfertim c5-jt^*^^°*gt;fac’l®lt;lcfendemus. Quaproptcretfimonitis eius obiequi nolle vi-^nantur,eos tamenquia fibi quam deuotiftimos efte cognouerat, confolari ma-^nquamaceufare. Quibus,quoniaexoppidoiam difcedereftatuerat, Ludoui-' ''^ni Requifentium pra:fecit,amp;cumeo multosnobilesamp;équitésregnorufuoru ^'^orum multos paucis ante diebus militaribus donis amp;nbsp;infignibus ornauerat,ma-J’^fciuflït.Quoru nomina paucabaccoccurrüt:Spurius Cardona, Martin’ Angu-l^'^5,LudouicusMudarra,IoannesClauerius, Michaelloannes Gralla, Hisomni-1 P^^*^* ftuid faccre debercntimperauit,pofterodiemilitibus Caftellæquicum ' nbsp;nbsp;®™^ando vénérant, veniam amp;nbsp;miffionem flagitantibus,amp; annona quam in op-

! ^^ Pjdorelinquere volebat,iam déficiente, cü filio Ferdinando amp;nbsp;eius exercitu Bar-'''Qotiamverfusproficifcitur,feptimoquediepoftquamdifcefterant,inciuitatem P^'Henerunt.Hic cum dies quinque Ferdinandus commoratus eflet,etfi cum P^Jfemanere diutius optabat,fuç tamê vxoris Helifabes Caftellæ Regina? nunciis Werisvrgêtibus,adearn demûcum fuiscopiis,pâtre fuadente,difceffit. Cuius “'^^flucum primuGalli, qui Perpignan! arcêtenebant,intellexerunr, ad Ludo-'^æuRege in Gallia nuncios amp;nbsp;literas miferût, quibus eu de Ioannis A ragonû Re-' §'5abfentia,amp;eiusfiliiFerdinandiinCaftelIareceiruccrtiorêfaciebant.Ideoq5fi ?^cesciim exercituredirent, oppidû capere facilepoftent. Sin autem eius expe-'f'onemnegligerer,amp;feriusexercitummitteret,fefecumarcefimul in boftium j^ Poteftatem venturesefledicebant. Needubium efte,quin paucis diebus autop-P'^gnationeaut fame deuidimanushoftibus datent, propterca quod équités amp;nbsp;®PPgt;dani pofteaquam eos Rex Aragonum deferuerat, inceflanter nos in arce *^'iltistormentisacrius oppugnabant,fequenunclongis vigiliisamp; magnis labo-f‘busiadefeflbs,vix pofte pedibus infiftere. Periculis ig!tur illoru Rex Ludouicus ■^oimnotusjac fecum reputans incommodum amp;nbsp;iniuriam quæeum maneretia pofterum, ducibus qui cum copiis apud Narbonam ciuitatem conftiterant,ira-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LVCII MARINE! SICVLI

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrauft, vtadobCdcndum rurfus Perpignanenfe ftatta fettinarâ, dmahisa

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P‘’^^‘‘‘^°ameorumprouinciamdcualbvcnt.lt;:iuoac,hmmonuit,ydiM^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ê^nï^'^,^ rcccdeicnt, farent Z^rautares ei paaaa cUi dames gaam iMus,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^“quot;‘’^^“‘^.•’^^'»»Rce’iyolisiuate.aoatiminmiaiscimecimre-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f'a^nadonl^^^^^^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dos Sedtamenp / ^ P^^^cis ‘^^usoppugnâtionedeuiâosiammanucapien'nf

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^Rcx^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^fcecUitopinio. Pcrpignancnfcscnimqni

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P‘lt;‘‘'lt;:dunsdncaarahoaiemmmpénmdl'^‘^''‘quot;^^^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P‘‘sinoppidaindimmacelenca,ekfeKpipicban7quot;'quot;'‘“°‘^‘'‘^^^‘“’‘'‘quot;‘ '“^^

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mK.FormidabS!cnimnonniod^obepï'col^lt;r'”'^‘'‘‘^^‘^‘‘‘‘^“^'^''“'^‘^‘'‘‘^°^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licpcsfomirnncpugnames OuaoroDKr^r?^“”''“-'’''quot;'”’quot;’’“'^quot;'”’“''*’ I

Quibuseciam deheienrihnce^^P nbsp;nbsp;nbsp;quot;Opalins venabantur, commanducauere. 1

terofuocontinuofcetusrcddiderun!^A^r^^^^^^^^'^^^^’’'^^'^^^quot;^’^^^^^^^^'^' I non eguidem materna pietatisob^^’^^^^ matresmcdiatüimolisaâss t fameHucaliocafuperemptos ' ^^^ f^^^isimpenoconuiâxfuos^Jios/iue f rpcrfoscomcdcruLorcmadmiraT£mamp;^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

adeo Gallos oderune,vfncillornm ‘!^R^^^^^^^^^^^^n‘^P^^bnacesfuerür, v/gue ƒ perferremaluerine. Ahana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^P^i-^om fubirene, omnia malorumgenera /

'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spa- i

DE REB. HISPANIÆ LIB. XVHI. 545 ^ärcinonctn pcrucnerunt. Quos Rex omnesamplexus magnis honoribus ex-^'pitjamp;corumfide forticudinequemirificclaudata,pro tempore quibuspotuic '’’unetibus ptofecutus eft,excufata pecuniae amp;: rei familiaris tenuitatc.

QMNiBvsconfedisamp;cxtindis bellis reliquumvitaefux tempus Barcinonae tranfegit.Vbi demum laborc fenioque pene confumptus,vitali iam deficien-defatigari cœpir. Cfi igiturIcdo triduo decubuilTet, vt eratfem-r ƒ nomocautusamp; prudens,iam fe moriturum cognofcens,accerüto anima; me-'■odeomnibus exacts vitae noxiis Chriftianorum more gemes, amp;nbsp;raagno cum-orecôfelTuseft. ÄilacummoxfacramentüquodauidifßmepetiueratJacbry-, ’oundusdeuotiflimerecepit.Vbiveroanimæfaluti confuluit, teftametumde-ocondidiCjamp;Ferdinadumfiliumhxredcmfucccflbrcmquclegitimuni infti-^'•‘'•AdqueminCaftellatunccommorantcm nuncios amp;nbsp;hancmißtepillolam. ^^Osmediuque vixifle cognofco, Ferdinande fili chariflime, amp;nbsp;ideo quohiam óé '’'0us,amp;, vt opinor, bene amp;nbsp;cü honore vixerim, magnas immortali Deo gracias öO-Nuncautem iam tempus eft,vt naturaedebitum perfoluamj cui ego iam cita-^j|.p’*®®*^®fi®occcflc eft,parère minimereeufo. Arbitrer itaque me propedie ‘'acvitamortalidifceirurum.Continuafiquidenifcbrcquinque dierutn men • quot;cdefatigatam corpus amp;nbsp;xcate confedu in horas magis debilitari fen tio, amp;: cü “^''itçiimuldeficere.Quaproptcr vbi noftrorum maiorum moreamp; Chnilianç J'ggt;onisinfticutodiuinisamp;: humanisrebusfatisfeci^mihiaequiaatquepernecef-‘'itnvifiimeftjVttequempriufquamdifcedam viderenonpotero,devaletudi-^nieavelemigratione potius per hteras amp;nbsp;nuncios certiorem facerem. Mitto i-«''ortibifimul Sdlfabella: tu.r præft anti ihm x coniugi falutem amp;nbsp;paternam bene-^'«lonem. Et quiade rebus a me nuperinftitutis quid tu Ferdinande fili pro no-'aamp;aliorüfalute fis^adurus,cx teftamento noftro plane omnia cognofccs,hac ju Wola vos ( nam tecum etiam Kabella filia chariffima loquor ) pro meo erga vos ?'dore,amp;itempro veftrain me pietatemoneo,rogo,amp; obteftor, vt omnibus reb’ Romanis diuinasanteponatis.Nihilvobisvnquamfitcharius Dei culcu, nihil vir-'‘'«præftannus.Nibil prxterea fine bonorum virorum confilio faciatis.Memen-®fcquïfo femper iltius noftrx monitionis, qux vos ab amore paterno m ÜTa pro-'^onunquamfallet. Egovobisamp; Iaboresamp; xmulosnon defuturosprofpicio. ƒdvosfimeismonitisparueritis,nullis vnquam vidi cedetis aduerfariis, nullis ^bbgati laboribus fuccumbetis.Equites infuper vobis amp;nbsp;populos omnes veftri P'iocipatusamp;regiamdemumdignitatemplurimumcommêdo.Valeteamp;abfen-'‘’ninaftramfertote moderate. CumhisIiterisnuncüsadFerdinandum filium ^^ quot;’iffis, omnes qui aderant, quoniam triftitiam quandam prx fe ferre videbantur, ^Oô(^olaricœpit,vtvim neceflitatisxquo animo ferrent,omnibus moriendumef-^o*cens,nequetarnen cos mori pofte qui bene vixiftenc.Bonis hominibus amp;: vir-''’tcincoleniibus auxiliumdiuinum nódefuturum,quod fibimultis in rerum amp;: *^nunævariecacibus nüquam defuiftet. Hxc cum dixiftet,remotis omnibus con-’‘raphtioni dedicus aliquandiu cöquieuic. Mox autem vbi vitx fpei minus habc-f^'œpit,admiffos équités amp;: familiäres perhumane fingulos amplexatus, fuppli-^‘tetabomnibus veniam petiuit, fi quem fortegrauius offendidet, fi cui non pro '^fntisfatisfeciffet.Interea medici quo diucius cius mortem differrent,ex marga-^'dsamp;aurocxcerifquegemmisadmodum preciofisamp; fimulcontriris confedos '^'boseipropinabant. Quibusaliquanrofuffultustamdiu vitam produxit,donee

* ’î''ævoluic,effecit,dixicqueomnia.Nullumdolorisfignum,nullam mentis pcr-''^rbationem,nullum denique mortis metum prx fefcrcns,fed aduerfus earn for* ^^amp;conftans, omnium prxteritarumrcrummemor,amp;prxfencesdiligentcrin-'btuit,amp;:defuturisprudenterreligiofequeconfuluit.Pridieveroquamnaturxfa-'gt;sfaceret,cumie grauius affici fenfiftet, extremum ccclefix petitt olei facramen-l'iin.Quo folennicer pcrunélus,laborantis amp;nbsp;iam demigrantis anima: fpiritü ma-KK ihj

P44 L. MAR. DE REB. HISP. LIB. XVUt gnolaboreducens^ a facerdotibus Euangelicam leélionem recitari quaChrifti cruciatusreferuntur,obfeGrat,amp;pœnitentiarumpiaJmos.Hisorantibusauresclû præbetattentioreSjfubitonimioquelanguoredefeiTus totuspeneconcidit,adeo vtconclufisiamluminibusamp;manibusfrigidis a nonnullis efflafle animamere-deretur.Verummoxrefpiransamp;iamrccIu/isoculiiomnesquiaderant,afpiciés, O vanas, inquit, hominû cogitationes 10 miferos omnes qui adprincipatusafpi-rant, qui diuitias, opes, amp;nimios honores affedant.'O fœlicempauperumcondi-îionem,amp;: illorum fecuram vitam arque beatam,qui panem comedûteum fudo-refuivultus,qui viuûtiaboremanuumfuarum.'Nam mihimiferoquidregnuffl, quid honores, quid obfequia plurimorum contulerunt? Quid fbbores feilicee ^® xnagnos amp;■ muka corporis amp;nbsp;animæ pericula, nee vnquam ætate tara Jongapotui mihi dies aliquos videre bonos. O me miferum amp;nbsp;infœlicem qui tam ferofaUacé munduin cognofeo.' qui vitam certe vixi/Tem multoraehorem,/inon R ex, fed pauperis agri cuItorfui/Tem.Hæcmagno cum animi dolore ferebat, Alphokfra-tris, vtarbitror, recordatus atque fecutus exemplum, qui Neapoli olim moriens eadem protulifle verba memoratur.Cxterum cum hçcdixiiret,imaginem Chri-âi crucifixi quæ iuxta eum erat,defixis oculisintuens:0 conditor,air,mödi Deus

omnipotenSjamp;hominumpicnn/îimeredcmptorjparcemibiindigniirimoferuo tuo,miferere mei dementiffime Iefu,amp;a peccatis meis auerte faciem tuam, non meis mentis domine, quænuJIafunt, fed ilia tua ineffabili pietateamp;infinitamife-ricordia qua motus, vt homines a morte redimeres, crucis mortem inhire volui-fti.HæcJocutusvoeeinmdeficicteChriftiparibuIumfa’pius ofculatus expiranif.

J^£ c E ss i T Barcinone decimoquarto KalendasFebruarii, pokparrum virgi- 1 nis anno mille/îmoquadringenre/îmofeptuagehmonono,aJtatisverofuço-droge/imo quarto, menfibus quinque minus amp;nbsp;decern dit^us. Aragonixaurem *1 regnoprçfuitannosviginti.Cuiusfunusmaximishonoribusamp;ingcntifolennita- 1 tecelcbratum e/ï:,fedmulromaiore omnium mterore atquefletudeploratu,tora^ IJo ciuitatefummo dolore concu/Ï3,adeo vtmœiliiîîmislamentisquæque Barcino- I nç domus Funeftara videretur. Vbiquenaqueludus, vbiquegemitus, vbique de- 1 niquemifcrabilisBetusaudiebatur. Cum primum egit animam, pixter mulas I hominum querelas^vberrimosBetus, venaticos eda canesquibus perfequife- nbsp;1 rasconfueuerat, rriftes vlulatusemittcntesmirabiliterBeui/Te, complarcsnobis f viri nobiles affirm a runt. Aragones prxterca omnes, Gothalani, Siculi, Valentini 1 vexillamagnogemituper terram trahentcs,in fignum magni dolorisetiamcly- 1 peosconfregerunt. HüiusdquidenaPrincipismortemincredibileshominumla’ l mentationcs fecutx funt, quæ nondum etiam pott triginta annosamnkorum 1 peéloribus exciderunt.Flures enim quicum eovixerunt,fxpemccumfermones b' i lt;-conferentcSyCumiïnegemitulachrymifquenotninarevixpoffiinr. Peraâisexe- I quiis,defanélicorpusprecioüs vngnentis balfamoqueperanâümexBarcinone 1 magnusfaccrdotumnumcrasS^ingens nobilium muhitudoPopuIecumdetule' i runt, hcenimreffiamento/laturumfuerat. De cærerisautem rebus in re/lamento nbsp;nbsp;I reliais nihil compertum babui,niü quod a loanne Coloma fecretario eins accept de facrideiisquibu fdam Se:rebusdiuinisproillorum falute quotannis cclebrandis,qui fubciusimperio militantes in prxliisoccubu-ilTcnc.

Tsi de rebus quas RexFerdinandus amp;nbsp;Ifabclla Regina gef-ferunt numero multas amp;nbsp;magnitudine mirabiles, hiftoriam ^ recentemadhucamp;vix abfolutam publicarenonlicet,tarnen ^^W1 Carolo Regi Cxfarique noftro qui fortaffe virtutes auitas amp;nbsp;prxclaras adiones ignorât, rem pergratam facicmus,fi pleni-orem hiftoriam magnumque volumen in annum quinquage-11111] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimum di’ffcrentes,fummam quandam amp;quali breuiarium re-

^ifpa ?^^^'^o^efandequcgcfterör, in lucemproferemus. In quo multis etiam Ijlior '***°^iIgt;busatqoeSicilix,quorum parentespro regiadignitatemagnos tiifj '^^‘taquepenculapaffi, magnamlaudem perpetuamque memoname* '5§cire ’ ^'^^^'^cabiimur. Cxterum priufquam de rebus, quas principescatholici fefer *’*î^æQ^3n^ dicamus, more noftro de vtriufque natiuitate breuifermone ^'^us,amp; primo de Regc Ferdinando.

Q^NiTvsfuicRexFerdinandusin Aragoniæ pago quern AragonesFrefinum Hit '^^’^®®^’ ^ diftat a Calataiuto palTuum millia circiter duodccim. Locus eft V|)-^’^’”®“’sparuus,aquis tarnen,hortulis,atbohbusamccnus,amp;:agrisfertilis, ^'^dinandi paretics dies aliquot commorantes cum genucrunt, anno fupra jo p. ^^“î^adringentosquadragelimo nono, circiter Idus lunias. In hoc autem (j5'’“lo pagoamp;cuiufdamagricolx pauperis hofpitiogenitumfuifle Regem Fer-'‘’«dum, nobis quidem multis rationibus conftat. Nam cum Rex loanncs pa-j'^iiishincdifcedenSjValentiamverfusprofeausefletjVtillicequitumquorun-j^'’’perniciofasfaipl-i0nesamp;magnospopulorumtumultuscompefccret, Regina ^^'’naqnæreæanferatinFrelino,port IdusIuliasceflantibus nature menftruis Wdameffecognouit, cuius rei nunciumcum literis ad Regem deftinauir. ^^mnuncium pofterodic loanncs Pietas Regis hofpes cumaliis Reginælite-’Iubfequutus,magnis a Rege munehbusamp; omnis immunitatis priuilegiodo-''’tuseft,atqueetiam vt omnes patriæ fua: qui fere omnesagricultores erant,ho-'’'’feprxcedcret. Rex præterea Ferdinandus cum hac tranliret,Ifabellx Regina: '''^præfente luum genitale folum oftendcns,Eccc,inquit,locus, ccce domus, in | ^'^^iiieparentesgenuerunt. Eratautemdomusadmodum parua,cuius parietes 1 '’°'’marmorei,non lapidibus extrudi, fed qui ex coraprefla terra vix manebanr, ' ï^oscumCaroloImperatore Caefarauguflamproficifcentes,quia loannesPie-‘’samp;eiusvnicusfiliuse vita migrauerant,cumloane Ruffo ArchiepifcopoCon-'^ntinolegato iummi Pontidcisfine cultore vidimus amp;nbsp;fine tedo. Hinc Regina ’’fedensKalendis Odobrisvteroiam tumefcentiamp; per Nauarra principatum pfoficifccns,Sangofa:conftitit, vbi propterabfentiam Regis ipfafimulcum Ca-*^olopriuigno,confiliariisamp;iuftitiæprxfcdisadhibitis,omnibusNauarrîcamp;A-f^gonixpopulisiuraprudenteradminiftrauit. Cumquepariendi tempusinftare ) !ofeififlet,amp;infans ex vtero matris egrediconaretur, etfi tune temporis imbrium t^nipeftaserathorribilis: vt tarnen in Aragonia parerct, ledicam ftatim confeen-^ensSofium,quod erat Aragonix oppidum Nauarrç propinquius,deferri fc pro-pfreiulTit. Huedum vehitur, itinere toto per paffuum millia fere feptemdecim, ^uamuis magnis continuifque partus dolonbus affeiebatur, tarnen vt erat fortis fcprudensamp;: fux dignitaris atque faiutis non oblita, dolores quibus maxime tor-

quebaturjfupprimensacdiflîmûlanSjDeoprccesamp;orationesfunderenuquara dcftidc. Vbi tandem Sofium peruenit, Dei auxilio amp;nbsp;nomine MarixViiginisin-uocato,amp;adiutadiJigentis obfl:etricisofïicio,filiumpepentFerdinandumfexto Idus Martias,annomiJlcfîmo quadringentefimo quinquagefimo.

QX^oquidemnato magna repente ferenitasortaeft,amp;folquidietotovixap-parucrat,mujto clanorquamfoJebat,efîuJfit. Inxtherepratterea coronava-riisornatacoloribiisamp;iridifimilis vifaeft. Quæfîgnanimiriinimultisquiaderat, 10 oftenderevidebantur,vt puer qui proximo partunatus efîet,darifljmus intcrho-mines erat futurus.De cuius etiam natalicia fœlicirate multi viri fapiétesamp;aftro-nomi,non præfenresmodoquieum natunividerunt,fedabfentesquoqueJonge-quediftantesmultamagnaqueprçdixcre.SiquideniNeapoIieodiequonatuseft puer, vit quidam rdigiofusordinisCarniditarû, homo Iiterisamp; moribusin/ignis ad Alphonfum Regem in caftdJumnouuni venicns,Hodie,inquir,RexiiiHiïpa-nia cireriori puer tuigenerisnatus eft, qui maximus ohm inter Cbriftianos Prin-dpesnominabitur,quippequiresmagnas,multas,amp;:{andasdomiforifqucgeret, quibus fidem, nollram rdigionem Chriftianam ,amp; Hifpaniæ nomen aldusattol-Jet. Cuius verbisamp;vaticinioRex,quoniam vir fandus a mukis qui moreseimSiiO vitam noueranrJiabebaturjamp;muItaquæanteaprædjxinetjVeriïîïmarepenebaf, 1 magnamfidem adhibuit. Quamnon multo poR cum deloanne Regina parru J nundumaccepiifct,aïFed:uslætitiacon/îrmauit. CaroJusetiamprmeepsVianar, nbsp;nbsp;I

fraterciusexpâtre, quifuitvirtuteprædarusamp;diuinicukusadmodi'i ftudiofus, nbsp;nbsp;1

cumadfeprandentem Ferdinandus admodum puer amp;nbsp;annorum ferequinque 1 venire nunciarctur,eiconfeftim furgens obuiamdefcendit,amp;/uisquibu/damdi- 1 centibusvteum,quoniampuererat,expedaretinmenfa:Nefcitis,inqu]r,qua: f caufave/quæratioporiusmemouer,vtpuerumbuncpJuijmum diligamamp;ma- 1 gnifadam,profedon5foJumquiafratermeuse/l,fedquodeumßnedubiopro- / fpicio Principes omnesquos HiïpanianoRrapeperit,oinni generc virturumfu-jO 1 peraturum. A/iaprætereamultivirinon indodimu/raprædjxerunt,quiinisopi- J '' nionibus amp;nbsp;iudidis decepti minime fuerunt. Aflerebat enirn pucrum addefeen- nbsp;nbsp;J

Vwc autemquoniamdeFrefinofupra mentionem fecimus, xqaum vide-rur,vt de SoGo qnoque pauca dicamus. Ed icaque SoGum quod indigenx

Sosappellant,oppidum CeltiberixquxnuncAragoniadicitur,primumquodex j Nauarra venientibus occurrir, in édita loco poGtum. Qux res caufa ed magnx ,/ falubritatis. Geminos collesamplcdlitur, ex quibus defeenfus edamp;: adrotidem '. planiciesZagros admodum fertiles, multumque frugiferos. Multis rebus ad

accruditianelaudemagna digni fuere, duo prxcipue viri rc- ' ^0 j centioresS^nodri temporis nobisoccurruntmerito

^^Nc autem digreflio noftra finem habcat, amp;nbsp;ad Fcrdinadum reuertatur o ra* conP ^*^^^'^5 infantiaquodfcribamnihilhabeo,iiifiquodcumcfletforma tism''quot;”'^^^’'^^^ ^^^'^’^ oculos conuertens,parentibus magnam fpem probita-fiüin^^''æ'^^^ '^*’^^“^5 promittere videbatur. Cum autem feptimum ageret an-)4^ioiatnxtasdifcereliteras admonet, excellentis ingeniimagnæquemeen D^®® dedit. Sed iniquicas temporum fortuna:que fæüientis inuidia ma-’'gt;^n,”';^*°‘^’P’sitigcniumquod.erarad literas capeflendas aptiflimum, abona-n» ^^'^ni ftudiis retraxit. Nam cum Hifpano more legendi feribendique ordi-«lu jp ®^^ ^ iam Grammatici præceptis incumbere vellet, exorto bello tarolus a quibufdam male perfuafus patri fuo crudeliter intulit, puera li-c» .^^“^dio reuocatus,armacumvixannum dccimumcompleuiflet.tradare cit n ^^^^*g'^^^ P^^*-^^ ^ pcdibus adiutus equum afcendere amp;nbsp;agitare didi-P''°P^^’-æ^^^^“^ ^quot;^^ vllo dignitaris titulo parum autoritatis haberet, jj honore aliquo gauderet,amp; abaliis diligentius obferuaretur,Montis Albt j,j'*^apatrecreatus ert. Educatus auteminter équitésarmatosamp;adultus,cum 'hs Vacate non potuiffer, eruditionecaruit : tametli magnis ingenii viribus ad-^ iff’*j^‘^°'’^“®ïudinc fapientum non minus prudens euadt ac fapiens,quam fi fu-j^ hoctiflimis præceptoribus eruditus. Sed de virtutibuseius amp;nbsp;aliis rebus alias. j^^'°^ 4'*0”*^‘ro quantam fortitudinem adolcfcens in officio rei militaris , ‘’hit,quantamquemeruitlaudem multas adeptus vidorias,amp; quasres vfque ij, ^hipusquoduxitvxorem,geffit,in patriseiushiftoriademonftrauimusicum „ ubellxReginæ die natali pauca dixerimus,ad eaquae raatrimonio coniundi ^hlgeflerun^fummatim referenda veniemus.

^. ^“’‘Us.nuncCamenaliquidrepctereperneceflariumducimuSjVtqui fuerint ,t.‘ “^proanifcirevolentibiisgratificantes,quam redaUnea, quamquelegitimoiu- \* ■hCafteHç regno fucceflerit Ifabella poR mortem Henrici fratris,oftendamus. jj ^'phonfoitaque,reliquisomiflis,initium fumemus.Quicum clementiffimus hhtnaniflimusfuiffet,Petrum genuitfibiquefucceflbrcminftituit,quicrude-d^ds infamiarn fiibiit.vnde cognomen accepit. Q^propter ab Henrico fratre honotho iure exfus exiftimatur. Quo de medio fublato complures Hifpaniæ P^oceres quibiisilliusimmanitas formidolofa fuerat,adHenricum gratulatum '‘ünuenientes,cum ftatim Regem appellauerunt. Hic Caftellæ nobilium amp;nbsp;o-. 'quot;nium populorum voce Rex eledus, humaniffimegubernauit. Cui mortuo lo-^hcsfilius {ucceffit,quifiliumgenuit Henricum,cui loannesfilius inCaftellæ f^goofuccedensHenricumfiliumhabuit, qui propter aduerfam corporis valetu-“'f'nValecudinariiis fuitappellatus. Exquonatuseft loannescognomento fe-^hndus. Hic inTauro ciuitate natus adhuc infantulus pattern amifit.Ideoque pa-duuscius Fetdinandus quafi tutor,Caftellæ regni curam fufeepit, amp;nbsp;iuftiffime fi-hdiffimeque gubernauit, vfque ad tempus quo puer diligenter educatus amp;nbsp;adul-h’sadætatem pcruenit,quapotuit gubemare. Deeuiuselcdioneamp; iureiuran-hoquoHifpanix nobiles amp;: ciuitates Regi fuo quafi pignus fidelitatis præftare fo-‘^ntjamp;Ferdinandi patrui eiusadmirabili virtuteanimoquemagnoamp;excellenti 'ätiusalibifcripfimus.llludautem hoc loco admonerevolumus, quod vulgo fer-

I® ‘urSdinmukorum mentibusinfitum eft. Dicunt enim FerdinanduminToleti ‘^ttiplomaiorijquo magnates amp;: ciuitatum procuratores conuenerat, vt qui Rex ^ratfutums poft Henrici mortem intelligerét, loannem fratris filium paruulum circumftantibusoftendiflefuishumerisimpofitum. Quodalii minime probant, ptoptereaquodeotemporepuerumSegouiæfuiftedicunt,nec Tóletumdelatu fuilfepropterimbecillamætaté.Quapropterabfens Rexfuitappellatus. Qui pro-

iutuSfTegnifaicuramfuPcepitjóCannospropcguinguagintaregoauit.Decuius adminittrattone rebuiguegedis hidoria prargradisSccapitulofafatiscircumfet-tur.HicRexvxoremduxicMariam Ferdinandi parmi fai (jliam,güxprimum6-^i^spepericdaas,guxtenerisannisa vhamigrarunc,^deindepepcritHenricura, gutduichuiusnominisnumeroguarcus. Cuiusmacredefunäa,paterlfabeliada-xn vxorem Ioannis PortugallixRegisex filio neptem ,exgua dhIsabella nataed, eguanobisedfermofuturuSjSc Alphondus,guiannum agésferedecimü guar-^^nadüblatused.Decuiusgeneremorcisguodbominesopinantur,egoqaiciem iO quot;ccin6cior.Extinâum enimdufpicantumon dme veneni iudpicione. V°‘^i^^^jj‘^^^^'^p^^°d^go non arbitrer, prodeamp;oneguaguamgudaida,digue L^^^'^^^'^^^'^^''^^ënip!^n^imoniumoccupantesresnouasmobcbaatur,den[ie-‘^^^gt;nuhrnulandotacuiidet.Decepcusedenimpuer,proprereaguodneceiusani-nius excellent, generodus,Sc vereregiusguxdericötra duam dignitatem videbat, ^^‘^^lt;^yo’:uit,necxtaspuerilisbominummoresScindidiasnouerat.Nuncautem ^^°n,a de rebusgedis Henrici Regis,de moribus,de duab\xoribus,gaarü,guia ^_^^^n '^,^‘^^^^’^^^^'^^^^^^^^nit,abaliisautoribusmuitanarratur,amp;nosetia ‘^^“^^nlocisplcniorcmdecimusmctionem,adldabella,anodrareucrtaturoratio.

^^fi^ne vllisillcccbris.,cii]ibu’: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__

redem^nr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fegitimumfuideopinabantur,Henriciframshx-

amp;^ pr.rconum vaabus famagus Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^^'‘inorumPrincipes,vreiusconiuginrnpeterenr,excüauir. Prxcinit ' nbsp;nbsp;nbsp;^ [^^^^^^ ^^‘^^^^^(^P^ci'ccoguemodonupeiasii/iusaifèâabantjrcs '^^^^^^^^ ^^S^^^l^^^^’diocompctebanr: AiphonfusfcHicerRexPiir-Pep^i'; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CarohisDuxGuiana:LudouiciGalloruni “^^ Ïarn nbsp;nbsp;f^^^*^^_^^^^^^^-^^^gonixPrinceps,guem parents hanc ob cau-tor yi‘/r^^^^^p’‘'i^^^.^S^^^^^^tueranr. A PorcugailixRegemi/lusvenicora’ Aihinijc ^^ Archiepifcopus, amp;: a Ludouico RegeFrancorum Cardmalis À ^^j^J^^^i^^^^/^^^^^^ ^ufcepirA/phonfusCarrUJusToJcranusann-cunäabunda magnague verecundia fuifu/a, deur in

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^f nihi/re/pondir, depe ramen ac/arpius regui-um JJei multis orarionibus inuocaffèc auxi/ium , rem rulir ad condharios

0 ^.^^^' P^^^^^^^^^Çue pontidces, gnos dbi beneuolosddeJeïguecognouerar. '^h^^j^ ^^^^^^^^’^ ^ogirdres, demumpendratisomnibuscompeciroriimpar-^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ^r^^'’ P^^^’ 9^gt;^dgue fucuraecondu/enres, IdabedxcondorriumFerdi- N ^^^'^'^'{'^Regis maxime conuenire dixerunt. Quorumdde/idimisdeaman-

lt;^i^m perduaia, domeilicorumgueduorüguosAonor/i i'-quot;dudiodmmoscognouerar,vorisamp;^precibusadduâa,côPorruga/dçFrane/^-gue/egaroshonoridce dimt/ïder, cum Ferdinando dedpondiraedSicid^Rege. Qm guidem tune eratimpubes amp;annorum dere decern deneuem, guemiponda mendbus

| ^*’®^®^lt;lcciœ tredecimqsdiebus antecedebat. lundifuntitaqs pares ætate, tir ^v®''^'’’^0rnaa,pares corporis ftatura,parcs ingenio,pares mofibus,parcsfor-ttn vP^’P^*-^^generis anciquitate,propinquis amp;affinibus.Exfrâtribus enimpa-

\ ^^contingebant-Dequorumcontradomatrimoniocum parentesamp;cogna-/asamp;nunciosaccepilIènt,afFecl:ifuntgandiomagno,omnefqjCaftenç,Ara-

Eta *^ . *^*æ^eiuitatcsfacerdotefqîpfalmumTeDeuin laudamus cocinentes uiationes magnas egerunt. Verumenimuerocumfortiinafemper bonis ad- /'-

’^ tu ^quot;'’?°^defuithominummalorum doloramp;alienæfœlicitatisinuidia, quo- ' Hhk-P7'^“®°''^^**sRcxHenricuspcrfuafusacpotiusftimulisagitatus,cunrcon- y^f*'' ten *^.°^®’'^^ Honoregaudcrc debuiffer, earn primum difpofitis infidiis capere

«uitjamp;cuftodibus tradere.Deindecumneqs capere neqj nuptias einsditime-feŒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^®*^®^oppidorû quæ paterilli teftamento reliqüerar, pof-

onefpoliauit, ^çç çq cotentus, armis a regno depellereconatus cil. Cuius ira fj, æ^®^pobusanimicaligincmcumFerdinandusamp;Ifabellaneq51iterisdeprc-

J «1« ctudelefqj fadiones ortac funt, amp;nbsp;ca mala fecu ta qua femper in regni diui-llf t ^^^‘-^‘^cre.Nam cumregni proceres alii Regis Henrici, aliiFerdinand!

^ fit) *“®’^f^ionibusadhîcGflcnt, Hifpania totamuliosannosdurantedifcordia in^^^^.^^’^®^*°'’ejGne iuftitia,fine pace,Gnequiete,magniscontinuifq}flagrauit

^ eftinoppidoMaiorito,annofeptuagefirnoquarto lupramilleamp;quadrin- If 7 “ toSjtertioIdusDecembriSjhoranodisferefeptima.Obiitautéinteftatus,vel fjzr.r w, ?^“^damdixerunt)fe tunemoriturû non putauit,velquia(quod veriuseft) Jƒw^-' in b’**?’^^ negligens amp;nbsp;improuidus femper,fie fuit etiam in morte. Qui laboräs j 0 i)^

Wis Ô^articulo mortis, ea quæ ad animx fux falutem pertinebant, Hifpaniæ Rk i^^'“^^“'l’^^damprimatibuscommendauit, ex quorum numéro fue-^hodoticus Comts Beneuentanus, Marchio Santillanenfis Cardinalis frater, ht. nbsp;nbsp;.^°®®ftabiIis,Dux Areuali,MarchioVillenx.ExquibusperadisHen-

^^'Kegisexequiis,aliiad IfabelIamReginam quæ Segouixtuncerat,alii domuin ^'^•cfccontulere. Rexquoqj Ferdinâdus de Regis Henrici morte certiorfadus, ?'^«faraugufta Segouiam magnis itineribus ad Ifabellam venir vxoré, quæ iam ^'^S**^æCaftellxamp;Legionis nomen amp;titulumfibi vendicauerat,amp; cum muftis f'æfüçnobilib.amp;ciuitatisroagnoq, numéro fâcerdotum Regis Henrici fui fra-fjftunusfolënitercelebrabat.Hic Segouiæ ciues ingenti Içtitia regiis fublatis ve-�rdinandum Regem amp;nbsp;Ifabellam Reginam Caftellæ amp;nbsp;Legionis altis vo-(j'ous appell3uerunt,vtriufqjmanushumiliterofculantes,quod etiam iureiuran-ƒ confirmarunt.Idem regni proceres fecerunt, amp;nbsp;omnes Curiæ magnates, fcili-

^ ^petrus GonfalusMendozius HifpaniæCardinalis, Alphonfus Carrillus Ar-”'cpifcopusToletanus,Iacobus Mendozius,Marchio Santillanus,Garfias Alua-f'‘5aToleto Dux Albanus, Alphonfus Henricus Hifpani maris A Imitantes maxi-J5'^5Ferdinandi Regisauunculus,PetrusFernandusVelafcusmagnus Caftellæ omcftabilis,Beltramis Cuuianus Dux Alburquerquitanus, Petrus ManrhicuS otnesTnuignianus,mufti prætercavirinobilesmultiqjpontifices,atqi alii quo-f'^itiqui venire non poterant, procuratores mittebant, qui fuo nomine quod ipfi Waretenebantur, officio fungerentur. Idemfaciebant aliæciuitateS lætantes “^populicongaudentes.Quidam veto qui nouas conditiones amp;nbsp;res iniuftâs com-P^tebangnô modo no venerunt ipfi,fed ne procuratores quidc miferunt, qui reb.

1^ *'ouisftudentes, amp;nbsp;fuis Principibus amp;nbsp;fibi ipfis muftorum laborum magnorumqs '’’îlotunicaufa fuere. Rex autem amp;nbsp;Regina cum muftis equitib. amp;nbsp;ciuitatum po-Rorumq;procuratoribus officia amp;nbsp;priuilegiaquçiurepetebantür,concefliftcnt *connrmafrent,iuftitiam quæ iam vénérât in obliuionem, teuocare ac exercere ^®pcrunt,amp;adciuitates populofq5 redores miferunt. Cumaurem gubemandi f’tionem modumq; ftatuere vellent,dubitatio quidam magnatibus amp;nbsp;confiliariis ”quot;;*dit,de qua nobis aliquid feribere necefTe eft.

^jo LVCll MA KIN El SlCVLl l^^d^r’rer urn (^ca»^/iariorum cojt»e»/»(^d/J^e7a//ü»ezuiper dijd£d,e ^^,g^/»rce/dojjelt;^g»lierjjar/ü»e.

PlIlt;^pbimagn3KS,mfupradiaumea,atholicispnnoipib„sobedienm^ ‘gt;‘Sur3ndumprM,ierum.f,^,nded,ISciIisin,emosauxam

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ mó^l^levH A?quot; ^'”^gt; nbsp;nbsp;nbsp;C^UcIl^ Kgn^ Henrico Rege mor-

• - ' CuLèn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loemnen, Regem Amgonum Fe,Landi pa,rem leguimem

Ree^e r,Tll'’‘ 1^’ T^ re,dir,3ndi Regis Aragonum Ülins amp;nbsp;Ioannis lt;0 ^eb3^^0möL'leri ‘^^^^^^^ am inm ‘^r t^ haceadem maonead Ferdiriadum dus dlium lus omne mHdirnnn1l°nnld'i''”^ aueluLdmeR ‘f^n^^ ^^l^^b^iibrbilioTiiSfquibusioaeBiriilstüa,' 1 .Tsebi^rH^^^ Io3nnRC3aeiZR^^l’nl ^‘'‘‘J;^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

per Feu Berengnaria Caamp;llreReg,'sA^benßgZ^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Berengnela ^ ƒ’ ^

Returngübcmanonem ^nirZnnma^h ^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnifuidomiDsm^amp;BooadRegem, ^^^^‘'cnon debebat, guod übt no datum fuiüècnominedoris nee

quot;^CaaenxregatrucccÆogubematioguccoadgjc,chariÆmecomoxamp;àa)aofd^ hme, tu tarnen guemDeus mdu Comitem amp;nbsp;labarum meorum focium dedit,

l ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''^^^'''‘'‘^°'’''’'^‘^‘gt;n/li!ues, on:ni3poÆdebis,omnugiite,m-ba-N,luien,mm,hreferuo, led erum,memos, re par ell, omnia commune.

^^^^^^^^ ^ omni jure nece/ie e/l. Inno/ïris jg/turprinclpadbusatgue tua ^^[^^^ ^t^ tjodra iuda valitura funt. C^od autem nodd procetes amp;nbsp;cond- nbsp;nbsp;nbsp;l

prolpicere volumus, amp;: nabis ipds maxime conuenit, amp;nbsp;fuccedórihus nodris ‘^

fitiSctalicuiprincipi velnodratnationis velexternonupierit, maritusgu/dcmcius ^tieHilpaniatdirpercgiafucrie, quamuis c tranfucrlalinea defcendens, nodrum poll

/ U h K h b. H 1 s P A JN 1 Æ L 1 b. X l X. ^^l J MobitutnhacrationejquâViffœmirtæamp;jmaritusvxonprxcederetjregnipto* j ^^^®® S’ïlïcrnatioûeinque fibivendicareperfacilepoflet. Suntpræterea tibi fu '’^tP^^''^®^cs,funcamp;artiitini complûtes, quorum quidem vnufquifque noftris for ^'^^ ^’^®® poflet intendere. Qui fi forte vel cohera nos vel contra fuccef-^^*^^*^^S^^^ conabuntur,hocquidemiutequodmodo repertum ?Cn L • ^^^’facile repellehtur. Vides igiturquam commode qUam prudenter i ter° A^ l'oftris hairedibus confultum fit. Quandoquidem nifi Dei benignita* lias ft “‘^®^®^®’^iftimareatlt;3pfcirepoflcmus nepotes nôftros quos nobisgra-* ’^ tuf ''°^ Iperare poffumus j negligentiam nofiram apud Deum amp;nbsp;homines ac-fjj] ?f°5’Nuncautem nihilefle videoquod timeredebeamus, nihil quodnoS tem^^^^^®^’ P’^æ^e*’^*“^ ^ “”“ ingrati ad Deu m tes noftf as amp;nbsp;omnia vota refe^ 6 ^iCuiusgvatiamamp;auxdiumfperonobisnunquamdefuturum. HæcCum lauj •’’^*®®^gt;®*'^5 pbidentiam Rexadmiratus primum ptocerum cohfilium dif ^^’^’‘^^'^deReginxfermonem fibigranifimumfuifle refpondlt,pôftremo tôt ’® .®^®giûàmamp;fatisidoneamquæ non modo fdifpahiam,fed etiam quaï 1 br ^?™^*^petium regeret. Et eodem die hac de te filentio iuilb ftacuerunt, vt 1 ''*5öinnibusamp;priuilegiisquibusnégociaexpedirenrur,vtriüfqi nomen (cri“ ^l'^r^'' ^^^^“‘^o : NoiFe^inandui d^ 1/aM/d Deigt^atia Fexc^Fegina : iitéræqj fi-^^^^®®®’'®®^urcâftella,leoncs,bâculos,amp;âqujlâs continente, qua: funtregno* ae^^’^^°*' ’^fignia. De quibus fuo loco plura feribemus. Ïn aüfeâ quoque mo» ■ fi» ■ '’5®®'*dHuffcrunt,vtriufqueftomenimptimi voluere, fîcutinliteriscum 6 ’SWaem amp;prætefeafaciescapitibüscoronatis.Q^ideinde niulrosannosamp;: ^QW vixcrunt,multa régna magnoique principatus quam làndiffiineguber-' j.^ ^funt,adtnirabiliiuftitia, magna fide, fummaqjconcordia.Namerfi non de-, ^ttnthomines malx mentis qui diffenfionesintercosmolircncur, qui fern fu-Md*^”' ^*'^^^’^®'^^^5 ’“ triticum zi^aniam fpargerent, tanta tarnen fuit vtriufqj . '^'^^'3)tantaconftantia,tantafides,tantavitaîmorumq^fimilitudo,tantade-1 T oluntatisæquaUtasamp;:animorum concordia, vthumanam conditionem at^ ^ cid ^f^'^®”’’4^æQ^fiïlcmin reghigubernâtionefocictatem ferre vixpoteft,fâ-j^.^^‘iiperauerint.Cuius quidem rei caufafuit,qUod omnibus in rebus tamdiui-j u'î^’tihumanisnihilaltcregitvnquamfinealtcriusvelconfîliôVelàflcnfuiNi-fe?tf’^”*^*®®‘^u*®fibï putauit,quodaltcrius vel dignitatem VcIahimumpotuiA Otiendere, nihil alter ab altero petere aufus eft, quod honeftum non führet vel , nbsp;nbsp;Sciurepotuiffet.Erant enim vnanimes amp;nbsp;fe mutuis aftedibus amabant, amp;nbsp;ab

^‘terum non vtconiugem,amp; dignitatc parem, fed tanquamfiipéfiorem maxi-(.^^nmehat amp;nbsp;reuerenter obferuabat. His nature dotibus ornati, his pares virru-Modern (ydete natifuifte Videbahtur.Q^ibus idem Veile fuif l(j^P^’'.^*^®*ôâolIe,quibusDeusprôpitiusfüitfempcrâdiütotamp;ptoteâ:orjCU-15f».*’”^®®^®’*’’agnâsgefferunt,fuospfincipatuS non modo defenderuntamp; coH-.| ^Wunt,fedauxerunt etiam mirum in modum, amp;nbsp;fuis virtutibus amp;nbsp;rebusgeftiS (3 ?^^**bamp;immortalem famam perpetUamq^ memoriam feliqUere, perpéffi te ® ^°®’^®5iö0utnef os amp;nbsp;maxima pericula^ Nam cum poft Regis Henrici mof-ƒ “®g^time fiicceflifrent,amp;: autoritäre regia multismalis occurferttes iuftiti-'öihultifariatn delihqUentes eXercerecœpiflentJdemilli qui Régis Hentici ’ftesfufeepefant^titjjéntesne fèrum qüasiniüftepoffidebant, pofieffioneSamit-1 Z^jbAlphonfoPortugallixRegiperfnaferunt,vtCaftcllxregnum repeteret, j odubirationematrimonii quodcum ioannaquam RegisHennei filiameflè f^uctantjcontraherc volebat,iure deberi contehdebant Qui malignis iHorum i’' o? ’ ''5ifflpülfus, fuoqj iudicio deceptus, amp;nbsp;aliéhi regni cupiditate captus, ma-tp ®®®glïcxcrcitusjamp;cumequitum quinque millibus amp;peditumquindecini ^aftella: regnum ingredi ftatuit : tametfi non defucre fuæ domus tune tempo* hsviriprudenfesamp;cönfiliariiquieumapropofitoreuocareconaban-tur,quorum vnus fuo amp;aliorum nomine fet-

N^/J^^ ergatefidesamp;obferuanna quamnbidebemus,Rexexce//ens,nol monenf, vteaquxde bellibuiusexpedidone ^'siam perfüafaspiranlubeSfproCpiccrevidemurfdbiaon ‘^^^?^°^^^^^'^^^^^^^^^^‘^^^^^^^^^^^^’^bbliilibnodibeb quereseliÏ^°^^l^^ë^^Hgt;^^^^pottedcrevidentur. Magnana-Ideon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonismagisconfilHsquam magnisviribusegec.

Unis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A j °V^’^^*^o^eraat,c0n6dere,quamqaiü[fuairus

Viribus conferunt. Mam quam mairn^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfanomm

tecum volmaueris, amp;rirationimaeh nn L'^''^'quot;'^^^°^'P‘'‘'^^^^^ cooßUhpatcrcvolueris^bcUumprofeä^'^

ürononincipies, propecrea quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conühono-

Ju{lanoea,fednchoneaaquidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicerelicec,nonmodo i^ nimirum dedecus,dequo auncSlê^ nbsp;nbsp;^^feadeadam fufeeperis, domus eux

rerur. Henrico nanq} Regi CaiieUx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrarum orbem circumfe^

putamns, ft vircsamp;faculcatesnoarascxtfrr^^*^’ Qtndprxterca futurum 1 aduerfariorumnoarorumcopiisamp;:aiii,,-^K ^^^^^^P‘''^^^^^^^^^'^‘^^^“^^ ^‘^ I bisblandirinolumus^qnantorëLsom^^^^^^^^ 1

musenimquataütHifpanixmasnitudo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

cgerimusdin,tircspoaülaucrit,armamrum^^^ peguidominanturnon folum muleisma^nifn-

Bibus, CeUberi!, Viamp;miba,. cinabd AB ^^quot;^^°'’ß.'’;‘’‘gt;b^^gt;^an,s,Af^ge-' aoruosexemrusafuisgnibusprobibere’rcdorniff^ CalkcK^uibusuaalBo-

nm^^^ff- ^7 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maxime eolme, ammare pare- 1

runt, hmcjamfaciJeprolpiamus. Rexaurem S/ciJixFerd/nandus, guem ribipu- / erum eïledjcunc, ctïiparuuse/Ixcatc, fates ramen magnusedmgen/o, amp;:inbe//o / , prudens, acer, amp;guodexperïenria lam cognou/mus, foreunarus, guiadmodum / puennagnas, vefeimus, viäoriase/ladepcus. Vicicenimnondnemagnaadm/ra- / troue Ferrum nodrum Forrugallix drenuum virum, guem Farciaonenfes fbr ƒ / Regerrrelegeranr^vicrramp;eloannemAndegauendumHucem, virum in re mil/- nbsp;nbsp;nbsp;/ ,

tan lans expertum, gui veniens ex Gallia cum magnis GaUorum copiis, earn pP / Gorhalanis amp;quot;nbsp;Barcinonendum copiis ie coniunxerar. Quidigirur cum pod-

f^t: fa(durijmarbirramur,cum de ddexperienria dodHor, amp;corpore irrmior, dr nbsp;nbsp;nbsp;f

eopiis mulro porenrior iQl^i nunc Cadelix Rex appcllatusomnes Hiipauix viras ptimarios,ailjnes,amp;:propinguoshabet,cuipaeeradel}AragonixRexamp;frarerA/-phon/hsAragoneuSfamboduces ia hello forces olScJog;rcimilirarisiaFgne.f, gui

^ Mt KliD, MlbrArslÆ Llü. AIA. pj^ 4b ^quot;^ ^°P“5 fflagnos Gallorum exercitus profligarunc. Cui prxterea dccHe ïiiiijsn”*^*^®®^®’^®^*^®*^^»^^®’^ Neapolis Ferdinand us eius frater pacruelis, ^tad ''^^ ^IpHonfusDux Calabriætotius Itaiiæpopulisimperat.Q^fntigi-*^m vides,Rex prüden tiflime. Nos autem in vkimo Luii-Ö«VnJ r’^^’^^““S“^®^°”^^“^’ fumus,amp; quafi pifces vndiqi retibus circumuen« Ptiu ■ . æ”'®^ egreflî fuerimus,redire for tafTe nobis non erit integrum. Tecum ' lano^^^'f^'’^^'’’^ prudenter cogita,magnanime Princeps j ne tam faciles Caftel-'’om '*®^®*^^“qlt;û tibifefe offerunt, aures prabcas, nete virisignotis fernere ^ ‘'‘lint *^*'’^*®°®®®'®*^®sconfidas.Namqui nuncafuisprincipibus iniuftedefi-conr'’^^^'™'*^^®^“™ pfi®unibcllifortünaadhoftestuosinclinatamviderint, wc. '”’®^cfcrcnt.Facicnc enim ficut delphmi facere folcnt,qui cum thynnos ad

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ReJ^oft/ûm Jiegis confrafe^/entiam atiorum.

J^^cfermone habito fubinde Rex,Enimuero,inquit, de periculo cogitate Quod incertum eft, amp;nbsp;mortem timere qux nullam fecum turpicudinem affe-Ün **^® '^''^’^^^ ducis eft amp;nbsp;animifortis quam defidis hominis amp;nbsp;ignaui. Cau-^fol “®^*^æ nobis tacenda magis quam defendenda videtur, iuftafitan iniufta, j^'‘’Huidcm Deuscui nihileft occultum,fcircpoteft.Resenimquænonoculis fin k''^^ ccrnuntur,humanoccnfcri iudicionon debenr.Scimus namqj qua: j. ‘lominum ingenia,qui fint mores,quan ta fit honoris ambitio,quanta regnan-*'‘‘piditas,Q^ibus quidem rebus homines im probi qui Deum non colun t, neqj , ^ntjconflagrantes amp;nbsp;inuidix ftimulis adi, plarrumqj bonos amp;nbsp;innocentes in-ta'’^‘'^’‘'®^iininiancur,infamant, amp;nbsp;fi poffunt etiam de medio tollunt. His enim j‘ üsaccenfus Abelum fratrem fuum Cainus crudeliter occidit,RemDm Romu-^ititetfecitjamp;IuliusCxfarPompeiumgenerumcuimultumdebcbatjadmor-‘‘°inpulit, amp;nbsp;Romam patriam fuam fibi feruire coegit, pro cuiusincolumita* Jo .®“*öducs mortemfubire nonreeufarunt-Tantum enim poteftregnandi cu-f rWas.Monigituc facilecredere debemus vera efiequxnune aduerfariideRe-SiiHenricidefeftunaturæmendaciaconfingunt.proptereaquodhancfolamfi-‘naufam reperiunt qua regno Caftellx potiri quean t. Quam q uidem caufam, fi ''^laeflec, Henricus Rex fui ipfius confcius amp;: homo Chriftianiffimus, fi forte vi- * ‘'^nsvelpudore,velmetu,ne regno priuaretur,occultauerat,moriens tarnen ne-^naquatn tacuifTet.Quoniam igitur hoc nobis incertum eft, amp;nbsp;me multi Caftella: Proceresvlcrovocant,quiprofe(ftofepericulisnonexponerent,fideiuftitiano-‘i3amp;:viftoriadubitarent,amp;honorimeoipfedeeflencq5poirumneqjdebeo,bel-'cafus, fi bello inquam opus fucrir, amp;nbsp;fortunam experiri iam mihi dectetum eft. ^‘'amquodinimicorumcopiasamp;numerofosexercitusnoftrisfacultatibus maio-

» f^sforeputatis.non adeo tarn inopes neqs tarn miferi fumus, vt ab hoftibuS aut di-'^'liisautliberalicatevincamur. Pecuniis enim quibus præcipuc bella geruntur, ^imndainus. Equités nobis amp;nbsp;milites nondeerunt.Nam prêter noftra: nanonis liominesqui fortiffimifunt,plurimiquoqj velCaftellani velaliarum nationum iliiosfideles amp;:conftantes forenon dubito,nobisquamlibentiifime militabunr. Quod autem multos aduerfarii propinquos amp;nbsp;affines habeant, non func nobis pioptereaformidolofi.Nos enim non ex filice nati fumus, fed cognatoS habemus ftiam,liberos,amp; amicos.Habemus prxterea pecunias,quaE: quidem funt omnibus amicisamp;propinquis fidcliores.Eritinfupernobisproiuftitiavirtuteqjpugnanti-liusDcuspropitius,cuiuspræfidio muniticlypcoqj proteftinihil timebimus, amp;nbsp;iniraicorum copias quamuis numerofas vincere atq^ delete facile poterimus. Vos igitur qui fine metufiue aliacaufa tantopere contratiorum noftrorum vires ex-lollitis,admoneo,ne pofthac,fi vobis noftra gratia chara eft,aut no-ftris viribus diffidere,aut de vidoria de-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^S^^^^'^e^^4^jiexPfirfugaaMmf/ifa^iXe^et^^^^^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^æ C^amp;cüxRc^ SiLegionis nomen accept, Si

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tefieserancmultiregniproceres multzo-ch^ ^utemRegisHenticiEliacOet,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus diem fuum obUff-et Eham eius?oan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\^°f^^^^ qui pria fquamRex

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^reiurandocondrmauerantQuar^Relin^^^''-^^^^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dccrcuent,amp;adrcgDumfuu^^^^d I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cmonebat,vtnbiregnifuiquodin^ulieno^.^JT^^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcditamqirelinquereLAdquodresnumnn^At^c'^^^^^^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^odoneciniudilocaufacognoLrLncx^ f - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quc,ncmalarum emilom ^^iff’^^^^^^^^^^^^-QuodlifacctcifcUeot^ipamp;qao-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iinautemdircederenollent,Sci[alien^^'^''^'''^^'''''^^‘^^^^'^^^^ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permanere vellent,ille Deo muante nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinum iusSibumanum

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aafccbae,fer«^numfuumnropc*cm

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ok-nr,nbc/LsacT;dcrc,caurjmrcz]nrf,,;/rrA”''’^'“-'^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^quot;^Deumteilabarur Si homines. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iO

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K^^^^^^mPerdinandusSilfabellaJi^r.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^^audiuilTcnt, fuxcurixmaonarib,u,é ^'m ^^quot;^ PortugalbxRegisoratorem

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcre,Nonßaemagoacauiaaünmor^nr^^J'^‘^'^^^°^“^^^^^^^^^^^^^‘^:

mukisfvtfama refert)decoratum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Portugallix Regem, Principe bumfmodi miGOèlegationem. In nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^^S^o^i^^g^^^^oprzdimm, ad nos

UKvidecur.noniniuaasmodoamp;pmirn.ljL-^quot;^^^ . aatem fubticendaslk occukandasQual^!quot;^‘'‘’'‘^\''‘^'’'”‘l‘i'”^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

lylihtt.ne9luaeBoblamp;ua,btBumii^‘?'^^.'7^,'^''‘*‘’^ ^‘‘^liug^bn.Quinu„cpraBisadduäu c £liam regnicupiditarecaptus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vxorem forons fax

fnal^c^^^^^^^ lilt;nrpcrLicn,,dirccdar,vZZ^^^^^^ r ^^^^^^^^p3rcresnouarumreriimmoiirores,qui P^^^^^^^^^^^^^^gerefuapacrimoniacupienres,interduos fratresCaGei/xprin-jpeszizaniam ven^umq, fparferunt, atqsperHifpaniam rota amp;:vitra iurciuran-dopubbeauerunt Henneum Regem neqjgenui/Je Giiam, neq; baberepotuUre. ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;P ^^^^^^P^^i^ctn eiusRegem eligences alterum cum akero

commif^unt,muitorumqsmalorum caufafuere. QuimodoGne vlia verecuadia, me vlioDeitimore, quodtunciure vereqsnegauerunt, fa/fonuncaibtmareco-^^^iur.Quorum diabobcasfuggeRiones Sr mentesdobsindrudias, GRexPorru-galbxprudentec Sianimobbero conGderarevoiiierit, profeélonecGdenec/u. gratta dignascGè facile lud/cabir, deamiciriam noGram quam exteri ChriGiano-rum Principes magnifadunt, pernicioGsaborum mendaciisfaiGfq; conG/iisan-teponer. QiiodGfeceric, vt voiumusamp;ïperamus, CbriilianiPrincip/sarqrpradé-tis oGicio funcius, multos h ominûinteritusâzomnia maioriigenera qux bcl/aië-CU ferre folcnc, cuirabit.Gn vcroprxteringeniü fuu amp;nbsp;redos mores neceiGradine noGram

^®®% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod nonputamusfuturum, contempferit, amp;nbsp;peruerfispo-

Wce'^'^^ ^'^^’’^ obfequi, quam fideliffimis noftris amp;amantiffimis monitis ac-,acnos vel ad judicium vel ad arma prouocaucrit,nos quidê ei ^^cÓuocantes, amp;nbsp;in foro libenteramp;in campo refpondere parati fumus.

^p^^ ^°^^^^P°quot;^“”’ Portugalliç Rex accepifletjndignatus amp;alieni regni cu- ) '“^feff ^^^‘'^P^^5gt; cumomnibuscopiisquasantediximus, inCaftellæregnum |^ ji I’''lani'^i’^^”' ^®^®^*anisfuæ fadionisa quibus accitus fuerat, fe cóiunxit,amp; op- '’' * ^ ’ ^*üult ^’’°“”'’^^^^9gt; ciuitates occupauit.Qui cum Ferdinandus amp;nbsp;Ifabella prç-^»asc’ ^^^^'^’■^^’^' Ex quibus cum alia,tum vero illud vnum prælium quod in ter fclt;l*cct amp;nbsp;Taurum, apud amnem Durium, quem locum

^büc '^^*^puniGothorum dicunt,geftum eft, quoniam fuit maxime memo-Refe’f *”^’°‘’* verbis alio loco longioriqs narratione fcripfimus.Hoc enim prçlio •»os ft'’'’^®^®orum ducesamp;:oinncséquités maximas vires amp;nbsp;fortiftimosani-’^folis^''^^'^^*^*'' '^^^**^^’^ emm vtrinq; pugnatum eft ab hora fere diei nona vfque M' ^^^^^^^'^’æ*^^^ ^^'•'•^’^ viâoriain neutram déclinante partem.Demum *•10» '’,^’^*^‘4^ep3rtisoccifis,multifq5grauitervulneratis,cumPortugalliçRégis tetj 5 °^godefefficcrtaminemagnaquepluuiaretardati,pugnarevixpoftent, ïi^ '^^^^^*'®c®perunt,amp;fugafalutemquaïrere.Quos équités Ferdinandi lam fean''^’®^®9'*®otes,in amnein Durium compulerunt,in quodcmcrficomplurcs tïv( ^^ “^^’^’^’^tes animas exhalabant,quorum multos amnis impetus ad Zamo-{coj:?®®’”'®‘^®^oïuit«Alphonfusautem Rexmultis de numero fuorumcaptis, ° pg^’5atnüfis amp;nbsp;etia fuo,penefolus effugit, amp;nbsp;beneficio fuperuenientis no-

'^ Hifp^iam mißt cxercitu, propterea quod Ifabella Carolo G uia-^ Cu' ^^^*'''^ß’sconiugiumrecufauerat,Ferdinandü Sicilië Regem præruliflen af. ^.®*®’^CKus oppidum maritimum quod indigenæ FontemRabiam vocant, ft ^foppugnj]^jjjj O^Q Rex Ferdinandus magno cum fubfidioprofeólus,ho-^^ähobfidionefubmouit, amp;nbsp;in Galliam redire coegit. Hincpropulfisboftibusj PPiaanisamp;multisequitibusamp;prxcipucIacobo Sarmento Comité Salinarüj j^JptiufquatnRexaduentafletjfuisconuocatisequitib.amp;copiiSjquosfuis pécule ^^S^ratjhoftibusoccurreratj qui contra Gallos fortiflimepropugnaueranr, [Q^orificecollaudatis, ad Ifabellam per Cantabrie populos amp;Afturiæcotra mul-j^^ ^Uigrauiter dcliquerant, iuftitiam exercens in Turrem Syllanam reuerfus eft. j,^ncautemprjEfentibushocepitomate fummaq^breui quam in pnncipiopol-'tilumus/atisfacientes,alias resomnesguas pofthacvfque ad tempus vtriuf-. 1 ^öiortis Catholici prineïpFs animole fandeque gefferuntpn maion volumine j j .^'■'^legendasrelinquimus.Hirtoria enimnonviuentibusqui rebusgeftisin-'^eruntamp;earumautoresnouerunt, fed nepotibus fcribituramp;nafcituris.Rcs b'^tFerdinandi Regis amp;nbsp;Ifabellæ memorabiles quas in lucem nunc proferre no P®nutnus,admirataquidem vehementer pofteritas leget. Admirabitur fiquidera 2'^icunquelegerit Fernandinas amp;nbsp;Ifabellicas virtutes, amp;nbsp;resdiuino potius quam •ißiano confilio geftas. Admirabitur eorum coniugium fœliciffimum , cuius *'°nregnorum, fed virtutum dotes exiftimari debent. Siquidem non ad volupta-5)nonaddelicias,non humanis aufpieüs, fed ad opera fandilfima, ad multorum j J^ilorum remédia maxime neceflaria fuit in ftitutum diuinitus,vt fcilicetCatho-‘lt;^1 principes quafi DeigubernatoresiuftitiæqjminiftrimagnosHifpaniçtumul-f'’Shdiones,fimultates,feditionescompefcerent;vtmultorumfuperbiam,fa:ui-''3ni,audaciam,furorê,temeritatem,arrogantia,inimanitatê,infolentiainfrena-^fnt:vtlatrocini3,furta,rapinas,violétias,amp;graffatorum crudeles impetus oppri» ^erent:vtiniurias,contumelias,mortes,parricidia,facrilegia,virginum raptus,amp;: ‘^crarumulierum cü vins commerciüfufpeCtamqjcÓfuetudinem prohibèrent:

vt ad pacem, ad fecuritatem, ad concordiatn, ad tranquillitatem, ad benebeateq} viuendum leges amp;nbsp;iura componerend Mirabitur amp;nbsp;mutuamintereosbeneuo-lentiamjfidemjobferuantiam,cócordiam,morumfimilitudinem,parcsanimos, eadeni ftudia,dignitatem Regis amp;nbsp;Reginæ venuftatem,amp; vtriufque formais prç-ftantemmaieftaternquevenerandarn. Mirabitur longiffimâ return geftarumfe-hem,prçclaravirtutumexemplajfânâ:orumopcrummirabiliamonumenta,ftu-dium erga Dei cultum vigilantiflimum, amp;nbsp;curam maximam fummamqi diligen- / tiam. Mirabitur tormenta,poenas,amp;fuppliciaquibusmeritopledebanturhonii- j nes in Chriftiana fide vel titubantes vel male fentientes»Mirabiturexterminaros nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ex Hifpania Siciliâque fuifle,qui fceleratiffimi Mahumeti nefandiffimum nomen 10 1 adorabätjOmnefqiSabbatariosadhuc eiusaduentumquemcrucifixerant,expe- I dantes.Mirabunturomnesgentesbellafortiflïmcfandifiïmeq5gefta,vid:oriafq; I triümphales,quasamp;debarbaricisgentibushabuerunt,amp;deChriftianispotcnnï- I fimisprincipibusatqïditifljmis.AquibusnonfuaquidemjfedillorumcuJpafxpe I recufantesadarmaprouocatifuere. A quibuspræterea principes Hifpaniæfutu- nbsp;nbsp;I

ricognofcentmultarum returnpoflèffiones fuifierepetitasamp;finemoratecupe- nbsp;nbsp;1

raras,quasantecefibresnegligenteramiferat,aquibufdammultosannosvfurpa- I taSjmultofq5 principatus videbûrjalios vitro feftitutos,alios3rmisacquifitos.Mi- I rabötur Sc m ultas ac fan 01 as expeditiones, atqj longi/fimas ad aurifodinas nauiga- nbsp;nbsp;j

tiones,apud Antipodasquoslndosappellant. Legent ertimlietantesfijic/ariilirai lO L generis originemfummamqjnobilitatemrepetentes.quamducuntafuniniisJm- I peratoribusamp;:omniumChriftianorumRegibusprimariis,quibusFerdinandiamp; I IfabelIæfiliænuptæfuere.Inuenient denique magniprincipesamp;imitari virtuns I æm uli ftudebunt Ferdinand! Regis humanitärem, elemenfiam, forritudine,pru- nbsp;nbsp;\

dentiam,amp;Ifabellæmultifarias virrutes.Qi^quidem fifuit, quemadmodum vo- nbsp;1

• ' -■ *cabatür,altajtameneratmitis,humilisamp;afiâbilis:fimulieranimofa,vir3go,forhs I amp;nbsp;conftans:fi potens,reda iuftitiæ cuirrix amp;nbsp;continua comes : fi dines,non parca, nbsp;nbsp;I non diuitiarum cuftos amp;nbsp;auida,fed munifica, fplendida, libyaKsamp;magnanima.-fi f Regina multis Sc magms occupara negociis,reJigiofi/fima faccrdos,amp;: Dd,Mâàx nbsp;ƒ Virginis, Sc omnium fanSiorum maxima cuirrix, quibusnonhorariummodo/a- j® cerdotum more, fedetiam vtChriftianærcligionisobfertiantifiîma,multop/ures nbsp;nbsp;j ' Sc votiuasorationesquotidieperfoluebat. Frarenimdiuinarumrcruraquamliii- I manarnmmultoftudiofior.C^ibus quidem orationibus a rep fandis operibusS: nbsp;ƒ meritis Dei benigmtas ûddium fuorûmentes amp;nbsp;resHifpanixrefpexir, défendit, I iiiuir, amplificauir, Scaltius extulit, Sc ex renui/fima fortuna principes Catholicos nbsp;nbsp;1 Sc fideles ad honores ampUffimoS Sc ad furnmum rcrufa[tigiumfablimauit,übiq; j propiusadiünxit.Vndenonimmerirodatume{billisnomenahiradinis,quoniam j Deo qui folus eflaltifTimus, foJusmaximus, folusoptimus, folusomnipoceris,tni- j rabilia eins opera Sc immenfa beneficia contcmplantesScaffidaegraciasagentes, 1 proximi fempet aditmSliqüe fuere. Quibus res diuinasTemperbumanisprafe- ^S L, rentibusomniaprofpere fuccedebanc.DedicenimDeusillisprxteraliabonanó f ' folum viros magnos in conülUs capiendis fcien[ixplcnos Sefidei, fedetiam flre- ƒ nuoscquitesinbellisgerendis,ScducesforresScilluflres.Exquibusa}iquosSceüS 1 s prxfertim quorum maxima virtus Sc confiantiffima fides erga fuosprincipesin I 1 mulrismagtiifque laboribus Scpericalisin officiopérmanrir,brcuinomeiaclatii' j ra recenfebo. Sunc itaque viri memorabiles Sc fumma laudedigniflimi, qui fuis 1 ' principibus officium prxflicerunt,quifequuntut:PetrusGonfalasMendoziusSi- I 1 gunrinusEpiCcopus, qui fair Archiepifeopus ToletanasScHifpanixCardinalis, I / Alpbonfas Aragoneas, Perras Ferdinandus Phari Comes Sc CaflellxComefla- I i biIis,AIphonfusHenricus Hifpani mans Almirantes FerdinandiRegisauancu- f^ L j laSi Sc dus fratres Francifcas Sc Henrieüs, Garfias Aluarusa ToIetoDuxAlba- nbsp;nbsp;ƒ I nas, Sc das filias Federicas^ Rodoridis Pimenrdlas Comes Beneuentanus, Hem ƒ f ricas Gorhomanas Dux Methymnx Sidonïx, Rodoricus Manricas Comes Pa- ƒ f reranasSanlt;ftiIacobimi}irixpcxfe£tas,ScGeorgiuseiasfiIias,IacobusMendo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( ziasDüxInfanrarius, Sc Inicas das filias, Aluaras Mcndozias Comes Cafiren- f fis,Ia- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

, de REB. HISPANIÆ LIB. XIX. «y Cotn V*^ f^ Corduba Comes Caprenfis amp;nbsp;eius filius Rodoricus, loannesSilua ft '^™ngt;:anus, loannes Ribera dominus Montis maioris amp;nbsp;Ferdinandi Re-Rod*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ComesAIualiftenfisAImirantisAlphonfifilius,

Geftu^^r^*^^° ^^^ Gaditanus, Alphonfus Cardinas Sandi lacobi militiæ præ-cjjjf 5’ ^’cusLopcz Mendozius Comes Tendilianus, Alphonfus Fonfecus Coc-tust quot;^ ^^'^^^^^ ^ Alahegiorum, Alphonfus Arellanus Comes AquilarisJaco-^02' p*^^'^^^’ L^^’^entiusSuaresMendozius Comes Coruniæ^ PetrusMen-„^s Gomes Montifacuti, Petrus Aluarus Oforius Aftoricx Marchio, lacobus

;_ j^ ^^tusComes Salinarum, loannes Manricus ComesCaftagnctac,Gabriel J^^cus Comes Ofornius, Petrus ManricusComesTriuigni, Petrus Acugnius lt;ler^^^ x ^'^^^^’^^'^5 ^^^^ Ferdinandusamp;: Ludouicus Sandius a CaftelJa,Fe* bi u ^®^’’*^“5»Laurentius Suares Ficaroa ComesFerianus,Gafto Cerdanius fec^ A ^^^™”æc®^’»AIphonfusSolifiusEpifcopus Gaditanus,AlphonfusFon-y ^Archiepifcopus Palentius, Andreas CapreriusMarchioMolanus,Ignicus J''’ricusEpifcopus Caurenfis,Petrus Siluius Epifcopus Pacenfis,Petrus Ribera p ^'P*sAlphonfinutricius,lacobusHurtatusMendoziusEpifcopusPalécinus, iuftp^ ^^^^^ F^fiardus Murciæ præfedus.Hi fuerunt itaqj Caftellç vin generofi itiæcultores amp;nbsp;fidci.Qmbus adiuti Ferdinandus amp;nbsp;Ifabella catholici principes to '’^^^^“^'^Gariosopprefferunt,amp;validiflimoshoftesdebellarunt,amp;fuosprin-

V£’*®®^°^“®dcfenderuntamp;conferuarunt,fed etiam maiorem in modum plincarunt, aliaque régna multa confecuti fuere. T aies igitur viros illiiftre,s amp;: te n?'^®°*^®5“ooiinatos,quamuislonganomcnclatura,reccnfuimus,vtpraefcn-^difpanix principes,illorum filios, amp;nbsp;futuri, nepotes fucceflbrefqj cognofcant, Ptteft,ament amp;nbsp;magnifaciant.

^f »OHo^eMere iufiitilt;t ^ued Catholici Pritteifes i» delitt^uentei excogitaru/Jt. f)^wRexFerdinandusamp;IfabeIJaReginaduosmagnosPortugalliæFranciç$

• i: jj?f’.^®^^populiquamplurimisfacuiffimislatronibus,homicidis,raptoribus,fa-1 p'5’Sf3Öatoribus,adulteris, temerariis,innumeris infultibus, amp;nbsp;omni genere '‘inquentium crudeliflime vexabantur, a quibus neque Reges neque Deum tj-^I^ntibus non modo fortunas fuas amp;nbsp;patrimonia defendere non poterant, fed ne ^'M quidem amp;nbsp;vxores. Erat enim fceleratorum hominum maxima multitu-Muorum aliileges humanas diuinafque contemnentes, magiftratus omnes olentervfurpabant: alu ventri fomnoquedediti vim palam nuptis,virginibusj «crismulieribus inferentes,libidinem amp;nbsp;inceftum turpiterexercebant:alii ^tteatoresitinérantes amp;nbsp;ad nundinas proficifcentes, omnefqueviatorescrude-'croccidebantamp;fpoliabant : ahi quibus maiores vires erant maiorqj dementia, D ^. P®puloriimpoireirionesamp;regiasarccsoccupabant, exquib. violenteregredien-J^^5omniumfinitimorum agros populantes,non folum greges armentaqsamp; omnia °’'âprædabantLir,fed homines etiam fecu ducebant eaptiuos,quos deinde cog-^^f'amp;affines pecunia redimere cogebantur. Tot igitur tantifqs mails atqs pericu-'5 Ixex^ Regina defiderätes occurrere, nouum iultitiæ genus remediumqj pro-'^'Ji’ö],quod Hermandatij,vel (vt alii volunt) Hermanatum dicitur, inuenerunr,gt; ÿofacilius improbi capi puniriqj poflent. Conuocatis itaq; ciuitatibus amp;nbsp;popu-'^corumq5procuratoribus ftatuerunt,vt aduerfus delinquentes amp;nbsp;homines fcelc-fätosvnufquifqj pecunias eontribueret.Q^d omnes contradicente nullo liben-'‘'imefeGere.Excollatis itaq; pecuniis exercitüs equitum duorum millium ma-Jlt;’ E I^Psditumnumeruscomparatuseft, quibus Alphonfum Aragoneum Villa:

1 ormofeDucem præfecerunt,qui breui tépore multos rebelles amp;nbsp;gradatores oes , ^æuitjcaftdla multarecuperauit,populofq; qui Rege amp;nbsp;Regina contem pferanr, ! °nines imperio regio fubegit.Inciuitatibuspratereapopuliiquciuftitixprafe-^0S)iudices,amp;fatellitesextraordinariosc5ftituere,quimifcrabilesaccufatorLim querelas audirét,amp; reos cuiufq; criminis fugiétes perfequerétur, atq; deprehefos Pâlis incampo defixisalIigatosfagittariisinterficiendosexponerentPerfecutoru

autem ranta erat diligentia contraperuerfos hominesamp;immancs, tanraquepef omnes viasfcftinatio,vt euadere deh’nqucntiumncmopo/ret.Qu.Tïresboniso-mnibiismagnam/pemfccuntatisattulit^amp;mahsfuitmaximoiiniori.

^Icns iamamp;cpropulCatishollibus extemist cuthoUci principes in rebelles amp;nbsp;omnesimprobosânimaâuertences cum mulcasciuitites8cpüpulosmaltalt;p cadelh recüpera{renr,magna deinde claOem 2d C2n2ri2sinfülasmifcre,muhaiqi naaesarmiSyequis.commcatibasamp;rebusomnibusadnaüigandlimSibellumge- ilt;^ rendamneceffariiSonnilaSf quibus prxfecerune Petrum cognomento Veram, ^^^^^ ^^^^ Portern S^ in officio rei militaris expertum, qui triennium fere cù Bst-baris CanarixbcIIumgeffic difficUimum. Canariienim effiarmisferroquecare-bant, relis ramen vrebanturexarborum ramis, quxpetrisacuebanttenuiffittiis, quibus quaCi i^culis ferreisamp;:peracutisclypeosfcueaquefacileperforabant.La-pidesprxtereafortiffimeiaculabaneur.quippe qui ffint homines lacertoßmagna^ rumque v,num, pugnaces ^animoû, qui ex antrisquxplurima font aped cos, velunexatcibus jerociffime propugnabant, Vióli tandemfubaâiquecatholicis Pgt;^gt;^‘=P^busparuere.(^ibusvincimultoquidcmfuitvtiiius,quaÛvx^^^^^ P^^'^^^q^odanteaferarümmoreViuebant.nuncautemcuItumhutnanünM^^ numquecopofcunt,amp;Chriffinumen adorant. Quorum tellus eil calidiormul-t^^^qgt;fr^g‘fcra,peconbusamp;prxfertimdomeaici7^bündan^^^^^ ^/’^^‘^\^dbumanxvitxvffimmagnailIice{lcopia.Hominesc^^^^^^

bantammaha. Lmgua ytcbanturb»rbara,übi^folisintcUigibili. Ouaptopteica-colonias mireront, amp;nbsp;fa certes vimfqs fa-Sêrtequot;T/^r' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^•^quot;‘•^ ^demq, catholicamcó-

^^^^‘^ ^tf^^^comariiafuJxquasPlioiusamp;aJiifcripinres nomm^ir ^^Pf^^numéro feptem) quastem non ingratam faäürus videor, fi ^^'^ ^^^^'^ O^^brium.dne vUis^didcio-S gt;q^JÇ ^g^^m nabet in monribus,d^ arbores fcrulxütjiiies.eitquibus

h C ^^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^^ndibusreferraiPlanaria,quxplanicies

q,- ^‘^P^oximaefiCanaria,guqiicnominaruramukitudinecanumamp;:ma- / ' gmeuame, guxcum a/ix omnescopiapomorum amp;nbsp;amum omnisgenerisabun- / ' ^75 ^^^P^^^^^'^^^^y^^^^f^rentibusgloriatur.Abundacprçrereanucepineadi

i^ ^^^ ^^^^ ^^fem CahanisAradcu/tum Chridianxre//gionisa//eidjsj cadio/i- f^ J^ ci principes ad alias ntlü/cdmaioresinfu/asamp;aurifodinaS non magisaurieSsâ, q^^ ^^ ^P ^^Inium oprimuitig;defertur^ guain ia/ürisaniinaruiiiranoiieni/is-M, ^^^^^^. ^^^ ‘^^^ Colon um cum rriginra g um g; nanihus quas caràaellasappeUanr, ^'nominumimagnonumero mi/cre. Qincum diespropelèxaginranauigalfei:' aa terras tandemperuencrunrab orbe no/lroremotillimas, in guibasaarM

DE REB. HISP ANIÆ'LIB. XIX. s,^^ *Jcfubhctnifphærio noftro commorantes, otnnes qui inde venerunt;, affirmant, regiones efletant£Cmagnitudinis, vt continentes terrae potins quaminfulævi-eantur.De quibus quoniam multi multafcripferunt, amp;aliiHiipano fermone, quot;4’Latino niagnas confecerunt hiftorias,me fenbere necefle non eft. Vnum ta-eiihocloco,quodeft maxime mcmorabilefcituqsdigniffimum,non præceribo entiOjCÜ præiertim fucrit ab aliis, vt arbitror,qui fcnplere prætermiffiim. In vna ‘ibidem regione quae continentis efle dicitur,cuius erat epifcopus loan nes Qui-’‘etusordinis Minorum,ab hominibus qui auri quxrendigratia terras effodiebar, j^ uinifma repertum eft nomine Cæfaris Auguftiamp;imaginefignatum. Quodna-“sloanncsRuffijs ArchicpifcopusCofentinus quafi quid admirabile Romain ^' tadfuinmüPontificem. Q^æ res nimirum noftri temporis nauigantibus, qui Priusquam alios illue nauigafte iadabant, gloriam eripuit, quandoquidem nu-'®atishuius argumento iam conftat ad Indos olim peruenifle Romanos.

^0dem tempore magnusTeübrorumexerckusinEuropamveniensOdrun-rum,quod eft Appuliæ oppidum maritimum,vi cepit. In quo capto Tvuerork r “leeps præfidium magnum relinquens amp;nbsp;defenforum numerum,in Aliam re-aseiteo animo, vtcum maioribuscopiisrediret,amp;omnesltaliæprincipatus '•“paret, Romaq; capta faccrdotes omnes amp;nbsp;Chriftianum nomen extinguerer. j^aderecatholici principes admoniti per literas amp;nbsp;nuncios Ferdinandi Neapo-Ii^notum Regis,cuiuseratoppidum,quodTcucri captumtenebantjItaliæSici-^inepenculis imminentibus volentes occurrere,mature fubfidium mitterc fta-^-, ^re.Conuocatis itaque tonus Hifpanix vins qui nanigandiartem vfumque cal-3nt,feptuagintanauesarmatorumplenas, quibus Francifcus Henricus Almi-

1 “r» Alphonfi frater amp;nbsp;Ferdinandi Regis auunculus præerat, m Italiam amp;nbsp;Sici-•rmvelis remifquefeftinare iulFerunt. Quarum aliae ftatim ex Lauretano,aliæ ex ^’difanoportoióluentes, omnes apudCarihaginem nouamconuenere. Hinc P'ranteZephyropaucisdiebusalixNeapolis, aliæPanormi littonbus appulcre. ^odcumTcucriquiOJruntumprxfidiotenebanr,audiuiirenr,magnotimore P^rcuflijfubfidiiquefpedeftituti ,proptereaquodeorum princeps mortuuserar, ’ OdtuntodifceUère.EtFrancifcus Henricus paucos diesNeapoli cumFerdi-MoRcgeloannaque Reginafux fororis filia commoratus, cum clalledeinde

I^IÇanne AragoniaeRegeFerdinandipattemortuo,amp;illitisregniomniumquö j^^Uorumpnncipatuum pofteffionibus acceptis, quib. titulis amp;nbsp;quo ordine vti de-^rentinlitcrarum amp;nbsp;priuilegiorum expeditionibus, ad proccres confiliariofque “osretulerunt.Quorum cum plures eosHifpaniæcuius maiorem pattern poffi-**”•«,principes appellandoscenfuiftent, hocambitionisamp;arrogantixnomen ^æexiftimantes,ne PortugalliæNauarræqucRcgibusiniuriam facerent,admit-frrenoluerunt,fibique titulos quibushoneftius vterentur, hoe modo ftatuere, vt ^dicetCafteHç nomen Legioni præponeretur,Legionis Aragoniç, Aragoniç Si-^I*ï»amp; Siciliæ reliquis,hoc modo : Ferdinandos amp;nbsp;Ifabella Dei benigni tare Rex ^^eginaCaftellæ, Legionis,Aragoniæ, Sicilian, Toleti, Valentix, Galleciæ, Ma-'nricarumjHifpalis, Sardinian, Cordubx,Corficx, Murfix, laenis, Algarbiorum, ^Igccirr, Gibrakaris, Comités Barcinonx, Domini Vizeaix amp;nbsp;Molinx, Duces ^rhenarumamp;Neupatrix, ComitesRuffinonisamp;Cerdanix, Duces Oriftaniamp; ^otiani.Sigillaautemquibusliterxpriuilegiaqs fignanturamp;imprimuntur,item ''ypeos,ftratoria, pannofque exteros quibus magna palatia rcgixque domus ex* ’rnarifolent,.caftellis,Ieonibus,aquilis,amp;:baculisinfigniriiufierunt,inCaftellXi

F Gallaciaprouincia belUcofx gentesScindomitxiam multos annosnonmo-■^do non foluebanc fuis principibus qua: 'uredebebanr, fed ne patebantgu/dem. In montanis enim locis Se afperis habitantes^ nequefuperioremcognoicebant,

bebäncur,omniaûbipcrfolucrcderociffimis ministyrannonim morecogebant, quißne vllo Dei amorCi Gnerenerentia legum non fo/um veüigalia,pdncipum cenfas, magiGrams amp;: ofGeia) fed etiarn eedeGarum reditus, res facras, amp;omnia 10 facerdotiacradelitervGirpabanc,arcesGbinouasSemagnasturresxdiGcantci:in qmbuslatroncs,bomicidas,facrilcgos,amp;:dclmqucnrcsomncsatqiprophanoiho-mines tanquarn inafyló recipiebanc.exquibusexenntes omnefcelusin proximos amp;: humanum genus exercebanc,amp; omne crimen.Quos antca nullus Hifpanix panceps effrenare,vel a fuis modbus amp;nbsp;maleGciis poteraceoercere, ne Romanus quidempopulus quicotum orbem terram fuoquondam fubegnimpedo-Qua-propcercum ex nbsp;nbsp;nbsp;^ë^’^^’^^^^^^^’^Gominum huius prouinciç magnas iultaf

maiinerrerf^r A^ ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^” ddinqucÊirci omnes feruacis Icgibus aai-

‘nncsquidd,quaranqa„in,aducrtcrecœ^r^^^^^^^ roccsomncialbnæ^cnuacxcrc^ „u^^^^^^^ troncxJ.omicidax.grairaiorcsJacrSamp;lquot;'^^^^^ equot;mrcntcobadamnaucrunc,S,pra-,L^lioTdr^'\‘“y'”°quot;‘'‘’’'^^

Minndiaaux, WalterPctn!ParduiMarir’r nbsp;nbsp;nbsp;^ T’,^L‘^ß”‘'quot;''^‘j'“

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomenhabebanQuosquidcm

Pcnculoliberatiir m '“'” ^‘^quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^° contra Mauros olfirebanr, a mortis penculohbcramt, quonram errmma multa magnaqueperpttraamut. Óozoui-

FccdiuandusautcmAc%naamp;GaH;quot;sLonc^^^ ^c^oT'r^^'^Pd''^''“’quot;““quot;'’^quot;'^^’'^^'^^^’“quot;“'’^^^^ b

DE REB. HISPANIÆ LIB. XIX. ÿ^t lijj'UsMontilianus digladiabantur. Quos IfabeUæ Reginæ formidolofa virtus cii^*?'/°’^^‘^^ ^^F°^^*^ armis ad obfequium officiumque red uxit. Deinde fcji ”^‘^®^*^qùentes animaduertere cœpiffet,hominum milliacirciter odo quos

*^®n^*®®^^®''^cxabatgt;cxvtraqueciuitate difceflcruni, Quos, vt cns,nefuis relidis domibus ad aliorum régna tranfirentjamp; aduerfarios adiu-^Wjeftitutis rebus quas occupauerantj in commune omnib. ignofcens in pa-djc'^''^^'^® conceflitj amp;nbsp;multis recuperatis oppidis amp;arcibus quaslatronesamp;: °‘-’cu pane rant, omnps tonus Battica: prouinciæ populos a maliSo-tja* ^^'^'^æamp;periculisdéfendit,bonifquequictem,vitamfecuram,libertatemq; tJ^Î'^’’^^*’f“tult;ï’™5 amp;nbsp;iuftitiæ famabohosomnesalliciebatj amp;infuiamo-l(,|j n ®î“®c®“c*tat’â^™^^o5®“^e‘*^^^^oftcsinaximedcterrcbat»Eratcnim j}j . *^‘^*nafortiffimamulier,amp; iuftitiæ maximacultrix, quæ non folû Chri-bell *’™*’^*ffioiis principibus, fed etiam cundis barbaris gentibus quibufeum fuit admodum formidabilis. De cuius virtutibus amp;nbsp;ingenii naturæ* gt;nbsp;®uotibusaliolocodicemus.

^ ytra(ÿciuitas amp;nbsp;vbi, propterabfenfes paucis verbis oftendemus. Sunt itaqué ƒ ticæproüinciæ ciüitates in ripa Bætis fluminis expofitæ, q uarum Hifpalis ali-^Ptomaioriseftincolatusi Hanc ab Hifpano Herculis nepote conditam fuilfe ‘?gt;jsairerità Cuius ego fententiæ nec accedo, nec refragor. Incertum eft enint 1odnecautore,nec rationeprobatur.VerumenimuerocuiufcüqsfitopuSjvrbs 'quot;aximaSi opulentilfima,meoqî iudicio multis Hifpaniæ ciuitatibus, ne dicam '’’Dibus,anteponéda.Eftenim ambitu magna,forma rotuda, vifii pulchra,temps cclebtisjacerdotibusexcuka, multis cquitibusnobilis,ciuibus plena, domiblt; “quot;8®wgt;platcisamp;vicishilaris,hortisamp;fontibusamœna,tutapropugnaculis,mœ* jg 7“^dnda,defenfaportisamp; turribus, campisiucunda, agrorumfrugibusabun-Ij’''s,oliuetisamp; magnis oliuis amp;nbsp;oleo fœlix, mercatorum commerciis diues, arti-padornatamechanicisjamp;liberalib.ftudiisilluftris, plena multis pifeium gene-‘“Usamp;magnis oftreis,palmetisamp; palmulis amp;nbsp;arborura frudibus exuberâs, oftio ^fisSd nauigabili flumine ligneoqj ponte quem parua nauigia catenis compadû ''‘‘inent,admodum deledabilis.C^apropter verum eft illud adagium quod Vul-S°^icifolet, Hominibus quos Deus amat, Hifpali domum largitur amp;nbsp;vidum. lu '’nquidemmulto melius viuituramp; abundantius quam in alia,quantumlibetvr-^ditiflimatotiusorbis.De cuius templomaximoamp;nauigiorû numéro feripfi-'quot;nsalioloco.Cuiusvrbis nomen barbaræ Mauritaniæ genres defotmarunt, quo* ’’î^mpliteracarcbant,eiusloco b pofuerûf,amp;: cæteris commutatis literis Sibiliam ''‘Wunt.Hæc deciuitatisHifpalcnfis fœlicitate fufficiant.Nunc autem cum de ^ntdubaquædamdixerimus,addiuerticulumftatim rediemus. EftitaqjCor-'‘‘‘naciuitasantiquiflîmapopulofiflimaq;,inBçtis etiam fluminis ripafita,magnô '^ftimonioStrabonisamp;infigneMarcelliRomanorumducis ædificium,amp;:patri-^'otum colonia,dicente Plinio, cognominata. Hanc feri bit Iulius Cæfar in Com-’'’cntatiis,amp; prouinciæ fuç caput,amp; de populo Romano feroper fuifte bene meri-'^ni.Quxquidem amp;nbsp;magna rei militaris gloria amp;nbsp;præclaris virorû ingeniis eft ma-'“niecelebrata. De cuius alumnis amp;nbsp;vins illuftriba in armis amp;nbsp;dodrmis cxcellen-*jbusalioloco plene feripfimus. Habet etiam Corduba prçter alla multa bona fer-'‘iiffimosagros.QuapropterhaudimmeritoSiliusItalicüsCofdubæfolumvoca-^nîureum. Ait emm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec deefts aurifefa eej/aait Corduba terrée.

i'nigitur Corduba multis magnifque rebus admodum foelixamp; cum Hifpali meri-Jj5conferenda.Sunt præterea duæ ciüitates Hifpalis amp;nbsp;Corduba multis magnifq^ niæprouinciæ populis iliuftres. Habet enim Bætica prouincia, tefte Plinio natu-fîlishiftofiæ, populos infignes amp;nbsp;oppida memorabilia numéro centum feptua-S‘ntaduo,de quibusalio loco diximus*

De animaalue/^offe w hlt;ereßfteoruM^fti cumluditi fitij/ent ^ ad reliefeno^ Chrifitanam coniterß,peß ea rurfus in oc culte ludaicuin rit umpruabavt.

A N NO a virginis partu fupra milleamp;quadringétos odogefimojcatliolicipnn' ' “^^cipesafacerdotibus quibufdamamp;anonnullis aliisvirisChriftianxreligion*^ amp;nbsp;catholics: fidei fludiofis, amp;nbsp;præcipuc a Priore Sandæ Crucis amp;nbsp;Petro Martine Camagnofecretarioregioadmonitifucre, in Hifpania feretotaquamplurimos homines elle de genere ludæorum, qui Chriftianum nomenamp;doârinam exécrantes, Hebræorumq; more viuentes, in fuis domibus clam Chriftianis veterem Icgemritumqueludaicumrepetebant amp;nbsp;obferuabant,Chriftianorumcerimc- lO nias contemnentes: a quibus,nifî prudenter matureque in eos animaduertereiu-berent,magnum fine dubio periculum proprer eorum multitudincm Chriftianç religion! fideiquecatholicarpoflet accidere. Qimrum peruerfitasamp;: error impius ac deteftabilis nimirum catholicis principibus fuitquammoleftiffinius, quippe quigrauifljmeferebant,quodefientapudfeamp;infujs ciuitanbusamp;populishonii-ncsdeChriftianafidemalefencientcSjideoqueftatimrecommunicatacuraPe-troGonfaloMendo2io,quitumtemporiseratHifpaIenfisArchiepifcopusamp;:Hi-/paniæCardinalis,amp;cumaliisvirisfapientibusamp;literatis, Chriftinoftriredein-ptorishonorifuoquematureconfulereftatuere. Cxterum nuncantequamde rebusquæinhaccaufafecutæfuerunt,aliquiddicamus, duoprteponendanobis KJ ocCurrunt; vnumdeludæorummoribusamp;ritu, alcerum de caufaconuerfionis eorundemadChriftianamreligioncminHi/pania. Triaprarcipuafiintinquibus J Zudaicæ religionis documenta confiftunt, vt feilicet fabbatoquiefeerentab omni nbsp;nbsp;j

Chriftumaccufabant,quodlegemDeiperMofendatamfolucrer,quodfabbato 1 non vacaretoperans hominum ülutë, quod cæcos fanaret,quodcircumcifionem jö / vacuefacerer, quod abftinentiam fuillatcarnisauferrer.Illud autem deludsorum

poreproiedbum amp;nbsp;fomno ventric^i femper fcruiens,nec vlludum viuit,vfampra:- ^0 ƒ echommibus, Geut extera prxfiant animalia.lnterdix.itergoncporcinacatne f ft vclcer^turj idedneporcorum vitamimitarentur, qui ad (olam mortem natri-unrur. Figura verocircumciGonisfuit, vt feribicLaäantius, vtGgniGcaretucna-dandutn eGehominum pentas, vtapercoGmpliciquecorde viueremas.lilaenim cmporisparsquxcircumciditar, quaadam habet Gmilitudinem cordisbumani- 1 Q^^ ob rem nudari Deus earn iulGtjVt hoc argumenta nos admoneret,ne tedu nbsp;nbsp;1

^louolutümpeâ:ashaberemus,neueqaodpudendamfacinusintraconfcientiç j noiirç fecreta teneremus. Deus ergo circumciGonem a carnemortaliadanimam nbsp;nbsp;1

tt:nndulitimmortalem,quxmanfurafempere{l. Colantaücludxinahesamp;cœli nbsp;nbsp;j

numen f propcerea quodMoGDeusapparuitin nebula totum Sinaimontemco- po j operiëteperfexdies,quidiefeptimo ex medio caliginisMofcn vocauit,amp;ingrel- pi fus per medium nebulç Mo fes monte afcendit. Vbi commoratusellquadraginca nbsp;nbsp;nbsp;j

diebus Sequadraginta noâibuSjibiq, tabulas a Deo lapidcasaccepit, legéSc mandata quç fcripGtDeus,vtdoceretGlioslfcael. VndedixicinpfalterioDaaiddnuO' cabant dominum Scipfeexaudiebat eos, amp;nbsp;de columnanubisloquebacurad eos.

DE REB. HISPANIÆ LIB. XIX. p^j . ^•ftn,Inclinauitcœlosamp;deflt;ïcndit,amp; caligo fub pedibus eins. Adorabant ergo quot;dacinubes, quia Deus illis in nubibus fern per apparoir. Vnum tarnen Deum .^ *‘\^“5^“®® fcmpitcrnum ede dicebant amp;nbsp;immucabilem. V nde legimus in di-'''isfcnpturis, Vnus Deus eft Hcbrxorum , qui creauit omnia, terram ftabiliuit, snaquefundauit. Scruant arcano modo ludaei pentateuchum, id eft volumina quinqueveterisTeftamenti quae Mofesconfcripfit, fcilicetGenefin,Exodum, .^■^^curnjNumeroSjamp;Dcutcronomion. Fuit præterea mos Iudxis,vtnequefi-sntibus aquas,neque vias errantibusmonftrarevellent,nififuæreligioniscuko-10 j. Qjj?dctfi eft contra omnem humanicatcm, Mofes tarnen putauit non in-?“®® ’’den aduerfus eos qui facra fua non colebat. Qiiod ex hiftoria fumptum . nbsp;nbsp;niquuiafcabiegrauiterporrigineq; vexabancur,Mofen cum fuisargris, ne

i J j- P ’^’'®®ferperet, ab Ægypti terminis expulere. Mofesigiturexulum dux caifcedens,Damafcenapatria antiquaiepetit?, Sinai montemoccupauit. Et i^'imetucontagionispulfosfeabÆgypto memincrant, ne eadem caufainuifi P QincoIaseflent,cauerevolucrunt,necumperegtiniscommunicarent.Quod (^^ïufataftum,paulatimindifciplinamreligionernq5conuercit,amp;vtiïbiinpo-fum gentem firmaret,nouos ritus contrario!qs exteris moctalibus indidit,ita vc ludïiconuerfarentur cum Samaritanis.Ethanc ob rem mulier Samaritana,vt ^^ ,^’^^*‘”“^°®““cs,denegaucritaquam Cbrifto tanquam Iudço,dicens,Qiw-dotuIudæuscumfisjbibercpetisamequæmulierSamaritanaium/noncon-quot;mntludaei cum Samariranis. Hæc igitur caufa eft quare ludæi vias errantibus . Mrarenolebant, quod fuos mores amp;nbsp;ritus a exteris mottalibus contrarios ha-W. Apud Athenienfes autem piaculum erat erranti nô monftrare viam. Car-*® wenim apud ipfos, quod publicis cantaba tur in facris, eos impios efle amp;nbsp;ex-'fîbiles,qui viamnon monftrarent erranti.Nunc autem quoniam de ludçorum f tribusiamdiximus,caufam conuerfionis corumpaucisverbi-scxplicabirnus. ^'ntmHifpaniafuperioribusannisfxculonoftrovir quidam nomine Vincentius ertenusordinis Præglicatorum, tbeologus Celebris, orator vehemens, vira pro-15 (:?^®°*^^usintcgcr,patriaValentinus.Quiquidemdumvixit,Chnfticultum '*'mq5catbolicam publice concionando,docendo,admonendo,hortando,pcr-U3dendo nô modo fermonibus amp;: dodfina,fed etiam moribus,exemplis,amp; pro-^gt;nsledionibusilluftrarenunquamdeftitit,quéCalixtustcrtiusmaximusPon-/x,quoniam Deus qui bonis amp;nbsp;fui eultoribus pro meritis premia rctribuit,in '’fteeiusamp;poftmortemmiraculademonftrauit,infanâ:orumnumcrû retulit. 'citaque cura vita fandus eflet, amp;nbsp;eloquentia magnaque dodrina maxim e pol-f«,Iudqis errores omnes in quibus admodum exei verfabantur,vahdiftïmis ar-S^entisamp;euidentilïimis rationibus oftendens,eorura quamplurimos ad Chri-Cültumfideraqjcatholicam conuertit.Qm quum Chriftianamreligionenjfi-comprobaflent, lauacro fandi baptifmatis ƒ lis omnibus ecclefixfacramentisacceptis, Chriftianorum moribusamp;facri$ 'icrelibentiffime cœpere. Deinde verofiue fuggeftionemalorumdxmonum, quod difBcile eft affuctarelinquere,proptcrca H^odhominum natura mutari nefciens, fi quando fua delida cognofcens ad vir-tem inelioremque viam fe conuertit, mox tarnen inconftans ad finiftros mores o itolq;facile reuertitur : Chriftum non fuifte quem a Deo mittendum expeda-*nt, opinâtes, in occultis ædium fuarum locis,Chriftiana religione negleda, fab-^ ludaicas cerimonias repetentes, nodu fynagogam ingredientes, 3 acrificia,feftapafclialia,amp;auorummemoriam quotannisnudis pedibus cele-^^ ta ant.Qui clamChriftianishxc impune fefe fadurosarbitrabantur. Verum tiimucronihileftimprudentius,nihil ftultius, nihil dementius bis qui cum pec-ant,malaquæ committunt, neminem refciturum efte falfo hbi perfuadent. Nihil enim tam occultum,nihil fieri poteft tam fecretum, quod fcirc nemo poifit, in tur N** P . ®’^® rebus. Nam quo maiora delida funt, eocertecitiusdetegun-ƒ• onigitur quum peccant homincs,exiftimare debent quç fecerint,fore fern* t occulta. Nulla quidem tes eft, quam non longa dies rcuele t. Eft enim veritas

temporis filia. Reuelauit itaque tempus, vel potiusiuftitia Dei, catholicisprinci-pibus Manichæos in tenebris nodis amp;nbsp;occulta delinquentes,necinipunediutius peccare permifit. Quorum maleficiis amp;nbsp;erroribus catliolici principesobuiantes, confilioCardinalisquemfupramcmorauiraus,primumfacerdocibusamp;vihsrdi-giofis in omnibus ciuitatibusamp;populisiu/Terunt, vtomnes qui nuperadreligio-nern Chrifl-ianamconuerfifuiflent, turn concionibuspublicis, tumpnuatisicr-monibus diligenter admonerent, inftrucrent in omnibus eccleüæ facramentis, amp;nbsp;in catholicafide retinerent amp;nbsp;confirmarent. Deinde vero cum hoe parum vel nihil profuiHecognouiHent, hanc ob caufamRomam legatos miferuntadfum-mum Pontificem.Qui cumcaufaralegationisaudiuiirer,admiratusnouan)li?re- 1° /ïn,amp;:moleftiflïmeferensdedecusamp;ignominiamquamChnfticuJtoribusimpiü hominugenus inferebat, literas fuas buJJatas amp;nbsp;apoftolico figillo hgnatasad principes catholicos deftinauit, quibus in eos inquifitionem fieri diligenter amp;nbsp;ani-maduerti iubebar, qui Chriftianæ reJigioni fideiqj catholic« quocunq; modo dc-traherentautdetraxiffent. Rexigituramp;ReginahterisacceptiSjautoritateiu/Tiiq; Pontificis inq uifitoribus quos ad hanc rem exquirendam ex omnibus facerdon-busregnorumfuorummoribusamp;dodrinaprobatiflïmosdelegerantjhuncordi-nem amp;nbsp;hanc legem ftatuerunt, vt in omnibus citerions amp;nbsp;vltcnoris Hifpaniæciui-tatibus amp;nbsp;populis literas fuas amp;nbsp;edida publicarét pontificioiurecompofita. Quibus publicans amp;nbsp;inipedis, omnes qui crimen hæretiexprauitatis incurrifien t, m- ^^ I fra certum temporis ipacium fuos errores inquifitoribusquipatresappcllanrur, 1 confitentesreuelarenr,veniamfupplicirerdeprecantes : ccclclix icconciliait,la- nbsp;nbsp;nbsp;i lerumquibus ChriftinomenabnegaiTent, iniundasfibipceniteniiasagerenr. Ad quod iudicium priufquam terminus temporis conceflus praterirer, hommu/n 1 millia circiter feptendecim vtriufque fexusconuenerunt, quibus cccle/ia (ju^ 1 fans eftmifericordiamagnaquepieratis, contenta pcenitentiisvnicuiq;proqua- JitateenminisimpofitiSj vitamquafortaUedigni non erant, clementennduiiif- Aluin autem quilitensamp;cdido patere noluerunt, in fua havefi perfeueran tes lia- bitaprobatorum césium relatione captifuerunt,amp; tormentisalFedi, luacrimina confirentesinignem cóiedi vitam cum mortecommutauerunt:quorumaliih*a J^ i criminaflebant Chriftum recognofcentes, aliipertinaces inerroiibusMofisno-meninuocantes.Quorum paucis annis vtriufquefexusmilliaduocombufiafue- funt. Multis pratereaquosdelidorum iuorumpcenituir,quamuisgiauircrpecea- uiUentjConce/lum eHjVtin carcerepcenitentias agentes vitam finircnr.Äliisquo- qucquimorteliberaticarcerequefolutifuerunt, hocpcenagenusdarumeli, vt icilicctinfames effent, amp;priuatipublicisolïïciis, auroamp;domnigenetefcrici,dua- 1 bus crucibus colorisignei ffgnarentur,qnarum alteram in pedore, akerama eet- j gofuperextetiorem veffem, qua? videtenturab omnibus,geffarent, amp;nbsp;ipd cog“ noCcerentur, Animaduerfum eff etiam in mortuosquos in vira ddiquiffccouda- bat, quorum offa quxplurima fuere,publicatisbonis fliifqipriuatisbonoribusamp;: 4^ 1 officiis,efepulcurisextraó}a publice cremata fucrun t.Hoemffuiçgemis hommes quamplutimideffirpeludaica, fuorumcriminum confcii,pcrtimcfcentcs,pairia j fua domoqi reliâaSc muleis magnifque rebus excatboUcorum principumtegnis aufagerut. Multi fiquidem in Pottugalliam,multi in Nauarram, aliiin haiiam,alii in Galliam,aliiin alias regionesvbi fc tutos fore putabant, migraucrunt. Qeoium resamp;:bonatam mobilia quam ffantia catliolici principes in bcUoquodaducrlus / Mauros S^ Barbaros alios gerebant, diffribuenda cenfuere. Quarum rcrum o- I , mnium fumma fuit ingens. In Bxtica namque prouincia dumtaxaccorumqui I cumfliisamp;vxoribus fugcrant,inaniümamp;:vacuarunidomuummilliaqiiinqjic- 1 , pertafuere.Etquoniam,vtfupradiximüs,IudxorumconfuetudonupetadCb[i- p | , flianam rcligionem conuerfisperniciofa videbatur,propterea quodoccafioncm j'^, peccadi ffnedubioprxbebar, catlioliciprincipesludxosomnesaregnorumluo-rum ffnibusin perpetuum depuleruntamp; exterminarunt. Quicumpcrcdiéluino-niti neq^ vendere fuas domos, neq^ fecum transfcrrepccunias pollcm, eorüaoa-nulli dcprchenfi fucre qui numnios in alinoram chtclbs amp;: auribusdefcrebanr.

DE REB. I HISP ANIÆ L'IB. XIX. sgt;«j ^îifiafuitetîam quofdam fenioresinlienibus, amp;nbsp;vetulas in vuluis multas afportal-‘'pccunias,tanquam inloculis.

Defaceräotibus ^ vtriu/^ue fixus reUgiofis ad hofsefiforew vif am C^ofiictum reformaté,

gt;cnt,non in humanis folum rebus,fed in diuinis etiam officiis ad religionis no-Ij fæcultumfpcdantibus facile perfpeximus.Quippe qui non minus diuinarum funicultores, non morum cenfores minus, amp;nbsp;omnium virtutum profelTores, ^üïmrcgnorum fuorum gubernatores erant. Ncc Reges magis videbatur,quam i (^erdotes fandique pontifices amp;nbsp;humani diuinique iuris amp;nbsp;fandiflimarum 1e-^'Jmcünditores,cuftodes,amp;conferuatores, Deilempernomen exaltantes, amp;nbsp;°®inibusiuftitiam,pacem,quietemque,amp; falutem procurantes. Q^am ob rem ^'^’^vidiflentrcligiofos omnium ordinum,amp;prxcipue Minores amp;Prçd ica tores, oshoneftius amp;nbsp;præcepta fuæ religionis obferuanres, alios hberi us ac diilolutius J^entes, ncc ordini fuæ profeffionis nccfiperioribusobfcquentes,omnesqui ^ îuftrales dicuntur amp;nbsp;libéré vagabantur, ad obferuanrium normam amp;hone-jj ■wemvitamcompulere.Etiamfœmineifexusfacefdoresamp; (acrasvirginesquas ^0Diâlesappellant,quælicentius vagariconfueucrant, a virorum qui iùfpedi vi-, ^°3ntur,confuetudine,fecreto colloquio,amp;: monafteriorum fuorum exitu pro* j)' Here.Prætereaiuuenibusadolefcentulis,aliiscundis,amp;quiliterarfiiludiisamp; °'”sartibusoperamdabât,vfumlongarumamp;fericarumveiiiumpromiirüium-^''^tapiUorum, quibus nonnulli maximeftudebant,adcraerunt.Hisrebusamp;:a ‘'fliofis omnibus colebantur,amp; a virtutibus alienis timebantur.

j^ pKoHiB VER VN T amp;nbsp;ludos, aies præcipue arque chartarum, exquibusmulta ^uotidiemalorum genera nafcebantur.Suntenimludi,dequibusalibiplenc '^f’pCmus, perfimiles meretricibus, qui voluptatequadam nonfolum vulgares 'ûininesamp; infipientes, fed etiam nobiles équités virofque primaries fallunt, lite-f^tos,faccrdotes,atquepontifices.ldeoquecatholiciprincipesluforesomnese-^'’^opiiblicoquepræconiopœnisgrauibusconlhtutisaludisabftinereiuflcrunr. ‘^’f quibus etfiquæmalanafcanturalio loco diximus,hic tarnen aliquarepetemus, J'quamprudenteramp;quam fände præceperint catholiciprincipes, omnesagno-'^t.Quandoquidem lufores vbi pecunias amp;nbsp;res quas habebant, turpiter amife-f'^'icgchate coadi, defperatione dudi, omniqs fpe deftituti,in fefe plærumq5 ma-. ®Q5vertunt, fibiqj morte confeifeunt. Ex quib.ahi fe laquco fufpendût, alii gladio quot;ovitam finiunt,nonnulli de turri fefe præcipitauerunt,quidam le deiecerunt in P^^eos,aliusinfaniamfimulauit,in quam pluresinciderunt non fimulatam. Multi P’^^tereakilorum latrones hunt, qui primum, fi leue commiferunt furtum, equi-'’ntesinafellisamp;capite mitram geliantes papy raceam, taurino neruo nudo cor-P''tccæduntur, eorum maleficiadenunciante praccone : quibus deinde furto fê-’^'indograuiusiterum cæfis aures amputantunpoftremo fi tertio peccauerint,fuf-P'udiummerito patiuntur, aut fi gralTatores fuerint, amp;nbsp;viatores autfpoliauerint ^'itoccidetint, palis alligatipcrfignumfagittariis exponuntur. Haîcamp;aliamulta ’^îhluforibus eueniunt. Q^æ quidem fi mukis qui ludunt hodie, venirent in j 'quot;entem, fibi fortalTe cauentes a ludis abftinerent. Sentirent enimamp; intellige-“^^ntiquam milera,quam perniciofa,quam deteftabilis, quam pchculofa fitlude-^'gt;101 vita. Quos quidem confeientiæ fuæ ftimukis verberat, quos horrenda mor-' '’svmbracircundat. Scd ad principes catholicos redeo, qui fpiritu diuinitatis ‘fiativiros omnes probos amp;nbsp;quacunque virtute præditosextollebant,magnis i ‘'ononbus amp;nbsp;commodis afficientes : malos autem amp;pertinaces in maleficiis amp;nbsp;■ *^^11103105,quoserrorumfuorumpœniterenonpoterat, a fuisprincipatibusex-M M üj

termin abant. Vitiis præterea deditos,inutiles homines amp;nbsp;deliciofos omnes accu* fabant,caftigabant,amp; a domo fua curiaq; fubmouebant,amp; præcipue lufores. Qui* bus nihil effe dicebat improbius,nihil furacius, nihil mendacius, nihil fceleratius, nihil dementius,nihil ftukius,nihil infanius:proptereaquodfi peccant homines, qui certe peccant (nam mortalium nemo fere viuit fine crimine)vnufquifq; tarne in co peccat vitiOjquo vtitur, amp;nbsp;non fortaffe pcccat in aliis. Peccant enim fuperbi vel fua forma,vel aliqua de fe opinione falfa dccepti. Auaritiç multi crimen incut-runt, malarerumquibushaudindigent fortaffe, cupiditatedudi.Deuincuncur nonnulli gulae falfis irritamentis amp;nbsp;dulcedine guftus. PJures libidine, feruore magno fanguinis accenfi multifariam variifquc modis quamgrauiffimedélinquant. Inuidianonpauci fœlicitatis alien« dolore pallentes,impatientiamulti,amp;:qui-dem plerumq5finecaufagrauiterirafcuntur,amp; ira cxcipenitus mala mukacom-inittunt,alii defides amp;nbsp;ocio fomnoq;dcditi vitam agunt, qui ncq; fibi profunt neq; aliis.Sed vnus lufor peccat in omnibus.Quiquidem nunquambenefacit,nun-quam bene cogitat,nunquambcneloquitur, quince colitncchabetamicos, qui non propinq uos non fratres amac,qui matris, vxoris, fili«,fororis,amp; fortaife fuam pecuni« cupiditate dudus pudicitiam venditamp;honorem, quiparentumfunus exoptatatqj moJitur, qui Deum abnegat, qui animam fuam occiditamp;inferisof-fert. Quid enim non facient homines quos non pudetperdere nummo.s, perderc tempus, perderefomnum, perdercfamam,perdere vitara.«’ Quocircacumma- i^ gnaparshominumfemperamp;vbiqueluferit, illorum verilfiraa mihi videturopi-nio qui fubterraneas domos amp;nbsp;antra tenebrofa luforum plena efie dixerût. Quam ob rem lufonbus ego confulere cupiens amp;nbsp;opem ferre quibufdara carminibus, et-fieosprimumgrauiteraccufaui, deinde tamenremediumdemonftrauipro/icu-um,amp;faIutaremadhibuimedicinam.Quaquidemquicunquevfusfueritamp;Dei mifericordiamdeprecatus, non equidem dubito, quin veniam facileconfequa-tur. Illos aurem perituros amp;nbsp;perpetuos cruciatus pafiuros profpicio, quos vltima vit« dies ludentes inucnerit. Nam qui ludos in vita non reJ«querint, ludentetiaro {joftmortem fua criminaflentesapud inferos.Prudenterigituramp;fandecatho-ici principes ludos qui omnium maloru caufa funt, prohibuere, qui bJafphemaß- J® tibusetiampraueque]oquentibuspcenasquibusplederentur,ftatuerunc.

pontificalemmagniserexeruntfumptibus,amp;quatuoramp;yigintifacerdotibus/uis ^o ^ qui fingulis diebus rem diuinam celebrarent,cellas fieri iufi'erunr,amp; fuam Icpuhu-râm,in qua nuncfimul eotum corporaiacent: arqucaliud diuo F rancifeo religio-fis orâinisMinorum.CondideruntpTXtereâcœnobiifmcxcravihemordinislun-fUHieronymimagnisdifpendiis, amp;rediùbusdocarunr, in quo etiam Gonzalez Fernandez magnus Capiraneus fibi magaum facellam fieri iudit conlpiamm, coi mi’

• '■’’'inagnosreditus diftribuit. Item condiderunt catholici principes extra vrbera ’'®nobiuin ordinis Cartufianijde quo fcriplimus alio loco: amp;nbsp;intra muros ei ui ta-*‘saliud ordinis Prædicatorum fub nomine amp;nbsp;honore fand« Crucis. A Granata ^^o^oppidumpafluum millibus circiter odo condere ftacuentes, quo Granata , ^^'liusexpugnarent, quod oppidum Sanâam fidem vocauerunt, in primis tem-j P uininquofacerdotesdiuinis officiis facrificanicsoperam datent, ædificare iuf-^funt.EtiaminCompoftella admodum venerabiletemplum,amp;hofpitalemdo-’’quot;^■Binhonorem fandi lacobi amp;nbsp;peregrinorum commodum atqj profugium fc-ij '■^funtjOpusnimirum pium maximeq5 neceflarium. Magnas infuper in aJns tem-P'samp;monafteriis xdiöcandis, multas amp;nbsp;inaliis hue vetuftate collaphs,fiuerui-^’mminancibus reficiendisamp;inftaurandispecuniascontulerunt.Romxdeniqs ^ns Tiberim apud portam fandi Pancratii magnificum diuo Francifco tem-™ condiderunt magnis impenfis. In vrbe præterea non minorem fumptum ^‘’J'inamqjpecuniarumdederuntinrefeóIionedomushofpitaliSjamp;ecclehxfan-^'hcobiquxHifpanorumdicuntur,conculere. Hæcamp;aliamulta fecerunt opera 1 ^’'holiciprincipes,nonminoris quidemvirtutis amp;:fanditatis,quammunihccn-''æ Qwprofedo fuisha:redibus amp;pofteris omnibus mirabilia omnium virtutu ^‘^liqucrunt exempla, quibus optimus quifqs princeps adgloriam vitæ debebit amp;nbsp;jj '’'citarifacilepoterit.

^icoficordia ó-fine bel/i inter catholicos principes ^ AlphonJùm POrtugaHM Re^em.

^Vneautemquoniam initiumamp; caufambelli quod a catholicis ptincipibus contraRegemPortugalliægeftumeft,fuprameæorauimus,æquûeftratioq;

Pöfcerevidetur,vteiufdem belli quoqj quod fupereft,amp;finemdemóftremus. Ad ^’^rorem oftendendam quædâ prius repetere necefle eft. Anno millefimo qua-»ngentefimo feptuagefimonono cueflent catholici principes in oppidoGua-3'^pO)quo Gallia: rd^is legati pro petendaeÓfirmandaqs pace conuenerant, nu-J3 J®?^^®®ottcIoannis AragonumRcgisaccepctunt,amp;(ubindctotiusAragoniaf, Valentie, Barcinonacqj principatus oratores ad Ferdinandü Regem fup-P icatumvenerunt, vt ad capiendam regnorum fuorum pofleflioncm proficiiee-f':tur.Hincitac^difcedentesinTurrimIuliam,quamciuitatêTrogillumvocant,' '^uniexercituvenerunt.Vbifunerefolennitercelebratoamp;pcradisexequiiSjGal-OfumRegis legacis cum pacis confirmatae códitionibus honorifice dimi/fis, Rex ‘^''dinandus in Aragoniam proficifcitur. Quo difcedete Regina fuis ducibus ac-'*tlt;s,omnes exercitus copias in partes quatuor diuifit, a quibus Emeritam Augu-ïm,Deledüfam,amp;: Möntangem eodê tempore tormentis oppugnariiubet.Sunt j^em hæc oppida Luhtaniæ prouincia: inter Anam flumen amp;nbsp;Tagum,Portugal-15 'æ'ïfegnopropinqua,quæmulier quidam Maria nomine Pachiequa,filiafpuri3 °3nnis PachiequiVillcna: Marchionis,qua:Portugallia: Regis partes fouebat, °^':üpauerat.Ha:cmulicr orbata marito,nimis audax amp;nbsp;inconfulta, fuit multoru '’’dotumcaufa, qua:non feuaminus amp;nbsp;immitis,quamimprudensamp; temeraria^ '^umPetrum Portucarrerium Metellini Comitem filium fuö, quinquennium de-Pj^dienfum tenuiffet, deinde folutum multoru precibus e domo fua crudeliter eie-%amp;contta catholicos principes Alphonfo Portugallix Regi multas arces, Ca-‘dlxregnum,amp; bonafua omnia pollicebatur. Dum hxc oppugnantur oppida,' ^dta^ aiia per hanc regionê bella geruntur, Alphonfus Cardinas ordinis fanât âcobimilitiæ præfedusapud Emeritam cum Portugalliæ Regis exercitumagnS U Pi^æliutncommifit.Inquo multis vtriufqj partis occifis, demum Portugallia: Régis ^H'^iteslongolaboredefeifi terga vercerunt, quorû praeter interfedos multi quo-^'^ecaptifueruntjamp;inhis Eborenfis epifeopus omnibushgnis amilfis. Alphon-, ‘i^5autem Cardinas eth duo magna vulnera fortiffime pugnans acceperat, hac ‘ tarnen infigni vidoria potitus,amp; fugatis hoftibus, magnum quidem ducis nützen adeptuseft,amp;fingularem catholicorum principum gratiam, quiei vel vltrd '‘acatorum auriraïUia circiter nouem quat fîngulis annis pendere tenebatur/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MM iii|

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiberaliflîmc remiferunt. Sub idcm tempos alii Reginæ duces oppidaquxfupra

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memorauimus,acnceroppugnabant,amp;Deledofa:arcemceperanr,raukifqgt;alii$

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inlocispraslia magnaquotidie gerebanturjinquibusmagnusvtriiifqjpartJ^^“'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minum numéros defiderabatur.AtqimultoquidempJuresinteriiflentjnifiDei^^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius mifericordia magna eft,huic bello finem dediflet, qui fandas catholicorum

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principum mentes ferutatus, eorum magnos laborcs miferatus cft. Cuius afflata

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritu Beatrix IfabeIla:Reginæmatertera,qu£eprudentiflimamulierFcrdinandi

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vifei DucisPortugalliæ Regis fratrisvxorfueratjamp;AlphonfumPortugalIixRe*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gem amp;nbsp;eius fibum loannem generum fuum, amp;nbsp;IfabeUam CafteUæ Regmaro iuæ

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propinquumconuenirentjvbidcrebusadpacemamp;concordiamfpedancibw^: l

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neceflariisconoquercntur.CertamfefpembaberedicebatDeoiuuante,vfbel- I

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jisamp;malis omnibusatqjlaboribusÂneradarent.Cuiushumanitasamp;tampiusà- ’

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimusIfabeJliEReginæfuitnimirumquamgrati/fimuSjideoqjvoluntatie'usfan-

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doqjde/iderio fatisfacereRatuens, in Alcantaram,quod oppidum eßmripaTa-

| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gi Portugalliæprofiinquum, cum paucis equitibus fe conruJit. Hucaduenientem

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juxta fe coBocauif. Vbi per dies odo pene folæ locutæ fun r,amp; ineundxpacis con- '^

Jiariosamp;r omnesequites qui vorifuiparticipescrantamp;eiufdem voluntatis,con- |^ R uocauir .Quibus cum rebus ad pacem ipedantibus communicatis, omnes AI- I phonfura Regem conuenerunt. Qui cum eaqux Beatrix eius confocrus egerar I cumlfâbcUâReginaiCâüfapâds amp;:qmciis,audiui{rct:,etfifua magisquam alio- I rum intcrcITc videbac, male ramen perCusfus a m ultis amp;nbsp;prxfercim amp;nbsp;Catt élisais, I / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiquoniama fuisprincipjbustemeredefeceranr,pacemmagisquambellumti- 1

mentes,ci dicebantvt ab inceptonullomodo dcii[leret,proptereaquod Cinema- nbsp;nbsp;nbsp;?

gnoCao dedecorc facere non poiCet, pads Scconcordixconditiones renaît, alias nbsp;nbsp;nbsp;'

petensneqaeiu(lasncqiCibiconcedcndas,amp;inimicornmmagisfaHacibasqaam amicoram verisconCiliiscdobCeqautus.Quem cumneqi publicemaltineq^pri-natim deprecatesalii dcâerc potuilCcnt, MaldonatusIfabelixReginxcôûIianüS 4^ jf-fpeiam pads ami{Ca,commeatum pete ns a 14^ege,qaatenits nihil agi vidcbat,di(ce-dere ilatuit. Quod feiens loannesRegis filius cum ne difeederet, rogauitfS^Re-gem Cola Beatriceprxfentefic eftallocutus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

TXfermons quern loannesPortugallix Regisf/iusae/faSrem^aigt;uiS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ÇI regiam dignitatem amp;nbsp;vitam tuam maioricurxnobiseffecrederesquam vlHs nbsp;nbsp;nbsp;j

‘^aliis,chariilimcgcnitor,profc£to non aliorum Cal fa prauaqs conCilia nodrisqua üdclilCimis atqdtiiliBimis precibus anteponeres. Quaretequoniatuxeonfoems amp;:meumconûlium,quaii31tcrum mulicris,amp;:alterûiuucnis,afpernarividemus, jlt;^ ! edimagisaccipere quam dare conßlium deberemus, decreuimus tarnen tuxma-idta ti q ax nodrx m en tes in bac expeditioneprxfagire videntur, often dere, vtü quando vei tui vel aliorum condii pœniteretc eer périt, noflrum memoria repeti-cum cognofcas. Expeditionis noflrxcaufam ,d verum faced voie mus, iatninia-Ram efCc Deus hominefop, fduntj quodnciUiquidcmCaflclIaainegant, guino-bis,vc

DE REB. HISPANIÆ LIB. XIX. ^09 lgt;îs,vthoc bellum gereremus,iniuftefalfoqj perfuaferunt. Henrici nanqj Caftellæ Hegisnaturae defedus,quod inter nos dici poteft, multis mulieribus amp;nbsp;diiabus v-ïoribusfuitquam notiflîmus,qui nô fine caufa confcientiæ fuæ ftimulis aélus, an-'emottem fuamlfabellamfororemamp;nonaliamfibi fuccefiTuraiureiurando no-ttiinauit.Exquo quidem intelligere facile eft,quaminiuftam huitifmodi belli cau-1 famfufcepimus.Ideoqimirari minime debemus,fi nobis aduerfafortuna fern per 1 ^'^srit.Afpiratenim Deus in bellisgerendis,amp;maximefauetpro virtute iuftitiaqi P^gnantibuSj amp;nbsp;proinde vidoriam confequi non poflumus. Quod fi caufa noftra ^ ^^âm,vtvidemus,damnantomnes,iuftioreflet,nonproptcreapacêrecufarede-°'remus.Namfinoftrascumaduerfariorumcopiisconferamus,nimirumquan-^liunus inferiores omnibus rebus cognofcemus, Illorum fiquidem vires indies '■'^fcunt,noftræveroquotidieminuuntur. Augenturillisexercitusamp;: regnorum ^^tnerus^nobis vnicum regnum eft amp;nbsp;non magnum,atqs iam pecuniis amp;: vins ex-^®utn,iuuentus amp;nbsp;équités bello confumpti. Expetunt illorum magni principes ’ S'^ïtianióeamicitiam ^ praccipue Gallorum Rex Ludouicus, qui nuper iam no-, ^dœderisoblitus, ad eos oratores mifit pacem perpetuam petentes. Quaenobis 'S'''irhabendafpeseft,autvndeventurumauxilium fperarepolfumusJConfule ^'Somipaterhonori tuo,confuleobfecro amp;tuorum omniumfaluti,nee comic ^'^^^5,vtdum principatusalienos affeél:as,iuretuos amififfe videare.Nam per ^^'’iimmortalem,quid nobis volumus,aut quid quaerimus ? Non, inquis, pof-'’^ünededecore,totnobisillatisiniuriis,a cœptisdefiftere propterhominufer-'’''’’’cs.Immo cerce pûtes pater amp;nbsp;tua magna cum laude, propterea quod pax tibi ^’’petitur,fed honeftiffimis conditionibus ofiertur. Quam quidem non recu-tecum plus virtusamp; ratio quam vulgi valebit opinio, fi plus Dei iuftitiam ^“^’t'populirumorestimebiSjfituamætatemrefpexeriSjfîfuccefl'orum tuorum ”0futuræq5 quieticonfulere volueris, fi pericula quæ pafii fumus in præliis, amp;nbsp;^^osexercitusamiferimus,memineris,fiquamregnoCafl:ellæpropinquilumus, pUam eins amicitianobis necelTaria fit, confideraueris. Nonomittasigiturob-jc '*^0 fandiffimx pacis conditiones nobis oblatas, neqj te fallant Caftcllanorum ^®^filia.Quiquoniam fuisprincipibus iniuftedefbere,moriquidem mallentin ^'^uamillorumfubireiudicium.Nonfpernasigiturprecesnofiras,amantilïi-'^^pater,nenoftraDeo qui propter fuperbiam Lucifcrum de cœlo deiecit,pcrti-j^’':gt;adifpliceat. Diligit enim Deus pacis amatores, amp;nbsp;inimicos odit atqj caftigat. '’detmoneadmodum trifti,amp;BeatricisprecibusquæIachrymascontinerevix ™fat,Rexconuiäus,amp;quafiflenti fimilisloannem filiumgemens amplexus AadBeatricemconuerfiis, O mulier,inquit,non minus fandaamp;fapiens qua J'samp;excellens,magnanimirum efttuavirtus,magnainquam tuaerganosfi-'»®’gna pietas, amp;nbsp;amor maximus, quæ quidem fola tua prudentia proficUüm lippismalis noftrifqjlaboribus-excogitaftiremediumjfalutarem doloribusme-'■'nam j amp;nbsp;finem bellis optatum. Magnas igitur tibi gratias agimus, amp;nbsp;amantiffi-ƒ'üisatq; fapientilfimisconfiliis oblequimur.Faciemus itaqsquam libentiffi-j^Uodfiliusnofter extuo confilionos dcprecatuseft.Quemego profedo vi-/'’pofthactibi multomagis,quammihi ipfi qui eum genui, debiturum.Hæd p’^dixiffet,eiusdexteram filiusofculatus eft, 8L Beatrix ei magnas gratias egin

, ’‘«odieRexconuocato confilio,amp;re diuinacelebrata,MaldonatoP.eginaC I^ dlæ confiliario præfente, pacis conftitutiones quæ fuerunt huiufmodi, li-

^(fads ^ coficordi^efinlfionibusinter ifaheßam Caßeß^t Reginam c^ Alphon-fum Portuga/da Regem “vltro citro^fetitis dr coneeßs.

Pj^Cis amp;concordiæ conditiones quas vtraq$ pars petiuit amp;nbsp;conceflit, fic fe ba-^nulmprimis vtRex PortugaHix titulum,quo fe Caftellç amp;nbsp;Legionis Regem .’^^*’®flcrat,dcponcret,amp; infignia Caftcllanorum Regum quæ fuis clypeis im-‘Wat, abraderet, iureiurando promitteret ne loannam fuæ fororis filiam*

vxorem duceret, arqj ilh fex menfium/pado fuo vteretur arbimo. Qu^/iueroS' nere vellet in Portagallix regno,üucalio pro ficiki,libéré facere paffet,dam rame eiaeqiRcxPortugalliXtnecaliasquiffiaamprxffarefauoremS^auxiliuniaiide-

Helixprincipi qui turn paruulus admodum crar, nuberer, ac tam diu apud Beetneem quam fupramemorauimus, maueret, donee fponlus advirilem pauenitet xtatem: velordinis fandlx Clarx religionemingtedereturin vna domoexquin-queinPortugallix regnonominatis,amp;:Alphonfus PortugallixRegis exioanne hlio nepos Rabellam CathoUcorum principum 6liam vxorem duceret, qua cum tO

P'^^'='^P!‘cacaaHfaem.Hxc(uen,ntIÜMIxRcginxpaciscünditioiies.elt;i!-‘“g^«'^''^'^°^cgi^qaxrcqaamur. PnmumGhifyoalHioaurifodmsapMa-dosCaaeaxRcgcsnoniBipcdiKnt.rcdlibcrasScatuisprmtttnrepcnasKim-nn^dr^ * ^*^^**^J^3y°^*°^^^l^^*^bant,oB0Besvtnulœpattisp0' ^fvfr^B^[^ -^^ ^^^^r^!^^^‘^^^^^^'^^'^^^'^^Btumannotutnfpaciiim:deia-

Runt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°P^^^^^^^^^^’^obottâ ett, oppugnadoncsdePi-

mifft exemplum. Quibmi h legaris apnroninn,T''ff^^^ amp;Comcaabilcm ^osalUs inlL, «SH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'’^'quot;^f .quot;^

n ^ .5^^^^ ^^'^^^^'^^^°^oiamexireiuüu,amp;:oinnesinaiilam prascu^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^tutioncs gaas afferebant, acee- j. uit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’^“^‘^^^^^^^‘^^rnnibusiuteiütandocontirma-^^^’^P^^como fomtu^tubarum^quemadmodum PormgallixRexfecerar, pu-”a-^^°f^^^^^^^^^P^^^^inandumRegernquiBarcmouxtuncerat, nbsp;nbsp;‘ au^ue ennd^d'^T^’ quot;^^‘^quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Portugallix Rege comporta amp;nbsp;nbsp;‘

m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eratenim dehonoteatep falateReginxab- i Fcn^^^g^^^mmulcishonibusc,rcumuentamrenquerat,valdehlicicusJd^^^^ j ^^ndemnuncium magnomunetedonatumcuniM j e isa Regmam remifft. Quxcum populisomnibus illiusprouincixquam vo- S cantextremumluffitiXjprxfedosordinemqidediffet, vtinpaceomnesamp;Lone- 4if pp

DE REB, HISPANIÆ LIB. XX. 97t tiy^'^^^^’^^^'wniininiinüpicDtiorfiiitquaroaliorain^iniiltomeliof enS)Caducis rebus amp;nbsp;incertis prudentiffime renuncians, meliorem vitam ele-) tiquaDco feruiens æccmægloriæ praernium fperat.

E L Lo quod cum Rege Portugallixcatholici principes gere« baut extin0lo,faäaq5 pace condirionibüs quas fupra memora-* ;^ uimus,aliud fubindecü Mauris Granatenlib.geirerc,diuturni’ us, difficilius, laudabilius, amp;nbsp;propterea memorabilius. Illud c-^^ ]^ nimpriuSjVtPortugallix Regem qui violenter in Caftellxrc-gnum ingreflus eos iniufte prouocauerät, afuis finibus propel-Icrent : hoc autem pofterius, vt veteres iniurias Chriftianis a '^.^‘^*^ccrcntur,amp;fuoGranataeregnorccuperato nomen amp;nbsp;cultum f’itianxreligionis augerent.Quapropter iure quidem amp;illorum maxima dili-o.''tiafummaqjfortitudolaudibusefferenda eft,amp;præteritorum Regum Chri-j^ ’lotum atq; Pontificum negligen tia amp;nbsp;ignauia eft accufanda, qui Mauros Ma* 'j'®^tanä;fpurciflimxncfandifllmiEq5 fcdxcukorcs, amp;nbsp;verifl'imarlandißlmxqj Dinanæreligionis immaniffimos hoftes, non line maxima totius Chriftianita-'gnominiajin vno Hifpania: angulo feptingentos annos,amp; vkra com morari fuß’ jo u**'®.P°^*’®fUßt«Caetcrumquoniamdehocbelloquod catholici principes cum ' »OtisGranatx annosfcre decerngeflerunt, multi viri fatis idonei qui regia ca-f^lequebantur,amp; rebus geftisacprxliisinterfuere copiofefcripferuntjCgoca-* r ^Quntaxatbreuiterattingam.DeGranatenfinanque bellomagnum volumen ^pleuitjpulchramqj’confecit hiftoriam,facundo fuo amp;nbsp;elcganti ftilo Skulus qui*;; ^n^ine^rusSanderamusduisMeflanus.Quod mihij cuinad meSalma-V 'i^ïnivenifl'et,oftèn3it~amp; ego noua deleélatus hiftoria,paucis diebus perlegi* j ^'^f’pntamp;: Hifpano fermone Ferdinands Pulganu^jhonionimirum infuö ge-j '’^•'e fenbendi fatis eloquens, cums magnum volumen in Latinum fernlöhem ''ftit An^d Nebriftenlis. Cuius ego traduftionis initium duntaxat legi. In i^, ^quot;olads elaborafle mihi vifus eft amp;nbsp;bene caftigate. Meminerunt prxterea belli ''3natenfis ProtonotariusPetrus Martyr,GonfalusAiora Cordubenlis Regi-'*^l'iftoricus,AlphonfusPalentinus,amp;TriftanusSiluius.Scripferuntamp;aliimul-^partimLatino,partimHifpano fermone,quorum nomina quia funt ignora, ‘quot;‘’tipeo.Et quoniam aliorum omnium qui de rebus quas principes catholici S^fietunt memorabiles, conferipfere, magna volumina multos annos fortalTe 1a-'^bunt,amp;adpofterosdifFerentur,menuncviuentibusremnoningratam fadu-'•itnputaüijfiCxfareae Maicftatiferuiens,eaquæ derebus aFerdinando Regè *ltabella Reginaanimofe fandeque geftis fummatim feripfiflem, excufa for-: '’quot;sinlucemcircumferenda protulero. Quod a me quotidie complures Hifpa-. ’''ïvinnobileS) amp;:Siculidc me benemeriti, quibus morem gerere necefte eft, petuntamp;efflagitant. Ne me igitur vel inurbanum amp;nbsp;ingratum, vel immemo-km ftiotum erga me beneficiorum purent, eompendio quod de bello cum ‘o^igallix Rege fupra memoraui, Granatenfe fubnedam, amp;nbsp;fimul impref-‘oribus dabo. Gxterum ledores admoneo atque rogo , vt opus immatururh ’^3ntetempus prxcipitatum,non folumlegant,fedctiam diligenterinfpiciant ) ^entendent,in quo quidem amp;nbsp;Hifpaniæ glorix confulent,amp; mihi fimul reirt

pyx LVCII MARINBI SIGVLl gratiffimamfacient.Verum enimuero quoniam de caufa tranfituque Mauroruitt in Hifpaniam. » qui fuit (vt aiunt) Rhodotici Regi s temporibus, ab hinc anno fere oétingentefimo » alio loco fcripümus, nuncafitu amp;: regione tegni Gtanatenüsamp; ciuicatis initium faciemus.

TT IsPANlAM omncm,vt alio loco dixiinus,autores multi in prouinciasquinqi '*diuifere:Tarraconenfemfcilicct,Gallaciam,Lufitaniam,Baiicam,amp;:Car-thaginenfem,Dequibus libroprimo figillatimfcripfimus,atq5quicquid invna- lO quaq5 memorabile lit, oftendimus. Granata* autem regnum regio quada eft media inter ßaeticamprouinciam amp;Carthaginenfem, vel potius pars eft vtriufque. Cuius regionis longitudoeft paftuum millium circiter ducentorum, amp;latitudo fere centum, patetqj circuitu ad paftuum millia feptingenta. Eft enim longitudo ab Ronda vfqs ad Oleam, latitudo vero ab oppido Cambili vfqj ad mare méditée- ’ rancuni amp;nbsp;portum Almugnecaris.Quae ad meridiem fpedans ex vna parreplani-cies habet amplas amp;nbsp;fertiles campos : ex altera Baftanos montes altos amp;nbsp;afcenlu difficiles. Ad quos montes amp;nbsp;afperrima loca quæ vulgus Alpuxarras appellat,qui- nbsp;nbsp;i dam Maurorû duces a Chriftianis apud faltus Pyrenxos acerrimO prçliofufi ma-gnaqifuorum militum multitudinccæfa, perfexcentaferepalîuummilliafugié- ^^ tesperuencrunt.Hieexmonrium iugisaltifqj rupibusvelut ex propugnaculis SC turribusingentia faxadeuolucntes,afcenfuq; Chriftianosprohibentcs,fefede-fendeban t. A quibus Chriftiani duces amp;nbsp;omnes milites diuturnirate belli amp;nbsp;mul-tispræliisantegeftis,longaq5perfecutioneiamdefeffi,crebrifqjfaxisamp;telisgraui' teroffenli,quumdiutius ferrelaboremnon potuiflcnt,cumluisomnibuscopiis difeefferunt, amp;nbsp;vnufquifqj domum fuam le recepir. Quorum difeeflu Mauri val- ■ de lætantes, quum aliquandiu Chriftianorum timentes inlidias in montibus fe continuiffènt,dcinde iam Chriftianis abfentibus longeq^emotisin camposph- ! naqjoca defccndcrunt,amp;cum multisaliis qintraiecerant ex Africa,coniundi Granatam vrbemcompluraq5oppidaquæpofteanoniinabimus,rurfusoccupa-1^ ; runt.Quorum qui potentiorcs eranr,amp;plus viribus valebant, regium nomé vlur- nbsp;nbsp;nbsp;^ pantes vrbem Granatam,omnium totiusHifpanixciuitatum maximam,domici' humhabucre.

Z^Æter VM vrbisGranatæ ftusamp;rforma efthuiufmodi,Collesbinosa/fosamp; '^qualimonresampIcditur,quosDarrusamnisper vallcmmediamHuensdi-uidit. Alteriusaurem colJis regio nomen habet Alhambra,quamMaurifualin- guarubram ffgnilïcaridicunt,amp;hocnominedici velaconditore hominerufto, vel a rubra terra, quæ nunc etiameernitur inædiffciis.Inhuiusautcmregionise-4^ 1 minentiori loco domus eft regia, magnitudine,opere,formaq5 conlpicua. Qua? quidemciuitas potius quam domus eft appellanda.capit enim intra murosliomi- num milliaquadraginta, totaqj cinda mœnibus amp;nbsp;triginta turribus. Alterius Ai-cazaua dicitur, domorum frequentia mirabilis, quæ lignilicarapud Maurosmu-nitumlocum amp;defenforium,quiarcem amp;caftellum Alcazarem vocant.Supra quam magnuseftincolatusinloco planopolïtus,quilocusfaluberrimuseftamp;AI-baicinüs dicitur, AlhambfæqjCui eft oppolïfus,altirudinepenelimilisamp;aqtjaI(S. CuiusincolasaBaezaciuitatc veniffcferür,amp;AntiquirolanosabAntiqucra.Sut i amp;nbsp;colles alii minores,quibus non immeritolïcutamp;RomalêpticollisappelIaripo- nbsp;nbsp;I teft. Cæterum prêter colles eft eria in plano loco campoç,magnomaxirausa:di- j^ L ffeiorum numerus.ÆdesaUtem erftplæræqj omnes lareritiæfunt,ramennôregiÆ nbsp;nbsp;t

modo,fcdetiaaliæquam plurimæ/pcdabilcsfunramp;magnæfamiliçcapaces.Cal-lesvero vidqiqui plunmifunt, propterædiffeiorumnimiamdcnlkstcmplxriqi funtangadijScitem platexforaq^venaUa ; quxcamcnaCbridianispoRGranatx captum ampliorafadafuntamp;illuftriora.Gaudenrdomuscomplurcshortis,amp;ar-boiibus ■

UE IVED. MldVAINlÆ Elr). A A. pyj I’oribus fruflus qui limones appenanturjfcrentibus. Cicros vero citriofqj domus iiabentpauciores. Aquis egelidis ac falubribus tota fereciuitas abundaf,amp;: in ipfa ’tbcfcatiiriécibus,amp; aliunde per aquæduélus aducclis.Vrbis pafluummillia cir-Werduodecim circuitus amplcélicur,totus vndique mœnibus cindus, amp;nbsp;mille ttiginiapropugnaculis tutus.Port« quxfunt numéro duodecim,ad Occiden-^ æinfacileshabentexitusamp; campos amœnos:cæteræ Veto ad Onentem fubdiffi-®lö.Eft autem in vrbe Granata totaque cius regionc,omnium return quæfunt îdhominum vitam degendam iVcultum neccflariæ,magnafcrtilitas,amp;raluber-tiniafemperaeriscœlique tempcries,vbi neque tellus nimio foils ardoretorretur, •3 feque frigore contrahitur, amp;nbsp;homines perpetuo temperamento perfruuntur. ^untpræterca in vrbe Granata res memorabiles amp;nbsp;mfignes numero feptem, très falicetamœnünmæ domus; Alhambra, cuius fiipramcntioncmfccimus: altera, ^uæGeneraliphadicitur, multo iucundiffima dicitur iamp;tertia, quædlftatab vr-befoe mille paifibus,cui nomen eft Alixares,quæ fuit olim materia amp;: operead* ^'tabilis. Qijasquidemdomosegonoimmenroluxusamp; Rcgumdeliciasappel-brefolebam.Eas enim Maurorum Regesobledationis amp;:dcliciarumcaufafre* I^ientare folebanr. Quarta res eft platea magna planaque nupera Chiiftianisin*’ fttuda,quamBiuaramblarn Mauri vocant,amp;Arenariam fignificari dicunt Cu* ''*5forma eft quadrangularis, fed ad menfx fimilitudinem.Siquidemlongitudo b fiaioreftquam latitudo.Eft enim longitudes pedum quadringentorum, amp;nbsp;latitu* ‘^oducentorum.In quafons eft excelfus amp;nbsp;infignis.Campus praterea totus in cir* *^uirudealbatis ædibuscrebrifque fcncftrisconfpicuus, Hnicplatexforoqueve-''ïlirdatu non indigna coniundarescftidomus fcilicetquam Alcaceriam vo-^btjinquatabernulæfuntnumero fere ducentxinquibus (erici panni extera* Unique return merces quotidicvenduntur. Domus hxc qua: par ria ciuitasdici poteft,calliculashabetmultas,amp;decem portas,inquibus tranfuerfiscatenis ferais propter vicorumanguftias amp;negocianrium frequeutiamingreflus equitan-tibusprohibetur.CqiusprxfedusnoduforibuscIaufisnodurnas habet excubi* ’famp;vigiles canes, amp;nbsp;nomincRegis a fingulis tabemis vedigal exigit. Sexta eft 12 Garnis amnis, quern Bernardus Gentilis in officio fenbendi meus collega poe-bqueCelebris Daurum nominauit,quafidantem aurunt,quodin eo legi quam '’Ptimum confueuit.Hicautem amnis fupra Granatam vtbem'ad pafluummil-J'jfeptendecim ex alto iugo montis oriens,omnibus fereciuitatis domibus a-9Uas abunde fuffundit,amp; ‘cx vrbe profluens in Occidentcm,Singili qui ex eo-tlïm monte defcendit,amp; Guadaxenilis a Maurisappellatur,coniungitur. Am-»»autem Dam aquam,ficut a Granatx ciuibus accepimus, quxcunque fitibun-iläbibunt anim31ia,omni morbi gencre liberantur: ideoque balneum falutife-binpccoribus appellant. Septima res amp;nbsp;fumma Granatæ vrbis fcelicitas eft a-germaximusamp;; fertiliffimus,frugibus amp;omnigencrefrudus abundantiffimus, b ^exarborum foliisquibus fit fericum, fingulisannisvedigalaureorum millium fetetriginta quinque Regibuspendct, praeter multasferici libras. Cuius ambitus P^ffuum millia centum amp;nbsp;decern compleditur, in cuius agri fpacio fere millium Zeptern amp;nbsp;viginti,fex amp;nbsp;rriginta fontes oriuntur.Et quoniamde Granaræ vrbis ffous memorabilibus fcribimus, illud vnum memoratu dignum amp;nbsp;nature opus 3(imrrabile non eftomittendum, quippequifuntintervrbem Granatamamp; ma-femediterraneum montesalti,perpctua nine candentes,ideoqueniuofidicun-tur,quidiftantaGranatapafluum millibuscircitcr vndecim :qui velæftiuo tempore menfeque Quintili, regnante Canicula, Granatenfium vifus ex feneftris infpicientiutn maxime deledant:nechycme,quodmirabiliuseft, Granataeciues fogusnimiumpatiuntur.

Tgt;E autoreantemamp; tempore quo fuit vrbsereéïa, mihi nnn bene rompertum ^cll.Fuiflcautcm quondam lieu paruarn credendum c(}-,amp;: a Mauris propter NN

opporrunitatemlocimagnamq}ferrilicatemindiesauâ:amnouisxdiG^isSiâen-fidimis xdibns. Hane ego facio conicduram,propccrea q uod veterum driptora , deramindgnivrbe tamqipopulobaScmccnorabili neminem fcripddecon,perio.

Fuiraurem ante Manroram tran/irum in Hifpaniam ciaitasEpUcopatus, vcinfe-rins demólirabimus,auroritatc dccreri.Hone itaq, de nomine, quod aliifabnlan-rurSrquodegofennOfbreuiterenarrabo. Loquunrur.n.mukinon Granata,led GarNarxdicidebere:proptereaquod(vzfcrunt)Punica lingua,quavocanr Ara-bica,Garantru ûgniGcar,quûdin ca vrbe a nympba nomine Hataeolebatur.Sic ieaqi nomen vrbis GarHatXjhocedantrumór^fpcluncam Natx nympbxfmllc '^^Gint.AliiEliberarnnomenfaiirecontendunt,aquadamfaeminagenerofaqaxi0 vrbis portx qua mdlngreda,defuonominenomendederit. Quorumopinio ‘”'’’'Vi'=J!'quot;°quot;^‘''‘^‘gt;A‘”‘l‘^’P'^°P‘'=r^^‘!uod,vc3mukhSinonmdoaism ^cccpim.ElucnapomdiaafakabUua^claiace.quxfükcImibvrhcGma-‘^P‘gt;auummil,ixfemUip,tm,cuiusciucsxCordubcnebu,dcuia,qlt;mubm GpMUgt;mdcacB^,,yiaoribmconmnbcdd€a.P0iaHgt;apav»mgt;d Egt;^^^‘^'‘'^'^«ybEluari3por,a(ui,appclha,quxnunccüamd^^^^^ Eluirad,cuurSunipræ,creaqü,Ebbcran,diâan,pu,anqabEI,herka3,gt;popab^ nbsp;nbsp;nbsp;i

P--‘gt;P‘‘gt;Q'^'^àeamcolcndamvcncmdlludau,cmnonomk!amq3^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

T‘°rquot;'p ß quot;'’^quot;; z' '’»»“«ain conabo TheodulplMa- I ^flu^‘i^'”'^‘^ '^i•■ '^‘gt;‘°‘,ulphi Klalachcnlb Epde^peM. Z^ i ^l^t^^^Aa,gnanara,L,bcrKanam,amp;Cahxnrcmfu,aidi^^^^^^ nacaamp;Gabix,quxCapraqaxquondamGabiadicebatar, minime dub,ramus.

M»dy«;gpGp«»tgt;md,a««fwacopt„xa,„,,^^,,,,,,,^ ,,,,,^ gna co^alcgcbaar, quam rumgranam vocamHirpam. Sedad.napmm redaa-P‘‘^;Namcgoncqucmu,tumrcpug„ansopi„io„fusalmrum,ucqla^^^^^^^ ienricns,vrbem Granaram diäam fuilTe arbir,:... m ■ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a maliPumci, quad amp;nbsp;graai-

‘'^‘^yocarur.emduudmc.NamvimalumPuukumgranoL^^^^^ engran,s,dcoealm,srcfertum Ücd, rtbs Crauaa denûÆmasdomosamp;dM-)P ^^'^g»'gt;»aem,l,i^^b,bcEVaumeuyG«Nxu^eucGt.«aa,6ucEB-bera d.camr.parmr^.Enamem vrb, admodumpopulofa maxMauemo-lacus,quxrug,ou^habct,rc,amp;vigimi,amp;mo„ancnadccca,.a,qi, „aebpiawi ad re, mdnans oacum bcllu„quegerundum hommum nullia qumquag,nra

‘'■‘^gt;^‘^^}gt;^^'-‘'^lt;-‘quot;gt;-j^gt;-'^quot;“-^t^udiua:popuJiqinciufdemregniamp;:didonis craur. ^^^P^o^mr prxterea m omnibus Hifpaniæ ciunanbusamp;: oppid,siub in,perm Chndianorum principum maxima Maurorum muldmdo, quosivra/ioioco dnnmusjeathohe, principes pod Granary caprum a fuis regms extern,marunr, pr^rereosquiadChn/iianorumrcligionemconuerdfuere. bed ad Granaten- nbsp;nbsp;nbsp;.

iesMaurosredeo. Qui cum Granaram vrbem, vefupra didum cd, oceupaiienramp; p i oppidamuka, femper v/rraprogredi conanrescumdnirimis Cbndianispopuh duepropmquisquoridianisferebcJiispr^infqneconrendeb3nr:gujbusecjraini mbus vrrinquemuJnecapriuirares muirrequecardes con/equebanrur. C^rcrum non dcfuerunrHi/panix Chndiani/limiprincipes, vinquefbreiÆn iarqjmagna-nirn irréligion i/qj Chridianxdudiofi/IimirquiMauroscampedripra’l/o vidosad porras viqj Granararciuirarispcrfccuticiusmurosacrireroppugnarunr, quosa/i-orum vclinuidia velauaririaabobljdionefubmourqamp;expedinoncfanäa rerra-xtr. Iraqueduxres, doloricilicer aliens fœliciraris, amp;auricupidjrasniniia,qn£

ci/lîmis in Hj/panïû commor^ndi cot^nnos v/queadcächoJicospr/nc/pes cjuûjQ fucrc. Quiguidemprincïpes dono guodam d/uimeprouidendiegenjn, amp;'ecæ-Jo in Hdpaniam demi/ïi, cum mu/ds mahs occurri/Icnr, amp;cum Pomigaf/i.TRege bedum gererene, pacem cum Maur/s ad cercum tempus, vr inrer cos M/a ce/Jarenc, mierunc mterpodus mduens. C^as mduc/as pastas /b/enn/rercutu nbsp;nbsp;nbsp;ƒ Kauris, qui fuis modbus barbans amp;nbsp;ingenio ma/o prauoque fadifragi fencer nbsp;nbsp;nbsp;/

U E K n n. n l 0 r A 1 Æ L. l D. AA. pyj ^ïllacefquc fucrunt, ante ftatutum diem violaflent, Zaharam Chriftianorum '’Ppidum noclu magno filentio vencrunt,amp; per fcalas murisadmotas ingreffi, Chriftianos qui propter celebratasinduciasfinevllisexcubiisfeeuri nudiqjdor-*’'icbant,impetu magno amp;nbsp;repentino foribus impunis,fradis,amp; euulfis, crudelif-fitne obtrucidarunt, neque mulieribus parcentesneque pueris. Eftenim Mauri-^inizgentisin Chndianos immamtas incredibilis. Hac vfi fa:nitiain oppido ca- -ptoprælidium relinquunt,amp; nimis exultantes ad alia Chrillianorum oppida pro-i ^^diidem fccere.Quæ res,vc opinor, a Deo permilla belli Granatenfis caufa fuir, ^Maurorum petdicionisamp;interitus.Famanamquehuiufmodi Chriftianorum ^ 'ï'iferrimæ cladis,amp;:. Maurorum crudclitatis horrenda:, catholicos principes amp;nbsp;“tnnesHifpaniæ magnates omnefque populos ad opprimendam Barbarorü tru-^ulentiflimam rabiem mirumin modum cócitauit.Qitocircacum primum Rex ^erdinandusamp;Ifabdla Regina prouidentiflimi principes deMaurorum perfidu ^maleficiiscertiores fad:ifuere,confefiimlitcras amp;nùciosadomnesCarthagi-■^snfisamp;rBæticæprouincia: proceres ad ciuitates amp;oppida deftinarunt, quosad-''’onebantamp;hortabantur,vtfuamœnia communirent,équitésamp;:milites coge-f^nc,res ad belli gerendi vfumnecefl'ariascompararent,omniaquediligcntiflïme ^'^vigilantiffime profpicerent, amp;nbsp;a fuis finibus hoftium incurfiones prohibèrent: folliccntes vtaut ipfi propediem cum exercitu venirentadeos, autiuos duces '^^’Htnagniscopiis fubfidio mitterent.Equités autem amp;nbsp;vtriufque prouincia: po-! P^i'jquorum intercrat fc fuaque ab holle defendere, ctfi vltro qua:ad lui turelam . jMariacranCjfedulo profpiciebant,regia tarnen exhortatione amp;nbsp;fpe venturi “'gt;lidiifortioreserant, multoqueftudiofius equos,arma,amp;oinnem expeditio-^^'’ibellicam apparatumque militarem comparabant.Qupd vbi Mauri perfu-''^cxploratores lenfere,non modo deftiterunt ab inceptis,ledctiam timere ac P^fieni referre cœperunt.Chriftiani autem rebus ncceflariis comparatis amp;ar-■»isinicuti fiiperfedebant,amp;: catholicorum Regum vel aduentum,velimperi-'J'üexpedabant. interim vero RodoricusPontius LeoMarchio Gaditanus, P'btu dillinitatis afflatus,luis principibusrempergratamamp; Deooptimomaxi-1^ i^o facrificium fe fadurum exiftimans,fiZaharcnfium Chriftianorum cædem ‘'‘'fcrabilcm vlcifceretur, ornneslaboresamp;:extremavitxfua:pericula lubirc de-'’'®üit.Itaq}cuno lacobo Meruloqui tüc Hifpalenfis vrbisprafccluragerebar, qué quot;’^giftrarum Aflïllentem vocat Hifpania,amp;cum aliis Baetica: prouinciæ viris pri-'’^iriiSjamp;copiisquascogerc potLierunt,equeftrisordinisamp;pedellris leuisarma-''^'^■ïjAlhamaverfus proficifcentes ad flumen aquaria peruenerût,vbihiduoquafî ^tentes nefentirenrur a Mauris, fe contulerunt. Vnde duce quodagencre Mau-1 '?gt;^'^*P3UcisantediebusadChri(lianareligionemtranfierat,magnofilétiopro-’•^ilcentes,node quadamamp;: hora qua Mauri quietifomnoquedediti erant, Alha-, '’'äinperuenerüt. Ellautem Alhamaciuitas,quæincipitaripaciiiufdam fluminis ■ ^wgitinaltumadplaniciem,inquamagnusellincolatus,amp;vndique mœnibus ^‘''dus. Hic miles quidam, cui nomen eratloannes Orthega,virfortis,animo-'p5)3ifcandendiraurosperitiflnnus,arcemquxoppidi muroconiundacrat, lt;nbsp;ó-'^cndiï,amp;Maurumarciseuftodem obuium fibi, vnoidu pugionisoccidit. Sont '’nien qui hune non Orthegam,fed MartinuGalindum fuilïc con tendunr.Mau-”*5autem perculTus vocem nullam prorfus emilit,velquianon poruit lublaua 'quot;atnillapereuflus,velquiaclamare noneftaufus propterviolaram fidcm,pro-teaquodjVt opinio fuit,ineaturri cum arcis praefediftÜafurtim concubuilTct: Wropter amp;nbsp;puellam quoque latitantem conticuilTe patris iram metuentem. yoeinterfedo cuftode,amp;inarcemcaptam quinquaginta militibus Chrillianis ]■* ’'’gteffisjamp;quidfaduri erat admonitis, Dux Gaditanus amp;nbsp;lacobus Merulus cum ^^liquis militibus ad oppidi portas accedences, alios murosafcendere, aliospor-•3sctuere,amp;:vthoftesfallcrcnt,inalioloco fupra oppidum a:neatores daffleum ^’uerembent, vt dum Mauri qui elTcnt in armis, in eos exirent,ipfi per aliam pat-'^facilmsingredipoirent.QjwdMaurisfcro iam fcncictibusamp;: admodü pertur-, “5tis,non modo non armandi lè,fcd ne induendi quidé fpacium dabatur, adeo vt

complûtes induti vcftêduntaxatinterulamamp;fînecalceis,aliifuçdomiisingr^-fum defendere conabantur, ahi per vicos, alii per plateas cum Chriftianis pra u-bantur. Multi quoqs quicaufa fuç falutis ad arcem confugiebanr,a cam iuflu ducis defendebant,occidcban tur-Pugnatu eft acriter in tenebris amp;o fcura node, Chriftianis lefu amp;nbsp;Mariævirginisfanébiqj laeobi nomen,amp;Mauris Allam Mahomamqj conuocantibus, ab horafere vltima tertix vigiliæ vlqjadau-roramamp; primam lucem,ingenticlamoremulierumamp;puerorum.Propeiolisa • uentum Mauri perpauci qui fupererant a praelio, per loca fibi nota diffugientese-uaferunt,aliorumcacfa maxima multitudine. Quorum cadaueraDuxGaditanus extra muros efferri quamprimum iuflït,amp;oppidiportasarmis rebufqueadpro-10 pugnandumneceflariis muniédascertismilitibusaflïgnauit.Hincarccmmgrc -fus nuncios cum literis quas pridie quam ad oppidum veniftet,fe fperansDeoiu-uantefui voticompotemfore,prudentiflïmefcripferat,adfuosprincipes,adDX-ticosomnes équités,ad ciuitates mißt alios atqjalios,vtpote qui Boaudelim Granata: Regem ad fc cum magnis copiisventurumprofpiciebat. Quoditaaccidit. Naquod Alhamaaberatabvrbe Granata noampÏiusodoamp;vigintimillibiispaf-fuum, Granatæ principes ad earn venerunt infra paucos dies cum exeteitu horai-nummilliumcirciterodoginta.Quicum prope muros oppidi caftra locaffent, poftcro die acriter oppugnarecœj3erunt.Chnftianiautcmpropugnabant,vtho-^^ minesquibusvitæfuæ fpesomnisinfua virtute conßftebat,quos quidcmamp;lua falus,Scerra fiducia venturi fubfidii quodafuis Regibus,amp;: a multisHifpanix Bætica:raagnatibus,amp;Chriftianorum populis expedabant,multoferocius pro-pugnantes hoftesamuris fubmouebant. RexautcmFerdinandusamp;lfabella Regina,qui tunc Methymna: cui cognomen eft Campus, commorabantur,prinuiin nunciumcum literis Gaditani Ducis acceperuntinaularemdiuinam audientes, circiter Idus Martias anno millefimo quadringentefimo odogefimo fecundo. Quiliteris iamperledisinter eelebrandum morefuoDeogratiasagentes,facet-dotes vt canticum Te Dcum laudamus canerent,iufleruntiacrificio autem per-ado gaudio magno totius aulaedumepulis naturæfatiffacerent,interpranden-dum Rex Ferdinandus,vt erat prudcntiftimus, amp;ingenio fagaci,animofecum 5 volutans Granata: Reges ad obfidendum Alhamam cum magnis copiisituros,at-quepericulumquodobfcflisimpcndebat,profpiciens,fibimulasadequitandum amp;nbsp;campeftrem ledum leuioremparariiuflit.His itaque rebus expedite infttu-dis a menfa ftatimconfurgens,amp; item Regina, magno equitum numero amp;nbsp;fa-cerdotum,adfandi lacobi templumfefe contulerunt. Vnde cum peroraflentamp; facerdotes TeDeum laudamus concinuiftent,inpalatiumRexrcucrfuseodem dieinvlteriorem Hifpaniam magnis itineribusire contendir,amp;cumeoconiplu-res équités qui tunc erant in curia, proficifeuntur. Interea veto cum Alhamxca-ptum per omnes Bæticæ prouincix ciuitates fama diftuliflet,Henricus Gotlio-manus Dux Methymna: Sidonia:virmagnanimus,etfiGaditani Duciseratini-4 micus, fide tarnen quam fuis principibus inuiolatam Temper pra:ftiterat,amp; Cbri-ftianx religionis amore commotus,omnes fua: dom”équités, quorum magnum numerum habebaf,amp;totius prouincia:Ba:tica: amp;nbsp;Caftellæ nobiles conuocauit. Ex quibus fuerunt lacobus Patiecus Marchio Villens, Alphonfus Aquilarisa Corduba Dominus Montill;E,amp;Gonfalus Fernandez eius frater, amp;nbsp;alii complûtes equites amp;nbsp;viri primarii,quorum nomina mihi non occurrunt. Triduoquepro-priispecuniis ftipendiafolucns equitum triamilliapeditumquecirciterquadra-ginta cocgir.Idem amp;nbsp;alii multi prouincia: proceres amp;nbsp;ciuitates fecerc. Vnaque omnes coniundicumexercitu numerofiflimo Alhamam verfris proficifeuntur. QuosRcx FerdinandusquidieMercurii antePafcha refurredionis SaltnmCa-^g ftulonenfem, qui Serra Morena dicitur, iam tranfierat, vt cum eis fe coniungeret antequam Maurorum fines ingredcrentur, confequi non potuit,fedin loco qui Domini Gonfali Pons,velfvt alii dicunt)Pontonius appellator,fixo tentoriocon-ftitit.Vbidiepofterorediuinacclebrataamp;euchariftiæ facramento in fuotabet-naculo folenniter inclufo, nuncios certus ad eum venir, qui Granat« Regen* cum

Uh K h b. HlirAINlÆ h i b. AA. lt;gt;77 1 ^i'^'^ fcis copus ab obfidione Alhamæ difccffifle nunciauit. Henricus item Go-. ®’panusDux Methymnæcæteriqueducesexercitusamp;centurionespndiehu-^ '''deumacicsapud Alhamam inftrudas haberent,de Maurorum fugano-• /'•'^^periuosexploratores cognouerant.Qui Alhamam profedi poft multos ^Pæxusamp;honorifica verba vitro citroque habita,MethymnçDuxamp;Marchio , ’^itanusin priftinam beneuolcntiam amp;nbsp;amicitiam redierunt. Alhamam fubin-^^xPerdinandus adueniens, duces amp;nbsp;multos equiteshumaniter ampledens, °’’’''iumfidcmamp;fortitudinem maxime commendauit.Hic triduo commoratus, Ij ^®eejuitejquosfefubfequiiufterar, conuenirent, amp;commeatuscomportarê-d’^æquarto iam difeeflurus lacobum Merulum equitem apprime nobilem,cui f ^’''Wurneonfidebat, Alhamx præfccit,quem magno cum præfidio commeati-“‘quenecelTariisreliquitzamp;GaditanumMarchionemfecumducenSjCorduba, j^ ^eginapoftldus Aprihsperuenerat,profe(ftuseft. AlhamacaptaRexFer-’^^ndusamp;Ifaljeiiai^egjnafortiffimi principes inter femultaconferétes,amp;: quid j^ ^n effent cogitantes, Barbarorumque fæuitiæ memores, auxilio Dei que libi '’’peradfuiffe cognouerant,amp;: equitum fuorum viribus freti, bellumGrana-ætœliciter inchoatumgloriofamqueviéloriam profequidecreuerunt.Quo-j. ’’’æntentiæ conuocato concilio,cun(ftisvtriufqueordinisequitibusamp;: confî-ij j^’‘'^âffencientibus,amp; rebus ad belli vfum comparatis, e Corduba Rex Ferdina-'’^exercitum validiffimum ad Lofeam, quam Loxam vocant, Maurorumciui-j ^“îJ magnam amp;nbsp;natura loci præfidioque hominummunitiffimaperduxit. Vbi ?’’’^seiusignarilocorum caftramalepofuerc,vbi facilius ab hoftibus exlocis fu-pötibusoffendi,quam hoftes offenderc poterât. Hic dum iuflu Regis in alium ®’’®® tutiorcm caftra tumultuofe tranfferuntur,Rodoricus Tellius Gironius ?'^'nis Calatrauac Magifter equitum,a Mauris qui ex locis fuperioribus in Chri-j^'^Hostelaconiiciebant, duabusfagittis male pereuftus occubuit, amp;nbsp;in quatuor “■^Mum fpacio confelTus animam efflauit. Qme res amp;nbsp;cafus infœlix totius cxer-^''us animos perturh^uic. Quod cum Rex Ferdinandus animaduertiflèt, qui ^oWdioneni Loxæ diffieilem periculofamquecflcvidcbat,caftra mouens in-Mis ordinibus ab obfidione difeeffît. Vbi totus eius cxercitus Mauris eru-P’'onem repentefacientibus, non fine maximo periculo regiæ falutis reftiterunt. ^'’eautemdieplures Chriftianorum duces hoftibus vires fuas oftentarunt, amp;nbsp;Wimosanimos amp;nbsp;præcipuc Antonius Fonfecus,Federicus aToleto Dux A1-“’'lus.Fernandus Vega, AlphonfusCardinas,amp; loannes cui Riberanomen erat, “oniinus Montis maioris. Qui cum Regem fuum in magno diferimine vidiftet, “ïcohortis équités hortatus amp;: pedites, tarn diu fuftinuit impetum multitudinis ’^*hurorum,donee Regem periculum euafifte cognouit, amp;nbsp;caftrain tutiorem lo-'^''itntranflatafuerunt. Inquoprxlioeius cohortisvirifortiflime pugnantes fex-‘'Siötaperierunt,amp; ipfe tandem propulfatis hoftibus incolumis euafit. Hac æfta-^''^noftri principes Alhamam firmioribus præfidiis multifque commeatibus amp;: ’^uusnecelTariis muniri iuflerunt, amp;nbsp;Calatraua:dignitatem Garfix Lupo Padillas ^^Pplicanti conditione detulerunt,vtfuisexpendsprxfidia qux Alhamæ cufto* ^iam defenfionemque rclinquebant,fuftineret.Hac conditioncacceptadigni-’3te,cuinPetrurnManricum DucemNaiarenfemterræ Corduba’ amp;nbsp;Iaenis,AI-phonlumqueCardinam Sandi lacobi railitiæ præfèôtum Hifpalenfifolopræfe-nffent, oppidum Madritum, quod homines noftri temporis non indodi Mantu-ämCarpentanam vocant,ad hyemandum veniunt. QuibuspridieNonas Aprilis triftisnuncius magnam attulit folicitudinem,propterea quod Idibus Martiis cum Rodoriens Pontius Dux Gaditanus, Alphonfus Cardinas quem fupra memo-ICauiraus,loannesSiluius Comes Cifontanus,amp;: aliicomplures équités qui Bx-licamprouinciam prxfidio tcnebant,prxd3ndi caufa Maurorum fines amp;:cam-posqui funtinterMalacham amp;nbsp;Bellamalacham, ingreffi, magna inde cum prx-daredeuntes aMaurorum equitum multitudine circumuentieorum multiper-icrant,amp; cummultiscquitibus Cifontanus etiam Comes captus fuerat. Hac itaque re cognita Rex Ferdinandus in Bxticam, amp;nbsp;Regina in Celtiberiam

prouinciarn proficifci ftatuere. Q^cum pafchalia fefta cclebraffent,quarto Idus Aprilis ex oppido Maiorito paululutn digreflï confticerunt,amp; per cam-pum fimul equitantes antequam iter facerent colloquentes,de Mauns qui Luce-natum campos, qui funtin Bxticaprouincia, populatum vénérant, pradio vidis amp;nbsp;Granata: Rege iuniore capto,nûcium lartiflim um acceperunt.Hicautem Gra-natæ Rex junior qui Mahomedus nomen habebat, fuit Abulihaceni Regis filius, qui patre mortuo contra Boabdelimpatruum qui regnumoccupareconabatur, bellum gererecoeperat,tota Granatx ciuitate induasfaófionesdiuifa.Quxresvt in regni focietatc fieri folet, vtrumq ue Regem pofleffione fpoliauic. bed ad Rege captüredeo.Quemmultideprehenfumfuifledicunt a lacobo a CordubaCom- ^^^ iteCaprenfi,tametfinondefunt,qui alacobo a Cordubaregiorum principum cuftode,q uem Alcaide delos donzeles Hifpani vocant,captum contendunt. Ego vero quoniam adhuc indecifa re fub iudicelis eft,etfi ducem vtrumquc amp;nbsp;omnes équités qui in eapugna Euere, magna lande perpetuaque memoria dignoscxifti-mo, vidoriam tarnen illam Regifque captiuitatem acccptam refero Deo optima maximo,qui Maurorum magnis copiis prxlio victis amp;nbsp;profligatis,eorum Regent capipermifit,quofaciliusatqucbrcuius Mauritana gens omnisin Hifpania,qua: Mahomæritumfalfum prauumque morcm leruabat, turpiterqueviuebatjad fui cultum amp;nbsp;Catbolicam fidem perduceretur. Sed redeo ad principes noftros. Qui literis de Regis Granatx captu perledisinftitutum iterirecontédunt, amp;Re- i® gina Logronium,quod eft Cantabrix oppidum,perucnit,amp; Rex in Bxticam pro-uinciamprofedus,cumexercitu magnoGranatx finesingrefluscamposamp; fru-gesomncsignc ferroquevallauit. Hinc fubindearcem Taiarx machinisoppu-gnatam.amp;fummotispropugnatoribusappofitisfcalisaccepit. In cuius oppugna-tione Henricus FerdinandiRegis auunculus idu fclopete in altero crurefuitgra-uillimc percuflus.Hacarce capta,Rex Alliamamnouisprxfidiisamp;commcaubus muniri iuflit.Deinde Gaditanum Ducem, amp;nbsp;GarfiamL upum Padillam,cum ex-ercitumagnoBxticxprouincixprxfidio relinquens, VilSvriam ,qnxciuit3seft Cantabrix, profeduseft. Hinc aducnientc verecumin Aragoniam venifletad conuentus agendos,cum Regina fc coniunxir,conuêtibufquc peraäisin Arago- 5^ ni3,fimul in Bxticam redierunt, amp;nbsp;cum magnis copiis Granatx fines ingrediétes, Aloram oppidum Maurorum breuitercapiunt.Quibus mos er3t,vt cum primum vel ciuitatcm vel oppidum cepiflenr, ftatim figniferos fuos in arcem velinaliquê locum eminentiorem iubebant afcendere.qui primum fignum falutiferç Crucis attollercnt. Q^amcum fublatamfufpexij(rent,inrerramftatimprocidentesado-rabant Deo gratias agentes,amp; facerdotes Te Deu laudamus decantabant.Secun-durn fignum vexillum erat Sanäi lacobi apoftoli, quem patronum fuu vocatHi-fpania,quoperfpectonomeneiusinuocabant.Tertiumautem vexillumeratre-gium,titulis amp;nbsp;armis infignitum, quod vniuerfus exercitus confpiciens altis voci-bus Caftellx nomen fxpius iterabant. Sublatis vexillis fubinde Prxfulin oratoria 4® domum (quam Mezclitam Mauri vocant,amp;: cogregationem ficut ludçorum fyn-agogafignificat)ingrcfius,benediÓIam amp;nbsp;coniècratam ChriftianxreJigionide-dicabant. Poft Aloram captam équités quidam Chriftianoru exercitus in agros Cazarabonellx,quod erat oppidum Maurorum, prxdandi caufacupidius ingre-dienres,a Mauris qui cos in fuos fines ventures ante cognouerant,commifiopi?-Jioprofligati Euere. E quibusGutteriusSotomaior Comes Benalcazaris aMauro fagittario letale vulnus accipies occubuit. Rex autem amp;nbsp;Regina vbi Alorx Ludo-uicumPortucarrerium dominum Palmx prxEecerunt, incaptisoppidisnecelTa-riaprxfidiacollocarunt,adbybernaCordubamvenerunt. Vnde pofthyemem j inprincipioverisReginaHifpalimproficiEcente,RexinMaurorum finesreuer- p Eus oppidum Settenilum ccpir, multofque pagos propinquos:qui cum Settenilü captum vidiflent,fefededcrunt. HincHifpalim Rex Ferdinandus proficifcitur, vbi Regina tune erat,amp; hyeme iam difcedete Rex Cordubam rediit,amp;cum duo-bus exercitibus ad oppugnandum Coynum oppidum amp;nbsp;Carthamam profedus eft. Atque caftris apud vtrumquc oppidum pofitis Rex Coynum oppugnas,Car-tharnam

•hamam qua; non longe a Coynodiftabat, eodem tempore ab Alphofo Cardino PetroqueVelafcoCaltellxComeftabilifaisducibusoppugnariiuflit. Oppidani ’utcmvtriufqueoppidi cum fefe defenderehon poiTentjamp;omnifiibfidii fpede-ftituti,Ferdinando Regi fefedederunt. Quibus Rex in deditionem acceptis j ÀI-phonfoCardino Carthamæ arcem gubemationernquecomendauit, amp;nbsp;ex Coy-nodifeedens,Ronda mjquam nonnulli Mundam effe falfo putat, obfeflum yenit. ^mpaucis diebus capcam, Antonio Fonfeco commifit. Hinciamdifeeflurus MarubeHanos quiadeum vitro venerunt,indeditionemaccepit,quibus Villari-dfandumRibadeiComiterngubernatorem relinquens, Cordubam fe contulir. '’gt; Cuiusimperiolacobus ComesCaprenfisadoppugnadum oppidumMoclinunl ’t'iffuscum Mauris prælium committcs,profligatus rediic.Rex autem Ferdinan-dusintereaCambilenfcsamp; Alhabarenfesoppugnatione ceperat. Quorum a reib’ ^0ppidisFrancifcumBouadillampræfîciens,AlcalamHenarcm,quamHifpani ''innonindoâiComplutum vocant,adhyemädum venir. Hic infans Catharina •’äta eft,quæ fuit Britanniç quam Angliam vocantjReginaiÆi^ate autenj qua; fc-’^^taeftjRexamp;Regina Cordubam reuertuntur. Vndc Rex cum magno equicum ^peditunumeroLoxamrepetic.Decuiusadiientu Granata; RexBoabdelisad-'gt;'0Qitus,quoniamfux defenfionisamp;: Chridianis reliftédi fpesomniseratin Lo-^3gt;inearn priufquam Ferdinand! Regis copiæ veniflentjingreflus eft. Poftero au- ‘ ^ t^mdieRex Ferdinandus adueniês,dum caftra locis opportunis coliocaftec, fub-'^fbiain quibus erat magna pars ciuitatis,tormêtisamp;aliisarmorum genenbusop-Ngnaniubet.Huiusoppugnationis initium Federico a Toleto Aluani Ducis fi-quot;OcûfiiæcuftodiæmilitibuseleéfisalFgnauit. VbiChriftianisacriter eppugna-‘'^uSjRexGranatxnoólu damdifceffit. Cuiusabfentiapofterodie Loxæciues f^tdinaudo Regi fefe dedcrunt,amp;: Rex Ferdinandus fatis prudenter Loxa-, quo-'’'3tiieratmagna ciuitas amp;nbsp;Granatx propinqua, Aluarum Lunamcummagno Cbriftianorum prçfidio reliquit. De Loxa Illorain venions,earn paucis diebus ac-*^^pir. IntereaReg^ia ad vifendum Loxam venerar,quam Rex Ferdinandus ro-g^tummifitjVtadfellloramveniret. Hl ncfimul ad oppugnadum Modinumop-i’ P'dumproficifcuntur.Eratautem Moclinüminafperolocopofitum,amp;naturaJo-’^diumanoqueprxftdio valde munitum. Qux res oppugnantibus laborerat ma-’'inius,fed expugnatum tadem fuit captumque diuinitusiproptereaquod Chri-fthnisaeriter oppugnantibus amp;f Mauns fortiffimc propugnantibus, ex tormentö lipis orbicularis excuiTus flammaque corufcans in earn arcis turrem concidit, in 'juspubis eracquimoliciscarbonibusamp;: fulphure exterifque rebus conficitur. Quo repente fuccenfo amp;nbsp;tu rris confeftim corruit, amp;: Mauri complures qui in eà ^tantjCombufti fuerunt. Qux resadnlirabilisamp; oftentoperfimilis Mauroruni ö'entesadmodumperturbauit,quippeqUiputaueruntignem propter eoruperti-öaeiam e cœlo delapfum.Ideo que timoré magno perculft poftero die de pace le-Satos ad Ferdinandum Regem miferünt,amp;: hne vlla códitionc fe dederunt. Qui-f’usin deditionem accepcis,amp; oppidi portis reclufis,more fuo catholici principes *narcemcrucigerum vexilhferofqueprqmiferunt,quosarmatos équités amp;:facer-dotesTeDeumlaudamus canentes (ubfequi iuflerc. Eratautem in hocoppido 'Uagnuscaptiuorum Chriftianorum numerus, erat etiam multi facerdotes in fo-Ucisamp;fubterraneisfpelucis vindi catenisferreis. Quicum regiosfacerdotes op-pidumingreflos TeDeumlaudamus canentesaudiuiftent,ipfi quoquc magno gaudio canere cœperunt,Benedidus Dominus Deus Ifrael. Hosecarcerefolu-^osamp;adfevenientes cum vidiiTent catholici principesfqualidosacpenenudos^ ^barbacapilloque promiflo, vbertimque flètes, indui amp;nbsp;viatico donatosad fuas JO domosirciuflerunt : amp;nbsp;Martinum Alarconium inMoclini cuftodia relinqucntes adGranatenfes campos proficiieuntur.Quibus igne ferroque vaftatis,amp;: Federi-®° ^Toleto cum excrcitu magno in Bxtica prouincia relido,in Galleciam profi-cilcuntur,vbi fadionesamp; tumultus Lemi Comitis amp;nbsp;V illx Franex Marchionis a-‘larumquefororum eins,quoniamarmis inter fe de patrimonio ftatuqueconten-debant, compefcerent. Qii cum venifTent ad oppid urn quod Palati u m V alducr-

na dicitur, Lemianus Cornes ad cos veniens fe ipfum fuaque omnia bonacoruffl poteftati tradidit.Principes autem catholicicum eos recôciliaflent,amp;vnicuiquc quod fuumeratjtribuiflent, pro fuis cxpéfisoppidaduo,Sarriamamp;CaftrumRe-giumlibiretinuerc. Hinc inCompoftellam profedicum fanfti lacobi Apoftoli

Hifpaniæ patroni limina vifitaflentjSalmanticam veneruntHic hyemantcscon-nentumiüfidicumquemCanccllariamvocant,exoppido Vallifoleto Salmanti-camtransfcrriiuircrunr,quem in parte domus Pontificalis quam ipfi coJebanr, coIJocarunt,vr quo ordino lires dcciderentur,quaque diligentia expcdirétur négocia, cognofcerent.Qui bus rebus iam perfpedis Alphonfum Fonfecum Com- ' poftellanum Antiftitem,virumliteratiflîmum,adminiftranda:iuftitiæpræfidein rclinquentes,ldibus Martiis,hyemeiam preterita, Salraantica diieedunr, amp;ex-ercirum quem in prouinciam Bxcicam pra^miferanr, apud Cordubam conf:cuti cum magniscopiis Bellamalacham verfusiterfaciunt,amp;cumexploraïoribus e-

runt.AdquemlocumcumRexFerdinandusveniiTetjCaftraqueloca/ïècjOppu-gnarifuburbiumiuflit.Cuiusoppngnationisinitiü dedit Federico a To]eco,qui cuilodiæ Regis equicibus præerar.Granatæautem Rex interim BeJlamalachenii-bus Mauris obfeßis fubßdio veniens, per altos motes amp;nbsp;inuia Joca vfquead Cbri-ftianorumcadramagnum duxitexercitum.Quibus occurrentesChriftianipræ- ^^ liumcommittunr.Quod vbiB.exFerdinandusanimaduertir,equum ftanmeon-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcendens cum m ukis equitibus occurrens,in equitem Maurum Janceam fortiffi-meconiecit, enfemquequiinepbippii parteantcriori pendebat,manuperftrin-gens e vagina extrahere nonpotuit. Qu« rescaufafuit, vr poflhacenfemnun-quamephippio,fedfuoJaterifemperaccindütuIcrit.HocprxIioMaurisquifub-fidio vénérant, iam profligatis,dumciuitasacrireroppugnatur,muJtatorment3 muJtofquepuIucriscadosamp; tintinnabula varii generis ab Imperatore Maximi/i-ano müu catbolici principes acceperut: tormenta/juibus M|urorum turresmŒ-niaquediruerent,amp; tintinnabula, quæin captisconfecratifque tcmplisappende-rent.Quæcum c nauibusexpofitainlittore vidiircntBeJJamaIacbenfeseiues,ti- 5?^ moremagnocoadimanusdederunr. Qmbus in deditionemclementeraccc-ptis principes Catbolici poftero die cadra mouct, amp;nbsp;exercitum ad Malacbam ci-uitatem vaJidi/Fmam ducunt. Quam poßtisapud earn cadhs,abarcequam a ci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i uirarepaululumremotamGibraIfarumvocanr,admceniaciuitatisamp;arcemalte- ; ramqua:diciturAJcazaua,totampeneciuitatem dationibuscircumdatesvfque adbttusmarisobddioncquamJongi/ïïmaringöt.Locusauremedabarceiugo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ rusamp;proeJim^inquoRexFerdinandusboemododationesdiipofuif. Apudar- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ cem Gibralfarum primum amp;aJtioremïocum Duci Gaditano, Alaaro Bacciano, PetroBaccejGutterioSotomaiorijamp;^arcisAttenfac^prxfcâodedif.fecûdümBc-iaraniDucisequiribus.-terriumlacoboLupoAia/æamp;FrancifcoBouadido.'quar- 40 rum principum prxfeâo:quintumciuibusHifpaUsôâCordubx:fex[um Comiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

Fcriano: fepdmam equicibusprxfc£HCaIatraux,qu.ibusprxerat Gattenus Padilla nepos eius ex fratre:oäauum Federico a Toleto cum equitibus regiçcuPo-dix,Sc Rodorico Pimencello Comiti Beneuentano,SiPetro ManricoDuceNa-jai cCtmonum prxfeäo maiori ordinis fanäi lacobbdecimurn Gutcerio Gardine prxfe£lomaioriLegionis:vndecimumIoanniStunicoordinisAlcancarxprxfe-âoeum muleis Fui ordinisequitibus:duodecimûapudalcera.arceminlocoprope litcus maris AnconioFonfeco.Hocordinedacionibus iam pera£Hs,manenóduni orto foIeMauricompluresquifubüdio dam vcneranr,inprimam Rationemirru-entesSotomaiorem amp;nbsp;Arcis Attenfx prxfeäum occidunt,amp;:Petram Baccam, ^p AlüarumqaeBaccianum,amp;:aliosequitesgrauicervulnerarunt. QaicüCbriPia- ƒ3 nis vndiqueconcurrentibusreüRere non pocuiRent, per inuia loca amp;: faltasafpe-roseFFagcrunc. Rexaurem Ferdinandusin occiforum locumFerdinandum Vegan amp;:Fracifcum Almeidam equitem Portugallix fubRituit. Ecquoderacoppu-gnaciodiFdciIisacpericalofa,duccsomnesadmonait, vc Mauros a duitatisexita prohibèrent,

^Mbcrcnt,amp; fubfidio vcnicntes propulfarent : quippe qui ciuitatem multo fa-j^''isobfidionediuturnaamp; lóga famequam oppugnationc capipofTecernebaf. ^ccsitaquc Ji£^o Regis audiences,in caftris omni copia return quse terra mark I ^®coraporcabantur,refertis,fefe continebant, nee vllo ingrediente Mauro nee ^ünte.Poft dies autem aliquos cogente fame Maurus quidam, audax magis amp;: ®fïtius,quam fortisamp;prudens,quafi Scxuola Romanus alterdecreuitaiic ^ °ftctn fubire, aut Regem amp;nbsp;Reginam de medio tollere. Qui hora fere pometi-(,|^’''iindutuspallioquodalbornocium vocat,accindusenfebreui quempallio

*® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arce Gibralfaro egreffus, ad Gaditanum Ducem qui ( vt fupra dc-

f^°gt;^ ‘rauimusj in prima ftatione manebat,vltro fe contulit, cui Regem amp;nbsp;Regina j^'1'iærerc dixit, quibus res aliquas neceflarias amp;nbsp;profucuras dicerc volebat. Que ?Muoniam ipfe a ftatione fua difcedere non audebat, cum alumno fuo ad re» ®^bernaculum mifit.Huc cum veniflet Maurus,qLioniaRexamp; Regina poft in j?®^°®**otenebantur, interim tentorium Beatricis Moianx Marchionis ö^faitur, vbi fpedabilis mulier amp;nbsp;ornamentis exculta regiam maieftatem refe-W Aluarum PortugaHiæ fedebat.Q^os cum vidiffet Maurus, quoniam iam æ'^æfinisaderat, Regem amp;nbsp;Reginam efte ratus,enfe ftrióto Aluarum repente ’*epercufriti[^^3pjjg^^^j Beatricem conuerfus vociferatem, antequam earn

.ƒ ^^^®^’®fatnulis qui aderant,pugionibus eft confoflüs, Alius etiapaulo poft 5ïccidit non minoris infaniæ,ideoque referendus.Ex Africa Maurus veniês, J 51 cæteriMauriSandum vocabant,clam noduciuitatem ingrefliis,aMaho-emiflunivenifleMalachæciuibuscocionando dicebat, amp;Mahomam in eo-‘’'auxiliumvcnturum perfuafit,quemft inChriftianorumcaftra prorumpe» p yatefeptofuiscultoribuspugnantem vifuricrant,amp;Chriftianos vidosad Ck''a^*®^^*l'ïcperfequcrcntur. Quinetiam quicunque fibi pugnanti Contra j^ f‘ftianosadhxrerent,non modo non occidi,(ed ne vulnerariquidem poflent. j.^'cinfanogens ignara amp;nbsp;ad fuperftitionem procliuis fidem adhibêtes, poftero p P^*®aluce crupt^nem facientes ea caftrainuaduntquaz mati propinqua Rex ^rÆ®’’^“$IoaoniStunicoordinis Alcantarxinagiftr.ocommiferat.Quibuscü ™hani milites equitefque vndique concurrentes prxlium committunt, amp;nbsp;0-'''um primus Maurus ille qui fe fandum amp;nbsp;Mahomx nunciu fimulauerat, idu ’gnolapidis in capitc pereuflus occubuit, rcliqui multis acceptis vulneribus,in J«emfeferetulere. Erat in hacciuitate prxterGibralfarü arxaltera maior» I) ‘^Wauanomine, cuius euftos erat homo quidam diues, fed non bellicofus : Gi» ^«bri vero bellicofus,non autem diues. Arcisvtriufque prçfedi,cum ciuitas in-Wetefcente fame conuocato concilio legatos ad catholicos principes de dedi-nemittere vellet honeftas conditiones petituros,aliorum votis aftentiri nolu* nt.Qui cum poftea famem diutius pati non potuiflent, vltro ac Ene vlla condi« lïthT • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^quibusacceptisin feruitutem ca-

1 ‘W principes multos vtriufque fexus ad feruiendum magis idoneos principi-ark ”*'.*^’^*^*^‘iuuomiferunt,aliosfuisducibus,equitibus,domefticisamp;famili-usdiftribucre.Miferuntamp;: magnum numerum pro Chriftianis captiuis redi-p '’duin Africam. Qui capta ciuitate Garftx Fernando Manricocommifta, amp;C eticoaToletocummagniscopiis inBxtica prouinciarelido,in Hifpaniara ^norem proficifcentes diem quintum antePafcha refurredionis Valcntiam r ''’cnerunt.Vndepcradisconucntibusnegociifquccófedisadexercitumred-cM^^’-^**““®’^®Murciam ingrefli corporis Chrifti diem feftum celebrarunt. Et urciadigreffisobuiusvenitFedericus aToleto,quem, vtfuprademonftraui-l^ j^ bcumexercitureliquerant,commeatum petens ad pattern fuum Aluanum p ücem qui grauiter ægrotabat, profedurus. Quo facis honorifice dimiflo Rex ^^^ inandusMaurorum finesingreftus, oppidum Veriarn, Porchenar terminos, ^'^^^quot;^^’'*'*^P’*'’^ omnes Baccix campos percurrit, amp;nbsp;Bacciam ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Almeriam vocant,quasanno fequentioppugnaredecreue-

'p^L ' 'S^^’-®’' iufpexit. Deinde cum V erix Garfiam Laffum cognomêto V egam, ’ emisHurtatum Lunam,Porchcna: loannem Benauitem,Ofcx Rodoricuro

Manricum, Benamaurelx Aluarum Baccianum præfeciflet, Ducemque maio* rem LudouicumPortucarrerium contra Mauros Baccenles amp;Guadixianosre-liquilfetjad hyemandum in oppidum Vallifoletumvenerunt,vbicumlegatislni« peratoris Maximiliani de coniugio loannæfiliaîcumPhilippoMaxiniiliani filio Auftriæ Duce,amp;Margaritaefororis eins cumloane Hifpaniæprincipefimul ege* runt.Qua re perfefta hinc pridie Kalendas Aprilis Rcx Cordubam venic,amp;inde laenem. Vnde digrediensarcemamp;: oppidum Cuiarumexpugnatum cepit. Vbi præfidioquodfatisefl’evifumeft,reliôl:o,adBacciam,quæciuitaseratmagna,va-lidiffimumduxcruncexercitwm. Cuiusciuitatisobfidiofuicamp; oppugnatio diu-ruma, mukumquelaboriofa ac diftcilis, EratenimineacumRegeluoBaudele lO Maurorum maxima multitudobellicofilîîmægentis, qui tepiuseruptionem fa-cientescumChriftianisacerrimepugnabant. Vidi tandem catholicorum prin-cipum conftantia, amp;nbsp;præfertim Reginæ qux iam defatigatis ducibus fubfidio venir, amp;nbsp;fuorum equitum milicumquepatientia manusdederCc. Quibusreceptisin deditioncm,Abderae eines amp;nbsp;Guadixiani catholicisprincipibus vitro fefededc-runt. Ad quas ciuitates capiendas cü vénèrent catliolici principes,BacciiCguber-nationê dederunt Henrico Ferdinand! Regis auuncu!o,Gu3dixæ Cazorolæprç-feâ:oCardinalisHifpaniæfracri,amp; AbderæGutterioCardino prafedo Legio-nis. Dederunt præterea Petro Mendozio Cardinali pagos omnes Zenetanos,qui funt apud Guadixiam amp;nbsp;Porchenam. Contulerût amp;nbsp;alios Gutterio Cardino, qui 10 funtinripafluminis Abderæ. His confedisrébus catholiciprincipesinGuadixa ducem maiorem lacobumLupum Pachiccum VillenæMarchionemrclinquen-tes,Hifpalim venerunt. HicfiliamIfabellam natu maiorem AlphonfoPortugal-liæ Régis âliodefponfarunr,quam adfponfunlmiferûtinPortugalliamcomitan-tibus Petro MendozioCardinale,amp;:RodoricoPimentcIlo Comité Benauenti, multifquealiisequitibusamp;epifcopis. HincRexFerdmandusin initio veris cum magnis copiis Granatam verfus proficifeitur.Quæ quidem expugnatisomnibus amp;captisciuitatibus,oppidis,amp;arcibus,admodum tri(bsamp;fgla,quaficorpusfine membris, arbor fine ramis,amp;materorbataliberisrcmanebat. Cuius agros ReX Ferdinandus ingreflus, igne ferroquevaftauit, quidcpopulatis agrislacobum 50 Pachiecum Villenæ Marchionem Ducemmaiorem,quemgeneralem Capita-neum vocant, in Alcala Regia relinquens HifpalimadReginamreuertitur. Inde NonisSeptembribus rurfus ad vaftandum agrosamp;omnesGranarxfruóbsred-iit. HiccumMaurisequitibusex vrbeGranatacgredicntibus prælio commiflo, magnushoftiü numerus Cecidit,amp;ex Chriftianispaucidef]derati,multiquevul-nerati fuere, Marebioque VillenæDux maiorexercitusinalterobrachiolancea vulneratur. Quem vixfanato vulnere Rexiterumin Alcala Regia totiiisexerci-rusprxfeótumrelinqucns,adReginamHifpalimferccepit. Hmccircitei Nonas Maias ad Granatenfes agros rediens cum fruges amp;nbsp;arbores deuaftaflet, in loco Granata: propinquo,quem Gofcon Mauri vocabant,vbi ruseratamp;domus a- 4° greftis,infoloplanofita, diftans a Granata pafluum millia circitcroâo,caftra locauit,vbinouam vrbem catholici principes habito concilio condercftaiue-runt,inquadurante bello tutus exercicus byemare poflet. Hanc autem vrbem quadrangular! forma defignatam,amp; nomine Sanda: fideinuncupatam , quo bre-uius catholici principes attollerêt,Hifpalis,Corduba:,Iaenis, Aftigi, quam Eciiam vocant, Baeccæ, Vbeda:,Carmonae,Xcrefis, Anduxara:pr!mariisinprouincia Ba:ticapopulisa:dificandamcommiferunt. Quorum iuflaliberaliteromnesca-peflentes, amp;nbsp;laudis auidi, fummaque contentione die noduque feftinantes,vrbem, mcenia,turres,fofl'as,qggeres,portas,vallumque perpaucisdiebusabfolue-runt : qui profedo vel propter labores quos patientiflime pertulere, vel propter p pecuniasquasinopereconficiendolargiffimeprofondebantjinfigni lande fuo-rumqueprincipumgratiadignifuere.Verumenimucrofivirtutifuaprçmiadan-dafunt,codem tempore non minoremgloriam regiamquebcncuolentiam me-ruere ftrenui duces amp;nbsp;omnes équités fortiflimi, qui Mauros Granatenfes ad im-pediendum opus irruentes accrrimc,nec fine fufo fanguinc propulfabat, amp;cque-ftreï

KL B. HIS PANI Æ LIB. XX. pSj ^eshoftium copias quotidianis prxliis minuebant, adeo vt Mauris ex cquoruna «equinquemillibus vix trecenti fupereranr. Quæ res nimirum Granatenfibel-bfineminuenic. Granatæ nanque Kex Boabdelis fuis cquitibus amiffis, amp;nbsp;ci-totibus qiiatuordecim cencumque oppidisa Chriftianis expugnacisamp;: captis ’tquedepopulatis agris, cum intra G ranatæ rauros ingetem multitudinem amp;nbsp;ho-®inummillia fere ducenta fine comraeatibus alcre non poflet, amp;nbsp;orani fpe fub-»diideftitiKuSjde facienda dedirione cogi tauit. Qui fuis accitis cófultoribus quitus confidebat,corum fententias explorare ccepit,quorum vnum quicæteros æ-tateamp;autoritateantecedebat,inhuncmodumlocutumaccepimus. Quoniam i* iBcquidde hocinfortunio nortro miferaque coditione fentiam, dicere iubes, o-ptimeRex,ego quidem te fcire veli rn,vt quod ipfe retulero,non ex ingenio meo wpromptumfuiffepûtes fediftorum quiadfunt,iudicioprudenterexcogitatura, ^iiippequicuamnoftrainquemiferam fortem dolentes firauloraneshac de re ia lt;liucollocutifumus,amp; penficatis noftris amp;nbsp;hoftium viribus, in cara demum fente-öamomnes conueniraus, vt tibi deditionem faciêdam eflelibere diceremus. Tu ''3quequi fiepe ftudiumiSdfidemerga tc noftrara magnis in rebus es expertus, 'quot;iiicetiamæqnoanimo iudicium fufeipere debesamp; inconfulendo libertatem: ^'ündoquidem nulla prorfus alia via falutis oftenditur.Quare deditio eft quidem ''Uxinieneceflaria.Nam per Allam atque Maliomam quid nobis tot in bello per-^®^nipti3equicibiis,quid omnibusaraiffis ciuitatibusamp;:oppidis,quidtantis detri-■pentisacceptis fpcrare licet, fi Chriftianorum exercitus, copiis noftris iam con-^®ptisindicsaugentur,fide noftris in praliisquotidievidoriamconfequuntur, “'losdeniquerebusomnibusanrecedötïInquorumcaftrisequitummiHiaduo-^im, peditumquecentum eße dicuntur.Chriftianiprxterea principes eocon-quot;*ionouamvrbem apud nosxdificareiuflerunt,vt indenificiuicatemnoftram ‘^eperint, non recédant. Qjaapropter hoc confilium tibi daraus, quoniam nobis 5equedefenfionisvllafpeseft,ncque fubfidii. Iam primumab externis principi-busauxiliaqux non (^futura nobis arbitrabamur, fruftra diutius, vt vides, expe-ftauimus.(^x etiaij^fi nuncaduentarent,amp; nobis ex Afia tota Afrieaque fuppe-tgt;3svcnirent,eaprofe(ftoqu3muis magna, Chriftiani qui valid lift mis præfidiiso-®nialocaterramarique tuentur,nonmodo propulfare, fedetiam facile delete Poflent. Deindequantafitin hacvrbefcnumamp;; puerorummulicrumquemulti-'‘'^0 non ignoras, qui nimirum quoniam nos clcmentorum genera omniadefi-f'Unt,diuturnioretnfamera tolerate non poterunt,amp;:efurientcsextremafortafte '’eccflitatccompulfinosdcferént,amp;adChriftianorumcaftraconfogicnt.Eftita-^uenobisnon hoftismodo,fed etiamnoftra plebs ieiunavalde timenda,quæfi-'’edubiomiferamferuitutem amp;nbsp;genus omnemalorum patientiusquamfamem 'olerabit. Q^d fi vin fortis eft atque magnanimi mortem potius veile, quam re-goopriuariamp;riugum fubire feruitutis, tu tarnen princeps non minus humanus amp;: ^^prudens,quamfortis amp;nbsp;magnanimus, non tux folum dignitaris habete ratjonem debcbis,fed etiam falutis nouerex tuç,amp;: xtatis frattum tuoru m,amp;; deniquc huius tuipopnlijtibiftudiofiftimefemperamp;obfequentiftimcfamulanris.QuiprofeóIo fiuifortunæquænobis aduerfafuitfempcr,cafusarmatuscxperiti potiusquam Doftrum probareconfilium malueris,cum tibi,quod Alla prohibcaf,mali quid ac-tidcrit,nondubium eft qiiinveniant omnes in tuorum hoftium poteftatera,amp; ea tnalapaffi qua: vidis folent ab elatis vidoribus accidere, captiui demum feruorü Wore vendantur.Confulas igitur tibi primü,Rex prudentiflimc,deinde tuæ cha-riirimænoucrcæ,amp;duobusfratribus,quostantopere diligis,amp;poftremoèiuibus tuis vniuerfis, vt amp;nbsp;Rex bonus amp;nbsp;pater benignus profpicias. Ne tua pertinacia 50 committas, vt vrbe vi capta aut ferui fiant om nes, aut occidan tur. Quod malum omniummalorummaximum neaccidat, facilefi deditionem feceris,euitabis, amp;tetuofqueomnescÓferuabisincolumes. Naetfimortalesomnesnaturalibcr-tati,quanibileftanimisingcnuisoptatius,auidiflïmcftudét,amp;:raiferamcondipo-nemferuitutis oderunt,fapientis tarnen hominiseft neceftitati quam vitarenon poffitjXquo animo parere.Quonia igitur tc süma necelfitas vrget, amp;nbsp;in fola dedi-

tione falutis fpes omnis oftenditur,eam profedo, fi tua tuorumque vira tibicbara eft,difîèrre non dcbes. Ad quam te quidem non extrema folumneceflitas,fed et-iam Fcrdinandi Régis amp;IfabellæReginç fingularis humanjtasamp; integerri ni a fides hortari debcnt,quippe qui fiint,v t fama efi, amp;nbsp;noftri q uoque prædicare folét, inomnigenerevirtutisprincipesexceilenres,amp;ineosprxfertimquifp0tefede-derint.CuiusreiLofcani,Rondenfes,Guadifiani,Abdercnfes,amp;aliicomplurcs funtteftcs,quinunc apudChriftianos commorantes bonorificecommodeque viuunt,amp;nequcinftitutisnoft:risncquecerimoniis prohibentur.Malachenfibus vero cæterifque qui pertinaces fuere,quod accident,non ignoramus. Quamob-remfipriufquamoppugnarenoscoepcrint,vltrodedirionemfeceris,nódubiiim 10 eft quin tux dignitaris rationemhabeat,amp;: tenon vthoftem, fed vramicilfimum liberaliter amp;nbsp;magnifiée recipiant,amp; noucrcæ cuæfratnbufque bene confidant. Quod fi tibi regium nomen amp;nbsp;infigniadeponere moleftum eft multumquediffi-cile,te tarnen vna vel maxima ratio cofolabitur, propterea quod boe regnu quod, vtfeimus,olimChriftianorumfuit,amp;: a maioribustuisvfurpatum,ipfcnuncin-iufte poflïdes,non amittes quidem, fed quibus iure debetur, reftitues, amp;nbsp;eorum gratiam amp;nbsp;amici tiam quam Reges omnes magnifaciunt,demerebis. Hoe a re-liquisconfiiItoribusquiaderanteomprobatoconfilio,RexBoabdeIisquidediti-onem facere iamdecreuerat,cum in aliquosGranata:ciues virosprimarios,qui dam fe catliolicisprincipibus, vteorumgratiamaucuparentur,ciuitatisdeditio- iO nem promiferant, animaduertiflet : fubinde legatos ad Regem amp;nbsp;Reginam eJam mifit in caftra,quibus fupplicabat,vt fuorum aliquem ad fe mitterent, qui cum de pacis amp;nbsp;deditionis códitionibus agerent. Rex autem amp;nbsp;Regina cum legationeni libenteraudiuifl'ent,cumlegatiseifdemGranatamredeuntibusGonfalumFer-nandum A quilarem, qui Mauris Granatefibus eratnotifiïmus,amp;eorum linguam caIlebat,FernandumqueSaphramfecrctariummiferunt,vtquasBoabdeIispacis amp;nbsp;deditionis conditiones peterct,intclligerent,fibique relatum venirent. Quicu G ranatæ Rege collocuti, cum duobus eius confiliariis ad catholicos principes in caftra redicrunt.Qui bus cum Boabdelis mandata menremque retuliflent, rurfus adBoabdelem Granatamremittuntur. Quifæpemodocaftra,modoGranatam 50 repetentcs,etfiqumrcferebant omnibus erant occulta, rei tarnen finis opttmusamp; optatiffimusnobisomniumqueChriftianorum votisfatisfecit. Boabdelisnaque catholicis principibusobfequensamp;rcgiadignitate tituloquepriuatus, Kalendis Ianuariis,anno Chriftianxfalutis millefimoquadringentcfimononagefimofe-eundo, Granatx portisreclufis,magnumChriftianorum militumnumerumin G ranatam vrbê amp;nbsp;in Alhambram recepit, regiaequedomus turres, vrbis portas, amp;:omniamuniciora locaChriftianoruprxfidiisaifignauit. Pofteroquediemane captiuos Chriftianos complures compedibus vinculifque folutos,cum quingctis obfidibus qiios fe daturum padus fuerat, ad catholicos principes mifit m cafira.

