-ocr page 1-

L o C o R V M THEO L O GÎ CORVM D. VICTORINI STRI

GEL I I

7 A RS sj^ A RT A

Ç^pofirewa,

Edita in vfumluuentutis fcholaftic«

cb. b. Lxxxiüx.

-ocr page 2-

-ocr page 3-

INCLYTO AC GENEROSO COMITI AC DOMINO, DOMINO cvN RADO COMITI IN SOLMS ócMinzenbergkamp;c.DominQ fuobeni-gnifsimo.

P. D.

Ac N A Ixtitia alFcdus fum, Ïa-clytc ac Generofe Cornes, Do-minebenignilTimCjCumfubfi-nem anni fupenoris ex literis amicorum cognoui, Genero-fitatem tuam in Ecclcfiis tua? ditioni fubiedis emendatio-nem piam inftituiffe doärinas

^fitüum,deterfis fordibus,amp;abolitisfuperftitionibus Papiftic'is,quæfub regno Antichrifti ita inualuerunt ,vt ^ntanta luceEuangelijnunc etiam per Germaniam al-lisradicibusinmultorumanimisinfixæhæreant.

Nam quia iuITu Uluftris ac Generofi Comitis ac Domini,D.Iohannis Comitis in Naflau amp;nbsp;Cattcncln-bogenamp;c. afbnistui,cniinminifterioEcclcfiæ tune fer-üiebam.paulóantedifceflummeuincx Comitatu Nat fouicnfi,cuniGenerofitatetua coràm hac dereegcram, quo tempore amp;nbsp;vir nobiliffîmusD. Otto Grunrodius v-namecum ad tuam Generofitatem minus fuerat, vt c-iüfdemComitis Iohannis Naffouijnomine, Gencrofi-tatemtuam amp;nbsp;Inclytam familiam ,in domeftico ludu conftitutam,proptcrobitum patris defunóti,qui,quod paucisahis contingit, annum ætatis o£tuageümum ex-

-ocr page 4-

Epistola ccflerat, exvcrbo Dei confolafcniur. AdmonituslX' tiffimoilJonuncioamicorumde fufccpta Eccicfiarum rus dkionis€mendardone,non fine voluptate reeorda-tusfijtnpiifïimoruinfermonum,quibuscorAin tcaudic ram grauiterreftaride affedione tuaergaEccJefianb amp;nbsp;deftudio ac diligentia, quam colloca-ffes in fontesdo-drinæ inquirendos, præfertim quod ad controuerfias horum temporum attinet, quas Gencrofitatemtuain prx’cjai'èintclfigcre. amp;dchis Orthdoxam vers Ecclcfia: fentcntiamampledi,amp;Jt3cfideDeuminuocare,acfaa-Üis mori-bus fidei profelfioncm ornare, non poteram non ex a nim o U tari.

Quam igiturfpem de repurgSdis Ecclefiis tuædi-tionis tune conceperam,atqueabeo tempore piis votis Dcocommendaueram,eamFilioDeiGencrofitatistus iuftitutobenedicente féliciter euenifle magnoperega-uifusfum. Idqueeómagiï,quod cxlitcris amicoruni fimulcognoui,légitima ratione emendationem illam faaamfuiflc,paftoribusEcclefiarumpriùsdefiindamcn to dodrinxredè infiitutis, Ôc ad confenfum pium ad-dudiSjdcindc amp;caufis fingularum mutationumin tof Jendis ceremoniisfupcritiriofis^populo diligenteramp;ac. curatèpropofiris. De quoipfo cùmD.Grunrodiusàe-gocum tua Gencrofitate fermonem confcrrcmus,me-mini Generofitatem T.grauiac Japienti iudicio approbate modcrarionem in hoe toto gcncreadionuni,cuni zelo Chriftianoconiundam.

Nee verodiu pofi.cùmdefiiiceptaatquepcrfeda Ecclefiarum tuæ ditionis emendatione cetfior faâuî 1 fu m, p crer e b u i t fa m a de K cu eren diflirn o a tq uc Jliiirtrif- ) Cmo Principe G é u n A r © o, Archiepifcopo Colonien-fifieri

-ocr page 5-

D B D I C A T G n I A? fiSâCfîRoiiaaniltiiperij ElcZiore,qujjjxB,i},lac v^ræ do Ûrinæ ab c wo ribus Pc n t i ßc iistepurgat-æ lom co parfpcf sit,nihil prins ha buit, qaam v t fplcudor-cm jUius £ubdigt; tisfuUlmpcrtirct, ciüfque profcffioncm liberam con-fcientiislubiedorum permittcret.

Quodanimi excclfi,amp; humanaomnia (quxfcrè diuinis contrà femper nituntur ) dcfpicientis inftitu. ^Uïu,eómagispracdicandumcft, quód eo maxime tempore, quo plurimialij, tara priuati quam principes veri-tatem aut ignotam maioribus fuperftitionibus obru-unt,aut affulgcntem faftidiosè afpernantur,cam magno amp;ercftoanimo,nonfinefingulari amp;admirando Dei o-pcre, fouendam ille fufeepit, qui pauló antè tenebris pontifiens totusimmerfuscrat.

Etfi autem extrema omnia aduerfus hoc Dei opus Miri Antichriftum videmus, amp;Sathanam infeftiin. '’’üinEcclefixlioftcmjnódubiuineft deinceps quoquc ®i3ximaccrtaminaexGitaturumcflc3ducrfusflammam vetitatisde nouo rurfus crumpenfem iis in locis,vbian-tcannosquadraginta,IaudatifsimiPrincipis Hermanni, Archicpifcopi amp;nbsp;Éleóloris Colonicnfis opera, fcintilla vetitatis primum emicuit, fed vi aduerfariorum quafi obrutacineribus aliquantifpeedelituit hadenus.

Nifitamëingratitudo amp;peccata hominumaliud tncreantur,fperandum nobiseft, Deum tanti opcrisau-torem, haudquaqnam defuturum efle püs conatibus fuorurn,amp;hoftium molitiones ad opprimendamveri-tatemfufteptas,patentidextcrafua e]i(urum,donccim piiintillum Antichriftum Spitituorisfui Dominus Ic-fustandcraconficiatAiiluftriaduentufuoprorfusabo-kat.

« 5

-ocr page 6-

Epistoia

Tuæ vero gcnerofitati, vt finccrè gratulari mc o* ftcndcrem,defeliciter fufcepta Ecclefiarum tuxditio-niscmcndatione, pro obferuantia ea, quaGcncrofita-tcm T. propterpietatemamp; multas alias virtutes héroï-cas, amp;plurima in me mcófque collata beneficia,reue-renter coluiab eo tempore,quo in Naflbuienfem Co-mitatu vocatus,primùm omnium inarce Braunfelsho. fpirio absTua Generolitatc benigniffimè exceptusfum.' Libcnshancoccafionëpublicè GencrofitatemT.com-pc]landiarripui,quamcditiopoftrcmaïpartisLocoruni PhiljppoVidorinianorum mihi obtulit. In qua de Del Inuocationc,deMagifiratu,deConiugio,deTraditloni-bus humanisinEcclefia,deScandalo,deLibertateChri-fliana,vcrçdoftrinæfummacxponitur,amp;vtiuftafitlibri paagnitudo, turn alia quædam ex fuperiorum annorum IcbolisTheologicisD. Viifiorini, ceuParalipomenaad-iefta, tùm inprimis Epiftolæ ciufdem D. Viétonnide controuerfia Ccenæ Dominics, attextæfunt ; Quorum omnium Icdiionem Paftoribus Ecclefiarum in dicionc Gencrofitatis. T.ncqu.einutilem,nequeingratamfor« confido, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quanquam autemTus Generofitati cohortatio-nemcaminimèopuseft,ad vrgenda atqueconrinuanda ea,qus féliciter fufeepta funt in pia Ecclefiarum refor-matione: Tarnen ciim Icdoriseaufaprsfandumaliquid fit,oro Generofitatem Tuam, vt patienter meferat, dif-ffrentemdehacqusftione,qusagitarifspcfolct.amp;qua reâè explica ta, maiori ftudio Ecclefias, pijadiuuarepof funt;Nimirum, Anceflantibus fiuc Epifcopis.fiuefu-pcrjori.busDominis,Magiftratuspij, qui fontes veritatir intelligunt, apudfubditosfuos^inquospleoumiusha-c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bent

-ocr page 7-

ÓbdiCATo rIA.

Echt,niutare cultus impios debeant, amp;nbsp;efficerc, vt tn EccleCiis vera dodtinatradatur, Scfinceri cultus propo-nantun

Scripfit de hac Quæftionc UbcllumpeculiarëD. Philippus Melanchthon, cuititulumfecit, De officio Principuni.Exquo,cùmin paucorum manibus liber il-lcfitreliquus,fummarcrum capita breuiter excerpam» ^oncnim meliora afferre me poffeprofiteor, amp;nbsp;inre-ïum maximarum tradatione meritó locum habet ilia veteris poets fententia;

Floriferii vt apes infaltibas omnia libanti Omnianos itidem dcfiafcimur aurea diCÏa, Aurea perpétua firnper dignißtinu vita. Quod igitur ad Magiftratus tenentes ius'gladi ), a-^'ideos.quosfibifusquepotcftatifubditoshabcnt ,cu-^^^QnftituendiEcclefiaspertincat,multispetfpicuisat-fiiJincntisconfirmari poteft;

Primùm. Omnibus fine difetimine mandatum «ft,vt credant Euangeliogt; amp;nbsp;id confiteantur ,fiue accedat \ sliotum autoritas, fiuc aduerfetur, ficut fcriptum eft: i ^orde creditur adiuftitiam t ore fit confeflio adfalu-1 tem. Quinegabit me toramhominibus,negaboeum \ cotamPatrcmcoecelefti. Et.Luceatluxveftracotahoi minibus: item ,Vt potentiam annuncietisems, qui vo-cauitvosextenebris. Eftautem contefsio palam often-dere.qubd non conlentias erroribus in doQrina,aut fal-, fiscultibus; amp;illud ipfum genus doûrinæ ,quodfecun-' dum normam vetbidiuini amplefteris, alils impettire, quitusfideiamp;cutx commendatifunt, ^ tollere impies autfuperftitiofos cultus apud omnes, quibus prxcs.

1 Kam qui non impertti yetam do^trinam, amp;nbsp;qui extern nam

-ocr page 8-

Epistola

nam impictatcm non tollitapud cos,quos fibifubieftos habet,isfiigereconfeftionem,acconfentire cumimpiis ( videtur. Ideo Sergius Proconful non foJiini audiebat j Paulum,fed volebarciimaudiriin rota prouineia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I Qanquamautemdiffiedeeft fuftinercodiaipoten- j fiorum,tarnen præcepra ilia (impliciter krat cKCclfira; ( Oportet Dcomagis obcditequain bom'ingt;bus^lTnn,Si quis aliud Euangelium prædicaucrir, anathema fir.Et, , Qiji diligitpatremamp; matrem plusquamme,nonvftme dignus,

^•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeindenominafimpræcipitDeushis,quiprafunG '

vtobrcmperenrEu ingelio amp;nbsp;id propagari linant. Naffl Pfalmo-e. hac voce SpiritusfanduscompelJatMagifira' 1 rus;Et nücRcgcsinteiljg*te.-Eriidiminiqui iudtcatisfcr-ram,feruiteDomino inrimore, «Sc exuiraceeicumtre* i morc.OfcuIaminiFiliü,nequandojrafcatur Dommus. i gt;nbsp;PfaJm.24. AperitcPiincipes portas verras, amp;ek-uai»gt;gt; ' ni ports Mundi, vt introeatRcxglon^.Plaluoa, In con- ! ueniendopopulos in vnum «amp;Reges, vtleruiant Domv no. Efais4p. Eterunf Reges nutri tores tui«Sc reginasnu-trices.Hismandatis nccefleeft obedirc omnes porcto-res, etiam/i fuperiores Domini aut Pontifices adutr-fentur.

?• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterca Magiftratus cuftos eft prima? amp;nbsp;RcundiB

rabu'eLegis,qult;gt;dadexternam difeipiinam attinetjioc eft,prohiberc externalcc/cra, amp;nbsp;punuc fontes debet, amp;nbsp;proponere bona exempla. Manifcftumcftauteminpri-ma tabula Deca logi prohiber! idolafriam amp;nbsp;blafpbcnit-as. Quare necefle eft Magidraturn idolatriam amp;nbsp;bb' fphemias tollere. amp;nbsp;curare, vtpia di. drina Sc pif cultus I proponantur. Name th Magiftratusnon tauiit cords, nbsp;i

Rd

-ocr page 9-

' Dedicator!

nechabctniiniftenum Spiritus: tarnen habet Gaum officium extern» difeiplinæ conferuand« triam in iis qaxadptimam tabulam pertinent.

Accedithuc, qubd Magiftratus in externa difei- 4« phnaomniaofficia debet fubditis , quæ paterfamilias domefticisfuisdebet.Certum cftautem patremfamiU-as debere hoe officium liberis amp;nbsp;familiæ, vt eurer eos teftèinftitui,amp;prohibeat blafphcmias amp;nbsp;cultusimpios, iuxtaPauliptæceptum quot;.Patres educate liberos in difei-pUnaamp;eruditioneDomini. Idem ergo amp;; Magiftratus faciat in ditione cui præeftgt;cùm fit pater patri». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quidgt;quód hic finis focietatis human» proprius 5quot; 5cpr»cipuuseft,vtDeusinnotdeat. CùmigiturMagi-fttatusfit cuftos human» focietatis,principalitcr hunc finem expetere debet in gubctnatione,vtnon tantum ! ' ^teis ac corporum incolumitatem eonferuet ciuibus fuis,fed defenfionemtotiusLegis,prim»amp; fecund» ta-M» fufeipiat, quod ad cxtetnamdifcipUnam attinet» 1 diopter hoc enimmunuscœlefte impertit Deus Magi-\ ftratuifocietatemfuinomims.inquiens; Ego dixi, D ii 1 tstis,ideft,deleaidiuinitusad conferuandam veram 1 tcVigionem,adprohibendamamp;aboIendamidoIatriam, \ adeonferuationem iuftiri», adprohibendam turpitu-\ dinem. Expiefsc ctiamDeusKegem in populo fuocu-1 nbsp;nbsp;ftodemfacitLegis amp;nbsp;doQ.rinxR.cligionis,Deutet;i7. Et

\ in libro Sapientix ftatim initio traditut hoe pr»cc-\ ptum'.Dibgiteiuftitiam,quiiudicatistcrram’. Qusiitc \ Dcnm,amp;c.

\ At fub Antichtiftiregno, poftquamfacrificulilc-1 ?,tsfetrecoepctuntte\iquocoetui fuoatbitrio,amp;.ncmi-\ nliiffe^itireantplius licuit à (ententiisac iudieiisPon-

-ocr page 10-

E P I s T o I.- A

tîficiim , plurîmorum animis obrepfit hæc perfuafo* curamEcciefiarum nihil pcrtinerc adMagiftratus, His rantùm fortunarum amp;nbsp;corporum defenfioncra com-Bicndafam elle. Quod quid cftaliud,quàm fidicascot ventris tantum euftodes efleJ Et quid different hoemo-doMagiftratusabarmentarüs?

Longe verö aliter de fine præcipùo gubernatio-nisfentiendumeft,videlicetpolirias diuinitusadmira-bilifapientia amp;bonitateconftitutas efle, non tantùiu vt qusrantur ventris bona, fed multó magis, vt Deus in focietatc innotefcat, amp;nbsp;vtætema bona quaerantur ab hominibus.

Nee opponenda funt exempla impioriira. Non Alexander, non Auguftus aliam nifi corporiscuraffl .fufccperunt,quantumuislaudatiPrincipcs.Sicmultia-Jij rantùm vnam hanc pattern gubemationis politic« curarunt. Pauci enim intelligunt praecipuum muno* Multó paucioresveram Religioncm norunt.Sed tarnen ex fummorum ctiamMagifiratuumordine aliquos he-roas Deus ad infiaurandam dodrinam ver» pictati« fi.ïbindccxcitauit,quinonfinemaximis periculis vfita-tam forma m fa 1 fæ religion is m u tarun tj Q^orum exein- 1 plaofficiinnMagiftrarusilluftrant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Proponif NabuchodonolonportquamadvcriDci i agnitione-madduduseft,edidum.nequisblafphemi3nï ( dicar contra Deum Ifracl. Conftantinus,IouinianuSi Valentinianusamp;alij cultum idolorum prohibuerunt,amp; eapitalem poenam conflituerunt ineos fiqui palam fa' crificaren f. Th eodo fi us e tia m dit ui ipfa idol or urn tem-plaiufiit,ne videlicet, quodanteaacciderat,manenfi-’ b us tempi is,poft Ipfu m refti eueren tur ücrificia lm pial

-ocr page 11-

P E » M G A T o R i A.

' Plcnacftctiam Scriptura cxemplis Regumludaamp; Ifrael,quinonfunt propria poIitiæMofaica:,cùnr fine Moralia,fed pertinecadomnes Principes omnium xra-tum. Inhisconfpicitur,horribilibuspœnisafFeâ:oscfle autorcsidolatriæ. Alios vero, qui fuftulerüt idola,clarif-fimisviâoriis, miraculisamp;cœleftibusdonisornatosef. fc- Propter Salomonisidolatriam regnum Ifraddittra-^um eft. Multi Reges in Samaria propter impios cultus mterfefti funt,doncc tandem in exilium abdudx, amp;nbsp;pc-Reprorfus deletæ funt decern tribus.

Contrà verè laudantur amp;nbsp;ornantur fucceffibus Keges^qui fuftulerunt idola: Aza, lofaphat, Ezeehias, amp;nbsp;blias. Itcmlehu, qui fuftulit tantum cultum Baal, WmAchab addidcratfuprapriorem idol a triam, qua# 'nteainftitutafuerat aleroboam inSamaria.

Idem eft autem officium Chriftianorum Magi-“''^fiium,in his qua: ad Decalogum pertinent, quod fuit PiotumRegum in illo populo,in quotunceratEcclefia.

Atque hæefanè fumma laus cflet.fummorum Im-pcratotum,Regum,Principum, qui aliis potentia antc-tellunt,fiin religionisemendationcMagnitudincma-’^inaioftenderent. Scd tarnen amp;nbsp;inferiores magiftratus Çüramreligionisadoffîciumfuumpértincrc fciant. Vt r, pnim ceffantibus Epifcopis, aut fi ipfi Epifcopi falfa dó-ccant , reliqua Ecclcfia malos paftorcs ab officio re-mouerc debet, Et in quolibet cœtu præcipua membra cæteris præire debent, amp;nbsp;iuuarealios, vt emen-detur Ecclefia : Sic cum Magiftratus, quocunque loco collocati, potiora membra Eclefix fint, inchoarc bancemendationem,amp; iuuare debentEcclefiam, eti-ißinonexpeiiata authoritate Epifcoporum,aut fura-

-ocr page 12-

TriiroiK

morum Monarcharum. Nam h«c pr«ccpta pertinent ad rotamEccJefiamgt;amp; fingula membra ; Caueteapfeu-doprophetis: AufFerte malum ex vobismetipfis.

Verùm quia fummi Monarchs pJerunquefafci-nati fuut impiis opinionibus, amp;nbsp;aut curam religionis nullam prorfusgerunt, aut fatuitiarn contra pios cïCT-ccnt,autadiuuant,Firvtmu]tiali/M3gifl:ratus inferiori loco conflituti, etfifciant, quid abiplisDeus rcquirafi | tarnen metupericulorum,aut fpcccrfarumvtilifatuin negligan t amp;nbsp;ipfi reJigionis emendationem, fecuti confi-hum iJlud Demadis,quod Plutarchusrecitat. CùmC' nimCaflanderabAthcnienfibu5petcrcf,vt AJexandtü । referrent inter Deos, eümquecolcrentccrtisfacrifïctó plerique execrabantur hanc impiam adulationeW' Sed Demades fuafib vt fieret. Ne videlicet bellum eisin-ferretur, vidcte,inquir,nc terrara amittariSjdumcœln miuriamfieriprohibetis.Iraomnibustemporibusfflü^-tiMagiflratus,motifuperiorumautoritarc,maluntcüE' lo iniuriam facere,quàm fufcipcre vel laborem vel pen eulum propter Ecclefia:falutcm,amp;vcritatispropagati-onem. • Idverö quaminiuftum.fit,facilèhincintelligf potefi.

*- Non licet eflé medium,vtquidamimaginantufr fed nccefle eft,aut coniunäum eflc cum perfecutoribus, autcum vcraEcclefia* AepræfertimMagiftratibushoc accidit,vf neceflariofummis Monarchis,,autalijsprin« cipibus potentioribus, quifunrperfecutores Ecclefia?» aut obrem perentautaduerfentur. Inter hæcnoncftnic-dium. Ideó Chriftusinquit: Quinon eftmecum, contra rac efi-, Et Elias acerbe increpat Ifraelitas : Quoufque daudicatis vtroque humcro? ContraveroDauidinge-nuitatertt

-ocr page 13-

Dedicxto^^x.

ftuitatcm in Confcffionc fuo exemplo celebravOdi Ec-clefiaminalignantium,amp; cum impiisnonfedebo. La# 'labomanusmeasinterinnocétes,amp; circundabo abate quot;lü Domine.Ncceffe eft igitur omnes qui redè fentiunt, aperte profiteri,amp;cóiungerc fe palam cum vcraEcclefia.

Quodquinon faciunt,feddiffimulant fuamfen- 9* bntiam, nee tollunt pro fuo officio abufus, hi grauitcr polluunt confeientiam fuam.Stabiliunt enim exemplo iuo impietatem, deterrent alios infirmos, qui pendent exeorumiudieüs, confirmant furotem aduerfariorum. H®c peccatanon funt leuia ducenda.

Trifte eftenim, reum effegrauiffims cominatio-nisdiuins;Vaïhominiper quemveniuntfcandala.Sunt autem Nlagiftratus,qui non mutant abufus, qui medios fegeruntincontrouerfiisreligionis,qui focietatemco-hntcum hoftibusverltatis,authores amp;nbsp;confirmatores ^Ottibilium fcandalorum. Quia non dubium eft,Deura '^ontumeha affici negleQa cura veræ religionis, amp;nbsp;in-quot;alefcentibusimpiis cultibus. EttotmiUiaanimarum fedutuntur,ScpQreuntculpa Magiftratuuro,qui impe-diunt, quö minus puram Euangclij doftrinam populos audiat. Eiunt aduerfanj’ veritatis pertinacioresamp;

1 fïuioresindulgentia inferiorumordinum. Quamve-ïbgrauitcr irafcaturDcus bis peccatis, oftendit diuina

i corr\minatio,quxadomnesgubcrnatorespertinet;Ezc-chielis34,Ecceegoipfefuperpaftores. amp;requiramgre-gem meum de manu eorum ,amp;acieboeos. EtAmos6, Væ vobis optimates, capita populorum.

Hædiuinæ comminationes, cùm non fint inanes aut itritæ,debent Magiftratus o muium ordinum babere tafionemfalutisfax,amp; liberate fe à fcandalis amp;nbsp;poenis, 0 3

-ocr page 14-

EpiSTOtA

qui certó fcquuntur, amp;nbsp;adiuuarc quantum pofluntC' ïnendationem religionis.

ï®* Qua in re,fi quifunguntur officio fuo,ctiamfi longe infra illos potentes Monarchas funt, ij non dubitent^ fcviciffim Deo euræ fore, amp;nbsp;laudatiffimorum conatu-um füorum vbenimammeflemreportaturoseffe, Au-dientenimamp;ipfi;Eugebone ferue, Fidelis fuperpauca fuifti, fuper multa conftituam te. Ingredere in gaudium Dominitui. Omnienimhabenti dabituramp;augebitur. Expcricnturctiain tales efficaciam diuinæpromilfionis; Glorificantcsmeglorificabo.

Hae rationes, quæveræ aefirmæfunt, omnium or-dinum Magiftratusmoucredebcnt,vtofficiumfuumi.’ Ecclefiarumconftitutionefaciant. Cæteros etiamqui bona confeientia coeperunt emendate Ecclefias fuariin» ditionum,confirmare debent, vtconftantcr pergantiu-narepropagationem veritatis, Quod vtfacianralacrins, etiam hoe argumentum fibi fæpc multumque apada-nimum proponant,

H. Mandat Deus,vtprecemurpro politiis,amp;confer-uari easoremus. Eft enim fingulare beneficium Dei, hæc ciuilis vita pulcerrimoordineconfociata,inquoluccnc bonitasamp;iapientiaDei .• Etvult Deus exifiere politiai propter Ecclefiam. Hanc igitur cauflam allcgant pis mentesinprecatione, vtDeuspolitias ideo conferuet, non modó quia eiusfapientia conftitutæfunt,fcd etianï quiaad hune finem potiffimu ordinatx funt, vtadiuuet amp;nbsp;defendant Ecclefias, amp;nbsp;conférant fuum officium ad gloriam Chrifti.Quomodoautem pro iispolitiisrogari Deuspoteft,inquibusaut aboleturcxprofeffo dofitina Chtifti,autÉcclcfianegligitur?Quarehiquiprxfunt^»

-ocr page 15-

Dibicatömiaquot;

Ipfi Deum inuocarc A aliorü piorum precibus frui poC fint,curaredebcnt, vt officium gubernationis feruiat glorix Dei amp;Ecclefiis. Pcricula fiqux funt,Deusgubct-nabit,ficutpromifit.

Omitto autem hoc loco, qu® in côtrarium nonnull iafFerunt,vtfunt quidam vel natura, vel praua con-tuetudincêg/çjzoj, amp;nbsp;amantes cauillationum ac fophi-ftices, quietiamcùm patefafta cft veritas, tarnen non îcquiefeunt, fed quantumlibct conuidi, elabi tarnen conantutiHorumObieftiones alibi à nobis ordinc amp;tc-citatxfuntamp;refutatx. Nequeenim propofitummihi nuncfuit,prolixamdifputationem inftitucre, fedfum-n\arerum{aftigiacompleftivolui,nonmodó vt inteUi-?,'pofsit,quid de quxftione grauiffimafentiendumfit, i '*''iclicet à quibusemendatioEcclcfiarum fieri dcbcai: 1 nbsp;nbsp;^^^etiam.vt bons mentes confiderent, quantum ver»

\ ^^ndis mereantut Magiftratuspij, qui aboient doftri-\ ’'^'mamp;euhusimpios ac fuperftitiofos.amp;veramdoarl. \ ^aiwac cultus verboD ei cÓgruentesreftituuntEcdefiis. \ InterhoS/CumTuquoquelNciYTs êt Gbne* 1 ^OiBCoMBs,nuraerandusfis,qui amp;pietatemtuam 1 wgaDeum , cuius gloria agitut, amp;nbsp;ftudium officij tui» 1 quodfaluti fitbditorumtuorumdebes,luculentotefti-\ moulooftendiftifufceptanuperemendationeEcclefia-1 tuut tuxDitiouis'.Meritó tibi gratulantur omnes pij de \ ^icfummatualaude, quad veram atque orthodoxam \ ûo^rinamde controuerfis atticulis horum temporum 1 ^tuplexus, earn tuis quo que Vubdltis communicate, amp;nbsp;\ ^igt;olitisfuperftitiofisritibus,putitatemin externo quo-\ que cdtuEccleCiistuis commendarcvoluifti.

\ nbsp;nbsp;■ Ego ccrtè,vtautehacDcumprecatuslum,vt haut

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4-

-ocr page 16-

in te voluntatem accenderet amp;excitaret’. fic Filio Del capitiamp;euftodiEçclefjægratiasagOjdetanto beneficio, quad non folùm in tua ditione Chrifti regnum wagu magisque hac ratione propagatur, fed quod cæteriquo-que vicini amp;agnati tuiexempJumfibi propofitumintc ha bent, quo de fuo etiam crga Chriftianam religionem officie moneantur

Nequehortabor te, Comes gcnerofiffime, vtca-dem, quacœpifticonftantiain tua laude perfcuercs, i-pfa tua pictas te currentem fatis impellet. FiliumaU' tem Deioro, vt quam tibi de dodrinæ amp;nbsp;cultuum di-uinorum puritate propaganda voluntatem dedit, f-am in te augcat indies, amp;praïclaros mos conatusad m’-minis fui gloriam promoueat, te'que amp;nbsp;nobiliffiman' familiam mam, amp;filiosimprimis, optima amp;generö-fiffima indole præditos, omnibus bcnedidionumW' arumgeneribus locupletct. Hanc veto me® erga Gene- i rofitatem T. obferuanti® fign!fïcationcm,atque adeo 1 Jibrihuiusdedicationem,vt®quo beneuolóqueanimf excipias, amp;deinceps quoque priftinum tuum erga W« \ fauorem conferues, etiamarqueeriam rogo. j Benèamp;felicitervale,ComesGenerofcSelnclyte / Fabiran® Saxonum, Calcnd. Septemb. Anno Ch«- / fti 15 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Tuam Gcnerofitatcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Rcuerentercolens

ChnilophotasPezelilt;^ S. Theol.Doâot.

-ocr page 17-

INDEX LOCORVM, QVI

CONTINENTVR IN hoclibro»

DE INKOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De neceßitate,dignitate ^efficaci/i vera JnMeeMtio~

nuDei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

il. Dediftrimiueveræé'f^lpif^ttocitionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^

Ul. Sex rerum confideratio in omni inuocatione necejpi-

^^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^

DIE Admonitiones de modo ^temporeUbentfonis. nbsp;nbsp;si

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EnarratioprecationisDominicit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffs

VE RefittatioIdolAtricielnuocationûMortuorum. Sj

VIE DoilrinadegratiArtimii^iione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SS

DE MAGISTRATS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiß or ica defuroribu^ damnantibue politicum ardL

nem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

\ D. DißinSio politica gubernatioMU amp;nbsp;vocu Euange-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10$

\ De Dißrtmenordinispolitieitamp;confaßonum^uaaliun^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deadmifcentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loS

\ DU. 'Deirjßicntwne ^ approbation (politici or dinis. nbsp;nbsp;no

1 K Reculade Magißratu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^s

\ VE Deoffidis Magißratiium.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is2

\ VIE Dedißriniinepoießatispolitica^Eccleßaßica.. is.f.

\ VIIE DepaauHareticorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iss

\ K IX. Dedißinölionedominiorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^s

\ X. DecontraHibui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

XL mi^cüviinideiuuandu fcholts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tbid.

DE CONISGIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtthodfcaexplitatioconiugij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^

-ocr page 18-

Pf III. nil.

Cofißlatio»efgt;iec£jl/äria}/jgt;vit^ca/iiuffaS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^

De oßfei/i marià ^vxerif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^a^,

^dmoftitionesà're^ul^, de/gt;r^cf/gt;Hifcit'cur»ß^gt;‘^‘^’ fertifien/tbus ad nafuram cenjttg^'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^91

r.

Mefutatio fanaficorum , ^ui da^n fiant dut prohibait le^i/ifff/tmeofffu^infn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ifi

DE TRADinONIBTS HEMANIS, ßuCeremoffiiifffEccIe/ia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;224

i.

n.

De tribusgradthui traditiorsufff bufnanarum. 2 ^^ De/eptem erroribui,^ui comitantur impiam ob/crui-itenem ceremoniarum bumanarum.

III.

Tres Re^ula^ubemantes v/um traditionum.

DE MORTIITCATIONE GARNIS. 2fi

D E SC A I^D AL O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z6\

i. n. HI.

Diltififcandaii.

Ded/Ii^entia vitandißaffdala.

Regulade^andalis.

DE LIBERTA TE CHRISTIANA- S7f

i. n. III. lt;

,^uid^t libertas Cbrißiana intégra. ii^ De quatuorgradibus libertatis in bac vita. pt ^omedo intedigenda fit abrogatio Lega ^oßiea

nil.

^uot modà Cbrifias Legem imifleat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^b

X«A@*,

-ocr page 19-

-ocr page 20-

-ocr page 21-

I H E N E N s 1^ S. D.

VD JE/tripitJeM ffecuba,â((lgt;ifaffs ^uiâjî/ lt;nbsp;^^ Deus, //dfiuocaf: '

oçK'noT et irv, Jïvo-ÔTretç®^ eti'îvau ^W} ètr iiv0,'yKgt;ilt;fvlt;ri(igt;f)äTiiiVfßfQl2if,

0 lupifer^^uî/^u/i es^i/^cüis co^nûu, quitertaff^ ^^S^» ^^^^^^(^ßtateKafura,ßuecoKßüo. Htec iiudfado commu»d ^^^ifif»}^uitgfiora»f £uaK^eüam. Autenim .Stoica ima~ ^‘^^(ioKete»eKt/cr,Deum Jîne übero cofijî/io, ficagerenecej/a. ^‘ogt; vt moutfit cauja fècufida: ^ut fiüherè agit, curare quidam ^“^^^iUeg/igereparua, vt idem Euripides induit. Poßremo, '^^xiwe.curétjiarua, tamenfiofi exaudiri indignas. Ha [^fi^ofiesobfirepufitanimisomnium in inuocatione, nee eiu-^/»^urexhiserroribusEthnicijMa/jonietifia, Judai, ^ aifi Ï^otantes EuangeHum, SedfidesagnitoEuangeHoe/ucfaturj (^fiatuit certo, ^uis fit Defts,/ienipe is, ^uifi pateficit verba f^’gt;gt;0‘niißoFiHo crucißxopronobis(^refi/citato, dP^eiditis ^^tandistefiimonÿs : Et quadfit agens iiberrimum, quad de. ^^tit mandata (^pranißionest (^proposer it Ei/ium Media-^orem,propter quem certo veUtexaudire, amp;nbsp;quad exprefierit fiotninaiim, quaeres certo datums fit, ^inquibus re^uirat obedientiam, quas tarnen mitigaturusßh Etigiturnos adin. »ocationem excitemus, ^ recieinuocemus, (^ dißernamus »tofiram precationem ab Etbnica, Turcica, Pudaica,hodie,quod fiitßum ^feiixßt, loc um de virtute omnium domina ^ retina,de inuocatione Dei incoabo,necciubito, quinßudioß pie-tads repetitionem buius loei eadem diligentia auditurißnt.

-ocr page 22-

^aaßtperiores lôcos haêfeKu^ audiuertt/if. ^ar( non incite ßo»tecurrentes,ßilhoc vnumaclclam,nu//ar/f dolirifhi cal' ' Jlis partent, his mißris dr iu^luoßs ter»portbus,qu£fintplui^ periculoruftt^agis congruere, quant do^irinant de 'vera inne-£atiofteDef,quie qutdentaßieiueexercenciaefi, cumßt 'vnicia fortus, drßcraancoraßneßentis Ecdeßa. Bene ncfelicittt vakte. Diejt^Septenth^Jft/ttChr^i iss^-

LOCVS

-ocr page 23-

5

CVS

L 0

D E VERA DEI INVO-

C A T I o N E.


Re s fines potifsimiimfpeftandifunt inftudijs Theologicis, fèudoftrinae Chrillianx, quorum primus eft vera Dei agnitio amp;nbsp;invocatio : Secundus eft, confolatio firma animorum in omnibus xrumnisvitx, amp;nbsp;in media morte. Teftius finis eft norma, adquam omnis vita Deo placens, di-rigenda eft. De primo fine, qui compleftitur ïgnitionem amp;inuocationem veram Dei, D.N. I.C. inquitapud bhannemcap. 17. Hxc eft vita sterna,vtcognofcant te,amp;c. Deal-'«ofine, videlicet de confolationeopponcnda omnibus xrumnis, ^»IcifsimèinquitPfalmus np. Hxceftconfolatio meainaffliftio-*15mea,Verbum tuum. Non enim inanis verborü fonitus eft pro-Wifsio Euangelij, de remifsione peccatorum,amp; vita ster na, fed eft Viua amp;nbsp;efficax confolatio,qux fuftentat affiidas mentes amp;nbsp;confter-natas,inmagna vi tempeftatum, amp;nbsp;concurfu calamitatum. Dc tertiofine idem Pfalmus inquit: Lucerna pedibus meis verbum tuum,amp; lumen femitismeis,hoe eft. Verbum Dei eft norma omni* iimpiarumaéHonum,confiliorum,cultuum,quos Deus poftulat amp;nbsp;approbatquibus affirmât, fe honore adfici. Fruftraenim colitur Deus eOïXoflftxrwet, hoc eft, mandatis amp;nbsp;traditionibus humanis. VtigiuirinlocodeCruceamp;calamitatibus,collegimusexfcriptura prscipuasanimorum noftrorum confolationes, amp;nbsp;falubriareme-dia,adhibendadoloribusmortis, amp;periculisinferni, vt Pfalmus loquitur: ltainhocloco,quemDeoiuuante ordimur, trademus doârinam,quæpertinet adprimum finem. Explicabimus enim mediumverxinuocationis,dequaChriftusinquitIohan,4. Veri adoratores adorabunt Pattern in Spiritu amp;nbsp;veritate, InSpiricu, hoc€ft,in veràpcenitentia,quçcompleéliturtimoremDei amp;fidem. In veritate. ideft, prxlucente verboDei, agnitione amp;nbsp;fiducia Fibj

A z

-ocr page 24-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

Mediatoris/iuxtaillud Iohannis j/.Ssnftifica eosin veritate/ef®® tous eft veritas. Neque verô ftudioli otiofis antmis amp;nbsp;auribus au-diredebent vtramque doétrinam, earn videlicet,quam badenuS prolixèexpoCuimus deconfolationibus incalamitatibus.amp;hanC, quam hodieordimiir,deveraDeiinuocatione, fed cogitabuntil-lud Pfalmi,qui inquit: Inuoca me in die tribulationis, amp;nbsp;egocri- ; piamte:quaHdicatfaniftiftimus Proplieta Daiiid:Inuocationun-quam magislucetamp;conlpicitur.quàminærumnis.quodcertève- ’ rifsimumeft, luxuriantenimanimirebusplerunquefecundis.Ho i minesfuntebrij amp;feciiri,quandoaffluunt voluptatibus.àearûirt | ftrumentis.Contràverô, vexatio dat intelleftum, affliftiomulta 1 docet de rebus diuinis,amp; nos ad precandum impellit, amp;nbsp;itanosex* I fufcitat,vtamp; non petamus frigidè,fed magna contentione.amp;motu animiquxramus Dominum abfconditum, amp;nbsp;fortiter pulfemui ipfiusfores.quxnóftatimaperiuntur.SimuIetiamhicverfusPfal' f mi admonet nos de maximis periculis,in quibus Ecclefia poftre^ 1 ætatis,feu fenefcés,vt alias loquimur,verfatur.CaftraTureicarul^ quot;nbsp;inconlpedu amp;veftibuloGermanix, necquifqualcit, qualemO' p taftrophen,d: qualem euentum hxc Turcica impreftio in PannO' k niam,amp;fines Germanix habitura fit. Nemo feit, quando hocdi' r luuiü fitredundaturum in noftracapita. Quàmenimincertispr* J fidijsmuniti fimusaduerfusvimTurex, quis ignorât fPingamuS autem nomen Turcicum efleinane,quod Iongèlècuseft,anigno-ramus AntichriftûRomanum,cûfuoIatellitio nodes amp;dies ma* chinari,vtomnesbenèconftitutasEcclefiasamp;fcholas deleat,amp;ite-rum importer in mundura horrendas tenebras,à quibus antean« nos4o. beneficio Deiliberatifumus. Sedamp;Papamfingamusefl« mortuum, amp;nihilefle,amp; omnem eins potentiam attenuataniamp; fradam effe,qu is noftrum non meminit diftü Petri ; Vigilate.Quia aduerfariusvefter Diabolus circumit tanquam leo, non tanquaW auicuIa.Sedquàmnoscontemnamushxcprxcepta, amp;nbsp;has admo-nitiones traditas inferiptis Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum,amp;quani nondoleamusfupercontritionem lolèph, quàm non afficiamut xrumnis parturientis,amp; mifèrx Ecclefix,res ipfa, quod dolenduni j eft,plusfatis oftendit. Audiuimus iam aliquot fèptimanis,vix , vnaranodemfuiftetranquillam amp;nbsp;pacatam, fed plerafqueplenaS I fuilTetumuItiium.dilcurfationum, infultuum, amp;nefcio,quorum 1 Diabolicorumfurorum. Hac ipfa node narrant yin fidedigni,«;-

-ocr page 25-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

iffe tantam difeurfationem amp;nbsp;tumultum in plateis,vt G Turca ipCe, quod omen Deus auertatoccupaffetamp; expugnaffethoco^idum, vix potuifletmaioriftrepitufasuitiamfuam exercere. An tales mores eSgruunt cum veftra profefsione? An confonantcumijsadmo-ninonibusamp;prsceptis.quxquotidietraduntur àpijsminiftrisin condonibus, amp;dnGngulis fere leftionibus?Deus mifereatur reU-quiarum fuaruM, amp;nbsp;fernen fuum fanftum colli gat,deletis alijs im-pijs amp;nbsp;Epicurasi's,qui no n conGderant diem afflidionis noftræ,qui nonadSciuntur aliqua cogitatione miferiarum Eccledae. Cura au-leinamp;magiftratusofGciumGt, compefeerepétulantes: denuntio illis catbarmatis voce publica, non defuturos efle magiftratum fcbolafticumamp;oppidanum fuorauneri, ac feueritate maioriani-madueefuros deinceps in contumaces,amp;c.

TT^EF^TIO DE J^^ eeßtfate, digmtate, ^ eßieaaa ^er^ imiocaüonii' Dei.

Vm compledor animo, très caufas reperio, cur ve- ^^^ ^^^ ra Dei inuocatio afsiduè exercenda fit. Vna, qubd ^j^, p^j jj. j maxime necefsariafit. Altera,qubd exterisvirtuti- ftintho-j busanteceUat. Tertia, qubd maximasresefficiat. nem. Hascaufas, dumbreuiter cxplico,peto 'avobis,vteadembeni-gnitate.qua foletis, verba mea audiatis.

PARS 1.

Semperinauribusnofttis, linguaSepeftore fonet adhor-Necefsitas tatioChrifti adprecandum. Vigilateamp;orate,ne intretis in ten- inwoeaUo tationem. Cum enim Filius Dei non obiter earn recitarit, fed in- quot;'’• gentianimi motu ter repetitam inculcàrit, profeblb confiten-dumeft, nihil tarn neceffarium elle, quamveraminuocationem. Dolendum eft autem Scdeplorandum afsiduisgemitibus,qubd peftoianoftra nimiumfrigent, quoties inuocamus, nee magis

-ocr page 26-

DE VERA DEI


Ela.n. coparaturEtcIeliain* fanti,fèdenti finecogitationeamp; metupericuli, noninter roks, /èdjnipecuafpidum, Aludenti cumvenenatis bellijs, quxipfo afpedu hominem necant,cuffl BadJilcis.

Om nis caro eft fœnum, amp;nbsp;gloria eius fit ut dos agri.

inteîlîgunt periculorurrij qux dies amp;nodesnosvndiquecir-cumHant, magnitndinem qua infans, fèdensin (pecuafpidü, amp;kidenscumBafildcis. Vt igi-tiirhxc (ècuritas amp;nbsp;negligentia emendetur.lcriö cogitemusde noftra infirmitate, de infidijs Diaboli, amp;nbsp;de mole periculo-rum, qux publicè amp;nbsp;priuatim in nos impendent.

Veraquidem voxellFiJijDeijdeomnium temporumEc-deha,Spirituspromtuseft, caroinfirma. Sedhaud dubiè verif ftma eft de huius temporis Ecclefta, quæpropter/ênedaminfif-mioramp;languidioreft. Proquaamp;Plaimus/i. ardendißimepre« C3tur,inquiens: Neproijcias mein tempore lènedutis, cùm d^ feccric virtusmea, nederelinquasmc. Qu^d enim corporano-ftraxtaris infirmitatevr^eantur, id declarant totmorbi, quoi circumferimus,amp;totfunerabonorum virorum,qiiiiniplbflore extinguuntur. Denique non elle incorporibus noftriseum vigorem, qui fuit in homini-bus aliarum xtatum,tam eer- Chalebi2o. annosnatonofl turn eft, quam certó mendies rnotus eft dens.

cft,cùm lol ad medium cœliperuenir. Neque verocorporadun-taxatmolliora,amp;lcgniorali!nt,lèdetiamingeniavelutenerua-ta minus lapientixamp;eloquentix ftudent, quam olim.

LegimusAlpbonlumregernHilpanixamp;NeapoIis.laudâ-

tißimum principem perlegif

lèBiblia quatuordecies. Nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quotasquilqueeft, quitan-

quotulquifque Theologorum mm expetat, non dicoconfe-reperitur, qui femel arque ite- quatur folidam aliquamerudi-rum Prophetica amp;nbsp;Apoftolica tionem.tPanemcremwe/n^ fcriptalegendo perluftret.^Nó fomelnter/erbar/fnit^f dicam deignauiaamp;negligen- n^e^r kubieren, tia noftra quxin reliquarum artium ftudijs iure acmeritoacca-Mttir. Vix enim inuenraab alijstanquam dilt;ftaraaccipimiiSjamp; conlêruanius. Tantum abeft, vrinuenrisaliquid adderepoßi-mus

-ocr page 27-

INVOCATIONE,

mus. Vtautemßpientia neftra 'exiguaeftflM virtutemhuius araris admodumlangv.idamefle,tot lapfusfùmmorum homi-numofteiK^unt, quos vel periculi tempeftas. vel honoris aura defiio curfu dimouet. Verè igitur à doftisdicitur: Nunenon regnareüj/t/zowitorjidefl, rationem gubernatrieem, nee Svfzzjc«-, ideft,fortitudincm bellatricem, lèdê%/6L-//«1;xots hoceft, infime hominis partem quarentem voluptates, amp;earuminftrumen-ta.Huiusinfirniitatiscófidera-

üo om nes fanos, non hortari Pfalmusfi, Domine fana me, folùm,lèdetiam impellerede- quiainfirmus fum,

bet ad feriarn, amp;nbsp;arden tem Dei

inuocationem, in qua petendumeft, ne Deus effeetam homi-

numnaturamabijciat.ficutcoquusollamrimofamabijcit.' Sed opiruletur infirmitati noftri, ficut Efaias cap 64. precatur. Et nunc Domine Pater nofter es ' tu, nos verb lutum, amp;nbsp;fiftor nofterestu, amp;operamanuum t»nrumomnesnos. Neirafca-•ïs Domine valde, nee perpe

Malachias: Si ego furnpater vefter, vbiefthonor, quo debe-barn ivobis coli ? Si Dominus, vbi timor, quo coleremedebe-batis. '

fttas. Eccerefpice, populustuusomnes nos.

Etfi autera infirmitatis noflrxconfpeébu, homines fani mo-üentur, vtDeum innocent, amp;nbsp;ab ipfbauxilium petant : tarnen ntultó magis mouentur cogi

tantes, de acerrimis Diaboli Infidiæ Diaboli, qui eft inlidiis, quas Petrus illuftri o- ‘''«’’^lt;' /lt;»x*'”PP*’F«lt; ’»*®''-tatione pingit. Aduerfarius vefter Diabolus tanquam leo rugi-enscircumit.qusrens quemdeuoret,quafidicat, Ecclefiafimi-lis eft ciuitati, quam obfidio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

necingunt,amp;acerrimè oppu- Auditis quotidie narratio-gnanthoftes potentifsimi,ira nestriftes amp;nbsp;luftuofas, deobfi-inflammati, callidifsimi amp;nbsp;cru «bone.qu a vrbs Ziget i.ara m P an delifsimi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonia àTurcis cinftaeft, amp;nbsp;de

aliquot oppugnationibus, quitus tarnen noftri fortifsimè dimicantes, amp;nbsp;diuinitus adiuti repu-IcrustTurcisos la trônes. Seuls autem, quanta fitturcici tyranoi

-ocr page 28-

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P;E VERA DEJI

potentia, amp;quoodio Écclefixardeat, quàm pr«terea fitC3ni^®gt; vecerator.ipfb vfu fadus nequior, deniquequamfitcrudelis^tquot;''' ftoria, talishoftiseftdiabolus,potens,iracundus,ardensodioad-iierfusEccIeliam,aftutißimus amp;callidiftimus,deniqueettara4r'^‘ delifsimuSjfiquando, Dcopermictente,poieft bilemfuaminhanc miferam naturam euornere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. a-

Nonenimmufex comparaturhoftisnofter, fed leoni,^’M amp;nbsp;corporis roborc,amp;animimagnitudinearmatus eft. Aclem-perinconfpeftufintterribilesdcfcripcioncs. quxpotentiamad-uerParij noftripinguïn. Vocaturenim à Chrilto (Iohan.4.1. amp;nbsp;jd.) princeps mundi.amp;a Paulo f'EpheCó.}zoa-/xozfctT«p: kem po-teftas,quxinaeredominatur fEphef a.J Erinhiftorialobcap 41. dicitur: Nçnreft Hiperterrain poteftas, qux comparetureb qui fadtus eft.vt nullum timeret. Hanepotentiam non leiiem nc que inftmam longé ruperat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„pp„„i,„ )„

immannasodijaduerlusChri- maniwti ftumamp;Eccclefiam. Scitenim

Filium Deipaulo póft venturumelTeadiudicandum, amp;nbsp;Eccle-Exdaturumbonaxterna, amp;abiefturum Diabolosamp;impiosin xt2rnoscruciatus.Ciimquenonporsichuicludicinocere,(êden-riaddexteram Patris, infirm am Ecclefiamrabiofiùsvrget.amp;in ipfb fine fux tyrannidis finitatrociùs, amp;nbsp;ApocalypC 12. feribitur: Vx terrxamp;marb quia de(cenditDiabolus advos, Habensiram magnam, feiens, quöd modicum tempus habet. Neque vero cum ftolido aut ignaiio bofte nobis res eft, fed curn bellatorecal-lidifsimo amp;nbsp;acerrimo,quiin omnes occafiones intentus eft,qui-bus hanc miferamamp;cxcam naturam euertereatque opprimere pofsi t. Nulla eft tam excellens fapientia aut virtus, quam non de gradudeijciat Diabolus, nifiexcubijsamp;cuftodiaFilij Dei defen-datur. Magna amp;admiranda fapientia amp;nbsp;virtus fuit Dauidis: Hunc tarnen videmus aliquotiesimpulfum à Diabolo in maxima peccata, fcandalaamp;cala-

mitates incidifle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nullum peccatam eft fiffl-

plex, fèd mox trahit fecum in-genté ruinam.primömhorribilium fcandalorum,quçdéformant dodrinam amp;nbsp;profefsionem noftram. Deinde gignitpœnarum amp;nbsp;«alamita-

-ocr page 29-

INVOC ATIQNE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

calamitatum ingentem fegetem , ficut vides in exemplo Daui. oisJlleprimumruitinadulteriumamp;honiiridium. Hæcfceleraab aulicis Gnathonibus initiö conteranuntur «amp; extenuantur, imo iudicantur effe voluptates licit«. Sed quid fequitur? Pri-miiincontumelia afficitur nomen Dei, Nam Palçftiniamp;aliat genres non tantùm contemnebant nomen Dei propter fceleraDaui-dis, fed etiam féliciter oppugnabant Ecclefiampopuli I(fael,or-nabanturviftorijs, in quibus gloriabantur , fua Idola elTepoten-tiora Deo vero. Poftea Filius contaminât fororem , amp;nbsp;idem mox iaterficitur à fratre, Filius Ablblon mouet fèditionem ad-uerfus pattern, amp;nbsp;regno eum eijcit, nee contentus exilio parentis, additinfupercontaminationemûnAifsimarum matronarum, amp;nbsp;totius gyn«ceiÖauidis,pereunt in prelio plures viginti millibus. Eftbreue carmen hoc,quodvocamuspeccatum,led habet longum Epiphonema, ficut inquitErafmus deconiugio,

Itaenim i. Paralip, at. Icribitur: lurrexit Sathan contra lfrael,amp;incitauit Dauidem, vtnumeraretpopulum.

Poftremó quanta crudelitas fît fuperbißimi hollis,vno ver-'iofignificat Petrus cum inquit .• Qpxrit quem deuoret, quafîdi-c«j non contentus eft vulnere, autlaccratione, fed exitium amp;nbsp;V-^merlalem interitum nobis molitur : In quem quidem, vtnos pracipitet,primiim dodis do- Fiftula dulce canit volucrem iis,amp;facetis fabricis ad peccan- dum decipit auceps, Ita Diabo-dum inuitat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l“s olFundit nobispulcras amp;nbsp;Ipe

ciofas imagines, dulces cogita-fiones.quibus extenuatpeccatum, magnitudinem ir« Dei amp;nbsp;pœ-narum, qua: fecuturae funt, (peramus impunitaté rcelerum,fed po-ßea commiffo peccato, apparet Diabolum comicafacieegifletra-gœdiam,

Scitenimpeccatiindiuiduum comitem clTepœnam, luxta illud: Verebar omnia opera

mea, leiens, quod non parcis Dicat aliquis, quare lob in., delinquenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit, fevereri omnia opera fua.

An ignorât, aliquaopera,amp;ali-quos cultus Deo placere ? Relpondeo, Beatus eft, inquit Salomon inProuerbijs,quilèmpereftpauidus. HocdiAumSalomonis (etü falföamp;fophifticèaPapiftisdetorquetur,adftabiliendurnamp;confir-mandumdogma,deperpétua dubitatione, quod ex diametro pu-

-ocr page 30-

JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

pugnatcum articulo deremißionepeccatorum) tarnen reflifsim^ accommodaturadconcionem, devitanda amp;fugiend3 fecuritate. Accongruit fententia cumilloPfalmi: Semite Domino cum ti-more,amp;exulcate ei cumtremore.

Habet etiam exploratumjn magna vi tempeftatum,amp;co-curfü calamitatum homines dubitare de prouidentia, amp;nbsp;hanc dubitationem proximiim gradum ede,vel ad de(perationem,vel adEpicureum contemtum Dei. Quos autem his laqueis irreti-tos tenet, eoslcic non facile eludari. lamcogita,quantamilêria fit hominem viverefine Deo, hoceft,non inuocareDeum, non habere euftodera adnerlusDia-

bolum, noniuuariaFiIioDei, Confiderate gradatióneffl, manere hoftem Dei, Scab eo quavtitur Awàfr(iii^it.fDffi^amp; abijci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'javutiiiai', fcelerum amp;nbsp;maloruni

omnium architeftus. Primus gradusin hacfchola eft peccatumamp;lapfus, adquemblandifsinil amp;nbsp;dulcifiimè nosinuitat. Secundus gradus eft pœna. J28^ei(ï/NÓ parels delinquentibus.nemofperet, nemofomniet impunitatent poft fcelera. Deus eft ignis confumens.deftruit ea,qux funtcontra-riafuælegiamp;iuftitiæ. Tertiusgradusinhacfchola, eftdubitatio devoIuntateDei, deprouidentia,deremißione peccatorum,de auxilio Dei in magnis ærumnis. Simul atque tibi Deus circunde-dit fignareatus,mox tumconßientia angitur, an Deus fit tibi pro-pitius,an terefpiciat. an teexaudiatóc liberaturus fit, Hseedubita-tio eft aditus adpoftremum gradum, (cilicet, ad defperationemÀ ad Epicurçum contemtum Der. Quödfiperfeuerasindelperatio-ne, vt Saul, autin contemtuEpicurxoDei, vtPharao, aftumeft de te, Hxceft neceffariaconnexio caufarum, óteffeduum,

Quam enim infirma fitomnis fapientia ac virtus,eXculTo reftoreDeo, oftendunt heroica exempla- Aiax,quidixit,alio-rumelTevincereDeoinuante, lè autem fineDcoresmagnasge-rerepolTe, de mente Sefanitate

deturbatus necemfibiipfleon- Hoe exemplum illuftratar iciuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fplendidis verbis a Sophocle,in

prima Tragredia, quæ inferibi-tur, A.i»^p.Ai-fyoi(iQfigt;f. Inter aliahoc etiam ab eorefertur. Cum Aiax.

-ocr page 31-

ÏNVOCATIONE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦*

ÄtaxprofeauruseffetaduerfusTroiam, Pater Telamon filio hoc præceptum propofuit amp;nbsp;fubiecit, vt folent parentes facere in diC-csffuliberorum. Mifili, géras te ftrenuumamp;præclarum, gereres dignas noftrafamilia ócnoftronomine, feddaoperam,viDeiau-xilnimnonnegligas'.Caue.neinuocationemDeiomittas.finequa nihilpoteft magnumamp;laudabile geri. Huic optima monenti amp;nbsp;fubijcienti refpondit, vtbomo fatuus amp;nbsp;amens, Aiax: Ïgnauis amp;nbsp;ti-midisopusedauxilioDei: Ego verb velfineDeopoffum vincere. Audite arrogantem amp;nbsp;intolerabilem vocem hominis Thrafonici amp;fatui, fed Quälern babuit hicftolidifs. Aiaxeuentum? Primüm menteatquerationedeftitutus.irarumfurijsardensamp;furens.fçuit inmiferasbeftias, exiftimans fenocere exercitui Graeco ac prsci-puèVlyfsi, à quo ipfi arma AchiUis fuerant praerepta. Tandem verófuo fe gladio miferrimèmaftat, amp;nbsp;iugulat. Hæc Tragœdia Sophocliseftdignifsimamemoria, amp;nbsp;multas egregias admonitio-nesdeinErmitatebumana fmgulisfubijcit, qua admoniti modc-ftiores nos geramus.

PaufaniasDuxLaconicus j quiMardonium adPlatxasvi-% tandem inclufus facello fa

ille miferabiliter perijt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Paufanias ad Phtxasvicitin-

ingenti prælio Perfas, amp;eorum

Ducem Mardonium.reliftum in Graecia à fugiente Xerxe. Fuit autemin eaviftoriamodeftifsimusPaufanias, vtpoteftis cogno-fcere ex 9.1ibroHerodoti. Hictantus vir ornatus viftoriaamp; ma-

1 gnisfuccefsibus aDeo,tandem agitauitconfiliade prodendapatria, I nbsp;nbsp;nbsp;amp;kfuis Epboris Sparianis indicibus fummis,domum reuocatus,

I nbsp;nbsp;nbsp;amp;iuffusdicerecaufam,confugitadquoddam faceUum,tanquaad

1 afylum, vnde nefas erat aViquemextrabere. Cum igitur non au-\ detent ipfum religionis metuinde aueUere, obdruxerunt foris 1 nbsp;nbsp;nbsp;templum,amp;fame ibihominem necarunt Priufquam auté extin-

' gueretur, fubinderepetiuit bas voces, o Simonide, o Simonide» interrogatusà cuftodibus SaceUicaufam,refpondit;poft pugnam

, Platsenfem, cum effemusin conuimovna, vt folent homines in-folentes elatifortunxfauore facere, ita egoquoquefeci. Namfu-

1 nbsp;nbsp;nbsp;petbékSimonide poftulaui, vtaliquidm medium afferret quodef-1 fet conuiuio amp;nbsp;noftris auribus dignum: ibi fapientifsimus vir 1 nihil mihiahudrefpondit, quam hoc ; (Ziuvnro âtôçwT®quot; «v. Vti-’ pamhuiefapientifsimæ vod obtemperaffem, nunquam intantas calamitatesincidiffem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;B a

-ocr page 32-

DE VERADEI

Saul defèrtus à Deo, cum interfecifletßcerJotesinNobe, amp;Magicam mulierculam de belli euentuconfuluiflet,adexcre. mumfibivitam ferro eripuit. Horrefco toto corpore, intuensin taliaexempla, acvotafacio, vt

Deus micigetpœnas,quasme- Quoties neeeßitatem muo-ritifumus, neeßnatnos in tra- cationis Dei confiderare volu-gica niala incidere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xnus,proponamusnobisanteo-

culoshxc tria. Primo: Ingen-tem naturae noftrxinfirmitatem, non folum in corpore, fedmukà magisinanima. Cogitemus quimfint languidaamp;fragilianoftra corpora,quàm multis cafibus obnoxia: amp;nbsp;quanta fit caligo noftra-rumopinionum derebusdiuinis, amp;quàra turbulenti fintomne* noftri affeftus, in voluntate amp;corde. SecundoJoco,nonobitef neefngidè,fèdmagnaintentione animiconfideremusinfidiasad-uerfarij noftri, quem Petrus comparât, non mulca; celeriter volan-ti,lèdleonirugienti,obambulanti acquxrenti,quemlaceretacde* uoret. Poftremo, in confideratione neceftitatisprecandiverfe' turanteoeufosnoftros moles immenß periculoriimpublicorufll amp;nbsp;priuatorum, qux certè in bac fenefta mundilongè funt maiora amp;diffi«iliora,quàm/uperioribusEcclefixætatibus. HxcenimpO' ftremaxtaseftipQ fexgenerishumani,inquagraflaturpoftremus Diabolifuror, omnia mifcens amp;nbsp;turbans in Eedefia, in politia,io fingubsfamilijs, Hxctria, videlicetinfirmitatem noftram,amp;infi-diasOiaboli acerrimas, amp;magnitudinempericull*rum,fiatteoti nobilcum meditabimur, fieri nonpoterit, quin èlbmno excité-mur,amp;magis vigilemus, ac fimus Ibbrij amp;nbsp;modefti,vtpoßirausin fiderefiftere infirmitatinoftrx, amp;nbsp;potentißimo hofti Diabolo, amp;nbsp;«ftugerepericula,qugin nos impendent,amp;magnoimpecuirruunf-

Moles periculorum, qux in nosquotidièirruunr.

Qiiid dicam deingentimolepericulorum,quæpubliceamp; priuatim in nos impendent.'’ Prim um enim, in ipio corpore Eccle/î«,non ftneherymis/pe-dfamus dißidia de dogmariribus, horribiJem contemtum minifterij EuangeJici, amp;con-

Wala domeftica in iplócorpore Eccledx,

tumaciam plurimorum in atrocibus deliéiis. HxcdomeRici malaraagis metuere debemus; quàmhoftium vries SecoaGHi; ytPe-

-ocr page 33-

INVOCATIONE* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

Vt Pericles apud Thucydidem in quadam orations inquit: [iit^av lt;A4 )g Çoêïw.cu^à? ojzrirtf

ni^av a.p.!ifia.{,nlÀf'jàÿivA^lar Cogitate non fine lacrymis J^iwtAf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vulneraEcclefiæ, Prirnum vul-

nusefthorribile,amp;implacabile difsidium de multis dogmatibus.deluftificatione.deCœna Domi-nijdeBaptifmo, de perfona Chrifti, amp;nbsp;de alijs multis amp;nbsp;magnis rebus, Videtis doftifsimorum hominura inipfaEcclefia effedifcrc-ïantesfententias,dehisamp; alijs articulis,quoslongum effetrecen-ftre. Quàm autem trifte fit hoe fpeftaculum.videre diffenfionem ioterfratres, quis poteft pro magnitudine enarrare ? Alterum vulgus eft contemtus amp;negleftiorainifterijEuangelij,quod malum egltradicesinmaximapartepopuli. Qqotufquifque eft,quireue-renter amp;faepe audiatvocem publici minifterij ,qui vtatur facramen tis eareuerentiaamp;gratitudine,qux conueniebMChriftianis. Po-ftremö, inipfaEcclefia, quàm multos licet videri inmaximis deli-ftisamp;fceleribusfevolutantes,amp;pertinaciter in ijs perfeuerantes ? hïc vulneraprofeftó me multó magis terrent amp;exanimant,quàm '«aniumTurcarum amp;nbsp;Papiftarum vires,machinationes,conblla, ^Widi«.

Cum autem fine pœmtentia, feuconuerfione xdDeumnon

pofsit fieri inuocatio, agamus

pœnitentiam, acfimusmode- Peccatores Deus non exau-ftiores, amp;nbsp;in omni officio dili- ^'^'

S^tiores. vt Deus miti get pœ-

nas. Nonenim inutilis eftemendatio morum,fed etiam inter

tuinasimpcrioiumiUisipfis falutaris eft, qui fe emendarunt.Ser-uatenimDeus aliquas fui cœtus reliquias, vtante obfidionem Hierofolymxpiosex vrbe difcedetc iufsit, amp;nbsp;mui gat Deus totis g,cntibus poenas, propter all-

In Epiftola D.P etri extat me-morabde diftum: Nouit Domi nus fuos etipere de tentatiom-

quoium emendationem, vt o-1 rendit exemplumNmvues.

bus. Hums diftiilluftre exemplum tecitatur abEpiphanio. amp;ab Eufebiodemigrationefex milliumpiorum, exvrbe¥lierofolyma ' inDecapoVm,quaieftfitavltralordanéverfusorientem. Anno40, poft reluftuatumDominum, exereitus lomanus duceTito cm-

-ocr page 34-

lt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

xit obfidione Hierofblymam, amp;nbsp;tandem, vtfeitis, fandilsimaffl vrbem, quæ quondam fuerat hofpitium Ecclefix Prophéties amp;nbsp;A-poftolicæjfunditus deleuit, amp;nbsp;ante oculos proftrauit. Sed ante hoc excidiurn,ôeanteobfîdionem vrbis, Deus voce Angelifuithorta-tor reliquiis vers Ecclelix, quæ erant ex populo ludaico colled* minifterioApoftolorum, vt reliftaHiero(blyma,feeederentinop-pidumPella, quodoppidum fitum eft in Decapoli, ideft,illapro-uinciola, quæ continet decern oppida. Hîchabetis illuftre exemplum mirandx liberationis di uinæ, quæ mille viasamp;modosnouit, dequibusnonpolTumuscogitare, eripiendiexmiferiis amp;angulli-tsfuoseleâos« Ipfenouit viam permarerubrum amp;Iordanera.

Sedredeoadcominemorationem periculorum, qiisqindem multo breuioractenuiorerit,quàmreruni magnitude pe-ftulat. Nihil veriiis dici aut -

cogicari poteft, quam quod Turearum potentia efttJ* ait D. Lurherus, enarrans ca- bies.

put 2$. Genelèos ; Maior amp;nbsp;dif-

ficilior noftra neeeßitas amp;nbsp;caufaeft, quam vnquam vllo tempO' re in Ecclefta fuit. Quia habemus contra nos fecemamp; fine® mundi, extremum illum furo-remPapxamp;Turcx,quiYoIunc Curallego nunehanefen-nos deuorare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentiamtanti viri.nonderebus

obfturisamp;in controuerfiapo»* tis,fed de notis amp;nbsp;quotidianis ?Ideo, quia cum duo idé dicuntjOon eft tarnen idem. Eadem oratio, inquit Euripides in Hecuba, àTapiquot; €nte,nobili, claro, amp;abobfcuroamp; ignobili pronunciata non re-linquit pares aculeos in animis. Non femperenim oratio perfua-detifedmultômagis.naturç amp;nbsp;mores dicentis. Cùmigiturhuius viri non folùm dodrina,fed etiam pietas amp;nbsp;authoritas omnibus fit fpeftata, voloiuniores,non meis tantùm verbis, fed orationeamp;te-Rimonio tanti viri exufcitare ad confiderationem periculorum, inquibus verßmur.

Gonftat enim THrcas,non dimicare de gloria, needeim-perio, Edarma gerereobhanc caulàmpræcipuè,vcdeleantno Turcicus Tyrannus,none*l men Chrifti, amp;nbsp;Vtvaftitatem bellator fimilisCyro, autAfi-inEccleftaefficiant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xandroM, aut luhoCslari.S«“

de

-ocr page 35-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»?

^'^ijsrebusdinaicat. Alexander cum Per fis dimicabat de gloria «deimperio. Cum enim Darius vltimus rex perfarum, offerret bancconditionem pacis Alexandre, fedimidiumrui regnidaturu «Sandro, atque ita redemturum pacem, negauit Alexander, fe ^tcepturumdimidiumregnum. QuiaficuttantùmeftvnusSolamp; Vnus Deus gubemans mundum : Ita, inquit, non poterunt in regno Perfico elTe duo capita amp;nbsp;reges, led vnum imperitare necede •ft» Alexander verö non deleuitËcclefiâpopuli Iftaêl, nonvafta-Uittemplum, quoderatHierofolymis, fedfaftus obuiann laddo ftinimopontifici exequodefilijt, amp;nbsp;tanquamfupplexeumadora-uit,amp;abeoveniampetijt.Pofteaintroduftus in vrbé,audiuitcum maxima voluptate vaticinia Danielis, de translation« Monarchix ^Perfisad Graïcos,amp; abiens, magnis amp;nbsp;regijs muneribus locuple-tauittemplum. ItaCyrus,etfigeßit bellumcum Babylonijs,non deleuit Ecclefiam,quae tune exulabat in eo loco, led concefsit ei re-ditum honorificuminpatriam, HicveroDiabolus veriùs, quàm Mlatorparat, amp;nbsp;meditatur omniain perniciem Eeelefîç, ftudet ef-ficere vniuerfam deletionem Ëcclefiæ, à fingulorum piorum» ^eo edmagis metuendus,quàm cxteriheroicibeHatores.

Ïtaque non vtexteri bellatores parcunt impuberibus pud-^is,mulieribus,aclènibus,{èd abijeiuntdifiedtos infantes, truci-dantfenes.puellasamp;mulieresaffcftas contumelia iugulant. A-^wsveroin lèruitutemabducunr,qu:e iplàmortetriftior eft.Ta ftuum hoftem, fiociosè vclut

’ntheatrorpedamusjqilid co- Studiofi Mathennatum fup-gitandum eft, nifi fatalem effe putent diftantiam Ihenæ.amp;Zi-amentiam? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I geti illius vrbis Pannoni», qua

nunc obfidione cingit Turci-(uslatro, Hand dnbiè inuenient non maius intsruaUum, quàm no.fhilliariura.

Sed non minus alter hoftis metuenduseft, qui Ecclefianl partim (ôphiftica,partim cruentis confilijs oppugnat, eaq; in re proximè ad patris imaginem

accedit, qui amp;nbsp;mendax eft amp;nbsp;Antichrifti odium «Sc crude-homicida. Quid igitur inter litas.

totamp;untastempeftates periculorutn agemus/Aut qui? porrus tenen-

-ocr page 36-

rd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

tenenduserit? Hic locuseftvnus,quoperfugîamus,hicpottU5, hxc arx.hæc ara piorum, videlicet inuocatio vera Dei, vt Prouet-bioram i8.dicitur: Turn’s for-tißima nomen Domini, ad Quàm iucundè comptât quam confugiens iuftus, libe- SalomoninuocationemDeiar-ratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ci, quæ probè munita eft, amp;o-mnibus rebus ad depellendos hoftesneceffsrijsinftruftafquales arces habentur aliquotinGermania, quæ habentfuasfoflas,muros,propugnacula, amp;c. Sedqua 15epè incerta fintpræfidia, amp;quàm infirmasIpes,quæreponuntut intalibusmunitionibus, finon alixbiftorixnos datèrent, tarnen aliquot annorum experientia nos docuit.Quàm multç nullaviho-ftiumadhibitadirutæ.amp;anteoculos proftratxfuerunt? Triftiseft harum rerum recordatio, Ideononvolo immorari. Quxeftau-temarx, quxnonfallit, quxip nonpoteft expugnari? Eft nome» Domini, id eft, vera agnitio amp;nbsp;inuocatio Dei. Ad banc arcejn,aii banc aram, tanquam ad afylum, vndenefaseftfupplices abftral*’ re, confugientes liberantur,amp; certó exauditi, aut eripiunturiuxl' confilium Dei ex hoftiummanibus, autinteriorem confoIatiooÈ accipiunt,quxeft viArixomniumpauorum amp;; eonfternationunii amp;eftinitium amp;guftus vitxxternx.

I. Satis multa de neeeßitate inuocationis. Dicam deincepSi

A fine no- quod propolui, de dignitate huius virtutis. Certißimum eft,nos ftrx natu- initio conditos effe, amp;nbsp;in cruce magno precio redemtos, amp;fan-étificatos Spiritu fanóto, qui eft Spiritus gratis amp;nbsp;precum, vt Deum agnolcamus,verè inuocem us ac eelebremus. Nequeenim Epicursorum vitijs mouemur, qui alios bonorum fines,lt;lüs metas rerum 'expetendarum proponunt .• Sed conditum ede nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem eft finis creationis, re-genushumanumfeimus, vtin demtionis, amp;nbsp;fanAificationis, eonotitiaDciluceatmecmaius homo conditus eft ad celebra-

prsfidium elTe in hac vim ho-mini, in omni genere pericu-lorum, quàm veram inuoca-tionem Dei.

tionem Dei, Confiftitautemce' lebratio, nontantum indoftn-na amp;nbsp;(èrmone, led etiani in vir-tute amp;obedientia. Deus non taj turn colitur lanAadicendo,ü“

etiamfanAafaciendojfifutlioneftifsimè Plato dixit: Finis ho»** ms en

-ocr page 37-

INVOCATIONE. n »i»eft, vteum agnofcat, amp;nbsp;eum iuftè viuen3o celebret. Idem eft finis hominis redemti,amp; àSpiritu fanfloilluftrati amp;fanlt;ftificati.

Nosfumus miferi mendici, qui dante Deo de diftnbuente fuabona, colligimusjpfoveröclaudente amp;auertente faciem fu-am conturbamur, amp;innihdum redigimur, vtPfalmu» ait;Ecta-menita fumusfuperbi, autcertèignauiamp;négligentes, vt nolimus exercere inuocationem.

Qiiid qubd hxc virtus difcernit Ecclcfiam Dei à exteris gen-ftbus ? Etfi enim multi ciuili-

bus virtutibus prxditi fuerunt: VtAriftides, Scipio,Pomponi-us Atticus .• tarnen hxc virtus.

