iWon a hoc Mme- lüo; du ^wn circa tUarn i^murâ nxrco’u-îrû quidcm femr flucHini'fin aure infununtinlticcidcfcazCiai: aurc docoifin fynaco^ eo^ iabbans-Îr ccd nnilicr qtiÇ babebar (prn inûrmiranfannif decent lt;(» octo •quot; ' er emr wdinaiu nee onnino po rentr fïunbin Tvf{nceir-Q.iia «ï ut dlOêr tbc ' iiociinr adf^ er atr § lUt •Mulw-'eUmifCt ef ah mfir ». TTittare rua* Br impafnir tilt ma ^ nuf quot;efe «mftrttm eixeba ciV er ^emfteabar deunt-[Y d^idenf ante arcbtfinacpgiif mdwrianf quia Ctbbarp analKr tbc-tiiee par turbe - Sce dicfihnr mqnib*^ cjpmtrr t^Kctm 'm btf cm» uenf te: er cuttomm ä^ n m me fibbd n* Kel|xmdtr aille ad.tlliï dnf-^ 'dtetr Happen za- tin «Jïjiiifiï’ unn

quidam- 'Dncft-paucifunr qut fat uanxur-^lplè aurem d^araAtUos-ümtendtte innarc p angirflam portam-'puta mitln dien uobif ^terenr mriurc isf^TMJtrptóejutrir' (J um aute tnrrawcr;r jarerfi miliaf eCclanfenr }M'tt'i-''mctpï enf fbriffhux tf, puifir »ofbium = dicenixf-Dne 'apcri m’I Er re 1 fpondenf dteer uolnt' „■iptic’S-' ^ linde finf-Ttme inetp er.. dteor • 1 Mandticanmiufeuja .r d. bibtm-| d^ntplaretf nnfduei^hrrdiccr

twbif Mefho lief undefinf Pifee dtte a me tinnedapeitirti tmep^i ranf 'ibt enr ilenu’ er fïndcir dennum- G tun ante utdenrrT ahmbant d ttXie -ab taeuh-eè ernt f pivpbeiaj'in reqna dr itufaiirem eypcUi ftnaf 'er iiciiiciiT ab onot re it eeeuiüXîï ;^ aouilane e^n\

WxvCGi^^arar' 3w\

nninopolim,Hîcnchunté,Zabulonem,Lyd damjam neam,Azotum,Scalias. Fuiflein Tyro amp;Sydone EcclefiâJndeliquet, quod utriufqJoci epifeopos nominat Euleb.lib. S cap.7 amp;nbsp;jj.huius quidé Zeuobium,illius autem Tyrannioné. Imó amp;nbsp;Synodum apud Tyrumfuiffe fub Conftantino , Eufebius idem indicat lib.4. de uita Condantini. Plu tesdeniqjineadê prouincia Ecclefiæ fedes récitât catalogus concilij Niceni: utPtole' '° maida,DamalcG,Tripolim, Paneada, Emif fam,cuius in perfecutionc epifcopum fuiife Syluanum Eufebius tcftaturlib.8 cap.q.Si-cut Beryti Phœniciæ epifcopum nominat Apollinariu Socrates, lib.2 cap. 46. eiufdéq; Petrus Alcxandrinus meminit in cpiftola fua apud Theodoretum lib. 4 cap.22.Fuit amp;nbsp;Gazç eedefia Chrifti. nam amp;ibi epifcopum Syluanumaliumfuific, Sozomenus refert lib.ycap.j.

In Arabia fuiife ccclefi3s,perfecuti0 quam ibiDiodetianusexercuit, teftatur. Eufeb. ' lib.8 cap. 12. Et récitât aliquot Ecclefiæ in ea fedes concilium Nicenum,amp; Athanafius in cpiftolaad epifcopos Achæos. Boftræccr« tè dara fuit eedefia,cuius epifcopum Titu prædicat Sozom.lib.y cap.iy.

Inter Syriacas eedefias,quarum Eufebius lib 3 deuita Conftantini meminit,prçcipua admodum exordine amp;fuccefsioneepifco-porum,quamEufebius amp;ali;annotarunt, cóftat.Et numerat aliquot illuftres eedefias in Syria concilium Nicenum:ut Selcuciam, ubifrequensfuitSynodus fub Conftantio, amp;epifcopus Neonas, de quo Socrat .lib.t. cap.42. Laodiceam, Apameâ, Hierapolim, Samofata,LarilÏ'am,amp;alias. Antaradiin Sy ria fuific eedefiam, ex eo darum eft,quód e-tus Iib.i.cap.t5. Et de Rhinea Syroru,Sozo menus ait lib.6.cap jijCa ab initio bonos ha huilfe præceptorcs, amp;nbsp;ad fuam ufq; ætatem nondum defedfie.

Eedefiarum in Ccelofyria concilium Ni-cenum meminit: amp;fuificibi eedefias non obfcuras,teftaturSozom.lib,6.cap.34.Vcne runt excadem cpifcopi ad códlium quod-dam Romanum,ut Athanafius indicat Apo-log.2. Fuitineadem prouinciaadLibanü ’''’ Helio polis, ubi diaconum fuiife CyrilIurn quendam, Theodoretus oftendit lib. 3. cap. 7. Eedefiarum etiam per tres Syrias meminit Optatus lib. 2 contra Parmenianum.

Sequitur Mefopotamia, in quaeedefias fuiife uel inde perfpicuum eft,quod ibi per« fecutio Diodetiani gralfata eft, ut Eufebius indicatlib. 8.cap.i2amp; 13. Excaueró, Edclfa mittit epifcopum in Synodum Nicenum,

fam Chriftianam ab initio fuific teftaciir So? zom.libro 6.cap.i,amp;Ntceph.lib.to.cap.34,. Nominantur in concilio Niceno cci-im hæc Mefopotamiæ loca, quafi in quibus cedefia fuerit: ut Nifibiï,RhelïnatejMaccdonopo-lis.Etiam Carris fuiife eedeham, teiùtur So zom.lib.6.cap.32,amp;Niceph.lib.it,cap.4o.

In Ahaminori Cilicia eft, in qua fuiife ali quot Eedefiç hofpitia cSfentaneum eft.Epi fcoporumenim Cilicum Eufebius meminit in uita Couftantini. Et Epiphaniæ Cilici.as «pifcopum Amphionem memoratSozom. Hb.t. cap. 10, Nominat amp;nbsp;Theodoruepifeo-pum Mopfueftiæ Socrates lib.ó.cap.j. Et cc defiæin ApGde Cilidæmeminit loan. Zo-rtaras Tom.^,in hiftoria luliani. Meminit e« infdem loei amp;nbsp;concilium Nicenum^ut amp;a-liorum quorunda.nimiriiTarfi metropolis, cuius epifcopum fuiife Syluanum^Socrat.ra tulitlib.2.cap.3p.Adanan,cuius epifcopum fuiife Cyriacum, Sozom.fcripfitlib.7. cap. to. Irenopolim5amp;alias.

In Pamphilia Celebris fuit eedefia Pergen fis,cuius epifcopum louinianum Theodore rus nominat lib.^.cap.i^ Scd Senominatint ecdefiarüin Pamphilia Eufebius meminit in uitaConftantimi. Ac plures in eadé pro. uincia fuiife Ecclefiæ locos, Condliu often. dit:uidclicet Tegmeffam, Arpendum,Seleu ciam,amp;alias. Antiochiæin Pifidiapatriar-chatum obtinuilfe Optimum, fubValentini ano amp;nbsp;Theodofio, Sozom. autor eft libro y. cap.8. Eedefias etiain Cilicia amp;nbsp;Pamphilia effe contendit Optatus Mileuitanus,lib. z.contra Parmenianum.

Numcratidem aliquot etiam Pifidiæ ut-bium epifcopos: quemadmodum amp;Patara» prouinciæLyciæ, quæ amp;ipfa cedefiasha-buit,quarum Sozom.meminitlib.ï.cap.zy. ftantino.Olympi ueró ciuiratis Lyciæ epi-fcopó edebrat Methodiu Socrat. lib.ó.ca.ij.

Nee Lydia eedefijs caruit;nam epifcopos ex ea aliquos Socrates recéfet libro x.ca. 40. Mittunturexeadem cpifcopi infynoduSar diccnfcm,ut Sozom.indicat lib.2.cap,8. Ac pluràeius löca concilium NiCenum expri-mit:ut Sardes,quarum ecclefiæ Sozom.me-minitlib.4.cap.i4. Philadelphiam, Tripo Hm, Peparam, Thyatiram, amp;c. Laodicen-fium præterea Eedefia Celebris hoc fcculo fuit epifeopis darifsimis, Theodoro amp;nbsp;Gre gorio,ut Socrates oftendit lib.2.cap.4y.

De Iconic Lycaoniç,antiquaEcclcfiæ fe-dc, libro fuperiori diximus:amp; meminit dus hoe feculo Bafilius cpift.8, ficut amp;ecclefiæ apud Nifan eiufdem, cpiftola 10. Fuir in e-

olim célébrés fuêre,ita amp;nbsp;hoe feculo perma-fiffeindeco^ofcuntur, quód ex ijs epifco-piin concilium Nicenum prodierunc.

Dcecclefijs porró in Phrygia, teftimonia certaponunt Eufeb. lib.8. cap.n, amp;Laftan-lius lib.^.cap.it.Plurcsin eadem Ecclefie fe-des hiftoria de concilioNiceno numeranut llium,Synnadam,Eucarpiain, Hierapelim, Laodicea,Sanidem, Azanam, Dorylam, amp;c. Et epifcoporum Phrygiæ Eufebius meminit lib.j. de uita Conftantini : ut amp;nbsp;Socrates lib.z.cap.^z, Eleufij epifcopi apud Cyzicu. Quinamp;in Lampfaco Synodus memorabi« lis contra Eudoxium amp;nbsp;Acacium Ariana fa Üionis principes fuit, quemadmodû in Va-lentiniano refert Paul. Diaconus.

In Bithynia fuifte ecclefias notu inde eft, quod ex ca epifcopi in Synodum colleftam apud Tyrum Phœniciæ ueniutrut Eufebius indicatlib.^.dcuita Conftantini. Ineiuf-demprouinciæ ciuitate Chalccdonc, ut loco Ecclcfiç celebri,Synodus cSgregaturfub Arcadio amp;nbsp;HonoriorSocrates libro 6, cap.15. Nicomedienfis ueró eedefia teftimonij fatis habet ex initio perfecutionis, quod ibi de-dit Diocleti3nus:quemadmodum Eufebius

polis,cuius epifcopum Clementé nominat Niceph.lib.7.C3p.i4,.

Galans amp;nbsp;Ifauriannumer5tur,apud quos célébrés fuiff« ecclehas hiftoria Athanafij jp-bat,t|ui in Apolog.z.omnesIfauriæ epilco-pos lecu fenfiflcjac ^ fe fubfcripGlTe,narrat.

In Paphlagonia Pompeiopolis Philadel phum habuit, qui in fynodum Nicenam ue nit.Pofteum Sophronius intereft Synodo *-°S'^^g^t? Seleuciæ, ut Socrat. autor eR lib. 3.cap.39. Recenletamp;aliaeius prouinciæio= ca Catalogus epifcoporum Niceniconcilij, exquibus ueniuntcpifcopi: ut Amaftrim, lunopolim. Meminit præterea Synodiiii metropoli Paphlagonum GangrisJub Con ftantiojSozom.lib.j.cap.i^.

Ecclefiæin Cappadocia prçclarum habet teftimonium Gregorij Nazanzeni^qui Safi-morum primiim ciuitatis Cappadociæ cpi-fcopus fuit, pofteaNazanzi. Meminit 04 fins,de Synodo Ariminenii amp;nbsp;Seleuciæ.Plu raloca concilium eSmemorat: ut Cæfareâ, quç elara hoc tempore fuit pr^ftantibus epi fcopis Gregorio,Bafilio,Gregorio Nyfle-no,ut Socrates indicat lib.y.cap. S.Sozome-nus lib.ó.cap.td. poft eum ucrö Hclladio pa triarcha:idem lib.^.cap.p. amp;nbsp;Colonia Coma nam. Deniq;amp;in Cappadociam pertigiffe Diocletiani perfecutionem , Eufeb. teftatut lib.8.cap.J2 amp;t^. Amafeæ ueróperfecutionem mota fuifte à Licinio,Nicephorus fcri-pfit lib.7.cap.44.

Sed amp;nbsp;Armenos Chriftianos,ac pietatis quidem præ cæteris ftudiofos Eufebius uo cat lib.p.cap.7. Habet Sebaftia Armeniae ce lebrem epifeopû Euftathium, ut Socrat.in dicat lib.z.cap.^j.amp;Sozomcnus lib.4.cap. 24 ecclefiç Satalorum meminit,in Armenia interiori:item Caftabalenfis,cuius epifeopû Theophilu nominat Socrates lib. j.cap.zy. Plura ex utraq; Armenia oppida annotauic Concilium Nicenum. Deniqj amp;;in Melicina regionegraftatam perfecutionis tyrannidé, fubDiocletiano, Niceph. ^pdidit lib.7.cap. 7. Opcatus Mileuitanusin duab. Armenijs ecclefias collocat,lib.2 contraParmenianu.

Ita nee apud Perfas fuifte ecclefias dubiü eft.epifcopi enim è Perfia métio fitapudEu feblülib.3 de uita Conftantini. Etnumero-fifsimas quidem fuifteineaecclefias,patec ex codem lib.4 de uita Conftantini.Cum e-nim cóperitTet Conftantinus, felicéreligio-nis Chriftianç progrefliim in Perfia,amp; eccle fias multas,quas rexPerfarum Sapores per-fequeretur, ad eum pro Chriftianis fcripfic. Indicat idem Theodorct. lib.i.cap.23. Tefta tur amp;nbsp;Sozom.Iib.2. cap. 8,Perfas ab initio ChriftianosfuilTejpræfertim ueró regioné Diabenorum,quam in uniuerfum Chriftia-nam fuilfe fcripfit Iib.2.cap.i2.

Et in Nomadu prouincia Chriftianorum uiguifrereligionem,teftatur Arnobiuslib.t. aduerfus gentes.imó amp;nbsp;ultra Hyrcaniam,uc Athanafi’ monctlib.de humanitate Verbi.

Meminitamp;epifcoporumè Scythia Eufebius lib.j.de uita Conftancini.Et Scythas có ftantes uocat Sozom.lib.6.cap.2i.Cumq0n diuerfis habitent ciuitatibus, omnes tarnen unius epifcopi gubemationi Scythas leul-tro fubijcere,idem autor eft Iib.7.cap.i5).

Apud Indos poftremó. Seras amp;nbsp;Medos, Chriftianosfuifte ,Arnobius oftcnditlib.i. b 2 contra

contra Gent. Ac meminit Paftoris Nitriæ presbyt«ri,Bergomenfis.

DE UCCLESJIS PER AFRICAM.

IN Africa Ægyptus hoc adhuc tépore da-rifsima fuit multis illuftribus ecclefijs,ex quibus præcipua crat Alexandrina, præftan tes enim habuit doctores amp;nbsp;epifcopos,celc-brem item fcholam : de quibus ornamentis ftngulis infra dicemus. Et laudat cam cede ftam à pietatis fingulari feruore Nazanzen’’, 10 in orat.ad Heroncm philofophü. Meminit quidam de cedefia etiam in Marcotcregio-JieAlexandrina,Athanafius Apolog.2. Poft eas,aliæ in hiftorijs horum temporum cele-brantur non ignobiles cedefiae.ut Rhinocu ruræ, ubi epifeopu führe Milanen, Sozom. fcripfitlib.d. cap.31. EtThmuitana,quç prç ftantifsimum lub Diodetiano epifeopu Phi leam:ut Eufehius indicat lib.S.cap.pjamp;to. Scribic amp;ad Serapionem Thrnnitanoru e^ pilcopum, Athanafius de Spiritu fanfto.

Paphnutius uerb, magnus amp;ccleberrimus ille,multas uidetur inÆgyptoecclcfiasgu-bemafle. Nicephorus eum fuperioris The« baidis epifeopu führe fcripfit,lib.8.cap.i4.. Numerar perpluraÆgypti amp;nbsp;Thebaidisiota cócilij Niceni catalogus : ut Cynopolim, Pharbetum,Mcmphim,Pelufium,Panephy fam, Heraclcam,Ptolcmaida,Tentyri, Sche diam, Antinoam,amp;Lycopolim.

In Libya deindecedefias führe, nSobfeu rè Euiebius indicauit lib.3 de uita Conflans tini.Nain amp;çôciliumNiccnum fratribus in Libya fcribit,ut Sozom.indicatlib.i.cap.p. Fratribus item in Pentapoli, cuius ecdefia-rumEufebius etia meminit, amp;nbsp;Athanafius ■Ap^^oS'^’ Canones item cocilij Niceni,cap. d. Fuit in Africa etia Carthago uetufia Ec-defiæ fedes,cuiu8fubhoc feculo Conftanti nus meminit in cpiftola ad Cecilium epifco *‘’ pum Carth3ginenfem,apud Eufeb libro 20. cap.y.ubi amp;nbsp;Mauritania cedefiarum mentio fitjaliarumqj Africanarum, utNumidiæ,in qua Hipponéfis cedefia dara fuit, amp;epifco-pum habuit Valerium,iuxtaNaucl«rum.Ec Arnobius lib. i.aduerfus gcntes,apud Gctu-los eedefiam fuifle teftatur.

Eedefiarum deniq; apud Æthiopas, Atha nafius libro dehumanitateVerbi itamemi nifte uidctur5quafi hoe tempore,ut omnino ucrifimile eft,adhucdurarint.

os 8 C C L S S t I 3 PER INSVLAS in mari mediterraneo.

SCribit Arnobius lib.z.aduerfus Gentes, cedefias Chrifti fuo führe tempore in in fulis,quafcunq; fol oriens atq; occidens luftrat. Accelcbranturafcriptoribus hiftoria-rum huiusfeculi, aliquotinfignes Infulares ccclefiae;ut quæ in Cypro fuerunt.meminic

tunte Cypri, qui ad fynodum Nicenam uc-nif.amp;Triphyllij cpifeopi Cypli Ledecefis. Sic amp;nbsp;Conrtantiæ Cypri, quæ hodie Salami na uocatur,epifcopus Epiphanius luit, da-rifsimusilleherefcôn confutator. Necdu-bium cft,diu ante eum, cum hanc turn alias eius infnlæ urbes,Ecdefiæ fedes fuiffe.nam amp;Gelafium epifeopu Salamincnfem Catalogus concilij Niceni habet, ut amp;nbsp;CyriUum cpifcopum in Papho.

Fuilfe amp;nbsp;in Creta ecclcfias, inde apparer» quód ex ea epifcopi mittunturin fynodum Sardicenfem : quemadmodfi Athanafius in dicat Apolog.a. Item in Cycladibus.nam SC ex ijs doftores in Synodü eandé conueniûtî ut Sozom. oftenditlib.z.cap.S. Theodorer. lib.z cap.S. amp;nbsp;Hilari’de Synodis. Meminic amp;nbsp;cócilij Niceni hiftoria epifcoporuin Rho do,Coo, Lemno, amp;nbsp;Corcyra. Habet te ft ia monia prsedara etiam Siculæ cedefiæ . ad Chreftum enim Syracufiorum epifeopuferî bit Conftantinus,amp;extat eius feriptiexem plum apud Eufebium lib.io.cap. Ç. Scribic amp;Regino, führe in utbc Catanenfium Sic» Iiæ,perfecurionem fub Diodetiano.

Ert in mari Tyrrhene infula paru«,nee ha hitationib-fatis apta, Gallinaria, in qua Mac tinus Pannonius,côftans Nicenæ fidei pro-feflor,ab Arianis pullus aliquandiudelituic. 30 Nccdubincft,in eum locum ipfum feferc-cipereperfugam uoluilTe, in quo Chriftia-noseffe noffet. Referthoc de Martino So-zomenus Iib.3.cap.t4..

In Sardinia führe eedefiâ exhoc fans com ftatjquód Lucifcrfi apud Caralam eius infu^ læ epifeopu fuiffe, Theodoretus narrat lib. 3.cap.4, amp;ait Conftantifi corclegaffe Chri-ftianos exThebaidcÆgypri.Hincetiam Ea elefiaeeius Hilari* meminitadConftantiu.

Habuit epifcopos amp;nbsp;Corücainfula,quos fccum fenfilfe Atnanafius feribit, ad foUta-nam uitam agentes.

08 KCCLBIIIS PER Bunpam.

FViffe cedefias per uniuerfam Europam, aut maiorem certè eius partem, non eft dubium.Omnium cnim eedefiarum perto.. tam Europam epifcopos in fynodum Nice-nam conucnhre,Eufebius feribitlib.j.de uita Conftantini. Ac nominatim ait, Aehæo# co ueniffe epifcopos, item ex Thcflalia SA Thebis, ex Épiro amp;nbsp;Macedonia:in qua Arc-thufanobilis ciuitas epifeopu habuit Mar-cum,cuius meminit Theodorct,lib.3.Cap.7'. Theflalonicenfis ueró epifcopi Socrates me minit lib.ç.cap.d. ibiqj Theodofium in mot bum fubitó lapfum, baptizatum elfe feribit. In tota Gracia cedefias elTe,Optatus Mileui tanus lib.2 aduerfus Parmenianum docew

refert lib- 2. capite 8. Lib. uerö 6, cap./.memi nit Hypaciani epifcopi Heradeæ, Pcrinthi, Thraciæ. Conftantinopolitana eedefiam commendant Eufcb.lib.4.dc uira Conftan-tini.Sc Sozom.lib.2. cap. j. Ac fuiffe ibi Mace donium epifeopû fub Conftantio Conftan-tini filio,indicat Socrates lib.2.cap.42. Plu res etiam Conftantinopolitanos epifcopos enumerat lib.6. aliquot capitibus, utNefta-rium,Ioannem Arfacium,Scalios. Transld tusin earn eedefiam etiam fub Gratiano 8c Theodofio Gregorius Nazanzenus, ficuti-demteftaturlib.5. cap.6. Libro ucrö6.cap. «8.etiam Philippis in Thraciâ Eedefia fuiffe fignificat, quiaeorum epifcopi Brifonisme minit. Ac fuiffe ibi lynodum fub Conftantio 8c Conftante, ex Socrate uidere eft lib.2. cap. 22. EtAthanafius Adrianopoli in Thra cia Eutröpiu epifcopum fuiffe indicat, in e-pift. ad folitaria uitam agentes. Denique 8c cedefiarum Thracenfium Ambrofius mc-minitlib.2.Defide,cap.4.

Tomis in Myfiainferiori eedefiam fuiffe, ex Sozomcnopatct,qui lib.7.cap.9,Tercn-tium Tomæorum epifcopum nominat.

Illyricarum eedefiarum frequens hoc toto fcculo mentiofit. MeminitearnSozom.

catlib.2.cap.22.

Meminit Sceedefiaru apud Dalmatas A-thanafiusjin epiftolaad fratres per Africam.

Nuncad Italiam tranfeamusjn qua fuiffe numerofas eedefias, fcquentia probabunt., Ac meminit carum Sozom.lib.4.cap.24.ubi Sc in fratrum apud Venetias in mari Adriati co pofiras mentionem incidit, quorum etia mentiofit in epiftola Synodi Romance fub Conftantino apud Theodoret. lib.2.cap.22. SynodiAquileenfis mentio fitapudTheo-doretum libro quinto,capite nono.

Ad Romanos ueró epifcopos Miltiadcm Sc Marcum fcribit Conftantinus, apud Eu-febiû lib. to. cap.5. Martyrum ex Bononi-enfium Eedefia meminit Vincétij Speculu, Iib.t2cap.49. Veronæ Zenonem fuiflee-pifcopum fub Conftatino,Bergoméfis in-dicat lib.p. Meminit cius eedefiæ Athanaf. in Apolog.ad Conftant.impcratorem. Ca puæ cpifcopus fuit lulianus, cuius Athana-fius meminit adfolit. uit.agent.ScGenna' dius. Arimini apud Senones concilium ce-lebratur fub Conftantio;cuius præter Soera tem,Sozomenum Sc Theodoretum, etiam Hilarius mcminitcontra Arianos,

In Campania Sc Calabria fuiffe eedefias.

naf.in Apologia ad Conftant. imperatoré.

In Apulia Athanafius cü Conftate c5mo-ratus eft,quod ipfe refert in eadé Apologia.

Vercdlæ apud LigureSjquæ Taurinû ho' die dicitur,clarifsimus fuit epifeopus Eufe-bius Vercelléfis,cui’ Socrates meminit lib, i.cap.2d.et Hilarius ad Conftant.Extatade-andem eedefia Ambrofij epift. 82. lib.io.in quaScLiguriae,5cÆmiIiæ,Sc Venetiarum, aliarum^; finitimarum cedefiaruni memi-nit.Idem Sc Eedefiçin Foro Corndij memi nitlib.feptimö,epift.44. Albæ,quæltaliæ metropolis eft,epifeopus fuit Dionyfius: cu ius meminerunt Theodorct.libro kcundo, cap.t5.8c Sozom.Iibfo quarto,cap.nono.

Pluraloca Italiæ,in quibus Eedefiæ fue-, rint, Regino enumerat in peffeeütione fub Diodetiano : ut Spoletii,Cumas,Pcrgamü, Ncapolim, Venufam. Leidæ Sc Patauij c-pifcoporu Athanafius meminit iiiApolog. ad Conftant.Idcm Sefenfiffe fecu fcribit cpi feópos ex Apulia Sc Brutia, inepift.adfolir. uit.agent. Ait poftremó Sozom.lib.t.cap.d. fub Conftantino Chriftianafeligioné libère ufurpaffe cos,qui ad Tyberim fluuiu,8c Eri» danü feu Padö, Sc circa Aquilahabitarint.

cruiitjcdcbrantur.Conftantinus in epiftola cos nominal cpifcopos, Rheticu, Maternu amp;nbsp;Marinum;Eufeb.libro decimo,cap.quinto. Gallicanarum ecclefiaru etiam Optatus Mileuicanusmcminitjlib. 2. aduerfus Par-menianum.

Cläfior uero præ cæteris Galliæ ecclefij« Mediolancnfis fuitjCuius meminit Hilarius ad Conftant.eamq; à dodrinæ puritate com mendat,in libro cotra Arianos amp;nbsp;Auxentiû* Meminit eiufdé amp;nbsp;Athanafi us ad Conftant* amp;adfolic.uit.agent.Denique ScAmbrofij epifcopi nomine Celebris fuit.

Nee inferior fuilTe uidetur Mafsilienfiurrt eedefia,cuius Martyres fubDiocletiano,Re ginorccenfer.

Pidauij Eedefia no ignobilé fuifle,uel Hï larij epifcopi teftimonium probat:qucmto tam Frandam ab hærcticis dcfendilTe, Anto ninusprodiditlib.14.cap.2j.

Pofteas Lugdunenfium eedefia fine dubio non poftrema fuit. Meminit lufti epifeo pi Lugduncfis Otto Phryf.Iibro quarto.Mc minit amp;nbsp;Viennéfis epifcopi Neftarij fub Co ftantino,Chronicon luonisi

Denique Sc apud Vafcones, qui in Gallia Aquitanica quondam confederanc ,fuilTc eC' clefiam,notüinde eft,quódBituricenfis cu-iufdam fynodi Hilarius meminit ad Con-ftant. Et in Gallia Ccltica epifcopum fuilTe

C E N T V R I ÄE

hoc cercè firmum fatis poftet efte teftimo-niu, quódin tanta hoc feculo autoritäre O-fius fuit, Cordubenfis illc cpifcopus, cuius 6c in Nicena 5c Syrmiéfi fynodo magna fuit exiftimatio ; quemadmodum Eufebius, Socrates, Theodoret. 6c Sozomenus ipdicant. Deinde Hifpanicaruccclefiarum ctiam Eu* febius meminit libro j.de uita Conftantini. Et ex Lufitania martyres progreftos, enume ratPrudentius wtp 7«^«^^. Regino,6c Cae *’ fareæ Auguftç6cComplutiDiocletiani per

In Gallia occidétalimultç etiam præftan tes fucrunt Ecclefiæ;ut Arelati,ubi concilia frequens fuit fub Conftantino. Eufeb.libro decimo,cap.quinto.cuius 6c Hilarius memi nit ad Confiant. 6c ex Augufta Rhcciæ martyres recenfet Regino lib.i,

Apud Treuerim Athanafius iubetur habi tare à Confiantino, quemadmodum Sozo-10 menus oftendit libro fecudo, cap.trigefimo fecundo. qui 6clib.tertio,capitcundccimo, Treueréfem epifeopû nominat Maximum. Ac Riftionarium Galliæ præfedum, ingen' tem Treueri perfecutionem exercuiife, Fafciculi temporum teftantur, amp;nbsp;martyres Re ginorecenfet.

Idem amp;nbsp;Golonienfes martyres récitât,epi feopum uero Colonienfem Euphratem no-minat Athanafius in epift. ad folit.uit.agéc. Meminit 6c Seuerini cpifcopi Colonienfi# fub Theodofio, Otto Phrifing.lib.4..

Tungrorum etiam cpifcopi Seruationis meminit Sulpitius,facrae hiftoriae lib.2.

Vixilfe inter Alcmannos,Chriftianos,fcri bit Arnobius lib.i.aduerftis gentes.quemad modum 6cad fratres 6ccoepifcopos Germa niæprimæ6cfecundæ, Hilarius feribit.

Fuit 6c in Norico ecclcfia. inde enim epi-fcopus ad concilium Sardicenfe uocatus eft: ut Athanafius indicat ApoIog.fccunda.Me-minit amp;nbsp;Mogûtiæ Ambrofius lib.5. cap. 27.

Ex ecclenjs apud Myfios amp;Pannonio« mittûtur cpifcopi,in fynodum conuocatam à Conftantino in Tyro Phœniciæ.Euleb.libre quarto de uita Conftantini. Mittûtur ex ijldem ctiam in fynodû Sardicenfem epi-jcopi, Hilario Si Athanafio teftibus. Ac in Sirmio quidem Pannoniæ imperatorCon-ftantinus fynodum coegitjcuocatis ad earn to epifeopis exoriéte amp;occidente,contra Pho tinum.Socrates lib.2.cap.29.Et Optatus Mi leuitanuslib.2.contra Parmenianum,in tribus Pannonijs ecclefias effecontendit.

Fuiflc amp;nbsp;apud Dardanos My fiç populos, amp;nbsp;Dacos,ecclefiam,côicftura faeilis eft. Mit tuntur enim inde etiam cpifcopi in fynodû Sardicenfem. AthanafiusApolog.2.8c Hilarius oratione j. cótra Arianos. Meminit amp;

I H I. C A P. IL

do contra Parmcnlanum,

Denique Confiantij impcratorls ætate» in qua Hilarius ftoruit,annis fcilicet poll Chiifium paffum plus minus cc cxx, Celebris iam 6cdecantata fuit Chrifiianarcligio in omnibus tam Rhenanis quam Danubia« nis prouincijs.

Manfit 6c in Laurcaco adhuc ecclefia,no-minatenim cius epifcopos Quirinu 6cMa» ximilianü, Chronicon Hartmani Schedcli«

Gotthi,qui hoc tempore ultcriora Iftri ta nuerunt,epifeopû primum habucrût Theo philum, quicócilio Niceno interfuic. Deinde Vlphilam:quem Socrat.lib.4..cap.^,6£ Sozom.lib.6,cap.34,fub Valcntiniano amp;nbsp;Va lente Gotthicas litcras inucniftc,6c fcriptu-ras diuinasinGotthicam linguam tranftu-liftc tradiderunt. Meminit 6c alterius cuiuf* dam Gotthorü cpifcopi Selcnæ, Socrât.lib. 5.cap.2j,6c Sozomlib^.cap.t/.

DE HCCLESIIS PER OCEANVM.

FVifle in Britânia præclaras ecclcfiai, cef turn omnino cfi. Scribit enim ad fratrea in Britannia Hilarius:6c Confiantinus inc-pifiola fua apud Theodorctü, libro primo, cap.tó,Britannicarü ccclefiarum meminit.

Et mouilfcibi perfecutionem Maximia-nurn,8calios,in capitc fequéti oftendemus. Multa denique de Anglicis ccclefijs fcripfic Bedalib.i Hifioriægentis Anglorum. Fuie 6c in Hybernia feu Scotia ecclcfia : quæ qua occafione conuerfa fit,paulo pófi dicemus. AeGotthiæ prouinciæ cpifcopi mentio fit in Catalogo corum qui ad fynodum Nice-* namconuencrunt.

DE PROPACATIONE.

PRopagationis Ecclcfiç fub Diocletianö faftçexempla aliquot Vincêtiusin Spe eulo recenfet,quorum 6c fidem 6ciudiciuna lefiori permittimus. Primum Firmiü qucn-dam epifcopum narrat Iib.t2. C3p.7p. in Gallias ucnifle,ibi(^; in quadam urbc quæ Ande gauis ab ipfo appcllatur,annum cum tribus menfibus concionatum, multos conuertil* fe. Deinde in Beluacum tranfijlfe : ubi ta-metfi aliquadiu uiniftus,8cflagris cæfu# fue rit,folutus tamé prædicarit tandé, 6c Eccle-fiam collcgerit.lndc rurfus digrefius,ad Am bancnfcrvi uenerit eiui tatcm,ibiqi tria homt num millia intra dies quadraginubaptiza-rit. Ambianis etiam Qiiintinumpradicafl« refcrtlib. duodecimo, cap. tjóialiosqjquoS nominat,alijsinlocis Galliae,

Idem, Fclicemin Impuritana 8cGerutv denfi ciuitatc Hifpaniæ concionatum, narrat libro duodecimo, capitc »34. In ciul-dem uero regionis ciuitatc quada, cum mul tos ad fidem c h r r s t i perduxifte, trium

27 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E N T. I 1 I eft:attamen feu religionemcam amplcâi, feu templum ædificare nondu inftituir.Intc rea uenatum profedus,a Domino,ut quondam Paulus,conuerfus eft. Etenimcaligine tus eft:eoqj inuocato,luccm recepit. Mox à captiua formam rempli demonftrari fibi iu-bct,deqj eiufdem cófilio legatos ad impera-torem Conftantinum mittit,doólorcs ab co petens.eos aüt ille fummo cum gaudio mi-fit. Atqj ad hunemodu Iberi ch ristvm co-gnoucrunt. Hæc fie gefta fuiffe, eius gentis rex Bacurius ipfe Hierofolymis poftea con-feffus eft, cum Palæftini limitis dueem age-ret.Ruffin.lib.j.cap.io. Socrates lib.t.cap.zo. Theodorct.lib.i.c3p.23.Sozom.lib.2.cap.d.

Simili occafione etiam aliæ Barbaræ gen-tæ c H Ri s T o adduftæ funt:quæ maximo nu mero Thraciam egreffæ,in Afiam irruerant, contra Romanos bellum molières. Quibus tumultibus capti,amp;infcdes caruabdudi, multi facerdoces, plurimas ex ijs conuertc-runr,cum ægrotoscorumc h ri s t0 inuoca to curarcnt,amp; uitainculpabiliuirtutibusq; illis effent admirationi. Sozom.lib.2.cap.6.

Eftadfidem ch RisTilubeodemImpera tore etiam conuerfus portus ciuitatis Gazæ Maim3diaus,inPalçftina,quianteafuper-ftitionib.Ethnicis Celebris fuerat. Sozom. libro2.cap. Ç. Conuerfos igitur Gazços lm- 30 peiator plurimo adfecit honore, amp;nbsp;portum corum urbé fecit,amp; de filij fui nomine Coil fiantiam dixit.

Chriftiartifmum receperunt etiaad Rhc.lt; num genres quædam habitantcs:Celtiitem amp;Galatæ,extremi ad Oceanû.Sozom.ibid. Additamp;hocNiceph.lib./cap.j .Anno co quo Coftantinus baptizatus fit, duodecies milleuiros ,exceptis mulieribus amp;pueris, ad CHRIST vMaccefsiffe, amp;baptizatosefle. 40 Sub Conftantio amp;nbsp;Conftante,Conftanti-ni filijs, Sozom. indicat lib. 3. Cap. 14, nou» philofophiæ, quæ fubilla temporaeœpit, profeffbres,fcu monachos,Abrilium Anthe donium, Alexionem à Bethagatlione,amp; Ala phionem ab Abfalea,Chriftianam religioné in ciuitatib’ ethnicis plurimum prouexiffe. Atq; ob id beneficium Palæftinos illis anni-uerfarium publicûdié celebrate inftituiffe.

tat,Chriftiani omnes faöi funt. Indicat Oro fins lib.7.amp;Paul.Diaconi degeft.Romano-rum lib.iz.Sed Eucropius fub Valentiniano Burgundionum c onuerfionis meminit.

Eremitæ philofophi folitudines Sarace-nis uicinasoccuparunt .Eorumigiturcon-grefsibus, amp;,quiauicitti effent,contuber-nijs amp;familiaritate, Saraceni Chriftiani effe Öiamp;ipfifunt. Idqjnpndiu ante imperium gó Valentis cucnilTe,Sozom,fcripfitlib. 6.cap. 34amp;38. Aliam etiarn occafionem, quaad CHRISTI fidé Saraceni peruenerint, Socrat. rccitatlib. 4. cap. 36. nimirum quöd Mofen

Mauia Saracenorum regina epifcopü à Romanis pctijt.Idem cadem occafione,mona-chorum fcilicet cohabitatione, etia apud Sy ros amp;Perfas faßü, narratlibro eodccap.34.

Cum Valés imperator monachos Alexan drinos perfecutionib. adfligi lege præcepif-fet,Lucius Arianus continuö monafteriain Æ-gypto tyrannide aggreffus effialijsqjpoft alios diuerfis fupplicijs affeftis, alijspulfis amp;nbsp;fugatis, patres monachorum qui tum arn bo Macarij erant, Ægyptius amp;nbsp;Alexâdrinus exilio multauit. Relegati igitur in infulam quandam Paludium, quæ neminé Chriftia-num habebatincolam,templum ibi offen-dunt,quod curabat facerdos,quem infulani ' omnes tanquam Deum uenerabantur. Con feftimautem horum præfentia turbatidæ-raones,facerdotis eius filiam furore corri-piût.Quæomnia fubucrtés,horribiliteruo cifcrabatur,adpios cos uiros hofpites fub-inde dicens: At quid hue ueniffis nos eiedu ri? Illiigitur pergranam Deipucllam àdæ-mone liberâr.rcffitutâfanitati.in fide Chri-ftiana erudiunt,amp;conuertunt.Mox etiarn facerdotem ipfum,cum omnibus eius infu-læ incolis baptizant. Atq; hac occafione exi lij fanftorum uirorum, ea infula Chriftiana fada eft. RécitâtRuffinus, qui fe fpeftatore

2.cap.4, Socrates lib.4. cap. 24. Thcodorct. Iib.4.cap.2t.Sozom.lib.6.cap.2o.

Edefe item,quó cum pr^feélo Modefto uenit Imperator Valens,conuocanturè uici nia epifcopi, diaconi amp;presbyteri;quibus blanda primum amp;placida oratione Mode.' tur,ut cum Lucio eófentiant.reeufantes uerö, deinde exilij minis terret: quas illi flocci-pédere. Erantinter eos primarij,Eulogius, Protogenes, presbyteri Edefleni : cum quibus oftoginta alij partim in Thraciam, partim in Arabiam, partim in Thebaidadepor-tantur. Eulogius amp;nbsp;Protogenes Antinone inThebaidadeducuntur: ubi ecclefiafticos quidem conuentus, fedcxiguos reperiunt.

Græcos infidèles effe. Ibi continuo uterque deincremétis cogitat:pro quibus Eulogius afsiduis precibus Deum folicitat. Protogenes uerö fcholamaperit,amp; magiftrum fe for mandæ iuuétutis profitetur. Ad profeótuni uerö pietatis Chriftianæ, non nugas poeti-cas, fed Dauidica carmina pueris proponir, amp;edifcendoS tradit conuenientes Apoftolt cæ doârinæ locos.Theodorit.lib.4.cap.ip.

Ï? DEPROPAGA' per totum orbem,Theodoretiis narratlib.y. cap.ao.Qiia occafione gentilifmi fuperfticio nibus reiedis, multi ad fidem Chriftianam pcrdudi funt: Alexandria: Serapidis illud magnificétifsimum templum repurgatum, amp;inxdem Chriftianorum mutatumert.In ea repurgationccum litcræHieroglyphicç crucis formam reprefentantes, amp;nbsp;in lapide fculptæ ; aliæ item literæ,fignificantes tem plumillud fincm liabiturû, inuentæ effent: paganorum multi ad Chriftianifmu acceffe-runt, amp;peccatafua confelsi baptizati funt. SocratJib.5.cap.t7.Sozom.lib.7.cap.t$.

Paulo póft NilusinÆgypto immodicè cffufus, fluentis fuis etiam fublimiora loca attigit. Quæ inundatio hoc beneficij fecum attulitjUt ea conterritiplurimiÆgyptiorû, fiatria fuperftitione damnata.Chriftiana re-igionem amplexi fint. Sozom.lib.7.cap.2o.

DE CONVERSIONIBVS.

SVb Diocletiano,in Cret3;Affra merctrix conucrtiturab epifcopo Narciffo. Vin-€cnt,lib.:2.cap.i5i.

Subeodem amp;Hermolaus presbyter ba« ptizat Pantaieonem medicum Nicomediæ: qui poftca etiam patri fuo Euftorgio Senatori perfuafit, ut Chriftianus efficeretur, Bergomenfislib.S.

adeó ut nee genus ipfis,ncc nomen ullü,aut memoria apud homines fupereffet: Dcueu quem pater fuus Conftantius coluiffet, atq-, regni cuftodem, amp;nbsp;felicitatis omnis ac boni largitorem expertus cffct,colere ipfe quoq; fecumconftituit. Mox precibus inuocateu Deum:ac ut fe,quis eflet, oftenderet fibi,ma numqj fua negocijs regni porrigcret, orat. Hæc indefinenter oranti oftentum trophæi crucisèluce conftruûijncœlo déclinante die turn fibi,turn exercitui fuo apparcr,addi tamhabensfcripturahanc, iN hoc vince. Obftupefaftus eo figno,dum cogirabundus fecum quærit, quorfum p8rtineat,aut quid moncatmofte illa proximè fequenti,dormi-«nti fibi adftitit,cum figno quod in calo ui-derat, CHRIST VS, monensutadeiusformä trophæum compararet,coq; contrahoftes prçfidijloco uteretur.Hocab Imperatorcau diffc fe iurciurando affirinari,Eufebius tradi ditlib.ide uita Conftatini.Talc igituj: fignü

I 0 NE ÉÏ CLE ^; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30

fieri Imperator curat;iubet amp;nbsp;illius fimilitm dines præferre omnem exercitu. Deinde ad fefacerdotesuocat,de Deo illo,amp;ratione figni,quod fibi apparuerat,doftrinam ab ijs exigens. Illi de Deo uno,ac filio fuo,de cau-fis aduentus eins in carné, accuratifsimè eu inftruut.Ipfc ueró ciipidifsimè,amp; cum gau-dio quç dicerentilli animaduertit,ctanimu ad Icöioncm diuinarum fcripturariiadiun-’ git, coeleftiillauifioncamp; admonitionefub'' inde fefe con firmans.

Signum illud poftca Imperator Maxentio uidojRomamingreffus triumphäs intulir. Senatum exhortatus, ut ueri Dei cultü arn-pleifteretur.Senatus Imperatoris pedes com plcditur, lachrymis obortis uexillis inclinât: CHRi ST vM,cuius amp;nbsp;nomen amp;nbsp;fignum arma triumphantia oftcntabant,adorans; Tuin primumfenio docilis fua feculu Koma

Bic iuuenuin.----

DixU^cr exanguis conïabitur,dc uelut ipfunt Cemcret exerto minitantem fulmine Chri^tum,^c, Tune tremefdäd cohors^Tiominiq^ obUtd/upiiw Trigitad calum facies,atq- inuocdtlefum.

Imperatoris ueró matrem Helenam à Syl ueftro Romano epifcopo couerfam efle,Ni-ccph.fcripfitlib.7.cap.4o.

Vénérant infynodum Niesnam ethnico rumfapientes aliqui,difputationibus exer-citati : quorüalij dogma,ob quodconuoca-tafynoduscrat,cognofccrc quidéauidè cx-petebant: alij in gentilium fuperftitionibus educati,amp;Chriftianæreligion! infenfi, pu-gnasdeilla uerborumouebant. Forte intec cos unus eft nugofus uerborum oftentator, Chriftianis facerdotibus illudés, Quod mo-leftèfcrens fenex quidam fimplcx, eelebri# ncm cum co defcendit, Rident alij fenis au* daciam:alij moderatiores, ne ab artifice uec-borumrifui amp;ludibrio omnib. cxponatur, metuunt-Sed quid fit? petit à philofopho f« nex, ut quæ dicere uellet, fibi pcrmitterer. Qui cumnonrecufaret,incipit ille:Innomi nciBsv CHRIST r,philofopheaudi. Virus eft Deus cœli amp;nbsp;terrae,omniumq^uifibilium Sc inuifibiliû opifex, qui hæc omniauerbi lui uirtutecondidit, Sifandi Spiritus fui fanfti ficationc confirmauit. Verbum hoc, inquic.

' quod

quod nos filium Dei appcllamusjliominum errores ac beftialcm conuerfationem mifera tus,è muliere nafci, cumq; mortalibus con-uerfari, ac pro ipfis mori uoluit : reditur’ eft autcm,adiudicandumeaquæ quifqjinuita fua commifit. Hæcita fe habere, fine fcrupu lofitate credimus.Noli itaq; fruftra fatigari, amp;redarguere quæ fide apprehenduntur : ac modum,quo iftauelpofsibiliafint,uclim-pofsibilia, diuexare quærés;fed fi credis,in-terroganti mihi rcfpóde. Hac oracionejcon ftematus philofophus,continuó refpondit, credercfe;acuiftum feultroconfcffus, fenis fententiam probaui£:eosqi qui antca fecum fenfcrant,monuit,utamp;nunc fibi confenti-rcnt:iurans,fe non fine numineDei,amp;arcaria quadam amp;nbsp;inexplicabili uirtute ad Chri-ftianifmum c5uerfum elfe.Sozom.lib.i.cap. »8. Arij etia fubita Si fatali morte multos, qui ab eo prius decepti fuerant, conucrios, fcribit Athanaf.in epiftolaadScrapionem.

Antiochiæpaganus quidam ex ordine iu dicum eiusloci,eiufmodi occafione conuer fuseft;cum excubans fcilicetnoftuadpræ-torium,ex traftu quodam Si congeric ftella-rumduftainccelo, Sidefcripta, Icgiffethæc uerba ; hodie ivlianvs m persia oc-c i D i T v R. Siue enim tum ex nece Iuliani, re ligionem pro qua tantopcrelulianus dcpu-gnarat,falfam effe ratiocinatus eft : fiue quis alius accefsic motus:hacuifionis occafione Chriftianam religionem amplexus eft. Narrat Zonaras Tom.j.in hiftorialuliani.

luuenrius Samaritanus parentes fuos pa-ganosad fidem conuertie. Monitus deinde abangelo.ThelTalonicam adit,idolaconcul cat,5i uerbum Dei prædicat:Daciani poftre

dolcCcentem;qui opportunitatem naftus, à patrefugit Antiochiam ad mulicrcm.Illa du cit cum in ædes Meletij,qui adolefcentem in fuperiori domo occultarc fefeiufsit. Sed patcrinfecutus,cum ad Meierij œdesuenif-fet, forte profpicientem per canccilos adole-feenté agnofcit : in ædes irruit,abftrahit,do-mumq;rcducit.Ibi cii caufam fortafle fuç fu gæ,Siodium fupcrftitionis paterna expo-10 fuiirer,abripiteum:acflagris Siuerubus can dentibus excruciatum prius, tandem in cu-biculüconcludit,oftioobferato.Adolefcens inde miraculofeliberatus,poftea etiam patri ipfi ut Chriftianus fieret, autor fuit. Hæo fe ex ipfo,fcd iam fcncaudiuilTc Theodorc-tus narrat, lib.j.cap.i^.

Alius quidam Bufyris nomine, de hærelî Encratitarû,fub Iuliano, quod eStra Ethni-cos egiffet, atrocibusapud Ancyram Gala-tiæ tormentis alFeftus,5i in carcercm conie-ftus cft.Ex co uero poft luliani interitum fo lutus, hærefi damnata, ad Ecclcfiam catholî camtrafijt. Sozom.lib^. cap.n. Quiinco-dem libro capuç narrat, auum fuum, natura expatregentili,cum omnifua familia Chrï ftianifmumfiifccpiffe in Bethelia, uicoGa-zæo. Deinde amp;nbsp;Alaphionc quendâ, quem à dæmone quo corrept’ fuerat,amp; nee Ethnî corumnec ludæorum fupcrftitiofisritibus 30 amp;nbsp;incantationibus fanari potucrat, libera-tum,ad Chriftianoru religionem cum omni familia conuerrilTc Hilarionc monachó.

Bafilius Cçfarcæ Capadociç epilcopus,in reditu ex Ægypto, ubi facros quofda libros conucrtit.Antiochiç ueró,quó cum Eubolo præceptorefuouenerat, Libanium Sophi-ftamjamp; diCcipulos eius.Recitat ex Amphilo chio Vincét.in Spcculo,lib.i4. cap.78-EiuP loco comemorabimus, Arianos multos con uerfos,fcribit Nauclcrus Gener.tj.

De Saracenis,ad quos paulo ante imperia Valentis religio Chriftiana propagata fuit, fuprà diximus. Eorû princeps Zocomus, ad cclebrem queudam abijt monachum, queri tur fe proie deftitui:quod Saraceni maximae infamiæ loco habent.Monachus prolem cc£ tam promittit,fiincHRisTvMcredat.Prin-fo cipembono elfe animo, amp;nbsp;in regia fuam rc-uerti iubet.Interea pro principis fobole pre-ces afsiduas ad Deum fundit. Exauditur,ac nafciturfuo tempore Zocomo filius hæres. Hiceuentus occafio fuit, ut amp;nbsp;religionem Chriftianoru Zocomusaccep«rit, amp;fubdi-tis fuis fimulomnibus eandé amplcfti prç-ccperit.Sozom.lib.6.cap.38.

DE AMPEIATIONIBVS 'Ecdeßdrum.

5J _ , t) E P R o P A G A Conftantinopolim dixit,ccclefiam fuifie,fu prà diximus : fed auflain no mediocri accef-foneamp; incrementohocfeculo apparet. Ec niagna adeo félicitas fuit, cum mûris latius circunifcriptis,dilFundereturetiam,et cxcre fcerctadplures homines ccclefia, Scribitca dere Conftantinus ipfead Eufebium Nico-medienfem,ut Theodoret.indicat lib.t.cap. td.ad hunc modum. In urbe quæ noftrû nomen complêüitur,auxiliante faluatoris Dei prouidentia, ingens hominu multitudo fe-feaddixit Ecclefiæ:itaadmodumaugefcen-te omniu ibi numero,admodum dignum ui detur,ctia ecclefias in eaplurcs cÓHrui,amp;c.

Scribit amp;nbsp;Nicephorus Jib.7.cap.34. maxi mas accefsiones ad Ecclcfia fadas ciTe co anno, quo Conftantinus baptizatus cft, amp;3d-dit.fupra duodecics mille homines,cxce-ptis mulierib.amp; pucris,tü fimul baptizatos.

Ecclcfia in Beryto Phœniciç,dc quafuprà diximus, memorabilia accepitincrementa, cum terræmotu ingenti conftcmati pluri-, migcntilium,ultro fefe Chriftianis adiunge rent, ritus eoru m fe feruaturos fpondcntes. Eutrop. lib.n, fub filijs Conftantini. In ca-dem urbe etiam ex ludæis plurimos amp;nbsp;c h r i STVMaccepifl'e,amp;abcpifcopo ei’loei baptizatos clTe, motos miraculo fanguinis Chri-fti, qui ex imagine Chrifti à ludæo confoffa effl uxerat,apud Athanafifi lêga fcribitur hi-ftoria,in libcllo de Pafsióe imaginis Chrifti.

Ecclcfia etiainÆgypto , quamdiuabA-thanafiogubemabatur, quotidie crefcebat accefsioni bus multorum, tam exgentibus quàmalijshærcfibus.Sozom.lib.j.cap.ij.

In Armenia ecclefiam fuiflc,fupra oftendi mus.Sed fortaflenondfi hoc tempore Chri-ftiana fuit uniuerfa Armenia- Scribitenim Sozom.lib.2.c«p.7,Teridatcmcuiufclam Ar meniorum gentis, occafione ftupédi euiuf-dam miraculi, Chriftianum fadum, omnibus fuis fubditis regio præcepilfe edido, ut rcligionem Chriftianorum amplcderentur. Narrat idem Niceph.lib.8.cap.35, amp;nbsp;miracu lum cuiufmodi fucrit explicat,quod ridicu-lum Sedeinduftria^onfidum uidetur.

Sub Iiiliano Socrat.fcribitIib.3.cap.io,Hi lariumPidauienfem epifcopum, in Illyria Euangelij dodrinam propagalfc.Obftupefa dos item ludæos nonnullos prodigijs illis, quæ circa ædificationcm templi Hicrofoly-mis,quam lulianus illudens ludæis perfua-ferat, cucnerfit,cófeftbs elle, Deum illfi clTc, quiarnaioribus ipforö lignofuifletaffixus. Theodoretus indicatlib.j.cap.zo.Quamuis Socrates diuerfum tradat,ac nihil prorfus ca miraculorum uimapud coseiFeciflefcripfe-rit,lib.3.cap.2o.

luliani uerö monachl opera totamultitu-diné Antiochiæad Chriftii tranfijftc, Theo-

I O N E E C C L E S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34

dorctus autor eft libro 4. cap.27.

Dll INSTA VRATIONIBVS J-ccIeßiirum.

ARiani Alexandriæ,Gazæ,amp; in alijs lo cis fub impcrio hæredum Conftantini, pios cpifcopos cxpulerant, atq; Arianoa in corum locum furrogauerât.Decernitigi-turamp;fcribic Synodus Sardicenfis,expulfi3 rurfus Arianis per uim intrufis, priores do-dores recipiédos elfe.Theodoret. Iib.2,c3.8.

Intercedit amp;nbsp;Athanafius apud Conftaciu Impcratorem pro Alcxandrinis, uteorum ccclcfiæreftaurcntur.Impetrat amp;templuni pcculiare Chriftianis Antiochiæ: cum Aria-nis,qui ecclefias omnes occupauerant,con. iungi nollent. Theod. lib.z.cap.iz.Sozom. lib.j.cap.zo.

Ledus ab exercitu imperator louinianua cum è Perfia ueniflet, motç funt res Ecclcfia fticæ. Adcunt enim Impcratorem ccclcfiaru præfides,amp;fperant finguli habituroseum fe fuæ fidei amp;nbsp;fententiæ fulfragatorem.Ioui nianus ueró ab initio cü Homooufianisfen fcrat.Itaq; illi foli bcneuolum,amp; fidei fociu, cæteris fpc fua fruftr3tis,Impcratoré habuc-runt. Cöfirmatur ftatim Imperatorisliteris Athanafius,amp;rcuocatur ab exilijs epifcopi, , qui à Conftantio eiedi fucranc.pr^terca etia uniuerfa Gcncilium templa clauduntur.So-crat.lib.3.cap.24.

Scripfitamp;præfidibüs rcliquis ccclcfiaru,‘ utcongregatis ineedefijs fidelibus,Deum accurate colerent, amp;nbsp;folam chriftianam fidé profiter! amp;obferuarefubditos iufsit.Reddi dit amp;nbsp;bona ccclefijs amp;nbsp;clericis,ab anteceffort bus fuis furrepta.Sozom.lib.d.cap.3.

Tantum prætereaaliquando turbæ,quas in expcllcndis amp;nbsp;affligendis pi/s dodoribus Imperator Valcns mouit,cfFecerant,ut Con ftatinopoli nee epifcopus eilet, nee ccclefia. Mctu itaqj eius periculi,nc Nicœna ibi prof fus fides extingucretur,Gregorius ex Nazi-anzenoepifcopatuparuo, eb trasfereur: qui ecclefiam collapfam, amp;in fidepropemodu periclitantem reftaurauit. Sozom. lib.6.cap* 17. Socrates autem Iib.5.cap.7 fcribit, Grego rium paulopöftquam eb translatus fuiffer, pro paruo oratorio,in quo couétus primum habuerit,maximum acccpilTe.

Valente extindo,Grati3nus, Valentinianus iunior,et Theodofius imperiü fortiti,ec elcfiji plurimu profucre. Gratian’ patrui fui Valentis impictatem cxccratus,Chriftianos cos qui ab co in exilia deporcati crât,reuocat: ac lege fancit,ut Ariani paftores facris çdibus expellantur, ccclcfiç uerb pijs amp;redcfentié-tibus dodoribus refticuantur. Socrat. lib. 5. cap.2:Theodor.li.5.ca.2 amp;nbsp;Sozom.lib.7.ca.t. De Gratiano etia Platina fcripfit in uita Inno centij,eum pulfa Ariana hærefi, Ecclefias i n tot*

totaltalia ad uerç fidei eófefsioné reduxiffe.

Theodofius deinde bonum ecciefiæ con-ftantinopolitanæftatû contemplatus, ex co quafi exemplum amp;nbsp;formareftaurandi alias ecdefias mutuatus eft.Ac mox Demophilo, qui poft Eudoxiuin epifeopatum Conftanr tinopoli uenerar, mandat, utautfoeijspro-felsionis Nicænæ fidei confentiat,aut ecciefiæ gubernatorern ageredefinat.Præclarain eaaâionelmperatoris hæcuoxfüit, cum fc fidem Nicænam ampledi,amp; concordiacum eiusprofefforibus fouere reeufaflet: Si pace amp;nbsp;concordiam fugis,etiam te oratoria fugc-re iubeo. Sic igitur Ariani,cum per annos xu oratoria Conftantinopoli tenuiffent,urbe funt egrefsi: Homoufiani ucró ingrefsi, ecdefias receperüt.Socrat.lib.^.cap./.Sozom. lib.7.cap.5.Theod.lib.5.cap.9.

Sub Theodofio reftauratur cedefia Me-diolanenfis,cùm Auxétia, Ariano ibi dcfun-fto, Ambrofius, amp;nbsp;Imperatoris ipfiusautoritäre, amp;nbsp;reûè fentientium doflorü iudicijs, tpifcop’ in ea cóftituitur.Socrat.lib.4.cap.5.

Audierat amp;nbsp;Mcletius Antiochenus, fapi-entifsimus doftor, Gcrraaniciam peftcEu-doxijinfeââ effe. Mifitigitureó Stephanu, qui faris fœliciter Ariana uenenaluftulit, amp;nbsp;Eedefiam cam priftinæ puritati reftituit» Thcod.lib.5.cap.4.

DE PERSECVT.IONE ET TRAN-quiHitateEcclcßafub Dioclctiano z^IAd-ximiano Herculio.

^ vM ERi A NO egregiæuirtutis a-ƒ dolefcente, Apri infidijs inter* y ^“ fedo, fuccefsit in Imperiü, ab Kb-^^ax ï' exerciru uidore è Perfide re-deunte creatus, Diodetianus Dalmata:anno Domini,uc Eufebius annota uit, ccLxxX vni.’idqj per annos xx, in annum lifqj Chrifti c c c vi i gefsit. Referri is in ordinem laudatifsimornm principum po tuiffet,fi non egregias uirtutesjquibuspræz Rabat, Chriftianorum fanguine obfcuraffet. Ingenio enim fuit, ut Eutropiusde eofcri-pfit, aciudicio fagax amp;lubtilis, fo]crs,feue-rus amp;nbsp;diligens : quibus uirtutibus in impe-rio multagefsitfalutaria. Autor Pomponi’ Lætus eft,TrebelIium Pollioncm de Diode tiano fcriptu reliquiffe, eum,cum priuatam adhuc uitam ageret,dicere folitü, Nihil diffi ciliuseffe quambene imperare:Qucmq,'e-tia,p uotoluo,quç uellet,deprincipcJoqui; Eum ucrócubiculo daufum, uera minime nofeere poffe.’lcd aures præbere illis quos fuos effe putarct,eorumq; uerbisaccendi amp;nbsp;fedari ; Magihratus amp;nbsp;iudiccs alios create, quos fieri minime oporteat:alios arepub.a^

C A P. 111. 56 utiliusfueratretincre. Denîq; ut maxime is qui imperaret bonus,cautusamp;optim’ effet, omnino tamé uendi eu ab aulicis,acdecipi. effet !audatifsima,refpódifle eum Lætus fcri pfitjiberalitatem amp;nbsp;clementiam.Quamob-rem amp;ad imperium eueótus,idfummopere ftudueritj ut ab illis uirtutibus cognomen quoddam fortirctur: quod tandem ipfe fibi finxit,ac fc louium, quafi iuuanté amp;largicn tem appellari uoluiu

Sed quod nihil cius feu uirtutis feu cogno minis fimile pr«ftiterit, euentus declarauit. guineetiam claufit, infelicifsimoamp;glorio-fifsimo ( ut Eufebiusairlib.8. cap.i.) Ecciefiæ ftatu perfccutionem mouens,quam cru-delioramp;funcftior nullaaut præcefferat un-quam,autfecutaeft. Cum quidem prins in eófortiumregni æqualefibi adfciuiffet HeC culium Maximianum,hominem ( quemad-imodum Lætus, Vidor amp;Eutropiusprodi-derunt) palam ferum,horridum,infidum et crudclem, præterea amp;ad omniaatrociaDio detiani confilia obfequentem:ftolidum tarnen alioqui,quatum ad communes more® pertinet, amp;nbsp;libidinofum.

Fuitbæc, utEucropius indicat, decimal Nerone Chriftianoru pcrfecutio,quam cum 5® Herculio focio amp;nbsp;fubminiftro crudclitatis fuæ Diodetianus mouit, anno impcrij fut dccimonono, Chrifti uerb trecentefimo fe-xto. Cuius caufam hanc habuiffe uidetur, quod ftudio reducendiin priftinum ftatum ac mores Regnum Romanum,à difsimilitu dine religionum è medio tollenda incipien-dum effeduxerit. Hucaccefsit,qubdiniu dicum amicitias infinuantes fc philofophi amp;fophiftæ(qualis tu Apollonius fuit,Chri-ftianorum aceufator) ipfiq; tempori feruien tes,utLaöant.fcribitlib.i.cap.i.amp;lib.5.caplt;. i.contrareligionemnomenq; Chriftianum libros euomuerunt:in quibus profefsi funt, fummam hanc effe officij uerèphilofophici. erroribus hominum fubuenire,atqucad ue* ram cos uiam reuocare.*nimirü ueramcam uiam effeafferentes,cultum deorn, quorum numine, maieftate amp;nbsp;potentia, uti dice-bant,mundus ^ibernaretur;rationibus in-fidiofcconfiais; quod noua effet, impiaamp; anilisChriftianorum fuperftitio,primaue-ró omnium amp;nbsp;antiquifsima exifteret religio Ethnicorum.

Interiores caufas et quafi fcaturigines quaf dam perfecutionu, etiam bafcerecenfet Eufebius lib. oaauo,cap. primo : nempequód nimia paxamp;libertas Ecciefiæ, ita ut fit,ad molliciem amp;nbsp;fegniciem degenerarit,amp; exoC tç fint in ter Ecciefiæ doftores ac gubernato-

odijs atque ambitione inflammata. Vnde amp;nbsp;petulantia uulgi fubfequura eft. Infu-per amp;nbsp;infanda hypocrilis,amp; fimulatio ad! fummum ufq; maliciæ progreffa eft.Senfim itaqjac pedetentimiudicio quodam fingu-lariDeiperfccutiocœpit ingruere, qua Ec-llifera ulcera contrahentë,humiliaret,3d officium retraheret,fanaret amp;nbsp;excitaret.

Fuit tum Imperatorü, qui in Oriente con federât,regia ledes Nicomedia. Cumigitur ibi Diocletian’ effet, inde quah ex Æthneo quodam rapidifsimoq; incédio, ignes amp;nbsp;ful mina primùm eiaculatus eff. Fortè ibi tum quædâregia Imperatoris domus coflagraue rat. id ftatim maleuoliinChriftianos tranf feront, amp;nbsp;Imperatorem contra eos exafpe-rant atque inflammant. Eufebiuslib.8.cap. 6. Neemora, quafi honcfta caufa accepta. proponuntur menfe Martio edida uiolen- 10 tifsima,de euertendis funditus ac folo æ-quandis Chriftianorum templis, per uniuer fumRomaniimperij orbem. Nec defuit edi disftrennuaexecutio per præfcdos. Tem-plaenim ipfis diebus Pafehæ deftruda funt. Eufeb.lib.S.cap.z, Proxima edidorum fen tentia fuit,dcexurendis diuinarumferiptu raru libris:quodin ipfo etiam foro fecerut. Item,de exautoradis cum ignominiaMagi-ftratibus,amp; honores quofeunq; inimperio 3 gerentibus:priuatis uerb hominib.inferui-tute rapiendis, fi qui Chriftianifmfi abiura-re,amp; religion! cthnice fubferibere noUenc. Eufcb.lib. 8. cap.3. Niceph. lib.7.cap.4. Zo-naras tomo fecundo. Atqshæc quidem initia fuerunt atrocitatis contra Chriftianos.

Breue interccditinteruallum, cum edida noua,nihilo prioribus mitiora proponun-tiitjde conijeiendis in uinculaamp; cuftodias locorum præfidibus:atque fupplicijs omni-busadigendis,ut fimulachris immolarent.

Accidit ibifadumadmiratione amp;cSmemo ratione dignum, hominis Chriftiani, nobh lis amp;nbsp;præftâtis, qui zelo Dei motus, poftea-quàm edidum contra ecclefias Nicomediæ affixü effet, ftatim accurrit, amp;in publico ac manifefto loco propofita edidi fcripturam fuftulit,ac difcerpfit : nihil ueritus, quód tu ob quod facinus ad dirum fuppliciûraptus eft,quod fumma fide amp;nbsp;conftantia ufque ad extremum halitum pertulit. Eufeb. lib.8. cap.^.ßc5. Continue) autemin plurimos ec-clefiarum gubernatores atrocifsi mis fupplicijs fæuitum eft:quorumalij fortiter ea pcr-tulerunt,nequeijsuidifunt:alij uerb innu-iucri,metu etinfirmitate,primo moximpul fu mifere lapfi funt.

Proceffum inde in Orientem omne amp;nbsp;Oc

mam in Oriente,Maximianus in Occidente exercuit. SedDioclctianus infidiofeadmo-dum amp;nbsp;dolofc orfus eft.Periculum enim pri mum in proprijs fecitcaftris,in quib.luftra-tor cxercitus,ut Eufeb.fenbit lib.8,cap.4.0-ptionem militibus Chriftianis earn obtulit, ut uel Imperatorio mandato, quo iubeban-turfacrificare,obfequétcs,dignitaresrctinc-rent,amp; ordincs duccrent:uel recufantes mi-litiamdcponerét. Vbianimofc quidaChri ftiani milites refponderunt, paratos fe effe, non ad militiam folum deponédam, uerum mortem etiam, fiacrius inftaretur, fubeun-dâ,potius quam impijs Imperatoris edidis obtéperare uelIcnt.Plurimos ibi uidera erat, quicupidifsimè priuatauirä amplexi,hono res quofcunq;ueræpietati pofthabebât Ine fidiofum eiufmodi feuartificium,feuprinci pium blandum amp;nbsp;hoc fuit, qubd fcrius pie-tatem abiurantibus, prasmium proponeba-tur libertas.Item,qubd primo perfecutionis tempore,pauci tormentis amp;nbsp;fupplicijs tenta tifunt: paulatim uerb deinde magisac ma-gis fic proceffum fir,ut ad enumeranda omnium certamina amp;nbsp;afflidiones ócfupplicia nullius fermo fufficerepofsic.

Narrat Eufeb.lib.8.cap.7,nouiffefe,qui in Palæftina præclaros fefe Martyres præbue-rint.In Tyro uerb Phœniciæ, miraculofa e-tiam fada martyria, ibidé narrat: ubi beftijs immanifsimis obiedi Chriftiani,nihil ab il-lis, omnium circumftantiü cum admiratio-ne amp;nbsp;ftupore,pafsi funt;leonibus,urfis, par-dalis,ne quidem incitatis accedere ad eos cu picntibus:qui tarnen in eos, à quibus in cir-cum immifsi effent, quiq; extrafeptaconfi-proieftos difcerpferunt.Chriftiani uerb mar tyres,quia àferis lædi nopotuerunt, gladio tandem interfefti,amp; in maria abiedi funt.

fcopus Tyri,amp;Zenobius Sydonis.Syluan* uerb Gazenfium epifcopus,in Phœnices me tallorum fodinis, cum alijs triginta nouem capitc plexus eft. Cæfareæ Pamphilus pref-byter,nobile illud decus eius ecclefiæ.mar-tyr clarifsimus obijt:cuius tum uitam, tum martyriumlaudatifsimü, peculiar! libro fe conferipfiffe, aliquoties Eufebius indicac lib. 8.cap.J3.

In Syria omnes Ecclefiarum præcipu! do dorcs,carceribus primùm traditifunt, trift! admoelum amp;nbsp;crudeli fpedaculo: epifcopos, presbyteros et diaconos,carceribus includi, qui homicidis, aliorumq-, flagitiorum reis deputati erant.Eufeb.libro eodem cap.6.

41 DEPeRSECVT. Et trum Alexandrinum epifeopû cum presby-tcris, martyribus egregijs, Faufto, Didio, Sc Ammonio,Phyieas ctia,Hefychius,Pachy-mius amp;nbsp;Theodorus, ecclefiarum aliarfi per Ægyptum epifcopi, præterq; eos alij innu-meriilluftres uiri .Eufeb.libro codé,cap.13. ubiSein Thebaideinfignia multorumfuif-femartyriacómemorat,quod Sefupracap.9 retulit. Thebis Ægypti,tota legio Chriftia norn,cum Imperatoris mandato de adoran-10 dis idolis obedire noluiiret,martyriocSftan ti uitafinijt. Narrat Vincentius in Speculo, lib.i2.cap.2. Apud Antinonem ueró Chri-ftiani omnes ftudiofe requifiti,fupplicijs af-fefti funt-interq; eos AfeÏa, Philemon,Sc A-pollonius.Idé in eodé cap.50. Sed Scin reli-qua Africa, Sc Mauritania quoq;,perfecutio* né inualuifle,Eufeb.fcripfi tlib.eodé cap. 6. Nccdefunt,qui in Infulis progrelTam perfecutionem eam prodiderut: ut in Lesbum, io quod Sabellicus indicauit Ennead.7.1ib.8. Item in Samum, cuius loci Chronicon me-mininac Sciliam, ubi feptuaginta noué mar tyres ob confefsioncm Chrifti trucidatos fi-mul,fcribit Henricus de Erfordia.

Niceph. lib. 7.cap. 14. Nicopoli in Thracia, martyres crudelemamp; mifcradum inmodu trados atq;raptatos fuifle,Lyfiaibi orientis præfedo perfecutioné exequente .In Chal-cedone ueró paflameflc Euphemia fubPri-fco procófulc,Vincéti’ narrat lib.12.cap.77.

Romæ martyrium fecilTe loannem Sc Cri fpum presbyteros,narrat Henricus deErfor dia. Bononiæ ueró, Agricolam Sc Vitalem, Vincentlib.12. cap. 45). Apud Aquilciam ueró,omnes c medio tollere Chriftianos lm peratoriufsit : eodem autore, libro eod.cap. 58. Atq; ex illis martyribus récitât Felicé Sc Fortunatum,libro eodem,cap.i5p. In reli4 gino fcripfit,ut Florentie,Pergami, Neapoli in Campania, Beneuéti, Venufæ in Apulia, Sein Thufeia. Veronæ meminic Henricus de Erfordia.

In Gallia fine dubio atrocifsimè fæuijt Ri ftionarus præfeâus: cuius ingentem fuiffe crudelitatcm,contra Chriftianos præcipuè, hiftoriæ memorant.Mediolani paffumelTe Viaoré, Henric’ de Erfordia indicat. Apud ro pofuit,ut aut omnes dijs facrificarent,aut di uerfis fuppliciorum Sc mortis generibus in-terficerétur. Multi igitur tum ibi Martyres pro Chrifti gloria interierunt. Antoninus et Vincent. Iib.i2.cap.2. In Beluaco ueró Luci-anum paflum,idem refertlib.12.cap.159.

In Hifpanijsplureslocos, ubi perfecutio gralTata eft, Vincétius Sc Regino rccenfent: ut Emcritam,ubi Eulalia;Adulam,ubi Viiv 6a

T R A N Oy IL L. E C C L. centius, Sabina Se Chriftina: Toletum,ubi Leucadia uirgo : Cæfareâ Auguftam,ubi 0-ftodecim, ali/que innumerabiles martyres fub Daciano præfide occubuerunt, qui 6s omne Hifpaniæ littus (ut Vincentius re-fert J perfecutione adflixit. Vine. lib. u.cap* 133.124.428.130.134.

Treueri ad flume Mofellam,Riâionaru9 maximam perfecutionem exercuit, adeó ut Chriftianorum interfedorum fanguis riuu* lorum inflardscurrens, toros amnes tinxe-rit. Nec fatis hoc fuit:fedindeeum manda-tis curfores hincinde emifit,ut quifquis ali-cubi Chriftianum depræhendiflet, ad mortem ilico proderet.Vincent.lib.12.cap.13 6.

Martyrum deniq;apud Coloniam Agrip pinam amp;nbsp;Auguftam meminerunt Henricus Erfordenfis amp;nbsp;Regino. Idem amp;nbsp;perfecutio-nes in prouincia Rhetia fuifle dicit.

Bedaetiam ufq; ad Britannos peruafifTa earn perfecutioné fcripfit, in libro de Ratio-nctemporü:amp;Martini Chronicon,ac Tem porum fafciculus,indicaruntfublatos fuiffa in uniuerfa Brytänia omnes Chriftianos. ex quibus S.Albanum, Vincentij Spcculü mar-tyrem præ cæteris illuftrem commémorât.

Mortiumporró ac fuppliciorum genera tottantaqjin illaperfecurionefucrüt,ut ad ea commemoranda nullius oratio fufficiat. Initiumcum arte magis Imperator luderet, Sc infidi/s,quam afperitate,uincula Sc carce. res minabatur. Mox ueró ubi ferib agi cæ-ptumeft, innumerabiles tormentoruSccru torturât, rafuræ horrendæ. Eufeb. lib.8.cap, j.Gladius,ignis,feaphæ, quib. in maris pro-fundum impofiræChriftianorum multitu-dines demerfæ funt. Eufeb.lib.eodem,cap. è. Verberationes,amp;poft easfubitû cumbe ftijs hominiuoris, ut urforum uarij generis, pardalorum, boumqj igné amp;nbsp;ferro ftimula-torum certamen.Idem librocodem, cap.7. Sufpendia in cruces, alligationes ad truncos capitibus demifsis, patibula,in quibus uiui tantifperalTeruabantur, dum famcnccaren-ad mortem ufque, fublationes in aera capiti bus demifsis.'quales in Thebaide mulierb bus fiebanc,nudis amp;inteüiscorporibus, al-teropedealligatofublatis in aera, atrocifsb

nes ad arbores Scramos, diftradiones mem-brorumalligatorü ad ramos robuftiores in* curuatos. Idem cap.p. Secures, fulFocatio* nes per fumosex igne lento 6cremiflo,au* riumScmanuum mutilationes,acreliquo* rummembrorum concifiones. qualia pafst funtfandi martyres Alexandriæ.aduftiones per carbones,non ad mortem,fed ad crucia-tuumdiuturnitatem : quo tormenti genere c a martyres

rurfusinterdum centum unadic,uiri cum mulieribus ctliberis admodum paruulis,ua rijs ac fubindc mutatis tormentis códemna-bantur. Eufeb. libro codcm,cap. p. Teftes praetereafunt, Damafus, Beda de Temp.ration. OroGus Iib.7.cap.ï5. Honorius amp;alij, Cæfain hac perfecutione,fp3cio trigintadie rum,martyrij nominefuiffefeptédecim ho-minum millia:ac præter eâ multitudiné, nu merûaliû ingencé,metallorû effofsionibus, lapidibusq;excidédis pari fçuitia dam natu.

Alexandriæ cum Petro epifcopo, de quo diximus,trecentialij,amp;amplius,fecuri per« cufsifunt:ut Sabellicusrefert. Gereon Co loniæ Agrippinæ, cum foeijs trecentis amp;nbsp;o-ftodecim capite cæfus eft. Henr. de Erford. Mauritiusdudtor Chriftianælegionis, cum foeijs mille fexcéris fexaginta fex. Vidor in urbe Troia,quæ nunc Xanthuseft, cum foeijs trecentis fexaginta. OttoPhryfingenfts lib.3.cap.4.5. Martyrum aliorum nomina plurima recitat Regino, ex Fafciculis tem-porum:ut Cyriacum Rom. diaconum,Lar-gum,Smaragdum,Apronianû,P3pi3m,Mau rum,Claudium, amp;Prepedignam cum filijs, Gabinium pres by terum,Caftulum, Pancratium, Arthemium cum uxore filia,Sebaftia-num, Marcum amp;nbsp;Marcellianu, Marcellinu mum, Felicianri, Claudium, Caftorium, Vi-óorinum,Simphorianum, Bafilifcum.Fau-ftinum, Simpliciü amp;nbsp;Beatricem, Tiburtium filium Coromatij, Sufannam uirginé, loannem, Crifpum ,Genefium, Felicem amp;Auda äum,LuGiamamp;Geminianum, Sergiumamp; Bacchum,Chryfogonum, Saturninum: qua tuor coronatos,Theodorum,Pontianû,Præ

Éxupcrantium,amp; Marcellum diaconum. a-pud infulas Parmarias, Anaftaham , Ant:o-chiam, luüanumamp;Bafilifiam. In Hifpania, cinitate Cæfarauguftana, Vincentium dia-conum.in Barcinona,Eulaliam uirginem.a-pud Gerundam,Felicem. in Cucumis,lulia nam uirginé. apud Tyrum, Tyrannonem, Syluanü,Penelcum, atq; epifcopos cum in-numera multitudine. apudSirmium, Stre-num, Nicomedia, Petrum amp;nbsp;Lucianû prefbyterum Antiochenum, Antimum epifeo-pum,Panthaleonem, loannem Adrianum, Dorotheum amp;nbsp;Gorgonium, Eleutherium, Ireneum epilcopum. In Palæftinaciuitate, Garam, Siluanum. Mediolani, Vidorem. a-pud Illyricum in ciuitate Sifeia, Quirinu epi Icopum. apud Tharfum, Bonifacium.apud Aquileiam,FceIicem amp;nbsp;Fortunatu.apud Ci-

T R A N QV I L L. É C C L. cilia,ciuitate CatanenGum', Euplum diaconum. apud urbem Italie Pergamum, Alexan drum:inciuitateChalcedona,Eufemiam in Neapoli Campaniæ,lanuarium epifcopum Beneuentanum, Socium diaconu. in Mefe-nateciuitate,Fauftum amp;nbsp;DeßderiumUn Pa lærtina,Pelum amp;nbsp;Nilum epifcopos.In Cirzi co,Fauftam amp;Euilanum,Agannonem. Cy-prianum epifcopum, cum luftina, apud Ë-geamciuiratem. Cofmam amp;Damianum,in Gallia. In Venufa ciuitate Apuliæ, Felicem epifcopum, Audacem, amp;nbsp;lanuarium presby terum. Suefsionis ciuitate, Crifpihu amp;nbsp;Cri-fpinianu.apud SidonemjCenobium presby terum.In territorio,Tiberium, Modeftium amp;nbsp;Florentiam In Scythia, Mennam: Antio-chiæ,Romanum;Alexandriç,Petrum epifco pum.In Africa ciuitate, Crilpinam uirginé. In Hifpania.Leocadiam.

ScripGt porró Beda, femel eoeptam aDio-cletiano perfecutionem,ufq;adannuImpe-rij ConRantini feptimu Geuijfle. Et Eufeb. Iib.8. cap.ió.ait,eam decimo demum defqlTc anno.Anno tarnen uno nondum exado, ex eo die quo perfecutionem cóiundis operis Diocletianus amp;nbsp;Maximinian’ inceperant,cü crefcere magis ipfi quàm diminui, quamcu-queetiam ollendiirenrimm3nitatem,Chri-Aianorum numerum uidcrent,aedeextin-rum conatus extiterant ) defperarent, fatie-tasq;eos cæpiflet eHundendi fanguinis,ad pladditaté quandam amp;humanitatem, ipfo rum fdlicet iudicio,conuerfi funt, amp;nbsp;morte afficere amplius Chriftianos fuperfederunc quidem;fed imméfas multitudines,dextria oculis ferro effofis ,ac poplitib. finiftris eau« terio infraftis ac debilitatis,ad fodinasme-ta!licasdamnarüt5nontam ufus amp;laboris. cec dementia fuit, amp;nbsp;releiiatio atrocitatis in ChrilUanos,eoriim principum, qui nó opor tere dixeratinteftino fanguine ciuitates fee-tatis nomine infamem facere, fedoftenden-dam effe ergaomnes ubiqj mortales regiam beneficentiam.Eufeb.lib. 8. cap.to.

DB TRANCtVlLLITATE BCCLESIAB fub Coniiantio.

C '’! Vm focium tenuilTent Imperium Dio

gt;cletian’amp;Maximinianusannis uigin ti,uterq;annoaltero perfecutionis, Impera-toriam dignitatem, Diocletianus quidé Ni-comediæ , Maximinianus ucró Mediolani depofuerunt,amp; uitam priuatäingrefsi funt: anno Chrifti trecentefimo feprimo.Pr^buit hæc rara ac mira plane mutatio,occa(ionem mKvnin^xi'ïxs': fadumlt;^; eft,utbreui tempore multos fimul RefpublicaRomana Impera-

lt;7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT, III Kàntius fuitjCögnomento ob pallorc didus Chlorus,pâtre natusEutropio,Romane gen tis nobililsimo,qui (ut L^tus fcripfit)abÆ-nea gen’ duxer3t,amp; Claudia Claudij Augu-fti filia.Caruit is omnilatè dominandilibidi re : proinde amp;regnücum Galerio partitus, in Gallia tàntû, Italia amp;nbsp;Africa imperare uo^ luit,ceteris prouincijs ob magnitudinem amp;nbsp;difficulcaté gubernationis repudiatis. Prin-ceps alioqui fuit, utEutropi*de eo fcripfit, i egregius,ciuilis,mitis,benignus,amp;utilitati accommodis prouincialium amp;priuatorum ftudens. Ac ficut quondam Cyrus dixit, fe thefauros fibi parare,dó amicos diuites red-deret : ita Conftantius in ore fæpe habuifle fertur, meliusefle,opespublicas apriuatis haberi,quam intra unum ærarium conferua ri.Hinc amp;nbsp;paucis natura contentifsimus fu-ic,adeó ut amp;fiótilibus ( quodde Agathoclc Sieulo magna gloria prædicatur) ulus fit,ac ; fi quado menfam exornare res poftularit,ap paratü amp;nbsp;uafa argé tea ab amicis cóquificrit.

His uirtutibus, quas quies amp;nbsp;tranquilli-tasin prouincijs fecuta eft, maius tarnen amp;nbsp;illuftrius ornamentumaddidit,pietaté,atqj erga uerbum Dei (ut Eulebius ait libro ofta-uo, capite dccimotertio) amorem amp;nbsp;adfe-ö:um.Quo dudus,nec bellum ullum contra pietatem amp;nbsp;religionem Chriftianam gcfsit jpfe, necquidemalijs gerentibus focium fe ; præbuif:nec domos facras demolitus eft,fed faluos Chriftianos,quoad imperauit,atq; ab omnicótumelia amp;nbsp;iniurijs fecuros feruauir. Ac cum per alterum imperij orbem (ut So-xom.refert libro primo, capite fexto ) eccle fîæ perfecutionibus infeftarentur, folus is Chriftianis liberè amp;nbsp;fecurè fecundu rcligio-nem fua uiuere cócefsit.Pieratis enim Chri-ftianæ finceru eum fuiffe cultoré, præter a^ lia.etiamhocadmirabile einsfadu teftatur. .

Expuleratab aulis Imperatoris plerunq; omnes pios * ij qui inter Éthnicos primores haberentur,amp;prouincijs præeffent.Exau lis enim principum laudatifsimiferè marty res,Sc probatifsimi exierant.unde amp;nbsp;hoe fe-cutum erat,ut amp;nbsp;Imperarores ipfi candé fuc-cefsibus deftituerentur,abaüis illis qui cum pietatein eoru aulis uerfantes, pro Imperij felicitate amp;nbsp;Impcratorum falute preces ad Deum fuderant. Volens igitur aliquado ex-periri Conftantius,ecquos haberet adhuc in aulafincerè Chriftianos;omnestûaulæ mi-niftros, turn qui fub prtefidumerantpote.^ fl:atc,in eoetum conuocat,optionem fe eiuf-modi illis ferre fimulans,ut qui d^monibus facrificarent,in aula fua manercnt,ac confue tis honoribus fungerentur:fi qui ueró idem facere recufarent,ex aula cxirent,atq; ab om ni fua conluetudine amp;nbsp;gratia fe exclufos fci cent. Ad liane couditioné aulico o mm ccetu c

CAP. 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*

in duas partes diuifo, deprehendit Irtipera-tor, qui uerè amp;nbsp;conftanter pij,qui minus ef-fent:cum alij fe facrificaturos ultro dicerent* alij palam amp;confidenternegarent. Hiciam Imperator eos qui facrificareuoluilTent,du-riter obiurgat,atq; ut proditores Dei amp;nbsp;per-hdos damnat,indignos eos efleadferés, qui cum in Deum perfidi fint, cum Imperatore eflenrjdeoq; ab Imperatoria aula proeul ar-cendos effe ftatuit.Eorum ueró qui facrifica-re detre(ftalïent,confcientia,qua Deum con fefsifuerant,fummiscffertlaudibus;dignos eos folos efle pronuncians,qui apud Impera torem eflent;fimul præcipiens, utdeincep« amp;regni amp;falutis fuæ euftodes fidi pernla-neant.illudfimul addés; Tales folos dignos cflc,quos inter amicos Imperator numcrer, ac in maiori honore amp;nbsp;precio habeat, quam magnorum thefaurorum aeraria.NarratEu-febius libro primo deuita Cóftantini-.amp;So zomenus libro primo,capite fexto.

DE PERSECVTIONE ET TRANÜVILLI-tateEcdeßte fub Maxiininii.

IMperatot creatus cum Conftantio etiam Galcrius Maximin’fuerat,uir ( utEutro pius ait}probè moratus, amp;in re militari e-gregius,amas præterea fapientu amp;nbsp;literator rü,ingcnio quicto,etafperanónifi pcrebrie tatem præcipiens : quorum tamé mox eum pœnituit, ut Viäor fcribit. Sed longè aliam de moribus huius Imperatoris narrationem Eufebius habet libro oiftauo,capitc decimo-quinto.ait enim,tyrannico eum fuifle ingc-niopræditum,meticulofifsimum, amp;fuper-ftitionis ac magiç curiofifsimum, adeó ut fine diuinationibus amp;dæmonum refponfis nelatumquidé unguem mouere quiequa änderet : ob eamq^rem incantatoribusam-plifsimos magiftratus diftribuit, amp;dignita-tes.Exaûorem præterea amp;nbsp;compilatorem fa cultatum fuorum ciuium, largum in aflenta tores,crapuleamp; luxui deditü, uinolentü, amp;nbsp;in ebrietate furiofo Scinfanientifimilé.obquot; fcœnô,adulterû : qui per nullä iter faceret ci uitaté,inquan5 uirgines rapcret, amp;mulie-res corrumperet. Tantum denique idololar tram,ut per fingulas ciuitates templaerexe-rit, diruta ueró longa uetuftate reftaurarit, amp;ad facerdotes fimulachrorülcgcritexpo-liticis magiftratibus illuftrifsimos quofqj: amp;ut eu autoritäre Sedignitate easfundfio-nes adminiftrarét,militari fatelli tio amp;nbsp;pompa inftruxit. Chriftianæ ueró pietati amp;nbsp;rcli-gioni inimicifsimus fuit,amp;perfccutionem in Oriéte crudelem exercuit, exccutorib.ad cam ufus Peucetio Qiiintiano, Theoteeno, ac prçfidibus alijs. Reuocatus eft autem ab ea crudelitate,diuina corrept’ uindida. Mot bo enim fatali, carpifsimo amp;defpcrato fubi tó aftedus,atqjadfe iediens,conuocauit om nea

nes qtios fecum habuit,cdicens illis,ut Chri ftianos perlequi ceHarcnr, legcsqj amp;cdida Ïmperialiadereftauradis eorum templis af-figerenc:a Ghriftianis ueró hocimpetrarent. Ut in conuentibus, quos nuncliberèfacere non dubitarent, nota pro Imperatore face-rent. Ceflatur igitur à pcrfecutione,amp;pro-fionunturedidaimperialia perciuitates, pa inodiam eorum quæ aducrlus Chriftianos ada fuerant,adhunc modumcontinentia.

ïmperdtor Ctefar GdUriU'SMaximinui,inui-ätif,AuguRiis,PontifexMAximu^, Sdrmdticiii,z^c.

^ Inter Cætera quæ pro Reipub. utilitato amp;:comrnoditateftatuimus,uolebamus qui-dem primum cundia fecundum antiquas le/ ges, amp;publicam Romanorum difciplinam dii-igere;amp;hac uti prouidétia, utamp;Chriftia ni,quiparentum fuorum religionérelique-nint,adredum animi propofitum redirent, lo Etenim fenfu quodam taniaeos exccllendi libido cepit, ut quæ olim ab antiquis fupt rccepta,nó fequantur,quæ fanè amp;nbsp;patres eo' rumantea cóftituerunt:fed iuxtafuum propofitum, amp;nbsp;pro fua quifqueuoluntate, fibi ipfis leges finxerint, easq; obferuent,ac ua-fias narijs locis multitudines congregent.

tis genera pcrtulerunt. Et quoniam multos

Jlibus dijs debitum pr^ftare cultüsneq; Chri üianorum Deum fufpicere uidemus : refpi-ciences ad nollram benignitaté, ac diutina confuetudiné,quacun£iis hominibus ignö fcerefolemus, etiam in haccaufa indulgen-tiam noftram extédendam effe putauimus, Utrurfus Chriftiani fint, ac domos in quib. contradifciplinam publicam faciant. Pcra-liam ueró epiftola ludicibus indicabimus, quidipfi obieruaredebeant. Quapropterfe cundum hanc noftram indulgentiam, Deo fuo pro falute noftra, pro republica, proque fcipfis fupplicét,ut Omnibus ubiq; locis fta-tus reipub.rctineatur fanus,amp; fccurè in lari-bus fuis uiuerc ualeant.Eufeb.lib.8.cap.ulti mo. Palinodiam igitur earn per Afiam paf-fim, illiusqj prouincias propofitam, Maxi-minus alter ægerrimè tulit. Exemplo tame illo motus, quod principum eorum, penes quos præcipuaefletautoritas, Maximini fci licet amp;nbsp;Conftantini,uoluntati repugnare fi-bi minime licere exiftimarct, ediüum qui-dem à fe nullum propofuit : fed præfidibus fuis coràm mandauit, ut à perfecutioncad-uerfusChriftianos paulifperquiefcerent. ld mandati alij alijs per literas indicant. Sabi-nus ueró, qui turn inter cos fupremæ præfe-

fturæ nomine, præcipua ùalcbat dignitate, fingularû gentium præfidibus earn Impera-toris fententiam percpiftolam refcripfit in hancformam.

^ Dominorum noftrorum Auguftifsimo rum Imperatorum Maieftas,funima diligen tiaaedeuotionecundorum mortaliu men-tesad fandarn amp;nbsp;redam uiuendi uiam,iaiTi olim quidc induceredecreuit,quo amp;nbsp;hi qui à Romana confuetudine aliéna uiuendi ra-tionedjfeedereuidentur,cultus dijs immor talibus debitos exhibèrent-uerùm quorun dam pertinaciaac mens omniû obftinatifsi-maufqjadebreftitit, utneq; iuftaamp;æqua ratione à propofito auerti, nec ullis fuppli-cijs inflidis perterrefieri potuerint. C^uonia igitureuenic,ut hacratione multi feipfos in diferimina coniccerint,Maieftas Dominorn noftrorum Potentifsimorum Imperatorum fccundum pietatis ipforum nobilitaté alie-num ab auguftifsimo ipforum propofito iu, dicans , ob huiufmodi caufam mortales in tantum diferimen conijcerc:mihi præcepit, ut per meam deuotionem induftriæ tuç feri bam,ut fi Chriftianorum quifquam fuç gen tis religionem exerceredeprehédatur, nihil illimoleftiæacdifcriminis inféras,nec que* quam propter hanc caufam fupplicio affici-endum putcs:cum tanti temporis traducó-tiatua,quæftoribus, ducibus, aepræpofiti» cuiufq; ciuitatisacpagilcribere,utfciantfi-bi ultra mandati huius præferiptum non co petere,ut aliquid in hac caufa tentare præfu mant.Eufebius libro nono,capite primo.

Præfidesigitur omnium prouinciarum, eamcflelmperatoris nonfimulatam uolun-tatem opinantes, deea primum agreftem Si

deinde captiuos omnes,ad carceres amp;nbsp;metal la propter fidemdamnatos, liberos dimic/ tunt. id enirn Imperatori placcre,pererro-rem arbitrabantur.

Hie igitur quafi lux quædam noua,in no de caliginofa illucefcit.Cogregantur per fin gulas ciuitates ecclefiæ, habetur fynodi,ad-miranturrepentanammutationem: cthnici increduli, Chriftianorum folum Deùm,ue-ro rum Deum prçdicant;Chriftiani libertatem omnemrecipiut.'aefiqui in certamine per-fecutionis lapfi antca fuerant, pœnitenciam agunt,pœnitentiaada ad Ecclefias redeunt: incedunt Chriftiani alacres per fingulas ciui tates, hymnis amp;nbsp;pfalmis Deum laudantes*, Eufebius ibidem.