Reges^autem catholici cum pertentoriadiftributos obfidcsobferuaridiligctcr 4® amp;nbsp;honorificctradariiuffift'ent,adcaptiuosChriftianosqui,BenedidusDoriiin’ Deus Ifrael,decantabant,conuerfi, cum flentesamp; toto corporis habituamp;vultiis effigie deformatos afpcxiilcnr,eorum fórtemmifcrantcs,omnesindutosrebii(qj neceftariisadiuuantesadfuasdomosireiuirerunt.Quorüvnus qui facerdoserat amp;nbsp;non indodus,antequam difcedercnt,O principes,inquit,cœleftcs,oDeiOpt. Max. fortes amp;magnanimi duces,qui noshodierna die a grauiffimoiiigoferuitu-tis,vel potius ab vmbra mortisamp; horrendis tenebris ad ciariffima optatiffimaniqj ‘vitælueem reuocafti.s,viuatis,inætcrnûviuatis.Ftquoniamvobisproveftriser-ga nos iramortalibus benefieüs gratiam referte nÓ opis eft noftrai,earn fine dubio cumulatiffimamfpcratisabco,quipiashominum mentesexako profpicics,viii- p cuiquepro mcritisdignapræmiaperfoluit. Hisdimiffiseodédiecatholici principes cum loanne amp;nbsp;Ioanna filiis, cum Petro Mendozio Cardinale, cumqueluis duc'ibusamp;multisequitum pcdituquccohortibusinftrudis, Granata verfusprofi-cifeütur.Qmbusad vrbemappropinquäti bus Boabdelis quinquaginta ferecom-itatus equicibus obuiam venir,qui triftivultiVcapitequedemifibac Hentifimilis Fcrdinandi

DE REB. HISPANIÆ LIB. XX. 585 ^ccdinandiRcgis ofculandexteramcontendit.RexautemFerdinadusmanuni liibtnhens, Boabdelem perbenigne fufcepit, paucifque verbis vltro citroque per 'öterpreteshabitis,ad Ifabellam Reginam qua: cum proiefua amp;nbsp;Cardinale caece-^ifqjducibus Regem lubfequebatur, Boabdelis accedens idem fecit. Quem Regina pari benignitate recepi t, amp;nbsp;ad fpem meliorem verbis honorificis hortata eft, Cnmauté propevrbis mœnia perueniirent,FerdinandusTalabricusAbulenfis ‘^pücopusamp;Granatævrbis Archiepifcopusdefignatus,quicrucisvexillum pras-^'■■ebatjakiorem arcis Alhambræ turrem confcendit,amp;ereól:amcrucem reliqua-

^nevexillacunélis oftédit.Qureciimcatholici principes regiaqj proies amp;nbsp;vniuer-i^asexercitus flexis genibus Deo gracias agentes adorairent,amp; arcis Alhambrç cü-ftodiamlgnico MendozioTendiliano Comiticommififlent,advrbemnouafe-dæruntin cadra, fccumque Boabdelem adduxerunt. Vbi permanereftatuerunr, QnoadufqitraditisarmisaMauriSjamp;audtisChriftianorummilitumprxfidiiSjin vr-^enipopulofiffiraam tutiorclTetingreHus.Hicdiebuspauciscommoratiquibuf-^äniconfedis negociis amp;nbsp;rebus ad vrbisingreflum ncceflariis comparatis,cuni Mis armatisequitibusquos ex muleis partibus acciUerant,amp;magno facerdo-’'ininumero,TeDeumlaudamus,decantante,GranatamvrbemDcoOpt.Max.

Ms auxilio belli peroptatum finem gloriofamque viftoriam fuerat adepri, gra-lu f'^5agentesingrcirt,valdequela:tantes,votaquæreligiofepromiferant,perfolue-M.Deindecertos nuncios cum literis de Victoria quam Deo iuuanre de Mauris ^hriftianæ religionis hoftibus habuiflent, ad Innocentium fummum Poncifi-

*■'11,3(1 Cardinales, ad Chriftianos principes, ad omries Hifpaniæ Sicilixquc Mates deftinarunt. Qui gaudio magno exultantes cüm primum tales nun-

M magnis muneribus, vt par erat, honeftaffent, cum templis omnibus amp;nbsp;per '’i'ncsarasfaeracelebran'ent.cumdeniquemultisdiebusvtbesfupplicationibus ^indcifque diuinis luftrauiflent, deinde magnificoSlüdos amp;nbsp;fpetdaculavarii ge-Mapparatu magno magnifque fumptibus ediderunti De quibus ac de totlt;gt; Mnatenfi bello,qu«niam,vc in principio diélum eft,vin dodi generatim copio-■equefcripferunt, liacegodimma breuiamp;quali epitómatemultishuiüsbiftoriai 'ipidisatqjderaebenemetitis,quiremhancamefxpius efflagicarütjfatisfaciês, M de Granata: regniciuitatibus amp;oppidis, Vtfum pollicitus, nominatimretu-Mfinemfaciam. Suntitaqueciuitates in primis: ^tanatatetius prouin Muxacar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fracina

‘lm nominauimus. Nixar. ^ladixa^^uaPliftf A- Fabema. ^^tia. [xinvocat. Ser^a. ^I^a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bacor. ^urbeäa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gorab. ^ßi, t^uam Lexam Gor. i^ocant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kre^

Gilama^^uam Alha- lantaira, mamätcunt. Edeir. \iidltnu^ne^ra drPor- t^lcalaHerra. dena. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K^lcuria.

VnumiutemdeGranatxRcgibasMâunsc}LiodeO:muhisainbiguû,nonprx- lO termiuâm.Fuùenim GranatæRoc, quem alii Abaliaccnâ,alüAllamoliacenum

‘ vocabant, vit forcis amp;- beUicofus, fed tmmids amp;nbsp;ferox, qui fine caufa maltosamp; innocentes équités fuipriacipatus crudeliter occidit. Hiefratrem habuitminorem nomine Boabdclim,Se vxoresduasaccepit,Mauramprimam,exquafliumfüfce-pit Mahomedum, qui poRea Boabdclis Se Granatx Rex iuniorfuit appellat*. Ex vxoreautem fecunda ChriRiana quam captiuam ad fuosmores ritumqiMaho-metanum conuerterat ,Rlios duosprogenuit : quorum primus Cad, Se fecundus Exacte nomen habuir, SepoR Granatam capcam ad CbriRianam rehgioné[petite venientes, maiorFerdinandus, Se minor loannes nomen accepic, SeGranatxIn-

^’^^^xf^^^2J^^'‘^^^.^^^/.^‘'^^^^^''^^R^^‘^‘^^’^^''‘^ë^nerofasacceperünt.Materautetn zO qux ^^^^ ^’'^y‘^^^^^^^^^’'i^'^P'^'^tnamEdcmmultisSe6Iiorüm[uorumpre- -^ Cibus,Secattiolicorumprincipûpcrfuaiiombusadduâa,l[abcllxaomeDaccepin i

^^^!^^t^?^’'^^^^^^^^^^gt;'^‘^^^tJigreïrifümus.SupradiâutneR ^^^ 'f ^^^^^^^‘^,^^ë''^^‘ncôfeâapacecumPortugallixRe-^^^^ vcniRe,Seicem Regem Ferdinandum ex Arago-P'^.'^^^^?^'^^^Sgt;^urquxre5SenegociaToIetigeRafuere. Te-diebuspaucis ex icinerishboreiam defeffiquieui/fenr, ^^/^deprocuracoribus ciuicarum populorumqueperliterasac-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^‘^.^ ^^S^^^^^nueotus quos Curias générales appellanc.die-^^Tr-^ ^^^^ë^^^^^’^dquasprocerescompiuresconuenerune muhiqueponcif- 4^ j ces.Htccuinprimum mulcorumlitigantium caufas, Se eorumiuRas querelas qui nbsp;nbsp;nbsp;h resfuasabahisoccuparasdiuquepoÛcRasrepecebanr,audiuiRcnc,Seiuuaiiusv-nicuique ^nbuiüenr, deindemagnoscenfusmulraqi oppidaquxRegis Henrici fneranc, Se regioparrimonio iuredebebScur, ab eis rcAitua Abi,qui non luRocirulopoffîdebanr,reccperunc,mulra ramen monaAcriis,eccJe-nis,3e horpitalibus remiccenres. PoRhxc homines m ultos quilatrocinia aHaqc cri-minamuJracommiferanr, aûiciiuAerunr vlrimo fupplicio. Quibus eriaminben-cibuscapeuseRSecapirerruncarusFerAinandusAlarconins, quiferuiensArchie-pimopo Tolerano ixpe turn ulcus aucorfuerar. Se pads inimicus.MuJris hic bona nbsp;nbsp;nbsp;j

quibus violencer ab improbis erepra fueranc, Régis SeReginxiuÛu rcAicura fue- jû ■' re. Magna hic négocia boniprincipes ab[bJuerunrjmukasdjrenicrûrlices,13/ura- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu

l'^^IcgesSeprudenrerexcogiracasediderunr.Hinc ad duirarcs se o/nnespopulos RnbernaroresSe lu AtcrçprxfeSlos ûrellirefque miArunr,quibus vbiquenon/no-do cerdones Se agrorum culcqres, Ad équités eriam arque magnates otnnes dib-

1 f^paxortaeft omnibus amp;:fccuratranquillitas.Hicproceresamp;:omnesciuitatum cutatores iufiurandum prxftiterunt, fefe poft Ifabellae Regina: mortem loon j*^^?^5^^e'^^*^^ndi Regisfiliumnatumaiorem Regem Caftellæ amp;nbsp;Legi-j^ oabituros.Cuius rei teftes,pr£eterciuitatum procuratores, équités iurati fue-^^uifequunjm..pgj.j.y5QQj^|jjjyj Mendozius Hifpania: Cardinalis,Ludouicüs j.^''^daniusDQxMethymnxCoeli,AlpbonfusCardinasordinisfandiIacobimi-j^'^ptïfcftus,Petrus Fernandus Vclafcus Phari Comes amp;nbsp;Caftellç magnus Co-j^ ,^ilis,Alphonfus Henricus Hifpani maris jMmirantesmaximus Ferdinandi ' e5^p?^?“®^*^*“'5»P®f*^“s AluarusOforiusAfto^asMarchioamp;TraftamaraeCo-q’ '^'lippus Aragoneus Caroli Vianæ principis filius, lacobus Lupus Stuniga re°^^ ^branditanus, Aluarus Mendozius Comes Caftrenfis, Laurentius Sua-fan ^°^^^ Coruniae,Fernandus Aluares a Toleto Comes Oropc-.j,^bGutterius Sotomaior Cpmcs Benalcazaris,Ignicus Mendozius Comes j tlilianus, Beltranus cognomento Cueua Comes Ledefmanus,IoannesSil-p ^Fornes Cifontanus,Ioannes Riberius Dominus Montis Maioris amp;nbsp;Regis Jainandi euftos maior, lacobus Fcrnandus Quignonenfis Comes Lunæ, ^obus Hurtatus Mendozius Epifcopus Palentinus, Alphonfus Burgitanus E-f‘Copus Cordubenfis, Raymundus cognomento Spes Epifcopus Vrgelli,Al-lj?^tts Petrus Gothomanus dominus Olaliæ, Gutterius Cardinas praefedus ma-,dotdinismilitiæ Legionenfis,Ioannes Cardona Comes Pratenfis, Ludouicus '^’]iiifentius Barcinona: principatus gubernatoti Hi fuerunt amp;nbsp;omnes ciuita-ƒttiprocuratores atquealii diuiteshomines,qui folenne iuramentum prxftite-'''^tapudaltare maius ecclefiae fanâæ MariæJibrum tangentes quem Îâcerdos ^'*itetndiuinamcelebrauerat,manibustenebat.Hacre perada pofteto die in-Äfanftilacobiordinis AlphonfoCardina: fupplicanti,qui otdinisillius mi-,'f'æpra:fe(ftuserat,honorificentiflîme dederunt. Deindeftatueruntne Caftci-®üucibus liétores antecedcrent clauas pra:fercntes, amp;nbsp;ne quis clypeos coro-J'^velaliisRcgisor^amentis infignitos,quasresCoronelesamp;Orlas appellant, ^^'^^’’^’^ quibus ob aliquam iuftam caufam conceiTum fuiiTet :neuequis ttx vel alius quamuis nobilis, in literis quas ad aliquem fubditorumfuoruni ''''tteret, fus dignitaris titulumfuperponeret.Hoc enim regia: dignitati dunta-’'ïteonuenire dicebant. Hic pra:terea multorumlaborum magna:que fidei me-'’’otes Andres Caprerii amp;nbsp;eius vxoris Beatricis,eosMoiani Marchionatus ti-•'ilislioncftarunt,amp;quomaioribusafficerenthonoribus, eodcmdiefecumamp; e-’oeramenfa difcumbere voluere. Quibus Regina non his honoribus contenta^ '®3gtiosetiam cenfus amp;nbsp;oppida quidam tribuit in perpetuum, quibus illiamp;eo-

j ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Derebffsin z^etb^^f/a campogeßts,

■*men eftCampus,peruenerunt, vbi non multa magnaque négocia defucrunt ^tnultorum querela:miferabiles.Siquidemerantreorumamp;delinquentip ple-licarccres,quorum mukis prius caufis auditis, multifque bonis quibus crude-liter ablata fuerat, reftitutis,alii cxfi verberibus,alii auribus mutilati,alii in perpe-tiium,aliiadtempusinexiliummiflï, plures ad mortem damnatifuere. Q^runi j ttumerofuitequesquidamnomine Aluarus AniusLugus,nationeGallecus,qui 1 bcinuscoramittcre aufus fuerat,quod non vno quidem, fed omni potius generé ’ tt'onisdignumerat.Homonanqjgenerenobilisamp;admodumdiuescuiufdâboni I® viridiuitiasamp;lioneftiffimas opes temere cupiens,in domü fuam tabellionê que-damfallaciter adduxit,vt fibi literas a fe compofitas quibus illius viri diui tias amp;nbsp;ö-mniabona quafiiurepetcrcvidebatur,obfignaret. Quas tabellio, fiue quod inil-liscontinebatur ignarus, fiue fpe muneris quod eques ei liberaliter pollicebatuf^ iinpulfus,fiue timotc ne quid ab illo mali lïbi,fi facere nollet, eueniret, eas imprü-denterobfignauiCéQuodvbiperfecit,equeseumde mannin cubiculum fuümj

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;00 ij

quafiei niercedemdaturus,adduxit,vbiquidam domefticorum fuorum fcclc* nseonfeius cos expeólabat. Quo adiutus miferum cabcllionem interfecicincau’ turn, quern in effoflam fcrobem clam omnibus deiecit. Cuius vxor cum cum ad cœnam node cota menfaledoque paratonon parumtriftis expcdaflec,vbidies illuxit,admodum folicitavicinasprimum percundaricœpit, deinde nuncios ad omnes propinquorum amp;:affiniumdomosmifit,fi forte maritusapud alique cog-natorum pernodaflet. Quern cum noninueniflet,pofterodielachrymasfundcs ad Regem amp;nbsp;Reginam fe cotulù. Qmbus vbi de abfentia mariti retulit, illi ftatim iuftitiæfua prafedisamp;r fatellitiqps diligenterinquirere iuflerunr,vtfcribavelvi-iius vclmortuusinueniretur. Quiconiedurisquibufdamamp;indiciis cquitemca-iO prum tormencis afficiunt,qui crimeninudamp;ralia qua*multa commiferat confef fus,caputgladiopræbuit:quiiuftitiæ,fivitaciconcederetur,aureorûminiaqua-draginta pro belle gerendo contra MaurosolFcrebat.Quosetfinondefuere'qui recipiendos eflediceret, quatenus eis carbolici principes vti c5tra Mauros Chri-/liana:religionishofteshoncftißimepoflent,reginatameniuftitiampecuni^pra:-ferens prudentiflin^e recufauit,amp;: quamuisilJius omnia bona ratione delidi iure bbidebebantur,ncquis tarnen putaret earn propteriJliuspccuniasamp;magnasdi-uitiaseiparcerenoluifle,nibilaccepir,fedilJiusfiliisomniacondonauit. Ho rani-maduerbonis ordine iuftirixqjfamaterribiii cûcatbolici principes in mukisHi-fpanfç ciuitatibus conuecus egdfent,ingens improbos amp;nbsp;remcrarios omaefqj ma- ^^ Ixmentishomincs tnnorinuant,amp;:vbiq;latrocinia, facrilcgia, virginumraptus, opprc/ïïoncs,captiuirates,feruitutcs,aggrcfliones,iniuriç,blaipheniie,faâione.s infultushominum,ca?des,amp;:omniafcelerum malorumq; generaceiiauerunt.in q uorum locum reftitutioncs,virginitatis honor amp;integriras,nuptarumpudiekia, redemptiones,xqualitas,Iibercates,moderationes,pax,concordia,6des,bumam-tas,übedientia,pietas,verecundia,reuerentia,metus,arr!or,amp;lt;'Jlgt;ævirrufesomnes fuccell'erur. Tuncigitur HiCpanix pepuliquos ia diutiasaduerfa Fortuna m^gna-queprocellaiadauerat,fupcratatadem ventorum rabiemagnoqjturbinefugato i valde Iztantesad tutum portum pcriienerunr, vbipropullatjsnubibus.fn/gente I folemlunamqiclariirimamviderunt.Hicomnibuf pollborrcdastenebrasimme )® I faluxortaetifh'.cfuperatispericulisingensixtiti^bicamotometu magnaiccuti- I tas,hicperaCcislaboribus optata quies, hiedeniq^ fugata morte fpes vux rediit. I Regionamq5 Juduprohibitisatmisamp;rmutatis hominu moribus,nemo fares,ne- nbsp;nbsp;nbsp;f

lafocictas hominum,nullacommuniras,nullaDei cognitio, nulla religio, bâilla i resigitureti bominibus neceffariamagis,nulla virtus vtilior quam iutiitia.Qua 1 quidem ego baud feto an,excepta fapictia qux contemplationis etivirtusScDco

ner* Cuius pacer eil virfapiens, qui mortem potiusoppetet, quam a redo difce-'dac.Mater c{lratio,quxnobis viamfalutis oftendit,bone(ium fuadec,piohihct^ que contrarium.FilixfuncS^eiuscomites,liberalicas,magnidccntia, religio, pic-^0 tas,gracitudo,fanâ:itas,obedientia,tides,xquitas,bcnitas, veritas, amp;nbsp;legumman-datorumq} diligens obferaatio. Prxeepta verofuntcuiq; tribuerequodfuum eti, amp;:necuiquis noceat. Finisautem,quoniadehumanaiutiitialoqaimur,eilbiima~ nam conteruare focietatem amp;:ad optataperuenireFoeiicitate.Sine cuius imperio pro fedo nullus eiTetagri cultus,no dom us vlla tirma, nÓ vrbs tiare potient, no vlla regaa

KLb. MISPAN 1Æ LIB. XXI. p8lt;gt; n^**”^**®*^®”^’ Non inter ciuesconcordia, nulla fratrum cüm fratribus gratia, ‘ L ''®^*'’®forum erga parentes obfequium^Non amicus apud amicum,non ho-Meumhofpite tutus eflct.Magnareseftigituriuftitia,firmumfocietatishuma-f pnciilutn,vis ingens aduerfus improbos,fida bonorum cuftodia certaque dc-® ’o-Q^ olim ctli propter bominum feel us ex Hifpaniadifeeflerat, in earn ta-] bY *“*'’®confiliorcdiitvnacum principibus catholicis, quibus Omnipotens jj paniærcsiamcafurasantefçculumnoftrumprxfciensamp;miferatus,adeasgu-ƒ Anandas amp;nbsp;conferuandas viam pra^parare mukifariam cœpit.Quæ quidem res •oamp; ?^’^®*®*™®P®““5,vtarbitrer,cognita, dilficilis fortaflequibuidavidetur aamirabtlis. Quain ob rem mihi pluribus argumentis amp;nbsp;rationc probabili de-^^fandaeftjatquequo probari facilius poflitamp;iadhibcri fine dubio fides, altius

□k .^ *8'^“f nobis hoc loco quidam repetendafummatim, qua: etfi plenius irt HbrisdcRegibus Aragonia:fcripfimus,hic tarnen neceflariafunt, vtopinor,amp;:

1^ iniratione fcituqiicdigna videbuntur. Annomillefimo trecentefimo oétoge-quot;^ofeptimo Petrus Aragonix Rex filium genuit nomine Martinum,quem Ara-?°niæamp;SiciliæRegcmbbiquefuccenoremmoriensinftituir.Habuitô£filiâno-j J'’'neElionoram,quam deditin matrimonium loanni Caftella: Regi, qui fuit Ifa-. 5‘læK.eginæcatholicçproauus.HicHenricumgenuitquivaletudinariusobirt^ ‘''bam fui Corporis valetudinem cognomenaccepit, amp;nbsp;Fcrdinandum,de quo ; f^bamalibimentioncmfecimuSjamp;paulopoftfcripturifumus. Nuncautem ad ^3rnniimAragonia: Regem reuertimur,qui Martinum genuit filium, cuidedic æ'^'xtegnum. Qui cum bicilix Rex elfer, a Sicilia: magnatibus amp;nbsp;populis per le-

®''‘'b^’s,profeólus eft in Siciliam. Vbi cum biennio Siculis humanilfime prç-j5 bmet, anno tertio évita difcelfitjamp;eodem tempore pater eius in Aragoniamor-‘buseft.Quibus vita defundis Aragonix Siciliçque regni fucceflio lineaque reda b«ecit. Q^quidemrescatholicis principibusad Caftellx atque Aragonixgu-“Cmationem dedit inttium. Martinus namque fenior moriens teftamento man-b^uit, vt Aragonix Siciliæque proceres, item pontifices,amp; cuiufeunque ordinis ^cerdotes religiofique, viri prudentes in confilium conuenientes de regia ftirpe ^bgemeiigcrent,quifuogeneripropinquioreffet,amp;adgubernandum magis i-boneus.Q^prudenter omnia confiderantes ex mukis regii generis competitori-‘’bsFerdinadum Martini Regis fororis filium amp;nbsp;Henriet Cakellx Regis fratrem ’ 'binorcm,qui turn temporisapud Antiqueram Bxticx prouincix oppidum con-‘ ‘'blfaurosbellumgcrcbat,Aragonix Regem delegcrunt.Incuiuscledione quX ^5 ‘5sacciderunt,amp;quemadmodumgeftxfuerunt,alibi pluribus verbis fcripfimus.

‘bloque nuncad alia pergimus, id eft Ferdinandum. Qui vxorem duxit Leono-nm, qux prins Vrracadicebatur,amp; domina fuit Infantatusamp; quinque villarum, “luibusdiuesfoeminavocabatur, ex qua filios quinque fufeepit: Alphonfumfcih-«t,Ioannem,Henricum, Sandium, amp;nbsp;Petrum : amp;nbsp;filias duas, de quibus alio loco fcripfimus. Et Alphonfus primogenitus ex vxore Maria Herici Caftellx Regis fui Patruifiliaprolemprorfus nullam habuit,ideoque moriens Neapolis regnü quod 3rmisfibivendicauerat,Ferdinando filiofuonothoteftamëto reliquit,amp; Arago-bizSiciÜxque regnumadloannem fratremquitumNauarrxRexerat, iurede-uenit. Qux res fecunda fuit caufa,pet quam catholici principes poftea matrimo-I® bioconiundi ad Caftellxfimulamp;Aragonix regnum peruenerunt. Tertiavero 1 caufafuifTevidetur, mors CaroliVianxprinCipis, quam Barcinonxciues,nefcio ; quid falfo fufpicantes vel fimulantes potius,vlcifci conantes aduerfus loanné Regem fuum Ferdinand! pattern perdecennium amp;:ampliusbellü crudcliffimegef-fetunt. De quo bello amp;nbsp;eius caufis hiftoriam fcripfimus lortgiorem. In qua etianl quartaamp; quinta caufa cÓtinetur, quibus catholicis principibus ad regnorumfuc-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OÓ üj

ceffionem viaparabatar. Siquidem Bardnonenfes cuma Rege faodefeciffent, bellumqueparaiTenr, deinde cimentes ne vielt inppUciumda[ent,qaofeiïignos putabant,dnos Cibi deAragonum üirpe regia duces aCcinerunt: alteram ePorta-gallia nomine Petram, quem inhiRoriaLuGtanum cognominaaimas, virüfot^ tem Sóanimofam-.alteram e Gallia AndegauëGum,Gue AngeoramDucem,no-mineloannem, virum quoqaeRrenuum SebeUicofum. Quorum vterqaeperiic quaGdiuinitus,amp;'Ferdinandusqui paruuluscrat,anaum agebat feredecimam quartum,amp;:pugnabatacriter,amultis3^magnis peticultslibcratus,^multasdc validiiGmisboRibus,ab fente patre,Vilorias confccutiis. Hac ex parte genioqae FerdinandiregnaturiRgnamanifeRa fucre. Ex IfabeUx veroparte foeliciqae 10 Gyderecaufxduxprxcipüçeuidenti(Gmqquevifxfunt:RegisfciIicetHéricimol‘ Uties nacurxque defeRus,quo Gneliberis obiit,amp;s Alphonfi fratris mors immata-quot; ra,qui,vtantcdiximus,annum agensdecimum quartum fublatuseR. Satisigitar bisargumencis Sârationibus conRat a Deooptimomaximo principes catholicos eleäos amp;nbsp;quaG prxferuatos faiRe, quilabentibusS^ jam cafurisHifpanixrebus fabaenirent,qui CbriRianç religionis hoRibus obGRercnt,qai bonos defendetet atquciuuarenc,Sr:in malos animaduerterent, qui Granatz regnuannoscircitet oäingentosab improbis Mahometi nefandiilimum nomen celebrantibusocea-patumrecaperarent,

u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iucundo,facieiplcndida,ca-

pi o urnauo planoque, fronte ferena, fedcalua vfquead verticem amp;:medium caput, uperciliis nigris amp;nbsp;aperris, oculis claris amp;nbsp;fubridëtibus, nafonon adunco, nb imo,nonlongo,non breui,nequelato,fcdaliascapitisp3rtcsadornanti,malisro-^’J)OCcparuo,labiisfanguineJsóccoraUolimiIibus,dctibusalbis,raris,amp;cxiguis, meto venerabili,cecaice necloga,nec breu i, nee plena, nee ceniii, voce acuta, lin-ë^^cxpedira,fcimoneplacido,ingenioclatc,animobenignS,iudiciograui,con-nhoptudenti,moribusfacilimis,inceß'u amp;nbsp;omni corporis motu modeilo Severe 10 'regio. Decorum nanqueferuabat omnibus in rebus arque fafUsdiâifque. la ca-^\\^ ^^i^^ digniras erat mirabilis. Nunquam tarnen iratus, nunquam triRiserat. Ia cibo teperantia amp;nbsp;in paru maxima fobrictas, quippe qui non multis epulis vefcc-

C VPEREST vcJeRegin^quoque vïrcuribusa/iquiJ tJicamus./taque Je Ustari corporis,de forma, demembrorum puichra copofnonc, omnia qe^in fege fui de diximus, in R eginaparia inere, (Quantum enim in R cge digmiacis, ran mtn

“IhnRegina venuftatis, amp;nbsp;in vtroqûemaieftas venerabilis : tametfi multoru iu-æ*o forma Regina pulchrior,ingenio acutior, animo fplëdidior,amp;dccoro gra-'*'othabebatu'r.Erat enim laudis tamxque virtutis auidior.Fuit abftcmia,qHae vi-’’'J^nonmodonôbibitvnquâjfedneguftauitquidcm.QuapropteraquaJaxan-‘™raaclió plçrumqsciborû plus capiebat.Regem vehementer amabat,adeove ™typia folicita ac vigilâs,fi quas parari fibi pellices fentiebat,a fua domo curiaqj P'^üdentiflàme fubmouebat.Quæ multas apud fe matronas habebat virtute amp;ge-’'^renobilesjquas humane tradabat amp;nbsp;liberaliter. Complures procerû filias ma-gûisfumptibus educabat, amp;nbsp;euftodiri diligenter iubebat, adultafque magn is do-l OtibushonorificecoHocabar, cas præfertim quæ caftepudieeque vixiffenr. Hifpa-; oierraoneloquebaturgrauiteramp; ornate, Latinos oratoresamp;fermoneslibëtius (■^öiebaiquamalios,quamuisLatinifermonisignara. Deleélabatur enimfuaui-J’telinguxLatinx bene proferentis.Quam ob rem feientiæ cupidiftima, bellis in ™‘Paniaiam confe(ftis,etfi multis magnifque negoeiis occupata,Grammaticç ta-'‘lenledionibus operam dedit.In quibus per vnius anni fpacium tâtum profecit, ''toon fokim Latinos oratores intelligere, fed etiam libros interpretari facile po-j^rat.In rebus ad diuinum cultum fpeótantibus dubium fît, diligëtior nc fucrit an 'oeralior.Eligebatenimfacerdotes,quorum magnünum.erum habebat, facratu ’crumamp;celebrandi peritilïïmos,item cantores amp;nbsp;pueros qui ei feruiebat in facel-Wibus pfæceptores conducebat dodiffimos, amp;nbsp;beneficia conferebat. Adole-'^^ötesetiamnobiliümfilios quibus vtebatur in menfa,moribusamp;literiserudiri ’‘bebat, ne ocioh fefe ludis amp;nbsp;aliis vitiis inquinarent. In maioribus autem confe-^Misfacerdotiis amp;nbsp;pontificatibus no tam perfonarum nobilitatis amp;nbsp;eruditionis, ^^ämvirtutisamp;honeftatis rationé habebat.Ideoque nonnulli quibus erat fermo f^fusamp;: coma fupercilio brcuior,fortaire vitam agere melioré amp;nbsp;graui us i ncedere ^^ff^iiiintuentes ccepcre,virtutemfimulantespotiusquamexercentes'.Sumptus ^^toquibusaltaris ornamenta cæterafque res ad honorem Dei pertinentes eme-f ‘^'^jæft’niareditficilccft. Siquidcmopcraprccium erataiircafericaqucpcriftro-j^ ’natavi(jereineiusfïcelliparietibusexpofita:altarepurpureisamp; aureisornamé-, ' J^margaritisamp; variisgemmarum coloribus effulgens,multis hincinde fancloru ! “mulachris argenteis amp;nbsp;aurcis expofitis:pauimêtum pidis ftratoriis amp;nbsp;ferico ftra-'‘ini/uperpQfjQj jj.gg^jgj5 candelabrismaximi ponderisexcultum, magnifque '^creisaidentibusilluftre:vcftimcntapr2tereaquibusamidifacerdotes remdiui-bïmcelebrabant, ferica, purpurea,argentea, amp;nbsp;aurea multis contex ta margaritis ^gemmis.Mitras etiam pontificales aurcas calicefque gemmatos immenfo pre-1 '•*ocomparabat.SedesinfuperinfaceUofuperioresamp;inferiorafediliadifponi,amp; i Mincmhuncferuariiuffit: vtfcilicet ex altera parte primus Cardinalibus locus ■ wetur,fccundus Archiepifcopis, tertius oratoribus, quartus epifcopis, amp;nbsp;dein-^^psgradatim reliquis facerdotibus, ita tarnen vt antiquiores nouitiis antepone-^0fentar:inalteraveropartefederentComeftabiles,Almirantes,Duces,Marchio-neSjComireSjamp;itëgradatimcxterinobilesamp;generofi. Erat enim mulier admo-dumprouida, quæ diuinarum return maxima cultrix humanas diligcntiftim e gu-bernabat,tantoque Chriftianæ religionis amp;nbsp;diuini cultus amore ftudioqueflagra-bat, vtquamuis plurimis amp;nbsp;maximis multorum regnoru curis amp;nbsp;negoeiis die no-^luquepremebatur, cotemplatiuam tarnen magis agere vitam quam adiuam vi-j debatur. Semper enim facris rebus amp;nbsp;diuinis officiis aderat. In quibus fi quis forte facerdotum fuorum qui fibi rem diuinam celebrabat,aut horas canonicas amp;nbsp;pfal-moscanebantjerraftet in fy llaba,perfentiebat,amp; tanquam magiftra difcipulii ad-bionebat.Quæ præter multas extraordinarias amp;nbsp;votiuas orationes, horarifi quo-P Qucfacerdotummorequotidieperfolucbat.Homines a grauitate,amodeftia,a taciturnitate,aconftantia probabatdeucs autem, loquaces, importunos amp;nbsp;mura-bilesmoleftiflîmeferebat.Mendacespræterea,vanos,parafitos,coniedores,for-“'^gos,præftigiatores,chiromanticos,augures,fchœnobates,petauriftas,amp; alios j omnes circulatores amp;nbsp;fallaces homines nee audire voluit vnquam nee videre.

5,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LVCIl MARINE! SICVLI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

De iußitia per eos re fl if ut a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

QVem ADMODVM catholici principes Hifpania: populis amiflam iulritiara rcftituere, muleis exemplis alio loco demonftrauimus. Cuiusimaginem talê refcrebat.qualemveteres olim depingereconfueuereie/figie Virginis,afpeduve« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

hementi amp;nbsp;fornndabili, luminibus oculorum atrocibus, neque humilis, neque a-fpcr2e,fed verecundxcuiufdam triftitia: dignitate. Ex quo inteUigi voluerunr,eos qui iuftitiç prçeflent,oportere eiTe graues,iândos,fcueros,incorruptos,inadulabi 1 les,aducrfusimprobosamp;delinquentesimmifcricordcs,inexorabiles,credos,ar-duos, potentes, vi amp;nbsp;maieftate xquitatis veritatifque terri/ïcos. luftitiam itaque, lO cuius(vtaitTuIlius}fplendoreftmaximus, Rex amp;nbsp;Regina ezterafque virtu tes o-mnesamp;diuinas humanafquelegesexcolentes,catholiciprincipesappellarimc-ruere.Maximananquereseftfanlt;diflïmaqueiuftitia,quaquidemvnavirtuteso-mncscontinentùr,amp;hominumfocietasconiunâ:ioquecôferuatur.CuiusCom-itcs,vtaliolocodiximus,funtlibcralitas,religio,pietas,gratitudo,fanditas,obcdi-cn tia,iidcs,a:quitas,boni tas,veri tas,amp;lcgum manda to rum que obfcruatio. Sine cuius miniftris omnia nimirumcladibusacerbiiïimisredundarentjamp;nefariania-Jorura rabiesamp;crudelesflagitioforum coniurationes in optimos quofquecon- J cemptis humanisdiuinifquelegibus ruerent.Quocirca qui redefandequeiufti- nbsp;nbsp;nbsp;j

prchcndercporcricinnumcrabilia maximaque Üipcndialibcraliihmcpcrfobitai' quiscoUigcrepecaniascgencibus crogatasfquis dotes virginibuscollocandisc-numcratasê’quisampliffimamuncramuhisoraroribusanimofifrimecoUatai’qüis plurimaSc vere regiadonatiua domefbids equicibus amp;: familiaribus diflributa.^ j quisdonariapredoia remplis oblata ^Sedadmaiora arquemirabilioraconfeen- 1 damas. Namqaxdiximusha^enüSjqaoraquideparsvidebirarfrimagnosfam- nbsp;nbsp;nbsp;j

prasquibusannos fereqaadragmradome(ïicaamp;:exrcrnabelIag€Üerunr,raemb ^0 nbsp;|

nerimus: fimajoresimpenfasquibusmagnasclaiïcsad Canariasamp;:Indicasinfu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ft

las miferunrfConüdcrauerim us:ü pecunias quibus mulras eccleüasmagnaqj mo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■.

nafieria condiderunr,amp;rediribusdonauere,numcrarepoÜemus:üqaoramp;qüan-taparrimonia,quorcenfus,quosHifpanofermoncIurosappcIlamus,defebene~ meririsrribuerunr:üquorDuces, quorMardiioncs,quorComircs^qaorcqüires creauerunr,

, ^^^sruntjiticmoriarcpercrcvellemus. Quoniamigiturcatholicorum princi-P ®liDeralitatis operaniultifariam,vcfupradiximus,prçmukicudine atquema-° l . ®®^o*nprchcndiminimepoflunt,aliisomiffiSjiUud vnum,dequoalio lo-^^’pigt;Dus,quacenuseftopus munificenrix memorabilc, fummatim repete-S'AnnocnimanataliChriftianofupra mille amp;nbsp;quadringentos fepeuagedmo Wtocatholici principes etfi difficillimum contra Portugalliae Regem bellum ge-i nbsp;nbsp;2nt,cutu tarnen magnas Turcarum copias Odruntum oppidum expugnafle j ^®?''*^®®^3 feptuaginta naues armatorum militum plenas amp;nbsp;commeatus Fer-Ilob ƒ .®^P°^^^®*’®’^^®R®g*»c“*“seratoppidum quodTeucricaptum tene-1 ^'’^‘Uisexpenfisauxiliomiferunt,amp; propulfatishoftibusoppidumreftituere. æ^^D*^ ^uerunt Rex Ferdinandus amp;: Ifabella Regina cunótisfere virtutibus pa-Regina liberalitatisoperibusanimolifljma.Q^quidem dandis muneribus P'^^U'iusnumeratiSjConftitutifque pramiisvtriufqiieconferêdisarbitrio, mul-m lemper addebat,amp; feparatim largiebatur. Cuius libcralitate ^r animi magni-üinem cum alüpermulti magnates Hifpaniç,tû veroduo principes extemi per-PWerunt,Io3jjjjgj^^jjj^gjj^g^ Nauarræ, amp;:ProfperusColumnaRomanxvrbis fpnmatius.Q^f um alter cum ad earn Hifpalim veniflet,alter Methymnacog-

: Offlento Canipu, muneribus ampliffimis vterque donatus ab ea difceffit.De Re-!} ’“^'^^Queniunificêtia multa feparatim commemorare poflem,quae omniapræ-JinittOjduntaxat vno contentus exemple,quo Cxfarauguftæ fuit vfus,vbi San-æDngtatiæmonafterio folidorummilliaducentanumcrauit, amp;nbsp;miUia decern ‘l’jotannis in perpetuum donauit-Erant enimCatholici principcsnófolumlibe-

^samp;animoG, fed etiam prudentes reUgiofiSc circumfpediindcligédislocisamp; P^ffonis quitus tribuendum erat.Nam etii liberalitas virtus eft animi generofi at-- ]^,'^®^gf’ifici,quadiuitcs amp;nbsp;magnanimi principes in pecuniis diftribuendis, amp;nbsp;a-| jJ'sfiuefortunxfiue naturx bonis hominum gratiamdemerentur,amp;Deumqui °'^aotnniala?2itur,imitantur,multas tarnen habet cautiones multafque circun-^'’fiasjquas omncsguiliberalesefle voluut,circunfpicerediligentiffimedebenr, jj''^''elitnpriidentesamp;iniufti,vel hnerarione liberales eflcvideantur.Nonefte' ®quot;u beneficium quod in quempiam fineratione confertur, Qiiapropcerilliqui-“^tD liberales appcllari merito debent amp;nbsp;magna laude digni fuot,qui bene/ida ‘^onferentes prudentercauteque largiuntur. Alü autem vituperandi magnoque ‘Jiodignijquivciambitioneliberaicsviderivolüt, velineosbenehcia coHocare '*«ent,aquitusfperantfeconfequuturos qua:concupifcunt. Quorum muncra ‘^fg’tionisquidemfunt,nonliberalitatis.Suntenim fimileshamo pifcantium qui P'‘cesefcadecipiunt. Quod ilHprxcipucfaciunt,qui conditionefua non contenti f^^alienasamp;magnosdominatusaffcétant. Suntamp;hominum Überaliurn genera ^ulta. Alnnanqucaufcrre folent ab aliis quod in alios conferunt : alü plus quam '^apacicurfacultaSjimprudenterprofundunt. Dantaliinonvtprofintaccipien-' ^“us.fedvtnoceant,multi non mercntibnsamp;indignis,nonnulli non egentibus, ^lt;iaiuicibusamp;ingratis. Plxrique non fapientibusamp; ftudiofis,fedauidilaudis amp;nbsp;P°pularis applaufus ftultis amp;nbsp;ineptis parahtis,quorum prauis affentationibus ma-^iïiedeleftantur,largürimediftribuunt,vtdcfebenedicantfalfoquc loquatur. xiiquidemfeftultosefle non fimularent,fi non effent homines infipientes, qui '‘Cleomniafacilecredunt, amp;adulationem mentientium fuarumlaudum terti-jj'oniumede putant, Cum quibusamp;: alii complures aceufandifunt, amp;nbsp;infames “aberi merito debent, qui fub (pecie liberalitatis in vol uptatibus venereis,in fre-QUentibus conuiuiis, in ludis amp;nbsp;vanis fpeétaculorum pompis, non modo res fuas familiäres amp;nbsp;ampliffimapatrimonia ftulteconfumunt,verumetiam darum no-' ’ffenamp;bonam famam , quanihil eft homini preciofius, turpiter déformant^ f^Pcurant. Quare Ferdinand! Regis amp;nbsp;Ifabella: Regina: liberalitas laudabilior '''Hufque clarior eft amp;nbsp;gloria maior , qui non falfis aflentatoribus , vt auidi hudisamp;ambitiofi, nondiuitibus, vtalienarumrerum cupidi,non ingratis, vt ■®prudcntesamp; inconfulti, non conuiuiis amp;nbsp;voluptatibus, vt intempérantes amp;nbsp;pfüdigi,non denique ludisamp; fpciftaculis, vtpuerilesamp; populates : fed miferis,

inopibus, ftudiofis amp;nbsp;benemerentibus mercedes amp;nbsp;munera rede fan deque tri-' buerunt, vtprouidiprincipesamp;faluberrirni. Quiproptercacundis quiliberaks fuerc,pra:ferendimihiiurevidentur, quiaamp;promerentibus bencficiaconfere-banr,amp;Jargiendoiudicioverofemperamp;honeftabencuoJêtia,prûbabilibiisni“* nificentiæfonnbusvtebantur.Nonlaudem,nonobfequium,nonmorralemgra-tiam amp;nbsp;hominum remunerationem fperantes,fed cuangdicam dodrinafequen-tes caquægransacceperant, gratis benemeridsamp;iuftepetentibus Jiberalimanu erogabant.NequeficutipJæriqsfaciuntjOpcsamp;fortunæbonacuftodientesamic-tebant, fed benedidribuendo conferuabant. Quibus profedo in hiiiufmodige-nere virtiitisamp;opéré überalitatis comités ex virisilJuftribuSjqiiosantiquitasce- ‘® Jebrauit,vaJdcpaucos,amp;exfœminisvnamduntaxat inuenio regionis Apulix, quamaIiiBufam,aIiiBaulamnominarijt.Qua:cumefletgenerenobiIisamp;:adnio-dum diues, Romanorum ciuium fere decem milhbus expræho Cannenfidapfis amp;nbsp;a Canufianis intra fua mœnia receptis,alimenta, veiles, amp;nbsp;viaticum largi/fime præbuit. Bodem tempore Fabius Maximus etiam lux Jiberalitatis teilimonium reliquitmemorabiIe.QuicumciuesR.omanoscaptiuosabHannibale Carthagi-nenïium duce recepidetjei pecuniam daturus,amp; fenatus foluere noknifet, filium Romammiiitquifundum quem vnicumpoBïdebat, vendidit,amp;preciumcius Hanibalinumerauir. QuintinsquoqueFIaminiusfequidem munificetiafuama-xime Jaudabilem prçftirit,q ui Philippe Macedonia: Rege beho fuperato,cum ad ^^ vidons fua: fpedacuhim Græcia fere tota conueni/Tet/ado iigno tub^fientio, hxca prxconc verbarecirariiuflït^SenatuspopuIufqueRomanusamp;rQmntius Fiaminius ImperatoromnesGrxcix vrbesquæ fubditione Philippi Regis fuc-runz,liber3satqueimmunesefféiubet.Dm:)sinuenioprs:terealibcrahtatiscom- i ites a fcriptoribus antiquis honorihee commemoratos:Hieronem Syracuütnum nbsp;nbsp;nbsp;j

cuparus, cuius domus non GiBiæ quidem, fèd officina muniheentia: vocabarun ^® ' jj Qui,vrahaeiusoperahbcrahtarisomittam,equitesGeicn/jum quingentosvité-peftatisinfuas poife/ïïonescompulfos aluiromnesatque velhuit. Magnanim/ru ' fuichorumquosmemorauimusJiberahtaSjfedfiadca/euJum venerimus,nihil nbsp;nbsp;nbsp;'

prorfusadcarholicorumprincipummunihcenriam. Quæquidem eßnonciim nbsp;nbsp;nbsp;i

parua morrah um liberâliace confcrenda,fed potius Dd optimi maximi bedgnb tati menzo comparanda.C^uiquidem prxzereamuzieraqi)çfupza(czipûmiis,pla-ra oppida,pliira prxdia,plurespagos, p!9resfut}dos,pluzesagrozum poÜclTiones, quamcxzenhberalesócpzincipes omneszribuerunz: quideniquemzdibqdnihil pezyizzisbabehanz, pro labarum fuorum prxmiocenfusamp; opes magnas con-zulerunz,azquealiismagnazibus qui maximas diuiziasôiampliûimapazzifüonia 40 poiüdebaa z, am pliarunz.

•^ ■*amp;:alrerainiuriçremibrio,incarbolicisprincipibusexemplamulcamagnaque perfpeüa fuere.Dequibusne plura commemorem, nobisillud vnum corum ex-

ho occubuiirenz,velalio mifcrabilicafu cecidiüenz, non folum magno dolore mi-ferabanzur, verum eriam zanquam parenzes mulzis lachrymis arque gemicibus yO deHeuerunz:ideoqüe fuorum milizum faluziconfulenzes, bottesobßdionemä-gisamp;: fame, quamprxliisamp;oppugnazionefxpevicerunz. Quiprxzereaineipib prx fence numero fas Gallorum Regiscopias, ab oppugnacionearcisoppidiquod Salfasappellanc, mecu coaftas difcedenzes, cum armisperfequimanuquecapere po/Icnr,quia ramen non fine magna UlorumRragederipoïTeddebanc^abireper-miferunß j

■iiifcruiit,fuis equitibus qui hoftes ferire iam cœperant, inuitis, ie vix ab honore ''ilSiorix fpoliorumque cupiditate retradis. Magnum amp;nbsp;hoe etiarn fuit humani-'tósexemplum.Qi^oriesenim virvel Hifpaniae primarius,vel aliquis ex Chriftia-lisprincipibus e vicamigraflct,adeius hæredesamp; propinquos ftatim fapientes ^irosamp;religiofos confolandi gratia mittebant, lugentefque nigras veftes doloris biamp;lnimanitatis teftes induebantur.Ferdinandi vero non humaniflimi folö, fed ^tiamChriftianiffimi Regis argumentum memorabile no præteribo ßlentio, qui 1 ^uicleni quotannisdie Ionisante Pafcharefurre6lionis,morcamp;exemple Chrifti 1 ^uifuisdifcipulisjvthominibus'humanitatis exemplum prxberer, pedes lauit, amp;nbsp;' letroquâuisrecufantijduodecim pauperibusaccitispcdeslauarecôfueuit,quos '*ein(lclotos,cœnacos,nouisvcftibusindutosamp;Iingulos fingulisaurcisdonates (liniittebat. V triufque autem elemen tia eu m in aliis multis,tum vero erga eos cog-'’ofeimaxime potuit, quibus aecufitione cedante faeile parcebant, amp;nbsp;alios mul-‘Wquibusfinevlliusquerelaleges vltimampœnamftatuebant, adremumliben-'‘usatqueraetallaquam ad mortem deftinabant.

| £Ri A faluberrimadocumcnta, vel potius amplidîma tria patrimonia amp;nbsp;preci-' nbsp;nbsp;ofiffima munera, Rex Ferdinandus amp;nbsp;Ifabella Regina fuis hæredibus tefta-

'''cntomandauerunt,quæfimulcumregnorum fuorum gubernationefufeipe-^^•gt;t,amp;diligenterobferuarent: primum fcilicetfpeculumclariflimumfortitudi-^'Mnqiio fe frequenter intuerentur, fequecognofeerent : fecundumlucidilfi-’J’'inipanentiæfontem,vnde{itientesliquoreshaurirentfalutiferosfitimquefe-^fent: tertium pulcherrimum moderationis exemplar,quod non folum fuccef-^ofeseorum,fedetiarn naortalesomncs amp;nbsp;præcipue magni principes imiraren-tür.Hxcitaquedonanepotibusamp;reliquisfucceflbribusimmorraliafuarum vir-1 tucummonumentarq^iquerunt, omnibus vtnufquefortunæcafibusadmirabili patientia,fummaque modeftia refiftentes, qui nee profperis rebus amp;nbsp;viéioriis 'll!« amp;nbsp;multas amp;nbsp;triumphales adepti fuere,la:tantes efterebantur, nee adueriSs ^tiirbulentilTimis tempeftatibus vnquam cederunt : fed omniaquæ fibi vel pro-^peraveladuerfacontigilfent, animo magnovultuquelarto atqueferenofemper ^tópiebant, nullumprorfus autelati autperturbati animi fignum præ feferen-fw. A primis fiquidemannisæcatis fus periculis adeundisamp; tolerandis labori-^usaffueti, raültafquereturn varietatesamp;temporum mutationes experti, Deo temper optimo maximogratiasagentes,omneis inimicoruminddiasamp; iniqui-'aresatquefortunx flatus 8e reflatus temperantia 8e fortitudine fingulari fudine» ^ant, li nanquefueruntcatholici principes, qui cum aliis virtutibus, turn vero fortitudine,condantia, amp;nbsp;patientia mortales omnes longcfuperauerint : pro-’'^preteaquodomnigenerevirtutis armati,amp; fpiritu diuinitatis aflîati,cœ!edique gratia repleti, nihil non honeftum, nihil non decorum faciebant,cafus omnes adaerfos quimortalibusacciderefolent, amp;nbsp;nequehumanaprudentia nequera-^‘onevllavitari poirunt,incredibili fortitudine miraque patientia perferentes. Quorum maximamatquediuinamfapientiamcuminaliismultis aduerfitatibus ^labonbusquos indigne plxrumque patiebantur, tuminobituliberorum non ^nemagnaadmirationecognouimus.NametdIoannemvnicumfilium,quidvi-Xiflegvniuerfo terrarum orbi dominaturus videbatur, amp;nbsp;Ifabellam filiam Portu-gallixReginambreuifpacio temporis amiferüt,fortiflimo tarnen animo fummo ! dolorireftiterunt:qui nimirum duobus filiis, duobus generis, duobus nepotibus P amüfisexemple magnæ patientiæ nobis ede voluerunr.Qiti præterea non mino-rifortitudinepatientiaque corporis dolores, quam animi padioncs fuftulerunt. liquidem Rex Ferdinandus cum Barcinonæ inceruicegrauidimum vulnusac-cepÜfegnon modo no turbatus efl:animo, fed nee quidem gemuit, immo animo pra:fentifubftitit,amp;: recentem dolorem lupprimens percudbrem Icruari iudit m-columen.Qux quidem res quoniam pcrtinet ad hifl:oriam,breuiter explicabitur.

Barcinonx fiquidem cum Rcx amp;nbsp;Reginacommorarenturamp;conuentusagerent, homoquidanomineIoanncsCagnamatiusexoppidoCagnaniatio,quodaBar-cinone paffuum milliacirciterquindecim diftat,imaginatus,vtefthumanafragilt; litaSjfe Regem futurum,fi Regc occidiflet, amp;nbsp;inani cogitacione falfaque deceptus, Barcinonem veniens accindus ferro,cuius aciem fæpc cotibusacuerat,'ocûnon vtinfanus,fed vtprudens elegie idoneum,amp; tempus obferuâs ad Regem e domo vbicumfuisconfiliariisamp; Barcinonae ciuibusde negociisamp;: rebusagendiscon-fultauerat,egrefrumdij(lïmulanteracccflïc,cui repente vulnus intulic crudeliiTi-mum. Que iuifu Regis, vtpaulo ante diximus, a multitudinisimpetu defenfum, multifquc tormentis aifeótum,vt fi cuiufpiam fubomatione talefacinusaufasfu' *®

gulari prius,deinde iam exanimem diuidi iuffit. Qu£camp; ipfa quoque corporisdo-lores animofiffime pertulit fempcr,non folum aduerfæ valetudinis,fcdetiam partus. In quibus nee quefta quidem fuit vnquam,fed admirabili fortitudine, vt ab e- J ius matronis cubiculariis accepi,dolorem vocemque fupprimebat.

QV i B V s, Vt honefte cunäa fanóteque prarcipieban t, fic amp;nbsp;omnes regnorum fiiorum proceres omncfquepopulilibenterobfequebanturjamp;fidditerfer-uiebant,cum præfertim,bcllagetebant, in quibus illisfefe vitro ofFerebant,bona fuaomniaamp;laborcs gratuites pollicentes. Quorum plçriqucquivitibuspJuriniu poterantamp;:opibusabundabant,non folum laboresamp; pecunias, fedetiam fangui-nemfuumprofundebant. Exquibusnonnullifortiffime prxliantesvitamamife-runr,quos,vt eorum virtus amp;nbsp;memoria conferuetur,alio loco nominanimus,qui cum regiæ dignitaris caufa,tu veroChriftianæreligionis honore flagrantes,mortem præfertimhoneftam amp;nbsp;gloriofam fubire minime recuJabant.QuibusRexamp; Regina gratiffimi principes,amp;viucntibus,amp;: mortuis,honoribusamp;iàcrificiisom-cium debitum præftiterunt,amp; in eorum præterealiberos amp;nbsp;vxores magna mune-ra contulere.Eft enim gens Hifpaniæ omnis bellicofîflîma, amp;nbsp;fuis principibosqui iuftitiamtuenturamp;fouentjfideliffimajcuiusnobilirasamp;cuiufcunquegenerisho-mines alias omnes genres officio rei militaris amp;nbsp;aliis virtuti bus longe pracedunt, Quare tametfi catholici principes,vtfæpediximus,labores magnosamp;aduerla multapertulerunt,fortiffimis tarnen fuænationis hominibusprofperifatisfortu-natiquefuerunt, qui fideliffimo arquetutiffimo fapientiflimorum Ponuficum, fortiffimorumqueDucum,Marchionum,Comitum,equitum,militumqueco tubernio,pra:fidioamp;obfequio maxime conquiefcebant,quorumviribusamp;ing^ niis quaplurimos amp;nbsp;potentiffimos hoftes viccrunt, amp;nbsp;principatus fuos omnes a fentespræfentefque tranquilliffimegubernabant. Namcumduoflnthominu^^ genera q uibus magni principes indigent, quorum altero bellicis in rebus amp;o cio rei militaris,altcro in capiendisconfïliisamp;agendisnegociisvtuntur,magnuni

numerum catholici principes vtriufque generis habucrunt. Apud quosduc« crcitusexcellentiffimos,fapientiffimos Cardinalesamp;aliosPontifices,pradides gubernatorcs,rcgiaz domus prqfeólos maiores minorefque,maximoscaca ar amp;:procancellariosprudentiffimos,vtriufqueiurisamp;facrxtheologia:cófultos cl:iffimos,cubiculariosobferuatiffimos,fideliffimosconfiliarios,patrimonnreg prïEfedos,amp;thcfaurariosvigilantiffimos,diIigêtiffimosfecretarioscognouimf^5 multasprætereafœminasgenerofasamp;illuftresRegina:maximecultrices, ^^^^j puellas amp;nbsp;nobilium liberos vtrique feruientes,quibus regia domus excu ”’ ^ toshonoresmagnaquemuneraquotidiecoferebat. Quapropter catlmic P cipibusomnesquamlibentiffimediligentiffimcqueferuiebant.f^ fc multos benemcrcnces,etiam infimi generis homines, ad

^Atrimonio coniundicatholici principes regnafua recognofcentes,ö‘ mniaquæfui iuriscrantamp;:ab aliisiniuftepoflîdebanturjlegibusamp;sarmisre* Petare cœperunt, amp;nbsp;in primis Caftellæ regnura cuius bonam'partem Portugal-^^ ^P^°“^“s,vt alio loco dixi mus,occupauerat,pofl: multa prælia gefta j de-5, '^^?'”^^m acdepulfis PortugaHiæ copiis, ditioni fuæ reftituere. Subinde Gra* cnle Mauris perdomitis amp;nbsp;in dedi tionem receptis : recuperato aütem G rana-0 Q *^^§Do ptincipatumRuffinonis amp;nbsp;Ceretania:repetiuere,quodRexGalIorum ^^ 'Us,qui principatumillum pro pecunia quam Ludouicus pater eius loanni ].^’gonumRegi Ferdinand! patri mutuauerat, multos annos obtinueratjibera-uiierefticuicjinevllapecuniarumrepetitione. Quarumfumma erarad nume-trecentorum millium aureorum, quos Galli coronas appellant. Deinde par-^^tnporeNeapolitanum regnum a Gallis occupatubisinfuampo-

^æ ateniamp; Imperium redegere, fæpe Gallorum copiis profligatis: poftea Nauar-^ )lt;luod quidam multos annos iniuftc poflidcbant.De cuius regni conditione amp;nbsp;^^eïülisquibusadRegescatholicospertinebat,alibifcripfimüs.Quarciurequi-f'^^riperatumfuifleprobarifacilcpoteifnon aiKcm,vt nonnul-

^u* .P^^^cruntjereptum. Cuius rei caufam amp;nbsp;rationemfi quisfcire voluerir, tienictinlineaamp;: fucceflione Regum Aragonü,in Rege Ramiro fee-undo. Præ-^eacatholici principes in Hifpanianonnullasciuitatesamp;oppida multa fibiven-tîrunt, quæ nimia præteritorum Regum negligentia fuerant occupata.Per le« o^tosetiam amp;exercitus fuos in Atlantico mari Canarias amp;nbsp;Indicas apüd Antipo-^?entesdomuere,amp;adcultûChrift:ianæreligionisadduxerut.In Africa qüo-1 fiMefillam,Oranum,Tabracam,quamBuxiamvocant,amp;:Tripolimfubege-'’t'QuifivitamlongioremproduxifTentjamp;aliorumprincipumquifempereos smagnasamp;fandas molientesimpedireconabanturjnuidiacaruiflentjuôequi-^Didubito quin Afÿca totamagnaqs pars Afiæ iam nuncHifpanoparerentim-jj f^'^^'o.Quodquidem nepotes amp;nbsp;alios fucceflores qui non modo regnotum, fed e-''^®eorum virtutumfunt hæredeSjamp;ChriHi nomencultumq5 rebus omnibus ’ttteponuntj adiuuanteDeo faduros fperamus arq^ profpicimifs. Hoc enim Ca* D‘Usamp;Ferdinandusfratrcs excellentillîmi principes promitterevidentur J quo-tiini alter auum Maximilianum,alter Ferdinandum, amp;nbsp;vterq} Philippum patrem

pABELiA regina multis magnifq^negotiis amp;continuis iam defangata labori-DUS,in oppidoquodMethymna coghomento Campo dicitur,in aduerfam inen '‘UV31ctudinem,quacüm dies prope quinquaginta conflixit.Quibus diebus cum ®ugt;ncsfuae domus équités jfacerdotesjamp;totius Hifpanixpopuli peromnes ec-^I«uasfacrificiis,oratiönibüs,ieiuniisj amp;nbsp;lachrymis pró eius faliite profufis Deüm Optimum maximum deprecarenturjlla tarnen prudentiffima mulietcumdienl ’uæfux vlcimum appropinquate fenfiflet, omnes admonuit ne quis vitra Deum ptecibusfatigarct, amp;nbsp;eeelefiæ facramentà deuötifllme recëpit. Cuius tâta fuit ho-’’tftatisamp; pudicitiæ cura,vt etiam cum extremam reciperet vnûionem j amp;nbsp;iam â-''unamageret, nudum pedem lie vngendum præbuitj vt nemini j ne familiarifli-'quot;æquidem raulieri tangendum permiferit.Teftaméntum autem prüdentiffime I j 'Dndidit,amp;regnorum fuorumeuramamp;adminiftratiohe Ferdinande Regi com'* I ^wdauic hacconditione5neiuraccnfufqj regnorum fuorum alienarencut vllo •Uodo.ObiitautemHifpaniarum maximum decusinoppido Methymna Cam-PbdicvigefimofextoNouembris.annomillelimo quingenteiimo quarto.Quo ^uidcmdieomnisHifpaniacfœlicitaSjOmnedecuSjOmniumvirtutumpuIcherri-j ^umfpecimen interiit Cuius corpus habitu Sandi Francifei reconditum anima beo reddidit jamp; magno facerdot urn 0^ equitura numero Granatamdelatumfe«

pelitur in loco fatis hutnili, amp;nbsp;vtteftamento mandauerar, reiedis omnibusponi-pis. Or bata itaqs Hifpania clariflimo Iumine,n5 fine caufa timere eoepit, magnuf-que terror omnium bonoru mentes inuafit, qui ne ieditiones amp;nbsp;bella quæ viuen-te Regina fuerant oppreiTa amp;nbsp;extindajtenafeerentur, formidabant. Caterura Rexprudentifiimus Ferdmanduspoft obitü Reginæ multis profufis lachrymis, mul tis conuocatis cq uitibus Reginas peradis exequiis,Ioannam fifiam, Caftcllx, Legiortis,amp;Granatæ, casterorumqs regnorum Reginam nominauit,amp;ab omnibus iureiurando exconfuetudine regnivocari iuflit. Eratautem Ioannafiliafub idem tempus cum Phihppo marito Maximiliani Imperatoris filio in Flandria: Comitatu; Ferdinandus autem interea ex Regina: teftamento atq; rogatn regnorum omnium curamgubernationemqsfufeepit, omnibus Hifpanisconfennenn-bus,amp; poft annum amortelfabeUx Reginas Germanam duxitvxorcmGalloru Regis confanguineam. Qui fumma diligentia fummaq^iuftitia in fanda paceamp;: optatatranquillaqj quieterégnaomniaconferuauit. Cuiusgubematio fuircirci-ter biennium. Nam deinde cum veniftet Philippus gener eius amp;nbsp;Ioanna filialdi-bus ApriJis anniquingentcfimifexti,renunciatacuraamp;gubernatione regnorum CaftelIaSjLegionis, amp;nbsp;Granatas, ad régna fua Aragonit primum fe contulit,amp;dc-inde Neapoliranauigauir.Quodigreftb Philippus amp;nbsp;Ioanna coniux eiusama-gnatibus amp;nbsp;populorum CafteUx procuratoribus in oppido Pincia,quod Valladolid vocant,Caftellas Reges vocati fucreprasftito iureiurando, amp;nbsp;Caroluseorum fi- î'’ liusdiduseftCaftellxphnceps.EratautemPhilippusiuueniscorporevaliduSjfa-ciepulchra,afpeduiocundo,animoliber41i,ingenioclaro,amp;lirerisadornatus, quiregnanit menfesfere quatuor,amp;in vrbe Burgenfi aduerfa valetudmecorre-prus, paucis diebus e vita d eceffit, die vigefimo quinto Septem bris annipranomi-nati. Quo morruo, Ioanna Regina viduata remanens, vel exmorte mariti queai vehementer arnabat, vel nulla gubemandi experientia, vel alia caufaguberna^' dimunusrecufauit.GubernatumitaqiregnumfuitperconfiliarioSjamp;Francilciï XimeniumHi/panix Cardinalem,quiCaftella:regnumgi4’ernaruntmenfescif' citer vodecim, multis Cafteltemagnatibus inuitisatq5 etiam murmurantibus.F- j ramt autem in hacgubernationeregiiconfiliarii, Alphonfus a Fonte cognomina- J^’ J tus iureconfultus, amp;nbsp;Epifcopus lacrienfis moribus amp;nbsp;ætate grauis,qui conßHo I præfidebat, Petrus Oropelänusdodor, Canonici iuris in terpreSjamp; vira probus, nbsp;nbsp;l

iceta2ndusTeiïiusUcenÙ2itus,\iTin^cnioni2^nusèc^£nctcnobihs,pam^li'i‘ I {palentis.ErâtôiGârüasMoxiciLiccntirLtusinvtroqiiure,n3doneGuipuzcua,- I nuSjVirprobusamp;lirerisacgenerecIarus.-itemLaurenriusCaruaialusdodoregre- 1 giusamp;^generenobilis-.âderatamp;LudouicusPolancusvtriufqiiuiisconüihusEu- l eruntamp;aliicompIures,quorumnominamelatent.RcginaauremIoannaFerdi- j nandum patrem qui ^eapoli tune crac,ad regnigubernationem vocariiußic,qui nbsp;nbsp;ƒ

Êïixvocis annuensfc venturumre/pondit.Cæterumguoniammu/racrantinre- I gnóNeapolis,Sc magna négocia, aduencumfuum per aliquot mcnfcsdidulit.Ta-: 4^ I dem multis Elix fux nunciisSâ literisacceptis Szomnibus fereCattellxpopulis 1 ft fiippUcantibus, die quarto lunii anni quingenteûmi feptimi nauim conlcendir, nbsp;nbsp;nbsp;I

multifqi triremibusmagnaq} clafTecomitatas inHifpaniam rcmeauic iacolumis amp;peroptatus,Sz:multismalisquxperHiCpaniamcommittebantur,occurrit.Qui cum tumultusScnonnullorum proccrum motusopprcßillet,omnesCallellxpo‘ pulos tranquilla pace magnaqiiuditiapropefeptenniumgubernauit.Pollea veto anno tertio decimofupra milleûmum Sâquingenteûmum ex vrbeBargenûPin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

ciam,quoddi{iat a Burgispaûuum milliacirciteroâoginta,fecontiilit,vbiper , annum fere commoratusell, multaqinégocia confecit. Vnde difeedensin ca'- i , nobium quod Mciorada dicitur, ordinis fanâi Hieronymi apud oppidum ^ ƒ ■ Ohmerum , profedius, aduerfa valetudine grauarus indies magis ac magis af- nbsp;nbsp;^

Bigebatar, adeo vc de dus faluteamp; fpe vitx medici fere omnes defperatenti : Qpam quidem valetudinem viri quidam prudentes ex medicamentis quibud* j , dam Ïibi dans ad procreandum proueniffe putauere. Qax tiae feiens due de~ gt;nbsp;, ccptijsacccpcrat, medicorum tarnenconûliisobediens,amp;:multisadiucusreme- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

•Jiisintcrdum conualefcebat,amp; fpem vitç medici pol'icebantur,fed priftinam va-Ictudinem recuperarenunquam vaiuic,quin potiuseius virtus paiiiatimdcclina-j lgt;atadmortem.Siquidem neqj pedibusinfittere potcrat,ncqjfamiliäres, vtfolc-l’at,alloquebatur,amp;: a negociis omnibus abftinebat, cuius vulcus qui fereniffimus temper fuerat,non bilans,non iucundus,fedfubirirtisamp;fubobfcurus.

gt;0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exvrbe Placentia Hifpalim verfusin ledica veberetur.in

^pagoparuo nomine Madrigalegio,quodelfapudoppidù Guadalupum,die ''gt;gcli.nûfecudomenfîslanuarii,3rini mille(îmiquingentefîmidecimifexti,Rex cathoHcusFerdinandus amp;nunquam fatislaudatusecclefiæ facramentisdeuotil^ ûmc receptis,Deofpiritum reddidit, annum agens gratis lux quartumamp;fexage-limnm,cum regnaflet annis duobus amp;nbsp;quadraginta.Habuit autcm moriens a[ ud ^^Præteraliosnobilcs Federicum Henricum AlmirantemCaftcllæ,amp;Federjcü äToleto Ducem Aluanum fiios fr3tres,alterum patruelem,amp; alterum amitinum. ? Oderat amp;nbsp;Clemens Protonotarius, qui fuit vnus ex teftamentariis amp;nbsp;teftamentu { ^'^ripfic, cuius mihi datum fuit exemplum. Quodquia magnum volumen eratjiSd: j^ »perinoftro minime necenarium,prætermilimus.Elegitautem Ebi Rex Ferdi-. ''îndus fepukuramin vrbeGranata,vtalibifcrip(imus,vbiamp;vxor eiusllabella ^fginaiacebat,amp;nuncambolimul lacent,amp;effigies vtriufqjeernuntur malto ^mulo valdecofpicuo. Quo etiam Regis Philippi corpus Impcratons Caroli iuf. f^dclamfuitexoppido quodTordeliHas appellant,vbi longo tempore iacuerat.

Jyl^Hideeatholicis principibusfummatim loeuto, fupereft vtcorum liberos ■*prolemq} pulclfbrrimamnominatim refera. Genueruntitaqj catholic! prin-u ''P«loannem vnicum filiu, qui cum Margaritam Maximilian! Lnperatoris hka Wemduxiiretadolefcentulus,poftconfcd3snupti3samp;variisliidisamp;fpedacu-lisfumptuoliflimecelebratis non folum ab equitibusregiat curite,fed ab omnibus ftiâtotius Hifpaniæ populism Sicibæ, infra annum diem vitxfuæclaufit vltimu, »on fine fummo dolore parentumamp;lachiymis,amp;: totiusHifpaniaratqsSiciliæcô-f^ernationcfiimmoqiflctu.Obiicautemhicprinceps natura dotibusexcellensamp;: liierisadornatiis,S31manticç,annomillelîmoquadringeutelîmononagelimofe-ptimo. Cuius luduoklTima mors, quæmaximo gaudiofutccllit, nouam kriben-dætragœdiæmateriam poeris öd feriptonbus pra buit.Eius corpus A uilamdelaiu ^uità lacer in cœnobio fandi Thomte ordinis prædicatorii.Progenuerunt amp;nbsp;filias Wjor,nàbellamfcilicet,quæprimumnupfit AlphonfoIoanniPortuga!liæRe-j ' Ê’^filio,qui lapfu currentisequi, vt alio loco diximus,infœliciter occubuit.Quo i f'iortuonupfiteius vxorEmanueliPortugalIiç Regi.Secundam filiam fufeeperût ^’annarn,qiiænupfitPhilippo Maximilianilmperatorisfilio, Carolumqs peperic I'i’pcratorem,amp;Ferdinandum VngariæRegem:peperit amp;nbsp;filas duas, Leonora, ^næprimumnuplitEmanuellRcgi Portugalliæ, poli cuius mortem nuplît Fran-tifcoGalloru Rtgi: pcpcricamp; Catharinam ,qua nuncefl vxor Ioannis Portugal* liæ Regis.Tertioautem loco Rcgi bus catholicisnatae P Maria, qua? port obi turn l^^ixfororisIfabeHa fuit vxor Emanuelis Portugallia Regis. Hçcpepe rit loannem (lui nunc eft Rex PortugaHiç amp;fratres eins atqjfot ores quos alibi nominauimus. 1 Vltimampratcrca genucruntfliim Catharinam,qua?nunc eft Anglia: Regina. ! Habuitctiam Ferdinandus ex quadagenerofa virginc,quæ fuit Euolis Vicecom-' fbAlphonfum Aragoneum Cxfarauguftanum Antirtitem,quipatris moresamp; ; '^irtutesomnesficimitatusefl ,ficelufdem redaveftigia fecutus,liceum totum ' ^cfert,(icdeniq; feipfumgerit,vtnonminoremiplefuarum virtutummatcriam * ftriptoribus prat beat. Cuius an imimagnitudoamp;: nature fœlicitas verum quidemi i dludnoftrumteiraftichonfaciuntj

Principevirtutes pmves/^ui ^u^eris i» Vf^p, Püßi/ei ^icawm/^/ûpesc^ppr/gt;ûrisûmpef, /i/fffp/f/umcer/e^u-trif ziragp^pu^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^/'^^^PP/s/à’üx^upe^M/sièpi/erepp/pff-

Aliud cetradichoti no ttrtiin deeiafdém principis mernohs futurs, S/^e»us c^ 'v/rPUi w^uv/fp/f/^^Pr^ mag»/ Np/^prAe^re^/amfaf^a/afera/^/f c^axxeï Pr^ci^is,/» ‘vùpyfégt;Pxp/àlt;^P m^JVPKP, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ph^c/^/s ,^/fh//J?/ipmex Âza£P^à. ProgenLutprxtercaKexFerdinandasIosnnamAragonesmfccminsmpradsn-tiffimam,qu3pnüp fit Bernardino Velafco CadeUx Comedabili, viro inter Hifpa-nixprimarios titulis amp;: opibusexcellentiamp;:generoGcateprxdantiïfimo. Sufeepic etiarn Gliam Madam ex feemina Vafconiapulcbcrrimanomine Toda.Progenuit infaperamp;: aliamMadam, cuiusmater fuitgenerofa defamihaPireira regniPor- 10 rugallix. Hxdux forores eiafdem nominis viuunebodiein ceenobioMadrigsIis oppidi,prxfuntq} exterismonialibus.

^^ÆTERVM Ferdinando Regemortuo Caroluseiusneposnundisamp;multo-rumHceris admonitus in Hifpaniam profeâionem parare eoepit. Ad quern interim plures CadellxnobUes amp;nbsp;AragonixnonnuUi quiRegum catholicorum ^crcrarnfnerant,fefeconrulerunr.ExquibusfuitvnusFrancifcuseogno f^obus, quern CarolusCadellx negodisfecretadum prxfecitde dusiagenio amp;nbsp;itJ moribusinformatus.Podca vero rebus ad profedionem comparatis, cxFlaa-drixbttonbusinH,fpaniatraiecic,amp;inoppido Villa Viciofa, quodedapudAGa-resenauidefcendit diedecima nonamenGs Sepcembds,annomi}lcGmoquin-g^ritdirnodecimofeptimo.Hicdiespaucosquiefcendicaufacommorarus,mox ad vitcndam matrem reginam loannam Turrem Syllanamfecontulit. Decuius rcbusquasgercrefeliciterincipit,amp;:poabacgedurused,ineiushidoriaDeoiu^ uante conlcribcm us.

-^ Os T autem Hiïpanorum Regum nomina amp;'fucce/!iones,di-r^-' cam nuncbieui, quos Hifpania Romxdedir amp;nbsp;Condantino~ poli Imperatores. Nam cum olim Romam exprouincHs ali.t^^ frumenrum, alixferrum, a/ix cquos, ahx alia munera mitte-renr,Hi!paniaquidem cumJiis omnibusetiam mirrebatbv-perarores, quoshoclocomemorare condicui.Hisenimmira ïn mod ü po tedcac debebir!cmperHifpaniag/odari,quxfeni~ per cos virosgenuerit, qui vbicunt^ cerrarum fuedne, primum /êmpcrlocum teil uerinr.

DE 'REB.'HFSPA.NrÆ LIB. XXII. looi cum magnogaudio remeauit. Verum quutn’poft primumfui principatus annum um fenio grauaretur, amp;nbsp;triors inftaret,Reipublicæ cauens Traianum fibi ado-pUuitin filium. Qt^ adoptato cum feptuagefimum gratis excederetannum, vi-cæfuæ fincm mox fecit. Cuius corpus in hortis Saluftianis fepelientes, animam in cœlumrclatam fenatus decreto retulerunt.

^ y Rai AN v s autem decoris Hifpanis plunmum attulit.Natnciim a Nerua eJe-dusefTetjimperiofufceptoresadmoduminclytasgeffit.Fuitenimvirinomni ^■ttutisgenerepraeftantiffimus j amp;nbsp;qui inter fandos Chriftianos (vt multis placer) *ô«itoreferendus cft. Quippe qui optimos principes rerum geftarû magnificen-J'3)amp;omni virtute, laude, amp;gloria fuperauit. In primis nanq5 imperii fines longe '’teiÿdifïiidit.Germaniam enim trans Rhenum(vt Orofius feribit) in priftinû fta-quot;gt;nireduxit, Daciamqj cum aliis gentibus Rornano fubegic imperio. Parthos j“oq)recepit,amp;Albanis Regem dedit.Euphraeem amp;Tigrim prouincias fecit. ^fmeniaminfuper, Aflyriamqj, Mefôpotamiam, Seleuciam, Ctefiphontem ac ^äbyloniamvicitjamp;vfqj ad Indiæ fines tenuit. Ad mare etiam rubrum acceffit, in jjj^^’oclaflemvalidam conftituit, qua inde fines vaftaret. Hicquippe omnibus in o-'’'niafeæqualem exhibuit. Qmnimo,vt feribit Eutropius, perfæpe amicos faluta-^'°nisgraciavifitauit,amp;: neminem vnqUamlæfit,vbiqj enim terrarum itafeomni^ /’^æqualempræftititjVtvfqjadluftiniani magni tempora increationeprincipû Î'^’^perfitacclamatum, Fœlicior fit Augufto amp;Traiano melior.Honoresenim î^perii.diuitias, facultates, amp;nbsp;premia benemerentibus præ cæteris æque diftri-''gt;t.Cuiustale perfæpedidum erat,talcm priuatis Imperatoremefle oporterc, Wespriuatos fibi optât habere.Immunitates vrbibus inopia labprantibus vl-*f“ offeiebat. Portum Anconitanum nunc mirum in modtim aüdum extru-^’h amp;31i3 multa ædJficauit. Nihil vnquam in vita egit, nihilque cogitauit, quod )j j®ftad omnium vtilitatem pertineret. Vixitannis tribus amp;nbsp;fexaginta,in quibus ; ^cem8£odoimperauit.Cuiusprobitatis amp;morum,etfiperierint feriptain hi-' °fiaindigefta,nôtamen obtruncataeft memoria, quin multa pluresfcripferinr, ’^uibusnos paucahaie fumpfimus.Igitur cum fumma belli domiq^ gloriaflore-^^bvtEufebiusfcripfit,apud Seleuciam Ifauriçciuitatemprofluuio ventris extin-

1 nbsp;nbsp;cft. Cuius offa poftmodum Romam dclata,in foro ibidem, in aurea vrna qua P'clttuxeratjfub columna quæ adhuC extat centum quadraginta pedum altitudi-Mepuka funt : cuius anima Romani fenatus feutentia relata eft in cœlu m:cuius f’Wafuit(vtafferitur)oppidumquodPetraciaSerranadicitun

lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Hadriane Helio Romanorum Imperatore.

. iRiperium fufeipiens multa quidem magnificegeflit. Fuit enim vir magnus amp;! optimos principes non immerito numerandus.Nam liberalis,fplendidusgt; j .^*ficus,clemens,amp;vtraq}Iinguacruditus,nccnonamp;Muficar,Medicina;t]^ar-j ^‘ontiffimusfuit.Qui cum leges multas compofuiftet,a populo Romano ob be-j^ 'Merita paterappellatus eft,amp;:nonmodo Romanis jfed etiam Athertienfibus I^|ctnpetentibus ex Draconis Solonifqjfententiaiuracompofuit. Quibusetiam'

’othecammagnificam atqjinfignemconftruxit.Etcumvirdodiffimusefler^ '5 ^°fumquoqjdodorum ,amp;maximePlurarchi Chæronei,Scxti, Agathoclis,amp; 5jj**'?®’g®‘P^*^°^®P^o’^f’*™’^*3*^^f®^®v^“Samp;dcIcdatuseft.Idctnq}facrisElcu-®gt;nitiatus multa Athenienfibus dona contulit, corumqs ponte Cephifi flumi-I) «luuione defolatum reftituit, pontemq; fui nominis adhuc ftantem fuperTi-^fiminVaticanofecit,aciuxtaillum fepulchrumfuum mirarroagnitudinisex-g.^j^ua molcfeu fepulchro nuc R omani Pontifices pro arce vtuntur, quæ San-'^ogeli Caftcllumnuncupatur.Mirificequoqj acfumptuofeamp;alibi hicclarif'

ümus Imperator xdibeauit, amp;potilSm urn in ludxa Hierofolymam a Tito cuet-tam minibus amp;ædi7îciisin/laurauic, amp;adeo cam amplibcauiCfVtpaütonisDo^-mini no Unie Cu ChrMi locum intramœnia concluCeric, amp;: ex Cao nomine Heliam appellauit. Prxcepitne cuiladxo,led tantum Chridianisintroeundi facultas o-mnino daretur.Nam cum primo Chrillianis aduetfaretur, polleacoenita corum re igioneetsa modum faultfamp;benebcus fuit. Àlcxandriamquoq}Ægypticiai-tatem aRomanisdirutamfuainCtaurauit impenfa. Murum item in Angliaduxit

3 na a ia opera fwregit. Tandem amp;nbsp;ipfc fexagenario maior intercutis aquæ

^r^n?. Campantvrbem viexfuxEnem fecit,S^Puteolisin villaCi-A.nconinus Piu5 eins fucceiPor cemplumpro Pepul-enro coniccraun. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r t .

^^'^^^^^^^‘^^^^^^^^^^^^^Eigt;ai4Xfirai^/ffsiperaifi/'e.

nemamp;progen^resHifpanosfuiirenf''^''^'\^'^P^’quot;'^°quot;^^^ irnpcriffulptotan^

oerii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^P‘gnitateimperauit,vtmcritononim- i

W«^»e»pri««toi.^p‘ïfe^SrSi‘''^‘‘^^^ ferunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuit, hoc verbumperfxpcdixiüe

^^^^^^niauetevnumciucmferuare auam mm u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

i^s-isitzzs^S-^^ SSSS^SSStis^Ses^^

^[omnoPMfu^c'^irnmü^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^quot;quot;^ ^‘^^'^P^^^'^^ ^^td fuo An-edEufebius) Germanos, Marcomanos''^'^^^''quot; resmaximasgeibr. Nam(vtteilis perauit.AdquodbelIum ituruscum ^Slquot;^°^^»Sarmatafqrmagna virtuteiu-

. ret,omnemimperatoriamfupeneadem^l^^''''''quot;'^^^'^ merentibus dedir. FuitprxterL Ide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î ^o^^rnatum vendidit,amp;tprecia

imagi^m dominon haberet nbsp;nbsp;nbsp;^^^quot;^^^^ vtfacnlegi nomen incurrerctgui dus

r ‘^“lM3yxtJ]odomintnoilr2fretus,in quo maxime con£-aen^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^ Androgatum MaximmiDacem, acArbogadem Eu-h ’^^^ ^^^^^^^iA^Germanixparcisinuaroresfuperauitamp;occjdit.

'^ompulfus ad quinque hominum millia iuffit occidi.Quod vbi diuus Ambro-fiusintcllexit, Imperatori apud Mediolanum exiftenti ecclefixintroitum, nifl P®niterct,interdixic. Quod legimus incanonede pœn. diftind. ii cap* i. Quam lt;1111(16111 admonitionem ita animo a:quo tulit, vt vltrö Ambroßo gracias cgerit, at-^uepœnituerit,amp;: vrbem ipfam lacerataminftaurauerit, vtnocaturinproœmio ^igeftorum. V nde amp;nbsp;pœnicentia perada legem tulit, vt principum fen tentiic fu-P2cmortis animaduerfione prolate vfque in trigefimum diem abexecutoribus ‘^lt;iiperdifferrentur,quatenus locus mifericordiç reo,vel,fi res exigcret,pœniten* ’ 10 ^'?’'°®^®P®”*^®f‘Q‘^^™®^*’®™ pofteafiquandoirapercitusfuiHetjliaccunda-^æoevtebatur,vt ter alphabetumprius proferrer,quam quicquâverbomadarct.

^RcADivs magni Theodofii filius, Conftantinopolis cum Honorio fratre præfuit imperio, qui Chriftianiffimi fuere, amp;nbsp;bellicis in rebus Arenuiflimi. Ruffinum arque alios duces magno conatu imperium aifeiilantes fumma ’irtuceoppreflere.

PJOnorivs autem Arcadio mortuo imperium tenuit vnacumTheodofia fratris filio,vir certe moribus amp;nbsp;religioneThcodofio patri coniimilis.Qui eu p®umimpcriumfufcepir,Conrtantinumtyrannuminterfecit.Cuiusetiamiuf-lt;1 Candis expulfis hxreticis pax eeelefiis reddita eft. Itaque pacatam relinquens

*J'Heodosivs lunior Arcadii Imperatoris filius cumValentinianoPlacidix amicæfuæfiliofeptemamp;viginti annis imperauit, princeps omninoChriftia-’'illimnsamp;humanirateclariflîmus, qui imperium in maxima return perturbatio-fufeepit ac pofledit. Nam Africam ferme vniuerfam Genferico Vandalorum ^cgiablataniamifit, amp;nbsp;Ægypti partem deperdidic.In Pannonia quoqjamp;Hunni ^oce Attila res multas vaftauerc.Multas etiam in Britannia calami tates,direptio-*’“,vaftationefq}pertulit. Deinde Vefegoihi,Sueui,amp; Alani LufitaniamTarra-'•°ncnfeniq;Hiipaniam amp;nbsp;Aquitaniam capientes,aLigcrifluminevfqueadCar-’‘laginemnouamomniaoccupauere, prxter Cantabrosamp;Allures, quiprolua •^coftantia Romanorum milites conferuauere.Quæ mala Theodofiusanimad-10 j^'’f®^^’^^^^odr*^anumcum Placidiamatrefuaftatim ad regendam aedefendé-''ä^ mifit Hifpaniam.Ipfe autem loannem quendam tyrannum opprimensre-

J^E Vngariæ Rege Ferdinando, qui adolefcentulus militiam ingreflus, arma tra(darecœpit,dicambreuiterquæmibi fata promittunt, cum fcilicetHifpa* ^'æamp;ChriftianæReipublicas honori magno amp;nbsp;augmente fore.Quemquidem ^iitieceifitasamp;Dei voluntas non fine caiù motuque cœlorum potentiffimis ac JO ip^^^iisChriftianafrcligionishoftibusoppofuit,quibushadenusfortiifimere-i ƒ») amp;nbsp;in pofterumdeomnibusbarbarisgcntibusamp;Cbriftiajiinominisinimi-^■5,vttpero, Deo iuuante fimul cum Carolo fratre triumpliabit. Cxterum de re-usquas bic RexFerdinandusadolefcens hadenusgeiTit,amp;nature dotibus,mul-1' cripferunt: amp;nos,Deoiuuante, prêter caquaefcripfimusinhiftoriaCxfaris, ^•aquoque quç pofthac eum fadurura multo maiora fpcramus,in honorem Dei ®cnoftrs rcligionis conferibemus*

EsiDERABiTin hocvolumineledoramp;fruftrarcquirçtHïpanix tiros illuftres.De quibusnon folum præteritis, fedetiaronuncvi-uentibus, vt in prologo amp;nbsp;aliis in locis mentio eft, numcrofe fcripfe-ram : fed cum illorum nomina amp;nbsp;res geftas noftrisprincipibusrc-cenfuiflemjlli quidem erfi propter Hifpaniç fœlicitatem,quç tot vi-ros infîgnes progenuiflet, valdegauifi cum laborem noftrum amp;nbsp;indiiftriam com-probaflent, eorundem tarnen voluntas amp;nbsp;confilium fuit, vt in praefentiarum viro-rura illuftrium catalogus non edcretur. Dicebant enim prudentiflimi principes, 10 quodinterviuentes, vteftHumana conditio, magnanafcereturinuidia, amp;iufta præterea multorum querela qui prætermiffi fuiflent. Fuitigiturmihiparendum principibusnoftrisrem iuftam præfertimarqueprudenterimperantibus.Subdu-ximusitaquede voluminevirosilluftres amp;nbsp;nonnullas etiamroulicresmenaoratu dignas. Q^æ cum cæteris quæ mihi pofthac occurrerint, inlucem pro-ferentur in pofterum.Nonme igiturmentitum iudicabis benigniffimeledor,amp;quodtibinuncofFero, libentcraccipias. Vale.

lOOj LAVRENTI! VAL-I.AE. PATRITII ROMANI, DE REBVS A FERDINANDO A RA-GONIÆ REGE GESTIS LIBRI TRES*

N graut diligenü^ue hißoria rerum geft arum quantaßtwl feriptori difftcultaSj'vel k^ïori vtUttaSyCtfipli r/^ coatittores or at or lie artü, qu^e htftoria mater eU, at^ hiß ortet tpftilthrorum fuorumprinciptts teßan -^^ tur: tarne» detrahunt »ohtsphilojophi quidam, c^ tt permagmacper-uetuftt,cum muit urn i» primait urn plus i» pojlertoreparte,a»tefere»teS hiftorieopoetam, quod dicant illumproptusadphtlojophtamaccederei quta i»ge»eralibus zgt;er/etur,t:‘'‘ propo/tttsfaclts exempts t» vmuer/um f'’^(ipiat ; vt ffomertts, qui »0» tam fuperlorum Tjir or urn ge ft a narrat, quam quo modo fu-^‘*^gt;hniftpiet3teftqueefftcia»tur, i»ftttutt Htßerteum emm tantum narrare quads 'vntus ^quot;'^iim, autalterfuerit, velutt Thucydides, quigefta Periclis, Lyfandri, aliorumque non-^“Horum [ui temporis ferthtt, Ita primas partes trthuunt philo/ophis,/ecundas poetts, tentas Htema/que hiftoricis. Ego vero cum hutc nequaquam optniont aßentiar,tarnenpoctis mul-^ftas quam illifaciunt, tribuo,adeo z't eos aut comparent phtlofophis,aut anteponam:Jed no ^optinuo hiftoricispraferam,ac ne fortaße quidem conferam.Decet entm opus quod agggt; ede-^tlt;,libero ore defendere. Itaque primupoet as cum philofophis, detnde cum hiftoricis, i urn hoi W^cumphilofop'his componam. Principioftquid momenti antiquitas habet,att eerte ha-°^f, poet a philo ft phis ,immoßphis antiquiores/utjfe reperientur. Siquidem P/omerus at que ^ftodus no modo ante Pythagoram, quiprimttsphilojophits,jedante il/osquoquejeptem qui ^hi, id e^lfapienies,'vocati ftint, extiterunt. .^^odft in eadem materia eft ht (ft tilt ver/an-^‘‘’',pro feelo apparebitplus eße penes priores quampoßeriores aut or it at is, laudis, dignitatisT '^n non in eadem materia vtrique ‘verfinturi’l^id enim habent hi qui feftudlojosJapien-‘‘^vocant^quodpoeta non trablet ? nonne Empedocles, e^ratus, Lucretius, Tarro denatu-fdibus ac cielefttbus dtßutarunt ? non Tergihus de aruis, vinetis, arbußis, animait bus, ani^ ^‘ftueetiam deJun Horum, adtunHa phyßea rat io ne, ce emit? non multi de medicina verß-“^tonftripferunt ? ,^id autem quod ad moralem pertinct, Satyri aliud quam dißutando, hoipiendoque mores informant? ad quem ipfumJinem Tragici,Comici,cateriquepoeta,ftd pherftna tendant. ?(am deDialeclicaftr there 'verßbus,quüdammodo inept umJ/t,nttpote '‘’'a quadamftientia ^ aßera: quanquam non defuerunt,qui ^ de hac, (p- de cater is libe-^olibus artibuspoëmatapanxermt, ^^are qutfquis elftqutpoetas, non dtto in numet ophi-quot;^jophantium non ponat : fèdeur exißimet minus its qui ft peculiar iter phtlcftphos appellant, ^t nomine dignos ejft?qui etiamprioresphiloftphart emperunt, dr vbi ah /ftis diß'erunt,me-^‘^phtloftphantur. Habet enim tnßitutto ilia fapientiaJub perjona miram quandam autori-^^tem,(ft quaftmaieftatem, cum eximia modejlia laude ebiunHam: ^t apudHomerum cum ‘P^‘ttqttidegeruntdixeruntque,Tleftor,t^gamemnon,Priamus,HeHor,Hntet}or,mul(O ’’‘“^ts advirtutem incendimur, quam ex 'vlHs philoftphorumpraceptis, ^y^deo tpium quc^ ^’‘^otemtacitaquadam caritate compleclimur. Hampraciperealits'veile,fereedtofumeH, I^odarroganttam (ft tumorem animi olet. Mens enim noftrafubltmis ac fuperba,vt reHam 1 ftf^ptionemtanquamafapientiorededignaturaccipere,ftceidem oblique per exempla d“ ”dejubeunti acquieftit: cum prajertim tlla 'velut piHura perJon art/, (ft fjem tnducal ani -’’’‘’j amp;ftimulos amulationis incutiaL Ex quo Horatius non tantumJiio lure ,ftd'Vere de Ho-^tfo loquens,peetas vno eodemque in loco,non modo philofophis comparât, inquiens,

Rurfus quid virtus amp;nbsp;quid fapien tia poftit, Vtilepropofuitnobisexemplar Vlyffem. 'verumetiamantefert, cum inquitt

Qui quid fit pulciirum,quid rurpc,quid vtiJe, quid non, Pienius ac melius Chryfippo amp;nbsp;Crantoredicit. ^^oeißvel^areszfe/pofias/uper/eresp^Uófofè^ ce»/e»df Jü^fpffe/icreü^uuf^e/ff^Miire ^ûi^yï'»//f/)?tfricif maiûres, »ealicamfgt;ares, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//f^uoiZ/ui/fro^ff^raMpeetaiiefie-u^/e»//a a/of^amus, /j^ûriafK»^^fuij^epü^/pnürem: e/^^r/orfuù. Naf^i/fa^a^^LatMi ^r/ûra/uxi aff/faüa^uaf^/^ûewafa.y/capffûl Grâces, c^ Pares P/zr/gius, ^ Diffus Cre/e/i/s, yï^'verefuer/tfft,priores Homero exs/Seruaf. NecyiersposeP/'v/foefajigmeffSa/ua, Kû/iinfC-rumge/iarum wrisate, 've/utfu»alame»S/SiealsJ^cefsf. Ham ne ^u/däea/^fs^u/s^/^orxsss/i-e^'i^,quorum esiTr/Jmegfßus^^uem mfereur/umpu/aaSjCer/e Juf i(ers»ee/«»s^aaarea,Vf effezm^»umeffSumfo/Jerzs^ge/JaJüaferJcrzf/zz. Sez^/gt;oe,zgt;toi/x/,oJoKamus,fif/shaèezfzustie- ^^ moz^rare, cumiiJem/zZfrofo//z//z/^or/eo^uoa/f oerier 'vzfro/zz, ezzam zie/eHez,uzmirzlt;f» Zamo ro/fu^zorem ^ ^^orzam ^uazzzo esJ verzor. nbsp;nbsp;i_yiz zzozz ver/azur ezrca vmuer/aüiZ.

ZaZe dicamus. Oporzez izz hi/lorzco eße, prazer zpjammirahzlem^uazzolamc^zzzulzisjdzz(dii~ Zihus exaggerazarn fcrihezzolißiezzzzam, alza mulzaßzze ^uzhus »ozz poßzz fuurzz mzzzzuszzzzfle-re:primumizzcogzzoßezzda re,ßlerziam,acumezz,zudzeium. 7gam^uozusqzzzßuegerzzzzdzs rebus, t^uifcribizzZzzerfazz? ,^uzveroizzzerßueruzzz,zzzzozzmodo, fiadzuerßsfarzidisßeze-rizzz ,zzzz erfie dzßezzzireßlezzz,/ed eziam fi ab ezfdem. Par o zzamque eadezzz res a plurzbzzseedezzz modo zzarrazur, farZzm fiudioauz odio:parZzmvazzzZaZe,cumalzqua^rzaJczrefezerdZ, za- yo ^ ßzezzs viderz vulz fcire, vel zzozz vulz videri zzefcire : parZim credulztaze,cum alzzs pzibußuo-^ue reßerezzzibus zemere credzdzz. Pzx ezzzm fieri pozeil,vz vzzus omzzia qzza zzz regerezzdiz ezzz-zizzguzzZ, fezzfibus fuisperceperzZ. Nozzzze igizur adhuzufmodi verizazem erzzezzdazu b/forza opus dl zzozz mzzzoriacczzrazzozzeacfagacizaZe, lt;^uam auz zudzcz zzzdeprehezzdezzdowrz/tezzz-fio, auz medico zzzprauidezzdo morbo az^ue czzrazzdo ? Dezzzde vbz zzozz aliezzaJedzuazzotziia zzizms,

fift^ ’ ^^^^'^ ^t/^^^ tefiimsfii/fm pro/terû, quanta cura ac tsHl/gentf/e elf e^ïcere, »eiäi fj^J'^'^^^'^^^f'af^ vtTimagefies(^Dicaarchus ifthi/lertat^lexa/fi^rf, 'vt Xénophonie ^ ^‘‘‘quot;J'^^^’^^foriSy'vt Oppius Hirciafhe in h^oria C^efaris^auere ‘vieieariss’Nafn eie hü ^tti j^^i^if'jorufKgefiig ßrip/eruntynon attinet dicere hoc tempore,ne^»e de iis qui o Uw ah aUU I,ja ^ ^‘rO»M ret radiant tantum at que expohuntmon 'veri,zgt;t quibufdam placet,dicendi 1 onct, Poßremo quanta eU opus ad hanc rem fide,atque confiantia^ne quidmaleuoientia^ I^^tnutdia^ neque terrori : rur/us ne quidgratite, ne quid^ei, ne quidprecibus, ne quid ^tiontj nequidautoritati tribuas: 'utiquecumdetua, autdepaulo Jupertore memoriti ‘^,amp;de bis quibufcam 'viuis, aut de eorumparentibus ac necej^rUs ? in quo hauddubie r^^i^amp;philoftphis hi/lorici funt anteponendi. ffac nos in 'vntuer/um ad commendation ^ '’ijwia hßoriciquefat is eÜ eße praf at os : deprafenti autem materia, aut de mepr!ua~ fiw äicere nihilfane 'vi/um eïi. Sed quoniam de Hißano /lege locuturusfum Ferdinando, qui primus e Cafieda regno t^ragonia potitus e/l,altquid de ipfi f/ißania altius répétas-

NIÆ REGE GESTIS LIBER L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^à*’*

V ROPAM terriam orbis terramth eite pattern, feretraditum eft:eam-que Africa haud multo maiorem. Nonnulli fecere mediam, Africa il-Hfubieda,eorum qui tertiam voluut.Quidam non fecundam magni-^ tudinedicuncefle,fedprimam.Nosveroreceptamopinionem,amp;plü-rium autoritärem de numero fequcntcs ,ficutmagnitudinisquættio-’’eraiiiatnbiguorelitquimus, quiaparui referthicdeeapluribusdicerczitapal-Jpam Europa tribuimus in omni prope genere dignitaris. Quod nifi amp;nbsp;planüeA ‘’^tiamp;aures Latinorum Grçcorumque aflentircntur,multis dodorum hominum '^ftinioniisdetDonftrarem:nuncpublicaperfuafione,communiqjconfenfucon-'sntusfum.IpfaautemEuropanufquamaptius conuenientiufque initiumfume-redicendaeft,quam vbi primum fe ab Africadinmit, non flumine aut monte, vt slibifit,fed fretoOceaniamp;mediterranei maris, hoc eft in Hifpania :quam capur Europæ,amp;û ilia trium digniffima eft,caput orbis terrarum fateri licet. Ex quo ple-ri(]ucindefcribendoorbe,abHifpaniavelutiacapiteinceperunt. Neqs eft, quod äliquidicät mundi caput in oriente effe, pedes vero in occafu, ad quern vergit Hi-*pania:plufqucinefle dignitatis vbi lux oritur,quam vbi tenebræ.Nam fi cœli car-'linem,amp; vtGrxeidicunt, polum,cönfideremus, qui feptentrio eft: profedo nori caputpedefquefpei3:andifunt,feddcxtera,aquaoccafum,amp;finiftra,aquaortuni condateffe, Neqj idem dici de antardico polo in contrarium poteft. Si ehim pro-priunirotæeftcircumagiindextrum,nimirûarâ:icuscaputerit,incuiusdextru, nonantarfticus, in cuiuslæuum mundus rotatur. Verum ficut ad cœlû Hifpania, «luavergit in occafum, indextraeflecêfcndaeft,ita adipfumorbemterrarü,quia certiffimum eft caput Europa:, caput nominari poteft, nihil obftante eo, qüod de dignitateorientisopponitur. Namnulliusreiprincipiumeftfuofineprïeftantius. Nequealibipriusoriunturtenebrae, quam vbi prius ortaeft lux. Et in oriente Vt dies, itanoxprior eft, vt ab eis etiam tenebræ venire vidcantur. Oriens videt pri-tnumfolemquafiflorentem,occidenspoftremumquafifrudiferü.illidantlumci nosaccipimus : ab illorum hofpitio prodit,a noftro excipitur: de iis ad noS, deno-bisadcoscommeat.Sedfuperuacuum eft dehoccüoricntalibus contendere, qui nullum certumlocu, vbi apudeos pars orbis tertiarcdeincipiat,poflintoftêderei vtnosinHifpaniafacimus : quam iuremeritoqscaput debcre dici Europa: terra-tumq;,probauimus.Hanc Romani cum return potirétur,induas diuifcreprouiri-Cias,citeriorem, vlteriotemqs •. quaru vtraqs fuas regiones certis diftindas finibü3

ac vocabulis babcbatjquæ hodic pene mutata funt, vt necefle habeam, cum prat* fentibus futurifqj hominibus fcnbam,non prifcis nominibus vti,fed noftro feculo ac iam ionga attate vfitatis,fi ab omnibJegentibus intelligi velim,vt veteresquoq; jpfos video faditafTe^ Nam amp;nbsp;hæcamp; cactcralocafere diuerfis fubinde vocibusap-pellata funt.Ét vetus fermo nihil aliud eft,quam vetus loquendi coniuetudo.Quis enim initaliain qua fumusj pro bis vocib* quibus vtimur,intelligat nuncupantem Brutios,Lucanos,Samnites,Campanos, V ollcoSj Equos, Hernicos, V nibros,E-thrufcos,GalloSjBoios,Infubres?vtadmirarifoleam,vndefadumfit,quodregio-numpropeomnium fint immutatanomina,cüvrbibusfuafereconfient.Itaqjin hac re non vetuftatis autoritärem fcquar, fed noftrorum temporum confuetudini ïc obfequar. Sed in hac ipfa confuetudine opus eft iudicio. Nam vtFlorcntiam po-tius dixerim quarn Fluentiam, amp;nbsp;Ferranam quam forum Arrii ,amp;Papiatn quam Ticinum,amp;vrbemCaftellumquamTifernum,amp;aliamuIta:itanonIanuainfed Genuam, non Cumas fed Comum (nam Cumæ iuxta Baias non extant) non Bat-cinonam fed BarceJlonam,non Siciham nifi infulamjquam Homerus vocauitiuo ' iure Tnnacriam. In fuperioribus enim eth autotitaté ex libris repetere poflumus, earn tarnen cófuetudo diuturna fupefauit: in pofterioribusautemvfusloquendi cumipfaautoritateae vetuftate Confentit. Igitur Hifpania cuiuspartesregio-nefq; magis quam vrbes aliafortitæ funt nomina, non tamquinqj inregnadiuidi-/riff/^J lt;•*ƒ*«*»1- tur,quamquinq;regibusparet,C^eIlæ, Aj:agoniæ,Portugalliæ,Nauarræ,Gra-15 natæ. Multo omnium latiflimum eft Caftellç,quod obuerfum fere dcëaï?o,diiob. ve]utibrachiisPortugalliamGranatamq5Compleditur, finiftro Granata in me-direrranco mari,dextro Portugalliam,quodeft multo longius.Nâ Vafcones Gal-liamq} attingit,quæ nunc a Germaniæquadam genre, Francia dicitur : res omnibus,nifi Hieronymus tradidiflet.fururaignota. InCaftellaexomnib.potentiÆ-maeftifpalis, quam vuIgoSibiliâmdicünt:inPortugallia01ifippona.Qnodno-men ab iis corrumpitur,qui velut ab Vlyflc Vlyxbonam dicunt,nefcientes Vlydis illius virinomcn,(edficaLatinisefiecôrruptum,prætereayiylTemillucnônaui-gafte, poftremo hanc vocem, fi Græcam originem feéfari liber, ab equisdudam. Ibienimamultiseft Græcorum Latinorumqjtraditumgt;equasFauonioquiideni )Ö Zephyrus eft, flanti obucrfas tempore certo concipere, cumq; partum elleperm-ciftimum,Iicettrienniumnonexcedat.OpinorHomerum fecutos,quiiugalcs A* chillisequosad Oceanum Zephyro pâtre genitos tradir. In Granata vrbs eiuf dem nominis , qüæ regioni nomen dfedit, ohm vocata. A b interno àutem mari fe-cundum Carthagiriem incipit regnum.quae ab vrbe Valentia,ficut deGranatadi-ximus, nomen accipit, quia caput regni eft, omnium Hifpania vrbiiim, vtfertur, amœniflîma,oIimRomanorumcolonia)pofteanonmimmaexparteCatbalano-rum. nam vtriufq5gentis proprie eadem eft lingua, finitimaealioqiii,iunftifq)l'f' toribus, quorum tradus parum differunt. Sed in mediterraneis miiko plus poffi' det Cathalonia,cuius metropolis quidem eft Terracon, celeberrima veto Ilerdai 40 validiflîma autem atq; pulcherrima Barcellona. Elus finis ex altero lateread motes Py renæos extenditur, amp;nbsp;ad Narbonenfem vfque prouinciam quç nuhe vülgo tantum prouincia dicitur, licet non feruatisvfqucquaqjlimitibus. A tergôautem harumduarûfedet Aragôniâveluti maximanatu, amp;primigcniafororum,a qua proprie RexappelIatur.Cuius metropolis eft Catfaraugufta,vbiRegeS ab eiusar-chiepifcopo,qui primus regni dieitur,diademaaccipiunt. Horumlingüafimilior eft mediterraneis Gaftellanis.a quibus magnaex parte cinguntur,quam Cathaianis aut Valentinis. Étdeorigineqiiidemhorumnominum,n0putaremfâciun-dum,vtredderemcaufam,nifiquaedamdeealiteris traditàfcirem,quxmihinon plane probanturi éa tarnen iüdicio aliorumrelinquam. AtquevtdeCathalonia jJ de qUavetuftior eft narratio, quam de Aragoniafnade Valentiaqiix nomen antiquum obtinet,nihil qUæritur) priüsdicam i aiuntfuifte Rogenum quendamcui cognomen erat Ga thalo, ad debeUandas Hifpànias a Carolo Magno mifium cum magnö exercituac flore Galliarum,eümque cum vix quidpiam Hifpamçfubeg'*' fet, breue intra tempus morbo excimdum, cum fumma poft eius obitum pemicie

AKAGUINIÆ KLUL LL b. L 1009 fuorum.Vndcparutn verifimileeft, ab hoe viro prouinciæ nomen impofitum, quamnonfubegerit,amp; a qua quodammodo fubadus fit. No enim calamitatis ac-^cptæ,fedpartægloriæ teftimonio debet nomen effe prouincix.Quapropter non '»epœnitet cius fententiæ efle,vt hoe nomen non reeens fit,fed admodum vetus, ?®^®Qs ’^e’^^e apud Plutarchum in vita Sertorii, vrbem quandam egregiam æiuiffe, nomine Cathaloncm, amp;nbsp;eius ineolas, Cathalonios nuncupates. Quod Gütern latius fit propagatum id nomen, non efiTe mirandum, nonnuUa funt exem-Padocumento : vt ea ipfa quotum modo memini, Valentia, Granata, Francia. Et ^prutiumapudVeteresvnavrbserat, quam vulgoTcranumvocant, vbiadhuc ■■cliquiæantiquitatis extant, cum dicitur antiftes Aprutinus. At nunc non vrbem ®^o, fedingentem quoque prouinciam compleótitur. Et Campaniam a Capua ^'«am,multos aurores habemus. de veteriCampanialoquor, quæ nunc terra la-“f'Mdeft culturæ,dicitur,non de ea,quæ eut ita vocetur,non aliam quam igno-'’tionem putofuiffe caufam,quemadmodum illamitaliæ pattern qua: olim Gra:-'^'aioaiordicebatur, vocare Siciliam.Quid alia longius quaEtimusFipfaArago-^‘Mequadicerefecundo loco propofueram, fi iftis credimus, appellata eftaflu-'oquodameiusnominis,quiillicortusIberuminfluit.Incuiusvicinaloca,Chn-ƒ01 vim hoftiumdeuitantes fuga, fe receperant.Egovtdehac fecundafatisfa-ilo ^'’®,nonfatis implet apud me nominis fide m, aut tantulus fluuius, aut talis cau-''lt;lcoquemalimdiccrealiundedefcendifle illamvocem,vel ex eo quodlegi-’’''osapudPtolemxum fuifle populos quosiberusinterfluit, nomine Aurigones, I ^'OipevbimcdiaAragoniaeft.’Naconfutareeosqui dicuntTerraconem,quafi I ''^fainagonum,amp;Vrgellum,quafivrgensbcllum,amp; Barcinonam, quafi barcam I ’’°0atn, aliaquc ridicula: etymologia:, Gracca, Latinaque, ac Barbaramifcentes, 1 ’'’upturn fit:fatis fuperque falfitas fe ipfa cSfutat. Quod genus funt ea qua: de Her-1 ’^''loinHifpanianarrantur,qua:nelongiusreprehendam,fateritPliniumaudire 1 ^oidcnaruralihiftoria ait: Vniuerfaautemquæ de Hercule, ac Pyrene, vel Satur-I quot;otradunturjfabulofiiinprimisarbitrorzquæitcrumappellatportentofaGræeix |j^’''’:ndacia.Hæc nos tot verbis difletuiflede iisregnis,in quibus noftra materia 1 Wur, non fuit alienum. Supereft quinta amp;nbsp;minima pars,regnumNauarra:, I ^oiusprxcipuavrbs eft Pompelon, partim Hifpanis aliis, partim Aufetanis, Va-I 'conibus, Aquitanifque circundatum : ideoque ficut Aragonia, nulla fui parte I P^iiingitadmare.Vbinonnihilmirandumeft,quodtamparuaregio perfecum 1 yiguisaliquotaliis populis,{uamlinguam habet adeoabhorrentem aca:teraHi-I 'Pania,vtnonmagisabhorreatHebræa,velGr3Eca.Namamp;Granatenfium,quæôC I 'Pfidifcrepat,vt ha:c lingua,non alia eft, quam Sy rorum, Afrotum, Maurorum, a 1 ’loibusangufto traieâu diuififunt, amp;nbsp;a quibus legest inftituta ceperunt.Reli-I soienim Hifpani, etfi differuntfermone, tarnen ita,vtitaliinterfe,vtGalli6^ ) LƒCaetetum horum quatuor Chriftianorum Regum, pra:-1 'oiPortugaUenlem, alii ex eadem ftirpe, id eft, ab eodem auo ptogeniti funt, qui I foitRexCaftella: tantum, vt cacteii maiores, nomine loannes. Is duos filios ex 1 ^oreHebanora, Petri filia,fororequeetiam, ex matre, Ioannisamp;Martini, qui 1 ''«gradatimReges Aragonixfuerunt, Heinncumamp;Ferdinandum genuit, mo-I óenique regnum Heintico primigenio per manus ttadidit.Hic cum efTecino/v I Wvirtutum genere cuicunque optimorumRegum par, in belTicalaudemaio-' 1 0busrefponderenonpotuit, incommoda femperac propeperdita valetudine. I Quo minus eiprofperitas corporis in fratreimpigro iuuene, amp;nbsp;generofi ac regii I ouimigrata erat, minufqj hominem ob id f raterne tradabat. Quod ille moderate I fetens, quantu licebat, (e a regia frequentanda abftinebat, amp;nbsp;quia in belli ar tibus y 1 odGotibufquevirtutibus non dabatur, in his mediocribus fuam indolem oftcn-I ^ubat,aft’abilitate ,liberalitate, confiliis dandis, re familiari augenda, liberis eru-i ûiendis,corporeexercendo.Brutusauunculi odium,fufpedasvirtuteshaben-1 0s,fimulatadeuitauitinfania.Maioristamen operiseft, illudapertavirtutedcui-I lite, amp;nbsp;odium pariter amp;nbsp;inuidiam vincere. Augebat autem fufpicionem Regis I (nihil eft enim Regum animo fufpicacius ) quod videbat fauorem ftudiumque

populorumpropcnfumin fratrem, non modoquod optima valetudine,quod tanta animi indole erat, verumetiamquodprouentu üliorumfœlixvide atur. Nam Rex aliquandiu prolera cum non fuftuliffet,tandem Mariam fuftuBt,quam certe très qu atuorue filii Ferdinandi, xtate antecedebant i Alfonfus qui P^ ^^ *“ regno Aragonum patri fucceffit, loannes qui Nauarræ regnum adeptus eit, en tiens qui magifter fandi Iacobi,amp; Sanftius qui magifter Calatrauqfoerunt. am Petrus multo minor ceteris fuit, tanto iunior Maria,quanto maior Helianora o-roribus,quarum altera fuit regina Caftellæ,altera Portugallis.lta Rex,3Utor us, aut vnicæ pater,amp; fratrisamp; populorum animum, turn fibi, turn filiæ pertime cc-bat.Ideoqueproceres omnes ac ciuitates iureiurando adegitadprontendami -lam regni hæredem, futuramque Reginam. Hanc deinde adhuc intra inrantix annos Alfonfo,proutlicebatperqtatem,dcfpondit,addudusquidem,neregnum paternum in externam familiam delaberetur, neue fratrem populofque irritaret, afcito fibi pro genero homine percgrino,fed tarnen non ex minima parte propter mirificam in Alfonfopuero (eratenim quamillamaiorquinqucannis} mdolem amp;incredibiiemgratiam,aDeocommodioremfiliumfibi©ptarcfenonpol e i-cebat.Enimuero Alfonfum non in ea modo actate pucrili vterque parens,led quoad vixerunt, voice certatimque dilcxerunt, amarunt, complex! funt : ita vt aliiJi-

beri(resenim eratminimeobfcura)etiamfiexcellentiomnesindole,tarnenmn ^^ efient ad Alfonfum j non minus ob alia charum, quam quod filins foret. Eaeratin vfu amp;nbsp;confuctudine bcnignitas, fuauitas, probitas ; ea in fermone prudentia, moderatio, iocunditas; isinrebusagendis vigor,eamagnitude animi, is contem-ptus pecuniarum, appetitufque amicitiarum amp;nbsp;gloriæ.Quæ omnia amp;decor oris, amp;membrorumconcinnitashabilitafque condiebat. Eadcniqueinparentespic-tas,obfcruantia, crederesnihileummagisftudere, quam vt illis gratumracerc poflet. Hanc ipfam obferuantiam pietatemque in Regem quoque tranftulcran Exquopercaufamlponfæ famiharius eo Rexarôliufque quam pâtre vtcbatur,amp;

' Vtgencrum Régis, immo amp;nbsp;regni fuccefibrem, præcedcrq^’olcbat. Sed profecio raro refpondent euenta propofitis noftris, vt intelligere polTimus, confilia huma-navtiqjdiuinarationefuperari. Alter fratrum fperat ferelidurum Mariam mam Caftcllæ Reginam,cum alter frater qui non fperabat, fuam Mariam reliduruse -fet. Illc putat fe hos coniuges regni fui fadurum hæredes, amp;nbsp;hic qui non putabat, fui fadurus erat. Nam non itamulto poft, Regina concepit, amp;nbsp;filium edidit,cui Rcx impofuit nomen quod fnerat patris. Huic puero ctfi iure natura:amp;: paterna Voluntatc debebatur regnum, tarnen filiam non aliter quam primigeniam, quod nomen proprium eftcius cuiusfuturafucceflïoeft,putervocariprxcepiï,amp;^f^' ftamentocauit,neutiquamaliumfilio,fiorbusliberisdccedcret', quamfororem fuccedere. V erum nato regni hxrede, etfi filia plurimum videbatur amifide, plus tarnen eins fponfus, cui iam defperandum erat non modoregnum, verumetiam fponfx coniugium Rege defundo. Nam quomodo Reginam coHocaturameHc nuptum filiam priuatopotiusviro, quam vel alicui ex Britanniaquam nuncAn-gliam vocat,principi,vnde ipfa traheret originem ?In quod poftea periculumde-uentum eft,atque adeo de nuptiis adum erat,nifi puella alium virum fe quam Ak fonfum accepturam pernegaflet.Et hoc iam declarato Aragonia: Rege Ferdinando, nedumideoadhuepriuatamvitam agentenonmetueretur.fedquemad-modum praïterfpem Alfonlo regni fuccelfio obuencrat, iterumqueprxteropi-nionem de manibus excidcrat : itaad poftremum pra:ter fpem opinionemquere-gnum aliud adeptus eft, vt iam tune a pueritia varictatem fortunæ,quam pleraque vita expertos eft, aufpicaretur. Sed de Alfonfo pofterius late dicendum erir, nunc ad patres reuertamur. Non fuiflcautcm abhorrentem ab re bellica HenriciRe- ƒ gis animum,vel ex eo pater,quod aftedavaletudinecomparauitexercitum quem aduerfus Granatenfes educeret, atqs eduxiflet, nifi grauante morbo celeriusopb nionehominumexceflifletévita.Hanccertefecum tulitlaudcm,quodprorc 1-gione bellum fufeipere deftinaflet. Reliquit autcin amp;nbsp;filii amp;nbsp;regni autores,turort -que fecundum Reginam, treis fibi maxime fpedatos : Sancium Rodcricum Va-

'^^los, præfedummilitiæi quo fine cohtroueffianemö eraf ilia tempeftate spud Hegern,net integf iorjueeftrenuitate prxftaritior:Pccrurn Valafci amp;nbsp;Rogcrium LopizumStuenigam. Ei defuudo vbi Ferdifiandus cum oittili cœtu procerum fegio mofeiufta perfoluit,reliquum crat, v t is qui futurus eflef Rex, voce præfedi J^'litiz nuncuparetur. Q^em aucem is nuncupauerif, inRitutopatriæ pro Rege hâbctur,amp;cius voeem cçteri cum Izto clamore excipiunt.Sed hic tunc quid age-retha:fitabat,etûregrtüm puero datum volebat- Monebafurautem cum fuo iph-usiudicio, turn procerum populorumqucfrcmitult;Non enim ciTe ex viuregni ®’'pcdaredonecannicuIusadoleucrit,fimodoadoIefceredatetur,cumFerdina* dus iam adultus prxfto fît : expectare qualis puer ilk fif euafurus, cum affit is,quads voto ejipctedus efletJ committere regni gubernacula regiis fatellifibus,amp; cum ^uificRege, patte, fratre, regali animo clarus, excludi a paterno regno, ac fu biici cum tanta foboleregii generis libidini tutorum, vt per fpeciemadminiftrationis '*’exilium agant,in carcerem coniiciant, in necem cum omni ftirpe précipitent, ipfiimpunius tyrannidem occupent, velfato vel fraudeextindo pupille,Vt quot;orentiffim« domus familia breui tempore omnis in nihilum recidat. Præftare 'SiturvtFcfdinandusfuccedatinregnümjinudqiiepofteaMariéprimigeniéfra-*fis, Alfdnfoqjprimigcnio fuo, quos prius iurauerantpopuli in feregnaturos,per ^^ ®atius tradat,aut Ioanni,C dignior qui fegnet videbitur. Hac atque huiuicemodi

^etbäexaudiehs prxfedus, vt tenebat manu vexillum, Rabatque ante Ferdinan-duniatqueomncmcdetum,vtifeömoiinuidjacXüluetet,Q^cra,inquit,meiübes ^iRegis Ferdinande nuncupate Regem? te ne,an Alfonfum, anloannemi’FeCit dacinterrogationc,quod ipfe erat in aliena,illum in fua ipfius cauia arbitrum. Hic '^ponfumilludomnium feculorum memoria dignum, amp;nbsp;vox xternis literis de-®*wda:acncfcio an nifi in fabulis fimilefadum,aut par inuenifi queat, facro quo-dam rebus humanis exemple,vt difcerent homines plus pktätem officiumque in mûjeffequam regnum. Cuius tarnen rei fama per omnes ferme terras, nonmi-dusquatn pro metito eftperuagata. Tot caufis, tanta occa/Ïone, tanto hominum y®^®“^u j ad täntam*fpem vocatus, non integtifatem animi flexir, non confiliura diftulit,noü voeem ptoferre dubitauit. Sed protinus,Ecquem,inquit,alium nun-cupabisquamloanncm? Qimd finonaudes^meimitareipfumiafliimptoifthu-'’iero infantulo, ficut erat ftatura fublimi, ex loco fuperiore cxclamauit : I o a n-^ïs EST REx.diciteomnes, REX lOANNES.Quamvoeemadmirativniuerd ^ipfifubfccutifuntclamantesidentidem,Rex ioannes.ItaFcrdinandushaO confiliicelericate,non dato hominibus fpatio deliberandi, rapui t eorum excuffit-lt;]ueiudicium. At tacite defundo Regi exprobrauit inconfultam fufpicionem, ^ui talem fratrem,fe quoque mehorem, non belle tradaffet : ac neqüid de animo flus in dubiumreuocari queat, omne reliquum vité tempus declaratFerdinan-dum non aliter perfeueraffe quam inceperat. Poftea vero quamfuæfidei aevir* tutisluboculisomniumtalefpecimen dedit, infequentibus diebus cumvidereC ’Pparatum belli folutumiri, quod nemovnus ad earn rem adminiftrandam fan's Woncusputaretur, neque procercs qui ex aliis nationibus, in honorem religionis wid bellum conuenerant,decorum fibiducerent,fub iis tribus aut eorum aliquo militate, fcduccmpollicitus eft. Atqueitavolentibusgaudentibufque cundis, wmmagerendi belli ei defertur. Cui fe comitem iturum cum ingenti neceflario-fummanu promifit SandiusRogeusepifcopus Palentinus, non indecorum fibi Wiftimansprorcligionearmatradare,vitmaximianimi, maiotifque amp;nbsp;Confilii *ndei,Hoc communi amico nifi Ferdinandus ac Regina inter fetranfigunt,vt dimidium regni, qua parteadhoftes obiedumeft, velut fiduciatiumditioniac ptocurationi Ferdinand! cedat, fuumquemunusfic rembellicamadminiftrareï cs^tcraqua: extra periculum pofitafunt, Regina: obtempèrent. Interea Rex bar-batusquicontrafepararibellumacceperat, poftquam delanguore, moxdeob-■tuRegis certiot fadus eft, defundum fe periculo exiftimans,inceperat iam non-*^ihilde curaremiitere. A t vbi deledum Fetdinandum ducem comperit, Vel ma-Sistimuiffc dicitur, quod non per alium,vt Rexfueratjfedper feelTctheilage-

fturus : illoque gratis ac virium flore oftentaturus virtutem, quoad poffet per oc-eäfionem, vt fe dignum auo, dignum parte, dignumfratre, dignuraetianjregno , indicaret : annixurus quoque vt fibi amp;nbsp;autoritatem, amp;nbsp;potentiam compa-raret. Igitur ad tranfmarinos Reges mittit vt primo quoque tempore traüciant auxilia,amp;omni humanaopeiuuent Hifpanamcircuncifionem aduerfus incre-dibilemChriftianorum multitudinem.inea enimrepofitumdecusgenerisreli-gionifque,neautinferuitutemredigantur,autfacra,nitrucidari malint,n)uta-recogantur.Etenim hiincRegem tranfmarini facrofandum amp;nbsp;fentiunt,amp;no-minant, quod pro tutcia religionis oppofltus eft contra vim Chriftianam, in cer-uicibus fuis imminentem. Ipfe quammaximas poteft, equitanis peditanifqueco- ^® pias cogit, omnes aditus, qua ventures hoftes fufpicabatur, intercepic intercidit-ue, præfidia difponit, oppida, caftellaq ue foflïs,aggcribus, propugnaculis, turri-bus,fl:ationibus munit,omniquc amp;nbsp;tormentorum amp;nbsp;telorum genere inftruit.No-fl:roautem imperatorimaioremmultobellimolem fore, fi tranfmarinamittan-tur auxilia, videnti, prima curarum fuit claflem comparare, atque earn ad ratio-nem temporis inftrudam habere. Itaque epifcopum P'alentinum,amp; Laurentium Zuarem, magiftrum fandilacobi, amp;nbsp;generum eius Garflam FernandumJecun-dum a magiftro, quem magnum commendatorem vocant, cum maxima copia-rum parte præmittit. Ipfe Ifpali ad maturandam claiTem aliquot dies confumit, quidfaciendumfit, præfedum (isfuit loannesHenrix) docet.Summabaefuit, l'’ non minuspecuniam ad hoftes, quam equos,arma, milites fubuehi prohiberet. Nam his corpora aduerfariorum armantur, virefqueadduntur;illanoftrorura animiplarunquetentantur,amp;velutexarmantur,amp;nofl:raerationesin difcrimen perniciemque deducuntur, vt pofl:ea reipfa compertum eft. His confedis, Ferdinandos cum reliqua parteexercitusvenitadcaftraquae erantpofitaadSetanil-hum, quod oppidum in media conualle, imminentibus vtrinquerupibuscoHi-bufque,defpicitur. Ab vtroque latere extra teli iaól:um,amp; licet in depreflbloco fedeat, tarnen in édita aliquantulumamp;circuncifapetra fitum eft: flumine cuius idem quodipflusoppidi eft nomen, petra: radices fubluentepenecircunfluunh' deniqueamp;naturaamp;opereegregie munitum, ad orientem Granatavergens.Ec )® iamappetebat folftitium aftiuum. multum enim temporisexequiis apparandis, confiliis habendis, rebus componendis, extradum erat. Ibi pro fltu loei, quoni-am careris tormentis parum profici videt Ferdinandus, turrim qua muro admo-ucretur,excitareinftituit: magnum opus amp;nbsp;laboriofum, quippe abeolocoex-pugnanda vrbs, qua tan tum adicur, qui locus non minus celfo muro ac turribus, quam reliquus ambitus amne tutus eft. Interea cum turris, mufeulijVinea:, ca-teraque machina,vtcuique datum negotium'eftjflunt: Ferdinandus praterquo-tidianas cxpeditiones, cum cadem copiarum parte cum qua venerat, oppida duo, Prineam amp;nbsp;Pegum, paucis diebus expugnat : erant enim parua. Tum oppidum Zaramaggreirus,pofitis ante portam caftris,afperrimeoppugnat,tnagno- 4*^ que cum periculo, multifque cum vulneribus quotidie dimicabatur,amp;: vtrinque nonnulli cadebant, cum noftri primum replere foflas, deindearietibusmuros £ubruere,poftrcmofcalasadmoucrc: illicontrahis omnibus noftros probibere niterentur, neenifi tormentisresatqueomnigeneremiifiliumagebatur.Sedop-pidani tindis venenofagittis vtentes, noftros ad vfum veneni viciflim compuie-runc. Tandem hinc machinis difeufTa muri parte, illinc arietefubruente turrim, intra tricefimumdiem, ex quo dicobfidereeoeptum eft, deditionemfacere co-guntur, vt cum binis veftibus demigrent. Erant autem ad tria millia permifcuife-xusmtatifque. Vrbsmilitibusinprctium laboris amp;nbsp;vulnerum diripienda conce-ditur : tranferibunturque ibi incolx , eifque ager Prineanus, Peganus, Zara- ji^ nus, pro cuiufque conditioneac merito diuiditur ; fed ita vt nemo Agarenamlin-guamteneret,procolono admitteretur,nequando fermonis commercioCbri-ftianis acbarbarisintercederetconfuetudo, quippe ad proditionem facilimaoc-cafio. Hos Granatam verfus abeuntes, amp;nbsp;propter vxores, paruuJofqueliberos, acfenes,tardiusiterfacientes,Didacus, Demanus Adelittus, comparataomni

Almugancorum manu, de quogencrö heminum poflea dicémus, profedusa JfttisSctaoilIüsj qux aberant decem minibus pafluum, aflecutus eft in angu-‘lüs quibufdam j amp;nbsp;ad vnum omnes occidic j fiue odio gentis, Hue prædæ ipe, ïuodcredereteosautumferre, flue vlcifcendæ iniunæ alicuiusgfatiaj fiue al-^5riuspctfuafu) in vidons inuidiam. Eumreuerfus Ferdinanduscuniadpœnam 'lepofccrccacprimosfociorum, interponebancpleriquepreces, vc Veniamda-f^bquorumaliquieoimpenfiusabfolucumoptabant, vt inuidiaminFerdinan-'*uin Conflarent, qui tantum captiuorum e manibus dimifiiTet. Hoc autem nc-j^ S^ntefeveniarndare poiTe, nifi farna perielitari vellet, ac fidem datam rupifie, ffilponfumeft a multispartibus, non permiiTurum exercitum, fanguine Chri-^■anorum, canibus illis parentari, reique iam ad feditionem fpedabat. Ferdi-»andusquifeiretmultosadeiTequi inuiderent, multosqui odifient, multos qui obfadiofampotentiarnnonpoflent a fe, vtpote recenti duce, in officio teneri, pronunciauit, Didacum fociofque fe donarequidem capitis impunitate, fednon ’amencrimineabfoluere, ac quantum in ipfoeflet, vnumDidacum ignominià ''otare, vtcum omnibus quæ peccauit bac leni raul tatione decidan Iam turn ap-kebatcontumaces nonnullorum eiTe animos, amp;: gloriæ ducisaduerfari.Sed ^Uiceotemporeopuseratdiffimulatione amp;lenitate, noniraautfæuitia. Dum jj ‘’æc in niediterraneis aguntur, præfedus elaffis duas triremes dimittit, quæ fi H'^as in traiedu barbarorum naues vide tint, intercipiant, Vt quid apud holies ÿtur, explorent. Illæ paucis diebus biremesduas Maurorum j curium in Hi-‘paniamtenentes, nodeinfequuntur :quarum altéraqüa:pergere äufaeft, cum ^otanodcelufifiet, demum albcnte cœlo in poteftatem triremium venir, amp;fe '^^mfociamiffaS dicit,nunciatumquamad diem prxfidium expedaretur, per-^^ndatumque vtrum feme! Rex Granatenfis mitti auxilia Vellet, an quod tutius, pct partesamp;furtim; altera veto conuerfavelificatione, eovrtde venerat relata, ^unciat mare obfideri ab boftibus, quot autem nambus inexploratumbabere, '‘UasfctantumLibugiicas obuiam obtulifle, carrerasputarein occulto effe, fo-u ''îninondubitarcaduabusinterccptam.Hæcvbiboftisaccepit, non per partes, ‘«dfemel tota elafle agendum ducit, amp;nbsp;eo diligentius naues inftruitornatque, lt;11104 Hifpanas iam in ialo efle audiebat, quas fallere toties in traieélu non poflet. AtnoftrsecontinuispofteadiebusprænaüigantesonÂemillamAfricæoram, vt itttiusrcm explorent, comprehenfis aliquot nauiculariisnegotiatoribuS,difcunt äccelcrarinauium apparatum quæ ip Hifpaniam fubfidiomittantur, ac duas amp;nbsp;^iginti triremes iufta magnitudine, ac iufto numero militum , quatuor eadem forma, fed grandiores cum fexagenis firigulaselcctiffimiscquis. Hoc explora to Mræconfeftim ad fuum locum reuerfæ, lembum iterUlncumfecundonun-oioadpræfedummittunt, qui rem doceat* Præfedus non itamultisdiebüscæ-^ffâsnauesinfalumdeducit, ad eundemfortequoboftileserantnumcrurn, pa* i3tifqueiam antea rebus omnibus inftruit armatque : adbæccomplürcsoneta* nascumcommeatu ampliore, nequando mittendum pro eo longius foret,cum-riuemachinis, fiqua ad mare oppida expugnanda effent. Comitabanturautem basquamplura nauigia minora. Nec diu poftquam tranfitum obfidere cœperant, ^üpedatum eft. Nam vix fexto die, duæ Liburnicæ noftrarum quæ ptocul magis lt;îuam exteræ a freto aberant, fub ipfum folis ortum confpicantur claffem ho* ftiumnonlongius a fe quam duodecim millibus paffuuminec a terra qüam bis tantum.Datoq;protinus quod conuenerat fignö j fociæ,venire feftinantad tranf-iium, quiahoftium proras tendere vident j occupant, leuatifquearmamentis,ac folpenfisremis,parati expedant, vt aut retro tendere j au^priufquamlittoriap-' pdlant, conferere manus Cogantur. Et iam erant dimidio fere,quam ab initio viciniofeshoftibus, modoquiefcentes, inodolenteremigantesi arqueinterimj itaprarfedus iüfferat, circiter iam boram diei fecundam eihnm fumenteSi At Ïdaurus cum ad primum confpedum totius claffis aliquantum velademififfet, nonnihil vel in deliberando vel in præpafando fe ad bellum j curfum repreffif-f«, nanigationem defledir, eo confilio, vt triremes abaliis feiungatquæfubfi*

1014 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L. VALL-ZC. UL rülkUllNi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

dio remorum carerent, ne cum tot pariter nauibus fibi fit dimicanduni- ^^^‘'^^ plicatis velisin aduerfum peneventum,fccundum terram remigarepergunt. fÇ fedus cognito dolo, alio inuicem dolo vtendurnpuiat,confellimqucamp;^“ maxime poterat, furtim ftrenuiffimum quenque ex aliis nauigiisin tnremea tum,iubet occulte quicfcerc,nauigiaquc ipfa de induftria fegnius fequi,quâ'gt; fequincqucant:dehinccæterispraecipir,cumûgnura dabitur,nonniiite^'amp; ’ quo mukitudo diffimuletur, exclament, veluti fumpto animo, quia iUifug^*^^ \' deantur. V ehementius autem a noftris qui aflequi cupiebant,quam ab illisre®*^ gabatur,quiamp;hoftesfatigare volebant, necipficumtriremibuspugnamdei ^^ dare, fi aliter eo quo tenderent.peruenire nonpoflent.Cumiampropeni « ftadiisnoftriabeirent,nifificuteratconftitutum,clamoremtollunt.Illionii»isfe misvelafaciunt, conuerfifque proris Maiacaro petunt. Noftriquo‘1“^’*^^^. ^ dunt, breuique temporea fuis rerootiores, quaro ab hoftili terra, hoftem a ip^ fcuntur. Turn ille, prout præceptum fibi crat,ne alatere, aut a tergo noHris naui uroferiretur,quantum poteft, obuerlisprorisaduerfasprorasexcipit,'«n^*^ ’' gittarumadipfum incurfum vtrinqucin altcrosemiflb.MoxconieóHsabrii pa noinquameunq^dabatur Africanorumnaucm,ferreismanibus, resnontam a gittisaciaculis,quampilisiaculifq5gerebatur,vtrifquenonmodoprogloria,im pcrio,libertate,vita, fed etiam pro religioneannitentibus. Addebatnonleuesil i5 ^^ ftimulos,quod in confpeólu fuorum,amp; de eorum quot^ faluce aclibertatepugna-bant,quosauxiliadiucxpedantcsdefcrtumiri nefasvidebatur.Sed Hifpaniamp;n’ bore, amp;nbsp;numero, amp;nbsp;religione fuperiores, magnamultitudincm barbarorum trucidant,plurimiqs in hoftilem claflem infilientes,paffim cçdunt,capiunt,mergunr) aquis latecruoreinfedis. Tandern aliquot nauibuscxpugnatis,cætcri effuiatuga terram petunt, arenifq} proras impingunt, malentes vitx quam daffi famaqi fulere.ltavidiatqueexuti,quiavidoresatqjinftrudinequibant,Granate«*’ “ auxilio vencrunt. Ha: naues partim ab ipfis,ne a vidoribus rctraberentur,coDcre matac funt, partim anoftris, quod eas extrahere non poflengt; cum ex turri CarbO' naria,qua:eftinlittorcMalaca:fillucenimimpada:funt)defendcrcntur.Dtc*’*’’ ^ cx omnibus,aut in pugna,aut in fuga,cum fuis remigibus,nautis,miIitibus,atq)0' mniarmaturacaptæfunt:prçtereadua:hippaginesintegrisequisornamennf(]uf' Namtotidemexomniclafc,cumreminclinarevidiflent,occupatisaliisatq5iata-gcntibus,fugae fe mandauerät: quaspoftea claflis Portugallenfis cum Septam 0^ piduminanguftiisfretipofituminuafit,rcpcrtasinficco,deduxitvacuasat(^ab-duxit. Rex Granatenfis vbi acccpit ab auxiliariis fuis pra:lio nauali male pugna-turn, quofdam non ex infimo loco viros ex noftris corrumpit auro, quosfeieba* animoalienoaduceefle. Abftinebonominibus eorum.quos enimnemoprocer-to peccafte conuicit,malignum fit a me veluti certi criminis condemnarbamp;^qu^^ ' dux ipfeputauitfubticedos,ego quoqjfubticebo.Verufne rumor an fidusfueriti^j iiquosrumortetigit, ipfi vidcrint: fatiscertededecorisfuftinuereexeainfamia-Crediti enim funt itarotas axefqj quibus turns innitebatur,per certos homines w tiafire,vtadprimumftatimmotumturrisfubfideret.Hocfatisadimpedicndun)at-que eludendum illius anni conatum efte videbatur, ita vt in reliquum tempusin-ferre bellum Ferdinandus, aut non auderet, aut non poffer, aut minuscommode poftet. Turrim autem reficcre etiamfi cordi effet,fi perfidia fociorum non düfua-dcret,fi temporis fpatium pateretur:tamenremfrumentariamquamaximelabo’ rabat exercitus,n5 pcrmiffuramexiftimabant.Siquidemmultoexiliorexpcda-tione hominum illa æftate meflîs fuerat, amp;nbsp;exercitus ex dimidio eratmaiorquam pro commoditate,adco mukitudo ipfa nonnunqua,ne vidoriapotiamur,incatifa eft. Ferdinandus vtla:tus ex naualividoria,bonælt;ÿfpeiacfiduciatplcnus,cum j j iam machinxadfinem perueniffcnt, ita folicitus ob penuriam rei frumencaria', non prins de expugnatione oppidi, vbi nonnibil dura proponebaturdimicatio, agendum conftituit, quam milices animo ac corpore refcciffet præda ingenti boum atqueouium. nam fubtradus militibus cibus, non modomembris vires, fed etiam anima: quæ magis quam corpus pugnat, vis fubtrahitur.Pafcebanturautcin ferme

AKAGONIÆ RËGE LÎB. t ioiy férmcomniapecuaGranatenfîûinvalleCartanæ,trigintaaSetanilliottiiliib.paf-iuum. Hanc omne multitudincm fi poffit, aut quantam maxima poffit (erat ad tri-gintamilliacapitü boüinipecoris,amp;quinquagintaouium)vtabigatinegotiüdac laurentio, amp;nbsp;Garfiae, quos fupra diximus. Illi cum quatuor millibus equitum 1e-quarta vigilia,recentib. equis,itcr peragunt, relido ad euftodiendas montiü fauces præfidio duum millium peditü : non quia eadem via reuerti conftituerent, fed vtab bofte confpedi,ii qui montes infediifent, fpecié pr±betent prædatoriæ maf-^ ® nusillacreueriuraï,ignari tarnen ipü coniilii ducis fui* Sed in difficilirè domeftici q^oq; celandi funt,amp; perinde atqj hoftes fallcndirprçclareqj cum exercitu ac populo agitiir,fi dum maiori parti bene cófultum iït,minori maleconfulitur. Quan-quamnondefuitaderipiendose periculofocioscura,poftquam priusconfihum fortunaapprobarat. Fadoeximprouifoingreges armentaqs Laurentius incuriù, Ipatiifatisad cogendâprædamhabuit,priufquamingens manushoftiuinapertis Campis eum poftet inhiberc.Plurimi vel vifo præfidio, vel èx aliorü voce cognito, dTead introitum vallis quaprxdones veniflcrtt,illuc qua cuiq5 proxittu eft reçurent,vtreuertenté cum pr£edahoftemintetcludant,exuantqj.Lauren tiusintt-rea coliocatis in medio armétis gregibufq;,longiorc via,fcd tutiore, caftra verfüs cu r-mm intendit:oues quas fequi ncquibant,prçter paucas quas aut in equis,aüt m hu-mensoccifasdifcerptafq5 fociifefebant,omnesomifit,iubens fuosillis parecre, r^nquam aliquandocommodius prxdæfuturis. Amboautem cüm maiori equi-’atuspartcciitabant, in poftremis Laurentius amp;Garfias,leulacuminfcqüentib. sffi(luecertaminaconferentes.Etcumaliquantumproceflïftent,vtabiniequen-lt;^ohüftcmcohiberent,amp;fociis,ficutconieól:uracolligébant,aut’circumfeflïs,aut cireufeden^is fuppetias irent: Garfias cum dimidio poftremi equitatus redit, cos quiadinfequendum properabant,in via fundit fugatqs, amp;nbsp;ad focios admiftis cquis pcruenit,iam fatagf ntcs,amp;fraudelocorü ab hoftibus circumuentos. Sed confpe-do equitatu qui iam fubibat vallem,opinatus hoftis adclTe omnes curri præda,vn-' lt;Jiqjpet decliuescolles cumclamoredecurrit,tranfitdprohibnurus.Idemquoq} noftri qui relidi fuerant, arbitrati, amp;: a præfenti pcriculo nonnihil relaxati, rece-pto animoamp;ipfideicendunt,breuiqj fuis iunguntur. Hic in ca valle acre pr±lium

noftris,multis ex alteraparte interemptis,fein tu turn recepit,fiue quod hoftis fub-fcqui prædam putaret, quam recuperate malebat j quam cum iftis abire volenti-bus periclitati fortunam belli, liue quod ad eos qui abigerent pecora, redire cen-gt;jj.f®'‘’^töwgisexvfucflc.Scdiamilliquoquctutoabibant.Itavtriqucdiucrfisexlö-.

' cisfubidemferctempus,tertioquamprofedifuntdie,quifuitlouis, in caftrahora pometidiana peruenerunt.Eacarne feexercitus illa node quam peruigilcni comeffando atq} perpotando traduxit, in præteritû pauit, referuatis in duos infe-quentes dies iocinoribus,quod dicerct iocinora apud eos pro carne no ede. Co-pluribus diebus ea fagina refedo cxercitu, cum iam omnia in procindu eflent^ Ferdinandus primo die, produdis rnufculis, foffam exteriorem repleri impe-rat,quo poflic muris admoueri turns.Sed maiore negotio fecunda foira alterö die opplcta e(l:,oppidanis non modo miffilibus, vt priorediefecerant,impedi-reconantibus, verumetiam eruptione fada, fecuribus, ignibufque. Virtus ramen inilitis ,amp; fpes oblata diripiendx vrbis, omniaimpedimenta vincebat. Ter-' tioautemdie cum omnes copias in armis eirent,paratis machinis, aliis ad fub-ruendosmuros,cumhilari vociferatione turrimquam extruxerant,qui iuill e-rant, tnoliri cœperunt.Ea ad primum ftatim conatum iuccumbentibus axi- ♦ • bus, max rotis, rota fubfedit, amp;nbsp;cum magno metu periculoque eorum qui amp;f defuperamp; prope erant, reddito fonitu pependit, acclamantibufque ad iubfi-dium plerifquc, ii qui inclufi erant, prodire feftinauerunt. Ad quem tam iß-

toi6 L. VALLÆ DE FERDIN. opinatu vtriqj parti cafum noftri ftupuere, dolcre, pudere, inter fe lamentari,de-trimenti cantu quod accipiebanc, dedecufqj, acqueri proditioncm, amp;nbsp;Uiuifitarc, quifnaautorproditionisfuiflet.ExuIcerabatquoqjhancindignationélxtitiaob-feiroru,qui ex canto ac tam pratfenti difcrimineercpti,animos toJIebantjferocio-refq5,quafi vici/fent/c oftentabat,deum pro ipfotö cauia pugnareiadantes.Nam numetl adfüine,nd cafum, autfraudem interce/fifle exißimabant. Omninonuf-quamagis impie atq^inexpiabiJiter proditiograflàtur,quâ in bcJlocontra religio-riis hoftes. Vbiquæ übifucceflerunt proiperafcelerenoftrorü,eadiuinitus eue-riifle interpretantur/egente proditionéin poftcrum quoqj tempus,eo qui ad pro-dettdu noftros folicitauit atq; induxit.Exquo fit,vt tam prompte ilJianimoin bellum ruant,cupidiores interdû inferenda: plagç qua cauendç,quod perfuafum ba-bent,feamp; occifores amp;occifosinbeJlomagnaapudfummum deum mercedéad-epturos. Perculfus canto cafuFerdinandus,adhibetin confilium fdcljfimos quofqj, amp;nbsp;ad eos refert, quid conf lil fit incundu. D ura inibatur ex om ni parte ratio. Inquireret fontes, quos magnosviros efiefu/picabatur. AtneAdelittuquidé potueratvlcifci.Reficerctturrim.Atmagnûdi/pendiûjamp;vtinfamemagisacnia-gisinuaIefcente,indiesmiIitümeontumaciaproponebacur.Rediretinfedare.At non àliorû culpa,fed duels ärgüeretur.TuncSancius epifeopus,Ego,inquit,Ferdinande a fapientib. virisaccepijVbineceireeftaliquidfierfautcontra.vbiquid fieripofiîbiIenoneft,ibinunûreJinquiconfuJtationiIocû.NosSeranilliuob/jde-iO muSjfamesnosobfideCjamp;quidcardjus.cüqua^nifiquacunqjrationedecidimus,

' busaufpeftilentia intuoexcrcitucontigifier,profelt;äodemurandoloco,atq5rc-cedendonondubitaremus. Nunefame innobisorraidéfaceredubitamus?plus qua pedifero morbo, amp;qu^ad maiora icelera homines mduciequa vJl’morbus. Deficitnosresfrumentaria,necfufficialiundeporefi.Cedamusigiturncccflïraf^ amp;;quod c/ïicinequit,non indemus efficere. Neq; edquodidu difce/Tum pûtes tibi deforméfore.Tu terra mariq; vi^or redis, tu breui rempotemaiora mulcotuni opinionefecidi,tuquantüin teedoppidühocexpugnadi.’quodinmanutuanoo vencrit,id non tibi,fcd temporibus, ied deri/itaci, fed perfidie iocioruaifignandu jo ed.Pro re comporta babes dolû ver/acum efiein turri fubruenda,amp;pro competto habeas lieer,neq; aliter in reliquû tempus expelt;des,n Siam in turri,led ia tuoespi“ ts--A.ahucvfq}progrediconteritafceIeratorÜ3udäCia.ccnfes^Errasiiminotis^ri“ daeix patas hoc fecifTe, qua tibi venenù dare.V^iuo rege cû proculabedèsafcb-a-gcndiSjtarrië multos patiebans inuidos,3â qui reperditû veUenequid cos aune fa-âuros fufpicarisquos maioré ipforum ipepotentiâgloriamqiadeptus offendisac torquesfln quos û mquirerc coeperis,quâuisnon cantüin bisprxfentib. criméef-fearbitror,feditionëin cadris cxcitaueriSjiocundûqjbodibusfpcflaculüptzbu- nbsp;nbsp;nbsp;J eriSf S^extremûhiiiusmilitixaamp;üfoedaueriSfplus babiturusapud populosdetra-

*’iagna quetnqj manu fequente,fed ex medio ordine hominu,probatos,non mul-'osducennu, cum minimo lixarum calonut^ numéro. Nam hoc genus caftra au-8«, nóacié. Ideoqjmultomaior hie quafuperior fuit exercitus:ied tanto vtilior, ., ädfedecim tantû millia equitum,quadraginta peditû. Rei quoqj frumentarix (na ^^ i * «*^» 'nfequens annus fcrtîlîs fane fuit) ica profpedü eft, vc nulla in parte Hifpanix w^*7*j ^orquamin caftris,aut penuria,aut caritas effet.Claflîs aute eo anno nulla in falo, r ' ptæcerduasnauesfpeculatorias,fuit. Nambarbaro aliäreficiendiautconfiliuno l^^it.aucfiduciadefuit.Verumtaméper omneintérim tempus, African!principes 'nHifpaniäclandeftinotraiedu milité atqs arma fummiferat,prouidentes rei Hi-

® ipanæ,fi rurfiis bellum a Ferdinando inferretur.Hic cum Ifpali hyemaflct,iam ve-

f^’oeuntCjcdicitomnib. decurionibus,tribunis,prxfediscopiaru,vein diem ccr-tum prædofibi effent ad Eifam,quod eft oppidufinitimumhoftibus. Hisinter-fiadieb.Helianora vxor,rariflimi exempli mulier, quotidie antelucana diligentia, judispedibuTî’duarum tantum familiariü comitatu, vifebatur ire ad ædem diuæ J^ariæ,cognominecuftodientis:quiamaiorummemoriadclapfoillicinputeum ■'ilantuloquoda, ad inuocationé matris motamatredomini,fuccreuitadoravff •lueputei aqua,amp; incolumê filiu m matri reftituit.Hanc in ipfo digreffu maiorê in ‘''odumanxiaFerdinanduscohortans,Quidtu,inquit,vxortatoperefolicitudi-’’etnciteafflidas’DeusquemfcmperreligiofecoluimuSjamp;caufaoptimapropter ^luanunc in expeditionê eo,amp;: apparatus belli, amp;: fides fociorum promittût me ti-^icum viffona reuerfurû.Ex quo te bono animo effe,amp; nó demiffo decet,ne ma-*^'tumin hoftes eunté infau fto profequi omine iudicare. Nam defiderium mei fo-I^bereafpeffu colloquioq; communiumliberorum.Exquibus Affonfumabs te, *’^ægrütumanimumexulcGrem,noloabducere,fraudoqjmeipfumvoluptate,vc 'ueafruaris. Caueqj fi me amas, ne liberi noftri ex tuo moerore mœftitiam cótra-^«nt.Qualis enim afpedus eft matrisfamilias, talis amp;nbsp;totius familix cft. In qua co-^ortanda,ac curanda ,fuftinebis etiam vires meas, amp;nbsp;in hac te militia exercebis.

'^umego pro religione, pro gloria domus, pro amplitudinc veftra, in alia militia 3go.Tuveromi Alfînfe,etfiiucundiffimum mihi erat indulgere tibi cupientity-i^ocinium fub patre duce,tarnen ne matrem folicitudine tui maceres, apud ea ma-•lebis,donee rebus profpere ire incipiêtibus,illa te venire permittat. Interea per-gc,vt facis,dare operam virtutibus,amp; in primis affedum quem mihi prxftabas,in Wem confer. Cito autem, v t fpero amp;nbsp;opto, te e caftris accerfam, quo particeps fispaternxlaudis. Hxclocutus,filiosdeinceps amplexus ofculatufq5,abiitcum florecopiarum vexillisprxccdentibus, quorum primum habebat imaginem do-niininoftriincrucependentis:alterummatriseius,cumangeloGabrieleconce-ptum Spiritus fandiannuncianteitertiumfandilacobi,quartüeratrcgni:deinde reliqua.Atq, hocordine a extern exercituexceptus eft, vbicüpauculisdieb. fta-doahabita effent, A ndebera verfus q ux ad Aquilonê Granatx vergit, caftra mo-nit.Cumqj in agrum hoftilê peruentum eft, magna vis ferarum excitata eft ex co-Idetislocis propter diutinam,vt fit in bello,defuctudinem rufticorü ab agris. Quç ferçabagminearmatorum in quod inciderant, fugientcs,cum in aliud amp;nbsp;fubinde aliudincurrerent,fugatxatqjexterritxhominum vociferationibus,tandeconfi-debantur,aut viux prxfertim defeflx fugitando, in poteftatc multorum manufqj ''cniebant. Cum aues etiam multx, tantis vndiq; vocibus inuicem adcapiendam venationemadhortantiumcofufxattonitxqj,actoties reuolandodefatigatx,aut baftis inaerepercutiebantur, aut manibus humi capiebantur. Hue in modum milites ludibundi vidoriam ob id pr.xdamq5 augurantes,vt eft ilia natio augunis débita, in confpedum Anticherx venerunt. Eft au tern id oppidum ad radices collis accliue,cuiusarxfaxoextrudain decliui fupercilio vrbiimminer,difclufaabal-tiore colle qui perpetuis montibus ad iuga Granatx excurrit. Mediam vallem ptoxima pctrafluuius magnisgurgitibus erumpensfccat, intrateli iadum vtri-que colli vicinus,amp;muros,qua parte inplana feporrigunt, radens flexo alueo/ Dicebatur aliquando a fuperiore colle veniffe auxilia Antichcrenfibus, cum obfiderentur, eoque non redados in deditionem , cum cibis iam armifquö

defedi cAcnt.Hunc locu cum imperator in primis occupandum duxiflet, cpifco-pus fibi id negotii defumpfic,euq;foffa primu,amp; vallo in fequentib* diebus, pero-• nbsp;nbsp;tiu muro, ac materia ad ftatura hominis circundedit. Idem fecit in inferiorib. Fer-

•.»»•ƒ• *^^;', k dinandus munitionibuSiqüantüdabaturmœniaconclüdens,crebranûchucnûc •* ,*. L^ ïlluc öppidanof u cruptione opus diftmete. A tergo partim lUndi carri daudebar, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partim foiTaôi: vallu.HiS cófedis,aquatione ex fluuio oppidanos prohiberecofti-

tuit.Nâ intra muros,vnus puteus tantu effe non ignorabatur, amp;nbsp;is amariorisaquï, quales fore cztetos,fi plurcs fodcre oppidani tentaflent, crcdibile erat. Quotidie àuté acre prxliu conferebatur,nec intcrdiu tantu, fed nodibus quoq5, cû illi porta quae ad flumen fcrt,egrefll aquarentur.Et auertere quidé curfum fluminis impcra- ’® . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tor volebat,fed plurimus proponebatur labor,ac plutimoru dieru: verb mallebat

lt;•‘.A-.f, milites in alio eXercerioperc.Itaqjdcfecûdavigilia,prçparato cefpiteac materia, ante porta, in citeriore ripa aggeré iaci iubet, ac flationé muniri,cqllócatifqi tor-men tis cii fagittariorü cohorte,egreifu porta: oppidanos prohibuit.Quaex readü de falute obfeflbruerat, nifl magiflra inuentionis neceflitaie a fuperiore aluei parte, fuflblTa tellurc,aqua dcriuaÜént,quz curfum,neres deprehenderetur,nóper-ferrec. At ne qua via furtü hofti b.fuboleret, totis noäib. de muro carrucis ad capita vediü confertis,quib.funes ad vafa alligati inerat, aquabant. Intcrealaborcaf-fiduoexcitabatur machina,duo de viginticarrisimpofita,proccrafcalaiuftinens, pronanonnihilatqjpendentê,vtftante extraintimafoflam,machinaprocübens, i® fcala fefe in muros,aut in turrim vfqj porrigerct, lata abimoad furnmü decern pedes , ita fublimis vt in ea centü armati poflent infiftere.Subterq; intramachinam, quafi in equo T roiano,totidé alii iatcbant,poft illos priores,fi turris obtenta eiTer, afcenfuri cum miniftris,rebufc]^ad expugnationé,ad refcdioné,adcurationé vul-neru plagarumqsneceflariis.Duzprxterca minores vtrinqjmachinæ,qualt;icomités,fenisinnixz carris,exvtraqîfingulisfurgentib.trabibus,inftarnaualiumma-lorü,quae caueas in vertice,amp; vt nunc in nauib. fieri vidcmus,velut capita ferebat, recepturas q uaternos arcuballiftarios,iam deledos, amp;nbsp;inter omnes pracipucinfi-gnes,quorü fingu li idus fingulis aureis donabantur, ita vt bmi tenderer per vices, binifagittarentine quein mûris no modo confiftere,fed ne membrûquidcm pro- 5^ ferre permitterent.Fuitautéconfilium ducis,nonadconfummationem machina perduecre,fed animoshoft:iüoculofqjfallerefaä:ainfpeciemachina,vtcumcö-pendiotemporis,turn incolumitatifuorû confulcretaliogencre expugnationis. Ideoenim ratio agendorûcuniculorum (hoc enim genus expugnationis inftitue-bat) amp;nbsp;breuis amp;nbsp;tuta habetur, quod hoftis nulla ex aduerfo oppugnationéprarpa-rat,amp;incautus,amp;nonnunquadormiensopprimitur.Sedacricft opus diligentia, neinfidix deprchcndatur,vt tuncdiligéterprouifum erat. Siquidcædificatio turris auocabat hoftis animu ab omni aliadefcnfione, amp;nbsp;hum’ecuniculiscgefta poft cam lignoru molem com mode latcbat, amp;nbsp;fonus fuifodientium ad ftrepitii fabrorü non exaudiebatunEtcuniculiquidéaprincipiovnierant,moxindiuerfatendc- 4® bat: vna via qua: ad turrim eiFodienda,alteraquz intra mœniaeuaderet, vtpariter fuccenfaaccollapfaturri,amp;acuniculiserumperetur,amp;:abexteriorib.irrumpere-tur.SedvtquotidianisdeprehendimuseXpcrimentis,maximaspliirimafqjoppor-tunitarescorrumpi acperdi vel minimiscaufis,itaibi vfu venir.Namquidaexiis qui in ftatione ripæ excubabant, forte totum die in defodiendis cuniculisinfum-pfcrat,in tem pefta aute node cum ad vicê vigiliaru exci taretur a focio, amp;nbsp;quia fut-gerenöÏcbar,increparetufjifaloacmaiörei(ono vocisexcufauitdefatigationem, qüia illö die folé non vidiflet defcfrus,ac defodiens in fepulchro flans, non iacens, humatufqï cum nondu homo defiiflcteire,amp;cüeftoditcuniculos,ipfecuniculu$ fadus eflet. Ea Vox a quodaqui muros e regione cuftodiebat, excepta eft, vtfunt 1® acrioribus attrib, qui magistimenCj flatimqjad magiflratus delata.Necmora,cz-tefis omiflis fumma curajnunquaintcrmiffo opere,ad cuniculos tertia node,quo tempore a noftris ceftabatur,perüenerünt,eôfq^ quantû proximo caputipfum po-terât,obftruxerunt, amp;nbsp;adhibitis cüflodiiS, opus fubterraneû deftitui coegerunt, amp;nbsp;aliud vt fie dica fupramuralc maiori ftudio peragi. Et iam peradû propeerat, cum baibarus

A A. A U A^ IN 1 Æ K Ü U 11 JL 1 D. 1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOI5gt;

^æ*’'“'^ propedie non modo fe obfeffos liberaturum iadafie, fed eda ® idetesoppreflurfi.Sic enim fore, vt no modo quod e fide régis erga fuos aqua, ^^'Samp;nonnihilcibodefedlos,fed eda quod dignitatefaceret,amp;: venerat in fpem ^•^c,propter immenfam bominii quam prêter aduedlidäex omni regno colle- . ^?f?^'Nafatisconftat earn ad decc miHiaequitum, amp;cejmnnamp;vigind millia pe- i* ■^uruiffe, vix vUis impedimentis, vllifcp calonibus ac lixis,compludu mulierum^ ®oniitatu:qua: cum in via caftrifq; cibos, turn in prxlio potû fubminiftrarent. Ad-®°neminiviroruvacabatferenifipugnare. Addiditedäfadofuperbiä barbarusî °}unipfehuiccxpeditioniprçefre,quoddiceretabrcefle,regênifî3duerfus rege icein bcllû.Q^fi veto non fine non folû alii principes interdû maiores regibus, ^°4j tegaliores, v t olim Romani imperatores. Sed certe qui obfidet altenus re-S'iuin,ipforege obfeflb no inferior cenfendus eft. Ferdinandû enim Infantem ef* ^CafteHæ, ideo aduerfus hune duos Granatæ fe mittere Infantes. Metu fortaifis °cfecic, quod videri voluitfecifie confîlio. Semper enim vitia noftra honeftatis ^'lt;l^ovelamentoprçtegimus.InfantesautéinomniHifpaniaregisfiliivocantur4 ^emmoréjVtaliaplurimajfufpicarilibetfumptûeireevetuftaRoraanorumcô-quot;ctudine, apud quos, vt Hieronymus prodidit,filii edagrandes a parentibus in-3ntes vocitabantur.Nifi forte referimus ad Græcos, quorû ftudia führe in Hifpa-'''3reperio,quiindiftindovocabulofiliospuerofq;appellant 7raïJk?,ficutvxore9 ']''oq5at(p muliercs yta/oqxas : quod fieri in pleraqj Hifpania agnofeimus. Hebræi ^^oqsfiliosiamaduItosamp;viroSjVtDauid Abfalonem,appelIabâtpueros.Etfane P'^etab infante paru diftat, cum infans etiâ puer nominetur. Infan turn igi tur ad-^^ncupalamfaàojpertransfugasquofdâChriftianosperculfîfuntaniminoftro-^'*'n,turntantamultitudine,fumquafifatodatum effet,vtdum in eoeflètjvrcape-^^turvrbs, tuncipfineccflehaberentabvrberecedere.Quosimperatorexhorta-‘'°sexiftimans,aduocatacóncione,inhuiufmodi verba habuitorationé. Quæ f^vobiscommilitones meifolicitudinem ac metum incutit,eadé mibi gaudium, ”^idtnihi creditisgjariteramp;fpem facit,fpeminquam cèlerions maiorifqj vido-fgt;æ-Gaudium quidc, quod video nihil fubeffe proditionis in noftro exercitu. No fdm tentaret fortunâ belli hoftis,fi (peraffet fe,vt fuperiore bello, animos aliquo-fum poffecorrumperc.Itaq5 ^ æcæ fœlicitaci amp;nbsp;veftræ virtuti gratulor, quod ve-‘hapedora ne folicitarequideaufuseft.Spemautcm, quod deicta femel hoftium âcgt;e,oppidumhoc continuo in manus venietjCæterafubfcquentur, curfusvido-tiæad Granatam vfqj perueniet. Neq5 vero intereft veftræ virtuds, quos ex omni ‘’îihinumerodelegi,quo{q}aduerfusCyri,autDarii,autXerxisexcrcitûeduce-te auderem,extitnefcere banc régis Granatenfis tumultuariamanum ,amp; ex igna-tgt;iffimisquibufq;colledam, turbaqj non vinbus aut feientia militari fideoté, atqj extnaximapartcinermem,neqjtamadpugnandum,quamadterrendum,autali-' tluidper occafionéfaciendum miflam,cuinerex quidéipfecrederefeaufuseft, ^*ne commeatu,fine impedimentis,fine bellicis tormentis.Quç fi nos triduum in-ttacaftracÔtineamuSjdiflbluatur ac redire cogatur.Sed deus prohibeat, vt illi nos mcaftrisvelut obfeffos qui obfidemus cernât, amp;nbsp;terrere videatur. Neqs ego mul-fsmihi, fed fordbus ac bene armatis copiis opus effe duxi, cum liceret multis vti. Mihicrédité, fi aliæ nunc domo nobis auxilio copia: adueniant, amp;nbsp;meo amp;nbsp;veftro itomineaduentum earum, dolorem aufum dicere, etiam miffas facerem. Qi^a: e-nimlauseftimperatori, atq; eius locis qui glotiæ ftudeant, fi non arte bellica vin*-cantac virtute,fed numero? Potitur is quidê imperator atqj exercitus in hunemo-‘iüprxda,fedquxgenerofisanimismukodulcioreft,gloriacaret.Ategovosnon tnodoadmaiorë gloriam voco, fed ad maiorë etiam prædâ. Sicut enim cü maiot nunierusvincit,nonnulliexorteslucrifunt,itacumvincitminor,omnesaffïciun-turemolumento.Nam quod quidadicunt,femoueri,quafi fatale fit nobis,cum ad expugnandam vrbem ventum fit, expugnationem ipiam impediri. ld vero inane amp;tidiculum eft, quafi vero res femper codera ordine eant, cum plerumq; videa- -ttiusire diuerfo. An non fuperiore bello expugnaui Zaram?nonalia nonnulla op-pida? Ergo non eadem illorum quxSetanillii fortuna, ita neque eric iftius.EG-

quid nmileineoatqjin hoc bello’in quo plurimiafFuerütquinnncabfuntjafTunt plurimi qui tuncaberant.Adhaecinillofames,proditio,item nauesvtrinq5muJtç, terreftris hoftium exercicus nullusfuit : in hoc eft affatim ita vidus, fidesprocerii ' nbsp;nbsp;nbsp;., . nbsp;nbsp;nbsp;militurnq5,naues vtrinq;nullæ,amp; verinqs terreftres copix.Quare liquid liniiliiudo

’.^ ’* nbsp;.....* '«utdiftimilitudofacit,quoniaplurimahicatqjillicdiflimiliafuntjdiiierfumfine

••* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiunc ab illoforecredamusjcofidamufqj in eofubcuius imagine in acieftabimus.

