REVEREND! VIRE
ERVDITI ONE, S AP I EN TI A ET , ^irtuteprejlintu, D. Gerardi Omken, Superinten* I dentis Ecckfiarum in ditione Megapolenß, ßliOjVrMcißo Omken,OaHid Chy* tram. S. D.
EMPER NOBIS in conjpee^u ßt Julaßuna /èntentia Greed ‘Verjiis^ ^^X^ A'O-cureiiv Ks^ TîÂoç'sroiee 3^9. \^t ^^ifnuUeenoßne prindpiu dD^G ^^ximuSylidn omnibus uitee conßlijs^ ^^^'^^i, er a^ionibus, quas nobis t^ ^^ipfilutares e^e cuptmus^ neeeße c/i^ ^^co exordium capietdiuinitusno^ ^^'^ mentes re^i ç^iuuarit Deinde ^^hneßnem à Deo conditi ßmus^ Û* ad hune ußm utta nobis dafür z^
^ ij
-ocr page 4-ffrorogaturyUtDeufnueraat^idofi^t
Z^r ifi^ocatione y lt;^ p ip officies ce^f j bremifs, ctomnia uitte conJiliaadiUn^ » ßrdnJam Deigloria/n rc/crMH/s, i
£(ßau(e/n\Eib/iid^!io^ßniori^ ' aliijtiam Det notictafft reünent, ui P^^ * toJcnbityDißefttibiis buneßnem ff^^ ' dp ne prop^eum eß Jebere , ^^ / DEO GR^T^diarep^ gt;
DEO GR^T^fian„ ) poßint: ta/ttett nobh’ ifi Eceleßa Qri^ ' ßi. certa Joélritiaßripiis comprefnn^ '
Ja imme/Jô D EIbe/teßdo comffti^^ data cE ^ ^uam uultDet/s nera^i lt;^^ ^ftidoft^ ^ inuocationts, t^nojrof rum ßudioru/n lt;^ at^io/tut/tregubi^^ ZT ftor/ftaffi eje^ Eßi^ititr no offifich gui in ßudi^s uerß/ttitr y ex proßß Dbeolo^juturjùnt: ^am bieeboM
-ocr page 5-ft
^^w uita alijs lt;^uolt;p artihus tndtgectait ^^f^omnesyfiuiß homines dia^ acpcr» ^^^eri uohmetali^uid temporis difcenf ^^ueradeDeo doélrinæ tributndu
^^itnteîhgunt. Cum^ agnido t^ inuo ^lt;^^10 Dei ,lt;(^Filij ipßits Domini not hieß Cbrißi pertineatadomnes ho ^^nes i^ ad omnes States : nece^ e/i him tenens puerorum animis inßri ^^rinam de Deo, praßrtiin in Dcf ^^ißaDeii^ Schölts , ipiceencodes ^^drincecoeleßts eße debent. '^
I^are in bac Scbolapro me: oßlf '’j tationc propoßii auditoribiis funtf ^^do^rinæ diuinitus tradifee, dßrb ham in paucos locos, ^ addUis deß^ ^mbus eruditis, ac partitionibus, 3'^‘W à meis 'Preeceptoribus Luther ^°)I^hilippo^SnepiOpCtFItclorinodi iij
-ocr page 6-âiciiUupt'dtam. 7^ec Juhito hune co^^ JènJûm eJJc Cathohar Bedefi^D^h cum quo etiam cougruit Cotißßio X« ■ verendi uiri Putris tuiyCtillußrißiifto^ rum Prificipüy Emeßi amp;nbsp;Francfh ß^atrum^ Ducum LuneburgenßuitU^ Brunpuict^c. Qm ^ Bapeßm y f’^ quo te adueri Dei inuocationetn, eilt;^ hatte dodlrtnaßde ampleéiendaitilu^ reiurando adßrinxißty teßesßerunt' Di cumßetetate nominisßt^edJiaßd ç^dodlrinam deDBO^quam^e/ft^ pore Conuentust^u^ußam,C'lt;i^i^^^ cepSyinterßmmapericula cßßißntf tibi commendarunt,
Dßautem Patris tui,uiri dod:iamp; fiptentis,iudidop'ermttto,dnexhocli' bello,autalijs,uclitfeßimmam do^rù na à Dcotradita co^noßere: tanta cùm
-ocr page 7-f«wjciam de omnibi/s Lócf^ do^ritilt;e-^^^ißianisjententiam ipßus cum con f^ßiCathoUcceBcck/tic etcommuni ^onßßionc Saxonicarü Bedeßaru^ ^'ianti^ÿ-ego ampledor, cougruerei ^^ijcbarißime Franaße, büc libeîîum ^(iiecheßos iiijcnpß. Bam (Juo^ucob ^^ßitmyUty dun nuper magna cum uoîu pfate Ç3quot; admiratione cor am cognouc' '^'n^te diligenter et accuratefirnmam ^odrinæ coeleßis, àFatre tihi pro^ llßtam^teuere : tuoBxemplo ^alio i^otp^^dokß entes ^ adamorempicf ^lt;ttK ^ diltgentiam redê dijccndi Ca ^tcheßngniutem.
Hic libellus primumßudio ç^ dif ^igentia pij lt;(^ dodi iauents Simonis '^‘iuli coUedus eßyCX praledlionibits ^fitecheßoSfin epuibus Fdethodum UC'
lt;^ Hij
-ocr page 8-Ÿx Je DEO JoJirin^ey breuitereo^ prehenßm, er uelut iSTtrepEi Locof rum Éhcolo^qicorum 'Phih^piy audi' toribifi^ trader e co naban
Spero autem totam vroru'urutri'^i * ^loce/b^rma etmethodumdoärina, ^uam à Preecepforibus mets accepta propago, ^ Éocorum, aepraap^ Virfatumfiriem ac Defiütiones, Lc Eorihus utda ^ ^rataißre, Bf^^ acßlidter uak. ß^oßoebi/y ^finD 7^ D, E^V^ Dtei^»E/ouembri^f Quo ante annos 1717. Judas M^d^' blt;cns 'Eemplum Jerofolymoriun äb t^^iüocbo prophanatu recuperduit, etpe/lum diem Enca: mor mußt R^'' noualiu in/htuit, utmemoriafuiramiie coRruationis et inßauratioms Eceb ßa omnium temporum eelebrarttur.
-ocr page 9-^POAETOMEN A
V T IL I A.
^rxd^ue Qatcebeßn dißif
^^^ONDIDIT DEVS HOMI*
’^^^^^^ b^^ credtura riitionales.ciuAui i^_M /“‘‘’” bonitAtcm/apicntiAm, lU^ciatH
CT «(tim,tn omni £ttmittttecommu* ^‘''^(‘•sya.ijuibiKtticijiim dgnofcatur O' eelebretur. ’'« immoifi bonitdte gentri hum^no [e putcßcit, w '‘i*'i«rti{doi3«fjd, in librK Propbetarum 0 ^poflo ^‘■iin,inyriqunm folumunit cA honumbia agnofei, '’“oan/oü errekî’Mri, Seum^imèetummAndeitf ’'•'^'inine^bxcforipid Prophetiirum 0 Apo/foior« h^niMiiintjCogitcnt,tdijspropon M 0 interpre* •oöir.
Proptèrb^ccaufiim nece[feellc^e^cbohi,mc[ui* ’'” liter« docejiwur, er lingii£ dc artes ntct^ari£ ad '’It/lts dóftrin« expUcationem^o nd Picipublic£ ac i ^'^^ivwinisoprmnt£con[eriiationem, tradantur. 1 Pr«cipuè igitnr jinguliad d^cendum moneamar
A K
-ocr page 10-trä,dil:äM iludiriydifci.O-propdgirt. //
Mdtth.i^.Aetemui Pater de cœb iubet Midi Ff* lium,HVNC AVDITB-iieccjleejiigiMconM nes feu doiirinam Chrißi, mPUdngeli(lis,Pro^^‘^‘ CrApofioHs defcriptam legi,cognofci,ey alijs toÿio* fcendamperf^icnècrdifertèproponi. '
i.Tim.^. Attende Icïtiom er doélrim.
Coloff.^. Sermo Chrißi hlt;dgt;itetinuobisopulents ctim omni fapientta,
lohan.\4..chrißustulgt;etferudri,hoceß,diß‘^. ßadirt permanent ßtum, er amplißimintprotnift'^ eiddit,Ciu6d eußodes ßae dodlrtna ßntßiturt do«ittgt;^ hao'ttmplaDei.
z. Timoth.^. Apuero facras litertu MUffifA^^ poffunt erudire adßlutem . Omnis enim Stf^^ ^« 'sn/tvçoç utilis cß ad docendum ejt’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Deinde, hic finis fit nabis in difeettdo (J ^^^^j^ fropofitus, utDetvmre£leagnofcamus,amp;amp; ip/ius illußremus,i.Cor.io.IAiitt. 5. i,Pti-^' ^^^
TertiojUtproßmus P.cclefite Dti, ‘^^f'^L^ (iruationemminilkrijEuangelici, orÿ^. Ecdefite. Tit. 3. Difcanternoßri,titpoßi’^^ °‘r^j^ per thus praejf•. ad neeeßarios ufiuf,ne fint
Quarto, ut tranquillitati er/'^‘^^^ ^^‘^1 ^„^ quaihofpitiumeß EcdefiteDei, prono^to 0 uocatione,confiulantus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ii
. Quinto etiam, Vthonefiiim locumhit° nbsp;nbsp;^
uita,ui0ium,eAticceffiaria ad Uttam
-ocr page 11-^)(oitfc^Minur: t^ó^isv quot;^ ii Tjrea^ da,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*.
Stlt;i prindpalK finis ftniper nabis in conj^e^lufitt '‘litUcetyVtn Dei agnitio er celebratio luxta doUri ^inUbrisProphctiirunK^ ^pofiolorum tradita, ®w* fimms, in Cadchefi comprehtndi folet. idiocy ^fdiAcurd omnium noftrum efifi debet, ut Catechefin, ^^^WMM.ó.Primkm c^ult;erite regnum Dei.
^lt;e eßoptima ratio dtjeendi doélrif namChnßtanamf
Dwo [unt pracipM infirumentd, (luibus uerd çf mim Theologie cognitio pardri potefi.
*• Studimn,feu lJieditdtio,feuquot;Diligentid in difceitt 1^0,
^•' Prperientiifenu^â^iç,quddoShinddtfeen^ ^perceptd,dd ufum trdn5firtur,in quotidtana Inuót ^^^^one,incogitdtione denofiris pecedtis er poenig, ^petendo er expe^hndo duxilio Dei, in no fins fin» ^^^t^rldbonbus nofir£ uocdtionis obeundis, infenfu P^iiedrumcdldmitdtunt,indoloribus ortii exdgnix ’‘oNfirieDcj ddiierfm nofirdpeccdtd.Deni(^inlt;iUQ« *“i«nis exercitijs penitentie.
Studium'
-ocr page 12-Sitdlium nero Tbeologicufnßu ^^ r es di/ccnJi^hße Recalls ^ubementur^
Ï. FINIS STVDIORVM fimperf^'^ tonfpcâu, uiddicet, uera Deiagnitio er edeiri^io, utfcrtptumeß,Oinnid«idglorieimDeiflt;icitc.Mi^^^ finern omîtes difeendt bborcsreßrdmus, er ^'^o^^^^ ardentibm uotn 4 Deo petamus, ut ipfe neßri ßii^ Spiritu fanék fuo gubemet er ddiuuet. Utdli ot^ fludiii funt fiilutlt;(rid,niß 4 Deo mentes regdiitur.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Deindeprinucuraßt,ut TE-XT'^t''^ B1' B L10 R V M nabis fantiUarißimum reddM, (S
* ^uo folo uultDensdodrinSde uerdßiiägnition(amp; teternd ßtlutenoßn fum, er per UdionêTextuf ßt^ Verbi fui.dcccndit tn noftris mentibus rMim Ituxtff ethos motusjpirituales. Quotidie igiturminè(r'‘^* fperi idiqutd tn BibHp legamiu, er ordineer tuelxii^ tnits.er pr£cipuddièbt erhißoritis, mpiahsCiit* ebefeos, feu in Locos commutes,qui fumimm dolirint contineiu,digeßiss memincrimus.
III. nbsp;nbsp;nbsp;SVMMA DOCTKUUAE ChrißtM, continens pr^cipuos Articulas pie er erudite cx^b catos.dnimo complechndu eß, ad quam onmu ,qiif in Theologialegimus, difcimus,dutdocenius,dextrt ■ referdinus. TdUs fummd daélrin£,uc!utprolixior Ci techeßsjin Libro locorum communium Philippi cob le^cß, quem ordinè,er uffiduelegdmiiserre‘cgi‘ mus,
6
^yiontcf^utraäoilrinäutlut corput guodd.mi i«ff^«m tnirno mßrmemui,^ proprietattm acptf ^mutent ordtionis in txpîicdndo, dUquantum no» fe fdremii^. Ac prodeft tdnt (per nullos atios cSoKO» ^losid) ddolelcentibus dlpicl,O' iUud Plinij dccurd» ^itniftrudri,quinionet,ïiOïi AïVLTA LE» GENOA ESSE, SED MVLTVM. » i’ll. Ad dißmddm O’ docendam cockßetn do ^w^mnece^drid tß Didlefhcd, item copia reihte, ^oprix opirjpicuxordtionis.P.xercitdtio dijputdtt. ^iidi(ulinff(je Gr£C£ o Ebr^e.Leiho commen» ^tcwn.HijlorM'Ecclepa o intperiorwm.Deniqut *014 Pbilofophid. Sed de hls alio loco dicendum elk j N«»c undin commonefdihonem dddam, Vtilißi» ^•ntllc in omni genere arttum, dcpriecipuè in do» ^^iind clt;xl(lltdifcendd,Ka,T^^riinv,hoc cR,tdlem ßr ”'^’gt;1 i»^Mionis,in qua mud uoce audit onbusdoUri dineer tos locos diftnbutdtraditur, ernieißiman» Stores, w, quxdudierunt or didicerunt, reddere cr ^fdtufc coguntur.
quot;^ropfer luttas cau/às Catecheßs hoc ^^j tahs^rmain^itutionfs, tluceßt fw Examen, in Bccleßa ujur^aturi ßd^Qnatfuntutilitates Exaf mmumin^enere^
i. EXi»« -
-ocr page 14-Il Exitminii jugent in difcMihM diiigtntuin, w*
II. In Eccleßa neeeße eß fingulos hommes (ilt;‘
sreconfeßionumfueeßdei. ïdeoinprumtim^ccltjii
inßUuebantur Examina, m quibus Catechur»eni,fsi*
111. Adfidelitatem Pajkrum amp;nbsp;docentium in E^ ckpa pertinet,fctre quid intelligent, quonwdo fro* ßeiant difcentes.
1111. nbsp;nbsp;nbsp;Examina Mum curfumßudiorum continét i intra metae certof, ne udgetur er aberret.
V. AdiguntaddifcendanecejJdriacruttliafOmf“ nbsp;nbsp;^ fis non neceffdrijs er mutihbus. plcrunq; enaihid^ nbsp;nbsp;nbsp;( »ecaait,Ncceffdria ignoramus,quiano MC^ ‘^‘'‘ dicimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Vl. Corrigent erroresprins animo concef tos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ VIL nbsp;Augent acumen ingeniorum erßrmant ladi dum.
V lil. Alunt er augentfacuhatem loquendhtyß eundiam extemporalem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ l'X. Adiuuantmemoriam ,utea, quipetcep^f nbsp;nbsp;^ prompte er celeriter,ubirespofcit,redderepoßit^ X. Toüuntfuperbiam er inatiem pttfuafionft nbsp;nbsp;nbsp;। idodiriMacfipientüe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adfup;
-ocr page 15-^1. kifu^fdcluntidcownunKiitionm fammii ^hrMniMon in omni uita.
Xl I. Formant pronuntintionmfeu uShontm, wt ^'gt;itTtmdauoce,uultu,cr uitandis gejitbuiineptis. Xni. CoHoquM dt doSrinu falutari,dulcis confa UiofuntbonarKmentium indoloriiiK orterumnis» ^iinM(eriiierfudicitUT,\^v^^ç vQO'iotii «iru iet-ïjoiAoj^i.
Xiui. Sunt iwAgo caUflii iUiM fchole,in ^na c« 'ünmditmwDodoremjüiü Oct er cum Przeepto ’te nojlrM,PropbttM er kpolioUs coUolt;lutmur, ey ^ireddenUspluntabeisdifcemut.
Hi« utilitdtfj récit Aui,ut cum pleri^i udolefcenteh ^^\gniuiA,uelfuperbilt;i,jugilt;tntexlt;tmina,41i(iuM bo* ''^'nmttsidiimorem x^fiti^i^trtuç, fut Examm«, '*w in etterii irtihwytuin ucró pradpui in dodriM tlïrijlwiMjtxHfcitcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
(^c^tßcMjaccrtitudiniiin , do^lrinaChrißianaf • »
Canfa ctrtitHdinis e^ dutoritM, (3quot; pAtefa^ho di« *'’'lt;gt; ^««extot in Iibrw Propbetamm ^ Apoßolo«
, *^óddHtem foldbicdodrinnpi «era, certac d» ’‘^ttJfentHr, L MiMCHiapropru nature dium« omni«
1
-ocr page 16-er omnipolentîs, utrefufeititio iwrtuoru/n,rtpt^ fuscurfu^fohi z^pmilu, quibuifoUdccbmx Chi* ftiMi confirnuta eft.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Vniucrfulis experientia omnium piorti in ^m* tidiana inuocutione or (xerdtijs pœnitiiui£.
111. nbsp;nbsp;nbsp;Antiquité.
I in. Vatic miel iftuftria ^ perf^icuel'de nbufM^ ximd,de uoluntattDeijdeferiei^miUMcnftui im* pertorum,qult;e omnia /ic cuenerunt, utpradù^aftnt, V. Ipfum genus dodrinx, patefaciensarMHetiJ ignota,humanlt;e rationi.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;Miranda conferuatioEccl;fi.e.
V11. nbsp;nbsp;Odium Oiaboli aduerfus heme doftrinem. '
Vi nbsp;nbsp;nbsp;II. Series dodhrum er mftwratorudodrme (ominuayinde uftqueab initio generis hummi e-c. lt;nbsp;j Uadknus orÇoÂi’jXf^ee.recitatafmtt. ï^ücfuiK’ liMmdo£lrtneeChrifttanee,breuiter zy perfpicift(X‘ ponemus.
Defimtio autem dodrm» Chriftia-M,ex coacerMt tone partium commodiftaxf f^*f' tur. '
CAT^
Catechefis, feu
*VMmA DOCTRINAE CHRl* ItiMg, tertii methodo comprehenft^
doclrm^ Chrißiattie*
| V AE funt prædpuæpaw M t^s umuerfç doering Chri jd^J ftianæ,LEX,feu PræcepW Decalogi ,EtEVANGELi* ®J^ feu promiffio gratiæ Dei SC uitai ^twnæ propter Chriftum donandæ» ^ifcrimat untern mterhiecduogeneradoilriitigt 'i'‘’gt;iaccuratißime in^cclefiddbommbui pijsdifd^ '^^igh er retmeri néceffe eßt inßd in locii de Ltÿt delußßcdtione exponetur.