II. Inuocatio eft virtus propria foli Eedefix, difcernens ei ireliquisfedis.

quïomniumaliarum domina

amp;regiiiaeft,eisdefuit. Quare

Vtftatuafine capitcnullum habetdecus :ItaEthniciviuentesfine inuocatione Dei, manent hoftes Dei, amp;nbsp;ab eo abijciuntur. Ac Ï.cclefia agnito Euangelio rede inuocat, amp;nbsp;ftatuit certó quis fit ^tus, is videlicet, qui le patefecit verbo fuo, Sc miflo Filio, Sc ad ^'tis mirandis teftimonijs; Item, quód fit agens liberrimum, ^nóddederit mandata Sc promifsiones, Sc propoCueric Filium ^^ediatorem,propter quem certó velit exaudire, Sc quód expref-ièritnominatim, quas res ccr-tbdatiirus fit, Sc in quibusre- nbsp;nbsp;nbsp;Primumargumentumdigni-quirat obedientiam, quas ta- Mtisfumitur afinetrium maximen mitigaturus fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morum operum Dei, Creatio-

nis, Redemtionis, amp;nbsp;Sandifica-tionis. Vos iuniores debetisvos affiiefacere adordinemfapientiC-fimumfymboli. Quotiescogitatisdebeneficiis Deiergagenushii-manum, veniat vobisinmentem. gt;. Creatioamp;prouidentiaDei, quaernultacompleftitur. a. Redemtio fafta per Filium, j.San-ftificatio, id eft, donatioamp;gubernatio Spiritus Candi. Secundum argumentuna dignitaris fumitur à difcrimine vers Ecclefix, amp;nbsp;ali-arum gentium, Ethnicihabueruntpræftantes viros, præditosiu-ftitiaciuili,caftitate, veritate, beneficentia amp;nbsp;multis virtutibus or-natos.feddefuithisviriscaput.h.e.inuocatioveraDei: Contra vermin Ecclefia, etfi magnaeftimbeeillitas,uiagnafcandala,amp;magnç.

-ocr page 38-

DE VERA DSI


iS


forces, tarnen hoc (îeeuseftpraîcipuum,lcilicet vera agnitioamp;io* uocatio. Hocdecus amp;nbsp;khijl/imov difcernitEccIciïam ab omnibus reliquisfedis. Hoc amiflbniillum eftdiferimeninter Ecclefiamà alias Cédas. Vide autera noftram ingratitudinem, quæ confpid poteftin exeraplopolitico: Si princeps aliquis beneficus amp;nbsp;libera-lisergaftudia literarum promitteret tibi ftipendium 50, floreno-rum in aliquot annos, amp;nbsp;mandater tibi, vt primoquoquetempore peteres hoeftipendium: an non effes ingratus ergaPrincipem, lt;Scomniumhominumodiodignirsimus.fiquadam ignauiaautfii-perbiaaCpernareristantam liberaIitatem?Et tarnen hocipCumnoi quotidiefacimus. Deuspromifit nobisbonaneceffaria ad falutem tumeorporistumanimæ, amp;iußitpetere, nec tantum promifit, amp;nbsp;mandauit, lèdpropofuit FiliumMediatorem, propter quempol-licitus eft, fe nos exauditurum, amp;nbsp;difeernit res petendas,alias, Vt bona fpiritualia amp;nbsp;çterna,fine conditione tibi daturus eft,alias corporales promittit cumeonditione obedientiaetuat, Quæeftigituf ingratitudo? qux durities animorum ? quod frigus, quod au' omnino non inuocamus, aut valdefrigidè amp;nbsp;fegniterinuocamuj' deploremusipli bancnoftram ignauiam amp;nbsp;fegnitiem.

Nequevero proprium duntaxatEeelefîx opuseftinuoeâ-tîoDei.lèd etiam fummuscul-tuSjqui reliquam obedientiam compleélitun Nam tota obe-dientiaad hunefinem referenda eft, vt teftemur hune verc efle Deum quem inuocamus, iuxta dodrinam quam tradi-dit.

Innocatio eftpræcipuus cultus Dei.

/

Oblèruate hanc fvuntJïtxl» vfitatam, appellatio inuocatio-nis, «Sc appellatio agnitionis Dei ftepe complediturtotam obedientiam, omnes cultus Dei, vt

Zachar.iz. Eftundamfuperdomum Dauid Spiritum gratis amp;nbsp;pre-dim. lbiappellationeprecumcompleftiturPropheta,nontanttiin inuocationem, fid etiam reliquos cultos, qui funt comitesinuo-cationis,amp; veltit pediftequathuius reginas.Näinuocatio non poteft eftefola, fimpereftconiunfta cummultis aliisvirtutibiis,fide,ti-more Dei, conuerfione ad Deum, denique cum totapœnitentia.

Dixi dedignirateinuocarionis. Nunedoceboquantastes efficiat arque aftequatun detribus enimquspropofui, hoe extremum eft. „,

-ocr page 39-

' INVOCATIONE,


»,


Etfiinuocationisprxcipuuseffcólus cft conCequia Dcorc-mifsionempeccatoriim, Spiri-

ritum fanélum , amp;nbsp;alia bona Inuocatio eft plenadoftrin» corpori amp;nbsp;animx neceffaria, amp;nbsp;confolationis.

tarnen ideo etiam bic cultus przftandus eft, quia de maxi-mis rebus nos docet, amp;nbsp;effica-citer animos ccnfolatur.

Inuocatio non tantum impe-trat à Deo maxima amp;nbsp;neceffaria bona, fed etiam eft doftrinalo-cuples;qui vult fieri Sso^fiAsotlof, wnon tantum voluat amp;reuoluat multos commentarios librorum fedfemper mifceat leftionipreces.in quibuspluradifcetjquïmex omnibuslibris. Deinde eftefficaci(simaconfolatio,quandofentis» te fupra vires oneratum, vel periculis pertinentibusadhanevitam, veldoloribus amp;nbsp;cruciatibus confeientix, confugias adhunepor-tura amp;hortulum Balfami.ibi fenties teleuari, amp;nbsp;omnia onera tuafierileuiora.Omnisprecatioefteruditadifputatio.amp;colloqui-umcum Deo, in quo neceffe eft multa argumenta oppofitadiluiamp; infirmari: Nificompenfemus inuosationemalahuiusvitx,profe-« ^ónon poterimusperferreea.

Quoties incipis precationem, cogitandum eft, quid amp;nbsp;quem Deum, vbi patefaftum inuoces, vt difcematur Deus ab omnibus creaturis,amp; difcerna-

tut inuocatio vera ab Ethnica Vos muenes, qui préparât« inuocationc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*°® repetitione doftrinx Chri-

ftianx, vtpofsitis fubire indicia «orum, quibusdatum eft negotium ordinationis public«, non po-teftismeliorem viam amp;nbsp;ordinem inuenire repetendi, quïm inuo-cationem.

Deinde amp;nbsp;voluntascogitandaeft, quamDeuspatefecitin

1 ptteeptis amp;nbsp;promifsionibus, qux extant in feriptis Propbeta-tumScApoftolorum: Imb Sc promifsionum difcrimen tenendum eft ,ac difcerncUda promifsio granx a promifsionibus return corporalium. Prxterea neceflc eft in qualibet inuocatio-ne repen fummam doótinxdebeneficqs Mediatoris,defide,dc pamtenna. Non igitur temerediétumeft aquodamexveteri-bus-, Difficilimtun opus effe ^vTCvbingtbuniunßcQSe^ precationem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftften mdjt gern / Stylumcp* C a

-ocr page 40-

DE VERA DEI


20


ircirn/»nb inuocationetn. Stylus eft optimus dieendi magift«^ fed durus eftlabor, quem plerique omnes fugimus, 2(1(0 «(1 inuo-lt;atioeinf0(ïli(^»nb^crïlilt;^bin£j/aberïoerfi»b(ï4)offtbftrïu? Multó autem maior eft vtilitas in difcendoinuocationis, quamfty li,cuiustamé vfus maximuseft.Facitenimprecatio eloquentes, amp;nbsp;dilèrtos, «Scafteftus mouetos, vndeprxcipualaus eloquentie exiftit, Dole tantum (inquitOuidius) (ponte difertuseris. Hoc vide-tisinPfalmis.

Quia non foliim intentioflagitatur, led etiam confidera-tio reuelationum amp;nbsp;teftimoniorum de Deo,amp; diftindio ab Ethf nica inuocatione, amp;cogitatio promifsionum, amp;nbsp;fidcs.

D. Mart.Luth. Triafuntin-ftnimétaneccirariafuturoThe-ologo.

Qu«cum ita fint, exerceamus inuocationem, non folnni propter necefsitatem .• de qua Plaimus inquit: Ad Dominum, cùmtribularer,clamaui,amp;ex- * audiuit me: led etiâ propter e-ruditionem, cum inteUigenti-am (piritualem mirificèaiigeat amp;nbsp;confirmer, lam verö quæ efficacior confblatio pix menti proponi poteftj quam verain-inuocatio ? Qiiemadmodum enimceruus in venationefugiens, amp;longocurfiifatigatus,aui-di(simè appétit viuoslatices; itain veris doloribus, ciim vndique quxtimus confolationes, amp;experimur nos non iiiuari huma-nis cogitationibus, tandem pia mensdecurrens ad inuocationem, tanquam adfontemaqux viux,incipit acquielcere.amp;iên-tire auxilium amp;prxlêntiam Dei,amp; vitxxternxreftitutionem. SicDauidP(al, 120, inquit:Ad Dominum, ciim tribularer,cla-maui,amp;exaudiuitme, quafidicat: Nonmaiusprxfidiumeft, non maiorconfblatio in omni genere periculorum, quam vera inuocatio Dei. Nam verifsimè aBemhardo dehaevirtutediâû

eft: Fratres nolite dubitare de oratione veftra,(êd fcitote,qua-do verbum per oserumpit, tuc oratio veftra fetipta eft inocu-lis D EI, amp;nbsp;aut fiet quod peti-tur, aut expedit non fieri.

Conftans afleueratio habet vim probationis.

Promißiones de rebus cor-poralibus habent exceptioneni voluntatis Dei (Se noftrx obedi-entix,

Sem-

-ocr page 41-

INVOCATION«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1

Semper meminens, ver am Dei inuoeationemmaximécoB-ducere ad augendam fapientiam fpiritualem, ad formanduia iudi-«umderebusdiuinis.amp;fimuleffepraecipuamanimorum ooftroru confolationem.opponendatn omnibus publicis de priuatis miferi-isacmoleftüs. Hæcverèànobisdici,neque fingiaddemuleendos auditores ,experientnr pij, qui banc virtutem, de qua nunediSe-rimus, quoiidieexercuerint. Nam laus inuocationis nonconfiftit inociofacontemplatlone, fed vt Paulus ait,in virtute, id eft, in ex-ttcitio pio amp;nbsp;afsiduo.

V t autem huiusvirtutis efficacia fit confpcâ:ior,recitabo exempla liberationum, quasin-

Uocatio quxfi manufada De- Tertullianus antiquifiimus um ambiens impetrauit. fcriptor Ecdefiafticus in fuo A-pologetico,defcribens ritumcoc lisDominieœ,interaliabis verbis vtitur: Nos,inquit, Chriftiani ’iuaiimanufaaa,quaficopiis contradismilitaribus,Deum ambi-Wus, amp;nbsp;quafi cingimus obfidione, ac veluti expugnamus noftra importunitate-.Hxc enim vis Deogrataeft. Quid autemfignificet I^nfi militari manus, omnibus ftudiofis eft notifsimum,vt fi dice-''fin;Hic imperator parua manu dimieauit cum T urcis,id eft,par-“is copiis inftruaus , aufus eft çongredi cum Turcis.Sicigitut 'quot;(^uitTertullianus:Nos quafi manufaaaDcum in anguftias re-

1 nbsp;nbsp;^’g'mu8, oppugnamus amp;nbsp;tandem expugnamus, VOir femttictx

1 mitVdUm^auffen/pnbmit cimSc'^^lf'nlan^ierne^tsiirttc

1 ftrmlo^£rrôott/xgt;nt)fiurmeni^n.HæcvisquôdDeogratafit,tc-1 ft«ur CbnftusMattb. 7. Petite amp;nbsp;accipietis, bio ifl tin ©turin.

1 Set anberSturm ^eifl alfo : Pulfate amp;nbsp;aperietur. ©er brittc 1 Sturm^eifl: Quxrite, dcinuenietis. EtbuextS. Semper orate, \ nee defatigemini in precando: VHau mue nilt;^t ftblAfftn/ mu8 1 immer fturmcnvuban^alten.

EtfiDeusdccreueratperdere oppidulumZoat, tarnen pro* pier interceCsionem Loth, confilium amp;nbsp;propofitum fuum mutat, \ amp;nbsp;quodammodo voluntatem

fuam voluntati Loth fubijeit: ^tt tegione Sodomorum flo-mtadraumPCaimi 14.5. Pro- rentifsimafuerunt quinque op-pe eft Dominus omnibus in- pidaSodqma,Gomorrha, Ada-uotantihus euminveritate. ma,Seboim, amp;nbsp;omnium minima Zoar,

-ocr page 42-

DE VERA DEI

Veritas opponitur Iiypocrili. Cùm enira Deus fitinfpeftor cordium, Ódatebrashurnani cordis penitùsperfpiciat,optimèpo-teftdifeemere veraminuocationem à fidaamp;fimulata. Ideodici* tur in Pialrno :Propèeft Dominus inuocantibus eu,fed qiiomodo? invericate. Hane ièneentiâ PfilmiChriftus repetiuicamp;illuftrauie lohan. 4. cùm ad mulierculam inquit: Veri adoracores adorabunt Pattern in (piritu amp;nbsp;veritate. Spiritus fignificat motus fpiritualet, pœnitcnciam,tîdem, timorem. Veritas (igniheat veranlag nition» Dciamp;fiduciam Mediacoris, in qua accedereaudemus adDeum»

Voluntatem timentium is Nos ignoramus quid ft p«-faciec,amp;deprecationem eorum tend um, Roman. S.Sedfpiritu» 1 cxaudict,amp; laluos facicteos. nbsp;nbsp;nbsp;qui elamat pro nobis gemitibus

ineifabilibus, iUe Icit amp;nbsp;intelli* git, quidfitpecendum.difeernit res petendas,nouitquatresamp;vo- 1 tacongruant cum voluntäte Dei, amp;nbsp;qua: ab eadiicrepent.

Italofiixio. (cribitur: Stexit fol in medio cœli, obedient

Domino voluntati hominis, amp;nbsp;pugnantepro liraeJ.

Quod enim hsevis Deo grata fit, vt Tertullianus inquiti fin apologetico cap. ^9.) fan’s oftendunc verba Domini apuJ Ezechielcmcap.22. Qtiafiuiinter eos virum,qui interponeret ftptum, amp;ftaret oppofitus contrame pro terra, nedißiparem earn, amp;nbsp;non inucni. Difèrtè af

firmât Propheta, Inuocationé Etiam noftro tempore pau* eflè propugnaculum amp;nbsp;mu- eißimostales murosreperiet« rum Ecclcfi« aduerfùs iram tantisrupturis.

Dei, amp;pœnasimpendentcs,amp;

Deum propter paucorum preces amp;gemïtui totisgentibusamp;c^

uitatibusparcerc. Talis murusfuitMoyfês.dequoExodiiz-J*' citur.Cùm JenaretMoyfes manus,vinccbatIfiael.Sin autem p»U'

Julum rcmififiêt.fiipcrabatAm-malek. EtExodi 32. Placatus eft Domins precibusMoyfi, amp;nbsp;nonfecitmalum,quodlocutus fuerac aduerfùs populum fu-vm.

Abßnte Moyß erexeratAitot idolum aureum, propterqua® idolatriam Deus volebat dele-re totum populum. Sed wttt' cedente Moyft, peperciteiD^ minus.

raUf '

-ocr page 43-

INVOCATIONE. ' nbsp;nbsp;. n

Talis murus noftra state fuit Lutherus, qui fiiîs precibus multa auertit à Germania, quz pofteius mortem magno impetu irruerunt.

Sed plena eft hiftoria Prophetica talium cxemplorumJ Nuncigiturpauca ex alijshiftoriis amp;nbsp;narrationibus fide dignis tepctemus.qu« declarant, quanta visfitverxinuocationis.

Narrat Auguftinus lib.i 2. de Ciuitate Dei cap. 8. quendam Carthaginis prxfedü graui amp;

rnortifero morbo opprefTum Hipponoppldnm,inquodo-fuiffe, cui nomen fiftularutn *“’* Auguftinus multos annos, àMedicisimpofitumeft. abeftàChartagine.vtopinor ».

vel mihanbuSe Ideo propter 'lidniam potuit bxc certó fcire. Nee tantum audita refert, led etiS 'ift. Quiaipfemetinterfuitbuicfpeftaculo digno memoria. Multa funt genera vlcerum pefsimorum, inter qux numeratur etiam *^?*gt;5 gt;nbsp;qux eft vlcus cauum imitans canales amp;nbsp;fiftulas,vnde no-Wenetiammethaphoricè accepit.

Cum autemMedici affirmarent,hunc morbum non aliter mil

^^%onc fanari poffejamp;ille mul Moties feftionem graui cum do ^otefenfiffetjintantarn confier ’'«ionern incidit, vt audito no tnine huius extremi remedij Ptnè exanimaretur.

Extremis morbis extrem a re media opponenda funt.Si quem non fanatpharmacum,buncfa-natfeäio, fi cui non prodeftfe-ftio, huic adbibenda eft vftio: Si quem verb non reftituat nee

fcftionecvftiojdehocomnino eftdefperandum.

Sed tarnen prxcepto, Vt vitamredimas ferrum paticris Wgnem, obtemperandum effedoxit. Itaque dum chirurgus artisfux irifttumenta profertardentifsimis votis, amp;toto pefto-reaDeopetitmitigationem dolorum, quotum fenfusintolera-bilisvidebatur, ac exteri, qui in eodem conclaui aderant, fuot gemitus adiUius precationem adiungunc Has preccs non fu-' iffeinanesresatqueeuentuspaulópbftdeclarauit. EtenimChi-\ turgo exploranti accuratius locum iampridem male affedum, 1 cato omnis motbi expers ac vacua prxiet opinionem apparuit.

\ Vtigvtur paulb ante pieces fuetant concepts pro mirigatione

-ocr page 44-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

dolortim, fie poft reftitudonem amp;niutis Deo ab omnibus gr:* nxiftxfunt.

Athanafius in prima Oratione contra Arrianos exitutn Arrij his verbis deftribit. Cum Eufèbiani minaciteraffirmatent, (è Atrium in Ecclefiam introdufturos efle.reftidt cis Epifcopus Condantinopolitanus Alexan

der. Arrius tamenbonum ha- Nullus princeps vnquaw bebatanimum depotcndaamp; fult.eft.auterittambonusamp;pi-ferocia Eulèbij Nicomedenfis. “®» amp;nbsp;officiofus ergaEcekfiaffli qui non poßit circumueniri,« cuinonpofsitofFunclicaligoifycophantis amp;nbsp;aulicisgnachonibus, qui, vt ait Menander primum in aula locumtenent. Talis gnatho fuitEufebius Nicomedenfis, qui valuitgratia apud imperatoren! Conftantiaum,rummum alioqui virum amp;nbsp;bonum principem.amp;i’ Eufebiuseratpatronus Arrij,amp; Arrianidogmatis, velpotiùs blaf' phemix. Alter Epifcopus in vrbe Conftantinopoli Alexandere* ratvirpius,finceru3,prudens,reAè inuocans Deum, fed minimi inftruâus aulicis partibus, nee par gratia:, authoritatiamp;potentit Eufebij, amp;faftioniEu(èbianç.Qua igiturrevicitArriuniamp;faâio' nem Arrianam? Nulla alia requàminuocatione,quæeftarxinU' nitifsima, adquamcoifugiens luftus liberatur.

Erat labbathum, amp;nbsp;poftero die conucntus haberi Ecclelia* fticusdebebat. Magno igitur res in dilcrimine vertebatur, cùm Enlcbiani minarum vehementia, Alexanderprecum pietacecer-taret. Sed Dominus iudex elle

Vtique eft Dominas iudex in terra.

Xoluit, qui amp;nbsp;lêntentiam pro ;ligione tulit. Nondum enim lol occiderat,amp;in locum cerium Arrius abftrahitur, ira ne-celsitatepoßulantedbiquecol-lapfus paritcr cornmimitate

dimidiabuntdiesfuos.

Epiphanius in refutatione Melecij narrat, Alexandrum i Deo precatum elTe, vt vel 1c ex hacvicaeuocarct, ne Eccleliylu*» fefuperftite, Arrijicontagio inficcretur, vel aliquidremcdijpt® fuaomnipotenda üd tantornaloiaucniret .

Euic-

-ocr page 45-

I NV OCATIO NE'

- Eulèbiuslib.^f. EcclefialHcae hillorix,Antonini temporibus M. Aurelium fratrem eius,bel-lainferentem Germanis ac Sar niatistradunthiftorixjcumfiti eius periclitaretur exercitus.x- ■ „ , • ftuantem, amp;quxrentem quid olonix. fadoopuselïet,reperiirc inlegionequadam milites Chriftianos*

Cxfarienlisfuit auditor,d£ dilcipulus Pamphili martyris.

Sarmat« funt Poloni,Liuo-nienlcs, Lituani amp;nbsp;rel qui po-puli,quifunt hodie fubimperio

quibiis vota facientibus pro communi falute, fubitbcontra o-mniumfpem largißimis imbribus profufis,exercitus quidem

periciitantis, pro quo oraue-rant Chriftiani, fitim fedatam, hoftes verb, qniiam exitialiter imminebant, fulminibus cre-bris, amp;nbsp;cslitus dciedtis igni. busin fugam conueribs effe.

Hæc legio Chriftianorum pofteafemperindevoeataeft fut minans.

Sicut ferrum hebes acnen-dum eft, admota coticula: Ita noftralecuritas amp;ignauia exci-tandaeft crebrisadmonitionibusdenecelsitate,dedignitate,deni-quot;iuedeefficaciafalutariverae inuocationis Dei, Omnes enim ni-®iümlanguemusamp; frigemusin inuocatione, nonconfiderantes 'nfirmitatem noftram,amp; furorem Diaboli graflantis in genere hu -mano horribiliter, necafpicimus ingentem molem periculorum publicorumamp;priuatorum. Deinde non ita miramur amp;nbsp;fufpici-nius.vtpar erat, excellentiam amp;dignitatem huius virtutis, qux Vocaturinuocatio. Poftremö multifomniant,inuocationemefle inanemiirmur,amp; nihil magnum amp;nbsp;fingulare àDeoconfequi,Huic * noftræignauiæ ac negligentix amp;fecuritati, opponamus quotidie conliderationemnecefsitatis, dignitatis, amp;nbsp;efficacia: precum no-ftrarum,dequibusadmonendi iuniores caufa hreuilsimè dixi, amp;nbsp;fateor meam orationem multó effe Iqualidiorem amp;nbsp;tenuiorem, quant vtpolsitvelminima ex parte làtisfacere tanta: reiamplitu-diniamp;dignitati.Sedoro amp;nbsp;obteftoromnespios,vtipfi accuratius domimeditentur ea, qux breuibusquibufdam notis more fcha-laftico indicauimus.

Sic Theodofio Impcratori, Eufebius fcripfittahtum no-Vt (cribitRuffinus lib. 2. hifto- uem libros hiftorix Eedefiafti-rix Ecclefiafticx, parua manu cæ: his nouemlibris Ruffinus cumArbogafto amp;nbsp;Eugenio lê- coxtaneus Hieronymi,vir do-D

-ocr page 46-

3é nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

ditiofis confèrenti, temperas dusamp;pius,adiunxit(3uoslibrai repente cœloimmiflXopiciiIa- tanquam paralipomena, ideft, ta eft, tanta ventorum mole à reliquias Eufebianæ lußorix, tcrgoftioinhoftiumoculosatqueacies, vt tela ab ijs ipftsemifla retorqueret, idûsqueeorum fruftraretur, retrouerfumqueterga Yti darent,cogeret. Huiusrei Claudianus meminitpnquiens:

0 nimium dileéJeDeo, cui f//»d/e abanfrü j^Eol/fs armatoi acies, cuim/ütat ^eher

£f coKturaD zfeniuf^faddaßea ve^D.

Vicit igitur Theodofiusingentiprxliofèditiolós,quotum *lter,Arbogaftus,inclinataaciein fuga Jibi mortemconiciuit,vc Saul, alter, Eugeniiis.caprusJuftiiseftinterficijamp;legibuspaius dare. Hæcgloriolà viiftoria pre- Eugenius Franc us amp;nbsp;Arboga-cibus Ambroftj,Theodo/Ïj, amp;nbsp;ftusinftrufti validißimis copü» multorum piorum inEcclefia Germanorum amp;nbsp;aliarum gen-impetrata fuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tium, quas Hbi habebant addi-das à obnoxias,aufi fuerunl mouere /èditionemaduerfus optimum principem Theodofum, finevlla iu(la amp;nbsp;neceflariacaufa:Etliaucem Theodohusnon erat parcopiishoftium, tarnen ftducia prxfentix amp;auxilij diuini cum fèditiodscongreffuseft, amp;manum confer uit, amp;cnmeflet inferior hoftibus amp;nbsp;impar,itaeftàDeoadiutus, vtmoles ventorum amp;teni-peftatummagis dißiparet hofliJem exercitum, quàm Theodofj arma amp;nbsp;milices, amp;nbsp;ipfe Theodoftus confefsus eft, haneviftoriam, partim fins, partim AmbrofijEpifeopi Qndißimi,partim alioruni piorum votis Ägemitibusimpecratam fuiflè.

Dies me deficiet, n omnia huius generis exempla ve» Jim periequi. Vt igicur vndeeft orta,in codem tefmineturora-tio mea, iemperaures noftrx perfonent his vocibus Chrifti.' Vi-

gilate amp;nbsp;orate, ne intretis in rentationem, /piritus quidem promptuseft,caroauteminfir-maJlludeciamcogitcmus, no Jôlùm neeeßariam eße aßidu-aminuocationemDei, fed etiam Chriftiano homine maxime

Hoefatenturomnesßni.ka-que hic vox Chrifti ßmperfit in noftrisauribussFitvA®-,ideft, tinnuJa, Ä Ibnans.

dignam.Poftremohanc/ententiam hxam in animisnoftris tens' nmüi

-ocr page 47-

INVOCATIONS.


«F


»mns, nullamvirtutem efficaciorem effe, amp;nbsp;maiores res à Deo confeciui.qu'amadorationem.qux fitinfpiritu (ideft,motufpi-lituali^ amp;nbsp;ven täte fideftjVeraagnitioneChrirt'i.) Qu» dim it» fint obtemperemus regulx à Facilisprçceptio.difficilis.ob.

Non feruatio. ntisloUicitijfed m omm preca-tioneamp;pentione, cum gratiarumadione poftulationes veftr« innotefcant apud Deum.

Difpofitio Loei de Inuocationc.

Primum caput: De difcrimineverxamp;fallxinuocationiï.

Secundum ; Sex return confideratio in omniinuocanona «eceffaria, videlicet Dei, prxcepti,pœnitentix, promifsienis, fi-dei, amp;nbsp;return petendarum.

Tertium .■ Admonitiones decircumfiantijs, id eft, de mo-do amp;nbsp;tempore liberationum diuin arum.

Quartum:Explicatioatgumentivfitatigt;quo difputatur.iu* y^iideberebeneefle.

Quintum: Trescaufxj propter quasbona corporis a Deo

petenda tint.

Sextum ; Enarratio precationis Dominiex.

Septimum : Refutatio Idolatncx inuocationis mortuo-

Mm/

Odauum : Dodrina de gratiarum adione.

Quxratfortaffe abquis.cumon perpetuo ftylo contexuerim

locum decruce.amp;cur noneaipfaratione contexamlocum de in-

Oocauone Dei ? Breuis btbxc refponfio. Quod fans eft,fans eft ,in-

1 nbsp;nbsp;nbsp;quit Plautus. C urn i gitur fans amp;nbsp;ab un d è hi 1 o ci lint ex pli c an, amp;nbsp;il-

lufttatiinlibelloL.ocorum D.Philippi,quorfum attînetaélum age-te,amp;mutatatormaverborum,autmutatooràine,quieftoptimus amp;.valdeconcinnus,nouamquâdam commentationemlnftituere, «queitatempus,quonihileftpreciofius,terete amp;nbsp;confumere.prx-

\ fettimeùm eacommentatio ,finenecefsitate inftitutà.plus babeat oftentationis, quam frudus amp;nbsp;vtilitatis? In alijs locis.vbi circum-ftautiihorumtempotü, amp;nbsp;noua certaminadoûrinx,autalix cau-fxnobijfuerunt monitrices amp;nbsp;hort at rices, -vtquahcunquehlOjte-

D a

-ocr page 48-

DE VERA DEI

^nuf certè amp;/qiiandoadderemus,qux deerant.nondefuiti^ eoro« bis opera noftr3,nec pofthac, vt fpero,defutura eft. Sedquonia bic locusitaeftà D, Philippo conferiptus, vt hand fciam, quid pofsit dici dehac materia copiofius,aut melius, contentusfum eaenarra-tione.quaseftinlibelloexprefïa. Quoddico, nonvt cuiqiiampartem xoÀlt;«Âêv7/x»7s-obtrudam,ledvtquodfuum cuiqueeft,tribu-atm, amp;eaquxbonarunt, bonapronuntiem,

Ci'im de exreris virtutibus J '

Exordium, vtvidetis,eftquereladenegledione huinsmaxi-mîEamp;fummævirtutis. Legimus veterum amp;recentium Philolb-phorum copiofa Icripta,de omnibus virtutibuslêcund« tabular,de iuftitia, fortitudine,temperantia,dementia,amp;re]iquis, dequibus concionatur lecundatabula. Sed deinuocatione,omnium virtu-tumreginaamp;domina,aucnulla extant fcripta, autvaldepauca, amp;nbsp;ieiunaamp;macilenta. luftaeftigitur caula deplorandihanchomi-numlècuritatem, careitatem, amp;nbsp;negligentiam. Etficuti HefioduS déplorât homin urn inlcitiam,ignorantium,quantumfitvtilitatif invulgaribus Herbis, in maluaamp; albuco: itanosmultópotius,amp; poflumus amp;nbsp;debemus deplorare hominum Ibcordiam,qui cùm de exteris virtutibus hnt loliciti, hanc vnam exterarum redricefli hegligunc,autleuiiis,quam parerat,curanu

Vtin Pomponio AtticoJ

-- Pomponius Atticus fuit iuftus, callus, beneficus, liberaliser-ga doftos, qui contulit multa beneficia in Ciceronem exuiem, fed quideidefuit ? Hxc virtiis, inuocatio amp;nbsp;veraagnitioDei, Quifuit partim Epicureus, partim Academicus,valde delegatus eftlérmo' Äibus Academicis amp;nbsp;Epicureis, qui videbantur eximere hornini-busmetumiudicijdiuini, amp;nbsp;metumpcenarum poft hanevitam-MurusEedefix.)

Nihil potefttammagnificè dici deinuocationc, quinidma-gnitudoillius virtu tis,amp;reiipfiusdignitasatqueamplitudoloii£^ fuperer*

Definino Inuocatioms. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

VeraDeiinnocatioeft virtus,quçà vero Deopatefado jnprff' niilsioneEuangeh7,amp;miftbfiJio,petitbona«ttfrnaamp;pr«/êntü,

-ocr page 49-

INVOCATION E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vf

Zctepugflansdubitationij certó ftatuitnos exaudiri, amp;bonao-puta impetrare, iuxta ipfius ideft, iuxta difcrimen pro-promifsiones propter Chriftu miftionuiu.

mediatorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Panes inuocationis funt du« : Vaa, Poftulatio, vtvocat Paulus : Altera. Gratiarum aftio. Tu nihil potes petere fine gratiarurn adione.neepotes gr atlas Deo agere.quin fimul aliquid petas. Sed tarnen motus funt diuerfi: Alius eftmotus petentis à Deo aliquid, aliuscelebrantis beneficia Dei,amp;clatnantis,Domini fuit opus hoc, amp;nbsp;eftmirabileinoculisnoftris, queraadmodumPfalmusait.

Nonfitisfoliciti ) Idem eftpræceptumeum eo,quod eft in Eu-augelio; ne fitis foliciti de craftino, amp;nbsp;quod Pfalmus prxcipit : lafta turamtuaminDominunni,amp;ipfeteenutriet.

ludxis.) Intelligehocnon de Abraham,lfaac,lacob,leddere-CcntibusIudxis.blafphemisergaDeum.amp;Chriftum.hoftibusDei, amp;inimicis,de fece malediéta IfraSUtarum gt;nbsp;qu« adhuc reliqua eft Joftexcidium Hierofolomitanum.

1 Hicfciamus.) Duo funt confideranda in Deo. LEffentia, \'iisfit Deus. 11. Voluntas,quaUs fiterganos, quod fit decretum

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aberrant à Deo.)

1 Qui difeedunt à patefadione Dei, funt fimiles viatoribus, 1 ’iuireliaoitinerefeaanturignesfatuos,volitantesnoau,amp;abda-1 'mesftultosà via, infyluas, flumina,lacus, aut montes prsci-i nbsp;î'us.Solius Dei verbum eftlucerna,monftrans amp;nbsp;regens noftrum 1 her, quod ducit ad vitam xternam- Alij ignes abducunt nos à I beo,amp;prscipitani nosinmiferias. Hoenunquam fatispoteftdi-i diquiafacilime patimur nos abduci à verbo Dei, quod debebat effe 1 l^ternapedibusnoftris.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InuocantTurdDeum.)

1 ^OmnisinuocansDeum conditorem, verum Deum inuo-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cat.

Turd inuocant Deum conditorem, ; nbsp;nbsp;nbsp;^’^âQ verum Deum inuocant.

-ocr page 50-

DE V E RA DEI

In hoc argumsnto neganda eft minor, quia eft mutihti definitioDei.Nam in defcripcione Dei intégra, pJiiramembra recitari neceftceft. Etft enim verum eft, créa tionemefle opus foli-us Dei, amp;Deum fèpatefeciirein opificio mundi, tarnen non ft-tis eft creationem intueri, quoties de Deo cogitas,autDeum in-uocas, fed quærenda funt teftimonia tradita in verbo expreffo, quaeoftendunteftentiam amp;nbsp;voluntatem Dei, amp;difcernunthunc conditorem ab omnibus ido-

lis amp;nbsp;vituh's aureis, quos Ebi nbsp;nbsp;Semperfuernnt,funt,amp;erunt,

Iculpit Humana ratio fine ver- homines idm, qui perfuafum bo Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habent , idque exploratum

omnino ducunt,omnes religio* nes ede vnam religionem, amp;nbsp;fèftas diftimiles in mundo, non de rebus magnis,fèd tantùm dequibusdam vocabulisrixari. Hac teW opinionepliirimi homines in poßrema mundi fèneda amp;nbsp;conft' fionefafcinatifunt. Ideocum audiunt narrari tridia amp;nbsp;tragically tyrannideTurcarum, amp;nbsp;audiunt has voces in templis, metue»' damefleTurcicam domin3tionem,prascipuèproptermutationert religionis,non valde mouenturnecexpaueftunt talibusfèrraoi«- i bus auditis,fed (ommant,fe non minus infèdaTurcicafaluaripof-fè,quaminEccle(ra,qua;Chriftinomenprofitetur,amp;EuangeliunJ ampleAitur. Sednos,qui volumusefle amp;nbsp;maneremembra àd-ues verx EcclelÎÆ,imô membra amp;nbsp;palmites Chrifti, decet prüden-ter amp;nbsp;ardëter eonfiderare diftindion é (èdat u d verre Eedefis Dei, amp;nbsp;fegregare noftram inuocationem,ab omnium aliarumfedarun« clamoribus amp;nbsp;murmure. Vtautemhxccommonefadio,valdene-çefTaria his temporibus,fitin cófpedu.inculcaturquotidie.quotics j CatechifinusexpJicatur,amp; nunc etiamrepetiturin veftibufolod de Inuocatione; vbi difcerniraus inuocationem EccleSx àTurci-ca,àrecenti Judaica amp;nbsp;Ethnica, imo etiara idolatrica,qualis inPa-patuexercetur.Sumiturauteradifcrimen àduabusrebus. L Ab effentia Dei. Deinde, à voluntateipfius. De e(Ïentia Dei, Ethnici, Alahometifix amp;nbsp;ludæi recentes italentiunc, vt dicant e/Te vnuW Deum,conditoremc,ceJiamp;terr2e. SedhuiusDeinegantelTeFiltuni । Dominum noftrum Ie(um Chriftum. Negantetiam Spiricuni5' i procedereàPatreamp;Fiho,atqueitadelencprîEcipuos (ïdeinoflrJf I articulos, de diuina natura inmediatore, ddediuinitateSpirito* fandi,item deofficijsperfonarumFih) amp;nbsp;Spiritusündi.Nos verA» et*

-ocr page 51-

INVOCATIONR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji

etfinegâmujeffepluralitatcmDeorum, amp;confitemur, vnum effe peumconditorera tonus naturx return,amp; generis humani,tarnen iuxtapatefaftiones,qux extant in feriptis Propheticis amp;nbsp;Apofto-licis,difcernimus invnaeffentiaDei, tres perfonas. Pattern,Filiü, àSpirituinfanftum. Agnofcimusenam officiaharum perfonarü, videlicet,Filiumconftitututn effemediatorem, amp;nbsp;propinatorem infuofanguine, vtPaulus Rom. 3 inquit: Agnofcimus amp;nbsp;confits-mur, Spiritum fanélum effe -zj^fixMiloyj ideffdoétorem, aduo-catum.amp;gubernatorem noftrx mentis, amp;. voluntatisamp;cordis.qui fandificetnosadvitamsternam. Hxcomnia, non modó obfcu-tantur, fed etiam obruunturin fêftaTurcica,Iudaica recenti,óc Effiniciscongregationibus, denique etiam magna ex parte in Papatu, Deinde non fans eft reftè agnofeere effentiam Dei,fed adden' daeft voluntatis reuelatç de noftrafalutecogitatio,amp; cognitio.Et« ft enim non pofsumus exbaurire confilia Dei in gubernatione niuudi,imperiorumamp;Ecclefix,fed exclamamus euro Paulo-, O altitudofapientix amp;fcientixDei,ó altitudodiuitiarum amp;c. tarnen Voluntatem de noftra falote, dereconciliationccum Deo, deacce-Mioneadvitaroxternam ,quam Deuspatefecit per Propbetas, EVnftum,amp; Apoftolos, certo feite amp;nbsp;debemus amp;nbsp;poffumus. Qnia 1 Paulusi Tim.i inquif.Certuseftfermo,amp;dignus,quemomnibua \ nbsp;nbsp;gt;nodisampleaamur,quódlefus Chriftus miffusfit,vtfaluos faciat

\ peccatores. Hxc voluntas de noftra falute, nequaquam eft nobis \ 'Snota,fed eftprolataexfinu xterni Patris perFilium, ftaiim poft 1 lapfumprimoruroparentura, amp;nbsp;tones deinceps eft repetita amp;.in-1 tulcatavocePropbetarum,ipfiusFilij Dei poft affumtam carnem, \ amp;voceacteftimonioApoftolorum, Quorfumbaectaroraulta,in-1 quiaialiquis,pertinent?quareconfumisbonaro partemborçin re-1 nbsp;nbsp;petendis bis, qux funt notifsima ? Refp. Caftra T ureica, qux funt

\ penèinconfpeftu,meamp;omnespiosmouét, vtafsiduè cogite mus 1 nbsp;nbsp;de diftrimine,quod eftinter alias feftasamp; veramEcclefiam, item,

\ dedifcrimineverx ótfalfxinuocanoms'.Nequefebolafticuro tan-\ turn argumentum eft, quod nunc traftamus, fed verè praftlcum, togitandum in omni inuocanone.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui non honor at Eilium.) Hoc diftum damnat amp;nbsp;réfutât \ nbsp;nbsp;etnnes feftasbiafphemas aduerfusFilium Del, qualis fed a eft T ur -eita,tetens ludaica,amp; quod ad officium Chrifti attinet.Papiftaru, quittibuuntviramquenatural»Chrifto; itaquedeeareinter nos

-ocr page 52-

JT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DET'

niillacftcontentio, fad de officio mediatoris prauè amp;nbsp;fentiunt amp;’ loquuntur,dicunt manca amp;nbsp;mutila de Chrifti beneficijs#

Necvult Deus aliter, amp;c.) i^la/jut Theologicum, quoded fundamentum amp;.baGsvniuerfæ dodrinx ChriAianx.

Nullam Ecclefiam eleftorum.) Quos elegit,hos vocauit,Ko-man. 8.E_rgonulIaeIeaiocogitandaeft,nullaquærenda,nifiinc(e-tu vocatorum. HicautemcoetuseAmuItitudoaudientiuni,difc^* tium,amp;ampleftentiumexternaprofeßionepuram amp;nbsp;incorrupt» doftrinam,vtens légitimé facramentis,obediensminifterioinhis, qux funt propria minifterij.

Et bic tantum.) Turci fatentur Deum ßpatefacientemin creatione reruni, fedreliquateßimoniapatefadionisreijciuncac repudianthorribili ac diabolico furore. Cogitate,qualis fit amentia,afpernari tot amp;nbsp;tanta miracula, amp;nbsp;illuftria diuinx patefaftionis teftimonia,qnaliafunt, mißio Filij, amp;nbsp;efFufio manifefta Spiritus fanâi.amp;totrefufcitationesmortuorumfaâçperChriftura.amp;Pro-phetasamp;Apoftolos,denique alia mille, quorum longa eflet enii' meratio.FideseA vnacopulatiua: Ideo, qui Deum in vno arguit mendacij, detrabit Deo in omnibus laudem veritatis.

Barbariregis.) Hiarbx apud Virgilium 4 Aeneid.Statuafl louiscarereoculis. Pfalm,ï)4 réfutât huncfuroremCretenfiunu Qui finxit oculum, non videret,amp; qui fabricauit aurem.non audi-ret? QuodidemeAcumprincipio dialedico: impofsibile eA efFe-élum toto genere eOeprxAantiorem Ata caufa.EAautem DeuscaU-fa efficiens animæ amp;nbsp;corporis, amp;nbsp;omnium membrorurh,oculi,ai!-risinhomine. Quaigiturfronteamp; oreaudetal;quistt9c®-dicere, Deum nee oculos necaures habere,hoc eA,non videre,non audire, non curare quid agat genus humanum, quid quifqueinfeadmit-tat,non refpicere pios,nec bonos à malis difcernere? Ita dicitur,Nemo pote A plus inaluum iuris transferre, quàmiplè habet. Item, Nullares poteß alijs colorem tribuere, quem ipla non habet. Si igitur Deus dedit nobis oculum,mentem,linguam,cor,quafronte audes tu negate,Deum efle prxditum mente, aut facultate videndi «Sc audiendi? Pugnat hie furor cum ipfa notitia natural! hont’-nis, multo magis’cum verboDei, quod per(picua alfeueration» teAatur, qualis fit Deus, videlicet, nee exeum, necauribusca-ptum.

Excel'

-ocr page 53-

INVOCATIONS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Exemplum Ethnicæ inuocatiouis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hecubaapud Euripidem: OIupiter,quicquldes,fiuehoc Cttlunijfiuc mens inccelo, quanc^uam diuiam ignauos opitulatotes inuoco. Hoc exemplum oftendit, qualcsfintdubitationes in mentibus hominum de vtraque re, de effentia amp;nbsp;voluntate Dei. Cum enim diuinanaturafitinui{ibiUs,difputant mentes ignatxEuangelij, quid Gt Deus: fit nemundus ipfe.anmensali-qua regens mundum, vt Virgiliusin 6 Aeneidos exclam at: to-tirnqueinfufaperattus, Mens agitatmolcm, amp;nbsp;magno fe corpore mifeet. Deinde ratio humanajdcftitutaluce Euangeli j,ma-gis dubitat de voluntate Dei, hoc eft, an Deus exaudiat amp;nbsp;reci-piat preces. An velit opltulari calamitofis ac defertis à tota return natura. Inhaccogitatione verfans Hecuba.affirmat,Deumeffe ignauum opitulatorem,ideft, Euripides non modb Hecu-diffetre auxilium, amp;nbsp;neftere bx, fed etiamfuicordiscogita-inoram ingratam opprefsis Sc tionesprotulit,imó totiusgene affliftis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yishumanijdeftitutivetboDeu

\'Teniper^tmcntaiuß'tttAamp; mifericordi^

Bias,virus ex feptem fapientibus Grscix,cum exerceret iu-dlciacapitalia,non potuit inter iudicandum lacry mas tenere, amp;nbsp;intetrogatus, cur icafaceret, refpondit, fcquidemlegi, qux ef-fet recula iuftitix, dare fuum calculum , led humanitati dare tommifetatioiremiTM voj^a lbjj rvfaTnxÖHsijfocietasxgtitudi-•liïoVji^T^ï àvQçaTriVô TO avy-int- niS.

5'if. Inhocfapienteamp;iuftoiu-

1 dice propofita cft imago vel potius vmbra, vtcunque pin-\ gens mirabiletemperamentum iuftitix 8c mifericordix in Deo.

1 nbsp;nbsp;Etfi enim Deus feribirafcitur peccato,nec quadam futilitate ab-

' ijcitiram, fed poftulat compenfationem pro peccato debitam legt, qux obligat vel ad obedientiam,vel ad poenam, tarnen propter filijintercefsioné 8c deprecationem recipit miferos 8c in dignes,quosnonfruftra,nectantiimadhasmiferiascondidic. Vt igituialix res policicximagines funt return diuinarum ;Itafiia-uitas humanitatisin Biante, coniunóta cum amore iuftitix, fit qnalifcunque adumbratio iuftitix 8c mifericordix in Deo,

-ocr page 54-

î4

DE VERA DEI Nondum fut is dixit.']

lira fill Ute.

Reuerendus pater Lutherus, enarrans (criptaProphetarumgt; hoc modo difeernit notitiam Dei philofophicamanotitiaDei, qux inEccleiïalucet: ficut aliares ed nolle veftitum principisj amp;aliarese(lnóire volunratem principis erga lè: Ica Philofoph» tantum agnolcunt Dei veftitum. Sic enim appellarelibethoc pulcerrimum mundi opificium. Eccleiïa veto non tantüin eet* nit veftitum Dei, fed etiam a. lohan is-Serui ignorantvo-luntatem Domini, fed ego vol non (emos, fed amicosvoco, quibuspatefeci omnia, qux à meopatreaudiui, fcilicet deveßra faluce.

Hine facile indican potert, quantum diftet ßpientiaEo defix à Philolbphorumcogitationibus.

Poftquam hxc dilcrimina.

Omnis verainuocatioDei, eft eruditadifputaiioamp;colloquium cum Deo, erudiens nos demaximisrebus. Primùmeniniin omni inuocatione cogitandum eft, quis fit Deus, vbiamp;quandofe patefecerif.quomodo velitagnofciamp; inuocari. In haCcogitatione repecendaeftbona pars biftorix Ecclefiafticæ, de teftimoniorum, quibusleDeus hominum generi reuelauit.Secundo confideran-da eft voluntas Dei patefada in mandatis amp;nbsp;promißionibus, quai récitantPropheta: amp;Apofto)i/ Nam de Voluntate Dei alitemec poflumus needebemus iudicare,quàm ex verbodiuinitustradito. Tertiö, inter precandum exufeitanda eft conuerfio ad Deum.feu : pcenitentia:doleamus nospeccalfe, amp;nbsp;Deum multismodis oifen* difie, ficut Daniël cap. 9 inquit: Tibi Domine iuftitia,nobisautem confufio facièi noftrx.peccauimus,iniquitatem fecimus,à vijs tuil declinauimus.amp;e. Neautem propter peccata noftra Deumfugia-mus, mens confirmanda amp;nbsp;erigenda eft, vtad Deumaccedatfidu* tia fili, mediatoris,crucifixi pro nobis amp;nbsp;refufcitati. Et in omni in-tiöcatione,vtbreuiterdicara, aut fitconuerfioadDeü,amp;irtcoatuf, âut fit ardentior, qua de re Paulus inquit : Nos à lues in lucefl transformamur,tanquam à DominiSpiritu. Quarto,confideraa- nbsp;nbsp;;

dx funtres,quaspetimus, dcearurtl diftrimina. Sunt enim boni | duplicia, alianccelfaria corpori, alla animas; Alia funt prafeotia

-ocr page 55-

INVOCATIONE.

»lijatterna. Aliter autem petenda funt neceflariacorpori, videlicet, cumconditione amp;nbsp;exceptione voluntatis Dei, amp;nbsp;noftrae obedi-enti«,aliterbonaxterna,finevllaconditione. Iamcogitate,c}uan-tasamp;quàm multas rescomplefti neceffe fitinomni,quarauisbre-ui,fed tarnen vera, non fimulata, non futill inuocatione.

Pracepta ßntin confpe£lu,amp;c.']

Dominus Lutherus, enarrans Pfal. no. Tu prxceplfti, a-gnofco igitur me debere parère tibi,fi indignus fum ,at prxceptu, amp;nbsp;voluntas tuadigna eft, cuiobediam,promifsio tua dignaeftgt; quaconfidam. Oroigiturfretusnonmeadignitate,feddigni-tatenominisIefu,amp;Dei prxcipientisacpromittentis. HxcD. Lutherus. Nos verb magnam confolationem Eedefix propofi-Umeffe Iciamus, quotiesprxcipiturinuocatio:Sequiturenim, precationem non elTeinanemjVtomnesEpicurei cogitant, Non wimfruftraprxcipitur.Hac confolatione confirmati jfimusar-dentiores in precando, amp;nbsp;peta- nbsp;nbsp;^^^ ^ ^^ excufatio.fi tux igna-

niusregiaDeoconfiliaamp;euen- ^-^ prxtexas indignitatem, amp;nbsp;^'^5' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicas,teideonolleinuocareDe-um, qubd fisindignus, quiaprxceptum quod tibi mandat hunc tultum,dignifsimumeft,cuicreaturarationalisfinerecufationedc ^trgiuerfatione,fiuevtGrxcidicunt,tt'wpolt;plt;*»-(s-»f obtemperet.

y nde putas bxc verba effe Petite, qu»tlte,pulfate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;transfumta ? Mendicus efuriens

amp; famelicus,autpetiteleemo(y-«am kpatrefamiliasin publica via, autquxrit patremfatniliäfc do-mifux, Acprimùmquidempulfat fores,apertisforibus,finon oc-turrit,danseleemolÿnam, amp;ipfegrauitervrgetur fame,non du-bitatetiam intra domumirrumpere,amp;pafsimquxrere liberalem »cbeneficumDominum,cuius liberalitatemfxpe expertos eft. Ita nosPiliusDei iubeteffe mendicos, quales reuera fumus, amp;non Contentos effe petitionibus amp;poftulationibus, fed infuper addere pulfj0Qnem,boceft,poftulationeintempeftiua amp;odiofa,vt fiedi-tam,petere,amp;iubetno8 Deumquxrere, velut abfeonditum amp;la-tentem, non ftatimfenobis oftendentemjfeddifferentemfuoquo-datnconfilio libetaiionemdc auxiliungi.

-ocr page 56-

DÉ VERA DEI

Cananaa muüercubpatitüf Oportet fêmperorare. aliquandiu repulfàm, amp;nbsp;audit voces , .quibus adaniantinuni peftus poffet frangi amp;nbsp;comminui, fèd ipfa non tantùm petit amp;nbsp;pub fat,fedetiamquærit,ac tandemquoqueinuenit.

Coniungit noftram diligtn-

Vigilate amp;nbsp;orate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiara amp;nbsp;vigilantiam cumpreca-

tione, quiaomnis bumanadili-gentia fine auxilio Dei non eft felix, ficut pfalmus teftatur: Nifi Dominus aedificaueritdomum.fruftrà laborant, qui xdificat earn,amp;C. QuidprodeftigiturorarelNeintretis.inquicChriftus.intentatio-nem. Multa autemcompleftitur appellatiotentationis. Ecclefia habet tres hoftes, vnura doraefticum, amp;nbsp;duos externes : Domefti-eushoftis eftcorruptanatura,quara adhuccircumferimus,amp;qu5 deponere non pofluraus ante mortem. In bac corruptione,quant multaefunt vagabundae amp;nbsp;errantes opiniones,deDeo, amp;nbsp;de rebut diuinis,quàm multaedubitationes, denique quantumeftinnobit vitiolbrum afFeftuum. lam ardetanimus ambitione,fi]perbia,«-mulatione. lamftudet premere alios iniuftis modis.vtnoftra fa-ma amp;nbsp;exiftimatio ctim aliorum incommodo crefcat ; Paulöpdft ar-dec animus cupiditatevindidx,amp;mauulcomniaturbare, raifcere dt inuokiere,quàm aliquid remittere de furartit iuris rigore amp;nbsp;afpe-ritate. Pauló poftardetcor noftrumflammislibidinum, amp;nefcio quibus alijsfurijs. Kiccogita, quantum periculinobisimpendeat ànobisipfis. Neigiturdecipiaraur.velopinionealiquafpeciofaamp; pIaufibili,quaenobisblanditur,autaflFeéluturbulento,hocDeido-nunvft. Nam vincere opiniones amp;nbsp;affeftus, non in hominis viribus pofitum eft. Scio Domine, quod non eft hominis viaeius, àc-Habetisdomefticum hoftem. Quifuntexternihoftes.? Vbiquafo verfaraur ? Vbi habitamus? Pfalmus refpondet : In Kedar, amp;nbsp;in Me-fech. K^darhabet nomen ànigredine. Opponicur autem candori nigredo. Melèchfignificateum,qui tenditarcum,ideft, nosverfa-inurinmundo, quieftniger,noncandidus, amp;prxtereacontendit omnes potentix fux neruos,amp; parat omnia in verx Ecclefiz.amp;lin-gulorumpiorum peftemacperniciem, Infumma, inmundono» itaverfamur.vtaliquis infans, fedens infpecu aipidum, amp;nbsp;ludens cumBafililcis. lamenim àdextris, paulopoft afiniftris oppugna-mur, hoc eft,partira minis «St terricularaentis propofitis,partira il-lecebrifi

-ocr page 57-

INVO C AT IONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JT lecebris,fpevoluptatum,auttranqiiillitatis, amp;nbsp;quispoteftenume-rareomnia.quibiisinfîdiasnobismunôusftruit. Omniafuntcur-ua,nihilreftum,nihilfaai, fed omnia plena flexiloquentix, amp;nbsp;ne-ftioquarumprsftigiarum. Præterea mundus eftinftarTartari amp;nbsp;Wofcouitæ, qui tendit omniafuatelaamp;iacula inpiumcœtum.Ec-deliaamp;ChriftusfuntfcopuSjquempetuntomniû tela.Luci.Ideô inquitPfalmus: Quàmmihieftmolefta commoratio inter Kedar amp;nbsp;Mefech,intertothoftesinmundo,verèimmundo, atro,nigrö, amp;parantefuatelainbonorumopprersioncamp;perniciem. Sedqui# efttertiushoftis?Diabolus,quitanquamleorugiens,circumit,quae tens quem deuoret, feddehocdiximus fupràinprxtationehuius loci. Sciamusigitur,lianeeffe fententiamverborum Chrifti, ne intretis intentationem ,id eft,ne feducamini ab aliqu a prau a amp;nbsp;fal-laopinioneliverboDei,neoccumbatistelisboftium,tantoperead-Wuspiosgraffantium.denique, ne Diabolus vos, velmendacijs

1 Velhomicidijs fuis, quorum pater eft. amp;nbsp;author, circumueniat,amp; 5 inaternumexitiumprxcipitet.NonfrufttaaCbrifto terrepetitus 1 magnocum motu ,vigilateamp;oraie, fed nos fumus timiles Apofto-\ lorum dormientium in media nofte,lt;Sc in medioboftium.

Peccatores Deus non exaudit, lohan. 9.3 HuiusfyUogifmiexplicatio interprecandum maximène-wffariaeft.Sicenim argumentaturpia mens, qux fuas fordes ar-gnofcitamp; déplorât. .

^ Nullus peccator exauditur aDeo.

Omneshominesfunt peccatores.

Ergo nulll homines exaudiuntur. ^

Maior huius argument! verifsimaeft, de magna multitu- . dinegenerishumani, quxnon conuertitutadDeum, fedperfe-\ Utratin fcelctibus contra confcientiam,aut défendit etrotes con-\ tïa’fundamcntum,ideftjcontraarticulosfidei. Deinde ad Mi-1 uorem refpondendum eftperdiftinétionem ■. Duo funt gradua \ peccaiorum, Alij, de quitus diöum eft, nee fidemhabent, nee \ bonara confeientiam. Ahi Verb, etti adhuc circurnferunt multA \ fordes,tamenretinentfidem amp;bonam confeientiam,hoc eft,no 1 ampleftuntur dogmata, pugnantia cum articulisfidei, nectu-i nut contra confeientiam.. T aies peccatores exaudiuntur non.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B -5

-ocr page 58-

jS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E V E R A D E I

propter fiiam dignitatem, fed propter mediatorem, ^ui tegitre. liquias peccati in fandis,Vt Plalmo 52 dicitur : Beati quorumre-tnidx funtiniquitaces, quorum teda Gint peccata.

Per quem audemus, amp;c.']

Pondera verborum in dido Pauli confiderentur. Pn* monominatadicum. Secundo, TÄppMs-w.ideft, libertatemlo-quendi cum Deo. Tertio facit mentionem Gducix, qua opponi-turdubitationi,quaG dicat, Magna quxdam reseft, venire in co-fpedum Dei, fed iongè maior eft ingenue amp;nbsp;aperte colloqui cum Deo, amp;illituamneceGitatem patefacere. Longèveró maximi reseft,ftatuereftrmaGducia,teaDeo recipi amp;nbsp;exaudiri. Hieffe-óusGdeiconGderandiGint.vtconfpiciaturdiicrimen Gdei.qua eft notitia hiftorix,amp; Gducice,de qua Paulus inquit ; luftificati fide pacem habemus. Nam Diaboli habentes noticiam hiftori« deChrifto,nonacceduntad Deum,fèdfugiuntDeum,tanquatn iratum iudicem, à quo pœnas expectant. Eccleßa verb iuftifica-taGde, clamat Abbapater.

nomine meo.']

Nomen hoc loco GgniGcat meritum amp;nbsp;interceßionein Chrifti. Meritum,eft obedientia Chrifti, i^tisfaciens iuGitixDei ad placandam iram. InterceGio eftaßidua applicatiehuiusG* criftcij pro nobis. De his tantis rebus (plendidèconcionaturPau-lusRom.^ inquiens: QuisaccuGbiteledos Dei? anDeusqm iuftißeat, amp;qui Filiofito vnigenito non pepercit, fêdeumpw nobisomnibustradidit, amp;omnia cum eo nobisdonauit? Qyi* condemnabit.^ AnChriftus, qui mortuuseft pronobis,amp;refur-rexit, imöquifèdetaddexteram Dei, amp;nbsp;interpellât pro nobisHn hacconcione Pauli,qua nihil dulcius cogitari poten,fitmenno, nonG)Itimmeriti,ideft,paftionisFilij Dei, fed etiam perpetu* wtereeßioniseiufdem Mediatoris, pro totaEccleßa,amp;finguIi* membris. Ineadem fignificatione vfurpatur nomenChriftfA-6lorum4.;noneftaliudnpmen fubcœlo datum hominibus,in quooporteatlaluari, niGnomen leGi Chrifti, ideft,Nulloniel tocritum,propter quod à Deo recipiamur in gratiam, neceft vw

-ocr page 59-

INVOCATIONE.

intercefsio propter quam exaudiamur, nifivnicummeritum,amp; vnicaintercefsioxterni facerdotisIefuChrifti, qui Sefacrificium fuumobtulit.amp;frudumfacrificijperpetuô nobis applicat,per-fsrens noftras preces ad pattern,amp; tegens nos,ne ingens ira diui-nainnoseffundatur. Accedamus igitur ad Deum fiduciameri-ù amp;nbsp;intercefsio n is huius noftri pontificis.

Epiphonema,quodattexitur QjjantO magis« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parabolis fuperioribas,in capite

ti Lucas. Difcipuli acceduntad

Dominum,amp;petunt ab eoformamptecandi.peiuntjfedoceri,qua rations amp;nbsp;pofsintamp;debeant Deuminuocare,amp;àDeopeterebona. lbiCbriftusconcipitforinani,quainvocanius Orationem Dominica, amp;nbsp;poft recitationem formulé, proponit duas parabolas valde 'liuftres amp;nbsp;patbeticas. Prior parabola hic eft : Si,inquit,bofpes ali-^nis,noftuadte veniret, amp;tunonefies inftruftuspanibus amp;ali)ï t'biSjquineceffarijfutitadexcipienduiiibofpitem, quid tu ageres intalicafu ? Nónnepotius quàm patererishofpitem efurire, pulfa» lesfores vicinitul,amp;vt maximèillenegaret,fe eleftofurrefturum.

\ tarnen tu tones pulfares importune oftium, vt tandem ipfe im-pottunitatefraftus, ad dandos panes amp;reliquafurgeret,quaftdi-«at,Deus,etfinon ftatim detbona,qux optamus, tarnen afsiduita-te noftrarum precum amp;nbsp;gemituum viftus,dat quodpetimus, amp;nbsp;quodnobis falutare eft. Altera paraboladulcifsimaeft, amp;nbsp;plena îtMçoç^itff patetnx ; Quisgt; inquit, cum petit a fuo pâtre panem» amp;nbsp;accipit ab eo faxum? Quis petit pifcem , de accipit Spatte Uorpionemautferpentem? His parabolis duabus inhne attexi-turbocdulcifsimumEpipbonema'. Siergovos,quieftismali,po-teüisdate bonaveftris fill js, quantb magis pater vefter, qui bonus tftamp;beneficusgt;boc eft,beneuolüs amp;nbsp;non«»»«, dabitSpirilumS. petentibus.

1» diefribuUtionis.'^

Sleur Medici dl cunt: Acribus condlmcntis irritati appc-Tonern Ata optlmus orandi magifter eft necefsitas. H^c D .Lu-tii«us,enanans Pial, n o.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbt/HntdttOrtttttrej.'^

\ nbsp;nbsp;, TettuUlanusinApoiogetlcocap.^p.Corpusfumusdecon-

' fcientlaieilgionis Sc difclpiinac, ventate Si. fpei fœdeic. Colmus

-ocr page 60-

-• =40


DE VERA DEI


in cœtum amp;nbsp;aggregationem, Vt Deumquafî manu fada pre-cationibusambiamus (dreun- Copi/s colleâiî» demus) orantes . HxevisDeo grata en.

Non e^lalianittio, quithabeat.']

Hxcclaufiilacftdiftindiua, hoceftjdifeernîtvefâmmuo-cationem ab hypocri/ï,qualis eft multorum Papiftarum,qui non orantinSpirituamp; veritate, fèd oranefîne intelledu, amp;fincaf* fedu,amp;cumcontradidione. Sineintelleduquidé^quia ignorantes Euangelium,non inteiligunt vim verborum, qux reci-tantin precatione. Deinde fine affedu.hoe eft,finctimoreDei’ amp;finefide. Poftremócum contradidione:Qiiia cùm ardeant odioEuangelijjamp;verg Ecclefiç,implicanturcontradidione,ha-tentes in ore fixe verba; Sandificetur nomen tuum. Adueniat tegnumtuum.

roluntatem timentium.^

lofiix lo.’Stetit Solobcdicnte Domino vod hominis.

Luc. iSdePharifiEoamp;Publi' Humiliantis iè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cano: Nam quia oratioPhariamp;i

eft fuperba amp;nbsp;arrogjns,quofflo-dopoteft Deoplacere?

Eft pulchra Profôpopœia:quf Nubespenctrabit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ongruit cum didoBernhardi,

quodfuprà citaîiimus de pre«-tione,

0 inenarrabileml/oniraten}.]

HuncSylIogifinum perpetuamemoriaconièruemusjamp;ïi-fiduimeditemurinterprecan. nbsp;nbsp;nbsp;j^^.,^ eft quid dam abfolu-

tum:Beneficentiaeftrelauofeu WRor, ideitj commuiiicatiuum adio, id eft, Deus non tantuia ^’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft in fuaeftentia bonus, reduï,

amans bonitatisamp;reditudinis, fed eftetlam ergaalienos,ideft, creaturas, prxdpuèrationales,banus, beneficus,évêf •Confideraexemplumbonifontis, quiliberaliftimè funditto aquasJta Solcommunicacnobisfuamiucenj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ptui

-ocr page 61-

INVOCATIONE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘4»

lt; Deuseftbonusamp;beneficus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Ergo vult fua bona nobiscommunicare.

Taukrus.']

Vixitanteannos 200 Argentina, in CollegioDominica.-norum,eius fepulcroinfculpta eftimagoBaptifts.digito mon-ftnutisagnum Dei, toUentem un qui fuerunt Argentinç,di-P«t«timundi, quxfignificat. cuntfepulcrumTaulericonfpi-qualegcnus doétrinç profclTus ci in veftibulo fcholx, quæ nunc St. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft in Collegio Dominicanoru,

imPrcttgerdofier.Hoc opportune itacecidit, vt admoneantut docentesamp;difcentes, quale genus doftrinx maxime probarede-beant,0i£foIlenTOeifcn/wie:Bftp«(lA/auffi^nlltim.

Fidem in inuocatione accendi neceJJi efï.^

Quod fides in inuocatione neceffariafit, docet Paulus Rom. to, enartans itlud loelis ; Omnis qui inuocauerit nomen Domi-ni.faluuserit iQiiomodo,inquit,inuocabunt,nifi credant?Quo-tnodo credent, nifi audierint ? Qiromodo audient, nemine do- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tente? Nam fides ex auditu; Auditus per verbum. Quam fpe-dofi pedes Euangelizantium bona.Euangelizantium paccm ? Hiclocusnonfolùm confirmât hypothefin, de necefsitate fidei interprccandum,fedetiam valdciUuftrat necefsitatem, dignitatem, Scefficaciamminifterij Euangelici, fpreti ab Epicureis. Denecefsitatedicitur: Quomodocredent,nifi audierint? De ef-ficaciat Fides ex auditu, id eft, lux fidei non accenditur humants fpeculationibus, fed cogitationeverbi,aDcotraditi,quodfo-nantminifttiEuangelij. Poftremb, de dignitatedukifsime dicitur: Quant fpeciofi pedes, annuntiantium bona amp;nbsp;paccm ? Hanc concionemPaulinamopponamusiniquisiudicijsEpicu-teorum amp;nbsp;fanaticorum, quorum alij Euangelium derident.tan-

\ quarnfabulant, alijEcdefiam averbofcripto amp;vocali abducerc conantur.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanc ïegulam,de fide accipi-

1 Etytantea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ente remifsionempeccatorum,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;prxlucente petitiont ah ar urn

returanecefiariarum, accurate memineritts; Quiafmehac fide fru-

-ocr page 62-

4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

ftrà,îmèleüîtef3cinconfideratèpetunturreliquabonaàDeo:Quii enirn poteftpeti ab irato indicé aut ab bofte? Eft autem Deus igniS conrumens.amp; iratus iudex, imo etiam hoftis amp;nbsp;inimicus,nifinat reconciliatio inter Deum amp;nbsp;peccatorem, applications meriti,^ obedientig mediatoris, qux applicatie non fit aliter,neepoteftaH-ter fieri, nifi fide.

Defenfio,bona valetitdo,vi-

Omnes res. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftus,ho(pitium,amp;c,eftaureare-

gula, cuius vfus eft amplifsitnuS intota vitaChriftianorum.

Cauillatio aduerfariorum.

^ InCenefi cap. 15 textus loquitur debeneficijs cor-pori neceflarijs, videlicet, de pofteritate Abrahæ, amp;de Ecclefix defenfione ac conferuatione. Euangelium verö defcribitfidem.quxaccipitremifsionem pecca-torum, amp;vitamxternam, propter mediatorem.

Ideo de alia fide Moles, de alia Paulus loquitur, amp;per conlequens teftimonium Genelèos .• Credidit Abraham Deo, parum fideliter amp;nbsp;dextrè à Paulo citatum eft.

Refponfio: Dilcernenda luntobieiftafidei. Primumamp;prin-cipale eft Deus, non iralcens, fed propitius propter Filium _ Hoc obieftum femperrefpi-rnediatorem. PofteapolTunt cit fides,fiuepetat àDeolpiritu-accedere alia externa obieda, aha,fiuecorporalia. quxfiintminusprincipalia. Vtautem hxc refponfiofit illuftri-or, fumemusdeclarationem anaturaoculi: Oculus habetduo obie(fta,vnum principale, alterum minus principale. Principa-leobieftum viluseftlux,qux8lt; fefe monftrat, amp;nbsp;alia corpora. Minus principale obiedum eft color, qui nonpoteft cerni, nifi admotaluce.EtGigitur,quotiesdevifione loquimur, nonfem-pcr fit exprefla mentio lucis, tarnen cùm non pofsit fieri vifio amp;nbsp;afpedio colorum fine luce, facile intelligitur, femperin de-fcriptione vifionis inclufam efle mentionem lucis. Nam in tcne-bris remota luce,nullus color agnofii, amp;abalijsdifcerni poteH-Ita fides, accipiens remiftionempeccatorum, fine qua nonpof'

-ocr page 63-

INVOCATIONE. 43 funt periamp;expedari alia bona, (èmperinclu/à eft petition! alio-nira bonorum. Hine manifeftnm eft, quanta cum temeritate amp;nbsp;inipudentia,indo(fti quidam vociferentur,teftimonia Scripture patùm candide à Paulo citata efle. Tales (èrmones nó modö im-pietatem, (èd etiam fummam infeitiam return fàcrarum pro-dunt.

Comtnodisamißis.']

. Confirmatio huiusregulx extat in lib. lob. cap.ij. Etiamft ^'^^'tieritme, tarnen Iperabo in eum,amp; ip(è erit laliiator meus, ÇWffdicat .• Etiamft non folum facultates Sc honores, led etiam næc vita corporalis amittenda erit, tarnen non propterea à Deo deficiani,necabijciam principale bonum.quodeftremiftio pec-catorum, coniunäa cum donatione Spiritus làn(âi,amp; vitæ xter-næjfed acquieleam inDeo fiduciamediatoris,amp;expeótabo vni-uerfalem amp;integram libcrationem,inrefuleitatione omnium niortuorum.amp;inintrodudione Eccleftx inxterna tabernacu-la. Hanc fidem amp;nbsp;lpem,qui probè fixam amp;nbsp;ftabilitam habet,non tonfundeturinxternum,lèdiniuftitiaDfiiliberabitur, vtPlal-inus loquitur.

Necaffaendae^î.']

^ Refutanda eft hoc loco peruulgata cauillatio; EuangeliumeftpotentiaDei,ad lalutemomni creden-tijhoceft,Euangelium requiritfidem.amp;ftne fide non efteffîcaxamp;làlutare. Etlxpe inScriptura hxc forma verborumrepetitur: Sicredideritis, falui eritis. ErgopromifsioEuangelij eft conditionalis, quiapen-det ex conditione fidei.

Refpon. Particula Sbautefta/T/óxojz/x«, auteft av^^oyiim», id eft, delignans conlèquentiam. AmoAojz/x« eft,vtcùmdico: Si Sol ortus eft, dies toto cœlo diffufà eft : Quia Sol eft caufa diei : led i^occxemplo, ficredideritis, falui eritis, particula Si, non fi-gmficatcauiam vel meritum, led fignificat modum, lèu ordi-nem, fine quo non poteft fieri applicatio beneficiorum Chri-fti. Quod vtintelligas, propone tibi aliud exemplum : Iacob GeneC 28. Cùm vidiflet angelos alcendentes amp;nbsp;delcendentes, in fcala, in quit : Si dederit mihi Dominus panem, amp;c. erit mihi

F 2

-ocr page 64-

DE VERA DEI


44


Deus. Non hoc vult Iacob, fë à Deo defeiäurumefle, finonfup-peditecrem familiärem, fed petit à Deo vitarn, defenfionem, amp;nbsp;alia bona corpori neceffaria, fine quibus non poteft fieri pro-pagatiodoftrinx, iuxta illud Pfalmi: Non mortui laiidabunt te Domine. Aliudeftigiturloquideconditione,quxeftcaufa vel meritum, amp;nbsp;aliud eft loqui de modo feu ordine, quo beneficium accipi necelTe eft : Non pendet cleemo(yna ex manu,quam medicus porrigi t,accipiens eleeniolynam,(ed tarnen inuiro amp;nbsp;repu-gnanti nonpoteftdonari.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauidexattisreoito.']

Gloria fapientix amp;nbsp;iuftitix maius eftregno decus, vtOedipus apud Sophoclem amp;Euripidem, pulfiis in exilium,deplo-ratnonregni (èd glorix amißionem, inquiens: Ego,quiante-cellui omnibus regibus (apientia, nunc mißt fine honore, tan-quamfomnium vmbra,amp;vi-

uum cadauer oberro. Magis Nos non intelligimus hx* ïgitur cxcruciauit Dauidem magna :quia non fumus reges, glori«,quàm regni amißio. ^‘“’ transferamus exemplum ad nos. Omnibus fanis grata eft mediocris tranquülicas.amp;hofpicium mediocre, amp;nbsp;valde dolent ß-ni,eieai ex fuoniduloamp;holpitio,fedtamen magis dolent fani,ob-ruti,amp;;deformati calumnijs amp;mendacijs: vir non extreme effœ-minatus, amp;muliebris,poteftæquo animo ferrefuiniduliamißio-nem, (èd amittere bonam famamjd eft,honefta opinionem,quant jnulti anteahabueruntdeipfb, hoc eft omnium malorumferèex-tremu. Itadifcaraus innoftrisparuis exemplis, inteUigereamp;iudi-care de illis raagnis.