IdeoSetanilliipotiendifpenosfruftratoscfle,vtprobatadeonoftracóftantia,ad-audaqj illorü fuperbia,aperto bçllo nobifcum congreftos fundamus, cum furonia amp;nbsp;ilJorü calamitate,amp; noftra lxtitla,vtilitate, gloria. Quæ cum ita/înt,iftum indi-gnü virtuteveftramctum,amp;iftafuperftitioiamopinionemdeponitc;nihilq5aliud lo tiiCi de fortitudine,de laude,de vidoria,dc prxda, amp;nbsp;ante omnia de deo cogitetis. Ego quod ad me attinet,dabo operam ne in duce veftro confilium atq; induftnam de^deretis. Hxc vbi dixit,animofq) omnium alacriores fadoscognouit, iubet vein pofteru diem parati fint ad expeditionem,neve quis caftris longius exeat, donee deitinerchoftiumeompertûfit.Nam vulgabaturiamhoftémoiiifie. Sub ve-Iperum exploratoresquoquo verfum dimittit,quirenuncient,quaexparteillum aduentareautvideant, autaudianr. Nodu nihil certi cxplorari potuit. Primaluce alii alibi quoida équités ié procul vidißc n unciat,amp; ipfos vt credebatur, vel ad ex-plorandû,veladfallendumdcftinandûq5mifibs.Afcendenteiamdieaccalefceu-te,cûimperatorcibumaturiuscapipræcepi/ret,vnus/peculatoru,fijbditiscalca-10 ribus, anhelanti equo, amp;nbsp;ipfe anhclans caftra intrat, gr vt cuiq; obuius fit, nunciat hoftesaduentare,nonquidemaièvi/ós,fedquoscxpuluerevenireintclligat,per nbsp;nbsp;nbsp;1

iubet nunciari iis qui ad cadra func, rcliffo quod fatis ad prxGdium effet, exre-ros cicidime ferre fuppetias fuperioribus cadris. Ipie eodem quo condiruerat , itincre, *

'*'ncre,fcd maiore occafione quam fperauerat,quafi ex occulto in barbatos êqiü-''Sirenouato clamore e latere ineurrir, aciemqj ipfo impetu aucrtit,amp; labentibus ’l’equopluriinis in fugamconuctcit.Noftri qui modolaborabantjaddito animo '''ftantcedentibus,minifqueaduceadpedicesauxilioequicibus,eademillicfor-''’napedeftris certaminisfuit.ProcuIcabantutiam pedites,nonanoftrorummo-;0cqiiis,fed etiam afuorum,Gum in latus magis quam retro propulfi effent primo quot;’'^tfü.lam omnisex inferioribuscaftris exercitusfeproiecerar,amp;:alibieffufa^ ’lilaiconfufafuga,petentem tuta horteminuenit»Hicvndique batbarorümin-lijS^nscaedeSjpaffim arma abiicientiumjfiue vt leuius fugerentjfiuevtminusad '^ïdendum prouocarent vióloré. Ita arma qux amp;nbsp;ad protegendum dominum, amp;nbsp;’'Iferiendum hoftem inuentafunt,incontrarium vfum mutâbantur,quodne-1uedominosprotegebant,amp; vtilli ab hofteferirentur,nifiabieda facie bant, lam j’^moaliorum deinferendaaliis morte,fed de fua vitanda cogitabat.Ipfi quoqué *WantesvtFerdinandum,omiffisaliis,inflatecum deicéfa equitumalafibi folis '■°gnouerant,eximiapernicitateequorum vfifunt,inquammaxime vtili re po-'^fint,noninquammaxime fpeciofa,falute laudi prxlata, tanto turpius inter fuo-^m fiigatn,anhelitum,lamentationcseuntes, quanto fplendidiuspaulo ante ad-

■ Jfnerant.Erat opera^precium videre intanrahominummultitudinc,quætcrgà ;Ij ’’Datjautprofternebatur,non vnumarmorumcolorem,fed vnum veliin^ento-^^'’'lautduos.Siquidem non alia verte amidierant, quam rubra venctauc,aut ex ’'’’l’obusdifcolorc.Multiderupibus vel a turba ardante deiiciebantur, veliprt ’'leiiciebant,quorum alii nuda humo diffradi,alii cotibus lacerati, alii vepribus Mxi innexique vifebantur. Multi feferarum ritu in dumos abdebant,amp;cum '’'ïnushominum vitant, eo feimmergunt, vndefinehominum fubfidio emerge-'^”00 polGnt. Nullus in feruitutem acceptus,nullipepercitfcrrum,nifi mulicri-'”’Squae cum in via,tui'n veroincartris, amp;nbsp;vitra cartra captæfunt. Namipfovido-quot;æcurfujcartranondummunitionibuscinula,capta direptaquefuntjicetparura Jena c/Tent.Nec Ion ins illincprocertum ert,amp; quod angurtiæquædam fubeun-jj Jï étant,amp; quod plurimi in colligendis fpoliis fcrendiique captiuis equisfub-Wanc.amp;quod parum iamantenodem profielpotcrat,amp;laborem extrahi in '’Odernmultam, in media hortium terra, parum tutum videbatur. Nam fiepe oc-'sfio teibene gerendæ vidos adfpem vidorix inuitat,amp;extrema viêlorix ne-Sligennusadminirtrata,calamitatem vidorixafferunt.Idpotius quod lupererac 'emporis.vifum eft expugnationi dandum CocCix oppidi, quod in faucibus ipfis wæ Afini fitumert.Oppidani quibus denuneiätum er3t,nififedcdcrenr, éx-'’emapairuros;fidedcrcnt,cumomnibusqua:quifqueferrepórter,abituros.‘pri-'''omieimperata fadurosnegauerunt,deinde vbi tantam manum circumfundi Jderunt,feobtemperaturosdixerunt.Qtnbusrefponderiiubetimperator,quan-••oqnidemnonftatiinparueruntjfenon relinquere eisnifi vertimenta:fin pun-r nbsp;nbsp;nbsp;temporis in pertinaciaperrtiterint,ne libertatemquidemrelidurum,nee de

1 ®busad direptionem conceffum.Tunc femel data vita: venia hoftibus, lt;Se quia ' O’ultumfuniculi apudcaptiuas repertum erat,quolcunqueiam barbarorum ta-i P‘obant,prxfertimautlatitantem,autafpcritate veprium circumucntumcoliiga-! '’^t’bpofcentium mifcricordi3m,amp; vltromanusinhabitumcorumqui vincun-

'0f,componentium.Resmiradidu,quibus vinculisaHigatum hortem fe traditu-’osfuisfœminispromiferant,iis vinculis ipfis infpedantibus eifdemfccminisal-l'gatifunt.Ideoq;iurtevidebantur,vt vincircntur,nontrucidarentur,orare:quod j ^'nmimpetrauerut, pofteaquam iurtitialuxcau(x ionótuit.Duxprofligato har-j l’Moexercitu,oppidorecepto,prxfidio impofito,illinc primis tenebris rediit,ac pfæcuntibus cereisamp; latera viaspaffimincendentibus,vt qui vagi palantefqj per-loquendishoftibus abierantlongius,veftigia nancifcerentur,in cartra peruenit. Ci^ptafuntfigna militariaad duo millia,cadida ferme omnia, Vnû prxterea Gra-”012,00105 in medio pidurn erat granatum ( ita enim malum punicum vulgo 1 ''ocant)hiansamp; phœnicea grana excrens.Numerus autem captiuorum exfo-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RR

rumque magis a fuis quam a noftris initus eft, defyderataque funt,vt corum confeOione compertum eft, ad triginta miJIia virorum quingentafque mulic-res,quæ obcontumeJiam qua:illiiexuifir,magisiiiisdoluere,quam totidemviri ex noftris. Nonnulli excaftris epifcopi.vixplurcsexalüs,neeianemulti vulne-rati. Cuius vidoriæ cum magnam laudem epifcopus,magnam fortitude mili-tum rctulit,tum multomaioremipfe imperator,quiamp;ante remmilitemanimaf-fet,amp;in re nihil ad fuperandum hoftem reliq ui feciftet.Ipfe tarnen fcclicitati fuse fuorumque,hoceft fauoridiuino,vi(ftoriamfedebere prxcipue dicebat.Faucis pofteadiebus, cumodorcadauerum a’ftiuocaloreadiutus,infeftarct caftra, non modo præfenti faftidio, fed etiam periculo impofteriim pcftilentix, dux 10 præccpir,vt trada vncoamp;in aceruoscollcóïa fuccenderentur. Exquointelle-dum eft, quod diururna defuctudine dediceramus, non plurimis lignis opus efte ad cremanda humana cadaucra.prsefertim vt turn eranc folibusincoda,amp; adipibus qui defluebant, nonnihiJ alimenti flaramæ prxbentibus. Oda ramen promifcua atque inhumata manferunt, nc rogum firailem prifcis bominibus forrirenrur. Quorum ideo cremebantur corpora, vt ofta cum cineribus lege-rentur ad fepeliendum.Horum veroisexitusfuit, vtprimum vita,deinde veih-tu qui deformitatem opcrir,rumcarne,poftrcmo fepultura,etiam apiidinferos quiete viduarentur. Sed per eofdem dies quitus hæc ad Ânticheram gerun-tur,duxaliç pugnædiuerfisinJociseodempropemodogeftæfunt.fedhoediuer- if^ fo,quod dcuthiccaftranoftrahofteSjitailJicalicnaoppida nodri adorti funr,in-feliciamp;ip/ïcuentu,niiïfortunaaftui/rct.Sedquodaliquantopriusfuir,priusnar-rabimus.Quatuor oppida funt finitima Anricherar,quorum nomina funt, Hume-da,Baie2d,Graen,Cbefada. Horumincolascirciterad tria millia, ex fexra parte e- nbsp;nbsp;nbsp;; queftres,cum fama exifter,non modo bellatores,fed omnes quiperaratem arma i ferrepoftenr, etiam feeminasGranatenfes iftein cxpedirionem,conftituuntind- j lorum agrum facere incurdonem.amp;amuris vfqueprsrdasabigetc.-nunquaine- f nimferantamoccadonem,nechabuiftc,nechabiruros:itaqucla’tialacre/q5pro- nbsp;nbsp;nbsp;'^ ftcifcuntur.Res primo profpereire, neminem prxdatoribustibuiam cum ar misfe nbsp;nbsp;nbsp;) ferre vident,paftores amp;eosraros adprimum incurfum diftugere,pccorarelin'P j quere, vnum faluris fuxauxilium ponereinarduisniunïquc fubeundis. Siehe- i fterna caJamirasfnam pridie prodigatifuerant) omnes perrerrefecerat. itaieca- 1 rius ingentem prxdam cogunr, abigunrquerctro qua veneranr. Re au rem palam nbsp;nbsp;nbsp;1 fidain vrbepcrcosquieuaferanr,amp;ipdGfanatenfêseturribusprofpiciuntpr«c- nbsp;nbsp;nbsp;ƒ dones, amp;quiaindiucr/ama caftris viamabibanr,noneftedc numero viäonim nbsp;nbsp;nbsp;f coniedura coUi^unt, fed finitimosper occadonem ad prxdandam folidiacos. 1 Igirur nednirimis quoqueludibrioe/Tenr, raptim armisdimptis, ad quinque mil- I ,■ dapeditum,quingcntofque équités,hoftem veftigus infequuntur,ftdofque amp;nbsp;I adradicem monris ftraros,partimque dormienres fub noâem nandfcunairiin- • cauros aggrcdiuncurfnonpaucostracidanr.Cxrerifcmifomni^quacuiquepro- ^^ xinnum£{l,difFiigiunt,feredüomillia inmonrcmafcendanc,aquonufquamnifi ^ eadem via defcenfus edet. Hodes quiad:ipCi,amp;^ cqui de viateffi erant, cumiHuc curfa veninent, farius putarunt differre pei no^is tempus, expugnare cos qui iugum montis afccnderant,cam prxfertim finepugnafcfe deditutos credeteut: lt;nbsp;autdhos vcllcut omittct:e,gregesabafiosnon finerepernoâempafcevejedde- 1 fatigatos ad noaumlaborcm impeUere,noneratratio. Sicquedifpoiicisqv.ioh“ nbsp;nbsp;nbsp;I

fedoSjS^ quipecora in pafcuis didributa cuflodiant,cibum quem potcranqdc- 1 inde quictcmcapiunt,lucemqucexpe£tant,tuncquidconfiliiincundumùt,de- 1 liberaturi. Tubicinesautem cum fremitus bodium ac tumultus ab altera parte ƒ mifeeri cœpiifet, amp;nbsp;cum iis multi alii ad treccntos numéro infrenatis protinus p f equis fugam intendcrunc, bcnedcioque noäis elapd funt, fedaliorfum quamin /o patriam verfus. Verum cum equosinediaac laborc confelt;dos,amp;: prxfertimno-Ûurno ignotoque itincre adigere vix podfent, dclituerunt in colic quodam,e-quis in prato vt quiefeerent pafccrcntquealligatis. quibusde tertia vigiliarece-ptis confeenGfque, vbi longo ambitu montem circuifTentjobuium babentguen' dam,

^t^jnomine Petru Mcndociam,adolefcenté,tnaionsquam jp ætate, amp;animi amp;nbsp;^onGliis^fQ^Qj-jj^Yj jpfe déclarât exitus.Hûc alii feu quod parcerct/eu quod dif-ætati,fecû cducere rccufauerant.eacontünieliamnotoleransadolefccns, *4“c ita plenus,in fequenti n oóle,adhuc intempefta, cum aliqUot equitibus præ-3tunidomoegteflus eft, affirmansfe fadurum periculum anilla in ætate viref-^^•Quicumad montem vbi ciues obfidebantur,appropinquarct,iam iamprü prædatore futurus pra:da,deo amicoobuiusfit trecenris illis,cognitaque exa* Tewueorum fortun3,paucis rem geftam doceturdiorrantes eofdem vt fecum fe-1^ *igt;nato rediret,ipfce contrario vtfecumpotius irent, huiufmodi oratione per-j Uîût. Audite quæfo amici pauca.nam rem vobis bonettam,vt fpero, atque vtilcrri P'^oponam,quameligatislicet, fiplacueritfociis. Acciuibus noftris nihil rcliqui ^ft)vtaudio,quin auc fame abfumantur,auc hofti fe dedant. hoc decrimentiun quantum fit, ipfividetis. Quibusfi opem nonferimus, cum liceat, mortis eoriim ^ut(eruitutis : fin ferimus, vitæ libertatifue autores erimus. A r quomodo ferre o -^mlicctfeodcm quo pattern raeumfimiliincafu foeiis tuliiTejCxipfofxpeau-’'''lijquodrefcrretemporis anguftiac nonfinunt: tarnen fimilitudinem ex mco ’^onfilio cognofcetis.Circueamus hunc collem,vndeafoeiis videri,abhoflibus ^onvideripoflimus,amp;:dum vicini erimus, ab ea parte qua:adcaftra ferr, tuba;ac-jJüecornua bellicum canent,fine vllonoftroclamorc, nepaucicasfortalfepro-

1 ^‘Ur. noftri intellect o doloamp;ipfiauxiliumab impcratore mifliim venire fimu-’ntes,quippe neceflirascogit omnia andere,præcipiticurfuferentur.Quanoua ’quot;daciafidemfaciente has tubas efleaduenientium fociorum,illi vtfperoretga ‘*^ount,autcertenoftros abire permittent,retro fe recipientes in tutum. Neque '^foftrenuos viros efTc hos exiftimare debctis,etfi vos fugauerunt. Cuius rei ^’ïcdocumentahabeo: quod foli omnium, tanquam minime ftrenuï,in vrbe rc-j *‘'^ifunt:quodnifinod:uvos,nifiincautos dormientefqueinuadereaufinofunt. j ^'Certsfdiquiæ funtprofligati exercitus.Namqueheri propius folisoccafum, j ^'^'’iorde vidoria imperatoris domi maxi mus crat^quod iamiftoSjfitÏe nume-J foillorum nonfunt,rc(ciire oportet. Vtroüis tarnen modo tales funt,quibuspar-'^'‘ustetror maximum metumincutiat.quodfi tantum ad defcenfum noftrorum ^urntnouebuntur,ciues noftros e pemicie eripuerimus,nullonoftrocumperi-'ulo,amp; ingenti cumgloria. Si, quodmagis amp;nbsp;opto amp;nbsp;fpero, perculfi metuatque ^’!animati,longiiisfugam capeflent, aut in prima fuga opprimentur, cum maiori gloriaamp;gratiaerimusfoeiipr.xdarumparticipefquevidorix.Quare agite,quod “ene vertat,amp;mcum conhlium,amp;meducem fequamini.Hæc locutus pergit: ’lii)Crederes non inuitatos, fed imperatos, vnoomnes animo fequuntur. Illcan -*ecedebat,fungens fpeculacoris officio, atqueillisquierantin iugofe oitendens. ^onenim ea nodeprx folicitudine illi fomnum ceperant, mirabantur tarnen ^uidrei futurum effet, amp;nbsp;iam diluculumerar,cum ad exicum fupinx vallis qua: ’ädhoftes ferebat,cernentibus fociis,circiterduo fladiaab hoftibus,venrum eft. ^bituba: cornuaque cecinere bellicum. Et focii iandudum dolo percepto, o-*önes ftridis gladiis,reddito clamore,decurrunt,femifomnos attonitofque in-Uadunt.Illi duplici clamore amp;nbsp;clangore circumuenti,prius quo fugiant,quam S^otela fumant,circumfpiciunt,fugientium terga Cnriftiani cædunt, fimulque Mendocia ex vociferatione fugientium infequentiumque ,quo in ftatu res fit îonieâans,in apertum prodire feftinat,magis ac magis tubis concreparicibus. ^biconfpicatus fugientes, cum comitatu pariter infequitur.Tanderaque muftis mortalibus rrucidatis, muleis captis, maiorem calamiratem reddunt quam ’ äcceperunt,amp;prxdam non modo defperatam,fed mulco etiamfpeac votoraa-!® iotem reportant. Ita hominis quem vr needum virum in focietatemadmitterc noluerant,virtutclibcrati funt, amp;nbsp;vidi vidoriam confeeüti. Nee vero maligni in agnofcendo beneficio fuerunt, fadailli poteftate,quæcunque vellet eligendi, autli mallet, omnia iumendi: qua tarnen vti noluit, nifipra:dam adarbitriumfu-unipartiendi. Ex qua tertiampartem fibitubicinibufqueac foeiis quosreüoca-üeratjdiftribuendam adiudicauit:reliquasvirilibuspartibusinter fe diuidendas RR ij

cenfuit, quoniam par pcriculum, labor, audacia extitiffet. Atque in huncmodum gnare afta opera, pleniprxdarum, acl2Eti,pra:terquamquod aliquote fuis ami-feranc, reuertuntur. Sed tantus fuit propria: faluti metus, ca recuperata, vt minor de aliéna morte dolor fentiretur. At centum numero deßderati funtjCxteriaiicad vidoriam fuorum e latebris prodicrunt,aut,qux minima pars fuit,perdumos, colles elapfi,triftem nuncium domum reportauerant,itavtiam pro deploratis omneselTent. QuomagisSixtusamp;admiranduseorum reditus cum prxdafuit, vnum Mendociam in cœlum tollentium,quafl fingularem ducem,qiiem do-mipridie pro non idoneoadhuc milite reliquiflent ac refpuiflent. Altera pu-gna non aboppidanis, fed a caftrenfibus virisincepta eft.Eratin caftrisequesqui- iQ dam nomine Joannes Mars Sceretenfis,quondam Agarenxfuperlbtioni5,im-piger iuuenis, viribus animo refpondentibus. HichortatusfodalesfuoSjVtina-grum Malacanumincurrentes agerent pradas,ad centum hominesquos paupertas audaces facicbat,coegir. Profeéli cum iam odo millibus pafluum ab vrbe abeirent,fublucemtrccentos, vt eolligi poterat,équités exaduerio feferentes confpiciunt,moxque confpiciunturinuicem,paruaiamvtrofque dirimentein-tercapedine.Cxteros,quodfedeprehcnfosarbitrarcntur,fugerevolentes,Ioan-nes oratione retinuit,amp; vtboftem quoqueinuaderent, induxit. Socii, vtipfe ve-nriaduentus,amp;:vtfors rulit,veftripericuliautorfum:ßcmeumeft,veftri reditus ac veftræ falutis curam habere, non folum mex. Si locus bic vbi fumus fatis aper- iO tus ad fugam eiTetjfi fa ris etiam dißantix ab b oftibus, nimirum non tam ferox te-raerariuiquefum,vtpugnam moramue fuaderem.Nunecum amp;locum ceperi-musanguftum,quo veniremusoccultius,«5lt;:hobisnonab/ïtlongiusquadringen-tis pa/fibus, vt opinor recentioribus quam nos equis, qu.imJpcm falutistantam ponimusin vnacelcrirateequorum.’A feibs plus quinque amp;viginti millibuspaf-fuum remetiendum eß.Quos ißi incompoßtos ac di/ßpatosinfecutijVtquem-queprimumaßequentur, trucidabunt,amp;vteorum habcoanimum,vfqueadv-num.Non enim ßrmiores noßri equi,aut,vtdixi,reccntiorcsfuntadperfercn-dum curfum.Modo tres quatuorue illorum qui plures nolfsfunt,fipernicibus equis inßdeant,inßabunt fugicntibus,terga cxdcnt,amp;aut morari compellent, J® autriruouium caprarumquemadabunt finguli plurimos. Vtrenouemusin nobis eaqux de Rolando Arnaldo in bac regionegeßa memorantur,qualiafui/le HeôJoriSjÆneXjAcbilliSjaborumqueprifcorumjfrequenteraudiui.Exquonon mortem defugiemus,fed honeßam mortem refugerimus.£ßautehoneflamors nbsp;nbsp;nbsp;1

inpugoa,non in fuga,ad quam mortem fortiorvosbortariaufum,ßnibil aliud fit i reliquiinunc etiani fpes falutis ac viißorixoßenditur, ßforrunam belli tentemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Sxpcenimpauciores vclconßlio,vcl virtute, velquod maximum eßjnece/frare, \ ac de/peratione viccrunt. Magna res eß proponcreanimo,aut vincendum,aut \ mortem dedecufqucatqueomniaextremapatienda. Sxpeinßrmioresferxqux I inaperroßngulasrobußiorumferaruni fugißent, cum ieinclufas vidcrunr,con- 4® 1 trada rabie,aduerfus pluresinfurgunt, amp;nonnunquam ciulare amp;nbsp;fugerc corn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ^

pellunr.Ego vidivulpem vnam, vulneratis pleri/que canibus, euaßße. Nos ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tozvulpcs cum rem noßram in angußo videamuspoßtam,pauloplures canesex^ timcfcemusi^a3âere,^îincolumcsamp;:cüïâudevolumuscuadele!’cjuid,quodno~ flrumadiuuacforruna.conGliumfCiinuadimus, fpedemprxbebimus,nos partem irtüdiacorumedrCfnontocammanum. Neqi cnim compertum babent numeiu i noßrum. vidccisvclcnrccuaäanterq} veniunt, vtduoslongiusprxmiferunt ex- t plorandicauCa,S^ipfosbæCicantesSäcircumipicientes. A udendnm igitnrantequa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

oppetemus.Quamnefasettappellaremortem, fruiturosapudparentem vitx vi- ƒ taxtcrna.Speroqueinlefu CbriGoquimedepriGinamortalitateadfpemxtcr-nitatisreuocauit,eühancmeamfpemnonfru(lrarurum,atqjeiusinuocatonomi- , nCjferorin faos hofles.Hoc dices adaäoequo,in duosantecurfores,amp;:iaproximi

^fantjinfeftahaftadirigitcurfumJIU propere tcrgadat,cxteri Chridianiinfequu-tot. At barbari qui ad refponfum exploratorum fufpenfi erant, vifa eoru fubica fu -SihoftiunKÿ incurfuturbantur,amp; inter pugnxfugxqs confilium commifeentur, gallis terga dancibus,alii perterrecur, atqj ita iam omnibus in fugam verfis Chri-‘«aniirruunt.Sed pofiremi non tarn cito vertentes terga, quippe qui rem non vi« asbant.vt in locis non admodu latis, impedimento erant prioribus fugere volen-'ibus.Sicdata facultas eft Ioannifociifq5cxdendi,fternendi,capiej}di,quanquam ^alliferecurxeratcapcre, nifipriusbenemultosex maioreturbaquaipfi eflent 1^ 'nteremiflent.Nec deftitcrunt infequijdonecamp;propiusvrbem erant, amp;nbsp;plus di-, ^idittmhominuconciderant.Paucifqjcaptiuis,fed plerifqs equiscaptis,adcaftra ''*=uertiintur,equis qui aut faucii aut afflidi fubfequi nequibant,ne hofti profucuri 1 ^^entjfubneruatis. Adhorumingreffum admirabantur omnium oculi, vndetoc alle vedoribus equos,cot eorum ftrata. Nam multi terna quaternaqs ftrata atqj c-phippiageftabant.Quxrebant nonnulli,vel ioco,vel ferio,an focios cum equis a-^ififfent.Refpondit quidam, immo interrogate equos ipfos, amp;: ornamenta ac ve-®«,quofna focios amiferunt. loanncs etiam facetius, vt fumus in vidoria faceti amp;nbsp;agt;caces;Nos vero in nemore fumus venati, amp;nbsp;quot animalia noftras man’ effuge-f'int,nonperdidimus,perdidimusquotn5effi.igerunt:hxcfolaneceflxigerut,nec jjjPstdidimus. Ethxquidemnoftroruinoppida hoftiumincurfiones,totidéfunc

• ‘^rum circa caftra munitioncfqj noftrorum aliquanto pofteriores,qu3fi amp;ipfi ’^dendumfibieodemgenereexiftimarent. Sed mirü profeÓlo fit mihi cogitanti, ®®nem quç per id tempus tentara eft incurfionê,fuifle non minus infauftam qua •^lïierariam.Sedtemeritatem Chriftianoruminbonum,Maometanorumvero ‘^malutndéduisit Deus. Priorautemadeos pertinet, de quib’ mepromifi didu-f^ni,Adelittos Almoganenofqi.ita hos appellat ea Hifpanix pars,vbi hxc fciécia,fi 'f^appellandaeftjVigetiquorum alteri funt duces ac velue magiftri, alteri comités ’cdifcipuli.Horum ars ac peritia eft,ex volatu auium,ex voce,ex ferarum occurfu ' ä'hrumqjreturn pli^imarum, ariolari quid boni maliqi fit euêturum : deqj augu-’‘dsomnibus prognofticis habet libros diligentiftimefcriptos, horum vt dixi ma-g'fó-qux opinio vfque ab Homero vtiqs iam fuperioribus nata temporibus, apud plerofq5poetas,hiftoricos,philofophos,fibifidem vendicauit,multiqjde ea fcri-P^êruc,partim qui aftererent,partim,quorum de numéro ego fum,qui improbarêt âtqjrefeHerent.Eft alia horum peritia quamcompertiflimam probat cxperientia, mueftigare tranficus, non cquorum modo iumcntorumq5, fed hominum quoq5, pet vefl:itam,pernudam,per dura humum, per lapides, per Taxa, percotes, vt nec numerus eorum q ui tranfierunt,vnquam fere cos fallat. Ideoqj no fegniter ac tarde,fed vt venacicos canes dicas,quibus fi Latine fit nomen dandum,nullum decê-tiusdariqueat,quaminueftigatores,cuin veftigiisveftigandisexerceantur.Qiios

5 mihi permittam ita appeUari potius, quam eo prope rufticano nomine, non fim 5 quot;nbsp;infolentiæ aceufandus. Habenda enim ratio eft decoris in loquedo, cum vtiqs ac-• curateferibimus-Quod fi hoc conceditur,illudmultomagisconccft'umiri necef-, feeft,quos vulgo Caballerios vocant Græci (de hisquoqs nunc pariter mihi dicé-dumeft)cos vocareequerios, neeoru fequamur errorem qui verba Vlpiani fcri-bentis de iure ciuili, male accipientes, vocant milites, quod nome eorum propriu eftqui militât,præfertim facramento illo militix obligati.Nec id poftet alix rei ad-aptari fine maxima perturbationelibrorum qui amp;:fcripti funt,amp;: fcribentur.Ideo-lt;]ueeruditiores inhanc fignificationemeo nomine non vtuntur, quod tarnen cu emendare conantur, in fimile vitium incurrunt. Qui quia caballerius a caballo di-J citur,quafi rufticitatem hanc foni reformidantes,pro co equitem fubftituunr. ,10 Sedcum equeshabeatfuam fignificationemapud omnes aurores, ficut miles in candem quam modo diximus,fi aliter accipimus,quam fert confuctudo libro-rum,incidcmus in perturbationem.Quare quis non videt rebus nouisefteac-commodanda noua nomina.?vt veteres, a quibus prxcepta habemus, amp;nbsp;exempla fumimus,faditarunc. Nec nos non minimum operxpretium efteiTc prxfatos: nunc equeriosfine reprehenfionis metudicemus.Hi numero centum fucrunt,

inter primos eins ordinis,nonulli aduenx ex Africa,cxteri indigenac, qui feapud regem deuouerant.nunquam reuerfuros ad confpedum illius, nifi prxclarum a-liquod aduerfus Chriftianos facinus edidiflent:incitan,vt colligi poteft,non modo regischaritate,fed æmulationegloria:quorundamex Chridianis,quidecein millibuspaiTuum a caftris ftationé tuebantur, turn ne quis tranfeuntem commea-tuminterciperepoiTetjrumnequisdomumfereciperct, trecenti numero iurciu-rando adadi/ejocum nullo terrore deferturos:amp; quia in mentibus militöjamp;fere omnium plus valet pœnæ metus quam religio,pœna addita, vt Ïi eques defercret, armisequoqueexueretur:finpedes,certoplagarum numero infpedatibus/óeiis cæderetur.Hos barbariequerii cum viribus freti, turn improuifoaducntu,fpera- ^^ bantfeoppreïruros,intercepraqucrefrumcntaria,ftationemrefenturos,doncc autrexauxiliamiiiiret,autïibialiasmanere conducibile vifum e/Tet. Obfcruato itaque tempore, per occultos tranfuerfofque tramites, vno tantum contento qui cibumferretmulione, veniebant. Cuminueftigatoreseorum iternumerumque odorati,mittuntbreuiori viaadftationariosnuntium,docêtquequidaólurifint: ipficoaóloraptimfuorumglobo,ven:igiainfcquiinflant,amp;vbifuboculisfuitho-ftis,quamoccultiflimeporerantfubfequuntur,vtlatcantcredétemfeJatere.-ilios, fallantquecumfallit. Iamqueadtorrentemequeriiperuenerant,cö pauciinüa-tione quxfupra vJteriorem ripam pofita erar,interIucerent.Hicex compofitoab iisqui a tcrgoamp;: afrontceranr,velutindeprebenfos,/imulexcJamatumeft.Quo *® ancipititerrorecon/}ernatiequerii,quiaconuertereretro curfura difficileerat, amp;nbsp;plures fequi équités,quam in ftatione equeftres ede vident,irepergunt,amp;in aJ-ueumicdcmittunr,ranquampcraduerfamripamcumaliquantumprüccfliirenf, viaminucturi.quarmuItumeosfefclIitopinio.NamvbipauJopJusquamiadum fagictæ perglaream procurrißen^ofFendun t rupem, ex qua torrens curfum quo-ties habet,inprxccpscaditJbifubfi/lentesequeriicircunfpedatattonitJ,amp;con- i fiUi inopes.a fronrerupe,a tergoponte qui inflato torrenriimponifolebar,per ßationariosdeiedo,ab vtroquelatereripis,amp; easbofte pr^ente interelu/i,amp; vtfedederent,nih'periremaIJenr,vndiqueexaudientes,amp;mfeftaacfufpcn/are-Jaccrnentcs,dixerunt fededere: iuftïquenon defcendere abequis,fedfelonga }° nbsp;nbsp;.

pida. Hoftes ob id timenres Antidona?, quxabeftab AnticheramUlibuspadhnm decern,amp;vtilliJoquunrurduabusleugis,magno cum comitarumilitumillucrem frumentartam rupporcauerar.b]eceocontcnti,fiduciavicinircccpcusalleüi(ünc adcentandamexcurrionemJiquidprxdxabigerepoircntjfortadcquodaudiac-rancviderantvemultaiumcntapafcereaïiquotüadiislonge a cadris. Pa(ccbanc aur.emilla,quodaucmacriora,autquodminus valida,autquodminusneccdaria dominiseffent^autreïcuandifumptus, vtdtjgraaainlocohcrbidoadprxcertiii-entern amnë nomine Gorzam.In hxciUi,amp;:in cudodes,fi quos naäi funt, irnpetu nbsp;nbsp;nbsp;1

fadunc. Sed eosvtprimum contenderein cadra verdisprofpexitnoderfpecula- ^o • tor,dgnum furno fedt, quo nodri excitati,armisrepente fumptis, proaolant.In- nbsp;nbsp;nbsp;^Jq

fidebatfpeculatorin perra, inter vtranquevrbem pari interuallo, nomine Pegna amatorum,boeedPetraamantium. Huius nominiseaufam,quianoniniaciinda auditued, fatiusedperdringerequarn omittere. luuenisquifpiam (nomennon traditur,necpairia,fcd tantum natio,quod effet HifpanusjPeu bcUo,fcularrocinio captiuus,

taptiuus, Granata? duobus tribufve annisferuitutem feruiuit, vtente domino fua opera in rebus vrbanis atque domeilicis. Filia capta tu forma, turn lepore lingua:, tiimlibcralibusmoribusadulcfcentis,hominemillexit,amp;ipfummutuo flagrante fpeçiepuellxamp; elegantia.idem cum vidèrent, nec in prxfentiaru liberam fibi efle confuctudincm,nec diu futuram, cum alter feruus eflet, altera nubilis : prxterea pcriculofam vtriquerem atque capitalem:conftituerant peroccafloneambofu-gere.Sed adulefcens honeftius, quod ipfe ad fuos, a fuis ilia abibat j nifi religionis ratioconftitit,quod ne eredam,fequentiainducunt.Profedi cumad petram per-neniflent, feflaque mulier requiefeeret : ecce pater cu aliquot comitibus, omnes oquis veâi,citatocurfuüifequebantur. Amantes quod vnum ad tempus erat prç-fidium.per petræ cautes repedo in cacumen euadunt.Pater puellæ cum applicuir, frcndensatqueterribilis,impetiofls, contumcliofifque verbis, iuberevtcöfeftim •lofcendant,non defcendentibus minitari, extrema fe in illos exempla editurum* fatten admonere,hortari,Gum virum,tum præcipue puellam,vtad pedesdomi-^patnique fe abiicerct,mifericordia magis quam vltionem experturos, nc iratu •T’agis exacerbarent.Illis nec imperata, nec admonitafacientibus,dclapfi omnes J^’equiSjin petram alius alia parte,non minus manibus quam pedibus enitebatur. ’aueniscontraefupernoobmoliensfaxa,amp;omniaarmaaduocans,euulfisglebis ^^ I^ipitibufque, nunc hue, nunc illue ab afcendêdo deterrebat. Eo metu ab incepto ^e(ïftentibus,pater exxfluans mittit vnum ex comiti bus ad accerfenda ex vicino '''coauxilia,maximeq; fagittarios.Quibus continuo accurrentibus,videntesob-^offifecaptum iri, hoe efl;omniafuppliciorum contumeliarumquegenera pallia ros;quid verborum lachrymarumque ediderint ignotum eft. Certe ardo inuicé ^otnplexu, amp;J vt credibile eft, ofculantes, fefe deieccrunt ab ea parte qua: ad pa-•remfamiliasfpcdabat,atqueineocomplcxu perlatiextindiquefunt. Ferturo-’’’nesquiaderant,pra:terfencmillum,amp;quimoxaudierunt,vtriufquefortunam foiffcniifcratos,nonnullosctiamiacentibus3mplexifqueillachrymatos,lt;quosno ptiusamor quam vita defeeiiTet, vt defundi quoque volütario illo complexu in-|j 'orfeadhucamarereftarentur.Ibi feneinuito,ambo,fleurerantveftiticonftridi-qoe,fepultifunt,amp; petræ ob earn rem nomen inditum.Huius cuetus etfi nonnihil *”0 quoque miferatio fubit, tarnen miferieordiaindignosobidfuifTeapuddeum Wiftimo, quod amp;nbsp;puella amores fuos videtur, non religionem fecuta, amp;nbsp;iuuenis äudaciorfuifle cum rapina ad fe vendieandum in libertatem, quam prius fine ra-Pgt;na,quaccaufa,vtiter fibi tardius,amp; pcrfecutoresacriores,amp; minorem fpem vc-’’gt;æpararet,extitit. Prætereaneuterin extremis fuis rebus benededei bonitate ienfit. Abhocloco pra:dam agentes barbaros, noftri quiequid in medio fpacii amp;nbsp;^'rfuemenfi,premercincipiunt,vrgentqucillos,fenfimfefeintuta recipientes. ƒ »ndem nonproeul a muris,vndiqueaggreififundunt, cæduntquead duo mil-‘fihominu,acmulctscaptis,receptaquepra:da,itaincolumesreuertuntur, vtduo 10 O’ododefyderatifirttjpaucivulnerati. Paucispofthxcdiebusturrisdeambula-•oriapetfeda eft:in qua co plus temporis confumptum eft, vt nequid vlla ex par-T^qualealias contigit,accidere poflèt.Oppidani qui iampridé muros ciliciis, fto-r’is,centonibus,ftragulis, culcitrisad medium vfque contexerantaduerfus fagit-’asbombardafque,nunc etiam propugnacula contabulant,amp; omni humana ope T'orticenvfuæ turrismuniunt,amp; contra aduentunoftrachinc arque hinctormen-•ïdifponunt.Sedaduerfus quidemhxc, vtpote cum cerncrentur, a noftris pro-uideripoterat. Verum non plus in apertis præfidiis fpei ponentes oppidani quam 'T’occultiSjhuncinmodumconftitueruntfallerecontignationemiqutemediain •'’nifuaerant,diruunt,ac totum id quod vacui crat,fparto,ftupa,cannabo,amp; aliis 50 quxfacileigniscorripit, expient ac referciunt, relido fotamine inftar feneftellx Mo infra turriscoronam,vndecrumpensincendiumfcalamnoftram fefepor-•’gentemcomprehêderet. Et fuccelfit aftutia,fi fuccedcreeft, ad modicum tem-pusfauerefortunani^quogtauiusrurfusafiligat. Imperator primumiubet,quara ®ratlatitudo machinarum,infofl’am qua: caftris proxima eft (nam tres crSr)fuum ’ggereradeuoluiligonibus,bidencibus,marris.Moxmcdiam lignisminutioribus RR iii)

adorasvfque compleri. Ea oppidani nodu egreffi incendunr. In fequenti die,’ puluereacruderibus,nonfinecertamine,locusidem cæterofoloæquatus,pro-dudifque mufculis,mukum de aggenbus tertiæ fobx in ipfam deicâum,non propter machinx commoditatem, qux liane foflam non erat tranfitura, fed quo pedites procurrere ad fuccendendas portas posent. Tertio quam hoc fadura ed die.imperatorfubcxortumaurorxfignacanereimperatjamp;omnesinarmiseire, vt die incipiente vrbem,quo cuique loco prxceptum cft,corona cingat. Quaho-raipfeequovelt;3:us,apparatum telorum inftrumentorumquead implcndasiun-gendafque pontibus foiras,fcalas,dolabras, aliaque huiu/modi recognofcit, mili-tesnuncomnes,nuncnoininatimaliquosadhortaturadmonetque virtutis. Hos lO cum obambulalfet,iubctomnes,antequammachioxpromoueantur, bombardas i0tusemittere,ncfiquidpropugnaculorumd]fciiderint,hoftifpatiuml]tadrefi-ciendum.SubbxcmachinxpromotxfuntvfqueadlaboremtertiçfoiTxjamp;dum fcala iamiam,demiflb ponte, taedura cacumen hoftihs turns effenoppidaniignem turrifuximmittunr,cxteraquefpiraculaobftruunr, vtomneinccdiurapervnura illudforamencrumperet. quod incendiumanguftoexituiaculatam,globofqae dammarum longe, Iateque,acfurfumlj3argcns, in fcalampontcmque turbinera fuum fert, amp;nbsp;cos qui infiftebant, non modo ardore vexât,fed etiara fuperannbus flammis,profpcd:upriuac. Ibi triftefpedacuiumcum lympbatimilitesprxlenti ardorcamburerentur,amp;nefcaJacremat3,dcorfumruerenr,timerent,amp;necfatis iO conülii ad redeundumebet. Ad bxcoppidaniprxceccxteramibjlia,Iapides bom-bardarum noftrarum quos ex omni vrbe colledos in turrim fubuexeranr,deuol-uebanf,cum magna ftrageeorum quiin fcala inhftebant. Sed protinus cogni-topericulomachinarctralt;ftaeft,amp; cumpons a turri cuiadmotuserat, recedit, iam femiuftularus excu/Tus eft, arque altera parte fefe dedexit,nonnuïlobqae in-cendium aclapides armis non ruinam deuitantes,deiecit, cum magno inipedan-ciumfuorumgemitu. Quorum corporanihreciperentur, non fecibura impera-rorguftaturumiurauit.Sicnoftrimagnoardoreintertelaacfixafubmuriscada- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

uerarecepcrunr,caquecumcxterishonori/ïcefcpulrafunr, ^fo ducecomitante nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

funeris pompam. Erant enim viritumaliasprxbantes,tumvero eoremporeob J^-inbgnemanimi magnitudinem deledi. Qiiod b pobbacacceptamcalamitatem, copia:illxnoantea fubbdiovrbisvenibent,baud fcioanduxfuos a fafeeptaper- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fuabonereuocarepotuiffet,non ebe fatale, Anticberam vtSetanilliumexpugna-bilem nobrisebe ; fruftra tentaraaquxfubtraamp;.ionc,cunicuÏb^trri, qualisform- j na auepeiorin aciecontra totbarbarotum copias timeretur. Nunc viborixfupe-riorumdierumeosfuccumbereanimonoo bnebant,amp;: vltro quidam aliostimi-dius fentientes increpabant. Ad bxchonosabimperatore de{unâisbabitus,Sâ i exhorratio, ac prxmiorum pollicitatio erigebat. Paucos intradies fcalarefeba i eb, Siaduerfus incendium tabulata,quibüs fcala fubbrufla eraeçoriis crafboti-bus,ampbimallifque acetomaceratisintefia,atqueaberibus lateramunita,in- ^^.0 | terquefcalam acponcem,inmodum catarafixinterpobtaianua, quxin tempore • ^ pobetaperiri, claudiquecontrafaxa,quxfupernedeiefla perfcalam deuolueren- * tur. Oâauo diecum iterum producenda machina foret, bora diei tertia,dum

iam cibum iafficœpiffencmilites, Ferdinandus bis verbis ed adhortatus. Q^od fuperioribusdiebusimpedimentofuitcommilitones, idemendatumCatiseft, vt ipüvidetis. (^aodreUquumed,nonniriin vettramanupoCitiim ett. Neque vero tantum in turri fpem ponimus,quanquam in ea maximam, aliter non nili qui per bancafcenfurifunt,alloquerer.Sedabomniparce vrbscapipoted, cum vndique oppugnatur,dumcxterifcalasmurisadmouebunt,dumporcasaliumvelocüfub-ruent,(iillucrecurretboO:is, minus negotii iis qui in maebinisfunt, exbibebitur, ^o baduerfus bos vebementiuspugnabitur, facilioraliisad ingrediédam vrbem erit occabo. Sievniuerbmutuo auxilioeritis, amp;nbsp;fortequa minime fperamus, vt ali-quado fcimus cueniüe,expugnatio incipiet. Raro eodetn euentu resfequitur, ad quemconbliadircximus. Ideo omniainipbarerum adminidrationebintexplo-randa, vebquid in quo bdebamusfpem debituat, id compen fee aliud, in quo mb

'’USfidebamus, vt Venator facie,qui difpofitis per diuerfa loca retibus, inter*-^umplusprxdx nancifciturvbi minus opinabatur, vbi magis fperabat, ibi aut 'Uinorem fpG,aut nullam venationem nadus. Vobis vero nunc minime précipites foAxfunt, iamfemioppletx fuperioribus diebus, multifquein locis pon-tibus ftracx , iam prope adipfosmurositcreft. Vindicate ergo acceptamnupef 'urpitudinem, reddite hoftibus vicem, vlcifciminifocios quos incendium, fa-quot;3) ruina extinxit.Docetenullo in genere pugnx vos inferiores iftis cife. Pau-ciorcs muko cum ciTetis, non dolo adorti, non nodu, non magna belli arte, tantum hoftiumexercitumqui vosadoriebatur, folavirtutc fuperaftis, nunc pan-, *U ciores eorundem fuperare nequibitis ? Hic videbitur ille vefter ardor, quem mul-tisincertaminibus iam oftendiftis, hicoperamfuam isnauabit,cui dux,cui no-menHifpanum,cuilaus,cui religio curæcrit. Non tanta res hic, quantainaciö superagebatur,agitur •. fed ob famam,ob vindidam fociorum,ob fatisfadionem ’tacundix prope dixerimmaior.aliobello ad expugnadumSetanillium venimus, iufedo negotio receflimus : nunc ad expugnandam Anticheram venimus,quant f öjquod hortet animus, amp;nbsp;lingua vixaudetfari, non expugnaucrimus, quid ni ’uiedonegocio vidi non vidoresdifcedemus? Auferte igiturtantum dedecus 3vobis, a patria , a me, amp;nbsp;quod précipuum efle debet, a nomineChriftiano. ^amfinullopericuloacnullo fanguinenobis mors conftarct, quid tandem me-titiapudd-um compararemus’Itaquequia nonnulli ex noftris perierunt,fiue luispenturuseft, noneftquoddeterreamini.Sienimiftiinfua fuperftitioneni-^i)ficxterisin bellis homines mercede c6dudi,propofitis pcriculis non coercen-tur,codeformius erit vos, tot aliis accedentibus caufis,dcterreri. Vosveroqui ^ualamafcenfuri eftis,hgillatim hortari habeo, a quibus maximus terror hofti *ftiamp; vnde pnneipiumvidoriénafei debet, ne lapides obfint,ianuainterpohta ubftat:neincendiumlédat, coriis,centonibus,aflcribusprouifumeft. Nunc veil fttumeft llrenuitatc ac eeleritate vti,vt cum noftra machina fuperet hoftium tur-/ t'm,voseosproturripugnantesfuperetis, fado incamprotinus impetu,neillis . ''dira moraamp; animfm addatis, amp;: fpatium detis ad tela in vos ingerenda; Tu Di-j dace Ferdinandi Dcchines cape hoc vcxillum regium, quod tibi in manus trado, heitoquevtmemor fis hoc a mefufpiciendum effe, aut fupcr hoftilem turrini Sublime, amp;nbsp;ventilante aura vibrans, aut a türri eadem ptono vertice fufpenfum, lt;juorum akero nihil fpeciohus nobis, altero nihil deformius accidere poteft. Hacoranone habita, omnesad munia fua diuifit, difpofitifque mox vniuerfis, machina proceflit, amp;nbsp;cum tempus affuit, deiedacatarada, multoseorum qui proturri ftabant, ruina fua comprelht, eodemque^emporis pundo prorum-pensflammarum e foramineprocella (repleuerantenimeadem matcriaturrim) 1 ‘ufcalamfettur,necvulgariigni, fedincendiario agebacur,cuiaquarcfïrti non poteft. Is ignis coriaaccæteramadentiaadeptus, fine ipfohumore aleretur, hue f3repellerecur,cum horrifono ftrepitu in cœlum quo fagittæ mitti nequeant,afridua ferebatur,conuoluens flammeas pilas,humano capite maiores. Interea Dida-j cusvixbenedelapfacatarada,inauratum longeque refulgentemclypeum fim-ftra prxferens, dextraque vexillum fuftinens, crepitan tibus toto corpore miflili-bus,in turrim primus defilit, vel fortior quam odauo die aliifueranr, vel felicior. Huncalii a tergoinfequuntur,ftridifquetelisinreliquosinu3dunt. Illitumcafu fuorum,turn nodrorum audacia territi, breui certamineedito per ligneum pon-teraquicurrim muro iungebac ( nam lapideum diruerant ) propere delabuntur, cumque vbi cranfiere,funibus fufpenfum foluunt,qui partim decidit, partim ad ’ panetem turrishxrcnspependit,nc victores in muros,atq5indeinvrbem poflenc J3 defcendere.Sicinterclufis,nechoftéIçdere, nee fociorümultos in anguftü locum reciperedabatur,etfi affidue fuccedebant.Cçccri qui fequebâtur,non cû vins,fed cumflammis pugnabant,quas prçparato ad hunecafum aceto cohibere niteban-tor,fubindc coria,cilicia,lignaperfundentes. Videres alioscum vafisplenisa-fcendere, alios cum inanibus defcendere, alios implere, alios porrigcre, vbique feftinari, vrgere, hortari vocibus clamoribufque , vt fit in domorum ineen-

dio, cunóla mifccri, cxteris propead tale fpeâaculnm euentiimque intends. Nechos,iiquiinmunscranc,magnopere infeftabant, a noftris fagittariis pro-Iiibiti,adeototLis labor ad machinam erat, necdcvrbe,fcdde machina expii-gnandares ede vidcbatur,amp;qui obfidebant obfeffi, amp;nbsp;qui obddebantur obfide-re, amp;nbsp;qui expugnabantur, expugnatores fuos expugnare. Et iam nonnihil dme-batur, ne durante ineendio fcala labefieret. Iam etiam qui in turrim euaferantji-bi metuebant, ne calorefolutus fornix dccideret,vtiqueruina ponds conciiflus, amp;nbsp;multitudinegrauis corum qui afcenderant, nefeii nullum eilè in muros a turri defcenfum,amp;reuertiperfcalam flagitiofum fane exiftimabant, amp;ineos vndi-queaboppidanis fagitcabatur. Hocvnuminterimpræftabanr, ne propc turrim £□ in muris hollisconfifterer,vtnon tantoperefoeii abaccefiu portxarcerenainne tamenclandeftinoaditualimentaignibusferrentur,impedirenonpoterant.Im-perator ob idanxiuscircuire muros,amp;hortari omnes, vtquacuiqueproximum ciret,admœniafuccederent,quocertamcn a machina turrique aliquantum a-nertcretur. Sedcumobequitat, animaduercit foramen quoddam in imomuro, paululum fupra folum, quo ex foramine, ad magnitudinem pene hominis capa-cem, aquæ pluuiæ ex vrbe profluere folercnt. Percontarus ex quodam qui in vr-be diu fuerat diuerfatus, fit rei certior. Ergo impigris viris negotium dat, vt foramen refringant, aefubeant. Ipfe in diuerlum ab illo locum, quo hollem fixerer, omnem transfert molem belli,amp; fe de induftria adhortatorem militum oftendir. 10 Illi interim patefadolatiusmurofubeunt,aliofquefurtim arque aliosadmittunr, donecconfiato ingentiglobo,pervrbemad portam turris procurrunt,multos trucidant,fores rcfringunt,quiforisfuntamp;: ipfiadiuuant. Scdvndiqueconcur-rentibusoppidanis,accrrimumintramurospr.xhumoritur,amp;dumdepoireffio-nevrbiscertatur,muridcferunturabillis,anoftrisoccupantur. Tandcmquerc-uulfis portarum foribus, vidores Chridiani infunduntur,arque vndique barba-^0^3ggredï, in medioinrerimunt,domosdiripiunt,ealquedominorumfangui-ne afpergunr, nulli ex puberibus vira referuata ed, multi in t^phim, muf : inar-cem confugerunt. Sedmulto magis profes arcis,quam dem ptxCcs templiim-plorantibusopem tulir.Namamp;auidiusnodrirapinægratiaad tcmplumpropera- jO j runt, amp;nbsp;locum ilJum magis confentaneum talibusviidimiscxidimauerunt. Na- 1 tabat omne humanocruorepauimentum,amp;gemitumorientiumremplummu- 1 gicbar,amp; a morientibusmortuifquevedirus detrahebantur. Multi nee opinan- f tes domifunt opprelfi. Horumvnus etiam tcxens,qui cum aud/det vrbemex- f pugnatam,nonobferauit fores, nonfugit, nonetiamfurrexir,fedtanquamde- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

rinon podet, texereperfeuerauit, arqueitafedens telam fuarn,antequam âexx^ 1 ta edet,languinefuo rinxit. Qui verointurridahant,ncexpertesprxdxeamp;nt) 1 accepto fune (efe demilèrunr. Imperator quoque fimul arque patefadam por- \ ram vidir, cum prxtoriâ cohorte infodis ügnis intrauit, adhac durante prxlio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

cuiuscon/pcvlu,fiquid adhucin oppidanis eraranimiad pugnandum,cecidif, 4^ 1 nonnullique dum vidoremfugiunr, ad pedescius procumbentes vira donati I ^3 funt, Mulieres etiam complures cum paruulisliberisaccurrentes, quod vitx fax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

amp;: interrupto,velut in dunio, ponte ,curfusviflorix fuhflitit. Vetum vthincex inopinatofortunatibi aduerfata cff,ita aliacxparteprxcer opinionem propitia

A K A Vu u iN 1 Æ K L Lr b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO31

filitjvolens omnem hanc vidorix laudem penes te vnumefTe. Cuirefpondens imperator, Equidem vidonam hanc, vt decet nos fcntire, refero deo acceptam, amp;fectindum deum cibi, qui quantum abs teexpedani, abunde præftitifti. Ideo-lt;]uetiium praernium fuo in loco eft. Direpta vrbe caduceatorem ad eos qui in ar-cefunt,mittic, habere illos in oculis exemplum, qualia, ni fe dedant, pafluri fine.

, Eifdem petentibustrigintadicruminducias,amp; nifiintraeosrex auxilia mifiiTer, dedicurosarcem fpondcntibus,incolumitarnen libertate ac fortunis, non plus quant bis feptemdieruminduciæ impetratæ funt. Adquamdiemcumnihilau-ixiltoriimabregefummiflumeflet,arcem dediderunt, fortunafque priuatasca-

® percperini(fifunt,fadaetiameispoteftaseundi quovellent. Qui Granatamabiere, iisducentorum equitum præfidium ad certum locum deducendis præfecit: üquiin Caftellam mallenc, iis non defuturam commodam conditionem promi-Er. Arque iraparsadfiniftram per medium equitumquideduduri erant,Gra-natam verfus abiit, parsinexercitu remanfic,humane abomnibus amp;nbsp;benigne traedata. Antichera incepta obfideri, oppugn3ta,expugnataque,amp;arxdédira, arque omnia egregia facinora geftafunt ab imperatore Martis die, quod eum diem exifhmaret, Marti , hoc eft bcllo, dedicatum, non exadiflîma quidem ille ac plane fapientiratione,fedtamen vt rebus Martiis excufata. Oppidum a Chri-ftianisüicerdotibusexpiatumeft, amp;nbsp;nouisincolisquimodo Agarenam linguam ^^ uefcirent, emn agro diuifum : datumque negotium vt muri refarcirentur, qui multo raagis incrinfecus quaftati, ad afliduos bombardarum idus ,quamforisvi-iebantur,fexto quam domo profedum eft menfe. Ibique certior fitderebus A- , ragonix. Namantea de morte Martini regis nuntium acceperat, eamquerem ieduloruppreflerat,ne quidaut hoftibusfpei,autfuiscurx iniieeret. Alfonfum quoque filium poft vidoriam de Granatenfibus, quotidie literis orantem vt fe in caftraaccerferet.iuflitexpeótarepropediem aduentumpatris,cumquoin Ara-gomamiruruseftet. Igiturexnuntiisintelligens res Aragonix,nibearnpropius accederet,non rede habiruras,eoproficifciconftituit,aduocatoque procerum confilio,inhxc veroa difleruit. Re bene ac féliciter gefta procercs, exada iam x-^ ftate,appetit autumnus,vt quiequid ante hyemem agi poftet, id non magnilane momentiefiecenfendum fit. At maximi momenti eft curam in res Aragonix me intendere, meo pariter amp;nbsp;publico nomine. Iam primum plxrofque veftrum au-diflereoc,auunculummeum Marcinum regem diem fuum obiifte, anno verten-teport mortem Martini filii,qucm ego cumclafteventurum ad hoe bellum, ficut vterque promiferat, fperabam. Ex quo primum prxfidio, deinde cófobrino,tum auunculo priiiatus fum, duobus regibus, nulli principum noftra memoria fecuu-dis.Horiim morte regnum Aragonix ad me,tanquam cxteris proximiorem, pcr-tinet,vt femper a confultis viris accepi.Sed id mea abfentia nc vi occupecur,fum-mopere verendam eft,8ó vt ad me perfertur, non via iudiciorum aut iuris, fed fa-

40 dionibus,potentia,armis agitur. Quod fi pro iuftitiafuaannitentes qui litigant, tarnen ægreobtinent quod poftulant:quidfuturum de non annitenceputandum eft,incertotcompetitores.^amp;: in aliislitibus plxrumque fatis eft habere bonam caufam,bonumqup iudicem:amp;: in lite de regno contra improbitatem aduerfario-rum,male nobifcum agitur, fi in folaamp;caufxamp; iudicisbonitate fpem ponimus. Armis ac potentia contra hoftem armatum potentem que opus eft. Iraque fiquid apud vos gratia mea valer,quxfo mihi veftro confiliovireshuiusbellialiquaex parteillue transferreIiceat,vtpopulos ad rede iudicandum noftraauthoritatein-ducamus■.cum prxfertimhxc res nonmodoadbeneuolentiam mei, ad hono-remque iuftitix fpedet, fedetiam ad amplitudinem regni,ad gloriamHifpa-pniæ, ad incrementum religionis. Etenim fi alius quam ego rex Aragonum creetur, inter quemac regem Caftellx , vt memoria patrum fcimus accidifte, difcordia ex qua bella oriuntur , incidat : an fperamus occupâtes nos dnplici Marte, ex vtrifque hoftibus vidoriam reportaturos ? Hoc ego, ne fi occulta quidem fuerint odia , nedum fi aperta , fpcraucrim futurum. Quid fi non fi-

vllusafredus:amp;:odiaconciliationem recipiunr,inuidianuHopaâoconciIianpo-teft ; amp;nbsp;hocpeiusnocere foJer, quo magis ex occulto graflatur. Quid fi metus?aa aliquideft,quod majoresautcrebriorescaufashabeat ad maJecogitandum/’Ca-ftcllx regnum in omniHifpania maximum eft:hoccetera ne dicamoderunt, in-uidentque, cerce metuunt, amp;nbsp;ab eo ficut infirmiores q uadrupedes vokicrefve a iconeautabaquilacauent.Namrex Aragonumetk prarpotenscft,ac maris, vta-iunt, dominus, tarnen eius vires multo minores fama funt. Quod enim Sardinia ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regnum malepacatum, acprope nominis Catalani inimicum ,adiiuiaret Arago-

niæregembelJagerentemcumrege Caftellæ?Q£idSicilia?quævixdidicitiugu ferre alienigeliarum,quæque,vtaudio,iam nunc non fatisquietaeft. Omnisigi-10 turvisatqueomneroburrcgisilJiusrcfidet in Hifpania: qua: Hi/pania cumno-ftrancquaquameftcomparanda. exquonecefle efthumana imbccdlicatemetu-at potentiorem. Ideoque inter eos reges fere conuenit, veJuri confpiratos,Suinter fc ament, regem CafteUx veldeftrudum, vel diminutum vellent. Quidfiac-cedatauaritia,omniumvitiorum magiftraamp; parens? anf aftulferit ipesArago-nixrcgi aiiquo portuoppidovcrcgni Granatenfispro mercede poriendi,fpera-tis fore, vt non inueniat caufas, cur ab bofte contra nos ftet in beJlo ?Quid ?G hac omnia,autcerte plura fubfint,odium,inuidia, metus,fpes : quo tandem tempore cxiftimatis regnum hoc in noftram poteftatem efte ven turum i’Q^Jod noftra ara-tchocincommodivfunon venit,propinquitasregum Aragonix cumnoftrado- 2.0 mo, in caufafuit.£aiam extinlt;fta,in priftinumdiffidium primo quoquerempore rcdibitur:neautemredeatur,vnarationeefticipoteft,vthxcduoregnafangui-necobxreat,boceft,vtcgo rex iftiusregni declarer. Quod commodumnimirum ranto plus cut,quam f uitrege Martino,Joanne, aePetro, quanto ego coniunfti-orJu(nbuicgcnti,quam ilJifuerunt. Vnde confociatis viribus vtriufque regni, nuHonegotio barbarum perdomabimus, vtbreuitemporcduoregnaalianofirç gentifubfint, quod nuquam fando eftcognitum,nec de reliquisquoqueduobus ft defpcrandum.Ita quod in primisopto,amp;quo nihil mihi vid ere eft long/us, 0-mnisHifpania Chriftianisprincipibus obrempcrabir. Quare veftrumeftprobare fenrenriam meam,accaufxfauerc,quicunquepublicequidcmamplitudinen] 30 Jaudemqueamp;reJigionisamp;patrix amatis,priuatim vero dignitatem meam,po-tcntiam,gloriam iuftitia amp;nbsp;induftriaquxfitam,non fine aliqua ratione veftrorum commodorum,quidemeeftis benemeriti,quosmuJtoprolixiusremunerareac magnificenriuspotero rex quam priuatus. Nullum enim ex omni mea felicitate vberiorem frudumperciperemearbirrabor, quam dum iisquibus debcograti-am,amp;quidemcurauIari/Iimam,rcferam,Hxcferdinandus. Cxceriprofequifq; approbate confiliumamp;laudare. TumSancius PalentiniisepiCcopus:Egoim- j peraror adco non aducrCorfentcntix(ux,v[ nid tu occupadcs,idud ipfepro mea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

in tcddcS^bencuolcncia, tibilt;:on{iliiim datums fucrim. Age igitutdeobeneiu~, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

uanre,regnumquod,vtegoquidem/èntio,ruumeft,capeftè. CaHellanummul- 40 tisadtedefcrentihus,quiatuunanonputadi, capedete veritas es. Nam vtnulla quantauisoccadoneadprxripiendumaltcrius regnumdebemusallici,itattulio laborsnulloqùe periculoabdineri a nodro aderendo. Nee quicquam abiedins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ed bomine qui paruo accedit animo ad vendicandum bxreditarium regnnm. I Qupddquid obidlaboris, didicultatis, dimptus,periculiiubeundum (it, non ob- I tinenti certecontendide turpenon erit : obtinentiautem eo gloria fias, quodpe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

in regeprimum duco, vittate tuum ed, abiniudisbxredibusacregnateindignis cripias,amp;:tibiquantum bamanaratio valer, adbras. Adquod viresmeasquantu-Ixcanquefant, meam operam,fcdaliratem, dadium, indadnam, odiciumpolli-ccoracdefero. Deniquenunqaam rcabido propodto, damde iureiadicatum

ARAGONIÆ REGE LIB. II. 105} fitjeuocaretentabo. Huius orationcaliisniaiorem inmodumlaudatibus,amp;fe S(lfiniiIiapræftandafingiilispollicenbus,magisconfirmatusFerdinâdus,difccf-fiimindierntertiuedicit.QuodiecuiTi iam milites prxfidio vrbisimpofuißetjVna cum armorii cibariorumqj copia, plcnus gaudii ob vidoriam, ac fpei ob futurum tegnum,ex Antichera receffit, tertiilqj caftris cu parte copiarum Ifpalim domuqj j PcruenitjCUquibus copiis propius Aragoniam iter,esteras in fua domicilia redire luffit.Quæautem porthac confecuta funt, ne fubneßamus facit, quod multa, vt tempürepriorafunr,ficordincpra:uertcnda,quxhaßenusnonattigimus,nefe-tiemrcrûcohaerentiumquçcodcminlocogeftæfunr,intcrrôperemus,duoquo-i* dammodo hiftoriarum corporaconfiindctes,idq; foplus, fi fuisqua:q;tempotib’ îftaredderentur.Nûc peraßis illius Hifpaniæ gellis,ad alterius Hifpaniæ narrati-onemanimum conuertimus,amp;de Granata per Caftellam,vclut pedibus, in Ara-j goniam Cataloniamqs tranfimus, nouam materiam principiumq} fumpturi, non fepetito temporis curfu,fuprahuncipfum, dcquonuncfcriptumeft,annum,fed 3nnùno eiufdc nominis. Quippe is de quo proximo locuti fumus,eft poft millef-■öü quadringentelimu ab ortu domini decimus,a quo vero nuc ordiemur^nonus.

nondum mediaxftas' ineainfula,nóadmoduminfefta-tur:nóexintemperiecoeli,autcontagione,quianemo fuorum ægeotauit.Quo magisinopinata mors eins turn fibi tumfoeiis fuit,eoqjlußuofior, ''tiq;inilloamp;virtutisBoreamp;:a’tatis.Tcrtiumcnimamp;tricefimum annum agebar, æqualis Ferdinando,aut anno maior,infœlici quodam omine, fiquid omina funt.

J^te pattern faßus rex,quafi ante pattern vita dcfunßurus.Necmagis nomine ‘Uo lugendus, quam patris,cui vnicvis erat iam fenefeenti : ncqj tarn ætate, vnurn ''3Uqjamp; quinquaginta annosnatuscrat,quamhabitucorporis, obefinimium ac pcæpinguis,amp;veternograucfcentis. Accedebathis amp;nbsp;xratisamp; corporis in com o-^^ ''‘squatema : malum in primisgaudio fotitiaqj cufandum. Sic alfcßo nuntius de ö'ortefiliiaffertur,ex quo quatus pattern mœrordolorq5,quata:tcm perturbatio populos peruaferit, fibi quilque natura amp;nbsp;experimento duce ftibiicere poteft. O -■quot;nium tarnen cogitatioacfermoerat,quifnam regifuturus Hares deftinaretur. , ^diquiapudregem ampliffimierant, partim illiüsbeneuolentia, partim vt luci-pforum potentiæ confulerent, quo tales apud filiutli, quales apüd pattern forent, ^forfitan tutores relinquercntur, non itamulto poft cxequias,fuadentvt primo I ^uo(^téporecapiatvxore. nâolimiâreginadeceflerat,quæfuerat comes luria?.

Confulendü.n.regno,confulendüregio generi,confulendü etia reliquæ attati, ^u5cü vxore liberifqjtraduceretiucüdiorc.Rex autetfimultis rationihusaducr-^2batur,quod fenefcens,quod inutili corpore, quod ægrotus elfetitamen vt potif-1 umumobiiciebat,non effe opus coniugio, cum nepotem haberet Fœdericü iara *tfanciæannoscgrcirum,quimaturioradfucceflioncm,qùâquipoftcanafcéren-^ur,foret,qui fibi non alio qua filüloco eftet.Sed cum illi pratferrent filium nepoti, Icgitimum illcgitimo,pluresvni, certum in multis liberis,quam inCertum in Vno, iandemacquieuit:necprxccpit,vtabaliis vxorprofpicerctur fibi, fed ipfe per fe^ 'Oter duas adulefcentulas qux fub vxore domi creuerant,aliquadiu bxütauit,am-'

bas forma înngnes,amp;fummoJoconatas:CxciIiainIacobi Comitis VfgeHenfisfo' rorem,amp;Margaricamneprem Ioann is ComitisPratenfis. nam Petrus pater mortem obierae.Sedvt erat prüden tiHîra us rcx,ßcepiiletvxorem Cæciliam,viditfo-re,vt frater illiusfe viuoguidem regemagere vcner3itaanimorcgnüconcepcrat: mortuoautem,per fas perqjnefas ad fe populos contraheret. Pra:rerea,nequidin auunepotemqs machinaretur.His rationibus veJfolis,vcIfummisaddudus,Mar-garitam pra:eligendampurauit,non folaformçpra:ftanria,vtquidamnimisiuue-nili animo amp;quafiamatorioopinanrur, nee vt limulatum eft, quod medicimagis hanc ad conceptus idoneamiudicarent, Vixmenfisanuptiarumdieinterccflc-rar,cumlegati ab rege Ludouico venerunt. LudouicumetfinonnuIJi regem fu-10 ifle negant, ramen regem appeUabo, quia multi fui/fe regem affirmât, cum quibus quam cumillis excuiatius atque humaniuseß: pcccarc,ncfcienrem ab vtraparte peccctur.Hilcgatiabrcge Francis quoque venffiedicuntur, quo maiorJegationi adedet autoritas.Forum primus fuit epiieopus Conferranen/ïs.quiorationem habuitjiJIatempeftatc inter fuos omnis iuris diuini bumanique confükißitoüs» deniqueeJoquentißimus. Nam ira confiât inter eesquiaffiuerunr, nullum fclice-rareloquentem,eloquentiorcm,nec ante nee poßea audiffic. Quam tarnen ora-tionem, nemo corum qui laudant, memoria renet ad verbum, led fententias ali-quasamp;præcipuacapita,qux commodius inorationeregis,nebisdicantur,amc ponentur.Hiccumcerncrerregem fubindeorationifuæ,vrpurabat,indormien-10 tem, oculisconniuentibus,capitequedenii/roßerreret,inrerfiftebat.Rex contra, cognofcens cur interquiefcerer, iubebatcum pergcre : non enim fe dormire,etS claufis oculis Rerrerec,aut/îcorpuspræmorbodormiref,non tamendormirea-nimum.Atquchoc fæpius facienti, inquirtan tuæoracioni indorm/crim,aninui-gilaucnm,ScexmcarclponüoncinteUigasliccc. haqusvbiloqucndidnemfs-cicepifcopus,Q^inque,ait:,capit:acontine[ tua oratio,quorum finguiiseodem ordtnerci^pódcho.Primumqnod tne (alatatti verbis Ludouici régis tui, mibiaffi-nis,agnorcoegregiam erga meiUius bencuolentiam,quodproteéioniutuum ür, nee minus cummibi fateor eiTecordiproprerruainmeoiiifi3iddcm,amorem, quampropreraffinitarem.Qaodautem fecundoloconunriandam mihiduxitvi- P äoriamfuam quaporirused:adaerfus Ladiflaum^in hocquoqi feciramice,cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 13

vxorem eius dliumue pertinere: idud veromibi non condattruquoguc velur in dubiare,multa verba fecidi.Ideoquenon cd, vtaccipiam puerumac matrem e-ius, ficutpoduladi, cum Scipfe verbis euangelicis refpondere polfim, Quod ia-dumfucritdabovobis. Aisidcomibiaccerfendum Ludouicumpuerum,vciam J nunc in nodra regia,Sc inter populos velutfuturus rex,a{Iuefcat,percepturus mo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

resjinguam, difcrimina perfonarum, ingeniaregionum,nepodeacures pofcer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Primum quia buiufmodiprxiudicio non faciarn iniuriamaliis qui vobisin fuc- J^^ cedionisiurenon cedunt.Sienim vobisacquiefcam,quidaliudquarn vobifcüius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fy

hocfaccrepronuntiemfDeindedquisaliusiniurefuccedendi,autdt,3utdar,aut nafcaturpotior vobis, qui random honoridumpuerum confequeturqucavobis honoratu vulcis,dabaditaarqueadminidrara regnipo/Iedionedimittatur, Sc velue expcllaturi Non enim dccdquife poeioré vobispueee, nÓdeedquidcripoidr, non

*'ondccfl:tniliifpesfufcipiendxfobolis,confidoqueclementiaedei,quod ficutaf-flixitmcjfaciens de paire orbum,ita vulnerimeomedicabitur,de qrbofacies pa-tfcm, exhacdileöüfima mihi coniuge (aflidebat cnim ei regina) amp;nbsp;certe vierqucj quantum in nobis eft,enitemur vt parentesfimus (ad quod verbum cum ambofurriferunt, turn vero cæteriarriferunt)Mediciquoq5fpemfaciunt,quiàiûtfa-filius cx homine prouedioris ætatis, ac puella, quam ex vtroq^ aduJefcente filios S'gni.Etnihilominusquodgaudiumoculorûhuiusmeorumq5erit,Çinhacauidi- (^ ^3teatq;in hac fpe tollende prolis,videmus domi ycrfarialienum puerfi,quafi no-. ftri verfari regni, id eil: noftræ orbicatis hæredem, baud dubie infaurtum omen amp;nbsp;’cerbuniaugurium.Inquonon parummiror affinemmeum,eiufqifubrequirQ

, pfudenciam.quifubiplispenenuptiarum auipiciisdcfucceflbremeo agendum puUuic,necdefucceïrore tantum, fed de adoptiuo,quafinecduxifrcm vxorem, j Oec vcllem ducere, auc ex d uda liberos (quod omen deus auertat) non cïïem fub -!bturus.(^od tarnen fi non concingct,ahenufque mihi fuccelTurus eft hxres, quid *^Mmagisrefert,aut quid priusantiquiufuedcbetvideri,quam profpicere regem i proccribusac populismcis,ex quo iullü imperium, firmumpra’lïdium,perpeiua j paccmnancifcanturproceribusinquam meisacpopulis,quorumfanguincpar-t'tniDSicilia,partiminSardiniarecipienda,cgoamp;:filiivü(umus.Quorum pleriqjj ^^ ïutliberos,aut parentes, au t fratres, aut alio modo propinquos delyderar, pro do-‘’'Uîmeæamplitudineamifl'os.Neqjenim minus regiüputo, populosifuosamp; praï-^ertim deprincipe optime meritos, poft obitü fuQ rede gubernandos curare, qu4 ’quot;uétemredc gubernare. Exquoteftificatum relinquamapudomnes indicium

1 ßieumjVtfidomefticus mihi hxres non faerie, ii ad quos percinebit, fequaturmea lt;icfundivelrationcm vel autoritärem.Neqj vero, quod vltimo loco pofuifti,ab-' ‘'uo veftram poftulationem,vr permittam caufam de fucceffioneiam nunequoqj ’gitari.Nonenimitadelicatoanimo aeparumfortifamin obeundamorre, vtde ^bcceffore meo difputari,etiam tam recenter a nuptiis, pati xquis auribusneque-*ro.FiJiiismeusfaciLvthxcpati poffim,amp;: mortem non multo plusdmeam caufa '’ïca,quaoptetn.Ninilq5 eftquod magis vitam tneam obledct,quam fnturæpro-, i’ bïïolatia,fiuemas fiuefceminafuturaeft.Nam vt tu vis,quodfacile paflus fum te !* lt;iicere,m paterno regno, fi mas filius defecerit, fœmina poteft fuccedere,amp; qui-lt;lemanteomnes mares qui regem coniundiffimo gradu non attingant. Idque tU ‘taprxfenti conftantiqueanimoaffirmafti,vtprxfentiusatqueconftantius affir-

' mafleviderim neminem.Siquidem defortunis omnibusatquecapite vis dimica-fe,(iquis natural! iurevelfcriptodemonftrer,hocinrrodudumin Aragoniamef-(efaminamin regnumno pofte fuccedere. Iftam ego tefponfionem facere non finam,militaribus magis viris decoram, quam literatis, ne dicam pontificibus. Pla-( cetitaque incommune referriadconfulros,deiurecompctitorum,quidnamde üiccclïïone regni meidiuinum iusbumanumquedecernat.Ipfequoqj,dumper ** occupationes licebit,prxftdcbo huic caufx. Multo enim prxftat me viuo fofpite-que,ac difccptatore,difcutilitem iudiciisacverbis,quam me vel defunólo,vel toorbo ætateque affedo, vi amp;: armis. Hæc locuto rege, difceftum eft. Mox cum incubiculum rex introiiftct,raultuft]ue dehis rebus,abiis qui circumfiftebant, dum fermo haberetur, Vtinam, inquit Guiliclmus Moncada, rex ex te prolcm b-iuemarcm,fiuefceminam primo quoquetemporevideamus,quxamp;viuentipa-tn,acdin fit iucunditati, amp;nbsp;defundo fuccedat. Cxterum, fi (quod abbt) aliter deo cordi fit, non video quin Ludouicus puer in fuccedendo primas babeat partes, qui nepos fit exfiliaregis Ioannis fratristui,boceft,quinipfalolans eins mater, tegnumquod fuitpatrisaffequatur.Nonvereor enim loquideiure competiro-

JO tumapudte,non tanquam regem,fedtanquamdifccptatoremaciudicem,vtte ipfcfecifti. Nam qui debent régis efte potius bxredes quam liberi ? Atqui filia ex libcriseft,amp;cumfolafuerit,locumliberorumimplct.Hxcnifi tu frater extitiftes, regnumpaternum adipifci debebat. quod fiquidfexus impedimentocft,etfini’ bilhocimpedirevolüt,enfilium pro fetibinobifquc offert,exmatre Catalanum, cuiiusfuum hxreditariumcedit. Atq^diccnti,pleriqjquiintermiftoftrepitucol-

loquendijfilentium tcnucrant,aflentiebantur. Turn Bernardus Centeilias ’.lm’ mo veroiuftiusmultodebeturfucceflîoIacoboComitiVrgellenfi.Namiftafœ-mina cum allégée nobis pucrum, plane fatetur ad feregnumpcruenirenopoHe, cadé ratione qua nee patris potuit effe hxres, cum fola fuperftes extitiffet.Qupd ergo ius ipfa non habet,id profedo akeri tradere non poteft. Itaque exclufis fee-minis, inter mares eft difquirendum,quisrcgifitproximus.Isïînc controuetfia erit Comes Vrgellcnfis, cuius paterquiproximeeft mortuus,eodemauo,quo tu progenitus es patreloanne, qui fucceflurus Alfonfo regi erat, nifiPetruspater tuusmaior natufuiftet.Nuncfquod tarnen deus non finat) déficiente Petri fan* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

guine,ad fratrem feu fratris liberos redcat regnum,ficutad terediit paternum 10 regnum,fratre defundo.Quod fi quid momenti habet foemincusfexus,adeft *' vxor Comitis, filia patris tui, vel patri fucceflura vel fratri,quae certe tibi coniun-dioreft,quam fratris filia.Itaquequodfexusadimit,id ex viro,cuiamp; ipfiiuseft,in fucceflïone fupplebitur,atquc ita ambo coniugcs, mutuo auxilio innixi, iuftitiam omnem hzreditatis implebunt. Turn Bernardus Villalicus,Rede,inquit,Bernardus Centellia locutus eflet,fiin codem pares nonhaberet,atquevc egofen-tio,fupcriores.Nam fi placet ad priores patrum redire,certcprioreftAlphon-fusduxGandiae,amp;fraterciusprofocertuusrex, Comes Pratenfis, patre Petto, a-uo loanne rege,qui fuittuus proauus patruo Alfonfo,auotuo.Itaeodcmteilli continguntgradu,quotuComitcm VrgelJcnfem:fcdtantovcnerabilioresquam 10 ille,quanto propiusacceduntad tuosmaiores,tantoque digniores qui fuccedant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

quanto proximiores iis regibusfunt,vndequafi ex foute regniorigoemanauit. j Eo quidemmagis quodhi fuccedentloanniauo, ille vero Alfonfoproauo.Nam nbsp;nbsp;nbsp;1

quod ais de vxore, tan turn tibi refpondeo, earn non modo ex non regina,fed en- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

amex nondum vxoregenitamefle.Sibyllamenimqualis antequam reginafuc-rit,omnesfcimus.Ferctautemha:crcxmedicentem,veIquia,vtinquit Bérnar-dusCentcllia,inhaccaufaiudexeft,vel quialoquoreaquxgratadebsntefleno- , ftrx reginæ,cû ob alia,tu vero ob hoc quod ago caufam auifid, vel fratrisaui.Hrc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dicentiVilIalico,nemoaudientiumnecaflenfuseft,neccontradixit. Tumrex, 1 Equidem, inquit, filocus hiC iudicandicft,iudicarem aliquidinter bos quorum 5® caufas cgiftis.Sed quid attinct de his pronuntiare,cum fitadhuc alius competitor, | i\, quivereorneiftosomnesexcludat.FerdinandusInfansCaftellæ,natusexHelia“ nora mea forore, non dico natu maiore quam hæc eft ex Sibylla nata, fed ex cadé matre,quaegofum,genita.Dux autcGandiæ,amp;profocer meus,acVrgelliCora- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h j

cs,maresilliquidemfunt,fcdeosineademponoconditione,quafceminas.Ne- ’} moenim fic in regno, aut vilain hæreditatefuccedit, quod de progenie fit illms a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quo primum hxreditas profeda eft.Nam hoc modo ad eos deferretur hxreditas regni,quiexvetuftisprifcifqircgibusoriundifunt:fednonitaeft.Verüficutinter-cifa fontis vcna,atqi alio dcriuat3,totus pri^ris curfus alueus aqua priuatur, ita tota jPgenieseius, qui femel a fucceflïone paremi fontis exclufus eft,inperpetuü ex- 4® j j arefcit,necnifialiquoflexuredeuntcmclatereaquamreciperepotefl,hoceft,dü j lo curfus iterum interruptus,in proximu canalem deriuatur. ld fit, dum rex autqui- j cunque return dominus fineliberis decedit, eius regnum ac bonalege natura ad nbsp;nbsp;nbsp;'

proximum quenquedefertur. Namcumres fint vitimidomini,nonautemfupe-riorum,quifuumiusinalterum tranfmiferunt:nimirum vtquifque maxime con-iundus huic erit,ita plurimumiurisin fuccedendofibi vendicabit. Qiiodcum itafit,nonquis proximusfitfuperioribusregibus Alfonfo,Petro,Ioanniqua:ren-dum eft,fed quismihi cuius regnum cft,amp;incuiusalueo poftremus defluitre-gni riuus.Proximior autem mihinemoeftea quxex eifdempatentibus genita eft, amp;nbsp;eius filius prarponenduseft mihi fratris mei nepoti, cæterifqueqm me Ion- p nbsp;nbsp;j^^

giorepropinquitate contingunt. Nam quod dicitur,fœminas non fuccedere,id intelligitur,quando amp;nbsp;mates proximi funt. Duxautem Gandiæ,amp;ComesVr- nbsp;nbsp;nbsp;'

gclli, tot amcgradibus remoti, non funt mihi proximi :amp; lolante fratrisfilia,ac IfabelIaforore,Helianoraeftmihi proximior.Egoilludvobis affirmare po/Tum, nullum corum quem cupitis, regem magis ex vfu regnifore, quam Ferdinadum.

^eH vos ftudia partium trahunt : quid autem conducibile vobis fit, nonperuide-Jjs- Habens igitur tcftificatum indicium meum,fi quid forte de me aliud fadum Spriusquatnresdifponantur.VerummagisquamprovaletudinecorporiSjho-*eamp;audiendo,amp;loquendolaboraui.Ethocquidcm grauiflimi ac fynceriflimi ^^g‘s teftimonium fuit, quod non modo per vrbem Barcellonam, in cuius fub-’^fbano prædiohæcgefta funt, fed per omnes nationes eiusac prouincias dema-^ï'iitjtnagnamqjFerdinando autoritatcm comparauit. Cæterum rex etfi hæc * ientiebat amp;nbsp;dixerat, tarnen omni diligentia, cura, autoritate, gratia,precibus, iQ P®^*citationibus, nepoti fuo ftudebat.Nam deledis iudicibus, per omne cogno -cendæcaufe tempus niliil reliquit, quin ius fuccelEonis Foederici eife declarare-^'’’■)amp;eoqiiotidieimpenfius,quoda(fiduemagisacmagisliberosfegignerepoire ^eiperabat. Sunt enim qui dicant, nullo pado, nee medicorum arte, nee multifa-f‘is machiniSjpotudTe eum velconcumbere cummuliere,velpueJlaevirginita-^5nidemere:Iicetmater aliæquenonnuUæfœminæ velutminiftrx puellx adef-5^t,licetviriquoque aliquot auxilioregi eifent, qui ventre quafiappenfum per ^•ciasalacunaripendentes,quibustumorproni ventris cohiberetur,demitterêc fenfirn in gremium puella:,ac fuftinerent. Sedhare verecundius forfitan in fi-^ötioreponuntur. CommendabatigiturFœdericum memoriapatris, ftudium jjj 5üi:fedhxcomnia vitiumnatalium apudiudiees corrumpebat. Ideoque Jonge ^uorabiüores erant Ludouicus amp;ComesVrgelli.Illumcommendabatnomen j P’^ns,amicitiaque cumRege Aragonum,amp;mutuahofpitiavtriufqj gentis. Adr , ”®crejpedus matris,qua: proximi régis filia in oculis amp;nbsp;confuetudine virorü mu-‘^rumque Catalonia: adoleuerat,auiacumreginalolans,qua: præfens modo ve-'®fesamicos,pro filia,pro nepote, modo veteresamicos clientefquemaritiobfe-'^’'ïbatjVtmemores effent defundi régis beneficiorum.Huncgratiofumfaciebat, ^M ex viriliftirperegiæ dom’, quodiuuenis,quodeximiafpecie corporis, quod P'‘æJens, ipfe non pro alio, fed pro fefe fingulos prenfabat, orabat, donis promif-®fquc implebat. Itanue apud indices, non minus ambitione quam difeeptatione 3gebatiir.QuodFerdinandusvbiperfuoscomperit,legatos ad regemmittit,o-i fansnepermitteretiniudiciofuffragiis potius,quam legibus agi. Rex ilium re-^c dicere, amp;nbsp;æqua poftulare, refpondir, feque daturum opcram, vt res ordinei-f^ntVerum hoc præftare non poterat,quia ipfe in primis eo vitio laborabat,fi vi-0im appellandum eft, amp;nbsp;non pietas,pro vnica fpe familia: fuæ anniti, vt nepos in fegno fuccederct. Qui poftquam animaduertit nihil fibi fpei fore in iudicio fnam )'ocei indicesconficebantur)iuflit illos extrahere tempus,necquicquam deiu-fecompeticorum palam facere,donecipfealiarationementes populorum con-cUiaret. Alfonfo rege praefidente lata lex fuerat, nequis illegitimus in regno fucce-^eretjitanunc fe præfidente, per populos praefentes, quibus idem liceat quod fu-pcrioribus,exceptionem vnius obtinere,non vi aut imperio ant autoritäre, fed cu 1® ®ifcrabiliafpedu,vtpotecollocatoadgremiumorbi regis populo,turn fummif-; ^aorationc,darcnthocfenedutifuæ,darentorbitati,darent precibus ac lachry-miSjfinerentfecum haclætitiadiemfuum obire,quod relinquat nepotem hæ-i redem, ne exulceretur hoc quoqs dolore altero vulnere, quo non minus afflide-‘Uhquam exilloquodfilium perdidit.llloenimamifific filium,hoc amiflurum rfleregnum. Datent meritis fuis qui Siculum regnü Aragonico adiecifJer, datent meritisfilfiquiSardiniaarniffam Catalonia non patua ex parte reftituifrct,darenc Vnicoduorum regü filio:iuuenis,qui mortu’ eft : fenis,qui nifi impettat,cito comes illifuturus fit.Non enim prxponi illegitimum legitimis fe poftulare, fed eü pro jQ legitimoeffe.Quiefialiinullipotioresfint,nulliiniuriamfaduruseft,ncque plane elle illegitimû ex pâtre cœlibe, ac matre innupta genitu. Hoc fi in priuatis fern per valait, multo magis debere valere in regibus,quos fola contetos vxorc cfle,vix po-ftulandum eft, amp;nbsp;in bellis aut longinquis regionibus agentes, vt vxores habe-ant,fieri non poteft:neque exclufos afucceffione fuiftefilios ancillarumlacob, neque eandem caufam Salomoni obftitiffe, quo minus ad regnum toUercturi cum tarnen non modo non folus,qualis Foedericus, fed ne primus quidem ex

DauMliberiseffet,amp; alia plurima omnibusexgentibus huiusgencriscxcmpla. AtquequofaciliushoneftiufqueperuinceretjVteftingeniofacharitaSjViditope-rxprenumfore,natalcsnepotisemendariperfummumpontificem.Nequeenira id difficile fadu, amp;nbsp;hoc effedo non aufuros,etiam fiqui minus vellet, populos ad-uerfan régi roganti pro eo qui iam illcgitimus no effet. Etat autem fummusapud eos pontifex,affînis pueri,matrifque confanguineus,Petrus de Luna,nomine Be-nedi(ffus.AdhuncrexDertuf£Eagcntemfcribit,rogans vtBarcenonam,captato tempore,quaff per caufara alterius negotii,ne res patefieret,fe conferrer. Inter-ca Comes Vrgcllenffs c diuerfo non minus amp;nbsp;ipfelaborabat,velob hocfolicitior quam rex,quod ille alteri, hic ff bi cofultum volebat. Et cum Cataloniam iam fua- lO rum partium cxiftimaret,quod in ea natales, dom urn, potentiam, dienteJas fuas acpatrisauiquehaberct:Valentiamquoquemukis offïciis,largitionibus,ftudiis deuindamffbireddidiffcr,vtvixconftarer, ab vtris magisobferuaretur, Villara-gutis,atqucCentelliis,quæfuntduæi]licfummæatqucdiuerfæinterfefa(ffiones. Tarnen nihil a dum effe een fuir, ni ff idem in Aragonia, vbi caput return eff, effe-ciffet.Suntautemin Aragonia nomina fadionum, Luna, amp;Vrrea.Lunam iam fi-

' bi conciliauerat, afcito ffbi Antonio Luna, qui tücprincipatumfadionis obeine-bat;diuerfam verofadionem non modo ob odiapartium infenfara habebat,fed ctiamquiaftuderct Ludouico competitori in regno,autoreac duceGarfia Heredia archiepifcopo Cxfarauguffanoferatenimis beneficiarius domusFrancia*. hocprofedopGffîmumeftinpctitioncregni,quodnemoiuri,omnesamicinæfa-ucn0fecundumhuncpropinquoeius£gidioRoi2æ,Aragonia:gubernatore:cu-ins fflius Joannes in Herediam familiam fucrat adopta tus. Ex quo fauorLudoui-cipropterfummos magiffratusin AragoniapJuspolJebar. HosComes vbi Wan-diriis promiffifque pclJicere fe poffe defperanir, excogirauitqiiomodo ilJorum diminucret potentiam,ffiorum adaugcret,ffmul fe dominum caufç conffitueret. PoftuJat ab rege vt in Aragoniam gubernator ddegetur, qui magiffratus folire-gisprimigenio tribui folet:contcdtt cum aha quidam cffeejfvfuprouinciæ, rum vero iJIud ex vfu regii firci,ü rationes iam compJuribus annis repetaturrerum ad-miniftrararu.Rexctffnihilminusvolebar,quam Aragoniam vdutarcemregno- jO rum,abhocregnumaffèdanreoccupari,amp;quaffeumadoptaffethocmagiffratu, cxirefamam,ffmulqueffnecauiafynceriffïmiimacprudctiffjmumvirum3magi-ftratii amoucre:ramcnadmonitoComite,cauerer quid agcref,poffuJata concef-ffr,nequeid magnopereinuitus,tum/peransiJloabfente,commodiuscumpapa confedumirinegotium nepotis, rum volenscóciliarimaiorain Aragoniahomi-niodia, quo minus remeritaspro/pera effet. Dariraquead gubernaioTematqtis archicpifcopum clande{linisliteras,vtaducrfasComitcm iure fao vtantiir,nul-Ï3mtamendelitevisipC}S,vcfaluusücpudorregi3£fyncematis,men(ionemhabc-ant.Comesdiuulg3torumore,Cei3mproindubii3tohabcri(ücccüdreabiege,ca magidzatus qui fobpeimigenio régisindulgcatur, bbi indulmsbc, cG magnoap- 4^ param C^Caraugudam venir,dipams omnifaélionc Lunenü,pofcitqae feadmic-riin poïTeiTionem.Eigubernatorprxrorquequem iudiciam vocant,atqucarchi-cpifcopus,cumcxrerisfuxfaciionisin(ercedunt,negantquejlliexlegeprxüdc[a licereeiTc,nee regem veile reuocarelegc quam non po4rit,fedimpudici[ixCom‘ itisnon aulumrefragari, nebominem odidediccretur, ira ramen id conccïTide, quarenus ratum lcgeeÜet,acpopuli admirterent,nuncneclegcm admittere, nee populos.Hicmulraalrercario,moxfedirio,debincresadmanum vocarur,quori-dieqüeieuiaprçlia,propeciuiliaconrerunrur.Exquofunrquidicant,aquohomi‘ ne pnmum excirarum cd,amp;:iisregionibus bellum inredinum, in dus domo fab-uerrenda,tandemefferedinäum.PauculisdiebusiupcruenirloannesFerrandis po auxi}iopatri,aüùculo,parribufque,cummagnaarmarorummanu:vrbemquein- ƒ0 greffas,antepugnam commiffam,Comitem e faro domum fagar, dumquecx-pugnare domum aggredirur, ille perpodicum quodad Hamen fert, cum cxreris abiir.Sunequibabiru diffïmularo,acf}nccomité,neecquo fedpedibasfagiffedi-cant, quod fadum effe compertum habco. Illudquoque non minus falfo dici, ab rege

^'geprxeeptum i!lisliteris,vt Comitem intcrficicndum curarenr,quod non mó-“®abliorret a vcro, fed etiam a rcgisingeniomitißimiaciuftiffirni, amp;nbsp;qui fxpe '‘ixerit,nollcfe regni ius auferre ei cuius foret,ncc fi centum alia fibi régnaadeptu quot;■■exiftimaretjmeminiflefe Chriftianum effe,cuiusa’ternumregnum foret, firc-^eegiffet : rurfufque æternum fupplicium,fi prauc. Si cito relidurus eflet hoc rc-ggt;mm,petiturufqueillud,curinfolitofcelerecömacularetmanus proalioquem ''sHechxredem, cum ne pro fe quidem commaculaturus eflet ? Regnum fibi eri-IPgt;non polTe, poft fua fata, eius fore cui deus deftinaflet : prophetare tarnen aude-^e, qui non via iuris, fed fadionibus dolifquc regnum afle claret, eum ad regnum lt;nbsp;■'oneffepernenturum, Comitem fignificans. hçc refpódit iisqui fuadebant : non fnimdeerant,quifuadcrentvt Comitem tollerer. Ille ex Cadaraugufta fugatuS ^fagoniaque, in Cataloniam Ballcgerium domum fuam lefe receperat, non ic-iicrfusBarcellonam:fiueobeuentus indignationem pudoremque : fiucquod vb faretvrbemnonnihil peftilentcm,quam rex quoque deuitauerat,primum habi-•ansin prçdiofuo cui nomen Pulchcr Afpedus,de quo fiipradixi,deinde in habi-‘’culismonaftcriiin ValleDonzcllæ,non proeul a muris:fiucneinterefler pom-Wegitimationis Fœderici (nam amp;nbsp;ab iis qui cum papa Barcellonæ eranr,fu(urra-w.amp;Siculorumlegatipræfefcrebant, qui omnibus prccibusobfecrantesre-J«®, vteis regem præficeretFœdericum, ex Siculorege,amp; de Siculis optime me-ƒ f'to,amp;exmatreSicuIa,amp;ininfulaipfagenitum,confeirioncmabeoexpreflèranc

1 ''oluntatis,qua crat auus in nepotem : fiue vt vitaret fufpicionem fcelcris q uod ab ] ^operyxoremamp;matremcredituradmflrum. Referam nonomnibusrem no-; 'ïni,aecpaflïmdiuulgatam ob Comitis,vtcreditur,tanquam futuri regis vel me-'ümvelgratiam: fed tarnen inter domefticos, a quibusego acccpi,viris bonis amp;nbsp;, Sgt;'ïuibus,agitatam,amp;propecompertam. Dicitur Comes pro deploratahabuiflè , ^pe® fuam,filegitimatio fieret per fummumpontificem, deinde per Aragonen-, 'es,exceptio vnius Fœderici in lege quæeft côtraillegitimos lata. Ad quod ipfum ’ ^uafidepublicocoi^cnfu veniflegubernatorem,proximeaudierat. Omnium e-■ ’U® returncertior quotidie fiebatper vxorem amp;nbsp;matrê,quæper caufam propin-i^ 'Juicatisnepedem quidemabreginadilcedebant : quam etiam ftudiofam cauiæ forains reddiderant, amp;nbsp;ab ca Centelliâ familiam vnde ipfa materno genere erat, j eonciliatam habebant.Hæ mulieres die louis, antediem dominicum folennibus legitimationis deftinatum,quæ erant future Calendæ lunii, vefperi dicuntur an-feremfaginatumquem opipareconcinnarant,airumregiisminiftrisporrcxifle, petfpeciemdemerendæ reginæ,vtregcmamp; adipibusamp;: quartanatorpidumad Venerem procreationis gratta excitarent. Dequoanferevbicomeditrex,ftatim Vehementidoloreftomachiconflidaricœpitac lamentari,moxque ardetiflîma

’ febriinfecutajfignaqueamp;maculæ quidam in defundi corpore (fecundoautem : ^iedefunduseft)apparuerunt:quanquampotueruntcirefignapeftilentiç.Nam !^'^quoddubiumeftintantarc,idegonolofierimeaalTeuerationeccrtum. Omnes

1 enimfereexeadem domo,poft regem vel peftevelfebricxtindi funt,qualesetiâ plurimi ex ciuitate.Poteft amp;nbsp;id in caufa regis fuiire,nô malitia,fed fimplicitas mu-lierum arque ftultitia,quæ quotidie citra medicorum confcientiâ,cibariis ad Venerem quam ad falutem apcioribus inferciebant virum, vnguentifque oblinebât. Siquidem dcfundo rege,amp; domo,vt fit, a fœminis fubito derelida,eft inuéta ccl-luh bis cibariis vnguentifque diflerta. V tcunque res adminiftrata fit, certe Com-esin morte regis præter c.xtera hac Ipem fecutus dicitur, quod gubematoris mu-nusinuitisinimicis adminiftrare pofl'et,cum id per legem dcfundo rege non pro-bibcretur:aut faltem im punius archiepifeopum cæterofque de medio tollere, vt JO nihil lj bipofthacfnpc reflet impedimenti. Cui rei euentus ipfe teftimonium de-lt;)it. Vtautemadrcmredeam,vbitotamillam nodemrexperaftusarquecfu-ciatus infomnem duxiflet,cum illuxit,legati Barcellonç multique proceres Icdu-lumcircumfteterunt,multi mortiferamfentientcs,amp; inter feconfufurrantes, fed inhoras magisac magis ad extrema vitæ fpiritus properare videbatur.Cum intcr-ca mater Comitis atque vxor regem adeunr,rogantque vt nunc faltem in ipfo cx-

tremovitæ temporeComitemdeclararet regni fucceflorem. Nonrefpondenti, acqiie vt folebat,fed alio fomno fubdormitanti, apprehédit matrona veftera ape-dore,atqueinquir, filü mei ed regni fucceflio, fiJii mei, quem tu fuccedere veras contrafasiufque.AdquamineinfpicienSjEgOjinquitjignoroiftudjamp;itaeflenon credo.SimulqueGuilielmus Moncada,amp;vnusJegatorum,retradaraanu a bra-chiofœminæ,admonuerunr, vereuerentiustangeretregem. Poftridicdeplorata jam eiusfalute,ne maturiuspræfocaretur,conftituuntinfenaamidum tenui tantum ainiculo,ac difpeóloratum.erant enim foles æftiui. lUuceum compJuresad-ierunt,vtiamquafidefunlt;3:umlamêtabantur,amp;inprimisSicuIiJcgati,Fcedericü fibi regem dari,cum fletulachrymifquepofcebanc. QmbusrexingemifcenS, ver- 10 nbsp;nbsp;ij

bis ac vultu quantu poterat, commendauit. Turn legati Barcellonéfes ncquid re-fponfumregisforta/rcfcrupuIimouerctimpofterum,adhibiristabeJJionibusin- , terrogarunt,iuberctne eins régna eße cuiiuredeberentur:itafciubererefpondir. Prxclarumprofeóborefponfum,vel quodmulieribus, vel quodSicuIis,vcJquod Barcellonenfibus reddidit.Primum quidem liberum,ingenuum, aepræfradum, fed line bile arque indignatione : alterum vero molle arque alfedus plenu, fed ita Vtiuftitiæmagisquamalfedui fepatereoftcderet;vltimumaurem fimplexacfo-lidum, vt nihil petendum fibi exiftimaret,nullo competitorum in fuccedendo po-pulisproccribufquecommendato. lam omnisfamiliaperdomumpropemodum lymphatafcrebatur,iamcubiculaillaquxnuperornamentis,mulicrumfympbo- iO nbsp;nbsp;,^

niis,atqueomniiucunditatumgenercexultauerant,deferuntur,denudantur,amp;: velutadhoftiumaduentum,autfiErynnisinuafiiret,lugubria videnruracferalia, cundis partim occultius,partim apertius emigratibus.Q^rura vnusfuirEgidius Ar.îgoniægubernator,quiintelligésquaminfeftoshaberetinimicos,percaufam dormiendi,meridiecubiculumfuumintrauir,amp;mutatohabitucumregioc5fef-fore Barcellonam abiit,rumorquefuit, conatos efiè quofdam in domo régis vin-cula ei iniieere. credo hancopinioné ex eoortam,quod Comes certishominibus negotium dederat, vteivinculainncerent,captumqueducerenr,autnecarcnr. • Nam Barçellona,cum eovenitgubernator,plena armatoriArar,ex maximaparte eorum qui Comiti ftudebant, amp;nbsp;in tra o tes vrbem, perque viam eunres, ciuicas J^ nbsp;nbsp;nbsp;jj

fcifcirabatur,anrexadhuclpitarcr,anibigubernatorAragonixadeBet?Quonia-turius ille ran topere fe quxri ab inimicis cognofcens, fibi delirefcendum purauir. Arqueeanode,cumfecusatqueconfuetudoferebar,clauf£cfotentporr^,audie-bat e domoinqualarebat,inptopinquavbimultiverfabaturarmati,colloquen-res,admirantes, quxrentes, vbi eftgubernator ? quid de co fa dl um eft ?quoabiit.^ Hicauremvbimulraiamdieaperta:iamporræeftent,nonequum,fednau/g/ura confccndit,Panifcolamq;qu«fibiamica crar,fcconrulir.Hxcretuli,vtquamvio-Jento ad aftedarionemtegnifueriranimo Cornes Vrgellenfis, appareat. Nunc referamid, quod an veneni,an peftis, an altctiusrcifignum fit, medici viderinr. Quod ipfequi vidit:,q uid faeriifefeire negar, idemque regem venenopenHlcnô 40 credir. IseüBorr^ïCcurrarumeximius, quatuorÔe oäoginta hodie natasannos, needum a feurrando vacans. De quo nequis mireturniefacere mentionem. in tatafuitapudcompluresfcmperrcgesdignitatedicam,anopinione,anbencao-lentia,vteumin librismeisfattidirenon debeam,qucm reges nulloquamlibeife-rio in negotioba(iidierunt:cam prçCertim,quod apud vulgi opinionem valet,pb-rimumdiues fit,adeovtadcentummilliaaureorumpro6teripoûit. Virprofeâo natus ad exprobrandum literarum fcientixqucacfapientix{ladioûs,qai doéhi- t nam non vcri contem platione,non fummi boni fine,non ipfa virtatam laude,fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

pecunia,8ivmbratilipopuIorumhonoremetiuntur.AdhosquotidianutnBorrx ƒ conuitium pertinct dteentis,plus feSc pecunia: S^honoriscomparafTe ,dumflül- ^0 turn agit, quam quiliterarum 8c fapientix fludioû vocantur. C^odeumaadiunt 1^ plxriqueliterati,ornatumquebominisregalemvident,8cerubcfcût,ôcdolcnt,amp;: fi vcra fateri volunt,etiam in uident:nimirum infra omnes fourras, hifiriones, mi-mofquedetrudendi,malemeriridcliberalibusartibas,quibüsinuidiofa[n vobne effe vitam fcurrilcm.HicigiturBorra de numéro cratcord qui fais rebus,non fibi time rent,

îifflerentjinquibusabfportandiscum aliquot horisdiftridusfuifTet,tandem ad confpedum rediit regis.Cui illc vix fuppetente voce, V nde,inquit, domine Bor-f3gt;quitadiuabfuifti?Hiciimulvt rem diffimularet,fimulvt regem cupidumfua-iiisalloqaii,fi poflct,hilaritate afficerecEgo vero,inquir, e vicina vinea redeo,vbi iiefcioquihinnulummeumpercaudamadficumfufpenderanr,quafifïcosfurco 6di(ret,qui nondum maturi funt. Ad hanc facetam vocem rex cum arrififlet, mox 3nimamceleriusagerecœpit.Borra,vteracex aduerfo,videbatvmbramquadam breueloci fpatium Gccupantem,paulatim a medio ventre afcendêtem, prout ani-^acontincnterinferiorarelinquebat.Idvideritne,anvidercvifusfit,ancouexi-tasaliquacorporis obumbrauerit,fidcs penes oculoseius fit.Vbi ad guttiireuafir,. ^■pia euanuit,amp; rex animam efflauit.Ita Martinus rex, vel diutina: quartanq lan-guore,vel tuncgrafïantemorbo,vel incommoda habitudine corporis,velinfan-^0 veneno,vel inconfultis vxoris medicametis, vel mœrore amilC filii, vel hom m plærifqueexcelÏÏt e vita, omnium Aragonix regumamp;potentiffimus(nam nullus 3nte eum Siciliam tenuerat ) amp;nbsp;vltimus ex familia Comitis Barcellonx, in quem Regnum Aragoniç tranfierat,filia régis qux patri fucceflerat,in matrimonium ac-lt;^epta. Ex quo mirari habeo, quid in mentem vencrit illi rcgi atquc Aragonéfibus populis, veile non licerc in regnum fuccedere fœminæ, cum ex hac regina amp;nbsp;vir Catalanus in regiam dignitatem confcenderit:quç res etiam nationi gloriofa eft, Aragoniamaiorem in modum maieftatem fuam propagaucrit,adiedaci quafi appendice Cacalonia,qux viribus ad illam fefquialtera eft. Siquidem cum rex A-f^gonix nuncupatur,Cataloniç quoqj princeps fubintelligitur,hoc efi quod arn-^arum vnus idemque rex,fed ab vnaquæ fit dignior,nûcupatur. Qiiare baud du-Igt;itemdicere regem ilium,fuxquextatis homines qui contra fœminamdecreue-funtjfeciflequod fui maiores non faciendum exiftimauerunr. Mortis Martini 'ionnullxres,vtcreduntur,prxniintixfuerunt.Eodemenfefuiteclipfislunx to-fofydereobdu0lx,circiterhorxfpatium:itemterrxmotusfemel,cummanefur-geret,iterumcumpoculuma pincernxmanuaccepturuseiret.Cumquedixiirer, Mors magni alicuiul viri terrx motu fignificatur : inquit ex intimis quidam, Nile noftrx timeo parti:ad eum rex. Ego non fum magnus,vbi adeft maior ? maior me papaeft,deilloigiturterrxmotusloquitur,nondeme. Eratautem tuncBenedi-'3us Barcellonx,ipfc veto codem in prxdio fuburbano.Itaque vifus eft minus fol-ui/Teaudientibus quxftionem terrx motus, quam innodafle. Ex quo animi fuo-rummagisanxiieHecœperunt.NamintotaHifpanianonmodoBenediâus qui fob vmbra régis latebat,(cd nemo alius cumMartino erat comparandus. Corpus ’iefuneb a medicis curatum,amp; ad tricefimum vfque diem in publico referuatum -eft,vtcx omnibus regnis homines conuenientesagnofcercnt. Scd maiorecura reginamComes afleruandamcurauit,vtvixmiferx cubiculo pedem liceret ef-forte:verboquidem,quoddiceretdubiumeire,3ngrauida e regeforetzreautem, lt;0 quodvereretur,neexalteropofteaconcipiens,e rcgcfccoccpillemctitctur.Si-quidemamp;apudiiiris cofultos,^ apud phyficos rcceptaopinio eft,incertü tempus elîe pariëdi, amp;in vndecimü vfque, amp;: interdû in tertiumdecimü menfem extrahi partîtpoffezamp;hxi^quidé domeftica funt. Publiceautépoft defundu fepultûqî regem patefada eft magis apertis ftudiis ianua, amp;nbsp;omifto iudiciotü ordine, pro fe quifq;impenfius quotidie parare arma,cliëtcscontraherc,concirecuiufq; gene-rishomines,fuas partes augere, cófultare cü fuis,nec domeftica tantü,fed externa etiaauxiliaaccerfere,donare,polliceri, nihil remittere:magifqueac magis in dies ad vim fpedare res videbatur, amp;nbsp;regnü eius fore qui plurimû poftet. Potera taute plurimû tue Comes Vrgellenfis,Fœderico morte aui propedeftituto,amp; perxtatê jo magisadhortando,quam adhortante,Duce Gandiç non per fe,fed per alios auxi-liarogante, Ludouico amp;nbsp;Ferdinando extra regnü proculque agetibus ; vt Comes exquatuor competitotibus, duorum qui aderat iam vidor eftcr,duorum qui ab-crant,alterünótimeret,quemnemoferepriuatüdcfcnderet, alterius cuius adiu-trix fadio Vrrca effet, propediem vidor videretur. Adeo iam de ca piendis regiis infignibus,appellandoque fe rege deliberabat.Quod vbi refciucre Catalonix vr-

bes, fummoperedifTuaferuntjamiflurum cavia ilium omnefuumiuSjomne ho-minumftudium,nec a Catalonia,fed ab Aragoniaincipicndumcßc.Cataloniam quidem ftudiofam eins Temper fore, verum tantam labern minime fubituram ef-fe, vt regem ipfa amp;nbsp;prima amp;nbsp;fola faciat, contra fuas amp;nbsp;quidem maiores natu foro-res.expedaretquideligendiiudicespronuntiarent. Iamconcilium,quodillipar-lamentumvocant,cögi ex omnibus prouinciis in Calatauibio.Sed hoc illimolc-ftum erat, quod resin Aragonia, quod archiepifcopo autore, quafinauis guber-natore,adminiftrarentur. Quidenim fperandü hbi de brachio ecclefiaftico (qua-tuorenimbrachiainAragoniafaciunt)cuiuscaputfitarchiepifcopus,competi-torisftudiofus,fuiinimicus,cum quo Bencdidus papa faciatjVtomniacommuni 10 abbatorum confilio geri videantur ?Quid de nobilium cqueriorumquecumgu-bernator praitorque tam fibi infenfi, quam archiepifcopo obnoxiifint, cum alter affinis,alter gencrilli effet ? Qind de brachio ciuitatum,quod vocantrcgalc,quorum plxrique fuperiorum vel autoritärem vel gratiam fcquutur ? Eo quidem ma-gis,quoddabatoperamarchiepifcopus,vtcocilium Cçfaraugufta transferretut: idquc rede ac iure fieri per fuos papaaffeuerabac. Quod fi fieret, multo meliores fore partes Ludouici intelligés Comes, vtrique minatus eft:archiepifcopo fe pro pilcopontificaliimpofiturumcaflidemignitamrpapxrafurum effe verticem no aqua,ficutfierifoiet,antepcrfufiim. Intereaquotidiecaedes feditionefqueper prouinciasfiebant, neccuiufquam autoritas aut poteftas ire obuiapoteratmemo iO facisaltericredere,nemoobtemperarc,ipfa capita inter fediffdere, acdigladiari. Vfqucadeoiam in contemptum vénérant exteris.Siquidê in Sicilia,dequopoft-cadicemus, Bernardus Caprcrares nouas moliebatur,amp;infulasregnum affeda-bat.Cuiusnon minor metus inceifit animos eoram qui bonum publicum amp;glo-riam Aragonix curam habebant,quam quis Aragonia: rex e(ret,cum plusdamni fierct,alienataSicilia,quamquolibetcompetitorumrcgefado.Igituromniaple-namotus,timoris,turbationum,acpcriculoriim,amp;velutintcmpeftatemultoru ventorum,cuminternautasnonmodolitigaturdegubernado,fedetiampugna-tur.Hucacccdebat,quodLudouicusfuafuarchiepifcopi,qué maiorcaufxfua:ef-fet amp;nbsp;autoritas amp;nbsp;gratia,miferat ad fines Catalonix copias militum,nuntiofquetfd 1® concilium,qui hortarentur ad iuftitiam,nihil metueret, praefto effe copias aduer-fus perturbatores ordinis iudiciorum amp;nbsp;iuris, ncc defuturas pccunias. Idem facit Ferdinandtis,nonignorans a Ludouico non minus illa in fauorem fieri iuris pri-uatiquampublici,amp;contraComitemfadionibus armifquccœlumacterrasmi-fcentem,aucoritatearmorumeffeagendum.Ferdinandumquantumfauorinad-uerfariospropenfuslxdebat, tantum recens gloria return geftarum commenda-bat,quod mari terraque vidor rediffet,quod imperium Caftellç ampliairet,quod pro re Chriftiana fortiflime ac fœliciffime dimicaflet, quod nifi ad expediendam litem de fucceflionevcniffet,propeiam regem barbarüdebellaffetzamp;deeoquo-tidicmagisacmagis homines fauorabilitCramp;fentiebantamp;loquebatur, Ex quo 40 animaduertesComes,iam duosextemos competitoresin diesmaioremfibiau-tori tatem comparare,idquc archiepifcopi opera,facinus exequi feftinat, amp;nbsp;quod minatus fucrat,perpetrare.Itaque Antonio Lunx negotium dat,vthominem per fpeciem colloquii euocatum obtruncet. Erat autem Antonius etfi diuerfa:fadi-onis,tarnen perfamiliatis archiepifcopo, ac pene diens. Namannuisquafiftipe-diis ab eo donabatur, amp;nbsp;codem menfe feptingetos aurcos Aragonicos acceperat. Iddiciturfeciffcarchiepifcopus,quod cum fuiffet tutor loannisFcrrandis, frau-darar pupillum dimidiata hxreditate,eamque in Blafcum qui gentilis atqueagna-tus fuus erat,tranftulerat, indignum exiftimans tantam generis fui hxreditatem, totam in alienumdefcrri,nullaci qui ex ipfa domo effet relidaportione. Iscum p poftea ccmerct loannem credo acfublimi animo virum, Blafcum veto fegnion ac longe imparcm,vidit fore, vtlèdefundo.acnedum quidem dcfundo,Ioannes Blafcum hacreditariis bonis exueret. Eareprxfidiumhomini infirmioriaduerfus potentioremindiuerfafadionecomparauit,propinquumfuum incotrariaacie poncns,duccm hottium intrafua caftra verûri paticns ac volcns, vndemortis 112 * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ongo

’figodefluxit.Etpofteacum rerum nicriranefciamus,indicia diuinamirari fole-’’’us.Enimuero hancquam retuli cauiam, pauciffiminotam habent. Neque ego 'quot;incdciudiciodeiinvniuerfumpronunciafleincelligar.Scioequidemiuftosfx-P^raultatosinfortuniofuiiTe.amp;imquosfecundiifimafortunavios.Sednonnun-^lamfapientifllmi non longe abfunc a coniedandadeivolutate, cum patremil-'5autdominumagereviderur.Archiepifcopum e Calatauibioreuerrentem,atqj oppido Almuma agentem, Antonius ait fe adiré veile colloquii gratia. Etenim 'æpceumpro familiaritate intcruifebat, collocatifquead infidias in proximo ne-'^oreducentis equitibus baftatis,amp;: ex parte magna loricatis,ipfe eu paucis arma-^proceditNamarmati turn omnes fcre qui ex fadionibus profeflï erant,incede-^^^acprxniittit e vicino ad archiepifeopü,qui dicatfead colloquium venire. Eo ‘'■cnuntiolxtatus, tanquam aliquid quo gauderet ab amico auditurus, cófcenfo '’'ulojobuiam egrclTusefl,decern diiodecimve comitibus: Nam feftinantia plug's vndiq5conuenire non fiuerat.llle tardius de induftria iter faciens,plus duobus ^ädüsprocul a mûris archiepifcopum cxcepit.Cumquefe mutuo falutaflent,hic “*gt;inifilii,illehuncpatrisnominc:Ecquid,inquitAntonius,eritncrexCümcsVr-?^lli.'‘Nonmeviuorefpondit.Ego,inquit,auttecapto,autmadato. Maófatore-'Ponditforta(Ie,captiuonequaquam.Atquehxcdicentifrenofquefleóléti Anto-(K J'^'scolaphum in medio ore ineuffir, arreptoque protinus gladio, caput ferit, re-'“gienteincxterivulnerantjfubindecaputmulijVtabinftitutocurfuauerterent, P^rcutientes.inter cos Antoniiarmiger,qui vnuslanceamgerebat, eafubtusbra-'^^•umadduda,incurrens prxcipitauit e mulo,atqueitaiacentem contrucidarûr, ^3numque intercxteravulnera amputarunt. Itaisquidiadcmaimponcrcrcgis '‘‘^Debatjimperio eius qui diadema fperabat,teterrima morte eft aftedus, vltorcs , J''gelosrelinquens,nevnquaminfeIIamregiamillidareturafcendere, perquem i ‘^mtniinregnoantiftitis corpusfœdiflîmecôfoll'umlaceratumq5iacuiiret.Ideo-

1 ^''5ftatimdiuinum,firedeacftimcmus,numenapparuit. Nam ii tatumanimi ad ! 'nuadendam vrbem illis,quantum ad aggrediendum facinus fuiflet, baud dubie JuWataHscrat,amp;oppgcflafadione Vrrea,Comes regiam dignitatem vel extorftf-SVelimpetraflet.Nunc fceleris,non voti,compos eftedus eft j dum boftem de-I'ilitatum mancumque magisdefuga,quamdevltionc cogitaturumputat,tam ptoculpofito Ludouico, a quo peterentur auxilia : nee in meutern venir ei,plxrif-’)ueanimalibus audiora arma in fuga efte, amp;nbsp;ingenium ex neceflitatib’ crefcerc. Öatohuncinmodumfpatioinimicisad f)biconfulcndum,illitamenillatæiuiu-fiæ dolore, turn inferendxmetu, ad proximumacmagis validumFerdinandi, de i^iiiusiure bene quoqucfcntiebant,prxbdiumconfugiunt, longe dcceptaaduer-fworumfpe,qui a femel (ufceptacaufainaliam dcfciturosboftesnófufpicaban-*ur: ignan plus pofte odium quam beneuolcntiam,amp; dolorem quam gra tiarn, amp;: j ':upidicatcfeabatrociiniuriavlcifcendi,quam alienobonoriinferuiendi.Blafcus y^luoqueqiiiingreiro Antonio opemtubflet,nuncingrcftuscum potentiaaliisopê ‘ ferre,nififceleratiflïmusviderivellet,amp;: a boniscadere,coaduseft.Fcrdiiiandus

■nteliigensexvnare tria fibicommodafore,quod partes fuxroborarentur,quod competitoru qui validiftimi erant, alter debilitaretur, alter boftes fupracaputa-ccrumoshabituruseftct,nongrauate auxilia mifit. Periitautearebiepdeopusan-nocircumaóto,ab obiturégis eodemmenfci Cuius mortefolutüconcilium eft Calatauibii.amp;poftmodumcóuentusprouinciales agiincepti,ab Aragoneuftbus in Alcamitio, a Valentinis inTragera,a Catalanis Dertufæ,quodhæc oppidafini-tiinafuntaliisduabusprouinciis. Quodifficiliusfuit,interdiftrados conuentus, j inaturcdelibcrari,cûpræfertimquotidiemaioraconfererenturin Aragoniaccr-[0 tamina,gubernatore volente prouinciam in officio tenere ac quiete, Comité, ac-cetfitise Vafconiaamp; trans montes copiis,annitcnte reliquias aduerfæ fadionis wertere,amp; fuam rebus gerendis praeficere.Tandem poft aliquot mêfes ,percon-uétusvniuerfos,boceft,perternabracbia,Valêti3Camp;Cataloni£c,eccleffaftica,pa-tritia,plebeia,vitra quatuor illaAragoniæquædiximus, locus deleóluseft in Ara-gonia,oppidri Capfa,madatumqï gubematori vt difpofitis præfidiis armacorû,cu-

raretnequidrc/pub.detrimenticapcrer,quoadinterregnum duraret. Ibi cum alia xnuJta,tumverodeiudicibusdeligendistradabatur. Intcrea Comes non eadé qua in Aragonia,fed non multum diJ(fimiliiniuftitia,par propemodum fuifauoris acpartium naufragiumfecit,Valentieprimumabalienatis afeCentelJiis,deinde fu^fadionispropugnatoribus ViUaragutis profligatis.Materiescalamitatishinc ortumaccepit.IoannesBaJlierapræfesquemamp;ipfumgubernatoremvocantJta infeftoferebaturanimo pro Villaragutis contra CenteliiaSjVt non gubernatoris fed carnificismunusfecredcretaccepiiTej nullum opportunius vel vitioni vel in-iuriæ tempus ratus quam illud interregni demens atque infpiens, qui non intelli-gerct neminem vehemen dus deJinq uere magiftratum, quam qui perfonam præ- ro h'disgerir,amp;:quodmultom3giseft,etiamrcgisquivita exeeffit; tune etiam profes nulla ex parte fuus, fed totus ciuium, totus reip.eft,amp; qua/I earns in ouili finecu-ftodejcummagisvigilandumlatrandumqueprogrcgecd. Atifte inftopartium odio pro cane lupus efFedus,autpeiorlupocanis,abfentepaftore partem gregis, qui eolorem ctfi Centellianum habebat, non tatum fugabar, fedtrucidabarquo-que,adquadragintanumero,amp;:eoamplius.c5ftatboncftoshominesperfasper-quenefas,velfufpendifle,veJfecuripercufl)ne. AdhxcvicosoppidaqueCenrcl-]iarum,aiperitateiudiciorumcxIiauricndacurauerat.HæccumadComitemde-ferretßcrnardusCentellia,quiprinccpsfamili^erat, quotidiequccomploraret: ille negligentius Jentiu/que ferre videbatur,nee curare,erfi videri volebatiniuria lO propulfandam,videlicetquod verercturpra^fdêcuiaddidaplebscratjoffende-rc;arquecoremi/ïïusagcbat,quod Vill3r3gutiLunis,amp; Ccntelliç VrreisinAra-gonia refponderenr. Sic expreda ncceflitas CenteJIiis, ab eodem implorareauxi-hum,aquoimplorafleatqueimpetrafle Vrreas videbanr;cofaciliusquodrcgina Margarita,conciliatrixfauoris,aliéna a Comireerat, velobconrumcliamacce-ptam,velobfufpicionemregisextindi.Simulqueindignumducebaf,cumdei»-recomperitorum ambiguum edet, Comidcontraaliosadede. Midis iraquead Ferdinandum, item ad Vrreasnundis quiauxiha implorent, Gilbertus Centellia Bernardi frater,cum bene magna clientum manu in agrum^'alcntinum incurd-onem facit,amp;ad fex millium capitum promifcui pecoris,quç erantloannis Villa-ragudfubgubernaroris,abigir,dicensillumpcrcorruptelamiudicioiü,cumex aids,turn vero ex Centellianis vicis,cum pecorum quædum fecidè.Ad bunceo-creendum Valentini magidratus turn publico turn priuaro nomine equiratum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

pidum,cuinomen cd Cadellioni,ad duinen Borriana,quo Joannes Ferrandisap-plicuic, cum feptingends equidbus Saguntum, quod nunc vocantMurum vere-rem,quamvrbem Centellia fuæfadionisdudiofam renebar, pene mediarn inter Cadcllionematque Valendam,hincquaruor,illinc/êxleugisdidantem,atquev- 4® rrinquetrandtuprohibenrem. Namadcxtrolatereperpetuimonrcsadmcditer-raneam Hdpaniam porred^nidplurium dierum circuitu Valendam ire vetanna finidro oppidum Pureoli,S^:âli3loca natura arque opère munita, faciletranfuum interfepiant. AdhæcinterSaguntù Valentiamqneinterieâxpalndcs, vtiqneby-bernis auflibuslaxiores, vt turn erant:vix tarnen intcrcapedincm litorisad tranf-itum relinquebant. Q^sanguüiasmarisacpaludis obCidereaduerfusValêtinos tranfittiros,vtcolligiconieâurapoterat,con{littierant.Horum vtrorumquead-uentupcrcepto,prxfes Va}étinusfrcmereac{urere,qaodauxiliabo{libus venif fenr,fuaperuenire nonpoßent, S^quodinimicis non modoimpuneeffetlxfiße, fedctiamadvlterioreminiuriaanimus facnltafqneacceffißetfamp;qnodgtibet'na- yo , torAragonixinaUenam prouinciam aduerfus alteram gtibernatoréper contem-ptumarmamifidct. Totigiturirritatiscaaûsfiabecinpoüerù diéomnesquiper xtatë valetudinemq^ poßent^ qui arma baberêt, prxßofibi eßentinforoarman: vtprima fociosad CaßeUionc reciperct:deinde vicosaeprxdia Ccntelliarûatq} fociorûigneferroqÿ vaßarct. Erdern noâeadloaaacm Ferradisatq^ CaßeUanos qui cum

unicum eo erant équités, cicatiflimo curfu fupcruenit Comes Caftri cum cohor-^fortiflimorum iuuenum aFerdinando minus,ne quid fadio atqj arma Comitis ’ fgellenfis in V alentiæ finibus perturbarenc. Vbi illuxit, populus V alencinus fub ’f®is,ad duodeuiginti millia peditum ac ducentos équités,ad locum præfto fuit, ^wima ex parte inuitus,quod amp;nbsp;bellum ciuile deteftaretur, amp;nbsp;quod Centellianaî ^dionis plæriqs ftudioli eflent, quos præfes præcipue armafumere imperauerat, *'gt;ro vt experiretur quam obedienter imperatafacerent, animaduerfurus in contumaces (nam capitale edixerat,fiquis eorum non adeflet) tum ne vrbem diuerfæ 1^ âdionishominibusrelinqueret,fi tantum fuoseduxiflet.Hxceft conditio tyran-ttotum, aut tyrannis fimilium, vt fuis ciuibus nee abfentibus nee prasfentibus fatis t’Uofidant ,etü confidere necelTe habent : ideoq^ plxrumqj cum res in periculura ’ucatutjab altcrutris cladem accipiunt, vt nunc videmus contigiffe. Nam cum iis ’'Upiisgubernator fubfignis vbiadanguftias venir, videtproculinftrudos exad-^fo hoftes,magis illos quidem ad intercludendum iter paratos, quam inuaden-’Um. Etant enirn pauci,ac pene nulli ad tantam multitudinem, fedfpesfedicionis Milis,amp;fi4yQj equitatus,amp; vidoriae pretium cxcitabat animos.Bérnardus, 'uffisfubfiftere fuis, progrefius in medium,iubet aliquos e diuerfo in colloquium J^uti.His milfis,ait:Nihil minus fe cupere,quam aduerfus patriam bellum gerere.

t’ ïo ’^’’“lladamarmaintuliflc,vltumpriuatasiniuriasenc,ctfinonfatisprQ indi-Suitate vltum,vltucumqj fi inimici iniurias facere pergant, cohibere vim, non af-Veile rogare illos, v t a Ixdendo temperent, fatis habentes quod ciuitatem ar-‘ttiofuo moderentur, parumper expedent dum rex declaretur. nolit elfe ciuilis ‘'dlicaufa,in quo vtrauis pars vincat, vtrifqs fi patriam amant, efie doliturum, fe ’guofcereciues fuos,arnicas,propinquos.Deniqj cogitaret præfes non tarn hofti-j 'animoomnes quifecumeffent,pugnaturoscontranomé CenteHianumquam 'i ^^ftellanos,atq;AragonenfescontraBellerianum,fequidemcumpaucisdome-, quot;dseffe,amp; foeiis qui plures funt ac pugnaciflimi, vt e ca:dereuocare non poffit: “'um Veto cum multis etiam inuitis,quibus bello commiflo, vt pugnent, impera-U ^J'uequeat.Hxcvbi%agiftratus audiere,fignumtimorisinterpretatifunt,obidqi ^tociores effedi, non padionibus agendum effe refpondent, aduerfus exules amp;: ; Patriæproditores,fedgladiis.Seregemeffe, quoadregniconttouerfiaeft,proinde ’utfepermittantei qui pro regeeft,autpugnam capeffant.Illetum magnavoce ^''clamat,neinterpretarenturfediffidentiaviriumillaloqui,fedpatri.Tcharitate, Ptouiderent priusquam gladiiftringerentur, netriftem eumdiem amp;: infauftum p3tri^redderent.Et cum nonnulli a magiftratu iuffi obftreperent ac conuitiaren-

1 tiir,tanquam tempus terenti:Deum (inquit) qui ex alto intuetur,teftor,amp; vos ho-1 '»mesquiadeftis, amp;nbsp;te tabellio, vt mihi publicus teftis fis, inuitum me ac coadum ’flpugnandum defcenderecum ciuibusmeis. Vos tarnenamici,quosiftic mihi ^^ pludmos effefcio,quaefo ne committatis,vt amici veftri aut vos feriant, aut ferian-turavobis. Sunt qui opinentur illum dolo ad colloquium veniffe, vt fereret inter *'oftesdifcordiam,plurimiqjapugnafevelabftinerent,vellubducerent,proutfa-^unieft,fedipforummalo.Egoficutdoliincertusfum,itailludcertumhabeola-Motiimteftimonio,Bernardum maluiffe amp;amicis confultumeflè,amp; patrix, ’luamdimicatum.Pofthxc verbaad fuosregreffus,renuntiat quidvltrocitroqj j^dumfit.Soeiieoncepta ira atque fpe venientibus occurrunt,amp;; qua in parte vo-“tarepræfidem cernunt, cum robore equitum impreffionem faciunt. Locus an-guftuspauciores adiuuat,aliquandiu acerrime, amp;nbsp;prxcipue inter equites dimica-'ur.Ibiduo ex primoribus Caftcllanorum equitum cadunt cum aliquot focio-jj Uim,fedeo acriuscaeteriingcrunt,amp;pra;fidem ob regalia veftisinfigniaconfpi-quot;Uum circumfiftunt,atqueobtruncant,plurimofque comitumadiiciunc,caetc-Umfugam vertuntur : peditcs quoque qui circa ducem pugnabant, quia hoftem ’tergo adoriri non poterant, amp;nbsp;ab alia equitum manu confertifque peditibus dif-quot;nebantur, aliquantum fuftinuere certamen, fed minusacrianimo,quod mul-'osfociorum nonpericulo,fedfpcdaculo adeffe cernebant,quafi pugnandi eis t'opter anguftias copia non effet. At vbi ducem cum multis obtruncatum, esc-

lêl-^ïHbô'^uitcs'fi/gîchtcs cogn'ôùcrüiit,amp;ïpfi infugatn vettuntur, mifcentur-ödccLim aliisqur hiänus non conferuerant. Sed CarteUani qui Ccntellianos amp;^ ViUafàjgùtos nonîntérnofcercnt,vtinquemque incidebant,promifcuc finetlif-crimine fericbant. Illi qui cum focus ftante acic ferrum non ftrioxerantj non pW' fligacisfoèiis ftringerccogebantur.Sedquis autvinccntiumferociam,auc fugi-enhümignauiam,feprimercpoteft?CaduntigiturValentini exomnigenereac ftefriuntur,ÿerfirquein fugam omnibustergacaeduntur,neefugaeis falutierar, cum'éqUitatum hærentem tergiseuitare non poHent. Videres itaque hos in al-tuWhiare,illos in limofam paludem,velutin caftra penetrantes,amp;dum tutio-fâ’abâCceflueqüorumpetunt,invoraginesacdepreflalabcntes,necferepræar- *'’• mofumpondéré émergentes, noua vbiquefaciès,iniolitus tumultusaccJamor. edd'eth temporeterreftre præliumtam anguftoin locogerebatur,ac exdes Be-bar,'rnari,paîude',acintcrieda interbæc terra, tribus diucrüs Jocis continenter cruore imbutis.Necomnes gladiomors abfumebat,fedetiam aquamu/tos,amp; vtroque'genere. Quodnifi Bernardus amp;nbsp;Ferrandis intercefliflent, lune fertum fuorum compefcenres,hincVaIentinis iterfugamque patefacientesac præeun-tó,'in/ighïs inter paucascalamitas co die Valentinis accepta elTet. Perierunt tarnen ex iis illoprælio,amp;pofteaex vulncribusad quatuor millia virorum.Cæteri quos nequemare, nequepalus,nequc gladiushaufit,fugafe in vrbem recepe-runr,amp;niduoiiquosdixiobftitißentjVeritivrbemdireptumirijVidorescum vi- 20 dis in portas irrupiflent, amp;quod incrcdibile vidcatur, tanta ciuitas ac tam fre-guens a tantulis copiis direpta fuiiTet arque euerfa: eoque miffisin vrbem Bernardus aliquot ex fuo numero principibus amicorum,ipfe Sagunrum ferecepic, enm paucis captiuis aduerfæ fadionis.Carterum neque hanc bumanitatem in dues luoSj neque fuperiorem pugnx deprecationem, tanrxlaudi tribuo Bernardo,' quantodedecori illamimmanirarcm atquefæuitiam,quodreuertensiuffiram-putarieaput prarfidis, ac præfixum baftætradi filiopuero quem ceperat, in vrbem vfque geftandum, vtin alti/Iimopoftmodum trabe fuÆxum pro tropbxo ftatuéret, Nequeenim bccrudelitas inimicivlcifcenda eft,vtcrudelioripfeiu-diceWs. Adeo minus immane fadurum fuerat Flium fuper paternum cruoren 50 iugulaßc,quam rdigiofum illudpatris aebJiipignuspollui/re,acludibrjobäbud-fc. Ïh fcquentibus diebus a populo Valentino acciti CentclUx, magiflrarns ex corporefuo créant,TétnquepubUcam adfeomnem transférant : mox CaReüa-nosaccerfuntjireadduirarem vtfu/picabanruriraramformjdantes.Sediiciucs neceffe babcbant'alni veniam darc, qui fibiipfisabeifdem vidotibusveniam pre-carentuf. Raimundus audita pugnafertur dixine,feagnofcerc fortunam Com-iris, cuiusducum alreriusrardum actimidum confiUumin Aragonia füi(fet,al-terius repentinum aeprxfetox Valenfix. Namfidiem boramqjcertaminiscuta Raimundo prxfescotnmunicaïret,incam cladem venrum non effet. Sedvideb-eet nimia fidacia,qux frequenter potentiores partes euertit, prxfidcm in rui- 4^ nam impulit,3â priuatam amp;nbsp;publicam.Itaque Raimundas vnum prxfidem m- ft cufansacdeteffans,infefionegotioredUt. Porro viâoria hxcïongeplurimum, no diebmomenti, fed autoritaüscontulitcaufxFerdinandijCoegirqjiadicia 033-turarîj^atttéqua omni ex parte inteffinis bellis prouincix vexarentar. Deleâiitaqi funttibnemindices, exffngulisprouincUs terni. Imparem enim numeramad ti^ niendas'véliites,velco'nfultationes,Hifpanimulto commodiorem cxi(limanc:Si idteinporis nonpoterat fententiapro aliquo competitorum ferri, nifia fefguial-tera parreiudicum,immo{ingularum prouinciarum:quippecam neceffeeUet; duos ex ffngulisproainciisiadicesconuenire.Prouinciasappelloparam proprie, qax funt tantum genres a populo Romano viäx, fed ego vfftatum vulgo mo- ^0 rem fequor, quia tria régna, vtmallem, dicerenon poffumpropter Caraloniam; Ä quxregnum non eff, par tarnen duobus regnis. Non ab refuerit, amp;nbsp;nomina iudin cam Se qualirates re ferre, vrpofferitasfeiat, gaos viros rantx rei prxffeiendos ex fuo quoq} corpore ebfflia tanta exiffimauerint.Ex Aragonia quidem dclcâifunr,-Dominicus Ramus epi feopus Ofeentis,quépoffcallerdcnfem,adcxtremûarcbi-

^pifcopum Tcrraconenfem, eundemque cardinalcm fcimus nuper diemfuum ®biifle,poft omnes collegas illius iudicii, in quo ipfe fedebat prim us : de cuius fci-^ßtu,vita,autoritäre dicere,parura attinet, cum indicia hominum, hoc eft hono-reshabitijteftimoniumdicant.Francifcus Aranda,veftituacbarba horridiore, lt;iuod videlicetrcnuntiaflet rebus humanis, alioqui itaaccommodatus ad domos pfinciputn quibus diu præfuerat, moderandas, vt nufquam non amp;nbsp;in confultan-«'Sjamp;inadminiftrandis rebus acmaturandis, primas obtinuerit partes, idquefo-^oaturæ bonitate atque ingenii dotibus, citra vllam feientiam, ac citra vllas pro-. P^™odumliteras,vtappareatex hominenatiuis bonisexcellentiformari potius pfæceptafapicntiæ,quam ex prxeeptis fapientia: formari hominem excellentem. Wo illud præcipue admirabantur, cum quafi pater eflet, vt quafi tutor poten-»«micuiufque^ tam modico exiguoque contentus foret : ideoque libertatis mi-f^iacneminiobnoxiuserat. Berengarius Bardeflinus, quo neminem neque il-'^5neque huius temporis iurifconfultum inHifpania fenesmeminerunt maio-^'sautoritatisführe,amp;perinde adtantasopes peruenifle.Ex Valentia,Ferrarius ’oroinus Cartulix, non tarn feientia (erat enim in iure ciuili perdodus) quam co-^■entiaoptima, prudentiaque, acgrauitate fingulari infignis. V incentius Fcrra-fquot;is eius frater ,ordinis prxdicatorum, cuius admirabilis in concionando laus ad ju'’itéras vfquenationes eftperuagata, princeps haud dubie fui temporis orato-f'’nidiintaxat illiterateloquentium,amp;fivera memorantur,miraculis clarus,amp; ^ûteamp;poftobitam mortem.Petrus Bernardus,iurisitaperitus,vtValcntiænemi-ïjjpoftferretur, vita quoque cafta amp;nbsp;integra. Ex Catalonia, Fran ci feus Sagarriga ^Waconeniisarchiepifcopus,cum dodus fane in ciuiliac pontihcioiurc, turn , ''«oita facundus,vtei prima: partes in eloquentia tribuerentur,amp;qui nonmi-‘'otaotnatnenta naturae ad facunde pronuntiandum, quam epifeopus Conferra-Wseum incontentionem veniflent, iudicatus eft habere. Bernardus V allis fic-^æi^uem non tanti faciebant,quod in iure ciuili nulli fuorum foret fecund us, amp;nbsp;in ''’cédofaneadmodÿ valcret,quanti quod plxrafq; caufas gratis defenfitabat: nc-j^ ^ueexpatrociniis potentiorum fauores, nequeex humiliorumgloriam capta-“^t.Guilielmus Gnafpesvir,vtinHifpania literisfatis eruditusac cultus,atque ^’^otnniBarcellona, cum prudentiffimus turn fynceriihmus iudicatus. Hi indices 'l^oprimodie ingrelTuriindicium erant, corpus dominiinfpedatepopulo com-’quot;uniter acceperunt.Deinde continues triginta dies,praeter feriatos,partium ad-•^ocatos audierunt, quoties amp;nbsp;quandiu cuiquelibuit dicere. Libellos, difputatio-J^^SjCxteraquein Triptisprobationumgenerafeorfumfingulaaccipiebant.Rc-‘'^uam diei pattern in confultandofoliconfumcbant.Poftea veto quamnihilcui-^yamlibitum eftverborum acfcriptorum proferre,concluGfuntin oppidiarce, ‘’aelege vtiUinc prodire fas non effet, nifi rege declarato. Qui fermones ab iis in-^^rfehabiti, vel ante quam includerentur, vel vbi inclufi funt, an multum an pa-futn,tiihilnedubitatumdifrenfumquefit,incompertummihieft:quianecaliqnis ®eprehendit,amp;ipfi nihilinterceflifle diffenfionis fignificauerunt,fine quod ita ^ent,futequod fuægrauitatis cenfuerinteffe confiliorumarcanareticere,fine HMmorem Hifpanumeuftodierint,quo nefashabetur,poft euidam a fenatu ^t'tentiam mentionemde hisfacerc quiabea fententiaquae fuperata eft, ftete-’^**it,amp;nihilo minus parui intereft feire quid intus quçfitum fit,cum feiamus quid pfopalam declaratnmeft.Odauo die quam fe concluferant, qui fuit profeftus , «'«qui celebraturin honorem principis apoftolorum menfe lunio, conuocatis Partibus ad fententiam audiendam, indices in loco edito ante valuas rempli con-1^ Werunt. Gradus autem rempli qui multi funt, amp;nbsp;ftatim plateam ac teda omnia, wcprofpici indicium poterat, omnis seras fexufque replcuerat, claufifque port's armatimuros ac vicos,nequid turbae fieret, tuebantur. Tnm Vincentius a cœ-quot;'collcgarumfurrexit,fuggeftumque pro gradibnspofitum,amp;ad populos ob-quot;erfum confcendit, atque oratiunculam habuitqua dignitatem quandam fen-'Çntiæ compararct, tum inftrumentum in quo fcripta eratfententia,capit ape-■^quot;Que. Pendebant ab vno omnium ora, mentefque inter fpem metumque folici-

tæ. Non üc adexpedadonem pugnxfufpenfî funtanimi eorumqui Je turfibus domibufque populäres fuos cum hoftibus decertantes profpedant. Nunguam pofthominum memodamtanta caufainiudiciis verfatafuerat.Nemononilluc fuos affedustulerat, nihil fane quifquam fufpicabatur, nihil de futuro diuinare poteratjomnia profpera ciipiditas,omnia improfpera timorfubiiciebat.Ip/equo-que pronuntiator cum partem primam fentemix recicaffet, amp;: ad nomen tegis aduentarer, fubinde magis expedationem hominum fufpendebat, interior quens. Ecquern putatis iam Regem vedrumcde? quo maxime gaudebitis, qui maxime optandus eü.Etcam aliquoties inrerfatus ardentem aitencionem ma-À 4'quot;^ 4 jRet:fnfanrem Cattcllx Ferdinandum recitaun Regem dcclaramm.

quo nomen rantus exultantis lurbx clamor excitatus eü, plxrifque aRur-gentibus acdilcurfantibus, vcrcliquarecitatioms parsnon fueric exandica,pix-tubUqueaccürnibus,prxterea bombardis o repentj I^'^^fcntenüajadtres conuentusnuntii cumliceris quxiem °°^^^^nc,milt;riüni:,2dCil3tiuibium,aJTregen3m,Deriu(amqiic.0iiiüinuI vb, re cognoueruntferdinandum e/TeRegen,. AcclptdiuimJiieralqnepaf-hmper vibes dimifere,legatofque ad excipiendum Regem e Camelia Aiagoniam c^re. ^oRiidiequamRcxdeclaratuscd,cumaudiictVineen-^‘^ ^{f^^f^ï^^y®^^^nonnullorum caufantium, nonindigenamRe-nran’nT^^^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^^^ ^^?[^f^^^^^^*^'^^^^^^oie€oam faâum,eodemin loco ^(^

^^^^^'^^‘^^^^^^i^icceûionisquxûtumûiJbinoncRecau-'am^curdenerlnn« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

cumFerdinando, vt iuieiuran-quot;3quot;^quot;æ«“quot;coUegarum iudicaiusSta duceGandix in iuc-^^P^^^'^^^^pertinee,etTeFerdinandum maire nmU ’ ?^^^‘^”\ ^S^J ^^°^^^^gt;^(iimi, iUum paire Rege ex eadem natio-* ‘S’^^^^^^vuhusaccorporis tania, vtüinuilifecundus, I ^^ ^^g^an nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Animoautemac viiiute,riue ifiter fuos, fiueinici ^^^ catium quorundam populorum fcquiliccrct, non mi-igcn usa regnum u^gt;^ic,quam per judicium fucceifionis dedarandus, ^^

'' ^^^ ^tmin Comiteagnofceierur.Quarenonmodox-lt;ï_gt;^o fed eiiam Iibeniianimo, Regem fibidiuiniiusdaium expedaremaiqueex-

^L -^^^^ ^^^^ ^,^[^^^^^^P^^m,quxtamen inüiosatqueimpicßosdiu r ^ ^^’ ^L ^^^^^^^^^P^^^^^^^^^^^putueiuniomninoexcuiefe.Pcrvniuer-as tarnen vr es tam ibentibus auribusnuntius declaratiRegis exceptes cP, vt omnes^re ßbihancinter competitoresRegem optatum fperatumouefui/Te vi-acn Vellet. Valcntixquoque vixbeneobdudUscicatricibus, vniuetficlaufsia-bernis omcinif]ue Ixtitiam totdiebuscelebrarunt, vt iubendifuerintpetmagi-itratum, omims fcriis adopera reuerti. Ferdinandus primum perpublicas li-tcrasceitior fadusfe Regem deciaratum, deinde legatos ad excipiendum ingre- 4^ dientem regnum fuum dcleéïos,amp;tadfeiterhabentes Aragoniarn verfusconten- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;™

dit. Cumqj ad fines regni aduentaret,legati Aragonix Valentixq^inrrogreifinon-nthilCaüellam obutam Regi,exequisdclapfi funtacmanum. deofculari:Catalo-nixvero intra fines fubfliterunt,neqdngrcdientc Aragoniam Regccx equis de-fcendcrunt, quorum egoneutrosneq^ reprebendere, ncqja!terispr,Tponereau-Fm. Nam priores iHi officio fum exiffimaruntnon excipere Regem fuum, velut exlimine domus, fed prodire in vi3m,amp;:obuiam progreffbsinrroducere, habico maiore honore, quam qui paribus haben folet. Pares enim ex equis fibidexiras porrigunt. Pofferiores vero magis confentaneum putarunt, non egredi in a/ic-n urn, fed ex iolo patrio R egern in poffefEonem regni admitrere, neque defcen- p^ ^ dereab equisnouo exemplo, quodtuperionbus regibusfeiebantnon fuiffefa-élira turn. S unten im va rii m orcs h om in um varixqj fen ten rix,fuis quxqr defenfo-nbustutxarqjhoncffx.RexramenhorumnuJlimanumporrcxir,fubhumerofi-niffroadmouiqprxterquaFrancifco Clementi epifcopo Barcclfonenffguifuerac latnarchaHicrofolymitanus, quern quianoueracfuxpaniscupidiffimumfuiffc, fuauiatus

ARAGONIÆ REGE LIB. II. 1045? ^'gt;auiatwseft. Atqueicacommunicerlegaticumingenti ex omnibus regnismanu pfocerum Calatauibium, mox Cxfarauguftam deduxerunt. Vbi non mulcos di-®5eftcommoratus,dumpacificaret interpofitafua autoritatediffidentes,neque fsgiscxiftimauic munusefle,meminifle iniuriarum quaspriuatus accepiflec,amp;: ®’iiorumqua: aduerfusfe nonnulligeffiflent. Namquipriuato hoftesextitiflenr, poftearegi nonhoftes fed clientes efle,amp;quibus priusipfe infenfusfuiffetjpoft fegiutnnomen, patronum, tutorem, pattern efl’e debere,necpra:teritafedfe-^uentiadelifta cognofeere.His in concordiam reuocatis, idem de Valentinis qui 1^ 'Widernaderant,etfinonnullifaluum fibiiuseßcquofemper i)lanatiovfaeft,in-Jerfebelligerandipoftulabant,efFecit.Nemocnim gerereinimicitiasxquum fi-o'cenfebat, cum viderct regem fuas depofuiflejamp; in neutros fe propenfiorem Qftendere,paratumamp;: pafTosöd: inferentes iniuriamvlcifci.Eftquidem hicapud ’l^’usgentis proceres mos, fiue aequa fiue iniqua ratione in trodudus, impune in-^«fecertamina conferendi, quo pugnaciores reddantur,ft belli terror a duo-°us potentiflimis regibus ingruat, vtrunque latus prementibus Franciac atque CîftcHæ. Sed regiar potcftatis fulgor quoties audet, ac iufta caufa fubeft, glifcen-•'ïhxcfimultatumcertamina qualinubila repeilitamp; difcutit. Forte üs diebus 'ium hæegeruntur, Alfonfus Regis primigenius, vix adolcfccntiam ingreffus, j^ ^‘iniiffet venatum, naólus eft eximiamagnitudine aprum ,quem, vt velociffimo ®luo vehebatur,præcipue vrgebat, cupiens aut folus occidere, au t primus ferire. ®6cprocul aberatiberus longe maximum Hifpanixflumen,Ca:farauguftæmu-'^''spra:terfluens.Hucaperfeucafu, feuvtiin locum iam fibi antea notum,cur-^•iniintenditjperqueripas atqueinuiafedemittens,aquasingreditur. Alfonfus a ^^fgoinftans, ac iamiam fetiens, cadem ripa amp;nbsp;femita confequitur, ac ne tam in-®gncm pra:dam, hoe eft tam infignemcum lande viftoriam, quamin manibus ^bebat.amitteretjamp;ipfeadaótocquo flumenintrat,immemor quantumperi-^quot;^'aditetjnatantemqueferam natantiequo infeftavrgethafta,quafiillam pof-'®f Jntam rapidofluuio capere.Hoc fpeftaculo Bernardus Centellia(eius curas Commiflus adolef^ntulus erat)exanimatus, reuocare pergentem clamoribus ‘^umnonpoflet,ipfequoquecumaliisnonnullisaquasineunt,magisvercntesin-fïmianideftitutifiliiregis,quamvitx periculum.Illeinter natandumquoad po-'2wt, ferire conatus, in vlteriorem ripam cuafit, atque illinc aliquandiu perfecu-^ns, ftrenue occidit, amp;nbsp;maximi apri, amp;nbsp;maximi flumims vidor. Rex vbi refciuit, ’ntercogitationem periculiamp;: admirationemfa(fti,necindignationem neclaeti-fum oftendit, nolens ncque ftrenuitatem reprehendere, neque audaciam nimi-ïinadiuuare.HacexindoleAlfonfusfuturxmagnanimitatisfpecimendeditjfi-cut patientia: ac manfuetudinis exeo quod egit poft ea diebus. Concefferac rex '^cnatum,nontam exmore,quamvt Petrum ex filiisminimum circiternouem , vt fic dicam, initiaret. Atque vbi bona diei parte, amp;nbsp;lofquemultifaria venationepauit,iuflïtfilium ad te*

nctum adhuc aprum, canis morfu reten torn, fauciumque accedere, atque illum haftaex cquoferire,vttanquam præda a fe capta lætus vigorem animo prxfu-JOcret. Cum in hoe occupatus eft puer, amp;nbsp;multi cum rifu hilaritateque exhortantes,vt fit, circumfunduntur, amp;nbsp;vt fpeólaculo interfint immifcentur, indigniflima t«contigit.Equuscui infidebat Bernardus Centellia, Alfonfo,vt diximuSjda-tuscuftos,tanquam AchilliPhœnix,calcemmagna viincuflltadolefcenti inex-tetiori parte genu fmiftri. nefciebat ille calcitrofum effe equum,quippe quem commodato forteeodieaccepiflet. Adeumiftum Alfonfusnon exclamans,ne-Que ingemifcens(pudebat enim a dolore vinei) tantum ad plagam appofuit ma-' tiutn, amp;nbsp;repreflb gemitu, diflimulare magnitudinem mali conabatur : fed pallor infecutus amp;nbsp;rigor, amp;: quod iamiam collapfurus videbatur, dolorem ingen-tem periculofamque plagam indicabant. Turn inter amplexus multorum qui accurrerant,ex equo humi depofitus cum eftet, pro loei opportunitatc vulnus obligabatur,multifquein extremeadolefcentulum cflemuflitantibus,aliis cir-oumfrementibus, aliis nuntiatum regi qui nonnihil aberat, euntibus : fucrunt

TT iij

qui Bernardo fuaderentvt fugamcape{reret,neaducnictisiramRegisoppcnre-tür: folus frater ne faceret, difluafit. F ore enim vt vclut noxium ac fceleris eonfci-um,multi fequerentur etiam Regis iniuiïu.Namquifquisfugir,aliosquodammo-do inuitat ad infequendum, a quibus vel retrahendus effet cum dedccore, vel pu-niendusinfuga,obfadi vltionem.Siquidemimpune eftpeccaffeiis,quivtRegi gratificarentur,alios offenderunt. Rex audita re cum attonitusaccurriffet,fre-menfqj diceret, Vbi eff qui primigenium meum mibi peremit ?illereluffansdo-lori,vultu ac voce erediore quam pro viribus,Nihil eft,!nquit,periculipater,nihil mali erit, folent huiufmodi contingere, equus me non homo percufft. Hxc ver-ba velut pro amico timen ris, ex tenuaruntamp;apud pattern amp;apud carteros culpx *® atrocitatem.Quanraautemhæcfueritanimipræftâtiafortitudoq5,declaratquod *0 aliquot diebus per extremos dolores fine vlla recreationeiadatuseft,delperand-busiam medicisquin plagam facer igniscorriperet, nifi fuperucniffetchirurgi-cusquidamFerdinandus Alfonfi.virdignusjvelhacvnacurationcjquiliterisrne-morixqi mandctur. Recepta falubritarefilii, Rex Dertufa, vbi fe tenebatpapa, deinde Ilerda ftudiorum nutricula, Barccllonam peruenit, ibiq; concilium generale prouineix Catalonia: indicit.Nccdum fe Regem Sicilias appellari voJebar, priu/quam illius poffe/fionem recepiflet.affedabat enim regnum Bernardus Ca-prera,nomea acfpiritusauirefcrens,quiornatifiimam Genuenhum elaffem hello viciramp;cepit.Huicquidem fpemfaciebat, quod permortemMartiniAragonia zo inteftinis bellislaborabac,quodin Sicilia neminem neq^porentiXjneqjfadionis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

neqjautoritatismaiorisfciebat,adhæcquoderac priEtorinfula:,quemmagiftra-tumiuftitiarum vocant.Nam Blancam Regis Nauarrenfisfiliam, quxfuerat vxor Regis Martini filii,vtfceminamcontemnebat,eamq}vt/poliaretacfeaugerer,autoritäre priuatam vidcri vqlebat. quod defundo Rege cuius partibus fungeba-tur,exaudoraraeflet.Seautem cumantea, turn vcro nuncefie fummum magi- ; ftratum,amp;ad quern ipedet moderariprouinciam.Neque veto ob id modo ad- ’ uerfabaturregina:, vtprimus ipfeacfolus magiftratusefiet,quofaciliusregnura ' occuparetjfed vtillam quoque in matrimonium acciperet, qflo maiorem fibi au-coritatem compararet,adregium nomenaffumendum.Faciebat prxterea fpem p vicinitasLadiilai ,autori[3Üiue aheriasfummi pontificis,fiplurcs eodem tern- ™ pore poffunt fummi pontidees effe.Nam tunedepontidcatu contendebant, Be-nedidus, Gregorius^loannes. Colorem autem iurisprxbebat, quod defundafi- j ne liberis Maria Sicilix regina, regnum ad Marrinum eius virum non potuerat j peruenire, nee deinde ad Marrinum pattern, eoque ilium Regem ciTe debere ƒ querntibiSiculi ipüdclegiffenc. CogitabatS^aliam apudfeipfamcaufamfquod ; it Blancam in matrimonium accepißeCf vendicareedbi ob hoc qnoqueregnum, quod Blanca Marix, vepropinqux fuccederct. Siquidem Maria pronepris fue-rarRegis Nauarrx ex dlia,qux fuir prima vxorRegisPerri, vnde vxorRegisBœ-derici mater dus genira erar. Ex quo inrelhgi licet, quod prxpoßere Bernardus 4^ ageret, velucialienam a regno SicilixBlancam infequebatur, cuiusbxreditario nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

iureregnum fibi dcBinabatafTerere.Hac cogirationequa faUcreaUos volcbat, vt mea fertopinio, tarn callidus,tarn vafer virnon fallebatur.Nequeenim eurnfu-giebat,multoproximiorem MarixfuiircMarrinumpatrcm,vtpore auanculum, vtimodoottendifpariteramp;confobcinum, cuiusmater,fororFiEdcriciRegisfu' , ißet, vtroque ex parente. Quod ius propinquitatis eratin Hclianora regina Ca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ReUx, cuius dliusFerdinandus eodemgtadu propinquitatis contingcbat hanc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

quo Martinus, qui fuit vir fans vere Rex Sicilix non modo viua vxore,fed etiam mortua, cum prxfertim Siculi Regem, amp;: ante mortem vxoris, amp;nbsp;ea mortua agnouiffent. Scd Bernardo û regno reginaque vxore potitus eßet, quauru- ^0 nbsp;nbsp;nbsp;,

lumcunque lus fatis fibi fore videbatur. Hoc in loco mihi condderanti Mariam, qux patri in regno fuceeßit, Marrinum vcl aleerum , vcl verunque, qui in ius feeminx fucedfor fuit, Bernardum qui renai bxredirarii regni apudfœ-minam Blo, velutanebora naucm fpei fux Ermabat : fubit admirario de A-ragoneadbas, qui nolebant propinquos Regis ex foemina m duo regno fuc^

ctJere,cum velint fuos hoc eodemiurefuccedere inalieno.league fic^ ne alia tepetantur, Ferdinandus in regno Aragoniæ potuit fuccedere, quo modo Martinus inSiculo. In hoc j ficut dixi, Bernardus non fallebatur, fallebatur in eo quod multo maioris haben debet amp;nbsp;errons amp;nbsp;detri méti.Erat ei in optatis eximia fingu-larifqjReginç pulchritudo,amp; in tam dubiis rebus atque arduis amare vacabat,auc vacate videbatur : cum potius optandum forer, ilia minus fpeciofam t ffe, hoc eft minus fuperbamacfaftidiofam,vtiqueviro neciuuenineeformofo.Ea propter fi propalam in matrimonium peteret,extimefccbat ne refpueretur,neue fadum fu-uranonfatis idoneo colore tegcrepofiet:quippequi credi volebat,veile infulam ’ mofficiotenere, donecin Aragonia interregnum.Confhtuititaq;doloatq;in(i-lt;liisremtradare,fiidparumproccderet,blanditiisacpromifljs,adcxtrcmumad-liiberetcrrorem atque vim.Tenebatfe per id tempus Regina in vrbe Catin3,vbi ätxinterprimastutajamp;marivicinaeftjfeddiuerfabaturfereinpropinquomona-ftetiocumfandimonialibus,quodnullarumcfl'etquam illarumconfuetudo, vel 3ptiorviduæfœminæ,veladfamam honeftior. Hoc in loco Bernardus earn com-pfehenderecum parairet, illafeu admonita a fufpicantibus, feu certior fada a Ici-^'itibuSjinarcemfurtimconccfiit.Q^dere Bernardus maiorem inmodumclo-^îns,nômodo quod deceptus fpe foret, verumetiam quod vebementi conflagra-1(1 f«tinuidia,qni dolo in Reginam vtetetur : mifit ad earn qui de colloquio agerent. ''“peteenimfepurgareinuidiam amp;nbsp;fufpicione ab illiusanimoadimcre.Necab-*quot;JitRegina, Verum quia parum fidei vterqjakeri haberet, conuentum eft, vt ilia ^^puppi triremis, hic de ponte, quo littori nauis iungitur,fermonem facerct. Ilie poftmilitaverbaquacad purgationem faufti attinebant,dicitur intuhfteconiugii ^mtionê,amp;adea turbato vultu Regina lubicciftc, Hui fenexfcabide,nec plura ^MuettenfqjfeiufliffeRaimundumTorres^iseratdominustriremiSjfolufqjad-'f3t)rctraheretlongius3terratriremim. Isprotinusimperans remigibusinaltum f^ferre nauim,coegit Capreram conantem excufare pralentem orationem,cum : P''^teritafada malej)urgairct, propere defilire de ponte, ne in mare cû ipfo ponte jj ‘‘feideret. Hic veropernegabatpofteafedeconiugioappellafteReginam,ideoqj ''^ceamfaftidioferefpondifteifedhancfibiGontumehamabinimicoimpofitam, ^i*imagisvtincommodarctejquetnodcrat,)Ihctriremimhabuifrct,quamvtRe-8quot;^ægtatificaretur.Qiia:dicentinondcfuiftent,quicrederct,etfifciebantnaucm ’'ihueftanteeoinponteredudam fuilfe, nifi quæinfecuta font indicalFcnt, non •^odoaifedafle vxoré,quo faciliushoneftiulqj regno potiretur, fed etiam corpus ’'^ättiaflc.'Eratenim vir alioqui in primis muherolus, vt nefeires Marte ne magis ; ’^V^enercmcoleret. Lapfus haciterum fpe,amp;:percontumeliamelufusabiitindi-?''^nsacminabundus,femonftraturumilli quam inconfulteagerer, qua? recufa-*^^^cum fummo magiftratu confilia in pubheam falutemagitare, potiufqs cü aliis ^P‘'’Uatishoniinibusconfultarer,amp; fcorfumhaberetcóciliabula,cü iam priuataef-^f'ltaqjcóparatis copiis, partim vi, partim minis,partim autoiirate ciuitates plu-f^*'L^^^^’'’'^sditioneadfuam transfert. Idê propediem fadurus de Syracufis vi-5oatur. Quani vrbem non vt regiam, led vt peeuharem, traditamqj fibi pro vitas ’'gnitate,Regina cordi habens magilqj qua ca teras amittere verita,illuc fe eófert, ”:cetfitqjSapQÜ Doris Egidii,dequolupradiximus,fihupra:fedumqjclafliariüi , ^'^fßi vulgo Almiracû vocant,quod Iciebat fimultates gererecum Bernardo Ca-Pf‘^fa,vtrationeminiret,quatam violentoviroqueatobfiftere.Iscumadeamvna '^m fubpraefedo in arcem veniflet, Bernardus fe ratus, vt dicebar, matrem cum f quot;ßvnacapturumcfle,eodemacGurritcumfcptingcntisequitibus,acmillepc-15 ƒ æiis,arccmq5 prxtergrelTus vrbem inuadit, ac nemine répugnante, tu propter ^^ ^^01,turn propter gratiamacfadioncrecipit: comitibusSanciiquapotuerunc Sadapfis, quosSancius in arcem admitterenoluir, quod recibanaadmodute-''^tebätur. Vixreceptavrbe, Bernardusarce obfidereatqjoppugnare inftituir,-f æ^endens vrbem quidem redigere fe voluifle in fu5poteftatê,quo teneret in of-oku ‘^®®®®*^®aurc Regis in Aragoniadifquirererur: arcé veto obfidere, non rami ^^ginamquæ nonmhtlabofticio rccedcret, quaob Saneiucapitahflimiifuu^

qui cum femper alias in fe male cogitauit, turn maxime id temporis poft rcconci-hatam gratiam arma contra fe fumpfit gt;nbsp;amp;nbsp;aduerfus praefidem confilia cum primo-ribusdeadminiftrando belloagitat.Eftautemarx,Marchettumvocant,iniisan-gurtiis, quae porthmos Grxce dicuntur, quafi limite quodam inter continentein, vc fic dicam,amp;: vrbem peneinfulam, amp;: fic olim vocabatur, cum non vrbs, fed ter-tia pars vrbis effet. Has anguftias duo porrus coardan t,maior minorqj. fupra ma-iorem arx pofita eft, breui muro cum porta arcem portumque iungente, ab altera parte longiore muro, amp;: Ene porta, ad minoré portii produdo. Ita nemo terreftri itincre vrbé autingrediautcgredipoteft,nifipcr portâarcifubiedâ.Eamporta ; cum repentinoaduentu Bernardus occupaffet,cuftodiriiufferat,dum vrbem vel 10 quot;nbsp;cepiffet,vcl defperaffet,neue fortaffis re infeda, confeda hoftes commodam fu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

maiori(nam id a minori propter anguftumaditum non timebatur) fubuenirepoi-fet,vtraq; caftra dudo luper aquas ponte committit, machinifq; eredis ac tormé-tisfaxaiaculatibus,obfeffosquotidieoppugnar,nenodibusquidcmadquictcm

nam quam cupicbatvxorcm,actantopcrcamabat,amp;Almiracumqucmnecmi- i nus oderat, amp;nbsp;fuisconfiliisaducrfumpra:cipuc timcbar,redigerctinfuampotcfta-tem,id eft, antequam Rex in Aragonia conftituerctur, ipfefe Regem in Siciliafa-ceret. Huic tantæ rei conficienda: amp;nbsp;liuor amp;nbsp;pcrfidia,fi ei credimus,impedimcnto fuerunt:E exteris.auaritia: amp;, vtipfe arbitror,irreJigio. Siquidem laudcsciushzc duo praccipue vitiafcedabant, facrorum contemptus, ac tenacitas. Quorum ake-rum numinibus, alterum hominibusin primis inuifum eft. Œianquamineonon fuerunt illæ virtutes quæ amabilem reddunt, bumanitas, adabilitas, comitas,clc-mentia,Iargitas,magnificentia:fcdquævenerabiJcm,atq5interdumhorrenduni, J^ feueritas,aufteriras,toIerantialaborum,jncdiæ,a]gons,£Eftus,vigiliarum,mukatio b fontiumacnegligentiumfcgniumqjjamp;hisfimilia.Erat in eifdemcaftrisJoannes Moncada,fratcrAntoniiComitisDarnonis,cuipofteainpaternabæred)tatcfuc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

rosqiiofcunqjpoffentadÉmiliteragendumfuadcrcntrclidis.Adeumfeintutio-rainfuIæJocarecipientem,Sancianiconfluünt,itemq5alnquimeJiusdercCata-Janafenticbant,amp;rcbusnouisBernardiinfenEeranr:atqjpaucisdiebuscxcom-poEto fubexortum aurora:Raimunduscûfua triremianteporturnSyraeufanum 4^ præfto fuit, amp;nbsp;Joannes Moncada cum trecentisequitibus, cotidemqjpeditibusli- ft gonesdoJabr3qucfcrentibu$,caftrainuadit,foflasimplet,vanumrefcindif,prx/ï-diumdencir,atqueinipfacaftrairrumpit. Cumquevndiq; ad arma conclamatur acdifcurrirur,amp; vtquifqueprimum teiaceperat,adpericulum propcrat: Joannes obüiosqüofqueipfoimpctupropclJensacfternens,adpontemperuenerar,trirc-miadrumuJtumexcitata,atqucadconftitutumJocumfeftin3nte. Sedi/quiinvJ-rerioribus caftris erant, raptim fumptisarmis, cum auxilium alreris caftrisferunt, inip/oponteJoannioccurrunc. Jbipugna oritur, paucis ad prohibendutranEtum fufficiêtibus;amp;nox,amp;ranguftialoci,amp;fu/penfafuperaquasmachina, pedeftribus quamequeftnbusaptior,anCipitemmagisarqucborribiJjorempugnareddebar. jO Ad hçc a tergo magis ac magis atrox certamen accendebatur. Cum interim Bern- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fö

ardus in medio fuorum volirans,aJios vtarma capiant, alios vcdimicentexhortas, muftos caftigansatqueincrep3ns,nuJh7atis Edens, atquevbiq;inEdi3sfuipicans, omniaipfemuneraobib3r.Joannes e diucrfo,nuncadpriraos,nuncadmedios, nuncadpoftremes recurrebar, iam cos qui ad vJtcriorem pattern ponris obditc-

^^t,fummouerat,ac multi fuorum peruaferant : nec magno diftabant intef fe ipfi ^^cesfpatio,cum loannesBernardumagnofcit.eratenimfinegaleajamp;linteum, “cutecubili furrexerat,circundatum capitigerebat.Tuncloannesexclamatad

*°cios,vt eum folum peterent, cuius caput linteo cernerent obuolutum. Atque it a ^plunnns Bernardus petebatur, amp;nbsp;fortafle fummum difenmen adiiflet j nili cog-^*tarelinteumabieciflet,paulumque donee galeam capcret, declinafletatque 3tuiffet. Ibi reuerfus ad pontem prælium maiore manu fuorum iam fenefcens ac ' Î^^guidiimredintegrat : amp;nbsp;cum omnis molesbelliinpontemcontrahitur,pons 'P^efoluitur, multofqj mortales maioriquide cum metuquam cum noxa in mare ®’'pofuit,fed maiori dolore damnons Reginæ,quam eorum qui decidcrût. Quip-, pc eoipfo tempore quo trépida ilia ad defcendendum in pontem, amp;nbsp;inde in trire-i ’'iimaccingitur,pons interruptus cft,atque ea prçcipue parte qua defcendendum , ^fät.Siecnimtabulataactrabesdificdæatqueeucrfæfunt,vt quaddeditaopera

Cxitum ad euadendum in tnremim interfepferint. Sed patefada porta muriab 3uxiliaribus qui in vlteriora tranfierant,vtiqueadiuuantibus nauticis, amp;nbsp;iis qui in ’ ’fceerantjcxteri per portam non fugiendoj fed ferecipiendoingreflï,potiuntur ; ^kcrioribuscaftris, in vrbem aut quocunque poterant plærifque Capreranis mi-febusquiiniiscaftrisfuerantjfuga tendentibus.Cæteriautcaptifunt,autad ve-gt;'iam petendamjpriufquam caperentur,fecontulerunt. Simulque Syracufani fu-“ pcrueniunt:qui vt Bernardum iuuiftèntjfi vincentem reperiftent(nam fuperiores j '''belloadiuuaretutiuseft) fic meliorem nadiReginxconditionem, feillifnec i 'quot;entiebantur) auxilio venilfe dixerunt. Atque ita loluta obfidio,recupcrata vrbs, ' ^Regina fine trepidatione in nauem impoßtaeft: Sanciufquene quam anfam præberet Bernardo ad Reginam propter ipforum ßmultates oftendendam, cum Joannefoeiifqueabiitadfuamamp; Regina:iniuriamvlcifccndam. Etdumhicat-^ueilleadroborandas pro fe quifque vires élaborant, legatiinterim eCatalonia Örepanutnappulfi funt,mifli ad reconciliandum Bernardum cum Regina Ô^San-ciojconfulendumqperegnojnequid tale in Sicilia,quale apudeos,aut deterius 2ccideret.Veneratautem Regina iam Panormuin, tenebatque fein domo tegia, luxdiciturillorülinguaHofteriü, pofita fuper littus maris, a fronte veto ad capu6 gt;ngentisplateæamp;fori,quaadmare exitur,quondaapcitoprült;peólu,runcqiitn-tumipfum forum ac campus eft,fornicibus in fpeciemmuri pro(peóliintii-ter(e-pientibus,inquorumpencextremoportaeft, quaenonnunquam vebtmenti A-^uilonc vndis alluitur. Hac in domoj tantaque in vrbe, qua nulla populis in ea m-^ülafrequentioreft,nihilfibitimcbat Regina,præcipue poft aduentumlegato-gt; tuni.AtquiBernardoeavrbsmaximcopportunainlidiis,quodillicnihilcauere-tutjvidebatunnecdomusinopportuna,quodremota a frequcntiavicinorumef-^ctjamp;legatorumaduentusfecunoremamp;magisindiligentemredderetjamp;alioqui niaturandum erat,antequam quod fufpicabatur,a legatis iuberetur. Itaque com-’ pofitisinfidiis,omniaitineraobfidet,nequisReginaadmonere, autlegatifeprius adiiepoffent. Nulli illo triduo ab oppidis Bernardi qua: illic multa poflidebat,iter i hnormutr. verfus patuit:eoque Petrum Martini, qui pofteafuitfcriba portionis, nuntiumlegatorumiubcntiumtriremirnquae ad Panormumeflet, primoquoqj ^ieadfevenire,duobus diebus amp;nbsp;dimidiato apudferetinuitinoppido Alcamo. Sednimirumfraudis ac fceleris plærunque comes eft aduerfafortuna.Sinuntio pereuinlicuifleteodem die Panormum peruenire,proximanodetriremisdo-ßiinus e ftatione foluiflet: nunc ea triremis pradam e faucibus lupi hiantis ac iam-uin rapientis eripuit.Enimuero tertia die fub meridiem profeâus,intempeftâ noftePanormumfurtiuoadituingrefluseft, nec tarnen ciuitatemfefellit. Nam ideiusaduentum,vt infolito tempore, ftrepitustumultuantiumexcitatuseft, amp;nbsp;clamoraliorum alios inclamantium,amp;vbierat plus timoris,vociferatioauttrepi-^antium,aut adhortantium,amp;: neceftecft maiorem videri fonum infilentio no-ftis.Multi nomen Caprera: compellabant,non ex fuis, fed ex aliis qui hominis mi-litesagnofcebant.ltanotitia rei ad Reginam peruenit.Illafemagis,quam vrbemt inuadi intelligens, exanimata e cubiliprofilit, domus multo magis quam vrbi

tnuliebri metu ac lamentationc cófünditurj ne fpatium quidcm illis veftiendi da-tur,cumprofua,tuni vero pro domina; pudorefolicicis-Timor ipfeacfeftinatio fatagentibus ad celeritatem impedimcnto eft. Scminudae igituratq; negle^o ca-pillo e cubiculis erumpunt, amp;nbsp;inter primas Regina, quod confilium meant, quo ie conferant,ignoranf.amp;cum mature fado opus eft,inipfacalamitatisimpendentis fuga hæfîtant. lamqj inter delibetationem ac feftinantiam, velut ex incendio per gradus Jymphatæj in viam fe proiecerant, cum in mentem venitvicinx rrirennsgt; Nam arcium altera, quam longa vrbs eft, diftabat, altera mari adibatur. Ibicapto confilio,amp; iam magis ac magis in vrbe tumultuari audiebant, fuccinde amp;nbsp;repref-falamentatlone, curfum capeffunt, amp;campumquantanunquamcelcritatc, amp;nbsp;10 prope vno fpiritu tranfmittunt, perque portam egreflæ, inter quas velociirunam aiunt fuiffe Reginam, vt qua: maxime timebat, aquas ingrediuntur, fubdudis fu* pra genua veftibus, ncc reformidantes, aut vadi altitudincm, aut humoris algo-rcm,cum tempus anni adhuc bybcmum eflet, fed vt quxque prima veniebat, fe-cura maris amp;nbsp;frigoris intrabat. Etenim fuga ipfa tarn effufa, maiorera illisimagi-narionem hoftis, velut in tergis carum hxrentis, impreftcrat. Dignum ptofedo rifu fpedaculum,fi cui ridercin tali cafu vacaret, amp;nbsp;alienum periculum turpitudi-nemquefpedarevoluptati foret. Mulierescrinibus pene pallis,nodurna tantum vefte indutx, aut altera quoque circumuolutæ magis quam amidx,amp; inter cas Regina vt dignitate, fic celeritate prxcipua, quafi pro corona currentes in ftadio, î® diuaricaticque ad femora irrupere in marc pene glaciatum.Sed huius timoris, turpitudinis,rifus,frigoris,amp;cuiusauidus erat captiuitatis, Bernardus pofteapœ-nas vicemque perfoluit. Ibant per mare non aufx vocare nauarchum, ne ab bofte exaudirentur : pauci famuli quibus Regina nonnullxque alix innitebantur, vo-catum nauarchum orabant, vtpericlitantibus adeflèt. Statimque ille a vigilibus qui rem videbant, admonitus, obuoluta vefte, e cubiculo ftupefadus exiliit, iuf-fitqueremigibusadmouerctriremim,amp;deiedafcapha Reginam cçterafquctan-quam e naufragio attonitas exanguefque excepit. Cum hx yriremim, Bernardus in domum ingreditur,compertaque ad nauem fugaReginx, exccratusdietn,En, inquit, tertio manus meas elFugit : atqueitaindignabundus ad cubiculum Regi- J^ nxperrexit,intrauitque. Vbicernenscubileturbarumjqualefoletadfubitumti-morem relinqui : Perdicem, ait, perdidi, fed nidum teneo : protinufque depofitis veftibus, vt adhuc crat tepidum fubit, ac per totum fe volutans, amp;nbsp;fubindefpin-tum per nares trahens, fignificabat more venatici canis ad luftrumferx,ipfofe odoredeledari.Tantacifuitintermaximarum return conatus cura amoris,tan-tactiamintemperantia, vt quod in primisdiflïmulatumoportuit,amp;quodantca pernegauerat, id nu ne detegeret atque faterctur. Sed opinor pofteaquaro prope nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

iam deprenfus effet, fauorabilefibiapud earn ducebat,fiamatorvideretur. lila fe- ï quentibus diebus ad Soloentum deuefta eft, oppidum in dextro littore Panormi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

pofitum,decemmillibuspafl'uumremotum. Legatiinterim,quiatriremistar- 40 1 dius opinione veniebat, terreftri itinere Panormum veniunt ; quos Bernardus quotidie inani fpe pafcens, Reginam nunc blanditiis, nunc terroribus adorieba-tur,adeo vt arce Panormitana, qux palatium dicitur, caftris circundata, Soloentum fe coferret, oftentans fe Rcginç vti ftrenuum in equitando, amp;nbsp;amari dignum: cum tarnen, vtconftat,robuftiusequitaret quam decentius. lam neminiproam-biguo erat,eum amp;nbsp;Reginam coniugem,amp; regnum petere.legati quoque, caucret quidageret,monebant.Sedillecontumaces rebellefquccohercere, e dignitate fui magiftratus effe refpondebat, effc ex fuishoftibusquicum principibusltalix fœdusinierint. Ita quod fuum crimen crat, quo magisabeffeabeoviderctur,vt funtperuerforumhominum artes, alteri prior obiedabar. Verum tune animus 50 j^ regni affedator apparuit, vbi declarato Rege Ferdinando, ab incepto nondefti-tit. Tandem Antonius Moncada cum fuis, turn vero copiis Sandii, fed vtdice-bat,aufpiciisReginx,tanquamfummiin infulamagiftratus,obuiam venir, aeper nuntios agit, vt a Panormi tanx arcis obfidionc difcedat,quas vrbes, quxqj oppida recepit, reftituat, eam fuperiorem agnofcat. Ille fe refponfurum per feipfum, re-nun nare

ARAGONIÆ^RËGE LIB. It 105; 'quot;intiarc iubct,lcgatofq;fubfcquutus,cum maiore copiârum parte occutrit, cura-luealiquamdiu inftrufta acre vtcrq; ftetiffet, neuen incipere cercame, cum ambo '''locotutoeflentjvifumeft. Faucis diebus,Gue proditioneVafconiscuiufdam^ ''tfuididitant,Gue calliditatehoftis,dum partem valli qui extra muros eft,circuit, äeftationes recognofci t, improuifo hoftium aduentu circumuentus eft, amp;nbsp;cum älquannfper gladio fe in orbem tutatus eflet, captus. Itaque qui capere Reginam con3baiur,qui c0iugio,quiamori, qui regno acquirendo operam dabat, iam tan-tuffldeamictendisbonis,deferuitutefua,de morte cogitabat.Traditusenimiii 'nanusSaneii, dudtufqs in caftcllum çui nomen Mota, atque ibi ab inimico in ci-fternamvacuamdemiiruseft.Necita multo poft ad immenfampluuiam laxans cadurcis,tâquam fortuito id accidiflet,cum ex imperio fadum eftet, ri ui in cifter-j ”3111 defluebant, eamqjrcplebant. Bernardo identidem vociférante,auxiliumqj implorante, nemo ei domefticorum refpondebat, tanquam obftrepente eoru au-flbuspluuia, ne audirent, amp;nbsp;ad alium quendam locum quo,im ber pene trarer, oc-impatieffent, donee innatante iam ledulo, non procul a vitæ pcriculo erat. Tunc ilüidamvelutituncprimumaudifletjaborecifternærefpondetjacfeftinabundus domino nuntiat,qui miferâti Gmilis, propere fuccurri imperauit. Educiturepro-Molacu,obfcuraqueteftudineBernardus,modoSiciliæregulus,vefte,capillo, totocorpore madëti,amp; hoc,vt vix credibile videatur, ex pluuia. Atqj hic fuit hor-mndicarccriscxitus,fedinlocumtranGtusomnicarceregrauiorem,etGnongra-uiorelTevidebatur,ira res eiabominanda contigit. Aliquot adulatusdiebus homi-niîquocuftodiebaturjVbi Gbi fadumefle familiärembeneuolumqjcxiftimat, , 'entatpretiocorrumpere, daturumfe, Glibereturopera illius ( vrfolcntqui vita i pdiclitantur)montesaureos,in prçfentiaantequamillincpedeseft'erat.milleau-• mos. Cuftosrefpondet,feeanode deliberate veile, idquefpatiumdariimpetrat. Kemconfeftim ad Sancium defert, iubetur vt mane petenti annuat,pecuniamq} intnanumtradiGbicuret, exteraq; qua: agcndaGntdocctur.Manedelibcratum Iibieflevtadiuuaretcalamitofum,iur3tfe, vt Bernardusexcogitarat,cfeneftra Wiseutnperfunes^eraiffurum.Eodie pecunia per amicosclanculumaffertur, Pernumcraturqj. Proxima node, de tertia vigiliafummiflbfunecaligiscompli-Wtis,nulla amidus tunica demittitur,cuftode,vt validius conturbarct miferi con-filiurn,vrgente ad defcendendum, tanquam anxius eflet,ne in fuga deprehende-mtur.Illenodispariteramp;timoris tenebris confufus,dumceleriusquammanus ferunr,lubrico funedelabitur,adaptatis ad id retibus induitur,amp; ritu ferç caflibus lt;iaptæ,hæfit;i(a vt nee fcfe deiieere, etG pra:ceps cafus erat, poGet, necreceptus in feneftram vllus daretur. Si ferrum ad manum fuiifet,mortem fortaflis Gbi ipG cö-^cifletjfed mors id loei pudenda quoqs erat,atqj inimico iucunda,amp; auiditas iniu-Açaliquando vlcifcendæ,contumacem vitam ad perpetienda dedecora faciebat. NoclurnumfriguSjamp;pofteafolemadurentemcorpusnonfenGqcumanimüma-, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gisdolor vreret. Non tam e tenebris eifternæ produci in lucem optauerat, quam

nuncelucereduciintenebras.Ita totum diemretibusinuolutus, acplaneirreti-to,tanquam Mars in adulterio Veneris, ridiculum fimul, ac miferädum plurimis ^pedaculum fuit.Cuiusturpitudinihiequoqs cumulus acceflit,vtcum ad tranGtu ßotorumatqj honeftorumvirorumfaciem vellctauertere,prohiberetur,neillis pofterioraortenderetmecquodciboacpotucarucriteodiedoluitjfed qcF eaquç nifiremotisarbitris decore non Gunt, præfentibus arbitrisfacerenonlicuit.Re-ceptus vefperi eodem vnde fugerat,G fugiffeeftecarcercinlaqueumincidere, diisquoqueludibriis non caruit : donee Rege Ferdinando pofeente per legatum Ilium vinous produdus eft, ac legato traditus, a quo folutus ad Regem protinus J inCataloniamBarcellonamq5fec5tuIir,amp; in priftinoapud ilium honore habitus dl.Huncexitum habuitconatus occupandæSiciliæ Bernardi Caprerç. Cui G res profpere cefliGet,haud minus inter HifpanosItalicofque bellum excitatfet, quam olimproeademinlulainterPœnosatqjRomanos, aut AthenienfesLacedæmo-iiiofq;!éxarGt.Receptaitaqjinfula,Rex Ferdinandus Sicilian quoq;Regemfeno-®inari'voluit.quod antea noluifle, haud in poftrema equideramagnanimitatis

parce pofuerim. Nam quas res necpoflîdemus, nee poffidere contendimus, cas no belle,necgenerofe citulotenus vendicamus. Quas vbi adipifeicontingir, tune eredus atque fublimis animus, fadi fui amp;nbsp;apud fe amp;nbsp;apud aliospcrcipitvber-rimumfrudum.

S N TE R competitoresCaprera et/înon fuit numeratus, ramen numerari poteft in vno duntaxat regno. Non enim minus eft petereregnum bello, quam iudicio.ln quo fortunamFerdinando, ficut in ceteris, fuilfe propitiamcognofcimus,quod Caprera vidus, non vidorfuit: baud ramen ex competitori-bus aut primus aut poftremusfuic, quemFerdinandusadge-nuafua procumbenrem videric, fed fecundus.Siquidempri-maspartes,vtvirintegeracpaciconfulens,cumfummaomniumlaudationepra;- 2^ fumpferat Dux Gandiæ. Nam quod Comes exemplum Ducis non imitaretur, amici excufabantmorbum, in quern incidiflecredibilc erar, turn propter mcero-rem fruftrata: fpei, turn quod fe, quafilucem inuifam haberet,a/lidue intracubi-culum tenebat, vbiper/peciem mcerorisacmorbi conidia coguebat. Quod Catalani fufpicantes,veriti nequid iJJererum nouarummoliretur, confulenduniamp;^ publics quietiamp;priuata: hominis dignitatiacfalutiputauerût. Cuius viccmalio-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui dolebant, quod infinitosfumptus feciffer, neepro dignitatem pofterumpof-

lefviuere, nih addi/foluendum as alien urn, amp;ad repignerandaoppidaadiuuare-tur. Hane aqua in atque humanamcaufam exiftimantes,ejA?ommuni Catalano-rum voluntatcprimoresBarcellonenfiumRegemadeunr, orantqj vtolimcom-1^ petitorisfuiconditionismilereatur,noneum contra Regem, fed pro fe omni co- nbsp;nbsp;nbsp;j

gatos, Raimundum Perihos, Francifeum c Vilianoua, amp;Dalmaum Cicercram, f qui pro abfente iuhurandum ofFerrentdefideKegi prxdanda.QmbusviciSim Rex fpopondiCyfe habirurum in co honore Comi[cna,vt mediasinterregiosFUos federet^ primigenio ac fecando prxeedentibas, magidrofanâilacobijamp;cmagi- 4^ nbsp;nbsp;. '

flroCalatraaXjPecroqueeumfcqaencibus-.indaltaqaaminprimispopofccradi-centia, vt fl nunqaam in confpedam Regis vcniretjfraudinoneffet.Adbxclui- 1 curum xsalienum qaodilleconcraxerat,S£oppida quxoppigncraaerat,adicda- i J rumc^incompenfationcmfamptuuinqaosfecifrec, fexaginta milliaaureoram^ ! I necnoti alia amp;nbsp;ornamentaamp;^adiamenta. Param confiât, an integra fide Comes nbsp;nbsp;nbsp;j 1

Ferdinandam Regem agnouerit, promifraqueadm0uerit,an temposextrabivo- lt;nbsp;laerit,damreiagendxadefretoccario.Nam neque vllas honosfatisfedignusvF / debatar, quiregnamanimoconceperat,amp;:hxcpecania nihileffeadiUamqaam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

erogauerat,quxtantafait,vteamnemo vnqaam patafTettam cito faciendisfam- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ptibus faifTe peritaram. Hahuerat illc a patre reliäa fermia aureis argenteifqoe i^ y^ » proregionum diaerhtatenumifmatis referra : Se quod fando vix cognitam eü, ’ malleo cuneata,idque non auaritixmodo, fed lafusaccontumeUx gratia. Hofpi-tesenim quipermulriadeum familiariterdiuertcbat, fcifcitabaturcuiufnamge-nerispecunia indigcrent. Refpondentes eiusgeneris,vtin quam quifqaeproum- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

dam itcrhabcret, adducebatadfednia, Se quantum veUent, capereiabebat, fra-firaqua

^•■îqueconantes capcre deridebat, amp;nbsp;hos fibi de amicis iocos comparabar, nouo ft^®^^***^*auari€i«,ia^andaruinquc opum: quod baud ab re diuinitus e^aftigandum.Succenîtque filiusqui breuiexinanitisferinüsobarratus viue-•* exhs nihil fibi nifi curas mœrorefqj contraxerit, amp;nbsp;ad extremam quoqs per* ■cicm. VcrumdumitatranfadumelfcEinterRegemamp;Comicem,iamq5Con-lum fieri cœptumjFœdericus puer qui amp;nbsp;ipfe fuerat competi tor,idemqi Com-”*’**^’^^®® ingreflus eft,eo apparatu, vtvixclcgantiori Martinum patré, aut •J’°’“’'®’*'ï®fucritaditurus.Trcccntos enim équités ad numerum arcium ij 9®’ ®^fingulosprxfccerat,ducebat, amp;nbsp;quod inuidiofius eft, vexillum permixtis y''^gonixacSicilia: figni$,amp;ad regii vexilli magnitudinem, fericis quoqj fimbriis ^®®®oartificioadornantibus. Hunc in modum per mediam vrbem Iplcndido ƒ ^L^ ®8®^o» lente ac triumphantisrituequiseuntibus fcrebatur,quacunquc I ’®“Datnîaribuseifœminifq;bonaprecantibus,nonnullisillachrymantibus,vl-‘0lt;ï;niiferantibusdefiderioparentumRegumjnonnullisetiamdicentibus:Hic '''^tjnicefledebebat, bic vtina foret Rcx. lile apparatus pompa;apud meutes eo-'®^tqucillaa.taspQej-21isfauoremconciliabat.ResJeuisatq;inanis,perindeat* Ï®cilla facerent ad promcrendam regiam dignitatem. Sed vulgus vt ex imperitis ’quot;finconfultis plærifq5conftat,ficimpcritcplîcrunqjiudicat0dinconfulte,vcde* ^’) i^“^®*rari,fiquidquoddiuinitusaccidat,mirandum eft, quodfçpenoS Deus r Witncfcientcs quid petamus.Prarfentibus nunquam contenu furnus, ablentia '^cimuspotiora,eifdcmvbipotitifumus,diuerfadefidcramus.HuncfiauuSin* 'fuiflet hacredem, caufarcntur fc pro Rcge puerum fortitos, vt tutorum plurium *’°®principis vnius arbitrio feruiendum (ic,eumque refciflis legibus illegitimum, ^3trcSicula,ncccaRcgiscöcubina,fcdvulgariftimofcorto,ncincredibiJeliceßc '“Ppofitum. Ncc intelligcbant fe cofiare bis vocibus inuidiam puero, fua alioqui ponte fibünuidiam conflanti,co faftu apudRegc,cui vtin recenti regno, neccllè 'tatotntliaeflefufpeda. Verum nó puerum ( quid enim delinquere puer poteft? ) 'Uerusccnforcaftigct,fcd magiftrosatqueautorcs,qui dû popubsoftentare regii jj Pncricxccllentia vd!unt,principi prodidcrunt, cui nihil æque inuifum eft, ac mu-nusfuumhonoremque ab altero vllaratione vfurpari.Nequeidadleniendam ’i(olentiafatisfuit,quod filius Regis defundi fuiflet,quod præfentis propinquus ^‘‘«,quodfummoquoque pontifici affinisamp;charus. Nemo enim ficabeno honore gaudet,vt illo iaduram fui facere velit. Ideoqj melius cu puero adum ciïc:,fi ^ætera ficfummiflegcfliffcr,vt ipfam Regis adorationem. Nam vbi ad ianuam rc-S'^pctuenit,cxequo delapfus,anre ipfam ianuam genu pofuit,iterum ad aula: ho-'«um,tertioadfores conclauis in quo Rexeum excepturus fedebat, poftremo ad pe(lesR.egis.CuiRexaflurgensdcxterampofrexit,eumq)amplexatumexofcula-^ntnqjorifuoadmouit,ofculumq;mutuumdedit.Deindepercundatur,quidita ‘eroveniflet. 111e, quod in apparandocomitatu tempus triuifiet,rcfpondet. Nee ®ti]tis verbis vltro citroqthabitisjiubetvtapudprimigeniumeoenaturusmaneat. (læinuitatumapropinquisfœminisin domumaui feefle,acpromififleait: cum Wem poftridie excufaflet,tertio die apud primigenium laute acceptus cft.Cumqï Itcundum prandium omnes pueri Regi prxfto fuiflent,Rex fermonem intulit de wroptudomcftico,quqfiuitqueapuero,quiditamagnosfumptusfaceretintanto ^omitatu alendo. 111e vt puer refpondet, nullum ob id fe facere fumptum, fed cos ptofevnumquemqj,cum fit fingularumartiummagiftratus. tot enim, inquit,ha-ooooppidacaftellaque. AdmiratusRex turn tantam pueripotentiam,turnfuas, ^^^ogb,tenues opes:Tu vero, inquit, fcelicitcr, honefte, atq; ipfo Rege regalius, tïterique tui ordinis quibus fua iura conftant, quorum nemo non ex luis oppidis plusmultopcrcipit quamRcxproportioncexfuiS}Vt bauddubievedigaliano* fttaadnihilum redadafint ,idq; turn negligentia Regum, turn fraudcac perfide lubditorum. Olim Comes Barccllona; percipiebat ex Catalonia librarü quadrin* Setiamillia,nuncpigctacpudct)quantüpercipimus,dicere,pcneprecario régna* Wus-Neemihi in dubio eft noftram autoritatem apud alios Reges non fans ampla habcri,amp;quodammodo contemni, cum auxilia bellorü abarumqi rctu magnate

apopulisnoftriscorrogarchabeaitius, deque eorum arbitriopendeamus.Certe cumpaternumregnum,amp;hocinuicemconfidero,illicregnumvidctur,hicpro-curatioeffe: amp;pofteaaiuntprxtcrcaeteras genees, Catalani fe fideles elle in Regem. Equidem nolim quicquam detradum de lande meorü populorum,fed vn-nam venus quam gloriofius dicerent. Nam fi rede xftimemus, fibi fideliores elle quam Regi,reperientur. non dico quia non eft caufa cur rebellent, vt fit apud illos qui oneraab Regibusimpofitaferrenequeunt, veluti decern tribus Ifrael quxa Salomoncdefciuerunt, amp;nbsp;alii multi, amp;nbsp;hodie in Italia præcipue, fed quia Regem fuum patrim onio exuunt, quod nulli alii populi faciunt, vt in hoc fint, pace Cata-lanorum didum fit, fideliores appellandi. Atque fiqui rebellent, ideo rebellant, vt iiis fùû retineant:hi vero idcirco a tcbellando abftinent,v t ius regium pratripiant. Atenimaiuntfe abRegibus illa eoetnifte: tacco quantum fraude interceptum cft. Quis ignorât nunquam Reges ea vendituros fuiffe, nifi pccuniaad neceflita-tes indiguiflenr,nec alitera populis auxiliaimpetrare potuiflent. Enfides in prin-cipem admiranda.non habent aurum quo illius neceffitates fubleuent,habet quo dignitatem exhauriant.Et egodebonitateatq; humanitate populorumbquor, qui non vetiti fed fponte autoritärem regiam nee imminuercnt,necpateretur im-minui. Nunc etiam vetantur lege, in quam iurauerunt, qua fancitum eft ,nequid

fes traditorem, apud Catalanos baram. Verum nifi propofitum animi meipræri-piat mors,regni decus profligatum peflundatumqj inftaurabo atep reftituam: nee definamdumoftendam,abfitinuidiadido,non minoréregionominipermequa mihi per regium nomé obuenifte dignitatem, Quid enim attinct externa compa-rare,fiinternanonreparas:amp;aliosredigereinferuitutem,fidomumtuamnonaf-feras in libertatcm.^Ego pro ampliando filii fratris regno bellagelfi, pro afierendo meoïpfiusftgniorerof’Scdnondumrefcindendi vicens tempus eft, vtnuperCx-farauguftæ cognofccrclicuit, cum in vedigaliadueditii vini tam acres, vtaiunt, publica: libertatis exhibuere fedefenfores. Experiar apertiuwbi eorum tam ede-brata in Regem fides,vbi bonitas,vbi iuftitia ? Eft quidem optandum,vt quod po- 5® ftulamus,non grauen tunfin minus, amp;nbsp;afperis amp;nbsp;mollibus medicamentis vtemur. Certüqj eft mihi,fi ius meu neq; extorquere, neq; impetrare potero, patemi regni pecuniaredimere, vtnon imbecillior firn ego regnipropugnator,quaca:teriigt;p-pugnatores. Ha:cinterdomcfticosarqucintimoslocutus,vbiinahosfermones diuertifret,iubet Fœdericum, vt vexillum illud quod tulerat, afferri mandet. Nam cupere alterum fimile fieri fibi, quod exquifito quodammodo claboratum eïTet. UJeprotinus læteatquehilariterafferriimperat, nihil vitiifubeflefuipicans. Alla-tum Rexcontemplans,laudare artificium,laudarcmateriam,dicerenonaliudfi-bi veile. Deniqueaccerfito vexillarioqui fimileconficeret, impewatapuerofa-ciliacvolête accommodariadexemplarimitandum. Opifexvteratiu/rus,eoex- 4^ emplo vexillum fecit, fed tranfuerfafafcia coloris Veneti, quæindicaret,confuc-toapudmagnasfamiJias more, illegitimos natales.Rexidadfe pofteapcrlatum, tf.idiFœdcricopra’ccpit,amp;q indem cum clogio,quod illud Ferdinando,liocFœ-dericodignum effet. Sed edodus puera fuis, fafeiam illam ignominie effeargu-mentum,nunquampofteanifialbumgeffit, amp;breuevexillum.- hauddamtefta-tus, a-gro fe ferre animo, Regis caftigationem amp;nbsp;contumacïamaduerfusfum-mumimperium,velpra:fumensveldetegens.quafivero toIerandumidRegifuC’ rit, quem piam fibi regios honores vendicare, amp;nbsp;eum præferrim qui videri potcrat hoc fado rcftar!,ad fe regnifpedare fucceftionem. Cæca omninores eftambino, amp;prxpoftcrisvtitur plcrnmqncconfilns. Noftramdignitatem anxietuemur,re- p tinereque ad vnguem,vt dicitur,volumus : alios, nedicam tanto fuperiores, fiiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

rerinerenonpatimur.arqjdedignamur.Ego Ferdinandum ficubivnqua,inlioc cerceloco Regem egiffeconfirmo, magiftrispueriquiperuerfedocerent, ma^is quam pucro reprehenfis. Qni fißpuiftent, non vltcrion contumacKinam Regis irritaftènf,nccaninjum teueruinatqueobnoxium vanisopinionibusimbuiflcnr.