Subitahæc amp;nbsp;admiranda erat Ecclefiæ ex infelici ftatuin meliorem mutatio, fed qua ne perfexquidem menfes tyrannus Maxi^ ^0 mianus integram permittere potuit. Quic-t, e 4 quid

CENT. I I quid igjturad pacis uixdum natæfubuerfio nem faccre uideretur jmeditari inftituit. Ac primùm omnium libertatem amp;poteftatem conueniendi inCœmiterijs,prætextu quo-dam, Chriftianis omnéenpit: pofteamifsis flagitiofisad Athenienfes hominibus, cótra Chriftianos eos follicitat,ac impellit, ut abs feingétis beneficij loco id petant, ne quem-piam Chriftianuinpatria fuahabitarefinat.

Eratintercos omniü fcelcratifsim’ Theo teenus quidam, incantator, amp;Chriftianorum hoiHs infenfifsimus.Is omnem tü moult lapidem, ut Chriftiani apud Imperatoré deferrentur,amp; accufarentur. In quam fraudem idolum fimul quoddam louis, incanta tionibus aepræftigijs ftatuit,amp;ccrcmonias fraudis amp;nbsp;ueneficorum plenas com minifci-tur.Deniq^ amp;nbsp;hæc uerba idolum illud fona-re facit;Edicere louem, ut Chriftiani in exi-lium extra ciuiratem^ac ciuitatis agros, tan-quam fibi inimici,expellantur.

Eandemq; contra Chriftianos fentétiatn promulgat reliqui omnes prouinciarii præ-fides,atq; ita demum perfecutio contra eos inardefcit. Maximinus enim facerdotes ido-Jorum amp;pontifices fummos per fingulas ci ui tares cóftituit, omnesq; quosfubfe habet primores amp;nbsp;fubditos eóinducit, ut nihil nó contra Chriftianos, ad fuam uoluntatem amp;nbsp;gratiam faciant:acnouisaduerfuseos exco-gitarisaccufationibuSjliberrimèquofcunq; pofsint,quouis modo interficiant.

Illi igituTadaquædam Pilati amp;nbsp;Seruato-ris blafphemiæ plenaconfingunt,amp;in uni-uerfum Maximini imperium mittunt, lite-ris mandâtes, ut ubiuisillalocorum,tam in agris quam ciuitatibus omnibus exponeré-tur: ludimagiftris deniq;exhiberétur,ut ad ea memoriæ mandanda pueros adigerent.

infames aliquot è foro raptas mulierculas, partim tormencis,partim minis coadducit, ut fcripto tradito publicè dicerent, fuiffe fe aliquando Chriftianas :ac none, quas fcelc-ftas amp;] aki lias adiones Cbriftiani Dominicis diebus inter fe exercere foleant:ac quea-lia ad calumnias Chriftianorum augendas idonea uila funt. Præfedus ea uerba in ada relata Imperatori exhibet, ImpcTator uc-ró continuopublicari eaper fingulas ciuita-tcs mandat.

Jn medijs præterea ciuitatibus,quodan-teanunquam fadum fuerat, edida Impcra-torum cótra Chriftianos æneis in feu lp ta ta-bulis fufpenduntur. Pueriuerbin fcholis cü ftrepitu amp;nbsp;plaufu.lefum amp;nbsp;Pilatum,ac que-cunqj alia contumeliæ faciendæ caufa à præ fidibus eófida erant,quotidiefonabant.Eu-C A P. IJL

to,fexto,amp;feptirrto.

Eft autem hoc exemplum edidi affixi co-lumnis àMaximino,plenum infolétis Scar-rogantis contra Deum amp;nbsp;Chriftum odij.

^Tandemimbecillisilla humanæ mentis rebellio,abieda amp;nbsp;difsipata omni erroris obfcuritateac nebula, quæbadenus nó tam impiorumquàm miferorum hominumfen fus perniciofa ignorantiæ caligine inuolu-tosobfedit, cognofcereualuit, gubernari fe ac corroborari perdeorum immortaliu pro-uidentiam probitatis amantem : quæ res, incredibile didu eft quamaccepta nobis,q jucunda amp;nbsp;grata fuerit, quamq; magnu pias ueftræ uolütatis documentu dederitiquan* do Stanteaneminifuitignotum, qua obfet uantia amp;pietateergadeosimmortale.s fucri tis, quorum fides non nudorum amp;nbsp;fubina-niuni uerborum, fed firma amp;admirabilis il-luftrium opcrum cognofcitur. Quapropter amp;ciuitas ueftra mcritó deorum immorta-lium fedesamp;habitatio uocarur:multisq;e-xemplis apparet,florerc earn cœleftium deo rum præfentia. Ecce igitur ueftra ciuitas omnib. illis negledisquæipfampeculiari-tcr concernunt,amp; contemptis ijs rebus qu^ pro ipfa cum primis erant petendæ, ubi ma-ledidam illam uanitaté rUrfus ferpere,amp; ue-lut negledum ac fopitum incendium excita tis denuó facibus maximas flammas eiacula ri fcnfit,confeftim ad noftram pietatem,tan-quam ad omnium diuinorum cultuum me-tropolim,abfqi mora eófugiens, remedium amp;auxilium perijttquem falutaré animum propter piecatis ueftrç fidem,deos uobis in-didiffe patet. Illeigitur, ille inquam altifsi-mus amp;maximus lupiter, qui illuftrifsimae ueftrae ciuitati præfidet, ut patrios ueftroi

lutaremhanc uoluntatem mentibus ueftris infpirauit,demonftrans etoftendens,quam eximium, præclarum amp;nbsp;falutaréGt, ad rcli-gionemamp;racros cultus deorum immorta-lium débita cû ueneratione accedcre. Quis enimadeoinfenfatus, amp;ab omni mente s-lienus reperiri potent,qui nonintclligat, fa uore deorum probitatis ftudiofo hoc nobis cuenirc,quodnec tellus acceptafeminade-negat,agricolarumq;fpem uanaexpedatio-ne fallit,nee facies illaimpij belli fuper ter-ram in offenfione roboratur, nee corrupta cœli temperies fqualentia corpora in morté conijcit, nee mare immoderatis uentis æ-ftuans extollitur,neqne procellç inopinato delapfç perniciofam tempeftatem excitant?

da,lifts enam maiora, hadenus læpenume-ro accidiffe nemo ignorât. Et hæc omnia propter perniciofum errorem uanç ftultitiç nefandorum illorum hominum fadafunt, quando turpitudo illa mentes eorum occu-pauit, amp;propemodum (ficdicendo) ubiq-, terrarum obtinuit. Deindealiquanto póft fubijcit; Infpiciant iam campum latè patentem, floten tes fegetes, amp;fpicisuelut inun-ac floribus amccna,amp; redditam acris confti-tutionem tcmperatamacplacidam. Deinde gaudeant omnijs, quód per ueftram pictaté, facrificia Sc cultus,pocentifsimiae rigidifsi-mi Martis potentia placata eft:lçtétur,quôd ob earn cautam placida pace conftanter frui-niur.Et quotquot cæco illo errore 8c ambi-tu per omnia relido, ad redam Sc optimam tnentem redicrunt,magis gaudeant, tanqua tempeftate inopiiia uel grani morbo erepti, amp;nbsp;uitæ deinceps iucundç deledationé com lequoti. Siueró in execranda illa uanitate permanferint,quam remotifsimè à ueftra ci «itate Sclocis finicimis, ficut petiftis, fcpa-rentur Sc abig3ntur,ut ciuitas ueftra hoc pa-do fccundumlaudabilem ueftra diligentia ab omni impuritate Sc impietate femota, pro infito ipfi propofito, débita cum uenera tione immortalium deoru facrificijs incum-bat. Vtautemconfpicuü uobisfit,quàm grata nobis fit ueftra hac in re petitio,ctiam fine fuffragijs,Sc abfqj petitione, fpontanea uoluntatcanimus nofterad prouchéda pro-bitatis ftudiapropenfifsimus, ueftræ deuo-tioni concedimus, ut quodcunq; magnificently noftry munus uolueritis,pro pio hoc ueftro propofito petatis. Et ut iam hoc fiat. Sc accipiacis,petite. Etenim illud abfqj mo-raconfequemini,quod exhibitum ueftræ ci

cum adftantibus collocutus,ne fuo terreré-turexcmplo, uixorans utmergereturobti-‘° nuic.Chron.Eufebij.

Romae ueró Meltiades epifeopus,Platina autore. item Timotheus presbyter, eu alijs pluribus epifcopis Sc facerdotibus, uitam martyrio finierut, Alijdeniqjin alijs pafsim locis,quorum nominaFafciculi temporum oftentat:ut Vidorianus,Symphorianus, Ca ftoriuscum uxore,Caftulu8,Cæfarius,Mcn na8,Nobilis,D0rothcus, GorgonP, Petrus, innumerabiles martyres, Erafmus, Bonifa-*” cius,3oooo martytum,Iuliana,Col.mas,Da-mianus,Bafilius cum 7,Dorothea,Theophï lus,Theodofia,Vitalis, Agricola, Afcha, Pht lemon, Hyrcneus,l3nuarius, Feftus,Defide rius,Grcgoriu8 Spol,Agapes,Chyonia, Hy renea, Theodora, 270 martyres, Florianus, Primus Sc Felicianus, Virus Sc Modeftus, Crefcentia, Albinus, Rogatianus, Donatia-nus,Pancrati’,Catharina, Margareta, Lucia uirgo,8e Antheas rex, 37000 martyrû,Sim-30 pliciu3,Fauftinus, Beatrix,Panthaîeon,Georgius, luftus, Leocandia, Anthonia, Scalijj infiniti numero pafsi funt in hac perfecutio ne;quorum nomina Deus feripfit in libro ui tæ.item Felix, Vidor cum parétibus, Lucia uidua,Geminianus cum 7p,Sabinus, Anafta fia,Chryfogonus, Felix Sc Adaudus, Adrianus, Nathalia, Eugenia, Agnes 13 annorum pafla cft,

^ Suppliclorum Sc cruciatuu formas Eu-

febius lib. odauo, capite decimoquinto has rccenfet: Ignem fcilicet,beftias feroces,fer-rum,crucifixiones,maris fundura, membro rum amputationem Scaduftionem,oculo-rum effofsionem, corporis totius mutilatio nem,famé,uincula, ac quafeunqj alias com-minifei atrocitates pryndes perfecutores po tuerunt. Quæ tarnen pij, potius quàm utfa-crificare iubentibus obfequerentur, animo forti perpefsi funt. Neemulierum inillia perfcrendis minor fuit animus Scalacritas: nam folicitatæ ad libidine, aut exilia potius pertulerunc,aut mortem fibiultro intenta-runt. Neefolitudines quidem liberæChri-ftianis manferfit, fed ex ijsprotradi funt ad fupplicia Sc mortem:adeó etiam priori atro-

$-? CENT, ni hue fentiente, Maxelltium, qui Romç tyran nidé exercebat, reprefsiffet- Turn enim ipfe amp;nbsp;Licinius Romam uiÖores ingrefsijegem pro Chriftianis perfedifsimam pro mulga-runt.Maximinus ueró, qui in Oriente impe rabat,Chriftianorum odioardens,etfi terri-tus ealegeprimiim quidem cft:attamenne alienus à Conftantini amp;nbsp;Licinij fuperiorum principum autoritäreuideretur,pietatemfi inulauit, amp;nbsp;edidum ipfe quoq; pro Chriftia nis tulit:cuius fententia hæc fuit.

ïoMM Maximintu Auguflus Sabino.

^ Et dexteritati tuæ,amp; cundis mortalib. manifeftum effe confido,dominos noftros Diocletianum amp;nbsp;Maximianum, patres noftros,cum ömnes ferè mortales,deorum cul turelido, Chriftianorü fe genti commifce-re uidiflent,redè prçcepilfe, ut cundi morta les à cultudeorum immorralium difceden-tes, indubitatis peenis acfupplicijs adreli-gionem dcorum reuocarentur. Verùm cum ego féliciter primùm in Oriétem ueniffem, cognouiffemq; plurimos homines, qui rei-publicæ poteiant efleufui,àiudicibus ob di dam caufam in loca quidam exilio elfe rele gatos : cuilibct iudicihocin mandatisdedi, wt nemo iliorum cum prouincialibus dein-ceps feuerius agat : fed blanditijs potius amp;nbsp;adnortationibus eos ad cultum deorum re-vocet..Cum itaq; à iudicibus ifta, ficuti iuf-feram, pcrficerentur : hoe eft confequutum, ut nemo ex Orientalibus partibus uel exilio relegaretur,ucl contumax effenfed ob id quod nihil contra eos grauiter ac feuere fie-bat, ad cultü décru reuocarentur. Poftquam nero anno prçterito, profpcro fucceffu Nico mediam ueniirem,illicq; morarer,acccflcrüt ad me eines urbis illius una cum ftatuis deo turn, obnixèorances,uthuiufmodi gentem nullo modoin patriaipforum habitarepcr-mitteré. Verùm quonia fciebam quam plurimos religionis illius uiros in ipfis habitare partibus, refpSfum illis ad hunc modum temperaui: quod petitione quidé ipforum deledatus eflem, uerum eam non ab omnibus fieri uidiffem. Quapropter,fi qui infu-perftitione illa manerét,fic unicuiq-, uolun-tatisfuçliberum reliqui propofitû;ctfideorum cultum agnofcere uellét, ut fimul cum Nicomedenfibus eadem ciuitate,acreliquis quoq;ciuitatibus uterentur,quç amp;ipfçcon limilem ad me petitioncm eo ftudio dctulc runt,utncunus quidem ex Chriftianis inei uitatibus ipforum habitaret:ncceffc fuit, ut amice amp;nbsp;benignè illis refponderé,quod hoe ipfum etia antiqui Imperatores cundi ob-feruarut,amp; dijs ipfis probatur, propter quos uniuerfi mortales amp;nbsp;ipfa reipublicæ guber-nacula confiRunc. Placuit igitur,tancam pe-

c A p. i n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^ titioné,quam ad me pro fummi Dei fni cul-tu detulerunt,confirmare. Quocirca,etiam-fi potifsimu deuotioni tuç etiam anteafcri-ptum eft,ac fimiliter mandatum, ne contra prouinciales huiufmodi gentem eóferuare fatagentes,afperum quid agatur, fed illis pa tienrer obtemperetur,et nee ab officialibus, nee alijs quibufeunq-, contumelias uel cxa-gitationes patiantur.rationi confentaneum putaui, etiam hifccliterisdexteritaté tuam admonere, ut potius blanditijs amp;adhorta-tionibus prouinciales noftros dcorum en* ram agnofcere facias.Quapropter fi quis fua ptefpontc dcorum cultum agnofeendû effe duxerit,ciufmodi compledi conueniet.fi uC ró nulli religioni fuæ peculiar! adhærere uo luerint,idillorû arbitrio rclinques. Debet itaq; dcuotio tua quod iniuudum eft eufto-dire: nee ulli data fit hæc poteftas,ut prouin ciales noftros c5tumelijsamp; eSeuftionibus premat.-quandoquidé, ficut amp;nbsp;anteaferiptu cft,adhortationibus magis amp;blanditijspro uinciales noftros ad cultum deorum reuoca ri decet. Vt auté iufsio hæc noftra omnibus prouincialibus noftris innotefcat,conftitu-tione abs te adieda,quod mandatueft publi care debes.EufebiusÏibro nono,cap. nono.

Scd hçc turn fiinulabat.Paulo poft autem in pugnam cum Licinio congrclfu8,cum ui doria amififlet, facerdotes amp;nbsp;prophetas de* orum fuorum, quos antea fufpexerat amp;nbsp;uc-neratus erat, quorumq; rcfponfis eófifus bel lummouerat,tanquaincantatores atqj fc-dudores,quiq5 falutem fuam omnino prodi diflent, occidit.Ipfeuero fubito opprelTus morbo, Chriftianorum Deu glorificauit:ac legem pro iliorum fecuritatc, libertatc amp;nbsp;iu re abfolutifsimam conftituit,cuius exemplum hoceft:

f Impcrator,Cæfar,Caius, Valerius,Ma-ximinus,Germanicus,Pius,Fortunatus,Au guftus. Prouincialium noftrorum profedi-bus indefinenter amp;nbsp;quouis modo cófulere, amp;nbsp;ca nos illis exhibere uelle conucnit, qui-bus confequi pofsint quæ potifsimum pro-funt. Quæ ueró utilitati commoditatiqj co-muni amp;reipub. compendijs conducant,ac uniufeuiufq; menti fint accepta, manifeftü credimus,neminem effe qui ignorct: fed u-numquenqj ad ipfum quod fadum eft reçut rere, et quemuis mortalium hoe cognofcc-re,amp;in fcipfo habere. Cu igituramp; antea fci-entiæ noftræ innotucrit, ex eadécaufapropter quam à Diocletiano amp;nbsp;Maximiniano fclicis memorif parentibus noftris,Chriftia norumfynodosamputari præceptum fuir, multos efteab officialibus conquaffatos amp;nbsp;fpoliatos,idq;etiamnum porrófieri contra prouinciales noftros, quibus potifsimS co-petenter prolpicerc ftudemus, ita ut facul-tacef

DE PERSECVT. ET egregios amp;diuinos uiros, milites Chriftia-nos, per frigus et undam ad mortem torque ri uiditzeùm Lofias adhuc, quem prçfedum Orientis fuifte diximus, amp;nbsp;Agrieolaus,fatel lires Licinij propugnatoresqj fuperftites effent, amp;inueniendis aduerfus martyres no-uis cruciatibus apprimcpollcrcnt. Illorum ueró coniuges,quæ amp;nbsp;ipfæ quadraginta fuê re, Heracleam Thraciæabdudæ, ibi cum A-

amp;Sozomenus libro nono, capite fecundo, eorundé martyru.Bafilius in oratione qua-dam eorundemuidetur hiftoriam commemorate, nifi quöd circunftantiæ quædam ua riantjUtinfrà de martyribus dicemus.

Habuerat autem in animo Licinius, quia ex fentétia fua hæc prima perfecutionis prin cipia cefsiffentjin omnes ubiquefæuire. ad quam rem nee cófilium,necanimus,nec oc-cafio ei forfan defuifletznifi Deus Conftanti num in eas partes, in quibus imperabat,de-duxiffet.ubibello quodipfeprius mouerat, certior faftus Conftantinum infidias com-periflcjcum Conftantino congreffus, turpi-terabeo uiäuseft. Quçoecafio Chriftianis, ad ferenifsimam tranquillitatem fuit,amp;pa-

DE TRA N Q.VILLI T A TE ECCLB-ßis fub Conftantino.

REprefsis ad hunc modü,amp; fublatis de-medio omnibus tyranis, Imperij fum-nia ad Conftantinum folu amp;nbsp;filios eius deuo lutaeft,circa annum Domini trccentefimû iiicefimumquartum.Fuit autem Conftanti-nus Conftantij Imperatoris filius, bonusa bono,pius à pio,in Britanijs obfcuriori ma-40 trimonio ( ut Eutropius ait ) natus, ex ma-tre Helcna,quam ftabulariam Ambrofius in oratiene funebri de obitu Theodofij appel-latzprinceps eSmodifsimus amp;falutaris, qui nutrite bonas artes,ac ftudia præcipuè litera turn, legere prætereaipfe,fcriberc amp;nbsp;médita ri folebat.In rebus gerendis miræfelicitatis amp;nbsp;fucceffus, quod illi deinde exeo proue-niirecreditur,quódfidei Chriftianæ pluri-mùm faueret. quacum amplexus femel effet, religiofifsimè deinceps amp;nbsp;fandifsimè perpetuócoluitzeandemq; fidem, ut omnes inuniuerfo Romani regni orbeprofitcren-tur,per edida mandauit. Idolorum cultum, cuiimpellente Faufta uxorcfuaaliquandiu adhefitadeo ut etia facrificaret,poft Maxen-tium deuidum abnegauit: baptifmum ueró in fenedam ufq;diftulit, quód profedioné inPerfas fufeipere, amp;in lordanc baptizari fecumconftituiftet. Eufebius libro quarto

TRÄNQVLL. ECCL. de uita Conftantini. Quodadanimi amp;nbsp;in-genij beneficia attinet, eloquétia non uulga ri præditus fuit,nec philofophiæ expers, amp;nbsp;in difterendo folers amp;nbsp;acutus.

Dicere frequenter foiebat, Pro utilitate Reipub. Imperatorem no debere labores re-medium non admittereezfin contra, fouen-dam.Hæc Aurelius Vidor^PomponiusLs-

Lampridius eft, in uita Heliogabali, dicera folitum Conftantinum,Imperifi fatodari: eum ueró cui datum fit, opera date debere, ut imperiodignus fuifte uideretur. Memi-nit eius didietiam Auguftinus libro 3 contra Crefconium, amp;cpiftolazlt;.lt;gt;amp;5o. Ve-nitadImperiumbenignitate Dei, uolentis aliquando Eeelefiç tot perfecutionum Audi bus quaflatæ tranquiUum reftituere portn, anno Domini trecentefimo undecimozque-admodum in Chronico Eufebius annotate uidetur.Imperauit autem annis triginta, iuxtaEutropiii z triginta ueróduos,minus menfibus duobus, iuxtaLætum.

Pax igitur Ecclefiæ alta fub hoc optimî principis imperio reddica eft,nihil non pro Ecclefiæ falute fufeipiente amp;nbsp;agente lauda-tifsimo hoc Imperatore.Primiim,edida pro reftituendis etiam bonis Ecclefias, pro reuo candis Chriftianis exulibus, pro tollédis ex Ecclefia doftorum diirenfionibus,pro libéra tione ab oncribus publicis, amp;c.quemadmo-dum exempla confticutionum fubiefta declarant, quæ commémorât Eufebius libre decimo, capite quinto.

Exemplum conftitutionii impériaux Confledttini ç^ Eiciinj,pro liber è eolenda Chriüu-na religione.

^ lam olim quidem confiderantes, nó ef-

CENT. Il nem, religionem qiiam ueUnt fequendida-remus, quo quæelt ufpiam cœleftium re-rum diuinitas, nobis amp;cunólis noftris fub-ditis placida effe pofsit. Secundu hanc ita-quenoftram uoluntatem fano acredifsimo iudicio decreuimus, nemini ptorfus dene-gandam efie poteftatem, Chriftianam obfer uantiam uel religionem eligendi aefequen-di:fed unicuiq; dandam elfe hancfacultaté, ut animufuum illireligioni addicac,quam ipfefibicompetere putat, quonobis Deus confuetam in omnibus diligentiam amp;nbsp;pro-bitatem prærter. Hæc ita nobis placerc,nc-ceifarium erat ad te refcribere,quo ablatis in uniiierfum hærefibus.que prioribus noftris literis deuotioni tuæproChriftianismifsis continentur : amp;quæadmodumineptæamp;à noftra cleméria alienæ uidentur, illæ ablcin dantur.Et nuc igitur liberè ac firmiter, quif-quis hanc uoluntatem habet ut Chriftianorum religionem feruet,hoc ipfum fine omni moleftia faciar. Hæc tuæ diligentia ple-nifsimè fignificada efle decreuimus,ut fcias, nos Chriftianis liberam amp;abfoiutam poteftatem fuam ipforum feruandi religionem dedifle.Et quoniam abfolutèeftànobis data poteftas,obferuantiam amp;nbsp;rcligioné fuam cxercendi,fi qui uolunt;idtranquillitatino ftrorum temporum conducerc manifeftum eft, ut quifq; poteftatem habeat eligendi amp;nbsp;eolendi quodcunqinuméuoluerit.Hocau-tem fadum .1 nobis eft,,ne quid à nobis cui-piam eultui uel rcligioni demi uideatur.

Et hoc præter cæteros etiam ad ipfas Chri« ftianorum pcrfonas decernimus, ut loca fua recipiât, in quibus antea côuenire folcbant: de quibus amp;nbsp;prioribus literis ad deuotio-nem tuam mifais,alia erat forma priori tem poriattemperata . ut fi qui uel à noftro illa ærario,uel quopiam aiiocoemilfcnr, finear-gento,amp; fine ulla impenfi precij repetitione Chriftianis abfq; omni negligentia amp;nbsp;hæfita tionereftituât. Et fi qui illa dono dataadc-mine petiennt,ad præfedum, eius locilu* dicem .accédant,ut amp;nbsp;ipforum à noftra beni gnitatc ratio habeatur : quæ quidem omnia locietati Chriftianorum, fedulitate tua fine omni dilatione dari petes. Et quoniam ipfi Chriftiani non folùm ea loca in quibus con-uenire confueuerunt,fed amp;nbsp;alia quædam pe culiaiia.non fingulis priuatim, fed iuri focie tatis ipforum competentia.habuiffe cogno-fcuntur, omnia illafecundum legcm,cuius mentionem fecimus, reiefta omni hæfitatio ne,ipfis Chrillianis,hoc eft cuilibet focierati ac fynodo iilorn reftitui iubeas: feruata inte* rim diâaiâratione,ut fi quiillafine recepto precio, ficut diximus, reftituerint, indem-

I I. C A P. 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^

rent.In his otnnibus didæ iâ foeîetati Chriftianorum, fummam defies impendere diligentiam, quo mandatu hoenoftrûquàm citifsimè adimpleatur,amp; etiam hac in re peC noftram clementiam communi acpufilicæ tranquillitati prouideatur.Hac etenim ra-tione,quemadmodum prædidum eft,diui-na erga nos beneficentia, quam in muftis i» rebus experti fumus, omnibus temporibus immotapermanebit. Vtautemconftirutio nis huius amp;nbsp;honeftatis noftræ determinatio omnibus innotefecre ualeat, hæc feripta no ftra pafsim proponi,amp; ad omnium cognitio nem duci conueniec,nc quenquam honefta tis huius noftræ conftitutio latere queat.

Exemplum altcnus conüitutionls ImpcmU'S^per quamfoli Câtholic£ Ecclcfîlt;e danum hoc compctcrc ßgnificätur.

^S.Aniline nobis honoratifsime.Modus honeftatis huius noftræ hiceft. Quæ alieno iuri compctunt,non folùm nô occupari, fed reftitui etiam uolumus. Quapropter uolun-tas noftraeft, ut quamprimum hafeeliteras acceperis,fi qua ex illis bonis quæ adeatho ciuitates, uelinalijsetiam locis pertinent, àciuibus iam uel ab alijs quibufdam occu-pantur.eaconfeftim ccclefijs illorûreftitui facias.lâenim antcaficdecreuimus, ut quæ eeelefiæ antea habuerunt, iuri illarum refti-tuantur, Cùmitaq; deuotio tua manifeftu hoc effe iufsionis noftræ mandatum uideat, cura ut fine horti,fine domus,fine quæcun-quealia ad ins ecclefiarum pertinucrût, cun da illis quàm uelocifsimèrefticuantur, quo tehuic noftro mandato quarndiligentifsk mè obtemperafle cognofeamus. Vale Aniline honoratifsime ac defideratifsi me.

Exemplum epiüoU,per quam Ecclefiarum prlt;e-fdcs pubUcis oneribia liberari priecipit

^Salue Anilinehonoratifsime. Quonia ex pluribus rebus apparet,religioné, in qua fumma cuftoditur fanditatis reuerentia,fi extenuetur, magna pericula adferre rebus publicis.ac rurfus eandem, fi légitimé trade tur amp;nbsp;cuftodiatur,maximam prolperitatem Romanonomini,amp;cundis mortaliumrebus præcipuam præftarefclicitatem,diuina illam exhibentebeneficentia: uifum eft,uc uiriilli, qui débita fanditate acfedula legis huius obferuantiadiuinæ huicreligioni mi niftrant,laborum fuorum præmia reportée. Quapropter illos qui in prouincia tibi con-credita in catholica Ecclefia, cui Cccilianu» præfidet, fandæhuic rcligioni miniftrant, quos clericos nominare foient,ab omnibus publicis oneribus in uniuerfum liberos 65 immunes feruari uolo,ne fiat ut errore quo-

omni perturbacione fuæ legi feruianqui dû maxima diuini cultus minilleriaperficiuntj communibusrebusplurimum prodcffeui-dcntür. Vale, Aniline honoratifsi me.

Exemplum 'imperialis Epi{iolie,per quam Synodes epifcoporum Karna: ad uincndas EcdefiM congregaripracipitur.

^ Conftatinus AuguRus Miltiadi cpifco-po Romano,amp; Marco.Quoniam plures hu-10 iufmodi literæ ab AnilinoJlluftrifsimo A-phrieç proconfule,ad me miflæ funt,in qui-bus Cccilianum Carthaginis epifcopfl à no-nullis collegis ipfius in Aphrica conftitutis, mulns in rebus reprehendi fertur:amp; hoc mi hi uehementergraue uidetur, etiam in iftis prouincijsjquas deuotioni meæ diuina pro-populi multitudinem adpeiora procliuem acdifsidentem,interqjepifcopos difcernen-téreperiri ; placuit mihi, ut ipfe Cecilianusj unacumdecem epifcopis quiipfum repre-hendereuidentur,amp;decem alijsquos ipfe caufæ fuæ putauerit accommodos,Romam nauigio ueniat,ucillicuobis præfentibus, unacuRheticio amp;nbsp;Materno amp;nbsp;Marino,col-Icgis uertris, quos ob hanc caufam Romam properare iufsi, audiri pofsit ,'quo quæ reli-giofifsimælegiconiieniunt cognofcatis.Vc autem amp;nbsp;de his omnibus plenifsima cogni-tionem habere pofsitis, exempla literarum quas ad me mifit Anilinus, literis meis fub-ieda.diftis ueftris collegis mifi:quibus 1e-Öis,integritas ueftra probet,quomodo difta iamcaufa, quam accuratifsimè difcerni,amp; ad æquitatis normam terminariqueat.Non enim latet ueftram diligentiam, tantum me reuerentiæ Ecclefiæ catholicæ tribuere, ut uelim uos nullum prorlus fchifma uel difsi-

■ Exemplum Imperialif Epi^lol£,qtlt;a alteram Syno dum ad toUendum uniuerfum epifcoporum dißidium pr£cipit.

^ Conftantinus Auguftus Chrefto epifco po Syracufiorum.Iam antea quidem, quan-do malè ac peruerfe quidam areiigionefan-ftæ amp;nbsp;cœleftis uirtutis,ac hærefi catholica feparari cœperunt,uolens ut huiufmodi illo

amp;conftitui, ut quibufdamepifcopis ex Gal lia mifsis,deinde amp;nbsp;ex Aphrica uocatis illis qui ex altera parte inter fe cótentiofe ac per^ tinaciterdimicant,præfente eriam Rom.epi Ropo, quicquid hoe difsidq obortum uidetur, in ipforum præfentia fumma cum diligentia difcernendi corrigi quear. Verum quoniam, ficuti euenit,nonnulli illorum amp;nbsp;propriæ falutis, amp;nbsp;reuerentiæ quæ fandifsi^ m æ hærefi debeturjobliti,etiamnum inimi'

citias fuas prorogate nó ceirant,nolentes 1a-tæiam fententiæ confenrirémeceSfideranr, quódetiamfi pauci quidam feutentias fuas protulerunt,non tarnen citius quamcurtda quædebebant inquiri exadè excuterentur, ad iudicandum admodum uelociterac fefti-nanter proruperunr.Ex his autem omnibus hæc euerteriinc,quód amp;nbsp;ipfi, quoru erat fra-ternam amp;nbsp;unanime feruare concordiam, tuf piter,imó flagiriole à fe inuicem difiennunt, amp;nbsp;hominibus à lanâlfsima religione mente abalienatis, ludibrij occafionem præbent* Qpapropter curandu mihi eft, ut qiiodpoft latum iam iudicium ultro quiefcere debebat,uel nunc tandé muleis præfentibus ter-minetur. Quoniam igitur quam plurimos epifcopos ex uarijs amp;nbsp;innumeris locis ad ci-uitatem Arelacenlem Calendis Augufti cou uenireiufsimus, etiam tibi fcribendum e'fe iudicauimus, utacceptoab illuftrifsimoLa troniano Siciliæpræfedo, publico uchieü-lo:ac unàcum duobus quibufdam ex ijs qui fecundi ordinis funt, quos tu ipfe feligédos putaueris;quin amp;cum tribus feruis, qui uobis in itinere feruire ualeant: intraeundem diem ad locum iam didu accurras, ut amp;nbsp;pef tuamintegritatem, ac reliquorum quicon-uenturifunt, concordem amp;unanimempru dentiam, etiam hoedifsidiu quodhadenus malè,turpi quadam recalcitrationedurauir, auditis cudis quç dicéda funt à difsidétibus, quos fimilirer adeffe iufsimus, ad débita reli gionê amp;nbsp;fidem fraternamq; concordiam,uel ferb tandé reditus fieri queat. Sanü te Deus omnipotens multos annos euftodiat.

Exemplum imperialisEpidloU.per quam eede fijs pecunia cil largitus.

Conftantinus Auguftus Cecilio epifco po Carthaginéfi.Qiioniam per fingulas pro-tholicæ religionis miniftris, aliquid fumgt; ptuum gratia fuppeditare placuir, literas ad Vrlumilluftrifs. prefedu Aphrieç mifi,illiqj fignificaui,ut integritati tuç ter mille ruffos niarum fummâ reccperis,cunftis illam præ-didis, fecundu Breue ad te ab Oho iniitum, diftribui inbeas. Si ueró adhoc,uterg3hos

fiderari cognoueris:ab Heraclida pecuniaru noftrarum quæftore indubitater,quantum deelTenoueris,peteredebes.Etenim præfeii ti illi hoc in mâdatis dedi,ut fi quam ab ipfo pecuniaintegritas tuapetieric, illam tibi fine dubitationenumerari curet. Etquonia nonnullos animis inquietis pcrcicos,popu-lum fanftifsimæ amp;nbsp;catholicæ Ecclefiæ pra-ua quadam corruptione peruertere uelle co to gnoui;fcias me Aailino procófuli,imó amp;nbsp;pa d a tricio

CENT» 111 i

tricio præfeflorum uicario prælentibus, hu iufmodi madata dediffe,ut inter reliquacun fla,etiam huius rei potifsimum competen-tem cura gerant,nee fuftineant tale quidac-cidere. Quapropter fi tales quofdam homines in hacuefaniaperdurareuiderisjfineali-quahæfitatione diflos iam indices accede, amp;hoc illis fignifica,utillieos ficutpræfenti bus præcepi conuertant. Magni Dei diuini* tas per multos annos teeuftodiat.

Alia exempla ediflorum Conftantini,ple na prolixifsimis in Ecclefii amp;nbsp;Chriftianos beneficijs, récitât Eufebius libro lecundo de ui ta Conftantini ad hunc modum.

Edu^um Coniiantini pro Chri^iani'i adpro-uincialcs Vali'ümj:.

^ Viflor Conftantinus, Maximus, Augu-ftus,prouiiicialib. Palæftinç. Etat quidem amp;olim fuperiotibus temporibusapudreflè ac moderate de Deo tanquam potétiore fen-tientes,manifeftum difcrimen, omnempro cul dubitationc excludens, quam uidelicet exafla circa religiofifsimaChriftianifmicul turam obietuâtia, ab illis qui earn impugna runt Sccôtempferût difcrepet : iam ueró ma gis etiam perfpicuis faflis, amp;nbsp;illuftrioribus uirtutibus demonftratü eft,quanta fitcùm dubitationis abfurditas,tum magni Dei po-tentia.quando ijs qui fanflifsima legem ue-na cum fperefpondés,aliis ueró impiam fen tentiam complcxis,a uoluntate illorum ab-ludentia,amp;præterexpcflationécontingen* tia ufuucniunt.Etenim fi quis bono quopiä potitus fuerit,Deum bonoru autorem nee cognofcens,neccóuenienter colercuolens, fidem ei, quod dicitur, etiam opera tribuut» Itaq; fi tempora quifqua inde ab initio huc-ufqj pcrtingentia,mentefecum percurrerit, amp;nbsp;priora fafla cogitatione expendcrit, eün-floseos qui iuftum Sebonu return fuarum fundamentum locarunt, ad bonumperue-niffeconatuum fuorum finem,et quafi de iu cunda quadam radice fiiauem etiam repor-tafte fruflum : rurfus eos qui temeraria faci-noraaggrefsi funt,nec iuftum cliqué amp;æ-quum fenfum erga genus humanum indu6 runt,fedexilia,ignominias,bonorum publi to cationes,cædes amp;nbsp;huiufmodi alia multa au-fi,neq j pœnitentiam egerunt unquam, neq-, mente ad honeftiora cóuerfi funt, parem rc-munetationé rccepilfe deprehendet. Et hæc necinconuenienter,necpræter rationé eue-niunt.Quotquot enim animo bono adres quafdam gerendas accedut, Setimorem Dei optimi in mente continue,firma erga eum fi deferuata,retinent,necpræfentis uitç terro res amp;pericula tand faciunt, utfucuras illis ^o CAP. III. fpes poftponant, etiamfi tempore triftiö ten tentur,propterea quodpotiores fibi repofi-tos effe honores credunc,nec quæipfisad-uerfacontingunt moleftè ferunt, led ranto cófequunturilluftriores glorias, quanto gra uioribus etiam malis tentantur. Quotquoc ueró id quod iuftum eft ignominiofe côtem pl'erunt,nec Deum agnouerunt, amp;nbsp;præterea eos qui iufticiæ fidcliter incubuerunt,con-tumdijs ac fupplicijs nefandisfubijcerenó dubitaruntgt;amp; feipfos non iudicarunt infeli-ces,propter eos quos talib. de caufis punie-rCit.illos ueró felices et beatos,qui cum tan-tis etiam adflidionibus pietatê erga Deum retinuerunt; horum multi cecideruntexer-citus, multi in fugam conuerfi lunt, amp;cun-ifta illorum belli acies extreme deuida eft.Ec higrauium bellorum autoresfuerunt,exil-lis exitiales depopulationes prouenerut, cX illis eft return ad humanum ufum neceffaria rum diminutio, amp;impendétium malorum multitudo.Ethinceft, quod tantæ impieta-tis autores, uel omnimodum poftremó exi-tium pafsi, infelices fafti funt : uel uiperina uitam,quam egerunt,ipfa morte grauiorem cognouerunt,atq; ita æqualia amp;nbsp;iniquitati-bus fuis competentia fupplicia reportarunt. Tantum enim calamitatis quifqueinuenit.

ita ut illis non folum quæ perhanc uitacon cernunt,grauia fint, fed amp;nbsp;timoré expeflenc multo quam fint terrenatormentafæuioré. Cùmitaque talis tamqj grauis impietasres humanas accuparec,ac refpub.quaß peftife-

potentiore quadam uirtute cunda lila malx quæ orbem premebant,repiilitac difiecit,uC fimulamp; genus humanum ad fanftifsim» legis culturam,meo inftitutum minifteriare-uocaretur,et beatifsima fides fab potiore du flore crefceret. Haud enim ingratus effe uc* lim,ut debitam gratiam,optimufcilicet mi-nifterium,negligam ; hoe mihi donum con-ceffum credens, per quod etiam ad Oriencia *^‘ff» regiones progreftus lum. Quod autcin grauioribus calamitacibus detinebatur,ma-lorsm etiam curam à nobis efftagitauit.Cer-tó

DE PERSECVT. ET tö autem crcdidi,prorfus amp;totam animam, amp;nbsp;quicquidfpiro,amp;omnino fi quidintimu in mente uerfatur,maximoanobis deberi Deo.Noui quidem exadè, non egcre cos hu manabencuolenria, qui fpcmcoslcftem rede fedantur. Et qui hanc eximiamin diui-nislocis accurate fundarunt,tanto maiori-bus funthonorib. potiti, quanto illos à ter-renis defedibusamp; malisfccuros fepararSt. Necefsitates tarnen, quæ illis fucceftu temporis illatæ funt,amp; adflidiones quas incom petences nullis de caufis,nulli culpæ obno-xij,pertulerunt, iam nobis conuenire puto, ut procul arceamus. Alioqui abfurdifsimü fucrit,fi cum ijs qui uiros iftos proptercultü Dei perfequi uoluerunr, tolerantia amp;nbsp;fortt-tudo illorum innotuerit, gloria eorum à fer uo Dei in maiorem fplendorem amp;felicita-tem non exaltecur.C^otquot itaq;,propte-reaquód honorem ccelefti numinidebitu, ac fidem non neglexerunt, cui feipfos totis animabus confecrarunt,fæuis iudicum fen-tentijs fubiedi patriam exilio commutarót, quibufeunq; finguli temporibusid perpefsi fint,uel fi qui curialium catalogo adnumera ti funt,priorem illorum numerum non ad-

ti reftituti,omnium liberatori Deo gratiaru

quis fuis amp;nbsp;ifti fedibus, cognationibusq; amp;nbsp;facultatibus redditi, diuina beneficétiacum gaudio fruantur. Quinetiam quotquot in infulis præcer animi fententiam detinétur, hacprouidentia noftra frui præcipimus: ut qui hadenus difficilibus montifi locis ac cir cumfluo inclufi mari fuerunt, inamcena amp;nbsp;immani folitudine liberati, iucundifsimis fefe locis reftituentes,uoti fui,ficuti defide-rant, compotes euadant: amp;quipaupercula uitam multo tempore infordibus auerfan-dis egerunt, hi cupide ac raptim ad fuos re-uerfi, amp;curisin poftcrum libcri,abfq;me-tu uiuat apud nos,qui nos Dei amp;nbsp;gloriamur amp;credimus efleferuos, quibus nondebeac abfurdum quid neadaures quidem uenire, nedumcredi,quum amp;nbsp;aliéna delida corrige re foleamus.Quotquot igitur ita condemna tifunt,utin laboriofis metallorum officinis ro laborent,uel operibus publicis feruiant, con tinuos labores dulci ocio,facilioriq; eorum qui libéré uiuunt uita commutantes,immo deratas laborü moleftias in placidam quie-tem terminent. Et fi qui à publica parrhefia cxciderût,amp;inignominiainfeliciter uiuut, competenti cum Içciria, tanquam diuturna quadam peregrinatione liberati, ad patriam quifque fuam properent. Qiiinetiam, fi qui olim militaribus diguitacibus probati, illis

T R A N Q.y I L L. E C C L. propteratrocem amp;nbsp;iniuftam caufarn excide runt,co quoddiuinæ cognitionis confefsio horum liberum fit arbitrio, uel, fi militiam affedantjn gradu quofueruntmanerc, uel cum honorifica dimifsioneinlibertateage-re. Decetenim amp;conucnienseft,utquitan tam magnanimitatem amp;continenciam ad-uerfus obieda pericula oftendic,amp;ocio,fi uolet,amp; honore, pro ipfiiis arbitrio fruatur. Adhæc,quotquot nobilitatis praerogatiua uiolenter priuati,talem aliquo pado iudicü fuftinueruntfententiam, utuelin gynæcia uel texendi officinasiniedi,iniucundum ac mifcrum ferant laborem, uel fcrui penuarij æftimentur, nee quiequam illis prior generis nobiliras conferac:hi cùm honorum, qui busanteapotiti fuerant, turn libertatis bonis gaudences, amp;nbsp;ad eófuetas dignitates re* uocati,cumomni deincepsanimialacntate uitam ducant. Et qui libertate in feruicu-tem commutata, infandæ amp;nbsp;inhuman» etuis cuiufdam arrogantiç,fæpenumero infue taetiam minifteriaobire fedéplorât,utpote quódfubitölèè libero feruu fadumefte ui-deat, priftinafecundfipræfcns hoc noftrum edidum libertate recepta, genitoribus fuis fele reftituat, eosq; labores obeat qui liberü hominem decent : amp;nbsp;quibus antea non fuis

quib. narijs fint amp;alijs de caufis priuati : fed fine quidam optimoac diuino martyrij eer* taminetolerato, impcrterritaamp; uiriJi mente bonorum priuationem furtinuerót, amp;in confefsione perdurantes, æternam fibi ipfis fpem cópararunt:fiue aliquó demigrare coa-Öi, amp;nbsp;quoniam perfequutoribus non ceiTe-runt ut fidem proderét, facultatibus fuis pri uati funt amp;nbsp;ipfiruel fi quidam morti adiudi* cati,fpoliationé bonorum fuorum miferè fu ftinuerunt,horum facilitates cognatis refti-tuendas elfe prçcipimus. Eft autem omnino cogniru facile, quibus uicinioribus inter co gnatos hæreditates competant, cùm dehis ipfæ leges conftituant,er rarioni congruum fiteosad fuccefsionem uenire, qui amp;nbsp;fami-liariores fuerunt,amp; ad hoc ultrö funt à mori turis deftinati.Si ueró nemo ex uicinioribus fuperftes fuerit, ica ut nemo adfir prædido-rumfiue Martyrumuue Confeflbrum.fiue eorum qui obtalcm caufam ad exiliütranf* lati funt,hçres,cuiufqj loei ceclefia perpetuó depuratafitadhuiufmodi fuccefsionis hæ-reditatem.Nec erit id ullo pado graue mor-tuis,fi earn fortiatur hçredé,cuius gracia om nis generis pertulêre labores. Neceftariu

7» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E N T. 1111 propria illis maneat poflefsio. Ne uero error aliquis in hoc apparcat edido, fed in próptu fit cuiuis quod æquum eft cognofcere,fcien dum eft omnibus, fiueagrum,fiuedomum, flue hortum,uel aliud quid prædiftorû pof-, federint,bonum ipfis amp;nbsp;utile fore, ut id con fiteantur,amp;illis quam citifsimèreftituant. Quapropter etiam h uideantur quidam illo turn ex iniufta poflefsionc multum tulifle cmolumenti, huius repetitionem nos no iu gt;nbsp;dicamus elleiuftam:ita ramen,ut ipfi quantum amp;nbsp;unde collegerint agnofcentes, pecca to iftiignofci à nobis petant;ut fimul amp;præ terita auaricia huiufmodiemendationede-ftruatur:amp; maximus hoc Deus pœnitentiæ locoadmittens, placatus erga eos quideli-queruntreddatur. Etenim dicent forte uo-nulli,apologiæ fefe nice excufantes,qui ta-lium funtfacultatum pofleffores (ft tarnen dignum cft,amp; fieri poteft, ut tales appeUen- % tur) quodimpofsibile fueritea turn tempo risabftinere,ciim multifariu eflet omnium malorumfpectaculum,quo tempore crebrç erant perdiræq; ac temere proieftæ publica« tiones eorum qui rei non erant, deinde amp;ir remiflæ perfecutiones,ac facultatum diftra-öiones.Si ueró talia uerba nónulli obfirma-uerinr,amp;indefincntesadmonitiones expe-dauerint,fentient id ipfis non forcimpunè: præfertim cum noftriconatustantoperead 5° feruiendü Deo dirigantur. Periculofum ita-que fit ea nunc retinere,quç antea pernicio-fa necefsi tas accipere coegit. Alioqui neceffe eft quouis modo infatiabilem hanc auari-ciam,cùm rationibus,tum exemplis lupera-re.Neqj enim ærarium ipfum,fi quid prædi-âorum tenuerit, firmum retincre concede-tur;fed,tanqua quod nihil aufit fandis con-tradicere ecclcfijs, quæ pro tempore non iu-ftè poffedit, ea iuftè ecclcfijs cedere patietur. o Quæcunq; ecclcfijs rede copetere uidebun tur,fiue domus fint quæ pofsidentur,fiue a-gri,fiue horti,fiue alia qualiacunq;, nulio eo rum quçciuitatem hancconcernuntiuredi minuto,fed cundis intégré permanentibus, reftitui præcipimus. C^in Scipfalocaquç martyrum funt corporibus honorata,amp; mo numenta gloriofi feceftus exiftüt, quis'nam ecclcfijs competere dubitabit,imó non præ-cipiet etiam?quando nec melius fit donum, ^® nequegratiofiorlabor, plusqj utilitatisha-bens, quam diuino dirigétefpiritu de his re bus efte foilicitum, ac quæ malis funtpræ-textibus à flagitiofifsimis uiris ablata, fandis ecclcfijs reftituere ac uindicare ? Quonia ueró ad perfedam prouidentia pertinet, ne-que illos filentio tranfire, qui iufta quid cm ptioneab ærario compararunt, uel ex dono gratis conceftb obtinuerunt, atq;ad huiuf-modi bona inexplcbikmfuamcycLipiken-

reftaurent,autaudiores reddant:uel ubi ne^ cefsitas exigit,nouas çdificent.Petes ueró cc ipfe, amp;alij perte, à præfidibus magiftrati« busqj prouincialibus ea quç neceftaria funt-His enim fcriptu eft, ut omni promptitudi-ne quæ afanditate tuadicütur,adminiftïéc.

Aliud exemplum epiftoltcConilantiiii ad pro-uinciales Orientis.

Vidor Conftantinus,Maximus,Augu ftus, prouincialibus per Orientem. Quæ-cunqj firmifsimis naturæ legibus continen tur,fufficientem cundis, iuxta diuinam di-fpofirionem, prouidentiç amp;nbsp;contemplatio-nis fenfum exhibenr.Ncqj reliqua eft dubi-tatio aliqua his,quibus fecundu redam fci-entiæuiamad fcopum ill5 mens dirigitur: ita ut fan® rationis,amp; ipfius uifus exaéta co prehenfio,unico uerç uirtutis momento ad Icientia Dei fubuehatur. Quapropter nemo fenfatus uir perturbabitur,fi multos contraria propofita fedari uiderit. Fugit enim inli-pientes quæ fit uirtutis gratia, nifi è contrario peruerfæ uecordiæ uitam malicia prodo xerit.Quare uirtutis quidem coronapropo-fita eft,iudicio ueró fummus Deus pr^fidcr. Ego auté quam maxime perfpicuè fieri po-tcrit,delpcquç in meeft,uobis omnibus te ftificari ac confiteri conabor. Ego quidem Imperatoreseos quiantehac fucrunt, propter morum fcrocitaté, exortes Imperij du-cebam : ac folus pater meus ea quæ manfiie-tudinis erant,Deum pattern admiranda pic-atc in cundis fuisadionibus inuocans,excc cebau

CENT. UIL randis quibufdam amp;nbsp;utilibus emolumentis fabricatur:quod nifi ad tuæ uoluntatis arbi-trium fadum effet,dubio procul tanta différencia, tamq; multa poteftatis difcrctio,cun dæ mortalium uit« rebusq; uaftationé in-duxiffet.Siquidem interfefe pugnantesali-quanto grauius, genus huraanü impugnaf-fent:id quod inuifibiles etiam faciunt.PJuri ma fit tibi gratia Domine, maxime Deus omnium. Quantum enim narijs bénéfices humanitas tua innotefcit,tantum ijs qui rede fapiunt,fincerçqj uirtuti feduló ftudent, diuini uerbi difciplina cómendatur. Vcriitn quifquis curam ilJiusauertic,alijshocnon imputet. Etenim medendi ars medicamen-tis præfidés,omnibus eft manifeftèpropo-fita:modó nequis hoe labefadet,quod purn effe debere res ipfæ admonent. Vtamur igi-tur mortales uniuerfi, præditi boni confor-

mo per hoc alium lædat, quod fibi ipfi com-uit amp;intellexit,perid, fi fieri queat,proximo profit:fi ueró nequeat, definat. Aliud e-nim eft, immortalitatis certamen prompto animo exercere:amp; aliud, cum fupplicio co-gi. Hæcautem, hæc inquam fufius differui, quam mediocritatis mcæfeopus exigebat: quonia ueritatis fidem abfcondi nolo, præ-fertim ob id,quód quidam ( uraudio ) cem-plorumconfuerudines aepoteftatem tene-brarum amputari queruntur: quod quidem omnibus confulercm mortalibus, nifi uio-ienta flagitiofi erroris rcbcllio, quorundam animis nimium effet ad communemfubuer fionem ac perditionem infixa.

Hæc cdida,Eufebius indicat per fingulas genres fcripta elle eedefiarû præfidibus,ftu-crrores idololatricos. Addie amp;nbsp;hoc,fum-nibus omnium gentium prouincialibus mi fiffc:ac ueris rationibus fubditos admonuif-fe, utomniumDeum cognofcerét,ipfumq; cHRisTVM feruatorem palam nuncuparét, amp;nbsp;amplcdercntur. Quid, quód amp;nbsp;aliarum nationum reges amp;nbsp;genres ad pietatem amp;nbsp;rc-ligionem Chriftianamaccipiendam adhor-tatus eft? ut infra dicetur.

Recitat autem hanc fummam beneficiorü Conftantini in Ecclefiam, Sozom.libro primo,capiteoftauo amp;nono. Primùm edixit, liberos reddendos effe, quotquot propter confefsionem Chrifti,quoquo modo uel ad infulas, uel ad metalla, publica opera, gyne-ceia,uel lanificiadanati effent. Deinde, eos qui infamia affedi effent,ab ea ignominiali berauic. Militari ordineamp;dignitate fpolia-

C A P. 111. 70 tis,liberum reliquit ut feu ad priftinum fta-tum redirent, fi uellent.feu honeftedimifsi, in ocio amp;libertateuiuerent. Deniq;omnes ad libertatem priftinam,amp; honores confue-tos reuocauit. Morte multatis,fi quæ facul-tatescreptæ amp;publicatæ effent, ear fi hære-des propinquos amp;nbsp;cognatos effe iulsit. Sin nullifupereffent,hæreditatis ius ecclefijs e-iuslociconcefsit.Atfi nel priuatus aliquis, uelrcfpublica,de illis facultatib.aliquid ha-beret,reddcreiufsit. Chriftianos folos magi Hratib. fungi uoluit: reliquis interdixit, ncaut facrificarét deïnceps,aut diuinationi-bus amp;ccremonijs gentiliü utcrétur,aut fta-tuas poncrent, uel gentilium fefta cclebralt;' rent. Correxit amp;nbsp;mores Ecclefiæ detrimen-tofos,perciuitates,aucalioqui non fatis ho-neftos.Nam cubitus ille qui in Nili inunda-tionc exigcbarur,non amplius templis gen-portabatur. Apud Romanos nero publica cruenta fpedacula prohibeban tur, quæ cer-talcgeConftantinus damnabat:amp;abroga-batur mos illcomnium turpifsimus, quoa-pudPhœniecs, quiLibanum inhabitabant. ufitatfi fucrat, uirgines derponfas,antcqua fponfis traderentur, ftupro exponi. Eccle-fiæ ædes, fi quæ collapfæ aut deftrudæ fuiff fent,rcftaurabâtur:ac fi quæ minus capaecs amp;nbsp;anguftiores effent,amplificabâtur.Vbi lie ro nullæ prorfus erantæx ipfis fundamenti* fplendidèextruebantur. Ad quas res Imperator, ex Imperialibus thefauris pecunias fuppeditabat. In qua re fumptuofus amp;nbsp;profulus plus fatis fuit, à quodehortari debc-bant eum cpifeopi : fed ij immodicam in or-natus tcmplorum fuperfluos profufionem turn laudabant. Depublicis item tributa-centiam, ut perpétua amp;nbsp;firma effet, lege fan-xit. Scd amp;nbsp;ex proprijs thefauris liberalifsi-mè amp;profufifsimè ecclefijs benefecit, opu-lentis cas amp;nbsp;iplendidis reditib.dotans : qué-admodu libro primo amp;nbsp;quarto de uita Con-Aantini Eufebiusferipfit. Quidautem de donatione Cóftantini, ut uulgó appellatur,

yo gatorum cómento,qui pontificibus Romains turpiter adulati funt,fcntiendum fit,fuo locorefercmus.

Epifcopi, fi quidin fynodis pium amp;utile conftituiffent, id confirmauic, amp;nbsp;infringi à præfidibus prouinciarum noluit;dicens,Sacerdoces Dei quouis iudice probatiores effe. Militum præterea,fiqui uetufti, utfit, erroris tenaciores effent, arma crucis lymbo lo fignauit,utpaulatimad ueri Deiagnitio-^o nem amp;cultum eos hac ratione deducerct.

Quos nOn folum Deutn nerum inuocare fe-dulö monebat, led etiam catechifiæ mune-re quafi fungi nó ucritus, formulam illis eer tam precandi prçfcripfit, quam Eufebius re* citatlib^.de uita Confiantini. In palatio Imperatorio ædem confiruxit,in qua,fi do* mi efle liceret, de rcligione amp;nbsp;cultu Chrifti.a no exercitus amp;aulici docerentur. Ad expe* ditiones ueró beliicas, tabernaculü ad rempli formam ædificari curauit,quod militans eircumuexit,ut neq;in folitudineorandi amp;nbsp;colendiDeum occafio amp;locus deefiet. Dié Dominicumliberum à iudicijs amp;nbsp;negocijs, excepta tarnen agricultura (quemadmodu in eius ipfa de re confiitutione legitur) ac ut facrum ab omnibus coli mandauit. Obiter admonemus,additicium inSozomeno uide ri,quoddedieferiato,eo qui fabbatum præ* cedit,dicitur.nam neq;in lege,quam de Do minicæ diei uencratione tulit, eius mentio fit:neq;Eufeb.meminit,qui in libro quarto de uita Confiantini, earn de Dominica dia conftitutionem prolixe recitauit. Turpia deinde alia muita,antea à nemine prohibita. nt uagos amp;nbsp;liberos côcubitus, interdixit.Ec ciefiarum deniqj minifiros amp;clericos ubiqj locorum,immunes elfe confiituit.

Scholas ecclefiafiicas diligenter cortferuâ uit amp;adiuuit;nec cas folum, uerùm amp;nbsp;illas in quibusbonarumartiumliterarumqjfiu- 3° diapropagantur.quas ualde curç fuilfe Con fiantino, leges ipfius tefiantur: ut qui optime iudicaret, etiâ illarum fcholarum bene-ficijsfeufubfidijs Ecclefiâcar«re non poffe« Extat eins de immunitate artes docentium, amp;mercede, humanifsima lcx,inhunc mo-dum: Medicos, grammaticos, amp;nbsp;alios pro-feffores Iiterarii,amp; dodores legum,cnm uxo ribusamp;liberis, nee nóamp;rebus quasinfuis ciuitatibuspofsident,ab omni fundione amp;nbsp;ab omnibus muneribus ciuilibus uel publias immunes effepræcipimus;amp;neq;in pro uineijs hofpites recipere, nec ullo fungi mu nere,nec ad indicium deduci,nec eximi,ucl iniuriam pati:uel fi quis eos uexauerit, poena arbitrio iudicis pledetur. Mercedes au-tem corum, amp;nbsp;falaria reddi iubemus, quo facilius liberalib. amp;nbsp;memoratis artibus mul tosinftituant.

ri iufsiflent:nimirum ut librisfublatis,facilius uniuerfa Chrifiiana religio corrucret. Fortè amp;hoc cogitauit, quantum damni amp;Î errorum in EcclefiamirrepfilTet exeoipfo,i quód Marcion, amp;ali) hæretici , facras fcri-pturas infinitis corruptelis adulteraflent. Defcribi igitur quàm accuratifsimè libros la cros,8cad pofieritaté reponi,amp; necefia rum omnino iudicauit, amp;nbsp;nihil ad eóferuandam dodrinæ puricaté perinde facere prudentif* fimè cenfuit.Extat ca de re epirtola ad Eufe-bium Nicomediéfem,cuius exemplum Eufebius récitât libro quarto de uita Gonfian-tini,hoc modo:

VidorConfiantinus, Maximus, Augu-ftus, Eufebio. Accipe animo promptifsi-mo,quod fit noftrum propofitum. Conue-niens uilum efi prudentietuæ fignificare,uc quinquaginta membranas,operculis impa-ftas,quæ amp;commodèlegi, amp;propterufuni facile portari queant,abartificiofis librarüs, arté earn exafl:èfcicntibus,fcribiiubea3:idqi exdiuinis fcripturis, quorum potifsimS in-firuftionem amp;nbsp;ufum ad doürinam Ecclefiæ necefiario pertinere nofii. Sunt autem lite ræ à nofira dementia ad uniuerfalem guber natorem ad hoc mifiæ, ut cundaad paradas hafcemembranas accommoda exhibericu-ret.Vt enimjferipfæ hæ membranæ quàm ci tifsimèparétur,tuæfolicitudinis opus cric. Conueniet cnim, utauthoritateliterarû ifta rum,duorum publicorum minifirorum ponæadferantur5uno exdiaconis ecclefiæ ru J id muneris obeunte:qui fi ad nos ufq; petua nerit,benignitaté nofiram experictur.Deus te eufiodiat, frater dilede.

Sciens ueró Efaiæ iHudj fore ut Reges effent Ecclefiæ nutrici/,iiberalilsima munifice tîapaupcres,feuadultos feu liberos qui àpa rentibus ali non polfent,exfifco proprio iu-uit ; idq; ut ubiq; fieret,ad prouinciales lege mifit;in oreillud frequéter Habens, Opulen tos fubirepublieas necefsitates oporter,pau peres ueró ecclefiaru diuitijs fuftentari. Hic agros (inquitEufebiuslibro quarto deuita Confiant.) illic frumétorum largitiones,ad fubfidium pauperu, uirorum, pucrorumqi orphanorum,ac mulicrum miferabilium lac gitus eft. Denique amp;nbsp;multa cum lolicitudl ne nudis uefiiméta procurauit* luuit 8c pau perumfeholafiicorum ftudia:maioritarnen cos amore cóplexus, qui in facris litcris fiu-» dium fuum pofuifient.Eufebius ibidem.

Regia amp;nbsp;hæc,ae commendatione digna 11 beralitas fuit,amp; beneficentia, quódin orhni busimperij fui locis cenfus publicos dimi-nuit, amp;nbsp;quartam corum partem agro rum dominis remifit.Eufebius ibidem.

Ö» ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE PERSEC VT. ET farienfcm,Patrophilamp; Scythopolitam, Aë-liurn Liddæ,Theodotum Laodiceæ epifco-pum.aliosque aliquot Ariana labc inferos. Quibus confiliûfuûdeturbis fedandis An-tiochiæ, amp;Eudoxio expellendo aperiunc. Confentiunt ilii, amp;nbsp;Antiochia una abeunr, accufationem fycophanticamamp;calumnio-fam Euftathio intcndunt. Conducunt infamem muüerculam mercedednitruuntqp ut adulterij Euftathiu accufet. lila ad diem Eu-ftathio diftam adiudices uenit,geftas infan-tem pendentem ab uberibus, eumque fufee ptum amp;genitum ex Euftathio coram iudici busimpudenteradfirmat. Euftathius mant-feftamcalumniauidens,poftulat, ut tertem millieraliquem producat. lila, cùm adeiuf-modi fafta teftes amp;nbsp;infpeftores non admitti folere,ideoqj fibi teftem neminem elle dice-ret,dareiubeturiuramentum.Poft quod indices cum Eufeb'ij fadionefentienteSjEufta thiumadulterij reumetconuidum pronun ciant. Ad hæc mendacia amp;nbsp;calumnias con dudam amp;coaftam fc mercede,ab Eufebij fa ftione.mulier poftea graui amp;nbsp;diuturno mor bo correpta,faccidotibus ultró confellaed. Adfuntineaaccufationealij multi epifcopi, qui fencentiæ,ut iniuftæ amp;nbsp;uiolentç, apertè contradicunt:ÖcEudathium,neei fefubijei atjautpareat,monent.Itafabulæ iftiiis feele raticompofitores ad Imperatorem abeunt, accufationem Euftathi/apud eumretexfit: eamq;ut ueram, amp;nbsp;fententiam condemna-tionis iiiftam,ei perfuadent:amp; exilium Eu-ftathio,utadultero,conficiunt. Ac fie in Illy ricam quandam ciuitatem exularum Euftathius milTus eft.Thcodorct.libro primo,ca-piteuigefimo, amp;uigefimoprimo. Addit Athanafiusinepiftolaadfolit.uit.agent.Eu ftathium cum ingenti turba presbyterorum amp;diaconorum in exilium eieâû elTe.Eoq; 4 pulfo, SiArianisin eins locum furrogatis, pietatis fyncerè ftudiofi.populus amp;nbsp;facerdo tes, reliais ecclefiafticis publicis conuenti-bus,priu3tos ccetus habuerunt.Theodoret* ibidem.

Nee tarnen odio amp;nbsp;furijs Arianorum fyco phanticumhoc, amp;indignifsimü inEufta-thium facinus, fatisfacere potuit. Erat enim Alexandriç Athanafius5animo in ueritatc de fendendapræfenti amp;nbsp;inuiâofemperprædi- r tus,amp;conftans. Quemquia impedimento Iceleftis fuis cófilijs futurum uerebanrurjad cum propullandum amp;reprimendum, quafi ad turrim ingentem conueUendam, ut erat corumflagitiofa audacia, accinguntur. Pri-mùm apud Impcratoréeum accufant,quód tumultus amp;nbsp;feditiones in Ecclefia excita^ ret, arceretqj ab ea quifeeiaditingerc cum concordia uellent. Poftea ilii amp;nbsp;epifcopis quosfub fchabebat taje crime impingunt, e

TRANQJVILL. E CC t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si

quafi uinculis amp;carcere, plagis amp;uulneri-» bus in alios fçuirent,amp; templa fuccédiftenti Venitad Impcratorem Athanafius,innoceii tiam fuam oftendens:âccufatores uerb fuos àcoftitutionibus fynodiNicenæ defécilTe* fidem refta impugnare,amp; aduerfus reûè fen tientes feditiones amp;nbsp;contumelias exercere, dcclaratSed altcrius aceufationibus Impera tor turbatus,ftudio tarnen conciliandi con-' cordiam, Athanafio ad hune modû feripfit: Accepta uoluntatis meæcognitione, omnibus ad Ecclcfiam accederc uolentibus, libe^ rum ingreffum permittito. Etenimfirefei ucro, quodaliquos eorum qui refipuerunt, ab ecclefia prohibueris,aut ab illius ingrelfu depuleris, mittam eueftigió aliquem qui te meo iulTu dcponat,amp;alió trasferat. Sozom* libro fecödo,capite uigefimoprimo, S^d hic eius caufç euentus Eulebij,amp; qui cum eo o

gt; rant,minimèprobabatur.

Fortè turn in Ægypto amp;nbsp;Thebaide fadio nem Meletius, quem Synodus Nicæna etia depofuerat, habebat: exhac condult;ftis aliquot , ne qua de ipforum aceufatione fufpi-cio effet,perfuadet,ut ad Imperatorem cele-riterabeanc, amp;nbsp;Athanafium calumniofeiiv fimulent exadiohum, amp;nbsp;tributi linearö ue-ftium,quo Ægyptijs moleftus fifex eoq;pe eunias colledas mittat Philumeno cuidamj

gt; qui Imperatori infidias faciat. Nee pudet eos afflrmare, miffam Philumeno effearcanl plcnam auri ab Athanafio. Quid ibi Imperator? Euocat Athanafm Conftantinopolim. attamen priufquam eb deuenit, accufationem fycophanticam amp;nbsp;crimen mendaxde-prehendit, Alypio amp;nbsp;Macario presbyteria Alexandrinis falfam amp;nbsp;confiftam federate prorfus in Athanafium accufationem mani-feftè probantibus. Ica innocens declaratus o Athanafius,faluusdimittirur,amp; Alexandria cum cómendatione remittitur.Theodoreti libro primo,cap.uigefimoquinto: Sozom* libro fecundo,capite uigefimo fecundo.Exemplum partis epiftolæad ecclefia Alexan-drinam pro Athanafio, Theodoretus habet libro eodcm,cap.uigefimofexto,hoc modo:

Non potuitimprobitas iftorü, crédité mi hi fratres,n5 potuit nocere epifeopo ueftro. Nihilaliudftuduêre, quam ut noftris tem-0 poribus confumptis, nullum haberent in ui tapœnitentiæfpacium.quare uobis ipfisati xiliofitis moneo, ueftrumamorifieuftudin urgete, omnibus uiribus exagitate cos qui cupiunraboleregratiam concordiæ ueftraf: amp;nbsp;refpicientesadDeum,mutuo amoreuos compledemini.Ego ueftrum epifcopum A-thanafium libéteruidi, fieq; fumallocutus, ut quem uirum Dei effe crederem.

Hoc igirur conatu fruftrati Meletiani, ü-o uumöcidemcum Eufebianis ftudétes, utè medio

ditam inlignea arcula circumtuliffe, amp;nbsp;pro Arfenij dextra oftentafle etia in fynodo.Per-uenit ca de re rum or ad Impcratorem.I uuat Deus innocentiam Athanafij:qui explorato loco in quem Arfenium illi abdidiffent, ue-ris tandem teftibus Imperatori probauit, Ar feniurn adhuc effe in uiuis. Quin amp;nbsp;in mea dium produxifte eum, ambasq; eius manus oftendiffezpropter quod amp;nbsp;ucnefici/,amp; præ-ftigiarum,quibus oculos hominu falleret, Athanafius aceufatus fit, Theodoretus narrat. Veniunt ex ea re in magnam perturba-/ tionem aceufatores Athanafij, inter quos A^ chiab, qui amp;nbsp;Ioânes,à tribunali dam fe fub-ducit,etin tumultu orto aufugit.Socrates li

Cuiperepiftolam Imperator mandat, ut in ccclefia fua mancat,amp; officium fuum faciat: infidijs ueró Melctianorii nihil moueatur, lt;juos amp;nbsp;ipfe norit turbatores efle, amp;nbsp;pietatis ac difciplinæ hoftes : de quib.quomodo pee nas fecundum leges fumere polsit,cogitatu-rus fit.Accipithoc fcriptum Athanafius,pu/' cat.Meletiani igitur in metü amp;nbsp;periculu ue-niüt.So2om.lib,2,cap.23.Theodoretus lib. 40 primo, cap. uigefimonono, trigefimo, amp;nbsp;31. Socrates libro primo, capite trigefimo.

Nihilominus tarnen lynodus apud Ty-rum,qua Athanafij,ut diximus,aduerfarij ab Imperatore impetrauerant, quód ad earn uocatus Athanafius non ueniffet, indida eü caufa condemnar,amp; depofitionem ei decer-nit. Subfcribit ei depofitioni Arfenius pau lo ante quam à parte Melctianorum Hypfe-lopolitanus epifeopus effet fadus,queman tea occifum ab Athanafio dixerant.Socrat.li bro eodem,capite trigefimofecundo.

Athanafius tum ad Imperatoré Conftanti nopolim confugit,innocentiâ fuam,amp; præ-cipitem ac falfam Melctianorum condemna tionem déclaras. Obiurgat igitur fynodum perliteras,eamq;adfe,adcognofcédamcau-

literarum hoc eft.

^ Vidor ConßantinuSj Maximus, Au gu ^o

ftus,epifcopis Tyri congregatis. Sunt à fy nodo ueftra nefcio quæ tumultuanter amp;nbsp;int portunè iudicata. Videtur ipfa quodammo-do ueritas per turbulentam quandam, ue-ftram uidelicet, ataxia peruerfa,propter con tentionem contra proximum, quam intupe rabilcm effe uultis, non confiderantes quae Deo placeant. Verum diuinæ prouidentias opus erit, etiam huius cótentionis mala ma pifeftèdeprehenfa difsipare;nobisq; perfpi-Cuum reddcre,an ipfi in lynodo colledi ali-quam gefferitis ucritatis curam,amp; de occul-tis fine cuiufquam uel gratia uel odio iudic* ueritis.Oportet itaque uos omnes feftinan-ter ad meam uenire piccatem, ut quam diligenter cunda gefferitis, per uos ipfosdecla-retis. Qua ueró de caufaad uosifta fcribéda, uosq;ad meliteris hifce uocandos iudicauc hm,ex fequentibus intclligctis. Cum Con-ftantinopolim,agnominem nobis acfeliciamp; fimampatriam,afcenderé, amp;equo ueherer, fubitó meAthanafius epifcop’ m media uia publica, facerdotibus quibufda comitatus, quos fecum habebat,præter expedationem ficaccefsit,ut amp;nbsp;confternationis caufam prj buerir. Tcftis enimmihi infpedor omniü Deus cft,quód ne cognofcerc quidé cum pri mo afpedu potuerim,nifi noftrorü quidam, amp;quis effet, amp;quam pertuliffet iniuriam. raucrant,amp; ego quidem eo temporis articu-lo nihil illi loquerer, nec fermonis aliquid cum eo communicarem:ille ueró,utaudirc-tur peteret ( quod ego ita recufabam,ut pro pè eu æquo maiore parrhefia rcpelli ac pro-fligariiufferim) nihil turn à nobis aliud fieri petijt,quàm ut uos hue ueniaris,ut prefen tibus nobis ncceffarió quæ perpeflus fitde-

tioni confentaneu, amp;nbsp;temporibus hifce cott ueniens uidetur, prompte ifta ad uos feribi præccpi,ut cundi quotqwot fynodum Tyri habitam cópleftis, fine mora ad pietatis no* ftræ caftra properetis,ac re ipfa quam fyncc-rè acreâè iudicaueritis oftendatis:idq;cori mc,quem fyncerum cffc Dei miniftrum,ne' que uos fanè negabitis.Per meum enim cul-tum,quem Deo exhibeo,omnia ubiq; in pace funtcoftituta: amp;abipfis barbaris nomen Dei fincerè laudatur, qui haftenus ueritaté ignorarut.Manifeftum enim eft,nec Deum ab cocognofci,qui ueritatem ignorât. Atta-men et Barbari,ficut iam didum eft,propter me, germanû Dei fcruum, Deum cognoue# runt, reuereriq; didicerunt, quem me ubiq} quafi fcuto quodam prouidétia fua tueri re-ipfa fenferunt:unde potifsimùm Deum efle fciunt,quem propter metum crga nos reuc-rentur. uos ueró,qui fanda Ecclefiæ myfte-riaprætexere (nó enim dixcrimeuftodire) uidemini,

Sj de PE R SEC VT. ET uiJemini,uos inquam nihil facitis,nifi quæ addifsidia amp;odiatendunt,amp;utin fummâ dicam,quæad humani generis exitium nero gunt. Verùm, ficutiiarn dixi, properate ad nosuelociter omnes, perfnafi quöd omni* busuiribushocperficereconabiinur,ucquç in lege Dei comprehenduntur,præeipuè amp;nbsp;iliibaîè cuftodiantur:quæncc uituperium, necullainfanliainteruertcrc poterit.dilsipa tis uidelicet, ac funditùs protritis, amp;nbsp;omni-nodeletis legis inimicis,qui fub prætextu failli nominis ,diuerfas ac uarias blafphe-mias Înfligunt. Socrates libro eodem,capite trigefimotertio amp;trigcfimoquarto.

Veniunt igitur Conftantinopolim, qui cum Eufebio, Theogne, Mari, Patrophilo, Vrfatio amp;nbsp;Valente erant:ac priores accula-tiones in Athanafium,depoculo contrito, demenfafacracuerfa, de interfedo Arfenio miffas faciunt, aliamq; uiolentam commini fcuntur: quafi minatus Athanafius fuiflet,fc impediturum,ne frumentum quodab Alexandria Conftâtinopolim dcuchi prius con fueuilTcr, pofthaccôdem mitteretur:acno= minant quofdâ probatæ fidci epifcopos telles,qui fe id ex Àthanafio audilTc dixiffent. Hæcdemum efficaxdelatiofuit,fuffultafci licet eorum qui fide digni haberentur tefti-monio. Igitur ad iram cocitatus Imperator, Athanafium cxulatumad Treuirenfium ci-

T R A N Q_V I L t. È C C L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^

maniaduerfus Chriftianosflagrantes-

Coniundi igiturij,Symeonem quendarrt præcipui nominis in Pcrlia epifcopu,apud Saporem calumniofe acculant hoc nomine, quod Imperatori Romano gratus eflet,illiq; res quæ apud Perfas gererétur proderet.Ad-hibet fidem eiufmodi delationibusSaporeSj amp;Chriftianis luæ ditionis primiim tributa immodica imponit; ficforeratus,utinopia 3 amp;tributorum grauioncre adadi,religioné fuam négligèrent. Deinde facerdotes amp;nbsp;mi-niftros Dei gladio necari,Chriftianorü cccle fias fubucrti,amp; facra eorfi repofi ta publicari: Symeonem uerö, utregni amp;rcligionis Pcr-farum,quç Solis eratadoratio,hoflé amp;pro« ditorem publiée duci mandat. Magiftatirrt lud^orum auxilio,oratorias Chriftianorum ædes demoliuntur,Symeonem in carcerem conijciunc. Accidit ibi fadum quoddam ad-0 mirabile Vfthazaræ, régis ipfius nutritoris quonda,feu pædagogi,ut Nicephorus ait.

Is pofteaqua Chriflo nomen aliquandoda-diflet, poflea defecit,regi gratificatus. Dum aüt ad carcerem Symeon ducitur,uidet eum fedentem fortè ad oftium regiæ domus : ex-candcfcitjamp; grauicer eu increpat, quöd cogi fe ad adorandum folem palfus eflet. Vfthaza res hac obiurgatione ueneradi fenis motus, lapfum fuum acerrimè dolet: amp;nbsp;à Deo pecca 3 ti ueniam precatus,profefsionemabiedare-petit. Res deferturadregem. Conatur eum rex partim blandè,partim minaciterreuoca-» re.fed nihil cfficir.Refpondet enim Vfthaza-res,fe præteranimi fuifententia adorare ui-fumfuilfe. Deincepsuerö tamftolidumamp; dementem fe nunquam futurvi, ut Dei omnium c5ditoris amp;nbsp;opificis loco, culturus fit ea quæ ab ipfo condita fint. Indignatus igitur rex,educi eum,amp;gladiocædi mandat.

Hebdomade deinde fextaantepafsionis Dominicæ diem,Chriftiani centum, quoru alij epifcopi,alii prcsbyteri,alij alijs ecclcfia-fticis dignitatibus ornati erat,in carcere una dieoccidutur.quibusadftans Symeon,forti eos iubet elfe animo,diirerens illis multa de mortis famftorum gloria,de refurreiftione,ec alijs quæ ad confolationé Martyrum facere uidebantur,quorum fingula ex fcripturis fa cris probat.Moritur amp;nbsp;ipfe fimul martyr,cu Abedechalaa amp;nbsp;Anania presbyreris.

Ananiam uerö ad conftantiam hortatus Pufices,regius artifex, exeoq; Chriftianus iudicatus, abripituripfe quoq^, amp;crudcle mortis genus perfert.perfolfa enim circaW-yttgt;riii ceruice,linguam ipfi extrahunt. Atque hæcinitiaeiusperfecutionis dantur. Anno ineunte,diepalsionis christi, crudelifsi-mum Saporis ediftum per uniuerlâm Perfa-rum terram euulgatur: quo mortis damnan tur,quotquot ufqua fe Chriftianos elle con-e fefsi

denumSchoftiuminimicorum eius feritas periculofacri ipGus capitis inhiabat, nefan da pateretur. Vtitaq-, illaeluderetur, crept’ eftfaucibus uirorumqui illi inGdiabantur: iuflusqÿita agere lub meo principatu, utin ciuitate hac, in qua eSuerfatus eil, omnium neceflariorum copiam haberet. quamuis ue nerabilis iliius uirtus, diuino conGfa fubG-dio,etiam afperioris fortunæ moleftiam nia hili faciac. Qiiapropter, quoniam Dominus nofterbeatæ memorise Conllantinus Augu ftus,pater mens, eundem epifeopum ueftrç quidem amicifsimç pietati rcmittere,ac fuo loco rcilituere uoluir: humana tarnen forte præuentus,antequ3m quod optabat perGee ret,obdormiuir:cófeftancG arbitratus fum, ut diuinse recordationis Imperatoris uolun tatem fucceflor illiusadimpleam. Vbiue-ftro hic potitus fucrit afpedu, quanta Gta-pudme confecutusreucrentiam cognolce-tis. HaudenimmirG eft,G quidillius gratia feci.Erenim animü meu imago quçdam dc-Gdcrij ucGri,6c tanti uiriafpedusadhoeme mouit,ócinuitauit.Diuinauos prouidentia cuftodiat,fratres diledi. Socr4t.Jib.2,cap.j.

His igicur literis inftrudus AthanaGus, redijt Alexandriam, Sc à populo cupidifsi-mè exccptus eil. Mouebant cam ob caufam continuas feditiones Ariani. Eufebiusau-

iitantplurimaaffirmates ex ea Athanafijre-dudione malaexortaeiïc^qutbus nonÆgy ptus folum implicetur,fed amp;nbsp;Palæftina atqj Phœnicia, Scalise genres uicinæ. Neealiam effecaufam omnium eorum motuG, quam pertinaciam eorum qui pro nufquam in feri ptura reperta uoce digladiarcntur, Confub-ftantialitatis. Reftitucionem autem Athana fij,fcditioncm incerpretantur: quia in Ecclc io fiam.praercreius leges, Scepifeoporum iudi cia,inuaf)iret.Necapud Imperatoremhoc fi eri fatis uidetur. fed conuocat Eufebius,qui iam Conftantinopolim translatus erat,fyno dum Antiochiæ, in qua hoc unum agit, ut communi fententiaSynodideijldem crimi nibus Athanafiusaccufetur: nimirum quod fineconfenfufacerdotium recepiflet : quod ingreffu fuo occafione tumuitui amp;feditio-ni præbtiilTet,in qua mortui multi eflent: tu ^® qubdaliquosipfe cotumeliofe uerberafler, nonullos etiam tribunalibus tradidilTct.So-crates libro fecundo,capite tertio amp;nbsp;odauo: Theodoret.lib.t.cap.^.Sozom.lib.jiCap.a.

Oppugnatur confiais his criminibus le-uifsimus Imperatoris animus,amp;mandatG dat de Athanafio iterum expellendo. Mitti-turigitur Alexandriam Syrianus præfedus militiae,exercitu armato, amp;collefl:o (utA-thanafiusfcribit)exopilionibus,bubulcis, lt;0

CAP. III. , JÄ

amp; forenG uulgo:quem Arianl iuuant. uenic co Syrianus,Sc agmen fuum circa templum, in quo cum EccleGafua tuAthanaGus crat, difponit,AthanaGum comprehenfurus ;fed ispfallentiu multirudine occultatus,inter canendum clam ex tempi o euadit, Sc Roma cofugit.Perfecutio uerb nihilominus in om nes moueiur à Syriano,Philagrio,præfeâif: Sc Arafeio eunucho.Madanturalij,pcdibus alij obteruntur, plcriqjconciduntur: multi

Fœminæmiferismodis raptataad triburw lia crinibus trahuntur, amp;nbsp;contumelies indi-gnifsimis afGciuntur;quorundam etiam bo nain Gfeum compilantur,eam unam ob can fam,ut ad Arianomm partes, Si Gregorium, quern Imperator miferat,accedcrent. Subfti tuitur igitur in Athanafi; locum Gregorius: fed id indignifsime ferebat populus Alexan

Socrates libro fecundo, cap. n.Sozom. lib. j# Cap.6.AthanaGus in epiftola ad folit. uiram agentes,ubi quam fanguinolentum ac Deo hominibusq; inimicum cpifcopatum gefla rit, pluribus narrat. Epifcopos cnim per Æ-gyptum alios uirgis cadi, alios durifsimis uinculis cóftringi,alios(inter quosSarafam-non fuit cofcGor) in exiliu mitti curauit.A-lius itecofeflor Potamo^ quialtero oculora fus eft, ut pro mortuo fit abiedus:tandé uerb fpiritu per fomenta rccollcdo, paulo pbft ex dolore Sc plagis mortuus Gt. Epifcopicu iufdammaterteracruciatib.necata,nchuma ri quidem permifla,fed infepulta abieda clt

In Apologia uerbfuaad Conftantium,de alia quadammilitn triummillium impref-Gonefadaintcmplum ChriGianorGdiePa-fcb2,fcribitidem;inquauimatrocé famine Sepueripafsi, plurimi interfedi Gnt, uirgi-nes dcnudatæ,corporaqj plagis interfedoru fcpulturç reddi negata,et canib.obicda Gnt.

Ibidem Sc nonaginta in Ægypto Sc Lybia epifcopos pulfos fuifle narrat,fedccim uerb in exilium adQ8:quorum omnium cccleli® ArianistraditæGnt.

Proximèpoft AchanaGum,præcipuuEc' clcGælumëtum Paulus erat,Conftantino-politanuscpifcopus;qué Eufebio circahæc tempora defundo,populus Conftantinopo litanus in cccleGam fuam reftituit.Cum aut autoritäre iaadepti cfrent,qui prins cum Eu febio operas communicarant, Theognis N1 cææ, Maris Chalcedonius, Theodorus He« raclcæ Thraciæ, Vrfatius SingidonenGs fu' perioris MyGæ, Valens uerb Murforum Pau noniæfuperioris epifcopus:ealicenter abu* G,turbas multas trilles in caEccleGa dede-runt,per hoc maxime, qubdeum Conftanti nopolitani Paulum Gbi reddi expctijUent, il

J?7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE PERSECVT. ET fequi pöfsis. Hifce epiftolis Athanahus Aquileiæ acceptis (nam illic,poftcaquiï Sar^ dicadifceflerat,commorabatur)oftenditeas lulio epilcopo, amp;nbsp;ecclefiam Romanoru ma-ximo gaudio affecit. Videbatur enim amp;nbsp;O^ riencis Imperatoriplorum confentire fidei, propterea q uód ad fe uocarct Athanafium. lulius ueró Alexandrinis clericis Só populis de Athanafio ad hunc modum fcripfit:

Exemplum epiliola: lulij epißcopi Kom. ad plebem G~ clerum Alexandrinum,pro Atha'

^lulius epifcopus, presbyteris, diaconis ac populo Alexadriam incolenti, diledis fra tribus in Domino falutem. Congratulor amp;nbsp;ipfe uobis diledi, quód fidei ueftræ frudum iam ob oculos expofitum uidetis.Hocenim uerè in fratre amp;nbsp;lyncpifcopo meo Athanafio fieri uideri licet,quem uobis Deus cùm propter uitæpuritaté, turn propter ueftras pre-10 ces reddit, unde cernere licet, quam puras femper ad Deum amp;plenas diledionis pieces direxeritis . Memores enim cœleftium promifsiontun,amp; diledionis erga ipras,quâ ex doârina prædidi fratris mei didiciftis,ue rè cognouiftis,amp; hoc fecundum reâam qua habetis fidem intellexiftis,quód non perpe-tuó feparandus à uobisille fuerit, quemin pijs ueftris mentibus fempertanquam præ-fentem habuiftis. Non eft itaq; mihi ad nos fcribenti multis uerbis opus . Ètenim quæ-cunq;uobislocutus fuero,eadem fides ue-ftra iam ancea percepit:amp; quæ communiter omnes precati eftis,per c h r i s t i funt adim-plcta gratiam . Gratulor i taq; uobis ( ut hoc iterum dicam) quódanimos ueftros inexpu gnabiles in fideconferuaftis. Et ipfi quoque fratri meo Athanafio haud minus congau-deo,quód cfi multa fit triftia perpeflus, nul-

Etego,dilcfti,cunftam hacinfliftam illi ten tationem nó arbitror elfe ingloria. Per hanc enim amp;nbsp;ueftra amp;nbsp;illius fidesapud uniuerfos innotuit,probataq; eft reddita.Nifi enim ta-tailliaccidifl'ent,quis'nacredidiftet ucl uos tantum iudicij tantumq;diledionis erga ta-lem habere epifcopum ; nel illum tantis elfe uirtutibus præditum, propter quas etiam à cœlefti fpe non fit alienus ? Confecutus igi tur quodammodo eft tam in prefenti quam futurofeculo,gloriofum confefsionis tefti-monium .Multifariam enimcum terra turn mari tentatus,cunfl:as Arianæ hærefeosinfi dias proculcauit : ac fæpenumeroper inui-diarn amp;nbsp;infidias aduerfariorum periculis in-

cuftoditus,firnul futurum fperauit, ut amp;nbsp;ho ftium infidias declinaret,amp;ad ueftri confola tionemreftitueretur, uobisq; fimuJ maiora ex ueftra confcien tia referret trophæa,quib. etiam ad termines ufq; totius terræ glorios fusapparuit,probatus fcilicetin uita,amp;in-trepidus propofito ac cœlefti doétrina:dccla ratusctiam,quódimmortali fitauobisiudi cio dileftus. Reuertitur igitur ad uos illu-ftrior iam,quam cum à uobis abiret, Si naq; preciofas materias, aurum dico amp;nbsp;argentu, ad repurgadum probat ignis:quid'nam tan-to uiro dignum dici poterit, qui tot ac tatas tribulationesamp;periculapertu!it? Recipité ergo,dilefti fratres,cum omni fecundn Den gloria amp;gaudio,epifcopum ueftrum Atha-iiafium,unàcûil]is qui eóforres illius funt; amp;nbsp;uoti ueftri compotes fadi gaudete,qui pa ftoremueftru defideranté, amp;, ut ira dicam, fitientem ueftram pietatem,falubribus feriquot; ptis aluiftis ac potaftis. Vos enim in pere-grinationchacfolatiumillifuiftis,amp;profli-gatumacinfidijs malorum adflidum fidelif fimis ueftris animabus ac mentibus confo-uiftis. Ego quidem iam exhilaror,cogirans! ac mente præuidens uniufeuiufq; ueftrum de reditu illius gaudium.piêtifsimosqj mul titudinis occurfus, acgloriofum concurreit tium feftum. Et quis erit uobis amp;qualis il 1e dies, quo redibit ad uos frater meus,cefla-buntqj haâenus perpelTa: amp;nbsp;preciofo reditu obtento, ad lætitiâ quanda plenifsimu gau-dium cunöos coniunget?Tale gaudiu maxi mafui parte ad nos ufq; pertinget,quib.amp; hoc diuinitus concelfurn elfeconftat, quód in cognitionem tanti uiri uenire potuimus. Terminemus igitur epiftolaor2.rione,ficuci decet: Deus omnipotés, amp;nbsp;filins huius Do minus acferuator nofter iesvs c hristvs, circaepifcopum ueftrum gloriofo tertimo-nio oftédiftis : ut amp;nbsp;uobis amp;nbsp;pofteris ueftris cùm in præfenti, turn futura uira meliora bonacóferuentur,quae nee oculus uidit,nec auris audiuit, necad cor hominis afcende-runt,quæfcilicet Deus his quifediligunt parauit,perDominHnoftrumIBSvM christ vM,perquem omnipotent! Deo fit gloria infeculafeculorum, Amen. Salutem uobis opto,fratres diledi.

Alia rurfw Conliantij imperatoris epilloU pro Athanaßo^ad Alexandrinas,ut eurn cupide fußeipianb

^ Vidor Conftantius Maximus, Augu-ftus, epifcopis amp;presbyteris cathollcæEc-defiæ. Non eft gracia Chrifti deftitutus ue-nerandifsimus epifcopus Athanafius:fedli-

i?«gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. H gubernatrieeprouidentia fententiam retu-lit, ac uoluntate Dei,noftroqj iudicio Gmul amp;nbsp;patriam amp;nbsp;ecclefiamjcui diuino nutu prç feftus eft,recepit. Oportet itaque,iit amp;nbsp;reli-qua confentanea à noftra illi dementia per-mittantur,ita utquæ hadenus contra confortes illius définira funt, obliuioni tradan-tur.Sc in pofterum omnis contra eum conce pta fufpicioceflet:amp;immunitas,quaolim Ima cum eo potiti funt clerici, competenter ipfis confirmetur. Quin amp;nbsp;hoc gratiae, qua in ilium afficimur,addendum iudicauimus, ut quotquot ad facrura ordinem pertinent, fecuriratem cundis ipfi adhærentibus, fine epifcopis fine clericis,data effe fciat. Quam autem redaquifque fit uoluntate præditus, ex eo fatis declarabitur,fi cum illo coadune-tur. Quotquot enim plus habentes amp;iudi-dj amp;honeftatis, huius fc comunioniadiun gunt, hos omnes adfimilitudinem præce-dentis prouidentiæ etiamnum,pro uolunta te Deijgratia à nobis præftita potiri iulsim’.

Alia item eiufdem cpliioU, Alexandrine plebimijja,

lt;(f Vidor Conrtantius, Maximus, Augu-ftus, populo catholicæ Ecclcfiæ quæ eft Ale Xandriæ. Quoniam ubiq;hucfpedamus,ut «equitatem conferuemus:delnde haud igno ramus, quam diu epifcopali prouidentia pri uatus fit Athanafius epifcopus, uir omnib. cùm propter redirudinem,tum propter in-genij morumque probitatem notus, ad uos eumrertrittereiudicauimus. Hunepromo re ac competéter'recipientes,amp;precibusad Deum deftinandis adiutorem coftituentes, concordiam amp;pacem, amp;uobis conuenien-tem amp;nobis placitam, fecundum Ecclcfiæ confuctudinem continue feruare fatagite. Neqj enim confonumeftrationimtdilTen-ftoaliquauel fedicio inter uos noftrorutem porum profperitati contraria moucatur. Et hoe à uobis prorfus abefle uolumus : horta-murqjuosoclarifsimi Alexandrini, utpræ-fule amp;nbsp;adiutore ipfo,ficuti prædidû eft,con-tinuè utétes,in orationib.ad Deum pro more perfeueretis,uthuiufmodi ueftro propofi toadcundorum uota perueniéte, etiamex genribus qui eidolorum crrori etiamnum lunt addidi, ad facræ religionis cognitioné promptifsimè accelerent. Hortor itaq; de^ nuó, ut in prædidis permaneatis, amp;nbsp;epilco-pum decreto Dei ac noftra fententia miffum cum gaudio recipiatis,amp; totaanitni fententia compledendum exiftimctis. Hoc enim amp;nbsp;uos decet, amp;nbsp;noftrçconuenire elementiæ tonftat. Vt enimomnis reludatioamp;fedi-tionis occafioillis amputetur, qui maleuo-lentia ututur : iudicibüs,quiapuduosfunt, perliteras mandauimus,ut cundos quos fe^ ditiofos deprehenderintjlegü uindidç fubij

CAP. HÉ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loo

ciant. Igiturutrunquefped3ntes,cïim no-ftram pariter amp;nbsp;Dei fententiam,amp; rationem uobis ac concordiçneftræ cófulentcm: tum uindida, immorigcris amp;nbsp;inordinatis para-tani;quæcunq; facræ religionis legi conuc-niunt amp;nbsp;competunt euftodite, pr^didumq; uirumomni reuerétiaamp;honore afficite, ac preces omniu Deo patri fimuiamp; pro uobis ipfis, amp;nbsp;ut uitæ noftræ bene uelit,deftinare fatagite.

Eiufdem poilrema epiüola, de abolcndis que m iudh cijs contra Athanafium]ùerantgeRa,ad Nefto-rium erpraftdes in Auguitomnica^The-baide, Libya er Lyda.

^ Vidor Cóftantius Auguftus, Neftoria. Si quid olim amp;hadenusgeftum inuenitur, quodijs qui cum Athanafio epifcopo communicant, amp;noxium amp;cótumeliofum fit, idiamabrogatum efte uolumus.Minifteriu enim eeelefiæ publicum, quod clerici illius habuerunt, idem eos iam denuo habere de-cernimus.Volumus autem,ut hoc noftrum mandatum cuftodiatur,ita ut Athanafio epi fcopo eeelefiæ reddito, qui illi cómunicant, minifterioutâtur quofemperfuntufi,quo utuntur amp;rcliqui clerici, ut ad hune modó amp;ipfihabenteslætentur. Socrates iibro fe-cundo,capite uigefimotertio.