De rebus verb ipßsquot; Im tria, amp;c. ]

In petitione beneficiorum corporalium,princïpiocogitan-dum eft,qualis fit Deus, hoc eft,di(cernendus eft à malis naturis, amp;tribuenduseihichonos,quodfit fipiens,bonus,beneficus,da-tor vitas amp;ßpientix amp;aliorum bonorum. Et quod velit fiia bona nobis communicate, cùm omne bonum fit coramunicati-uum fui, vt fiepe diximus.

DeinfiÇ

-ocr page 65-

IN VOC ATIONÊ.


'4?

Deinde repetendum eft argumentum, quod ducitur à con-nexis: Pofito corpore, necefte eft ei locum tribui. Deus autem promifit,feEccIeftam perpetuólèruaturumeffe, etiaminhacvi-ta. Ergo dabitmediocria hofpitia, amp;nbsp;mediocrem tranquillita-temEcdefix, amp;ftudijs dodrinx. Suntenimconnexa ,Ecclefia

, Tertio, exercenda eft fides, P«endis corporincceflarijs ftd de hoc exercitio h-“^'wfrapluribus verbis dicen-f/umerit.

Connexafuntlocus amp;tépuf, quç rec'gt;fle eft tribui omnibus corporibusamp;rebusfinitis.Nao-mne finitum,eftinloco,amp;eftin tépore. Eccletia inhac vitaante terurreftionem,nonvjuitficut3ngeli, qui non indigent cibo, po-tu,hofpitio, amiftu,amp;c. fed viuit in hoc mortali corpore, quod eertèmultaadiumentadefiderat. Quoniam igitur promifit tot «Sc tam claris teftimonijs, fe lèruaturum Ecclefiam, vfquead finem Wundi, fequiturnunquam defutura qualiacunque hofpicia «Sc ni-dulosEcdefix,quxEu3ngeIiumampleftitur,difcit,docet,«Sc profit tttur, Hancconfolationem tenen necefleeft.interruinastotre-Si’'orura,lt;Scinterlpe«ïlrafurorumTurcicoruni«ScPapifticorum.

QuandoFilius (èlbbijcit ca-Si inuenerogratiam. ftigationi parentis, offert fe ad pcenam, quam agnofcit «Sc fate-tur, fe elfemeritum, «Sc tarnen petit mitigationem, promagno fla-g'tio, paululum fupplicij fatis eft patri, vt ait Terentius.

Calix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Metaphoricè fignincat par

tem calamitatum. videte.quàm admirandabutnilitate fefe fubijeiat Filius aeterno Patri, «Sc propter hancUxaCHavjexaudituseft à Pâtre, tel le Epi ft oh ad Ebr.

Semper igitur, cùm pro Ec- nbsp;nbsp;nbsp;Optamus fepe alteri alter æ-rumnasautmortem.cumitav-_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nufquifque potius deberet efle

’ ^quot;tgt;s,fiegopo(Pgjn jj^gg g^lamitate, meismiferijs, omnes alios onunesleuarefuismoleftiis, faceremidfumma cumpromptitu-‘‘*“e»nin,i«Scliberalitate.

-ocr page 66-

4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

De rebus verb ipßs, ére.quot;]

!.Pet,2» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5‘* animis noftris infixum dulcifsimum Petri dictum:

nouit Dominus eripere fuos de tentatione. Hxc fentennaj non , tantum intelligaturdeliberatione,fèdetiamdemitigatione,amp; I de interiori confolatione. Nam inuocatio vnum ex his tribus impetrat : Aut liberationem, aut mitigationem, aut confolatio-nem,qux eft vidtrix mundi, amp;nbsp;omnium pauorum. lacob defen-dituraduerfusfratrem, lofèphliberatur ex carcere. Daniel eripi-turexfaucibusleonum. Tresvirilèruantur inmedijsflammis. Hxc exempla pertinent ad primum membrum,id eft, ad glorio-Gs liberationes. De mitigatione calamitatum, lt;nbsp;Corinth, lo fcri-bitur-. FideliseftDeus, quinonfinit nos tentari fupravires,fed datcum tentatione robur, vtpofsimus fuftinere. Huius fenten-tix exemplum recitatur in hiftoria Ecclefiadica, quamftripfit

L'b.s. Theodoretus. Cumenim martyr quidam, aliquoties acerbifsi' ! mos corporis cruciatus forti ter füftinuiftet, amp;interrogatusafra-tribus,quomodoperferre potuiflet vim tormentorum, refpon-dit, fibi inter tormenta (èmper aftitifte virum,qui haud dubièfu- j ïtangelus aDeomiflus, abftergentemlinteolo fudorem, amp;kc ! abfterfioneomnes cruciatus mitigatos efle. Poftremó,etiamfi non contingitliberatio, tarnen accenditur à Spiritufandoiu cordelxtitia, qu» vincit omnia damna corporis, iuxta Pfalml 4 didum : Illi abundant frumento Sc vino, tu verb dediftiUu-tiamin corde meo.

Pro toto corporeEcclefi«. Lucilius:Virtus eßdare.quod reipfà debetur honori, commo* da prætereà patriefibi primaputare. Summavirtuseft, patria® amare,amp; huius falutem anteferre omnibus noftris vel commodii velincoramodis. Nam ipla numeratio nos docet,minus ede ma- i lum vnam domum ruere, quàm totam ciuitatem perire : ItafatiuJ j eft vnum atque alterum membrum Ecelefiaaffligi.feruatotoW corpore.

Vult DeusafficiaUorumcuris,']

Pindarus Oda t Nemxorum: Vnufquifque proprio»* lo maxime excruciatur, f«d circa alienam curam, cor eft

-ocr page 67-

INVOCATIONE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

lore. Eft autem verifsimè didum in verfu SoLonis; Intrant in thalamospublicadamnatuos.Quarenonexiftimemus.calami-tacesEcclefîaeefle aliéna mala, nihil ad nos pertinentia, ièdma-gis foliciti fimus de Ecclelix falurari ftatu, quam de noftrispe-riculisjlicut Ambrofius, laudans Theodofium, inquit: Dilexi ^'funi.qui cum corpore (blueretur,magis de EccleCxtranquilli. ^Suam deimperio angebatur.

Apud Euripidem.)

Euripides in Tragœdia, qux intribitur MCaAtfi Oedi-pushabuit duos filios,Eteoclem amp;nbsp;Polynicem,lt;amp;hi poft patris obi-tuniitainterfèconuenerunt.vt regnarentalternatim,fedEteocles, Israel guftata imperij dulcedine,noluit fratri cedere de regno,amp;co-*ggt;t eum exulare. PolynicesexuI confugit ad regem Argiuorum Adraftum,duxitfiliameiusinmatrimonium,amp;pofteaàfocerope-^ijtauxilium contrafratrem, iniuftètenentem imperium Theba-®um. Adraftus, ciimefletinmagnagratia, amp;nbsp;valeret authoritate *Nprincipes Græciæ, feptem principes fibiadiunxit, qui duxe-^'quot;'* exercitum aduerfus Eteoclem, amp;obfidione Thebascinxe-’^‘quot;’t/ed tandem res in eum locu m deuenit, vt duo fratres permu-*UavuIneracaderent,exercitusetiam Argiuorum magnacladeaf-Isduseo tempore eft. Ibi venir Thefeus, dux Atticus,amp;fuamanu buatamicorum cadauera.

Aut fumu», aut fuirnus, aut Huiushoneftiftimi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflumusefte, quod biceft. Sed

nos cogitamus femper, quod Miobe apud Ouid.M aior fum ,qu àm cui poßit Fortuna nocere,non putamus,idem nobis pofte accidere,

Qü^pluselt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SipoftèmuscommittereDeo

curamnoftram, quemadmodü Pfalmusinquit, turn res ft benehaberent nobiftum,ftd verum eft, quodinquit diuusBernhardus: Rara hora, fcilicet,confolationis Ipiritualis.amp;viftorix.Etbreuismora, cuius fententia: exemplum babetisin Pfalmo ji.

De exemplis infirmas fidei.

Exempla infirmas fidei, qualia recitantur Marei p, amp;I0-'

-ocr page 68-

43 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

annis 4, ßepemultümqueconfideremus, vtamp;noftramïnfifffquot;' tatem agnofcamus, acfidei incrementa petamus, amp;nbsp;vt noshac confblacioneluftenremus, quad non abijcianturaDeo, fed re-cipiantur amp;nbsp;fanentur, qui habent aliquam fcintillam fideij YC Efaix^a dulcifsimè dicitur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quàm fuauiter deftribunt

Arundinem quaffatam non hxeverbaProphetx, ^MaxOpa-franget, amp;nbsp;linum fumigans nó ^tIav ^ ^i^nrSlii]^ fabatoris no-extinguet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftriChrilti,

EtRom.t4.-Infirmuminfideairumïte,Deuscnimairumfit cu. Hxc confblatio omnibus pips grata amp;nbsp;neccHariaeft. Sed fcia-mus,dupIiceseireinfïrmos,dociIesamp;indociles:Dociles, (quiau' dinnt Euangelium,amp;(ùas cogitationesfrenant,fiue, vt Paulus Ioquitur,rediguntin captiuitatem, in obfêquium Chrifti) à Deo recipiuntur amp;nbsp;Qnantur, vt Apoftoli, ante amp;nbsp;poft refurredioneni Domini: Indociles,qui anteferunt fuas imaginationes Euan' geliojamp;perfèuerantinerroribus, pugnantibuscum fundamen-to, non recipiuntur, fed abijci- ,„ „^^is non tantum eftro-imturintcrhoftcs, Vtilliaudi- burfidei,quantumfuitin Dani-tores,qui Iohan.6dicunt: Du- ekjofeph, Elia, Paulo.amp;muI-rusefthiclèrmo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis alijs luminibus Eccleliï.

Quid igitur agemus ? an propterea defperabimus'’ Imo agnofu-nius,amp;deploremusnoftram infirmitatem, amp;nbsp;petamus cumApo-ftolisfidei incrementa, amp;nbsp;fimiis dociles, hoc eft, auidè audianiuS doftrinam Euangelij, amp;nbsp;noftras cogitationes velut captiuas du* camus, amp;redigamus inobfequium Chrifti,

Maius robur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confolationem Spiritus ßn-

fti.quxvincit omniaaduerß,

VÜertnitvnÿîûcffeU^(nS,(Ut^n3Ut^un^at/ bcm^c^rt te nn^lucffeh^»

IonJt has.']

Aelchylus in Tragoedia, qux infenbitur Septem duces ad Thebas, narrat Amphiaraum virum ßpientem amp;nbsp;iuftum.qu' non voluitvideri, fedeffebonus, mikrabiliter periifle,amp;add't caiifam,quiainquit, hictantus vitimplicatusfuit fœdere^^°'

-ocr page 69-

INVOCATIONE.

49

iunlt;îlionemaloriim. la lonathas, vit fanétus, amp;nbsp;Deo placens» fequens dudum amp;nbsp;aufpicia infelicis Parris, inacieinterficitur, amp;tamenipfîuspofteriasmanfît vique ad tempus exilij Babylo-nici,vtteftaturhilloria, i Paralip. 8. Ex hisexem plis duos locos

“T^’ r^ rPquot; » »»gt;“ We Jtle»e» f - eeet, fugiendam eflè Hienrtet/benfTefretlbicÓew. Wfatem malorum, amp;nbsp;im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' ' . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ P^ö^Uni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poltentas Saulis,fundicus elt

deletaiufluDei, fedfoliuslona-^hg poßeritas manfit ferè per $oo annos.

Alter locus illuftratdidum jj^^ j.^^,^ f„„j„„

almi 1(2: Generationi reâo- promißione primi prxcepti. Et rurabenedicetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extat apud Theocritum fimilis ^tntentia,Idyll, 3j: êus-iSitar 'iralJlian rAKaia,, Jï^oxiCtar^ à.

AgarJ

Ancilla Fuit amp;nbsp;concubinaA-brahæ.

Naterfamilias olim erat hxres omniufn bonorum mariti,fed toncubina, etfi amp;nbsp;ipfa erat loco coniugis, tarnen oportebatearn eß fscontentam, certa parte proportionali.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virgilius de Cartbaginenfi-

Sic Efau.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus.lib.i inquit: Ponuntque fe-

rocia Pceni Corda, volente Deo, ideß,etiamfiinitiöCarthaginenfes erant infenfi Troianis, tarnen poßea fie Deo efficiente fadum eft, vt benefici eflent amp;nbsp;liberales er-gaipfos. ItaElauoccumtfratri, cum armatoexercitu,amp;nihil ei cerciusacdeliberatiuseft,quàmfratremviopprimere, amp;nbsp;in ferui-tutemredigereomnemeiiis familiam, fed Domino mutante cor, ex bofte fit amicus, amp;nbsp;raultis illuftribus fignis déclarât beneuolen' tiam non fidam nee fimulacam fratri. Ita videtis in hoe exemplo libertatenjDei,ficutSalomoninquit:Sicutinmanufuntagricol3s fqntes,quoshabetinfuohortulo: Itain manu Dominieftcor régis, quocunqueyult,inclinât.

Hanna)

Mater Samuelis Prophet«, t, Regumi.

-ocr page 70-

5» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

Sariftifsimusrex, iParahiO'

lofaphat.)

In eo capice extat etiam hoc di' ftum: Si credideritiSjfecurieri'

Ezechias.)

Niniuit«.) ,

tis.

»Paralip, jx.

Ionx2.

Inter heminef vßtatum elï.]

PindarusOda 7 Ifthmiorum : Vetus gratia dormit, amp;h5gt; mines finit immemores. lt;i^ó,Ka,ia,ïv}ei ‘^ii^if3iiJiyó.i^ovia Jiiß^äjiii.

ladainDóminum.

■' Petrusin t Epift.cap.5, iHu-ftrat hnne verfum fuaenarra-lt; tione.

Ecclefia fimilis eft nanicul«.

Perpetuamfluduationem.

qiixvehitur inter fludusamp;pro-cellas. Sed bic affirmât Pfalmus:

vifuramEcclefiamexmangisiaflationibus amp;nbsp;tempeftatibus fua-nißimumportum«

Dat Deus fatm cuigue curriculum.']

Dißimiles fiint periodi,f8U curriculadodorum*

Elias docuitannosao.

Elifiens 70.

Eßias 80.

Jeremias 40.

Baptifta biennium.

Chriftus triennium.

Paulusannos 36.

loannes Apoft. ó8 annos. lacobus, frater Ioannis, trienquot; ni urn.

Etfiautemdifiimilitudoeftin penodisdocentium, tarnen de omnibus dodoribus teneatur didumChrifti,Ioan.i8; Sini-tehosabire5quafidicat:Eruntquidem dodores varijspenculis propofiti, amp;nbsp;tandem aliquiinterficicntur, fed tarnen nonpote-ritimpedirüpförum curfiis,tantifperdum vulteorum minifte-riofilius Deicolligere Eedefiam.

Hac confobtione docentes Ïcfiiftentent, nee propterper*' cnlaamp;infidiashoftiüm fiant Janguidiores.

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^f'

-ocr page 71-

INVOCATÎONE.

St

Exercent efuTM.

Tertium çaput de circumftantijs duabusinuocaÙQnisjde ’^odoßt tem pore.

Pfak 4,. Eobanus.

HirißcAs Dowini tandem cognofiiteleges, in putbus exercet fuauiter ip{e fuos.

Ephef.g', Deum facere paffe.'}

' Duoexempla, quxrecitanturinbiftorijs de lofepb, Sc de matte Auguftinijvalde ibuftrantgrauiCsimam Pauli fententiam. iofephconieélusincarcerem.non audet optare magnos honors iuAegypto, fed tantum petit liberationem excarcere, Scre-duftionemindomumPatris. AtDeusindandisbeneficijsimi-' Catur fertiles agros, qui magno cum feenoretedduntdepofitUi 1 nbsp;^on enim tantum libérât lofeph ex carcere, fed etiam collocat «utnadgubernacula Eedetis amp;nbsp;Rei pub. in Aegypto,qux tune \ tutflorentifsimum regnum in toto orbe. Sic Monica, rnatet

1 ^'^güftini.hocvnum ardenterpetebataDomino,vthuus,raku

\ nbsp;nbsp;’latusManichxorum tetris opinionibus, reduceretur m viam,öC \ taptizatus veram de Chrifto dodrinam amplederetur-Scd Do-1 minuscuraulatifsimabonitate, St aberrore reuocauic Augu 1-\ num, Si organum effe voluit, quod viua voce fpargeretEuange-\ iium,amp;creU£tismonumentisvtili'simis,perpetuoctu net c-

1 clefiam. Nonigitumoftrumeft.

1 nbsp;deduabuscircumftantijspertinentibus ad^j”?^’°°5™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ jg_ \ nbsp;delicet.deniodoamp;detempore-.Namdemodoinquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^_ \ leende, «kfänaftiium meum, quad dicat, tu non P°^5 , ^^^ ^^_ 1 fensfanare,cum neceffe fit remediaappUcan loos a gt;nbsp;mediapofsmteKinteruaUoócdto^^^

1 tuununvitamreuocarvltaomnesbonune p - ^^j^oeomodu • ^Ko.quorü fijiucia eft infirma amp;nbsp;langui^,P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if^jj,^^ præ. l^eranoms amp;nbsp;tempus. Aevolunt_um f ^ tientesmor«. ftarejquoipuimaginanturraodo,«**”**”** ^

-ocr page 72-

$x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

Ac verum eft, tribus arietibus concutigrauiter muros fidei, quorum primas eftmagnitudo amp;nbsp;acerbitastentationum: Alter aries, quaffans muros,eftconpurrus.amp;multitudo calamitatum. Poftre-musaries,amp;omnium validifsimus,eft diuturnitas temporis, feu mora, qua Deus differt liberationem. Quos enim nonvincit.aut magnitudo aut m ultitudo calamitatum,hos tandem frangit amp;nbsp;débilitât ipfa téporis diuturnitas,lèu mora. Narrat Lamantins hifto-riam,dequodam martyre,qui fortiteramp; magno animo acerbifsi-mos cruciatustotumbienniüfiiftinuit, Adextremüverö,diutur nitate tormentorum, amp;nbsp;aßiduitate viäus amp;nbsp;fraftus eft, amp;nbsp;addit Laftantius,præfeftum Imperatoris tantam exea re rœpiflevolu-ptatem,vtfi Romano imperionouamadiecifletprouinciam. Quid igitur eft agendum ineocaftj, in quo differturliberatio ? An pro-pterea à Deo eft deficiendum?Nequaquam:iuftus, inquit Abacuc, fidefuaviuit. Etin Deuteronom.fcribiturcap. S: Non infolopa-ne viuit homo, led in omni verbo, quod egreditur ex ore Dei, Di-camusigiturcumlobjCap.ipEciamliocciderit me Dominus,taroê fperaboineum, ipfeeritfaluator meus, hoc eft, etiamfi in haevita non contingat liberatio, aut certo Dei eonfilio differatur, tamefl perfeuerabo in fiducia,infpe,indileftioneDei, Quia tandem erit faluator meus, in vnitier fall refurreflione introducetur Eccleßi in sterna tabemacula,

DE MORA,,

etui VultDeo feruire, hunc VitaChriftianaconfiftitinfi' ncceneeftcredereinuinbiha,« de,lpe,amp;dileflione, Iperare dilata,amp;amareDeum

oftendentem le nobis contrarium, amp;nbsp;ininiicum,atqueitainfi-nemperleuerare.

Huiusregulx, qus eftgubematrix totius vitae Chriftianx, confirmatio fqmiturexdefinitionibus fidei, Ipei, amp;diledionis. Nam fides,vt inquit Epiftolan ad Hebroos, eft certanotidare-rum nonapparentium,amp;:fiduciarerumfperandarum. Speseft expetftatio vitae stems, certa amp;nbsp;minime fallens propter media-totem, amp;expelt;ftatioliberationis, aut mitigationis in hac viraq iuxtaconfilium Dei. Diledio eft, cum quadam Istida o^-direDeo, etiamfifaciem aufterampraeftferat, Valecem^“®

-ocr page 73-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53

Deo dulcKsima (ententia, expofita à Mantuano duobus verfi-culis:

Sitliett'm natos facies aufera parentunit

Aequatamen femper mens e^,amp; amicavoluntas.

Cum autem alio loco de fide amp;nbsp;dileclione fiepe dicatur, ^Wtantumde fpe iuniores admonendi funt. Sspe diffett Deus “Wationes,propter quatuor caufas : Primum, vt noftra con-“antiaexploretur; Deinde, vtconftet nos immediate à Deo fine caufisfecundisadiutosefle : Tertia, vt fides, amp;inuocatiofiatar-dentior r Q^uarta,vttarditas pondéré,numéro, ßemenfura be-neficiorum Dei compenletur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hx caufe translat« ad exem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quare Deus permifit.yt lo-pla lofeph amp;Danidis.ficntiU fpb.ncarceremADamelmter lüftnorw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abyceretur? Cur non

moxeosliberauit? Caufx funt \®proratuamp;manifeftae. QuiaDeushaclt;ï'o;o/za9-i'*,tanquam Lydio VV'de,difcernente aurumiyncerumamp;fucatum,difcernerevolu-l'Ï'natemlofepbiamp;Danielis abhypocrifileuiumbominum.De-’B(ieobeamcauram,vt resipfaoftendat,eos exhis tantis miferijs, ®onïiumana,feddiuinaopeliberatosefle. Terüö,exercetur fides ^-inuocanoipforum, amp;fitardentior. Poftremó,compenfatDeu8 tatdiutemfuatrt pondéré,menfuraamp; numero ampUfsimotumbe-ï'eficiorum. Quod autem de lofepbdixiamp;Daniele ,intelligaturdc VniuetfaEcdefia, amp;de finguUspiis.

Ïgnoiantes igitur Deum.)

^«tüneibuC biftoriaPhilonisludasi, quae recitatur abEufe-biolib, iAbi«ffathumanumauxilium,ibiincipitdiuinum.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CommendaDeoviamtuam»

\ Difficilimafuntb^c,qu»pr«cipitboclocoPfalmus« Nosnun-\ ^uampoffumusquiefeere, fedvelutinfantesTemper volumusali-1 quidagcre,amp;raanus operiadmouere: Hsc 'noXvrpet^pioo-Cv« no-\ bvsquafiinnataeftjfempercupimuseffe «•v»tp'),ojSCffv»a,ix.oi,amp;ne ft'oquid. 21beïxcennmftnbic'ïiinberxgt;bevbi€iEY«ïf€^«t/f‘55tt ^K^tnfieöern/ftlfoöe^te^ftwdbinitvne#

-ocr page 74-

ç4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

Mofès in mari rubroj

Ludus vbique, pauor, Sc pinrima mortis imago. Item, Prz-lèntémque vins intentant omnia mortem.

State. )

Vox fidei, profeda expedoreplenofide.

DE OyiNTO LOGO.

Simile ab exemplo auîifo: Res petenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam fi quis aliquid velitpetere ^principe, eum neceflè eft no-minatim exprimere rem petendam,

AptidPindarum longa extat

SAT^shayla.') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;narratio deßatto,conditore da-rißimse vrbis Gyrenes in Africa, quæ propter fecunditatem agri ßmperfuitinuftris amp;nbsp;Celebris; Is Battus fuit d^av^of, id eft, peccauit in Jitera R. Hine no-meneftBattoIogia,ideft,fi)nitus non explanatus,non diftindus, ^in vn0creùmbt0eflt;^ weg.

Sunt autem res petenda.']

In mundo hxc vota à malis aftedibus orta vifratißima ftnb

fed pij admoniti/ciant, petitionem non debere pugnare cum prxeeptisDei.Omnia verb,quç


non pugnant cum præceptis Dei, amp;nbsp;virx neceftaria Cunt, pie amp;nbsp;rede peti amp;nbsp;perenda eft

Sa;pe inter coliegas tanta eS vis atmuJationis amp;nbsp;inuidenW Vt alter alteri interitum optefi imo (xpe alter ex. aJterius cala-^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitate magnam capit volapta-tern,qua: Ixtitia à Grxeis vacatur ’e7ri;)^eu{fiiam'a,:talia Oulta Y0‘ ' nbsp;nbsp;ta daranantur dido Ioannis: iixceti{iduciaaoRra,(iquidpetieri-musfeeundumeius voluntatem.

Hxepetitioeü velutiratiss^

Remitte nobis débita no- lus tinfturam prxeedere opor-flra, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tet reJiquorum colorum quo- 1 rumeunque formam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

- Inßrmitatem noflram meminerimus.) SempernobisfjtincoDCpeSiuinduiiio, quam récitât V-Viuefi inhbrodedoitria^ Chrifliaaa: Corput e(linfirmum,multisiiio\‘ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis

-ocr page 75-

INVOCATrONTE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fÇ-

Hs,amp;millecafibus obnoxiiim: forma eft fragilis,quantumque ac-ceditad annos, Fitminor, amp;nbsp;rpatiocarpituriprafuo. Valetudo eft quot;^ incertifsima. Vitaipfabreuis amp;nbsp;fugaxeft.Ac verè non differtvita noftra, à vita vermiculorum, quos fcribit Ariftoteles narei apud ftuuium Hypanim. Illi enim'tantùm funt èïi5fz«fo/, manè gene-rantur.amp;vefperifurfusextinguuntur. Ita nosquoque,vtManilij vtarverbis,Naftentesmorimur, finifque aborigine pendet. Res «ternæverô.quâ funt vans amp;nbsp;lubricæ ? Honor eft vanus,qiiia aut limulatus eft, aut non diuturnus;voluptas infincera. In animo quantum eft fordiumamp;imbecillitatis? Exigua eft omnisbumana fapientia, etiam in iis,qui maxime videntur fapere. Ac verè diftum eftaSocrate: Homines aut nihil autpauca fciunt. Quodanquit: Homines nihil fciunt, idhyperbolicèab ipfodiftumeft.Quódve-róinquif.Hominespaucafciunt, amp;tenuiainhacvita,idcertè eft verifsimum. Virtusinvoluntate,quàmeftmobilis,quamleuiter poteftdetiirbaridefuoftatu ? In corde,Deus bone, quanta eft tem-peftasaffeftuum,qualisfluftuatio?alius ardetamore, aliusira, ali-uslibidine. Talesfumus, amp;tamen multi imitantur Aiacem,qui apud Sophodem inquit: Ego vel fine Dei ope amp;nbsp;auxilio poffum vintere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Homines ebrijvoluptatibus.)

Niobelib. 6 Metamorphof. Maiorfum.quitmcuipofsnfor.^ tunanocere,ideft;Ego fumextraaleam iortunxpofita. Sed qua-Umexitumhabuerittantainfolentia,legite apudipfumOuidium»

Totfummihomines.']

Adam Genefis j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Loth GeneCip.

Aaron Exod. 32. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gedeon ludic. 8.

Samfon ludic. lö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saul t Reg. 15.

Dauid iReg.u. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Salomon 5 Reg. ibamp;alijinnu-

lofias 4Reg. ï^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merabiles, confirm at fuoexem plodictum Pauli: Quiftat,videat, necadat.Item,2Corinth, it: Timeo.neficutTerpens decepitEuarn aftutia Tua ; Ita cogitatio-, nesvefirsdifcedant'afimplici- Cogitate primum Exemplü tateChrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primi parentis, videlicet Adx?

■ Quisfuitfapientiorprimo parente? Nemocertè,excepto Filio Dei, , inquorummafulgetfipientia. Sed Adam ante lapftim antecelluit l tuti genen humauo, amp;nbsp;tarnen hunc tantum vitum Diabokn

-ocr page 76-

su nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

CâlIidîtateamp;TÂizafj/jliveteratoriadecepit, circutnuenît,degrâlt;îit deiecit. In hoc exemplum intuentes femperfimus pauidiJuxtaSa-lomonisfententùm; Beatusqui Temper pauet. Naminhoedifto pauornonopponiturfidei.fedopponiturfecuntati.Monachifalsà citât hoc diftum de dubitatione,qiiâminimèftabilit Salomon,fed vultnoftram fecuritatem corrigereatque emendare hoebreuifsi-molt;amp; optimodido: Beatus qui Temper pauet, qui Temper inpace cogitât de bello future, qui i'emper inlidias Diaboli confiderat. Nam lî talia exempla videmusin viridi ligno, quid non fiet dea-rido.

Longam telam texit.']

Quanquamïïngulispcccatisplura peccata amp;(candalaini-plicata hint, tarnen certamina, qux in Ecclefia moiientur,amp; Bella mota in Repub: maxime declarant, quam verè à Grscispec-catavocenturix/zTArtitii/z«tT«t.Nam]itisinitium,vtSalomonPro-uerb. 17 inquit,perinde elf,achalueum ruperitaqua. qtixpoftea nulla vicontineri poteft. Non enim ficaggeribus ruptis, cum fpumeus amnisExijt,oppofitalque euicitgurgitemoles,Fertui jnaruafurenscumulo,campólque per omnes,Cumftabiilisar-menta trahit: VtcertaminaEcclefiaftica, vel ciuilia,aleuibw caufis profeda, latè graffantur.

Ecclefia lêdet in hac vita.)

Ecceegomitto vos ficutoues in medium agmen luporuffllt; Omnia funt hominum tenui.]

Non Iblùra eft tenue filum, Ted etiam putridum. , Senes.)

Euripides: vietya^ f^ovTitrov^Atgei àxyav.

Profedo hxc vita nihil eft nih career Tqualidus, plenuspee-cati Amortis,

Fetus didum eU.']

Hoc didum reciratur à Cornelio Nepote, in vitaPompo-nij Attici. Quod etfi verumeft de dilciplina, tarnen hyperbolic ad totam vitxgubernationem transfertur.

Bonas (pes nobisfingimus.] Aelchylus in Prometheo.

Prometh. Mortalej Uberauièprxuifionefati,ideft,bicC(Ut benefw

-ocr page 77-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf

bencfcunf^jt/bA^ fie ^cut ober

morgen flerben tnuffen/ ober firwlir ÏT«vr« p.^ ’^ric^ifMÓw M j^nen móc^t vbd ge^en : f^óftr.

Nefcumenshominum Unfor-tilque futur»,

Çhotus, Quale remedium “'quot;c niorbo adhibuilli ?

70 Tinovtv^aylnfh vófv ifaf/mMr ru9^M thri/Mf sriuroif fj^nAv-

rAf.

Prometh. Inferens «gris excas fpes.

Poftquam alea iadaeft.)

Diftum C. C«(aris,cum traieciflet Huuium Rubiconem,initié belli ciuilis inter ipfum óePompeium, recitaturi Plutarchoia VicaCxfaris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

ilf opponit quidem ratio.']

Q[iartum caput, quod cx-plicat argumentum, quod eft magna pars dilputationis libri

ApudCiceronem in j dénatura Deorum:fi bonisbene effet, concederem effe prouidentiam: Sedquiaid nonfit.negoeflepro curationem Dei in homines.

luftis debetbencefle.

Lex femperconiungit iuftitiam amp;nbsp;vitam, ficut amp;nbsp;Eiiangeli-

öm fed allo modo. Namlexconditionaliterconiungtt.tifuensiu-ftus,bonus,fine peccato,vines. SedEuangeliumcopulat iulbtiam amp;nbsp;vitamgratis. Affirmâtcredentes in Chriftum reconciliari Deo, amp;accipereiuftuiam amp;nbsp;vitam»ternam,iuxtaillud; luftus fua fido Viuit.

Ecclefia grauius punitur )

Vam Domini porcabo, quia peccaui ei. Inminoreeftfal-lacia.àdiàofecundum quid, ad diftum fimpliciter. Eft enimEc-clehaniftaimputaciuè, propterFilium Dei, fed nondumhabetiu-ftitiam,qu»eifmftauratiototius noftrat natur», dequaPropheta leremiasinquit: Dabolegemmeamincordibuseorum. Cùmigi-turadhuccircumferat peccata,necefleefteam fubieftam ede cruci, juxtadiftumRom. 8: Corpus mortificatur propter peccatum,Spiritus autem viuit propter iuftitiam. Nuncadmaiorem eltrelpon-dendum,amp;quiamaior propofitio in hocSyllogifmo redè confir-Mitur diâis kgalibus, cuiuftnodi (ünt: Hoc fac,amp; vines: item, Si

H

-ocr page 78-

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dquot;e VERA DEI

feeerishaec,amp;c. non eft inutile, ftndiofbs tenere ßmplicem enat-» nbsp;nbsp;nbsp;rationem taliumdidorum,quitus aliquinimis intempeftiuèPhi-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofophantur, nequidafperius amp;duriusdicam,nequeegohance-narrationem vobis proponara, vt cuiquam rixandi occalionera prxbeam, fcitisenim,me naturânon efleamantérixarum,cauil-«Ïationum, amp;nbsp;cafumniarum, fed amare fimplicem veritatem, àea anteferre omnibus alijs rebus bumani3,quod bona conftientia poflum de me dicere in tanta iniquitate amp;peruerfitateiiidicioruin» Sed tarnen veritas eftdicenda, etiamfife rumpant omnespatroni, nefcioquarum imaginationumamp;opinionum.

Lfuif 27 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Enarratio diät- Uocfac, t^ viuef.

£zech. 30. Qtiemadmodum in vniuerG Scriptura Prophetica amp;Apó-Rom. 10. ftolica,duo funt generadolt;ftrinarum,Lexamp;EuaMgel!um: ka duplexeftiuftitia, vna. de qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tota Scriptura facra diuidi-Lex,altera, de qua Euangchii tur induaspartes: Legernamp;Eu-concionatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angelium. EftqjinleftioneScri' pturxlioc diligenter confiderandum ,qux dida adiegempropriè pertineant,amp; quæ ad Euangeliiim. Tamerus citm bic effet anteafl-nosfere4,contendebatfumniam Euangebj recitatam inhisver-bis, qui extant Matth./: Quxciinqjvultis,vt vobis facianthomi-iies,amp;c. dconfirmabathancopinionemabfurdam,amp;miniraèto* lerandam in Ecclefia,prattextu libri,in quo legitur hçc fententia:A-iebat ftriptameffe àMatthxoEuangelifta, amp;nbsp;nihil effe in Matthao, nifi Euangelium, quod longèfecus eft.

AcIegisquidem iuftitiaeft,facerelegem, hoceft,non tin* thm prxftaredilciplinam fcuvmbram extemorum operum,qu5 eft mifera amp;nbsp;immunda hypocrifts, led perfekte amp;nbsp;intégré hm j,«catoob=di«I=gi,poftuhn. Dimdup*: MonOramiU n ardentem diledwncn, De., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'{,„;„, a.6nW««. amp;pnrmnamorem proximi. nbsp;nbsp;nbsp;g,rp/„j„, Ad,„i„b„i.han,

iuftitiam, ficutPaulusinquitEphef.4: Adam condituseftadima-ginemDei,in iuftitiaddanditate vera. Quare addit haneparticu-lam,iniuftitiaamp; fanditate vera ?Relpondeo, vtdifcernatiulhtiani integram à difciplina, qu» eft tantùm vmbra amp;nbsp;gubernatio J0C0-niotiuaf,amp;nondifft:rtab illis frondibusfich quibps fuam nudita-i temtegere conatifuntprimi parentes. lamnonpoffumus»®quot;'

-ocr page 79-

INVOCATIONE, ^9 ftrarevllum exemplum intotogenerehumano. Bene iam nobiP-eumagitur, fi vteu nqtie prat ftannusdifciplinam,fi non atrocitervi-okmusDecalogumexternis deliftis. Sedin Adam fuit,amp;eft adhuc in fan Ais angelis,amp; in Deo ipfoiuftitia illa,quam lex totarequirit.

luRitia verb in Euangeliopatefada.eftjcredcre in Chriftum, gt;lt;1 eft,ftatuere, quod agentes pœnitentiam, non proprijs operi-^usautineritis,led propter obedientiam,mentumamp;intercefsio-’’^Hi FiJij Dei mediatoris, co-

luftitia legis eft propria obe-dientia. Sed iufticia Euangelij eftalienaobedientia, nonoftra.

’'’HI Deo iufti reputentur, amp;nbsp;P'^o FiiijsDei habeantur.

^iixtamennobisimputatur perindeac fi ipiieaprxditiclTemus.Si liaberemusillam iuftitiam amp;nbsp;fanftitatem veram, quam habuicA-dam, nihil nobis opus effet rem ifsionepeccatorum. Quia vbi nullum peccatum eft,ibi nulla eft reroi'.'sio peccati, nee opus fuilTetFi-lium Dei mori, cruciligi,refurgere,nihil horum necefie erat. Quia CcutFiliusDei non pro angelis bonis paffus eft, mortuus, refurre-xit,autquidquamhorumfecit:Itaprogenerchi)mano,finonfuir. fimiisprolaptiinpeccatum,nequaquamfuftiouifletillosacerbilsi-ttioscrutiatus,quos in ferecepit propter falutem noftram. Quia ''«0in hacvitapoftlapfum,non habemus baneiuftitiam, neepoP-bihus prxftare legi obedientiam noftris viribus, ideo imputatur ®obisiDeo,mirandoamp;ftupendoconli!io, quod mirabimurad 0-ftinemseternitatem , meritum, de obedientia Fili) Dei. Propter hunc Dominumcrucifixum amp;rePuPcit3tum,fumusiufti,viuimus, aS;habemus omnia bona. Et non puto, quidquaro elfe Sophiftices ,inhac diftinftione generum doftrinæ,^ duplicis iuftitix.

. Harum delinitionum’Iucu’enraconfirmatio, in capite 10 Epiftolæad Romanos extat .-De iuftitia,quxexlegeeft, Moyles lcripfit:Q^i fecerj t hom 0, viuet in ca: Qua; autem ex fide eft i ufti-,tia,ficdicit:Ncdixerisincordetuo,amp;c. Vtenim legisiuftitiain faciendo,leu integraobedientiaffta Euangelij iuftitia,in fide ap-prehendente mediatorem confiftit. Ac Chriftus iple de legali iufticiainterrogatus,lèrió,non dffflnxwrrelpondet: Hoc fac,amp;vines : Non cnim ludicChriftus in re grauifsinia,fed quxrentes iuftitiam operum,,adlegem,YeIut ad normam xternam amp;immo-i»nijdifcerne«temredaaprauis,dcducit.

H 1

-ocr page 80-

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

De iuftitia vero Euangelij nbsp;nbsp;nbsp;g^^_ cj^^j^j Do„;nï no.

feu fidei inquit: Qiii creditin ^^.j j-tfoonhones, cum interro-FiJium^habetvitam arternam. gationecongruunt.Cùmigitur hoc in loco veniat Phari/«us,amp; quærat ; C^id Hbi faciendum fit,vt habeatiuftitiamjoquensdeiuftitialegali, quæconfûit infacien-do: Re/pondetChriftus etiam: Hocfac,amp; vines. Verum longé ali-lt; ter refpondet.interrogatus de iuftitia fidei fêu£uangelij,ibi inquit: Sic Deus dilexicmundum.

Cùmautem iurtiriafinevitanonpoßitefleperpetuajitixM ilIudP/âl;Noii mortuiJaudabiincte,Domir)e,DeuseftDeusvi-uorum, non mortuorum.necefleeftiuftitixaditindameflè vita, amp;nbsp;earn quidem^qux eft foi a vita nominanda. ItaqueJexpromit-titiuftitiar^quat eft integra obedientiagt;congruens cum voJuntar« Dei, non tantùmhuius vita: bona^quefiintiipw/zepÄ,fed etiam bona sterna.

Cùm enim Jex ipfafiexterna, fieri n^onpoteft,vt debreui-busduntaxat,amp;perituris bonisconcionetur. Qiiemadmoduni enim inobedientix denuntiac

çternammortem.ItaJiauddu- Malediftus omnis, qui non bieproobedientia,cuinibiJ de nran/èrit in his omnibus, qua fiimma perfedhone deeft, vita funtfcripta in fibre Jegis, i serernam promittir. Sed fixepromißio, vtaJias/ipediciturJn-teJIigenda eft cum condieione integrx obedientix, procul ab o- ’ mni peccato amp;concupiIcentia iegregatat.

Siquisigitureaiuftitia,quamJexpoftufat,prxdituse/ret,i)gt;lt;’' ' vlJa dubitacionecum Deo adomnematernitatem viueret,ficut i angeliobedientesJegimorali, cum Deoviuunr. Sed quoniam j legis obedientiam hxc mi fera natura nonpraeftat, nee pra/îafS poteftj reftePauJoRom. S; Senfijs carnis cftinimiciriaaduerfts j Deum, Jegi enim Dei necfiibi/citur, necfiibi/ci poteft; Ideoin j voceEuangeJi/promittitur remißio peccatorum, amp;imputatio fuftiriæ,coniunlt;fta cum donatione Spiritus S. amp;nbsp;vitx xtem^.non proprer noftram obedientiam, quxmatica amp;nbsp;imperfeâi eil, fed gratis propter obedientiam in tegram,meritum Si.inteice(ii‘ onem Fill)Dei mcdiaforis,crucifixipronobis 8c relufcitsti Hic enim pro nobis Jegem impJeuit,ficutip/einquit.Non veni fol^ (

-ocr page 81-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i

oerelegem, fed implere. Viuimus igitur iam non Icgis benefi-cio,fedhuiusDominiconceffu amp;muncre, cuitribuaturgloriagt;

, Siquisauteminhacenarra-tioiie aliquid defiderat, ofFero quot;^«gt;quocunque tempore, ad co

Nemo eft veflrum,quem non libenter feram, admonentem me, prxfertim de genere doftri-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nas, quod hoc tempore, amp;hac ^°f2repetereroleo,amp;inhacmateria,inquaomniüfenum,iuuenü, ®ftoruinamp;indaftorum, pias amp;nbsp;Candidas admonitiones, nonta-JiiWaquo animo feram, fedetiam gratifsima mente ampleftar, '''sj-;^4 èM'jzp^K, inquit Ariftophacs, zo/JlofHo^Jiï'?r§{'7rei äajn^ aç-» InaKiJiits-. conuince,(i quid potes. Nam conuitiari non decet, fient ftciuntfamulæ piftorum, quxvenduntpanes.

Deuteronomij 28. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PhrafisScriptureefthasefor-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mula,vtinPfalmo:Dominuscu-ftodiatintroitumtuumamp;exitum,ideft,gubernet,fortunetomnes 'uo81abores,omnia confilia, omnes conatus. Significat enim in-'toitus amp;exitus,totius vicxnoftrx amp;nbsp;vocationis curriculum.

Sed huius regulx interpre-‘nionem.

Ecclefia nondum eft fine peccatis.

ßonahuiusvitx«

Vniuerfaliter vox Euange'ij, eft interpres legis, quialex eft an cilla amp;nbsp;pedifTequa,domina de re-gina eft Euangelium.

Wirinuffenallc taÿ noc^ f^ ÿcm Remitte nobis débita no-ftra. Pro hacorabitad te omnit fandus.

Euripides .-oACos-èiSsCcusr aW.à i^np-t^i^. iCoï.j: ^»iJ.Al^Mfutt IvTv facile prxterit.

Ideo prxcipuaprxmla.]

Qualiscaufa, taliseffedus.Iamcogita, qualis caufa fit Deus. Eft certèDaturaæternaamp;infimtajquam nee locus nee tempus meti-tur. Sicutenim Deus nonpoteft certolocoincludi dcaffigi: Içaad Deumnon poteftmenfuratemporis aceommodarilfple non eftin loco,nee in tempore, non ccepic,neque vnqu am effe de fin et. Ae ter-H J

-ocr page 82-

«fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DÊ VERA DEÏ

na cnim non fimt in tempore, neque loco circiimfcribi poflunu .Cnmigitur Deus ipfèfit«ternus amp;infinitus,congruitnaturxipfï-us,premia amp;nbsp;poenas, quas reddit vnicuiquepromeritis, nonefle «^H.ae/jiSjfedaeternaJJfin wcWid;cr^crrberbcfo^nef fèincSnc^ ff mît wdtlid^en (Butem/ er fira^etaud) mitseitUi^er fttamp;jfe, Sed hic Dominusdominantium afia habet premia amp;pœnas. Ideo magnaeftfatuitas,tantùminteIJigerederebusprçfènt)bus,pr^mia lt;îkpcenas legis, vt quidam inteUigunt, Màledidus,amp;c. id eft, qui pr«ftatdifcip!inam,non rapituradfiipplicia,,tf0i7ïviefïiitrfili£r. Lexæternabona,amp;vitampromittit, fed afiomodo.quàm £iian-gelium.Reftèigiturfècetur verbum veritatis: Icanihil eritcorru-ptelæ. ItafimusaniiciEuangeli/, vtnonfiamusinimiciJegis, amp;e-contra. NamChriftusipièinquitdelege: Non venifoluere Jegem

amp;C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Pbi/oJô/gt;hi attoniti]

De copulatione virrutis amp;prxmiorum di/putat Ariftoff' / les in i Erhicoriim cap. lo, amp;in 3 Ethicorum ap.^^ amp;nbsp;Cicero ƒ inj Thuiciilana. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ƒ

Vf Pa/ametii.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Verfiis dePaJamede récita ri in theatro A then is, poftSocta- / tisnecein, in quibusPaJame- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

dem poëta prédicatfuifleCrç- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philoftratas in imaginibu» 1 corum optimum, amp;Juiciniarn clarorum virorum, Jaudat in- f WuûrumReipub. vtilem.'’'' P^miseruditioaemPalamediSi ƒ iitlai/iJiiiilii'tTiTay 'i^Lbuavâ^jf-p^

TÙt, v^iif éi,Âyvi'va-a,i', aoiJ\iiiitfjigt;ia-ay. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ylylTes fua /bphiftica amp;maJisartibusperfecit, vtoptimiis ƒ ,dolt;ftiftimusvirPaiamedesintefficereturàGr®cJs, contra iusamp;X' 1 quum. SicSocrates,cùmreprebenderetfuperftitionem vu!gi,amp;il‘ j Jamdeorumturbam,pugnantemcum ilianaturaU natitiade Deo, 1 accuratuseAimpietatis, Ôivt DuacloquimurdixreCeos, âccicuti 1 necacus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

, De bac heatitudinç inquie 1 'PiulüseRbestas. '■^^^^^praImus}i,amp;Rom,4.T!i^i^^^ l ‘ beaatudo in hac vita, videlicet, 1 imputation? amp;nbsp;acceptatîonead vitam xcernam. PoA bans VJtani I trimus beati, yacui àpeccato amp;nbsp;morte.' “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 )

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P«amp; I 1

-ocr page 83-

ÏNVOCATÎONB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfj

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paxamp;difciplina.)

PaxfinedifcipIinaeftpuliiinarSathanas. '

Paxoptimarerum, Quashoraininouifiedatumeft, paxvna triumphisinnumeris potior. luftitiaformofiorefthefperoamp;lucifero. Hoc diftum Arifto-wlisdedifciplinaloquitm.,

EtiI'aacioforutn.'\

Quintum caput : De tribus eaufis, propter quas protnittun-fW a Deo bona corporalis.

Déprima caufa, propter quam traditaifunt promifsiones de corpo-ralibus bonis.

Ratio humana fine luce Euangelij, aut eft Epicurea.aut lt;ftStoica. Epicurus fingit, ho-

’’'quot;lesnoneflecurç Deo,amp;ne- Imaginem Dei Epiciiream ha-2’'9 'a Deo parua, cuiufmodi betis apud Ciceronem in » d« '^ntbonaadhanevitamperti- natura Deorum.

quot;wtia. Stoici fomniantj tantùm noftrainduftria parari vidlum, amp;öeum nihil facerefine caufis iecundis. Has Epicureas amp;nbsp;Stoi-Wsopiniones,vcrefutarecDeus, tradiditpromifsiones de bonis ■'Orpori amp;nbsp;animat necelTarijs.quxtcftantur, Deocuræ efleinuo-ftntesjamp;abiplbexaudiriamp;iuuari, etiam turn, cum à iccundis caufis deftituuntur, quia c^m Deus fit agens liberrimum,multa moderaturin caufis (ecundis, vt Deuteronom. 8 dicitur : Non in fciopaneviuithomo, fed in omni verbo, quod proceditex ore Mat* j-^^^^'”'^’’ Eripuitdcmanupotentispaupercm,cuinon

^ertiacauGeft.)

Sine fide reconciliationis cor fugit Denin,vti loan. 3 dicitur: • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SicornoRrutn nonreprehende

ftiquot;°*’.5*’**’^®^®™“®^‘^“cianj. Nara fituDei inimicusesamp;ho-

-ocr page 84-

•4

DE VERA DEI

Valde miranJoifl eft, Igt;uM Chryfoftomus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non modo Theologum excel-

lentem, fed etiann Graecèdoftil-fimum, amp;nbsp;educatumin Enu Grxcise, non attentius contîderâlTe vimverbi It/wo»'. OmneshillorixGrxcaeperê%/»lt;rjoxw/gt;0‘“''r*' telligunt(equentem diem: Vtin Aftis, Significa!igitur,panemno-ftriim da nobis hodie,quafi dicas: Da nobis (equentis diei ( Nam à matutino tempore incipimus) viftum,alimenta, id eft, nos non petimus viftum multorumannoruni, aucmultorumdierum/ed tantùmpetimusdimeafum huiuidiei,

Stoici tâtùm virtuteni bonuW Non attendunt hi StoicL nbsp;nbsp;nbsp;nominaban t,reliqua verö boD»

omniavocabant-iTfOD^/xsw.

In Euangelio pracipitur patientia.)

Ergoinquiataliquis.prohibita eftconfefsio veritatis, ned*' cetfedefenderecontracrimen obieftum fRefpon, Vtraquevirtu* pracipiturinEuangelio, patientia «Scconfeßio. Itaeftprçftâdapa* tientia, vt neabijciaturautdeferaturconfefiio,neçomittanturte-ftimonia neceflaria,ad veritatem propaganda amp;nbsp;illußrandä, Poßea liquidpropterconfeßionemaccidit, idxquoanimoferendumeft, vt Chriftus quanquaficutouisduciturad maftationem,tanienin-iuftè,amp;petulanterpercuflus à feruo,Apologia vtitur. Vtig'turin illocafu minimèpugnant patientia amp;confe(sio: Ita hkquoqueno aduerfanturfibi inuicempetitio bonorum corpcraliunbamp;gr’æ** ta feruitus.

Opponitur malediftioni^'

Bcncdiélio prorniua Abra- gis, qua tota natura hominuu* hx» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poft lapfum miferabiliterep'

preftaiacet, amp;nbsp;iquanonpoteft liberari,nifiperiHudfemenbene» diftum,

Petamus igiturj

f Etfi multatpulcerrimte formas precationum coDtinenturm Pfalmis.dequaruindignitace nihil dec'erperedebemusitameniio dubiunqeft, fummi artificis Filij Dei fummum efleopus,ideft,Kgt;r* ma ab ip(b tradita, cæteris longé anteponendâ elfe. N o lôlùm enim mirabili breuitate res maximas compleftitur,fed etiamordinep« «erriœoôtfapiétüstbonaneceflariaamp;falntariaàDeopeter« •

-ocr page 85-

INVOCATIONE. ^1 .

EtquSquam puerile videtur,querere aliquidartificij Dialeâici aut Rhetoriciinquotidianaprecatione,quârecitât doâiamp;indoAi,pu «riamp;puellç,tamétïeutinenarraooneDecalogimôftramus audito-'^*l’us,quàmconeinna methodolegesdiuinx, difpoßtxatquediCi péfatafmt: Itaetiamdeprecatione Dominica admonendiâmt junior«, vtcogitent,nihil potuilTedici de tantis rebus breuiui, nihil ®*^“*)nihil ordine fapientiori amp;nbsp;pulcriorû

ADMONITIO DE METHODO prccationis Dominica:.

Pulcerrima excmpla methodi in Decalogo, amp;prccation« Dominica proponuntur,qux (ult;picereamp;admirariomnespijjamp; folent amp;nbsp;debent. Nam vt de Decalogo hoc quidem in loco nihil lt;iicam, ipfa certè forma precandi aChriftotradita, non (blùm propter admirabilcm breuitatem res maximascompledentcm, f«detiampropterordinislapientiamiurc ac meritélaudatur,amp; ’nniaxitno prccio habetur. Gonflât enimExordio, Narrationc. «Epilogo.

Exordium dilcernit Deum à commentitijs numinibus, ^yïliaruntidolaEpictiri, amp;Stoicorum. Non enim inuocamus Deumociolum 8c negligentem reshumanas,nec captiuum, amp;nbsp;Vinculis conftridum, (èd tribuimus Deo voluntatem amp;nbsp;fa-tültatem exaudiendi, opitulandi, liberandi, atque eripien-01 ex omnibus milèrijs. Quodenim velit inuocantibus opem ^Wmemferre,teftaturdulcifsimaPatrisappellatio. Quod au-®rri cutj amp;poßitnobisopitulari, etiam cum defèrti fumus ab

. '^reaturii, amp;ver(amurinmedia morte, deeo teftimo-niudicitlequerisclaufula, defcribens omnipotentiam Dei; qui esincœJis.ideftjq^igsconditor.amp;confcruator, amp;opitulator o-’’'nipotcns acliberrimus,quivbiqueamp;(ëmperades,vides gemi-luscordium. Vtigiturin ftatuconieélurali prxcipuxprobations fumuntur à duobus locis, évoluntate amp;nbsp;facilitate: Itaexor-'umprecationisDominiexvtrumque locum compleélitur, amp;

‘TUtEpicureas amp;nbsp;Stoicas opiniones de Deo.

I

-ocr page 86-


OE VER A D EI


Narratio petit â Deo gracias. Gratia polîciujeftcomrtiunfi Vtveteresloquuntur, pofitiiias catioalicuiusboni. ' amp;priuatiu2S, fiue vt Grxcidi- priuatiua eft liberatio à ni»« cunt, 6iV/t'7amp;ii'ê'jjf j^êjH/zÂTai', ^ lis, feudepultiomalorun). * intiiifif rat y^teuf, id eft, doiia-

flonem bonorum, amp;liberationemàmalis.

Suntautem gratispoiïtiuxduplices .• Alis fpirituaîes, alü corporales. Spirituales funttrès. Prima,veraagnicioamp;inuoca-tio Dei , fiue vtChrilhis lôquitur, làndificatio nominis diuinir Altéragratiapoficiuâ,eftconfblatiô amp;nbsp;gubernatio Spirituslan-éii qus vocaturregnumDei,vt Paulus inquicRom.i^: Regnum Éei non eft cibus amp;nbsp;pocus.fèd iuftitia,pax,amp;gaudium perSpirU tum fanéfum. Tertia gratia poficiua,eft obedientia noftra con« gruens cum voluntareDei.

Gratiapofitiua corporalis lignificatut appellatione panii quotidiani, qua non tantum continet alimenta, id eft, cibumi veftitum, amp;habitationém,fèdetiam aliastèshuicvitanecelû-rias,vt terbi caufa,paccm,dï(cipliiiam,bönam Valetudinem,amp;c.

Gratis pnuatiusfunttres. Prima, Remifsiopeccatorunl. Secunda, DepulfiotyrannidisDiaboliamp;mundi, imo amp;carnis hoftrx. Nam cum bis tribus monftris vfque ad finemvitsno* Bis conflitftandum eft. Tettia gratia priuatiua latiftimèpater. Eftenim liberatio ab omnibus malis, publicis amp;priuatis, prs-ïentibus amp;sternis: Item, mirigatio pœnarum, quas meritiiu-mus,amp;liberatioin bona Hora, feu migratioexhac vaUeJafO'' iharum in sterna rabernacula.

Epilogus récitât eau las impulftuas amp;nbsp;finales, proprcrqn3 petimus, nos exaudiri. Impnlfiux caulç bis verbis reciratur.Qpi» tuum eftregnum,amp; tua potentia, ideft, tuesrex nofter,nos po-pulus tuus, tu Paftor nöfter, nos ones pafciiæ tux. Item, tu ftliil es potens,nos fomus miferi amp;imbecilJi. Rege igitur tu nos, fer-uaac defends protuabonitate amp;nbsp;potentia, qua non modo vis, led etiam potes nobisconluiere amp;nbsp;prouidere. Finalis caulafigm-ficatur appellatione glorix: quia tua eft gloria, id eft, vt Primus ait. ConfitebimurtiW inlxculum, amp;nbsp;à generatiencin genera, rionemannuntiabimus Jaudem lüam. Poftremb additurh-

~2 ' pipho-

-ocr page 87-

INVOCÄTIONR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0'

I^phonemaplenum fidei,Amen,ideft,certo ftatuimus,nos propt« mediatorem exauditos eße, amp;Deumnobis daturum boni t’pt3ta,(klibcraturumàmalis, quibus premimur arque exerce-

Vtile cflformam precationisj

t Opando eras ante menfam, vel poft menlam,eft confeßio, ®8ttgjs te à fece Papiftica,Turcica, amp;nbsp;idololatrica,«Sc déclaras, *^'t’h«leiiat membrum fis. Deinde,etfi Deonotx lunt noftr« ne-'titjtes, tarnen exulcitanda eft fides noftra ininuocatione, cogi-

^Kionenoftrarurn xrumnarum,

Ef multit caufifu^t.']

Duscaulirccitationiscetta formulaepijsverbis concept«^ Wtextuexponuiitur, quibus nos tertiam adiungimus ; Ideoeti-Jfli certa forma verborum expreüa vocerecitandaeft, vtamp;Dia-toliaudita veraDei inuocationeexpauelcant amp;fugiant. Nulli wim Gorgonem,nulla telamagisreformidantDiaboli, quant 'tota amp;nbsp;gemitus piorum. amp;nbsp;illam expreOam de Deo teftifica-^»nem.

loan. 4; Oportet cor cut* Sed cum Chriftus dicat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lingua confentire.

»irt/xyH/zaltt in precationem Do- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

minicarn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

PATER.

HoclocoPaterefteflentiae nomen, non tantum vniusper-lonc.'Namomnis vera inuocatio, qux fit ad Oeuro, temper in.

^ojnpleifti Pattern, Audjuiquorundamdifputa-i lum, «Spiricum S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionesde hacfententia: An Pa-

tris appellatio hoc loco delcribatprimamperlbnamdiuinitatis, an ' verocompleftatur totam trinitatem, Sed limplicifsimum «Sc veriß fimum eft dicere,quod Patrisappellatio,non fit vniustantum per-lbna:defcriptio, fed totiustrin«tatis,xterni Patris, Fihj,de Spiritus ftnfti. Ratio huius régulas eft, quiaquando Deus intra ß confidera-tur,aeceireeft,difcerm iavnicaelfentia Pattern, Filyim, amp;nbsp;Spina

1 a

-ocr page 88-

lt;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI tumûndum, QuandoauteraDeusconfertureuniereaturij,taal vaiustcntum Dei fit menti».

Deinde confideretur in Deo Peßtiuds.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caritasfAiixefis}amp;quidem pa-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terna caritas, ac tantó etiam ° ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paternaaiTedionemaior.qua-Sdperlatiuiu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tö Deus ip/è rebus omnibus A . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;, pratftaf.

Quóquifqüeeff maior, eó concipitmaiores motus anitni amp;nbsp;impetus, Sicinheroicis naturis fófyat üiatirdentiores, quàm in »lijs communibusnaturis amp;infirmioribus;Itain Deo, qiiiangeli», amp;nbsp;hominibus, amp;nbsp;omnibus creaturispriftat, in infinitü funt maio-resflamm« beneuoknti«patern«, quàm in vUo pâtre m genere humano.’

J^uIIusenim Pater tarn acri dolorcafficiturj cfim videtes-riGimxFiliçïummam calami-tatem,quàm acris doloreftDci P/ah »oj: Sicut patermifere-nortra malaintuenns. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turfiliorum füorum. Efa. 4?;

Nunquid mater poteft oWiuifei infantem ? Efa. 64: Ettu,Domine,Pater nofter es, Cumigiturverè afficiatumoftrodoJore, libentiiïsadeum । lt;onfugiamus, amp;/latuamus, Deum efle non modó conditorem noflrum. fed etiam nutritium amp;nbsp;paren rem fquia nos régénérât «xaq,uaamp;ipiritu)gubcrnantem nos, vt tenelfos fiJiosblandus pater trad:ar. Narrant hiftori«. Theodofium imperatoren! /quot;' ifiê amp;maritumconeordem,amp;blandumpatrem. NarratPluWt-lt;hus, Agefilaum regem Spartanum domifuxcum paruis Jibed* in baculocquitâfle. Ira ßpientia apud Salomonern inquit; Se Juderein orbe terrx, amp;nbsp;deledari fuaui/sima conuerlâtione cum fili/shominum. Longéluperatomnem eloquentiam hxc^'”’’ 7»f^ ç/AÂgt;'9fa»wtfinDeo,Proindecùm tant«reinulla oranopar «flè poJsit,erohîc breuior,amp; ad Icqucntesparticulasproperabo»

N 0 S T E R.

Vt dulcilsima Patr/s appellatio, nos de «dmoJîctJta pronomen N O S T E K commonefadio en

-ocr page 89-

INVOCATIONÄ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä,

t«nidileÄionegt;dequa Petrusinquit, 2Per. »: Predate inpieta« tcamoremfraccrnum,quafidicät,priniiim neceffaria eftpieta« »rgiDeum.Huicproxiinaficvirtus, amorEcdefix, amp;comtnu-nisconcordix,amp;fouendxfocietatiiftudiuin. Et PaulusEpheC 4:Cumomnihufnilitate,inquit,cummanfuetudine,cum pa-tientia tolerate inuicem in cantate, folliciti ftruare vnitatem Spi ritus,in vinculo pacis. Etaddit rationcmjQiiia vnumeorpus 8c vnusfpiritus. Sicut amp;nbsp;vocati eftis ad vnam (pé vocationis veftrx, '''’WÛominus, vnafides, vnumBaptiima, vnus Deus Si Pater oninium. Sedhsclànâiüimaprxceptahorribiliterviolant,qui Ecdeßam turbant, nonneceC n-.^ lârijsdi(piitationibus,autleuia 6plitterrilt;^ter vocat D. L. «rataodiosèexagitant.aut to- talesfycophantas, lerabiliâ aliorum dida, in peiorem partemrapiunt.Etlîautem talibus contentionibus prxtexitur nomen Chrifti 8c Eeelefîx, tarnen animirixatorum ardent ambitions, amp;alijs prauis cupi-ditatibus, qux Cunt cerdfsimx Amplifsima doÄrina amp;nbsp;con-pefteS Ecclefix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folatiovniuerfxEcclefix,amp;fin-

guli$pijspropoficaeftinformaprecationis,àfummo artifice Filio beiconcepta, quam fapientiam in omni vita mirari amp;nbsp;magniface-tedebemus.neevnquam facietate, autfaftidio abalienari àcrebra WafrationeDominicasprecationis. Efteniminhacforaiula,cuna admirabili breuitate, amp;excellentirerumbonarumcopia,coniun-Ka pulcerrimaamp;riiauiftimamethodus.quaecertè non eft Humana, üddiuina. Nullus enim Philofophus, nullus artifexin genere hu-manopotuiflet, autpoterit vnquam tantas restainbreuiter.amp;tâ bonooediae compleéli.

d^t ei tncœlis.']

Prior pars encordi), lèucompellationis,teftatur,DeumveL lenobis dare bona necelTaria corpori 8c animx. Altéra pars, eft aireueratiode omnipotentia Dei. Vc enim vana eft fine viribus iraiSicvÿintasfînefacultâtc, Caufe partiales dupliciter nonpoteftea, quxcupit,perfi- font copulatæ: Alix quidera ef-fentialiter,videlicet eç,quarum Vnafine altéra nonpoteft effeftiim parère, autremperâcere. Sic Voluntas amp;nbsp;Facultas in agentibus cum deliberatione efieatiahter amp;

I 3

-ocr page 90-

ƒlt;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖÉ VERA DEI iadifTühihiVitereopalata fant, Voluntasenira fin« fatiiltafenihil poteftefheere. Nonßeiseß veile, nilipoßisetiam remperdeere, TrrbiiimusigitiirDeogJoriam.nonmodobonitatisamp;iTii- | /ëricordiæ, fedetiam porentiac immenamp;ac infinit«, qua omnia I Condiditamp;conleriiar. amp;nbsp;Jiberrinie opituJaturiniiocantibus,eti- / amficaußc fecund« repugnenr. Neqiie enim Deus nofterocio-fijs,autcreatiirariim vinculis implicanis eft. Sed vult amp;pote/i fiobisopem amp;nbsp;ßlutem ferre, etiamfi fradfus ilJabaturorbis.Häc , gloriam nontribuunt Deo Epicurei amp;nbsp;Stoici; Item, Tyranni, qui in Tragœdijs exclamant; fh.ai/ ifnf^^of «rif^itf aTÓ}^!//^!!/. AC EcciefiaitadeDeofentitamp;ioquitur: Pateramp; mater dereJiquï-runtme, Dominusautem lufcepitme. Item, Pfalmo/j .• Cüni contabelcun tcaro mea,amp;cor meum, ta peen cordis mei,amp;pi» ineaDcusin «rernum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Sanétificetur »tmen fuum] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Tres priores petitiones inteJifgan tur reJatiuè, non »hCo- / lutè. Etfi enim nomen Deiper/êfandumeft, amp;regnum ipfms atquevoJuntasflorent, amp;dominanrur,inuitisamp;repugnantfi)u» omnibusportisinferorum .-ta- Efa.4tf.ConfiIiummeumßa-mennoftrum eftpetere, Vtnos bit.amp;voIuntasmeafiet.Tuqiii* quoquefimus facerdotes Den es,inquitPauIusRom.p.quifü célébrantes, amp;nbsp;eines buius re- Deodifputas, Quisfèfcoppoot* gni, amp;nbsp;minifiri facienecs Deo reauderet tantocrearon?

grata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SacerdotesDeifumuSjdquot;'^'’' tes amp;nbsp;facientes ßnfla, amp;nbsp;célébrantes Deum voce doftrina; amp;nio-ribus. DeindeCamus ffv/x-joXiTMtSviyiam, Qtiia habemus omina priuilegiahuiusregni. Tertio, buiusrégis reguin , amp;nbsp;Dominido^ minantium fijmus miniftri, cnmfinguJi in vocatione, Ä inaru-innis,amp;tat3vitapr«fiamusobedientiam Deo,

Deinde finguJis petirionibus addatur Antithees, compre-hendens lt;tyitl^iirit'gt;'^a£y,ideii,depulhonem malorurn,quxbonii contraria atque oppoGta Cant. Vrenim lex recli prxceptio dl prau/que depulGo: Sic precatio petit à Deo,non modocomma-meationem bonorum, Stf/f là/lutfytlxMctTay, Ced etiam libéra-lionem à maUs. Hit admonitionibas conGderatis, facilior dl

«naï-

-ocr page 91-

INVOCATIONEz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7K

»jiarratiö prim« peddoni# amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2). £. 3^ fan nic^tBeten/

rlt;!iquarura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i(^ nma barneten ßue^en.

Sanclificetttrnomentuum.'] .

Vanusyfus eftvocabuli fanólificationis.

^ 'nterdum fignificat caftitatem, vt iTimoth.2: Mulierfit üiuaperofficia partus, fi tarnen manièrit infi3e,di!ecdone, faii-ögt;S«fioneamp; modelha. Et 1 TheC 4.:Hzc dl voluntas Dei fan-^ificatioveilra. vt abilineatisa fcortatione,8i(ciatvnufqui(qu4 Wj/iium pofsidere in (andificatione. Item, Ebr. 12; Retinet« üiidificacionciTi,line qua neino Deum videbit. In hislocispro-prièloquitur Striptura de caftitate (èu pudicitia*

nil, Pollremb, vt aliasfignificationes omitram, intdligi-tutlanfttficatio deijsadionibus,quximmediatèornant glori-imDei,vtdevera inuocatione, agnitione amp;nbsp;celebrationeDei, nixraverbumdiuinitustraditom. Hze fignificatio ad primant petitioiiemcongruit inquapetimus, vtDeus agnofcaturjnuo» Itetur Si coJatur, iuxta normam patefadionis.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NOMEN,

Etfi autem Nomen interdumfignificat mentum flinter, rtlsioncm, propter quam exaudimur ôcialuamnr, vt Ador. 4;

, Non ell aliud nomen fub cœlo datum hominibus, in quo upon

-ocr page 92-

DE VERA DEÎ


f*

ttatfàJiiDî fieri, nifiaomenlefii ChriftiJtem: Qiiidquid petieri, tis Patrew in nominemeojdabit yobisj id eft, fiducia mei meriti amp;interceßionis: tarnen hoc loco, vtaliâs fiepe, yfurpaturpro notitiaamp;fama, quxlatèdeDeo /pargitur, amp;nbsp;yoee achtens eek-bratur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

T V V M.

Inert etiam fingiilaris emphafis inpronomine TWM; quod noscommonefaciede/ummo amp;prxcipuo finenoftraruni aéiionumjdcquodicitur t Corinth, «o; Omnia facite adg/od-am Dei. Item, Matth. $;Sicluceathix vertra,vtvideanrhoniines opera vcftra bona, amp;gloriffccntPatrem, qui in cœlis eft. Item, Pßl. nd; NonnobisDomine,non nobis, led nomini tuodagk-riam.

Etfiautem gloria Dei multis adiorMbusprxtexitur, tarnen animipl^runquepropri«laudis tituh'que cupidinc ardent fed hxcinhrmitas agnortenda amp;nbsp;deploranda eft, amp;nbsp;roto pedore di- , cendum eft.-Sancriftcerurnomen tu urn, non noftrum,vt Daniel inquit; Tibi Domine iuftitia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

nobis confufio faciei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aerthmes m oranone contra

Demolthenem, monet dues A-thenienfts, vtfibi ab iftig oratoribus caueant, amp;nbsp;iftorum infidias 1 lugiSt.qui/emper in ore babent nomen Reipub.ItaprofeâàinEc-defia diligenter confiderandum eft, à quitus gloria Dei fine finm-lationequxratur. Multi enini.vtPaulusait,Philip. iquxruntDCf qua:Chnftjfunt,fedqua;fnafunt. Itaque falsd, Afimulatéiflcfd pr3Uisconfilqsamp;artibusprçtexuntfanftifsMnumnomenDei,Ec-defixconfcientix,amp;quotusquifqueeft, qui vel edatin publicuni aliquid, veldoceat veldifcat, fine aliquo ardore amp;nbsp;cupidine propri« laudis amp;nbsp;ambitionis, Nee quidquam eft difficilius, quim redigerein ordinem, opprimere atque extinguere eum a/fedum, , quivocatur ^tAsJifx/n. Mulris facile eliinmvincere, Screliqui' l rum voluptatumillecebras. Sed vincere ambitionem, hoe opus, I hic labor eft. Agnolcam us igiturlt;S: deploremiis noftram infirmi- j tatem, amp;nbsp;vero péroréprecemur, fanâtifeetur nomen, non no- I Rrum, fed tuuni: Tibi Domine iuftitia, nobis confuGofadeiDOf 1 ftrar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

SumniA

-ocr page 93-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7Î

Summa igîtur primi pecitionis hxc eft : Pater (anéti-fica nos in vericate, icrmo tuus cft veritas :* Da vt agnoica-mus noftræ mentis caliginem, amp;nbsp;firma aflenlîone ampleda» mur dodrinam à te traditam, de tua elFentia amp;nbsp;voluntate, amp;denoftra falute, nec fingamus alias opiniones de eflentia amp;nbsp;volunuuDeij Je multibus, aut de nofiris moribus.vtaudacifii-■^'fseerunt genres, qux fubinde noua numina finxerunt, amp;co-«flituntlicentiam vagis libidinibus: Item, hxretici.Pharifxi, ^®'gt;4chi, amp;ali) Idololatrx,quifinxeruntopinionesdeDeo,amp; quitus contra vocem ab ipfb traditam. Hxc mala dementer toile, amp;accende in nobis Sta

lijs veramagnitionemamp;inuo- nbsp;nbsp;nbsp;Summahuiuspetitionis hxc tationemDei,perminifterium «^= Tolk 6 Deus omnia praua Euangelijpurumamp;incorru- dogmata omnes corrupteks Ptum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ooctrinx, «omniamala exem

pla, omnes confufiones euku-»m amp;nbsp;morum, amp;nbsp;Gn Aifica nos in veritate, hoc eft, in verbo tuo. ^oc verbum lit norma vnica noftrxinuocationis,cogitacionis de *^tntia amp;voluntate cua, amp;nbsp;denoftrafaluce, iuxta hanc normam F'aftenturomnes cultus, hacnorma gubementur mores, Oeni-?“tomnia huicregulxcongruant,

Àdaeniat regnum tuum.']

Regnum Chrifti in hac vita eft, kruareamp;refticuere mim-Herium Euangelij .• amp;coJligereacviuificarcEcdefiamverbo, amp;nbsp;l'acoSpiritufando; amp;protegere cam mirabiliter contra Diabo-losamp;Tyrannos; Et poft hanc vitam refuleitare cam, amp;addu-cetcadPatrem xternum.

Regnum Dei eft yitaxterna,inqua Deuserit omnia ino-mnibu5,8tfuj,,j Qo^js kpientiam amp;iuftiriam communicabit, pchacdifsimihtudineregniFilij, amp;nbsp;regni Patris, ioquitur Paulus iCorintfi. 15 : Tunctradetregnum DeoPatri,idcft, nuneper verbumcerniinus Patrem,poftcadiuinicas coram conlpicietur, 2lt;regnabitnon miniftcrioEuangelij. kdimmediate.