^lt;^pojjun( ad hge duo genera,uideUett ddLtgem amp;nbsp;^Kwgehum,plert(]i; ^°^^ Tbeologici apte refirri. ‘d timen, ut Summe, dodriHtè amplißime, inplum ^^bra dißtibut£,iÜußriitt er facihui ab adoleßcna ™w inimo injigi poßit,fint in conßpeiiu D E C E M ® CI pr£cipui,adquos omnesfacraferipturæpar *2gt;°gt;nnes lediones,cociones, er ßriptaTheologica^ *^^reerpr^(fii(f reßrantw,.
-ocr page 18-SVMMÄ DOCTRINAS ■P^RT£S SEVLOCl “ doéirifKeChrt/îiajiæprceapui decern ßnt.
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DcDcOjSC tribus PerfonisD^ uimtans.
IL nbsp;nbsp;nbsp;DcCrcationcmundi,Anglt;!*
lorum SC hommumt
ÏIL nbsp;nbsp;DcLcgeDet
ÏIIL DePeccato»
V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeRcmiflionepeccatoï^’”’
feu lußitta in Euangdi® promifla.
VI, nbsp;nbsp;nbsp;Dcbónisopcribus,
VII, nbsp;nbsp;nbsp;De Sacramenns, Bapoßno Öt
' CccnaDominiï,
VIII, nbsp;nbsp;nbsp;DePoenitenna,
IX. nbsp;nbsp;nbsp;De Eccïcfia,SCdecruceacco« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folatiombusEcdefiæ’ ’
X, nbsp;nbsp;nbsp;DcInimcnalitate^dcRcfnri'^ cflione corporum,R dw
ÄTtema,
Qjiod
Christianas;
^od eß dißrimen inter dodlrina/n Cbrißianam ç^ reli^ionem Ethnic
camßeu'Phdoßphicam^
Ethnici feuPhilofophi famorcs, ut Cicero in Officiis,Cato,Scneca, amp;nbsp;alii fimiles, r etinent partem Legis diuinæ, feu præceptorum Decalogi, de virtue tibus et de externis moribus,ergaDeû ^ erga homines^honeftè regen dis: fed ^0(Srinam Euangelii de Filio Dei,do« *”100 noftr o lelü Chrifto pror fus igno ïant,Et contra noticiam Legis,naturae *nfitam,appfobant cultus Idolatrrcos *nonftrofac multitudinisDeorum,
Chriftiani autem, no mo do Legem ueimtegram, ÔC iUuftrem: fed ctiâE-'’angelionhabcnt,àuero Deo,GÙman ^ea ignotum effet omnibus creaturis, VatcTadum,quod eft dodlrma degras ^bÛeî, dercmiffionepeccatorumjua «icia 6lt; uita seterna, credentibus Graa ^s,pr opter Filium D ei D ominum no« ‘uumlefum Chnftum,donanda»
B ü '
-ocr page 20-SVMMA DOCTRINAB
PRIMVS^LOCVS^
DE DEO.
Hcätaßmmafn cïoélrinlt;e de Eßn^ tla dinifia^ç^ de tribus TerJo^ nisdiiiinitatis.
Quid eß Deus f
DEVS eftefTcntia fpiritualis fntcll^ gcns,ætcrna,lîcrax, b ona,iufta,niiferilt; cors,cafta,libcrrima,immenfe potent tiæ éc fapiennæ, aha à mundi corpora bus.Patcr çternus,qui Fill um imagine fuam ab aeterno genuit, 06 F i L i v s ima go Patriscogtcrna,Slt;SPiRiTVS SA^ C T V S procedens à Patre QC Fffio,®^ ^tefada eft diuinitas certo uerbo, Quxfimul condidit ac feruat cahim 6^ terramSComnes creaturaSjö^ingc* nerc humano colligit fibi Ecclcfia, ut ab ea hæc una SC uera diuinitas, iuxta uerbum perProphetas Ö^ÄpoHoIos traditum, agnofeatur, inuocetur, àC in uita xterna eelebr ctur,
Hw
-ocr page 21-CHRISTI ANAE. »•
Hirte defcriptiontm D E1 crudité (y^pUi Pnect^ P^óre compoßtam, ijßiem uerbiSt ^uibi» in loco dc ^to (Titditticß^difcMnut.
Qjiot funt perjôtiæ Diai^ nitatK^ nbsp;Tra^
Pater,Filius,0^ Spiritus fandest Qjude/l Pcr/ona^,
Perfona eft fubftantia indiuidua,in* *^nigens,incommunicabili5, nó ruften ^tainaliOf
^r tantum tres 'PerJonce JDiuinitatii tt^noßendte ç^ inuocandceßint,
amp; nonplures tfeîpandores^ lt;
OîiiaDeus fie fe patefacit,inBaptif '”0 Ghnftijô^ inftitutioneBaptifini no ftnAalüs teftimonüs,
Fundainentum äutem totius doAri ’'iTheologicç eft hçc fentêtia.Quod ’'on aliter fit deDei eftentia Slt; uolun« ’ate fentiendum aut docendum, quam fient fe Deus, in fuo uerbo, per Pr o^ Phetas 06 Apoftolos tradito,patefecit*
B iU
-ocr page 22-PATER eft prima perfona dminita^ tis,quar ab æremo genm't Filium coa^^ ternum, imagmemfuam, Ôôunàcuni Fiho Slt; Spiritu fandOjOmnes res ex ni bilo condidn 06 conferuat.
FiLiVS eft fecundaPerfona diuini* tatis , genita ab çterno à Pâtre, 66 eft fubftantialis 66 integra imago aterni patris, qui Filius poftea fait inteteei* for inter D eum 66 primos homines la« pfos, 66 conftituius Mediator aflîinv pfitexuirgine Maria humanàm natu« ram, fadus eft uidima pro nobis,S6 per eum aepropter eumfolumdatât ab æterno Pâtre Remiffîo peccatotu, luftitia 66 uita æterna,
s P i R i T V S S A N.C T V S eft tertia Per fona diuinitatis, ab æterno procedens à Pan e et Ftiio,ô6:mittitur in corda cre dentium, utluccm rede agnofeentem Deum in eis acc€ndat,66 ueros motus, amorcm,uitarn 66 lænuam acquiefeen
tem
-ocr page 23-CHRISTIANAS. n
tctninDeo,6^ omniumuinum cofor« miutem cum ipfo Deo inftaurct.
Qugdefldifcrimen inter T^afei jeuGigniy«^ Procedere^
Nafei eft à Mente. Procedere à Vo luntate. Sicut enim mens humana co* gitando format imaginem rei cogita^ is ’. fic Pater aeternus fefe mtuens ac co ^^^ 8*8™^ imaginem fui fubftantiale, Huæ eft Filius.Deinde ficut uolûtas hu Iliana habet impetus, 5c cor gigmtSpi i'tus,qui fpargunt afteeftuS flammasî Sic exmutuo amore, quo fc complex Guntur Pater ÔC Filius, fprocedit fub* ftantialis flatus, qui incendium amoris Ï)ei ôtcæteraru uirtutuminnos per* feu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
Quare Filiifé dicitur^^ay^ fenyierbum^
, Primum, Refpeeftu »terni Patris, i^uia eft imago Patris,et cogitatione na buur. Deinde, Refpectu noftri, Quia B nn
-ocr page 24-SVMMA DOCTRINAL
Ï)nnius dixit humano genen promif' lonê Euangelii ex arcano finu Patri’ prolatam,utIohan4‘.didtur:FiliuSjqui eft in finu PatriSjipfe enarrauit.
IL Quia coferuat minifterium huw’ fui uerbi, feu Euangelii»
IIL Quia dicit in cordibus credent» urn confolationem Euangelii, qua crilt; guntur mentes fenfu irg Da perterre* tadrae»
UIL Quia dice do oftendit nobis a^ ternum patre. Matth» xi, Nemo nouit PatrCj nifi FdiuSjSC cui uolucnt Filw’ teuelare*
• Qjtic'PciJonaJiuinitat/saUütnpß humana/tt naiuramf
S eeunda Perfona, uidelicct Füi^ Defjaffumptam exfubftantia uirgims Mariæ humanam naturam pcrfonali wnione fibi copulauipita ut fit unapef fona lefus Chriftus, noftcrMediator! RedemptorJuftificator 06 Saluator.
QaieZeflmcartiittióJ^^Dei* „ IN*
-ocr page 25-CHRISTIANA!!. quot;nbsp;nbsp;nbsp;«
INCARNATIO FILII DEI EST Unio peifonalis duarum naturarum, Diuinæ,de fubftantia afternï Patn's,ab ïterno genitæ,ÔC humane, ex fubftan« tiaMariæ uirginis affumptç,fadU m»r3 ’loconfilio diuimtatis, in Chrifto Me-'liatore, utgenus humanü ab ira Dei, ïtcrna damnatione fufFicienti AÓ-’J^redimeretur.
Quid edl Adcduttorf
MEDIATOR eft perfona inter Del! 'Mfeente peccato, amp;nbsp;genus humanum ’^mpeccati 06 iræDei conftituta, ut '^ftiefæDeifatisfaeiat, fuftineat iram '^POEi^ pro peccato, deprecetur pro quot;obisjappheet fua mérita, 00 inuocan* ’‘uingeinitus amp;^ preces exaudiat.
^'^^^ecelJcfiitinChrißo Afeduitof ’‘f ftoßroßua^ naturaSjdiuinam lt;^
^timanam interfè unitor eße^
Caufæ ab Äthanafto in libro deins «nationc Verbiß ab aliis , quinque ‘^Hantur«
-ocr page 26-r ÎVMMA DOCTRINAL
- Primiim oportuit Mediator cm 8f Redemptorem eße Hominem »O'® \ enim genus bumanum peccauerat,0t* lt;nbsp;do mlticiæ poftulabat, ut Homo po nam perfolueret.
Deinde oportuit elTeDcum.
L Vt effet Au-ï^sp feu prcciumaq^* ualens» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
IL Quia fola creatura, non potent fufrincrc iramDei amp;nbsp;pœnam,nci mm cere mortem 2lt; reftituere uitani ^ in*
* fticiam aternam.
IIL Quia Mediator cm oportet effe t: deprecatorem ingredientem in San* ti dia Santorum, uidcntê peCtus patris lt;1 8C corda inuocantium.
UIL Quia natura diuinæ â^ E*”^ • nuelis elt,a(siduè 5d ubiqucadefleEc* defia, ubiqj gemitus omnium afpice* t; re,exaudire inuocantesjdefenderejfet t vare, èC reftituere iufticiam Stuitam fj teternam.
Cumque in prima creatione, Fili® Dei Ä0y(^^ uitam 06 lueem, qua fintP ( ,mago D ei^Hominibus tribuiflet: con* » gruebat fapientiæ diuinæ, ut per ideffl lt;nbsp;Verbum
-ocr page 27-CHRISTIANAE. fj Verbum quo condita eft. Imago Dei deprauata in nobis reftauraretur»
Qaw eß t^^s doélnricr de tribitt ^erßm^ diuinitatj^Z .
Vt Deus redè à nobis agnofcatur 5^inuocetur,
Qwdcßdijcrimenuerte^fab a JiV tnuocationis^
Difenmina illuftria fumi poftunt à ' '^ufis impulfiuis,ab Obicdis,ab Adia ^tibus. Sed ufitatè recenfentur hæc w.
Pdus fumptum ab Eftentia Dei*
‘ Poftenus à V oluntate Dei.
bthnici, Turd, ludaei, etfarnfi iadw ’’'« 5 ft inuocare Deum conditorem ''’^Hac terrae, tarnen au er o Deo aber^ ’’®t,6C fibi ipfis Idolum fculpüt, quod ’■'''^pellant. Vnicus enim eft 8C folus ?'^itor codi at terræ , qui eft Pater ornini noftri Jefu Chrifti, quem ipfi ~prorfus ignorant, uel coniumclia 1 'dunt.Iohan*v.Qui non honorât Ft *'^'’i,nonhonoratPatrem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■
Deinde
-ocr page 28-SVMMA DOCTRINAB
Deinde de Voluntate Dei funt^ certi,qma promifsionem Eu angelus* Filium Mediatorem afpernantur.
Vcraautemlnuocatio ad Euncw Deum , Patrem Domini noftri I®* Chriftij patefadlum miflb Fdio amp;^ dato Euangelió, diredaeft. Deinde eert” ftatuit, fe recipi ÓÓ exaudiri piopK^ Chriftum Mediatoren!/
S E C VNDVS
t o C V S.
DE CREATIONS.
Q^uid csl Creatlof
Creatio eft adlio externa Dei, q*^^ Deus uolens, omnes res alias, uidlulos SC inuifibilcs,ex mhtlo fabncauit/on* filio fuo,ut xternS EedeOam fibi con” derer, à quaagnofcatur amp;1 eelebretur, amp;nbsp;in qua in acternum habiter.
Creatio cuius perßna opus eß^
Omnium triumperfonarum,xterlt; ni Patris jFilii, S£ Spiritus fandi, qitæ fimul omnes res alias condidcruntSi confer*
-ocr page 29-CHRISTIANA». «4 f®^fcruant,ut dicitur PfaLxrxin.Ver* “^Domini coclifirmati funt, 6^ fpintit ^ciusonmis exerdtus eorum. De ^^° ^’‘■’^’^^ Iohan,tOinnia per ipfum
Quid e/l 'Prouidentiaf
^Rov IDE N TIA eft aAio mentis di* '*®wt, qua omnia cernit, £lt; cundos e-'^^ntus futuresprofpicit. Deinde gw ^^natio Dei, qua naturam uniuerfam V« conditam fuftentat ÔC conferuat» ^fpræcipuè curat genus humanum, ''^ftodit ciuilem fodetate, punit atro* ^'ifceleraatrodbus pœnis, Ôd tandem quot;^ftospraemüs ornât»
, ^ifttnw de Deo Crettert, ««»c de Creeturis ui *’‘Xint«Deicort4itw dicetnin. 3untautem Creetu^ ’‘Wioualfi, elite incorportte iy ini{ifibitts,ut Am Wer Anime homnunr. olie C9r^9Tte er uifibiltt^ '‘Homines.
Quid edl i^n^eïtfó?
AMGELV s bonus eft fubftantia créa '*» fpirituabs condita à D eo ad imagi^ ’^^ipfiusjboe eft ,intelligens, ucrax, '^\Slt;libernma, qux non eftpars ala terius
-ocr page 30-5VMMA DOCTRINAB
terfus fpecici,2lt; eft immortals, or dirt« ta à Deo, ut ipfum eelebret, feu canat, Gloria in excelfisDeo, 00 in terris fit miniftra Ecdefiae 06 cuftospioruni»
Qjtid eß anima P.adonalt'if
ANIMA Hominis eft fubftantia créa ta ÔC ipiritualis, condita a Deo adima* ginem ipfius, id eft, mtdligens, iierax, iibera, Óc iufta, quæ eft pars hominis, nee extinguitur cum à corpor^difcef fit,fed eft imtnortahs, 06 donecin cor^ pore uerfatur, conuerti adDeumpo^ teft adiuta à Deo , 06 deficere à Deo fua ipfius Voluntate/
QjiiJeßhomof
HOMO eft fubftantia creataaDeo, Habens corpus 36 animam intelligent tern, condita ad imaginem Dei,ut Dc5 agnofcat Ô6 eelebret.
Qjild e/l Imago Dei^
IMAGO DEIadquamHomocondi tus eft, erat ftmilitudo omnium uiriuni hominis eu Archetypo feuipfoDeo,' wddieetin meme uera o bedien tia,ar« dens
Î h il
lt;1 t t 1) t 1
■ CHRISTIANAS.' i? ^fnsDncdio Del S^ Ixtitia in Deb,8£ quot;^cordeornnium affedluum coformi« '^cumLEGEmentiinfita, Ephefuu» ^ol.üi, ü,Corinth,MÏf
T E R T l V S
L O C V S.
D E L E G E.
' Ojadeß Lcx Da^
lEx D E i eft dodrina, qxiam Deus quot;'Creatione hominibus indidit, £v po ^ö in monte Sina SC alibi repetiuif, pf^cipiens quaics nes elfe, quæfàce* f^quæ omittere oporteat, Et promit^« ’fnsbonaprçftantibus perfedam obê ^tntiam, SC oftendens ac arguens pee ^5 in hac corrupta natura, SC denun^ '‘ïnsiramDei 6C çternas poenas omni ^uspeccato pollutis.
Summa autem Legis Dei funt d E* ^Em p R AE C E P T A. ut à Prophet's gt;nbsp;Chrifto , SC Apoftolis explicati funt, ’
Alia ’
-ocr page 32-JVMHA DOCTRINAS ' t^Iia 0^ tllußrior J^egis ife/initllt;^ ‘ proximti annts d Philipfo tradUae/l^
LEX DEI eft æterna 60 immoti^ pientia 06 régula ludicix in Deo, ^* fcernens reda 66 non rcda,66 horri^^ liter trafcens omni diftimiJitudini contumaciæ, quæ répugnât hirienoP mæimpfo, 66 eftpatefadahomi'nil’i^ in creatione,66 poftea fçpè repenta e» 66 declarata uoce diuina , ut fciamus, , quod fit Deus, 66 quail's ft t,obligans^ nines creaturas rationales, 66 poft^ Ians, ut©nines fintconformesipfi? damnans ac deftruens omnes non fou formes, mfi fiat retnifsio Of recon^^^** no propter Fifium Mediatoreiu.
EVANGELJON eft promißio lt;^^ C H R i s T o, feu dodrina ndnaturano* ta, fed ex arcano confiUo Diutoitto^ perFUium prohta, in qua Deusu”^
fioncin
-ocr page 33-CHRISTIANÆ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;lt;
fioncm peccatorS, Iufticiam,Spintuin fanâumôd uitam æternam, omnibus agcntibus pœniteniiâ,ô6 fide hçc pro« miflabona ampIedentibuSt
Sumtna autem £ uangelij c/î hoc di^um Chrißü
Sic Deus dilexit Mundû, ut Fiïium fuum unigenitum daret,ut omnis, qui credit in eum, non pereat, fed habeat uitam ætemîm*
Vcl Rouît luftificamur Gratis Dei Gratia, per Redemption? inChrifto lefu,qucm propofuit Deus propiciato riß per fidê nitentê fanguine eius 06 c, Q^J c/l dißrimcn Legfs ^ £uangeUß
Tna funt præcipua ^ iUuftria difcri minat
Primum» Lex eft natura nota,utpo« te infita mentibus humanis in prima creatione, quæ etiam poft lapfum non prorfus extinda eft. Rom.t 06 ii» Euangelium non eft natura notum, Ed à Filio Dei reuelatum eft» lohanu»
-ocr page 34-SVMMA DOCTRINAS
Ephef 1411« Roma.xvï, Gcnefut
Sccundû. A Promifsionibus. Le^f promt rót luftidamct uttarn, fed cun' coditione perfedæ obcdienttæ Ro.x* Qui feccrit hæc,ui'uet in eis«
Euangelïonueró prom it ht R erruf’' •fioncni pcccatoriim, lufticiam 66 Vp tam æternam gratis, propter fo« lumChnftum , non propter noftraiquot; obcdicntiam crgaLcgein: Roma«^ an, X«
Tcrtiiim ab Effedibust Lex neminem iuftihcat, neminem libérât à pec« cato, neminem iakiat, fed tantum acs cufat,monftrat 56 augetpeecatum, 66 damnat omnes homines propter pec-catum. Deur.xxvii. Maledidusonmis 5vc.Romjh.iiii. V« viii, GaJar.iirrCo-rinth.xv.06c.