Hisigiturlireris fretus Athanafio ad Orï-encemredijt. Vbietfi amice ab Imperators cxceptus eft, tarnen per fimulationem eum egifle,inde apparet, qubd ab co petijt, ut A-rianis fecum cSmunicare nolentibus,in fin-gulisciuitatibus templum pcculiareconce-deret.Reftituti fimul ccclefijs fuis funr,Mac cellus Ancyranus, Paulus Conftantinopoli tanus, Afclepas Gazenfis, amp;nbsp;Lucius Adria-nopolitanus,epifcopi ,ideo qubd à lynodo receptieftent. Socrates ibidem.

Ariani üerb, qui fidem ueram, quod in ca Synodo darum fiebat,oppugnarantcalum. nijs,uinculis,cçdibus,uulneribus,falfarum literarum infidijs,pulfationibus,nudationi bus uirginû, exilijs, expulfionibus amp;eccle-fiarum incendijs, depofiti funt. Theod.li-bro fecudo, capite odauo,ex cpiftola Syno-di Sardicenfis.

Aderant etiam in Synodo qui uincula amp;nbsp;ferrum promebanc,qüæ fecum ab exilio,in quod ab Eufebianis expulfi fuerant, retule-rant.Videbantur amp;cognati eorum quiuim diadhucabillis alferuabatur, eoruq; amici quos trucidauerat. Aderat amp;nbsp;epilcopi, quo* ru alij ferrü amp;nbsp;catenas fibi ab ipfis impofitas cireuferebat, aliqui amp;nbsp;mortes calunijscoru alijs illatas deteftabantur. Eb enim furoris proceirerac,ut epifcopos etia interficere co-natifuiftent: amp;interfeciflent,nifi coruma^ nibus erepti effent, ficut Theodulus Atha-Uafij presbyter, per calüniam eorum inter-

fici influs, falutem fibi fuga quæfinic. Ade-rant amp;nbsp;alij iöus gladiorum oftentantes, alij famem toleratam conquerentes. Neqj liarü return uulgares homines, fed integræ Eccle fiæ telles erant, quarû nomine legati qui eó lienerant,dcmilitum gladijs, turbarum fu-ftuarijs, iudicum minis,adulcerijs, amp;nbsp;fubor-natis falfis literis ydoenmenta certaadfere-bant. Deniqj uisilla, quæ præcipuis totius tâta eft,indicio,quid ali/ perculerinr,efle po--teft. Athanafius Apol. 2.

Sicigitur ut profugis,amp;iLtgt;dicium decli« nantibus,Arianis damnatis,amp; ûnfuumlocû reftitutisijs qui abipfis prins pulfi erat, de-inceps omnia in tuto fore fperabatur: maxime cum ad fe rcdi/ftc Conftätius, SrAriano-rumlce!cribuscognicis,Orthodoxis ( utdi-ximiis) æquior faftus uilus elfer. Qitæres fecit, ut Athanafius per Oriérem demupro-ficifcés,per ciuitates omnes liberrimè doce-ret amp;nbsp;moncret,ut Arianos,een peftes nocen tifsimas auerfarentur, amp;hoinoufion confi-tentes amplefterentur. Vrfacius ueró amp;nbsp;Va lens,qui fe prins acerrimos Arian^ hæreleos defenlorcs, amp;nbsp;Orthodoxorum perfecutores prebuerant, errorem fuum renocarunt. Ro-raamq-, profedi, pcenitentiæ libeilum lulio epifcopo exhibuerunr,acdoûrinç Homou' pite uigefimoquarto. Sed præterquâ qubd «ondum fublatum prorfus erat per ciuita-les bellum,propter Athanafiu amp;nbsp;uocem Ho moufijjetiam illa quæ per reftitutioné Atba nafij amp;aliorü falutaria Ecclefiæ Ôctranquil-la euenifie uifa omnibus fnerät, breuifsimo durarunt interuallo.

Conftans enimà Magnentio tyrannoin

re,in eum iterum uiolenter fæuiuc,cum Imperium ad Conftantium folum nune perue-nilfeputaretur.Eumigitur,fibi nunquacon ftantem, denuó fuo ueneno imbufit, ac per-fuadent, ut quæcunq-, pauloanrè decreue-rat,omniamutatet. De Athanafio inducunt eum,quafi Ægyptum amp;Libyam omnéper-«ertat:6c quia Alexandriam poft Synodum Sardicenfem repetens, in aliquibus ecciefijs ordinauerat: in crimen amp;nbsp;accufationéillud to etiam rapuerunt: quód in alienis fcilicet ec-clcfijs,ordinandi authoritatem peruim fibi ufurpalfet.Paulum ueró Conftantinopolita num feditionis (utTheodoretus indicatli-bro fecundo,capite quinto)amp;aliorum quo-rundam criminum calumniofe aceufabant. In eumigitur primfi Imperator leuifsimus, denuó fedudus, furorem fuum déclarât, amp;nbsp;inexilium eum abripi iubet. quemin Cap-padociamdeportatum,illi quiabduxerunt, ^o

perfide ac fcelcftèin folitudine ftrangulanr. Socrateslib.fecundo, capiteuigefimoquin-to,amp;nigefimofexto: TheodOret. in J^polo-gia Athanafijlibrofccundo,capite quinto.

Poft paulü proximè expeliitur Marcellns Ancyranus cpifcopus . Lucius ueró Adria-nopolitauns cathenis uinftus,amp; incarcéré Conieüus,in eo pcrit.In Athanafium deniqj reciuitan$priuanturgt; ali) ftigmatis in fronte notanturtomnis deniq; generis contume liofafupplicia amp;uariæ torturæexercentur: ficutnônulliintornientis mortui fint, ali) in exilia abduûi perierint. Quæ immanitas per totum quidem Orietem grafiara eft,atq; (utSozomenus rcribirlibro4.cap. 27) per omnes genres Imperij Romani, maxime ne rb Cóftantinopoli.naibi Martyriusamp;Mar ftor fuerat,Pauli domeftici, aceufati faifo, quafi autores fuiflent occifi Hermogenis, trucidantur. Socrates iibro 2. cap. 27. Sozo-menuslib.4.cap,j.

Armauerat Macedonij rabiem Imperator ipfe,qui ab co poftulatus,ut uaftati fibi Ho-moufianorum ecclefias,opem ferret,lubens paruit;amp; Macedonium edidis inftruxit, ut quiequid is pro libidine fua gereret, id fe lege facereteftari pollet. Qua fiducia Homou-fianoru ecdclias pafsim fubuertit,Imperato ris fe hoe edido facere prætexés, fubferuien te ad id ei manu militari,ubicunq; fæuiret.

Nec enim cos folum qui ecclefiæ accenfc bantur adflixit,fed amp;nbsp;Nouatianos:quorum templum, quodCofiftantinopoli habebar, deftruxit:ipfos ueró intolerabilibus fuppli-ci/s,quia fecum communicate nollent, alfe-cit. Quibufdam ligno uiolenter os apc* ruit, amp;nbsp;myfteria impofuit : mulieres ueró amp;nbsp;paruulos

paruu1os fimulraptos ininaricompulit. Si quis uerb licirecufabar.uci cotradicebat, fta tim p!agas,uincula,carceres,aliaq-jtormen-taexperiebatur. Si muliercs communicare noluiffent,ubera earum arcis comprelfaab-exufsit. Erat turn Nouatianorum epifeo^ pus quidam Alexander Paphlagon,qui pla-gis in carcere eSfedus interijt. Et Auxanon presbyter,qui ab Arianis multa atrocia per-tulit.Qiiod fc ex ipfo audijffe Socrates tefta-turlib.2.cap.28.Sozomcnuslibro quarto, ca piteuigeßmo.

Similis per omnia Eleußj erat furor,quem

turn nadus præfecerar. nam amp;nbsp;is Chriftia-nos undiq; pellebat, amp;fubuertebat.Neua-tianorum ueró eedefiam, quam Cyzici ha-bebant.folo æquauit.

Macedonius, cum Mantini in Paphlagó-niaplurimos eflereligioni Nouatianæ dedi-toscomperiffet, quatuor militum cohortes ab Imperatore impetrauit, amp;in Paphlago-niam mifit:cum quibus apud Mantinu No-uatianorum multitudo, zeloreligionis fuæ accenfà, congreffa eft, pro armis utens fecu-ribus,falcibus,clauis,alijsq; quæ furor mini ftraffetomnes eas cohortes, militibus pau-tiarn Imperatoremipfum, cuius tarnen per-miiru,iuGu,præfidi;s amp;nbsp;autoritäre hæc defi-gnabat,offenderet:præfertim co fado quod Conftâtinopoli ofla Conftantini ex ea æde in qua primùm collocatafuilfent, in aliam 40 tranftulerat, repugnantibus plerifqueciui-bus,qui perreligionem id minimè Geri contenderant : adeö ut amp;nbsp;ad arma amp;nbsp;pugrtas res deuenerit,tantaq; multitudo in concurfu Sc feditione ob cam translationem orta, inter-fedafit, utueftibulü illiusædis Sc porticus contiguaad plateam ufq;, fanguine repleta fint.Socrates ibidem:8c Sozomenus lib.eo-dem, capite uigefimo.

Erat inter perfecutores Homoufianorû, 5-0 cæteris immanifsimis nihilo mitiorSeba-ftianus dux exercituum, profefsione Mani-chæus:qui fingulorum locorum præpofitis amp;nbsp;militaribus præfedis literas mißt, ut epifcopos uerosperlequerétur, ac proillisfuf-fragatores hærefeos in ecclefias introduce-rent. Quod amp;nbsp;faditatumab illis feduloeft. Relegarutenim epifcopos fenes adinodum, amp;nbsp;qui per multam ætatem epifeopatus get ferat: ut Ammoniu,Muim,Pfenofirin, 11am-

mona,PIenem, MafCum, Athen o dorG, Dra* contium, Philona, Scalios quorum catalo-gum Athanafius texit in epift. adfolit.uita agentes. Neceorum quidem qui aduerfala borabantualetudinç, miferti quiequafunt. Scd fi qui propter imbecillitatem itcr ferre non poflent, eos ledicis deportari curarunt: addentibus quiponè eos laffos amp;nbsp;ægros,ob mortis periculum, cum inftrumentis fune-id ralibus fequerétur.Ex quorum certè numero extindus unus eft, cuius ne cadauer quidem ad fuos reportari permiferunt.

Si qui uero in pauperes Sc uiduas benefi-cij aliquid Sc pietatis exerccrét, ftatim ut rei ad tribunalia pertrahebantur, ac damnaban tur, 5c uerberabantur, curare fibi gratum c-iulmodi Ipedaculum Sebaftiano:ideoquód apud Manichæos mifericordia nullaeft, ac pro rehoftili habetur beneficium Sc comini *0 ïeratio.Athanafiua ibidem.

Is igitur Sebaftianus Georgij Cappadocis ïmmanitatcm,Scythica quamuis à tyranni cacrudelitate atrocioré, de qua nobis nunc dicendum eft,ftrenuèadiuuit. FueratGeor gius ecclefia Alexandrina ingreflus, quem-admodum in ouile lupus : cum Athanafius certior fadus de ijs quç in mandatis de fe oc cidendo Imperator dediflet, fuga fibi confu luiflet.Mox igitur non Athanauj folum ab-ncg4re focietatem Sc communionem,fed amp;nbsp;patrum fidem abiurare, quofcunque poftet, coegit. Sed quæ in primo ftatim congreffu defignarit,exipfa Athanafij narrationein c-piftola ad orthodoxos audiamus. Vencrat

Alexandriam in quadrageßma,cum præfe-do Ægypti,qui literas in fpeciem edidi publiée mox propofuit, quibus declarabatur, Gcorgium fucceflorem Athanaßo datü elTe. Quæ res percurbauic omnes : grauiterq; id omnib.ferentibus,ecce Philagrius iam olim in Ecclcßam amp;nbsp;uirgines iniurius,per id tem pus præfedus Ægypti, olim transfuga no' ftræreligionis, Georgij coterraneus, homo nequaquam fpedatis moribus, fretus magi ftatusfui autoritäre, præßdipq;ad quiduis audendum promptus, amp;nbsp;quia apoftata, in Eccleßam infeftus,amp; pratceps, ethnicas trh bus,Iudæosq; item atq; alios protcruos ho^ mines adhortatationibus, magnisqj promif ßs, quæ fecundumpada pro operapræftita bencperfoluit,aduerfus Eedefiam inftiga-tos,cuneatim cum gladijs et fuftibus contra populos in ecclefias immittit. Iam quidim deeuencric,non fimplicem pofthac fermo' nem requirit, quu ea rcs nee fatis digne ex-plicari queat,aut fine lachrymisSc plandu ucl ex minima parte recenferi. Vbi enim a-pud prifcos talistragadia? autquid fimile in bello Sc perfecutione fadum cft unqua?

inieftre. Magnus igitur ludus, ciulatus amp;nbsp;piandus perciuitatem.Ciucs ea quç ageban tur indigné fcrre,ocdamare præfidi,uim ,p-teftati,eo quod uirgines fandae amp;inconca-minatæ nudatis corporibus nefaria pateren turnjfdemqi fi contumacius obfifterent, pe riculum capitis ingereretur:monachi pedi-busobtriti expi tarent: al ij fifco addiceren-tur, alij gladijs fuftibusq; madarentur, alij üulneribus plagisq;malè muldati difcede-rentlnfacrofandamautem menfam (proh) quanta impietasamp;facinora commiffa? Vi-diffes enim eos aues amp;nbsp;nuces pinças immolate,idolafua laudibus efferre:in Dominum noftrum Saluatorem iesvm christvmSc filium uiuentis conuicia,uerbornmq; cétu-melias iacere:facros feripturarû libres, quos in ecclcfijs inueniebant,comburerc;in faern baptifterium (proh fiiperi) Chrifticidaslu-deos amp;atheosEthnicos, nulla cum teueren tia ingreflds, earn uerborum fadorume^; tur pitudinem nudatis corporibus defignare,ut pudendum abominandumq;fitrelatu. Nec defuere impij homines,æmuli acerbilsimo-rum perfecutorum,qui uirgines,contincn-tesq^iniedis manib. traherent,raptarent,amp; ad blafphemia,dominiq; abnegationé copel ieret;eosq;quiid facerereeufarét cóciderét, pedibusq; obtererent. In hoc genere introi tusfuifplendidus illeSéperquam egregius Gcorgius,lætus de iftis malis, fimulq; mer-cedem præmiaq;pro hac tam fcclerata uido ria,Ethnicis,Iudæis, cæterisq-,quorû opera ad talia ufus erat,difpenfans,in prædam tapi nasq; ecclefiam dabat.Semel auté iftiufmo-digenerefcelerum Silicantiadata, militate triora quàm in bello, crudeliora quàm in 1a-trociniocommittebantur: quum amp;ifti ob-uiadiriperêtjilli in cellis repofica diuiderét.

derent, autafporcarenc,cleumqjreconditü

lisadolercnt. Irjlumma, magna ubiq;in ec-defia depopulatio, amp;nbsp;plurima mortis imago. non tarnen ad ifta impij Ariani uilo pudorc commoucbantur,quin terriora adhuc, atrociotaqueaccumulauêre. Vidifies enim presbyteros amp;laicos in ius trahi ; uirgincs à cœtu fuo diuulfas.ad tribunal pr^fidis rapta-ri,amp; in carceré cóijci : alios fifco addici, alios flagcHiscædi,panes facrificiorum miniftris amp;uirginib.interdici. Hæc auté fubPafcha, in facra quadragefima ada funt, per quod tempus ieiunijs dediti erant. Interim egre-gius ille Georgius, arrogatis fibi morib. Cai phæ, cum præfide Pilato, contra pios Chri-fti cultores debacchabatur.Certè ipfo die Pa (afccues,ingrelïus in quandam eedefu cum

duce et præfide Ethnicorum populorum.in telledo hominum odio,quo illius uiolen-tum introitum auerrabantur,authorem cou fuaforemqjfepræbuitcrudelifsimo prefidi, uteadem horatrigintaquatuor uirgincs, Sc raatronçitem,uiriqjingenui publiéeflagel-lis cæderentur, amp;nbsp;in uinculaconijcerentur: inter quos uirginem quandam ftudiofam li ter3rum,amp;adhuc Plalrerium manibus reti-nentem,publicè flagcllari iufsit: creptus uir gini à carnificibus liber,ipfaautem poft fla-gra in carcerem reclufa eft. Irruens rurfus poft Pafchatis feptimanam, militari manu, uirginesin carcerem abripi,epifcopos à mili tibus uinftos duci,pupillorum uiduarumq; ædespopulari, noélu in Chriftianorû ædes irrui,Chriftianosqucextraiii,ædesqueipfas obfignari iufsit. In hebdomade deinde poft Pentccoften,cum ad orandu populus in cœ-miteriumconueniiret,ideoquodàcommu-nione Georgij in temple abhorreret, fcelcra tifsimusipfe, Sebaftianû copiarum ducem, dequodiximus,adarma amp;uim faciendam incitat.Qui non cundatus, militarem illico manum cogit, ac telis infeftis, gladijs,arcu-busq; irruptionem in cœtum orantem facit, uirgincs nudas ad ignem in media urbecx-citatû adducit, fidemq; abnegate iubet. Sed cum inuiras cas animaduerteret,faciès earn itacontudit, utaliquandiu cognofci, à fuis etiam,non potuerint.

Quadraginta deinde niros comprehenfos nouo fupplicio lacerauit. Virgis enim pal-meis, aculeos fuos adhuc habentibus, terga eorumitacæcidit, utalij fæpiusàmedicis, ob tenacius inhærentes aculeos, fruftra cura ti fint:alij curationem non ferentes,interie-rint.Cæteros ueró omnes,quocquoccópre-hendit, in magnam Oafin relegauir. Corpo-

clufa cuftodibus.nequis mortuorülocum

Socrat. libro fecundo, cap. uigefimoodauo

Theodoretus libro fecundo, capite decimo-quarto.

IntereaArianijImperatorifequaci amp;flexi biliad quodcunq;ipfi uellent, perfuadenc, ut Synodum cogat Mediolani : in quam O-fo dentales conueniunt,amp; de extrema in Ath» nafium fententia, quaneunquamadEccle-fiam fuam patere ei polfet aditus, deliberate indicuunt. Dionyfius ueró Albæ metropolis Italiæ,amp; Eufebius Vcrcelléfis epifcopus, Rhodanus amp;nbsp;Lucifer,cum Occidentales re-liqui, quorum ad trecencos in earn Synoda conuenerant,fiue metu, fine fedudione, fine ignoranciauericonfenfilTcnç, dolum fubef-fe, nec tam Athanafij exitium quàm hdei to tfo dus euerfionem ftudipfe quasri fencientcs.

ex Synodo abeunr, amp;nbsp;ab Imperatore poftea exilio mulcantur.Socratcs libro fecundo, ca pite trigefimofexto: Sozomenus libro quar to, capite nono. Scribit amp;nbsp;Theodoretus libro lccüdo,capitedecimoquinto,poftulafle Imperatorem ab ea fynodo, ut Athanafio ex Eedefia profcripto,aliam fidei formula, qui turn ad earn Synodum côuenerant,expone-rent. Sed id tantum abeft ut fecerint, ut etia Imperatori præfenti infultarint, palam im- *° tes.-ob quam rem Eedefijs eiefti, amp;nbsp;in ultima orbis terrarum locarelegati funt;Libe-riusfcilicet epifcopus Romanus,Paulinus metropolitanus Galliarum, Lucifer metro-politanus Sardiniæ,Ofius Cordubenfis, Hilarius, alijq^, nullam aliam ob caufam, nifi quódafefta Arianorumalienidfent, amp;Gon tra Athanafiu fubfcriberenoluiffent. Quod itaeuenilfe anno Chrifti 360, Eufebius in Chronico indicat. lisq; Pancratium Roma-num presbyterum, amp;nbsp;Hilarium diaconum adnumerat. Sedlibet exemplum admirabi lis illius fermonis, qué cum Imperatore Liberins habuir,obiter bic inferere.

^coNSTANTivsimperator inquit: Nos, quód Chriftianus efles,dignum te iudicauf mus epifcopatu urbis noftræ. Et ideo accer-lïuimus,ut hortaremur te,nefari5 dementie impij Athanafij abnegate focietatem.Hoc e^ jo nim orbis terrarum eSprobauit, amp;decreto fynodialienü ab Ecclefiafticafocietatepro-nunciauit. liberivs epifcopusinquit:Im perator,Ecclefiafticaiudicia cum fummaiu îliciæ obferuatione fieri debent.Quare fi tuç damnandus Athanafius uideatur, fententia inillö ordine modoq;Ecclefiafticoferatur. Nam fieri nequit, ut condemnetur anobis, de quo indicium datum non fit. con. Imperator inquit : Totus orbis terrarû c5dem-nanit feelera illius, fed ipfe à primis tempori bus omnes dudit. 1.1 b. epifcopus inquit: Quotquot fubfcripfere,haud ipfi uiderant quæ fada dfent : fed gloriæ amp;nbsp;metus,amp; à te înfamiæ caufa. imperator: Quid eft glo ria,metus,infamia? LiB.Quicunqjgloriam Dei non diligentes,præferentesq^ illi mune ra tua, qué nunqua oculis afpexerant abfq-, iudicio códemnarunt. quod eft Chriftianis indignum. 1 m p. Atqui coram eft condem dem ab epifcopis omnibus totius orbis terrarum. L i B. Coram ille nunquam eft con-demnatus. Quotquot enim tunc conuene-rnnt,amp; eum damnauerunt,fecere hoc nulla ratione,cnm ille de iudicio recefsiffet. e v-s E B i v s eunuchus inquit: In Synodo certe Nicæna déclara turn eft, ilium à catholica fi-

to!

in Mareote,quos miferât, utaduerfus reum feripturas compararent: horum duo mortui funt,Thcogonius amp;nbsp;Theodor’ : reliqui tres adhuc uiuunt, nempe Mares, Valens, Vrfa-tins.Ab bis ipfis mifsis, huius rei caufa, Saf' dicç fuffragia colleda lunt :qui Synodo etia libellos obtulere,petentes ueniain, quód in Mareotapercalumniam feripturas fecu con feciflent in Athanafiu ;quos libellos etiam* num in manib.*habemu3. Vtris igitur adinn gamut perfuaderi nobis conuenic.dis'ne qui prius damnarunt,amp; poftea petierunt uenia: an his qui illos nunedamnarunt? Inquit EPicTETvs epifcopus:Imperator, nonfacit ifteuerbatecû,quôtantæfibicuræ fit fides, aut Ecclefiaftica indicia: fed nt apud fenato-res Romanos gloriari pofsit, oratione coelu fum à feefle Imperatorem. TumiMp. Li-berio:Quota,inquit,pars tn cs orbis terraru, qui folus fads cum homine federato, amp;nbsp;orbis terrarum'ac mundi totius pacem diflol-uis? LIB. Non diminuitur folitudine mea uerbum fidei.Namamp;olimTRES soLVMin-uenti fuere, qui edifto refifterent. e v s. eu-nnebns.‘Fadstn,inquit,Imperatorem no-ftrum Nabuchodonoforem? lib. Minime quidem:fedfictuabfq;ratione condemnas hominem,qui in iudieiü adduftus non fuit. At ego prius generalem orbis fubferiptione proponi uolo,qua confirmatur fides expofi-ta Nieçæ. Atq; ita reuocatis fratribus noftris lis ecclefiaftica,fuisq; epifcopis ad mare mit tédis quæq; eedefia funecerit. i m p.Quoru forma eft exprefta, retexi nequeut .Plurimu enim epifeoporû calculus ualeredebet. Tu es unus qui amicitiâ tueris fcelerati illius. LiB. Nunquamauditum,inquit, eft,abfen-tereopronunciafte de federe iudicem, tam quam priuato irritatum erga illum odio.

nem æquè ac me. Qin non contentus interi tu iunioris fratris mei, nunqua ceffauit bea-turn Conftantem impellere ad inimicitias noftras.fed nos fumma manfuetudine amp;nbsp;in* ftigatis etinftigati impetus tulimus.Nullus mihi tatus fucceffus cordi eft, neqj aduerfus Magnentium, neq; aduerfus Syluanu, atqj fcelcfti huius à rebus Ecdefiafticis amotio.

to? , DE PERSECVT. ET ftificationi uacare debet. Proinde fi tibi uide lur,iube,infuumquemq,locum, reftituie-piftopos:amp;fi fuerint congruentesuifi cum iHo qui tucturrede fententiæ fidem expofi-tani Nicææ,tum conuentu habito tradét de pacemundi:ne innocentem uirum oppreft fitÏeuidearis. imp. Vnum eftquodquærb tur. Voloenim tibigratum elTe confenfum cum ccclefijs,amp; Romam reuerti.quare con-fulepaci: amp;cùm fubfcripferisjedito Roma. LiB. Vale iam dixifratribus Romanis:potio res enim funt mihileges ecclefiafticç,quàm uitaRomædegéda. imp. Habesigiturfpa cium trium dicrum, quo délibérés, uclis'nc poft fubfcriptionem Romam reuerti,an ali-quem locum quo traducaris eligere. lib. Trium dierura,uel etiam menfium fpacium rationé no im mutât. Quare mittas me licet, quó libet. Imperator poft duos dies requi-litum Libcrium,amp; perfeuerantem in fenten tia,impcrauit rclegari Berceam, quæxftin Thracia.Liberio abeuti,mifit Imperator fo-lidosquingentos in fumptus. Liberius illi quiattulcrat: Abi,inquit,rcdde Imperatori: opus enim his eft,militibus ipfius.Similiter amp;nbsp;reginamifitcitotidem,quos amp;iplosre-

pusdicéretadexpeditiones. Si autem opus his Imperatori nofiierit, detjinquit, Auxeii tioamp;Epifl:eto,quibus opus eft.Cumq;abjo illis noluifletaccipere, detulit alios eiEufc-bius eunuchus.cui Liberius : Deuaftatis ec-clefijs,inquic,orbis terrarii, niinc mihi clce-mofynam offcrs,utc5dcmnato ? Quin tu a-bi, amp;nbsp;Chriftianus prins efficere. Theodore-tuslibro lecundojcapitcdecimofexto.

Sicigitur fynceris plerilqj fidei dodoribus et propugnatoribus pulfis,Ariani occafioné ftabiliendi dogmatis lui adepti fibi uifi, Im-munemindïcat,inqua ftatui pofsit detob lendis ex fidei Nicænæ formula uocibusEf-fentiæ amp;nbsp;Coeirencialitatis,quæ in fcriptura nufquamreperirentur.Cogituritaq;ab Im-peratore, ab Ariahis fafcinato, lynodus Ari-minum.Conucniunt có frequentes tam Oc cidentalesquàm Orientales. Vrgentcaufam fua Ariani ftrenuè: amp;nbsp;Occidenralibus, quorum ducenti eó uenerat, quiqj fimplices amp;nbsp;boniuidebantur,perfuadere et imponerecó nantur, minime ferendam clTe diftradioné corporis Ecclefiaftici, propter duas tantum uoculas. At illi fraude ,^utut erant fimpli-ces,animaduerfa,Arianos (quorfirum præ-cipuiibi fuerunt,ut Athanafius refert, Vrfa-tiusamp; Valens, femperad partes uincentiii déclinâtes,Eudoxius,Auxcntius»amp;Demo-philus ) hocurgentes abdicarunt. Imperato ti ueró luam fencentiam duabus epiftolisad TRANCLVILL. E CCL. t:o hunc modum fignificaruntcfenclatum qui-dem upguem àNkænçfideiformula diftef. luros. Theodoretus lib.fccundo, capiit ce-cimonono, amp;uigefimo ; Athanafius inep« la ad Affricanos.

Adferunttithælfterælmperatori, qui ijs* ïrriratus,amp;ab Arianis magis inflamatus,po teftatemeis facit, utplerolq; Occidentahu inuitos deducantNicæâThraciç.Qiiô cum efiet uentum, nouam fidei formula compo* nunt,ciq;alij perimpofturam, alij pererro-rem fubfcribunt.qui autem ijs accedere nole bant,in ultimas terras deportabantur.Theo doretuslibro eodem,cap.uigelimoprimo.

Fortè hoc tempore Leontius Antioche-nus epifcopus,qui et ipfe uarijs fraudibus et fimulationibus Ecdcliam ueram exercuit, morit.ur.Epifeopatum eins EudoxiusGer-maniciareliftainualït:ibiq;non occulte, ut Leontius,fedrabic manifefta, aduerfus de-fenforts Apoftolicorum dogmatûfæuijiica lamicatibus omnis generis,fi qui fibi contra dixiftent,exagitans.Eiusauremrabié amp;fce lera Bafilius Ancyranus,amp;Euftathius Seba ftiæ Armeniorum epifcopus,ad Impcratoré deferunt. Is,quód familiäres fibi ellentBafi kus amp;nbsp;Euftathius,admonitioni eorum obfe cutus, Antiochenis refcribit, Eudoxium in-uafifTe in epifcopatum, fe nee uolente, nee permittentc. Imperare itaq; fe, ut tube cum cijciant.Velle autem fe, ubiuifum fibi effet, dignas ab eo pœnas fumere. Theodoretus li bro eodem,cap.25. amp;nbsp;zó.

Atq;hæcquidem tum de Eudoxio Impè ratorcenluit:fupplicij ueró deeo nihil fum-pfit.Quin amp;inmalacaufa paulopóft uince-recum focio Acacio Cæfaricnh perniilit:ôc ingratiäipfius,utuidebatur, E'cubum Cy« zicenum,amp; Syluanum Conftantinopoliu-

Acacius ueró Hierofolymis CyrilIurn ex* pulir,commentus apud Imperatorem impu dentifsimam de eo fabulam:quód ueftem preciofam,quam Conftantinus ccclefiç Hie rofoîymitanæ dediffet, uendidiflec fcenico cuidam hiftrioni,quicaindutus inter fakan dum collapfus interijffet. Theodoretus lib. codem,cap.uigcfimofexto amp;nbsp;uigefimofepti mo. Ac uendita quidé ab eo luitTe preciola aliquot omaméta Ecclefiæ, i n magna fame, ut exeorü precio multitudini pauperipro-fpicerct.Sozomenus fcripfitlibro quarto,ca piteuigefimoquintOjquodilliin calumnia amp;nbsp;crimen uocarunt.

Acacianos porró,qubd ab Arianorum feii tentiaabduci fe non paterentur, paulo póli Synodus Seleuciana depofuit. At illi priori* bus, qua: in expellendis pi/s dodoribus, E-leuüo^Syluano amp;nbsp;CyriUo,aufi fuerant,jnul f to

toattociora perpetrate occipiunt. Conuc-niunt Conftantinopolim, eoq;adfeaccer-funtepifcopos numero quinquaginta. Ibi poft confirmationem feripturæ cuiufdam, quæ in Synodo Ariminéfi leda fuerat,dc ab-togandis uocibus Effentiæ amp;nbsp;Subftantiæ.e-pifeopos innumeros deponunt;Macedoniu quidem, eo quód ei Imperator propter caufas quas fupra expofuimus,iratus eifetiEleu fium ueró, quód Heraclium Tyrium quen-dam mcantatorem, Cyzici diaconum ordinaffet , nec ab eedefia poftca ^ cum eum talé effe c5periffet,feparaffet. Bafilium item An-cyranum,cui infinitaobijciebant crimina: primüm,quód Diogeni Alexadria Ancyram proficifcenti chartas abftuliffct, ac uerbera ab executione edidi Imperatorij auocaffet, amp;irtfua uoluntatépertraxiffet. Item quód Germany elerûaduerfus ipfum adrebellio-nem,ne cum eo communicarent,excitaffet: Valentiq; amp;nbsp;Vrfacio fcribens, eos apud epi-fcopos Aphricanos detuliffct : quód accufa-tus aliquando negaflet amp;nbsp;peieraffet, depre-licnfus ueró periuriü fophifticè eludere ten-taffet: amp;difsidy ac fcditionis caufam Illy-tijs,ltalis, Aphns amp;nbsp;Romanis præbuiffet.ad Jiæc,quôd ancillam quandam ftudio in uin-cula coniedam, falfa contra heram fuam te-ftificari coegiffet: ac uirum quendahi adulte rum amp;nbsp;impurum baptizaflet, eundemq; ad diaconatum euexiflet : quód ad facram men fam coniurationes feciffet, iplcq^ iuraffet: clericos.no alius aliu accufaret,ad iurandum induxiffer,ut hocartificio illc.quiaclero prç ffderet, conquerentium aceufationes fubter fugerec. Atq; hçc quidem Bafilio ab ipfis in-tennbantur.

Euftathij porrb deponed! liafce caufas habere prætexunt.primùm.quôd presbyter ab Eulalio pâtre fuo, Cæfariæ Capadociæ epi-fcopo,condemnatiis olim amp;excommunica tuscfFet:poftéaetiâà Synodo CæfareæPon ti reiedus,amp; ab Eufebio Conftantinopolita no epifcopo depofitus, ac propter difpenfa-tioncs quafdam iph concreditas condcmna tus eflet:præterca quod à fynodo Gangren-fi epifcopatudepofitus cfTetjtanquaquire-étè nec doccretj nec fentiret. Ad hæc.quod et in fynodo Antiochenain periurio deprehcn fus,amp; Melitincnfis fynodi décréta pcrucrte-re conatus effet.Deniqj, quod multis obno-xius criminibus, iudicemfe ipfum confti-tuiflet,atq; alios heterodoxos appellaffet.

Marin uero Chalcedoncnfem epifcopum.

nopoli turn fuit,deponuntquhd uitôseon-demnatos,cum Cyzichm ueniffent,illegiti-mè ordinaffet. Heortafiû uero Sardenfem„ quod fine confenfu epifeoporum Lydiæ Sa£ denfis epifeopus faftus effet. Dracontium Pergamenô, quod cùm epifeopus primùnr in Galatia fuiffet,utranq;ordinationem tail quam illegitimam foluiifet. Sophronium «juoque Pompeiopolitanum Paphlagoniac» earn ob caufam deponüt,quód Ecclefiae ob-lata defraudare,et pro lucio fuo habere cona tus effct;ac quod poft primam amp;nbsp;alteram wo cationem ægrèaccurrens, adaceufationeni refpondere ipfis noluiffet,fed ad indices ex-teros adpellaffct. Neonem Seleuciæ Ifau-næ epifcopum ideo, quód infua ecclefiaA-rianum Antiochenum epifcopum malo ftudio ordinaffet; amp;nbsp;quofdam facrarum fcriptu rarumaelegum Ecciefiafticarum ignaros,e£ qui poftea pecuniarum poffefsionem facer-dotio praetulerint, fcriptoqj teftati fint malle fepecuniolos amp;nbsp;bene num matos effe mi-niftros, quam pecunia uacuos agere epifco-pos. Elpidium Satalorum epifcopumob camcaufam, quódin tumultu Bafilio fefe iunxiffer,amp;cöfufionis dodor fuiffet; accon tra Melitinenfis fynodi décréta, Eufebium, uirum depofitum,presbytcrioreftituiffet;c£ padorum amp;iurifiurandi excomunicatum, ad minifterium amp;honorem Ecclefiafticum admififfet. Deniq5amp; Thcophilum Cafta-balenfis ecclefiae epifcopum abdicant,quód cum anteäabepifcopis PalæftinæEleuthe-ropolitanus epifeopus ordinaretur,iuramé'' to fefe obftrinxiffet, fe nullum alium epifeo patum fubiturum. Sozomenus libro quar-to,cap uigcfimoquarto:amp;Socrat.z cap.42.;

PoftillaEudoxius amp;nbsp;Acacius,fcriptuialc dam Arimini,cumadditaméto fuo, Nóeffe -fcilicet amplius in Deo fubftantia aut effe»-tiam nominandam, in omnem regioné mitlt; tunt,Impcratoris edidoinftrudi,cuiusfidu cia quotquot nó fubfcribebant.cxilijs mul-dari iufferunt. Secuta earn infolentiam ingens perturbatio eft per omnes cas region nes,amp; Ecclefiæ perfecutio incubuit, baud il li difsimilis quç fub ethnicis olim fuerat lm peratoribus. Sozomenus libro eodem, capi« teuigefimofexto. Nec ob aha caufam gra tifsimum Nicenæ fidei propugnatorem, eX Ecclefia eijci iufsit,nifi quód homoufiondo cebat, amp;nbsp;ad obferuationem decretorum Ni-een« fynodi exhortaretur. Sozomen* libro eodem, cap. uigefimoodauo.

Redijt hoc tem pore,lati tante adhuc Ath#

rtj . DE PERSE CVT. ÉT grauitef adffixit. Sozomenus libroeodem.

OE PERSECVTIONB BT TRANaVILLt-täteEcclcߣfub ïuUmo.

G Efferar Imperium Conftantiusperan-nos uigintiquinq;, cum nómultoante Imperij luifinem lulianus, qubd contra Barbaros féliciter pugnaffet,et uidor cuafif-fet,a militibus Imperator creatus effet. Ex quare in folicirudinem ScpericulumCon-ftantius incidit,adeb ut exitium fuum quafi præfagiens ipfe fibi,baptizari ab Euzoio cu-péret,8c ad bellum aduerfus lulianüaggrcf-lus, inter Capadodam Sc Ciliciam, apople-xia ( ut Socrates fcripfit libro fecundo,cap. quadragefimofexto)ex mcerore contrada, feu,utRomani deeo fcriptoresindicarunt, febri acerrima, SCperuigili ex dolore impa-tientia Sc indignatione contrada, in Mopfi uiculo(ut Hieronymus indicat in epitaphio Nepotiani ad Heliodorum) mortuus fit.Eo auté extlndojlmpcriu luliano facile cefsit.

Erat autem lulianus à pucritia ad pietaté inftitutus.Puer enim,informandus Eulcbio Nicomedienfi cpifcopo à parétibus, quem-admodü Lætus fcripfit, traditus fuerat. Sed cum Grammaticorum, Philofophorum amp;nbsp;Rhetorum fimul etiam difeiplinæ Semagi-fterio commilTus effet,apud cos plus impie-tare, quamapudEufebium picrateprofecit. Jo Ab illis enim, præcipuè uerb à Libanio rhe-tore, Sc Maximo philofopho (quem poftea Valentinianus, ut rcs magicasexercentem, interfici iufsit ) pictas eius expugnata, 8c inethnicam fuperftitioné transformata cft. Nam Sc philofophiam Sc religionem Maxi-mi iftius philofophi lulianus imitat’ eft. Et rede Eutropius dixir, Chriftianum cum lm peratorem,antequamad Imperiumperue-nilTetjpuratum tantü fuiiTe:cum qualis effet difsimulaffet primimijfed mox palam po-ftea præ fe tuliffct.

Idem fcribit, adolcfcentcm eum adhuc, Ie Öorem fuiffe iii ecclcfia Nicomedienfi. Ex quo amp;nbsp;alij Chriftianum eum fuiffecolligut, quoad ufque Imperator fadus fit- Sed addit tarnen Eutropius,eum munus illudlegen-dün Ecclefiafacros libros magis gefsifie fi-mulatione, nefe fcilicet Conftantius,de im-perandi magis libidine, quam ci Maximus philofophus inftillauerat,fufpedum habere poffetjquàm derefta, de Chriftiana religio-ne,fententia.

Qyod ipfum amp;nbsp;inde probari poteft, qubd dam poft leâionem facrorum librorü, nihi-lominus legitlibros philofophicos : ac pau-lopóft Athenas miffus, philofophos folos aüdiuitjfemperin animo fecum uerfanslm perium, amp;Imperatoris maieftatem. Qua co gitationcmoxper Helladatotamdifcurrit, 60

liâtes refponfareddentes deimperio fuocó-fuiens. Quibus adde, qubd amp;nbsp;magicis arti-bus, quas eum Maximus edocuerat, perpe-tub dedit’ fuit, casq; exercuit. quod poft in-teritum eius tandé deprehenfum cft,inuen-tain cemplo, quod per milites accurate , nc quisingrederetur, cuftodiriiufierat,muffere crinibus fufpenfa , amp;manus extendente, cuiusaluum in Perfas profeflurus aperue-ratjUt feu uidoriam feu belli quemcunq; e' uentuiniecorecius rimaretur, amp;afpiceret« Autor eft Eutropius in luliano.

Cæterùmquod adingenij dotes attinet, fcientia philofophiç amp;nbsp;Grçcarum literarum magna in co fuit. Nam in ftudijs earum tanta afsiduitatc ufus eft, ut fomnû defraudans fuum,nodes interdum totas illis daret-Fuit amp;nbsp;facundia egregia amp;nbsp;expedira præditus, quemadmodum deeo Aurelius Vidorfcri-pfit5amp;Eutropius,

Nee in cçteris quidem donislaudecaruit, fimilis exiftimatus Tito,bellorum fuccefsi-bus comparatus Traiano, dementia Antonino Piojmoderatione M. Aurelio Antonino, literarû fcientia magnis philofophis:pa tri» deniq; ore amp;nbsp;manu, utilleait,cófultor.

Gloriæ tarnen nimium cupidus fuit,arro gans etiam, amp;plusquamimperatorédccec audax:tcftibus Eutropio amp;nbsp;Vidorcijfdem.

Ait amp;nbsp;Gregorius Nazanzenus libro nono contra pagan-fc mores luliani Athenis.cum ibi uterqj eirct,propius infpexifie.ac nihil u-tilcineo deprehendifl'e,fedmulta quæ 1e-uifsimorum finthominum animaduertiffe: ueluticeruicem rigidam,humeros iadabi-les,oculos currentes Sc incoftantes,pcdesq; furioferefpicictes-Crudelitatis ueroinfignc notam earn dixit, qubd fratrem fuum Gallu amp;regno amp;uitapnuauerit.

Fadus igitur Imperator fub annum Domini trecentefimum fexagefimumquintü, cum Ecclefiæ ftatus mediocris effet,in Occi dente maxime propter Eufebiii amp;nbsp;Hilariü, ut Ruffinus fcripfit:in Oriéteuerb, frequen ti concilio congregati cenfores, de Ecclefiae tranquillitate confultarent:mitéfe ilicoac dementem præterfpem Chriftianisoften-dit,ratusfehacratlone paganifmü facilius gna crat,ne nó bonus uideretur, omnes cos qui à Conftantio ob religionem exilijs mul dati fucrant,reuocauit,profcriptis bona fua reddidit ; populo uerb denunciari manda-uit,nequem Chriftianorum læderent,aut contumeliaafhccrcnt.Hçcenim de co Sozo menus prodiditlib.5, cap.4. Sc quinto: SC Thcodoretuslib.tertio,capite quarto.

Sed ut eft uirtutis Sc pietatis fimulatio diuturnadifficilis, paulo pbft aperte déclara bat, quam efietàreffgione Chriftianorum f a alisnusi

iff DB PERSECVT. Et raton munera benigne exhibenti*. Quod ta-mé inuentu Chriftianifmo profuit,paganiß mo fuo obfuit. Hiftoria ea narrat Eutropi’, Theodoretiis lib. tertio, cap. decimofexto:ec SozomenusH.quinto,cap.decimofeptimo.

Omninoenim àtormentis amp;atrociorib. coadionibus abftinendum putauit, quód fupplicijs amp;nbsp;tormentis Chriftianorum res ante fe magis fuiflent amplificatæ, ipfiq; glo riofiores fadi; quod exDiocIetiani extrema perfccutionedidicerat. Socrates lib. tertio, cap.decimorertio : Theodoretuslib. tertio, cap. odauo.tametfi non perpetub ab ea cru-deJirarefeabftinuerit, ut in fequentibus o-ftendetur.

In Palæftina igitur, Antiochiæ, apud Cæ' farcam,amp; in reiiquis Orientis partibus,pro' ceffum perfecutio ad hunc modum habuit. Legeprimum, quemadmodum diximus,ca uit,ne pueri Chriftianorum literis ac Græco rum difciplinis inftituerentur, ne fi linguas (inquiens) acuerint, gentilium dialedicis répugnent. Sed huic fcelefto conatui fe op* pofuerunt Apolinaris amp;nbsp;Gregorius, qui ad imitationem Ethnicorum res amp;diâauere-ris ac noui Teftamenti, uerfibus omnis generis complexi,Scholis infinuabat,pucrisq; proponi iuflerut.Narrant Socrates libro tertio, cap.decimofexto:Sozomenus lib. quin^ to,cap.decimooftauo:Orofiusiib. feptimo, amp;Eutropiuslib.undccimo.

Proxima deinde in Chriftianos Impera-toris lex fuit,ne militiam gcrcrent, ncc pro-curationes illis pecuniarum comitterentur: illudfubindefuperbè exprobrans, quód lex etiam ipforum gladio cos uti uetuiflet. Ruf-finus lib.primo, cap.trigefimofccundo ; So« crates lib. tertio,cap- decimotertio: Sozomc nus lib.quinto,cap.decimoquinto.

Tres igitur precipui nominis in curia fua. militantes, Valentinianus fcilicet Tribunus plcbis, Valens amp;nbsp;Iouinianus,ad facrificandu coafti, militarem dignitatem ultro depofuc runt, potius quam impiælmpcratoris uo-luntati fatisfaccrent,amp; in profefsioné Chri-ftianam tam federate delinqucrent. Fortè aliquando lulianuscum ccetuamp;pompa ad fanumFortunæ progreditur, inquoutro-bique ad ianuas ftabant æditui, introeuntes pro moreaqualuftrali afpergétes, quod pur gationem dicebant. Præibat in ea pompa Imperator! Valentinianus,qui póft Imperator fadus cft:cuius chlamydi cum uix gutta aedituus afperfiflet, pugnü illi inflixit, pol-lutü fe ab illo,n5 purgatu memorans. Quod indigné lulianus ferés,in Armenia eum rele gari raoximperauit:alio tarnen,quam quód religionis Imperatoris fui contemptor eflet, nominc.Theodoretus libro tertio, cap. deci mofexto.Sozemenus libro fexto,C3p.fcxto. lt;

T-R À tij QVI L L? E C C L.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il3

Pofthæc exaaionibus amp;nbsp;mulâîs pecunia rijs perfccutionemauxit, occafionefumpta ab expeditionibus, quas in Orientis partes, óe contra Perfas ducere deereuerat. Lege igi tur propofita, facriheare nolentibus mulää impoluit:duras admodum exercens exaflio nes,quibus breui fpacio ingentem pecunia-rum aceruü cumulauit. Socrates lib. tertio, cap.tertio. Nadiq; hanc occafioné prouin-gt; darum præfides, ipfi etiam emolumenti fui caufa, longè grauioribüs exaftionibus Chri ftianos, quam ab Imperatore mandatû illis eftet, exhauriebatmec à capitalibus quidem fupplicijsinterdûfibitemperantes. Atue-ró, erft de iniurijs amp;iniuftapr«fcdorum ui querelæad Impcratorem perferebantur, fuc dis cas tarnen auribus præterÿt,contumeliâ amp;nbsp;fannis accufatoribusinfuperilludens: Va ftrum,inquir,eft ferre, cum adfligimini.hóC gt;nbsp;enim Dei ueftri præceptum cft.Socrat.libro tertio, cap. decimoquarto.

Sic Cæfarienfiû facultates omnes,amp; peca nias aliarum etiam uicinarum eedeharum torturis inquiri,et in medi û conferri coegit: quibus confeftim trecentas. auri libras in æ-rarium publicum confifcauit. Clericis præ-tereaomnem immunitatem,honores,amp;an» nonam à Conftantino iplis deputatam ade-mic ,legesq; pro illis latasè medio tulic. Quodq; ad uirgines amp;nbsp;uiduas attinct, exigi amp;nbsp;ab illis iufsit,quæ antea ab çrario publico acceperant. Quin amp;nbsp;in catalogû militû cle-ricos conferibi iufsit. Multitudincm uero Chriftianorum omnemdeferibi curauit,amp; tributum ab illis exigi præcepit. Ac quo fe magis Chriftianæreligionishoftcm déclara ret,Ecclcfias Chriftianorum deftruxit,aufe-rens exillis quicquid pecuniarum ôcfacro-rum uaforum inueniflet.Id enim Antiochiç defignauit, ubiperauunculûfuum lulianû plurimaamp; preciofifsima anathemata abri-puit,amp; in thefauros luos referri iufsit:ubi e» tiam ex omnibus oratorios Clericis fugatis, Theodoritum presbyterum lulianùs auun-culus, quafi qui facrorû uâforû cuftos eflet, comprehendit,flagris cæcidit,ac gladio tandem interfecit. Poftquam uerô facra uafa diripuit,proieais illisin terrara,Chriftum fubfannansac blafphcmans,fuper ilia coule dit lmperatori uerô ad cas rapinas et propha nationes(utThcodoretusfcripfitlib.tertio, cap.duodecimo ) præter lulianû, fubferuic-runt etiam Félix Quæftor Imperialis thelau ri,amp; Elpidius procurator ; quorum uterqu e in gratiam Imperatoris àreligione Chriftia-na defecerant. Atq; hæc quidem in remplis Chriftianorum defignata funt.

Terapla uerô paganorum fub Conftan-tini amp;nbsp;Conftanti) impetio diruta,ab illis qui eademoliti fuerant reftrucre,autæfti-f 3 ma-

ftituebantUr, deftrüxiffet, amp;nbsp;ftupra legibus prohibuiffet. Dorofcoli in Thracia, Æmilianum in certamine uidorem, Capito linus praefes Thraciæ rogo impoficum con-cremauit. Apud Arcthnfios uero, Marcus fenex Conftätino Imperantcidoloru quod-dam tempi um cuerterat.ob id Arethufij,ani maduerfa Inliani uoluntate,eum comprç-hendunt.nudantjpulfant, totumq; uerberi-bus lacérant: mox in cloacas fœtidas abij-ciunc,atq; inderetradum, pueris ftylisconi pungendum proponunt:poftremó in corbe collatum, iufeuloq; amp;nbsp;melleinundum fu-fpendnnt lub dio in grauifsimo æftu, uefpis amp;apibusarrodendum, Theodoretus lib.j, capite feptimo.

Apud Daphnen, ubi facrificare lulianus confiieuicjimpius quidam facerdos filium à leneraærateclanculum adpietarem forma« turn, quódaufugifiet Antiochiam ad magi-ftram iuam,quç eum apud Mcletium epileo pum occultauerat,comprehendit,ac uerbe-ribus primùm plurimis multat: mox etiam iierua candentia manibus,pedibusq; ac dor-fo inflixit : tandemque conclufum in cu« biculum obferatum rcliquit,amp;abijt.puer uero diuina ope miraculofe liberatus cft. Theodoretus libro eodem, capite decimo-adijciamus, lulianus fontes omnes qui-bus in ipfa Daphne, amp;nbsp;contigua Antiochia homines utebantur, facris fuis abominan-dis inquinauinne non abominatio cüm illis communicaretur,qui aquis eorum fontium utereotur. Quinamp;cb impietatis procef-fic, ut quæ efui effent, amp;nbsp;in maccllo uendc-rentur omnia, panes fcilicet,carnes, frudus, olera,ac ff quid amplius quotidiana uiäus ratio exigit, luftratione pollucrct. Quod Chriftiani magno quidem cum dolore fpe-datunt,amp;ut facinusinfinitis modisimpiü amp;nefandum execrati funt. uti tarnen poilu tisiiüs rebus non dubitabant, quia Paulus edere iufsiff etabfq; difcrimine propter con-feientiam, quiequid in macello uenale effet. Duo tarnen excellentes milites, Imperato-ris fatellires, Chriftiani, luuentius amp;nbsp;Maxb mianuSjquodamin conuiuio, uchemétius aliquanto facinus illud nefarium deplora-uerant, detorquentesin Imperatorem hæc

portunitatêm nafti reprehendendi impiiim Imperatoris faüum,ingenti cüm animo di-xerunt:Nos in uera,Imperator, pierarc edu-cati, legibus optimis à Conftantino lauda-tifsimo,eiusquc filijs nobilifsimis, laris fer-uientes, de abominationibus tuis, amp;nbsp;fune-ftis lacris,quibus omnia replcri,cibosque amp;nbsp;potus pollui afpeximus, quefti fümus, ac deplorauimus : amp;nbsp;nunc apud tecum dolore 10 querimur,utquos aliud intototuo Impe rio nihil æquè offendit. Ob has noces ad durifsima amp;nbsp;intolerabilia fupplicia abre-pti, morté muldati funt,hoc homine, quod pétulantes amp;nbsp;concumeliofi in Imperatorem fuiffent. Eiufmodi autem criminis fa-tyrurn nomen amp;nbsp;honores illis inuideret. Récitât Theodoretus libro tertio, capite de» cirnoquirtro,

»o Nec Alexandriaquidem perfecutionis hu ius expers fuitiut Sozomenus teftatur libro quinto, cap.decimo. Libeturtum commet morare exemplfi,dc ijs quæ in ea urbe Chriftiani in tumultu quodam àgentilibus paf-fi fint,initio Imperij luliani. Locus ibi quidam fuerat defertus ac ncgleélus, amp;fordib. plenus,in quo gentiles olim Mythræ facra peregerant, amp;nbsp;homines madauerant. Eüm locum Conftantius, tanquam iain antea ua-propter nimiam profunditaté, repletam era nijs hominu, amp;nbsp;recens amp;iamdudumintcr-fedoru in magicis Mythræ facrificijs. Chri ftiani turn ftudiofe hoc agences,ut omnium rifui amp;nbsp;ludibrio impia gentilium myfferia exponerét, crania reperta palam oftentabat, non fine illufionib. amp;execrationibus. Quo fpedaculo cómoti Ethnici qui Alexandrias erant, furore ingenti in Chriftianos impe-tum facifit, atq; ex illis multos quouis mor tis genere interficiunt: alios gladio,aliosfu' ftibus, alios lapidibus enecat, alios funibus ftrangulant,nónulios crucifigunt, plurimos uerb uulncrant. Et in hoc tumultü, utfit, ne à familiarifsimis quidem fibi tempérant: fed amicus amicum,frater trarrem,amp;parentes liberos percutiut, amp;nbsp;in mutuam cædem corruunt. Georgius uero ex eedefia protra-dus, camclo alligacur,ac cumeo à gentili-bus comburitur. Socrates libro tertio, capi-tcfecundo.

Chriftianos porrb alicubi tanquam uidi-mas fuper aras aecenfas,præcipitatos fuiffe, Nicephorus rctulit libro decimo, capite de»* cimotertio.

Nee fuit fine crudelitate hoc ipfum.

n^ DE P E R S E C V T. E T Rclpondent.uidilTefe eumnonlongè eun-tem. Omni igitur celeritate duxcófeólatus, fruftraföftinauit. Athanafius ueró Alexandrian! redijt, ibiq0atens quoadperfecutio ' ceffaretjferuatus eft.Ruffinus ïibro i,cap. uigefimotertio,amp; uigefimoquarto.

Rede Ambrofiusait, lulianum, perfecu-non potuifle. Eum enim omnino finem ha-buit, ut nee ad luliani fententiam , quod in Chriftianos eaJlidisartificijs inftituerat, quiequam cefleritjiiec Chriftianis obfuerit: offerentibus lubinde fe qui Imperatori feu blandienti,feu,ut fuperbifsime folebat,illu-denti,amp;; Chriftum alias Mariæ, alias fabri h-lium uocitanti, confidenter reftiterut. An-tiochiæ Libanius fophifta impius ludum li terarium,quem turn magifter eximiè erudv tus amp;nbsp;Chriftianus gubernabat,ingreditur, nationc;Elle cum, quem per ludibrium ta-briipfi uocant filium,totius huius rerum u-niiierfitacisconditorê, quifandapilam nunc pararer.Nec multo póft,fama de intcritu fu-fiofilmperatoris uenit, occifumeumapud Perfas,amp;in fandapila adferri. Theodorctus ïibro quarto,cap.uigefimotertio.

Erat in eadem urbe amp;nbsp;Publia nobilifsima fœmina,cœtus uirginû,quæ caftitatem pro-fitebantur, magiftra. Afsiduus is coetus crat jnlaudando ac celebrando Deo. Quotics igi sur promote Imperator præteriret, altiori Cemperuoce canereiufsit, quæcanere alias confueuilTentzideo tantum,ut rifui ei cœtui furias fuas effe. Imperator inteUigerct. Acci nebant autem potifsimum ea, quibus infir-mitas fimulachrotum inpfaimisincefsitur: siMvLACHRA gentium,argentuamp;aurum, 40 opera manuum hominum. Similes illis fiant qui faciunt ea,amp;: omnes ijs confidentes. Au dire hoc fommocum dolore Iulianus coge-Latur.Igitur cœtui illi imperabat, ne quid fe prætercunteprorfus accincrent. Sed Publia nihilifaciens impijlmperatoris mandatum, «horum inftituit, ut audacius deinceps, fi quando præteriret,canerent: ac nominatim prioribus cantionibus adiungerent pfalmu. pas impingi. Quam contumeliam illa fum-mum honorem fuum interprerata, dómuni redijt, amp;nbsp;ut antea cófueuerat, facras cantio-nes, quacinciusfurorem amp;impietatemc5-petcre uiderentur, cum eoetu fuo in cum fre cuenter cecinit. Theodorctus lib. quinto, cap.decimonono.

bylae martyris faâum fit à Chriftianis, nota eft,ac nos fuo fupralocorecitauimus. Cum enim apud.Daphnen Apollo, pro more ora-culapoftulatus, nonrefpondiiret, idq;fcfa--ccre propteruicinum Babylæ fepulchruaf-firmaflct:Iulianus Antiochia Chriftianos ue ni re, amp;nbsp;m ar ry ri s m o n u m c n t u m au ferre i u 1-fit. Conueniunt in Daphnen illi frequent! numero, amp;3rcam cadauerisBabylælæti tol lunt, Scinterdeferendumalta uocecanunt, lulianoinfulrantes: confvnd a ntvr om-nes qui adorant fculptilia,et conhdunc in fi-mulachris fuis. Quarc tanta quidem ibi table Imperator correptus eft, ut Chriftianos cos omnes.comprefiendi, in euftodias conij ci, amp;tormcntisac fupplicijs affici iulTerit. Tortusautem, præter Theodorum , nemo turn eft : ideo quöd Saluftius præfedus, cui

nuslib.primojcap.trigefimoquinro.

Poftremó et id perfecutionem effccilTe So cratestradic,utomnibustum ueri, turn falfi Chtiftianifadi fintmanifefti. Qui etiam,in-quit,reftaanimifentencia Chriftiani erant, animo prompto amp;nbsp;alacri uitam ponebant, omniapotius fettequam Chriftum negara parathinter quos louinianus, Valentinianus amp;nbsp;Valens fuêrc. Rcliquiueró, qui non exanimo Chriftiani erant,fedpecunias ucre fclicitati præferebant, fponte lacrificabant.'è quibus Ecebolius Conftantinopolitanus fo phifta, qui foro uti, amp;nbsp;talis elle plerunque, quales Impcratorcs circnt,folebat. Ante luliani enim imperium, Chriftianum efte fe na heméter fimulauerat: fubluliano ueró, gen' tilifmum præ fe manifeftè tulit. Sperates li-bro tertio, cap.dccimotertio.

DE TRANaVlLMTATB EC-clcfi£ fub ïouiniuno.

IMperauit lulianus (ut Lætusait, amp;nbsp;iri Chronicofuo Eufebius) annum unum, ÖC menfes feptem. Perijt tandé in bello Per-fico,fiue ex idu, quemadmodum infrà dice-mus,incerto, fiue unlnere à Dæmone faâo, clamantibus communiter omnibus Antio-chiæ : Maxime fatue,ubi funt uaticinia tua? VicitDeus,amp;CHRiSTvs eius.Theodorctu9

fimo fcxagefimoquinto, homo literaru ftu-diofusjciuilis,natura admodumlibcralis,82 neqj imprudens neq; iners: qui Chriftianus conltans, ut diximus, lub luliano fuerat, amp;nbsp;militiam ac quamcunqj dignitatem amitte-re maluerat, quam contra religionem fuam Imperatori impia mandanti obtempéra-

Jmperium capefTere, amp;nbsp;uiolenter quidem à inilitibusadid traftus, refpondit:Nolle fe Chriftiahum, hominibus imperare qui gen tiles amp;nbsp;idololatrici effent. Nee prins quidé, quam cómuniuoce omnes pioclamaflent, fc Chriftianos fore,imperium fufeepit. Eu tropius lib.undecimo.’ Socrat.lib.tertio, ca-pite uigefimofecundo.

Digna deinde Imperatore amp;nbsp;h^c in eo uir-tus fuir, quód amans fuit confenfus amp;con-cordiæ in Ecclefia docentium. ProindeMa cedonianislibellum,deratione forfan fidei fuæ,aut accufatione (utuidetur)abijsdif-fentientium exhibétibus,aliudnihilrefpon dit,quam,contentionem fe deteftari,concur di ueró fententiacóiunftos diligereacuene-rari. Cum amp;alias fubinde dicerct: Eos fe cóplexurum amanter,^ præ reliquis hono-raturLt,qui autores uniédæ Ecclefiæ effent. Hue pertinet, quód Lucio presbyteroAle-xadrino,exillis qui à Georgio ordinatifue-rant, Athanafium deferenti amp;nbsp;aceufanti, nihil tribuir,nec in aliquo aflenfit:fed cum ih-terminatione mandauic,ut quiefccret. Narrat Sozomenuslibro fexto,C3p.quinto. In afientatores ueró lepidc illud dicebat: De-prehendi eos non Deumcolere, fedpurpu-ram:nec differre ab Euripo, fluftus luos hue atqjillue fubinde rapienti.

Exeoigitur,quódpier3ti, paci Ecclefiafti Cæ amp;nbsp;concordiae ftuduir3qu3m ei laudein fy nodus Antiochena, hoc tempore pro ftabi-lienda fide Nicena çolleda, tribuitapud So-zomenum lib. fexto,cap.quarto:uidcturEc clefia in tranquillirate amp;nbsp;refpiratione aliqua fuiflc, quantum quidem adperfecutionem externam atrinet.Interdocentes enim,amp; ec clcfijs præfidcntes,pax amp;nbsp;quies nulla fuit,a-quorum primi Macedoniani erant,qui libel lum de exigédis ab ecclefijs Anomianis lm» peratori obtulerunt. Refert Socrates lib.ter-tio,cap. 25.amp; Sozomenus lib.ójcap.^.

Ab externa tarnen uexatione Chriftiano-rum ceflatum eft:amp;ediélaquæ lulianus pu-blicauerat,gcntilibusadempta funt. Deinde epifcopos omnes qui à Conftantio in exi lium pu]fi,necàlulianoreuocati fuerat,re-rtituit.Socrat.lib.eodem,cap.uigefimoquar to. Et Valentinianum: quem lulianus hoe quidem prætextu quód milites ncgligcnter gubernafler,reautem uera ideoquód Chri-lUanus effet, exilio mulftauerat.Sozomenus lib fexto,cap.fexto:Theodoretus li.tertio,cap. decimofeXto. Qiff amp;libro quarto, cap. quarto,hoc louinianû in primis nomine laudat, quód lege édita iufferit ecclefijs reftitui frumétum,quod ijs de publico olim præftari iufTerat Conftantinus, lulianus uc-tóprohibuerat.

CAP. IIÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»*

DE PeRSSCVTIÓMB BT TRAN-^uiÜitate Ecclefiefub yalentimlt;(no or Valente,

SAlutaris maxime amp;nbsp;regno amp;nbsp;Ecclefi« Imperator louinianus fuiffet, nifitani breue ei imperandi fpacium cotigiffet. Paft odo enim menfes , quibus Imperator fuc-rat, cruditate ftomachi in logoitinere à Per-fis cotrada, amp;nbsp;fulfocatione prunarum quas fuccédi nimias iufTerat,extindus eft: ut Hi« ronymus in epitaphio Nepotiani, Aurelius locum Nicæc in Bithynia ab exercitu leâu# eff Valcntinianus Pannonius, anno Domini treccntefimofexagefimoodlauozuiringe' nio folerti præditus, animograuis,fortis, prudens, téperans, iuftus, ac uitijs infenfus, plis animaduertit : quemadmodum Eutro-piusamp;Lætus fcripferunt, acTheodoretus lib.4,. cap.quinto.

Quod ad pietatis laudem attinct,dedcrat eiusadmodum illuftrefpecimen fublulia-no, ut diftum eft: quód facri ficare iuffus, tri-bunatus potius, quem fub eo gefsit,honores amittcre,quàm facrificareidolis uoluit. Cuius animi pietatisc^; etiam frater eins initio Valens fuit: fed Ariano poftea contagio infeftus, pietatem pofthaberecœpit, amp;nbsp;fratri fadus éft difsimilimus, Socrat.libro qust

bo folùm,fed amp;nbsp;conuerfationcj quam bon» amp;nbsp;inculpatam effe neceflc fit, gubemaredc'

de conftituite,cui amp;nbsp;nos, penes quos imperium eft, capita noftra fyncerè fubmittamu*

pfi peccauerimus, tanquam falutaria nobis medicamenta, nóinuitiaccipiamus. Poftes cum communibus fuffragijs,in Auxentij locum Ambrofius ledus eflct;Gratias,inquir, tibi ago Domine Deus omnipotens, amp;nbsp;Sal-uator nofter,quia huic uiro ego quidé com-mifi corpora,tu auté animas. Ad Ambrofiu ueró conquerentem, permultu peccari à iu-dicibus,

jlj . . Ï^^ PERSECVT. ÉT dicibu8,dïxït;Fcftina fanare, quemadmodu in diuina lege præcipitur,deliil3 animarum noftrarum. Narrat Paulus Diaconus libro duodecimo: amp;Theodoretus libro quarto, capitefeptimo.

Facit hue, quodcum in Afia amp;nbsp;Phrygia dilTcnfiones fuper dogmatis effe intellexif-fet, ad eas tollendas fynodum in Illyrico coëgit:amp;epifcopis ibi cogregatis legem mi» fit, Valentis fani adhuc rum cenfenfu, Chri-ftianifsimam , qua manifeftè Valentiniani prædicaturpietas : quamobrem amp;hic commemorate uifum eft.

^Impcratorcs Maximi, Diui, Vidores, Augufti, Valentinianus amp;nbsp;Valens amp;nbsp;Gratia-nus, epifcopis dicecefeos Afianæ, Phrygiæ, Carophrygiæ,Pacatian.æ,in Domino fain-tern. Synodo ingenri coada in Illyrico, poftlongam quæftionem de falucari uerbo, demonltrarunt beatifsimi epilcopi, elfe Tri bitatem coelTentialem, parrem amp;nbsp;filium amp;nbsp;fpiritum Sanöum.Qpam prorfus fungen-tesdebitis muneribus col«t,cultu inquam

dicari mandauit: fie tarnen , ne qui dicant, tons moderantis terræ huic,non ferentes elt;« ius mandata, qui falutis noftrae curamge-rens.illa edixit. Vox enim eft Euangelij nos dicitis epifcopi, amp;nbsp;antiftites falutaris uerbi? Si ad hunc fc modum habet argumeri taprobationum ueftrarnm,tum nos mutuo amore compleélimini, amp;abuti Imperaroria dignitatc nollte:neue perfcquiminiueros miniftros Dci,qUorum precibus amp;bclla fe-danturin terra, amp;nbsp;auertutur incurfus tranf-fugaruangelorum. Qui omnes noxios dæ-rpones ftudent abigere precibus fuisjpubli-cafecundu leges munia fubirefciunt, poten tiæ Imperatori.s nó obloqnuntur, fed fince-rè amp;nbsp;magni Imperatoris ac Dei mandata cu-ftodiunt,amp; noftris legibus fubijciuntur. At uosinobedientes reperti eftis. Nos quidem ordine aprimo ad ultimum procefsimus tra Üationenoftra:ipfi ueróuolmetipfos abaiie naftis.Volumus tamé auobis puritatem re-letinteriinere tantü,amp;quiadcruciatus fefe confirmairetjconucrfusad Orientalen! pla-gam,aquam iufsitaffundi manibus fuis, amp;nbsp;lotis illis,Innocens fum,inquit, ego fangui-nis huius iufti:ita amp;nbsp;noftra potentia ubique edixit, ne quis perfequatur, ne'uc exagitet aut irritet operatores in agro Chrifti,ncu re-pellat procuratores Magni Regis, ne hodie quidem fub noftra potentia gloriariuidea-

T R A N Q.V I L L^ E C C L.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^0 ti teftamentfi ipfius quafi in languïne Zacha næ.Sed quotquot quidé fecêrc,cum hoedi rupti funt, amp;traditi mortis codemnationi, unà cum adiutore ipforum noxio dæmone^ dum-ueniat fupernus rex nofteri b s v s c h a t STvs. Theodoret.lib,4,cap.8.

Atq; hæcquidem de Valcntiniani piëta» tecitra inuidiam cogitariamp; commemorari pofl'unt.Valens uerbab ea fcntentiaamp;con-ftantia,quam fub luliano cum frarrein con» fefsione oftenderat, impcrio kdeepro defe-cit. Acpriinum quidem Arianus faillis eft. perfuafione uxoris fuæ,quæ Ariani dogma-tislaqucispriorirretita fuerat. Hucaccel» ferat,quódab Eudoxio Conftantinopolita-no epifcopo Ariano baptifatus fuerat, cuius religiönis zelo deinceps femper duci cxifti-matuseft-EudoSium enim,aiunr,iureiurart do eum in baptifmo deuinxiffe,ut defenfio-nem Arianidogmatis, amp;nbsp;diuerfum fentien-tiumperfecutionem ei fponderct, Tlieodo-retus libro quarto,cap. »2, amp;nbsp;decimotertio: Socrates Iib.quarto,cap.2'.

Poftca nee Arianus nec Chriftianus pro» pemodü elle uilus eft. Antiochiæ enim Me-letio cxpulfo commoratus ,licéciam omnibus dcditfuafacracelebrandi, gentibus fcili eet ac Iudæis,nec non omnibus hæreticic

pcrmifit:Iouisq;cultü,atq;Dionyfij,facraqi Cereris,iam non in occulto,tanquS fubpio , Imperatorc,cclebrabant,fed per medias pla-teas bacchantes,ubiq; cui-fitabanr, cum illis folum inimicumfeprinceps ofienderet,qui

pfit,perlit9ras,ut abeo inftituto defifterct; led ijs ille animo fuo indulgens, magiseti» contra reftè fentientes exafperatus cft. Bellum cnimirreconciabile contra cosmouit, amp;ab Arianis dilTentiétes acerbifsime trafta-uit,expulfis uno amp;codétéporeMeletio Aii

Fertur etiâ, quejd in flumine Oronte, quod Antiochia præterlabitur, multos fubmerfe-rit.Socrates libre quarto, cap. primo amp;nbsp;fc-cundo.Theodoretus libro quarto,cap deci-motercio, amp;nbsp;decimofexfo;Sozomenus libro fexto ,cap .feptimo amp;decimooftauo. Qui amp;nbsp;libro eodem,capite oftauo fcribir,Va lente atrocioraiftis omnibus fuilTedefigna-turum, nifi bellum cum Procopio tyranno io Conftantinopolitano interuenilfeciquooc-cupatus, impetum cótra Homoufianos ali-quantifpercohibuit,Socrates lib.4..cap.3.

Poft confeftum auté bellum illud, in quo uidofia potitus eft, turbas contra Chriftia-nos deintegro mouit:id unum efficerefata-gens,ut Ariana fieret omnis religio, Fortè interea Synodus cum Lampfacena exacerba uerat,quæ Arianos epifeopos depoluerat. Perfequiigitur Homoufianos non deftitit. Ac Conftantinopoli quidé omnes expulic, quotquot Eudoxio communicate noluifi fent.In quaperfecutione operamei egregia tumnauauit Eudoxius ipfe.Nec àfæuitia ceflatü quiequa tu eft, etiamfi perfccutores multç poençdiuinitusimmilTçarripuerint.

Erat turn Eleufius Macedonianus epifeo pus Cyzici,quern Imperator,ut in fide Aria riorum confentiret, coegic.ubiElcufius negate quidem primumfe Arianis accelTurfi; poftea uerb exilij minas amp;nbsp;bonorum publi-cationem audiens, perterrefadus amp;nbsp;confter natus, Ariano dogmati calculfiaddidit, Sed pœnitétiamox dudus, Cyzicumreuerfus, uim fibi illatam elTeconqueftus,atq-, utaliu fibi cpifcopum quærerent hortarus eft.

Propter rcuerenria tarnen, Bafilius amp;Gre gorius,quorü hic Nazianzi, oppido exiguo Cæfareæ uicino, illeuerb Cæfareæ epifco-pus fuic,exi!i)s non funtfubiedi.

Conftituerat quidem Valens Bafilifiex-pellete, fed pœna diuinitùs fubitb immilTa prohibitus eft.Node enim,pofteaquam có-filij id cepiflet, uxor pauoribus inufitatis correpta eft:amp; filius quem unicum habebat, ac regni fuccelToré fore fperauerat,in febrim periculofam incidit.Icaqj ultioné hanc efle diuina animaduertens,BafiIio moleftus efle deftitit. Ac refpirationem quandaredefen-tempore furorem fuum Imperator Valens contra Macedonianosconuerterat.

Irriratur tarnen Eudoxij furor hociplb, qiiódqui Euftachio eófenferant, cfireliquis HoInoufianæ fidei focijs, in fynodum Thar fi, pro confirmandis Nicæni conuentus con ftitutionibus,cóuocarentur. Poft quæ, edi-ftum Valens de turbandis Homoufianoru ecclefijsadpraefeiftos perÆgyptii mifit:qui tiiagnoidftudioagunt, ut ex ccclefia fua A-

thanaßum cxpellant. Sed id populus ani-niaduertens,in tumukum amp;nbsp;fedicionécoir« Qiiarcfit, ut Athanafius ecclcfiæ fuæ cu(to9 maneac-nce ex co ulqj tempore ccclefia Alexandrina periciili quiequam fuftinuerit.

Namamp;redèlentientium multitude Aie xandriæfupeiior Arianis facile fuit. Sed illi in Syria,amp;uicinis gentibus,ac maxime An-tiochiæ, ecclefias oppreflerfit, cum frequen tiaamp;numero Homoufianos fuperarét. Ac-cefsit Valentis furor, qué in uniuerfo Orien te,quicunq; Nicænis adhærerent decretis, turn expert! funt, cûlacerationib. amp;cædib. fanäiexpofitielTent. Quod O roß’ faftueffe

Interea Conftantinopoli Eudoxius mort tur:cuiHomoufiani Euagriu furrogare co-nantur.id autemad Valentem Ariani defe-runr,ac efficiunf,ut manum eb militaré Imperator mittat,quæ eos, aquibus ordinatus Euagri’ fuerat,exilijs afficiat.Quo fic,ut Eu-ftathius Bizyam Thraciæ ciuitatem , Eua-grius ucró inalium quendamlocum exula-tum proficifci iubeatur. Atq; hinc Ariani fe rociores fadi, ecclefias adflixcrunt uerbera-tionibus, conuicijs, carceribus,pecuniarum muldis,ali;sq; exagitationibus nefandis.So crates libroeodem,cap.fexto,decimo,duo-dccimo,decimotertio,decimoquinto;Sozo-menus,lib.lt;ï,cap.ti.i3.i6.amp; zo.

Peruadit eaperfecutio ad ecclefias ufque Thracenfes, Dacicas 8cPannonias: ut Arn-brofius fcribit libro quinto, epiftola uigefi-malcptima, amp;nbsp;quinquagefimafeptima. In Gallijs uero Treuirenfium ecclefiam Maximus præfedusadfligit;attamen in Campa-nia,ali)sq; Italiæ locis,ob preccs piorü tran-quillitas manet.

Veniunt fejedi quidam Ecclefiaftici uiri 40 numero uxxxi Nicomedia, ac fupplicatio' num libellos deiniurijs et malis que perpef-fusamp;furens, Modefto præfedoclam man« dat, ut comprehenfosuiroseosmortemuk âet. Præfcâus muleitudinis feditionem me tuens,manifeftè quidem nó occidit eos : fed nauim parari curac, fimulans fe eos in exiliu deportaturum. id uerbfupplicijanimofcilli amp;fortitcr accipiunt. Sednautasinnauicit eendere. Quod amp;nbsp;ita fadum eft : ac fic cum naueardentemedijs in fluaib. hi uiriperic' runt.Sed non diu hoc fcelus pœnafua et uin diaa,ut poftea dicemus,caruit.Eulogius ait té amp;Protogenes in Thebaidarelegantur,u-bi multos conuertunt,amp; ecclefias fcholasqi inftaurant.

IntcreaNicomedia relida Imperator An-tiochiamuenit: ibiq;longius commoratus. cos qui Ariani effc noUét,perfequitur : nihil contd*

J^j DE PERSECVT. ET «o motus, quodiamabEccIefijs peromnes ferèOrientis ciuitates Homoufianosrepu-lerat. Plures hic enim multo quam pri’ per-didit,amp; narijs mortis generibus affecit : ple-rofq; ueró fluuijs mergendos tradidit.Soera tes libro eodem, cap. decimofexto,decimoa feptimo:Theodoretns Iib.quarto,cap. deci-moodauo,uigefimoquarto : amp;nbsp;Sozomenus libro fexto,cap.dccimoodauo.

Edeffam poftea, uifendiibi rellquias S, Thomæ apoftoli prætextu, Imperator fe re-ccpit.Vbidum cognofcit omncsabhærefi Ariana quam maxime alienos cfie,prçfeao, idea quodiniri/s non obditifTet, amp;nbsp;contra Arium fentiétes urbc expuliflet,alapam im-pingit.Prçfedus uel inuitus contumelia accepta, animo Imperatoris amp;nbsp;uoluntati obfe qui ftudet. Ac cedem quidem nullam patra-ri cóftituit: attamen ne quis fe martyrio of-ferat, clamedicit. Scdhocnec confilionec id commiriationcquicquam efficjt. Omnese-nimdie fequenti ad oratorium confluunt, mortem,fi ita necefsitas poftulalTet,ultró o-bituri. Fortè præfedo inrerea obuiam uenic mulierpaupercüla,filiolum manuducens, amp;nbsp;ad martyriti feftinans 4 Interrogata à præ-lïdc,quo nam fic properer ? refpondet, feeb abire,ubianimam turn fuam, tum infantis lui, inmartyriocum alijspofiturafit. Motus cxemplo eo præfeûus, Imperatoré adit) impium eifc facinus diditas, tantam multi-tudinem,tam breui, morti tradcre. Perfua-deriigiturfibi Imperator finit, utediduab' roget. Socrates lib.quarto, cap. dccimooda-uo:Theodoretuslibro quarto, cap.decimo-feptimo : Sozomenus lib. fexto, cap. dcci-moodauo.

Eodem tempore Valens noua correptus infania, dæmoné interrogat, quis poft cum Imperiópotiturus effet. Dçmon obliqué refpondet, amp;nbsp;literas Græcas oftentat, öeoa: Cgriificans j hoe foreinitium nominis eius quifibifucceffuruseffet.Itaoccidi Valens iu betomnes,quotquotin nominum fuorum initijshaberenteasliteras, Theodori nimi-

mirurri qui ad imperium poftea uenit,Theo duli:interq;eos Theodofiolus, uirnobilis Hifpanus.Cæteri noui periculi metu nomina fua mutant.Socrates libro eodem,cap.»9. J® Sozomenuslib.eodem,cap.trigefimoquin-to : Paul.Diaconus libro duodecimo : loan. ZonarasTomo tertio.

Pax tarnen diuturna Alexandrinis,uti di-ximus, concedebatur Athanafio uiuo: cui

jdcoq-,feditioncm timuit. Poft mortem au-tem eius,Petrum fuccefforem ftatim comprehend!,amp; in carcerem incindi infsit. Qute res eseceris metum ingentem ineufsit, adcó lt;^o

utamp;clerici omnesdifperfi tum fint. Noua jgitur,nec mediocris perfecutio Alexandri-nis oritur, quam Magnus Imperatoris the-faurariusexequitur: quemadmodum Soera tes oftenditlib.codem,cap.uigefimoprimo: Theodoretus libro eodem,capite uigefimo: Sozomenus libro eodem,capite decimono-no. Cuius magnitudinem amp;euentum om-nem Petrus Alexandrinus explicat in epi« ftola quadam prolixa, ex qua noshæc de-fcribimus. .

Gentis illius pr^tór erat PalladiuS, qui fe-dæ effet gentilis,quiq; fimulachrorum gratia periclitari, amp;nbsp;aduerfum Chriftum bellum exercere nunquam dubitaffet. Is igituc coadis memoratis copijs , tali in Ecclefiam impetu ferebatur, ac fi barbaros fubiugädog adoriretur. T une quidem deterrima accidê-re;quæ conatus exponere tantum,fubijcien te maximum mihi dolorem memoria, in-gentem lachrymarum uimprofudi. Quod lanèfieretdiutifsimè,nifi diuina cogitatio-nea merepreffaefuiffent. Namin Ecclefiam quæTheonæ uocatur, introgreffæ copiæ, pro uerbisgrauibus fimulachrorum laudes perfonabant, pro ledione facræ feripturas turpesplaufus manuum amp;fradas fœdè noces cdebant;contumelias ueró eas erga Chri ftiuirgines ufurpabant, quasamp; memorare lingua nófuftinetob turpitudincm:amp;qui-cunq;aüdicrat finon dcfiperetmodö,adue£ fusillas obturabîitaures fuas, optabatq; fe furdumpotius effe, quamaudire talemfce-ditatem. Atq; utinam uerbis tantum pecca-rent, ac nó reipfa uinecrent orationis obfcee nitatem. Ferri enim conuicia poffuntqua-liacunqueabijs,in quibuscognitio Chrifti amp;dodrinadiuina hianet. Sedifti,qui effent uafair«comparataadinteritum3curuatona 40 fo obfcœnos per nares lonos,darum amp;nbsp;qua-fi (ut ita dicam) de aquç fiftulis eiaculantes.

difeerpebantueftesfandarum CHRisTruir-ginum, quarum religiofa exercitatione fan-ditatisimago exprimerctur: atqueira,ficut natura tu}erat,nudas per urbem totam qua-fi triumphantesagebant, illudebantqjcum obfcœnitatc pro ai bitrio fuo: eranrq; omni-no crudelia et barbarica omnia.Quod fi quis mifericordia motus, dchortatione fua obfi-ftereandcret,uulnerat’ difcedebat.Verùm,ô rem calamitofam,multis illarû uis uitiumq; oblatum,multæ illarnm pulfatione fuftiuin cum capita tunderentur, exanimatæ funt: quarum neque fepulturæ corpora mandate concedebatur. Multa itaq; etiamnum, qui-ritantibus parentibus,corpora non compâ-rent. Sed quid ego parua percurro ,neq;in-gentia potins exequor.' Curimmororhis,ec fionfeftino adurgentiaf ad quorum narrt-tionem fatis feio admirationc perciti mane-g bicid

bitis diu exanimati nobifcum,ftupentes cogitations manfuetudinis Domini, qui non fundirns hanc uniuerfitatem côfccerit. Quç enim, ut feriptum eft, neq;faâa, necaudita funt in diebus patrû noftrorû, ea fuper altari ipl'o perpetraruntimpij. Tanquam enim in profeenio diflolutæ aâiones, pucrû uirilem fexumabneganté, Scaffedlantem muliebré, ftibio,ficutfcriptû cft,oculoslitum, amp;nbsp;fuco rubentem os, ueluti ipforûfimulachracon-fufauirili ac muliebri figura, impofuêrefuper fandum alrare,ubi Spiritus fanâi aduen tum expetimus : quiillic circulari compofi-foq-,motu hucamp;illuc manustorqueslàlta-rct.huic illi amp;nbsp;clarùm arridebanr,amp; nefaria» aeelamabant uoccs. Sed Schocratinonni-mim peruerfitatis opus,amp;: præterita bclla cionacoré turpé aducrluscH RisTVM. Nam prodiuinisucibis fœditatem, pro oratione grain obl'cœnitates,pro picrate impictatem, pro côtinencia fornicationem memorabat: docens commoda cfte uit® Gum alia, rum a-dulrerium,uenerem mafculam,ftirta,crapu-lam, potationes. Inter hæc, cum ego ab cc-defia difcefsilTem, ( quid enim faceréaliud.

gento ad feditioné multitudo, ubi pecuniae cupiditas, ubi gentilium copiæ, amp;nbsp;maximæ promifsiones ? ) tum igiturnofterlucceffor aduenit,epifcopatû utaliquâdignitaté mun danam auro mercatus,Lucius,atfeiftans im-probiratcmamp;geftaluporû.Non hunccon-ftitueratconuentus Orthodoxorû epifeopo rum,non uerorû clericorû fufffagia,nonpo puli poftulatio,quemadmoduEcclefiafticis iubetur fanâ:ionibus. Aderant auté illi (fim- 40 pliciter enimurbem ingredi nSpotuit9n5 aliqui epifeopi, non presbyteri, nô diaconi, nô populi multitudoinôdeduccbaturàcul toribus uitæ folitariç,cum hymnorn diuinç feripturæ cantu : fedcumillo Euzoiuscrat, qui pridé cum Ario diaconus in urbc noftra Alexandria,à fynodo fandr amp;nbsp;magna Nicæ-na exautoratus fuerat, amp;nbsp;nunc prçfularis eft peftis Antiochenorû. Hune comitabatur inómni femper impietate nobilis, nomine Magnus : qui imperante luliano, ecclefiam Bery riorum,quæ illuftris eft urbs Phœnicû, incenderat : fueratq; coaftus eandem dcfua

riæ Iouiano:neq;mukum abfuit,quin capi-tc triicaretur,nilï multorn intercelsionecle-

ftrum feruoré confiderare decet,qué amp;nbsp;oro

fæpenumero abdicatus Lucius,occupauit iuftifsimis fibidccaufis infenfarn urbemon enim hic modö,ut ille malcdicus in pfal-mis infipiens dicit,Non eft Deus ucre Ghri« ftus, fed amp;aâionib.ruis cùm perditus, tun» exitialis eft: cum gaudeat blafphcmijs, qua: in Seruatoré noftrum immittûtur ab i/s qy» negleftocrcatorc feruiûr creaturæ. Redèc-nim hoc à me dicitur,cum fceleftus props ita ut Græci, àrecétium numinû ueneratio-ne non abhorreat. Nam talcs laudationcs co ràm ci accinebanc : Fauftus aduétus tuus E-pifcope, qui filium negasrScrapis propitius teadduxifnominantes fimulachrum patriç fuæ. Nullum intcrceflerat momentû, fuprà lifsimus præror,cogit fuæcuræcommiflas multitudines,eomprelicntos q; presbytero» amp;nbsp;diaconos numero decern amp;nbsp;noucm, quorum aliqui excédèrent annum ætatisfuæ o-ftogefimû,quafi rcos flagitij alicuius,autlclt; gum Romanarum contrarij faciaoris, in pit biieum iudiciü abducit, ibiqj perpcllere a-ris:coafticmi enim femper relinquirurde-fenfîo,uoluntatis autem cft aceufatio.Proin de hac ob oculos confideratioric pofita, acte ditelibcnter, amp;abfquecunûationc fubferk bendum dogmati Ariano, quod nunc ifta ( nomine eumappellans) Lucius prædicat. Neque enim nos clam eft, fi parcatis Impera toribus,uos pecuniam,opcs,honorcs confe-cuturos: abnuétibus ueró,uincula,tormen-ta, quæftiones, flagra, carnificinas propofi-* tasmec^no pccunijs ac polTcfsionibus adem«

proditlonc pietatis, ficuti reuera eft,coni-pulG ad refpondendum, talibus uerbis uü funt, quib. uirtute amp;nbsp;forti animo, minas fi-mul ac fraudes illius proftrauerunt:Dcfi' ne de cætero, define huiufmodi nos terri-

deducitur.Iudice autem infuper etiam tene ra puerorum corpora torquéce, aliqui inter tormenta iacuêrc expertes excquiarû: cum banc ab illo fibi unam et extrema confolatio nem peterent parères,fratres,cognati,deni-queuniuerfaciuitas. O ' ueröfingularéin-humanitaté iudicis, uel potius damnatoris. Veritatispiigiles trahunturcûhûmicidis,amp; jllorum infcpultamanent corpora: ftrenui achlctæ proieclijcfea iacent feris ac uolucri-bus:qui patrü mifericordiatangerenturpro pterconfcientia,capitib.tanquaobfcelerata facinora obtruncati fiiêre-Quæ Romanalex, quæ Barbaroró fentetiapuniuit ob patres fu fceptum doloré? Quando uetcru ullus fimi-1e facinus dcfignauit?Iufsit olim Pharao ne-Cari mafculi fexus Hebræorû fœtus, hoc ex-prefferatmandatuconiudacum metu inui-dia.quanto autem his illahumaniora? quan ta in optionciniuriæ potior3,quàm in com-parationefceleris minus mala? quamuisfane inter fe fcelera infeparabilia Gnt. Superat fidem quæ memoramusinhumana,imma-nia,crudelia,barbara,immitia,acerba. Ipfi ta men Ariani furoris miniftri, inter hæc læta fefta agitabant. Tota autem ciuitateinlu-dum effufa(n5enim eratdomus,utin Exo dolegitur,in qua non effet mortuus )haud ampliusad fcelera cxercerentur. Voluntaté enim incitâtes ad détériora,ad cpifcopos uf-queprouinciæ uirus improbitatis fuæpro-tulêregt;ufi facellite iniuriaruni, comité largi-tionü,cui nomen Magno,ut fupra diximus: acillorum aliquos ad iudiciü adduxerunt:a' lios, quibus ipfis libuit modis,circumucnê-plum diaboli, patris feflæ ipforum,quærcn-tesq; quem déglutirent. Sed cum omnino il los conatus ergKeunftos fui fruftrarentur: turn undeejm Ægyptiacos epifcopos, uiros qui ab ineunte ufq; ætate exercédæ religio-nis gratia in defertislocis côfcnuilTcnt, quû quepietatem fidei inculpabilis prædicarét, amp;nbsp;educatilafte piorum dogmatü,uiâoria fç pe potiti in cogreffu daemonum, uirtute fua uenerabilcs aduerfario, in Arianâ fedam fa-pientifsimaorationefuilïentinuediieos igi tur,inftrudi ab ifti’ Magni crudelitatc, exu« leseiecerûtin urbern nomineDioeçfaream, cuius incolæ ludæi effent, trucidatores Do-mini.Et tarnen, ut Orcus,nS faturati morte fratrum,audent dementes ac furiofi ubique terrarum monumenta crudelitatis fuæ relin quere,affedates famam nobilitatis facinori-bus. Ecceenimrurfum clericos catholicæ

darnin folitariauïta Ipcdatis,qubd conffi-tuiffent non relinquere inteftata tragica illo rum fada Imperatorijs obftrepereauribus, cffecêre,ut Neoeæfariâ in Pontum mitteten tur:qui fortaffe, quç illorû locorû barbaries, uita etiâ funt fpoliati. Tales tempora ifta tragœdiastulêrc, digna quidé obliuioncac filentio:fcd narratione comprehenfas,ad op probrium eorum qui linguas fuas uibraruC contra unigenitum : qui morbo blafphemiç implicati, non modó configere Dominum huiusuniuerlïtatis conantur, fedetiamad' uerfumpios famulos illius exitialebellum

Ariani igiturpauci numero Alexandri-nis ecclefijs potiütur;nec multo poft ex Im-peratoris edido Homoufiani omnes tum A* iexandria, tum ex Ægypto pelluntur, cir-10 cumcurfitantibus per urbern Arianis hoftiu more, aliosque fugantibus, alios incarcéré euftodientibus, alios unguibus laceranti-bus,loris cædentibus,igni tradentibus,amp; nullodenique non fupplicij atrocisgencre afbeientibus.

Fiunt inde irruptiones in monafteria, quæiam inÆgypei defertis monachiinftp carcercscoi/ciuntur. Antefignani funt, dux homo nequifsimus amp;crudelifsimus. Infe-ftatur iheurfionibus Antonij monachi Celebris uniuerfa fodalitas. Macarij ueró duo, dari monachi,relegantur in infulamquaiv dam,quçabimpijs,qui nullum adhuc piëta tis magiftrum habuerant, incolebatur: ex qua,cü fama increbuiflet, multos in ea pet monachos exules ad fidem Chriftianacon-uerti, Lucius eos aliquantopóft renocauit. libroeodem,cap. uigefimofecundo : Theo-' doretus lib. codem,capite uigefimoprimo: Sozomenuslibro codem,capitc i{,,amp;2o.

Imperator ueró,utPaulus Diaconus an-notauit lib.duodccimojlegem tulit,qua mo nachorü multitndo perdcferta Ægypti ha-bicans,ad militiam cogi, reeufantes ueró pet tribunos amp;nbsp;milites fiiftibus cædiamp;interfi-eiiufsit. Interea ipfc Ægypto relida,Antio-chiam profedus eft:ibiq; cum perBarbaros, fuis fe finibus continétes,quietus effet, petit lantius amp;ferocius in Homoufianosfaeuijr. Intercefsit pro ijs Themiftius philofophus, dedicato libro, quo Imperatorem monuit, iniquum efle, dogmatum pa ruamdifferen-tiam tam moleftè ferre Imperatoré, qui inte rea fexcéta et amplius ferre poffer gentiliuni dogmata.Qua enim libertate tu Antiochiæ, gentiles fua fefta, ut Dialia, Bacchanalia amp;

14» nbsp;nbsp;_ DE PERSECVT. ET

Woderatior hoc quidem Icripto Valens fa-ftus eft,ita uc à piorum cæde abiHneret,mor tis ucro loco exilia i/s dccerncret.Socrates li broeodem,cap.32.