Habet igiturkcunda peiitiohanc lententiam:conlcrua mi-^'fteriumEuangclij,amp;cum voce Euangelij eftundein corda no-‘‘'^aSpiritumkncturn.defendeScregeEcclefiam in hac vita,Fac ®o* participes relurredionis kndorum worum,amp;danobisviw

K

-ocr page 94-

DÉ VERA DEI


7

amp;gforiam(émpitemani. IntereareprimcacdepeJIeblalphemo« amp;nbsp;crudelifsimos fpiricus, ar- rnprimapetitioneneceflifu-denres Vchemennfsimo odio it.piosadmonerideGrammati-pebamp; ingentirabiegraflantcs ja, hoceft,de vario v(u vonbu-ïngenerehiimano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorum , quid fignificet ftnfti-

ficatio,quid nomen Del. Hasfiintdefinitionesnominum.Infecü-dapetitione ante omnia conftitui oportet duasde/criptiones regni partis,amp; regnifili/: Pofteain vnamlummam colligendafuntpra:-cipua membra harum delcriptionum. Itaenimreftiftimèamp;toffl* modi/simèinteJhgipoteftlèntentiahuiuspetitionis.

Fiat voluntas ta^fi

VetusïatinaJingiia,voIiinratem non inteUigitpotentiani, üdsótionem, fêiiipCum veile,vtcumdicitur: Sic voJo,/iciubeo, £cpro ratione voluntas,id eft, ipftim veile.

Fitautem volflcasDci in lingulis vocarionibus, quandoh' -deliteradminiftranturmadara

officia, vtcuparenteseducant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fphe^ó,

liberos in dotftrinaamp;di/cipJina

Domini: Cùm Magiftratus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ffi. 4^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ftntcuftodes di/ciplinx Scpi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

eis.amp;nntrici/EccleEx: CiimdoâoresintemplîsScrchoUsreâ^ Panique Ungruh dues Deus inftituit très ordres, officiumfuumfacjunr. Eccleffafticum, Politicum, ^ Oeconomicum. Ad EccleGaüicum ordinem pertinent mini^d £a3ngeUj,amp;!j,lt;iuijnCebolisdoceat, Politicus ordo compledituf «mnes gradusper/bnarum in Repub, vt Hint principes, confule», nbsp;nbsp;1

Areliqui Magiftratus, Oeconomiciordinis appeJlatione contins- / tureoniugia amp;nbsp;opißeia,

Deinde ßtin vitapriaata,cùm vnurciuifqueüiosmoresre-

gitpiè,iuftè,amp; fobriè, vt cap. 2 ad Tit. (ctiliitur.

Pollremo ßtinxramnis, qaandoiuxta Penidiäum, hw- I /niiiamur fub potenti manu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Pet r

Dei,vtnoStxaltettemporeop~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ■ -

portuno. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De diligentia in vocations, tn'- 1

ditur régula perpétua memoria digniCsima, t Coriath^af.: Hoc re-qnidtur

-ocr page 95-

ÎNVOCÀTIÔNE#


7V

l|iiiritBrinminiftro,vtfitßdelis. Fidelitasautemcöp’eftiturduo, quorum altem rn eft mediocris ftientia cius rei, quam exerces amp;nbsp;profiteris:AIterum eftaßiduitas amp;nbsp;diligentia in adminiftratione mindatorum negociorum, vc Medicus eft fidelis, qui amp;nbsp;irrem di-didt. quam exercer,amp;prseftat in adminiftratione rei Medica: fi-dem,(liligentiam,afsiduitatem,bonovirodignam. Econtrafideli-tasopponum. duobus communißimis vitijs, ßilicet , ignoranti« * 'ftatajiSjon^idjooialFeftat*, Quamquifque nouitartem, inea «xerceat. Régula vitç traditaelegantiß-imisamp;fuauißimis ver-'*gt;‘^optimoordine,proponituradTit. 2: Ambulcmusin hoc fit-Wopièerga Deum, iuftè ergaalios, caftè, ideft,moderate, vere-COndè apud nofiplbs:in his tribus confiftit tota vita hominis Chri-ftiani. RégulaobedientiaB,quaïprxftandaeftinsErumnis, traditur iPetro: Humiliamini fubpotenti manu Dei. Manus Deipoteng didtur. non tantum refpeftu mortificationis, fed etiam viuificati-onis amp;nbsp;glorificationis.

Petimus igitur, vt Deus nos fledat ad obediendam prx-ftindam in vocatione, in priuatis moribus, amp;nbsp;in32rumnis,amp; quot;npediatomnesaélionespublicasamp;priuatas.aduerfafrontc re-^jnantesvoluntaddiuina:,quaeellimmutabiliterbona.

Panemnoß______,inobishodte.]

AppeUado panis fignificat mediocritatem inter nimiam opulentiam.amp;excremaminopiam.EtcompIeclitur omniabona corpori neceffaria, vt verbi caula, alimenta, ci bum, potum, Veftitum,habitationem. Item,felicitatem politic« gubernado-nis.pacem.fœcunditatcm terræ, plantarum, animand um, felici-

cacionutnadminicula. Qiiam autem cara finth«cbona,homi-nescarendointeHigunt, vt bona valetudo gradoreftijs, qui exniorboconualuerunt,quam »igt;)s, qui nunquam «gro cor-poreruerunt.


Legite quælb precationena ßpientißimi régis, quæ extat cap. joProuerb. Quæ precatm omninp congruit euro hacpeti-

,. . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione.Itaeniminquit:Domine,

‘^ Paupertatem ne dederis mihi, fed da mihi panem demé-“•»«ue, vtChriftus loquitur, quoddianum. Etadditrationera

-ocr page 96-

7Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEVERADEI

grauißimam, Quia extrema paupertas mukös hortatur admala« artes,ad mendacia.fbphifmatajatrocinia.rapinas. Deprecaturau-temamp;abiindantiamnimiam, Quiahxcquolt;|ue muleiseftexitioi Vtin verfudicitur:

Ne/cia mem hominumfati.firttfqiiefutura,

£rferuare miidum rebusfublatafieundit. Item:

Luxuriant animi relus plerunquefecunJis,

Necfacileeßgqua commoda men te pati.

Deniqueabundantiamultorum ritiorumqualïfomes eft.fi-perbiæ, 1 yrannidis,

Ideoautem dilertèdicimus; Danobispanemhodie,Vtnol ipfos de breuitate vit«, quam

Danid comparât paimo mi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfal,jp.

nori, cómmonefaciamus,nec

vehementer de viatico (bliciti Hmiis, turn nemolciar, quantum vix adhuc refter. Qriienim nos in aluo materna fuftentauit, amp;nbsp;nalcenteslaéï:epauirjlïnenoftracnraamp;ft)lkitiidine.Isetiamde-inceps panem nobis fuppedi- Palmus maiorvoraturGcr-tabit, prafertim cum pafleres manicè, cm ©patin/ Gracè, amp;coruos non finatfameperi- ^^,^^^.11, cominetautem ia dire. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gitosjèudodrantem pedis. Pal-

mus minorvocatur Jïàfev, ‘TAXeuçn, ein Jianbbreit/id eft, fpatium quatuor digitorum. Tarn exigus menfurae comparatur vit» ntf ftra:Etquis feit, an non tres digiti iamprstcriennt? vt vix VBiu*! autdimidij digiti/patiumreftec.

Remitte nelis débita neßra.']

HaiftenusgratiaspoficiiiasjVtvetercs loquuntur.àDeope* tinimus,ideftjbonacorpori amp;anim2nccefl'aria,cuiufmodifiinti veraDeiagnitio amp;nbsp;inuocanojConloJatioamp;gubernatio Spiritus ßndi, obedientia Deo débita, ^ Tiro.ó: Habentes viiftuin amp;nbsp;amp;mediocritas return, adhanc amiAum.iimus contend. Quia vitam pertinentium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihilinmundum intulimus, amp;

«ibrlelFereraus, lob. i;Nudusegrefiusfum €xmatre,amp;c»

Nuns

-ocr page 97-

INVOCATIONE.


Nunc lequnntur petitiones gratiarumpriiiatiuarü, i.e. li-berationumà malis, inter qux P«catum extatacque eminet. ï'Iam perpeccatnm intrauit in


77


Sanitasoculitni, amp;ipfavilio eß gratis poßtiua,id eß, eß res à Deocondita in tuooculo. Gratia priuaciliaell.quôdnon-escç-cus.licutillemiferhorno.qui cir cumuagatur in oppido, petens ftipem.


^°l''amp;reliqua feges malorum.

‘’etimus igitur, vc Deus proprer filium ßium, Dominum ’’O'ifiim lefum Chrillum.crucihxum pro nobisamp;reru (citatum.


Çuem voluitpro nobis eße vidlimam,mediatoré amp;nbsp;deprecato-«ni, iiobis peccata rem i trat, amp;nbsp;nosiuftificet, prxfertim cùm confiteamur, nos miierrimos


peccatores hornbiliter peccaC


Non poteft, nee debet peti re-mifsiopcccatorum, Hneagniti-oneamp; confefsionepeccati, ticuc


ft,ddoleamustococorde,quöd j^quit Pfalmus jxtDixi.eonfite-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;borpeccatamea, occ.


Deum offendimus.


Dehacconfeßione peccati prxcIarcAuguftinüs aitUb.ij,quot; ^tciuitateDei ; Qui negar, fc

''äbere peccata, non hoc agir, ’ loan.i: Si dixerimus, nos hpeccatumnonhabear,(èd vc peecatumnon habere, menti-»eniam non accipiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mur,fedfîconhtemur,fadelweft

Deus,amp;c.

Sicutnos remittimus debuonbus noßris.']

Hxcparticula nos admonet vit« Chrifiian« du« funt de dileftione proximi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partes, vna fides, altéra ddeftio,

ficutPaulus i Timotb. tinquit: Dileftio ex cordepuro,con(cien-tiabona,dc fide nonfida. Dehisduabus rebus fubinde nos admo-netprecatioDominica, vtflatim initiö,verbaiIla.Paternofler,ad-nionentnosdehde amp;d4eftione. Quia nemopoteß Deuminuoca-rePâtrem,finefide,flatuente fehabere remilsionem peccatorum propterChrißum. Sicinhaepetitioneprior particula nobis fiib-ijcit de fide admonitionem,pofleriorhortatur nos ad amorem fra-ternuin,amp;mutuum candorem,

VtenimfidesàDeoaccipirgratuitam remißionem pecca-torum, qux non pendetexnohra condonatione, tanquamex Werito (eu cailla : Ira diledio tegit aliorum infirmitates, amp;nbsp;mul-

K 5

-ocr page 98-

7* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BE VERA DEI

tas injurias condonatpublic« tranquiIlitati,EccIeiîx amp;nbsp;Reipub« Dehacpriuatacondonatione omnibusnotifintverficuliNa-zianzeni;

ï/J'’ 1iJ\it,f lt;gt;JiKttf,iyi^^f)iffav1»iKyiif

•iiila y^t »igt;illt;^gt;y 6e^ ÇAb/jLiÿlcu: hoccd»

Sifiis al^s debere tetn»rfalibut, AlioJqae tibi kmos tuas remitteren In alios amp;nbsp;tttvtaremanfuetudine, In mites namgue eïl Deus ds' mitis FateK

Magni artificisèftjbreuibusfententiolisres maxima» include*-re,cuiusartificij exemplum illuftre proponit Hippocrates,in libel-lo Aphorifmorum, qui.vtomnes periti artis medic« iudicant, fummamtotius artis admirabili breuitate compleditur, fed not habcmusilluftrioraexempla, propofita in Decalogo, amp;nbsp;orations Dominica,inquibus non folùm optima ordine, fedetiam mira breuitate res omnium maxim« exponuntur. Quare miremuf has noftras opes,clique non numéro,fed pondere«ftiraemus.Sic-'uteniragemm«nonmagnitudine,fed7lvF2t/lt;«,id eft, natural! (t‘ .cultate,quam habent, alijslapidibusantecellunt: ItaprofeftoDecalogus ^precatio Dominica, merito anceponantur prolixis com-roentarijs, cum breuibus verbis res, qux nunquam exhauriri pof-funt,auditoribus proponant.

Ke nos inducas in tentationem.^

-Triafuntprxeipuaimpedimentaomnium bonarum ac^^ •num in gubematione amp;nbsp;vitapriuata.

Primumeft infirmitas noftra, hoc eft, triftis amp;nbsp;lugeni* confufio opinionum amp;nbsp;affe-

ótuum. Res enim oftendit,no- Peccatum originis eft impe-bilcu nafei caliginem de Deo, dimentum domefticum amp;nbsp;in* g'S’'®ntem dubitationes plu- ternum, quodnobifcumcircu-rimas,amp;cordaplenaeirevitio- ferimus,necpoffumiis epone-fbrum motuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reantemortem.

Secundum impedimenturn eft furor Diaboli,qui, cum o-. dio Dei ardeat, vulc à pl uri mis eum contu melia affici,amp; delefla-turdeftrudione operum Dei ingenerehumano. Itaquevtma-gnauv

-ocr page 99-

IMVOCATIONÊ.


if

gnirn mukitudinem hominum à Deo auulfam, trahat in «ter-

nuinexitium,graflàtur partim manifefta vi,partim i m pia frau ^«) Emilie nocendi artes cxer-cet.

Diabolus, vt inquit Fifiu« Dei,loan. 8, eft amp;nbsp;mendax amp;nbsp;homicida.Mendax eft,quia cor-

rumpit dodrinam àOeotradi-Y?’^”*’” organa,h*reticos amp;nbsp;fanaticos omnium teraporum, “•ninibusoboculos obijcitglaucomam,nequod vident, vide-‘quot;fiivi à Deo aberrent in inuocatione. Deinde eft homicida, ï*quot;JJnipeIlit Tyrannos amp;nbsp;latrones,ad faciendas caedes amp;nbsp;dißipati« lt;’0£Singenerehumano,excitatbella,mifcet omnia,«SeparatomnS ^tgnifuiconatumin Ecdelixperniciera.

Tertium impejmentum lohannesinfuaEpiftolamü-

* 2C vitæ confuuo, quam dumvocat,b46ïPÛflTOilbtïïie* mundumappeUamus. fen/ ban in ber Wdtifl/ into-Mgenere humano : Eft, inquit, omne, quidquid eft in mundo, aut (oncupircentiacamis, autoculorum,autfuperbia vite.

Alij illecebris voluptatum p^^j^jg ^ Corinth. lt;nbsp;deferi-Vidi, alij minis amp;nbsp;terroribus tens pericula miniftrorum Eu-fidiaDeodeficiunt. angelij,vtitur bis verbis: Ten-btioàdextris,tentatioàfiniftris:Tentatioàdextris fignificatiUe-ftbras voluptatum, amplaspromifsiones, magnasfpes opum,po-tentiæ,gloriæ. Tentatio à finiftris, fignificat minas amp;nbsp;terricula-»enta,fupplicia,exilia,«Scalias calamitate$,qux multosfrangunt ac débilitant.

Qpxcum ita lint, petamusaDeoardentifsimainuocatia-ine,nefinatfioseuerti opinionibus amp;affcâibus corruptxnatu-raE,autDiaboliinfidijs. aut minis arque illecebris mundi, feddet nobis vidoriam aduerfus car- Horatius inquit: Latiùs re-nem,Diabolum, amp;mundüm, gnesauidumdomandoSpiritii, perDominum noftrumlefum quàm fi LibyamremotisGadi-Chriftum. bus iungas, amp;nbsp;vterque Pœnus Seruiatvni,ideft,pulcerrimum amp;nbsp;difficilimum eftgenus vidioria:, vinterefeipfum. Sunt autem «Sc ills vidorix prxftantißimx, «Sc omnium maximèardux : Vincerc infidias Diaboli, deinde ex alto deipicereeihnet minas dcillecebras mundi, TetayitaChriftiana

-ocr page 100-

to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

nihil eft aliud, nifi perpétua militia, amp;nbsp;^ior vlftoria ßmper eft ‘!rit.{AirMun ad aliud cerumen.

Libera nos à tnaloJ]


Simplicißimaenarratioeft, libera nos à malo,publico amp;pri uato,prxfèntiamp;xterno,aut ccr tè mitiga poenas quas meriti lùmus. Denique libéra nos in bona hora.

Bello, pefte, faille, morbis, «i-lijs,inopia.

Nos debemuspetere, autli-beratioBem,aut mitigationem* Semper cnim debemus effe pa-ratiadobedienciam DeoprsUâ-

dam in cruce. Sis fîdelis Domine, ne tentes nos fupra vires noftras»

Libentiûs vsurpare (bleo h«c verba,quia ante annosXI, cùni finiretGenefinD. M. Luth, vfus efthacoratione: Orate, vtbbe-retmeDomlnus inbonahora,amp;faûuseftftii voticompos virfaq* Aus, poftpaucas leptimanas.

Etdimittenosinpacc,vtercpticxhismilèrijs,nontantûnt per vocemEuangelij agnofea- Solondicere folituseft: Finê mus Deum, fed coram intuea- ^;^^ f ^^^ ^.[„i .^ „.y^ j, mureum,cumerit omniaino- totovitxcurfu, quàm bonusfi-mnibus. „jg^ },qj 5^, Glutaris amp;nbsp;pia mi-gratioexhac vita,inzternam Ecclefîamamp; Academiam»

Quia taum eH regnum, tua potentiaituagleria.'j

CongruitEpiloguscumcxordio. Repetitenimeaufasim-puIHuas amp;finales exauditionis. Tu vis nobis bona dare.qu« rex amp;nbsp;paftomofteres, nos verb populus tuus, amp;nbsp;ones paie«« tu«. Potesetiampromißa optimafideprxftarê^cùm tuapoten-tiaficimmenfàamp;infinita.

Adiuuanosigitur ôDeusQIutarisnofter, amp;nbsp;prop ter giori' am nominis tuijDomineJibera nos,nequandodicantingenti-bus, vbi eft Deus eorum. Nos H«cfunt itVJ^afanoßra. vieißim tibi gratias agemus, amp;

à generatione in generationem annuntiabimus laudcm tuani.

AMEN.

Sas iCt b«e Qjejfel/baeiiiAnaufTbrucfL

Hoe

-ocr page 101-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«i

fiatreconciliatio,amp;an

, quxdifputaban itur.Nösverófide vmcamusdubitationem, amp;nbsp;huicrnorbonobifcum nalcentiad-hibeamus remedia maxime congruenna,(ciIicec,veritatemDei, *’’^’''i«um,promißionem,iu{iurandumDei,amp;certißimumpi-S’^^sgritijc, videlicet, mifsionem Filij.

Qyodinitió monui, cogitandumefle, quem Deum inuoces.

_ Quemadmodum nauta deftitutus velisamp; remis, nonpoteft ^Wi^reJtaetiam inuocationon poteft fieri,nifigubernetur vera ’gnitione elTentiæ amp;nbsp;voluntatis Dei. Nonjnijocemusldola,quæ nihilfuntjVt ait Paulus, id eft, funt res fiflxamp; commentiti^e , fed ■nuocemus verumDeum, patefaftum in mifeioneFUi), iStdona-tioneSpiritusfanfti. Deinde ftatuamus,verè banc eflevoluntatem Dd, qua in Eiiangelioreuelatur,.qubd videlicet non propterme-‘fitahominum,fed propter mediatorem omnes adeptes pœnitenti-sni,amp;c-rcdentesEuangelio, gratis recipianturaDeo,exaudiantqr amp;faluentur. His veils amp;nbsp;remis irapellamus noftram nauim, hoc ^ft,noltraminuocationem. Quod nifi fiat,inuocatio eft inane murmur, nectantiiminanisfonitusverborum,lt;fedetiam,quod triftit '‘Humeft,abominatiocoramDeo amp;blaiphemia.

NobifeumfamiUariter ver/atus e/7.]

loan, cap.t réfutâtCiceronis lententiam, quxextat inO-tatione derelponfis Arufpicum. Nolite id putare accidere pot fe, quod in fabulis f^pe videtis fieri , vt Deus aliquis lapins de cœlocœtushominum adeat, verfetur interns, cumhominibus -coJloquatur^Huic Ethnicx imaginationi opponamus teftimo-nium Ioannis,qui inquit cap. gt;nbsp;.• Verbum caro fadtum eft, amp;nbsp;ha-bitauitin nobis, amp;nbsp;vidimus gloriam eius,quafivnigeniti à Patte, qui eft plenusgratia amp;nbsp;veritate, hoceft, vtin (ymbolodici-mus: Qi’ipropternoshomines, amp;propternoftram falutemde-kenditdeccelis, Scincamatuseft deSpiricufando, amp;nbsp;homo fallus eft.

Ph (^ amp;nbsp;hac forma.“]

Semper Filius Dei vtroque mcdoinuocanduseft, amp;cHra L

-ocr page 102-

îi X DEVEKA.DEI

Pâtre acSpiritufanóto, vtDe- FjljusDeidupücirefpeftiide-us dator bonorum ,amp; vtmedi- betinuocari, primnm, vt Dsuä, aror vnicus mißus ac intcrce- é/zoKa-/®- j^ fujua,iJ\iamp;- Patri amp;nbsp;dens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritui Cando, author omnil

boni,amp;beneficus. Deindeideni Filiuseft iniiocandus.vtmediator, intercedens inter Deumamp;ho* mines,qui ièdeditawALTfoi'pro nobis, » Tim. :.

Rei/cienda eft igitur noua cauillatioPapiftarum.quxdicit, dàmftos inuocandos elle, vt niediatores , Chriftum tantum Vt Deum, quia tantum fucric mediator in pa'sione. Huicdelira-mentoopponamusdiólaRom.^; Qiii eftad dexterâ Dei, qiiiamp; interpeUatpronobis. Ebr. 7; Semper viuens, vt interpeilet pro

nobis.P/al. 110 • Tueslacerdos inxtemum. Etiplèinquit loan «d; Qtiidquidpetieritis pattern in nomine meojdabit vo-bis.

Non fingamus, Chriftum federe ociofum in crelis, amp;nbsp;ludere cumangebs. Nimis puenJiseft bate imaginatiorfeiamusChri-ftumiedere àdextrisxterniPa-tns,vt regem amp;facerdotem noftrum,amp;intercederepronobisapud Sternum Patrem.quianonmodo tempore pafsionispronohispre catuseft,fêdomni tempore ab initio mundt, amp;deincepjvfque ad finemprecatuseftamp;precabitur, donee trader regnumPatrijVt lit omnia in omnibus.

Angelus qui eduxir.)

Chriftus vocaturangelus propter officium. Nam vtanjd' officiumeft,ahquid boninunciare:Itacüm meliusnunciumno- 1 bis neraoattulerit.quàm Chriftus defalute nollra, iurè aerneriw «omen angeli obtinet.

Expende vim vniuerfalis par-A cundi# nialif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neuJae: Liberauit me non tan« * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn à periculis corporis amp;nbsp;fa-

cultatum, /èdetiam àmâximis inalis,pcccato,amp; morte, âc Diabolo. Liberatio autem à morte amp;nbsp;peccato, non eft angehc» naturae opus, fed fohusPei proprium.

GAPYT

-ocr page 103-

INVOCATIONC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»3

C A P Y T VIL

Refutatio inuocationis inor-tuorum.


In quolibet negotio,antcaH-fa, funtduo aut tria argumenta præcipua. «cliqua aut ex his fluunt,aut funt-rijisf^/tf, amp;nbsp;minus habent ponderis amp;nbsp;vin uni.


ij taconnnectamc ! nos tria tantùm E^J maxime pertpi-Wahodoco rccitabimus.


Iniiocatio créature, qux eft extra hanc vitx confuetudi- ,, nem,tribuiteiomnipotentiam.Quiaconfeßioeft,qu0d intucaturomnium corda, amp;difcernat gemitus veros à .f 'fimulatis. Hæc tantùm tribucndafùnt aeterno Patrijramp;

Filioeius,amp; Spiritui S.

Nequaquam igitur inuocatio ad homines, qui ex bac vita dilceflerunt,facienda eft.

Il Argumentum eft.

*Ïirritaeft inuocatiofinefi-

de,8cnulliis cultus in Ec- Quomodo inuocabunt, nifi tlefiam fine mandatodi- credant.

winoinuchenduseft.

Nulla autem extat fententia, qux oftendat, inuocatio-nem hanc ad homines fadam, Deoplacere amp;efficacem effe.

Ed igiturirritatalis inuocatio.

Adiungamus amp;nbsp;III Argumentum.

i Dodrinade vnicoMediatore non eft oblcuranda amp;nbsp;cor-rumpenda.

quot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L z

-ocr page 104-

84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

hiuocanoqiix transferturad homines, aut ad angelos, ob. icurar, amp;JabefaÄac dodrinam devnico mediatore. Eftigitnrconfuetudo aliosinuocandi eXccranda.

DidlaEpiphanijrontraCol Jyridianos,ideH,piacentarios, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wf^v^ir, plucenttilit qux granißime taxanridoJa- nbsp;nbsp;nbsp;MulierciiIxtemporeEpipha-tricarn innocationem .Marizgt; ”’/ ^'^ Arabia ßatuto tempore amp;aJiorumfanétorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fttrificarunt Mari«, amp;obtule-

rurttei pJacentuias cum inuoca-tione. HarummuIiercuJarumfuroremgrauiter taxât Epiphanius £pifi:opusCypriin/ul«,quianDiscirciter4oovixit amp;floruit poft Chriftum natiim.

Qiix vero Scriptura de hoc narrauit? Quis Prophefarum prxcepithominem adorari,nedum mulierem?Sed nequeEhas, nequeIohannes,rteqiiequi/quarn fantflorum adoratur. None-nirn dominabitur nobis antiquiis error, vcrchnquainnsyiueii-tem,amp;adoremus ea,qua;abipfo fada hint

Ifemi

Sit in honore Mana, Pater, Sc Fdius, amp;nbsp;Spiritus S. adore-^ tut. Mari am nemo adorez,non nbsp;nbsp;nbsp;Apocalyp. ip; Cnm loannet dico muherem, imo neque vi- veUet adorare angelum, retra-nim, Deo debetur hoc myde- hiteumangefus,inquiens.NoJi aura,nequeangeUcapiaatta- meadorare, Deum adorarfiini iern glorihcazionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim tuûsconferuus,funis^«è^^ minißerDeiac tu.

ObieâioPapiî^âriim'.

^ SanâîorantproEccleiîa, vzangeliapudZacba-riam.

ErgoCanât funtinuocandi.

Negoconrequentiam,quiaen faUacia excauEs nonfufficie-tihus.DeChridoquidem vaiczh^cconfèqnentia-.Cbridiisinter-peUazpronobis:ErgoChrUiusellinuocandus, qniacauHfunt I lufbcien/zes,propter quas Cbndusinuocanduseii.ConHatenim nbsp;nbsp;I

Châ^

-ocr page 105-

INVOCATIONR. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gç

Chriduni 5^ Deiimefie,cui hic DeprecatioproEcelelia, amp;in-honos adhibendus eft, iuxca uocatio habentfecorrelatiuèin primum prxceptum,eundém- perfona, quxeft Deus.amp;eftme-queelïe mediatoren! à Deo có- diatrix interOeû amp;nbsp;homines. ftitutum,vcnoftraspreces in arcanum confilium diuinitatis perfect Eftigitur duplici refpeßu inuocandus, partim vt Deus» paramvtniediatorvnicus. Sâ-

“'^«rOjetliorantproEcclefia, PealiJs, fine angelis, fine fan-^‘^'’lennequaquam funtinuo- **® hominibus, non Punt hxc f^^^quianeeDij hint, feu o- correlatma.

^nipotentes,nec à Deoconftituti, vt fint mediatores. Quare nontransferamus honorem Deoamp;Chriftodebitum.adfandlos. fiu angelos (èii homines. Sed ita eos colam us amp;nbsp;veneremur, vt do «tiniignis ftntentia Eedefix Smyrnxç apud Euftbium lib. 4, hiftorix Ecclefiafticx; ignorantes miierrimi, quia nequeChri-Hum aliquandopoftumus relinquere. Qui mortem pro rotins niundifalutefuftinuit, neque aliumquenquam colere,quoni-im verum Deum, amp;nbsp;qui (blus colendusfit,nouenmus. Marty-fssverö,taiiquamdi(cipulos Dominijdiligamus amp;nbsp;veneremur, quafi intégré fidem magiftroferuantes amp;nbsp;Domino, quorum nos quoque in fide ScperfeuerantiacaritatisoptamuselTe participes. Etpaulö pbft:Memorias eorum,qui prius pafsi funr,celebramus, Vtfequentiumanimiad prxcelTorum viam,exemplisinfignibus tetentur. Hiclocus di(èrtèreijcit inuocationem Martyrum, 5:docer,itacon(eruandamcfl'ememoriam (anlt;ftorum,vteorum txemplis, quafi quibusdam turribus, muros noftrx fidei confir-memus.

Qui loei præcipuè fpcótandi funt in hifto-rijs fandorum?

Hiftorixdefandisjideft.deProphetis^Apoftolis.amp;alijsEc-defeluminibus/exlocosledori proponunt. Quorumjprimus dtpatefacftioDei. Secundus, genus dodrinx: 3 Miracula. 4 Vocatie. ^Aerumnxamp;Jiberationes. 6 StudiaSeniores, f’rimiim Wim Deo gratis agendsfunt, quod per hos (èpatefecit, qubd

-ocr page 106-

J« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI

pevöosdoÄnhäm fuam tradidit. Deinde doftrinxgenuscon* lïderetur,quodfinguli profeisifunt, cùm profeCsiodoétrinxprx-cipuepiosabimpoftoribus difcernat. Tertiójpoftquam infpe-ximusdodrinam, miraculaconfiderentur.quxDeiisedidit, vt teftareturfeadefieEcclefïac,aeexaudire inuocantes, amp;hosipfos feinter membra Ecclelrx tanquam reftè (entientes compledi. Quarto, in pijs vocatie amp;nbsp;munera vocationtim diiieria fpe-Ócntur. Suntenim difsimiles Vocationes, amp;nbsp;fuum quifquc munns intelligat, nein imita tîoncaccidat/^xû^MÀiî«.. Qiiinto exempla arumnarum Sclibe-rationum afpiciantur,quç mènent, piosexerceri ingentibus afflidionibus.Sc tarnen miran domodoleruariamp;liberari.Po-ftremoqusrendumeft,quefu-erintftudiaamp; mores.

Elias iulsitdefcenderedecœ* loflammas. Idem fi tu faceres, merite explodereris. Sic veße ex pilis camelorum fuit indu-tusIoannes.Quodtenonnecef fe eft facere.

Pfalm. 4: Deusmirifîcatfa«' ftum fuum.

Hi loci omnes in hifiorijs fandorum confiderentur,amp;ad nos turn docendostumconfo-landos proponantur.

In vita feu biAoria Daniel'^ primùm quxrenda funt cefti-monia patefaftionis Dei.VtaU' temDeus fe DeralinsProphetaï

amp; patres Eccléliæ fnæ patefecit certlt;ifverbo, amp;nbsp;certis tetti^^nj’®'. Itaetiam excitauit Danielem.vt pereum repatefaceret,nô tantum populo ludaico, fed etiam gentibus in imperio PerficotS: Babylj’' nico. Etqtiomodo,acquàin varièDeus fe Danieli patefecerit,«!^’'' ditipfa hiltonæcontinuatio. Secundo, quærendum eninhiftof* Danielis.qyodgenus doftrinæ profeiTuslit, viua vocedocueric ^^ poftealicerarum mon innen tis comprehenderit. lam veroconftat» Daniclem de multis neceflarijs articulisEcclelîaroerudijire.prsci' puè verb deaduentu,rnorte,amp; beneficijsMersix.Clarèenimdint' Chriftum venturum eße poil 70 hebdomadas, amp;nbsp;fore,vtinterhci-atur,»St addüfturum lulticiam A vicamxternam. Dealijs articuli* iam non dicam.quiaexemplicaufa tantum prxcipua capita breui-terateingo- Tertio,tnaximis miraculisornatuseü Daniel,nectan-V'im ipfe, fed etiam cius locij lt;amp;nbsp;comices. Très viri feruatifunnn mediis dam mis. Jpfe Daniel ereptus ell exfaucibus leonuin: ilia * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enam

-ocr page 107-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î7

«iamfortinia de imperils, de Chrifto, dêEcclefia, quspatefafla funtDanieüamp;monlirata, non funt minora miraeula, quam refu-fcitatio mortuoru. Quantum eilenim hoc vnum, quodregi obli-toruifomnij, Daniël non Ibliim explicationem, fed etiam imaginé ipfiusfomnijpotuitreuocarein mernoriam ? Quartè.quatfuitvo-caüoDanielis ? Fuit prophetica: Prophete autem non tantùm fue-rumminiftri vocis Eiiangelij, ficut funtEpiEopiin noftris Ecclelï-’S'*slt;iffmulfuerirnt amp;nbsp;tertesde Chrifto, amp;gubernatores politici. ^^l’5rn^nintruoconlilio amp;nbsp;authoritate, niagna régna amp;nbsp;politias, ''fO'iniel non tantùm fuit doftorEcdefii, led etiam fapiens guber-®3torcluorum imperiorum, Perfici amp;B3by!onici. Niilla eftmaior Vocatio, excepta Chriftivocatione, quam prophetica. Apoftolis non eft mandatum, traftaregubernationem politiarum. Quinto, «JuifueriiotaErumnaefquaecertaminafquæliberationes Danielis? SubBaItli3zareapparet,eumnullolocoin aulahabitum fuilTe.Sub Darioaulicinon prius deftiteruntillumperfequi, quàminlacum bonum conijceretur, Sed tarnen Deus illum feruauit, ficutdici-turinPfalmo: luftus vtpalmaflorebit,qu.Tquantómagis prerai-lt;ur,tantómagisexurgitinaltum, amp;cmergit, Poftremo, quse fue-tuntftudia? qui mores? Gubernatioipfalatisoftendit, qualiafu-frintftudiaDanielis. Hauddubiè non tantùm fuitimbutusdo-^tinadiuinitus tradita per Prophetas, quam amp;nbsp;iplê fua voce amp;(cri-ptisilliinrauit,redomni fapientia, qux tune floruit in duobus re.. pnis,Perlicoamp; Babylonico. Poftea manifeftum eft,qualcs ipliut Moresfuerint. quanta in eocaftitas, quæ temperantia, quxtole-’intiainxtumnis. ltem,quxmodeftia, noncontemnensautdefpi tiens alia organa Dei, fed tribiienseishoneftifsima,iuxtaEuripidi« diftum-.lllelapitad communem vtilitatem,qui amicis honeftilsL-ma tribuit, Oftendi in hoc exemplo, qui loei praecipuè ab attent»

Jeftore in hidoriis fandorum debeant obferuari. Vos fimili ratione accuratiùs reliquorum vitas,adhas normal

«xpendite, ne /^-/.oÏ^'^kÏ^ quadam yitia

pro virtutibus in fandis arripiatis.

. 3

-ocr page 108-

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE VERA DEI POSTREMVM CAPVT DE GRA-TIARVM ACTIONE.

ir^’--''''! Ratiarumadio erga Deum eft veritas, quxprofire-^’^*^^ accepta eße à Deo beneficia,amp; verèefle Deum, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;eireomnipotentem,prxfèntem,amp;opitulatorem, J ^ ®^ opus iuftitiæ, qua te obJigas ad officia Deo grata.

Hxcdefinitiooftendit,gratitudinemerga Deum comple* diduas viitutes maximasamp;pulcerrimas,veritatemamp;iuftitiam‘ Vtenim veritas agnotcit,amp;prédicat au thorcm benefici/.Siciu-.ftitia ftiidetreddere pro acceptis beneficijsirllS'afA. DecJaremugt; ergo Deo graticudinem noftram, non fofiim verirate, ièdetiani *iu/litia,'idefi,non tantùm voce amp;nbsp;prardicatione, ßdetiam ftudie obedienti®in-noftravita,vocatione, amp;insfumnis. Quiaficri-'ficiummortificationiscognatumeft/âcrificioêvp(;a»/î-/xâ. CstS' rum vt triplex hominis ordoeft : primus erga Deum : alter erg» ft; tertiusergaproximum, Ica tres finît fines, ad quos referenda eft gratiarum adio.

I Finis eft, vtDeo tribuatur gloriapoten ti®, libertatis, àp«-ftntijin.EccJefia.amp;vrrefutenturEpicurebStoicijamp;alhbläiphe-mi,qui vociferantur,Deum efie inane nomen,aut certèoeiofum, autcaptiuumefle.

II Finiseft,vtperftueret veraagnitioDei, amp;Deiisdeincep^ etiam ft nobis communicet. Namingratis définit ft Deus co/«' / miinfcare.Hncpertinetvetusdidum Chry/óftomi; Cratiaru® odioeftad plus dandum inuitatio.

III Finiseft.vtalij hominesnoftroteftimonio inuitentuf âd veramDeiagnitionemamp;inuocationem. De hoc fine Pftlmus 33inquic:IftepaupercJamauicad Dominum, .amp;’DominuseX-audiuiteum, Accediteigitur amp;illuminamini, amp;nbsp;nonconfim-denturpetitiones veftr®.

Hadenus breui/simè recitaui definitionem, partes,modu, amp;finesgratitudiniserga Deum, nuiicè regione confideremus, qualemonftrum fitingratitudo, qua: c?nflar.i eft exduobuste-terrimis fteleribus,mendacio amp;iniufticia.Q,ui JgiturDeoingtan

-ocr page 109-

INVOCATIONE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sigt;

funtprotäntAvanetatebonorUiqiixliberalißimopedore nobis communicate Hifunt mendaces Ôiininfti, Siproximè ad imaginera Diabolorum accédant» qui amp;ipfimendaces funt amp;ho-micida:. Contra verb gratitudoergaDeum virtuseftnon folùm niaxinia,fed etiam mater vircutum omnium reliquatum.

Chronologia aliquot annorum in

\ nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' hiftoria Abrahæ.

'■ 7y migrauîteX VrChald. GeneCfî.^

82 aurcirciter, eripuit Loch ex hoftium poteftate

Annoata-, tis

GeneC »4.

85; duxit Agar.

86 fufcepitIfmaêlem,GeneCt6.

99 circumcifus eft, Genef »7.

Eodem annoSodomadeletaeft, GeneCi6, . gt;00 Eiicepit Haac, GeneC 21.

Suntigitur'aliberationeSodomx,ad deletionem.annide-'«mScfeptem.

Ï^^Nls LOCI DE FERA INKO-(4ti9neDeh

-ocr page 110-

99


L o C V S DE MAGISTRATV.


STUDIO SIS o^C^DEMIJE ^he^e^/tS) Sa/u^em.

Vm multæ fintconfufiones imperioru, ^præfertim inhacmundi fenefta, quani Daniel comparât ferro amp;Juto, vtfigni-ficct imperia poftrcmæætatis partimfo-re crnenta, partim ignaua : fieri non po-tert,quinanimihæc vitiaintuentcs, vehementeroifen-dantur, amp;fecumdifputent, Sintneimperia à DcOj^'i tantù m armis conftituantur amp;nbsp;retineantur. Sed inique eft inomnireaccufanda, praetcrmiflis bonis rnaloruiw enumerationvitioruinquefeJedio. Nam bona ordin^ politici tanta funtnVtlongèfuperentomniuni hotnif“ cogitationem amp;nbsp;eloquentiam. Vt enim in Deo eftft-pientia , difcernens refta amp;nonreda, amp;nbsp;iuftitiaapp''^’' bansreaa,amp;damnans contraria ; Sic in politicagul’^^quot; natione funt legesreda præcipientes, prohibentescon-irarianamp;hislcgibusadiunaifuntMagiftratus, qui ret^^^ facientesprotegunt, amp;tollunt contrariafacientes.

Hictotusordolcgumamp;Magiftratuum eft opusdiuj' num, ficut ordo motuumcoeleftium,eft ingens benen-cium,inquo confpicitur præfentia Deiinterhoffliu^^’ amp;nbsp;lucent fapientia amp;iuftitiaDei, amp;bonitas ergag^^’^ humanum. Lex enimamp;iudiciaoftendunt fapicntiam» æqualitas incontraélibus, Ótcxccutiopoenarumoften-duntiuftitiam :Bonitatem amp;præfentiam Dei often j miranda confemario totiusfocictaU51mnian«lnter^'

-ocr page 111-

Wpcricula* Quid tam portoiucundum eft, quampax, lt;iuanon modo ij, quibus natura fenfum dedit,fed ctiam teftaatque agri Jætari videntur? Nam in pace nuptijs locuseft,amp;iuucntus inftitui atquecducaripotcft,exer-centuriudicia,açunturcaufæ, admirationi funtorato-iwtcclefiaftici amp;nbsp;politici. Contrà veró in bello iugu-^ï'^tuiJiberi, amp;nbsp;ülcnrlcgcs, mutumeftforum, deferun-^'^''fcclefiæamp;fcholæ, Deniquemiferanda eftomnium ^ffuin confufio amp;nbsp;perturbatio. Cùm igitur Magiftra-tusnonmodöpacis, fed etiam difciplinæ cuftos fit, amp;nbsp;hisduobus bonis, excepta dodrina de Deo, nihil meligs, nihil opta bilius fit; neminem elfe arbitror, quine-getordinem poliricum efie opus Dei, amp;nbsp;à Deo petcn-dumelTe, vtipfefit cuftoshuiusfuiordinis,amp; regatcos, quibus tradidit imperium. Hanc dodrinam iuuentus fepecogitet,amp; fefe exulcitet ad precationem, amp;gratia-lumadionem pro Magiftratu. Hodic verö, quodfau-ftum amp;nbsp;felixfir, locum de Magiftratu incoabo, qui qui-öem optimarum return copia abundat. Bcneacfcli-titervalcte. DieipDecemb. Anno 1556.

Vi^mnuf,

M 2

-ocr page 112-

DE MAGISTRATV.

TR^Ef^T/O JN LCC deAlaMratiz ohiter excepta.

^ Avenus audiuiftis præciptios locos doßrinx Cbri-« ; ftianæ,quifunt necefijrij ad xdificationem Ecclelïsj 6 vt Paulus loquitur. Nou enim poteft EcclefiaDeo ■' colligifinenotitia articülorum, quos haftenus me-to,delegede',difcriminelegislt;amp; Èu3Pgelij,de iuftificatione.debonis operibus, de Ecclefia,deSacraraentis,depœnitentia,deinuoM-tiöne vera Dei, Sequuntur duo loei, alter de Magiftratu, pertinens advitainpoliticam,alterdeconiugio,qui proprié ad œconomiani Ipeélat. Sæpè enim auditis, Deum pro fua (apientia amp;nbsp;bonitatein generehumanotres, vtitadicam, ordines amp;nbsp;claires inftituifle. Ac primaquidemclalsis, feu bfctpp/ia.eft vera Ecclefia, qusexhaenn-ferrima mafia generis humani Filio Dei eolligitur per vocemin-corr-uptam Euangelij, amp;nbsp;per legitimum vfum facramentoruni» Altera lêf«?%/«, feuclaßis, feuordo eftpoteftas politica, cuiDeus commendauitcuftodiamfuxlegis, quodadexternaradilciplinani attinet.Aclèuerifsimèpræcepit, vtpra:beatEcclefiæ,docentibusamp; difcentibus,mediocriahöfpiti3,amp;mediocremdefenfionem-Terti-us ordo generis humani eft coniugium lèu ceconornia.quseftfi’'’® politiae,amp; Ecclefiæ. Nifi enini mas amp;nbsp;fœmina,légitimécopul^^*’*^ conlbciati,liberosprocrearent, amp;nbsp;indoftrinaatquedil$iplin^^°' minieducarent,quaï pofieteflé velEcclefiavelRefpubiHincint^ ligipoteft, quam necelTaria fit doétrina de politico ordine, ^^quot;® coniiigio. Sed alio loco dicemus, à alio tempore de coning'®’ Nundermonem conuertamus ad inftitutum. Non deledorby' perbolicisEncomijs amp;laudibus,cuiulcunque tandem rei. Menu-nienimilludEuripidis; Onuseftnimiumlaudari. Sedtaroenve-ra laudatio politici ordinis fumi poteft ex tribus argumentis, via®' licet ex eau la efficiente,eX'Caulà rinali,amp; ex priuatione, vt dialed*' cis verbis vtardocendicaulà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quod ad caufamefficientemattinet, hoc nobis perfuafura bb imperia nequaquam aut conftitui aut retineri humanacaHidita-te amp;potentia,cùmPlaImus dilèrtédicat: nili Dominus édifie®**®' ritdomum,fruftrà]aborant,qui a:dificauteam.Etprofeéiore^*P ■*

-ocr page 113-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9J

oftendit,Humanapraefidia longé infirmioraeffe, quàm vt poßint defendereactiieripoliticum ordinem intantoDiabolorum iamp;ho-luinum furore, Seditaftatuamus, non modo coniugiumamp;mini-ftcrium Euangelij effe opera rapienti3E,iuftitiaî,amp; bonitatis diuinç^ felt;letiampoliticumordinem,ideft,ordinemlegum, amp;nbsp;Magiftra-lt;uum,amp;iudiciorum,amp;executioneminpœnismalorum,acdefen-f'onembonorum. Hæc enim omnia compleftitur dulcißima ap. Hnioordinis, qua Paulus vtitur,IoquensdeMagiftratu Rom. tj. ^quot;'’’enini in Deo fitßpientia, difcernens refta àprauis, amp;nbsp;iuftitia ^PKobans refta, amp;nbsp;contraria deftruens, itaordinauit Deus vitam ^umanam ante refurreftionem mortuorum, vt velit earn régi amp;: gubernarivocelegum, quae præcipiunt honefta à prohibent tur-pia.Et nelegum vox fit inanis,addidit cuftodes amp;nbsp;executores Ma-S'ftratus.quideimprobisfumantfbpplicia: Bonos verö tueantur aedefendant. Ideoautemhaccitafuntordinata ßpientißimocon-lïIioDei,vtagnofcamus, ipfum eflefapientem amp;nbsp;iuftum iudicera «vindicemfcelerum. Eft enimprofefto vita politica euidens te-ftimonifi deDeo,dt prouidentia,oftendens,non folum quöd fitDe-us,fed etiamqualis fit, videlicet fapiens, iuftus, bonus, amp;iudex, idquodpœnælcelerumpublicè amp;priuatim declarant. Vt igitur propterDeumauthoremhoneftè fentimus dtloquimiir, fi modö bnifumus,deconiugio, amp;nbsp;de minifterioEuangelico: Ita proptér 'andern caufamboneftè amp;fentiamusamp;loqu3mur de politicoor-tline. Quiaficut Deus amans caftitatis,inftituitordinemconiugi/, iiecvult,hominesvagari«amp;contaminari vagis libidinibus, fed hoc Drdinevultconferuari,amp;propagarigenushumanum, quemcon-ftituiuItaDeusrapiensamp;amansiuftiti®, inter homines fanxitpo-hucumotdinero, eundsmque fuapotentia amp;nbsp;bonitate conferuac ‘^P*'°pugnat3duerrus omnes furores Diaboli,amp; organorum eins* Hxedeprimacaufa, quaefuo lococopiofiùsexplicabuntur,breui-terdiftafint. Sequitur, vtdicamus de caufahnali, propterquam politicapoteftas à Deo ordinata eft. Manifeßum eß autem exdefi-nitioneMagißratus, quae fintpræcipua officia politic« poteflatis, videlicet cuflodiaamp;conlêruatioduorummaximorum bonorum, pacisamp;difcip!inæ. Quantumverö boni fitin pace,poet« Silij Itali-civerficulitefiantur, Pax optima return,Quashomini nouifleda-tnm.pax vna triumphis Innumeris potior.Ipü vero difciplina non poteliampliori prxconio ornari, quàm hoc Arißotelis dido, quoi

-ocr page 114-

gt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BE MAGISTRATV.

extat in Ç Ethic. luAitia, ideft, diiciplina honefta,eft fortno^of licfpero ctlucifero. Harumrerunioptimarum.difciplinae amp;nbsp;pacis, cum nccufto$amp;defen(brMagiflratus,tanquain vicariusDeiin terris,nemo noftrum tam mente captus eft, amp;nbsp;tarn alienusàventate, quinfacilèintelIigat.quantumMagiftratu, amp;nbsp;politicoordinidan-dumatquetribuendum fit, praefertim cùm Deusipftin PfalmoSi fuamappellationecumMagiftratucommunicet.inquiens.Egodi-xivosdijeftis, id eft, cuftodes mex legis, amp;eorum,quælexfancit, fcilicct,pacisamp;di(ciplinx. Et Elaiasfuauifsimèeosnominatnutri-tiosEccIefiæ,qu3appeIlationefignificat, Magiftratus nontantùm debere cuftodes eße pacis amp;nbsp;dilciplin«, fed etiam fideles holpites amp;nbsp;nutritios Ecclefix in mundo exulantis. Tales magiftratus cum Deus nobis dederit, agamus ipfi pro tanto beneficiogratias, amp;li-mul vota faciamus,vtamp; nosipfi amp;nbsp;pofteripolsimus frui vmbraa-larum,amp; protegiàtalibusnucritiis,amp;cuftodibusbonarum rerura-Poftremo, vtaliaomittam, qux ad dignitatem Magiftratus illu-ftrandam pertinent, vnulquilcp fibi proponatpriuationem, ideft, àvA^yjetv amp;nbsp;Cyclopica barbariem amp;confufionem, in qua nulls funtlegesamp;Magiftratus, Namexhaccarentiafacilimèratiocina-ri vnufquilque apud fepoteft,quàm neceflarius fit, amp;quantoho-nore afficiendus politicus Magiftratus, quamque ardenter pro Magiftratu fintconcipiendaspis preces, amp;piavota. Cogita enim, feu pinge cogitatione talem ftatum, inquonullus fit ordolegura lt;ScMagiftratuum. In tali ftatu omnia plena erunt furorum Di^bo-Iicorum,blarphemiarumaduerlusDeum,(editionum,c2diuiH, a-dulteriorum,inceftarum Iibidinum,furtorum, rapinarum, petiu-riorum,mendaciorum, deniquenihilmali, feu nulla malifpec«* nominari poterie, quæ non exiftat in taliÎKÂfj^/çtacbarbarie, qu* deftituta eft legibus amp;nbsp;magiftratibus. In tali ftatu barbarico amp;nbsp;C^f^ clopiconulli funt gradus perfonarum,nemo audit alterum. f^are intuentesint31emftaturo,quonullustriftior cogitaripoteft,limns Deo grati pro minifteno Euangelico, pro honefto coniugio, nee ipinus pro ordinepolitico,nectantùm verbis declaremusnoftram erga magiftratus reuerentiam, fed corvereftatuat, Magiftratusef leofganumDei,amp;miniftrosinterris,quosvult Deusefle ciiftodes pacis ac difciplinx, amp;hofpi:es fuse turcuris,lioceft, fax Ecdelix. iJasc breuiterfumpraifatusad iuniores monendos amp;nbsp;hortandos, yt magnacum attentioneipfi legant domi, bona dt vtiliaftr’pta.e-

-ocr page 115-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jrÇ ditade magiftratu amp;nbsp;poteftate politica, amp;nbsp;non a(pernentur,ficut haflenusnoaipernatifùnt, operam, quamconfumimusin talium optimarumrerumrepetitione, Nunc fiplacet,præfationemcala-nio excipite.

PRAEFATIO IN LOCVM DE MAGISTRATV.

Vemadmodum lupus apud Aefópum aceufatoué, quödturbetflumen,cum quidem bibensinferio-relocononpoftiteflècaufiiturbationisaquç,infii-penorelocofluminis: Itaadueriarijhanciniuftam criminationemcrebrisièrmonibusvfiirpant: Do« ’^rinamEuangelijeflefacem ièditionum,amp;horribiliumdiicor-‘iiafum.amp;Deogratum officium elTe, interficeredodoresEuan-gdij, tanquam pertes generis 'l'umani, feu tanquamy^9«pi“^* * Corinth. 4»

'«^«Aaçofas-, Sed hæccrimina- Piaculum,eftres rea,ponuta ''oetiïatroxeft,amp;multosinfir amp;nbsp;maledifta, cui Deusitaira-

quot;^ös vehementer conturbat: ^^men facile confurari potert. ^ïm vera Ecclefia, qux Euan-S^liiimlinecorruptelis ample-^turScprofitetur.amplrtsima *“deornatpoliticum ordiné, «Hndétuqjtnagis munit,quam '' ‘3 potentia Humana, amp;nbsp;vlla

fcitur,vtpropter earn, nifi tolla-turèmedio,totas genres deleat* Talepiaculum quodamfuitO-rerteSjContaminatus incerta con fuetudine matris, amp;nbsp;parricidio patris:huncportea dicitur terra fuo hiatu abforpfifle.

ihiiçai; quart non tangendus, cuius vmbra nocet alijs» Hçc appellatio extat apud Euri-pidem inHerculefurente,vbi in quit Thefèus: »41«? àAaç-«p7o7f tfiKaifiicTaf iflhay.

5^3, Docetenim,quidrttpo-'tjeus ordo, amp;nbsp;quöd Deus rtt tos politici ordinis. amp;quód ■uinovinculo confeientiçrtnt politico ordini. Erudi-

j^oefcribit Ariftoteles Magirtratum, inquiens .• Curtodem erte


'ffs-Sednielioreftdefinitio, quxaPaulo traditur, Magirtratus nobis adbonum, vindex ad defendenda rede ^‘'‘^ApunisudadcJidagladio, idert, pcenis corporalibus, hv

-ocr page 116-

DE MAGISTRATV.

(,

Jiacdefcrîpcionefîcmentioefîîcienuscaiifx,/cilicet, quodMagi* ftratusinditutus/ïtàDeoj amp;nbsp;dscaufàfinali additurilkiftrispy-ticuJa; Tibiinbonum.quaedifcernitMagiftratumà latrocinio. NamJatronon fouet honeftam focietarem, amp;nbsp;tyranni fuin la-tronum fmiles. Sed Magidratus defenditiudos, amp;punitiniu-ftos, amp;fouet communem /beietatem deut paterfamilias. Qua! veröprxfidia,quxanthoritas, quxfùppJicia magis muniuntor-dinempoliticum, quamhxePauli fententia-^Necefleeft magi-dratui obedircgt;non IbJum propter iram, led etiam propter con-fcientiam. Dilèrtè affirmât, conlcientiam ream fieri coram Deo violationeciuiJiumedidorum. Loquitur autemdehoneftislegibus,turn diuiniSjtum à Magi dratn conditis,propter didiplina amp;pacem. Nam in toto capitc ordinem politicum confirmât. Non vult dabilire tyrannides, latrocina amp;confufiones politici ordinis. Cùm igiturEedefia Dei,de inditutioneamp;approbatio- , repoliticiordinis, amp;devinculisobedientixgrauius concione- ( turjquàm omnesPhilolopbi amp;nbsp;legumlatores .• manifedumeftlt; ) ouem iniudè à lupo accu/ari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

K n. c i r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • Hxc elt vna calumnia, /

hoced.Ecclefi^adoobqcicn- obijciturnobis.vos eftisfedifi-menlxfxmmedatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ofi, amp;nbsp;contemtores legumae

Magidratuü, IdeoexmediotoIIendi edis. Videautemquidpofsit Diabolus.ciimnimiscraflafithxccalumnia.alia réaggreditur via» j Oyotiesenimpapidasicriptanoftrorum IeguDt,dedignitateamp;am-' 1 plitudine politici ordinis, vocidrantur, nos efle aulicos a/feotato- i res amp;nbsp;parafitos principum, amp;nbsp;querere his Jandibus hyperbolicis j fauoremaeprxfidia. Quo nihiJpoteftdici autcogicariimpuden- / tins. Vtenim pij dodoresEuangelij nonfunt faces amp;nbsp;tub® iêditio- I nura,fèdhort3nturfubditosadobedientiamergaM3giftratus,nó j pugaantemcumverboDei .•ItapijimitanturBaptiftam,nequeal- j Judunt ad affedusdominorum, fed acculant gubematoresamp;fub‘ 1 ditos,amp; hortantur vtrofque ad pœnitentiam. Vtigiturßaptiß^gt; I Efaiae, Paulo, amp;nbsp;ahis fimilibus non potuitobiiei vlla Ipecies adula- I tionis;Sicnoftrisdodoribusfalsôhæccalumniaûbnciturdeairen» 1 tatione amp;nbsp;artibus Gnatonicis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Qiiàm porro verè à Grxcis Scriptores rerum naturali-didum /ît^aduer/usSycophan- um narrant,morfum arpidisef-

t-rmor-

-ocr page 117-

DE WAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f7

tïmorfum nuîlum eft remedi- fe immedicabilem: Ita nullus eft ^m. hoftes Euangeüj amp;nbsp;intel- njorfus.magisvenenatusjamp;qui liguntamp; re probant, Etenim minuspofsitfanarEquim/yco-tefutatacakimnia, quximpu- phantiaamp;calumnia. dentifsimèin nos confert crimen (èditionis, alijs probrisEccle-fiîsnoftrasjamp;earumdodoresdeformareconâtur. Vocantenim

®ospnncipum paralÏtos,amp;ad-nos hyperbolicis laudi-quot;“5poiiticiordinis quxrerehu ''’^'’aprxfidia.

Paulus ftripfit Eptftoi’.im ad Romanos,amp; in 13 capite arnpÜl-fimalaudeomat ordinem poiJ-ticum. Sedquxro,num hacdo-‘®'’'namagnam gratiam Neronis,amp; aliorum gubernatorum libi *'gt;nciliarit?Nihilcertèprofueruntipfi hxc EncomiaMagiftratus. Eftenim interfeftus à Nerone. Neque tarnen vetitatem difsirau-^te debuit,etiamfi parum gratis inde retuleric.

Hxccalumnia, ciimfitnotoria,vtlurifconfulci loquuntur non indigec refutatione.

V'eautem hi lupi iniuftèlxuientesin gregem ouium agno-fcipofsintibreuiterdetenebris regniPontificijdicam. Nam vt omittam corruptelas articulorum fidei,de quibus aliâs Içpè dixi, Tais ignorât dignitatem politici ordinis.amp;vitxconiugalis ipre-tam,amp;fine honore in regno Antichrifti iacuiffe? Nihil enimdu gnitati coningij tam contrarium eft,quam lexpontificiaprohi-bensconiugium,amp;pugnanscumdecretodiuino, amp;ipfo Deio-pereincreationeinftitutoamp;condico. Hanclegem,qux eftfons magnorum fcelerum, propter qux plurimi in xternum exitium tuunt,amp;iraDei aduerfustotum genus humanumirriratur,Spi-, ritus laoftuspriri à Diabolo affirmât « Timoth. 4,. Qriid ertprx-teroa.quoddignitatem atqueamplitudinemMagidratuumma-gisobfcuretatqueobruat.quamillaAntichrifti oratio, qusvitS monadica plenam idololatrixjamp; hypocrifèos.addoctiamblaC, phemixamp;defelt;SionisaChriftoanteponit,non (blfimconiugio, lèdetiam fandißimo ordini, quem Deus (bcietate fui nominis prnat inquiens : Ego dixi D U E s T iS, id eft,cuftodes legis,iu-ftitiæ amp;pacis,qux funt bonadiuina.O deteftabilem opinionem, quænondubitatgenus vitxabhominibus inuentum ordinatU pnidiuinxanteferre.

-ocr page 118-

JS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE M AGISTRATV.

Daniel, u: Exaltabitlefuper omnia, videlicet fiiper Ecck' fiana: fuper coniugium, cui opponit legem contrariam, amp;nbsp;lupef policicumordinem. Egopoflem nominate aüqlios principes, qui induti cucullis Monachorum /èpulti funt. Quiahabuerunthanc perfualionem, quaerantfalcinatiabliypocris. vtexiftimarent, la non poflefakian in politico genere vitæ,nififierentfocij Monacho-riim.amp;cooptarenturin collegium hypocritarum amp;nbsp;idolatrarum blarphemorum. Thomas Aquinas diftrtè Icribit, amp;nbsp;multi eum fe-cuti.idemlcriplerunt.JMonachumingredicnteni in inonaftcrium amp;indutum cuculla,tamhabere Deumpropitium, amp;confequire-mifsionempeccatorum,quàm fidenouoinftarinfantuli baptiza-returjd eft,renafcereturexaquaamp;lpiritu, perlanguinemChrifti,

Etfi autem Annchriftusodiodignuseftpropterdoclosdo-losamp;facctasfabricas.quibusglaucomam hominibus oboculos obiccic. neexcellentiam poteftads polidcx cernerent: tarnen multo magis execranduseft propter fulmina iniullxexcommu* nicationis, amp;nbsp;multiplkemty- ^^^^,^^ .^inquitCbriftus:N5 rannidem. qua Magiftratum venifoluerelegem,fedimpkre. opprimerc atque delete cona. Quid eftfoluere legem lEftdo-tus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pefg ^ facere contraria legi, id

eft, legem corrupere,aut omnino abrogire,pofteamoribus(S:''ita reptignare legi. Implecautem Chriftus legem docendo, faciendo, Item fuftinendo poen as pro nobis, denitpreftituendo legem in cte-dentibus per Spiriturn fangum. Hzecdico, vt cobderetur antithe-fis. Sicut enim Chriftus non venir foluere legem, led impkre: bC Antichriftus verilsimè dc reftifsimè appellaturà Paulo i ThtlTil.ï: i «iiou^jid eft violator legis, partim docendo contraria,partim fa-ciend j. Docendo,legem de Magiftratu violât, quiaobfturat amp;nbsp;ob-ruitdignicatem politiciordinis, amp;audeteianteponeremonacha-tum, genus vitç impiiim amp;nbsp;idololatricum , ipfoautem faftovio« lat.quiainiuftè opprimit excommunicationepios principes.

Nota eft hiftoria Henrici quarti, contra qnem Papa Hilde-brandusfulmen excommunicationisedidic, amp;nbsp;Rodolpho duci Sueuiæ. quifororem Imperatoris in marrimonio habebat, au-ithorfuicrapiendi imperij, amp;mouendxlèditionisaduerfiislegi-itimum Ma_giftratum. Cum autem Rodolpho manusinacieam-

-ocr page 119-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

Hildebrandus.vtadferetra-p ƒ ilium Henncum qumtum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coUadones, feu donatio-

uer uspacrem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^gg beneficiorum Ectleliadico-

fiim,aufuseftfraude amp;nbsp;vi oppugnare Henricum quarcum. Edidit äduerfusipruminiuftamexcommunicationeni. Deinde incicauit «nnem Rodolphumaduerfuslmperatorem,amp;n)ifit eicoronam, ’“TOhac inferiptione: PetradeditPetro, Petrus diameda Rodol-?quot;®''l'iJlidicat;P3pa habetàChriftoiusvtriufquegladij. Ideo ti-y^odolphofacit poteftatem mouendifeditionem aduerfus legi-'quot;lUimMagiftratumcontra ius amp;a:quum,

. OpisColchushoc,quisfedis CokhipopulitransEuxinu •ncertxSchyca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mare,

Commifit ? aut qux cafpium tangens mare, Gens iiiris ex-P^rsaulit?

1 radunt hiftorîç tantam fu-We fuperbiam amp;nbsp;tyran nidem Alexandri Papx, vt ceruici Im-pcratoris Friderici BarbarolTx, psdesimpofuerit, amp;nbsp;addiderit ^«Ijmationes contumeliofif-fimas: Super afpidem amp;Bafi-

Fridericusgefsit bellum cum Alexandro, in hoc bellocaptus fuit fill’ Friderici. Neigiturfilio vitaeriperetur, pater faftus eft fupplex huic monftro,amp; porten todiabolico , amp;nbsp;abiecit fe infra pedes Papas, quiquidem elatus hacabieftione Imperatoris, fu-deChunradinopoftremoSue- perbifsimèpedibusconculeauit jorumduce.quipoftpatriso. ««««««'Pß««-,

“'turn occupaturds regnum Neapolitanum, ini'dijs Paps Cle-®æ^'®gt;rircumuentus in hoftium poteftatemvenir, amp;randem *1 unftuhyjyj furix capitetruncatuseft. Horrefco legens talia wemplainjyjifæcrudelitaris,ac vota facio,vt Filius Dei aduen-^uniointerficiac hunca.ytgt;(/.iir, amp;nbsp;hominem peccati deftruar, A,-men.

Difpofitio loei deMagiftratu.

. Caput primum, Hiftorica de furoribus damnantibns po. “ticumordinem.

^^g ]Secundum,Diftinótiopolitica gubernationis,amp;vocisEu-«

-ocr page 120-

10® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV,

Tertîum,C)ifcrimenordinis politici amp;confufîonun],qu* aliunde admifcentur.

Qiiarrum, De inftitutione amp;nbsp;approbatione politiciordi» nis.

Qiiintum, RegulædeMagiftratu.

Prima, Quod Euangelium non aboleatpoliticum ordinem. II, Qiiöd politica officia fintneceflaria, amp;nbsp;fiant cultus Dei inpijs. 111, QuódEuangeliumnonalligetnosadpoli-tiam Moyfi. IIII, De vmculis obediëntie ciuilis. V,

De metis obediëntie.

Sextum, Deo/Hei/sMagiffratuum.

Septimum, De di/crimine poteftatis politics amp;nbsp;Ecdefii^ flics.

Otffauum, Depœnis hereticorum.

Nonum, Dedidimffione dominiorum.

Decimum, Decontradibus.

Vndecimum, n^fA/Ve^-zs-, DeiuuandisfehoJis. ■

C A D V T I.

Hiflorica de furoribus,damnaniibus Po-Jjticum ordinem.

Tile ed node cer-ramina Eedefis, f vt redis iudici/s i^ omnium tempo-

coj;firme-

Non cogitate, Ecdeßam ’^ mundoeflèoeiofam, Afruiträ-quiditare,quaJem EccleCismha xit Papa, amp;nbsp;eins lätedites; 5ed cogitate, quod res cd, Ecclefiain

oualesfuro- lëmper in medioleonum verd-ri, vtP/almiis 57 inquit: Anima mea in medio leonum dormit» FiUf hominvm fiint aämmx: dentes eorum Cuntlancexamp;raghtx, lingua ^rumgladius »ca-tus, Omnesmiramurcondantiamamp;ceIfitudinem3nimiinDani-

resin impi/s Ceâis, fignificaue-rinr, eas à Diabolo ortas eiTe.

tle,»bie£io iaterïeones,amp;agimusDeogratias,pFohberationetan-tiviri,quxnoafaichamana, fed ilmphciter dinina. Sed nonmi-^us atiictaur amp;nileia flatum amp;nbsp;coaditioasm LccleCtx, ommiutt teinpo^

-ocr page 121-

ÖE MAGISTRATV. '

'mporum. Reftè enim EQiascapite ii comperat Ecclefiam infan-^’ifedentiinfpecuafpidum, amp;nbsp;ludenticiunBafilifcis, ideft, Eccle-äfemperverfäturinterDiaboIos, qui velut leonesrugientesob-’'»bulant,quærentes,quempof5intdeuorare: Semper Ecclefiacó-_jftatiircumorganis Diabolorum, qualiaorgana lunthæretici,amp; ^yfanni.vtiIeeftigiturnoflecercaminaEccleliïe.vtconfideremus', ’’quot;'’»do modo feruari corpusEccletîæ amp;nbsp;puntatem doftrinæ in (e -“‘“’Mo,vt Efaiæ verbis vtar, id cft, in aliquibus reliquiis pio-Nam Deus non finitomninóextinguilucemfuïdoétrinse, “ftmper feruatfeptem millia, qua: non proftemuntur coram ^SVtin hiltoria Elix fcriptum eft.

Semper autem fuerunt fanatici homines, qui damnaue-^’’tpoliticum ordinem vitae human«, Magiftratus, indicia, di-.quot;’ftionem dominiorum, amp;nbsp;aliqui damnaueruntprorfus con-'''S'^aliquicontra docuerunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-'’Wdeberecommunesefli, nbsp;nbsp;nbsp;S'quot;*’««T'’^'”«^”'ƒ„^“i’ Vtr,,„ o v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft vtile, quam lectio« cogm-Ccr '’ ’ quot;'' “^” ^’ ’quot;“

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ciimnomino,nonintelligo,tan ’'’®paucoslibros fcriptosab Eufebio, fedcompledor omoiafra-5'’’enta,qu3ea(reruatafuntincophinis veterum üriptoruro Eccle-’.MuaIesfuntIren«us,Tertullianus,Origenes,quipropterhifto-’'”ndignuseftleaione,etiam(ïparvimbonidocu)tdearticulisple fl^uedoélrinx: Item Epiphanius, præterea luftinus Martyr ; amp;nbsp;quot;smens Alexandrinus. Ex his omnibus mediocre corpus poteft ''’Higihiftonæ Ecclefiaftic«perannos4oo. Poftea pageUæ aliqux iftoriareperiiinturinlibris Auguftini, Hieronymi, amp;nbsp;aliorum, Suifeeutifunt ipforum «tatem.

. nbsp;nbsp;^'’ oppidoPhrygixPepula, fanatici quidam tale regnum

•pcoarunt.quaie noRrotempore Anabaptift« in vrbc Monafte-^'nliconacifuntconftituere: amp;nbsp;oppidum nominarunt nouam 'stofolymam, quod reâiùs „ , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

«OHiinairentEmpufam, id eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%r'Ptores vocant Em ‘PedrumaDiabolooblatum.

turn, Luna propter varias for J®’’) quas induit quolibet menfecrefcens amp;nbsp;decrefeens vocatu# ^«{7|,

-ocr page 122-

toi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BE MAGISTRATV*

Scddeletumeft.* amp;Monta- Noftra ætate Sc memoria in nus, amp;nbsp;Maximilla duces faéti- oppido Heluetiorum, quod à S. onisicfèrtrangularunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallonomen habet,quidam fa

naticus homo faftinatus Ana-baptiftarumdeliriis,mane narrauit,(èoraculodiuinoadmonitum effe, vt Fratrem capite truncaret. Frater huius nebulonis ea-dem deliratione dementatus , non repugnauit mendacio Dia-bolico, led mox fè fubiecit plagaj, ac paffus eft fibi vitam eri-pi. Cogitate quale hocfitïpaftaculum, qualis Furor Diabolicus, Alter aFhrmat, feinûinftuamp;aFflatuDei, talefcelus patrare. Alter cœcus amp;miferhomo,nihilGogitans demandatodiuino,Nonocci-des: fuafponteobteinperatFraternoFurori. Meritoomnespijob-ftupefcuntaudito vel lefto tali exemplo fed hmilia mulca accide-runtinoppido Pepufa vt narrat Epiphanius. De Anabaptilfarufl Monafterienlîûhillorianihilattinetdicere.cùm omnibus notaft»

Papiftaecùm nulla fpeciepof-fint doftrinam noftram defor-mare, turn adhanc calumniam velut ad extremam amp;nbsp;facram an coramconFugiunt.Dicuntintra annos^o excitifTemultosmani-

Deniquehorribiliaexempla recirantur inhiftoriis, quxni-lï (criptx elTent à luftino amp;nbsp;E-piphaniofidedignifsimis, nemo nunc crederet, fuifse tales furores «cans proxim« Apo-lloüs.

redos furores, fupenonbus lx-cuhsinauditos tkignotos, qua-les Fuerunt fèditio rufticorum anno 2$, amp;nbsp;ßditio monafterienfis


anno35. Hac inqiiiunt à veftra dodrina orta «amp;proFeda Funt.Quiï enim fuperioribus fæculis fimile quiddam audiuit?Nos refpon'^e' musadhasvenenatasamp;Sycophanticas obiediones. Siscraspto* xima Apoltolis,qu2Eadhucaudiuit diFcjpuIos Apoftoloriini.Poly* carpum amp;nbsp;alios.non fuitimmunis à furonbus Diabolicis.quiddif-putamusdepoftremaxtatemundi, quamtocafcripturaprïdixit, forelanguidiorem Ócmagisturbulentam, Sc habituram ploscon-« fufionis,quàmprimumflorem Ecc'efia, Sihocaccidit inlignovi-ridi, quid mirandum eft eadem accidere pofte in lignoarido.

Contra hos furores muniamus, nos veracognitionedo-lt;3rin«.precacioiic,amp;iudicijs ver« Eccleft«, ne hypocrift fana-ticorum hominum decepti implicemur falfts amp;nbsp;fèditiolïs opim-onibus, qu« delent lècundam Paulusad Ephef. 6 deftribes tabulam Üecalogi. miheis Chrilfem,

-ocr page 123-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»8}

tuießpugnandum no cum came tantu amp;nbsp;fanguine, fed multo acri uscumfpiritibuSjqindominanturinaere, amp;nbsp;qui flint uDa-ptimitiTo^ fifipntcipiièlaudatduoartna, quorum alterum eft verbum Dei, alterum eft precatio. Videm us etiam, Chriftum ipfum principem huiusmilitiæ.Âducem magnum Ecclebæ in deftrto, non aliis te-lisvfumefleaduerfusDiabolum, quamverboamp;precatione. lifdS atniiscognitioneverxdoftrinxdeDeoamp; iudicij incorruptae anti-ex pro-

W«is,Item precatione muniarZiuS nos. non tantum,qui bffovoluniiis dici. amp;nbsp;haberiTheoloei.fedomnes homines

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;-----------' lu num

*'®«ngt;i, Qtua hoc tempore mukidecipiuntur hypocritica fpecie nnaticorum.de quibus verifsimum eft illud Pauli : Nouit angelus ftnebrarum.fe transformarein angelumkicis, id eft. Diabolus eft ^wiiOeiiSc Ecclelîæ.poteft geftus amp;nbsp;crafsp^itcócinnèimitari amp;ex-P''niere,ldeonondecipiaminiexternalpecie,quareftifsimein Eu ’quot;Stlio Chriftus appellat pelles ouium, fed ex Irudibus iudicemut “®arbore.Non moueamurIpedris amp;nbsp;phantafmatis incurreotibus •noculos, fedquæramusradicem,amp; fontédoftrinæ, quam vnuC-•!ni((juepro(ïtetur. Cattera funt lignacommunia, amp;fipèfallunt. Qnarenonputate eostantiiminftruftos elTe oportere cognition® Joftrin.ï, qui funt accefluri ad minifterium verbidcEccleliæ, fed ‘ingulihominesinquocunquegeneredoftrinaeftatuantfibiomni-“nimaxime opus elTe bis armis,verbo Deiamp;precatione, Jfe {)ci|l ^'ï'Ute borate.