Eiiangclion uero eft potentiaDei ad fahitê omni credenti, ct Gratis pro« pter Chriftum donat credentibus re« miisionem peccatorum,iufticiam et vitam atcrnam.Rom.i.iii.
Hagt;» doHrinii de Ciferimine Legis c Eu^nÿHj, iunten efl in unmerfa Eccltfiit dvdritti m^ximè ne» (elfirwin
-ocr page 35-CHRISTIÄNAE? !?gt;
'*])4r(«w ad umm agnitionem Dti Cf txntpciortm ^^^ijk, ad utram inuocationem Dei, adfidem, ad ue« ^o^eultuiDeo pr^jiundos, ad ueramconfolationetn ^imorum er letemam falutem. Et eR udut nortM *'^^fgulaomnescontrouerfiM de lujiißcationeerii* ^ßgrauißimii artieuOi prtccipuè gubemamae diju^ ^i^m. ïdeo diligent ißme imii peclorum penetraUbui ^lt;c dodrina de dtfcriwne Legii er Euangelij infigen ^i ed. Cui tantam tribuit Lutberuf, ut fcripferit,cu‘m ptr^dum Theologum effe, qui m docendo er in do-tribui conßientir,Legern ab Euangelio accurate di* I((rtterepoßit.
' nbsp;nbsp;Extrude pint autem bate discrimina ex didis,qu£
txtant, lohan. i. Lex per lAoyfen data ed, Gratiii amp;V ent Its per lefum Chrijium fadh ed. Deum nemo niiitunquam, EiUm, qui ed in ßnu Patrie,ipfe enar* Unit.
Kom.ytJunc fine Lege lujlicia Dei manißßnta eßt ttlbjicata per Legem er Prophets, lujlicia autem iitiper pdem lefu Chrißi in omneser ßiper omner, (piicredunterc. Lege totam lUam partem capitii tertij.
Rom. 4. Si ex Lege eß hatreditac,aboleturpromif* fio. Lex enim iram operatur,ldeó ex pde,gratis,ut ßr nißtpromißtoerc.
Kom. 3. Cùm impoßtbile ejfet Legi iußißeare, eà i^nod non feruabatur à came , mißt Dew Pilium (num in ßmilitudint carnis peccati, er de peccat»
-ocr page 36-SVMM'Ä DOCTRINAE
damnciuit peccatum in darne, ut lußida Legis impie returin nobis.
Kom.io.Niofèsdefcribit iufticum Legis,ciuoil,i{i^i fècerit earn bo!no,uichtrus fit per ettm. Ceetcrum^M ex fide eti iufticia, fic loquitur O'd Gakt. 5. Totitm caput er pr^ecipuè bxc jententia. Si ex Lege e^hf* redites, non tant eü ex pramifiione , atqui Abri^’ hie per promifiionem donauit Deus. Quid igiM Lexerc.
Ephef. 3. Euangelium abfeonditum eB i fecu» lis inDeo, qui omnü condidit perk firn Chrifium, per quent audemus accedere cum fiducu per fiden lUius.
Philip. 3. Omniahabeo pro damna, utcbrifiiitn lucrifiiciam,utquereperidrin iüonon habensmeain iujUcium ex Lege, fiedearn, qu£ per fidemeUCbri* fii,erc.
Genefi 3. Seinen nudieris conculabit caputfera pentis.
Gen.iz. In fieminetuo benedieenturommsGOid^^ Hue confiratur caput tert turn ad Galdtiis, (7 ^‘^ Deut. Z7. M.aledifhis omnis quinon permanetino* tnnibuSyquxfinpta funt in libro Legis.
leremi£p. Eccediesuenient, dicitDominus,V feriam cum domo [fraclfxdus nouü erd Confiripi“ PDl£ädEbr£os caputodnuumernonumere.
Hiec teftimonia, qu£recitdui,fitnddmentumcona tinent dodrmte de difcnmine Legis er. ^uungelij.
' Idea
-ocr page 37-CHRISTIANAE. tS
Mro lt;(amp; auditonbus diligentißimc confidcranda fimt.
HuncaddoilrinMndel^egc'Deirtdeo.
R eata caufas Rc^h Jiuif^t.
Caufa efficiens eft immediate ipfc Deus,qui hanc normam fuæ fapientig Ô^iufticiæ omnium hommum mentis bus in prima creatione infeuit, ô^po* fteauoce fua in monte Sina ÔC alibi ik luftrauiri
Materia in qua eft , primum ipfa uiensDei,in qua perfecte lucethçc fac pientia amp;nbsp;iufticia in Lege exprefla,cu»s lus radii in mentes humanas poftea des nuati funn
Materia circa quam, Eft conformé tas ac obedientia, Sé dilsimilitudo feu contumada totius naturæ rationalis, 4uæ cum hac norma mentis diumæ, in Lege exprefla^perfedè congruere de« beu
Forma eft æterna Sé immota nor« ’uaiunicKv in Deo , obligans omnes ucladobedientiam perfedam, uelad ^ternas poenas«
C iü
-ocr page 38-SVMMA DOCTRINAE
Finesßnt.
Primus, V t doceat jQuod fit D^^’ ^ qualis fit»
Secundus, Vt hominu natura eu’’’ bac norma congruan
T er tius, V t môftret,accufet Ôi æ’^’j nis pœms damnet omnepeccatum.n^’ congruens cum hac norma*
Qwd e/î Lex naturise^
Lex naturæ propriifsimè eft notice Leg!s diumæ infitaàDeo naturæ hu# manæ,ut Rom. n. dicitur : Opus kgis feriptum in cordibus eorum. Et ßn”* ma legis naturæ in Decalogo compté“’ henfa eft»
Quad e/î diß-imen inter Le^^ff^ jJeifeu Legern nature^ CT' Leqes hnmanas^
Diferimina maxime illuftria funthçc quatuor»
Leges humanæ feu pofitiuæMag** ftratmim funt mutabilcs, 06 obligaat tantum certos homines , quibus latæ funt, uel adexternâ obedientiamptæ* ftandam,
-ocr page 39-CHRISTIANAE'. ijy' fiandamjuel ad pcenas corporales fuftï Jicndas, SedLcxDei cft æterna ÓÓ immora S'-' immutabilis, èC obligat omnes An^ gdos amp;nbsp;Homines,uel adpcrfcAam o« I^cdientiam, nel ad pcenas æternas fu* fonendas.
^ot^iitpartes -Lett's T^oJàiccef Tres flint.
t Lex Mor all’s 06 æterna, feu Deca* logus«
H. Leges Ccremoniales feu Eccle* fiafticæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Ht Leges Forenfes feu ludiciales. ^urCeremonice ç^ L^eges Foreurs Moyß nuncabrogatiefuntycùnt tame Decalogus perpetuà retineaturf
Tota Politia Moyfi propter banc Qufampræcipuè àDeo conftituta eft, UtelTetcertaledcsEcclefiæ, Ô6 certus locus,in quo Chriftus iuxta pronnfsio* nés exhiber eturt EtCercmoniæ ac fo* tenfes Leges idcô latæ funt, utcon* C bit
-ocr page 40-SVMMA DOCTRINAE
ti'nerenthancPoIïtiam,ó^ â cgtensgcfl tibus dïftinguerentjufcp ad tempus cX-hibiti Chrifti. Poftquam autem exht^ bitus eft Chriftus, tota politia cön'dd'^ 6óuna cum politia etiam Ceremonie £v Leges forenfes , quæ tantum prOquot; pter ipfam politiam inftitutæfuerunt, extindæ fußt»
Sed Lex Moralis feu Decalogus eft arterna Ói^ immutabilis normafapien^ tiæ amp;nbsp;iufticiæ in ipfo Deo, obligans o^ nines ereaturas rationales uel adobes dientiatn,uel ad poenam, Ideó nequa^ quamabolita eft exhibito Chrifto, ut Matth, v.dicitur: Non ueni foluereLe gern, fed implerc.
Impkt autem Chnß/ts Lef gern (Quatuor modis,
L Habendo Slt; preftando pcrfcóam obedientiampro fiia perfona.
IL Perfoluendo pœnam fufficienté, quam nos noftra inobedientia menti eramus.
HL Docendo Só illuftrandoueruni 66 genuinum intellcclum Le^'s.
Emeiens
-ocr page 41-CHRISTIANAS; 10
^^n. EiFicicndo in credcntibus no« 'jam obcdicntum cum Lege congru® 'intern per Spiritum fandum,
^wn Lex Morahsfit (eferna er im ^utabili'S, guomodo intelbgcnda ßint bacdtdla. lTtm,Llußo noneß
Lex g;oßta,Rom.ßxtOy2\/on eßis Jub Le^e.^
Ïuftificari fide in Filium Dei fiberati funt etiam à Lege Morali,quo d ad Ma bdidionem feu obligationem ad a'tcr-quot;as pœnas attmetSed tarnen manct ç= 'ernaSCimmota obligatio ad obedien® Uam.ldeo enimChriftus maledidione Legis in fe d criuauit, ut in natura bus mana obedientiam, feu coformitatem turn Lege Dei infiauraret»
Hincintelligi poteft^quid fit LIB E R« Tas CHRISTIANA,uidelicetLibera® tioapeccato,abiraDci, à malediction ne Legis,à Ceremoniis amp;nbsp;Legibus fo® tenfibus Mofi, SC à ritibus Adiaphoris extra cafum fcandali.Iohan.viii. Rom.
-ocr page 42-SVMMÄ DOCTRINAL vi.vii^vûbEphefiï.Gatin.nu. vgt; Q/j^r funtpr^ectpUip /èntentiæ Lc^^^ A/orah's^^ßuyQuotJuntpraf cepta Uecalogif
Decern, Récita.
PRIMVM PRAE^
CEPTVM.
Ego fum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Acgypti. Nó habebis Deos ahenos coram me, ÓÓG
Ojicefuut 'Virtutdyßu bottaoptf raprimi Pra:ccptif
Omnes iiirtutcs onunturacogni* tl one feu à Nottcia gubernathce, quia ignon nuïla cupido. Idco ö^ primum Præcepturn ab agnitione Dei orditurï Ego fum Dominus Deus tuus, 66 di^ fcemit Deum ab omnibus Creatuns 06 comentittis numinibus.Eft autê licc cognitio ueJ Elfcnnc diuio£,üeluolun tails
-ocr page 43-CHRISTIANAE.' ' ti
*atispatcfadç aut ïn lege Ô^ commâtio ’iÛ3us, autm promiflîombus èC Euans gelio.Cùm LegêDei Ô^ commationes •^ognofcjmuSjCtuera affenfionc ample '^tnur,oritur Timor Dci. Cùm autem P'omiffioné de Chrifto ampledlimur, Oritur Fides feu fiducta acquiefcens in ^eo,ÔC muifteans corda Ô^ panens Di l’^(^rionemergaDcum 00 ergaProxis '’ium.Ex hoc fonte fumpta eu difthbu ^0 Virtutum primi praeçepti, quas lus ^uobus uo cabulis, T lirions D ei,Slt; Fis ^dPhilippus in locis complcÆtur»
Vfitatumeft autem unauoce Pieta OsfeuReligionisomnes totius prima: , ^abulæVirtûtes comprehend!,fed ut 'lluftrior fit explicatio, pró deft cas es ^’oliii,06 in plures fpecies diftribui,qua f^m fingulæ appellationcs, fæpcplus ^alias perSynecdochen includunt* *^ccitabimus igitur fine fuperftitione ofto genera operum primi Præceptu ^cftudiofo5 hortor, ut fequêtes Virs dtüdefinitioneSjUclutnorrnas £lt; Res ?^bsomnium confiliorum Ôdadicnu ‘‘W proponant.
Virtue
-ocr page 44-VirtutCi feu bona operapri' mi Preecepth
III. nbsp;nbsp;nbsp;liumilitdf.
V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dtleêtio.
VI.
VII.
Spes.
Patiënte.
VIII. Perpucrdntid.
I. VERA NÓTITIA DEI efteffentiS 0^ uoluntatem Dci in Lege èC Euangc lio patefadam, rediè agnofcerepuxta verbum perProphetas QC Apoftolos traditu,8lt; certis ac illuftribus teftimo^ rins miraculorum,ut eduÆ'one pop^ liraël ex Aegypto,refufcitanonei’^o’^‘‘ tuorum 06 umilibus confirmawn’» Peccata pugnantia funt, Caligo eoedtas mentis ignorantis Deum, cW^ nesfalfe opinioncs deEffentia et * luntate Dei non congruentes cumn^ bo perProphetas2ëApoftolos tra i'= to, uidclicet Ethnic«, Phüofoph’^^æ’ Turcicæ Judaicæ,omnes hætefe^ °’^' roptete
'If l i t «J
(
I ( i
CHRISTIANAE^ ■ »s mptelæ EuangeliijBlafphemiari H. TIMOR DEieftexpauefcerecon (pefluiræDeiaduerfus peccatum,SC nietu iræ ac iudicii diuiniuitare deli« âa,2v fe reuerenter Deo fubiicere, èC uoluntate acuerboDei omniaconfilt; lia amp;nbsp;omnes adiones, in ui ta fpirituali S^ ciuili gub crnar e»
Extrcinafunt, Securitas feu effe fie '1 gt;iccura,finetimore iræ 2v iudicii diuie tó,6C Superftitio trépidants timorejubi ^on eft timor,ut Pfal,xiiii,dicitur, 111. ViCiNA uirtus Timori Det eft ’lVHILITAS,feuTAnEINO4gt;PO2T-^H,quæ cftuere timercDeum, £lt; agni 'ione propriç infirmitatis non appetee , ’^cinaiorauocatione,necdefpicere a® lios,fedfiduciaauxilii diuini faccre ne# '^fflariauocationisofficia^óó fcire nul# lius induftriam felicem effe, nifi iuuan ^^Deo.Eftetiâinpœnispræftare obe ^ientiam, etnonirafci Deo tanquam Wufte punientü
Extrema funt^Eida feu fimulata Hu WlitasSiSuperbia,
Ht FiDES eftnotitiaomniumartie
culorum
-ocr page 46-SVMMÄ DOCTRINAE cuîonim doctrinæ Chriftianç ,ôf afîi-’'^ fus, quo ampïcÆmur totam doâf®’ à Deo nobis traditâ, amp;^ in hacProip**' fi onem gratuitæ rcconciliatioms, c^* to donandç propter Chrdrum Mediator cm: £lt; eft fiducia acquiefcensin ”'quot; fericordia Dei propter Füium Media* torempromifta, Slt; certó ftatuens übi ipfi peccata remitti propter Chriftuni»
Tcccatapugnantia ewn Fidc odlo/unt.
L Dubitationes Epicurcæ 06 Acade micæ,de Deo,de Prouidcntia,amp;quot; catio mdine doctrine per Chriftum 86 Apo dolos traditæ»
IL Diftidentia ergaDcum»
IIL Dubitare deR.emiftionepccca= torum,anfmus in gratia Dei, an Deo placeamus. ÎIIL Deiperatio.
V« Confidentia feu præfumptfo.
V L Fiducia humanorum auxiliotS» VIL Superftitio,
VUL Magia.
V. DiLEa
-ocr page 47-CHRISTIAN'AE.quot;
ƒ’ DiLECTioeftpoftquamueraFi« ^sapprebêfa eft mifcricordia propter '-hnftu promifla, uiciflim cor fubucee •^^DeOj 06 feruare mandata Dei cum • ^uadam Ixtitia acqiriefcente in Deo* MDüedio eftobedientia uniuerfas ^iuxta totâ Legem,ut dicitur Röm« ^»« Diledio eftimpletio Legis»
Peccatapugnantia funt omnes pra-''^ inclinanoneSj Odium D ei, Stupor ''oftrorum pedorum non fentiens ar= 'Ifntes flammas diledlionis, denitp o= ^niiim cæterarum uirtutum extrema, ^b SPES,cft certa expectatio uitæ • Uferns iuxta promiflîonem in Euans ^dio expreflam, 06 eft expedatio mis ^gationis calamitatû in hac uita, iuxta ^onfiliumDei,
Extrema Fidei Ô6 Spei funt,Defpe« fatio 06 Præfumptio.
PATIENTIA eft obedircDco ’'ïtolcrandis aduerfis, ita, ne faciamus ’liquid contramandata Dei 3 fedfide ^ofcamus cum nobis propitium eft % 06fpcrcmus auxiliumDei,mitiga« ^onem et liberations,et hac fide et (pe vorêleniamus, ^ Extre»
-ocr page 48-SVMMÄ DOCTRINAE
Extrema funt Impatient!a, et Hypo critica tolerantia cruciatuum fponte, accerfitorumjUtinflagelIiteriSjEremi^ tis et fimilibus,
VIIL PERSE VERANTIA eftinue raagnitioncDei et Fidc inChriftum conftantcr et pcrpetuó ufquead extre mum uitæ fpiritum permanere.
Extrema funt Defeólio aride, et Pertinacia in opinionibusimpiis, aut fuperftniolis cultibus.
Extrema communia feu peccaUpu gnantia cumtota prima Tabula funt Epicureus ac Cyclopicus ^ontemptus Den
ID o L o L A T RI A,q ue eft uel fingere hoc e{reDcum,quodnó eftDeustuel honorem Deo propriè débita tribues re cuicunque rei, quæ no cftDeustucI alligare Deum ad aliquam rem,ad qua fe ipie non alligauit fuo uerbot uel db gere et inftituere cultus fine uerboae mandatoDci, et cófidcrehis cultibus, quod propter cos Deus nobispropi* hus fit et bene facial.
HYPOCRiSiseft fimulatio pietatis, iuftida^.
-ocr page 49-CHRISTI AN AE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14
lufticix 2lt; fanditatis externa, cum ta^î men corfitfineueroTimoreDeiSCfi neFide,plenû dubitationibus, prauis indinationibus et affedibus,fuperbia, admiratione fur Stc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^
SCAND ALVM eft autfalfadodrma, autmalum exemple, quodgloria Dei ftCfalutialiorumhominumnocet, uel ^uia feducit alios, uel quia deterr et ali-os ab Euangclio,uel quia prabet occa fionem maledicendi Euangelio 66 Ec^ defia,ucl quia alios adimitationem in yitat,uel quia feritaliaplurapeccata»
SECVNDVM PRAE^
C a P T V M.