^fgo qui ex nimio faftu populi ftudia plaufufqj captauerat, ab ipfo cenfore plaufi-“usftudiifqjfpoliatus eft,nemoq} non, prxcipue prudentuni ac bonorum, cenfu-fsiuprobauitatqjlaudauit. Paucisdiebusdumhxcgeftafunt,aliacenfuraRex ^^aduerfus Comitem Vrgcllenfem, quam nonnulli afperiorem aliquato fu-j 'uevolunt.Sed vt itafit,profedotantularesnonimpulïfletanimumadrebellio-®ein,nifi ægrotum atqj corruptum.Habebat bic odio capitali loannem Raimun-i^utnComitem Cardon» : occulte quidem, quod cum iureiurando fe deuouifler, ^ï®inem alium fe habiturum pro Rege quam Comitem Vrgcllenfem, tarne iuf-1^ jurandumrelcidifletipropalamautemcumaliamulta,tum quodcaftellanonnul-läoccupalfet, quæ Comitis Vrgellenfis effent. Ea de re fecialem, quem Araldum '’oc3nt,Barcellonam raittit,indutum vefte, pidas cofcriptafqj habente proditio-J oesinimici, qui vniuerfam vrbem pcrequitans paffim, vtquofq; honefti/fimos ha-1 ßetetobuiospercunäaretur, nunquid loannem Raimundum Cardon» Comité öo(rent.Refpondentibufqjfcnoire,oraretprimuminfpicerêt,perlegerentq5qu» 'P^eferret,deinde renuntiarenthomini,fcvocari verbis lacobi Comitis Vrgelli ad angulare certamé,Rege cum c»terisprincipibuscertaminipr»feirurK,amp;alia hu-Hifraodiludibria. Qu» cum fecialis exequeretur, fremere multi, alii gaudere, alii '‘olere,proutquifq5 animo affedus erat, tota deniqueciuitas mota rei nouitate,ó-.((, J®^^®®isaetatis,conditionis,nihil aliud loquiacqu»rcre,amp;Regis expectareiu-'•icium.Ille vbi re refciuit,iubet Araldum comprehendi,denudariq5,amp; quacunqj 'ranfifletpidusinfcriptufq5,eadem vrbis parte virgis cçdi,ipfum corpus pro vefte P'ngentibusatq;fcribentibus,talemq; remittiad herum, iiue rei indignitatemo-*'^s,quodfepr»fente tantum licenti»temeritatidaretur,peffimo in pofterumex-* ®®plo,fiuequodiniuriamComitisCardon»malletvltampœnaleuiflimi homi-^quam bellum inter duos proceres cxcitari,fiue noHet,fi forte ad certamen ve-, '''lt;'cnt,pr»fïdere, cum eo quod hunc proditionis, id eft iurihurandi nó feruatiar-guerevideripoteratadhucrefidcreregios fpiritus inpedorearguctis.Idcgoetfi teimilitahs peritiquidam negentfuiflefas Regi facere, quia iure gentium fandi , ^“ntfecialeSjtamé iwre riteq; feciffe exiftimo.Non fecialium numero hi homines ’ habédifunt,qui pudore negledo amp;alieno amp;nbsp;fuo, non certamé indicunt, fed igno-'Qiniaafficiuntpropterquamiurecertaminacommittuntur.Verecundadebeta-öioeireiureprouocantis,velobhoc,neiniuriaprouocarevideatur.Hanccontu-Miam fui nuntii plus qua »gro animo tulifle dicitur Iacobus,n5 »ftimans quan-îoægrius ferenda fuit ea quam ipfefaciebat-Sedin aftedo corpore atqj languido, exiguaoffenfa magno mométo eft ad letiferum languoré. Quanquam baud fcio, ’n hunc colorcmapud homines qu»fierit ad rebellandum.Enimuerofaciebatei ’nimos Henricus Regis Angli» filius,vir iam tb bello Angularis,q ui nuper in Gal-j haminteftino bellolaborante tranfierat, auxilio futurus partib. Comitis Aurelia-5 ni,Itaq;feuiamanteacumillocompofuerat,feununcprimumcompofuit,Ilerda ? ^duodecimmillibuspafluumaBallagehodiftanté, improuifo aduentu conftituic f noduoccupare, corruptiseplebequibufdam, qui portam adulterinis clauibus aperirent. Fert autem ea porta ad Ballagerium, ab coque, vt mos in plærifque vr-hibus eft, nomen accepit. Dabat etiam proditioni opportunitatem, quod eapars ^fbis»dificiis fane infrequens eft. Neque vero magna in potienda re dimica-tio ptoponebatur, cum plurimas clientelas,multosexnobilitatebeneficiarios, nonpaucos e plebe obæratos haberet. Itaque conftituta node cum duobus milli-hus peditum ex dimidio kuiter armatorum aduenit, certos hortos, vt funt ibi fe-teparietibushorticircundati, adulterinis quoque clauibus apertosintrat,illinc miffis qui proditores in muris ftantes aduentus fui certioresfaciant. Porta refe-S® tatur,aclongo ordine fucceditur,amp; iam quadringentorum numerum,qui ingref* hfuerunt,cxplcuerant ; cum interim res incredibilis mirandæque nouitatis contigit, amp;nbsp;qu» numen aduerfum interceffiffe teftetur. Qualia quoties olim contin-gebant,Deum ipfum e cœlodclapfumeffe poet» fingebant.Tubicen quidam ^ui baud proeul ab ea porta habitabat, loco parum celebri, quo licentius cane-tet,forte eaipfahorafurrexcrat eius rei gratia,qua folent qui f»pius bibunt, quod

genus eft in primis tubicinum. Vtqj funt leues atque improbi, per nodern inflare tubam cœpit, ita vt erat nudus (nam meffis iam inftabat) amp;nbsp;focium qui in arceex-cubabat prouocare. Illc nihil moratus, ne probior fodale foret, prouocati refpon-; det. Dumqueadhuiuscantumprouocatorfubinderequiefcit,fentitevicinotu-mulcuari, amp;difcurfare armatos.EnimueroextimuerantquierantintrogrelTbne rcs deprehenfa eflet, amp;nbsp;inconfuke atqj cum ftrepitu ad portam fe recipiebant, vo-lentes propius a fuis quam ab oppidanis abefte. Nox, amp;nbsp;fceleris confcientia, amp;nbsp;timor ft a^nofcerentur,amp; fortunavt videbatur aduerfa,debilitabatanimos.Reno-ua perturbatur tubicen,in locum vnde commodius profpici poterat porta, c5uo-lat,cernitquearmatos,non tantum audit,amp;lunapernox erat.Animaduertens ita- ^^^ que vrbcm fua, nifiiamiamfuccurratur, ab boftecaptum iri, acfortaflèdireptü: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■gt;

non ad enfem,lanccam,clypeumq5,fed ad vtiliora, vt in illo cafu, arma, tubam re-currit,atque eum fonum quo populus exercitufve ad arma cónclamatur, inflauir, eo quidem audacius quod fciret focium,cumque ex magis celcbri loco ciuitatera

, eXcitaturiim,proutfalt;ftumcft. Adhorumamborumterribilemfonitüciuescon-clamant,pun(ftoquetemporisin vias procurrunt. DalmausquoqueMuniscitato agmine fcbolaftfcorum, cum multisluminib. de vertice vrbisin forum venir, ciuibufq; fe iungit.amp;fadocundiglobo ad portam feruntur, fonum clangentisü-neintermiflîonetubæfequentes.NemofcreIlerdenfiumeft,acpencinomniCa-talonia, quin propter inteftinas etiam priuatorum difcordias, arma domi habear, 20 faltemgl3dium,Ianceam,pugionem,clypeum:necdomimodo,fcdadlatusfere, ® atque in manu.Siquidcmjn concilia de communi re confuJturis,amp;intempla ora-türis,arma portare vitio non datur.Horum impetum non auft fuftinere quiintro-ierant,repellunrur,cuminrerim Comesauditotumultu,raptocçteroagminead-üolat,amp;quiadolusimprofpereccflerar,viconaturirrumperc, cumq^a/iquandiu tentairef,fruftrafuit.TandemorationcblandaamicamciuitatemappelJäs,acme-ritacómemorans,amp;plurapolliccns,refponfumaccepit,fenibilnifivtabllerden-fibus capipoftït,loquendo manendove proficere.Sicille veritus abiir,atq; praim-potenti ira meiresIJerdenüum ferro igniqj corrupit,ex quo aterbißimum in feci-uitatisilliusodiumconcitauit,crcdiquemcruitideminvrbeiïpotituse/ret,fui/re p . fadurus-Deproditoribusautem conuidisconfeflifquefuppJiciumfumptumeft. Proditioneinfœliciter tentara Comeseofrequentioresnuntiosmi/lïtareadprin-cipesconfœderaros,vtquampnmumauxiliamitranrur,occupandûcftc,antequâ Rex comparetexercitum.£tiam bareres animos omniû no modo Catalanorum, verumetiamfinitimorüerexerar.Erantenimamp;ipfißnitimifuafpontecupidireru nouarum,amp;ingenr!buspromiffisaComitepellelt;fti.£rcoHtendumeertecft,plu-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nm um in hac re egiße fortunam,quæ amp;nbsp;Comitis impruden tia, amp;nbsp;Regis virrurem

rcddererinßgniorem,Peridem enim tempusdefundo AngJia’Rege,ä7iusadca-peßenduregnumin patriamnaufgauir,reiidisquibufdäpr;Efedisquimagispro-mitrerentmagnuquammediocreinprçfentiaauxi/iuferrenr.Eaderednitimoru 40 priacipumardoratq^äudäciarefrixit, prxferüm cum tanraediaerfodiligenriam RegiSjtantficonCiUum,tantasviresanimaduerterent. lamprimumRexcoperta defcäioncComids,bellamcxterisrebusprxuertcndümßbicxillimauit,fednon itavtconcUium tancacuracoaäam di{rolueret,autCufpenCum tenerct. Verucum amp;nbsp;belli adminißratio,S£pacisconfuhado prxfenciam fuam deßderarent, malaic bellüm ßbi deß}mere,vbi non cum ßiis,fed cum boße res efTec, confukationi, vbi minus periculi verfabatur,vicarium prxßcere Alfonßjm ßlium. Huicadolefccn-tuload tantam rem magisdeeraraurorirasdignirads, quam animiprudeda. Idco-que loanne Fcrrandis,öc Guilielmo Moncada ad concilium referendbus,vniucr‘' hAlfonßim,quibüsfolermih.pcderat,proprimogenioacccperun[,idquodnun- po quam CatalanialteriRegisßlioduntaxat vniuerßSc publico conßliopr^kirctat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^

Rex intcrea dum maiores copias parat, FrancifcumHerilIum eu mediocrimana adcocrcendos Comitis conatus prxire iubet, ßmulqucad extrema regni, qua tranßturos boßes ßifpicabatur, expedites milites dimittit, ßnitimos principes monetae territat, ne quibusperegrims copiisin regnum üium prxbeant traniku. Tanta

* anta autem fuit diligentia in mittendis nuntiis, quo cunda explorata gt;nbsp;prouifa, ^utaforent, vt eodenVdierefponfa accipcretabhis quilongiusfexagincamilli-‘’uspafluum abeflent, nonignarus antiquius eHeatqueptxftantiusarcerebella, Hnamgerefc. Poftquam de tranfitu hoftium inccrcludcndo, retinendifqj in oÆ-'^*0 finitimis,curam egit,poft mediam æftatem, iató cæccris pppidis qu« Cowitis ^fant, vel in fidem acceptis, vel in deditionem redadis, BaUagef ium^ vbi fe boftis ^®ncbat,caftfamouit,oppidum fitu amp;nbsp;opere amp;nbsp;arce tutiflimumspr^ter oppidanos ^«enfum mille amp;nbsp;quingentis peditibus,t:recencifq5 equitibus* C^i quotidie nunc [^ nacnuncillaporta egreffijCum obfidèntibus,velcaftrametantibus, velcaftratne-'atiSjCettaminaconlerebant. ErantRegis copiæ ex Caftellanis Catalanifque pro-■nifcua:, ad odo millia peditum j quatuor equitum. Sed acrius certamen eratma-’:ninarutn,præcipuequebombardarum,quævtfinq;prorumpcbant:pluriumta-®6neeaftrisacmaiorum, quatumnonnullæ crantamp;vaftitateamp;: violendamira-Wc$.Atq;quo crepitus horribilior, amp;idus perniciofiotforet, omnes non eodem •nofflento, fed pene pundo temporislaxabatur,adquarumimpulfumpuluereus ®X Hifcuffis pariedbus fumus diu in arce Vifebatur. Sunt qui vxotem Gomids per ''untium orafle Regem affirment, prægnanti parcere t : nam fœtum ex matris pa-aorcad fonum percuAbrum parietum atq5 tedorüm in vtero fubuerti,cum ambo-jj fumvitxpcriculo ; Regemqj refpondiffe, eligeretquam vellet arcis pattern, in ca Juto manfuramj prohibitis illuc tendereidus^ qüi machinas temperarent, fed ea ‘ege,nccum viro communiter Vtereturi neC illam voluifleaCCiperehuiufmodi ^onditioncm,vclutimpiamacturpem,fibiomnipericulo acerbiorem.Nó enim 'npenculis modo, fed in morte quoc]^ vin nolle ab eo feparari, nee quiequam fibi ’“cundum, nifi cum illo commune, cuius incolumitatcm cuperet fua calamitate ^epacifci. Suntqui dicant eos qui in mûris étant, quotidie probra iccifle in Fcrdi-gt;iandum,neceüm, fcdlacobumRcgcm appellaflè. Suntqui velintperqüofdam *gt;’duciarumdies,in Regem tranfeuntem e muris multa miffilia conieda,duobuf* queconfoflum telis, cui infidebat equum cocidifle, Rege fupra collapfo, illoique ’ïuafividoresexcl^afle,extindum Ferdinandum,RegemqiIacobum regnatu* rum ,nec vllis præterea verborum abftinuifle cötumeliis. Ob quod tantum peri-culutn,cantamq}iniuriam,fimulqueobviolatam fidem, iuraffeRegem,Iacobunï : uÓimpuneeflèlaturum t ftadmqj cundas intendi machinas iüffiflej vt ne nodur-

®tquidem quieti parceretur,licet purgante Comite per vxorem : quippe hæcad Regem commeareamp;tradare inter vtrofquecceperat.Nam poftquam Gomes ex Wultis qui ab Anglicis praefedis mittebantur intcrnüntiis,vnum aut âltetüm ægre perueniffe ad fecognouir,eofq} fottius quam tutius bottantes,non putauit extre-tuum fibi tempus,etfi pene eXtremum erat, expedadum, ne nullus rclinqueretur apudhoftemvenix locus: cum præfertim in dies fingulos, per caüfam dimicandi, fui milites ad Regem tranfircntjtum eodem metu common,quo Comes ipfe,turn lt;1^3 ftipendia, quod primum apiid militum animoS eft, fponfionibus ac precibus ruagisquam rebus foluerentur.Multumetiamfpei in vxorejquodmatettera Régis effet, ponebat: multum in proceribus, amp;nbsp;inter primos in duce GandiJe, qui in caftrisadetat, apud Regcm fumma: amp;nbsp;autoritatis amp;nbsp;gratia:, qui prö amico amp;nbsp;pto-Pinquo,amp; nobiliffimo viro officiofe laborabat, ac mutüa madata petfereban Sed Rex intelligebatillum fruftratumomni fpead deditionem defcéderCjamp;allquan-iuminalienis precibus, nihil in fua caufacofidere, quod vrbem nodurhisinfidiis öccupare Voluiflet, quod finitimos principes ad arma folicitaflet, quod extetnoS RegeSjquantum in ipfo effet, in Cataloniam adduxiflet, quod deniqüe fe Règem facere,eiedoqi Ferdinando,conftituiffetjprxter ea quæex Ballagerio,velfadis, '1^ veldidisiniuriofefeciffet. Necimmefitoiram Regis fummopeteverebatur,ma* ioreftiq;cffeculpam,quam quçfaeilem veniam,autiëuem pœnam meretetunlm* pettatü tarnen eft,vt nihilin vita,membrorüqj iadüf à: pateretur,cæteta amp;nbsp;ipfum confpedürojamp; ipfam diem impetraturuamici afleuefabannSunt qüi addant,Re-gem ptomififfe materteræ, procetibufqj oratibüs, nee diütinam captiuitatê fot 6, necextraregnumdd magis vulgatum eft,quam Gonftat,amp; ab Rege magis non de*

negatumpofcentibus,quampromiflum.ProgrediturigiturIacobusenatalioppH dojfuaqi domo,fed iam non dia,qui fuus iam ipfius non effet, equofedens, mœlto magis q uam demiflb vultu, coma ac batba daua, gladio, qualis heroum mos fuir, pendenti ex humero, oculis omnium in eum incentis ac f orcunam miferantibus. Cui iam portam egredienti obuiam fit miles quidam, nondü obduda ingentis en Catricc vulneris q uod pro illo pugnans in capiie acceperac:amp; vt erac ipfo corporis habicu miferabilis,opem orat,ne milite fuum plagæ morbo,fami,nuditati,tanqua immanibus feris conficicndü,relinquat. Huic Comes, Tu quidem recie, fed ego te mifèrabilior,qui non modo nihil q uod dem,fed ne mé quidê mecipfum habeo.

Qind loquor? agedum milcs,habeo q uod dem. gerebat loricam hamis cótextam, 10 non conferta,non paruç pecuniç,eam protinus hbi detradam militi dedit,cundis qui aderanc, talem fortuna in tanta viriutcprope defiencibus. Vbiad conlpedum Kegis venir,m angufia fedentis fella,extra iaâû lapidis ex equo defcendir, gennep pofuit,paulumq5 progreffuSjitcru adorauit,tertio nóproculab Regecu adoraffer, nccRcxafrurgerct,nunumq5dumfignum dementiarin vultu oftenderet,erum-pebant omnib.lachrymæ gemitufqs ac fingultus,cogitantibus,qua e fpe, amp;nbsp;in qua rccidiffet,cuigenuafubmittentiadpedesfcdétisinregiafellapauloanteconipe-titoris,in tantoprocerum amicorum cœtu, ne falutationem quidem aut dementem vultum impetrare fas effet : cum prrefertim Regis Petri filia, cademqjmater-tera ad pedes fororis filii aduoluta,mulicbribus precibus veniara marito precare- id tur.Rex commotos a/fiftentium acHentes vultus intuens,Profpcxiffet fibi,inquir, ^5 mature, amp;nbsp;nó ad vltimü obff inationis perueniffet, nunepoftquam venenu in nos omneconfumpfit,ad clemcntiam venir, voluntas tarnen eademperftatquæfuitr Cui detur iterum graffandi materia, iam denuo de noftra pernicie cogitabit. Ne-cclBrashocabcoolficiumcxpreflit.V'oluntatiigiturqu5nullaneq5erganos,neqi adbonumamp;rçquumeff,nihildebcmus:nece/fitati,quçpromifimus,abundeprç-ftabimus.Vlterioribusaütbcncficiisnositafubitoineum vti,morcsïuidiffuadcr, ne nobis iterö officiât bene feciffe, amp;nbsp;anguern gelu enedu noftro lare refocillaflc. Meis tarne moribus quam iftiuspotius vtor, amp;nbsp;mihi q ua ipfi 00 fimilior. Tu vcro Aluarcducitotccumhuncin aliquodpro fuadignirace tétorium. Hicfiniscona- P tuum lacobi Aragoniifuit, vt minusdeformisquam Bernardi Caprerar,iramulto miferabilior; quippeex tanra regni affequendi fpe, ex maximis opibus, exingenti populariuarq5optimatüfauorc,vulgataiamfamaveliitRegisfuturi,inperpctuu carceremergaftulumve conieâi.cuiuscalamitatishçcquoqjacceffiofujr,vtqué adirenunqua, etiarn fi ab co cû fummo honoreexcipiendus eflcr, có/lituerar, Regem viderenófuftinens,eu viduscaptiuufqjjamp;quodexrremömalorü efl,omni$ fpei vacuus adorauerit. Tertio menfequa obfidcri Ballagcrium cceptu cH, Séop-pidu amp;nbsp;dominus in dedirione vencrunt.Finifq} bellis atq^certaminibus,in omni' bus qux Regi Aragonu parent regionibus, impofitus eff. Badern in caAramaio-rum inItalia returnaJlatuseff nütius:LadifiaumRegem F^eapoUvelfebn, vel ve- 4® nenopaucisdiebusquailIuclangucnsapplicucrar,demortuüeffe./sfimulacFer- Z^î dinandum audierardeclaratum Rcgem,legatos miferat, quigrarularentur .-præ-tecea de fcedetacione contraLudouicum comm unem amborum hoffem agerét. Feidinandus'vbigraciascgitfquodiegatosadgraculandüillernififrcuquodadfce-deracionem auincr,amicitiam, mquir, LadiUai charam quidem fibi eüèSécxper tendatnffœderationern vcro aduerfus Ludouieu inire,non effefuçxquitatis.Filia illiuscompericorem fuumfaiffe, hoffem eum nunqua; nuncfublataxmiilationc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

autadCeacregnum Cuüpertineat,magisecommodoCaoCore vtramep Rege,aut vtruqjhabere aatCaccrcribiainicü,ncutrifauendo,bocipCü,vt neuter odéndatur, quam akenfauendo, akeram inimicum. De Ladidai virtutibus vitUCq^ dicerem, nik

AKAUUINIÆ KhUL L 1 h. X 1 L lötf^ ’’'fireslongiusapropofitonosretraheret.Huicfucceffitloannafatoquodamm-'f^breue fpatium,tot regnis ad foeminas recidentibus,quemadmodum paulopoft ^ontigitde regno Nauarrç,quodpofteaIoannesFerdinandifecundusab Alfonïö 'us,matrimonii iure fortitus eft,cum Neapolitanum fpcrauiflec.Nam de coniu-8'0 cum Ioanna reginacouenerat, ad quamcumfe deferret maritus, in ipioitine-'c vxorénupfiflc accepitlacobo Comiti Marciç,viro in primis ftrenuo,amp; qui fub cfdinando in vtraqj expeditione aduerfus Granatenfes militauerat. Huius fadi ^ulpam nefcio an ipli adferiba, aut fuaforibus qui in Gallicanam quam in Hifpana ^ Sinternpropenfiores,Gallicûvirumpræeligerecoegerunt,infauftoatqiinfeJici ^uentu,tum iplis coniugibus, turn reip. Neapolitanoru. Hune femper exitü habet ^uæabinfandis illicitifq5 inceperut. V erumid me maximeangit atqs afficit, quod ''^ffidiuinaautnonintelIigiinchomincS jautpöftinteriedü aliquod tempus ob-; 'uilcuntur. Vti nunc reginæ fui eines fuaferuntjmoxq5 dilTuaferun t,vt loanné Re-j E'sfiliumvirüacciperetjficiterumAlfonfumvtadoptaretfiliü.deindeabdicareti ^2gna tarnen criminis portio penes ipfam quoqj fuit,nullorü minus amanté, qua '''2ntoriim,aut fïliorü,in alterum fratrum fallacem vxoré,inakerum peffima ma-'fcm.De quacum multain fequentibuslibris dicenda fint, hacc pauca attigifie fit ^tis,adiïgnificandatcmporummemoriam.Nunceodévnde difceffimusreuerta-h 4 ^1^ Confedo belIo,R.ex ex Balbgerio digrelTus/pecie p^pe triumphantis in ^fagoniäjCsefarauguftamqsverfusiterintendiejdiademaacrepturuSjmaioretiä ^venerabilior qua abierat. Nam ptius populi fui ftrenuitatem eius tantü audiue« '^t,nuncetiapræfentescognouerant. ExóratusabIlerdcnfibus qui maximevi-^otiaea exulcabant,vt iliac tranfiret, non tranfiuitfolum, fed etiaapudeos manfit ^OftipluIculosdies.V bi Alfonfus peradis iam conuentibus^patri oceurrit, atqj ita ^æiarauguftam peruencrût. Conuocati autem ad folennia coronationis iunt, ve-, Jï^funtq; ex omni ferme Hifpania proceres.Portugallenfesfoli,præterGranaten-^5gt;nonafFuerunt,quodaïienoaCafteIlanis animo effent .quorum Rex alioqui ®'gt;uddubie,ficutRexNauarra’,regalibusfeftis cercmoniifqsaffuiffet.Conftatin-j^ 'Promues quiillifefib vel pra;fucrunt,vel interfuerunt, nee vidifle neeaudifTe ce-■ ebriores fplendidiorefqs pompasatq; ceremonias.Ideoqsdeea fatiusefttacere,' jfamparum dicerc,ne aut longiores fimus, aut non pro dignitate perftringamusi ^ugebant autem iucunditatemfolcnnitatis,quod quinqjfilii circa patremvifeba-'quot;fjquotumraediusinlpedanteomnicoccujpatrcmjpriufquamregalichrifmatc quot;ngereturjcinxit enfe equeriatus, vtpote præditus ilia dignitate,quod magifter e-^''criorumlandilacobieffet.Nondum enim Rcx equerius erat,qualesaiii mulu\ quorum amp;nbsp;Rcx Petrus anus eius, fuerunt, amp;nbsp;talem prins quam Regem neceffe eft ^''c- Scd aiunt eum qui creatus eft Rex, poffe fibi fiiapte autoritäre tribuere illam ^'‘foritacem.Haec eft receptahominum opinio, hxcmilitarium viroruvelutfan-.^ ‘'Oiquafiquifquafibiipfiqueateflcautor,acfeornaredignitate,autfihabet,eam -, Pfæfoganua Regii culminis opus fit ab altero quoqj accipere,aut facrofanda ma-' '^ftasquæritufacerdotûvngitur,vndeChriftivocantur,neceflehabeatpofth£Cé fimlo equeriidecorari jexili,friuolo, amp;nbsp;ex ignorantia nato aufim dicere. quod pa-’ f'ccumaliorum,turn pr^cipueregum didum fit,contumeliam regiçmaieftatifa-''‘'fnt,qui hanc dignitatem,fi hoc nomen meretur,fufcipiunt : non fecus atqj fi fu-Pf^diademafertumexrofis floribufqjfufpenderent. Poftquam Rex ab epifeopó 'J‘cenu,quia Cæfarauguftana fedes vacabat, archiepifcopi partibus fungente,-''oftuscoronatufqjeftjdeduciturabomniillacelebritateetemplo pervrbemfub ^cxiHis j priiYmp^ in domum regiam, deinde in idem templnm, in quo nodem il-jj ''®petuigilarmatufqueiuxtavexilla,acccnfaingentivicereorum,venerabun-religiofeque permanfit. Poftridie Alfonfum primigenium Gerundæ prin-^fpem creat, quæ eft peculiaris dignitas eins filii qui patri in regnum eft fuc-''^durus. Hic quoque die quidem cum mirifica pompa per populos fuo diade-'''3te coronatus obequitauic: node vero iuxta vexilla peruigilium egit. Cæte-'''fjuebaud admodum magna,nee ita dignamemoratu,latins eftomitti. Eo-’5® anno iegati a Sigifmundo qui coneilio Conftantienfi prxerat, vt Roma=

norum imperator, vencruntj poftulantes vellet certum locum amp;nbsp;tempusconfti-tiiere,in quo poffeht vterqj de republica Chriftianorum, quae ad fun^uni ponu-ficatu pertinent, communicare.Eadem mandata habebat ad Beiicdiaum,itcinq, ad Regem Caftcllx. Rex animaduertens totum pondus hoc fuis humcrisincum-bere,n5 modo quod vtriufqj regni vnus ipfe gubernaculum teneretjed etiaquo Benedidum ad vnitatem ecclelix folus adhorcari poflct,amp; prope impcUcrCjlega» turn ad imperatorem mifit, quern habuit honoratiHImum loannem Ifeeri domi-nu,ex vecufta regum ftirpe,amp; in literis humanitatis ex ottihi Hifpania nulli lecun-du:idq5,qUöd mirabilc fic,Gne prqceptore.ea eft vehementis ingenii,amp; immorcalis memoriatfelicitas. nemine ne ex iis quidem qui omne operam atqi omne tempos 10 in ftudiis ponunt, videre mihi cotigit, in quotidiano fermone abundantiore vetc-ru teftimoniis prxeeptifq^referendis. Augetetia admiratione,quodcorpusathle-ticum, decorqj vultus ab omni eum ftudio reuocare debuiftet, nifi ab ineuntcad-olefcentia,nô excellereliteris puduiftet,quern nemo necgenere,necopibus,nec corporis atq; animi dotibus,cx fuagente antecclleret.Huic mandata eft,non modo vtlocu tempufqsatq^ aliaimperatorinotafaccret,fedctiavteumeximioc(^-itatu deduccret Perpinianum.Huc namq5 locû delegerat, vbi certiorraaus diet, papa Regemqpillofe contuliflc.Vbileganimperatoris fundi legationeapudbe-nedidum,in Cafti^aiter intenderant,Rex a papa per nuntios petit,quern adlocu ^^ diernqs libeat in cOToquium vtrunqj conuenire.Refponfo accepto,Moreliam,id nomen eft loco,fed anticipato die venit,quafi officii gratia papam exccpturus. E-nimuero modeftioris animi habetur præftolari nos eu qui par maiorve fit nobis, quam velle vt ille nos præftoletut.Id papa iniquo fane animo tulit,interpretatus fe tanquam ad fuperioré videri venifle, cum Rex ad papam vt inferiorveniredebu-iflet,necexcufationêvelofficii,velignoranti£EVolebataccipere,vfqiadcovtvica-rio eius qui dixit,Difcite a me qui mitisfum amp;: huroilis corde, pro fe fia domina tut ambitio.Multa: funt latebrx in pedoribus humanis, atqj abditi receiTus. Idipfum fortaffis obtendebat p3pa,vt aliqua ratione poftulatis Regis nó acquiefceret ; ita^ re infed:a digreffi funt. Iteru poft dies complûtes, cum pap« in oppido oui nonie eft fando Matthæo agerct,illuc eum adiit, perfuafitqj vt Perpinianum vnafe con’} ferrent,necaufamfuam abfentia,velutidiffidentia damnare videretur.Conten-debant autê de papatu in tria mem bra lacerato,ac tria capita didudo;Beneditogt; qui CIementi:Gregorius,quilnnocëtio:Ioannes,quiAlcxadrofuccefierac. Sed cum prius celebrate nuptias primigenii decreuifiïet,impetrat ab eodem,vt Valen-tiamad fandificandos coniugesproficilcatur.Exrrudoqjmirifico apparatuatq; omnifaria pompa qua: cum die coronationisccrtaret,aduenitSanciusepiicopus Palentinus ducensfponfam,pronubusamp;vclut parens puclla:,cû Henrico Infante qui pro Rege Caftellæ Perpinianum pergebat, cumqj omni nobilitateCaftcl-lana, cam benedicens amp;nbsp;fuo amp;nbsp;matris, a qua vices acceperat, nomine, fpoß^o ^f^quot; didit.Q^s ambos dehindummus pontifex, vtmoris eft facerdotum,in temple 4^ multis cum ceremoniis fandificauitatqj deduxit. Exotnauit autem la:titiam nu-ptialem, turn anni tempus (fub extremum enim vens erat) turn natiua foli cœliqj temperies,pene ad nuptias contrahendasnata.Siquidem liquet nufquam in omni Hifpania vrbisfitum efTecIementiorê. Quod indicant cum alia multa, turn veto

‘ horw non tantu citris confiti,fed etiam citreis parietibus viuente materiaconclu-fi:vtdubiteshortinefint,an ædes.Namcumnihilaliudinfitquamarboresfrugi-feræatqjfelices,manupofita:,inftituta:,digefta:,quidnifîhortidicendifunt?Rur-fus cum audisextrinfecuseflepatietes,intus autem aulam,conclauia, curia: item facella,altari3,fedilia canonicorum, thronum epifcopi, amp;nbsp;emtera huiufmodi, non aliud qua aides effe fuccurrit.Sunt enim parietes eX truncis citrioru confcdi,amp; ta- jo men frondibus veftiti, vt peffpici introrfum nequeant,ne dum intrari. Ita cum rami adolefcuntintorquenturat(]^iofleduntur,itainfiti atqj inferti,confiti atqj confetti coalefcunt, vtomnes rima:expleahtur,vtnihilvacui relinquatur,vtpariter firmitatisex truncis, amp;:decoris ex frondibus, ratio conftet.Eodem padointror-fum qua: enumeraui compofita funt,clericis per fe,Iaicifqj deferuietia. Pauimcn-tum la-

’ ^ftlatcrcuio quadrato, vitreatoqj ac pido cónftratum eft : vt non alias apud Ely-j ‘urnfedes beator5,in nemoribus lucifqs poeta: fintimaginati : ncc aliæ quodam-j ^odoinparadifo terreftri innocentium hominu future fuerint.Hihorti intra mu-^os Valennæ funt:proxime eis amœnitate funt,alteri extra pomœrium, fecudum Jegiamdomum quam pons fluuium ampleótens,vrbipcne coniungit.Gelebratio pC per quindccim circiter dies extrada eft. Poft totidé ferme dies, nequa gau* 5aune calamitate aliqua traducatur, ficut raro triftia fine aliquo folatio funt (fic e-nos deus admonet fubinde, amp;nbsp;noftræ fragilitatisiamp; fux clemen tiæ) accidit vt 1^ ^cxficutfedebat cum domefticis colloquens, fubita defedione corporis delabe-

*ïoo loin domo,fed vrbe quoqj vulgaretur,repentina morte fubtradu. ^^aici,vt in cxtremo cafu opitularentur,acciti, dicuntur fe occultafle præ metu, ''evein præteritu negligentiae,neve in prüfens infcientiæ pœnas luerent.Labora-''^fat quidc Rex ex renibus, vir alioqiu profperaac végéta valetudine. Subitû au-J^^inmorbu pituicævolunt incurrifleex afliduamanfionefubdiopernodem:ad *'æcfrequentiore edulio cucumeris cuiufda, quem vocant malignanum. Accitis Janienindigenis medicis,fomenta adhibita funt aliasqj curationes: atq-, ita reuixit. oftero diepoft acceptampotioné cum melius haberetjgratulabantureinônulliÿ 'Î'jodhuncin modum vaticinio defundus efTet.Etenim ferturquidäfiue ex præ-Sfiofticis corporis præfagiens,fiue oraculo aliquo inftindus(nam aftrologiæ prx-quot;’cere mortes non tribuo)diflipafle famam, nondû exado quatriennio Regem vi-fadefunduru.Rex tarnen neqj prophetanti plane credidcrat, ncqs nunc magno-P^feconfolancibus acquiefcebat : plus fuæ confcientiæ de valetudine fui corporis “fieihabebar,quâin vtrâqspartem aliorumverbis. Vbialiquantulûconualuiftè ^useft,hærebat in dubio,an appetente atqj inftantc tempore Perpinianû fecon-ƒret : an Alfonfum pro fe mitteret. Atqj vt ipfc ambigebat, ita diuerfas erantfua-Qentiûfententiæ,velpotiusvoluntates.Paucinâq5in confulendoquodfcntiunt, P'æriq5quodcupiunt,loquuntur: vt non fine caufa Regis prudentiapræftarecæ-jj f^nsdebeat, cui noU fatis fit difplicere quæ dicantur,nifi etiâ quo animo dicantun Namfrequenterconfiliûquodalioqui optimu videbatur,deprehefa confulentis obliquavoluntate,autoritäre perdit, ac velut inane cótemnitur. Non attinet afte-ftuscaufafep omniu qui confulebant,ac myfteria proferre: tantfi quid fuaderent, amp;nbsp;quibus tationibus adduci fe diccrent,fatis eft attigiffe. Alii hortabantur ad con* ftitutumlocum ire,neimperatorê, ne fiimmumpontificé, ne concilium fenatuqj Chtiftianorum, ne gloria fuam contemptuihaberet. Aliirurfusadhortabanturi ounc rogantcs ncquid faluti fuæ anteferret, parceret domui quæ ex fua vnius vita pendercf.nûc admonentes nihil tranfigfnifi incolumi falute pofte, nemini magis ^uâ pro viribus elfe præftandu,cxcufarclicerefuâcuiq; incommodamvaletudi* ^^ oe,cuni præfertim id per alios rede adminiftrari poflît.Rex verecundia tadus,ne 1 'n tanto theatro vbi papa amp;nbsp;imperator digladiaturi eftent,incufaretur,quod filium 5 adolefcentc q uam fe intereffe maluiftet,honeftaté faluti prçpofuit,fi falus honefte “^^’gi poteft.Fado igi tur profedionis fuæ papa certiore per complures antea dies,ne rurfus quod in Morelia contigit,vfu veniret, cü omni familia mare afcendin Naneqj reginæ tam atfeda valetudine viru non comitari fas erat,amp; cü plæraqj pef Alfonlum in patris vicé adminiftranda eftent,inhumanü videbatur vxoré puellu-hm nuper duda,domi folam in vrbe peregrina relinquere.Profedæ auté funteo-^emaliæduæreginçIolantaamp;MargaritaGlores,humançconditionisexemplû* Nullæenim fœminæ infœlicius viris orbantur qua reginæ fine communibus libe'‘ ,j^ fis. lunior grandiori comes iit veluti matri, cum Sigifmundo aduræ de conciliai ^aamicitia,ineundoqjfœdere inter generum amp;Ferdinandum,adrecuperandü illiregnumNeapoliranum. Rex prope omnem fuæ ditioms oram quam longa eft emenfus', pluribus diebus aduerfatempeftate vfuseft, amp;cum altum tenere nol-ht, fed quo minus iadaretur, terram legeret,eo diuti us iadatus eft.Tranfierat au-femiam æquinodium autumnale, atqj ita vexatus, vt per omne tempos quo fuit Pcrpiniani,deGubuerit,nec vnquam equo vedus fit,ægreqp aduenienti imperatO’»

ri obuiam proceflef it. Nam papa (vt diximus) antcuerterat. Quod fi Ferdinandus officiofe amp;nbsp;ex fua Cæfanfqj dignitate egit,vt certe egit,quod illum prxuenit, pru-dentium f elinquo iudicio,an idem fit de ilia Moreliana antece/fione fentiendum. Quantum autem certaminisfuerit Perpimani inter multos canes ac vetulam vul-pem, amp;nbsp;prælongû eft rclatu,amp; a noftro nonnihil opcre alienü. Cuius viri quantos animo vigor,quata viuacitas fuerit,hinc fides documentumqj accipi poteft,quod iamabomnib.feredeftitutus quosfibiaifuturos fpcrauerat,diequodamfcpteni hórisdifputationem cxtraxic.Defatigatifqjaudiédo omnibus, acplxrifqsiamab- i éuntibus,diccre perfeuerauit citra fignü vllum defatigationis,cum maiorefiet fc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ptem amp;:feptuagintaannis.Nitebaturautêprobare turn verumfepapamefle, turn 10 nbsp;’ fi renunciandum ob commune commodum foret,m fe vno nonnuliifqj Romanis

vnumomniumeireindubicatumcardinalcmjabindubitatocreatüpapazcumca-teriquiiccodcnomineappellarct, creaticirenttemporefchifmatis,vt incertufit, an verifintcardinalcSjamp;obidanritedeligcrefummü pontificempo/fint.Aducr-fushancorationêmultis iamannis commcntatammcditatam(^,cum Rexeodé tecideret(quidcnimintereratan nullarationcvellet abdicate fepapatu,anvl/aj hortabaturRexvtconcordia;ccclefiar,vtfaJutianimarû,vtconicientiæconiülc-retïcommonefacicbacAlfonfus(namisquapatcradeumfrcqucntiusvcntitabar} vttrcpidationcanimi,vtcorporispericulü,vtpra:fentemamp;apudpofterosfu(ura 2 infamiadcuifaret:minabaturimpcratorfua vniuerfalifq;conciliicenfura:obfe-crabant amiciacfamiliares,vtcerracomoda,quamuis minora, qua incerta quan-tumlibet magna, fiqua modo magna fuperfint,præponerct. Non deeffe fpc recu-’ pcrandxdignitatis;quippeintanravirtutcacliteratura,quanomodopraftaretns qui de papatu ftcu con tenderer, fed prope nemini cedercr. certe fumm û cardina-Jem, amp;nbsp;iecUndu a papa futuru,fi alius fierce. Poft quern defundu aJiam fpem fore, habiturölcgationesperpetuasjquib.peneparfummopontificicfict.^ficrebatür ab omnib. exemplu Grcgoriiacloannis,quorû vrerqj pontificatu feabdicare vel fpondebar,velcogcndus efiè dicebatur. AtiJlequiannuö palatum malJcr,quain Jongifiîmâvitampriuatusviuere,quiq5iamdedifcerenon pofietabumquâpapa ;0 agere,cçtcraneglcxjtprçvmbrajDjusnominis.2raq;infedonegorio,acprincipi-buslcgationibufqjdefercis,CoJibriüabiir,ibiq5marecon/cendit,acPanifcolape“ tiir.Hocloco Rex infignc arq; maiorem mu/ro qua videatur rem fecir.quodil/um pro conuido pronuntiari pr^cepit, nemineq; ex fuisamp;Regis CâllcUx prouinens âdPetrûLunam,fedconcjliûCôftanrienfererum/âcerdotaliûgratiapergerc.N2 nbsp;nbsp;nbsp;, feautovcille cogendiconciliideRcgedeclârando,fcâeiigendorùitidicumpriii- cipë,feiadiciimazurandi ducc/c vtiudices ita (entirétatq}auderenc, effedoréfa- ïüè,diceba[. Necid omnino falfo prxdicabat. QuaCpefcccüsnóexiflimiiiiUfore, ‘VcabcoRegedeCercrcturfdcquotammeritusciTet.Scdjsqui negleâa vJerudi- neaddiéveni{ret,vtdeiürcpapatu5difqui[eretur,nopotüi[animüindiicercpoA 4lt;^ cognitahaius Vclininditia velob(linaüoné,vccriminis tantiparticepseieffec: vo- luitq}hominêhüiufmodi velutifeâioneautadudiotïefanare,netotasintemet.

Duo qiioq}familiari(fimiilliusatq}eloqiicziffin}i viri,VincctiusFerrariu5,amp;:Pbi’ lippusMalia:akerPerpimanidecrezuRegisaduerfasPezruquódam Benediâû, nozupopulisfeciz:alzerprolegato Condanziamiffusek. Q^areaafim affirmare, Ferdinandu Regéad vnizazêeccleüx plus qua cxzerosprincipes,eziaquam ipfam SigifmunduconzuIilFe.Ulevzconciliüinfua vrbeadFnëperducerezur,vebemea-terannixus c(l:bic( vz cxtera ztanfea) ponzikcazü ex vrbibus fais exemiz, amidlft' müaede feopzime merizü virum a fededomoq} fna eieciz, amp;ornnépropcHifpa-niaconcilio S^zgnozo fummopontidei donauiz. Quarcodemumenfeabomnib. fO ^^ Perpiniano difceifum ed.Qua in vrbe omni eo tempore viflugrazuitumimpera- nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

tori legatifq} prxbitüySd cuncla non carius mercatos faiffe homines, quapriasco-fucuerant, minora funt, qua vein rantisrebus memoranda ünt. ReucrfusUbna Ferdinaadus Rex irinere terrekri ob txdiü maris,nondü defxuiente byeme. Bar-eeUona peruenic^excenuato corpóris habitu prx diutino morbo, cuias ortü igno-tacaufa

If’caufaattulitjincrementu nauigatio,acceffionêcuralaborq5rerûcumjmperato-f^âcpapacomponendarû,mœrorquoq5exdifceflutâobftiiîatoainici,amp;neceflî-^cfua, qui primus eum quodamodo feriregladio regio coadus eft. Addita func ; ''extremû ex ira acqs indignarione ægritudini alimcta, amp;nbsp;morti calcaria. Orta eft j ”^^3tq;indjgnatioexrequamanimoquidéiam pridemprçuiderat,fedafperiorê ^ ®Pinionefuaexpertus eft. Etalioqui ægroti hominis,vt corpus, ita animü grauius ^dtomnisoffenfa.Paucisdiebusquara Barccllonavenir,cumfe nihilfane ex Jj°gt;^boconuale(ccre animaduerteret,dixitintcr domefticosfc in animo habere Ij ^'tel'apecere.-primumvtin cccloacfolonatalimaturiusad bonavaletudinem f^Qgt;ret:deinde vt negotiaRegis pueri recognofceret, atqi ordinärer : turn vt Gra-’ J)«enfe bellum neceffitate intermilTum inftauraret, eum propter fuperiores cau-‘^btum veto vteoparto,atq5 in manus Ioannis Regis tradito,viciflïm ab eodeni S^andipecuniaadinuareturadluendü regnifuipatrimoniu. Sedmulto magisefle ®‘ua turn dignitate turn v tilitate,fi citra alterius opem,amp;: rnutuo accepta pecunia, “I^autoricate afuis populis quod fuum elTet recuperaret. Itaq; aptius tempus efle ’‘^rem tentanda,priufquam in Caftellam iret, ne res ipfadiucurnitatc obdurefce-’^bneve pecuniam hanc nifl ea indigeret,cogenda curaret. Quæ cum cogi com-■ *'’odenifife prxfente non poffet, neceiTarium erat eodéieerum fe redire, fi-obfti-jj^ ’'atosadreftituendu gratis patrimonium regium populos fuos intcllexiflet. Nam ^^gt;odfeabfenteipcraliumiftiadhocipfumadducerentur,none;ratfperandu.Vo-'^'dgitura minimis tcntareBarcellonenflum animos. Siquidévt minimum eft, fl Pfetiuin æftimes, Regem vedigalpendere ciuibusfuis: ita maximü ,fi rei indigni-'^^^iPtçcipue in emundis obfoniis,cuius vedigalis immunes funt clerici, arq; olim ^oblies erant.Qux res adhuc in controuerfla eft.Et contigit forte prima pugna cu ‘’nio,aquo regius difpenfator obfonium mercatus, in foluendo pretio cö portio-®^niillam vedigalis non connumerarct, primü lis, mox clamor, poftremo atrox ‘^tnuItusexoritur.Res hinc ad Regem,illinc ad fenatü magiftratufqj defertun O-®'niavtrobiq5 gt;nbsp;ira, folicitudine, querimoniis,minis impIentur.Rex iubet accerli jjj pdneipemagiftratülimfenatorumve,quosconfiliarios vocant,numero quinqj. ; Oiofdprincepseft,quifxpiuscæteris eum magiftratumgeflit:vocatufq5 confilii *^aput.lseratlo3nnes Ceuillerius,qui veluci ad morcê vocatus, cum detredare no poffet,inicoconeiho inter primoresciuitatis,iu(rus eft bene fperare-:fipcriretipfe, ^eparentaturos ei fanguine omniü qui apudRegem cflent. Neminé, h morifendu *gt;t,honeftius vnqua aut mortuum, aut vindicatü efle. pra-ftaret patrio generoiam änimi indolem, reddetet exteros fiio exemplo ad capeflendam virtutem alacrio-■^^s.NullumveterumRomanorüprxclariusfuiflefacinusdioc quoqiæternæme-*'’oriæliterifqjniandandum.Hæctametfiexçitabant animü,tarnen magis ad non peteundum confirmabat, quod claufls tabernis videbat magnam parte populi in ^j ^■■niisefle,amp; magiftratibus operamfuam polIiceri.Difpofita itaqj re familiari,co-'litoqjtcftamentojocclufis Iwftüs ac feneftris domus,cxtindo igni/edentibus in pammentovxoreatqj filiabus, profequentibusaliquantulum collegis, ac cæteris ''elutidamnatumdeflinatumqjinfpeólantibusacmiferantibuSjadregiampergin bmmagis ac magis tumultus inualefcebat, ia vulgüs paflim fremere audiebaturgt; ^leinuicemacuebant,nec exhortatores ex primoribus vfquam deerant. Ipfi eti-annnagiftratus palamconfiliariorum Regisculpam hanceiredicebantjideoqjfi ®aleconfultum fitinprincipcm confilii publici, neminem exhis quicum Regc bnt,cædem vitaturum,pra;ter vxorem ac primogenitum.Nam hx tres perfo-

' ®æapudeosfacrofandæhabentur:Rex,regina,atq5 fucceflor in regno: quan-j^ quam ille Gerundæ per eos dies agebat. Vbi peruenit Ceuillerius ad ianuam conclauis, vbi ab Rege expedabatur , pulfat ianuam: nam miniftros in prima ïula (vt moris eft ) reliquerat. lanitor femiaperto hoftio , quis cfTet interro-gat, anioannes Ceuillerius.Hic aliquid fauoris exnomine magiftratusacqui-tere volens, confiliarius, inquit, lum ciuitatis. an Ceuillerius? ciuitatis in-quam confiliarius.Refponde an Ceuillerius. Refpondeo quod confiliarius. Re-Iponde quod rogo : nam alium quam Ceuillerium intromittere iuflus nort

dim. An meintromictas,an cxcludas,in tuaeft manu:ego cofiliarius vnus, fed pro omnibus fum.Ideoqj parui refertinterrogarc de nomine.Hçc cum ilk ad Regem dctulifletiApcri, inquit, CcuilJerio.Expcrtinacia cnimfcCcuillcriumeiTeconfi-tetur,amp;: contumacia qua mecum vfurus eft,in iftis verbis quz dixit haâenus,prç-fert. Cum ingreftus eft hic,amp;: Regem adorauiuQuo mihi,Rex inquit, iftam ado-tationem tanquam regi,quern cogis veluti fubditum pendere vedigal,amp; guidera fubditum tibi tuifq; coIlegis.^Nam cui tributu velt;ftigalq} penditur,niii his qui pen-di cogunt? Vos ergo me ad banc feruitutcm cogcre poteftis ? vos Regem veftrura tributariumve(ftigalemq}facerevultis?vosregiammaieftatêveftro,iînomenme-retur,magiftratuiobnoxiamaddi(ftamqjvidcrinon erubefcinsjQuodfnivosRe- lO 15 ges,n5 ego,autfuperiorcs Regc cftis)monftri profedo acprodigii hmile, Regem ciuibus fuis pendere vedigalia.Epifcopus,abbares,priores, canonici, amp;quicunqj funtordinisclericalis,immunitatchacfruuntur.Nobilcsproeademrccupcran-dahtigant:namolimfruebatur.NosRegcsinfranobiles,infrahumilimosquofq; clericorum,quatcnus ad immunitatem huius vedigalis pcrtinet,erimus S Non af feram e rcgnopartis mei, non ex aliis huius «tatis exempla. Certe LacedxmonÜ apudquos biniRcgcserant,amp;magispcrpetuicôfuIesquamRcgcs,itaparumm vrbejmultuinbcnopotcrant.-volucruntnioshuiuscontumelixexortese/re.Tâ-ceogcntilia-Quis vnquam Hebrçorum regum aliquando vcdigalaudiuitpepen-difte» amp;non potius regi vedigalia efTepenfitata? Non id nunepoftulo, vrmihiilla 1lt;’ nbsp;nbsp;lt;0

penfitentur,quanquam amp;poftem,icd vtregiæ dignitatis ratio confier. Ncqjenim de pecunia res eft,de qua ft certaretur,pudendum vobis erat tantulum fumptû re-giveftronógratiftcari:feddcpudoremco,dcautoriratehuiusfcdis,dcfamaapud exteras nationcs.Qiubusrcb. cum vos tantopercaduerfemini,quidaliudni/ï cu-pidos cfre/ïgnificatisnoftfaïturpitudinis,dedecoris,infamia:,h'nevllavcftra,/ifa-peretis,laude acdignitatc.’Etcum decorum vobis pulchrumqjducaris Regem vc-ftrum afticerecontumefiis, ramen de vcftra in Regem fidearqj charitareapud nos alia/q; nationes gloriamini. Dedecus potius veftrum accontumacia perSdiame^ confiteamini.Licetamp;vobisperfuafiftiSjhajcindignamihitÄcrandae/Te.Egore-gnumfïliifrarrispropagaui,cgoftatumcJericalê,quantumpervnum Regepra?' f^ ft ftari poterat, direxi, ichi/mare ex Hifpania cxplofo, meum ipftus ius negligam?ac maieftatem regia ab improbis, ne vimagis videar vos quam ratione veUecoher- 1 cerc.Necignoroidvnüquodre/ponfuri/itis.-fediftudcommodiusvbiabstcpro- nbsp;nbsp;nbsp;I

menti, S^qüodin teconformidattiatcingcre.Scisenim re iurciurando adaftum promiûûe confer natururn nollrapriiiilegia, nee aliquodeomm refcinderecona-turü.ldcm CuperioresKeges vtpromiferunt,ficexcoluerunc. Quoscurnolisimi-tan Rex,fed potius damnarc,iuuurandumq;tuum polluere,acpromifiataaface- 4O nbsp;nbsp;^

re itrita,magnopcre miramur,amp; tua pariteracnodra caufa dolemus : ma, qui (cd bona veniadi£kum fit)inia{iefacis:nodra,quib,iniuriafit.Exquopariceroptamus tuam honedatem amp;nbsp;nodram vtilitatem incohmem effe. Neq} indignam duxetis Rex clariffime,te pro noftra in principem nodram obferuaatia a nobis veladmo-neri velrogari, vtS^padoti taoSiqaieti tuorum populoram cófulas. Sed ego plus quamvnumpergodicere,necdeiaretanmmïoqaivideor,fedetiam(quodabfit) confiUam dare. Q^reid vnum qaodinceperam dicere,pronodro iurediäura dt,veäigalia reip.cnc,non tua,eacp condicione nos re Regem accepide, ter^iure^ jurandoincerpodco ratanobishxcforerecepiffciideoq}nosfanäias (icerumpace tua diâum fit) certarequam ce. Verum quid ad cuam bonedacem percineac, i- p nbsp;^^

pfe videris.Id cam en quod meum ed, acmeorum collegarum, cedacd apud te vo-lumus,vcquantu coneris, intelligas, ciciasnos vitaquamidam libercatem tibi c5-ceduros. Neqj enimbonedioraegioriodornobis obitas contingerepotedquam pro libertatc, pro ornamentis,pto amplitudine patrix. Nee minus nosdefundos celcbrabuntciuesnodri quadios célébrât Achenienfes ate^Romani: cametfi,qlt;y maximum

AKAGONIÆ REGE LIB. III. 1069 ®aximumcft,mercesnofl:raapuddcum,velutimartyr5 (martyres enimfunt qui ^ericati ac iuftitiæ aflunt) nobis proponitur.Quo magis,vt bonos amp;nbsp;Chriftianos Qecet,qiiod facere nolebam, admonere tehabeo. Profpicitoquo progrediaris, fieueinnocëtix tux ciuitatis ac tuorü faluti maleconfulas. Non enim morieniur, «monemur,inuki .Cumha:crex audifTetjConuerfo ad affiftentcsvultu, Quanta Watur,inquir,inpeéloribushumanisvefania:quifub vmbraiuftitia: non intelligent patrocinium fe auaritix vanitatique przftare,amp; li pro ea pereant, non terne-j ratieacfuriofe perire, fed fortiter. Refers mihi no modo Athenienfes Romanof» '1 ^ncjfedeciam martyres iquali tu pro honefto, pro veto,pro religione contendas, * ^ninepro patria quidem verba facis,fed pro fcelere,perfidia,fuperbia.Quo de pe-hculonuncagitur.^amp;propterquodtantasreturn verborumque procéllas cietis? ^■■cdotempla fpoliantur,innoxii homines ad neccm fuppliciumque rapiuntuf, 1 ætariumdenique,nedicamgrauiora,compilatur:proquo conferuando tantum ' concitari tumultum deformilfimum erat. Vedigal carnis fimiliumque ne rex P^ndat ciuibus fuis,id vos tantoperc commouet?in hoc falus amp;: amplitudo patrio ''crtiturPpro hoc tibi mortem oppetere honeftiffimum acgloriofiflimum eH?hoC teAthenienfibus,hoc te Romanis, hoc martyribus fimilem faciet? O rem inaudi-tätn^regem fuum in feruitutem ciuiumfuorum redigivelleildveropulchrum, liudabile,amp;: immortali gloria dignum eft ? An non hxc abiediffimorum hominu tontumaciaeH:,atqueambicio,amp;Luciferiarrogatia?quidicit,Ponamfedemme-3niadAqiiilonem,amp;:erofimi!is Altiflimo.Iam pofuiitis vobisledern ad Aquilo-'’^nijiamfimiles mihi eftis,amp; nihfalloretiam maiores. At enim iureiurando ada-^iïnmus ad promittendum. Vosadegiftis .lt;’an mihierat integrum nolleiurareac pi'omittere,cuiproponebaturconditiot'Si regni polfeflïoncm vellem,iurandum panter ac promittend urn.Quid li non promittam?Rex nonero.Videtisquonam teodopromittcrecogitis,aeiurare,immo pcierare. Peierareenimeft,nonexanif teifententiaiurare.Cuius tamê rei penes vos culpa eft,nulla penes me. Ego enim i^me præftiturum promifi(nequc aliter licebat)quatcnus iuftum fit.Nuc regni leges quas iuraui de ^mferuando pacrimonio regis,hoc me præftare prohibent. '^ Quasinfringcre,quam iftudiuliurandum,maius crime eft. Nam de fuperioribus regibus quorum culpa aut necelfitatc in hocdeuentum eft,nolo dicere. N5enim fegum nomina,fed egregiafacinora habent autoritärem. Iliinauem hancadfuum Judicium mo Jerati funt:ego qui nunc eius elauum tcnco,non exemplum, fedra-tionemfequar.luraui:fi rcde,feruandum eft:fi fecus, corrigendum. Nequeenim iufiurandumcft,quodnecius,ncciurandumcft.Sedquidego aduerfus hunc di-^putoqui non modo rationibus,fed minis mecum agere aufus eft,amp; tumultum. ci-5 'Jitatisamp;cædemmeotûoftendere.^Hocpluseftquam vedigalis iuradefendere. Secede paulifper in conclaueillud interius.lllevbiintroiit,vtpoftearetulit,circu-foebatoculos,Gquemlaqueum, 11 quern gladium, 11 quern humorem vbi praefo-10 caretur,fi quamfeneftram qua prxeipitaretur, videret. Omnia imaginabatur, 0-inniatimebat,omnem fonum ftrepitumqj horrebat,t3nquam nex fibi iamiam in-ferretur:5cverbaregisapudfe voluentemaduencusfui pœnitereincepcrat. In-terearexcum cxtcrisconfultabat.Omnes obfecrabat, præcipue Garaus Ceruel-iiopræfes C3taloniæ,Guiliclmus Raimundus Moncada, Bernardus Captera, ne quid in confiliarium ciuitatis male confuleret, neue praîlentem furore plebis im-peritæmagisirritaret.daretreifpatium,nondumadefl'einaturitatcm.Quod nunc , negant,id vitro poftea delaturos.Motum plebis elle torrenti (imilem,qui ad breue tcnipusinflatuspcrennibusaquisconcitatiusfertur,moxæftumacferuorcpcrdi-turus. cogitarct quod ipfeper(picerepoterat,necdum tan cum beneuolentiæcon-jO tradum elle inter feamp;gentem Catalanam, vtonushoclibencibusanimispolTenc accipere.Eius rei caufam efle, quod aliter quam fcrt eotum confuetudo, parum le familiärem præbuerit, ob ingentesfortafte curas atque occupationestot regno-rum. Addicumquoqueeft,non effe tentandum quidfacere audeant, qui primi-genio dicere aufi funt die quodam in diftenfione de fupplicio fontis cuiufdam, nondumcxiccatumefleatramentum,quoexaratafuntinftrumencadeclarationis XX

de fucceflîone,amp; prxter leges morefque iam fieri. Ignorabatid rei ipferex.Nam-queeo in tempore in caftris agebat. Qua audita vehementer commotusiulTue-uocari Ceuillerium, ad certam fe mortem euocari opinantem. Atqj ei prope ex-angui5amp; timorcm ipfo vultus habitu atqj inceflu declarati, inquit : Quidita mortis metu apud te ipfum non videris efie, qui tibi pulchram ac gloriofam contra regem tuum mortem duels’Ne timeto,vine, vtcollegis tuis atque ciuibusrefpon-deas,vedigaliaveftravobisincolumiacfte,mequecedentc ab hac pugna penes vos quidem effe vidoriam/ed non tarnen de me triumphaturos.His didis Ceuil-Icrius abiit, veluti qui de mediis hoftium relis xgre elapfus eft. Quem timoré magna apud ciuesgloriacompenfauit. Et fane fi pro patria contendiflc dicenduseft, 10 eximiammagnanimitatismeruitlaudem.Huncfubfecutifunt Garaus profes,amp; Guilielmus Moncada,vedigalque ex fuo pernumerauerunt,ne regem illi qui fibi foluivtique volebant,foluerecoegiffe viderentur. Pofterodierex,nullis prxter domefticos prxmonitis, ex vrbe exceflit, ledica vedus. ld cum palam fadum eftin ciuitate,partimIxtabantur quod tanta tempeftas fedata eflet: partim vicem regix dignitaris dolebant, quod tali a fuis ciuibus contumelia afficeretur, fuccen-febantquefupcrbixatqueauaritixmagiftratuum:partim,amp;hiplxrique omnes, dolebantvicemfuam,quipermagnisquxftibus ex regis abfentia fraudarentur. Enimuero quemadmodum in prxfenti certamine ciues fauchant caufx ciuiratis, -ita poftquam refeditferuor animorum, ad repentinum turbati regis difceflum, i*’ xquamfuiirecaufameiusaffirmabant.Mittuntergoquiorenr,nedifcedatabeo-rumfolo,neuehunc in modum declarer infenfofe in fuam ciuitatem animo efte, futuros fe in officio,penfaturos obfequiisaliis,fi quidoft'endiflcnt.Hic cum regem circirer fexmillia pafTuumextra murum nadi efrenr,breui refponfione remiffi funr.Suntquidicanteumrefpondifre,Grediret,vtpetebant,illorummalo reditu-rum,amp;: fi viueret,Barcellonam caftigaturum.Sed non perinde compertum eft, vt pro veto queat affirmari. Et fi didum eft, non nifi inter intimos didum, vt aliquo potius familiarium vicem regis indignatium didum eft,atque ab aliis exceprum.-ideononitapromagnohabitum. Vbiad Aqualatamvenir,qwod oppidum Barcellonaabeft paulo plus itinere diei,grauius xgrotare cœpit. Quern ad locum ac- P currit Alfonfus filius,nam Petrus aderat:duo,fecundus ac tertius,in Caftella cum patrueledegebant : Sancius paucis antea diebus, fed pater ignorabat, calculo de-cefTerat paterno morbo.Hunedeus ita prxmifit,vt mortuum pattern in aliofecu-loexciperet,iucundusacgratus poft mortem,qui moriens nullum illidolorisvul-nus inflixiflet. Magnum itaque patri morienti folatium fuit, nefciffe Sancium de-fundum:fed maius,afFuifre Alfonfum. In huiusore,in huius alloquio, inhuiuspi-etateacquiefcebat,huiusfeprxfentiaexiftimabat diutiusviuerc,huicilludmira-bile, quod non ab omnibus xqueac magnum eft ponderatur, reftimonium reddidit: Ex feptem liberisnulli magis obitumfuumdoliturumefre,quam Aifonfo qui defundopatre foretregnaturus,ideoquefi pon primigeniusextitifletAlfon- 40 fus,huic quantum in fe eflet,regnum relinqueret.Excrada eft valetudo duos cir-citer menfes, eoque omnis nobilitas fuorum regnorum atque Caftellx non ad id modo oppidum confluxerat,fed ad vicina quoqj. Nam cudi fedulitatem atqj officium fuum declararcftudebant,n5 tantu regi, fed filio. Ibi teftamentü condidit.

Legataplunmarehquit,religiofap]æraqj,itavcnonfuppetercntpecuniæquasre-linquebat. Antefe mortuumftipendiorumquædomefticisarqjofficialibus quo-ciinque ex tempore debebantur,pernumerari voluit,amp; ab illis ipfis certior fieri an pernumerataeflent. Ha^catqjcæteraquxad anima: falutcm, ad domus incolu-mitatem.adregniftabilitatem pertinebant,vbiprouidit,interfuorum colloquia atqs amplexus ad extremum vfqj halitum plane loquens,velut in foporem foluere-tur,animam efflauit,quarto nonas Aprilis anni lextidecimi poft millefimum qua-dringentefimumqj.Cuius obitu pra:maturo magnam non folum Hifpaniailla, verum etiam nomen Chriftianumiaduramfecit. Nemoenim regum Ferdinando maturiusGranatam,nedicamus Africam,fubegiflet.Siquidcmconftitueratnon magis numéro quarndeledumilitum Aragonix atq;CaftellæGranatamvrbem obfide-

ARAGONIÆ REGE LIB. III. 1071 obrere, binis e regione pofitiscaftris,vnis Aragonum,alteris Caftellanorum, vc i Certatim pro gloria gentis vel reiigionis dimicarent.Sed nonnunqua optimi prin-I dpesculpa populorumabæterno iudicekibtrahuncur. Nammagisfubditorum ; H'^amfuaeuviuereintcrerar.Cuius fcre vira,ficutin plçrifq5 lieer,ex iuciindisfane , fetriftibufq; permixta.EcenimFerdinandus rege pâtre ortus fuir, fed ilium ante ^epipusaniifit. Ornamentafortituseftanimicorporifqjjfedeaapudfratrem mi-I *iusfauorabiliafuerunt. Felix fuit prouentuliberorum,fedobhocliuore proxi-1 ®orum perftridus. Viditfiliu regis generum, fed ne fpelabcreturèxtimuit. Rur-’ ^uSjVtamalisincipientes inbonis definamus,inadminiftratione regniacbelli a 10 fratre prate ritus eft,fed amicorum pralidio fua virtus non eft deftituta. Proditus 2dSetanillium,fedaIiis vidoriiscladcmcompenfauit. Ad Anticheram fa:pefru-ftratus, ad extremum voti com pos effedus eft. Rurfufqj regnum hxredi tariu fpe-f3uit,fedtnultisdifficultatibuseftiaólatus.Adeptuseft poftelîîoncm regni,fed readies cum magno ftatus fui periculo compefeere necefle habuir. Diadema cum , nuptiafqj eeleberrimas Hlii vidit,fed kibito mor-n domoluaamp;:papam,regiamopemauxiliumque

ileprecantemjledcontumacia fuorumexulceratuseft.Itaquicquidexiufto vitae ^Patiofupererat,vtmultala£ta,ficmultaforta(ristriftiafuiftetexpcrtus:veluti illud 9uod exquinq;filiis,quafidcxtera:digitis,v.riumiamfeperdidiflerefciflet.Quod ^'^fi(]iiemadmodumafapientibusdidumeft,accrbiorafuntaduerfa, quamiucudi-j oraprofpera,dicamuspræclarecum Ferdinando efleadum, quod viridis adbuc ^inmediastateexccflitevita:cum præfertim hocfecumgaudium tiilerit,quod tribus regibus proximis denegatum erat, vt filio regnum permanustraderet,ne tiicamtaii filio, quail nemo vnquam melioregloriatuseft.Fuitautem Ferdinan-•1115 natura fane fublimi,ab omni tarnen remota faftuianimofidenti arque intrepi-(io,fedaduerfusiuftitiam veritacemque demifto ac puüllo.In contumaces nocen* tefque vehemens,federgacosquiallegarent neceditudines, paupertatem ,mor-' liUrti,statem,aliafquemifericordia:cauf’ï clementilfimus. Amator bellicx glo-i tiæ,feditavtpacem^ræoptaret. Liberalisinter primos, fed non nib reiigionis ac ’® nieriticaufa.inadmittendis ad intima domus turbisproccrum,amp; exercédafami-liaritercumpluriraisconfuecudine nonitafacilis, vtreges fuperiores extireranC, fed qui nunquaclaudi fores voluerithis qui feindigereut,amp; in cœcu aut in innere faciendo,fi quem non facile poßeaccederevidebatjiuberethomini viam aperiri, amp;adloquendumhortaretur,comiterqueamp;audirctamp;relponderet, Abohfcocni-tatenon faftorum modo,fed etiam didorum ira abhon ens,vt pene nunius puta-tetur. Cibi vinique nullo paratu ad gulam, fed ob dignitatem perfonar magnifico acfplendido.Venerisincredibilitemperantia,amp;:,vtaffirmabant,intra matrimonii lanftitatera.Nam vt incertum eft,cum alia eumfœmina poft coniugium liabuilfe vfum,ica nullanon node cum vxorecubaßecompertum eft.Neminem domefti-^0 corum paciebatur fcortum in domum ducere, licet cun da vt reiciret flagitia do-meftica,fieri non poterat. Si refciebat, prafenti poena pledebat. Fprte die quoda cumapud euminter familiärescontrouerfiaforceatquealtercatio, vter praftan-tiorin hello extitiflet,Hedor an Achilles,interuenit loan nes Ferran dis,quxbuit-, que qusnam tanta omnium altercatio elfet: nemo enirn non alcerutn parti adc-tat.vbicontrouerfiam audiuit,Abfit,inquit,optime rex in hoc apud te qusri pati-atis,amp;fortißimü omnium amp;nbsp;longe prsclariffimum Hedorécumfœdoaeflagiti- , ofo Achille coparari. Qua admonitione addudusrex,cdixit, b quisdomi fus A-chillemnominaret,continuoeum nunquam reuerfurumexploderct. Caftequi-demrex ac religiofe:fed Joannes imperite fane atqj indode,homo quidemgrauis 10 probufq;acftrenuus,fedidiota. ApudHomerumquidemquihæc icnpfit,longe abhorrent Achilles ac Patroclus ab omni fufpicione flagitii. Quorum alter non modo Hedorem,fed omnes T roianos,auxiliarefq5 principes acqj exercitus.folus j fugauit, amp;nbsp;nib dii obftitißent, cotrucidaflet, ita vt ne vnus quidem fuerit fuperfu-. turusialterquialiquatulo maiornatuerar,autparHedori fuit,autfoftior. Qiialis •, foitetiamAgamemnon.Nam Aiacematqs DiomedefortioresHedorefuiße,qui j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XX ij

eundempoetamfumpferunt innianus,nonambigunt.Itaquein hoc errore non qui accepir,fedquidedit confilium,reprehendenduseft.FuitenimFcrdinandus parum excultus litens,fedvt illo feculo, amp;nbsp;vt in Hifpana nobilitate, non indodus: dodorum tarnen mirificcfautor,amp;fuorum ad ftudiahortator.NullidorncfticO' rumfalariumnumcran voluit, nifi qui teftimoniuma faccrdote attuliflet eo anno fc efle confeflum,amp; corpus ac calicemdominicommunicafle.Inhonoreni beatiffiroxVirginis ad Anticheraminftituit,vtfafciam albam,quamftolam vacant, tranfuerfam adpeduscum hydriala volentes ferrent ab inftitutore impo-fitam,ccrta lege ieiuniorum acprecationum. Execrantiumnuminapunitora-ccrrimus.Aleatoresvtpertesexofus.Nihilenimboniviriadefleexiftimabacale- I® atoribus amp;nbsp;blafphemis. Pro abfen tibus amp;nbsp;quos ipfe mififlet, quam pro bis qui adorant diligentior : quippe qui fcripta eorum nomina in priuato quodam libello ba-bebac,amp; quoties quippiamvacarer,quodconferendumertet,adillud tanquam adephemeridem feconferebat. Neepetentibusrtatim beneficia indulgebat, fed duo ha:cpriusanimaduertebat,an alteriindultumertet,amp;an alius dignior. Nihil intercedente pecunia contulit: nam cius minime auarus. Auxirque pecuniafua quam eCartellaaduexerat, Aragoniam, Valentiam, Cataloniam. Ideoqueægre ferebatnonporte munificentiamconfuetamexerccrein rantaprouentuum cx-, iguitate ex fuis regn is : folitus dicere,non agere regem qui non plus quara pofce-

retur,donarer.Inpatrimonioregaliruendotenax:quodquiabenarenr,aiebatini- ^^ micospotiusfibi parare quam amicos,quia exfubditisillosquofdamregulosfa-cerer,femper folicitos ac fufpicanres eorum iura licentiamque iri deminutura. Sfaturafuitiupraiurtam,a/pedugrauiacfuaui,colorecandido,fatisplenisraera-brisaciatis robuftis. Elatusaurem ertmaiorifunerumpompaquamqui/piara 0-mnismemoriæ Aragonum rex, interproceresprope tonus Hiipania;,maiorique

• amp;rempore amp;nbsp;viarum fpano. Plusenim triginramiHibuspartuum ab Aqualata remotum ert remplum fimda: Marfrad Populetum, vbireges Aragonix fepeJiun-

tur.ItaFerdinandus rexnoninfepulchra regum Caftellxfuorurama-iorum,ièdinregum Aragoniærtlarusert.rtJincnerÂoregum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiex eafamiliafuitjabert,prêter Ferdinandum: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

LavrENTII VALLÆ HISTORJ Æ DE EERDINAN- 1 ‘ DO ARAGONVM REGE PINIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1073

po^Mm non magnifacere tuum de me indicium ^ime Princepi, ejuodex tama dodlißimor^im s-^.i 'virorum copia, ejui per omne ditionis tua imperium '''^, dipf ußfunt, mepot^Simu delegerii, cui immortalia ^^ tua geßa Latino ßrmone defcribenda mandares. P^?reor tarnen ne hoe tuo delediu hahendo tale a/L i^'Z ^uid tibi eueneriiy(juale Alexandra ^acedonuni ^ Kevi. lUe namque.vt Leis, pop ßperataomnem

amp; -^^^yptu mi:^gni cognomen adeptus ediéïo ^Micevetuit, ne(juiJ^aam exeoloribusimaginbmßuampingeret, nißspellet, ^emo ex ty^tu ^ream duceret, nißLyßppus, nemo in anuloru 'vßsgemmis in -ßiflperet,nißPyrgoteles:cü effent iUi trestjui^i in ßua arte eminetiß^imui. Hoc ^imirumfamigeratus ide -virffaciebatßpientißime,ne tjuijciud opißex artii im-f^ntia (juicqudex 'veraßacie deprauaret.Q^dßfußet fßlexander taßolersin ^ ^ominandu autoribus ejui literis mandatent res ab eogeßas amp;nbsp;^HoriaSit^uibus ^otumpropeorbe terraruiUußrauit,(judßuit in deiigendisartifeibustjui linea-^enta ^corporis dudius eßßn^erent,nihilproßedlo in tanto Principe deßdera-^ttur ejuodadßummam hominis conditionem pertineret.Sedc^uando itaßt, ut ^^^ilvni^udnatura omni e^^parte abßoluerit(tan(judcateris nonßt habitura,ß quot;^ß ciin0laconceßerit)ille cui neq; ingeniu,neq; dodlrina,fid neq^ reru 'vßus de-pit m cunHis artibus quaßnt homme libero digna, una tantum in re legitur Pqje deceptus. Extantananq; poetaru, hißoricoru, oratorumq- coßa,quibus jQ i^iicabundabat Gracia,'vnu Chcerilu delegit qui resaße ^eßas carmine dejeri-^ßaum effet omniußui t eporis poeta ineptißimus,inuitds etiam idumpropoß^ ft lt;1 oris merçede,proffngulis uerßbus aureo Philippo, magnipoderis moneta, P^^ p^ter Philippus percuti iufferat. HacJuntame clarißime Pex ta muit is optita,non quo velim me y^peUi comparareaddepingendosßortuna tua Juc-

^ ceffiis incr£dilgt;iles,non Lyß^po ad exprimendas ingenii tui dotes innunicrdf, no Pyrgoteli ad fcalpendas figendaJêjue poßeritatis memoriteanimi tui'virtutes. JVon commemoro nunc iÜoi t^u^eJub fortune domimopoßta ßnt, potentii(,vh ^oria,félicitai, in quibus nemo te fuit fuperior:nonillai(jua; funt bominif fOquot; pn^,tjua homo efl, temperantia ,fortitudo,manßetudo,liberalitas,comitid,in quibui etiampriuatos excellis :ßd illai(jua funt Regum propria, magnifcen-tia,magnitude animi,clementia,iufiitia,feueritas,grauitai, in cunélos mortals benefcentia,rerum omnium fubfor tuna poßtarum contemptus.Quodvero ^ Celßtudo tua mepra cateris delegerit,cuius humeris tantam rerum molem im-poneres,non deerunt qui exißiment,tenonminori fuife inerrore, quamfuerit Alexander,cum nemoft,qui non iudicet me multo effe Charilo inferiore,quip-pequifuerit poßeritatis iudiciopoetanoncontemnendus. Sedj^lexandrumin tanta doélifimoru 'virorum multitudine qui tempeßate illaßoruerunt, non de-^c^iffeoptimum,quis non po fit iure reprchenderef Tu ijero Princepsinuiélifi-me,quos habebas Onefcritos,quos Callfhenes,quos Chtarchos, quos^rifo-bulos,quos Ptolemaos,quosabos complures 'viros eruditifimositinerü tui comités,zit in deligendo hißor iographo n onfacilis efet ißa deliberatio f Sed quoda-pud nos huiu/modi zjiri non facile reperiuntur,in Italiam puto eundumfrit, vt Angelus Politianus,'vt Picus Mirandula, vtHermolaus Barbarusj aut exils qui ßperfnCfZit /Antonius TlaminiuSiZjt y^ldus lomanus inde adßßeretur, /Von tarnen opinorßtis tuto peregrinis homtnibus hißoriafdes concrederetur, Jtalls maxime,nullius reimagis quamgloria auaris, Inuident nobis laudeni,indi-gnantur quod illis imperitemus^ coniurarunt interßomnes odife peregrinos, no/que Barbaros opicofque votantes infamtappellatione frôlant. Quodq^ M (P.adfliumde Grads feribit, pofumus ^ nos de /tails dicere, quandocunque gens ißa nobis literoi dabit,omnia corrumpet. y/n qui Latina linguaalteru lumen Qtdntilianum,qui Silium /talicum,quos/-/ißanosfuiffe confiât, quialios complures,non veriti legem Fanniam deplagiariis,extorquere condtur,pureac Jyncere/Lifianarum rerum hifioriam profiquenturl Quidl quodresnofirano minus ignota funt illis quam nob/s Italica, atque vt efi in adagio illo ziulgan: ALulto callidior efi infipiens domi fua,quam/apiesalienalSedefio,aque illis ac nobis res L/ißania fnt nota,'vtri magis ex animo res ipjasßribet, ilhquifimu- ^^ lata cuiufdam libertatis amore regium nomen ödere, regumque imperia detre-dlant,an nos quifine legibus degereneßimuSjquireligtoßßegesflutare con-ßeuimus,de quorumflute non minus quam de no/lra /olicitiJumus, quos non minoriobferuantia colimus quam ducemfuum api(j^ ? Ft quoniam, vtinquit poet a, vitiis nemofine naßitur, optimufque ille efi, qui minimis vrgetur, vter vit ia mit iorem in partem nominabit, qui diligit,an qui negligitlPater quifira-bonem flium amat, patum vocat, varum, eum quifit vadafue comperms.^-pelles ille nunquamßatis in artepingendi laudatus, cum y^ntigoniPegisimagi-nempingeret,quialtera lumineorbatuserat,catagrapha,idefi, obliquamfectt, ^^ vt quod corport deerat, pidlurapotius deefe videretur,tantumqueabbonefii-ortparte afiendit,cumpo/fet totam ofiendere. Frit itaque bifioria tanquampi-dlura, pulchra ex tollet, turpta,ftolerabiliafunt, dßimulabit,flatere nonpof

I^nt,miüori vocabalo nominabit,fallat(j; potius 'uitiumß)ec!e 'virtutis amp;nbsp;vm-^ra, cjuam is ejai ßt fort is, a timido 'vocetur auclax.ab andaci timidm'. ^ttjui wet i^uifidJ prima hiß or ia uirtus efi, 'vt vera narret. Stt itafane : fed fipan-inlumefi a ueritate £leclinandum,(^uianon efi cuinfijne medium ajfeejni,tntins ‘^(p^iema^s ingennam infanorabihorempartem dedinare. Q^ndo igitur ab itaha his rationibns exclndimur,ßorßn ex Pannonia,ant ex Germania, ant ex ^‘iliiafippetias implorabimns i Qnidßapndnationes illas non minnsliterato-’® turn hominnmpennria efi, (^nam in Hifiania ? Q^d igitnr in tanta remm dif- ■ fiultatefaciendnm finit ? dsbimimmtUtfioptimi non polJnnt,eligantnr tolera-^des ant minns mali.Hac forfan canfa te Princepsßpientißime in mediocris li-^^^‘itnra hominem impegit. Qjii ßnonßmns ex prima clajfie, poffinmns tarnen ^nfecundacenfieri,amp;finonpofinmnsma^nitndinemremmgefiammfiylo ex-^tjuare,at certe conabimnr,vt trnbecillitatem nofiram attune ingeniiparnitate hdioacddigentiacompenjemns‘. etfi Latinos literas in Latio non didicimns, ^^c in Sarmatia e^nidem, fid in Botica, e^na ( ajt inejnit Strabo ) prima omnin ‘' difianornm fie in Ramanos ritns amp;nbsp;lingnam trdsfiormanit:etfiKomannmfer-; Tonern Komo non didicimns,nee Lilyboi cjnidem,fiedBononio, urbefcthcet lt;»nninm bonarnm artinm altrice. Pdeejne adeo a ALnfammfionte abhorremns, quot;^^non fimns corrinales Colnmello,Canio,Silio,Hono,dnobns Senecis, vmeo^ ^'^tLncano,aliißnepoetis Cordnbenßbns,^ndnis firibat Ciceropingne cjnid-^w lÜos ^ peregrinnm finare. Qpsid ? ejnod bis in rebus ejUits fcriptnri fumns^ ‘'«^ ipß interfinimus,cnmgererentnr,ant ab iis t^ni interfinernnt,accepimns : ■^ ^‘*fidiuinaremfiore,'vt aU^nando hanc operam nanatnrns effem,ita omnia in-io p-iïebam,omnia e^plorabam,omnia notabam. Kale Princeps clementifime, quo fifiite nnnqnamres Hifiana detrimentnm patietnr. Exmn-nicipio Complntenßadidns dprdis,anno Jalntis

RE HISTORIOGRAPH! REGII, A D B ENE-uolum candidumque Iè6torem,vt Ferdinand! amp;nbsp;Eli-fabes Pritcipum aufpiciis præclare res geflas legar^exhortario.

V L L V M fuit tepus, candide lecher, in ^uo res HiJJgt;anie ab ideneis /cri - i?

erbisierrarumaijuis obrutusefi,ac pratter idasodfo animas ^uas hiera facra commémorant, omne mortale genus inierciditilubal ßue Tubal ( nam de nomme inter autores non fat is confiât ) primus in He/faniam 'venit mi/fies a Noa, quem Berofus Chaldaus !dnum patre interpretatur,fub quo diluuiesi/la fuitmemorabtlis. Jslubalregnareorfffsefi in Biffania anno pofl dduuium circiter centeßmo quinquageßmo, ante falutem vero Cbri- ^^ ßianam fupra bfs miSe/tmum centefimo feptuagefimo, regnau/tque annos centumquinqua-ginta quatuor. Cuius anno ceteßmo fextodecimo ip/e Noa zienit m Hi/faniam, idi daas 'vr-bes ebdidtt T^oelam d!“ Noegarn, priorem in Gallicia, quam ex nomine nur us fua lapeti uxe-ris cognominauit, alteram in dfiuribus ,dicld ex nomme al/enus fuanurus Chamivxoris. Bubals fuceeßst /berus, ex cuius nomine dtlla putatur Iberia atque iberus amnis. Cuirurfus /ubalda,aquomons Iubedac0gnominaius,qui pofieadiciuseU/4ucenßsfupra Burgos tri' gintamillia paßuum,inquo /edemregni fuißxiffeautore/lBerofies.lt;.^tquettadeineepsex eadem familia Reges alii fuccefferunt, de qutbusaliubidifferemus,amp;quo orpineapudCelti-beros rerum poti/i funt. Curetes praterea fouis educator es Gargoroduceex Creta in fbe-riarn ‘venere, qui Tarteßio fallu occupât o quatuor millsbus paffiü a C^pe Tarteßi, qua pof- ^^ ea cognominata e/l Carteia, regnauerunt, Tondetotamprouinciam moderati funt. Bom fal-tu bellum contragigantes per ea tempora geßum eß, quod, quemadmodUpoetadicunt,poß MinTheßaliafuitßnitum. Gargorodeinde fuceeßtt Abydus ex filtanepos, atque deinceps a lit Reges ex eadem fam ilia, donee ad Arganthonium vent urn eß,quem regnajfe annos od0-gmta^vixiffc autem centum quinquaginta autores ft nt Anacreon,Herodotus, Strabo,àquot; ox Batinis Cicero,Halerius,Plinius,aliique complures. Anteexcidium Troia annos propedu-centos, quo tempore ifaehticum populum iudicabat Debora cum Baracho, qui fuit ante fa-lutem Cbrißianam annus milleßmus circiter quadringetef/mus,Dionyßus, qui (f Liber pater cfl cogna minât us, cum exercitu in Hiffaniam venu, non tarn dominattonts cupiditafe, quam vtparemgloriamreportaretei quam ex fuperata India retulerat. Itaque vieler nullu ^0 aliud fuiaduentusapud nosvesligiumreliqutt,qudquodin Bat ica inter afluaria Bâtis fu-mmu Nebrifam patriammedccndidtt,quodqueexLyfaitineris fui comité ac focioLfita-ntam appellauit,aiq^ vt in alits multis,ypfil0 verfo in u vocalem,pofea cognominata ef Lu-ßtania. Eodem praterea tempore Zacynthii er ipf quoque Herculis comités ex Aaeyntho maris lonii infula, non procul a Cepbalonia quam fiiperionbusannisexercitusnoflerexpu-gnauit,Hifaniam petiere.quiSagunto vrbecbdita, Diana quam expatriafecumaduexe-rant,templum infgne conflruxerunt. Cuius rcligione induHus Hannibal cum oppidum ex-pugnaretur,iufitparcicßtemplodriisqui feintemplum receperant.autoreßPltnius,qtii etiam addit,adhucfuo tepore duraffè trabes exPuniptero, quibus rempli contignatioerat con-texta, Pof Liberumpatremannospropecentum fûb tempusGedeonisiudicisifaelHer- ^0 cules,quicunque tandem ille fuerit, Hifipniantilluflrauit ,qui fuperato Geryone vider in pa triam redt it, Ceretanis via fua comitib/ifrelidis, qut Pyrenai mentis radices incolueruL Nam quodde Pyrene nympha ab Hercule edtnpreffa Siltus Italiens prodit, tanquam fabulant Pliniusexcludtt.Illa vero qua de Caco fiue Caio monte,^de Hiffano,Libcria,Pyrrhoquedi-cuntur,a nugiuendo quodamfabulatore conficlafunt. Troia euerfa,ex Gracorumreliquiis \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cemplurei

^'»n^lares eodem ^uoijue tempore in Rijj/aniam nauigarut, at^ue in prim^ Diomeeies Tpdei ‘^J-^olorum Regis filiM^^td pofiexetätum TroucnmcomperiJ/étAEgialam^xorema Ciüe-Ofi) Sthenelt filio adidteratam, præ pitelore in ItaUam mtgrautt^condita^ne in AppuUa vrbe '^’'ö^^ipp^,att^ue inde in ffijpania prouectiz-s Tyden in Ga/ücia 'vrbern ex nomine Tpisleipa-^^i(iitdtcïamfuniiauit,popt/^f^ueinterMinium ^Lethenßuuiosrexi/,ijuosnominecor-^'^pto pro Gratis^ hoc eß, Greets, u lit er a interieâla Grauws dixerunt. Sub idem quo^, tem-t^^'l'eKcerTelamonfsßlius atque Aiads frater, i^uos pater ad bellum Troiani miferat eale-amp;flt alter fr»e alter o non rediret^ mortuo Aiace cum a pat re in patriam non reciperetur, in ^frrKm »auigauit,'vbi Salamine vrbe co dit a in Hißaniam proueffus, Carthaginem noua, ’ ^lt;(a(^Spartaria cognominata efr,afundamëtisexcitauit, c^uampoßea HafdrubalCartha-^»en/iur» dux refrituit.Teucri etiam comités Hellen amp;nbsp;Amphilochusin Gallictam tnde pro-jectiauo condiderunt oppida exßtis nominibus appellata. rlgfrèspr^terea in decenali illo fuo ^’'’'oreHifrania exteriores lufrrauit oras,'vbi Oljßtponem “vrbem ex fùo nomine cognomina-^ fandauit,at^ue ibi CMinerux ijuampeculiariter eolebat, templum erexit. Autor efr A-I^tiflades Myrleanus,/pui in Turdetania prouincia Batica litterarit ludi magißerfuit Asmo-^'^^feotaijuadamdeHlyfrtserroreintemploilloß'vidißecomemorat,parmas fußenfas, cfr ^f^fdrayofira^ue naualia. Per idem tempus,ijuemadmodum/cribit Stilus Itaiicus, Afrur ^tgii GMennonis, i^uem Titonus ex lt;^urigagenuit, in Hißaniam ^uopue nauibus efr ap-f'^f^t'vbit^frifrica’vrbi a ß conditie atc/ue Afruribus nomen ex fuo nomine comunieduit.

*5 ^»eandem ^uoque Hißaniam iberes Afr^e populos t^lbanü Colchißpue ßnitimos veniße^au-^lt;'gt;'efiMj^wro.Sunt tarnen ^ui dicant nofrros in Aßatica iberiam penetraße, ^uodeß con-IWaneum ei ipuodin parte fuperiori de ibero Regeßripfrmus, vt in dubio relim^uatur, 'vtri fr^ßt alter is nomen indiderint. Ex Aßa epuoque in Hißaniam nauigauere Phænices oHin-iß^itannisanteChrißianam friluiem,ejuo tempore maris imperio potitifunt. Caufavero

, ‘*cfiat(igandi fuit mercium permutandarum ratto,auri maxime efr argenti efr aris,qua ex Oicendio Pyrenai mentis fluxiße autor efr Diodorus Siculus. Condiderüt etiam m ea nat/iga-f'onevrbes /puamplurimas in infulis Hißanhe adiacenttbus,'vtraßue Baléares,hoc eß maio-’^^^ifiinoremtpue,‘vtrampuePityufim,idefr,EbufumefrOphiufamj efr in Oceano exteriors ^^des Herculis cogm^iinatasdn coniincii quo^ue in noßri maris ora Mellariam,Malacam, lô li^xos,Abderam. ExPhoddeinteri^tticamefrBœoticamregionepenetraueriitin Hißa-ßam Greefvrbemque in collimitio B at ica efr Tarraconenßs prouincia fundauerunt Cafru~ iinemax nomine Caßaliifontis in mote Parnaßb,a quo MuJa Cafralides cognominata funt. ^^tadens’vrbeHannibal'Vxoremduxit Htmilcen, ex ^ua natus efrilli Aßarin obßdione ^ilitnti. Haßilienßs etiam a Phocenßbus or lundi Emportas Indigetorum airbcm, efr a ^uâ 'Xinlonge Rhodii Rhoden, condiderunt. Lacedamonii ^uoque Laconimurgos efr Laconium

•^ Sattca,efralterum Laconium in Lufrtania pO friere. nbsp;nbsp;Henere praterea 'varias tempor ibus ^^ßgt;CMaßagetes,Sarmata,Celta,ijut peromnem Hifràniam oppida complura excitarunt.

'Monos circiter tercentosante Chrifrianam ßlutem Gaditani cum terra marque frorerent, ! ^fq^fSoruf» potentia inuidiofiforet,a ßnitimis belle laceßiti Juppetias a Carthaginenfrbus I ^^ l^derunt,qui non modo confringuineis fupplicibus opitulati ßnt, fed efr Ht friants bellum in-talere. ^0 deinceps eu validiori exercitu Barcam,deinde Hamilcarem duces Ju os mi fr runt. Etc per anno s nouem magnis rebus geUis in inßdias ab hoßibus illeHus occiditiir. In huius lo -cum Hafdrubalgener efr fribßitutus,qui efr ip/è oclo annis omnem Hißaniam 'vfque ad iberu ‘tmnem Carthaginenßumditioni fubegit,efr fedus cum Romanis renouauit, 'vtjberusßnis eßt vtriiifue imperii, Saguntinis put tn parte Carthaginenfrum erant exceptes, propterea ^uodeo tempore in focietatem Romanorum fuerantrecepti.Sedefr Hafdrubala feruo,qui‘vt ^ftemdornini'vlcifceretur,occifuseH. In eius locum HannibalHamtlcaris ßlius Imperator u exercitu falutatuspiece dit,qui Sagunto expugnata,quodreliquum fuerat Romanorii,fuo imperio adiecit. Ctrea ipfi belli Punici freundt initia,Cn. dr P. Scipiones in Hißaniam eu ex-‘

50 erettu a Romanis mißt, primo aduentumagnamprouinciaparte tn frudia partefqueRoma-^orumfexere.Sedillis ocetps cu omnia ejpnt incerta,nemoque inueniretur quipiccedere illis 'oe. et,P.Scipto P .Sciptonis nuper occifrflius,qut pofrea Aphrtcanus eH coe,nominatus,impe-^f‘''mfrbidepepofcii,atquein Hißaniam profeHus exclufrs Carthaginenfibus 'uniuerfampo-f^ '^ Romano reßituit.lt;,_Mtqueita ßb Romanorum dominationefuitad Gothorum, Handa-'^i'iim,i^lanorumque tempora annospropemodumJexcentoSiHos Roderico i^ltimo Got ho-

rum Rege fugarufjt,at/^ue HiJ^aniarumpoßeßtofjeßoliauere Pani Mauri^Kiffl^^^^^^^^^^^^^ aut magna ex parte per annos circiter fiptingentosi^uini^uaginta tenuere^^ueaatiß/if'^ ^^^ teduc/uat^ueaußiemoptimorumPrincipumFereiinaneliB'‘Elifibespuß/(ttgt;f gt;^^,^ ^^ ßania tot aßbi ipßrePiituta eß. ^^od ver o Piato m eo ilia logo ijui Timaui infctfbi(gt;f^gt;^ tpue it er urn tn volumine ^uod de belle Atlant icofcribit,Atlantes ex Erjtbea inful^ nijß' adiacenttper Galliam Itaham^ue cum magno exercitu omnia populantes inuaßßt At ut f at^ue tamlem ab Athenienßbusfufos Aeletofi^uc,totum hoc comentitium videripottfii^’^^^^ ^uam Plato^non vtfabulamjed ^uaß veram hiPloriamß narrare te/letur. T(ptn ue^t/e ^ita fit Eryiheainfula Gadibus contigua ego video,neque altos Atlantes noui,nifi^itiJuftttttLA ^^ phrien continentimififirte, ^uod refèrt Plinius, in tot urn abßulit terras mare ^uodmme tlanticum dicitur. idudpraterea quod in hiPloria ^uam vacant generalem, vuige legit utt^ venijjein f/tfianiam nefeto ijuos Almontdes,nemo arbitrer dieet mihi, ^ui fielt tilt, eut ^ut egerint,aut quopofiea concefierint^^in pot hts außm affirmare, nunquam fuße talegeuus^ hominum,fed totum fuifie confiai urn ab ali^uo fabularum concinnatore.Nißfitte ^uij ßU veltt dicere,fitmptum eße illudex Ouidio, ^ui in ^uintodectmo tran/mutationum velumtne firibit Medium Alemonidem ex Gracia in Jtaliampenetrate, ibiipue Crotönern vrbem cou-didißeficere^ue hifiortco atlt;pue p0eta,vndecumque accepta materia, fit um opus ce/ttexere. Nam ^uodDtodorus Siculus firtbtt accolas Sicorls fiuminls f/ßanitjui agrum llerdeujem rigat^venißetn Siciliam,atque exfuofiumine Sicania nomen illiindidiße, cui Serutus^uo^ ^^ Grammaticus aßipulatur,qutd?ß mages er edi oportcat Sol/no c^ Sfartiano,^uia Stcaso Rege ante belle Troiani tempora eo nauiganti, vt regnaret, diclamßuiße pu tant iSed eßeßijfi-ni Sicorts accola venerint in Siciliam, hac erit rara auls en terres, negroe^uefimtHitt^e cjiguOt ^etemadmodumabhincannosducentos autnonmultoampUees Tirraconenfis adimpettum eo acciti fient, efi ab ht ne duo de fiptuaginta Alphon/us eorundem Rsxfirtunat ißt mus, utu noPiri Ferdinande Regéspatruus, Neapolitanorum atçfue Appulorum regnopetetus efi. ^^ vndeobficro tanta ignauia noßrorum animos occ/epaetit, vtper tot annorum volumma nim modo non laceßierint bello externs nationes,fed neque fiipfisab hoPhum tneurfu tutati/mt. .^o minus ignofiendum nobêsefi^^uodnon arma,non eepufnon commeatus, no reapt/aoe infirumenta,non deni^ue animus adpropulfendas at^ue etiarn adinfe^endas iniutias äeej . ^id? tpuod ea efi regiones natura,vtab omnilatere muni tafit, hinc mart nofiro, iUmt^ ^- ) tlantico at^ue Britannico,atlete vbi coeineneiadneelitur,arduls prareeptißue montibus iet-acceßebills. ffifiania,induit Florus, nßteam animées fed t adeeerfiem Romanos vniuerfi ee^ furgere,nun/puam infer re vires fieas lebeeit, ne^ue libertatem fitam tueri petblice, aliotput ita vndique mari Pyrenaoque vallat a eß,vt ingenio fi'tus nee adtri ^etidempotuerit. Sea anteaa Romanls obfeßet eß,quamfiip/â cognofieret,cfifila omnium prouinciarum vires fieas ,pojt' ea^uam viffa efi,intellexit. Nac Florets. Fnde igitur tam gr a ui torperepafia efifia régna ve-^ ter no ? An Zulagen tes extern aut fill malignitate,aut fineum anguPlia la borat es, cum nou^ fbi ^unrerentfedes,audita cnli dementia at^ue termfertiletate eofe contulerunt, cum e t-uerfo indigenn omnium rerum copia affinent es nullam haberent caufim ^un illos cogetetpa-triam defirere ? (_.An quid entern nationcs quantumuls lebern, ducibus fid tn bello haudgra- 4 uate obtempérant,faciltmeque fib difiplina militari continentur? Ex quo fit, vt milites ne-que tarn crebros commeate/spet ant, nequefint aut emanfores,autfationumfiuarum defirio-res.i^t Hißgt;anls ea efi animiperuieacta, vt neque cupiditate alils imperitandi, neque communes libertatis defendendn caufi,neque vitn dulcedineperfiaf alteri quam Regifioparère velint.^^u^areeuocatenon facile conueniunt,coadique diuperfiarenequeunt. An quia eali verfigine impulfeque fiderumab ortuadoccafiem lege quadam fatalt regna tranfinutan-tur ?idque expertmen to baud dubio videmus,quod cum ex paradifo voluptat is qui ad orien-tern Soient a Deo plan tat tes efi , primi parentes egreßi genees hominum propagafient, prima monarchia in Aßprios, efi ab Aßpriis in C^Iedos, efi a C^edis in Ferfas,é‘a Per-fis in eMacedones, ^ a C^acedonibees in Romanos, efi a Romanls in Gallos Germanof- p que cum cnli conuerfione tranßata efi. Nuncveroquis efi qui non intelhgat, quamquam titulus imperiifit in Germania, rem tarnen ipfim eße penes Hifianos Principes,qutlta-li.e magnée partis atque marls nofiri infilarumdomini iam moltuntur bella in Aphricam tranfinittere, atque mifils claßtbus cali motum fecuti tam pertingunt infulas fidorum

figt;lgt;ulis adiacenfes. Ne^ue eo co/Jte/tti, alteriits erbis magma parie explaraia par urn ab^ ^fi ) 'vt Hi^afii^ at^ue i^pbrica fimis occiduus enm orbis ierrarum Jromte orientait agf, ft^^atur. Sed vt ad no^ri fèrmonis exordium redeamus , 'vides amice le£for^ quanta je nobis res deferibenda obérant, non modo be/la , ^ute fuerunt necejfaria ad fiab/liea-“^ fegnorum fundamenta cum Luftanis , 'vt Hifgt;ania daretur “vnum caput, cum Pce-^^amp; Gallis adeonfuendos re/arciendof^ue fnus ijui fuerant auulf, cum ItaUsadaugen-‘‘^ emperii vires , cum Indorum tnjulanis ad propagandam Chri/liani nominis religio-^^^- lt;^id illa domefica? repurgajfe religionem, vindicaffe reip. ve^igaHa^hoc

^fi} regale patrimonium , ius fuumcui^ue reddidife. J^tdes ,in^uam,quam longe late/jue pateatrerumfribendarum campus,vtipuan^uam natura neget, ipfa tarnen materie amplitudo ,indulgen-

CVSATORIA PRÆ F ATlO, IN QJ^A ENVME-râtdifficukatesquæfcriptoremrerumgeUârum, ram Hi-/panarum^guam Hifp3.nien!ÎLirn,cxlocorumpcr-fonarumque amp;aliarum rcrum tempons

noRrinominibusconfe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

quuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

Criptvro mihiresHifpânnsatqaeHifpanienfes, qaxPer-omandiacqueElifabes Principum aufpiciisgeUxfum, ingens quxaam fylaa occurfatyimmenfumqueaperituropaSjSôquod ^b vnius hominis in[cgraxtatepcrûcin5poûît,neduin ab homme prxcipitiiamfenio confeélo.Etquanquâfancmukaqux mentis mcæ aciempcrttcinguntynihil tarnen eUquodmenja-tirianomina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^^ ^^°^^^^^^^^hqiJâm}ocorumatquehominümpio-10

«gt;KfomaKm‘a^.^l”“^^^‘’'“gt;‘^‘‘‘P‘*^'^‘‘‘‘^'quot;‘^quot;^

ditanus eDifennne/J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FrancHcusNoianusinSiciliaCcpbalœ-

nem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ê’^^^^I^iptisEUfabetam vocabant, quam appellaiio-ludensadnomen D J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BaptidaHantuanusadhuclicenriusal-^^bensadnomenD,dns,EbfamdixitadieâoBelIx co^nomento AliiexEuan-noncorruntnnonEUfamBelbm, exdeclinadonf‘r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifaben camdoâiffimorumvirorumvfa

lice ratura ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’^^ümûthxcvoxorigineHebraica,eius 4^

ronlcer^^^^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^^-^-^^o,EliamAminadabargueAa-

^^ ^^ vcEaSgeUBa feribit, Zachariasloanncm nrxfertim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^t^^’^^^^^^^^^^^g^^blisnomen referebat, cum

Ç h ^^quot; ^^^^^‘^^^^^^^^^}I^^^Oeimeifeptim3,EueDeimeifaturitas. ^^benamgueperEnferiptum^iuramenrumEuefeptemûgniEcarmerfamevero, f ^9 3nciam,ex mronymo^Remigio,Samuele TalmudiBaj omnibufqueHe- yo f^'^- P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^)Fuetbarpiraruminbocnomineirrepferk,aliubi h

^Ûgt;«^»»[mys-Nosvcroinrcrimcumplxrifquevinsdoaiaimk mpenu nmaacuto cademguebreuiex Grxcorurégulaproferemus,guxecianiE ir reu2s,ex rxcorum régula, vlnma exikente longa non parieur accenrumin ccrciam a bnefyHabam transferri.

Ten ia dif/^cuhas a fnägifiratibtts. yE RT r A difficult«TS acccffic a nominibus Prihcipuni,magiftratuumq;,amp; officié ’*• orum,cxeoquod apudantiquioresalix fiicrUhtrerumpublicaru formxqua fint noftrofxcul0jatq-,proindcaliimagiftratus, cum prxfertimexariftocraciaR.o-manorumLatinxappellationesinregiam gubernationemfinttrasfercndx.Sed funtquædânomina Latina,quç ex xquoHifpahis refpondent,vt Rcgi,Rei:Duci, Duque:Comiti,Conde. Quxda,cum fine multa,atqj proinde vidcaturefle diucr-fia,inidein tarnen recidunt,vcquiRegumtemporibusfuitTribunusceIerum,fob 10 ConfulibusfuitMagiftercquitumjfubImpcratoribus Prxfedus prçtorio,is ma^ giftratus anoftns dicitur Capitan delàguarda,cum alioquiPrxfedus prxtono fie prouocationum ludex. E diuerfo idem nomen aliquando variis accommodatur officiis,vtprxfes,ci qui præfidio tenet arcem, Alcaide vero Punico vocabulo Hi-fpani vocat,amp; ei qui vrbem, fiue caftellum, fiue montium iuga,vel fauces, fine lo-cumaIiuarmistuetur,C.ip!tandeguarnicio vulgodicitur.Quj prætereaHifpané diciturCorregidor,fi vrbem fine municipiu prxfidio tenet,prafes eft : fi rem fiici îgit,procurator: fi tantu iuri dicudo prxeft, prartor:fi vice régis fungitur,^con(iiJi Suncetiam vocabula, quibus nihil in alteragubernatione refpodet, vt ei quod eft Didator fiue Cenfor apud Romanos,nihilrefpödetapudnos,amp;eiquodcftapud

*® nosMarquesaut Almirate,nihil refpondet apud Romanos. Quare in huiufmodi tebusnomina fingendafunr, vt iliumappellemus Mafchionem, quafia marchai fiuncclaffispra:fc0lum,autfitemagisGrxcadele0l:ant,Nauarchufiue Architha-läffum dicere licebit.Nam Archimarinus,quo aliqui vtütür, neq; Grxee neq; La-finediceretur, cum nullum fit nomen quod ex duobus pcregrinis componatur. Atq; idem de aliis rebus eft faciendum qux non confiant natura, fed hominûar-l^itriocotidie immutatur.Ex hoc genete funt veftcs,arma, naues,vafa, inftrume-figt;inaciiinx.Trecenti,autnon multo pluresannifunt, exquoinuentueft hoc tor-’’ientigenus,quam vocat bombardam,amp; in eo genere multx diuerfitates. Sed cu lesnuperinuentafnd poflis Latine dicere,fingenda Cunt nomina,vtquod vir qui-1® *1301 dodusnimis audaderdeOftiaTibennadixitiTunfaiacctbombisardenti-l3us0ftia,amp;c. Alii fulphuratias ant nitrarias machinas,aut aliquid talc fingere au-fißt.Nam fclopetra quod a fono dicatur,hoc eft,ab fpiritu illo fonoro qui ex buc-carum perflatarum compreirucrumpit,haud dubiumeft. Cum fitigituranobis r önaniutnquxferipturifumus, reddeda ratio, illarum maxime quxpoiTuntledo-' *'Utn velauditotum aures oftendere,vifum cft,anteaquârem ipiam aggrediamuri lt;:aufasattingere,curineiufniodinominibusprxteraliorum communevfum tan-talicenciavfifimus,ne fit nobis ncceifcjin medio opens curfu in hæc, tametfi non penitusaliena,diucrtere:atqjimprimis de iis quç ad locorum rationem, hoc eft ad cofinographiam pertinent.

pjisp ANi A ab omnibus latcribus pciagoabiuitur,nifi quatenus ab Oriêtc,quà eftangufijor,aquaru diuortiis Pyrençi montis a Gallia diftinguitur. Is a Vene-i’inemplo,q(J'’eftpromotorium propelllibcros,initiûcapit. inde in ipfam Hifpa-niam,hocett,inCaurüventumincûbensporrigitur,définit in orafeptentrionahs OceaniadOEafonem.VndcipfiusHifpaniçfcpcentrionaleincipitlatüSjtendirqj ’ßZephyrum, id eft,ocGaium xquinodiale per Vafconum, Cantabrorum, Aftu-’^uin,Callaicorumq51ittora, terminaturq; in NeriO Artabrorum promôtorio. Ab volatils occidentale inchoatur, redaq; in Auftrum per Catlaicam Lufitanamque ofatiudfacrum promontoriumrenditur,dcindepcr Bæticæ littorahyemalc or-turn vetius ad fretumHerculeumcontrahitur. Inter Cal pen Hifpania,’amp; Abilanl «phriexpromontoriaOceanusab occafuinfluit terras,quçante Hérculc,quem-’O^odumeftinfabulisjfuerantcontinentcs. Atq5itanouoNüftri mans nomine ™*panüimalxua,adextraMauritaniamTirtgitanamrelinquehs,ortumxquino-^ialem,amp;quo vItcriusprocedit,magifqucEuropam vndis obruensjdumiepef

Bxticæ atqjTarraconenfisprouinci« orammcndionalem cxplicat,Hifpaniain contrahit ad prom ontorium fine templü Vcneris,vndc paulo ante illam fccimus exordium capcre.Atqjinhuncmodumlongiorquamfuerit eiuslatitudojamp;iu-xta Pyrenaeum no modo confîniGalIia, fed anguftior feipfa, quemadmodumin-quit Strabo,exhibetnobisimaginempellisvaccinxin folocxplicata:. Interiora ’ Hifpanixin tres partesdiuidûtur,inBæricam,Lufitaniam,Tarraconéfcmq}.Ha!C citcrior,ill*e ambævno nomine Hifpania vlterior vocitantur. Bæticaa feptentrio-ne terminator Ana fluuio;aboccafu Atlantico Oceano, quiinteriacet Anxoftiu fretumqi Herculeum:a meridie mari Noftro, quod eft inter fretum amp;nbsp;Charidemi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

promontorium;ab oriente vero tcrminaturlinea qua: protenditura promontorio lO eodem per Caftulonem,cuiusveftigiahodie monftrantur,quindecimmillibus pafTuum occidentem xquinodialcm verfusaBiatia,deinderedaad fluuium A-nam,vbieftoppidumquodOretaniavetuscognominatur. Lufitania a feptentri-oneterminaturamneDuria,abipfiusoftio,quaerumpitinOceanum Atlanticu flumine aduerfo,ad ponté qui eft e rcgionead Septimancas. Ab occafii termina-turpelago Atlantico quod eft inter Durixatqj Ana: fluuium. A meridie habet 1a-tus quod diximus a fepcentrione Bxticam habere. Ab oriete terminaturlinea re-da, qua: ducitur ab Oretsnia veteri ad pontem Durix, qui nunc eft contra Septimancas.Quod reliquum eft Hifpanix complcditur prouincia Tarraconebs, qux habet termmosafeptentrione Oceanum Britannicum,abOEafoncadNerium 10 flue Artabrorumpromontorium : ab occafu littus quod eft inter idem promon- • torium amp;nbsp;Duria: oftiü in Atlantico Oceano, amp;nbsp;latera orientalia qua: dixinws Bæ-ticam amp;nbsp;Lufitaniam habere. A Meridie terminatur latere quod a feptétrione de- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dimus Lufitania:, amp;noftrimarisora,qua:eft inter Charidemi promontonum amp;^ Veneris templum.Ab oriente habet Pyrena:os montes, quibus diximus Hifpania aGallia diftcrminari. Ex iis qua: dida funt, conuincitur error illorum qui earn quç noftro fæculo Portugallia dicitur,Lufitaniam appcllant:cum Lufitania latius pateat, quippe qua: cópledatur Caurium, Caftra Cecilia, Caftra lulia, Placentia, Abilam,Salmanticam, amp;nbsp;eam qux nunc Ciuitas Roderici nunfupatur. Atq; e di-uerfo parsillaTarraconenfis prouincia:,quxinteriacet Duriam amp;Limiam,quia-lio nomine Lethes quoqj vocatur, Portugallenfium Rcgi contributa eft, quam tarnen in hiftoria Lufitanorum Regem nominauimus, ita tarnen vt per totum eins potiflimampartem intelligamus. Eadem prxterearatione quinominecorrupto nuncupatur AragonixRex,Tarraconcfium Regem femperin hiftoria diximus, cum alioqui Tarraconenfis prouincia prêter Ba:ticam amp;nbsp;Lufitaniam,omne quod reliquumeftHifpania:contineat, apudantiquiflimos tarnen RomanosTarraco-nenfis tantum vocabacur portioillabreuis qua:citraIberum amnem erat,didaa Tarracone eiufdem regionis vrbe nobiliffima. Neq^ funt audiédi qui furore quo-dam Bellona: pcrcitidiuinant,aut illa qua: fomniarüt,dicunt fe pro comperto habere,quod Aragoniadidafit ab Arago nefcio quo flumine, appellate ficexeo,q» 40 Hercules quo temporeinHifpaniâvenit,adripaseiusamnisarasercxit,adquas egitpecudesfacrificaturus:itaq5didusAragoabaraamp;agédo,vndefitpofteadu-óium Aragoniç nomen. Hxcfpeciofadidu funt, fiautorealiquo vel mediocri defend! poflent. Quxvulgo nuncAndaluzia,Gothoru temporibusaVandalisha-bitatoribus Vandalia nücupaia,eaputaturefre qux fueritapudGrxcosamp; Romanos Ba:tica,amp;: nos totam Bxticam Vandalia contineri dicimus, fed nó idcirco rota Bçtica eft Vandalia.Nam Murgi,Mentefa,Vbeta,Biatia,Tarraconcnfiprouinciç ccdunt,qux tarnen fub V andalia comprehendutur. Portio illa quoqj Bxtica:,qua: protenditur inter Anam fluuium montefqj Marianos, qux Magiftratibus diui la-cobiamp;:Traianoponticontributaeft,ancmine in Vandaliaconumeratur. Quare jo amp;:nosnoomniadabimus antiquitati,fed neqjfemper incertum vulgus fequemur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jt

fugiemus tamé,quoad fieri poterit,barbaras appellationcs,fequemurqj vocesfer-moni Latino vfitatas, etiamfi tantundem non valeät.Itaqj Portugallenfiü Regem Lufitanorumpotiusappellabimus,amp; AragonenfiumRegempotiusTarracone-fium,amp;Nauariorumpotius Vafconum,amp;CaftcllanorupotiusHifpanorum,non ignoran-

Ignorantes Lufitaniam amp;nbsp;Tarraconenfern amp;nbsp;Vafeoniam latins patere. Apud an-tiquiffimos fub Hifpaniæ nomine continebatur Narbonenfis prouincia Neuma-fium vfq; amp;nbsp;Auenionem,deinde fub Romanis principibus contradi funt fines ad Pyrenxum.AtqueiterumGothi Reges ad termines illam prifcos extenderunt. Vndeamp;inconciliisqnæfubGothorumprincipibusinHifpaniafunthabita,Nar-tionenfes,amp;Befienfes,amp;Carcaflenfes, amp;nbsp;Carpentoradenfes,amp;Hclenenfes,amp; ßeterrenfesEpifcopinominafuaindeeretisfubferipferunt.

*® JNtER Hifpaniæmontes Pyrenæi altitudine cæterosexcedunt,cognominati, vt Siliusltalicus in primo Punicorü volumine fcribit, a Pyrene nympha Bebry-cislndigenæ principis filia,quam Hercules illac traiiciens violate iurebofpitii vi-tiauit.Autfiquis non admittitpoetaru fabulas,quemadmodum Plinius,qui tertio libre naturalis hiftoriae fcribit totü illud de Pyrene fabulofum efle,credat Diodo-toSiculo,qui librofextobibliotheces prodit,didos Pyrenæosefle a pyrvocabulo Græco,quodLatincvertiturignis,quomontesillidiuconfl3grarût.I^,ficutinfu-perioribus didueft,pofteaquam a templo Veneris ad OEafonem difterminarune Gallias ab Hifpania,per Câtabros amp;nbsp;Aftures maritimes porredi occidente xqui-öodialem verfus in Gallecia tandem euanefcunt.Iidem præterea montes ab ortu Iblisinoccafumporrigût brachium per mediam Hifpaniæ longitudinem paribus interuallis,adeos quos diximus protendiper oram mantimaab OEafone inGaT liciam. Hoc Pyrenæi brachium diftinguit Hifpanos, vt hi vocétur Citramontani, illiveroVltramontani,terminaturq} ad in ora Lufitaniæoccidcntali. Eft amp;nbsp;lu-bedamons,quem Saltum Aucenfem hodic vocat,ab Auca vrbe antiquifiima vn-•leincipit,cuiusveftigia cumnomineadhuc vifunturiuxtaVilläFrancam,oppidum üjpra Burgos circiter vigintipafluümillia.Diduseftautéhicmons lubeda alubaldalberi Regisfilio qui a Berofo Chaldço ibidem regnafie traditur.Hic mos ab Auca protenditur meridiem verfus æque diftanter Pyrenæis montibus,arcens Iberum amnem ly fluat in occafum,quo cætera,Hifpaniæ flumina maiora influât l*^ in mare occidentale. Mons quoqj Orofpeda initium capit no longeanouaCar-tbaginejenditqsinoccafum per noftri maris oram maritimam tangens Illiberos, Malaca, Arundam : deficitqj tandé in Atlantici maris ora contra Herculis Gades. Mariani montes incipiûtaTygenfiiâltu,porrigunturqjoccafum verfus per media Bæcicam,euanefcuntq5 in man Atlantico. Hos Pcolemæus corrupto nomine Te-merianos vocat pro Marianis.Sunt amp;nbsp;alii coplures Hifpaniæ mótes,fedvt brachia fiucarticuli fuperiorum quatuor funt,aut per fe colles potius dicendi,qua montes.

pLvMiNA,quemadmodumamp;motes,crebromemoraturinhifl;oriis,propter-4® ea qiiod funtanaturapofitaquafifinesrcgionumæterni,pcrquosincogniti-onem multarumreturn perueniemus.Quare vifumeftde amnibus Hifpaniæqui maxime principes funt,aliquid dehbare,amp; inprimis de quo Vxsc^wis^^tferit He-j^triamfiofioff/fiiafiamina Blt;etis. Hic ortus in Saltu Tygêfi no longe a Caflaone fluit inoccafum,atq5 ab Andugaro Bæticam mediam fecat,amp; prouinciç nomen impo-nens,eius vrbes nobiliffimas Cordubam, Italicam, Romuleamqj quodam Hifpa-limvocitatam præterlabitur. Hæca Pœnisdeindelfpilia,amp;abarbarispofl:eain-ueflis literisprioribus,amp;pinbmut3ta,Sibiliadidà,nûcSeuillanominatur.Tan-demq5pervnum odium exit in mareiuxta municipium quod Luciferi tcmplum abantiquisdicebatur. Olim hicfluuius duohabuitoftia, quorum alterum quod jo erat meridionalius, oblimatum eft cum aluco codem pertendente a Nebrifla per

AftamcoloniamadTurrimCapionis.Exquibusfacilefoluiturilladubitatioquç foletbarumreturncuriofosmouere,amp;:meipfum plærumqs ambiguum reddidit. CufflStrabone,PtoIcmæo, Mela,Plinio,omnibuscofmographisauthoribus,Ne-briflaSe Afta colonia inter æftuaria Bætis pofitæ fint, qui potuit fieri, vt hodie non paucioribus quam odonis pafTuum millibus a flumine diftenc.?Nirnirum,quia vt

ftatim dixi,alueus ille qui NebrifTam amp;nbsp;Aftam prxterfluebat,oblimatus eft,fie tarnen, vtilliusvcftigiahodicvifantur cum xfiuarüsatquc diorygibus manufaebs, vtinquitStrabo,adexportandasfcaphis amp;lintribus Fruges ex agrisin vicinasvr-bcs. Sed quemadmodum a Baeti fluuio Bxtica notnen accepir,itaab Ibero arnne vniuerfa Iberia cognominata eft,qui vn’ ex omnibus Hifpanixfluminibusin Au-ftros defluit, cumrcliquiomnesobortu in occafum delabantur. Cuiusreicaufa altius mihi nunc repetendaeft.Permediumtorius orbiscogniri abortuSoIisad occafum porriguncur excclfi montes, quali dorfum quodda terræ, ex quo omnia propefluminaoriutur partim ad feptentrionem,partim ad meridiem. Hi montes dum per Indias tendunt, appcilantur Caucafusreum perSyrias, Taurus : cum per *® Ciiiciam, Amanus.Tum duo porrigitbrachia, akerum per Ifthmon interiacenté finum Arabicum arque mare Noftrum,deinde per mediarn Aphricam procurrés vfquead t marisÂtlanticipromonrorium.Alterûprætercabrachiumporrigit per montes incognitos, qui iungunturmontibus qui diuiduntThraciam a Mace« donia,quidcinceps refpondentalpibuslcaliæ,aquibusperomncmlongitudinem furguntln Apœninum.Tum per Cemenos montes médias Galbas pertendentes applicantur Pyrenæo,aquo,quemadmodum pauloanre diximus,porriguntur montes qui Hifpaniamdiuiduntpermcdiam longitudmem,dcfinuntquein ora maris Atlanticinixta f Luhtaniæoppidum.Cumitaqj omnesfluuiicapitalcsex caufa fuperius tradira partim infeptentrionem,partim in meridiem delabantur, ^-^ folaHifpaniefliiminafluut ab ortu Solis ad occafum,euntqucredain Atlanticum pelagus,prxterIberumamnem,qui,vtdiximus,aSeptentrionelabiturin Auftru, ab lubcda monte prohibitus irc occafum verfus. Anas igitur in agro Larcinitano proriinciaeTarraconenfis orrus, nunc fe in terræ cuniculos mergcns,nunc infta-gnarefundens, quemadmodum paulofuperiusdidum eft,abOretaniaveterife-cundo flumine Bætica a Lufitania difterminat, præterlabitiirqs CeciliamGemel-linam,Emerita,Pacemque Auguftam Lufiraniæ vrbes pra.’claras,falt;ftoque flexu anteaquam in Atlanticumpelaguscxeat,pcrduoofl:ian5procula f effundirur. Tagus in CeltiberiaTarraconenfis regione orrus Carpetanian^ecat, deindeTa-labricam prxterfluit,amp; a pontequem nunc Archiepiieopi vocanr,Lufitaniam di- 5° uiditmediam,3tquenonlongeab Olyfliponein Atlanticum erumpitOceanum. HicaPoetisaureas arenas in maretraditurvoluere,quod nóomninofabulofum cft,cum cernamus nunc ineo bradeolas aureas per medias arenas interlucere, Durius amnis oritur in PelendonibusprouinciæTarraconenfis,fluitque in meridiem quoad perueniat Numatiam vrbem Celtiberorum clarifl'im3m,deindefle* Ófituroccafum verfus, prattcrfluenfqjClunienfis conucntusoppidanobilifiimaa ponte quifirus efteregioncad Septimancas,Lufltaniam a Tarraconenfi déterminât,pcrTurremfellarum,Taurum,amp;OceIum, tandem exitin Oceannm A-tlan ticum iuxta vrbem quam vocat portum Callaicorum. In Lufitania flumen eft Munda in eadem ortum,exitquein Occanum quoque occidentalem. Eft amp;nbsp;in 4® Bxtica ciuitas eiufdem nominis,iuxta qua Cat far Pompeii liberos fuperauit, bcl-Jifqueciuilibusfinemimpofuit,quamquam lunt qui accipiant vrbemprofluuio, amp;nbsp;fluuiiim pro vrbe, cum inter flumen amp;nbsp;vrbem interfint centum parafangx, aut non multo minus. LimiamGallicia?flumen, quod antiqui Lethen,hoceft,obli’ uionisappellauere,amp; Minium amnem quoque infignem eiufdem G3riiciç,qucni

Poetæ dicunt volucrc in pelagus arenas aureas, id quod deTago dixi-mus. EtdeamnibusHifpaniæ magis infignibus hxc dixiflc fufficiat, nunede rcgionibus, populis,vrbibuf-que diflcrendum eft.

^gt;^^»tiitt/ ^uadam fteeeßaria ail/e^ueKÜs hi/lcria ileclaraùeinefjt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. /.

N R r c v s huiusnominis tertius Hi/paniarum Rex, qui cx longa valetudine Valetudinarius eft cogno-1 minatus, cum obiret diem fuum, loannem bimulum ^ fere puerum quemfex Catharina hha Ducis Ioannis ^ ab Alencaftro Britânifufcepcrat,fubtutelaeiufdem Catharinæ vxoris ac Ferdinandi iunioris natu fratris, ^^ hçredemregniq^fucceflbrem extcftamencoreliquiG

ui cum ad pubercatis annos perueni/Tet, vxorem (^ duxit Mariam patruoatqj cutorefuo Ferdinandoge-nitam,exquaÉnriquum primogenitum procreanit* Ha:cpofteaquam vita funâra eft,alteram fuperindu-

xitElifaben,Ioanne Ioannis Lufitanorum Regis fiJio 'Jïtatïi^xquaduosfufcepit liberos, Elifaben matri cognominem,quæpoftea Hi-Pänorum aufpicatiflima Regina fuit,amp; Alphonfum, qui inter ipfa ftatimregni ®*ordiamorte immatura interceptuseft.Cumveroinftitutum nobisßt,Ferdi-»landiatquc Elifal«svxoris hiftoriam Latino fermone profequi,paucade Enri-^”0 amp;nbsp;A Iphonfo fratribus repetéda funt, vt oftendamus quo iure, vel quo po tins humilie ad Hifpanac reipublicx moderationem perueneric, amp;nbsp;qua via Ferdinan-‘lutnprouincixTarraconenfisatqucinfularumnoftri marisRegem defignatura , ^ coniugio fortita eft. Enriquus ab Enriquo illo primo huius nonriinis quartus Hi-1}'*f^^^ ‘Panorum Rex, loanne patre defundo regni adminiftrationem iniit, q ui fub ipfa i^ffl^, r«gnandiinitia optimumprincipemgeftït.Namamp;aliquotexpeditionesinMaU- ^^ ƒ fosBæticæ inquilinos fecit,amp; regni populos ciuitatefque in fumma tranquillitate * ^ ^ continuit. Hic cum adhuc pnnceps eflet ( fic enim vocant Hifpani filium Regis primogenitum, qui omnium proccrumamp; ciuitatum populorumqueiureiuran-dofuturus Rex defignatur)BIancham Ioannis Nauarixatque deinceps Tarraco-nenfium Regis filiam duxit vxorem,fed ab illius nuptiis fe continuit, fine impotê-tixfuï conicius, fine ex alia quadam ratione incognita, vndeingentesfequutse funtquerelæ atque diirenfiones,altero inalterum ftcnlitatis caufam reiiciente: doneccontroucrfiaadfummumPontificemdcuolutaeft,quifada partium dif-quifitione,illos ad certum tempus lege cóiugali foluit. Fado itaquediuortio Enriquus alteram fuperinduxit loanham Eduardi Regis Lufitanorum filiam,ex qua nihilomagisquam ex priore liberosgenuit.CumqueapudomnesHifpanosat^ exterasquoquenationcsconftaretRegisinfœcunditas, idque multis experimë-nsvirginum corruptarum,natugrandiorum,atquemulierum etiam vulgo pro-ftitutarum omnibus teftatum eflet, quinto anno poftea quam conuenerant. Re-JO ginapræter omnium fpemdeprehenfa eft concepifle:neque fuit qui dubitaretil-lam a quodam ex Regis amicis adulteratam, cuius nomen honoris caufa etiam nunctacendumefledecreui. Suntquiopinentur Regemipfum ex cacozelia per manus,vtiaiunt,inmanusamico potiundamtradidifle.Quaerescumnonfolum apudregniprimores,fedetiam apud infimae conditionis homines certo certior effet, indignitate rei omnes permoti Regë aduerfari deteftanque : Reginam veto

nondiflîmulanter odifle,quod viru tarninfignimacula dedecorauentupfum vc-ro tâti fcelerisautotem violate fidei publicæ atqj proditionis infimularc. Non dc-fiierüt interea pracfules amp;nbsp;religiofi atqj ordinis equeftris boni vin, qui tü fermone prçfentes,tû per literas abfentes Regcm hortarentur, fuaderentque fœturn ilium male ominatû turpique ex adulterio côcepturn ablcgaret aliquo, vbi laterct teter-nu:atqjeadcm via amp;: régis ipfiusignominiadiluerccur,amp;regni perniciofaiHafax intercideret.At Rexfecum reputansRegin^conceptumnonpofleccIari,atque proinde fi partus cuiufeumqj akcrius nomine exponerctur,magnii dedecusinde fubeundu, nullu exhortationibus monitifque amicoru rcliqui t lock : quin potius quicquidReginapeperiflet,decreuit tollereatquepro fuoeducate. Peperititatj *® fiham,cui inditum eft nomen Ioannæ,quç mukorum pofteamalorumcaufafuit.

Ioanna Enri^ur de/i^natur Princeps,eaiiue abiurata ^Iphonp/s fub/üttiiturfalutatur^ue Rex/xparttunt dfßabiopngnatffryVincitur^ue^lphon/us. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput II,

'n E x cum putaretfcturpitudini fuxquafi velumquoddam poftepra?rendere,fi ■^^puellamprofitereturexfegenitam,limuletiam vtfuasvinlitatisargumetum aliquodrelinqueret: ex primoribusregni alios pollicitationibus,quofdametiam præmiis,nonnullosquoqîprecibus,conipluresamp;minis,eûquibusetiamamp;ciui-tatummunicipiorumqueprocuratoresinduces eoremdeduxit, vtfuppofititiam ^® illam recens natam pro vera filia iureiurando principem regniq; hxredem ex Hi-fpanorum confuetudine defignarent : id quod eft Madriti geftü. nbsp;Quæ res cum publice tranfigeretur,aplçrkqî tarnen (ecretoreclamatum eft,dicencibusfeiufto terrorecompulfos peieraOe,proptercaquod Regispotentiaeflet illis tücformi-dolofa.Qïii non mukum poft tempus confeientia tanti facinoris adadi, remquei-pfam profeifi palam a Rege defciuerunt,minis oratoribus qui diccrent iHijle nolle ftareiuriiurado quod eftet ab ilIis extortum, aut minis, aut illicitis padionibus: quin potius illü per fuperos,perqj maiorü fiioriim mancs,amp;; perip/ius regni maie-ftatem obteftabatur,puella vel ipfo tefte atqj indicé ex feedo c^ncubitu genitaab-dicaret,ablegaretq5 aliquo vnde nee nomen ad Hifpanos vnquaredire poftet. Pc- P tiere infuper vt Hilpanx reipublicx^fpiceret, ne quid detrimeti pateretur:quod fieri non poftet facile,nifi Alphonfum fratré natu minoré declararet principe bç-

’ redemregniqjfucceftorem. A tRèxpermotusfiuecófcienti3,qux valet pro mille . tcftibusdiue quod verebatur,ne proccrcs atqj populi,nifi id facerct,fcab imperio . fubducerét:fiuequodinrelligebatjVnoomniüconfenfufratréexpeti,quilibifuc-. ccderet:oratoribusrcfpondet,quandoquidéiuftaamp;honeftapetebât,feillorum precibus veile acquicfcere:id quod eft ab eo fadu e veftigio.Nam amp;: Aiplionfum fratré principe fibi fucceftoré regniqj h^redé declarauit.Qua: res omnibus omniü ordinu vins qui modo erant pacis amp;nbsp;quietis amatores, iucundiflima fuit. Näex ea principishæredifqj nuncupationepaxHifpanæ reipublicæ baud dubicpromit- 40 tebatur. Cum deinde Rcxcœpiftet omnia ex arbitriopaucorûagere,quippequi erant illivoluptatûadminiftri,idqj regni primoresafgreferrenc,cû vellcntàlioqui rerûnouitaté experiri,publicavtilitateneglcda,amp;quifqjfuacôtnodafccutus,dif-fidiû fecere. Na amp;nbsp;altéra pars Alphôfum principé defignatû falutauit Regé, dices non efle parendû homini ta molli amp;nbsp;effœminato,tamqj rerü gerendarû ncgligen-tiamp; fecuro,amp;qui neqj proprio dccoriparccret, ncqj publie^ traquillitati profpi-ceret.Q^reapiumexcmploeumquifitdeteriorexduobusRegibus,necidedé-dum,ignauiimquefucospccus a prxfepibusarcendum. Altéra vero parsEoriquu fecuta exeufare ,’quod eftet Rex, amp;nbsp;ab illo quidem vndus in Regem, cuius manu cor Regis cft,amp; per quem Reges regnant. Quodque fi exca cauià Rex eftet abdi- p candus,quod male rem gcrerer,non eftet tolerabiliorillagubernatio,in qua puer vndecim annorum,cuius xtatis tuncerat Alphonfus, regnaturus erat : atteftante fcripturafacra,Vçterrxilli,cuiusRcxeftpuer.Hisfevtraqueparsrationibusrue-baturapudmukitudinem,reautem verafecretofuaquifquecommodafequeba-tur.Nec tarnen erat animus vtrifque bello decetnendi,quam cundando vtriufqj regis

*^^gt;5potentiam infirmandi,quo facilius poflent, deinde pro fua libidine regnum *'’tcrfepartiri:id quod podea experimento compertum eft. Sed cum vtraq; pars ®’'crcicus cogerec, arque opporcunam caftris fedem explorarec, Vlmetum fimul ^°ntenderunt:fiue quod locus ille tali fitu eft, vt qui co potiretur,meliorem eftec ^Iliconditionemhabiturus : due quod fatalis ille campus moliebaturtraderevi-'^onamRegi qui potiorem videbatur caufam habuifle,exemple illius pugnç qua: ^°deminlocoIoanniRegideFerdinandiliberisvi0toriamdederat.Congregatis 'S*tur verin que copiis, cum de conditionibus pacis non poftet conuenire, ncque ^ ’^fijtiuinfignis collatis dimicaretur, vidoriapenesEnriquum maßt.Quod vero ®’pugnacitra voluntatê primoru fuerit, ex eo facile coniedare licet, quod vièlo-fesinperfequendis bellircliquiis honperftitcrunt. bellum namquenó tam finire Jl'^ainprotrahere volebant.Cum eftent in procindu acies,diceretq5 quifpia,Nul-®ncratio inueniri poteft qua prælium hoc poftît dirimi?Optime,facetus quidam ^onio refpondit.Qua nam inquit ille. A t hic rurfus,Si alter exercitus aufugcric.

yilphofffiti tfbttfiätu/ifueparteshortanturElifibeft föroremyZitregniJeeptrum arriptat : ^»0^ iüa reeufat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput 111.

■^eSjVixit annos tres, obiitq^ diem fuum Cardeniofæ agri Abilenßs exiguo pa-, S%inpeftilentiaillainfamiquæperidtépusgraftabatur. Erant autemeatepeftate ‘^“tnillo qui fuarum partium ftudiafouebant,AlphonfusCharillus Archiepifco-P^sToletanus, loan nes Patiequus qui ex Marchione V illenati Magi ftcr militia: ’'uftacobiSpathiferi fuit, AluarusaStunicaComesPlacêtinus, qui deinceps fuit ^reuacorü Dux, Alphonfus Pimentellus Comes Bencuentatus,3tq5 alii cóplures °‘ïiniumordinü viri principes.Qui ex morte fuiducis animo confternati, formi-^2ntcsEnriqui Regis audam ex vidoria potentia,quem probris amp;nbsp;maledidis per '■teras perqj acclamationes fæpe Iaceftierant,nullû aliud ßbi praefidiu ab irato Re-amp;lt;^gt;nucnicbar,qu:u'n Gin demortui fratrislocü Elifaben fororê qua: eodem tem-PoreatqjineademeratvrbejfubftituerentjReginarnqsfalutarent.Sicenim poiTe amp;faftionem fuam confirmare,amp; comiftorum impunitatê afl'equi,cum eftet prae-^fnim Regis filiaatq} foror vnica,ad quam non minus hçreditariü regni ius,quam ®lt;1 Alphonfum fratré germanu pertinebat. Adeunt itaqs illa, amp;nbsp;dida acceptaqs fa-‘'’tc, Alphonfus antiftes Toletanus cui reliqui omnes primas orandi partes dede-f^ntjhuiufmodi fere fermoné habuit. Si apud Deü immortalé vota noftra valu-'flent,optimaPrinceps,amp;tuiucundiftïmofratretuonuncfruereris,amp;noshabe-■^emustegëquêfequercmurobferuaremufque.Sedquandofuperisitavifumeft,

^f illeraperetur,nc malitiaforte mutaret mcntê,aut quia placita Deo anima illius, fufoianunc reftasaltera fpcsatq}vnicalux,quæpoffirHifpanaercipublicaetcoc-brasilluftrare■Quata reipublica: labes ab Enriquo fratre orta eft,ex eo tépore quo üippofititiaillara,amp;quam fimulabatcffe filiam, hæredé Reginamqj futuram etia lureiurando procerüinterpofito defignauit,optime nofti. Sed fuit tépus illud pri-ftium tolerabile. Poftea vero cum negleda regni adminiftratione, omni volupta-tumgenereaffluens per quofdam impuratos contubernales vniuerfa negetia ex-equeretur,iurifqjamp;iniuriç nullum turn eftet difcrimen,coadi fumus quaft in de-J mortuiRegis locum Regem alterum nobis fufficcrc,qui illius negligentia ré per-1 ditaminftauraret. A t nunc illo acerba nee indigna minus morte perempto, quid reliquum eft,nifi quod bonû,fœlix,fauftumq^ fit, vt regni gubernaculaiuici pias, b:flïfqjrebusatqjluxatisoperamtuamopemqs accommodes?Neq;cft quodob-50 htam anobisconditionêrecufes,nifimauisteipfam,tuofqueciuesire perditum. Namfitu,adquam regnifucceftioexiure manuconfertum pertinet, nonarripis ; occafionem,vidc ne frater audus hacquoquepartequamnostibi tradimus, tota regni molem in fubdititiam illam tui xmulam tranfeat.Hæc Tolctanus prçfukeui reliqui primores funtaftenfi. nbsp;At illa ex recenti fratris obitu in mœrorc ac ludu

^^gens, paululum lachrymis amp;nbsp;cogitatione morata, paucis tandem refpondic.

Ego venerandcPrarfuIjVofque principes mihi chariffimijvoluntatemiftam quam geritis erga me,admodum Jaudo,arque proinde magnifacio, amp;nbsp;fi quado mihida-biturfacukas, gratiam vobis cumuJatißimc referam. Sed qualis anteJiacniihia-nimusfucrit,qucmqueinpr£Efentiarumbabcam,quia,vrinrenigo,vobisperfpe-dumnonefl-,breuioftendam.Quq temporefratermeusidemquegernianusmi-hidulciflimus vobisadiutoribusrcrumpotiebatiir,quiadifcorditercmnEnriquo frarre communi viuebat, nullomodo poteratmihiplacereftatus iJie reipublicæ. Namquisfanæmentisprobaretfraternasaciesjaicernaquebenaprofanisdecer-tareodiis?quisfasamp;nefasmifceri,Iegefqueamp;iuraviolari?Qu«omniaexbici-pitigubcrnationeinafequebantur.ScdquoniamficfatavoJuerunfjVtexduobus lO alter aitericc/Ièrir,non cenfeoampliusrepugnandumeiTediuinævoIunratijqiix bis iam manifeftißimisargumentisdecJarauit, quid nos fequi debcaraus, femel cum vilt;3-oriam,atqueiterum cum fratri vita abftuJit. Quod fl vos,o amici,Hifpa-næreipublicaî cura tangit,inudpotiuscurate,vtresadil]ius imperium deferatur, cui Deus ipfe deferendum efTeiudicauit. Sed quia non raodo omnium ordinum confenfu,ied etiam ipfo qui ab aliquibusdicebatur eflepater, indice, abdicataefl ilia quam dicitis mei æmuJam,flmeIoannis Régis flJiam,fldignamtantonomine putatis, c/ficiteperipfum Regem, perquereJiquos Hifpanix proceres, vtresHi-fpana in alienam familiam illegitime non transferatur, fed poft fratris obitum ad Ulam deuoluatur,cuius potior videbicareüecaura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 20

^^ùarale c0^ci/ia»is(4 Eü/âigt;e/lggi /ram, ^ ^rehk/fjeo/us ff^ak»/// »egorium fà/cepù. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput HIJ.

7Isrationibuscommotiprocercsabierunt,addubitatesquampoti/flmumviam ■^inflfterent.QuosancipiticonflJiodiftradosIoannesPatiequusMagiftereque-üris ordinis fub diuo Jacobo merentis in hunc modü allocutus eft. Qu^fit ma-gnanimæhuiuspueIJæmens,fapientiffimi viri,quod confllium videtis.-quam non libido regnandi,non odiain partis aduerfæftudiofosflexerunt,eam nosmirenwr orationeinfententiamnoftranonpotui/reimpeIIi?Crediten^bioproceres,ra3- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

iracundia, etiam minima cxcufarionepJacabilis eft. Quare fentenriam meam ego hreui vobis oüendam. Sororem cenfeofratri conciliandam ea conditione, vtiUe folus imperio potiatur,illa vero Ci fueritfuperUcSjin regni adminidra tionem fne-cedat,idque exgcntisnodrxconiuctudine, procerum procuratorumque tonus 4^ nbsp;nbsp;^^

Hifpanixiureiurandofanciatur. In Magidri fentenriam omnespedibusmani-bufque tune ierunt,qaodvidebaturxquabilior,3£ cui nemopoifitobGilere,tam-etfinon eratillis ignorum ipfumiampridemcogitaffe de reditu in gratiamcum Rcge,quippequi cotidie apud omnes tedaretur, prxdicareturqueillum vnicum benefaäoremfuum,fequeomniumfortunarum fuarumilliuscfTedebitorem. Ex quo faä:umeii,vt omnes falt;dionisilliusfocii,atqueille imprimis, ccepilTentagere deconcordiainterfratremSefororem. Isnamqueautorfuit,vtAlphonfusFon-fecaArchiepiCcopusHifpalenfis, virbonusatquedicendi non imperitus, S^qui vtriufque partis effet amicus,Regem adirer, arque imprimis ab Ulo venia petita, de pacis conditionibus agerer. Qui vt erat homo ad res agendas narus, non gra- ƒ0 nbsp;nbsp;nbsp;.^

uatenegotium fufeipiens regem adit, apud quem huiufmodi fermonevfuseii. Cum in condituendoRege, clariffimePrinccps, omnia virrutum genera Gnme-ceffaria,ôâquxpoffintillum,amp;:bonumvirumfacere,amp;:fapientem:duztameniu-revidenrurprimasGbivendicare fedes,cIemcntiaSe:iu{iitia,quxfolxpoffunteffi-ceremortalesproximo adDeum acccdcre,qui amp;:iplcclemcntiffmasiuiiiffimnf

qiiccft.His duabus ita moderatur orbcm,vt in fuis operibus nunqua altera fine al-terareperiatur. Pars illa,optime Rcx, quæ fratré tuu fequebatur, forte fibi perfua* ^crat fe atuaCelfitudineduriufcule tradari,quod videbat te propenfiori quoda niodoamicis quos tibi priuatim delegeras,indu!gere, quodqj beneficia quæ con-lueueruntaregalibeneficentiaproficifci,non peruenirentadillos prodignitatc. Sedefto partira inuidia, partira indignatio illos a te alienauerit, iam pudet eos pi-gfitquefadijiam fatentur fe amp;nbsp;tuo Matte,amp; diuina fententia vidos.Eri t igi tur cle-’î'ctiætuæ,amp;illos facere tibi obfequentes amicos,errata illis condonado,amp; iufti-'gt;3^)11 regni tui vires fparfas recollegcris,copofucrifq5 reru ftatu prafente, amp;nbsp;dein-^ dcfuturætraquiHitati profpexcris. Quod vtruquevno tuo fingulari beneficie in fenip, efficies, fi fororé ia prope vno omnin confenfu principe no modo cxpeda-gt;3)led animo quoqs defignata,tu tibi illa fucccflura,regniq5 légitima hçrede decla-fïueris : atqj eadé via te ab omni moledia li berabiS, om nefqj primores obnoxios tibifacies,Erebus Hifpanisquietempaccmqjinlongij relinques,efficiefq5Vtmi-^wcordiaamp;: veritas obuient fimul, amp;nbsp;iuftitia amp;nbsp;pax ofculétur fe. A t Rex rametfi Watillis non diflïmulateriratus,a quibus liæcpetebâtur, benigne tarne patiéterqi Archiepifcopûaudiuit,refponditq5fedicpofteroi]lirefponfadaturura,atqiitail-lüin liæc verba dirai fit. Etant familiäres atqj amici Regis fedi in fadiones duas, îHera quæ ftudebat Regis forori, altera quæ partis fuppofititiæ illius filiæ fuftinc-^^ bat.Quiauditalegatione cum in telligercntRcgisingenium flexibile, arque par-quot;oniométo poflehucvelillucimpelli,regéaggrediuntur, tentantquerationibus ’ilrem accommodatis, quseque pars infententiam fuam pellicere. Qui adulteri-' '’sRegis filiæ partes t uebätur, dicebant venifle tempus in quo Deus traderet ho-; ^«inmanusfuas.quandofpoliatiduce,arqueconfiliiinopes,nefciebantquofe

•^onferrentjOifi ad eum quem re amp;nbsp;verbis læleraut. Reuocaretque in memoriara, j ÏUo padoabimperiofuodefciuerüt, arque contra diuina amp;nbsp;humanaiuracreato 1 fibiRege, armati etiara in acie contra fuum verum Regem dccertaucrint. Memi-1 ’’iHetquç probraamp; malediêlain vulgusfparferint,atqueetiam ad principes exte-; ’’ttumgentiöfcripf^inteaquxde maieftate regiaconfinxerunt prædicauerunt-V lue,quibusetiara fcortaamp;proftibulasmeretricesabftinerent. Quarehuiufmodi bominumgeneri,nonmodoveniamnoneiredandam,autingratiamrecipiédos, ’«urnetiarabello perfequendos, exagitandofqueadextremas mundi oras, quo ’bluerent commifRijdignafque pro fuis fccleribus pœnas reportarent, Exaggera-bîntprætereahominum fuperbiam,vclimpudcnnam potius,qui cum debuiflent patere veniara fupplices, poftularét fuo arbicrio defignari debere principe regni-'luehïredem,imponenteslegem quam vidores vidis imponereconfueuerunr. Atpars altera, fiue quod diffidebat Regis ingenio, quod erat magis pronu ad ociü ’'q)focordia,quam ad decertandum vindicandumq; bello iniurias, fine quod in-’'clligebantregnihçreditatéadfororcpertincte,fiuequodvidebantmalaimpen-ucncianullumeirehabiturafinê,nififrateramp;fororredirentingratia,obteftaban-turRegé,vt ex hoftibusfaceret amicos illos qui antehac fibi oblliterant,fimuletia lotoré fibibeneuolam faceret, dedararett^ illam principeregnorumq;futuram hære(lem,fi foret fibi aliquando fupcrftes. Erant qui fuaderêt illi omnia fuperiora perfnnulationem ede facicda,quoadfororinpoteftatem fuam redigeretur.pofle enim tune illa alicuiexternarumgentiü principi matrimoniolocare,atqjeadêvia nadere filiæ, fine putatiuæ,fîue ex fe genitæ, regnû quod a maiorib’ fuis receperat.

Re^em dubium in EUfabes partes {Andréas Caprarius proniorem facit :ßatunfitur~ ijj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^ue pacts condiiienes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput r.

‘ ^Xtamvariis fententiis Regemancipitem,dubiumq5 qrnd faceret, Andréas Caprarius quem Magifterio domus præfccerat, amp;nbsp;cui ex omnib’ amici ' ma* gisfidebatquamnullialteri,hûcinmodumeftalIoGutus.Etfiintelligo,clariirime Rcx,meapud Celfitudinem tuam non habere tantum autoritatis,vt audeam te a-bqua de rcadmonere,eft tarnen fidei meæ amp;nbsp;obfequh quod tibi debeo /leftatum

apud te rclinquere, quid ego fentiam de hoc negotio quo te implicitu ede video. Audiuinuperexquodam virododiflimoqui fephilofophum profïtebatur,fcri-ptum ede apud Platonem, tantum quemqj in fua rep.debere contendere, quantum ciuibus fuis perfuadere podet.Nam quemadmodum patri, fic etia pathç non ede vim inferendam.Omnibus regni primoribus dmul amp;nbsp;vulgo,atqj omniü ordi-num viris perdiafum eft,hanc qua Regina vxor tua peperit,nó ede ex te genitam, idqs fadum eft illis probabile argumcntis,quæ nos amici tui qui fxpe cum populo difceptamus,nulla rationepodumusdidoluere.Si tibi animus eft,qua cupiscredi tuam ede filiam,regni hxredem relinquere,tota erras via. Nam eft nemo qui non indignetur parere illi,ad quem regni fuccedio iure non pertinet.Quod d viderint lO te arces munitionefque amp;nbsp;caftella præddio firmare, atqueamicis tuis credere, vt poft obitum tuum filix tradant,hoc eft patriæ vim afFerre, hoc eft con tedere plus quam effici podît,*hoc eft Gigantum more cotra fuperos pugnare, voluntatique diuinæ obfiftere.Neq; imperio tuo fubditi magis id patiêtur, quam fi velis illosin manusinfideliumtradere.SircfpublicaHifpanaloquipodet,nonaliudopinordi-ccret,quam quod ego nuc fentio,ede videlicet ignofcêdum illis qui pro fratre tuo^ contra te arma fumpferunt,qui forte non tam oftendendi tui caufa,quam vtilitati publicæ profpiciendi id fecerunt. Deinde fororê tibi conciliandam, traäädamqj proinde ac fi edet filia ex te genita, quandoquide ita Deus voluit, vt tu fine proie decedurus edes,, illiqj regni fuccedïonê volens nolenfqj décernas. Hacenim via ï^ omnes tibi fatebuntur ede debitores,tibiq5 libentidïme obtcperabunt,tu fummo ocioamp;tranquillitatefrueris,resHifpanxindiesmagis magifqsedïorefcent. Pro quibus in républicam meritis illud præmiû tibi dabitur, quod omnibus qui com-midum fibiimperiu cóferuauerint,adiuuerint,auxerint,a deopropofitumeft. In hanc fententiam quæ ex altera parte timorem intentabar, ex altera ocium pollice- , batur,Rexfacilimeacquieuit,iubetq5Vocari Archicpifcopu,cuirefpondet, veile fe reipublicæ amp;: comunis vtilitatis caufa códonarc illorü errata qui ab imperio fuo defciuerint: veile prxrerea fororê fibi cociliare, atqj in principe regniq} fucceftri-cem cooptare, modo illa in fua verba perfamfte iurct fuo iniiiiru nuptii ire morta-liumnemini.Sufcipit Archiepifcopnsfeamp;illorumquibuseftcocedavenia,amp;fo- jo rorisdcfignâda:principis,amp;Hifpanætotiusreip. nomine immortalesgratias age-repro tä manfucto benignoqueingenio. Tumagi cœptû deconditionibuspa-cis,iôtumq5fœduseftinhæcpadacon,uêta:Imprimis,vtfororpr/ncepsdefignan-da,amp; loannes Patiequus Spatharius Magifter, amp;nbsp;ex reliquis qui in eade caufa fu-erunt,qui vellet,regale curiafrequetarent,quo per omnêHifpania reditusingra-tiamatq;cocordiailluftrioredet:quodqjRex intra quatrimeftre têpusReginam ex furtiuo illo concubitu filia dimitteret in Lufitapi5,curaretqi per pontifice cum illadiuortiûfacere,quandoquidêcumfœdusconiugalecumillainierat,adprçfi-nitum tempusfuerelegibus foluti,experiundi tantum gratiainvtroedetgignédi defeduSjCum alioquipermanêdum illiedetcum priori vxore:turn demum,vtin 40 alimenta fumptufque nouç principis dccerneret dipendiaria oppida cü iurifdidi-one,ex vrbibus Abilam,Optum,Molinarn, Vbetam, ex municipiis Methymnam capeftrem,Vlmetum,Afcalonem.IpfaveroPrincepsiurauitftantibushis condi-tionibus,nifi per Regê fratrem liceret,fe nemini mortalium nupturam.Conftitu-tumeftprætereaadpræfinitumdiem, vtRexamp;fororconuenirentinæde aecœ-nobio diui Hieronymi,quod eft ad locum quod vulgus Guifahdi tauros appellat.

Evri^ftus ^ Elif4 bes firor cossueniu^t, rurfus eleßgnatur prt»ceps, (^ loa/iM

V R A T ca tempeftate Rex in oppido quod ipfe plurim urn frequentabat,antiqui ■^CarpetanixMantuam vocabant,noftra ætas Madritumnominat. Soror vero Abila: morabatur.Quæaccepto Regis rcfponfo conuocatis primoribus, cumpri-mum potuit, venir Zebreros comitatu virorum principum frequenti, inter quos erant exordine ecclefiaftico Toletanus amp;nbsp;Hifpalenfis Archiepifcopi,amp;Enicus - Manriquus

^înriquus prxful CaurieGs.Ex ordineArero militari Magifterdiui lacobi, amp;nbsp;Pla-’'^ntinus,Beneucntanufque,amp;Oforninus,Comites,aliiquecompIuresvtriufqiie ®rdinis principes viri.Rcx veto ex Madrito profedus,venitad Cadahalfum,qui *'’agro Afcalonitano pergrandis eft viens.Locus in quem conftitutum ed fe con-î^enturoSjdiftabat vtrinqj interuallo pari. Quopofteaquam conuenerunt,feque quot;^uicem falutarunt, Rcx benigne ac comitcr forore longo poft tépore vifam bre-quot;'ter allocutus cft.nam ca:tera dixit,fe in aliud tempus refcruare.Tunc accedens •^iuilacobi Magifter,gcnua Regis amplexus,pauca pro fe atque pro cçteris qui in ^ ^3dê caufafucrût,eft Jocutus,paTtim excufans,partim confitcns fuum atqj alioru ®fforé,pollicês fuo atlt;^ focioru nomine eópenfaturos fe obfequiorum crebritate Pfgt;ftinasoffenfiones,fiquidfuifletinquolsEferintregiamaieftatê.Eratineacon-^sntuscelebritatc ad hoe ipfuminuitatus Antonius VencriusApoftolicxfedis 1e-S’tus,idemq5 LegionêfisEpifcopus,amp; qui deinceps fuit Conchefis prxful, atque H.È. Cardinalis.Is petéteipfoRegeabfoluit,atquerelaxauit a prioriiureiura-,°gt;Hosomnes qui iapride Madriti iurauerat principe regniquehæredêfuturam Jiamquæ falfo diditabatur filia Regis. Atqui Rex ipfedeclarauit extêplo imperii ‘'^cceirionê,hxreditatêque,ac regni dominiü ad forore pertinere,quemadmodu ^antea Alphonfum fratré ftituru Regê defignauerat.Q^ intercepto in fuperfti-Ij ^01 vnicam forore hxreditarium ius eftet deuolutum.Nam qux fua dicebatur ef-^' filia, illaabiurabat, abdicabatque perinde atque aliena.Iurauitque cucftigio in ^poftolici legati vcrba,fe hanc vnicam forore regni hxrede agnofcere, amp;nbsp;prxter ^^lt;nneminé, atque hac hxredis inftitutionë declarationemque lub codem iurc-J’^fïndo affirmauit fe nunquam per fc aut pet alium quempiam interpellaturum. ‘Isnique coegit omnes omnium ordinum viros, fummates amp;nbsp;infimates,qui ade-^^nt,iureiurando fancirc. Per edidaquoqueprxcepit,vtomnes eines, oppidani, ' '^ünicipes,amp;populi fuoimpcrio fubditiidem fecumiurarent,atque ficontinge-’^ipfuna c vita priorem excedere,haberêt illam certam,legitimam, amp;nbsp;indubita-'’gt;Ti R.cginâ.Edixitprçterea,vtomnes ciuitates,oppida,municipia mitterentpro-j^^racores fuos Ocaniam,vbi futurus erat conuétus procerum,in quo de ftatu rei-Publicxdecerneretur. Peridemfere tempus IoannaRegis vxor quxmittenda f^cratin Luiitaniam, ex certis quibufdamcaufis pofitaeft fequeftro in poteftate ^rchiepifcopi Hifpalends, qui tradidit illam adferuandam Petro a Caftella ex fo-1 'orenepoti fuo, inarce quamipfe xdificauerat munitiflimam Alahegiis. Egregia . ''’tereaconiux,quomariti dedecus magisteftatumeftetcundis,oculos inado-Irfcentem coniccit, amp;nbsp;non multos poft dies comperta eft ex eo pr^gnans, neque ' ^oconcentajaufa quoqueeftingens facinus. Agitcum adolefcente,vtillamper '^urosnoftudeducat. Compofita re ciafefelliftet cuftodes primum, deindecir-ötores amp;: vigiles,lapfa per funes,atque erepens,tandem veredo impoiita duce ad-'Jltctopoftridie Butracum venit,quoin locoerat Ioanna filia quam ex furtino ^concubicugenuerat,obferuabaturque publice ab Enriquo Mendoza Tendilla-00Comité. Exaélis diebus panels, Rex cum forore principe exteroque procc-tum comitatu venerunt Ocaniam, procuratorcs quoque ciuitatum amp;nbsp;municipi-orumeodeniconuenerunt,quemadmodum per Regis edidaillis fueratimpera-, tiirojqui amp;nbsp;ipfi procuratorio nomine iurarunt fe habituros illius forore loco prin-cipis liæredifque,amp;: poft ciufdem obitum pro vcra,certa,legitimaque Regina.

jl^iturdeconiugio Elifabes princtpls cum Alphonfi Lufitanorum Rege, c^cum Ferdinando Sicih^e. Caput F1L

10 ^LT E R A vero pars quç Vlmetano prçlio Enriquum Regem fecuta fuerat,in-ƒ dignabatur, quod non fuiflet habita ipforum ratio in illa Regis Principifque j cocordia : nihilominus tarnen partim illucacceffere,partim mifere procuratores j fuos,quivtrique illud idem iureiurando fanxerunt. Hi fuerût Marchio fandx lu-liani,Comes Pharius,Epifcopus Secontinus, aliiqne complures eiufdem fadio-nis. At Rex,fiue Magiftri Spatharii fuafu,fiue quod ipfe per fe natura erat varius amp;

mutabilis,nihil eorum excqucbatur, dc quibus cum forore tranfadum erat, quia c diuerfo per literas egit, vt Alphonfus Rex Lufitanor urn qui tune orbatus erat v-xore, peteret cóiugio fororem principem defignatam, coque venir ArchiepifeoT pus Olyffiponenfis cum literis,amp;: mandatis, amp;nbsp;procuratorio ipdus Regis nomine. Archiepiieopus Tolctanus econtrariolaborabatillamiungereFerdinando Regi Sicilian, ac Principihæredi Ioannis Tarraconêfis Regis. Qui, vtpoffetcommo-dius atque citra vllam fufpicioncm peragcre negotium, conepflit Hyppepos diti-onis fux municipiô,cœpitque exequi rem per G utterrium Cardeniû ipfius Prin-cipis ftruéï:orcm,vtfpretisLufitanorum Regis coditionibus,acquiefccrctpotius RegiSicilix.Rationes autemquæ posent illâin Sicilië Regem pclliccre, atque e i® diuerfo aLufitanorüPrincipedetcrrerc,compluresfuere,fcdillaimprimisquod Enriqui fratrisconfilia co tenderevidcbantur,vt fororem extraregni limitesab-lcgarer,nulla dignitaris habita ratione,dum modo efïiccretquodcupicbat,ideR, quopoflet commodius fubditiuam filiam in regni fuccefliQnem fubftitucre.Ex quoilludefficiebatur, vtquoniam LuhtanorumRex haberetex priori coniuge filiumhacredem, fi fufcipcrct ex ealiberos, rclinqueret cosexhseredesïfin minus fufcepiflet,ipfanihilo minus manerctindotata. AtrexSicilixidemqueTarraco-nêfium Princcps dcfignatus,qui needum vxorem duxerat,neque liberos procre-arat, non modo poffet habere filium qui fuccederct in gubernationem, fed etiam pofle fieri,vtauitum regnumcumregnodotaliconiungeretur. Accedebatxtatis ^^ aiqualitas, quæ ad animos conciliandos valet plurimum, cum alioqui Lufitanus eilet natugrandior. Eoquoqueaccedebat,quod lires in difcrimeneflet ventura, vrinterduos Principesarmis decerncretur de regni poireilione,quod Rex Sicilia: idemqueTarraconenfium Princcps habebat in Hifpania ex primoribus com-plures fanguinispropinquitateconiundos,qui cuperentipfumpotius quam alle-num regnarc,amp;qui fi vires fuas cum ipfius Principis viribus coniunxiiTent, facile poflen t fubmoucre, atque femel ex Hifpania æmulam illam atque in ipfius regni pcrnicicm gemtam eradicate. His fuafionibus apud Elifaben Principem Gurter-rius vtebatur. Quas illa fecum reputans,fimul etiam quod vi|^ebat fracrem Regc nolle ftare padis conuentis,ncque tradere illi vrbes amp;nbsp;municipia, quemadmodu J® inter cos conuenerat,fed illud imprimis quod frater nihil ali ud moliebaturquanl ipfam ex Hifpania pellerc,atque perinde regni fuccefiione fpoliare,facilc afienci-cbaturftrudorisadmonitionibus:fedpudebat illam publice frattisvoluntatiob-fiftcre,qui per fc atque per amicos inftabat,vt in hoe fibi oblequeretur, promittés (vtaiunt^mana amp;nbsp;auri montes.Quare vtriufque partis rationibus obtufa,amp;dubia quidpotiflimum fequeretur, tandem rcfponditfehuiusdelibcrationiscuramo-mnem ad Hifpania: proceres veile dcferre,precata Deum imprimis,vtquod rei-publicæ forer vtile,fibique honeftum,id illis animum induceret. Sed cum vrraq; pars inftantius vrgerer, atqueintelligeretpla:rofquc omnes ex proceribusatque infimx mediocrilqucconditionis hominibusin Siciliæ Regem propenfiores,O- 4O lyfliponenfi Archiepifcopo refpondit, veile fehanc rem tam grandem,amp;qua:no tam fuaquam omnium communis efler,cum Hifpania: primoribuscommentari: atque ita demum re cum omnibus communicata, fe per oratores fummam totius negotii mifluram Lufitanorum Regi.In hæc verba Archiepifcopuseftdimiflus. At illafccrctoperftrudorcmToletano pra:fulircfpondct,fipcrprimoresprocc-refque regni fibi liceret,fefaduram quod ille tam inftanter efflagitabat.

Ewi^uus a parfis co»ue»fisdifceii/t, aiijueinB^tficaM profei/urus Comiti Place/t-tinot^reuacumcumDucismuloi^ono^iii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput KUL

Z^Ætervm Rexcum viderctomnes conatus cogitatiortefquC fuasincafiuin '^rccidifle,veritusnefeinuirnforornuberer,cui minimcipfeveller,ccepitage-rc cum amicls quo pado illa poflet in vincula c5iicere:idqLicfccifiet,nifi timeret nc proceres ab co defcifceren t,illamque bello vindicarent. AtTolctanopræfuli fadus eft infeftior, tanquam autori conciJiatorique matrimonii forons cum Rege Sicilian,

gcSiciliæ.Succenfebat prætercailli,quodad priftinafiiaerrata hicnunc cumulus accelliflèt maximus, in re præfercim quæ fua omnia interturbaret confilia. Ita-^ue cum pararet cohortes quæilium comprehenderent, fufpicio fuitMagiftrum Spathahum feciiTe Præfidcm omni de re certioremjmonuiHcqs v t caucrct fibi.Id-Huefaciebat no tam quod Archiepifcopus erat hbi aut amicus, aut fanguine pro-Pinquns,quant quod (ecreto fouebat alterius partis primores, v t ex ilia cundati 0-nedifeordiæ indiescrefcerent,vndefibi putabatmagnas fieripoHe fortunæae-ueffiones. Q^are cum ad conflidum erat veniendum, nunquam finebat alteram ^ 1^ pattern euadere fuperiorcm,fcd fubleuabat femperpartemquæcfletabieôlior. Hisartibus amp;nbsp;alterutra pars amp;nbsp;illius opeindigebat, amp;nbsp;iplius potencia cotidie auge-uatur.Rexcum neqjblanditiiSjneqsprecibus, fedneq; minispofiet fororem in lententiamfuamattrahere,neq;auderetillaminvinculaconiicere,ftatuitadtem-Pusdiflîmulare,atq5inBæticamproficifci, vtconciliaretfibi vrbes,amp; municipia, at(j^illiv,sprouinciæ primorcsqui Alphonfifratrisfaôtionemaduerfamfecutifu-frant.Etquoidfaciliusaflequeretur,extorfitafororeliterasquibusfignificaretur tum illo reditus in gratiam,neqj alia ex eau fa ipfum illuc proficifci,nifi vc res vtriqj 'Communes agerentur. Profedufqjeft cum illo Magifter Spatlrarius alüqj com-pluresexprimoribus.Princepsvero vtdaretînfcriaSjiuftaqipcrfolueret Alphon-j^ l®fiatridefundo, profeda eft Areuacum municipium illud ornatifiimum, quod ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘lïcretum erat in fumptus Elifabcs Reginç iplius Principis amp;nbsp;Alphonfi Régis ma-^tùTenebaturautemprxfidio aPlacentino Comice, qui veritus ne Phneeps ilium fxcliideret,atq;municipium fibipræfidio muniret,egitpcr Spatharium Magi-llfum,vtRex donaretipfum amp;nbsp;municipio amp;nbsp;Areuacorum Ducis cognomine. Magifter vero reputans fi rem perageret, eadem via amp;nbsp;Régis potentiam debilita-^fimuletiam amp;nbsp;Comitem Placencinum qui eo tempore inter Hifpaniæ proceres îininebat,apprehenla municipii pofieflione in ea tantum re implicitum fore,egic ’^uinRege,vtdonaretillumamp;municipio,amp;municipii tirulofub Ducis nomine. QuodRexfecit non grauate,fiue vt forori negocium faceireret,fiue quod erat in-geniofacilis adeueftendum regale patrimonium. Hanclargitionem tam profu-fimoinnesomnium ordinum vinægreferebant,partim inuidia,quod videbant i Comitem Placentinum in dies fieri potentiorem,partira quod regiæ vires huiul-'nodilargitionibusminuebantur, partiraetiam quodReginæviduæmifereban-'wcalaniitatem,cum illud vnicura fuæ viduitatis fubfidium eripiebatur.Princeps “aqjab Areuaco pulfa,contulit fe Abilara, vt defundo fratri paren tarer. Ludo-uicusintereaGallorura Rexfaduscertior regnorura Hifpanix fuccelfionem ad Elifaben Ioannis Regis filiam elfe deuolutam,firaul etiam peti coniugio a duobus 1 rincipibusfibi ex fadione publica infenfis, quod illorura erat vterqj confeede-ï»tusBritannorura Regi,veritus ne ab altero illorura duccretur vxor, atqj proin-' Qtparcisaduerfæviresaugerenturjamp;fuædecrefcerentjftatuitmittcre legatos qui

■ peterentillam coniugio Caroli fratris fui Aquitaniæ Ducis. Erat autem legationis ^lusprinceps S. R. E. Cardinalis.CumintcrimPrinceps obtunde-tetur cotidierationibus, vt inalterutrumexduobus competitor)bus flederetur, Êccelegatio a GallorumRege aduentabat.Eratilla tempcftatcEIifabePrinceps

i 'QtnunicipioMatricalijquodquemadmodum deAreuacodiximus,erat decre-tum Elifabes Regina: matri.Q^opofteaquam oratorcsaccelfere, dataqj eftillis , ^opia Principisadeundæ, cum aflifterent aliquot ex optimatibus qui ilJam affe-dabantur, Cardinalis hanc orationem habuit.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cardinalis oratio^» ^ua Eli/aben Carola Gallorut» Regisfiatri coniugem

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petit^cuiexc/ifansfi illarej^ondef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap at IX.

^IsiGalliæregnum atq5Principum Hifpania: vetus amicitia amp;nbsp;fœdus a:ter-numapud omnes nationes teftatum eiret,atq; iam inde amultis illuftribus of-“ciisconfirmatafocictas.poteramegoclarilTima Princepsmulta nunc comme-*öorarequa:ad earn rem pertinerent.Sed in hac caufa de qua oratorcs adueni-ZZ

mus,noloprofit nobisftiifle GallosHifpanis femperamicosat(^focios,ideni(J} fempcr de re communi fenfifie. Non nobis profit Celfitudinis tuæ competitores Temper fuifie aduerfæ fadionis, femperq; Britannorum Regi confœderatos. Nolo commemorare nuncimroortalesinimicitiasamp;incurabile odium inter vtrofq; populos confirmatum multisftragibus hincindcacceptis. lila tantum profcquar quxfunt propria huiuscaufar, vt competitorum meritis detur tantum vidoria. Petit connubia tua Lufitanorum Rex, petit Rex Siciliæ, petit Aquitaniaî Çux. Confultatiotibiefi:,quis ex tribus fitdeligcndus. Lufitanorum Rexomninoex-cluditur,amp;:quodeftnatugrandior,amp;quod habet filiumhæredem,vndequottuæ dignitati fequanturincommoda,facile eft videre, querclx proprerætatum difpa- ^® rilitatem,quodfilii a patrefuturi cflentexhæredes,quodinter Lufitanosamp;Hi-/panos fern per eft fimultas, atqj vtriufqj partis alterius contemptio. Atqui Sicilië Rextametfi ætateflorefeit, noftertarnen illinon ceditamp; corporiseieganria, amp;: ingenii acrimonia,amp; animi fapientia.Sed neqj eft illi potentia inferior.Neqj enim Aquitaniaaut folibenignitate,aut fortunis, auttraólu cceli,prouincia:Tarraco-nenfi cedit. Efto tarnen fint vtriqs omnia paria, non valebunt in dedione hinca-micitia,illincinimicitiaîpaternæamp;auita:?nonfummusconfenfusmaiorumhuius cumloanne pâtre tuo,cum quo illiuspater ingentes egit inimicitias’Quod fi apud cos qui vira excefterunt,aliquis eft return noftrarumfenfus, nihil magisobkda-bitvtriufqj Regis defundi manes. Quare quemadmodum in vita fe ipfi dilexc- 10 runt.ita amp;pofteri fui in eadem maneant charitate.Quid quod hac via amp;nbsp;frarerira- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i tustibireconciliabirur’idqjRexLudouicus curabitatqjconficiet. Autfitibipro rcgnipofteftionefueritcumarmuladifceptandum,vndetibicertius,vndefirmius fubfidiumputasventurum,a LufitanorumTarraconenfiumveprincipibus,ana Galliarum Rege potentiifimo ? Q^are vt vno verbo Icgationis huius madata col- j iigam,RexGalJorum oifertrua; præftantiæ coniugiobclli/fimumfratrcm, viribus ingenioqjpratftantem,patrimonioampliftimoprarditum, cuius maiorescura maioribus tuis vixcrunt in fumma concordia : quo pignore amp;antiqua fœdera rc-nouabuntur, amp;nbsp;vtriufqj regni vires cotidie magis magifqj inualefcent. Idqj Vt facias,nonfolum te vehementer rogar,tibiqp,oblitusfe Regem, ïupplicar,atqjcono- 50 mine omnia quæpo/ïïder, non modovtenda, fed etiam abutendapermirtir. Ad '^ hanc Cardinalisorationcminarefpondet,recordationcm auita’amiciriaarqio-cietatisantiquarfui/Tc multo iucundi/fimam, amp;nbsp;fi quando return Hifpananim po- j tiretur,fecuraturam vtidem fcedusvmculis firmioribusünciretur.Simuletiara I dicebatfe agereLudouico Regigratias immortales pro eo animo quera erga fe l [cflt;ji fuas oftendebat, quodqj dignam exiftimaret, cui fratrem matrimonio con- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 iugi peteret : fed fe ea de re omnem curam in regni proccres optimarefqj reiectffey quandoquidem fibinon eftet pater qui patrimonium fundaret, neqj frater qui v- enufqj parentis curam fuftinerct. Rogabatpræterea Cardinalem, vt/eapud Re- gernexcufarer,quodnon fueritinpoteftatefua, vtilliuivoluntati obfequeretur, 4^ ' quoniam hæedeliberatioiam non ex fua, fed ex optimarum confultarionepcn-debat. In hxc verba, oratores dimifri,re infeäa domum redierunr.

£ûjâ^(» ^uiisffacere/ a[»igt;tam,^ru^ür/s im/x/fà era fie vf ferä/ffa^tsfa S/c/ü^ /le^i z/uf^a/ : ee/efgt;ra»/»r^ «uf/M,

A T Princepsnon tamacompctiroribusiamc/flagirabacur, quamabecc/efia-quot;^rum prxfulibas,reïigioCiSjOpciina[ibus duitatum, regni primoribus,dome[li-cis acfamiliaribus, vt ex ram longa deliberatione tandem decerneret, enipotUfi- p mum vcllctnubete : quamgaam plxtifg^ omnibus viderctur Sicilix Regem effe extensprxferendum.ldetiam vtfaceret,Ennqui fratrisamiciac famiiiaresdam admonebant. Adiurabantetiam obtefiabanturg) illam, vtprofpicetet rebusHi~ fpanis, quxproculdubio tendebantin interitum, nißdaretoperam, quemadmo-dam ex fe prolem tclmqueret. Sed imprimis arator illc fuusquihacde refxpius

D h C A U I 5 FKIMÆ LID. 1. 109^ cumillafamiliariterloquebatur,cogitansfecumhune cflevirginum morem,vt prxpudorenolint facile connubio præbere affenfum,his illam verbis adortus eft. Scioego, clariflimaPrinceps, cum de maritandis virginibus agitur, non ad ipfas, fed ad parentes,ad propinquos, ad tutores, atq; ad ipfos in quorum poteftate iunr, adiri folere : tux vero Celfitudini omnia hæc propinquitatis vincula fors ademic. Paterqui hacde re imprimis confultaredebuit, obiit diemfuum. Mater quæfe-cundas poft illum debuit obtinere partes, vni tantum viduitatis fuæ dolori indul-gensinluftuàcmceroredegit.Fraterquidebuitvtriq5fuccedere,teindotatamre-gnofpoliarenititur.Familiaresamp;amici reftantfoli,qui nófinelachrymis tibi fup-plicant,neftabiliendi regniquod tuxpofteritati rclinquas,tantam occaftonem oblataatnittas. Hoc te Praelati omnes eccleüaftici obfeGrant,hoc primores popu-li,hocregni proceres,hocciuitatum optimates,hocomnes omnium ordinum Hifpani,confcientiamtuam teftantur, ne fraudes illoslegitimisfucceflbribus, ne finasregnum Hifpaniac in alienam tranfire dominationem, ne des locum, vt fraiera te vcra indubitataqs haerede, in fubdititiam atqs ex turpi concubitu genitam transférât imperium. Vides te a tribus potentiflimis Principibus peti, decerne

gem,eundemq;Tarraconenfium Principcm, eft tibi coaruus, eft robore atqs ani-Wi virtute præftans, habet regnum tuo confine, habet in Hifpania tua propinquos îviribiisamp;diuitiispraepollentes.Proh Deus immortalis,quid dubitasvnoverbo totbona, tot commoditates, non modo tibi ipfi, fed tuis omnibus atq; vniuerfa: Hifpauæreipublicæpræftare? His verbisPrincepsiamvitfta,Quando,inquir, ornnibusitavifum eft, me debere affentiri coniugio, non credo id fine quodam ttumine atq;diuina prouidentiaeuenifle. Quare vos 0 amici efficire quod vide-bitur erepublica debere fieri, neqj amplius hacde re fentëtiam meam expeftecis. Qu^cquidenim demeftatucritis,idratum,firmum,gratumq5habebo.Sed huius

öiex voluntatis facite imprimis certioremArchiepifcopumToletanum,qui hu-msmeifenfus femper mihi fuit autor. Quem ego certo fcio, cum acceperit hunc nuncium,pgculiarMquodam gaudio ^aunurum. Archiepifcopus certiorfatftus bisderebus,vcnitFontiueros Abilenfis agri vicumpergrandem,quofeiam Princeps e Matricali oppido profeda receperat, atq} inde profedi funt V alladolitum, vbituncerat Archithalaflus Fredericus Regis Sicilia: maternus auus, alüq} complûtes ex regni primoribus, qui eo conuenerant ad fponfaliorum pada conu cnta ^uptiarutne^ Itecitiam celebrandam. Rex ipfe Sicilix idemq} Tarraconenfium f rincepsvenit tandem comitatus Petro Manriquo Comité aTriuinio, qui dein-ccpsfuitDuxNaiarcnfis,atq^exprouinciaTarraconenfialiisquamplurimispro-ccribus optimatibufq;. Longum effet enumerate, q ui complexusamp; quantagau-» ‘’'^''tduft^partisfuere.Nihililluftrius illodieHifpaniavidit,inquonuptix tan-torum Principuin eelebratx funt. Nemo enim fere fuit qui non Ixtitia geftirct, noncxultarct, non Deo gratias ageret : non municipium, non ciuitas, qux non fupplicationes ludofq} publi-cosdecerneret.

■ V PTiisfoenciterperadiSjinftauranfqjrepotiiSjVifumeftPnn-cipibusfacereomnidere certioremEnriquum Regem,atqj per literas excufare,quod illius iniulTunupfeiit foror.Miflkitaq; per honeftosviros literx cum mandausm h^c verba. Enriquo HifpaniarumRegi,fratriqjpientiffimo,ElifabePnncepseadéqj foror bene agcre. Non fum ignara te mihi fuccenfere, quod in-iu/Tu tuo Regi Sicilia: nupferim. Sed cum audieriscaulas ratio-ne/qj qua: me id facere coegerüt,facile opinor placaberis. Nam fi aliqua in te culpa eft, illam non mihi, fed tibi ipü imputabis. Seis humaniflime Rex (neqjenim te latere pocuit)quali animo fucrimerga te, cum Alphonfus frater regiumdbinomé aftumpfit, amp;nbsp;quam mihi diftidium illuddifplicebat, quamqjdeteftarer inter duos fratres decertari de regno quod aker poflidebat, alter fi foret fuperftes,po/reflurus erat.Scispra:terea poft illius obitum,quam fine cundatione vlla regn ü quod mihi ab aduerfariis tuis offèrebatur, abdicauerim, dices tefuperftitenó licereregna-re.Adhucnihil eftinmeisoperibusquod tibi difplicere poftitJulfifti me venire quo tu volebas,declarafti me Hiljsaniç Principem,fecifti quod iure debuiftifacere, tametfiobid fadummagnas tibi habeo gratias.Pollicituses teintra quatuor menfes repudiatui urn vxorem ,fi vxor appellanda eft, quam neq; periura diuina neqj huraana tibi habere Iicebat,mifturumqj in Luftaniam cum hlia tali matre di-gna.PolJicitusquoqjes temihi traditurumin fumptus oppidfquædâ vedigalia, 1 Ada tranfada omnia,iuraui ftan tibus his conditionibus, teinuico me nupturum nemini.Pofles tu me eo nomine periurii accufare,fi feciflès illa qua: tefadurumi-hipromififti.Nunquidrepudiafti vxprcmJnunquidablegaftiillamcumfilia.’nun-quidtradidifti municipia amp;nbsp;vrbes,vnde hoc inane principatusfuftinerem?0mit-to cetera qua: funt omnibus nota, quo me nitebaris obtrudere, alteramqj quadin demortui locum fubftituere. Quando igitur tu mihi no profpexifti, profpexi ego-metmihi.Confcientiamtuamrecole,comperiesmefeciftenihilcuiuspudearpi-geatve.SedomniahæcomilTafaciamus.Mihinuncidem eft animus quifuit fem-per,tediligere vtfrarrem,tecolerc vtpattern,teobfcruarc vt Regem,precariqj Peum irnmortalem,vt quam diutilfime viuas.Quod fi tu aliud cogitas,autme eu- 4*^ pisregni hæreditatemihi per leges débita/poliare,iniuriusesinme,conquerar apudregniprpceres,amp;apud optimaresciuiratum,coteftaborvicinosRegcs,de-feram querelammeam deniqjad Deumiromortalcm. Hxcfunt, quæ putaui ex cordismei penctralibusdcpromcrc, vtanimimei fenfumribi declararem.Qua: fequuntur, meo att^ dulciffimi coniugis mei nomine rogo, vt quægefta funt, bo-niconfulas,probefqj,nofqjambos in filiorumnumerum adoptes, viræqjneo/qj iuspenestefif,perindeacfiexteefiemusprocreati.Vale. AtSiciteRexinliunc modum. Etfi decretum mihi fuerat non dare literas ad illuftrilfimam Digna-tionem tuam, quod mihi foret compertum, quali animo elfes in me, coniugem-quemcam,eamdemquc fororem tuam, non potui tarnen non obfequi volunta- Ji^ ti illius, cuinihil denegare polfum,quarme admonuir, vtaliquid omninoadte feriberem. Sed iraprarlendarum quid aliud debeam leribere non occurrir, nifi Vtperamab humanitärerua obtefterque, vtquæfada funtteabfcnte,arquioria-nimo feras , quoniam Deo imprimis aulpice, amp;nbsp;cundorum deinde fumma-tum infimatumqueconfenfu fada funt.Neque teiniquorum confilia tranfuer-fum

DECADIS PRIMÆ LIB. II. 1027 ^’’*®agant, qui fua commoda.non tua amp;nbsp;quæ rcipublicx funt,teqüirunt.Scis,opi-°'^)0ptimeRex,quos fignificcm. Quod li tibi animo eft alienos tuen, non idcir-®°fuosabalienarc debes,amp; ft nobis volueris efte pater indulgens,amp; nos erimus ti-*“Hiobfequêtes,amp; fi fueris nobis Rex mitiflimus,amp; nos erimus tibi clientes ob-^’'^antiflirni. Cetera per amicumac familiärem meum Petrum Vaccamquiift-^Cühisliterisacmandatisproficifcitur,commodiusloquemun CuivtDigna-°^?®^^enihabcat,vehementer oro. Vale. At Rexvterat natura incertusani-wue Magiftri illius Spatharii fuafu,cuius arbitrio agebar omnia, non li tens, no ij ^^^^atiSjUon viris qui ad eum fuerunt mifli,rtfpondit aliud quiequam, nift veile ^‘‘cam rem confultandam conuocarc regni proceres,vt ex illor urn confilio da* ®^fefponfum quid fadurus eftet.