C A P V T I L

^fC'iisdiftinólio intcrgubemationeir politicanl*

amp; vocemEuangelij

teuisdinindioin-ergubernationem 01 p loliticam , amp;nbsp;vo-em Euangelij, elf lumen rerum maximarum, quam qui non norunt, funt in magnistenebris.

dè diftinguere politica à fpiritu-. . . ahbus.vtcùmfpeftaculaàtisfa-“‘onistantumiaftitutaeflentexemplicaufa, vt exteri modeftmi


Suprà in loco delatisfaifti-onemonui auditores,duos elle praeciptios fontes errorum, in Ecclefta . videlicet infeitiam diftriminis,interrespoliticasamp; resfpiritualeS. Paucinoruntre-


-ocr page 124-

i6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

viiierent, poUea monachi non di/cernentes politicamdifcipünanï àiuftitiaEuangeliJ, qua: eft in corde, finxeruntiUa fpeftacula elfe expiationes peccatorum coram Deo,amp; tollere atque delere culpam amp;pœnama:ternam. Quo commento nihil poteftinfullïus, nihil maiusimpium cogitari.Alterfons errorum eft ignoratio hiftoria: Eccleüx, Ideoqui volent redè verlariin erroribus dijudicandis, ièmper cumledionefacrx Scripture coniungant cognitionemve-terumhiftoriarum; Videant, quse fuerit veraEcclelt;!a,qiixrant eiusfonfeßiones amp;teftimonia, Ädeteftenturomnesfanaticos, J hxreticos, qui Ecdeha; bellum âitîtoMof intulerunt. Deinde nun-quam defledant oculosàconfîderationedi/criminisinterresïtef nas adpirituales; amp;interres, quæpertinentadpoliticum ordinê-Curenim Monachiingreßifuntmonafteria, amp;de/ërueruntpoli' ticumordinem,coniugia,amp;omnesfundiones£economicg,politi-casamp;EccIehafticxgubernationis ? Quia imaginatifunt defeaioni politici ordinis,dcconiugiorum eße utRitiamcoram Deo,

Nam politica gubematio regit extemam diPciplinam o-jnniumhominum,etiamimpiorum : ÓCcohercetextemamera' bracorporalibuspœnis'.diPcer- ni- t • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nitaominiarerum: amp;pacem „™“pT^quot;’^ Æ

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. aureum Palladis, deauoPenott communem tueturlegibus. lu pindarus, quoPrenohiedoPe. diCijs Karmis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^Cus aJioquiindomitus,amp; ala-tusfitmanfijetior,amp;recipitBeIlerophonté. Nonregitpoliticagu- , bernatio cor, Ped régit externa membra, quse Peruiuntlocomoti- ) ux,legespoUticlt;i,tantum cohercentcuammanum.nefuretur.non i cortuum, quiacogitationis pœnara nemo patitar, vt vulgodi'

citur,

Rom.'^ Paulus counedhgri' ttam,lt;Sc donum pergratiam-So

mediatorem, Ócdeluce, iudi.

Euangelium ed voxdere-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. autconfundat,cùmdecauPaiu-tia amp;nbsp;Vitaxtema m cordibus. Ribeationis dicitur, vbipruden

teramp;ardencerdUcemendaßinc, tanquaminiudicioregundoriim ßniü, folaenimgratia,ideß,rola mifericordiapropterChriliü pro miPsa, fumusiußi amp;nbsp;beatijCedijuando detotobenehcio Chridilo^ quimur, (imuleßfaciendamentio, denique qiiöd toniunPium eil ,sua]gratia, quia Pemper Deus cum remiPsionepeccacorum,lt;Scei!ia ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reeon-

-ocr page 125-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy

■■'Conciliatione donat Spiritum fanlt;5tum,amp;inchoat in nobis vitara *f«rnain.

Non igiturnuncdicimus de folaiuftificatione, fedloquimur 'tBsptifta inquit : Lex per Molen data eft, Gratia amp;nbsp;veritas per ^‘’''iftumfaftaeft, Gratiam vocatgratuitam remifsioncm pecca-‘’'tuinreconciliationerncumDeo, amp;nbsp;acceptationem ad vitam æ-'quot;»am, Veritas autem fignificat dona, quae non funt vmbræ fuga-'j^’^Eiianefcentes, ficut difciplina.autbonahuius vitx, fed figni-’^^quot;i,permanentia, folida amp;nbsp;Sterna bona, qualia funt lux in ‘quot;'ordefeufapientia, quaagnofcimus Deum, iuftitiaqiix eftre-'’““«iototius naturæ noftrx, amp;nbsp;inchoatio vitae aeternsE. Et tarnen ’‘'Udeftloquidereconciliatione, amp;aliuddenouitate, quæ ftqui-'“rvelutdonum, amp;nbsp;appendixgratiae. Non confundimushaecaut ®quot;^ttmus,fsdconiungimus, ficut Paulus facit amp;Baptifta,

, Interea ficut corpora finit diuerfis dierum Ipaciis, in “'Uerfislocis: Icafinitvtidiuer quot;5 formis politiarum modo ^''•iirationecongruant. ,

Quaero an tuamfidem amp;nbsp;iu-ftitiam corara Deo impediat breuitas autlongitudodiei?Cir ca brum a, vt hoc tempore, funt breuifsimi dies circa folftitium acftiuum longifsimi. An impedi-’’’tliaedifcriminadierum, haecincrementa amp;nbsp;décrémenta tuara ™tnj? Nequaquam ita diuerfe forrxiæ politiarum modofintho-'’'ftæ.nihilimpediuntiuftitiam Spiritus. Efdrasfapiensgubema-•orReipuljqujjjjQeftjnPerfiaiudicatiuxtaPerficasleges.Quan-^reJitinpatriam.nonvtiturPerficiSjfedMofaicis legibus. Quae-^oanhæcdifsimilitudoaliquid detrahat Eldra: virofapienti amp;iu-«o Î Non tam eftfaniftus, amp;nbsp;Deo placens in Perfia, iudicans fecun-um Petfisas leges, quàm eft Deo placens, cùmiudicat ludaicis ^«S'busmludæaj

Hoc difirimen politicx vitx amp;EuangeIij femper in conlpc-tu fit, qiiod quidem exprelsè

traditum eft, CollolLj. Indui- Noiius homo fignificat perte nouiim hominem, qui re- foo^m habentem gratiam amp;do-nouatur agnitione ad rmagi- P®*“S'’‘’tgt;am, id eft, qux iiemeius,quicondiditeum. v- ^^^'^^ accepta, amp;nbsp;regitur luce HnoneftGr«cüs,necIud«us, Spiritus S. qux quotidie fit dance Circumcifio,nec prxputi- “®’^*

-ocr page 126-

»olt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- DE

um, nee barbarus, nee Scytha, nee feruus,necliber,(edomnia in omnibus eftChriOus. Non igitur finganthomines, Ïèiu-ftos efiede.'errione ciuilis vit«, cóturbacionediftinólionisdo-miniorum, amp;hmili barbarie.

MAGISTRATV«

SicutMonachi, kaA Anabi-ptiftx, ideo deftrunt officia Oe* conomica, Politica, imè amp;nbsp;Ec-cleliaftica, vt videantur alijs ho-minibus fanftiores deiuftiorss. Quodlongèfeeus eft.


C A P V T III.

Difcrimenordinis politici amp;nbsp;confafionum, quæ aliunde admifcentur.

Ecefle eft difcemi politicum ordinem aconfulio-nrbus,quasDiaboli,amp;diabolorum organa addunf. Nam humanaiudicia,ciim incuentur conturbatio-nem amp;nbsp;vitia inimperijs non ftatuuntgubernatio-nem opus Dei efle: fed partim calliditate humana,partim robote con fti tu ta efl'e, amp;retineri im nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,„ fragmentis l.brorum Ci-pena. Sed nos difcernamus „ronis de Repub. qua^ adhuc ordinem politicum a vitijs» extant, recitatur colloquium qu« aliunde admifcentur. Pyratæcuiurdam,cum Alexandre M. Interrogateninn Pyrata : Quare tibi Alexander magisl'fet pr«dariinterra,quàmmihiin mari.quafidicat: Tueslatrointer-ra,qualisegorumpr«doinmari. Sed non reftèhoedicit Pyrata AliudeftMagiftratus,aliud Latrocinium. Magiftratuseftordodi' uinusfalutarisgenerihumano. Latrociniumveroeftconfufioor-dinisA operisdiuiniingenerehumano, amp;nbsp;finem habet, non bona ftilicetdeftruftionemcorporü, direptiones facultatiim, dißradi' onemconiugum,amp;c.Alexanderfuit àOeovdcatusad conllituen-damtertiamMonarebiam, Pyraticanon ordinataeft à Deo.

Eft cnimordoiplc, Fegis diuin«noritia, amp;graduseorum, qinreguntamp;reguntur, amp;nbsp;leges latx veraauthoricate Magiftra-tuum, coniugia, concradfus, indicia, poen«, defendo, légitima militia.Iegitima tributa, difciplinain pace, lludia dodrinarum, icaliarura honeftarum artiumlt;

-ocr page 127-

DE MAGISTRATV.

Hic totus ordo in genere uniano eft opus Dei, ficut or-’’omotuum cœleftium, amp;nbsp;ter-'^ïfacunditas. Nee tantum eft pwniifsiuè à Deo, led Deusfua ’pientia amp;nbsp;bonitate conftituit '’ne ordinem,amp; quantum fti. Ï^'^^ordinis conferuat ipk cf-’''»citer.

»07


Fundamenttim ordinis ftmt perfonæ amp;nbsp;res, quia omnis ordo verfaturautin diftributioneper fonarum am rerum.Terminus eftfapientia amp;nbsp;bonitate Dei infti tutum efle tale diftrimen, amp;nbsp;tales gradus perfbnarum amp;nbsp;rerum vt in familia triplex eft ordo perfonarum. I. Domini ad fer-uum. II. Maritiad vxorem. III.


. **'gt;«1^4 jiud us« v/miiia ^auct Adititiiao «umii^^L cripiibcn« ^vi.-°^2ineftdominus,maritus,pater. Imperat autemferuo J'senrer/-**fiprseft ftix coniugi 'mf^iTiiiZf, Liberos gubernat^ar/A/Ksir» '''‘^gubernatio eft paulo feuerior quàm politica. In Repub, qu^m '’''isuntgradusperfonarumgubernantium amp;fubditorum? Na ^(61 mukorum graduûharmoniam efle,non vnam ô/zoçawctr. ^‘lbnt,leges,iudicia.in quibus veritas amp;iuftitia fiepe magis ex-Rattir.quàm in fcholisdtem contraftus,pœnîE fceleratorum,amp;c*

Interea verum eft,quod Diabeli, amp;muitaDiaboloriimor-S3na,Tyranni, (editiofi,amp; alij fcelerati homines mulcipliciter 'Ufbanthuiicordiné,amp;mukas confufiones, amp;nbsp;multavitia inif-'snt.ficutliipialiquamgregis partem lacérant, amp;tamenpaftor

’Hin focietate humana,con(èruaturimmenfa bonitate abipfb Öeo. Tenendiiseftigiturhicarticukis fidei' Ordo politicuseft feuera opus Dei, amp;resbona, amp;eft teftimoniu lapientixamp; iufti-tix Dei, Sebonitatis erga homines,amp; prxlèntix eius inter homi-»«5. Lexenimamp;indicia oftendunt fiipientiam. Aequalitasin contraflibusjg^executiopanarumoftenduntiuftitiam. Boni-tatem amp;prs{èntiamDci oftcn-ditmirandaconfèrnatiototius

Ordinatum efle, eftconfilio opificis diredum efleadcertam formam,amp;ad certum finé, Hinc intelligi poteft appellatione ordinis contineri tres prxcipuas caufas, efficientem, formalem, amp;nbsp;finalem,Quod ad caufameffi-cientem politici ordinis attinet, O »

lutictaus numanæ inter tanta pencula. Item.pœnarumexe-cutio manifefte fupcrans vires bumanas, de qua dicit Dominus .■ Qui gladium accepcrit, gladio peribit.

-ocr page 128-

,oS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

Jfxiniusfèpc.Deum profuafapientia, iuAitiaamp;bonitate inftituit fe, amp;nbsp;conferuare politicum ordinem, amp;nbsp;in eo kicereacconfpici ex-preflaveftigia harummaximarum virtutum Dei. Namfapienti* Dei lucetinkoneftis legibus,amp; in iudicijs, qua: iuftè adminiftran-tur. Quid eft enim pulchrius legibus Solonis, amp;nbsp;legibus populi Romani ? Hoc quidem aufim affirmare excepto Euangelio amp;nbsp;Dcca-logo,nullam maiorem fapientiam reperiri amp;nbsp;monftrari poffe,qua eam,quataRom:Iurcconft: explicataeftin Pandeftis amp;nbsp;alijs fonti-buslegum Romanarum. Quaderedicerem plura, nifi aliud iant «geremus. Hocverofitperfuafumftudiofis,nullamphllofophiam autftpientiam fuauiorem efte qiiàm doftrinam boneftarum k-gum. Lucetergo,vtdixifapicntia Dei in ordinelegum. Deinde eti»m in iudicijs bené conftitutis, rn quibus, fi controuerfisreflè cxpediantur,finelbphiftica,runteruditiftima:di{putationes plens fapientia:,deiuftitiaacveritate. Acmagisilluftranturfontessqui-tatis in difpurationibusforenfibus. eruditis, amp;fobrijs, non fopk-fticisamp;fycoplianticis,quam inomnibusfcholis. Hoc non hypst' bolicè à nobis dicitur, led verè ftcut poftemus prolixe demonftrare firespoftularer, luftitia autem Dei manifeftè confpiciturpartim incontraftibus, in quibus reruaturçqualitasArithnietica, partim inpœnislceleratorum,quas Deus vultexercerià MagiftratibtiSjyt fintteftimoniaiuftitisDei, approbantisreflèfafta, amp;daninantis acreijcientismala,amp;futuriiudicij,inquoDeusipfe feretfententi-amtriftemachorribilem contra eos, qui perfèuerant contumaci-terindeliftis. Poftremobonitas Deilucetinconferuationeacde-fenfionefocietatishumanx.intantainfirmitategubernatorum ac fubditorum,in tanta mole negotiorum ac periculorum, denicpw tantis Diabolorum furoribus. Verè enim Pfalmus inquit : Nifi Do-minus cuftodiatciuitatem, fruftrà vigilant, qui cuftodiunt earn, ve rèomniabumanaprxfidia funt imbecillioraamp;infirmiora, quàm Vt tantum poßint exiguo tempore retinere mediocrem ftatunJ. Nee tantum fcriptura teftatur conßruationem politica focietatii, Dei opus e(Te,fed etiamfaniore» Ethnici idemftatuerunt,' ficutfs-pèCicerohancvocemrepetit: Magis Deorum numine ac pietate confèruari Rempub. Rom. quàm hominum fapientia amp;nbsp;virtute, Quorfumhacomniapertinent? Adcaußm efficientem,ideft, ad eonfilium opificis. Sequiturcaufaformalis, Eft autem ordoformaliter nihil aliudnifidifcrimenperfonarurn amp;nbsp;rerum, perfona-runt,

-ocr page 129-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1«,

^ro,vt gubernantium amp;nbsp;fubditarum in familia amp;nbsp;in Repub, In fa-®«ufuntgradnsliberorom amp;parentum,domini adferuum.ma-^t'advxorem.In Repub. diierimina inter Magiftratusamp;fubdito* ^'•Rerumdifcriminaruntomnibus inconfpedu, vtverbicaufa, Pf°prij,alieni,contraftuum, Nam Deus non vulteflecommunio-®^niPlatonicam, fèd vnufqui(queteneat,quodfuum eft.Quodad *j'q”’’®’’®i®mattinet,ftpeaiidiuiftisdiftumPauli.t, Tim.z. qu5 ’^nem referenda fit poïiticagubernatio. Imócur aDeoinftituta jy ^’'®ninj inquit Paulus:Hortor vos, vt precemini pro magiftra-

’’fVlfam ntiija^-^m tranenUl^mnmcitfC vitzprp mm nmni ni ft-

^^Ç'^nis,!. Pietas. II.Honeftadifciplina.III. Pax externa amp;nbsp;transitas. Debis copiofius alibi dicemus.

Hanedodrinam üpe cogitemus.vtlciamus, quxftntDei '’to.amp;eadifcernamusafuroribusdiabolicis.amp;innobisobedi-^'’üirnamp;reucrcntiamergaordinemjquieftopusdiuinum.amp;in S®nsbeneficium confitmemus, denique vt nos accendamusad Pwationem amp;gratiarumaóti Magiftratibusminuspoflumus '’5111 pro MagiRratu. carercinhacvita,quamroleaiit ^uatuorelementis.Quianemopofset tuerifuas facilitates, liberos, ftniam,nifiimpetuspefsimoruni hominum,amp;nebulonumfran-ï^rentur metü iudiciorum,Magiftratuum,pcenarum.

Hxcenimomnia comple-

ftitur bonos erga MagiRratu, J- Gradus honoris eft notitia ,ni eftagnofcere ordinem po- agnofcens ordinem diuinum «Sc tdeumefle opus Dei,amp;con(èr- approbans.

banaDeo, amp;MagiftratumeflecuftodemlegisDei, amp;in eacu-ftodiaconfpici pr^ièntiam Dei ingenerehumano, amp;lucerefa-pientiam amp;nbsp;iuftitiam Dei: amp;

eft diJigere ordinem amp;nbsp;perfb-n3s haben tes Tpoa/fitri^recSte fa ciendbqusfuntorgana diuini ordinis, amp;ficdiligere, vtnos illi faftigio fubijeiamusjuxta praceptaDei. ItépetereaDeo, vtipfeftteuftos huiusfuiordi- gt;nbsp;nis amp;Kgat eos, quibustradi-Ètimperium,-

IL

DileAioamp;fubieAio«

III.

Precatio proMagiftratibusgt;

-ocr page 130-

lU


DE MAOrSTRATV.


CAP. IV.

De approbationc amp;nbsp;inftitutionc politici ordinis.

Til conicienria /ausmuniraeftper/picuis didis, d« approbationepolitici MagiftratuSj qu« milita reci-tantur .■ vtRom. ^. amp;in Daniele, amp;nbsp;in Prouerbijs; __tamenytileefi, amp;nbsp;verba indirutionis qiixrere, qus non rantum ad populum I/i'ael nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Meminißis didum Pfjlmi percinet, /èd ad omnes gen- up; Lucernapedibusmeisver-tes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bum tmim,amp;lumen fèmitis me

is, id eft. Verbum Dei regst omnia noftra con/ïlia,iudicia,aftioneï, amp;nbsp;totnm virsecurricuiura. Nece/Te igitur eft vnumquemquefuo loco non Ibhim fcire, qua refimus iufti coram Deo, Icilicet Hducii mediatoris, ftd illudetiam Iciendumeft, an genus vicseamp;fundi® quamquisquefuftinet, Deoplaceat, Non enimcum dubitations j quidquam eftfaciendum: Cnmquicquidnonexfideeft,fitpet«' ƒ turn,vtinquitPaulus. Vtigitur deminiftenoEuangelij, amp;deco-iugioquxrimus teftimonia amp;nbsp;exempla de ipforum inftitutione; Itaetiam depolitico ordine quarramus fimilia teftimonia.

Scrip/èruntaurem quidam - Sicut iexrationi naturaliter nota eft; ira naturaliter /ciri conftituendos fuiftè Magiftratus amp;executorcsJegum. Ex hoc natura/üudicioaiunt/àtis notarn c/l'e voluntatem Dei. Quia lex nature line vlJa dubiratione, fa- j pientiadiuinaeft. Qiianquam autem ha;c naturalisnotitiavlt;- I raeft: amp;volunratem Deiredèoftendit; tarnen Deusaddiditex- 1 pre/Ta teftimonia, dim approbationis, rum in/litutioiiis,/ïcur/n 1 cacrerispracceptis, vtlïmus certide voluntare iplïus- Ideo ftatim I poftdiluuiumpromulgataeftlex.vthomicidaoccidaturpercer- I turn hominem, quiadeamexecutionemconftirutus/ït, v/deh- I cetperMagiftratum. Suntautem hxcverba CeneCp.Quiciin- i que fuderit/anguinem humanum, perhominem fundatur/an- I guisilhus. In ver/ione v/irata omißa eft parricula per homi- j nem.-qu« ramenftnguJariconftlioin/crtaeft, vtMagiftratus/i- 1 gnificetur. Hasefcianausefteexprefla Verba inftitutionis politic/ 1 Magiftratus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^w®* /

-ocr page 131-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni

lohan, îo Chriftusexpreßeinftituitminifteriufninnouote-namento: Sicut me mifit pater, ita ego mitto vos. Siccùm quxritur deordinepolitico, refpiciendumeftad illaverba Genefp. Gerief», antelapfuminftituiturconiugium, de vtraque iuRitia oportet v-Bumqueraque effe certum, de iuftitia perlonx amp;nbsp;iuftitia vocati-onis,

Cùmeninipœna capitalis fît fummusneruuspoliticaegu-^wnationis,non dubium eftjcxprefla voce Dei inftitutam amp;!an. '‘'änieirepoliticamgubernanonem. Reliquateftimonia amp;ex-''’’P^aadhoccaputpercinentia, diligenter collecta fun tin! o cis ■•flcologicis,

IN TEXTVM LOCORVM

Philippi.

Vtitur tranfitione, qua: eß Hadenus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfitata, amp;nbsp;quotidiana in omni

ratione docendi.MonetleftorS •luidin fummahaftenusdiftum fit in toto libro locorum Theo-logicorum, amp;qiia deredeinceps fit difturus. Sunt enim articulï eiufmodi, vtlongè fint pofiti ftipra amp;nbsp;extra confpeftum humanas rationis amp;nbsp;non mhap'jsqiii regunturluce,acmotibusSpiritiisS, intelligunturde comprehenduntur. Sequentes duo loei funt poli-liciamp;ceconomici, nee itaprocnlrecedunt abhumanas mentisin-telligentia amp;nbsp;notione,amp; tarnen necefieeft etiam dehis rebus Eccle-üamerudiri. Quia Deus fuoconfiliofparfitËcclefiaminimperijs amp;nbsp;œconomi js, amp;nbsp;vult ex hac miferamafia generis humani, fibi ex-eerperehareditatem xternam.

Hiftorica quidam récitât Ac neceffe eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de fanaticisquibufdann. Vtauté

exmalismonbus bonx leges na tafunt: Itabifurores fanaticorumhominura veteres amp;nbsp;recentes prabueruntEcclefiaioccafionem accuratiuseogitandi de politico ordineamp; eoniugiojamp;quaErendiexprelTaminftitutionem amp;appro-bationem vtriufque ftatus.

Mycion fuit (7uj,;:j^£ir®- Polycarpi jdilcipuli Iohannis Apo-ftol'i cum enim quodam tempore Polycarpusveniflet Romam, amp;nbsp;Warden ei obtiiamfaftusinterrogalTet, Polycarpenoftime i Re-

-ocr page 132-

gt;,2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

fponditfanftifsimus vir amp;nbsp;Martyr: Noui teprimum fetura Dia-boli amp;nbsp;Policarpus fblitus eft ea loca vitare tanquam polluta amp;nbsp;con-tagione 1x1a, in quibus verlabaturMarcion.

Flagellifen.']

Regnante Carolo 4. hoc Carolus 4. eft author bull« eft,anno Chrifti 1550. vagati aurexde eledioneInsperatoru. funt in Italia amp;nbsp;Germania qui

dam hypocritx flagellis corpus lacérantes, amp;fucumfacientes imperinstoruitatisfimulatione, amp;alperiscxerciti]s difciplinx. Sed cura Imperatoris citoreprefsi funthierrones circumferenteJ fanatica delyria,qualia nunc funt Anabaptiftarum.

Vno abfurdo amp;nbsp;incouenienti Nee définit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datolèquunturinfinita.Diabo.

lus texit longam telam fede-mmamp;pcenarum. Scitexvno lapfumillemalafecuturaelTe. Etfi-cut Diabolus eftmendaxamp;homicida: Ita omnibus aftionibusDi-aboli impiieata funtmendacia^ cxdes.

Audio quofdam de haedefi-Itiftitia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitione contfouertere, amp;nbsp;earn

hoc prçtextii reprehédere,quod videatur confentire cum dogmate Ofiandri, Ego innemioeiHiV«! prxlèntemvelabfentemfoleoacerbeinuehi, nidnecefsitasextrema, qua:eft ineuitabilis me facere idcogat. Sed moneo tatneniu-niores neapplaudantomnibus cauillationibus non neceflarijsiSt fophifmatis turbantibus concordiam Ecclefix, fed potius adhibe-antiniudicandocandoretfi, amp;nbsp;fciantmodumelTeoporterearguti-arum, dilputationum amp;nbsp;fubtilitatum. Nam vtvetus verbumha-bet : Nimium altercando veritas araittitur. Et quid tandem tiicum erit àcalumnijs? Quis concionator audebit verbafacerein tem-plo ? Quis in fchola audebit fententiam fuam explicate ? veruni eft inhacdefcriptione, quxhoclocorecitaturconiügicaufam àeffe. dum-CaufaeftagnitioChriftiamp;fiducia. Éffeiftus eftinuocatio,amp; alij motus Spiritus S, fuprà cùm difputaremus intégré deiuftifi-catione,recitabamusnonhancdelcriptionem,lèdajiammagispro priain, videlicet hanc ; luftitia eft remißio peccatorum, amp;accepta-tio ad vitamxtemam,gratis promilfapropter Chriftum, quæWe aecipiendaeft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiï

-ocr page 133-

DE WAGISTRATV, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'J

Hicaiitefli minus propriè loquimur. Quia aliud eft, fern tra' êareintegrè,aliud obiter attingere.finando mftituimus integrara commentationem de aliquonegocio, turn oportet nos loquipro-ptijfsimè,accuratifsimè,circü(peftilsjnr)è, Sedquando obiter eiu9 nientionem,facinius extrailIamdifputationemJicetloqui sr-wA«-. ïH. Nonautemex fingulis verbis, ledexperpetuitate amp;nbsp;conftan-'Mftimandaeft tanquam (ententia, Si vis Domini Philippi pratee Pwafentetiam de iuftificatione cognofcere, non legas obiter hæc '''’‘^»iiilertailed legitototum locum de iuftificatione integrèex« P'^^tUin.amp;exeoçftimafententiam feriptoris.Vbinon eft candor, Wiliilpoteftefle tutum acalumnijs, vt fi quis cauillari vellet ‘l‘lt;!iumChriftiIqan.i7. Hxceft vitaatterna,vtcognofcanttefolun» ReturnDeum,quàm facile ealumnias reperirepoflet? Sicenimca-^'^toraliquis obijeiet,

SoUnotitia neminem iuftificat, amp;nbsp;impofsibile eft hominem Deo acceptum efle folanotitia,

Cnriftus hominem dicit iuftum effe, amp;nbsp;viuere vitax-temanotitia.

Ergo ponit quiddam impofsibile.

Sedrefpondeobreuiter; Agnoftere hoc loco, nonfignificat Ipeculatiuam notitiam, fedfignificat agnitionem amp;. fiduciamac-^uiefeentem in Mediatoren

II.

Solus Pater eft Deus«

Ergo Filius amp;nbsp;Spiritus S. non Punt Deus»

^efpondeo: Intellige verba de fubiefta materia, particulafb-Jus non excludit reliquas perfbnas àdiuinitate.fed opponitur ido-bsomnium gentium extra Ecclefiam,quafidicat: lupiter. Mars, luno,non funt Deus.Tues folus Deus,qui es Pater lefu Chrifti,qui Vnàcum Filio amp;nbsp;Spiritu fanflo, condidifti cœlum amp;nbsp;terram, amp;c* Ueusnonvultdofloresambitione amp;nbsp;xmulatione interfecertare, amp;rererecauillationesnonneceCrarias,adconcordiamturbandaro, fed vult adh bericandorem amp;nbsp;integritatem iniudicandis aliorum ^idisàfaftis.

Si vellemus veteresferiptoresita cauillari, quothxrefespot froius in ilios (ouiene ? Dominus Lutherus inquit de Bernhardoc

-ocr page 134-

„4 DE MAGISTRATV*

Eum loquî aliter in tentatione, aliter extra tentationem. SicAu-«gußinus longé aliter loquiturindifputationibus contra hxreticol aliter in fuis commentarijs.

lllud tant urnfpeehindum e//.]

Lex natur« eft architedtonica, id eft, gubematrixomnium legum pofitiuarum. Nulla enim lexpofitiuarecipiendaeft.pu-gnanscum lege natur«, feu cum dilcriminehoneftorumamp;tur-pium - vtapud Spartanos erant leges, velpotius Diabolici furores, approbantesadulteria,c«des,furra,expofinonesinfantium. Licebatenim permittente maritocum vxoreipfiushaberecoiv fuetudinem:amp;infantesrecensediti,quierantimbecillcs,autde-formesabijciebantur, amp;nbsp;magna Jaus ingenij erat arte interficerî

Aliqui nimium admirantuf politiam Laconicam, qusp^''' tim fuit hypocrilis Monaftit’i partim confufio Diabolicamul-torum vitiorum.


di dabatur polie ingeniöse furan. Seddehisfuroribus infra aliquanto plura dicam.


Leges feudorum.

In Macedonia longior quam inludæa.

In germaniafolimarculilunt capaces feudorum. In Gallup inferiore Germania, finedifen-minefœmen« amp;nbsp;mafculiade-unthxreditatem,

Inludæa Eleuatioeft59'gtilt;i' vbi parua eßEleuatio, ibi dif* fblftitialiseftbreuior, NamloM illanômultùmdifferuntab Ae-quatore, fub quo omnesdiel func u. horarum.

rtineisluceant.^

Vita politicaamp;coniugiumfunt paleftr« muftarum virtu-tum,prxcipuèveróinuocanonisDei. Vtenimacriacondimenta irritant famem. Ita «rumnx ac difficulcates amp;nbsp;yninerla moles negotiorumamp;periculorum, in politiis amp;œconomijsexufcitaC pios ad veram amp;nbsp;arden tem Dei inuocauonemr

Qui

-ocr page 135-

DE MAGIS TRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n?

Quinefcitoraredifcat nauigare,fed non opus eft,vt mare adeas. ane domi, ÿç exerce opera ruïe vocationis, amp;nbsp;fatis habebis mo-«ftiarum.

Magtht inaulis ambitiones.^

Nondicunturha:cincontem-nuuilsimadiótaSenecx, de tumaularum,fedhxceltimago ƒ wumconfufionibus .-Aula- totius vitshumanx. .“^wnta beneficia, précipites

Et ill 2. libro de Ira : N otißima voxeft eiiis,quiin cultu ^•'ipconfènueratiCùm ilium quidam interrogarec,quomodo f’^'isimam rem inaulaconie- « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • ««»»effet,fenedutem. Iniuri- .^ ^^j*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«“«’ ® '^« ^'“®quot; ^qmt,acdpicndoamp;proii8 “ J^S«»in aulaPridericidu-îsagendo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cisSaxoniæ.allegaueratilIudex

Raimis: Nolite confidere in principibus, turn princeps mox fub-'''‘t'Ncqueinfilijshominum.inquibus non eftfalus,quafîdicat, ^filmusnontantùm prohiberfiduciam principum, fed etiam pri-»•ätorumhominum. Sic cùmdeaulisdicitur,cogitandumeft etia ^®31ijsvj|.æJonf^flQtJi^,lls, Sedvitiaaulanimfuntcon/peftior3,fi-*ut vna verruca amp;nbsp;labecula in facie,magis déformât, quàmraa-Jnus nauus in reliquo corpore.

«ï^lTÂCrtf/ctf.]

TMK à Jt^lacrtiTK ftatus, Mt^Açitg’ict, petturbatio boni flatus.

Jilt mouent animas.2

Cicero in 5.libro de legibus. Vîtiaquidem Tribunatusprç-clarè Qiiinte perlpicis. Sedeft iniqua in omni re acculànda, prstermifiis bonis malorum enumeratio,vitiorùmque fele-kéfio.

pensexomnibusaliquid, quod ridiculum eft amp;nbsp;odiofum amp;nbsp;puerile. Reliqua bona obruit amp;fe-pdit,


Quales apud Spartanos E-phori: tales apud Rom. Tribun! fuerunt.

Scripfit quidam Cornelius Agrippa.librumdevanitatefin-gularumartium, quinihileft a-liud,quàm talis fophiftica decer


-ocr page 136-

»gt;tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

Nullum re^num ßne dadibus.]

Cntias âpud Xenophontem in quadam Orationeinquît.' Omnes mutanones Policiarum finit cruencxi TZinu piraCof^ rSy ^cM ^.;^:^:.j,.. Et v^ ^^j^^^ prxlium Alexandra tus didum apud Gr^cos ert- cumPerfis commiflum eft ad Serpens non fit Draco,nifimul Cranicuni flumen, alteram ad tos/erpentesdeuoret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiJici« promontorium» Tertiumde longé acerrimum ad Arbela in Aflyria, fic Romani tria geflerunt bella Punica cum Carthagmenfibus, in bis omnibus, quantum efte/Fufum (anguinis?

Sylla, vt ft ri bit Plutarch us, vno dieiuftit Romanoruni ciuium Sooo. interflei. Et cum Senatores audi/Tent elamores miftrorumhominum dixit Sylla . Nolite commoueri,ego iiißide paucisquibufdaminquiecis cinibusfumi fupplicium; tin folf^ef^en^^eeinß^ahbtvQlffevf efen.

lulij Cteftnsdudu amp;aufpicijs trucidatafunt VtrinqueinbeWs qux ipft geftit duodecies cen tena milba hominum.

Perfleum imperium annoS SammiCque negatum fia- ferèaoo,durauit, Grxeamonaf re diu# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chiajoo.RomanorutnabAugu-RovfqueadTheodoGumiferi Jod, Mabometicum iamdurauit poo, — „ . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. AEmylius apudLiumnii

Et Sciponem aninn me eft vir fapiens, quemneefe.

Cundafortunainfl3t,necaduer-fadeijek. Tab’s verefuit Scipio, in quoetiam tantum eft ifiMçoçyl. af, vtnon poCsittenere lacrymai, cernens inimicorum daderti; PCaLn?, Omnis rei vidi £nem, Omnia imperia intereant,fared verbum Domim raanet in lam Chridi reenum eüperpègt; Sternum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuum.

Quantum bonire/i^uum en.J

CiceroproRabirio: HxcReCpub. ope amp;nbsp;avxilio Deorum tni^isgubernatur, quàm rationeSiconfiliohominum.

Q^rf homines certis legibus.]

Confiderentfludiofipauloattentius partes politici ordifiis, quarante ibdetas genemhumani, Coningium- Ceneratio,^-ducatio

-ocr page 137-

HE MAGISTRATV. 117 ducatiofobolisContradus, ArtificiaJudicia, Defenfo,Militia, ranzfceleratorum. Hasrestantas, quibusoratio nullapareflc P°t6ft)Com plexus eft Paulus vnica appellatione ordinis.

Non tantumpermißione.]

Aliiidedloqulde permißione diuina, aliud deeffedione. «uenini Deus permittit fcelera Neronis, tarnen nequaquam *?^uiiat. Bonaverónatiiraliaamp;moralia non tantumpcrmit-^'fj'sd nmlto magis efficit, adiuuat,amp;conlèruat.

Confußones.']

Xenophon in Oeconom: Ordine nihil, neque melius, ^'H‘’6pulchrius eft. Hocintelligitur ex Antithefi. Namnihileft '^fius, nihil deformius, quam confufio cuiulcunquc rei-

singulare Dei opus.^

^äpientiaOeilucetin ordi.

, Pstfonarum amp;rerum. lufti- Ordinis amp;nbsp;nuraerorum in-”^confpiciturinprenislcelera- telleftuseft folisnaturisratione ‘'’rum. Bonitas extat arque e- præditis proprius, '’quot;pet in conleruatione Ibcie-

, Plato fculpit imaginemperfeâam flatus Reipab.Sedita, yt 'flillaideapofsintmultareprehendi.

Nemo fine vitijs nafcitur ; O-ptimusille, qui minimis vrge-ï^uUaduitas eft fine vitijs, nbsp;nbsp;nbsp;tur. Qyidfi alter alteroplura ha bet vitia, quid mirum, fi tanta confociatio hominum habeat multum malorum ?

Vo/pitium Zacharia.']

Quemadmodum Deus Mariam, Annam,Elizabeth,Scalias virginesamp;matronasingenijs, forma amp;nbsp;virtute pr«ftantes,fi-Äe prsfidijs humanis feruauit ac texit, cum quidem in ludsa va-garentur multarum gentium petulantifsimi exercitus, polluti ttuoreciuium.Syriaci, Aegy- ludæainter duo potentißima ptij,Arabici, Parthici, ludaici fegnamedio loco litafuit, intet SiRomani: Itanodubiumeft, Syriam amp;nbsp;Aegyptü, perindevt Öeum pro fua bonitatein hac ferrum inter mende amp;nbsp;malleü»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P i

-ocr page 138-

DE MAGISTRÂTV.

tlt;S

confufîoneRerumpublicarum aliénas piashimilias/cholas, amp;nbsp;Eeckfias. tanquam lernen fànxSum feruaturum efle.

Rom.p. Aliafuntvafamiferi-

Nunc deperßnisHicam. cordiæ.aliavafairæDei.quafidi cat: Sicut in magna domo vafa funtdißimtlia, aliaquidemadvfus honeftos accommodata, alk deftinata fœdis rebus,id eft, fordibus amp;fa:cibus,qiias non licet no« minare honeftè.Itain generehumano ingensdifsimilitudoeftor* ganoriim.Suntenim alia vafa mifèricordiæ, id eft,organa,perqux Deus eft efficax,amp;res bonasacfalutares gerit in Eccleiiaamp; Repub. Talia vafa fuerunt omnes Prophet® amp;nbsp;Apoftoh, omnes pij reges amp;nbsp;principes. Sunt autem alia vafa irx Dei,id eft, organa, qu® non re» guntur, nec adiuuantur à Deo,fed deferta à Deo,impelluntur à Di-abolo.vt ruant in atrocia fcelera.nec fibi tantum noceant,fed etiaffl aliJspeftemacperniciemafFerant: Quo in genere fueruntomnes Tyranni deb^^retici omnium statu m: Vtenim hxreticiEcdefi’^ fuo veneno contaminarunt : Ita Tyranni velut apri inhorto R®'* pub. omniadeuaftant. H®cdifcrimina perfonarum confideranteS petamus à Deo ardentibus votis, vtnosfaciat vafa mifèricordiæ» necabijeiatnosintervafair® Dei,qu® funtpeftes generis humain» quorunj curfus multipliciter aliis nocet.

Ordo politicus eft, ßm’“* Sxpèperfbn®. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maliutico aut Rhenanovm®»

quodeftgenerofum perfe,amp;m* natura. Sed fieri poteft,vtl®datur hoc generofum vinum vafisim» mundicieamp;contagione. Quandovas eft acidü amp;impurumiquid-quid infundis acefcit. Ita ordo politicus per fe eft res bona Deo pli-cens, falutarisgenerihumano. Sed vafa funtdifsimilia,quibuseofl* tinetur hoc vmuin»

^eccjjeesl dificrtit.']

Plalmus 4,7. dulcißimeconcionatur de principum amp;gU' bematorum vocationeamp;officio. Principes populorum congre» ganturcum populo Dei Abraham, Et Deus a icutisterrs vehementer exaltatuseft. In hoc verficulo triamembraconfideren-tijr. Primummembrum affirmât, omnibustemporibus fml» {e.efl’epamp;futuroseflealiquospiosprincipesjamp;gubernatoresjcle-ftos à Dep ad astemam laiutem, Ô4 yoeatos ad ver» Ecclenx fo-quot; , ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cietatsm-

-ocr page 139-

DE MAGISTRATV.


HJ


f AÎ^7æ®”S’’®^”^’^inquit,principes curn populo Dei, qui * P ƒ .®patefecir,editapromjàione de mediatore, amp;quem a-8”°™t,inuocatamp;celebrat,id eft,Principes pij,funt membra ve-Pp, ”æ’ Alterum membrum ornât principes bonos am-P ' ®’Walaudej vocans eos fcuta terrae,id eft) de Pen fores iuflitix Si ^c's,nQQy3ß^j.p].g5^ non aprosgraflanres, quales funtomnes y^nni. Terri nm membrum dulciisimeinquit, Verum De-’'’iValclejjj^Pgj.japijsgubernatoribus. Quoddupficiter intel-. 0 ^f'Priuariueamp;poficiue. Priuariuèquidé,quiatoilùnt Varia ^^pcdimentapropagationisdoäfrinxjh.e.prohibentßeuitiam, ^Usexerceturin pios, tollunt idola amp;nbsp;blafphemias, fenerifsime Pi*niuntatrocia delida. turbanria (alutarem Ecclefîæ ftatum, vt ^quot;''ftantinusiufsitclauditemplaidolorum, amp;nbsp;affinem Licini-^’’'I»uientem in Ecdeham fine modo, amp;nbsp;fine fine armis repreE ^^'ÈtTheodofius non modo claufit,fêd eciam difuit,arquean-^'üculosproftrauittemplaidolatrica. Pofitiuè vSft, quianon «fórnexemple fuoalios inuitant adfoeietatem eiuldem confet “onis; Sed etiamalijs pijsofficijsadiuuant, ornant, amp;tuentur P’'opagationem verxdodtrinx de Deo, deinuocatione, de vita

«erna. Tale fcutum terra congregatum cura populo Dei A-Jraham ,àquo valdèexaltatus Ethnicos gabematores fæpè HiuDeusïcimusfuiireoptimu conferre cum apiculis,de nncipem loannem Frideri- quibus Virgiliusinquit: Sic vos cum, natum Eledorem, Duce pon vobis meUificatis apes. Apes Saxoni2,amp;c. alijslaborant, fine fua vtilitate: Itaipfirexerunt difciplina, amp;nbsp;imperia inftaurarunt amp;nbsp;defenderut, vtpolTetperminifterium ApoftolGrum,colligiexillisimperijsEc-clefia: Sed jpfis bic labor non profuit. Hæc magna eft miferia. SeddepiisgubernatoribusinquitChriftus:Egofumvitis,vos pal-inites,Qui manet in me,feret multum frudum, falutarem fibi amp;nbsp;a-lijs. EtPaulusinquit:Laborvefternonerit inanis inDomino,id eft,non folùm aliis proderit, led etiam vobis ipfis, turn in hac vita, turn in ilia fecutura ccelefticonfuetudine.

Miferiæordinis politici tanta Dixi de ordine amp;nbsp;perfb- nbsp;nbsp;funtin varietate,vt fi mihieffent

HK» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centum lingua;, amp;nbsp;centum ora,

-ocr page 140-

(10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV,

nonpo/lènominafîngularumrecenfère. Quædani enînimi/êrlâ!» «nimnæ amp;nbsp;calami tares oriuntur abhumana infirmitateac caligi-ne. Nullius eft enim tanta fapientia amp;nbsp;tanta virtus, quæ pofsit omnia per/picere fälutaria in gubematione, amp;nbsp;cauereea, quæpeflé acperniciem Reipub.afFerunt, Deindeplurimxconfufionesex-citanturabbofte Dei amp;generishumani acerrimo , quern Petrus

comparatcumJeonecircumeunte,amp;quiErentenoflesacdies, qué non lóhjmlaceret crudeliftimomorfti,/cd etiampenituseuertaf, ac deuorer. Tertio, ipfa moles negotioru m amp;nbsp;periculorum, au» get difhcultates gu bernationis. Qua de re iJli pI ura po/Tun t docere, qui iph fuftinentonera gubernationis. Nos in hocphilo/opfiico ocio minoriauthoritate,verbafacerepo/rumus derebus tantis. 5i eut enim hi,quiin mari nauigant,/èuquorum nauis vehiturinirt men/opeJagoreftius teropeftateSjamp;pericuIanauigationisaliosclo-cerepo/runt,quàmilli,quimarenunquam viderunt: Jtaoptarii», vospo/ïè de tantis rebus audire di/Terentem aliquem ex Cenib“^i qui RempuT confilio amp;authoritate diu rexerunt, amp;nbsp;ipljexp«‘’“ Iunt,quantum/ïtimpedinïentorumincur/iibuius nauigatiooiS' I

DaaiJif po/itiaj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

t.P^r^Jipom.St. Con(ur~ MiCerixordinispoUticieoa- I Texn Sätbin connu ICnel, 8c ferridebentruccis.amp;Uqaobbut 1 incitanicDiuidem^vtnumern Ab/yntbij, autalreriusinfuauis 1 retpopulum. Fuitautemcon- berbæinfiiliaâsiavinumsene- j iïliumDauidis,denumeratio- rorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ uepopnlibaud dabiè rpecioCum 8c plaubbile, Scitiakapobiiai / ^üp-ctra, babuit. Vultcnim Ene dubio populum in certascialfd ' diCponereacdiCpeniare, VtadCubitos ciCuspericulorum omnb eiTentexpeditiora, (èd quia regnum populi Dei non regebatuc 1 conßlijshumanis, vr aüxpolicix, non approbauit: Deus hme 1 paüidis,{èu am bidonem beu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

A PCo/egt;»lt;eo Ladaffro.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Proiemxus^aSifpi^, Sicenim àSrrabonenominatur, opi-pinorideo,qu6dexulocculrè tenrauir reditum. Nam materie^ dirione mora,biinc Prolemxum Aegypro expulit.amp;blio mi nart Alexandra^ quemßbi magis obtemperacurum eiTelperabat. re^ gnum

-ocr page 141-

DE MAGISTRATV.


ti(


!iuni tradidit. Exul mutera hæc geftifle feribicur, Cùm Iud«i vi-'’Sfent, fênados effe occafîoneni vicinas vrbes occupandi propter domefticas difeordias, cùm in Aegypto, tùm in Syria ortaî Wlmnaduerfusvicinosmouerunt. Hi exCyproacceriunt Pro-‘^tnsumjquifperansifèpereamoccafionem in Aegyptum redi-?7quot;''^^’™®^iocr®s copias in Ph«nicen adduxit, aeftatimin ?tQæaniirruptionemfecit,Cœpitquein Sabbathoquodam Ga-’ ^æoppidumPofteaaccerrimoprâelio cumludxisadlordanem ^ffflixitjcûmque magnamultitudoludæorum in acie trucida-f^^etjviâorPtolemæusin fi- Hæc accideruntferè loo.an-^tous ludeæ populatuseft vil- nis ante Chriftum natum. i^.amp;iuftitoccidimuliercs amp;

'J'ùntesjamp;difledaeorum mé-£toqui, Qiiibuselixisacco-

*^VefciIudxos coegit.

Humana natura imbecillis eft.

HarcPhilippus in it, cap. Daniel.

â^zdfîcti'« ;g cToifiBa'O^aJâp®', fx-pè homines fapientißimi impin gunt, necattinguntmetam, ad quara debebant procedere.

Fatales peens concurrunt.

Euripid. in Troad. yoj-vinfr

Laborante Repub, etiara ill a laborant, quxadDeieuItura amp;nbsp;religionem pertinent. ImöJan-guefit etiamdifciplina.

Ha caii/aomnes.']

p. 'Ï^dafiint impedimenta boni flatus in Ecclelîa amp;nbsp;Repub. '■''^tmi eft infirm iras hu man a. Alterum, furor Diaboli.Terti-VmMolespœnarum, publicarum amp;nbsp;priuatarum, quam homi-’’esnonnorunteleganterferre.fedplusmalorumexcitantluaim ptientiaamp;indignatione. Hsc impedimenta omnia breui di-Aocomplexus eft Paulus Ephef 5. Redimite tempus, quiadies tnali funt.

llabiofius vrgetgt;']

Pfalm.da.Incumbitinincli- Venuftifsima defcriptio eft, itnpulfam'^^*^*^ ^^æ^^^''*^ amp;nbsp;imago 8T/x.«Ms*»a»i«rDiabo-

-ocr page 142-

ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV,

li. Quandominaturruinam paries, turn nemo illufh fiiftentatamp; fulcic,fèd omnes eum impellunt, vt concidat amp;nbsp;diruatur. Hacima-gineadmoDiti,ardenciiisDeum rogemus,vccibicinesfub)jciac, ad fuftentandutnmuruni inclinatum, amp;c.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Kt/Mti fames. Minif pedis.

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finMi^ta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^æ voces cognât« flint, Quia

fèmper coniund« funt ipfjres.

particula ßv in compoationeieRÀv^nîmtiügniGcitigituiCiifatJilit famem inexplebiJem, appetentiam caninam.

VenuftifsimèinqiiirNazianzenus .• Tyrannosnonconté-tos cHeftipendijs leginmisjd eft, tributis amp;nbsp;vedigahbus, fêdra-pere ex faculratibus fubdito- Quem finguntPoet« centi» mm, quantum ipfishbetma- manum fuifTe, nibus Briarei.

Sequiturcaput 4. deinflit“' Nunc redeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione «Sic approbationeMagißt^*

tusciuilis, vt autem confirme-turhaïcfèntentia,quódordopoIiticusDeopIaceat,vtiturtribusar-gumentisauthor,quorumprimum fumitur àteûinionijsdiuinis, quiecJarèamp;perlpicuèaffïrmant, politicum ordinem eß^eopusamp; ingens beneficium Dei. Alterum argumentum huius conRnoi-tionisfumiturabexemplisgubernatorum, quos confiât Deopla-cuifiè. Valetautemhæccon/èquentia, àperfbna adrem, perlofü à coniugatis. non enim approbaret Deus per/bnas, figenus vit«,in quoverfanturDeodi^liceret.RedèigiturargHmentaripofTumus; J loannesapprobatmilites, quineminifaciuntiniuriam: Ergo ap- / probatmilitiam.Tertiumextruiturexhocfundamento.Deusf«- 1 pè prxcipit, vt fiant precationes amp;gratiarumadiones,proMagi- nbsp;nbsp;I

firatu amp;nbsp;imperi/s. Ergo Deus Magifiratnm «amp; imperia légitima ap-probat. Manifefiaefiratioconfèquentiæ : Quia Deus nee vult, nee approbat,necadiuuatpeccata,fèd eishorribiliterirafcitur, Hxe fiintpr«cipua,qu«inboccapiteexplicabuntur, quod eft vaWelu-culentum, amp;nbsp;non modórebusoptirais,fed etiam verbisÓcfenten-tijs leiftifsimisconfcriptum.

Coniugium eft prima focie-

£tconiugium amp;ordo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas,amp;fonsciuilisfbcietatis,ideo

percopulamconiungitcnmor-

dine

-ocr page 143-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jaj

^ine politico. Quintil, Conftans affeueratio interdum habet vimprobationis, Hypothefis aureaeft.

Lex eft caput ordinis politici.

Vocoautem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicero venuftèinquît: Caput

cSuiuij effe bonü ftrmonem,ita caputotdinis politici eft lex.Nam vt ftatua fine capite eft deformis, ™*'t’amp;mutila : Sic politica vita amp;nbsp;focietas eflet ô^ÇÂÀ®', fi defti-tuereturordine amp;nbsp;lententialegum.

Lex fine executione nihil va-

Vtmultitudini.

. let. Ergo neceftarius eftMagi-

ftratus, quieft velutexecutorle gis.

Contradus.

Hxc funt membra ordinis politici, velut pedes.

Inftituit propofitionem co-

Aedeconiugio.

pulatiuam, non modo coniugi-um, fed etiam ordinem politi-

-

cum Deo placere. Nunc igitur vtranque partem propofitionis

confirmareaggreditur.

In hislocis.

Sicut lurifcols. prxcipiuntin

primis obferuandam effe fedem cuiulque materix : Itain doftri-

naEcclefisprxcipuateftimonianotandafunt.Leuit. tS.prohiben-turgraduscerti,contrahentium coniugia. Matth, jp. Chriftusdi-fputanscumPharificis, decaufisdiuortiorum reuocatEcclefiam, ailpnmatninftitutionem,amp;prohibée futiles acieues diftraftiones wniugum,quales tune erant vfitatx in populo Dei, amp;nbsp;nunc in vfu funtapudxurcas. i. Cor, 7, extai ionga amp;nbsp;luculenta concio, de toto articaio coni ugij.

Paludani fententia omni-no congruit cum Ciceroniana, Paludanus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qux extat in libris de legibus.

Nam ibi Cicero quxrit fontes legum amp;magiftratuum, in hominis natura, videlicet, diferimen boneftorum amp;nbsp;turpium,amp; quod homines naturaliter amant foci-(tatem,quæ certè non poteftferuari fine legibus amp;nbsp;Magiftratibus.

-ocr page 144-

«4


DE MAGISTRATV.


Totâ lex.

Non cogitate, Deeafogont eflenounm quiddam, turnde-

mumprolacum, quandoDeuî promuIgauitlegeminmonteSma. Ibienim Deusrepetiuit, con-Ermauit «amp; illijftrauit Jegem naturxinfitam. Semper in Deo, amp;nbsp;an« ^5^'® ^ bominibus fuJfichxclux de diierimine honeftorum amp;nbsp;tur-pium. fnhominibßsquidem illuftrius ante iap/um. Foßea verd

Opia adimaginem.


Cumgue nominatim.

Monftrentordinem,

Lex non tantum honeßaef ledebet, fed etlamprobabiJis. Hom o efl imago amp;facerdos Dei, quem Deus non vult deßruiß-neiußis amp;neceßärqs cauGs.

Vrget pondus verbi, Geuted vßtatum in enarratioaeferipea r^faerx.

Hominis ordo triplex eß. Pd mus,ad Deum,Secundüs,adre-ipfum, Tertius,adproximura.

AmpUdcatio ex antitheG. j Sicut in bedifs non edood^ tianumerorum:Itanoaedia- \

Non ettotdinis.

teUeamp;usordinis, Ted proprium id hominis decused. Coatra,di- | ' cataliquis:Apes ordiaemelladipant. Gruesefdciumia volatu amp;• j t gucamtriangalam. R- Aaimalia mukaordinatèfaciunt, fedfine 1 lt;nbsp;iiidido amp;nbsp;(ineaüure{}exo,tantùmaaturxin{lin£iu,perindevtho- 1 ( rologium redè conditutum, dne adu redezo feruat ordinemin 1

Lea^erafa/futi s/iarfanof.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ f(

Andotelestn 2. politicorumreprehendit quxdamkuion nbsp;nbsp;1

errata ÓCvitia Reipub. Spartanx: Vt quód^leges Spartanx non / /( diuidebantagros, (èdiubebant eos colicommuniter, amp;podea I diuidifrudtus, Sedfunt alia longè magis reprehendenda^vel I potiusexecranda, dequibus Plutarchus in vita Lycurgi fcribir. i JNaminRepub, Spartana, quam Xenophon non reâè iaudar, / fuerunt

-ocr page 145-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»?

. '’’unttrîaexempIafurorisDiabolici. Acprimum quidemfu-æXjqualicebatpadfcicum marito de vxore. Alterumexem-P uinmanifellifurorisfueruntrtToflM«/, id eft, expofitionesfeu ’ («ftionesinfantium qui deformes erant,aut imbecilles. Cùm ‘‘quot;■ncertuseftet numerus ciuium Spartanorum, videlicet,no-^êtnm'dlia^neceflefuitquofdam infantes decertorum indicum

''’tUabijci, ne numerus in infinitum crefceret, Tertium ^^®'’ip(um fuit Kf wollet, id eftjaniena occulta, quam nobiles (eu ^'’«Xercebantin mi(èramancipia,non(ôlùm impunè,(èdeti-’ætmnlaude.Hxcexemplahorribilium furorum confideran-^’)Verèdoleamus, naturamhominum tamprocul anormale. S'^'HoralisdifcefsilTe, partim fuainfirmitate,partim àDiabolo Vilfam, amp;nbsp;agno(camus,ingens Dei beneficium effe, quodle-j “^nioralem in monte Sinarepetiuit,amp;fuoteftimonioconfiE-

Immorentur huidoco.']

, Ciceroin2.deOrat. Mea f’^o in dicendo hæc elfe (blet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ratio docendi amp;nbsp;difeendi,' '^flgt;oni, qnod habeat cau(à,id

’'’’pleâar,exornem,ex3ggerem,ibicommorer,ibihabitem,ibî J^ream. Irenæus lib. 5. pag. 324.graui(simè réfutât mendacium '^nboli, qui tentans Chriftum in deferto, inquit : Omnia régna J ^^undi mihi tradi ta funt,amp; cui volo do ilia. Hxc oratio impudé-Jißimanondilsimiliseftilli, qua architedusmendaciorumv-“sdunPataejyf^ jfjîrmansprimos parentes,nequaquam mor-t’obtemperaturosefl'ejetiamfiviolallent mandatum Dei. vte-binia/ia opera Dei non (üntin poteftate Diaboli,nifi permitten-^«conditore :Ita nee Magiftratus amp;nbsp;politic à Diabolo, vel confti-Jjtafunt, velinterhominesdiftribuuntur.- Sed Deusnonmo-^®confticuit,fèdetiam transfert imperia pro fua (apientiaamp;iu-

HicDominus eftfeudorum, Dominus transfert» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;ideomeritö Dominus domi-

nantium vocatur.

Q- 3

-ocr page 146-

DE MAGISTRATV.

Niß Dominu!.

Praefidiahumanainfirmioraflint, quam Vt pofsint curtO' dire politias : Itaque Deus cufto£lit,quas vult efleincolumes.

gw das falutem re^ibusQ

Verißimum eft, neefelicemj nccûlutarem efle gubernati-onem, nifi diuinitus adiuue-tur. Huepertinet diélum Ae- nbsp;nbsp;nbsp;Dei donum eft, vt homo fit fe-fchyli, 04« ^4 lt;/lûifoy4Ç’îl'4UTl/j;^HK ft*»

Alexander eft felixbellator, amp;intrapaucos annos res maxi' mas gerit; Sed non agnofcit, ie diuinitus adiutum eflè. Somniat (uafapientiaamp; virtuteregnumconftitutumefle, ficut Nabucho-donolbr clarèinquit: Ego hoe imperium peperi.

Libra amp;nbsp;pondus funtin/ïc“'

Libra amp;nbsp;pondus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menta contraduum, amp;nbsp;fign'^'

cant/z4TÄAHT']/Kfflr,ipfi)s contra* ftus:lnemtioneamp;venditioneplerumqueadhibenturlibraamp;po*’ du5.Nonigiturtantùmhumanafapientia Contraftusfuntinftitu-ti,fedfuntoperadiuinxiuftitiz.

»

2. ParaUptm. 20.]

RexIoGphathisverbis indices de officioadmonet. Vide-te,inquit,quidfaciatis. Non enim hominis exercetisindicium» fed Dei: Et quidquid iudicaueritis in Vos redundabit. Sittimo'' Domini vobifeum, amp;cumdiligentia cunda facite.

Noneftenim apud Deumnoftruminiquitas, nequeprt' fenarum acceptatio, necappetitiomunerum. Concionaturh-pientißimusRexdetribusprxeipuisiudicum virtutibus, qna-rum prima eft,amp; aliarum domina acregina,verus timorDei. Vt enim ftatua/ïnecapite,nullamhabetgratiam.Ita indices non ti* mentes Dominum,necFelicesfunt, neefelutares ingubernatio* ne. Altera virtuseftfidelitas, qux compleólitur (cientiam iuris, amp;nbsp;in exercendis iudieijs diligentiam, qua caufaaccurate co-gnofcitur.amp;vtraquepars/inepraeiudicio auditur, Nemo enim dcreignota,autnoniacisperceptaamp;cognitapronunciaredebei: iuxta

i’ll ƒ5 ’n

-ocr page 147-

DE MAGISTRATV. 127

Witta prsceptum oÄauum : Medicus eft fidelis, qui arte J'*on dicas falfum teftimoniû. quamprofiteturdidicit,amp;inad Opponitur autem fidelitas i. hibendisremedijs.eftafsiduu« amp;nbsp;diligens.Econtrà infidelis eft. quiaudet profiteri amp;nbsp;exercere artem,quant) ignorât,vtfaciunt wuitiEinpiriji; Autetiamfi fit dodusamp;peritus Medicus, tarnen f onprjftj((j Jyljjgjgjjj jj^ adminifiratione rei Medicæ.

gnorantisaffedatae, amp;oniifsi-oniaffedacae.

Tertia vircus eft iuftitia,iudicansiiixtaleges,amp;vitans duo quot;ifyavitia.amp;corruptelasiudiciorum: a-a9rsA«4lt;'lt;t(' amp;nbsp;J^^i»-^^yiiv.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Funäionem approbat.quot;]

. Valet coniequentia. Quia approbatione exempli in fubie-^'Jprobaturres in genere.

Netninem coneufferhis.']

Haephrafis fumta eftex oratione Samuelis, expoftulantis populo Ifrael, i. Reg. 12. Significatautem coneußiomani-Î^îift vim amp;nbsp;Tyrannidem.calumnia compleditur malas artes, •^(ioâosdolos,quifuntinnumerabiles. Prohibée igituromnes ,tesiniunarum, amp;hortatur miniftros politicos adcolendam

FufiUs, teiana.']

^’'’^oteles j, de partibus animal, eviiflêf tri T«f À0j,«f Klette w^Çw, Ineptumamp;ridiculumeft de paruis cauillationibus 15-gasdifputad^j^gg mouere.

Ego dixi, D^ eßts.']

D Lutherus in enarratione huiusPfalmi, grauitervrget pondéra verborum. Ego, inquit Deusxternus, non vos guber-®’tores,hocdecretumfeci,vtMagiftratusfit vicariusDeiinter-quot;*• Meum verbum, non veftrafàpientia autpotentia, inftituit L^^°’lî®’^“âtpoliticum ordinem,Denique meo conceflu amp;mu .’^'^'i’^'^’^^^ftuidem nati, fed fadiamp;creati. EgofumDo-*gt;1005feudi, quipoffum eriperefeudum ingratis valàUis. Etß

-ocr page 148-

118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATVi

îgiturin fiimmo faftigio coUocati eftis,tarnen nunquam vos«• piat obliuioeius Domini, àquo tanta maieftas ad vos translata, autcertèvobilcumcommunicataeft; Non tantum vobisgrata fithxcoratio,qu2aflîrmat,vos efleDeos, fedmemineritis, vos meo beneficiotenereimperia, amp;gubernationemhucdirigend3 cflc,vt meum nomen illuftrctur amp;nbsp;ccJebretur.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hebraifmuseft, HebrziCl

in conuemendo. rentoptatiuoamp;coniunftiuo.f-taque efïêrunt per literas addb tasinfinitiuo,eaquæLatiniamp;Grxcienuntiantperoptatiuosamp;£‘’ iunâiuos. Inconueniendo,ideft,cùm conuenienc.

conuetiiendopopulo!.']

Hicdulcißimus verficulus PlâImi admonet ledoreffl; prxeipuofine humanx focietatis amp;nbsp;imperiorum. Condituni « genushumanumad Ibeietatem, amp;nbsp;confiitutafuntimperia) ''*■ homines conlbciati.Deumcelebretdodlrinaamp;obedientia.Vu“’ enim Deus in pubJicis congreßibus propagari doeftrinam à 15 tradiram, amp;nbsp;prxftari officia, quorum finiseft,vt Deus hono reafficiatur. Dehacfinali caiifà humanxlbcietatis.amp;imperio-rum,aliâsf«pèdicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.---------

Homines nalcunturad/ocic“ tatem,nonadft)litudinem,vta-Iq alios de Deo,denaturarerû)

eSceaprieftent, quibusDeusho-

nore afficituramp;celebratur.Sola agnitioDei.noneftftnishomiDtf

non folùm ad intelligendum, ßd etiam ad agendum. Intelligent“ eft fax amp;nbsp;lux, monftransea.quæoporteatpartim dicendopartiiu faciendofanda, homines efdeere,

Re^eieruat nutrit^.]

In ea inlpedlioneEccIefiarum, quxrufficanum tumultun* fecutaeft,cum Gothani amp;IlènnacenIèspeterent à loanne Dad S3Xonix,Ele£tore, confirmari donarionem, quxEccled^s fad^ erar, amp;inliteris vidt^cores recitiiTenc hoc dictum Ef^ix, opti-musptincepsIoAnneshâcrententin, quxtuncnondum fxpèlt;^’

-ocr page 149-

DE MAGISTRATV.

fiu erat, ita delegatus eft, m ox Vtiufleric fibi locum in Efaia ’'’oiiftrari, amp;donacionem be-’’ignecoqfirmauerit.

His confirm ati.

Mclchizedcch.

Quidpoteft dici depijsprin-cipibusgloriofius? quàm^uod prxbeant lac Ecçlefiæ, quç ve-rèeftinfansamp;laftens, vtpül, 3. dicitur.

Epilogus primi argumenti, quodducitur ateftimonijsferi-ptur«,

Primi patres antè amp;nbsp;poft dk luuium fuerunt facerdotes de


reges-

Députant eruditiquisfuerit Melchizedech. Sed fimus con. '^quot;''communiopinione, fuiflefilium Nohx, qui appellatur Sera, r’omniapofluntcertö fciri, fedinaliquibuscomefturaproba-'quot;^mus contenti.

Pharaonem regem Aegy-Reges aliquos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pti,GeneC u, amp;AbimeIech re

gem Palxftinprum, Genefiio^ ^Igt;raham paruis copiolis feruorum fretus, auxilio amp;nbsp;prxfentia Dej '®ngrefliiseftcumChaIdxis,amp;fudit quinque exercitus firmes de ’Umerofos quinque potentifsiraorumregum,

Bonum eftxo/roi'oioi'. Fons Neefbluslolèph. nó poteftapudferetinereaqua, fid eameffundit amp;nbsp;irrigat multa prata: Sic excellensvirtus amp;nbsp;fapié-tn gaudet communicationeliberalifsimorum fnorumdonorum.

Pfalm.loy. Mifitrex, amp;nbsp;foluiteum, princeps populo-rumjamp;dijniiitaum.Conftitu-Keura Oominum domusfuæ, amp;principéomnis pofleßionis [u2, vc erudiret principes eins iiixta volunratem fuam, amp;nbsp;lè-neseius ßpientiam doceret-

lofeph iuuenis docetfenes.

Tanta eft ßpientia verbi di, uini.vteaiinbuti amp;inftruftian, tecellant omnibus (enibus. Ma-giftrisdedodoribus, dec.


EcdefiapoftChriftum vocaturdifperfio, Etverè eft fœtus exulans. Nam oportet fimiles nos fieriimagimsFiIij Dei, qui in-quit,Vulpes habentfoueas, fedFiIius hominis non habet, vbica-

-ocr page 150-

»JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

put rechnet, Etfienim Ecclefia interdû habet aliquos Hakyonioi dies,tarnen plerumque vehiturin mari.Nosnonhabemus fpecia-lem promifsionem, iicut ludxidecertoloco, amp;certotemporedu rationis politise, fedtantùm generalem. Ibieft Ecclefia,vbifonat VeravoxEuangelij.

Voluit Deus certumeffi locum.']

Politia Kraelprimum fuit Academia, id eft, certa (edesdo-Arinx. Deinde fuitofficinadiuinarumpatefadionum, (id eft, promißionum amp;nbsp;miraculorum.) Tertio bibliotheca librorum Propheticorum. Poftremo fuit holpitiumMefsix, prop ter hoi fines conftituta fuit politia Iftael.

Nabuchodonofor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Daniel. 1, amp;nbsp;4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Eius filium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ephilmerodach 4 Reg.vl»-

mo. Non plurafcributur deho* rege,quàm ipfum extuliffe, ideft,reftituiflein regiamdignitate, regem captiuumleconiam, qui fuafu leremiæfpontè cum 10000. iueratincaptiuitatem. Hie fruflus feu hæc dementia ergarapu-uumregem fatis oftendit, quails fuerit arbor.

Darium Medum.]

Daniel. lt;S, Hunc Darium Xenophon lib. 7. veu^éme voc« Cyaxarem.

CyrumPerfâm.* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».Efdrxeap.t.

Secundus locus feu argumentum de approbatione, amp;’ƒ’*''* tutione politici Magiftratus,fumitur abexempllsmultorüprilf®^' ru m,qui verßti funt in Repub. Additur vero amplificatio amp;nbsp;e^ag* geratio à duobus exemplis præfentiæ Dei in genere hurnano, quorum alterum eftmiftio,vtitadicam:heroicorum,idell,pra!ft3*itiu gubernatorum, non folùm in Ecclefia, fed etiam inter Ethmeos, qualesfueruntThemiftocles,Cyrus,Alexander, Auguftus,amp;qu’' dam alij. Vt enim gemmaduntrars, amp;nbsp;ceteris lapidibus non folum colore, led etiam natural! facultatc antecellunt: Ita viri heroici, qu 05 Deus exci tat ad reftitUtadas artes amp;nbsp;imperia longiftT®”^'

-ocr page 151-

DE MAGISTRATV.


»P


communes vires humanx natur«, fed horum eft magna pauci-tas. Singulxstates vix habentvnum autakerum heroicum arti-ficem,autgubernatoreni: Alterumtertimoniumprsfentix Deieft, quod Deusrapitadpœnaraomnesgubernationis politic« amp;nbsp;pacis tutbatores nó Iblùm infimos atque oblcuros, léd etiam magnas at-quenobiks. Non folùm punit Deus latrunculos led etia Tyrannos üngularibus exemplis de gradu deijcit. Poft hanc ampUficationem ^utturtertium argumentum, Tumtum à precationeproMagi-^'‘^0ilt;luod exemplum Tatis demonftrabit,quid deMagiftraiu exi-^'™3ndum fit.

Ariftotelesin/. Ethicotumdilcernit heroicam virtutem 5

tommunidilciplinajacrecenièttria cryorzH/i'-ei'Ä heroicorum vi-'’f^im,quorum primumcft rara amp;nbsp;excel lens vis ingenij, qux à pileis intelledus agens nominatur.Eftenimluxincredibilis, 'Wdiuina.qux non transfunditur arte amp;diligentia in men-'®’^sroum. Seda Deoipföaccenditur. Akerum-wfoiDCH/zevoi', ’^’dmirabilis motusvoluntatis amp;cordis, longè fiiperans vires, foniunes human«nature. Tercium eft fingularis félicitas, qua quot;«Hiofibilùmcrepoteft.nilfei deturdefuper. VtAlexanderma-Sjiusjquanquamiuuenislàpientiisimos iènes Clitum, Parmo-''gt;onem,amp;aliosconfiliovincit. Deinde habetgenerolbs impCr-Pcttis ad Yirtuté.amp; ad res gerendas, amp;nbsp;bello magis gaudet.quàin quot;gt;nuiuio,vtHefiodusinquitde AEacidis. Poltremo, maxima «lentateamp;felicitate Perficam Monarchiam ad Gr«cos trans-

tulit. Redeigiriirheroici illi vgt;n comparantur in Plalmo, quot;P’'plumis moliibus, fèdlàgit tw valida manu contortis, qu« *gt;onaberrant àScopo. Sedpe-Jictrant aediuiduntomnia, i-®® profternunt quæcunque petunt.

Pfal. 117.

Themiftocles non fuit do-

bro t. Sed tarnen tanta fuit in ipToTagacitas,vtdicat eumceler

P . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(è.amp;habuifleinrebusincertiT-

nuscertifsimasconieâuraSjamp;TubitôpotuilTeperlpicere, quid ex nueUet Reipub. Inter heroicos viros,amp; vulgares artifices talis eft 'fferentia, qualediferimen eft inter Annibalem amp;nbsp;Phormionem *otptum oratorem,concionantem de re militari, apud Ciceronem * i.deOrat, Heroicos viros vocat Dodor Lutherus ÏVunamp;eris R a

-ocr page 152-

,ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

In fine lib. ». dénatura Deo*

Nullusmagnus vir. rum. Seneca, Nullamagnavir-tuseft fine Deo. Etiamfidirum-pamur,tarnen non polTumus nobis accerfère noftra induftria, vel admirabilemillamlucem ingenij, velacerrimosimpetus,velfeli-citaté,quæeftornamentum amp;deciis, quo Deus coronat alia dona.

Sub Vaientiuiano.']

Valentinianus cuius hïc fit mentio, ledit adgubernacula imperij poftTheodofiumiuniorem^ AnnoGhrifti, 4.60. Hoc régnante, Attila Dux Hunnorum vagatus eft perCermaniam, Calliam,amp;Italiam,amp;LongèlacèqueEuropamvaftauit.Augii-ftulus fuitvnusexlèditiofis, qui poft mortem Valentiniani imperium affedyunt, vide Chro Attila appellauitfe flagellum nicon Carionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei, amp;nbsp;eum Deus vicifsim fla-

gellauitinagro ToIolTano, quando amifit multa miHiaHunno-fum.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iitrlt;^ cingulum nuptiale, quo^i

Inceftos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft præcipuum ornamentuffl

Iponfx, f^ira.J^n'^ix.^f, fumitut pro honefto ritu matrimonij. Itaque inceftus fignificat nuptias non approbatas legibus amp;nbsp;publias ceremonijs.