Non allumes nomen Domini Öeituiinuanum,
Qateßm uirtutes feu Bona o^era Secundi Tracepti^
1. nbsp;nbsp;nbsp;Veminuocdtio'Dei.
11. nbsp;nbsp;nbsp;GntiArum aâio.
SVMMA bOCrRINAE
111. Vera pr^dicatio.
. IIII. Con/i-ßto.
V. lufiurandum.
L VERA INVOCATIO DeicftfflO« tus cordis 36 Imguæ, qm a uero Deo patefacQoïMprominïoncDuangehïamp;^ milTo FiÏïo,pcntÓóexpcdat bona æ^ terna 06 corporaha, QC repugnans du-bitutioni certóftawit a Deo recipiSC cxuiidin preecs, iuxtu iplius promiffio nes proprer Chr/ftum Mcdiatorcm.
Extrema fimt, Omiffio lnuoauo= nis,Et omnes iuh'eïniiocutionesEthni cx,Turcicæ,Papiïiicæ, Inuocatioho* minum mortuorum,
IL GRATIARVM Aüio efl me'ttK S^uoce conhtcri, quod bona fpintm-Jia 8écorpovuUu non eufu offerantur, n cc noEru Eipiemiu SC uirihus tantum parentur ÔC confementur, fed quad Deus uere omnium b eneEciorum 3U^ ' tordit, ÔC propterea uero cordefe ei fuhiieere QC obedire,utDeusgïoriaof netur, Sf plures ad ueram agnitionem ófmiiocationemfJeimuitentun
Lxirema üjntJngraatudo SfSimuf hta
-ocr page 51-CHRISTIANAE. tf
IataGratitudo,quaIïs eftPhàrifæi Lu^ ca xvüi.
nt VERA PRAEDICATIO cft dos ^rinam à Deo traditam Legem ôC Ei' üangelion, uel in publico minifterio, uel alibi,pro fuo loco SC uocatione,re* ^e St pure doccrc,Sv corruptclas dex-trerelutare.
Extrema funt, Corruptelæ doc^tri-næ,Hærefes,Negligentia in docendo, Curiofitasin tradlandis materiis non tieceffariis.
1111. CONFESSIO eftucramdeDeo dodrina conftâter profiteri, nee abn^» cere earn propter terror es, odia,fuppli cia,uel gratiam potentum,propter hue finem,utDeo obtemperetur,00 neue-raDei noticia in terris extinguatur.
Extrema funt,Defcdio ab Euange« lioÄ Pertinacia in caufis impiis.
V. ivsiVRANDVweftinuocatioue hDei,in qua citatur tanquam tehis ue rus,8lt;petitur,utfeuerè puniat men= tientes.
Extrema funt, Periuria, £v Supers: ftitiofa obferuatio impiorumiuramen torum. D ü
-ocr page 52-SVMMA DOCTRINAE
TERTIVM PRAE’
CEPTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Memento ut diem Sabbatifan* difices»
Prçcipit confemationem mmifîcrü EuangdicijAd quam m docêtibusnc# ccflana uirtus cft Fidchtas ïn omnibus mimftern par tibus obeundis,
In auditonbus,Diligentia m au^cn da amp;nbsp;difccnda dodrina amp;nbsp;ufu Sacra* mentorum,
Reuercntiaamp;S ObedientiaergaMi niftros»
Acquitas tegens Sv codonansquaf-dani ïnfirmitatcs mïniftrorum,
Collano facukaium ad alendos docentes.
Quid e/i Afiniflenum Euan^ebj»
MINISTERIVM EVANGELIIcß mandatum dïutnum doccndiuerbum Dei, Legern 2lt; Euangebum,admins ftrandiSacramêta,annunciandircmif' fionempeccatorum multisuel Imgii'
-ocr page 53-CHRISTIANAE. ilt;S ^jOrdihadi E cckfîæ mini ftros,excorn ®ïunicandi côtumaces inmanileftis fla 8*uis perfeuerantes: Ôdabfoluendiac ’^ecipiendi agentes pœnitentiam.
Qj^^dßint Scholar^
s C H o L AE funtpars minifterii Euan gelici, glt; funt cœtus docentium ac di* ^centium diuinitus inftitutijUtfint fes ’ninariaÈcclefiæ,8lt; doceant ac difeât ueram deDeododrinam, Ô^hteras, liguas, 00 artes ad explicatie nem de« ^rinx cœleftis, 2lt; ad conferuationem Reipub, ôc uitæ communis ac pnuatæ ’^eceffarias»
^ùm pmeepta Dccalogi ßnt ceterna Üquot; immotaycur Lex de oh(eruatione Sabbati dChnßianis abr'^f giita eß^
Lex de Sabbate partim Merab's eft, quod ad genus,hoc eft, ad coferuatie-nempublict miniftcrii attineti partim CeremonialiSjfcilicet, quatenus ritum feptimi diei præcipit, qui unà cum cæ*
D iii
-ocr page 54-SVMMA DOCTRINAE
tcris Ceremonus Mofaids abrogaws eft»
Quid tic Oeremoni^s in JBcfleßa inßi^ tutisfciendum eßf Ceremoniæ aut
funt
Diuinæ ftu à Deo mandate in
|
Humand dutvritdtc in^ jUtuU. Witobfcnuii^, funt profiter difciplflt;^ ç:r bonumordinetn-^t nequdqitdin dlfumttK^ tft opinio, quid »x^t* dntur remißionempit^ cdtorum, dutpittcultm nd perfefe, aut fmi (gt;quot; perd meliord ez ^amp;^ pidcentidneojqvïwd qua necdlogm ptitci’‘ pit,aut quad fintnecef firidddfalutem. |
QVARTVM PRAE^
CEPTVM.
Honora Patrem Sc Matrem» Q^ute
-ocr page 55-r CHRISTIANAE. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17
Qw^ffint VirtiKes, fiu Bona opera Qjiarti Prcecepfi^
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PictiU feu Phdojhrgia.
Ij. luihcuVniuerfalii.
Ill, nbsp;nbsp;nbsp;lußieUGijiributtua.
1111. Ktuerentia.
V. nbsp;nbsp;nbsp;Grdtitudo.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;SedulitM.
Vil. nbsp;nbsp;nbsp;GrMUM.
VIII. nbsp;nbsp;nbsp;Kodelïu.
I. nbsp;nbsp;nbsp;PIETAS feu PHILOSTORGIA cft Virtus,quxparcntibus amp;^ libcris Só eg ten's ûngutncmndfis tribuit conucni= entern honorem 2*^ débita officia.
Peccata pugnâtia cum Picrate funt» Äftorgiajndulgcntia et Impictas.
II. nbsp;nbsp;nbsp;IVSTICIA Vniuerfalls eft obedt entia erga omnes Leges et Magiftra* tusin focietatepolitica, quæ honeftis legibus regitur.
Quid eß Politia^
POLITIA eft légitima ordinatio eer* ti coetus hominum honeftis legibus eu norma legis naturae cógrucntibus con fociati,inquo per certos Magiftratus legibus ordinatos , iuxta certas leges, D üü'
-ocr page 56-SVMMÄ DOCTRINAB retmetur difciplma 06 pax', proper hune finem principal cm, ut in pace ci* ues Tint quam beatiffimijS^ quam maxi me inter fe amici,hoc eft, ut doctri ho* mines de Deo,06 educari ae inftitui fo* boles,honefte regi difciplina,ct colligi Deo æternaEcclefia poffit»
Qjadeß Afa^^ratus^
MAGiSTRATvseftgubcrnatorDei ‘órdinatione eóftitutus, ut fit nutritus EcclefimDei et Scholars, et fit euftos difeiplinæ ac pacis, iuxta leges nature et congruentes leges, et fit executor le guiTijpumens poenis corporalibus con tumaces,et defendens contra iniuftam uiolentiam obedientes.
Extrema lufticiæ funtJnobedientia ‘ feu contumacia feu contemptus Tupe* riorum Alagiftratuum etLegum, Se* ditio,etSuperftiriofa obfcruano qua* rumlibct Legum»
11 r. i VS TIC t A Diftributiuacft,quæ proportione Geometrica difcermt gradusperionaru et ofticioru in uita, ctfingulis conuenientê locum et ho* norem
-ocr page 57-CHRISTIANAE. ’ nbsp;nbsp;28
Jîorem St conueni’ens munus attribuiV Extrema funt, Confufio graduum, Tyrannis,
•gt;n. KEVEREN TIA eft ufttus , qua tribuimusalns fuum locum , Sedona öd in aliis agnofeimus Ôt magnifaei* ’HUS, 06agnofcentesnoftram infirmly tatemnos eis fubneimus, 2lt; hanc fub* iet^ionem externis fignificationibus ’Icdaramus.
Extrema funt, Superbia, S^ Afleri^ tatio,
^' (3RATiTVD0eftIufticia,quaebeE ^cmeritis debitam gratiam cum animi bcneuolentia,tum aliis officiis reddit. Extrema funt, Ingratitudo,00 fimu« btio Gratitudinis, quæ fituerbis mas ’aibus.
V i. S E D V L i T A S eft lufticia fuos cuis ^nelabores attribuons , SCinclinans V oluntatem3ut diligenter, fideliter St conftanter, propter Deum 8lt; commu ■’'«n falutem, faciat labor es uocationi conucnientes.
Extrema funt,lgnauia3 St -arsÄtj'^-^ci^ ^usiruv»! feu curiofitas.
-ocr page 58-SVMMA DOCTRINAE
VIL GRAVITAS cftvertus,quacne' reffaria uocationis officia facit conftan ter, hoe eft, eodem modo,amp; omnesa^ Óioncs etgeftus régit,ut congruanteS ordinenaturx,perfonis4ocis,tenipon bus QC aliis circumftantiis.
Extrema funt, Leuitas Ô^Morofe tas»
V111. M o D E s T i A eft uirtus,quæ fre« nat nos, ne in opinione de nobis, aut fermone , aut in adionibus fupra no= ftras uires nos efferamus , nee extra uocationem aliquid fufeipiamus, nee defpiciamus alios» Sed inTimoreDei fit ftde diligenter faciamus officiant cationis, £lt; neceflaria conftanter,id eft, eodem modo, iuxta rectamranos nem faciamus, 96 m geftibus non dike damns à naturæ, perfonarum Sôlocos rum ordinc.
Extrema funt ArrogantiaJadantia, Ambitio jincilrilitas morum,Scum1b tas ingeftu SC ueftitu, Obfcœnitas,Ôij Jmpudentia,
QVIN^
-ocr page 59-CHRISTIANAS. i^'
QVINTVM PRAE= C E P T V M.
Nonocddes,
^j^fintyirtutcsfin Bona o^era Qwnti 'Pnecepa^
1. nbsp;nbsp;nbsp;lujliciii Particuldrii.
II. lujHcupununsfccltrt,
III. TortitudobeUica,
II IL fortitudoTogatd.
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PdUtntiii Philofophicd,
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lAcinfuttudo.
VIL EHIEIKEIA« VIII. Ulifericordid, DC Candor.
X. nbsp;nbsp;nbsp;Amicitid.
XI. nbsp;nbsp;nbsp;ridelttdt.
X11. Studium Concordias,
XIII. numanittid. XIIII. iiemeßs.
•■ IVSTlCiA Particulans eft iiirtus, Qu? nullius corpori/amç ucl bonis no fctiui, aut fraude, fed debitum cuique •■edditjôC feruat æqualitatcm»
Peccata J
-ocr page 60-SVMMA DOCTRINAB
Peccata oppofita funt, INIVRIA, qiiæ eft,uel ui,uel dcfcrtionc,ucl frag« de, akerius corpus, famam, uel bona, lædcre fine niff a caufa.
PETVLANTiA, quæ fineulkcaiifa ahos contumefia afticit, 24 pro ddeda jUento habet alns damnum dare, uel quoshbet contumefia afficcrc.
N E QV i c i A cfr affedata Icuttas, fine cum afiorum tmurns, fiue cumfibidmi bus coniùnda,fiuegratfsludens.
ExccHus eft Summum lus feu calult; mniofum,
11. nbsp;nbsp;nbsp;i v s T i c rA Diftributma in Magt* ftratibus,afiiciens fceleratos pœnis.
Extrema funt,Cr udefitas, amp;' Indufi gentia,
lii. nbsp;nbsp;nbsp;FORTITVDO cftuirtus,propuï gnatrixlufïiçiæ, fufeipiens pencula Öf laborespró defcnfioneEcdefiæ,pa’ triæ,honefiæ difc/pfinæ, coniugumji« berorum,Slt;c, Et nonabiieiensanimS in rebus ad tier fis, necefferensanimu in rebus fccundis4
Extrema funt, Timiditas deferens cos, quibqsdcbetur defenfio, S^Te* méritas
-ocr page 61-CHRISTIANAS. 30
^witas acccrfens pericula non neceamp; wia, glt; non depellens ea reda ra* ^ione,
'‘■i- FORTITVDO togata. cft conf ‘tantia animi per feuerantis in propofi* 'ohonefto rede lüfceptoiuxtauocaf lioncm, 06 tolerantisiniuriaspropter ^oneftam caufam,0ó excelfo animo de fpicientis uoluptates, honor es, corruc ptehs,op es,ob tr edarion em,inui di am winutis caufa, ita uidelicet,ut propter ^^c impedimenta propofitum honçf ftumnonabiidat.
Extrema funt, Mollities animi,iniuc ftapertinaciaóóStoicamorofitas» V. VlCIN AuirtUS eft PATIENTIA Philofophica,quac obeditrationi in to Erandis iniuriis 06 omnibus rebus ad« Werfts, 06 moderatur dolorem,ne op* ptimat naturam,2lt; ne impellat,ut con* Valufticiam, Cóftantiam, Modefham Wel alias uirtutes facial
Extrema funt, impaticntia, ÔC ftu* por.
Vi. MANSV^TVDO eftuirtus,quæ tuoderatur iracundiam ÔC umdide cu* piditas
-ocr page 62-SVMMA DOCTRINAE piditatem,remittK offcnfiones, Ói een donat etiam ucras iniunas,publiée c5^ cordiæ eau fa.
Extrema funtjracundia, OJium.cé Lentitas.
Vii. vidNAÓfferè prorfus eadem uirtuseftEniEiKEiAfeuAEQViTAS quae in perfequendis imuriis renutot aliquid de fummo lure, SC tolérât in :u Ins multas mfirmitates , ut morofiw-tem, iracundiam, fegnitiem, ^fM a-uvlw, auiditat em glorie, SCc. j^ubh^ cæ concordiæcaufa, ôé ambigue ta eu non calummofc in deteriorem pattem rapit.
VIII. VlClNAprioriMlSERlCORDlA cftuirtus, quædoloreafRcnurm^i^j na calamitate,prxferttm bonoruw’^ fedudorumhommum,5C probabil'^ - tione lenït poenas SC opindaturffluf' ris,Vel propter lufticiam,ut cö fçuRf crgainnocentes, Vel propter bonK^ temrelaxantem aliquid de fonunot re, ut Deus miferetur generis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Vel quia nobis quoep in conmwn* te aliorum mifericordia opus eit.
Extren»
-ocr page 63-CHRISTIANAS. jlt; ^Extrema flint. Crudchtas uclA^afi-3quot;«') non afFici fen fit ahenæ calainitatis, ^~^^Mpinrj,x.ia,, Indulgentie,non punir e eft puniendum, aut non eft igno-’^fndum, JX. c A N D O R eft nirtus nolens bonis “cue eftc,2d lætans eorum rebus fecun ^0, glt; approbans aliénas uoluntates Ptobabift ratione, quædâ etiam ambi-guafledens fnmeliorem partem.
Extrema funt, Maleuolcntia,Sulpi« facitas,Liuor,2lt; ftulta credulitas, X. AMiciTiA eftuirtus pro uerabe= neuolentia reddens ueram bencuo-biuianij 06 parijns mutuam communi cationem officiorum 6lt;I return lib era« lan,uirtutis caufa.
Extrema funt,Inimicicia, Odium,Si muhtio bcneuolentiæ.
XL FiDELiTASeftconftantiauolun tatisinuerabeneuolentia amp;nbsp;omnibus officiis amicitix debitis.
Extrema funt, P erfidia, 6C Affenta-tio,
Xii. STVDiVMConcordixfeu4gt;iA)j ru;^ilt;* eftuirtus,quçhumiliter de fe fen tiens
-ocr page 64-SVMMA DOlt;TRINAE tiens 8C frenans ac modcrans iractin* diam,Sd tolerants aliorum infirmitates, Sé condonans etiam lieras iniunas, tue tur concordiam,Slt; cauctnc pugnetul lare non «aide neceflana, nepublica tranquillitas Ecclefix ëC Rcipub. turf betur*
Extrema funt ^^tAavciKia, 0^ Lcntitaamp; XIII. HVM ANITAS eft COpuIatïOlU-fticiæ dim uirtutibus mitioribus Ô^fua . uionlt’us, cQ comitate, manfuctudinc, tT^ieaciM, affabibtate SCc.
Extrema funt, Morofitas non often dens ullam ftgnificatïonembeneuolen nxergaalioSjSCLcmtas^ gt;nbsp;Xiiii. NEMESIS uelZELVSeftindb gnatio aduerfus^ turpitudmcm, feu m-ftus dolor propter admiflum ab alio feelus, ^ cupiditas depcHendiacpu-nicndnllud»
SEXTVM PRAE^
C E P T V M.
Non mcechabens.
QjL‘^
-ocr page 65-CHRISTIANAS. }*
Qklt;cßttt \^irfûtes Sexti 'Pr^cepa^
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CdjhtM, n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verecunditi.
111. Tempmntia.
L C A s T1T A s feu Pudicitia cft ud in cœhbe uita , fine incendus libidinum Si fine ulla commixtione, aut alio femi ilis abufu uiuere : V el in coniugio fer* tore ordinem mirando Dei confilïp tonftitutum.
Eft autem C o N i V GIV M légitima et ’üdiftblubilis coniundio unius maris Junius foeminXjin^ftit^ts. diuinitus,uC ^gnofeamusDeum effe mente caftam, ^ ei in caftitate ferui^mus, 2lt; hoe mo-'^opropagato gener eriumano eolliga ^Ur atternaEcclefiaDeo»
Extrema funt, Vituperationes 6£ ptohibitiones coniugii ÔC fexus mulie« ^hs, Vagæ libidines 06 feortationes, ^dulteria,Diuortiauulgaria,incendia ^’bidmû, omnes effufioncs feminis ex* ^a coniugiumjfimulata Caftitas» h- vEREc vND i A feu pudor eftuit«»
E
-ocr page 66-SVMMA DOCTRINAE
tus, quæuerctur ueram infamiam fem' per comitantem dehela, amp;^ metu ludi-cu diuim 00 propriæ cofdentiat èC aho rum rede iudicanttum,coercet omnes cupiditates amp;nbsp;uitat delida, QC geftusa* nimorum ac corporum ita regit,ut co* ueniant ordini naturæ, perfonarum Si locorum.