^à^ifier Sanofi lace bi agit per lit er at cum Rege Gafforttm,vt Carolusfrater loant/amEftriipui filiam ducal vxorem. Caput 11.

^^SpathariusMagifterqui çgerrimetuleratniatrimonium ill ud,dies nodefqi J’ihilaliudmoliebatur,quamquemadmodum impedirctlabefadaretq; fuc-

, p’oncmillam Principum qui iam omnium ordinumconfenfufuerantadiurati. to ^^gebatcallidiftimi hominis fpiritum,quod exillaBumnuptiarumfœderediilol-^oaturpacrimoniifuifundamentum.quodadillumdeueneratexiaduralnfan-''^m. ficenim appellant Hifpani filios Regum poft primogenitü, qui pofteaquam “Statuseft fucceftbr atqj regni hxres, d,citur Princeps. Filii namqj Ferdinandi ' ''ustjui Ioannis Regis fuerat tutor, atqj ex tutelafuit adfcitus ad Tai raconenhu j^Siculorum infularumqinoftrimarisimperium,Infantesfuntcognoininati. vn* '’®^GentilitiiagriquihodicaMendocinispoffidetur,Infantatusappellatur.lgi-’'^fcuitiEnfiqmjj Princeps ad hue ab loanne Rege pâtre fuo dilfideret, hic loan-’''sPatiequusautorfuit,vtpatercum filiorediret ingratiam,vtcxea concordia

5 j^f*'^^lt;ïcopiisviribufqj coniundisIoannesNauariorumRex,idemqj paterFer* ■]j '^*'^ïndihuiusSicily Regisamp; Tarraconenfium Principis, cumEnriquo fratre, 'l'damp;ipfefyjj. y^usex Infantibus,regno pellerentur,fpoliarenturq; Gentilitiis ‘'ïreditatibus,quxillis exteftamento Ferdinand! patris obtigerant.His regno pullisfugatifqj bello,bona publicata funt,ex qua bonorum publicationc Marchi-uuatus Villenenfis loanni Patiequo celfit,quem deinde tranftulit in filium primo* S5nitumhxredem.Magiftratusquoqïordinis Ciftercienfis a Calatrauacogno-uiinatus,quofueratmultatusAlphonfusFerdinandiRegisTarraconenfiumfili-’^JjCodem iure,fiue iniuria, ad Petrum Geryonum eiufdem loannis Patiequi fra-? frem deuolutus erat. Qui cum videret Hifpaniæ regnum per illas nuptias ad Rcgê ^gt;ciliç peruêturum, veritus ne poftliminii iure Marchionatus amp;nbsp;fratris Magiftra* ^^^usabillorcpeterentur,nihil omittebat,nihilintentatumrelinquebat, quo minus ®niniainterturbaret,cœlumq5acterrâmifceret.ItaqjfecretomittitliterasadLu-UouicutnGaUiafmj^ Regem,hortans ilium,vt mittetet petitumeonnubio Ioanna ^uædicebatur Enriqui Regis filia, fratri fuo Carolo Aquitaniæ Duci, qui iampri-j demfuerat repudiatusab ElifabePrincipe,quemadmoduminlibrofupcrioridi-! Ximus. Per idem tempus Enriquus Rex erat in oppido quod vocant Methy-mnam adcampü,emporium illuftreHifpanorum. A tquiRexGalliaru qui ex pe-^uioneiHapaflus fuerat repulfam,iratusElifabçPrincipi,amp;quodfibiatqjfratrifuo conducerevidebanturhuiufmodi nuptiæ cum Ioanna Principe altera defignata, ’ «$itcrü fi opus eftet defignanda : mittit oratores, quorü princeps fuit idem Car-uinalis S. R. E. quemfuperiusdidumeftvenilTeex fimilicaufapetitumElifaben ptincipem.ErätcumEnriquo Rege Methymnæcomplures ex regni primoribus, iedimprimis MagifterSpatharius,ArchiepifcopusHifpalenfis,Epifcopi Second-pus amp;Burgenfis,Rodericus Pimentellus Comes Beneuentanus.Quo cum venif-ictCardinalis,honorificeq;effetexceptus, vfuseftcademprope orationequain petenda Elifabe Principe anteafueratvfus, com memorans Gallorum atqjHifpa-Uortim Regum antiquam amicitiaro, fociofq, penates, quod foedus dicebat nunc ZZ iij

ardiori vinculo pofle conneóli, fiRegis filia tradercturconiux Duci Aquitanix» Olie ntabat præterca Gallorum Regis potentiam, fi inter duos Principes de regni pofleffione dccernendum foret. At Rex Enriquus,amp; quod forori erat infcnïus,amp;: a Magiftro Spathariopulcherrime fubornatus, non habita iurißurandi ratione quo illam principem declarauerat, non curans quod ex tam turpi facinore multa fequerenturmala:refpondetfelibcntiflimevellefacerc,quodpetebatur,feq;da-turumoperam,vtquamprimum fieri poffet, filia princepsregniqjhxres a cundis iurarctur. Et ne res aliq«a ex caufa interpcllari polTct, dixit fe ftatim veile cxequi quod fpondebat. 1 taqj comitatus quibus didu ed proceribus, amp;nbsp;Gallis oratoribus, cœpit tendere iter Butracum, vbi erat Ioanna junior cum Ioanna matre. Quae ad- ^® uentanteRege profedaeftin occurfumcum filiavirgineiaranubili,adqu3tuoc milliapafluü,rtipataexprimoribus MarchionefandxIulianae,amp;Coniitib. Clu-nienfi,amp; Tendillano, aliifqj compluribus ex eadem familia viris nobiliflimis. At-que ita in medio agro vtriqs confidentes,prob pudor Hifpani fanguinis,illi iidé qui ad Tauros Guifandi,atqj iterum ad Ocaniam Elifaben iuraucrant Principem, nüc candem abiurarunr,atqj in eius locum loannam antea abiuratam, regnorum Hi-fpanix Principem hæredcmqjiurciurandarurfusfanxerunt, perindeacfi, vtcla-uus clauo,fic iuramentum periurio refigerctur.

Sponfilia Caroli cum loanna celebramur^ c^ Enri^ttus lit er is Ferelitiaftdi amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

tempora, o mores jdrenui milites illi amp;: duccs qui fiibprifcis regibusfucre, '^cumpro religioneatqs pro rcpublica multumfanguinem fudillent,equuni amp;arma merebant, qui regni fines propagabant,pauca agri iugeraquafimagnura virtutisfua premium adequebantur,ficHifpanarefpublicaindiescrelcebat. Ac nodri proccrespro iuritiurandi contemptareligione premiapetunt. Aliusperh-dia fuac precium vrbem pacifcitur,alius municipium,alius arcis prafidium, vnde iniquam poflic exercere dominationem agrofqs populctur,aUiis tertiasdecimaru ad commeatuslimitaneorum décrétas, aliusexdecimis rcgaiibusdeciescentum )0 millia dipondium annua,alius vicies,alius tricies,alius Epifcopatü.alius Magiftra-tum, amp;: quifqj pro fui fceleris magni tudine debitam mercedem. Quod nifi ciuita-tcs amp;: populi fibi ipfis confuluiflenr, feqj integros Venturis Principib. referuailenr, adumeratdepulcberrimaHifpanorïirepublicamullamcertehodiehaberemus. Histranfadis,Cardinalisprocuratorio nomineDucis Aquitaniaeamp;: noua Prin-ceps fe inuicem coemétes,ille promiflis arris,hxc fpe regni dótalis, ex more anti-quo, amp;Romanæecclefiæconfuetudine,fponfaliacontraxerunt, fignatx tabular, didumfœliciter,ingenscœnafcdet,nihilaliuddefuit,nifi vtiaceretgremionoua nuptamaritinndeSegouiamregiamvrbcm profedi,vndeCardinaliscumcæte-risoratoribuscollegisdimidused.Etpopuli,ciuitatefq5,amp;:optimates,inimovero 4^ optimus quifq;, auditafponfaliorumeelebritate,quafi iam Galli tranfeenderent Pyrenxum, amp;nbsp;ex altera parte cogeren tur exercitus ad decertandum armis ciuili* bus,itamiferabanturfortunamHifpania:,itaflebantomnescafusimpendentesamp; quæcunqj folentinbellisintedinisaccidere.Erant tamenplxriq, omnes in Fer-dinandumamp; Elifaben animo propenfiores,oderantqj in dies amp;nbsp;Regem amp;Magi-ftrü,tanquam omnium impendentiu malorumautorcsconcinnatorelqj.fcdMa« gidrum imprimis,qui nouam Aquiranorum Ducis fpofam curauit, vt in potefta-temfuaredigeretur, quo pignore vti atq5abuti polFet regia potedate proarbitrio fuo. Qjio nuncio ad FerdinandumEIilabenq5 Principes dclato,cum in telligerent omniaiam adarmafpe(dare,condituerutanteaquamaliudquicquamolirentur, lt;0 obtedationibusipfumd egemab inceptodeterrere. Quifinoletabfiftere,ii)ûdi-ris imprecatiombus execrari,tanquain artificem amp;fontem malorii quç inde pro-uentura foren t. Litera? autem in liunc fere fenfum feriptæ. Superior! anno mifi-musad Cclbcudinem mam literascum mandatis,inquibus continebatur excu-fatio,quodte inconfulto iniimusfœdera coniugalia,quodq5 id non cd a nobis peradum

peradum eo animo, vt regiam Dignationem tuam læderemus, quin potius vt Ji-beriusilli obrequeremur,inferuiremufqj nô tanquam alieni,(cd vt filü obnoxü at» queobærati,cuius animi noftri certa quçdam pignora nos dacuros ede polliccba-rour.Refponfumeftcerti nihil potuidcnobis rcichbi,nidrecommumeataprius cumquibufdamexregniprimoribus quosCeldtudo tua erat adhocipfumeon-uocaturus.Quod refponfum expectantes ndiil intérim omiûmus eoruin quç pro-bosatq5 obtempérantes dlios facere decuit,tum honoridee de humanitate tua, amp;nbsp;loquentes, amp;fentientes, turn etiam alios ad illud idem faciendum exhortantes. Telles funt complures ciuitates amp;c municipia, quibus fuadmus, vt tibi tuifqj iudîs '0 obfequerentur, atqj imprimisornatildmumhocoppidum Valladolitumquoda Çellîtudine regia plane defciuerat.Quoddaliudofdciumnoftrum dedderatur, parati fumusill ud crebritate obfequiorum relàrcire. Erit itaque tuum iubere, no-Hruni vetoiudîs obtemperare. Cum vero fupplicationis nollræ oraculum expe-daremus, non modo nihil refponfum, lcd etiam fadi fumus certiores te animo in nos hoftili excitare exteras nationcs genti noftræ inuifas in perniciem euerdo-nemqi reipublicæ Hifpanç,quodq5 aegrius ferimus, id non tam arbitrio tuo,quam luafu quorumdam hominum,qui neqs tuum obfequium, neqiie publicam vtilita-

temjed propria commodafequuntur. Nam quæ alia potuit elfe caufa tantas nom« taris poli iuratam a te imprimis, deinde a cundis fummanbus amp;nbsp;indmatibus, re-gnifucceffionem nobis per iura diuina amp;nbsp;humana debitam, cum præfertim nihil omiferimuseorumquæ dlios erga parentesfacereoportuerit ? Q^dd nos, cum ïofimusanimo,nonimpctramus tanquamapatre, at liceat nobisobtineretan-quama bono viro iuftoqj indice, vt ius nollrum non amittamus. ld autem quo pa-dolibere poldtderi, nos hancrationemexcogitauimus,nid alia potius tuæ vidc-bitur prouidentiæ. Conlbtuatur municipium natura arteqs munitum, idqj tenea-tur prælidioquatuor ex regni primoribus,ex vtraqs parte duobus,qui fub dde publica prædent fecuritatem deluo iure difceptantibus, atqs etiam iplis iudicibus de: caufadecernentibus.Eoconueniantomnes omnium ciuitatum Hifpaniçprocu-ratores,amp; viri reli^iod probatx ddei,iidemq5 doétiffimi quotquot in regno parari 1’ polTmt.qui periode imprimisiurati fcdecreturosquodexiuredecernendura eflecenluerint, audiant rationes quasvtraque pars pro fuoiuretuendoattulerir. Quorum lententiç ex hoc tempore nos ftaturos pariturofqs,neqj vnquam prouo-caturospollicemur,cuidifcriminicaulâmnod:r3mfubiicimus,ncciudibusatque peregrinisarmis diuini cultus obferuatio intermittatur,amp; regni tranquilli tas per-turbetur. Atqs vt ad breuiorem numerum indices redigantur, dmul etiam, vt fu-fpeóhreiiciantur,liceatvtriqipartiquinquagenos,autcentenos,autquotquotvi-lumfuerit,ex omni numero reprobare.Quod d,vt plat runqjdt, inter ipfos indices non conuenerir,ell Petrus Verafens Comes Phariusvir bonus,idemquefapiens, vel vtnufqs partis, vel potiusomnium confenfu huiufmodi iudicatus. Is cum qua-1^ tuorvirisreligiods,quatuor ordinumprxlatis, beatorum Francifei,Dominici,. Hieronymi, Cartuxends, qui amp;: ipd iureiurandiaddidi pro arbitrio fuo atqj con-Icientia décernant atque componant inter partes, quid Icqui, aut quid fugere de-beant.Quando igitur non fine vlladolifufpicione fubmirtimus caufamnoftram iudicio talium virorura, petimusobteftamurq} peripfumquieftiudex viuorum amp;nbsp;mortuorum, fcrutans corda amp;c renes Deus, nc dcneges nobis id quod necind-niocuiquam ex tuis fubditis denegare pores. Quod d neqj hoc quidem impetra-inus,ipfamcœlipietatem quæ talia curat, imploramus, quæ diftribuitcuique pro ineritis,his præmia, illis pcenam. Nos plane omni fcclere im m unes erimus, tibi o-mnia reipublicæ atqsdiuini cultus detrimenta imputabuntur. Vale. Ad hæco-1® mniaRex nihilrefpondit aliud, quam ipfam potius fororem fuifle autorem omnin inalorumquæexilloconnubioprouenturaerant,quando fe inuito,immoetiarai prohibente,aufa edet maritum dbi quærere. Mala igitur omnia quæ ominabatur,in le ipfam ,^tque in eos quibus talia

Sepftlueila^Arunda^Agrelt;la,Turdeßamp;imttnfcipfaFerdwaff(loö“£lifil’^ Principbus fe deaunt. nbsp;nbsp;nbsp;Caput IIPP.

A T Principes habito Regis refponfo,quo tutiore in loco eflent,ex Donwis co-•^tulerut fc Methymnam ad flumen Siccum, quod municipium erat Hnpania-rum Archithalaflijibiqj aliquot dies maferunt,expedantes quid Rex interim mo-liretur. Magiftcr vero ille Spathatius cui nihil vnquam fatis fuit, petiit a Rege arris fuç ftipendium Sepuluedam municipium ornatiflimum,quod fibiatque pofte-ris fuis hîCreditario cederet iure. Quod Rex non grauate, quemadmodum amp;nbsp;alia huiufmodi multaconceffit,paratus etiam donare quicquid per improbhatem ille 10 aufus effet petere.Idfuitinitium,vcvrbes,oppida,municipia,caftella,amp;arces,non habita vlla Regis ratione,defcifcerent,quandovidebantpatrimoniumregaletain facili ex caufadi/Iipari.Sepuluedaniitaquefadiccrtioresdemunicipiifuialiena-tione,munire oppidum vallo amp;nbsp;foffa,reficerc muros amp;nbsp;pinnas, difponere plureos amp;nbsp;propugnacula, intenderc tormenta amp;nbsp;machinas, parati vitam pro libercatepa-cifcijmadi virtutc,quos non validiflimus hoftis,non iniqua Regis iuffa amp;nbsp;intermi-nationes fledere potucrunt. Scd quia decrat illis tam prazclari facinoris autor, ad-fciuerunt fibi Principes,ad quos videbant cius oppidi quemadmodum aliarura o-mniumrerumpoffeiflonemex iurcperucnturam.Quinuncioacccpto,neamit-terent occafionem, accurrerunt. Itaqj in hunc modum oppido funt potiti, atqj ex 10 eifdemoppidanisdifpofltoprçfidioprofedifuntComplutum,vbieratArchiepi-fcopus Toletanus,ibiq5 per aliquot dies morati funt.Per idem vero tempus Arun-dam ad Durium municipium pulcherrimum, quod erat decretum loannæ Regi-næfumptibus,puJflsquieiufdêRcginænomineresadminiftrabant,fcquoq5Prin-cipibusdediderunt.In eorundem quoqipoteftatem venitAgreda municipium item célébré, quo Rex donauerat Ludouieü Cincinnati! Comitem Methymnx eeli. AtoppidaniquanquSexhofte detrimen ta multa pertulerantpopulatisagris amp;nbsp;parte oppidi ambufta,nihilominus tarnen fe in libcrtatc vendicarunt. Pctidem quoq; tempus caftri Inui prafes, qui longe lateq; per vias publiras, perq; agros vi-cofq;graflabatur,prçfidiooccupaueratoppidumTurdcfellasadDuriumflumen. 30 Idhac ratione venir in Principum poteflatem. Erat Alphonfus Qmntanillavnus ex familiaribus Elifabes Principis, vir ingeniofus amp;nbsp;prudes,amp; cuius opera poftea-quam Principes return potiti funt,fuit in repub.fingularis.Is egit cum quibufdam oppidanis,vt deceptisvigilibusamp;circitoribus,oftenderentaditusper quos Principum militesauxiliarcs in munitiones penetrarent. RecompofitaPrincepsipfe cumDuce Albanorumintempcftanodebipartitoagmine oppidum adornfunt, alteria Durii fluminis parte fecreto fcaphis cymbifq; inuei3:i,alteri a partefluminis aduerfa,tandemq; admiffi oppido funt potiti. Præfes vero per tenebras fugicns in caftrum Inui fe recepit. Hæc quatuor municipia venerunt in ditione Principum anno a natali Chriftiano millefimo quadringentefimo feptuagefimo fecundo. nbsp;nbsp;4*^

De morte Caroli /P^uitania Ducie. Labor at tj»o^ E»ri^uus, vt detfilia ^onfum dlpboufuru

A NN0 infequenti CarolusAquitanixDux,cuiauibusfiniftrisloannamfiliam “^putanuamjimmo nec putatiuam quidem,Enriquus Rex defponderat, vene-noextindus eft, ch effet OEafonc Vangionum Aquitaniçmunicipionobîli.Fu-erût qui opinarentur a Ludouico fratre Gallorum Rege perpetratum id facinus, proptereaquodfentiebatcumDucibusBritannorii Burgundiorumqi,accrrimis hoftibus Regis,aliifque quamplurimis qui in illius perniciem coniurauerant. Qui JO nunciuscum ad Enriquum Regem perueniffet,doluit plus qua pro materia, cum prxiertim hominis ingeniü eflet, vt 111e doleret nihil quod foleat homini dolorem incutere. Ïtaqueexclufusillafpealiam viam aggreffuseft. Agit per nuncioscum AlphonfoLufitanorumRege, vt conueniant ad Pacem Auguftam, quxciuitas cft in coIlimitiovtriuQueregnijCommentaturifcilicet de rebus ad vtriufque Regis vei-

U h C A U l s PRIMÆ L I B. II. iioi gisvtilitatemfpcâ:antibus.Igiturconfticutolocoamp; tempore conueniuntadprç-Scriptum. Qui collocuti inter fe quidam communia, paucaque ad rem pertinen- / '■a,esteraquæ ad fponfalia conducebant, egerunt per amicos amp;nbsp;familiäres, Pete-batLufitanorum Rex arraboni fine pignori carum return quç fpondebantur,cer-tasquaidam vrbes,amp; municipia,amp; caltella, arcefque in limitibus vtriufque regni: iiquodEnriquusnullo padopræftarepoterat, proptereaquodillius viresamp;po-tendaeratiam perexigua, arque multo minor autoritas, in alienandis maxime re-j tiusquæad regale patrimonium pertinerent.Quare nihil eft effedum iis de rebus propter quas eoconuenerant. Fuit fufpicioLulitanorum Regem declinaflecon-''agium illud propofitis coditionibus,quas intelligcbat adimpleri non pofte, reau-temvera alias fuiftTe caufas:fiue quod diffidebat iuri neptis ex forore, eo quod iam ftatdiuulgatum Reginç fororis adulterium,neq5 poterat falua confeientia huiuf-'öodivxoremducerc, cuius dosiniuria foret repecenda: finequodintelligebat darifibiacerrimumcompetitoremSiciliæRegcm,quipræterfuas vires quç erant älioqui fatis valid«, haberet in regno de quo certandû erat, complures ex primo-ribusfanguine amp;nbsp;affinitate propinquos, atq^ alios complures amicos, ad h«c ipfi-'rjRegisSicilia:propria. Q^d quod iam præiudicataatq^adiurataeratregni luc-reffioEÜfabç Principi ab optimo quoque viro, atq^ vrbium populorumqs procu-j^ râtoribusîltaq5 ex fuperioribus caufis colligebat,non tam dari fibieo nomine vxo-temregnodotatam, quam bellum quod in perniciem fuam fuorumqj complures ' annos videbatur duraturum. Atque infedo negotiodigreffifunt. Exclufusea

! quoquefpeEnriquusRex,iniecitanimumalio. EratEnriquüsIoannisTarraco-1^..„„ ,.j, p Wium Regis ex Enriquo fratre nepos, quem pofteaquam ex vulnere quod Vl- ^/,^ ƒ ßietano prælio acceperat,dicm fuum obiit,perindc atqj filium ex fegenitum edu- nbsp;nbsp;' ”

rarat.HuicEnriqiiusRexdeftinatdefpondere quam volebatnuncupari filiam^ Printer patruelcs de regno dotalidifceptaretur,agitqj per Rodericum Pimentel-bniBeneuêtanum Comitem, qui erat Enriquo propinquus ardiflimo fanguinis ^inculo.vtafciiceretillüexTarraconenftprouincia, expofitacaufacurindeven-turns eflet.Fadus igitur a Comité cercior omnibus de rebus,nó accepto,neqj pe-t'roapatruoRege(i|)mmeatu,properat adregni fpem, tametftièiebat, cumpa» rruelefibiforedecertandumjCuiusaduentusEnnquoRegifuitiuGundilTimus.

^^g^lerfiniifilacobi difiurbai loaxn^e J^oa/alta cum Enriquo Enri^uifilia, obit-net Madritiarcemjfettt^ueSegouien/éi». Capt rh

: |NT£RSpathariumMagiftrum amp;nbsp;Comitem Beneuentanumilliusgenerü eraf i non obfcura fimultas ex eo,quod cum effet Comes in ipfo articulo magiftratum j 'buniaflequendijfocerquibufdamcauillisanteuertitnegotium, acvelutiexge-'^ nerinianibusexcorfit dignitatem quae poft regiaminHifpaniahabeturomniunl prima. Videns itaq; Magifter Comitem fuiffe autorem euocandi Enriquum alio-^ui propinquum fuum,veritus ne ft ad regni faftigium aliquando perueniflet,indd übilabes aliqua fuboriretur j contulit fe ad artes confuetas, cœpirqj difturbare nuptias,cum præfertim fponfa foret in poteftate fua. Cumqj Rex inftaret perducere remad id quod iam diu concupicrat, Magifter caufabatur inimicitias cü generös utq;proindecumPrincipefuturo,petebatq5aRegearcemMadriti,quopoftettu-roincuriapermanere,quandoquidcm Rex municipium illud frequentare cofue-uerac. Arx illa tenebatur prxfidio ab Andrea Caprario,quem Rex prçfecerat domui fuç villicum,amp; cui ex amicis fidebat plurimum. Is fern per fuerat autor recon-j^ uiliandiMagiftrumRegi,iam indeabeotemporequodefciuerat,fequebaturqj partes Alphonfi fratris, amp;nbsp;Magifter ipfe fatebatur fe eo nomine multü villico de-bere,fedin hac re quç fibi effet tam conducibilis amp;nbsp;opportuna,non debere illum, lt;Jicebat,fibiobfiftere,cïi præfertim aliis in rebus qua: adillius vtilitate honoremqj pertinerét,poffetinigratificari. Quod fi animus erat, qualemfecfteprofirebatur^ uxlegequçdeamicitiacfta philofophis conftituta,negociûeratdimetiendû.Ea ®ft,q) amicus debeat reddere amico,fi ex ipfius paruo detrimento fequatur amieö

grancîiacommoda:amp;: qua: poterantcflcmaiora quamfuicapitisfecuritas.^quX ’^Vi proculdubiô fpondcri vidcbatur arce ilia occupata,militifque fui praffidio muni-

ta. Sed nihil villici prcCcs^nihil oificiofum commemoratio, nihil qucrelx, atgue parum grati animi incüfationes valueruntjquin Magifter ex prxcep to Régis arec potirctur.Qui fadus Voti compos nihilominuSnuptiasinterturbabat, caufatus iterum pcricula qux fibi inde tarn agenero quam afuturo Principe impendebant, neqj fatis iJli efle ad fui Capitis incolumitatem cutandam Madriti arcern, niiî ctiara Segouieniîsadiungeretur,proptereaquod illud quoque oppidumôemaioriqui-demannipartcRexfrequentaret,feautcmnon pode conhitcre,nih vbiRcxfc-natufque regius amp;nbsp;curia edet. Quod fi impetraret, fc daturum operam polliceba- lO tur, q uemadmodum ex Régis voto omnia conficcrentur. Cxtcrum Rex intelli-gens Ce delufum Magidri dolis, amp;nbsp;quod poft traditam ilJi arcern Madriti, petebat rurfusSegouienfem, quamfitraderet, Ihfpicabaturparirationcaliudquicquam petiturum,cœpitfubindignariMagiftro.neq5cnimidpalamfaccreaudebat,'/eri-tus ne fi beneficium beneficio non cumularet, omni fua ijse fraudarctur,amp; amicû q ualirercunq; fidum perderet,maxime cum in ilJius poteftate filia elfer, quam cu-piebac£nriquolnfantiquamprimumcollocarc.ln eaigitur perplex ira te poli tus, dubiufque quid facerer,fecutuseft tandem aleatorumperditum illud confilium:

ImpcratprxGdi, vttradatMagiftro arcern. 2s eratidem Andréas Caprarius, qui îO cœpic illudereRégis iufià, dicens nihilo magis Magidrum ededurum quæpolli-. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.« ■ccturarccobrcnta,coargumento, quodquivnainrefidemfcfellcrit, credibile

efictamp; in altéra fimili paria fadurum. Inde Magiftn cum Régis vdlicoinimicitia: confirmaræ,nequtidiamoccultisodiis,fedpalam,donec ventum edadarma, Magidro nitente oppugnarc arcern, prxüdcnon modopropugnare, fedipfum oppugnatorem vrbe arque fuburbio pellere;id quodfadumeft, necdifficulter quidemiNamamp;porrævrbis,amp;templa,cietcraqucmunit31ocarcnebanturapra.’- nbsp;nbsp;nbsp;1

fide,in quem oppidani erant propenfiores, vti in bonum ciuem, potioremq; cau-fam defendentem. Magifter vrbe puIfus,feMadritum contulir. Peridein tem- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

pus Petrus Mendoza Epifeopus Seconrin us a Sixto Pontificeluius nominisquar- p j to creatus eft S. R. E. CardinaJis fub rirulo funâx crucis, vocatufque ed de- i inceps CardinaIisHi/panus,2ifdem prætereadiebusMichaeluscognoraentoLu- 1 cas, quem RexComcftabilcm creauerat, per tumuIrumaMentefenaplebear- ƒ mis obrutus eft, in cuius locum fufficitur Petrus Verafcus Comes Pharius, idem- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

A Nnö inlcquenti, cpiifiiitcjuartusSäfeptuageGmusfuprämilleGmüqaidtin- 4^ ƒ genceûmum , Rodericus S. R. E. CardinaUs Vicecancdlanus cum pote- ƒ ^^ üate legati de latere venitinHifpaniamgt; Qmprimofao aduentu caepitagerede

täte deinceps vnguem tranfuerfum dedinaturos profdEfunt, Emul etiamfeilH po ’ oEcnfurosdicebantiqaibusprçEigUsaqüibufdam bominibu5eluderetur,quinó , p ipEus Regis dccus, non reipub.vtilitatetn, fed fua propriacommodafequerentar.

Hic reditus in gratiam MagiEropermoleEus fuit,eoepitqueamp;tipfe nouas aliunde i^int'C ^^l^^lbas querere. Venititaep Collariuni,quod municipiu erat Duds Alburquet' 1 5. queri(is erat qui putabatur a cunHisfubditinxPrindpisaltcriuspater) agitque cum

DECADIS PRIMÆ LIB. it iio^ , cum illo de moliendis rebus nouis contra fadionisaduerfx parteis, fed imprimis contraRegis villicum qui conatusfuos in obtinendaSegouienß arceimpedienti Interim homo callidus, amp;nbsp;qui nihil vnquam intentatum, nihilinaufum relinque- | ret, fecreto Regem folicitat, fi vellet omnia ex voto fibi fuccedere, filiamque line controuerfia cui de(l;inarat,matrimonio traderc,acque proinde dum viueret,nulgt; lointerpellanteregno potiri,atquepoltobitumcercamregnihaeredemfiliamre-^inquere, vno faàto hæc omnia facilime polie confici, fi principes fimul amp;nbsp;Arclii-epiieopus Tolecanus cum Andrea Caprario in vinculaconiicerentur.Exaltera ^uoque parte Comes Beneuentanus qui fummopere cupiebat propinqui fui cum ''' ^ubditiua Principe nuptias quamprim urn confici, Regem ad properandum faci-rrusextimulabat. Cxterum Rex homo natura quoquoverfusimpelli leuillimus, , ^*®uletiammaturandifiliçmatrimoniieupidus,neqiminusToletanipræfulis pu-' niendi auidus,non veritus fidei acq5 violatæ amicitia: iura foluere, non abnuit Ice-insoblatum. Ad quodperagendumconftitutumeftj vt milites dam intra vrbem , ccrtisinlocisdilponerentur,quifignodato crumperentexcópofico,remq5conficerent. Non defuerunt qui Regi dicerent^am pelfimi exempli facinus non acten-» findutn. Poffe enim fieri, vt ciuitates amp;nbsp;populi indignitate rei permoti indices aß« ' ^crtorefq5accurrerent,ipfiufq5Regiscapicelueretur, quicquidconfiliariipelfimi ^^ ‘Jelirarent. Cerciores fadi Principes omnium quæ aduerfum fe gererentur j Fer-“ dinandus in caftellum munitilfimum Turocanum fe recepit. Èlifabeverovxor rametfiadmonebaturacudis, vtamp;ipfaquoqs ad tempus fecederet, voluit potius fortunam fuam atqs amicorum fidem experiri,magnoqs animo,magnaqj fui fidu-cia perftatinvrbe,curatqs per Regis villicûcçterolqjamicosfidos,portas,«Sc tem-pb,amp;vrbis locamuninlfimapræfidiofirmari,nequiddetrirnentiabaduerfariis capere pollet. Rex cum vidcrct fe fruftratum fua fpe, eelfit vrbem forori,feq5 Ma-dritum contulit,quem e veftigio fecutus dl M3gilter,vt odii ftimulos acriores ad-rooneret infororem,coniugemq5ipfius,atq; imprimis in villicum Segouienfis ar-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De cafiri luUKfis ar ce Magi/iro/affâ^i lacobi tradita,eie^, il/ius obitu, c^ con-^ certatiewbus inter competitor es Magiflratas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput KI lit

JNT ER vrbes amp;: municipia quibus Rex Magiftrum donauerat^fuerant caftralu-lia,quod oppidum vulgo dicuntTrogilium,amp;ingeniofitus,amp;ciuiumopulentia inLulitanianobililfimum. tins arcem fub fide publica tenebatpratfidioGratia-ousquidâcognomineSelfius,qui nolebat Magiliro poflelfionem cedere,quam-quamefletidfibiaRegecrebroimperatum, caulatus nefcio quos fumptusquos inmunitiones amp;nbsp;milites præfidiarios diftribuifl'et.Qua de caufa Rex eo profedus non potuit alia conditione Gratianum arcis prçfidio extrudere,quam fi hæredita-ho iure concederetur illi caftellum fandi Fœlicis Callaicorum cognomentoi j Quo die tradita eft arx cui Magiftet fuo nomine tradi voluit, ipfe ex ablcellu quo-1 dam perniciofo in altera maxilla oborto diem fuum obiit in vico landae Grucis^ quidiftatacaftrisluliisauftrum verfus duodecim roillibuspalIuum.Cüanimam fingultaret moriens, quaerebat identidem ab adftantibus, an lulienfis arx præfidi lboiam effet tradita. Pulchra in morte cogitatio, atque vitæ exadæ fimilima. Sed ' proh Deus immortalis,quam diffimilis hic Epaminundæ illiusThebani, qui cum i apudMantineam quo prçlio Lacedçmonios luperauit,pro patria pugnans vulnus | illud letale accepiflet, noluit ferrum ex vulncre trahere, quoad audiuit vidonam penesThebanos eire,quærês quo in ftatu resThebana foret: bic vero quaerit mo-hens,an arx iniuriaamp; contra rempub.fibi donata pr^fidi fuo per manus,vti aiunt^ traditafit.Sednequequiprecioarcemprodiditjfuperuixitdiu.Siquidemafandi Fœlicis fui inquilinis,lapidibus per tumultum obru tus, pœnas fua; proditionis débitas exoluit. Ex obitu Magiftri aliquot fecutae funt fimultates,atqj Spathifero-rum ordinisdilfidium inter duos acernmos Magiftratus competitores,Rodericü ManricunaParietinûComitem,eiufdemmilitiçCommendatariûaSeeura,amp; Al-

phonfum Cardenienfem prouinciæ Legioncnfis commendatarium maximum. Cuniqueilliusordxnisduacfintprouincix, Legionis altera, cuius conuentuseft \ ’ -,. nbsp;nbsp;fubprimorediuiMarci,alteraCaftellæ,cuiusconuentuiprxfidetPrimorVcJen-

' * nbsp;nbsp;nbsp;fisjVterqueexcompetitoribuscurauitabalteroPrimoribusfiericonuocationera

tredecim commendatariorum, ad quos Magiftri dcdioncm ex ipfius ordinisco-fuetudineatquedecretopertinebat.ParietinusnamqueComescouuocationem ilJamdiccbatfieridebere exantiquo ritu,aPrimore Vclenfi: Commendaranus max/mus e diuerfo, a Primore Zandi Marei, cum prarfertim in ipfius ordiniscon-ftitutionibus eßet definirum,comitia debere fieri in iJlius prouinciæ conuentu,in quaMagifterdiem fuum obiret,obii/ïeautem deeeßbrem in agro CaßroiuJienfi, 10 qui proculdubio ad Legionis prouinciam pertinebar. In hac controuerfia iutfra-gatoribus ab vtroquePrimore conuocatis, vterquecxcomperitoribuseligitur, fiilutaturq; Magißer, Comes Parictinus Caßenan2 prouinciç, Commendatarius maximus Legionenfis. At parte ex alia lacobus PatiequusJoannis Patiequide-eeßbris Magißri fiJius, idemque Marchio Villcnatium, dicebarpatrem cum ad-hueviueretjabdicaßeMagißratum i« manusfummiPontificis/pedaretqucin dies Apodolicçfedisconfirmationem,habcrcque fui ßudiofosfautoreiquenon-nullos ex tredecim vins, atqueimprimis Ofornini Comitis CadeUanx prouineix Commendatanimaximifußragationem noncontemnendam.

Deff^ùu//amp;ae/gt;rima6ri^MÂfm//f/MSa»ff^/acoi/, (^^»ornffiiode/t/iie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fropagatuseït. Cap»t / j; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

^Ed quandoinSpathifetotumordinis,ipfiufqueMagi(lratu5,quxdignita5poâ '^regiamapudHifpanoshabeturprima,mentionemincidimus,nequc{ati5Con-Racinteraucores, quo tempore, autquibusinitiis, amp;perquosfuerit ram inßgnis militia conditutaf vifum eß hoc in loco quid baedereprocomperrohabeamus exponere.SuntquidicantbuncordinemcœpiÆefubAJpbonZôjCuiforetcogno-men CadotChridian^falutisannoGircitervigefjmofupraoâingenteümum.Scd nequeproduntquisfueritordinis inßituendi autor, aut quifilli tanta veâigalia j° nbsp;nbsp;jj

donauerit,vnde tam numerofus exercitus alipoßir, autquid tarn longo temporis /pacioperenfifcrosequitesfirgeßum,cumnußaipforuminhißoriarülibrisqiios egolegcrim, mentiofitbabita.Quantum vcroexpriuilegiishüicordiniconcciTis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fediquoad viiicrcnt, fegeduroshcllum contra nominis CbridianihodesSarra- 4^ .^^ cenos, qui totam prope Bæticam magnamque Tarraconendsprouincixpartem occupauerant, tenucrantque per annoscirciterquadringentos.Faerunt autem eatempcdateequitumillorumfaculiatesperquamtenues,quippeqüinonmul‘ toplura quam viginticadella,Sceaquidem munitidlma poldderent, quxfubob-fcurisnominibus in ip(o priuilcgio numerantur. Per idem tempus Magideripfe cuiPetto Ferdinandinomen erat,cum pl^rifq^fui ordinis equitibusRomampro-feäus, duo atque drorum omnium fratrum nomine rem omnem cumperfonis Apodohex fedi fubiecit, fupplicauitquc vtah cadem in propriosacpeculiaresd-bos admittcrentur,traderetque illis viuendi normam : id quod eda Pontidcefa-éIum.Namóci}Iosindliorumfufcepitlocüm,amp;:bona omniafubApodolicxfc- 1^ ƒQ dis patrimonia repo fuir, normamq} viuendi tradidit, quam deincepsin ordinem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

cum monitoriopcenali Magider Albertus S. R. E. Cardinalis virplaneoptimus, atqueeiufdem militie admodum dudiofus, quam nodraquoqucxtatcrccenfuic condrmauitquelulius feCundusPontifex maximusanno Cbridianxfalutisfcpti-mo fupramilleümum quingcntcdmum.Exparuo itaqueiiloprincipioperquof-dam

^atnincrctnenti gradus co potentiæ hic equeftris ordo peruenit, vt noftro fxcü-lomille cataphrados équités belloarraarepoffit, quas copias beneficio Princi-purn acquifiuit, ob infignes res geftas in bello quod fine intermiflione côtra Mauros BæticæiniuftospoflTeflbres ad hæc tempora geflimus. Nam amp;pugna ilia me-rrrorabiliquaMiramamolinü fuperauimus,fub Petro ArioeiufdemordinisMa-giftro fingularem operam nauauit,quç vidoria parta eft anno falutis duodecimo ‘Upramillefimum ducentcfimum,Hifpanorum Rege Alphonfo nono- Atqj dein-ceps Ferdinando Rege in oppugnatfone Vbetæ, amp;nbsp;Cordubæperquam Itrcnuc 1^ me ordo militauit, fed præcipue in obfidioneHifpalenfi,vbiPelagiiisCorrigia ^ognomento, enfiferorum equitum Magifter, firmiflimum tenuit præfidium. ^oeredeinde huius ordinis Magiftri viri iplendidiflîmi, quorum infigni opera m wellis Reges vfi funt,quæ contra nominis Chriftiani hoftes Mahumetis cultores geftafonr. Vnde militia ha:cdiui lacobi nomine inftituta, ex præda hoftium, Re-gum^ beneficio, amp;nbsp;Pontificum benignitate opulentiam, ex crebris vidonis im-rr’ortalcm gloriam c6fecuta eft. Sed de ordinis huius origine atq5 regular primor-‘^'gt;sfortafleplurahocinloco,quamoportuerit,didafunt, cumdemagnisrebus fatius fuerit omnino filere quam pauca diccre-

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t L^archiofte riffenafe corner ehefgt;ß 3quot; ahfiluto ,^de o bitu Enri^ui Ee^ifj eiu/^ue habitu c^ fneribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput X,

^Ed vt eo vnde digrefli fumus, aliquando reuertamur, dum lacobus Patiequus Magiftratusobtinendi caufa fuffragatores ambit, fimulansinnoccnriarfiixfi- j), ^tl,f^^, *Juciam,fedreveracupiditatequadamprxcipiti,OforninoComitiquiamp;ipfeeo i ^^ nbsp;nbsp;nbsp;, '^'gnitatisafpirabat,fefatisinconfideratecrcdidit,aquoexinfidiisquasparaüerat, J * '^omprehenfus, amp;nbsp;in areem commendati fibi oppiduli Fontis dominæ cognomi- 't 7^-■'ad perdudus, euftodiçadferuandus traditur. Cuius rei nuncius cum ad Regem - f-tt t^/»^ yv effet delatus,magis quam pro materia,amp; quam Regem decebat,aegre tulir. Ama-

.^ ^'itnamqjpraEcæterisomnibusamicisMarchionem,atqueillapotiflimum caufa fuit Ófornino Comiti eum comprehendendi, quod putabat illo pignore fe habi-turum magis propitium ipfumRegem admagiftratus confecutionem.Eratau-■emRexlicctnaturaamp;voluntateabftemiuSj^ianicus tarnen amp;nbsp;nephriticusamp;:,.' 'leofus,quibus morbis eo tempore vehementius vrgebatur.Qm tametfi a medicis ptohibereturiterfacere,intcntantibusimmincnspericulum quod inde fequeba-

■ur, nihilo tarnen fegnius iter arripuit.QuemafledatifuntCardinalisHifpanus, Comeftabilis,idemqj Comes Pharius,Marchio fandæ lulianx,Comes Beneuen-

■anus,Comes item Clunienfis,aliiqj complures ordinis equeftris primores.Con-uenerunt praiterea eodem Archiepifcopus Toletanus,amp;Epifcopus Burgenfis.

Quiomnes pro parte fua negocio infiftentes,rem fic tranfegcrut, vt Marchio fub y u^**'^/i^ ^ certis conditionibus tandem abfolueretur. Cœptum eft prxterea ibidem agi, de cócordiaRegis cum Principibus,fed dum altera pars Regem plaçât, exulcerat altera, nihileftconfedum. Rex vero cum in dies morbi conualefccrent, nihil iam medicis promittentibus, Madritum rediit, vbi vitadefundus eft, quinto decimo pofteaquam eo conceflerat die, qui fuit terti us ante Idus Decembris, anno a na-tali Chrifti quartoamp;feptuagefimo fupra millefimum quadringenrefimum: re-gnauitq}annosviginti,menfes quatuor,dies duosamp;viginti: vixitannos quinqua-ginta. Depofitum eft corpus in cœnobio diui Hieronymi iuxta Madritum, dein-denon multos poft dies tranflatum eft in monafterium G uadalupi, vbi cum mo-tercturfehum2ndumprqceperat.Inferiasduxit,curauitq}funus,amp;cumdepone-

,’^ rcturcadauer,amp;cum transferretur,CardinalisHifpanus, qui Maufoleum quoqj ini,vtbenefadorifuo,fimulachrumq5 faciendum locauit.Inftituit prarterea duo-turn facerdotum collegium, qui bis tlli cotidie parenrarent. Tcftamentum quod cutnfolennitate,quemadmodumdicitur,fecerit,repertüeftnullum,nifiquatenus cutnmoreretur,did:auit pauca voluntatis fuæ verba,quænotiscxcepitloannes 0uetanus,cuiex omnibus Secretariismaioremhabebatfidem. In quibus conti-

nebatur tantum dare feconficiendi teftarnentifacultatëatqj voluntatis exeguen-dæ Cardinali Hifpano amp;nbsp;Marchioni Villenati.De Principe veto quædiceretur ipfiusfiJiaputatiua, fieretquodabeifdemteftamentariisamp; infuper a Marchione fandæ Juliana: amp;nbsp;AreuacorumDuceamp;Comiteßeneuentano faciendum decer-ncretur. Fuit ftatura aliquanto proccrior,corpore bene compado, facie Jaciufcu-Ja,nafoq5CompJanato,citradeformitatcm tamen.Deledabaturplurimuminve-nationibus,propterquasfrequenterpetebatfolitudinesamp;Jocadeferta. Infume-bat multum temporis in Mufica, turn audiens cantores fidicinefqj, turn ipfe per fe fidibusaccinens,amp;quidcmcum vocisquadamfuauitate.Eratmiruminmodum aïdificandicupidusjvndeamp;arcescompluresmuniuitjicdefqifacrasafundamen- ï® tisexcitauir,monafteriaq5Conftruxit,locupletauitq5vedigalibusamp;donarns.Fuit b naturacJementiorquamregnorumgubernatores decet,profufiorinlargitioni-busquamRegummagnificcntiapoftulat,fedprçcipuein excipien’disexteraruni gentium legationibus.Vtebaturvcftibus,neq; ex preciofa materia, neq; figura ex-quifitiori,fed quaJibus mediocris conditionisciueshoneftevtipofient.Fxerci-tumpergrandemalebat, turn prætorianarumcohortium, qua: Temper exubera-rent in armis,tum etiam euocatorum, quibus vtrifqs fummafide ftipendia ftatutis temporib. reddi curabat, amp;nbsp;hæcomriia vfq; adregni fui annum decimum,m dies conualuerunt.vnden5fubditismodo,verumetiamfinitimisRegibuseratveren-dus,cumfubitopauJatimomniadefiucreatq5deindempra:cepsireca:perunt,al- ^^ teroq;decimo tanrarumgloriarerumintercidit,vtne veftigiumquidemillms vl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; ’ö Jumrelinqueretur.Namamp;amicorumfuafu,quæprimaJabesmalifuitilli,præto- rianas cohortes ernifit, quibus exarmatus cum voluptatib. fuis indulget, primura abiisquibusfidebat, deindcabaJienioribus contemptuifimuIamp;Judibriohaberi ' coeptuseft,atqueeotandcmcalamitatisdeuenir,vtexpublicisvedigalibusnihil aliud reciperer,quam quodperregniprimoresgubernatorefqueciuitatumJice-bat. QmEomniafortifiïmepatiebatur,non tamexinfenfibditare, cumalioguina-turae/fecmgeniofiïïïmuSjquam exquadam fibiinnataanimia:quitate,iocabatur-quc üpe in Fortunam fuam. nam fuit amp;nbsp;in hoc emundænaris, acperguafâcetus. Cum aliquando infimularetur guibufdam de rebus quarum i^ eratfibi confeius, i^ lAùor, inquit, cur me non infimulantquoqj quod monetam ferio,guod defaha- riis diciconfueuit. Cumqjilhusiu/Iisnon obtemperaretguilpiam,nonabibitmir liiimpunedicebat. nemo en/m in^ vnguam Jæfir quinone veftigio débitas mihi peenäs exoluerir. Sed de vita Scmoribusplura, fi concigeritnabisaUquändoilhus hiftoriam latiori ttylo profcqni.

EüJahec«mFerdi»4»iioc0f/juge Fex ç^ Fegina i/eclarantf/rj c^exprimoribuSjyui igt;byêyMumexb/b»erux/,iyuir^//ereeüx/awaees. Cay/u^ 7.

Vo cempore Enriquus Rex vita defanâuseû:, EUfabePrin-ceps agebacSegouix. Qux cum prim urn faäa elide obhu fra-tris certior, inferias iUi iuda q} magniEcenciffimcpcrfoIuit, Pq; Reginam declarari falutaric^ ab omnibus curauit.Nam con-iuxeacempettaccaberat, ex beUoRufeinonenGmuleis negO' y^ dis in TarraconenGprouincia implicitus. Paucis enim menG-busanteloannespater PerpinianaobGdionea Gallisopprcf fus, fuppetiasa Glioimplorauerat, quicomparato quam maximumpotuitexerci-tu ex HifpanisTarraconenGbufque, tumgrauis, turn leuis armatarxmilitibas^ pattern de facienda fub iniquisconditionibus deditione cogitantem,repen[iaa fuoad-

woaducntu obfidione libcrauit. Scgouicnfes ciucs cditidimo (uggeftu fado,quo omnium ordinum viri conuenerant,figna vexUlaqs regia lubftuicfuni.inclaman-tesidencidemFerdinandum Regem, Reginamquc£lilabeniultos,lcgiunios,amp;i: mdubitatos hxredes ac dominos Hiipaniamm naturales. Ipli deinde Rcginx in fubiedionis argumentum ex patria confuetudme manus exofculati, lub tide pu-blicaiurarunt, fcfuturosilli atquefuo coniugi fubditos fideles,obnoxios,atque ’oflbrum omnium obtempérantes. Comes deinceps Beneuentanus, Marcbio Ranftslulianx,Dux Albanus,Comeftabilis, idemqueComesPharius,Beltra-ousDux Alburquerqucrus, Comes Triuinius,ArchithalafTusquoquc Alphonfus ® Enriqui ipfius Ferdinandi Régis auunculus, aliique complures regni proceres,o-ptimatefque ciuitatum. Ac prxterea exantiftitum numero imprimis Cardinalis ( Hifpanus,idemque ArchiepifcopusToletanus, aliiquePrxfules eodemconue-

’’Ofunt, quiReginxfidem quoque fuam iureiurando fimili obdrinxerunt. Qm-^osaliquaexcaufafacultasveniendinonfuit, mifere procuratores,quifuono-

’oinetdem munusexequerentur. Qm omnes podeaeandem Hdelitatem fc prx-ftaturos Ferdinando Regi, perfande polliciti funt. Is namqu'e accepto nuncio re-tumomniumquxgercbantur, adReginam vxorem magms ituunbus conten-e^»' Ja*^.»» pt,i/ih’-i\ dit. Atqui alia ex parte- Areuacorum Dux, Villenas Marchio, in cuius potedatc »dferuabatur Ioanna qux falfo didabatur Princeps,Magiltcr «-1 Calacraua, V renas Comes, Marchionis vterque patruelis, neque eodem venerunc, neque tuos mite-

teprocuratoresquiobfequium debitumRegibufque nupercreatisexhibcnfoii-tumdeferrent. Areuacorum namque Dux petebat A reuaci titul urn, atque loan-OifilioMagidratum a Traiani ponte confirman. Marchio petebat Marchiona-

tum,quoIoannesTarraconenfium Rex fueratfuperion belle ciuih (pohatus, vc-tebaturquea Regc dlio repctendum : inluper amp;nbsp;vrbes, municipia, cadella, vedi-Siba,qux pater funs loanbesPatiequus ex patrimonio regali f iierat depeculatus. Hisadiungebat Magidratum diui lacobi quo pater fuerat perfunClus, debere d bi feddi,cumreliquis omnibusqux fibihxreditario iureobueneranr. Neqjtantum oaefflagitabat quxadfe pertinerediccret, fed quxadfratres,ad propinquos, ad Î^ clientes,ad amicö% qux omnia, fi Principes illis induifident, magnum regale patrimonium, atque proinde rcfpublica Hifpana detrimentum pateretur. At Prin-cipesinterim temporicedcre, refponfa inJongum protrahere, dubios prxmiis pollicitationibufq; allicere, amicos honorifice alloquendo, comiterqj tradando infideretinere. In pcrduelles nihil noui decretum. Creati funt quxdorcs maxiini GutteriusCardenius, quern fuperiori partediximusfuilfematrimonii concihan-diautorem prxcipuum:Gondi(akius Caconius,amp; ipfe quoq; Reginx an tiquus fa-miliaris : adiedus amp;nbsp;tertius Rodericus Vlloa,qui amp;nbsp;ipfe Enriquo Regi fucrac quç-ftorquoq5maximus.

40 Le^ati ad Regem G a do ram mit tan tar qai defceder e confirm an do dr de Ra/ctnone cam ido agant:i»ter^ Regem ^ Regmam di/ceptatto. nbsp;nbsp;nbsp;Capat JL

^^0^1 Rex amp;nbsp;Regina vt aliquod fpecimen futurxgubernationis odendcrer, fxuireiuderuntiuditixadminidrosingradatores,latrones,homicidas,depe-culatores, reliquofque id genusfacinorofoshomines.Quxresquemadmodum Optimum qucmqueadbenc derepublica fperandumerexit,itacriminofosalie-nauit,cocgitcp fcelerum fuorum impunitatemquxrentes feperduellibusadiun-gerc. Horum cum effet magna copia, ex qua partes aduerfx videbsntur inualcfcc-re,temperari iuffum ed ab hac iuris animaduerfione,data malehciorum impuni-iO tatcabcadie, inquaregni gubernacula inierunt. Exantiquaprxtercaconfue-tudincobferuatainterHifpanorumamp;Gallorum Reges,vtcum corum quiipiam dcccderct, alter de illius obitu fieret certior, milfi oratores qui Ludouico GaUia-rumReginunciarentEnriquum vitafundum,fœdufqueamp;antiquam focietatem rcnouarent,fimul etiam Regem admonerent, vt fi amici, fi boni, fi iudi Pnncipis munerc fungi vellet,reditueret loanni Tarraconenfium Regi Comitatum Rufei-A Aa ij

nonis,qucm illi Gothabnico belIoCub certis Conditionibus oppignerauefat ,qui-bus nô obferuatis ad pridinum dominum debere reueni. At Gallus acceptonun-cio de Enriqui obitu aliquot fui doloris argumenta mondrauic, atque e diuerfo de noua Regis amp;nbsp;Reginæ fucceffione oratoribus cftgratulatus,velleque felibentiflî-meantiquafœdera inftaurarerefpondir.Quod veto ad RufeinonisComitatura attinebat, dixitfe nihil ex conditionibus oppignerationis immutade, quin potius deberifibifummamillamaurcorum ftipendii nomme quodbelloBarcinonenfi fuus exercitus merueratjVclleque fe mittere iurifeonfultum qui fuam caufam tue^ • retur, doceretque penes fc debere pignus retineri, quoad ftipendium fibi redde-rctur. VenititaqueconfultuSjCum Principeseflent Valladolid, di/putataqueeft ^° caufainfenaturcgio,cumqucnibilinterparteseadercconuenirct,decretum vt ^ü tam ad iuris difquifitionem, quam ad fœdera renouanda mitterentur vtrinq; ora-toresadvtriufqjregnicollimitium, quiprocuratorio nomineremomnem tranf-igerent. Per idem veto tempus cum Rex amp;nbsp;Regina Segouiæ ageren t, captura eftintervirumamp;vxorem deiure fucceffionis gubernationifque difceptari, non tam æmulationis dididiique caufa, cum alioqui omnibus in rebus edetintenUos

- . nbsp;nbsp;nbsp;tantaconcordia,quantanunquam inter alios binos coniugesfuent, fedquodea

iunsdifcepcatione profpiceretur in futurum, ne regniadminiftratioin aJienam famiham tranfmutaretur, ü filia fuperftite eademque hxrede fuccederetex propinquis is qui eßet ex confanguinitate ptoximus, id quod in Gallia aliif- 10 que in nationibus obferuatur. Ex primoribus Hifpanix qui erant Regi bngui- ’o nepropinqui, adeuerabant, quandoquidem Enriquus line prole decederar, fuccedionem ad loannem Tarraconendum Regem edc deuolutam, quippe qui edet Ferdinand! Tarraconends Regis dlius, atque Ioannis primi Hifpa-norum Regis nepos, codemque iure ad Ferdinandum huius Regina: coniu-gem pertinere fuccedionem, regnique adminidrationem non quad dotalis, fed quad hæredirarii. £ diuerfo pro parte Reginæ obiicitur ex legibus atque Hi-ipanorum confuctudine, Cadellanorum pratfertim , virili fexu ex dirpe regia dedciente, feeminas ede légitimas batredes, regnique idoncas modératrices, adercbanturque exempla iam inde ab Infante Pebgio repej^ta, cuius dliaOr- jo midnda cum virilis ille fexus'liberos non habcret, in Legionends regni htrre- io diratem fuccedît, nupdtque Alphon.fo qui Catholicus ed cognominatus.Odi-dnda quoque Froib fratre defundo dnc libcris in eodem regno fuccedit, nupdtque Siloni. Eodem præterea iure Xantbia Ferdinand! cognomento Magni vxor ad eiufdem regni fuccedïonem peruenic, Veremundo fratre fine li-beris extindo. E regionc etiam Cadclla: afferebantur exempla, quod Eluda ex Vafeonum Regina bæreditario iure obtinuit Cadella: Comitatum, cuius dlius Ferdinandus primus Cadellanorum Rex fuit. Vrraca etiam qux Raimundo Tolofatum Comitiprimum,amp;deinde AJphonfoTarraconenfiumRe-gi nupdt, Cadelbni atque Legionends regni barres fuit. Berenguela quoque, 40 Enriquo fratre immatura morte Palbntia: inrercepto , regni bærediratem ad- ^c iit. Catbarina præterea Britanni Ducis dlia cum Enriquo primi Ioannis filio omnium ordinum confenfu adiurata ed Hi/paniarum Princeps. lidcm e contrario adeuerabant, ex bidoriisnufquamexemplumreperiri !nHi/pania,quod relida batrede fœmina, ex lateral! ferie quifquam in regni gubernarionera ad-fdCceretur, quo iure loannes Tarraconendum Rex omnino excludebarur. Quod vero ad regni adminidrationem attinebat, pro parte ipfius Reginxob-iedum eH, ad eandem pertinere, ad quam amp;nbsp;regni dominium pertinebat. Quod fi quemadmodum iegibas dednitum ed, regnum dotis nomine manto non pored tradi, neque gubernatio quoque. Nam quo iure qui rei do‘^ jO minus non cd:, aut regale parrimonium admimdrare , aut in bene meren- Jc tes ex regio cenCu collocate beneficia, aut a rei urn prxddia Cub publica fide alicui pored credere ? Hxc partium concertario , tandem bunc in modum compofica ed, regai hxrediracem faccedionemque ad ipfam Reginam petti-nere tamctfi foeminam,proprereaquod edet vnica Ioannis Regis fUialuperdes

®^cgibus Caftellç amp;nbsp;Lcgionis redo ftemmate dcfcendens,neque poffe ad alium ^uetnquam pertinere hxredem qui per lineam lateralem ab eildem Regibus de-^enderet. Definitum præterea ad eandem pertinere regni adminiftrauonem,in fæus præfertim illis quç in parte fuperiori memorata funt. Hune itaqj in modum f®^uscompofitis,Reginahis verbis Regem allocuta eft.

PoU difc,eptationü aie finttionem er at to Segin^e ad Regem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput IJ I.

ij ^^Lopus fuerat o iucundilGme coniux altercationetamlonga, vbitantaeft 3nimorumconiundio. Namfiquemadmodum audiui ex quodamantiqui-•ïtum peritiflimojn fponfalibus h^c führe verba fponfç ad fponlum,vbi tu Caius, ®*«go Caia,hoceft,v bi tu dominus,ibi ego dominateur mihi non liceat inde mu-^h, vbi ego Regina,ibiamp; tu quoque Rex ? qui cum fis mihi coniux dulcilfimus, jaem^dominus non modo meus, fed return omnium mearum, quidquid ab his *^gutnc5fuItisdecretumfit,nihilominustuHifpaniarumRexcs,quamegoRe-S*na,mihiq5 hocanimo fedet,æternumqj fedebit,me atqj omnia inca tuoarbieno ’lt;lniiniftranda permittere, cum præfercimfuturifintnobisomniumrerumno-‘'rarmncommuneshxredes.Sed quandoitavilum eftregni primonbusqui hoc tQ ’’^gociumincontrouerfiamdeduxerunt, nonab re fucrithanciunsambiguita-^*® gt;nbsp;quæ aliqUando in dubium venire polfit, ex legibus amp;nbsp;confuetudine Hifpa-’’otumdecidifle. VidesoptimecóiuxvnicameflcnobisfiliamEliiaben,adquam, i *''fiquicquam Deus interim profpexerit, regni (uceefiioexHiipanorunilegibus

i Pcftinebit.Quod fi quifpiam ex regiaftirpe ftcmmatereélonondeicendcnsafi ^'^^ctremHifpanam ad fe pertinere, quiavir: non ad communem filiam,quiafce-’’’ina:labcfadaretprofcdo,aut,quod Deus auertat, forfan poftcritatis noftræ fffietnconucllerct. Qua: res quam fit indigna vel miferanda potiUs, nemo eft qui ’^otiintcHigat. Sedefto,finevllacontroucrfia return potiatur ex nobisgenita,nii-^atque cuipiam externo Principi, num minus pericuium inde fequetur, fire-gnorumgubernatio in illum transferatur ? Fieri namque poteft, vt ille quifquis eft nobisfuturusgen«, arcium pra:fidia, publico rum vedigalium quæfturas, digni-tatesecclefiafticas^tque publicos magiftratus ad cos fit delaturus,non qui fint Hi-^paniarumindigent, fed qui exteri ac peregrini.Quare illa iurisdecifio,quod ad •îosattinet, nihil profucrit, nihil nocuerit, led fuent quafiquoddam prxiudicnun ïdcaqu2pofruntaliquando contingerc. Atqui Rege intelligente qua: funt ab Vxore perorata, non folum veritati confentanea, fed efie q uoqs iufta amp;nbsp;a:q ua, im-peratumcftabvtroq5,vthacdereimpofterumnondifceptaretur,conftitutum-Que inter eos, vt diplomata, amp;nbsp;dida, litera:que publica:fub vtnufquenomine ederentur,quodquefigilli charaderes fub Hifpani Tarraconenfifquetegni in-fignibusfietent. Inmoneta quoque percutiendavtriufqueimagocumnomini-» i ^® lgt;usintypisexcuderetur.

P’iUenatium cMarchio c^ Archiepifiopus Ttetanus praten dunt caujas a Régît amp;nbsp;Regina ob/êquio dijcedendi. nbsp;nbsp;nbsp;Caput Ulli

J^Vm hxeSegouiaegeruntur, Marchio Villcnatïum literas cummandatisad RegemReginamqj mittit, quibuspoftulabat Magiftratum fandilacobi fibi debcredecemi, quo dicebat pattern fuum loannem Patiequum adhuc Viuentem feabdicaffe, eaconditione,vt fibi tradcretur, quodqjfubditiuaillaPrincepsquae fua: fideicredita erat,locaretur viro decenti, pro perfonarum dignitate conftituta P dote.Quorum vtrumq; fidenegaretur fibi, fc habiturum Caufam iuftiflimam, vt aliunde fibi rebufq; fuis profpiceret, quafi vellet interminari fe fadurum dilfidiu cumreliquisptimoribusearumdem partium ftudiofis. Ad hancMarchionispo-ftnlationem refponfum eft, tametfi loa’nnaqux falfo dicerctur elfe Princeps, non eratiisnatalibusprocrcata, cum qua homines return nouarumcupidipofient in Hifpania diffidium facere, cum latis conftarct non effe neque vnquam fuiffe ha-AAa Üj

bitamEnnquiRcgisfiliam, quodqueMagiftratus iam effet partim inpoteftat Comitis Parietini, partim Commendatarii maximi Legionenfis prouinciXjqiiO' rum vterque fuerat de republicaHifpana pulcherrimemeritus: vt tarnendes a concordiam regnique tranquillitatem perduceretur,fibi placereloannam dccen ti marito collocate, libellolquc fupplices ad Pontificem maximum mittere, qui bus peterent Magiftratum eidem Matchioni a fanditate fua deccroi, led interim loannam fequeftro deponendam, ne ante aut poft illius nuptias quiequam erner-gcrcr,vndeHifpanarefpublicaaliquiddetrimcntipaterctur. AdhçcMarchio re-fponditfe non traditurum mulicrera fidei fuæ creditam mortalium cuiquam, m i ^^ cuifidernipfehaberet, cumquedefequeftrenonconueniret, cœpit res in dim-diumtendere.Marchioni accedebant omnes qui fcelerumfuorumpoenascxf*quot; rnefcebant,quiqueerant rerumnouarum ftudiofi, fed impriraiseiuidemMar-chionisfratrespatrueles,omnefquc illorum clientclæ, quæperHifpaniasJonge latequepatebant. AtMarchio interim per fidos intemuncios clanculum agebat cum Alphonfo Lufttanorum Regc, codemque loannæ auunculo, vt neptem ex forore vxorem ducerct, feque habere dicebat eiufdem confilii focios ex primon-bus Hifpaniæ tantam multitudinem, quæ fufficcret rem inceptam conficcre. ArchicpifcopusToletanus qui vfqucad id temporis fuerat ancepsvtras partes 1e-queretur,audita Marchionis rebdlione, cœpit prætendere caufas quibus honelte poffetaRegibusadperduellium partes dcfcifcere. Pofcitabillismuneraquardi- io ceret fibi promiffa iam inde ab co tempore quo fuerant adiurati Principes,amp;qux fuerant iam in bencmerentes colJocata, petit amp;: alia complura, qualia folentabiis qui occafionem quærunt ab amicitia difcedendi. AtquiRexmemorobfequio-rum, atque hofpitalitatis, qua fuerat aliquando vfus apud ilJum, cœpit hominem placare, turndatispræfentibus, turn futurorum pollicitationibus,turnhonorifi-cecompellandojtum communes mittendoamicos qui ilium in fide retinerent, obteftarenturque ne vellet ab officio defiftere. Ipfe præterea Rex per feipfum ea-dem omnia exequebatur, etiam diuerforium adeundo, quern honorem adea

li potuit, quin immo quo magis rogabatur,coobllinatiusiiuœpnspeniltebat. Neque fuit qui dubitaret, pertinacia: fuæ caufam cxtitifle xmulationemquam nondiflïmülantergerebatcumPetroMendoza S. R. E. CardinaleHifpano,cut ex omnibus Rex amp;nbsp;Regina plunmum indulgebant, cum eflet Archiepifcopus liaquenobiliffimorumhominumampliori. Atque itacum neque blanditiis,neque precibus, nequepollicitationibus Principumvllumreliquiffctlocum,iren-dens, fremenfque, amp;nbsp;minabundus ex curiadifeeffit, ftimulofque pcrduellibusfa-cefque ad bellum ciuilc concitandum admouir. Non multospoftdicsRexamp; ReginaSegouiaprofediMethymnam campeftrem venere,petieruntque a Duce Albano eiufdem municipiiarcem quæ ipfius præfidiotenebatur, idquodillc 4^ baud grauate fccit. nam continuo arcem tradidit, cui Principestradiiufferunr. Deinde Valladolitum iter facietes, ab oppidanis magnificentiffime exceptifunr, vbi per aliquot dies omnigenis ludis atque celebritatibus operam dedere. Ve-niebantprætereaeodemciuitatumpopuloruraquc procuratores qui antea non vénérant, obfequium dcbitum fub fide publica oblaturi, inualefcebantque in boras caufx iuftioris auxilia.

z^archioper literal Lu/itanorum Regent ad beffum capej/endum borfatar, . ^^S^J^^^ ^^ ^^^f'cbionem rejpen/um. Caput r.

TNterea Marchiononccffatfolicitare quos fccumadftudia loannæPrinci-■^■pis trahat, fimulquc mittit ad Lufitanorum Regem literas cum mandatis in banc fententiam. lam fibi exploratum cffc, quemadmodum ex obitu Enriqui Regis hæreditas cum adminiftratione deuoluta erat ad Ioanna filiam, qua omnes primores bis iam iureiurando declaraucrant Principcm,rcgniq; pa terni h^redem

Vnicam.Q^dqjRex Sicilië atqjElifabe coniux,humanoatq$ diuinoiure con-tempto.rem Hifpanam nihil omnino ad fe pertinentem arripuerinc. loannam ex Ibrorefuaneptemjpaternoatq5auitoimperiofpoliatam,nonhaberealiumquem-quamad quem confugeret quam ad ipfum,quippe qui edet fibiauunculus,amp;qub dem potentiflimus,^ qui poflet illam folus ab iniuria vindicate^ Obteftabaturqj, vtpucllam omni præfidio deftitutam,aut cum regno dotalivxorem acciperet,auc ptopinquitatisiure,vt legitimus tutorjnonpateretur ab iniuftispoffefToribus bo^ naillius occupari,idq5 före fadu facilimum,fi comparentur vtrarumqs partium vi* res.Habiturum illum ex primoribus Hifpaniæ belli firmiffima robora j atq; im^tn-misfefr3trefq5fuospatruelcSjMagiftrumaCaIatraua,atq5Comitem Vrenatemj nee non fororum fuarum maritos, Gaditanum Marchionem, Alphonfum Aqui-hrium,Comitcm Beneuentanum, ArchiepifcopumprxtereaToletanum, Du-cefqj Areuaci atqs Alburquerqueri cum fuis appcndicibus * amp;nbsp;clientelis, atqs hi o-mneshoftesex profeiroinfeftiflïmiiquatuordecim quoqivrbes,qu£Enihil aliud Expedant, nih duCem quem in bello lèquantur. Quod fi femel Hifpanorum Re* gisfibinomenalïumpferit,atq3inipfumregnuro potenter penetrauerit, complûtes alios ex Hifpaniæ Principibus futures qui déclarent odia fua in aduerfarioSj i^uæ nunc futuræ dominationis timoré occultante Adiungebat fuperioribus o-mniaHifpaniæ oppidain duasfadiones eircdiuifa,quarum alterac necelfe erac vtLufitanorum partes fequerentur. lam vero quod ad ipfos belli gerendumpera-

’ totesattinet, Regis Siciliæ vires ede perquamexiguas,quippe qui edet in fumma ' return omnium egeftate,amp; in maximo ære alieno,amp; qui non modo non haberet, ^nde poflet fl:i pendia militibus foluere, fed neqgt; ad'fumptus cotidianos peCu nias, niliemendicatas j aut violenter extortas.E diuerfo Lufitanorum Regem habere Wetcitum robore ac numero firmiflïmumihabere pecuniarum tantam vim, qua: fufficiatadalendum milites,quo ad resconficiatur: haberecommeatus,cæteraq5 aüabelliadiumenta. Cumq: femel per Hifpanorum agros vel vnam excurfionem populabundusfecerit,fore vteines, oppidani, agricolæ, mercatorefq;illumfe-quantur,feqi eius arbitrio ac fidei continuo tradant. Ad hæc Lufitanus, tametfi animo fecum verÉ^at quantumfacinus aggrederetur, quamque foret arduum cumpofTefTore inipfis regnipenetralibus decercare,refcribittamen veilefe ob* latambelliconditionemaccipere,neq;tantum exfororefua neptiregnum ade-rere,fedamp;illam cupere matrimonio fibi compledi,feq; ad breue tempus cum cx-J «citu quam maximo poffet, intraturum per mediam Hifp^aniain, qua fibi via i commodior videretur. Hortabatur præterea Marchionem ipfum, vt coeptis infi-fteret,amp;quod maximoanimo inchoauerat,multo maiori exequeretur.SimuI Ctiam fcribit ad regni primores, ciuitatumq; optimates, tam fuarum partium, quam alienarum: ad illos,vt in fide retineret: ad hos, vt præmiis pollicitationibuf*

^ueadftudia fuapelliceret. Stimulabateius animumrepulfa quamfuerat paffus ex eo tempore quo Elifaben Principem coniugio petierat: regnandi præterea immoderatacupiditas,imperiiq;tcrminospulchritudoprorogandi.Obferuaba-turilliusanimo,regniquodappctebatamplitudo,limulamp;:opulentia,tantarumq} gloria rcrum.Sed anteaquam rem ipfam adoriretur,placuit experiri fui regni pro-cetes,amp;quali animo ergafe forent cxplorare. Confilioitaq; ex omnium ordinunl Virishabito,fuamillis mentemaperit.Quiomnes vno prope confenfu pedibuS Wanibufq! in Regis fententiamiere,fiuequodintelligebant,idfibi animo fede* re,ncq; poflc iam a propofito dimoueri, hue quod illorum quifq; fperabat, aut ex bello prædam ingentem, aut ex vidoria dignitates ampliflimas, aut ex rerum no-uitatefortunarum fuarumacceffiones, quorum omnium eflet in Hifpania per-» raagnafacultas. Dicebant præterea non ede amplius hac de re confukan*

dura,fed cum primum fieri pofret,rem exequGndam,an-teaquam hoftium vires magis magifqj inualcfcerenn

Lußtani Regis per legatos obteflatio, vt Rex (^ Regina iurifao cedantt cutreßondent^ Caput F L

Z^E RT vs propofiti fui Lufitanus,compofitis belli gerendiconditionibus cum '^Marchionc Villenate,cum AreuacörumDuce,cum ArcbiepifcopoToleta-ho,cum reliquis omnibus earundem partium ftudiofis,mictit ordinis equeftris vi-rum quendam nobilem, qui procuratorio nomine dcfponderec fibiloannam eX forore fua neptem,cuius rei facit per literas certiores ciuitatum optimales, orbif-queHifpani proceresatqj primores. Mittitpractcreaoracorem RodericumSofi-urn equitem auratum,qui diceret Rcgi amp;nbsp;Regina: co ipfo temporeValladoliti 10 commorantibus,iamdebereilliseflecompertumloannamex loannafororefua » neptem fuifle filiam Enriqui Regislegitimam, bifqs iuratam Principem, regniq; hærcdemfucceftricemtÿ bisdeclaratam,cotpiure poftobitum patrisregni gu-bernationem ad eandem pertincre. Sc autem conftituifle illam fibi coniugio co-pulare,rogareq} illosobteftari(^,vtfibi regni pofleflione cédant,amp;ne feinuito rem ad illos non pertinentem attredare vellent. Et quamquam fuo iure atqj futu-ra;coniugisnomine podetautoritäre propria,hereditaria bonainuadere, feta-men veile tantifper a violentia temperare,q uoad iure decerncretur, vtri debeat regni pofleffiocedere.Itaqjdcbere illos quoqj interim fe regni admmiftratione abdicarc,amp; veluti fequeftro deponendam, donee compofita lite, exiure daretur 10 bonorum polfeflïo, cui dandam ede leges iuraqj decrcuermt. Quod fi nihilomi- , nus perdare obdinate vellent, neq5 ab incepto defidere, fe ius fuum armisvindi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Caturura,obtedabaturq;Deumimmortalem,vtomniamala in illius caput con- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Uerteret cuius fuerit culpa perpetrata. AdhancLudtaniPrincipis legationem, t Rex amp;nbsp;Reginaex confultatione procerum qui eo tempore in ciiria manebant,re-fponfumed femirari,veileeum caufamtam iniquam fufcipere,atq}exulcerare vulnus antiquum, amp;nbsp;quod iamcicatricem obduxerat,cum prefertim fororisad-ulterium effet illi compcrtidimü,neptifq5fpurcos natales vel ipfo tede per omne Chridianinominis imperium diuulgatos.Ncq} tantopercmirarentur,fi is quihu-iulmodicaufam defenderet,effettemerarius quifpiam, amp;nj^llius confilü parti- 50 ceps. Rogabantetiam obtedabanturt^nc violaretadïnitatispropinquitatiiqjtor i^ pignora,acprxtereaintcrHilpanorum LufitanorumqjRegesamicitiam,nmltis amp;nbsp;illudribus odiciis confirmatam : neqj aufcultaret hominibus perditis, qui non arquitatis amore,fcd proprix vtihtatiscupidine dudi, aut fuorum fceleruin impu-nitatcm quxrentes, nonilli obfequium,fed negotium potius effent exhibituri. Meminidetetiam illoseofdem fuiffequi peromnesHifpanias perqj exteras na-tionesdiuulgarint,hancIoannamnonmodononfuide,fedneqjeffepotuiffcRe-gis Enriqui filiam, ob camqj caufam dcfciuiffe a fuo Regc, comparatoq^exercitu collatis figniscontra illum depugnaffe: homines perfidos,qui quod riunc luentur, antea impugnarunr,quod nuncabiurant, antca iureiiirando fanxerunt. Recorda- 40 retur quoq5 illius temporis quo Enriquus Rexofferebat illiconiugio hanc ean- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te

démloannamcumfuccelïïoncdotali,feq}noluid'econditioncmaccipere,nonob aliamcaufam, nifiquodderegni hæreditate fibinonfatisex iurecondaret.Qux omnia fi animo defxcato,omnibufq5 mentis perturbationibus libero perfpiccrer, nonaggrederetut negotiumquod edetcum vtriufq;populi cædibustot incom-modaillaturum.QupdperfiderevelIet,neq}ab inceptodefidere, idpotius iure ageret quam iniuria,fe paratos effe ius fuum bonorum atq; proinde fapientiffimo-rumvirorum iudiciofubmittere. Nam quod illedepodedionis cedionc dicebat tantifper,dum de iuredifceptaretur, neq^ iudum neqj honedum petere. Sin vero potiusferro quam iure velit decernerc,fecuraturos,vt regnum quod Dei benigni- p täte pofiïdent,viribüs,karmis tucantur, imprimis Deum immortalem obtedan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te

Rtx ^ Regifia Manhiofjem at^ Archtepi/copum fr/^ra tent a fît in û^do r^-tiffere^at^'utra^^pars/eM/eparat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput riL

J^Ex veto amp;nbsp;Regina ex poftulatione Luficanirefpófoqsillius oratoridato per* ^picientes omnia iam ede hoftilia,amp; ad arma fpedare,ne quid tarnen intenta*

J'’'’''relinquerent,decreueruntadmonerepcrduellcs,obteftariq5nevcnentma-^ß^alis accumularc, atqs ignifomitem oleumqs addere camino, non quo timide ®^tftirnmifle agcrent,fed vt oftenderent cundis,dbi non placcre bella ciuilia, ne* Ij Hyeftionimciuium fanguiniscfFufionem.Mittuntitaq5 bonos atqj prudentes vi* * '^oSjitnprimifq; ad Marchionem,qui fuaderentilli,vtaliquando in laniorem men*

^^Rï rediret, reduceren tq; in memoriam, fuifle pattern eius qui fuerit primus au* ^°rdefcifcendi ab Enriquo Rege ad Alphonfum fratrem, vnde quot Hifpanat *^^'P'detrimentafintfecuta,neminem cfiequiignoraret, Nuncvero filium partis ^^ft’giainfiftendojquidaliudeflet.quamPatiequorumfamiliamadHifpanorura P^fniciem Principum lege quadam fatali fuifle ortam ? V idetet ne maiorum fuo* f^mfcelera ipfecum polleritate fualuerct, recordareturqj originis familiæ fuæ, ^''æpariexcaufa Lufitaniam amifit. Quis enim ignoraret Patiequosfuifle Lufi* '^*ioruinexules? Quodfires fuxineo ftatuforent,vtrcpararinullo modopof-io *^'^bnemipemmitari,fiin occafuproprio decerneret omniafecuminuoluere. j ^uncautem fi velit,pofl'e illum rupta,conuulfarefarcire.Velle namqj ipfos publi-j ^ævtilitacis caufaomnia errataillicondonarc,atq}obliuione fernpiternadelete. | 0^adArchiepifcopummiflifuntoratores, nihilbenigniusretulcrunt. Reipon-! ^'iPe namqj perquam fuperbe ac minacitcr, feqj habere iuftiflîmas defeiieendi ‘^^u^as.quodnon fibidebitus honorhaberetur,quodqjin alia fortuna promiflls Pollicitationibufqi, nuncin profperafraudatus clfet. Minabaturqj oftenfurum fe ®^nc3quid effet ArchiepifcopumToletanumIædcre.Exulcerabat hominis atro-^’tatemFerdinandus quidam Alarconius,cui Archiepifcopus nimiumindulge-Pat,virfuperftitiofus,acplaneimpollor,amp;:calliduSjfeu verfare dolos,feu certçoe* jj tumberemorti,quemMarchio fubornauerat,præmiifqjcorruperar,vcfc infa* tt'iliam illam infini||ret. Atqui Petrus Acunia Comes Hcmerocalios, idemqj Ar* lt;:hiepifcopi frater,cui fratns confilia non placebant, exhortabatur illum, atqj eti-amliberius increpabat,quodex caufatam leuitaminfignem communi familiæ 'tellet infamiaenotam innrere, quodqjiuftilfimorum Principum gratiam, tot an* •’orumobfequiiscolledam,occafione minima effunderet. Hoc ipfum familiäres amp;amici,hocipfum orabant omnes qui bene confultum illi elTe volebant.Scd qui obftinacoanimo femel obduruerunt,détériorés admoniti fiunt:quare neqj blan* bitlis Principum,necj} fratris exhortationibus, neqj amicorum confiliis locum re* ^iquit vllum, neqj magisincepto mouetur,qua fi dura filex, aut ftet Marpefia eau* ‘es- Exinfolenti Marchionis amp;nbsp;Archiepifcopi refponfo grandis amicorum fecu* ' taeftimmutatio,noeorum modo quifuorum fcelerum confeii nihilmagis quam tetumomniumperturbationemoptabant,fedeorumetiamquianteaputabatur effepacisamatores.Nam virireligiofi,optimates,eines,opifices,agricolaï,atqjfe* reoptimusquifqjfpemqj metumqj inter dubii animo peioraverebantur. Omnes ltaqjinduasfadionesdiuifi,fuum quifqjduceminfequi fiatuit, LufitanumiHi, bi Vero Regem amp;:Reginam. Prima igiturprouidentilTifnisHiipanorumPrincipibus curafuit fenbere ad ciuitates,quo in ftatu res elTet, hortariq; vt vrbes, oppida, ca* ftella,muris,foflis,aggeribus,vallifq; munirent,machinifqj inftruerent, vigiles cir* citorefq; adhibcrent,cxcnbias exploratorefqj dimitterent,qui hoftis cófilia.quid* lt;luemolitetur,captarent. Adpnmoresquoq;regni literasdederunt,qüibusfacie'‘ bantilloSjamp;de Lufitani legatione,amp; de refponfo illi reddito certiores. Hortaban* tur etiam eofdem, rogabantqj, vt ad belli expeditiones, quod proculdubio im* pendebat,omneseffent parati- Interim Lufitanus audito Hifpanorum Princi* pum refponfo, fimul etiam fad:us certior, quo animo in fe forentMarchio,amp; Archiepifcopus, ArcuacornmqucDnx,atqneeorum appendices,auxilia vnde-eunque poteft fibi contrahit, amp;nbsp;quam maximum poteft exercitum comparât/

Hifpanorumqiperduellesadinonn.adccrtumdicnifint inarmorumprocinflo, vt communi confilio atqj ex compofito vno tempore rem gerant.

Rex raßadeUfi maftet, (^ Regifia Tok turn proficijcitur. nbsp;nbsp;nbsp;Capuf mi.

Ilium expedicione,nihil amplius cunótandü ede rad, conftitucrc, vt Rex Val-ladoJiti maneret profpelt;3:urus citramontanis regionibus,Regina veroToIetum proficifceretur, vndeBæticasaliafqjvltramontanasHifpaniæregionesinfidere-tinercr,profpiccretq5ne quiddetrimenti parerentur.Fucrunt in comitatu illius Duces Infantatus,atqjAlbanorum,amp;: Comeftabilis idemqj Comes PJiarius.Ten-tauit Regina ex medio innere reconciliare fibi Archicpifcopum ToJecanum, qui co tempore Compluti morabatur, non quo putarct illius vires in alcerutram partem magni cfle momenti,fed familiaritatis antiquæ memor, atqi obfcquiorumil-liusergafc in fuperiorifortuna.Voluitamp;ipfaprüfens hominem conuenire,blan-

diciifqj adpriRinam familiaritatem reduccre, fed venta cR,ne ca res auttimori, aut maieRatis regiæimminutioni tribueretur. Iraqi per ComcRabilem decrcuit experiri omnia,qui tametfi homo prudens, idemqj Rngulari quadafacundiaprar-ditus crat,nihilo plus ex eo potuit exculpere, quam qui ad illud ipfum anteamilli fuerant,quamfratercius ComesHemorocalius,qiiamaliipropinquiamp;familia- iO rcs,quifereomnes,prætervnum Ferdinandum illum Alarconium quem dixi-musaMarchione fubornatum,RudebantadiuRiorem cau/amipfumrcducerc. Atqiii Rex cum videret inhuiufmodi temporummotibus omniaetiam tutacRe timenda, Ratuitire Salmanticam, arq; deindeZamoram, vt illarum ciuiratu opti-mates, decurioncs ordinis equeRris vRi, atqj tribuni plebis iurarentitcrumin fua verba, renouarentqj üdem publicamquam Rbiatqj Regina:coniugi obRrinxe-rant,cum primum regnare ceepiRent : id quod omnes præRiterunt, atqjimprimis

bat.Taurum vrbem noluitadire,quoniamillic omnia eranrincerta.Echeniniaix oppidi tenebatur a Roderico Vlloa regio quxilore maximej^ Rcgikj5amp; Reginx ^® perquam ttudiofo:frater tarnen illius natu maiot,Ioanncs VI!oa,difpofucra[ prg-üdiaperloca vrbismuniti/fima,obfirmaueratqj contra arcem Rationes latroni-busarmatisperpulchrcinilrudas. Idemfxuiebatinciuesquosputabatüixtyran-nidi obttatutos.Nam Se Enriquo Rege fufpendio adegitRodericum quendam regium fenatorcm,atq5pariiupplicio extinxitalterum ordinis equeRns virum, aliofq^ cÓpluresnobibttimos dues quosdominationi fax formidolofos exidima-bat,bonisfpoliatos inexilium mifcrat.Isigiturtimens fcelerufiiorudébitaspœ-nas,RatuiradLuRtanum defciiccre.iIJiqj vrbem tradere,fperansfceomuneread-mittorumimpunitatemattecutürum.EratcattrilnuiprxfesSdpfequoqiparium facinorum con fci us, a rq; g ra Ra tor urn latronumq; receptaror, qm non fatisfidens 4® Regis Sc Reginx Bdei pubbex ,atqi promiRïs quibus illum non Colum patratis eti-minibus danabant,fedetiam{emultis illum benedeiis cumularuros poUiceban-tur,defertapotioricaufaLufitanofeadiun-}iit. RcginainterimToletiagens,ci-

1 uitatempopulofq}(initimosconfirmât, BxticxcoloniasScoppidaquxilliabini-tiooblequia fuadetulerant,vtinttdepermaneant bortatur, fufpeSiosScdubios,

parrim minis, partim polliciradonibus ad ftudiafua trahereconarur. ïn cos vero ejuife'hottes ex profetto déclaraient, inimicitias beUumci} gererent, Roderico Manriqno ComiciParietino, qui fedini lacobimiUtiæ Magittrum pcodtebatur, rei adminittrandx negocium commendat. Ipfa VaUadoUtum ad Regem prodeb fcitur. Alcaracium oppidum non ignobile, exparrimonio regum Hifpamx di- ^^ uulfum,przttdioMarebionis opprettum lencbatur. Oppidaniveroindignatipa~ rere domino qui non iutte, fed violenter in ip(os iniquam exerceret dominatio-nem,deexcuticndo exceruicibusfuisingo, deq;(ein }ibertatcmatterendo,feg: fuisPrincipibus dedendo agereincipiunt, arma corripiant, arcem inpodtam vr-biobüdcat, Marebionis arnicas, amp;:quiabiHo iuridicundo, aut veâigalibus exige ndis

i g^ndispr^fedi erant, vrbe fugant, Parietinum Comitem orant, vt auxilio veni-at, autcopias auxiliäres, ad conficiendum negotium mittat. At ille non impiger cum præfenribus copiis accurrit, prxclarum facinus illorum laudat, fuamqj ope-

• tam ad id pollicctur,oppidanorum animos erigit, atqj hortatur v t areem obfidio- nbsp;nbsp;»

i ^agiftera Calatraua in procindu habebant paratas, vt fe Lufitano coniungerent.

' Cumqjfacis magnoexercitu fead foluendamobfidionem accingcret,iamq5ad-1^ uentaret,oppidanos trépidantes ac dubios,iamq5 incepti poenitentes, Parietinus ‘ Comes, vt magno animo fint, neqj fe duce quiequam timeant, hortatur.Confir-' Wauitillorum animos opportuuns aduentusAlphonfi FonfeexoppidiCaucen-fisamp; Alahegiorum domini, cum altero Alphonfo Fonfeca Epifcopo Abilenfi, Quos Rex amp;nbsp;Regina miferant cum expeditis cohortibus in fuccurfiim illorum lt;luiarcem obfidionecingebant.Quo auxilio audi,ftationes extra vrbem,amp;in a^

’ gtiimfpedanteSjfirmioriprxfidiomuniunt.ItaqjMarchioadifibluendac obfidi-eniscogitatione deftitit,amp; in alias curas animum tranftulit.atqj imprimis oppida, amp;nbsp;caftella arcefqifuædiüoni fubditasmunit,ne incolæ, Alcaracenorum fecuti exemplum,ad holtes defcifcerent. Ad Lufitanum præterealiteras mitnt,nihil elTe 3dumfcribens,nifi properer, atqj fuoaduentuopemferat,partefqjdilfipatasatq} conuulfas confirmer. Arcispræfes foluendae obfidionis fpe amilTa, fe cum arce Comitis fidei ex pado conuento tradit.

Marchio ^ff^ta/ium hortatur per literas^vt properet,(^venft. Hex c^ Hegitta Lußtattia beüut» wferunti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput J X.

I’■*ccsqua: pro illo ftabant, Alcaracenorum exempla fequerentur,literas ad Lu-» fitanumdat,vt quam celerrime veniat, omnem bene gerenda: rei vim in celeri ta-tepolitam efte fcribit:quod fi remifliusagar, fore vt partium fuarum feruor quera

1^ ^pesexcitauerat, c^millius mora refrigefcerct.Ioannam veto Principem quara /lt;gt;tu, »% funiHMii Enriquusmoriens illius fidei credidit,ab Afcaloneincaftralulia transfert,autquo r»T rc^v lJ,kntt^ tutiori loco foret, aut fi Lufitano nuptui tradendaeflet,commodius inde duce- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tctur. Lufitanus Rex etfi iam paratus crat, vt viam ingrederetur, hoftiumque fines armisinuaderet,Marchionis tarnen literis excitatus, rem exequi feftinat. V e-niebantcum illoomncs regni fui proceres,tam ecclefiaftici,quam fa:culares,quo-tumamp;ex ordineequeftri elegantiffimusamp; ftrcnuiHimusquilquc,lcd neque fu-perioribus inferiores cedebant, «S^ armorum, amp;: equorum,amp; ornamentorum ap-paratu,aliiagros vendebant,aliioppignerabant, aliipretio viliorilocabant. At-quevtefthominum genus fuperbum amp;nbsp;arrogans, ex fumptuofiori cultu fadi ar-

^^ rogantiores, nihil non fibi pollicebantur, amp;nbsp;imprimis Regis amp;nbsp;Reginæ fugam irt

’ tiebantutinterfe profugorum fpolia,deinde oppida, municipia, caftella, vicos ^ a-

? gros eorum qui fuiftent Sicilia: Regem Reginamqj coniugem fecuti. A tqj ita Pla-

; centiam perueniunt,qua: tune lub Areuacorum Ducisditioneerat:eodemqué , j Marchio deduxit,qua:le HifpaniaeReginam profitebatur.Deindein mediavr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'^•*^‘.

j bisarea fuggeftoRex amp;: Regina refident,dataqüëamp; accepta fide fponfaliacon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

trahunt, acclamant lidores, amp;nbsp;omnes qui aderant, vna voce, Viuant, V iuant AI-phonfus Lufitania: Rex amp;nbsp;Ioanna Hifpania: Regina. Tunenouorum Principum exHifpanorum confuetudine manusauerfas exofculantur, fidemque fuam illis

Iarriperent, Areuacum placuit, propterea quod amp;nbsp;commeatu return omnium abundabat, amp;nbsp;ad belli cumhoftibus,pacifquecum finitimisres gerendaserat locus opportunus. Cæterum Rex amp;nbsp;Regina cum accepiirentnunciumearumrerum quæ Placentia: geftafunt,atque holles Areuaci,hoc cft,inmcdiis regni pene-

, ttalibus confedifte, feque Hifpania: Reges iulfiftc appeUari, amp;nbsp;ipfi quoque fe Lu-

fitâniacRegesappellari, atqj Limitaneis inipfam Lufitaniam bellum infern iuïTe-runt. A Paceaugufta vifum eft Lufitaniam inuadcre, atqj in ipfis regni penetrali-bus Nodarum caftellum cxpugnant,amp; Regi Reginæqj Hifpaniarü fubiiciunt,qui arcis præfidium Martino cuidamSeptempublicano ciuitatis Hifpalenfis Viginti quatuor viro credunt. Is triennio in fide permanfit, Lufira norum finitimos agros populatus,armentapecudefq5inpr£cdamagens,captos,nifiqui fe redimerent,in vinculis feruans.Cumq; omnia hæc hoftiliter exequeretur, nullius interim fcele-ns genen etiam inter fuospepercit.Tandemq;Lufitanoaccepto precioarcépro-didit.Cumq} patria cxtorris in exilio eflet,alteramq5 proditioné moliretur,depre-bcndi timens, nefciturquo profugus exilium mutauit. Alphonfus quoqj Monro- lO iusquifeTraianipontisMagiftrumprofitebatur,aliaex parte Lufitanorum fines tranfgreiTus Alegretum cepit,biennioq} tenuit multa incommoda finitimis infe-rens.Tandemqj a Lufitanis obfefiiis.cum no potuiflet mi tri auxilium, quo ab ob-fidionelibcraretur,coaduseftdeditionemfacere. Alphonfus prætereaCardeni-us Legionenfis prouinciq Commendatarius maximus,amp; qui fe ex parte Magiftru militia:fandi lacobiprofitcbaturjfexagintapafluum milliaintra Lufitania:fines pergrandi equitatu coado excurfiones maximas fecit,prçdam{p ingentem repor-tans,domumferecepit.Ineaquoq}TarraconenfisprouinciçpartequæinterDu-riumamp;LimiamfluminaLuûtania:contributaeft,amp;:eaGaIlicia:quçeregionead feptentrioné adiacet, nihilo fecius excurfiones populationes amp;nbsp;latrocmia vtrinq} 10 aguntur,atq5intra ipfosGallicixtermines,Petrus Aluarides a Sotomaiori,qui pro Lufitano ftabat, Tyden vrbem qux ad EpifcopumTydenfem pertinebat, non magno negocio capit,iufntqj fe eius regionis V icecomitcm appellari. Atqs vt eft genus illud hominum a labore in libidinem, amp;nbsp;ab alienarum return abftinen-tiaprocliuead latrociniaamp;rapinas,poftperadum heliumlongo temporeapud

LuJitanus GaUorum Begem fiederat, Taurum ^ :2amoram captt,ffiJ/gt;aKus confiasparat, LuJ/tatfum objtdet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capat X.

A LphonsvsLufitanorumRexaudusampliftimisregnorumtitulis,reputans “^fecumquantamrem inchoaflet.quodq; fine ignominia non poftet iamabin-cepto defiftere, prêterillosquos in Hifpania habebatexprofeftó hoftium fuorü hoftes, ftatuit a finitimis auxilia fibi afcifcere,atq5 in primis a Gailorum Rege, eu quofeiebataduerfarium fuumproRufeinonis Comitaturepetendo beliigeran-dicaufasTarraconenfium Principemeundemqj Regem Sicilia: habere nece/fa-rias. Mittit itaqj legatos ad Galium, atqs per illos oftédir,quam iijftotitulo^Hifpa-niç regnum dotale poftideat,fe habere in ipfa Hifpania ex primoribus partem ma-iorem potioremq5,amp; ad rem conficiendam nihil aliud deeirc,quam fautorem mo-deratoremqj,cuiusaufpiciis res rantagereretur.HuncelTevnumGalIorum Rege, 40 ' amp;nbsp;prêter eumilemincHifpanosomnesæftimare. Gallus fuxgennsvitiononfatis eóftans in fœderequod iam indeab initio cum Rege amp;nbsp;Regina c5traxerat,inquo de Rufcinonis Comitatu mentio fadaerat,quem no reddere ftatuit,iuratumfoe-dus abiurat,nouumq5 cum Lufitano icit,amp; quo expeditior efTet ad bellum Hifpa-nixinferendum,cumEdua^rdoßritainnorü Rege,qui bellum Gallixillaturusex Britanniaingeti claftTe cum cxercitu quam maximomaretraiecerat. isnamq;ve-niebatin primis vtCaroloBurgundionumDucifuppetias ferret,atq5 deinde vti-pfeper feauitasmaiorumqsfuorü antiquas inimicitias perfequeretur.Tranfegit vero in hunc modum,vtinducixin feptennium proximumconftituerentur, Gallus Britanno cetum coronatorum aureorü millia ftatim daret, atqj deinceps quot- p annis quinquagenos millenos,quodq$ Gallorum Delphinusffic enim a Gallis ap-pellatur quem HifpaniPrincipem Regis regniqihxredemvocant)Britannorum Regis filiam duceret vxorem. Liber itaqj in prxfentiarum Gallus ab OEafone A-quitanixoppido in Barduliam Hifpanix regionem bellum infert. loannes VJIoa Taurum Lufitano tradidit,qui arcem expugnauit qux pro Roderico VJloafratre fuo qux-

; fuoquæftore maximoHifpaniçftabar,eidem loannicredit.Ioannem deinde Por-rium qui Zamoranæ ciuitatis per parte populi facile princeps erat, pollicitationi-’ Usallicit,vc vrbernfibitradat,generumq5fuum t HifpanixMccatum,quivr-l^isarcem prxfidio tenebat,fecutn inducat, vt fuamfadionem fequatur.Magnani t pecuniarum vim illico fe daturum promittit, atqj deinde poft rem peradam agri 2atnorani ad certum incolarum numerumvicis amp;caftellisfe illosdonaturum. Qilod cum Rex Ferdinandus perfenfiflet,mittit ad illos nuncium, rogas vt in fide

permaneat,neqi iufiuradum quo fe fibi Reginæqj conforti obftrinxerant, cu ma-jQ8'’’*pPoruinfamia violarét,fideiqjfuæingentia premia illos relaturos pollicetur.

Quodfi ad tenendam vrbê grandiori prxfidio erat opus, fe mifturu cohortes qux *Ui$ viderentur fufficere. Ad quç Porrius refcribit,fatis prxfidii in ciuibus efte,dodere vero fe perfidiae infimulari, non fe iis maioribus ortu qui talia facerent : nihilo ®mus tarnen de proditionis conditionibuscuLufitano agit, atq} accepto precio ' '^rbem illi prodit, fecumqj in eandé proditionem Metatii arcis prxfidé trahit. Lu -^tanivexillacumfuisvulturibusattollut, RegemqjHifpaniæcumvxoreidentidé “’damitat. Vrbe Rcx potitus arcem eidé Metato credidit, pontis vero prxfidiura ^^täcifco Valdefio Ioannis Porrii ex forore nepoti committit, atqj Zamoranisre-} bas compofitis Tauru ad Rcginam coniugem redit. E diuerfo Rex amp;nbsp;Regina co -Ij^ Phsfuasrecéfent,euoeätq}omnes qaos ante monuerat, vteftent in procindu, amp;nbsp;pîtati ad bellum futuru,amp;: qui equo merebat,fuas immunitatesex antiquo Hifpa* datum more promittit,amp; alios quoqj propofitis prxmiis amp;nbsp;honoribus prouocat. Conuenerut prxterea oés ex omnibus oppidis,ciuitatibus,amp; municipiis totius re-Ï§'’bquiab initio ftudiafuaamp;: obfequiaobtulerüt,prqterqua illi quibusalterius fa-dionisduces negotiü faceflebant. Ex primoribus regni adfuerunt Petrus Medo-; ^ïCardinalis Hifpaniarü cüilliusfratreIacoboFurtatoInfantatusDuce,atq5ex f3demMendozarü familia duo illoru fratres Enicus Lupus Tendillanus Comes, LaurentiusSuarius Clunienfis Comes, Alphonfus Enriquus Archithalaftiis Hi-^Paniæ.Garfias Aluarus AlbanorumadTormimDux,EnriquusEnriqui ad Ali-' ^amComes,PetrusVerafcusHifpaniarü Comeftabilisidemqj ComesPharius, t ^odericusPimentllus BeneuétanusComes,PetrusManriquus Triuinius Corn-^sPetrusOforius AfturicenfisMarchio,IacobusSarmentus Salinarum Comes, Petrus Mendoza Montis acuti Comes, loanes Manriquus Caftaneti Comes,Ga-btielManriquus fratereiusOforninusComes. Alii quoqifummates amp;:infimates Prxfulcs.atqjordinisequeftris mediocrifqjconditionisamp;opibuscefitivirifupe-ïioribusacceirerunt.DuxaMethymna Afindicacumfibiatfedis Hifpalcnfibus, ^Æg3brenfisComesnonvenerunt,fedneq5 fueruntvocati, propterea quod al-

[ Quilarioquiperfauorempopult omnibus omnium ordinuciuibus imperirabat, , eratdiffidium.Qui proculdubiodiuerfarüpartiühabebätur.neqjdubitabät,quin ^’* Marchionem V illenare atq; totam fadione illam fequeretur, cum præfcrtim dux illiusforores vtriqs eflent nuptx.BeltLanusjLQueua dubiuseratytrain partem tra- b heretur:hinc amor in fuppofititiaillam quçvulgoputabatur efteilliusfilia, quod}; neq5ipfeinficiabatunbinctimor^quodinhuiusbellidifcriminevidoriain Rege amp;Reginain videbatur efle propenfior. Hi omnes quos enumerauimus, Vallado*

; ^tticongregacisacccfl'erut,quosaToletoReginaexciuerar,atq;obiterquosaSe- ,^, gouiaamp;ab Abilalocisfinitimiscocgerat, eumq;exercitum CÛ Regis exercitu co’■^'♦^ Ôp*’* 1 iunxit.Placuitdcbereluftrarimilitum numcrû,céfaq;funtcataphradorum equi-^^^'^y ♦' ’i‘ .! ^^‘^qoatuormillia,leuisarmatgragodomillia,peditii vero ex Callaicis,Afturib^ ^4/ ^V.»^*

1 amp;nbsp;Bârduîis^traq} montanis ad trigin ta millja. Tot tantifq; copiis Rex audits di-ftribuit exercitum in quinq;^ triginta cohortes,motifqj fignis ad Dorii dextra fe-cundo flumineTaurum petit,vbieo tempore Lufitanus erat. Qui cernés hoftéamp;î niilitûnumeroatq;roboreamp;populorûfauorelongefuperioré,continuit fc intra murosvrbifq; munitiones,ceflîtqj tepori,non aufus credere fe campo Martiqs co-muni. Hifpanusadquinqj horasin procinduarmorumordinatifqjcohortibusin medio campo ftetit,expcdansanLufitanus quicquaauderet,velletipfürtunam belli experiri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BBb

d ff un fits biffe iff eft mißs, acproue cationffus vitro eifro^ adpugfraff/fafUs, de^pefturia^uarffexercifusffo/lerejlpaßis. Cap. /. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9

,^jj^ Ernandvs vbi fe fruftrain armis eßejneque ab holle copum pugnandi fieri vider,Gomeziiim Manricum ad Lufitanum mit-rit qui hæc iJli nunciaret: Meminifieeum debere,Rodencum Sofiarn domefticum fuum nuper a fe mi/Tum poftuJatum, vri FernadusarqueIfabellaeius vxorexiisregnis quxadloannam eius neprem quam vxorem fibi defponderar, atrinere dicerer,e-grederentur. Per quem eundem eos benigne pladdeqj refpon-di/re,mirarife,quodrantus Princeps, roregregiisartibus pr^diruSjreinrainar-duamaggrcdi,ramqueiniuftatnpcrere velJcr. Rogafiectjamfene rantam fediti- ^® onem cædium,incendiorum, non fo him in Caftdiæ Legionifqueregnis, fedin ipfaetiam Lufirania excirarer, vrarmisrelidis,xquiratis iurifquepartes ample-Xus,abeoinceproquodnulIararioncrurariporerar,dcfifierer.Quodeiim minime facere yoJuihe, quin exercitu infebo corum inuafifie regna, regioque tituio aba-fameffe. Proinde Fcrnandumbxcinfummadiccrc,fcinllrudtscopiisad oppidum fuum Taurum co animo opperiri, vtlacefienti quouismodore/ponderer. Peterefe,vt ex tribus vnum,quod malir, AJphonfus ebgat:primum,vtexca parte regni quam vi occupaflèr, regio etiam nominequod perperam fibi arrogaffet,ab-negato,quam primum cgrediatur: û quod autem ms fpon/a eius fibi effe conten-derct,cau{acoram fummoPontificcageretur,quodis decrciéffet,idvttiquepar- i^ tiratum fore.Deinde, vtquoniam AJphonfus coJJatis ügniscum Fernando fe di-micare veile,profeffus effet, nccunâarerur in pugnam defeendere, nullam per e-um moram fieri.Quod fi neutrum pJacerer, quoniam opibusêccopusimparciTcr, netotbominesinnoxiiduorum caufaprxliisóe cxdibasconücerentur,l}ngalari certamine cum co de regno cerrarcr. SperareFernandum Dei ope, quam iniutte Alpbonfusidnegociumaggreffuseffer, eoduelloplana fore. AdbxcLufitanas per Alpbonfam Ferreram refpondit:Sibi ius effe CaffellxLegionifqi regnarepe-teadi, vtpotefponfo loannx Reginx quam Enriqui Regis tiliam bxredemeffe conffabat, cuiq; etiamtres regniordinespublicoconfenfa limulSciurciurando

parris regnum rradiderant. Quare podularefeacrum, vtFernandus turn vxore 4^ fua Regina Sicilixa Camelia quam o^cenpatam habebat, primuna diCcedcret, deinde placereübi, vicoram Pótidce maxima ins fuum vterqi perCequeremr. bi am quod ad pugnam ad qnamFernandnsprouocat*auinet,fciegni fui properes vna cum copiis quas diuerüsinlocis diuifasbaberet, quamprimum cuocaciirum, vc exercitu coadtoin adem defcendat.Quadverode fmgularicertamine Fernandas pt:opofuiüet,fe id pro Paru amp;: commuai falure omnium nó derreäare, modo inter ip fos prias conueniat,qua ratione,Sâ loci, 8^pugnx inter vtrumque confe-rendç periculû prxPari po dit, ne viûorfuo fruflreturprxmio. aliter e mm frudra alterüfrum vidurum effe. Cuiusrd^^rrmtudinem alm modo obrinerinon pode, mû ab vtroqj Regel fabdla ûmuîamp;: Ioanna,pro quibus amboRegesin contentio- ^0 nemdeiureregniveniûentfObûdesdarentur. Quçvbibernandonunciatafiint, videriûbircfpondit,Alpbonfum verbis non armis de iure regnicertare veile,fra-lira eriam ea caufariLuûranum,cum iudexprxflo non effetquilitédirimeret, ne-que ûbi bonediores validiorefqi caufasdefore, quodEnriquusRexeu regni fai proceribus, approbate etiam rem fammiPontiûcislegato, IfabeUamPrincipem hxredem

DECADIS PRIMÆ LIB. nil. nip ^æfedem dedaraflet. Accciriffe item ex ciuitatibus Hifpaniac procuratorum o-’’^niumconfenfum iureiurando vallatum. Ad hxc Enriquum ipfum, paulo ante QH3mevicadecederet,conucntumSegouixageredecreuifle,vbiconuocatis to* 5'!’^’^egnjmagnatibusamp;: ciiiitacum procuratoribus, demote maiorum regnum *«ellx con{irmaretur.Eiufquedecretiautoresfuifl'e,cum proccresmukos Ca-Primates,vitofque alios religione,confilio, litterifque praftâtes : turn Mar-^hgt;onem Vilienatem qui nunc pro Lufitano ftaret.Confeium etiam fibi Alphon-»mefle,fi ex animi confeientia loqui vellet, quam nullo iure ad regni petitioriem 1^ oannaniterctur. lam vero quo liberius inter eos fingularecertamenfieri, amp;nbsp;vi-^orVictoria faciliusfruipoflic,quandopcralios Regesautnationesfecuritas ea P'^^ftari nequiret,amp;: res in longum protraheretur, hanc rationem iniri oportere: ''tduos pro fe Caftellanos Alphonfus,duos item FernandusLufitanos eliganr, ®wa; probicatis amp;nbsp;fidci viros, qui folemnibus iacramentis aftridi, pari equitum ^'Hiiero ab infidiis amp;: violentia campum certaminis tuturn liberumque reddant, ’fin tali re fieri foIetParatum efle fe,intra tridu um,quod fua iiicerfit,exhiberedn-’'ecotum enim efie tantis Principibus, negocium id in longius tempus differri. ^odautemdeobfidibus Alphonfuspeterct,indignumnimis efle loannam cum ^'abeHaconferri, longe maximum inter vtramqucciredifcrimen,quodcuomni-ig^^^’^um Alphonfo ipfiignotumelTcnonpoterat:daturumfetarnen Principem '''ianiobfidem,amp;alia infuperquçadpraeftandam fidem idoneaforent. Rurfum I^ufitaims,nifilfabellaobfcsdeponeretur,omnia irrita fibividcri refpondit Nam ^tiamiiipfividoria obtigiflet,bellumnihilominusaduerfus eamiterum fufeipi-^odumefle. Eomodo fæpe abvtroque miflas remiflifque nunciis,vbineque ^fiedimicarevellc,^fingularicertaminicaufas Lufitanumquerere Fernandus ‘'’tdligit,propc oppidumTaurumadDurium flumen caftralocat : triduoqudibi ^atiuahabitafunr. Quo tempore tanta commeatusinopia in caftris fuit, vtadde-cem denarios in eas mefuras annona peruenerit,quæ pridie duobus aut eo mino-. dsvenundabantur.Quæ res indies magis ingrauefeebar. Nullu enim frumentum ^liddein caftra fupportari poterat. Ex iis namque oppidis amp;nbsp;caftcllis quibus circa ^’ TaurumLufitanusDrafidiaimpofuerat,eorumpræfecl:icummagnaarmatorum

Wanu cgrcffi,frumCTatum euntes pralio laceflere,prxdas vndique agere,.impor-; tataomriiaincercipere, deniqueitincribusintercluflsnoftrosfrumeto facile pro-bibere.Quodcum Rex animaducrciflcr,de ratione belli cum Ducibus confultare ' cœpit.Nouerat enim,Lufitanum copia rerum omnium abundare,fibi noncom-; tncatum modo,fcdpecuniametiam deeflfe, vnde militibusftipendia perfolueretj i aliaque ad vfum belli nece/Taria compararet. Prxtereahoftem obfidionepremi ' nonpolfe.Nam neque Durius vado tranfiri poterat, amp;nbsp;vitra eum magna vi militu opus erat quæegredientibusoppido Lufitanisobfifteret, quorum magna manus cumRegemœnihuscontinebatur.Nullafquedeniqueadimpugnationcpontis ^® machinas habere.Placuitigitur, nc mains in exercitu detrimentum indies fieretj caftramouerii Hocautem cum militibus iiscognitumeflet,quiexciuitatibusin auxilium Regis conuenerant,indignari primum quod cutn tantas copias Rex coegiflet quibus facile bellum patratum iri omnibus perfuafum eireti ita difeede-ret,quinaliquidmemoratu dignum egiifet. neque enim earn pofthactantam vim militum contrahendi copiam fore.Deindeeulpam in magnates reliquofquc Duces transferre,quod ea Regi confulerenr, quae non ex dignitate ipfius, fed ex vfu atque dignitate fua eifent, qui non contenti(edicionibus bellifque priftinis, nunc denuo protrahendibellicaufasquærerent,vtinterimabvtroque Regefauorem amp;præmia emererentur,fuifquc priuatis commodis confulcrent,amp;poteftaten^ JO regiamimminuerent.PoftremoaliquoteorumRcgemipfumadire,procerescri-minari,quodfidem eidebitam noniemarent,quod aperte illiimponerent, quod iuxipforum vtilitatis potiusquam dignitatis regia: rationem haberent.Sibiipfi Rexprouideret,{eadomniaquaeaggredivclIet,patrandaparatosefle,Regemlu-iitn no deferturos, quoad bellum conficeretiir. Qua: cum magnatibuscomperta eftent,tumultus in caftris oriri coepir, his indigne ferctibus, quod a vuigo militum BBb i|

falfoqucaccüfarenturjtïumcxcommodoRegisatqueerepublicaciindaproui-dercntjillisinfufpicionefuaatqucaccufationeperfeuerannbus.DeniqueRexvc quivtrorumqucfidemintegram cflefcirec,inagnatumqui vrgentincce/fitanamp; damnis imminentibus occurrcrenr,militum qui magna erga Regem fuum pieta-te affedi nihil non formidarenr,nunc hos,nunc illos feorfum allocurus,magnates apud milites defendere,commeatum,rernmq;aharüinopiamexcufare,beJJide-niq; difficukaré oftedere, ad hæc militibus gracias agere, fidêcollaudarc. Sicani-mis corum fcdatis,nó amplius immorandü rattis, caftra confeftim mouere iu/fif.

Jiexc^ Regina ex Segenten^ ar ce ar ar turn accipiun(, ex eccle/zis argenfi (iimieii»m. nbsp;nbsp;nbsp;10

FiUena dr Re/^Hcnacapiuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*0

Z^OnclamATis vafis caftrifque defertis,Hi/panus Methymnam,atqucex '^TurdefeHis Regina eodiem tendit, cœptumqueeftconfultari de conquiren-dispecuniis vndecnnquehonefteponcnt.nequeenim erat vnde militibus/hpé« dia folucrentur.Nam in fuperiori militia iam exhauftu erat ignotum illud argenti podusamp;auri, quod Enriquus Rex in Segouiefi arce depofuerar, quodqj Andreas CaprariusarcisPræfesidcmquceiufdeinRegis villicusLuïïtanopoftulantidene' gauitjRegiqueacRcginatvJtrotradidit.Quofadomagnamabillisgrariaminiir, amp;:MarchionatuMoianoamp;tperpetuo arcispræhdio arque ahis complunbus be- io nehciis donatus eft. Cumque ex fuperionbus bellis amp;nbsp;ex prüfend rcriim omnium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5

perturbatione ciuifates amp;nbsp;populi eflent extenuati, non funt aufi ab illis mutuo pctere,aut imperata exigere,nc exadio illaeorum animosalienarer,atqueafe .^ in aduerfariumtransfcrret.Plaïrifque omnibus vifumelt, argentum quod eratin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

eccleüis diuinocultui dedicatum,inpræfentes vfusdeberemutuo accipi,idque non eßenouum,fediamindcabantiquistemporibusatque etiaminlege veteri vlïtatum.-vtpecunixamp;templorum vafaquæornamenticaufafuerantdonata,in huiufmodi neccffitatesconuertercntur,quandoamp;inipfam ædiumlâcrarûvtili-tatem erogatioillaefletcefrur3,nequeminus emolumentiprouenturueffe eccle-iiisamp;monalleriisjvndeargétumillud tollerctur,extranquihuarequam beneiu- ^o uanfeDeo fperabâtomnes,quamipf£eciuirares amp;populi expacequxviéïoriam Jq /equcretur.Quidquodnegocioconfedofupercrattempus,inquopolÏentablara multiplicatofœnore reftirui? Quod fenatufconfulcum cum ad Regem Reginâq; delacum clTec, principio auerfati funt, arque a rali facrilegio abRinendum elle cê-fuerunt.SedcumillospcxfensneceSitasvrQereCfneqiindunspcriculumrcmedii moram pateretur, coaélifuntadprouerbiumilludquodeft frequesm oreHifpa-norumdn extrema neceffitace rcsDeo etiam dicatas no e/Te nefas ex facrano col-lere.ConftitutumqjeftjVrargcntidiniidium tollereturex vahsqux diuinocultui minuse/lenrneceflària.Caurumcfl-præterea ecclehis,vtexfricicscenrummilli-busdipondium,quxinbelliauxiliumciuiratibusamp;populisiroperataerar,folutio 40 herer.QiiodecclefiarumPrxfulesarqueomnisclerushabira rarione temporum ^q amp;nbsp;regiz neceffitatis nongrauate Eeripaüifant.Piimonbufque monakeriorum dial Hieronymi in fua cuique prouincia ea cura demandara ciï,vtfinevlla fraude argentumillud,autrantuaarctur,quantumfueracaccepturn. IntereaParictinus Cornes qui fc Dini lacobi milirix Magidrum did volebat, ScÆgabrends Comes iuduRegis Sc:Reginx, Magidrum a Calarraua amp;nbsp;Vrenatiu Comitem fratrécius, Sd vrriufque parruelem Villcnatium Marchionembcllo laceffebanr.Atqoe imprimis duitatem Regiarn qux grandi prxddio violentera Magi dru tenebatur, in hhertatem afTeruntjin obfequiumqueRegisScReginxreducunt.Deindeex eooppidomunidpia,vicos,agrosSecadellaquxdicionisMagidrierantjbclïo va^ p dant, aura tributariisvedigalia exigunr. Quodnegodum impedimenta fuir, ne , j^ a Magidro in auxilium belli LuCitanoauxilia micrerentur,cum nequeip(cadMa-gidratus fuituendaloca fatisprxfidiihaberet.Comesdeinde ÆgabrenGsexeer-tis cauSs ia Bxticam fuam fe recepit,in Comitem Parietinum omnem rei geren-dx curam reiiciens.Illeveroex duirateregia Vclefium fc redpic, vr iade Mar-ebiom-

chionatus incolas infeftaret, ant tributa exigeret.Sed incoix, quod Lufitanos to -tarnque fadioncm illam oderant, libentius Magiftro quam Marchioni fuo tributa reddebant.Villenatesoppidanicum cernerentfinitimisinlocis regium Prx-fedum qui fibi cum exercitu fubfidio efle poflet,arcem obiidione cingunt, Mar-chionis clientes amp;nbsp;amicos partim trucidant,partim bonis fpoliatos oppido fugar. ExTarraconenß prouinciavenereauxiliocopix,quxobfeirosadeo coardarur, Vtpaucisdiebus feipfosarcemque vidoridediderint. Villenatiu exemplum cx-teri Marchionatus incoix fecuti,partim fpontefua, partim formidineinimperium feregium tranftulerunt,fedomnesRexamp; Rcginaintutelam fuam repofu-creealege,ne vnquam a corona regia, vtaiunt,abalienarentur.Requenatis quo-quc arcis Prxfed:us,quam Marchionis nomine prxfidio tenebar,cum intelligc-retoppidanos dearce obfidcndacogirare,prxuertitamp;ipfe illorum conatus,ar-wmque Regi amp;nbsp;Reginç tradidit. His difficultatibus Marchio in anguftias pofitus, ncfciebat,quofepotiflïmumconnerteret. Angebantprxterea ilium reliquarum arcium fuarum Prxfides,vtmitteret pecunias,commeatus,amp;fubûdia,quibus poflent munitiones fidei fux commiflas propugnare.Coaftus eft igitur quidquid militumhabebatpercxteramunicipia,caftella,arcefquefuasdimittere. Non mi-nori return omnium difficultate laborabant MagifteraCalatraua,eiufque frater Vrenatium Comes,amp; Dux Areuacorum, aliique eiufdem fedx fautores, qui ex

^resnouas cœperat,fimulctiam regni fui penetraliadiripi, agrosexpilan, No-darumamp; Alegrctumteneri ab bofte, cogitans copiarum partem ad patrix rute-^amremittere, petit ab illis ex paélorum conuentorum formula, mittant quinque •nilleillos cataphraftos équités quos femiffuros ad comunebellum adminiftra-10 durapollidti funcineufans ctiâilîos quod n5 ante miferinr,cû fxpe fuerint ab ipfo requiGti.At illi non minori perplexitateconfufi refpondet,fehabere in armisjp-mifliimexercitus numerum,fed eo efle opus ad tuendas vrbes, oppida, caftelia,amp;: arces,qna: pro illo ftabanr.Se quoqs ipfos mukis pcriculis obnoxios,rerumq5 fuarum detrimcntacotidiepati,vtillum ad regni faftigiumeuchant.Quam temporis occaflonem Cardinalis Hifpanusarripiens, fecreto litterasad Lufleanum mittit, confulcns,an placerct illi, vt cum Rege amp;nbsp;Regina de concordia agere t, amp;nbsp;quibus conditionibusea de re vellet agi. Adqux Lufitanus, cum cerncret ie deiertum abiis quibus maxime fidebat, refpondet fibi placere cocordiam, feqj in Luflrania fuamrediturum,ficedaturflbipoireirioneTauriamp;:Zamorçvrbium quasobeme-40 bat,amp;: Callaici regni, qux omnia Lufitanix fux annederet. Petebat infuper ma-gnampecuniarum vim, quas dicebat fe in militum ftipcndia reliquofque expedi-lionisilliusapparatus diftribuifle. Ad hxcLufitanipoftulata pereundem Cardi-nalem magno animo Regina refpondet, tametfi omnia fub dubia etiamnumfor-tuna belli penderent, fe tarnen no permiiTuram, vt vel minimus vicus ex regno a maioribus fuisaccepto imminueretur, cü e diuerfo nihil magis animo fedcat, qua quemadmodum imperii fines propagate poflitipaiTurâ tarnen,vt pro redimenda Hifpaniorbis traquillitatedepéderetur illi tantûauri,quantû bonisvirisvtriufqj partisæftimatoribus viderctur. Sed cu ea de re vltro citroq; per honeftos viros a-geretur,neq5 fatis inter partes c5ueniret,nûcius a ciuitate Burgenfi eft allatus,qui JO dicerctloannéaStunicaquipro AreuacorüDuce patruoiuo arce prxiidio tene-bat,militüauxilio ad id miiTo eruptiones in vrbê crebras diu noduqs taccre,cities trucidare,prxdasin arcê couehere,iamqj demolitü ex armorü vico ad tercencum domos,quçfuerât arcis munitionibusproximç,neq5pofl'eiamerumpcntiiim im-petusfuftinere,nifiquamprimüfibimittaturauxiliü. Lodouicum prxterea cog-norainatum Acunia Burgenfem Epifcopum, qui amp;: ipfe fadionem Lufitanam

fedabatur, cxcurfioncs longe lateque per agrosfacere, ad quas compefeendase-quitatum implorabant. Ad hune nuncium Principes grauiter commoti, curam a-nimiquamaGerrimamintédunt,vtciuitati benedeie inerira:, amp;quætotiusregni capute/rct,femperquehabitafuifler,auxiliarescopiasquamprimummittcrenr, quas Rex cum grandiori exercitu mox fequeretur,qui areem obfidione cingeret. Subfidiariifquemilitibus datiDuces Alphonfus Arellanius,Comes Aquilarius, Petrus Manriquus,Xanthus Rogius,Scephanus V illacreccnfis.Qui cum primum in vrbem venerunr,ftationes quam maxime poflunt arci admouët, atqueædicu-læ diuægcnicricis proximæ,quâvallo,fofla,balliftis,tormentis, machinifque mu-nieranc,vndefaciliuserumpere,commodiufqueciuibusdetrimentainfërri pof ’^ • fenc.Ex arce prçtcrea per mufculos egreïfi agros populabantur,frumeDtatoreslf ' gnatorefqueintercipiebant.Rex veto,quo in Ratures efrct,fadus certior,conuo-cato peditatuex Afturibus,Cantabris,Va{conibus,finitimifquepopulis,cüequi-tatu,quem pro tempore contrahere potuit.fublidio venire maturat. Venitquoq} eodem Alphonfus a Villa formofaDux, ipfius Regis frater nothus:venitmagnus Comeftabilis.Iubet Rex ab intima extimaquevrbis parte muniri Rationes,vaUo-quc ac fofla duplici areem ædemque illa facram cingi,ne cui aditus au t reditus pa-teret. Interim Regina qux Valladoliti manferat,a Germanica le^ionenûciuni accipir,AlphonfumquendamcognomëtoBlancam,fccretoagerecum Lufitano de tradêdis turribus quas vrbifupetimpofitas prçfidio tencbat.Illa vero nihil mo- iO rata illucproficifcitur,eines conuocat, arcispraeRdenYaccerfiriiubet,petitabeo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

fibi tradimunitiones,quoniam e rcpublica id eilet, Atillecumtradcndimoram faceretprætextufarcinulasexportâdi,nonanteapermilit a fcabire,quamimpc- ■ rataexequeretur,Xanthoquea CaRellamunitionem tradcret.Ordinatisdeinde rebus ciuitatis Valladolitum rediir. Interim Rex non ceRat pararefcalas,baili-Ras,tormenta,aliafque machinas quibus areem oppugnaret,amp; quia çdes illa facra videbatur oppugnatu facilior, RmuI ctia quod ea capta obhdio anguRius preme-retur,iubet intendi machinas,atque quantum fieri poteR, ecclcfia: admoueri. In-uadunt ædis munimenraomnigeneremiflilium,fcalasapplicant, gradufqueper ipfosnitunturpropugnaculamuriprenfare. Atilliiamfummatenétes deturbar, P oppugnatur propugnaturque vehementer,vtrobique cadëtiuÉ gemitus, amp;nbsp;plu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io

rima mortis imago. At Rex cum vidcret fuorum ca:dem,quamqua multo maiora damna inferebant obfcflis, quam ab illisaccipiebant, inlfit tarnen rcceptui cane-re,itaque ab oppugnationedefiRere, vulncratosfoueri, feflosrecreari. Ipfe vero pro concione omnibus collaudatis,Præclarum,inquit,facinushodiegeRumeRa vobis milites fortilfimi,quodhoRibus intra munitionum feptacircunuallatisma-iorem clademintuliRis quam vos acceperitis.Sed hoe vos c5folaripoteRis,quod illi contra patriam impia arma fi]mpferunt,vos pro patria in proditores infurrexi-Ris. Illos fcelerum fuorugrauillimæ pœnæ, vos pieratis veRrædébita pritmiacx-pelt;Rant.Illosindelebilisignominia,vosegregium decus maner. Nucigiturrebe- 40 ne geRa ite domos, curate corpora, vofquc oppugnationi craRina; parate, quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo

non opinor expedaturos, nifi illos rerum omnium delperatio agit précipites. E-rant in ædis præfidio viri circiter quadringenti, quorum magna pars cælà, maior vulnerata,reliqua exantlatis laboribus defefla erat. Deerant præterea illis non fo-lumfouendis vulneribusmedicamëta, léd etiam vidui neceflaria. Itaque timen-tesinfequcntisdicifuturam multo acrioremoppugnarionem,cceperuntdefaci-endadeditionecogitarc. Erat munitionis Præfedusloanncs quidam Sarroentus BurgenfisEpifcopi frater. Is pacilcitur cum Rcgefuifque vitam membrorumq;

integritarem,quodfacilcimpetrauit,nonquodRex viâoriædifîîde-rec, fed quod natura erat clementilfimus, amp;nbsp;quod vo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

lebat rem conficere minorifuorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

Lit/i/afi/iS partît fe ad folucndam BurgenJis arcit objidionem,^ CentifintaKi Cûmùis cumL/ffitanispug»a tumultuaria. Caput IIIL

A Edis munidoneobtenupromouenturarciftationesjobfeffianguftiuslabd-^rant. Noftris accrefcit potiiindx arcis fiducia, illis propugnadi dcfperatio. Eft inmedioarcisimpluuioprofunditatisimmenfæputeus^ vnicaobfeftorumaqua-tionis fpes.In hunc Rex imperat a fex partibus agere cuniculos.Quos cum hoftes præfencifcerent,cœperuntamp;ipfi tranfuerfario,seffodcre.Nequefegniorin,vifce-ribusterræoppugnatioerar,quamin fubdialibus.Sedeorumquiobfidebatur,eo '®deterior conditio erar,quod numerus cotidieiinminuebatur, crefcebat rerum o-mniumpenuria. Eos tarnen vnicafouebatauxiliifpes quod aLufitano expeda-bantjidquecum viderent differri,mittuntlitteras cum mandatisad Areuacorum Ducem,fignificantes,in quanta rerum omnium difficultate verfaretur,futurum-que, vt no poftentdiutiusobfidionemboftiumfuftmcre.Habcbat Areuacorum Buxin cinitate ilia complures clientelas, turn per fe ipfum partas, turn a maiorib’ ''elntihæreditario quodam iure fufceptas,ex eo tempore quo arx fub fide publica fucracabHifpanoPrincipeStunicarumfamiliaîcrcdita.Eratilliusarcisprçfeâu-ranôfolum honorifica,fed etiam firmiftimum fui patrimonii fundamétum,quod ’lioquiab Aquilonein Auftrumper totamHifpanix latitudinem difFundcretur. ^^ Hitaque cum acccpiflet,præfidiarios fuos in tanta return omnium anguftia verfa-^^h dateidem loanni Sarmento litteras cum mandatis ad Lufitanum, quibus facit ■Hum omnibus de rebus quæ apud Burgos gcrcrentur,certiorern : quodque fi ca-ftellum illud, a quo, tanquam a capite, Hifpanix regnu Caftella eft cognomina-■^)inhoftium poteftatem dcueniret,fe non modo faâurum grandem patrimonii Hjiiafturam, fed nequc ipfum quidem facile regnaturum, fi ex regni culmine de-■urbarctnr:cum præfertim vtriuique partis Eiutorcs,amp;: qui fe indifterentes conti-■■ebantjinhoc vnum certamcn oculos coniecerint,fpcdantes,quem fortuna reru ^cquatur euentum,haud dubium, inclinaturos omnesad vidorem ftudiafua. Quareipfumorabatobteftabaturque,vtobfeflisquamprimumferret fuppetias, i® ■■ifi mallet hoftibus cum regni pofleifione vidoriam traderc.StimuIatus eo nun-’■gt;oLulitanus,rcpuJbnsfecum veraefleomniaquæab AreuacoruDucediccren-■ur,camctfihabebat copias imminutas ex eo numero que a principio belli ex Lu-fitaniafecumadduxerat, quod pars fuorum defiderioexlongamorain patriam redieratjpars ex cxli mutatione morbo erat extinda, pars in tumiiltuariis quibuf-Harn pugnisprofligata,ftatuit tarnen quantum poftet exercitû contraherc,opem-^ucobfeftisferre, anteaquam de facienda deditionecogitarent. Tauroque pro-feftus Areuacum fe cum prxfenti excrcitu contulit, cui ié ArchiepifcopusTolc-■anusamp; Villenas Marchio coniunxerunt, perpulchre aliquot inftrudas cohortes Return adducentes,eidemquG non modo auxiliäres manus, fed etiam fidem fuam I® Herum addixerunt,fcque non agniturosaliumHifpanorum Regem atteftatifunr.

Etat ilia tempeftate Regina Valladoliti, quæ fada certior de aduetu hoftis Arcua-tum mittit prxfedos cum cohortibus adloca finitima,Gutteriü Cardenium quç-ftoremfuum maximum Methymnam ad campum,IoannemSyIuiumComitem Centifontanum VJmetum,qui non paterentur Liilitanoslibere per agros vicofqj excurfionesfacere. ArCentifontanus Comes iuuenili ardore commotus egre-S’üm aliquodfacinus moliri nó definit,redaque Areuacum profedus, vbi fe Lu-btani contincbant,in condenfo quodam fpineto infidias collocar, mittitexcurio-■•esqui agros populentur.Quosingêtem praefe agentes praidamLufitanifada ex °ppido eruptione e veftigio infequuntur, quoad ventu eft m infidias. V nde Com-P tsprodiensinbetfignainferri, anteaquam iubfidio augercturlioftium numerus, 9ui baud dubie erant adhuc muko plures.Milieu fententia fuit anceps. erant enim 'juidicerentcedendumelfetempori, proptereaquod omniaeftent hoftibus fu-Pcriora, numerus amplior, ex quiete peditum equitum equorumque recens ala-tricas,atergo fubfidiainhorasfuccedentia:noftri.s veromilitum paucitas, cxno-^isheftern« laboribus corporum Iafticudo,auxiliorü prater ca nulla ipes. Quarei

canendum c/Tc receptui cenfebant, anteaquam hoftes ab exploratoribuscogno-fcerent, non eflè difpofitas,quas timerent, altéras infidias. Alii dicebant turpenj eflefugam,nequecommittendum,vtLufitani aliquandopoflentdiccre,Hifpa-nos ab ipforum confpedu fugifle. Dum tempus confultando teritur ,iam vkimis noftrorum excurforibus primi Lufitanorum inftabant,neque poteratpauci mul-torumimpetumfuftinerc.MiflïquiferrentopemlaborantibuSjCrefcütvtrinquc paulatimauxilia,donee totis viribus pugnaricœptumeft.Editurftragesmaxima. Comes veto cernens boftium auxiliaincrebrefcere/uos veto partira occifos,partira vulneratos, partira ex multo laboredefeflbs, in proximara fe verrucara reci-pit,coJledifqueexpugnisreIiquiis Vlmeturacontendit. AtLufitaninonincru-10 enra vidoria po titi,cum erepta ex boftibus præda fpoliifque Areuacum redierc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

Regina Ru/eeanuw Burgoseuftfemß/hß^uisur^Paf/antia^uere/tdee. ComesBeneuensa-nus Balian^i capteur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput r.

L^quot; iTANVS interim non cédât partium fuarum fautores, vtadpræferiptum ^diem bbi ad/înt, conuocare, amp;nbsp;quam maximis copiis ferre opera obfe/fis fefti-nent, hortatur. Ipfecum Arebiepiieopo Toletano amp;nbsp;Marebione Videnati Pin-nam fidelem,quoderatComitisVrenatis oppidum, proficifcirurjVtiJIicauxiiia’ 10 res copias exipedaret. At Regina eius rei fa da certior PaJlantiamire properar. lt;0 EratincomitatuilJiusCardinaJis Hifpanus,amp; Archithala/^us,ComefqueBcne-uentanus,amp; alii compJures Hifpanorum viri principes.Dimittitqiic expioratores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J amp;nbsp;excubias,qui captentboftis confilia, vtquum primum iter arripuent, facianrfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ccrtiorem,vtilJum a tergoinfequeretur,fiBurgosadfoIuendumobfidionemire * contenderet.Simuletiam,vtbofi:ibuscomroearusintercluderet,difponitprafi-dia in locisPinnæFidelifinitimis, inter quoseratßaltanafiumoppidulumneque arte, neque natura ütismunitum, fed murofemiruto,fo/îàque non beneerudera-ta.Hoefibi Comes Beneuentanus præfidio fuorum colJocando deposit, vnde multaincommodaboftibusinferrepofiet.Stationcsinlocisiniuriæobnoxiisdif i^ ponit, vigilcscircitorcfquediftribuit,neaduentuboftiumr4’étinoopprimarur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; 10 alioqui eratanimo cam exccJfo,vt nihil a partis aduerfx copiis omnibus formida- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i rer.Sociivero,clienres,familiares,amp;amiciComitcmhorrabanrur, vtJocumnon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} multo negocio munitum defererer.Nequeenim Lufitanos quieturosquoadil/ü ex munitione tara propinqua deturbenr,idquehaud diffieuker elfeduros,quan-do totaditusoppugnationipateret. Sedillenequeprecibusnequeexhortarioni-busvJlumreIiquitJocum,quin potins in inceptoperftans,excurfores cotidiemit-tirquipopulenturagros,pabulatores,lignatores,frumentatorefqueintercipianf. lt;nbsp;Atqui Ludtanusvidensfe ab botlibus co[£mni,paucofq} intra mncenasp^rieccfgi potiusquammurosfecontinentcscommeatusfibiintercludere,decernitcaftel- 4^ { Inmoppugnare,atq5taminfigncopprobriumexoculistollerc. Arripicicernoóle |o inrempefta,atq5fubluccmperrnino/as murorü partes caftclkimagmincoóbpar-tiroiubet oppugnari. Murierant fornacei exterraCine caJcc,quos/ongadjesamp; j ruina c£clideiecerant,magnaque exparteper interualIanudauerantincolas.Eos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' zditusLußcaniinuadüt.StationariimiUtes vigilü circitornmqi clamore excitati adiocaßbideügnataaccurrbtyfeqiabhoßibusnon tam rauro quam acie defendant. At Comeshortaturüios,quemque nomine proprio cum honoris prxfacio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ne appelle Rationes circuit,laborantibusauxiliafabmittit.Hincfpesoppidi cap f undi,iUiaGdefperatiOyfibotiisadmittatur,vtroramanimosirritat,neutrispedem referentibas.Editur vtrobiquedrages maxima, vis vi repellitur. Atqaeitapartim ^‘^ inliado,partimcededopugnatu efiadboras vefpertinas. BisLafitanifaeratintra munitionesrecepti, bifq} fablatoclamorcBeneaentanihoßem inmarora ruinas ; detarbat.Sed tadem permuripartem diffraâam irrampantLuûtani,obûatesim- pellaat,fandunt,fagantqt pcrvias,omnia diflarhant.Comescüpauciscxfuorum numero angiportum quêdam occupât, vbifortiterpugnasvalneratur,capiturq;.

Lufitanus ea vidoria fpoliifque fiipcrbus, cum Comité aliifque principibus viris quafiinpompatriiimphiprxmiffis,Pinnam Fidelemrediit. Eamcalamitaté Rex amp;Rcgina magis quam pro materia xgre tulcrunt. Nam prêter id quod Pimente-lorumfamiliacftinHifpaniafacilcprinceps. Comefqueipfeper fe viringentis-a-ninii,atquc rei militaris peritiffimus, talem amicum tamqiie obfequente fax partis focium amifilFe, non poterant non doiere. Hisduabus cladibus per prxfedos ®cceptis,Reginafecum reputans,hofti ex viftoria elato creuifle animos,fimul ct-lam quod rumor increbrefcebat,ilkim habere iter ad Burgefisarcis obfidionem lbluendam,contrahitprxfidia quae per loeoshofti finitimosdifpofuerat, vtcum ® pdmumillecaftramoueret,ipfa e veftigio confequcretur,copiafque fuas cum mariti Regis exercitu iungeret,aut ex communi connlio alter a frote, alter a ter-gohoftemancipitipugnadiftraherent. Rexquoque non celTat interea obfidionem vrgere , tormentis ac machinis munitiones pertundere, cuniculos in ar-cemagere.AtLufitanusvidensnoftrorum vigilantiam,alteriusinobfidioncpre-tnenda,alterius in auxiliaribus copiis vndique contrahendis, feque duobiis exer-citibusfuturum imparem, fi forecilli collatis fignis cum hofte decernendum : fi-tnul etiam, quod audiebat, Zamoranos veile ad hoftesdeficerc, diuertit ab infti-tutoitinerc, vt Zamoram Taurumque validiori prxfidio firmaret,putans illas du-as vrbes efle regni futuri vel maxima fundamenta, proptcrea quod erant amp;nbsp;ciui-^® bus frequentes amp;nbsp;Lufitanix fux confines,coque cofilio Areuacum rediit.Erat A-teuacorum Ducis coniux Leonora ex Pimentelorum familia,Beneuetani Commis fororpatruelis, quxillis temporibusnon modoomnemDucatus adminiftra-tionem fuftinebat, fed etiam coniugis affedus moderabatur. Ea cum Lufitano a-gitjquemadmodum Comes cum fociis qui in eadem fortuna fuerunt, ex fide qua vidi vidoribus dedcrant, foluerentur, ea conditione vtpartis aduerfx arma non itiuatcnt.Dantur obfides Comitis filius primogenitus, tria oppida ornatiflima fe-lt;lueftroponuntur,Maiorica,Portellum,Villa alba,qux Lufitanusfirmiflîmoprç-bdio inftruxit.Comcs itaque folutus fide,tametfi magnis conditionibus inuitare-tur,vt ftudia fua in Lufitanum transferret,noluit acquiefcere,fed in reliquum bel-

* litempusmedium fequeftrcmqucfecxhibuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Marchio amijja Oca/tia ^uam pr^ßdio tenebat, Lu/itanum hortatur^'vt traiei/â mo»tf~ bus aci Carpetafiiaf» ■veniat. CapKt FI.

A NNoinfequcnti,qui fuit a falute Chriftiana fextus amp;nbsp;feptuagefimus fupra j lt;nbsp;^millcfimum quadringentefimu, in ipfo ftatim anni exordio, Ocanienfes qui- / busMarchio grauiflimum impofuerat prxfidium,cocperunt agere cum Cetifon-tanoComite,cumqueIoanneRiparioquieotemporeToIeticommorabatur,de tradendo per illos municipio Regi amp;nbsp;Reginx, modo ipfi ad terapus adefl'ent cum 40 exercitu. Atqueimprimis oppidanosob fufpicionemdomo pulfosaMarchione reuoGanc,vnoque omnium confenfu prxfidiarios milites oppido pellunt. Accur-runtextemplo aCentifontano Comitcfubfidia,quern fcquiturcum Toletanis cohortibus ioanes Riparius. Regina eius rei fadacertior oppidu Roderico Man-indiesrainui,commeatum aLufitanopetit,amp;quammaximispoteftitineribusin Marchionatumfuum peruenit,vbicomperitomniamultodetcriori conditione

quam ex nuncio acceperat.Vrgebat ilium omni ex parte hoftisacerrimusdiui 1a-? t:obimilitixMagifter,nitebaturqucpaucisoppidulisquxfupererant,fpoliare.In j JOquarcrumomniumdifficultatepofitusdatliterasadLufitanum,commcmorans

quanto ftudioamp; fide fit illiusfignafecutus,quodquefibipollicicusfueriteotepo-requo illi vxorem nuptui tradidir, fe pro illius capite ac fortunis dimicaturû, ncqs pairurü,vtquicquädetrimcntipateretur,nonctiafifcirctocs vires fuas fortunx belliopponere:addcbat infuper, qgt; noluerit fequi partis aduerfx duces, q uanqua magnis coditionibus inuitareturmunc vero co (e calamitatis deuenifle, vt parum

abfit,quin non omne patrimonium a fuis maioribus acceptum ami tcat.Qu^am ia-duram non tam cffe fuam,quam ipfius Regis, ad quem pertinebat fuarum partiö ftudiofos tueri,atque feruare incolumes'.ltaque orabat obteftabaturque Regem, vtcumexercitu copiifque omnibus quamprimumTaurinos montes traiiccret, conferretque fe Madritum, quod oppidum cum arce ipfe pracfidio teneret. futurum namque,vt inde commodius aflequereturquodcocupiebat. Etant namque in ea regione Madrito proximi Archiepifcopus Tolctanus, atque Magifter a Ca-Iatraua,qui effent in tota prope Carpetania facile principes, fuas quoque vires no effeadeo exhauftas,vt ex cædequam effet hoftibus illaturus,non fequeretur fan-guis.Quod fi Madritivellet confidere,fore vt Ocania imprimis recuperetur, atqj ^® deinceps Toletani, ac totius Carpetania: Lufitania:que proximo: vrbes, municipia,amp; caftella fe illius fidei maieftatique dedant. Effe prxtereain B^tica Marchi-onem Gaditanum,qui Afindum armis amp;nbsp;equis oppidum perquam nobile firmif-fimo teneret prxlidio,amp; Alphonfum Aquilarem,qui Cordubam, qua nulla eft in Ba:ticaciuitasequitatufrequentior,quafïvnu e fuismunicipiispoffiderer.vtrüqj duarum fororum viros,vtrumque rei militaris peritifîîmû.Effe alios cóplüres,qui cum primü audierint ipfum cü prxpotenti exercitu in Carpetania cofediffe, de-claraturi effent animi fui fenfum que antehac occultaucrint.Quodfi fuis rebus af-flidis vltimxque neceffitati non opitularetur,neminem efle tam perditum, tant-que confiliiinopem, qui vellet fcqui ducem cuiusanimum fuorumcuranonte- ^® neret. AtLufitanus exhortationesquerelafqsMarchionisadproceres fenatóque fuumrefert,illorumqjfententiaexquirit. Omnibusvifumnullomodoillimótes effe traiiciendum,affercbanrque rationes complurcs, cur illud neque cogitadum quidem effet, atque illam imprimis, quod femper is habitus efl HifpaniarCi Rex, qui poflideretciterioris HifpanixoppidaVaUadolitoamp;Methymnxadiacetia, in quaipfe obtinebat duas vrbes,amp; fini amp;nbsp;ciuium frequêtia munitifïïmas,atqueLu-fïtanixfua:fïnitimas,Taurum,Zamoramque,quas hand dubievidebaturire perditum,fi prxfidia inde trasfcrrct,aut cum exercitu longius difcederet. Quid quod omnesinterpretarentur illam non difcefïionem, fedfugam, cum eflet hoftis in confpedu,iam iamquedccernendum effet fcrro,vtri Deus vidoriam vellet tra- P dcre.Refcribit itaque Marchioni, vtc5fuleret interim rebus fi^s quaratione melius poffet,fedaturura operam pollicetur, vt cum primum per temporis occafio-nem poffer, omnia damna refarciantur,amiffa reftituantur, feqiie iflum ampliffi-misbeneficiiscumulaturum.HocLufitanirefponfoconfternatusMarchiOjCa-pit animo fluduare,occafionemque,modo honefte poflit,ad Regem Reginanitÿ defcifcendi quxrit,modo fibi araiffa,ex quo Lufitanum fequi cœpit, reftituantur. ErateotcmporeTauriLufïtanus,qui cum accepifïet Zamoranos de prodeuda hoftibus vrbe cogitare,eo profedus coniurationem patcfccit,quatuorque expri-moribus oppidanis deprehenfis non eft aufus in illos iure fuo vti, metuensne per tumulrumpopulusconcitaretur. Regina quoque videoshoftem a mittendis ad 40 Burgenfemarcem auxiliaribuscopiisdeftitiffe,amp;ipfaValladoIitumrediir,pra:ü-diaque,'quam maxime poteft, in vicinislocis difponit,nehbere per agrosvicolqj Lufïtanivagarcntiir.Neqiieceffatinterimbladitiis,donis,pollicitationibus,pre' cibufqueaduerfx partis fcdatorespelliccrc.

2a^»oran^ ponus at^ue 'urbü praeter zircem FerMnafido faéfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiedUio. Caput F11.

t7 R A T Zamorani, pontispra:fedus, quemadmoduminfupctioribus didum ‘*^eft,Francifcus Valdefius,quifueratquondamipüRegiatqueRegina:famiIi- p aris,amp; aquibushonoribusampliflimis atque muneribusfucratdonatus.Cü hoc agitRegina,vtfibipoatismunitioncmtradat,aditufqueinvrbempatefaciat.Non abnuitille conditionem,cum Petro Mazarieco quem ipfe pontis prxfedurx fub-ftituerac,de re commentatur,qui cu eflet vir bonus,idemque pacis amator,Fran-cifcum impellit,vt Rcginç per omnia obfcquatur. Conftitutum eft, vt Rex ab ob-fidione

Wione Burgenfi adfcifccretur,fine quo tantam rem non poffe peragi cxiftimaba-Wr. Neque enim fola modo ponds munido, fed amp;nbsp;totaciuitas cum Lufitanorum Principe vna opera videbatur tradi.Huius confilii perpauci fucre cofcii.Rex eius negotii fadus certior,fimulat fe minus rede valere,amp; quo valetudinem fua com-modius curare poiret,velle fe intra cubiculum ad paucos dies condnere. Obfidi-oniscuramfratri notho rcliquifque primoribus qui cum eo tunc erant, commu-Wcatarecommendat.Ipfe cum duo bus tatum ex familiariffimiS) de media node Valladolitum arripititer.Nec latere potuitLufitanumea res,fiucquifpiamfecre-tum prodidit, fine quod audiebat cxercitus ab hoftibus c5uocari, fine quod mul-tisfufpicionibus non nimium fidebat iam Fracifco illi Valdefio.Q^em iubetReX ad fe accerfiri. Refpondent fui, abiifle nefcio quo. Statuit ea node fine dolo fine viribus ponds munitionepotiri. Mitdtloannem Porriumqui erat Valdefiipro-pinquus,atque omnium cofiliorum focius, qui diceret Petro Mazarieco qui pra:-fidio pontem obtinebat,aperiret ponds aditus, fimulans fe ea node milites trans flumen veile mittere qui hoftium fines popularcntur,re autem vera, vt intra mu-nitionem recepti,prxfidem cum præfidio loco deturbaret. At praefesid quod erat ^ufpicatus,refpondec non efle illud tempos quo deberent armati intra arcem reci-pijfetamen poftridie fub lueem imperata fadurum. Quod refponfum tametfi vi-lumeft Lufitano fufpicionis aliquid habere, expedat tarnen euentum rei prope* ’ diem dcclarandum.lntereaprçfes ex immanilapideducitalterummurum a parte niunitionis interiori,quæ fpedat vrbem, nunciumque ad Ferdinadum Regem tnittit,qui dicat confpiradonem efie detedam, Lufitanoque efle in animo pocera oppugnare. Quamobrem properarct ferre fuppetias,nifi mallet cum ponte fpem omnempotiundx vrbisamittcre. Prima luce mittit Lufitanusloannemillu Por-dumcumcquidbusccntucataphradisquiiulIaexequercntur.Quicuraadpon-tisprimumaccefliflent caput,fagittis,fclopctris,lapidibufque pulfl,fugatiqj funtj Indamatumque eft a prxfidiariis,FerdinandumatqueEIifabenfeagnofcere Hi* ^paniarum principes, at prxterea neminem. Qua: vox cum ad Lufitanum pcrlata dret,irapcrcitus omnes ad arma vocat,ipfeque armatus adeft,pontcmquc omni ilt;^ rormentorum genere oppugnari iubet.Milites vero partim indignatione, partim fui Regis pudore, partira formidine commoti, teftudine adada,munitionis portas incendio corripiut, putantefque nihil eftealiud quod aditus interefudcret, nd fine maxima clade irrumpunt. Curaque negotium fibiiam confedum exiftima-rent,offenduncalterummurum a partemunicionisinteriori. Pugnaturvtrinquö Vehementer,hi vt vallum quod obfiftebat denlolirentur,illi vt vallum cu vita pro-pugnarent.Lufitanos tarnen ab incepto arcebat fumus ex incendio quod ipfi por-tisadmouerant,quodque ex tantaipforummultitudinecumpaucipugnarêt,plu* tes vulnerabantur.nullum namque telumcrat inane,cum ediuerfoPontani prêter iaboremfudoremquedefendendi,nullum aliud detrimentumabhoftibus ac-

, 40ciperent.Durauiteaoppugnatioaprimaluceadhorameiusdicivefpertinam,cö interim Lufitanus non fuorum ftrage permotus, non quod tanto difpendio nihil proficiebiftur,fuosexhortarinonceftat,quemqueexamicisnomineappellas,fti-niulofqueadmouens,increpans etiam fegniores,qux res illos haud dubia in mof-temadigebat. AtqueillumficaffedumArchicpifcopusToletanushuncinmo-dum alloquitur. Non eft mihi ignotum clariflime Rex,indignationem iftam in proditores illos efle iuftiffimam. Sed quid opus eft tanta fangumis effufione, vbi nihil proficitur.'’Quod fite in vltionem ira précipitât,non minus commiferatio in tuosreuocaredebet. Audiui ego quendam ex numero illorum feptemquos Gra;ciaiad3tfapientes,dicerefolitum,vidoriam non efle optandamquç fangui* 1® neconftatura elTet.Quid igitur ille diceret de pugna qua: fine efledu cruore red* undat.? Vides quanta fiducia,vel conftantiapotius,patientiaquc, rebelles illipon-tis munitiones tueantur. An putas id faóturos fuifle,auc te prçfente tale aliquid au* furos,nifiexpedarentquam eelerriraefibiauxilia miflum iri ? Noui ego hoftium mores,ncque omifluros tantam fibi oblatam occafionem.Quod fi a me,Princeps optime,fententiam exigis,ccnfeo tempori cedendumj neque expedandu quoad

hoftes robore ac numero plures intra mania recepri fint, neque arbitrór cum il-lis efie pugnandum per vrbis vlas, per domos, perquereligiofa Deorum temph, cum præiertim habeamus ipfos eines nobis infenfos, atqiie in partis aduerfxftu-dia pronos. Lufitanus hac Archiepifcopi oratione perfuafus iubet ab oppugna-tione reccptui canere, timéfquene quid per tumultum populus anderer, concla-matis vafis imperat fnos omnes in armis excubare, comportatifqiic in arcem far-cinis,omnique preciofa fupelledili,de media node cum nona coninge Tauruni proficifcitur. Quern feentus eft Porrius ille Ioancs,veritus iram Principum,quos iampridem offenderat. Vix dum Lufitanus difceiTeratjCum eneftigio Aluarus Mcndozius cum exercitu per alteram portam vrbis ingreditur, Lufitanorumque ^® reliquias per totam ciuitatem fparfas explorât,fpohat, comprehéditque, quorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iq

bonaparsfecumomnirefuaiquot; ædem recipit maximam. AtMêdoziustemplum obfidionccingit,fummifqueviribusoppugnat:illicontra fe acriter defendunt. AdcftfublucemipfamFerdinandusipfeRex,cum ArchithalaiTojDuceque Albano, alii{que principibus viris eiufdem caufie ftudiofis. Quos Lnfitani cum cernèrent intra mœnia receptos, cœperunt ipfi priores de deditionis conditionibus agere,vt fofpites cum rebus quas poflent comportarc fecum,dimitterétui'.Quod Rexclemcntiffimus hauddifficulter indulüt,amp;: quodnaturamitiflimuserat,amp;: quod nolebatin tam parui momenti negotio tempus confumere,cum præfertim ad arcis oppugnationem cui potiflimnm intendebat, ecclefia illa, quod arci pro- *® xima erat, plurimum conducebat. Lufitani facultate abeundi data, fecum bonis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^

fuis omnibus ad Regem fuum conferunt. Quos vt confolaretur,fimulatfiduci-am,fimnletiam vulgo iadarecoepit,totum hoc regni potiundi negotium non conftare capiendis amittendifque arci bus, caftellis,aut vrbibus, fed vno pralio,in quo decernendum foret in Hifpania regnaturis : mittitque continuo ad filiu Lu-fitanorum Principemdefignatum literas cum madatis, quibusimperat, vtomne Lufitaniæroburinvnumexercitumcontrahar,fibiqucqnamcummaximispof-fit copiis, cum primum euocaretur,adfit. Rex vrbe potitns,Metati bonaloannif-que Porrii aliorumque rebellium publicat, atque imprimis murum vallo folTa-que munitum inter arcem amp;nbsp;vrbem duci iubet. A parte quoque vrbis extima J® vndecim munitiflimasftationesdifponit, firmiflïmifqucprxndiisinftruxit.Im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^j

perat præterea ex locis finitimis omnia tormentorum machinarumque genera comportari, amp;nbsp;reliquaomniaparari qua: obfidioni oppugnationique futurae v-fui forent.

Burge»/is arcis obfi^iocontinieatttr,^^ ^tsaabvira^aepar^e^»gt;ttf expowfur. Caput n 11.

V M ha:c ad Zamoram geruntur,Burgenfis interim arcis oppugnationó cef-iatjfed nequeprxfidiorumcrebra:inobfeflbres vrbemqueernptiones,vndc 40 crebri ab vtraqueparte milites cadebant.Sed cum vidèrent obfefti fuorunumeru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ÿj

cotidie minui, hoftium vero augeri, decreuerunt fe intramunitiones Pontinere, remfatismagnamfe facerearbitrantes,fifideifuxarcé cómftTamtuerêtur.Quæ res obfeiTores admonuit, ftationes arci ad iaftu lapidis admouere. Ex qua vicini-tate orta eft ab vtraq; parte colloquendi familiaritas,illis iaftantibus fe in dies Lufitani auxiliu expedare, idque fe pro coperto habere, Galloru quoque Rege ad-uentarecumingentibuscopiis,populaturumqs VafconüCantabrorumq5fines, tandem longa obfidione feffis opem laturum,quçfpes faciebat eos obftinatiores, inclamitabantqucdiu noduque, vocequada Stentoria geminates identidemAl-phonfi atqj Lufitania! nomen. At noftri contra, O ftulti,diccbant,qui ab vfq5 Lu- p fitania expedetis auxilium in Cantabrorum finibus pofiti, qui in Gallorüleuitate j^ fpesvcftraspofueritis.Operituri,atqjtemeritatis veftratpeena propedié luituri, non pudet vos pro illis ftare, quorum maiores maioribus veftris iemper fuere boft es ? Ecquis putaret Zamoranos Lufitanix fini timos paucorum potentia oppref-fos ad nos defciuiftè, Burgenfes vero Caftcllanorumcolumen a fuis Principibus

Caftellanis ad Lufitanos deficerc?Refipifcitemiferi ciues,atque ad vos tandem redite,reuocate in mcntem veftram vulnus quod vobis cotidieobiicitur, fub lo-anneprimo horum Principum noftrorum proauo acceptum.Qni cum Bcatricis vxoris dotali iure regnaturus eflet, vfqueadeo Caftellæ Caftellanorumqueno-menillisfuitodiofum,vtpotiusfine paffi Magiftrum Auifium,quamuis nothum ^cx profelHone fratrem religiofutn, nihilque ad ilium regni adminiftratione pertinente,in Lufitania regnare,quam Regem Caftellanorum ipfis praefidcre, Nuncvero vos cum haberepoflitis Regem Caftellanum Caftellanifquc Regibus procreatum,coniugalique fide cum vera indubitataqueloannis fecundi Regis fi-* 10 lia,legitimaquehærede, potiusfequiminigenerisinuifi Regem ,pracfertim con-iundum matf imonio vxori ex turpi adulterio concepts ? nbsp;nbsp;nbsp;neque vobis auxi-

lioefiepotefljnequeveftrislaboribusquosipfius nomine exan tlaftis,gratiam referte, qui ex medio innere, cum ad vos laturus auxilium properaret, noftrorum Principum timoré reuocatus Zamoram quafi ex limine ad fui regnilatebrasfugi-turusferecipit,atq5 inde iterum pulfusTaurum,hoceftad latronum fpeluncâj potentiffimus ifte Rcx vefter aufugit. Circumfpicite demu o miferi eines, amp;nbsp;cer-netisbonammurorum partem tormentis machinifque labefadum impenderej quæfivosdeftitueritnudos,fatiabitis,opinor, fanguine veftro inimicorumhofti-Umque oculos,atque vxonbus,natis,cognatis, affinibufque fpedaculum perqua ^° trifte exhibebitis.Itaq5 dum licet,advidorum potiusclementiam mifericordi-amque confugite, Mitiftimi funt,erroribus veftris ignofcent,neque vos folum vo -bisreique publics veftræ,{ed amp;nbsp;opes,dignitates,amp; omnia ornamenta veftra refti-tuent atque etiam fortafte cumulabunt.His vocibus obfefti vifi funt paululum ac-quiefcere. Videbanc namque propemodum vera eflequxab hoftibus diceren-tur,atqueillud imprimis,quodmuri pars maxima ruinam minabatur,quodque auxiliorum nullafpes certaeftet, quodqueCommeatusindies minueretur. Erant tarnen qui dicercnt,potius illis efte parendum, quam faciendam turpem deditio-nem. Aliinonpoterantadduci, vtputarcntfeauxilioab Areuacorum Duce de-ftituendos,aut confilio faltem, aut admonitionequideflet illis faciendum. Plae-)® fiquetarnen cenh^antnon efle illisvltimainneceflitatem expc(ftandam,cum_vi-dor daturus efTer, quas vellet conditiones, non quas vidi peterent. Dum tempus confultationibus teritur,pars muri ad longitudinem pafTuum viginti repente cor-ruit,alteruraque patefecit, quem illud ipfum metuentes, in fubfidium ex terrafe-cerant, qui amp;nbsp;ipfe cum tormentis pertüdi ccepifTetj alteriüs muri collapfi pars im-pediebat,quo minus folo xquaretur. At profes animo iam confternatus,quod ne-que muri poflent illum ab hoftibus dirimere, quodque prxfidiarii milites partim vulneribus,partimlanguore,partim laflîtudine,atquefimul omnes cundarum return penurialaborarentjCœpitaflenti ri illis quorum fententiafuerar,agendum efleconditionibusquibusfevidoridederenr. Conuocatoqueadid Comeftabiligt; cuiRex difcedens fratriquenotho fummam belli commiferat, padi funt fe tradi-tutos arcem, fi a Rege Reginaque vitte incolumitate atque erroris venia amp;nbsp;bonis amiffis donarentur.Subhispadisconuentis Reginacx Valladolitoaccerfitur.illa pfoperanter Burgos venit,arcem recipit, rcbellcsveniacondonat,illifque bona reftituiiubet. nbsp;nbsp;Compofitifqueciuitatisclariflimaerebus,Valladolitum redit,at

que inde Tordefenas,vteirethoftipropior,ad incutiendum terrorem,captan-dumque quid ille confilii caperet,amp; qua ratione cum illoeflet belligerandüm. Peridem tempus venir codem PetrusStunica Ducis Areuacorum filius primo-genitus,quidiflidebatplurimumaviacuipatcrinftiterat.Namamp;ipfiusobfequia in Regem Reginamque fuerantnon obfcura,fcmperque de illis benefentiebat, JO honorificcqueloquebatur,quodipfum Princeps non latebat.Is,cura primumfa-fta eft Reginam alloquendicopia,cœpit exponcre quanto ftudio ac diligentia, quanta obferuantiaamp; pietateregalibusiuflïsobtemperauerit,quödquenihilvn-quamreliqueritfaciendumquodputaretad ipfiusReginæRegifqueftatumper-tinere,eaque fiducia venire dixit, vtpeteret patri veniam, ne filioplcderetur parentis culpa, fi culpadicenda eflet, quæ fenedutis delirio fit commiflà : addebat

quoquc id quod omnibus erat compertum,iam pridem ilium fragilitatis propriæ confcium,omnem rei domefticæ curam adminiftrationis ad vxorem qua; fibi eflet nouerca tranftuliflc.Ea quoque loannem filiumab AlcantaraMagiftrum ordinisCiftercienfisfaceret,omne fas acquenefas, omnia iuradiuinafimulamp; Humana mifeuifTe, omne Ducis patrimonium,vt id confequeretur,diffipaflc,o-•mnemqiietotiusfamiliae datum qui non adillam, fed ad icipfum pertinerct, f^pe maximis periculis obiecifle.Nunc verodicebat fevenifle miflumapatreqiiiil-Jius nomine fua omnia poneret in ipfius Regina; poteftate,vt omnibus rebus qiix adfe,qua;ad pattern,quæque ad nouercam pertinerent,pro arbitriofuo vtc-retur. At Regina tametfi adcondonandos erroreseratpauloduriufcula, tarnen fO habitarationeipfius Petri adquem/pedabatfamiliæilliushæreditaria fuccefiio, quodque pater fenio confedusomnem domusatque voluntatis fuxadminifira-tionemad vxorem tranftulerat,qua;cupiditatequadam omnibus parentibusin-genita filios cxtollendi viamillam inuafit,omnes veniacondonauit,fibiqueeobe-neficio reddidit impofterum obfequentiffimos. Areuacum eopado recupera-tumeft,Ducatus tituloin Placentiamciuitatem tranflato.MagiftratusIoannifi-Jio cum infignibus amp;nbsp;titulo confirmatus, quern ob fuffragatorum difcoidiam, ad fedem apoftolicam confcrcndi iure deuoluto, fummus Pontifex illi contu-lerat, Di^umeftin fuperiori parte Ludouicum Galliarum Regem cum pri-mum Ferdinandus amp;Elifabcregni adininiftrationemadierur,renouafiecumil- i® lis antiquum foedusquodfuerat amultis annis inter Gallorum Hifpanorumque principesobferuatum.Sedcumpofteavidifl'erinterTarraconefem Lufitanum-quede regni fucccfllonedifceprari, iniecit animumin Rufcinonis Comitatum quern Ferdinandus aLudouico petebat deberereftitui, repudiatoquepriori fœ-derecum Lufitano fœdus nouum percutit.Quoscumvideret hello implicitos, ratusilludefTe tempusrei bene gerende, belkimquc hoftibusinferendi,compo-fitis cum Britannorum Rege fimultatibus, mittit OEafonem armatorum quadra-ginta millia, qui Vafconum fines Hifpania; contributos ferro ignique vaftarent, imprimifque cadellum amp;nbsp;loci fitu amp;nbsp;hominum Brudura munitilTimuinpfontem

?| I^wm noftro fæculo indigenæappeUant, quod in ipfo Hifp^iiæciterîoris A- 50 quitânica:q5GâTîiæ^ollimitiofitijmc(l,riabensportuminfeceiru Britannicima-

* ris,atque a latere flume nomine Alduidam,quodinCantabrorum iugis crupens, caftellumquepraEterflucns,inipfum portuminfluit.IraqueGallitraieâo flumine, quod per aedusreciprocationem non erat difficile, vicospopulantur,'lt;aftellaque finitima diruunt. Erat ea tempeftate Regina Burgis (narn Rex interea Zamorana arcem obfidione premebat) qua; fada return omnium certior, mittit cum eqiiita-tulacobum Sarroentum Comitem aSalinis, cum facultate habendi deleôlus, c5-uocandiq5adarma finitimos,amp;comportandicommeatus,faciendiq5aliaqnæforent vfui ad bellum gerendum.Ipfa pra;tcrea mittit literas ad omnes Vafeonû Ca-tabrorumq; amp;nbsp;Afturum populos,vt cundi ad regni fines ab hoflibus tuendes có- 4® fluant, feque SalinarumComiti agglomèrent. loannem quoqueGamboamvirü rei militaris peritum pra;fidio caftelli præficit, qui cum mille deledorum militum indigenarum numéro ingrefTusoppidum,folfas eruderat, vallum, flationes,tur-res amp;nbsp;murorum propugnacula fcorpionibus,catapultis,tormentis,macbinifquc inflruit.NequeGalli fegniusomniaqua;ad oppugnationemcaftellierant necef-faria,vndiquecomportant.Erantcum Gallisex Vafconum finitimisgregarii 1e-uis armatura; pedites complu res,qui per anfraduSjdeuiofque tramites, callefque oceukos, in noftrorum fines penetrabant, mukaque detrimenta inferebant. Horum prœfeduram gerebat loannes quidam cognomentoPurgeta,virftrenuus arque regionum illarum peritiffimus, qui cum in vico fonti Rabix propinquo yo cumVafeonibus ad mille numéro confediiret,indigenæ ftimulati, partira detri-mentisquæabilloaccepetant, partira quodvidebant fea tampaucis contemni, collefta manu triura railliura leuis arraaturxpeditura, node intempefta illos ad-oriuntur,amp;fomno vinoquefepukos,aliostrucidant,aliosfundunr,fugantqj in Gallorura caftra quxnon procul aberant.Doraura in quam præfedus diuerterar, cum

cum expugnare longum videretur,incendio corripiunt.,ipfumquc prxfedura cum ducencis qui eranc cum eo,comburunt, feque in fontem Rabiam ad fuos re-cipiunt.Tribus millibuspafluum ab oppidoaberant Gallorum caftra.nam bom-bardis,colubrinis,{erpentinis,aliifque fulphurariis machinis propius accedere prohibebantur. Itaque ftatuun t ducerc foflam decem pedum altitudinis, non re-öam,neoppidanorum relis vulnerari poflent,fed fledentes nuncaddextram, nunc ad finiftram. Id oppidani profpicientes, amp;nbsp;ipfi propugnacula contrafoflam opponunc, conftituuntque non ex loco fuperiori,fedexæquofoflaque amp;vallo^ cumGaHis pugnare,quando locianguftia non hismagis quam illisfaueret. Mu-*0 forum quoque altitudinem demoliuntur, ne ruina: ex machinarum concu/Tu labefadacaï, in ipforum propugnatorum capita décidèrent. Galli per foflam il-lam toreuofam, vallo amp;nbsp;foflx caftelli admotam, non tam oppugnabant, quam in medio veluti campo cumoppidanis confligebant.Ex vicispopulifque hnitimis confluebatmaximahominummultitudo,quiex arduis præruptifque montium iugis in plana defcendentes,pugnalaceflèbant eos qui mendis caftris relmque-bantur.pugnaturvtrobique, Galli procaftris,Hifpanipro murorum defentione, caduntabvtraqueparte compIures.Sedoppidanis crefcebat fpes,quod lacefliti nonreferebant pedem:Gallis defperatio,quodcum maximafuorum clade pa-rum decrimenti hoftibus infcrebant,quodque non poterant obfeflis aiixiliaamp; ^commeatus intercludere, propterea quod per xftus pclagi, naues non poterant prohiberi ad muros accedere: ipfi e contrario vidus omniumque return ino-pia laborarent,quod ab Hifpanorum clafle commeatus fibi imporrari vetaren-tur.Itaquecum dies nouem fruft:ra,tumultuariispugnis potius quamoppugna-tionibus confumpfiflent, OEafonem redierunt,quod oppidum a fonte Rabia millibus pafluum viginti abeft.

GaZ/orum Rex afi^te Rabiafis exerebu pulfi,maißri apparat» objidtonem repetit. Caput IX,

A L Lo R v M I^x indignatus tantas copias nihil eflecifle, addit milites ducef-'^quejadditmaœinas omnium generum:iubctmaiorem commeatus abunda-tiam comportari, nc ob earn caufam, id quod antea fecerat, ab obfidione defifte-rent;impcrat ne ab oppugnatione diu noduqs celTen t, quoad negotiü cóficiatur. Necminus interca Fonterabianireditum verenteshoftium,foflasfaciürprofun-diores,muniuntvallos,propugnaculadifponunt, amp;ftrenuiflimum quemq; mili-temadfcifcunt. Reginaquoque mittiteodem grauisarmature militum tres cohortes, quibusprxficitXanthum a Campo,loannem Lezcanum,Ioannemquc Salazarum,fulphurariamque ingcntis magnitudinis machinam,aliaque tormen-torum genera,machinariofquepræfedos,earum return peritiflimos. Igitur cum 40 nunciusattuliflet,Gallos cymingenti return omnium apparatu aduentare, oppidani magna fpe attollunt animos,nequefe intra munitiones continent, fed machinas amp;:tormenta extra muros difponunt. Vtrinque igitur miflilibus relis, machinarumque globis lapideis,plumbeis,ferreis, editur vtrifque caedes maxima, fed Gallis multo maior, quod ex aperto pugnabant. Qui videntes fuorum coaceruatas cadauerumftrages, caftra reduxerunt ad vicum illum in quo diximus loannem Purgetam cum foeiis incendio conflagraiTe. Is aberatafon-teRabia quatuor fere millibus palTuum. Die pofteroGallincgotium reperunt, Volcntes experiri, an pofTent caftra propius oppidum metari. At oppidani an-fraól:uum,diuerticulorumque, amp;nbsp;tramitum pentiflimi, magnam hoftium par-50 temcircumueniunt,atque ex tutiori locomiferandaeæde conficiunt,complu-refque cum fpoliis machinas ceperunt. Galli ca clade confternati in hefternafe recipiunt caftra,dieque infequenti cautius exercitum mouent, vitantque infi-dias,pcrquefofram illam machinas oppido admouent,caftraquelocant,neque potuerunt ab oppidanis arceri, propterea quod hoftium numerus erat multo amplior,amp;: exlaifitudinediei heftemi fatigati ftatuunefeintramunitionescon-

tincrc,oppidumque modo tueri : arque ira per bimeftre fpacium,ini muros, hi cadra machinis pertundunt, nonnunquam etiam tumukuariis fe pugnis laceffunt.

Hex ebßiHonem contiftuat,ne^i{e a Lu/îtano laceßitfts deJißit.Tandefn Reggie piaf» tn eertamen cie[cendensj//e non fufi/nct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X.

Ü Ex interim Zamora: non ceflàt hoftes obfeflos vrgere,arqueMetatumalia parte blanditiis pellicere, vt tradat ßbi arcem, pollicens non modo erroris impunitatcm,omniumque bonorum dignitatumepreftitutionem, fed ctiamnia-ximorum præmiorû accefliones : ex parce alia prxeoniis amp;nbsp;aeelamationibus de- lO elarabat ilium eofque qui cumillofentirent,infidelitatis,proditionis,Iæfxqj maie-ftatisrcos.IIli vero contrafuorum fcelerum confeientia, nihil fidum fibi fore pu-tantes,fimuletiam quodinhoras expedabantLuficanumfibiauxilioventurum, perftabätinceptis/eqs in fummarerû omnium difficultate,p^tientia obdurabâc. Videns itaqj Rex tempus longa obfidione ten, iubet machinas validiores aliaque neceiTanafuturxoppugnationi comportari.Lufitanuscertiorfadus,ingetisina-gnitudinis bombardas, aliafq; fulphurarias,ligneafq5 machinasZamoram aduchi, omnescopiasarmariiubct,atqiipfeproficifciturcôtra,vtillasintercipiar. Explo-ratum namqj habebat,hoftis exercitum non eiTe tantum, qui obfidioni continu* j anda:,amp; machinarum fubfidio poflet fufficcre.Itaq; alterum e duobus erat illi ne- iO ceirarium,autmachinasamittere,aucobiidionem ioIuere.Cumq;aZamoranon i ^ ampliusquatuor millibuspaduum diftarct,nuncium accepit,machinasomnes iam in hollium caftra receptas. Ea fpe Lufitanusdelufus, mittit caduceatores qui dicantRegi,feveniiTevtcumillo armis dccernerct,mcdioqueillumcampoex-pclt;3;are,nih mallet fibi regni pofleflione cedere, feque in Tarraconéfem fuacum coniugerecipere.luuenes,amp;ftrcnuiiîlmusquifque,acbelloviuidavirtus,eâcon-ditionem oblatam libcntiffimeaccipiunt,pugnamquealacrianimo depofcunt. At Rex Lufitani madata refert ad proccres,amp; quod reiponfum hofti reddcretur, exquirit. Atqueimprimisplacuitrogare fententiam Comitem Albenfen),cuiiis fidesegregiain Principes,prudentiafingularis,atqucmilitarisdifcipiina:admira- P bilis quxdam folertia fuit.Is pro confuetudine fua,hac breil orationceftvfus. Maluiflem ego clariflïmeRex aliorum fententiamhac dereprius audire,quam diccremeam.Sedquando prêter ordinem a Célfitudine tuaiubeor,paucispro ingeniomeoabfoluam,quidegodeprxfcntinegotiofentiam. Si nobis effentduo exercitus,optime Rex,vtakeropofrcsobfidionemhanccotinuare,amp;alterocol-larisfigniscumbofte confligere,adhuc fubdubitarem,an vtrumque certamen ; nobis eftet fubeundum, propterea quod vidoria propemodum parta fortuna: bellicommitterctur.Nuncveroneque copia:funttantx,vtvtrique negotio fuf-ficiant,nequevllomodo femelinccptaobfidiofoluendaeft.Tu Regumciarifli-mecinxifti obfidione hancarcemquxad hoftesdefciuerat:Lufttanuscundisar- 40 tibus nititur obfidionem foluere. De hoc eft inter vos certamen, vt tu perftes in cœptis,ille vero fuis opem ferat, quod quia non poteft reda efiicere, aliam aggre-dicurviam.L3Ccffitteadpugnam,quamfiadmiferis,ine aflequiturquodvult,tu ab inceptodefiftis:ille fit voti compos,tu operamamp;impenfamperdideris.Neque eft quod quis poftet obiiccre,ti bi non eße animum amp;: vires ad decernendum cum hofte,quandoquidemnonaudcscrcderetecampo Martiquecommuni.Immo vero tu,o Rex,in medio campo ftas, hoftemqucin omnes horas illius arcem obfi-denscxpedas. Quod fi tunoninuadisillum,cur ipfenon inuadit te?Iam veroex difciplina militari fatis conftat, illü efte vidorem qui perftat in eoquod femel cœ-pit.Tu niceris arcem oppugnare,illeveroarciopemfcrre:dehocintervosnuncp omnis contentio.Tu igitur vidor,fi perftas,illc vidus,fi quod profitetur, non cffi-cit. Atque vt vno verbo fententiam meam colligam,nnllomodocenfeoab hac obfidione cefTandum, quoad negotium conficiatur. Eocönfedo,tuncpoterisli-bcre,quo velis,exercitumducere,atque alias cohortes qux ad incercludendos hofticommeatus nunc funtinprxfidia diftribucx,vtfetibi adiunganr enocare.