Dua fint caufiQ

Suprainlocodc vindida recenfiji lèx caußs politicaruOl poenarum. Prima caußeftfapientia Dei dißernentis virtute^ amp;vitia. Hoedißrimennonconfpiceretur nifißncitxeflentpit' nx ßelerum. Secunda eftiuftitia Dei, deftruentis contraria fus Iegi,vtdeut.4. dicitur; Deus eft ignisconfumensjd eft,puniens aedeftruens omnes reos ßelerum, nifi conuertantur. Tertia cauß,vtpoenxfintmonitrices amp;concionatrices de pœnitentia. Arguitenim Deuspeccata, non ßlum voceminifterijjßdeciam pœnispublicis amp;nbsp;priuatis, vt multos inuitet ad poenitentiam. Quarta, vtpœnælîntcommonefatftiones amp;nbsp;teftimonia de ßeu-turoiudicio. Cum enim breuesfintamp;fugacespoenahuiusvite» nequaquâm fatisfaciuntirje Dei, necßintcompenfationes pares prodelidis. Reftatigituriudicium in quononconuerfiabi/d-entuf

-ocr page 153-

DE MAGISTRATV.

wturinxternaspænas. Quintacaufä,Neceßitas communis. Vt enimimmedicabilemembrum,areliquo corporeauellitur, ne parsfincera trahatur, fictolluntur è medio(celerati, vt homines honefti habeant pacem amp;nbsp;tranquillitatem. Sexta, cx-emplumalijspropofitumj vt mores amp;nbsp;vitam accuratius reganr,' amp;anibulent, non vtfatuilaxantes frenos omnibus cupiditati-WSedvtfapientes.quiPegafbindomito, ideft, atfeélibus va-

Nenfruftra maledOtiones.']

Deuter. 28. multx horrendx maledicbiones recitantuf, 1 'I“3snemo£ïneconfternationeanimilegerepoteft. Suntautem ?'^pterduascaufasadditxlegi. PrimùmjVtfciamus, opus elfe ^•iti« Dei,quod peccatapuniunturtantiscalamicatibus.Dein-^Jfmmushas ipfascalami- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emotieslegitiscap.xS. Deut. ^effcvoccmleg«,commo. amp;nbsp;Ula fulmina amp;nbsp;toni-Jwentem nos de pœniten- „^^ diuinarum comminatio-num amp;nbsp;malediftionum, expaue

'fantcordametuirx Dei, à ingentiumpœnarum, quas Deus fua ''Medenunciatornnibusatrociter violantibuslegem Dei. Scitote niamomnesTragoediasproponere exempla talium comminati-eniim.nec putate cafu vagari pœnas in genere hu mano, publicè amp;nbsp;1 priiiatim,fedita perfuafumhabetote, omnes pcenaseffe opera iu-j SitiïDei.congruentiacum illisfeuerifsimisconcionibus,quxvo-j •anturitialediftionesamp;comminationesadditaelegi. Deinde co-gitate,omnes calamitates effe monitrices amp;hortatrices adpœni-tenuam. Quia Deus non tantum minifteriolegis amp;Euangel))ar-guitamp;accufatpeccata,fed etiamconijcit nos incarceremlegis, id eß, mergitnosin pœnas,vt velmagnitudinepœnarum excitemur velutèlomnojamp;agnoftamus, atque ex animo deploremus no-ftroslapfus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Supra in titulo decruceexi-ftimo, nos fatismukadixiflede Et iniquitates nofirç. caufis calamitatum ,impullîuis amp;nbsp;finalibus. Impultiua eU pec-catum,quod nobifeumnafeitur, amp;nbsp;quoddeponere non puBumus antemortem. Propter hoc peccatum,id eft,malum originis amp;nbsp;fru-ftushuiusmalxarboris omnes homines, etiamfanfti, onerantuc

R 3

-ocr page 154-

lt;Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV» magna mole Calamitatum. Deinde caufx finales mukasfùnt.qui» Deus conuertitmaluminbonum, ideft, quanquam calanutates fiintmalapœnx, vtvfitatè in fcholisloquimur, tarnen hxe mal» conuertunturdiuinitnsin bonum, de quo Paulus inquit Romaii» ?. Bonisomniacooperanturinbonum.

In j. de natura Deorum Ct-Ilôcratcs in oratione de cero récitât fareafmos amp;nbsp;fubfa-pace. , nationesDiogenis, amp;quorun-dam aliorum deridentium pro uidentiam diuinam. Diogenes dixit, Harpalum quæftorena Aie-xandrimagni,dicereteftimoniumaduerfusDeos: Sedpaulôpoft refutauit Deus huncblafphemumfermonemDiogenis. Etfienim Harpalusfuas opes auxit in immenfum.furtis amp;nbsp;malis artibus,qug funtinaulisvfitatae: tarnen ad extremum interfeftus eftininful* Creta,vt narrat Strabo, arque itaabfoluit Deos, vt Claudianus ia-quit de Ruffino. Deinde multa narrat Cicero de Dionyfio maio-/'e,TyrannoSiculo,quiludens detraxit veftem loiii dicens, earn efTeonerihuieftatuae. Aduerfus tales furores reftè opponiturdid“ grauifsimu m Ifocratis, quodperpétua memoria dignum elf.

Tolle certum Ärelinqiiein-Cùmfuturumfemper. certum. Stultuseft, quirelifto certofedatur incertum. Pau ca Tunt exempla eorum,quiimpunègrafratifunt in bac vita, vtSyll«, Tyberij,Dionyfij Maioris,qui placidé decefferunt ex bac vita.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus, vt teftatur Pfalmus f.

Noneifenim petendum. nbsp;nbsp;nbsp;non vult impietatem, Ergo non

præcipit contraria fuæ yohilt;^‘ tati,

Ecclefia tumnidificabatio Quod tune erat holpitium. finuMede«, ideft, Hatux.cpi« referebat imaginé Mede«, vtm Epigrammate Graecodicitur. IdEpigrammaeft verißimaimago Ecclefiae nidificantis in finu imperiorum turbulentorum.

Abimclech. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patermeus rex,

Jndulgere luxui.J

InEpigrammatcVirgilianodeMecœnâtchicverlîcuIus«-citatur,

-ocr page 155-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj5

ot«ur qui often dit ad quem finem Ethnici gubematorcs fua» ''gt;ftoriasretulerint. Itaenim inquit:

Ludere viSorts Marte fedente decet.

Sic Antonius gerit bellum cum interfedoribus Cxfaris,Vt Mtainotiopoßitic dedere voluptatibus,amp; iè obleftarecum ‘'opitra. Sed hunc finem damnat Paulus, amp;alium longè r*'«ntiorem monftrat,vide-

. ’pietatem coniundam cS quot;“neftate.

Themiftodes, qui vleit Xer-xemin pugna Salaminia, ita fe . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedidit voluptatibus,vt volue-^ quatuor mulierculisnudis trahi in forum. Annoneft indigna ^P«ulantia tanto vjro,tanto ingenio, amp;nbsp;tanta gloria? Sed vide-Pf'^fæ^^'nfirmitasnaturehumanx. Omnesàlabore ad libidinS f’‘quot;Uesfumns. Sic Alexanderpoftcaptam Babylonem conuer-''‘'irmonftrum, Itaenim heluatuseft, vtinconuiuijs interfe-,^'optimèmeritosduces, Clitum amp;nbsp;Parmenionem.Dauid verb' ^^odofiu8 longè alium finem perfpiciunt.

UosfineiintuebaturJ]

Pfalmus »12. Propter fratres meos amp;nbsp;proximos meos lo-J^^fpacem de te Hierulalcm. Propter domum Domini Dei “‘djqusram bonatibi,ideft: Incurluvocationismexhanc ^taniprofpiciojamp;hucomniarcfero, vt Ecclefia floreat, amp;nbsp;fic Ht4 P^° 4^3 mori, amp;cui nos totos dedere, amp;nbsp;in qua omnia no-patf°”^'^®’^9‘^^^ confecrarcdebemusi Vt- Gicerodeamore flood w*^’’’**“^**^®^®g*’’“*‘ ^®''® ®”**” deEcclefiadidpoteft»-L ?®fodepatria dixit: Patriamagis amanda eft, quarama-, 'H^^Weft quid Jam Jiuinumi

^9paucis verbis.

Paulus eft oratorbreuis, den-fus, qüaliseftThucydides inO-rationibus, fingula verba Pauli, funt fingula teftimonia, vtde Euripide inquit Cicro.

GAPVT

-ocr page 156-

’3lt;^

DE MAGISTRATV.

C A P V T V.

l^^^^^OntïnetlioccapiitquinquereguIas, qu» plurimiini profunt ad alendam reuerentiam inanimiserga or-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dinem pobticumquot; Prima réguladocet: Euangelio aboleri politias, amp;nbsp;duabus obieftionibus vul-garibusrelpondet. Quarum vnalbmituràprobibiti-onibus vindiflx, quæ pafsim repetuntur in concio-nibusChriftiamp; Apoftolorum: Alteralumitur àtrifti confufionff jmperiorum,qua!nunc fubfinemmundimultómaioreft, quiii^ fuitantea. Secundarégulaafrirmat,politica amp;nbsp;œconomica officia neceflariaefle,amp; fieri cultus Deieximios amp;nbsp;fingulares, fipr«-ftenturamp;exerceanturprslucentefide, id eft, agnitione amp;fiduci» Alediatoris. Tertia régula refutatquorundam delirantiumfo-mnia, quæfingunt Eccleliam noui Teftamenti difperlam in toto orbe terrarum adhuc alligatam elTe amp;affix3m teftulisfraftis,ffi eft,legibuspoliticisMoyfi,quxnonfuntnaturales. De hacipftre l neceftê efterudiriEcclefiam: Quia ifta oratio amp;reftitutio politic Mofaicxaliquoties tentara, his temporibusamp;fuperiofibusftcu-liscaufafueruntingentiummotuumamp; ièditionum. Quarta régula alligatnosadpoliticumordinem, düobus vinculisadaman-tinis.qiiorumalterumeftreatus conïcientiæ,alterum metiis pœ-næpoliticae. Quinta amp;nbsp;poftremarégula conftituitfinesamp;termi-nos,int)raquos verlan debet politica poteftas, qua: certè non eftin-finita,vtTyrannifomniant, fed habet fuasmetas. Dehisquinqu® regulisdicendumeritinhocquintocapite.actresquidem prierez, ƒ ita Iuculentèsxponunturintextu,vtineptus videar,filuceniffi^* / meridiëveliinaccendereamp; .circumferre. Vbi vero ventumeritad ƒ poftremasduasregulas.paulilperàcextudigrediemur. Quiaffi^ 1 ^egulaeindigentpauloaccuratioreexplicatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

Euangelium vc numéros.

Quibus bæc vita corporalis.

H;cc lunt pauca verba, /èd inagnum habentpondus.Nam pliirima dijudicari poflunt ex hac vna hypotheli Euangeliuin non abolec politias.

Nos minus poflumus carere coniugio amp;nbsp;politica guberna-natione quam quatuorelemen

-ocr page 157-

DE MAGISTRATV, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tJ7!

'ijautlucefijIis.ViuerepoflumusnoiSufinehicefoUs, fednec vno ï Diomentonoftri vita effet tutafubbco meculegum amp;indiciorum.

In libro de anima (ipèdici-Vtauteniciblispotus. tur mirando Dei cóiïliofaAam effecopulationem in noRra na-turarerumdiftimiliraarum, videlicet culinx coquentis cibos, amp;nbsp;nutrientiscorpus:amp; mentis, quæeftcapaxlucisdiiiinaf amp;immor-'»'itatis.Eftautem baud dubiè hæc caufa confilij diuini. Quia De-“’''“Hinhacfordida amp;nbsp;(qualidamaffa, amp;nbsp;in hac tanta noRra infir-Blitatepercipi à nobis initia cœleRis doArinx, atque ita nos præpa-Wiadfuturani Academiam, in qua nonpriminas, fed totam ple-“■tudinem Spiritus S. Deus nobifcum communicabit.

Supràinlocode cruceàno-

Epicurxum otium. bisfpero fatisniuItadiAaeffceó tra Epicuri prxceptum a«9» ^'’^.ideftjviue dam, quxre!atebrasamp;otium, in quo pofsis ’’Here line moleftijs amp;nbsp;laboribus,id efl, fias M onach us. In ea com-fHeiriorationerecitauimulta di(Rafàpientumgubernatorum,qux J^edarant, quanta moles maximorum periculorum impendeat, 'nioprematomnesquiinluce Reipub, amp;nbsp;Ecclefix verlantur. AE-Ichines orator Atticus pulfus inexiliü.aliquotiesdixit.lcmallevi-H£reinexilio,quàmin patria, quianunc àgubematione Reipub. Velutàrabiofacaneliberatus fit. Demoflhenes,vtfcribit Plutar-thus,dixit,femalleingredi viamducentem ad mortem.quàm iter ducensadfummos in Repub.honores. Quia inquit totiesexper-tusfum optime cogitata pefsimècadere, neque refpondereeuen* tuscogitationibusnoRris, amp;nbsp;impediri optima confilia hominum «laVuiaamp;ingratitudine.nonaliterquàm nauigatioimpeditur có-traripventis. Sed omnium eR venuRiRimum recens illud dißu ra fuuifdam Cancellarij, qui fuit in aula Vvirtembergenfi. 111e (bli-tus ed bate verba in ore habere: Meus canis longé cR fapuntior quam egofum.Interrogatus.cur ita diceret.refpondit : Quia metis canis femel tantum laceratus à canibusaulicis, nunquam ingredi-turinaulam,fedmox reditdomum, poRquam me ad fores amp;ve-ftibulum aulx deduxit. Ego mifer amp;nbsp;Rultus toties redire cogor fepèindignismodistraólacus.

Hxedifta videntur confirmare dogma Epicurxum.lèd vt fu-pràdixi, opponamusEpicuris mandata amp;nbsp;promifsiones diuinas.

S

-ocr page 158-

JJ®


DE MAGISTRATV.


Itemexemplufti Chriftijquinunquaminhasfummasjni/ênaSprtf pternos amp;noftrani/àlutemde/cendiflet,fi obtemperare voluiflèt

prasceptoEpicun«

Antonûiî.

Habebatflorentifsimas pro-uinciasorientis,Syriani, Phee--

niciam, Aegyptum, ludxam, A-rabiam, Me/opotamiara. Sed ijs nonpotuit eïïêcontentus, fîcut plerunquehomines faflidiunt bonapræ/èntia, de appetuac maio-raad que non üintvocati, Idem igitur via venicei,quod caniÄero-pico, qui dum/eftabatur vmbram, carnemamifit. Ita Antoaiat înAftiacapugnacumAuguftocoDgrelTus, amificiJJapulcberriniä partem imperij, quam tenehau

Suodolon.

AEmuIanoni, tfiôyamp;'j.àfTif çlmTtii^TM.

Ltuore (^ inuidefitia.]

TresßintnutneuJx concordix, Puritasdoârinx,Humi‘ Utas, 8cPatientia.Econtra très furores dißipantEccleßam, Ignö tantiaautcotrupteia verxdoärinx. Ambitio Scodium. His fa-toribus opponit ChriUu^ {hum exemplum, inquiens: Difdte à me, quia mitis fum amp;nbsp;humihs corde, amp;nbsp;Tohan. ty, contrabas peUes precatur. Davtin uebisGntvnum, id eil, con(èn fientes de Vera dofirina, neecertantesinter feambitioneautodijs,Geut V-Etatum ed ferere prxdioias Sc t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. num, quæ oHcndit duos foifi-tes faciUmè coadpere flammii Caiumnix,videlicet infeitiamSe fufpicionem, Namqux voluniusübentercredimus, aiTtoigt; huius persjmimaiie(lxmulatio,liuor,âcinuidentia. Syt/iç^â. calumai^, luatmalxartes,Sycaphantica, inddix. Nam Sveophantxposant eomicafacieagereTragœdiamcruentam,ideff, blandècoràmaC-feDtaaturtredel^mißvrquam eAoccaßa,frigidamruffuaduatt

fophiCrmitd, quoties animi ar-dent,3uta.mbitione,iiit: cupi-àhutevindiâx.

CeZyuf.]

Fuitconßliariusin auladuorutn imperatorum Troiani amp;nbsp;ÄdrianL Huiiis Celûmuhâ diâarecitanturinPandeéiiSf

Vßta^

-ocr page 159-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»3?

Vfitatum en iuuenibus.

Ariftotelesin2,politicornm grauifsimarn lêntentum pro* pooit dcviunda nrataaionelegiim. Qfiadam inquiterrata con-donanda funtl^umlatoribus amp;nbsp;gubematoribus. Non enim Unturaprodeftmutatio, quantum nocet mala c^nfuetudo re-pugnandi legibus- *

Errata artificum non fiint at

Atquam.

fcribendaiplis artibus:Sic errata coniugum non funtaffenbé-da coniugio.

Plat attent maait.

Matoin 8. de Repub. difputansde caufis, propter qnas mu-v^Rclpub. duabuscomparationibusytitur,quarumvna eft }^i, alteraArithmetica. Qiiemadmodum inquit, naturarc-,'itinvocibus,quandoDiateflaroniungiturDiapente,hoccft, ^completurharmoniaDia- Diaparon eft harmonia per-P’ion: Itaciim eircumada eft feftifsima.amp;efficiturexDiapen Psriodusfatalis, mutantur amp;nbsp;teiunfta Diateflaron.

fuertuntur Relpublics, vt Per-“wMonarchiaftetit annos fe-*«ducentos. Grxca annos ferè trecentos. Romana quadringentos.

Oftaua eft finis Muficse, Quia quod excedit odauam , magig eft fiAum quam natiuum.

Imperia noncrefcuntperpe-tuo,{edficutbabentfuainuiaamp; gt;ncrementa,amp;fuam«jt/zLï. Itaetiain habent (bas metas,intra qua» diuinitus cohercentur.

, ^'terafimilitudoeftobfturior.cuius hxc videtur efle fên-teritia.Q|,gniadrnodum,cïimexplanonumeropermultiplica-tJonem folidus eft procreatus natura refiftere-iuber. (Nequee-nimeftpoftibilepJanumsOTTe^oyluperficialemnumerum in a-liura quendam transformari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x quàm in folidum, vt bis tria Nonfunt plures Cpecies quàm funtfexHic eft numerus pla- fes. Ideocumexfuperficepro-»us-Hocrutfusper tria multi- ‘«««corpus, nonpoteftvke-pli«to fit foUdïs decern amp;nbsp;o- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

lt;ilo)iieceftprogrefrus in hac Ipecie vlterior. Qina tantum ftmt

S 2

-ocr page 160-

140


DE MAGISTRATV.


trèsdimenffones feu magnitudinum dißerentix : Itarunthnei confUtutiiticrementisimperiorum. Vcautemhxchmilitudo a-IiquomodointeIIigaturaiimioribus,repetanturexIib./.EucIi-dis du« definitiones. Vna pJani, altera ZoJidi ntimcri. Planiii numerus eftj qui fitex duorum inter Zé muitiplicatione; Quia iï‘perhcies,*cSibicnumerasconfertur,duasbabetdimeniiones, longitadinemSc'latitudinem,vtcamduomuhipUcanttria,pio-creaturplanus numerus, videJicetZenarius, ZöJidus fit ex trium inter ie mitlvplicatione, quia corpus, cui conZêrtur hic numerus, habet tres dimenhones ,}ongitudinem, Jatitudinem Septo-fundiratem, vc 18 funt nume-

rusCoUdus, qui^procreâturcx muïtipUcitione binarij amp;tcr-mrif. Item ternary amp;nbsp;iènurij.

Quantils continua, ideft. magnnudo habet très rpedeh

longitudinem , Jatitudinem Ä profunditatem, Lineaett ZbJalongitiidoexperslatitudinis. Sup^t-heieshabetduas dimenhoneSiVnam.qux vocaturlongiïado,alte’ ramlati{udtnèrti,corpus continet omnes dimenitones, CumhiS fpeciebus continu^ magnitudinis ab Ariebmetitis comperantur numeri, Vtahjvocencurlineares,alij plant reuruperRcialeStahi^o-Udi. Omnis numerusRnemukipheazione,linearis eil, vt i.J-ï« ^' 7- Quando vero duo aut tres numeri inter Ce muhipltcantur, turn procreantur vel plant, videlicet ex multipUcatione duorum interie: VelioUdi exmultiplicationetrium, Vc autem in R^urif noneii vnarpeciesRiperRciei: Sicetiam magna edvarittasnume-rorumpianorum,amp;Rngulisruxappellationes tribuuntur. Deinde vccorporismultx Tant Cpecies: ha etiam rolidorumaumecorâ

Zpecies Virixfunt, inter quas celeberrimus eil numerus eubicus.

Etit multx csitfx mutationis Rerumpub. recenièntat^^ Ariüotele in^politicorum: tarnen tresCuntprxcipux, quaturn prima eü idolatria. Propterhanecauram DeusdUsipauitdecem tribus llrael, Óc tribum luda exilioBabylonicoièpiuagintaan-noturh maldlauir. Secundacauraeli Tyrannis, qnx Ene modo Scüneiinegrailatur. Propter hatte cauiàm narrat Xenophon in /'^‘'■/Jdafcaptam eßen Perils Babylonem, Sc interfeäum Ty-rannuitt


-ocr page 161-

DE WAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14*

Wnnum Bakhaßrem. Tertia ' Libidines recenfentur inter Mufa eft confufio libidinum, caufasdiIuuij.GeneCtf, quàm Deus excepta idolatria

omnium acerrimè odit, cùm fît mens caftißima amp;nbsp;purißima. ^dooeuertit Sodomam amp;nbsp;totam tribum Beniamin, pane fundi-'usdeleuit ludic. ip.

SECVNDA REGVLA.

Propofitio hypothetica copula-Etconceffum cft. tiua conftans ex duabus parti-bus, quarum prior eft deneeeß ^^leofhciorumpoliticorum. Altera define, ad quem referri de-^quot;'politicaofficia. Neceftitaseft, quiain qua quiique vocatione ]'''’tüseti,in ea maneat, lt;amp;in eaornanda fideliter Deo amp;nbsp;Ecclefiae '^'ät: Nam omittereofficia vocationis quadamafFeftataneglr-S'^tiseft horribile fcelus. Finis eft, vt Dei notitia in genere huma-*0con(èrueturamp; propagetur, Etfi enimpokicivirinonfuntvo-'^fiadmunusdocendi Euangelij,veladfacramentorum dilpenfa-Oonem; turnen ideodebent euftodes effe pacis amp;nbsp;diftiplinas, noil Pollini in feeunda, fed etiam in prima tabula, vt miniftri Euangebj Nfsint docere populum in templis, amp;nbsp;dolores ftbolaftici pof-iintiuuentutem in fcholis erudire, amp;nbsp;finguli patresfamilias pofsint fuamfobo'em amp;nbsp;familiam educare in doftrina amp;nbsp;difiiplina Domi-Di Hit finis vltimusdebetpropofituseffeomnibuSjqui verfantur m politia aut œcouomia,

Aoprimum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confirmatio primæ partis.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Necejfe eß obedtre.']

Duplici vinculo Spiritus S. nos alligat adpoliricum Magr. ftratum,quorum alterum elf reatuscon(cientix,alterum metus pœnx. Dehis vinculis infra in quarta régula pluradicendaeu nine.

Ideft,exerceteamp;adminiftra-Qu^riteiudicium. teiuftoordineiudicium. Null# pars hominum magis negligi-.

-ocr page 162-

#4lt;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;DE MAGISTRATV«

cur amp;nbsp;deferitur.quam aduenar, pnpilli amp;nbsp;viduaJ^ldeoDeuï/è VOM Patrem orphanorHnijlt;Sc vindicem viduarum.

Qwdautem.']

, Comfirmatio ßcundx par- Alexander Magnus interro-tis de fine politicorum officio- ^atus, cur cantos Jabores fufii-rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neret, re/pondic, veAthenisia theatro eelebrer. Sedhiefinisnondebeteflepropofitus Chriftia-nisgubernatoribus.quipotiusmeminerint.Deinomencelebran-dumeirejuxtaprimampetitionem Orationis Dominica, StaHi^ ficetur nomen tu um.

Ualgeaaßum nolo.

Non ft)him opera aDeoprxeeptAficiendi Hint, (id etiao «oordineprxftandafimt, quern Oeus inAituit. EAiutempri' musgrädusobedientixDeo prxH^ndx fides, vt Chrifius inquit lohnn. 6. Hoc ell opus Dei, Yt credos in earn, quern ills mint. Etlienim Iides non iulÜßcutiut Ixlun, q uaten us ell opus in no-bis,imànequidemûcitiamp;i{icat:, quia. eft motus à Spiriu Ando iccenras,redcorrelntiueintelligend2ellfentst’iti3P^y}j^Pideiu-Hidcimin, id ell, propter mediatorem, quern agnoiamusSap. ptehen dimus: tarn en Iides prima Scprxcipua vimis ell, q ux Deo maxime placet, 8c line qua omnia opera Cecundx taÙ^lnnt psccata, vtdiciturRom. 14. Quidquid non ^Hex fidepeccatum ell. Et Hebt. n.Imporsibile ell Deo placers Gne fide. Nequeveà 1 pugnanthxc inter le, Fides ell opus leu virtusprimi prxeepti,^ I tides lîneoperibusiülliGcat.NaminvnareruntmultiTelpeâuS' I Quotiesenimtidesconferturcumalijs operibus leu virtutibus, l iureacmeritoreliquisantefertur. Screiltirsimecomparaturlan. I damento,quo reliqua obedientia nicitur. -Cam autemconfer- j fur ad promifsionem, leu ad mediatotem, non habet rationem j ßperum. Quia nihil Deo exhiber, led tantum acdpitbenelicii 1 Dei propter ChrUlumpromifTa. Secundus gradus ell obedien- j. ria moralis, qux compledtitur dilefiionem, iullitiam, caliita- I ƒ tern, vetitatem.Scalias virtutes necelfariasiuxta praceptamora- / lia. DehoegraduPaulus inquic 1. Timoth. t. Summa maudati i ell,

-ocr page 163-

DE MlAGISTRATV.


i4ï

-dileftio ex corde puro, coniaencia bona, amp;nbsp;fide non fidta.

'ftius gradus eft vdis caere-

^°niarum, qux (une dibini- Vt finitfacrificia inveterite ^sordinatx, non vt merean- flamenco, amp;facramenta in no quot;f teniifsionem peccatorum, uo teftamento» J''^'p°*^P^âc®antDeofîne fier ^ . °^®^’e*’^’^ “ïorâli’î fèd vtfintfignaproniifsionum verè 1 ®*’ô. Oeindevcfincfignaprofefsionum^qusdifcernantEc-, ^'’’abaliisfèdlis.Imocùmnonaccedunt ad ceremonias fi-^5«operamoralia,amp;exiftiiîlanturmeren remißionem pec-'iüjk*^L*’*^'^ diffère talis cul- Tria fiant petenda ex verbo ^«tchnicaidolatria. Dei. L Agnitiovera Dei. Il» u'^^iaconfolatio. III, Normavitæ Deo placentis. Ad hoe ter-^^''’bonum monftratuminferiptura pertinet hxc régula, de qua

Holocaufta nolo.

Sine fide amp;nbsp;fine obedientis morali.

Moyfes non tantum prjEcipitfäcrificia, fid etiamfimul docet ’’'Sordine fint prxflanda.Efaias non damnat Ceremonias diuini-^?ordinatas,fidprxpofterum ordinem, videlicet eum, quoho-|j.‘”«sfinefideamp;dile(flione cumulant facrificia, amp;nbsp;exiftimant fif ‘5 Ceremoniis mereriremifiionem peccatorum.

Defcriptio obedientix Mo-

Michex d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rails feu timoris Dei, cuiprxlu-

^^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cetvera fides.Facere iudicium, ,^'tareoperaàDeoprohibita. Facereiuflitiam, eftfacere opera ®°®Jandata,Pfal. up,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quafidicat,iuftitiaamp;iudici-f^tintimore’, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um,idefttota obedientiamora-(j . ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis non placet Deo, nifi regatuC Dnl?^' . ’^^^“ciatanquani-guberBaculo, Scipionisdifciplina werrimanonplacet Deo, etficoneruitadDecaloeum. Quiand ’'SHurtimore Dei amp;nbsp;fide.

Inhispericulisamp;mifinis.

Tolle imperia dura quid virtuS erit? Item# CalamitaS vir-tub*

-ocr page 164-

«44! DE MAGISTRATV.

cutisoccxfîo eft. Et to ^^Aiy èrraïf J't/n^/«/»’ Aa/zTMitamenpff ipfas lucetaerumnasdecus. Nullum eft maius decus, quàm ferre Unedeformitate xrumnas amp;nbsp;onera fibi àDeoimpofita, velpropter confefsionem. vel propter aliamcaufam arcanam.

Dauidprxlùturus.

i. Regum 17. Deferibituf lJi»oij,a.y^let, Dauidis cum Goliath,

J. Reg. 5. SaIomo^poftmor'

. Salomon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem vocatus à Deo adguberna-

^' i J. tionem regni,quod turn eratanl plifiimüïnuocauitDominumardentifsimaprecatione.inquape-tijt non magnas opes, non magnosexercitus, non gloriam populärem, ftdfapientiam,quat eft gubernatrixpolitiarum. Magis enim fapientia amp;nbsp;oratipneregiiturhomines,quàm vUisalüsrebus.H«f precatio itaplacuitDeo, vt refponderetfe nonmodopratfliturut» ea,quæipfepetiiflet,fedinfuperadditurum i^la-a^/xa aliorumbu' norum, videlicet, opulentiam tantaro,quantamnemoanteipfi^® habuiflet.

Praelium Dauidis cum Goliath eft imago viftoriçFilijDsiad-rerfusDiabolum, /

Quid agit Dauid prxlians.

Proponuntur in hac fecunda régula doftrina amp;nbsp;confobno. Docetenim officia politica neceflaria efte, amp;nbsp;vnumquemque fuo loco debere Reipub.pro modo vocationis lèruire, necquadamlu-perftitione negotia politica honefta fugienda efte, ftcut Monacb hacfalfamperfuafionerain multisconfirmarunt, nonpoftehort'' nem traftantem res ciuiles amp;nbsp;œconomicas Deo placere, amp;nbsp;fuuW genusvitxlôgèantetuleruntordinationidiuinæ.Hæcdoârinane-celTariaeft Eccl«fix,vtomnesintelligüt,Deinde conlblaturonines pios,qtiifuftineDt aliquam partemgubernationis politico. QH” affirmât politica officia fieri cultus Dei amp;nbsp;gratißima lacrificia, qui-bus Deus fs honore affici iudicat, fi modopræftentur iafto funda-mento, ideftagnitomediatore, amp;nbsp;accepta propter euro remifsio-nepeccatorum amp;reconciliatione. Vt autem hxc régula plenado-ftrmæ amp;nbsp;confolatio nis fit conlpeéiior, amp;nbsp;magis moueat hominuni aqimos, fequuntur amplificationes, quæ fumuntur abexeroplis»

-ocr page 165-

DE MAGISTRATV.


145


tttn àcauGs, amp;nbsp;à collatione, feu antithefi. Nam amplificatione# •nRhetoricatraduntur non propter inanem oftentationem, aut gitrulitatem, led vt auditor in cogitatione bonarum rerum deti-“«tur. Nam breuitas nimianonrelinquit aculeosinpeftoribus»

Qi^s fit confelsio ad lain- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut in corde fides eft maxitem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mé necelTaria: Sic in focietate

Ecdefiaftica amp;nbsp;politica omni-“'’^'’Hximè requiritur confelsio teftificans de Deo. amp;nbsp;de vera do-Scimus confefsionem non mereri vitam asternam, neque ?.''’“^amremifsiónis peccatorum, fed tarnen necelTaria eft, vtte-’■ocatiodefide accenfaincorde,quiafides eftvirtusabditèlatens, 'ÿ'ïnon poteft oculis cerni. Itaque necelTe eft accedere confeßio-\quæ eft profefsioeius generis doftrinx, quod amplexilumuj ^'•ptergloriamDei.

Alludit ad diftum Pauli. Mi.

^2niconferDauidemamp;E- litabonammilitiam, «amp;:c. Ideo

remitam.

pulchra metaphora vtitur, fu-git ex acie. Militia fplritualis, H^sniomnes Chriftiani militant, plena eft laborum amp;nbsp;moleftia-’^Wneepoteftquifquam ineaperfeuerareniß armatus fideamp;bo-^âconfeientia.

Chrißtanus miles adiuuat arma inuocationeJ]

Sub Marco Antonino fide militum Chriftianorum ma-gnaviftoriapartaeftinPannonijs,YtnarratEufebius lib. j. hi-«onxEcdefiaftic«.

MagnibellatoresfueruntSci

“'ItccellitChriftianus. pio, Iulius, Alexandermagnus, . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;quidam alij. Sed longé prae-wntioresfuerunt Dauid amp;nbsp;Macchabaeus, vt casteros omittam, qui *gt;nuocaruntinpr»IiisDeum, Äfenferunt fuas manus adiuuari Oiuinitus.amp;fuas viftoriascontulerunt, non ad otium amp;volupta-^s,fedadornandamEcclefiani,amp;ad conferuandumminifterium»

Cicero.

Cicero (bins vehitur in fua naui, qux deftituta eft guberna-»atore,ideft, nee Deum inuocat, nee propter Dcum leruit Rei-

-ocr page 166-

DÉ MAGISTRATV.

14lt;ï

:piib.Er«a«âg^tKnio8iniw- p^oponite vobis duas nad. UI ad cuius gubernaculum fe- ^yj^g ^ jy quarnra vnavehitur det Deus conditor amp;nbsp;confer- cicero folus fine gubernatore. uatorfuxEccIefix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itaquefacilèpotefteuertivnda-rum amp;nbsp;marisfluftibus: Eft enim miferum maneipium gloriote, captauitfumos amp;aurasinanespopularisfauoris, fedEfaiasagno-feit, fe tantum effe remigemagitantem remos in naue,ideft,£e. defia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

TERTIA REGVLA,

Legibus forenßbut Moj'ß.']

Leges forenfesMoyßj quae non füntnaturales.fèdpropriè _ ad illampolitiam pertinent, esteras genres non obligant, iux« régulas,quxinDialeäicis amp;Rhetoricis traduntur: Lex tant“*” eosobligat, quibus lataeft. Item,CefranterationeJsgisce!»': lex. Item, Leges ad certum tempus lats non retinent authoii* tatem poft illud tempus. Csterumdenaturalibushscadnionj-tio tenenda eft: Eaquxftintiurisnaturalis inlegeMoftic^obli-gareomnesgentes omnibus temporibus. Quiaftintregulaper-petua mentis diuinstransfufa in mentem humanam, amp;rLirfus declaratavocediuinainpromulgationelegisMofaics. Taliseft prohibitio incsftarumconiundionum, LeuitiS. Item,Mandiquot; tumdetollendisidolis, amp;nbsp;prohibenda manifefta idolatria, adiamuJta.

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedulitas habet duo extrei”* eriAv^iityfiefviiitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à,Tga.yp.orvÿlwôC To^xvsrfuyi/ie^quot; j gt;'Iu/,ideft,ignauiaamp;curiofiMtf« I REGVLA QVARTA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

De vincuH' obedientU ciailis,]

Cùm leges Æneexecutione Iîntinutiles,dicendum eft de vînculis,quibus lübditialligati ftint politico ordini. Eftigitur duplex vinculum obedienrislegumciuilium: Aevtrumquedi-uina iuftitiaßneirum eft. Airerum eft obligatio ad pœnam cor-poralcm,quaM«giftMt05Cohercet amp;punit contumaces legiti-moordi-

-ocr page 167-

DE MAGISTRATV.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f4y

•poordini. Hane pœnam efle neceflariarn propter confêrua-fonem humanx Ibcietatis eti-

ïmEthnici intelligunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Notifuntverficuli Ouldij in

t.Metamorphofeos.Sedimme-«■cabilemembrum, en(èrecïdendumeft,neparsfinceratrahatur, ''oceft;Sicutpatimurin noftro corpore membrum aliquod infa-*'’'’'le,vel vri,vel (ècari,nequedefugimus extremaremedia,ex-*quot;®'smorbisopponendaqualiafuntxrtvçHf/aamp;feâiones: Sic in ®°fpore Reipub, necefle eft putrida membratolli, vt conferuetur *otuWSyftamafcutotus ordo politicus.

Quanquarn autem amp;vtilitatis caufahas corporales panas ^'usinftituit, tarnen altera caula prioreft,QuiaDeusvulcde-J^pugnantiacumliiaiuftitia.vtconlpiciaturqualis fit iplè, amp;nbsp;ziSiaextentfuturiiudicij. Ideo, etiam ceiTantibus Magiftrati-^fontes atrocium delidorumipfeadpanas corporales rapit. ^«wum vinculum eft Reatus conlcientix coram Deo,id eft,con-^''niaciaeftpeccatumcontracon(cientiam,propterquodcontu-’'i3xdefinit placere Deo, amp;nbsp;fit reus xternx panx : Etnificon-Wusfueric,etiam propter illamip(am contumaciam ruit in x-^«numexitium.

DehocvinculoPaulididumteneaturjquodnon humano ' Confiliofcriptum eft, fed eft vox di ui na : Necefle eft obedire non ^olumpropter iram, id eft, propter panas corporales, fèd etiam pfopterconlcientiam. Loquiturautem Paulusdehoneftis le-S,ibustümdiuinis, tùm à Ma-

S^^'^ituconditis propter difti- Leges politic« quarum finis P^aniamp;pacem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cftautdifciplina honefta , aut

pax publica obligant confeien-^nin. Si quisautem gubernatorum proponeret edifta non perti-Jientiaad hos fines, fedftultis cupiditatibus feruientia:in tali cafu filter eftiudicandum '

Namintotocapiteordinem politicum confirmât, non vult flabilireTyrannides, latrociniaamp;C confufiones politici ordinis. Hic autem breuiter de tribus argumentis refpondendum eft, quorum primum eft:

T z

-ocr page 168-

US nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de MAGISTRATV/

Nemo poteft mandate Rib pœna, quam non poteft f^e'

Hbmo non poteft «ternas pœnas exequi.

Nonigiturobligantediifta Magiftratuum ad xternas pœ-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

RefjjondeoadMaiorem: Nemo Ibla Humana authontate poteft mandate Rib pœnaxterna, ficut in minifterioEuangelicc nemo poteft Humana authoritate remittere peccata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

EtRigitiitMagiftratus neminem pofTunt afficete pœna «-terna, tarnen violans leges Magiftratuum obligatur ad pœnara æternam propter mandatum Dei. Nam Deus irafcitur violan-tibusordinemabipfófancitum.amp;eftcuftos fiii ordinis. Idea pœnamipfècxequitur. Hane refponRonem iuniores memine-rint,quxquidem deducit nos ad primum authorem guberna-tionis, amp;nbsp;réfutât Hallucinano-nes multorum.qui de legibus lurisconfultidicuntdelega-politicisnonreftèiudicant. tis, Contemtus legatiÄ vioJa-tioipfiusretundat in per/ènani mittentem, vt quandolegatiRomanorumaffeai funt contume-lia à Coriothi)s,SenatusRomanus cenfuithanc contumeliamvin-dicandameffeexcidiovrbis nobiliß. Corinthi,Etptopter fimilera cauftmdeleueruntNumantiam in Affrica. ka cùm MagiftratuS fint Legati amp;nbsp;Vicari j Dei in terris, non eft mirandum, tantafeueri-' tateabipfo Deo authore gubernationis politicæ vindicari contumaciam aduerfus Magiftratuum Leges boneftas. Non materia fed forma fpedanda eft in ordinationibus diuinis, id eft, relatio amp;nbsp;matt datum.

SECVNDVM ARGVMENTVM.

Credentes Rmt liberati à Lege.

Ergo non Ixditur confeientia violatione Legum Politica-rum.

Relpondeo breuiter ad antecedens. Credentes in Mediato-remRincliberatiàLege,quodad iuftificationem attinet, id eft, propoRta eft alia res, qua Rmtiufti corain Deo, Rilicct mediator qu’

-ocr page 169-

DE MAGIStRÀTV; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U9'

Éjui libérât animas ex morte stterna eredas fide. Intereama-'

Jet tarnen obligatio ad o-bedientiam. Nam ipfa libera-tioaLegeregeneratio eftad no uamobedientiam.

Deus libérât nos à Lege , amp;nbsp;tamé datlegemin corda noftra, gt;nbsp;amp;nbsp;earn in mentibus noßris feri-bit. Hsc non pugnant inter lè Kftèintellefta. Nam Deus à malediftione Legis nos libérât, id, ’^lOonabijcitnos propter noftra peccata in xternum exitiura, ^®dver0adobedientiam Legiprxftandam attinet, Lex à Spiri-^“fioiSoinlcribiturin corda amp;nbsp;mentes noftras, id eft, ideo effun-’''lurSpiritusfanftusincordacredentium , vtin nobis accendat '''®tusamp; obedientiam Deo placentem. Roman, 8, N ulla condem-quot;''iohisqui Spiritu ambulant.

Alibi autem copiolîùs dicetur de liberatione à Lege.

TERTIVM ARGVMENTVM.

TConlcientia fit rea faciens contra Leges Magiftratuum ciuilium.

Ergo etiam fit rea contra traditiones Epilcoporum faci-

^slpondeo

. Ratio diuerfitaris eft, Deus exprefla voceEuange-- -■■Alluaiiclibertärem in Ecdefia , vt nee Epilcopi condaht ’'^’ditionesciimopinioneneccfsitatis, nee Ecclefia eas fie acci-''**• IdeoColoHenCjdidumeft.’Nemovosarguatincibo amp;nbsp;^ruiamp;c. amp;ad Calatas, State in libertate,ad quam vocati eftis. '° de politica poteftate exprelsèdidum eft:Neceflc eft obedi-^^proptetconfeientiam. Vultenim Deusconlpici dilcrimen in-®''regnu/n Chrifti amp;nbsp;imperia mundi. Vult feiri tantum voce ,‘'2ngelijcQijjgjj.ggnum Chrifti, non vultaffingi traditiones émanas,quïobfcurantvel opprimunt lueem Euangelij. In-^rw umul vult Iciri corpora lubieéta effe politico ordin i, amp;nbsp;reges J^fniatos elTe poteftate condendi Leges ad honeftam defenfio-^m corporum, ad quam opus

f interdum nouis Legi- Confiderate fapientiam amp;nbsp;''’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilium Dei in hac re. Quan-

u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam minifierium eft fummii

'quot;’US amp;amplif8imum, Plongé antecellit politi« amp;nbsp;reconomiæ, T î

-ocr page 170-

1ÇO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV. tarnen Deus in bac vita maiore gloria ornât ordinew polkicuffl quidefuturuseft, amp;nbsp;fuam periodum habebitin poftremamundi die, Differturautem gloria miniftrorum Ecclefix in atternam vi-tam. Hïcvulteoseffefubieftos cruci amp;nbsp;camelos , id eft, geftato-res maximorum onerum, amp;nbsp;tarnen prxbentes dulciftimum lac Ee clefiæ;Pofthancvitarnaic Danielfore,vtfplendeant (îcutfteHæful- i gidifsimæcœliadomneniaeternitatem.PrsEtereacùm MagiftratuJ ( immediatè leruiat buic vitæcorporali, amp;necefle fithanc depraua- j tam naturam in officio retineri magna feueritate Legum amp;nbsp;pœ’ , n arum, Deus ar Aius nos alligat ad Leges ciuiles, amp;nbsp;ad earum obe*\ 1 dienciam quàm ad traditio-nes Ëpiieoporum,

QVINTA REGVLA, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Cum in proxima régula diftum fit, neceflario præftandam elTe obedientiam Magiftratui, non folùra propter prenam, i^d multomagis propterconfeientiam, qusefitrea amp;nbsp;faucia violatio-ne edidorum honeftorum ciuilium : deincepsmetis,acquafifi-nibus acterminis obedientiailla includendaeft, ne quis imag'quot;®* tuream vagariinimmenfum amp;nbsp;infinitum, ficut Tyranni auditis talibus Ecclefiaeconcionibusabutunturfuapoteftate, ac fapèEc-clefia:accidit,quodin Apologorecitatur, hoc eft, Eccleliafep® Idas pœnas in fuis vulneribus fentit. Sicut enim aues petuntur telis, quæfuntinftrudaauiumpennis,quô faciliùs aerem penetrentaC i diuidant : Ita fepè Ecclefia experitur fuas conciones dextrè propo- nbsp;nbsp;nbsp;( fitas finiftr è accipi amp;nbsp;con uerti à Tyran nis in perniciem ipfius,

De yietis obedientiit,

EtfiEuangeliumnonconftituitnouas politias, tarnen pW denterdilcernitferuitutem corporum à mandatis, qux iubent ^ facere contra Legem Dei. Scruitus corporis quanquam dura eft, vcfacultatumexpilatioaiitimmodicilabores corporum, tarnen ij toleranda eft,amp; in eo cafu obedientia przftanda eft,led ciim prx- cipiunt Magiftratus, vc fubditi faciant contra mandata Dei. Yt cum iubent coli amp;nbsp;inuocari nbsp;nbsp;nbsp;Duplexeftferuitus:Aliacor-commentitianumina,nequa- porum feufacultatum : Alia eft ? quamobtemperandum eft. feruitus irapia ,pugnans cum

Lege *

-ocr page 171-

DE MAGISTRATV.


f^


LegeDei.Sefuîtutem corporis Ôc facultatum iubet Scripturapa-tienterferre,tanquampœnampeecati. Sicutenim morbis,inopia ^alijsærumnis propter peccatura onerati fumus: Ita feruitutes, quaSTidemusquotidiècreftere.nihilaliud font quàm iußifs. pœ-Bxhutnanorumdeliftorum,Qecqui(quam(peret,anteiînemmun «itranquillioraforemundiimperia.quàm antea,fedcùm crefçant patata,nonmiremurcrelceremolem prenarum, (èdferuitus im-P'aotquaqujni eft toleranda. Qtiia Lex eft fupremus Dominus “yf’rumrerum, Nec tantum nobis præeft, quifumus fubditi, '^“«iam ipH Magiftratui dominatur, qui nihil aliud effe debet, Î**iincuftos Legis«

HancregulamconfirmatvoxApoftoIorum. Oportet Deo Ws obedire, quàm hominibus. Et didum Chrifti, Date ^qusDeiluntjamp;CxlàriquaeCælàrislunt. Et Salomon Pro-

-4 grauiftimè inquit:

^O’e Dominum fill mi amp;nbsp;re- Ipfo verborum ordine often-S5II1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditgradusobedientiç.Summus

enim debeturDeo, proximus ^’giftratui.Quaeautem Dei fint, «Sc qua: Cxfaris, non eft obfcu-fUin.Dei funt vera notitia, verainuocatio, confeßio, legitimus V-!“5Sacramentorum«Scmultaalia,dequibusconcionatur i. tabu-. «Decalogi.Hxc bona qug funt Dei propria non funt poteftatipoli-•'Cïfubicóla, nee habet Magiftratus in his mutandis aut euerten-^‘Saliqmdiuris. Cxfaris veröfunt, corpora «Se facilitates fubdito-'0in,quibustamen non debent Tyrannicè amp;nbsp;Cyclopicè abuti ad omnem cupiditatem explendam,fed ita debent moderari fuam iu-fisdiftionem ne pugn ent cum Lege naturaIi«Sc diuina, cuins eufto-^««ffefiehaberivolunt.

Cumhiscceleftibusdilt;ftis congruit oratio Lycortat Duels AchxorumapiidLiuium lib.p.Decad;4. Veremurquidem vos Romani,amp; fi ita vultis etiam

•imemns, ßd plusamp;veremur nbsp;nbsp;nbsp;Polybius lib.» narrat tres fu»

^timemusDeos immortales. iffe Duces praecipuosAchgoruni p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Peloponefo, quorum primus

Aratus Sicyonius, qUem laudat Cicero in x Ofliciorum, «Sc cu-’osvitaàPlutarchorecitatur, Alter Dtix fuit Philopxmen. Tertius ^-ycortas. Vtitur autem in horum defcriptione Polybius tribus ad-®odumilluftribus verbis, inquiens; Aratusfuit A;;/iij.c;,id eft,

-ocr page 172-

if» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

Princeps «Sc îneoator Reipub. Achæorum quæ fuit optimi œorata amp;conflituta. Philopæmen fuitrêAatriKQ®quot;, id eft, perfeftor amp;nbsp;confummator opens ab Arato incoati. Lycortasfuit^eêazOTur /xó-w/z©',ideft,ftabilitorfeuconfirmator. Has appebationes memi-neritis propter articulum de tribus perfonis diuinitatis.Paterxtet nuseftapj;;« feu ÄJ2C’'gt;'’^’ ’^®^» principium feu fons effentiæ diui-næ,quæ eft communis fundio amp;nbsp;Spiritus fanfti,amp;pofteaeftpri-tnum principium omnium creaturarum. Per Filium autem ü' mnia funt fafta, amp;nbsp;quafi perfefta Iohannis i. Spiritus fanftus eftdi-uinorum operum ßiCtaimr iJ.biiJ.1^, quia opera D EI bic Spiricu» quafi obfignatamp; confirmât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sic in Babyloneredèfecerunt trèsviri, qui ftatuam ado-rare noluerun t. Rede fecerunt amp;nbsp;Apoftoli, qui reculant obtem-perare principibus populi lu-daici prohibentibus Euange- Summa eft huius Regute-lij praedicationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obtemperandum eft Magift«'

tuifaluareligione,amp;faluadifci-plina- Nihilenim faciendum eft contra primam aut fecundamta-bulam Decalogipropter vllam humanam anthoritatem. Inhanc (èntentiam apud Euripidem inquit Achilles, Si rex Gra:ci exerci-tus Agamemnon mihi mandauerit iufta officia, volens eiobediam fedfimandaueritiniufta,nequaquameiobtemperabo. Et poffent muita fimilia did a colligi, fi in re manifefta amp;nbsp;omnibus nota pluri-bus verbis effet opus. Vtinam veroquàm eft nota hxc régula, amp;nbsp;quàmfacilis eftintelledu omnium fanorumiudicijs, tamfacilèüt eiincafuconfeßionisobtemperare. Facilis eft hxc régula in teilt' Ôu, led difficilis obleruatu, ficut lupenoribus annis vidimus eJ' emplaplurimorumper totam Germaniam, qui cum fcirent non effedanda Catfari quæ funt danda Deo, amp;nbsp;magis timendum efft Deum quàm regem . tarnen obliti horum praeceptorum contra confeientiam amplexi funt décret urn impix religionis, quod vulgo vocant Interim.

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT SEXTVM.

De offices Magißratuum.

Quatuor fu^præcipua officia Magillratus politici.

Primura

-ocr page 173-

DE MAGISTRATV.

Primurn eft fonarevocem Legis moralisin genere huma-i'OjquodaddiftipIinam attinet, iuxta Decalogum feu Legern nsturalem, hoc eft, proponere furnmas amp;nbsp;immntabiles leges prohibentes cultus ido'orum, blafphemias, penuria, iniuftas wdes, vagas libidines, violatienem coniugij, furta amp;nbsp;frau-Sif*^* ^ Magiftratus eft vox feu tuba

' ' Legis. Hoc eft fummum ipfius ^''’'Uin.vtprohibeat omnia deliéla manifeftè pugnantia contra *®«logumieii Legern natur».

Secundum officiumeft, Ibas quafdam Leges ferre, led ne-’î^quarn pognantes cum naturaiibus. Verum eft enim politi-'’sMagiftratus habere poteftatem condendi fuas quafdam Le-JtSifed qux non pugnent cum naturalibus, verum fint determi-''■ätiones circumftantiarum addenda generi, amp;nbsp;fint quafi admi-»icuiaiurisnaturx.vtcùm Lex diuina fancit in genere diftin-^ionemdominiorumjcum ait: Non furaberis. Legislator mo-^osrecitat, quibusres fit vniulcuiufque propria, oftendit con-ttiftimmformas, amp;nbsp;quando exiftimandum fitperfedum effe tontra(ftum,quandoimperfe(ftum. In quibus explicationibus ValetMagiftratuumlèntentia,amp;propterrationem probabilem Decalogo congruentem, amp;nbsp;propter authoritatem quam Deus Magiftratuiattribuit,quemiufiitaddere in hac ciuili vita cum explicationes,tùm adminiculadiuinarum Legum.

Hxc poteftas Legum condendarum fomprehenfa eft in di-fto Salomonis. Per me reges

amp; indices iufta con- Prouerb. 8 capite. autumn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duplex eft ius, aliud naturae, aliud pofitiuum. Vt igitur pri-muraofficiumeftMagiftratUS.efletubam Decalogi, amp;nbsp;prohiber« omniacontraria Decalogo, qu» quidem violant honeftam difei-pünam'Itaalterum officiumeftferrepofitiuas Leges,quae nihil a-liudfunt, quàm lèpta Decalogi, qui tantùm de genere loquitur, de fpeciebusfurtorum ,cæduum,contraiftuum, nihil exprefsè mandat,fed permittit Deus fapienti amp;nbsp;pio Magiftratui, vt fpecialcs cir-cumftantiasprudenticonfilio «Sc re deliberata definiataedetermi-net,

V

-ocr page 174-

»f4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATT.

Tertnim officium. Magillratus ßrctißos amp;nbsp;executor diuî-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiarumamp;iuarumLegum in puniendisomnibusquilegem vio-Janr. Nam vox Legis fine executione, parùm valetad franan-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dos amp;nbsp;cohercendos homines. Quare amp;nbsp;didtum iJlud Aefchi-nis adeöprobatum e/h vtDemofthenesinfuam quandam ora-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionem tranftulerit: Nihil valereciuitatem, quæ nemos non ha-beacaduerfusfacinorofos.

f Qiiarmm officium eft defendere obedientes contra inia-ftamvioJentiamJuxtaiJJud .• SittimorimaJooperi,amp;hoi)o-ribono.Naminhocipfbexemplovitxpoliticx, vult Deus con-fpicidilcnmenvirtutum amp;vitiorum ,vt Iciamus qualis ip/ê fît, amp;quödiudicaturus/ïf. Non conipiceretur autem di/crimen, f null« cirent.^ntiumpoenx,amp;nulladefenlïohoncftoruni.

CAPVT SEPTIMVM.

De difirimine poteßatis politica amp;nbsp;Eccle-ßaßica.

ïgnoratohocdifcriminefïuntmagnatconfulïonM Sc pertnf- batioDesofheiorum vtriufque vocationis , amp;nbsp;fiuntgubernatoret ^»KiTria.y/ÀOi'if gt;i ó.J^ólfioi’rlfMTei. Huius rei exempla fuppeditde J regnum pontiHciumJnquoaliquot/èculMÏepultum Si obruumi fuit hoc diferimen.

Di/crimen vtriu/quepoteftatis politica: amp;nbsp;Ecclc/ïaftics o^ ftenduntiplidefinitiones,que

alids Ixpèrecitantur.

Ac pr«cipua dilenmina funthaecquaruorî

Di/Terunt enim obteâis, ‘potedute ferendarum legum: lieneficijs amp;: modo executio-nis tn partis. Poteflas poU^ tic2 vetfytur drei externem dUràpUndâi Si picem, quan»

Magiftratus eft per/ôna i

Deo ordioata ad conferuatio-

nemdi/ciplinaramp;pacis iuxtate-

gem natura: amp;nbsp;ad puniendof nbsp;nbsp;I

concuraacesvicorporalifeu gla nbsp;nbsp;nbsp;|

MinifterEuangeli/eftperfiina nbsp;nbsp;nbsp;j

vocataà Deoadprxdicacronem

Euangeli/.amp;adminillrationein

/egitimam Sacramentorum amp;

cohercendosimpios verho.

legibut,

-ocr page 175-

DE MAGISTRATV. f^Ç! jfSiigt;DS,iudiciJs, amp;armistuerideber. Scd EccIeHaftic# debrt warevoeem Éuangelij, gus

l'on tantum régir extemos mo In horaine aliud efteor, i» f'b ftd arguit amp;nbsp;fànat cor- guofunt affeftus non fimulaci, lit fed veriamp;ardentes fine boni fi-

uemali, amp;nbsp;aliud eftiocomociua* ^'•^’git igitur Magiftratui ? aut quam partem in homine régît T '’’^'«tètionpoteftreger«. Nam nemohominumlatebrashu-°”'quot;psftori$poteftfi:rutari,ficutdicifolet. Deoccultisnon iudi-'^^^ägiftratus, amp;nbsp;cogitationum pœnas nemo patitur. Ergo tan-'?®^citdifciplinxfrgnosexternisnaembri#. Sed minißerium ^’quot;gelijdominaturincorde. Quianontantùmconcionaturpo-^quot;'’nioredegubernatione difciplinarum amp;nbsp;externorum geftu-jPluipoffunteflefimulati.fèd per Legern arguit amp;nbsp;aceufat cor, p’sadiuuanteSpiritufanftoperterrefacit, amp;nbsp;üuciat, amp;nbsp;morti-?** Deindeperpromifsionemgratiaefanatrurfuï vulnera eor-, quot;'‘g'tconfternatas confcientias, eâfque velut ab Orco reuo-“''avitam.

^ Secundo. Potefta? politicahabetauthoritatem Rias quaC ój''’^®S®scondendi,vtdiftumeft,lcd minifter Euangclij n«-'‘■«gum ümilis eft, nequearmatus eft cali poteftate.

' ^.p^ettib. Per vocern Euangclij Deus datxterna bona, rc-5’onempeccatoruni,Spiritumftndum,amp;vitam «ternam» j^illud.Eiiangelium eft potentia Dei ad falutemojnni cre-^ HæcprorRis aliéna funt àpoteftate politica.

0Dor^'*'^°’ DifFerunt modoexecutionisin pœnis. Erft enim toed'f''■^f^'’^ft^æ ' urisdidionem habere ins cohercendi .• tarnen ü frJP^*^*'^'’^®^ ' l^^gil^ï'^tus politicus cohercet vi corpora-’ «clefiafticapoteftastantüm punit verbo,fcilicet légitima ïftt°fr'^'^'-*''^^'°*^®’ ^æ^ difcrimina lèmper in conlpeda ’Knoritvtraque poteftas fui muneris metas ;

C AP V T OCTAVVM.

D(P«nis H£r(ti(oruM.

-ocr page 176-

I5lt;îgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dfi MÂGTSTRATV.

Sape .igîtaturh«c quxftio : An pofeftas politic.! debeat hx-reticos jCoiiLroiierfiaritecognita, amp;nbsp;poft piam admonitionem pertinaciter blafphemantes è

medio tollere, autcapilaU fup- Primiim teneaturinhacqu«-« plicioafficerc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiione definitie Herefeos,qua

eft error pertinaXjpugnanscuni fundamentofidei.id eft, enm fcriptura Prophetica amp;nbsp;Apoftolica» Pertinacia eftdifFerentia ,dequa Sophocles inquit in Oedipo, SipU tas pertinaciara fine mente, fapientiam e ffe, valde erras. Et Hieronymus, Humanum eft errate, fed Diabolicum eft perfeuerarein erroredefendendo amp;nbsp;propugnandocontra veritatem agnitam, Poftrem a particula ideo eft obfer uanda,ne qu is putet omnia de-lyria amp;nbsp;errores eflehxrefts. Nam qindquid non pugnatcontra vet bum Deifcriptum, noneftappeUandumatroei nomine harefeoS, fednumerandumeft inter phantafmata amp;nbsp;fomnia Mebncholifa' Cognitadefinitione facilifts intelIjgiturquaiftiopropoGta, quàm nonignorodifficilem efle amp;nbsp;periculofam. Si enim negamus tales haereticospoftcognitioneminterficiendos efTejConcedenuisomni bus nebulonibus licentiam fingendi quidquid velintde Deo:quod quàmfitgraüèamp;periculofum, hominifanonon eft obfcurum, Si autemaffirmamus tales efle mulâandos morte,periculumeft, ne Tyranninosnoftrogladioiugulenc, amp;abutanturrcflrarefpon-fione , eamque praeiexanttusetyrannidi : Sicut Julianus folitus eftdicere, vos Chriftiani foletis laudarc fententiam Chnßi,Beati pauperes,dcc. Ergo er)piavobisfacultates,vt fitis petleóèbeati,amp; facilior vobis pateatadnus ad ceternam illam, quam vos fperatisb« atitudinem, Eft autem difficilis curatio, quando fimul eft o«ut* rendum duobus contrarijsmorbis. Nequetamen proptertaliape* riculavêtirasdeferenda eft.Fiatiuftitia pereat mundus. Abuti* turfanè Diabolus amp;nbsp;ipfius organa veris fèntentijs. Abufus tameO non tollet fubftantiam rei, Stulti funt, qui colligunt de bac quafti-oneà'.liÀo^/'arexfcriptis prxceptorum Lutheri amp;nbsp;Philippi. Luthe-rusinPfalm. S2cijpiofirsimètraélüthancqua:ftionem,amp; facit diP tindiones ; Omnis hareticus aut eft blalphemus, aut feditiofus, auteftdelyrus. Eius fententiamamp;authoritatem tutb fequi poffu-mus,

De hac quæftionc breuïter refpondeo. Turpe eft cogitart Magiftratum noliticum untiim velut armentarium,cuftodeffl cff(

-ocr page 177-

DE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

tfecorpornm. Prius officium eft retinere ver am Deï notitiamin generehumano,amp;difciplinam. Ideo regulam tenemus, Magi-ftratusedcuftos Legis, videlicet prim« amp;nbsp;fecund« tabu!« :

Necefleeftigiturabeo tolli blafphemos,periuros,Magos, hinter blalphemosfunt, qui idolorum cultus aut h«refès aper-ttpugnantes cum Symbolis psttinaciter defendunt, Sed Quod iuftum eft, iuftè exe-^''Win alijs criminibus iudex quaris. Requiritur igitur etiam ^O'ï ifrogat lupplicium, nift légitimaadminiftratio.

1® perfeäißime cognita : Ita

Blultómagis in atroeißimo crimine h«refèos index non priiis læuiredebet, quam rem perfedè cognouerit, iuxta memorabile ^um, quod extat in »7 cap. Deuter. Audias, inquiras bené, amp;nbsp;'ïmfueritverumcertum punias. Vultiudiciitanotam effeve-Btatem, vtfitcertus, nee lêquaturtan turn fulpiciones, autincer-^sopiniones.

Peccant igitur Tyranni, qui fné légitima cognitioneho-Biinesinterficiunt. Qualisautem inftituendafitcognitio,amp;qui

' ®rdoiudicijefledebeat, oftendit Synodus Apoftoiica in Adis ®2p,)5.EtChriftusinquit:DicEcclefi«,id eft, fummum iudi-tium in hac vifibili Ecclefta, neque penes vnum aliquem Ty-

fïnnum efle debet, neque pe-Bes promifcuum vulgus. Sed

DiftinflioLutheri.

Hereticifeditiofi è medio tol

uenes Ecclefiam, id eft, eledos einultis.peritosad iudicandû. lendi funt, tanquam peftes amp;nbsp;tarbatores public« pacisamp;tran V'Wtatis.Acdetalibus Magiflratusexfuislegibusiudicarepoteft, ItQhnæreticifuntblafphemijinEccIefiaquidem vitandi funt,fed ^’giftratus politicus talesnon minus quàm (èditiofos tollere è me «iodebet.NamblafphemiatnultômaiuseftmaIumquàmfeditio» Sibareticifiint delyri, id eft, fi habent quafdam incommodas fen-tentias non tarnen blafphemas aut feditiofas, non quidem coher-eencliruntgladio,fedremouendiex confuetudine bominum , amp;nbsp;roittendi ad Anticyras, vt ibi cerebrum purgentHeUebero.

In $ Etbicorum Ariftotelis dicitur, quareoptimus ftatus Rei-pnb.conformandusfitanalogianon Arithmetica,fedGeometrica» l'iaraptoporüoGeometrica vitat vtrumque extremum, videlicet

-ocr page 178-

«V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGTSTRATV.

Jlgt;ifi‘Hfitlisiigt;ScTyr»nnidem. Snixix^aHa.eft.quadopopufusfiimmi r^rumpotitur, amp;nbsp;de omnibus habet iusferendi/ententiam. Notus cftautem verRealus de vulgiiudieijs, Scinditurincerturnftudiain contraria vulgus. Etaliâs diei ïoJet, vulguseflebeftiammultorum capitum.EregionefugiendaeftTyrannis.quaïfineJegumamp;iudi-®’K®lpcóuomni33gitimpuftu priuatorum aftêÂuum,odijveJgra tiaf. Ergo in EccJefiaiummapoteftasnon fit penes virum aliquem Tyrannura.qualisfuitahquotlicuIisPontifexRomanus.necfit penesimperitammultifHdmenj,qux nihil habet mentis, iudieij,

idpncisadiudicandum.Nemöeninadereignota, auc non fatis ia-telleiftaiudicaredebet, acnepoteftquidem.

_ Seddehacquxftionecopiosedi/puMt DQminus Luthemt inenirmienePiAimiSi. i

C A P V T U.

Dt (//ßmffittie Domigiorum.

De Genera ffilnu.

Hxc Capuapartiminlo. Domtaiume{liut,idefl,ft‘ 1 gis, partim in Ethicis copiosè cu/tas feu poteftas tenendi ali- enarrantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qaid amp;porsidendi, vteadi, amp;

friieadi,amp;deeodirpoDendipr9 arbifrionifiquantum/egeautpaftoprohibemur. Hxede(inici9 j . tcaditurinpraedicamentorel3ti9ais. C^aid Tentiendumütautem h deproprietatererumCeudoioinioaudiemusinipfolibella Decoa / ^i trambus habeas malta prxclarè explicata in Epitome PhiloPo' nbsp;nbsp;nbsp;I ^* phixMoraUs.EteoadderatioiUacontraffuum magised luriCcoH’ fultoram,qu^m Theologorum,qui non in fpecieferunt Leges de contraffibus, Cedtantamin genere approbanc translationem äs’- taiaioram amp;nbsp;prohibent vfuras,

Paritne^y Je tuaaaJù Sebe/ù e^ Pee/e^if.

11

EeüTyranni SaUjprophanihomines vodferanturadhor-MtionesdebeneGcentia ergaDoéioresEccleEarum amp;nbsp;Silwlim

-ocr page 179-

DR MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^

«ftaucupia auarîtiæ, amp;nbsp;fimiles efiéhas concionet luporum con-cionibus^quashaberefinguntur ad anßrcs: tarnen pij, qui in-ftrudifuncarefamiliari,moueantur,amp;prxceptis Dei amp;nbsp;promit-fionibusprxmiorum, Sipromifsionumexemplis, vc in hoc gc-Herebencficentiam pro modo f^ultatum cxcrceant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Miindusnunquampoteftat-

tingere medium, fed fempereua S’^^ud extrema. Olim nulloferèmodoneque fine cumularuntbe ”'*’'” Eedefiaftica: Hinc ftrudæ funt tot artes, templa, monafte-P’/ufi/imibusaltacolumnis. Nune hommes nimis funt fordidi, '®'uu3ndisEcclefijs,

Matth. 10. Qpi dederitpotum aqu«,vni eX minimis iftorum j'^erdodrinam. Amen dito vobishabebitmcrccdern. t.Cor. ’®cordinaiiit DominusjVthi qui docentEuangeliurn, ex Eu-^^S'lio viuant. Eü. 49. Reges crunt nucricij tui amp;nbsp;regin« nu-

j) Adhïcprxcepta^amp;adhaspromiGionesexempIaaddantui'.

'Usbenefccithofpitibiis Abrahx, Sarreptanam hoipitam Eli« 7’ndomodoa!uit^iornauitrcftitiitofiJio ex morte: lercmiat J ’P'iiionpitiiIaturEunuclniSj Cui promittitur incolumitas ia i ^i'iioIerolülyni'X. lerem 59.

^.»'.sigiturexni plis, qu« congruuntCum prxeeptis amp;nbsp;pro-'^nibusdiuinishectatituranimi adtuendum miniftcrium, I ^^®'uuanduni neceliaria doârinx ftudium. Eft enim neceffa-'ïeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ tarnen pauciscu-

’unt ^*'^’1'^ fupeibèamp;Cyclopicè contemnunt.aiitetiamode ''tiad^^”*'^^®^'^”^’*^’^'”^”’ ^^^*^*^*^^°^””'’^’^” ^^*^* ^^^quot; j^ '’'’slijsprofufioindomeftico luxu impedithanc necefla-nhf ^quot;^^^^^ntiam.Hxevitia, qu2 quidem non funt rara,nee j^5U'’ïgt;8cquibusyej.^g^horribiliterirafciturDeus,deploremus, jijf'’t5reainnoftrisEcc]efijshi,qui valent authoritate, horten-P'os gubernatores, vt reditui Eedefiarum piè collocari cu. “t, ac pradèrtim vt viétum prsbeant familiis paftorum teâè docentium amp;nbsp;opem ferant pauperi-busfehohüicis.

-ocr page 180-

Mfl

.BE MAGISTRATV.

IN T E X T V M.

REGVLA QVARTA*

Ira fatpè fignificat phrafi Scripture prenam, vt Miche«7,1« ram Domini portât o, quia peccauiei, fed cùm federo in tenebris Dominus eft lux mea, quail dicat, egopatienterferampœnanià Deo mihi impolitam fine deformicate amp;nbsp;indignatione, irafcarnoB Deo, fedmeo peccato, ld accufabo potiùs qu àm Deum, qui efi iu-Rus iudex, Alioqui iram Deinullacreacura poteft fuftinere. Nam Deus eft ignis confumens.

__, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.ï.Qtiinoncreditinf' HjCCXpende quantum lium , non habet vitam,fediM malum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei manetfuper euni. Expend* quid fit ira Dei, amp;nbsp;quidefli *”*’ nenSjideft, lèmpiterna.nondefutura. Eft quidem metuepdag^* bernatorum,reguniamp;principum,quiinftruftifuntmagn3poK®' tia, qua eos quos oderunt, opprimere amp;nbsp;ad pœn am rapere poffunt) fed hanc iram politicam multis modis effugere poflumuSipart'® fuga, partim quaerendo iatebras, partim ipfà morte. Sed ira» DC nulla creatura poteft effugere, cum Deus fit vbique in cœlo, w ter-ra,inmari,apudinferos,ficutPfalni.ij9 hanc Dei-jF^rJax'*^'*’^®' nuftiftimêdelcribit. Reâèigituramp;verè Paulus hoc loco affirmât non tàm poeaam corporalem effe extimefeendam quàm reatutf çonfeientix.

Qux Liter« Philofopho-rum.

Hxccflmunu.

Epiphonema.'

Nero fibi/pfi mortem.

Senatus Roman, fecerat d«'

Cretum de cxdendo virgis N^ rone vfqueadnecem. Jpfe Vt hanc foedam mortem effugeret 6“

-ocr page 181-

BE MAGISTRATV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1«t

leremiasdoeuit régnante lo-loßiS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fia annos 18. Fuit illc plus amp;nbsp;ß-/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lutaris rex, amp;nbsp;hoc rege interfc-^oia hello quod mouerat «s^vV^f^jz/x««-w« quanto in ludu fuit o-f’^uirirlercmias?

QJINTA REGVLA.

Daniells 5.

Tres viri raalebant abijei in ardentem focum.quam adora-reftatuama rege propoßtam»

UafuntfummitLe^es.']

Decalogus eft fons Philofophix moralis, Sc omnium bone-.^’fiirnlegum.Lcx i. eftteftimonium de Deo. z. Speculum mon-JfinsimaginemDei adquam homo fuit conditus, 3, Fons Philo-*pl’iinioraIis.4.Commonefadiode vita a:terna.

luftitia vuiuerßlis in gubei-Magiftratus nt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nante amp;nbsp;fubditis.

Adnerfw periures.']

, Lex duodccim tabularum Romanihabueruntinitiofc-'“IsitfaHum teftem feu periii- ptemreges.PrimusfuitRomu-’uindeijcidef^xoTarpeio: lusconditor Romx. Poftremus . ' Tarquinius fuperbus, qui pul-. “5®quot;propter petulantiam filij. Poft reges exadosjioua forma Rc-^P^ofuitconflituta,creatisconfuhbus, qui tenerent annuam gu. ^fnationem, fed cum nee hoc placeret populo, licut/êmperTJir«» gt;”fn ^lt;tfï!,creatifunt decemviri, penes quos fuit fummum imperium Regnantibus decemviris, mißi funtlegati Athenas , quiibi

*“01, qux Cilutares vil» funt^duodecim tabulis.

AducrfusEpicurxosfèuAtheos.

LexfuicinqiiadamyrbeCretXjVt Epienrxus deprehenfu#

-ocr page 182-

16» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MAGISTRATV.

puniretur hoc modo : Viginti dies nudum ac melle amp;nbsp;lade per-fufiimacvindumcollocarifub Dio iubebat, expofitum culici-bus. Porthos viginti dies, fi manebat in fententia, iubebat eum indutum verte muliebri de faxo deijei ac interfici.

Ciuitas Attica interfedori Diagorat, Melio,qui didus eft iSs®-mercedem de publico promifit talentum. Duo verb talen-taei qui viuum attraxiflet. Simile exemplum récitât Cicero in i.deNatura Deorum de ProtagoraAbderite,cuius libri, in qui-bus erant voces Epicurex, publice combufti fiint, amp;nbsp;ipfè iulTu Athenienfium vrbe atque agro exterminatus eft.

Etß Magißratus non iudicat.']

O B I E C T I O.

Officia non funt confunden-da. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galat. C. Probet ynufqu'*^*

Magiftratus eft euftos corpo- fuumopus,amp;c,i.TheffaI.4'1“ ris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bac re fitis ambitioli, vt aS^''*

Ergo non regat négocia perti- propria» nentiaadanimam.