Extrema lunt, iMPVDENTiA,qux eft contemnere Dei Slt; omnium ho* minum iudida, Ód finercfpeduiudicii confeiemia' propriæ amp;nbsp;alioruin feno* rum, omnibus cupiditatibus Irenosla* xarc.
Stupor, lt;ï'ucramp;)'Zïr/«t,nimia ucrecundia.
Lafenria, quæ eft pronitas ad uarios ludos Slt;^ uarias uoluptates finecupidi^ tatenocendi.
Proteruitas eft pronitas ad prauas uoluptates 06 ad cótumelias faciendas. III. TEMPERANTIA eft uirtusquæ moderatur appetitiones cibi Ódpotus, na ut nee precationê neefomnumim* pediant.
Extrema funt, V oracitas, Ebrietas 66 nimia abfttnenua.
SEPTfc
-ocr page 67-CHRISTI ANAE. H
SEPTIMVM PRAE»'
C E P T V M.
Non furtum facias.
Qa^cfintVirtutes feu Bona opera Septimi 'Pneceptif
I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lußapolfeßio er bontit ußapro» pnarum rerum.
11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lußicid commututiua. Iir, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bcneßccntiaßu liberality.
11 11. Hojpitahty.
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frugality feuParßmonM.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;AvrApKesci^
1 nbsp;nbsp;nbsp;ivsTA PolTeßio SC bonus ufus propriarum facukatum eft uirtus, quæ in timoré Dei ÔC fide ac bona con=: feientia tenet proprias facultates , SC agnofeens eas à Deo dari SC cuftodiri, fedulo ftudet eas honeftis rationibus augere^Si ad ufus à Deo ordinatos cos ferre.
Pugnantia funt omnia iniufta aucu-piaopum, Superftitiofa coUatiofacuI-tatum in commune,Auaricia 06 c.
ll . IV S TICIA Comutattua eft uirtus
£ ii
-ocr page 68-, SVMMA DOCTRINÄE quæ in contradtbus feu commutation ne return feruat æquaHtatemÂrithnic ticam»
Pugnant cû hac uir tute omnes frail* des in contra(flibus,filt; omnia Furla» lit BENEFICENTIA feuLibcralitas eft uirtus 3 quæ commimicat facultatcs 06operas non débitas obligarioneci* uilijfed natural! feu diuina,ubi 06 quan do decet, 06mediocritateefficitinter profufionem 86 fordes»
iiiL HOSPiTALiTAS eftuirtusuici* naBeneficentiæ , quaPercgrinosô6 Hofpites, ac præcipuè propter ucræ dodlrinicprofelsionê cxulantcs, ucra beneuolcntia 86 omnibus officus ho* fpitalibus complcCti'mur,
V. PARSIMONIA cftuinus, quotes proprias cuftodit,ùtiliter collo cal, uitat fumptus non neceflarios ; cmacita-tesjuxiim, ædificationes,ô6 tarnen ubi ratio poftulat, expédit quantum opus eft»
Extrema funt, Auaricia, Sordes, S6 Profufio,
yi. AYTAPKEIA eft Virtus, uicina
parfimo;
-ocr page 69-CHRISTIANAS’.' 54
^arfimonfæ, quæ contenta dlpra^fcn*: tibusbonis, Sè placide fertpaupcrtatê Ô^ alia incommoda, nec appétit aliéna bona, necfrangiturinopia, ut contra pietaternDeo debitamuel alias uirti^ tesfaciat,
OCTAVVM PRAE^
C E P T V M.
Non loqueris falfum tcftimoniu
Contra proxim um tuiim.
Q«lt;rßmt quot;Virtutesßu Bona opera Oélaui Br^rceptif
I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VerUtif.
II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simpheitdf.
III. nbsp;nbsp;nbsp;ConßMUd. nil. nbsp;nbsp;nocditii.
V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TaciturniUi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. \
VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Elogitcntid.
V11. nbsp;nbsp;ComM.
VIII. nbsp;VrbarntM.
’• VERITAS eftVirtus,quæinclinât üoluntatem, SC lieras fententias, hoc cftjCQ rebus quales funt, congruentes, E iii
-ocr page 70-SVMMA DOCTRINAL
in dodlrina deDeo 0^ ahis artibus an’^ mus, 2lt;r uera, rcda, explicata £v falut^ ha conftanter dicamus ÔC faaamus,^ in moribus fugiamus mfidiofas occub tanones amp;nbsp;limulauones.
Obieélaßifjt.
L DoArma de Deo, naturafcruin, moribus 2lt;c
Ï L Indicia, uidelicet, Aceufatione^j Defenfiones, Teftimoma, Sententie ludicum.
IIL Pada feu Promißiones omn^s in foederibus Ót contradibus, empdo* nibus,uenditionibus»
UIL Cófiliaingubernatione èCpïi’^ iiata uita*
V. nbsp;nbsp;nbsp;Sermones de aliorum uirtutibus fiC turpitudine,feu laudes 56 uitupera* tiones.
VI. nbsp;nbsp;nbsp;Significatio noftræ uolunta# fis erga alios, in Sermonibus,geftp bus amp;c.
Peccata pugnantia eft V eritate/unt omnia aï e n d a c i A, id cft,omnes opi= niones, fermoncs, Óógeftus non congruentes
-ocr page 71-CHRISTIANAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;j
gîuentes cum rebus ipfis, 2v nocerites ud ipfi mendacijUel ahis, 80 tota foplus fteajquæ fai las optniones £lt; malas can fasfucofis prætextibus ructur.
L Hærefes, èC ftudium difcendi, doe cendfaut defendendi falfas opmioncs, Hel inutiles Se non neceflarias fubtihta tes in omnibus dodi inis,
U Calumniæ forenfes omnes, in ace oifationibus^tcftimonns, fententiis lue dicum,
nt Perfidiainno feruandis promilê fis,8C fœderibus, ac amicitiis, periuria, 2lt; fraudes in contradlibus,
Hit Perfidiaetlroniae in dandis c5e flus.
V, Obtredhtio jMalediccntia, Va* nitasjadantia.
V L Omnis hypocrifis feu fimulatio wimoribus etgeftibus.
U SIMPLICITAS eftperfpicua et a* perta ueritas fine inuolucris et amba« gibus. Scu eftuerajredajCtcxplicataj «nartibus et in communi uita, proprie ft perfpicue diccre et faccre.
Extrema funt, Duplicitas , Fuci, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E iiii
-ocr page 72-SVMMÄ DOCtRINAE
Ambages in dodrina 5lt; monbus,' Et fimulatione fimphcitans alteriinfidia^ ri 00 nocere,
ÏIL coNSTANTiAeftpeffeuerantia inueritate*
Extrema funt^Leuitas S^ pertinacia»' ÏIIL DOCiLiTASeftVirtus,quxfle^ dit animos, ne arroganter defefent^ ant/ed ut alios audiant, difcant, 0lt;^ ue^ ris fententiis aflentiantur*
Extrema funt,Pertinacia ^ Acade»* mica £'3ro;^^,feii Leuitas femper 2lt; om* ma difcens, dC nunqua ad agnitionem ueritatis perueniens»
V* TACJTVRNITAS QC Moderate ufus Linguae*
Extrema funt, Garrulitas, Futflita^ ZC Diisimulatio eorum, qui tacét tune quoep , cum mandatum Dei pracipit confeisionem*
VL ELOQVENTIA eftuirtus,qux mentem Sd linguam régit, utDeo ^ra* ta 06 hominibus falutaria, perfpicue £6 ornate dicat
Extrema funtlnfantia, Loquadtas, 06 omnes. abufusEloquentix*
Comi-
-ocr page 73-CHRISTIANAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36
VIL COMITAS feu AFFABILITAS tft Virtus inclinas nos, ut inloquêdo, inaudiendo,inrelpondêdo £lt; officiis præftandiSjin uultu èC geftibus^quada foauitate beneuolentiamnoftram er« ga alios declavcmust
Extrema funt,Leuitas etMorofita« bftkiiofc audiens alios,duriter refpon denSjSó difficulter officia preftans,nee ullam fuauitatis èC bcncuolcntig ftgnt* ficationem erga alium oftendens, VIIL VRBANITAS eft ornament5 ’'critatis,qua iocofe uel figurate, ucl lal f^didis tempeftiuè Óóhoncftèalii ads ’’lonentur, autleniuntur,aut etiamin locoirritantur.
Extrema funt,ScurriIitas,que iocos ^ffecenos Slt; contumeliofos fpargit, amp;^geftuuelmordaci diefto petits lanter reprehendit, 00 Sto= liditas aclnfulfttas.
E v
-ocr page 74-SVHHA DOCTRINAE
NONVM ET DEC^
MVM PRAECEPTVM.
Non concupifceSjamp;Tc»
In lX. amp;nbsp;X.præcepro prædpitur ReAitudo omnium uinö hominis con gruens ad normam Legis, uel confor-mitas cum Lege Dei, feu congruenria, feu conuenientia,feu fimilitüdo tonus naturæ humane,hoc eft,mcntis,uolun tatiSjCordis, omnium uirium 06 menv brorum externorum,quæ cumnorma m entis diuinae in 1 ege expreflæ, perfe* (^è congrueredebcbat.Infumma,Eft lufticia originalis feu imago Dei, 2d quamhomo conditus eih
Peccatum pugnans cumiX. KX. prçcepto eftcoNCVPiSCENTi A,quc cft o!,~Ä,^X,feu corruptio omniumuin^ urn hominis,uidelicet, in mente eoed-tas,ca1igo St dubitationesdeDeo. In uolötatc X corde aucrfio aDeo, Xn2 cuitasTimorisDei,diJe(Qionis,iniioca tionis,fidei, Itcmprauæ inclinanoncs, inordt-
-ocr page 75-CHRISTIANAE. J7 inordinatæ appctitiones 8lt; flamm æirf ^oforum afl;c?ruum.
0«/ funt ußfs Lc^ïs JtuifKe ^ Legis notida eft teftimonm, quod
J'frè fit Deus.
fllt; Docet quail’s fit Deus, uidelicet Mus,uerax, bencficus,caftus, qualem fex defcribit,
fli. Docct ad quid condita fit natu^ •^ahumana, uidelicet ut Deu agnofcat^ ei iuxta Legem obediat,
fill Oftcnditpeccatum,8lt;cftper= petuumindicium Dei, aceufans 06 da* •^nans omnes homines,qui non confu ÿunt ad Chriftum Mediatorem.
*. Eft régula bonorum opcrum, in tjuibus renati fuam obedientiam erga Öeum exercere debent.
^L Eft norma uitæ bominum etia ’’onrenatorum, ut mores honefta dis fdplina regant.
T^roptcr quas caiip^ fiecefjè eßprieif ßare extemam Jßiplinamf
Propter quint^ caufäs.
MandatuDeicuinecefleeft obe« dire. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Vt
-ocr page 76-SVMMÄ DÔCTKlNAÈ
ÏL Vtuitcnturpœnæ.
ni: Vt focietas duiliscôferucwrSi tranquilla fit»
Il IL Vt noftro excmplo aliosad mr tutcm muitcmus.
V, Quïa-eftpçdagogiainChriftum, hoccft. Homines non polTunt doccri deDeo, necChhftus eftiniisefficax, qui uiolant difciplinam, feu qui pcrfo uerant in delidis côtra confeientiam.
DE TROMISSIONb biis (;^ comuîntatioiiibus adf diti^ Decalo^o.
XnpnguÜi'Dccitlogi prxceptii prodtjih^i lt;}Ki'gt;'j: ^Uicßiones ordine confiderArL i. Qji£ uirMid fllt;f^ gitentur, i. Quomedofieripoßint. ^ QUiepcc^ catAprohibeAntur. 4. Promßiones Additiuirtiiti* tui. f. ComminAtiones pœnArum, qu£ certißme peccAtAcomitMtur.
Etfi AUtem no funtAddita ßngulii Pr^ceptii prot mißiones o' comtninätiones in ipfo DccAtogOytdmat fuminx comprehenfd eß in bde condone ddditdprimo Pracepto. Ego funt Dominus Dem tuns,finis Zefa* tes, uifitdus tai^iühttempdtrum mßlios, in teniM
-ocr page 77-CHRISTI ANAE. 38
O' ^iwfdw gcn(rationtm torum,qni odtrunt me, er f'inens mifencorditim w: mlUu his,qui diUguntme a-^»^diunlpweptdmea. ItemLe«it.i8. Quificerit ^‘fCjUmetmcM.Rom.io.Gd/df.^.erDeMtcr.xy. M4 ^diHusomms,qHinonpennAn['erit in omnibus,qua flt;fiptlt;ifsmtin hbro'Legis.
His iddantur promißionespreemiorum er com* ^nitioncspoenctrum,de uirtutibus er uidjs pngulo^ ^'Wpneceptorum tradita, quorum pier deque inPro* ^^bijsSdlomonis er ^cclepr,fiico conçût funt,etpdif ƒgt;«inProphetarumconcionibus debonorum opera ffemijserpeccatorumpcenisrepetuntur.
Vtlt;aitem recie 'mtcUiglt;mtur?romipiones er Com ttinlt;itioncs,prodeP hitsjex commonefudiones m con» ft^efitt Ijijbfrc,^«;« nunc braupimèrecitAbo.
PRIMO: Cum Deus fit uerAX,certifiimum eft co ^'■MUones ipfius non inunia temculamenta efie, neo ftomiftiones inanemfonitum eft’s,et ideopropofitas, xt^Hoquo modoftultosdemulceant, Virmiftimi igi» to ftituamus, etiamfiftepe euentus nobis non uiden» ^urreftondere,tarnen omnes diuinas promftiones er tomminationes,in ea firma er fintètia, qua Deus cm indidit zy mterpretatus eft,uer(ts,certas,ratits,ftrma/s eUmmotasefte.
S E C V N D O: Accurdtijitmis Umitibus dftcer^ uendafuntgenerapromiftionum.Promiftio Duange» bipropria,remiftionempecctüorum, imputationem iuficiit,SpiritufanSiumer Mt^ attmamomn^^ « ertden» '
-ocr page 78-SVMMA DOCTRINAS tredentilus G R A TI Sprotgt;tcr Chriftum proinitt^, non propter utlumnoslrurn incntumuel obediëntie-
Premißiones ueró legales nequaepiam Gratis oHi^ runtremißionempeccatorum zy uitam icternant,(J aliapriemial^iritualitiaecorporalia/eddiiitexain^i'* bentconditioncm per^da; obedientite, tanejuam cM^ famz^ merUuni,propter quod bona proinijßaßnt ex^ hibcnda.ut dicUur: (^ifècerit hA'c,uiiict.üein,Sitnt mifericors bis, qui diUgunt me, or culiodiuntpriece^ ptamea.
TERTIO: Cumautemnemopratjktperpda obedtentiant,quam Lexflagitat quierunt anxif’nen-tes,quomodo amplißim^ promißiones pramiorunt ßngulis uirtutibus additie, nabis rattepant ,amp;’qiio‘ nodo poente uitaripoßint f Ad hanc qutejlionent re“ ßiondetPaulus t. Cor.t. Omnes promißiones D«W Chrijk funt Amen, id eß, ratte, ac firmte,hoe efi, uere lt;(y certó danturpropter Chriftum. Item Kom.pi't^^ ftdbilimus per fidem. Nam fide cofiigientibus ad Chrl ftum datur Spiritus fanäus, qui inchoat obedientiM congruentem cum Lege üet, quoi priemijs ßiritthili“ bus er corporalibus m hac uitacr£terna ornatur,ut t.Timoth. 4. dicicur: Pietas habetpromißionespre“ fentis orfiiturlt;e uitte. Item Math.^.Nenes uejiraeß copiofiaincœlis.
Dantur autem premia, in promißionibus obbiti, to ordineer modo,quem Chnftus in Puangelio pre“ fcribtt, Narei deeimo,R.ecipient ceiituplum in hae tu*
-ocr page 79-CHRISTIANAS. ;^
^ifid cum trAuliitione,cr pofi hi^nc uitii»},uitam te» i(rn!im,hoc eli,pr£cipua priemia er pr£cipu£ pesena , ^gt;^unturmuitiim£tcrnam.
QVART O: Difccrncndtefuntprom^ioncsin ^iMngcUo trdditx.
Prim«, l'umiMçrTinlt;xxifnè necc^dria. eji PRO* MïSSIO GRATIAE errccoHcilutionicdcui* ^idtcmie, l(ubonorum^iritudiiumer£ttYnorumt ï«lt;Dj(« propterChrijlum certo ernamindtimer WcuUiconditioneertxceptiompromißt fe daturu ^f-c.üicpr^cipudtiuMgclijpromißio femper raU trßmA cß credenti, eticim omnibus bonis corporalis tiMomiius. idcoß-, ßmußmiaßdc rttinenddeß,ut tob '‘idicitur, ^tiamß occident me,^erabo m eumstemt Ueo txßde gratis, ut firmafitpromifiio.
tax fimtPromifiionesKerwin Corporalium ne» ^\fimarum ad hums uit£ mortalis confiruationcm, vtuit£,hon£ualetudtnis,cibi,potus-,dcfinfionis,libe» fdtionK expericuUs, beUo, pcfic,fioccunditatis agrorti trfimilium,(iu£ panis quotidiam appeUatione conti Wntwr.H«« q«o(j; tradidit Deus propter fex caufias.
t VtagnofiamusVieumauthorem er confieruato» wm ej}c etia huiu4 uitx corporalis, nee cafu^argi bo »4 corporalia, nee nofira tantum diligentia acijuiriz StduerèdDeo dari.
^' Vt ^edefia m hac uita conferuetur.
}' bifides,er inuocatio, 'm petitione,er expedis
Ü0B6
-ocr page 80-SVMMA DOCTRINAB fionecorporahum bonorum exerceantur.
4. nbsp;Vt commonefuciant nos de Chrißo er promip fione bonorumfpirituuUum.
f. nbsp;nbsp;Vt Grutitudmem nofiram quotidie in ufu bono* rumcorporaUum declaremut,
6. nbsp;nbsp;nbsp;VfBoiiiicorporaliaßntadminicula nojïr£uo' cdtioniS:,er inßrugt;nentlt;tbeneßcentite er äUtirumuit^ tutum,
Qy INTO: Promißionibus bonorum corporis tium etß uniuerßditcrmdendum eil : tarnen ßmpef hlt;e quatuor exceptiones addenda:ßunt, I. , Poena: impiorum.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Caßigationispiorum fett crucis^ qua Veut ettto conßlio Pcclcßam in haci^Uapremit, accauße'X.11’ poßrarecitabuntur.
III, nbsp;nbsp;nbsp;No« pr^ßnbenduseß Deo Modus erT^o^quot; pus,quopromißabonaexhiberedcbeat. Vult enim Deus nos Ptde in Chrißum ab ipßo pcndere,crl^l’tra=‘ tionem expericuUs er altabona expeiktre, nonuult nosnoürisopinionibusregi,utpfai£^o.lnßtgt;ti^tgt;tt fpe. Item,Expech, Dominum. Item,Cum ignoramuf quid agendum fit, oeuh noßri ad te toliuntur. '£,this diHis maximefalutaris Kegula Vit£ extruitur, uidtH cetjC^ubd nccefiariauocationis officia dimnitustit^ dataßdehter facienda fint,er tranquiUo animo expt danfieuentus falutares, etiamfi à rations humant profpici non poffunt.