DECApiS PRIMÆ LIB. nil. 1135* , Conueniuntpræterea exobfidione Burgefisarciscopia:, amp;quas indiesexpeélas abamicis tuisauxiliares,amp; tunc bene iuuate Deo poteris hofti facukate pugnan-diofFerre. Inhanc AlbenfisComitisfententia,quiavidebaturcemporiaccom-niodatior,omnes pedibus manibufqueierunt.Per caducearores veto refponfura eftLufitano,ficordi illi erataciedecertare,venirecopem fuislaturus,amp; aparte vrbisextimacxperiretur armis, vterexercitus foretfuperior. Nam Regiftatutii dreinobfîdioncperûfterequoadexpugnareturarxjpœnafqueabiisquiillâpræ-Wiotencrctexigere.Lufitanusvidesfedelufumeafpe quafuerategrefTuSjTau-rumrediir,expe0lans Zamorenfis obfidionis euentum,fimul etiam amp;nbsp;copias quas filiusPrincepseratexLufitaniadudurus. Compluresinterea frumentatorum, pabulatorum,lignatorum,exploratorumqivtriufque partis occurfationesatque pugnætumultuariçfiebant,in quibus nunc hi,nunc illi cuadebantfupcriores.nuc illatisacccptifque vulneribus mutua cæde coflidabantur. Vnum tarnen præliû tioncft filentio dillîmulandum,quod ab Hifpania duce Aluaro Mendoza,a Lufi-tania Comité Pinnamacorio commiflum peradumque ek.Nam cum ad interci-piendoshoftium commeatus hi a Tauro,a Zamora illi fuiflent progrefri,atq; fe in ^edio campo procul confpexiflent,tanta ferociainuicem irruerut, adeoque ob-j ftinatepugnam ad horas q uatuor produxere, vt neque iam eminus haftis amp;: miffi-/ bbus.ncqj cominusgladiis amp;nbsp;pugionibus, fed pugnis amp;nbsp;lacertis rem gererêt neu-i ^0 trialterisccdcntes,cumexquingentisvixiamducêtifupereflcnt,qui poflentar-■aia tradare.Lufitanis demum fufis fugatifque,Hifpani fpoliis potiti funtripiumqj ^oftium ducem cum aliquot ex commilitonibus captum,Zamoram vidores nó gt;ncruentideportarunt. Reginaquæeo temporeValladolitierar,cum accepiflèc Lufitani audaciam,vel potius temeritatem co progrefTam, vt etiam Regem con-'Ugeinfueritaufusadpugnamprouocare,veritaneeafamaftudiapopulorumer-gafealienaret,quodlaceiritus ad certamen non defcederit,iubet euocari prato-danascohortes, amp;nbsp;cas quæ fuerantfparfa: per diuerfapræfidia ad in tercludendos f’oftium commeatus,Cardinalcm Hifpanum rogar,vt cum prçfentibus copiis ad Negern proficifcatur. Ad quem dat literas,vtdetoperamquemadmodumnóin-10 termifTaobfidione detur e diuerfo hofti pugnandicopia.-ideflemagnü momentum aflerens,ad r^inendos in fide animos illorum qui Icui opinione dudi hue amp;nbsp;'Hue impelluntur. E Gallicia interim Petrus AluarusOforius Lemnius Comes ®ifit cataphradorum equitum cohortem, peditatumque pulcherrimum ad duo tnilliahominum belli peritiflimorum.Venitpræterea Comes a Monte regio cum i alteriscopiis exeademregione. Inftrudis itaque ftationibusparatifqueréliquis t tluæadpremendamobfidionemvidebanturneceflaria,placuitirequæfitumho-' ftes qui fein Tauri latebriscontinebant. Proficifeebantur actes inftrudæfine vl-ƒ '‘sfarcinis,fineimpedimentisvllis.Nequeenimibantadludicraferiati,fedexpe-tlitiadpugnam.Cumq5iamabefret exercitusaTauro duobusfere pafTuummil-^ l'bus,miffifuntcaduceatores quiofFerrenthoftipugnandi facultatem. Atillevi-dcnsfeprxlio imparem, conditionem oblatam noluit accipcre, feque intra vrbis tnunitiones continuit, nifi quatenus quidam armaturæ leuis équités vrbe egref-fi,tuinultuariasquafdam pugnas proludentes inierunt. Hifpanus vero cum per horasquatuor hoftem in medio campo eflet oppertus,iuflit canere re-

,^od loan^îcs PrincepsexLufifaniaca/nexercit»pergraf/di adpa^re^f^ 'uef/ity^ui ßiii atéfi/e fiUi copiis, c^ t^rchiepi/copi cohortthus obJ/dienemiZa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

VsiTANvs cumvideretfeBurgenfiarceZamoranaqueciui-tate exclufum,atque proinde illorum lludia qui fibi fuerantau» tores alienos fines inuadendi,paulatim ad holles deficere,euo-cat filium Lufitaniæ Principem,quem antea iulTerat habere mi-litum deledus, imperarque, vt cû exercitu q uam maximo pof-fit,adfe venire fcllinet.Qui partis iulTui obrem peras,coaólis ex omniregnoequitum peditumquead vigintihominumarma-

piafquefuaspaternis auxiliariifqueamp;gregariisconiunxit. Audusitaque acqjre-creatus Lufitanorum recenti cxercitu Alphonfus, putanfque fe habere fatis virih ad decernendum aciecum hoftibusjantequam belli fortunam expcriretur,miccic Jitteras ad partium fuarum Duces, acqueimprimisad Aluaruma Stunica Duceni PJacencinum,quemnefciebat,autfcnefcirefimuIabat,adhoftesdefecifle,nunci-ansveniflehbiex Lufitania fuafiliumcumingentibuscopiis, vellcque/ehoftem ex latebris in medium campum elicere, aut fi prælium recufet, aräion eum obfi-dionc premere,quamipfearcem obfideret. Sed quo firmioriexe*rcitu remconfi-ceret,rogabatDucem,vcfibiadeflet,autfairem cohortesfuasmitteret. VenilTe namque dicebat tempus,inquovelvnoconflidupoflet hollisprofligari,amp;arx 50 Burgenfiscum reliquis fuisornamentisin fuam poteftatem re^igi. Ad hancLu-fitani poftulationem,Dux,Non pudet,inquit,Regem veftrum ab co petere auxi-lium,quem in fummarcrum omnium difficultatcdeferuit. Indequxtat fibifup-petias, vbi non fit cognitum quo pado Burgenfis arcis præfidium reliquerit hofti trucidandum,nifi vidoris dementia pra:fidiariosnoftros,vtcumquemeritos,fer-uaffetincolumes.Itaquefe nonagnofccre nücaliosprincipes,nifi aquibusacce-perit beneficia,neque alios habere holles,nifi a qui b us acceperit tantam rei fami-liaris iaóluram. Accepifle autem a Ferdinado Rege, arque ab dus conforteRegi-na,non modo vitæfecuritatem,fed etiam patrimonii fuicertam firmitudintniub illo autem veniflefibicompluradctriméta. Quare fe ilium pro holle habiturum, 4® fiquidemillehollis ellhabendus,qui nobis afiertincommoda. InhæcverbaLu-fitanidimilTusellnuncius. A Marchione Villenatereliquifque vltramonranis nihil copiarum potuit accedere Lufitano, proptcrea quod amp;nbsp;ipfi erat codera hello impliciti cum Régis amp;nbsp;Reginæ præfcdis.Conllituit itaque cum luo, arque cxercitu fiIii,cumqueauxiliaribusArchicpifcopicohortibus( nam is folus cum Lufitano manfit}quxrere hollem,non qua debuit via.Nam cumciuitasciuitatifque arxobfelTapofitafitinripa Durii,quæpertinetad prouinciâTarraconenfem,ipfe de prima node exercitum per aduerfamripam fccundoflumineadducit,amp;po-ftridiea primalucecum omnibus copiisad pontiscaput exercitushollibusappa-ruit,contraquod llationes oppofuit, ne per pontem quifquarn ad fua caHrapolTet p accedere.Rexcum videret hollem interpofito grandi fluminecallrametatû,non poteratperfpicere quidfibivelletillacallrorumdifpofitio,autquidfibidetriraé-ti,authollibusemolumctiallerre polfct. Nam neque poterat illacarcem oblîdh one liberate, neque fuis commeatusintcrcludere, fed neque cum fuo cxercitu, etiamficupcrct,decertare. Etant tarnen complûtes cxnollris qui cuperentper ipfis

DECADIS PRIMÆ LIB. V. 1155 ipfaspontis angurtias in Lufitanorum caftraerumpere,fedballiftisamp;tormentis repeUebantur. CÓfilium autem Lufitani pofteafuifle compeitum eft, quod cu m perfpicerec fe imparem fokicndxarcisobfidione, volebatcaptarealiquidfanons ex rumore qui folet per vulgum fpargi. Mitcit namqueliteras ad partium fua-rumftudiofos,arque e tiam ad alicniores,quibusfignificabatfe veniile Zamora, cinxifleque Regem hoftem fuum obfidione, quë Deo propitio putabat fe tenere conckifum,quoad caperetur,auc fe in fugam proriperet. Neque folum fecit eum tumorem fpargi in finib’Hifpaniæfuæque Lufitaniæ, fedamp; dimifictabcllariosea de read Galliarum Regem,ad kaliç Principes,ad Imperatorem,ad fummum de-niquePontificem,quafi poflët ex mendacio illo credulitareqjfalfa,quicquam vei-litatis fibi c5parare,aut verbis amp;nbsp;inani farna, non viribus amp;nbsp;armis res foret decer-nenda.Ea farna,tametfi vana,nonnihil Hifpanos mordebat, quod ca ex parte vcl-kthoftis honorem aucupari,vndc fi capi libertas daretur, ciTet reportaturus mala crucem. Sed idmultoægriusReginaferebar,quæperidtcporis TordefeHismo-rabatur, Mittit itaque Dueem a Villa formofa, amp;nbsp;Comitem a Triuinio cum mille-nisequitibus,qui ceneat præfidio fontem Sabuci,amp;: Alahegios, quæ oppidula di-ftant a Zamora ex ea parte qua Luficanuscaftrametabatur,vicenismi!libus paf-fiium,vnde commeatus hodi intercluderentur. Sed erat Lufitanorum códitio eó deterior, quod per mediam hyemem erat illis agendumfub dio, nudoq ucliib æ-therisaxe:noftris vero ex domibus amp;nbsp;diuerforiis,fi quado effet opus, ad pugnam exeundnm.Cœptum eft per quofdam honeftos viros agi de concordia inter duos Principes, conftitutumque vt Lufitanusfecretopernodistencbrascymba traii-ceretflumen,ad partem ripx in qua Hifpanorum Rex illum ad certam horam op-peritetur, cumque hora conftituta fcfelliflct vtrunque femel atque itcrum,ctfra-tum eft ab eacommentatione,neque defuerunt qui interpretarétur, non fine di-uinaquadam prouidentia rem interturbatam.Eratque alioqui Reginæ in animoj quo aucrteret mala quæ folent in hello contingcrc,cum Lufitano decidereingêti fummaauriamp;argenti,quaamp;IoannæPrincipidosconftitueretur,amp;in Lufitani exercitus ftipendium pars confumeretur.Sed fata aliam quare bat viam, qua hö-JO norificentius Si minori difpendio fieret tanti belli exitus;

^0ii Lr(/ït^»f(i de mutandis caßris cogitât, petite^ue inducias, quo id ccmmodius agat. Caput 1 h

Vm eo in loco Lufitanus cafto laborequindecim dies confumpfifret,videret-quecommeatus ah hoftiumprxfidiisinterceptos,quodqucaliaex parteae-ris indementia vexabat fuos by bernantes fub dio, ftatuit mutare caftra, feque in Tauru fuam inhybemarecipere. Idquequopofl'etc5modiusexequi,excogita-uithuiufniodi commentüm. Mittitnodudam Aluarum Brigatini Ducis filium, 40 atq; Antonium Nunium iurifconfultum percclebrem,qui procuratorio nomine conftituant cum Rege aliquot induciarum dies,fub eo prætextu, quod illo tëpo-repoflitagi de concordia inter ipfos Principes : reautem vera, vt fine detrimento fui exercitus poflet caftra rclinquere,feque ad hofpitia nota conferre. Qui cymba perflumen traiediadcunt Regem,mandata exponunr,ofFerunt,petütquecertas componendi belli conditiones. Rex defert negotiü ad fuum illud augufhus fecre-tiufquecofilium. Omnibus vifijmcft,neque iufta, neque honefta Lufitanum pe-tere. Tune ventü eft ad id cuius caufa vénérant, vt daretur tëpus quo poffer agi de concordia:conftituerûtque induciarum diesquindecim,quibus vtrique poflene hincindeliberecommearc,conuentufqueeaderefieri,tunietiam ipfiusReginx JO quæ tune aberat,fentcntiamexquirere.Erant qui Regifuaderentconcedëdasin-ducias,efteque opus regium hofti fupplici petita condonare,cum vel eo ipfo fe inferiore fatcretur. Quod fiea ex caufa induciaspetebat,vt ex eo loco tutius caftra tnoueret,amp;illud quidem effe Regi perquam honorificum, fi qui vemebat fuis 0-pemlaturus,reinfedarediret. Addebant prxterea Lufitanû eftein foloalieno, libiquealioquiinfcftotfaceretque indies fumptus maiores quam fuavedigalia C C c iiij

cenfufqj paterentun Quare neceffe erat illius nemos indies debilitari, atq; autilli tande turpiter efle fugiendu in patria ,aut clade maximam accipienda. At Cardi-nalis Hifpanus,amp; quib. erat melior fententia menti, nullo modo inducias efle co-cededas decernunt,quas no alia ex eaufa hoftis peteret,qua vt eo teporis interual-lo tuto poflet vafa c5clamare5impedimenta colligere, amp;nbsp;cohortes ordine fuo cir-cuatas deducere.Quod veto altera pars dicebat,efTe opus regiu fupplici poftulata hofti concedere:immo vero inquifit efTe animi degeneris atque demifl!,ab hoftis temeritate in taca occafione pcenas no exigere, qui fit aufus caftra caftriscôferre, non quide medio in capo,iuft:o exercitu,Marteque communi, fed folafretusloci commoditate, atqj dolis, quibus non virtus vera, fed fimulata fortitude confidit. 1® Quod vero illi dicebanr,fi hoftis rcinfeäa difcederer,vel co ipfo fe inferiorem,vi-(ftumquefateretur,nequevnquapofthacviresrefumptur0:immoveroiftifubii-ciunt,iam hoftis aflecutus eft quod ab initio concupieratjdflTeminare per omnes Hifpanias perquetotû nominis Chriftianiorbem,fe habere copias quibus pofl'et intercludereaduerfanu, qui tametfi arcem obfideret, ipfe ardiori obfidionepre-mcretur’Qui rumor etfi vanus erat, nonnihil falfa: opinionis apud homines cre-dulos rerumqs nouarum auidos gencrabat,qui ex Icuibus huiufmodi caufis,aut in officio perftant,aut a fide publica defeifeunt. Quare non efle difllmulandam tan-tarn hoftis temeritate, qui penetret in régna aliéna, metetur caftra,amp; tollat vbiamp; quandolibuerit,atque dolo malo aucupeturhonoresfalfos,vndefitignominiam ^® rcportatiirus.Quod fi hoceffet in ipfis imperii noftri limitibus dedccorofum,ne-quevllomodo tplerandum, quin totis viribus in tanti facinoris vltionemiretur: quid non faciendum eft in ilium quern non puduit tumultuaria caftra ftatislegiti-mifque caftris opponere,non quidem campo explicito amp;nbsp;apcrto,amp; qua oportue-rat fuis inopialaborantibus opem ferre,fed quafi latro ex infidiis rem gerens, oc-cupatis anguftiis,atque medio flumine interiedo, ne pofl'et cum illo xquo Marte confligi?Quasobres,inuidiflime Princcps,fi nos cofulis quid aduerfariitui ora-toribus fit refpondendum, non modo decernimus inducias non elTeconceden-das, qui pro arbitrio fuo hue atque illuc caftra mouedo nos deludat, fed in eo po-tius infiftendum,quo pado temeritatis pœnas débitas luat, fimul etiam, vt qui ex J0 falfis rumoribus ab illo fparfis acceperat tuas copias ab illius tunyltuario exercitu obfelTas.cognofcant non impune id ab illo attentatu, atque ftultitixfnæ iufta premia tulifle.Nam quid opus cft,inquiunt,inducias illiconcedere,cuivelirnolic caftra deferere,feque in latibula fua, fine cedentem, fiue fugientem côferre neceflè fit ? Neq$ enim diu poflunt durare quib’ omnia funt aduerfa, caftra in media hye-me fub dio,detrimêta ab hoftibus in horas illata, amp;nbsp;quod omnium eft difficilimu, commeatus interclufi,atqueproinde return omnium penuria. Quod fi tibi o da-riflime Rex,atque dulciflîmç coniugi animo fedet,pro comuni vtilitate, id quod aduerfarius petit,quodque tuis omnibus nó difplicer,cum hoftc deciders, modo pacis conditionesfinttolerabilcs,prçfcribeilli tempus breue,intra quodnegotiû ^q tranfigatur,ea tarnen lege neliceat illi interim loco vfquadifcedere. Qua: fententia quia videbatur conducibilior, cum Regi placuiflet, iubet fecundum earn per Cardinalem Hifpanuoratoribusrefpofumdari. Quos in fecretiusaltiufqueconfilium accitos, in hunc modum eftallocutus. QuodRegisveftri nominepoftu-latum eft oratoresnobiliflimi,decomponenda flmultate hacinter Hifpanos Lu-fitanofqj, nó omnino difplicet religiofiflimis Principibus noftris, neq; ilJorum fe-natui prouidentiflimo, modo interueniantpacisconditiones honeftæ, non qux paulo ante funt a vobisexpofitæ,fedquas vtriufque partis ratio exigit. Naquisno videt,quo in ftatu res Hifpana,atq; proinde Lufitana fitfNos numero plures,atq; roboreprçftantiores,arccmveftramobfidionepremimus,cuivosinfirmitatisve- p ftræ confeii aperto Marte fuppetias ferre non audetis. Nos dominoftræ omnibus rebus abundantes rem gerimus,vos omni commeatusgenere deftiruti in foloali-eno fortunam laceffitis. Nos medio in campo expedamus hoftê, vos veluti ex ar-cerumultuarias eruptiones facitis. Sedhacdifputatione in aliud tempusomifla, Princeps nofter iubet impræfentiarum hoc breuiter vobis dari refponfum, Regi veftro

'^cftrorcfercndum:Siillius animo fedet,vt de pacis coditionibusagatur,amp;quoq} fiHpIaceredicit,quandotam propefunc,vtinternunciicrebrocommeare,atque gt;nhoras fingulas ire amp;: redire poflint,conftituatur brcue induciarum tépus,in quo öegocium tranfigatur. Alioqui, fi de pacis conditionibus inter eos non conuene-•■icjfenö permiffurum, vt pro arbirrio fuo caftra mutet,bellumque de die in diem protrahat, quinpriuscxperiatur,amp;r fentiatvterillorum viribusamp; armiseuadat Superior. In hxc verba oratores dimifli,in caftra redierunti

■*^tatem,inclcmentiam temporis,commeatus interclufos, ftatuit medio nodis filentio caftra mouere, feque in Tauru fua recipere, amp;nbsp;quia hoftium excubitores pontifquccuftodes non longe aberant, imperat omniaclanculum atque fine vllo ftrepituexpediri.Itaqueprxmittitcalones,lixas, cocos, amp;nbsp;alia exercitusimpedi-niéta. Ipfe interea equites peditefqj in fuos ordines redigit, ac tepore nodis ante-lucanocaftradeferit,impedimêtaq5Taurum verfusfiibfequitur. At vigiles excu-bitorefque fub primam lucem caftra viris,equis,amp; iumentis vacua cernetes, Regi , öunciathoftes abiifle.Quicxtemploimperatomnesarmari,atque perpontis an-^1^ guftias,qua maxima poflint celeritate,in aduerfa fiuminis parte conliftere,arqj ex* peftarc,quoad difpofitisordinibushofteminfequatur.Obftabantcrupercvolen-'' tibus non modo pontis anguftix, fed amp;nbsp;vallum foflxque, amp;:aliæ munitiones turn caftris, turn etiam ponti a noftris prxtentæ, obftabat etiam ipfa erumpere volcn-tiuinfeftinatio,quiquomagisproperant,eomagis retardantur.Aliitalongasmo-ras non paifi,per fluminis lapideosobiceseuadunt,aut flumen tranat,autfcaphis amp;lintribus traiiciunt,tanta erat cum hofte congrediendi libido,fed non potuit fl-®dquinin tanta difficultate trafeundi bona pars diei laberetur.Et quia vt quifque prior cruperat,ita hoftem infequebatur,atq5 agmine incopofito procedebar, mit-titRexIacobum a CaftrisCxciliiscum bis centum equitibus qui prxuertantim-5® niorenturquctemereincedentiumprofedionem, ipfeinterim cohortes ordina-riiubet,atque implimis prxtoriainftrui ex contubernalibus,amp; regiis amicis pur-puratis,acfamiliaribus,quibus adiungit copias auxiliares,quas a Gallia Comes Le-mnius,quasSalmantica,Vlmetum,Methymna,Valladolitum,cataphradisequis atqjequitibusinfignes. Huie prçfecitEnriquû Enriquez regix domus ceconomu maximum.Inftrui quoqj imperat fex alias cohortes,quas ad dextram prxtorianae ordine fuo difponit.Primam dudabat Aluarus Mendoza,que Rex amp;nbsp;Regina nu-per Cadri cognomento Xericii Comitem crearant,hanc quoqj fequebantur duo quxftoresmaximi Gutterius Cardenius, amp;nbsp;Rodericus Vlloa : alteram cohortem ducebantpatruelesduo AlphófusFonfecaEpifcopus Abilenfis,amp; Alphofusitem

0 Fonfeca,cuius oppidaerât Cauca amp;nbsp;Alabegi:tertiam Petrus Guzmanus : quarta

Bernardus Francufiquintam Petrus Verafeus : fextam Vafeus Viuarius Gonfalui Salmanticenfis Epifcopi frater,viri nobiles,ftrenui,atq5 rci militaris periti. Ad co-hortisprxtorix finiftram,Cardinalis Hifpanus primam cohortem ducebat : alteram Garcias AlbanorumadTormimfluuiuDux:tertiamEnriquus,Enriquez Al-befiumad AliftemComes:quartamGarfiasOforius,qui nepotisfui Marchionis Afturicefiscopias equeftres pedeftrefquc ad id bellû duxerat. Inter hxc duo cor-nuaftlopetarios,fagittatores,haftatos,velites,omnemquepeditatumcollocar, atque fic totif exercitu fcruatis ordinibus iubet procedere, quoad vétum eft ad an-guftiasqux media regione inter TaurumZamoramque,hoc eft, decern millibus JO pafruû,vtrinq5 fitx funt.Has diuorum arduitas flumini a dextra incumbcntiu,atqj alæuaipfius fluminis impetus Facir,cum alioqui pars agrorum finitima ripç plana fit,latiorefqj vias admittat. Et quia pofitUri fumus ante oculos inter potcntilfimos Reges duos pugnaillam memorabilé, ex qua vidor regnandi aufpicia erat repor-tatUrus,non importune locus,vbi tata res geritur, imprxfentiarum eft a nobis ex-plicandus,cu prxfertim a nobiliflimis hiftoriarum fcriptoribus huiufmodi loeoru

defcriptio no folû particularis, verum eria totius regionisnunquântprætermiflà»

po s T exadam ftudiorum meorum rationcm, cum primü in Hifpaniam cxlta-■^ lia redii,ofFendi opinionem di/Teminatam non m odo inter homines omnium bonarum artium ignaros,verum etiam inter peritos,arque inueftiganda: antiqui-tatis curiofos,qui dicerent, affeuerateque ftultitiam fuam defenderent, Numan-tiam illam nobilê qua: per annos viginti Romanorum duces non folum fuftinuit, fed pluries fregit profligauitque,eam ede qua: fit noftra tempeftate Zamora : non ^® alia ratione dudi, quam quod vulgus incertü amp;nbsp;Neoterici quidam fcriptores hoC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iq dicuntjamp;quodantiquiifimicofmographiamp;hiftoricifcribuntNumantiäadDo-rium flumen cfie fitam.Sed fi perconteris, qui funt autoresilli qiios ifti fuæperui-cacia: teftcs citant, obiiciunt nefcio quem Lucam Tydenfem, amp;nbsp;Fratrem quédam Ægidium Zamoranum, atque alios eiufdcm claffis viros oBfcuros, quos ego nü-quamlegi, neque me nonlegilTepudet.Atquevt nos autoritäre regiapenerrefa-ciant,afFerunt Hiftoriam generalem, qux fit ab Alphonfo huius nominis dccimo Hifpaniarum Rege perquamilluftri,autilliusiuiruconcinnata.Sed quanta fitau» toritatis imperita multitudo, aliis quoque in rebus experimêto cotidie difcimus. Nam quod ad nouos attinet fcriptores,ego non magisilloru didis eredam, quara ^® illorum qui meras fabulas fingunt,aut a:groti veteris imitatur fomnia. Quod vero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ de Alphonfi afferebant hiftoria,nemo reperiretur hodie qui opcris illius patroci-niumfufeiperet. Sed quid opus eft in re tam manifefta verbis contendere ?Stant contra probatiffimorum autoru teftimonia, qui manifefte oftendunt, neque fub vlla dubitatione relinquunt,quid hacderetenerc debeamus,atquehuiusartis pri nceps Ptolem3:us,qui Dorii fontes ad occafum folis vergere facit,fi ad Numa-tia: fitum comparentur,cum fit Zamora illis occidentalior,atque per longitudinê diftet a Numantia partibus quatuor, quibus in parallelo qui déclinât ab æqnino-diali partibus duabus amp;quadraginta, in quo fitæ funt Numantia amp;nbsp;Zamora, re-fpondent circitcr bis centum millia pafTuum, quæ diftanria nunepropemodum î'^ reperitur inter Zamoram,amp;Numantiam, quam nos Soriamtitcrpretamur,vel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^ Carrai potius in agro Soriano,vlcum antiqui adhuc pontis veftigiaferuâtem. Eft amp;nbsp;alia ratio breuiter demonftrans Numantiam non eam efle qua: fit hodie Zamo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ra,ex Strabone,qui Numantiam facit odingentis ftadiis,hoc eft centum millibus pafluum,aCçfarea Auguftadiftare,amp; Antonini Pii itinerarioduobusamp;nonagin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• tamillibus,hoceft,odominus. AtquiZamora,inquiunt,adDoriumfitaeft,id quod omnes de Numantia dicut. Efto, fed non ex eo eolligitur eandem efte vrbê, cum alia complura oppida idem flumen præterfluat,ad dextramSeptimancas, Turdefellas,Taurum,amp;dequanuncagimusZamoram.Quodvelexeonouum efteputamus,quodnequeGotthorum temporibus,fednequeRomanorumvf- 40 quamZamora:fitmentio,nififorte)quodaliiscompluribusoppidisaccidit,inO- ^^ celum Dorii fucceftît. Sed vt eo,vnde digreftifumus, tadera redeamus, qui Hifpaniam in très prouinciasdiuifere, per Doriumamnem LufitaniamaTarraco-ncnfi diftinguunt,atque ita, vtfluuius abortufolisadoccafum incedens Lufita-niam ad la:uam,ad dextram vero Tarraconenfem relinquat, in qua pofita eft Zamora,numeraturqueinterpopulosquos antiqui vocabantVaeexos. HosaVe-donibusLufitania: populis Doriusamnis difterminat,arquevtrofque perpon-tem,de quo didum cft,ad commercia peragenda coniungit. Cumque Lufitano-rum ftatiuaTauri refiderent,atque Zamorana:arcis obfidioexeadem fluminis parte fieret,oportuit ilium qui fuis laborantibus opem ferre volebat fecundo flu- ^q mine,atqueeadcmrîpaexercitumducere. Sedquiafe,velmilitumnumero,vel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ j^

robore,vel vtroque hoftibus imparem putabar,Taurinum pontem tra-iecit,amp;quod ad dextram fluminis ripam faciendum

crat,inlæuamtranflatumcft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Bebberatur a gt;toßris,vtrt(m ê/i ca/bra fieredeuniJuf»,anpotiftshüßtiTaterufn vf^rze perfe^/r/endui. Capul

VM itaque ventu cflet in f^mces illas, in quas paulo ante diximus coarélari Via quç a ZamoraTauru ducit,quia non admittebatampliusquambinosaut ter-nos milices,fubditic exercicuS,arque in fecongloban cœpit.Regiqs nunciacum eft hoftesiam eô progrefTos, vt prius fepoflent inTaurûfuarecipere, quam noftros anguftias illas cuadere.Iubet itaque vocari proceres,cohortiumque prxfedoS,amp; Quid pro tempore locoque faciendû fit,exquirit. Quibufdam videbatur redeun-'0 duni efle in caftra amp;nbsp;diuerforia nota, quoniam anteaquam tatus exercitus fauces traiiceret,iam fóre t nox,in qua nihil aliud ageretur, qua fuos fruftra vexare, amp;nbsp;vk '^osequitefquefame fitique cofedos periculo exponere.Nam quod ad vuigi opi-ßionem attinet,nemo futurus erat quinondiceret,amp; Lufitanû fngiirc,amp; Hifpanu eovfque perfecutu, quoadilliiminlatebrasfuas occultaret. Adhac Cardinalis^ Nondum,inquit,fatis liquet Rexclariflime,hoftifnefugiat, an agminecompoßto proficifcatur,amp; quortiam adhuc neq; exercitus nofter vidit hollem, neqj iUe nos, 00décrit qui dicat, neque holles fugatos,neq; noftros fuifte aulos abeuntes pro-^ui. Liceatitaquemihipertuam Cellitudinem anguftiasillas euaderecu pau-^isequitibuSjVt colle hoc luperato poflimlibere de hoftium copiis iudicare,atque ^® inde eade re meam lentenciadicerc. Alioqui non aufim decernerc,fugiant Ue ho-ftes,anpotiuslx’tiexultantefquefeintabernaculafuarecipiant. AflenluseftRex Cardinalis fenrencix,hortaturqueillum, veid quoddecrcuerat, exequeretur. Ac üle Petrum Guzmanumcum parte cohortisquamdult;ftabat,acciri iubet,cliuum-Quefauciumillarüfuperat.advcrticemquemontisperuenitjVndeLulïtanorüco-piasæftimare poftet quamfacilime.Videtomnia per fuos ordinesincedere, nihil turbulenrum,nihiltemerarium,nihildeniquepertumultum fieri. Igitur ad Rcgc ffclit,qux vidcrit exponit, atque fententiam fuam præter aliorü opinionem dicic. ^idi(inquit)inuiótiftïmcRex,atquemeisoculiscontemplatusfum Lufitanoruni iciesordinatas incedere,magifq5 expedare infequentcs qua fugere. An non Lu-10 ücanorum fuperbia verbaqj magnificafunt omnibus nota?Pudec certe magna lo-j cutoscedere, atqu%timidiftïmocuiq;aliquado redit in précordia virtus. Eftque ■ 'nredibile veroque fimilimü Lufitanü animo extimarequantu fubicurusfitdede-cus,fihoftê fugiat que vitro ad certamen lacefterit.Idque nüc agit pedecentim in-cedens,vc poftic aliquado dicere,fe non fugifte,fed medio in capo expedafte ho-■ ü(im,CLi præfertim nemo fugientë poftit vere appellate ab eo que nó videt. Quod übocexloco noftræcopiædomû redierint,anteaquam hoftévidcanr,atqj ab holle videatur,relinquetur in dubioapudabfentes,eofqj qui nafciturifunc,vterve-llruexhocdievidoriareportaucrit.Quidquodantehaccxmilitibus noftrisftre-nuiflïmis,quifqueillu die fibi dari optabat, in quo deccrneretur quxftio iila inter ^0HifpanosLufitanofquediuagitata,vtriforëcviribusanimifq5prxftaciores?Qiïod linuncintataoccafionefubtrahanturapugnajrefrigefcetprofedoardorillejvir-tufqueinexercitatalaguebit. Atqui dieetquifpiam, li citracruorê vidona ex ho-ftibus eóparari poteft,quid opuseft acies in pugna committere ? Immo vero Rex optime,(ihodieinfortunam prxlii nondefcëdis,bellü hoc de die in diem protra-hetur,neque vnquamtuto in Hifpaniafolusregnabis. Nöquam Caefar imperium orbisobtinuiftet, ft non cü Pompeio conftixilfct, nfiquam Auguftus monarchia, finoncum Antonio,atque vteftin fabulis,cœlum fuo feruire tonati,Non nifi Ix-uorumpotuit poft bellaGigatum. Sed vt vetera illaomittamus,non hoc in Hilpa-nianoftraexperimcnto.fxpedidicimus.^Siloannesfocertuus non cum parte paie truifquctuisadVlmetumconflixiiret,nequeregnaft'etvtiquepofteafecurus:nc-queEnriquusconiugis tux frater rcgnumilludfuumqualecumquecontinuaftet, linon cumAlphonfogermano item fratrein eodem loco fortunamquoque belli fuilTctexpertus. Qmd igiturreliquumeft clarilftmeRex, nift vt bene iuiiante Deotuifqueaufpiciishoftem regnialieniaftedorem inuadas.^exquoftuefuge-rit,trophxum, fiue expedauerit, triumphum haud dubiû fis hodie reportaturus.

J^enjacimodum exercitus vierijut ß parat a Jpug»am. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capat F/,

A T Q^i Rexcui non minus eratcuraefalusamp; vita fuorum, quam rei benege-■^^rendævoluntas, vifuseftaliquantulumCardinalisfententiæaffentiri. Sedcü ccmeret fuorum omnium alacritatem,atqueanimiprxftatiam, clamorefque da-ri fibi hoftem dcpofcentium,iubet exercitum anguftias illas cuadere,atque rurfus infuumordincmrcdigi.Vocatifqueducibuscohortiumquepræfcôtis,admonet ' illos,vt magno animo lint, meminerintque verborüquac cotidic in aula iadabar, quoties de Lufitanorum arrogatia temeritateque fermo exoriebatur, iubet dein* de illos ad fuamquemqueprouinciam bonis auibus ire,arque,vtrembenegerant, io hortatur.Illi in fuamquifque cohorte profedi, quid cuiquefacicdum fit docent, ij^ atque ita euafis faucibus eodem in ordine quo prius fteterant, confiftunt, deinde agminatim hoftem fubfequuntur.Lufitanus cü intellexiftct Hifpanos aduentare, reputans fecum quatum dedccuseflet in fuga, potiufque pulcherrimam mortem efteobeundam, quam turpealiquidcommittendum, iubet ftare acies,atquein hoftem conuerti,amp; collatis fignis cum illo dimicare.Pollicebaturilli magnam vi-doriæ fpem,quod equitum numero erat fuperior,atque hunc in modum difponit exercitum. Cohortempr£etoriamcoftituitexamicis,amp;familiaribus,atqueau-Iicispurpuratis,ac prætercaexHifpanis virosquoidamnon obfcuros qui lub illo ftipendia faciebant, adiügit, quibus addit Comitem Pharium, qui amp;ipfe turmam zo equitum ex fuis adduxerar. His omnibus præfecit Pereiram cohorrium prxtori- ijj anarumducem. HuiusadlxuamcratcohorsquamloannesRcgisfiliusideraque LufitanorumPrinceps duâ;abat,inhaceratroburrotiusexercitusfirmi/Timum. HancfequebaturEborenfisEpifcopicohors,quibusduabusaccedebatingésftlo-petariorum amp;fagittatorum numerus, atque diuerforumgenerütormêta,amp; machina: carrisimpofitæ. Ad dextram cohortisregiæerat PhariiComitis manus,ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

fuis atque fratris Guimarani Comitis militibus ftruda.hac fequebatur Archiepi-fcopi Toletani cohorSjpoft quam villa: Regiæ mon tifque Sacti Comitum cohortes duæ.Peditatus omnis quatuor in partes diftributus no procul a prætoriana cohorte ad fluminis ripädifpofitus erat. Tunc Rex acciri iubet duces,primorefque 5® exercitus,quosinhäcfententiamdiciturallocutus. Quoinftatures noftræfint io commilitones videtis,venir dies in quo decernereturquçftio ilia inuetcrata inter vos aduerfariofquc veftros,vtri fint armis animifqs potiores. Sumus numero non pauciores,fuperamusequitatu,habemuscauf3m pugnandiiuftiorem,dccertan-dum eft cum illis quorum maiores a maioribus noftris funt ad Aliubarotam fupe-rati.Neque obftiterit,quod illi intra patriam, nos extorresulli omnibus rebusab-undates,nos omni commeatu deftituti fumus. Neccflitas base debet facere vos ad pugnam alacriores,amp; rabie concitatos in hoftem ire pra:cipites,vt port vidoriam bonisillorumiuftefruamur,quibus nuncilliiniufteabututur. SicanimatiDu-ces aRegc difcedunt,fuosquifque hortatur,vtforti magnoque fintanimo. Qua: 40 prxmia vidorcs maneant, autquæ vidos detrimenta fequantur, illis ante oculos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

ponunt. In huncigitur modum excrcitusvtriufque cohortes militarigradu contra fc inuicem tendunr,quoad ventu eft ad fpacium,vnde a feretariis resagi pofler.

De pt/gaa inter H/J^anes LuJttano/^jue a^iTi/tru»f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput F11.

INTERIM AiphonfusFonfeca,quem diximusad Regis Hifpani dextram fecurt-•^dxcohortispra:fedum,petit a Regc dari fibi primascertaminisineundipartes, idem petit Aluarus Mendoza,idem alii eiufdem ordiniSjquibuseratincurren-duminLufitanorumPrincipis aciem, QuibusRex,Immofimulomnes,inquif, yo inuadite,cuiusagmen video equitatupeditatuqueconfertiflimum.Sex igituriUç cohortes quasdiximusad Hifpanidextrampoliras,fignovtrinquetubaru dato, inLufitani Principis atqueEborenfisEpifeopicohortesfignis collatisincurrunq fed magna pars tormentorumglobis ftlopetarumque glandibusexcepta,aucce-cidit,autidibusfauciaexpugnadifcedit.Aliicuminhoftiumroburfirmilfimtim incidiflcnfi

incidiflent»facile pulfi funtjfeq; partim ad cohortem prxtoriam,partim ad cornus finiftricohortcsreceperunnlgiturcornu noftrorumdextro fuf0fugatoq5,inß-niftroquod eratad fluminisripam,melioricuentu pugnatum eft. Nam cohors pretoria cum eiufdem cornus reliquis cohortibus, hoftem fublato clamore inua- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lt;lit,editur hincatqj illincmagnaftragcs, pugnatum eft ad très boras nuiquam inclinante vidoria. Sedfortuna tandemccepit afpirarenoftris,atq5 hoftem cedere ‘-ogit» quern neq5 pudor retinere, neqj perfequentium illata cædes,neqj Princeps luusintegro adhucexercitu adpugnam reuocarc. Itaqjfufi palantefqjalii alia via Taurumpetebant, alii fein flumen précipites dabant, mortemqj timoré mortis oppetebant, quorum cadauera fecundo amni deueda, poftridie eius diei cum ar-’’^isfpoliifq5 vifafunt.Illudpro certocompertum eft, ex Lufitanismulto plures flumine abforptos, quamferro cxfos occubuifTe.Lufltanus cumfufas fugatafqs cetnerctcopiasfuas,hoftemqjfugientibus inftare,neqifubfidiiquiequam a filio fljperucnire,neinaduerfé partis armatosincideret,viamquæTaurumducebar, flcclinans,cumpaucis dubia iam luce ad Caftrumlnuitcndit,vbiabarcispræfi-flcfliarum partium fautoreexcipitur,magnificeq;tradatur. CaptumeftLufltani ''cxiHum,cuius erat infignevultur, fed Petri Verafciamp; Petri Vaccæignauia,qui-custraditum eftvt a{reruaretur,abhoftibus pofteaeft receptum. Vndenon line caufainter Hifpanos Lufitanofqs in hunc vfqs diem difeeptatur, captum ne fuerit, aunon,vexillum illudregium. Illudcerte intervtrofqj fatisconftat,flgniferum lpluminprxliocomprehenfum,Zamoramqjdeuedum,armifq5fpoIiatum,qux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f , I ^cgisamp;ReginxiuflTuinHifpanorumRegumconditoriOjquodeftToletiinma- r**J*^ ximo diuæ Manx, vfqj in hunc diem iufpenfa cernuhtur. Capta funt amp;nbsp;alia quoq;

lt; oftofigna,amp;cum anteflgnano complures alii viri nobiles. Eorum qui ex alterutra partedefideratifunt,nonpotuitcertus numerus colligi:fuiireautemcxfosmulto plures, quam toto huius belli tempore, nemo vnquam dubitauit. Ex noftris vnus tîntum captuseft,Enriquus Enriquez Albenfium ad Liftim Comes,qui ptgans fe iiondeferendum a fuis, dum perfequendi fugientes ardore fertur, ad Taurini ponciscaput exteriusvfqj prógreiTuscft. Vbi circumfpiciens an fe quifquam ex 1^ fuisfequeretur,aI^fitaniseftcomprehenfus,Taurumq}perdudus. AtquiLufl-tanoruna Princeps cernens patris copias fufas profligatafq;,con trahit fuam cohor-tem,at(^locum editioremoccupât, vtfugientibus fubfidiumprxftet.Etquam-quam node iam aduentante dubiaq; luce fupererat anirnus quibufdam ex noftris Bucibus, cohortem illam inuadcndi,non potuerunt in ordincm redigere équités pcditefq;,per omnem campum fparfos, partira in hoftibus perfequendis, partira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

incadaueribus occiforura fpoliandis, inftabatq; nox, in qua nihil infigne agi potsrat, cumprxfcrtim inhoraspluuia increbrefceret.Tum Hifpanus cumintelli-geret in campo nihil iam hoftile, nihil infeftum, fed vidoriam penes fuos manere, iubet receptui canere,atque relidis Cardinale atque Albanorum Duce qui cam-40 pum colligèrent, ipfe per nodis tenebras, pluuiaquevrgente, adinceptam obfi-dionemredire properat.Erat namque fufpicio,Lufitanumperalteramfluminis ripam copiarum partem potuiflc prxmittcre, qux ftationes raris cuftodibus mu-nitasdifturbarent,amp; oblelTis cum commeatu recentes armatos immittere.

Vo tempore Lufitanus acies ducebat eo confilio, de quo in fuperioribus di-'^dumeft,reliquitTauri Guimaranorum Ducemcum prxfldio, ne interim oppidaniad hoftemdcficerent.Quividens Lufitanosfuos fufosfugatofq;,iner-10 mes,cxfos,mutilatismembristruncos,atqueintcrrogatos quomodofeLußta-norum habercr,aut vbi e{ret,nihil certi refpondere, fufpicatus prodi tionis aliquid ab Hifpanis fiibefle,iubet portas obftrui,muros turrefque prxfidio firmari, ne cum Lufitanis Hifpanos quoque intra munitioncs admitteret.Toletanus prx-ful, amp;nbsp;qui fub illo militabant Hifpani ,amp;qui ex prxlio fugerant Lufitani, D ucem crabant,ne de Regefuo bene meritosexcluderet,fimuletiamaperfequentibus

imminere periculum diditabant, fi non intra moenia recipcrentur : vulncratiquè imprimis ad coelum vfque clamores toUebant, crudelitatem in fc a fuis exprobra-bant. AtLufitanus Princepspofteaquam exfuisquos potuit,infuam cohorten rccipit,Taurum repetit, amp;nbsp;intra murosadmiflus Archiepifcopum deducitfe-cum, atque alios omnes in fuum qucmquc diuerforium excipi iubet.Qm poftea-quampattern fuorumnumero abeflecomperit,vterat ingentianimo,vix diffi-mulat Regis amifli damnum, premitqucakum corde dolórem. Sedquod magis inumtorquebat.eratprxfulisToIctanifidesfufpedajatquealiorumHifpanorum quiin partibus fuis merchant. Nam quae poteftmiferioreffe conditio, quam illo-rum qui neque amicis audentconfïdere?Iubetitaque vulneratos curarijfedos re- ^^ creari,mœftos bene fperare,atque in dubiafortuna ne deficiant, hortatur. At non Guimaranus Dux cui fuerat a Rege euftodia vrbis crédita, poteftfecontincre, quin omnibus manifefta doloris ligna depromat, prorumpitin lachtymas, pulfat pediis, comam vellit, veftesdilacerat,atque in quofeunque obuios deferti Régis inuidiam concitat. Odegeneres,inquit,amp;ingrati,beneficiorumquc immemo-res, vbi eft Dux vefterJ vbi Rex? vbi Dominus? vbi fpecimen?vbi Lufitanac reip. columen.^ Non poruiftis feruare vnum, in quo falus omnium continebatur, vita'-que omnium fita erat.?Non pudet vos venire, poftque Ducem veftrum defertum proditumque, hominum confpeélum intueri ? Ab apibus faltem condifcere dc-buiftis obfcruare Regem,quæ dudorem circumftantfuum fremitu denfo,fti- 10 , pantquefrequentes,amp;faepe attollunthumcris,amp;corpora bello obiedant,pul-• chramqj petuntper vulnera mortem. At non hæc ilia funt quæ in pace quondam pollicebamini, in Regis aula frequentes amp;officioß, fed nunc inpraelio ignauiamp; defertores.Itaqs non folum fadi eftis læfæ maieftatis rei,fed eriam amicitiae legem violaftis,quae iubet amicos in aduerfis, antea q uam voccn tur, adelTe, in profperis non nifi vocatos.Haccamp;huiufmodi mœftusac lugubris Dux iaditabat. Illi veto pracpudore,fcelerifquc admilliconfcientia,nihil relpondebant, fed fortunamfu-am lamentabantur, quæ illos tali in tempore obcæcauit. Sed Hifpanos, atque imprimis præfulem Lufitanum ,non tarn res male gelladamnaque in pralio accepta cruciabant,quam quod rclidapotioricanfa, pro transfugiyb omnibus habe- JQ bantur,amp; quod ab iis in quorum partibus erant, fufpeda fides naberctur. Dum hæc Tauri peraguntur, Lufitanus apud hofpitem fuum variis fermonibus no-dem producit,quid de filio,quid de cohortium præfedis, quid de tamo exercitu fit adumignarus:amp;quamquam animidolorem vultudilfimulabat, ftupor tarnen illi omnem abftulit mcntcm,quippe qui non fiatim fuos feccrit certiores, quo ilium pugnæ tempeftas appuient. Sed iam primo diluculo refpiciens, omnibus de rebusdatliteras adfilium perferendas,quasdeindefubfequituripfe, fcqjfuisex-pedatum reddit. Hifpanusinterim exercitum vidorcmlaudat,gratulantibus febilarem benignumqj exhiber, atqsReginæliteras tantævidoriænunciasmittit, quæTurdefellis eo tempore morabatur belli euentum expedans.Supplicationcs 4^ kaqjfolennefq} pompasdecernit,puluinaria in remplis iubetfterni, iplânudispe-dibusexaula regiaadædem vfqjdiuiPauli extramuros progreditur,laudansamp; magnificans Deum,atq; gratias agens pro tantis in fc,confortcmq; fuum,omncm-que exercitum collaris bencficiis.

Zamorana arx capimr. Magifier a Calatraua,^ Grenat turn Comesa Zff^sa»o deJcifcuKl^a ^ao Tjle/a»»s elifcedtt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capuf J X.

| N T E RE A Rex impcrat obfidionem ardari,ftationes amp;nbsp;machinas arci admoue--*^ri, vtq} fe adoppugnationem parent, voce præconis edicit.Q^od Alphonfus jo Valentinus arcis præfedus cum videret a Lufitano nihil auxilii amplius expe-dandum,quippe quem accepcrat in acie profligatum, agi t per Cardinalem cui e-rat confanguinitate propinquus,vtpriftinis erroribus fibicondonatis,in obfe-quiumfamulitiumqueregium reftitueretur:dicebatvellefe,omniaquefua,viEæ necifque arbitrium regiæ maieftati dedcre. Cardinalis propinqui mifericordia commo-

co(nmotus, excufare apud Regem ætatis Icuitatem, omnem culpam in loanflem Porrium illiusfocerum conferre, refponderepro illo fidelem deinceps operam pefpeciiamqjinRegesHifpanorumobfcruantiam. AnnuitRex Antiftitiscam be-Oedefemeriti precibus,condonatadolefcenti erratum, omnia bona reftituit,ar-cem recipic,in quam Lufitanus preciofas veftes,aurum, argentum j ac pulchcrri- ) ^aquaquedomus ornamentacongeflerat. Erant qui a Regepeterentillaomnia ^poln nomine in m anubias redigenda, vnde refarciretur damna in eo bello a mul-tnaccepta. At Rex nequefibiquicquam inde ac!cepit,nequealiis habendum fibi pertnifit,fed omnia fide fumma Lufitano reddi iubet. Acceptaarce, validiorique præfidio commeatuquemunita,Methymnamad campum proficifeitur^quo fe y^nturam adcertam diem exTurdefellis Regina conftituerat. Comeftabihs ’titereanon minusapud Regemamp;Reginam laboratdereconciliandisobfequio fegio duobus egregiis fratribus, altero a Calatraua Ciftercienfis militiæ magi ftro, ältcmGomite Vrenati,quos Villenatium Marchio patruelisnatu maior ad Lufi-^^ni partes illexcrat,amp; quo citius rem conficeret,defpondetComicifiIi3m,atque ^Principibus impunitatem erratorum pollicetur. Principes vero noftri tametfi 'DteHigebant ex ignofcendi facilitate quantum mali fequerecur, reputances ta-^’'enß duosiuuenes ætate florentes, armisinftrudos, opibus copiofos abaduer-^^ firiofubtrahercnt,fibiqueobfequentesredderent, magnum fore momentum in ' vtrainque partem,amp; fuas augendi vires,amp; hoftiles debilitandi, Comeftabilis pre-C'busacquiefcunt,erratacondonant,illofquedeinceps fuórumnuméro efieiu-^ent. Toletanusquoque Archiepifcopus cumfteret quotidiecercior, omnia 4^2ad ipfum przfulatus rationc pertinebant iuraimpediri,acque oppida,mu-*^’Cipia,caftella,amp;arcespartim a circumftantibus præfidiisvcxari,partimdcfi-^ere,aut de defedionecogitare, petit a Lufitanocommeatumfacultatcmquead fuos abeundi, antea quam noui quiequam molirentur.Petitpræterea turmam ^quitumquazilium comitetur,quoadfe adfuosreciperct.Idcum HifpanoRegi cotnpertumeflet,mittitPetrumManriquum Comitem aTriuiniocum hiaco-hortifqueprætorianæ parte, qui ilium perfequeretur,præhenfumque ad curiam perduceret. Sed illj:anteafeComplutum, quod eratfuæditionisoppidum, rece-pi^quam Comes eum confequi potuiflet. Ea itaque fruftratus fpe, ad Regem Re-ginamqueredit. nbsp;Interillos quiLufitani partibusfauebant,erat Attencixarcis præfes,natura hominumquelabore munitiffimae, qui non contentus regiis vedi-' galibusquæ exfalinis opimapercipiebat,finitimos populabatur agrös,atquc in tetnotioresquoque excurfiones faciebat. Erat prarterea terrx illius indigena Gar-lïasquidamBrauusordinisequeftris,viraceramp; ftrenuus.Is agit cumfamulo quo-dam præfidis,vtqua nodefortiretur vigiliam,exmurodemitteret funem, per lt;iuem fcalx furfum attollerentur. Quod cum eX voto procefliflcf, fcandit primus Omnium Garfias ipfe,tum alii centum inftrudi armis quosad negotium peragen-40 dumduxerat,comprehenfoqueprxfide,vxore, omnique familia, potitus eft opi-mis fpoliis, quibus propter infignem viri operam in arce recupera^da, a Regc at-9üeRegina donatuseft.aeftimatafunt fpoliacentum millibus ducalium aureo-tum. Idem Brauns paucis poftea diebus oppugnat Camarenam. oppidulum id erat, quo fe recipiebat loannes quidam Touarius, famofus alter latruncu-lus,atque viarum graffator infignis, qui amp;nbsp;ipfi Lüfitani partesfequebantur. Qui« bus duobus monftris e medio fublatis,pax regionibus illis reftitu ta eft.

Laßt anus reätt in regn um a uit um, peti turns inde Gadi^ Kegern: ^^utt Madritigeßafünt. Caput Xi

I VsïTAï^vs cumvideretfeacîcfuperatum,âmiflîsduabusarcibusquibuS •^plurimum fidebat,Burgenfi ac Zamorana,debilem,amp; ab iis qui fuerunt aurores tanti belli inchoandi, deferrum, fuartim quoque partium fautores indies minui, quid confilii caperetignarus, hue arque illue mentis âciem vertebat. Pude-bat ilium reditus in patriam quam ituruSâd bellum peregrinum pecuniisexhau-DDd ij

fcrat-Turpcputabat venire in conditiones quasvidor hoftis proponebat.VïfCS fuasimpares iamprxlio expertuserat.Pecuniavnde nouumexercitumcondu-Geret, aut ftipendia prxfenti folueret, non fuppetebant. Placuit tandem ab exter-nisgentibus auxilium petere. Sed vnde petcret, nifi ab eo cum quo nuper fœdus inierat,amp; qui pro Rufcinonis Comitatu repetendo, iam bis noftros bello laceße-irat’Sedanteaquam in Galliam proficifceretur, ftatuit Lufitaniam fuam repetere, vndefacilius tutiufqjnauigare poflet.Itaqspattern copiarumperarces,caftell3gt; amp;nbsp;munitiones,quæadhuc pro fein officio perftabant,in præfidiarias cohortesdif-tribuit,partemfecum inpatriarn reducit.Etquiainterim loannes illeVJloa qui fibi Taurum vrbem cum arce adfuturi belli vfum tradiderat, diem fuum obierat, *® Marialbanorum Comitem in vrbe cum validiori prasfidio reJinquit, prxfidio- ^Q rumq} præfedis edicit,vt quam diu ipfe abefTet, hoftium agros populentur, ferro amp;nbsp;igni omnia vaftent, feqj breui ex Galliacum auxiliaribus copiis venturum pol-licetur. Erant eo tempore Madriti, quod oppidum nos Carpetanorum Man-tuaminterpretamur, erant,inquam,duæfadiones, quarum altera cuius caput e-rat loannes Zapata, vir qui inter indigenas nobilis amp;nbsp;fadiofus Machionem Vil-lenatem fequebatur,qui non modo arcem, verumetiam totum oppidum firmiffi-mopræfidio tenebat,cuiprajfecit Rodericum Caftanetum Cifontani Comitis fratrem, pulfifque alterius fadionis principibus, prop terea quod Regis amp;nbsp;Regina: partes tuebantur, foliMarebionarii oppidum habitabant. Nam plebs fequi- ^® tur fortunam, vt femper, amp;nbsp;odit præfentem ftatum, amp;nbsp;concupifeit nouum. Erat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

pulfæ fadionis caput Petrus Nunius aToleto,cqueftrisordinis vir.Is agitcum cli-entibus amp;: amicis quos in oppido habebat quamplurimos, quemadmodum intra mœnia reciperctur,fi maiorcs copias quam effent pra:fidiaria: conduceret. Communicat rem cum Petro Ario, arque vterque cum DuceInfantatus. omnibus vifa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

eft res digna,in quam omnes intendant neruos, putantes fe in eo fingularem ope-ram non folum Régi amp;: Regina:, fed etiam vniuerfa: Hifpanx reipub. nauaturos. Dux Reginam confulit quid fibi in tali negotio faciendum effet. Atilla, vtad rem conficiendam totis viribus infiftat,non modo hortatur, verum etiam atque etiam rogat obteftaturque. Mittit prxterea ex cohorte pra:toria trÿ catapbradorum 3^ cquitumturmas,cumfuisquamqueprxfedis,Iacoboab Aquila,IoanneaRobo- ïö ribus, loanne item aTurribus : quibus imperat, vt Ducis iuffafaceffant, atque o-mnibus in rebus illi obtempèrent. Dux igitur audus copiis a Regina miffis, fi-mul etiamcum PetroNunio,amp;Pctro Ario,quiamp; ipfimagno poterant effead-iumento, cum omnibus fuxdomus grauisamp;: leuisarmaturx militibus rem ag-greditur. ldcum Marchionis prxfedus fenfiffet ( neque enim tantus belli apparatus latere potuit) fugat ex oppido quos fufpicabatur partis aduerfx fautores, plebem in partes regias procliuem minis terret, muros portafque oppidi pra:fi-dio validiori firmat, fubfidiarios milites opportunioribus in locis difponit. At-qui Duxea fpefruftratus inoppidi fuburbiometatur, oppidum ardilfima obfi- 4^ dionecingit,commeatusintercludit,vtquosnon potuitviribus expugnare,ca- Ic pcretfame.Iubet prxterea cuniculos agere ad portam qua itur Guadalaiaram, çuipræfidebat Petrus Aiala exordine equeftridiui Iacobicommendatarius,qui fufpicatusid quoderat,portxmunitiones cum muriparte fuffoffasiamlignisin-cumbere, atque fuppofito igni non magno negotio ruituras , nc hoftis irrum-pcns oppidum diriperet j atque fadio extorris quæ inter obfeftores merebat, in aduerfx fadionis partes acrius fxuiret, ccepit agere cum D uce de tradendo oppido certis conditionibus, quibus prxcipue de oppidanorumindemnitatecauelu-tur, illorum maxime quibufcum erant inimicitia: ex inueterato fadionis ad-uerfx odio.Duce igitur cum fuo exercitu intra muros recepto , Marchio- p nis pra:fedus cum omni prxfidio fe in arcem recipit commeatu , armis j tor- Jtj mentifque munitiffimam. Sed nihilo fecius illam Dux ardiori obfidione pre-mit,mufculofqueduplices a partearcisextimaducit,atque viris, armis,maclii-nifquemunit,vtnon modoquifquam ingrediaut egredinon poffer, verum etiam fi grandior exercitus aliunde veniret auxilio, nihil obfeffis vfui effe poffer.

Altcrum quoque mururn duxit per pattern quz eft inter arcemoppidanorum^ domosjintetmiffisquibufdam aditibusperquostumukuanispugnis feinuicem laceflercntlbiCCciditlacobus ab Aquila,vnus ex tribus illisDudbus,quem diXi-mus ad hoe bellum minde Reginam. Ceciderunt amp;nbsp;alii com plûtes viri nobiles* amp;nbsp;obfcuri, tam exobfeffis, quamex obfelToribus.Exmunitionibus prasteteaquas inagroMadritano infederantloannes ille Zapata amp;nbsp;Petrus a Corduba,cotidie fichant cxcurfioncs, incendia, cxdes, popuiationefqgt; pecudum,amp; armentorum, vfque ad oppidi loca fuburbana, quoad profedum eft a D uce, vt certis^m locis e-quitum prxddia difponetentur, qui latrunculos illos pa film exultantes in late-bras fuas cogèrent fe recipere, acque hunc in modum obddio in duos menfes protrada eft.

Mdtricalt P/t/thiJpanion eelebratur, vbi captufa eli Jefaciefafe quam ^aterw-eatemvocantfConfittuendaagt. Caput L

■_ V M hæc Madriti geruntur,curia,hoe eft, Rex, amp;nbsp;Regina,fena-tuk^ rcgius,Matricali citra montes in Vedonibus oppido cele-bri erat. Ibi quoqj Panhifpanion,id eft omnium ciuiratum mu-^nicipiorumqïHifpania:conuentus,agebatur, curias in numero multitudinis indigene appellant, in quib. cum aüæ res complu-res decrctac funt, tu vel maxime quod Elifabe iunior vno omniu ^onfenfu declarata eft Hifpaniarum Princeps,atqj hæres regno-rum(pfucceftrix,quodamp;:iureiurando fanxerut ciuitatum municipiorumq5pro-curatorcs,fi modoproiesvirilisRcgi amp;Rcginænon contigiftet. Cœptumeftagi prætereade fraternitatibus, ita Hifpani vocant populorum inter fe focierates, ad bocpotiffimuminftitutas,vtlatrocinia cxdefqjinvüs publicisamp;agris perpetra-tæ vindicarentur, qux mak in vrbes quoq5 amp;nbsp;municipia vicofqj tyrannorum arci-bus fubiedos adeo ferpebant, vt domi forifq; nihil eflet tutum,fcd vbiqs terror, v* biq5pauor,amp; plurima mortis imago, eoq; miferiarum deuentum eft, vtgrallanti-busfceleratis hominibus, nemoiam effet vit bonus, amp;nbsp;pie iufteqi viuendi cupi-dus,quiprorccupcranda libertatenon hbentiftime dimidium fortunarum fua-rum non pacifccretur.Idqi cum omnes vellent,omncs cuperent,dcq; nulla re alia frequentius alter ad akerum loqucretur, quam de inueniendo tantis malis aliquo remedio,nemo tarnen erat qui negotium affumeret, atqs rem tam defperaram ag-gtcdcretur,amp; morbo tam pcrniciofo medicamentum aliquod inueniret. Primus omnium quafi fignum aliquod ad bene de Hifpana rep.fperandum fuftulit A1-phonfus Qmntanilla,cqueftris ordinis vir nobi!is,ingenio(us, acer, amp;nbsp;vekemens, idemqj fifci rationumq; regiaru quxftor maximus.Hic ortus ex Afturibus mon-tanis facile oftcndit,fummos viros in obfcura quoq; patria plxrumqj nafci, at c co-trarioignobilesinpatriailluftri.Etquomaiortantzreipcragendaaccedcret au-toritas,affumitfibifociumIoannemOrtcgam. Ambo Regem Reginamqjconuc-niunt,quo in ftaturesHifpanafit,commémorant,quidin tantarerum omnium perturbationedebeat amp;nbsp;poflit fieri, demonfttant, hoc bonos omnes, hoc in commune populos expofeere,nil aliuddceffe quam regiam faeukatem, vtbene iu-uantedeo negotium peragcrctur.PlacuitiuftiffimisPrincipibusopportunus ferma, ad rem exequendam hortantur, autoritärem luam omnibus in rebus deccr-nendis polliccntur. At illioppidorumprocuratores adeunt,malaqua:fuftincant

imprxfentiarum, quaeque in futurum expedent,ante iUorum oculos ponunt, éï negligentia quotpericula impendeant,atq5ediuerfo ex prouidentia quot bona fequantur, identidem repetunt. Sed quiade tanta reconfulendi erant ii quorum procuratorio nomine res agebant,placui t conftitui diem Sc locum,in quibushæc difputanda effent. Locum in quem vndilt;^ confluèrent, placuit eße Donias. Quo pofteaquam ad conftitutum tempus conuencrunt,coeptumq5 effet de re cuius caufavenerant difceptari,aliialiudfentiebant,aitercationibufq5 tempus confu-mebant frufl:ra,amp; contentio illa eo tandem eft deduda, vt omnes in eo iam effent articulo, vt quifqj ad fuos re infeda rediret. Quorum diffenfionem cum Alphon-fusQmntanillafenfïffet,videns omnes fuosconatuscefliffefruftra,nequidinex- *® pertum relinqueret,hac,autnonmultum diflimilioratione,illosin concionem vocatos aggreffus eft.

^llgt;honj/.^Maffi/Zig conciopro i^eunJa ffi^artor/tmfoc/etate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capta II.

CI quifguam ex vobiseft,viriHifpani,quimiretur,curegoqulneqjingenio,neq5 ^dodrina,ncqjmulta rerumexperientiapra:ditiisdefumpferimmihi,velponus arrogauerim hoe diccndi munus, definct profedo mirari,cum vitarmeæ rationes inflitutaq, ab ineunte mea pueritia fufcepta cognouerit.Ego,viri optimi,cum fta-tuiffemomne tempus meum in aula regiaconfumere,atquefinea:qualium meo- 10 rum inuidia,obfequium meum infceliciflimo Regi primum, ac deinde muidiffi-mis bis Principibus meis præftitiflèm, nunquam defliti cogirare, fi qua in re Hi-fpanis meis accommodus effepoflem. Habeo huius animi mei teftes cum alios quamplurimos,tum maxime ex veftro numero non paucos,qui ex mefarpe audi-cruntpartim publice in huiufmodilocis verbafacientem,partimpriuafeinfer-monefamiliari,quam mehic flatus reip. non dcledaret, in quo bonorum nulla autcerte perquam cxigua ratio haberetur, malorum vero paflim graffareturim-puniras.NcqjidquidemPrincipumnollrorum vitio,quibus nihiliuflius,nihiJin-aulgeutius,nihilhumanius excogitaripotefl,fed temporum culpa,quxnon ü-nuntillos animaduercere in facinorofos, atqj pro dignirate boj^os promusafflee- jO rCjamp;quodad commutatiuampertinctiuflitiam,iusfuumcuiq5tribuere.Itaque cumnuper egocum hoccollega meohonefliflimo viro retuliffemus adillos de fermonibus quos de ineunda inter Hifpanos focietate Matricali habere cœpi-mus,perquam omniain melioremflarum reformaripoffent, incredibile di^u eft, quanta fint voluptateaffedi,quanta geflierintla:citia, quanta nobis diligentia, ftudio,amp;curacommendarinr,vt vobifcumdetantotamq5inopinatobonoagere-mus,operam omnem atqj autoritärem fuam polliciti,fï quibus in rebus opus elfer. Sed ad rem cuius caufa hue veniftis,rcdeamus. Negotium eftquodnonmodoa-nimos veftrosafummoexcitare,verumetiamadfacinoroforumhominum vltio-neminflammaredebear.AgiturdepriuatisfacuItatibusveftrisquasinagris,inpa- 4® ftionibus,inmercaturis,inveftrisdomibushabetis,quarumbonaparsautpadio-neautviabhislatronibusintercipitur.AgiturdeamicorumopprclIionc,defïlio-rumirttegritate,defiliarumpudicitia,devxorumcaftitatc,declientumveftroruni incolumitate. Agitur de fifco, regiifq; vedigalibus, quæ ft non fide fumma amp;fine fraude exigantur,neccfïe eft per capita fiue cenfum veftrum diftribui omnia qua; adillorum fumptusncccflaria funr. Agiturde yeftraomnium fecurirate.quineq; per nodem domo egrcdi,neq5 per diem extra vrbium munitiones prodire auden ris. Agitur de picrate, dcrcligione,deqjomnicultudiuino, quem videmusin dies refrigerari, atqjinindubitatum tendereintcritum. Qu^idigiturreliquum eftviri Hifpani,nifi vt bonis ambus ineaturfocieras gure tot nobis calamitatespropulfa- ƒ0 turafir, rorq; commoditatesparitura,guaedabit vitam cum rrangudbrarciucun* Jo dara,reftituetvirturcs qua: nos Deo a tg; proindehominibusfaciantbencuolos, quænosiraargj proinde libidinefuperatis,duabusanimipcftibusingeniris,red-dantnobis iplisamicos? Etguoniam farisdemonftratumefthancfbcietatetn,/i-ue dlambbct fratcrnitatemappellare, debere fieri, lupereft vt oftendamus^ an

DECADIS PRIMÆ LIB. VI. 1147-poffit fieri, amp;nbsp;a nobis quidem fieri » ac prxterea facile amp;nbsp;a nobis fieri. Nam de irn-poffibilibus,aut fimpliciter, aut a nobis fieri, quia in poteftate noftra non funt, ne-modeliberacpcrfe, neque alios in confukationem admittit-Quodautemidde quo eft prüfens confultatio,poflct fieri,amp; a nobis quidem fieri,amp; facile fieri.no tiuS eftj quam quod demonftrari debeat,Suppetunt namquepecunia:,nequcdeeft plaerifque omnibus conferendi,voluntas,abundamus viris armifque,neque opus eft aliunde ilia accerfere. Habemus autoritärem Principum qui noftrisinceptis fauent. Habemus caufam potiorem, hoc eftj iuftam contra iniquos, quietis ama-j^ torum contra feditiofos multos, amp;nbsp;fortes viros contra paucos amp;nbsp;ex fcelerum con-feietia pauidos. Hoc experti fumus in ipfp ftatim initio, quo iuftiflimi noftri Principes rcgnare coepcrunt, cum iufliftent in huiufmodi hominesacritcranimad-Uertendum,id quod eft Segouiæ geftum^ Mirum didu, vno atque altero ad fuf-pendium adado, repente omnes alii aufugere, neqs vfquam delude vifi funt. Qui ftatusin hunc vfljuediempermanfiflet, fi non Lulitanorumilia tempeftasquie-tem noftram interpellaftct. Nam quid ego defocietatibus illiS dicam quæ fub En-hquoRegefueruntinftitutx, cum omnes vixlatrunculisamp;graflatoribuseflent obfelTæ, cum viatores agminatim, ac nee fie quidem iter facere audcrenr, nonne ad primam præconis vocem fubito latuerunt ? Durauit certe mos ille, quoad ipfi j^ adminiftri fuis legibus abufi funt, arque ditionis fux termines tranfgreffi. Ex quo neceflefuitabEnriquofocietaresillas diflblui,quod certe nobis acciderenonpo-teft, quibus non eft alia cura quam itinera pacarej latrociniajfurta, homicidia co-etcere,ac praeterea nihil. Erunt fortalTe nonnulli qui huic fententiç meç obfiftanrj dicantque non pofleiis de rebus facile conucntus fieri ex tarn longinquisregio-nibus,aut fi fiant, in conferendis ftipibus non fore concordes. Erunt præterca qui dicant huiufmodi focietates non pofle diu confifterc, quod in aliis quoque huiuf-modi focictatibus faditatu fumus experti.Et quos interim aequo iure coegenmus riuere, aut illi inquosfucritacriusvindieatum j reddenturmultopeioresquam anteafuerint. Immo vero fi opus fuerit, non magna erit difficultas femel aut bis inanno, per prouincias certis m locis conuentus aut nundinas fieri, quemadmo-^^ dnmpaftoresmegftruas faciunt,quas vocantmeftas, atqueetiamnuncannuas, quæ font folcnniores. Illi pro re tantum pecuniaria hoe faciunt,nos pro omni fub-ftantia noftra, pro vita, pro iibertate, pro religione non faciemus ? Nam quod ad ftipiumcollationemattinct, nemo eft qui paruoæremercari nolit, quod alioqui fit omni patrimonio redimendum. Nemo eft qui cum hac de re fum locutus, qui nongeftiat,qui nonpruriar,quinon percupiatvndecunquedepromere,æftuare, extricate,quod fit tanto operi erogandum.Q^od vero nonnulli timent, ne fi ali-quando dilfoluantur iftæ focietates,acrius inlurgant arcium prxfides in fubiedos populos, in quosantehacexercebantiniquamdominationem, quireceptabant latrones,quifacinorofostuebantur: quin potiusfi nos intra ditionis noftra: termi-^ noscontinuerimus, fi nos nobifmetipfis non defuerimus, fi condiderimus leges, quibus facrum hoc collegium fanciatur,non modo non diflbluetur, fed manebitj xternumque durabit, quandiu peflima hominum feges fuborietur. An inter ciui-tatisregiæincolas Talabriccnfcfque potuit perannosquamplurimospermanerc qualifeumque ilia fraternitas ab hominibus obfeuris inftituta, quae tot commodi-tates per omnem regionem illamgraflatoribus refertamattulit, amp;vosHifpanii proceres illos faltem imitantes, non facietis in toto,quodillifeceruntinparte? Expergifeimini aliquando viri Hifpani, amp;nbsp;a maioribus veftris ingentes animoS concipite,quam iuftam habeatis caufam recogitate,eum quo hoftium genere vo-bis res gerenda eft intelligite, in facinoroforum hominum vkionem inforgité; 5® Pro quibus meritis non folum in hac vita mercedem opimam labarum veftforum confequemini,fed etiam in beatorum numero veftra nomina tran-

ffij^anorur» ficutaM leges Je^umg^ executeres cofifiituxntur. nbsp;nbsp;nbsp;Capstt IIL

pOsTEAQ^AM diccndifincm Quintanilla fccic, vififunt omnespropcmodû “*^ dliusorationiatqifcntenciæacquiefccre,poftulatumqieftvnaomniumvoce, vt conderentur Icgcs, quibus facra focictas iîla fanciretur, atlt;p ftipis conferenda: ftatuerctuf modus ^ amp;nbsp;militum numerus qui décréta exequerentur. Sed ne in iu$ regiumeontributio ilia cederct,duraretque in sternum,cautumeft,vt eflettem-potaria. Summa concilii ad Principes deuoluta cft,amp; ab illis ad iécrctiorem ilium auguftumque fenatum, quo res Hifpana gubernatur. Principio quod ad con-dendas leges pcrtincbat,data eft facultas optimis quibufdam viris ex ordine eque- 10 ftri, atqj vtriufq^ iuris agendarumqs return peritis, numerus militum decrecus bis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;C

mille équités,per clafles veto ftipibusdiftribucndisprçfedifuntviriboni,fuarum return frugales, alicnarum veto abftinentÜTimi. Conftitutum eft prxterea collegium ex bonis ptudentibufq; viris, quos Hifpani confueucre d^putatos appella-re.HisprçfidercvolucruntLupumRipariumCarthagincnfemÊpifcopum.Nemo vnquam a principio putauit focietatem illam tandiu permanfuram,fiuc quod in primoillo triennioputabant a viarumlatrociniis graflationibufqj pofteHifpa-niam purgari ^ ftuc quod populi grauate ferrent tam crebras fieri exadiones, fiue quodantiquatumfocietatumexemplo, aliqua ex Icuicaufahxcquoqj poftetdif-folui. Conftitutx itaqj font ab initio tumultuariæ quædam leges, quippc quas pu- iO tabancnon longo tempore duraturas, fed qualcfcumqj ills fucrint, nihilominus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te

confirmât^ font,additumq5 robur,rcgiaqj autoritas,cum clfct curia Matricalianno falutis fexcoamp;feptuagefimo fopra miilcfimum quadringentefimum.Cumqi poftea ex triennio in triennium amp;nbsp;deinceps focietas illa propagarctur,amp; ex nego-ciorumvarietate cotidicnouicafosemcrgerent,opusquoq5fuitnouoPrincipunx remediOiFuerunt autem cafusdn quibus focietas illa luris dicendi excquendiqj lU-dicii facultatcm haberet,quinqueiprimusin illos qui furtum,autlatrocinium,aut mortcm,vulnufq5,autvimaliquaminlocodcfertointuliftrent:fecundusineosqui illa eadem facinoroia in populocommifiiret,perpctratoq;fcelcrefolum vettiftet, in fugamq; fe proripuiftTet : tertius in cos qui aut fores eifringetf nt, aut domonim J^ parieteseftroderene, aut incendia valuisapponerent, aut fcalisadæotisdiætasno- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo

duconfeendt rent:quartusin cosquiftuprumincuiufqj2Etatis,autfexus,autcon-ditionis hominem inferrent : quintusin eos qui iuris iudiciiq5 executorcs impedi-rent, quo minus rem demandatam exequerentur. Conftituuniq5,vt in omnibus ciuitatibusjoppidis,municipiis,caftellis,vicifquegrandionbus,binipedaneiiudi-ccsquotanniscrearentur, amp;nbsp;executor vnus, quihabercntfacultatemiudicandi, determinandi,abfoluendi, condemnandi ,fcntentiamq; excquendi,in iis dunta-Xat cafibus quinqi.Si quid autem præter hos quinqs calus legibus exprclfos emet-fiflet, de quo merito dubitari poftet, ad focietatem ne illam, an ad ordinarios re-currendum eftet, placuit rem integram ad ipfos Principes deferri, ex quorum ar- 4® bitrio ea de te aut noua: leges conderentur, aut fi vidcretur, iuri communi défi- ^0 niendum relinqueren t. His itaqj ordinatis omnes ciuitates, oppida, populiq5 fan-dam amp;falubrem illam fraternitateminierunt,prçterquamilliquidominospriua-toshabebant,veriti neindefîbiexadionesgeminas exigèrent, vnas quas fratet-nitati,alteras qüas priuatis dominis dependerenr.Quç tes cum ad Comeftabilcm Hifpaniaîdelataefi'et,nonmodonon renuit,fed vitro illos qui domination!fuas fubditi étant, hortatus eft, ne tam vtilcm, iuftam, honeftamqj focietatem reeufa-rent. Huius exem plo tcliqui omnes Hifpaniz procercs fccuti font, neque fccutos fuilTe poftea pœnituit.

De Caatapetfa Âegls c^ Reginte tuffù obfejp, detjue Bextuentafti Ce/rtitit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^

pO s T vidoriam partam ex ea pugna qua in agroTaurinoDoriifluminispu-gnatumeft,Lufitanipartespaulatimdefluere, Regifque acRcginxproccdc-rein

D E C A D I s P R1 M Æ L I B. VL 114^ rc in melius cœperunt. Amiffaî namqj munitiones qua: pro Lufîtano fteteranr, ad Hifpanos Principes accrefcebant, amp;: li quibus auroribus ille tantum negocium in-choauerat,partim fuis difficultatibusimpliciti,partira fortunamfecutivicloris^au-xiliaprorai/ranonraittebanr.SolaitaqjTaurus cumpaucis adiacentibus caftellis amp;oppiduHsinfideperraanfit,interquæfueruntcaftruraInui, Septera eccldECy Cantapetra,vnde L ufitani excurfiones crcbras in agros finitiraos tacicban t Quas Vtcompefcerent,vifura eft Principibus noftris Cantapetrara in prirais debere ob-fideri,proptereaquodamp;captufaciliorvidebatur,amp;adresdeincepsgcrend3slo-cusopportunior,amp;:quodimpræfcntiarumlatronesgraflatorefq5pluranocumen-10 taquamaliundeinferebant,nonfokira in vicosagrofqj finitiraosSalmanticenïiü, Methyranatium,Matricalenfiurn,fedctiara in longinquioraloca,excurfiones po-pulationeiqs crcbras facientcs. Erat oppidum illud non ingehio locijquippe quod cratin planiciefitum,n5 arte, neq^hominum cura munitura,cuiufraodiluntepi-fcopia,boceftepifcoporumprædia,quorum vfusfrudusnonperpetuus.led tem-porarius en:,amp; cura illorum vira terminatur,neq5tamfuturisproipiciunt,quâpræ-fentibus vtuntur fruunturqs. Hoc tarnen Lufitanus quantapotuitdiligcntia rau-niuit,atq5aggere,vallo,foflaq5præcipiti,amp;:cuniculis redis,tranfuerbiqj,de muro-rumcauisinexpugnabilcm reddidit, exequicibus peditibuiqj addidit ftrcnuilli-mumqueraqj, quibus præfecit Alphonfura Petridem Viuai ram, paris drenuita-^0 tisamp;audacia:virum. AtnofterballillaSjtorraenta fulphuraria, inachinafqueeo comportari iubet, ftationes a tergo amp;nbsp;afronte muniras difponit, militcfqueperil-lasdiftribuit,pra:fedofq; accommodat,quidcuiqj fit agendum,pra.'cipit. Contra caftturnInuiSeptemqjecclefias certis in locispra:fidiadifponit,adcompefcen-das lacronum excurfiones per agros,ne pabulatorum,lignatorumq5,ac frumenta-torumminirteriaintercipcrent, amp;nbsp;quia neccife erat Regem ipfum Panhifpanio quod Matricaliagebatur, interefle, obfidionis curam Duci a villa Formoiafratrî notho,amp;: Coraiti aTriuinio commendat,ipfe itque reditque viam, tories q uoties vtrobiq; illius præfentiaopus erat. Nullum interea tempus ocio dabacur,quinfl:a-tionarü milites ftationes mûris promouerent, maebinarii toi mentis n œniaqua-50 terent,ftlopetari^landibus,arcuariifagittis,fuftibulariilapidibusobiefiosiaccf' ferent. At illi contra eruptionibus crebris non cefiant ex improuifo fecuros impe-terc,tumultuariifqj pugnis medio in campo cum illis decertarc.Editor vtrinq; rç-desmaxima,fed in Lufitanosproportione nraltomaior,quiaexpaucisnumerus minuebatur, qui fuppleri non poterat, mfr auxilia mitterentur. Scribunt itaqj ad Regem fuum,quo in ftatu res fir,certiorem facrant, nifi fuppletrientu cobortibus reficiendis mittat,nó pofle diutius obfidionem fubllineri,neqs fieri,quin feaut vi-ftoridedant,aut ferro fameqjmorsoppetendafit. At Lufitanus recenfitiscopiis quashabebatimminutas,tum fuorum abitu qui defiderio domus finecorameatu in patriamredicrunt,tum morbis ex laboribusviduqj mal igno,turn quod ex au-40 xiliariisnemoapudeumreraanferatjcumnôauderctadfoluendaraobfidionem redaprofici{ci,ad alias artes fc cotulit, exercitum If atuit in Salmanticenfem agru diicere,vicosigni ferroque valfare,eoconfilio,vt nollcrintermiflaobfidioneluis laborantibus opera ferret,amp; obfeflis refpirandi locu darer, amp;nbsp;ad commeatus alia-queneceirariaimportanda,amp; adpcrrautandosbenevalentibusa’groros,vcgetis integrifq5feirosatquevulneribusconfedos. Erant qui Régi dicerent,huiufraodi populationibusinfilfere non efie opus regium,fedlatronumgrafl'atoruraqj: illud veto magnificura,generofura,atq;ingentisanirai opus,fuis laborantibus opitula-ri,in fummis periculis pofitos media ex morte recipere. Quod fi non fuppetebant vires,vtcum bofte figniscollatis decertare poITet.vaftationem illam vicotu,agro-Î® rumq;populationem, honeftius tutiufqj perprxfeffos fieri pofledicebant. Erant qui fuaderent,vt ad Gallorü Regis padapromiiraqjrecurreret,quandoinclinatis rebus aepropemodûperditis non erat vndelubfidiümaiuscertiufqifpcraripoircrï Aliicontra,leuirati Gallicæ no multum elTe fidendu, cum præfertim quo tempore fedus illud inttri fuerat, Lufitanis rebus fortunaafpirare videbatur, quç nunc ad-uerfa refragaretur.His lentctiis Lufitan’ incert’ quid faceret,pergit,v t id exequej

returquodabinitio conftituerat, in agrumqiSalmanticenfemducitexercitum» Quod vbi nofter comperit, cum parte cxercitus Comitem aTriuinio mittit, qui Lufitanicônatibusadiierfetur,feq;cum Salmanticenfibus iungat.Id cumLufi-tanus ex interceptis éxploratoribus accepiflet, fimul etiam amp;nbsp;Hifpanum, cui non eratpar,Comitemfubfequi,reputansfecumnoneiIeedignitate regia cum Comité pugnare, neq5 prudentis cum fuperiore condigere, cœpit fepaulatim inTau-rum füam,hoc eft in latebras notas,recipere. Sed ne fuos in tanto periculo defere-ret, cœpit cum vidore de permutadis captiuis agcre, vt ipfe Beneuentanu Comitem data fide abfolueret,oppidaq5 amp;nbsp;caftella qua: fecreto data erât,redderct,nofter Comitem Pinnamancorum liberum ex vinculis abire iuberet,obfidionemqj lO Cantapetrç tollerer,ealegc,vt præfidiarii milites anno ab armis ceflarenrad quod Pharii Comitis interuentu peradum eft. Beneuentano Comiti in damniaccept! compenfationem aRegeamp;Regina aureorü ducalium millia decem dono data,la corunnaquoq5ciuitatiscum portuiampridemillifada,rurfusc5firmacaeft,im-peratumq5 arcis pratfidi, vt illam Comiti traderet. At oppidani tametfi fedirioni-b us inteftinis erant difcordes,ad hoc vnum fada confpiratione,arcem in Comitis poteftatepofitam videntes,feq5 aregali corona alienatos, pro communilibertare, acriter infurgunt, arcem obfident, terra mariq5 oppugnant. Cxterum Comes ex familiaribus cognatifque,amp;amicis,acgregariis militibus cohortes parat, quasin auxiliu obfcllis mittat. Oppidani vero ex inftanti periculo fadi acriores, obfidio- iO nempremunt, ftationes a terramariqjmuniuntjdiunoduqiobfefiisnegocium facefiunt. Comes deniq; cum eo quod femel intenderat,nihil proficerer,fpefru-ftratus, cum oleumperdidiftetamp;impen/am, abinceptodefiftit. Atciuesmagna cum fua lartitia ex Comitis feruitute in perpetuam fe libertatem vendicarunr.

Depro/eé/iof/e Re^if aJpafref»,i/e^uefaffed Ra bt^if ob/iJtone aif eeiiem Re^e ebi/er/û/ufa. Ca^uf r.

Z^VM hæcapudVedonesinHi/paniagerûturfuperiorijIoannesTarraconen-'^fiumRex,huiusnoftri Ferdinand!pater,perlirerasiçpecum mandatisfilium J^ peJlcxerat, vtcumfibiperinftantiumnegociorum intermifiïoncmlfceret,ven!-ret ad fe commentaturus derebus quæ ad vtriufq5 commoda regniq5gubernario-nem pertinerent. Eranteo tempore Rexamp;Rcgina Valladoliri. Sed Rex vtparris voluntat! obfequeretur,!n Tarraconenfe regnum proficifcitur.-Regma veroTur-defellas cumpra:!èntiexerc!tu,vtfcLufitaniconaribus,fiqu!dintereamol!retur, opponeret. Peridem quoqj tempus Gallorum Rexfontem Rabidum obfider! !uftèrar,atq5inBardulosfinitimosv!corumdirept!oncs3grorumqjpopulat/ones fieri. Cm us rei accepte nuncio Rex n öfter pofteaquam patrisdefiderio/arisfece-tat,amp;rebus proprer quas venerat ordinaris, ad Cantabrorö vrbem Vidoriarn ve-nit,arq5ex Afturibus,Bardulis,Cantabris,V'afconibus,fuper!orifq5H!fpaniæpo- ^^ pulis, ad quinquagmra peditum millia diuer/órumgenerum armatura:coegir, o-mniqj hoc belli apparatu ad fontis Rabidi obfidionem proRcifcicur. lam GalUde aduentu Regiscum exercituintellexerant,Regemqj fanmquidillisfacienduef-fetyConlulerantjilhfqireCponderatjVtcederenctemponffeq^OEafonemreciperct, ibiq^hybemarene, vere proximo eandem obRdionem redintegramri: nee fecas atq5 funt!ufiï,faciunr. No(lerverodeGallorumabitufaâusccrtior,3âipCeqaoq} faas copias dimiccit. V crofq} Bardnlos,montanofquepopulosïuürar,i^pcdo fuo legibufqiobfcqnentes Jaudar,incriminoCosanimadnerrit, rotamqueprouinciam pacaram re}inquH,arq} adres inchoatasReginamq}rediens,cont:roucrüasproce-rum ex regno Nauariae obiter componit. Nam erantexillis quiPompeiopolim yo vrbem totius regni metropolimialiaq} oppidaS^caliclia vellentillitradcre,at(^fe ïpfosomneCqucfortanasfuasilliuS Rdei permittere. QjwdRexanerfatusrenair, Phœboqiex fororeluanepoti adiudicauit.InterLermatem Comitem,Petramq} Perahanum Rmultates compofair,^ cum xternam pacem no poÛer, induciasté-porariasindixm Cardinalis inrerea pontiRcaUs officii partes effie ratus operam faam

DECADIS PRIMÆ LIB. VI. 1151 fuaminterponcre, litcras cum madatis ad Gallorum Regem mittit, Hifpanorum Gallorumq}antiquamfocictatemamicitiamq;commémorâtj Bardulorum offi-ciain Gallos, inimicitias in Britannos ex profeflo narrat j in quos nunc feuire ar-maqj inferre iubeat, in illorum fauorem qui quondam fuerint illi hoftes acerrimi. Rogatjimmo obfccrat,obteftaturq5,vt a tanta rei indignitate fe abftineatjUeqj ve-litatnicosveteresinimicispermutare. NamquodadRufcinonisComitatüpcrti-nebatjnon crat tanti, vt tam inucterata focietas folucrctur, cum pratfertim li quid fracium au t diflutum erat, facile poffet refici ac refarciri, ii ad vtriu fqj regni colli-miciummittercntiirvtrinqï viriboniamp;fapientes, quorum arbitratuamp;lcntentia Iitcscontencionefq5fedarentur. PereundcmCardinalisfamiliärem GallorûRcx refcribic, non difplicere fibi reditus in gratiam cum Principibus Hilpanis, fi cOn-lt;litionibus æquis negocium tranfigerctur,amp; Lufitani quoque qui ieilli commen-darat,ratio haberetur. Ad perficiendam rem inchoata vltrocitroqsinternuncius commeatremeatt]^,quoad ventumeftadillud, vt inannum inducixconftitue-tentur, quo tempore diflenfionesinter Hifpanorum Gallorumqs Reges tranfige* rentur,ex qua tranfadionetotusLuCtaniconatus pendebat.

ParietiKus Comes FekJ/um capita arcemobj/det^ac deinde in dedittonem accipit. Caput FL

QV o tempore in Hifpaniafuperiori a Rege noftro bategerebantur,Diixitï~ fantatusinCarpetaniaMadritiarcemquæadhuepro Marebione Rabat, iuf-luPrincipumobfidionecingebat. Comes Parietinusqui,vtfçpediâumclt,di-'J’Iacobi Magiftrum militia: fe profitebatur, Vclefium oppidum illius ordinis al-terum caput proficifcitur, oppidoqj potitus arcis præfidem bortatur, quando ra-tione Magiftratusadfepertineret, earn fibi traderet,amp;cumla?peanteaprecibus, tlanditiis,amp; pollicitationibus nibil profecilTec, minis agere ccepit, amp;nbsp;nifi pareat, fe arcem obfeflurum, neqj quicturu, quoad illam expugner, pœnafqj ab illo ekaöu-tumquasproditoresfolcntpcndere. Arpræfes vir conftans fortilq5,nihilomagis quam antea moueiiir,arccmqj armis amp;nbsp;omni corn meatus genere m unit,feque ad omnem belli fortunam aptat. Caterum Magifterbomims pertinaciamcernens arcem obfidet, perqj bimeftre fpacium obfellos eo anguftiarum redigit, vt iam amp;nbsp;ad vidum neceftaria, amp;nbsp;ad agrotantium medicamenta, amp;: ad vulncratorü remédia, omnia quibus erat opus, deficerent. Quo in ftatu fit res,Martbionemprælés certiorem facit,amp; mfi quamprimum fuppetias ferat,nullam eflé moraquin quali-eunque conditione faciat deditionem. Erat eo tempore Marcbio Compluti cum Arcbiepifcopo Toletano, cuius vtriufq5 idem erat lenfus de re communi. Qui vi-dentes ex iHa arcis cum oppidulo amiflione, quam magnum detnmen tum leque-i^etur,ad impendentisacfuturi belli opportunitaté,fimuletiaquod Lupus Valcus “ Archiepifcopifiatcr,atqjeiüfdcmfaâionisperquamftudiofus,quiprçfidiotene-batOptmnciuitatemfinitimam,reddebaturinfirmior,exfamiliaribus,amp;amiciSj

equitum ad tria millia, qui numerus multo fu perabat obleflóres. Non potuit Ma-giftrü latere tantus belli apparatus qui contra lé fieret. Rem ad commendatariosj cohortiumq; præfeâos,ac primarios viros refert,qua: fit eorum fen tentia,exqui-fit. Omnibus vifum temporicirecedendum,neq5expedandum,vttantafpesfór-tunæbellicommitteretur. poiTe namqjalio temporeobfidionemillacommodius repeti amp;nbsp;tutius continuari. A t Magifter,v t erat natura ingenti animo,amp; ex magni-^^ tudine return quasgeiferat,magna fui fiduciam babes,frctusquoqjmelioricaufa* amp;^cuinondubitabatdiuumlacobumcuiusteirerambelliqjinfigniagerebat,pro-pitiutnfautoremqjforc,obfirmatanimum,commilitonibufqjrefponditfe vellein obfidione perftare, vitamqj,, fi opus fit,pro laudc atqj maiorum fuorum dignitate pacifeià Gü vidifient illum commilitones animo tam obftinato, vt neq; pallum ab meepto retrocedere vellet,aiacres operi fe accingunt,foflas murorum eruderant, aggeres vallofqjerigunt, propugnaeulismœnium pinnifque pluteos appenduntgt;

Madones veto crebras vallo foflaque muniras contra arcem difpönunt,amp; fortifli-moquoqj milite complent.NunquampütarantArchiepifcopusamp;Marchio,Ma-giftrumtantascopiasexpe(îlaturum.Sedcumadoppidimurosacccflîirent,ftIo-petafumglandibüs,fcorpionumq)fagittisrepulfi:perextrariamarcisportam,po-fticumqjâdmiflîjinftationesagminefaâo irrumpunt.Pugnatumcftvtrinqj vehementer ab ortu folis ad occafum* Cadebant ex vtraque parte multi, fed a Mar-chiórtisamp;Archiepifcopi multoplures, propterea quod iniquitas loeifiosimpe-diebat j illos vero adiuuabat * amp;: quia fuccindi venerant putantes Magiftrum non expedaturum hoftes,neq5 machinas ad oppugnandum,neque viduni ad perma-nendum,neq5commcatumamp;ïnece/rari3adarccm inftrucndam:opus intermit- 10 tunt,atqi in tempus aIiuddiiFerunt,rcceptifq5 vulneratisamp;ægrocis,atcpincoruni ' locum validis robuftifqifuffedis, ad fuosquifq;reuertitur, intra paucosdies cum machinis,amp;tormentis,magnoqjcommeatu,grandioriqjexercituredituri. £o-dem tempore,quemadmodumpauIoantediximus,DuxInfantatusMadritanam arcem Regis amp;: Regina: iulTuobfidcbat. QinfaduscertiorToletanumMarchio-nemq5aCompluto Vclehumverfus copias ducere,carrifqjamp;plauftrisniimcrofas grandefqi machinas magnamqj vim commeatus fecum vehere,partem exercitus retinetadcótinuandam obfidionem, patternMagidromittitinauxiliumaddif-tribuendösMarchionis,amp;ToIetanipraefulisconatus,copiifqjFurtatumfratrem pra:dcit,monetq; quid ilium facere oporteat. 111e,quahoftes venturi erant,locum 2.0 opportunum occupât,Magiftrum deaduentu fuo,amp; qua de caufa venerit, certio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0 rem facit.IlJe vero refedusrecrcatufq5tamin/j3eratoauxilio,munitisllationibus tantum relida obfidionc cum reliqua exercitusparteauxiliaribusfecohortibiis adiungit. lamqj hoftes aduentabant,iam fe medio in campo mutuo con/piciebat, ncqjamplius inuicem aberant,quam quo telorum idus potcrantpertingere. Có-tinuef unt ie tarnen, amp;nbsp;neutri in altcros irrucrunt : quia orto iam vefpere non fu-pereratluxaddecernendumarmis.Itaqjlocumtutioremadpcmodandumvtri-quebbieligunt, ordinatifq;cohortibus,inarmorum procipdu vtriq;expedant, quidalterimolirentur.Marchioveroamp;Archicpifcopuscumperfpiccrentfenon pofte exequi id cuius caufa venerant, nifi armis vlam apcrirciy, venti fummam o- J'’ mniumrerumfuàrumfortunævniusprçliicommittere, fubipfum medixnodis ^^ ftlentium in cafteJlumquoddamquodproipftsftabar, neq^longeaberar,fercci-piiint, pofteroque die fine vlla fpe arcis recuperanda: Complutum rediere. Atgui prarfesprxfidiariiq; militescernentes feomniauxiliodeftitutos, neq;inreriimo-mniumpenuriapoftediutiusfamem tolerarc,deditioncmfaciunr,rebuspfopriis quçanteobfidionepoftèderantjamp;vitaquçiaminpoteftate vidons erat, concefti

Luß/a/^orum /!ex Ta uro reûé^a i» regnum /uum ree/ù, af^ue me/e aJ GaJ!for/f^ Negernproßei/iuur, ^ ^u/e/itöe egerü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca/gt;u/ T//.

t VsiTANVs Rexcum vidererlcdelufumab iis quibus autoribustantumne- ^0 ■*^gociumfufceperaf,arqjomnia ceftifte aliter quam ab initio purat(ir,Marialba-no Comiti a reis vrbiCq; Taun ptxijdium commendatf nam Joannes Vlloa illcqui fibi vrbem tradiderat, [epentinamorteintcrceptuscrai:)difpoüüfqiprxüdiispec catleiïaócarcesqux pro ilïo ttabant, daéia fecum loannaexfoeore nepte fua, La-fitaniamfaam repetit. Diuqifecamreputansqaamtarpeilh foret no modoapud faos, fedetiarn apadamicosamp;alieaiores, quorum auresfalüsrumoribasimpie-uefat, neqi iam fpes vlla effet reliquat niûin GaUorum Régis fœdere quodpepi-gerattpollicitationibufqiquasiUi iureiurandofanxitt RatuitiamnonperUtetas, nonpecniincioslegatofque,fedperfeipfumresfaasagere,ordinataqueregniad- ^^ minidrationeclaflemarmattö^omnibusad viaticum necelTariisimpletjConfcen- ^ fanaueprxtoria in Galliam Narbonenfemq; nauigat, Maffilixque vtbisportam fubit, Regemq} Gallorum qui in Turonenübus turribuseo tempore morahatur, defuoaduentu certiorem facit. Gallus co nuncio IxeuStäut Ixtitiam valtafimu-lans,honorificehofpitem excipi benigneq; traäari iubet, amp;nbsp;prorcgia dignitateo-mnia

DECADIS'PRÎMÆ LIB. VI. 1155 taniatniniftran. Ac Luficanusiterfuiîm eodirigit,vbiRex GaUorum efle diccba-tur.Rufticabatür auteo tetnporenonIongcaturribusTuroncnfîbus,quifaâus certiorLufitanumaduentare, oppidoquepropinquum efle, mittitin occurfum quirogeritdicantque,vtcxnauigatiônibusviæquelaboribus inoppidoquiefee-tet, feque ad breue tempus venturum dicit gt;nbsp;amp;nbsp;venir quidem, dataq ue amp;nbsp;accepta blutetecomiter arque honorifice alloqüüntur traâ:antquejamp; multis verbis vitro citroque habitis return fuarumeoramentationem inaliud tempus diflerunt. Poft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

aliqUotdiesGallorumRexParifiosproficifcitur, quem fubfecutuseftLufltanus, qui videns Regem aliis negociis implicitum/ua veto quorum caufa ram io ngàm ' '® viam terra mariqj fuerat emenfus, de die in diem protrahi, adhibet bonos amp;nbsp;grades viros Regifqi amicos, qui exponant illi caufam fui aduentus in Galliam, com-lïiemorentqueiótumfcedusfpemqsauxilii quam fit pollicitusadgerendum bellum contra communes hoftes,ipfius Regis, quo Rufcinonis Comitatum repetere audent, fuos, cuius dotaleregnum contra omnia diuina amp;nbsp;humana iura retinent. Effeque tanti Regis etiam fi non de fua vtilitate ageretur, prohibere iniunas, fub-huarelapfos,fupplicibus opemferre,arqueregnoexpulfosinpriftinumftatura ®tigere: hoc efle Regum opus honorificêtius quam regnare. Quare oblitus fe Re-Iê^™ jgenuaqj ampledens orabat obteftabaturq}, ne in caufa tam iufta amp;nbsp;honefta defetcret, fortunxque Regum mifereretur, eorum maxime qui vim paterentur

° iniufte.Sedncqjfortunasfuas tam efle perditas, vt non haberetregnumauitum ƒ adhucincolume,atq5in ipfo vnde fummoueretur, vrbes, oppida, caftella, proce-res,virosprincipesacprimarios,quorumidemfitcumillofenfusdercpub.Hifpa-ua. Adrem tamen conficiendam vnum tantumdeefle capur,duccm, moderaco-teuuÿ, cuius aufpiciis omnia gererentur, eum effe Regem Galliarum ac prxterea ueminem. AdhancLufitanipetitionem,acpotius promilfi ac debiti exadio-uem,Gallus per eofdem intenjuncios refpondet, non debere mirari Lufitanum, fihomo tot tantifqj negociis implicitus ad res illius non refpexerit. Sum (inquit) o amici folicitus bellorum quç mihi (vt videtis) impendent,alterum hinc a Burgun- C »m; n^ ^j dionuniDuce,alterumillincaBritannorumRege,quorumconatibusreprimen-Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

5® disbina:copia:fun^omparandç,quasiamoportebatfuiflrcconfcriptas,prçtcreas ' ’ quæfuntOEafone contra Bardulos Hifpaniæqs fuperioris incolas,quibus erat fibi animus alias adiungere.Vt tamen caufa pro qua helium erat gerendum fieret iu-

i ftior,debereipfum imprimis neptem ex forore iuxtacofuetudinem Romanæ ec-1 elefiæ vxorem ducere. Alioqui neqs ille poflet efle Rex,nec fe illi pofle iurc opem | ferre. Etquiaintercedatillicumducendavxorepropinquitasfanguinis,quæeflêt Ï impedimento quo minus iure poifet fieri,fupplicandumeïTcafummoPontifice, | vtillosalcgibusfoluerct, quem prohibèrent in iura connubiimatrimoniumqjcÔ-’ uenire. Hoc Regis Gallorum refponfo Lufitanus non multum lætus,exequitur tarnen quod Gallus monebat.Literçqs fupplicesab vtroqueeade read fummum 40 Poncificemdatac,caprumq5incuriadenegociodifceptari,neq5defuerüt vtriufqj partis aduocati qui rem in fummam difhcul tatem deducerent. Vrgebant Pontifi-cem Regis amp;nbsp;Reginç Hifpaniarum legati,dicenrcs ex ilia difpenfatione,fi conce-deretur,fequerentur multa detrimenta per omnem Hifpaniam,cçdes,latrocinia, agrorum populationes,viarum graflationes,atq5 dari materiam vnde religio mor-talium amp;nbsp;cultus diuinus minueretur.Cumqj difpenfationes huiufmodi concilian-d3epacisamp;tollendarum litiumcontentionumquecaufaconcedi debeant, nunc concederetur in feminarium difeordiæ ac fimultatis, non modo ipforu Regu, fed ctiam fummatum,amp; infimatum, amp;nbsp;mediocris conditionis hominum odia, inimi-citiaj,diflenfiones orirentur, amp;nbsp;quae bello implicitos fequi confueuerunt. Inftabat 1® exaltera parte Gallorum Regis legati amp;nbsp;procuratores, dicentes iniufte fibi dene-gariquod aliis concedi folet, neq; Regem fuum ira meritum eife de fede Apofto-lica,vt eins petitiones in caflTumcederent.Quibus Pontifex videbatur fauere,pro-ptcreaquodoperaGalloruRegis indigebatadeertas quafdam res adCameram Apoftolicapertinentes.Tandcmvicitvtilitas,difpenfacionemconcedit,datq5Lu-fitanopcrfcrenda,fecrcto tame,ne res aduerfariis nunciaretur. Interea Lufitanus

ad Burgundian Ducem proficifeitur, cum quo erat illi arda fanguinis propinqui-tas, expenri volens, fi pofTet ilium cum Rege Gallo in concordiam reducere, quo faciliusauxiliarescopiasaGaHopolTet habere.Erac eo tempore Burgundionutn Dux occupatus in bello quod cum LotoringiæDuce gereban Locucique inter fe muka de conditione rcditus in gratiam Ducis cum Regc Gallo, Lufitanus partes negocii peragendi fufeipit, redienfqj Parifios nuncium accipit demorte Burgun-dionum Ducis,in prælio quo pugnatum eft cum LotoringiorumDucc.Burgun-diæDucatusproptereaquodDux fine liberis decefferat fexus virilis, ex Gallo-rum legibus ad coronam corpufqj regnorum Gallia: deuoluebatur. Rex occafio-nem ex morte Ducis Ducatus capiendiarripit,hoc vnum agit,Lufitanum dirait- ^o ti t, in Hifpamam vt redeat hortatur, feqj confedo B urgu ndiæ n egocio miffurum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^

maiores copias quanfelimitaneis coniungantqui erant OEafone,pollicetur. Lufitanus omni iam fpe fraudatus, eo mifenat fortunarum fuarum deuenir, vt dere-Iigionisingrefrucogitaret,idq5Hierofolymis,vtefietlongius,quamquorerüHi-fpanarum nuncius peruenire poflet, fecilTctqj, nifi a famiïiaribus, atqj iraprirais a Phario Comité qui illum in rota peregrinationeillafueratfecutus,murarefenten-tiam fuerat coadus. Tune abeundi copia a Gallorum Rege petita amp;nbsp;obtenta, ea-dem via remenfo mari in Lufitaniam fuam qua venerar,reuerfus cd.

De Segouiev/tar ce Mo a MaUdonato ca^/a, c^ a Regina rurjus inpo/e/ia/em nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

fuamredaffa. Caput F///. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iç

A Ndreas Caprarius,quem inpartefuperiorifiepediximusfub£nriquoRc-ge fuidc regiæ domus villicum, atqj Segouienfis arcis prxfidem, exquo tem-poreLufitanusinmediamHifpaniamirruperat,Regi amp;nbsp;Reginanfamiliariflimus fuit, propterea q uod fortuna belli adhucancipiti, Lufitano relido partes illorum 1 fecutus eft, thefaurofqj Regis Ennquiquos in arceferuandos depofuerat,oppor-, *• tuno tempore illis tradidit. Quo fado ita Principurn voluntatem demeruit, tan-«• ». tamqjabillisgratiaminierat,vtn5modonibilexiisquæanteapoftîdebat,immu-tarent,fedillumpoftca multum benefiensamp; honoribusaccufiularent,interquan jO arcispræfidium vrbifq; tutelam,amp;,quod grande pignusamorisergaillumamp;illius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J(

erga fefideifuit,quod vnicam filiam Eli/aben junioremiam Principera defigna-tamfnondumenim Joannes eratnatusjilliadferuandam educandarnqjcommen-darür. Etat Alphonfus quidam cognomen to Maledonatus,cui Caprarius arcem fuiloco tenendam crediderat, quam poftcaPetro a Bouadilla focero fuo Beatri-cisBouadillae vxoris fax patritr^diiufférat.Maledonatusknüteimhonorisdi-minutionem,indoluitqjampliusqu3mpromateriadecebat,habitaq5temporuni ratione,in quo non modo iceleris quod parabar,imptinitareaftequeretur,verum-etiam grandealiquod fibi prouenturum, ceepir cogitate quemadmodum arcem prenderer, Elifabenqs Principem in poteftatem redigerct, quibusobfidibtiscuni 4® , Regeamp;Rcgina,fipoftêt, proditionisprecium paci/ceretur: quo.d finonliccret,ad ^^ Lufitanum cófugeret.Èratilli tanrafamiliaritasin eadomo,vtingrediendiarcefn amp;exeundifacultasfemperpatcrer.Fingit fibiopus edefaxo quodämagnoquod cracin arce. ld Cibi Maledonatuspenei ad neCcio quos dom us fax v fus, Sc:cum v)X aplüribusverfaripo{ret,armatquatuor facinorisquodincipitconfcios. Armafu^ erunt occulta, Sc: qux facile tegi poterant, cum prxfertim ab illis nulla poffer oriri proditionis fufpieïo. In arcisporcasirruunt,ianicorem trucidant, prxfidem in vincula conUdunt. Cuius fatelliteS cum putarent tantum fcelus non potuiffenifia plurimisattentari, in turrimperpulchremunitam, vbiElilabc Princepserat,fe recipiunt. Cum illamprodirotes oppugnarent, nihilqueprofcerent, reliquasar-^ ^^ cismunitioncs amp;nbsp;propugnacula occupant, amp;nbsp;quia paud erantad rantam rem tu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^

endam,cxciuibusquialtcrius erant fadionis, complures admittunn loannes At riusduitatisprxful qui propter limultates quas cum vil}icohabebat,eo tempore aberat, adreiadxnundum accurric, feq} vrbisprimoribusagglomérat. Ciiiiiatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Carum return quæ Segouixgcrebatur,co iter arripit. lamqs vrbi aduentabat,cum ciuitatis proceres, legatos ad illam in occurfum mittunt, qui fupplicen t illi ne ad-Oiittatfccum in vrbem Comitem Beneuentanum, quippe qui pedibus manibut* QUc fauebat villico, ei ufqj vxori Beatrici Bouadella:. Quod nifi prohiberetur vrbe ’ntrare,pofle fieri vt populus ira perci tus aliquid änderet,quod in ipfius Rcginç of-fenfam amp;nbsp;villici at^ eius vxoris perniciem cederet. Ad quam petitionem Regina refpondet,iniquum efle quod Segouienfes ciues velient imponere leges Principi-^us,quasfubditisconfueueruntimponere Reges, viftoreic^ vidis.Iteigiturfin-j quit)atque meis verbis dicite illis, vt definant infanire, moiianturqs aliquid quod ° pofteainipforum caput retorqueatur.Hxcdicens,vrbem cum vniuerfocomita-^ingreditur, atqj deinde arcem petit. Cumqj arcis pars a ciuibus teneretur, pars 3biisquiinauxiliumvillicipra2fidifqiconfluxerunt,neqjcefiarentmiffilibusfela-cefrere:Cardinalisamp;BcneuentanusComes,aliiqjquibusReginaaufcultabat,fua‘ debantillivtarcisportasclaudiiuberet, ne fi furorpopuli frequentisarcemoc-cuparet,pugna confereretur^quam nemo,ncc ipfa quidem, poflet diri mere. At il-läcontraiubetomnesportasaperire, populumqsadmitti,quantumarcisimplu-uiumcaperepoflet. Quos Regina exfuperiori loco comiter allocuta. Dicite, in^ lt;11111,0 amici,quis furor agitat vos,aut quid fibi vult in media return omnium tran* ^^ 9lt;’illitatehicarmorumtumultusj’ Si quid eft quod intern veftram fit, aut malx traftationis aliquam habetis in villicum a(ftionem,en ego adfum, qua: remedium ponam,neqj patiar a quoquam ex iis quibus iuftitiam aut partem aliquam reipub. adminiftrandam commendaui, iniuriam fieri. Omnes vna voce conclamant,Ex-dudatur villicusgt;cuius infolentias atqj fuorum pan non poflumus. At ilia iubet o-*^nesquiaciuibus ftabant,amp;:qui ab AndreaCaprario,exmunitionibuspelli,eiuf-H^c pra:fidium Gonfalo Aconiregia:domus œconomo amp;qua:ftorimaximo fub publicafide tradit. Ciuibus autem imperat,vt deputent certos, bonos, fapientef-que viros, qui déférant ad ipfam, aut ad eos quibus ipfa caufx cognitionem com-nuferit, querelas illorum quos Capratius aut fuorum quifpiamlæferit.Illevero innocentiam fuam purgauit, amp;nbsp;fi quid obiedumeft, amp;omnemculpaminfuüs 5® tciecit. Nam con^ertum eft poftea, totum illud inuidia amp;nbsp;maleuolentia quorun-dam nobilium efle conflatum. Quare Regina amp;: arcis praefidium amp;nbsp;alia or namen-tadignitatis illi reftitui iubet.

De f^rchiepifiopi Tsletani c^ mfarebionis nüenatis cum ^ege amp;nbsp;Regina reditu ingrattam. Caput JX.

QVanta pcrtinacia amp;nbsp;rebellionc ArcbiepifcopusToletanusamp;Villenatum Marchio Lufitanorum Regis partes fecuti funt, in libris fupetiorib. demon-ftratum eft,eoq5 fortuna illos deduxerat,vt nihil iam quærerent,nifi honefta viam 40 ab officio male promiflb difcedendi, fcqs ad melioris caufa: Principes transferen-di. Spem vero omnem fiduciamq5 rei coficiendæ magnam in Rege Tarraconen-fium habcbant,qui de illorum reditu in gratiam cum Rege amp;nbsp;Regina fa:pe egerat* Sed interim mittunt bonos prudentefque viros amp;nbsp;religiofos, qui errata excufent, pœnitentiamqj erratorum exponant, amp;nbsp;petant vernam, voluntatemqs in pofteru intermiffa obfequia emendandi déclarent. Ada eft caufa diligenter apud Regem amp;Reginam per amicos, quorum orationi amp;nbsp;precibusaccefleruntliterae aTarra-conenfiumRege quiconficiendo negocioplurimumftudebat. At Principes no-ftrihabitarationetemporisamp;fortunac quæ in rebus bellicisplurimumdomina-tur,amp; paruo momento hue amp;nbsp;illue impellitur, deinde quod meminerant officio-P rumArchiepifcopi, qua:apudipfosfueruntilluftria, quo temporein multarum terum difficultate Iaborabant,amp; quod Marchio trahebat fecum multas nobilifli-tnafqjfamilias propinquorum amp;nbsp;affinium amicorumq5 qui ilium fequebatur ; fta-i nbsp;nbsp;nbsp;tuunt illos donare venia, vt hoc vno beneficio amp;nbsp;Rex patri,amp; Regina focero obfe-

queretur,firauletiamvt illos ex hoftibus amicos facerent,exequerenturqjVergi-lianu illud quod fuerat Romanorü peculiare, Parcereffibie^}ts,(^debe//are//fperbef.

Atq; vt beneficium bcneficio cumularent, vedigalia amp;nbsp;bona quorum vfu illisfu-eratinterdidum,refticuiiubent.Sedamp; Lupus VafcusArchiepifcopifraterOptu vrbem cum arce tradidit, tametfi ab Enriquo Rege hacreditario iure fuerat ea do-natus. Madrid quoqjarccm qua DuxInfantatus longa obfidionepremebat, Regis amp;: Regina: arbitriorelinquit. Caftrorum edamluliorum arcemqua:Pradide Petro a Beada pro fe ftabat/equeftro tradenda Gonfalo ab Auila pollicetur,quoad fibi fatisfiat quibufda de rebus ex pado conuento quod cum illo pepigere. His inhunc modum peradis iureiurando fanxerunt, fe permanfuros in fideatq; obfe-quio Regis amp;nbsp;Regina:,feq; pro hoftibus habituros quos illi hoftes elTe, amp;nbsp;pro ami-cisquosilliamicosefledecreuerint.Archiepifcopusinfuperad fummumPond- ^® ficern fedemq; Apoftolicam dat literas de fuo reditu in gratiam cum Rege amp;nbsp;Re- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|q gina,partim excufans fe quodfecerittotmutationes inexhibendofuisPrincipi-bus obfequio, pardm accufans pœnitèntiamqj agens quod abiurataElifabe Prin-cipeac deinde Regina,quam antea iuraucrat,Ioannam fubdiduam Enriqui Regis filiamiureiurando PrincipemReginamq} poftea defignauerit. Nuncverofebo-na fide redifle in ipforum gratiam quos læferat, idq; aflecutum non tam fuis meri-tis,quam illorum fingulari humanitateatqj dementia. Quareafanditate fua pre* cabatur fupplicabatqj,vt quod a fe fadum erat,boni coniuleret,atqi in bonaparte acciperct. Per idem vero tempus Othomanus Turcarum Rextrecentarumamp; co amplius nauium Eubœam infulam Bœotiæ adiacentem pctit,amp;primo aduen- 20 tu Storam amp;nbsp;Bafilicon oppida non magno negocio expugnat, captaquefunditus deler, deinde Chalcidem vrbem nobiliflimam obfidet, atqj pofteaquam triginta diebus oppugnat, tandem per totam nodem tormentis machinifque muros qua-tiens, atqj viciffim militibus oppugnans, fub lucem acrius infiftit, fecundaque diei hora capit.Turci vidores debacchati funt in omnem fexum amp;nbsp;çtatem,co vel maxime irati quod in ea oppugnatione ingentem cladem acceperant.

' ^a ratioKe Tauras ciuitas i^uapro Lußtanorum Re^efiabat ,pa^orü cuiuß dam tadaßria recepta eff. nbsp;nbsp;nbsp;Capaf L

VM adhucpercatcmporaRexelTetcum loannepatre in pro- 4° uinciaTarraconenfi,Regina vero Segouiæ, quo venerat paci-ficanda:ciuitatiscaufaex turbulenta illa feditionequainduxit ^^MaledonatuSjdcquodidüeftinfuperioribus: venit ex infpe-rato nuncius qui fecit ipfam ipfa la?titia lætiorem,Taurû vrbem in poteftatem prçfedorum fuorum vendre fine vllo militü fan-guine,finc vllo difpendio,fine detrimento deniqs vllo. Quæ res in hune modû gefta eft. Paftor quidam ouium Bartholomçus nomine,ipfius ci-uitatis incola,venit ad AlphonfumFonfecâ Abilenfem Epifcopû,dixitq}d3turûfe viam qua vrbs illa capcretur,fi ei aufcultatû fuifret.Quonam,inquit,modo,Epifco-pus,aut vnde id coropertû haberet.?Ego,inquit, iâ inde a puero paftor fum, qui in JO fuburbanis pafcuis femper oues meas paui atqj obferuauj,frequéterqj illas egi partum in cliuum illû arduû,qua eft ad murum afcenfus adeo prçceps,amp;: anfradibus concifis interruptus, vt nemo vnquaattentarit, nec reptando quidé per eû afcen-derc. Sed neqj vnquâ in vrbefuit fufpicio ea parte muros fuperari porte. Iraq; Lu-fitani ab illa murorû parte fecuri non vigiles,nô circitores,nô excubias adhibenr.

DECADIS PRIMÆ LIB. VII. 1157 MittitEpifeopusarmatos decera expedites cumpaftore qui ilium fequerentur, vidcrentqj an eflet credibile, pofle fieri quod paftor promittebat fe præftiturum. Euntitaq; cumillo,amp; reptando ad murorum radices euadunr,afcendunt,defcen-dunt,mediaqj in vrbe confiftunt,non canis,non gallus,non anfer,non deniqj vJlus mortalium ftrepitus auditor. Neqj id mirum,quod ilia pars vrbis erat deferta. Re-deunt itaqs ad Epifeopum, quid viderint, quid fenferint, immo quod nihil fenfe-fint,narrant. Epifcopus munitionum duces qui in loeis finitimis erant,con uenif, 4uiinlonginquioribus, per literas facit certiores. Omnibus placuitremdebere experin.Mittuntitaqjfexcentuinarmatos qui paftoremfcquantur,amp; quid agere inosoporteat,monent.Atilliducefuoprxuioreptandopercliuiarduacunr,qua poffunt.Sed inter eundum venit illis in mentem,poflefieri vt opportunitasilla tantumqj return omnium filentium ex compofitocum paftore fuifletfadum,ne-quecommittendum,vtvniushominisdiâ:o,fiuefimplicis,fiuefubdoli,tantæ co-piæpericuloexponerentur. Tumultuantibusitaque omnibus, amp;quidfacerenc dubiis,Petrus Vcrafcus,vnus exiis qui partem copiarumducebant, in huncmo-dumlocutuseft. Auditcobfecro vos commilitones mei,efto,iftamcautionem veftram laudo atqj probo. neque enim vnquam nocuit profpicere, vnde pericula Poflintingruere, fed in hoc homine quo duce nunc vtimur, ego non video vnde ftifpicerdolum aliquem fubefle. In eum ftatum res iam deduóta eft, vt non pofli-niusnifi magna cum ignominianegocioinexperto redire. Audendum igitureft, amp;^aliquidfortuna:arbitriorelinquendum. Nam audaces fortunaplærunqjiuuarc ^dlet,quemadmodum amp;nbsp;timidum perdere,amp; ingens gloria fine magno labore at-‘juepericulocomparari minime poteft.Cumq;omnes hxrerent inter fpem me-tumqjdubii,nefcirent quid facerent, Antonius Fonfecaadolefcensanimofusæ-tatisferuore percitus in muros tendit, fcquitur ilium Petrus Verafcus, atqj hunc Vafcus Viuarius,puduit reliquos non fuum quenqj ducem fequi, neque cefl'atura eft.quoadomnes in vrbemfuntrecepti.Fueruntautem hi fexcenti milites,reliqui omnesiuffifunt teuere locum qui erat contra certam quandamciuitatis portam, vtcumillifuiffentadmiiri, hi quoquefraftaportareciperentur intra vrbem. Qui vrbem tencbät,in^artes duas diftributi, altera forum occupan t, altera portam vrbis inuadunt, portarum clauftraferafqj rcfringunt, fuos qui expedabant, admit-tunt.PrimacoitiofuitcumLufitanis, qui vrbem circumibant armati.Sed cum cognouiflentomnia teneriab hoftibus, amp;nbsp;ciues omnes putaiTent eiufdem fadi confeios, cum Comité acduce fuo in arcem fe recipiunt. Qui cum vidiflet totam vrbem in poteftatem hoftium redadam,arce deferta fecumfuisincaftrumlnui rccipit. AtMaria Sarmenti Ioannis Vlloç vxor arcem occupât,cumqj notis amp;nbsp;do-mefticisfamiliaribufquefuispropugnat,nonquopropofueritfibiaLufitanisali-quam fpem, fed vt cum ipfa Regina meliori conditione arcis deditionem faceret. Ad huius rei nunciura Regina accurrit,vrbem magno omnium plaufu atqj la:ti tia lt;0 ingreditur,ciuibus qui exulabant, bona reftitui iubet, paftori qui tam prxclarifa-cinorisautor fuit, in alimenta hæreditarioiureamp;quod ad pofterosilliustranfirer, decreuit quantum ad honeftum vidum fufficcret, illum præterea omnemqj illius pofteritatem ab omni exadione liberauit. Maria Sarmenti qux arce tenebat,erat foror lacobi Sarmenti Comitis Salinarum, qux in toto illo bello Rege Reginamq^ fecutus,nonvltimamoperamnauauit,erantque multi alii affines amp;propinqui qui ineodem bello merebant. Hi fufeeperunt partes fupplicandi pro illius vita fortu-nifq5.Caufafqjfupplicandiprçferebant,quoderatfœmina,quodvidua,quod marin caufa omnibus inuifa, quodqj omni tempore belli nunqua maieftatem regiam verbo Ixfiflet. nam re qui poterat ? cum effet in poteftate mariti, quo nihil fui t im-I® portunius, neq} minus fuorum amicus : non poft illius mortem, cum arcem Lufi-tanusoccupauit. Nunc vero cum munitioillavideretur effeineiuspoteftate,il-lamqjarmis tueri,non effe caulam, vt aliquid corum quæin hoc bello gerenda effent, impediret, fed vtfidei amp;mifericordiæ illius fedederet. Hisprccibus Regina commota,illius viduitati, amp;nbsp;fratris Salinarum Comitis amp;nbsp;affiniü propinquorumqj obfequiis omnem culpam condonauit,omneflt;^ illi us clientes domeftieofqj ac fa-EEe n;

miliares federe abfoluit, arcemcapit, munitionem molisquaminagróTaurino loannes Vlloa maritus vi arque iniuria tenebatjacobo Benauidio metatori regio iubet reftitui. Atqj in hunc modum ciuitate comporta, omnibufqj rebus in ordi-nem redadis, V alJadolitum proficifcitur. Nam eo Rex dicebatur elle venturus,vt reliquias belli om nes in illis locis conficerent.

eMortuo Cowüe Parte/ino Fer^!»4Kt^»i Rexf)ro APagifiro creafur, c^lu/ï/axi ieilum reKeuaKt. Caput PP.

ES. temfjore Regina nunciu accepit de obitu Roderici Enrici Manriqui Corn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ö

•*^irisParietini, qui fe Magiftrum dici malebatdiuilacobi.Nampartemillani MagiftratusquæpercinetadprouinciamCaftelJx, po/îîdebat.Accipitetiani,Al-phonfumCardeniumprouinciæLegionenfiscommendarariummaximumcum muleis cohortibus Vclefiumproperare, vratredecim commendatariisquiexin-ftituto illius ordinis antiq uo foli habent ius nouum creandi Magiftrü,eodem iure amp;ipfecrearetur,idquodexordinisinftitutofierideberer.AtquiaRegiamp;Reginç omnes tres regni Hifpani magiftratus regio céfui ann umcrarc animus crar, quod amp;pofteafecerunt:Reginavtinftantiselcaioniscomitiaimpedirer,triduoVcle-Ïïum ex Valladolitovenir, quoiam fuffragatoresilli tredeeim conueneranr,quos ^‘^ Reginaiubetadnocari, atqsillos m huemodüalloquitur. Scitisfpathiferiimmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i(

vero cruciferi milites, quod Magiftratus diuilacobi ab initio coftitutus eft tuêda: atqj ex occafione amplian’dç religioniscaufa,amp; ad hos vfus tot oppida,totcaftdia, totarces,rotmunitionesarcgibus,prçlatis,abonisvirisamp;honcftisfuntconce/rç.

Sed quoniaaliquando ad eofdé vfus hoe magiftratu fuit opus, ilIis maxime qui eu Granatenfibus Mauris bdlum gerebant, autoritäre fedis Apoftolicæadrainiftra-tione eins inierunt, aut eoneedi filiis Regö primogcnitis,aut viris illuftrib. proeu-rarunr.Nucvero cum fitnobisin animo,pofteaquaHifpaniaru bclla quieuerint, omnéarmorüimpetuinMaurostrasferre,erepub.noftraefteduxim’,vtinterini MagiftratusifteeollooeturinRege,quofaeiliusabvnoimperftoreviribusqudo J® vniuerfaresbellieagubernetur. Quod vero ad oommendatarium maximum at- jç tiner,ego curabo vt boni confular,amp; pro fide quam erga meRegemqj habet, non «gré Jaturus fit. Ad hoc veroperficiendum duas modo a vobis res peto : primura, vtfuftragationemiftamimpræfenti3ruradift'cratis:alterum,vtabApoftohcafede per libellos fupplicespetatis, vt pro Magiftro, fine quo ordinis corpuscle no po-teft, det vobisHilpanorum Regem, quod non modo erit vnicuiq; veftrum vtile, fed Sevniuetfo ordini honorificum.Confilii huius fuicommendatariummaxi-mumfacirparticipem, idqjvtæquoanimoferat, abeopetit, fcq5pollicetiirfide iurefuoexperiri vellet,no obftaruram, quo minus ius fuum perfequeretur. Com-mendarariiquodaReginafuntiufti/aciunthbentcr.namamp;comitiadi/fimulant, 4° amp;nbsp;a fummoPontifice proadminiftratione ordinisRegemfibidepolcunr. Com- ^r mendatarius vero maximusvtcumqjReginç imperium accepcrif,aftcnfuseftilli, amp;nbsp;vultu hilarinihilofegnius ad bellum cum Lufiranisgerenduminfuamprouin-ciamredit. Interim dumhæcVclefiiaReginageruntur,Rexeßarduli3Tauruni venir,recenfitilq,'cohortibusquçerantinftationibusamp;præfidiiscontracaftrum Jnui,aliaq5 C3ftella,amp; munitioncs quæpro Lufitano ftabanr,commendataq5 belli-CÇ reifumma Duci a Villa formofa fratn notho,amp; Comiti Phario Hifpani^ Com-eftabili,ipCe Ocaniampro{icifcitur,ybiRegina erat,Scinde vrerq;Toletum feco-fe[C,vbiprovidoriazonespartaScpericulis euafisinbelloLuCitanoconcepzavo-zaperfolauz. DiniFrancdcicœnobiuzn,Scremplumilliannexum fubnominedi- ^^ uiÏoannisa?dificat,amp;omniaquidcmmagnificentiftïmeamp;prodignirateregiaab- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Je

folnza.inde Madrizurn profeäi accipinn z nuncium, per ßnes Pacis Augullx Sc ci-uizazisRodenei duobus exercizibusLuGzanosinHifpania rnrCusbofblizerirrue-re,azqiomniafcrzoigniqivaRari.Scribunzizaqÿ ad commendazariam maximum LegionenCis prouincix, Sc ad Laurenrium Suarium Comizem Empozizanum, quibus

DECADIS PRIMÆ LIB. VIL 115^ lt;]iiibus commendanttuendorum finium cuftodiam, cum facultate,quoties opus cfret,enocandiad armaomnes quiaut ftipendiaregiamercbanc,aucex eacaufa immunitanbus fruebantur.Fiunt vtrinqj inaliorum finibus excurfiones, agro-rum populatione.s,mortalium captiuitates,vulnera,cædes,captiuorum vcnditio-nespermutationefqs, amp;nbsp;multo maiora facinora quam ab hoftibus nominis Chri-ftianifieri confueuerunt.Nec fegnius in ciuitatis Roderici finibus res agitur.Nam ex munirionibus quæ pro Lufitano ftabant, erumpebant latrones graflatoref-lt;]uc eo audacius frequentiufque, quod audiebant Lufitanos intra fines Hifpa-niævcrfari.Negocioitaque inregium confilium miffo, cum alii aliud fentirenr, amp;nbsp;a qualibct deliberationis parte pericula amp;nbsp;incommoda fequerentur, placuic tandem, vt Regina in partem illam Lufitanix quæ ad Pacem Auguftam perci-net: Rexvcro traic3:omonteTauro,contra caftrum Inui amp;nbsp;eiufdem fadionis reliquos proficifceretur.

FeriHfiafidus Rex caßeßa ^//iCpro Lußtano adhuc fiaba»tßmul o bederf tubet. Caput IJL

V M primu m Rex Madrito in Methymnam ad campum venit,conuocatis fra^ '^ tre notho amp;nbsp;Comeftabili cum cohortibus,quibus iJlos prxfecerat,de obfidc-^’^ discaftellis illis vnde tot mala onebantur,animü intendit,amp; quomodo id fieri pof-feïcommodius,in confultationem mittit.Euocatifqs cquitibus peditibufqs omnis generis armaturx, ex ciuitatibusoppidifq; finitimis,vno diequatuor caftella, dif-tributis cohortibus,obfidione cingiiubet, Alphonfo Fonfec® AbilenfiEpifco-po,amp;alteri AlphonfoFonfecx Caucenfiumamp; Alahegiorumdomino,amp;Vafco Viuario Salmanticenfis Epifcopi fratri, Cantapetrx negocium mandat, Septem ecclefiarum munitionem fratri notho, Cappularum Petro Guzmano, Caftri veto Inui Ludouico Hemerobii Comitisfilio, amp;nbsp;Frederico Manrico.Paucis poft tiiebus Cappularum prxfes,conceirafibiamp; vitaamp;fortunis,dcditionemfecir,prç* feftufq; obfidionis illius ad caftrum Inui ire iubetur. Dux a V illa formofa poftea-tJuamSeptem ecWefiarummunitionem bimeftritempore tormentis,machinis, crebrifqj oppugnationibus afflixiflet,adco concuffit, eoqjanguftix rem deduxir, vttantum vitaconcefTa cogcrctobfeflbs indeditionem venire. Omnes latroci-nioinfames, atq; fcelcribusinfignes, quos interim poterantintercipere, Rexiubet patibulo fufpendi.Quo terroreperculfi qui Cantapctram prxfidio tenebantj amp;ipfifie deditionefacienda cogitarecocperunt,quodamp; faólumeftillis faculta-te liberain Lufitaniam fuam redeundi.Solum reftabat iam caftrum Inui, in quod Rex transferri iubettotam belli amp;nbsp;aliarum obfidionum molem, iuffitqi metari bina caftra, alteraad Dorium flumen, altera in agro fuburbano,qu2E prohibèrent ne terra aut aqua commeatus in oppidum importaretur. Poft aliquot dies Regi 40 videbatur oppidumdebere oppugnari,quiaita eratomnibus neceftariis inftru-d:um,vtlongo remporeobfidioelletduratura.Erantquioppugnationemillam in aliud tempus ede difterendam cenferent, quoad obfeflbrum vires amp;nbsp;vidui ne-‘ ceffariadeficerent,amp; rumor ad cospcrueniret,dcfociorum deditione.E diuer-foalii inftandum efte oppugnationi dicebant, propterca quod inftabat hyems, in quaneqs militesfub diohyemare, ncq5equipafci, neqjmachinx puluifq} nitra-rius defendipoftet,quin corrumperetur. Captovcro oppido pofte obfidionem arciscontinuari, quoad caperetur a militibus facile tolerantibus fub tedo temporis iniuriam.Huic fententiæ Rex accedit, iubetqj poftridie fub primam lucem tormenta amp;nbsp;machinas intendi, foftasea parte qua oppugnatio erat ineunda,ru-ï*^ dereatquemateriacompleri,teftudines,pluteos, arietes,fcalafqueparare.Erum-puntobfeftihoftefqueaccedereprohibent,miftilibufquefubmouent. Pugnatur aliquando cominus , editur vtrinque cxdes maxima , durât pugna per totum diem, quoad nox aduentans vtrofque dirimit. Poftridie repetunt idem opus, atquedeinceps idem faciunt vfque in decimum diem, quoad amp;nbsp;foftx funt opple-tæ, vaïliamp; propugnaculadiruca, fcalxadmouenturmuris, quos prxfidiani fef*

fi laboribufqj confedi dcferunt, atq; in arcem moliuntur. Diu noduqj pugnatur. E rant qui arcem prçüdio tenebant,plures quam q uadraginta ftrenui milites,amp; ex fcelerum conicientiafortes, amp;qui nullumpericulum formidarent.Rexhocin ftatu obiidionem relinquens, cjeceraqj prxfedis commendans, Methymnani ad campum fe confère res alias creacur us.

Rex Fer^ixa^i^us woxtis Leox^smuKit^ef^e^x iv agro Salmanficetiß récupérât. Caput [lit.

t Rat SaImanticæprætormaximusGarfiasOforius,isdetulitadRegem,Ro- 10 •^dericum quendam Maledonatum ordinis equeftris viru, eundernqs Salman-ticenfem ciuem,teuerepræfidio arcem munitam qua: ad ciuitatem pertineret, cognominatum Leonis montem, vndc in finitimos agricolas, paftorefqj, atqj in viatores intcrdum longinquiuSjiniquam exerceretdominationem, quern nihil puderet iura diuina amp;:humana violate, nonæquo iure cum fuisciuibus viuere, no maiores obferuare, non a minorum iniuriafeabftinere. Accedebathis omnibus falfarii crimen,quod monetam autoritäre fua feriebat,veraqj permutabat, fu-’ gitiuorüdeniq; receptatorerat,amp;facinoroforü omniumafylum.QiiodvbiRex pro comperto habuit, cum paucis comitibus Salmanticam iter arripit, ad pra:tore clanculumdiuertit,vbifit Rodericusille Maledonatusrequirit. Domifua: aiunt ^0 cum aliis ordinis fui elfe. Confeendit equum Rex, prxtorem cum executoreoffi-cialifatelhtibufqj ianuamoblideriiubet.AtquiMaledonatusinterclufamhbivi-am^quafugeretcernens, per folaria,tabulataqï,perq5teöorum imbrices elapfus, in diui Francifci ædem fe recipit.Rex im perat monafterium obfideri, amp;nbsp;nih afra-tribusdedatur,rempliianuas reuelli,atqj fi fueritopus, e/fringi.Egrediturcum fratribus facræ domus cuftos,Regis genua compleóritur,fupplicat vt ignofcatho-mini, vel ob earn caufam, quod ad religiofam domum confugerit. Atqui Rex, vt erat ingeniofacilisnaturaqs indulgenti/Smus,precibus fratrumcommotus, hominem quantumuiscriminofum, vita condonat, modo arcem quaminiuria te-nebat,regiæpoteftari traderet.FratresRegis iu{raexequunti#’,fugitiuumexla- p tebrisprodunt, cum Regis miniftris in vinculis ducunt : quoarcem tradat, duci-turad Leonismontem. CuiRex quid fuisdicere debeat,præferibir.Illefuos ex arce fub fide publica egredi ad fe iubet, amp;nbsp;Vos, inquit, 0 amici, quo me mea tra-xerit fortuna, videtis, libertas mea in poreftate Regis eft, fed vita in manibus ve-ftris.Nunc experiar an quo tempore vos mihi autoraui, prasftatis fidem qu^m mihi dediftis, iidemq;permanetis quos fore vos eftispolhciti.Dicitehæc meo nomine vxori,atquc vt R egi fuam arcem, quia iam mea non eft, fine mora tradat, ni-fi mauultamp; maritum perdere, atque omnem familiam noftram proditionisigno-minia æternum notari. Cæterumilli in arcem recepti, fiue vxore volente, fiue nolente,clamantfe nollearccm tradere,nifimagnis atqueinfignibusdonentur 40 præmiis.Quod fiRexin praïfidem fæuierit, fefaduros minantur,vrille nonin-ultus ad manes defcenderet.Nam Lufitanorum res non vfque adeo erant de-perditæ, vt non poftent redintegrate bellum in Hifpania,fequenon adeo parui ciremomenti,vtquo ipfiinclamarcnt, nonamp; eodemftatera propenderet.Hxc amp;nbsp;huiufmodi verba ex munitione homines perditi blaterabant.Cumquc iam vin-dis manibus, amp;nbsp;lugubri vefte, vultuque miferando,eoloci deduceretur Ma-Jedonatus,vnde crudele fpedaculumex arce videri poffer,iamiamque carni-fexgladium ftringeret,iuguliquepartem tentaretqua ferrum immergeret,cla-mabat identidem miferabilis homo, perfidiamque fuorum exprobrabat, fed præcipuc in vxorem querelas fuas referebat.Hæc eft ilia fides, inquit, 0 vxor, p qua matrimonii fœdus iniuimus?hicamor, hæepietas eft ilia quamte mihiex-hibituram in profperis amp;nbsp;in aduerfis pollicebaris.^Nunc demum experior, quanti viuumfeceris, cumfic morientem parui facias. Nequeme Rex iubet occidi, cum fuumrepetit, nequecarnifex hie qui iuffusligauit manus, mucronemque iugulo intentât, fed familiäres amp;: amici mei,fedtu fimul cumillis,quibusfortu-

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nas

hasmeascredidi.Hisvocibus quimunicionem tenebant common, dedinoneiri faciunt, acque ex paâo præfidem fuum a morte redimunt, fibique hbertatem abeundi quo velintaRege impétrant. Arcctradita,amp;in Regis poteftatem reda-^tijRexSalmanticam, amp;nbsp;e Salmantica Inuicaftrum regreditur obfidionis fta-tum reuifendi caufa.

Caßroruw lalior/tm arcem quampraps adhucpro Marchioffe tenebaff Regina fandem obtwet. nbsp;nbsp;nbsp;Caput K

*0 D Eg IN A Madriti a Rege quo tempore digreflaeftjfanumillud in toto orbd ■^^famigeratum,quodeftadamnemLupi,rcligiofeadit,atqueindemittitvnum efecretariis fuis ad Petrum e Biatia,quicaftrorumluliorum arcipro Villenatum Marchione præfidebat,atquevt expaiäo conuentoquod cumillo fadumerat, municionem Gonfaluo ab Abila tradere fequeftro tenendam poftulat, quoad Marchioni de certis quibufdam rebus fieret fatisfadio. Prdefes per eundemfe-crecarium refpondet, fe viuo nunquam in regiam poteftatem arcemfibicredi-tam effe venturam, non fi fciat fe omnia perpelfurum, qux longo tempore obfef-fi perpeticonfueuerunt. Adhoeprxfidis refponfum Regina quidfaceretdubia, ne fruftra inciperct quod exequi non poftet, arcemque fine eflèótu obfideret, ^° niictitalccrumquiblanditiisamp;pollicitationibus.præmiisamp;muneribusiJlumpel-liceret. Atille multodurior fadusnon modoab inceptonon raouetur,fedorat hortaturque Reginam, ne ad vrbemaccedat, ne cogaturaliquid contra Cclfi-tudinem fuamcommittere,quod tarnen fui defendendi caufa iurefuo poftlt fa-cere. Regina hoc refponfoindignata,dignastanta Principeiras concipit,omnis armaturæ milites conuocari,amp;ex eademprouincia vbires agebatur, finitimos acciri,parari omnia qua:ad obfidionem oppugnationemque forent neccflaria, ipfaque ad caftra lulia proficifcitur. Vbi quia expeäata veniebat, appatatu ma-gnifico, fed maiori Ixtitia omnium eft excepta. Igitur omnes qui e Bæcica, amp;nbsp;ex prouincia, locifque finitimis erant euocati, ad pra:fcriptum tempus eo conuene-5® runc.Q^bus a CiHatrauaMagifter quicumMarchionepatruele fuoiaminRe-gisamp;Reginxgratiamredieratjamp;AlphonfusMonroiusqui fe Magiftrum aTra-ianiponte profitebatur, feagglomérant. Acceflerunt pra:tcrea procerés alii qui autftipendia regia merchant, aut qui gratuitam operamin hocbello nauarecu-piebant. Machinarii quoque omnia tormentorum genera ex finitimis locis com-portareiufli, exteraque parari quibus erat opus.Turn Regina non iam blanditiis amp;nbsp;pollicitationibus, vt antca,fed comminationibus terrorem incutiens præfi-dem aggreditur, atque nifi pareat, (e non ceftaturam minatur, quoad ilium pro-ditionis atque maieftatis reum peragat, pœnafque débitas fcelerum fuorum pen-dat. Adhæepræfes Reginacfupplicat,vtiubcat Marchionem acciri, quern nori I'' dubitabar,imperata fadurum,fi Regina iuberet. Nam fe qui autoratus obnoxiuf-que illieffet, nondeberencc pofte facere, neminem eftTe quinfateretur.Placuic Reginæ confilium,datliteras ad Marchionem, vtque ad fe veniat, ilium rogat, id-quequod e re vtriufque negotium futurum dicit.Marchio etfi non ignorabat, quade caufa vocaretur, tantumque præfidi fuo fidebat, quod nifi fuo iuftli arceirt traderet nemini, veritus tarnen ne Regina: indignationem in fe concitaret, venir, amp;quod Regina voluit exequitur,prxfidique pra:cipit,vtRegina: iuifisobtempérer. Regina arcis potita cum potuiffet illam cuiufeumque aiterius fidei com-mittere,nihilominus tarnen Gonfaluoilli ab Abila,cuiex pado cum Marchio-ne, vtdiximus, fequeftro deponenda erat, credit, atque ex conuento cum Mar-P chionevtfatisfiat,certisquibufdam bonisviris facultatemconcedit. Inde ad caftra Cæcilia innerevnius diei proficifcitur, vbi paucos dies immorata eft, dum inoppidanorum iniuriasanimaduertit,la:fifquefatisfieriiubet,dumque a:dilita-tcs amp;nbsp;decurionatus, villicatumque oppidi conftituit, qui magiftratus quotan-nis fuffragatorum pundis creabantur, amp;nbsp;in comitiis oriebantur contentiones, amp;nbsp;excontentionibus ca:des,amp;: vulneranmmortale odium,amp; non fanabile vulnus.

Statuit deinceps vt non annui/cd pcrpetui magiftratus eflent.Primi autem inhuc modum creati funt.Ex vtraqj fadione cctti quidam viri ex ipfis nominati funt, ex his fortiri iuffi quis cuiqs magiftratui cederet,amp; cui fors contingeret,eius officium cum vita finiretur, atqj deinde in eius locum is fufficere tur, quem Rex amp;nbsp;Regina, atq5 deinceps qui pro tempore regni culmcn obtineret, fufficiendum efledecre-uerint.His peradis Regina Hifpalim verfus molitur viam, quo cundi neceffitas vr-gebat.

Regwa ffißgt;alim adit^^ijaiäiäic egeri/ymukis verbis enumerat. nbsp;nbsp;nbsp;Capat FL

'^ Bæticæj verum etiam rotins Hifpaniæpropemodûeratcxtindum bellocum '^ finitimis vrbibus,quæ alioqui fibi fucrant contribute, amp;nbsp;quafi vrbis metropolita-ne,hoceftmatricis,filieamp; partira membra, Alîndum,Aftygi,Carmonia,diflenfi-Onibus duorum eiufdcm ciuitatis qui totum populum in duas partes diftrabebat, a Methymna Afindica Enriquus Guzmani Ducis, Roderici Pontii a Germanica Legione Marchionis Gaditani. Non crat plebis a patribus diflenfio ilia, non ordi-nis equeftris a fenatu amp;nbsp;plebe, non facrorum ordinum a profanis, fed omnia toti-us corporis membra in fadioncs binas quæqj parti ta,inter pattern amp;nbsp;filium, inter virum amp;nbsp;vxorem, inter fratres ptopinquos amp;nbsp;affines difcordie amp;nbsp;fimultatcs, hinc odiaamp;inimicitie,que non finebantillos effequietos. Latius adhucferpebatma- ^^ ‘lum,quod feadaliarum ciuitatuditiortcm extendcbat.Nam Cordubçduequoqi k erant fadiones, altera quæ Alphonfum Aquilarium Montilie dominum, altera quælacobûaCorduba ÆgabréfemComitemfequebatur,atqjhicducemaMe-thymna Afindica,illeMarchioniGaditanofoederatus.IgiturRegina parteillam Betice que non folum vedigalia Regibus pendere confueuit ad belli fupplendas neceffitates, verumetiam ad ornamenta pacis cxtraordinariofqj fumptusfufficit, Hifpalim venit.Que ciuitas ex gentis illius confuetudine ludos magnificentiffime parat,vrbem fertis amp;nbsp;coronis,auleis amp;nbsp;tapetis,velis amp;nbsp;cauftis, fontibus aqua amp;nbsp;vino fcaturientibusornat,magnaq;omnium ordinum letitia excipiturRegina o-mnium votis expetita, omnium precibus a Deo immortali pq^ulata. Deducitur P deinde ad templum illud infigne virgini Deipai ç dedicatum,ex confortio cum di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

no Clemente martyreatq5PohtificeRomano,cuiedes illafuerat a Ferdinando dicata, propterea q uod in die illius fefti vrbem illam ex Maurorum potefta tece* perat, atqs ad Chriftianam religionem rçRituit. Diua igitur Dei génitrice cade^ Virginefalutata,habitifqïgratiisprotottantifq;ergafecomugcmq5fuum Regem bencficiis,adpaIatiaRegumpcrducitur,quefucrantamaioribusfuispauimcnto vermicuIato,parietibusmufeacis,laquearibuscedrinis,inPoenorummoremarte Punicaconftruda. Cumqj ex innere laborisper aliquot dies quieuiffieta negotiis, audifletqj ciuium querelas de ciuilibuscriminalibüfqjcaufis a multistemporibus non decifis,iubet inftitui feptimum quemq; diem Veneris, in quo ipfa pro tribu* 4® nalifedensiusdiccrcr.Sedebant ex altera parte præfules qui curiam comitaban- ^^ tur,amp; ex altera regii fenatores amp;nbsp;ciuilis pontificiiqj iurisperitiffimi,antefe fubfide-bant tabelliones,fcri b a:,fecretarii,amp; qui præeran t acommentariis, aftabant amp;nbsp;qui infignia regia præferuntlidores.nullxdilationes, nulla:nundinx, nifiin diera perendinum tergiuerfantibus reis conceduntur,fi qua lis adeo implicitaquçnon pofiet breui temporefiniri,delegabat diffiniendam alicuiex iurifconfultiffimis. Mirumdid:u,intrabimeftre tempusomnesquæ impendebant compofitælires, aut per fe ipfam,aut per illos quibus caufx delegabantur.In fceleratos facinorofof-que, in depeculatores decodorefq;, in adulteros amp;nbsp;ftupratores, m graflatores amp;nbsp;latronesanimaduerfumeft,pra:terquaineosquivertcrefolum,autinexiliumti- 5lt;3 moreaufugerunt. Atciuescum vidèrentvrbem malefaftoribus plenam,amp; eflè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

neminem fere quem non labes aliqua tangerer, fi iuftitiæ rigor in vniuerfosfxui-ret,forevt ciuitasdefolaretur, adiunguntfibi AlphonfumSolifium Epifeopum Gaditanum,quieo tempore pro Petro Mendoza S. R. E. CardinaleatqiArcbi-cpifeopo Hifpalenfi vicarium prouiforemqj agebat in ilia ecclefia. Is cum magna populi

DECADES PRIMÆ LIB. VII. nq pôpuli mulrituditteex omnibus ordinibuscollera Reginam adit, proqj venia impetranda longamorationemhabetjlocifquecommunibusvtitiJrincômmen-danda iuftitia amp;nbsp;mifericordia, Veritate amp;nbsp;pace,ita tarnen vt fit pfopendor in pa-cem amp;nbsp;mifericordiamjafFerebatqj illud ex Pfalmographo:Mifencordia amp;nbsp;veritas obuiauerunt fibi, iuftitia amp;r pax ofculatæ funt : amp;nbsp;de Samaritano, hoc eft, de lefù Saluatorenoftro,qui vulnerato adatronibusin quosinciderat,infuditvinumamp; oleum, fed plus olei quod lenirct dolorem, quam viniquod excitaret : itemqj illud, Vtfitisfilü patrisqui incœlis eft,qui façit folemfuum oririfuper bonos amp;nbsp;raalos.Quodqj cth nullahominumfocictasfine iuftitiadiu ftarenon poftet,ta« *^ raeiicumiamflagitiaamp;facinoracrebrefcant,iuftitiæmunusreftringendumeftj nifiquatenus exemploaliorum temeritaseft coercenda. Sedquid facias cumo-ranes panter in eandemlabcmtrahuntur? quid cumin eodemfunt? Quidigitut faciemus,inquies,o Regina omnium mortaliumclariftimaatqjproindeindulgen-tiffima? Nimirum vt confugias ad fententiam illam Poeræquæ iam abiit in adagium,Q^idquid multis peccatur, inultum eft. Nam fi iuftitia finquit)gladium non exprefièrit, omnia in antiquam folitudinem redigentur. Audaciusaliquid dicam optima Princeps, qnæ hanc mihi copiam dicendi concedere dignata es. Si in hoc lachrymabili belloinquo cumLufitanorum Rege non degloria,fedde fumma iraperii decertaftis, inclinante iarn ad vos Victoria,omnia pro iure veftro perfequi *0 velletis,nonneincideretisinilludprouerbiümetiamvulgocomprobatum,Sum-raumius,fumm3iniuriaeftf’an non potius illam fequeremini fententiam Seneete Poetætragiciin Hercule furenti?

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si ^etemafemper oi^ia f»ortaks a^e7ifi

Neccceptusvn^uam cédât ex a»imisfifr0ri Sedaf»/afalixte»eat,i^fæüxpat'et^

Altus/epultof ebruetgestes cinis. i lt;nbsp;Pacem redad veile vicleri expedite 5® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pj^onece^eff.

Adiecit tandem in peroratione mlfcrationis fomenta, quæ Reginani faciendi iuftitiæcupidamcompefcuit,eoq}deduxit,vtomnesdonaretvcnia,omniqi a cri-mine abfolueret, præterquam eos qui aut hærefeos impietate, aut æris alieni debi-to étant obnoxii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• quot;

Duels a Methymnaorai/eapudReginam contra Marchiot/ew^i^ Marchionlsexcu/atio. Caput FID

pOsTEAQv am priüatorum litesquieuerunt,duoilliprincipes duces,omni^ ^® nbsp;nbsp;utnmalorumcaufa,inuicem fe apud Reginam criminantur,alteroinaltcrumi

omnem culpamreiiciente. Dux a Methymna Afindica occafione arrepta prio-remlôcumoccupar,atq5inhuncpropemodumeftallocutus. Quanta Guzma-norum domus obferuantiaamp;; fideserga Hifpanorum Reges deceifores tuoscha-riffima Princeps fuerit,quaminuftria in vniuerfamHifpanamremp.bénéficia extent,neminem efte opinor^quem lateat.Nam vt omittam illa vetera,non eft filen-dumquod prodigiofimile videtur, vndefamilianoftra nobilitataeft. Alphonfus PetfidesGuzmanus,quipraefidioMellariam (eameXiftimoeiTe quænuncdici-turTarifa) proSancio Hifpanorum huius nominis Rege quarto tuebatur, cuiri obfideteturaloanneRegisfratre exuleauxiIiaribuscopiis,BellamarinorumRe-J^ gis Abeniuzacopiisadiutus,admonereturq5 vt munitionem traderetinMaurorü hoftium poteftatem, nifi mallet filium fuum qui a Mauro Rege in vinculis teneba-tur, anteipfius patrisoculos trucidari,nonmodo arcemnon tfadidit, fedamp; per muros pugionem proieeit, quo filius confoderetur. Quo miraculo ftupefadus hoftis amp;filium iugulariiuftit,amp;:deditionis fpe fublata obfidionem foluit. Illud quoqs omnibus notum quo pado Enriquus Guzmanus Nebula: Comes ,fecuff^

tiff4 ÆX. ANTO'NII NEBRISS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

dus Ioannis Alphonfi primi Comitis eiufdcm oppidi filius, idemq; Alphonfi Pe-tridæ Guzmani nepos,cum terra mariqj oppugnarct Gebeltaricum, a terraloan-ncs filius pater meus, a maris Oceani parte ipfe pater idemqj auus meus claffiariis öppugnatoribus,xftu fuperueniente vndis obrutus eft,cumqi fe in fcapham rece-piiret,potuifletq)incolumiseuadere,dummifi:ricordiapereuntiü plures admit-tit quam nauigiupotuifletfuftinere, ipfe cüomnih. pcriit. Quid de pâtre meo primo a Methymna AfindicaDuceloanneGuzmanödica’qua fide, qua confiantia, qua vigilantia bello plus quaciuili quod pater tuusgeflircum fratrib. fuispacrue-libusFerdinandiqsTarraconenfium Regis patruifuifiliis,hancipfamvrbcra défendit,cum reliqux omnes ciuitates finitimx ad illos defeciffentjQua fœlicitate, lO immo qua celeritate Gebeltaricum illamfamiliznoftrac fatalem po ft centum amp;nbsp;triginta annos a Mauris poireffàmrecepit,Chriftianæqi fideireddidit, Sednolo maiorum meorum obfequia in Reges fuos débita commemorate (nam genus ,amp; proauos, amp;nbsp;qua: non facimus ipfi, vix ea noftra voco) fed tantum mea, qux quia omnibus notafunt,paucis perftringam. Quanta labes vniucrfam Hifpaniamin-uafit,pofteaquam Enriquus fratertuus gubernationis habenas remifit, feq}to-tum paucorum amicorumarbitrio tradandumdedit,nofticlariflïma Princeps, omnes ciuitatesfiue volentes,fiucnolentes,aliquem fibidueem exprimoribus finitimisafciuerunt, malueruntq; tyrannorum impotentiam pati,quam fuoRégi feruire.Huicciuitati duoimminebant quide principatu paratierantdecerta- iO re, ego, vt ingenue fatear, amp;nbsp;Rodoricus Pontius Marchio Gaditanus, fed difpari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

ex caufa ; ego,vt patriam mihi chariftimam conferuarem, atque in obfequio regi fuo debito continerem,atqi in eo ftatu quo illam a maion bus meis accepi,perftare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fuaderem :inevero,vtquacunq5rationepoiret,eamlabefadaret. Vterqj quidera noftrumciuis amp;indigena,fedqua pictatefuerimus mremp.HifpaIenfcm,non dico me amp;illum qui in hæc ten£iporaincidimus,fed mei atqsillius maiores, qui fu-erant contemporanei ciuesipfi funtteftes,cummei femper coluerint hanc vr-bem quafimatrem,illiusvero tradauerintquafi nouercam,Etnuncvterq5 no-ftrum infuo ftudio permanet,atq; maiorum fuorum inftitutaperfequitur. Omit-toEnriquo Rege quid vterquenoftrum egerit,egoprobac5ÿ'be,iJieconfra.Scd 50

' pofteaquam CelfitudotuaHifpanarumrerumpotitaes.fadaregnidiuifioneper 10 Marchionem VilJenatem, ego prior pro vobisinhacvrbefignaacclamationemqi fuftuli:ille vero fiue fcelerum fuorum pcenas timens, fiue quod eft ingenio return nouarura cupido,ftatimadhxfit iis duçibus qui primi fumpferunt arma contra vos Reges clarifijmi,atq5gubcrnatit)his veftta:initia interturbarefuntconati,amp; ipfe quoq5per fecumLufitanorum Rcgeccepitagere,qucmadmodum illibanc vrbem traderet. Habet Afindum equisamp; armisnobilcm ciuitaremgrandipræfi-diooppreftam,pulfisciuibusquiiJliusaudacia:nonobtempcrabant.Habetarcem cum oppido Alcala ad fluuium Iram in agro propemodum fuburbanobuius ciui-

tatis. Habet complures facinorum fuorum adiu tores amp;nbsp;conicios, qui nihil magis 40 /pedantquamhuius vrbisdircptionc, atq; imprimis Ferdinand 11 Ariammetato- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It

rem, quiTarifam in freto Gaditano caftellum munitiftimum amp;nbsp;Vtrariam per-grande municipium cum arcemunitum tenet. Quidautem hoc tempore cogiter , argumento eft, quod neqj per literas quicquam benignuro ad Celfitudinem veftram fcripferitquo fe cxcufarct, neqjnuncquidem,cum fit tam prope,obier-uantiamfuam erga vos declaraturus venir. Eritigituriuftitiæ tux Regina clarifiî-ma,benedetedeq5 pa tria fua meritos prxmÜs afficere,male vero meritos male perdere, atq; imprimis hanc Ciuitarem vobisatqjmaioribusveftrisobfequentem malisperniciofifq; ciuibuspurgare, bonisaurem pacifq;amatoribus quietam re-linquete. Ad hanc Ducis orationem Regma comitet amp;nbsp;benigne re/ponder, ^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

obfequia fuaerga regiam Celfitudinem amp;maiorum fuorum benefada inremp. Hifpanam fibi efiegratifiima, atq; eo nomine fe habituram rationem, vt non fru-ftra fecerintea quxexofticioboni virifaceretenebantur. Quod veroad Marchionem pertinebat, feeacaufapotiffimum Hifpaliro venifiedixit, vtillius vrbis fta-tumcomponeret pacificarctqj, AtMarchio videns ie co fortune delap/um, vt liquid

DECADIS PRIMÆ LIB. VII. uff; fi quid antea fimulauerat, iam fimulare non poflet, cum præfertim nihil vnquam palamfecerit,quodpofletdicifaótum inquoregia maicftas imminueretur,Hi-fpalim venit vno tantum familian comitatus, atque a ianitoribus in conclaue ad-mifius,quo fe iam Regina receperat,fufpicatus longa Ducis oratione amp;nbsp;caufa quç vidcbatur effe mclior perfuafam^ alia via fe infinuauit, breuiterque illam fic allo -cutuseft. nbsp;En tibi Regina,praepotensMarchioillcGaditanus quem aduerfarii

mei apud te criminati funt, in manibus tuis eft. Veni non vt criminaillorum in i-pfos autores retorquerem,delicatiffimas aures tuasobtundens,fed vtin meab illisobieda purgarem,atqueinnocentiammeam oftenderem,qu£EmefeGurum *° facit, vt fine vlla fide publica hue venirem:veniinquam, non vt alios acciifem, fed vtmeipfumafufpicione de me conceptacxcofem,Dicunt aduerfarii mei me tenere armis oppreflam Afindum amp;nbsp;Alcala ad Iramfluuium,exhoc locofaciam tradi cui Celfitudo tua iuflerit, Quod fi etiam iis qux mei patrimonii funt, opus eft,ex hoe loco amp;nbsp;tempore tibi trado,quado meipfum quoq ue tibi tradidi » Quod verQ^ad fufpieionemdemehabitamattinet, fivllumfuerit repertum fadum aut diélum in quo Celfitudinem veftram læferim, ccce me paratum vt Ixfx maieftatis crimen tux Celfîtudinis arbitrio luam.Qu^od fi fui negligentior in declarando hiinc animi mei fenfum,hic ipfe aduerfari us meus fui t in caufa qui mih i domi ne -gocium faceflebat. Hac Marchionis oratione Regina placata ad tradcndas mu-* ^^ nitionesillum omnicrimineabfolutumdimifit.

^oäRegina rec ept is munitie^ibus qua ad ffi^aUf»pertiaebant, totaffs re-^ giofsemidampacauit. Cap. niL

'M Vn Qv^A M putarat Dux a Methymna Afindica Marchionem Gaditanum eo venturum, fed nequefamiliäres amici opinati fuerant, quod obfcquium ex-^iberet Reginx, arcemque Afindicam tradcret cui Regina tradenda elfe iuberen Nunc veto cum viderent omnia cecidiiTe aliter quam exiftimarant,omnesipes fnas inanefque cogitationcs abiecerunt,atque fe paulatim ad alia ftudia tranftule-re.Nam antea toti^ fpe belli gerendi contra Marchionem pendebant,feque locu-pletcs faduros expeftabant ex diuitiis agreftibus quas ruftici, agricolx, amp;nbsp;pafto^-res illius iuifibus fubditi pofiidebant. Nunc veto alios curare mercaturam, alios prxdia colere,alios rem pecuariam cxerccrc,amp;exopificibus turbaque vrbana fuamquifque artem repetere. Itaquc ai4:e AfindicaaMarchione tradita loanni a Robreto amp;nbsp;munitione Alcala ad Iram fluuiu,impcrat Duci a Methymna, vt Mar

chionis exemploamp;ripfetradatmunitiones quxadciuiratem Hifpalenfem perti-nebant,idque non eft cundatus facere, ne videretur in exequendis Reginx iiiflis fegniorquamfueritMarchio. Fueruntautem munitioncs trans montes marinas Fraxinetum,Arechium,Aracena,AIanifum,Conftätina:citra montes Nebriifa, 40 Capita fandi Ioannis, Ponticulus,quibus prxfidere iuffit bonos viros ciues Hifpa-lenfes,quimodo fuiftent alterutriusfadionis exortes.luflitquoquenomine fuo Ferdinando Arix metatori qui prxfidio Vtrariam tenebat, vt oppidum cum arce Hifpalenfibusredderet : Mellariam quoquequam iunioresin Tarifam commu-tarunt,reftitueret Alphonfo Enriquo Hifpaniarum Archithalaflb, cuius prxfidiö hæreditario iure ad ilium pertinebat. Ad hxc Reginx iufta prxmeditatus re-fpondet,iniufte fecum agi,fi quod femeliure pofledit,fibi inuito fubripiatur,arces lilas ab Enriquo Rege lub fide publica Gonfalo Saauedrx patri fuo perpetuo iure traditas,feque illius hxredem efleindubitatum :fimuletiam prxfidiqui proillo Vtrarix arcem tenebat, iubet vt fe muniat tueaturque, polliceturqj fi Regina ob* *® fidionem tentauerit,fe tempeftiue fuppetias laturum. Arcis prxfes non minori a-nimo iufla metatorisaccipit quamillifuit imperatum, parat omniaquibus opus erarad fe comitefque fuos propugnandos,qui amp;: ipfi parati crant aut munitionem creditam tutari,autindubitatam mortem oppetere. Regina hominum pertinacia audiens iubet illos magna cum diligentia obfidione cingi. Cohortes prxtorianaSj amp;nbsp;qui ex curialibus armari potuerunt, amp;nbsp;cos qui fponte fua huic fe neceifitati ob-FFf

mlerunt, codera raittit,tormenti's amp;nbsp;machinjs rauros quati prxcipit. Arqueitapec dies circiterquadraginta nihil prxrermittitur eorumquæintcr obfeflbresamp;ob-feflos in obfidionibus fieri confueuerunt. Igitur Regina cura videretnegocium indies protelari,Guterrium Cardenium qua:ftorem fuum maxiraumniittitjVC quoin ftatu fit res,inquirat,amp;: quibus eflet opus,cognofcat. Is cura priraum Vtra-riam acceifit, pracfidcm hortacurvt deditionem faciat, antea quara Reginae indi-gnacionem in fe conuertat:quodnifi faciat, atquepotiusfortunamquam ratio-nern experiri mallet, fe pro comperto habere illi brcui ter elfe pereûdum. Ad fixe prxfes cura diceret nullas fe deditionis conditiones velle audire,quin pocius malle omniaperpeti qua:vidiaviâ:oribusperpeticonfueuerunt, quxftorroaximus lO vidensfenihil proficere,nequea peruicaciafua hominem poiTe reuccari,oppu-gnationem a quatuor partibus parariiubet,eotorment3,machinas,ftlopetras,amp; icorpionçs,arietes,reftudinefque intendipræcipit,arque fubpnmiluminafolisamp; ortusnegociumincipi,quodfine vllaintermiffionead vefperavfque perdurauit. Cum ex vtraqueparteplurescecidiflent, nequeiam obfeffi oppugnantium vires fuftincrepoirent,cumrecentcsexoppugnatoribus felfis vulncratifquefuccede-rent,neque obfeifis requies vlladaretur,tandem vidi fiiccubucrunr.Omnescxfi, autadmortemvulnerati,præterduos5iviginti,quipoflTidie Hifpalim ad Régi-nam in vinculis tranfuedi fufpendio vitamfinierunt.Namprxfesimprimispu-gnans miferabiliter amp;nbsp;digne iam perierat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°

^oâ Regina iium ejfet f/i^aUjoannenf peperit^tjuifu/i deinceps primegenitus Princepsal^fte itérés de/ignattes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. fX-

T^V M hxc adminidrantur a Regina Hifpali, Rex non ceffatcaftri Inuiobfidio-nem interuifere,arque mittere in confultationem frequcter,fi quo modo arx ilia,fine dolo,fiuepadione, fiuequocunque aliomodo fine viribus capi poiTet. Nam cura ratione fitus oppugnatio foret pcriculofi, velletquc Rex no multo fan-guinisdifpendio negocium confici:reficitcohortes,præfedosinftruit,ft;pendia militibus foluit,amp; cætera quibus fe abfentc opus cfrer,im perat ^ri,ipfe ad Regina 50 properat,in Bxticis rebus occupatam. Vbi cum per aliquot diesfuiflentimmo-rati,Regina qua: ex longo tempons interuallo non pepererat, atque ea ex caufa ia fe inter effeetas numerabat, ex inopinato prxgnans ell inuenta, peperitque filium fuum primogenitum Principem regno»um hæredem, expundaElifabeiamie-ptenni,quam,dcfperata viriliproIe,futuramHifpaniarum Principem iurauerant, atque ab aliisiurarifecerant.Natus eft igitur loannesPrinceps anno afaluteChri-ftianamillefimo quadringentefimo duo de oétogefimo tertio,Kal.Iulias. Ingens ex eo nuncio fecutaeftIxtitia peromnesterras HifpanorumPrincipura impeno fubiedas,quoniam natalis ille tranquillitatem pacemque perpetuam omnibus pollicebatur. IIIo codera tempore AlboacenGranatenfium Rex per legatos pc- 4° tiit inducias a Rege amp;: Regina, refponfumque Icgaris, induciaru conditiones pla-cere,fibimodofoluerentcenfuma Granatenfium Regibus Hifpaniarum Prin-cipibus pendi foIitum.Legati rurfus miffi eadem de re, quod ad exaótionem cen-fuspcrtinebat,rcfpondent,Reges illos quifolitierant cenfumillum tributarium pendere,mortuosefte, nequeiam in monetariisofficiniscudebaturaurumamp;ar-gentum, nuncveto nonfabricarinififerreaseufpidesamp;fpicula,quæprxfigerent hoftibus quibus fe ab exadione illa tributaria liberarent. At noftri, tametfi refpó-fum illud fuperbiaarrogantiaque plenum videbatur,quia tarnen induciçillx vtrif-que conducebant,amp; Lufitanorum temcritas amp;nbsp;audacia pendebat adhuc, tempo-rarias induciasconcedunt. Reftabatrebellionem vlcifciMeratoris Ferdinand! ja Saauedraî.Principioilliusbonapublicantur,fpoliaturhonoribus,dec!araturper-ducllionisreus,mittuntur cohortes cum prxfedis quiillumquxranr,quxfitumq; vndccunquead vltimum fupplicium trahant.Sed cum eflet vir nobilis, haberetqj complures propinquitatis amp;affinitatis iureconiundos quorumobfequia inLu-fitanorum bello fuerantiIIuftria,vtGumque merito veniadonata,bonahonorcfq^ reftitut/.

DEC ADIS PRIM Æ LIB. VII. ndy reftitutijprxfidiiiiriTarifsecumarccAlphonfoEnriquoHifpaniarumArchitha-lafforcftitutum.Petro Godoiquitres Carmonenfes arcespræfidiotenebat,im-peratum,vt illas traderèt,qui aliquandiu cundacusdumrependifibinefcio quös fumptus exigit,tandem Regis amp;nbsp;Reginæ iram veritus nulla conditiohe tradit,tra-ditafque Guterio Cardenio quxftori maxima fub fide publica credunt. Com-mendatarius quoque maximus Legionefis prouincia:,qui Lufitano bello,quem-admodum fæpedidurn eft,infignem operam nauarat, obfequiorumfuorumfi-: nbsp;nbsp;duciapetita Rcgeamp; Regina, fupplicatque,velintiusfuum in magiftratus petiti-

] nbsp;nbsp;one fibi feruari,fe fuiffe tredecim commendatariorum fuftragiis creatumj Magi-

’0 ftratuatquetotiusordinisconfenfuproMagiftrocxpcti,fequeitameritumdere-publica Hifpana vt repulfam patinon mercretur.Reginavero etfi cupiebat dignitatem illam in Regis capitc collocari, tarnen habita ratione tommendatarii maximi tam prxclare de‘fe meriti, a Rege petit,vt illi cedat,ncque vllam efle rati-onem, vt in tam obfcquentem amicum ingrati efle viderentur • lubent itaque ilium a tredecim illis futfragatoribus amp;nbsp;totius ordinis confenfu amp;nbsp;vna omnium voce Magiftrum creari,mittuntque libellos fupplices adPontificemMax. vtcle-dio illa Apoftolicæ fedis autoritäre confirmetur,id'quodeftafummoPontificc conceffum. Quæftor vero maximus in locum Magiftri in commendatariuni maximum cftfulFeólus.

ï 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rex ri^eria/npro^d/dtur^ vt cum loatitfepatrequafdamrescommentaretur^e^

? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»iieHi/^altm ad Reginam redit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X.

' DAcATis Bæticæ Cjontentionibus,munitionibufquc rcceptis,Rex animorè- \ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,

■*■ uifendipatremTarraconenGumRegemaReginadigrefluSjadcartraluIiave- ,.,'. iiit,quorumarcemquam Gonfalusab Abilafequertro tenebat,in Xanthum ab Aquila, einem equitemque Abilenfem transferri iubet,pr2fidioqüeamp; necelTariis aliisrebusinftruit/Inde Vidoriamreda proficifcitur,quoiampridemcohfiitu-turn erat Tarraconenfium Regem efle ventüriun, amp;nbsp;quidem iam aduentabar.

. JO Cum filius in occ^rfum patri progrediensj iam congrederentur, filiüspatrisde-xtram manu prenfans conatur illam exofcularimarque ille diu reludatusmann fiibducit, fequc ad filii finiftram locat. Cumqüe ad Tatraconenfis diuerforium fic veniflent,Hifpanus equo defcendens pattern volebat in domum deducerei At ille, Abfit, inquit, a me atque a dignitat^ua, fili chariflime, vt cum fis Rex Hifpa-nia:,vndemihieftorigo,amp;:cuiomnesex eadem ftirpe propagati obfequiumamp;i: obferuantiam debent, ego firn tibi dexter ,amp; tumccuinluiifler, hoe eft exterior incedas, atque ita pater filium cOmitatus eft vfque ad illius diuerforium, amp;nbsp;inde ad fuum rediit.Ortus eft deinde ferma inter Palatinos,vt fieri lolet, an rede pater primas partes filio ceflerit, amp;nbsp;filius acceperit.Nam vterque Rex crat, amp;Tarraco-

40 nenfis hofpes Hifpani filii, atqueidcirco maion honore afficiendus, amp;nbsp;iis accedc-bat,quoderat pater. Ataliidicebantredefadumefle, quod tametfi Reges craht, fed tarnen ita difparcs,quod filius ex toto,ex parte vero pater erat ; Erat eo tempore prüfens f vir iuris confultiflîmus,amp; orator fatis vehemens amp;nbsp;probatus,atqj antiquitatum amp;nbsp;exemplorum memoria præclarus, qui eade re confultus abho-minibus iisde rebusignaris refponditredefecifle vtrumqucRegem,amp;patrerri qui filio primas conceflerit,amp; filium qui acceperit : atque imprimis afferebat illud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' quodQ^FabiusMaximusconful, cum pater proconful equo vehens illi obuiani proceflïiret,imperauitlidori,vtiuberec patremex equo defcendere, quiiulTus paruit,filiumque collaudauit. Atque hunc tenorem vterque in deferendis al-

JO tcri honoribus, per toros illos viginti diesquibiis Vidorix funt commarati j iri fedendoamp;alTurgendojin deducendo amp;: rçducendo, amp;nbsp;ca;teris in rebus omnibus, inquibusvitahumanapriorisamp;pofterioris ordinem pofuir, feruauir. Igitur cumprimum dere communi cœpiflentinter fe commentari,primumderegno Nauarixconftitutumeft,vtdecerneretur Phœboex filianepotiRegis Tarraco-henfis, conferuareturque in eo tanquam vnus familix Regum Tarraconenfis

prouinciac, tametfi non per agnationem, fed per cognationcm eflet ex eadem fa-milia ortus.Decrctaquoqueïùnt mulcaaliaad regniTarraconcnfis,amp; Sicilix,amp; infularum noftri maris adminiftrationcm percinencia.Inde digre/ÏÏ,Tarraconen-fisTarraconenfem fuam,amp; Hifpanus caftri Inui obfidionem rcuifir, quarn olfen-dit ex voto perpulchre inftrudamjamp;obfcßos iamaddedidonem cïamantes,ó£ libenteriamde fededendi condicionibusaudiences.Erancenimiam ^numero multopauciores,amp; viribus exhaufti, arque omnium re rum qua: ad vidum perti-nebant,copiadefedi. Cum enim rcs in co eflet ftatu, vt facile tranfigi poflet,cœ-ptum efl agi de arcis deditione, amp;nbsp;Rege cupido ad maiora eundi, amp;nbsp;iJlis vlcimum ^exitumtimentibusficconucnerunt,vt profes cum fuisfatellitibusbonifquelibcri abirentquocumque vellent,arccmque Regisarbitrio relinquerenr, traditamque demoliri atque folo xquari iuflit: illi vero in Luficaniam tranfmigrarunt. His per-adis Rex Hifpalimad Reginam profici^citur, atque inde Cordubam ire conflitu-unt,vt quemadmodum res Hifpalenfes,itaamp;Corduben{es,qua;codcmmorbi genere laborabant,aduentu pra:fcntiaque fiia pacarent. Sed antca quam indedif-cederent, vt fucurx ciuitatis tranquiliitati profpicerent, Marchioni poflulanti vc licerct tibi per regiam poteftatem xquo iure cum Ducca Methymna inpatria communi viucre,refponderunt non elfe c republicaHifpaIenfi,vtreditusinvr-bem illi patcret. Quod cum Marchio segre tuliflct, vt ipfo cxulante acmulus

in vrbe maneret,Duciquoquca Methymnaidemimperarunt.Illis namque abfentibus facile poterat ciuitas efle quicta, cum caufx difceptandi tollerencur.

HlSPANI ENSIVM RERVM HISTORICI, IN SECVNDAM j^ becadem,quæ eft de hello Granatenfi, P R æ F a T i o,in qua oftcndi-t ur,neq; Principibus Hi fpanis fuifte vnquam ad bellurn in-ferendum vires maiores,neque hoftibus ad propulfandum audiores.

E Q^i TVR heZ/um Gra^ate/f/èy ^Kod^^femporif/^aciû, c^expet^iti-onumapparatu,^ hoßiumrobore, ^locorum ^hf/icubatefitù maxi~ mum omnium tpUiS poßde/etas Gotthorum opesin Hßania vnquam gefiaptnt.Superiorumfjam^Regumi» zMaurosexpeditiones partim tumultuariie,parttm tnterct/it muitorum annorum intercapedine fue-runt.f^tpo/leatjuam femel Principes no/lri be/ium hoßthus inßerre de-creuerunt,nult;puam ceßatum eß,cj/uoaelper continentes annos prope de-^(tnomniafuni confelfa.Nu/la propemodum interea tjuies datamilitibus,nonindorntbsts hit,noninafiiuis,non deni^^inhjibernis,o[uin potiusprioriscuiuj^ zgt;i^forilt;£ßnis,princtptif ^^ific[uentis.t^odßte ad bediapparatum conuertas, nihildefuit /puodad maxima poten-fia vires oßentandas pertineret, non peditum,e/puitumtpue cataphra^orum,non leuis arma-^lt;(tanumerus incredibilü,noncarrucariorum, mulionum fußarraneorum, non calenumß • ^itrum ,pabulatorum copto/à multitudo^nontormentorum machinarurntpue genusvllum^

^Dn commeatus vffue adfatietatem terra marque aduecH. T^am quod ad hoßesatttnet,nu~ qaam adea tempora res U^^aurorumfuerunt auffiores,^^ militurn numero, robore, exerci-5 tatione armerum,a^ue adexercitusßtpendiaqueperfoluenda ditiores. ^dfepties m/dcßi~ pendiarios équités epublico tn belliproctnclußmper habebant,prater euocatorum gregario-^nnjqueinnumeram multitudinem.Nampeditum tantus er at numerus, ast Granata ipja in medio totius regnißtu poßta, nsque adbedicos tumultusparata, vti ferebatur,folitaßtper ßngulas vrbisportas,qua numero erant fept^,ferentariorum fagittatorumque ternos mtl~ lt»oseffundere'viros..^od'veroadpublica 'veä/igaltapertinet,adßtpendta milt turn per~ filuenda,arces muniendas,machinas apiandas, aha que ad tantum bedum neeeßarta, ft quit traelus idius angußias, c^ßlimalignttat(m,praruptaquemontium conßderet ,incredtbile quod fûm di^urus 'videbitur:dicam tarnen nihik minus, fepttes centum mide a ureos patriot ^t^ifio Granata regnum quotannispendebat, qui numerus rationeponderistn ducales no-^^ firosaurecsindeciescentummide excrefett. rndeigiturdieet quißiamßtb Principibus no-ßris tanta fißi diminutio regni idiusfa^a eß? ,^uta nimirum aha tribut or urn ratio [ub t darum Regibus quondamfuit,quarn nunc ePlfüb noflris. idorum imprimis agricola ^r paflo-res frugum pecudumque Regi pto pendebant feptimas,quemadmodum nofiri facerdotibus amp;nbsp;eccleßa,atque ipßetiam tantum décimas, idis quibus non erant filq, neeeße crat Regem ex aße relinquere haredem, ^ quibus erant,pro virtliportionecum idts coharedem tnflttuere. ^0 pratereadie nouedapecudes aut armentaeuiufqueßgno inurebantur,tertiampartem 'valoris quanti afiimabatur,ßfco annotabant. lam atero ex portortis, 'vee7uris, delattonibus, calumniis, innumeris exaélionibus, incredtbile dillu efi, quantum regtus cenßs augeretur, dt ver o apud noßros nihil tale, autfi quid ePl,perquam modicum ePt. .^are nihil miran^ JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dumßtant is copiis tantt/q^ rerum omnium fdcultatibus hoßes peti, tandtupo-

tuerunt Principumnoßrorumpotentiam fußinere. Sed bene quodtandem penes idos viePoriafuit,qut erant,quem-admodum iure,ita ç^armispotiores.

Enumérât cauf^, curiuße Hißani Principes beüum Granatenßbus Mauris int uier unk (^ tpuemadmoeium 2ahara caßeiium in coliimitioßtum a Mauris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lO

Ompositis Hifpaniçrebus,qucmadmoduminfupenoribus decernlibrispræfcriptumeft,iam Principum noftrorum for-tunalaborabatininueniêdiscaufisquæillosocioaclongapa-^jäg,ceindormientesexcitaret.Etfienimiam indeabineunteregni fuiexordio illa maximacuraeorü animisinfederat, quo pado delere poffenc dedecus illud Hifpaniæ, atque proinde tonus Chriftianae religionis infigne opprobrium, ingruentiatarnen negocianon finebantillosdetanti belli magnitudine cogitare, cum prafertimex io fupcrioribus bellis atque rerum omnium perturbatione Hifpana refp. cflet peni-tuslabefadata. Et quamquamnulla belli iuftiorpoteratvidericaufa, quam pro religione contra nominis Chriftiani hoftes arma compere,cum aliqui pbilofophi tradat,eosquiintelleduvigentatque ratione,fuaptenatura BarbarorumelTedo-minos,atque eodemiure belliiillis iufteinfcrri pofte:accedebant tarnen aliæpro-piores caufæ, quae non tam patiebantur noftros tam longo tempore deftdere, atque illa imprimis, quod ab exrernis nationibus iampridem probro nobis obiieie-batur,quod non modo hoftes in confpedu noftro, atque ante oculos pofitos non Tubmoueremus, verum etiam crebris nos iniuriis vltro laceflen tes vix poflemus fuftinere. Quisenim ab orbe noftro tam remotus, atque rerugi noftrarum tam i- p gnaruscrat,quincfciretagrorumpopulationes,armctorumgregumque cum fuis paftoribus direptiones, vicorum, caftellorü expugnationcs ab immaniflimis ho-ftibus illatas ? Erat amp;nbsp;altera caufaquae nos propenfiori quodam modo ftimulabat, ea quæ maiorum noftrorum focordia fu^rant abalienata, quaeque ad nos ha:redi-tario quodam iure pertinebat, iufta clarigatione ac longi poftliminii iurc non re-petere. Quidquodhoftescotidiemagismagifqueinualefcebant,amp; indies plura minabantur, atque praeclare nobifcum agi putabamus, ft xquo cum illis iure Hi-fpanarum rerum imperiopotiremur’Superioribushiscaufisacceflit alia propin-quior adhuc, quae belli hoftibus inferendi occafionem adhuc faceretiuftiorem. Nam Principes noftridumftudent bella inteftina diflenfionefque ciuiles com- 4® ponere, atquepiratarumgraflatorumque latrociniaeoercere, acpræterea leges ferre quibus futurae tranquillitatis pacifque fundamenta iacerentur,permiferänt temporarias cum hoftibus inducias fieri.Erat ca tempeftate Maurorum Rex Hall Abenhazan, vit in bellicis artibus apprime dodus, nee minus return nouarum cupidus. Is cum intelligeret noftrosaliis in rebus occupâtes, fadus certiorZaha-ramfcaftellumiderat mediaregione inter Afindum Arundaraquefitum)ncgli-gentius euftodiri, ac prxfidio efle vacuum, arripit occafionem, amp;nbsp;contra fas, iu-raque fecialia, ac induciarum pada conuenta caftellum noólu oppugnat, ac non multo negocio capit,arcis præfidem praefidiariofque obtruncat,matres, virgines^ viros,puerofque vindoscum armentisamp; gregibus pecudumin fpeciem trium- p phiducens,arcecaftelloque validiori praefidio munitis, vidorfeadfuosrecipit. Eo temporeRexamp; ReginaMethymnæ ad campum agebant,quieorum quae ad Zaharam gefta funt accepte nuncio, nihil cundandum efle rati, omnia confilia in hoftes vertunt, arma parant, exercitusconfcribunt,pccunias vndccunqueho-neftepoflnnt,magna cum diligentia coquirunt,cum primumfieripoflit, bellum hoftibus

DECADIS SECVNDÆ LIB. I. .171 hoftibus illaturi, ilia maxime fiducia laiti ,quod violati fœdens iurifque gentium nefasabboftibus primumfteterit. Et ne quidinterea detriment! limitanei pate-rentur,fcribunt ad ciuitatum prxfedos j adarcium caftellorumque præfides,amp; ad eos duces quibus prouinciæ Bæticæ j atque Murgitani regni ex antiqua Hifpa-norum confuetudine finium tuendorum cura demandata eft, vt excubentin ar-inis,arces atque oppidamunianr,limitefquefummavigiIantiatueantur.Alphon-foprxterca Cardenio,equeftris ordinis qui fub diui lacobi nominedicatus eft Magiftro,per literas imperant, vt quam maximo poffit equitatu Aftygitanam co-loniaminfideat:alteriusquoquemilitia: a CalatrauaCiftcrcienfis Magiftro Ro-gt;0 dericoTellio Gironi,vt Mentefam præfidio teneat:omnibufqué in commune e-dicunt,vt non modo hoftium excurfiones per agros compefcant, verum etiam i-pforum fines populentur, ac ferro amp;nbsp;igni vaftatos reddant. Quæ omnia nihilo fe-cius quam illis funt imperata,exequuntur.

.^emadmodum lt;^lama duce C^archiofte Gaditano , ^ lacobo zMerulo duitatis HiJ^alen/ispr^efedo^expugnatac^ca

p\VM hxc per vtriufquc partis limitaneos aguntur, lacobus Merulus queni ^® ■*^Rex amp;nbsp;Regina ciuitatis Hifpalenfis prætoribus fenatoribufque afleflorem dederant,atqueimpcndcntis belli neceflitatibuspraefecerant, agit per explorato-res, ac femitarum diuerticulorumque virosperitos, vt pertentent oppidum ali-quod,fiuecaftellumhoftile,fi quo modo poffit a noftrisintercipi.Paucis poft die-bus referuntMalacam vrbem maritimam iegniter, atque meditetraneam Ala-ttiam ncgligentius ab hoftibus obferuari. Merulus rem omnemadRodericum PontiumMarchionemGaditanumrefert,atque vterquePetrumEnriquez pro-uinciæBæticæ prçfedum in confilium adfeifeunt.Cumquede alterutravrbe petenda diutiusconfultaffient, placuittadem Alamaradcberepeti,proptereaquod videbaturexpUgnatucaptuquefacilior. Omnibusvifumfacinuspræclarum,at-que omni laude ^igniffimum, amp;nbsp;in quod eflet totis viribus incumbendum. Sed ‘quiagrandiori exercitu opus erat, hortantur alios proceres arciumque præfideSj vtveniantipfi,aut auxiliares mittant copias.EnriquumGuzmanum a Methymna Afindica Ducem huius cofilii non fecere participem j ob antiquas fimultares qiiæ illicumMarchione Gaditanointercciïsrant. Coieread negociumperagendum leuis armaturæ equitum ad tria millia, peditum aliquanto numerus amplior, qui per montium anfradus, perque iuga vallefque depreflas, nodu magis quam die iterfacientes,nonfinemagnadifficultate perueniunt tandem nodeintempefta inconuallemquæaberatab AlamapaiTuUmcirciter duo millia. Trecenti ex o-rnninuméro ftrenui milites lubentur iequi ducesitineris^ Cumque vrbem pro-40 piusacceffiflent, præmittunt excubias, vt captent quid apud hoftes agatur.Refe-runt abarcis parte omnia efte quieta,non circitorum exhortationes, non vigilum acclamationes,non deniquevllum audiri ftrepitumi Igiturper arnica: noélis fi-lentiumfcalas muro exteriori admouent,fcandit primus omnium loanncs Ortega,qui fe profitebatur fcalarium,vir paratus in vtrumque facinus, fine rem confi-cere, feu certxoccumberemorti.Sequebaturillum Martinus Galindus pans au-daciæ vir, ab Aftygi vrbe nobiliffimuseques, fed a quodam familiari fuo inftantis periculi admonitus locum cedit. 111egradum occupât, qui ab fcalario interroga-.tus,quistues quimefequerif.lt;' Ioannes,ait, ille Toletanus. Subiicit Ortéga, A Toleto in tanta realiquid boni? Perge,inquit ille, nam paulo poft experieris. jo TurnfequiturMartinus ipfe Galindus,amp;poftillosconfcenduntaliitriginta,qui occupato exteriori arcis pomcerio tranfiliunt murüm interiorem j vigiles fo-mno femifepultos trucidant,aliofque ex eadem arce auxilio (ubeuntes parira-tioneconficiunt. In quoToletanus ille , quemadmodum erat pollicitus j egre-gie rem geffit. Capiuntur mulierculæ cum pueris, prxfidiarii ex muro detur-banturlt; Noftri arce potiti feras poftici in agrum fpedantis frangunt, focios in F Ff iiij

arcem ad fc recipiunr. Oppidani qui in media vrbis parte fui, fumma in pace fecuri agebant nihil tale formidantes , terrore fubito perculfi corripiunc arma , vt arci quamprimum fuppetias ferant. Quam ab hortibus occupatam videntes, murorum turres amp;nbsp;propugnacula , ciiiitatis portas amp;nbsp;templa præâ-dio muniunt, vias ad arcem fpedantes vallo , amp;nbsp;fofla , beronibufque occlu-dunt, eoque ferreos arcus , fcorpiones, balliftas, fclopetras , amp;nbsp;alia tormen-torum genera comportant, fagittas, catapultas , phalaricas , glandes plum-beas, amp;nbsp;faxeos orbes in arcis portam pariter intendunt, metuentes id quod crat futurum , vt inde hoftes ad vrbem diripiendam erumperent. Augebatil-lis animum ad obcundos labores, quod ad paucas boras expeftabant lucrum ^® auxilia, turn a caftellis oppidifque bnitimis, turn eriama Granata ipfaequitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

peditumquc egregia altrice , quæ non amplius quam triginra millia paiTuum aberat,amp; quae vniusdiei itinere poflet longe maiorem exercitum auxiliofub-mitterequam nofter eflet- Quod ipfum nodros vehementer angebat. intelli-gebant namquc , fi eo die tota vrbs in poteflatem fuam non venidet, omnes fuos labores fruftra fufccptos, atque pofliidie tantam hoftium multitudinem fuperuenturam , vt neque arcem tueri, neque cum illis confligerc , nequeil-lorum impetus fuftinere, neque fe demum mil maximo acccpto detrimento poiTe ad luos rccipere. Interim dum quid conhlii capiant, duces exquirunt, Xanthus ab Abila Carmonenhs arcis prxfedus, vir nobilis , atque animiprx- ^® ceps, qui amp;nbsp;ipfe infignem equicum cohorrem dudabat, Ell ne quifquam ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^C

vobis, inquit, viri fortiilimi, qm me in hoftes erumpere volentem Icquaturf Aderat forte pari magnitudine animi vir Nicolaus Rogius, amp;nbsp;ipfe Arcuen/is arcis prxfes, qui ait, Ego te , mi Xanthe , etft nemo alius, fequar. Vnuni amp;r commune perieulum , vna falus ainbobus crir. Qui alios vt fcquerenrur ex-horrati, vix prima portarum limina attigerant, amp;nbsp;in medio ftatim crupeionis conatu hoftium telis obruuntur. Eorum ex de noftri animo confternati diffi-dere rebus, incerti quid agant, quo fe confilio ex tantis anguftüs cxplicent, Vifum eft quibufdam arcem demoliri, leque ante quam hoftes auxilio veni-ant, debere ad fuos recipere. Sed Marchio, amp;nbsp;prouinciæ ^’dex prxfcólus, p

amp; lacobus Merulus , amp;nbsp;quibus crat animus prüfens, ac bdlo viuida virtus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'^ arcem nullo modo deferendam efte cenfent. Caufibantur illi imprimis difficiles in vrbem aditus, hoftium auxilio fubcuntium in breui tempore aduen-tum , aeprxterea rerum commeatus {jpnuriam. Hi vero conrendunt abin-cepto nullo modo efte defiftendum , amp;nbsp;quando in arce capienda Icmel fibi bene ceftit, vrgendos effe fuccelTus, arque viam inuemendam qua toca vrbs capiatur , amp;nbsp;quo alacrius rem adoriantur, ciuitas diripienda inilitibus pro-ponitur , vt quod cuique ex prxda ceftcrit, extra fortem poffidear, neque in manubias redigatur. Icaque placuit demoliri partem muri qui arcem ab vrbe dirimebar. Per vrbis ruinas noftri duce Marehione agmine fado etum- 40 punt, alii per arcis partem , alii per muros , qua parte erant arci continen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo tes. Alii domorum culmina confeendunt , alii parietes communes fuftbdi-unt, pars viarum anguftias obftdent, pugnatur vndique vehementer,eminus telis , cominus gladiis. Hos prxdæ atque vidorix fpes abc, illos vrbis amif-fx defperatio agit précipites, vtrofque auxiliorum aduentus a cuit, noftros, vt ante hoftium aduencum rem peragant , illos , vt partem vrbis caprx in-tegram feruent , qua fuos opem laturos rcceptent. Pugnatum eft tota die ad vefperam. Mauri deinde paulatim pugna cedere, lêqucin tcmplum quod non longe a mûris crat recipere. At noftri , ne quid intra muros efter ho-ftile , oppugnationem rempli non di/ferunt, reftudines plureofque parieti- p bus admouent , arietibus limina quatiunt, apponunt incendia , obftffi rarj- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï0 dem partim capiuntur, partim trucidantur. Atqueita noftri prxda ingcnri,amp; grandi captiuorum numero , amp;nbsp;quod iam inde ab initio peticrant, florenti/îî-mavrbepotiuntur. In Alama expugnata damnum Zaharx ab hoftibus illatura compenfa-

J J E C A U 1 5 dECViNUÆ Llb. 1, iiyj compenfauimus,prçterquam quodad futuri belli momentu m plus detrimenti in cius expugnatione intulimus,quam in illiusamiffioneaccepimus,quod poftea totius belli exitu intelledum eft. Parua Zaharæ amiflæ in limitibus præfercim accepta iadura,arque ingens Alamç in hoftilis regni vifcenbus illata,futuri euentus omen fuit,quod paruo noftrorum detrimento dira calamitas arque pernicies erac hoftibusaccipienda.QuGdamp; fanaticus quidam fenex non diflîmulauit, qui cum primum de Zahara expügnata nûcius Granatam eft allatus, Aut me, inquit, mea fallunt orasula, aut de regno Maurorum in Hifpania quod per tôt annos poflede-rant,adum eft.