RefpondeoadMinorem. Nonert fufficiens definitio. Ma-giftratuseft euftos corporum. Qiuaprincipaliterert euftos legum amp;dirciplinx, nee tarnen confunduntur officia, ftd Magiftratus regit locomotiuam , corveróregitur per minifterium Euange-

ALIA OBIECTIO.

Nonhabenspoteftaremiudicandidecontrouerfijsdogmatuai non mutet Ecclefiam.

Principesnonfuntiudicesdogmatum.

Igitur principes non mutent Ecclefiam.

RefpondeoadMinorem. Vnufquifquefuoloco debet ede-

rcconfeßionemdecafententia de quacertuseft.

Alibi autem.

In priore Epitome philofo-phixmoralis.

Stipendia

-ocr page 183-

DE MAGISTRATV.


»4.'


StipendiaM giftratuum (ùnttribiitaamp; vedigalix

Tributum datur de rebu# immobilibuifeude fundis. Ve-


ftigaldemobilibusbonis, quæhinc indetransfertintur, Duplices Rintpenfiones .• Ordinaris qux (unt ftipendia ;amp; «traordinarix qux funtcollationesaliqux, qux habent probatem caulàm vd propter dcfcnfionem Rcipub. velpropcerfolu-''onemxrisalieni.

ReßaHfqiitf/liones de Contranibia. ]

, Contraduseftmutuaamp;honcflaconfènfioduorum vel plu *'Uftiderealiqualegitimomodo transferenda, velquo addo-’’’miurn, vel quo ad vfum, vel quo ad obligationemj diuinitus ’’Rinata, vt mu tu a amp;iuftaco

^•*nicationererumjgenushu- Eft caufalis definitio. Effici-^iium feruetur, amp;nbsp;homines ens eaufa eft Deus. Leuit. ip. WcantDcumefleiuftumamp; «^tat approbatio contraâuum ’^Hîlem. iuftorum.xqualium feu legiti-

morum.Nonfaciteiiiæqualita- • *'*nin iudicio, in pondéré, menfura amp;nbsp;régula,amp;c.

Finales cauftediiae funt.i. V t feruetur genus humanum xqua-.'*iuftacommunicationererum. Natura enim akerum alterius ‘quot;•ligere voluit, amp;nbsp;quod vni deeftprxftoeft plxrumquealteri, a.Vt fontraftusfintconcionesamp;commonefaéiiones de mftitia Dei, id ‘ft,deæqualitate. Materialiscaufa eft merx amp;nbsp;pretium item

confenfus. Forma eft translatio rei vel quo ad dominium, vel quo ad vfum, vel quo adobligationem, amp;c.

FINIS LOCI DE MAGISTRATV.

-ocr page 184-

i^f


L O C V S

DE CONIVGIO.

STUDIO SIS IN JCADE-mialhenenß. S. D.

Ntelligitratio fine vcrbo DEI marem cumfœminaefle coniundum, amp;nbsp;ne genus humanum temporis longinquitatc occid3t,amp;vtexhaccademfocietatemo£ talibus adiutoria fenedutis, nee minus

propugnacula præparentur. De bac fentcntia Xenophon in eo libro, qui Oeconomicus infcribitur, non in-utiliter differit. Sed doârina Ecclefiæ propria, monflrat authorcmconiugii,amp;caufas propter quas coningestan tisærumnisamp;difficultatibus conflidantur turn etiam confo]ationesproponif,quænon tantum cicatricibus, fedetiam vulncribus medentur. Docet enim coniugij authoremeireDeum,quicùmfitmcns cafta amp;caftita-tisamans, certaJege propagationem fieri voluit,amp; fæ-ucriftimèomncsvagasamp;inccftas libidines, non modo prohibet,fed etiam punit,vttotamundi hiftoria tefla-tur» Deinde digi tu m intendi t ad veros fontes calämita-tum, quibus coniuges premuntur atque exercentur. Affirmât enim genus humanum non ad has miferias con-ditumfuiflc,fcdadvitambeatam,inqua nullus eft dolor,non morbi, non triftisfcnedus,no\p3rtusinfelices, nonfuncra natoium, denique nullamali fpecicsdoini-natur.Pofteavcrô,cùmprimi patctcslapfi efset,genus hu manum

i

-ocr page 185-

’'’inuinmerfumeflcinhocmarc îngèntium malorum, ypcccatumagnofcamuSjamp;adpœnitentiam vocemur, ^^ntertantosfludus amp;nbsp;procellas inuocationem Dei ex-'tcwmus.Acnc pijs coniugibus neceflaria amp;nbsp;falutaris ^^^nfolatiodéfit, editæ funt diuinæ promiffiones, quas P'^^^cntiamamp;auxiliumDei focietati coniugum poili-^^'^^ur,vt Pfal. 128. Eft amp;nbsp;ilJa non vulgaris confolatio* J?“^^Vaulusi.Tini.2. proponit. Sa]uabitur,inquit,mu yper filiorum generationem. Affirmât enim officia ’''fæconiugalisDeoplacere, amp;nbsp;coniuges retinentes fî-' '®’amp;bonam^onfcientiam ex magna iadatione vifu-

^Portuinætcrnæbcatitudinis.Qmdpoteftautem mc-*^autoptabiliuscogitari,quàmhabereDeum præfcn ’’^®'amp;opitulatorcm in huius vitæ miicrijs, amp;nbsp;tandem ’^'^cpta integra liberatione à peccatoamp; morte, frui cô-''’'^nicationcfapientiæ amp;iuftitiæ Dei? Vt igitur bonæ ‘^fntcsadfuefiantadpiamreuerentiamconiugijjamp;præ-''PWeapita dodrinæ amp;nbsp;confolationis neceflariæ in vira '»niugalitencant,hodieDeoadiutore amplifs,amp;vbcr*' Îjnumlocum de coniugioordiar. Oro autemPilium Mthçeftudia doétrinæ cœleftisamp;rcliquarum artium /»lturamgubcrnct,amp;vmbra manus fuæ pias Scholas amp;nbsp;’^défiasteg3|.,necfinathortuloscœleftes à Turcisaut ^ MSbaibaris vaftari. Die 27 Martij Anno Chrifti 1557.

VidorinusStrigclius.

X 3

-ocr page 186-

DE CONIVGÏO*

TRÂEF^T/O IN LOCEM

de Coni wie eût er excepta. ' nbsp;nbsp;nbsp;'

Emo veftrû m ignorât tria genera vit« expreffa vote Dei inftituta amp;nbsp;approbata efle, videlicet Ecclefiafti-cum,politicum,amp; Oeconomicum.amp;fingulisattri-buta eße conueniétia officia amp;nbsp;munera. Naminifte-rium Ecclefiaßicü arguit amp;nbsp;fanatcorda, amp;nbsp;accendit

iiuiia vit» aeternsr. Politicus ordo régit extemam difciplinam amp;nbsp;pacem. Coniugium eft fons Ecclefix amp;nbsp;politise. Quia in coniugio fouenturatqueeducanturplantulsepaulopoft celebraturx Deum in Ecclefijs amp;nbsp;politijs huius vitse amp;nbsp;in vita seterna, Cùm igituf baftenusànobisdiftumfitde duplici vitx genere, Ecclefiaftico Ä politico: ipfaferies amp;nbsp;continuatio partiumdoftrinæ ChriftianJ nos deducit ad explicationem loei de coniugio,qui etfi videturnon valdècongruerehuictempori,quoEcclefia Dei piè meditatuf^'' ftoriamdepafsione Chrifticrucifixi amp;nbsp;refufcitati pro nobis rtanisn Bonomninoabhorretabeabiftoria,cpiusconfideratiohuiusteni-porisquafipropriavidetur, Quemadmodumenim ex late« dor. mientis Adse, sedificata eft Eua mirando opere Dei: Ita omnium temporum Ecclefiaextrufta eftex latere Filij Dei pendentis inter duos tatrone$,de quo myfterio Iohannes Apoftolus defcribens in-fi^ne amp;nbsp;luculentum vulnus Chrifti,quod in ipfius latere faftuffl eftcap. 19 Euangelij amp;nbsp;in Epiftola Canon, cap. $. multa prïchti diflent. Et Paulus EpheC5. loquens de coniugio inquit: Magnum eftmyfteriumin Chrifto, amp;nbsp;in Ecclelia,quali dicat, Comugiunt «ft illuftris imago amp;nbsp;piöura arcanse amp;nbsp;arftifsimse copulationisi® fœderis inter Chriftum amp;nbsp;Ecclefiam, qua de re infra audietis plu»' Sedquorfumattinetnos vti Apologia, qua defendamus lahorem noftrum piè inftitutum, cùm Paulus dicat, Omriem fcripturam diuinitustraditam,e(re vtilemad docendum, vt homo fiat perfe-,iftus, amp;c. Eft autem profedo doftrina de coniugio pars doftrinse xliuinitus in(piratse,,amp;commendatx Prophetis amp;nbsp;Apoftolis, Nam iloyfesiiim defcripliiretcreationemomniumrerum, mox attexit luculentam narrationem de inftitutione amp;nbsp;approbation« Coniugij.quodquidemantelapfum in natu-ramtegra, amp;nbsp;in Paradyfomftitu-turn eft.

i t (

Ii tt

1 tl' ^ D t; R 11 ft

PRAETA-

-ocr page 187-

D E C o N I V G I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rt^

' PRAEFATIO IN LOCVM DE

c o N I v G I o.

^Vemadmedum Sophiftica amp;nbsp;iniqua cft in omni re accu fan da prstermißis bonis vitiorum feledioj malorùmque enumeratio : Ira hxc prudentia in dicendo laudem habet, qux cùm videat, quid in ___cauß boni fit, amp;nbsp;quid mali, bona ornât, amp;nbsp;mala “Pwoter tegit, amp;nbsp;amplifica-'‘Msbonorum obruit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rurifconfulti grauher dicunt,

Fauores ampliandos effe amp;odia ’’quot;gt;'ingenda:Quodini prscipiuntdeamicitijs amp;odijs, hocipfum quot;J’putemus didum efle de ratione dicendi amp;nbsp;docendi. Sophifticu ’«lim ex aliqua caufaexcerpere mala, amp;nbsp;eaquae facile exaggerari ^^untjOmilsis bonis.Contrà verb laudada elt prudétia, quç tegit •’imitates de fordes, edfque velut obruit amplificatione bono-'“W.Deliacprudentiaextatinfignepræceptû apud Cicer. in a de Ofatore, Mea, inquit, hacc fblet efle ratio in dicendo, vt fi quid bo-®ibabetcaiifa,idamplificeni, amp;nbsp;extollam. Edidit quidam librum ^vanitate feientiarum, in quo nihil aliiid agit, quàm quod So-Micèexlingulis artibusexcerpitridiculaamp; puerilia, amp;nbsp;ea odio-•hxaggerat. Interim ea, quxfunt in artibus optima amp;nbsp;pulcherri-'»aamp;maxinîèfalutaria.fophifticè amp;nbsp;lycophanticè fepclit. Hæe ^fietoricafaciliseft. Non eftenimdifhcilereperire baculum fi ve-«cederecanem.

Mac Rhetorica cùm Spiritus (àndus cœleftis ac diuinus O-inPijImo i:8vtacur, dißimulans coniugij xrumnas ÔC citâtes amp;nbsp;amplificans at- nbsp;nbsp;nbsp;luniores non debent moros«

^''^^^^ggerans cius vitx bo-”3, Cüiufmodi fimt fœcundi-Usvxoris, félicitas Jiberoruin, félicitas confiliorum amp;nbsp;labo-fum, pofteritas rennens pof-^’Isionem verx doétrinx.nos ?Uoquedeconiugio ita philo-fcphabimur , vt non qui-öcm negemus in hac infir-

verfari in leftione Pfalmorum, fed quoties habent in manibus Plalterium cogitent fè legere E-pigramataamp;Ëclogas,amp;Ëlegia5, leftifs.quibusnullaï Ouidianx, Tybulliana:,aut alix compara-ri pofsint. Et in fua quidem lingua plushabentnitoris amp;gratiaB hxc carmina: Sed tarnen inGer-maniço etiam textuita funt iliu

-ocr page 188-

,#^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OE CONI V GIO.

Hiitare generis humani multas efle ingentes mi/erias con-iugij: tamencumulobonorum qux ipCa. {bdetas per (e habet omnia incommoda obrua-

Rrata, vt Ciagularem fuauititem ipirent.

Sicut dona font dißimilii: Itaetiam partes proportionale# calamitati'ifuntdißimiies. Degt;

mus. Libet enim hoc Joco Pindaricamièntenriam intier-tere:^. Oda Pythiorum. Deus iuxtavnummaium duo diftri buitbona, qux cum ftulri igno rent) Capienteseapromunt.

imponit vnicuiqjonus, fedtai» qualefuâinere poteft,amp;vtmaxi mé videaturideiTepoHtum/ü* praipfius vires,tamévbi muha afdidiOjibimuItacon/bJatio.

SententiaPindarihse eH, Dij iuxta mum bonum diftti-

buiintduomala,ciux Rukinta poffimt eleganter Terre, fed Tapientes pulcriora odenduntforis. 0-mnevberbabet/uum tuben Omniscommoditas Tua fettiocom-modarecum. Sed bancCententiam aosverèpolTamusinuertert-

Sirigicarhodam nobis à principio perruaCum : Coniuff- i nm non folnm rem bonam amp;: Deo placentem effe 8i neceffari' 1 amgeneri humano, fed etiarn mtrandum vinculum YninerCx focietatis amp;nbsp;rpultarum virtiitomoffïcinam.

Conliat enim inter omnes:OrdinenihdnequemeUusne' que pulcrius elTc) idque ordi-

natumSibaberi 8c nominari, ^^^opboninOeconomicot . quodconrtliorapientisopidcisadcertamformam,amp;adcerni9 , f ßnemdiredumeü. Videamus ergo, ßplacet, quis ßcconivg'l i author,amp;cjua legeCancitum, Si quem ad ßnem ordinatum ii^ nbsp;nbsp;nbsp;t vcbisexplicarisdignitasatqueamplitudo vite coniugalishià^ 1 dènonoblcurècematur. ‘

hIarratMoylesint.lib.DeumiquteRmenscaRaSccaflit»- tis amans. Schuins virtutis mentions vultdiCcemi à naturis im- tnundis,feciiredecretumßngnlarideliberatione,vc certo ordu nemasSifceminacopulatieltent, nee vagarenturcommixtie^ ( ' nibus YCpscudes. Hxc enim fuotverbaMioyßstDIXlTDË^

V S.Nonbonamellhominem

efTe folum. Faciarn ei adinco- Literieprincipurn terruntle-rium,quodcoramip{oßt. gendx, MaltómagisreriptaDei ter amp;nbsp;fxpius funt legenda.

-ocr page 189-

•DE CONIVGIO,

Atij amici non funt omnium Iocorum,neque omnium tempo» niin,red honefta matron a, qux liben ter domi manet,(èmper eft co» n»raarito, amp;nbsp;vt maxime abfit maritus à domo: tarnen femper itmaritocogitat, fomniat, (perat, amp;c.

Etpaulopoft Adam non humano confilio, led inftind« ïfflatüque Spiritus lanéti in-

W^Rdinquet homo patrem Scilicet quo ad commixtio» ^‘’’»trenijamp;adlisrebit vxori nem.NonintelligiturdeTyra» ‘‘^■Et erunt duo in carnem nicadefèrtioneamp;rts-cf^»«..

''*'2111. Etfi autem h«c breuis

^nciotnultisindodiisamp;impijsotiofa videri fblet: tarnen pro-ï''2amp;natiua eius fentenria de rebus maximis pium leâorem '^onet, videlicet de modo

l'opagationisjde prohibitio- Gallusgallinaceus,amp;muit« , “'Vagarum amp;nbsp;inceftarum li- ab« beftix cum matribus amp;nbsp;fo» ’'lt;Ünuni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;roribusamp;filijshabentinceftam confuetudinem, fed homo alla rationeeftconditu«.

Et de diuortijs.

Propofui (èntentiam conti» nentem veras coniugij laudes

fine hyperbole, amp;nbsp;inani ampli» ^Mtione,quanoneftvtendum,qiioties de tantis tâmque diuinis '‘(»usoratiohabetur. Summaautemeiuslèntentix hase eft : Cpn-I ’“gium non tantum eft res bonaamp; Deo plaçons, (èd etiam neceffa-’'‘’'naximæpartihominum,amp;pra:cipuèadmirandum vinculum *'utnanæfocietatis,amp;quidemofficinafeupalçftraplurimarumvir-quot;'‘unj.Acpfinjj5qQi3em particulæ in hac (èntentia confirmatio» ’’/'’’dixipetendameflecxlococanfarum,videlicet, ex caufa effi-*'Wte, fortnalijamp;finaliconiugij. Confiât enim authorem vitx '‘»'iugaIise(reiprumDeum,quieft menscafta,amp; vult mentecafia •nnocari, Deindequxfitformaconiugij docet Moyfi oratio Gen.

' re™P5®''®’relinquet homo pattern amp;nbsp;matrem, amp;c. Quid autem “oi velithçc verborum forma,qux muleis otiofa viderifolet,dein-ffpsexplicabimus.

. Curn enim prxcipit iiingi ma rem amp;nbsp;fœminam, fignificat iïconditame{rehominumnaturam,vtexmarisamp; fceminx Ic-

-ocr page 190-

»y, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE C O N I V G I O. •

gitima coniundioncgenus humanumpropagetur. Aeprombet aliascommixtioncsciimhocordinenaturxpugnantes. Vulte-tiamconiiindionemillam maris amp;nbsp;feminx indinolubiJem eC k, cùm ait, Erunt duo in carnem vnam, id eft, mas vnus amp;nbsp;vnica fœminainiêparabiliteriundli. Vnitasenim ftgniftcat vinculum perpetux/ocieraris,amp; prohibet Jeues ilJas diftradiones coniu-giorum,quales nunc fiunt in

genre Turcica, amp;nbsp;ohm Ethni- Caftitas vr fiepè foleo dicere, cis yheatx fuerunr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft propria ibhusEccIefix virtu*

Nam alix ftâx omnes vt fuut

poIJutxidolis, ita etiam conta* fninatxfiinthorrendisamp;fœdislibidinibus.quxiraflagitio/xfunr, vt didu quoque turpes videantur. Hodiè in gen te Turcica licetim* puro nebuloniimpunètotvxores ducere, quotvideturpo/Te ah-1e, amp;nbsp;fuftentarepromodoreifamiJiaris, item hodiè vnam dimit-tereamp;repudiate;craftino verodie iterumducere. ItaJuduntin-puri nebuJonesdemi/èroftxu, vtpueriludunt aftragalis. Quanta etiam dt JeuitasaduerßriorumnoftrorumPapiftarum,nenjinieil *gf’®f‘’™- Danielquidem cap. ii, inter alias notas monßrantesjln-tichrißum, banequoque recen/èr,quôd Antichrißusnoncomple* daturfeminas r^fj/a, id eftnaturah amp;nbsp;honeßa beneuolentia amp;nbsp;a* • more Jicico, hoc eß, vt Paulus loquitur i. Timoth. 4. Äntichrißu* prohibet nubere, damnat coniugiaatqueita contumeliaaffirital-terum fexum generis humani, quo tarnen abutitur froüialibi-dine,necaliterißum contaminât, quàm va/à ignqminix.veP^^^'^* loquitur, in domo fordibus inquinari Calent. In fumma fem per 1 cum idolatriaconiundaeß, tStfuit*eritvfquéadftnemhorribili* / libidinumconfulio:QuiaDiabolusde]e0iaturprimiim concume- ƒ lia, qua Deus afiiciturabidolatris, deinde gaudet deformitatege- I nerisbumani ,ciaanullae(lmaior,quàmcommiCceri contra leget 1 diuinitusCancitas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

KUbil affin go concioni Mofaiex, qux in Ceneliextit,fed I hxcfententia cgiam recitaui propria eii eins loti, quam ß quit I attenté conßderabitiinteUi get nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ex ea deßnitionem coniugij MoCes eübeeuisamp;denCasO- I txtrui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rator, habet contractas fenten-

tiasamp;qnaßapboriCaios, Appa- 1 retenimaotiquitatem fuiäfeßudioCam erudite breuitatis, nec fa- I gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iäe /

-ocr page 191-

DE C 0 N I V G I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7»

iHeitagjrruIam, quàm eft hæcpoftremamundifcneftus. Quoi «à dico. vt Ugentes fcriptaMoli, non obiter percurratis brsues àgrauesfententias, fed in illis habitetis amp;nbsp;commoremini.Qiia ex «capietis friiftum vberrimum Äamplifsimum, videlicet veram tognitionem eins Prophetx, qui eft dux chori Prophetarum ex (uiusfoncibustotareliqua fcripturaPropheticaamp;Apoftohcahau-ftaeft.

Etli autem multi Rint fines pulcerrimx focietaus coniu-^quot;'’1:tarnenprxeipuuseft. vt agnoftamus Deum mencem efle y^ftam.eiqueintuenda caftitacc Icruianius. Eft enini caftita# quot;’(ignis amp;nbsp;confpicua virtus,

^uæOeum a Diabolis dilcer- Dicat fortafle hoc loco ali-^f’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis : Quomodo mali Spiritui

poffunt efle Ipurei amp;nbsp;impuri, *uinneccarnem necoflahabeant,neepoßintft contaminate libi-^inibus. Refpondeo.Quanquam verum eft naturam fpiritua-Itn non pofte contaminare corpus quod non habet: tarnen tanta ♦ft malitiaamp;peruerft tas in Diabolo hofteDeick generis h umani.vt iinpsllatmifcram naturam humanam ad libidines tétras amp;nbsp;fiagi-bofas, partim vt Deo »gré faciat, amp;nbsp;deformer ac deftruat opui bei,partim vtnati ramcontaminatamà Deo auellat, dc in «ter-Dumexitium prxcipitet. Taotaeft in Diabolo ^^«/ftaaxiet amp;nbsp;Ist tins percept a exmifcrijS dcinfirmitatehumanigeneris. Ipfi propte-tea Diabolo non eft meliusquôd nos polluimur, fed vt hoftis Dei •leleftatur.amp;præcipuam voluptatem capit ex omnibus quxDeum fffendunt.

Cùmigiturordoconiugijnonhumanoconfiliojfèddjuin* *quot;tlioritatelàncitusfit,acoptimuniamp;pulcerrimum finern pro-(pidatjpolTumusnc dubitare,quin bonus amp;nbsp;honeftus fit, amp;nbsp;Deo suthori placeat?

Quiddicam de necefsicate fànftiftimi fœderis, qu« ita omnium fanorum oculis amp;nbsp;animis

ïxpofitaeftjvclongam oratio- II.Caput, Necelfarium elfe Demminimèdefideret. Vaga- coniugiumgenerihumano. ictur enim genus humanum

fîneciuili locietatc, fine ordinc, fine imperijs, fine ftiidijs do-Y 2

-ocr page 192-

DE CONIVGIO.


’7*

étón'icamp;di/ciplinxjfi nullum elFct vinculum coniugij, hoc eft,ff yaga clTetgcncratio vt pe« cudum.

Hanefententiam valdè illu« ftrat Ariftoteles jp_2. politico* rumrefutanscommentum Ph tonis de communi vfu Faculta* Nam in PJatone fuitingenium

turn, coniugum amp;nbsp;liberorum.

iifainnof. LuditigiturinfuaRepub.amp;füadet,vt nonmodo facul-tatum,lèdetiamfamiliarum GtMiravia»

Quare,vtfocierashominumhoc vinculo aftrida fft, leget coniugijamp;5-«/gt;;/àlt;-ergafôbolem Deus nature hominum indidif, amp;nbsp;mirabilitertueturamp;ïêruat,etiamff Diabolusamp;humana con-tumacia muftis modis hunc fontem politicamp;Eccleffstur- • Veré coniugium appsJIatuf bant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fonspoUtixfSiEcdeilx. Quia in

coniugio procreacur ibbolet, quat eft ieminarium Reip. amp;nbsp;Eccleffæ. Si nulla eftent coniugia, nub la eftec Ecclefia, nulla Ibeietas.

Quanquam autem bona coniugi; longé majora ffmf» quam vtvHaeloquentialàtis prædicari poßint: tarnen vt bons mentes aftuefiantad veram amp;piam reuerentiam coniugij fum-ma lèquarfaftigia rerum, aeprxcipuahuius vineuji bona recen* lèbo.

Summusamicitiacgraduseftftedusconiugale. Nam este-rx amicitiæ nequelocorum ffmtomnium, neque temporuW, Vf ïn verfti dicitur: Omnia ver-

tuntur,certè vercuntur amo-


Videtis quotidié amicitiaS Ks. Ec Plato inquit; Amicus multorum.qu® quondam fue-


runt aräißim« «fc ündißim^, di/Tniamp;difloJiii.Acnederecen-


th ft til


eftanimal naturamurabik.


tibusexemp/is dicam, qua: funt odio/a,in famiJiaJ/aacquan ta fuc-runtdifsidiainterduosfratres Eßu amp;nbsp;Iacob, amp;nbsp;poflea in fami/ia Iacob, quantafuicxmulatioinferfratreSjitavttandem loßphuni


terffeerent .aepatrem in maximum luäumconi/cerent. Hoc G Gt inter Grattes, quos natura ipra coniurxit, quanto minus miran-dumeftaccidereinteraliosamicos vu/garet, quos aliquatancfun officia deuinxerunt..

?' L’'

-ocr page 193-

D E C O N J y G I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7f

Hate veröde qua nuncloquimuramicitia nullo loco amp;nbsp;tem p(ifenosdeftituit,(edvbiqucamp;icmperadeft,amp;quo non potelt ^“tpore, métefèrtur.Hxeper-P'twamp;indiftblubiliseftjciim

Coniunxdefideratabfentem

coniugem, nee minus ar Jet a-

vxor m an turn, propter

'«amitatem. Denique in nulloamicitixgradu magis lucent amp;nbsp;''‘quot;fpiciuntur ea, qux à Cicerone commemorantur, quim in I^‘”’**tgio. Quid dulcius quam habere quo cum omnia audias fie -JltttVttecum.? Quiseflettantusfrudusin profperis rebus nifi

^'res.quiillisxquèactiiipfègaiideret? adiierfas verb res fer-l'Wileeflecfine eo, qui illas grauius etiam, quam tu ferrer, j^snófne caufâSpiritus fandtus appellationem Tov ßon^ou,yX-ƒ'tribuit, cum inquit: Faciam ei adiutorium, id eft, adiungam '''rielenifocium, cumquoamp; bonaftialiberaliter communica-b^incuius finum omnes curas tutodeponerepoftir.

Deinde, quanta fuauitas eft, in coniugio, velutinfchola ’''5fta,imbuereliberosdo(ftrinaccelefti, cofdemqj affuefacere ''fficiavirtutum? Quidiucundius eft, quam velut in hortulo ■Suifouereplantulaspaulb poft eelebraturas Deum in xter-'confuetudine ? Talesfcholacamp;horrulifueruntconiugiaAd® ^bus, Abrahx amp;nbsp;Sarx. Non enim dubium eft Abelem ab vtro-

1 wparentedidicifledodlrinamdeeflentia amp;nbsp;voluntateDei, d® 1 J‘fgt;samp;remedijs triftißimorum malorum, peccati amp;nbsp;mortis, ' ’Ventureliberatore, de vera inuocatione, amp;nbsp;de vita sterna.

,. ^«amporrodulcis res eft çsQ« paren turn crga liberos, qus in

^5 3tcenfa nos commonefa-taeamoreinenarrabili xter-J Parris erga Filium amp;nbsp;erga


In libro de anima copiosè fb-letexplicari,qua: fhnt accidentia mentis amp;nbsp;voluntatis. Inmegt; tefunttria: Notitix naturales.


^, Aftiones mentis propri®, amp;ha-il'tusquivocantur intellefluales. In voluntate funt quatuor acci-”'tia,videlicctaâiones,habita5,affedusamp; fofj^st/. Vt autem de j teris hoc loco non dicam, risgt;«*' quidem funt flammul® non a-Jluaopinioneautconfuetudine, fed ab ipfb Deo accenl® in inti-

1 Vcntriculis cordis hutaani, qux flammul® nos inclinant ad

-ocr page 194-

tf4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de CONIVGIO.

amorem erga cognatum fanguinem, funtque hx ftorgs femin» mukarumvirtutum, amp;quafi incunabula, quasDeusinrenatisno extinguit,redSpiritu fuoexufcitatamp;effieitpuriofts,vt longe pu-riorerts-ofj/Min Abraham erga filium Kaac, quàm in Cicerone en amorfiliæTuIIiae. Et quantavis fitç/Aorofj/fÂf ,indepoteftxftinia« ri, quod parentes nullum laborem aut moleftiam defugiunt in e--ducatione fobolis, cùm quidem aliorum hominum caufa, quos e-tiam diligunt non poflent fimiles labores perferre, vt quando mater habetinfamiliapuellamcpilepticam, poteft ferre omnes mo-Jeftiasamp; triftialpeftacula.qux comitantur hunemorbum. Sed fi conduceretur magna mercede amp;nbsp;magnis prxniijs propofitis ad traftandum epilepticum in aliéna domo amp;nbsp;famiüa natura,non poffet eas moleftias perferre.

Fateor hxc bona coniugij tanta effe, vt nulla humanavod Ïatisexplicaripofsint, led lunt alia his non minora. Eftew® coniugium ifvAaxJwffoi-caftitatis.amp;ix/zpc'ïwporaduerfusvagaslil”' dines,quibus Deushorribiliteriralcitur, vt exempla pœnawni în Tragœdijs amp;nbsp;hiftorijs recitata oftendunt. Etfi enim aHQ“' cçlibesnon contaminantcorpora,tamcnlèntiunt in corde multas libidinumflammas amp;impudicascogitationes, amp;nbsp;interdum leui occafione à Diabolo inTragica fcclcra amp;nbsp;triftilsimascalami-tatesprxeipitantur.

Aduerfus hxc pericula Ciluberrimum remedium «H ’^'^* )coniugalis,quamrcuercnterampleéli amp;nbsp;tueri debent,quicun-quead puritatem vira cxlibis fenonidoneosefleagnolcunt, t. Corinth. 7, Vnulquilil“* Vt liuerilsimè prxcipiuntma- vitanda: fornicationiscaufal'*' datadiuina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beat fuam vxorem. Hocpr2d'

ptum ita intclbgendura dit’* habeaturratio«tatis,iudicij, amp;ftudiorum. Adoleltensantei/du' potellpiainuocationèarsiduitatelaborum.temperantiaamp;dilig^“ tiafugienteoccafionesamp;illecebraslibidinum Deo adiutore tueri puritatem corporis amp;animi. Sed poft ax/zluipoft ftorem amp;nbsp;vigor'® ctatis, fi quis iam prjeditus efteo luditio, vt pofsit prxeffe farniJi*i fe hmul prodefTeEcclelia; amp;nbsp;Reip. profuoniodo, isomnino debet ampledthoc vira genus,fifentit ie non prxdicum ede donocaftiu-ti*-

Quii

-ocr page 195-

HE- C O N I V G I (t

Qins eftautem tamauerfus à vero, tam pracceps.tam men. fïwptus, qui neget veram Dei inuocationem omnium vircu-tumdomiriamamp;rcginamelTe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^Pf^cipuum prxhdium pis Legite Pfalmum 70. quieft ®5ntisintantis«rumnis vitae breuifs.quidem, led de multis

wmmunis.

magnis rebus attenturn leftorc admonet. Inter caetera inquit ’“'iEgenusfum amp;pauper,Deusproperaadme, amp;c. Si tantut • f'’'4propheta,amp;taleorganumSpiritus fanfti line rubore amp;nbsp;ve-f^fündiafateturlèeffemilèrumamp;egenutn, amp;nbsp;tàm ardenter petit ’''’''fium, quanto magis hoc à nobis débet fieri, qui nihil fumut

Hanevirtutem pij coniuges facilius amp;nbsp;ardfmius exercera I®æntquàm plerique cxlibes,quiimpeditimaculiscon(cienti« ^'lgt;tijvoluptatibus,noninuocant,fedfugiuntDcum,acpoftea» JiuntveiinEpicuracumcontemtumDei, velin defperationem. ‘''’01 pij coniuges retinentescaftipudorisdecuscafta mente De-'quot;'iinuocare polTunt,amp;maioreanimiimpetuinuocant, propree quot;’olem srumnarumamp;periculorum,quxconiugioimpofitaeft.

Spero ex his, qux diy i nemi ni obleurum efle.q uantum vc-'*lt;Jignitatisfitinvitaconiugali,quxfine vlla dubitatione Deo Pj^retjamp;hominum generi neceflariaeft,amp;verisnonfucatisbo-'’isibundat,deniqueofficinaeftplurimarumvirtutum.

Qiiæcùmitaiint,nonfolùmreuerenrerde coniugio fenti-’•quot;«bfedetiam acerrimèimprobemus, qux aut damnant,aut piohibentconiugium.

Difpofitio Loei de Coniugio.

Primum caput ; Methodica explicatio coniugij’.

Secundum :Confolationes neccffarixinvitaconingali.

Tertium ;Deofficijsmaritiamp;vxoris.

. ^iiartum: Admonitionesdeprxcipuis quxftionibus per. tmentibus ad naturam coniugij.

i r Q.“'ntum : Refutatio fanaticorum, qui damnant aut pro-«benclegitimum coniugium.

-ocr page 196-

'/ !

17^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»E CO NI Y 610.

C A D V T I.

Vcra, integra, amp;nbsp;erudita coniugij definitio extruitureX dido Moi/i : Erunt duo in carnem vnam,id cft, vniis mas

DiAum Moyfi de tribus te» busnosadmonet,

3. De diuortijsprohibitif,

amp; vna fœminafintiundi inic-parabiliter. Hinc pcrfpicuum eft prohiber! omncs vagas libidines, cùm vuk fine fèpara-tionccolligatosefl'evnum ma

rcmamp;vnamfœminam,amp;par-ticulain carnem vnam fignifi-

Vnitas non'poteft diuidiia partes.

cat coniugia Aon cfle dillolu-

bilia. Hæceruditainterpretatiotraditaeft à Chriko Matrth. i9gt; vbi reftringit diuortia. Eft ergo Coniugium légitima amp;nbsp;indi/To-lubiiis copulatio vnius maris amp;nbsp;vnius fœminæ inftituta diuini-tus.vtagnofcamusDeum eirementemcafiam,amp; ei in caftits-te (èruiamus.amp;hocmodopro-

pagato genere hiimano colli-gatur xterna Ecclefia Deo.

Efficiens eaufàeftDeuf,m«nl cafta amp;caftitatisamans. Mate* rialis eft vnus mas amp;nbsp;vnafœnii-na. Formalis eft copulatio duarum perfbnarum, nonqualiftunqut fedlegitimaamp;indiffolubilis. Caufse finales funt, vt certoordin« propageturgenushumanum, fine vagis libidinibus, Äexgen^f* humanohocmodopropagatocolligaturDeoaEtern3ha:reditas,amp; vthominesferuiantDeointuendacaftitate. Eft igitur définit«’ fons vniuerßeexplicationis in bac materia, ficut amp;nbsp;in ali/s matetii^ plurimum mométieft in vera amp;nbsp;integradefinicione. Necaninn^* uerto,quidpofsicdefiderariinhacdefcriptione, nifi quis noduoi velit querere in ftirpo.

Conftituradefinitioncdicendumeftdecaulïsconiugij.Eft autem coningij author Deus amans ordinis amp;caftitatis. Qùan-quamenimfimul poterat ere- jo^oniogio luccntprxcipuc areomnes homines, ficut vna virtutes Dei, ßpientia , boni* éademque opera extum An- tas,iuftitia,amorcaftiiatis. gclorum condidit , tarnen

imaï

-ocr page 197-

OB -C o NI V ô ro.. «’TT: Uftemodum propagationis pro fuA Üpientiain generehuma-'gt;oinftituit,6{imm8nraboni-

üteconfèruat,amp;huius ordinis ^ohtioncm feuerißimo pu-®;t,nteftatur yniusrCa mundi oiftorii.

Ordo eft opus fapienti«, Non eft enim ordinis inteiiedus in beftiis, fèd tantùm in naturis rationalibns, amp;nbsp;quo quarque na

» tura eft prxftantior amp;nbsp;(apienti-®5'®^nngisaniatordinem, amp;fugitconfufiones, Deindebonita-''’diuinjeopus eftconferuatioamp; defenfioordinisaduerfus mulci-Wnfurorem Oiaboli dcorganorum eins.Niftenim bonitate Qeï ^oièruarenturpolitizamp;œconoinix,profeâô nulla tam veftigia ’'Ipolitici, vel coniugalis ordinis in mundo haberemus. Tantus ’I^Oiabolifuror.rabiesamp;immanitas cupientis omnia euertereamp; Niafundicusdelere.quxDeusßnxit amp;nbsp;ordinauit. Poftrerao ^i* Dei eft punire confu Gones»

Moueorequidem, Vt de lapicntia amp;nbsp;bonitate Dei cogitem» luoties confidero miranda fpeétacula fabricationi» primorum PWïntum. Verèenim lullt (a-

Pientia Dei in orbe terrarum Prouerb. 8. salomon dulciC dolmans Adam ex terra amp;nbsp;ex- Smè defcribit fapientiam Dei, ^ens atque «dificans Euam inquiens ludo in orbe terras de ®tcofta Ad« dormientis. deliti* mes,ede cum filüs homi num. Quid poteft dici fuauius magis «9ix«F de lt;fiKAfiiuviei filij Dei? Ait lapientia diuina fe lu-««nonin coelo fed in orbe terrarum, amp;nbsp;addit.fenullaexrema-joteinvoluptatem capere, quàm ex conuerlatione cum hominis? “W.extolloquüsdtvariisoperibus,quxinterhominesfiunt. Sed Pf°‘^ftó omnium fpeftaculorum,haud (cioanvllalintmagis mi-Wnda, quimconformatio Adse exlimoterrxamp; inipiratiovitalis lOfCmfaciem Adat. Et «dificatio ( ita enim appellat Scriptura) Eoxexeofta Adatdormientis. Siquispaulo attendus hxc confide-fitjisadmirationequodammodo obftupefcit amp;. miraturfapienti-am Dei mentémque naquit explere tuendo, fèd nos legimus ifta o-igt;ittr, non mirantes, quia nou funt inaudita, neque incognita, fèd ^notidiana.

Sed admiratione velut attonitus obftupefco cogitans à du-

-ocr page 198-

«ƒ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CONIVGIO.

obusfaftame/repropagatiohem tantx multitudinishominuffl, qui fuerunt,luntamp;eruntvft]ueadpoftrcmam mundidiem. De hoc miraculé Paulus fplendide coneionaturAÂor.i/.cùmaiK


Deus qui dat Spiricum amp;nbsp;vigt; tam omnibus/ecitex vnoftn-

quod nunc orbern terrs incolit. Cum autem, nuUa Oratio tantsrei par Ri, ad expheatio-nem cauiarum finahum accede, in qua multo breuior ero quam return magnitude poilu lar. Ac prima quidem caufa finahs in dednicione recitata

, eft videlicet copuJanonem ma ris amp;fœminx à Deoinftitutam effe, vtagnolcamus ipftim efte mentem caftam amp;nbsp;caftiratis a-mantem , ßc buius virtutis m en tionediCcernam usanatu-ns im m undis Sc ei in cafta (b- i derate ftruiam us. nbsp;nbsp;Secunda i

Ex ea concione poteft inteili« gi quabs fuerit inPauIoSpintuï, eruditie,ingenium,eloquentij»

Si generatie hominis non effet quotidiana/edfemeJ tantùm aliquod exemplumproponere* turintra annos too.profedóo-mnes homines confluèrent ad

eumioenm inquofœminaede-ret fobolem /pedaturi hoc mi* random Dei opus. Sednosad hsc opera quad Ve/pertihonca cscutimus.

Dicat fonaße afiquis, cord^ fentio prsteream formalem «0 fam, tjux eß prxeipua inhac re, Re/p. intempediua beneuo/en-tia nihil di/Fert ab odio. OS^f' tumeaputabundê differetdeo-


tradun legi tin um coniug'l*

cauCa eß vr femper Rnt aJiqui teßes Sepropagatores dodnn^ ecdeßis. Vultenim Deus bocmodogenushumanum coCeriJ}^» vtexeoaCsidaeEccleRa coUigatur. DebaccauCanon rolùm mi-uerraScrjpturagrauiCsimèconcionaturiSedetiamPhtojnd.de Legibus dalcirsimè Pbilofopbaturinquiens .• In coniugio hxc coniblatiopropoRtaRt, quodconiuges oporteatuaturzbun^ nxperperuirati Rudere, vtlibe-rosliberorum relinquétesCem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In ade milites dirpoUtî vein-

per Deo eultores in Cuum lo- Squot;^ interfeaoruminGRuTit.Ia cum Cubßituant. Et paulo p6ß ^*^®” P^rentibus fuccedere de-inquit:O porter parentes gigne beatinpropagationedoariax» re Sc educate liberos qui vitam tanquam lampadem poßeris tra-dal»

-ocr page 199-

DE CONIVGIOy

*SP

J^îM, vt(èmperfinc aliquico- Traders lampara fignificat «ntss Deum gt;nbsp;lux» ipÉusie- Prouerbiali figura aken iinpo-S^m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nere onu$ quad nos diutiiis fu-ftinere non pofTumus, Clique Pfouerbiumfumptura iveredarnsqiitnodtu equitantes vehuntin '’pitibusaut alibi ardentes lychnos, amp;nbsp;cum confecerunt iteripSs

. Eadem feutentia ab Euripide optimis verfibus exporta

InDial.LycurgL

Caußmqj qnare procreamuslibcros

Hanccfleprxcipuamputandumcft,vtDei

Notitialuceatfuturisfeculis, , Sempcrquccuttodesfiencftiperftites,

Cœleftium legum atqiic templorum Dei,

Qyiin patriatucantur has resoptimas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Etdifciplinam ciuium amp;nbsp;mores bonos,

Necimpia feritatcdeleri financ,

Tertia cauGeft vtconiugium ßt remedium aduerfiis vagas *°agitiolas libidines. Eth enim hoe genus vitç à principio pro-Pkrgenerationemordinatumeft, tarnen poft lapfum etiamhit ƒ'’acte (sir, vc fit çvAaxTMfzor caftitatis;^ à/zvrTHfxaradueriuscon ^bemem libidinum, qux partira ita fœd« fun réparti m itaflagi-®®'lt;»wdiAu quoqs turpesvideantur. Quodautem hic finis cri-'’^^'oplaccat, vtducaturvxor, finon prolis eau fa, tarnen ad '^Ï^^^^S^® libidines,id ex-P'*'gt;«aPau^dicïtur. Virand« Remedia aIia(tint«ésfvAeu(. ^Oftitioniscaufavnuiquifque nr^qux arcentcaufam mor-Xorerafuamhabcat. bomm. Alia ftint ^jfaTiw/x* ■ quxtolluntprxfentes morbos, tolerantetiam alijfinesaddit minus principales. Sed ego con-^entusfun hisprincipalibus, GeneCa,dicitur Faciamus ei coad-

’ ’1*’°‘* coram ipfo fit. QuodiftoDeus fignificatetiam ® nanecaufinn inftitutumefieeoniugium, vi markus habeat fi-'«m fotiara amp;nbsp;comitera labor um ^ vicifsim vxor babeat patro-Z *

-ocr page 200-

lt;8» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E C O N r V G I Ó.

Duni,nutriiium,defcnfbrem aepropugnatorem : Sed hxçtaufavî*

deturpotiusexponendacHe inter adiacentiaconiu^'j

fandxvidenturresoptimxamp;pulcerrimx quxinbonoconiugio velutgemmçinfignes extanratqueeminent videlicet amormu-tuusgt;ndes, loeictas bonoru amp;

Coaftus amor nihil valet, amp;

xnimnarum, generatio,defen-fio. Sit igitur amor coniuguni ardens, fine firn ulatione amp;co-aftione fincerus , fine fufpici-onibus amp;nbsp;’»Ktnn^iei, fuauis fine moroficate, amp;nbsp;faftidio qualis pingitur inimaginehinnuliamp; caprex, Prouerb,5. omnia ad calcules exiguè amp;nbsp;exiliter vocat, de omnibus cettat, Fs* ftidium eft cùmfacilêalienatur animus quadamfatietate ab obie* Fioamato.

nullû funulatuni eft diuturnû, Meldicitur finceru«, id eft. expers vacuum amp;nbsp;fegregatum ab omni Cera.

Hinnulus amp;nbsp;ccruut differunt magnitudine corporis.

Morofitas eft naturaiis qux* damimpatientia, quxnihilpo-left Ferre, nihil difsimulare,red

Huiusamorisergamaritum fignafiinthxc:prolem exiHo ’fufeeptam amare, return domefticarum ftudiofam Separcamefi • Iè,cognatorum affiniümquefiiorum rebus: viriresprçponere, de 'ablênteiblicitamcfle, inxgrumofficiofam amp;nbsp;anxiam,interns* 'miliares diflenfionem minime ièrere,nec domus quxreredifcor-diam.Hxcvbiadfuerint,Facilimèiudicabiturqualisfitvxorisin virum anim us, amp;nbsp;quod obedientix ftudium, vt firibit Pontanus hbj. deObedientiacap.y.

Alterum ■oeevxH/ztt'ereftfidesq.uxeonftanti amp;perpctuavo-'luntatetuetur fœdusconiugale amp;nbsp;abhorrer ab om ni violations huius ordinis.quem Deus in offieüs coniugalibus fanxit Cel«-bratur aXenophontelib. 6. %«//'««!# virtus Panthex, quxeùm in ' Cyri poteftatem captiua venifiet,cufiod:x cuiufdam Satraps pst fici cómendataeft.Etfiautem abimpuro cullodepudicitiaipiius variétentataarque oppugnataeft, tarnen nee perfuadendovinei, nee terrore frangi heroieus animuspotuit, yefidem matico ab/ènti ebtam violarec.

Tertium

-ocr page 201-

DECONIVGLO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ySgt;


Terciumadiaeensconiugijeftlbcietas bonorumamp;srum-ituni Narrat Pontanus in 3. «o dtobedientiacap. 4. in ma Jtinia Lucani« ora iuuenem f’ætatefuiiïcetfi media èplC- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---------J-~ --.Ml

7''’’ägnum tamen,qui virtu- tantùm eflèparticipeslucri,


Societasapud lurisCoïT. eft communiolu:riamp; damni. lila«


verô (bctetas in qua volumus


VO-


^’f^fc amantißima amp;nbsp;oblc-

buLtAefopi.

1 ^''''’Qßimavtebatur, Cüm-

1 ’l''t(iiret opcram mefToribus vndqueadelTetvxorfErarenïm ca I Nfsanni, qua meftis defceatur) dcclinauit tùm illapaulùm ar-^ «ftu delaflata fub vmbram arboris, qus erat littori finiri-*'^atqiieaPyratis Aphris, qui oram illam fepiusinfeftant, vbi Wulummodóquieuiflctjcftrapta. Virpoftquam adeiTeillam

1 ,’*’''• videt amp;quacfitam minimèinuenit,ratus,quoderat, raptam ( ’pt*donibus ad mare decurrit animaduerténsque triremem Mderead anchoram,ftatim è(copuloinmaredcfilit,natabun ’“Iquead illam quam raptam intclligebatperucnit, Raptores ’“teftatus,vtlcquoq,uccumvxorcabduccrent. Hifidem atque' ’quot;■mum hominis admirati, vbi Tuneta applicuerunt, amp;nbsp;præda '’'Poßtaeft.reeirarum facinusamp;memoratu dignum referunt, Xuiquaqijambarbarusamp;Chri «ani nominis hollis, virtutem

Cicero in libre de Amieitià inquit:Nihtlefle virtute amabi-lius, nihil quodraagis alliciat ad amandura. Etpraceptura Ne-rei àPindaro recitatur : Virtu-tem edè etiam in bofte laudan-

1 !”’ienhominis fufpioiens,il-^'Ticutn vxorelibertatedona-

•^?’'®“fto^C8 luicorpo-

—.uuiicnienciaruniexcinpiumviaetisiDnocregcudiudruy.

, » '^Wattonitusadmirationetantiamoris.amp;tantidefiderijer-jjj**?”*’^’'“‘’'^‘’“oi’^erumde ipfiina fibiinterfuosfatellite# f k '•*^’'8’otgt; verô mihi hanc hiftoriam venit in mentent amori® f'‘‘iergiEccclefiamrponfam.Nani Chriftus proprer nosamp;no-”^*™ ‘^®^'^‘^'' *“ ^°® mare malorum noftrom m, amp;nbsp;FaftuS tia amp;nbsp;'“'*’°^®^^^®‘^ exdimte pauper,vt nobis fuavirtute, obediea ,5®*®Mntia maximarum xrumnarum amp;nbsp;dolorum hbertaten» “Wuretde nos cooptaret in bonorum cœleftium atquesCtetno* ''‘®’lt;wietateni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

-ocr page 202-

rtt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E C o N I V G 3 O.

Quartamadiacenseftgeneratio. Etfienimaliquaconnu gia ccrtoconfilio Deifuntinfoecunda: tarnen fxcunditasprsü-puum ornamentum ed coniult;

gij.amp;lïngulariDciconcenu amp;nbsp;Abrahamnonhabintfoecun-' munere magnx parti coniu* dumconiugiiim.fedtandemia gumdatur: vtPaukisdicit: V- extremafeneftute promitutuf xortua,(ïcut vitisabundans. nbsp;nbsp;nbsp;ei foboles caufa autem confilij

diuini poteft vtcunque à poüe* riorixnimarijQuia Abraham diuexulauit, vagatuseft interhofpi-tes petulances,quare vtefleteihxc migracio fat il tor Dominus no-luit ei multùm impedimentorumdare. Itafortafleabjs Deusnoo datfobolemad quofeunqueeafus perferendos.

Qpintumeft defenfio, Ideoeniminviromaiorviseftcor-porisamp;animx, vtpoßie infirmi fèxus patrocinium fufeipere. Nam vel Oratione vel mann défendit famam, amp;nbsp;corpus coniu-gis,amp;Jibcros velutpullos implumes vmbra alarum fuarumte*

Cum autem coniugium ßt imago fœderîs quod eft inter Chriftum amp;nbsp;Eccleßam amp;nbsp;mulex conlólanoncs luauifsimxex hac^ollatione fumi pofsint, «ö9-)««/*ti'^ qux recenfui.bre- SsepeScripturaChriftumco-uiter ad Chriftumamp;Eccleiïam paratfponfo,amp;EccleGam'P°'’‘ accommodabo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe. Et Pfalm, 45. dukifsiæ^ '®*

quit,defpon(b Chrifto : fpetio' fu8 forma prat ftlüs hominum,dilFu(a eft gratia in la bi is tuis, amp;^ Et paulo poft addit de fponfa, A udi hlia,amp;c. Sedn unecontentied* musdiftoPauli,Ephef$.vbi cum Paulus concionatus effet de0^' dis mariti amp;nbsp;coniugis fubiicit magnum fubeffe myfterium.

Etlienim Filius Dei nihil nobis debebat, nee vllamex nobis vtilitatem caperepoterat, tarnen pro noftra falute corpus fu’ urn afpidibus obiccit, pulcramque petiuit per vulncra mortem. ExquointeUigi poteft ,amo'

remerga nos Chrifti expertem Paulus Rom. y, amplificanS eflè coadtionis amp;nbsp;ffmulationis. Aexaggerans amorem erganoS Chrifti.bis verbis vtitur,proiu-ftovixaliquis moritur.proboooaulît foruiTealiquig mon, quafi

-ocr page 203-

D E C O N I V G lO. »J5

‘’t. Nenio libenter moritur etiamfî intelligat felegibus debefe “nem^^j fgQjjügjjyægjj-g ^J telerandum fuppliciumiuxtale-» ‘i vtruretiamfi feit Te mericum eflTe crucem,tarnen mallet viuere,. Vimniori.Iuftum hoc loco fignificat Obligationen! ciuilem,cui

^“'‘o Domino: is furpendatur.fed inquit Paulus, pro bonoaufit 'l''”inori, id eft, Ipe coramodorum publicorum aut priuato-^A ''tfortis miles adducit fuam vitam in diftrimen pro bono,hoc , V''oEccIefiaamp; Republ.pro convigeruaamp; liberis.Chriftus nuU quot;■nabnitcaufamcurpronobismoreretur. Nequeenim obliga-’'’'ratlegiadpœnam.quia non norat peccatum,nequeeratin or« *^'’adolus, Sedmultô rtiinùt potuitChrißus ex nobis aliquam ’’P'K vtilitatem.Ergo cùm Chriftus fine obligatione amp;nbsp;fine rcfpe-’‘''^tilitatis,vitam fuam pro nobis profuderit, quit no agnofeit in j^'dibilemefle vim amoris in Filio Deierga nos miferos verraicu-’••QuisnonfateSturamoremChriftiefle ardentem expertem o-'^’''Koaftionis amp;nbsp;fimulationis ? Has veras amp;nbsp;non Rhetoricas am-peationes.Iegiteapud Paulum prxfertim hoc ipfo tempore quo ptlefiameditaturhiftoriapaßionisFilijDehScribuntPhyficieain

WéStrychni feu folani,qux à Grxcis appellaturftrychnus halica ’d)ii!,Germanicè3lïïgt;enfirflt;^en/efleantipharmaconobiiciendS JPgt;dibus,hoceft,Afpidesguftatoftrychno moriuntur. Ita Filiiuï quot;nnatusexfemineDauidfecuadumcarnemexfanguineludaico, ^nquam vermiculus cruentus, obiedus eft Diabolis amp;nbsp;eorum or-teamp;mortefuamortera Diabolo aitulit, vt dicicurinOfta: Q ^“*,stomors tua,amp;oinfeme eropeftistua.

. ^findefoIamEccIcfiam cuRodem Euangelijdiligït.amp;m ^'“^uiteracquiefcit.-Alias verb fèdaspugnantes cumEuange-'0 2cerrimèodit, maximéque

, «edatur^ vt Pfalm. id. Icriquot; Pfalmushicinfigniseftdepaf 'turjSandisquifuntin terra none amp;nbsp;refurreftione Chrifti, *admirabilibus , Omnisvo- quemPetrusallegat,Aft.a. liptas mea in eis, led multipli-

^nturdolores eorum qui alium lèdaiitur. No libabolibationes torumdelanguine.nccfumam avorJweftea Ipecies facrificij ‘'omen eorum per labiamea. inquaeiFnnditurvinum,oleum

aut

-ocr page 204-

lt;54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O B c O » Î V O r '0. rdeft,nonoraSopreeigjiiovo, autßnguigin honerenOel Joproeis eße Mediator amp;nbsp;in-terceffor.

Sic Eccledi Colum Chridum agnoicat Mediarorem Scfo-hm ipriusdoänmsniimpleäitur.noa dut »duker», nee pollan HAlintamCedirum opinionibusSceukibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

Terab noned leoain» racist's inter Chridum amp;nbsp;Eccled- 1 anijiêd libenUs amp;niutuaofficiorum communiatio. Nam Chd 1 flus ün bona, iudkiim Sc YiumEccleGximpetck, denuatinCe. j jerumttasEccleGx,fii:YiAimapropeccacis nodrisScCeribafficiait l «rum nis EccleGx, Yt Aâor. p, diekur: Saule Saule, quid mb per- \ ^quetis. EcdeGa Yerb prxdatmutua officia pro modo facula- 1 tum.cM TSt' Ctth^^JC],/, ; id ed, in uocacionem amp;nbsp;confeCsionem Si nbsp;nbsp;( non fußkrodezaKm cruds Cbridi,Yt Rom. 8. amp;nbsp;aliis Cxpè did- nbsp;nbsp;nbsp;♦

tar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Qpartb Films Dei ab ECaia aominatur Pater xtemiatis. Quia per Verbum ÔC Spirkum fandum omnibus temporibus at ukos regeneratad vitam xternam.

^PoGremoeddux magnus dimicanspro Gliispopuli Cd Darnel 12. ScSamGin fortiGi-

amsnullum.pro SponCa peri- nbsp;nbsp;CumpalediairapaiffentSata-

Culum defugiens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zoni faam fponCam, Deusboae

quantas irarum dammas eonce pitYirberoieusamp; fortis, quo impetaiUatus edin bodes,quahela-deYno die,eoseffeeid Sie noderquoque LiberatorChridusSpoa- fu8,viadieatiniuriam EedeGxUlatam.

, SeruatcorpusEccleGxetiamGinaliquamembrafxulVib i acin media morte datYkamUs qui interGeiuntur. Hanccolb- I

tionem,amp;peconGderareYtileed.NoaenimfrudradixitPaulat 1 « magnum myderium in coniugiopropoGtumede,Yiddicetitat- I t ginemfcedsrisarcaniamp;iperpetuiinter Chridum 8c

EcdcGioi

cAPvr (

'I

-ocr page 205-

B fi C Ô N I V G I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«3f

C A P V T IL

Confoktioncs neceflarix in coniugio.'

* Corinth. 7,TribuL»tionem omis habebunthuiuft œodi^Sed tempus breue eft, leii,j^®’’’*^*quot;®^“’*'f*cî«* noftnisîn (peculiscontemphri foi mir ’'^'»Icgcnteshiftoriam ündißimi vin hcob,àquo»2. fa-. '«populi Ifiaël propagatx funt,non obicurècernimus quan-j^feriis ac moleftiis vira coniugalisonerata lït.Nam coniunx ^.,'“fofma.ingeniogt;amp; virtute prxftans Rachel in partu mifera-‘*’f extinda eil. Filia Dina à Sichern vicia tl.’Ruben maximes , .“^horumpatris violauit: lofcph quieratlèncdutispatcrn» ,. ^î leuamen à fratribus ven-n^bVel vt Vérins dicam pro- Eurip. (jnyiKttrifMŸit wSet» f^^’eft.Hx calami tares tanex yuinj^rinn^ Hic vertus loqui-.*’t)Vtoranécogitationemamp; tur,deniultis ingentibusmift-/’’luentiam (uperéne. Vte- riisconiugij in bac tanta infif-ƒ'latitia inenarrabilis eft, mhategeneris humani, p'^parentibus affert contpe

^ felicitatis liberorum, ita nullus dolor acrior eft, quim qnî ^'i'Iidtis aut triftibus cafibus liberorum animo paterno conci-^^f-Q,uidigituragctIacob,in tanta vitempeftatum amp;nbsp;concord ' ^'quot;»mitatum?An coniugium propterxrumnas.qnas nullaO-i®® '^plicare poteft deferet ? Ncquaquam .• lcd primùm cogitait’']“,tari in gcnerevitx,quod certißimum eft Deo placer», ^“^’oipfofancicumamp;ordinatumfit. Deindehbi fubiieietat-Pü^animum proponetveraconiugij bona.qux longé rim-K ''tonjnesxrumnasamp;difficultateSjCuiufmodi funt,Caftitas, ’^‘tasinuocationis,Tranquillitasconrci£ntix,amp;Diligentia ' h'*ndilapfu$,qui nosiptbsamp;Ecclefîam horribilitcr déformant, '«nim cafti pudoris decusà pauds in vita cxlibc retinctur, fed fp3“« calibesaut vincuntur communiimbccilh'tate, autin-'“Citerlccumipfiluftantur. Talcsimpediumaculisconfeien-*inonpoiruntinuocare,{cd fugiunt Deum amp;nbsp;tandem rount ^^Epicuxiun conremtwa De j, Vélin ddperationem. Multi

-ocr page 206-

i j^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»Æ- G O N I V « 10?'

etiam infignibus probris 3:(eamp;EccIeiïam déformant, acnimt vaü irx Dei.qinbusnih'iltriftiuscogitaripotcft. Atveroincon-iugiopuritasreorporis amp;animifaeiliiis confêrüaàir»amp;?inuocario minusimpeditur,amp; bonaconfeientiadukis nutriculacftfene-Äutis-Dcniquepluresfuntoccafioncs vitandi lapfus,qidnobiî ipfisamp;EccIefixinfamiam conciliant.

. Tertio conferet breuitatem huiui vit« cum sternitate, amp;nbsp;îllud Pauli in ore arque in ani- , nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

mo habebit, Leue momentû Tria funt antidieta in hœ çribulationis huius adfertpon Pauli difto. i.Cor. 4, Primùm dus«tern«glori«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opponuntur inter feleuitaiamp;

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grauitas.Tribnlatio, inquiries

leuis.fèdliberatio amp;nbsp;lartitia comitas liberationêcßgrauis amp;nbsp;vt vulgo loquimurponderofaitnid^tig/ Altéra antithefi*eft:Momentotofl fertur amp;nbsp;opponitur xternitas. Nulla eft autem proportio centri incirculo cùm circumferentia,dca nulla eft ratio huius vitxmo-snentanea!,breuisamp;fugacis ad illam xternitatemqux caretprin-cipio amp;nbsp;fine. Tertia antithefts eft, Opponit Paulus tribulationed quz videtur elfe res deformis glorias cuius appellatione nihil eft dulcius.Quidenimhominesmagisappetuntquàm gloriam?vide-tisPaulum non tantum fuifle textorem tapetiorum,lêdfuiffeab ineuntextate optimis ftudiis bonarum artium imbutumamp;alTu# fadumad earn dicendirationem quam omnes fani probarunt, amp;nbsp;qua adhuc omnes medioerringenio prxditi, quantum efficereÄ sonfequipoflunt, vtifblent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.'if

Item,Non Hint dignx afflidknes huius'vitx vtconferatfj IB rad fempitemam gloiiam, Rom. 8. Quidquidenim finitutn eft breue amp;nbsp;momentaneum ducendum eft, ficum «tefuiutt comparetur. Ferec igitur ma-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

gno animo breuia incommo- Aliudunthasc verbaadaure'» da caque Ipe «tern« giori« Ie- urn dißum Senecas in lib, 5. de uabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If* Dum interhominesfumus

humanitatem colamus.noncui quam terror! aut periculo ftmai, detrimenta. iniurias, veUiçatio-nes ,conuina contemnamus amp;nbsp;breuia incommoda magno fera» mus animo. Quia dum refpicimus verlan.uSqucnosquodaiunti ihinaortalitaiaderit.QuidpoteftabEthnicohoœineignaro vers doftrinai

-ocr page 207-

DECöNivdrbquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*tgt;

MrinafiOeo traditje.dicigrauiuïamp;fanóiusfNoB tantum tradlc F''lt;ceptunidehumanitate: led addit grauilsimam rationem.cué *fvirtus(ïtcolenda. QuiatantaefthuiusvitaebreuitasÄ fugaci-i immoralicasadfit, dum oculos noltrüs circüferimus. Quid 'quot;’toiille anni coram Deo, nifi exiguum fpacium heftermæ diet ^^‘prtteriitfficutPßlmusinquit. SiobtemperabimusPaülocoK ?®®«nti nobis de tribulationibus, feremus animo magnobreuia vit«,amp;imponenius capiti noftro galeam, id eft, fpem “'‘iamp;vitxMternx. Nifi enim fubindeadhunc portum relpei 5^quot;i)ut,noRpoterimus retineretranquillitatemanimi. Hxcre-™*PMlcnitomnes xrumnas. Hxeeft lignum, illud de quo lèribu ’“f'OExodo, quo iniedo aquaefiunt dultes.

Poftremó intelligec ft hig «rumnii amp;nbsp;difficultatibus fiibie-elTe,vt agnoftat peccatum , amp;nbsp;vocctur ad pœnitentiam, ÖC *‘'5ni8xerccbi t pecens à Deo auxUium, amp;nbsp;expedans, vel li bera-’•’nem.velmitigationem. Fidcliseft enim Deus, qui non finit *05 tentarifupra vires, feddatcum tcntationeexitum, vtpofsi-^üsfuftinerc. Itaque loftph

*''ipatnredditur annovicfcli- PGlmo37.reeitaturEpipho-'”0tertio poftquam fucrac a- aema plenum confoiationic, '’'ifTus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ quod pertinet ad hunc lóeum*

Salusinquit iuftorum à Domi-*0)amp; protedor eorura in tempore tribulationis iuftorum, quot ^m corda fide purificata funt, faluseftnonabhominibus , fcddi ^to,ricutaliusPfaImus inquit, Pater amp;nbsp;mater dersliquerunt me, l^ominus autem fulcepitme. Et PfalmuS7i, Oominus Saluator *quot;P*'*perum.Etiamfiigiturdefertifumusabomnibus,tamenfpé’-^®'’ÜDomino,qui certe nobis opem feret, amp;nbsp;libtrabit nos. Haé ”*’®'fl4,ego non optarim vno momento viuere.

, Adiungantur autem ad hasconlolationes quas expofuidi '’'napromilsioncs.qu« advi-^^nl coniugum propriè perti-^tnuInCenefi recitaturbene- -

Studialinguarum amp;nbsp;artium

J'^io, quam Pfalmus 128. iUu- Qy»» videmus SpiritüSanftum wbusfigurisexplicar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

vti pukerrimis luminibusfigu,-

- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarumamp;verboru,qux certe no

MuntiateUigi àpifeatoribus de à textoribus nulla doftrina ex-

-ocr page 208-

fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E G 0 N I V G I O.

Quidam aftorcomxdix «i. hiftriofolitiiseßad Alexandra« dicers, nemini placers comxdias,nili illi qui didkilTet accipere pla« gas à mulierculii, Catones amp;nbsp;illi graues amp;nbsp;tetrici amp;nbsp;feuen homincC non am ant iUa t enuia amp;nbsp;le uia,fed illi am ant qui aliquando ipü ege« runtcomxdias. Sic nemini dulcefcunt figuras àpukerr.lumina Prophetarura.amp;Apoftolorû nifi afluefado ad paruas artes àftu-diaaicendi.Nullumeftopuseloquentiz prater compofitionemntt merofam quod non excellât in facrisßiblüs. Tants ell breuitas re* ram,ordinis amp;nbsp;elocutionit.

Primiimenim vxori foecunditas promittitur. Vxor tuafi-cutvitis abundansinlateribu« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,„ Autumno quid eft vif#

domus tux Deinde promitn- pulcrius quim vitis fcecundi. tur foboks prxftans viribus a- quxonere vuarumpeni in ter* riimi amp;corporis. Filij tui, ficut ram infleditur amp;nbsp;inclinatur» nouellx oliuarum in circuim

mcnlx tuxEtfi autemnon inftituointegramenarrationem hu-ius Pfalmi .■ tarnenledor monendus eft, cur Spiritus Sanâui adiungatvitiolcam. Inter ole-

am amp;nbsp;yitem tanta Concordia Nihil eft olextim inirticum eft: Vtvitiinftta oka gignatÔC amp;nbsp;contrarium quàm quereul Vuasamp;oliuas* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^° cuius fcrobe infitaflatimin-

terit. Contra verb nihil eft tin« amicum oka quàm vitis. Ac tantaeftvis «■v/z%lt;9«« vtalteraal-Uri infita gignat altero anno,vtriufque arboris frudut.

H«c rup-jri^NA pulcerrimc pingitimaginem fijauisconio-gij.in quopueri amp;puen«procrcantur,qui funcEccklîxfcrnina* ria.Acceditetiapromiftio de felicitate in officiisvocationis. La-bores manuum tuarum manducabis. Beatus es amp;nbsp;bene tibieiib îdeft,efiîcietDeus,vt laborcs tui lint lalutares tibiipfi, amp;nbsp;Eccle* fix, eftenimlummamikriafragilaboribus.qui ncc tibi necaliis profint, ficut Sifyphusfingitur apud inferos voluerefaxumad* uerfijs montem. Affirmatigitur laborem neftrum non fore inanem in Domi no, vt Pauli verbisvtar.

Poftremb longe ampliusmunus promittitiir,tranquilKtai publica amp;nbsp;florens ftatus Ecclcfix,vident pij coniuges omnia hu-snana incerta elk amp;nbsp;fludu magis mobilia, amp;nbsp;inteUigunt« quàm ya«

-ocr page 209-

«i»


DB CONIVfilO.


f« in quodam varia didrum Plato de pace publics fieia-^'Interdum pax eft, pacts ft- 'quit, Pax in Repub, nihil eft ni-* quot;’^CUnunquam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft inane nomen, quia nulla pax , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft diuttirna. vt tempore qua fpwùftcœpit regnare Salomon fuit mediocrispax. fedpoftrama •quot;’’‘^Pofâlàtiaturbulentafuerût.veriftimèergoSeneca.Omnia fortis, etiamfi non mota tarnen mobilia. Nemo coneipiac ‘'''Vanamfpem.qualis defcribiturab Ouidio in perfonaNiobet V*P'itabatfemaioremeffe,quàmcuipofletfortunanocere.Nihil

, quot;gt;lt;Cogitationevanius,nihilindignius. Homofanusfcitomnia ''’’11113 elfe incerta amp;nbsp;infirina.foluna verbum Domini manet in x-‘‘'oum.Aliarum rerum omnium viderepolfumus fiuem.vtPfal-Uminquit.

Narrabo vnum exemplum

Confolatur ergo Pfalmus pios coniuges amp;nbsp;tanquam murofi ^Uccm Ermans pollicctur di-piiUin defcnfionem. Pijeon- Narrabo vnum exemplum 'quot;g« erunt tuti, pofteritas co- quod banc fententiam valde iU JP^ habebit aliquas lcdcs,po- luftrat. Paulo antè Cbriftum “Ois.Ecdcfias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ quot;

natuminludxa vagati funtex-

Agt;ci,Arabiei, Syriaci,AEgyptij, Romani, Herodiani. In tanta con-™fione,intertotdiftriminarerumDeu8 tarnen vmbramanus(u* Refendit pias amp;honeftas familias, vtfamiliam Zacharix, familial* ^*(pb,amp;multos alios pios, Quid eft magis mirandum quàm io ^»tatolluuione barbaricarum gentium vnam matronsamp;virgi-’''Wpofle eafti pudoris decus tueri amp;nbsp;«onftruare? Ita certé infupe-

^econias obteniperans lercmix manfit incolumis,quan» Î^âni inexilio j amp;nbsp;habuit Filï-*™{ucceirorem,cui reddita eft pitna (èdes,ideóhicinquit,vi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....-,......

ocisfiliosßJißrunituoruilljpa ofoftruauit reliquiae poputilu «mfuperirraëk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '


leremias cofilio vt videbatur


abfurdo, funefto, thüi amp;nbsp;luftu*


daici-Non enim vtfeceraiEfai-


fuifit ruo regi amp;nbsp;populo deditioné.affirmansfore,vt poft annos 7«.

» 3

-ocr page 210-

i^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CONtV6ïO?

Apolitiam,eimquetenerecvlq(ie ad Mtftiam.IeeoniaïAaKquop sailliaciuiumobteniperarunt ingratoquidé amp;nbsp;iaCuauifdd falubrt condlioProphete. AcDeusitamitigaiMt «rumnasregis, verexfi-philmerodach «xtalene çaput lecoaix, hoe eft, hberaueriteuni iqualore carceris amp;nbsp;adiunxerit eurnmenfe regie, Filius feconi* Zorobabelfiwt Duxpopuhredeuntis ex Babylonia. Hanchiftori-am non minus debemus habere in cenfpeßtu quim iUamglorio* fana edudionem ex Aegytoimo maior eAdè admJrabiliorr«s,rdli*

ôioexAegypto.Âc. r

Hisptomißionibus pîj conîuges Ce conColentutScctediat fecurx effe Deo,defendi,amp;iu uari à Deo»

Officii mariti magno fplendore vetborum de/cribuntur,

qux,va.Corinth.i}.rcribicur, nonedCurpieix, necTAwuifsit neemorofi, fedlonginimis, non certansemulatione, mo-


defta, pariens, candida, amp;c. Petrus vero gui hauddubiefuit blindas parer amp;nbsp;concors ma

ritus- Requiritin marito »w«- quot;,'.7quot;---».,.j-«.»«*»..'—;

x^^rSciuditiim diftriburiuam *f“eraoneproximi?QuiseniM


Viri inquit, habitent gt;iÿ.Tti j,fS. è/tjcum vxoïibus, tribuentes eis conuenientem honorem fangnam vnH imbeciUiori, Ôc eohxredibus viex xrernx, id ed, m o Jeta te rerun t amp;pruclén-

ta errata, amp;nbsp;com m unes in Grmi tires fixus imbecülioris , ne-queomnia diâi Scfiiâi nimis oxiliter Sc exigui ad calcülos ’rotent; Hibeintetiimincon

Inruentes in tabubm i/hM dileâion is t. Cor. ij, agnofeimui quàm Jongediftemus àrera dw Jeftione.Nam rtaôdicamdedi leftione Dei,quantuniabß'®’“*

eft ita con^itutus, vt congrual cum ea deßripcione, que apud Paulum extat ? Oremus autefS

Deum,vt d non exprettasimt' gines.tameadmulicraqufdiis ttfenmus dileAionis proxicA Paulas non onerat verborust mulcitudineleAorem, Cedmaf-

Zvyefat,^ieu ex duobus fono-bus potifsimum maaant, relex irperitateaatbrx ,quxalioruti indraitates txigui ik exister iugahbat


-ocr page 211-

B E ' C 0 N f y- G fOr

‘UgihburofHciij ration ein tu-wds vaktudinis, Ciim qui-

1 Kvirotarceat à confuetudine vxorum. Nequeveró alteram pattern generis humani pro-F® iirtbcciUitateni fupérbè “'’tsinnint, ted cogitent pias '’^ftonas, qüsOeüm redèin-•'®Mnt,non minusforchxre-'lïsvitïtscternxi quam viri qui

ad cakulos Vocat.rel exarrogagt; tiadefpiciente infrà ft alios holt;-minestanquam vermiculos bu miftratofideoPetrutduas vir-tuteshis fontibus opponit t7lt;' naoto'amp;iuftitiana dillributiuS.