. Erat turn Antiochia, utdiximus, eieflus Meletius:cum ecclehæ cura in fe ultro tran-ftulerfit Flauianus amp;nbsp;Diodorus, qui fe quafi muros quofdâ Valentis perfecutioni oppo-nunt, amp;nbsp;fortiter amp;nbsp;fapienter gregé Domini pafcunt: Scab uno pulfi cum couentu fuo lo co,in aliu fe recipiunt. Addit fe ijs fociû A phraates,celcberrimus monachus:qui deaf-flilt;Sionib,tantis pioru fub Valentis tyranide certiorfad*,monafticauitareliquit:atqjut pallor,pios cofirmans circumijt. Erat tu ad-hue Antiochia ad Oronté Imperator,cui’ re-giain in ea parte,qua Orontes præterfluit,et ingens porticos duplici culmine cum mœ-nibus urbis cóiungitur, folitudineegreffus Aphraates,fortè præterit.Quem cum de por tieu profpiciés Imperator uidilTec celeri gra^ du, 8c fenem ac incuruum incedentem:per-contatus eft, quó iret ? ille fapienter ei ac co^ mode refpondit: Oratu eo pro Imperio tuo. Atid, Impcratorinquit,domi te facere opor tuit. Turn Aphraates:Reélè,inquit, dicis Im perator : amp;nbsp;facere quidem hoe quod mones debebam, amp;nbsp;hucufque facere non deftiti,do nee in pace effe Saluatoris oui bus licuit.Scd nunc ijs turbatis, amp;nbsp;in diferimen ingens ad-duftis,ne alupis diripiantur,ipfa me necefsi tasadigit,omncm ad carum falutemadfcfla re uiam.Dic enim,obfecro,mihi Imperator, quid me,fi uirgo eifern, intus in thalamo pa ternç domus uc euftos defidens,uiderem au tem domum exorto incendio abfumi, quid inquam me facere tumcóueniret? Inrus'ne defidentem negligere domus conflagratio-nem,amp;operiri ufquedum flammainualefcc ret:an potius thalamo deferto lurfum ac dc-orfum difcurrere,aquas adferrc,amp;flammam reftinguere ? Certè id fieri oportere,Imperator, alfirmabis. Idigiturnuncegoago .Ac quiatu ignemin domu noflram paternam eiaculatus es,cum alijs difcurro, cupidus re-ftinguendi illius. AdhæcImperatoriratus, amp;nbsp;cum interminatione obticuit. Sednon multo pôft,quç uis fuilfet orationis Aphraa-tæ, comperit miro exemplo, quod fuo loco infra commemorabimus. Attamen nee reprehenfione Aphraatæ, necmiraculodi-uinitus oftenfo, impietatem fuamlmpera-torabiecitrfed ad exemplum Pharaonis ob-duratus, rabiem fuam aduerfus pictatem e-xercere perrexit.Theodoretus lib.4.cap.2d.

At non perpetuó ab Imperatore impio diuina ultio abfuit.Irruunt enim paulopóR in Romanorü prouincias maxima frequen-tiaGotthi, quorumrex Athanaricus, ubi-cunque in Arianos incidilfet, in cos atroci-

R A N Q V I L L. E C C L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;142 terfæuijt,indigné ferens patnam fuam uio-Iarircligionem,8cfacrificiaabijs fieri portulans. Quod quiconque facere rccufalTent, igni traduntur. Declarant, ut amp;nbsp;hoe adda-mus, ibi tarnen córtantiam præclaram Aria-ni, uiri æquèae mulieres, quæ infantes pen dentes ab uberibus fecum deducenres ad ec clefiam confugiunt ,ac flammis fubijci fe amp;nbsp;concremari patiuntur. Alij ueró ne uerboni quidem refpondent ,amp; occiduntur. Socrates libro eodem,cap.33.Sozomenus libro d. cap.37.Orofius lib.7.

MoxBarbari,Romanas prouincias pro-piusinfertantcs,Thracia potiuntur.Quæoe cafiotranquilJiratispiorum fuit. Hisenim rebus Valens motos,ab eorum perfccutione dertitit : amp;nbsp;Antiochiare!icta,Conrtantino-polim petit, rationes ibi belli contra Got-thos uartatores initurus. Socrates libro eo-dem,cap.35.So2omenus lib,d.cap.37.

Primiim fuppetias afratrepetit. Qiiire-fpondet, impium uiderifacinus,auxilium ferre bellum gerenti aduerfus Deum, me-ritoque audaciam huiufmodi compefcen-damelTe. Hæc ut trirtia quidem Imperato-ri mifero accidebant, hollilcm tarnen cotra pietacéanimûnondû exuit: Cuius rei exem pluhicinferereopportunu nobis uifum ert.

Redit inter hæc ex Armenia,ubi trophæa fixerat,Terentius,duxclarus amp;nbsp;plus. lubec eum Valens pro rebus bene geftis donü pe-tere, quodcunq;uelit. Petitautemille,uc erat pius,non aurum,non agros,non præf»-Ûuram: fed ædem unam pro Homoufianis, pericula pro fide fua furtinentibus.Indigna-tus Valens,petitioniseiuslibellumdifeindi iubet, amp;TerenciumaIiapotius petere. Qui colledislibelliparticulis:Accepi,inquit, Im peratoratedonum,neq;aliud quiequamà te petiturus fum. Quid ueró ego fpeftarim, indicéehuius uniuerfitatis Index.

Intereaaduerfus Barbaros dneem Traia-num cum exercitu mifir : qui prælio cum il lis commilfo turpiteruiftus,redijt.Cui cum conuicia, uc molli amp;nbsp;timido,Valens faccret, libéré illerefpondic: Ac non fum ego uidns, inquit,fed tu uidoriam corrumpis Impera-tor,qui aduerfus Deûaeiem inrtruis, amp;for-tunam belli Barbaris concilias.Nam quia tu hello perfequeris cum, ad Barbaros tranfit, ijsq; uidoriam confère. An ce fugit,quos ab eedefijs repuleris, amp;nbsp;quibus illascommife-ris?Quæ ica fe habere, fimul alij duces Arin-thens ac Viftor affirmabant : petebantq;, ne reprehenfionibus cum ueritaee coniundis Imperaror fuccenferer.

Aiunt et Ifaacem,religiofum monachum, in uicina folitudine habitantem, aduental-fe:amp;Imperatoris equnm,cum nouifsimei-pfe adprælium cum Gotchis committen-g 3 dum

dum procefsi fret,apprehend! fle,acclar3 uo-ce prodamalTe: Quo uadis Imperator, aduer fum Deum pugnaturus,etDcum inimicum habens ? Qiii amp;nbsp;Barbaros contra tenuncin-citauit:quia multoru tulinguasad blafphe* miam contraipfum exacuifti, amp;abecc!cfijs repulifti laudatores dus. Define igiturtu,fi fap!s,pugnare: amp;nbsp;bellum Deus fopier. Red-gregibus paftores fuos,contingetq^ abfqj labore tibi uidoria.Sed fi his negledis ad pu gnam perrexeris, ipfate res docebit,quam ut durum contra ftimulum recalcitare. Ne-que enim ipfe reuertêrc,neq; exerdtum reti nebis. Ibi iratus Imperator:Etreuertar,in-quit,amp;reuerfus fuppliciûexigâ médacis ua ticinij tui.Theodoret’11.4.03.31.32.33 amp;34. litas eft, maxime per Aegypeum amp;nbsp;Alexan-driæ, amp;animum rcceperuncNicænæ fidei profeflbres.Sozomenus lib. fexto, cap. trige fimonono. Sed de magnitudine perfecutio* nis,qua Valens impius tam diu eedefiaadfli xit, hæc infummateftificanturepifcopi orthodox! , congregari poft Valentis exitium Cohftancinopoli : quæ amp;nbsp;nos adferibimus.

«[[Recens eft amp;ipfum perfecutionistempus, amp;memoriæ adhucobftrepentis, non folum ijs qui tulêrc, fed etiam quos illa propria elfe ob charitatë ducere oportcat. Nam heri, ut ira loquamur,ac nudius tertius, ali-qui uinculis exilij foluti,poft; mille afflidio-«esrediêread ecdefiasfuas:aliquorum in e* xilio mortuorum relate funt reliquie:aliqui etiam decurfo fpacio exilij, adhuc bullien-tem in furorem hæreticorum incidêre, gra-nioraq^pafsi domi quàm foris, lapidibus 0-bruti,ut beatus quondam Stephanus, oppe tiêre morte : aliqui uarijs lacerati modis, adhuc feruntftigmata CHRISTI, acuibicesin corporibus fuis.Pecuniæ ueró damna,amp; ci-nitatum muldas, turn fingulatim publica-tiones bonorum, infidias,contumelias, car-ceres nemo omnium enumerauerit. Cun-dæenimeertè afflidionesin nos accumula tæfunt, incomprehenfibiles numero, for-taffe meritos peccatorum noftrorum hanc pœnam, fortafte etiam quos benignus Deus excirare magnitudine malorum uellet. Deo quidem gratias agi mus, cum tantis inaffli-dionib. erudiuit lertios fuos, nosqj pro ma-gnitudine miferarionu luarum deduxit ad refrigerium.Theodorecus lib.5 cap.p.

DE PERSECVTIONB ET TRAN-quiüitdtc Eedeftsefub Grdtidno,Vdientinld-no lumorc^z^Theodofto.

IMperauerat Valentinianus annis unde-cim,amp; menfibus odo,iuxta Læcum : tre-decim ueró, amp;menfibus quinq;,fecundum Eufebij Chronicon:cumiracundau0ciscö-

fundensmorcuuseftjncaftro quodBergin num uocant. Socrates lib.4.cap.jj.

Valens ueróenm Valentiniano rcgnaue-ratannisdecem,amp; menfibus quinque, cum ad fatale illud contra Barbaros bellum,exci-tatum (ut Ambrofius ait libro fecundo de Fi de) ab ipfo Deo,in hoe,ut pœnas tandé per-fidia Ananoru daret,profeólu3,üicautius pu gnans,in acie uiftus penje.’ignéintra tugu-riü,in quod exaciecum militib. cofugerat, iniedo : quemadmodu Vidor,Lætus amp;nbsp;Eu tropi’ prodiderüt;amp; Theodoret’ IÎ.4. ca.i6gt;

Succedunt illis,anno Domini ( iuxta Eu* febium gt;nbsp;trecentefimo oftuagefimofecudo, filij Valentiniani,Gratianus natu maior, iu-nior uerö Valentinianus. Ac fuit quidem Gratianus homo literis non medioeriterin-ftitutus,adeó ut amp;nbsp;carmen facere, ornatè lo-qui, amp;nbsp;Rhetorum controuerfias explicate polfet. Cibideinde, uiniamp;libidinisuiftot fuit:pietatis deniq; paterna; ftudiofus fefta-tor,ecin multis egregius princeps,nifi quod ad gerendam Rempub. animu negligentiu» intendebat : ut de eo Vidor, P.Diaconus SC Egnacius rcculerunc.

Cumaucem Imperium Romanum labo-rare, ec Barbari inualefcere cœpifTentjOpusq; elfeGrarianus animaduerteret prudenreal« quo amp;feliccprincipc,Theodofium Imperil confortemadfumpfit, uirum ex nobili Hi-fpaniæ profapia ( ucueceri uerbo uramur) ortum,ac in rebus bellicis plurimum exerct tatum, obeamq;uirtutem eciamanceGra-tiani eledionem,Imperio dignum iudicacu: ut Socrates indicauitlibro quinto,cap.2.

Quod ad reliquasuero Theodofij lauden attinet, Imperator Chriftianus fuit,àproge-nitoribus fuis, (tefte Socrate eodem libro, cap. fexto ) propagator arq; defenfor Reipu-blicç eximius3animo dementi,mifericorde, amp;cómuni in omnes honeftos, fimplicium ingeniorum amator,eruditorum admirator, largus in omnes profufe,pacis amans,bello-rum negligens,pudoris amp;nbsp;continentiæ ftudiofus , literis mediocritertindus, amp;inhi-fed ica,ut de co merito quis dicerec:

Q«o quifij- eft maior^^ndgis eft pldcdbilis ir£.

Benignus præterea amp;nbsp;æquus in omnes fuit« etiam hofti parcens : qui onera à Republic« quæcunq; auertit. amp;nbsp;in cognatos fupra mo-dum pius fuit, adeó utamp; adfines etiampro fuis ac ex fefe genitis cêplefteretur : quern-admodum Vidor, P. Diaconus,Egnacius amp;nbsp;Sozomenusprodiderunt.

Sed pietatis excellentis, quæ in Theodo-

l^J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de PERSECVT, ET niultis maginsqj prælijsuicit, acèTlmcia pcpulitgt;anno Domini ( iuxta EuCebij Chro nicon) tiecentefimooduagefimo fecundo. Poftuidonam uerö,cum Conftacinopolim properaret, uenitTheiralonicam, ubi mor-bo fubito correprus,ab Acholio Theflaloni cenfiepilcopo baptizaripoftulauir. Epifco-pus accerfitus primùm eum intcrrogauic, quamfidemproficerctur? Relpondicimpc-ratorjeeaampledi amp;prohceri fidem,quam ecclefiæ in ïllyrico, Ariano dogmate nondu infedæjobferuarenc: ea nimirü quæab Apo ftolis iam olim tradita,amp; in Nic^na Synodo poflea cóhrmata effet.Ita igiturab epilcopo cupidilsimè baptizatus, amp;amorbolibera-tus eft.Socrateslib.quinto,C3p.l'exto.

Cumtertium iam annum cum blijs fuis Arcadio amp;nbsp;Honoiio imperaret, anno Domi nicrecentefimo nonagefimofexro, bellum contra Eugenium, qui Imperium fibi ut ty- 2 rannus rapuerat, mouere Theodofius coa-dusfuit. Inipfaigitur pugna, quæanceps admodum erac,amp;Theodofij magis quam Eugenij copiæ periclitari uidebantur,Impe rator, qui alias Temper plus orationi quam militum multitudini cóhdere folebat,in ter ram ipfe procubuit,amp; auxilium Dei implo' rauit:quodamp;accepit. Eugenium enim uicit tum,amp; peremir.Eufebius in Chronico:So= crates lib.quinto,cap.uigefimoquinto. nbsp;nbsp;nbsp;:

Ante hoc bellum autem,cum in feditione quadam orta Theffalonicæ,magiffratus aliquot faxis obrutos,amp;contumeliofe trada-tos comperiflct,iraingenti percitus,amp;: furo re qidus, feptem turn hominu milliaThef-falonicæ interfici permiferat. Id magno dolore Ambrofiiis Mcdiolanenfis epifcopus cognouerat ;Theodofium auté poftea cum Mediolanum ueniflet, templum folenniter ingredi uolentem prohibuit. Quod non æ.. grè Imperator tulit : fedpeccatum fuuma-gpd^èns, odo luxitmenffbus, quopœni-tjjitiæ curriculo completo,ad templum poftea cum lachrymis redijt. Domino fuppli-cans,non ftans,nec genu fledens, fed in tera ram pronumfe profternens ,acficcum Da-uide orans: Adhæfit pauimento anima mea: Viuifica me Domine , fecundum uerbum tuum. Surgens ueró manibus barham amp;nbsp;capillos euellit,frontem cæcîdic, amp;nbsp;paui-, mentum lachrymis luis confperfit. Ac ue-hiam tandem petens,receptus ab Ambrofio eft, populo proeo deprecante. Narrant Theodoretus libro quinto, cap.decimofe-pcimo,amp;decimoodauo : Sozomenuslibro Icptimo capite , uigefimoquarto : Paulus Diaconus libro decimotertio: Auguftinus libro quinto de ciuitateDei, capite uigefi-mo lento.

Coniundis igitur ftudijs Theodofius«

T R Ä N Q.y ILL. E C C L, 1(^4, ipfe amp;nbsp;Gratianus,feduló pro paecamp;tran-quillitateecclefijsreddendalaborarunt.Gra tianus quidem Valentis pacrui fui crudelita tem, quam in Chriftianos tam diu exercue-rat, palam damnauic: eosquc dodores amp;: epifcopos, qui ab eo in exiliapulfi eranr,re-uocauit, aclingulos Ecclefijs fuisreftituit. de qua re amp;nbsp;legem tulit ; ut Theodoretus te ftatur libro quinto, capite fecundo : amp;nbsp;Sozomenus libro feptimo , capite fecundo;: Ambrofius lib.quinto Epiftolarum, epifto-la uigefimafexta. ’

. Igitur Ariani ex Oratorijs pafsim profli-gati funt.ex qua re turbæ in ciuitatibus mul tæ cooricbantur.Sed ne fic quidam Homou fianis pace Integra frui licuit. Antiocheni e-nimeosqui Synodo Conftancinopolitanæ interfueranc,condemnab3nc : quemadmo-dum de his iniurijs Synodus Conftatinopo litanain epiftola fua queritur apud Theodo return lib.quinto,cap.nono .Quamuis, in-quit, uehementia maxime perfecutionum effe, amp;nbsp;nuncfcrö tandéreceptas ab h^reticis ecclefiasreficere uideamur, tarnenpermo-lefti nobis funt lupi, eiedi quidé caulis, fed in falribus diripientes gregem,dum contra-rios nobis conuentus celebrareaudenr,con citatoqj feditiofo uulgo nihil intentatu ad detrimentum Ecclefiarum relinquunt.

Accefsit hue, quod Ariana labe contamû nataluftina,lmper3torum Gratiani amp;:Va-lentiniani mater, etiam alteri filiorum, Va-lenciniano fcilicet,Arianifmum perfuaferat« Qui ut feneftram quam maxime patentem feeleratæ hærefi patefaceret, Ainbrofiû, fan-dumepifeopum , infententiam fuamper-trahere moliebatur . Sedfpe fua fraudatus, cum nihil minus quam Ambrofium feduce repofiet,centurijs nonnunquam grauisle-uisq;armatura eedefiam Mcdiolanicinxit, amp;exireiufsit. Adquod Ambrofius fortiter refpondif.Neefe fponte hoefadurum, nee proditurumlupis ouile fuum, nectemplu Dei blafphematoribus celTurum. Quod fi fc interficere propofitum haberet,intemplo fuo gladium in fe defigcret.Licere enim fibi. id,eamq; mortem fibi perquam gratifsima futuram.Theodoretus libro quinto, capite decimotertio.

Egit toto ftudio amp;Iuftinaid, utinexiliu Ambrofi’cijceretur:fedreftititpopuli mul-titudo. Qua re accenfa magis, conatus fuos lege promulgata cófirmare nititur. Accerfit ad fe Beneuolum legum fcriptorem, atq; ut legem confcribat,iubet.Sedrecufatille:crac enim catholicus . Mox blanditijs amp;hono-rum promifsionibus tentatus , detradu fibi ipfi cingulu ad pedes Imperatoris proijcit, fignificans fe neq; prçfentem,neq; amplioré honoré, pro impictatis mercede fibicupere;

g 4' Aho^

CENT. HII.

Alios igitur ad legis fcriptlonem folicitat, cuius hæc fuit fententia: Vt qui cum Arimi-néfi lynodo.ijsqj qui Côftanrinopoli poftea congregati fuerunt, lentircnt,intrépide con uenirent: fi qui ueio detredarent,amp; uel im-pedirent, uellegi repugnarent,fupplicium mortis fubirent. Q^iædum ingenti conatu Reginaagit, ecce propere nunciatur mors Gratiani,ab Andragatio Maximi duce occi-fi.Sozom.lib.feptimOjCap.decimotcrtio. ’

Narrat id fuum periculum Ambrofius in oratione inuediua in Auxentium,amp; epifto-la trigefimatertia ad Marcellinam fororem, ac quæ 8c quanta cum auditoribus fuis à Va lentiniano ab Auxentio occupato perpeffus fit.Cumuerbiuffus effet Ecclefiæuafa trade / re,hoc ferefponfi dedifle ibideretulit: Si de meis aliquid pofcerer,amp; uel auru uel argentum,uel funds,ac quicquid mei iuris eflet.li benter ofTerrem : fedtemplo Dei nihil mihi licet decerperc,nec tradereillud,quod cufto diendum,non tradendum acceperim.Dein-de amp;nbsp;Imperatoris meumeft faluti cófulere: cui id acciperetam non expedit,quam mihi tradere.Audiatigitur uocem liberi Sacerdo-tis,ficonfultum fibi elfeexpetit. Sedhoc refponfum quid fecutum fit,ibidem récitât: exilium fcilicet decretum, amp;nbsp;percufldres, à quibustamé diuino beneficioliberatus fit: gemitus item amp;nbsp;lachrymas alioru, cum qui 3° Écclefijs præeffentgt;iufsi eftent expelli, rcfi-ftentes uerö gladio feriri,aut profciibi.

Bafilicas ueró à Valentiniano poftulatas armata manu,quas tarnen defenderit-ac Dei benificioretinuerit, in epiHolaad Marcelli-nam oratione prolixa hoc modo récitât: Die Veneris quæ præceditDominicam palmarum, Anibrofius conuentus à comitibus confidoiianis,ut amp;nbsp;baßlicä traderct, amp;nbsp;pro-Curaretnequid populus turbaiu moueret: refpondit: Templum Dei tradi à facerdote nonpofle. Hocrelponfum epifcopifui populus lequenti die acclamatione fua com-probauitinecclefia: in quam etiâPræfedus uenitjuadens ut bafilica Portiana cedant.

Sequent! die,quæ eft Dominica palmarû, Ambrofio in ecclelia docenti nunciatur. canosmififlent,amp; uelafulpenderent,popu-li partem eo pergere,amp; Caftulum presbyte-rum Arianuinplateaoftenfum raptare.pro hoc Ambrofius in officio miffb orat, ncfan-guis eins profundatur:amp; mifsis presbytcris amp;diaconis ,iplum populi iniuriæeripit.

Condemnationes ilico grauifsimæ dccer-nuntur, prime in corpus omnemercatoru. Itaq; landis diebus heddomadis ultimæ, quibus folebant debitorum laxari uincula, ftridunrcatenç,imponunturcolloinnocen

CAP. III. i^f totum triduum. Refpondent aliqui,fe tantum,autduplS,fi petercntur,daturos,dum' modo feruarent fidem. Erant pleni carcere» negociatoribus.Palatinaofficiaprocuranti-businterdiciturprocelTusintemplS : amp;nbsp;additur hic prætextus, neinterfint feditioni. fimulq; honoratis triftifsima cominantur, nifi balilicam tradcrent.Comites amp;nbsp;tribuni inftant apud AmbrofiS ut bafilicæ traditio-nem maturcnt,dicentes, Imperatorcm iur« fuo uci,eo quod in poteftate eius effent omnia. His refpondct Ambrofius: Si à me p® terct Imperator,quod meum effet,id cft,fun dum meum,argentum mcum,ius huiufmo di meum me non refragaturum: quanquam omnia quae mea funt, effent paupcrum. ue* rùm ea quæ lunt dinina, Impcratoriae potc-ftati non efle fubiefta.Si patrimonium peti-tur,inuadite:fi corpus, occurram . Vultisin uincularapere,uultis in mortem, uoluntad eft mihi. Non ego me uallabo circumfufio-ne populorum,ncc altaria tenebo uitam ob-fecrans, fed pro altaribus gratius immola-bor.Horrebam quippe animo,cum armato# ad bafilicam Ecclefiçoccupandam miffosco gnolcerem:ne dum bafilicam uendicant, all qua ftrages fieret, quæ in perniciem totius uergcret ciuitatis. Orabam, ne tantæ urbis, uel totius Italie bufto fuperuiuercm. Dete-ftabar inuidiam fundendicruoris: offereba iugulum meS.Aderant Gotthitribuni,ado-riebar cos dicens : propterea uos profefsio Romana fufeepit, ut perturbationis public^ uos præbcatis miniftros? Qpo tranfibitis, fi hæc dclcta fucrint? Exigebatur à me,ut po-pulum compefeerem. rcfcrebam,in meo in re effe,ut non excitarem;Dei manu, ut miti garet. Poftremó,fi me incentorem putarent, iam in me uindicari oportere,uel abduci me in quas uellcnt terrarum folitudincs. His didis illi abierunt : ego in bafilica ueteri to-turn exegi diem .indedomum cubitum me reccpi,utfi quisabducere uellet, inueniret paracum.

Ante luccm,ubi pedem limine cxtuli,cif cumfufo militeoccupatur bafilica.Idq;ànii litibus Imperatori mandatumdicitur,utfi prodirc ucllet,habcret copiam:fe tame præ-fto futuros, fi uiderent cum cum catholicis coucnirc. Alioquin fe ad cum coetum, quern Ambrofius cogeret, tranfituros. Prodire de Arianis nullus audebat, quia nec quilquarn nulli etiam Gotthi: quibus ut olim plaurtro fedes crat, itanunc plaultrum Ecclcfia eft.

otnnescœtus uehit.

(4^ DE PERSEC VT. ET ctianl nouam: maioré uideri plebem quam omnes cum eflent liberi ; leüorê efflagicari. Quid plura ? Milites ipfi qui uidebantur oc-cupalTc bafilica, cognito quód præcepiiTem ut abilincreturàcômunionis confortio,ad conucntum huncnoftrum uenire cœperût. Quibus uifis,turbantur mulierum animi, proripit fe una. Ipfi tarnen milites fe ad ora-tionem ueniffe, non ad prælium,loqucban-tur. Clamauit aliquapopulus: quam moderate, quam conftanter, quam fideliter po-feebat, ut ad illam pergeremus bafilicam? In illa quoque bafilica fertur, quöd populus præfentiam flagitabat meam. Tune ego hunc adorfus iermonem lum; Audiftis n-Jij librum legi lob, qui folenni amp;nbsp;munere eJldecurlus, amp;nbsp;tempore. Sciuitamp;ufu hunc librum etiam diabolus inrimandum, quo uirtusomnisfuçtentationis ap-crituramp;pro ditur. Et ideo fe hodie motu mafore con-cufsit. Sed gratias Deo noftro, qui nosita firmauit fideatque patientia. Vnum lob mi-raturus afcenderam, omnes lob quos mi-rarcrinueni, amp;c. Quid enirnpraefentiusdi-cipotuitaChriftianis uiri3,quam id quod hodieinuobis Spiritus landuseftlocutus? Rogamus Augufte, non pugnamus: non ti-memus,fed rogamus.

Mandatur denique: Trade bafilicam. Refpondeo: Nee mihi fas eft tradere: nee tu bi accipere. Imperator,expedit. Domum pri uati nullo potes iure temerare, domum Dei exiftimas auferendam?

T R A N C^y I L I'- E C C t. 15’0

lt; Erat autem dies quo feie Dominus pro nobis tradidit, quo in Ecclefia pœnitentià relaxatur. Certatim hoc nunciare milites, irruentes in altaria,ofculis fignificare pacis infigne.

Seditio interea amp;nbsp;perfecutioin Chriftia-nos Alexandria orta eft, quód templû Bac« chi repurgare, fimulachra eijeere è myfterija gentiliumaliquando conati fuiffenc. Com-’° moti enim Pagani, armis in Chriftianos ir-ruunt,alios occidunt,alios uulneranc. Com prehenfos pertormenta facrificare cogunt. Nolentes aliös crucifigunt, aliorum crura frangunt, alios interimunt;nihil morantes Romanum Ægypti præfidem,amp; Eusgrium Alexandria præfedtum , præcipienies ut à feditione ea amp;nbsp;crudelitate eelTarent. Ar-mauit ibitumuulgifurorem Olympiusfo-phifta hac uoce, quód cceleftes ftatuis ineife 40 uirtutesdiceret.Sozomcnuslibro fepriino, cap.decimofeptimo.

Atq; hæc quidemorthodoxorum Fortuna inregionibus fuir Orientalibus ;cum interea Thcodofio in Occidente imperan-te , eeelefiæ , prafertim in Italia , quietæ amp;nbsp;tranquillæ eflent:quemadmodum Am-brofius in oratione funebride obituTheo-dofiij teftatur. nam nee Eunomianis petu-laiitia aliquid in eos exercere permifit, 30 fed ab aula fua omnes quotquot Euno^ mium obferuarent,profcripfit. Narrat Ni-cephorus libro duodecimo , capite uigefi-monenoi

BE PERSECVTIONS SVB ifdigerde Rege Perfarum.

THeodofio adhuc imperium obtinentèi Ifdigerdes Perfarumrex contraEccle-fiam bellum ciufmodi mouitoccahone. Audas quidam erat epiieopus, plurimis or-natus uirtucibus. Is zelo mocus diuino, wv-f^^Cficilli templum V'^ftæ ieupîhmmintè uocanr) iubucrter.’»c. Eloc cum ex Magis rex cognouilTct,ad fe Audam uocauit:ac dementer prins obiurgatum , inftaurare Py-reumiubcc. Quod cum fe fadurum Audas negaret,uniuerfas fe rex deftrudurum in-terminatur Chriftianorum ecclefias: quod amp;nbsp;fadumeft. Prins enim ibi uirumillum, fo occidi , amp;nbsp;deftrui ecclefias rex impcra-uic. Hinc igitur initio fumpto , per an -nos continuos triginta perfecutio in Per^ fia graflata eft. Mortuo enim Ildigerde, figt; lius Gororanes, perfecutionis hæredemæ-què fe ac regui arbitratus , bellum contra piecatem exercuit . Qui amp;nbsp;ipfe mo-riens ,ambo illa coniunda filio fuo fucceC-forireliquit.

Genera autem fuppliciorfi, Sfexquifitas 60 panas,quibuspios excrudauerunt,noneft UciU

»jy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E M T. 111

^DeMaxentio tyranno Romano dicen-dum nobis nunc eftgt;qui aliquot aConftanti no prælijs uiftu8,cum fuis tandem in flumine perijt, ponte rupto,quem fcaphis coniun Ais,ut tranßre pollet, ipfe feccrat, amp;nbsp;in proprium exitiü parauerat. Eufeb. lib.p .cap.p. Miluium eumpontem Nicephorus uocat, ciusq; Maxentij interitus Prudentius mc-minit hoe modo:

TriRii Chrißieohe duc^s aduentantis ad urbent Kilums^cxccptum Tyberina inflagna tyrannum Præcipitans.----

Verùm cum ctLiciniusipfein picrate,qua initio profeflus erat,non perftitiflet : amp;nbsp;reli-gionerti Chriftianorum exofus,bellum con traeam , ucluti diximus, amp;nbsp;perfecutionem mouilrerjatqjobillud hello cum Conftanti nus aggreflus eflet, uiäus primum:deinde iterum repugnans, Cóftantini mandato in-terfedus eH.Eulcbius libro fecundode uita Conftantini:Socrateslib.t cap.4.. Sozome-rius libro primo,capite feptimo.

Atq; haec turn in perfecutionis autores di uina fuitanimaduerfio:qua amp;nbsp;public® mul tæcalamitates confecutæ funt,quas Eule-bius rccitatlibro odauo, cap. dccimoquin-toruidelicet, quod co toto perfecutionis, cu ius principium Diocletianus dederat, tyran hi uero poftea Orientis amp;nbsp;Occidentis conti nuauerant, decennio, nihil ipfis defuerit» quodadmutuas infidiasSc bellumintefti-num atrineret. Mare naq; nauigijs claufum amp;innauigabileerat; nee fieri poterar ut aliunde quis nauigio adpellens nonomnisge heris plagis amp;nbsp;tormentis cruciaretur, amp;nbsp;an ab hortibus explorator miflus elfer inquire-retur, tandem ueró ucl crucis uel ignis fup-plicio traderetur. Totum præterea tempus illud apparationi return ad expeditioncs mi litares necelfariarum tribuebatur, uthafta-. rum, thoracum, fcutorum, triremium, alio-rum^i armorum nauticorii: necinmetu amp;nbsp;expedatione aliud ubique quiequam fuit, quam hoftium irruptioncs. Quæmalaom-niafames amp;peftis confecutæ funt. Fames quidem tanra,ut una tritici menfura bis mil Ie amp;quingentis Atticis uenderctur. Fadu inde ert, ut per ciuitates infinita hominum multirudo fame confeda, mortua fit: maior heró per uicos Scagros peftilcnti morbo.A-lij igitur quæ carifsimaamp;preciofifsimaha-berent,pro tenuifsimocibo ditioribus uen-derent : alij poflefsionibus fuis paulatim di uenditis,adextremam egertatem redigeren tur.Quids modicas graminis minutias man dentes,amp;letiferis herbispromifcuè uefeen« tes,ualetudincm corrumperent. Nonnullæ etiamper ciuitates nobilesfœminæ, ad ex* tremam inopiam adadæ,adagros mendican di gratia fereciperét. Et alij quidem uiribus «

I. CAP. ‘HI , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5^ exhaufli,ueiutcxanimafimulachra, huefl-luc uacillantes, nutautesq; Sgt;c collabétes,in medijsplateisprocidcrent:fupiniq; pahnis cxtéfis,ut pauxillû fibicibi porrigeretur,fup piiciterorarét:atqjin extremis côflituti,ani marnqs agentes efurire fe clamarent,ad hanc cciam uocem proferendam uix ualentes. Sic igitur in medio foro,amp; per angiporcus,mor tuaac Hilda corpora pluribus diebus inhu-3 mata amp;proieda, miferabilcuifcntibusfpe-daculum exhibebant.Cum amp;nbsp;canum cibus nonnulli fièrent;obcamq^caufam potifsh mum qui uiuebant canesinterficerent,ucri ti ne rabidi faai, ad uorandos amp;nbsp;laniendo* homines conuerterentur.

Peftis præterea in fingulasdomos amp;nbsp;«M' tes horrédafæuijt, cos pr^fertim abfumens, quos propter alimentorum copiam fames abfumerc nequibar.Opulenti igitur,amp;prin 1 cipes,acprçfides,alijq;infiniti quiMagiftra tibus fungcrentur,hoc moitis genere mife-randumin moduminteribant.Erantqj omnia ubiq;luftu,plan£tibusamp;ploratibusple na. Et ad hunc modum duplici ueluti arma-tura mors belligerans,fame fcilicctac perte, totas familias breui tempore abfumpfir. Qii.æfcilicetpræmia erant iaftanti® Maxi-mini,amp; ediftorum quæ per ciuitates contra Chrirtianos piiblicauic.Eufebiuslibrono-no,capite odauo.

mercedeab Arianis condufta, Antiochiç Eu Üachium epifcopum adukeri) falfb accufa-uerat, grauifsimo amp;nbsp;diuturno paulo póft riiorbo correpta eft:in quo, quomodo fabu-b illaab Arianis compofit3,ipfaq; conduira eflet,prodidir.Recitat Theodoretus lib. primo,cap.uigefimoprimo.

Subeodem, poft Synodum Antiochena, in qua Athanafius condemnatus fuit, ciuita tes Orientales, ac prælertim Antiochenorû, maximis terræmotibus quaflatæ funt;Sozo meno tefte lib. tertio,cap. 6.

Cum primo Imperij fui anno Conftâtius Athanalium adfligere conftituiflet, Athanafius fuga euafit ad amicum quendam,qui cum in fubterraneo amp;nbsp;inacceflb loco occul-tauit.-quodnemini turn conftabat, nifi illis apud quos lacirabat,amp;ancillæ,quæ fida elfe credebatur, amp;nbsp;miniftra Athanafio additae-rat. Cumautemmagno eum ftudio Ariani quærerent, comprehenfuri ubicunq-, inue-niflent.ancillaea feumuneribus (utuerifi-mile eft } feu promifsis indufta , prodidit eum. Sedinfidias easAthanafius diuinitus præmonitus iterum euafit ; ancilla autem comprehenfa eft,amp; quafi contra dominos fuos,qui amp;nbsp;jpfi aufugcrant,mentita elTec, pœnas dedit.Sozomenus libro quarto, capi-ledecimo.

SednecConftantiusipfeperfidiam amp;im probitatem fuam pcrpetuo impunè culit. Primum enim infelicitcr ei res bellicæ,quas in Oriente gerebat ( ut Nicephorus fcribit li hro nono,capitc uigefimooftauo ) cefsêre. Deinde, fub exitum uitælt;utTheodoretus narratlibro lecundo,capite trigefimofecun-do: amp;libro tertio,capite primo) miferècon queftus cft,quód fidem innouaflet:quam rem inter maia,quæ regno fuo indigne acci-difle dicebat,quemadmodum Nazianzenus ait in orationefuncbriin Athanafium, enu-merabat. Tandemetiam in eo pœnitennæ gemitu amp;nbsp;qucrelis, trifti ac uiolento morbo è uita excefsit. Nunc de Iuliani interitu dicimus.

fl Bellum is,profeâ:urus in Perfas, quemadmodum diximus, Chriftianis iurauerat, fi uiftorem feàPerfis redire contigiftet. Sed in eo bello,cxercitus primum eius (utThéo doretus indicat libro quarto, capite fecun-do)annonæ penuria laborauit . Ipfe uero Perfæcuiufdamdoloin deferta dudus, conto traiciftus perijt. Sunequi fagittaè cœlo miffa uulneratum eum fuifle dicant:unde in nefariam uocem ( uicifti Galilææ ) erum-pens, pugillumq; proprij cruorisin acrem proijciens occubuerit. Narrat Egnatius Vc-petus. Nazianzenusuero inoratione fua.

chro conditum fuilfe , fed à terra propter ipfum commota abforptum amp;nbsp;concrema-tum elfe.

Eiusauunculus, qui amp;ipfe lulianusuo* cabatur, Antiochiæ intempio facram men-fam iotio emillo profanaucrat. Euzoio uero epifeopo ob id eum obiurganti,alapam im-pegerat.Non multo autem póft graui corre-ptus morbointeftinorumputrefeentiu, mi-ferè interijt, excrementis non amplius per meatus fuos,fed per os feeleratum egredien tjbus.Theodorctus Iib.3,cap.t3. Sozome-nusadditlib.5,cap.8,etiamcarnem eius pu-trefaftam, in uermes conuerfam elle: qui in profundo abditi uiuä carnem rantifper de-pauerint,doneceuminteremerint. Ita deni-que morbus inualuic,ut nullas medicorum artesaut pharmacaadmitterer. Qiiocafu mi fcrabilictiathcfaurarius Imperatöris, alijq; nonnuliifuperioribusdigniratibusin pala-tio Imperatöris fungentes, qui Ecclefiaad-flixerant,uitam finierunr. Is enim thefau-rarius, qui (ut diximus) cum Chriftianus anreafuiiret,ingratiaImperatöris ad luper-ftitioncs ethnicas defecerat,quiq;in eodem templo facra confpicatus uafa, En qualibus, dixerat,uafis minirtratur Mariæ filio?lângui ne ex toto corpore per os emiflb, miferrimè perijt. Narrât Theodoretus, amp;nbsp;Sozomenus ibidem, amp;nbsp;Nicephorus lib. lo, cap. zp.

Elpidiusueró Impcratoriædomus præfe fe(ftus,quiblafphemus in Chrifturn fuerat, affedatæ tyrannidis fufpicione bonis omnibus cxut%grauesq; ærumnas in carcere per-peirus,turpiter tandem uitam finijt: ut Nicephorus ibidem narrat.

Quod ad publicas calamitates attinct,fub Imperiolulianiierræmotus fueruntgrauif-fimi, ædifici3amp; domus pafsim fubruentes, adeó ut tuturanufquam effet,ueldomiuel fubætheremorari. Præterea ficcitatesim-menfæ, omne« terræ frudus perdiderunt. Quo fadum eft, ut homines neceffariorum ex terra fruduum inopia,carnibus animan-tiumbrutorum, Alexandriæ amp;nbsp;in Ægypto uefei coadi fint: ut Sozomenus indicat lib. fexto,cap.ï. Et Theodoretuslibro quarto, cap. quarto fcribit, famem illam ingentem, obimpietatemluliani,amp; frumentum eccle fijs aConftantinodonatum,raptum,fub lo-uinianoadhuc duraftc.

Sub Valente porró Conftantinopoli dela pfagrando adeó magna eft, ut manum globus unusimpleret,amp;lapidibus fimilis effet. Ac fcribit autor Fafciculi temporum,gran-dinem earn turn homines turn iumentain-terfecifte: eamq; per ira Dei demiftam multi turn affirmarunt,eo quod ImperatorValens

^^9

Nec diu multô pbft terraemotus circa By-thyniam faiftus, Nicæam ciuitatem fubuer-tit. Deinde amp;nbsp;Germæ ciuitatis Hellcfponti multæ partes aliô terræmotu deieftæ amp;nbsp;con euftæ funt.Quibus tarnen neq^Eudoxius, neq'j Imperator motus, perlequià fediffem tientes deftiterunt. Socrates lib.quarto, cap» decimo.

Sub codem, propter combuftos in naui oftogintapresbyteros, quemadmodum fu-prà retulimus, fubfecuca in Phrygia fames magna eft:fie ut incolæ fedes mutare, alioqj eonfugere’coadi fuerint. Idemlib. codem, cap.decimofexto.

Valens ipfe, occafione filijgrauifsimè æ-grotantis, quem Bafilius oratione àmorbo iiberauitjdoârinam Bafilij accepit, cumque eocionantem placide audiuit. Verùm adin-geniû paulopoft redijt: 8cBafiliû adorrus, cum ci ncquaquam perluadere poftet,ut al- : tcri parti,Arianorum fcilicet,acccderct,pcr-fcribiiubetexilij legem.Cui cum fubferibe-re ipfe uellet, calamus fubito amp;nbsp;miraculofo modo contritus,nullius cum permifit figna te litcrç apicuIum.Accidit id etiam altcro et tertiocalamo: ubidum nihilominuslegem fubferiptione confirmare nititur,dcxtram concutifenfit,amp;tremerc. Ibiq^demumex-horrefeens, chartam difeidit. Theodoretus libro quarto, cap.decimonono.

Eins item cubicularius, quia Aphraatæ monacho, de quo diaum à nobis fuprà eft, Ïmperatorem liberius monenri, acrius com minatus fuerat,prodigiofo plane modo, ut diuinæ ulcionis uim intelliga.s, uitam fini-uit.IulTcrat cum Imperator adparare fibi bal neum. Abijt ille paraturus. Balneum uerb ingreflus, fubitb mente captus, in aquâ fer-uentem infilijt,ac interijt. Expedat Impcra tor, ut fibilauandi tépus cubiculariusnun-ciaret;fed nullus, cum diu quidem amp;nbsp;mole-ftè expeaaftet,nunciat. Mitruntur in balnei locum alij,exploraturi quid de eo fieret.Qui cum eo ueniflrent,mortuum in aqua feruen-te,amp; feruorediffluétem cubicularium repe-rerunt.Theodorec.ibid.cap.uigefimofexto.

Tandem uerb Valens ipfe miferè perijt. In bello enim c5tra Gotthos infelicicer prç-iiatus,amp; fagitta nulneratus eft. Qiiamobré in tuguriû quoddam fe recepit,quod à Got-this igné iniedo incenfum, cum iplo confia grauit,amp; quo teftimonium euidentius fup-plicij deeodiuinitus fumpti,pofteritanex-iaret,amp;.excmploindignationisdiuinçefiet, communi fepultura caruit. Socrates libro quarto, cap. trigefimoâauo : Theodoretus lib.quarco,cap.trigefimofexto;Sozo-menus lib.feptimo,cap.qua-dragefimo.

DE DOCTRINA.

* B VIT hæcætas,fi quæ unqu®

aantiibEufebiû,Athanafiu,Hï larium,Viaorin«,Bafiliû Cefs rienfem magn5,Naziâzenû,Ambrofiû,Pru* dentiû, Epiphaniû, Theophilum Alexâdri' num, Hieronymum,Fauftinû,Dydimum» Ephrem, Optatum Mileuitanû, amp;alios:cX quibuspotifsimû quædodrinæ formahoC feculoufitatafuerit,brcuitcrindicabimus.

Magna aût hac ctiâ ætate, facræ ScripturÇ reuerétia amp;autori tas fuit.;Sicutca folaopus nobis efte, atqpn ca Deum exprefsific quæ* cunqueadfaluténccclfariafinthomini, La' ââtius dixit lib.z,cap.j. In quâ fententia amp;nbsp;Hil3ri’li.3.deTrinitate:Bene habet,inquit, ut ifs tantû quæfcriptafunt,côtentus hs.Et lib.7.amp;jdc Trinitate:Nóreliftus eft homh nû eloquils,dc Dei rebus, alius præterq De» fermo. Et libro ta.de Trinitate: Dei fermo 8^ uer» fapiétiae dodrina quæ loquitur,amp;pet' feâa amp;nbsp;abfoluta funt. Et Athanafius contre Gentes:Sufficiût fanâæ ac diuinitus infpi» tæ fcripturç,ad omné inftruftioné ueritatis» Idé de interprct.Pfalmo z.fenis cuiufdâ uer-ba fuilTe indicat:Omnis apud uos,fiuc noua fine uetus fcriptura,numinis afflatu prodijt, amp;nbsp;idonea eft ad erudiendum. Et graaifsiflia uoxBafilij eftinfermonede Pœnitêtia,qua ueteris amp;nbsp;noui teftaméti feripturathefauru uocat Ecclefiæ,ut quæ cœleftis fit dodrina, amp;nbsp;à fpiritu fanâo conferipta, quemadmodu nis,inquit, feripturadiuinitus infpirata, amp;• utilisjamp; ob eâ rem à fpiritu fanûo eft eófett pta,ut uelut è cômuni medédarum animate officina, uniuerfi mortales, quifq; ^ morbt fui ratione medelâ deligerem’. Idé rurfus in cxplicatiSe Pfalmi 59. Noftri funt diuini ftf mones,amp; in Dei Ecclefiagt; ut diuinitus mift fandoprocedens.Hinc inregulis contrat; quæft.i.grauitcrmonct, nihil unquam fufd piendû eflefineferipturç fanftçteftimonio* Extat amp;nbsp;Marij Viâorini,de reuerétia faerj feripturæ illuftre teftimoniû,in lib.de gcne-rationediuina.AnferipturaSjinquitjquasU gimus, uanas opinans ? Si ut nomme, ita^ rc Chriftianuseftquifpiâ, necelïe habetue'

nerari feripturas. Hinc amp;nbsp;repræhédi, ut reirt facrâ,fcripturâ Ambrofius uetat, lib.a.dep* radifojcap.j.lnfcripturisjinquitjdiuinisnn facile repræhendimus aliquid, quod intcllh gere nô polfumus. Sunt enim plurima,qw* nô noftro ingenio metienda funt,fed exaln tfo tudine difpofuionis amp;nbsp;uerbifunt æftimâdJ-Cæterùm

lót

Cæterùm quas res contineant facræferi-pturæ, teftantur dilucidealiquot huiusfe-culi, turn S^nodorum, turn Dodorum eru# dita Symbols, magna ( ut apparet ) Scri-pturæ reucrentia accuratifsime compofita. Eiufmodi eft concilij Nicæni fymbolum ; Credimus in unum Deum, omnipotentem, uifibilium omnium amp;inuifibilium fadoré. Et in unum Dominum noftru iesvm ch ri s TVM, filiumDei,natumcxpatre,unigenilt; tum:höceft,exfubftantiapatris : Deum ex Deo,lumeexlumine, Deum uerum ex Deo uero:natum,non fadiim,coeftentialem patri, per quem omnia fada funt, quæ in ccelo funt,amp; quæ in terra. Qui propter nos homi nes,amp;propter noftram falutem defeendit dccœlis,amp;incarnatus,amp;homo fadus eft:Sc pairus,tertiadierefurrexit,amp;afcenditin coe los,amp; uenturus eft ad iudicandum uiuos amp;

cffelubftandaauteß'entia, uclcreatum, uel mutabilem filium Dei dicunt: anathemati-

Etin unumDominum iesvm christvm, Dei uerbum, Deum ex Deo,lumenelumi-iie,uitam è uita,filium unigenitum,primo-genitum ornnis creaturæ,ante omnia fecula exOeopatregenitum :per quern etiam cun da fada funt. Qui falutis noftræ gratiain-carnatus, amp;nbsp;inter homines conuerfatus, amp;

in unum Spiritum fandum.Horum unum-quemque effe amp;nbsp;exiftere credentes, pattern were pattern,amp; filium uere filium, amp;nbsp;fpiritu fandum uere Spiritum fandumcofitemur: ficut Sc Dominus nofter, cum difcipulos fuosadprædicaiidû mittetet, dixit: Euntes docetcomnes genres,baptizanres eosin no men patris, Sc filij, Sc fpiritus fandi. de quitus qubd ita habeant, affirmamus; Sc quod he fentiamus. Scad hunc modum fenferi-miis,Scad mortem ufq^fenfuri,Sc huic fidei adhæfuri fimus,anathern3tizantes omnem impiamhærefim. Etapud eundemibidé, occafionedidionis Homoufij fcriptumiCre dimus in unum Deum,pattern omnipotentem,uifibilium omnium Scinuifibilium fa-dorem.Etin unum Dominfi iesvm christvm, filium Dei, genitumexpatreunige-nitumihoc eft,ex fiibftatiapatris, Deum ex Deo,lumen è lupniné, Deum uctum ex Deö *®'

TRINA. i^x ucro:genirurn, non fadumf confubftantia-Icm patri, per quem omnia fada fuut, ciim quæincœlo,tum qua in terra. Qui proptec nos homines, amp;nbsp;propter noftram falutem, defeendit, amp;nbsp;incarnatus ell, amp;nbsp;homo fadus amp;nbsp;paflus eft;amp;refurrexittertiadic,amp;a'cen-dit ad cœlos,ac uenturus eft ad iudicandum uiuos amp;nbsp;mortuos. Et in Spiritum fandum, Eos autem qui dicunt, qubd fueritaliquan-do tempus quum non eflet,antequam gi-gneretur,amp; quod fadus fit ex non exiftenti bus,auteum exaliafubftantia uel eflentia effe, aut cre3tum,uel mutabilem,uel altera-bilem filium Dei dicunt, anathematizatca-tholica amp;nbsp;apoftolica Ecclefia.

Athanafij item in Ecclefia cclebre fymbo-lum eftiQiiicunq^uulr faluus cife^anteom-inTrinitate, amp;trinitatemin unitateuene-remur, neq; confundentes perfonas, ncque fubftantiam feparantes.Aiiaeftenim perfo-na patris,alia filijjalia fpiritus fandi. Scd partis amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritus fandi unaeftdiuinitas, æqualis gloria,amp; coæterna maieftas.Quali# pater, talis filius, talis fpiritusfandus. Increatus pater,increatus filius, increatus fpi-lius , immenfus fpiritus landus : æteriiu« pater, æternus filius, æremus fpiritus fandus. Et tarnen non tres æterni,fed uniis æternus: ficut non tres increati, nee tres immenfi,fed unus increatus, amp;nbsp;unus immenfus. Similiter omnipotens pater, om-nipotens filius , omnipotens fpiritus fandus : amp;nbsp;tarnen non tres omnipotentes, fed unus om nipotens. Ïta Deus pater, Deus Deus lp in nis fandus : amp;nbsp;tarnen

non très Dij,fed unus eft Deus. Ita Dominus pater, Dominus filius , Dominus fpiritus fandus : Sc tarnen non tres Do-mini, fed unus eft Dominus . Quia ficut fingillatim unamquanque perfonam,Deum aut Dominum confiteri Chriftianaue-ritate compcllimur: ita tres Deos aut Dominos diccre , catholica religionc prohi-bemur. Pater à nullo fadus eft, nee créa-tus, nee genitus : Filius à patre folo eft, non fadus, nee creatus, fed genitus : Spiritus fandus à patre Sc filio , non fadus, nee creatus , nee genitus eft , fed procc-dens . Vnus ergo pater , non tres patres: unus filius, non tres filij : unus Ipiritui fandus, non tres fpiritus. Et in hac trinitate nihil prius aut pofterius , ni .u ma-ius aut minus:fed totætresperfonæ coæ-ternæ fibi funt,Sc coæquales ; ita ut per omnia, ficut iamfupra didumeft, Scunitasin h a trinitate, 1

credat. Eft ergo fides refta, utcredamusamp; confiteamur , quia Dominus nofler i e-svs CHRiSTvs Dei filius, Deus amp;nbsp;homo eft. Deus eft ex fubflantia patris , ante feculagenitus :homo ex fubflantia matris, ïnfcculonatus. Perfedus Deus, perfcöus homo, ex anima rationali, amp;humana carné fubfiflens. Aequalis patri fecundumdi-vunitacem ,, minor patre fecundum huma-iiicatem. Qui licet Deus fit amp;nbsp;homo, non duo tarnen, led unus eftcHRiSTVs.V-nus autem non conuerfione diuinitatis in cavnem , fed aflumptione humanitatis in Deum. Vnusomnino nonconfufionefub-âantiæ,(ed unitate perfonæ. Nam ficutani-ma rationalis amp;nbsp;caro unus eft homo,itaDe* amp;homo unuseft christv s.Qiiipafluseft pro falute noftra, deicendit ad inferos, ter-tiadierelurrexitamortuis. Afcendit adcce-los, leder ad dexteram Dei patris omnipo-tentis , inde uenturus eft iudicare uiuos amp;nbsp;mortuos. Ad cuius aduentum omnes homines refurgere habent cum corporibus fuis,amp; reddituri funt de faftis proprijs rationc.

non poterit.

Item in epiftola ad Epidetum contrahæ-reticos ficait: Credimus in unum ingeni-tum Deum, pattern omnipotentem, omnium creatorem, uifibiliumparitcrSc inui-fibilium: qui exfe habet quod eft. Etinu-num unigenitum uerbum, fapientiam, fi-liuinex patre initialircr amp;pcrpetuó geni-tum. Verbum porró non elocutione pro-nunciatum, aut cogitatione in animo con-ceprum,non deriuatum à perfedo, neque i-tem fegmentumaut partem impatibilis il-lius naturæ, neque quod inde produdum fixant emanauerinfedfilium pcrfedum,ui-uentem,ui agendi præditum, ueram imagi-nem patris : ut quemadmodum uencramur pattern , ita quoque ueneremut amp;nbsp;filium: Deum uerum ex Deo uero profatum, ut in-quit in fuaCatholica loannes: Erfumusin uero filioeius ie sv christo. Hiceft uc-rus Deus, amp;nbsp;uitaætema, omnipotens ex omnipotente. Omnibus enim quibusim-peratóc dominatur pater, irnperat amp;do-minatur quoque filius, amp;nbsp;totus ex toto fi-milis patri . ut amp;nbsp;Dominus teftatur : Qui uideeme, uidctamp;; pattern meum. Geni-

fibiliter : Generanonem enim eiusquisc-narrabit? quodidemeftaefi diceret,Nullus. Qui in confummationc feculorum de-feendens è finu partis, ex impolluta Maria uirgine noftrum aflumpfic hominem i b-svM christvm: quem pro nobis pafsioni tradiditfponte, acluaipiius uoluntate,ut ait Dominus : Nemo tollit animam mcam à me ; poteftatem habeo ponendi earn, amp;nbsp;poteftatem habeo fumendiiHam ipfam. In eo igitur homine cruci affixo , amp;nbsp;mortuo pro nobis,relurrexir à mortuis,aflumptusq; eftincalum. Idemque nobis, ubi creatua clTct, initium uiarum extitit : amp;nbsp;cum in terris uerfaretur, ex tenebris lucem, ex errors falutem, exmortuis uitam, ingreflumquo in paradifumconfecit, ex qua Adam cicdiis fuit..inquam turfus Adam intrauicpcrla-tronem, utinquit Dominus: Hodie me-cum cris inparadifo. inquam ipfe Paulus quoqueingrellus fuit, adfeenfumqueDeus in ccelo« muniuit : quó præcurfor homOi) qui in eofuit, pro nobis introije, in quo homine iudicaturus eft uiuos amp;nbsp;mortuos« Credimus itidemin Spiritum fandura, o«i mnia opcrantem : excommunicantes o-mnes qui contra hæc dogmatafcntiunti Stl cætera.

Et Hilarius librodeSynodo talc fymbo Iumprofert: Confitemurplanèin fandiSpi ritus dono lemper innocentes, amp;fcribimua uolentes , non Deos duos , fed Deum u-num, neque petid non amp;nbsp;Deum Dei fih-lium. eft enim ex Deo Deus . Non inna-fcibilesduos: quiaautoncateinnafcibilita-tis Deus unus eft. Neque per id non amp;u-nigenitus Deuseft: namque origo fuain-nafcibilis fubftantiaeft. Non unum fubfi-ftentem, fedunam fubftantiam . Non differentem, non unum indifsimilibus natu-ris Dei nomen ; led unius nominis atquö naturæ indifsimilem eftentiam . Nonprat-flantem quenquam cuiquam genere fub-flantiæ, fedfubiedum altcrum altcri nati-uitate naturæ. Pattern in co maiorem effe, quod patereft:filium ineo minorem cfle» quod filius eft. Sigmficationem interefle» non interefle naruram . Pattern non intra tempora confiteri , fed contcmporaleni patri non negate . Pattern in filioprædica-rc, quia nihil in fc habet filius à patre difsi-mile: filiumin patreconfiteri, quianoneft aliunde quod filius eft . Mutuam fibiac fi-milcminuicem naturam nonnefeire, quii parfitqubd unus fit: non exiftimarc, qui« unum funt, unum eos fie per indifsimi-lis naturæ indilferentiam prædicare, neu-nus fit.

muï

t6^ DEDO murunumfolumuefum amp;bonum Deum, amp;patrem omnipotentem, ex quo (untom-nia.Deum amp;nbsp;patré Dominiac Dei noftri i e-sv CHRIST i.Ètunuminius filiumunigenv tum,dominüacDeumnoftrü iE3VM ch at STVM, folum uerum,per quem omniafada fiintjtam uifibilia qinuifibilia,amp;in quo om niacófiftüt.-quiin principio eratapudDeu, amp;nbsp;Deus crat.Qui cum in forma Dei effet, no eft rapinä arbitratus, parem cffeDeoJedfe-iplum exinaniuir,amp; per hatiuitatem ex uir-gine formam ferui accepit, amp;nbsp;habitu inuen-tus eft ut homo ; amp;nbsp;omnia quæ in fe,amp; de fe fcripta funr,iuxta mandatu patris adimple-uit,faftus obediens ufque ad mortem, mortem autem crucis. Et tertia die excitatus à mortuis,fecundum fcripturas,uifus eft fan-ftis fuis difcipulis, ac reliquis, ficut fcriptu eft : afcéditq^ad cceios,ac fedet ad dexteram patris: undeuenturuseft inconfummatio-nefecuti huius,ad excitandu omnes,amp;red-dendum unicuiqj fecundu fafla iphus:qua-doiuftiquidem affumentur ad tritam æter-nam, amp;regnum ccelorum : peccatores uerb condemnabunturadfupplicium æternum, ubi uermis eorum non morietur, amp;nbsp;ignis hon extinguetur. Etunum tantum Spiri-tum fanftum.paracletum, in quoobfignati fumus ad diem redemptionis: fpiritum ueri tatis.fpiritum3dóptionis,in quo clamamus Abba pater: qui diuidit amp;operatur charif-mata à Deo data,unicuique ad utilitaté,pro-ut uult:qui docet amp;fuggerit omnia, quæ-cunque audit à filio: qui bonus eft, qui in* ducit in omnem ueritatem,amp;c5firmatom-nes credentes,ad cognitionem ueram amp;nbsp;exa ftam, amp;pium Deicultum, amp;adorationem fpiritalem, amp;nbsp;ueram confefsionem Dei patris, amp;unigeniti filij eins Domini acDei no ftri lEsv CHRISTI, amp;nbsp;fui ipfius. unoquo-que nomine, proprietatem fignificationis fuæ luculenrer nobis difcriminante, amp;nbsp;de fingulis figinficatis omnino præcipuis pro-prietatibuspiècöfideratis,patris in proprietäre patris,filij in proprietate filij, fanfti Spiritus in ipfius proprietate:neque fando Spi-ritu ex feipfo loquenfe,neque filio ex feipfo quiequam faciente : amp;nbsp;patre filium, filio ue-ró Spiritum fandum mittente,itafentimus. atqtl6 ita baptizamus in Trinitatem unius clïentiæ,iuxta mandatum Domini noftri i e

SV CHRISTI.

Gregorius Nazianzenus in oratione fan-di lauacri talem fummam perftringit:Crede uniuerfum, quantü eft uifibilis,quantumqi inuifibilis, ex nihilo àDeofadö,prouiden-tiaq;fadoris gubernari, ac in melius fufee-pturum mutationem. credenullam effe ma lieffentiam,nequeilliusregnum aut princi piocarere, anca feipfo fubfiftere,aut à Deo

TRINA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ftf fadum effe. fed noftrum hoc,amp;maligni qui nos ex noftra inertia inuadit, amp;nbsp;non condi« tons opus effe. Crede filium Dei,uerbum æternum,ex patre abfque tempore amp;nbsp;corpo re natum. Hunc nouifsimis diebus propter te genitum effe,ac filium hominis ex Maria uirgine procefsiffe ineffabiliter, amp;nbsp;abfqj forde ulla. Nil enim quod fordidum, Deus: amp;nbsp;per quem falus eft,totum hominé, amp;nbsp;eun dem Deum.pro uniuerfis paifumjUt uniuer faliter tibi conferrer falutem, uniuerfam pee cati diffoluens condemnationem,impafsi-bili deitate, pafsibili humanitate:in tantum proprer te hominé, ut tu proprer illûDeus fieres. Hunc proprer iniquitares noftras, mortem pertulifre,crucifix5, amp;nbsp;fepultum, quantum mortem guftare fas erat : amp;nbsp;tertia die refurgentem, 3lccndiffeincœlum,utte deorfum iacentem,furfum adduceret :ite-rumqjrediturum aduentu fuo gloriofo,iudi cantem uiuos amp;nbsp;mortuos.

Symbolum amp;M.Vidorinus Afer libró primo contra Arium texit: Confitemurigi-tur Deum patrem omnipotentem : confitc-murfiliumunigenitum iesvm christvm, Deum de Deo, lumen uerumdeuero lumi-ne, formam Dei, qui habet fubftantiam de Dei fubftantia, naturam, generarionem, filium (imul cum patre eófubftantiatö, quod Graeci i^tniw/? appellant : primogenitfi ante eóftitutionem mundi, amp;nbsp;primogenitiim ante omnem creatura, hoc cft,amp;ante in fub ftantiam uiuendi, amp;regenerationis amp;reui-uendi : primogenitum amortuis Aiy0fj, qui ficomnium uniuerfalisxcyof. Atf^o/zantemad Deum, }^éy’ii// in poftremis temporibus incar natum,amp; cruce uincentem mortem,amp; om-nc peccatum.Saluatorem noftrum,iudicem omnium,femper cum patre confubftantia-lem amp;nbsp;lt;’/t.’»y/‘gt;^': potentiam adiuam,apatria potentia amp;nbsp;generantem amp;nbsp;facientem orn-nia:amp;fubftantiam exiftendi omnium,amp;ge nerationem, amp;nbsp;reuiuifcentiam : quoniam uitaeft æterna, amp;Dei uirtris amp;fapientia:i-pfum inuerfibilerri, immutabilem, mutabi-lein iuxtaquodA^^Df eft,amp;quodfemper A«'-y^f eft:iuxtaautem quod eft create omnia,amp;: maxime iuxta in hyleadionem impafsibi-liter patieritem . ut fons aquarum immu-tabilis, impafsibilis, extra omnem motio-nem,cum fluit,amp;in flumen aduenit, iuxta aluefi, amp;nbsp;genera amp;qualitates terræcreditur pari, femper feruans potentiam aquæ fuam. amp;ficuti flumen irrigat terram, nullam di-minutionem fentiens, adhoc quod eft elfe aquam: fic c h r i s t v s ille eftflüuiuSjde quo Propheta dicit. Qui irrigatamp;infundic totam rerram. fed c h r i s t v s torus orn-ne irrigat,amp;uifibilia amp;nbsp;inuifibilia,flumine uitæ omnium eorum quæ funt fubftart-h 3 tia

1^7 C E N T. ! 1 Î L tia rigat.Inquo autem uîta eft Chridus, in quorigat Spiritus fandus, in quopotentia eft uitaîitatis, pater amp;nbsp;Deus, totûauté unus Deus. Confitemur ergo amp;nbsp;Spiritum fandum, ex Deo patre omnia habentem, Tÿ x«-71?,hocefttEäv CHRISTO,tradente illiom nia, quae Chriftus habet à patre. Et ifto hu-iufmodi modo fimul confitemur elfe hsce tria,ex ifto quod unum, amp;nbsp;unum Deum,amp; i/ioÿffîx ifta, amp;nbsp;femper fimul amp;nbsp;pattern amp;fi-liumSc fpiritum fandum ineffabilipoten-tia, amp;nbsp;ineloquibili gcneracionc filium Dei lïSVM CHRIS T vM, xJ^ot qui fit: amp;nbsp;Deum, amp;imaginem,amp;formam, ÔCcharaderem, amp;nbsp;refu!gcntiampatris,amp;uirtutem, amp;nbsp;fapien-tiam Dei , per quæ apparet amp;nbsp;deelaratur Deus in potentiaomnium amp;cxiftens amp;ma liens, amp;nbsp;agens omnia fccundum adioncm filij.id eft « A^j-if i E s v Chrifti.Quem incar-natum amp;crucifixum, Screfurgentem àmor tuis, Scafeendentem in cœlos, amp;nbsp;fedentem ad dexteram partis, amp;nbsp;iudieem futurum ue-nire amp;nbsp;uiuentiû amp;nbsp;mortuorum, pattern om nis creaturæ, amp;faluatorem, amp;nbsp;uoce amp;nbsp;toto corde confitemur femper; Awi«/.

Epiphanius in Ancorato eiufmodi lym* bolum pctftringit:Credimus in unü Deum, pattern omnipotétem, omnium uifibilium amp;inuifibiliumcrcatorem. Et inunumDo minum iesvm christvm, filium Dei, î° genitum ex Deo patre, unigenitum;hoc eft, exeftentia partis, Deum de Deo,lumende lumine, Deum ucrum de uero Deo : genitum , non fadum ; coclfentialem patri, per quem omnia fadafunt,quæ in cœlis funtamp; in terra, uifibilia amp;inuifibilia. Qiii propter nos homines, amp;nbsp;propter noftram faluté de-fcendit, amp;nbsp;incarnatus eft:hoc eft,genitus eft

amp; corpus, ac mcntcm, amp;nbsp;omnia quicquid efthomo, præterpeccatum :nonexfemine uiri,neq;inhomine, fed infcipfuin carnem efForm3uic,inunam fandarn unitaccm:non quemadmodum in prophetis infpirauir, amp;nbsp;locutus eft,ac operatus, fed perfede homo fadus. Verbum enim caro fadum eft,non mutationem palfum, neq; tranfmutatadei-täte in humanitaté,fedita utcounieritfuam fandarn perfedionem,ac deitatem in unam. Vnus enim Dominus i e s v i Chriftus,amp; non duo : idem Deus,idem Dominus,idem Rex.Idem paffuseftin carne,amp;refurrexir, amp;afccnditin cœlos,inipfo corpore, in gloria ad iudicandum uiuos amp;nbsp;mortuos. Cuiuc regni non erit finis. Et in Spiritum fandum credimus,qui locutus eft in lege,amp;prædi-cauitin prophetis,amp;defcéditin lordanem, amp;loquitur in ApoftoUs, atq; habitat infan-

CAP. IH L dis. Sic autem credimus in ipfüm,qn od Spi ritus fandus,fpiritus Dei,fpiritiis perfedus, fpiritus paraeletus, increatus, ex patre pro-cedens, amp;nbsp;à filio accipiens, ac fidem repe-neut. Credimus in unam catholicam Si ApoftolicamEcclefiam. Et in unum baptiP ma pœnitentiæ, amp;in refurredionem mortuorum, amp;nbsp;indicium iuftum animarum ac corporum. Et in regnum coelorum,amp; in ui-tam æternam.

Cclebraturpoftrcmo amp;Damafi epifcopi fymbolum. Credimus in unum Deum, pa trem omnipotentem. Et in unum Dominum noftrum ibsvm christvm, filiunl Dei; amp;nbsp;in Spiritum fandum, Deum,non tres Deos, fed pattern amp;nbsp;filium amp;nbsp;fpiritum fandü,unum Deum colimus amp;nbsp;confitemur. Non fic unum Deum, quafi folitarium : nee cundcm,qui ipfe fibjpaterfit,ip!camp; fihiiï: fed pattern circ,qui gcnuit:amp; filium elTc,qui genitus fit: Spiritum uero fandum, non genitum, neq;ingcnitum : non creatum, neqj fadum,fcd de patre filioq; procedentem, patri amp;nbsp;filio coæternum amp;nbsp;coæqualé amp;nbsp;coope ratorem. quia feriptumeft, Verbo Domini cceli firmati funt : id eft,à filio Dei, amp;nbsp;fpiritu oris eius,omni8 uirtus eorum.Eralibi;Emit te fpiritum tuum,amp; creabuntur, amp;nbsp;renoua-bit faciem tcrræ.Ideoqjin nomine partis, amp;nbsp;filij, amp;nbsp;fpiritus fandi , unum confitemur Deü:quod nomen eft poteftatis,no proprie-tatis. Proprium nomé eft patri,Pater:amp; proprium nomen eft filio, Filius : amp;nbsp;proprium nomen fpiritui fando. Spiritus fandus. In hac trinitate unum Deum colimus : quia eX unopatre quod eft.unius cum patre naturae cft,unius fubftantiæ,iScuniuspoteftatis.Pi ter filium genuit,non uoluntatc, ncc necef-fitate, fed natura, Filiûs ultimo temporead dcfcendit à pâtre, qui nunquani defijt elfe

cum patte. Et conceptus eft de fpiritu fan-do3amp; natus ex uitgine, carnem amp;nbsp;animani amp;nbsp;fenfum,hoc eft perfedum fufcepithominem ; nee amifit quod erat, fed cœpit elf« quod no erat : ira tamc,ut perfed’ in fuis fit* amp;nbsp;ucrus in noftris. Nâ qui Deus crat, hornd natuseft:amp; qui homo natus eft, operatut ut Deus: amp;quioperaturutDeus, ut homo moritur.amp;qui uthomo moritur,ut Deus

«75 DEDO tequicquâinpoflumus. Qûare n ec materia nllaad imaginem cius fulcipi,necarseuni imitari fingcndo poteft. Opera eius oculis ccrnimus,ccelum,terram,folem,iunam,lu-cem,fluuios,mare,animalia,plantas, quæi-pfefecitj non manibus,nequelabore,necali cuius auxilio;fedcum uolucritomniabcne £eri, omniailicö fafta funt. Et Gregorius Nazianzenus libro fecundo de Thcologia inquic;Deuinefle,eundemq;omnium efrici entern conferuatricemq; eile caufam,amp; ocu li amp;nbsp;naturæ lex nos docent. Gregorius NylTenus libro de Prouidentia primo , contra Ariftotclem amp;nbsp;Platonem negantem Deu üngularium enram habere, probat eße pro-uidentiam,eti3m in hngulis.amp;concludir:Si incomprehenfibilis nobis exiftit prouiden-tixfingularium fermo,non proptcrea dice-re oportet non elTe prouidentiam.

VnumelTeDeum.fidelitcromnes ifti fin-

T RIN A, _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174 unadominatio eft in natura fempîterna tri -nitatis. Vnaimagoinuifibilis eft trinitatis, quiatinaeademq; deltas eft in imagine ucri tatis. Vnuseft fpiritus, quiauna eft natura deitatis fpiritus S.quæin pâtre,filio amp;nbsp;in fe-fcconfiftenseft. Et quiaunaeft fempirerna in hac ipfa trinitare plcnitudo diuinitatis, æqualis eftuna trinitas : quia amp;nbsp;fempiterna eft inipfa trinitate deitas. Idem de prop. gt;nbsp;perf. Proculdubio in hoc fané alius eft pa-terjquôduerè genuit. Et in hoc alius eft hli-us,quód uereab eogenitus eft.Sed etin hoc alius eftfpiritus hie principalis paraclecus, quodin Pentecoftein Apoftolos effufus eft. Vides quod alter ab altero,(iuc alius ab alio, in perfona tantum dilfert, amp;nbsp;non in plcnitu dine diuinitatis i^lxe. EtinfermonedeE-uangelio,dcDeipar.Credimusin pattern iSc filium, amp;fpiritum S. triniratem fcilicetper-1 fonarum indirtolubilem, inter fe diftindio-nem amp;unit3tem inconfufam pofsidenrem. Non cnimfecundum interualla locorfidiP-iundionem trium fandarum perfonarum conftituamus, autconfufaneam unititem, Icdinexemptibilem diftindionem, 8cinc5-fulamunitionsjcui nomen eft Deus, fecun-dum unam fmgularitatem fubftantiæ.Siqui demunum Deum internione perfonaruni confitemur: Deum inquam nullo principio inchoatuni,auc tempore circumfcriptû:fin-gulis tarnen perfonis proprietatem attribu-entes,inpatrcnaturamingeniti, in filio ge-niti,infpiritufando proccdentismulloprin cipio inchoatum, auttempore circumlcrH ptum,fpiritum fandum confitentes: non ta men ut prior fit pater, poftcrior filius amp;nbsp;fpiritus fandus, fecundum unam Senunquam inchoatâjextemporaleînq;„ amp;nbsp;fuperfubftart tialem unitatem naturæ ; uencrantes unum uertqj glorificantesmon ntaliiim Denpri-usq^exiftentem pattern,amp;aiium de^m filiu pofteafuperindudum , 3caliumDeum fpi-

ritum fandum poftmodum cxcogitatfi, fecundum blafphcmias h«reticorum:fcd unu Deum in tribus fubfiftentijs prædicantes, in quibus una fit fubftantia, uis amp;nbsp;efficacia, amp;nbsp;quæcunq; huius generis circa lubftantia confiderari polTunt,amp;diuinitus in facrisli-teris amp;nbsp;hymnis prædicantur. Et ut formula demus fermoni noftro, confummationeac plenitudinem, ea quæ in facris literis cele* brantur,teuere oportebit. Sedquæ'namca fint,amp; circa qiiæ'na uerfcntur,dcinceps au-diemus: nimirö eu increatu, incorporefi,in-temporeCi,experte initij, fempiternu,indefi ncnté,infinitû,ætcrnum,incognitum,incffi bilem, nulla figura delineatum,imperfcrur3 bilem,Deum deorum, Dominum domino* rum,Regem regum, fummum Imperatoré,

»7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. Ill I. creatorem,opîficem,lumen,uitam,fandita-tem,bonitatem,immortalem, omnipotentem appellari, amp;quæcunque31ia exceUen-tiamhuiufmodi amp;naturæ rationem præfe ferunt. Non quod fingulaiftorum fubftan-tiaeius fine,fed quod circa fubftantiameius uerfentur. Veluti quum duoplura'uead u-num. cui attribuuntur, referri intelligimus, quodcoaceruationem,plenicudinemqjdiui nitatisinferipturis nuncupamus:non quód ad unam rantummodo perfonam, fed æquè propter unigenitus Deus ait:Omnia quç ha bec pater, meafunt.amp;ad pattern loquens: Omnîa mca tua funt,quemadmodum et tua mea, amp;glorificatusfuminijs. Inomnibus enim quib. glorificaturpater,illis ipfis quo-qucglorificatur filius , amp;nbsp;fpiricus fandus. tur plenitudine deitatis,fed æqualitatem ha bent omnium earum proprietatum, quibus çqualiterplenicudodiuinitaris intelligitur.

Hilarius uerb libro z.deTrinit.inquit: Au torunus eftomnium.Vnus eft enim ingeni tus Deus pater,ex quo omnia : ik unus unigenitus Dominus nofter i es vs christvs, per quem omnia: amp;nbsp;unus fpiritus, donum in omnibus. Omniaergo funtfuis uirtuti-bus ac mericis ordinata:una poteftas innafci bilis,ex qua omnia : una progenies, per qua omnia,perfedae fpei munus unum. Nee de-effe quiequa confummationi tantæ reperie-tur,incra quam non fit in patre amp;nbsp;filio amp;nbsp;fpi ritu fando, infinitus in æterno, fpccies in i-magine,ufusin munere. Ac Vidorinuslib. 4.aduerf. Arian.Sitnobis fixa fentétia,quód Deus fpiritus fit, amp;fpiricus de quo: amp;nbsp;filius tem quod nafcitur, fpiritus eft. Sic. Sic libro contra eundem: Si fandus fpiritus,Dei fpiritus eft, amp;nbsp;fandus fpiritus à Dei filio om nia habet,una fubftantia tribus,à fubftantia patris,i^i'^j'/^t ergo tria. Præclarè et Bafilius libro de Spiritu fando, cap.12. Fides perfici-tur per Baptifmum, Baptifmus ueró funda-mento fidei niticur,amp; utraq; res per has uo-ces impletur. Sicut enim credimus in patré amp;nbsp;filium amp;nbsp;fpiritum fandum, ficamp;baptifa murin nomine patris amp;filijamp; fpiritus fandi. Et epiftola 147. Confitendu eft, Deum elfe pattern, Deum filium, Deum fpiritum fandum:quemadmodum diuinæ feripturç, ék qui fublimioracontemplât! funt,docue-re. Etin fermonecontra Sabellium : Pater perfedam habens ac nullius indigam effen-tiam,radix amp;nbsp;fons filij ac fandi Ipiritus exi-ftens, eft uere amp;nbsp;filius in plenadiuinitateu-hiens uerbum, amp;nbsp;progenies patris nulla re

CAP. ÎÎI L deficiens. Plenus autem eft amp;nbsp;fpiritus, non pars alterius,fed perfedus,amp; totus in fe ipfo cófidetandus.Coniundus quidem indiuul-fe patri eft filius,coniundus item filio eft fpi ritus. Eodem mododocet deoperationib. communibus trium perfonarum, epiftoU odauaiSandificat, uiuificat,illuminât, con-tur,amp;pater,amp; filius , amp;fpiritusfandus.Et nemopcculiariter poteftatem fandificandi tribuat fpiritui fando, cum audiat Scruato^ rem in Euangelio dedifcipulis ad pattern dl centem : Pater fandifica cos in nomine tu» Similiter et reliqua omnia æquè inijs quidt gni funt, fine à pâtre et filio et fpiritu fando«

Eademdocet Gregorius Nazianzenusin Apologctico,ec in oratione de funere patris. amp;nbsp;oratione inftrudiua de ftatu cpifcopali» Neceflariumeft, inquit, utamp;unum Deun* fua proprietateconficeamur. Siquidé unum Deum in trinitateadorandum elle,triaud®

in unam deitatem contrahendam fciebar. Et in oratione de modeftia in difceptation« obferuanda:Decet,ut unum agnofcamus p* trem,principio C3rentem,nec genitum.fimi lieer amp;nbsp;filium unicum ex p3tre natum:fpid* turn quoq^unum, fubftantiam ex patre ha' bentem:patri quidem,quód is fit ingenieus.' filio ueró,quiagenitus fie,cedentem:inalij* autem naeuræ eiufdem, parein dominatio-ne,gloria8c honore.

Confonat Ambrofius libro fexto Epifto' larum , epiftola 40. Profefsio fidei eft,ut trem Deum, amp;filium eiusunigenitum, fpiritum fandum ueneremur. Hanctriniö tem uniuseirefubftantiç,maieftacis,diiiini-tatis. In hoc nomine patris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritu* fandi, baptizare nos, quemadmodum feri' Hune articulum explicac quoq} Prudentius in præfationc Apothcofis: Eft tritt furnrna Dem,tritium fpccimen,uigor uniüt Corde putris genita eft fapientiafilius ipfe efi: Sandhu ab a:terno fubfiftit fpiritus ore. Tempore nee fenior pater eft,nec nutnine maior, Nam fapiens retro femper Deus, edidit ex fe Per cjuodfemper erat gignenda ad fecula Verbum. P.dere fed uerbum patris edi,ac c£tera Verbi: Adfumptum gediare hominem, reparare peranptimb Conciliare patri,dextraq-, in fede locare. 'Spiritus idla Dei complet,Deus ipfefidelis, ïn populos charifma fuum diffundere promptus, Pt patris Cf Chriüi uirtutem in corpora transfert.

Ideminipfa Apotheofi:

Hifc eft noüra falus,hitte uiuimus,hinc animamur: Hoe fe(juimur,nuncjuam detradio nomine nati, Appellare patrem,patris Cf fine nomine nunquam i

Natum noffe Dcum,nunquam nififandlus cf umu Spiritus interfit,natuméi; patreméi; uocare: Sic tarnen h£c confiare t^ia, ut nefepare dudlu

»77 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E D O G Trisfaciam^tribui bisfubjlüdt/ed Df«r unus.

Epiphanius lib.2,Tomoprimo:Confitc-murtrinitaré,ait,unitatéin trinitate,et trini tatemin unitate,unam deitaté partis, filij,amp; fpiritus fandi.Non enim filius feipfum ge-nuit,neq-, pater tranlmuratus cft ab eo quod patereftmeq; Spiritus fanétus Chriftum lei-pflim unqnominauit, fed fpiritû Chrifti,amp; qui per Chriftû datur,et à patre procedi t,et à filio accipit. In fubftâtia eft pater,in fuftan* tia fili’,in fubftâtia fpirit’ fandus. At no con iûdio eft Trinitas, uelut Sabellius putauit: neq;alterata à ^ppriaperpetuitateae gloria, uelut Arriusdocuit. Sed femper trinitas eft trinitas: amp;nbsp;nunq trinitas oppofitionem aeci pit,unaexiftensdeltas, unadominatio, una glorificatio.’led trinitas numeratur,pater,filius, amp;nbsp;fpiritus fandus: nó uelut unü quid-dâtrib.nontinib.appellatû, fed ucrèperfeda

Pater aut femper pater, amp;nbsp;nó erat tépus qua-do nó erat pater: pater perfedus exiftés temper in fubftatia.Ex patre in ueritate genit’,fi-neprincipio, fine tépore, amp;nbsp;inenarrabilireri nóeófrater exiftéspatri,nó aufpicat’ iplum effe,neq;q intermifcrit unq, uerum femper filius genuinus cü patre exiftés,ex patre fine tempore genitus, æqualis exiftens Deus ex Deo,lumédeluinine,Deus uerus ex Deo ue

amp; filius Scfpiritus fandus.Semper enim fpi ritus cü patre amp;nbsp;filio,n5 eófrater patri, nó ge ifitus,nó crcatus,nó frater filij,nó foboles pa tris,uerum ex patre procédés,amp; de filio acci-piés:nÓ alienus à patre amp;nbsp;filio, fed ex eadé ef ’fentia,exeadédeitatc,ex patre amp;nbsp;filio, cü pa tre amp;nbsp;filio, femperin fubftantia fpiritus fan-Öus, fpiritus diuinus, fpiritus gloriæ, fpiritus Chrifti, fpiritus patris. Nam fpiritus pa-tris qui loquitur in uobis, amp;nbsp;fpiritus meus cófifticin medio ueftrüm:tertiusnoméclatu ræ,æqualis Deitate,nonalteratus.præterpa trem amp;nbsp;filium,uinculum trinitatis,fignacu-lum confefsionis. Filius enim dicit : Ego amp;nbsp;paterunumfumus. amp;nondixit, unus fum: fed,Ego amp;nbsp;pater: fignificans in fubftantia pa trem,amp; in fubftantia filium. amp;nbsp;duodixit, amp;nbsp;non dixit unus. Et rurfus, Vnum fumus: 0£non,unusfum.

Hieronymus quoqueadftipulatur in e-piftolaadMarceUam : Nos pattern amp;nbsp;filium amp;nbsp;fpiritu fandum,in fua unumquemqj per-fona ponimus, licet lubftantia copulemus. Etincapice tertio ad Ephefios : Deus pater Domini noftri iesv christi,iuxta lub-ftantiam pater cft,amp; unigenitus non eft adó ptione filius,fed natura.Qiiicquid autem de patre amp;filio dicimus,hoc fciamus didu ede

TRINA, caputMatthæiiPerfeda fides eft Triniratis oftenfa, cumamp; pater Chriftum dominum ac Deum noftrum,filium fuum elfe teftatur: 06 fpiritus fandus, id eft paracletus,in tanto fidei facraméto patri filioq;cóiungiiur,utuc rum patré,uerü filium,uerü etiam fpiritu fan dum crederernus, tres perfonas, fed una du uinitaté triniratis,unamq; fubftantiâ. Sic etiam docetFauftinus de fide contra Arian. Vnaeftdiuinitas patris,ccfilij,ctlpiritus fan di : ficut amp;nbsp;una fanditas eiufdé perfedæ ßc infeparabilis triniratis. Vidorinus de gene rationediuinitatis inquit;Ipfc fpiritus dif-fert propria adione fua à filio, ficut amp;nbsp;ipfe filius adione differt à patre fuo : qui tarnen fie pater,iuxtaid quod eft clfe,fitqjiftorû trium unû, amp;nbsp;idem exiftentiû unadiuinitas, amp;nbsp;nó multifida maieftas,fcd »•'tè xyri^ax^ftiTs t^datet fed tria unCi, amp;nbsp;unü tria, amp;nbsp;ter pofita unum. confubftantialé, amp;nbsp;fontem unde haurimus fpé falutis noftræ. Et in fermone de tranf-figuratione Domini; Triniratis myfteriû in monte Thabor deelaratur. Nam Deus pater fonatin uoce,amp; filius apparet in transfigura to corpore, fpiritus fandus oftéditurin luci-da nube. Èufebius Emifenus in homilia in fefto Natiuitatis Domini;Deus,inquit,u-omnia opcratus eft. Cuius iapieiuia camem fufcepit,cuius fpiritus in igne apparuit.

De Trinitate Optatus Mileuitanus lib.quiri to contra Parmcnianum.Quiafilius, aic,apa tre, Deus à Deo erat regédus fccundû quod filius petijt, amp;nbsp;fpiritus promifla nunciauit, compleuic patcrin lordane. Qui.cum ueni-ret filius Dei, Saluarornofter, ad Ioanem,o-ftenfus eft his uerbisrEcce agnusDei,hic 40 eft qui tollit peccatamundi. Defcendit in a-quarn, no quia crat quod in Deo mundare# tur: fed uenturû oleum aqua debuit antece-dere, adminifteria initianda, amp;nbsp;ordinanda amp;nbsp;implcnda,baptifmatis locus cum in loan nis manibus haberetur. Secutus eft ordo mi nifterij, amp;nbsp;compleuit pater, quod rogauerac filius, amp;nbsp;quod nunciaucrat fpiritus fanftus. Apertum eft eœlum Deo patre ungente, amp;-fpiritaleoleum ftatim in imagine columbae fo dcfcendit,amp;feditcapitieius, amp;perfuclit eu. Cui ne manus impofita defuiffe uideatur, uoxaudita eft Dei de nube dicentis .• Hie eft filius meus,de quo bene fenfi.hunc audited

DB SIUCVLIS PSaSONtS: AC primum de Patre.

Pattern efteæternum Scimméfurndocué runt,ut Athanafius oratione fecunda contra Arian.Æternus eft pater,immortalis,potés,-

179 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. Ill

Trinitate his uerbis effertÆternitas patris, locum,tempora,fpeciem,amp; quicquid huma no fenfu concipi potcH, excedic. Ipfe extra omnia^in omnibusq;,capies uniuerfa, amp;nbsp;ca-piendus à nemine:non acceirujdeceffu ue mutabiJis,fed inuifibilis, incomprehenfibi-lis, plenus, perfeftus,æternus : non aliunde quod eft lumens, fed ad id quod itamanet, hbiipfe fufficiens. DequaparteBafiliusin fermone de Fide fine Trinitate inquic:Pater omnium principiû, omnium caufaexiften-tium, animantifiradix. EtGregorius Na-zianzenus oratione fecunda Epiphan. Pater pater eft, amp;nbsp;initio carens, non enim ex quo' piam. Et in fermone de fide:Eft ergo Deus pater immenfus, æcernus, incomprehenfibi Jis,inæftimabilis. Quod amp;Prudentius in Apotheofi iftis uerfibus effert:

---Pater eR, quern cernere nulU

Eft Ucitum:pater eft,qui nunquam uifu^ in orbe eR, Ncc mundana inter radiauit lumina coram.

Ipfe quidem in terries uirtute O' numine pra:fens. Semper adeft quocunq; loci,nec pars uacat ulla ^aie^iate patris,nufquam eü genii or Deus abfens Per uerbum,ftd femper adeft.---; Vnde Epipha nius quoquelibro tcrtio,Tomo primo Icri-bit:Pater femper ingenitus,amp;increatus,amp; incomprehenfibilis.

DE FILIO DEt PATRIS.

Qualis fit filips Dei,quod ad fubftatiam, proprietäres amp;nbsp;officia eius attinet, diligenter expofuerunt huius Centuriæ feriptores. Eufebius de Demonftrationclibro4. cap.j. ait : Cùm unus fit pater, filiû quoq; unum, non plures elfe oportenunumq; perfedum folum genitfi Deum deDeo,nonautem plu res. In pluribus enimdiuerfitas crit aediffe-rentia,deteriorisq;introdu(ftio.Quareunus Deus,unus filij perfedi atq; unici, non plu-lium deorum neqjfiliorum pater: quoniam. cum luminisquoqueunafit elTentia,ipfam item quæexeo generetur perfedam unam ponere,pmnis cogit necefsitas.Quam enim aliam præterea fobolé luminis cogitarc pof-fumus,nifi unum ipfum,qui exipfo profici-fcitur,omniaq; copier atq; illuftrat, radium? Quicquid enim ab hoc alienum fuerit,tene-bræ erunt,non lumé. Idcirco etiam fupremi omnium parentis cum lumen fit,quod nullis uerbis compræhédipoteft:nefimilequi- : dem ullum propriümue exéplar fucrit, prç-teripfum hoe folum: quodquidéipfum di-cere item defiliofas eft.Splendor enim eft luminis fempjternijfpeculumq^immacula-tum diuinæ euidentiæ, amp;nbsp;imago bonitatis eius. Exquoilluddidum eft ; Qui cum fit fplendor gloriæ,amp; figura fubftantiæ eius, amp;c. De filio ôc Athanafius libro $ de unita te et fempiterna lubftantia Trinitatis docet: Verum patrem fempiternum,uerus filjus de '

I. CAP. IIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»!ö clarat lêmpitemus, qui de co natusfuerat. Etuerum filium fempiternum,uerus pater demóftrat fempiternus, qui eum genucrat. Ac per hoc, ut dixi, ficut uerus pater, qui de femetipfogenuerat filium,unacumeoerat femper, ante omnia anterior : fie amp;nbsp;uerus filins, qui iam inenarrabiliter natus fuerata patre,unà cum eo fuit fempcr,ante omnia anterior. Hæceft,inqu3 in his anterior fern* a piternitas, quæ ante omneomnino princi-pium fuit,8êerat. Ideo nunquam pater fine filio, qui femper filiusfuit cum parre,durii nullo modo poteft pater hic dici fine filio. Etibidem;Nos Deum elfe patrem prædicâ-mus,quia omnipotétem Deum : qualisipfe eft in natura, talem genuit filiû.'ficutinfcii-pturis cautum inuenimus. Qui eft, qui tuit, amp;qui uenturus eft omnipotésDeus. Idem, quomodo pater in filio,amp; filiusin patrefir» o explicat fermonequarto cotra Arianos, ubl affirmât filium Dei nó effe in patre, quafi i» uafainania alterinalterfi infufus: quiahof proprium eft corporum. neq; ut Deus in fin dis hominib. eft neqj ut nos in eo uiuimiH' mouemuramp; fumus. Eft autem filins in p^' tre,quatenus intelligercc5ccditur,eoquolt;l quicquid eft filius,id uniuerfum fitprepriu fubftantiæ patris:ueluti ex lumineproradft tionem,amp; fluïdum ex fonte:uc qui filium ui gt;nbsp;dcat,iduidcatquod eftpatriluu aeproprim ac intelligat, quód filius fit,earn eflentia eX patre cfle,atq; itaeum in patre exiftere. Eft-que nice uerfàpater in filio,eo quód id quod eft patri propriû acfuum,idipfum fit filius, ut in radijs fol, mens in ratione, fons in flu-mine. arqueitaquis uidens filium, uidetid quod proprium eft fubftantiç patris,amp; iniel ligit patrem in filio efle.

Idem Hilarius illuftrat libro feptimod® Trinitate: Filius in patreeft,amp; in filio pater, non per transfufioncm,refufionemqj mm tuam,fcd per uiuentis naturæ perfedarrt n«-tiuitatem. Itain Deo patre, amp;nbsp;filio,nequs duos conumcrabis deos, quia unum uterqj funt:neq; fingularé prædicabis,quia uterq;» non unus eft.Non habet igitur fides Apofto lica duos deos, quia nee duos patres habet, nee duos filios.Confitendopatrem,confelf* filium eft.Credésin filium, crediditamp;inpalt; gt;nbsp;trem.'quia amp;nbsp;nomé patris habet in fe filij nemen,amp;c. DefilioDeiBafiliusin fermons contra Sabellium, Arium amp;Anomios traçai: inquiés: Vnus Deus eft,amp; pater: unus DeiH amp;nbsp;filius,non dij duo.Nam patri filius fimilis eft:nonenimaliam in patrediuinitatemin' tueor,amp;aliam in filio:neqjaliam illius, amp;a-liam huius naturampono. Cum hiscon-fentit Ambrofius in t cap. epiftolæ adCaU' tas:Vtriufq;beneficio,tam patris,quam filij) ’ genus humanuni fublcuatum oftendit.NeC minoreffl

iSlt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b E Do

jninofetn filïum fignificat, cum cum Dominum noftrum uocatmeqj pattern maiorem, quiauerum Deum noftrum appellat. Quia nonerituerus Deus pater, nifiamp; Dominus fit;neq; uerus Domin’ filius, nifi amp;nbsp;Deus fit.

De codem artidulo Prudendus in Hamar tigeniafenbit:

Conditor ergo boni pater cH,(y cum patre ChriHu^: Ni»? Deus^cUqi Deics pater eft,^filiuf^twm. Qu'.ppeunum natura facit,qua: conHatutriq-, Viu uoluntatis,inrit,uirtutn,agt;noris.

Non tarnen idcirco duo numina, nec duo rerunt Artijices,quoniamgenerit diffenfo nuUa câ: Atq; ideo nuUa eH opens di^tantia,nulla ingenij, peperit bona omnia conditor unus.