1111. nbsp;nbsp;No« funt rapiendatpre^ifiones corporale noßris
-ocr page 81-Christianas; 46
iullrii Cüßlijs fine uocdtiónediUinit,VtfiUjEphraini (i^itr.^^J mui^ientei tard prow^dm fine uocdtio» nejinterßetuntur,
SEXTO: Comnundtiones ZT Pcenlt;e,qult;e immu Ultliordinepeccdtd comitdntur, fdncitnefunt dDeo pfopterfixcdufiis.
t luiheid Dei, cuim nermd ufernd er immotd efi, pttnirc er dc^uere dc ddaefcekrdtos,
• I- Vf in pcenid confpiddmia difenmen Virtutnni ' ^^dciorum, erd^.ofidmut Deutn bonum, iufiwm, ^Virtutii dnidatem e^e.
^ 1 !• Vt hié breues poente corpordlesfimt commoner fdhonadc atemis poenis.
**n. vtpoen£nósimpeÏldntdd poenitentidm,di ^‘idndd pcccdtd,er emendationem uit£.
y* Vt trdnquiÜitd^publicdconfieruetur.
7» Vf exemplis horribdium poendru detetriti alij *''‘^^^ddicl4,(^uibiiip(xn£attrahuntur, ^mnibui dutem commindtiombui poendrum dd^' ' ^eut conditionem pœnitentilt;c,qtid femper uel hbe ^ 'o lid mitigutio cdldmUdtum impetrdtur, ut lera* jjf^ ’ƒ' ^^^dur. si pcenitentidm egerit gens iÜd 4 mda Ku,f'‘^‘^ ‘i^‘^^ ^°H'^°^' ^^^'^ ^ ^a° po^itititf« lóf '^^***^°gt;^‘fodcogitdut,utf4ceremeii Seddi ^Cd] ‘^ ^^^^^^ *** Lock depecedto, de poemtentUi flt;)l^^‘'*^^*^ ^ •‘^'^^ fopiofiorexplicdtioptoporti '
-ocr page 82-r. SVMMA DOCTRINAB
QVARXVS LOCVSgt;
DE PECCATO.
Ojiideßpeccatum^
PECCATVM eft quicquidnoncon 'gruit cum norma Legis diumæ,i Joha» in» ^ a^dpna. eçiv Mspetd.
li£c breuti Deßnitio à Praceptore crudité cuolu* tu eß,nwnßrato fundamento feu tiMterutlipeccatidjit uerbis.
PECCATVMeft defedus lid inclina tio, ud adio pugnans cumLegeDei, promerens iraDd 0^ æternas panas, mfifiicrit fada remiflîo propter FiW Mediatorem.
Q«lt;f eß cctu/a e^ftctefts peccatif
Totopedoreampledenda eft fen* tentia, Deum non efle caufam pcccati, nec approbate peccatum,nec impelled' xc ad peccandn« Sed pnmi peccati can fafm'dibera VoJuntasDiaboIi 06pri« jnorum Parent«, qm hbere Sd fua fpon te airerterunt fe a Deo, StT fapientiam, juftitia 06 Jibertatem uoJuntan'sin créa tione ipi'is infitani ,fibi Ô6 toti pofterita tmmifermit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Extern
-ocr page 83-CHRISTIANAB.' 4t £xternorum aHtempcccatorum tresfint caußr.
t ErroreSjfeu cœcitas 06 caKgomen tó humanx, quæ lapfum prwnorum pa fentumfecuta eft»
Ï t Prauæ cupiditates»
Hl. Ïncitatio Diabolo
Materia in qua eft Mens 06 Vdun*
las. Cor, 06 potentiae obtempérantes, 06 omnia membra externa»
Forma eft reatus, hoc eft, obligatio perfonæ ad ira Dei 86 ^ternam damna tionem»
Fines z^ effiélitó funt^
t Ira Dei»
It Aeternadamnatio»
Hl Mors corporis,
HU, Omnes calamitates generis hu* mani,
^ ♦ Tyrannis Diaboli, Vb Concupifcentia, quxfimuleft peccatum S6 poena peccati, Q^fintfpedes peccati^
^FECCATVM ORlGINIScftin F «
-ocr page 84-SViMMA DOCTRINAE omnibus hominibus natis ex uirili fe* mine,am!lTio lucis in mentc^Su auerfio uoluntatis à Deo, amp;nbsp;contumacia cor* dis contra Legern Dei nobifcumna^ fccs,06 fcquuta lapiumAD ae. Propter quam corruptionem naturæ, hommes rei funtirxDei Só eternaru pœnarum, nififueritfada remiffîo propter FiJm Dei Mediatorem.
PECCATVM ACTVALE,cft affio interior uel exterior pugnans cumber’ geDei,
Dic alfera/ft JiutJionefn^eccaii^
VENiALE peccatum eft defedus, uel inclinatiOjUcl affedtus, pugnans c3 LcgeDci, inrenato,cui retinentiüde, 00 repugnant! prauis affedibus Spin-tu/eatus remittitur»
mortalePeccatum eft in non re« nato quodcunlt;ppeccatü»SedinIapfo qui anteafuit renatuSjeft dehetum con tra confdenuam, propter quod homo amittit gratiam S^ Spiritum fandum, '' nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fit reus iræ Dei 66æterntepœnç,ni
fi rurfus ad Deum conuertatur»
PECCA«
-ocr page 85-CHRIS TT ANAE. 41
PECÇATVM CONTRA CONSCIES ïl AM eft, quod fit à feiente 6^uolente*
PÊCCATVxM IN SPIRITVM SAN» C T V M eft, uel ueritatem agnitam petu lanter 00 perfeuerâter oppugnare î uel opera quæ certó apparet fpintu Dei ficta effe odio Pharifatco tribuereBc« olzebubjöó dieere Diaboli opera effe: ueldefperäre, hoceft, adimereDeo hudcmmifencordiæ feu gratig exube rantis fuprapeccatum.
SednosquantaeSepfint neftra pee cata,fcïamus mandatü Dei efte,ut ere* datnuSjOmniapeccata nobis remitti, et promiffionem Gratiæ uniuerfalem aegratuitarn effe,ut dicitftr Matth.un« decimo,Venite ad me omnes.
Rom. v. Gratia exuberat fupra pee catum.
loban.ni. Omnis qui credit in FiliS, habet uitam a-ternam.
'aVINTVS LOCVSgt;
DE REMISSIONE PECCATORVM fauujiicMmZti.wgdio.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F üi
-ocr page 86-SVMMA DOCTRINÆ (^omodo cof^t^iiitur Fdomo remf^ ßonem peccatorum z^ lußif dam coram Deo^
SoIafidcinPiIiumDci lefumChn* ftum,hoceft,
G R A T i s,non propter propria opc^ ra aut mérita, fed tan tum propter uni* cum Mediatorem lefum Chriftuni,qiii pro nobis uidima 8C propitiator fa* d'US eft, confequitur Homo remiffio* nem peccatorum, Spiritum fandum, amp;!: fitiuftus,hoceft,Deo platens 06at* ceptus 3 propter Chriftum iuftitia ini* putata, 6^ fit hxrcs uitæ ætemæ,ctîni certô credit hart bona fibi à Deo pro* pter Filium donarû
Qjiod eß dßnmeM infer lußiciAni
Lgt;egfs er Buan^elß
Lexpromittit remii^onem pecca* torum, iufticiam amp;C uitam gtemam/cd fimul Heigl tat perfedam obedientiam tanquam caufam*
Ideo Iuftitia Legis eft ucl perfecta omnium uinumobediçntia erga tota legem
-ocr page 87-CHRISTIANAE. ' 4J
legem D ci, expers omnis peccati, qua* lism nullo hommum, folo Ctinfto ex* cepto,cxtitit,Vel eft qualifcunep obe* dientia extemorum membrorü præ* ftans externa opera, quæ Lex Dei Ha» gitat, ÔC nunquam fatisfacitlegi Dei.
Euangeliumucro G R. A T iS promit* titremiffionem peccatorum, iufticiam amp;nbsp;uit am æter nam, non propter noftra obedientiam erga Legem,fed proprer folumFiliumDei, dominum noftrum lESVM CHRiSTVM, quem fola Fidc ampledimur.
(^digitur cß iußieta EuangeUjJêtt lußiaaChrtßianayßu Iußtßcagt; üo hominis coram Deo^
IVSTICIA CHRISTIANA cftremit fio peccatorum 00 imputatio iufticiac Chrifti Sv acceptatio aduitâæternam graiuita,non propter ullas uirtutes aut opera , fed propter folum Chnftum Mediatorem fola fide apprehenfum, c5qua coniunda eft donatio feu inha* bitatiosPiRiTVS SANCTI,etrenoua F iin
-ocr page 88-SVMMÄ OOCTRINAE
tfo naturae, ac inchoatio nouarum uiï“ tutum,quae in perfona iufta,hoc cft;Fi de recondhata Deo placent proptet Gliriflum,
Quid èdl Fides iiß^cam^
F i D E s eft noticïa perfonæ ac benefi dorS Chrifti ac totuis dodtnnæ,àDco tradûæî et affenfus, quo amplcdiwur tatam dodrinam, et m hac pronuffio* nem gratuité recodltation/s feu impu tationis iaftidae propter Cbriftum do* nandæ:et nducia m Chrifto Mediate* re lux ta pronuflionem acqu/efcens j et çertô ftatüens fibi peccata remirtp ft Deoplacere,/êredpi et cxaudiri,pro* pter folum Chriftum G r A r i sjiópfo* pter propnam dignitatem.
Quornodoinfeni^enda eßh(ec'Pgt;'(^i^ 3 nbsp;nbsp;poßtiOy,jSola MdeJu/nus iußt^
Correïaöuè mténtgenda eft, uideïi=‘ cçt, Quod propter folum Filium Dei Dominum noftrû Jeßim Chi iftû acçi* piamus rcmiilioncm peccatorS, iatti^ ciawgt;
-ocr page 89-■ CHRISTIANAS. ■ nbsp;nbsp;44 riam, amp;^uitamætemamGR ATis^uon propter noftramerita,
Heo autem hac forma uerboru (Filt; ^eiuftificamur) utitur feripturajum« rrumepdoceau
*• Quae fit caufa feu meritum luftific cationis,feu quæ fintbeneficia Chrifti, videlicet, quod per Sv propter folum Chriftum donetur nobis remifsio pec* catorum,iufticia 06 uita tetema.
U Deinde quomodo nobis appli* rati amp;Ü ad nos transferri deb eant^uidc* Î’cet Sola Fide amplcctentc Promis fioricm, ÔCinCHRiSTO acquiefeente* ^md exchdunt her particulier Sola
FideyGrads y Sine Lege^Sif
nc operibus Le^'S^
Non ex éludât meritum Chrifti,nec noftrampoenitentiam, nec rcliqua o-pera aut uirtutcs,ric adfint aut fequan* turtSedadimunt ceteris uir tu tibus feu opcribus,mcritu feu caufam remifsio* nispeccatorum, feu iuftificationis, 84 transferunt caufam in folum Chr iftum Mediatorem fide apprehenfum*
F v
-ocr page 90-ÎVMMA DOCTRINAE
^^ropter (^nas cai^ neceffe e/l rétif neri particular ExclußuarjSola Fide^ Gratis ßne oper» biir Legis f
Propter quint» caufas,'
E Quia non eft aliud medium, quo promifeionem Gratiæ Si Chriftumalt; gnofeere ÔC apprehendere poffumus nififolafides,
IL Vt Chrifto debitus OC propnus honostribuatur, uidelicet, Quodip« fins obedientia fola fit meritumjtemif fi ohis peccatorûjiufticiæ ôc uitæ æter# nænobisdonandæ, Ôôquôdnoftraoa pera non fint meritum, propter quod recipiamur*
IJL Vt co...cientia’ babeant certain amp;nbsp;frmam confolationem, nititurpro-müsio gratiae folo Filio Dei S' non no Uris menus, ideo dicitur, Sola Fide,ut cor certo ftatuat ,Deû nobis propioô clTc propter Chriftum. Hanecaufam Paulus Romanuiii. récitât,Ideo exfidt *3RATtS,utliiiirma promißio.
VuHu«
-ocr page 91-CHRISTIANAE.' 4^ ïni Vtilluftn'usfit difcnmcnLegij ^Euangelii.
v. Vtucra Inuocatio pr^ftari pofsit, g^uamneceffe eft mti Solo Mediator« Füio D E i,non noftris uirtntibus» luftificat ne folaFides tantum ratio« île pnncipii,utloquuntur,Deindeuc-’'opoftprimam conuerfionem feu tu« ftificationem, ftatuendum eft nos par« tim fide 3 partim propter noftra opera, (fu propter Fidc,Spem,2lt; Charitatem tuftos effe 00 Deo placer etquot;
Inprincipio 3medio, Ô6 fine,fempcr ftatuendum eft 3 Nos propter folum Chriftum Mediatorem fide iuftos ede, amp;^ Deo placere, 8lt; hxredes cfte uitat ^ternæ3non propter ullanoftra opera lut uirtutes, ut prolixe difputat Paulus Galatdii,
ItemjRom. v. diptur, luftificati fide pacemhabemus apudDeumpcrDo» minum noftrum Icfum Chriftum, Abac.ii, luftus fide fua uiuit» Nee poteftfides niti duabus rebus, Chrifto ^ noftris opcribus, Alio« quiprorfus incerta fieret, nee ui lam fiimam
-ocr page 92-4
•A. SVMMA DOCTRINAE
firmam confolationem adferret. Rolt; man.uïï.Quia femper manent etiam m /and/speccatainhacuita, pro quibus orant, Remftte nobis débita nofrra» Idcó Chriftirs cft Sacerdos in sternum pro nobis intcrccdcns,6lt; fuamiufticia nobis applicans, nee cft in aliquo alio faills»
Qjiode/l dißritrtcü inter dot^rin^i!^ ueramnoßrarumJE^ccleßarififtin i.^ticulo dußißcatiofni^o* ' fazant 'Papißarum do/ dlrinam^
Tria funt præcipua diferiminai L Papiftæ docent hominem inereri remifsionem pcccatoru 66 efteiuftum non propter fetum Chriftum folafidf, ■fed etiam bonis operibus, feu proprus trirtutibus congruentibus cum Lege Dei,Item operibus MonafticiSjMibis, Iciunns.
IL Cum nemo fciat an fan's habeat bonorum operum,docent femper dU' bitandmn efle, an habcamus remifsio,
nem
-ocr page 93-CHP.I STIAN AE.' 4*5
nem peccatorum,Slt; an fimus in gratia^ HL Docenthominê inhacuïtapoamp; feLegi Dei farisfaccre,0ó hac Legis im pïetioneiuftuni efle,ó^ uitam çternam meren,
JScontrtlnoßrce Ecckßceucratn Euangelifdoélrifiatnam^ ße^lcntcs docente
I Remifsionempeccatorumdonari Gratis propter folumChriftumMe diatoremjnó propter noftra opera aut mérita,
H, Non effe manendum in dubitaê tiünc,fed omnes, gui in delitfb's contra confcientiam feu une fide in Chriftum uiuunt j debere certo ftatuere feDeo difplicere, 8C reos effe iræDei 2lt; aeter» narumpœnarum, nifi adDeum con« uertâtur, E contra omnes5qui fentiunt pauoresiræDei, Óócupiunt conuerti adDeum, ëC fe emendare,debere eer« toftatuere fibi remitnpeccata , fein gratia eife , óó Deo placere propter Chriftum MediatorenijUt exprefie di*
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citur
-ocr page 94-SVMMA DOCTRINAE
citur in Symbolo,Credo remißioncnl peccatorum»
IIL Hominem non poiTe inhacuita Legt Dei fatisfacer e, ut Ro. vu. 00 vüi» darè dicitur.Scdiufticiam Qé uitâætet nam donari credentibus G R A T i s pro* pter Chriftum»
SEXTVS LOCVS.
DE BONIS OPEEN but.
Qjtidfint bona Operaf
BONA OPERA funt Opera à DeO mandata, quæ fîuntprælucenteagni* none Chrifti 66 fide, hoc fine, utDEO obedientia SC bonos pr^rtetur* '
Qu^e Species^ , Species commodifsimè iuxta fen'cm præceptorum Decalogi poffunt di-ftribui,
V era agnitio Dei iuxta Euangebon» Verus Timor Del« Verafiduciamife^ ricordix promifDe propter Chriftum» Diledio Dei, Spes,Paiientia,Huintlilt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas,
-ocr page 95-CHRISTIANAS.’ 4^ tisJnuocatioDci fada in Spiritu 0^ Ueritate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
luftida uniuerfah's. Pietas erga Pa* rentes, Obedientia, lufticia particular ns, Beneficent ta, Mifeneordia, Caftir tas, Veriias ôdc. ut fupra in Loca de Lege,Cataloguai V irtutum/adiundis definttionibusjtecenfuimus,
Q»(rfunt cauße Evidentes ßu
QuomodoßeripojJunt bonaOpcrat
Tres caufæ concurrunti
t VerbumDei8lt;ueraagnitio Chri»
it Spiritus iandus,accêdens in mente agnitionem Chrifti 2lt; fidem, 2lt; co» gnitionem præceptorum diuinorum. Deinde impellcns Cc adiuuans uolun-tïtem, ut obtemperet praeceptis diui» nis,2lt;iuxtaearegatadiones externo» tuntmembrorum.
Ht Mens SC uoluntas Humana im», pulfaetrenouataperSPiRiTVM SAN« CTv M erregens externamembra.
-ocr page 96-. SVMMÄ DOCTRINAË
Qw^e e/î cauß Formais ßtt Qwif tnodoplacent Deo bona opérai
Opera Runt bona Só Deo phccntia per Fidem in Chriftunvld his quatuor articulis declarandum eft.
L Perfonaqugfacïtbona opera, fra-tuatfciufta elle ôôDeopheere GRA^« Tis propter CHRiSTVxMÜdé,
Ï L Agnofcat 2lt; deploret niuIdpKda peccata , adhuchærentia in nobis,ut Calïginem de Deo, d ubitationcs, pranas ïnchnationes, fecimtatem, fuper-biam,adniirationern fui OCc, quæimpe diunt,quó minus Legio e i pofsimus f# lisfacere,
ÏIL Et tarnen ftatuat Dei uolunta^^ tem «eternam 6(1 immotam effe, ut eim bonis openbus feruiamus ólt;^ nouant obedientiam eu ipfius Lege congruen teminchoëmus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
UIL Sciat hanc inchoatam obedien tiarn placere DEO, non propter pro* priam dignitatë,fed propter Chrif^ Mediatorem.ut i. Petn ii, dicitur,0i* ferte
-ocr page 97-CHRISTIANAS; 4? fertcDco hoftias fpintuaks, acceptas DEO per Chriftum»
Qu^eßnt cauf^ Finales ?ßu
' ■ - Curßaciendaßint bofi na opérai
Nequaquam eo fine facienda font fona opera j ut mercamur remißion^ peccatorum, iufticiam QC falutem aeter nam. Nam hæebona propter foliusFi lu Dei meritum credentibusGRATiS donantur»
Sed alijßni ueri Fines,
t GloriaDei, i.Cor.x.Omniaad gïo riamDei facite» Matth» v, Luceatlux Ueftra coramhominibus,utuideantue ftrabona opera, £lt; glonficctur Pater üefter cceleftis»
n. Vt débita obedientia Si bonos Deopraeftetur.Nam ordo iufticiæ di* binac immutabilis eft ,ut creaturaDeo obtemperet.