^od GranativJium Rex ex Alam^ nuncio cum ingenti exercieu venifjat^ue oppidum a nofirû captum oppugnat. Caput IJL ,

V X Alamxcaptx nuncio ingens trepidatioGranatæ confecutaeft. Principio ■^nemoerarquicrederct noftros tantumfacinus aggrefluros,vtvrbeminme-düs regni penetralibusfitamattentarent. Sed poftea quamvnusamp;item alter rem certiorem facit,arque alius tantum arcem,alius partem quoque vrbis,alius toram Vrbem captam nunciat,omnes in commune fortunam fuam lamentari,lugere re-guum quod tanto tempore poflederät,breui periturum. Rex ipfe tanti mali nuncio perculfus rem ad populi primores refert,quod poflit efle tantx calamitatis re-ii^cdiumexquirit. Plaeuittotis viribusincumbendum,vtquam primumfuisla-15orantibus,atque in vltimo periculo conftitutis, ex prxfen.tibus copiis fuppetias fcrat.Deindecumomniequitatu, peditatuque, atquerotaregni mole laboran-dum,vthoftem in medii regni vifceribus exultantem abigant. Mifli itaque fubfi-diomillearmaturxleuiséquités,qui poftridieeius dieiquam vrbscaptaeft, fub Phmamlucem vifi,muros bis terqueobequitarunt,vidétefqueomniaiam in ho7, ftiumpoteftatcmredada,nequequicquamauxiliifuisprxftare polTc, redierunt. ^ex interea fcribit ad omnes omnium prxfedos atqj arcium prxfides, vt pro ne-goeiimagnitudinecogat exercitus quam maximos pofllnt, atquead Alama ob-fidendamquarrid|jo conueniant. Intelligcbat nanqueomnem fpem vrbis recu-perandæin eeleritate pofitam efle, antea quam hoftes fe validiori prxfidio muni-ancgt;amp; maiores Chriftianorum copia: confluant,atque tormentaamp;: machine cum grandiori commeatu eo comportentur. Qui nihilo fecius quam funt iufli, ad locum tempufque conftitutum omnes cogueniunt. Erat equi turn ingens numerus, fedpeditumincredibilismultitudo,interquos fagittatores ftlopctariique corn-diu,non nodu ab oppugnatione defiftere, vt noftri ancipiti periculo diftradi, arque vigiliis amp;nbsp;laboribus defeflî cederent. At duces noftri multitudinehoftium commoti nihilo fegnius agunt, milites per murorum pinnas propugnaculaque 40 parriuntur,cohortesqua:laborantibusopemferant,certisinlocisdi(ponunt.Ipft pervrbispromœriapropugnatoreshortantur, nein tantodifcrimine rem fomni-culofenegligenterqueagant. At hoftestametfi non vénérant inftrudi machinis lulphurariifque tormentis, magno tarnen animo, velpotiustemerariaquadani defperatione, muros vndique adoriuntur, pluteos ac teftudines murorum ra-dicibusadmouent, fundamentafuffodiunt, arietant portas, fcalasadmouenr, uullumque tempus intermittunt in quo non hoftibus obfeflis negocium faceflant. At noftri etfi numero pauciores erant, non modo fuperfuit animus ad deturbandum hoftes, versm etiam aufi portaserumpere, oppugnantesvl-, tro inceffebant. Cadebant exillis comp^urcs, proptercaquod aufu temerario, JO Velpotiuspræcipitiquadamrabieconcitatiad murosacccdebant.Oppugnatum

propugnatumque eft oppidumeo dicfummisvtrinqueviribus. SedMauricer-nentes nihil fe ea oppugnatione proficere , ftatuunt flumen quod vrbem præ-terlabitur, per inciles foflas diuertere. Noftri vero ne aquationis vfus inter-ciperetur, cum alioqui non eftent in vrbe fontos , non putei, non cifternx, coadi funt pro aqua cum hoftibus pugnam conferere.Cumque ex v traque parte

complûtes caderêt, non potuit effici quo minus holles magnam fluminis partcitt alio diuerterent.Erat cuniculus ex vrbe pertendens ad fl umen,aquationis vlui ia pridemaboppidaniscomparatus.Sedcumexdiuerfafluminisripafagittisamp;niif-filibus aquatoresfummouerentur,non potuit euitari, quin pro vfu rei tam necef-faria:abvtrifqucdiunoftuquepugnaretur,atqueplurcs vtrinquecadcrét. Labo-rabat pra:tereanoftri aliarum reru multarum inopia.Nam cum iam inde abinitio vrbs capta diriperetur,multitudo ignara confiliorum, putas vrbem non eo expu-gnatam vt muniretur prxfidio,fed vt direpta dirutaque defereretur, frumenta e-quis proculcanda fpargunt,dolia amp;nbsp;ferias mellis amp;nbsp;olei frangunt, atque corrum-puntaliaquæpolTentaliquando vfui elTe futura. Duces noftri in tanta return o- itî mnium difficultate pofiti ajb vrbibusfinitimis per litterasauxilia petunt,procercs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lç

primorefque populorum ad ferendas fuppetias hortantur,quanto in periculo lint exponunt. Dueem a Methymna Afindica ob memoratas fimultates veriti funt commoncre,ne rogatumfacerent deteriorem fibi implacatioremque, cum prae-fertimde tantareillum a principiononconfuluennt. Ad Regem pra:tereaRegi-namque fcribunt, quo in ftatu tes lit, enarrant, atque vt copias auxiliäres quam-primum curent mittendas,hortantur.

De auxiltartbus copias cum commeatu obfi/^^ ^^jßy C^ ^^^‘^ R^x ^^ (JKetlymM prüfe ff Ui maguis itifier thus proper at, vt »egocio tu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.3

iereffef. Caput JIU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Vncio corumquxad Alamamgerebanturadfinitimasnollrorumciuitates ^allatOjomnesfe incredibili Audio ad arma capell'cndaconcitare, atque fuis in tanro periculo pofitisadauxiliaferenda cohortari. Scd imprimisEnriquus aMethymna Alindica Dux,fimultatum quæ illi cum Marchione Gaditano intercelTe-rant, aut obliuionefcmpiternamemoriamdclens, aut ad tempus diflimulans,e-quites peditefque aut fuæ ditionis, aut fua sera merentes euocat,amicos rogar, o-mnesincommunead ferendamlaborantibus opemaccendit. Exponitpratcrea publiceapud menfariosingentem pecuniarum aceruum, vntjp Aipendiagrega- p riis militibus perfoluercntur. Atque in hunc modu quam maxima cxercitucorn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^

paratOjaccedunt altéras copias a Corduba, A Aygi,Hifpali, Alindo, eseterifque op-pidisamp; municipiis in hoAium collimitio pofitis. Conueniunt praterea eodem Comes Ægabrenfis amp;nbsp;Alphonfus Aquil^ius atque limitaneorum prçfelt;Ai,qui o-mnes grandi return omniû commeatu,amp; qui pollet fibi obfefllfquefuflicere,iu-. mentis impofito, Alamam contendunt. Mirum tam breui tempore tantam equi-tum peditumquc multitudinem potuifle vnum in locum conuenire,atque tanro omnium confenfu tantaqueanimialacritateadprasclarumfacinusperagendum coniuralTe. Erat ea tempeAate Rex amp;nbsp;Regina Methymna; ad campum,qui nuncio accepto de Alama a no Aris expugnata,amp; deinde ab ho Aib’ obiefla, nihil cu- .|q (Aandum elTe rati,cuniAis viribus opitulandum elTe interclufis dccernunt, ad Bx-ticx prouinciç ciuitatcs,oppida,caAella,arciumque prçfides,amp; ad limitaneorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4q

prasfedos fcribunt, vt fint in armorumprocinólu.Ipfevero Rex quo dienücium accepit,aRcginadigreirusmagnisitineribusCordubamcontendit.Erantinillius comitatuBeltranusDux Alburquerquerus,PetrusManriquusComes aTriui-nio,Enicus Mendoza Comes quoque a Tendilla,quibusfe deindeadiüxitloan-ncs Siluius Cifontanus Comes,ex Toletovrbe regia progrediensin occurfum. Cumque perueniflentadAmuzumf oppidumeftid a CordubadiAans fepten-trionemverfus pafluum circiter milliaviginti)mittit literas ad Dueem Methy-mna;um,adComitemÆgabrenfem,ad Alphonfum Aquilarium,amp;adaliosco-hortium pra:fedos,imperans illis ne propercnr,feque expedent, veile fc dicitfe-rendofubfidio interefle. Atquiducesqui iam intrahoAium fines exercitumdu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

dabant, cum grandi armorum commeatufque impedimento, putantes iam non cfleintcgrum,ledncque tutum retrocederc,turn quod obleflilaborabantinfum-ma rcrum omnium inopia, turn ctiam quod tantus exercitus non potcra t dlutius continerij

Continen, propterea quod ad paucos dies erat conduélus, amp;nbsp;paucorum dierum cibariacomportabantur, refcribuntadCelfitudincni fuam fe voluidèilüus iuffis obtemperarc,fed rem eo loei dedudam, vt iain no fit in ipforum poteftate,vt fal-üisrebus poflentrepedare. Orabantobteftabanturqueillum,quando aliudfieri nonpoterac, id quod fcciflent, boni confuleret. AcRexnihilofegniusinftitutum ’ter peragif, quoad ventum eft adlocum quem accola: Pontonê magiftri vocant. Vbi certior faélus exercicum procedere, neque pofle illum ob memoratas caufas cxpcélare,properabat tarnen vt copias confequeretur,nifi periculi a finitimisho-j^ ftibusimminentisadmonitusfuilTet.ItaqueftatuitRambla: reieuentuexpedans

*niniorari. Vbi vero poftridie nucium accepit de hoftium fuga,deque Alamç ob-^idione foluta Cordubam rediit, quo venturam effe R-eginam conuenerat, cum 9uade futuri belli ratione confultaretur. Conftabat namque Granatenfes Mau-ros,dumhaberehthofteminagropropemodumfuburbano,nüquamquieturos, led neque ceflaturos ab obfidione repetëda,quoad vrbem amiflam recuperarét. Ex quo akerum e duobus erat neccflarium,aut vrbem relinquêdam, aut bellum eflecontinenter gerendum.Nam quod erat tertium, alternis menfibus tam gran-dem exercitum cogere,qui fufficcret ad commeatusimportados, infiniti cuiufda erat fumptus,amp; vnde multo maius detrimentum noftri quam hoftes acciperent.

^^ Sülttïtf{rAlamlt;eob/idi0,commeaf(fii?j'vrbemimpertatur, Df/x a MethymnacumMar-chione ex antigua Jimuliate iff^ratiam reeiii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput rgt;

X /Avrvs deferta obfidionecum fe Granatamrecepidet,noftrifummareru '^*-^omnium inopia laborantes fpem metumque inter dubii pendebant, cfi fpe-culatoresnunciant auxiliaresnoftrorumcopiasaduentarc. Erumpuntportis bi-patentibus omncs,atque in occurfum venientium hilares procedunt.Ruunt vtri-que in amplexus amp;nbsp;ofcula,dicunt accipiuntqj falutê.Hi pcrcontari,illi narrare pe-ncula geftiunt. Hos iuuat beneficia in tam bene meritos collocafle, hi eófer uato-resatqj vitxfalutifque fux aurores veneratur.Iam Gaditanus Marchio accepcrac quanta animi alacwtate Dux a Methymna fe geflit principem in contrahendis au-xiliis,quantaq} liberalitate in ftipendio militibus pcrfoluendo fucrit vfus, quaros præterea labores in duââdo excrcitu fubieri t, cü alioqui potuilfet iure fuo in ad-uerfarii calamitate,autlxtari,aut faltem diftimubre.Ipie prior Ducem adit,arque poft arftiftimos amplexus dicta acceptais falutehuiufmodi verbis eft vfus. Hic dieSjClariffime Dux,mihiq; imprimis obferuande,controuerfiisfimultatibufque noftrisfinëimpofuit,idemquefpero initiumdabitneceftitudinis amorifqj inter nos fempitemi.Nam amp;nbsp;ego femper meminero beneficii a te hodie accepti,atque falutis quam tibi vni accepta refero,amp; tu e diuerfo cü de me cogitabis, de tua er-garnebenignitate memineris,amp; temexfalutisautoréfuiftelxtabere. Sedquado 40 nequefo^jtuna tuadefiderat,vt tuis in me benefieüsgratiam refera, neq; pro tui a-nimi magnitudine id a me exigis, reliquum eft, vt Deus immortalis Se mens fibi cofciareftipremiadignaferat. Adqua:breuitcrMcthymna:usDux, Milfa,in-quit,ifthæcfacperquâilluftris Marchio.Neqjenimdecet in caufa maxime religio-nisChriftianx bonos viros priuatarû fimultatü meminiftc, quin potius omnes of-fenfas,fiqua: hincindc,autillatç,aut accepta; funt,c5donemuspatriçatq;nomini Cbriftiano,çternaque obliuione fepeliamus.Nûc quSdo bene vtrifq-, celîir,gcnia-lis agaturiftedies,fitqi inter nos gratiçrecSciliatæteftisfempiternus.lungûtitaq; hofpitia, amp;nbsp;quemadmodû eft ib adagio illo veteri, parcs cû paribus facilime con-gregantur. Sedquidnon mortaliapedoracogitauri facrafames’Cerncnsauxi-jo liarismileshofpitem fuû fcruis,ancillis,armis,omniq5preciofa fupellediliadau-âum,cœpit inuidere,atq5 alius aliû muflans extimulare,Cur non,inquiens,amp; nos quoque ex præda pro virili portionem petimus, qui non minus in ferendo auxilio quamiftiincapiêdavrbelaborauimus?Ncqueenim minor eft labor,quam qux-rere, parta tueri. Itaque cum poftridie d c relinquendo in vrbe præfidio, deque re-ducendo exercitu adudoribus ageretur,cœptum eft non iam obfeure, fed palam

arque pro cocionc publica difceptari de præda inter prxfidiatios fubfidiariofque diuidenda. Hi namque dicebant deberi fibi non modo partem fpoliorum, fed Sä omnem pra:dam,quando vt ait poeta,

An qui in fumma rerum omniû difficultate arque anguftia pofiti j iam iam in ho-ftium poteftatem venturi erant, aut ca^dem miferandam fubituri, non dederent fe cum fuis omnibus bonis,vitæ falutifque fuac autoribusf pellem, inquit fcriptu-ra facra,pro pelle dabit homo pro anima fua. Illud infuper addebat ex limitaneo-rumiurelegibufqueiamindeabipfahominum origine obfcruatis,quiinhoftiS poteftatem deuenerunt,fui iuris omniumque bonorum fuorum facultatem ami- rO ferunt, atquc fui ipforumdominium in vidores tranftulere. At vos, inquiunt, o-mniaque bona veftra,tameaquaïanteaiurepoflïdebatis,quam eaquænuncex belli huius manubiis obuenerut, veftri iuris cfle defiere, cum iam iam in hoftium poteftatem ventura eflent,nifi nos auxilium tuliflemus. Quæ igitur inuidia eft,nó concedere partem illis qui vobis omnia reddiderunr,vitam,libertatem, fortunaf-que oraties,tam iure antea poirefl'as,qua nunc ex bello aduentitias ? Illi vero contra,Immo,inquiunt,quæ æquitas, quod iure noftrum femel eiTecœpit, quodque vigiliis,amp;: laboribus,atqj infuper vitæ periculo nobis acceft]r,atque in cenfum no-ftrumiuftenumerari debet, nobis inuitis veile praeripere? At liberaftisobfidione detentos,apcruiftis viam quaciuibus veftris inpatriam redituspateret,feciftis 10 q uod ex iure diuino amp;nbsp;humano facere debuiftis. Nuc vero pro eo mercedem ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

igcrc,quod vltro bene feciftis,quç humanitas eft?immo quis pudor arque inciui-litas,beneficium femel bene collocatum exprobrare ^His fe ftimulis atqueiurgiis inrixam,amp; exrixafein pugnam prouocantes Dux aMethymna ficalloquitur. Quo pergitis o commilitoneslnei,quisfuroriraquementemprçcipitatr’iioctan-tumobfecroprohibetenefas,nevelitisproparua bonorum fortunaï acceflionc tantam rei bene geftxgloriam commaculare. Etquidaliudhoftes noftri contra nos facerent,quamquod vosfacereincipitis? Nunquid ea ex caufahucvenimus, vt cum ciuibus noftris pugnam cofereremus, an potius vt ex periculo amp;oblidio-nisanguftiaexplicarcmus?Siniteigitur,rogo vos,liabeantilli^aruaatqueminu- p ta fortunx bona.quac fibi forte fua obtigerunt, dum modo vos beneficétiæ veftrx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^

confcientiafruamini,qua: fola bonis arque fapientibus viris premium rede fa- » dorumfemperfuitiudicata. Hocclariftïmidequcomnibusbenemeriti Ducis fermonemitiores fadi milites auxiliarii«efferunt,puduitqueillosincepilTequod non fuerunt confecuti. Turn cxcrcitus parte cum omni commeatu quem impor-tauerant,in vrbis præfidio rclid:o,cxteri cum Duce amp;nbsp;Marchione in domosquif-que fuas Ixti redierunt.

C^aurui k^lamlt;£ obj/^lionem repetit. Regina Corduba/n veninbedum ^fait-r/sapparattimaieridecernttur. Caput n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

i Ranatensivm Rcx audito D ucis amp;nbsp;Marchionis ex Alama difceflii, obfi-dionem maiore belli apparatu repetit, atque die noduque omni ex parte op-pugnariiubet. Atlacobus Merulus Hifpalenfisciuitatis pratfedus, amp;nbsp;Martinus a CordubaexfamiliaComitisÆgabrenfis,amp;FerdinandusCarilIusvirnobilis,qui relidi fuerant vrbis tuendaïcaufa præfedi,ftationcs diftribuunt, vigilescircito-refquepartiuntur, amp;nbsp;qua parte muruseratinfirmior,ftrenuiffimusquifque miles collocatur. Cumque per aliquot dies continues eftnne tempus mutatis oppugna-toribusnoftrosadlaftitudincmvfqueoppugnandodefatigaflent, ftatuuntinma-tutino quodadiei crepufculo, qua parte munitionis nulla erat fufpicio, fcalas ad- yO mouere.Iamque vigilibus trucidatis ad feptuaginta intra vrbem recepti erant, at- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jo

queafcendentiünumerusmagismagifqueaugebatur. Adclamorem refierxno-ftri excitati armacorripiunt,admifl'ofqueintramœnialioftcs cxdunt,fugant,atq) impulfos exmurisdeturbant. Adum erat de retinendavrbe, deque omnibus qui illam prxfidio tenebant, ad:um quoque de omni fpe regni ilJius recuperadi quod per

per feptingentos annos hoftes poffederant, fi non Hifpanx reip.f©rtuna vnum ex militibus poliendi caufa arque aptandi fpicula fagittis peruigilem feruafler,qui ho-ftium feiens ftrepitum,focios dormienres ad arma capienda exci tauit. Fuit nobis tamfatalis figittarum ille politor jquam Romanis anferilleCapitolinus,quiSe-nonesmœnia fubeuntes iamquepinnas murorum prenfantes primus omnium fenfit,arque clangore fuo vigiles propugnatorefque excitauit.Maurus Jemens fe eaoppugnationenilylproficere,obfidionemintermittit in aliud tempus,quo ma-chinis,amp; oppugnatoribus,atque totaillius regni mole audus, vrbem amiiTam recuperet. Regina interea quam Rex Metbymnae reliquerat, cum ad bellum

10 quod cum Mauris gerebatur in Bxticam proficifceretur,ad prim ores regni,ad ci -uitates,amp;5 municipia,vndepoterat exercitus compauiri,«Seadeuocatos qui regia ftipendia merebant, literas dat,quibus omnes hortatur, vt ad certum diem fint in armorum procindu,amp;fecum Rege agglomèrent, vtquammaximo fieripoflit exercitu,hoftium fines adoriantur. Comeftabilem qtioque Hifpaniarum accerfi- / riiubet,vtfuperiorisHifpaniæcitraTaurummontcmpro fe amp;pro Regeguber-nationem commendct. Qui venions amp;nbsp;qua ex caufa iuiTus fit venire faftus certi-or,hac vnain re dicit fe cogi non pofie,neque debcre,vt Rege fuo militante,atque cumhoftibus rem gerente, Comefiabilis in pace quietus amp;nbsp;extra fortunam belli pofitusvitamagat.Non potuit Reginailliusad obfequiumpronam voluntatem non Iaudare,laudatumque vt fuum in bello munus exequeretur,feque,vt ad Rege quamprimum fieri poffit, conferret, hortatur. Prouinciædeindeadminiftratio-nemin Archithalaflùm Régis transfert, quem regii confiliiiureconfultis præheit atque prætoribus maximis,quibus in locis opuserat,conftitutis,quam magnis po-teftitineribus Cordubam ad Regem proficifcitur,nifîquatenuspaucos dies do-minicæ refurredioni dedicates Toleti immoratur. Quo tempore Regina Cordubam venir,nihil aliud fere ad regium fenatum verfabatur, quam de Alama capta quid elfer decernendum.Etant complures ex ordincequeftri atquefenatorio virireimilitarisperiti,quibusnaturaregionisamp;locifituserat notus,qui Rcgi amp;nbsp;Reginx fuadebant,vtdemolirentur vrbem, quxnifi magno totiusHifpanix dif-pendio rétineri lyn polfct. Nam cum elfer in mediis holbum penetralibus fita, elfeopus quotannis quateraut quinquics commeatusimportari,quodtutofieri non poterat, nifi toties cquitatus ingens cogeretur. Quare belligerendi ratio potior videbatur,vteuerfafunditus Alama, confilia verterentur omnia,quemadmOquot; dum Loxa polfetcapi, qux minori fumfitu capta retincri polfet. Scd quia ciuitas ilia grandior erat,amp; qua:, vtobfidererur,maiorebelliapparatuindigeret,quam pro tempore illoelfet inpromptii,inaliud tempus obfidionem elfe dilFerendami cum prxfertim ilia tempeftate Bxtica rei frumentaria: penurialaboraret, fatifque efiet quod Rex cum præfenti exercitu commeatum importaret Alamam,fiue placeretvrbem dirui,fiue muniri,pra:fidiariosmilites omnium return egeftate

40 laborantcs elle recreandos. At Regina qux propagandi fines Hifpaniç ingenti cu-pidirateflagrabat,nonprobauitillorumfententiamquidicebantAlamamelfedi-ruendam,nec vllaexcaufacefl'anduma gerendo bello quod lemel inchoauerat, amp;nbsp;cuiuscaulaquo temporealiis rebus clientimpliciti,ipfacumRege illuc vene-rant.Etquando illudoppidum fuitprimumquod ex hoftium poteftate in fuam ditionem venerat,amp;vndetotius belli futuri aulpicia erantcapienda,nullo mo-* do effe deferendum, fed potius in eo laborandum, quemadmodum caftella, 0d: oppida,munitionefque finitima: caperentur, vnde hoftibus damnainferrentutj amp;nbsp;Alama:noftrxquies rranqutllitafque perueniret. Huie Regina: tam piæ hone-ftæque voluntati Rex acceflît.Tum regni proceres amp;nbsp;qui aderant, amp;nbsp;qui abfentes

JO pofteaaduenerunt,alfcnfifunt, leque ad bellum quodimpendebat, parant,arque alacri animo fe ad armaaccingunt. Rex cum proceribus qui aderant, amp;nbsp;cum præ-fenti exercitu, Aftygitanam coloniam petit.Fuerunt in illius comiratu ordinis ec-defiaftici Petrus Mendoza CardinalisHifpanus,quipoftea ex ArchiepifeopoHi-fpalenfifuitToletanusantifl:es,exeadem familia lacobus Furtatus,exepifcopo Pallantino ArchiepifcopusHifpalcnfis,amp; Alexadrinus Patriarcha amp;nbsp;S.R.E. Car-GGg

dinalis: ordinis equeftris Magiftri, Alphonfus Cardenius militiæ diuilacobi, Rodcricus Tellius Ciftercienlis militiæ a Calatraua,aponteTraiani,hoceftab Alcan£ara,Magifter loannes Stunica non adfuit, quia aetate pupillari fub pâtre Piacentini Duciserat pofitus:exfæculari militia Duxavillaformofa Régis frater nothus,Ludouicus Cincinnatus a Methymna cœliDux,Ænicus Lupides Car-dinalis Hifpanifrater Infantatus Dux,Beltranus a Cauea Alburqucrquerus Dux, PetrusVerafcus Hifpaniarum ComeftabiliSjRodericusPontiusaLegione Ga-ditanus Marchio,Iacobus Lupides Patiequus Villenatium Marchio, Alphon’ fusTelIius VrcnatumComes,Iacobus a Corduba Ægabrenfis Cornes, Petrus Manriquusa Triuinio Cornes,Ænicus LupidesMendoza Tcndillanus Cornes, 10 loanesSiluiusCentifontan^s Cornes,Guterius a SeptomaioriCaietanusCornes, Alphonfus aCorduba domus Aquilariæ dominus:alii quoquc ex equeftri ordine viri principes,qui partim acciti a Regina, partim rogati,partim fponte, partim vitro venerunt.Necdefueruntduoquæftores maximi,loannes Chaco-nius,amp;: Rodericus Vlloa.-regii pra:terea cenfusfidfifci procuratcres,domufque regiæ villicus maximus Enriquus Enriquidcs.Tum luftratocxercitu cenfi funt equitesadodomillia,pcditumvero numerus amplior ,ordinatifqiic cohortibus ex Aftygi coloniacum ingenti commeatu Alamam petit. lacobum Merukim, aliofque duces amp;nbsp;milites qui cumillocrant,!audat,laudatofquc a præfenti militia foluit. In Meruli locum Ludouicum Ferdinandum Comitem a Palma fufficit, 2-9 amp;nbsp;quadringentorum equitum cumfuisducibus prxfidiumillirelinquir,vrbem, quibusinlociseratopus,munir,atqueoraniumrcrum copiaquæ funt ad vitfum nece/Iaria.in trimeftre tempusinftruit. Erant in ea vrbe tria Maurorum fana, Mezquitasilli vocant,quascxprof3no ritu expiatas Cardinalis Hifpanus R.egis amp;nbsp;Regina: iufTu Chriftiana: religionidedicauit:primamDominicxincarnatio-nisnominc:alteramdiuilacobiHifpanorumpatroni:tertiam Michaelisarchan-geli.Has Regina vafis aureis argenteifque,veftibus amp;nbsp;aulæis, libris, cymbalis, tin-tinnabulis,amp; omnibus quxad culrumdiuinum necefrariafunr,adornauit.Ipfa quoquereligionisardorecommota, fuisdigitistextilia quidam velamina labo-rauit, quxadhucin templo illo primo manuum fuarum monumenta extant. nbsp;nbsp;nbsp;JO

Rex Granate/f/fi/f» agrospopulaiur, Loxam obJ/Jet^af^ue ohjiiiioffef» iniermfiM. Caput KI/.

T_TIs ad Alamamperadis,Rexanteaquam Cordubamredirct, camposGrana-'*^txadiacentesobequitat,agrorumfruges in herba mctir,arboresfuccidir,amp; omnia vafta reddit. Intcrea Regina non cclfat alios principes qui Regem non fue-rantfecuti,literisconuocarc,vrbes,oppida,municipia,amp;populos,vrfefuturo hello quod in Loxam parabatur, accingant hortatur. Ex omnibus quoqj lo^is vnde-cunquelïeripoteratcommodius,frumcnta,vina,fuccidia,reliquumqueomnem 4® commeatum incertum tempuslocumque comporrari, machinas quoque amp;nbsp;tor-mentq,cæteraque omnia quibus ad obfidionem opus crat,aptariiubet.Interea Mauri cum intelligerent noftros omni bellico apparatu in idorum perniciem coniuralle,amp;: ipd vires amp;confilia quibus fe tueantur arccan tque noftros, excogi-tanr,aggeribus,foftïs, vallis,amp; propugnaculis, muris amp;nbsp;pinnis, vrbes,.oppida,amp; caftellamuniunt,inquantofintpericulo tranfmarinos Mauros faciuntcertiores, atqucauxiliaresabilliscopiasamp;ad viiftumncceirariaimploranr.AtPrincipesno-ftri illorum conhlia præuertunr.nam ingenti om nis generis nauigiorum cladein fretoGaditanocomparara,vrriufq5MauriraniçIittora,portufq5amp;ftationesluftra-riiubenr, ne quifquam ex illis adfuosiuuandos tranfmeare,auraliquainreopi- p rularipoftet.Igitur Rex cum exercituquem Regina parauerat,dum ipfe Alamam inftruit, Granatenliumque agros populatur, cumque omni commeatu quem vnum in locum comporrari iuftcrar, ad alterum exercitum proftcifcitur, atque v-rriufqjexercitus ordinatiscohorribusLoxamperir,atqjinteroliuera fuburbana, quçin vallibusamp;collibusconftraSingilisamnispra:rerlabitur,caftrametariiuber.

DECADIS SECVNDÆ LIB. I. 117p EratpropevrbcmcliuuscxLoxenfiumreligiorie fando Alboaceni fuodicacus, inquoproptereaquod vrbiimpendebat,amp;ftationesineo difpofitx videbantur poflehoftiumcrupcionescompefcere,amp;caftraredderetutiora,iubetllt;ex confi-dcreRodcricuinTcUium militia:a CalatrauaMagiftrnm,amp; Vrenatium Comité illiusfratrem,Gaditanum quoque Viilenatemquc Marchiones,amp;Alphonfuni domus Aqiiilariæ dominum,ftrenuos duces,amp; qui pulcherrimum equitatum pe-ditatumquedudabant. Cxteros,procommodo quemquefuo,atque obfidionis quxpatabatur, tabernacula figcreamp;tentoria collocate iubet. Etat in vrbe ad tria millia armatorumexomni Maurorum numerodeledafubduce rei militariscx-*0 penentiflimo, Alatarum, boeeft Aromatopolam, illi vocabant. Hieruptionibus crebrislaceflebant noftros,multaque illis damna inferebant. Et quia cadra eranc anfradibus præruptifque montium intercifa,non potcrantfibi muicemauxilia mittere.Quarto diepofteaquam Maurifuntobfe/li, bonamarmatorum pattem ininfidiiscollocant, partem in eosmittuntquifandi Alboaceni cliuum‘ infedv rant.Committiturpugnacumftationariis,atquehismilitibusquierantin præ/i-diopoßei contra fubitas Maurorum eruptione$,accurruntfubßdiarii,hode(que fubeuntesinfugamcompellunt,fugicntefqueperfequunturimmeniorcs cailro-rumquxfinedcfcnforibusamp;dcfertareliquerant.Intereaex inßdiisMauri pro-deuntes ex altera parte eiiuum confeendunt, cadra oppugnant capiuntque. ^® Quodcum nodris edet nunciatum, in cadra iam capta redeunt, cos bodes ex vr-be infequuntur,nodri ancipiti pugna didradi, cumillisqui cadra diripucranr, adhoram integrampugnant, quoad ex aliis cadris auxiliaribus copiis fubcunti-bus bodes fundunt,fugant,atque intra fuarnœniaincludût. In eapugna complures primariiviri cecidcrunt,fed inprimis KodericiisTelliusaCalatrauaMagidcr duabusfagittisconfixusinteriit. Cuius mors non modoRegiamp;Reginx, fed quia curialium iuuenum erat princeps,vniucrfa:iuuentutiflebilisfuit. Rex vero cum intelligeret,quanto in periculo edent,non modo ii qui Alboacenicliuum,fed etiam illi qui alia loca infederanc,cum neutripodentin bodium fuperuentua-liis auxilium ferre, datuit cadra in locum tutiorem procul ab vrbc reducere, 1® quoadgeminatis^opiisbinaautterna cadrapoffit vrbi admouere.Neque enim aliter poterat obddio coardari,quo minus obiedi focios auxiliares podentad-hiittcre,amp;eaquxad vidumnccedariaerant,in vrbem importari.Itaquedatuit podridie eius dici cadra mutare. Sed antea quam præconis voce conclamari cadra iuberentur, plcbeii,amp; turbx,amp;g»egarii milites, amp;nbsp;qui fub nullo certoducc militabanc, cum vidèrent proceruna tentoria reuclli, farcinas amp;nbsp;impedimenta invehes aptari,cliuumque Alboaceniabinfedoribus deferi,atqiie abbodibus occupari,fufpjcati auxiliares copias node hedemaintra vrbem admidas bodium numerumauxide,omnern fpem fuxfalutisinfugapofuerunt. Nonillos pudor retinuit, non defertorum cadrorum ignorhinia,non timor,quiplærumquede-^® gencres animosarguir,qucmadmodum generofosfiduciaex periculo explicate Supererathodianimus adperfequendosfugientes,nifiRexequumConfcendens procerum cohortes ludradet,aciestrepidantium ditidet,labentefqueanimos in pugnam reuocadct.In eo condidu Comedahilis tria vulnera in facie accepit. DuxaMethymnacoeliequodeiedus,abiisqui illum obferuabant, pugnx redi-tutus ed. Comes Tendillanus qui dationem habuit vrbis munitionibus proxi-mam,prêter modumtelis bodium impetituscedidet in intcritum,nidFrancifcus Stunica qui patris fui Piacentini Ducis cohortes dudabar,accurridet,atqj in fum-isopericulo poficum vitxpugiïxque reddididet. Gaditanus Marchio illa die in-fignem opcram nauaidt,qui cum fuis pugnans non folum bodes repredit, verura JO etiam cxdêineosingentem edidir,atq5 in vrbis murosimpegit.In huncitaqs mo-dummulionibus,amp;lixis,calonibufque fpaciumatquetempusdatum colligendi farcinas amp;nbsp;impedimenta,iumentifqueamp;carris imponendi,nifiquatenus vehi-culorum defedumagna reifrumentarix copiacd relida.Rcginaearum return qux ad Loxam non fatis foeliciter gcdx func,fada certior,indoluit plus quam

pro matena decuit,fed premens altum corde dolorem,fpem vukufimulat,fegue maiori animo erigitad ea qux reftabantperagenda.

Maurw t^lamam it er urn objidef^nofier ob^dioftemfoluitjVrbetnque commeatuin/iruit. Caput r/tl.

non eifeexpedandum donee hoftcsvcnircnt,cofqueobfidionecingerent, quin potius vrbem efle diruendam,ipfos cum fpoliis atqj omni prædadeberefe adfuos tutioraqj loca recipere. At Comes amp;nbsp;qui cum eo duces in vrbis praefidio crant, in-telligentesquam ignominiofumacturpe facinuseflet,vrbemfuxfidei creditara deferere,difluadent hortanturq; ne tale aliquid cogitarent, nunc precibus orant, nunc minis deterrent, nuncadmonent, vt in Regis aduetum rem integram refer-uent, neque quicquam intereaea de re ftatuat. His rationibus milites confirmati obfirmant animos ad fe vrbemq; fibi commiflam tuendam, aut mortem pulchra fibioppecendam.EcecccMauruscernensLoxamoblidioneliberatam,Regem- i® quenoftrumcumexercitu fe Cordubararecepiffe, cum duobus equitum milli-bus,amp; ingenti peditum numero Alamaminuadit,diunoduque oppugnat,noftri ; propuguanqin eoque dies aliquot infiftitur. Scd obfeflos alimenta virefque defi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

cere,arque in dies propugnantium numerus minui,vigiliarum laborumque vicif-ficudo crefeere. Illos tarnen rccreabat reficiebatque vna, amp;: ca quidem certiffima fpes, quod breui Rex fuppetias eflet allaturus cum ingenti return omnium com-meatu.Neque illos fua opinio fefellit.nam amp;nbsp;ad conftitutum diem venir, obfeflo-rcs impugnantefque fugauit,vrbem alimentisamp;aliarumrernmcopia inftruxit, duces militefque feflbsrccentioribuspermutauir. NamPalmêfis Comitis in locum,Ludouicum Oforium ccclcfiz Afturienfis Archidiaconum, qui poftea Me- J® tefanus Praeful fuit,virum probum fuffecit.Hifquerebus pcraftisalteram per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5'

Granatenliumagroscxcurfionemfacit,prxdiorumvillas,fpeculatorumquetur-resdituit,frumentafrugcfqueinhcrbacorrumpit,pccoraarmentaqueabigit,pa-flores agrorumque cultores infpeciem^iumphi antefecaptiuosagit,atquefie cum integro exercitu Cordubam victor redit. Quanta effet Principum noftroru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

' potentia,quantaque animi magnitudine bellum hoc inchoarunt,velexcoani- j maduerti pored,quod hoc eodem anno quater coegerunt exercitum,quam ma-ximuspoteratexvniucrfaHifpaniacomparari,quaterhofliumfineshodilircrin-grelli omnia illiusregnipenetraliaproculcarunr. Vndefecutaed tanta rerum pe-nuria qux ad vldum pertinent, vtnifi gens ilia cibiparciffima, viniabftemia,fri- 40 goris calorifque patiens, propofitique tenax fuiffet, vel fola huius anni indigentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

potuiffetillosinfuirerumquc omniumfuarum deditionem cogere.Sed neque in aduerfis deerat illis animus,non folum ad impetus nodrorum fudinendos, ve-rumetiameum magis afflidi efrcviderentur,adhodeslacefrendosfupcreratau-dacia.Odendcrunthocin obfidione Canncti, quod erat cadellum nodrum in collimitio vtriufque regni pofitum. namque dum bodes intraipforum fines 0-mnia vadant populanturque,illi intra nodros Cannctum oppugnanr,capiunt,di-ripiuntque, amp;nbsp;cum prxda vtriufque fcxus,atqtv; omnis ætatis conditionifque mortalibus,in patriam vidores redeunt. Quid quod eodem ipfo tempore,cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

inter patremamp;filiumdefummaregnicertamenedet,omncfque ciuium popu- 5*^ nbsp;nbsp;nbsp;’

lorumque viresinduasfadiones edent diuifiE,quarum altera pattern, altera fili- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jr

umfcquebatur,neutratamenanobisin pcrnicicmalterius auxilium petiit,fedi-pfi inter fepriuatasinimicitias, nobifeum veto vno omnium confenfu confilio-que bellum publice gerebant? Nam cum pater inregni fui ptimoresquofdam nobilesfxuitiam cxcteeret, proximi amp;nbsp;affines non aufi alium fibi Regem créa-

re,filiumlocopatnsdelcgerunt,ftatuerunrque in regni culmine, Granata vrbe metropoli cum fuis munitionibus illi tradita : pater regno pulfusBaftamvrbem amicam fecontulit.Inde iimultates inter pattern amp;nbsp;filium ortç,'atque inde cades, mortefque,amp; odiaconfecuta.Interea pater per temporis occafionem Alambram vrbis arcem quæ pro filio ftabat, admotis fcalis intercipit, praefidioque munit, in-dcperviaspublicas crumpir,ciuesfuasquifque partesfecuti vrbe in media vbi-quepugnant.Sedfadioqua: blium fequebatur, fuperioreuadit,aduerfariofque tota ex vrbe fugat, Alambram captam recipit,fuqque Regireftituit.Etquam-quarn concordia ilia difcors boftium inter fe vidloriam noftram ex illis per aliquot annos remorata eft,fuit tarnen eis tandem cxitio vltimo,quo fine multo fan-guinisdifpendio, minoriquenegocio feomniaquefua,tamfacra,quam profana, nobis tradiderunt. Sed quia iam tempus erat, vt Rex amp;^egina aliis quoque rebus profpicerent,quamillis qua: ad infequentis anni bellum pertinebant,antea quam eCordubadifcedercnt,limitancosducclquelimitaneorum certisinlocis difpo-nunt,PetrumComitemaTriuinio,quem pauloante AnagarenfiumDueem cre-aueranc,Mentefanisfinibuspræeflevoiuerunt, Alphonfum Cardenium diui la-cobi militiæ Magiftrum in Aftygitanis confidere.His duobus maximis imperato-ribus iubent cæteros Duces,Comites,Marchiones, amp;nbsp;prxfedosciuitatum oppi-dorumque prxtores,amp;:arciumcaftellorumquepræfidcsobtcmperare,commen-dantque non folum vt fines ab hoftium incurfu tueantur, fed etiam vt pro tempo-risopportunitatehoftem adonantur,atqueomniaferro amp;igni populentur.His rebus ita compofitis cum Regina conualuiiTet e partuquoloannamrcgnorum pofteahxredem fucceftrieem fuerat çnixa,cum Rege Madntum proficifcitur.

Rex (^ Regina Madrid f/i/Jgt;anasftciefates reformant,pecuniar 'vndeeun^ honeße pofifntfarnfeant^Nauariteresnonaitnehoant. Cap. IX.

DR t M A noftrorum Principum pofteaquam vcnere Madritüm,cura fuitrefor-mandi atque inpriftinum ftacum redigendi focietates,fiue(vt Hifpanorum Vulgus nuncloquicur^fratetnitates,qux pro viatorumfecuritatefucran tin Matri-calenfiPanhifpanioconftitura:. Lcgumautêillarumquibusfocietatesillæ fuerûc fancitæ.tranfgteftbres violatorefque multandos, aut repetundarum damnatos cum ignominiaeiiciendos imprimis elTe iiiflerunt. Procuratores deinde illarum fraternitatum ex omnibus prouinciisiuiriin vnumlocUmconuenire. is fuit Pin-ium,quodeftoppidukimdiœccfeosTolet3na:. lidetulerunt querelas earum return quæ vlquam in Hifpaniaperpetrata: fuut. Quodfacinusmanfit impunitum: incosveroprxtermodum eftanimaduerfum,qui magiftratus fratetnitatis xra-rium depeculati funt, qui partem adminiftrationis fibi commiflae negligcntius exercuerunt.Dati quoqueiudices quirepetundarum accufatosaut damnaient, aut abfoluerent. Eifdem quoque data facultas rogandi nouas leges,atque ab-rogandi veteres, pront rei-publicæ vtilitas exigere vidcretur. Et quia recondi-tum ærarium, neque fifcus regiufque cenfus eratfatis ad tantæ maieftatis mo-lem fuftinendam, ftatuunt,vndecumque honefte polfentjpecunias xrufeare. Ab Hifpanæ focietatis procuratoribus petunt fedecim millia iumentotum,atque mulionum odo millia,qui iumenta omnigenere commeatus onuftaage-rent,quo Alama inftrueretur. Afedequoque Apoftolica auxilium implorauere adftipendia militibus perfoluenda, tam iis qui contra nominis Cbriftiani holtes in limitibus gercbantbeHpm,quam iis qui in certis Hifpari’arum partibus, quæ nondum iatis erant pacatæ, in præfidiis agebant, quam iis etiam quibus erat opus ad cuftodiamPrincipum,amp; quiequid dccreuiifent executioni man-dandum. Ad fuppiendos hos fumptus mifia eft a Pontifice fummo cum fena-tusApoftoliciaftenfufacultasdiftribuédicentum milliaducaliumaureorumper vedigalium ecclefiafticorum clafles,vt in reditibus onerandis ex iuftitiadiftribu-tinaneminifieretiniuria.Exeeelefiæ quoqjthefauro bullasmittit,quæcruciferis in Chriftianorum hoftes euntibus coheedi folent, ea lege vtftipesex fidelibus

emendicatar, non alia in re quam in ipfo bcllo cum hoftibus gerendo infumeren-tur. Ad extraordinarios vero fumpeus a mercatoribus, opiteccnfibufque, amp;nbsp;affi-duis ciuibus mutuo accipiunt, quod ad certum tempus eflet reddendum. Et quia regiae domus inopia omnibus erat nota, eacotributionemini vifaeftiniqua,cuni præfertim illud mutuum quod impræfentiarû dabatur, fuo tempore ad dominos eflet rediturum. Per catempora nunciusRegi amp;nbsp;Reginæ allatuseftPhœbum PliœbiNauarienfis Regis filium, arque FoxaniComitispronepotem,adqucra regni fucceflîo pertinebat,in aetatis flore diem fuum obiiire,ex cuius morte in Ca-tharinam fororem regni hçreditas eft tranflata. Ea in matriserat tutela. Cumqj ad casfimultatesquæinterGallosamp;Hifpanos oriebantur,magnum cfletmomen- lo turn,in quas partes Nauariÿ regnum cederet,quod dotis nomine tradendum erat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^C

ei quem Catharina maritum fortiretur, cœptum eft in fecretiori curix fenatu agi, quemadmoduminter loanncm Hifpaniarum Principemamp; CacharinamNaua-ria: Reginam fponfalia fierent, decretumque vt ad hoc peragendum mitterentur legati ad Reginæ matrem,qui illam de recenti obitu filii confolarentur, amp;nbsp;de dliæ matrimoniocumilla agerent.Mittendasquoquecenfuerunt copias quæNauariç vrbes,oppida,caftella,munitionefquc occuparent,firmarentque prçfidiis,vt pro nobis ftarent, fl quod de matrimoniocœptum effet, tranfigeretur. Miflus itaque ex fenaturegioRodericusMaledonatus a Talabricaiuris confultiflimus,quile-gationis furnmam Nauarix Principi exponit,quot amp;nbsp;quan ta inde comodafeque-10 rentur,enu merat,enarrat prxterea quanta honoris acceffio Nauarix Reginæ fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i(

erer,(ï Hifpaniarum Principi nuptui daretur. Ad quæ Nauarix Princeps, rametfi aftedu Gallis quam Hifpanis erat propenfior,comiter tarnen oratorirefponder, fc co nomine pofle fœlicem appellari,fi contingcret fibi Hifpaniarum Principem fortiri generum,atque parentes illius Regem amp;nbsp;Reginam, tot tataruraquercruni dominos, inter affines numerate.Sed cade re incÖfulto Rege fratre fuo,quiequa certi refponderc,nonefrehoneftum: illo tarnen cófultofe mifluram Rcgiamp;Rc-ginxrefponfumadcaquxpropofitalegatiocontinebat. Atque italegatusrein-fedarediit. InterealoÓnesRiparius qui Hifpanarumcohortiurnprxfeófus erat, miffusinNauariam, vtfeiungerctLcrinatiumComiticuiRcgisfpuriaforornu- p ptaerat,PompeiopoIimqueamp; magnam illius regni patternaneduprxfidioque Ic obtinebat,vtquecommuni vtriufqueconfilioremgercrent, feque ad excipien-dos Gallorum impetus pararent,fl forte aliquid interca molirentur.Etneinchoa-tum in Mauros bellum refrigGfceret,amp; re^in Nauaria inchoatæ ceffarent, Rexamp;: Reginaprouinciasinterfe diuiferuc. HxcfuperioremHifpanixpartemqux Nauarix finitima eft,ilie Bxticam eft fortitus.

Rex h Gaüicia»f proficißtlar^coKtenttones infer Cemifes Lemnium c^ Bene«egt;ii^~ num componit. Caput A'.

A NteAquamRexinBxticamproficifceretur,resnouxinGaniciaortxillius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;

•^iterremoratx funt. NamcumFerdinandus aCuniacuiRexamp;: Regina illius regni gubernationemcommiferant, inter cxteraoppidaamp; caftellaquxfuperio-ribus annis a corona tegiafuerantabalienata, in cenfum regalem redegilfet,arcê quoquc Augufti Lucoimpofitam, quxcum oppidoad Lucefemecclcfiamper-.tinebat, fine iure,fiuciniuria,ditioni regix fubegit.Erat Epifcopi frater Petrus Al-uarus OforiusLemniComes,Potifque Ferrari dominus, atque illiusregni tonus omnium facile princeps, quifpoliati fratris dolorc«ommotus aree ohfidet, tam-etfl Regis amp;nbsp;Reginæ prxfidio tenerctur. Quorum iuffibus vt ah incepto defi-ftcret,cumexcufationesquafdamineptasafferensn5obtemperaret,neilliusau- ^q daciarelinquereturimpunita,Rex magnisitineribusinGalliciamcontendit. Et J^ quamquaminteteundumacccpifretnüciumdearcisobfidionefoluta,nihilomi-nusirepergit,fedanteaquam AfturicavrbcmacccffilTet, deComitismortecer-tior fad:us eft, ibique per aliquot dies fubftitit, quoad tumultus quofdam fedaret qui ex illius obitu oriebatur. Comiti Lemnio virilis fexus non fuerant liberi, prx-terquam

DECADIS SECVNDÆ LIB. I. 1185 terquam vnus,quiviuopâtrevnum tantum procrcauitnomineRodericUm jSû cumquidem (purium,quem auushæredem inftituit,ifque viuêsin bonorum pof- j, feffionê mißt, oppida, caftella, arceSjmunitionefqj tradidit.Mortuo igitur Comité Lemnio,Rodericus nepos aui titulum affumit, bonorum pofleffionem continuât,quem propinqui amp;nbsp;affines, domeftici amp;nbsp;familiäres, focii amp;nbsp;amici quos auus habebatquamplurimos, atquevniuerfapropemodumGallecorumiuuentus fe-quitur. Erat altera ex parte Rodericus Pimentellus Bcneuenti Comes, cuius filio exComitisLcmniifiliabusvnaerat defponlata,Acquia fliaerat légitima, Roderi-cusautem nepos fpurius,amp; ex fpurio filio natus, eodê iure afleuerabat omnia de-'0 funóli Comitisbonaadnurumfuam pertinere,idquefenofolumiure,fed ctiam fi opus foret, armis perfecuturu. Comes Lemnius fé iure potiori effie, amp;nbsp;quod bona exaui teftamentopoffideret,amp;quodnataliumdefedus per apoftolicçfcdis li-teras iam effiet fuppletus.Itaque cu alter iam poffideret, alter de pertur banda pof-feffionecertaret, non experirilegibus, fed armis potiusdecerneremaluerunt. V-terque fuos conuocat,ad arma omnia fpedant. Atqui Rcx quod ad bellum in Bç-ticagerendumproperabat,ne inter duos illuftres virospugnandioccafionemre-linqueret,paucos dies alios Afturicx immoratus eft, lubet imprimis, vt Comités, Vterque fuos quos habebant in armis, domum quemque fuam remitterent, dein-tievtadfe veniant,iufque coram ipfo perfequautur, interponitinducias in tem-I nbsp;nbsp;pus,quo lis tota cóponi poffer,fe reddirurum ciiiquc quod fuum effet, pollicetur.

f nbsp;nbsp;Comités non fecus,aciuffifunt,faciût. nam amp;quifque copias dimittit,ad Regem

2 nbsp;nbsp;venir,caufamque fuam apud illum défendit, aduerfani rationes impugnat.Rexli-

temarbitrioiudicum diiudicandamremittit,aliifquerebus ordinatis Madritum ? nbsp;feadReginam confert, vt quod anteadecreuerat, alter ad bellum cum Mauris in

Bæticam,alteradidquodin Nauariainceperant exequendum, proficifceretur. Etecceinterim ab Italia negotium aliud exortum cft,quod tametfi honefte pote-rantdiffimulare, noluerunt tarnen, quibus in rçbus auxilio efte polfent, operam Eiam non interponere.Erat in armis vniuerfaltalia, propter ignominiofam mortem Archiepifcopo Pifano a Florcntinis illatam. Erant prç terea dux fadioneSjal-■ 1® tetaPontificis amp;nbsp;^enetorum,Florentinorum amp;nbsp;Ferdinand! Regis Neapolitano-rum altera. His accedebat reliqui omnes Italix principes,amp; ciuitates qux fub rei-I publicx formagubemantur. Ferdinand! Florentinorumque copixin agroRo-? mano cadra metantur,c!uitatcm eo anguftix deducut, quam obfcffi perpeti con-fueuerunt. Superuenit deinde Pontifich Venetorumque cxercitus,hoftefquc ex 2 itnprouifoadortus,fundit,fugatque,caItradiripit.Ferd!nandus copias fufasreci-1 pit,bellumque!nftaurat.Hinccxdes,agrorumpopulationes, villarum incendia per totam Italiam fiunt,neque erat vndc tantis malis remedium afferri poffer, nifi Principes noftripartim obferuantia ergaPontificem, partim Ferdinand! Regis cognatione,partim etiam populorum omnium mifericordia permoti, componé-40 didifcordixcuramfufcepiffentMittuntitaqueoratoresad Pótificem maximu, ad Venctos,adFlorentinos,amp; ad alios principes, amp;nbsp;ciuitates qux illos fequebatur, rogantque vt relidisarmis concordixpotiusamp;paciacquiefcant, fe veile inter v-, trofque de pacis conditionibusagerc.i Miffi igitur legati Joannes GerundenfisE-pifcopus,amp;BartholomxusBerriusiurislegumque peritus. Qui ab omnibusad quos miffi fuerant,comiter cxcepti, hos amp;nbsp;illos ambiendo Principum noftrorum nomine , nunc exhortationibus amp;nbsp;monitis, nunc precibus amp;nbsp;promiffis, ita o-, nmiumanimos flexerunt,vtnonfolumconcordixpaciquefaciendxfintaffenfi, verum etiam Regi amp;: Reginx«o nomine per literas gratias agerent, quod illos ex tantis moleftiis curifq-, liberauerint.Miffæ hac de re li teræ breues a Pontifice,mif-, P feamp;abApoftol!coScnatu,miffxquoque a popuIiRomanigubernatoribus, ex j vrbeRomapoftridieCalendarum Ianuariidatae,anno a falute Chriftianatertio ’ Sdoftogefimo fuper millefimum quadringetcfimum.Paucis diebus poftea quam negocium peradum eft,in hüc modum, procuratoribus Principum vocatis in fc-naculum,Pontifexpacem pacifque conditiones pronunciare facit,Regis amp;nbsp;Reginx legatos exteris omnibus nudis capitibus,genibufque flcxis,fedentes pileatofqj ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GGg «0

1184 ÆL. ANTONII NEBRISS. laudatjPnncipibufque a quibus miffi funr,pro tam benigna opera gracias agit.In-ter pacis conditiones vna fuit,vt bello fpoliatis ablata bona rcddercntur.Veneto-rum procurator nequevenitvocatus,ncqueconditionibusacquieuit, ex quibus Ferraria Venctorum armis occupata Marchioni erat reddenda. Cæteri oroncs in Venetos arma mouen t, qui timétes in ipforum excidium omnes Italie principes coniurafle,T urcarum focietatém inire incipiunt,vt cor um auxilio amp;nbsp;fe tueantur, amp;nbsp;reliquis omnibus no modo Italis, fed etiam Chrifti nomine fignatis bellum inférant. EoidemTurcas NeapolitanorumRex in Venetorumpcrniciemallicere tentât. AdRegem amp;ReginamTreuentinumComitemmittit,qui profufcepto labore gratias agar, certiorefque faciat, quemadmodum Veneti concordiam to- lO tius Italiæ auerfati,cum Turcis focietatem inire parant, vt Italiæ bellum inférant, arque imprimis Siciliæ,inftilifqucadi3cétibus,qua: perieulomaiori ciTentexpo-fitæ.Quare huiufmodi homines pro publicis hoftibus habendes, quippequiexa-liorumiaélura viuant, atque cum aliorum detrimento vires fuas augere conétur. Ad hancTreuentini Comitis legationem Rex amp;nbsp;Regina refpondenr,fe Venetos Ven etorumque Dueem inter amicos numerate, neque illos adhuc feeiife quic-quam,cur eflent ex amicitia femel ini ta fubmouendi, fe tarnen mifluros ad V ene-torum ciuitatem legatos,qui fuaderêt,vt modeftiusagerent,feque intra fines fuos continerent.Quod fi nollent aircntiri,atque in meliorem viam redire,tuncfenon modoillorumamicitiamabdicaturos,verum etiam illosprohoihbushabicuros. 10 Atque ita orator dimiffus ad Regem fuum reuerfus eft.

De Cafjaria infula Degti di“ Regigt;i^ auj^idis a Peiro ^era duce expagnaia. Caput l.

V Asi deeflent Principibusnoftris domefticanégociaquibus intenderent,itanulliparccteslabori animumfuumhucarque illucdiuidunt, in partefquerapiunt varias, perqueomniaver-fant. Namcumefletinmanibus,atqueinter oculoshaberent 40 Granatenfe bellü,inquo tam dcgloria,quam de fumma imperii certandücrat,haberentqjres in Nauariainchoatas,qux ca GallorûRegepræpotentierant implicitæ, curas tamenfuasin alteru orbem mittunt, non modo fscffuli noftri hominibus, verum etiam quatura fufpicamur antiquis omnibus incognitura. Et quemadmodum in hiftoriîç buius apparatu diximus,in oceano Atlantico qui Europa: atqs Aphricælatera occidêta-li.i abluit,coplures funt infulæ partim adiacentes çontinenti, partim in aim remo-tæ.-atque rurfus,adiacentes duplices funt,alteræ ad^uropam,alrerç ad Aphneam pertinentes. De remotis Hiipaniæ adiacentibus aliasdixi(nus,amp;fortallediâu*

1 ri fumus, nunc de adiacentibus Aphricæ littori occidentali, inter quas nume- ^o \ nbsp;nbsp;rantur Canaria;, de quibus hoc in loco fcripturi fumus, pauca diccnda funt.Ca-

* narias a canum magnitudine didfas fuifle Plinius in hiftoria naturali autor eft, exquibus luba Rexduos perduxit huiufmodi canes. A Grarcis Fortunatæ funt cognominatx , de quibus tam poetæ quam hiftorici multa fabulantur adhunc locum minime pertinentia. Earum nomina Ptolcma;us, Martianus, Plinius, atque

«que alii autores,tam Grxci,quam Latini explicant,fed quibus no pofTuraus no-ininaredderc,quibus noftro tempore nuncupentur.Nam amp;nbsp;antiqui eas nouerut, earutnque ambitus amp;nbsp;incolarum mores defcriptos reliquerunt. Sed qua ex caufa illaruincelebritas ex memoriahominumobliterataeft, ignoratur,nauigationis defcduideflcfaótumcredibileeft. Illudcerte conftat,illarum notitiamad nos peruenilTe ab hinc annos circiter viginti fupracentum, fub initium regni Ioannis huius nominis fecundi, qui fub Catharina matreamp;Ferdinando patruo tutoribus regnareorfuseft,anno a falute Chriftianamillefimoquadringentefimo quinto. I EotemporeBethancor quidam Gallus, vtaiunt,natione,InfantisRegis tutores *0 «lit,abillisimpetratfacultatem explorandi maris Atlantici pattern illamadhuc

incognitam,qux occiduum Aphricx latus abluit. Is igitur fine quod ab iis qui an-teillumnauigarût,aliquidaudierat,fîuequodfortunafhfuamexperiri voluit, pa-ratis nauibus eo nauigare cœpit, atquein primam incidit, quam noftro tempore Lanzarotam corrupte,pro co quod eft lanceam ruptam, hue fraftam, aut ipfe ex faólovocauit,aut ab aliisGcantca vocatamacceperat, deinde illiproximamex-pugnauit Fortemfortunam. Nam inter cognomenta fortunx vnum eft forris, de qua Columella in horto:

Varro quoque de lingua Latina, Dies,inquit, fortis fortunx didi a Seruio Tullo *0 Rege, quod is fanum fortis fortunx fecudum Tiberim extra vrbem Romain de-dicauerat. Has duas infulas Bethacorus in eultum vitx melioris Chriftianamque religionem conuertit.Huius Bethancori hçredes Hifpalenfibus quibufdam ciui-bus precio manciparunt, ex his deinde in alios, amp;nbsp;ex aliis in alios, dominium in FerdinandumPerazam,amp;Ferdinadum Ariumdeuolutum eft. Horummaiorcs Gomeram amp;Ferream non magno negocio expugnarut, in eundemque CuItum rcligionemqucreduxerunt, nunc Guillelmus Paraza illas fub Comitis titulo pof-fidec.Reftabatadhucexfepteminfulx trcs,Canaria magna, Teneriphion,amp; Pallia,barbarorum quidem fitu amp;nbsp;i nertia turpes,fed ingenio loci,amp; bonorum natu-talium copia opulentx. HasRexamp;Rcginacum vellentquafi prxdia fuburbana 50 Hifpaniislungere,elaftemparari,armiscommeatuqueinftruiiubcnt,Petrum a

Vera,amp;: Alphoniflm Moxtcam,viros ftrenuos, atque terreftris naualifque pugnx expertilTimos prxficiunt.Infulamderepenteinuadunt. Barbari femorefuo prx-parant, non haftilibus ferro prxtentis,fed fudibus prxuftis, non faxis amp;nbsp;lapidibus ex fundis amp;nbsp;fuftibulis,fed lacertorü viribus,quad ex ballifta, aut tormento aliquo lulfurario contortis.Nullum oculis fig^um defignabant, quod non telo cótinge-tent. lam vero ad excipiendos euitandofque idus tanta erat dexteritas, vt teli ve-nientis plagam fola corporis declinationc eluderent.Vidi ego Hifpali,id quod mi-hifuit miraculo,non ita exteris qui illud fieri fçpe viderant.Erat quidam ex eain-fila Canarius,qui in eodem veftigio finiftri pedis iufiftés, ab odo paffibus volen-40 dbus illum faxo petere fe cxponebat,fugiens plagam, nunc fada in alterutrum latus parua admodum capitis declinatione, nunc totius corporis fubtradione, nüc alterna crurum permutatione venientem idum fugiebat, tatoque periculo fe rôties pereuflbri exponebat,quotiesilli xreumquadrantemporrexiflet. Quodad vidum veftitumque pertinet,tanta cibi potufqs parfimonia,tanta omnium mem-brorum nuditas, vt facile amp;nbsp;in promptu habere poflent omnia quibus ad propul-fandasnaturxiniurias hominum fragilitas indiget. Cum huiufmodi hominum genere ducibus noftris habendum erat negocium. Quibus accedebat altera diffi-culcas,ex inopia commeatu^qui longa nauigationc ex Hifpania v fque aduehen-duserat,amp; quod bellum noncollatis fignisgerendum erat,vt ex vno prxlio breui jo tempore vidoria in altçrutram parte declinaret, fed quod expedandu erat, quoad hoftis pugnare vellet,ita fe in cryptas amp;nbsp;cuniculos,in cauernas amp;nbsp;fcrarü latibu-laabdiderat,vt nulla arte,nullis viribus clici inde poflent. Sed Principumnoftro-rumfortuna, quorum aufpiciisresgerebatur,occafionemattulit, qua negocium compendio finiretur.Erat in ea infula Reguli duo,cx multis cxdibus amp;nbsp;iniuriis vitro citroqj illatis ita difcordes,vt nulla fatisfadio poflet illos in cocordia reduceren

Ex his alterum noftri duces fibi conciliant,eiufque operavtuntur ad alterum Regem profligandum, atque ita paucis diebus tota infula in Regis amp;nbsp;Reginx pote-Ratcmvenit.Ciuitasqualifcumque tune erat, in metropolim omnium ieptemin-fularum crigitur,in camque ex Rubicone,quod erat Lanceæ ruptæ promonton-um cum oppiduIo,Epifcopiifedes transfertur.Rex cuius ope noftri duces vfifunr, cumvxore Regina ad Principes noftros Madritummifli. Adhuc dus alix refta-bant infula: debellanda:,Teneriphion amp;nbsp;Palma,dc quibus fuo in loco dicemus,amp; * qiiopalt;^o Alphonfo ab Auguftiluco rem gerente aliarum quinque numero, amp;nbsp;cultuamp;rcIigioneacceiTerunt.

tiragesnoßrorum inpræru^ùadMalachamiu^isaccepta, Magißrodiailacebi^‘M‘tr-chione Gadiiano dacibus. Caput H.

'n E G E M amp;: Reginam ex tot tantifque vilt;ftoriis exultantes, ne ex continuis fuc-■^^celfibus arrogantiores fierent, fortuna,vcl potius diuina quxdam prouidena, dignata eft admoncre illos,vt meminiflent fe mortales cftc,3tque iuxtaillud Pfal-mographi, non in curribus, non in equis, fed in nomine Domini efle fidendum. Hoc Regem admonuit, cû ad Loxam caftra metatus obfidionem vrbis parabat, amp;perturbatocxercituremincboatareliquït. Hoc iterum inmemoriam illisrc-duxit illacalamitas quam ad Malacbam fuis inducibusexpertifunr. Erat,quem- ia admodum in libro fuperiorididum eft, in Aftygitana eolonia Alphonfus Carde-nius,diui Jacobi miIitixMagiftcr,quemRexamp;RcginalimitibusilJistuédisprx-fecerant. Eratprxtereafinitimisinlocis Rodericus Pontius a Germanica legio-ne MarchioGaditanus. Hi ab exploratoribusfadifuntcertiores, efle montes no procul a Malachamarinoftroimpendcntes, Axarquiam Mauri fua lingua vo-cant,quiincoIerenturabagrifcolisamp;paftoribus,vndemagnaprxdaexIloftibusa-uehipoftet. E/Teprxtèrea Malachamequitibus cxhauftam,amp;locaperqux'no-ftcrexercituspermcareamp;remearefine vlloimpedimcntopoflèt. Etquia adioca penetranda excrcitu grandiori opus erat, rem adfinitimos duces amp;nbsp;prxfedos rei militarisdeferunt,hortanturquevtadtaminfignenegociumperagédumomnes jo coeant. Hi fueruntloannesSiluiusCentifontanus Comes, qui prxtoribusdecu-rionibufquepopuliHifpalenfisaftïftebat,Alphonfus aCordubadomus Aquila-rix dominus,Petrus EnriquiprouinciæBæticæprçfeâuSjGarfiasManriquiCor-dubx,amp; loannes Roboreus Afindi prxtorgs maximi,arcium quoque prxfides,amp;5 rcgiiexercicusduces. Qui omnescumfuis,amp; cumciuitatumamp;oppidorumpo-pulis quibus prxftdebant,excompofito ad diemcertumAntiquarix,quxciuitas eft in hoftiumcollimitio,conucniunt,partim armati,partim inermes. Neq^enim omnes bellum hoftibus inferendicaufacoierant,fedaliosresnouasvidendiftu-dium,aliosemendivendendiquc,autmercespermutandicaufadeduxerat,pau-cosChriftianx religionisamor,autex re bellica honoris amplificandicupiditas 4® exciuit.Erat itaque non tam exercitusad pugnam paratus, in quaplxrunque pau-ci fuperat mulros,quam hominum quxdam multi tudo inordinata, numerofitas, amp;'frequentia,quximpedimento fihieftefolet.Etquamquamiamdecreuerant, Axarquiam efte petédam, denuo cœptum eft confult3ri,in quas potiftimum partes copix ducerentur.Nam crant qui dicerent Axarquiam efle confragofam.att^ prxruptismontium anfradibusintercifam. Tandcmplacuitire,quoillosfortu-na fua trahebat,hoc eft,quo illosexploratorum error impegerat.Ordinatisigitur cohortibusprimxpartcsobtigeruntAlphonfodorniisAquiJariçdominOjamp;pro-uincixBxricxprxfcifto, quiexploratoresfequebaturjpoftremostuebaturmili-tix diiii lacobiMagifter,medix Comiti Cent)fontano,quem Hifpalefcsmultici 50 uesnobiliflïmicomirabantur,MarchioniqueGaditano cui Afindenfes accede-bant.Cxreriomncsintcrnasbascopiasdiftributi,abAntiquanainaufpicatisaui-busprofc(fti,dieinfcquêtiad vefperalocii deftinatuattingunr,amp;quia tantahomi-num turbain ram longo tcporisinteruallonon potuithofteslatere,iareceperant fecumpccoribusócarmcntisinlocatutiora.Pylasfaucefquemonriü,amp;femitaru diuerticula

D.EC’^A'DIS SECVNDÆ LIB. II. 1187 ^iuerticulaoccupanr,armatifquemuniunt.Copiarumnoftrarumprtmiinfinici-mos locos fparguntur, villas vicofque cukoribus vacuos incendunt, fakus ab ar-mentariispaftoribufquedefertosleperiunt. ExtremoruméquitésquosMagifter lt;liuilacobi ductabar, cu in confraduoia quædam loca incidiflent, neq; fe fans explicate poiTentjex caftello proximo quod Moclinetumappellant, erumpetes ho-ftes inuadunt, turbatos atqi quo fc vertant incertos cxdut cominus, amp;nbsp;faxis fagit-tifque amp;nbsp;relis emin us petut.Magifter ab anterioribusauxilium implorât. Accur-ritiMarchio cum equitatu quern habebat paratiflimu,illofqueex anguftiis in qui-lgt;us haercbant,in patentiores expedit campos. Superueniunt etiam qui omne ex-’® etcitum dudabanc principes,quid coniilii capiant in commune confultant.lnter omnes conuenit, fe ab exploratoribusamp;itinerummefonbusfuifl'edeceptos, qui mloca ilia deduxiirent, vnde plus detrimenti quam emSluraeti eiTent reportatu-d,relinquendam efle præd.am quam pertenuem amp;nbsp;exiguam collegerat, denique confulendumeirefaluci,quocumqj modopoiTenr.namhonefte iamnon poterat, cum illis tanquam in viuaria concluks hoftium arbitrio cfTet pereundum. Naquid faccrentbiduiinediaconfedi,dieinodifquelabonbusamp;vigiliisdefeiIi,abhoiH-busvndiqueciccumueniêtibusinterclun.'’5uperuenitaliudmalum,quodfuito-mniumpernicioiiflimum,qnodin tenebris res eiretgerenda,amp;inlocisquosipk ignorabantjlioftibus erant noti. kinerum duces iufll vt exercitum, qua melius ra-^° tione fieri poflet,ex illis anguftiis in apertos campos pcrduccret,vbi ant collatis ft-gniscumhoftibusfit pugnadum, aut vnde reducibusin domu cuique fuam eilet redeundum. At illi contra, due quod iter ignorabant, fiue quod illis dei voluntas omnem mctemabftulit,mcipiuntducere perarduuamp;faxisdumifquecliuum in-squalem,qua non pediti, nedum equiti patebat iter. lamque oboriebantur teric-l^ræ.cû fentiunt iuga montiu,qua illis eundum erat,ab hoftibus occupata.Regfe-Hiuntur itaque,amp; in vallem quam mediam torrens quidam præruptus fecabat,in-opes confilii defeendunt. Etant a tergo præterea montes in præcipiti ftätes,arque Vallibus impendetes,quos iahoftes occupauerant. Noftri ancipitcs,amp;quo fc po-tiirimurnvertercntdubii,ftabantattoniti,expedantes quid hoftesfacerenr. AtiHi 1® perpetem node clamoribus more fuo montes amp;nbsp;valles jmplenr, crebros excitant ignes,faxarotatiliatupefque inboftesdeturbant,atq5intcrimauficominusaece-dere,in illos,tanquam in fignum pofitos,fcorpionij iagittas.ftlopetarum glandes, fundarüamp;fuftibulorü faxadirigunt, neq; veniebat telumquodincaflum mitte-retur,atqucita ad mediam vfqjnodemnullaquiesdata.Cum Magifter,Qn9ufq; degenerespatiemur prohoftiumlibiditft,quafipecudesadlanienam vindæ,nc-cari? At fi défunt vires, o viri,non défit animus ad aperiedam viam, qua nobis aut filtern falutem confcquamur,aut honeftam mortem oppetamus. Et fimul boe di-censcliuum afcendere ccepit, quem fignis pr^tetis rcliqui omnes qui lub illo me-rebant,fecuci funt, quoad ventû eft ad montis iuga,quæ iam hoftes infederanr.ibi 40 pugnatûeftacriter,coplurefquevtrinqjceciderunt.ineapugnacæfus fignifer,fi-gnüquecucoamiirum,cxfusquoq5loannesOforniusipfiMagiftroardafangui-nispropinquitateconiundus,cxfusamp;;IoannesBazanus,amp; alii equeftris erdinis cÓplures virinobiliifimi. MarchioGaditanusMagiftriexemplüfccutusducciti-: nerum akero,atqj alia ex parte eundem cliuum confcendit,atq5 incolumisin ake-rum montis decline latus euadit,in eoque locü digit,in quo fubfidiaria difponit a-ciem,qua amp;nbsp;fe tuerctur, amp;nbsp;cos qui fequebatur palan tes fparfofque ad fe reciperet. Magiftervetocxmontiuiugisrepulfus,adeosducesqfca tergofequebatur,ad-glomerat,amp; quod reliquü erat nodis, in excipiedis boftiü telis cofumunt. Neque 1® illis profuit in altera fc vallem recipcte : na amp;nbsp;in elfde iugis hoftes femediosintcr-pofuerüt,ne fe Marchioni coiungerent. Qui tametfi iuga montiü enaferat, ocio-fusnon etat. Dû enim expeótat illos qui a tergo fequebantur,n5 potuit cfiïci,quo minus cü hoftib’ eflet pugnadu. Sed quæ potuit efte pugna,in qua ex altera parte vcgctiamp; recêtes,cx altera defatigati amp;nbsp;laffi erat? akeri alacres ex pratfenti vidoria, alteri ex accepta calami tate animo deiedi?In ca pugna Marchio tres fratres amifit,

Iacobum,Luputn,atque Bekrädum, duos quoque ex fratribus nepotes Lauren-tium amp;nbsp;Emanuelum.Quibus veto fuperfuerant vires,non illas ad pugnam,fedad fugam collegcrunt:reliqui omnes aut cæfi,auc capti funt, Magifter militixfandi Iacobi,amp; A!phonfus domus Aquilarix dominus,amp; Bçticæ prouincix prxfedus, naidi priuos quifque fuos inneru duces per loca tefqua amp;nbsp;inuia, amp;nbsp;qua neque holles quidemfcquipoteranc,incolumeseuaferc. CentifontanusComesinangu-ftoquodamlocodeprehenfuscumaliquadiupauciscomicatuspugnafl'et,vido-ribus tandem fedcdidit,captufque cum Petro Siluio fratre fuo in vrbeni Granata in vinculis eft dudus. Capti quoque funt præfides arcium Antiquariat, Moronis, amp;Afindi,BernardinusManriquus,IoannesaPineto, amp;loannesMontifaluus,amp; to alii coplures viri nobiles, quos erat infinitum numerare. Illud quoque nonomit-tcndum,quod fuperat oiftnem fidem, binos aut ternos ex boftibus ante feduxifle in vinculis captos, fenos,aut oólonos. Quid memoro viros ? Muliercs quoque ex vrbe Malacha egreflæ ante fe captiuos agebant, vt liqueat illud non hominu fnif-fc opus,fed Dei,cuius officium cft deponere potêtcs de fede, amp;nbsp;exaltare humiJes. Id quod Lacedatmonius Chilon fcifcitati Æfopo quid lupiter faceret, refpondir, extollit mites,atqj fupbos deprimit.Hic eft lupiter nofter,id cft,iuuas pater, hicamp; foliuftitiç,quivtaitMacrobius,fulgentiaobfcurat,amp;quæfuntinobfcuro illuini-nat.Idê eft Nemefis,hoc eft indignatio, qui Virginis effigie côtra fuperbia colitur.

M^aurorumRexiumorab /iEgabrenfèComité, d-regitminf^erif prafe^o in pugna capitur. Caput J11.

X tantomcerorcamp;: luólurecreauitrefecitquegenré HifpanamDeibenigni-■*^tas,neacceptæ calamitatis defperationelanguefcens adinchoatum helium fieret remiffior.caftigauit namqueHifpanorumfuperbiam,non vtanimosadpu-gnam remitterent, fed ne per infolcn tiam hoftes contemnerent. Nam amp;nbsp;pro nobis diuinum ftarefauorem, vel bis duobus argumentis demonftratum eft, quod, vt paulo ante diximus, ex vno atque fimplici regno duos Reges excitauit, quodqj nücdiélurifumus,alterillorumin noftrorum Principumvenitpoteftatem. Quis jO cnim no vidct,ex difcordia illa patris cum filio fadum efte dififhiu m, vndevido-rianoftradehoftibusoriginemduxit?Saluatorcnoftroprçdicente,Omneregnô in feipfum diuifum defolabitur. Qua: res in hunc modum eftgefta. Ex duobus Maurorum Regibus,iunior qui patre potentior erat, cernens fe apud fuos, vel ex ea caufa maiorem in modum amari,quoï Cbriftianorum nomini eftet infenlior, atque belligerandicupidior, quam maximum potcft cquitatum peditatumque, tam ex fua, quam ex patris faâionecomparât. Neque itaenimdiffidebatanimis, vt non maius odium in Chriftianos,quam ipforum inter fe efler.Iraqueparato ex-ercitu,quos potiffimum fines boftium inuaderent confulrantibus, placuicin Cor-dubéfesamp; Aftygitanosirrucre,proptcreaquodexfuperioriftrage adMalacham 40 accepta, totusilletradus erat equitum peditumque numero exhauftus. Luce-nam itaque, amp;nbsp;Aquilare,caftcllaque finitima petunt, agros populantur, arbores frugcfquc fuccidunt. Nuncius ad Ægabrenfcm Comitcm venit, qui ex Vaena oppidofuopergrandi equitum peditumquefemperhabebatcohortes adhuiuf-modi repentinoscafus paratas. Is iungit fe minifterii regii prxfedo, qui Lucent ' oppidi erat dominus,qui duo comparato,nolo dicere exercitu, fed exercitus fpe-cieinboftcseunc. Noncredet poftcritas quodegonunc fcripturus fum,fedneque præfentescrcdenr,fi qui funt ad quos fcripta tjea peruenient, fed neque ego crcderem,fi quis alius mibi narraret,fcd habeo mille teftes qui mihi atteftabutur, quorumaliquiinterfuerunt,alii abiisquiinterfuerunt,audierunt,autfiadeofunt j^ curiofi,ab ipfis audire polfunt.Si acie iufta fignifquc collatis fuiffietdimicandum, cuiquenoftrumcumdenis,decemcum ccntenis,amp;centum cum miHenisresfu-iftet peragenda. Mauri cum audiften t noftros aduentare,caftra tollut, equos con* icendunt,peditesRexiubetexarmentis,pccoribus,amp; captiuis colledam prX-dam agerc Loxam verfris, ipfc cum fuis copiis expedat, an fe boftesperfequatur, inrerdum

interdum podites quos prxmifcrat/ubfequitur.Iamqs tranfierat locum quern in-digenæMartini Condifalitorrentem appellant,qui fexpaffuum millibus a Luce-nadiftat,cum fe hoftes inuicem confpjciunt,(ublïftunt vtriq5: Maurj, quid noftri auderent (nam contemnebant illos, quia multo pauciores erant ) noftri, quoad fe peditesquifequebantur,fibiadiungerent.Equites auxiliopeditumaudiexvtrif-queagmine fado iignis infeftis inuadunt hoftes, qui ex tribus equitum turmis v-namfaciunt,quaï a tribusducibus ordinaretur.Primuserat Rexipfc, alterexe-quendiiudicii pretor maximus, tertius quem Mauri lingua fua vocabant Alatar, hoceft Aromatarium.Quibarbaricum illudmore fuoinclamantes, quo edam '^ nosclamore,cum hoftium viresextenuare volumus,vtifolemus,excipiuntno-ftros exaduerfo venientes,tantoconatu, tantifque vyribusirruentes, vt nequc primos quidcmincurfusfuftinerepotuerint.Hoceftilludgrandemiraculum,amp; quod aliisincredibile vifumiri prxfatusfum. Verft deinde omnes in fugam di-miflaprxda vni tantum faluti profpicientes. Aftalia ex parte Alphonfus a Cor-dubadomus Aquilariæ dominus, qui eo ipfo tempore Antiquariæ morabatur, ad huncnuncium cumprxfenti equitatuluperuenit, hoftefque fugientes antcuer-tit,feque venientibus opponit in angufto quodam loco.Quos ipic a fronte, Comes Ægabrenfts acqueregii minifteriipræfedus a tergo ferientes, magnam in il-1^^ los ftragem edunt. In eodem loco inuenta funtpoftea millehoftium cadauera, præterillos quipaflim fugientes ceciderant.Rex ipfecaptus, Alatar amp;nbsp;duces alii hoftiumcxft,atqueitavidoresnoftriexeo confliduredierunrinmorem trium-phi,cumcaptiuisamp; prædaquam exhoftibus auerterant,quxin manubiasreda-dain commilitonibus diftributaeft.Rex ipfc captiuus extrafortem Comitido-uacus, apud quem honorifice atque pro dignitate regia tradatus eft.Etne tantæ rei gefta: monumentum aboleretur, a Rege amp;nbsp;Regina Comitis inftgni-busadditum eft coronatum regis caput catenis vindum , amp;nbsp;in ora clypei ve^ xilla nouem, qua: in pra:lio fuerant ex hoftibus capta. Et quia eiufdem vido-hæ minifterii Regis præfedus fuerat particeps, eadem inftgnia atque inE-gniorum ornamenta ab eifdem Principibus -amp;: ob eandem caufam illi com-municata funt.

Beüi apparatus: ce/tfus iäorum qui cum Rege ad Granat enfis regnipopulationem profe^uri erant. nbsp;nbsp;nbsp;Caput lüL

JN T E R estera négocia quæ ad fenatum regium cotidic referebantur, nihil erat *frequentius, quam quemadmodum in Mauros bellum inchoatum ordincpro-eederct,amp;qua:belli gerendiratio imprimiseflet ineunda. Cumqj eadere fa:pe confultaretur,nulla potior inuenta eft, quam vt ora maritima numerofa claiTc ob-hdereturjnequid auxiliiautcommeatusa Mauritania inueheretur, atque in fi-4^ ’libusadhiberentur cuftodes,ne a terra aliquid alimenti ad hoftes perueniret, aut per commercium, autcaptiuorum redemptionem, aut furtim, autalio quouis ßiodo.Tertiumreftabat, vtperomnia regni hoftilispenetraliafierentagrorum populationes,villarumvicorumqs incendia,arborum frugumq5 fuccifiones, vt quifinemulta Chriftianifanguinis effuftoneexpugnari armis non poiTent, fame eogerenturin deditionem venire. Difpofttisitaque a terra manque euftodibus, conuocantur omnes Hifpanis principes,trium ordinum Magiftri, Duces, Comités, Marchiones, Comeftabilis, Metati, prouinciarum vrbiumque prsfedi, ar-duraque praeftdes, vtquevenant cumfuis cohortibusrcgia autoritäre monen-tur,atquein diem locumque certum, v bi Rex eflet, omnes conuenire iuffi. Coie-tuntitaque inloco qui ab incolis appcllatur Caredum,vbifado cenfu, inuenta ‘Untequitum cataphradorum atque leuisarmaturs decemmillia, peditumarma-totumad pugnam, ad fuccidendas arbores frugefque inftrumentis rufticis arma-^orum triginta millia, fabrorum amp;nbsp;machinariorum ingens numerus, mulionum, 3gafonumquc,amp;carrucariorum,quiiumenta,aflnos,bouefqueagerent,quadra-ggt;nta millia, prêter lixarum, calonum, pabulacorum, frumentatorum,piftorum.

coquorum, dulciariorum numerofam multitudinem,meretricû proftibutaru^ amp;eorum quiexercitu nullifuntvfui,fedmagno potiusimpedimento,magnara turbam.Exercitus vero a rege in hune modum eft diftributus, Magiftro miliuç diui lacobi, 66 Marchioni Gaditano,Ôd Alphonfo domus Aquikrix domino,amp; Ludouico Ferranti,qui poftea fuit Comes a Palma,priores funtcommifix partes: pofteriores veroHemerocallioComiti,ô(:Ioanni a Septomaiori Conchellidomino,Ôlt;: cohortium a DuceInfantatusmiflarum ,amp; quasDuxaMethymnaexH mißt, præfedis, 06 Martino Alphonfo Montis maioris domino. Mediarû partium cohortes huncin modum difpofitç.Primam ducebat Garfias Lupides PateUanus Ciftercienfis'militiæ a Calatraua Magifter : fecundam a monte regio Cornes : ter- ^® tiam Francifcusa Stunic^rxfeduscopiarûquasDuxPlacentinuspaterjamp;quas eiuidem Ducis filiusCiftercienfis militixaPonteTraiani Magiftermifit: quarta GuteriusaSeptomaiori CaietanusComes,ôlt;:Fredericus DucisAlbanorum filius :quintam Dux Tricienfis,cumiisquifubillomerebant,86quiaMentera,amp;: Vbeta,Ô6Biaciavenerant:fextamDuxAlburquerquerus, ôdloannes aMethy-mna Afindica Ducis filius, qui ducebat copias ab Enriquo pâtre mifiàs.In fubü-diaria cohorte qux aliis omnibus maior atqj firmior erat,Rex ipfe médius ibat fti-patus mille equiti bus, quingentis cataphradis, totidemq; leuis armaturx, qui ex cohorteprætoriaRégisamp;: Reginxfuerant deledi. Hancducebat lacobusLupi-desPatiequus VillenatiumMarchio. Signum vero regiumprxferebat Alphon- ^0 fus Siluius.nam loannes Siluius cuius hxreditario iure illud erat munus,Granatx in vinculis adferuabatur,ex cladc quam ad Malacham accepimus,quemadmodû in fuperiori parte didum eft,captus. Ex alla quoqj parte pedites cum fuiscenturi-onibus in cohortes diftributi locos opportunes teuere iuftl,balliftas, amp;nbsp;tormenta, aliafqj machinas obferuabant équités peditefqj,ab Hftpali,Ô6 Corduba, atqj Afty-gitana colonia,amp; reliqua omni Bxtica mifti. Copiis hune in modû ordinatis ven-tum eft in locum quem Indigente Equitumcollem appellant, vbiea node fubfti-terunt.Poftridie eins diei hoftium fines ingreflî,prope Illoram oppidum arte amp;nbsp;in-genio loci munitiftîmum caftrametati funt, oppidani ex munitionibus erum-punt,66cum primisexcohortibusnoftris tumukuariam pugnam prxtentant.Sed }° noftrorum viribus impulficedunt,infequunturnoftn,atqj vtriqjfimuloppidifub' urbiaintrant.Indequoqj hoftcsrepulfi,incaftellum arcemqjfe recipiunt,vnde fagittis telifqj petebant cos qui frumentiareas mœnibus propinquasincendebar. Indequoqjtormentorum faxeisorbibqj, 06 ftlopetarumgkndibus, miflîlibufqj fugantur,atqjita incendiumperadumeft.Etquia oppidumcxpugnari non po-tuit,inccnfa quoqj fuburbia,miftî quoqj a Rege Cornes Ægabrenfis, 66 domus A-quilarix dominus, quicum parte cxercitus Montis frigidicaftellorumqj agros vaftarent-Atqjitanon modolllora 66lllorx finitimaprxdia igniferroqjcorru-pta funt, fed 66 omnia qux intra quatuor millia paftuum erant, in cineresfauillaf-que abierunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

Tagara oppiiJ»m capitttr, ^lamd commeatu in/lruitur, TendiZ/anus Cornes frajïdioju/jïcieur. Caput r.

Tl I s rebus ad Illoram Montemqj frigidu peradis, caftra mutanturinlocos, vn--^de pofTent maiora detrimenta hoftibus inferri.Nam quacumqj tantus excrci-tus procedebat,non folum pedites ad hoc munus defignati,vtruncinis,falcibufqj melToriis 66 foenariis, atqj rufticisfecunbus,omn«aarborü genera frugefqjvafta-rent, fed 66ipfe'ùaftroruin tradus omnia fternebat, 66 milites e caftris egrefli, vil- , las,vicofqjfinitimos, 66 molasaquarias, molendinaqjdolabris demoliebantur.E- J® ratTagara oppidum non minus quam fuperiora munitum, quod inter Alamam 66 Loxam pofitum, noftris perniciofum, hoftibus vero accommodum.Hociubet Rex oppugnari. Fabri lignarii 66 ferrani operi fe accingunt, teftudines, arietefqj, plutcos,vineas,tiirrefqj ligneasaptat,oppugnatorcsabomni parte machinas mûris admouent, atqj murorii fundamentarutabulis 66 bidentibus fubruere tentant.

Extra tnuros,amp; intra mœnia vehementer Iaboratur,neq5 vllum interea telorü cef-fatgenus,oppugnatores balliftis amp;nbsp;tormentis, propugnatores cxmenciciis lapidi-bus,amp; ollis fulfure ac pice plenis,amp; admoto igne ardentibus rem fuam agunt. Ob-fdfitandem noftrisinftantibus cedunt,atqjdefertamurorum defenlione,in ca-ftellum arcemqj fe recipiunt, oppidum hoftibus diripiendum relinquunt. Capto oppido cœptum eft deliberari de arce oppugnanda. Erant qui dicerent abftinen-dum effe ab oppugnatione, propterea quod muri erant craffiores, atqj fignino o-pere ex calce amp;nbsp;arena compaóti,neqj aderant fulfurariç machinç ita grandes,qui-bus tam folida materiadirui podet. Alii dicebant admouendas ede machinas, atqj tentandum putres needent muri,anita firmi, vt præfentes machina:non podent illos demoIiri.Placuit Rcgi arcem debere oppugnari,propterea quod tanta erat v-triufqj fexus amp;nbsp;çtatis multitudo,quç co fe receperat, vt deficientibus alimentis bre-ui cogerétur fe dedere. lubet itaqj arcem a quatuor parti bus oppugnari, Magiftro inilitiædiuiIacobi,amp;MarchioniGaditano,amp;domusAquilariæ domino primam commendat:TiicienfiDuci,amp;Ludouico Ferranti PalmxComiti alteram; Gar-fix Ferranti Manrico cum copiis Cordubendbus tertia ; Ferdinando Vcrafco qui Ducislnfantatus copias ducebat, alteram ex turribusqux pro arcis porta ftabar, oppugnandam committit. Quifqjillorum quibus ea cura demandata eft, eodem temporis momento negocium capit, pugnatur, propugnaturqj pro vinbusab v-tiifqj. Durât ca pugna ad horam diei nonam. Vulncrati ex vtraqj parte complûtes viri nobiles, inter quosEnriquusEnriquiRegiç domus maximusOEconomus. Intermidaeftea oppugnatio,quod vtriqjerantdefatigati, vtamplius durarenon podent. Poftero die repetita eft oppugnatio tam acri «Sd vehementi conatu,ac tam frequenti grandine telorum, vt Mauri non valentes impetum fuftinere cœperint cumoppugnatoribus de deditioneagere.Induciæin paucashdras data:,quoad negocium cum Rege trandgeretur,amp;rub fide publica midusillorufacerdosf Alfaqui vocant illi)qui ipforum nomine Regi arcem trade ret, fi vellet miferis vitam atqj libertatcm cum bonorum retentioneconcedere.Vitain Rex facile concede-bat,libertatem amp;nbsp;bonacondonare noluit, proptereaquod aud funt bis oppugna-^° tionem expedareÆt erant Mauri qui dicerent mortem potius oppetenda, quam vtfedne vllaconditione dederent: alii nihil excipientes,amp;Regismifericordiam fpeftantes,vole bant fe dedere.Interea noftri cum intellexident hoc diftidio vires boftium atqj animos dcfecide, inftant oppugnationi ,irrumpunt in arcem, répugnantes trucidant,nihil redftentes capiiJht, bona diripiunt. Pra:da Regis arbitrio procuiufqj dignitateamp;rci bene geftæmerito diftributa,arcemcum caftello amp;nbsp;oppido placuit dirui,atqj folo adxquari. Inde Rex cum exercitu Alamam proftci-feitur,quamtrigintamille iumentorumvehibus inftruitquibus commeatusim-pottabatur, atqj vrbis pra:ddio milites mille, partim équités, partim pedites red-quit, quibusprædeit Enicum Lupidem Tcndillanum Comitem, commendat-^ quevtnon modoarcem tueantur,fedamp; protemporum occadonehoftibuseti-im helium inférant.

Gr4»ate»ßum agrorum 'uafiati0,at^ Regis i» Cordubefifim coieniam reslttus. Caput ^ L

INsTRvcTo Alamæpenario,amp; vrbis muniçionibusrefcâ:is,omniscuraRegis *in vaftandos Granatx agros traducitur. 111a enim fuit caufa, cur tanto exercitu, tantoqj return omnium apparafu, hoftium dnes ingreiTus eft, vt vrbem qux erat tonus hoftilis rcgnicaput,amp; ciuitatemmetropolimadalimentorumprçcipuein-® opiam redigeret. EratGranataquemadmodum in Decadishuius prxfationedi-ximus, tanta equitumpeditumqjarmatorummultitudinereferta,vtnidpergran-Hinoftrorum exercitu illavaftatio agrorum dnpmagnopericulo derinonpoder. ExAIamaigiturprofei3:i,nonmodorternuntobiteromniaquxinviaautvixpro-xirnaerant,fedetiamlonginquiora,quxadextris dniftrifqjintraquatuormillia P'ilTuumab vtroqj latere continebantur,vt erant vici, villx, armentorum ftabula, HHh ij

magalia pecorum, fpeculx, amp;nbsp;turrcs, quo fc paftorcs amp;nbsp;agncóla: temporibus da-biis acqs fufpeftis recipiebant.Dic tertia poftca quam ab Alama difcefTcrut, in op-pidulo Alendino quod a G ranata quatuor millia paffuum diftat, caftra figiint, Eft illud oppidum ad radices Orofpedx montis pofitum,contra collem Niuofum, ab co fie didum,quod niuibusfemperobrutus eft. Ager illiusin circuituoliuis,amp;: viribus, atqj omnium generum arboretis confitus, v bi non funt arbores, fata omni frumêcorum genere, atqj Ieguminum,amp; panici, euka funt.Hacc omnia Rex iubet fuecidi, amp;nbsp;ftemi, atqj lumariis amp;nbsp;meflbriis faleibus meti. Dum hxca peditibus fi-unt,équités, vt illos a quocumqs fuperuentu fecuros reddant, certis in locis difpo-fiti tumukuarias pugnas cum hoftibus exercent, qui deinde armatorum peditum ^® auxilio audi oppidii irrunf|5unt diripiuntqj,amp; frumenti areas oppido propinquas igni corrumpunt. Die infequenti Rex cum omni exercitu cohortibus ordinefuo difpofitis fuburbanos Granatæ agros populabundus inuadit,atq5 proxime vrbem cum fubfidiaria cohorte tota die ad vefperam vfq, confiftit, dum arborum meifi-umqj ftrages conficerctur. Etquia totus ager illc foflis incilibus, atqjvoraginofis aquaeduóHbusintercifuseft,quorumdiucrticula noftrisincognita,hoftibuscx-plorataerant, ccrtis in locis præfidiarias cohortes exponit, qua: vni fuccidendarn arborum mefliumqs ftudio intentis pericula prohibeant, fecuriratemqj prxftent. Populationeitaqj agrorumperada hoftescum vidèrent fe nulla ex parte calami-tatemillam prohibere potuifte, ad alias fevertunt artes, aquarum incilia pertur- zo bant, fontes venenocorrumpunt,pontones,amp;omniaqu£enoftrisvfuieflèpote-rant,intcrcipiunt.Peradaigituragrorum vaftationeex votoatqjRegisfententia, iubet mutari caftra.Etcum adhuctempus fupereftet, in quo aliquid fieri poftet, quod ad bellum inchoatumnoftrisconduceret,hoftibusnocumento foret,déficiente tarnen commeatu earum maxime return quæ ad vidum pertinent ,coafti fumusdomum quifq^fuam repedare. Rexigitur Cordubampetit,vj^i ftipendia militibus,atq5 arborum meftïumq; fucciforibus padam mercedem perfoluiiubet. Mauri cum viderent fc omni ex parte circumuentos a mari claiTe ingenti, a terra crebrispræûdiis,regnipenetralia ferroigniqjdefolata,mittuntad Regem lega-tos,qui pollicercnturfuoatqjregisipforum nomine fe redditKos quotannisvim 50 maximam Granatenfium aureorum, atcy ineius tributi pignusiroprafentiarum fe daturos obfides nobilium filios, atqj ex regio fanguine procreatos. Rex negoci-um in quo de re tanta agebatur,ad Reginam refcrt,qua eo tempore in Cantabris Vidorix morabatur, intenta rebus quaftn Nauaria inchoarat, amp;nbsp;quæ ad prouin-ciæillius adminiftrationem pertinebant. At Regina tametfi nihil magis optabat, «tqueabimmortali Deo precabatur, quam vtvideretdiem, in quo vrbe Granata amp;:Granatæ regnopotiretur,adRegis confukationem refpondet,nonplacerc Ebi vllas hoftibus inducias concedi. Scd quia multa fimul reftabant peragenda, non modo in Hifpania,fed cum finitimis Nauarienfibus,amp; Gallis, cum quibus de Ceretaniæ deqj Ruicinonis Comitatu iampridemlispendebat,atqjdeNauaria 4® quoqj fpedabatur, non difplicere tarnen temporarias hoftibus inducias concedi, dum modo fequeftro deponerent arcesamp; caftclla, quo pignore tributumillud quod fe reddituros quotannis pollicebantur, effet certum,nequedubia fide fol-uendum.Namquod deobfidibusdicebant,apudillos quinonmulti obfidesfa-ciunt,nihilcertiafferebat. Decaftellis amp;nbsp;oppidisfequeftro deponendisnon pla-cuit hoftibus, fed neque Regi amp;nbsp;Reginæ de dandis obfidibus conditio. Res ita'qj infeéba manfit,amp;Reginæ iuffuquæ inhuiufmodi rebus erat fcrupulofior,impe-ratum,vtfines diligentiusvtique obferuarcntur,amp;quodin redimendiscaptiuis nullum fieret commercium, vndc aliquid alimcnti hoftibus accederet : quinpo- ,

riusipfa patiebaturex re fua pecuniar urn pattern contribui,quani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J®

De reddeneia libertate Maurorum Regi iuniori deliberatur, c^ fgt;rimo ^uod nouj/treddenda. Caput FIR

V M adhuc Rex Cordubæ amp;nbsp;Regina in Cantabris Vidorix moraretur,Mau-^rorum Regis iunioris mater, amp;nbsp;qui fadionem illius fedabantur,miferunt legates qui agerent cum Rege noftro,quemadmodum Rex qui apud Ægabrenfem Comitem in vinculis erat,donaretur libertate, quam non gratis, fed ingenti pre-ciodicebant fe veile redimere : imprimis perpetuo obfequio fuiipfius, amp;nbsp;illorum qiii fein Granatæregno fequebantur:deindecerto aureorum vedigalium numéro,qui tributi nomine quotannis Hifpanorum Regibus pcnderetur:tum Chri-fiianorumqui inGranatæregnocaptiuierant,certo(fhoq5numero eorum quos Rex ipfe nominaret. Rex audita legationis fumma, dat literas ad Ægabrenfem Comitem,vtqj ducat,aut mittat ad fe Maurorum Regem, petit. At ille non graua-teiuffis Regis obfecutus,Regem captiuum deducit.Laudatur Comes, atq5 hono-rificeab Hifpanorum Rege accipitur,gratiafqj illi agit,quod tam impigreillius vo-luntatiobtcmperarit. Regem captiuum Martino Alarconi Porcunatisarcis præ-fidiadferuandum tradit,ipfum Regcm afflidum videre noluit, quoad decernere-

tur quid de illo ftatuendum effet, fed bene vt de fe deqj Regina coniuge fperaret, illi nunciari iuffit, vtq; interim hac vna fpe captiuitatem foam confolaretur. Ad hæctam benignaregiæ voluntatisoracula Maurusrefponder, fenópofle fub tan-tis ac tam beneficis Principibus in luólu atqj mcerore effé, amp;nbsp;quod vna tan turn res incalamitate fuadolebatilli,quod videretur nuncneceffitate compulfus facere id quod,cum effet liber,fummopere concupierat, hoe eff, fu biieere fe illorum po-teftati,vtabillisaccipcretregnumGranatenfe,quemadmodüauuspaternusfuLis illudacceperatabimmortalismemoriæviroIoanneHifpanorumRegefeeundo, focero fuo,atq, Regina: fuæ confortis pâtre fortunatiffîmo. Et quia Regis præfen-tia aliiscompluribus inlocis deffderabatur,nonmodo in rebus quas Regina in Nauariæ finibusinchoauerat, fed etiam in iis quæ in prouincia Tarraconenfî per vrbium præfedos atq} ciuitatum gubernatores adminiftrabantur, antea quam Rex ex Bçtica prdficifceretur, profpiciens bello quod cum Mauris acceptum at-quedeincepsgerendumerat,difpofuit,quibusinlocisoportebat,limitaneorutn militum cohortes, quibuspra:fecit educes qui fines ab hoftium incurfibustuc-rentur, amp;nbsp;quoties illis videretur,bellum inuicem inferrent. Quod vero ad Re-gemMaurorum iunioremattinebat,rlt;ftulitad fenatum, qui tune frequenserar, non folum ex togatis ciuibus, arq;ciuilis amp;nbsp;pontificii iurisconfultiffimis,fed ec-clefiarum etiâ prxlatis, amp;nbsp;totius Hifpaniae principibus viris. Mauri Regis procu-tatores pro libertate illius iudicanda offerebant, quemadmodum paulo antedixi-inus, perpetem Hifpanorum Regibus fubiedionem , amp;nbsp;aureorum quotannis duodecirn millia,amp;!: ex captiuis Chriftianis qui in Granatenfi regno inuenirentur, tercentumeorum quosRexnofl:ernominaffet.Daturosquo(ÿ feimpræfentiarû pollicebantur obfides, filium vnicum Regis legitimum cum ahis Maurorum illu-ftrium filiis, eorum fcilicet qui effent fadionis eiufdem ftudiofi. Poftulabant eti-am captiui Regis nomine auxilium ad ea expugnanda oppida amp;nbsp;caftella, quæ poft captiuitatem fuam ab illo defciuerant ad Regem feniorem pattern fuum, idqj nifi mature fieret,alios ex defperatione fuæ libertatis illorum exempla fecuturos.Sen-tcntiæprocerum,atq5infimatumetiam,eadcrefueruntvariæ. Alii dicebant nulla conditione reddendum effg qui femel invinculis teneretur: alii contra, non modo reddendum effe libertati, verum etiam audum præmiis amp;nbsp;honoribus di-mittcndum,’afferebantq5Vtriqj rationes quibus fententiam fuam tuerentur.Eo-Ï® tumqui prioremdcfendebant,princepserat diui lacobi Magifter,quipoftlon-gamin fenatu regio difceptationem huiufmodi apud Regem habuit orationem. Tria, inquit, funt, clarifiime Rex, quæ veniunt in dubitationem,quoties de bello hoftibus inferendo deliberatur : primum de genere belli : alterum, quibus mediis conatus noftri vidoriam confequantur : tertium,quo pado ea quæ vidoria nobis pepcrit, quam diutiflîmeconferuaripoffînt. Genus belli eftitaiuftumamp;honeftü, HHh iij

Vt nullum magis effe poflit, itavtileamp; ncccflarium,vt nullo modo fit diffimulaa-dum.Nam quid honeftius excogitari poteft,quam pro Chriftiaila religione contra nominis Chriftiani hpftes arma induere? Qmd iuftiiis,quam repeterearmisea quæ iniufte nobis fuerunt erepta?Qmd magis ncccflarium, quam aduerfariosno-ftris iugulis intentos funditus pcrdere ?Quid v tilius, quam fines noftros propaga-re,atq5hoftium limites compcfcere?Sedhacdc re nullamihicotrouerfiaeft dira iisquihuic meacfententixrefragantur,idemfentimus,ineodem flatucaufxfu-mus,de hoe omnis contentio eft, fit ne reddendus libertati Rex captus, an potius seternumin vinculisretinendus.Exhis duobus vtrum fitimpendenti bello con-ducibilius,nuncdifceptamus.Eftautemhocbellumcui nuncinfiftimus,nonita ’® difficile,vt fit extimcfcendhm,nonita facile,vt fit contemnendû.Quare pro belli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li

roagnitudine non omnia,neqj ab omnibus auxilia funt quærenda, led ca tantura quxnoshonefteiuuare pollunt. Nuncautempenfitatisvtriufqj partis viribus, o-mnia funtnobis potiora,militum numerus copiofior,corporis atqj aniraivires multo alacriores,belli gercndi duces pra:fl:antiores,machinaï amp;nbsp;quibus hoftes pe-tantur, amp;nbsp;quibus nos ab hoftibus tucamur, magnitudinis amp;: multitudinis incredi-bilis apparatus. De exitu verohuius belli quid illi timeant, amp;nbsp;quid nos fperemus, vel hoc eft argumentum maximum, quod fæpc ten tarunt emere pacem, vel faite inducias, pollicentes maria, amp;nbsp;montes auri,atqj tributi nomine perpetuara ferui-tutem. Quam oblatam conditionem quafi turpern reieciftis, quia vobis erat in a- xo nimonon perpartes,fedtotam fimulextinguere gentemMahumeticam ex Hi-fpania. Et quid prodeft,poftea quam hocbcllum inchoatumeft, totfecilTc belli apparatus,tot cxpeditiones,totiescongrcgafre populos,tot adiiflelaboresamp;peri-cula,fi nunc in medio return conatu negocium infedura relinquitur.^Quod fi hue Regem quem in vinculis habetis,iuri fuo reftituitis,omnia hxc perdidimus, vtde nobisdicipoffitilludquod eftinGræcotumprouerbio : Oleum perditamp;impen-fam,quibouemmittitadceroma.Atqui,inquiuntifti,prolibertatefuaoffertduo-deeim milliaaureoru annua.Dicant mihi obfècro, quanta porno eft hæcexRim-maillorum millionumqua: in hoc fuperioribiennio exhauftafunt inhuius belli fumptus?non dico ex vedigalibus regiis amp;nbsp;fifco,ex mutuis amp;nbsp;c«adionibus,impo- 50 fiflonibus amp;nbsp;tributis,ex crucians amp;nbsp;Apoftolicæ fedis fubfidiis,fed ex violentacon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^

uocatione amp;nbsp;deledu ciuitatum, oppidorum, ex coadioneangariarum amp;nbsp;peran-gariarum,peromnes totiusrcgnipopulos.Atq5, vtiamveniam ad vltimum ex tribus illis quæ propofui me didurü,quom(Wo poffint quæ m bello parta funt,•quam diutiffimcretineri,quæroabiftis,ficaptiuoRegilibertas redditurJancumliberta-te etiam pars illa regni quam nunc poflidebat, condonanda eft ? amp;nbsp;altera pars contra quam gefturus eft bellum, cui ceffura eft? illi nc, an vobis a quibus in auxilium belli copias petit ? Refpondebitis, opinor, quod vtraqj pars vobis eft ceffura, quo-niam femel feruitio fuo libertatem emit, amp;, vt iurifconfulti dicunt, quiequid fer-uus acquirit, domino fuo acquirit.Itane o cæcifidendum eftlibertati alicuius, .4® quam neceflitas dcdit ? Omnis feruitus violenta eft. nihil autem eft violentü quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

diutius permanere poflit.Cumvideritfeliberum,dicetfe non teneriredderequa: neceffitate coadus pollicitus eft fe daturum.Eft igitur vero quam fimilimü, quod libertus hic vefter non nobis,fed fibi ipfi militabit. Quid quod neutra Maurorum fadioifti obtemperabit?Nonquæ patternfequitur obferuantiafux religionis amp;nbsp;obfequii quod illi debent,non quæ ipfum fequitur,cum cum viderint deuindura regibusqui alienam religionemfequuntur. Atc^,vtvnoverbofententiammeam tibi,o clariflime Rex,oftcndam, ita fentio, bellum Roe profequendü effe, Regem captiuum tetinendum effe in vinculis,ne ex hofte vno, amp;nbsp;eo quidem fenedaata- , teconfcdo,nobisfaciamusduosintegros,amp;geminatisviribusrobuftiores:ne(5 p inlibertate nominctriburi pendantvobis quantumamp;quandiuipfivolent,fedin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jç

u r zi u 1 a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1* i 0« ii. irpj

^0 R VM qui in fenatu regio partem alteram tuebantur,fentiebantq} captiuum Regem libertate donandum efte, princeps erat Rodericus Pontius a Germanica legioneMarchioGaditanus, qui hac de re iulTusaRegefententiamdicere, buiufmodihabuitorationem. Ex tribus rebusquasMagiftermilitiædiui Jacobi vir perquam illuftris propofuit,de prima nullum eft mihi cû illo certamen. nam de bello hoe profcquendo quid ego in fecretiori fenatu veftro, arque hoc in loco publice, amp;nbsp;aliis iniocis cumfamiliaribus meisamp;amicispriuatimdixerim,tues niihiteftisclariffimeRex, amp;nbsp;illi quibufeum hac de rtffa:pefumlocutus. Dequo nuncdifceptamus,videndum, atqj imprimisdifcernendum, an ex miferandi hu-iusRegiscaptiuitateCelfitudiniregix, fi detineatur invinculis, aliquidhonoris acceiferit magis, quam gloriæ amp;nbsp;veræ laudis accederet, filibertate donaretur* Fuit quidem regiæ maicitatis veftra;, ab vno atqj altero ex fubditis Regem hoftiu ptxlio fiiperari, captiuum in pompam triumphi duci, fed in vinculis detineri, per Beumimmortaléobfecro,quidhabethonoris.?Quidquodapudgenushocho-minum non eft ira fandum ac vcnerabile nomen regium, quemadmodum apud nos?itaq; pro libidine at^s leui ex caufa Reges abdicât,profcribunt,occidun t,atq3 ineorumlocumaliosfufficiunt.Quodfiinviuosamp;incolumeSjatqjinfuapotefta-teconftitutos hoe audenc, quid non in captiuos facient ? Et vt ex eis exempla pe-tamus,ab eo quod fæculo noftrofecerut hoc ipfo Rege capto, quem nuncin vin-ciilishabemus,pla:riq5omnesfu2Efadionis ad Regem patremdefciucrunr,obliti amp;nbsp;nominis,amp; fidei quam fuo Regi obftrinxer3nt,vt Celfitudo veftra exiftimet, fe non habere captiuum Regem, fed ex media plebe obfeurû hominem. Sed videa-nius nunc,amp; æqua lance perpédamus,quid vrilitatis ex hac Regis captiuitate nobis accrefcat,aute diuerfo quid detrimenti ex eiushbertate.Dum inter fe pater amp;nbsp;filiusdiftidebant,atqi de principatu belligerabant, vterqj negocium noftrum age-bat,veerqj nobis militabat. Neqs enim erant tantx illorum vires,vt amp;nbsp;nobis refifte-re,amp;inter fe deccirtare pofTent. Nunc vero pofteaquam iiinior hic Rex captus eft, amp;in vinculis tenetur,ex duobus ad monarchiam res eft redada,maius negocium nobisacceflit quam priuserat, quoniam duplices illorum vires in vnum corpus coierunt.Quidigitur,inquiesoptimeRex,tufaciendumcenfes?nimirüvtredin-tegreturdifcordia inter pâtre amp;filiumReges,amp;:femutuisvulneribusconficiant, vt non fit nobis cum vno duplici bellum gerendum,fed cû altero ex duobus, quorum alter pro nobis militans faciat aduerfariinoftri partem debiliorem.Reftat nunc fufpicio ilia amp;nbsp;timor,ne pater amp;nbsp;filius nomina pietatis,amp; nature pignora inter fe redeant in gratia. Hoc inter priuatos paffim fieri folct,inter Reges vero nun-quam, fi feme!regnandi dulcedinc inefcati funt.Queries Icgimus, nonfolum 40 apud poetas, fed etiam apud hiftoricos, partrm externos, partim domefticos, partes a filiis regno eiedos in exilio vixifle ? Nam fratres a fratribus vulgare eft, vfqj adeo,vt, quod ait poeta, nulla vnquam poteftas confortem patiatur. Quare pater amp;nbsp;filius nunquam ceflabunt inter fe certare, ille de regni pofleflione tuenda, hic de patre ex regni culmine difturbando. Alenda eft igitur inter eos difcordia, atqj nófolum hic dimittendus, fed etiam fi poteft fieri, tertius aliquis fubmittendus,vc fi vnum e tribus fors interceperit, nûq uam defint regni competi tores. Neqj multi faciendum eft quod de rebellione ifti formidanr,fi no permanferit in officio, na amp;ingrati crimen apud ilium manebit,fi fide violauerit,apud te vero beneficentiç, acq;magnianimi opus immortale,cuius nunquam pœnitebit.Simuletiamamp; codé P fadoapudomnesgenrespotentiæmagnitudincmoftendes,cüaudiuerint,Regi cum quo bellum geireris,dedifle libertatem,amp; in regni partem reftituiffie.Duabus igiturinrebus vnoopere tccæteris præftare monftrabis, quas antiquitasloui tri-buebat, quas amp;nbsp;nos Deo noftro viuo amp;nbsp;vero tribuimus, optimum amp;nbsp;maximu appellantes,optimu propter beneficentia quaerga cundos mortalcs vtitur,amp; maxi-mû propter omnipotentiâ qua: non per partes,vt caetera/ed per omnia feextedit.

Per bcneficentiam igitur captiuum donabis libertate, per potentiam non timebis rebellionem. Dican^tigitur nunc ifti qui huic mea: fententiæaduerfantur, vtrafit fauorabilior,amp;magis ad pulchritudinemhoneftatemqueaccedens,mea,inqua dicoRegem captiuum libertate donandum,an fua, inquadicuntin vinculisac feruitutedetinendum. Cumq; tria fint genera bonorum, propterquæomneso-mnia faciunt, vtile, iucundum, amp;nbsp;honeftum, qux vtilitas prouenit ex vnius non Regis iam,fed hominis in feruitute amp;nbsp;vinculis pofiti captiuitate,cuius neq^ tu poA fis vti opera,ncque fui precio redimere?Qux voluptas ex eius vinculis? an ftridor illecatenarum,amp;manicarum, compedumqsftrepitus deledat ? Quæpulchritu-do amp;nbsp;honeftas, vt te iuuet benefeciire,amp; benefadorum frui confcientia,atq5 vnde 10 fpeóbarepoflisgloriamirrftnortalem? HxcMarchionisfententia plxroiqjmo-uit,non folum ex partis fuæ ftudiofis, fed ex iis etiam qui antea refragabantur,atqi imprimis Rex ipievifus eft propenfior in eandemfcntentiam.Sed quia Magiftro aliud videbatur,amp; plures quoqj illi aflentiebat, placuit rem integram ad Reginam referri. Quæ refpondit,non difplicere fibiqux Marchio fentiebat, prçfertim cum de captiuorum redemptioneageretur, amp;nbsp;quod maiorum fuorum exemple multi Maurorum Reges olim illifuerint fubditi atqj tributarii. luifusitaque Rcxiuniot venire Cordubam, Regis noftri ad genua fupplex cum dextram manum aucrfam exofculari vellet,earn qj vt porrigeret, ab aftantib. admoneretur, propterca quod fubditus amp;nbsp;tributarius, Facerem,inquit, Rex nofter, fi in illius regno mihi facien- zO dum effet,nunc vero in noftro,quiahofpeseft,amp;libertate donatus,comiteratque hononfice tradari oportet. Fadus igitur ex feruo li bertus, conceptis verbis iura-uit feftaturum padis conuentisreturn omnium quæ tranfadafuerant,atqjintra certum tempus omniaexecuturum,atq5italiber,amp;multafupellediliamp;vcftium ornamentis donatus,in regnum fuum rediit, ex cohorte prætoriaadhibitiseufto-dibus qui ilium in patriam profequerentur,incolumemqj reduccrent.

M* VRORVM Rege iunioredimiflb,ordinatifqj rebus quæ adlimitesBxtica: '^'^^tuendos,amp; ad bellum hoftibus inferendû pertinebant,Rexe Cordubapro-fedusiterfuumad Reginam tendit,quæperid tempusVidoriæinCantabrismo-rabatur,atq5 obiter illuftrauitfanumilluÄ per omnesHifpaniascelebre,quoda(i amnem Lupi diuæ marri Deiparæ dedicatum eft,in quo nouendialibus vigiüis ex noftro religionis more operatus eft.Interea Mauti qui Regem fenioremfequ^quot; bantur, cum audiffent iuniorem impetraffe a Rcge noftro non modo induciasamp;s pacem ,fed etiam copias in auxilium contra partes illas quæ pattern fequebantur, ad odium quod antea illius habebant expublicafimiiltate, acceflitaliudcxreli-gione, dicentesilium remimpiamatqsnefariam, amp;contraMahumctilegemfe- 40 cifre,quod cum Chriftianis fœdus pereufferi t in pcrniciem fuæ gentis.Sed amp;nbsp;plç-riqjillorumquieumanteafequebantut, fuæ religionis amoredudiabilloadfe-niorem Regemdefccerunt.Cumqj audiffent Regem noftrumad fuperioresHi-fpaniç partes profedum,coegerunt rotas Granatenfis regni vires,amp; vnoomnium confenfu ex equitibus amp;nbsp;pcditibus fado pergrandi excrcitu, ftatuunt Bæticæ no-ftræ fines inuadere,popular! agros,amp;ferroatqjigni omniavaftare.Eratgenusho-minum tam ex Chriftianis,quam ex Mauris,qui prædandi atq; homines capiendi ftudio femitas obfidebant, atqs inde in viatores, amp;nbsp;pecudum armentorumqj pa-ftores,amp; rufticos agrorü eukores graffabantur, Almogauares lingua Punica vtriq; vocat. Exiis Chriftianifeptem fineshoftium traofgreffi, dum exverticequodam P montisinterdiufpeculantur, quo in loco nodugraffarentur, exfpeculaprofpi-ciunt Maurorum copias agminatimprocedentes contra limites qui ad Hifpalim amp;nbsp;Afindum pertinent.Hiomifïafpeculationecuierantintenti,partitiinterfelo-cos,quoquifqjillorum effet iturus,vt noftroscertioresfaceret de hoftium fijper-uentu, alius ad Ludouicum Portucarrerium Palmæ ad Singilim dominü co tempore,

DECADIS SH CVNDÆ LIB. IL û^y pore,acpofl:ea Comitem,alius ad Aftygitanam coloniam, alius ad Afindum, alii ad arciura præfides amp;nbsp;cohortium prætcdos eunCjilIofqj nionenr, quo proficifean-tur,amp;quid eflent faduri. Palmenfis Cornes eiufdem rei finitimos duces facit cer-tiores,vccum præfentibus copiis in cercuna locum coeant, iplc cura amicis, amp;nbsp;fa-i^ilianbus, atqs domefticis fuis, amp;nbsp;aliis qui fe illi agglomerarant, pergic in occur-lum, eoquolufpicio erat holtes elle venturos.QmtriparcitoexercitupyJasfau-cefqj montium peditum prçfidio munierunt,ne pollea occupatis a nollns,confe-^tonegocioreditusin patriamintercluderetur. Equités in partes diuiliduas,alte* [^ raadagrorum excurfionespopulationefquemiflà,alreraquæ firmiorerat, ininli-diiscollocataeft. Excurfiones in Vtrariæ agros faciunt, percampofqjlparlipræ-das agunt. In eos Portucarrerius cum fociisamp;commiliienibus excrcitum mouer, meolqjpalantcsirruitjipfife ad infidiasrecipiunt.Noflticedentibusinltant,quoad ventum eft ad infidias. Et quia in partes duas erant diuilî, in anteriore Moroni amp;Vrfinæoppidorum præfides, amp;nbsp;cohortium Magillri a ponteTraiani,amp; Hilpa-næfocietatis præfedi, in hos infidiarum fubfelTores erumpunt.Pugnaturæquo Marte ab vtrilque,fraâ:ifq5 hallis iam cominus gladiisamp;pugionibus res agebatun Superuenit Portucarrerius cum recentibus copiis, amp;nbsp;non magno negocio hottes in f ugam vertit, arque in duas partes diuifos, alteram pcrfequitur, altéra in Mar-chioneraGaditanumcafuincidit,cumadhûcnunciumauxiliovemretAfidcn-fibus, amp;nbsp;fuis comitatus.Cæfifunt complûtes ex hoftiijprincipibus,amp;: capta ligna quindecim,quçPortucarreriuscumhuius vidoriç nuncio mifit ad Reginam,quç eo tempore in Cantabris agebat. Fuit tanta omnium lætitiaex eo nuncio, vt publiée fint decretæ fupplicationes,candelæ, amp;nbsp;funalia per vrbis vicos accenfa. Regina veto tantifacinorisautorem, eiufq; vidoriæfocios collaudat. Vxorem Pal-menfisComitis veile auto intertexta donar, quainfello Magorum quos vulgus appellat Reges, quotannis vteretur, vt illius diei in quo tanta res gella ell, fempi-ternumaliquodmonumentumrelinqueretur. Nee multos poft dies Marchio Gaditanuscumab exploratoribus accepiU'etjZaharam caflellum,quod in belli huius initio diximus a Mauriscaptum,exhaullum elle incohs,amp;: negligentius ob-5^ feruari,atq5 non dèfficulter capi polTe,Portucarrenum cundé adlcilcit,amp; ex Afin-doatqj finitimis vndecunqj potuit,equitaturn fibi adiungit,perq; mediç noclis fi-lentiumZaharam proficilcitur. luxta muros fecreto quodam loco armatosdece ponit,amp;pollillos proximealios feptuaginta, ipfe autem cum reliqua manu non longe in infidiis later. Sub primam lucâdimittit aliquot ex peditibus qui per campos gralTarentur. Excallelloerumpuntequitesadlêptuaginta (neqj enim plures eiantjquos lequuntur vigiles,amp; circitores,amp; qui node hellernain ftationibus fu-erant, murorumqicullodiam deferunt. nóenim putabantintcrdiucallellumop-pugnaripolTe.Intereaexmilitib. nollris vnus fcalasmunitionibusadmouet, mu-rum fcandit,quem decem illi fequuntur,quos diximus,partemqj mun occupant, ^ piignamq}cumcaftellanisconferunt. Accurrutreliqui feptuaginta,atq5vnamex portiscapiunt. Qui ex callelloeruperant,cumaudiirent holles intra munitiones admiHoSjad mœnia fe recipiunt, quos infequuntur quilatebant in infidiis, amp;nbsp;cum fugientibusfimulcallelli portas intrant. Callellani in arcê coeuntes obfidentur, amp;nbsp;quia plures erant,deficientibus alimentis diuin obfidione durare non poterant, expaeloareem Marchionitradunt, ipfis autemabeundi quovellentpermilTali-bertas. Atq; ita callellum nuper amilTum Marchionis indullriareceptum cft.

TeffdH/afit Comité i» 'V'rb^{_yi/amafiratagema tK/z^^e^at^ue aH^ res ibzäem ' Caput X.

p^O c in loco reliât nobis narrandum flratagema ill ud infignc,quod non folum peromnem Hifpaniacelebratur,fed pervniuerfum nominis Chrillianiorbê circumfertur. Autor illius atqjinuetor fuitEnicusLupides ComcsTendillanus, quem Rex amp;nbsp;Regina præfecerât cohortium præfidio quas ad Alamam tutandam teliquerat. Is cum primum huius negocii adminillrationé fufeepit, milites nimia

folutoslicentiacoercuit,atq;imprimisScipionisÆmiliani,amp;Q^McteIIicxempla fecutus,aleatores amp;nbsp;fcorta,popinas amp;nbsp;cauponas, amp;nbsp;caetera exercitus impedimenta ecaftrisfuftulit, ipfosmilites inftudiisequeftribuspcdeftribufqueexercuit,in Granatenfes agros, quoties dabatur occafio, excurfores atlt;^ cxploratores mittebat , neep vnquamipfe quiefcebat, neqi hoftes quietos efle patiebatur.Tantumq} terroremMaurisfinitimisinculTeratjVtneqjfuburbanaprædiaexcolenditempus locumquedaret, nequefaltem intracubiculumfomnosperpetesducereliceret. Hyems illa quae praeceflerat, fuit pluuiofa, muriep putres ebibebant imbres ex ftil-licidiis cadentesjcum fubito compagibus faxorum folutis corruerunt, magnam-que vrbis partem nudam reliquere. Quqd fi cafus tanrx calamiratis adhoftium 10 auresperueniflet,adumyatiterumde Alama,multofq}perannosregniilliusex-cidium immoratum fuiflet. Ex illa murorum ruina tantus terrormilites prxfidia-riosomnesinuafit, vtexdefperatione nihil iamnifidcfugaamp;devrbedeferenda cogitarent.Sed benequodDeibenignitasducis mentemexcitauit,atque,vtait Poeta, Duris vrgensin rebus egeftas, amp;nbsp;illud : Ingenium mala lapemouentjamp;il-ludquoque:Et labor ingeniummiferis dédit. lubetitaqs Comes Tendillanusqua parte murus ingentcm feneftram patefecerat, confutis linteis prxtendi muri fpe-ciemjtamfimilemverOjVtproculafpicientibusnullavidereturcfledifferentiain-terverumamp;aflïmulatum.Et ne quis transfugaproderet hoftibusquidintravr-bem accidilfet, iubet diligentius portas amp;nbsp;pofticos euftodiri, nequilpiam fernere 20 intraret,amp;egrederetur, aut mceniatranfiliret.Iubetintcrea partem murilapfara nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ;

fubftruinonoperetumultuario, fed excalceamp;cæmcnticiis lapidibus mukofir- ' mius, quam antea fuerat.Sæpehoftium cxploratores vénérant captantes ex oc-culto quid apud noftros ageretur, fæpe etiam excurfores équités vrbem obequi-tabant,nunquam tarnenfenferuntquiequam ineapartemurorumfuifleimmu-tatum,noncolorem,nonfpeciem,nonquicquamaliudvnderuinaillapolÏetper-cipi. Cumqj rei pecuniarix inter milites maxima effet difficultas,proptereaquod ftipendiafuo tempore non foluerentur, neque de futurafolutionecertam babe-rent fidem, conuocatis omnibus dixit fe habere pro certo, quod pecunia ad fti-pendiafoluendaiam effent a Celfitudineregiadecretæjfeq5n(^ modo indies,led J® in horasfinguJasfpeóIareillas,quarevtbono animo forent,hortatiir,polliceturqi fe daturum interea non veras,led imaginarias pecunias,quibus interfe rerum ve-nalium commerciacxercerent, fidemqj fuam interponit vmbratilesillas pecunias verisferedempturum.Exchartaigitur p^nucea facit fchedulas fuamanuatque fubfcriptione fignatas,quibusimponit nomina, precium quantum quarep fitvali-tura,quafdam vocans numosaurcos,quafdamargenteos,quafdamæreos,amp;m vnoquoqj genere pluresdifferentix,puta affes,femiffes,tricntes,quadrantes.Iu-bet vt nemo fuppofititias illas pecunias reeufet. Ex illis fiditiis pecuniis ftipendia militibus perfolutafunr,amp; perillas emptiones véditionefqjfadæitantafuitCom-itisautoritasatq5 reuerentia.Idemquoqjfumptu fuo in AlcalarcgiavrbePharon 40 erexit,conftituitq5 vt per noólcm perpetem funaliaardcrent, quo captiuiexvrbe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; «^

Granataelapfi fugam erigerent. HocannoLudouicus huiusnomiuisvndeci-mus Gallorum Rex Ambafia: diem fuum obiit, cui fucceffit Carolus off auus. HoccodemannoIoannesLufitanorumRcxanimaducrtiiuflirin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ver-

Regis necem coniuraffe. Tres illius fratres in exilium miffi, Lufitano-rum Comeftabilis,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Comes Pharius,amp; Aluarus

DeR»fiin0»^ amp;nbsp;Cef'eta»uComitatu}'edi^e^ido,d^legaiio»fh»ihif7cit'/i^eea i^eremifii. * Ça^ut R. -J

^Dovicvs, dequóinfinelibrifuperiorisdiximus, cumma-^^fî^^'^ff rcretur,teftamentofuoiufl]t,Rufcinonis,amp;CeretaniçComita-tus loannisTarraconenfiurnRegisbæredibus reftitui, amp;: qui viuens nec loanni viuentijneq5 illo vira fundo Ferdinando filio lixredi reddendum curauit,idem morti proximus, confciencia refte coadus,legitimisdominisreddiiubet. Fidemq;publicam foluens, mittit literas adeos qui arces præfidio tenebanr, vc transferrent poïïeiïionem in illosquos Rex amp;nbsp;Regina Hifpanorum Principes no-^° tninaflenc.InterimLudouicusmoritur, quibusnegociurndemandatumeratac-ceptonuncio de Regis morte, executionemdilferunt, quoadCarolusRexLu-donici fucceiTor confuleretur, an quicquamnoui eade re velletdecernere. Qui per literas iubetexecutionem teftamentiamp;reftitutionemillamdcbcreprotelari, quoad deintegro eademderedeliberareturquidfieriiuredeberct:mittitqueora-toresadRegem amp;nbsp;Reginam, qui partis obitum, amp;nbsp;fuam in regnum Galliæ fuccef-fionem nunciarent, diceren tqj libi gratam fore (ocietatem atqs amicitiam maioru luotum cum Hifpanorum Regibus ab antiquis temporibus obieruatam, amp;nbsp;vt ipfî quoq5,fiipfisvideretur,inuiolabilitcrobleruarent. Cui legationi a Regeamp;;Regina refponfum ell,fe dolere, atqs ægre ferre obitum elariffimi Régis partis fui, turn 5'’ quod erat amicus^tq^fœdere libi coniundus, turn etianjquod erat vir bonus, atqj fociorum amp;amicorumfociusamp;: amicus,amp; quod magis in Regclaudandum cft,iu-Husac timens Deum. Quod tarnen eum rclinqueret filium, qui patns mores imi-taretur,amicofq; amp;nbsp;fociosconferuarct, atqj in officio retineret, eonominefegau-dere dixerunt, icq) breui miffuros lega^onem oratorum, qui partim de obitu pa-tris Regem eófolarentur, partim congratularentur illi de noua regni fucceffione, fimul etiam, vt antiquum fœdus cum illo renouaret, amp;nbsp;vt quod pater moriens de Rufeinonis amp;Ceretaniac Comitatibus legauerat, execution! mandater.Inhæc verbaoratoresdimiffiredierunt. Neemuko poRmiffilegatiduOjIoannesRipa-rius vir domi amp;nbsp;militiæ infignis,amp;: cü eoloannes Arius vnus ex regiis fenatoribus, ^® amp;nbsp;qui poftea fuit Epifcopus Segobienfis, qui cum literis amp;nbsp;madatis, fimul etiam amp;: publicis inftrumentis, atqs facultate faciendi omnia quæ Regis amp;nbsp;Reginæ nomine facienda efient. Erat eo tempore Gallorum Rex Turoni, quas noftro tempore vocant turres in Turonia, quo cum venifient, publice legatio expofita eft, atqj o-niniaperada qua: in raandatis habuerat. Ad quam legationcm Rex ex fcripto re-fponderi iubet, fibi omnia effe grata quæ Régis amp;nbsp;Reginæ Hifpaniarum nomine fucruntexpofita. Quod vero ad Rufcinonis amp;nbsp;CeretaniæComitatusattinebar, quiainde videbatur inftaurandç focietatis amp;nbsp;amicitiç fundamentum pendere,re-fpondet fine vllacóditione fibfplacere foedus cum Hifpanorum Regibus, quem-admodü a maioribusfuis femperfueratpereufium. DeComitatibus vero Rufei-nonis amp;nbsp;Cerctaniæ red Jendis, fibi non conftare quo iure poffiderct, atqj fi e pof-feflionecedendum fibi foret, aliamrationem futuram cum Hifpanorü Regibus, eorum fcilicet qui Caftellæ appellatur, atqj aliam cum Tarraconenfium Rege qui perReginam coniugem Hifpaniæ dotalis regno fucceffit. Quarccadecaufadicit femifturum legatos viros bonos,amp; legö iurifqj peritos,qui caufam omnem cü Hifpanorum iureconfultis di fputent atqj décidant,quid vtriqj parti fit faciendû, quo

minus antiquum foedus inter Hifpänös Gallofq; violctur. Hoc refponfo noftris oratoribus dato, quiâ videbant ncgocium cuius caufa vénérant,inlongumtempus difFerri,neq5 vnquam habiturum effe finem, ftatuunt coteftari Regem ipfum, regiumqs fenatum,atque illius regjni triplicem viroru m ordinem,vt quoniam per ipfos ftaret, quo nfinbs antiquum feedus, amp;nbsp;Hifpänorum Gallorumqj focictasin-daurareturjneqj iuihnl effe caufam,cur rei efFedus impediretur, immo prætextû nonreddendi Comitatus illos quos iure diuinoamp;humanoredderctenebantur. Igiturcoramomni populo, atquc imprimis ipfius Regis procuratoribusobteftati funt ipfum cceli numen^ amp;nbsp;fi vfquam iuftitia eff amp;nbsp;mens fibi confcia redi, deinde ipfum Regem,atqs alios omnesqui pattern aliquam publics gubernationisabillo lO acceperant, vt quicquid ^etrimenti ex ca caufa alterutri regno accidiffet,in caput illorumrecideretquitantorummalörum occafionemdederint. Simuletiamob-teftatifuntreumforemuldarumqua:funt fœderis violatoribusimpofitat,prêter iurifiurandi contemptam religionem, qua: folum Deum habet vlcorem. Ad hanc oratorum conteftationem Gallorum Rex iubet refponderi illud idem quod antea refpoderat, cum primuro ca de re fuerat poftulatus,fe veile amp;nbsp;quidem liben-tiflime Rare padis conuentis, amp;nbsp;antiquo feederi quod maiores fui pepigetat cum Hifpanorum Regibus, illis tarnen quos appellant Caftellanos, Rufcinonem veto amp;nbsp;Ceretaniam qua: Gothalania: prouincia: erant contributa, nÓ pertinere ad Ca-ftellam,cum qua fœdus ab antiquo pereuffum crat:nihilo minus tarnen fe mifluru 10 legatos pollicetur,qui in ipfiusRcgisamp;Rcginæ curiaquæftionemillamdifceptct decidantqj, atqj deinde fœdus fanciant atqj confirment. Atq; ita oratores infedo ncgocio cuius caufa vénérant,dimiffifunt,atqiaRegedigrcfliredierunt.

Oratores a Gaäorum Rege dimtß cum re^onfi dubio de conßrmandoftedere. Caput ZZ.

Allorvm Rexreputansfecum ex refponfo quodHifpanorumPrincipum '^oratoribusdederat, nihil aliudfequi, quaminterduos potentiffmosReges diffdium in vtriufqj regni perniciem,tentauit oratores placarc muperibus, atque P imprimis loannemRiparium, qui legationis erat princeps. Nam cum iHafœderis antiquirenouatiofauorabilior effet Gallorum Regi,proptereaquodinregnino-uitate nondum regnandi fundamenta iccerat, multaqj reftabant illi peragenda, vt tu to regnare poffet, rogabat illum, vt^pud Regem amp;nbsp;Reginam fuum illud te-fponfum quod dederat,leniretinterpretareturqj,vt qui nihil aliud magiscupetet quam illorum beneuolentiam focietatemqs : amp;nbsp;quod de Rufeinone amp;nbsp;Cererania refponderat, in bonam pattern acciperent: amp;nbsp;quoniam cum Rege amp;nbsp;Reginagra-tiaamp;autoritate tantum valeret,laboraret,quemadmodum fœdus illudinftaura-retur, atqj pro virilifua parte inter vrrofqj Principes autoreffet pacis. Etquo ma-gis illum oppigneraret,mictit laborati argenti rot vafa, quibus abaci plûtes inftrui 4^ poffent. Et per ftrudorem fuum qui argentû illud dctulerat,rogabat,vtmunufcu-lafuanon iperneret, fed tanquampignusamp;monumentumamorisfuiergaillum feruaret, datums multo plurafi reminchoatamperficeret.IoannesRipariusreputansfecum id quod futurum erat, nunquam fœdus illud bona fide percutiendu cffe,remqi eo venturam,vtnon bono amp;nbsp;a:quo,fed armis decernenda foret, noluit Regis munera accipere, non fuperbia, au t quod Regem contemneret, fed ne vl-lum beneficium apud fe mancret ab illo profedum,cum quo publicas inimicitias paulo poftexerciturus effet. Hoc Gallorum Rex a:gerrimctulit, neqjpotuitvin-1 cere oratoriscontumaciam,quamquamiterum atqj identidemmififletrogatum, ne munera fuafperneret. Rexamp;Rcginacum ex refponfo Gallorum Régis in- p tellexiffent, remomnemadarmafpedare, mittunt cohortes adGothalaniæ,amp;: Rufcinonis,amp;: Ceretania: fincs,incipereqj iubent,ex ca parte bellum inferre Gallis. Pendebant adhuc ex alia parte inimicitiarum caufæ,quod Gallorum Regis ex fbrore NauariæReginaneptis, quam Hifpaniarum Regina cupiebatmatrimonio iungereloanniprimogenito iuoPrincipi,caufata ætatum difparilitatem, nupfic loanni

tra dies quadragintaperadum eft. Inde in Antiquariæ prataredicrunt intra dies illos quadraginta, atq; inde domum quifqj fuam repetit, adtnoniti tarnen prius o-innes, vt ad certum tempus Iocumq5 conuenirent, vt cü Rege quem breui ventu-rum effe expedabat, Granatenfes agros populaturi redirent, fimul etia vt Alama: penariu quod iam exhauftii effe putabatur,omni commeatus generc inftruerêt.

Rex ^ Regina Turiaffènam ad Ttrraconenjium conuentuw per agendum proficifcuntur. Caput UIL

T^ V M hæc in partibus diuerfis agûtur, Rex ex Bætica,amp; Regina e Bardulorum 10 ■:^finibusprofedi Vidoriam code tempore conuenerunt. Et quiainftabat dies, TuriaflbnxcelebrandusffratTarraconcnfiumconuentusiamprideminftitutus, Rex amp;nbsp;Regina fimul eodem peruenerunt. Conueneruntprsecereaomnesregni primores,ciuitatumq5amp;municipiorum procuratores, partim ipontefua, partim cuocationibus admoniti. Pro Rege amp;nbsp;Regina fifei procuratores in conuentu propofucrunt,a:ranumregium,amp;pecuniasregiisfumptibus décrétas,exhauftas effe, impendere quoque multa quibus opus eff et ad bella quæ neceflariogerenda erant cum Gallorum Rege pro Rufeinonis amp;nbsp;Ceretanix Comitatibus,cumMau-ris pro Granata: regno vendicando,amp; vndeftipendiafoluipoflentprxtorianis cohortibus,fine quibus regni fumma conftare non poteft. Procuratores quoqj ci-10 uitatum amp;nbsp;populorum dctulerunt querelas ex iniuriis a potentioribus illatis,amp;legibus in iudicio non feruatis, amp;nbsp;fori confuctudine obfeleta. S uccrefeebantgue in dies negocia,qua: non vidcbantur finem habitura,amp; bellum cum Mauris inchoa-tumexpopulationumintermifljoneredintegrabatur,quæfupcrioribusannisper Aprilem menfem fieri cofueucrant, qui iam maiori ex parte lapfuserat, Statuunt itaque curialiailla négocia quæ fuboriebantur, in aliud tempus differre,conucn-tumqj illum tantopere expetitumincipiunt foluere.Cumqueduomaxiraabella iam inchoata effent, alterum cum Gallis, amp;: cum Mauris alterum : cœptum eft in fenatu regio deliberari,vtrum potius exequerentur.nam duo maxima bclla fimul adminiftrari poflt non videbatur. Regina quæ nihil magis prx oculis habebat, jo quam Mahumeticum nomê ex vniueria Hifpania tollere, Bætiêamqj prouinciam ex limitanea mediam facere,huic bello intendendum efie dicebat : Rex vero pro Rufeinonisamp;CerctaniæComitaturctmendopotius laborandü effe,quantoiu-ftius videbatur, fua repetere, quam inuadere aliéna. Simul etiam dicebat, femper fore occafionem Mauros bello laceffèndF, at Gallos, nulla vnquafuic maior, cum Rex puer,amp; fub tutoribus effet,multifq5 in regni nouitate negoeiis implicitus.Pt‘’ vtraqj parte non deerant rationes,vtrum bellum foret profequendum,fed cum 0-mnes cernerent Reginam tanto belli contra Mauros gerendi ardore inflammata, plçriqj illius fententiæ acquiefcebant. Sedneomnino videreturvolunratiRegis aduerfari,hanc rationem excogitauit. Quid, inquit, o coniunx duleiflïmc, fiDeo 40 iuuantevtrumq5poteftfieri? partiamur copias,tu cumtiffsTarraconenfibus,amp; Valentinis,amp;Gothalanis,amp;Hifpanorum Caftellanorumqj aliquot cohortibus Gallicum bellum procurato, ego bellum cum Mauris tanto fumptu, amp;impenfis, amp;laboribusinchoatumprofequar.In hancReginæ fententiam vtraqueparspe-dibus manibufqj abierunt. Rex ad peragendum Turiaffbnæ conuentummanfit. Reginavero Bæticamverfusitertendit, quam Petrus Mendoza CardinalisHi-fpanus eft profecutus. Qui cumToletum aduentaffent,Toletanus Clerus Cardinal! obuiam proceflïr,atq5 illum admonuit,vt confuetudinem ab antiquis tempo-ribusobferuatam non perturbarct.Eaerat,vt cum primum illius ecclefiæantiftes vrbemingrederetur,fenatores,amp;equites,amp;exciuibusnobililfirai,amp;legumiudi- 5lt;^ eiiqj adminiftri, illum equo, aut mula, aut alio vchiculo infedentcm pedices ftipa-rent,atqj in templum vfqj dcducerét,vbi ftipite crucis adorato in rempli adyta pe-netraret. Reginaintelligensnegocium quodagebatur,CardinalempompaiHam reeufante rogat,vt munus fuum exequatur,atq5 per ipfam non eft,quo minus con-fuetü more non perturber. Abfit a me,inquit ille,o Regina omniû,quæq5 fuerunt, clariifi-

cbriffima,vt aliquis honor fit mihi alius potior, quam vt Jiceat Celfitudini tuç prç-ftare obfequium debitum,amp; a tuis fubditis exhi beri confue turn. Et quç po teil ef-fe perniciofior confuetudo,quam qua: faciat me minus obfequente iJIi cuius m u-i^ctemihi confiâtquicquidhabeo, quicquid poflideo ? Frangaturitaqj pocius in-®ptahxcconfuetudo, quæiubet me ingratitudinis crimen incurrere, quam vt S^ifpia poflit dicerc, quodCardinalis Hifpanus vel vno temporisarticulofuerir Regina fui honoris aurore vno gradu fuperior. Quod fi opus eft, in huiufmodi re-^usconfuctummoremobferuari,aliud tempus erit,in quo fine meaignominiaamp; pudore poifit hze ciuitatis confuetudo retineri, amp;nbsp;fimul hoc diccns regalis mula: *® habenas prenfat,atqj in vrbis portas agit.Tres igitur ^ies quib. refurredionis do-niinicæ Pafcha celebratur, Toleti feriatos ducunt. C^arto deinde die iter in Ba:-hearn cotinuatur, in Oretaniamqj tandem perueniunt.Luftratifq;Mentefa,Bia-da,Vbeta,Caftulone,amp; Andugaro vrbibus, deprauatos illarum ciuitatum mores cniédauit,talos,amp; taxillos,tefleras,pyrgos,turriculas, fritillos, atq; huiufmodi for-tunælu(licra,aleatorefqj omniü generu fuftulir,atqj in alca fe exercentesa præto-nbusamp;iuftitixadminiftris animaduerti grauiceriuifit.Mirüdiduquodbreui té-

pore vix reperiebatur, qui fevidifte talisqucmpym ludere, dicerec, cum antea in cauponis,inpopinis,intabernis,incellariisvinariis nullus efiet ludusfrequentior. Inde Corduba Regina proficifcitur, quoiuil'eratcouocariomnesqui iupenorib. annis ad bellü hoc gerendu vocari confueuerant, amp;nbsp;poftca nomina fua dederunc.

Rex TitriaJon^t in cenuentn manet, (^ Retina Cor^lubamprofici/citffr, d^ /^kra capitnr. . Caput F.

^hil proficere in eo,quod poftulauerat fuppetias ad bellum'pro Rufeinonis amp;nbsp;Ceretanix Comitatu vendicando, intelligés in bellum quod Mauris inferendum erat,præfentiam fuam defiderah, deierro conuentu Cordubam ad Reginam pro-ficifeitur,quoiaqji Hifpanix proceresconuocarat.Machinas quoqjoppugnato-Î® rias,amp;:fulphurariatormentaparariiuirerat,aGalliavfq}amp;Germaniamachinariis accerntis. Erat præterea vehiculorum tanta multitudo parafa, quata opus erat ad oneraimportanda,tum commeatus,tum machinarum, amp;quia Rex non putaba-tureife venturus, Regina Cardinali re^ilitaris fummam commendat, ducemqj niaximumcrcar.SedcumRexfuperueniiret,omniaconfiiiafuntimmutata,cce-ptumq}denuo confultari,quod belli genus inchoandumeftet. Aliidicebantinfi-ftendum elle in eo quod femel inceperant,in agtorû fcilicet populatione, pafcuo-rum direptione,vicorum villarumqj vaftatione, qux iam hoftes ad fummam props inopiam redegerant,atqj adhibita noftri maris acriori cuftodia,amp;: a finibus pro-uifo ne quid alimenti ad eos perueniret, vt res breui conficerctur, nihil aliud opus 40 crat,quamvtintcrioresagrivaftarentur. Aliidicebantgenusilludhominum non eire,quales exteri funt mortales,fed tenui viólu,nullo vini vfu,inediç amp;nbsp;fitis,frigo-tisamp;calorisjamp;aliarum naturxiniuriarum patientiftimi, amp;nbsp;qui huiufmodi eflent, longam obfidionem paffuros cum longo obfeflorum difpendio.Rcx amp;nbsp;Regina ra-tionibus qux pro vtraq5 parte referebantur perfpedis, Alora imprimis debcre ob-fideri ccnfent,propterea quod inde plura nocumenta noftris finibus ingruebant, amp;nbsp;capto oppidotutius inde poterant rcgni illius interioravaftari. Pofte aut facile capi,non erat dubium, confitierata murorum amp;nbsp;munitionis fragilitate, amp;nbsp;machi-narü numero amp;nbsp;magnitudine. Et ne confilium hoe Aloram petendiad hoftes perueniret, fecreto paucis communicatu eft, atq; rumor in vulgü fpargi iuftus, q? to-5® ta belli moles in Loxamparabatur. neqjenim putabant Aloram pofte vllis viribus expugnari. Igitur cohortes more folito ordinatx,firaul3ntes atq^prxdicantesfe Loxarn petere,fubito in fuburbanis Alorx confederut. Oppidani trépidantes nihil omictunt, quod ad fe tuendos pertineret. Rex machinas certis in locis difponi iubet, turresamp; muros faxeis orbibus tundi, neqj ceftatum eft a tormentorü lufu, quoad turres duç cü parte muri intercepta repente corruunt. Intcrca Mauri citra

murum qui ceciderat,tentarunt altcrum ducerc/ed fagittis,amp; ftlopetis,amp; niino-rurn machinarum idibus repulfi, non potuerunt opusperficerc.Sed attonitiamp;: amentcs dcfenfione deferta præfîdem fuum hortantur,conteftanturqj,vt fe arque oppidum quam meliori poffit conditionc Régis mifericordiæ dederet. lamqj pa-rabatur oppugnatio ea parte qua mûri turrefqj ceciderant, iam plutei amp;nbsp;fcalæ, iam arietes amp;nbsp;tcftudincs, iam turres lignex ciconiæq; mûris admouebantur, cum très Mauri perfugæ ad Regem veniunt,quo in ftatu ünt hoftes,narrant,fi vitaamp; bonis mobilibus donetur,nullam eiTe moram quin fe atqj oppidum dedant pollicenrur. Rex per interpretem iubet oppidanis conditionem fe dedédi: illi præfidem, velit, nolit, deditionem facerec^mpellunt.Captumeftoppidum vndecimo Kalendas 1° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1

Iulias, anno Chriftianæ falutis millefimo quadringentefimo oétogefimo quarto, Chriftiani captiui qui erant in oppido, a Rege fuut redempti,fanumquod crathoftium Mezquita, in honorem arque nomen diuæ matris Dei incarnatio-ni dominicx dedicatum , prxfidium oppidi cum ducentis equitibus totidem-que peditibus armatis Ludouico Portucarrerio Comiti Palmenfi commenda-tum eft, murorum turriumque ruinx inftauratx, Mauri fub fide publica iuffi abirc quo vellent.

Cartimi/a»^ 'vaffispopulaùû/ieSfÇ^ aä Ca:^rahone//agt;n clalt;^es acceigt;(4^amp; Caieta^tCür»ttifücciJio. Caput n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^ j^

Z^ApTA Alora Rcx iubet inde caftra moueri in vallemCartimitanam,prx-'^mittitque Gaditanum Marchionem cum parte exercitus, in quafuerunt equitum duomillia, peditumvero par numerus. Cuivallemingrefldincolxoppidi Alozainx occurrunt,fe atque omnia fua bona profitentur veile Regi dedere, modo rccipiat eos infidem atque tutclamfuam.Marchionegocium ad Regem refert. Rex refpondet,vtillosfufcipiat,fidemquepublicamnQminefuocum iJlis interponat, mod» Rent promiifis defidelitateamp;obfequioRegiprxftando.Rcx cum vniuerfo exercitu in eiufdem vallis oppidum munitilfimumCazarahoncl-Jam tendit, quamobfidione, quam poteft ardiifime, cingit. Enquires ex oppido 5“^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

crumpentes inter prxdiorum rufticorum maccrias amp;nbsp;diuerticulanotacumno-ftrislocorumignaristumultuariaspugnas conferunt, caduntexnoftriscomplûtes non magnohoftiumdetrimento. ColiDrtiumpræfeiâividentesfuos extra or-dinempalantesfufofque imprudenterrucre, iubentcanerereceptui, minufque audientes, atque nimio pugnxardore inflammatos, reducerein ordines cum valent, amp;nbsp;ipfi quoque inidempericulumincidere. AtqrieimprimisGuteriusaSe-ptomaioriCaietanus Comes, qui dum fuoscolligit,atqueinordinemreuocare nititur,exfagitralethale vulnus accepit. Agebat annum xtatis quartumamp;vige-fimum, dederatque fui magnum fpecimen, qualisfuturuscfietvir, cuminado-Jeicentia fuerit iuuentutis facile princeps. Fuit eius mors cundis lachrymabilis, 4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

fedprxcipueRegiamp;Rcginx, non folum proptereaquodinxtatisfioregeuero-fus adoJefcens cecidit, fed quia infiantis belli fucceffum retardauit. Nam amp;nbsp;ex eiusmortehoftibusaccreuitanimus, amp;nbsp;noftris imminutuseft,tantaq5fuitvnius hominisiaólura, vtquipauloanrcfededideranr,ftatimrebellarinr,amp;quifededc-re parabant, deditionem facere reeufauerinr. Fada eft tarnen nibilo minus agrorum vaftatio, ita vtper totam vallem Cartimitanam colligendxfrugisnullaipes relinqueretur. Cumque omnibus vifum eft,per id Ämporis nihil reftare quodagi poftet, placuit domumredire, amp;nbsp;ipfoquidem Rege non aduerfance. AtRegina, quxrotapendebatex/j3eatqucnunciorerumquxinexercituagcrentur,noftef-queamp;dics noccftabatmirterearma,commeatum,pecunias,amp;ahaquxad helium ylt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji

proiequendum videbantur neceftaria, cum audiftèt Regem cum omni exercitu redire, iamqj in AntiquariXcampiscaftrameratum,mittitJiterascummandatis, feribensfe mirari,cum anni tempus adhucfupere/Tet, in quoaliquid agipofiïr,cur rei benegerendx occafionem relmquerer; amp;:quando exercitum haberetpara-tum,amp; machinas, Realiaomniaquxadbellumcontinuandum erant neceftaria, autGra-

îutGranatefes agros popularetur,aut oppidum aliquodobfideret, autaliquidin-'Jeniretjin quo milites exerceret,ne !onga inertia torpefeerêt.Puduit Regem atqj i ptoceres in ftudio belli contra nominis Chriftiani hoftes gerendi fuperatos fuifle âRegina,turbatifq5 iam ordinibus, atqj militibus ex p^rte dimiflis, cohortes reuo-cant,in ordinemqs reducunt, atqs in Granatenhum agros redeunt, amp;nbsp;quod ex fur perioribus populationibus relidum fuerat, vicorum amp;nbsp;villarum arbores frugefq; ^uccidunt, domorum tedorumqs ædificia demoliuntur : Ddarumqj oppidum ad radicesniuofi Montis poficum, amp;nbsp;Vrigarum,amp; Aciliam, in fuburbano Granatæ 1^ ipfiuspofita,direptioniexponunt,frumentiatqjpaniciareascomburunt, molas aquarias,partim longinquas,partira vrbi proxiraasdifturbant.Etneexvrbee-rumperentquiinpopulatoresagrorumarborumq} fucciforcs graflarentur, Rex cum cohorte pretoria contra vrbis portas duobus ab vrbfe paffuura raillibusfte-dt, quoad negociumconfedum eft. Ex alia parte Regina hortata fuerat, atqj ro-i garatDucemaMethymnaAfindica,amp;ÆgabrenfemComitem, vtduraRexad Granatammoraretur, non effentociofi,fedhic contra Loxara, amp;ille contra Si-ßionam hoftiura fines inuaderent.Qui Reginæ iuflis obtempérantes pro virili partequæilliscontigit, nihil omiferunt intadum quod hoftibus vfuieffe poffer. Atqj rebus vtrobiqj in hunc raodum geftis,rccêtem commeatum,quinquies mil-j(^ leiumentorum vehes quas Regina miferat, Rex Akmam importari iubet, amp;nbsp;pro Tendillano Comité Guterio Patellano præfidio vrbis fuppofito,Cordubam petit cum integro excrcitu,quoad Regina confuleretur, nunquid vellet opus aliud in-cipi,anteaquam indomumquifqjfuamdimitterecur.

• nbsp;nbsp;SeptefiHum op/filJuf» expugnaiur^ck jirundefifes caf»pi va/lafitur, at^ae Rex

li T Regina cui nullum tempus erat gratum, fiue iucundum, quod non in bello ^cumMaurisconfumeretur,amp;cur,inquit, hæcannipars vltimafieprxteribit iners,quo minus aliquid agatur?Sed quid potiffimum agerctur,nó fatis conftabat, vifumqj eft tandem plxrifqj omnibus, Septenilum oppidum cum caftcllo in fini-bus vtriufqj regni pofitu deberc tcntari, quo expugnato, amp;nbsp;fines noftri ex ea parte pacabantur, amp;nbsp;hoftiura interius fierent anguftiores. Igitur Rex cum exercitu, co-hortibus,quemadmodûfuperiusdidûeft,ordinatis,eCordubaprofedus,Mar-chionem GaditanUm cum duobus cquitum millibus amp;nbsp;cóuenienti peditatu præ-mittit,qui vt fieret certior,quo in ftatu oPpidani effent, curauit ex paftorib. amp;nbsp;ru-fticis aliquos comprehendi,a quibus accepit,nullos effe hofpites,fed caftelli tantü incolas amp;nbsp;habitatores, qui tamê putarentur ad mœnia munitionefqj tuendas pof-fefufficere. Fixisdeindetabernaculis, machinifqj amp;nbsp;tormentis fuis in locis difpo-fitis,machinarii amp;nbsp;tormetorum præfedi opus fuum aggrediuntur, perqj dies tres nodefqj continuas non ceffant maioribus tormentis turresmurofqj quatere, mi-noribus vero intra muros faxeos orbes paffim intorquere. Principio cum obfide-rentur, cœperuntcumnoftris pugn£Efimulachraconferere,fedcumviderétfcno effe numero pares ,amp; fagittarü idibus, amp;nbsp;ftlopetarü glandibus ex paucis in horas pauciores fieri, ftatuunt continere fe intra munitiones, portas oppidinon folum obferant, fed ftrudili opere ex lapidibus amp;nbsp;mortario claudunt. Cüqj intellexiffent pararioppugnationem cui non poterant refiftere, cum viribus amp;nbsp;armis non fuffi-ccrét,cœpcrût de fe dedendi conditionibus agere.Quod facile impetrarunc,quo-niarn exdireptione prxda tenais erat,amp; non tanti æftimada, vt vel vno die tantus exercitus vno in loco immorari oportuerit. luffi funt igitur ex códitione, vt bonis P fuisfuffarcinati abirent,datis cuftodibus qui illos ad Arundae vfqj termines dedu-ccrent. Rex oppidum ingreffus murorum ruinas inftaurare iubet,oppidi prçfidiû cum dueëtis equitibus Francifco Enriquez commendat, quos armis amp;nbsp;alimentis inftru(ftosrelinquit.Ipfecumexercitu,cohortibusordinatis,Arundamquço(âo millibus paffuum inde aberat, ciuitatem eq uis amp;nbsp;armis no bilem, amp;nbsp;qua: illo tempore Afindum,aut Aftygitanamcoloniam,aramis amp;viribusæquabat,C0ntendit,

Po tuifTetqj vrbcm obfidcre, fed quia inftabat by ems, fatius effe duxit, non tentä-re quod effici fortafle non poflet, agros tarnen amp;nbsp;omnia prædiaruftica amp;nbsp;vrbana populatus,demolitus cft. Rex itaqj ex Arunda, amp;nbsp;Regina ex Corduba adcertum diem Hifpali conueniunt,vbi hyemem illam totam permanfer unt,non folum re-gnigubernationiprofpicientes, fed etiam adinfequentis anni bellum quod erat cum Mauris continuandum, expeditionem parantes. Sed neqjlimitaneiqui Ala-mx,amp; Alorx,amp; Seprcnili in praefidiis erant relid:i,fueruntintereaferiati, in fines hoftiura excurfiones cotidiepopulationefqjfaciebant, amp;nbsp;quibuspocerantinre-bus Regi Mauro iuniori fuppetias ferebant.

ffi^anafecietatis ce»ue»tus Or^a^i a^itur^i» ^uo aureorun» trigiftta miamp;a per thb/darios fj/arguntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput r/lC

C Oc IET AT IS Hifpanae non folum Alphonfus a Quintanilla, amp;prouifor a villa *^ Franca inuentores,quibus Rex amp;nbsp;Regina autoritate fua cura demandauerunt, adomniaqua:adillampertinercnt,fedamp;procuratoreshocipfotemporeinftitu-cruntfacerecoucntum.CumqsdelocononconuenirentjOmnibustandempla-cuitefTeOrgazium oppidum aToleto diftans Auftrumverfuspafliiummilliacir-citer viginti. Conuencrunt cDdem Dux a Villaformofa Regis frater nochus, qui tunc dux erat maximus militum ,illorum fcilicetqui focietatis Hifpanx ftipendia iO mercbant, amp;nbsp;AlphonfusBurgenfisConchenfisEpifcopus, quicodem tempore regiifenatuseratprinceps.Inter cetera quae ineoconuentuexprimoribusinfti-tutis emendata funt amp;nbsp;denouofancita, Alphonfus Quintanilla nomine Regis amp;nbsp;Reginç expofuit,id quod omnibus erat notum,quam exhauftum effet publicum a:rarium, amp;nbsp;res fifei in quanta effet egeftate, quot præterea fumptus emergcrent cotidie, qui nulla euitari poflentratione, nifi totius regni fummamperditumin veJlent. Quod fi rem Hifpanam faluam effecupiebant, opus effe, vt non atgrefer-rent, fi per omnes Hifpaniarum tributarios populos exadiones pecuniarixfpar-gerentur. Cumqs de fumma difeeptaretur,quantum effet cxigendum ad prxfen-temncccffitatcftifupplendam,placuitaureorumducalium trigintamilliadeberc p cxigi,quibusopus erat adperfoluendasiumentoriidiurnasiflercedes,adinftru-enda armis amp;nbsp;alimentis oppida in mediis hoftium penetralibus rclida,quibus imprimis profpiciendum erat. A exteris autem rebus quae videbanturimprxfeu-tiarum non itancceffariXjiuflit Regina fuperfederi, ne exadiones continuaren-tur,fimulveexigerentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

C V B idem tempus loannes Lufitanorum Rex Ducem Auifeum patruelefuum ‘^propria manu confodit. Caufa autem occidendi ex anno fuperioripendebat, 4^^ quo tempore iufferatexerceriquxflionem contraDucem Guimaranenfemlæfç maieftatisreum,quemdamnatumiurecapitalifuppliciopunirifecerat,atqjillius fratres amp;nbsp;propinquos, amicos amp;nbsp;familiäres exilio muldari. Ex eoinqua tempore Ducispropinquiamp;: amici cœperunt minus familiäres fe Regi exhibere,obfcquia confueta,amp;débita,minus obedire: Rex non ita beneuolu ac familiare feiHis prx-Rare, inde querelx amp;nbsp;detradiones,atqj in Rege maledida paffim dilfeminare.No potuit Regé latere, quæ illi minus prouidc in vulgus fpargebant, patefada eft iHi tande coniuratio,aut certc coiurationis fufpicio. Ea erat de Rege occidendo,deq; in eins locû fufïîciendo Duce Auifeo,qui iam quan Rex falutabatur,ambiebatur, , neq5immaturoshonoresadolefcensimprudésabniiebat,iâfecoli,obferuari,atqj adorari patiebatur.Neqj deerat adulatores,hoc eft blandi inimici,neqj Aftrologi, amp;nbsp;Mathematici,qui exgenefeos horofcopo illi regnü portenderent. Harü rerufa-dus certiorRex, qalioquiadolefcentêdiligebat,quodfraterinius eratpatruelij, quod vxorisfrater,q,adolefcensannos vndeuigintinatus,fecretoapprehéditillu, quafi filiü monet,ne alfentatorib’ credac,ne fe decipi finaqxtatêqi fua confideret, qu«

quae rota pendet ex fpe, cum pauca expertus nouent. Sed cum ille in eifde artibus permanerct, Rex magnanimus in adolefcente fuccenfus, no poterat iam iram a multo tempore diflimulatam retinere.Cumigituraliquando vidifletiliumfami-liariter, vt iblebat, cubiculum regium ingredicntem, Undo pugione bis terqs pe-tit,humiq5 porredum cxtendit, dicens: Siccine, o proditor, te putabas pro Rege tuoregnaturum.Nuncmorere,atqiaffer nunciumGuimaranenfi Duci,quo in ftatu coniurationem ab illo inchoatara relinquas.Sxuitum eft deindç in illius co-iuracionis focios, fepultæq5 funt confpirationis illius omnes reliquiae. Ad tanti fa-cinoris nuncium quern Rex amp;ReginaHifpaliacceperant, nonfuntfadipenitus certiores, quo pado res gefta eft. Nam erant qui dicerent, Ducem non occifum, fed in vinculis aftcruari iuflu Regis,atq, deillo quaeftionem exerceri,quemadmo-dura de GuimaranenûDuceRexfecerat.Miferutitaqlegatos qui Lufitaniacer-bitatem in Ducem patruelem fuum temperarent lenirentqj, ac fuaderent nullam vnquam de morte hominis cundationem cRe longam. Quod fi iam de illo adum erac,nihilo minus Beatricem defundi Ducis matrem fuo nomine confolarentur. Oratoresfuerunt EnicusManricus Lçgionenfis Epifcopus,amp;Gafp3r Fabraex Tarraconenh prouincia ordinis equeftris vir nobilis.Qui quaraquam apud Rege oratorio nomine fundi non funt,alteru tameigt;quod in mandatis habuerunt/unt ^Q executi,atq5 mortui D ucis matrem pro tempore amp;nbsp;pro materia funt confolati.

Rex iff mor ex i^lmeriafugaeus aei ffij^anosfe recepit, c^fi-ater iäi/ts ixmor inuemfisäomitrucuiatur. Caput X.

IN fuperiorilibro fcriptumeft,caufamiuniorisRegis dimittendifuiftc,vtcum ■*^feniorcdefummaregnicertaret,vtqimutuisodiis, cxdibusfevterqjconficerer, amp;nobis interfe decernentesmilitarent. Sedmulto aliterpoftea euenit,quam a principio putabamus.Etfi enim interpatrem amp;filium deprincipatu magnaerat firaultas, amp;nbsp;quae nullum efle habitura finem videbatur, maior tarnen fuit Ina; reli-gionis amor, qui non paflus eft auxiliäres Chriftianorum copias in altenus fadio-5° nis partes admigi.Quare iunioreRegelibertatifuxreftituto, quia videbatur non fibi, fed libertatis autoribus regni culmen aftedare, ex beneuolo fiiis fadus eft in-fenfior,neq5 iam fidei quiequam apud fuos haberc.Sola Almeria,fiue volens, fine nolens, in oflicio manftt, atqj inde auxiliaribus copiis noftrorum adiutus, gerebat bellum aduerfusalteriusfadionis patres,quodipfumfecitillumfuis magisinui-fum.Interea Mauri cum viderent,Regem iêniorê annis amp;nbsp;laboribus feftum, rem bellicam negligentius adminiftrare ,alium fibi dueem eligunt, ipfius Regis fenio-ris fratrem Baadilum nomine, cui totius regni habenas commiferunt. Hic cœpit folicitare Almeriæ facerdotes quos illi vocant Alfaquies, atqj multa pollicitus per religionem fuam rogare,v t fibi viam aperiren t, qua poiTent iuniorem Regem ca-^'^ pere,quippe qui iam non Mahumeta:us,fed Chriftianus crat,Chriftianorumq5 fe-dator. Sacerdotes conditionem accipiunt, atqj ex potentioribus oppidanis alios fibi adiungunt, tempus locumqj conftituunt, quo amp;nbsp;quado Baadilus fit venturus. Venititaq;cumequitatupeditatuq5,quanto,adrero petficiendamopuserat.Tra-dita eft illi ciuitas. Rex iunior cum quaereretur,furtim elapfus eft. Frater illius minor in domo regia eft inuentus,qui cum aliiseiufdem fadionis fedatoribuscarfus, trucidatufqs eft. Atq5 ita ciuitas in poteftatem Regis fcnioris veni t,fed co-adus tandem eft,fe regni adminiftratione abdicate,amp;

SENSIS, HISPANARVM A T QV E HISPA-NIENSIVM RERVM HISTORIC!, De-CADIS SECVNDÆ LI

Infii^itefitii a»ffi mi//ejimi ^uadringeniej/mi oS/iff^enteJimi t^uinfiapparatuf beâi. Caput L

^ ^ ^ omnetempus illudquo Rex amp;nbsp;Regina Hifpali fuerunr, (fuitautem femeftrc)confumptumeftin adminiftrationereip. ti^æanimaduertendo in eos qui pattern ßbicommiflam negli-gentiusadminiftrarunt,tumineosquiobiusdicundumrcpe-tundarum poftulabantutjinlegationibus praîtereaaudiendis ‘î^æ ^ diuerfis partibus orbis mittebantur: nullus tarnen in aula * Principum fretjuentioreraiferme,quamdebelloquodanno inftanti, qui a natali Chriftiano crat millefimus quadringenteiimus odogefi-musquincus, gerendum erat.Hocinfenatupublico, hocinülofecretioriquiad i® rem procurandam inftitutus eft, hocin tota curia agebatur. lamin locis piibli-cis,in priuatis,in ecclefiis,in monafteriis, in vüs, in plateis, m compitis, in taber-nis,amp; popinis,de nulla alia re fermo oricbatur,quam de belli expeditionc qua pa-rabatur. Anno fuperiori cum exercitus dimittebatur, omnes fuerunr admoniti, vtin annumfequentem primo vere inprocindu armorumeffent parad,atq; vt Cordubxadeffentiuffi,hocfecundo ac tertio in huiusanniinitiofadum eft. 0-mnes ad prædidum tempus locumqj conuenerunt,perinde aciuff funt,amp; multo quidemquamanteainftrudiores.Iam machinar,amp; tormentafulfuraria,amp;lignea per omnem hyemefh parata erantnam carri amp;nbsp;plauftra, boues amp;nbsp;iumenta conue-nerant,neq5aliud deeratquam duxqui tantam belli molem mocUraretur.Sed no 3*^ defuit.nam ad prçferiptum tempus Rex amp;Reginacumomnifexusfirminei prole regia, amp;nbsp;ex regni primoribus qui regiam curiam fi equencabant, Cordubæ ad-fuerunt ad idus Aprilis.Exercitii in vnum locum congregate, in tanta proccrum totiusHifpaniæcclebritatemaiusccrtamefieratdeoffentandisopibus,amp;potcn-tia in corporis cultu,amp; fumptu cotidiano, in culina amp;nbsp;penu, omniumgeneru epulis vndecumq5pctitis,vtconuiuiafumptuofiora pararent,quam de armorum cura quispulchriorinarmisapparcret,quiscquummollius3gitaret,quiscurfupede-ftri reliquis præftaret. Rex amp;nbsp;Regina per honeftos amp;nbsp;religiofos vires procerum principesrogarunt,atq5obteftatifunt,vtab eiufmodi inordinatisfumptibus temperarent, potiufq; intra modum,amp;parcius quam fumptuaria:permittuntlegesfc 4° gererent,quam eos quidignicare inferiores erant, malo exemple corrumpcrent. HocPrincipes ipdfaciunt,imprimisvno autduobus ferculisin ccenacontenti. Hoc rcliquiproceresimitantur, aut fi affluentiusconuiuiacxercere volebant,lu-xunæfuçpudebatpluresadhibere teftes.Mirumdidu,omnes certatim frugalita-ti operamdare,modeftius men fas ftruere,minorcs abacos apponere, exoletorum numerumminoremmenfæadhiberc. corum qui funalia per nodis tenebrasprx-ferrent,longus ille ordoad duos,aut tres,vt multum,redudus. Hiemos præferen-difunalia pcrmultos diesdurauit. Fuitdeindc-inîerbelli duces contentio, vt inffantisanni bellum inchoaretur. Omnibus fere placuit Malacam debere peti, neq; Regi confilium difplicuit.Sed prius alia oppida expugnari.opus effe,quo tu- p tiusitinere terreftriin caftracommeatus importari poffent, amp;nbsp;pabulatoreslibe-rius per campos pabularentur.Tentatum eft caffellumMontis frigidifurtim ca-jii,fi quo mode per tenebras id fieri potuiflct,fed fruftra id tentatum eff.Erant qui dicerenr obfidendum effecaftellum,nequid a tergo relinqueretur hoftile. Alii veto dicebant caff ellum illud non cffe tanti, v t tantus exercitus in tarn parui morn en ti

menti materia deberet immorari.PIacuicitaqs Regi, tocam belli rnolem inde pro-moueriinmaiorisnegoeii oppidum aliquodobfidendum.

Cartima (^ Coinum cafie/Za mumtißima obßdefitur,^^ B enaaia^uex oppidum diraitur. nbsp;nbsp;nbsp;Caput IL

^Vmq^e duociTent caftellainter feproxima quæratio exigebat debere op-® pugnari, anteaquam Malaca obfideretur,amp; proceresatqj reimilitaris periti duces, vtrum prias oppugnandum effet, inter fe decertarent ( Coinum, amp;nbsp;Carti-*® ma ca erant) C^id prohiber, inquit Rex,quando copia: fuperfunt, vtrumqs caftel-lum obfideri?Hoc placet omnibus,quia Regi placuit. Mittit itaqj Magiftrum militia diui Iacobi,amp;: Hifpaniæ Comeftabilem,amp; Alphonfum domus Aq uilariæ dominum,amp; Portucarrerium Comitem Palmenfem, qui Cartimam obfidione cin-gant.Simul etiam ex alia parte Marchionem Gaditanum, amp;nbsp;Comitem Clunien-lem,amp; Furtatum Mendozam,cum Cardinalis Hifpani cohortibus,amp; præfedum Bæticæmittit,quieodemipfo temporisarticulo Coinumobfideant. Rexipfe in vtriufqj caftelli confpeótu medius caftra metatur,vnde vtriufqj obfefloribus quo-ties opuseflet,pofferauxilia fubmittere. Poftridie eius diei obequitauit duo üla caftella, captans vbi commodius caftra collocaret. Cartimitana: vallis incola: qui anno fuperiori intercedente Marchione Gaditano Hifpanorum Regum obfe-quio fedediderant, deinde ad Coinumaccepta claderebellarant,nunc Fortuna iterum mutata, eadem qua prins perfidia Fe iterum dediderunt, caufati quod non inpoteftate Fua Fuerit in fide permanere. Benamaxichum vocabatur oppidum, quodhuiufeemodi dedititiiincolebant.QuosRex benigne allocutus, muneri-bufq; aftelos hortatus cft,vt effent confiantes in obfequio, neqj Fe, vt an tea Fece-rant,tam cito mutarent.Quod fi minus poffent Facere,Faltern Fe medios atqj Feque-ftresinter vtrofqjleruarent,quoadomnis illaregio inChrifiianorum ditionem redigeretur. Agros illorum interca amp;: faitus, Fata amp;nbsp;arboreta,ru^ica amp;nbsp;vrbana præ-diaiuflîtnonattiagi,neq5 aliter traâariquam fi Chriftiani effent,atqjin hunc mo-5® dumincolumes dimifli funt,atqs proindeFœlices, fi conditionem oblatam ferua-revoluiffent. Sed non fteterunc promiffis, Fadtiq; funt multoquara anteadétériorés,tum admittendofnoSjtumarcendo nofiros.Quodvbi Regicompertum efi,iubet oppidum oppugnari,expugn^tumq5 dirui, in viros qui ex oppugnatione fuperfuerant,paflimfxuiri,exprimoribusoppidaniso(ftoFupra centum patibulo (uffigi.Caetera multirudo ex omni fcxu amp;nbsp;ætate Fub hafia venum data, atqyin ma-niibiasredadaeft.Quaeresquemadmodum Benamaxichigefiaefi,perinterpre-tesiufla denunciari Cartimx, Coini, Mundæ,amp; in caficllisomnibus amp;: oppidis fi-nitimis. Per eofdem quoepinterpreres totius vallisincolas omnesadmonuit, vtFe Regiselementiæ dederent,neqsvellent vltimamexpeririFortunaro,atqi omnia *1® perpeti quæ vidoribus in viólos Facere eollibuiflet. Benamaxitanorum exemplum poterat vicinos populos mouere, Fed illi nihilo fecius perftant, Feqj pro vita aclibertate tuenda periculis omnibus exponunt. Rex igitur pattern exercitus, amp;: tormentorum, ac machinarum ad cos mittit qui Cartimam obfidebant, partem ipfe ad Coini obfidionemretinet.Coinum prxtermunitionesquas arte ac natura validiflîmashabet,vndiqjcinäum eftarborum denfisatqj conFragofis nemori-bus,aggeribusamp;maceriispræruptasvias,incilibusFoffisvorticofos riuulosFaci-entibus,vt difficile fît peruiuw),nifi indigenis, amp;nbsp;quibus itinerum diuerticula nota funt.Huic Rex lubet admoueri fiationes,quam potefi ardiffime, oppidani quam longiflime poffiint a murisarcere. Hincab vtraqs parte tumultuaria pugna con-5^ ferta, mox amp;nbsp;fiataria.Tum ftationes fixæ roborantur.Tormenta amp;nbsp;maehinæ fuum opus exercent, murum ac turres extrarias crebris idibus quatiunt. Neque ceffatum a murorumconeuffione, quoad magna parscum Fuis turribus cecidir,latufq5 apertum hofti-

Cüiftumßußraopfiugnaturanofiris, Gomeritii a^iuuafjtibus Coi» aies,fid iandemvtri^fidedu»t Caput III.

V S T in Mauritaniahominum genus bellicofum,qui non fibi,fed mercedecon-quot;L^duóti aliis populis bella gerunt,Gomcres appellant, nomen, vt videtur, dedu-dum a Gomer filio Iapheth,de quo in libro Genefcos,amp; in Paralipomenis.Et nifi lofcphus in antiquitatibus,amp; Hieronymus in Hebraicis quxftionibus, pofteritati laphethtribuerent incolatum Afiæ,amp;nominates a Gomerlapheth filioprirao-genito fcriberent fuiflecognominatos Galatas, qui procul dubio populi funt Afi-atici,videri poterant Gomeritæ,a Gomer filio lapheth fuifie cognominatos. Sed 10 hide quib. hoc in loco loquïmur,non ad Gomer filium lapheth, fed ad Phuch filiü Cham filüNoæ referuntur, quibuspartes Libya:ccflerunt habitandar. quarehi Gomeritaînona Gomer filio lapheth, fed a Phuch fiho Cham, funt cognominati Phutei.AbhisGomeritisquosdiximusLibyamincoIere,appellaturnoftro tempore Velez laGomera, amp;vna exquinqj infulis Fortunatis laGomera.Eoigitur tempore quo obfidebatur Coinum, ingens mukitudo Gomcritarum, quosdixi-mus Mauritaniam incolcre, fretum Herculeum traiecerc, nS tam vt ftipendiain-ter fuosmererent, quam amore religionisindudi,amp; Mundæ, quoddiximusca-ftellum Coino proximum, confédéré, captantes occafionem obfeflis Coinatibus fe addere focios. Id quod Regem noftrum non latuit. Nam quid potuit latere vni ^° tantum obfidioniscuræinuigilantem,ne quifpiamingrederetur,autegrederetur? Quare cuftodiis alios cuftodes adhibuit, cxcubias extra caftra per tramites amp;nbsp;di-uerticula femper habuit.Sed nihil eft audaciæ atq^ temeritati imperuium. Ex Go-meritis namqs vnus,Si quis,inquir,eft viri fortiffimi, quem Coinatu fortuna mo-ueat, mefequatur : amp;nbsp;fimul hoe dicens fequentibus aliis compluhbusin medios cuftodes irruit,viamq;viaperit,amp;ad horam Coinatesexcompoficofaélaeriipti-one ftationes noftrorum inuadunt,alios trucidant,alios fugant, fuos intra mœnia recipiunt,atq5 tamj) ræfenti opportunoqj auxilio adiuti animum ad fe acrius tutan-doscrigunt. AtRex Gomeritisintra murosreceptis nihilominus oppugnationé parari iubet, pluteos amp;nbsp;teftudines aptari, arietes amp;nbsp;ciconias muris atqj minis mu- ?^ rorum admoueri. Primasoppugnationis partesDuci Anagarenfi amp;Beneuenta-no Comiti niandat,atqj alios qui fuccederent,ordinat.Dumq; alia ad oppugnati-onem opportuna parantur, quida ex pr£e^)rianis cohortibus milites impatientes moræ Duce Petro Alarconioordinatamoppugnationemprxuertunt, per muro-rum ruinas irrumpunt,intra muros recepti cum obuiis quibufqj pugnat, omnefqï in fugam conuertunt, quoad in late patentem quandam viam eft deuentum, vbi fe Gomerita: cum plufculis oppidanisagglomerauerant.Ibi pugnatum eftacriter, atq;exnoftris compluresceciderunt redintegrante pugnamfæpius Petro Alar-conio.Qui cum a fuis admonerctur,vt fe a pugna fubtraheret, Non, inquit, ea de caufa in hoc certamendefcendi,vtquifpiam poftetdicereAlarconiumvidiffcter- 4® gahofti vertentem.Atq5itacum paucis circumuentusfortiterdimicansconfolTus eft. Ceciditamp;Tellius Aquilariusvir nobilis,amp;quifeinarmis fxpeoftentauerat. Cxteri in fugam conuerfi adiuuante magna ex parte muliercularum manu,quç ex folariis amp;: feneftris iadu lapidum,tegularum, amp;: vrceorum, fingularem vins ope-ram nauarunt. Atqjhunc in modumhoftes mcenibusexclufifunt,oppidi oppu-gnatio deferta eft,(ed non ceiTatum interea a murorum concuflione, amp;nbsp;faxorum ingentium iadu per totunkoppidum nihil intadum relinquentium.

ffa^enasi» Nebrifiettfis archetypes (fi protoco/its inuetJium e^i,cateraifjcurta c^ue-rundam ,amp; fucorum rapacitate,»ehfialiud rtmanitum quam quemedoaute-rum lueubrattembus mfidtentur,perierunt.

N T E R Ga//osffij^a»of^,gesteshe//fgerafflt;sltc«piilas,fiaf«r4i/)ge»if humant co/ifiia Pyre^^æî mo»ttspr^dpii^ po/idt, vt vir.t^ popubp ia-i-traînesfuos conti fièrent. Sed ^uo non pénétrât hominis am hit iofa terne-ritas?Ecce Gott hi Narhonenßm Ga/iiam ffip^anilt;e anne^ut, profugi^ a gente z^etu/i a Gai/orum Celt aipermijcentnomeiheris. Sedomittam/ss nune i/ia zie ter a,no ziidemus ^tate noßra partem B rachats Ga/itlt;e Tar-raconenß contributam? non vidirnt/sn/tper facHonisGadic^ principi Nduanamfer/tien tem ? Tametßdiuerßfuit ratio altert s in alterorum folo per mut at isfinibus ttberrandi. Ne^ enint Gadta Narbonenßs ßb Got this ta/üu principibus ffißanht portiofuit^ ^® zierumetiam (ubRomanis, atlanteRomanorumtemporatotus tlletraóius ffißanM annu-ffieratus ePi. dt Nauariam, quis, ^quus rerü afiimator indicé t, ab Hißaniapoße dßungi? dn cum natura zdoluerit nos a Barbarorum incur ft pr^ruptißimorummontiumobieEiu eßetu-tospateremur hoßes intra patrie noßra regiones debacchari ? .^aob caußm hac cura ma-guaaima idt viragini Eli/aba f/ißaniarum Reginaßmper inßdebat,ijuemadmodum angu-lus ide a toto fuo corpore diuulfüSyZielpermutatione,vel dotis nomine,vel alia ^uacun^hone-ßa rationeinformamprißinam redigereturßmper^ Horatianum illud in ore habe bat:

Nam prater tungendipulchritudinem, verebatur ab ea parte nunquam G ados eße ^uieturosl Hoc bis per orator es egit,et ^uidem fumma diligentia,at^^ etiam mii^uis conditionibusatten-^ 3® tauit, vt Catharina Phoxenßs Comitisflia vnica, a tigproinde idius regni hares Ioann i flip Hißaniarum Principi nuberet,at^ eadem via dotale regnum in fuum corpus rediret.Sedfor-tuna in omnibusaliis indulgentifima hoc vnuidtusfælicitati denegauit, quippe etua aha via tanta reigloriam dulcißimo coniugi referuabat. Etrung tarnen Nauaria ida ^ua anteafue-tatabfcßa,iam nofra eifnobis eeßtt, in cenfu nofro numeratur, Sedpriu/qua dicamus ^uo iure,^utbuf^ viribus in noßram venentpoitfialemgauca nobis de nomine, de ftu, de natura regionispramhienda funt. Nauaria nomen eH nouum,nuper^ excogitatum,dicla ^ua-tum aßpiui pcßtmits conieclura,^uod Hißani vocant Nauas camporum areas planos,arbo-ribuß^ purgatas,qua tarnen habeant tn dreuitu ffluasßumeta^ßuticeß, cir inde Nauaria firtaße dida loca ^ua complures habeant huiufmodi Nauas. Hanc regionëfcre incolunt Ha-40 fi0nes,in tjuibus ßa numerantur, Pompelo imprimis regionis caput, i^uam Strabo Pompeio-polm vocatßcdiHam,(pujod ft a Pompeio Magno,aut dus nomine condita, ipuo teinpore contra Ser tor turn in ea regione helium gefit Me té do mißes adiutor a fenatu. EPI amp;nbsp;Iturißa, ^ dlantona,(ß Caßantum,^ t^ua iampridem nobis ce/frant Triciumfucronium, ^ .ifum-tiliani orator is patria Calaguris. Terra turn pecori, turn agricolationi opprime fer tills, cß ^uamijuam Pprenao appofta,longe tarnen Celtiberos, ^ Bardulos vtrin^nitimos, (fr aeris dementia, drflis benignitate fuperat. Habet Nauaria in Gadiam dquitaniam duas tantum pfas,hoc dl portas,fue aditus,alteram per Runcatas valles, alteram per vadem Runcetano-rum.Ronzas,hocePtruncas,Htßant vocant vepreta runconibus inßrumentis fuccifa. Tnde titra^ valles illa,qua non aliam ffiam runcationis cult ur am admittunt, runceta poftent re-JO deappellari,(fpopulthuiufmodi locorumincolaRuncetani. Ttrun^aditum Benearnenßs Gallia regiuncula excipit,diHa a Benearno oppido, quod Antonino Pto autore dißat a Cafir-auguf a milliapaffuum centum duodecim,at^ a fummo Pyrenao eadem via midibuspafuum fex dftriginta.Sedantea quam de bedo T^uarienß fribereindpiam, quia video complures dubitare, frequenter^ dißutare, quo iure Hißani Nauariam inuaßrint, inuafim^ fubege-rint,pauca de huius belli iure hoc in loco dicamus.

De iuregefitiumj (^ Jfuifio^ at^ huma/jo^^ue ffij^ant orbis moderator Naua^ riam ohttnuft. Caput L

quam inuadcre alienos : fit tarnen aliquando,vt necef-fitate cogantur bellum fufcipere,quodeflet alioqui iniuftum,atqjproindenefarium.HinceftilludAugu-ftini in quarto de ciuitatc Dei volumine, B elligcrare, inquit, amp;nbsp;perdomitis gentibus dilatare regnum,malis videtur fœlicitas,bonis neceffitas, fed quia peius effet, vt iniuriofi iuftioribus dominarentur,non incongrue ifta neceflitas facit ex caufa aliqua iniqua iuffÜfimam. Vncle fadum eft, vt iniquitas illorum quibufcum bd-____________,„g,___________jrit, vt crefceret. Itaqj Romani iufta bellagerendoim- ^^ perium ita magnum acquirere potuerunt,quiafortitifunthoftesiniuftos, quibufcum bella iuftagererentur. Atqj itacaufas cxcaufis trahendo, eo vfq; peruenerut, vt totius noftri orbis imperio potirentur.Nunquam enim hoftibus bellum indixc-re.nifi per legatü fada imprimis clarigationc,deinde per facerdotem fecialem de-uotione,dirarumq;imprccationc.Quarenihilmirandüeft,fi redor,idemq;mun-di arbiter, qui dat adimitqj régna, in cuius manu cor Regis eftgt;amp; per quem Reges ’ regnant,abftulit mentem Nauariorum Regi,indurauitq;cor illius, vtnofter belli gerendi caufam haberet iuftiorem, atqs proinde membrum illud abiciffum in fuu corpus refticuere^ur.Neq5iniuriaid,quodaduerfariiputant,fed per leges diuinas amp;: humanas,pontificias amp;nbsp;ciuiles, perq5 ius ipfum quod natura omnia animalia p docuit,quodqiperomnesgenresitadiffeminatumeft,vtnullafitnatiotam bar-bara,atq5acommunifcnfutamabhorrens,quxnon illinaturxlegiacquiefcat,vt arma tenenti omniadct,quiiufta negat.Namquid iniuftiuscxcogitari poterar, quam ad iuftum bellum proficifcenti negate aditum, viamqs ex iure gentium eu-

vt inuadat,ac deinceps poffideat regnum Seon Regis A morrhxorum, proptcrea quod denegauit filiisifraeltendentib.interram promiflïonistranfitumperfinc5 fuos ? Mißt, inquitfcripturain libro Num. Ifrael nuncios ad Seon Regem Amor-rhæorum,dicens:Obfecro vt tranfire mihi liceat per terram tuam, nó declinabi- 40 mus in agros nee vineas,non bibemus aquas ex puteis,via regiagradiemur,donee tranfierimus fines tuos.Qui concedere noluit,quin potiusexercitu congregatoe-grefluseftobuiamindefertü,amp;venitinlafa,pugnauitq5contraeum,aquopercuf-fus eft in ore ^adii, amp;nbsp;poflefla eft terra eius.Tulit ergo Ifrael omnes ciuitates cius, amp;nbsp;habitauitin vrbibus Amorrhæi. Eadem prope atqj eifdem verbisferibunturin Deuteron.In primo quoqjMachabæorum volumine,Iudas, inquit,ex Galaaditis fuperatis rediensvidor interram ludavenirvfq;Ephron,amp;hæcciuitas magna, amp;nbsp;munira valde in media via fita,amp;: non erat dcdigare abeadcxtra,vclfiniftra, fedper medium itererat.EtincIufcrunt fequi erant inciuitate,amp; obftruxerunt portasIapidibus,amp;mifitadcos ludasverbispacificisdicens,tranfeamus perter- ^0 ram veftram, vt eamus in terram noftram, amp;nbsp;nemo vobis nocebit, tantum pedi-bus tranfibimus.Etnolebant eisaperire.Etoppugnauit ciuitatemillam totadie, amp;nbsp;tota node: amp;tradita eftciuitas inmanueius, amp;peremeruntomnemmafcu-lum in ore gladii, amp;nbsp;eradicauit earn , amp;nbsp;accepit fpolia eius, amp;nbsp;tranfiuit per totam ciuitatem fuper interfedos. His itaque huiufmodi cxemplis manifefte oftenditur,

DE B E L. N A V A R. L I B. I. 1x15 oftenditur,quæ fît Dci voluntas transformantis imperia,amp;mutantisrégna,qui indurat corSeon Regis Amorrhxoruraamp;Ephronitarum, vthorumfpoliisludas potiretur,amp; ilforum ciuitates Kraeliticus populus iufte poflîderet, fub illo praste-xtu,quodnegaueruntidquod iure gentium erat commune, fîcut fluminis aqua, acris Îpiritus,lolis lumen.Qiud fî ex cau(a aliqua nobis occulta voluit Deus Naua -tiam materne rem gerente auo, a loanne in Carolum, hoe eft, a Gallis ad Hifpa-oos reducere’amp; qux alia potuit iuftior efTe caufa, quam quod regnum iniufte ac-quifitumiufte amitteretur/’Nam quisignorâtBlancam iuniorem Ioannis Naua-rixacdcinceps Tarraconenflum Regis ex Blanca vxorefiliaCaroli procreatam, quaefuitEnriquo huiusnominis Hifpanorum Regumquartonupta,acdeinde re-pudiata,veneno interceptam a Leonora forore,eiuf(jue marito Foxenfî Comité, vtadipfosregni IucceflÏoperueniret?idquodinillos male vertit. Nam intra dies quindecim pofteaquam fîbi regium nomen adoptauit,miferabiliter amp;nbsp;digne per-iit.Sedexea amp;nbsp;ComitéPhoxenfînatusGaftonus,amp;ex Gaftono Phœbus pater non diu vixerunt. S ed amp;nbsp;Phœbus Phœbi filius in ipfo astatis flore raptus efl:,fuper-ftiteCatharinaforore,quafînifttisauibusioanni vltimo Nauarienfium Regi nu-ptui dcdita, dotale regnum ad Hifpanos fuos redadum eft. Non vides quam vc-ridice inhac familia expenfum eft, quodinEx^o Hebræorum legiflator eft in-tcrminatus.lt;’Ego,inquit,fum dominus Deus tuus Fortis Zelotes, vifîtans iniquita-tempatruminfilios vfquein tertiamamp; quartam generationem eorum qui ode-runtme.Illudquoque ex libro Sapientix : Degeneres, inquit, ftolones non agent radicesaltas,nequcftabile firmamentum collocabunt. Per leges quoque Pontifi-ciasamp;ciuilesIoannesNauaria: Rexverepotuitregno fpoliari,ex co quod fchi-finaticus,amp; fchifmaticorum fautor,atqj proindc hæreticus læfæqj maieftatis reus, atqj eodem iureinteftabilis ipfe,amp; omnis eius pofteritasgentilitio regno muldan-da, quod vtriufque iuris confultiflimi doctores multis argumentis, amp;nbsp;rationibus, cxcmplifqueprobant,ex eoquodin fequentishiftoria:contextunarrabimus.