Fauftinus quoq-, de fide cótra Anum,cap. J.idé docct:Cum Deus in Deo eft, amp;nbsp;non eft Deus prærer eum in quo Deus eft,amp; ipfe eft Deus Ifrael Saluator,oftéditur unitas diuini tatis in patre amp;nbsp;filio, ficut amp;nbsp;omnipotétie,Sc quicquid omnino diuinæ fubftadæ eft:hoc folo diftcrés à patre filius,quód ilic pater eft, óchicrihus:ideft,quodille genuic,hic nat’ cft.Non tamé quia nat’eft, minus habet all-quid,^ quod in Deo patre eft,imago Dei in-uifibilis exiftés,amp;fplendorgloriæ, amp;chara fterfubftâdæeius. Et in eod. cap.4,. Eadé cum patre Chrifto imago eft,eadé forma,ea-demq; fubftatia,eadé naturæ unitas,eadé po teftas,eadélibertas uoluntatis,idem honor: amp;nbsp;omnia omnino quæ partis fuut, filij funt: quiaamp;quæ filij funt,partis funt. Eufebius Emifen’ homilia de Natiuitaté Domini, fu-perillud, In prineipiocrat uerbu: Nunqpa-t;r fine filio fuit,quia nunq fine ucrbo,nunq fineuirtuce, nunquam finefapicndaeftepo tuit.Hæc aur fapiétia, hæc uirtus, hic Dei fi-lius, quauis temporaliter de uirgine natus fit,in prineipio tarnen amp;nbsp;ante tempora fuit, amp;c.Nihil enim in Deo eft,quod Deus nó fit. 40

^ Qiio modo ueró fili’ Dei ab ærerno à pa ne genitus fit,idutinueftigarinopotTc affir mar,ita nimis curiofe indagare uetant.Nam Ladantiusdenera Sapiétiaiib.4.ficinquit: Quomodo igitur jpereauit? primum necfci-riaquoqpolfunt, nee narrari opera dinina, fed tarnen fandæ liters docét,in quib.cautû eft,illû Dei filiû,Dei elfe fermoné. Et Am-brofius in lib.de fideadGratianû,ficinquit: Ncqj enim anguftis fermonib.noftris immé fæ magnitudiné polTumus diuinitatis indu derexuius magnitudinis noeft finis,Namq; hominis generationé fi definite côtendas, té pus oftédis. Generatio aût diuina fupra om-niaefl;,latè patet : fupra omnes cogitationes alcendit, amp;nbsp;fenfus. Item:Q,uæro abs te, quandoaut quomodo filium putes elfe gc-neratum? Mihi enim impofsibile cft,gene-rationisfeire fecretum. Mens deficit,uox filet,non mca tantu,fed amp;nbsp;angdorû fuprapo-

t R I N Ai jgi teftates, fupra angelos, fupi'a therubin, fupra feraphin,fupra omnem fenfum. Si paxChri fti fupra omné fenfum cft,quomodo non eft fuper omnem fenfum tanta generatio ?Tu quoq; manu oriadmouc, ferutari non licet fuperna myfteria. Licet fcire quod natus fit: nonlicet difeutere quomodo natus fit.Illud negate mihi nó licet,hoc qusrere metus efti Nam fi Paulus ea quæaudiuit raptus in tertium ccelum,ineffabilia dicit:quomodo not exprimere polfumus paternæ generationis arcanu,quodnec fentire potuim*, nec audii rc.^ Quid te ifta quæftionû torméta deledât? Incóprchenfibilitergencraturfiliusjimpafsi biliter generat pater: amp;nbsp;tamé ex fe generauit, amp;nbsp;ante omné intellcdfi generauit Deus ue-rus Deu ueru. Hilarius quoq-, lib.z de Trini täte,affirmas filij natiuitaté fciri nó polfe, in-quit: Habet igitur natiuitatis huiusuterq; fccrccü. Et fi quis forte intelligétiæfusim-putabitgenerationis huius facramentu nou pofte fe cófcqui,cum tamé et pater fi t abfolu te genieuf Hæc, fi potcs,enarra, amp;c. Audi fi lium imaginé, fapientia,uirtuté, gloria Dei, 04incellige per propheta clamanté Sprituni fandum : Generationé cius quis enarrabit? Et obiurga Dominûteftanté: Nemo nouic filium nih pater, neqj patré quis nouit nifi fi lius,amp;cui uolucrit filiusrcuelare.Et infer« teinhocfecretu.-amp;intcrunü ingenitü Dcü, amp;nbsp;unu unigenieu Deum, arcano te inopina-bilis natiuitatis immerge. Sic etiam initia tertijlibri dicit: Filium efte inenarrabilitcï amp;nbsp;incomprehenfibilitcr genitum.

Eodem modo Bafilius in oratione de mat tyre Manante, de ijs quæin diuinitacefcr.u-tandanó fint agens, hæc de generatione filij inquit: Tu ueró iadas, quód illa deicads cö gnofcantur, quæ tu ruo impudenti ore pro-fers ? Aut ex prçcedétib. nó intclligis menfu ram cognitionis? Quid cognofcim’ Dei ? O-ues meæ uöcé mea audiunt. Vide quomodo cognofciturDeus, ex eo quód nos audimus mandata ïpfius,ex eo quód audiétes facim’i Hæc eft cognitio Dei, fcruare mandata Dei. Quomodo nóimpertinés curiofitasdeeften da Dei? Non inquifidorerü fupermundana rum, nóconfideradoinuifibiliti? cognofcut

t»3 C E N T. 1111. fcirt,pavore effe bonu, anima fuam pofuiffe pro ouibus.Terminus hic fit diuinæ cogni-tionis.Quatus afit fit Deus, amp;nbsp;quæ menlura ipfius,amp; qualis fecundu efientiartalia pericu lofa funtinterrogati,dubia ueró apud inter-rogatû.Silentiû autem taliu medela eft.Meç cues meâ uocé audiuc,dixit:non inquirunt, hoe eft,nó negligenter tranfmittunt,nó con tentiofifunt.Audiuifti filiiuNe mihiMODos

quç nulli caufarûrationi fubiacentmeq^pec fiflurâ diuide,quod eft coniund:û;propterea anteuertens te Euangelifta præmuniuit. Au difti nuper(fcilicetin Orationeubi dicitur cur filius uocetur Verbum ) amp;nbsp;fanè audis. In principioerat ucrbCi: ut ne filiûfœtûhuma-nû putes,ex nô exiftente produdû elfe. Verbum,tibi dixit:propter aftedionis abfentia. Etat, tibi dixit ; propter temporis remotio-nem. Principm tibi dixit:quo genitum patri conuerteret. Vidifti,quomodo ouicula obe-diens uocS Domini audit? Item de humana Chrifti generatione in die Natali: Chrifti gc neratio propriaac præcipua diuinitatiseft, quæ quids filentio magis ac fide ueneranda eft,qdifputionealiqua noftra,fcu curiofita-teueftiganda. Vbi cnim nec tempus, neque æuû intercedit,neq;item modusintelligi-tur,nec fpedatoradfuit,nec eft qui exponat, jo quomodo mensaliquidimaginabitur^quo-modo mentis cogitationib . lingua famula-bitur?Patererat,amp; filius eft genitus . Nedi-cas, quando: fed neglige hanc quæftionem. Ne quæras, quomodo?eft enim hic impofsi bilisrefponfio.nam Quando,tempus habet: Qiiomodo ueró, ad modos corporeos imagi nationS quandâ.Dicere poffiim è facris uolu minibus, q, fplendor gloriæ amp;nbsp;imago ex ar-chetypofit : uerûtaméquoniâ nec ratio nec40 cogitatio talib. renouationis uerbis tuæ cu-riofitati fatisfacit, ad ineffabilS incoprenfibi Icmqj gloria cofugio, amp;fateorindeprSfum, ac uerbis humanis inenarrabilS diuinæ gene rationis effe modu. Et Gregorius Nazianze nusde Theologialib. j.ita fcriptiircliquit: Qiiomodo ergo genitus eft? Vnu^fedore-Hattantu, quodrefpoderi redèqucat;uide-licet,filiû Dei, utcunq; natus fit,aliter atque homo folet,natum elTe.Alioqui quid magni haberet Dei generatio, fi copreliendcretur anguftijs inteUedus tui? qui tuâ ipfius gene rationS nel in totû nefcis,uel quanda cogni-tionS eius adeo exiguahabes , utdicereetia fit pudor? Ettu putas adhuc te tibip omnia cognitü,exploratum(^;, quü fudaueris fatis, priufqua inueneris rationS qua fis primùm

C A P. 111 Ï. tU ftionib.indulgere. Nam ut maxime generations tuacognofcas, nó tarnen,ut amp;nbsp;Dei co-gnofcas,cStinu6 feqcur.Si ueró nc tua ipfiuS quidé intclligSdo eóprehendere potcs,quO' modo diuina generations intelligédo pote-ns cópledi?tanto enim earn cóplcfti eft diffi cilius qtua, quato Deucognofcere opcrofi* cft quam hominS^Quin ponus miiTos facito iftos tuos fluxus,iftas diuiGones,iftas feftio' potes:Refpondeo,fic generatu elTcjUtnouit amp;nbsp;q genuit patcr,amp; q genitus eft fili’. Quod uerö his excelfius eft, hoe nebula tegitur, ut ingenij tui eæeutiSces oeulos facile effugian Hacdcre etia Hieronymus fuperEfaiaeaf« 5^.inquit : Generations eius quis enarrabit? Quod dupliciter intclligitur. Aut enimd« diuinitate eius accipiendu eft,q,impofsibil5 fit diuinæ natiuitatis nofle myfteria.Dc qu3 ipfeloqtur in^puerbijs: Ante emnes colleï generauit me.Iuxta illud quod alibi legim’: Qui* cognouit fenfum Domini,aut quis cc-filiari’ eius fuit?id eft, null’. Aut de partu uit ginis,quod difficulterpofsitcxponi. Idem fuper Matth, lib.t. cap.t. Liber generationis iHESv Chrifti. In Efaialegimus:Generatic-nem eius quis enarrabit? Num ergo putem’ Euangelifta prophete effe cotrarifi, ut quod illeimpofsibiledixit etfatu, hic nsrrareinci-piatfquiaibi de generatione diuinitatis,liic deincarnationeeft didu. Hue pertinctSi Eufebij narratio li.y. de Demonftratione E' uangelica,cap. j. De ijs quæ ad prima Dei filij generations pertinent, nihil fanè habemus amplius quod dicamus autcogitem’,quàm illud,Generations eius quis enarrabitfquod fi quis ultcrius progrediens, eóprouchatur audaciæ, ut quæ nulla prorfusintelligentb copræhSdipoirunt3ca uifibilib. amp;nbsp;corporels exéplis afsimilct:forfitâ dicat,ingcniti patris naturæatqJneffabilis eftentiæ quafifragra-tiaquanda aclucis fplendorS iplum filiûeX infinitis feculis, ac potius ante omniafeeuh

extitifle: dumqjexiftit, fimul efle:neqjp4' trem unqua relinquere, ficutneeunguentu bonus odor,nee lueS fplendorrelinquit. Ve rùm exéplahæeno omnino intégra præftat fimilitudinS.Nâeorporainanimata, ipfum aecidens in qualitatib.retinét.Splédor enim

acfilifi Hominis fix Maria uirgineprocefsif-fe,ineffabiliter, amp;âbfq; forde ulla. nil enim quodfordidum,Deus,amp;per quem falus eft. PrudentiusinPlÿchomach.eandé dodri* namexplicat:

~~lngt;uipta Deum concepitfemina ChriRum, KortaU de nuire hominum,fed cum patre numen. indeomnis iam dura curo eft,qu£ conduit illunt, l^ituramq- Dei conforU feederefumit.

Verbum quippe euro fa{tum,non définit effe Quodfuerut uerbum,curnis dumglutinut ufum, Huie^ute quidem non dégénérante per ufum Carmi, fed miferos ad nobiliora trahente. lUe manet quod femper erat,quod non erat effe incipiens.---Itaamp; Epiphanius docetlibro ». Tom.t. Complacuit Deo, ut ad falutem hominu proprium filium demitteret,ut in tre uere generatti, qui cocftentialis eft patri, amp;nihilàpatre immutat’, fed immutabilis, et inalterabilis,purusq; ab affedibus.et peni tus nó patiés,cöpatics afit noftro generi.Qui defcéditdeccelo,amp; cóceptus eft nó afemine tiirijfed per fpiritü fandu : amp;nbsp;uerè corpus de Maria habuit, fibi ipfiqj carnem defanda ma treefformauir,et anima acnientem Humana peccatOjin feipfum per fua deiratêcouniuit. Etlib.j,Tom.i.Filius Dei^ytte feu uerbum iiocatur,quonia interpres eft uolûtatû Dei.

Hieronymus uerb liefefibit in tertium ca

braham^ Ifaac, amp;nbsp;lacob, amp;nbsp;poftea Mofen, amp;nbsp;cundos pfophetas, quosfcriptura commémorât, fincadditaméto hominis,quem nec-dum affumpferat, mediator tantummodo nuncupatur. Item:IlIe mortuus eft,ut nos uiueremus: defcendit ad inferos, ut nos cœ-Jum afcenderemus.

De humanitate amp;nbsp;officio Chrifti, Theophilus Alcxâdrinus lib.i. Pafchaliitafcribit: f® Ex tantis ac talib. affumpfit hominé,dunta-xatabfq; peccato, exquantis amp;nbsp;qualib. nos omîtes creati fum’:nó ex parte,fed torus me diator Dei amp;hominû, homo CHRi s T vs ie

fibi focians,perfedu in leHominédemoftra-uir,ut perfedaCundis Hominib, infeamp;per felargiretut faluté.-habcnsqj noftri coforun,' qui de terra coditifum*, nee came duxit de cœlo,nec anima. Decaufisunionisiftiusj etiam Ephrem lib.aduerfus fcrutantes natu ram filij Dei diirerit:Rexcoeleftis,inquit, irrt mortaiiS Dominus,filius unigenirus,diied* partis,qui per gratiafuapoteftate diuina hö miné finxitex terra.amp;cü uidiiTet humanu genus infirmu, inmalis iaccre, defcenditde ccelo uolütate partis, amp;nbsp;incarnatus in fand^ uirginis utero, atqj ex ea genitus fua uoluta te pfocefsit,ut curaret omnes narijs languo-nb.fatigatos,gratia atq; miferationib.fuis.

De hac etiam Gregorius Nyfrcnus,oratiö-fordidas iftasabieûasqjcârnis cXuuiolas, u-na cum anima quæ iplis erat indUta, fibi cir-cumdedit ,ut at tafln fuo his ægritudinibu# mederetur.

Et Amonlus in epiftola tertla inquit: Scu tis gratiam Domini noftri lEsv CHRisTr, quod propter nos pauper fadus eft, cum di-miras eins conftituit ualidos : ftultitia iilius nos fapientescffecit.

Et Gregorius Nyftenus,de unione nature rum ct Humanitate furcepta,eiusqj caufis,in lib. de uita Mofæ:Eifi natura, inquit, diuina nullo pado mutari queat,in eo tarnen quod ad aftumenduhomine defeedir, imbecillita-temqjnoftra uerèfufeepit, comutatus dici-tur. Er ficutMofi man’è finu eduda.uifaeft tandosdefccdit,fccundü nosfadus, quäuis immutabilis fit ipfe natura, comutacus tamé dicitur. At ucrö poftqua morbos noftros fagt; nauit, naturamcj; noftra in finumfuum re.lt; duxit ( finas autem filij pater eft ) rune ipfe non mutatus, quippequi impafsibilis atq; incommütabiliscft, mortalcm hanc amp;cor-ruptibilem naturamin immortalicarèm ac-queimmutabilitatemconucttir..

De operibus Chrifti in diuinitate, Bafi' lius fermone fecundo de baptifmo,capite ul timo.Doiminus nofter lESvs christvs.u-nigenitus uiuentis Dei filius, perquem omnia fadafuntjuifibiliaamp;inuifibilia, uita Habet,ficut illam habet pater. Et Vidorinu«

lib.^.aduerfus Arium:Hçc uiris fidelib.fanè

quo degitis , cuius eft ? autquis eins uo-bis tribuit fruftum poflefsionernque reti* nerc? Et AthanaGus de Synodo Arimi-iienGamp;Scleuciana: Quiaunulquifquehæ-reticorum, prout libet Gngit, amp;dererum naturafabulatur, neceflarib beatus Paulus bate uerba pronunciauit, Ex Deo : utque operatorem cognitum faceret , amp;nbsp;ex eius uoluntate uniuerGtatis architefturam de-dararet, ftatimcertcintulit, Vnus Dominus lESvs CHRisTvs, per quern omnia. Qiiæcnim Dciefledicuntur, eaomnia per Glium faftafunt. Sic amp;nbsp;Hilarius libro quarto de Trinitate : Pater in eo quod lo-quitur,efGcit : Glius ineoquod operator, qua Geri funt di ft a , componit. Perfona-perinde ut quida Gunt opinati;fed originem abiplo Deo,atqicaüfam fumpGt.

Exnihilo mundurn eftefaftum,teftatur Laftantius libro primo, capitetertio:Vir-tute atque conGlioDei, exnihilo eft con-ftata immenGtas diuini operis. Et libro fecundo , capite nono : Nemo quærar ex quibusifta materijs, tam magna, tammi-rihea opera Deus Fecerit. Omnia enim fc-cit ex nihilo. Poftea fubijcit confutatio-nes quafdam philofophorum , qui mun-dum ex materia ortum fenferunt. Etqui-dem uerbo omnia conditaeflc,teftanturhu

êAP. ïTTt tetur , ex trinitate patus amp;nbsp;Glij Sé Qi^tus fandi omnia creata efte , non ut ùnquam fucrint,nequeGmul fuerintcum Deo,ne-que præextitetint : fed fada Gnt ex nihi« Io, ad hoc ut Gnt à pâtre, amp;nbsp;Glio, Séfpititu fando.

Et quidem uerbo omnla condita elfe, te* ftantur : ut Epiphanius libro primo, Tomo fecundo: Deconditione hominis pater ad* uocat Gliû, ut fimul creet hominé, ^er queni etiam alla omnia fecit.Non autem folum G* lium, fed Sé fpiritum fandum « Verbo cnim Dominicœli Grmatifunt, amp;nbsp;fpiritu orise-ius, Séc. Et Gregorius Nazianzenus ino* rationede ftatuepifcopali:Verbo,inquit,u-niuerfum conftitit, SépropoGto. Ipfeenim dixit, Sé fadafunt : ipfe mandauit, Sécreata lunt. Cum igiturdicis, uerboDei omnia creata efte, nó humanam creationem intro-

quæfuntfacienda:nihil enim nobisfubli* mius cftet,Séliberius,G dicendo opera adim pleri poftent.Qi.iod autem Deus uerbo créât creanda, non id humana facit ratione. At' nobius inquit, in pfalmo centeGmo quadra geGmofeptimo: Deomni creatura dicitur, Quia ipfe dixit Sé fada funt:hoceft,peruer-bum Dei fada funt,patreloquente,GIio créante, Sé fpiritu fando animante. EtBafi-30 lius librodefpiritufando,capitcdecimofeX to;GloriGca conditorem , in quo condita funtomnia, Gue uiGbilia, Gue inuifibilia, Gue principatus, Gue poteftates, Gue uirtu tes,Guethroni, Guedominationes,Guea-liæ quæpiam naturæ rationales,quæ nomi-nari non poffunt. Ifihorum autem creatio'’ quæ Gunt, Pattern : deinde conditrieem, Filium: perfeftrieem , Spiritum fanftum: utuoluntatequidem patris Gntadminiftta-torijfpiritus, Glijucró oratione perducan' tut utGnt, fpiritus autem aduentu perfi-ciantur.

Porro breui tempore omnia efle àDeO perfefta, AthanaGus fermone tertio contra Arianu: Tota return natura, inquit,in tra feX dies condita eft.Ac primo quidem lux, amp;c*

Bonaautem omnia condita efte,Gmilitef docent. AmbroGus libro de Kaac, capite fe* ptimo, Deum boni tantum elTe cöditorcni, non malorum : Omnium bonorum,inquir, autor eft Deus;amp; quæ funt,eius profeftóo' mniafunt, amp;nufquamillicmalum; amp;Gne illo mens noftra manet,malum nefcit. Ei'

Prudentius in Hamartigenia:

. Prindpiorerum Chriflta ciim condmt orbem, Vidit enim P)ciuej]cl?ontim,uclutipfe Koyfes, Hibloricui mundi nafcentis teüificatur:

0? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 6 D 0

infjiiranteJye^tffuodfanâMMticinator

grandit,anticjUierecoUns pri-mordia luds, Ejfe bonum quicquid Dan eïi fapientia fecit: Conditor ergo boni pater eit,G^ ann patre Chriüm.

Et Hieronymus in epiftola ad Demetria-dcm:Deus uniuerfa rtiüdi,amp; quæ intra mun dum funt, opera bona, amp;ualdebona fecifle uidetur. Gubernari etiam omniaaDeo con ditorc,docetEufebius lib. 6. dePræparatio-neEuangelic3,cap.5: Vniuerfadiuina proui dentia exiftere ac gubernari, uera pietatis prædicantiura.

Ad quid porrb omnia fint condita, docét: ut Laftantius lib.ï, cap. p. Et mundum cum omnibus quæ fub eo cócineantur,fa£tii fen-dt efie propter hominem, libro fcptimo,aJi-quot capitibus. Et Gregorius NylTcnus orationeprimadep3uperibus:Deu8 amp;nbsp;terra procreauit,amp; ornatum cœli fabricatus efl:,ct lemporum uicifsitudines ftatuit, amp;nbsp;folis ca-Iorem,amp; glacici refrigerantem naturam;om niadeniqueDeus ipfenon fibi,cumnullius herum indigeat,fed nobis continenterpræ-âatjamp;conferuat.

De mundi interitu libro fcptimo,cap.pri-luo : Ignoras Plato cœlefte myfterium, mun dum dixit in perpétua elle fabricaeû : quod longéfccus eft.Quoniam quicquideft foli-do 8c graui corpore, ut initia cepit aliquan-do,ica finem capiat necefle eft.

AddemushuefentétiamGregorij NylTe-îii,quilib.de Anima,cap.d.i nquit:Principa-lifsimum eft, ex non entibus aliqua fieri, Et de creatioc hominis,cap.24. Omnia quæ fiint,ex Deo cAc Scriptura pronunciat. Et póft aliquanto:Hoc audiétes exDeo elle om uia,fcripturadiccnteretinemus. Ecqualiter ex Deo fint,quia fuper intellcdum noftrum cft,nequaquam curio{êperquirimus,diuinâ naturam creatrieem credentes efte cunûo-rum,quæ amp;quod ratio cratcoftituit, amp;nbsp;con ftitutum iamin quam uolueritquâtitatem mira percundatione perquirit. Libro eo-dcm,capite4.,omnia difputat propcerho-minem fa£tacfle,alia ucrbaliorum gratia, ad ulum tarnen hominis. Libro de arbitrio, capite 3,fentit omnia in initio bona condita efte.Arbitrer, inquit, ex his quæ dida funt demonftratum effe,rationales creaturas om nés àprincipiooptimas fuiflecôditas.Quod fi deinde ita permanfiftent, ut à principio treats lunt,extra omné utiq; maliciâ effent.

Dg ANGELIS BONIS.

DEfcriptionem qualemcunqj angelo-rum récitât Athanafius, de communi effentia patris amp;filij amp;fpiritus fandi. Qiiac eftdefinitio fubftantiæ angelicæ? Angelus eft animal rationale, expers materiæ, hym-nis dicendis aptum, immortale. De fub-ftanüaipforuni Safiliusin PklmoquadH-

T M N A? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j «S gefimoquarto ait : Angeli mutationetn non patiuntur.Nullus enim apud eos pucr,ncq; adolelcens, neq0cnex : led in quo ab initio crcati funt ftatu,in hoe perpetuó remanent, qui ftabili firmaq; natura perfeuerant. Et plures effe angelos , Dionyfius de ceeïefti Hierarchia, cap.decimoquarro docet.Danie lis feptimo, inquit, dicitur.Millia milliu mi-niftrabant ei,amp; deciei centena millia afsifte bant ei.Quæritur igitur, num tantus fit numerus? Refpondeo : Perhosmaximosnu-mero8,quo ad nos,fignificatur numerus eo-rum effe infinitus nobi8,cxcedens materialé multitudinem . Et cap.z. Non æftimemu» cœleftes amp;nbsp;Deiformes animos multipcdes effe, amp;nbsp;multorum uultuum,amp;animalibu» rebus^j corporcis fimiJes, licet facra Icriptu-ra utatur iftis poeticis formationibus.

Angelos ueró creatos effe turn,cum ccele-ftia corpora Deus condidit, teftatur Epipha nius lib.2,Tom.2:Firmamctum terræ ac eoe-li,amp;:cuhis angeli fimulfaftifunt. Nifi enini unàcumcœlo amp;terraangeli quoq; crcati effent, nó utiq; dixiffet ad lob : Qiiado genita fucrat fidera,laudauerunt me omnes angeli.

De angclorum officio, amp;nbsp;in quern finem conditi fint, Arnobius libro 2,cap, i^.doccr : Angeli,inquic,ad tutelam cultumq; generia humani à Deo mitcuntur. Eufehius lib.j. de Demonftrationc euangclica,cap. quinto: Ex Saluatoris decretis accepimusgt;efle quaf-dam poft fupremum Deum poteftates,natn ra incorporeas, intelligentes, rationales, om-niqj uirtute praeditas,quæ circum regem u-niuerfichorosexerccat:quarum plures etia ufqj ad homines,ipfius patris nutu.quadam falutaridifpofitione mittantur.'qu3sqj amp;nbsp;co gnofcere amp;nbsp;uenerari pro ratione graduq; dignitaris edodi fiimuS)Ut foli Deo qui eft rex uniuerfi,adorationis honorem tribuamus. Et de Præparationc Euangelica libro fepti-mo, capite fexto : Virtutes miniftrantes, amp;nbsp;fpiritus qui ad miniftcrium mittuntur, propter eos qui æternæ confecuturi uitæ lunt hæreditatem,faniftos dico angelos Dei diui-naluccfieri :acidcircoluminaribus cœlico fcrri,do£ti à fcriptura didicimus. Sic etiam Athanafius de communi effentia patris amp;nbsp;fi-lijamp;; fpiritus fandi fcribit: Opus angeloru, quódamp;hymnus irremiflus,amp;amor inceffa bilis erga maieftatem Dei,fortaffc etiam ob-feruatio cótinuadefalute noftra, Hilarius de officio angclorum ficloquiturlib.fccun'-dodeTrinicate: Archangeli amp;dominatus j principatus amp;nbsp;poteftates, fine fomno, fine occupatione, fine crimine, æternis amp;indc-fefsis in cœlis uocib. Chriftu laudat. Et fü perPfalmfi 135.Sunt angeli paruuloró, quo-tidieDefi uidétes. Hi igitur Ipiritus ad faluté humani generis mifsi funt,Neqj enim infir-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mita^

CENT. II mitas noftra, nifi datis ad euftodiam ange-lis, tot, tantisqj fpiritualium ccelcftium ne-quitijs obfifteret,opus ad id fuit naturæ potions auxilio,amp;c.

Bafilius in pfalmo trigefimotertio ait: 0-mniin Chriftum credent! angelus afsiftit, nifi nos illû ob noftra peccataabfterreamus, fumus apes fugat,amp;fœtor columbas expel-Iit:ficangelumuitænoftr2cuftodem,lacry-

10

anima tua, ea quæ funt digna angelica eufto dia habueris,amp;mens diues ueritatis con-

fecundu uirtutcm egeris, tibi adfuerir, pro-cul neceffarib euftodes amp;nbsp;praefidia cóftituet tibi Deus,teq; angelorû munitione circum-uallabit.Confidera igitur quanta fit angelorum natura: quoniâtotiexercitui amp;caftris frequentibusunus c5paratur angelus. Item libro 3.contra Apol. Eunomij. Omnes an- zó geli fumunt appellationem unam, fic etiam naturam omnino eandem habent. Attamen alij ipfûfum gentibus præfident, ali) fingu-los credétes côfequuntur.Quanto uerb prç-ftantior eft gens tota uni uiro, tanto nimirû maiorem neceffe eft efleangeli gentib. præ-fidentis dignitatem, fupra eum cuifingulo-rum præfedura commifla eft.

betille qtnfolus Rex eft ac diucs amp;nbsp;magnificus, angelos uelóces amp;alatos, qui omnia nifterium exequuntur. Et Epiphanius libro iécundo,Tomo primo, exProcIo:Ange lifafti funt à Deo,ad prouidentiam eorum quæ ab ipfo conftrufta funt. Ac libro feeun do,Tomo fecundo: Angeli primùm munus culturæDei habentin afsiduis hymnis, amp;nbsp;funtimmortales fecundum gratiam abipfo creati, amp;nbsp;nó fecundu natura : amp;nbsp;immortales fieri digni fadi ex ipfo immortali.amp; ob id nó funt ill tremore,amp; fub cxaminatione,iufsio nc ac madato famftse deitatis feruitio prefsi.

Angelorû multitudo in Dei minifteriû præ-parataeft. lté fuperMatth, lib.3.Magna di-gnitas animarû,ut una:quçq; habeat ab ortu natiuitatis in euftodiafui angelû deputatu,

Ephrem quoque libro ad eos qui ferutari tiôlünt naturam filij Dei,capite fecundo:In-uifibilis eft natura conditionis angelicæ : in fupernis immoranturdeitatis miniftri. Sem per Deo adftant, eumq; cum tremore glori-ficant. Et in libro de extremo iudicio : In extreme die uidebiris angelos amp;archangc-los per uniuerfum mundû difcurrere, amp;nbsp;om nes fanftos amp;nbsp;eledos Dei congregate. Et in libro depœnitentia: In illahorà eu nubes ra

I. CAP. 1111. ipfum diabolum amp;omnes impïos'angclira piét,immitterc eos in caminu ignis ardetis«

De officio angelorum amp;nbsp;Dionyfius in cce Icfti Hicrarchia,c3p. decimoquarto:OmneS diuinæ illuminatioes amp;nbsp;uifiones à Deo me' diatè fiunt,pcr minifteriu angelorum : quin facra legislatio,q uæ à Scriptura defcribitur» ut à perfona Dei immediatè fada, Exodi 3Jgt; minifterio angelorum tradita eft: ut ad Gal» tas tertio dicitur. Ergomulto magishoce' rit uerumin alijs illuminationibus. Item» iHuminationes de myfterio incam^tioni* Chrifti,quæ funt nobilifsimæ,fadæ funt n» nifterio angcloru,ur Luc.i.etc.Multo magi» igitur aliæ illuminationes ab angelis fiunt. Et in epiftola ad Demofthené monachu, An gelos beneficos dicit, cosi^; amare homines, mifcrari genres, amp;nbsp;pro illis bonû deprecari, pditas et main operates multitudines inere-pare,c5triftari malo,l2tari faluatiSe hominu*

DB ANOBLIS MALIS.

De defedione uerb angelorum,amp;adioni' bus corum poftlapfum,hæc tradidcrunt. Eufebius libro tertio de Demonftratione«'' uangelica,capite quinto:Peruerfi quidafpb ritus,cùm fua nequitia diuinam luccm fufd pere nequiuerint,tcnebræ faûæ funt. QuO' rum primÛ3qui etiam alijs defedionis cauß prauitatis autor, fpétc à lumine ad tenebras

hpfum draconem, ferpentemq; Luciferi,«' neni prödufl:orem,ferocem beluam,amp;Ieo-nem humanis carnibus uiuentem,ac deniqj bafilifcü fcripturafoletappcllare .Caufauequot; rö,quare lapfus eft, furor mentis amp;arrogan tiadiciturfuiiïe. Sic Achanafius,debeatitu dine filij Dei,affirmât angelum apoftaticum in natura qua faftus eft,à Deo faftum fuiflf, 40 amp;nbsp;non à fefe elle.Item, in mala natura noni Deo faftö fuiflc,fed à femetipfo uoliitatefui malum cócepilfe. Quodamp; Bafilius monet cpiftolacentefimaquadragefimaprima:Cé' trariæ potenriç natura, fulguris inftar dec® lo lapfa eft, quæ uera uita excidit, proprere* quod creatahabenr fandiraté, primumqjil' lius confilium fanditatis quoq;immutatio cSfecuta fit. Cum ergo cxcidilfet ex mon*' de,angelicamqjabiecilTetdignitaté, exing® yo nij prauitate diaboli nomé accepit, extinflo primùm priore illius beatoq; habitu,deihd® amp;nbsp;aduerfaria ifta potentia accenfa. Et in fef mone in aliquot feripturæ Iocos:Non enim diabol’ ftatim creatus eft diabolus, fedcilin angelica poteftatem accepifler, in dæmonn naturâ conuerfus eft, amp;nbsp;fadus iniquus ds' mon. Etinfermonedeexhortationeadb*

act

«ogitanones non ignoremus.An non hodie pcccaregt;cras uerö iuftè agere, amp;nbsp;pietaté dif-ferre hortatur? Dicit : Mihi hodie, eras Deo. Serpens eft,addecipiendum3rgutus. Idem traditLadantiuslibro lecundo, cap. nono: Fecit Deus alterum fpiritü, in quo indoles diiiinæftirpis no permanfit.Itaq;fuaptein-uidiatanquamueneno infeauseft,amp; ex bo noadmalurranfcendit, fuoq; arbitrio quod iDeoilliliberum datum erat, contrariu fibi nomen afciuit. Vndcapparet, cundoru ma-lorufonte elTeliuore, Inuiditenimilli ante-ceflori fuo,qui Deo patri perfeuerando turn probatus,tû et cams eft.Hunc ergo ex bono per fe maid effeftfi, greci -Aîix^DXof/appellant.

Epiphanius lib.2,Tomo 2: Diabolus no à creatione malus creams ell, fed fibi ipß poft tépus main facere cxcogitauit,de quo igno-tS nó ed qualis futurus fit. Verum creat* eft unàcûomnib.bcne, cû Deus propter excellente iufticiâ,amp; ob eximia bonitaté, omnes et omnia utilifsima elfe uoluerit,et fua bona omnibus propoluerit. Eadétraftat quoqj Fauftinus libro de fide cótra Arianos: Angelus iftequi nficdiabolus eft,anteq heret dia-bolus,bona habuit uoluntatcm. Sed ubi fa-ftus eftdiabolus, proprijarbitrijagitatione amifitbonauoluntaté, ConcordatDiony-fius etia,de diuinis nominibus cap.4.. D^mo nes à Deo faki non funt mali. Etenim bond bona producit, amp;fubfiftere facit. Dicutur au té mali nó feeddu quod funt, (ex bono enim funt,amp; bond obtinucrunt fubftantia) fed le-cimdfi quod nó funt, infirmi exiftentes ( ut doquiadicunt ) feruare fui ipfius principid.

Decaufalapfus,Athanafius in libro de uir ginitate:Satanas nó obfcortationé,aut adul nibus feripturæ facrç,quçftione lcxta:Quan do amp;nbsp;quam ob caufam è cœlo diabolus deci dit?Fabulanturenim quida,quód décident, eo quod Adamdadorarcuoluerit. Refpon-fio. Hominfi ftultorficóméta funthæc. Dia bolus enim,antequd creatus effet Add, ceci-dit.Conftat ueró, cecidifte ed propter fuper-bid fud. ut ihquit Elaias propheta:Cogitauit apudfemetipfum ,fupranubcs locabo folid med,amp; altifsimo fimilis ero. Hæc etid Gre gorius Nazianzenus fentit, orationeprima de reeóciliatione monachord : Ex angelis is quideficere,amp;fupra dignitatem feattollere eft aufus, ac cótra Domind omnipotente re-bellare, amp;nbsp;cathedrdfupernubes uerbi inftar ponere, dignas arrogantiæ fuçpœnasdédit, códemnatus utprolucecaligoeffet,feu (ut uerius diçâ)à femetipfo caligo clFeâus,

tat

Ambrofius lib.t o Epiftolaru,cpift.84„ Superbia à diabolo fumpfitexordid, qui quo-nid fua, qud à creatore acceperat, potentia amp;nbsp;dignitate fibi placuit,feq; autoris fui gloriæ eóparauit, cd ijs angelis quos in conlenlum impietatis fuç traxerat,à cœlcfti fublimitate deiedus eft. Congruit in hac dodrinaPru dentius in Hamartigenia:

Sed foélM defhrpeboniK,bonitdtiiifi ufum ProditM,cr primo generis de fonte ferenm: 'Deterior mox fronte fua,dum decolor ilium lnßcitinuidia,flmulis(j; injügut amaris, ArfitenimfcmtiUa odifdefomite zeli: Pt dolor ingenium fubittis conßduit iniquam. Videratargill4m,fmtilachrU:m er ^ruaUeßatu Concaluiffc T)ei:Doininum quoq; conditionis, Qui cunéum proprio regcret moderamine mundum^ ïmpoftum natura fok, pelagiq^ poliq;, Vtfainulans homini locupletem fündere partum Njlfet^er effufum terreno addicereregi. Inflauit/èrmento animi flvinachante tumorem Beflia,deq; acidis uim traxit acerba ineduUis: Beßia corde carem^cm tune fapienlia longi Corporis enodemferuabat reda iuuentam. CompUcat ecce nouosßnuofo pedorc nexus, ïnuoluens madam fpiris torquentibus aluum: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Simplex lingua prins,uaria micat arte loquendii Pt difcejfa dolis refonatfermone trifulco. nine natale, caput uitiorum,prmcipc ab illo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Pluxit origo mali,qui fe corrurntpere primunti Mox hominem didicit,nullo informante magidro.

Ita amp;nbsp;Hieronymus in epiftola ad Antonida de modeftia:Satanas cxangelico faftigio,n5 alid ob caufam nifi ob cótraridhumilitati fu-perbidruit. Etaduerfus errores lohan.Hie rofoly.Dçmones jiprioarbitrio cd principe fuo Diabolo, de Dei minifleriorecelTerunr.

Qiiales igitur poft lapfum fafti fint, qu^4gt; cord ftudia fint amp;opcrationes,etfi in prioti-

re nó uideturinopportunum. Laftantiusli bro fecundo,capite decimofcptimo: Diabo^ li qui defciuerûtà Dei miniftcrio, quiafurie ueritatis inimici,amp; præuaricatores,Dei nomen fibi,amp; eukum deoru nendicare conan-turnon quódullum honorem defiderent, ( quis enim honor perditis eft ? ) nee ut Deo noceant,cui nocerinon potek:fed ut homp nibus noceant,quos nitunruracultu amp;nbsp;notifia neræ maieftatis auertere,ne immortali-tatéadipifci pofsinr,qua ipfifuanoticiaper-diderunr. Etlibro tertio, cap.29. Diabolus infidiatur uniuerüsifed eos qui nefeiût Deu* errore impcdit,ftukitiaobruit,tenebriscir-cumfundit, nequispolsit addiuininomp nis peruenire notitia,in quo uno 6cfapiétià cótinetur,amp; uita ppetua. Eos auté qui Den fciût.dolis amp;nbsp;aftutiaaggreditur, ut cupidita te ac libidine irretiat,ac peccati blandimentis deprauatos impellat ad morté:uel h dolo nihil

C É N T. nil nihil profecerit, eria uiolentia deijecre cona tur. Et in eodem libro,cap.dccimoquinto: Hi,ut dico, Spiritus contaminati ac perditi, peromnemterram uagantur, amp;folatiüper-ditionis fuæ perdendis hominibus operan-tur. Teftaturidem Eufebiuslib. ;. de Deînimicicias. Et Gregorius Nazianzenus ora tione prima de reconciliatione monachorû: Diabolus homicida eft, ofor boni, in tene-bris fagittat corpus Ecclefiæ, lophifta eft ac maleficus. Quod amp;nbsp;Ambrofius iib. 10 epi-ftolarum,epiftola 8o,exSyricio papatradit: Non patitur eos quietos abincurfione fua uacare hoftis antiquus, ab initio mendax, i-nimicus ueritatis, æmulus hominis, quem ut deciperet,fe ante decepit: pudicitiç aduer farius,luxuriç magifter,crudelitatibus pafci tur. Et in eodem libro, cpiftola 84. Gum libertaSj perditls falus, mortuis uira répara« tur,cum in facramento crucis amp;refurre£tio-nis CHRISTI ad nouitatem redit uetuftas, amp;nbsp;ad innocentia regeneratur impietas,anti-quus hoftis fremi t, amp;nbsp;acrius inardefci t,amp; cü innumeris nocédi artibus humanum genus nititur euertere, ferens difcordias,incitans jras,acuens cupiditates,fuadens turpia, falfa tur de uirtute ftantiumjquam læcetur de fra gilitate labentium. Sic Epiphanius lib.3, tomoprimo:Diabolus uolens perderehu-manum genuSjinuidiadudus aduerfus hominis gloriam, diuerfas artes excogitauit: primùm quidem per ignoranriam , deinde per idololatriam, aliquando per improbita-tem, nunc ueró per erroré amp;nbsp;hærefiû fraude.

Chromatiusin quintumcaput Matthæi: Opus diaboli eft,ut contra fidem, contra fa-iutem, contra diuinam religionem fuadeat, hortetur,extorqueat. Et Gregorius NylTe-nus oratione fecundade pauperibus arnan-dis.’Neqjueldie uelnofteper aera aberrare unquam ceflant flagitiorum autores amp;nbsp;mi-niftri : nobis autem omni ftudio moliuntur infidias . Quippeliuore liquefiunt, amp;nbsp;tabe-feüt inuidii : quód ad earn nos homines nc-

CAP. lilt , , Wf amp;felicitatispo!rersionem,èqna ipfi deieâi funt, fumus peruenturi. Antonius etian’ huius rei facit mentionem epiftola fecunda: Procerto eft,quód cum fenouerit diabolus per fuperbiaamp; inanem gloria ccelitus fuift deicüum,idco et illi, eos qui peruenerint,in magna menfura aggrediuntur, in primisar' tificesexiftentes perfuperbiam Scinancglo riam,ut fintaduerfum fealterutrum, Iciétcs quód periftafegregat nos à Deo. Etquiano uerunt,quód qui dilexerintproximum,di' ligant Deum:ideo amp;illiciim fint uirtutis inimici,proprium feminant fomitem finiU' lationum in corde noftro, ut pofsideanius inimicitiam magnam aduerfus altcrutruW-

De damnatione amp;nbsp;pœnis lapforum ange-lorum, Nazianzenus libro de uirginitate: Ignis æternus, illius hæreditas amp;portiofa-dus eft. Et oratione prima de réconcilia“ tione monachorum: Dignas arrogantiæfu? pcenas dedit,condemnatus ut pro luce cali' go effet, feu ( ut uerius dicam ) à femetipfo caligo effeólus. Ita amp;nbsp;Hieronymus in EC' clefiaften : Omnibus per pcenitétiam ad in“ tegrum reftituris, inquit, folus diabolus in fuo permanebiterrore. Gregorius Nyft' nys libro de uita Mofæ ; Tyrannus ac hoftis nofter,humanæ naturæ deprauator, fempef ftudctneadccelu oculoseleuare pofsimui: fed interram continuó inclinati,latere»in eaexluto faciamus;ideft,ad lutofas uolu' ptates inhiemus. Et in eodem : Hoftis amp;nbsp;aduerfarius nofter qui aduerfus nos fempc’ meditatur ac cogitat, fi uno peccandi modo homines non uicerit,alioatq; alioconatuf deijecre, ut cupiditate,fuperbia,ambitione.

de PR AE DESTINATION E.

uinorum myfteriorum atqjiudiciorfi, àno' bis non eft perfequenda. Neq; elfe curioß tati indulgendum, monetlibrofecundodfi Vocationcgcntium,capite primo:Non pef-fcrutandum, fed limplicitate credédum eft» quódDeus uelitomnes hominesfaluos fie' ri,amp;in agnitionem ueritatis pcruenireiS^ adhoc hominé non fuis meritis ,fed opeatqj opere diuinæ gratiae peruenirc. Et libro pri' mo de uocatione gentium, cap. fexto :Quii nonfruftraDeifiliusuenitin hunc mundn» amp;nbsp;dedit femetipfum pro omnibus, mor-tuusq; eft non tantum pro gente, fed etiani ut hliosDei difpcrfos cogregarct inunum. amp;nbsp;uniuerfis dicit, Venitead me omnes,amp;clt; Etferuaro fibi incognofcibilis cleüionisar-bitrio, dat fuipatrisq; noriciam,cuib.£ïni

eogniti amp;nbsp;præordinati in regnum Dei, qui eos uocaiiit non folum ex ludæis, led eciam cxgentibus, qui telHmoniû eius qui decœ-lo uenicâccipiunt. Etlibro eodem, capite quarto:Quod li aliquos, ficut uidemus acci-dere, faluantis gratia præterierit, amp;nbsp;proeis oratio EccleGæ recepta non fucrit, ad occulta diuinæ iufticiæ iudicia referendû:amp; agno fcendum eft, fecreti huius profunditaté no-bis in hac uita parère non polTe. Et lib.z de Abraham,cap.decimo: Vt agnofcas in prede ftinatione fuifle femper Ecclefiam Dei,amp; pa ratam femper fidei fœcunditatem, quando îuberet Dominus prorumpere,fcd uolunta-ti Domini certo referuatam tempori. E t li bro primo de Abraham, capite tertio : Eos Deus afcifcit,quos dignos numéro fidelium iudicauit, qui in Domini noftri iEsv Chri-ftipafsionemcrederent. Idem docetquo-

Noïzo nocens,ß fätd regunt quod uiuitur^aefit : Imó nocms,quicunq; uolens,quod nonUcet.Mdet: Altcrutrum quia uellefuum c^i,nee fata reatum imponunt homini: fed fit reu^ ipfefuopte Arbitrio,placitoq‘.nefaf çrfaâa rependit ^piafupplicijs^nteritó^non forte peremptm. Ouifato putat effe locum,feiat omnipotentem 'Ejfe Geum, nulli uetitum fataUbui afirii. liicpr£fcripto aliquo peUit pia nota Mathefis, ipirat enim maiora animus,fc^ altiiK effert Sidenbus, tranfitfi uias^nubilafati, Et momenta premit pedibu/s,qu£cunqi putantur ^‘gere propofitam natali tetnpore fortem. iiucades omne hom'mugenut,huc cocurrite urbes, ÏMximmenfa uocat,failorem no feite uetlrurn: Libéra feila patet,nil funt fatalia:uel fi runtinterefte, quód prædeftinatio alicuius rei, multo antè in mente eins qui deftinec quid futurum fit, perfiguret.Propofitum au tem, cum iam uicina fit machinatio, amp;nbsp;pene cogitationem fequirur effedus. Et ibidem: Adpræfeientiam Dei pertinet quod Paulus dicit : Elegit uos in ipfo,ante coftitutionem mundi. Deo enim omnia futura iam fada

DE HOMiUE.

MAnfitamp;de homine dodrina, in ple-rifq^capitibus adhuc Integra. Primu quid fit homo tradiderunt. Athanafius li-bro de Communi elfentia patris, filij amp;nbsp;fpiri tus fandi:Homo eft animal intelledu præ-ditum,amp;quod fentit diuinammentem,ui-tææternæcapax,Schuins fpoliationemortale. Talequiddam amp;autordefinitionum tionale, mortale, mentis amp;nbsp;feienrire capax, credo corpore incedens.Dicitur ptereaquod frosillius furfum uidec: amp;pro» pterefficaciam oculorû,qua furfum fpedat. ÂlluditaddefinitionéBafiliushomilia deci main Hexameron : Homo fadura Dei eft, rationalis,ad imaginem creatoris fui fada.

Præcipuas hominis partes complcditur Epiphanius in Ancorato : Qind eft homo? Anima,corpus,mens,Sc fi quid eft aliud. Etlibro fecundo,Tomo fecundo:Homo eft eminentifsima fuper omnia in terracreatu-ra,qui ad principatum creatus eft aDeo, in-enarrabili fapientia,cui tradiditDeus dorni nium omnium abipfocreatorum. EtGre gorius Nyflenus de creatione hominis cap. tertio:Hominemdefiniunt3nimal rationale,mortale,cognitionis amp;nbsp;difciplinæ capax.

Deefficienteamp; materiaexqua hominis.

Hominem Deus ipfe figurauitex limoter-ræ,unde homo nuncupatus eft, quód fit fa-dus exhumo. Et Hilarius in Pfalmum fe-gt; xagefimumtertium: Quiprædicabit animæ cum corpore occafum, audiat animam non elfe terrenam, fed ex afflatu Dei ortam, ele-mentis corporis admifceri.

Hominem ad imaginem Dei conditum effedocent.Fecit,inquitidem,ipfefibi fimu lachrumfenfibileatq; intelligens : id eft, ad imaginis fuæ formam, qua nihil poteft elfe perfedius. Et in codé,cap.tz.Deus ueri patris officio fundus eft. Ipfe corpus effinxic, ipfeanimam quafpiramus infudit,illius eft totum quiequidfumus. Quomodo id fece-rit, fi nos oporteret fcire, docuiflet ficuc do-cuit cætera. Eademin fuis fcriptis docet Epiphanius lib. primo,Tomo tertio: Adam

Athanafius uerb libro dealTumptionehomi nis contra Marcellinum,ita fcribit: Plane Deus, Dei filius, ad imaginem uitæ immor-talitatis fuæ,amp; fimilitudinem æquitatis fuç fecit hominem, ut homo in quaiufticiafa-dus fuerat, imagine incorrupta permane-ret,amp;fimilitudinem uoluntatis, per opera-

quarto : In animam amp;nbsp;corpus hominem di-uidit Deus,uerumque hominem anima ter-minat,quæ in corpore,intelledualisq;fub-ftantiæ eft, tanquam ad imaginem Dei créa-ta: corpus ueró terrenum, amp;nbsp;indumentum animæ elfe eófirmat. quibus tertiam partem addidit, fpiritum fcilicet uitæ, qui uirtus quædam eft, qua terrenum corpus, amp;nbsp;quæ

ferens, quibus de caufis amp;nbsp;paruus mundus didus eft : qui tanta à Deo dignus eft fadus prouidentia, cuius gratia funt omnia prüfen tia amp;fiitura,propter quem amp;nbsp;Deus homo fa dus eft,qui in incorruptibilitaté defines, amp;nbsp;mortalicaté effugiens in cœlis régnât, amp;nbsp;fecundum imaginem amp;nbsp;fimilitudinem Dei fa dus cû Chrifto couerlatur, Dei quoq; filius eft,omniii principatui amp;nbsp;poteftati præfidés.

Deimagine Dei, libro de homine, capite uigefimotertio:ImagoquippeDei perfeda, abomni humana natura modum perfedio -nis eft confecuta. Fadus eft igitur ad imaginem homo uniuerfalis,fcilicetnatura Deo fimilima: amp;nbsp;fadus eft ab omnipotéti fapien-tianon pars totius, fed omnis naturæ fimul plenitudo. Et libro eodem,capite decimo-Teptimo:Generaliquadam uoceuniuerfa fi^ mulfcripturacompledens fignificarecura-uit,cumad imaginem Deifadumhominé retulit.Aequale eft enim hocac fidiccret,hu manam naturam omnis boni fada elfe par-ticipem. Si enim bonitatis eft plenitudo di-uinitatis,amp; huius homo imago eft,profedb amp;inplenitudine fit omnis boni hæc imago amp;iuxca primæuam formam fimilitudinem pofsideat neceffe eft.

De imagine ueró illa Dei in homine,Epiphanius fie libro tertio, tomo primo : Non conuenit omnino decernereaut affirmare, jo in qua parte id quod fecundum imaginem «ft,ifnpletur:fed confireri, id quod fecundu imaginem eft,effein homine, ut ne gratiam Deireprobemus, amp;nbsp;Deo diffidamus. Quæ-«nnqj enim De’ dicit, uera funt. Negate ita-quehoe quod eft fecundum imaginem,non eftcredentis, neq;fandæ Ecclefiæ Dei. Eft enimomnis homomanifeftè fecundu ima-gincm:amp; Ecclefiaftica dodrina credit, fecu-decemit auté, in qua parte fitum fit id quod eft fecundum imaginem. EtAmbrofiusin exhortatione ad uirgines; Scire debet fiue uir,fîuemulicr,quia ad imaginem Dei eft,amp; fimilitudinem.In quo enim ad imaginé Dei fumus, nifi in animæ fubftantia, amp;nbsp;mentis

mentis uigore. Et Hieronymus in prima caput Ezecbielis: Imago amp;nbsp;fimilitudo Dei no eft corporis forma, led mentis, defcripta ad fimilitudinem ueræimaginis Chrifti.

De fine hominis, Ladantius in Epitome capite decimo.Fadus eft à Deo mundus, ut homines nafeerentur.Nafeunturautem homines,utDeum patré agnofcanc, uccolant, in quo iufticia eft. Colunt, ut mercedem im mortalitatisaccipiant.Acclpiunt immorta-litatem,ut in æternû Deo feruiant. Et Hilarius in pfalmo fecudo,amp; fexagefimotertio: Hominé Deus, non quod officio eius in all-quo eguerit, inftituit;fed qui bonus eft,par-ticipem beatitudinis fuæcondidit, amp;nbsp;rationaleanimal inufum largiendæ æternitatis fuæ uita fenfuq; perfecit. Et Bafilius homilia t» in Hexameron : Ipfa figura corporis docet,ad quem finem fis fadus.Fadus es,ut ad Deum fufpicias, non ut in terra uoluatur uita tua, non utpecuino te morcin terrenis deledes, fed ut cceleftem politiam obeas.

IJ De hominis lapfu,amp; ftacu eius poftla-pfum, Eufebius libro feptimo de præpara-tione Euangelica,capite quarto: Hominem creatum infelicifsimo paradifi loco,bonis immortalibus pleno conftitutu, legeq; Dei munitum,Mofes affirmât: tr.3nfgrefsione au tem diuini prçcepti,adhanc miferam uitam ac ui cogitandiinftrudus:fedutlibertateco gitationis,ita uitij inexpertus, folum quod bonum erat, eognitum habebat,ac fimplex erat.Cæteru inobediens Dei præcepto, col-lapins eftinuitiofas cogitationes,obnoxif usqj redditus ; non quod Deus crcauerit ca-ptiuatrices iftas cogitationes,fed quod pet diabolû deceptus fuerit, qui cas fuperfemi-naueratrationali naturæ, iam in præuarica-tionecSftitutæ. EtRafilius infermonede humilitate;Debebat homo in gloria, qua a-pud Deûhabebat,manere; amp;lublimitaté ha buiflet nó (iAa,fed ucra: potentia Deifubli-misjapiétiadinina præclarus,æterna uitail liusq; bonis fefe obleftas amp;alacris. Poftq ue

ro diuinæ gloriç defideriu murauic,amp;maio-ré fperauit,et qua nô poterat accipere, apprç hendere fatagens, qua habere poterat perdu

CENT. Î II I.

nouum Dominicum : Si mahUHemus quod eramus,mâdatuin4) feruaffemus, fuiffemus quidem quod nS fum us,poft feientiæ lignû ad uitæligni'iaccedcntes. Et quod nam fadi fuiflem’? Immortalcs ncmpe,amp;Deo appro-pinquantes. Poftquâ ucro maligni inuidia mors in mundum intrauit,amp; hominem do-lofe fcfellir,tum quoqj propter uitia hæc,pa titur Deus,faaus homo. Item de hominis côditione mifera poft lapfum,in oratione in funere Cæfarij fratris: Talis hic eft ludus Riper terram,ut qui nô Rint,gignahtur: amp;nbsp;qui genitifunt,difcedant.Somnium fumusnc-quaquam ftabile, plaftna quoddamincom-’ prehcnfibile,uolatusauis præteruolâtis,na' uîs in mari ueftigio carens, cinis, uapor, ros inatutinus,floscùmtépore uirés,amp;cû tempore marcefeens, dies hominis heut fanu.

Et Ambroßuslib.5.de Sacramétô,câp.4.; Si non acciperes alieni fœnoris pecuniam, non egeres:amp; ideo peccatum tibi imputatur. Ha buifti pecuniam,cum qua diuesnafceris.Di ues eras,adimaginem amp;nbsp;hmilitudinemDei faftus. Perdi difti quod habebas, hoe eft, hu-militaté,dumarrogantia.dcfiderasuendica-re : perdidifti pecunia, ficut Adam nudus es mis hominibus nocere potuit: quiaillis ma Ic crediilis, per médacia uenenata perftiafit, ut meliores fe futuros putarent,fi in libcrta-te fuiarbitrij pro£ilirenr,quam fiinlegisda-tae cuftodia permanerent. AtPrudentius libro pofteriori contra Symmachum: Condiderdm perfiHwm homnem^ßn-ctdre fupernd JJidnddrdm,totis conuerfumßenßbus in me Keüo hdbitu,celfoq}ßtu,ej-fublime tuentem: Sed defpexit humum,ßq- inclinduit dd orbis DiuitidS, pepulitq- meum de peUorc numen. Reflituendus ent mihimet, fubmißus in ilium Spiritus ipfe meus defcendit,er editd limo Vifcerd diuinK uirtutibut informauit. Idmq; hamman djjîimptum, fiimmu^ Deui m dâMan TranRuUt^ac nojlro docuit recalefccre cuitu.

Idem in Hamartigenia:

Vdde,dit ipfe purent,opifexq; çx conditor Adne, Vdde homo,er ddfldtu noßri prxnobiUs oris, in fubieUd patent,rerum drbiter,drbiter idem Et index mentis propri£,mihi fubdere foli Spante tud,quo ßtfubieHio ér ipfdfoluto Eiber d iudicio:non cogo, nec exigo per uim, Sed moneo iniuHum ßfgidt, iuilamq-fequdris. Eux comet eH iufli,comes eft mort horridd iniqui. Eltge rem uit£,tud uirtus temet in auum Prouehdt,lt;eternum tud ddmnet culpd uicifim, Erteilet er dlterutrdm permiffd licentid fartem. Hdc pietdte uigent,er tdnto munere abunddns, Trdnßt propoßtumfdtfZr leMia prudent

C A P. I H I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3»S

Eligit dtq; uolent,mugis utile dumßbi crédit, QÿodprohibenteDeo perfudßt edUidus unguiSr Perfudßt certè hortdtu,non mpulit dm ïmperio.hocmuUerred criminis exprobrdnti KeJ^ondit Domino,fuadelis ßmdlcfdbris lUeildm fudßlße uiro:uir ipfe Ubenter Confenßt.licuit'Mhortdutan fpemere reih Dibertdte dnimii licuit. nanq; er Deuis ante Suafcrdt,ut meliord nolens jcqueretur.dt ille Spemens conßUum,ßeuo plus credidit hofli. tinne inter uitie dominum, mortis^ mdgiUrum, Conßflit médius, uoedt hme Deus, inde tyrunnus, Ambiguum, dtq- fuis fe motibus dlterndntcm.

Hieronymus aduerftis louinianum lib ’! Cum bonicreati fimus, ipfi uitio noftrofu' mus ad peioradelapfi;amp; quod in paradifoiu ftum in nobis fuerat, egredientibus de pa«'

DB LIBERO ARBITRIO.

DE liberoarbitrio,quç commode amp;W Jerabilitcra Dodoribushuius aetath traditauidentur, fic habent. Amobiusin cómentario in Pfalmu nonageCmû: Liberta tem arbitrij amp;nbsp;negate periculu cft,amp; nudare peccatu.Si enim ncgaueris,omnib.frcnala; xafti:fi nudaueris,decepifti.Nam negas.fdi xeris:Deus fi uult, bonus fum:fi nó uult,bonus nó fum. cö cüftet,Deü uelle omnes homines faluos fieri, amp;nbsp;unufquifquefuo fitini quus arbitrio. Nudas aut^cum tantu ipfi at' bitrio dedcris,ut eum rebus diuini adiutori/ denudaris. Et Hilarius in Pfalmo z: Vni-cuiqjnoftrûmlibertatcuitæ fenfumq; per' mifit. Qiiauishçc paulo obfcuri’ diâafint.

Delibero arbitrio hominis ante lapfum,e'* tiâ in præcedenti loco aliquid didû eft. Eu' febius depræparationeEuangelicalib.6,ta pire quinto.Vnicuiq; rationali animçlibern arbitriû natura ineft,bonum ergo qft id ad e* ligenda bona creatG.idco quando male agit» non eft natura cülpanda : non enim natura, fed propter naturam malum agitur, cum fi^ eleftionis deprauatæ ,non naturae opus. Co enim uirtus ad eligenda bona incft, fi ca non eligit, fed fponte melioribus fpretis,mali imitatus fequitur, quis poteft eû dicerc mot bifuicaufam non fuifle,prafcrtim cuminfl' tamatq; falutarcm legem uolens contem* pferitt EtAthanafius contra genres:Anima condita eft libera, poteftq; bona utelig® re, ita amp;nbsp;auerfari. Agnofeens arbitrij fuih-bertatem , confpicit fe pofte in utramque pattern membris corporis uti, fiueadcaqu? funt,fiuead caquæ nonfunt. Etlibrod« humanitate Verbi;Humanum genus ad fua ipfius imaginem effigurauit, deditqueilh* fuse rationis dotem, utueluti umbras quaf-

munitam uoluit. Introduxit igitur eos in fuam ipfius paradilum, edidumqj præfcri-pGt,ut fi gratiam illam eóferuarent, probiqj permanerct, fruerentur in paradifo fine mœ rore, fine dolore, fineanxictàte, hilarifsima iiita.præter etiam id quod ipfis incœlo im-1 mortalitas deftinata erat. ÊtBafilius in fer-mone, quöd Deus non fitautor malorum: Vndcanima,inquit,mali capaxeft? Quonia libero fafta eft arbitrio, quod naturae ratio* nisparticipimaxime conueniebat. Deli-bero arbitrio hominis ante lapfum, Pruden-tiusin Hamartigenia:

^efeii ^ulte,tua uim Ubertatis ah ipfo tormatore datam- nefdsipdb origine quanta Sit concefjd tibifamulo fupcr orbe poteliaei Etfuper ingrato,proprio luxuq^ foluto lure uoluntatii,liceat cui uclic^fcquicj; Quodplicitum,nulUq; animum fubiungere uindo?

Deliberoarbitrio amp;nbsp;uoluntate hominis corruptapoft lapfum, Ambrofius libro primo de uocatione gentium, capite fecundo: Itahümana natura in primi hominis præua ricatione uitiata, etiam inter beneficia, inter præcepta, amp;auxilia Dei, femperin deterio-rem cft procliuior uoluntatem; cui commit 30 ti non eft aliud, quam dimitti. Hæcitaqjuo luntasuagà,incerta,inftabilis,imperita,infir maad efficiendum, facilis adaudendüm,in cupiditatibus cæca, in honoribus tumida, tuns anxiajfufpicionibus inquiéta,gloriæ q uirtutum auidior,famæ quàm conftanciç di hgentior,amp;peromnem fui experiétiam mi feriorfruendohis quæconcupiuerit,quàm C3rédo,nihil in fuis habet uiribus, quàm pe-

Cum audis, Quibus datum eft: adde,datum quidemijsqui uolunt,amp; qui aflennuntur. Etenim cum audis,Non eft uolétis,nee cur-rentis,fed miferétis Dei:tibi cófulo, ut hunc fermonem acceptes.Quoniam enim nSnul-li funt, qüiobiufticiam propriamtam magnifiée ferttiût,uttotum fibiipfis acceptum référant,ac nihil faftori amp;nbsp;inftruftori^bono-rumq;tribuantlargitori:hos fermohiedoi' fo eet, quöd amp;nbsp;bonü uelle diuino indigeatauxilio : feu potius eligere utilia, diùinû quid, amp;nbsp;elementiæ fuæ donum exiftat. Rurfus paulo poft:Quoniam uelle à Deo eft,meritó totum acceptu fertur Deo. Qiiantumcunq; jgitur cucurreris, quantumcuqjcertaueris, indigebis eo qui coronam præbet.

Inquibus deniqjrebus uoluntas huma-halibéra fit,uelferuiat,Arnobius lib. fecun-*lo contra genres docet ; Vos ueftrarum ani- ec

marum falutem in ipfis fiobis feponitis, fie-riq; uos deös,ueftro fiditis inteftinoq; cona-tu.Atuerö nos nobis nihilde noftrainfirmi tateprorriittimus,naturSintuentes noftra uirium effe nullarum, et ab fuis affeâibus in omni return contentione fuperari. Vos cum primùm foluti membroru abieritis, enodes alas uobis affuturas putatis, quibus ad cœlû pergere, atq-, ad fidera uolare pofsitis ; Nos tantam reformidamus audaciam, nee in noftra ducimus cftepofitum poteftate,res fupe ras petere. Sic amp;nbsp;Hilarius in pfalmo 123: Quis reliäus eft, inquit,nobis gloriandi lo-cus,recordantibus omnia ex Deo effe? Si nó in omnibus opus eft Dei mifericordia , etia omnia nobis, tanquam ex noftro fintuendi cemus. Et Ambrofius lib. t. de uocatione gentiü,cap.9;Ex Deo utiqj effemt homo uia Dei eligat, amp;nbsp;ut furgat à lapfu, pfalmus Da-uidicus canit,dicens: A' Domino grelfus hominis dirigfitur,amp; uia eius uólct: cumceci- . derit,n5collidetur,quia Dominus fupponit manu fuâ. EtPrudentius in Hamartigenia.’ Entibifignatumlibertatisdocumciitiiin, Quod uoluitnos feireDeus, quocunq; fequendumefti Slib no^ra ditione fitum^paßimq^ remijjiim, Alterutram calcare uiam.duo cedere iußi De Sodomis,alterfe praripit^altera muffat.

111e gradum eelerdt fugiens,contra iUa renutat: Liber utriq; animds/ed dijßar utriq^ uoluntas, Diuidit hue illue rapiens fua quenq; libido.

Hieronymus aduerfus Pelagianos : Nos ex eo differimus à brutis animalibus, quöd

rum arbitriû Dei nititur auxilio, illiusqj per fingula ope indiget. In epiftola ad Ctefi-phonté:Sciamus nös nihil efle,hifi,quod do nauitjin nobis ipfe feruauerit, dicente Apo-ftolo:Non eft uolétis, neq;currentis,fed mi

pfum meu,fineDei femperauxilio, non erit meü.Dici t enim idé Apoftolus: Deus eft qui operatur in nobis amp;nbsp;uelle amp;nbsp;perficere. Et Saluator in Euangelio:Pater meus ufq j mo-dö operatur, amp;nbsp;ego operor.Semperlargitor, femperdonator clf.nó mihi fufficit quöd femel donanit, nifi femper donauerit: petout accipiam,amp; cum accepero rurfus peto. aua-rtis fum ad accipiendu beneficia Dei, nee ille deficit in dando,nee ego fatior in accipiédo: quanto plus bibo, tanto plus fitio. Item: Nonuolentis,neq;currentis,fedmiferentis eftDei.Èxquib.intelligimus ,noftru quidé efle helle amp;nbsp;currere: fed ut uolutas noftra co plcatur,amp; curfus, ad Dei mifericordia perti-nere.atq0ta fieri,ut amp;nbsp;in uolutate noftra, amp;nbsp;in curfu liberüferueturarbitriu:amp; in eSfum matione uoluntatis amp;nbsp;curfus,Dei cunüa po tentiæ relinquantur.Scilicet nunc mihi fcri pturaru tcftimoniareplicanda funt,quomo-k 3 dopet

CENT. 1111.

dop GrigulaDciàfanâis flagitetur auxiliu, amp;infingulis operibus fuisillo adiiitoreSc proteélore unde dcfiderét.Lcge totum pfal-teriü,omne9 fanitoru uoces, nihil erit nih ad Dcii in cunilis operibus deprecatio. Ex qüo perfpicuè oftenditur, teaut Dei negate gra-tiam,quam tollis in partibus: aut fi in parti« bus dedcris,quod nequaquâ te uelle manife ftum eft,innoftrafententia tranfirc, qui fic liberum arbitriû homini feruamus, ut Dei pcrCngulaadiutorium nonnegemus. Et libro fecundo commentariorii in Hieremia: Vbi funt qui dicunc,hominem proprio régi tcftaté,utDei mifericordia tollaturatq;iu-fticia:cü fcriptura fic,Non glorieturfapiens, amp;c. Et libro quinto c9mcntariorö in Hie remiam:In noftra eft pofitfi potcftate,ucl fa-cere quid,ucl non facerc: itaduntaxat,ut quiequid boni opens uolumus,expctimus, cxplemu8,ad Dei gratia referam*:qui,iuxta Apoftolójdedit nobis amp;nbsp;uelle, amp;nbsp;perficerc.

DB PreCATO.

E peccato, quódlrarct in generehu-mano,docuerunt.Vt Ladantius libro de Ira,cap.uigefimo:Subicifla eft peccato fra gilitas carnis, quainduti fumus. Etlibro Jexto c5tra genres,cap.decimotertio;Ncmo fine delido elfe poteft,quamdiu indu-nrento carnis ornacuseft. EtBafiliusinfermone 3° depœnitentiaïNemohominum finepecca-to eft. Sicetiam Gregorius Nazianzenus in óracione confolatoria de patre cacente: Co-gnofcimus , quöd penitus nil peccare,fupra hominis fituires,ac Deifolius. Et in ora-tione infamatrice in lubanfi fecunda : Peni^ tus à peccato liberum elfe,Deus fupra huma nam naturam ordinauit. Ambrofius libro

CAP. 1111.

nobis oritur, inîufticîajafeiuia, îneonfidé-rantia,timiditas,inuidia,cædes,ucneficia,a-’ ftutia,fallacia, amp;rcliquahuius mundioni» nia, quiaanimam adDei imagincmfolent inquinarc. Sic quoque inquit Ambrofius, libro primo in Hexameron,capite oftaiio: Nunquid fimul maliciam Deus creauit? ffcl ca ex nobis orta eft,non à creatore Deo con* dira: morum leuitate generatur, non ullam creaturas habens prærogatiuam, nec autori' tatem fubftarrtiæ naturalis, fed mutabilité' ris uitiüm,5£errorem prolapfionis. Quoi Epiphanius quoq; monet libro fecundo, to-mo fecundo:Cauia tranfgrefsionis Adâ non àformatione,neq;abeoqubd fabius cft,pcC catû aut inobedientiæ habuit, fed à proprio uolûtate. Nô cnim quod fuit in homine ab initio, hoceft, in Adâ, idipfum omninoeÄ opificcinfontcab Adæ peccato, pcccadicatt fafuit,ct propter hoc peccauit .-fed libcrfiat' bitriû ipfi dcdir,amp; unufquifq; fibi ipfi cauf* peccati exiftit. Et Theophilus Alexandri-nus li. 2.pafch.ait:Dcus hominc, propriauo luntatepeccanté, malediftioncpcrcufsit.

ftantius libro fextOyCap.decimotertio;Car'' nis infirmitas tripliei modo fubiacet domino peccati,diais,faólis,cogitationibus.

Bafilius uero fermonein principinProuer-biorum-inquit: Peccatoru aliqua inuolunta ria funt,aliqua ueró ex mente prauaproue-niunt. Et Ambrofius in caput quartume-piftolæ ad Romanos:Tres gradus fecit (pül mus) propterdeliélorum uarietatem.Quorum primus gradus iniquitas eft,uelimpi«' tas,dum nó agnofcitur creator:fecüdus gr^' uium peccatorum operibus,tertius ueröle*

Danid, capice fcxco:Non inuenicur quifquâ illibatus à culpa.Habet quis bona meritajha betamp;uitiaamp;peccata. Idem traftat Arno-biuslibro primo contra genres: Proindcad culpas,et ad libidinisuariosappecitusjuitio fumusinfirmitatisingenitæ.

Non erte à Deo,fed aliunde peccatum,tra diderût.Athanafîus de incarnatione : Mors, inuidia diaboli mundûinuafic,excogitato inobedicntiæinucnto;atq;^itaexinobedicn tia diuini præcepti, faillis eft homo capax fu perfeminationis diaboli : ac peccatu tu inde in naturareceptum, ad omnem cócupifcen-tiam ftimulabat.non tarnen ut diabolus ca naturam finxerit, fed naturæ peruerfio ex præüaricatione id efficir. Et Bafilius in fer mone, Quod Deus nonfitautormalorum: Principium amp;radix peccati in nobis eR,amp; in nohra po reflate, £t : Malum natura ex

eft peccatu. Item: Aut operc,aut lingua,aut cogitatione peccamus.

Dedifcrimine inter peccatum pioruniamp; impiorö,BafiKus in rcgulis contraótis,quS-ftionc8i.Differtpeccatu rcligiofi hominis amp;contcmptoris,Nam religiofus cum fit timens Dei, ac certet amp;nbsp;luftctur pro benepb' cito Dei obtinendo,cafu fit,amp; ferè cotraani-mifententiam.utimpingatamp;labatur.Con-temptor ueróille, nullam habens neefuii-pfius,ncc Dei rationem,ncc quiequa difcer-nens inter peccatu amp;rcâ:è faftû, ficut indi-catipfum nomen lt;«tfïz«#gt;'’f‘’r5primarijs ac ma-gnis malis laborat: aut contemptu Dei, nel quod non credit elfe Deum , nam iftaduo caufam dant animæ ad peccandum.

De ui peccati originalis, Ambrofius libro decimoEpiftolarum,epiftoladccima:Qinï fiJius Dei uenit,ut foluefct operadiaboli,

DE DO

SCut quRfetêt ac faluatet quod pericrat.ma nifeftum eft, omnes in Adam damnationi obnoxios elfe nafcendo,nifi in Chrifto libc-rati fuerint renafcendo.

Depropagationepeccati originalis,Hieronymus lib.6 Comentarioru in Ezechielé: PunitDeus filiosintertiaamp;quartagenera-tioné,quia patrum extiterfit æmulatores,amp;: oderut Deum,hæreditario malo amp;nbsp;impieta-te in ramos quoq; de radice crefcéte. Et A-thanafius decertaminibus effentiæ partis amp;nbsp;filij amp;fpiritus fanfti : ludæi, qui femperin Deurn offendunt,dupl)cé blafphemia aduer fus Chriftum exercét. Aliqui in carné impin gunt, hoc eftin filifi hominis, eum prophe-tam,nóDeurnexiftimates:quibus uenia de dit. id eniminitiumerat prçdicationis,cum nodumcapaxeratmundus ut Deurn iUum e[recrederet,qui homo apparebat. Arq; hinc cft quod Chriftusait: Qui dixerit uerbum contra filium hominis, hoc eft, in corpus e-ius,ideic0donabitur. Alyfuntqui in Ipiri-tumfanftum impingunt, atq;ita in Chrifti deitaté blafphemias dicunt, nîmirum quod in Belzebub principe dçmoniorum eijeeret dæmonia. De iftis intelligendum quod ait: Nonremittetur neq*,in præfenti feculo,ne' que in futuro. Quin amp;nbsp;hoc obferuâdum eft, no dixiffe Chriftum, blafphemanti amp;nbsp;pœni

Henri. Quandoquidem nullum eft peccatû irremifsibileapud Deum, in illis qui uerè amp;nbsp;ex animo, amp;nbsp;ut par eft pœnitentiam agun t. Et Bafilius in regulis contraftis, quæftione ducétefima feptuagefimatertia,Quâdo quis fitblafphemus inlpiritum fanAum. Exea blafphemia,quam turn committebât Phari-fæi,côtraquos amp;iudicium hoc latum eft,li quct,amp;hodie blafphemum eftein Ipiritum fanftû,quicunq; operationes Se frudus fpiritus faiifti aduetfario adfcribit:quodplerif-que nobis accidir, quando pietatis ac uirtu-turn ftudiofum,plerumque aufu temerario, inanisgloriçcupidum denominamus:amp;bo num alicuius zelum,iram falfo uocamus: amp;nbsp;alia fimilia,ex malis fufpicionibus mendaei terdiffamiareddimus.

De effeftu peccati Athanafius de incarna-tione;Per præuaricationem mors tyrannidé habuit in omnes homines. EtBafiliusde uitafolitaria:Diuifio,difsidium amp;nbsp;bellum inter homines non effent,nifipeccatumna-turamdiuififfet.

D B c E G B.

VNde fitlexdiuina, amp;quomodo datai feriptores ira docuerunt. Bafilius lib. dé fpiritu fando:Data eft lex,inquit, difpofi pfalmo fexagefimotertio : Chriftus, inquit^ Dei filius,Moyfi legédedit. Totâtrinitaté legé promulgaire,Epiphaniùs teftatur lib.j^ tom.2:Ecclefia crédit, quod ipfc Deus dédit legé Moyfi, pater amp;nbsp;filius et fpiritus fanftus, una deitas. Qiiomodo uero lex fit lata, Atha nafius docet quæftione 2i:In caligine legem De’dédit, quia in eoobfeurè inlcrtû latebat myfterium difpéfationis Chrifti Dei noftri.

De legibus ceremonialibus Hilarius lib. y.dc trinitate inquit : Lex eft umbra future« rum,amp; facramentalegis myfterium dilpen-fationis Euâgelicæ præfigurât. Et de abra gatione ceremonialis legis,Bafilius libro de fpiritu fandoait: Corporalis legis obferua-tioinaduentu Chrifti abolira eft, figuris ad ueritarem translatis. Et Hieronymus lib.2, dialogo aduerfus Pelagianos , de abroga-tione Icgis fic inquit : Lex patribus data pro rempote iufta et fanifta,et ueniente Euâgeli j perfeöione uilioraceflarunt. Item in codé loco:In lege quçdâ prçtermittéda funt.Man data obferuare debemus, quæ ad uita amp;nbsp;ino respertinét corrigendos,dequibus diftum eft:Mandatum Domini lucidum,illuminas oculos.Quæ auté ad ceremonias legis, amp;nbsp;ritus facrificiorû pertinent,relinquenda funt.

DelegeMorali, ut uocatur, Ambrofius deuitafeculi,hâcquafidiuifionérecitat:Lex geminaeft, naturalis amp;nbsp;feripta: naturalisin corde, feripta in tabulis. Etlib.j.Officio-rum, capite 3: Hæc utiq; lex naruræ eft,quæ filios.lib.2,tom.2. Idem explicat Ambro-bus in cpiftolâad Romanos cap. 5 : Lex na-turalis très habet partes.cuius prima hçc eft, utagnitus honoretur creator, nec eins clari-tas amp;nbsp;maieftas alicui de creaturis deputetur. Secunda auté pars eft moralisjhoc eft, ut bene uiuatur modeftia gubernante. cogruit e-nim homini habenci noticia creatoris, uita fua legefrenare,nefruftreturagnitio.Tertia uero pars eft docilis,ut notitia creatoris Dei, amp;nbsp;exemplum morum cæteris tradatur. Ec libro nono Epiftolarum, epiftola feptuageft maprima, adlrenæum : Non fuit neceflaria

1 ex per Mofen. Deniq; fubintrauit, quod U' tiq; non ordinarium,led uelut forcuitum fi-gnificarc uidetur introitum , eo quod in

qUaquaeftet ingreiïa : fed quia illamlegem exclulerat prasuaricatio,ac propemodm abo leuerat,peàoribus humanis regnabat fuper bia,inobedientiaq;fefs diffuderat: ideofuc-cefsitifta,utnos fcripto conueniret, amp;om-ne os obftfueret, ut totum mundum face-retDeofubditum. Aliam quandam diui-fionem legis idem Ambrofius habet in capite tertio epiftolçadRomanos:Triplex qui-dem lex eft, ita ut prima pars defacramen« to diuinitatis fit Dei;fecunda autem, quæ rb, quæin membris.dum fuggerit mala, amp;nbsp;recedit. Sed hæ leges iteratæ quatuoruiden tur, cum fint duæ ; id eft, boni amp;nbsp;mali. Lex cnimmentis,ipfaeftlexfp!ritalis fiueMoy-fi, quæ uocetur lex Dei. Peccati uero lex, cadem eft quæamp;illaquam in mébris dicit uideri,quæ contradicit legi mentis noftræ.

Delegis moralis fententiaßafiliusdeue-ra uirgi nitate .• Diüina lex non adurn modb, fed amp;uolüntatis fententiam damnat. Et Laftantius libro fexto, capite nono: Legis caput eft, primùm ipfum Dominum nolle, foli obtemperare,folum colere.

Delegis fine amp;ufu,Gregorius Nazian-zenus oratione quarta in S.Pafcha : Legis finis,peccatorum eft prohibitio.Nos ueró eau fas fermé ut opera reprehendimus. Etincodem.Propterea lex nobis in fubfi-dium datur, tanquam uallum quoddam inter Deum amp;idola medium, ut ab illis nos abdüceret, ad illum uerb reduceret.

De eadem rediflerit Ambrofius,de lacob amp;nbsp;uita beata libro primo, capite fexto : Quid igitur profuit Jex, ut promulgaretur, fi pro-futura non erat? amp;c. Aceefsit uinculum,non remifsio. peccauimus omnes,qui potera-mus exciifationem prærendereperignoran tiam.os obftruftum eft omnibus, profait ta men mihixeepi confiteri quod negabam,cœ pideliflu meum cognofeere,amp;iniufticiam non operirc;cœpipronunciare aduerfusme iniufticiam meam Domino,amp;c. Sed illud amp;;mihiprodert, qubd non iultificamur ex operibus legis. Non habeo igitur unde gloriari in operibus meis pofsim,non habeo un «le me ia£tem;amp; ideo gloriabor in Chrifto.

Etin eodem,capite quarto;Lexpeccaton» denunciauit,fed in conditione lubricapeni-tus cohiberenópotuir. Cognoui enimpee' catum quod nefciebam,cognoui cocupife®' tiam.Quod ante per ignorantiä in me mor» tuum uidebatur, reuixit ; egoauté mortuut fum peccati uulnere. Cognitio culpæ, qu® mihi profutura uidebatur,hoc nocuit, utfd rem quod uitarenó poteram.Peccatü enim prodidit,amp;per bonu denûciationisfuæpec cariipfiusacerbauitinuidia.ItaqjfupraniO' dum faftfi eftpeccatü mihi, quiacumulata eft denuciatione mandati. Crefcit enim euh pa,cum proditur, neccauetur. Gregoris Nyflenus de uita Mof«;Nec enim mancani aut trunca effe uirtu tcm,fed integra,atq; pt^ omnes numéros perfeßam lex uulr.

Lex non iuftifieat.Hilarius lib.p.de Trim tate.Tuuenisinfolés per obferuannalegisi^ finem legis qui cHRisTvseft nefeiens, amp;i® ftificatu fein operib.exiftimans,8c nointelli gens uenifleeuad oues perditas domus IP raefiamp;impofsibileeffelegi per fidem iuftib' cationis faluare credentes: tanqua c6m«ngt;® prçceptorû, amp;nbsp;in lege feriptorü magiftró in' terrogat Dominû legis amp;nbsp;unigenitû Deuni; Ambrofius libro 5. in Auxentium:Iuftunifi des,nonlexfacit:quia noneftperlegemiu' fticia,fed per fidé. Etin cap.i.cpiftolç ad G* latas, Qui dédit feipfum pro peccatis no-ftris : aperte oftendit, nihil prodclTe legem» quando Chriftû dicit detulifle fc, ut pro nobis pateretur, ut nos iuftificaret, quos leX reos tenebat, ut cruti à lege per fidé Chrifti» iam no peccatores eflemu8,fed iuftificati,fe' cunda natiuitatc filij Deiadpellati. Nilm in Gnor^is;Quanto magisinlege^ficies,« to plus ad perfciftioné tibi deeffe inteHiges« DE EVANGEL! O.

Evangelium quid fit, exponit Eufebim de præparatione Euangelica lib.i,cäp'!‘ In primis quid nobis hoc Euagelij nomin® fignificetur, amp;nbsp;quæ iam huius uerbi pote-ftas fit,declarandu efle arbitrer. Euageliam igiturdicimus, quod æternorû atq;incorm ptibilium bonorum, quæ certè fuprema amp;nbsp;maxima font,ex antiquifsimis pr^dida tem poribus,nuper ueró fplendore fuiorbemib luftrantia cundis hominib.annunciat.qnbil non cæcascaducasque huius fcculi diuitir*’

quæintclleûualis fubftantiæ funt,àquibu’ etiam corporû bona quafi umbra cófequen-tiadependét, fummâ propriamqj nobis âf fert felicitatem,cuius quafi caput religion® ftra eft. Et Athanafius decommuni elTenti* patris Scfilij amp;fpiritus fanfti, afubieftod«' fcriptioné petit:Euangeiiü eft Dei uerbi D® mini » us v Chriftiprsefentia,adhumanig«'

221 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E D 0 lt;nbsp;neris falutem incamati, ex fpiritu fanfto de Mariafemperuirgine. Bafilius ueróde Spi ntufanüo itadelcribit.Si quisdefiniensdi-cat, Euangelium effe formam uitæ, quæeft exrefurreaionc,mihi nequaquâ uideretur à uero aberrare. Rotudè amp;nbsp;Ambrofius de-finitjincaputprimfi epiftolæ ad Romanos, amp;incaputprimum epillolæ adGalatas : E-«angelium Dei eft bonuin nunciü,quo pec-catores ad indulgentiam eonuocantur.

AbEuangelio neminé excludi,Eufebius depræparationeEuangelicalibro primo,da-piteprimo teftatur:Hancergo falntarem ho minum ad Deum eonuerfionem atq; amici-tiam,ab omnipotenti Deo müfus Deus uer-bum,quafi lucis infinite fplédor,cutiâis an-nimciat.Non hincautaliunde, fed undique cunftis ex gentibusad Deum ueru, Græcos fimiliter amp;nbsp;barbares, omné fexu,omné æta-té,diuites amp;nbsp;pauperes,fapiétes amp;nbsp;cotra, libe ; rosacferuos, magna uoce conuocat, horta-turq; omni ftudio,ut hoe donu fufcipiamus.

De effeftib.Euangelij, Athanafius de hu-manitate uerbi,eiusq; corporali aduétu.'Ho mines anteq Chriftoincipiutcredere,morté ut terribilé intuentur amp;nbsp;expauefcut. Vbi aöt ad illius fidc doflrinamqj trafiere, tantopere morté afpernatur, ut ad earn ultró cotendat, teftesq-, fiant Chriftiaduerfus mortefefurre öionis.Siquidé etiamnü pueri ætate,ad mor : tem feftinant. exercities porrö amp;nbsp;meditatio-mbus adid nó uiri duntaxat, fed etiâ fœmi-næfefe inftruût.Nec mirü,quûiam tam im-becillis fit,ut etiam fœminç, prius ab ea dece ptæ, nunc illâ ut mortuâ difsipatamq; ludi-briohabeât: nôaliter qubi debellato per le^ gitimum principem tyranno,manibus pedi busqué eius intra uinculaconftriais,omnes quotquotad id fpeftaculi fuperucnint,ludi-brijseiinfultâtj^bris uerberibusq;profcin-dunt,fecuri iam illius fæuitiæ amp;furoris, ob principis fui de eo parta uiûoriâ.Ita quoque morté iam debeUata,amp; per Saluatoré noAru lESVM ChriAu incruce triumphatâ,manib. ei’pedibusq; obligatis, omnes earn in Chri-Ao pedibus proterut : martyresq; ChriAo fe præbentes,fannis,ludibrijs,conuicijs exagi tant, obieftantes amp;quæfuperius didafunt perapoAolü Paulum : AbforptaeA mors ui-äoriatua,ubiOrceftimulus tuus? EtBafi lius in pfalmo quadragefimoquarto:In con-temptibilibus uerbis multam alliciendi amp;nbsp;attrahendi uim habet Euangelij prædieatio, cuiamp;animægentium omnium paruerunt, amp;pergratiamChriAi fidei immobilibus ac perpetuis comprehenfæ funt dogmatis.

Diftinguere potius uetus TeAamcntfi à nouo, quam difcriméaliquodlegis amp;Euan gelij tradere uidetur Eufebius, de demóftra-tioneEuangelicalib.i, cap.ó. O'homo(in-

TRINA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;122

quitSalüator) Scunïuerfum mortaliumgc nus: Mofi quidem lex ab uno genere homi-num incipiens, omniii primum ludæorû ge nus, illius promifsionis gratia quæ ad pios Deiq; amicosipforum patres faâaeA,ad u-nius Dei agnitioné cultumq; uocabat, ut di-fto audiéres,abintolerabili dæmonû tyran* nideliberaret:egoautem omnibus homini-bus,amp;quæubiqjterrarû funtgentibusfub-limius proueftam Dei cognitionem amp;nbsp;piëta tem adportans,ut ad régula eorum qui cum Abraha uixerunt, quiq; ante Mofi ætaté de* genres, iplo quoq; Abraha antiquiores exti terc,uitae fuæ moderéturjadhortor ; in quib. abexternis gentibus profedi, quidelaude pietatis gloriaadepti funt, plures memoran tur. Secundö:Mofi lexad certu erat alliga-ta locum: Euangeliü uero códonata liberta-te,in unoquoq;locoDeum adórareatq;co-lerepræcipit. Tertio: Mofilexfacrificijs amp;nbsp;animalium caedibus,thurc,igne,amp; alijs qui-bufdâ eius generis purgationibus corporis Deu colerehortabatur: Euangeliü aut facra animæ trades, mente purifsima, animoq; ni tidifsimo,cû modeAia,uirtutûq; feftatrice uita,redisq; fentétijs,amp; pictaté præ fe feréti bus, diuinitatéuenerari imperat. Qiiartö: Mofesquidé illorum temporfi hominibus, quafi ijs qui cædib inquinari foliti eirent,n5 o oecidereimperabarEuangeliuaut ijs, q hoc ipfum antea didiccrint, amp;nbsp;primo illi præce-pto fatisfecerint,alteruperfedius imponit, atq;ut ne iræ perturbatione uincatur præci pit. Quinto: Mofes adulteris,diirolurisq^ho minib.legé pofuit,nó mœchari,marib.nô mi fceri,uoluptarcs præter natura nó fcótari, amp;nbsp;fuppliciü mortis ijs q nó obtéperaOent adiu xit:Euâgeliumaûtuult,ncuideri quidé mu lieré cu petulâti cupiditate. Sextó:Etrurfus ^0 Mofes dixir, Non peierabis, fed reddes Deo qua iurarus fueris.Euangelifi uero,Non iiv rate omnino,fcderitlermo ucAcr,elt,eft:n5j nô:quodaûtabundâti’eA,àmalo eA. Septi mö:Mofes iniurias uleifci,amp;inferentib.eaf* dem referre hortabaturdices, Oculû,p ocu-lo, amp;nbsp;denté pro dentc:Euangeliû uerö,Non refiAeremalo, fedfiqs tepercuAeritindex-teram maxilla tuâ,conuertito ad ilium amp;al tera: et q uelit tecu iudicio cótendere,et tuni fo cam tua tollere,dimitte ci amp;nbsp;palliû. Oélaub:

Mofes docebat amicû diligere, amp;nbsp;inimicos infedari odio.Euangelium autem, exabun-dantia humanitatis amp;nbsp;clemétiç,ut inimico4 ueAros diligatis, amp;nbsp;pro perfequentibus uos oretis,legem ponit, utfitis filijpatris ueAri qui in cœlis cA, qui folé fuû oriri facit fupeC bonos amp;nbsp;malos,amp;pluitfuper iuAos amp;nbsp;inin Ros. Nonó:Mofes quidé fead multorudu-ricia aGc5modabat,amp; ijs apta qpturbationv «o bus plcni effent præcipiebat,atqj immutatu quendam

quendam à uetefe illo,înferioremq; religio-nis modum tradebat ; Euangelium auteni adpiamreligiofamqjuitam eorum qui pri-fcis illis temporibus fanftèuixerunr,reuo-cat uniiierfos. Decimô,Mofesterram fluen tem lacamp;mel, quafîparuulis pcomittebat: Euangeliû,autéijs quicaperepoftuntregnû cœleftepromittit. Hæcatq;huiufmodi alla noui Teftamenti ratio,docente Chrifto,om nib. gentib.nunciauit.Et hçc ipfa funt, quae fuos difcipulos Chriftus Dei,ut omnib. gen tibus nunciarét,hortabaturdicés;Euntesdi fciplinâ ueftrâ tradite gentib.omnibus, amp;c. Propriè auté de diferimineLegis amp;nbsp;Euange-lij docet Ambrofius,de fuga feculi ca.7 ; Lex fadu dânar,nô aufert maliciâ. Ipfe Dominus lEsvs peccatudonauit,autoréeius diftulit, ut elTet per qué iufti probarentur. Et in pri mum caput epiftolæ ad Romanos: Quatum diftat feruus à Domino, tantû diftat Euange liûàlege: nóquódmala fit lex, fed quia melius eft Euangeliû. Et in caput tertiû epifto læad Galatas: Lex Mofi pofita eft in medio, inter cœptâ promifsionem amp;nbsp;femé, cui fada promifsio eft:hoc eft,inter Abraham amp;nbsp;fâlua torcm.Ideo longe data poft fada promifsionem, utipfadiftinâione aliudlex,aliud ^-mifsio uideretur, ut populû Dei à gentibus legefeueritas eft,in Euagelio gratiaiillic terror incredulisincutitur, hiccredentibusbe nediftionummanusinfunditur. Ac Hieronymus in tertium caput ad Galatas;Lex Moyfi populo lafciuienti adinftar pçdagogi feuerioris appofita eft,utcuftodiret eos, amp;nbsp;firmæ fidei prçpararetiquç poftqua uenir, amp;nbsp;credimusinChriftü,iamn5 fumus fubpæ-dagogo,tutor à nobis curatorq; difcedfit: amp;nbsp;legitimfi ætatis tempus ineuntes,ueri Dei fi lij nominamur,cui nos generat nó lexaboli ta, fed mater fides quæ eft in Chrifto i E s v. Et libro primo Dialog.aduerfus Pelagianos: Aliud eft damnare legé, quod Manichæus fa cit:aliud legi præferre Euâgelium, quç Apo ftolica doûrina eft. In ilia enim ferui, in hoc prüfens Dominusloquituribi promittitur, hic impletur;ibi initia,hic perfeftio eft:in il-

DE DISCRIMINE VETERIS ET NoHi teßamenti.

E ueteri amp;nbsp;nouoTeftamento in genere Eufebius de demonftratione Euan-

nouum Teftamentumaliudefle,quamanti quifsimamillam Mofaicorumoperum reli-gioni coniunftamciuilemiationem. amp;uc-c A p. 1111. , . iff tuspariter,amp;idem noufi polTumu» dicere. Vetus quidé,jppter ea quæ demóftrata funt; Nouum aut, propterea quód longopóftin-téruallo quafi hominib. abfconditum, rut* fus per Saluatoris noftri dodrina reuixerir.