111. VtretincamusFidcm,Gratiam^ Spiritum fandum, ÖChxreditatemro«
-ocr page 98-SVMMA DOCTRIfJAB
gni ccelorum.Nam hgc bona amittunè tur per mala opera feu peccata contra confcientiam.
Ï nV Vt pœnæ præfentes Sc æternæ uitentun Nam mala opera Deus regn« lanter enam in hacutta punit.
V. Vt mercaniur præmia fpiritualia 66 corporalia,præfentia ÖÓ æterna4',Ti moth. ini. Pietas promifsioneshabet prxfentis Sc æternæ uitæ.
SEPTIMVS
L Q C V S.
DE SACRAMENTIS.'
Qjude/ï Sacrafnenfi tum^
■ SACRAMENTVM eft adio facraj Deo mftituta, conftans uerbo Ô^ad* miniftratione elcmentiintegri, Ó^adlt; dita promifsioni , quæ eftEuangcIil propria, utFidemin uiuentibusobfi« gnet 6lt; coiuirmet»
Qtiot
-ocr page 99-- CHRISTIANAE. - 4?
(^otßnt Sacra/nenta 7^oui '-^
. , „ 'Teßamentß Duo.
Baptilmus 2C ÇœnaUominû
' nbsp;nbsp;nbsp;Quide/l Baf ïi^tiifóf nbsp;nbsp;nbsp;'
BAPTiSMVS eft aóio feu ceremo^ ïüa à Deo inftituta, continens mérfio^ nein feu ablutioncm, 06 integram pro^ nundattonertiueibotum, Egobapti^ 2ote in nominePatris 26 Pilu amp;^ Spd ritus farufli, qui teftatur baptizatutna Deo recipi, 26 donari Spiritu fanclo, 26 acceptari ad hæreditatem uitae æ« ternae» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Q«(C e/1fintentia uerborutn ^ Bgo
■ baf tizo ie in J^omine'Patrii ipu/n [^^^^^ï^Sfiritus
’ Sandii^ , ,
- Ego ( inquit Minifter ) mergo Eue *bluo te aqua , 26 inuoco fuper te ue« rumDeum,qui eft æternus Pater Do® mini noftri lefuChrifti, 26 Filius ipß coæternus , 26 Spiritus fanctus» Et teftifteor te ab hoc uero Deo recipi, G «
-ocr page 100-SVMMA DOCTRINAB
Ö^tibipcccata remit«, propterCh«lt; if um, qui ab J LUI te hoc baptùmo, ut fi* gmficet tua peccata ipfius ùngutn^ ablutacfîè , et régénérât ac/anÆfie^C te spin tu foo ad lufttciam et ui tâ æter* nam.Quare tu uidßun hune unum ue* turn Deum agnofees, inuocabis et ce* lebrabis*
Swit ne Infantes haptic Z^ndif
Sunt baptizandi.Quia ad ipfos pft* ttnetpronußio Ïâluü5,ut diatur,TaliS eftregnum codorfi. Non eü autem ûlt; lus extra EccleÜam, ut diciturîoha,iiigt; ISUri nuis renatus fuent ex aqua etSpi* ritu non innoibitin Regnum D et Ej'* go necefle eû Infantes per baptï/mirnJ regeneran et m/êri Eccîefîæ/ Efi autc Chriftus efficax in Infantibus per ba* ptifinû, et operatur in eis fidem et afios motus,pro ipforum modo»
COE N A DOMINI.
QjJ!^ ef Cœna jDotninif COB il A
-ocr page 101-CHR-ISTTÄNAÄ.' jfo
ÇOENA DOMINI eft adio, à Filio I^èî inftituta, Ô^ ordinata, in qua fum-pto Pane de Vino/umitur uerum corpus et uerus fanguis Domini noftri le* fo Chrifti, ut hoc pignore accipientes, commonefadi de promjisioncEuan* pelü propria, Fidem côfirment £lt; ob? «gnenu
,^d (juid inßituta c/îCœ^ nd Dommig
Primus 06 principalis finis eft, Cow* firmatio fidei in couerfis, Nam Sacra-menta feu figna uifibilia ideo addita funtpromiisioni remiisionis peccatos ïum,iufticiæ QC uitæ æternæ,ut nos co« monefaciant de promiisione,et fint tea ftirnonia feu figiUapromifsionis, ut fin gull promifsionem fibi adpÜcent per fidem in uero ufu Sacramenti.
if Gratiarum adio pro omnibusbc nefidis Chrifti.
in. Eft Symbolum feu nota confcf= fionis ÔC dodrinæ»
lut Eft neruus pubfici minifterii. y. Commonefacit de mutua dde^ dione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G iii
-ocr page 102-SV M M'Ä ■ Ô ÖÓÏ RIÏ^ AB
Ontgint præapui abuß^ Cœtiæ jDömimapiidPapißasf
Pri'mu Papiftæ mutilant Sacrament turn, oc akerâ fpeciem Laids adimuntj contra expreffa uerba inftitutionis Chrifti^ '
Secundo : Fingut fe ipfo opere me“ reri remißionem peccatorum, feu ut ipforum uerbis loqüamur, Sacrament ta nouæ Legis conferre gratiâ nonpo“ nentibus obicem*
Tertiot Mutant Sacramenta in alio# ufus diuerfos ab inftitutione,ut ad dr“ cumgeftationem et adorationem^cùm tarnen nulla res extra ufum aDeoor“ dinatum ƒ« Sacramentum*
Quarto: Transformant CœnâDo-minrin facrifidum, quo fingunt feme“ reri remifsionem peccatorum fibi et a“ k'S ex Opère operate» Contra fomifsi-mè ftatuendû eft, Chriftum une facri“ ficiofo. ara crucis fado, meruifletoO Ecclefîæ remifsionem peccatorô,quæ fola fide accipiatur;
i Quintô: Transforunt Coenam Do“ tu - tnini
-ocr page 103-- • CHRISTIANAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi mini ad mortuos ex purgatorio libe= ïandos»
Sexto ♦ Aliqiri nunc di(putant,Mifr fameffe application? ûicriHcii Chrifti, ■Quam tame feiendum eft, fieri propria nde,non propter opus alienum, ' Exh is erroribus difenme inter Mit fam Papifticam St noftrarumEcdefia rum facile intdhgt poteft.
Quid edl Sacnficiutti^
SACRiFiCiVAi in gencre eft Cere« monia uel opus noftrumjquoDeo tri« buimushonorem proprium diuinita« tis , feu quo teftamur hune ocre effe Deum,quem fie colimus.
Qua:ßm{ß)ecits Sacrifié doritin^
Alia funt Typica feu Imagines: Alia funt non Vmbræ fed Res, St hæc funt duplicia^V n6 Pr opiciatoriû: Alia funt ETXAPISTIKA,
Quid e/1 Propkiatorium. ßcrificiumf
PROPICIATORIVAI SACRIFICIVM
G iiii
-ocr page 104-SVMMA DOCTRINAB
eft opus, quod plaçât iram Dci adufl'lt; fus peccatum, reddit Deum propi* cium, 36 merctur aliis remiftionë pee* catorum, iufticiam £lt;^ uitam ætcinani. Tale eft unicum Sacrificium fummi Sa cerdotis Chrifti , uidclicct uniuerfa obedientia Chrifti, in tota uica , in omnibus adionibus , doloribus SC morte.
Quid edî Sacerdos^
SACERDOSin genere eftPerfona 3 D E o ordinata j ut doceat Euangelion, 60 oret pro aliis, Habens promÜsionc, quôdexaudiatur, OC offeratfacrificia, quæ Deus inftituit.
Quid cdl Summum Saif cerdof^
SVM.MVS SACERDOS feu CHM* STVS eft perfona immediate à Deo uocata ëiC unda plenitudine Spiritus fandi, ut Euangelion proférât ex ar* cano finu æterni Patris, amp;nbsp;deprecetur pro nobis , Habens promißienem, quod certo exaudiatur , 6^ offerat Sacrificium, videlicet feipfum, quo
Saai*
-ocr page 105-CHRISTIANAB. p
Sacrifido meretur tod Eedefiae remif fioncmpeccatorö, iuftidam etuitam Jtternam»
Q«^(/çƒ7ETXAPI2TIK0lî
Sacr^cium^
ETXAPI2TIKON SACRIFICIVH dl opus 4 Deo mandatum, quod fit in nobis prælucentc fid ein Chriftum, ÓÓ refertur ad hune fincm,ut Deus hono* te afficiatur, hoe eft, ut teftemur hunc Here efreDeum,qucm fic colimus, nee eft precium pro peccato, nee meretur ladend uel alns rcmiffionem peccato* rum,fed eft teftificado, quód fit Deus, amp;^ teftimomum obediendæ feu gratia* rSadionis, Talia facrifida funt omnia bona opera et afflidiones piorS.f PeU ü.Pfa]»xlix. Pfal.l. Pfabevi, Pfakexv, Rom« XÜ« Rom» x v«
-ocr page 106-SVMMA DOCTRINAE
OCTAWS LOCVS^
DF POENITENTIA.
Q^id eß Poenitentia^
POENITENTIA feu CONVERSlOad Dcum, eft expauefcere agm'ti'oneir« Dei aducrfus peccata, QC dolcre quod Deû ofFenderimus,nee tarnen fuccuiy tere dolori, fed fide in Chriftum aco* percremiffionem peccatorunijgtatia 6^ Spiritum fan Aum, Et in hac confo^ Jatione nouam obedientiam cumLei ge Dei congruentem inchoarejôôhæ« redem efleuitæ æternæ»
Q«lt;r partesßnit Pœnitentiee ^ßu Conuerßonis adDeianf Tresfunt.
I. c o NTRI TI 0,quæ eft expauefcere cofpeclu iræ Dei aducrfus peccata per Legern monftrata.
ÏL FiDEs agnofcens placata effeira Deiaducrfus noftrapeccata, propter Chriftumjamp;i certo ftatuens fibi rernitd peccata, èC fc placere Deo propter Chriftum»
-ocr page 107-r-HRrSTIANAE? ' ’ jj
ÏHi NOVA OBEniENTlA/quxeft ^»lucentcfïdeinGhhftum, obcdirc Peoiuxtaomm'aipfiusmandata, hoe ^^j^ti^cus honore ^fficÏ3.tur 0^ ede^ l^retur»
‘ Qk(CfïitttcaujæContritiom^^ '
Quatuor font caufæ efficientes*
t Spiritus fanctusmouens mentem, utagnofcatpeccatum óf iramDei ac poenaSjSf incutiens uoluntati óf cordi dolores propter admiflapeccataJoha; Xvi,Spiritus fandus arguetmudum de peccato*
Icrem,xiii.Poftquam conuertifti me Domine,egi pœnitcntiajConfufus fom óf erubui.
Thrcn*v* ConuertemeDomine32»f conuertar. : It LexPei denuciansirainDei ada uerfos peccata, Sf oftendens magnitu= dinemacatrocitatepeccati. Roman* Per Legem agnitio pcccati*
III* Omnes hominum calamitates’ morsjmorbijbellajófc.qux font cócio= nespoenittntiæ* Mens
-ocr page 108-SVMMX DOCTRINÄI
fin* Mens êó uoluntas Humana,con ucrfapcr Spiritum fandum,agnofcê« pcccatum,2lt; dolens, nee ea repeter» Quee funt cat^ Fidetf Tresfunt;
L Spiritus fandus accendens inmen te cogitationem Euangclii de gratuita remiflionc peccatorum propter Chri* ftunijSC mouens uoluntatcm, ut aflen* tiatur.
Ih Verbum Dei feu Euangelium» IIL Mens Slt; Voluntas Humana con tierfa per Spir itum fandum,ludans cS dubitatione, 6C credens Euangelio» f nbsp;nbsp;nbsp;Quæ funt cauße F/oua
obedienü^^
Indern tres quæ luprain loco debo lus opcribus récitât ar funk
Q^ »umerant Papißa partit Focfutend^^
Tres*
L Contritionem cordis,
IL ConfeHionem oris. Satisfît*
-ocr page 109-CHKÎSTIANAB:
Satisfadionemopcrisi ^^idfentiendum eß de bis Tribus Taf
^a^ißamtnin doélnnade 'Poemtentia^
Primum: Dc Contritione fentiem ^um^neceflariam effe aliquam contri« ^■onern,{eiiahquos dolores ueros ÔC f« ’^ios propter peccata.Dc hac parte du* Ostetros errores defendunt Papiftæ. Ï’ Quod oportcat Contritionem fof ficientemeffe, cum certum fit nuUo« Dolores ullius creaturæ,quaintuinui# *’tagnos,pares effe irxDei, nee poff« fompenfare pcecata,
U QuodContritiomereaturremiCi fionem peccatorum ♦ Hie deteftandus error in opus noftrum transfert hono* rem foli filio Dei debitum^ôé cum tot» dodrina de luftifieatione pugnat» IIL Prorfus nihil dicut de tide in do dnnapœnitêtiæj2lt; pertinaciffime ne* gant opus effe hacFide,qua TIBI IPSI eertó credis remitti peccata propter Chtidum« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et
-ocr page 110-.gt; SVMKTA'DOCrKfflAE
Et quia nemo fat, an contritio fue^ rit fufficicns, docent femper dubitan* dumeflc,anrennfla fint nobispecca« ta, quod cum tota dodrina EuangéW pugnau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Secundo : De Confeflione fentien^ dum eft, Retinendam effe in Eedüfia generalem Confeffîonem 2^ morepe= tendæ abfolutionis prfuatæ^ut in gene re fatcamur nos reoseffè df dol ere, quódDcum offendcrimüSjói: utpriua tim applicetur nobis petentibus pro-miffio remiflionis peccatorum uoce abfolutionis.Inbacparte errantPapi^ ftaefmgentes numerationem omnium delidoru neceffariam effe, cum tarnen nufquam in Euangclio præceptafit,Sô prorfus impóffibilis fitjiuxta illud:De4 bda quis intelligitc'
o: ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- t
Tertióï De Satisfadione Canonica^ quæ iuxta Papiltarum fomnia,eft face* re opera non débita,hoe eft,non mam data Lege Dei, fed fupererogationis, impofita,utmereanturremiilionêp05 narun
-ocr page 111-CHRISTïANAE.''' ? nbsp;nbsp;^
narum purgatoni, uel aharum huius ui fæJciendum eft totam dodrinam Pa« pifticä de Satisùdtione, chaos efte mê# daciorum Sx^ Idolorum lt;nbsp;Nam remiffio culpæ £lt; pœnæætemæ non propter ullam nofti am fatisfadionem, fed pro* pter folum Chrifti mentum eredentt* bus donatur^ôC pœnæ hums mtæ temporales, nee imponi nec tolh poteftate dauium poflunt, 00 cùm fatisiadiones Ï^apjfticæ fint (ut jpfi fatentur) Opéra ûon mandata LegeDei, fan's eft oppo nere hanc unam regulam, Fru« ftra colunt me mandans : hominum;
NONVS a
-ocr page 112-quot; SVMMA DOCTRINAS
'NONVS L0CVSgt;'
DE ECCLESIA.
Q^uid eß Scckßaf
ECCLESIA DEI in hacuita, eft uifilt; bills cœtus omniumhominum, qui pu ram Euangelu doclrinam amplcdun^ tur, SC reAc utuntürSacramennsjift quo CœtuDcus perMimfteriS Euan» gein effieax eff, multos ad uita æter» nam regenerat óófandificatj fimul au-temfuntineo ccetualiimultinon fan^ dijfed tarnen de dotflrinaconfentien« tes» - - ■ ' ■
Oi^^tit T^otic tnondlranfcs ucram B^cckßatn
Dd^
t Pura dodrina evangelh dc Clirifto,
IL Legitimus u fus Sacramento ruw»
III. Obe-
-ocr page 113-CHkiiTïANAe;’ - j^ îît Obcdienna débita miniften'o/n his qUacadMiniftetfum prcphcpciü« henu
'Procter ^uas caußt^ liccleßd
'' Deißbie^laeJl
CrUd^
Omnium calàmitatum totius genêJ ^ishumanijEcclefia: 8^ Imperior Q,cau fe efficientes K impulfiug communes^ Quatuor funt
t Peccatum commune totius geilet tishumanij quod uultDeus aboleri, Ïdeo deftruit naturam pcccatricé mor* te ÔC al lis cahmitatibus»
Jt Error es mentis humanaf, ut Prauæ cUpiditates»
Hit Tyrannis Diaboliprécipitant tis homines in miferias ÔC ealamitates«
Fines autempried^ui duo fund
t Vt agno fcant homines Deumeffe Epientem Si iuft uni, amp;nbsp;ueram ac hor-tendam effe iramDei aduerfus pCcca* tumamp;iniufticiam»
-ocr page 114-SVMMA DOCTRINAE
IL Vrcalamïtatibusfledanturhomi* nesadtimoremDei jModeftia Sdfre* nandas cnpiduates, quibus ærumnæ accerfuntur,
amp;c/ caiif^ calaffütatum I^cdeßa: fcß euhares Qjtatuordcam recenfatturf quarum quaruorßtntJmpulßute^
Ï» Lap fus primorum parents amp;f pee catum inde in omnes deriuatum»
Ï L Immundities nature interior, ui* delicet dubitationes de Deo, fecuritas carnalis,admiratio fui,èi,Ta,^ia, omnium afFediiunqamp;c.quam mundus negligit, hanc uultDeus abLeeJefia agnofoó^ emendari.
Ï11. OdiS Diaboli rabiofius infidian^ tis Ecclefiæ,quamcæteris hominibus» ÏIIL Certa delidafandtoruminEc* cl efia,q uæ eer tis p œnis pumuntur.