,^oäNau4ru Rexfait fehi/matietttt quia Gai/oram Regis/f hif»atià faut or. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput JL

T Vdovicvs GallorumRexmoregentisfuæ homo leuiflimus,non conten- ^i'fVquot;!'^, '^tus feintra pdliculam fuam, hoe eft intra regni fui fines, continere, animum in ^‘'^ * ’* ? Italiaminiecit,amp;quiaintelligebatcun^ultisnegotium fibigerendum,quæritex haliæ principibus amicos amp;nbsp;focios,non optimates ex ciuitatibus, non iuftos oppi-dorum dominos, fed quos audiebat violentam in fubiedos exercere dominatio-nem,quos rcrum nouarum cupidos norat, quos denique ex profcïTione^hoftes ec-clefix Romana: fciebat. Torquebat tarnen ilium talia molientem Iulius fecundus ),,i •*} ^•' Pontifex Max.patrimonii ecclcfiaftici vindex acerrimus,idemque fortiflimus nbsp;nbsp;nbsp;’ ^® propugnator,quemfolumvidebatconatibusfuisobftaturum,acpr.xterea neminem. AgitcumGeorgioS.R.E. CardinaleRotomagenfî tempeftateillavtcumq; dePontificemerito,in Gallia tarnen legato alatere,homineambitiofo,nee minus tes nouas molicndi cupido,vt cum reliquis apoftolici fenatus confcriptis patribus quosambire polTet ipfeper fc, quofqueantea Rexipfepecuniamuneribufqj cor-ruperat, indicant Pontifici œcumenicum concilium, criminaintendant, telles fubornent, qui dicant fe vidilTe quod non viderint, per quæ cogatur pontificatd feabdicare rigidus illc patrimonii ecclcfiaftici defenfor, vt in eius locum adopte-turquifpiam,quiomniaex Qnlli Regisarbitriofaciat.Exomnipatrum numéro quinque tantum ad fe pcllexit. Nam aliiomnes in officio apud Pontificem per-

P inanfcrunt,quosproucntibusecclefiafticis,fiquoshabebantinGaIlia,muldauir, Gallis omnibus qui fub ditionis fua:imperioerant, Romana curia intcrdixit,edi-d:oquoqueiufïït,neapoftolicisliteris quifpiamobtemperaret, execclefia: fubdi-tisamicisamp;foeiisquospotuitfîbi conciliauit,quosnon potuit, pro hoftibus ha-bendoseireccnluit,atquehuncinmodumfchifmate,ideft,diuifionefa(fta,incó-futiIemillamnoftriSaluatoristunicam,hoceftecclefix vnitatem,lacerauit,qua

neque fatcllitcs quidem amp;nbsp;Chrifti carnifices foluere funcaufi/eque publicum ho-ftemprofeffus ecclefiæRomanæ apoftolicoque fenatui bellum indixit.Interim Bononia capitur aPontificc,pulfa Bentiuolorum familia, quibus miferanda ciui-tasmifcramferuierat fcruicutem. Flaminiæquoqueciuitatesad ecclefiam pertinences Venetis iniufte poffidentibus detraxic. Ferrariam pra:tcrea,quam amp;nbsp;Mutina fequebatur,ex manibus Alphonli ducis per cenfuras apoftolicas iam extor-furuserat, linon hæc dira peftisnegocium interpellaflet. Ferrarienfes namqueac-que proinde Mutinenfes nihil aliud fperabant,quam fine iure,fiue iniuria dedere fe Pontifici,arque ab Alphonfodccidere,quinon modoin eines fæuilîimam ty-rannidemexercebat,fedamp;tributum,amp;tribntariamobediêtiam Pontificibus de- lO bitatndenegabat.Sed cumiam fecurisadarboris radice admoueretur, ad quem AlphonfusconfLigeret,niû ^dfugitiuorum receptatorem,adtyrannorumpropu-gnatorem, ad facinoroforum hominum fingulare fubfidium? Igitur Pontifex, quod iure non poterat, viribus alfecuturus Bononiam venir, vt ex proximo rem gerat.Eo fenatum apoftolicum conuocat. Adfunt omnes prêter paucos ilJosni-gri genii notatos cauterio. EtecccGallorum Regis prxfeófusqui Mediolanum præfidio tenebat,Bononiam venir cum exercjtu,vrbem obfidet cum fuo Pontifi-ce,tormcntismachinifqueoppugnat, arque for ta lbs rem pcrcgiflet,nifi exerce tus Hifpanus a Neapoli,duce Fabricio Columna Pontifici fuppetias tuliflet,coe-gilletque Gallos fein Mediolanum fuam reciperc. Sedalia ex parte Gallus eccle- 1® fix holies fouere non ceflat, Bentiuolis Bononiam extorribus exercirum tradit, qui,dum Pontifex Rauena:ageret, recepti in vrbem a proditoribus quibuldam Bononienfibus,omniafacraamp;profana,diuinaamp;humana milcuerut, arcemmu-nitama Pontificefumptuimmodico demoliuntur, ftatuam xream Pontificis nomine dicatamdeturbant,fubiedifqueignibus confundunt,ecclefix infignia ta-dunt,in quorum locoGallica reponunt edida, praconia, iudicia, omniaGalli régis nomine fiunt,in curiales amicafque Pontificis partes fxuiunt.Interea Cardinales illi qui ad ecclefix holies transfugerant, non concilium, fed concilii vmbra fimulant. Namquis appcllarit concilium, quod capite, quod pedibus,quod corpore,quod anima,quod fpiricu deniquc viuificantecaret?Pontificem citat, alios jo^ noftriorbisPrincipes conuocant,tcrminosintra quos fine conflocaturi prxfeti-bunr,de fumma vniuerl^lis ecclefiç decernere llatuunt.Locum placuit elfe Pifas,

.., tempus Kalendas Scptembris,vtrunque ramen frullra. Nam amp;nbsp;Florentini prolii-biti funt Pifas accedere,amp; cumloco tempus quoque. Pontifex interea non cefiat illosadecclefix vnitatemhortari,ne finttmitorumcaufamalorum commonela-cere,prxfcribit terminos,primo quinquagintadierum, deinde quindecim, deinde odo intraquos relïpifcerent,amp; ad meliorem fenfum redire poirent,amp; ne quid fraudis fubefle fufpicentur,interponitfidem publicam,cuius fponforem offert iplrimfenatusapoftoliciconfcnfum. At illi admonitionibushisfaClimulro détériorés, Pontificis indulgentiam incerpretantur timorem,amp;acriminemaiores fu- 40 muntanimos, multoque pertinacius infiftut coeptis, Igirur Pontifex ira percitus, quando longa patienria nihil proficit,gladiu m ex Petri manibus corïipit,in rebelles contumacefquellringir, honoruminfignibusexpoliat,dignitatibus ecciefia-fticis,beneficiis omnibusmulólatobtentis,amp;adobtinenda pollhac inhabiles amp;nbsp;indignos facit : ipfos atque ipforü fautores fchifmaticos, atque proinde bxreticos declarat,bona publicat,adhuius fentenrix executionem Chriftianos Principes inuocat,atqueimprimisnollrum,vtecclcfiçcaufam tueatur.Quitametfieo temporein Africi belli cxpeditioneimplicituserat,atq^einipfo Herculeum fretum traiiciendi articule intentus,nihilominus tarnen refpexitadPetri nauiculam flu-dluancemjamp;omiflainaliud tempus Africa,amp;exercituquemin Mauros parane- yo rat,clairecomparata,equitumpeditumquebonam partemin Italiammittit,feque vtNeapolitanoprxfidioiungant,ducibus atque cohortium prxfcólisimperat, vt fi qua in refuilTet opus,voluntati Pon tificisobfequerentur.Antea tarnen Gallum, quocum non modoaffinitas, fed etiam fœdusarólillimum erat,vtabeedefixiniuria fe abfl:ineat,ne holles illius foueat,ne fe fceleratis immifceat hominibus mo-

netjinitam cum illo amicitiam commémorât,qux neceffario foluenda erat, fi illc contra ecclefiam,ipfe pro ecclefiaftaret. Itaquefrangûturfœdera,rumpiturami-cicia,affiniras,quia vinculo ardiori conglutinata erat, diflblui no potuit. Bononia interim Pontificis iuffu a noftris obfidetur, Galli Bentiuolis auxilia mittut, amp;: quia indies augebanturjCeflere noftri,il]i Rauenam obfident,noftri dum obfeffis auxi-liaferunt,non potuit euitari fatale illud,fimul amp;nbsp;lachrymabile prxliu, in quo pro-pins fuere periculo quivicere. Nam amp;vióloria tandem apud Gallos permanfit, nonillaquidem incruenta,fed vtiaiuntCadmea,quippein qua multo plurcs ex hoftibus quam ex noftris ceciderunt. Ex v,iól:oria Galli vitio gentis fux fadi info-10 lentiores Rauenam oppugnant,cxpugnatamque diripiunt,in omnem fexum amp;nbsp;æ-tatem bacchantur,non templis, non ædibus facris, non Chrifto dicatis virginibus parcunr,tantumque Italia:vniuerfxterroreminiecera^vtde vrbc deferendaiam Romani agcrent,idquefeciflent,nifi magnitudo animi atque præftantia Pontifi-cis,trepidantes amp;nbsp;attonitos, amp;nbsp;iam nihil aliud quam de fuga cogitantes in vrbe re-tinniffet,deque rep. Chriftianabenefperarciufliftet. P. Cornelius Scipio nodum ' Africano fimilis,qui poft Cannenfem clademjcum ex reliquiis Canüfiumplures perfugiflent, dequedeferenda Italia nobiliffimi quidam adolefcentes délibéra- ’ rent,ftri£lo fuper capita confultantium gladio iurauir fe prö bofte babiturum,qui non in fua verba iuraiTet.effecitque vtomnes iuKiurando aftringerentur,nun- , 10 quamfelraliam deferturos.In hxc diuertimus,vtoftenderemus,quod pra:terius illud naturale ac diuinum, etiam per leges pontificias amp;nbsp;ciuiles debuit regno mul-ftari Nauariæ Rex, quod per literas apoftolicas identidem admonitus Gallu fchi-fmatis concinnatorem noluit deferere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

^od Hij^anas Rex Chrißianos Pyif/cipes hort afur ail be/ittm contra fch/fmaticos y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gerenäunfjRe^efn^T^auartaiiubwfnfolicitat. Caput II R

1^’quot;quot; R Hifpani orbis moderator, cernensGallorumrabiem magis magifque '*^fæuire,illorum furorinihiliam pofteobfifterc, cocutitilludconfiliorUm peâus 30 fœGundum,amp;r qua via peftilenti occurrat morbo,dies nodefqstogitat, ftatuit ho-ftis vires quas vitte bat in dies augeri, in partes diftrahere. E nriquum B ritanoruni Regem, eundemque chariftimum generum, ad quern cxiure Aquitania Gallia pertinebat,vt Ducatum hello répétât,hortatur,auxilium pollicetur,vtque iuftior efletrepetcndicaufa,apoftolicainterceditautoritas,qua Galium Aquitania pri-uat,Britannoqj occupandam exponit.Ät alia parte Maximilianum Ca:farem con-focerumfuum, atq; Carolimaximi Burgudionum DuelseX filianepotis tutorem folicitat,vt ab vtriufqj Germania: finibus Galium adoriatur.Italiç refpublicas qu^ belli euentum ancipites expcól:abant,ad focietatem inuitat.Mittit Iraqi Britannus Copias fuas,quae in collimitioBaftulorum Aquitanorumqjconfidercnt,quibus vt 40 fe Hifpanorum exercitus iungeret commodius, perNauariam iter aperiendum erat,cuiusRex in Gallorum partes videbatur eifepropenfior, fine quod natione Gallus erat,fiuequod patrimonii fui bona pars in Gallia erat, quam, ft fequeretuc Hifpanorum ftudia,videbaturamifturus, cum alioqui eftet Principis rtoftri bene-ficiarius.Nam quis ignorât,cum inter Phoxenfes dominos,primumpatrem,ac deinde filium,ac ex parte alia loannem Labritenfts dom ini ftlium, de Nauarix regno,iure viribufqj certaretur,haberetq5 vtraqs pars fuosfautores, Phoxenfes Gal-lum,Labritenfts Hifpanum,noftro ftudio loannem obtinuilTc regnum? amp;nbsp;eo nomine qult;ecumquefortunafequeretur,adiuratiftimus Hifpanorum diens eifede-berct.Igiturnequiddetrimentiexercitus nofterperalienos fincsincedens pate-p retur,petit a loanne certa quidam pignora,quç ftue volentem,fiiic nolen tern co-

gant in fidepermanerc,amp;quæeaeflentqua:renti, très arcesrefponfum eft,Stella, Amaiam,amp;ad Pyrenxi Galliam fpedantis radices fandû loannem, poft negocifi peradumreddendasrinterea tarnen apud fequeftrosdeponerenturHifpanos, vi-ros nobiles amp;ingenuos, qui fide publicainterpofita padaconuenta feruaret. pol-liceturprætereanofter, fc redditurum Arcos amp;: Guardiamoppidula duo, quîB KKk ij

quondam Nauariæ regnofuerant contributa, indemnitatem infuper,quacunqi regiusexercitusprogrédcretur,protedionemquoqjfi Gallusbclkim in Nauaria ^. intentafletvnquam.DearcibusilIistribus fibiplacere Ioanncsrefpondet,defe-»quentibus non placere,nififacerentindigenx,dumq5 tempus de die in die protra* ., hit/ecreto Gallu omnibus iis de rebus facit certiorem, fibiqs vt auxilia mittar, qua primu etiamatqjetiam implorât,Hifpanos cfleinarmoru procindu,libiqs viam ferro aperiendam,fi non fit qui obftet,non ede dubium. Nuntius earumreruqiiæ in Hifpania geruntur,ad Pon tificem perfertur, cogit conferiptorum patrum frequentem fenatum,bono animo vt fint hortatur,exHifpania,vt quondam fiepe, ita amp;inpræfentiarum perditçreifpedandaefiefalutemdicit. Quareiuuaduseft(in- lO quit)optimus ille Princeps,in communes bonorum omnium hoftes nofter vterqj ftringenduseftgladius, atqjfdumfiecularcm alterum acuimus, interim fpintualê

1 alterum in fchifmaticorumceruicesintentcmus.Confultantitaqj patres conferi-pti,quid nam fit de Nauariorum Rege decernédum,fit fenatus decretum, in quod 1 omnespedibus manibufqueeunt, declaratus eft fchifmaticus, atq; proinde hare-ricus,quiaidentidemadmonitus pertinaciusagebat,amp;feiam non obfcurc Gal-pum profitebatur, muldatur regno, amp;nbsp;omnibus fortunis, non modo ipfe,fcd amp;nbsp;v-xor,amp;filiicumomnipofl:eritatefua,in Hifpanumomneiusregnanditransfertur.

| Gallus interim omnes copias fufs contrahit, amp;nbsp;quas in Italia in præfidiis habebat

amp; quasin ftatiuis,aliafquein Germania confcribit,loannifuo quamprimumpof- ^0 ' fit auxilium laturus.Seddumille moratur, nofter negocium peragit. Intelligens namque belli momenta in edentate magis quam in militum robore pofitam ef-

1 fe,Fœderico aToleto Albanorum adTormim duci confobrino luo inftantis belli furnmam commendar,præfedumque exercitus maximum,fiuc(vtmoreno-Iftroloquar)ducem generalem facit,quid illi faciendum fitcdocct,vtquamccler-rimeNauanæ fines inuadathortatur,vt rem gerat ftrenuemonet,amp;:quia nullum efte bellum iuftumnoucrar, ni fi quod rebus petitisanteadenunciatum fit amp;nbsp;indi-dum,nequidinexpertumrelinquat,fa?pemonitum,adhuc monendum efte di-cit. Per Metarum q ui in curia noftraproloanne procuratorio nomine oratorem agebar,nunciat, nTfieveftigiopetitasarccs,inquos vfus didumeft,traderet,feo- p inniarapturumquæcitraamp;vltra Pyrenæum adillum pertineilint. Atqueinlixc verba orator dimiflus eft. AcNauariushis admonitionibusnihilo meliorfadus, intere3G311umfolicitat,atquefi vultfaluisrebusadefte,propcret auxilium ferre: neque iam fimulationilocum eftedenunciat, fe ab Hifpano prohofte liaberi,ho-ftemcum ingenti exercituinlimitibuscft'l, neque inuadendi regni occafionem intermifturum,quodomniprxfidio vacuum efte optime nouerat.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;region parte capfaefi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput JI/L

AN T in excrcitu noftro,partim ex ftipendiatis militibus,partim ab Hifpanis -^proceribusadhocbellummiftlsjcataphradoruin equitum mille,amp; medio-crisarmaturaemillcquingenti,peditum veroadfex millia,quiomneseximpcrio RegisconuenereVidoriam.ficappclIantBaftulorumvrbeminNauariçcollimi-tiolitam.Igitur Albanus iulTu Regis qui tempeftateillaßurgismorabatur,exerci-tumeducit,équitésgrauis armaturæincenrurias diftribuit,fingulis centuriones præficit,leuioris armaturæ équités per fuos duces partitur,pedites præterea in fu-osordinesdirigit.Hoscomitabaturtormentorum n^achinarumqjvismaxima,iu-mentorum quoqj accommeatus pro militum numero copia f3tismagna,àtqj hoc belli apparatu Nauaria: fines ingreditur. Nauaria iam inde a multis fxculis in duas jo faólionesdiuifa eft, Agramontanorüaltcram,cx qua loannesipfeRexerat, altera Beamótanorum,ex qua erat Ludouicus Comes Lerinas, idemq; Nauariç Come-ftabilis,atq5 Regi noftro non modo affinitatc, verum etiam quada fingulari bene -uolentiaconiundus.Huic Albanus primas exercitus noftri cohortes tradit.Nara eo tempore ob antiquas cum Rege fuo fimultates apud nos agebat regno extorris.

At nunc in patnamreduciminutula quidam orpidaamp;caftellajquæanteafue- i, ^' ^ ■ rantinilliusclientela,nullavicoaâ:afededunt,aliapræ timoré in deditionem ve- * quot;nbsp;niunt. Albanus non dcdititiis modo, fed etiam dubiis parcendum effe iubet, neqj in alios quam in pcrduelles contumacefq5 fæuicndû elTe pra:cipit:quç Albani Duels modeftia magno fuit momento ad res alias conficiendas. Cumq5 nihil offen-di/Tet hoftile, amp;nbsp;quod progrediêti poifet obliftcre, quinis caftris peruenit ad locu quiabipfa totius regni capitePompelonediftat pafluum millibus odo,vnde vrbs ipfa facile perfpicipoterar,illicmetaricaftra iubet, prxterea quod locus crat turn pabulationi,turnaquationi,turnlignationi commodus.Ioannes intereacum vi-

’® derct fortunas fuas eo anguftiarum dedudas, vt net^ iam fallcre hoftem poiTer, ncq; Gallumdcferere integrum fibivideretur,ftatuit dotaleregnum dulcefqsre-linquere fedes, non aufus hoftem domifpeólare, omflemquerecuperandi regni ipem in Gallorum leui täte pofuit. Quærentibus vero ciuibus fuis quid illos vellet facere,fi hoftes ingrucrent,vt fe tucrentur quandiu poflent,refpondit:fin minus, tempori cederenc,falutique confulerent,dummodo feirentfebreui rediturum cum multograndioribus Gallorum copiis,quam eflent Hifpana?. Atqs triduo ante difccifit, quam vrbs dederetur. Atqui oppidani cum cernerent fe pra:fidio de-ftitutos, amp;nbsp;a Rege fuo defertos, atque ex alia parte hoftem cum exercitu in cam-pomedio exultantem,cum fortuna mutant amp;nbsp;fidfem. Mittut itaqj oratores ex po-

io puli primoribus, qui cum vidorede conditionibus deditionis agerêt. Qui perhu-nianiter ab Albano excepti,mandata exponunt, petunt multa, vt pauca ex multis accipiant.Poftlongam concertationem, Albanus in pauca verba fcntentiamcol-ligit.Nonfolcre,inquic,vidoribusvidosdareleges,fedabillis datas accipcre.Ite igituramp;veftris ciuibus hæc dida reportate, aut mihi extemplo fine vllis conditionibus fe tradant,omnia facraamp;publica in manus mcaspermittanr,ipficumli-hertatefortunis priuatis fruantur:aur finon placet illis hxc conditio,fciant fe paf-furosomnia qux in vrbium expugnationibus accidere folet, omnis a:tatis amp;nbsp;fexus cædes,facrarum priu3tarLimq5 return incendia, bonorum omnium direptiones. Inhæcverbaoratoresdimifli, promiiTaminafque Ducisadfuosperferunt.Etne tempus in caflum abiret, atque interea hoftis rem fuam peragePet, Albanus inftä-dum efie ratus, jfoftridic cius diei figna tolli iubet, copias omnes fuas cxplicar, atque in fuos ordines redigit,vrbem verfus agmine infefto tendit.Cumque propius ^ acceififtet,tatumtcrrorcmoppidanisincuflit,vtmulierculxamp;pueriemurisma-iyfX nus tenderent fupplices vidoris mifericordiam implorantes. Atproceres nihil t/‘J iam de Gallico fubfidio fpedantes.eoftem oratores remittunt,fc veile Ducis im- ^^t/f^fl peratafacere dicunt, modo illis diecula concedatur, non quo tam breui tempore i./ 4 h auxiliäres e Gallia copias fpedarêt,fed quo fe poffentapud reliquos mortales,atqj imprimis Regi fuo excufare, quod neq; momento quidem temporis hoftem fuf-tinuerint. Caftris itaqj in fuburbio pofitis, tota illa nox in vigiliis perpes agitur, ne

40 quid hoftis ex loei occafioncmoliretur. Die infequenti qui fuit dominicus,idem-quediui lacobi Zebedxi fefto Celebris,atque alia ratione magis adhuc celebran-dus,quod erat ann’ Hifpani iubilci a natali Chriftiano millefimus epuingetefi mus duodecimus,magiftratus ex vrbe progrediuntur, atqj omniurn ciuium nomine fe fortunafqj fuas omnes Ducis fidei dcdunt,ftetqj vt promiflis padifqj conuentis,o-rantobteftanturqj. At ille nihil moratus vrbem ingreditur, inqj ipfo portarum li-minein verba vnius ex primoribus procuratorio noftri Principis nomine iurat,fe atque proinde Regera fuum,cuius aufpieüs atqj imperio rem gcrebar, obferuatu -rum priuilegia,immunitates,ybertates,tum publice, turn priuatim a Regibus fuis anteaconceflas, neque paflurum aliqua ex parte infringi, temerari, violari,quin J° potius fi in fide permanferint,aliis multo maioribus præmiis cumulaturum. Turn portarum claucs in argumentum pofteffionis illi conceflæ,atque hunc in modum ciuitas primaria cum omni regione contributa,praeter admodum pauca,Hifpaniç fuæ annumerata cft, cumfuiflet per annos circiter fexcentos(vt abEnico Arifta incipiamus)perindigenas,aut aliunde afcitos Reges gubernata.

*/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' De Mo Nitfiariie regno cuffi Pofnpelone pacato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capuf 7,

A L B A N V s ciuicatis ftatu compofito,prxfidiifque quibusin locis opus erat dii-•^pofitis, nuncios ad reliqua oppida,vicofque, amp;nbsp;cadella,amp;mu nitioneSjacpa-gosmicnt,quidPompelonenfes feeerint, illis exponi iubet, vt matneis ciuicatis exempla fequanturadmonetjidqueperli^loreSjprxconeSjtibicines agit. AtiHifi--ue nunciorum cocemptu, due quod indies Regem fuum cum auxiliaribus copies cxpedlabantjduequodnondumquid cHentacturi conftituerant, induciascoful-tationi tempufque pctunt, nuncios inanes dubiofque remittut. Dux vero inftan-dumeireratus,dumque perhofteslicet,nihilimpacatumrelinquere,aliosaucori- ^^ tatismaiórisvirosmicHt,quiperduellibusnuncient,nififeintrapaucashorasde-dant,obfidefquededitioni^ignoramittanc,profcripturum{eilloruni capita, pu-blicaturum bona, omniaquedireptioni daturum minatur:alioqui fenon minori facilitateillosfufcepcurumquamPompelonenfes. Ad has Ducis minaspollicita-tionefquepermotiomnes ftatuuntfededcre,fubeifdem coditionibus quibusfe mccropolitanaeciuitatis incola: dedidcrat.Fuereautem oppidan municipia lixc fere,Elumberri,Sanguefl'a,monsRegius,Amaia,Olitum,Taphalia,Tutcla,præ’ terarcemamp;RuncicanosEfcuanofque,quipraeruptiffimorum motiumatquclo-corum ingenio freti,curpe duxePuntnon fpedare belli euentum,nequc fe ventu-rocumauxiliisRegifuoreferuare. Hifpanusinterea no ce/Tatcopias fubmictere, ^^ Nauarienfemquc exercitumaugere,nonmodoadpr£efidiamunicipatimdiftri-buenda,tuendofque regni fines,verum etiam ad profequedum Regem profugu, qui dicebatur ex Bencarnenfibus,Vafconibus,Tranfpyrcna:is copias parare, aut quibusfe tueretur,aut quibus amifli regni fines inuaderct,quandoGallorum fup-peeix immorabantur.Cum Runcetanis vallifque Salazariae incolis agit, vt fe mu-

' niant tueanturque,fe veile apud eos Galloru auxilia fpedare dicit. Albanus a Re-gefuoadmonitus Antonium aCuniaZamoranumEpifeopum ad loanemmit-tit,qui illi fuadeat,vt refipifeat tandem, atque Hifpanis partibus adhæreat,neque omnem fuam fpem in Gallorum auxilio ponat.Quod fi feccrit,fe habere in man-datis,futurumvtr?gnum reftituatur: fin aliter fit anima tus, vidcat ne omnia qux P fua caufa fine prouentura,in autoris caput retorqueantur,amp; duA partem recupe-rarenicitur,amittatamp;:totum. Dum ad hæcperagenda orator propcrat, in media

/ ?comprehcnfus via atque non fatismodefte habitus eft. Dubiumquefuir,iufl’unc •• Regis,an Beneamefium pcrfidia fit fadum, qui natura immanes non legibus liu-manisamp;:diuinis,fednequeleginaturæ,a(^ueproinde iurigentiumaftriâi hint. Sedquod a Rege cam foedumfacinus fit imperatum,n5caruic{ufpicione,quod iurishumani Violatores clarigationciufta poftulatum non reddidcrint,ncque£-pifcopusinlibertatem reftitucus,fed precio ingenti redemptus eft. Eratqueina-nimo Duciexercitumin autores vrolati iurisinducere, nifiquodTutela,Olitu, Taphalia,Stcllatcfquciamcum prafidcfuoconfentiences,cumaudifl’ent-Ioanne ^o cum Valeftribusquibufdampopulismoncium pra:ruptaoccupafl'e,cœperûthæ-rere,atqucfeancipitesin belli euentiim referuare.Sed nofternequid hoftileater-gorelinqueret,fubftitic,vindidamquein aliud tempus diftuht,conuerfufquead rebelles,hue dubios,omnia parauit, arque in da tu firmiori relinquir. Ancea veto quam exercitum duccret, fine in Regem profiigum,fiue in Runcctanos Elcua-nofi.]ue,fiuevtfeBritannisconiungerct ad commune bellumgerendum, libuit experiri Pompclonenfcs animos , amp;nbsp;quali fide inabfentem futuri clîc'nr,præ-tentare. Coadis itaque indiui Francilci æde, huiufmodi apud illos orationem babuidedicitur.

i^lbani Duds ad Pompelonenfes oral io,a/que tur/J/urandt de futur a i/iorum fde^/tate extorfo. Caput rfgt;

ÇI apud ignotosfermo mihifaciendusedet, einesPompclonenfes,pofiemego '^vobisnunccommcmorarc,nonPrincipis noftrirespræclarcgcdas,quæadeo notées

notæ fiint,y t çwm admiratione per totum orbem-terrarû circunferantur:non potend æmulo aç compecUore fuperato,dotalisregni membra diuerfa in fuum corpus reda(î|a:ponbonam‘Hifpaniæ parte a Pœnis per mukafxcula polie Harn, quafi longo poftliminjo Chriftianae religioni redditam : non clades armatas in Periœ-cos, in AntijChthones, in Afcios midas, fuperacofque alcçrius orbis incolas, quos nemo vnquam artiger4t,fed neque audierat quidê, autfufpicatus fuerat : no pur-gatarn religionem, pulCs aut rcgcneratis Hebræis,Mauris rcconciliatis, pfeudo-çhddianis arque omnium prdinumdmulatis falfifqucfratribusinmcliorem,da-tum redui^is.Quç adeo func illuftri3,vt non modo vobis qui propemodutn adfu-10 iftis,verum eciam cundorummortaliû oculis fefecotidieingérât,adeodupenda, vt nulJa vnqua ex bominum memória delere podlt obliuio.Sed hæc omnia fuerc partim inauditæ cuiufdam fœlicitatis,partim dngulaiis ac pene diuinæ prouiden-tiæ.His tarnen omidis,quod ad vos magis pertinet,quis vnquam fuit Rege nodro iuftior?quisclementior.'’quisæquitatisbonitatifqueobfcruantior.?Sed hæ virtu-tes regiæ funt:quid illx priuatæ? liberalitas,comitas, afFab,iJ.it4s, cû maiedatisgra-uitatefemperin vultuhilaritas.Quisigiturfenonputetbeatuma tali principegu-bernari? arque etiam beatiorem,cui liceat confpeftu propiore frui ? De titulo for-lan dubitatis, dodoribus ciuilis ac pontifîcii iuris confultidîmiscrédité, bonis vins arque rcligioûs crédité, ipûdcniquevniuerfaiiecclefia’ arque Apodolico fena-10 tuicrédité,qui Regem vedrumfcbifmaticum,ha:reticuin,Apodolicçfedishodê publicum,atqucreümla:fæmaiedatisdeclararunt,bonapublicarût, primo occü-panti,atque nominatim Principi nodro concederunt. Aut igitur totû hóe ortho-doxæ fidei nome ed inane, aut Rex veder diis amp;nbsp;hominibus inuifus, infarnis, in-tcdabilis,cx Chridianorum communionc fegregadus ed,cui fi quis ed qui adhæ-reat,qui faueat,qui Regem putet,qui Regem nominet,fimilis illi ed, arque, vt A-podolus ait,comunicat operibuscius. Atquidieetquifpiam exvobis viriPope-lonéfes,quis vnquam audiuit Regem, amp;nbsp;eum quidem Regem qui fuperiorem no habet, vocari in ius, inauditum caufaque indida condemnari, rcgrioqUe fpoliari? quafinouum fit,amp;:nune primum ad aures vedras peruencrit a fummo facerdote 30 Regesmulâari regno,arqueimperio ImpcratoresfNonZacbariasPôtifexChil-dericum Gallor«m Regem abdicate fe coadum, atque rcligioncm ingrcdi com-pulfum, propterea quod in iure reddendo negligêtior erat, regni culmine detur-bauit,inqueilliuslocumPipinum fubdituit? Non idem PontdexDefidèriüLoil-gobardorum Regem nouidimum, eundemque ecclefixhodem regno prmauit? NonSrephaniisfecundushuiusnom«nisPontifexCondantinum,amp;Lconémo-rientisimperiodciecit,proptercaquodinecclefiæcaufaimplorantiaûxîliümde-ncgauit?NonInnocentius tertius Othonemquartumhuiusnominislmperatorê imperio deturbauit, quodFœdericum Sicilia: llt;,egem impotetius perfeq'uebaturî Non InnocétiusquartuscundemFœdericurn vtraque Sicilia amp;nbsp;imperio mulc^a-40 uit,propterea quod Apodolicis præceptisnonobedierit.^ Lógum edetalios complures ex fummorum Pontificum catalogo deprompros memorare, qld ex caufis etiam leuioribuslmpcratores. Reges, Principes, ex fummo return fadigiodeie-cerunt. Quid.? non amp;nbsp;in veteri tedamento facerdotes amp;nbsp;prophet« Reges impioSj principefque iniquos,regnorum adrainidrationeaut muldarunt, aut muldandi caufafuerunt? Sieper Samuelem prophetam Saul ReX regno cxcidit,fic per loia-dam Pontificem Athalia Regina. SieperHieremiamSedechiassfie perHeliam Achaz, fieperDanielem Nabnchodonofor,amp;BalthafafarChaldxorumReges, ficaliicompluresexcaufa Gmili non folum regno,fedamp; vita priuati funr. Et dubi-tarquifpiamomnemanimafli Deo ede di)âie(dam,cuiipfomettcdanredata edo-JO mnispotedasinc«loamp;:interra.^ande fuccelToribus ambigitur, dequepotedate illiscommunicara.^ non edopinor quifpiam itademens,vthoc dicat.ConfuIite i-gitur in medium ciues optimi,amp;: quo in datü res vedr« fint,cófidef ate.Rex meus tam armis, quam iureamp; cauf^ potior ed, ad vos non pertinCt cum illö de iure ccr-tare,curam hacin diuos reiicite,armadeponere vidori expcdit,vivlo necede edj cui femel vindas manusdedidis,cidemamp;: animos dedire. Noluit loarines vobis ‘KKk iiij

.W cfleRex,noliteamp;:vosillicflefiibditi.NamquoddeauxjliodicebatfibiaGallorS Rcgcmittendo,curnonamp;hjcvobifcumexped3uit,amp;quipro talitantaqocvrbö non pcrftitit, pro qua tandem fc pcriculis cxponeret ? Et quoniam Principi mco eft in animo fcBritannisconiungcre,amp; bene iuuante Deo communi beJloarma in Âquitaniam transferre, arque,vi vos in medio Hifpanix regno tranquiJIa pace fruamini,Bencarnéfcs,atqueTranfpyrenços, VafconesarmisdebclJarCjneqaid intercapcrociummoliamini,exigita vobisfidempublicamiurifqueiurandifan-diffimam religionem, vt quod vobis foelix, fauftum, fortunatumquefit,iam non Galli,fed Hifpani,non folum amore,fed etiam pietate deuindi teneamini : quod erit vobis non minus vtile,quam iucudum.Regi certe noftro quam gratidimum. *® Ad hanc Albani orationem poftulatum eft, vt in diem perendinum refpofum dif-ferretur,idqucfupplicibusettconceirum. IgiturprimorespopuJi communicata rccumciuibusfuis,redcuntaddiemconftitutum,referuntqueinmadatis, place-re omnibus in communi fevidoris legibus fubiicere,atque in illius verba iurare, fe præftaturos omne obfequium quod fubditi regibus dcbcnt,modoliceatillisin-famevafallorum nomen effugere. Hifpanorum namque vulgus inter fubditura amp;nbsp;vafallum hocdiftareputat, quod fubditusanriquisamp;coniuetis tantum legibus moribufqueobfequitur, arque iuris dicundimagiftratibusparcnatvafallusquic-quid domino fuo libitû fuerit, fitfe vlla exceptionc paratus cft exciperc. Ad has fupplicum voces Albanus,Non æquum,inquit, poftulatis viri Pompelonêfes, qui ^® vidori modum imperandi prçferibere vultis.Ç^d nifi extcmplo abiurata priftb ni Rcgisveftri fide,in verbaHifpaniiuratis, vosilliusfide^ermanfuros,quandiu rerum veftrarum potietur,experiemini profedo,amp; quidem breui,quid vidor ar-matus idemquc iratus poffit. At illi videntes tergiuerfanoni fux nullum locum efte relidum,abiurato priori Rege,conccptis verbis iuran t, fe deinceps Hifpanos arqueHifpanisPrincipibusdedititiosfore, obteftantes ipium Dueem, vtdidis promiftifqucftaret,idquodeft aRegepofteaconfirm^tum.

• agglomeret. Caput KJ/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

TAVx Albanorumcernensmaioremrei bene gcrendx viminceleritateamp;oc-cafione, quam in robore numeroque militum confiftere, cum prxfertim ex vuku verbifque omnium alacritatem videret,ftatuit trans Pyrenxum bella rranf-mittere,vttotiusnegociireliquiasconficcrA,fcquedeinccpsßritannorumcaftris adiungeret,qui iam in Aquitaniç finibus metabantur,vt omnium deinde confilio vrerqueexercitus Aquitanieü bellum adminiftraret.Præmittititaqsequitumtres turmas,peditum veto ad tria millia,quorum pra’fedis imperar, vt Pyrenxi angu-ftias,qua per Runcatas valles iter in Gallias pater,occupent,fandique Ioannis ca-ftellumcumarcead motis radicempofitum,quodiam indeabinirto belli noftris 40 ccflcrat,validioripræfîdiofitment. Caftellaninamque pr.xfidiariisnonpenitus obremperabant,quin potius cum Tranfpyrenæis obfidere moliebantur.Etant pra:tereaEfcuanorum,Runcctanorumque,amp;Salazarenfium valles, quæaliqua-tenuseukuram patiuntur,non fans pacatæ,ad quarum incolas,nequid a tergo 1a-teribufquedetrimenti infcrrét,partem exercitus mitti iubet, qui non magno ne-gocloremconfecit,amp;cumobfidibusincaftrafcreceperunr.AtinGarritanævaI- « lis incolas acrius fæuitum eft, turn quod Hifpaniæ iugum non facile patiebantur, turn etiam vt aliis cxemplo eflent,quanta illos pericyla maneren t.Q^o terrore fi-nitimi omnes perculfi pars in tutiores montium recelTus fugerunt, pars vidorum arbitrioparuerc.AcceflitquoquenoftriscaftclIum nominemons Gelatus,opera p amp;induftria t Villalbani cêturionumpræfedi.Quicum audifletGallorucopias aduentare,paularimque Saluaterrac quod eft oppidum f in dies increbrefeere, vt hoftem longius fubmoucrer,caftellum expugnat,validiflïmoqjtcrccnrorö mi-Jitum pra:fidio,triumque centurionum prçfedura munit.Quo eu auxiliäres Galli accefliflent, facile a prxkdiariis rcpulli lunt. Erat in animo Hi/pancru modcra-tori

toriconfe£to bello Aquitanico loanni Régi omnia reftituere,fi ad mcliorem fen-fum quandocunquerediiflet, quicum Locronium veniflet, vtfuturi bellinecef-fitatibus pfofpiceret,accepto nuncio de Zamorani præfulis prx’htßone,arque vi contra ius gentium illata,dignas tanto Principe cocipit iras, totufque in vltioncm iurisreligionifque violatæinfurgit. Arque imprimis cocionibuscrebrisimperat publican, declararique fchifmaticos, Ludouicum Gallorû Regem, illiufqueim-pietatis adiutores fautorefque,ac nominatim Nauariorû Regem, qui iam n on dif-ümulanter fe bofte ecclefiæ profitebatur.Intelligenfque omnia iam ad armafpe-étare,bello prius hoftibus indido paulatim copias Albanorum Duci fubmittit,tû exeuocatorum numéro, turn ex curialium euocatorumque iuuentute, qui mira animi alacritateGalIorum vires experiricupiebant. Igitur Albanuscumperfpi-ceret copias fuas in dies augeri,rebóto in vrbe caftellifl^ue præfidio,quantû efle o-pusintelligebat, exercitum Pyrenen verfus mouer, primaqjcaftra diealtero me-tatus eft ad Burgetum,quo inloco fuerat olim pugna illa memorabilis, in qua fub Alphonfo Hifpanorum Rege cognomine Cafto, cum Mauritanorü auxiliaribus copiis, d uodecim illi Pares in toto orbe dccantati cû Im peratore fuo Carolo Magno profligati funt. Vbi per aliquot dies immoratus, dum tormenta amp;nbsp;maebinte permontium ciiuosrupiumqueanfradusprxcipitiaquc trahunturjdücominca-tus amp;nbsp;impedimenta vndique comportantur, duriS ex militibus tardiores emanfo-10 refqueexpedabatjtandem Pyren2eosfaltus,atqueaquarum diuortiatranfgredi-

tur,quo die ad fandiloannis caftellum peruenit.Poftridie cius diei de fuo aduen-tuBritannos certiores facit,quasducat copias,belliqueapparatumexponir,omne Nauariç regnum Hifpanis ceflifte,nihil reftare peragendum,nifi quodad Britan-nos ipfospertineret.Hortaturillos,vr copias fimuliungat,Aquitaniamqueinua-dant,Vaionamqucimprimis,nequid a tergo rclinqueretur hoftile. Erantin Bri-tannorumexercitufagittatorum ad oól:omillia,manus roboreatque animo præ-ftans. Hisaccedebant exauxiliaribusGermanishaftatorum ftlopetariorumque fcxcenti,qui ft fe Hifpanis agglomcraiTent, atque vno cSftlio rcmgeflifTent, nemo dubitabat,n5 modo Vaionam breui tempore expugnari potuilfejfed vidrices co-Jo pias nihil prohibiturum,quin intra paucos dies in agro BurdegSlcnft merarentur.

At ßritanni manSatorum fui Regis im memores,ccEperunt inter fe tumultuari,at-quein varias fententias abire. Aliinanque inftantis hycmisinclementiamcaufa-bantur, in qua nihil memorabile agi poterat, aut quod futuro bello conducerer, alios redeundi in patriam amor rapiebat,alios futuri eucntus belli foIicitabat.Erat quiopinarentur,cohortiûpræfcdosltqueexercitusduccs aGallopecuniacor-ruptos ceflifte militurn voluntati,alii fufpicabantur ex incertaquadam caufa a fuo Regc clauculum reuocatos. Quare vno omnium fummatum atque infimatum confenfurefpondent, temporis importunitatiobfequendum elfe, atque in patria commodius hybernaturos, quam fub pellibus, amp;nbsp;in tabcrnaculis, in folo ajieno: 40 pollicentur tarnen fe cum primo veread inchoatum bellum redituros. Datoque refponfo naues confeendunt, feque in Britanniam recipiunt. Albanus vero audi-toBritannorumrefponfojftatuitfandi Ioannisarcccaftellumquemunire:mon-tem vero Gelatum,quia non facile pratfidioteneri poterat, ne eohoftesaliquan-doporirentur,diruifoloque a:quariiubet. Poft Britannorum nanque difceftiim crat illi in animo, non tam alienos fines inuadere,quam Nauarix regnum pacare, pacatuniquetueri.

^nod Ga//0ru»f copiis Ioa^»es Rex a/tóf/ss ad t/rbis fè ob/idio-nem^arat. Caput nil.

JO INterim Gallusacceptonuncioreturn quxinter Hifpanos Gallofque vltrO '*^citroque gcrebantur,quodque Britanni fe in patriam recepiftrent,quod prxter-caHifpaniiHius copias longeaNauariæ finibus fubmouercnt,decernit maiori belli apparatu negociu m faceftrerc,turpc exiftimans Rcgem qui lua caufa regnum amiferat,in priftinum ftatum no rcducerc. Igitur pra;ftdiaqux variis in Cifalpinx Gallix locis difpofuerat, ad fe vocat, ex Alpinis quoque, Taurinis, S ueuis, atque

Gcrmanis,ad oólo militu milliaconducit,leuis armaturç équités Epiroticos com-pluresadiungit,machinas vndecuquepoteft comporcari iubct,amp;quiaHifpanus perprxfeólosremgerebat,ipfe quoque fummam belli Delphino commendar. Delphinum Galli Regem deiignatum appellant, quemadmodum Hifpani Prin-cipem, hoc eft, qui in demortui Regis locum fucccfliirus eft. Addi t amp;nbsp;alios duces quiDelphinoobfequatur,Dn.Palizam,Dn.Borbonium,Dn.Dilautre,viros no-bililîîmos,amp;qui copias ingentesdmftare confueuerant.Quibus belli gerendi ra-tionem in hune modum præferibit, vt ad certum diem omnes ad limites conue-niant,fequeIoanniRegi,copiifqueilliusquascxBenearnéfibus Vafconibufque contraxerat,ac prxterea limitaneis qui regni fines tuebantur, aliifqueearumdem lO partiumftudiofisadiungerent. Quibusineundem locum ad confticutura diem coaóESjVifumeftfummodiTcidebereimprimisexercitum luftrari,cenfaqucfunt grauis,amp;leuis,mediocrifquearmaturæpeditumadvigintimillia,ftlopetariorum, haftatorumque, amp;nbsp;fagittariorum par numerus:ex equorum praïterea trafuedio-ne probatorum equitum ad quatuor millia Gallorum confuetudine mulciplicata. Tumcopixadhunc modumpartita:,loanni Regi, cuiadhibitus eftDn.Paliza Comes,Germanorum duo millia, Vafconum Benearnenfiumque peditum quatuor millia, atque équités mille decreti. Dó. Borbonio,atqucalreri Dn.Delautre dccernunturexBenearnenfibu?VafconiburquedccemmilIia,quibusadduntur équités quadringenti. Reliquas vero copias Delphinus fibi retinuit. Rexigitur 10 loannes per Runcetanorum valles copias fibi créditas ducés,obiter caftellum ob-fidet,cuiprçfidcbat Valdefiuscohorcisprætoriæprçfedus.cum peditibusquinu-per in caftris feditionem fccerant. Oppugnatur caftellü vehementer ca parte qua facilius captu videbatur,fed non rainori animo a prxfidiariis propugnatur.Poftri-die vero eiusdieimaiori conatu,Germani præcipue, rem adoriütur, amp;nbsp;tripartito agmine muros inuadunt. Ibi Valdefius quid alios facere oporceret demonftrans, duabus tragulis perfoflus occumbit. Ex cuius cæde negocio nó magno caftellum capitur.Seditiofi milites illipaflim trucidatur,prêter paùcosquife in arcemrece-perat, quin amp;nbsp;ipfi faóladcditione armis fpoliati euafere.Ex alia vero parte Borbo-niuscum fuoconforteBardulorum finesdepopulantur, vicos ferroignique va- jo ftant,atque fandi Sebaftiani oppidanis amp;nbsp;finitimis tantum terrofis incutiüc, vt fa-tishabuerintfedefendcre,nedumHifpanoexercituifuppetiasferre. At Delphinus loannem regem perliteras moner,vtquando femelilli beneceftit,Pompelo-nem reifta copias ducat,fe Albanorum Ducem,quocunquefe rcceperit,obferua-turum,curaturumque ne fuis laboran tibufauxilio effe poflït,ipfe vrbem obfidio-ne premat, experiaturque an in fuis quondam ciuibus priftinusamor obferuan-tiaque refideat. At illc metatus eft caftra duodecim prope millibus pafluum ab vr-be,ibiquebiduomoratusexpe(ftabat,ecquid eines Pompeloncfes caufafuamoli-rentur. Qtiodfieueftigio vrbem propius copias admouifret,quia non fan's firmo erat præfidio munita,potuiflet, amp;nbsp;fuis ad res nouas moliendas animum 3ddere,amp; 40 non magno labore hoftemex totoregno fugare, cum prxfertim ftatimadfuum aduentum,Stella,Olitum,Taphalia,figna pro eo fuftulift'ent.

^uoisl Dux Albanorum ex TranJ^yrenais montibus Pompelonem Je recepit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput J X.

C Ed interim Antonius Fonfeca alter ex duobus maximisqua:ftoribus,virdomi militia’que peri tus, amp;nbsp;qui in re bellica fortunam^emper habui t obfequenteæ, cohortibus aliquot Hifpani Regis iuftu comparatis, per nodis filentium mira cc-Icritatefuperuenir,oppidaqueiamabalienatanobisreftituit, arqueobfidibusac- 50 ceptis præfidio firmauit:ipfe vero cum reliqua cohortium parte fe in vrbem rece-pit.Sed neque Stellares diu in fidepermanferc. nam amp;nbsp;præfidio exclufo ad loah-nem dcfciuerunt, amp;nbsp;acclamationibus crebris perfidiam fuam teftati funt. Neque violati iuris pcenafucrunt immunes. FrancifcusnamqucBeamótanusNaüarien-fis Comeftabilis frater colleda indigenarum manu de repente fupcruenit, porta occupât,

occupât, oppidumquefcrro,igni,amp;dircptionevaftandumexponit,defc£tionis aurores partim gladio cæduntur,partim fe in arcem recipiunt, quam ilJe obfidio-nc,quam poteft ardiflîme,cingir, mœniaque firmiori quam poteft præfidio munit. Albanus prçterca cum videret Gallorum copias in dies augeri,fuas vero quo-tidieimminui, Ratuit non dccèrnere cum hoftibus æquo Marte, fignifque colla-tis,fcdaut ex occafione, aut ex loco fuperiori. Itaquc relido præiîdio in fanélilo-annis cafl:cllo,quod folum Tranfpyren æum a nobis Rabat (nam m5s Gelatus,ne hoRes eo potirentur,iam in flammas cinerefqueabierat) Ratuitiugo montis fupe-tatoPompelonemtotiusregni columen fereciperc,vrbcmquetutari,inquavna ^0 rc totius belli fumma vidoriaque vertebatur.Quod fentiés Delphinus loannem Regem monet,vt Hifpanorum fummo Duci, quem crat credibile per Runcatas valies profedurum,fe a fronte opponeret,(cque a tAgoperfecuturum hoRem pollicetur,vt ancipiti difcrimine circumuallatus, amp;dubius quo fe potiflîmû ver-tcret,cum fpolüs vidoriam hoRibus ccdat. At ille tametfi inRas periculum intel-ligebat,diffimulat tarnen, acfpem vuku ijmulâs,nullumque timoré præ fe ferons, cum magno tubarum,muficorumqueinRrumentorum, amp;: bellicarum machina-rura Rrepitu,fub meridiem caRra mouet, ac primo nolt;Ris conticinio ad Burgetu confîdet,poRridie vero duodecim millibus paRiium confedis,altéra metatur ca-RraadlocumquemincolæRifonamappellant. Vbi abexploratorihus faduseR *0 certiorabeoloco duobus tatum millibus paRuumRegem cum Dn.PalizadiRa-rc,eflequeillis in animo a tertia nodis vigilia copias mouere, atquc montiû portas occuparc,qua patet defccnfus ad agrum Pompelonenfem. At vero Albanus in-telligenspericuluminRanSjCoquefeneccRuatisdeuenifle, vtalieno rempoieat-que exinferiori loco eilet illi cum hoRe maioribuscopiis audo decernëdum, cu præfertim Delphinum a tergo inRaturum putarct,afecudanoólisvigiliamagno cum filétio caRra mouct.Et ne abeuntes hoRis perfentifceret, reda via prxtorias per montium diuerticula,perque anfradus condcnlaque fyluarum,copias ducit, donecluperatisPyrenxiiugis in loca plana defcenderunt.Fonfeca interim fadus certior earum rerum qux in vtrifque caRris gerebatur,fimulat fe per nodem vel-30 Ie eruptionem facere,arque Ioannis Regis caRra de improuifoînuadere. Horta-turfecretofortilffhiumquenquCjVtleadtampræcIarurafacinusparet, lie tarnen, vtâmulatio ad hoRes per exploratorcs perueniat,qui rem quafi ve.ram Regi nun-ciant. Atille fuperuentus hoRium nodurnos reformidans, vigiles, circitores,ex-cubitorefque maiori cum diligentiadilponit, atque in Ratione om nes manere iu-bet.exiRimabatnanquevrbanas atquA:aRrenfeshoRium copias ex cópofitoca-Rrafuainuafuias. Atqueitadelufus de intcrcludendis hoRibus portilque occu-pandis oblitus eR,tadcm fenfit dolos, cum intellexit Albanum Ducem copiafque Hifpanorum reduces fe in vrbem recepiRe. Sub idem tempusHifpaniarum moderator, regii miniRerii præfedum,quem poRea Marchioné Comarienfem cre-40 auit,cü cohortibus mittit,qui Stellatisarcis obfidionem premcret, atque diu no-duqueoppugnarct,quoad in deditionem venirer. Intelligcbat nanque magnum meobelli momentum verfari,fi anteaquamloannes poflet obfidionem folucre, in poteRatem Hifpanorum arxveniffet. At prxfedusre non fomniculofegerens, tormentis,machinis,crebrifquearmatorumoppugnationibus,eoanguffiarum arcis præfidem deduxit,vt coadus fit pacifci,nifi intra pauco.s dies a Rege fuo o b-fidioneliberaretur,fe arcem cum fuis omnibus munimentistraditurum.

Ex pado igitur arx tradita magnam noRris fpem,maio-ren^hoRibus delperationem attulic.

So ANNES Rex cumvidcretomnes fuos conatusraulto aliter lO ccffifle quam putarat, nó tam fortunam fuam quam negligcn-tiampfbpriäincufans,miffis a DeJphinoduobus alcerisGer-manorummillibus,ad vrbis fe oppugnationcm parat, copiafq; fuas vrbi primum oftétans, vt ciui bus animum adderet res nouas molicndi,non longe ab vrbe caftra difponit, interqueme-tandumnojftrivoluerantcaftraturbare,pugnaque tumukua-riaquid hoftes auderent experiri, nifi dux mendis potius mœnibus, quam extra murospugnandi tempus illud efle admonuiflet.Partituritaquemilitcsperftatio-nes,certifqucinlocispræfidiadifponit,quibus fortiffimumquemque exproce-ribus prxHcit.Lumina per com pita domorumque omncsfcneftrasaccêdiiubct. 10 Ex fadione Agramótanorum quos putabat fufpedos,vrbe pellit, vtque hoftium fidem exploraret,fub.medium nodis filcntium, fubornat tumultus fimulati con-fcios,qui ad arma v ocent,qui hoftes iam murorum culmina prenfare dicar,atquc tota caftra in vrbis oppugnationcm ruere:iubetitaquefignamoueri,tubasamp;cor-nua bellicum canere. Accurrit quifque ad ftationem fibi deftinatam, ibi oppida-ni quem animum apud res Hifpanas haberent, facile oftenderunt,fidcique fuç argumentum ingens dcderuDt,quod armatiHifpaniam identidem inclamitantes, quid fibi faciendum eflet a Duce flagitabant,nec ab armorum conculTione ccfla-tum eft, quoadtumultusfimulatio eftdeteda. Poftcro dieloanncsRcx e caftris copiarumpartenfeducit,exvrbcpr3Etereaftrenuiflïmusquifqueeruptionemfa- J0 cit, ex quo nó potuit efiici, quin animofi luuenes cum paris ammi iuueUibus con-gredcremr. Ibi Salmator quidam ex noftris,Gallum equitem cataphradum,qui aliis duobus,altero equite,amp; altcro pedite comitatus,fe{ein armis oftendcbat,fo-lusiDuadit,baftaqueinfiniftrumhumerumimpada,iIlüequodcturbar. IbiPin-, nalofa ex cohorteprætoria eques nobiliflÄnus, vnum ex equitibusEpirotaru ag-greflus, cum fe ille ad alios gen tis fuac decem recepiflet, iHo omiflb alium ex code numero,qui proccrior videbatur,hafta medium transhxit, cumque inftarcntcx-• .4» ,’' ' « tcri,vtpudoremfuumamp;commilitoniscædemvlcifcerentur,nofter exiilorum w ./ .• medioelapfuspaulatimfeadluosincolumemreccpit.Dieinfequêtiloannesitc-rum cohortes per vrbis fuburbana explicat, fpedans an per feditionem fadionis 40 fuæ ciuesaliquidnouimolirêtur.neq5cnimadducipotcrat,vtexiftimaret ciues fuos in tam præfenti auxilio quieturos.Erat inter amicos regios ex Vafconibus vit nobilis,idemqueauratus eques,qui genere,diuitiis,animiqueac corporis robore pra:ftantior aliis videbatur,fcd vt in ciufmodi fortuna plærunquc cotingit, fuper-bus,arrogans,iracundus,atque animi pra:eeps facilius cedit,Baronem Alimacum cognomine appellabant. Gumque Regis prxfentia fuos in pugnam accenderet, noftriquc impetum multitudinis non fuftmentes, fub vrbis mœnia, valium, mu-nitioncfqucfercciperêtjpuduitVafconemdignat^odoatque indigna locutum, non aliquid egregium de fe prxftarc.Ifque alios qui a tergo feqiicrentur horratus,, cquo calcaribus incitato,in medios hofteshaud dubium perimrus incurrit.Vbi a ^ duobus peditibus cxcipitur, cquoquedeturbatusfada deditionetétauit fe tribus aurcorum millibus redimere. At pedites vindidæ magis quam aureorum cupidi, fuperbum illum atque arrogantem,amp; adhuc plura mifcrabiliterpollicentem tru-cidarunt. Suntquidicant Nauarienfis Comeftabilisiuflu propterantiquascum illofimultatcsoccifum. Huiusca:dcaliideterriti paulatimpugnaexceflere,fequc iam

DE BEL. N AVAR. LIB. IL mj hm non patrix aflertores amp;nbsp;vindices/ed hoftes profefli agros populantur, vicos dicipiunt,omnia profana facraque mifcent.

De fuburbani agri a Gaffii fa^a vaßatieKe^ amp;nbsp;ele prima vrbis oppagnaùamp;ne. Capat JL

P Rant in fuburbano agro facrarum virginum tem ph duo, ai ter urn Encrath ■^martyris, akerum diuæ Clarx nomini dedicatum. In hoe potiflimum Barba* forum impetus apparuit. Aliinamque fponfarumChriftiftuproincumbunt,aIiÏ cellarum penetralia rimantur,aliiftrid:oenfenecem xdicuis virgrnibus minäeur» Hifi auri argentique defofla vafaindicent, alii frangunr, diruunt, refupinan t quic-quid illis fit obuium.Sed illud facrile^ium non eft fileftio prxtereundum, quod a rrecentorum Germanoru pratfedo commiflum eft. Neque enim contencus fan-üuariaprofanaire,adytiforesefFringit,argenteum facratiffimi corporis Chnfti conditoriumrapit,atqueirreucrenterhoftiam illamviuam Deoque placenttm in medio al tari fiftit.Cumque ab xditua rempli increparetur,quod tam inhoneke corpus domini Deique noftri attredaret,Hic,inquit, non Germanorum, fedHi-fpanorum Deus eft.SedpiaculihuiusvindiiiääiuftumDei indicium in aliud tem*

• pusdiftulit, illudtarnen non diflïmulauit,quod«baltero Germano commiflum ^ cft,quicamp;facrariialterius fores efFregiflet,hoftiamq}quafiprofanum cibumde-uoraflet,conditorium ipfum auro argentoq} adfabre cçlatûjn piiuatos vfus con-uertiflet,nonmulto poft diftentopaulatim ventre médius crepuit, communicata fcilicet cum illo proditoris ludxpœna, quandoquidem in mundi Saluatorem par fuit vtriufq; facrilegium.Sed quid m hominibus obfcuris,amp; fine nomine immora-mur?audi facinus indignum clariflimi viri,qui erat filius nothus domini Labriren-fis,idemq;Ioanis Regis frater. Is quafi rem diuinamauditurus venir in templum, peradoque facrificioacccditadfacerdotem,facerdotalibufq5veftibusillumfpo-liat,vafafacraquibusfanguiscorpufquedominicuminiftratur,diripicprofanatq;. Meminerat,opinor,verbi domini quod inExodopr«ccperat:Nonapparebis,in-

5® quitjinconfpeólumeovacuus.Athicquiadrcmfacraminanftvenerat,dumva- ? cuapudetrediretnanu,vafafacra,veftefquclacerdotales,quafifpoliaexhoftibus • * refert.Hxc omnia in confpedu atque ante oculos ipfius Regis fiebant,qui tarnen, finevolens,fiue inuitus, diflimulabat. Cumque videret tempus tantum direptio-nibusdari,tentauititerumvrbemoppugnare,atque iterumexperiri duiumluoru fidem,expeólansanintali tempore aflquid pro fe auderent. Atilli fiueprxfidii metu quod fuis capitibus imminebat, fiue quodfortunam vidoris fecuti iam non diiïïmulater.fed ex animo a Gallis ad Hifpanos defciuet5r,a fide his data no difeef-fere.Rcpulfus igitur inde non fine magna fuorum ftrage, non ad priora caftra, fed ad alia qux longius ab vrbe abcrant,fe recepit. Vbiperaliquotdiesimmoratus

40 fortunam fuam lamentabatur. videbat namque milites turn auxiliäres, turn etiam * fuos,non tarn vrbis capiendæ, quam prædæ cupidos diem ex die protrahere, ma-gis tarnen angebat rei pecuniaria: atque proindecommeatus difficultas, fed imprimis quod hyemsimpendebat,in quafi feme! exercitusdiflolueretur, non faci-lepofteacogeretur.Statuititaque femelde fumma regnidecernere,vrberoque tons Gallorum Germanorumque viribus oppugnare. Quam ob caufam altéras a Delphino copias machinafque oppugnatorias implorât,ipfe interim fcalas,Iigne-as turres ,pluteos, arietes, teftudines, vineafque parat, totufque in future oppu-gnationisimagineverfatur.Atdominus Palizaquiconftantiam Hifpanorum 0-ptime nouerat,quippe qui ex Neapolitano bello bis erat cxpertus Hifpanorum

JO roburanimique vigorem,fuadet Regi, neadoriatur negocium,quod efiicere no poffir,etiamfiomnis Gallorumfudorineo vnoopere diflundatut:quod fi aliter illeefletanimatus,fe tarnen habiturum efle rationem militum qui fur curx de* mandati effent,neque permiffurum, ctiamficupiant, vires fuas incaffum effun-derc. Hisducum altercationibus vitro citroque agiratis,coniicnit intereos,vt Rex cum ditionis fux militibus,hoceft, Benearnenfibus, Labritenfibus,Pho-

xenfibuSjTranfpyrenïcifqjVafconibusprimaspartesoccupetjfeautemcumGal-lis Germanifque fubfidio futurum, Guc oblc/fis animus fuperfit fada eruptionc in hoftes ingruere,fiuc, quod eratcredibilejHifpanus moderator fuppctiasob-fidione laborantibusfuis mittetet.

De apparatKpar/^vlriu/^ne addteiinß/^ueKtü oppugnationer» pre-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h. , ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' pugaatiofjetfi^ue. Caput HD

’CAMES interea non minus obfeflbrcs quamobfeiTos vrgebat,atquevtrofque ■*- præcipitabat negociumomne in compendium mittere,obfeflbs,vtfeex obß- i9 dionis’expedirent anguftiajobfeflbres, vtcapta vrbefpoliis onufti fein patriam autinhybernareciperct.I^xitaqucakcris Germanorum copiisaDelphinoau-dus,atque tormetis machinifque munitus, vrbis oppugnationem parat, totufque in hanc vnam cogitationem fertur, non tarn vt recuperata ciuitate potiretur, qua vtanimus exciuiumfuortifanguinefatiaretur. Agricolas, paftorefqj,amp; omnem rufticam iuucntutem in ciuium perniciem naturapropenfam conuocat,illifque vrbis direptionem proponit.Quod oppidani formidantes ducem obteftabantur, neexponeretillosiratoRegitrucidandos,nevcvxorcsIiberofquerapi,bonaque di ftrahifinerer.QuareilliusgenibusobuoIutifiipplicabantHifpanum Regem fa-ceret certiorem,quoinftaturesPompeloncniium eflet,mitteretque quampri-10 mum fuppetias qux fufficerent hoftem ex Hifpaniarum finibus propulfare, hoc ad illius fidem pcrtinere,quando feme! fe in illius poteftatem patrociniumquede-didere. Ad hoc Albanus, Ego,inquit,ô amici, fi fidem veftram exploratam habe-rem ,fupereft mihi animus prxfentibuscopiisvrbem hanc, vtcunquemunitam, non folum defendere,fed etiam in medio campo ch hoftibus fignis collarisdecer-nere. Nunc veto fans habeo propugnare, quod illi totis viribus oppugnare conte-dunt.Sed vos interim bono animo efte, quiefcite,atqjdefenforesveftrospro vo-bismœnibufq} veftrisdecertatesfpedate.HocDucts fermoneciucs confirmât!, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihilominus tarnen ad Hifpanum Regem lifcrasdanr,hoftiumviresamp;: quid ab eis

f-i'iVl- •••.^Ar*’«' timeant,exponun?,vtfortunarumfuarummifcrcatur,orantobfecrantque.Igitur jo qo/Z?p^tf*^ ^’“^C Hifpanusnercmfortunæbeneficiorclinquat, cxercitum ex C£titabns,BarduIis, Afturibus,locijque finitimiscogit,alios qui longius aberanteuocari iubet,autvt in armorum procindu fint, horcatur. Prxfentibus copiisTricienfifi Ducem præ-ficit,atque fuperuenientibus,vt fe illi agglomèrent ad certum diem loeumqj, irn-pcrat,Ducem,vtquamprimumlaborantigt;lusopcmfcrat,hortatur. Quiquamce-lerrimepoteft,adReginæpontem,quemlocumminifterii regii præfedus prxfi-dio tenebat,rcda proficifeitur. Dumque auxiliares copias expedat, nuncios Albano Duci mittir,qui dicant fe miffium aRegecum exercitu,laturum fuppetiasilli pro vtriufque arbitrio,proinde faceret fe certiorem de belli geredi ratione,modo, loco,amp; tempore. Adhxc Albanus refcribit, vt coado exercitu in eodem loco re- ^^ fideret,fe illi fignificaturum tempus,quando illius fubfidio foret opus. Elle veto e rep. Hifpana expedare, quid interea boftes molirentur. Neque enim dubitabat prope diem oppugnaturos vrbem, fed nihil inde periculiimpendcre.cafibi erat fiduciacxmilitumfuorumalacritate.Cumquciam oppugnationisdiesconftitu-ta inftaret,compcrit ex trasfugis amp;nbsp;exploratoribus, qua ex parte hoftes vrbem in-uafurieffent.Eaeratftatio Antonio Fonfeexquaeftori maximo décréta, propter-ea quod murus e vetuftate putris,atque proindc ruinofus erat,nequein ram prçci-piti neceffitate a quouis alio facile muniri poftet, cum propter nimias illius opes, amicos,amp;clicntes, turn etiam propter fingularcm quandam viri folertiam ex rebus bellicis comparatam,inquibus iamindeabineuntcadolefcentianon folum ^ interfuit,verumetiam prxfuitquam fxpiffime.Isiraque partem muriqua:ab æde diui lacobi protenditur ad portam qua itur ad diui Francifci templum,aggere,fof-fa,valloq5muniri iubet, atq; parislongitudinis latitudinifqjdecépedum alterum muru m opere tumultuario intra mœnia ducit,quem ex terra pauita trabibufqj co-texta,bcronibufque harena oppletis,amp; culcitris prémunit. Hune imitatus Petrus

Lupides Patellanus, in ftatione fua munitionë alteram erigit inter flumen vrbifqj muros, complexus molam qnac faceret vrbis propugnaculafirmiora. Alii prxter-ca partem muri fibi defignatam fulciun t, erigut, inftaurant, propugnaculifqj præ-texunt. Igitur Rex coaéto exerciiu, infeftifqs fignis ad vrbem reda proficifcitur, amp;nbsp;qua proxime poteft caftra metari iubet.Poftero deinde die qui fuit feftus, diuæ Catharinæ nomine relatus in faft:os,cumprimalucemacbînæfulphurariæ,non contra quæftoris maximi ftationem, vt putabatur,fcd e rcgione ad murum qui O-formini Comitis filio Garfiæ Manrico fuerat demandatus,vifa: funt. Neqj toto eo dieceflatum efta torquendis faxeis orbibus, quoad bona muri pars cum fuis mulo nitionibus folo æquarctur.Sed pro muro putri,beronibufq; caducis,firmiflîma ar matorum aciesfucceflit.Namcumcommendatariqf maximuspromuris fe bo-ftibus oftendifl'er,puduitaulicos iuuenes non protegere virum, qui maiorinego-cio refcruandus erat.Scdillos fuperueniens dux,e loco tam periculofo iuflït fece-dere,atq} hoftem potius inter muri ruinas expedare monuit,quam fe tormentorü idibus imprudëter obiedare. Sed nox fuperueniens certamé in aliud tempus dif-tulit, requicfqj data eft, non tam fomno, quam reficiendis mûris, munitionibuiqj teponendis.

De feeuftda oppugnatiene vrbis a Gadis fac^a,e^ e dinerfi de f/ijpano-ruf» propa^nafiorie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput mi.

TAIe infequenti omne tempus in quatiendis mcenibuscontritumcft,nontan-to impetu quanto fuperiori. Nox deinde qua: præceflitoppugnationisdiemi barbaromore,totaconuiuiis,compotationibufqï,ludis,iocifqi,amp;:iubilis,cantile-nis,amp;clamoribusadaeft,cerratimomnesad Regis prxtoriaconcurrunt^amp;vicif-firnDn. Palizatabernaculafrequentat. Aliiprimosflbi fcalarum afcenfus depo-fcunt,alii fe figna pofiturosinter murOrum ruinas pollicentur,aki ex Hifpanorum manibusarmadetraduros,aliideniquenifi confedonegocio incaftranon rela-turospedem. At Rex e diuerfo iis qui primum figna in vrbem retulifteht,millenos aureosfpondet,quiprimi,quifecundi,qui deinceps manibu* ruinarumfumma 50 prenfaflentjgradgtim premiaproponit.Dn. Paliza barbam pcrmulcens manu,Ac ego,inquic, prædico vobis 0 milites, neminem veftrum ad nos rediturum , fi pro-miflatentatis efficere.Cum primum illuxir,præconis voce omneS ad arma citan-tur, feque, vt oppugnacioni parent, edido monentur. Quæ vox cum primum in vrbe audita eft,omnis a:tas, omnis flt;ÿ(;us ad pomœria munitionefque concur-runt. Neque enim arraati folum ftationes fibi décrétas amp;nbsp;defignata fubfidia occupant, fed amp;nbsp;fenes emeriti ac pueri imbelles contos amp;nbsp;fudes conuehunr, atque pro viribus fuis quifque faxa trabefque comportant.Mulierculæ ollas, akenaque caldaria, ferueci oleo,refîna,pice,ac ex lixiuio cinere plena parant,qua: propugnatu-riinmurosfubeuntium capicafundant. Atqui Dux Albanus muru qui partim di-40 rutus,partim conquaiTatus erat,nc qua pars dudoris prçfentia teftimonioqj orba-retur,tripartitodiuidit,vnam AntonioFonfeexquæftorimaximo, alteram Ferdinando a Vega diuilacobicommendatariomaximocómendat, tertiam ipfefibi retinuit.Cumqueftrenuiflimusquifqueprimasinftatispericuliparcesfibi depo-feeret,ne prxfcriptus ordo turbarecur,iubet fuum quemque locum, fibi iam inde a principio confignatum teuere, deinde tria difponit fubfidia qua: viciflim labora-tibus aprimafrótefuccedanr. Prætoriam vero cobortemin medio collocat, qux in vtranquepartemprofpiciat3afrontefiquoinloco eft'etopusfubfidio,amp; oppi-dahialiquid a tergo molircnt?ir. Quibus rebusitaordinatisdumboftisincurfum omnes expedant,vtforti,magnoque,amp;pra:fenti animo eftent,hortatur. Aliis Hi-JO fpanorum vidorias de Gallis habitas narrat,quas nuper in Italia,quas annis fuperi-oribusin Bardulorum finibusad FonteRabiduin,amp; ad Salfulas in Gallia Narbo-nenfiobtinuerant. Repetebataliis Alfonfo Regecognomine Cafto, Carolü Magnum cum luis duodecim Paribus in eo ipfo loco fufos,fugatos,profligatofq5. Ad-monebat præterea,ne terrerenceos Germanorumvaftacorporis moles vultuf-que truculenti,meminiftentque potius,quod biftorici de illis produnt,babere LLl ij

cognationem quandam amp;nbsp;fimilitudinem cum fuis niuibus, qux frigore rigenteJf calorercfoluuntur,amp;:quemadmodum primieorum impetus maiores effent qua virorum,itaamp; fequentes,pofteaquam calucrint, effe minores quam fœminarum. Dum hæc intra muros gcruntur,Ioannes Rex copias fuasexplicat,atqueexa« micis,familiaribufque,amp; palatinis purpuratis tercen turn deligit, quibus ex Gal-lorum primoribus in Regis gratiam compïures annumerat. Hi fequebantur purpureum fignum quibufdä aureis baltheis variegatum.Hos obferuabant ex Tranf-pyrenaeis Vafconibufquefagittatores,ftlopetariique,amp;velites ad odo peditum millia, poftquosGermanorum fexmilliaproccdebant ..Extremasexercituspartes cum tribus cataphradorum raillibus Dominus Paliza tuebatur, ne quid a ter- lO go auxilia noftra molirenttyr, oppugnatorumque ordincm interturbarent. Ad vtrunqnearmatorumlatus,BenearnenfiumyLabritenfium,Phoxenfiumque,ÓC gregariarLmbominummultitudoerat,quæfcalas,arietes,teftudines,aliaqueop-pugnatoria inftrumenta comportabat. Cumque bona diei pars iam effet perafta, armatiqnsomnesin,procïndueffentjmachinariifimultormentain pattern muri librant,qut.-inhoc fueraErcferuata,vrcumilt;ftibusconcuffarueret, nudätavrbe hoftesir/uruperent.Eacumingentifragore fubito cecidiffet,tercentum illiqui fe Regisobfequio deuouerant,^ntefignanumfuum fecutifoffameuadunt,mu-nitionefque fubeunc,amp; ruinarum faftigia manu prenfant,pila, haftafque ferro acuto praefixas, contos, bipennefque fecures in hoftium ora praten dunt. Hos 2-® Germanorum quoquealtera cohorsfequitur,nontampropofiti aRegepræmii fpcdudla, quam gloria inferendi figna«fuain vrbem. Atcontra Hifpani arma ar-mis, figna fignis obuia conferunt,fefri aciem acie retundunt,manus manibus, brachia brachiis,pe3:ora pedoribus impellunt.Nec vllum interea ceffat telorum genus, non fcorpionum fagittæ, non fuftibulorum,fundarumque lapides,non ftlopetarum glandes plumbeæ, non machintrum faxci orbes contorti. Era t ftans in præcipiti turns propugnaculum,quod tormentorum idibus coneuffum repente corruit. Huius fragmenta multos ex noftris obruunt, fed Commendatari-um maximum im|vimis, V illalbanumque Chiliarchum, quorum infignis opera huius diei fuit. Similis ruina oppreflit Petrum Manricum,cui^mianimiexpu- }0 gna fubtrado loannes Ramirus Ciftercienfis ordinis a Calatraua eques religiofus fucceflit.Nequt quasftorismaximi fudor latere potuit,quinuncmilitis, nunc du-doris,nunc hortatoris officio fundus,fuam atque aliorum ftationes luftrans,voce, manu,amp;autoritate multafimul faciel^tjfrequcntiustarnen requirens pattern muri fibi creditam, in qua ingens crar feneftra, quæ vrbis penetralia hoftibus denudabat. Eamigiturquia facilioresaditus oftendere videbatur,(ummisviri-bus oppugnant, fed non minoribus anoftris propugnatur. Cumque neutriahe-ris cedere ftatuiffenr, edebatur interim magna vtrinque cædes. Neque iam noftri pro moenibus, atque fuperioriex loco rem gerebant, fed interceptomuro quafi in medio pofuitDeusomnia campo,daturustandem vidonamcaufa: meliori. 4® Turn Gallicerncntesfe nihil proficere, atque pluravulneraaccipere quaminfer-re,paulatim pugna excedunt, atque in tabernacula pedem referunt humens portantes duo de vigintiinfignium virorum cadauerarelidis in media foffaduobus fignis, quique ilïa obftinate pertinaciterquc tuebantur numero prope centum immortui hacrentes,atque illa complexi. Interea Rex accitis notariis didabat epi-ftolasquas ad Reginam,adfinitimos principes,ad amicos tabellariisdaret,qui-busfaceret illos certiores return omnium quæ ad Pompelonem gerebantur, ne-que reftabatquicquamapponendum,nifi qua die,^uotaque hora fuiftetvrbs capta. Sed cumvidiffet omnesnegocioinfedo feincaftrarecipere,aliosfeffosdi-loricatis armis, alios vulncratos, alios timore, aut morte futura pallidos, audiffet- jo que fua caufa tot amicos,familiarefquecæfos,flens,eiulanfque,pedufqueplan-gens,Agnofco,inquit,fortunammeam,eoquemiferiarum me addudum,vt nulla poflit me fortunafacercfœlicem.

P^ Ger^aaort/mpof/icitattene Regi faâia^c^ de duobus Germants ^ui minabundiadDucem'venere. Caput K

D Egem Ecafflidumaffedumque Germanorum primorcsconueniunt,bono '’‘^animoeflcjdeqjfuo regno bene fperareiubent,pollicenturfedie poftero ne-gocium fufeepeurös, effedurofqi quod aliorum ignauia non eflet fadum, ac tra-dituros fe per manus vrbem cum fuis ciuibus,vtfe de illorum fanguine ad farieta-temvfqivlcifceretur.Hispollicitanonibusrccreatus refedufqj Rex,illis gracias a-git,illorum fidei forcitudinique fe atque fortunas fuas commendat. Re omni per-10 dita,amp;complorata,quicquidacquifieritin illorum poteftatefucurum pollicctur.

Igitur Albanus, cum eerncrechoftes incermiffa pugn^fecedere, quad vidor, veq; fuos animaret, alienifquc terrorem incuterec,iubettympana cumcymbalis tin-tinnabulifquepulfari, tubas, cornuaq5,ingenfqueclaiÊcumedere,amp;qualividos acfugientes clamoribusprofcqui.Sedanteaquam in pretorium feille reciperer, murorum interrupta minafque inuifit,ac refici inftaurariqueiubet,foflasamp;pomœria eruderari,mocnia quoqj eo diligêtius adferuari,quo propius hoftes elTenr, atq; male geftæ rei pudorc magis iratos. Vulneratos deinde confolatur,fortes lau-dat,atqj omnes comiter benigneq; alïatur.Die infequenti quifuit Chrifto a mor-tuis refurgenti dicatus, Hifpani pro mœnibus in procindu armati ftetere, expe-^0 dantcs Germanos acrius quam in heftema oppugnatione inccfliiros.Sed cum ad multam diem omnia in caftris quieta vidiirent,in alias curas animum conuertere. Alii munitiones reficere,alii arma infibulare,præpilare haftas,fpicula producere. Parsiuuenumquxpugnadieratauidior,portiserumpit,pugnafquetumultuarias conferit.Erant inter cos ex Hifpani Rcgisamicisamp;familiaribus,Ioannes Albion ex Tarraconenfi prouincia eques auratus,quiftlopetarixglandisiduperfoflus fubito corruit, magnumqs moriens amicis quos habebat quamplurimos, defide-rium fui reliquit. Primis deinde tenebris ecce duo ex Germanorü primoribus, tibicine militaripræuio,adNauarienfis Comeftabilis ftarionem reda tendunt, veile fe cum duce commentari nonnihil dicunt,quod in rem commune exercitus 3® vtriufqiforet. Albanus quamquamflatueratnullam conditionemaudirc quæab hoftibus offerretiir,iubet tarnen illos admitti,atque dicendi quid fibi velint facul-tatem dat.Tunc alter illorum qui procacior videbatur,huiufmodffermonem ba-buit. Credo ego,clariflïmc Dux, Germanorum mores, ex quorum numero nos fumus,dignationi tux notos efle,qui t^metfi non fibi,fed illis militer, a quibus fine mercede condudi,non tarnen fide minori ac diligentia bella gerant, quam fi auc de imperio,aut de fuo capite res ageretur. Venimus hue ad odo armatorum mil-lia virorü condudi a Rege Gallorum in auxilium Nauariæ Regis. Quem maiori-busRegis veftri viribus regno pulfum, viribusquoquereftitui vultGallorü Rex, cuius caufa regnum amiferat.(^od vero antehac multa funt fada qux Regis ve-4*3 ftrimaieftatemofFcndunt,id nobis difplicet, fed non aliter fieri potuit, quam fa-dumeft. Nunc vero cum res in eo fit articulo, vt Hifpanorumaudacia cum iuo duce pœnas fuse peruicaciæ mox fit luitura, venimusrogatum atq; admonitum, ne velitis experiri extrema illa qua: vidi a vidoribus armatis iratifque perpeti confueuerunt.Nam quid fpei rcliquomeft Hifpanisnumcropaucis,famecon-fedis,muro,fofla,valloqucnudatis,omniqueauxiliodeftitutis,contra Germano-rum totphalanges armis inftrudas, corpore végétas, atque in hoc deuotas, vt auc rem inchoatam efiicianc,aut obftinate mortem oppetant.’’Sufcepimus vero Icga-tionis hoe munus non cuiufqjiam iuflu,fed fpote noftra, vt animum noftrum vo-bisdeclararemus, amp;quodnos in fimili fortuna pofiti faccremus. Quid illud eflec jo quifpiamdiceretmimirumcederemustempori, atque vidori herbam porrigen-ces veniam peteremus. Quo in ftatu res veftrx fint, videtis, qux vos pericula ma-ncant, circumfpicitis. Vnafalutis fpes reliqua eft vobis, fi vos fine vlla conditione vidoris arbitriodedideritis.Mites atque benigni funt duces noftri, ex fortuna fua metienturveftram,omneius belli vobis remittent, arquciocolumesabircfinenr, armis tantum aliifqueornamentisfpoliatos,qux vobis etiam(ea eft illorum man-

fuctudo)fortecondonaflent.nifiin prædam manubiafqueGermanorum iara-pridem fuiflent ab ipfo Rege defignata.

De Ducis rej/gt;o/ffo G er fêtants dato,^^ de objidiorte reUn^uenda G ader urn conjdiur». Caput n.

A Toy^i Dux nofter,tamecfieracnaturaplacidus,atqueincptiarumhuiufmo-di contemptor ac derifor potius, fubiratus tarnen his Germani verbis, Vana, inquir,fpcs vos, 0 Germani,tenet,qui ex animo veftro putatis Hifpanos,nificibo potuquead fatietatem vfque refedos, languidius arma tradare. Ncfciebans Hi- 19 (panos in fame Emiles eflelupis,quos improba ventris exegit cæcos rabies, per i-gnes, per tela, per hoftes, ci^um,fi défit, querere? Quod fi numero pauciores,fa-mcque debilitatos, atquc hoftium ex de feiTos, intcrcepcifque muris nudatos nos putabatis,cur ceflaftis hodie occafionem arripere,fociifquc veftris cæfis,fufis,fu-gatifqueopemferre, arque in oppugnationem inchoatamfuccedcre/’cum pra:-fertimbonadieiparsfupereflet, inquapofletis auaritiæ veftræ cupidicatcm explore. Quod fi feriata vobis ha:c dies fuit, craftina experiri poteftis, an Hifpanos vires defccerint,idquevtfaciatisrogo vos, fitifque primi,in quos, quicquid viri-uni nobis reftat,eiFundamus. HÎnanquecommilitones meidedignanturiam i-gnauos hoftes fibidari,nequepræberi materiam, vndepoflîntegregiumaliquod 10 facinusedere.Inhçc verba illosdimifit,interminatus ne pofthac,auciili,autalius quifquamhuiufmodinugasadfcperfvant,fed autventant armati perfidie fux pœnasluituri,aut vidi fupplicefquc a vidoribus veniam petentes. Nam quode-gregius Pocta de populo Rom. feriptû reliquit, Hifpani poftunt fibi iuftius vfur-pare : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parcere fubieefis, ç^ debedare fuperbos.

Hocrefponfo ducis triftes, ac demiflo animo Germani in caftra redeunt, Hifpa-norumquealacritatem vigoreraqueanimi fociisexponunt. Fames interea ma-gna,magifquc indics extra intraque muros crefeere, vtrofque cogebat armis dc-certare, arque finey bcllo imponere, fcd Regem acrius vrgebar, quem non modo commeatusamp;pecunixdeficiebant,quodbycmisimpotcntiainftabat,vcrum 30 etiam quod ingentes copia: ab Hifpano Regc mittebantur,qua: iîppetias Albano Duciferrec: que fi femel intra vrbem reciperentur,omnisfpesfija in ventos eflet abitura.Snpplexitaque Germanos rogat,vtftentpromifiis,fidemferuent, nihil fpeifibiiam elle relidumnifi in illorum fortitudine , hoftium fpolia ciuiumque bonaillorum poteftati tradit, proteftatur nihilfibi exea vidoria nifi fanguinetn ciuium expeterc. Pœnituit Germanos tam temcre operam fuam fuillc pollicitos, tamquearduum ac difficile negocium fufccpifle,puduic tarnen illos promifia non reddere. Refpondentitaqueperendinum indiem vrbemcaptam fepermanusil-litradituros,aut omnes ad vnum in medio opere pulchram mortem obituros.

Huiustamperniciofæpollicitationis DominusPaliza faduscertior,in taberna- 40 cula Germanorum tendit, illorumque præfedos ac centurioncs in vincula con-iicit,atqueinfuperignominiofis verbis increpar, quod fcinconfulro rem ram in-confideratam improuifamque attentarent, vndenonfolumipfi mifcrabiliteramp; digne perituri eftent, fed amp;nbsp;fuo duci imprudentia:,arque rei malegeftarnotam in-urerent. Quod fi talealiquid pofthac vnquam admiferint, per GaIJi Principisge-niumiurat,feinipfoscapitaliter animaduerfurum. DeindeinRegis pretorium tendit,quemcumfe pugnæaptantemofl'endifi'et,acerbiusquam regia dignitas fuftmeret, increpat ilium, temeritatifqueilli crimegobiicir,quippc qui tentet in calfum vires effundere,atquc florentiffimas copias internecioni hoftibus dedere. Quod fitampraïoepsanimiamp;confiliierar, vtfuum tempusfortunamquenonag- p nofceret,idquepenitus volebat,vtreipcrdita: fe fuofqueomnes adderet,fc ra-men non palTurum, vt exercitum fibi a Rege commiftum hoftibus fine caufa tru-cidandum obiicercr. Sed neque cenfebat diutiusin obfidionc permancndum,cu iam hyemsimpenderet,famefque indies crefceret,nec ciTetvndc commeatus in caftra fatis commode comportari poflet. Multi fermones cum Rege Regifque familiaribus

familiaribusinhacdifputationc confumpti funt. Sed Rex tandem inuitus ceffic confilio Dn. Palizæ, placuitque poftndieobfidionemfoluereiamp;fub primamlu-eem vafa conclamare,bgnaque tollere.

.^odGai^ifol/tta obßdione difceiiuKt^^uod/eDux TrideffJîfCKmauxibà-ribus copiis 'venit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput KJ !.

TGitvr node infequenti a quartavigilia, dumtormentamachinatqueearns ■^^aptantunbinæaciesfadæexoïnniequitatupcditatuquejqualiadpugtiampara- ^J f^

*® tæ in procindu fteterunt. Principio noftri putarunt Gallos le ad oppugnationem parare,quam eredo amp;nbsp;alacri animo expedab3nt,fedcum illos vidiffent in diuer-fumpaulatimfecedere )Omnesfubito portis^uinifqiït murorumerumpunt, ho-ftefque infequentes ad pugnam laceflunt. At illi relida machmarum parte, amp;i quicquidexeteitus iniialidum, vulnenbufqueaut morboconfedum erat, ncgli-gentes,compofitis ordinibus beneficio nodis fe in tuta receperunt,fineniqiie m-lequêdinoftri impofuere,qui proptereaquod pauciorescrant,amp;;pcrturbatisor-dinibus,quantum quifqiie poterat,hoftes infequebantur, ne quid detrimenti pec nodis tenebras paterentur ,in vrbem funt regreffi : id quod gcllum pridiecalen-dasDecembris,quie(l:diui AndrcçnominerclaMsinfailos.Poftridic veto hums

^® dici prima luce Galli copias fuas in ordinem redegerunt, fteteruntque in procin-du quafi pugnaturi, fine vt fuos aberrantes ex fuga recipcrent,aut 11 noftn pet ie-querentur,vt pugnarenr, fi ex loci opportunitatc facultasdaretur,vel vt tutiorcs in fines fuos abirent. Eodem die paulo ante folisoccafum Dux Tricienfis eu ni auxiliaribus copiisad vrbem accetfit. erant m comitatu illius regalis minilUrü Præfes,quem diximus Regina; pontem inledilTc, Dux Secobrienfis Hifpani Regis fratris patruelis,Dux a Villa formola, Dux Lunenfis, Marchio Aquilanus, Comesab Acuto monte,Comes a RipaGorza,amp;reliquafereomnisregaIiscu-rixiuuentus.Quos fequebantur équités mille quingcnti,3rmis,auro,purpuraque fulgenres.Peditum veto generis omnisarmaturç numerus fuit fexmilliüm,quos

J® dudabantGometiusBuitronus,Martinufque Auindanius,«Rengiphus. Cre-fceb3tindiesauÄlium quod ad Regina; pontem cogebatur.Sed Dux veritus, ne noftri fame,vulneribus, morbis, vigilus, laboribufque confcdi, Gallorum vege-tamatque recentem multitudmem luftinerediutiusnonpollent.cum præfenti-buscopiis,atquequam maximopotcdcommeatu,in auxiliumproperar. Cuius aduencusetfi omnibus in commune fWit iucundus,ciuibus tarnen longe magiSj qui Regis irati fæuitiam in fe domofque fuas pertimefcebant: Albano ramen Duci non fatis conftabatjfuerit ne grams,an potins muleftus. Dolebat namque folidani fibigloriam eripi,quamnemo cum altero quocunque libenter patiturelle com-miinem:quique animi magnitudine prçcellunt,li bentius fe fortune pcriculis ex-40 ponunt,quam rei bene gerendxglotiam cumaltero participent.ItaquefçpeDu-cemTricienfem per literas amp;nbsp;nuncios hortatus ed, ne ferret fuppetias.ni accerfi-tus,fibifatis pratfidii elle, non folum ad propulfandasex vrbe hoftium oppugna-tiones,fedetiamad erumpendum,atquemcdiocampocollatis fignisconfligcn-dum. Hos animos illi dabant Hifpania; lurnina, quæ in fuo erant comitatu, amp;nbsp;qui maioribus fepc rebus non folum interfuere, led etiam praefuerunt: atque inpri-mis duo fulmina belli, Antonius Fonfecaqua;ftormaximus,amp;:C3Ucenfium amp;nbsp;A-laheiorum dominus Fernandus a Vega Commendatarius maximus a Caftella. namaker a LegioneGermanica tantumliuicnegociointerfuit. Corunaniquo-que Centurionum pra:fedi Villalbanus amp;nbsp;Rengiphus » quorum opera compluri-j(S busaliisin rebus fuit infignis,fibi ipfis hoc tempore non defucrunt.Sed neque Petrus Lupides Patellanuscumgentili fuo loannePatcllano,Ludouicus quoquc a CordubaComarenfisMarchionis filius,atquealterLudouicus a Cauta,Petrus amp;Ioannesambo a Cunta cognomirtati, lacobus Rogius,atqiieeodem cogno-mento Rodericus Diaz, Petrus Manricus, amp;: Man tiens quoque Garfias Comitis Oflorraini filius, lacobus Merulus loanis filius animosatque nomen cognomenq}

aui refcrens, loanes amp;nbsp;Garfias vterquc a V uloa cognominati,Comeftabilis Na-uanenfis,FrancusBramontanuSjIoannesCarrenus,Alphonfus CarrilJus,Petrus a Tapia,loanncs a CaftelIa,Aluarus a Luna,Iacobus a Vera,San6lius a Leiua, Manuel Bcnauidius. Nam quid ego Petrum Marchionem a Villafranca magni Ducisfiliumintercaitcrosmemorem?qui perveftigiapatris idemhoc tempore ülebitur, atqucalias mentis laudibus nó fraudabitur. Q^jd alios complures eiuf-dem ordinisvirosïquos infinitum erat memorare,quorum fiducia nihil eratquod magnanimus Dux fibi nó polliceretur,viótoriam ex hoftibus maxime,quam prx * ' • manibushabebat.Vtcunquetameneratanimatus,3githofpitemlætum,Ducem-que aduentantem longcab oppidi portis excipit, atque data acceptaquefalutein lO tcmplum Miicricordi«,quod erat extra muros, quam honorificcntifiime poteft, illum collocat. Copiasvertfauxiliarçscademcaftrametariiubet,quapauloante Germani infederanc Hicdies,quoamp;Gallifoluerunt obfidionem,amp; auxilium noftrisfuperuenit, fuit calendarum Decembris.

,^w pacfo Gaäi i» f»gam conuerß, üeruf» urbem olßiliü»e cindere ^mftlafHf ile^tte nuficio per females ab i/üt »^ßo, Dueuw^Kenoßrerum reßoffß. Caput mr.

P° s T R1D i E vero eiufdem dici, Galli qui noftris infequentibus trans fluminis ^0 •*• pontem fe in loca tutiora receperantjprimaluce in campo radicibus montium adiacente cohortibus ordinatis apparujrunt. Cumque iam ab vrbe quatuor millibus pafluum abeircnt,noftrique putarent,illos nihil nifi de canendo receptui co-gitare,derepente vrbem verfus redierunt,incertum qua ex caufa.Sedquia trabas, clauftraque,amp; carros præmiferanr, non erat dubium, illos fubftitifle primum, ac deinde regreffos, vt fuiexercitus reliquias eolligerent, atque pratcedentium im-pedimentorum terga redderent tutiora.Interim D ux nofter non ceflat Bardulos, amp;Vafcones,Cantabrofqueexhortari per nuncios,vtvias corrumpant,atquear-borumramisfoffifqueamp; aggeribus faciant imperuias,atquehoftesfameacfri-goreconfedosexmperiorilocoinceflcrent. SedGallicumintelligerentnoftros jo non efle numero pares ad decertadum Marte dubio, puderetqut illos huius belli principio magpa pollicitos,nunc inglorios abicótofque difcedere,decreuerunC fubfiftere. Atquevtvelamenaliquodpudoripraetenderent,dilponuntacies,co-hortefque in ordinem redigunt, mittutque fecialcs ad Duccs noftros, qui deccr-' nendi locum tempufque indicant,quod ipftm fuit argumento, illos non militum numero,nonanimirobore,non vllaaliare,quamcommeatusvidufquepcnuria ab vrbis obfidionedeftitilTe. Ad hancfecialium conteftationem vterqueDuxal-terumrogat,vtrefpondeat,comiterque in collegam partes fuasreiicit.Sed vleit tandem Albani Ducis vrbanitas. Eratautem Dux Tricienfis, cum de rebusbelli-cis ageretur, paulo liberior,ne dicam iadantiorem.is cum alias multa facete amp;nbsp;ex 4Q more fuofolitusefletarroganter diccre,inexpeditionis huiusinitio,duopotiffi-mumilliusdi(3:cria circunferuntur. NamcumGaHorum RexHifpanorumpau-pertatem exprobras diceret,Non ampliusillos in hoe bello duraturos,quam dum emendicatæftipes ftipendio militum folucndo fufïicerent( hoe male falfus Rex dicebat,alludens ad pecunias quas ex fedis apoftolicx indulgentiis ad belli Mauri-tan i futnptus exigebantur) Quid, inquitTricienfis Dux, noftra refert,armis an calathishoftiumora contundamus?Calathis nanqucfolcntmendiciftipes,fru-ftaqueamp; quadraspanis rogatas cxciperc. Cumque j^lirurfusAIbani Ducis auxi-lio proficifcenti Rex nofter multa benigne polliceretur, feque fummiflurum non folum copias commeatumque rcrum omnium quç funt ad bellum neceftaria,fed 50 eriam pecunias ftipendio militibus perfoluendo ncceflarias , cepit fubcinere carmen illud quod eft in orc omnium : Fames »os dixo el mi Tio a Paris eßa ciudad. Ac fi diccrçt,nilî me copiai militum, commeatus,ftipendiaquc deficient, nulla per mcmoraerif,quinvidorParifiosvfqueperueniam.Igiturnunclibertatevfus fecialibusrefpondet,fcnoneacaufaveniflc,ncqueidfibiaPrincipeaquomittc-batur,

batur,mandatum,vtcollatisfignisdecerneret,fed ad hoc tantum,vtobfeflamvr-bcm firmion praefidio muniret. Nequc enim, inquit, de eo nunc certamen eft,v-terexercitus medio incampo fitarmis fuperior,fed ex duobus Principibus vter Nauaria: regno potiatur,in coque nunc Victoria: momentum confiftere,vt ille victor fit, qui femel parta defenderit poflederitque : ille viólus,qui prætedit hoftem pofleffionedeturbare, nee tarnen quod aggreditur efficit. Q^od fi Gallis,inquir, tantum animi fupereft,vt velint nobifcum armis experiri,expeótent aliquos dies, dumHifpanorum copix quæ me fequuntur a tergo, invnum locum conueni-ant : tune fe cum collega fuo non modo in agro Pompelonenfi,fed in mediis cam-

,^ema{lmodum Dominus PaH^ loannem Pe^em de regno recuperando dijjïdeniem confilatur. Ducum^ue noßrorum de perßt^uen-

D Ex interimloannesqui vfqueintempusillud fpem metumque interdubius ■^^atqueanimipendensfuerat,nunciam,cumvideretfuos,atqucillosmaximfe. • ’^ .f '

50 faceretdotaliregno expoliatus,atqueremale gefta patrimonio orbatus?idque non tarn aduerfafortuna,quamfua culpa : quippe qui nefeierit inter duos Reges potentiffimos fe medium fequeftremque prafl:are,aut fi non poftet vtrumque,al-terum ex illis faltem demcreri, Atqui D uccs noftri cum vidèrent hoftes nihil iam nifi de redituin patriam, domofque (gos, atque diuerforia nota cogitate, quid in tali tempore fadu opus effet,inter fe confultant. Albanus palanrcs,fufos,amp; fame ac frigore confedos ad intcrnecionem vfque perfequendos elfe dicebat, neque reibenCgerendsEoccafionemtamcertam,tamfacilem,tamhonorificam,glorio-famqueomittendameffe.Tricienfi veto diffimulandameflehoftiumfugam,neque illis inftandum,neexdefperationecogerentur pugnam redintegrare,vnde

40 eftnotumilludcarmen : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.fondant etiam Tji^^dredit in précordia virtfts.

Afferebatquemukorum exempla, quineceffitate compulfiexvidis euafere vidorcs. Referebat præterea Pyrrhi Epirotarum Regis præceptum illud memora-bilc:Hoftibus fugientibus noneffepertinaciter inftandum. Petebat Albanus a Tricienfi ex exercitu quern vegetum recentemque dudabat,aliquot equitum turmas,peditumquecohortes,qua£ hoftemabeuntem infequerentur. namfuas caufabatur partim vigiliis, partim morbis laboribufque confetfas. At illc cui non placebat confilium illud de infequendis hoftibus, dicebat fe non ea caufa venifle, vt medio in campo confligQ#et,fed vt obfeffis,atque vkima neceffitate amp;nbsp;anguftia pofitisopemferret,idque a Regefibiinprimisfuiffemandatum. Atquehunc in

50 modumalterabalterodigrefrtfunt,Tricicnfifque Lucroniumeum fuoexercitu ad Regem redit, Albanus veto in ciuitate iam quieta pacataque permanfit,quoad illam ordinärer,atqueper manustraderet,cui Rextradendam elfe decreuiffet. Sednehoftisintrepidus fecurufq;ficimpuneabiret,mittitlitt«ras ad virus prin-cipesquicratfinitimihislocis,perquosGalliGermaniqueiterfaciebant,horta-turqueillos,vtfugieatibusnegociumfaceffant,nequefinant illosficquietosab-

1134 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANT. DE BEL. NAV. LIB. IL ire. Qui non fegnius quam imperatumeft,iuflacxfequuntur. Namamp; Gongor« dominus trecentos ducens équités, agmina fequebatur, neque prx frigore acfa-me confequi ceffat. nam primaluceadortus, partim caefis, partim captis.cumdii-centis equitibus fpoliifquemilitaribus per médias vrbis portas viafque publieas vidor regreditur. Ex altera quoque parte Lizari dominus cum tercentum pediti-bus expeditis extrema Gallorum agmina infecutus inuadit Germanos, quos ma-chinis afleruandis Galli præfecerant. At illi cum viderent Bardulorum omnespo-pulosinvnumcoiifre,impetumque illorumnon pofle fuftinere,glandiaria tor-menta in eosdirigunt,ignequeinieólo inftantes glandibus perturbant,ipfique per fumumfulphurariafquetenebraselapfi,per anfradus fyluarumquediuerti- 10 culafugiunt. Qiips vbi Barduliaufugiffe intellexerunt (nam in principiofubefle infidiasaliquasfufpicabantur)machkiasinuadunt,iumentifque tenuiores repor-tandasimponunt,maiores veroplauftriscarrifque trahendas applicant. At non mediocri negocio in vrbem aduehunr, non fine quadam triumphi fpecie. namamp; armatorum peditum ingens multitudo præcedebat,amp; non minor fequebaturac-clamantium vnoore : lo Triumphe. QuodgeftumeftidibusDecerabris, hoc eft,poftridie eius diei in quo Diuæ Lucia: feftum célébra« tur,anno a falute Chriftiana millefimoquin-;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genttfimo duodecimo.

AnTONII NeBRüSENSIS HISTORIA-RYMTINIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' -O

^ U Affipenumero return H/ßanivar'um men fia infer nos, amanfißime Nanni j incidißef ^ mal--^t fis argumenfis cognoui, fe nondum ifßemJafia-gt; fam^amplioremearumnofifiam eßrßisnoßris exp effare, ^^uamohnem opfafis fuis par en f es ^ h^c fali lege fibi oudere 'voluimus 3 vfß arrißrinf, Iegas3ami-^ e/ßue fuis huiußnodi rerum nofifiam cupienfibusoom-munices :ßn minus 3 TJulcano fra--

IB E L L V M tuum, amplifime Damiane, eo animo accepi,vtßtnibi Ingens thefiurus oblatus futfet, nee alacrior, nee hilarior eße potufèm. lO Sunt mihi a te alia praelara munera, fednequaquam pari honore a-fftmanda^um ilia tantummodo precii magnttudine dtgnitatemhabe-ant,iße de ingenii tuit praßantia venerationem mereatur. zidmira btds ibi erdo ,ßngula^ res in funs claßis dißributafunt, quam rationed ßt-bendimaxime videtur Suetonius adamaße. Habent in tuo Itbrofingula faam peculiarem ßationem:hicRegnorumvires,illtcEpi/coporum (fiSatraparutnopesde-fribuntur. Haben t fuum catalogum San ffi Hißani, havent viri eruditi. Duces quoque bello clari in fua a te légitima acie conflituti funt.ffabent merces fa fora, quas Hßanta velac-cipit, vel donat. Denique Antipodum munera,qua duplici rattone Htßanorufint, vel quod ipßhunc orbem inuenerunt,velquo^ filitndeomnia déportant, in Juasapothecosa tedige- iQ runtur. .c^idmulta? nihil omiitls quod ad laudem Htßania perttnet. ^uamobrem ,qua ohm de Htßania legebam ,p0tius admiratione quarn fde profequebar:nunc tua authorit ate efßcls,vt me non amplius admirantem folum,Jèd (fi credentem habeant.I^on mihi iamfig-

mentum t'i^/etur, auro Tagum turbidumfiuere^ e^uat ex Fauonio/ubuentaneu fætum coU' apere, merito^ue mihi feciffi videtur Fej^a/tanus, tjuod-vmuerfa ffij/gt;ama tut Lattidona-rit^ reä/um^ettamiudtctuPliniiextßimo,tiuiffiJ/gt;af)iam cen/uit preximameße Itabalau-dibus. Enumeranturenim a te innumerabilesopum/rugumÿ^thefàurt ,'vt Plutusamp;C(res non altbi^uamtn H^ania^aut certepeculiartter fedes habere ziideantur. ob^repunt bic ^uadam verba nouttta, /êdfafitdio/o leé/ori. a^uo enim afiimatori non venta, fed laude di-gnus habeberis, ^uoi^es nouas vetußate tncognttas,nouis vocabullf, vt intedigi poßint, ex-pltcuerts. In apologia acrior es ,ßd fiimulis de amore patria proférés, agiabit tuum peilus, ^uif^uû pie tat em amat, dt^ patria fiudium inter vir tut es adnumerat. Librum igitur tanta vtilitatis,^im tfe aut Fulcano tradi,aut amicis tantummodo communtcari iubebas, praio fubiea. Nefasenimputaui id intra paucorum manus continent guodtantovfui publice ej/ê poßet.^odßßngularum prouineiarum eoder^modo vires ç^ opes de/cripta eßent ^magn» profeélo inßrumentum haberent doch adhißorias codendas,ej/uum nerui bellorum pecunia fintycarum^inopiavelcopiamultiplicescaufas c^cladiume^vifforiaj'uadferat.Fterinon potelfvtijuts reffe in hißoria verßtur,nißvtriuß^ue partis opes c^ copias cognitas habest, amp;nbsp;le ff or i expo nat. qua in re vtinam aliquot Lat ini fcriptores diltgfftores eßent,ea^ in parte Thucydidem imitarentur. Tantum igitur mihiin rebus tuis,te inconfulto,permiß,nec oßin-famtimuiexhacmeaaudacia, quiquidulsin Nannio tuo dr ferre(^probarefiles. Nec,vt iniqutorfs, ius habes expofiulandi, ß, quod meum eße volutßi, vtar pro meo arbitrio. Bent vale amplified eruditißl Damiane.Louanii.

* E eius fitu,Iatitudinc,longitudine,atq; poli eleuatione,cum id fans in-^\ter Gofmographos conftet,nihil hic diduri fumus: ea autcm quæ ra-riora funt, explicabimus: nee enam id tacituri, quod antiqui fcri-(ptores teftatum olim reliquerun^eam adbne auri,argenti,cupri,ftan-ni, plumbi, ferri, omniumq; metallorum fodinis abundare, necnon argenti viui,falis quoqj vberrimam ede. Defrugibus non eft quod multum dif-ceptetur, cum omnino ferax vini,olei, mellis, ladis,frumenn,fruduumlt;^ omniü fit. Abundat etiam ouibus, bobus,equis generofilfimis, pifcibufqj diuerforum generum.Ferarumquoqj amp;auium mira copia. Suntquoqn'neadiuerfisinlo-ciscalidiamp;frigidifontes,addiuerfos morbos efficaciammirabilemhabentes.

decim régna, nempe: ^'aknli^e. Toietf. Gaï/tlf^. Algarbiorum. Murtiie. Cordubæ.

' nbsp;nbsp;nbsp;Quorum regnoru vedigalia, vt pro comperto habetur,magna funt. nee enim figillatim quid ex vnoquoqj regno Regibus Hifpania: accrefcat, anderem dicerc, 5*^ CU dubité, id ne eis gratum futurû fit, an no. Sed hoc fcito, Reges iftius Hifpaniar, quae a nonnullis imperitis hominibus fans temere ftcrilis nuncupatur, annue vitra quinquagies ccntenamilliaducatoruaurcoru,praeter exadiones^jndeaccipere.

Epißfipus rrgeüenßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ^C9à

Epifeopui Pte^wnfis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^00

EpifcopusEu»te»ßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijif

Eptfeopus Paitiploaeff/is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^oso

Sun! et alu permulti Eptßopinottäruf» pro-uinciariî, Iftdiamm^ Ocaele/ftaltam, no-per inuentaram, ex co/^attoneßueiurepa-trônât us ^uo^ Regis Caßeffit, ^MS hic no» exprimo.

f^rehiep/ßopus Funchalenßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Sooo nbsp;nbsp;Epifeopus Sßuenßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4‘gt;lt;’‘gt;

Prêter hos funtadhuc alii EpifcopiIndiarumOrientalium,Africxamp;Æthio-piæ, amp;nbsp;multarum infularum ex collatjpne Régis Portiigalliæ, quos hic prxtereo. 1 V olui autem hic omnes Epifcopales ciuitates Hifpaniç mihi faltem cognitas,cum putemadhucplures efle,propriishuius temporis nominibus, ob maiorerneogni-^» tionem,recenfere. Sciendumquoq},omnisHifpaniæcleriprouentus(Abbates^. cxcipio)duplomaiores,quamEpifcoporûefle.Idq5 prêter aliquot décimas amp;pri-^ mitias,qux in mukis locis Regibus atqj magnatibus,ex Pontificum indukis,colli--^ guntur.Ex quibus quidem reditibus lure omnes fimul tenenturvnicuiqj eeeleùx « Puumanimarum curatum,vtaiunt, fine paftorem alere,qui ex padoamp;confuetu-dine,omniaecclelîxfacramentapopulogratis,fiucintcmplo,fiueextratemplu, jo (îue in priuatisdomibus,adminiftrat.Quodvtinâ in cæterisprouinciis fieret, vbi itapaftoratusvtfnduntur,vtpaftorespro vitæ alimento,acpenfionefoluenda,fa-cramentorum adminiftrationem fæpe inuiti cogantur nundinari. Eft præterea innumera Abbatiarumamp; monafteriorumcopia, quarum prouentusnoniolum den reditus æquant,fcd etiam fuperant, inter quas funt nonnullx habentes dece, duodecim,quindecimmilliaducatorumannue : permultæ inter quatuor amp;clece miniafluâuant:innumeracrurfusabhacfummadeclinant:itatamé,vtfinealiqiia controuerfiaiiqui fecultuidiuinodedere,habcantinHifpania fingulisannisvl-traquadragiescentenaminiaducatorum,pra;ceridquodCommendatariiamp;eo-röraagiftripoffident,qua:fummaetiäingcns eft. Ex quo facile apparet, quam re- ^g ligiofi femper fueri nt Hifpani,amp; quam dediti cultui diuino, cû tam hberaliterfuas cleemofynas Chriftiecclcfiisimpartitifînt. Habetvlteriusregnu CafteUxqua-iuorMagiftrosequitû,feufvtvocanQordinû, qui magnosadmodûhabét reditus.

Hxc tria officia dignitatum,temporibus Ferdinand! amp;nbsp;Elizabeth catholicorS RegumCaftellæjCumconfcnfuPontificisadcoronjregnideuolutafunt. Quar-tuseftMagifter equitum Rbodienfium,ordinis diui Ioannis. Ordo fanât lacor biornaturduobuscommendatariisprimis,quorumvnusdiciturCommendata- p riusmaiorCafteIlenfis,aker Leonenfis. Ordines Alcantaræamp; Calatrauæ,habet lînguli fuum Commendatarium maiorem amp;nbsp;fuum elauigeruin, fu b quibus maio-ribuscommendaiariis ingenscommendatariorum equitumeftcopia,habentiû magnos reditus. Aragoniæ, Valentiæ, amp;nbsp;Catelloniæ régna vnum habent equitum magiftrum ordinis Montefiæ,magnos quoc^ habentem reditus.

H I s P A N I A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii3îgt;

Primus eft magifterordinis Chrifti, qui magifteripfeRex eft,cuius minifterii prouentusadmodummagnifuntjinde, quod huic ordini omnesprouinciæ in-uentæ,tam in Africa,quam in Aßaamp; Brifilia, cum omnibus infulis, atqs Orienta-lis Indi£c,annexæ fint.

10 Habentquoqj hiordinesfuosmaiores Commendatariosamp;Claoigeros,fubqui-bus etiam eft magna equitum Commendaéariorum copia, magnos reditus poffi-dentium. * QiurtuseftmagifterequitumRhodienfium,ordinisfan(ftiIoannis, qui Prior a Cratodicitur,qui tres magiftri magnos etiam reditus polfident.

Archithalaßus Caße//lt;eamp; Granulat,vul^o i^yFmiraliius, c^ Dux de Medina, de Rie

jO (Marchio de Comares, t^archio de Aiamonte. Marchio de Gibraleon. Marchio de Moya. Marchio de Logodudo. Marchio de Zaara.

Marchio de Senlidana. Marchio de Marchena. Marchio de Coria, ^archio de Elche. Marchio de Cuedar. Marchio de Lombaj. CMarchio de Molina. CMarchio de Mondeiar. CMarchio de Po^. CMarchio de Denia. CMarchio de AlcaniJ^. Marchio de las Nauas. Marchio de Tanara.

CMarchiodeCerraluo. • Marchio de Cagnete. Marchio de Fida noua. C^Larchio de Montemaiof. Marchio de Graial. Marchio de Fida Franca. Marchio de Monte Claros. Marchio de Far ria. Marchio de Atjuilar. Marchio de Barlangua. CMarchio de Camaraßa. Marchio de Pliego. tJMarchio de Falces.

Marchio de Cortes. Marchio de Fade, COMITES.

Comes Catalonia. Comes de Roißdon. Comes de Lampurdam. Comes de Pincer dam. Comes de Frgel.

Comes de Benauente. nbsp;nbsp;«

Comes de Fregna.

Comes de Feria. Comes de Cabra.

Comes de Caßanbeira. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hi Hifpainx magnates mihi tantum cogniti funt,puto adhuc alios extra meam notitiameffe,quoshicadiungat,quifquiseos n»emelius nouerit.Quorum pro-uentus viritim no exprime. Id enim curiofus ledor apud Lucium Matinacum Si-^° culumrequirat, qui rem non omnino infelicirer tentauit. Ego autem perlpiciens eum quibufdam iftorum Pi^cipum plus, aliisminus diuiriarum, quam poilïdêr, tribuere, amp;nbsp;feiens quam difficile fit aliéna? facultates ad vnguem enumerate,volui potius filere, quam rem non fatis appenfam euulgaf e: id etiam veritus, iifdem ipfis principibus non fatis placitum iri huius rei fingularem propalationem. Inter quos autcm(nominafileo)aliquot funtfvt veriffimum eft) centum, oóloginta, fe-ptuaginta,fexagintaq}milliaclucatorumaureorumannuepoffidentes; nort pau-ci quinquaginta,quadraginta,triginta: multi viginti,quindccim,decemqi. Cxte-ri omnes hac fummainferiores, ad minimum trium millium reditushabent. Sic, vc fine mendacio aiTerere quis poffitjHifpania» magnatum annaos prouentus vige-50 fies centena millia ducatorum attingere,vel vitra. Sunt præterea in Hifpania no pauci nobiles titulis,vel dignitatibus obfeuri, decern, quindecim millia ducatoru annue habentes,eftqj aliorum ingens numerus,qui a millibus ad decern millia ducatorum vfqj annue poffident. S unt etiam Reguli,quos paftofes Hifpani vocar, triginta,quadraginta,milliabuium,amp;«nagnam boum, cquorum, muloruqj mul-titudinem poffidentes,quorumfamiliæ ampliffima: lunt. Ex quo apparetno fru-ftra didum, in Hifpania talentari precio arietes admiflarios emi, afinos quoqj ad-mifiarios,amp;afinasadfoeturam,4o.feftertiis.

Ornatur etiam Hifpania maximo Sandorum numero, quorum Martyru tantum Indicem hiefenbere nobis nonindignum vifum eft, exteros propter proli-40 xitatemomittimus.

lufiinus hi^oricus.

Lucius Latianus0ratorgt;gt;

Seuerius.

Siltus Italicus.

Henricus c^archio de Ttllena, magnus ma-gicus.

Joannes Ludeuicus Tiues Taletmus, Orator. Dama fus Pontifex maximus,infgnis Poe ta. Aurelius Prudentius Peeta.

luuencus Peeta.

Arator Po^a. fedulius Poeta.

M. Anneus Lucanus, L. Annei Mela fltus, qui Mela fa ter Seneca c^ Gallienisfuit.

M. Valerius Martialis.

Sextilius Hana Poeta.

Rufus Refus Anienus Poeta.

Dec.iunius luuenahs, eriundus ex Aquino Tolferum.

D. Georgius Nanrique,Poeta infgnis.

Henricus Caiadus Poeta Luftanus d^Mene-fus, de quibus Frafmusinfo Ciceronia-no meminit.

Laurentius a Caceres Luftanus, Poeta d“ 'vir non vulgariter eruditus.

Joannes deCMena Peeta.

C. nbsp;nbsp;nbsp;Julius Higinius Auguft libertus, Grammaticus tnfgnis.

Antonius T^ebrtJfnfs eximius Grammaticus, d” 'Varia eruditionis vir,!/! Erafnus info Ciceroniano tefatur.

D. nbsp;nbsp;nbsp;GarfasLaJfoaTe^,Poetainfgnis.

Alfonfus Tiruefus EpiJcepus Canarienfs ^ Theologus infgnis.

Gomeffiusperitus iuris, firipft fiperJnfi-tuta.

Solio» Philofophus Peripateticus. Autcentia Medicus prBelarus d^P^i^o/èphus, duerrois ^uo^ Medicus cJ Phiio/ophus. Pa/is Almait^r.

Fortuiiius Gratianus luri/coiifultus, cuius o-pera rara,Jed abfoluteferipta,extant.

AlJon/us Rex Caßeamp;e^ huius nominis deci-muSy Romanorum^^ Imperator, magnus Ajirologus.

Lucius Anneus Seneca Tragicus, Annei Gallienis Seneca flius, Senecaque oratoris nepos.

Lentus Cornelius,prafeHus Cafiris. Paulus Orofus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hi ornnes, praeter alios nonnullos, quos, enm adhuc viuanr,fi!en tio prxterco, Hiipani fuere : ex quo apparer, noftrates non tarn infeliciter difeere, nee verbofi-tatcamp;ßmulationelapientiam oftentare,vel tarn mulcisnominibusamp;eonfuetu- J^« lt;* 40 dinibusbarbariemeolere,qu3mMunfteru^nfuonouoPcolcmaeo prædiear,vbi ad imitationem euiufdam MichaelisŸîllanouani, hominis mihi ineogniti,amp; hae in re non mediocriter lapfi, Hifpanorumamp;Gallorumeomparationcminduxit. Putoeum,cum Bafilexproßteatur,Gallis,ad quosreliquaBafileafpedat,excepta tertiaferme parte, quafecundum Rhenum Germaniæ adhærer, potius quam Hi-fpanis adblandiri voluilTe. quamobrem vt doceatitaede,quoddicit,opuseft,vt nobisdepromatvelvnumSenecam,Quintilianum,PortiumLatronem, Auicen-nam,Lucanum,Prudentium,Iuftinum,Columellam, Orofium, Melam, Silium, Martialem, luuenalcm, amp;nbsp;aftos iftis hmiles, amp;nbsp;turn damnet Hifpanicam indolem, eamq; Galhcis amp;: Germanicis ingeniis poftponat.Quod fi nee Germani,nec Gal-50 liiftos,quosfuprarecitaui,virosadaequêt(Erafmum «Se Bud^um excipio )quideft • quod conuitium noftrae genti de duporefaciat? Fateor aliud feculum alio florentins, nee nunc efle laudem earn eruditionisquæolim Hifpanixfuit, non tarnen bruta eft ilia terra , quae talia ingenia produXit, nee quia aliquandiu talia non produxit, in omne xuum efteeta habenda eft. Quod fl nunc noh totchar-tasoblinunt Hifpani, quot nonnulli faciunt, nee cdendis alienis libtis plagium

IÎ44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DAMIANI A GOES committunt,nihilodétérioresillis qui fe furtislibrorumvenditant,exiftimandi funt.EduntfortafleHifpanipauca,fededutfua,necfalfarii hacin parte,neefures, eftqs nobis iftamodeftafcribendi ratio cum Italis communis. Non inceflb vllam gen tern, quorundam vitia tantum attingo, amp;nbsp;qui de vitiis fuis, genti fuar gloriain, aliis nationibus probrum concinnant.Habuit hac tempeftateGalliaBudæum, amp;nbsp;Fabrum Stapulenfem,amp; alios viros doólos, fed habuit. Conuixerunt etiam iftis nonnulli Hifpani illorum eruditionc non plane inferiorcs,quorum nomina, cum LongoUut, cognita Ant,prçtereo. Habuitquoq5GermaniaErafmum,fedhabuit:habuitLon-•vtexquti. golium,ambos Batauos,quam prouinciam nonnulli nec in Germania,nee in Gal-tUepyiola Ha conftituunt.Sed fit Germanise vel Gallic, fuerunt ifti viriornamentaincom-

par^l^fiiafuarumgentium,fert fuerunt.itanobisquoqiQuintiliani,Scnccaf,aIiiqgt; ^amianS ’onumcri fuere. Prseteriti temporis el?, quod vtrobiqj progloriaiadatur,nifino-4 6oesap- bis allègent Philippum Melanchthoncm, columen Germanise. Fateor eumhoc paret,pf(- tempore cumillisantiquisHifpanisinarenam defcenderepotuiffe,fi fcTheolo-ru^pfitfu gixacfideinegociisnonimplicuinet,quibusdumincumbit,contabefcuntfiudia ^^^Tl^^’^^^’°^‘^”æ^°^^°æ^°*^^^*^’'^*^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abhincannisplusmil-no^u »^~ Ic prseclara ilia ingenia, quæ femper enutrire folita fuit ilia pro7iincia, fi a Gothis, tftf^ ' ' Alanis,Saracenifqjincultisliomi»ibus,abomniquegeneredifciplinarumabhor-rentibus, non fuilfettamdiuoccupata.nuncverobac barbaricvtcunq;expulfa, nondubitetMunfterus, quinHifpanipofthac, ad laudemeruditionisnonfegni ?-0 grelFu fint progrefluri.

r/riatus LuJ/ia^iorumDux^cuMs facinora Jisfnanorum hißüria latepr^edicafif.

Megara Dux Numa»fi/iorum, Rom aver urn temponbuipradarus, 'vi teßatur D.F/o-ruitih.^.cap.iR. •

RexPelagiui, ^uiob'vdit Ja/idita/em, Dei mdes'voeahalu^. Is emm Dißama Ca»-tabrieam a Maur or urn iKcurfiomhM immunem fecit, eoj^ue ex regno Leonis, ci-uitate accepta^expuiif.

Bernardus a Carpe, Duxprxdarusd“zgt;ir eximius, ^ui Caro/um Magnum Impera-lorem c^ duodecim Francine Pares apud Ronees 'Vades deuiett, ipuan^uam Gado-1 ’ nbsp;nbsp;nbsp;rum f^nnaies ffißanis hanc vidoriam

denegent.

Ferdsnandus Conclues, Comes Caßeda eins ^Uit nunc regnum ePF, c^ and^ua Ca/ieL Pavocafur, tn cuius hißoria /aie paies, ^uant^ 'virtutis vir Juerif, af^ueßdus dus Gardas Ferdinandus c^ Sandus neposgt;

Fodericus Dia^de Binar, cognomen to Gid, ^ui honam partem ffßaniarum ex tj-rannide Maur or urn dherauit, cuius nomen inter Mauros terrible, c^ magna veneradond fuit.

Ferdinanduscognomento Sandus, Rex Ca-ßeda, ^utex randa/ucia, mira virtute Maurosfugau/t, prou/nciam^uef^t oigt;-tinuit.

lacobusRex {^ragonia,^uiregnum Fakn-tia c^ Baléares mjulas a tjrannide Mau-rorumhherauit. t^lfon/usprimus Rex Lußtania,^ui ex toto ferme regno Mauros expultt, cuius ge fa ma gis v/dentur dtum^^uam humana. JO loanneshuiusnominis primus, Rex Lu fita-nia, ^ui cum inops cf abteélus eßet,propria arte lt;^ virtute, Caßedanis, matore-• ^ueparte Lußt anorum etiam reludante, tot um regnum fibi vendicauit.

Comes Nomus t^luare^ereira Lußtanus, ^ui Regis ißtus temporib, vixit, cuius in-ßgnia gefia bifioria nofra latepradicat, vir fane magnanimus, ^ fitpra bomi-num vires in bedofrenuus, ex ^uo duces 40 Briganda originem fuam ducunt. Ferdinand US Infans Cafieda, ^uipoßeafuit eledus Rex c^ragonia, qui miras vido-rias contra OlPauros in ipfi dißania ob-tinuit, vt tefiantur biforia.

D. Frandfeusab gt;ilnreidaLtfitanus,quiin-genti claffe Babjlonia Sudani at^ muL t or urn Aidia orientald Regum deuida, Turcos ex ipfa India expulit, cuius Ludo-uicus Ro. in fuo idnerario amplam facit ^0 mendonem.

^Ifonfis de .Albuquerque Lußtanus,quifer-me to tarn Orientalem Indiam fub Imperium no f rum reduxit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Vemacula, quæ noftra tempeftate ex Hifpania in Galliam, Sc alias prouincias adferuntur, hæcfunt, nee fcitu indigna, prêter non pauca, quxeum in ipfa pro-vuncia his temporibus abfumantur,vt putafrnmétum, argentum, cuprum, plum-40 bum,glaftum,rubia tindorum,goffipium,amp; milita alia, vel quod roagnimomen-ti non fint, in ipfo catalogo referre noluimus. Vehuntur nauigio Brugas ciuita-tem GalliasBelgicæ, fingulis annis quadraginta millia lanæfarcinarum,quasfa-quas vocant, quarum vnaquçque vt minimumpreciumvigintiducatorumau-reorum, vel asquar, vel fuperat. In Italiam quoqueac in alias Gallias ciuitates, viginti ferme millia farcinarum vehuntur,quarum quæinitaliaconfumuntur, quod felcâioris lanæ fint,quadraginta, quinq uaginta ducatis aureis fingulæ vcn-duntur. Scricum amp;nbsp;panni ferici,quç tam in Galliam,quam in Italiam, Angliam, aliafqjprouinciaseuehuntut, prccioinnumerabili confiant.

Deferuntur etiam, vtfummatimdicam, ex Hifpania in Galliam Belgicam,amp;: 50 alias prouincias vinamultorum generum.

V X hoCjChariffime Nanni,videre eft Hifpanix fertilitatcm, quam Iiifcc verbis Munfterus, egregius Michaelis ViJlanouani imitator, ad GaJiix compara tio-nem ita defcribit. lt;^a in refacit, vt fufpedi indices, inuidia, vel muneribus, vel odioobcxcati, foJicifacerefunt, qui veracum intclligant,falfa«menpronunci- p antjduminquitinfuoPtolemxOjVteiusverbareferam : Mercatores ex Hifpania in Galliamdefe*runtfericum,amp;omnis generis pannos, Janas, crocum,faccarum, ori2am,oleum,alumen, grana tindorum, amp;c; ex GalJiain Hifpaniam frumêtum, ]incastelas,filum,partei,libros,amp;minutioiaaJiamercimoniapIurim3,vtgIadios, fpecula,acus. ConcedamusGalliammitterefrumentnmfquanquamidrarocon-tingatjcumpotiiisidGermaniçorientalidebeaturiCuiusfrumentumnauibusBa-tanorumadlittoralemHifpaniam,eamqs oceano attiguamfubuehitur.Hienim inueditia annona abhinc annisty. plus minus vfifunt. AdmediterrancaHÜpa-niæexoticumfrumentumnonperuenit,certeprofingulisculcisexGaIlia,ljngulç hoIcadesfrumentoonurtçexHoJIandiaappulerunt.TamendemushocMunfte- ^q roamp;prxceptorifuo VilJanouano,vtverafjntquædicunt;quid,an nonexipforum verbis apparet, Hifpaniam Gallia; plus impertire, quam GalJiamHi/panix?Miror autem,cur,dum agrorum fertilitatem vtriufq, prouinciç inter fe confertMunrte-rus,arteuerat Hifpaniam vini,frumenti,amp;carnium copia a Gallia vinei. Vbifvt de hac Gallix vbertatedifceptemus) auditum eft, aut vifum,ex GalJiain Hifpaniam vinumdeportatumefTe’nifïforte ad confïniaCantabrix,amp;idraro,quippccumii magis ampJedun tur Hifpanicü,etiam diJutum,quam GaJJicum merum.Prodeat nunc Gallia ßclgica, ac Anglia, IrJandia, amp;nbsp;Scotia, flmuJ cum Noruegia, Dacia, Suecia,Mofchouia,Rufîîa,Liuonia,Lituania,Prufïîa,actotaorientalisGerma-nia, neenonHoUandia, amp;tertenturquidviniHifpaniciinfpfârumfînibusabfu- jo matur. Deindefiiam ex Gallia in Hifpaniam frumen turn, vtvultMunfterus,inue-hitur,id non exnatiuamaJignitatc foJi,fed exad/pedu, vtaiunt, artrorum accidit, quæ hoftiJirerabïlnno ifr6. adhunc vfquediem,morbis,cxdibus,caJamitatibus, prouinciamafflixerunt,alioquifertiIisertHifpania, vtteflatumantiguifcriptores reliquerunt.Ec vbi hxcfxuities fiderummitigatafuerit,petentanobisGaJJifru-mentum,

mentum,vtantea foliti fuerunt facere. Hoccredo ignorafle Munfterum,Gallos a noftns crebrius, quam nos ab ipfis, olim frumentum expetifle. Nec hoc tempo-rejperegrino frumento indigeremus, fi omnes ( vt in Gallia amp;nbsp;aliis prouinciis fit) Hifpaniç partes quç coli pollùnt,colerentur. cuius enim vbertas tanta eft,vti ma-iorianni circulo mediaftini arque plebeii homines, ex lyluefiribus frudibus,melle , herbifque laute viditare poffint : quæ res eos parum ad agriculturam propen-fos cfficit. Accedunt ad hoc nouç Orientalium Occidentaliumque Indiarum na-uigationes, continuum quoque bellum Africanum,arqueItalicum,qua;noftri magis ampleduntur quam aratri labores. Vndecuenitnonfolumapudnosagri-20 culturam negligi, fed etiam metalla quorum venis adhuc Hilpania abundannlfi-me ornatur, ex vifceribus tcrræ non effodi^æterarjhæ Gallia: funt, veluti lineæ telæ,filum,glaftum,facile iudicabis an ea tanti fint, vt cum Hifpanicis Hugibus c 6-ferripoflent, quanquam maior pars telarum amp;nbsp;filicanabacei, quæinHjfpaniam apport3ntur,Batauiæ folum producat. Q^odad carnes autem fpedat, venus ipla veritate eft, non tantum in Galliam ex Hifpania boues, fed magnam quoque mu-lorum copiam cduci, equos etiam, fed furtim, ob Regum ediéla. Reliqua autem quæ fequuntur, futilia funt, indignaque tanta comparatione. Nec hoc conten-tusMunfterus,vt per omniafuum autorem Villanouanumfequeretur,ftomachij in Hifpanos euomuit,credo re vera ,cumnonunquam ab aliquo Hifpanorum in-20 iuriaaliqualaceflîtumfuiffe,cum fie in eos verbis dcbacchetur. Aitcnimjfrugalis

vitæ Hilpani, ficut amp;Itali (etiamltalosnoluitimmunesafuotemcrarioiudicio) nec tantum cibi amp;nbsp;potus, vt Galli amp;nbsp;Germani, abfumentes, nifi fint inuitati. nam tuncfeadfaturitatemexplenteduliis, quia rara eis amp;nbsp;maiore auiditatc accidunt conuiuia. Elegans feomma, amp;dignum quod topographiis prouinciaruminiera-tur, quafi Gallorum amp;nbsp;Germanorum conuiuia, Iplendida planeamp;opiparafint habenda. Satis ibi ciborum amp;nbsp;potus, fed externihomines non de copia conqueri folent, fed de lautitia amp;nbsp;elegantia. Sed finamus vnumquenque patrio more viue-re,atrum panem,ftipulis,furfuribufque vna pillis commiftum, fœtidam cercuifi-am,carnefque falitas, ter quaterque recoólas,airafque, fibi fuil^5 familiaribus ad-50 miniftrare, velai,uamamp;herbarum placentas. Quod fide numero conuiuiorum difputandum ell,vincunt Germani amp;Galli:fi de magnificentia, fpicndore,lauti-ria,elegantia, multis modis Galliamp; Germani ab Italis amp;nbsp;Hifpanis vincuntur. Ca:-terum laudes conuiuiorum fi quæ funt,non ab Hifpanis Hifpaniç,neca Germanis Germaniævindicandæfunt, fed id iuAciumcxterishominibuscommittendum eft.Exituscerteamp;finisconuiuiorum,honeftiorinItalisamp;Hifpanis, quumGer-maniamp;Gallieoanimoconuiuiaaggrediantur,vtvinofeadimplcant,refarciant-que : quoferuente,animus,fenfus, indicium,ratio, reuerentia,grauitas,fedulitas, prudentia,amp; alia mul taamittuntur : iniuriæ, cædes, luxus, ftupra,clandeftinælo-cutiones, confi liorum Principum amicorumqj effutitiones, vulnera, plagæ, infi-40 diæ,proditiones,aliaqs infinitaperpetrantur. Italiamp;Hifpani contra,ficadconuiuia fe ornant, vti bene faturi amp;nbsp;cibis referti a menfadifcedant. Hic tametfi corporis falusrcpletionegrauetur, animus tarnen amp;nbsp;ratio, vtacciditinebriis, minime læditur.Itafir,vtquivinumintemperanteringurgitant,animum,confcientiâ,cor-‘ pus,honorem, vitam labe tingant. Qm au tem cibi voraces funt, corporis tantum faluti noxiilunt.Iftisperpenfis,iudicetæquusæftimator,penesquoslausiftiusrei confifteredebcat. Nec mihiideo iftadidafunt,quod magni elfe momentiputera hac in parte vel vinei, vel vincere, fed quod ferre non potui, Hifpanos tanquafa-melicos amp;nbsp;cœnipetas,nunquâBifi de alieno faturos,a Muftero dcfcribi.Neqj mea didaaMunftero accipi volo,veluti recriminationê, fed admonitioné, vt cautius 50 pofthacamp;fynccriusinfuisfcriptis agat.Virü enimeübonüfcio,amp;aliquovfufa-miliaritatismihicognitü habeo. Necprçtereundû putoidqcFdcincepsidédicit, cü re non intelleéla, multorü etia fit opinio,q, duriter amp;nbsp;inciuiliter gpud Hifpanos aduençexcipiâtur,adeo,vtitineredcfelfi,cibûfibi vicatimquçrere cogantur.Res fie fe habet: Olim padochei Hifpaniç, ad quos viatores ta peregrini qua incolç di-uertere folebat,fures atqj latrones erat,ficut Germaniç,Galliç,aliarûq5 ^puinciaru

hodierna die non pauci funt:quales fi non effent, no tarn fubiro in immenfum di-tefceret.Hxcperpendences catholiciFerdinandusamp;ElizabethCaftellæamp;Ara-goniæ Reges, lege fanxerunt fub magna mulda, ne quis cauponum pandocheo-rumq; quiequam pijeter domefticum feruitium, amp;nbsp;cibi coquendi operam, adue-nientibus ptjeberet. Pro equisautem hordeum, auenam, fœnû, ftramen tantum venderet, quarum return precium publica jcftimatione ipfis foribus diuerforio-ruminferiptum eftjtavt barbarillimus,amp;fimplex homo cuiufcunq;nationis, facile incelligat,quid pro domedico feruitio, quid pro equorû alimente, fine aligna licitatione hofpiti dandum fit. Hofpes prjeterea tenetur cum aduena in forum,amp;: ad propolas procedere, vclalique ex fuis co mittere, cuius opera vtatur extemus lO in eduliorura emptione,quæ empta iÿ diuerforio parantur, parataque ipfis, ftrata menfa,apponuntur.Sicfit,vtdifcedente aduena,nihil rixarumoriatur,nihilciau-feratut,nihil extorqueatur, cum ipfemet cibos fibi emat, fibiqs ex tabulis diucrfo-rio affixis conftet, quid hofpiti annumerandu fit. Hjcc autem in ciuitatibus amp;op-pidis tantü fiunthn pagis amp;nbsp;villis, vbi propolæ défunt,licet pandocheis edulia ven-dere pro arbitrio,cjctcra ex tabularum teffera indicantur. Hjcc immanitas non ta fera videtur, quam a Munftero depingitur. Deinde fi ad humanitatem Italorum Hifpanorumqi rcfpicias,hjEC iniïenies,cum ad eorum ciuitates veneris. Amicitia contra(Sta,officiïi fuum vnufquifqj gratis offerer : quiequid dignum vifu fit, often-det;circunfpcdis,vififq5omnibus,tcipfiinhofpitium tuumdeducent. Atfiquen- 10 quam illorum,dum gratus cffc cupis,iqprandio, vel in cœna rctincre volueris, vix abeisilludimpetrabis,idpr3ecaucniibusipfis,nehominipcregrino,amp;fumptui,amp;: moleftiæ fint. Tandem ex viginti, fi tot comités habueris, vix vnum autalterura retinebis,nec id efficies,donec clare intelligant,ex animo,amp; no fivtc,eos tibi con-uiuas veile. Galli contraamp; Germani,vt verum eft, amp;nbsp;experti fumus »humaniffimi inpcregrinosfunt:quicquidvifendûinfûis ciuitatibushabent,oftcndunt,omne-quc officium benigne exhibent. Sedperadis fpedaculis, vbi diucrforiurarepc-tis,fiuefrigide, fiueardenteripfosinuitas, facileseoshabes,neeopuseftmagna contentioneprecum,idqjlaudo.cfl: enimilludingenujecuiufdaamp;candidçfim-plicitatis,nihil fiduexiftimarein verbisinuitatoris. Sedfunt nlt;»nulliimprobio- 30 res,quife vltratux menfac ingcrut, idqj magno numero, quos antea nee noueras, nee videras,iiq; non quiaamici funr,fed Ie amicos aliquando futures fperant, pro Pythagoricalegeomniafuturorumamicorumcommuniacredunt,hominesnie hercle non male ad ventrem philofophat#cs. Poftremo in Italia,Hifpaniaqj,dum templa,arces,armamcntaria,çdificia,huiufque generis aha in*fpexcris,vel a domo amici alicuius tui,apudquem hofpitabaris,difcefferis,ficuftodibus,veloperariis, aut amicifamulis, aliquam gratuitapecuniolam dareconeris,efficiesproamico, vt inimicus abcas. Tanta eft eorum magnanimitas, vt peregrinis hominibus,gratis officium fuum exhibere contondant. Et fi aliquando talia munera ifth accipe-re contingat,id vi coadi,amp; omnino reludantes faciut. At Germania; Gallixvefa- 40 muliarcium,armamentariorü,templorumq5cuftodesmulto contra, nullahuma-nitate nee decore feruato, non tantum non recufant, quod facere non nouerunt, led antea quam offeras,pra:bent ipfi manus,fic v t qui fub arcis pra:fcdo metetur, ianitor,cuftos,pincerna,piftor,lotrix, cocus, omnes demum quotquotfunt, pra:-dam inter fe,antequam des, calculisdiuidant. Pariqjmodoinfamiliisamicorûfir. a quibus enim amicis antea quam difcedas, omnes famuli inter fe computatione lucrum aduétantisliberalitatisdiuidüt. qujeresitaincrebuit,vtpro dedecoreiam nonhabeatur. Adiftummodumhumanitatcvrblbitareqjhænationcsdifferunt.

Nunciudicct Munfterus,amp;feratipfefententiam,amp;dum mores gentium feri-bereconatur, edat ea tantum qua: ipfeviderit,amp;certiffimahabuerit.Mutantur ƒ0 quotidie ciuitates, oppida, mores, viuendique hominum rationes, nee iam Germania GaIliaqBetales,quales nobis a Ca:fare depinguntur, nee tam barbarç funt, quodidemæftimarelicetde exteris nationibus.Quid enim hoe tempore minus verum, quod olim veriffimum fuit, mercaturam Germanos ob ferocitatem non cxerccre,cum hoc tempore nullibi magis Mercurius colatur? Aut eis SoIem,Vul-

canum ,amp; Lunam deos aflenbere, eifdemq; ad annum vigefimum vfque puber-tatem inuiolatam cfle’Nonne fi quis id dicat,vaniora dixerit, quam fi quis eriam-num Druides adhuc apudGallos facrificiaadminiftrarejeoiqjprovidimis, vel alios homines, vel feipfos immolare, aut Lufitanos lineis thoracibus in belle vri, autexinteftinis captiuorumhominumfuturaprædicere,vclhordcaceum vinum bibere, amp;nbsp;pro oleo butyrum in conuiuiis confanguineorum vfurpare, cum ha^c omniaiam euanuerint,Scaliaviuendiratioincrodudafit? DemumfiMunfterus noues noftri temporishominu moresdefcribercvelitjinuifatprouincias,veipfî fecimus,ac tune ea quas experientia videritjeribat. Quod fi feciflet, non oleo ca-rereBaléares dixiflet,non Hifpaniam fterilem, non eius incolas immanes, atqs in difcendo rudes, non Neriumpromontoriuri^Celticufti vocafl'et,amp;in Algarbe, cuminGallitiafit,pronunciaflret,necmultaaliavana,quæprætermitto,fuoPtole-mæoinferuiiTet. Dehisfatis, ne videarincandefeere, aut minutias return non fans minute tradare. Tarnen fciat Munfterus, banc ipfam Hifpaniam, de qua nune loquimur,eandem efle,quam ex omnibus prouinciis Cæfar ab initio quælhirç fuç femper chariorem amp;nbsp;elediorcm habuit, in qua nullo tempore, ob hominum ma-gnanimitatem,amp; militaris difeiplinx indufiriam,Romani defieruntlegiones habere,tefte Hircio. Quam etiam Vefpafianüs tanti fecir,vt ei ius Latii tribuere non formidaucrit. Ha:c numero deuida a Romanis,vt Cicero de refponf. Arufp. affe-^0 rit,nunquamfuit,fedpierateamp;religione,quamRomani tune temporis fibi foli tribuebat. Huic vt cederet terra Crctenfis, louis incunabulis elata, Plinius iunior in fuoPanegyrico voluit.Cuius,inter alia,hxc verba funt:Adde tot egregiasciui-tates,adde cul ta incultaqj omnia vel frudibus plena,vel gregibus, adde aurifcro-rum opes fluminum, adde radiantium metalla gemmarum. Scio fabulas poetarö auribusmulccndisrepertas,aliquanonnullisgGntibus attribuiflemiracula, qua: dum fint vera, fint fingula, neeiam excutio veritatem : fint, vt fcribitur, Gargara prouentu læta tritici, Meuania memoretur armento,Campania cenfeatur monte Gargano,Lydia prxdicetur amne Padolo,dum Hifpaniæ vni,quidquid laudatur, aflurgat. Hæc duriffimos milites,hçc expertiifimos duces, hçc facundiflimos ora-}0 tores,hare danlfinjios vates patit,hæc iudicummater, hæcprincipum eft,hæc

; nbsp;nbsp;cedar his terris terra Cretenfis, parui louis gloriatacunabulis. De hac etiam ma

xima dudusadmirationeBudæus lib.4. de Afte, cum multorum antiquorum au-ihoritates in medium attuliflet, iftaloquftur : Ingentia funt hæc teftimonia de 0-pulentia Hifpaniæ. Vlterius ait:Multaadnotauimusquæ fide cariturafunt,vt opi-nor,præfertim apud eos qui omnia,amp; præterita,amp; futura,præfentis temporis mo-dulis metiuntur,amp;c. Infinita enim funt,quç hicdelaudibus Hifpaniç fcribcre po-tuiflem, nifi timerem ledori moleftamforeledionisprolixitatem.Quodfiquis latius intelligere cupiuerit, legat id quod Pofidonius, Polybius, Strabo, luftinus, 40 Solinus,vterq5Phnius,Liuius,P.Velleius,Paterculus,Vegetius,Florus,Pompo-nius Mela,Stephanus de Vrbibus,Philoftratus,Diodorus Siculus, MartianusCa-pella,Cæliusde antiquitatibus,atq5 Budæus teftatu de Hifpania reliquerunt,apud quosamp;aliosnonnullos tales ipfius Hifpaniæ laudesreperiet,vt facile iudicaturus fit, nos de hac re plura veraqj dicere potuiffe ; q uod amp;nbsp;feciflemus, nifi obiediones nimii in patriam amoris, a maleuolis amp;nbsp;infeftis hominibus timuiflemus.

ADVECTITIA, QVÆ EX ASIÆ, AFRICÆ, NO-uæq; terræ prouinciis,^egibus Caftellæ amp;nbsp;Portugalliæ fub-

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditis,quæ innumera lunt, in Hifpaniam aduehun-tur,ac inde per totam Europam.

ialtbus Jndiji, f/iJ^alifK magna vis auri nbsp;nbsp;i^urea vafa (^ argentea, mira dexteritale

deporSatur. •■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^erata.

rumqsmiraculorum,ingens turbaapportatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß

Hzcfuntquædefcrtilitate,opibus,nobilitateqjHifpaniæ,ame, Nannidodif-fime,fcire petiftiiquæ, te volente iubenteqj, ealege fcripfimus, vt omnibusius fa-ceremuscaftigandi,mutandijaugcdi,quodmirificeexoptamus,haudignari,plii' rima efle a nobis omida, quibus Hifpania ornatur, amp;nbsp;celebrari poffit. Tu interim vine,amp; vale,boniq;confule. Loiianiiii.Cal.Deceinb. Anno iy4r.

NIÆ, AB ADAMO V S QVE AD DILWlVM^ ET DEIN-ceps per temporum feriem adnoftram vfq; ætatem deduâra i recens ex Italico tranflata amp;nbsp;in hune ordinem redaôta.Simuletiam diuerfi Principum amp;nbsp;Ducum militarium catalogi continentur.

hac (ie re cognoßere deßderat, guonam idpa^/o acciderity is auihorem, ^uem dixi, le^at, amp;nbsp;ffißani^ pr^terea Chrowcon,a D.P.^»t.Beut.primo editum,traxißataf» deinde Italice, M. ^Ifonfi rä0ainterprete,c.i2.par.i.Medina'veroiüe,gue»fdixi,c.ß.e;^Beut. exiera» nadenes cümmemefant,qu£ diuerßs temponbus in Hifpaniam fnigrardt:ijuod^ ffi/pani ßne 'vSe Regevariis cateruis ç^ridneribuspermis.aut 2S.annos ex HiJpania dtßefferint.Deßitutapor ro fuceeßere ffifpania fuit,ann0 poß 'vniuerjale diluuiu ij^2. ante nat um wro Cbrißü wil-kßmo.lngens ida quamßspra narrauimM,multo^ nobilißimaßccitas, circa annum a ddu-uio sjj2.contigißeiegiturfamp;anteDomtnin0ßrt leßt Chrißinatalem too ß.

POPVLI SIVE.NATIONES EXTERNÆ, QVÆ POST INGENTEM IL^AM SICCITATEM, IN HI* fpaniam migrarunt, eamque occupatam rexe-run t vfquc ad fucceffioncm Regum

CATALOGVS IMPERATORVM, Q^fl DOMINA-TVM ET IMPERIVM HISPANIÆ TENVERVNT, E A MQ^B per præfedlosamp;præfides adminiftrauerunrpaulo ante Na-talcm Domini noftrilefu Chrifti,doncc tandem a Gocthisoccuparctur,amp;c.Vafïeuscapitei3.

1^55

7 Sergius Galba.

S Otho.

P ritellius.

^0 Teßaßanus.

SI Titus.

12 Domitianus.

U Nerua.

^4 Traianus.
21 Adrianus.
2lt;I CM. Antoninus Plus.
2^0 M.^^ntoninus Aurelius.

2S Commodus.

2p HeliusPertinax.

20 nbsp;nbsp;nbsp;Seuerus.
21 nbsp;nbsp;nbsp;Caßtanus, aignometo Antoninus Cara-22 Macrinus Optlius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(calla. 23 M. Aurelius Antoninus ,cognometo He-24^y^lexander Seuerus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(liogabalus, 2f Maximinus Iulius.

2lt;f G or dia nus.

•27 Philippus.

2 S Dectus.

2p Gallus Hofiilianus dr Tolußanus.

30 nbsp;nbsp;nbsp;Talerianus d'Gulienus.
32 nbsp;nbsp;nbsp;Claudius II.
32 nbsp;nbsp;nbsp;i^ureUanus.
33 nbsp;nbsp;nbsp;Tacitus.
34 nbsp;nbsp;nbsp;Florianus.

3 5 Probus.
3 a Carus'unacumßliis.
37 Diocletianus dr Maniminus.

Horum tempor thus g uo nia infituta ad-uerfus Eccleßam tertia fuit perfecutio, Ca-firaugußa, Deciano Praßde, martyriujub-ierunt,'vna cum S. Engratia, eguites decern dr oclo:guorum hacfunt nomina.

Sanlla Engratia.

2 SanHusLupertiusTius.
2 S..^intilianus.
3 S.Cafianus.
4 S.CMatutinus.

3 nbsp;nbsp;nbsp;S. Publius.

E S.Trbanus.

7 nbsp;nbsp;nbsp;S.Faufius.

S S.cMartianus.

P S.Suceeßus.

20 nbsp;nbsp;nbsp;S.Felix.

22 nbsp;nbsp;nbsp;S.lanuarius.
22 nbsp;nbsp;nbsp;S.Primitiuus.
23 nbsp;nbsp;nbsp;S.Enotus.
24 nbsp;nbsp;nbsp;S.Sicilianus.

23 S.Optatus. • 2tl S.Frontonius.

27 S.Apodemius.

iS S.Sicilius.

NNn üj

Benediciißima Tirgo ,gloriofi eb' fa/iffa Mana,Domina neßra^^^ Regina ange/oru, in ripaßnminis Ebri,prope C^efaraugit/iafn ^ragonum 'urbem, in colnmna marmorea, gioriofo Apofiolo laccbo apparuit.^uieede deinceps in loco facedum angelicu iußusex-ßruxit, et eins honori ac nomtni conjecrauitf ^uod Diutevirginh a columna Ciêjaraugie-ßana cognominant : obpjlam ßue columnar iff t^fta wdendam ipfifeprabuit. J^od qui-demmiraculunt contigiße perhtbetur circa annum Imperii Tiberii 2 o. tinton. Beute-rusin Chr0n.cap.2j. Hocdemiraculofi cajit muit a in eade S. Ecckßa tabulafuperfunt.

k^nno imperii huius Claudiiprimo, ca-pite muit atus ab Herode lerofilpmafuit San Elus lacobus i^poßolus^vna cum loßa, gui in ipß necis momento conuerfusfuit.SanElu eius corpus in ffißaniam deinceps adduElu eUy (^ Compofella reconditum, vrbe Galli-daßc olim dicla^gua nunc fanéli lacobi nomen adeptaellycelebrataplurimum continuo peregrinorum hominum concurft^gui reUgionis ergoeocommeant,vt finllißtmi fimul drglortof Ußaniaprotefloris dran-teßgnani corpus inuifant. FaUum aute hoc eli anno nati Chrifii 4 J. Difcipulos glo-rio/us Apofolus SanHus lacobus feptem, aut vt aliis placet, nouum habuit:gui diuerfs in locis Hißania, dumfanEla Catholtcam Domini noßri lefu Chrifi fidemferuenter ac fedulo propagant, martyrii palmam adepts funt.

Hi (eptem,iis,guos dixi,locis martyrio vi-tamfiniuerunt.Tincentiuspart.2. libro no-no,capite Ó.

~ CATALOGVS REGVM GOTTHORVM QVI IN HISPANIA REGNARVNT,*VSQ_y^E AD JNFANTEM fiuefandumRegemD Pelagium.Vafxus.Fran-

neus Gotthorum pofiremus Rex, cutsa at ate Hifigt;aniafuit amifa, amp;nbsp;luÜani Comitéprodi-ftone a Mauris ^ui tn earn inua/erunt,mifere vafiata at^ue dtrepta. Petrus Antonius Beu-terus Chroniciparteprima, cap. ^3. Eerumcoeun^sin vnum Chrtfiiani^reJumpttsanimis ac 'vtrtbtts,recuperare eandem caper un t in ^^ßurtis, Lcgione,amp;laccetanis Aragonia mon^ ttbus;vnde vtm vi repe/ientes,injideltbus ab Hßaniapatdatim expulfis, ^t/amuis longa po ii interuado temporum,amifia tandem loca recuperauerunt, tjuemadmoduinfia dicetur. Hinc ida regnorum Hißania varietas ^^ua hodie^ perfiaeratjOrtginem habet.

CMaurorum in ffijpaniam aduent(ts,anno D.T^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^/^^

RefiauratioHi^anta,anno2(^alisD.2^1e/tt Chrifii 721. zM. P.i^Mntonitts Beuterus loco Jupradfffo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

CATALOGVS REGVM LEGIONIS ET CASTEL-Ï-Æ, AB INFANTE SIVE SANCTO JLEGE PELAGIO, AD CHRISTIA-niflimi Regis Philippi,domini noftri,imperium vfqj deduäuSjfine vlla ftir- ' pis interruptione hue defeä:u,fed feruata fempcr ferie fucceffionis apatre adfiliumaucfiliam,nepotcm,cognacumautcog-natam,nullaextrafamiham ipforü regnitranf-

recepit. D. P. Ant. Peut. Chron. parte i.cap. 34. Hos Itteiices alii LainHm Calxttm^^Fla-uturn Caluum ttomittattf.

//^ f^lfotlßtS^. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fij.

17 J{amtrus2. ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poi.

Hutus atate floruit Comes Fernandus Gondtflaluus^^ut admirandisaduer/ûs Mau rosfacinoribus editts^ma^nam nominis c lari tatern adeptus eïl.

jS Or domus 3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p20.

Jp Ordomus 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^j.

2 O Sa»Hius cogKomento Craflus feu Pin-

' ê^i^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PP-

ffuius Regüatate, Caflella Le^io»ts dominât u , Femandi Gondiflalui Comitts dexter itate fltberatafuit. HtcRex nobiles certo ^uodam tribute quod tfna cum oppidants et rtfl/ets in fumptus belli Maur ici qditannis pendere/olebant,exemit.

2/ Ramtrus 3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi40,

Re^is hutustempefiate mortuus eli for^ tifltmus Comes Fernadus Gondiffaluus ^40. amp;nbsp;féptem Infanttum Lara hifloria, tempore Comitts Garcia Femandi a Caflella facia eH.D. P. Ant. Reut. Cbron.parte a, cap.34. 22 Bermudus 2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi^f.

Hic Rex Archiepi/copuS. lacobi tauro obii-dendu curauit, a quo tarnen ille fe liberauit. ■23 i^fonfus^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j)^2.

24 Bermudus3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rootf.

Huius Regd tempore Caflella T^uarra contunHafutt^ matrimonio SanHtt Mauar-ra Principe cum Eluira fllia SanHH Ferna-di Caflella Co nut d, cuitpfa fuccefltt, Garcia coniu^dfluafratredeflunclo. CÓiuncla quo^ Legio cum Nauarra c^ Caflellafuit,per con-nubium Fernandi fupradiclorum fllti cum Sandia forore Bermudi 3.cui mortuo illa fucceflit tn Legionenfl regno. Habuit prater-ea regnum Aragonia,quodfrater eius Rami-rus poflidebat, quift ne bar ede légitima de-cefltt e zgt;iud. ideo^ Magntts et Hiflanta Mo-narcba nominatusfuit. Regnare c^pit anno Domini 2^Iefu Chrfli, 1 o i^.regnauit an-nos 4 o. Hiflaniam tribut 0 quod ei Henricus quartus imperator amp;nbsp;FrbanusPapa impe-rabant, liberauit idq^ opera, virtute, (^flier tta Cidi Ruidia^t, de quo fupra diximus, quem ipfe magnd honor ibus aflecit ^ eque-flridignitate donauit.aquo Cido deinde res admirationedignaperpetrata funt, vt ex i-pflus hifloria con/^t. Rex ifle Fernadus tres habuit flltos,inter quos fla régna diuiflt,San dium videlicet, Gar dam, ^ Alfonfltm. Zn quo quidem {^Ifonfi régnaflmul om nia co-

Rex ifle Miramamolinum zTlFaurorum Regem magno c^ memorabilipralio flpera-uit,inquodam Hiflania loco quem Tolofa 7gt;(auas appellant. Regno prafuit annos 33, Feflum dtem fanda amp;uctsinuexit, (^ perpétuaflruandum flat uit sa 12.Hunc omniu primum inflgnibus futsinferuifle perhibent caflrum aureu in campa rubea, eo quodmagno tllo pralio vidorextitiflet. Ordtneeqd-tumglorioft Apofloli S. lacobtinfliiuit,quorum inflgne ed,gladiusfanguinolentus:pro-pterea quod eodem pralti die, benedtdus A-poflolusper aerem equo candido vedusgla-dtumgeflare confledus flt infiibfldiuChrh flianorum, totum cruentatum cfflillantem Maurorumflnguine quos interpugnandum oectderat: quod^ilU hoepado vidoriaob-tinuerint.Hanc tgitur ob rem,amp;ob alia co-plura,abeodemgloriofl Apoflolo lacobo in fe collata beneficia,HiflJhi id/tm optimo iure non folum olim in antefignanum,patronum amp;nbsp;Dtuum tutelarem fu/ceperunt,fed etiam-num habent c^ pro tali agnofcunt ac verte-^antur.

Q^I NATIONE TEVTONES, CATALAVNlAM INGRESS! SVNT, viri non minus genere, quam vW-tutum ornamentis illu-ftres:quorumhxcfunc nomina.

Bernardtfs Caprera Sicilia regnum aßedat 2042,23.2050 ,iS. Bianca regina con-nubiumexpetit 2052,4. regtnam ob-ßdet ibid.3S. furtim earn perfiquitur 20 53,3/5. intemperantiam fitam déclarai 1054,2 s. capto egregieilluditur 2055,3

Bernardus Carpio, lt;^Alfonfi Cafii ex firore nepos 2O3,3o.3S9,3S. erga regemßdus, (ß in parentes plus 335,2s. a fide regls deficit 590,14. nbsp;nbsp;ar ce fioliatur amp;nbsp;tn exilium relegatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;593,3 S

Bernardus Compofiellanuspresbyter 723,3 Bernardus To let anus praful Maur or urn Mez.-quitam in ccclcfiam Chrifiianorum confierai 240,47.241,0. ex Galliiscomplures viros dodos fecum tn Hifianiam ducit 2 42, 45. Eiuscbiius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;230,27

C. FZaminius in citeriori ffßania beZZa gerit ^7,7,17 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

C.doßiZius Mandnus maZe contra ?(rtmanti-nospugnansmuZZZatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sgt;/,4S-47Z,/iS

C.IuZi/ts Caßr, quador in ffißaniam mißus toSj^i/- prator 47sf,4g. heZZo Pompeium perßquitur 20/),/s.22/,2. Pompey Zegatos ß/b/g/t 22S/,S4.222,2O,4g.4go,/ß. Dyr^ rach/umobßdet 22.^,27,42. contra Pomp, adPharßZußeZiciterpugnat 224,7.224,2^.

Pomp.ßZiosinfequitur 22^,/2. Cordubam obdnet 22 g,22^2fl, 44. adMundam acer-

rime cum Pomp.ßZto cöß/git 22 g,4 fi./2/gt;,4. 'vZtimo Ilißaniares dßonit /jo,/S.(S^/ 2. Roma conßod/tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-///22

C.IuZßCa/aris orige 204,//. ßedum/omn/u ■tos,SI- Z/teraadC/cer.cdopp,22 2,//.222 22,22. miZitia 20 s,tg, dZexandrinum ^ i^ßicanum beZZum 224,42./2tS 20 22. dCaßarequavrbesinllßaniadenomina/a ^72,7-

C.IuZto Caßre confuZe cß diZZatore per quos Mßaniareda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^g 0,2s,/2

C. lu Zius fffginus PoZj/hißor cZaret 4 ^/ ^^ C.CMarqorigo c^ ad honores eueZZio p/ ^d. caufad/fßnf/onZs inter ipfumcZ-syZj^ß^ß^ cades eius quos in'vrheßecit ß7,2(S. i/z/gf/.

occuparenititur,d[anßedoexpulfi,gso,f2. in SidZ/am proßcf/citur ad comprimendos motus g/Sj^S’ eius dueZZurncum Petro rege c^aduentus in ff/ß^aniam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^(lt;,42

mors nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gS7dI

CaroP Inßans N'auarra hßoria autor 444,/7 Carolus C^agnus ^_yiZphonZb Caßo beZZurn mouet 20/,//. an duitatesc^oppida qua-dam in Hißaniis occupauerit, c^an pubZica ßrat am adS. lacobum direxerit 2 04,2^. ■^ o 1,27. Comités ^ Ficecomitesin Farra-eonenßprouinda inßisuit g/2,/7. inffi-ßaniam ingreßtsaduerßus Maures g2/,/7.

Cbrifianoyum perfecutio fub Cordab^ rege d03,27. fabDecio^Ealeriano 72^,3,22. ßfbDiocletiano 720,23. fab Domitians 722,22. fabüMaximtno 727,2p. f/b Se-aero 717,20. ffbTratano 722,3g.72d,gp. f rages in Sacralfis 2^3,2g. ad Eclefum 247,74- deSarracenisvidloria 2gg,2g

Cfoacarus fauias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2g 30

Ctdelifss ladatfs Alpboß El. medicus 2gd,g2 Cindaßanthus,velCindafuindus,Gottboram rex 2gd,go.323,g.7dd,g.d32,22.ddd,g7. moritar 2/3,33.7 7g,g. nbsp;nbsp;^^^ tempora

Pont, d’imp. Som. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;323,7.d3Ji^2d

Ctngafatiius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2g,gp.g7o^ip

Cinttla,ßae Cintbilla,Gottborumrex 2gd 2g.7dg,32. vide Suintila.

Conuentas iaridici Ilißania nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;777-27

Corbiliorexcapitar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7p,37

Corduba tanqaam cor Satisdida nbsp;nbsp;27,3d.

Cafari dedftur 227,20. ab Arabibus occU‘

patar 2p7,gg. Deferfptio eias dß^us

• 22g,2g.g7g,7d.pd2,g2. conditor 77,44.

4P3,g2.dpo,3g. reges nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do3,27

Corduba paßi martyres 722,27.703,32, dpd,3g

Cordubeßsecciefarefauratio d-dos 277,32

Cordabenßs epißopatas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g33,3p

Cordabefßs lt;iAIevpuita adifcatur 777,3p

quiéascotidda ^2,jtS.^2,s2.lt;fß^,^^^ f„ tres partes dt/littc7a nbsp;nbsp;j2,j 0

ej/aat/do collaps nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^^g

Pagratiamartpr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gß^ 22

Pamcas drißa,^ai^a/ddPttecasc^Pnecdo primas Naaarra •velrex, 'velpriaceps, i^ai»~ tas dax Chrtßiattoram contra Maaros 22j J2. SP2,f2. (Sp),Si- 7S4,¥7‘ ^^ßiß^¥- nbsp;nbsp;Ptas

vexUlamc^mßgae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^

Pardos vide /Peard^.

Ppdeßaaßaodas200 epißoporam 72^,^^ Ppißopas miraeßa ß^i arrogaas deladitar,

S^^i-f^. Pias temporis Poat, cd/mp.Pe-^aaai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^igyi2.(i24,2^

Par opa a ^aiéasprimo i»éaéitata ^,20. ia-ßiisaK»ameratar, c^ car nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s,2 jyjc

Paropadiai/io ^,.^2. etpmoa j,4ß. ter-mmado nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/s/,2.^/^,2f.

PuroßaPodemiie régis ^iia,marfpr nbsp;nbsp;g gP,2^

Patropias Paientmas epffi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;goi,^

Patpediam Papa epi/ioia aal Satica epi/copos ß^o,ß

Patpediasmartpr i./^,j2,^jßyi(i.go/,/g Parpppias Gottéoramrex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is ßy^2

J^7lca»dasmartpr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Po!,/j

Pa/da Ca»taérfa dax, Peiagii regispater, iaexiiiamreiegatar ^ggt-t). a pid:^ occialitar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dp,/

PajUay^/ae Pa/d/a, Pegioais c^ ^Jiaramrex 2O/,r.fjo,/g.j^j,./2.ó'sg,sj.got),./p aé

GaSacie ^ue Gat/ecite prou indie erta^ ^^i^-f. !ÿj^2o. ilefcripM ::p^,^o. popuh /^^ S2.ip,i. reformado nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi()o,t

Ca/itts (^ga/iina a/i'ati reuinijeunt nbsp;nbsp;nbsp;So^^^^

Gai/us Ho/dltanits Rom. dnp. ^^^/»anids regd lt;^'p(),4 0

Ga/iiis ^ robi/idfitn Imp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flt;i/^^ o

Gd/fpopidiinLufifania nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi J)lt;i,dlt;f

Giif/iCdtici Portugaüiam occupant dlt;^S,sr GaHicanum officium quango in f/ijpaniis cæ~ per/tjeruari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24-0^42.2^2,1^

Cargorü, Me/HcoladiduSy f/ijpanid rex ^Pj d-lt;^^Sd

Garfin Gomeefi pulchrumfacinus J7^,3^.

rex 2ii,2s,P7.j^7^i7.fps^^^.f^i^2^. 0^S,ió.yij,^7.S/a^ro. Etusbeda 2ri^p^ obitusfibid.^S- Fo^t.^^tmp.Rom. 337^ .io.ó^r^27

Garfias Re fend zus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dd.^i

Garfias Sand/j F.Cafiedd Comes, 'vxorem du-durasper proditionem ocaditur 22^,^/. lt;^07,j4

Gareus,SandiiMaiord F. T^uarra rex 7/^, ^S. Ranimirumfiatremz hdredttatepater-naßöhat 2jo jp. fratri Fernando inßdia-tur ^'^ tandem bedum indicie 231,^0. inuidia peenas luit p^Fd^Tt^. a milite contrafratrepugnaturusconfoditur 2p2,21 Garßas Tremulus ß Abarcadidus, Nauar-

$00,42 Gilimer Fandalorum regnum vi occupât 14^ 7. $4S,S. cumßatribusfunditur ^4^^ 41. aBelifarto capitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24$ 2r

Giraldus presbyter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;442,p.f^

Gifericusß-Gizerichus,randalorum rex no-thus ^42,^0. fp/,p2,40. -.^rtaÿus fit 5iSgt;,f2. Chrifitanos perfe^uitur t4P,iS^ imperiiperturbationemprocurât i4P,42i, in/Jphneamtransfretat 14^,2. Stdliam aßligit iasjS. j j0,4(I, Romamper^uai. tuordedm dies dtßoltaP 14^ j 2. $41, ^ 0. Carthaginem eiolo inuadit SiP,4 0. Crudelitaseiusinfuos $40,2,40. mors

^P,22

ladairitus/uosalgt;iara»t stj^^2^. co»uer-ßrurßfs iadaiz,ant fiäj,2s. ex Hißa-fiiâ pellaatar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;Po,so.ß0 o,/f

iadaoram/y»agogaif/ffißa»ia ejfuamdjufu-ermt ii7,is- Jadaoram ritus çfl mores fida,/^. Oihfceet/itas P(^^,j r.ßäj^/. t» regem confliranttam pcena S7.t,P2 ladatcusmons ‘-\^,^^-J 7,4^7 51,^^ ludice?uoaemad elige»dam i^ratroKum regem deledlt, eorum^ nomma ^ lt;pualttates

lagaßrenßs epiflopatas ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dpt7,r4

luhanas ab ^^Iba ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^^

Julianus Apoflata P/ißanias tenet opÿ /2 laliant/s Comes legatus Roderteiregts t^t,ty.

Laletanta^puincia duitates droppida 7^0,^^ Lambertus martyr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i2i^^./ß/,nf

Lamecenßs epi/copatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7lt;^,7)

Lampades in S. C^Paria templo miraculoß ac-cenduntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;So/i,2p

Lanifley ^ linißcy paImapenes yuos in PPi-/^^^^‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7iPd

Largußanusprinceps Catonemmuat in occu-

iMartyres Hißania S^o,t3.ffßS,i.ySi,i. Martyres oefodecira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 S S,17

dfa/draSueuorumrex . t4ff,3ff,.j/o,3i.

S42,2f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

C^fa^m^a Rex Numidarum, Carthagmenß-umfidus sp,47. Romanorumpetit ami-citiam /ff, ff. Eiuscum Scipione co/foqui-*^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3,31

C^fatrimonta fipeturbarumin regaü caujas ^/^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^ff,3-4lt;gt;2,It.4IJ,22

CMauta lt;^rabum rex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 7 2,.^

C^'lauregatus,quibufdam Mauracatus, Legio-»is amp;nbsp;{..Mfiurtarum rex 202,21.j j 2,4i. ffSff,24. ff3i),2s. ffff7,¥7’7io,io. Sii,2o. 'virginumtributo auxilia Barbarorum redt-f»tt 202,2S.ij2,f3.sSff,2/. Eius temporis Pont. c^Imp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333}P-ff3P,33

Maurusß Mahoma nundußmulans fis 1,2 o (.Mauri cuiu/dam tem er it as SzOjU.fiSi,/

^^gt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333,(7

Mirobricaquaßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4fft,2

MironBardnona Comes nbsp;nbsp;nbsp;714,3/.333,43

Mneßheiportus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 ff 3,22

MoabiasArabumrex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ff7,3lt;7

Modinum oppugnatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi/fi,2fi

Modigißlus ßu Modogißlus raadalürum rex

3 0 3,33-3 3 3,4P

Mogelt Arabum dux Cordubam occupât 173,

Molenaoppidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•23,34-7ffp,/,ii

Monachi ducenti vno die paßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;712.3 /

Moncat», Hißania mons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22,3 /

Monsßgni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23,/fi

Mons ßibmergitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31p,2 7

f^onsiilulat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^P,2 ff.3 32,44

Montis Serrati domus S. Maria dicata, mtra-

exacerbat 603,30. Eiusinteftinumbclium cum Teremundo Ordon/j régisfilio 217,3. mors 217,13.604.37. Eiiss temporis Pont. amp;Imp.Rom. 644,3.342,42.644,3

Ranimirns I. SanHq cJblaioril films, primus t^ragonixRex 227,20.60 p,23.7 iS, 14.323,4p

Ranimirus11, monachus, Aragonixfex 227, 34.223,3.334,47,721,32.323,27. pi'o-ceresadtintinnabulnm faciendum enocatos obtruncat 330,3, poft elocatam filiam mo-naßer iore/ht uit ur 223,13. Eius crudeli-fit^ 355,7,23. inftrumentum,quo Raimu-do Barcinonx Comiti regn urn Aragonix in dotemdat 820,20. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facctaßmplicitas

354,53

Raphael Tolaterranus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444,1

Recaredus ftue Ricaredus I. Gotthorum rex

173^7.320,30. 33 3,3^.337,21.623,27. 666,10.704 30. Catholicusßt 337,23,48.

Rodericus CiHaledonatus,latro dr fal/arius 1160,10

Rodericus Santii Pale minus epifcopus, Hißanix feriptor 443,4. quibus hononbus funcius 423,30.423,ip.4i2,3 0. nbsp;nbsp;Fins

opera édita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 23,3 3.433,4

RodericusToletanus archiepifeopus, Hißanix feriptor 442,42. regem in prxlio ßla-tur 274^24. caßrum CMiraculum Condit 277,41. febri vexatur 233,31, Sarracenos Cafeata pellit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;237,3 7-.

Eius Uberahtas erga egenos tempore famis 277,2^,46

RodertciToletani error nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 27,43.^4ii,io :

e_ydragonia regent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mUpSi

Rignorummons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2pyp

Stlingi Bieticaminßdent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iP7,tt

Silinguorum in Nißaniam aduentns/uceeßus,

amp; exterminium 147,^0. nomen a Re-chilane in Batica ex tin SI urn iPP,to SiliusItalienspoeta Hißanus $ii,p Silo due Sillo Lfgiond dquot; i.^furiarum ren ^^■z,ip‘PP2tJS. iSlt;f,4.tfyft,i0.lt;fify,.ff. 7^0i4f’^tj,i7. ‘vbifepuleus fSS,22,j(7, £iusmonumentum Ouetiiningreßu baßli-

Sirieq Papa epißolaad Himeritim epifopum 710,24

Stfipo oppidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2yj^

Sifapona duitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7172 jo

Sifebutusßue Sißebutus Gotthorum rex Chri-ßtanißimus 174,47.3 21,3 3.^60,17.^(7/, 4S.(730,14.007,1^.70^,^2. nbsp;nbsp;nbsp;ludaosex

Hißaniapcllit 3^0,30. Eins dementia 177,14. legesdua 7^1,42. mors 1/7, 17.771,40. Temporis ei us Pont, d Imp. 321,71.730,3s. nbsp;nbsp;^

Sißnandus,idew etiam Sifecundus (ß Stßi-nandus, Gotthorum rex 177,1.322,72. 7 73,2S.73i,27.7 7 7,2S.7o7,3S. Eiaste-• ptiris Pont.d Imp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;322,37.731,31

Sißbertus Toletanus praful epi/copatu moaC' ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 (^^hS. 7 74,7,G

Sifnandus Compoßella epißopiis 7714,20.

ptaeius Opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79s, 3 2

Sifnandus 11. Compoßellanus praßil,-tyran-nus , occiditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(7o2,i7 21

Sitalenßsepifcopatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49s,3 7

Sixtipapa eptßolaadepißopos Hißanos 71^ 70

Sobrarba regum epilogus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;711,40

Societatis Plißanorum inßitutio 1147,21. eiuslegeslegumqueexecutores u^S 1. reformatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^ÿ^^g

Societatis4Iißana conuentus Orga^ihabitus 12 O 7,11

Solis eclipßs 17^,17-217,32.703,23.733,13, dcfellusper d.'ias horos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pS’’ 31

Soles très Cordoba viß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 ^4,13 ,

Solomonisfupellex Carcaßone adßruata 747 quot;^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ Solorios

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^74,17.

gt; F 7,4F. nbsp;nbsp;quart um nbsp;nbsp;• t7ff,ff.7t7, .

quintum i7ff,[7.7ff4,77. fextu/i^j^f^ ^FßffS,2F. fipttmum 17 ff,4a. 7 ff ff,2 4 effauum c7F,r.7ffy,F. nbsp;nbsp;„o„i,^, ,^^^f

^‘^Fdp. decimum nbsp;nbsp;F7^iii.7ff7 ^g

■vndecimum iFff,77.S7o,io. duodeci’. mum 1^7,72.771,77. decimum tertium ^^7,F7-77^,tff. decimum quartum c7y 4 ^-77^, 27. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decimum quintum 177

^^•F7F,27t. decimum fextum*/SS,77, 574,ff. nbsp;nbsp;decimum feptimum 774,2 z.

eoncilium (_2Lrianum 7 74,7 F. Toleti plura concilia celebrata quarn quavulgo ex-rr I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FF7,rF

7oietanum officium 240,42. Eius com~

mutatio 241,70. modus (je-ordo breui-ierdefirtptus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^^^^^

Loietani office liber in ignem conieFFus, ilia fus ”^^^ßf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242,1,^

Tomyris Gotthorum regina famofà 17p,7ff.

l'onantiusPalentinusepifcopus ^ s ff 7,47 Tordefillani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7ff2,7p

Tor defy lias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff po, 4 g

Tor^uatus Pauli dif^ulus, martyr, epifeopus Accitanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff P7,tff‘7pff,iff

Tor Quemada oppidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff pt,4(7

Ton^uis aureus Barcinonenßbus coneeßus ^4^,7

TotilaOfirogotthorum rexFtaltam impugn^ 17^,10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fapiusproßgauit 92,45-474,23,27Apo, 2 0. ßuoruinßditsinterfeölus 93,15.473,2 0

Virtus Iulia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t5pi,i3

Vißum a Ferdinando Loccupatur 232,41 Vifenßs epißopatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;499,27

Vßgotthi 303,3. quare Veßgotthi.

Vitellius Imperator nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9^27

Vitericus, vide Viölericus.

Viti^ Gott herum rex iSp,4.323,8.374,43, 54AS4,34A^7,8.708,23 Fafilamoccidit 374,47. Theodoßedum excacat 373,4. Hißania oppida muris nudato(ß armor um v(umtollit 183,34.373,21. eccleßarum priuilegiaviolat 573,32. oculiscß regno priuatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 po,31^37 3,47

Viti^diHa quadamßuo autore digna 323, 7,31. effrenisimpudtcitia 18p,37.323,1p. 375,10. ßelera (ßßaudes 183,13,34.

130,20. ßlqcum,.^rabibus contra Rode-ricum regem pugnantes, demum a C^u^ interfeöli 132,33.200,34. obitus 130, 35. Pont.amp;Imp.tumquifuerint 325,38. lt;gt;35,2

Hrraca AlfonßVI.ßlia, Caßella regina ä30, 14. nbsp;nbsp;Alfonßo Aragonia regi nuptum datur

2415,3 o. Caficllanos in maritum concilat 248,11,20. nbsp;nbsp;Eins impudiatia 333,43.

irreuerentiaergafiera(fipeena 334,14,22

Vrfinianum a^undum paßt martyres 522,40 Vxa»a oppidum 437,27. Os 0uturn diölii 757,2z

''^allia, vide VaUa.

y^amba,vide Bamba.

V Anthus T^ebnßenßs 442,44.43 3,13 “^ ^Xantippa fions Pauli aureis literisperjcri-

Pag.^i^jVerfu 14,lege iy/ttjro.ex Orofiilib.i,cap.8. P.ö’j ï,v.2p,£««^'^^«?,autred:iuS, S’rtn^i^f». nbsp;nbsp;nbsp;p.0'45),v.f i,Hac. l\lt;j^o,v.^,legitü]: ta^afierunt.-Karn,praat etmin libro quofu' musvfi.’lèd particula caufalisaliquid deeflcfubindicat. Proinde ca qua: in Antverpienfi exemplar] reperiebamus, addendafunr, vthocgaólolegatur, ia£laf/er»»i,nehoßü iüopottre(fir;tn que/» t^ne/u mu/tietiamctuiumfi miferuni.'/ia/». P.yySjV.yjvideverum rcétias,potior anfertior. P.824,v,2, tu/ïgmèw. P.^99,v. 3 ^jToa/inü. P. i o o i ,v. i (^,regionestra/ts Suphratem (^Tf^riut/tatprouinciai fectt. Sic enim eftapKd Orofium, P.iz}o,y.} },Jupp/ex. Lcaioiaüqax faDC,qaiuisfacile cmendaucric.

734 nbsp;nbsp;nbsp;' FRAN		GISCI	TARAPHÆ
.^n.Chrt/li ^	Sanxias cj^aior,^.	'annis44.	ld	Jlphon/us i^‘.	innisS.
d	Jüajwirasi,	annis 4^.	^7	lacohus^.	Annissi-
7	Sa^éHasi^.	asnis/f.	ig	i^lphonfus li^.	annis^’
ƒ	Petras i.	annis d.	ip	Petras ii^.	amus^t.
P	Alpbo»jusi.	annis 24.	20	loonnes i.	Annis d-
sa	Pajimirus^.	annis 1 jf.	■21' Martinas		4)101514’
SI	Kay mandas cam Petronilla	annisis.	22	Ferdinandasi.	annis lgt;
12	t^lphonfas ^'.	annis s^.	2!S	Alphonfusc.	anni542.
■IJ	Petras^.	annis 2 i.		loannesü.	annistt.
	lacobasi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;	annis ff.		Ferdinandas fecandas annts tri^mti 10
	Petras i^.	annis 10.		ßptem.

^36	LVCll	MARINE! SÎCVLÏ
P'xu^a. '	Torres.	CaAeduFetred mari. ddra,mariA»gt;u»t.
a^rabita.	Pamp;^tob/ur».	^ibomum^marstirnd. Deltas,maritim»/».
iVerecffa.	^lom/uf» »s^rAi»gt;^- A'uA/ot ,marAim«t». So/obreda,mariA^fgt;
In montibusäutem Se afperisîoeis quos Aîpuxarras appellant,(unt:
AbuAdd.	Vaha.	Org/ba. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlma/tia.
MarcAva,	Ogiiar.	S»g»ebal«m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faris.
.eliucirar.	Xobe/es.	Sera/dabres. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft alia co/»pl»ra op-
./^ridaras.	ferrera.	firordam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pida par»»la,^»or»/»
Seka.	fuebera.	Texora. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t/om/Ka me lateat.

S.Fincentius.	S.Ianuarius.
S. Laurent tus.	S.Primitius.
S.Ficlor.	S.J^antilianus.
STronto.	S.Enotus.
S.lftitius.	S.Cacthanus.
S.Apodonius.	S.Frontonius,
S.Linxius.	S.Optât us.
S.Suceeßits.	S.Seruandus.
S. Fa iß us.	B. Germanus.
S.Martianus.	S.Facundus.
S.Frbanus.	S.Primitius patres.
S.Publius.	S.Felix IL
S.Matutinus.	S.Cericus.
S.Caßianus.	S.Anaßaßus.
S.Felix.	S.Faußus 11.

S, Januarius J J.	S.Eugenius ,primus ArchiepifcopusTolcta-
S. Marti alls. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'	nus.
SSperatus.	S.Aotlus.
S. ?(atalius.	S.Eugratia.
S.Cerinius.	S.Leocadia.
S.Beturius.	S.Eulalia.
S.FelixJJJ.	S.Chrifie/a.
S.Aquiltnus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/	S.Sabina/oreres S.rincentil.
S.Latarius.	S.Julitta,ntater S. Certci.
S. Januarius J J J.	S.Digna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°
S. Florentius,	• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.Generoßa.
S.Fruffuofos.	• S.Beßa.
S. Augur lus.	S.Donata.
S. Eulogius. '	S.Secunda.
S.Claudius.	S. Europa martyr amp;virgtt.
S.Lupercus'.	S. Cent alla.
S.Ftfforicus.	S.JJelena.
S.Emetherius.	• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.Nunilonia.
S. Celedonius.	S.Alodia.lorores.
Hi omnes Chrifti Martyres,vtexcorum vitisapparct,fuerunt.Eftauremaho- xo
rum ingens copia,quam,;	neledoribustædiofimus^ætermittendam.duximus.
Habet hoc tempore Hifpaniahas i^iuerfitatesjopulentia amp;nbsp;profeflorum cru-
ditionecelebres: ƒ Salmanticenfem,	ƒ Siguntinenßm.
a Complutenfim.	ä O/cen/em.
j ColimbrtenJem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ^ Pincianenfem.	7 Jlerdenfim.

11 tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DAMIANI	A GOES
Murex^J/uepurpura.	Palana faliia,at^earundem oleum.
Coccum.	Suberum codex.
Sme^maJiuefapo.	GaSa.
^lala Medica,ßue aurea.	Saccalaurtno.
^Ïala Citria.	f/yacinthi.
Mala Graftafa^ßue Punica,	Gagates.
Cjdouites,/iue (vt barbare dicttur)codigua-
Oüuacondita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(turn.	.dlaba/lrum.
Limoues.	Coradum.
Cappar^e.	Cortahtreina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10
Prunapaffa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•	Spartam.
t^mjgdala.	Pe/Zes multorum animalium, adveßesfuf-
P/uet.	fukiendas.
Ca/ianea.	Jurum.
dycjrrhi^.	Ferrum.
/iuifum.	Chalpbs.
Caruif.	Stannum.
Auetbum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,	Mtnium.
Cumiaum.	Argentum vtuum.
CorianoUjJiue coriaudrum.	FruPifus ^uo^ue dtuerfirum^enerum,fiC’ zo
Tb^anifiüti. •	carocondtti.

r	Garcias Simenius, in Fegern eleHus an.		S	IgnicusArißa.	^31.
	D,?I^724. obqt an.	71^-	d	Garcias Ignicus.	S70.
2	Garcias Enntcus,an.D.FI.	75^.	7	SanHiusAuarca.	Spi.
i	Fortunus Garcias.	S02.	S	Garcias SanHius Abarca.	Igt;^7gt;
4	SanHius Gardas.	SeS-	ƒ	SanHius Maior.	fida.