Deconfenfu ueteris amp;nbsp;noui Teftamenti, Epiphanius libro 2, Tomo 2 fic fcribit:Duo funt Teftaméta unius Dei. Dicit enim Apo

ftolus:Primumteftamérum in monte Syn» 10 datum eft,generans in feruituté.mons enim Synaeftin Arabia. Etfienim duæ funtmu-liereSjatunuseftuir.Sicetiamfifuntduote-ftamenta: at unusell Deus, qui ambolega-uit.Etproptcrea nó duo uocauit noua, ncq; duo uetera:fed unum uetus,amp; unum nouö. Et dicit: Teftam entum auté ob mortuos firquot; mum eft.quapropter etiam primum fine fan guine non cófiftit.Accepit enim Mofes fall' guiné hircorum,amp; afperfit ipfum librum amp;nbsp;populum.Et ideo etiam fecundu reftamen' tum ad mortem Saluatoris datum eft,quan« do maxime ambo inter fe cófona funt,illiilt;l quidé dices: Non deficiet princeps exlud^i neq;dux exfemorib. ipfius, amp;c. fecunduW ueró: Deus erat in Chrifio,mundum recon* ciliansfibi, non imputansipfisdelifla. Et lib. 2, tomo primo ; Teftamentum uetusamp; nouum cocordantdeunadeitate, amp;cogita-tionéprædicant. Item Gregorius Nazian pattern manifeftè prædicauit, filiumautem obfcurius.At nonum, cum filium clarifsini' oftenderit, fpiritus deitatem tantum fubiæ dicauit. Nuncucro fpiritus nobifeum intÇl nos habitat, argumenrafuiilluftrioranobis exhibens, amp;c. Et Ambrofius libro primo Officiorum, cap.48. Hic umbra, hicimagO) illic ueritas. Vmbra in lege, imago in Euan-gelio,ueritas incœleftibus, Antèagnusolfc rebatur,offerebarur uitulus : nunc Chriftus ofrertur,fed offertur quafi homo, quafireci' piens pafsionem: amp;nbsp;offert fe ipfe quafi facet' dos, ut peccata noftra dimittat. Hic inims' gine,ibi in ueritate,ubi apud pattern pro no bis quafi aduocatus interuenit. Et in epi-ftola ad Galatas;In lege, ait,amp; de Deo patre, amp;nbsp;de Chrifto filioeius, amp;dc fpiritu fanfto côtinetur,prædeftinatum in tempore,quolt;l nianifeftum eft in prædicatione. EtPtU' dentius in Apotheofi:

----Cadit 'm faciem plebs,non uifira profunda tegis in effigie,feriptum per anigmata Chrißum,

Epiphanius lib.»,tomo primo:Figuræin lege fuerunt,ueritas autem in Euangclio.il' lic enim circumcifio fuit camalis, qu«infet uijt tempori, ufq; ad magna circumcifione: hoc eft baptifmö, qui circumcidit nos à pec« catis,amp; obfignat nos in nomé Dei. EratiHic fabbatum,detinés nos in magnum fabbatu: hoc eft,in requié Chrifti ut in Chriftofabba turn

DE D O C

turn agamus à peccatis. Et erat illic agnus ir rationalis, qui facriGcabatur,deducens nos ad magnum agnumaC cœleftem, pro nobis amp;nbsp;toto mundo maftatum.

Deabrogationeueteris teftamenti Hiero ■ nymus in prolegomenis epiftolæ ad Gala-tas:NuIlus Apoftoli fermo eft,uel per epifto lam,uelprærentis,in quo non laborer doce

riam,calendarum amp;nbsp;trium per annum folen nitatum recurfus,fcrupuloGtatem ciborii,et perdiesfinguloslauacraitcrum fordidada) gratia Euangelij furrepente celfalfe: quam nó fanguis uiüimarum,fed fides animæ cre-dentis implorer.

DE IVSTIFICATIONE.

AVtorem uitæatq;iuftici.'Enoftrx,qua coraDeocöfiftimusiuftiq;ccnfemur, lo elfeipfumDeum,dncctLadantius libro fe-ptimo,c3p. primo:Sola eft iufticia, quæ uita homini parit xterna.m:amp;folus Dcus,quiæ-ternæuitæ præmium largitur. Idemtra-ditArnobius libro 2. contra genres : Chriftii amp;mortem fuftuIilTe, amp;caufam clTe noftræ falutis. Et ibidem :Vnius,inquir,ponrifi-cis c H R i s T i eft, dare animis falutem, Sc Ipiritum perpetuitatis adponere. Eleganter amp;nbsp;Epiphanius fcribit libro tertio, tomo 3° fecundo: c h r 1 s t v s extra pafsionem,fa-hitemnoftramnonperfecit:fedin eo quód pro nobis mortuus eft, amp;nbsp;feipfum obtulic patri,facrificium pro noftris animis, in fanguine fno,mundatione noftra fafta,amp;chiro grapho contra nos fiflo,amp; in crucem affixo. Idemmonet Hilarius libro fecundo de Tri-nitate: Virgo, partus amp;nbsp;corpus, poftquam crux, mors, inferi, falus noftra eft. Hurnani neeft. Et Arnobiuslib.i.contra genres ex-prelTeaffirmatjUeminefeuoperibus feu pre-cibus coinmendaticijs,aut facrißeijs faluum fieri,fedfoloauxilioCHRISTI. Deeadé fa-lutis caufaBaGlius lermone de Baptifmo Gc loquitiirGratia immenfæ humanitatis Dei nos in diledióe Chrifti iesv Domini noftii præuenit,cuius nobis ad mortem ufq; obe-dientia,ßcut feriptû eftjfada eft redemptio. Et AmbroGus lib.nono Epiftolarum, epifto lafcptuageGmaprima:Vcniens Dominus ie svs,peccatum omnibus,quod nemo pote-rat euitarc, donauit, amp;nbsp;chirographü noftru fuifanguinis elFuGonedeleuit.Hoc eftquod aiuSuperabundauit peccatum pcrlegem,lu pcrabundauit aut gratia per iesvm Chriftii. Quia poftquam torus mundus fubditus fa-âu3eft,totiusmundi peccatum abftuiit, G-cut teftificatus eft loancs dicés ; Ecce agnus

TRINA. mo glorietur inoperibus, quia nemo faftis fuis iuftiheatur: fed qui iuftus eft, donatum habet,quia poft lauacrum iuftificatus eft. Fi des ergo eft quç liberat per fanguinem Chri fti .Quiabeamsille, cui peccacfi remittitur, amp;nbsp;uenia donatur. Item AmbroGus lib.pri modelacob,c3pite quinto: Ve nit Dorn inns lESvs,quipafsionesnoftrascruci fuæafGge non gratis mortuus eft : mors enimeiusiu-ftißeatio peccatorum eft.

De formaliporró iuftißeationis, BaGlius inPfalmo trigcGmotertio docct;Non in uir tute,non in fapientia hum3na,fcd in Dei gra tiaeftfalus. Et Hieronymus aduerfusPe-lagianos:Tunciuftifumus,quando nos pee catores efie fatemur ; amp;nbsp;iufticia noftra nó ex proprio mcrito,fed ex Dei cóGftit mifericor dia. Item dedifto Pau]i,Exiftim3mus fide iuftificari hominem,Sec.Manifeftè oftendit, non in hominis merito,fed in Dei gr3tia elfe iufticiam. Sic amp;nbsp;Arnobiuslibro fecunda c5tra genres expreffeaffirmât,neminem feu operibus feu precibus comme:idatirijs, aut facrificijs falunm fieri,fed foloauxilioChristi. Itaamp; Hilarius in Plalmo quinquage-fimoprimoait: Chriftus eft iufticia. BaGlius etiam itafcribic libro dediuina iufticia: Vera iufticia eft ch r r s tvs, qui nobis ex Deo faftus eft amp;nbsp;fapientia, amp;nbsp;iufticia, amp;nbsp;fan-lt;ftificatio,amp; redemptio. Et AmbroGus lib. p. Epiftolarü, epiftola feptuageGmaprima: Nemo glorieturinoperibus, quianemo fa-ftis fuis iuftificatur:fed qui iuftus eft, donatum habet,quiapoftlauacru iuftificatus eft. Et in capite fecundoad GaIatas:Chriftus nó

amp;applicance iufliciam, AmbroGus ibidem: Fides ert,que liberatper fanguinem Chrifti. OLiiabeacuseftille, cui peccacCi remittitur, amp;nbsp;uenia donatur. Et Epiphanius in Anco rato: Fadus eft mihiiufticia, fanéliftcatio 8c redemptio.Iufticia quidcrn,quoniam per G^ dem ipGus peccata diifoluit : landiGcatio ue fó,quia peraquaamp;fpiritum amp;nbsp;uerbum fuu me überauit. Redemptio autem eft fanguis ipGus,dumprecium redemptionis agnineri pro mefeipfum tradidic, propitiationé pur-gationis mundi,recóciliationis omnium in coelo amp;nbsp;terra. Et BaGlius defpii itu fando: Chriftiani unde nos ? utiq; per Gdem, dieet quilibet.teruamurautem quornodo? Nimi-rum regenerati per gratia,quæ conferturin baptiimo. Idemdocet Hilarius in Matth.

CENT. IHI.

Etiampatres inueteri teftamento perfidem iuftificatos efle, Athanafius oratione prima contra Arrianos docet: Abraham non morte ad coronam uenit, fed fidein Deum. alijq;itéfandi, Gedeon,Baruch, Samfon, Iephca,Dauid,Samuel,focijq;ilIorum, non eftufo fanguine eófummati funt,fed per fidé iuftificati funt. Itaamp;Ambrofius deexitu amp;nbsp;uita Theodofij fcribit: Nos non lubtrahi-mus nos ad difpendium animæ,fed inhære-mus fidei, adanimæ noftræ acquifitionem: quoniamin hac fidei militia, teftimonium confecuti funtfeniores noftri, Abraha,Ifaac, lacob, amp;nbsp;ideo hæreditatem fidei nobis reli-querunt. Et in caput fecundu ad Galatas: Quicunqjiufti funt, ex fide iuftificatifunt, ficut Abraham,Ifaac, lacob, amp;eætcri fandi. Et de fide omnes exæquo iuftificante, libro primo de pcenitentia,capite decimo: Qui fi-dem habet,habet uitam æternam:qui uitam habet,non eft exclufus à uenia. Omnis, in-quit,qui credit in eum,n5 peribit. Cum om nis dicitur,nullus excluditur, nullus excipi tur. Et in primum caput epiftolæ priotis ad Corinthios : Hoc conftitutum eft à Deo, ut qui credit in Chriftum,faluus fit fine ope re, SOL A FiDE gratis accipiens remifsionem peccatorum. Ita amp;nbsp;Hieronymus docet-in epiftola ad Galatas,capite fecundotSandi qui antiquitus fuerunt,ex fide Chrifti iuftificati funt. Etincaputdecimum epiftolæ ad Romanos;Deus ex fola fideiuftificat. Idem tradit Arnobius in pfalmo centefimo uigefimonono:Chriftianus eft, qui fe credit perfidem ad mifericordiam peruenire eius, qui régnât in fecula feculorum. Porró Eu-febius in præfatione in hiftoriam Ecclefiafti cam, affirmât patres omnes ante Abraham fuifleChriftianos,etiamfi non nomine,re ta libre primoaduerfus Arium feribit: Creden dum in filiuniDeij ut uitain nobis fit. Et Bafilius librodchumilitate: Dicitauté Apo ftolus:Quigloriatur, in Domino glorietur. jbidixif,quöd Chriftus nobis faß’ fit à Deo fapientia,iuftitiajfanaificatio amp;redemptio. ùtjficutferiptum eft,Qui gloriatur,in Domi no glorietur. Nam ea demû perfeüa amp;nbsp;om-

Et gloriatur in eo Paulus, quöd fuam ipfius iufticiam contemnat:fedetur auté per Chriftum earn iufticiam quæex Deo eft in fidc. Itaamp; Epiphanius in Ancorato ait: Ex fide iufticia,citra opera legis.

De effedibus inftificationis, Bafilius oratione de baptifmo: Exredemptione Chrifti eo CAP. 1111. eft libertasa morte, quæin peccato mundi regnauit.recóciliatio cum Deo,facultas ph' cendi Deo,iufticiæ donü,cómunio fanftoru in uita fempiterna, regni cœlorû hæreditaS) amp;nbsp;mille aliorum bonorum brabium.

DE BONIS OPERIBVS.

DE caufaefficiente bonorumoperum) Chromatiusincaputquintu in Mat* thæum:Qi.na in lucerna mandatum Dei,fiu* lumé legis fignificatur, idcirco lucernamin manibus portareiubemur,ut illuminât! gW tiafpiritus fandi, operibusiufticiæ acfidei luceamus.fecfidum quod Salomonretulit.' Viæiuftorum fimiliter utluxfulgebüt.amp;t«

Deum in nobis bene operari, AmbrofiuJ libro primo de Cain amp;nbsp;Abel: Difce quemad' modum unufquifquemoneatur,nefeautO' rem cftefuorumputetbonorum. Nedicas, inquic,in corde tuo, uirtus mea amp;nbsp;patienté mea feci t mihi uirtutem hanc magnam : ft*^ in mente tua habebis Dominum Deum tuugt; quoniam ipfe dat uires,ut facias uirtutes. Et in epiftola ad Epliefios, cap.t. Homing* fine Deo quomodo polfunt operari bonü?

Deoperibus Chriftianorum proprijs, 82 animo prompto arq;alacri præftandis, Hih rius in pfalmo centefimo trigefimotertio: Eleuanda, inquit, opera noftra funt, in Del fanda; id eft,in nudis ueftiendis,in cfurien* tibuscibandis,in fitientibus potandisjnaf-flidis confolandis, in opprefsis adiuuandis» in omnibus diligendis.Hçcenim nosinhaC corporis noftri infirmitate fandificant, hat Deo placita amp;nbsp;fanda funt. Cu Dei igitur be-nedidione femper orandum eft, ne cum ps-nem inopi præbeas,metu fadus triftis fisai® cum fumptum indignum offcras, damnum putes.necum nudum ucfte induas,exuite exiftimes.Hilarcm enim datoré amat Deus.

net:licetquædâ monafticafimul interférât.

Gregorius Nazianzenus inoratione,cut àfunâione Ecclefiaftica tam diuabftineat: ludicium iudicemus iuftum , pauperis 82 inopis mifereamur,fimul amp;nbsp;uiduæ amp;nbsp;orphä ni,liberemus occidendos, uel (ut mode-ftiusloquar) neoccidamusipfi ; nondefpi' ciamus nobis fupplicantes, à menfa ufqjad

inportis noftris uulneratum, non exultC' mus obaduerfitates aliorum,non abomine-mur confetuum noftrum, non fiamus amid et fratres partis ditioris,ne doleamus in flarn ma,amp; uafto hiatu diftemus à fandis : nerO' gare cogamur, ut Lazarus mendicus fum-mo digito linguam noftram refrigeret, non tarnen id aflequamur : fiamus boni, miferi« cordes gt;compatientes; Domini bonitateni imitemur, quifolem fuum bonis amp;:maiis oriti

ïîj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEDO orinfinit, acomnesparirerpluuia lïianu-tric. Nealiorum pauperrare ditelcere quçra-mus, nee adeó à diuina exorbitemus æquigt; tate,neq;diuitias noftras exaliorum colliga muslachrymis.Hçc prçcepta ad omnes pertinent panter. EtAmbrofiuslib.p.Epifto-larum,epift.7o,enumerat aliquot Chridia' norum opera,ut mercedem foluere,pecunia nduiHram nódare, hofpitio benigne amp;nbsp;non molcftè excipereindigentes. Item,feueros effe amp;nbsp;maufuetos,ibidem epift.72. Benefv cos amp;nbsp;humanos, libro tertio Officiorum,ca pite tertio.

Prudentius in hymno leiunantium: Es? ciuipfie er illud grande uirtutii genus, Operire iwdosdndigentes pafcere^

Oprm benignam ferre fupplicantibuf, Viiam parang; fortis bumana: uiceni htter potentes atq; egenos ducere.

Sattsbeatus quifq; dextram porrigit, taudis rapacem,prodigdm pecunite, Cuiusfinifra duke failtlm nefdat, ïHum perennes protinus complent opes, 'Ditatq;f-uélusfoenerantemcentttplex.

Pulchrèautem Theophilus Alexadrinus hhj.Palchali t Lex norma eft, inquit,amp; dux honorum operum. Et Nilus epifcopus amp;nbsp;martyr in Gnomis:Timoré panter amp;de{ide rium ergaDeum habere neeeße eft, erga ho^ mines ueró cunftos puro confeientiæ tefti-monio uti decet.Pauperes foueto.V ç impio, uæblafphemo,uæ iniufto,uæ auaro,uæfo-cordi, uæ fuperbo, uæ feortatori, uæ dclica-lis, uæ hypocritæ.

Valere uerô opera, amp;nbsp;placere Deo,fi pro fi-eifeanturex fide, Gregorius Nazianzenus adferit, in oratione poft reditu ex agro:Nul-lum,inquit,opus fine fide eft adprobatû. Et ill oratione in fanftolauacro: Opera fine fi-demortua funt. Idem docet Ambrofius in Luca, cap.12. Opera fine fide uana funt. Et Balilius in Afceticis: Inquiet aliquis, fcriptu eft : Quifquis inuocauerit nomen Domini, fahius erit. Igitur amp;nbsp;ipfa inuocatio nominis Deifaluarepoteft inuocantem. Verùmau-diatifteuicifsim Apoftoludicenté.Quomo-doinuocabunr,in quem nocredant? Si uerô credis,audi dicentem Dominum:Non 0-mnis qui dicit mihi Domine Domine, intra bitin regnum cœlorum,fed qui, amp;c. Quan-doquidem amp;nbsp;qui uoluntatem Domini facit quidem,non autem fecundum uoluntatem Dei,neq; ex dileöionis ergaDeum alfeélu fa cit,inutile habet operis ftudium.

Deoperum bonorü fine, Bafiliusin Pfal-mo cétefimo decimoquarto: Manet,inquit, reqiiies fempiterna illos, qui in hac uita 1e-gitimècertauerint: nontanquam debitum operibus redicum , fed ob munificentifsimt Dei gratiam,in quo Iperauerunt exhibitam.

TRINA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;130

Fidei ueró amp;nbsp;iuftificationis fruflus efte 0-pera,idem teftaturin enarratione Pf3!.4.8.Si quis in Chriftum credens, non confequen-tes fidem aöiones feddat ; is quód improbu dogmäfeqUatur, qubdferipturæ autorita-tettt honrefteexceperit, fibiipfiædificatiil jaetra monumentum. Erin reguliscontrat . quæftione ducentefima oftuagefima-feptima:Qni funtdigni refipifcétia fruftus? opera iuftitiæ, peccato oppofitâ,quærefipi-fcens uelhtfrudum proferre debet, faciena illud Apöftoli,In omni operebono frudifi-éantes. Item in quæftione ducentefima 0-ßüagefimaodaua -. Necefle eft ut frudus fe-rantur,quideceantrefipifcentia.iuxtaquod fcriptum eft ; Facitefrudusrefipifcentiadi-gnos. EtLadantius lib.ó.cap.tj.Tum ma gis iufticiam debet operari,cum fadus eft iu ftus. Item Gregorius Nazianzenus in ora-nóne poft reditum èx agro : Ex operibus 0-ftendite fidem. Et Ambrofius libro fecun-dode Gain amp;nbsp;Abel : Ante omnia fides nos cSmendare Deo debet. Cum fidem habue-rimus, elaboremus ut opera noftraperfeda fint. Et in caput fextum ad Galatas: Chri-ftiani fadi,tempus habent operandi bonum ad omnes homines, utpoftacceptam fidem bonum opus proficiat mercedis promilTæ. Tempus enimidcirco concedituruicæ, ut iam iuftè uerfemur,exemplum dantes genti libus. Appellat amp;nbsp;Hieronymus libro primo commentariorü inlamentationem Hia remis, uirtutes amp;nbsp;opera bona frudus fidei. EtChromarius in quintumcaputMatthæi inquit;Neq; accendunt lucernam, amp;po-nunt earn fub modio,amp;c.Qpód ideó Dominus commémorât, quó fciremus, amp;nbsp;nos id-circo gratia fidei accenfos,amp;luce fpiritus il-luminatos,ut amp;nbsp;ipfi per opera fidei atqueiu fticiæ , uelut lucerna fpiritualiter lucerc-mus : amp;hosquiin tenebris errorisfuntpo-fiti, ignorantiæ nodedepulfa , ueritatisiz pfiuslumine illuftraremus. Vnde Apofto* lus ait : Inter quos lueetis ficut luminaria in hoc mundo,uerba fide continentes.

Poftremó, non elle perfedam impletîo-nem Icgis opera nôftra, nec iudicio Dei op-poni pofte, Bafilius redè affirmât in expofi-tionePfalmi trigefimifecundi; Si perfe, in-quit, indicium Dei fatis elfer, acfeuere ex meritis noftris nobifcum ageret, quæ nobis fpesrcliqua eftet? quisex omnibus laluus fieret? Et Hilarius in PfalrhoquinqUage-moprimo .-Non illaiufticiæ opera fufficienc ad perfedæ beatitudinis meritum,nifi mife-ricordia Dei, etiam in haciufticiæ uolunta-te humanarum demutationum amp;nbsp;motuum uitia non reputet. Et Ambrofius libro primo de Vita æterna : Non habeo unde gloriari in operibus meis pofsim , non ha-1 beo

CENT. 1111.

beo unde me iaftem: amp;nbsp;ideo gloriabor in Chrifto. Confonat Hieronymus lib.i^.co-mentarioruin Ezechielem: Omnis homo, uniuerfacreatura,quamuis ad perfedioncm ueneritj ramen indiget mifericordiaDei : amp;nbsp;plenam perfedionem ex gratia, non ex me-ritopolsidet. S'icamp; Chromatius in quin-turn caput Matthäi: Oftendit Dominus,mentum nos perfeAæ diledionis habere non poffe.

De POENITENTIA.

Odrinam de pœnitétia, ut grauis per fefc,amp;magnieftmométi,itafatis te-nuiter amp;nbsp;frigide, quantum quidem ex fcri-ptis eins uidere eft,quemadmodum amp;nbsp;in fu-perioribus feculis, tradata uideas ab hac æ-tate. Nos igitur ea quæ de hac parte medio-criteramp;redè amp;;wtiliterdida elfe uidentur, recitabimus.

Primum neceftariam eflepœnitentiamo- lo ftendût.ut Ladantius lib.7. cap.24,. Nee de-ficiat aliquis,auc de feipfo defperet, fi aut ca piditate uidus,aut libidine impulfus, aut er roredeceptus, autuicoadus, adiniufticiæ «iam lapfus eftPoteft enim reduci ac libera-ri, fi eum pœnîteatadorû:amp;ad melioracon-uerfus,fatisfaciat Deo. Et libro de ira Dei, cap.21.Deus non thure,non hoftia,nGn pre-ciofis muneribus,quç omnia funt corrupti-bilia, fedmorumemendationeplacatur: amp;nbsp;qui peccaredéfinit, iram Dei mortalcm facit . Idcirco enim non ad præfens noxium ^uenqj punit, ut habcat homo rcfipifccndi lui facultatem. Idem monet Arnobius in Pfal. 105; VerusChriftianusille, qui quoti-die pro fuis peccatis exorac. Et Ambrofius Iib.2.dcpœnitentia,cap. 5. Arbitrer quód e-tiam ludas potuiffet tanta Deimiferatione non excludi à uenia, fi pœnitentiam non a-pud Iudæos,fed apud Chriftum cgilfet. De pœnitentia Bafilius in Pfal. 32 nc fcribit: Vult inifereri index, teq; miferationib. fuis compledi ; modó poft admifta, humilem te fadum,amp; pœnitentem,amp; lugcntcm,amp; male fada plurimùm deplorantem inueniat. Et Gregorius Nazianzenus : Nullareadeó de-ledatur Deus, quemadmodii hominis emé-datione amp;nbsp;falute. Oratione fecundain Epi-phania. Eodem modo Epiphanius lib.2.to mo i. tradit: Si quis præoGcupatusfuerit,in quocunque fanè delido,pœnitentiam agat. SufeipitenimDeuspœnitentia, criampoft baptifma, fi quis lapfus fucrit. Ncque igitur promittimus libertaté omninohis qui poft baptifmumlapfi funt, neq; defperamus de uitaiplorüm:Deus enimmifericorseft,fi ex tota anima pœnitentiam agimus adelidis. Habet enim in manu uitam, amp;falutis beni-

CAP. IIII. ab omnibus delidis fuis. Hieronymus ad Rufticum prolixe monet, laplosad Deuffl redirepolfe, amp;falutemconfequi, fiueram agantpœnitentiam. EtinHiob:Magnares eft, Dcoqj plurimùm acceptabilis, uthonio errores fuos confiteri non erubefcat. Etin Ofeam:Quotidie Deus, amp;nbsp;eos qui extraEc-clefiam funt,amp; qui pcccant,in Ècclcfiacoin morantes,ptouocatadpœnitentiam ,amp;di-cit eis,Mifericordiam uolo,amp;c. Etin loe-lem:Cum hoe feceritis,redite ad Dominum Deum ueftrum, quem uobis priora peccata alienum fecerant, nee defperetis ueniam fo« lerü magnitudine ; quia magna peccata ma' libro t8, commentariorum in Efaiam : Qui, dum in hoc uiuit corpore, ueniam peccato-rum non fueritconfecutus, amp;nbsp;fie de ui ta eX-celTerit, Deoperit, Sceftedefiftit,licetfiH fubfiftatin pcenis.

Quid fit agere pœnitentia,Laftantiuslib« Ä.cap.fj monet,quamuis nimis generaliter: Agere pœnitentia nihil aliud eft,quam profiter! amp;affirmare fe ulterius non peccaturu-Et in libro de diuinis inftirutionibus,cap.?' Pœnitentianon minimum locum interuir-tutes haber,quia fui corredio eft.ut cum for tè aut re aut uerbo lapfi fuerimus,ftatim refi pifcamus, aut nosdeliquiflefateamur,ore-musqja Deoueniam. Etlib.7. dediuino præmio,cap.24.Is quem fadi fui pœnitet/r rorem fuum priftinu intelligit : idcoq; Graeci melius amp;nbsp;fignificantius^MfTaf^/o/w dicunfi quam nos latine poftumus refipifeentiadi-cere.Refipifeit enim, ac mentem fuam quaö ab infania recipit,qué errati piget,caftigatqi feipfum dementiæ,amp;côfirmatanimû fount abftinentia à malo:item labores, lachryniae» amp;preces ad Deum, pro præteritorum peecî torû remifsione.Nam ideo pœnitentia,refi' pifcentiadicitur, quódmentem amaloa^ bonum transférât. Sic amp;nbsp;Hilarius defcrib'': in Pfal.z. Pœnitentia eft, definere àpeccatis. Erin Pfal. centefimo decimooftauo:Pec-caci pœnitétia eft, ab eo quod pœnitendum intell exeris deftitifle.

Bafili’ in Regulis côtrad.quæft. to. CinH quato timore, amp;nbsp;quib. lachrymis à peccatis fecedere debeat anima, quæ multiseftaffi'

IJJ DEDO poftca accetlere.Principió quids debet dam-natam priftinam uitam odio profequi, amp;i-plam memoriam illius execrari acdeceftari ; deindecórninacionem æterni iudicij ac fup-plicij, protimoris Deidoftrina complefti: amp;nbsp;tempus pœnitentiæj tempus eflelachry* marum cognofcere.

De partibus pœnitentiæpræcipuÎ3,etfi a-iiquato obfcuriuSjdocent.ut Laftantius lib. ç.cap.ij.Multo firmioreft fides,quam repo-nit pœnitentia. Et Ambrofius iib.i.de pœnitentia,cap.i. Nemo poteft beneagere pœ-nitentiam.nifi qui fperaueritindulgentiam. Etlib.î.de pœnitentia,cap.^. Arbitrer quod amp;Iudas non potuilTet exdudiàuenia, fia-pudChriftum pœnitentia egilTer. Etlib.i. Epiftolarum,epift.j. Tantæpietatis eflDo-minus i ss vs, ut amp;nbsp;ipß ludædonaret ueniâ, fi Chrifii eXpedaflet mifericordiam. Et de ueraamp;falfapœnitentia:Nunquid póteft pla cereDomino,fi quis, cum adhuc uerfetur in iniquitatibus,amp;iniufticiam corde inciufam teiieat,dicatfeagere pœnitentia? Simile eft, ac fi quis ægerlefanum fimulet,magis ægro tabit: quia nihil ei prodefTe poteft fimuJatio fanitatis. Ecpaulo póft;lJlositaq;fanauir, inquibus fimplicem amp;nbsp;puram repericcon-fefsionem,nihil malignum, nihil fraudulen turn. Deniq; ludas ad remedium peruenire nonpotuit,cumdiceret,Peccaui quód tradi derinifanguinemiuftum .-qui alienü ignem uoluebat inpeCtore Iiio,qui eum inflamma-uitadlaqueü. Indignusenim remedie fuit, quianS intime mentis cóuerlus ingemuit, et fedulo gefsit pœnitentiam. Hanc ergo cul pamfacerdotesnoauferunt, neq; peccatum eiusqui in dolo fe eifert, amp;adhucin ftudio delinquendi eft.

Decontritione Arnobiusin pfalmo quln quagefimo quarto:Primuscóuerfanonis fta tus eft, ut contriftetur homo in exercitatio-nedeliüorum, amp;cóturbetur potius quam deleftetur à uoce inimici et tribulatione pee catoru. Idem docetAmbrofius lib.i.de pœnitentia,cap. 4. Indignatio eins,no ultionis executie , led magis abfolutionis operatio eft.Sicenim dixit:Siconuerrus ingemueris, faluus eris.Expeftat gemit’ neftros, fed tem porales,ut remittat perpétues. Expedat 1a-chrymas noftras,ut profundat pietatem fua. EtChromatius inconcionede ode beatitu dinibus: Mens hominis Chriftiani,poftquä perluftusamp;lachrymas fuapeccata digeife-rit, iam lolam Dei iufticiam efuritatq;fitit, amp;nbsp;meritóeins quam defiderat fatietate gau-debit. Et Laäantius libre de Oiuinitate in-ftituenda, cap. p. Magnum eft pœnitentiæ auxilium, magnum folatium:illaeft uulne-rum peccatorumq; fanatio, illa fpes, illa por tusfalutis: quam quitollit', uiam uitio fibi

TRINA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;134-amputat: quia neme elfe tam iuftus poteft, ut nunquam fit ei pœnitétia necelfaria. Nos ueró,etiamfi nullum fit peccatum, confiteri tarnen debemus,amp;pro debitis noftris iden-tidem deprecari, gratias agereetiam in mails . Hocenim femper obfequium Domino deferamus. Humilitas enim tam chara amp;a-mabilis Deo eft,ut cum angelis fufcipiat peC catorem confitentem : quem in regijs cœle-ftibus faciat pro humilitate fublimari. HæC funt quæ cultor Dei debet exhibere:he funt uidim3E,hoc facrificium placabile:hic uerus eft cultus,cum homo mentis fuçpignorain aram Deiconfert, fummailla maieftashec cultorelætatur: hunc ut filium fufeipitfibi, qniadonü immortaiitatis impartitur. Ec Ambrofius lib.1.de pœnitentia,cap.io. Quid eft bene uiucre poft pœnitentiam,doce nos? Dicouobis,abftinereabebriofitate, àconcu pifcentia, àfurto, amaloeloquie,amp;c. Ec Epiphaniuslib. 2. Tom.t. In futnroleculo, poft hominis mortem, non ieiunij fuppedi-tatio,nó pœnitentiç concio, nó eleemofynç often tatio,imó neq^criminalia opera, non bellum,non adulteriu, non petulantia, imo neq; iufticia amp;nbsp;pœnitentia, amp;c. Cum autem adhuc funt om nes in certamine, etiâpoftea fum eft refurreftio,adhuc fpes,adhuc mede-la, adhuc eófefsio, etiamfi nó perfedifsima, attamen aliorum faius non eft defperata.

De SACRAMBNflS.

QVid fint Sacramenta, docüerut, liceC paulo obfcurius.ut Dionyfius de Ec-ciefiafticä hierarchia,cap.2. Sacramenta uifia bilia uocat ritus. Item:Sunteaquidem fa-cra, quæ fenfu percipiuntur, eorum quæ in animocernuntur, imagines, amp;adeauiaamp; introduftio. Sic amp;nbsp;Ambrofius fermonede-cimoquarco in Pfalmum centefimum deci-mumoÛauum, inquit: Bonapafcua diuina Sacramenta funt. Et de fine Sacramento-rum,lib.2. de pœnitenti3,C3p. to. Sacramenta funtremediapeccantium. Erinlibrode Sacramentis : Sacramentis pafcitEcclefiam fuam Chriftus,quibus animæ firmatur fub-ftantia. Et libro de Spiritu fanfto, cap. t^. Neqjuero poteft elfe gratia Sacramentoru, nifi ubi fuerit uenia peccatorum. OptatuS Mileuitanus lib.5.inquit:Sacramentaper fe funt fanda, non per homines.

De BAPTISM O.

AD defcriptionem, quid fit BaptifmuS, hæfentenriæpertinent. Bafilius coil tra Eunomium lib. 3. inquit : Baptifmus eft figilium fidei. Etin exhortatione adba-fitilmfi: Baptilmus eft telTera Chriftiani mi-iris. Erin librode inftruendisad baptiß mum uenientibus; Baptifmus eft fimilitu-docrucis, mortis, fepulturæ,acrefurreaio-nis mortuoruip. Sic amp;nbsp;Gregorius Nazian-1 a tenus

23$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E N T. IÎ11. zenUs fermone in fanAum lauacruait: Ba-ptifmans uis,cum Deo uitæ fecundæ, ut pu noris côuerfationis eftpaAum cenfendum. Ambrofius in fextum caput ad Romanos: Baptifmus refurreAionis pignus amp;nbsp;imago eft. Idem Epiphanius libro primo, tomo fecundo tradit:Durauit circumcilio tempo-ri inferuiens, donee maiorcircumcifioaccef fit, hoclauacröregencrationis. Qiiodue-ró omnes baptifmo indigeamus, Hieronymus libro duodecimoCommentariorum in Ezechielem docet;Non folum prima indige mui natiuitate,fed amp;nbsp;fecunda,ut natiin carne,r«nafcamur in fpiritu.

De materiali Baptifmi,Arnobius in pfal. 74. Congregafti capita draconum inaquis, inquitPIalmus: hoc eft,capita draconum in baptifmate. Quodautem Aquisdixit, uo-luit oftendere,unum baptifmain aquis pof-fe omnibus celebrari,flvminum,maris,fon-tium, torren turn, ftagnorum.ibi capita con-fringuntur dæmonû.id eft,in omnib.aquis.

Deformali Athanafius fermone tertio co tra Arianos;Non quafi non fufficiat pater,i-deo unacSmemoratur filius in baptifmate: fed quonia filius eft uerbum Dei, amp;nbsp;propria fapientiafplendorq; illius, amp;cum eo3Utpo-te cum patre fuo femper exiftit: ideo impof fibile eft, ut præbente patre, non præbeat in filio amp;nbsp;ipfum quod præbet. Item : Sacrum baptifmainfiliocófirmarpater. Item:Que baptizat pater,baptizat amp;nbsp;filius:amp; quem filius baptiz3t,is in fpiritu fanAo initiatur.

Egregiè amp;Bafiliu8 hac derefcripfitlib.j.co tra Eunomium:Baptifmus nofter eft fecun-dum traditionem Domini in nominepatris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritus fanAi. Et in libro de fpiri-tufanAo,capiteduodecimo:Sicut enim ere dimusin patrem amp;filium amp;fpiritum fanAum, fic amp;:baptizamur in nomine patris amp;nbsp;filij amp;fpiritusfanAi. Gregorius Nazianze-nus in oratione de funere patris : Accedebat

amp;fpiritumjamp;:c.

Qiiomodo baptifmus conferendus fit,e-tiam Ambrofius Hbro primo de fpiritu fan -fto,capiteterno docet:Plenn eft baptifmatis facramentum,fi patrem et filium fpiritumcj; fatearis. EtEpiphanius libre tertio, tomo primo;Clarum eft, quod ipfa fola trinitas in nomenfuiipfius baptizet. Confonatquo-que Hieronymus in caput quartu ad Ephe-fios:Vna fides,unum baptifma.una fidcsdi-citur,quiafimiliterin patrem amp;in filium amp;nbsp;fpiritu fanAum credimus Eodem enim modo amp;in patrem amp;nbsp;in filium amp;in fpiritu lan-

CAP. Till. telligitur Deus. Item : Vnum eft baptifm* inaqua,in fpiritu,amp;in igne. PercinethuC etiam Thcophili Alexandrin! lib.t.PafchsJ fententia: Origenes dixir, fpiritum fanduH non adirrationabiliaperuenire.Quodadft' rens, non recogitat aquas in baptifmate fflj fticas,aducntu fpiritus fanAi confecrari.

De baptifmi racione dilferit quoq; Did/' m us,libro fecundo de fpiritu fanAo:NoniC bitror quenquam tam uecordem atque inö numfuturS, utperfcAum baptifmaputet, quod datur in nomine patris amp;nbsp;filij, fineaf-fumptionc fpiritus fan AI,filij uocabulopfï* termilTo : aut certc in nomine filij amp;nbsp;fpiritu* fan Ai,non præpofito uocabulo patris.

De fine amp;nbsp;efFcAu baptifmi ita docent. Af' nobius in pfal. p.Quod dicit pfalmus,Indi-luuio aquarum multarum ad eum non ad-proximabunt: oftendit, per ueram aqua ba* ptifmatis Deo homines proximate, qusc e^ refugium à preffuradæmonum quç dreun' dat nos. Et in pfal. 4t. Homorecuperatu* eft, non angelus, nonaliqua aliacreatut*» quandoin diemandauit Dominus mifff** diamfuam, gratis in baptifmo remittendn peccata. Et LaAantius lib. 4. cap.»5. Tin-Aus eft Chriftus à loanne propheta in lofda ne flumine, utlauacro fpiritalipeccatanon fua,quæ utiq; nóhabebat, fedcarnis,quan* gerebat, aboleret : ut quemadraodö ludæo» lufcepta circumcifione, fic etiam genres baptifmo,id eftpurifici rorisperfufionefalua-ret. Et Hilarius in pfal.ój.Quis nonrena-fci in innocentiam uolet,cum peccati remi^* fionem facramencum nouænatiuitatis in* dulgeat? Et contra Arianos : Sacramento baptifmi uerc filius Dei unufquifq; perfid-tut. Idem tradit Marius ViAorinuslib.l* aduerfus Arium : Omnis qui baptizatur,amp; credere fe dicit, amp;nbsp;fidem accipir,fpirituniac-cipit ueritatis : id eft,fpiritum fanAum,fit^i fanAioràfpiritu fanAo. HunclocumiHu-ftrat Bafilius etiam in exhortatione adba-ptifmum:In baptifmo homo renouatiir,nec cüflatur;rcfingitur,nec cótcritur;curu3rur, necdoloréfentic . Ex feruitute peccati inb-bertaté reftituitur,angelorii confors ac ciuH efficitur,fit filius Dei per gratia, hæres cœle-ftiumbonoriicóftituitur. Etinlibrodeba-ptifmo;Quicunq j baptizatur,fiue ludeus fine Græcus,fiue mafculus, fiuefcemina, amp;c. quacunq; generis differétia nominatus,exo tus in fanguine c hri sn ueteréhominé cu aAib.fuis,amp; per doArina ipfius nouuinfpi-ntu fanAo indutus,qui fecundu Deum códi tus eft in iufticia amp;nbsp;lanAitate ueritatis,acre-nouatur ad agnitionem fecundu imaginem

eius qui códidit ipfum,dignus reddatur qui pertingatad beneplacicumDei, amp;c. Etin

Maxime qUidem^ fipeficuliim aliquodim-minet.Melius cR enim nondum rationis có potes fan(Rificari,quam non fignatos amp;ini-tiatos uita excedere. Idquenobis defignat, poR oftaunm diem circumeifioillaiquæ figurale fuit fignaculum,ae propter irrational lesadhuc introduira. Deeadem refcribic Ambrofius libro fecundo de Abraham,capi-te undecimoj Egregiè infantiæ in primis ua gitibus circumcidi mares lex iubet,eciâ uer-naculos:quiaficutabinfaFitiacircumcifio,i-taamp; morbus. Nullum tempus uacuum debet elTe tutelç, quia nullum cR culpauaeuG» Et infans reuocandus à peccato eR, amp;c. Nec fenex ergo profelytus , nec infans uernacu-lus excipitur: qiyaomnis ætas peccato ob-noxi3jamp;ideo omnis seras facramentoido-nea. Eadem ratione baptifinum alTerit par uulorum, libro decimo EpiRolarum, epiRo læ oftuagefimaquarta. Hieronymus quoq; libro tertio Dialogorum aduerfus Pelagia-nos, Critobul. fie feribit ; Die quæfo, amp;nbsp;me omniliberaquæRione,quare infantuliba-ptizentur?Attic.Vteisin baptifmatepecca-tadimittantur. Critob.Quid autem com-meruere peccati ? Quifquam'ne foluitur nô ligatns? Attic.Me interrogas?Refpondebic tibi Euangelica tuba,dodor gentin, uas au-fefi in toto orbe refplendens.Regnauit mors ab Adam ufquead Moyfen,etiam ineos qui non peccauerunt, in fimilitudincm praeuari cationis Adam,qui eR forma futuri. Cæterû omnes homines aut antiqui propagatoris Adam,aut luo nomine tenéturobnoxii.Qui paruulus eR , parentis in baptifmo uinculo foluitur. Sicamp;beatus martyr Cyprianus, in epiRola quam fcribitad epifcopumFidG, de infantibus baptizadis hæc memorat:Por tó fi ctiam grauifsimis delidorib. amp;nbsp;in DcG multo ante peccantibus,cum poRea credide rint,rernifsio peccatorum datur, amp;nbsp;à baptif-jno atque gratia nemoprohibetur: quanto magis prohiberi nódebet infans, qui recens natus nihil peccauitjnifi quód fecundum A-dam carnaliter natus,contagium mortis an-tiquæ,prima natiuitate contraxit?qui ad re-mifsionem peccatorum accipiendam,hoc i-p.lo facilius accedit, quódilli remittuntur nó propria,fed aliéna peccata.Et idcirco frater charifsime, haecfuitincócilionoftrafen ro tentia,à baptifmo atq;gratia Dei,qui omnibus milericors amp;nbsp;benignus amp;nbsp;pius eft,nemi netn per nos debere prohiberi. Quod cü circa uniuerlos obleruandum fit atq;retinen-dum, magis circainfantesipfos amp;rccens na tos obleruandum puta: quihocipfodeope nuttraad diuinam mifericordiam plusme-rentur, quód in primo Hatim natiuitatis fuç ortu plorantes ac flqnces, nihil aliud faciunt

D B C t A V I B V S.

aVidfintclaues, Ambrofiusfermons fexagefimofexto de natali apoRolo' rum Perri amp;nbsp;Pauli uidetur exponere: Clauis inquam eR, quæamp;confeientiam dcconfeP fionem peccati aperit, amp;nbsp;gratiam ad æterni-tatem myRerij falutaris includit. Quamui» hçc defcriptio tantum ad altera dauern pro-priè pertineat. Et libro tertio de Spiritu fan do,capite decimoodauo, docet qualis fitea rum miniRerium fuum exhibent,non ius i' iieuius poteRatis exercét.Neq;eniminfuo, fed in partis amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritus fandi nomine peccatadimittunt.Iflirogant,diuinitas do* nat:humanum enim obfequium,fed muni'' ficentia fupernæ eR poteRatis. Et libro fc' cundode Cain amp;nbsp;Abel, capite quarto iR®'

uites interpres, amp;nbsp;quidem executoreft-R®* crumq; minifterium. De hac re fimilitef docet Bafilius in regulis contraft.quçftion* bit in me frater meus,amp; remitta ei;amp; in qm-bus delidis qiiifquam remitterequeat? R* PoteRasremittendi peccatanon cRabfolu' tè dataled in refipifcentis obedicntia,amp;có-fenlu cum eo qui anima ipfius curam gerit, fitaeR. Deralibus enim fcriptum eR:Sidu® ex uobis confenferint fupcr terram, de qua' cunq^re confenferint, fiillam petierint,fiet ipfis à patre meo qui cR in ccelis. lllud uerè, in quitus delidis quifque pofsit remitters, non cR quod rogetur ; cum nouum InftrU' mentum nihil hicRatuatdifFerentiæ,fedcu iufq; peccati remifsionem dignè ac certèrefi pifcentibus annunciet: amp;nbsp;maxime cum ipf« Domin’ in propria perfona fit poIlicitus,De quacunq; re cófenfcrint,amp;c. Idem de uita folitaria,capireuigefimotertio : Hocabipl® fiæfuæ paRorem conRituit;Pctreenim,in' quit, amasrne?pafce ouesmeas. Etconfe' quenter omnibus paRoribusamp; dodoribuJ eandem poteRatem tribuit:cuius fignueft, quód omnes exæquoamp;ligancamp;abloluut, quemadmodum ille.

DE EXCOMMVNICATIOKI.

BAfilius de excommunicatione,in libt® de ieiunio,capitc uigefimofecundo,in-quit: ApoRolus docet,utfeparemus nosab omnifratre inquiété agente ; percutiamus eum gladio fpiritali,qui eR uerbum Dei.N® fratris, nó propriam accipiamus perfonam: led omnéimmundûàChriRifecernamusal taribus, utemundet amp;corrigatlapfiis fuoJ, quo ad facramenta ChriRi redire merean* tur. Et Officiorum libro fecundo,capiteui-

Î4'»’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEDO

ctiam quae pütmit pars Corporis, amp;diutra-Öatur, h poteft fanari medicamentis : fi non poteft, tune à medico bonoabfeinditur. Sic epifcopi alFedtus boni eft,ut opter fanare infirmas , ferpentia auferre ulcéra,ad urere ali-qu3,non abfcindere: pollremö, quod fanari non pocefl:,cum dolore abfeinderci

, DE CONFESSIONE.

DE confefsione corarn Deo, Hilarius in pfalmo centefimo trigefimoquinco: Confcfsioerroris,profefsio elt definendi.De finendum ergo à peccato cft,ob quod pecca-ticœptaconfefsio cft. Cæterùm extra uenia cft,qui peccatum cognouit,nec cognirn con fitetur.Confiténdum autem femperedmon quod peccandü femper bt, ut femper fit con fitendum:fed quia peccati ucteris amp;nbsp;antiqui utilis fitindefeifa confefsio.Docetaüefpiri-tusfanftus femper eófitendum ,cum ait per Prophetam : luftus ipfe fibi aceufatoreftin primo fermone fuo, amp;c. Hæc ediilaiufti uiriueraconfefsio,qui iufticiam pr^fentem, ex præteritorum confeientia amp;nbsp;confefsione commendat. Ad quam ócalibi perpropheta inonemur:Confitêrc,inquit,peccata tua pri or,ut iuftificeris. Ad hanc ergo eófefsionem inPfalmo uocamur.-Quoniam Deus bonus cft, quoniam in fecula mifericordia eius.

Çonfefsionis noftræ huncimpenfiore ma-ximæfideifiduciainuocantes;quiacui con fi temur, amp;bonus eft, amp;nbsp;nefeir mifericors elfe definere. Etin pfal. 137.Confefsio peccati caeft,utid quoda te geftum eft percognitio nem‘peGcati,confirearis ede peccató. Nullus autem amp;nbsp;quod peccatum elfe confelfuscft, deinceps debet admirtere .• quia confefsio peccati,prolefsio eft definendi. amp;nbsp;orandum femper ad Deum eft, ut in cohibendis pee-cans, extinguendisque incentiuis eorum, pendula uoluntatis noftræ ftudia confirmer. Idem in Pfalmocentefimo decimo-oftauotVera peccati confefsioeft, fine in-tetmilsione temporis pœnitere. Et Gregorius Nazianzenus in oratione confolato-riadepatrisfilentio , inquit: Magnum malleis remedium eft confefsio,amp; fuga peccati. Sic etiam Bafilius in Hexamero homi-liaundecima:ScptupIamretributionem pee catoribus delatamremittec Dominus in hac arn, ore tantum fateor : fed corde ipfo, clau-fis oculis ribi foli refpicienti arcana, mecum jptelugens,oftendo meos geraitus. None-nim multis uerbis mihi opus eft ad confefsi onem,adquamamp; eordis mei fufpiria, amp;nbsp;ex animæ pcnetralibus imis, ad teDeum meu

Euchariftia,inqt,eftfacramentorûcôfumrna tio. Eufeb. lib. t. cap.10. de Demoftrations Euangelica,appeIlaceam,meiTioriafacrificij i E s v Chrifti, amp;nbsp;myfterifi. Ambrofius uerÓ lib.^.de Sacraméto,c3p.4,.inquit: Didicifti* quiaquodaccipis,corpus Chriftieft.Etlib* ó.deSacraméto,cap.i.Sicut uerus cft Dei fili

i^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT, mb

ps ex fubftàntiapatris:ita uera caro, ficüti-pfe dixit, quam accipimus, amp;nbsp;ue)rüs eft potus. Fortè dicas, quomodo uera,qui fimili tudiné uideo,non üideo fanguinis ueritaté? Primo omnium dixitibi defermoneChri-fti,qui operatur ut pofsit mutare amp;: conuer-tere genera inftituta natura. Et lib. de his qui initiantur,cap.8.amp; è,amp;c li.4.de Sacramé to,cap.4,amp;5.amp;lib.p,cap.t.manifeftèairerit, manducaricorpusChrifti, Secarnem Chri- to fti.Item bibi fanguinem èChrifto,idqj in ue ritate,non in umbra autfimilitudinc. amp;nbsp;rationes addit: quia Chriftus dixit, Hoc eft corpus meum j Hic eft fanguis meus. Sic quoq^Bafilius in epiftola centefima quadra loquitur Dominus.'Caromea uerè eft cibus. rurftimq; de uino : Et languis meus uerè eft potus. Et Hilarius de Trinitate libro o-£lauo;Si uerè uerbum caro faâum eft,amp; noS uerè uerbum carnem cibo Dominico fumi-mus,quomodonon naturaliter manera in nobis exiftimandus eft, qui amp;nbsp;natufam car-communicandæcâmisadmifcuit? Verè igi tur carnem corporis noftri Chriftusaffum-pfit,amp; uerè homo ille qui ex Maria natus fu it, Chriftus eft, nosq; uerè fub myfterio car-nem corporis fui fumimus, amp;c. Ipfe enim ait: Caro mea uerè eft efca, amp;fanguis meus uerè eft potus. De ueritate carnisamp;fangui-nis nonreliüus eftambigendi locus. Nunc enim amp;nbsp;ipfius Domini profefsione amp;nbsp;fide noftra uerè caro eft,amp; uerè fanguis aft. Et Arnobius in pfalmo centefimo decimo:Me-moriam fecit mirabilium fuorum, dicens: tiam facietis. Quando hoc dixit mifericors amp;nbsp;mifcrator Dominus? Tune fine dubio,

fe. luuencusï

Hæc ubi diäd dedit,pdlmis ßbifrangerc panent, Dinifumq-dchinc tradit: fandumg; precatiKi Ttifcipulos docuit proprium fe tradere corpus, nine calicem fumit Dominus,uinog; repletunt SaiiHifcdt gratis uerbis,potumqi minißrat, TS.docuitq; fuum fc diuififfc cruorem. Atq- ait: nie fanguis populi deliéla remittet. nunc potate mcum,iam uerbis crédité diüis.

De efficiente caufa Ambrofius libro quarto de facramento,capite quarto : Autor Sa-cramétorum quis eft, nifi Dominus i e s v s ? De eoelo ifta facramenta uenerunt. Tu fortè

CAP. 11 r I, dicis: Meus eft panis ufitatus: fed panis ifte, panis eft ante uerbafacramentorum: ubiac-cefferit confecratio, de pane fit caro Chrifti* amp;nbsp;aliquantopóft. Vbi uenitur ütconficia-turuenerabile facramentum , iamnonfui* fermoni büs facerdos,fed utitur fernionibus Chrifti. Ergo fermo Chrifti hocefficitfacra-mentfi. Quis fermo Chrifti? Nempe is quo fadafuntomnia. Verum hçc Ambrofi/ueC ba proculdubio de Integra adione cœnæ, feu ufu,iuxta inftitutionem Chrifti, acciph enda funt. Bafilius, de nutriendis partiel patione diuinorum myfteriorum baptiza-tis,amp; in Ethicis definitione uigefimaprimïï Acceptum iBSvs panemgratijsaüisfregit, ac dedit, amp;c. Et Epiphanius in Ancorato: Videmus quod accepit Saluator in manu* tundæ formæ amp;nbsp;infenfibile,quantum ad p® tentiam . Et üoluitper gratiam dicere,hoC meum eft5hoc amp;nbsp;hoc,amp;nemo non fidemh® bet fermoni.Qui enim non crédit effe ipfum uerunï,fiCur dixit,is excidit à gratia amp;falu-te. Quod autem audiuimus , ideredimù*

recitatis patet. amp;nbsp;Ambrofius de facramento libro fexto, capite primo id docet. Gfego rius NazianZenus Oratione quarta in fanquot; dum Pafcha; Abfq; confufione amp;nbsp;dubio co-medecorpus,amp;fanguinèbibe, fifaltemui' tæ defiderio teneris. Bafilius in regulis co trad, quæftiohé centefima feptuagefimal*quot; cüda:quotimore,quaplcrophoria,autquo 40 aniriii affedu participandum fitdecorpof® aC fanguine Chrifti. Timorem quidemdo'quot; cet Apoftolus,dicens : Qui manducat amp;nbsp;biquot; bit indigné, indicium fibi ipfi manducat H bibit.Plerophoriam Uerb gignit nobis fide* uerborum Domini dicentis: Hoc eft corpus meum, quodpro uobis traditur : hoc facit« in meam rememorationem.amp; tcftimonijl® annis,prihiiim Dei gloria uerbi teftificatis* deinde deincarnationis modo fubiungeU' yo tis,amp;c. EtinfermonedeBaptifmo:Opof (, mini,ad rememorationem eius qui pro no* bis eft mortuus ac refurrexit, nonfolumpH rum effeab omni inquinamento carnisâC fpiritus, ne ad indicium edat amp;nbsp;bibat:fed «' uidenteroftédere amp;nbsp;exprimere memoriam eius, qui pro nobis mortuus eft ac refurrexit, in co quod amp;nbsp;mortificatus eft peccato, mundo,ac fibi ipfi amp;nbsp;Deo uiuit in Chrift®

®o 18 s v Domino noftro. Sic etiam docet Ambro'

44? D B D O Ambroßus libro dePœnitentia ,capite ter-tio:Quoticlcunq‘, peccata donantur, corporis eius facramentum fumimns, ut per fanguinem eius fiat peccatorum remifsio. Ec in epiftolæprioris ad Corinthios cap. duodecimo: probet autem fe homo, amp;c. deuoto animo amp;cum cimore accedendum ad com-munionem docet,ut fciat mens reuerétiam fedebere ei,adcuiuscorpus fumendumac-cedit.Hoc enim apud fe debet indicate,quia Dominuseft,cuius in minifteriofanguiné potat,qui teftis eft beneficij Dei.Quam nos ficum difciplinaaccipiamus.non erimus in dignicorpore Sefanguine Domini: gratias enim uidebimurreddere redemptori.'* Et Ephrem libro de extremo iudicio,capite 3. Hocreftacnobis,mifericos Chrifte,ut pleni gratia amp;nbsp;ill nminationefeientiætuæ,cum fi' deSe fanöificatione accedamus adcalicem peccatorum, amp;nbsp;non ad confuGonem in die iudicij.

De fine amp;nbsp;frudii Euchariftiæ, Arnobius in pfalmo trigehmo tertio : Guftate corpus uit®, amp;nbsp;uidete quam fiiauis eft Dominus. Vitamenim habet in femetipfo, qui mandu caueritcarnem eius, amp;nbsp;biberit fanguinem eius. Hilarius libro oftauo de Trinitate:

modo Chriftus per pattern uiuit,eodem mo donos per carnem eiusuiuemus. Et Bah liusinlibrode Baptifmo:Quotiefcunq; e-nim ederitis,amp;c. Quid itaqueurilitatis ha-z benthæc uerba? Vt edentes ac bibentes per^ petuó memores fimus eins qui pro nobis mortuns eft ac refurrexit, atque ita inftrua-mumeceirario euftodire in confpedu Dei, acChrifti eins, traditum ab Apoftolodogma,amp;c. Et in Afceticis:Qtiideft proprium e®iumqui eduiupanem , amp;b!bunt pocu-lum Domini? Vt memoriam continuam fer ucnteiiis qui pro nobis eft mortuus amp;refur rexit. Et Eufebius in libro primo , capi-teiode Demonftratione Euangelica: Ideo amp;facrificamus, amp;nbsp;incendimus alias quidem memoriam magni illius facrificij.fccunduea qua ab ipfo tradi ta funt, my ftcria celebran-tes,amp;gratias Deo pro falute noftra agentes, tcligiofosqjhymnos amp;orationcs fantas il-lioffercntes. Sic amp;nbsp;Ambroftus libro de— cimoin Lucam , capite uigefimofecundo: Corpus Chrifti edimus , ut uitæ æternæ pofsimus elfe participes. Non enim uiftus amp;potus nobis præmij loco fpondetur, amp;nbsp;honoris,fed communicatio gratiæ cœleftis amp;uitæ. Etlibro quarto de Sacramento, capitequinto: Qin manducauerit hoc corpus , fiet ei remiisio peccatorum, amp;nbsp;non mouebitur inæternum. Et in libro de

C t R Ï N A. ijs qui initiantur, capite oftano : Ifta efc* quam accipisjftepanis uiuus quidefcen-dit de cœlo,uitæ æternç fubftantiam fubmi niftrat: amp;quicunquchunc panem mandu-cauerithomo,non morieturin sternum.

De eadem re difterit Hieronymus aduerfus errores Ioannis Hierofolymitani; Si mune-ranoftra abfq; pace offerte non polfumuSj quanto magis Sc Chrifticorpusaccipere? Quaconfeientiaad cuchariftiam Chrifti ac-cedam,amp;refpondebo Amen, cum dechari-tate porrigentis dubitem? Et libro deci-moquarto commentariorum inEzcchielé: Sanguis dhrifti eft preciofus,in quo redimi mur in pafsione Domini Saluatoris , cuius carnibus alimur, amp;nbsp;cruore potamur. Et Dionyfius de Ecclefiaftica hierarchia cap. 3. Meritófacerdotalisfacrofanftaprudentiaex plura dluifas, in unicum ilium ftatum quo Deo iungimur, amp;nbsp;nobis eius quod uere u-num eft focietatem unitatemq; indiuiduam largitur. Idcmibidem.'Communionediui-naadDei fimilitudinem atqueconfortium tranfimus. Congruit Ephrem libro de extremo iudicio,capite 3; Anima noftra fponfa eftimmortalis fponfi: copulaautem nupti-arum, coeleftiafacramentafunt. Quia cum bimusjamp;ipfein nobis eft,amp; nos in eo.

Deabufu Athanafius apologia fccunda: Vrimpiuseftjquihunc myfticum caliccm frangit: ita multomagisimpius eft,qui fail guiniGhrifticontumeliamfacit. Contume liam autem facit , qui præter Ecclefiafti-cam inRicutionem caliceabutitur. Et Ba' fiiius libro de Baptifmo : Non terribile tantum iudicium habet, qui in camisac fpiri-accedens uero reus fit corporis ac fanguinis Domini; fed Scociofc amp;nbsp;inutiliter edens ac bibens,in eo quod non per memoriam eius qui pro nobis eft mortuus amp;nbsp;excitatus, ui-delicct IB s v ChriftiDomininoftri,cufto-dit illud Apoftoli quod diftum eft.

DE SACRIFICUS, DESacrifieijsueterisTeftameti, Atha nafius libro tertio contra Arianos ita feribit.-Quæ fecundum legem,inquit, nihil fidum in fe pofsidebant, quippe caduc® prç tereunresq^ quotidie,ÔC quibus nouapurga tione opus erac. Et oratione in dilt;ftum,Om niamihi traditafunt, amp;c. Sacrificiaumbræ erantrerum fururarum. Eadéexplicat Hie ronymus ad Nepotianö,dc uita clericorum: Tunchec probabantur à Domino,quado la cerdotes hoftias immolabat.amp; languis pecu dueratredéptio peccatorCi. Quaquah^c om niapcelferintinfiguia^Scc, Etincap.i.Efai^s

• Hoftiaa

Î^ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEDO

exPorphyrioS: Apollonio. Obferuatio-ne autem dignum eft, quod hic nihil de o-blatione cœnæ Dominicæ , pro uiuis ac mortuis, ucl etiam fine diftributione ac fumptione dicitur. Bafilius cpiftola o-ftogefimafeptima:Deus facrificium noni-ta quærit , quafi illo opus habeat : fed preciofum illi amp;nbsp;accepcum facrificium eft, animuspiusac iuftus. Etin Pfalmo cen-tefimo decimoquinto : Dirupifti uincula mea, quoniam à peccati leruitute libera - ‘^ fti, defcendens in infernum , ac foluens à morte humanitärem captiuam exiften-tem,amp; in euftodijs ineuitabilibus infemi retentam. Idcirco tibi facrificabo, non quidem quadrupedem bifulcam , aut ru-minantem , neque uolatilia pura , neque filiginem oleo conditam, neque lucidum thus , uel illud compofitum thymiama (hæc enim ex terra tibi Domino ofterun-tur ) fed maam ipfius poflelsionem , amp;^° cordis mei fruftum.Vndead tuam laudem, tanquamin akariquopiam , mentem me-amfacrificabo, amp;olFeram tibi laudisfacri-ficiuminnumeris holocauftis preciofius.

Sic etiam inquit Ambrofius inlnftitu-tionibus uirginis,capitefecundo: Immo-lemus Deo facrificium iaudis, ut Sc Apo-ftolusdicit : Obfecro primo omnium fieri orationes, obfecrationes , poUulationes,

Pfalmus odauus , qui cœpic à Dei laudi-bus: Domine Dominus nofter. amp;nbsp;hafte-nus oratio ; inde fequitur obfecratio , ut defiruatur inimicus. Et libro quinto E-piftolarum, cpiftola uigefimaoftaua : Sim-plexoraciofacrificium eft. Et libro de fuga feculi, capite odauo : Bonum fapien-tiæ facrificium, bona elf hoftia fides,amp; om-Idem tradat Hieronymus in uocamein die tribulationis, amp;nbsp;eruam te, amp;nbsp;honorificabis me. Omnis ergo capitu-hhuius continentia,ufqucad eum locum ubi ait, indicate pupillo , defendite uidu-

cium.

DE LIBERTATE ChriSitiM.

AMbrofius in caput primum epiftolæ adGalatas: Libertas in Chrifto iesv bæceft,nonfubijci legi. Etincaputpri-mum eiufdem epiftolæ: Quantus error eft, foft gratiam reuerti fub legcm;hoc eft,accc-

ptalibertate ucllefcruirc, utereptus gh. li o immemorbeneficij ié traditlaniftæ? Accu-fator eft enim emptoris,qrelióto eo, rurfum ad priorem dominum redit. Gregorius Nyftenus libro de uita Molæ: Hane à pecca-to libertatem noftram à crucifixo fa«ftam,te-nebrasque ignorantiæ morte ac relurredi-one ipfius repulfas , ab hiftoria fignificata crediderim.

DE ORATION E,

QVod fit orandum , Hilarius teftatur in Pfalmo fexagefimoquinto : Ad-uerlum diabolum , inquit , arma que e-ius , orationum noftrarum fonitu certan-dum eft.

Quid fit autem oratio, Bafilius in fermone in martyrem lulittam:Oratio eft boni pc titio,a pijs menti bus ad Deum fada. Oportet autem orationem non in fyllabis perfi-cere, fed in animæ magis eledione amp;nbsp;uo-luntate. Ita etiam Gregorius Nazianze-nus libro primo de Philofophia, fignificat piamprecationem gradum efte, per quem adDeum afcendimus. Sic Ephrem quoque docet libro de ludamine Ipiricus , capite fecundo : Defiderate orationes , quæ funt colloquia Dei. Omnis enim fanaaamp; purifsimaoratio,confabulatio, Dei eft. um. Quippe oratio fanâa amp;pura cum Deo loquirur.

Quis igiturfit oracione compellandus, docet Ladantius libro fccundo,capitede-cimooftauo ; Nihil aliud adoremus , nihil colamus , nifi folum artificis parentis-que noftri unicum numen : qui propte-rea hominem rigidum figurauit, ut fcia-mus nos ad fuperna amp;nbsp;cœlcftia prouoca-tasadoratur. Idem tradit Bafilius orati-one in martyrem lulittam ; Deum omnium conditorem amp;nbsp;artificemadora, qui in-fapientia cunâa creauit. Hunc articu-lum Epiphanius quoque explicat libro fe-cundo,tomo fecundo : Sanfta Dei Eccle-

cundo : Sic in honore Maria, Pater amp;nbsp;Filius amp;nbsp;Spiritusfanâusadoretur: nondico mulierem,imo nequeuirum.Deo debetur hoc myfterium: neque angeli capiunt talcm

men modum dicas : nemo enim fine pccca-to eft, nifi folus Deus. Et poft patilùm: Vbi igiturextenderis humilitatis orationem, ac dixeris,Gratias ago tibi Domine,quódpec-cata mea patienter tulifti,amp; in hunc ufq; dié fupplicium de me non fumpfifti.Ego quidé dignusiam olim eram,qui innumeris malis adfligerer, amp;nbsp;à facie tua abijcerer : at patiens illabcnignitas tualeniter mecum amp;tolera-ter egit,cuius nomine tibi gracias ago,etiâfi

C A P. 1111. tP idoneusnon fum quiifti tuæpatîentiçfui'’ cientes gratias agere qUeam. Et ubi diiash» fee partes glorificatiohis amp;nbsp;humilitatis ab* folucris,turn deirteeps petc quod petédûeit

Ambrohuslib.t. Officiorum3cap.t8.In'' pfaoratione noftramiiltùm ucrccundiapl* cet,multum conciliât gratig apud Deumn® ftrum.Nône hæcprætulit publicanum,amp;lt;^' Et libro t. de Gain amp;nbsp;Abel,cap. jt.Hiimilitâ* com mendabat orationem. fiquidem amp;Pbâ' rifæusille reprehenfus eft, quiieiuniato uclut bénéficia enumcrabat.publicanusâut prædicatus eft,quia longé ftans, nolebato-culos ad coelum leuare, amp;c. Etin cap.^ad Romanos : Non locus orationem comma® dat, feddeuotusanimus. Ita amp;Hiem®y mus docetaduerfusLuciferianos : Adorationem afsifto : nó orarem, fi non crederem« Niltis in Gnomis:Oratio cum fobrietate fi-at.Cum orasadDcum,meuternattoUe. P® trus Alexandrinus : Oramus amp;nbsp;obfecräm«® cum alijs quæ ad hoc decent, per cum q®! faâus eft nobis aduocatus apud pattern,q®' propitiatur peccatis noftris. Et præclar® Chromatius in quintum cap. Matthäi: C^®' mor uocis non eft opus in oratione apud Deum, quem fcimus fecreta cordis intueru fed clamor fidei, ac reiigiolæ métis deuotiO'

De oratione traftat etiam Ephremlib-d® Armatura fpiritus,cap. 2.Mi frater,in fciéd* ora.Quod fi,dum oras,mens tua diftrabituf) fine per oculos,fiue per aures, fiuepercogi-tationes,auraliam qliamlibetcaufam, feb® hocipfiusinimiciefteopusrncqjfeftinesii® plere orationem tuam . Cæterùm teipfu*® paululum arguc,collige rurfus animum tU' um ,atq; itademumin fcientiaora,utfci®® pro quibüspoftules Dcum, ncimprobèfu-perflua amp;nbsp;multa effundas uerba. EtineO' dem libro, cap. 4. Si poftulaucris à Domin® aliquid, noli abrupte ac diffinitè utacciphs pctcrc;fed totum illi relinque,atqj iplius uo Îuntati. Sæpe enim, quod pctimüs,noneX' pedit nobis.Vt,fi tribulatio fupcrüenittibi) amp;nbsp;anguftia,neab his quidcm præcife libéra' ri petas. fçpe enim amp;nbsp;hoc tibiexpediqueex-tollaris, fed humilia feutias. Qiiod fi reliû® uoluntate tua,uolüntati ipfius obtempéra-re malueris,fecurus eris. ipfe enim quid nobis expediat nouit.Nos ueró non fcimus,an expédiât nobis quod poftulamus. Et in eo-dem loco;Hoc autem iccirco uoluntati eius relinquendum ftatuo, non ut te polbular® prohibeam ab eo quæ cupias;imô precorat-que commoneo,ut à minimis ufq; ad maxima poftules à Deo tuo;fed ut,cum oraueris, amp;nbsp;coram eo expofueris quæ funt in corde tuo, dicas ci : Veruntamen non meauolun-tas,fed tua fiat. Si, quod peto, expédie,fa® ficutnofti.

rox-

DE DO

FORMVLAB PRBCATIONVM.

Bafiüus in Ethicis, deGnitione 56, docet orationernDominicameflerecitandam. Et Chromatins in 5. câp. Matthæi inquit:0' q fidelis hæc amp;nbsp;beats nobis oratio eft,cuius of diné nobis doftoruitæ aernagifter cœleftis inftituit. Alia forma Athanahus lib. de Vir ginitate exponit, Gue de meditatione : Co-medepanem tuum, Domino gratias agens inmenfatua,ad hunemoduzBenediäus De us,qui alls me ainuentuce mea,qui das cibû omnicarrti, implegaudio amp;læticia cor no-ftrum,utin omnib.omnem fufGciencia ha-bentes,abnndemus in omne opus bonu, in CHRISTO lESvDominonoftro:cumquoti bi gloria,honor,imperiû,unà cum fanâo fpi ritu,infeculafeculoró, Amé. Et ubi federis admenfam,amp;inceperis frangerepanem,ter eum cófignails,his uerbis gratias age:Grati-as agimus tibi pater 11 öfter, de fanda tua re« : furreftione,pef iesvm fllium tuü,qué rtobis notö reddidifti,quódquemadmodühic ps-nisolimmulris feminib.difperfus,nuncaüc coaftusunum quiddam reddituseft;itatu quoqjcongregas EccleGam tuam à Gnibus terræinregnû tuum.quoniam tua eft poten tiaamp; gloria in fecula fecuIorum,Amen. I-dern formulam precacionis EccIeGe perfeca tioné patientis à Meletianis amp;; Arianis fub Conftantio exponit: ParCe Domine populo tuo,amp;nedcshæreditatem tuain uituperiu inimicis,fed feftina,utaccipias nos de manu iniquorum.Ecce enim famulistuis non pat cunt,amp;uiam Antichrifto præparant.In cpi-flolaadfolitariauitam agentes. Item defof mulaprecationis pro Conftantio, in Apolo giaadConftantium: Ecce Domine 1 a s v c HR i s TE, rcx regum,flli Dei unigeni te,uer-bum amp;nbsp;fapiétia patris.reus agor,qui3 tua mi fericordia popul’ fuis orationib. eónenit, amp;nbsp;pertetuüpatré,Deüomniüimplorauif.id4; profalutefamuli tui piétifsimi Conftanti).

Hieronymus in Gne explicationis in Mi-cbeam:Dicaamp;ego influe uoluminis,labo temopUfculi mei Döminiinuocation.ecóG gnansiDeus quis GmiliS tibi? Aufer iniquita teniferuitui,tranG peccatum reliquiarum anim.t meç: neimmittas in me furorem tu-um,ncqueinuiatuacorripiasme:quoniam mifcricors cs,amp;multæ miferationes tuæ. Reuertere amp;nbsp;miferere mei,præcipita iniqui-tates mcas,amp; mitte eas in jifundü maris, ut falfugoamp;amaritudo uitioruin falfaregione difpereat.Da ueritatem,quam-promiGfti fer uotuo Iacob.-amp;mifericordia,quam pollici-tus esamico tuo Abraham : amp;libera anima

C T R I N Aà tatur amp;nbsp;uiuat.Etalibi: Statim ut conuerfus ingcmuerisjfaluus eris. TunCuidebitinimi ca mea,amp; operietur cofuGone: quæ nunc di cit àd me, Vbi èft Dominus Deus tuus? Vidi-bo in ea ukionem tuam : amp;nbsp;erit qulG hitum placeärum,atqjcälcabitur, ne amplius de lu to Si paleis Aegyptias extruatciuitates*

Ephrcmlib.t. dcconlpunólione cordis,ci pice tj.Saname Domine, amp;faluabor: quia tu foins es fapiens àmifericors medicus. Supplico bonitatem tuam, fana uulnera a-nimæ meç,amp;illumina oculos nlcntis mcæ, utconGderem difpenfationem tuam,quæ fuper me femper etGeitUr, quia infatuata eft mens mea:amp; gratii tua,quæ eft lâl ueritatis, condiat earn.Er quid ad te hçc órö,Domine, quicundorumespræfcius, quiqjfcrucatoc es renû amp;nbsp;cordis,amp;foins omnia nofti? Sicut enim terra Gne aqUa,Gtit ad te anima mea,Si defidérat te cor meum. Qui aut diligit te in-deGnenter, tUa gracia eum fatiabit. Sicut e-* nim femperaudifti nlc,etiam nuncnedelpi cias deprecationem meam. Ecce enim quaG captiua eft mens mea,tefplUm faluatoré ue ritatis exquirens.r4itte irâq; gratia tuam uô lociter inauxiliu meum, fatiet efuriem meâ,amp;Gri meçporum cribuat.Teenimfolu deGderoinfatiabilé Dom:nû.QuisenimpO' teft de te fatiari, quite ex ueritate dilexcrit, lumen ueritatis amp;luminis tributorem ?Da mihi petitlonem meâ,amp;dorta mihi depreci rionem meam,amp; deftilla in cor meum ftilla dileftionistuamp;.Afcendat in cor meum,qua-Gin fyluam, Gamma charitatistuæ:amp;deuogt; retfpinas Si tribulos Sipefsimascogirationes.Et tribue mihi copiofé amp;nbsp;Gne menfura, quaG Deus homini, gracia tua:8cdona mihi quaGrexregum,amp; mulcipiicaquaG boni G-lij bonus parer. Si autem in quibufdam pri-üatus fum,auc priuor,quaG cerrenus, aut G» lins terreni;fed tu qui replcfti hydrias benc-diâiôe tua, impie Gtim meâm gratia tüa: Si qui fatiafti 5000 uirorum de quinq^panib. impie efuriem meam, immenfa copia boni-tatis tuæ. Amator hominum benignifsime, fuper fœnum amp;nbsp;flores,amp;fuperomnem hcr-bam uiridem terræ,Gne inuidia in hoc tempore gratis tuaeffufa eft : quanto magis fer-uorum tuorû,quitedepfecantur,petitioni-bnslargirlte cônuenit?Ecceenimacr fnlgo recorufcac,amp;;uolucres Uoces fuasimmutâc à gloria mul ta fapientiæ tuæ. Ecce aût terra uarietate florum, quaG diploide induitur» quæ Gne manib. texitur. Exultât aût, amp;nbsp;fc-ftinitatem duplicem célébrât : unam qui-dem pro Adam, hlio fuo primogenito, quia uiuiGeatus eft in Chrifto ; alteram pro Do^

n]inofuo,qüiàdefcendèns fupeream ambu lare dignatus eft.Ecce enim in mari mul-

in ipfo nauigant, facis effe locupletes. Ea-dem gratia etiam mihi loquendi’ad te fidu-ciani rribuac. Qui fufeepifti duo minuta ui-lt;iuæillius,amp;laudibu3extulifti ,fufcipe de-precationem ferui tui, amp;nbsp;exaudi orationem meam, amp;dona mihi petitionem meam:ut templum fandum efficiar gratiæ tuæ,ut in-habitet in me,amp; ipfa me doceat quomodo ei placcre debeam, ut pulfet in membris meis atq; in uifceribus mcis,uelutin carice aquæ. Hinc plena compundionis atq; lætitiæ més quoq^ mea,quafi quodam fr^no cohftringa-tur,ne oberrans in peccatocorruam,amp; a da ritate luminis illius expellar.Exaudi me Do 'mine, exaudi m e, amp;nbsp;præ fta, ut uocari merear in regnum tuum, qui quondam erras cram, nunc autem fum congregatusrqui eram irn-mundus,nunc mundatus fum:amp; quiinfi-piens eram, nunc uero fapiens fum : amp;qui aliquando inutilis eram, nunc autem utilis effedusfum,amp;c. Item:Tuautem Domine per propheram tuum dixifti : Aperi os tuum, amp;nbsp;implebo illud. Ecce itaque os ferui tui cum corde apertu eft : impie illud gratia tua, ut femper te benedicat. christs Saluatormeus,irrigacormeum.Amatorho minum benignifsime,redde rorem gratiæ tuæ.Quemadmodum terra dum feritur, ge-nerationes fuas non ualet enutrire, nifi à bo proloqui ualet quæ tibi funt placita, abfque gratia tua,amp; fruftificare fruftum indiciæ.Ec ce autemnafcentia terrae enutrit pluuia fu-perueniens,nec non etiam arborum nafeen-tia florum uarietate depingit;fic etiaros gratis tuæmentemmeam illuminer, ut florib. compundionis Schumilitatis ac fapientiæ

tiæ tuæ. Qiii pofuifti terminum mari uerbo pr^cepti tui, pone etia terminum cordi meo per gratiam tuam,ut non declinet ad dexte-ram, neq^ad finiftramà pulchritudine tua. Qui aquamindeferto tribuifti populoiwn credenti,fed contradicenti; dona mihi corn- ro pundioném, amp;nbsp;oculis meis lachrymas, ut defleamdiebus ac noâibusdies uitæmeæ, cum humilitate amp;nbsp;charitate, amp;puritate cor . dis. Appropiet oratio meain confpeüu tuü Domine,amp; dona mihi fernen fanflum,ut tibi offerammanipulumcópundlionis amp;con fefsionis mee repletum,Sc dicam gloriam ei

quæ an fint eius autoris,incertum eft.

De generibus orationum, Hilarius inPftI mo centefimo quadragefimo ; Quatuorgs-nera orationum Apoftolus efle fignificat, ad Timotheum fcribens ; Exoro ergo primo omnium fieri prccationes,orationes,poftu' lationes,gratiarum aftiones. Humilitatb rtoftræeftdeprecari, magnificentiæ Deleft orari, fidei eft poftulare,confcfsionis amp;laU' dis eft gratulari. Et forte quatuor üla ge' nera odorum,ad unum thymiama ex parti* busfubtilifsimis comparata,fingulis que-que generibus poterunt conferuands ora* tionis aptari. Et in Pfalmo fexagefimo-tertio; Vigilandum in orationeDeieft, femper orandum,amp;c. Deus enim non tantum turn orandus cft,cum quç timenturin-gruerint: fed timenda ea funt,quæ cum c«' pcrint adeffe dominantur. amp;nbsp;femper atque indefefsisprccibusoranduseft,ut nosàU' moreeorum quorum dominatfi timemu*» eripiat. Neq, Dei mifericordiam metus noin manibus quidem habet, largitionemue' ró differre foier, utconftantiæpericulumM ciat,amp;mentem mortalium uideat, amp;c. E' phrcm libro de Armatura fpiritus, capite;: noli defiftere clamarc ad cum;ncqj quafi n° auditus, torpcredeficias.

De rebus petendis,Bafilius de uita folita-na;Vbi precationiinftiteris, nealiaproalij* petas, ne Dominum irrites; nee pecuniam, nec'humanam gloriam , nee potcntatiim) uccaliud qüiequam corum quæ dilabücuf peta4:fcd regnum Dei.amp; quacunq; corpor* neceffarialunt, ipfa tibi Domin’exhibebit: qucmadmodumpollicitiis eft dicens, Ost'

rite primum, amp;c. Hæc non fupcrftitiol» intelligcnda funt,quafi nó liccat corporalis quot;etiam à Deo petcre,cum iufferit Chriftusps nem quotidianü expetcre: fed monetdeot-dine,amp; ne tantum corporalia petantur.Eo' dem modo amp;nbsp;hçc ciufdem uerbaaccipienda funt:Pcte nó diuitias, non gloria terrenam» nó corporis lanitatem. Nam ipfe te finxitj^ curam habet falutis tuæ, amp;nouit quid cui-

27 D E D O late opus fit;fed pete,lïcut iulTus es,regnum cœlorum:corporis tui nccefsicatem, fient di xi,ipfecurat.Eftenimrexnoftcrauguftifsi-mus amp;nbsp;munificentifsimus, moleftc ferens, fiquisexile quiddam abipfo petat,fi quis nothum petat quod ipfum non addecet.Pe-tequæ dignafint rege cœlorum. EtinE« thicis, dennitione quinquagefimafexta:O-randum pro ijs qui uerbo ueritatis præfunt. Item definitione feptuagefi ma: Orandû pro fubditis, amp;nbsp;eorum profeAu, amp;nbsp;illius nomine gratis agendæ funt. Nilus in Gnomis: In ualetudineaduerfa, oratione primo ute-pitetertio; Mi frater, quod urgetmagis, amp;nbsp;quæin omni tempore tibimagis neceflaria funt,eaaDeopoftules. Erin eodemlibro, capite oAauo: Cum quis facrasliteras uult legere,Chriftum pro inteiligentia orare debet. Sic Athanafius quoq; docet, de inter-prctationePfalmorumad Marcellinum: Si-uein tribuiatione hæc dicat, magnam uifu-ruseftconfolationé:fiuc in tentationeperfe

citant protedore,amp;diabolum fubuertet, amp;nbsp;udinuenies iniftareligione uerlari. Hæc to dus fumtna eft aâiôis,hie propofitus terminus offieiorû diuinorum,hic finis: huic om-nes exmore profternimur, hunccollatis pre cibadoramus, ab hoc iufta amp;nbsp;honefta amp;nbsp;auditu eius condigna depofcimus .Non quod ipfe defideret fupplices nos elfe, autamet fubftemi amp;nbsp;tot miliu uencrationé uidere.u * tilitash.'ecnoftracft,amp;commodi nollri ra-tionemfpeftans.Nam quia pronifumus ad culpas,amp;adlibidinisuariosappetitus,uitio infirmitatis ingenitæ: patiturfefemperno-ftris cogitationibus concipi, ut dum illü ora mus,amp;mereri eius contendimus munera, accipiamus innocentiæuoluntatem, amp;ab omni nos labe deliftorum omnium amputa tione purgemus. Et Ambrofius Iib.de Pa-radifo : Satan fandorum orationibus ex-cluditur.

De efficacia orationis,Hieronymus libro fecundo commentariorum in Hieremiam, capitefeptimoitafcribit: Cum,inquit,non refiftasmihi,illudoftendit,qubdfanólorutn precesDeiiræpofsintrefiftere.Vndeamp;Do-minusloquituradMofen;Dimitteme. Ec lib.^.commentariorum inEzechielem : Si-cut murus hofti opponitur,amp; aduerfario oc curri folet ex aducrfo,contraq; uenienti ; ita Dei fentétiafandeium precibus frangitur.

DE MINISTERIO.

Chriftus ïfiæcon-

amp;dodoribus eandem poteftaté tribuit, cuius fignumeft, quôdomnesexæquo amp;li-gant amp;abfoluunt,quemadmodum amp;nbsp;illc. Ac de officio mi nillrorum,fermone fecundo deBaptifmo, cap. fecundo : Officiu, inquit, 10 miniftrorum elt, adminiftrare myfterium Domini:ad quod digni efficiuntur, fi repurgent fe ab omni inquinamento carnis ac fpiritus, perficientes fanAificationem in timo-monedeFide: Fidi miniftri proprium efld fcitis plane amp;nbsp;ipfi, ut quod in conferuos dp

turn habet, hoc illis feruet purû ac fyncerö. jo Et fermone indinitesauaros,miniftros uö-quit,nó quidé per feipfum,fed p feruos fuos ac inftrumenta damans. Et fermone de Fi de.Nos fermones noftros cum iudicio difpé fantes,ubiq;,fiuequçcautionis amp;munitio-nis,fiue quæ ædificationis funt, congruétee ulurpances, amp;nunc quidem conrentiofius his refiftentes, qui per diaboii infidias fidei pietatem deftruere conantur:nunc ueró fim 4oplicius amp;nbsp;familiariusillam exponentes his qui in ilia ædificari cupiut, nee aliquid aliud facientes quam quod ab Apoftolo didu eft, Vefeiatis quomodo oporteat uosunicuiq; refpondere. Et in Pfalm.14.. Ad delinqucn tium utilitatem nunquam opprobrium fu* fuü:Argue,increpa,obfecra,inqc. Gregorius NylTenusjin lib.de uita Mofæ ait,Euangelij reuclationé primiim obfcuriorem perpro-ro phetas,poftea apercioré fuilfc perApoftolos, cum accefsilfec beneficium Spiritus fandi.

In eodem: Credendum eft ita elfe, ut Eccle-fia prædicat: non tarnen oculis omnium eer ni polfe, fed in mentis ipfius penetralib. in-dubitabilem ueritatem permanere.

Deminifterijdignitate,in eodem libro; Non humana quædam res,fed diuina, lacer-dotium eft.

De miniftrorum officio,in eodem;Omnïs Co qui Dei facerdotium alTumereftudet, fei-m 2 pfum

CENT. 1111, plùmac corpusfmifrt Peooffenehoftiam, nonenecatum aus cælum debet (Vnume^ nim hocfacnficium,rationalisq; cultus hie chinée pingui quodam ac carnofohuius ui-tæamiétu , led tenue, Geuti telam araueæ, rriundauiuendi rationeconfeftum, ut;uiué di tenuitateleueatq; aereum faftu, furfum poffe feni uideatur. Et in codem : Hoe fru ótU3quem Aaronis uirga edideiat,qualis de^ beat effe lacerdotis uita monemur.afpera e-nim amp;nbsp;continens, duraqj debet exterius ef-le,intus autem amp;nbsp;in occultofuauequodda edulium cotinere. quod tune manifeftatur, dim maturum fuerit, amp;nbsp;corruptus fiierit (H pticusaccirciifufuscortex, amp;nbsp;ligneanuclei teffa defrafta.Quare fi facerdotis examinanc ris uitam, inuencris^; redolentem unguen-tisac rolls, byffoamp; purpuraflorentem, ac menlïspinguibus inhxrentem ,in qua non

amp; unguenta prcciofi!sima,amp;quæcunqjalia fuaüiaijs guilatu uidentur qui hoe leculo frui propoiucrunt.'ueiè in hune Euangeli-cis utêris uerbiSjFrudum uideo, facerdota-lem arborem non cognofco.alius eff enim la eerdorij fruftus abillo.

DE ECCLESIA.

Vid fit Ecclefia,Ladatius uideturde-rcnbere,deuerafapientia libro quarto,capitc dccimotertio : Ecclefia eftuerum templum Dei, quod non in parietibus eff, fed in corde ac fidehominum , quicredunt in eum, ac uocantur fideles- Et in eodem, capite trigefimo ; Sanda catholica Ecclefia cff,quæ uerum cultum recince. Hic eft fons lieritati s,hoc eff domicilium fidei,hoc tern-plum Dei. quo h quis non intrauerit, uel à quo fi quis exiueric,àfpeuitæacfalutis eter næalienus eft. Eufebius ueió de Demon CAT. 1111. Materuiuentium Ecclcfi.aeft, quam ttdin-cauit Deus, in ipfo fummo angular! lapide i E s v c H R i s T o, in quo omnis ftruff ura compaginata eréfeit in templum Dei.

Et libro decimo Epiftolarum,epiftolao' ffogefimaquarta: Ecclefia Dei, quæ eft corpus Chrifti,i ta eft mul cimodauarietatecon texta,ur in unum decorem, etiam quæ non funt paria,côcurrant,amp;de omni genereho-minum,ßcdc omni gradu officiorum, deo-mnimenfuraoperfijdeomni qu31113161111' tutum fiat totius ædificationis infeparabi' lis connexio , amp;nbsp;indifferens pulchritudot nee défit fo'iditati,quod non defuerit porti-oni: tanta^j ibi eft pax,tantaq; c5cordia,Sic-

Epiphanius lib.z. tomo i. Sanffa DeiEc-clefia,amp;itcruericatiscft,amp;uia regia. Et li bro ^.tomo 2,amp;in Anchorato:Ecc!efiam uo clefia unum corpus Chrifti eft. Etlib.8 coin mentariorüinEl..iam: Ecclefia habitaculu Patrisamp;filij amp;nbsp;Ipirituslamffi eft. Et in cap-it Hieremiç:Terram laffe amp;nbsp;nielle manants Chrifti Ecclcfiam intelligamus ,in quapar-uuli atqjlaffances educamur per fidem, ut pofsimus folidum cibum capere.

Sic præclarèamp;Bafiliusin Pfalmotrigefi-3Omotcrtiofcribit.-Sicutoffarobore fiiocarni» mollicicni fuftentant, fic amp;nbsp;in Ecclefia funt quidam5qui ob uirtutem atq; fortitudineni fuam,debilium infirmitates ferre poflunt.

Et Nazianzenus in Apologctico: Ex multi* ac narijs tam moribus quam linguis , uelut animal quoddam difpar amp;nbsp;compofitum, commune hoe Ecclefiæ corpus exiftit.

Perpulchrè hæc quoq^ cxplicat Epiphä' ni u s 1 i bro fee und o, to m o pri m o : San ff a Dît

no modo;ancoras autem exalia materia.mâ li item amp;nbsp;tabulata, amp;nbsp;puppis partes, pads' tumq;ac tranftrorum, uelorum itemacre* morum,gubernacu!orumq5,acalioruni oni ilium ex diuerfis lignis compaffioneniha-bent. Idem cxplicat Hieronymusaduer-fus Luciferianos: Area Noc,Ecclefiæ typos fuit,amp;c. ut in illa omnium animaliuin genera',itaamp; in hacuniuerfarum amp;geiiti' urn amp;nbsp;morum homines funt. Vt ibi par-dûs amp;nbsp;hœdi , lupus amp;nbsp;agni , ira hiciuUi amp;peccatores : id eft» uaia aurea amp;nbsp;argen-tea, eum ligneis amp;nbsp;fiffilibus commeran-tur. Sicamp; Bafilius fermone in diffum)

DE DO

Eft ergo fpintalis Sion Ecdefiajn qua àDeo patrerexconftitUtliseftcH Ri STVs.-quæeft in toco orbe terrarum j in quo eft Una Ecele-fiaCatholica.

De notis Ecciefiæ, Ladantifts de Uera Sa-pientialibroquartOjCap. trigelimo, inqiiit: Sedtarnen finguli quiq; ccecUshæreticorflj Jepotifsimuin Chriftianos, amp;fu3m cfleca-tholicam Ecdefiam pUtaht. Sciendum eft: autem,illam efte ueram j in qua confefsio amp;nbsp;pœnitétia;quae peceâta amp;nbsp;uulnera,quib.fub ieftaeftimnecillitas carnis, falubritercurate HilariUs libfo fecundo amp;nbsp;fexto,dc Trini-tate:Supcr hanc confefsionis petram Ecciefiæ ædificatio eft:fciiicet,Tu es Chriftus fili-us Deiuiui.Hæc fides Ecciefiæ eft fundamé turn, per hanc fidem infirmæ aduerfus eahi luntportæinfcrorum. Et Ambrofiuslibi i de Iacob,cap.7.Ibi eftEccIefia, in quaappâ xetDeus,amp;loquicur cum feruis fuis. ibi erb piunciiramp;abfcondutür fimulachra gentiu. Eides enim Ecciefiæ omneln obferuantiam gentilitatis abolcuit. Item Bafiliusiii A(cé ticis:Ecclefia eft confuetudo Dei. Epipha uius libro tertio,torno primo:Ecclefia eft æ-dificata ex cofta Chrifti, in co quod punûû amp;apertum eft ipfius latus, amp;mytteria ian-guinis amp;nbsp;aquæ precia redemptionis fada funt. Cliromatiusin caputquintumMat thæi:Ciuitatemfupramontem pofitam, Ec îô elefiam oftendit, fupra fidem Domini ac Sal uacorisnoftri incœleftigratia conftiturami quæiam non perannunciationem legis ob-umbratur, fed per Euangelicam dodrinam aperça prædicatione confpicitur.

DeUnaEedefia, Hieronymus libro pri-nioaduerfus louiniânû: Vnam habet Chriftus Ecdefiam.

Chriftum elfe Ecciefiæ caput, Ambrofius teftatur lib.^.de Fidegt;capite quarto; Omniû ipfeprincipiumeft5amp; uniufeuiufqj autor, quiaEcclefiæ caput eft;ficut feriptum eft. Itaamp;Gregorius Naziazenus orationc in di-ûum Euangelij, inquit : VnUs eft Chrirtus, nnum caput Ecciefiæ. Et Bafilius in Pfal-mo quadragefimoquartOjamp;libro de Spiritu fanao,capite quinto;Êcclefianon adoratur, fed Chriftus Ecciefiæ caput. Item de uita fo!itaria,capite uigefimotertio: Hocabipfo Chrifto docemur, qui Petrum poft fe Eccle -fiæ fuæ paftofemconftituit.Petre enirn,in-quit,amasme? pafee ouesmeas. Etconfe-quenter omnibus paftotibus amp;nbsp;dodoribus tandem poteftatem tribuit* cuiUs fignum eft,quad omnes ex æquo amp;nbsp;Îigant amp;nbsp;abfol-uunt,quemadmodum amp;ille*

Hieronymus aduerfus errores loannis Hierofolymitani:Fundendo fanguinem, amp;nbsp;patiendo,magis quàm faciendo contumeli-as,Chrifti fundata eft Ecdefia:perfecutioni-

TRINA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2lt;îs

bus creuit,martyr5is coronata eft. Idem in Elaia,capite uigefimofeptimo. DeEccIcfia perpétua,Cantic.i.Ego diuitas firma,ciuitas quæ oppUgnatur. Pulchtè dikit Öppugna^ tur, non expugnatUr.

Ecdefiam gregem efte pufillum,Naziari-zenusin oratione defeipfo,ad Arianos: Vbi funt qui multitüdihe Ecdefiam defendunt, ac pufilluiii ouilc contemnebant? Et in proœmio commerttarij in lib. 3. ad Galatas: Ecclefia Chrifti de uili plebeculä congre-gataeft.

De Ecciefiæ donis, Epiphanius libro fecundo, tomo primo: Opus eft in Ecclefia do nis, hec ceflat gratia in fanda Ecclefia. I-tem: Dominus obfignauit Ecdefiam donis* amp;impleiiitipfi dona.

DË REGNO CHRISTI.

REgnum Chrifti ipirituale elfe, amp;æter-num,dócet Ladantius lib. 4. capite iz* Ob uirtutem amp;nbsp;fidem, qliam Deo exhibliié in terra,datum êftei regnUm amp;nbsp;honor amp;i ril pen uin;amp;omnes populi, tribus,linguæ fet-uientei: amp;nbsp;poteftaseiusætema, quænuiv quam tranfibit,amp;regnum eins non corrUhi petu r.Quod quidem duobus modi.s infclli-giturquia amp;nbsp;nunc habet perpetuam potefta tern,cum omnes genres amp;nbsp;omnes linguç no men eins uenerantur, maieftatem confiten-tur,amp;c. Ec idem poftea,cum rurfus aduene-ricin poteftate amp;nbsp;elaritate, Utomnemani-mam iUdicet,amp;c. Epiphanius lib.t. tom.2. hærefi 2p. A' domo quidem camâli luda amp;nbsp;Ifrael regia dignitas translata eftjfirmiter autem fedecthronus in fariâa Dei Ecclefia in æcernum.Et regnum ipfius non eft de ter ra,uclut dixit in Euangelioad Pontium Pi-latum.Manetcnimthronusipfius, amp;regni eins nonerit finis,amp;e*

DE CRVGE Et CALAMI-tatibui 'Ecciefiæ.