Cau/œ FI/V^.^L JS^ S deccin,
L Calamitates non ideo nobis impo nit D eus,ut pcrdatnos,fedutnobisbc nefaciat,Ezech, xxxiiüViuo ego,nolo mortêpeccatori5,fed hoc uolo, ut con uer*
-ocr page 115-‘ CHRIStrANÄR. ’ yr ^ Uertatut 86 uiuat.Pfalm.cxvfiï.Bonum ^ftmihi Domine,quo d adflixifti me» Ït Vt explorentur, exerceanturSd ’fonfirmentur uirtutes Sanólorum,Tf* *ttor Dei, Hides, Inuocatio, Patientia, Confeflio 2lt;c.Hæ fummæ uirtutes ere fotnt, cum ærumnis exercêtur Sandf, in rebus fecundis fiunt languidi or es 66 paulatim prorfus extinguuntur» UI, Vt Ecclcfia agnofcat iram Dei aduerfus peccatum commune totius generis humani 66 aduerfus interiore immunditiem,quam mundus negligit; UIL Vt afflidiones fint teftimonia immortalitatis piorum»
V» Vt fint teftimonia certitudinis dodrinae, et fint occafiones diligêtius difcendae dodrinæ»
V L Vt pü efficiantur fimil es imagi» nisfifiiDeuRom» vin,
VlI. Vt emendent peccata interio* ra,dubitationes, fuperbiam, fecuritate 8lt;c. 06ut caueant futur os lap fus, VllL VtappareatEcclefiamobedi tCjno propter aliqua corporü comma da,fed propter folam gloriam Dei, H ii
-ocr page 116-SVMMA DGCTRINÆ
-lx» Vt prapfenoa ÖÓ auxUium Chnlt; ßi m mirandis libcrationibus illiiftnus confpiciatur.
, X» Vt cófcquantur ampliffima pre« pua calaxnitofis promilTa,
Math, v, T ahum efl regnS coelorS.’ i'i.Cprinthaïn, Momentaneakuitas quot;adflidionum actemum pondus glohx parit,
Q^ Junt prtedpua ^ ej^caces
; Oonfolationcs opponcndx
Craci ç;^ Calaniitaf
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ùbuS^
Ethnicæ/eu Philofophkae confola# tiones hint feptem,
I, nbsp;nbsp;nbsp;Neceffitas f ei cdi mala, que dolent do tolli non poflunt,
11, nbsp;nbsp;nbsp;V irtus anteferenda dokri,
III, nbsp;nbsp;nbsp;Bona conkicntia, mi, Exempla,
V, Collario euentuum,'
V nbsp;nbsp;nbsp;I, Cauhefinales feuutilitates, VII, Incerta fpes hheratioms, Cbnßdf
CHRISTIANÂÉ. ,8
C^hri/ïianie autem Cojolationis duo^ deam^fîtesfunty ex (luibuißxpria res y etß titulo cum Philoßphici^ con* ^ruuntßinen res maiores codnent^f^ addunturßx alice uerlt;e tf^caces, ç^ ^hilßphssignotceßdiußio Euan» . ^[ Jiopat^adla^Bcdeß^x propri^e.
t Neceffîtas obcdiendiDeo,fut ci» hrs mänif potcnn nos humiliart opor« tetÄ nequaquam eins fâpiendæ K ina fticïàc repugnare?
ÏV Dignttas Virtirtis, S^pictatiser* gaDenm/ac confcffionis anteferend» omnibusrebus fecundis aut aduerfis* 111; Bona confeientia 8^ uulneratas confeientiæ fanatio perfidem mln 113 Det
UIL ExempïaFilüDei, Abelis, A# poftolorum,Martyrum,óó totius Eca defiæ, qiiam oportet fimilcm fieri imâ ßinisfilnDcü
V, CoUatio cuentuum, Naminre« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. H ui
-ocr page 118-/. SVMMA DOCTRINÄE bus fecundis omncs fîunt fecunores et infolentiorcs.
V b Caufg finales dcce prius redtatç funt, quibus teftimoma adiungantur.
VIL Agnitio bonaruoluntatis Dei certo promifTæ propter Chriftum, feu beneuolenn'x Dei' erganos,
VUL PræfentïaDel ïn ærumn/s, ÏX. Promiffio auxilu diuim corrolt; boranns corda in ærummSjUt per ferre onuspoffint.
X» Promïffîo mitigatioms calamto tu in hac uita, SiC certæ hberationis ueJ in hac uitajuel ïn aeterna.
XL Ad bas promifflones cum acce* (fit fides ftatuens Deum adeffe £lt; miti^ gare calanutates, inuocado, obedient tiajpes auxiln OC JiberationiSjpanentia Óóc.hxc omnia coniunda hunt ücrifi* dum Deo grauffimum.
X J L Po/irennis ëC pr^cipuus eofola tionis locus efi Jmmortafitas Eecîefiæ, Re/urredljo corporum,^ porrus lutae a’temacjinquoÈcclefiafiberataex o* nimbus miferus fuauiflïme acquïefcefj St^ nouaJuce, fapicnnajiuftïciajglqria
^ Ixtiiia, à Deo compJebi tun
-ocr page 119-CHRISTIANAS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff
bEClMVS LOCVSgt;-
DE IMMORTALITATE HOMINVM,
Refurr(Hionecorporum,c/ uU4 ^etcm4» l^edraußimoniadclmmorta '
Iitate ^.yfiiimie.
Mat.x. Anima no poffunt oedderei LucaexximHodiemecu erisin Pa* radifo.
Matth.xvii.Chnftus colloguitur efi Mofeamp;EHa, qui longe ante mortui fucranu
Exoddii, Deus eft Deus Abraham, Ifaac et Iacob. Citatur hoc didû Matt«
XXIU
Luc.xvi.Lazarus et Diues uiuunt;
i.Pec h. Chriftus praedicauit fpiriti« bus incarcéré»
De Ä eßrrertöne corporutn^
Sedes Matcrix de Refurredione' mortuorS, eft decimumquintu caput prions Epiftolæ ad Cormthios»
i. ThelT.mi.De his qui obdormier ut nolo uos ignorai e fratres, ne lugeacis, H üü
-ocr page 120-SVMMA POCTR-INAE
fïcut casten, qui fpem refurrcenonü non hab ent.
Iohan.v. Vernet hora, çumomnes quifunt in fepulçhris,audicnt uocem rillt Dei, ÓC pro dib tînt alii in refurre^ä lt;^(Qnê uitç,^iiin refurredioné p^nÇ* lohan.yi. Hæc eft uoluntas Dei jUt cmnis,qui ilidet Filium Ô^ crédit in eS, non pereatjfed habeat uitarn çternatn, ÇÔ ego relufeitabo eu in nouiffimo die.
loha.xuRefufckaturLazaruStEgd , furnrefurrectio ÔC uita.
lob.xix. S cto quad in nouiffimo die de terrorefurredturus fum, SC rurfus circumdaborpelle mea , SC in carne mea uideboDeum SCc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
-j Dcextr^fiïoJuJiao, r
Matth, xxv. Çômuenerit Filius ho minis in gloria iua QC omnes fandiAn gelicum ço,tunciedçbitiupcr thronö gloria- faxbC iudicabic 8Cc.
« AA, xvii* Deus conftituit Dient, in quo iudicabit mundum in luftjcia.
ü.Theffii. In reueJationeDomini Je JuJe çœlo punientur «terna pernM^a qui
-ocr page 121-* GHRISTIANAE. ; ^o
qui non obtcmperaruntEuangcIio»
Roman, ü. Cumulas tibi iram in die irx 0^ reuelationis mfti iudic« Da, qui rcmbuetunicuicp iuxta opera fua,
UcN^ita enternd.
loHan.iihSicDcus dilexitmundum, utFilium fuum unigenitum daret, ut omnis qui credit in eum, non per cat, fed habeat uitam æternam,
lohan. vi. Hæceft uoluntasDei, ut omniSjqui credit in Filium,habeat uitJ ïeternam»
Quid eß uita aterna^
VITA AÉTERNA erit-coufpedu* Dei3quo Ecclefia refufeitata ex morte» £lt; prorfus ab omni peccato liberatâj coramintuebitur effentiam S^uolun# tatem totius diuinitatis æterni Patris, Filii 06 Spiritus fandi, 06 noua ac per* pctua luee,fapicntia,iufticia,uita 06 lx* titia æterna àDeo,qui erit omnia in o* mnibus, complebitur, 06 uiciisim De* umcelebrabit.
FINI S.
-ocr page 122-c* SVMMÂ'’D0CTRmAE
APPENDIX
Breuis amp;nbsp;emdita
PRECATIONIS DOMI-nice,Pater t^oßer.
Chrifto Lucae xi. 06 Matth. vi.propofita,quinqueLod i præapue cóft derandifunt. L oyis siT ÖEVS, quem compel!» mus, uidelicet æternus Pater Domini ■ noftri lefu Chrifti, qui fe patefedt miß' fohoc ipfo FilioMediatore, propter que nos quoœ confugientes adipfum Fide, paternabencuolentia compledi tur, amp;noftraspreces recipit S6exau-dit.Hanc dodtrinam continet compel-latio Dei,Pater nofter*
11. Mandatum Chrifti, quo d præci-pit inuocationcm,et quidem recitatiO' nem huius forma uerborum à Chrifto tradita«
lift PROMiSSio,quôd Deus certo uelit
-ocr page 123-C’WRI'STIANAE.'’ * ét Wellt noftram inuocationem redpere etexaudirc, et bona optataeo ordine etmodo exhiber e,queiTi in promifsio* ne exprefsit. Ideo didmus, Pater no« fier. Pater eft. Ergo paterna beneuo« lentia et çc^ij/ï nos complcditur, ut Lu cæxi.multis ueibis dicitur,Si uQS,cum fitis mail etcEt eft Nofter Pater,Id eft. Non folum diligens fuum unigenitum Filium, dequoinquit, HiceftPilius meus diledus, fed etiam propter eum Nos adoptiuos filios amans , refpi-ciensj curans, defendens, exaudiens, faluans.
Un, FidesaddensAMENpromifsio« hidiinnæ,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
V, lies petendæ fpfrituales et cor* poral es, æternæ et præfentes, quæ e* ' ruditèin feptempetitionesdiftributae font.
P RIMA' P E^
T I T I O.
Sandificetur Nomen tuum.
» Nome fignificat noticiam, feu agnf tionem.
-ocr page 124-SVMMÄ DOCTRINAS tfoncm j inuocättoncm amp;nbsp;celebrätiö* Ticm*
- Sandifîcàré fignificat land«, id eft, punim,mundum, Deo platens facerf, amp;nbsp;dicare ußbus diuinis.
Petimus igitur hac oratione,Sandi* ficeturnomentuum* J* ’ ’^ I. Vtnoticia feu agnitioDeiuerairt generchumâïioconferûetûr, ÔCom* nes falfæ opmiönes dcDcö, óódubn tationes Kt iioftris mentibus toftan* tur, lt;
IL Vtliera deDco'dodrina 6Óuox Euangelii late fpargatur, QC deleantuf omnia impura dogmata 66 harefes, quibus nomen Dci contumeha afficigt;lt; tun gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
. IIL Vtuera amp;^ munda Inuocatione amp;C obedientia, iinemacultspeccatoru Deus eolatur amp;C celebretur.
SECVNDA PE^’
T I T 1 o.
Adueniat Regnum tuum»
REGNVM DEIinhacuitaeftgo i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ber«
-ocr page 125-CHKISTIANAE? *- ^x
bcmatio Dei,qua non folutn naturam uniuerfam à fe tfonditam, ac genus hu= inanum cuftodit 6lt; confet uat,2lt; feeler tatos punit Jed etiam petminiftenum Euaiigclü propter Chriftum colligit fibi Écclefiam omnibus temporibus mundij as remittit ei peccata,libcrat c« amab aeterna morte ^ fandificat earn dato Spiritu farido,mirabihter defend dit ÔC regit earn oppreflam cruce in hacuita, reprimitDiabolos amp;S Tyrann nos 8lt; prauos naturae impetus,2lt; refit» feitateamexmorte ad uitâôCglonam xiernam.
Hacebona omnia,uidelicet
1 nbsp;nbsp;nbsp;CollcdioEcclefia: per uocemEs uangelü.
IL nbsp;nbsp;nbsp;Remifsiopeccatorum;
UL Gubernatio Spiritus fandi* 1111, Defenfio in hacuita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
V, Hæréditas regni coelorum, po* tuntur hac Oratione, Adueniat Regnum,
TER-
-ocr page 126-?', SVMMA DOCTRINÄE
TERTIA PE^
T I T I o.
Fiat uoluntas tua Hcut in cœlo 3: in terra.
Hoc eft:
Petimus ,utnoftræ uolunfatcs,nolt; ftra confilia £lt; adiones cumuolunta* te ôf uerbo tuo congruant. Fledeno* ftras uoluntates , ut tibi in tolerandis , rebus aduerfis, faciendis officns uoca« tionis, deniqj in omni uita obediamus, ut Angeli in cœlo tibi obediunt, daft?
» lices fuccelEis in uocatione Ecdefia« ftica^ Politica 2C Oeconomica,ut tibi grata fiant.
dVAR T A P E^
T I T I o.
Panem noftrum quotidianum da nobis hodie.
Significat autem Panis quotidiafs nus , ipfam uitam corporis , bonarn ualetudinem, uidum, ueftitum, pa*
cem.
-ocr page 127-CHRISTIANAS.' ’ tfj rem, honeftam difcipHnam, fertflita« tem terrx ,bofpiua, domos, defénfio* nemlibcrorum, coniugum, bonæfa» mæ.
Hæc bona omnia ad fuftentatio* hem hums uitæ corporalis neceffaria uult Deus à fe peti propter quatuor caufas.
Prima eft , ut agnofcamus Deum datorem filt; conferuatorem ede huius Uitç corporalis,nee cafu offerri panem quotidianum , fed certo Deiconülio diftnbui.
Secunda,ut fciamusDeuminhac ui tauelle feruare Ecclefiam, ipfum redê agnofcentem, inuocantem, Slt; in omni aiernitate eelebrantem.
T ertia,ut Fides,Inuocatio K gratia* tumadio, inpetitione, expedatione ^ ufu Panis quotidiani exerceatur»
Quarta, Vtcommonefaciatnosde Chrifto, qui eft panis uitæ æternæ, de Remifsionepeccatorum £lt; bonis fpi« titualibus,quorumpetitio femper præ beere débet petitioni bonorû corpo* taliumjdeo ftatim additur.
» QVIN-
-ocr page 128-SVMMÄ DOCTRIMAB
Q.VINTA PE^
T I T I o.
Et remitte nobis débita noftrS, ficut 06 nos remittimus debitors bus noftris.
Qua petitur remifsio peccatoruni, non propter noftram manfuetudinem feu mifehcordiam remittentem alus offeniioncs 06 iniurias, fed propter fos lumChriftunl, ut tota Euangelu do« «firma tcftatur. Ac ut cetera bonaope^ ra nee G Har 10 remifeionem peccato^ rum comitantur ucl fequuntur, itaut non poßit remiisio peccatorum Si gratiarctmerinifiadfint , nee tarnen ■font caufa Remißionis peccatoruni, fed effctfhis ucl neceflano coniunda, ficManfuetudo quoep feu Mifcricor' diaremittensalnsoifenfiones, necef* faria eft.
SEXTA
«
-ocr page 129-? CHRISTIANAE. 64
SEXTA PE^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TITIO.
Et ne nos«nducas in tentation hem.
' Tentatïo fignificat alias folidtatfo* nemfeu ïmpulfionem ad quæcunque peccata feu lapfus : alias calamitates 36 mifcrias, quibus uel punimur uel pros bamuó
Në inducas, ld eft, Non finas nos impelli à Diabolo ad peccata 66 la» pfus', fed guberna nos Spiritufando Uo.
SEPTIMA PE=^
T 1 T I o.
Sed Hbera nos à malo.
, LiberatonoS ex omnibus malispræ lentibus 2lt; æternis, à peccato,motte, TyrannideDiaboli, calamjtatibus pu» fclicis Sc priuatis, ÔÇ donato nos uita 06 ^»tiiiaxterna»
I
-ocr page 130-SVMMA DOCTRINAE
Quia tuum eft Regnum»
In fine adduntur caufæ impulfiuæ Slt; finales , propter qyas expedatnus tona petita in feptê petitionibus prio* ribust
Tuum eft Regnum) Tu es Rex 2^ Pater nofter, ideo uis bona promilTa dare»
EtPotentia)Et potes nobis darebo napromifra,quia es omnipotens.
Et Gloria) Caufa finalis, propter quam petuntur bona , fit gloria Dei, uidelicet, ut, cum Deus exaudit, tes ftetur fibi pura; ede Ecclefiam, ut bias fphemi refutentur, qui dilputantnon ede DEO curæ res humanas, non ex* audiri Ecclefiæ preces, ut Fides pio« rumconfirmetur, ut cumhxebenefi“ cia recitantur,multi agnofcant Deum, ÓS inuitentur ad Timorem Dei 8óFfi dem,ut Gratiarum adionc Deus cele» bretur»
Amen)
-ocr page 131-CHRISTIANAE. éf
Amen. ) Certum fit,, ST cueniat, quodpetimus, Hæc noftra precatio non eft inane murmur , fed certô fta^ tuimus exaudiri noftras preces, 8c cértóimpetrari optatabona iuxta promifsiones, AMEN.
-ocr page 132-PHILIP- MELANTH-
NVÜvM dlfiUx condtui er utdis ungu^m, Conßlium ft non detij- iuutte^ Deut.
Tune iuuat lÜe autè, eu mensßbt cofeu reßi
Manditt ojfieij munerd iufftfacit.
Etßifud duxtlium prafenti d numine Chripi Po feit,er (xpeSklt non dubitunte fide.
Sie proeedet oput faujium popuUscjj tibiq;, l^Miter durs tue ueLdßcundduehet.
Inuiihmqi Det dexträm uit nulla repeUet, Omnia eogentur cedere prona Deo.
Ipfa etiam quamuis AdamAnti mcifa firuntur, Cum petmut,cedunt fatafeuera Deo.
Nee Deut esl numen Parcarum careere claufum, Qj^alc putabatur Stoicut eße Deut.
\pfc poteü faits currut mhibere uolantes, Ipfe uelut feopulos flumina fhre lubet.
'Precatio ex if Par tly xx, exu freUa uerßbits^
PHILIP. MELAxNTH.
1N tenebrit nofli-e er denfia eaUgine mentis, lt;..iimn:hil ed (otope^reconfiUj.
Turbati
-ocr page 133-’lt;5lt;Î
Turidti erigimm Dtut ad tt luntimi cordii, Hojlra tuam'q^fid(5 foliM orat opcm:
Tu rege confilijs dilus,Pater optime,no[iros, üojirum opmutUudiferuidtomnetu^.
TE manedt femperferuante P-cclepd Chr^, tnßrtoscj-ipßnos tuddextrdtegdt. Tres uclut in flamma tejkf Habylontde[eruM, Rex ubi pr^fentem te uidet eße Deum.
'Precatio fumpta ex diélo Geneßßrif mo y Spiritiis DeiJouebat aejuas.
PHILIP. MELANTE.
Spirits utDomini nafeentid corpora ßuitf Cum maniK artificn conderet ipfa Oei, Sicßueat catut^c^ui Chrißi oracula difcuntj
Accendaté^ igm peciora noftra fuo.
G. F,
lu ßudijs toto Dominum cole peilxtreChrißum, b parui merces magna labors ent.
-ocr page 134- -ocr page 135- -ocr page 136-