VNde fintpœnæ amp;adflidiones, Ladari tius libro quinto, capite uigefimotertio monet:Nemini debet,inqtiit,mirum ui-deri,fi pro noftris fæpe delidis à Deo caftiga mur. Et Bafilius in PfalrhOuigefirhono-no: Laboresamp;pœnænô eiusuolUrttatfi ih-fliguntunfed merito eorum qui peccauerüt, inferuntur. Item Hieronymus lib.z.com-mentafiorum in Ezcchielem:Eamem,pefti-lentiahi,amp; beftias pefsimas, amp;nbsp;quitqtiid a« hud malorum fuftiriemus in feculo,propter hoftra uenirepeccatamanifeftumeft.

Qui finthoftes Chriftianorum,Ambtófi-Usferftione 20 in Pfalmum 118 docet;Non

DE DO

Verum mens eft, quæ nuptijs amp;nbsp;uirginirati reftedominatur, amp;tanquamateriam ratio-pi opifici h^c adoprat, amp;nbsp;ad uirtutem opera-tur.Cami enim cóglutinari,nequaquam fe-paratafpiritu : neqj fi quacaputhabet uiru, ideo caput primö ignorât: fed parûper mundo miniftrat,amp; naturç,quantû lex exigit car n!s:leuilli potius qui carnilegem hanctu-lit,Deo. Et orationein fandumiauacrum: Sicamicolligatus es, ne timeas fandificatio nem, etiam poft nuptias purus eris. Non e-nimquia uirginitas honorabilior eft, ideo nupdæ inter ignominiofa. Ita amp;nbsp;Ambro-fius docet de uirginibus, lib. t. Nuptias ego uero fuadeo , amp;eos damno qui dilTuadere cenfuerût.-utpote qui Saræ ac Rebeceçae Ra lt;hel,cæteraruniq; ueterum coniugiafœmi-narum, pro documétis fingulariö uirrutum recen!ere foleâ.Qui enim copulam damnar, damnat amp;nbsp;fiiios, amp;nbsp;duda per fuccelsionem feriem,generis focietatem damnat humani, amp;c. Sic quoq; monet Epiphanius lib.z.to-moi.SandaEcclefianuptias habetreueren-das,amp;colit eas. Et Hieronymus incap.4. epiftolead Timotheum;Omnis qui nuptias damnat, non amator, fed inimicus eft cafti-tatis:dum amp;nbsp;continentibus laudem tollit,et incontinentibus fublaco nuptiarumreme-dio,fornicationis facit inire difcrimen.

Coniugiü uero Bafilius in Hexamcro notât iugum naturæ. Confentic amp;nbsp;Ambrofius in exhortacione ad uirgines : Ipfum coniugium uinculum eft, quo alligatur uiro nu-pta,amp;eifubiedioneadftringitur. Etlib. 3. deiiirginibus;Bonauinculanuptiarum,fed tarnenuincula: etfiuincula, tarnen uincula charitatis. Bonum coniugium, fed tarnen à iugo tradum.

gern tiiiic,Deo. Et Ambrolîus lib. to Epi-i!:olaruiii,epift. 71. Non negamus fandifica-tum à Chrifto efle coniugium, diuina uoce diccnte; Erunt ambo in carneuna, amp;uno Ipiricu. EtAthanafius fermone contra 0-innes hæreticos: Verba faciamus ad infelicé Miluiii, arbitrantem fc extollcre uirginem, amp;coniugium infamarepofle. cum Deus in paradifum Euam ad Adam deducat,ibiqjlo-quatur Adam :Eadecaufa relinquet homo pattern amp;nbsp;matrcmj amp;conglutinabiturei, amp;nbsp;erunt in carnem unam . Cæterùm ifte uetus Teftamentum non recipit:quid ergo?Nun-quidaufcultasin Euangelio, Dominum in Canaadnuptiasuocatu,easqjbencdixifle,et exaqua uinufecilTe? Etrurfus alibiJudæis dicentibus, fibi Mofen concelsiflelibellum repudij, Chtiftû refpondere : id Mofen ipfis

mi:amp;, Qiios Deus coniugauit, homo no fe-paret ? Quomodo poteft ramus tonG{lere,fi non iubnllit radix? Quomodo uirgo eflcpo terit,G non habebit patré amp;nbsp;matrem? Chro matins in quintû caput Matthæi : Chriftus inbetmatrimonij callum coniugium indif-folubili lege feruari, oftendens coniugij legem à fe penitus inftitutam.

De officijs coniugum,Laótantius lib.^.dc uero cultu,cap.23.docet:Nee tantum alienis thoris,quçattingerenonlicet,uerum etiam publicis uulgatisq; corporibus abftinendu Deus præcepit ; docetq; nos, cum duo inter fe corpora fuerint copulata,unum corpus cf ficere. Et paulo póft;Nondum omnia cafti tatis officia executus fum, quam non modó Deus intra priuatos parietes, fed etiam præ-

fia taceant, domi uero ftudiofe pietatis præ-cepta inquirant à maritis.

Define matrimonij, Ladantius lib. d de uero cultu, cap.23. Oportet fibi quenq-, pro-poncre,duorûfexuûconiundioné generan-di caufa datam efleuiuentibus:eamq0egem his affedibus pofita,ut fuccefsioné parent.

Nazianzenus oratione in funere fororis.Nil ptiæ laudabiles funt,propter fummâ in nu-yo prijstranquiUitaté, amp;pulchrâindefrudifi-cationem. Et Ambrofius lib.r.de Abraha, cap.7. Ideo coniugij tibi datum eft ius, ne in laqueum incidas, amp;nbsp;ciim aliéna mullere de-linquas, amp;c. Er Bafilius libro de liera uir-ginitate ; T une legitimum conftat effe con-nubium , amp;fecundura diuinaiurainftitu-tum , cum non uoluptatis aftedus legis fci ' tapræcefferit,fedadiumcnti neceffar:j,pro-

m 4 ratio-'

CENT. 111 L

rationem coniugij non præic oblcœnauolu ptas : fed iaöo fecundum leges diuinas fan-dofundamento, matrimonium neceflariö fequi uoluptas ipfa concubitus uha, neque carné duos facere cócubirus deprehenditur.

DeconiUgio facerdotum, Athanafius in epiftola ad Dracontium, ait fe noliiffe amp;nbsp;mo nachos amp;nbsp;epifcopos coniuges,amp;liberorum patres. Imóapparet ScexHietonymoine-piftolaàdDemetriadé, presbyteros habuif- ïo fe uxores : Diues, inquit, quidam presbyter duasfilias inuirginali propofito relinque» ret, amp;Cè Etlib.t.aducrfuslouinianumait: Quafinon hodiequoqj plurinii facerdotes habeant matrimonia:et Apoftólus epifcopu defcribat*,unius uxoris uirum,habentem fi-lios cum omni caftitatc. Et Epiphanius li-bro z.tom.i.Dices mihi omnino, in quibuf-' dam locisadhucliberosgignere,presbyteros amp;nbsp;diaconos amp;nbsp;hypodiaconos. quamuis 10 ibi Ephiphanius conetur ifta improbafe. Defechndis, tertijs, amp;pluribusnuptijs, Ambrofius in cap. 5. epiftolæadTimothcfi: Secundam numero uxorem habere non eft prohibitum. Epiphanius lib.z.tomoi.hæ refi 5J».Licitum eft populo,ut propter imbe-cillitatem feratur: amp;nbsp;ut qui non poffunt prima uxore contend effe, lecundæ poft primç mortem coniungantur. Etquinonpotuit unamortuaconcentus effeobaliqüamcau- 30 fam, fcortationem, autfeparatione obali-quammalam caufam faöa,eumdiuinafcrp ptura non accufat,fi aut uir fecundæ coniun gatur uxori,aut uxorfecundo uiro ; neqjab Ecclefiaamp; uia abdicat, fedfuffcrt propter debiliratem. Item Hieronymus in epiftola ad Marcell mum: Nos fecundas nuptias non tam appetimus, quamconcedimus: Paulo iubente,ut uiduæ adolefcentulïe nubant. digamiam : imónectrigamiam: amp;italicerc quinto amp;. fexto,amp; ultra, quomodo amp;fecun do marito nubere. fed quomodo non dam-nantur iftæ nuptiæ, ita nee prædicantur. Item : Non damno digamos, imb nee triga« mos,amp; fi dici poteft odogamos.

DE ADIAPHORIS.

A Thanaflus in epiftola adDracontium

fO

ill epifcopatu efurire, iitiré,ficüri Paülo. Li-cebit amp;nbsp;uinum bibeie/icuti Tiftiocheus fe-cit : amp;nbsp;ieiunare frequenter, ut Paulus folet: ul ita fecundum illum ieiunus, alios fermo-nibuS nutrias:amp;f)tiens, abftinendo apotu, alijs docendo potufn præbcas. NouimUs e-nim amp;epifcopos ieiunantes, ^iuonachos coniedentesinouimUs amp;nbsp;clericos bibiffe, amp;nbsp;inonachos ieiunafle. Sic enim licet, amp;ad eü toodu nó prohibebitur:fcd quifqj ubi uolet, «o

C A P. I 111, decertet. Etlibro de uirginitate:Non qui3 cibis, inquit, ieiunatfolummodo, probèI« gefsit : fed qui abftinet ab omni opere male* Hoc enim ieiunium cenfebit. Et ibidem: leiuna uniuerfum æuû,fine rtecefsicate, amp;£■ Ephrem libro de fpirituali luftadone, ca. j.Ne irrideas fratrem tuu ièlunanté : amp;eum quiieiunarenonpoteft, neconfundas. Sic etiam Gregorius NyffenuSj in o rationed« paupedbus amandis:Eft ieinnij amp;nbsp;abftinem tiæ genus, quod à corpore amp;nbsp;mateda feinn* Öum eft:cumqj animum duntaXatrefpiciat» care perficitur, ut à uitijs temperemus.

DE MAGISTRATV.

DEum effe autorem ordinis Magiftra* tus, oftendit Bafilius in pfal.jz.DonH nus reges facit, amp;nbsp;euertit : amp;nbsp;nulla eft potc-ftas niu à Deo conftitura.Seruatur auté non per multam uirtutem, fedperdiuinamgr3' dam. Et Epiphanius li. t.tomo 3.hærefi 40: Vides quod hæepoteftas mundana exDe® ordinata eft, amp;nbsp;gladij poteftatem accepitno aliunde,fed ex Deo,ad ultionem?

De officio magiftratus, amp;nbsp;gladio, Eafiliu’ in epift. 164. Qiiod immorigeros ac rebelled coerces, dextriac uerè principis : profttatoä ueró cleméter ac benignè fufeipere, magngt;' ficenda panter amp;nbsp;dementia quofuis fiipeta-tis eft. Et ad Aphricanûepift.t25. Hocnn-hi uidetUr munus effe principis,ut opemfe' rat uirtuti, malitiam ueró impugnet, fiuejif incruento principatu, fiUe cü gladio autui“ culisfaciat. Et Hieronymuslib.4cómen' tariorum in Hieremiam.Homicidas,facrile' gos amp;nbsp;uenenarios punire,noh eft effufio Ün guinis,fedlegum miniftedum.

De fineMagiftratus,Epiphanius li.i.tonio 3.hærefî 4ö:Hac de caufa funt poteftates,i't ad bonum ordinem gubernadonis uninem

Deobedientia, quatenus amp;ihquibusniâ giftratui præftanda,Naziânzenus in oratio-ne ad fubdiros amp;Imperatorem irafcenteni' Homines cfiûi poteftatib.fubditi fintfubli' mioribus, non folùm propter ira,fed amp;nbsp;pW' pter confcientiâ:ac ideo amp;nbsp;tri bu tu foluar,3C legem nequaquâ ob malefaftorû prohibitio nem odio nabeant,nec gladiu expeüent,felt;i timore pürgati à poteftate laüdantur.

Athanafius ad folitariâ uita agentes: Epi' fcopi religiöfi,Paulinus Treueréfis, Lucif^'^ metropolitanus Sardiniç,DionyfiusMe(fi® lanenfis,amp;c.uocati à Conftate,amp;iufsicótri Athanafiu refcribere, refpondent : Regnuni non ipfiüs effe, fed Dei, à quo acceperit : C' umque timendum effe, ne quod dederit/«; pentè adimat. Item ; Suadeant lt;religiof* cpifcopiPaulinus Treuercnfis,amp;c.) Impefi tori, ne Ecclefiaftica corrumpat, ne'ue Ro-manunt

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DO roanam imperium Ecelefiafticis cóllitutio-nibus immifceat. Et Hilarius inlibro ad Conftantiu Auguftum: Prouide3tamp; décernât dementia rua,utomnes ubiqueiudices, quibusprouinciarum adminiftrationes tra-dita funt, ad quos folacura amp;nbsp;folicicudo pu blicorum negociorum pertinere debet jàrc-ligiofafeobferuanti^ abftinéanr. Et Bafi-liusinEthiciSjdefiuitionefeptuagefirnano-na:Potefiatibus eminentioribus obedien-dum eft, in quibus mandatum Dei non im-peditur. Optatus Milcuitanus lib.j.inquit: Meritö Paulus docet, orandum efte pro regi busamp;poreftatibus,etiamfi talis effetlmpe-ratotjqui gentiliter uiueret.

DE SCANDAL O.

T T leronymuslib.a.commentariorum in X l Matthäum, cap. ty.SKÂiÀd// amp;nbsp;fcandalû nosoffendiculû ucî ruina, ôiimpadionem pedispoflum’ dicere. QiiSdoergolegimus, 3 Qtucunquede minimis iftis feandalizauerit quempiâdioc intelligimus, qui dido fado-neoccafionem ruinæcuiquam dederit. Et Hilarius in Plak 140. Scandalû eft uxor irre-ligiofa,filins iniquus, amp;cætera deinceps do mi nomina, amp;nbsp;omnisex Ecclefia frater aut contumeliofus,aut auarus,aut ebriofus, aut turpis. In his enim nobis eft fcandalû, quo-ties adnecefsitaté irafcendi, arguendi, inhi-beßdi,uindicandi,ex ilia quieta fidei noftræ ; manluetudine prouocamur. EtBafilius fec mone fecundo de baptifmo,c3p.JO.Offendi-' culum eft, ut ego ex fcripturis indudus arbi tror,quicquid uel ad defedionem à ucritate, quæfecundum pietatem eft,abducir, aut ad errorem folicitat, autinftruicadimpietaté: nd in fumma, quiequidab obedientiapræ-■ tepti Dei,ad ipfam etiam mortem ufque re-moratur. Iraqj fi in feipfo quidem cófidera-tumbonumfuerit, quodueldicituruelfit, , morbus ueró utencis amp;nbsp;opere aut uerbo, in ipfoufu damnumattulerit, infons eritàiu-dicio olFenfi,qui bonum quod ad fidei ædifi cationéin feipfo confeit,ucl locutus eft, uel fecit. Si ueró fecundum naturam fuam malum eft, quod uel fit uel diciturnam qui hoc fecit aut dixit, cùm proprij peccati, turn of-fendiculi culpamfuftinebit. Etinregulis contrad. quæft. 64.. OfFendit,qui uel uerbo uel opere inique agit, ' amp;nbsp;ali os ad iniquitaté inducitdicut ferpeijs Euam,amp;.Eua Adamfi. aut etiam, qui à uoIuntateDei adimplcnda quenquam impedie, amp;c. Item : Fit autern offendiculum pluribus de caufis. aut enim abcoquioffendit, fit offendiculum ;autab co qui offenditur, acci dit offendiculum . Et hxcquoqi differenter, nam aliquado ex ma-litia,aiiquandoeximperitia, uelhu-ius, uelillius,amp;c.

C T R I N A/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«70

DE LOCÖ ANIMARVAI AThanafias de incarnatione Chrifti: A-nima non ut corpus interimi,a fecun-da diffolutione commonftratur,cum non fo lum innobis, fedamp;in Chrifti quoqjmort« idipfum pateatjCorporenon ultra fepulchru delato,anima ad inferos penetrate, locis in-géti interuallo difcriminatis,fepulchro qui-dem id quod corporeû erat, quia ibi corpus ° erat,recipiente:infcrno ueró,id quodincor-poreum fuit.

Nazianzenus orationc in funcre Cæfarij fratris : Sapientum credo fcrrrionibus,quód omnis bona ac Deo accepta anima, poftqua à corporis exoluitur uinculis, amp;nbsp;hinc difcc-dit, quam primum ad intelledu amp;contem« plationem boni, quod ipfam manet, perue# nit, tanquam atenebris purgataaduftrata, uelnefcio quomodo dicere debcam,gaudio ’ quodam admirandoIætatureteXu!tat:achi laritate perfufa, ad fuumaccedit Dominum, tanquam à carcere quoda graui,uitanempe hac,effugerit,amp;c. Sic amp;nbsp;Ambrofius docet, de bono mortis cap, to. Animarum fuperio-ra effehabitacula,lcripturaï teftimonijs ual-de probatur. fiquidem amp;nbsp;in Hefdrae libris 1« gimus;Quiacum ueneritiudicij dies,reddec defundorum corpora, amp;c.Et habitacula red dent animas, quæ inhiscommendatæ func. o Hç funthabitationcs,de quibusdicit Domt nus: Multas mafiones efte apnd patré fuum, quasfuis pergens ad pattern difcipulispræ-pararçt. Deniq-, amp;Scripcura, habitaculaill* animarum promptuaria nuncupauit.

Prudentius Hymnoin exequijs defun* Öorum:

Sed dum refolubite corpui Keuocitf Dcui atq; refortUM, Qud'tuim regionc iubcbii o Animant requiefcere pur anti

Grernio fenis abdita (dneti Keeubabit^ut eft Eleazar, Qjtem floribtn undiq; feptunt, Tiiues proeul aftgt;icit ardens.

Epiphanius in Ancorato:Manifeftum eft, quod non animas putant effe in monumen-tis, fed in euftodijs quibufdam unicuiq; ani mæ à Deo deftinatis, pro uitæ tranfa£læ di-gnirate,amp;pro fadotum merito.

o nbsp;De animarum ftatu poft mortem,Ambro

fins libro de bono morali,cap.to. Dum expe ftatur plenitudo temporis ,expeftant anim^ remuncrationem debitam. Alias manet pœ-na,alias gloria;amp;tarnen nee iHç interim fine iniuria,ncc iftæ fine FruAu funt.Nam Scillae uidentes ,feruantibuslegem Dei repofitam effe mercedem gloriæ, conferuari earum ab angelis habitacula, fibi autern difsimula-tionis Sc contumaciæ fupplicia futura, »0 amp;nbsp;pudorem Sc confufionem , ut intuen -

tes

»7* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E N T. 1111

tes gloriam altifsimi, erubefcant in eins con fpeduuenirc, cuius mandatnmtemeraue-runt. GregoriusNyffenusorat.fecundadc pauperibus amandiszQyandoanimaabhu-lus caduci terreni^j carceris nexii foluta eft, tune propria fplendet pulchritudine.

DE RESVRRECTIONE mortuorum.

ARnobius aduerfus genteslib.8.Quis tamftultus autbrutus eft, utaudcat io r epugnare, hominem à Deo ut primùm po-tuiflefingijita poftedenuoreformari? Et a-Üquanto p0ft:'Videade0,quam in folatiû no ftri, refurreaionem futuramomnis natura meditetur. Soi demergitfe amp;nbsp;nafcitur, aftra labunturamp; redeut,flores occidunt amp;reuiui Icunr,p0ft fenium arbufta frondefcunt, amp;c. Idem tradat Ladahtius lib./.cap.tt. Imple-tis temporibus quæ Deus morti ftatuit, ter-minabituripfamors.Et quia temporale ui- 10 tam temporalis mors fequitur, confequens eft, ut refurgant animç ad uitam perennem, quia finem mors temporalis accipit. Et in codé, cap. aj. Non renafcenturanimæ,quod fieri nópoteft:!'ed refurgent,amp;àDeocorpo-ribus induentur, amp;nbsp;prioris uitæ fadorumq; omnium memoreserunt, amp;in bonis cœle-ftibus colloc3tæ,ac fruentes iucunditate in-numerabilium copiarum, prxfenti Deo gra tiasagent,quód malüomnedeleuerit,quöd jo casadregnum uitamq;perpétua fufcitarit. Item : Nemo quærat à nobis,quemadmodu fieripofsit. Neeenim diuinorü operuratio poteftreddi.Sed fi aprincipio Deus hominé nefcio quo inenarrabili modo inftituit, ere' dam us ab codé reftitui uetcré pofle,qui no-uiifccir. Et Athanafius de humanitate Ver bi,amp;c. Patcemorté Dominici corporis legi-timis rationibus nô carere.Curæ illi fuit cor porûrefurredio,cuius negocin gefturüs ue- 40 nerat. Ea enim re trophæû de morte excita-tum oftendi potuit,fimulq; certû omnib. amp;nbsp;indubitatû reddi,corruptioné ab eodeletam efte, nihilqj iam deinde nifi corporû incorru ptibilitatem reft3re,de qua in pignus monu mentumq-, omhiû futurs in pofteru refurre dionis corpus fuum incorruptum feruauit. Et in Pfal. 4.4.. In refurredione mutatio no-bis in melius,ac plané fjjiritualis erit. Semi-iiatur,inquit Apoftolus,in corruptione,amp;c. ro Et in Pfal. 115. In refurredione necmasnec fœmina erit,fed una omnibus ac flmilis uita corum qui Domino placent, amp;nbsp;habitant in regione uiuorum. Hilarius lib.u.de Trini-tate;Vitæhumançatq; mortis finis eft refur redio;amp; certifsimum milit-iæ noftræftipen dium eft,incorruptaæternitas,nonadpœnç perfeuerantiâ manens,fed ad perpetuæ glo-riæfrudum iucunditatem^j nondefinens.

Et in Pfalm.yj.Refurreduris omnibus non to

C A P. Î 11L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7*

ab exteriore materia corpus acquîrîtur,neq} peregrinæ originis externarum«^; caufaruni naturarccipitur: fedidipfum inprofedum ætcrnæclaritatis emergit, ficq^ineodemu* tatione potius quàm creatione,quód nouui fit. Et Ambrofius in prioris ad TheHalo-nicenfes capitc quarto: Priores refurgct,qugt; in Chriftomoriuntur: deinde nos qui uiui-mus, rapiemur unà cum illis, baiulis nubi* bus, obuiam Chrifto in aéra. In ipfo rapt** mors proueniet, amp;nbsp;quafi per foporem, ute* grefla anima in momento reddatur. Cum «■ nim tollentur, morientur, utperuenientei ad DominUm, præfentia Domini reciplane animas: quiacum Domino mortui cflenoU poftunt. Idem libro fexto, epiftola trigefi* maodaua: Cœlum primo eft conditum,nO' uifsimushomo, quafi quædam cœlcftisl'’ terra creatura. Nam ctfi corpore cum beftij* confertur,animo ramen cœleftibus annum« ratur. Prineipium ergo opcris mundanicce-lum, finis homo : cœlum de mundo, hom® fupra mundum.lllud enim mundiportio,i' fteparadifi incola. Chrifti poflefsiocœlum incorruptibile putatur, amp;nbsp;præteric : hom® corruptibilishabetur, amp;incorruptioném' duit.illius figura périt,ifte quafi immortali* refurgit.

Prudentius hymno in cxcquijs defun* dorum:

Ndm quodrequiefcere corput Vacuum fine mente uidemne, Spacium breuercSidt,ut alti Répétât collegia fenfiKi

Venient cito fecula,cum iant SociM caloroffia reuifit, Animataq; fanguine uiuo HabitacuU priüina geilet.

Qjlt;£ pigra cadauera prident Tumulii putrefadia iacebant^ Volucres rapientur in aurof. Animai comitata priores.

nine maxima cura fepulchris ïmpcnditur^hincrefilutos Honor ultimui accipit artut. Etfuneris ambitus ornat.

Idem in Apotheofi, hymno ultimo de f«' furredionc carnis humanae:

No/co meum in Chrilio corpus confurgere.qMitM Defiicrare iubes{ueniam quibus iüe reuenit Calcata de morte uijs: quod credimus,hoc eH.

Et totus ueniammec enim minor,aut alius quàm Hunc fum,reliituar.Vultus,uigor,zr calor idem. Qui modo uiuit, erit: nee me uel dente uel ungue traudatum reuornetpatefadifofia fipulchri. Qui iubct ut redeam,non reddet debile quicquM. t^amfi débilitas redit,mftauratio non ell: Quod cafufrapuit,quod morbus,quod dolor baupb Quod truncauit edax fenium populante ueterno, Omne reuertenti reparata in membra redibit.

non morientium ob pcccatuded ueram uita uiuentiümin Chrilto lEsvDomino noftro.

Ambrofius libro fecudo de Abraham,ca-piteprimo:Maniferta fides. Mortuo etenim homiliecarocorrümpitur, fenfus pereunt, uoxamittitur j remanetmens immortalis, incorpoream uitam recipiens. Vnde in alteram terram uocatur, plenam diuinitate,ubi nonfalfapro ueris,ficutin hac uita, fed uiua reru cernat fubftantia, eo quöd excella corporis etfenfuû amp;nbsp;uocis nebulofa quada ima gine,corruptibilé caliginemdeponat, amp;rc-üelata facie beatae uitç gratia luftrer obtutu.

Hieronymus in præfationc libri decimi-oftamin Efaiarn: Non poftrefurredionem nianducabimus amp;nbsp;bibemus. Erin com-mentario in Ezechiclé:Liquidè confitemur, poft fecundum aduen tum Domini faluato-ris,nihil humile, nihil futurum elfe terrenu, fedregnacceleftia.

Prudentius Hymno in exequljs:

Eec qUiC modi pallida tabe

Color alèidm inßeit ora, Tune flore uenuUior omnif San^uiscute tinget amana.

Nilt;»ï nulla deinde feneitut Tronds decttiinuida carpet, I’’^ciesnelt;^flccalacertos Succo tenuabitadefo.

Horbus ^uoc^ peflifer,artut etui nutte populatur anhelos, iuatunctormentarefudans» Imeet inter uincula milieu

Hune emintis aere ab alto

Viflrix caro,iamq; perennis Cernet flneflne gementem

ram fpem, amp;lætîc‘æ plenam expedationé: póftautem, quandoiftius afsiduæ fluentis carnis fpolijs exuti immortalitatem indueri mus, uitam beatam, nullum finem habiru-ram, nullis malis obnoxiam, infummis amp;nbsp;admirandis, quæq; hic à nobis cogitation® comprehend! nonpolTunt, uerfantem gau-dijs amp;uoluptatibus.

Theophilus Alexandrinus libro tertio Pa fchali: Ibi angelorum reperiemus chores,amp; cum eis fefta celebrantes,habebimus cos fo-cios myfteriorum Dei; amp;nbsp;cxultatione inelFa biligeliicmusjapientiæcum illis facramen tadifcentes,ubi nullafraudis deceptioeft.

Ephrem libro primo de eópundione cordis, cap.7;Surgehtes elamabûtomnes, amp;nbsp;du cent: Gloria ei qui nos congregauit, amp;nbsp;propter fuam elementiam refurgere fecit. Tunc iufti exultabunt,amp; fandi Içtabuntur uiri,8c ueri perfedi monachi cum martyrum chore c5folabuntur,amp; à labere abftinenti æ fuæ requiefcét.Martyres coronabutur, Apoftoli acProphetaeglorificabütur. Beatus qui me-ruerit ih illa hora cum cófcientia bona uide-re, quomodo cü gloria rapietur in nubibus obuiam immortali fponfo, omnes qui dik-xerunteum,amp; fcftinauerûrperficere uoluri tacemeius. Vtenim unufquifq;hicpofitus magnlficauerit panas fuas, fic ad excella fa-ftigiapuolabit præmiorû. Et quemadmod« hic unufquifq-, cor fuu mundauerit, fic eins gloria intuebitur : amp;nbsp;quomodo quifq; defi-derauit eü,fic fatiabitur diledione eius. Ad-mirabitbr eti5 primus Adam ih illa hora, ui-dés magna amp;nbsp;terribilia, quomodo ex eo folo amp;cóiugeeius immenfas nationes amp;nbsp;multi-tudinesgeiierationflprodudæ funt. Magis afitadmirabitur,glôrifieâsconditoréDeum, quomodo ab una natura, amp;nbsp;ex una crearura 40 exorti, in regno cœlorû, amp;nbsp;inparadifo, amp;ih inferno forté jp fuis meritis fufeeperût. Gloria foli fapicti Deo. Et lib. codé,cap.8:Plo-rate fratres in eófpedu Dei,üt gaudcre nos fa ciat in regno fuo, in uita illa immortali, ubi fugatur dolor, trifticia amp;nbsp;gemitus, ubi nee la chrymisaliquis neepanirentiaindiget, ubi non eft timoramp; tremor,ubi non eft mors amp;nbsp;corruptie, ubi nó eftaduerfari’amp;impugna-tor,ubi nó eft exacerbatió inobediétie amp;nbsp;ira ƒ0 cótentionis,ubi hóeft odium Scinimicitise: fed omnine gaudium amp;nbsp;Içticiâ amp;nbsp;exulratioj amp;nbsp;menfa fpiriiualibüs cibis plena, quapræ-parauit Deus cundis diligentibus fe.

DionyfiuS de diuinis nominibus,cap. pri mo:Quandoincorruptibiles amp;immorralcs erimus, amp;nbsp;Chriftianórü amp;nbsp;beatifsifnum eeh

279 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. Il IL

fplendohbuS refulgente, tîcut circa difeipu-

Io3 m ilia diuinifsinia transformatione*

DE INFERNO.

ARnobius libre fccundo: Audetis ride-re noaicumgchcnnas dicimus,amp;in-extinguibiies quoldam ignés, in quos animas deijeiab eorum hoftibus inimicisq;co' gnouimusfQuid Plato idem noftenineouo Jumine quoddeanimæ immortalitatecom pofuit? Non Acherôtem,n5 Stygem, nô Co *° cytum fluuios,amp;PyriphIegetonté nominar, in quib. animas adfeuerauic uolui,mergi, c-xuri? Et Ladâtius lib.7,cap.7: Elle inferos 2cno Stoic* docuit, amp;nbsp;fedes piorûab impijs «He diferetas: amp;nbsp;illos elfe quietos,ac deieda-biies incolere regioes: hos uero luere pœnas in tenebroCs locis.Idé nobis jgt;phetæ palàm faciût.Sic amp;nbsp;Bafilius in regulis côtraft.quæ-Aioneducétebma fexageßmafepcima; Èxte riores tenebrç omnino innuunt eOe aliquas la interiores : amp;quod inProuerbijs deinferni fundo diftû èft, oftendit quofdâ in inferno quidé,nó tamé in illius fundo futures,fed le uius fuppliciulaturos. Dehac redocetque-que Ambrofius lib.debono mortis,cap.oäa ue:Latratus canis infernalis Cerberi,amp; Co-cyti fluminis triflis uorago, amp;Ci Hæcplena funt fabularum,nec tame negauerim pœnas efle poll mortem.

Prudentius libre fecudo cotra Symmachu: jo interior qnilatrat homo, luet iUe perenne Supplicium,quad fubiedos malerexeritartiK.

Hec mihidifficileed liquiddmcircumdareftammis iiaturdin. quamuis perflabilis Ulaferatur Morenoti: capiam tarnen,z^ tormenta adhibeba ipfe 'tncorporeut,ac fj^irunum fator unmi

dum z::r corporibm parmi consortia pcehte Deccrnarntpoflum quoniam renouare fauillas Antiquam mfaciemtnec dej^eranda potedat, dut potui formare nouttm,reparabo peremptum. nbsp;nbsp;nbsp;40

Hieronymus libre oftaue comentarioru in Efaiam.In confummatione mundi,prate ritaru deliciaru recordatio erit materia ertv ciatuum.probatidparaboladiuitis. Sic Sc Ephrem libre de extreme iudicio,cap.4,.fcri bit;Non eft in inferno confefsio,nonfuntla chry mæ i bi,non gemitus,quæ iudicis aucr-tant fententia, No eft dilatio ullatempops ad agendam pœnitentlam, non eft regrefsio poft exituad uita: fed omnia dura amp;afpera fo amp;nbsp;amara occurrent eis, qui pœnitentiæ tem pus perdiderunt : obuiabit cis horrenda illa facies fuorü deliûorû, quæ tormento omni amariorcxiftit,amp;durior;fed amp;nbsp;côfeientiæ fuæuerberibuscruciati, infelicia illauerba crebró proloquentur amp;nbsp;dicent, Vç uç nobis miferis, quibus contigit uidcre hanc diem. Vbicunqj enim peccator tune oculos cóuer tit, contéplabiturimagines fuorüdeliaoru, Etlibfodcpœnitentia,capite7,: Variafunt go

CAP. 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿW tormentorû loca,ficut in Euangelio audiui-mus.Primùm funt tenebrç exterioresjfecun dohauddubiu quinamp;aliæ interiores Tint, tertio gehennæ locus alius.

DE ANTICHRISTO.

Hilarius libre centra Arianos:Nominis

Antichrifti proprietas eft,Chrifto elf« contrarié. Etibid.Antichriftos plureselfe, etiam apoftolo loanne prædicante cognoul mus. Et in Matthæum, Canone uigefimc-quinte: Antichriftus abominatio à Daniele ex eo diâus,quôd aduerfus Deû ueniés,bc* norem fibi Dci uindicet. Defolationis aute abominatio, quia bellis amp;cædibus terra en piaculo defolaturus lit, atqj à ludæis lu fee*' ptus loco fanAißeationis inüftct.amp; ubifan-Aorii precibus Deus inuocabatur,illicab in* fidelib* receptus Dei honore ucnerabilis fit» Hieronymus ad Aglafiâ,quæftione unde cima: Apoftolus cxponit,quæ ante aduentu Antichrifti debeant præftolari,ut cum illa la Aâuiderint, tunefeiant Antichriftû (ideft» hominé peccati, amp;nbsp;filiû perditionis, qui ad* uerfatur amp;nbsp;extollitur fupra omne quod diet tur Dcus,aut quod colitur, ita ut in temple Dci fedeat ) efle uenturum.Nilï, inquit, ue-ncrit difeefsio primùm,ut omnes gétes quas Romano império fubiaccnt,rccedant ab ds! amp;nbsp;reuelatus fuerit,id eft, oftenfus,quéom-nia prophetarü uerba prænunciant,honie peccati,in quO fons omniû peccatorû eft, amp;nbsp;filius perditionis,id eft diabolio pfeenim eft uniuerforû perditio,qui aduerfatur Chrifto» amp;nbsp;ideo uocatur Antichriftus, amp;extollitut fupra omne quod dicitur Deus, utcundartt geritiudeos, hue probat# omné Scuerareli-gioné fuo calcet pede: amp;nbsp;in temple Dci, uel Hicrofolymis,ut quidâ putant, uel in Eccle fla,ut uerius arbitramur, federit, oftendens fetanquâ ipfe fit Chriftus amp;nbsp;filius Dei)nilî, inquit,fueritRomanû imperiu aiitcdefola-tu,amp; Antichriftus præceflerit,Chriftus non ucniet:qui ideo ita uentutus eft,ut Antichri fté deftruat.Mcminiftis, ait, quod hæc ipû quæ nunc feribo perepiftolâ,cû apud uos eflem, prœfenti fermone narrabâ:amp;dicebt uobis,Chriftû nô efle uenturu,nifi prçcefsif fet Antichriftus.Et nunc quid detineatfei* ris,ut reueletur in fuo temporc:hoc eft,qu^ï caufafit,ut Antichriftus in præfentiarû non ueniat,optimè noftis. Nee uult aperte dice-re , Romanû imperiu deftruendu : quodipft qui impcrât,æternû pütat.Vndefecûdûapo calypfim Iohanni.5, in fronte purpuratç me-rctricis,ficut feriptn eft, noméblafphemiaf» id eft Rom æ æternæ. Sienim aperte auda-Aerqi dixilTet,Non ueniet Antichriftus,niü prius Romanum delearurimperiüüuftacaU fa perfecutionis in orientem tune Eccte* flam cofurgete uid«batur.Quodqjfequitur,

lam enim myfterium opefatur iniquitatis, tantum ut qui tenet nunc teneat, donee de roedjofiat, amp;tuncreuelabitur illeiniquus: hune habet lenfum. Multis malis atque pee catis, quibusNero impurifsimus Cæfarum mundu premit, Antichrifti parturituradué-tus ; amp;nbsp;quod ille operaturus eft poftea, in i-fto ex parte completur; tantum ut Roma-num imperium, quod nuncuniuerfas gen-tes tenet, recedat, amp;nbsp;de medio fiat : amp;nbsp;tune Antichriftus ueniet, fons iniquitatis. quem Dominus lesvs interficiet fpiritu oris fui: diuinauidclicetpoteftate, amp;nbsp;fiiae maieftatis imperio:cuius iufsiire,fecifleeft;n5 inexer-citus multitudine, nóinroborcmilitü, non inangelorum auxilio;fed ftatim ut illeadue nerit,intcrficiecur Antichridus. Et quomo-dotenebrç folis fugaturaduenturfie illuftra tione aduentusfui eum Dominus deftruet stquedelebit.Cuius opera,fatanæ funt opera. Et ficut in Chrifto plenitudo diuinitatis fuitcorporalitenitaec in Antichrido om nes «runt fortitudines,amp; figna,amp; prodigia, fed uniuerfa mendacia. Quomodo enim fignis Dei,quæopcrabaturpcrMoyfen, magi fuis rellitere médacijs, amp;nbsp;ui/ga Moyfi deuorauic uitgaseorii: itamendaciü Antichridi, Chri-ftiueritas deuorabit. Seducétur aüteiusmé lud^i habere excufationé,etdicerc,qüód pu tauerint ueritaté, amp;nbsp;idcirco mendacium pro ueritace fufeeperint. Nunc autem ideo iudi-candi funt, imö proculdubio condemnadi, quiaChridi ueritite cótempta, podea mendacium,id cd Antichridum fufeepturi funt.

Idem in córnentarijS in Daniele: In eófum matione mudi* quando regnu dedruendum eft Romanoró, dccé funt futuri reges,qui or hem Romanû inter fe diuidant:et undecim* furget rcx paruulus, qui tres reges de decern tegib.luperabit,hoc ed, Ægypeiorû rege, amp;

Aphricæ,amp; Æthiopiç.Qinbus înterfelt;dis,e-tiam feptéalij reges uidori colla fubmitiét. Et ecce, ait Daniel cap 7, Oculi quafi homi-nis,amp;c. Ne cum putemus,iuxta quorûdam opinioné,uel diabolû etrc,üel dæmoné : fed unû de hominibus,in quo totus fathanas ha bitaturus fit corporaliter. Ecosloqùésin-gentia. Eft enim homo peccati, filius perdi-tionis,ita ut in templo Dei federe äüdeat,fa-. eiens fequafi Deum. Etineundé:Præliabi tur Antichriftus contra fanftos,Sc fuperabit eos, in tantamq-,erigetur fuperbia, ut leges Dei amp;ceremonias mutare conetur, amp;eleue tur fupra omne quod dicitur Deus, religio-nem cunótam fu^fubijciés poteftati. Et in rusq; formidincamp;contemptu, horrédamqj perndiain cordib.hominü,faciés fignaamp;,p-digiaatq; oftenta, ut fi fieri podet, in errore etiaeleftosinducat, omneSq;feducat fallaci piet enirn poteftaté fallendi pr^ftigijs muri-i du. Itcm Draco ifte futurus eÜ fcelenus,a-trox.impurus,rubdolus,hiimani generis te* terrima peftis. Sandis ramé maxime uiris a-trocior infeftiorq; imminebit, qui illius artes iiincere poterut, prçftigias nudarejfigmé ta detegere. Item : In hoc habitu ucnietim pur’latfo Vtenim ohincsfallcrcpofsir,fal« fus atqiie falfiloquus,humilé fe fimulabit 8C blahdûjiniurticiâafpernanté/ugîcnté idola, preferente pietaté,benignü,paupcré,ftudio-fum,fpeciofum ultra omné admiratione, pla cidü,hilaré ad omncs:honorabitq^ prxcipuè fupra tnodu ludæorû gentem, ipfi quippeil lius preHolâturàduentû. Inter hæc omnia G gna faciet portéta atq; terrores, fumma cum potcftate.Placcre omnib.niteturaftut*,utci toa popülisambiatur,amcturqj Ité;Poftq ró impleti fuerint tres Sefemis anni fcelefti illius imperij amp;nbsp;operationis Antichrifti, cum fcadala omnia totius rerræ confummata fue rint,ficutdiuinooreDei amp;Saluatoris noftri prædiâu eft : ueniet iam ut fulgur de cœloj amp;c.tcrribilis amp;nbsp;gloriofus Deus nofter,amp;c.

DE PHILOSOPHIA, ASTRONO-mia,A.Qro'.ó^idyMagid.

Ehis extant feculi huius teftimonia hæc. Laflantiuslib.3,cap.t7:Diabolo *otum inuenta funt, Aftrologia,amp; arufpicina, ha Ss

a«3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. HU.

amp; auguratio, amp;ipfaquae dicunturoracula, amp;nbsp;iiccromantia, amp;ars magica, amp;nbsp;quieqaid præterea malorum exercent homines uel pa lam uel occulte: quæ omnia per fe falfa funt. Et Bafilius inquit in Hexamero: Neceffari» profedb funt luminariü in hominum uita fignificationes.Namqpfi non ultra modum figna quifpiam,quæ ab ipfis proficifcuntur, exploret.utiles ipforü obferuationes eas in-tiencrit, quas experientia longa probauit. ‘° Complura fanècuiqjde imbribus, cóplura de ficcitatibus, cóplura de flatuum agitatio-ftibus,autin parte, aut in uniuerfo,uehemê tioribus acleuioribus différé lieer. Nam amp;nbsp;nnum quid corum quæ à folc oftenduntur. Dominus nobis tradidit hifce uerbis;Hodic tempeftas crit, rutilât enim trifte cœlû. Sio quoqj fcribit Gregorius Nazianzen’ ad Gre gorium Nyffenu, epiftolatrigefimaquinta: Hæc duo philofophia nouit, amp;nbsp;reb’ reftè ha 10 bentibus modeftèuti,amp;calamiratemhonc-ftè ferre. Etin orationede funere Cæfarij fratris : Sanè ex Geometria amp;nbsp;Aftronomia, elegit,quod utile erac : népe ut ex harmonia perpulchra, amp;ordine cœleftilaudaret crea-torem. Quicquid uerô ex illis nociuum effe uidebatur,ab îlio declinabat. Haud enim a-lîrorum motui fiueprefentiafiue futuraad-feribebat, eorum inftarqui creaturam con- jo fértiam fuam fuper creatorem ftatuunt.At i-pfe omnia,quemadmodû decebat,3ttribue-bat Deo, ac præcipuè curfum ilium cœlefté. Idem in oratione fecunda i nfamatrice in lu-Jianû, improbat exaftrorû motu natiuitates amp;nbsp;accidétia côncâere,ac dicit allrologos ma li gratia Hellas cognofcere,amp; Deos cfficere.

Hue fpedat amp;nbsp;Arnobius lib.i.contra gen tes: Vos humano in gencre bonos cffc dicitis uiros,quiuteffecrcdantur, eóparatio forfi- 40 tan cfficiat pefsimorum. Qui 'nam funt ifti? dicite phiiofôphi. credo, qui fe clTefolos Q-pientifsimos autumât, amp;ui huius nominis fupercilium fuftulerunt. Itemaliquanto pôft,philofophos çaufas rerum ignorarc di-fputat. Aliquanto uerd antè,philofophorn placita nihil certi habere:Ipfi deniqj,inquir, principes et pr^diftarum patres fententiarfi, nonne ipfa ea quæ dicunt, fuis crédita fufpi-cionibus dicunt? Et Laftantius lib.j, cap. »3 inquit; QuoniamphilofophoserraiTedo-cui, quifummumbonum,cuiuscapiédi gra tia generati funt,non compræhenderunt,ap parer falfam amp;nbsp;inanem efle philofophiam: quia ncc inftruit ad iuRiciæ muncra,nec officium hominis,rationcmlt;^;côfirmat. Sciant igitur errare fc,qui philofophiam putant ef-ffe fapientiâ. Et lib.y.cap.s: Omnes philo-fophiæ fedas aliénas elfe à ueritate necefle «ft, quia homines erât qui cas coftitucrunt, to

CAP. im /U. necullum fundamentum aut firrnîtaté pof funthabere,quæ nullis diumarum uoeûfu^ ciunturoraculis. Etlib.3.defalfafapieiitiîgt; cap.z: Egoneftudiofos quidéfapientiçphi' lofophosclfecôccircrim, quiaillo ftudioad fapientiam non peruenitur. Nam fi facultaf inueniédæ ueritatis huic ftudio fubiaceret, amp;nbsp;fi eflet id ftudium tanquam iter ad fapien tiam,aliquando effet inuenta.Cum uerd tôt temporibus,totingenijs inclus inquifitio-necontritis,non fit coprehenfa, adparetnui km effc ibi fapientiam.

Athanafius de humanitate uerbi: DeGr® canica fapientiajphilofophorumqjgrandilo quentia, neminem arbitrer uerba requiref^ cum in oculis fit ipfum miraculû. Tôt enim tands^) à Græcorû philofophis uoluminib-feriptis, ne paucos quidé uel ex proximis lo cis adducere potucrunt,ut fua de immortsli tare animæ dogmata, amp;nbsp;placita de uita fccun dum uirtuté inftituenda,3mplefti uellét. So lus Chrift’uilib.citra ullâmagnificentiâuet

18f nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D Ê b 0

pauper quidem, inops, peregrinus, ex oftijs oftia petenSjquotidianiconfequendi caufa uidus.Quamobrem eo orbe qui Signifer ap-pellatur, duodecim in parteis diuilb,cü in triginta dierum fpacio partem fol eius globi tranfcat duodecimam, quem inerranrem ap pellant, triginta in portiones fingulas illas duodecim parteis fecuerunt. Turn fingulis portionibus illis in fexaginta minuta diui-fis, minuta hæc fingularurfuminaliafexa= ginta modo fimili diuifere. Pofito igitur eni xujuideamus obfecro, fi hanc exaâifsimam temporis diuifionem autores hi fibi ualeant conferuare. Namfimulatq; nata efteditaq; inlucéproles, mas an fœmeHafit oblletrix illamexplorat:tum uagitum expedat infan tis,nimirum indicium uicæ: quot hoc tempore uis fexageßma præterijffe minuta ? Di-citobftetrix deinde Chaldæo partum quie-ditus eft.-quot minutifsima mométa uis, in-tereadumobftetrix loquitur, prætercurrif-le?præfertim fi fortefortuna fuerit non in côclaui Chaldæus ille prüfens,fed in ædium atcio aut ueftibulo, tempus horamq;repo-nens. Et cum qui definiturus eft diligenter tempus ac horam,exploratoria nimirum ho rarum percipere,fiue diurna fint,fiue nodtur na,oporteat.quot minutorum hocquoque tempore, quætb,peruolat prçteritq; examé? Compertam enim earn effe fiellam, qua tem 3 pushoraq^fitexploranda, nonfolumquan-tainpartufitduodecima,fedetiamquam in duodecimæ portione partis,in quotoq; mi-nuto eorum inquam,in quæ diuidi diximus portionéaut ut exadlifsimè cóperiatur,qua-to in fexagefimo eorum quæ fi bi diuifa funt fingula fexagefima illa prima,neceffe ert.At-quehanc tarnen adeötenuem fubtilemque temporis inuentionem,quanquam attinge-renequeunt, fingulis in ilellis errantibus fa 4 ciendam eflenecelfaribdicunt, ut qualéad-bærences coelo ftellæ ipfæ difpofitionem ha bercnqqualisqiipfarum effet inter fefe figu-ra,cuminlucem cderctur fœtus, cópertum fit tandem,,.ac cxploratura.Quæ cum ita fint, fi fieri non poteft ut tempus illud exaftifsi-mè quifquam attingat,uariationeq-, temporis fit, ut tota uia penitus aberretur, deriden di profedtó non mediocriter effeuidentur, tam i{ qui ftudio huius indulferüt artis qua r in ratione return non effe cóftat,quam ij qui hiantes ab illorû ore pendent intenti:perin-de quafi omnia illi fcire pofsinr, quæ ipfis funt euentura.

Ambrofius fermone uigefimofecundo, in pfalmo centefimo decimooüauo:Poftremó circa eleméta mundi,phalerata magis quam uera fapientia;u: eft philofophiaomnis,quç aliéna quærit,cum fua nefciattfcrutaturcœ-ii plag3S,mundi fpacia rimatur, quæ fibi pro e

TRINA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iis

deffenon poffunt ; Derim ignorât,quem fo-lumdeberet inquirere.Idco uerus fapiens di cit : Si quis uidetur fapiens effe inter uos in hoc feculo, ftultus fiat ut fit fapiens. Sapien« tiaenim huius mudi,ftulticia eft apudDeu. Elaborâdum eft igitur, ut in hoc feculo ftul ti fimus, nihil nobis cum philofophia, ne fi-dem noftram per elementa mundihuius tra ducat à uero, ne quis affertioncm noftram per philofophiam deprædetur. Sic enim A-rianos inperfidia ruifie cognouimus, dum Chrifti gencratiónem putant ufu huius f«-culi colligendam.Reliquerunt Apoftolum, fequuntur Ariftotelem. Reliquerunt fapien tiam quæ apud Deum eft,relcgerunt difpu-tationis tendiculas, amp;aucupiauerborum fa cundum dialefticæ difciplinâ: cum damet ApoftoIus,Ne quis uos deprædetur perphi-lofophiam, amp;nbsp;inanem feduftionem. Et libro quarto in Hexameron, capite quarto; Nonnulli riatiuitatum tentauerunt expri-mere qualitates,qualis futurus fit unufquil-que quinatus fit:cum hoc nonfolùm ua-num, fed etiam inutile fit quærentibus, im-pofsibile pollicentibus. Etaliquantopóft; Confideremus quód planetasilla fignaap-pellant, quorum motibus formari alferunt uitæ noftræ necefsitates. fiue igitur, ut nomen fonat, femper uagantur .• fiue,ut ipfi di-o cunt, quód concito motu feratur, amp;nbsp;deciel millies in die,aut fi hoc incredibile uidetur, multiplicem fpeciem innumerafuiconuer-fione commutent, fide caret quód tam uago fui errore, amp;nbsp;tam celeri motu, fixam nobis atque immobilem uiuendi fubftantiam, fot temque décernant. Item:Iraque uos quid ualidiores eftis,cum uideritis Machemati-cos,dicitc: Tclam araneæ texunt, quæ ncc ufum aliquem poteft habere, ncc uincula, fi tu non quafi culex aut mufea lapfu tuæ in-firmiratis i neutras, fed quafi palier aut colu-bacaffcs inualidospræpctis uolatns eeleria tatedifibluas. Etenim quisprudentum cré dat, quód fignorum motus, qui ad diem fæ-pe mutâtur,amp; multiplicitcr in ferecurrunt, infignia déférant poteftatum? De eadent re differit Epiphanius lib. primo, tomo primo, hærefi decimafexta: Flæc nonamc di-dafunt, ut utilitatem doftrinæ eorum qui inconftantem amp;infanam aftronomiæ ftoli-ditatem mundo inucxerunt,confirmem.Di ftum eft enim à ueritate, quód hæc inconftans eft amp;nbsp;erronea. Dida item funt à nobis multa in alijs locis, ad fubuertendos cos qui gencratiónem amp;nbsp;fatum effe putant. Sic amp;nbsp;Hieronym’ initio capitis decimi Hieremiæ fcribit;A‘ fignis cœli nolite metuere,amp;c.Pró prie aduerluseos loquitur, qui uenerantuÉ cœleftia: amp;nbsp;quæ in figna funt pofita anno-rum, temporu, menfium, amp;nbsp;dierum, ab hii

fiphontem, aduerfus Pelagianos: Pulcbrc quidam noftrorumait, Phiïofophi patriar-chæ hæreticorum, Ecclefiæ puritatemper-uôrfamaculaueredoftrina.

Prudentius côtra Symmachû lib. fecudo: QU' fato putat eße locum,feut omnipotentem Eße Deum,nuÜi uetitumfutaUbui aßris, Nfc pTitfcripto aliquo peUit pu nota mdtheßs: Spirat enim maiora animtu,^ altim eßert Sidmbici,tranßtq^ uiut o’ nubiU futi. Et momenta prcmitpedibui,quxcunq; putantur

INCLINATIO DOCTRI-me^compk^eM ptculiiTesamp;‘incommodas opif mones,^ipulasOquot;crroTes dodorum.

DB D B o.

PEriculofe de Deo Laftantius libró pri-10 mode falfa religione,capite feptimo lo quitur;Quia,inquit,fierinonpotcft,quinid quod fit,aliquando eiTe coepent : cöfequens eft,ucquoniam nihil ante ilium fuit,ipican te omnia,ex feipfo fit procrcatus,ideoqj ab Apolline Mire fuir, id eft,ex fe ortusra Sibylla ttvrtyiivit, id eft ex fe genit*.’ amp;nbsp;«^‘^’quot;'^‘’^»‘nge iiitus,ScA:7r,;»Ttfr,id eft no fadus nominatur. 0^1 od Seneca, uiracutus, inexhortationib. iudit;Deus,inquit,ipfefefecit. No fine pe- ju riculo Ladantiusamp; alijaliquot,hacphrafi ufi funt, Defi fefe ipfum ex fe ipfo produxif-fe amp;nbsp;gencrafle, ut libro feptimo confequens eft; ut quando nihil ante ilium fuit,ipfe ante omnia ex feipfo fitprocreatus. Et M. Vido rinus libro primo aduerfus Arianos:Pater deus aftione à fe fua amp;nbsp;fefe qui générât, amp;c.

DB CHRISTO.

Contra illud, Filiu Dei ab æterno à patra genitû, Laftantius lib.4,,cap.6.Deus machi-natorcôfticutor4gt;rerum,antequâprædarû hoc opus mundiadoriretur,fandfi Scincor-ruptibiléamp; incôpræhéfibilé fpiritugenuic, quem filiu nuncuparunt, Ecquamuis alios poftea innumerabiles per ipfum creauiflec, quos angelos dicimus, hunc tarnen foln pri mogenitü diuini nominis appellationedi-gnatus eft. Et libro eodé,capèdecimoquar-to;Deus,cum uideret malicia,amp; Falforü deo^ rum cultus per orbé terras inuaiuifTe, ut iam nomen eiüs ex hominu memoria fuilTet pene fublatumj ( fiquidé ludæi quoq;,quibus folis arcanum Deicreditû crat,reliüo Deo, ad colenda figmcnta,irretiti dçmonum Frau dibus, aberraflenmcc increpiti per prophe-tas,reuerti ad Deu uellent) filium fuü,principe angclorü.legauit ad hornines, ut cos co uerteret ab impies amp;nbsp;uaniscultibus,adco-gnofcendum amp;colédumuerumDeu. Item uteorummentesa Hulcitia ad fapientiarn, lt;o

ab iniquitate ad iufticUe opefa traducerec. Hae funt uiæ Dei, in quibus ambulate cuin præcepit:hæcpra:cepta,quæferuandaman' damt.Ille uerö exhibait Deo fidem. docuis enim,quód unus Deus Ct,eumqi folum w li oportere.nec unqua fe Deü effe dixit:quii non fetuaffet fidem, fi mi flus ut Deos tolls' ree, Sc unumalTereret, indnccretaliu præte'^ unum.Hoc erat non de uno Deo facere prr conium,neccius qui miferat, fedfuumpro' prium negocium gerere,acfeabeoqiiemih Ïuftraturus uenerat feparare.Propterea qugt;* tam fidelis extitit, quia fibi nihil proflu* alTumpfit, ut mandata mittentis impleret» amp;nbsp;facerdotis perpetui dignitatem, amp;nbsp;régi» fummi honorem, Sc iudicis poteftatem, Dei nomen accepit. Hæc certèita aLaftan' tio dicuntur, ut à terra hærefi nó uideantut abefle. Etlibro eodé, cap.7,8, amp;nbsp;decinio' tcrtio,Cngulari opinione dixit,Chriftii nan’ cfle partis prolationc. Sic enim cap. oftauo inquit;Meritó fermo et uerbum Dei dicitufi quiprocedenté de orefuouocalem fpirit«» quem nó in utero, fed mentecóceperat, in' excogitabili quadâ maieftatis fuç uirtutca^ effigiemj quæ proprio fenfuacfapientiaui' geaE,eompræhendit. Etcap.ij, Faftuseft Dei filius per rpiritum,amp;c. Etlibro code, cap. uigefimo ait;Chriftum in Galilcaptof« aum,noluilTcfe Iudçisoftendere,neeosatl in mortem Chrifti protulifle. Item in eode, capite decimoquintOjOpinioeft, quód Chfi ftum affirmât in adolefcentiæ principio à Io anneeffebaptizatum. Etlibro feptimojW' pire uigefimotertiojdicitChrilhim ante dis iudieü uenturum è ccelo,etcum Antiebrifto confliäurum: qua opinione duos aduentu* Chrifti nimiiipropinquos uideturadferere«

Hilarius hbrodccimo deTrinitate, ne* ræinfirmæ potuifTe cadere:adcó utamp;fin« dolore paffum eu eireaireucret,totiui4jP^^’' fionis amp;nbsp;fidci myftcriü in cœna pafchali fuifi feconfummatu. Idem fentitlibro deSyno* dis,pagina 304,, Et in Matthacuro,canone 31,affirmât filiu Dei fecundü diuinam natur» non effe palTumjUcc maftn fuifTe; exquoeó prolabitur,ucdicat Chriftum mortemtimn iflc propter apoftolos Sc difcipulos fuoi, ni fe Deum abnegarent, qué csfum 8c cofpad amp;nbsp;crucifixum contemplaturicflenti

Athanafius in Euangelio de pafsioneS^ cruce Domini,fentit,Dominu,cü diaboluni ( quia iam Chriftum Déum cögnouerat)fu' gam adornantem cónfpiceretjmetucnteni ne fuga claberetur,uoces humanas emififc et uoces imbecillitacis fimulafle, dicentem,

HelijHdijUma zabachanijSce.

Epiphanius in Ancorató:Qui predixit,amp; propter hoc ipfum uenit, quomodo poftea prccatur,ut tranfeat poculum,ne bibat? Sed prouocat per hune modum aduerfarifi, quo illo Opinante timere Saluatoré mortem, inducat iph mortem adfalutem morientibus per difpenfationem. Et libro tertio, tomo primo,eft amp;nbsp;de filio Dei inufitata phrafis, quia film dieit ex fe ipfo,ipfum effe habere.

DK SPIRITV SANCtO.

Inlonga difputatione per aliquot capita libtiquartijLadantius nunquam meminit Ipiritus fanfti, Et Hieronymus deerrori-busOrigenis, ad Pammachium amp;nbsp;Oceania inquit: Laftancius in libris fuis, amp;nbsp;maxime inepiftolis adDemetrianum, fpiritus fandi negat fubftanxia,et errore ludaico dicit eum uelad pattern referri,uel ad filium.amp;fanóli-ficationem utriufq; perfonæ fub eius nomine demoaftrari. Vnde amp;nbsp;Raudenfis ait, eum negare fubftantiam fpiritus fandi. Vidori-nus libroprimo aduerfus Arium: Non fallen tur,fi quis fubintellexcrit fanftum Ipiritum matrem effe lefu. Quod Vidorini didum, etfi aliqua ratione excufari poiTet, tarnen eft alijs dodoribus inufitatum.

DE ANGELI S.

, Laftantius lib. 2 de origine erroris, capîte decimoquintOjdeangelis abfurdè loquitur: Prouidens Deus ne fraudibus fuis diabolus 30 nel corrumperet uel difpergeret homines, mifit angelos ad tutela cultumq; gencris hu mani.Quibus præcepit ante omnia,ne terrç cotagione maculati,fubftantiç cœleftis amit terent dignitatem : fcilicet id eos facere pro -liibuic,quod feiebateflefaôiuros.nt ueniam fperare nô posent.Itaqj illos cum hominib. cômorantesjdominatorillc terræ faUacifsi* mus, côfuetudineipfa paulatim ad uitia pel lexitjct mulierû côgrefsib.inqui nauit.Tum in cœlum ob peccata quib. fe immerferât nô receptijceciderfitin terra:fieeos diabolus ex angelis Dei,fuos fecit fateUites ac miniftros.

Achanafins contra Arianos in concilio Ni cænoaffirmat, omnibus angelis fpiritfi fan-dumadeffe:amp;in fpiritus fandi abfentia cos fandos noneire,fedadminiftros peccati.

Ephremin libro de fpirituali ludamine, angelos ctarchangelos cü gaudio oratio nib. piorüoccurrereaffirmaf.illisq-,incfFabilé læ yo titiaeffe, fandoru orationes purifsimas Deo alfcrre. Quomodo amp;nbsp;Hilarius aitin caput decimûodauû Matthæi: Saluatorû per Chri ftum orationé angeli quotidic Deo offerut.

Eft etia opinio fingularis,quod Dionyfius de hierarchijs amp;nbsp;ordinib.angeloru multa nu gatur in libro de coelefti hicrarehia ; Omnes, inquit, cceleftes effentias Theologia noua uocauit.Has diuinus nofter fanftus pfedor, in ttesfegregatternas difpofnioes,Prima eft

fandifsimi,chérubin, Séraphin. Secûdaeft expoteftatibus,dominationib. amp;nbsp;uirttitib. cóplet3.Tertiaangeloru,archangclorum,amp; principatuu. In eadc,de fingulis illis, nugad extra fcripturæreuelationé coaccruat multas.Item de uirtutibus,de archangeiis,84c. Quamuis amp;nbsp;AthanafiuSjfine dubio abOrigé ne fedudus, infermonedec6muni eflentid patris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritus fandi,de ordinib.an-gelicis quçdâ quafi ex profelTo retulir. Quid ipfi,inquit,ordines amp;nbsp;milites denominätüf, reftatutordiné diftinguamus,inordinê do centifi, permittentiü,puniétium,eorüq; qui animab-gratificantur, amp;nbsp;qui apud homines permanent.Et quernadmodii difcrimé ordi-nis in fupemis poteftatib. cognouimus, ita quoqj ftationis amp;nbsp;feientis diieriinitia funt, Throni fcilicet, Chérubin amp;nbsp;Séraphin, qui cotinuó amp;fineullo mediatoreaut interprété à Deo códifcunt,urpote ceteris fublimio-res,amp; Deo propinquiores:amp; ab ijs erudiuri-tur inferiores ordines,atq; ita deinceps cæta ri jpfiio gradii.poftrcmiaûtomniû funtan-geli,qüi ßchonunu ptedagogi funt céfendi*

DB ANGELIS MALIS.

Ladantius lib.a, cap. 1$, affirmât, Deum ab initio diabolo terræ potcflaté dedific. Item: Qyi funt ab angelis concupifcentia mulierû lapfis j»creati,neq;angeli neq; homines fue runt.'l ed media quanda natura gereutes, no funt ad inferos recepti,{icutin coelum pared tes eorû. Ita duo genera dæmonû fada funt: unumcœlefte,alterum terreUum. Et lib. 7,cap.x4,de captiuitate diaboli per mille an-nos, quibus corporale cum fandis regnum Chriftus habituruselbSub id tépus,inquit, ctiam princeps dæmonum, qui eft machina toromnium malorum, uincietur cathenis, amp;nbsp;erit in euftodia mille annis ceejeftis impe-rij,quo iufticia in orbe rcgnabic,ne quid ma lumaduerfuspopulum Deimoliatur. Item libro fecundo,capite decimofcxto,Deo partem mundi orientalem attribuit, propter fo lem in ca parte oricntem:diabolo ueró occi-dentalem,quia in eafol occidat.

Opinio fingularis eft,qubd Athanafius dö falutari aduentn Chrifti ait: Diabolus nort contra deiratem Chrifti, cuiusignorationc tenebatur,bellum fufeepit ; nunquam enim tantæ audaciæ fuiflet. ideoq; ab illo didurn eft. Si tu es filius Dei. fed aduerfum homine hoftiliatentauit, quéantca deceperat: coq; decepto,in omnes homines maliciam fuard propagauit*

DB HOMINE.

Ladantius libro fecundo, capite decimo* tertio,incommodé air,Deum ex rebus diuéi fis amp;nbsp;repugnantibus hominem fecilfe, Sfi has inter fefe pugnare in homine præce-n 4 pilTa*

CENT. UIL pifte,ut fi anima fuperauerit,qua ex Deo 0-ritur,fit immortalis,amp;in perpetua luce uer-fetur.fi autem corpus animam uicerit,ditio-niq; fubiecerit, fit in tenebris ipfa fempiter-his,Si in morte.

DE LIBERO ARBITRIO.

Patres omnes fere huius atatis, de libero arbitrio eófufè loquuntur,fic ut alias homi-ni integrum etiam poft lapfum relinquant, alias adimant, cotra manifefta fcriptura fan fta teftimonia.

Affirmât Si Ladantius libro feptimo, ca-

Athanafius contra Gentes, liberum arbi-trium itaadferit: Animacondita eft libera, poteftq; bona, ut eligere, ita amp;nbsp;aucrfari. A-gnofcens arbitrij fui libertatem, confpicie fc pofte in utramque partem membris corpo -ris uti, fiuc ad ca quæ funt, fiue ad ea qua honfunt.

Bafilius contra Eunomium libro tertio: Creatura ita comparata eft,ut uirtutis amp;nbsp;di-uinçdiledionis præmium fandificationem habeat: quoniam natura utitur libéra, ut ad utrumlibet pofsit inclinarfad eledioné fcili cetbóni amp;nbsp;peioris.

Nazianzenus oratione diftain praefentia frarris Gregorij ; Nos quoq; corona fiamus participes, amp;eiufdem gloria haredes, cum hac in noftra fit poteftate,amp;c.

Epiphani’ libro primo,tomo primo:Ma-nifeftum eft,clarumq-„ac minime ambiguü, quod liberum arbitriü exhibuit nobisDeus, per feipfum locuruSjfi uolueritis amp;nbsp;nolueri-tis. Quare circa hominem eft, bona operari, aut malas res appetere.

Hieronymus in epiftolaad Demetriadé:

in Efaiarn : Hac uniuerfadicuntur, ut liberum arbitrium monftraretur. Deienim uo-careeft, amp;noftrücrederc. Necftatim finos non credimus,impofsibilis Deus eft:fedpo-tentiam fuam noftroarbitrio derelinquit,ut iuftè uoluntas pramium confequatur.

Gregorius Nyflenus de libero arbitrio ca. 5-0

* à.Summatim omnia qua per nosuolunta-riè geruntur,in nobis effeaftcrimus.Nequa-quam enim uoluntariè geri dicerétur, adio-ne in nobis non exiftente. amp;nbsp;fimpliciter, ca qua uituperatio ucl laus fequitur,amp; in qui-buseftadmonitio atqjlex.Principaliterau-tem in nobis funt omnes anima adioncs,et ca de quibus confultamus . Atq; hac in nobis funt,qua fimilirer contingunt: puta mo ueri et non moueri impetupte amp;: non ixc,hó ^o

CAP. Iin. _ , 2?* cócupifcere neceftaria amp;nbsp;coricupifcefe, meri tiri amp;nbsp;non mentiri, dare amp;nbsp;non dare, lætari in quibus oportet Si non latari ; amp;nbsp;quæcun que talia, in quibus confiftunt uirtutis Si ui tij opera. Hac enim funt in noftro libero ar-bitrio.Pratcreade numero eorum quafimi liter contingunt:funt autem artes, amp;c.

DE PECCAT 0.

Ladantius libro fexto, capitedecimoter-tio : Si aliquis purificatus fucritab omni labe peccati, temperandum fibiab opcrclaf' gitionis ne exiftimet, quia non habcat pec* cata qua deleat. Et in codem incommodé dicit,capitcuigefimoquinto : Vt fitDeoca-rus,omniq; macula careat,mifericordiaDe] femper imploret,nihilq; aliud precetur, mû peccatis fuis,Vtinam licet nulla fint. Et in

lum habere negat,qui feiens peccat.

DB IVSTIFICATIONB.

Laââtius libro feptimo,capite uigefimo' feptimoj afferitDeum dare nobis æternani falutem propter uirtutes noftras,labores,f rumnas,tormenta,5lt;c. Er in Epitomedi-uinarum inftiturionum;Si,ut debet, ftatiim fuum,quem red urn rede forti tus eft, prompte conftanterqjdefenderit: fi terra, quam calcarc ac nincere debet,non feruierit,uitam

Incommode dixit Nilus in Gnomis: Si p” tus aquæ frigidæ iuftificat mifcricordeni) quam retributionem pauperibusdenegan' tem manere exiftimas? Vcrùm iuftificat* bic no fignificat forteremifsionépeccatorii' Chromatius in cócionc de beatudinibus. uoluntariæ paupertati tantum tribuit, ut dl uitias cœleftis regni meritó adfequatur.

Ephrem libro de uera pœnitentia, capiW primo:Quid prodeft fi habeamus omnia/o'

Hieronymus intertiu caputad GalaMS, fentit, Cornelium fpiritum fandûaecepiff* per opera legis naturalis:amp; per earn quoqu* Abraham, Mofen amp;nbsp;cateros fandos iuftifi' catos efte. Etlibro odauo commentario-rum in Efaiarn : Non fufficitmurumhaberc fidei, nifi ipfa fides bonis operibus confirm* tur. Etlibrocommentariorumin Dank' lemrCum Daniël prafcius futuroru,defen-tentia Dei dubitat, ( Danielis 4.) dicens,Fot fitanignofcetDeus delidis tuis : rem terne' rariam facifit, quiaudaderpeccatoribusin-dulgentiam pollicentur. Et tarnen feiern dum, quod fi Nabuchodonofor bona opem facientiuenia repromittitur: multomagU alijs promittitur,, quileuiora peccatacoin-miferunt.

DB BONIS oPB RrBVS.

Ladanti* libro tertio,capite nono,ait hominem tuen ae conferuare iuftinam boni* opeft-

g bonis operibus tueri amp;nbsp;coferuare iuRiciâ. Gregorius Nyffenus orarione fecunda de amandis pauperibus,bona opéra,timorem, celebrarionem,laudéDci,beneficentiâ,miCe ricordiam erga pauperes ,amp;c. uocat partes iudiciæ.

Hilariusin Mattliæum, capite feptimo: Denoftro eft beata ilia æternitas promeren-da,prçftandumlt;^j ert aliquid ex proprio ,amp;c. Et in prolegomeno explanationis in Piàl-mos;Priusin bonis operibus uiuendum eft, utperfeûa pofsitea quædeinceps fuccedit diuini facramenti efle cognitio: fecundûid quod diftû eft,Defiderafti lapientiâ, ferua mandata: Dominu s præftabit tibi eâ.Prçftat ergo Dominus fapientia hi s, qui per meritû operum,gratia intelligentiçconfequunrur.

Nazianzenus orarionede pauperumeu-

materia deformatam:fed illam intelligo ima gmeni Dei,quæ per bona opera, uidelicet ie junia,continentiam,reaè fada,uigilias, ora tionesq; purèaciugiterpingitur. Porro colores imaginis coeleftis Domini, uirtutes funt,amp;cogitationes mundæ,nuditas q;tcr-renarum omnium reru. lamcogitetpius leftor,quam procul hæc ætas, in hoc arcicu-lo, de Apoftolorum doârina defeiuerit.

DE POBNITENTrA.

Poenitentiam hæcæta9,utferè amp;rùperio res,ncq; reftè definier, neqjpartes eins fatia explicauit.Imo ncc de fide, necelTaria pceni-tétiæ parte, propemodû aliquid habet:que-madmodû ex teftimonijs fequétib.eóftabit.

Contritionem mereri remifsionem pecca torum,Ephrcm libro fecundo de côpunâio ne cordis,cap.tertio docct. Quis nô admire-tur,inquit, quia perlachrymas huius brenif fimi temporispeccatadimittit, amp;ipl3 unde cimahora miliûnos uulnerûlabelauciatos perlachrymas fanac? Et rurfum: Cû fanauo* rir,mcrGedem conferet lachrymarum?

DE SATISFACTION E.

Hilariusin Pfalmo centefimo decimoo-dauo;Exitüs aquaru tranfierunt oculi meigt; amp;c.Hæcpœnitentiæ uox cft,lachrymis ora rejachrymis ingemifcere,amp;perhanc confi-dentiam dicere, Lauabo per lingulas noéles ledum meum,amp;lachrymis meis ftratumcu rigabo.Hæc uenia peccati cft,fontem fletus fiere,amp; largo lachrymarü imbremadeficri. de COENA DOMINI.

Incommode didum eft, quod citaturex Athanafij libello de Chrifti imagine, oblato patribus congregatis apud Cæfaream Cap-padociæ : in quo exprefte negar,ex carne ô£ fanguine Chrifti aliquid in mundo inueni-ri, nifi illud quodin araalraris per manus fa cerdotum quotidiefpiritaliterefficitur.

Eft amp;phrafis noua apud Nazianzenu, in inuediua pi^mainIulianum:Moxincruen-ti facrificij oblatione manus commaculat. Quemadmodum amp;nbsp;illa,in oratione fuper fu here fororis fuœ,ubi cotnam Domini, corpo ris amp;fanguinis Chrifti uocat fubcxemplar.

Autor precationis primas, præparantis lVliiram,apudAmbrofium (nam Erafmus no efle Ambrofij eeilfuit) Propter magnamcle menriatuamcScedemihihodic, amp;nbsp;mifiaru folenniafemperpuro amp;mundocorde ualca tibi offerte, amp;c.Item:Ego enimDomine me mor uenerandæ pafsionis tuæ,3ccedo ad ak tarétuum,licecpcccator,ut offeratibi facri-ficiri,quod tu inftituifti,amp; offerri præcepifti in comemoratione tui pro falute noftra.Su-fcipc ergo illud qu^fo fummeDeus,dulcifsï me lefii Chrifte, pro Ecclefiatua fanda, 82 pro cundo populo tuo, quem acquififti fan guinetuo preciofo. Etquoniam me pecca-torem inter te et eundem populu media effa uoluifti, licet in me boni operis teftimonin nonagnolcas, officium difpenfationis credi tæ non recufes : nee per me indigna famulû tinqeorûfalutis pereat precium, pro quibus uidimafadus falutaris dignat’ es efferedem ptió.proferoego Domine tribuiationes plö

biû,periculapopulorum,captiuorû gemitû, to miferiam orphanorû, Sic. hem: Rogamus

29$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. HÎI.

etiam te famfte pater pro Ipiritibus fidelium defunôorum,ut fit illis falus æterna,amp;c. Et de tranflubftantiatione amp;applicationepró uiuis amp;nbsp;mortuis:Peto Domine clenientiam tuam,ut defcendat fuper hune partem amp;nbsp;ca-licem iftum pleriitudo diuinitatis tuæ. Defcendat etiam Domineillafanftifpiritus tui inuifibilis forma, amp;nbsp;incomprehcnfibilis ma ieftàSj ficut quondam in patrum hoftias de-fcehdebat,qui Scoblationes noftras corpus amp;nbsp;fanguinem tuumefficiat,amp;meindignü facerdotem tuumdoceattantu traâaremy-lleriumjta ut placidé ac benigne làcrificium fufeipiasde manibus meis, adfalutéomniü tam uiuorum quàm defunâorum,amp;C.amp;;Pa nis dülcifsime,lana palatum cordis mei,amp;c. Panis candidifsimc, habens in teomnedele flamétum, amp;c.comedat te cor meß, amp;c.Pa-nis fartSe, panis uiue, panis pulcher, panis munde,qui defeendifti de cœlo, amp;c.ueni in cormeum, amp;: munda me abomni inquina-mento carnis amp;nbsp;fpiritus,amp;c. Attamen lib.y. Epiftolarum, epiftola trigefimatertia, Ambrofius locutionibus dccœna utitur, qui-bus ante eum ex patribus nemo ell ufus : ut Milfam facerejofferre,ofFerre facrificiu amp;c.

Gregorius Nyflenusin orationeCatechi llica;Rcde nunc etiam Dei uerbo fandifiquot; catum pancm,in Dei uerbi corpus credimus immutari. Etenim corpus illud paniserac potcntia:fanâificatum eftautem habitatio-ne uerbi,quod in came habitauit. Itaqj qua ex caufa panis in eo corpore mutatus in diui nam uirtutem tranfijt,eadcm de caufa nunc etiam fit. Vtenimillic uerbi Dei gratia fan-^lum efficit illud corpus, cuius firmamentn ex paneconftabat,amp; ipfum etiam quodam-modo paniserat:fic etiam hiepanis,utait Apollolus, pcruerbum Dei amp;nbsp;orationé fan-ficacur,non quia comcditur,eó progrediens ut uerbi corpus euadat:led ftatim per uerbu in corpus mutatur,utdiaum eft à Verbo,

de ORATION B»

Ambrofius petenda effe corporalia beneficia ex profeffo negat. fic enim ait in enar ratione pfalmi cenreiimi decimioflaui : Cu oras,magna ora:id eft,ea quç çterna fiint5nó nia, quiaærugoeft: noli pro auro,quia mc-tallummoli pro polfefsione, quia terra eft. Ifta oratio ad Deum non peruenit. Non au-, dir Deus, nifiquod dignum fuis ducitelTe benefieijs.

os lUVOCATIONB SAM-iiorum.

Arhanafius de incarnatione uerbi.Si adoras hominem Chriftum,eo quódibiinhabi-tet Dei uerbum: una opera adora quoqj fan-

CAP. IITL dos, ob Dcû, qui in illis domicîliû habet.Mi rumautemeft,tantumDoftoré ficfcriplih i fc, cum fit diuerfa ratio. Nam de Chrifto madatum Deiextat, defandis uero non. Etirt Euangelio de fandifsima Deipara,inuoca-tionis Mariae exemplum récitât: Audi filh Dauidis amp;nbsp;Abrahæ,amp;inclina aurem tuam inpreces noftras, amp;ne obliuifcaris popuh tui. Ad te clamamus,recordare noftri fandü fima uirgo, quç etiam à partu uirgo perman fifti, amp;nbsp;rétribué nobis pro exiguis illis elo-qui/s magna dona,exdiuitijs tuarum gratu rü,tu quae gratia plena es. Et, Aue granola, Dominus tccum;intercedc hera, amp;nbsp;dominé amp;nbsp;regina,amp; mater Dei, pro nobis. Ifta pror fus idololatriam fpirant.

Bafilius in oratione in quadraginta Maf* tyres: Paratum efthic ChriftianumauxiliU) Ecclefia uidelicet martyrum, exercitus tri-umphantium,chorus laudantium Deuio. Sæpe operam dediftis,fæpe laboraftis, utu-num pro uobis orantem inueniretis. quadra ginta funt hi,unam orationis emittentesuo cem. qui aliqua premitur anguftia, ad hos confugiat. Et Gregorius Nazianzenus in fine orationis in laudemBafilij :Tufacruni ac diuinu caput,ex alto nos rcfpice:amp; carnia ftimulum.inftrudionem noftram à Deono

bidi^us agno^o crfcio, QKon Chrißus ipfi exaudiat:

^(i per patronos lAartyres

PoteH medelam confequi.

Idem in hymno de ododecim martyrib. Cæ farauguftanis:

Üteeßb altarißta fempiterno

1^pßbus noßris uentain precatur Turba,eye. —- 10 Inuocatamp; Vincenti um, in hymno deeo-dern,prolixe. Idem in hymno de Cafsiano martyre:

lt;^'s,capice dccimotertio : Grcx tuus eleftus, ^onachorum quoq;c5uencus, amp;nbsp;omnium lanüorum qui placucrunt ante te,qui nunc •n paradifo exultât, iâ deprecâtur pro me, ßc cbfecraiit te folum amatoré hominû. Exau-lt;^i«quoq;eos, amp;nbsp;faluabis meobfecrationi-bus eorum.Ego ueró per eos tibi gloriam amp;nbsp;laudéolFeram,qui exaudilli orationeseorü, quæ pro falute animae meæ profulæ funt.

Aliaquadam opinione Äthanafius dixit in libro de interpretatione Plalmoru : Non luntPfalmoruuerbaimmutanda.fedutfcri pufunt,recitanda; ut fanfti,qui iftauerba luppedicarnntjfuaefleagnofcentcs,compte centurnobifeum. Sicuc autem fupra mo-nuimus,apparet multa efle deprauata amp;nbsp;fup poficain iftorum doâorû fcriptis.Neq; uerb paruu eft peccatUj inuocationis honoré, foli Deodebitum,mortuiscreaturis tribucre*

Libet autem hucadferibere quædam Epi phanij teftimonia, contra inuocationé crea-turarum niortuarum.nam contra Antidieo-marianitasamp;cultores uirginis Mariaelibro tertio itafcribit : Impofsibile eftjinquir, ali-quem in terra generari praeter hominum na

ligit ) decuit, foli ipfi natura cefsit:hic uelu-ti plaftes, amp;nbsp;rei poteftatem habens, feipfum de uirgine,ueluti de terra eftorniauit:qui de ccelis defeendit, amp;nbsp;carncm induit Deus tier-bum ex fan da uirgine:non ram cn ut adore-turuirgo, neq; urDeum hancefficeretjion ut in nomen ipGus offeramus.Non permific ipfi dare baptifma, non benedicere difeipu-los, non imperarcillam in terra iufsitded fo lum ipfum lanâificationem efle, amp;nbsp;dignam faftam efleregno ipCus. unde igiturrurfus nobis rotundus, amp;inorbemfegyrans draco? Vnderenouantur obliqua ilia cófilia?Sic in honoreMaria;pater amp;nbsp;filius amp;nbsp;fpiritus fan ftus adorctur;Mariam nemo adoret. Non di co mulicré, imo neuirum. Deo debeturhoc myfterium.Neq;angeli capiunt talcm giori ficanonem.Deleantur quæ male fcripta func in corde deceptorum. Tollatur ex oculis cu pidirasligni. Conuertatur rurius figmentn ad Dominum. Reuereatur Euacum Adam Deum,ut folum colat: ne ducatur ferpen-tis uoce , fed permaneat in Dei prxeepto. Ne comedas de ligno . Nc quis comedac deerrorc, qui eft propter fanftam Mariam. Tametfi enim pukhrum {itlignum,non tarnen eft ad cibum. Etfi pukherrima eft Maria, amp;nbsp;fanda, amp;nbsp;honorata: at non ad ado-rationem. Hæuerô (Arabicæ mulicres Maxturam, amp;præparant diabolo, Sinon Deo, mcnfanl. ueluti fcriptum eft ; Etpafeuntur cibo impiecatis. Etrurfus: Et fœminæ te-runt pollinem, amp;nbsp;fiÜi eolliguntligna, ut fa-ciant placentas oleo fubadas reginæ cœli. Compefcantur à Hieremia tales mulicres, amp;ne turbent orbem terrarum. Ne dicant, Honoramus reginâ cœli.Nouit enim Tapir-nas has punire. Noueruntlvci horuni ædi« ficiorum, corpora lufciperc ad putrefaftio-nem. Necredas Ifrael mulieri: rein!ca à raa-Jæmulicris confilio,amp;c. Et rutfuS: Sius mortua eft fanda uirgo, amp;nbsp;fepulta, in honore ipfius dormitio,amp; in caftitate mors, amp;nbsp;in uirginitate corona. Cue fubiata eft, uc-luti fcriptum eft, Animant ipfius pertranfi-

dibus fanâum ipfius corpus, per quam lux exorta eft mundo. fine manfit (nam non eft impofsibile Deo, omnia facere quæ uult: finis enim ipfius nemini notus eft ) non conuenit fanftos colere ultra decorum, fed Honorare ipforum Dominu. Ceflec itaqj error fedudorfi.Neq; enim Deus eft Maria, neqj de ccelo corpus habet,fed exconceptione ui ri amp;nbsp;hiulicris.'fecundti promifsionem uerb, uelut Ifaac,difpofita. Et nemo irt nomen hü ius offerat:fua enim anima perdit.neque rut fusdebacchetur,contiimeliaafficiens fan di

SJ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. II!I. poft partum,neque ante partum Saluatoris, Hæc omnia Epiphanij funt, epifcopi Con-ftantiæ Cypri,contra oftoginta hærefes.

Idem contra Hæréfes Iib.tcrtio,cótra Col-lyridianos Mariée offerentes : Vnde nam eft nmnlacrificumhocftudiü,amp;diabolicusco-nacus? Prætextu enim hominis fempcr fu-biens hominu mentem diabolus,mortalem naturaminhominum oculis deificans, fta-tuas humanas imagines præ fe ferentesper artium ueritatem exprefsit. Et mortui qui-dem Iunt,quiadorantur:iprorum ucró imagines,quf nunquam uixerunt (neque enim mortuæ ede polïunt, quæ nunqua uixeriit) adorandas introducunt, adultérante mente ab uno amp;nbsp;folo Deo : uelutcómune fcortum

Quis prophetarum præcepit hominem ado rari, nedum mulierem? Eximium equidem eft uas;fed mulier, amp;nbsp;nihil à natura immuta ta uerum amp;nbsp;intellefl:u,et fenfu in honoreho norata,uelut corpora fanlt;ftorü:amp; fi quid am pliusad glorificationem dixerim,ficutHc-Ïias ex matre uirgo, amp;nbsp;fic manens in perpe-tuum,amp; translatus,amp; mortem non confpi-catus ;ficut loannes, qui fuper pedus Domi ni recubuir,que diligebar Iefus:ficut Tech-la lanâa Et Mariaadhuc honoratiorhac eft, propter difpenlâtioncm myfterij, qua digna fada eft. Sed neque Helias adorandus eft,c-tiamfi in uiuis fit ; neq; loannes adorandus, quanquam perpreces fuas proprias dormi-tionem fuam admirandam effeccrit,imó po- 40 tius ex Deo gratia acceperit : fed neq; Tech-la, neq; quifquäfandusadoratur.Nonenim dominabitur nobis antiquus error,ut rclin-quamus uiuentem, amp;adoremus eaquæab ipfo fada funt. Coluerunt enim amp;adorarut creaturam præter creatorem,amp; ftulti fadi funt. Si enim angelos adorari nó uulr,quan-to magis earn quægenitaeft ab Anna, quæ ex loachim donata eft Annæ, quæ per pre-ces amp;omncm diligentiam fecundum pro-mi Isionem patri ac matri data eft ; no tarnen aliter genita eft præter hominum naturam, fed ficut omnes, ex femine uiri,amp; utero mu licris,amp;c.

DB TRADITrONIBVS.

Nimiû uirginitati tribuere uidetur Atha-nafiusin apologia ad ImperatoréConftan-tium: Dei filins Dominus amp;nbsp;faluator nofter IB3VS Chriftus,intercæteradonafua largi-tus eft nobis in uirginitate exemplar angeli-

CAP. 11 H. , joo cæ fanftitatis.Certè pu ell as eauirtute prædi tas,fponfas Chrifthcatholica Ecdefiaadpel lare folet. Etlibrode uirginibus, encomia prolixifsimum texituirginitatis amp;c5tinen tiæ:0 uirginitas, opulerttiaindeficiés.'ô uiC ginitas, corona immarcefsibiliS: 0 uirgini' tas,templum Dei, amp;domiciliu fpiricusftn-Ûi : 0 uirginitas, margarita fpeeiöfa jUuIg® inconfpicua, amp;nbsp;quae non nifi à panels inuS' nitur. ô continentia, arnica Dei, amp;nbsp;à fandis deprçdicata:0 cotinentia, apud multosodi® faded apud dignos fpedata: ôcontinentiâi mortem amp;nbsp;infemum profligans, amp;quæab immortalitatc pofsideturo côtinentia,gâU-dium prophetarum, amp;nbsp;apoftolorum gloria* tio:ôcontinentia,angelorum uita,amp;fando rum corona. Beatus eft qui te tenet, beatu* qui obdurat in tolerantia : quoniam pauxil' lum fatigatus,multumin tegaudebit.ßea' ths qui ieiiinauerit uniuerfum hoctempuSi quoniam fupernam Hierufalem inhabitaS) cu angelis choreas ducet,amp; cum fandispr®' phetis amp;apoftolisrequiefcet. ContrahaC fuperftitiofam opinionem uidetur Hilariu’ in Pfalmo fexagefimoquartoloqui:Cerni* mus nudis philofophos corporibus algite, jpfo etiam coniugiorum ufu magiftri abfti-nent, hærctici ficco panis cibo uiuunt.Std qui tandé ocioh huius propoliti profedus? Totum hoc inane amp;ridiculum eft,amp;cungt; ipfis Juperftitionis caufis miferabilc.Deo erquot; go uouendafunt,cotemptus corporis,cafti* tatiscuftodia, ieiunij tolerantia.Vota enim tantum Ecclefiafticæ religionisutiliàfunti quæ cum amp;nbsp;dignis Deo cantionibus,ct^P® fitæ in Ecclefia obferuâtiæ ftudio probâtur-

De Monachatu Bafili’,in fermoneexhot tatorio de renûciatione feculi huiuSjinqnin Tu cœleftis couerfationis amator, qui ad ui* tam angelicam côtendisjfandorumq; Chtilt; fti difcipulorum commilito fieri defideras» obfirmateipfum ad tolerantiam afflidionO) animoq; uirili ad cœtum monachorum acte de, amp;iH principio quidem renunciationU tuæ uiriliterage, amp;c.

Vnius tarnen perfonæ uitam folitariant damnat idem,in Afccticis,cap. odauo. Etin fcquentibus multa habet defraternitatib.^ ftaturis fratrü,utcapite decimoquarto:Cen fendus eft,quifquis eorum qui ad fraicrnna temfufceptifunt,fi profefsionem pofteair* ritam reddat,in Deü peccare.Et qui feipfo« Deo obtulit,fi poftea ad aliud uitç genusre-filiat,faerilegusredditur,dum feipfumfura* tur,amp;oblationem Deo fadam infert. QS’J quidem omnia amp;nbsp;prêter amp;nbsp;contra Scriptum dicuntur.

de uirginitate.Tradit, qiiç feruada ipfis ent: acdamnat eas uirgincs^quspofteaquauif-

CENT. lin.

cciam marin, duæ qüoq; uxores. Si auté u-nus eft Chridus,unum caput Ecclefiæ,8c ca das prohibeo, quæ ratio crit tertiarum? pri-mæ legis funtjecundae indulgentiæ, tertiæ verb præuaricationis: ultrahæc,fuilc magis quam aliud quicquâ, multa nequitiæ habés exépla.Hæc no fatis probâtur ilia allegoria.

Epiphanius libro feçundo,Tomo primo: oportet cpifcopum irreprehenfibilem efle, unius uxoris uirum, contincntem;fimiliter amp;nbsp;diaconum,amp;presbyterum. Reueraenim nonfufcipitfanûaDei prædicatiopoft Chri Ri 3duentû,eos qui à nuptys^mortua ipforû uxore/ecudis nuptijs côiunâi funt,propter cxcellentem lacerdotij honoréacdignitatc. Et hæc certè fanda Dej Ecclefia cum fynce-rirate obferuat. Sed adhuc uiuentem, amp;nbsp;libc ros gignentem unius uxoris uirum non fu-fcipit: fed cum qui le ab una côtinuit, aut in 10 iiiduitateuixir,diaconumamp;presbytcrû amp;nbsp;epi(copum,amp;hypodiaconum, maxime ubi fynceri funt ecclcfiaftici.

Hieronymus uirginitaté nuptijs pafsim pr?fert;utinepiftolaad Demctriadem,amp;ad Euftochium, ubi amp;paulum uxoré habuiflc negat.De uirginibus.inquit Apoftolus,prç-ceptu Domini non habeo.Cur?Quia amp;nbsp;ipfe, ut effet uirgo, non fuit imperij, fed propriæ uoluntatis.Neq; enim audiendi funt,qui eu uxorem habuiflccohfingunt:cum dcconti-nentia dilTercSjSc fuadés perpétua caftitaté, intulerit, Volo omnes effe ficut meipfum. Et lib.t.aduerfuslouinianuzlta nuptias reci-pim’,ut uirginitatéquæ de nuptijs nafcitur præferamus. Item:Bonû eft,inquit,homi-ni mulieré nó tangere, fi bonó cft,mulierem nó tangere, main eft ergo tâgere.Nihil enim bono contraiiû eft,nifi malû. Ité:Iubet Apo per orandii eft,nunq ergo cóiugio feruiendu eft: quoniam quotiefcunq; uxori debitum rcddo,orare non polfum. Et aduerfus He liudium.Pro códitione temporum, fandi in uetcri teftamento alij fubiacuerunt fenten-tiæ,amp; alij non,in quos fines fcculorû decur-rerunt, Quamdiu lex illa permanfit, Cre* feite amp;nbsp;mulciplicamini, amp;, Maledida fteri-lis , amp;c. nubebant omnes, amp;nbsp;nubebantur. Quando ucro uoxilla pertonuit, Tempus ro breuiatum eft:rcliquum eft utquihabent uxores, fic fint quafi non habeant, amp;c. Et: Non negamus uiduas , non negamus maritatas , fandas mulieres inueniri : fed quæ uxores effe defierint, quæ in ipfa necef-fitatc coniugij uirginum imitenrurcaftita-tem- Et libro quinto commentariorum in Hiercmiani.Tempus brcue eft, inquit Pau-

CAP. 11 H. ufus uxoru tollitur: quaco magis nóhaben-tibus,neaccipiat,imperatur? mæ autcen' furç,collatæad uerbum Dei,non fubfifiunt.

Dg MARGISTRATV,

Ladanrius libro fexto de ucro cultu,œ pire uigefimo:Neq; militate iufto licebit,ctt ius militia ertin ipfa iudicia. neq; ucro accu fare quenquam criminc capitali : quia nihil diftat utrum ne ferro, an uerbo potius occi-das: quoniam occilio ipfa prohibetur. ita quód in hoc Der pr^cepto nulla prorlus ex* ceptioné fieri oportet,quin occidere homi* né fit femper nefas,qué Deus fandfranimal elfeuoluic. Hçcautem côtraofficialegitb morü Magiftratuu amp;nbsp;exépla pioró dicutut»

DB LOCO A N I M A R VM.

Noiiaopinionc,amp;in fcriptura nonfatiï explicata,Ladantiuslibro feptimo, cap.n» tribuit animabus quad carccres quofdâ,in quibus ufq; ad iudicij diécuftodiantur;Om nes,inquit,in unacómuni euftodia dennen tur,doncc tempus adueniat, quomaximu* ludex meritorum faciat examen.

Hilarius inpfalmofecundo:Excipitno» ftatim infernus,,amp;dcccdcntcs de corpore,« ita uixerim’,confeftim de uia reda perimus« Telles nobis funt Enagel ij diues amp;nbsp;pauper'' quorum unumangeliinfedibus bcatorii,di inAbrahæfinulocaucrunt:aliû ftatim pans regio fufeepit. Adeó auté ftatim poena mon tuum excepit,utetiam fatreseiusinluper*' nismanerent.Nihil illic dilat onis aut mor? eft. ludicij enim dies uel beatitudinisretn-

DE PVRCATORIO.

Ladantios ibidem:Sed amp;nbsp;iuftos cum io^j caucrrtDeüs,etiam igni eos examinabit.Tik quorum peccata uel pondéré uel numéro præualuerint ,perftringencur igni,atq;ani^ burentur.Hæc uero fine fcriptura dicuntut*

Prudenrius in Hamartigenia:

Efto, cauernofo^quid fie pro labe neceffi eÜ Corpored,trifiis mc forbedt ignis duerno: Sdltan mirificos tneendid lentd Udpores. Exhdlcnt, nefluq- cdlor Idnguentc tepefedt: l,ux iinmenfd dlios,^^ tempora umUd coronis dorificent^me pand kuis dementerddurdt.

Hieronymus libro decimoodauo coin« mentariorum in Efaiam ; Sicut diaboli amp;nbsp;omnium negatorum atq-,impiorumcredit musæterna tormenta: ficpeccatorum,imf

piorum,amp; tarnen Chriftianorum, quorum opera in igne probanda funt,atq; purgandi,

307 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. Hi

Nullus enimludyorum abfque Antichrifto

, in toto orbeunquam regnanit. amp;nbsp;contra fir mifsimas cogitationcs (anftoru inibic confilium, facietqj uniuerfa ufque ad tempus, doneceum Dei uoluntas facereifta permife-rit. Hie poculiaris opinio eft, quód ex lu-dæis Antichriftum uenturum affirmât.

Sic amp;nbsp;in eodem loco inquit:Antichriftus na fciturus eft de populo ludæorum, amp;deBa-byloncuenturusiprimumqjfuperaturus eft regem Ægy pti, qui eft unus de tribus corni-bus. Er Gregorius NaziSzenusinEzechie lem, dicit ludæos Antichrifto pro Chrifto credituros, amp;nbsp;Antichriftum fore regem to-tius orbis, amp;nbsp;uenturu ad defolatione mudi,

os PHILOSOPH! A, ASTRO* logia-crc.

Laftantio pro nyuo impingitur,quód phi lofophiam omriem ex profeflo damnant, amp;nbsp;abijeiendam elfe pronunciarit, aliquot capi-tibus libri tertij.

DB LIBRIS, avos PRO VERIS AVT apocryphii h^c tetM habuit: ac primiim de Ubris ueteris Te^umenti.

Veteris Teftarrienti libros Athanafius in Synopfi diuinæ fcriptury, hoc amp;nbsp;numero amp;nbsp;ordinc recenfee: Genefis, Exodus, Leuiti-cus,Numeri,Deuteronomion. quorum om nium autorem citracontrouerfiam teftatur effe Mofen. Reliquos ueró qui deincepsad Efdram ufque fcquuntur,non prorfus abillis conferiptos aitefte, qiiorü nomina amp;:in-fcriptiones pry fe fcrunt,led à prophetis qui fingulis temporibus uixerunt:ut,Liber Icfu Natie, quem ideo hoc nomine inferiptum elfe affirmât, quód ineo rcsgeftælefuNaue fucceiforis Mofæ contincantur. Liber Iiidi-cum,fic uocatus,proptcrea quód poft morte Icfu Nauc, populó luum Deus,à reliais Ca-nanæorû gentibus prelTum, per Indices fer-uauir, quorum hoc uolumine fingulorum fada amp;nbsp;uity tempora cótinétur. Liber Ruth, tide. Regum primus amp;recundus, in unum computati uolumcn : fic autem difti, quad Regumtum luda turn Ifrael fadaamp;annoa continent. Regum tertius amp;nbsp;quartus,amp; ipli pro uno connumerati uolumine. Paralipo-mcnon prior amp;nbsp;pofterior, pro uno compu-taci uolumine ; fic ueró diéti, quód multa in iibris Regum præteritajn ipfis continen-tur. Efdræ prior amp;nbsp;pofterior, confcripti ab ipfo Efdra facerdote et leaorc,qui in illis re-ditum filiorum Ifrael ex Perfia in lerufalem expofuir. Liber Pfalmorum,foliusquidein Dauidis habens infcriptionem : multorum ueró aliorum quoqjPfalmos,quos in unum uolumcn Efdras congefsit, foli Dauidi in-

CAP. HI I.

mos compofuit.Prouerbia feu parabolae Sa-lomonis, conferipty ab ipfo Salomone, coin pledentes uerba fapientum,quæ uelut pro* uerbia, ænigmatauel allegoriæ funt. Ecck’ fiaftes, quem et ipfum Salomon confcripfit! fic diftum, quia ad populum Salomon ipk concionatus eft. Canticum Canticorumi-pfius etiam Salomonis autoris, fcripturnal* legoria ænigmatica;fic autem didum, quód poft ipfum Caticum nullum aliud fit bibli* cum. Atq; hos tres libros Salomonis,Atha* nafius uocat Canonicos. nam librü Sapien* tiæ Salomonis uocat non canonicum. Lgt;' ber lob,fic diftus,quód hiftoriam pafsio' num amp;nbsp;tentationum lob contineat. Liber duodccim prophetarum, uno comprehen* fus uolumine, cuius autores funt prophe* tæ, qui prophetias primiconferipferót. 10' fca,t i Amos,i 11 Michæaï,i 111 locl, v Abdias, vilonas, vu Naum filiusElccfari, vinAm* baeû, ixSophonias filius Chufi, x Aggaius, xi Zacharias, xi i Malachias. Hi funt prophe tae duodccim : quos fcquuntur retiqui quatuor, quorumcuiq;proprium tribuituruo-lumen. lEfaias, qui codemcum Ofca tem* pore uixit. 11 Hiercmias,qui coataneus fuit Sophohiæ.m Ezechiel, qui in captiuitât« prophetauic. ii iiDaniel,qui amp;ipfein capd uitatc fuit ufq;adCyrum regem Perfarum« Arque hi libri funt Canonici ueterisTefte* menti, numero uigintiduo, ad numcruin elcmcntorum Ebræorum computati. Prseter iftos autem funtadhucalij uetcrisin ftrumenti libri, non canonici, qui catechu* menis tantum leguntur. Sunt autem ; Li' ber Sapientiæ Salomonis, quem amp;nbsp;ipfum Salcmone fcriptum effe dicunt. Liber Sa* pientiæ lefu Syrah, conferiptus ab ano Syrah. Efther liber, compleftens hiftoriamde Hcfter,amp;adain Sufis. ludith,continensb^ ftoriam de ludith, amp;nbsp;libcrationem popuh Ifrael à pcrfccutione Holofcrnis. LiberTo' biæ,compleftcns hiftoriam Tobiæ. Atqu* hos ueteris inftrumenti libros dixere non canonicos. Quanquam ex ueteribus nóiiul*

pter etiam libri iuxta hunc modum uiginti ’jOidem duo numerantur,uerum uiginti fe-ptem reperiuntur,co quod quinque ex ipfis ^uplicaritur ; conneditur enim liber Ruth Ïudicibus, amp;nbsp;numcratur unus liber apud Hebræos.Conneditur primus Paralipome-non lecundo;amp; dicitur unus liber.connedi turprimus Regnorum fecundó,amp;dicitur li beriinus.conneftiturprimus Eldrae fecun-do,amp;dicitur unus liber. SicigiturcompoG-tifuntlibri inoperum quinarios quatuor, amp;nbsp;manentalij duo extra hunc ordinem, ut fmtlibrigenuinihoc modo: Qiiidq^Lega-' Is5, Genehs, Exodus , Leuiticus, Numeri, Deuteronomion. hic eft primus quinarius, quieftLegislatio. Deinde al ter qui nanus habet appellatas fcripturas, amp;abaliquibu* uocatafanftafcripta, amp;nbsp;funt hæc : lefuS Natte,liber ludicum cum Ruth, primus Regno

C T R I N Æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;310

rum cum fecundo, tertius Regnorum cum quarto, primus Paralipomenon cum fecun-do. Tertius deinde quinarius habet uerfu fcriptos libros dibrum lob, Pfalterifi ( quod Hebraeos in quinque libros diftribuilfe re-fert ) Prouerbia Salomonis,Ecclefiafte ciuC dem,Canticacanticorum eiufdem. Quar-tus quinarius eft propheticus ; Duodecim prophetæ liber unus;Efaias,Hieremias,Eze chiel,Daniel. Manferunt autem extra hunc ordinem alijduo libriipfiusEfdræ, quipro uno f6putantur:amp;alius liber Eftherappella xtanumerum uigintiddorum elementoru apud Hebraeos. nam duo libri uerfu fcripti: Salomonis fapiétia,Panaretus appellatus ab omni uirtdte:amp; SapiétiaIcfu filij Syrach, amp;nbsp;nepotis eius Iefu,qui Sapientiam iUam He-braicè fcripfit,ita ut nepos ipfius earn inters' non referuntur.Quarc neq; in Aaron,neque in Teftamenti arcam repoGti funt. Paulo póft meminit eciam Lamentationum Hie-remiæ,amp;Epiftolarum Baruch, quos haberi negat. Recirac eundem librorum ordineni etiam in libro primo,tomo primo, hærefi fexta.

os LFERO PASTORIS.

jd Librum Paftoris AthanaGusaliquotics ué Ecclefiafticum citat: ut in decretis Synodi Nicenæ, ubi tarnen extracanonem eumli-brum elfe affrmat.

Dè libto Conftitutionis meminit Epiphà hius librô primo,tomo tertio,hæreG 45,his uerbis: Apoftoliin conftitütione appellatà dicunt, Plantatio Deiamp; uineaiuniuerfalis EccleGa.’ Idemrurfuslibro tertio,tomo prî mo,in hîêrefi Audianorum, éum librum C5 nis:üt libró tertio, tomo fecundo, in hærc-G MelfaHanorum.ubiquæ in eacontinean-tur,diuinam uocat fcripturam acdodrina.

Et librö tertio, tomo primo, haercG feptiia-geGma: omnem regulärem ordinem in ipfi ait contirieri,amp; nihil à Gdeadulteratum,ne-que à cófefsione,neq; ab EccleGaftica gubee fo natione ac régula. Meminit amp;nbsp;Traditio-nurn patrüm,libro tertio, tomo primo, hæ-reG 75:ubi ex ijs preccs pro mortuis probat. Ex quibus amp;nbsp;hoc citât libro fecundo, tomó fecundo,in hæreGManichæorum : In tradi-tionibus inuenimus, quód triginta annoru tune erat Lazarus, quando eft fufeitatus.

Rurfus ueró, incertum an eodem aut diüëf-fo titulo, citat traditiones Hebræorû, in trà-Ûattl de Gompendiaria amp;nbsp;üera dodrina, de tie âdè catholicæ amp;nbsp;apoftôlicæ Ecciefiæ.. Et b 3 Hbtb

31t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. îiii. libro primo, tomo fecundo, in hærefi Ebio-næorum,mcminitlibri Clemétis,titulo Cir cuitiones Petri:quem citariait ab Ebioni-tis. Meminit amp;Épiftolarum encyclicarum Clementis. Etlibro fiecundo, tomo fiecundo, Épiftolarum encyclicarü Alexandri Alexandrin!, quas à multis ftudiofie afferuatas fcribit» Meminit amp;nbsp;libri AâorûPilati,lib. fiecundo, tomo primo, hærefi 49.EtEuan-gelij fecundum Ægyptios, libri plenifisimi 10 omnium errorum,libro amp;tomo eodem,hæ refi 41. Et in eodem, hærefi 43, Adorû An-dreæ,quibus ufios affirmât Origenianos.

DE LIBKIS NOVI TESTAMEN' ti exSynopß Athandjij.

Noui teftamenti determinati amp;nbsp;Canonici librifiuntifti : Liber Euangelij ficcundum Matthæum,M3rcum, Lucam, amp;nbsp;loannem: Aâa Apoftolorum à Luca ficripta; Catholic^ cpiftolæ uariorum Apoftolorum, omnes nu mere fieptem,unocomprchenfiæ uolumine; quarum primaeft Iacobi,fiecunda Pétri, tertio amp;nbsp;ipfia Pétri, quarta Ioannis Euangeliftç: quinta 8cipfiaIoannis, quam fienior ficripfit: fexta amp;nbsp;ipfia Ioannis,fieptima ludæ apoftoli. Pauli Apoftoli epiftolæ quatuordecim,in u-num redaâe uolumcn: quarum prima eft ad Romanos, n amp;nbsp;m ad Corinthios, nu ad GalatasjV ad Ephefios,vi ad Philippenfes, vii ad Coloflcnfies,vi 11 prior ad Theflaloni cenfies,i x pofterior ad Their31onicenfies;x ad Hebræos,quam Pauli effe, etiam indecretis Synodi Nicenæ affirmât. Epiphanius nero lib. primo,tome tertio,in hærefi Marcio-ms,decimam quoque exordine,amp;anteepi ftolas ad Timotheum, Titum amp;Philemo-iiem,in quibufidam exemplaribus collocata tertacur,amp; Marcioné ordinis interuerfi accu fat.y i ad Timotheu prior,xii adTimotheü nem. Eadem Epiphanius libro tertio, to-mo primo, in hærefi Aetij: qui amp;libropri-mo,tomo tertio,in Marcionis hærefi, ex epi ftola Pauli ad Laodicenfies, citata ’quædam à Marcione refert,fied quæ non fit inter epifto las Apoftolicas.

OB APOCALYPS! lOHANM IS.

Eftprætereaamp; Apocalypfis Ioannis apoftoli amp;nbsp;Theologi, quâin Pathmoinfiulaui-dit,amp; iulTus côferipfit.à prificisfanftis,amp; fipi ritu Deiimbutis patribus, uelut quæ illius fit,accepta amp;nbsp;adprobata. Sic et Epiphanius li bro fiecundo, tomo primo, hærefi 51, fenfit efie Apocalypfin ipfius Apoftoli Ioannis.

DE VERSIONIBVS SIBLIORVM Sdcr£ fcriptur£, qu£ill£,O' ([uot fint ex Vhr£o in Gr£ciimfd(l£,amp;qui fuermt interpretes^ac quan do fderdm Scripturam interpretdti fnt, ex etufdem Athdndfij Synopfi.

Prima uerfio eft txxn interpretum , Hi

CAP. Il 11.

cum Ebræi elTcnt, elegerunt ex unaquaque tribu Lxxvi uiros,quidiuina fcripturalub Pcolemæo Philadelpho rege, ducétis trigi*^ taannis ante incarnationem Domini nolVi JefuChrifti,interpretatifunt.

Altera eft Aquilæ ; qui cum Sinope Pont« ortus, amp;nbsp;Grecus eflet,Ierofolymis baptizat eft.Poftea uerö reprobato Chriftianilmo, D dæis fefeconiunxit, amp;nbsp;diuinam fcripturani peruerfa ratione fub Adriano rege, trecentis xxx poft Lxx uerfionem annis,interpret!' tus eft.

Tertia eft Symmachi. hic cum Samarita* nuseflet, nee populo fuo acceptus proptef ambitionismorbum haberctur, adludæo® fefe recepit,acfecundö circumcifus eft.Et ut Samaritanos fubuerterec,uertit amp;nbsp;ipfe diui-nasliteras, fubSeuero rege, annis poft wf' fionem Aquilæ quinquagintafex.

Quarta Theodotionis Ephefij cft.biccunt primiim hærefi MarcionisPontici fauiftet» poftea afteftatoribus hærefis illius lucce»' fens, amp;nbsp;ipfe facram fcripturam, fub Comma dorege, eoipfo tempore quo Symmachus, ad fubuerfionem prædiâæ hærefis inter-pretatuseft.

Quinta interpretatio cum abfeoditahuf' fet,Pithis inuéta eft;amp; fub Antonio rege Ca racalla diao, in lericho, à quoda exillis qui lerofolymis pietati uacauerant,conflata.

Sexta, amp;nbsp;ipfa Pithis inucnta cft,antea fub Alexandre, Mammeæ filio,Nicopoli fiepte« ffatribusedidit, quæ fianepoft ipfiuscerta-men amp;nbsp;martyrium quod fiub Diocletiano Maximiane tyrannis fiuftinuit, libre uideli-cet propria ipfius manu ficripto comprehen-fa,Nicomediæ fiub Cóftantino rege magno, apud ludæos in pariere armarij calccclrcuin lito,quo euftodiæ gratia pofitafucrat,innen ta eft.

DE HAERESIBVS.

B origine errorum amp;nbsp;hæreliu, in genere difiputauit quædâi« ?Laft3ntius libre quarto , W' à pite trigefimo : ubi ait, Non* K nullos exlubricitate fideifuæ, .

Deum fe noffe amp;nbsp;eolere fimulando, aU' gendis potius opinionibus amp;nbsp;honoribus» ïo tpam ucrae pietati ftuduiffi » Viftos uew : tandïW

jtj , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E H AE R tandetha potioribus, fecedere cum fuifra-gatoribus fuis colledis maluiffe, quam illis obtemperare, quibus pr^poni ipfi cuperenn Quofdam ueró cœlefti dodrina non fatis in-ftrudosjcum ueritatis aceufatoribus refpon dere, amp;nbsp;quæ obijcerent illi, neq; confutare, ingenij amp;nbsp;eruditionis inopia, nee quæ prius rede tenuiflent defendere potuerint,paula-timinerrores amp;ipfos indudos, nouam fibi dodrinam compofuiffe. Nonnullos etiam falforum prophetarum uaticinijs illedos,a ueradodrina excidifTe : atq; fic dærtioniacis fraudibus irretitos,quasprofpicere amp;caUe-rc debuiffent, diuinum nomen amp;nbsp;cultum perimprudentiam amififle.

Recenfetamp; aliam caufam libro quinto, capitefecundo, ubi ficait : Defueruntapud noftros idonei peritiq; dodorcs, qui acriter errores publicos redarguerent, qui caufam omnem ueritatis ornate, copiofeq; defende reut. Prouocauit quofdam hæc ipfapenu ria , ut auderent fcribere contra ignotam fibiucritatem. Hæcille. Qiia quidemex reapparet,quam neceffaria fit omnibus fecu lis,glifcentium amp;nbsp;publicè grafiantium hære fium præftigias, folidè amp;nbsp;luculenter confutare: miiümeq-, probandam elfe illorü eraf fam opinionem, qui tacendum elle purant, ne contentiones moueantur: cum quidem fitperfpiritum fandûpræceptum, Contra-dicentes conuince.

Athanafius in oratione contra Apolli nari ftasindicatifcripturas maliciofe inteüedas amp;detortas,errores patere. Sic etiam præcla reinquiqin oratione prima contra Arianos: Cumunaquæq;hærefis fui cómenti paren* temhabeatdiabolum,acpudore tam exofi nominis tencatur,pulcherrimü,amp;quod fu-peromniaeft, nomen Saluatoris,profitetur, fcripturarumq;didionibus amicitur;amp; ucr-baquidem profert, uerùm inde tarnen fen-tentiam funuratur:acdeinde intelleftu, que ipfeconfinxit, dolis inumbrato, erroneorfx homicidacfficitur.

Hilarius libro primo de Trinitate, de hæreticis idem feribit: Potentem,mquit, Oei naturam , ex naturæ fuæ infirmitate moderantur. Item: Stultifsimiatqueim-pi/fsimihomines,non intelligentes, nihil tontrarium in rebus ijfdem ab eodem' di-Aumfuifle, uerbis tantum inhærcntcs,cau fas ipfas didorum reliquerunt. Et diuerfa quidem feripturæ difta uidentes,ad im pieta temreciderunt, diuinorum didorum inca-paces. Item: Deintelligentiahærefis,non defcripturaeft:amp;fenfus, non fermo fit crimen. Et in initio libridecimi de Trinitate ; Quamuis omne didum ueri rations perfedum fit, tarnen dum aliudalijs aut ui-decuraut compiacet,patçt ueritatis fermo

E S I B V S. 314, aduerfantium réCponfionirquiacontra ucri-tatem aut non intelleûam,auc offenden-tem, uel ftultæ, uel uitiofæ uoluntatis crrof obnititur.Immoderaraenim eftomnis fufce ptarum uoluntatum pertinacia,ecin deflexo motuaduerfandi ftudium perfiftit, ubi non racioni uoluntas fubijcitur, nee ftudium dodrinæ impenditur : fed his qua: uolu-mus/ationem conquirimus: amp;nbsp;his quæ ftu-demus, doftrinam coaptamus. Et in libro ad Conftantium Auguftum:Impicrates no-ftras nobis in populis muitiloquisdefcndi mus,amp; magniloquentiæ uanitateaurcs fim plicium uerbis fallentibus illudimus, dum euitamus de domino Chrifto ea credere, quædefedocuitcredenda: amp;nbsp;perfpeciofum pacis nomen, unitaté perfidiæ fubrepimus: amp;nbsp;fub reijciendis nouitatibus, rurfumipfî nouisadDeumuocibus rebcllamus :amp;fub fcripturarum uocabulo, non fcriptamenti-mur, uagi, prodigi, impij, dum amp;nbsp;manen-» tia demutamus,amp; accepta perdimus, amp;re-ligi o fa præ fu m i m u s.

DeApollinario Bafilius ait, epiftolacen-^ tefima trigefimafeprima: Suntquæferibir, etiam ad Theologiam pertinentia, non ex feripturæ probationibus , fed ex humanis argumentis aftrudionem habentia. Idem libro quinto contra Eunomiumait, quoP dam ad errorem perdudos efre,externæ phi gefimofecundo:amp;libro fccundo, capitetri-» gefimofecundo : Nicephorus libro odauo, capite uigefimotertio . Præter Nouati-anos, Conftantinus etiam edidis publi-cis damnauit Valentinianos, Marcioniftas, Paulianos, amp;nbsp;Cataphrygas. Edidi exemplum récitât Eufebius libro tertio de uita Confiantini:

Vidor Conftantinus, Maxim Us, Augu-ftus, hæreticis. Agnofeite nunc per hand legis conftitutionem,ô Nouatiani, Valenti-» niani,Marcioniftæ,Pauliniani, amp;qui Catà-phrygæ uocamini, amp;quotquot in uniuer-fum h^refes ueftris çœtibus cóftituitis, qua-o 4, tisfiq

Jiy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CENT. HI

tisfit mendacijs uanîtas ueftra i n tri cats, amp;nbsp;quomodo uenenatis quibufdam pharmacis doftrina ueftra con£ineatuï,it3 ut per uos la-ni ad inlirmitatem, uiuentes uerö adperpe* tuam mortem abducarituf, O‘ueritatis ini« micij uitae hoftes, amp;perditionis confiliarij. Om nia funt apuduos ueritati contraria, ac turpibus maliciæ ftudijs amp;abfurdis admo-dum fabülis confona, per qü^ uos mendacia ftruitis,amp;infontes premitis, lucem fidelib* negatis,fubprætextu diuinitatis ferhper de-linquentes omnia polluitis,innoxias ac pu-ras cófcientias letiferisplagis uulneratis,ac ipfam ptopèdiem,utiradica, humanis ocu-lis abripitis. Et quid necefte eft fingularecé-fere,cum de malis ueftris aliquid pro digni-tateloqui, neq; modici fittéporis,neq;nc-gociotumnoftrorum? Suntenim abfurdita tes ueftrae itaperplexæamp;immodicæ, ita, fi explicentur,omnis generis feritate refertæ, ut nee integer quidem dies ad enarrationem earum fulfecerir. Et alioqui auditum etiam huiufmodi declinare,amp; oculos auertere con uenit, ne fi cunda fingulatimrecenfeantur, fynceruaepurum fidei noftrç propofitûpol luatur. Quidigitur?Tolerabimus nepoft-hac huiufmodi mala? At longa expedatio fa cit,ut etiam fani quafi peftifero quoda mor-bb inficiantur. Qua ergo ratione radices, ut itadicam, huiufmodi nequitiæ publica ani-maduerfionc noamputamus? Igitur quo-niâimpofsibileeft,ut ampjiusperniciei ue-ftræ exitium feratur, per hanclegem interdi cimus, ne qui ueftrum pöfthac cógregari au dearit. Quaproptercundas etiam domos è medio tollipræcipimus, cura hac noftra eo ufq', progrediente,ut non modóin publico, uetùm neq; in priuatis ædibus,aut locis qyi bufdam feparatis, fuperftitiofç ueftræ demé tiae Ctetus cócurrereliceat : fed, quod multo , efthoneftius, quotquot Ueræ acpuræreligion! ftudetis, ad catholicam Ecclefiam ac-cedatis, amp;fanditati illius comunicetis, per quam amp;nbsp;ueritatem confequi poteritis. Sepa retur aütem omnino à ftatus noftri foelicita-te,peruerfæ fententiæ fedudio : hoc eft,fce-lefta amp;nbsp;perniciofa haereticorum amp;nbsp;fchifmati corum fententia. Decet enim fœlicitatem nofträ, qua cumDeofruimur, utqui bonis fplt;ibus uiuunt, ab omnis generis inordina- j toerroreadredamuiam,acaliginead lucé, à uanitate ad ueritatem, à morte ad falutem ducantur. Vtautem ad hanc curam etiam neceflaria potentia accedar, præcepimus, fi-cut didum eft, ut cüdi fuperftitionis ueftræ conuentus, omnium inquam hæreticorum oratoria,fi ramen oratoria nominate conue-nit,fine omni côtradidioneauferâtur, amp;nbsp;catholic^ Ecclefiæabfq; ulla mora tradatur,amp; teliqualocarebufpubikis adiudicétur, nee so

CAP. V, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3gt;^ ’

ullaprorfus uobïs deinceps conueniendi facultas rclinquaturnta ut ab hoc prçfenti diej • nullo loco,fiue publico, fiue priuato, infan-di ueftri cóuentus eóngregari pr^fumantur»

Adhunc modum fpeluncae eorumqu* alienarrt dodrinam fequebantur,lmperato' rio mandatO deftrudæ, ac beftiae ùnà cuni impictatis ducibus pulfae funt. Illorum ue' ró quiabhisfedudi fuerant,alii mèhte adul □ terina, minis Imperatorijs pertefrefadi, ec-clefiam ingrediebantur,temporiillipcr£lir' fimulatiónem feruientes : quoniam libres etiam uirorum illorum lexlmperatorisper-fcrutari iulferat, ac deprehendebâtur qui in-fanda maleficia exercebät. quapropter cun-da per difsimulationem faciebant, quo exitium elFugerent:alii autemcontinuöueraci animoad fpemmcliotem confugiebant. Horum ueró difcriminationem ccclefiarum □ præfides accurate facientes, alios diu pelle ouilla tedos, fidè accedere conantesin-uenerunt ; alios uero mundoanimo id ft' eientes, tempore probarunt, ac poft fufu' cientem experientiam multudini initiato-rum accenferunt. Hæc igiturcontra inft-mes heterodoxos defignauit. Eosueröqu* nihilimpij in dodrina habebat, amp;aliosqui acofnmuni c5uentu uitio fchifmaticoruni uirOrum abftinebant,fine omni hæfitatione « recipiebant. Qui uerö gregatim ueluti colon! circuibant, patriam fuam recuperarût: amp;nbsp;matrem Ecclefiam, à qua diu aberrauerat» recognouerunt:amp; cum læticiaamp;gaudioad fuareuèrfi,atq; ita cómunis corporis membra coadunata,eadem(^j funt harmoniacon-iunda: amp;fola catholicaEcclefia in féipfam Conuerfa refplenduit, nee ufpiam terraru ul-lus eft üel hæfeticus uel fchifmaticus cóuen tus relidus. Et folius hui* magni operis eau-,fam, folus ex omnibus, quialiquando fuelt; runt,fedulus Imperator Deo adferipfit.

Deijfdem hæreticis Sozomenus libroft eundo, capite trigefimotertlo. Durauit2i Encratitaru hacrefis .• Sozomenus libro quin to, capite undecimo. Phrygum etiam La-dantius meminit libro quarto,capite trige-fimo. Difputat amp;nbsp;contra Manich^os, Sabel lium,Bafilidem,pafsim inlibrisfüià Athana fius ; quorfi ctetus hac ætate haud dübièad-hucdürauit. Facit idem amp;nbsp;Hilarius. Graf fata eftin Hilpahijs Gnofticorûhærefisful’ Theodofio, fufeitata aPrifcilliano ; ut tefla-tur Sulpitius Seuerus, libro fecundo.

DE HAERESI SVB CONSTAN* tino Mdgno^eiuifilijSyZ^ aliquot fe-qucntibui.

DE ARII HABRBSr.

. Rius Alexandrinus hærefin inlanam m-cipit Alexandriæ, fub annu Domini tre-centefimum uigefimuniqüartürut in Chronica

licem, amp;nbsp;quarto capite inEphefios.

a. Potentiæ Dei hoefubeffe, utfalfafaciat uera. Auguftinus in qnçftione ueteris amp;nbsp;no ui Teftamcnti , quæftione nonagefimafc-cunda.

De perfonis diuinitatii.

Dixerunt (Ariani ) patrem,filium, Sclpb ritum S. elTc difsimiles natura, id^j probant

amp;unus Dominus lefusChriftus, per quem omnia. Et ficut fe habentuoces inter fe, fic febabentreturn fignificatarumnaturæ. Sed inter fe difcrepantaper quem,amp; Ex quo:dif-

bis fideliconfefsionecredunrur.Et Augu-ftinusad Quod uultdeuminquit, Arianos docuilTe, pattern , filium amp;nbsp;Ipintum fan -Öum, non efte unius eiufdemque naturæ amp;nbsp;clfentiæ.

De Pdtrè.

capite lexto : amp;nbsp;Nicephorus ex epiftola Ale-xandri libro odauo , capite oüauo. Hanc hypothebn Athanafius fic effertindifputa-tione contra Arium:Dcus,inquit Arius,po-ientia quidem femper, fed effeftu non fem-per pater fuit ; amp;nbsp;antequam generat, nó erat paterjed erat omnipotens Deus. Athanafius deunitate fempiternæ fubfiftentiæ Trini-tatis. Aiiguftinus inquit: Ariani non credut Deum gencraffe, quia fimplex natura eft. Iil öe iibro quæftionum ueteris amp;nbsp;Noui TelU-mcnti,quæftione uicèfirthltertia.

2

Pater in natura deitatis parem feu aequâ-lem non habet,amp; nemo ei digne comparan* dus eft. Athanafius deaflumpeioehominis»

Pater maior eft filio . Ex uetufto codic«

Pater Deut amp;nbsp;Dominus eft filiofuo.

De Chrifto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

De filio Dei docui t Arius,eum tantum eß fccre3turam,antc alias creaturas omnes à pi trefaftam: nonconfubßantiaJem, non costernum,non coomnipotentem Deo patri» Cum autem ipß patres hanc propofitioiienl in piures fecuerint, turn quia ipß ArianitW' riè fuam ilJam haerefin extulerunt, turn qui* diftinâè amp;nbsp;perfpicuè corruptelas amp;nbsp;bb' fphemias iftas refutandas duxerunt: idto amp;nos eadem ratione Hypothefes recent*

Contra diumitatem Chriüi. i

Fili’ Dei eft mera creatura,antc alias crei-turas omnes à Deo patrefada, præftantiot tarnen cæteris creaturis omnibus. Hine o* ut ulla ex rebus creatis:Opus cft,fednoniit ulJum ex operibus : Res condita cft,fednon ut uUa ex rebus conduis. Socrates libropfl' mo,capite fexto: Ambrofius libro primo d« fide,capitenono:amp;libro tertio,capitefept*-mo: Epiphaniuslibrofecundo, tomofecU' do,hærefi fexageßmanona: Augußinusco-

bro fecundo,capiteodauo : Marius Vidori' nus AferiPhilaftrius: Fauftinus libro contri Arianos.

, Filius Dei non eft de fubftantîa patris, fed extrinfecus ab exiftentc ex non exiften' tibus creatus:hoc eft,non eft confubUantia-lis patri, eoq; minor. Lufit autem pctpkxi*

Socrates libro primo, capite fexto : AmbfO'

phaniusinhærefi Ariana.Philaftrius, j Filius Dci non eft natura Dei filins, 1*^ adoptiuè, neq^aliam præ cæteris filijs habet prærogaciuam. Theodoretus libro primo* capite quarto ; ex epiftola Alexandri Ah' 1 xandrini ad luam cognomina : Athanafius- J faww'

ld

Chriftus in carne non eft adorandus. A-thanafius oratione quinta contra Arium.

11

Libertäre uoluntatis fuæ, in bonum amp;nbsp;malum prodiuis fuit. Theodoretus ex epi-ftolaconcilij Nicæni libro primo, capite no- 4° no.'amp;libro quarto, capite odauo Scuicefi-mofecundo.

Dei filius pafsibilis eft, amp;nbsp;in fua fubftan-tia mortalis. Item, Verbum unacum clauis crucifixum fuit, una cum carne paffum eft» Athanafius.

Paterfibi filium in inftruméturn fecit,ut per eum omniaconderet. Athanafius.

Poftoccafum muhdi,regnum filij Dei fi-hiendum eft. Athanafius.

Contra humanitatem ChriSii.

Sicut non femper fuit cum patre, aut a* pud patrem filius; fic nec fpiritus fandus. Athanafius de Ariminenfibus amp;nbsp;catholicis confefforibusi

Spiritus fandus totum filium nec uiditi neccapit. Athanafius. Non eft æqualis filio, quia mittitura filio, à fe non loquitur* fpiritu adoratur filius, amp;c. Auguftinus contra Maximinum Arianum^

Spiritus fandus eft extra ordinem patris amp;nbsp;filij,dignitate etiam inferior amp;.fubditus. quia Spiritus fandi non fit mentio in fenten tia Chrifti;Hæc eft uita æterna, ut te cogno« fcant uerum Deum, amp;nbsp;quem mififti Chri-ftum . Athanafius de fidc unitatis amp;nbsp;tri-nitatis ; Bafilius libro de Spiritu fando, capi fexto,amp;decimo,amp;decimofeptimo. Item, Spiritus fandus eft patris amp;nbsp;filij feruus.Hieronymus aduerfus Luciferianos.

6

Spiritus fandus amp;Chriftus eft idem, quia fcriptum eft : Si quis fpiritum Chrifti non habet,is non eft eins, Bafilius in fermo*

3^3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' CENT. IIH.

DeBiiptijmo.

Dicunt Ariani,fufficere baptifmum in no

fæpe tantum filij faciat mentionem.Bafiliu«

DcmoribiK ac rilibw Arianorum,

Monftrofas fententias in religione,ple-rumqjcomitantur etiâmonftro fiacimpro-bi morcs:uthocpaüo pefsimæarboris, feu ipfius potius Diaboii,pefsimi fruftus confpi ciantur.Sic Ariani multis notis fefe infames fecerunt. Nam non communes tantum patres contemptui habuerunt, fed amp;nbsp;fuos ne-garunt:ut Theodoretus libro primo, capite undccimoteftatur. Ceremonias fuaspubli cas ( pcculiares enim cógreflus habuerunt) non tantum ad oftentationem,fed etiam fua rum opinionum inftillationem amp;nbsp;propaga-tionem compararunt:amp;quidem,ut fic.mirè uariarunt.Nam apud Antiochenos Ariani interpfallendum, in calcecanticorum quid uellent oftendebant, Sialij pattern amp;nbsp;filium tanquam eiufdem honoris, alij pattern in fillo glorificabant, per infertioncmprçpofitio nis, filium fecundo loco patri fubijciendum ellepronunciates. Sozomwus librotertio, capite uigefimo. Nonnulli pattern in filio, alij Gloria patri per filium infpiritu fanfto: quidam etiam,Gloria patri amp;nbsp;filio in fpiritu

pite uigefimoquarto.Soliti funt Catholicos rebaptizare.AuguftinusadQuoduultdeum.

Peculiare Arianorum fuit ingenium, pro ftabiliédaimpictate fua,leges omnesamp;fan-diones uiolare amp;tranfgredi. Extant enim muira,multis in partibus orbis terrarü n ul-lo exemplo ab ipfis fada. Theodoretus lib. fecundo,capite trigefimoprimo. Immani o-dioredè fenticncesperfecutifunc.neqj tantum conuicijs profciderunt,atq-,omnisge- 40 nerié conrumclijs dedecorarunt;fedetiam feditionesac cædes fæpe, impulfu fpiritus homicidæ,excitaruntac patrarunt.

Dffocijs Ananifmi.z:/per quos promo-tus jumt.

Cum Ario fenfiffe Socrates fcripfit libro primo, capite fexto, Achillam, Aeithalum, Carponum,Ariumalterum,Sarmatam,Eu-zoium, LuciumJulianu, Menan, Helladiü, Caium,’Secundum amp;Theonam. Idem lib. !’° «odem,capite oâauo,ait in Synodo Nicçna Arijfententiam tutatos effe,Eufebium Ni-comedienfem, Theognidem epifcopum Ni cææ, amp;nbsp;Matern Chalcedonenfem. Qjiibus librofecundo,capiteduodecimo, adnume-ratTheodorum Heracliç Thiariç,Vrfatium Singidonenfem friperions Myfiæ,amp; Valentem Murforum fuperioris Pannoniæ epifco pum: item Narciflum Cilicem, amp;nbsp;Marcum Syrum,libro eodem,capitedecimoodauo. to

CAP. V. , . r* ’ Sozomenus lib.primOjCapîte decimoquin-to,Macrium quendam habet Arianum: qu« Nicephorus libro oöauOjCapite quinto,Mi carium uocat. Theodoretus libro primo,«ƒ pite reptimo,addit Menophantum Epheliui amp;PatrophiIum Scytopolitanum. Idemli' bro codé,capiteuigefimoprimo:Ariani Eli' ftathio epifcopo Antiochiæin exiliumpu]' fo,furrogarütEulalium ,poftea Euphroinquot; amp;P]acentium,quibuï omnibus occulte in' crat Ariana labes. Nicephoruslibrooâaun» nus habetur apud Sozomenum libro fext®» capite quinto.

In Synodo Illyrica,hi non confefsi fintquot;® Del amp;fpiritum fandum ex partis efleeflei’' tia, abdicati funt : Polychronius, Telemä' chus,Faullus, Afclepiades,Arnantius,Clep' patcr.Theodoretus ex epiftola eius Synode libro quarto,capite nono.

Arianis his ueteraiiis Conftancius ,pu'*® Athanafio amp;nbsp;omnibus presbyceris, iufsitt^ clefiasdonari.ut Ammoni, Marco, IrensOi Sozimo,Serapioniamp; Sifinnio epifcopo'” Lybia. Athanafiusad foliraiiam uitamage” tes.Hilarius collegio Vrfatij amp;nbsp;Valentis et« Saturninum annumerat, in libro eötraCo” Hantium: amp;nbsp;libro contra Arianos, Auxeno” Mediolanenfem epifcopum, amp;nbsp;Germini”-

Promota igitur eft ifta peftilentifsimah:” refis turn ab epifcopis,tum etiam à Magi^’ tibus politicis mirum in modum,ficutEp'‘ phanius præclarè inquit : Nemo Arianifi”* caufaeft,quam primùm quidem probâtio fidelium,Rcgum ueró dcfcnfio.Principiu'” quidem Cóftantius rex,in alijs quidem om' | nibus mitis amp;nbsp;bonus, uelut filiusmagni^ perfedi Conftantini pij, perfuafus uerbab Epifcopis, amp;c. Irretito enim amp;nbsp;occupai

Conftanti

tamagétes. Facilemetiamaditumamp; uiam adfe Ario amp;nbsp;difcipulis fuis ftatim,poftea-quamihiperium ei obtigilTet, patefecit; O-rofiuslibro feptimo. Poft fublatum igitur Maxentium, in cam curam folam incubuit, ut Occidentales epifcopos omnes adcon-^'^*}(umcum Arianisadducerct, ufusad hoc ptirnum non ui,fed blandis perfuafionibus. Sozomenus libro quarto, capite oftauo amp;nbsp;undecimo.

Promouit amp;nbsp;Valentinianus, Imperator fimul amp;nbsp;Arianus fadus: nifi qubd poftea à Theodofio in uiam reduftus eft. Adiunxit fuasoperas fimulamp;luftina coniunx, Aria-nenó infecit:amp; contra Ambrofium, ficut fupra diftum eft,multa molita eft. Theo-dorctus libro quinto, capite duodecimo amp;nbsp;decimotertio: Socrates libro quinto,capite undecimo : Ruffinus libro fecundo, capi-tedecimoquinto.

Valeris deinde Arianæ doftrinæ defen-

ut Arianos recipiat, perfuadere conatur:ac nifi faciat, Athanafio dura minatur.apud So zomenum libro fecundö,capite decimoofta uo. Quod cum Athanafius non faccret,flu-det cuniTheogonio Nicæno Arium infti-tuere, amp;nbsp;Athanahum Alexandrina ecclefia rijcere. Sozomenus libro fecundo, capite uigefimofecundo.

Promouent amp;nbsp;Valens amp;nbsp;Vrfatius Pan-noniæ epifcopi, amp;nbsp;Macedonius, Arianifmu: Sozomenus libro fccundo,capite uigefimo-feptimo,. Leotius item, Aerius amp;nbsp;Eunomi’; Theodoretus libro fecundo, capite uigefi-ïnoquarto,cx Athanafio.

Conftantino mortuo,Eudoxiusamp;Aca eins omnem lapidem moucrunt, ut in obli-uionem eorum omnium quæ Nicææ décréta erant, omnes induccrent: Sozomenus li bro quarto, capite uigefimofexto. Grego-riusarmata manu Alexandrinam ecclefiam leftam hancamp;triftem tempeftarem incide-runt:fed fermèafinibus Illyricis ad The-baidam ufque, hærctica peftis omnia depo^ pulatacft: Bafilius cpiftola fexagefimano-na. Totum enim Orientem, excepto Athanafio amp;nbsp;Paulino, Arianorum amp;nbsp;Eunomia-norum hærefis poffeditiHieronymus aduer fus errores Ioannis Hierofolymitani. Per-uagataineffchanc hærefin totam Ægyptû, Lybiam, amp;fuperiorem Thebaida, Socrates lib. primo,capitefextoindicat. Semelenim amp;fimulexÆgypto amp;Lybia cxpulfi nona-ginta funt epifcopi, amp;ecclefiæ Arianistra-ditæ: Athanafius in Apologia ad Conftart-tium. Sunt Arianæamp;ecclefiæ Palæftinæ: quemadmodum ex Sozomeno uidere eft li bro primo, capite decimoquinto. Et An-tiocheni poft Euftathium pulfum,triginta moprimo. In Mefopotamia quoq; fub Valente graflata eft hæc 1 ues:Epiphanius.

Ad Nicomedienfes hæc fcribit Conftan-tinu8,apudTheodoretum libro primo, ca-pite decimonono;De Eufebij inftitutione amp;nbsp;peruerfione, confcientia ueftraa ueritate difcefsit.Contentio deArij dogmate ingés fuit in Bithynia, Hellcfponto, Thracia, amp;nbsp;Conftantinopóli maxime, ubi fub Conftan quódómniaea Ariani deftruxerant. Sozo-menus libro fecundo, capite uigefimopri-mo : amp;nbsp;libro quarto, capite uigefimo, amp;nbsp;ui-gefimofeptimo.

Pannonia habuit epifcopos Arianos,importune graffanres, Valentem amp;nbsp;Vrfatium: qui etiam Italiam amp;IlIyricum infeccrunt. Sulpitius Seuerus libro fecundo. Tamet-fi Occideritem femper liberum fuiffeabA-40 riana pefte, Theodoretus referai libro quinto, capite feXto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Gallias uerbhac hærefi adflixit Saturni-nus Arelatenfium cpifeopus. Sulpitius ibidem. Nulla dcnique Romani imperij gens erat, quæ ealamitatem Arianorum non ex* perirctur.

CONFVTATIONES.

Furoribus amp;nbsp;bUfphemijs Arij amp;nbsp;feda-’ jo torum eius,móxinipfo exordio,pij, erudi-ti amp;nbsp;præftantes biri fefe oppofucrut. Et qui-dem egregidni in eare operam nauauit Alexander epifeopus Alexandrias. Ario amp;nbsp;Eu-zoio diaconoj Alexander epifcopus Alexan drinus primum fe oppofuit, multis difpua

tationibus 1 qui Arium tandem, cuin ex cre-bris admonitionibus non reüpifceret,ex Ec clefia amp;ciuitate, ueluti magnum malum in uita produüum,expulit. Theodoretus li-

ji7 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_______. cEMtà lin; menus libfoptrimo,Capite decimoquinto: Epiphanius. Inde autoritäre amp;nbsp;picrate ' Conftantini Magni res Arij relata ad Syno-dum Nicænam eft, quæ Arium cum omniquot; bus fuis damnauic amp;nbsp;profcripfit.Eadcm8c librum Arij, inferiptum Thaliam,ftylo mol li amp;nbsp;diftbluto , improbauit. Socrates libro primo , capite nono. In eadem Synodo Euftathius Antiochenus , Arij blafphemias refutauit. Theodoretus libro primo, capite to feptimo amp;nbsp;odauo: Nicephorus libro ofta-uo,capiteuigefimoprimo. Damnauitean dem hærefin amp;nbsp;Synodus Sardiccnfis , fub Conftante:Theodoretus libro fccundo, ca-piteodauo. Bafilius Ancyranus tam diu quàm Conftantiusimperauit, Arianis refti-tit. Sozomenus libro quinte, capite unde-çimo,multa etiam contra Arianos fcripfit.

Eft etiam Afclepas Gazenfis cpifcopus Aria nis aduerfatus. Sozomenus libro tertio, capite odauo. Sic etiam Didymus cæcus, Ec-clefiafticus feriptor, Arianis reftitit.Nice-phorus libro nono, capite decimofepti-mo. Contradixeruntifti hærefi amp;alijhu-jus ætatis præftantes uiri: ut Ambrofius, Epiphanius, Philaftcr, Marius Viftorinus, amp;fimiles.

Priufquam autem confutationes recen-feamus, operæ precium uidetur, rationes

morare. FiliumDei non ehe perfonamdi-uinitatis, coeffentialem amp;nbsp;coæternum patri, fed meram creaturam,adftruere conatus eft Arius, exdeprauatisdiâis feripturæ. ut Lucæ fecundo:Crcfcebat amp;proficiebat æta te. amp;, Qui mifit me, maior me eft. amp;, Non ueni facere*uoluritatem meam. amp;, Filius à fe nihil poteft.amp;,Non eft meum dare uobis, fedcre ad meam dexteram : Omnia quae de- 40 dit mihi pater, nemo auferet à me: Roga-bo cum, amp;exhibebit mihiplus quàmduo-decim Icgiones angelorum : Si nonpoteft tranfire calix , fiat üoluntas tua : Quæ funt ei placita, femper facio : Dedit illi nomen, quod eft fupra omne norücn: Exaltauit puerum fuum: Propterea unxit te Deus tuns: Excitauit illuma mortuis, amp;nbsp;federe fecit ad dexteram fuam . Atha-hafjus : Hilarius libro undecimo de Tri- 5-0 nitate : Ambrofius libro fecundo de fide, capite tertio. Item, Dominus creauit me in initio creaturarum fuarum , ad opera manuum fuarum : quod diftum, Epiphanius fcribit, primam Ario præbuifle oc-cafionem , hærefin contra filium Dei fin-gendi. Item, Tanto praeftantior angelis fadus , quanto præftantius nomen præil-Üs fortitus eft. amp;nbsp;, Pontificem confefsio-

CAR V.^ _ nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3quot; qui cum creauit. Ïtew, Deus Irunc « ** s v MDominum amp;nbsp;epifcopum fecit. Ach^ nafius : item Gregorius Nazianzenus libre quarto de Theologia : Epiphanius hærefi fexagefimanona : Ambrofius libro primo de fide, capite lepeimo. Item» De die illo nemo nouit, nequeangeli, nequefilius. Athanafius: Hilarius fibre nono de Trinitate: amp;nbsp;Gregorius Nazianzenus libro quarto de Theologia : Epiphanius ; Ambrofius de fide libro quinto, capite oflauo'. Item : Lachrymatus eft, dixit fpiritum fuum turbatum effe : Cla-mauit,Deus meus , cur me dereliquifti-hæc Deo nonconuenire dixit. Athanafius: Hilarius libro decimo de Trinitate, Sim Matthæi canonem trigefimumprimum • Item, Hæc eft uita æterna, ut cognofcant te folum uerum Deum : hie folum Deum uocari pattern. Athanafius , Nazianzenus, Epiphanius. Item , Afeendo ad pattern meum amp;nbsp;pattern ueftrum , Deum meuin amp;nbsp;Deum ueftrum: igitur non eft natura Deut , dum hoc cæteris Deum pattern effe profitetur, quod fibi fit. Hilarius libro undecimo de Trinitate : Nazianzenus H* bro quarto de Theologia : Epiphanius i# hærefi Ariana. Item, Gum fubieda ei fus rint omnia, tunc ipfe fubieäus erit ei qui ræ erit à Deo patre, cum ei fubijcietut. Hilarius amp;nbsp;Nazianzenus ibidem, heffl, In forma Dei exiftens,non rapinam arbi-tratus eft , effe fe æqualcm Deo. Vult ergo inferior effe , non uolens rapinam st' bitrari æqualem effe . Marius Viiäorinus Afcr , libro primo contra Arium . Iteni’ inter Arianorum fundamenta amp;nbsp;hæc fue-runt, ubi fcriptura dicit, Chriftum acci* pere uitam, aut indicium , auc hsredita-tem gentium, aut poteftatem omnis car-nis, aut gloriam , aut difciplinas : Grego rius Nazianzenus libro quarto deTheolo-logia. Item, Quod faüum eft in iplo, uita erat : Ergo fadum eft Dei uerburn. Ambrofius libro tertio de fide,capitc tertio lt;nbsp;Poft me uenit uir, qui ante me fa' dus eft : Idem codem, capite quinto. Caput Chrifti Deus: Qui plantar, amp;nbsp;qui ri-gat, idem funt.Idem libro quarto de fide, capite fecundo. Item, Non poteft filin’ à fc facerc quicquam, nifi uidcrit patrem facientem. Idem eodem, capite tertio.

Ego uiuo propter pattern. AmbrofiusI1-

nie eum à mortuis,inquit Apoftolus. Si i-gicuropus habet auxilioDei, ut excitetur, alius eft qui excitât pocentia,alius autem inferior qui excitatur per potentis poten* tiam. Item, Chriftus inquit pro difcipu-lis orans: Fac cos ut fint in me , uelut amp;nbsp;ego amp;nbsp;tu unum fumus . Hæc ait, non de æqualitate fubftantiæ, fed concordia dici. Non poteranc difeipuli coeflentiales Deo fieri. Item: Deinde finis,cum tradideric regnum Deo amp;nbsp;patri. Item, Oportet eum regnare, donee pofueric inimicos fuosfub pedes fuos. Oportet, donee trader regnum, temporis inquit eft præferiptio : Ergo amp;nbsp;quies amp;nbsp;diflblutio ipfius regnantis indi-catur. Epiphanius hærefi fexagefimano-na. Item , Pater maior me eft : Ergo non habet in omnibus perfedam deita-tem. Fauftinus libro de fide contra Arianos, capite quarto. Item,Dominum eum amp;nbsp;Chriftum Deus fecit hune lefum. Item, Dominus creauit me initium uiarum fua-rum. Sapientiam autem Paulus interpreta-tur elTcChriftUrri: eft igiturcreatura. Idem tio eft abiedio priftini ftacus ; at Verbum caro fadum eft : ergo filium necefle eft ex tali fubftantia elfe,quæ conuerci, mutari, amp;nbsp;uideri queat. ld uerb patri minime cöft-ueiiit, de quo fcriptum fit ; Ego fum,amp; non mutonamp;jDeum nemo uidit unquam. Atha

fputatione contra Arium, amp;nbsp;Nazianzenus traftatu de fide. Item, Si pater genuit fi-liutn , necefle eft eum partem fubftantiæ pet deriuationis generationem perdidifle, autdiuifionis uitium perpeti uoluiffe: Sed hoc non eft eonfentaneum: Ergo. Eodem quoque fpeftat:Si pater filium genuiffet, pporcuiffet ipfum abundare amp;nbsp;effluere: Sed determinatorumeft effluere, pater uerbin-finitus eft . Ergo coæternus non poceftef-fe filius : Ergo Chriftus fi eftet coæternus patri cœlefti, non filius , fed frater potius dicendus effet. Item, Si exaltatus eft, amp;nbsp;gratiam accepit:Ergo conuertibilis eft. Item, Si primogenitus eft filius Dei om-his creaturæ, certum eft eum ex rebus crea-go Chriftus non potefteffe Deus. Item, in ueteri non dicitur de filio, fed de uer* bo : Ergo filius uerbo ærate minor eft.

Item hoc didum , Ex utero ante lucife-rum genui te, in Mariam dicunt compere-re , ac filium ante exortum ftellæ matuti-næ ex Maria nacum effe . Deo enim uteri uocabulum non congruere. Item,iAgeni-tum dicunt effe , quod fuæ elfentiæ auto-rem non habcf.Filium uerb habere. Itemi Minorem effe petentem datore . Athana-fius. Item, Qui natus eft, coepit : qui cœ-pit, non fuit: qui non fuit, non paritur ut fuerit:Ergo non fuit Chriftus, antequam nafceretur. Hilarius libro duodecimo de Trinitate: Ambrofius libro primo de fide, capite quinto. Item, Deus eft inuifibilis, filius uerb uifibilis, Ergo non Deus : Gregorius Nazianzenus in Tradatu de fider Ambrofius libro primo de fide, capite oda-uo. Item , si filius eft, antequam gene-raretur non erat: aut fierat,eur natus eft? Ambrofius libro quarto de fide, capite fe* cundo . Item, Si uerbum patris filius eft, amp;nbsp;ideo genitus dicitur, quia uerbum eft; quod ante uerbum eft,opus non eft: mul* tifariam locutus eft pater, multos ergoge-nerauit filios, fi non operatus eft, fed locutus eft uerbum. Ambrofius libro quar-generanit pater, uoluntas antiquior eft ge* n eratio ne , quia omnia quæ uoluic fecit: fin inuirus generauit^ inualidus erit. Ibidem . Item, Vocabulum e/^oov^iof/ non eft in facris literis, Ergo filius Dei non eft^x^w^-ffiee patri , Ambrofius libro primo de fide orthodoxa, contra Arianos. Item , Cum omnis fubftantia contraria recipiat : Deus facra Scripturacomparatur. Vocatur enim ianua, uia,columna, nubes, petra,agnus, amp;c. Èrgö amp;nbsp;creatura abufiuè poteft dici. Epiphanius hærefi fexagefima nona.

Verbum pofterius eft eo , cuius eft uerbum; Filius igitur minor eft. Auguftinus de hærefibus capite fexto . Vnigenitus eft Chriftus, amp;nbsp;primogenitus : Ergo non ingenitus. libro primo contra Maximi-num. Item, Quia pater dédit uitam filio, filius autem accepit, ideo æqualis patri fia lius non eft. Idem libro tertio contra Ma

ambo funt ab æterno , duo erunt ingénia ta. Idem contraFclicianum Arianum,éà-

moquarto.

Spiritumfanäum effe creaturam, his ar-' gumentis Ariani conati funt probare . Iohannes affirmât omnia per filium faûa effe, nihil coopérante cum filio Spiritu fan-ÔO . Deinde emitti dicitur à patre è cœ-lis, ad præfidium difcipulorum : Quod i-gitur de loco in locum tranfit, id tranft. toriæ eft fubftantiæ . Ex qua re liquet, eum conditæ naturæ elfe , amp;nbsp;nequaquam inconditæ . In difputatione contra A-rianos.

Bafilius in fermone de fpiritu fanûo, hoc eis fundamentum tribuit : Nihil in rebus exiftentibus cft,quod non in jdiftindionem hanccadat,utuel fit ingenitum,ucl geni-

ad tertium.

De fundamentis , feu potius uanitati-bus Arij, Athanafius in compendio de Spi-litu fanâo inquit ; Ariani Sadducaeorum more , humanis rationibus diuinam fcri-pturam excipiunt amp;nbsp;cauillantur . Et Na-zianzenus in oratione de fideinquit: Hæc eft caufa erroris , hæc origo hærefis Aria-næ , dum non intelligunt uirtutem Dei, neqjtanti facramenti difpofitionem cogno-fcunt, ut Deum humanis conditionibus comparent.

Ambrofius libro primo de fide, capi-te tertio , de Arianis ita inquit : Omnem uim ucnenorum fuorum in dialeftica di-fputatione conftituunt. Hinc cofdem Epiphanius libro fecundo, tomo fecun-do , nouos appellat Ariftotclicos . Et li« bro tertio,Tomoprimo ait: Arianos alios ex Luciano amp;nbsp;Origenc occafionem accc-piffe, quofdamuerb cumAftcrico Sophifta conuerfatos effe. Athanafius uerb ad foli-tariam uitam agentes , appellat eos Por-phyrianos. Et Hieronymus aduerfus Lu-ciferianos, Arianam hærefin teftatuf,àrgu-mentationumriuos deAriftotelis fontibus mutUari.

Ïu genere hanc peftilentem hærefin fœdosque errores refutans Athanafius in-lt;5uic : Se credere fecundum diuinas fcri-pturas, Deum amp;nbsp;Dominum pattern ingc-nitum,amp; filiumàpatregenitum, amp;Deum ac Dominum fpiritum fanftum . Item, Ego credo fecundum diuinam fubftan-tiam ac maieftatem, fpiritum pattern,fpb ritum filium , fpiritum quoque fpiritum fanäum : Domino in Euangelio dicente.

CAP. V. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJI

uinam fubftantiam , inuifibilem confiteor patrem , inuifibilem filium , inuifibilem fpiritum fanftum :amp; ncquc maius aliquid neque minus in Deitatis fubftantia credo* Propterca cundem reddo honorem filio amp;nbsp;fpiritui fando, quem patri : præcipiente Domino , Qui honorificat filium,amp;cæte« ra. Et de fpiritu lânûo : Qui blafphem»-uerit in fpiritum fangum , non remitte-»0 tur ei. Athanafius in difputatione contrt Arium.

Confutatio prints Hypothefeos Utm* «* contra diumitatem Chriüi.

Diäum Lucæ feeündo , crefeebât 8^ proficiebat ætate , quo abutebantur Ariani, ad diuinitatem Chrifti labefadandam, ait Athanafius libro de fide fua, de homi-ne loqui, amp;nbsp;non de Deo filio , Item: Diuinitatem (inquit) filij his probo tefti-monijs : In ipfo inhabitat omnis plénitude diuinitatis. Item. In principioerat uerbum , amp;cætcra. Ibidem docet hæc difta: Qui me mifit, maior meeft:Non uenifa-cere uoluntatem meam : amp;, Filius à fe nihil poteft ; Non eft meum dare uobii regnum : Tranfeat à me calix : amp;nbsp;fimilia» non infirmare filium , fed à patre diftin-guere, amp;nbsp;humilitatem eius amp;nbsp;incamatio-nem oftendere . Item pluribus uerbis ex-plicat, quomodo Verbum caro faftuin üt: Ibidem.

Oratione tertta contra Arianos inquit: Stulti,fiomnino omnis creationis primo-genitus eft, diuerfum ergo quiddam à rebus creatis fuerit. Non enirn dixit, Pri-mogenitus eft omnium aliarum creatuta-rum .• nc ueluti unus ex creaturis , ob cognationem habcretur : fed Vniuerfie creationis, ut diuerfum quiddam effe à creaturis intclligcrctur . Veritas ipfa tam ab-primogenitum inter multos fratres appeHa-tum cflc,ob carnis noftra: cognationem: pd mogenitum quoque ex mortuis, coquód pcreum,amp;cum co refurreâio mortuoiuni incœperit.

Ibidem amp;nbsp;diftum in prouerbijs, Ante æuum fundauit me, quo contra Chriftum utebantur Ariani, exponit. Hoc diftum» inquit, prouerbialem fpeciem habet. Non dixit, Ante scuum me uerbum aut filiuni fundauit : fed fimplicitcr, Fundauit me : ut denub oftenderet, fe non fui caufa, fed propter nos , qui ip(i inædificandi erant, its de feipfo prouerbialiter locutum effe.

Item fermone quarto contra Arianos:

primus, amp;c. Deus per Verbum fuum locu-tuseft: nonigitur uerbumiftis excluditur. Siciitamp; in dido prophet«, Ego folus extendi calos: particula Solus, uerbum feu filius non excluditur : cum de ipfo etiam di-dum fit,Sine co fadum cft nihil. Quare nee fimilibus particulis excluditur, fed in uno, lolo, primo, confignificatur et cointelligitur Verbum.

Ibidem réfutât, quodobijciebant Ariani, Chriftum lachrymatum amp;nbsp;turbatum elTc: unde nitebantur probare, Chriftum meram elTecreaturam. Ifta, inquit, quæ exprobra^ tis, non propriafunt naturæ uerbi,in quantum uerbum eft: fed eatenus eius fuut, qua-tenus Verbum in carne erat, quæiftiufmo/ di affedus patiebatur. Humanitus igituc ifta dixit.

In oratione contra Arianos réfutât, quod Ariani diftum, Ex utero anteluciferum ge-Hui te, ad Mariam transferunt. Cum fcri-ptura,inquit,loquitur de utero Dei, non ita excipiendum,quafi corporeus fit illc uterus, Confuetudo enim eft facr§ fcripturç,hu manitusea quçfupra hominem funteloqui amp;nbsp;fignificare : ut de creatione, Manus tuæ feccrunt me. Idem in difputatione contra Arium, refutat prauumintclleélu iftius fententiæ,Hæc eft uitaæterna:exqua Ariani concludebant, Chriftum non efle uerum Deum.Atqui,inquit, ifta cum primis uerbis perconiunftionem Et coherent,neque que fequiinturindedirimendafunt: amp;conftan« terapudreftefentientes in confelfo eft, am/ baspattes Dominic« uocis inter fecopulari deberei. Sed audi amp;nbsp;fcriptam demonftratio-nem, ut non erres.Iohannes apoftolus ita lo cutus eft; Scimus quód filius Dei uenit, amp;nbsp;dedit nobis intelleftum , ut cognofcamus uerumDeum:amp;fumu8in uero eiusfilio le-fu Chrifto : hic eft uerus Deus, amp;nbsp;uita æter-na.Iam'neanimaduertis, cafdem uoces de patre amp;nbsp;filio proferri, æqualiter patri amp;nbsp;fi-liodeitatemimputantes? Et Nazianzenus deeodem dido: Mea eft (inquit) opinio, illud,Cognofcantte folum uerum Deum, ad cos, qui cum dij dicantur, tarnen non funt,tollendos ualere . Alioqui fi Chrifto ex aduerfo refponderit, adiedum non effet, Etquemmififti i bsvm Chriftum. libro jo quarto de Theologia. Et Epiphanius; Ideo dixit, inquit, ne multitudo Deorum putaretur, nediuifio fieret uitaliscognitio-nis. Si enim folus Deus uerus pater : uc-rus eftfilius, ex patreuerègenitus.Namco^ lenspatrem, amp;nbsp;folumipfum uerum Deum reuelans, fe ipfum oftendit ex patre uerè genitum.

Hilarius libro nonode Trinitate: Hæc

trem ; Pater in me eft, amp;nbsp;ego inpatre : Ego amp;nbsp;pater unum fumus : quia negate hære-tici non pofl'unt,ita conantur eludere, ut ad uoluntatis concordiam référant • Et libro duodecimo de Trinitate:Per Dominum Chriftum creata funt omnia , atque ideo ei proprium nomen eft ut fit Creator. Deinde amp;nbsp;Melchifcdech uerba de Chriftó intelligenda funt : Benedidus Abraham, Deofummo, quicreauit coelum Sc terram. Et Ofeæ illa : Formans cœlum, amp;nbsp;creans. , Item : Si Chriftus creatura eft, corruption» fubiedus cft,cxpelt;ftationi obnoxius eft, amp;nbsp;lubiedus etiam feruituti : ficut Apoftolus inquit, Vanitaticreaturafubicóla eft. Item: Si Chriftus creatura eft, pater quoquenon differt à creatura ; quia Chriftus in forma Dei cft, id eft , æqualis Deo. Et licet for-mam Dei acceperit, 5c fe euacuauerit, tarnen non abolicus eft , ut non eflet, cum effet amp;nbsp;aliud quam fuiflet. Et æqualis Deo cft, quia filius eft : amp;nbsp;qui non honorifîcaC filium, non honorificat patrem :QuiigituC filium creaturam appellat, etiam patrerri creaturam facit. Item,Natura humanæ con fuetudinisnon finit, fed nee dodrinæ Dox minicæ fententia patitur , magiftro difci-pulum præefic , ud feruum imperare do-

rationis natiuitas.

Fauftinus in libro de fide contra Arianos, cap.quarto inquieDiûum illud,Dominum ilium amp;nbsp;Chriftum Deus fecit hune lefum, referendû eft ad hoc quod dicitur,Filius Dei filius hominis faâus eft.Fccit enim Deus fe-cundum carnemillum Dominum amp;nbsp;Chriftum.Nam fecundum hoc quod eft unigeni tus filius Dei,non eft faétura aliqua,promo/ tionem expeftans : fed in omnibus perfe-âus exiftens,ficuc pater eius. Non enim dicitur, quod fubftantia fit faftura uerbum: fed uerbum eft Chriftus , amp;nbsp;Dominus fa-

peccatis irretiantur.Icaq;amp; Dominusno-rter,cum natura fit filius patris,ab omnibus adoratur. Verùm quifpiritu feruitutem cx-culferint,peruirtutem amp;nbsp;progrefsionéadept! fpiritum adoptionis beneficio naturalis filij,efficiuntur ipfi filij adoptiui, Ipfiusautem germanam peculiaremq; amp;nbsp;naturalem ac eximiam filietatem Paulus ira demonrtra uir, deDeo loquens : Qui quidem proprio filio non pepercir,fed pro nobis,nempe non naturalib.filijs,tradidit ipfum. Vt enim diffe rentia notaretur inter non proprios filios,i-pfum proprium appellauit. In Euangelio ue ro fic:Hicertfilius meusdiledus,inquoeft complacenriamea.In pfalmis autem aitDa-uid:Dominus dixitad me,filius meus es tu: quo uerus filius demonrtratur, cum prate-tea nullos effefignificetur. Quidauté illud? Ex utero antelueiferum genuite. An non plane indicat,naturalem filieratem paterna gencrationis? quamilleut naturampeculia rem, non honertate eultuqj uita ac morum fit confecutus : ideoq; ScinconculTam retineteam unigenitus filius patris.At rationa-Jium filiorum adoptionem, qua naturae no fir,feduitçhonertaris amp;beneficij diuini,fcri peura mutabilé elfeagnofcit. Videntes enim filijDei filias hominum accipere fibi uxo-

tunum enim uidetur, pluribus commonerc concordes dodores. Et nos diuinitus inrtru di ertis:neq;ignoratis, hanc nuper inimicâ ccclefiarticæ pietati dodrinam Ebionis efle, amp;nbsp;Artemæ, amp;nbsp;æmulationem Antiochenam Pauli Samofatenfis, qui concilio amp;iudicio omnium undiq; epifeopotû abEcclefia rc-moti fuerunt.Hanc excipiens Lucianus,ex- ^' clufus à cœtu ecclefiartico longifsimo rempote fuit trium epifeoporum. Quorum im-pietatis fæce exorpta, protulere nunc fe irti affertores de niHiLo,ftolones illorum. An us amp;nbsp;Achilles,quæq; cum his facit improbo mm turba:amp; très in Syria,haud fcio quomo do creati epfeopi, approbationc fua igni illi infpirantes;de quibus referuetur iudicium arbitrio uertro. Arque hi falutaris pafsio-nis, abiedionisque amp;nbsp;inanitatis, quæque s»

illius dicitur paupertas, hoiû igituramp; qu* alia trâslata in le propter nos nomina lulcc' pit, eamemorantesproferunt ad expugeflf dam fupremam, amp;nbsp;illam in principio diuW* tatem ipfius: traditis obliuioni ijs ]ocis,qugt;' bus naturalis eius gloria amp;nbsp;generofitas,5i cum patre manfio declaratur. Quale eft hoe : Ego amp;nbsp;pater unum fumus. Q1'O^ Dominus ait, non fefe pattern perhibenS; neque fubftantiam duas unam faciens: If» quod fimilitudinem paternam foleatexa-ftè referte filius, expreffa ex natura ipfius pl* nifsimè, qui fitinuariabilis imago patris,amp; expreflus èprimitiuo charader.Itaqj amp;nbsp;Pfquot;' lippo,qui turn allerer pattern cernere, benigne demonftrat Dominus, cum illi dicentb Ortende nobis pattern, refpondet: Quim« uidit,uiditamp;pattern, tanquam peripfin”’ uelut immacuJatum amp;nbsp;animale fpeculuffl diuinæ imaginis,pater confpicerctur,queni inPfalmisfimilem fandifsimi aiunt: lu lH; mine tuo uidebimus lumen. Proinde, qn* pattern ueneratur,idem ueneratur amp;nbsp;filiuni' Redequidem. Quicquid enim impie infi-Jium dicitur,illudreferturad patrcm.Eft nf autem admirandum , quod deinceps foi' bam,amici erga me amp;nbsp;pietatis rtudiofuw populum calumnias eos ftruxirte? An illine reanturfermonibus fuis in nos debacchari, qui rtanc inrtrudi acie aduerfum filiuDei: qui etiam nullorum ueterum comparatio-nem fecum fieri, aut fc magirtris noftris, quibus à pueris ufi fumus, æquaripatiun-tur?Neque ulli coniundo nobis focietate fundionis modulum fapientiæ concedunt» ipfi foli fapientia non quæfira pr«diti, quique glorientur inuentionedogmatuni, amp;nbsp;reuelatione earum return , quæ tes ne» mini omnium quos fol uidet in menteW immodicam, uefaniam concinnaCam,gloria inanitatem , denique fatanicum fen-fum, quo ipforum fceleratæ mentes occal-luere. Nonaffecitillospudore elaritasdei' loqua fcripturarum: non collegarum con-fentiens de Chrirto rtudium, eorum pro-

cacitatem contra hunc debilitauit, cumnf damonia quidem tantum nefas fuftinere porte uideantur: quippe qui fibi à maledi disin filiumDeiremperauerint. Hafle-nus igitur difceptare pro uiribus noftris uifum ert cum ijs, qui parum erudita materia aduerfus Chrirtum, uelut in palæ-rtrico puluere fefe exercent, amp;nbsp;rtudio fibi habentcalumniaripietatem erga ill urn ue-ftram . Aiunt enim illi ineptarum fabula-rum inuentores, nos auerfantes db nihi-Lo in Chrirtum impiam amp;nbsp;nufquam per-fcriptam blalphemiam, ingenira duo intro- . ducerc, Necelfe enim herum elfe alterum , aiunt

ioextitiffe fentiamus, uel duo efleingenita fateamur. Sed ipfi inertes non uident quantum interfit inter ingenitum pattern, amp;nbsp;quç ab illofunt condita, enm rationales tum irrationales creaturæ: quorum eft media u-niganita natura, per quam hanc uiiiuerfi-tatem de nihilo fecit pater Dei uerbi, quæ-que ex ipfo uero patre genita eft. Sicut amp;nbsp;ipfe alicubi teftatur Dominus:Qui diligic pattern, diligit amp;nbsp;filium, genitum ex^ipfo: dequibus ea eft fides noftra, quam probat Ec€lefiaapoftolica,Infolum ingenitum pattern: qui quod fit, ad nullum ipfe alium autorem rçferat, immutabilem amp;nbsp;inuaria-bilem,femper adeundem modum Scfimi-hter fe habentem, neque increment! ne -que diminutionis capacem, collatorem legis, prophetatum, Euangclij, Dominum patriarcharum, Apoftolorum, amp;nbsp;fandorum omnium. Et in unum Dominum i e s v m lc H Ris T v M,filiumDei unigenitum, non genitum denihilo,fed de patre qui effet. Non fecundum corporum fimilitudines, incifuris aut diuifionis defluxibus, ut Sa-bellio amp;Valentiniano placet:fed ineffabi-11 amp;non dicendo modo, iuxta eum qiiidi-xu, utfuprà pofuimus,Generationem e-insquisenarrabit? Cuius fubftantiam nullius genitæ creaturæ curiofitas perueftiga-te pofsit, quemadmodum amp;nbsp;ipfe eft im-perueftigabilis pater, quia rationalis natura nulla capere poreft, diuinægenerationis a patre feientiam. Quæ quidem ex me di-fcerenon eft æquum, uiros qui fpirituue-ntatis aguntur: quibus 5c infonat præme-niorata de hac re Chrifti uox, quæ docet, Nemo feit quis fit pater nifi filius, amp;nbsp;nemo feit quis fit filius nifi pater. Hunc immutabilem Scinuariabilem ut pattern, in-digentem nullius,perfectum filium, afsimi-lempatriaccepimus : folum hoe inferiorem patre,qubd ingenitus noiifit. Imago e-nim eft exaftifsimè expreffa indeprauabi-lis patrii ; 5i plena corum omnium imago elfe debet, quibus maior fimilitudo repræ-fentetur.ficutamp; ipleDominus docuit,cum ait: Pater maior me eft. Et fecundum hoe credimus, filium femper quoque exiftere èpatre. refplendentia enim eft, Sc chara-fter paternæ fubftantiæ. Non tarnen eft, quoddicimus, femper fie accipiédum, qua-fi ingenitum elfe dicamus, ut quidam fen-fibus animi excæcatis faciunt. Neque e-mm cum dicitur, era t, neque semper, neque ante secvla, idem eft cumin-geniro. Q^iemadmodum amp;uos intellige-te confido,fretus reaitudine uoluntatis om nium ueftrûm,neque omnino ulla horum quam fingerô poteft Humana cogitatio,quo denotetur ingenitum. Videntur enim elfe hæc nomina quafi temporum quædameX»’ tenfio: fed quæ nullo modo minuere pof-fint dignitatem diuinitaris, Sc uelut anti-quitatem unigeniti. In cententionibusaü-tem nominandi illa dicuntuf, quæ paulo ante recenfuimuS, dum cupiunt fandi ui-ri hoc arcanum demonftrare, Sc ueniam in re maxima petentes, 5c probabili utentes excufatione. Quód fi ifti fupra humanum modum, uocem exccllentiorem emiffam per os audire expetunt, aiunt4ue ea quæ ex parte cognouerint, effe iam deftrufta,ni-mirum longè abeft ab hac fpc quod dicitur, BRAT, ET 3BMPBR, ET ANTE SB c V L A. QuiCquid autem fuerit, idem cum ingcnitö nou eft. Qua de re confcrua^iida fua dignitas ingenito patri, qui quod fit, ad nullum référât autorem: filio aucernde-bitus honor habendus, aferibendaqueprin-cipij cxpers à patre generatio : Sc cum hoc uenerationis proloquio, faltém pib 5c fan-ftè addemus illud, erat, et s s m p e rgt;

gnatio pofsit fubuerterc, perpetub uidri-cem feditiofæ impietatis alienorum do-gmatum. Animofi enim reddimut uoce Domini noftri, qui clamat : Bono eftote animo , ego uici mundum. Poft hæc fci-mus futuram refurredionem à mortuis, cuius fuit Dominus nofter issvs christ v s prænuncius : qui cum corpore ue# ro,non opinabili, natus ex uirgine Maria, in confummatione feculorum peregri-nus inter homines ad reprobationem pec-cati, affixus cruci, Sc mortuus : non tarnen ideo diuinitate fua imminutus, refurre-xit ex mortuis, affumpcusque in coelum, fedet ad dexteram maieftatis. Hæc car-ptirn exaraui in hac epiftola : accurate fin-gula perfcqui importunum, ut aiebam, ar-bitfatus,quódueftrum facrum ftudium minime fugiant. Hæc docemus,hæc prædi-

5 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEM AE patri deed ne femper pater fit. Item : Si Deoinitium tribuendum eft, quo pater eft, mendax eft Apoftolus,quiea profeflus eft ætenia. nefcit enim Paulus inChrifto nifi teniporumætemitatem.Deinde de folis ac lunçcreationetemporanumerare folemus, (juiafcriptum dehis fit,Sint in figna amp;nbsp;tempora amp;nbsp;armos. Sed qui ante cœlû eft, quod fecundum uos etiam ante tempus eft, idem amp;ancefeculum eft;neqj folumante feculu eft, fed etiam ante generationesgeneratio-numfeculumpræeuntes.

Marius Viäorinus Afer opponit etiam hæc diâa : Huius rei gratia flc£to genua mea adpatrem Domini noftri i b s v Chrifti, ex quo,amp;c.Et Iohannis primo;In principio «at Verbum . Et ad obiedionem Ariano-rum refpondens inqait: Ifta fignificant, amp;nbsp;unam efle fubftantiam , amp;nbsp;unam poten-tiam. Quomodo enim, Ego amp;nbsp;pater ünum ftimus? Et quomodo pater in me,amp; ego ’npatte,finon apatrc fubftantiam habuif-fet, amp;nbsp;potentiam, genitus de toto totuS? Et quomodo non rapinam arbitrates eft, æqualem effepatri? Non enim dixit, non arbitratus eft æqualem efle : fed. Non arbi-tratus eft efle rapinam. Et, Non eft illud Arij dogma, quöd maioreft pater dignita-te, potentia, claritate, diuinitate, aftione: æqualia enim dixit. Ét fi fecundum iftud • æqualia, impofsibile fecundum iftud æquà lia efle,fi non amp;nbsp;fübftantia eadem. Dei enim eadem ipfaeft amp;nbsp;potentia, amp;nbsp;fübftantia, amp;nbsp;diuinitas, amp;nbsp;aftio. Omnia enim unum^ amp;nbsp;unum fimplex.

Gregorius Nazianzenus ait : Hæc eft caü fa erroris,hæc origo hærefis Arianæ,dum nonintelligunt uirtutem Dei, neq; tanti fa-cramentidifpofitiönem agnofeut, ut Deum humanis conditionibus comparaient. Qui-,) bus primo in loco refpondendum eft,filium Deinoitauifum,utDeuseratj fed ut homo poterat. Deinde in narijs figuris non muta-bilcm amp;nbsp;conuertibilcm ipfum ; fed eife hoe potentia Dei, ut cum fi fingulis prout reuegt; laredignetur,habitum mutet, non fubftantiam uertat,nec proprietaté qualitatis amit-tat;fed iuxta meritum uidentis, temperaments maieftatis adhibeat: ipfetaméidem, utfempereft, in fübftantia fuæ proprictate : permaneat.ficut fcriptum eft: Mutabis eos, amp;mutabuntur,tuautemidemipfees. Tra-^atu de fide; amp;nbsp;Ambrofius libro de fide con traArianos,capite odauo. Idem libro primo de fide, capite tertio, Arianorum calum-niafilium patri efledifsimilem refpondens ait : Hoc fi homini obijciatur, iniuria eft. Sic amp;hoequoddicunt, extempore eum eoepif. fe,cumconditorip{e fittemporum. Homines fumüsjamp; nolumus eife temporales, Ex

. E SI B V S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;344

tempore cœpimü^ amp;nbsp;fine tempore futures efle nos credimus, amp;nbsp;fieri nos optamus ætec nos.Et quomodonegate poflumusDei fi-lium fempiternum,qucm fempiternum do-cet atqjdemonftrat natura,non gratia? Pro« lixiusconfutat capite quarto,quinto,(extoj feptimo. Et libro fecundodefideinquit; Delcant ergo Euangelium, deleant Chrifti uocem.Ipfe enim dixit : Ego amp;nbsp;pater unum fumus.

Epiphanius hærefi fexagefimanona,ad criminationem Arianorum, Chriftum nobis comparari, uocari brachium, amp;c . re-fpondet: Omnia quidem illa abufiuè diäa funt,fed in deitatem filij non competuntj, neque defeduofum eum faciunt ab elfen-tia ipfius erga pattern. Secundo: Si eft creatura, quid nobis proderit ad falutem, amp;nbsp;ad Dei uerbi in came glonncatiortem, amp;nbsp;perfeftam deitatem? Tertio ; Si creatura effet, non proponeretur ad adoran-dum^ quando dicit, Ne feceris tibi fcul-ptile, amp;C. Quarto: Quomodo creauit fi-bi Deus filium, amp;nbsp;adorari præcepit : cum Apoftolus dicat, Coluerunt creaturam præ-ter creatorem, amp;nbsp;ftulti fadi funt? Stultum eft enim,creaturam deificare.Et ad quod di-cekant, Deus excitauit eum ex mortuis* pulchrè datinftantiam:Iam amp;nbsp;filius, inquir, potentiamhabet excitandi mortuos. Quis enimLazarum, quis uiduæ filium in Nain» quis filium archifynagogae excitauit ? Cuius nomen Apoftoli, fufeitantes mortuos, inuocabant? Deinde Chriftus ipfeprædixir, fefua potentiarefurreâurum die tertia:ficuE amp;nbsp;dare inquir, Poteftatem habeo aniniam meam ponendi amp;recipiendi. Denique hac phrafi Apoftolus ufus eft, ut oftendat, nihil fine uoluntate patris in falutis difpenfadone fadum elfe.

Philaftrius inquit : Homo amp;nbsp;ange lus fa-Ûifuntexnihilo.Filius autem cum fitue-rus, oportet dediuinailla fübftantia patris genitus cognofcatur; Verusenim Deusalió modo elfe non poteft filius unicus, nifi fic de patris illa diuina fübftantia propric genitus. Sempiterna fimilitudo itaque filij, amp;nbsp;fecundumopera; Quia ficut facit pater, 8c filius fimiliter facit omnia, amp;nbsp;Dei ipfius eft qualitatis diuinafübftantiagenitus:quiadé ipfo natus eft propriè fempiternus, non fa-Üus exnihilo,ut homo,amp; angelus,autcrea-turaaliquaeft.

Fauftinus cofutat prolixo libro de fide c5 tra Arianos:Omniaperipfum fadafunt. Éft æqualis patri, Paulo tefte. Verus eft homo, cumformam ferui accepit. Verus igitur 6c Deus eft, cum in forma Dei elfe perhibeatur. Mofes inducit filiü Dei faftorem, non faäü. Adhibeturemm coforsin opere creatioms,

tis,non de deitate. Præterea amp;nbsp;alibi di-cirur. Ego amp;nbsp;pater unumfumus: item,Eadem filius patris eftimago,forma,fubftan tia, eadem naturæ uni tas, poteftas, libertas uoluntaris. Idem ad hoc quod Apofto • lus inquit, Serui formam accipiens, dicit: Igitur qui formam ferui accepiffe dicitur, s° in fuo ftatu manere oftenditur . Exinani-int fe, fcilicct per occultationem diuinita tis . Sieüt amp;nbsp;feipfum humiiiauit , obe-diensfaftus ufque ad mortem,mortem au-rem crucis. Non igitur quod dixit, Pater maiormeeft,impugnat æqualitatcm diui-nitatis , fed facramentum fufeeptæ humi-litatis defignat. Denique, Pater maior me eft , refpeftu facramenti generationis di.

Contra Ariani dogma, pattern folum effe Deum,Hieronymus in caput quartum ad Ephefiosfic fcribit:Sic eadem confequen-tiafolus eratDominus lesvs Chriftus, amp;nbsp;nee pater cric Dominus , nee filius Deus. Sed abfit, ut non fit uel in dominatione deltas, uel in deitate dominatio. Vnus eft Dominus , amp;nbsp;unus eft Deus .-quia patris ro amp;nbsp;filij dominatio una diuinitas eft . Pro-pterea amp;nbsp;fidcs una dicitur, quia fimilitcr in pattern amp;nbsp;in filium amp;nbsp;in fpiritum fan-dumcredimus.

Contra Quartam.

Hilarius praeclarèinquit: Abfit,ut.quem-admodum fapiunt,pater maior filio fuo fit, fecundum quod uingenirum eius uerbum «ft:fed fecundum id , quód uerbum Dei

do in eadem came faûus eft etiam ange-lis minor?

Contra duintam.

Grauitcr Athanafius inquit : Quid coni' feum Pauli apoftoli cloquium renuis,dice® tis : Chriftus, qui dum in forma Dei effet, non rapinarnarbitratuseftjefte fe aequah® Deo? Vel hoc intelligc,quàd hemo fui ip»®’ formæ æqualiscomparetur,cum formai' qualisinunaperfonadici nonpofsit. IM®» Pater quidé Deus amp;nbsp;Dominus eftfiho f®®» quia inell in eo forma fimilis,qua prophets batur cum dicerct,Dominus dixit ad nie,Fi' lius meus es tü. cui etiam in eadem prophe' tia dicit idem filius : De uentre matris mts Deus meus es tu. De uentre quippe matris eius,ubi hominem affumpfit, Deus ciu$eff quiproptef quódeum non folum ante matrem matris, led ante omnia fecula coûter' numgeriüit,patereiuscft. Idem in oratie nefecunda contra Arianos.'Scripturafempi-terneeum,CECernaliterq^ cum patre eoeü' ftere pronunciat, dum dicit: In principio erat uerbum. Et in ApóCalypfi .• Qui edi qui erat, amp;nbsp;qui uenturus eft. Huie fenten-tiæ quis'nam æternitatem adimeret? Ide® in Synodo Ariminenfi amp;nbsp;Seleucienfi alle-gar epifcoporum in Nicæna Synodo de-cretum,quod filius effet patri confubilafl-tialis.

Contra fixtam.

Athanafins ait in libro de Arianis amp;nbsp;«* tholica confefsioue:Ego credo fecundufl diuinam fubftantiam, ficut ucrbum,üpi'

Sed ad ludæos hoc dixit Chriilus,putaiv

Contra feptimam.

Fauftinus in libro de fide contra Arianos,capite tertio, opponit Arianis, Peri-pfumomniafadafunt: neepoteft unum 0-puspatris fieri,quodnofecerit amp;nbsp;filins.Prç-teteaamp; Zacharias omnipotentem eum dicit: amp;nbsp;Hieremias , Fecit (inquit) omnia. Apocalypf. Qui erat,amp;qui uenturus eft,Do minus Deus omnipotens. Macchab.Omnia poteft. Item, Omnem habet uirtutem. De-nique adoratur ut omnipotens;ficut fcriptu *ll,Adorabunt eum omnes angeli.

Contra odiauatn.

Contrahancoftauamhypothefin Athanafius dimicat, Sermone quarto contra A-n3nos:Filius nouit, inquit, iudicij diem amp;nbsp;lioram.Primum, quiafilius perfede nouit patrem:fecundó,quia conditor eft omnium rerum, etiam temporum : tertio, Quia feit amp;prædixiteaquæ antecedent diemillam, quodipfafermonis feries oftendit. Quaau tem de caufa difcipulis nó exprefferit, nefas cft curiofiiis ilIud inquirere , cum ipfe id taciturn cælatumq; effe uoluerit. Cum ue ibfermonem ita temperarit, non obfcurum 2rbitror,eum hic per camera hominis more, amp;cxpetfonahominis locutum effe.Neque hocaliquid determinanti uerbo adfuit,cum ignoratio iftaad humanamnaturam, cui id peculiareeft,folummodo pertineat.

Gregorius Nazianzenus : Atquiquomo-lt;io rerum aliquid ignorât ipfa Sapiétia? ipfe feculorum autor, confummator, transfer-qui quæDei funtjita cognofcit,ut quæ in i-pfo homine funt, fpiriius hominis nouit ? Ethaccognitione quid eft perfedius? Turn quîcohæreCjUt quæadhoram illam pertin-guu^quæqiinipfo temporis extreinö articule eófiftuntjteneat exaftè,ipfam ueró ho-ggt;a- Et Epiphanius : Qui quod maius eft, luquit, eognofcit,hoc eft patrem, quomodo quod minus eft ignorât?

Contra nonam.

Athanafiusde Arianis amp;nbsp;Catholica con-felsione ait : Ego credo Deum Dei filium, fecundum fuæ Deitatis potentiam in ccelo amp;nbsp;in terra fuifle, incarnationis fuæ'tem-pore,amp;totam replete,ncc ufquamdefuif* fcjipfo ad Nicodemum dicente:Ne-moafcenditincœlumynifi qui defeendit, amp;c.

pluribus uerbis, in orarione quinta contra Arianos : Leprofus enim Dominum in cor pore adorabat; Mulier fanguinis fliixu 1a-borans, folius fimbriæ contadu fanata eft: Mare fludibus æftnans , uerbi incarnati uocem audiens , à tempeftatibus con-quieuit : Cæcus à natiuicate, faliua car-nis curatus eft à Verbo . Et quod maius eft , amp;nbsp;admirabilius , etiam in ipfa cruce pendente Domino , cum eius ibi corpus effet, amp;nbsp;in corpore uerbum, fol obtenez bratus eft , terra tremuit , petræ fcif-fæ func , uelum rempli difruptum eft , amp;nbsp;corpora fanäorum qui obdormicrant, refurrexerunt. Hæc fada funt: amp;nbsp;quam-uis eum homines intuerentur ,tarnen créa torent eundem agnofcebant. Qui igitur uerbum carnem faflum adorare nolunt.

te Matchæi uigefimofexto:Spiritus quident promptus eft, caroautem nonprodeft, amp;c, Ioannis tertio:Quod natumeft de carne, card eft,amp;c. Secunda ad Corinthios : Nam erft crucifixus eft,amp;c.Ipfum quoque hominem i E s v M Chriftum,poft pafsionem fine corru-ptione à Deo uerbum affumptum amp;refufci tatum confiteor:utipfede fedicit, Soluite fo tempi urn hoc,amp; triduo refufeitabo illud.

Idemlndifputatione cotra Arianos inquit: Si in homine códemnatö concedisanimam non pati in hoc corporali fupplicio,cur tudi cis uerbum amp;nbsp;Deum una crucifixum effe cum corpore?

Contra decintamtertiam.

Hanc propófitionem Athanafius in ora^ tione fecunda contra Arianos , dicit refuse tari ex fundamentis quae fuprà de alijs

4 Arij

5$t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C E N T. 1111.

Anj propofitionibus recenfuit : amp;nbsp;pronun-ciat,in Ârianorû uerbis nihil nifi mera phan tafmata amp;nbsp;deliria contincri.

Contre decimdmqudrtam.

Confutat Ambrofius in libro tertio de fide, capite fecundo, corruptelam difti^Tra^ det regnum Deo : amp;nbsp;ait, hoc fcriptum eiïe de Deo,’quod nomen commune patri amp;nbsp;fi-lio eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Athanafius quoq;libro de Arianisamp; ca-tholica confefsione, contrarium probat ex Daniele, Afpiciebam in uifione noftis : capite feptimo.Et Marcidecimoquarto: Vide-bitis cœlumapertum,amp;filium hominis fe-dentem àdextris Dei. Ec Aftorum primo: Hiceftlefns,amp;c.

' Hilarius libro undecimo de Trinitate: Ante omniaquærendum eft,an finis apud Paulum fignificetdefedioné, traditio amif- lo fionem,.fubieâio infirmitatem. Quia apo-ftolusdicit: Deinde finiserit, cum tradidc-ric regnum Deo amp;nbsp;patri,curn euacuauerit omnem principatum amp;poteftatem, amp;nbsp;po-ftea fubieâus eritilli. Ibiautem finis non fignificat defeftioncm, quia finis eft immo-bilis manendi ad quem tenditur ftatum. Deinde,traditio regni non eft amifsio: quod ex ipfius Chrifti uerbis probatur. ait enim, Omnia mihi tradita funt à patre meo , amp;, ja Data eft mihi omnis poteftas, amp;c. Ergo fi dediftecaruifleeft, pater quoqUe his caruit quæ dédit : Sed pater tradendonon caruit: Igitur nee filius intelligi poteft cariturus his quæ patri tradet. Tertio, Subieâio non fignificat infirmitatem, uel fubieftio-nem ranquam feruitutem dominatui ^ fed difpenfationem temporis amp;: facramenti. Euacuatio autem non idem eft quod fub-jeftio . nam euacuarc aduerfantem potC' 40 ftatem , eft ius poteftatis aufeFre,nc ma-neat : amp;nbsp;per poteftatis euacuationem, regni eft abolere dominatum . Trader ergo regnum Deo patri, non urique tanquam tradéns poteftatem concédât : fed quod nos conformes gloriæ corporis fui fadi, regnum Dei erimus. Et Nazianzenus : Vt demus, folius Dei elTeingenitum, age quid Adam?an folus ille Dei figmentum? Maxime, inquis . Num ergo amp;nbsp;folus homo? yo Nequaquam. Quid itaf Quia ipfa forma-tio non erat ( ut ita dicam ) humanitas . Etenim quod poftea quoque natum eft, homo erat. Hoc modo nee ingenitus fo-lum Deus eft , etfi folius eft patris :3mó amp;nbsp;genitum, quia ex Dcogenitumeft,De-um effe recipe, quantumuis ægrc inge-nitum illud tuum déferas. lam quorno-do effentiam Dei intelligeS per illud, quod 'non quodPeus fiepomt/ed qubdnqn fitlt;o

CAP. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3λ: I

tollit ? Nam hæc oratio, Pater eft ingenitus, neque Dei naturam,neque hoc quo^ non gigniturexprimit, fed tantum patre® non aliunde gigni dedarat. libro tertio de Theologia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Epiphanius hærefi fexagefimanona: OP' pone inter fe'. Oportet ipfum regnare do* nee, amp;c. amp;,Regnabit fupcr donum hco!’ in fecula . Item hæc, Cum tradideriçre* gnum Deo amp;nbsp;patri : amp;, Regni eius non ent finis.Quare propter alTumptionem hu®*' nitatis Apoftolus ficloquitur.Sienitntf»' dit regnum tempori, neque nunc régnât’ Si uero nondum regnat, quomodorepefi-tur femper adorari ab angelis ante adueii' turn in carnem, amp;nbsp;in aduentu in carnem? iuxta illud, Adorent ipfum omnes angelif amp;, Flcftat ie ipfi omne genu , calefiiu®) terreftrium, amp;c.

CONPVTATIOHKS HTPOXH»^ ßum deSipmtu fanélo.

ptorum:per quem pater cognofcitur, amp;nbsp;fi-lius glorificatur, aquibusque ipfe folusco-gnofcitur, ;una coordinatio, unus cultus', adoratio , uirtus , perfectio , fandificatio, quid multa? omnia quæ pater eft, filij f ft^nt, præterquam quod ingenitus : om-niaquæ filius eft, fpiritusfunt,præter ge-nerationem.

Contra fecuniam.