Profedo in coniugio debet valere illud Terentianuna, muitte ffè re mittenda defumo iure. Nam fiquis vult ede axf/Soi/atw-«rille nunquam habebit pacem in coniugio.

SicuCïT/«)MÏ*non om nia er

m lines aliorû infirmitates, quae non ptiniuntur legibus eleganter difsimulat: fit ea virtus quai iuftitia dißributiua appellatur fuumciiiquelocumamp;honorenj conuenientem tribuit Geome-tricaanalogia.

1 üoftrinam cœleftem pro mo-I lt;^ovocationis inter homines la tffpargunt,autcertè eiuspro-Ï P’gationem pils ofiteiis adiu-| Uant. Tribuantigitur foeiise-1 jußem naturx'amp; vocatis ad elndem fpeni , conuenientem konorem amp;nbsp;totufn curfiim vi-teconiugalis itagubement^nc

''tra Dei inuocacio impedia-

' tur.Meminerintetiam nudiofigrauißimumPythagorxdiftum-9^uolt;lcitât Atiftotcles in Oecooomicis;Maritus debet vxoribo-neficentiam amp;nbsp;dementiam, quia Iponla ei ad aram vt fupplex ƒ commend a tur. Non autem

^wknouseritlupplex,lacer eC , /orr» lt;*sT4t «Jlix«/, w*vlt;m ï^-;®P''t«ur,hoceft, nonfummo fo/vs^^^i's/.

^iii^scuin fupplicibus.qui lè to

csin noftram poteHacem dedunt ^agendumeft.-

• Officia vero vxorisin/. Epiftola Petri cap.-?. luculentèexx plicantur,vbi Petrusin matronis requiric manluctudinem amp;nbsp;?i-Mavp^w. VultenimmanfiietKiseire ^on odiolasamp;moleftasri-i xatncesqualera narrantfuifleXantippen. Deinderequirit91 ax-'‘'Z^qu« virtus ftdulirati-cognatacfhamp; fugit ranquam Icopa» km in mari vtrumque extremum èittfsi^'yiJt.ofMivIjüu ly To^v^sfC^')/-» iwrwlw.ideftjigpauiamamp;cuiiofitatem, quaßdicat,Matron«

non*

-ocr page 212-

BB COKÎVGtO.


non Antîgnân«,ftd Spartam quam naeftx fûntomet, finttïnttUf cd eft, ftudiofx rei familiaris,non regant templaautcuriam.

Cxterum Paulusi.Timotb.a. infÏgnidióloprxcipriasvirtu respixmatronx co mplexus eft. Saluabi tur in quit, mul ier per filiorum generationemiß manferint in iïde,amp;dUedione, amp;nbsp;fan* äißcatione,cum modeftia.Et-


lï auteminfiiliï quidam mon Aro^s interpretationes hiiic didroaffinxerunc.* ramen faci* lis eft explicatio rede inftitu-tis in Grammatica amp;nbsp;tenen ritus (urn mam dodrinx de iu-ftificatione. Vitaraamp;notafi-


guraeß, quàm Grammatici SyntheßnappeUant. Refertur enim Syntaxis non ad verba, fed ad/enfum. Eft igitur Ampli eißima enarratio. Millier feu


Plutarchus in vita Arati di-fputat de fententia Chrytippi. q uis laudabic patrem nid felitef fint liberi/Hxc/èncenua non eft vera,quiarcs ipfaoftenditlxpe« numero ex optimis parentibuS peßimos amp;nbsp;perditißimos pro* creari liberos.


O:


11!


muliebris fixus faiuabitur « ü fidem in offices generationis» educationisjamp;in totaobedien (iamorali exerceat. Hxc fèn-tentia non modb regulam vi-txpiis matronis proponir, fèd Cmul eas con/bJatur, neexifti-ment/c à Deo propter molem ttrumnuam, ubieâunütde-krnteOe.


Aliqui inepti difputanc non poflè matrem fieri ülujni,ngt;(i Jiberiprxflent officia pietatifdt in pietate, vfquead exitum vi* perfcuerent, qua interpretado* nenuJla eftmagisinfiilfa.Piff''* té enim fenbitur apud Ezetbi«-fern, Anima qux peccauit iofs morietur. Alij non miautioe^ ptè prxtextu huius diÄi/»«»* /»X^ fiiam qux eft venenau corrupted doArinx deiuftiilt;»r tionepingere amp;nbsp;omue coDit'


tur.


Ptimùm enim reqoiritSdem, id eR, ignitions SefiducitMt^ dittoris Ene qua neeperfonit CoaSrmatio huius hypeths necobediéri» monUsDsop}»- fis efiEbr. u-JmpofsibileeRDe» tet.Deindesdditdileüionem» pheere, fine fide A Roman, 14» Non nnquam caudm aut me. Quiequid non eRnEdepecef rîtumiàluationis, vcaliquHo- tuttieR.

taniant, Ced tanquam fidei maximi infignem Siconfpicuam Ira ^iua^tûeaimroURdeiaüi6çvaur,boc^,propterroIumMe.

diatete^


(gt;(



1

-ocr page 213-

WJ


DE CONIVGÏO,


'Oremquem fidesampleÆitur: tarnen quoties regulxgirber- ' dil'y*'^^^*^hi'ilfi-in^‘^r-^dnnnir, vfitata eft copulatiofideiamp; yionis^ftubQnjjconicientix. Aliudeftenimconcionaride °lt;ioiuftificationis,aliuddegubernatione vit« poftacceptam ’'®nciliationem. Nam in articule iuftificationis fblus Media-j/*^tamp;doniinatur. In altera verb concione neccflccftcon-Sfidem amp;nbsp;opera, vt alias copiose dicitur.

I’ertib requirit caftitatem gt;nbsp;quam nominat fandificatio* p^^Eftautem in verbo fandlificationis fingulare pondus arque ^'’’phafîs, qua tcftaturconfuetudinem coniugalem non elle im ^Mciem, vthypocritxfomniant, fed opus fandum, id eft, à i 7®ordinatumamp;approbatum,cumgenerationiscaulà,tùmad ' ^quot;gt;ndamconfufionemlibidinum.

Quarto requirit modeftiam cuius appellatione continen-J^rtempcrantiaiqu« eftcafti-^fsnutncula amp;nbsp;grauitas in o-'’’ftifermone,aâ:ione, geftu amp;nbsp;Î^“ltu corporis. Huncigitur ’uH locum perpétua confer-‘'«nusmemoria, vt nos confb-'iiuraduerfusfanaticos furo-

Modeftiae appellatione conti-necur etiam fedulitas in donae-fticagubernatione,quac vitat o-mnes difeurûtiones non necef^ fanas , nec fefe imifeet negociis Reipublicæ aut Eccletia:, qux vi riscommendatafunt.

Plautus.Si quaeft virtute prx-dita fatis ornataeft.fi qua verb eftimpudica , amp;nbsp;bené veßita, hancmali mores peius exno pol iunt.

'«.qui coniiigium votant aut ''’'■iiundicicin, autfalutis per-P«uï impedimentum. Nam ^''ntuetudioem coniugalem .“''tftirsiniotitulo (anétifica-^'°Wsornat,amp;coniugibus cer-

’’® lilutem promittit, fi modb fidem in officiis vit« coniugalis *’^wc«ant.

C A P V T 1111.

Hoc Caput copiosè in libello D. Prxeeptoris exponitur.

-ocr page 214-

DE C O N I V G I a

Semperin genere humano fuerunr/un t,amp; erunt aïi'qui fanatici fpiritus vitupérantes autprohibentes légitima coniugia. Aeprimiquidem fueruntMar

cion amp;nbsp;Manichxi qui ci bos amp;nbsp;coniugia prohibuerunt, amp;vt gnauiter eflènt impudentes vociferati Hint coniugium or-tum elle à maJo Oeo j quem ip/ïrenebrasnomi narunt. Nee vJInm dberimen inter coniugium amp;nbsp;icorrationem conftinie-runt.Poftea vero extiterunt Encratirx^arqueiniis Tatianuslu-ftiniMartyris difcipuius amp;Hierax qui nonbumanas,iêdDia-bolicas concumelias aduerlus

Martion fuit trCyyjwr Po-Iycarpi,di/cipuli Ioannis Apofto li eirca annum Domini 170. vide 4. lib. hiftorix Eedefiaftic* Eulib,

lantftiisimum amp;caftiftimu or- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiphanius in refut. So. h**

dinem coningij euomuerunt. refium,

Sedhosb/aipnemos facile confurarcpolÏumuiconcdisfinteo-tiis, qux te/ianrurJegitimas nuptias Deoplaccre.

Ebr. ij. Honorabile coniugium omnibus amp;thorusimnia*

eu Ja fus.

i. Timoth. 4. Prohibitio coningij di/èrtè appellator dodri-nadxmoniorum.

Daniël u. Af»fyi'a.ergA{èxum muliebrem recenCeturintet' nofasmon/lrantesAntichriftum. r. Timoth. 2. Confuctudocon-iugaJisornaturhoneftißimo ciruJo/ândifîcationis.

Joann, a. Filius Dei oüendit iè fauerenuptiis cumornate*^ minculo.

MAtth.tp. Q^jos Deus coniunxk homo non apAret. Hoe , diäumChriiHrAäs dire tettAturnupdAsinHitutAseirei Deo,St 1 1 quidem copiorAmdoärinam compleéthur bxcp3nicula,lt;pix l 1 monetconiugiumeff'ecoaiuad:ionemdiuinAm, ide{l,rociets- j » tem infîitutamàDeo.quAm DeusnonibliimäpprobAt, ièded- f ; »m Adiuu»r,regit, tuetur,(itu»tinhAc via,óc Vultpramp;ptecipüiot ƒ ( ^mAnÓcmagnifïeii.SccercAlegeièruAn,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j i

Étd AutS hi Di»lgt;0lki Furvree demnuntet coniugium odio ‘ lt;nbsp;digaiC- f

-ocr page 215-

DBCONIYGIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IW

''5''ii»imi funtamp;execrandïab omnibus hominibni:tamen noa inusdeceftandaeft lex PontiHciaprohibenscóiugium magns Pïrtihoiïiinum,quos natura ad foscunditatem informauit. Pu* E^wenim hxc lex cum decreto diuino amp;ipfó Dei opere in creati-’P'mftitutogjcondito. Dcindcamp;cum prxcepcisdiuinis.Redè j^«uincftab Euripide: Impudentiammorbumeffe maximum ^*^^’nü,arau l'uct/zt^iro réa-tur h «Sfiro/r. Quz autem maiorim-f ’’’'itiacogitari poteß^quam quöd Papa decreto diuino fuani ^’inopponerc audet ? Deus in paradyfo dixit, ideß,hocde. patefccit,quód vult ratum amp;firmum elle. Non eß bonum ’‘^•nijclTefelum. Qua igiturfronte,quooreaudetPapacon-*n»inlegéfgrrc.^Bonumeftmagnam partem hominum viue-’’“«Ucxlibe. Sedhzeimpudentia non verbis refutandacrat, '**«1(1180$ punienda.Eft amp;nbsp;illa vox lurilcolT, vera.qui docet,Iu-J'njturx ftneita non polTe humanis conftiturionibus abolerl quot;«ituitautem Deus in creatione hunc ordinem, vt Et mutua '’^gt;*in vtroquelêxu» amp;vthi qui non funtidoneiadtuendam Mefsionem caßitatis invita cxlibe,coniugium ampledantur *gt;ncafiitate Deo fcruiant.Hoc opus Dei prohibere,quid eft ali-*'lt;gt;5uàmDeoamp;naturzGigantzaaudacia bellum inferred Etû *®iinaliqui ab hac régula except! funt. tamen régula non euerti-^rpaucisexemplis. Qiiid ? quod eadem lex, quam Spiritus ßn-^usoririàDiaboloaffirmat, fonseßmagnorumlcelcrum,pro-r'tqwSe multi pereunt,amp; ira Dei magis accéditur .^ Nam cxli-7*'iwnaturâlœcundifunt,aut corpora cotaminant^aucinfelt-^'^wlUmas libidinum opprimuntatq; extinguunt. Hi maculis ®’'’ii^tiximpediti,vtfupra aliquotiesdidumeftjOonpolTunt '*^*’iinuocare,lcdruunt,in extrema mala videlicet in Epicu-

***‘gt;lt;iuimmulta agminaani-®*fuin hæclex in xternum e-3ötmrnprj5cjp5Qj.jf^ Ncqua-^in igitur Ecclefiz im ponen fed omnium piorum lonftnfu tanquam carnificina Fçiifcientiarum amp;nbsp;inuocatio-

Gregoriua Magnus qui vixit anno doo.poft Chrißum natum iußit femel deriuari in alium locum quendam lacum, In eo b-cu tam exhaußo de deficcato


-ocr page 216-

t9lt;s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de C O N I V G I O.

nis impedimentum abolenda infantum quos moniales viti-eft. Hxc breuius equidem con- nis monaßeriis confecrats ab-tra legem Poncificiam dixi, ieceruntinterfeftos. quam atrocitas rei poftulat.

Sed non fuit dicendum pluribu$,cùm multa extent magnornm virorum Icripta, qux patrocinium coniugj Saterdotum fufci-piunt.

IN TEXTVM LOCI

DECONIVGIO.

Ctnßli4 D«.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus i. Corinth 13. Tradit

difcrimeninter duas Academi-asfoïlefteniillamamp; futurara, amp;hancinqua nunc verfamur. Ait cnim nos ex parte Prophetare, hoe eft, vniuerfamdeDeo rapien-tiam qua fruimur in hac vita effe imperfedam » mancam amp;nbsp;mu* tilam, Qnodnon ita accipiendum eft, quafi défit nobis cognitio articulorumpertinentiumad fundamentum falutis noftræ. 0' mniaenim qua: adfalutemnoftram pertinent,à Chriftonobisfunt patefafta amp;nbsp;ex finu asterni Patris prolata: ftd in earn fententiaffl hocPauIidiftumintelligendumeft, vtdifternanturElemeDtaamp;J-nitiaiquz inhacvitapercipirausabillaampliftimaamp;vberriniaph* lofophiaamp;Iuce.quanos Deusperfundet,amp;quam nobislib'tah^ communicabitpóftrefurredionem ex morte. Deinde addhPä'^M in eodem capite nos effe fimiles pueris, qui de magnis rebusbalbu-tiuntamp; habent quidem inore verba , fed nondumfatisintelled* Itanos profeâô de Trinitate amp;nbsp;demultisaliisarticulis verbal“'' dem piè amp;nbsp;reucrenter i uxta diuinas patefaftiones recitamus amp;nbsp;t*' eitaredeberous.Sed tarnen fateamur,quodres eft,nos non penitu* perfpicereomniamyfteria, neepenitus exhaurirepoffefapienus® quzin verboproponitur. Poftremó inquit Paulus eodeminlocp. nos per verbum quafiin znigmate Deum cernere» Pofteaaute» fore noftram notitiam ciariorem amp;nbsp;illuftriorem qualis fokt en* eùmreraiplàmpraeîêntëintnemur. Quantum igiturdiftatimpef' fedum àperfeÂo.amp;puerilis cogitatioà fenih prudentia,quantuo* denique intereftintersenigma amp;nbsp;notitiam intuitiuam : tantni» diftathzcAcademiapuerilisinqua verfamur nuncab initio™“®'

-ocr page 217-

D« C O N I VG IO. f:gt;f ^'vrqoeidfineniiab sternaamp;fapientißima fcholainqua Angeli '''fientfaciem Patris, amp;nbsp;Prophet«, Apoftoliamp;reliquamembra Ec^ 'Weeuocataexhac fragilidomiciliofruuntur confpeftu Dei da-'0 amp;nbsp;illuftri, nee imaginibuj tantum return ignari gaudent.

^tißimumeU.']

Caufaconülij diuini in créa-

*quot;PWettexip(b fadoamp;euentu fine fophiftica. QuiaenimDeus, ^^quot;fiidit hominem amp;nbsp;Angelos ad imaginem fuam, amp;nbsp;Imago com-Mturiufiitiam,fanditatem,reditudinem, libertatem volunta-Mfapientiam,non eft oblcurum,ideóconditos effe angelos amp;nbsp;Jomines, vteffent, aliqua opera, amp;nbsp;aliqus creator« Deum agno-Jtentes amp;nbsp;célébrantes fua obedientia, quibus Deus communicaret ‘'*08thefauros,quibusnon voluit ipfefolus frul.

’^fMifaditi^itsir.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suntquidem ftells errantes

amp; fix« pulcerr, corpora amp;nbsp;lu-®ini,verum nihil funt collata ad hominis excellcntiam ac dignita-'emluremiramur magnitudinem foils,amp;fruimurgrati ipfiuslu-teamp; calore,fufpicimus non fineftuporeamp;ingentiadmirationein-ti’edibilem eeleritatem quam in motu foils deprehendimus, Ati-Üaomnia profefto nihil funt,fi comparentur,cum fapientia amp;nbsp;lu-^inmentibuscreaturarum rationalium amp;cumiufiitiaamp;liberta-« qua Deus ornauitin prima creatione angelos amp;nbsp;homines.

^onum.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bonum eft conferuatiuum,

[prodeft ad confèruation ë] Có* P^amp;^^'uum,[Habet vimcongregandi de confociandi,] amp;CómH» ^,'^öUQrn fui [gaudetcoinmunicatione rui,]Econtra malumeft Wipaduuniamp;dcftrudiuum fui amp;nbsp;aliorum, vt Diaboli.

S4fifHtU,2

m., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n . nbsp;nbsp;nbsp;- AdamfuitfumusTheologu» njn •£ • ^* “quot;quot;®quot;°”' amp;nbsp;furnmus Philofophus. Nam ’Wiopificisamp;totiusvniuer- fumm*fapienti« eft, vtPytha-Mrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;norasdixir imuonererebus wel

ra nomina.

-ocr page 218-

«s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O« € 0 N I V Q l 0.

lob. Deut nofl poteft eogi ad Kee MniMtfl CMfiJj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reddendam rationtm omninio

Tu or um operum.

Ân^dirtm zi^minaQ

Sex Hint difcrimina prxcipua nacurx angelic* amp;nbsp;human*. Primum angeli func Spiritus« teftePfalmo»o4.Quifacisan. , Opi eft paraphais amp;nbsp;enarra-gelos tuos Spiritus amp;nbsp;Mini- tioprimi capitisin Genefi. Itrostuos flarn mam ignis. Et Hebr.i. Angeli funt Spiritus miC Ca Deo, vt (èruiant EcclcC*.

Homines veró funt reftiri cor- nbsp;nbsp;nbsp;Angeli longè nobis praftan-

poribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rioresfunt ,amp;tarnen nobisfer-

uiunc. Hic ordo nos monet, vt qub quis eft in genere humano prxftantior, co magis alüs infetio' ribus amp;nbsp;imbecilUoribus (eruiat,

* V. Angelivinunt/inedoloreamp;fruuntur«ternal*titia. Not mifsri propter peccatum mortificamur, vtPaulusloquitur, id eft, in hac vita fumus fubiedi cruci.

VI. Angeli funt «F*/*«fI»rM Undi homing quotidii orant^Re-xaitte nobis debitanoftra,

Püftqus«

-ocr page 219-

DE c o Ni V e i o.


»rr


Poftquam verö Ecdeßa generis hiimani ex morte in vitanj ^jCabitur,manentepriniodilcrimine csteracelTabunt) n Co»

/ P4«r«.]

Aßorum 17. Paulusinconcioncad Athenienfêsgraiiiftimè' ®^gt;»t, Exvno (anguine pro-

In eaconeionePaulusprxbe« re voluit ipecimen fus eruditie onis^quaexcelluit.

H^tos elTe omnes homines* H’”fu«unt,(unt, amp;nbsp;erunt toto terrarum à principio yf ^tieadfinem.

^Kimempttain.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;Partie ulavnitatisideo tones

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repetitur. vt hgnificet -o-oAv j-*-

' (^«'Deo di(plicere, amp;ptignarecum primo ordinc amp;antiquiß» '■■Ititutioneconiugij, Legialiquando fcriptum Germanicumfu-r P^Koribus annis editufn,inquo authorquifquiserat (Non enim l*ofitebaturfuG nomé) omnes ncruos fophiftieècontendebat,vtà ^t'Uafententiaadperegrinamamp;naonßrofäminterpretationedc» ^Queret verbaquslegunturinGeBefi:Eruntduoinearnemvnaî

'’nos talemlbphißicam, amp;nbsp;vt vertus dicam lycophantiam fugia-quot;quot;isamp;execremuramp;retineamus rifttri» Verbi Dei. ficutfonat, 1 ‘‘jeiaffingatnushumana audacia fententiam alienam amente amp;nbsp;) ?“]ntatedicenti$,hoeeß,ipfiusDei, Sciamus bis verbis, finevlla ‘'pitationeapprobatameßeduarumper(önarHre,vniu5maris, de “'“’forninç legitimam focietatem,fœdusamp;copulationem.Con-( ƒï*^.P^®^*^*^™®^’fe’’’®*‘'gt;«/quot;*’'*oqu’V’®'”masprseftmuk ^’ “minis. Quid autem fentiendum ht de ^oxv^^rt/z/tt patrum, trim '!^”obfanóiftinju8 patriarcha babuit duas forores in m»-lt;licet°'quot;‘’^^“*^^^ ’“^‘^’P*’® concubims vfuseß fuo loco infra

^‘gt;»juit bomo,2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y NonloquiturMoyfesdeTy-

)Ç(^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rannica defertione parentum,

fol •’^“^‘gt;parentesdeflituendos e(reomniope,confilio,con-’tioneamp;reliquii offieiisqux GrscivocantwT/Sfis^weiiamp;aFTi»’ j ‘'fgt;»ir(r,idefl,renutricationem. Sedfancit huncordinem , ne U**’”‘?‘®’®*«f parente»dtEberos amp;nbsp;reliquat perfonas, de qui» “’Woxdicetur.

-ocr page 220-

Commixtio cum cognatis prohibits lege diuina dicituï incefta,ideft,adquam non poteftaccedereconiugalisfolenni-ras,in qua fponla erat ornata cingulo, Quod nominabatur*«»^ Inde incefta conftietudo dici-

tur.quafifine cello, id eft, fine Exemplum inceft« confue» legibus coniugij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tudinis récitât Sopboclesin Oc*

dipo Tyranno. Nam OedipuS djxit matrem fuam,Tocafter,amp;ex ea fu feepit filios Eteoclem â Po-lynicen.quipofteainter federegnodimicârunt amp;nbsp;per mutuayul* neraceciderunt amp;filias Chryfothernin amp;nbsp;Antigoné,qux amp;ipfenn* ferabiliterperierunt. Talisetiamillafuitconftietudo quafepoUiit Corinthius Habens rem enranoutrea,de quofcelere Paulusfeuerif fimè concionatur t. Corinth. 15, dein altera Epiftolaiubet agen* tem pœnitestiani abfolui.

Indi/olubilü.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diftraftio coniugum in mor

tenon eft humana, fed diuina* Nam Deus non eft alligatusad hanc legemquxdehomine difertè loquitur.nsn de Deo. Quos Deus coniunxit,nomo nonfeparet.

P4rtestlefinitionii.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Analyfi vtitur Paulus in E-

piftola ad Romln j.cap.inquit, Omnes peccauerunt Sc egent gloria Dei : luftihcantur autem gratis per gratiamipfius.Hanepropofitionemquæ continet fummamar-ticuli de pœnitentia amp;nbsp;iuftificatione cap. ^.in fua membra refoluit amp;difputatdepeccato,decaufapeccati,de vfu legis, de ampUtudine gratis de mifericordix Dei de hanc analyfin pertexit in ö.amp;y.Ethilt; eft optima docendi ratio,

Peßriäiones.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicutcoraliàs dilatator, alii»

comprimitur, qui motus voean tur «-vroz« ly î'iAç»^». Ira leges amp;nbsp;om nia dida polTunt vel ampliari de extendi, velrurfus reftringi,contrahideredigiintrasertasm«-

Non datur apad lurifcolE aftio iniurix verbalis poftannicon* uerlïonera.Namodiareftringendafunt. At ficaufa effet fauorabi-hs.ampliaretur Si dilataretur in multos annos,

Eft^ue

-ocr page 221-

D E C O N I V G I 0.


tôt


, Eftqiieconlànguii^cas vin- Oeusmultis vmculis colliga Culum.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit genus humanum.fèd praeci-

paum eft confanguinitag , de luaHelîoduginquitNunquara anteferasamicumfratri.fieutSci-F'^in petéione maximi honoris antepoIuitfrauemfuuuLxlio,a-*'°lt;luin amiciTsimoA cootunâifiimo.

Unez.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In prxdicamentorum doftri

napingunturtabulçjtavtfupe-Jquot;^PonaturgenusgeneraIißimü.Huicfuhiicianturgenera media “’''’tperueniaturad fpeciem fpecialißimam.H^c eft re da linea,Si quot;Vendit in ilia reda linea,genera media vocantur Ipedes, vt ani mal quot;^ftantix refpedu^efl Ipecies , fi autem defeendis gt;nbsp;ilia vocabula ^“*Jnteaerant Ipecies , hunt genera. Deinde in prxdicamentit '“Btlatera, amp;nbsp;in lateribus colloeantur differentix, fit line« hoc lo-I ^Baludicunturred*, aliz collaterales.

Vfitata ewfuetudo.']

De duplici fupputationegraduum Ciuili amp;nbsp;Canonica«

Alitervetera iura ciuilianumerantgradus.-aliterius Canonicum. SedexPindaro Oda 4. Pythiorum apparec fuifle vetu-“iorem formam numerandi, qua nunc vtimur, nec difficile eft ♦idere, quantum ab vfitata fiipputatione diftet vetus conluetu-iloleguni Romanarum. Nam inlinea reda alcendentium amp;nbsp;de-/ icendentium nullum eft dilcrimen. Retinetur enim régula. Tot |r»dus(unt,quotperfon*,vnademta.ledin coilateralibus eft di-^^'’'w.hoc eft,quando conferuntur venientes ex lateribus, du-Puewdifuntgradus, Quia hiequoque retinent regulam iuraci-*“‘ftjTot Hint gradus,quot perlon* vt Oreftes amp;Hermionc iux-^Cinonicam amp;nbsp;vftcatam fupputationem Cunt lundi fccundo ^u,quialunt duorum fratrum liberi, quiconftituuntlecun-^umgradum in arbore Canonica, Oreftes verb amp;nbsp;Hermione in

Acreus Menelaus Hermione

Stipes a quo propagMturduo ramit

Agamemnon

Oteftes.

-ocr page 222-

to* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E C 0 N I V G I O.

. nbsp;nbsp;nbsp;Neque veroeniquam mirum viden debet, bas lupputatio-

nes aliquomodo dilcrepare,cùm verlènturin dilsimiJi materia, amp;diuerfas metaspro/psciat.Ètenim canonica lupputatio tradira enproptercontrafflum marrimonij, vtlciaturquxperlbnxpof' lint légitimé iure matrimonij coniungi.Ciuilis verbad hxre-ditatum luceeßiones amp;nbsp;turelas nis apud Ariflotelem hx parti-refertur.

fn defînitione contradiâio /

culxleguntur : iJJainterfepu' gnant contradidoriè quz di-eunturreipeAu vnîusamp;eiufdem.fciJicecmaterix amp;nbsp;finis. Nonigi-turinterfèpugnantiusCanonicûamp;ciuile,quodad/upputationeni graduum aettnet etiamfi aligna eftdlßimiJitudo. Aliud eßeni®


PindarusOda 4. Py thiorum.

Stillans autem lalón placidum lèrmonem m oUi vote fnn-

l il

monum. Pelii limtquidem

Sermo Pindarieuf valde fîffli

animi hominum veioces ad liseft Propheticoquodadfigu-Jaudandainiulialucra,lèd ten- ras amp;. metaphorasattioet. Moy-

dianum.'fèd me amp;nbsp;teconuenit

dunt ad a/perum diempoRri. RsDeve. ii, in Cantico, hacea-dianum.'lêd me amp;nbsp;teconuenit demMetapb. rtitur. Pluatelo-domna ira texerereliquam be- . rimummeumßeutros,^^’^^ Athadinem. Seien ci dico.vnA ‘'^P^'^ ^^fram beat plaun» miter fait auorum noUrorum noique tertio gradn ab iJJis feiern videmus.Di/cederctautem bona fortuna, û inimicitia interne/ reueren riam obruereuNon dccecnosgladiis, neciaculis hatredi-tatem dinidere.

Petiu/entent.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luriCcoir. digeRo veteriTiw

lo de ritu n u pciarü.Nuptix con RRere non polTuntincer easper/ónas,quxin numero parentum, liberorumue {hnt,{iueproximi, Rue vlteriorisgradusRntYfqi'e ad infinitum.Nam iuregen thim inceRum cornai ictit. qui exgrt dUf vei aCcendentium, vei derceadentium duxerit.

Reguh

-ocr page 223-

D E C O N I V G I O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ogt;

Regula/icundaQ

Joiner collaterales aut lime xquales,autinzqualcs.Æquale# ^icuntur, quando vtri nque numerus par eft perfonarum. Inx-’?iles,quando numeti perlbnarum impares funt.

Quz vni amp;nbsp;eidem funt x-iitrttgradu.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qualia, ilia inter (ë quoque x-

qualiafunc.

Pftfce».] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Euripides Hippolytum ca-

’ Pythei dilcipulum nomi- Pytheusfuitauu# maternui '’‘««.fignificatin magna fuiC Thefeiamp;fuit Prxceptornobili-‘•upinione virtutis Pytheum. «tis Grxex. In huius fcholat-ducatus eft,amp; optimè inftitutus Filius Thelèi Hippolytut, qui •’lileft in poematis Grxeorum ,quali$ eft in Geneli lofeph, cum e. »intHippolytusà'ncuereaPhœdrafolicitaretur ad inceftam coa-l«tudinem maluit illeoptimusamp;caftifsimus adolefcens vicamia ^iftrimen adducere (ficutpoftea difcerptus eft ab equis iuxtaro-•umpatrlsftuttifs ) quim polluerefetantotâmque nefario fcele-

•i'Qiialisigiturfuitdilcipului.talem fuifle Prxceptorem confen-•’neum eft, Quiaplxrumquealiquaeft ftmilitudo inter Prxcepto-•‘oamp;Dif{ipuloi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

lMrr4quartumgradum,'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scilicet indudui, Sie id intel-ligendum eft: Rom. 5. Peccatum 1® »undo eratvfqueadiegeai inclufiuè.quafi dicat,etiam cümlex illuftribus teftimoniis in Monte Sina, tarnen peccatum ^^°^t.non eft deletum lege. Lex auget peccatum oftenftuè Je cf-

^matiultgibitt,^

Rachel.]

Tjitiu pater Diomeda.']

Lib. t. Inftitut. tituloio.de nuptiis.

Significat Ouiculam.

Fuit vnus ex Septem duci-bus ad Thebas.Etlï autem pro.

Ptff virtutis excellentiam Pallascl promiferatdonum immorta« Uttrij; tarnen hoc donolpoliatus eft propter immoHeratam vin«

-ocr page 224-

gt;«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E C O N Ï VG IO.

di (fix cupidiratem. NamTydeus guftauit cerebnim ho/lis à Ce in-terfeAi. Hocexcmplo commonefaâi moderemur vindidxcu-piditatcm,neamircamu£ donum immortaJirans.

Dcaffinifatc.

Affinitas dicitur quad duarum cognationinn fines hin- i gen*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Helenus.']

Virg.Æneid.gt; Andromachenitaloquentcmfacit

Qui (Neoptolemm) deinde fecutuS.

Ledxam Hermione, LacedxmoniófqjHymenxos Hermione ' Mefamulofamulamq; Heleno trafmifichabenda. filiaHeJenx.

HeroJej.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herodesiu/Tu Calfgulxde- 1*

portatusertLugdunuminCsl H h'a,annodecimopoftinterfèdumBaptiftamamp;odanopoft/ub / ^ ftnnatum Chriftum. Hocexemplum illuftratreguIamiAcroci- 1 umdeliAorumfijntarroccspœn«, eriaminhacyita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, (^

Ruien.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CensC}^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Malediilus/t.]

Cene/Ï ^^. Effafus es Heat Si non placeret vobis Local aqua,noncre/cas,Qiiiaalcendi deconiugio propter rerum ho-Üi cubile parris tui amp;nbsp;macula- nitatem, tarnen propter exe^' lafti Æratumeius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plummetbodiomnibusflu*!'^

bs cariCsimus eCTedebebst, Pd-mumenimconfirtutadefinitione, totiiijcxplicationisfundamea-tum iaélum eft. E/t enim ven Aerudita definitio fons vniuerCxex-plie»tionis,VtittÖiale£Hcislibelïig(xpedicitur, Deindeindituitur »fA^vvie.idefltreroluüodefinitionisin faas panes. Cumenim di Aum fit in dedaitione edtugipede id copulationem amp;nbsp;focietateta vaiusmaris Avaius fœminxnômodolegitimam,redetiamindiC‘ folubilem, moxaddûturquatuor redriHioaes, va a deptrConiSiO' ter quas poßunt contrabi matrimonia: altera deeonCenüi: Terdt de condition ibus: Qiiarta deerrore.Hxredriiiionesomnegincla-duntur ia particula Codetatislegitimx. Nam ad legitimumcoa-traüum bxc quatuor de quibusdixi,pertiaeat. Conféra prima parti-

11

I 0

4

«i

-ocr page 225-

D E C O N I V G lO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iVf

Wicula ’^'adulte

definitionis deinceps diciturde caußsdiuortij videlicet rioamp;dedeßrtione, amp;nbsp;de modo procedendi,quotiesdigt; '‘5^iuinfaciendumeft. Hæc fi attenté confiderabitisamp; in animo ^^(umferetis Ideam totius explicationis, hauddubiè vobis magi# ’quot;'tefcetleftio, amp;nbsp;poterit exemplum methodi fine fuperftitione amp;nbsp;’^^^'« transferri ad alias materias.

etiam Hifioriam de duobus fra-j “‘UThyefte amp;nbsp;Atreo, carmine Tragieoillufirauit. Ac ego qui-( ® magnoperefum author amp;hortator ftudiofis,vt Tragcediam, 1 *®*««,qu« infcribitur Thyeftes, fxpemultumque legant.inqua ^''utiafpeculo cement imaginem Tyrannidis Diaboligraffantis ''’S^nushumanum, amp;impelIentishorainesdeIèrcosàDeoadfœgt; '^'ma amp;nbsp;teterrima (cetera amp;nbsp;extinguentis lucem naturalem in 'P^ntibus, SCfi^ym in corde. Talis cft Diaboli potentia amp;nbsp;effica-’'’■nimpiis.vt pofsit lucem,qua natura regitur, atque affeftus na-’'inles fubuertere amp;nbsp;extinguere amp;nbsp;inftiUare peäoribus furores te-1 f®samp;iinmanes.

Wopj.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thyeftes amp;nbsp;Atreus fuerunt

FilijPelopis, amp;nbsp;fraterfratri ap-^^^hin cœna cames filij mandendas, quaimmanitateamp; furore ’Jndpoteft dici aut cogitari triftius, fed nolo tempus confumere in

€ -^»WA WVUUUCIMLIUUCIU lUI VX 10 WXAUVll cXkWIlXC Sb^cilJk X !!ƒ S-.quot;'S'Oecx, InquaTragœdiaetiam hxcverbainfunt, Pietas,pro-^*'^des,priuatabonafuftt.Reges,quaiuuateant. Item,Imperia ^.‘'’Qoolibet confiant bené. Hxcverè eftimagoanimiTyran-”pfopenfi ad cupiditatem regnandi.

• ^’terPelopisfuitTantalusrexPhrygiatquifugiens expatria j f**'**n.eara partem Grxcixoc«upauit,quaepoftea ab ipfono-) 'nPeloponefiaccepit. Non eft veréinfula.Ïèd peninfula. Habet '^mlfthnium Gorinthium,quo anneditur terrat.

Abfente Agamemnone Filio Atreiamp;fratreManelaicontami-

c 3

-ocr page 226-

10/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o E c o N i v G r o.

adultérami/êrum Agamemnoné reuerfiim exbello Troianoinff-dioièinterfecerunt.DequoinEledraSophoclispluralegantur.

tfeniuè V4^4tur affinité.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Affinitas impedicin contra-

hendis matrimonüs tantum e* asperfonas^guasnuptiascontraxerunt.

Au^u^mfuit affinuAgrippa.] Asrippi dnas habuit vxo-ret^guarum priorfuieMareeHa neptisAuguftiexSorore. Altera lèupofteriorfuttluliaAugufti hJia. Fuitigitur Agrippa affin is Augufti in priore matrimonio iecundogradu.in pofterioreprimogradu.Quia neptis exSorore conffituic (ecundumgradum,iniinea inxguali. Fiiiaponitur inprimogradu.relpet^u pacris.

DE PROHIBITION E.

Leuir. i?. Prohibit« funt nupti« ». cumPatre amp;Matre 3. nouerca,?. Sorore, 4. nepte, y. pronepte, d.amita, /.mater-tera, 8. vxorepatrui, p. nuru, 10. rxore fratris, n. priuigna, #2. hliapriuigni amp;priuigri«. Poftrembeum Sorore coningis yi-uentis.

De amnitate etiam inteJIigi debet prohibirio perpétua in 1 Jinea reda, hoceffi inter vitricum, prinignam, fïiiani ptiuigns, Scftcdetnceps.Inlateribusprohihenturprimigndusconnubii, ne q uis ducatnurum,ne mater nu bar genero. Addit amp;lêcundi bradaslinexinxqualisperConas. Hxc fumma eft prohibitions nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tn Leuitico, quxeùmSc naturalis Sc moraliiad omnes gentel percinet.

AiUita/unthumafiapiehUitioiiej.]

Vecase[lvoxRabinorum,quxelifonsmultarumfuperRi- , Ronum. Pone legi(èpern, hocen. Nos non tantùm alligitifa- । mus ad leges diuinas, fèd etiam ad humanas traditiones vtlexdi nina Sc magis munica Sc dili. genciusobCeruecur. Sedboedi- in Unea re^a omnesgradus i äiumopusbabecgranoraSSiye deCcendentium amp;nbsp;afcendenti- dexctiinteHigaau^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umSrapliMceprohibitiCunti/c

lui

-ocr page 227-

1 ^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE C 0 N I VG IQ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«f Ver'''^^^'®‘^®'’8'‘”“”^o™'’*3*“*'3S’f’'I'3,lt;anonica,diuina. Quod .f ? ^^ gradus in lateribusattinet, lex diuina prohiber primum

■ 3}*^limpIiciter,lïuelinea(it«qualisiïuein«qualis.Secunduna

P P'’°^'bet Iexdiuinainlineain«quali,(èdquandoiineaedx-

1 'lis non prohiber fêcundum gradum, hoe ed,iuxta legé Dei licet

I tu'’^f*^®'^® matrimoniü liberisduorumfratrum vel duarumforo '’’iqualiafueruntconnubialacobamp; Rachel. Taliaconiugia eti-11'^.^'‘^‘^us legibus Romanisfuerunt approbata, Vt textus inlib» tr A ^' ^^ quot;^P^' darè odendit lam qu«ritur quo confilio plures In i P'‘®^*^kionidiuin« fintadditi, videlicet tertius amp;nbsp;quartut /‘^fiuè.etfïinterdumilligradus recipiunt aliquam difpenfatio- ,

Hoc conßlium honeßum amp;nbsp;probandum enj]

Rationes huius confilij honedx Scprobabiles dus funt,vna ^yaniModeftinus lurifcofl. in r'geftoveteri récitât. Semper ''’Huitin coniunólionibus, nó wùm quid liceat, (cdamp; quid ‘’®neftum fit confiderandum lt;11

Expendite hanc régula, quae non tantum valet de coniugio, /èd ad vniuerfâm vitam homi-

Paulusinquit i. Corinth.9. O-mniamihilicent, fednóomnia

1 *^pediunt,quaßdicat. Non femper id agendum ed, quod fummo '‘»'econceditur,fedmukàmagislpeâandumed, quid confeientiat ‘“tinsfît, amp;nbsp;ip(Qexemplo minus noceat. Huius reguJx amp;nbsp;præcepti Jwêaurei vixhabetis illudrius exemplum quàm hidoriam Daui-’“hupoteratfummoiureinterficere Sauleminfidiatorem quian-quot;''’'«.totos.noftesdcdiesintentusfuit in omnes occafîones toi« ^'’'''éniedioprçdantiftîmum virumDauidem,necdeerantDaui-^cafîones opprimendi auunculum amp;inddiatorem. Sed obtem-Pwauithuicregulæ Pauli,Dauid. Omnia mihilicent,fed no omnia '’^ptdiunt. Noratenim exemplum non profuturum ede poderi« hti: Multi enim magis imitantur magnorum virorum 'wxfêjj/« 9uam8fj^a,amp;vt genres imitât« funtfaélûAbrahxinmadatione hominum.quadam )[^xo^»A/*,lïchauddubicin populoDci multi interfefturierunt reges dminitusvocatos prætextu exempliDaui-JÜs.EademediententiadiAi quod nunc repetoexpandeftis. Lieet ■urediuinoduorum fratrum liberis contrahere,fedtamenhone-ftiu»

-ocr page 228-

^ol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D Ê C 0 N 1 V Q I Ö.

ftiuS eftüi j. dl4.aut y. gradu matrimonium inire, tjuàmalüinO-ccreexemplo.qui nequidemàgradibut interdiäisdiuinoiureabquot; ftmerent, li feneftra aperireturiplbru m licentia:.

Akeram rationem Augudinusexponic lib, ly. deCiuirate Oei cap. i6. Cüm maria amp;fœmin« coniundio/ïtquoddam vin*, cul urn caricatisgt;atque adeó ßetetans in hac vira iprudencer amp;nbsp;v-tilicerconflituitur, venecefsitu dînes,quxexnuptiis oriuncur Sxpè auditis diftum Ariflo-inpluresümiliasfpargancur. nbsp;nbsp;telis, bonum quà communius

eó melius. Item, bonumekeoffl municatiuum fui. Quare cùmconiugium fitprxcipuum vinculum hunianx focietatis, prodeftlatifiimè hocviaculumextendi.amp;ia pluresperfônas Ipargi, écaoa in vnaamp; altéra familiatantùmreti-neri.

' Dhinanonpafunt.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.5“™quot;” authoritas eft Dà,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidicitinprimoPrxccpco, t-gofum Dominus Deus mus. Non habebisDeos aliènes eontotat. Deusekfumus index,amp;talis,dequo venus dicipoteftquàmdePy-chagora «UT^ f 9«:

* Interdumprotaèilûrtffig.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In.familiis Regumamp;Princi-pum propter pacem publicans interdum approbantur coniugiainfècundogradu in Üoea «quali ficuthodierna'diefiliusFerdinandiregis,Maximilianut,habetia matrimoniofiliam Caroli. Hocconiugium no pugoatcumîegf^‘‘ uina,fèdpugnat cumproEibitionehumana.Faâ'aeftautemdilp*® fttiopropteraliascaufàsgraues.quçiudicanturprodefleadvtil't** tem Reipublicx.

PrehiUtienetJffo^HitfMHeAiri- Sufeeptio liberorum ex P*' fii4Ji.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptifino eft tantum CKremoou

humana, nec habet diuinû ms* datum. Idednon pertioec ad matrimonium quantumuiscogoa-tionem fpiritualem Papiftac appellent.

DcExcmplis Parrum.

Fropterpaueaexemplanon eftdifcedendumiregula.

Demofth. Non fiquid centra leges £aâum eft.idimitariiieet'

Hou. Regulanoneuertiturpaucisexcmplii.

poirt»^

-ocr page 229-

DE C O N I V G r O.

,^®^ygïMusdicitur,quifimul Babst plures vxoresvtLamecli: is qui mortua picore aliamducit. Hxcfignificatio obieruanda '«propterdiftuml^uliinEpiftolaad Timotheum: Epifcopusfit *®iusvxorisniaritU8,vbiTertull.amp;quidam alijcontenderunt(è-j ’^dasnuptias Deodifplicere. Quod longè fecuseft. QuiaAbra-^’w mortuaSaraduxitaliâ,amp;fimilia exempla Sanftorum non pu-S^’niiaeum verboDeiinScripturaleguntur.

^’fa'rfWtQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aélor./.fTfoTo^ófwa-tquod fi-

gniHeat aliorum mores ekgan-

, ^ffwejFerre non eft approbate,id eft» «’vfXJ'whi'.

^nmaescentagiaqu^ambabe- Pix non poteft tranar! fine *«(.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commaculationemanuum: Sie

omnibus aliquam labern alper-« Si^nt ea tempora in quibus viuimus, ^«r s-uuTfoipoi ^xvx5Enrip.

| 'tgt;nos Germanifumus minus tempérantes propter illamconfue-Mineniebrietatis inueteratam.

De Conlènfu.

Contrains non poteft fieri fine conlèn/u exprefib vtrinique perfonat contrahentis. Eftautemconiugiumquiddamfimilecoii-traftui,

DtViolentia.']

Ariftoteles in 3. Ethicorum definiens inuoluntarium ■ inquit: Inuoluntariaadioeftjqn«fitauterrore,autviadhibita. Êt Senecalibro fccundo de Bencficiis; Cum eligendum dico, ^ïVdebeas.vim maiorem amp;inetumexcipio,quibus adhibicise-^’^operir. Et vlpianus in ff.

W confenfui tam contrari- nbsp;nbsp;nbsp;Error Aviolentia impediunt iinieft.quam vis atque metus, confènftim, C^iain omni aftio-quem comprobare contra bo- «« voluntaria concurrunt dus nos motes eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**“^ gubernatriecs, videlicet:

Mens qux non errat circa obie-ftom.deindevöluntasnonimpedita aliquometu,quipoteftcade-« in virum fortem,aut violentia externa,geJujungtue Ä^e ein emigs

Vetufta iura.']

Videtit.io.lib. t.Inßit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dilputant aliqui, an fueritverö

d

-ocr page 230-

tw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igt; F 'C Ö N I V G I o.

coniugkiminter lo/èph amp;nbsp;Mariam, cumnon fueritcliqua cSnait-• tiointereas psr/bnas. Re/pondeo,ruitreraniconiugiHgt;n. Qut# con/ënfus efficit matrimonium non commixcio , A/ponfusac

IponfaantenuptiasredèvocantBrconiuges. Coniugiuinnontan-

tutnproptergeneratioaenj.ïèdetiamproptcr communicatiooem nbsp;nbsp;I

ofncioruminftitutumeü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Con/eß/itsparentuw.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DoAor Lutherus, Cumin 1

templo hancmateriampopula- 1 ' ri/èrmoneexplicaret, ad tria pr«epta DecaJogi auditores dedu- i eebar.HonoraJnquitJ’atremamp;Matrem. ERautem horribiJisin- i ' gratitudo amp;nbsp;concumaciarem tantafn/èipere fine coniiJio Ä voJun-tateparentum. Deinde üriptuniek in Decafogo, Non occides, Sx- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

peautem paren tes propter liberor um contiimaeiaminboe caftijd eft,propter clandeftinasde/ponûtionesanimimœrcrecQfitiuDtüf amp;cpntabeft:unt. Poftremo Decalogus, inquit, Non furtum facies» nbsp;nbsp;/ ।

QuodprxeeptumnontantumintéJligatur defacult3tibus,lèdeti- / ƒ amdecorporumtranslatione. Nontransferamusrem aüt corpus 1 ^ quodeftinpoteftate altcrius, fine Dominiconfenfuamp;approbati- ’ j one; funt autem corpora bberorumadhucin poteftateparentum. nbsp;nbsp;nbsp;;

Ergononfuntaheuandafineparencumconfilio, . ,

rem^aiuu.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tit. lo. lib. i. inftitut. InB«- i .^

ftoria Rebeccx,Gen,i4iTorunt

jJludcaputbenèlongumnihilaliudrecitat quam IponfaliaRtbec-

ex amp;. iGac, amp;nbsp;fortaSe miratur Ie£t3r, cur Spiritus ündiiS dere 1 1 paru3,vt videriir,tàmmulta verba faciat. Relpondeo, Hypocri- / tx.quaJesfunt Monachi amp;nbsp;fimiles iudicant Spiritum Sandomina-

nem operam confumere in defcribendis Iponftbbus ßndifti- * ,' morumhominumlfaalt;amp; Rebeccx.Sed nos intelligentes dignity

tern amp;nbsp;amplitudincm coniugi/ definamus di/putarede confilio . Moifi vel potius Spiritus Sandi amp;nbsp;agamus Deogr«ias quódhune j » ordinemitaornauit, vtnonpigeateum harrere,habitare,amp;corn- j morari in de/criptione earum rerum qux mundo amp;nbsp;hypoentis | . videnturelTenulliusmomentiamp;prophana, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

I/aac non duxit fiiam Rebeccara fine autboritate parentis amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, '

quàmaccurate amp;nbsp;grauiter Abraham maodatadetde conciliandiS 1 ^ nuptusfilio, hiftonaMofisoftendit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1

Ado/S’ \

-ocr page 231-

Dll C 01N I V G I O.

D S 1 C 01N I V G I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«

j ”“i' • ä‘ ‘iüji '’ -nh)llt;/flj^ti»wi«(if/f««.j ii/' {iïlitï3?qmqn»'‘ 1 , Martianus in tit. de ritu nuptiali.' Qui liberos quos habent ) 'npoteftateiniuria pxohibueri^itvxprcmducerevelnubere, vel Suidotemdarenolüïridt/exio’ttftftutióné Seueriamp; Antonini P« Procoff. prxfidéfque pt9-Q.j5lt;^

j ’‘'iciarumcoguntut inmatri- ^Multi tantùnj ij^.^^eufant I ®'otiiunj coUopare amp;dotare. fuasfiUastradere honeuishomä I .£ liomquot; no^.^uscii^^iiin.tinsianiatrinionium.QuianO'* ^Ot eos paulo poft acceffnros ad minifterium, vel iam in eo verfan ’’f Hæccertè caufa non eft probabilis. Et men font bypoeritaefqui ('“miaftitent fe auditores Euangelijt (Tertamen pudet eos afhnitate *^»ftnftoseffecutn ijs, qui verftmtrfrinhocfacro fandominifte# tio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uilUijiflsno tMOX. : nbsp;nbsp;•! ji.M3. -.o

• DeConditionibnS.'^'^-i-^'^ ’ 'P«

( ' Ratio prim« regulx. Ceflanteconditione ceffatpromißio I'oi’ditionalis. Hxc.generalis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;“

fetentiapoteR ad multaac-,., . HypotheticapropofitioepB-tointnodarijVt cum Deus pro- « ditionalisnihilafleueratautpo-Äcia^^ftdem pof^.';.^‘gt;,»’?i^S‘5^??*“®”*- xo ^fîëicqm comii^ioneobpeiienti« ; ccHante liaç condicionenon •quot;itaiidum ellaiino^70 inexilio Babylonico ceffalfe promißio-JJtrticertiloci (éu hofpitij. Sic Decalogi promifeio eft condition« I quot;‘gt;requirenscondirioncmperfedçobcdienti«finepeccato.Hac i t'Hante, (eq non pofita, non ponitur bonum pfomidumj fcilicet vitxsetetnx, .Jr

ImpoßtbUes.^

, Solon dixit,Omnislex-poIiticaprimimdebetelTehonefta, ^®'*ide probabilisjdeft, con-

PermiPsio Laconicaquafice^ bat pacifcicum marito devxol re.nóefthonefta.iïclexdelubi-Iço ad nos non pertinet.nani ra-tionerq probabilem in noftris Rebuspublicis non habet.

pofsibilis.Hocdiftum Solonis

*®telligatur,dé^ea(èntentirf^, de ^Uâ loquicur, videlicet de legi-buapoliticis, qù« gubemant diftiplinam amp;nbsp;pacem, necin-tempeftiuètransferaturad Decalogum qui propter aliumfinem

principalem in Monte Sinapromulgates eft. videlicet non tan-d 3

-ocr page 232-

3M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OE, CO KI VG lO, tbmpropterdirciprinxgabernitionem.fcdmahbmigfsproptt^ »gni âoa em peccati.

DE ERRORE.

C PetCoax,

Erreraut ell J t fortunx, flatus, conditioni's.

Non indigent di^ut.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lurifcolK dicunt pereunte j fundo pente ius iUius fundi' Sicmutata forma Reipub. multx leges mutantur. Quaréciim Cbrifliaiii Imperatores onera /èruitutis mirigarint, nequaquam j adprx/èntem flatum vécus /cuencascongruir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Agar.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Di/Fcrunt mater fami'h'as Sc

Concubins apiid vcrcres.Etffe-nim vtraqueerat yxorlégitima: ramen concubinanon crat battes bonorum pacrisfamiJias, fed accipiebiC demenfum, ideü, quidam dona. Adbanc confuetudinem alludens PaulusCaiar. 4. inquit;NatiexanciI/anon fèmper manen tin domo.necfunt hxredescum filiismatrisfamilias, Sed accipiuntpartem proportionalem.

Videtur hxc deeiGo 3Sm0‘ Sedyßtatoinre.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum dura elfe, Cedhibetprobt-

bileni rationem.

For/ajS’ù.]

Leges politicx valent propter duas eau (as videlicet propte auchoritatem Magiftraruum Sc propter prob2bilemrsitioaeia- Sunt autem coniilia. fapien- turn gubermtorum iropt/S/^ti?T~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSvpSi^w.J PtciSctrii

jwp'd efl, conianguntvoitinra- fareire concordiam, congluci- * tesbominam ; iuxta I^atonis aarovoluatateshominum. A- .^ memorabilem /ènrentiam, y. pudHcrod.Scalibi ffot^jSAs-*i de legibus. Hate eÜ legum no- dicuntur eontibatorof. lade * flrafum hypotbeGs vc Ciaes ^n/aCjCatr/f paddicatio. Coloui ^

-ocr page 233-

Dl eONTIVGIO;


*»}


’ntquirn beatißimi,amp;quim 2. n/piiliei^’tvrtf i» iyi-r» coi-’'wimè inter {eamichEdl igi- gmentati ßc copulati.

récentes conftitutionet de

«occalu durius pronunciare videntur: tarnen melius efthomj-; ®wconfociare quam diftrahere, Quia bonura eft congregati-Oum^Malura eft diGipaduum.

ApuJEuripidem.']

'? Tragadia qux inferibi- Creuß fuit filia Erichtei Re» ^f'*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gis Athenienßum amp;nbsp;comprefla

ab Apolline concepit infantem ’“«m.Expofuit autembunc infantem,qiii À Mercurio translatus '^'ntemplumDelphicumatque ibi educatusàtàcridculo Apolli» ®'’'Etcùni adoleuiffetpuer,faftus eft«dituus in eoteraplo. Cùm . ’“quot;njXuthus,qui duxerat inmatrimonium Creufam, valdean-1 E^cturdefucceftbre regni,nechaberet liberos ex feprognatos,mi-^oilibusartibusperfeäumeftjVt lonrediretinfamiliamCreuße»

! *lt;uc«ederetXutho.

l«* üiyßiubebatJ]

LexMofaicafuitcopuIatiuâ,

''(fätii.iScducerevioIatatn ^conftituereeidotem defuo patrimo» i’'o. Sed Atcica lex fuit difiun Aiua amp;nbsp;akerutrum ex bis duobus im-Evauit violaton alien«pudicitis.vt Velduceret, veldaretdotem ‘ontaminatr»

Omnia tegit dUeclio.“]

Prouerb.jo. amp;nbsp;i. Pet 4. Sed hic difcant ftudiofi folutionem Poerilis argujuenti, DeJida tegit caritas.

Ergo tua diletSio tegit tua deliäa coram Oeo.

1 .^’eganda eft confcquentia,Quia didum eft poHticum amp;nbsp;®'iuitur de condonations in-

'f domines amp;nbsp;de alienisdeli- Odium excitât rixas, fed di» '55*g6ndis amp;nbsp;de reprimenda leftio tegit delifta,videlicet alie» '“Pubutevuidid«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na, nócoram Deo,no in iudicio

Oei. Ibienim opus eftnobis alio '8umento,videlicet, tabula aurea qux vocatur propitiatorium.

?®^“™ vmbraculuraab»ftu,vtEamp;i 4.dicicur.Tegitigi-®“tfUoeoranaconimuniibcietaubominura.

«1 ?

-ocr page 234-

Bm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D t C o N'I V G r 0. )

Jegetfortufit Mojz/iQ ’' . Materiale Jegum forînfîunl • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Muyiï,idc/c, honelh fentenrù demoribus, guxoftenditVofuntarem Deimanet, led formale abrogacurncft.ideft, obligatio iuxta ReguIani.Lexrantum,ob-iigatguibusiaraeli.

. ( ». Carin th.7. A n proprer dil-

Arf Ethnicttm.] ^ Smiles lèntenrias de religio- I - 5 iri):„'i'' ii. ^eJiceat diß-ahereconiagia. ƒ

Cafiones.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CratianuscaulaaS. ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Lextituina,] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deuter./. Nocorrahescnm. I eis coniagia, quia filixipioniin fèducenrlïJios tuos,nelèquanturme,lèd /èruiantdiisalienis, Ac quantum pericuJi-ßc in talibus coniugiis. oßendunt exempia Saiomonis 3. Reg. ». Achab. 3. Reg. »7. amp;nbsp;Joram filij ioUphih ) ' 4.Reg. 8.Nam impiorum regum filixitafa/cinarunt ßpientißi- 1 ' mum Regem Salomonem.vzconderettemphidolis Ammonit I ' tarumamp;Moabitarum.EtJelâbeJlîIiaregisSidoniorumdemen- l * teamp;lanitare deturbamtregem Achab. Ltdedliolofiphitdifer- f tèlcribirunideonon manCtireeum in veßigiispatris,Quiaeinu- ( ^ pa fuerit fiJia Achab. Hxc exempla ûtisdeciaranrquantoperi- i f tulo conliituarur fœdus coniugij inter perfoms. quarum font 1 ^ dirsimilesCententixde reomnium miximsiyideliietdereligio-' 1 ^ ne amp;nbsp;cuira Dei. Si enim Faders Faâi cum impiis lùnr iafdid»^ nbsp;nbsp;I, quid exiliimandum ell de hoc ardißimo Fœdere coniiigi): * vcri/simèà Ciceronedictumed: AmicitiameiTemin modoha- I manarum,Fedetiamdiuinarumrernmconiènrionem. Et^i'i’ I

tem vaidepericalofumedducerediFFentientemdereUgiotwiti- 15 men Iciamus non didrahenda ede coningiapropter dUsimildu- I {( dinem indicioram de rebus dininif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Exempt.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt Edher VFa ed coniagio ƒ ƒ«

Adaeri, quem Grxethiüorix I 'ft TocantDarium HidaFpis, amp;Soror Condantini coniugio Licinip j ^

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DIVORTIO,

Dedaitiocomugij ed Foas toÿus di^putatioois de yka cohIu- 1 bl

-ocr page 235-

D E C O N I V G I 0, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«lt;

J’li^runtautejtiduxprxciptixparticulxin definitions fnpra tradi-*»)Vnad'fcercitlegitimain cortiundionemmaris «Scfceminxili va-fus à inceflisconfufionibusiibidinum. Altera particular quae pluri-’»urnhabetmomentiamp; pondcriselljquodconiugiuinfitjndiflb-■ubiliifocietas.Itaenira initio conditumefi.vt ne mors quidemdi-“faxifTet ante lapfura coniuges. Poû lapfum mali mores bonis le-8'hus accalionem præbtierunt amp;nbsp;quafi necefsitatem attulerunfUa-‘’’'»dialiquiddediuortiis.Chriftustraditdifèrtècaufamdiuorty» ’““Yttrium: Paulus additdefertionerntTheodofiusin Codiez ter-^'^'» cauCatn addit videlicet infidias vitae Arubas.

^iluuiumQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inter caufasdHunijGenef«?»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ “ numerantur libidines. Öuee-

' ‘’^nt,inqijittextus,quaivolebant.id eft, poilu ebant fecommixtic?-( ''‘^iisinceftisnonhabita vllaratione cognati fanguinis/dc boefa’-1 ‘'«bant non modófilijCain.fedetiam FiUiDei,ideft,fanói:orum 'ominum poften dégénérés, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

PluitDominus.id eftjfilius Deï,füper Sodomam amp;Gomot-jfiïm Sulphur amp;ignem decœle à Domino. Quodido Moyles 'gnificat,tantam fuifleiramDei.aduerfuslibidinem amp;turpitu-WsSodomxivthorrendçpœnxminifteramp;executorfucritnoii ”’gelus autvUacreatura, led iplè Filius Dei j qui alias Mediato-'’sperlónam luftinet amp;nbsp;deprccatori s pro genere hu mano.

Sjkrb.'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Hiftorix narrant tantum fuifte luxum amp;c petulantiam i^Wis^vtinuenioribus nouarum volupratum , quos Paulus '.®W-i éçKÎ/fêTaf ^^xóir vocat, premia conllituta eflerre. Sed hanc ’‘*feplinx laxacionem amp;nbsp;morum corruptelam Deus non diu Jwauit.Itaquemultaprodigia huip vrbi exirium nunciarunt, i''terqu2fuit jpe^rmD lunonis veniencis in forum clara luceamp; ’'’onientis magnam eópiam bilis amp;nbsp;fanguinis. Quoßgnrfica-1 ’Um eft fore vt breui ciui tas Syban taru m euorneret fuas volupta-; ^’.®f'^nguineminiuftèinte|fedorum aTyrannis.Pau!6polî'à j ''cinis Crotoniratis, vruarratStrabo lib. 6. Sybaritæ dsieriSc j ’’moindudoaquisobrutifunr.

Thebr

-ocr page 236-

C O N J V G I O.

Thiixfum.]

Sanxit initii.^

Alexander deleuit Thebal d^ foli familixPindari pepercitpf’ pteringenium fummipofw.

Sicutin ParadylbnonfuüAt morseoniugumjtatteqnediftraftioperdiuortium.

receLe^ü-] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deut»r.i4.

Detefiafurettim.']

Non poterit prior maritus earn recipercin vxorem, qwlt; poli u ta ed 8c abominabilis fi-âaeoram Domino* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poß vrbem Hiero/blyma«

non fuit pukriorpolitia meliuf conftirutaamp;morataquàniAttica, Sed tandem etiamibilaxataeß diiciplina,vtomniahumanafuntinAabilia,

Care.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca to V ticcnlis tribus iceleri

busrcliqaam di/ciphnamcoD-.taminauft* Primum quad Marriam cuisit Hoitenßo, eandéni-q ue poft mortem Hortend) rurCus duxit. Deinde quod executor fuit iniuft« publicarionis bonorum, quae rex Cypripoß fédérât. Tertio quod non im

Gloriatus eft ft plus pecunia importaiTe vaa publiationein I vrbem Romam.quim Pampd' ) us omnibus ibis viAoriis^^'^' I amphis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Mimi nudarentur. Hxcreeled idea conßdennd^ funt, vtvi-deimas Üudium tuendx di/ci-plmxmulüplichctimpediri, px^^^^ ab humins indtmiatt, ƒ ^ra^ 1 Di^oolo. Et (hrciphmm nequaquarn fatisficetekff f Dcgt; auiafempcradianaaruntmukaScmagnavituftuecxtcl : naScinocalosinairrenttatßueintenora.

Ntaf4eit/t/ia.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Priaata ieaitate , lidpublict

, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autoritäre. Medici aoa datini ( I

y^ntlt;!,r:eant,nonhbcntcrconfugiunt2dcxtccmarcmcdi»J:i 1 primam tcataat morbum leuioriiut remediis, Sed ft pharaa» , , ^°«proruat neceirceaadhiberivdioactaamp;d^^^ ^^'^inra,^»tgt;Igt;eunprcaooproperatadpaaam,redeoaeeditrpaei‘ f /

i

-ocr page 237-

OE C 0 N I V e 10. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ny.

KmKnendandi^fèd tandem crefeente pertinacia de petulantiaho. ®inura,DeuîgrauitatepœnJB tarditatemcompenrau Magißratue «imago Dei in terris.

tntißc^ Canontf.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C aula 3 o. quxflione $. Excé

dant modum in medicando, fi-ntlanenaUs de Sylla ait, Excelsit medicina modum,pc machen (• iK^n/Im ó contrarium eft in adieâo.

AbEuftbio.] •■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lib,4. ,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luftini dilcipulua Tatianut ^'tJUthor horrend# feft# Encratitarurn.

^^Hus repud^.quot;] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©^eiSErieff.

^^ftnmaritifcelem.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tanta inquit Hieronymu»

prior maritus vitia habuerat* '^fnefcortum quidem amp;nbsp;vilemancipium ca fuftinerepotuiflèt. luuenal. Lonpedem réélus derideat, albus Æthiopas.

Dedefertione.

Mxrulhqueilladuoconcurruntadulteriumdedelèrtio. Qui muiter deferit coniugem, isplxrumqne amp;nbsp;regularicer eß adulter»

Nulla honeßa caufa.'] .

Voluntas delèrentis ex caufis fug# amp;nbsp;tempore amp;errationi-but amp;nbsp;aliisdreumftantiis iudicari poteft. Itaque VlylTcs non eft Kefertor Penelopes, etiamfi do-moabfuit annos 30. Sed The- Aftlones morales zßiman-»meftdclertorAriadnx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d«funt amp;nbsp;difeernend# princi-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paliter non externis obieftis, ^Kapoflunt efle fimilia, fed cauGs interioribus in mente amp;nbsp;volun-Ute,

^”fgt;*lt;gt;] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ImmanesquiomnesafFeflue

naturales erga cognatufangui-

•temexuerunt.- TaUsM^f^/itfuitin Tullia coniuge Tarquinij IbperbiJnipuIitniacitumadinterGciendum parentemamp; ipfaegic *quos pereadauer patris.Simpliäter eßDiabolicus furor.

Sicut non temerè pronunciandum eft de eontraftibus qui MtVfwarij vellegitimiâtanon cœcoimpetu properandum eft ad e

-ocr page 238-

til nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE CONI V G IO. atrocemcondemnationemd^ftrtioni». Nam excepti« fiireffAfr* ditionenunumfcefuïatrociuseftquàiaadulterinmamp;défertio, t-taq ue prüden ter de hoc ca/u iu dicandum eft,ne cui fiat iniuriajax« ta veterem verfu m:

Ad pœnirendum properatdtè qui indicat.

EtThueyd,inquadaorationeinqüit,Dua*re«pot)fsimuaduff-üri bonis t^falutaribus confiliis.-Iratn (S:feftiBatlt;onem.Quarecau/£ Âcireumftantiçdiïigeutiftinièinquirantur exquibusseftimaripo' teft, quis reréde/èrtoramp; habendusamp;noniinandusfit.SedficuthO' minesfua indicia amp;nbsp;ftntentias dealiisrebusmagnisprxcipitant.ita etiam decafude/èrtionisfiepéinconfulcasamp;nonduni/atismaturaS ferunt/èntentias. Qyain re quantum fitpeccatum non eßobftu« rum, cura Cbrifiusdicat:NoIiteiudicare, neiudicemiai. Et Paulus, NoJiteiudicareante tempus, HæcideàmoneOjVtiuniores ad-moneaturdetarditateamp;cundanonein raaximarumrerumÄcoa troueT(larumdiiudicatione.Verèenimdiftumeft,ceJeritatemini-micara efft bonis confiliis. Facile eft alten obiicere atrociftimuni i crimen velbærelèosveJlèditionis.veldelèrtionis; ftdprobatioamp; ' con firma tio longé plura requ iric. Iu riscolTdicun t in eaufis capita-libus necefte eftprobationes luce meridiana clariores elft»

A^Uéi ^ igniinterä/ffiene.]

De difcriminc in ter re'ega fjonem amp;nbsp;dt-portâtioaem.

Rclegitio in imperns dictturpœm qua ciuis cogitar (in* tenthladicKAÜiiduitiresdcertumtempüsibeffe} f^iünondt proptera infimis, neamittitres faas, Sequanquam abek, ta- ƒ men manet Dominas terum raarum, capithxreditatesamp;poteß f legitimoscontradnsfacerecümciuibus, Screditadhoacresin ƒ patna.

Deponatio ed paaa,qua perfentenaam ïvdicisjduïseüci^ turperpetuotanquam prxddim membrum à corporeduicatis, amp;nbsp;fit infamis,nec manet Dominus reram ruarumineccapithx* redttaïes,necpoffantalijdites cum eo contraäus facete£tbona SedamaatorumpubUcabaatur. Hxcpana olim nominabatut interdict

-ocr page 239-

D E C 0 N I V Q I O, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tigt;

^’’terdiciâqua 8cigni, Quia nulli dui licuit ho/pitium prabere ^aamnatis. Quidaiiteminterfitinterrelcgationemamp;depor-^tioneinipfïdcfinÏtionesütïs oftendunt. Exemplumverórc-“gattonis proponiturin viu Ariftidis,qué inuidi amp;nbsp;ingrati dues J^Patriaciecerunc ad decennium .• eaqueexpulko vocabaturO-^f»cifiiius.EtfienimexuIabat Ariftides,tarnen non eratinfamis pfetinebatdominium^amp;proprietatem luarum return, deniqu« '’■'Datduibus Atticiscumeocontraäusexeroere. Exemplum ’^*P®rtacionis videre licet in vita Themiftoclisjquem Grxei pro. r^fulpitionem proditionis amp;nbsp;affedati regni tota Graeda expu. 'fiintScperpctuocxiliomultarunt.

^^iimjnetleJértrix.] ‘■‘ Cumcafusdelertionis diffi-dle'm habeatprobationem, amp;nbsp;Pf*'nanauigatio,vt didtur,nlt;fn femper concedatur, vtendum eft *’^unda nauigatione : hoc eft, diligentißime inq uirondu m eft in quot;’otes amp;nbsp;vitam eius perfonx, qux videtur effe defertrix. Quod ft '«noconftitcrit talemperfonam poHutam clT# vagis libidinibus, ’'nnraquiftianedefertionis.akeracaufii diuortij minusoblcu-’Ï amp;iiitricata iudici expomtur.

Hiemodus procedendi omnium eft expeditißimus : quia re-flaritertales errones contaminad Hint Hagi tiofts libidinibus.

Steunenpn/cribt.'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cura Saul effetvocatusinre

gem populi llrael,petebat à Sagt; OueIeprxceptapolidca,lJuicSamu.el relpondit : Fac quseunque •ouentrit naanustua/quatidicatEgononpoflum tibi prxlcribere , OTOnes circum Handas, Ped ftdmes Dominum obferuabis leges da-*’^’gt;Bi.Reliquate OorainiSpiritus docebic.

Propterfduitum.^

DE DIVORTH S,

HactertiacauPaprobabUiteramp;piè addita eflab opt. Imperagt; (orequihauddubiènóvfus eftfuo tantümcófilioinhacre.fedad-bibuit multos pios amp;nbsp;Papientes viros, quireftè Deum inuocarunr.

*^(it, aut qu jddam longé atrocius. Nam innocens perfona in hoe «lu etiam de vita fu a pehclitatur.

-ocr page 240-

Nefiaétadtlore,'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laétannui narrât Âifton-

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am de martyre.qui totum bien

• ’“ƒ” connanti/sinic tolerauiromnia exquiCca tormenta amp;nul a a pentare uJorum frangi potuit vt deficcret à religionc, fed tan dem humana mfirmitate fuperatus, gu« cratimpar tantx mo» /”2“Î J®*quot;®^ ^^ds amp;ccßitTy«nno qui ita gloriatus eft, de hoc mi/ero homme, vt/înouamprouinciam Rom. Imperiofub-ieaftct.C.ntmuatioomniumrcruineftcfficacifsima,Liuiiu.

ÀnpropterMerboi.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cura eoniugiura fitfummu»

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gradueamicitiæamp;crudelefita-mieum eonfogientS ad noftram tutelam «amp; prxfidium deferere eut pro ere.nequaquara in taU cafû licitum diuortium4:per/bna beni valens non fine ruinere atroei confeientix poieft malè affedum «eftrere,«xaltenus coniugio iè/è implicarc, amp;nbsp;vt fixe quxftio fit inu «nordiflabo exemplum perpétua raemona dignum de quodam prmwpe Lesbio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Exemplum fidei amp;nbsp;amoris conîugalîs quodrecitac BaptiftaFuJgofius imitator Valeri/

Mix.hb.^.6.

BaptiftaFufgofiasfuitduxReip.Genuenfîsinltalia.Tandeffl Vere in exifiû pulfus eft. Is vtIcuaret meeftitiam exilij, euoJuit volumina hiftoriographorum,amp;p. libres diftributos in certa capita conegit.acexpofilitftrmoneltalicojquipofteaeonuerfijseftiolfo' guaraL3tinamabalioraediocriter,etiarafinonoptimê. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Singulari etiam memoriadignus eftamor,quem Domini- nbsp;nbsp;i eus CacaJu/Tus princeps Lesbi erga vxorem oftendit, quxciim/n Jepram incidiftet, vir minimèveritus à contagione infici pofte auta/pedus horrore auertifEtenim iUuuiesmagis quàm viuum corpus videripoterat) neg; retro odore,quem vicera mittebant, nunguam autmen/aant Jebto communi eamprohibuir. Con-iugalis enim caritasapud eum contagionis timorem,tetriimqae con/pedum odoremguèin Æcuritatem ac voluptatem verterat: gebd eam,iuxta Dei verbum eandem camera Iccum e^e aebi- i trabatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Stoe

-ocr page 241-

‘ DB CONITGIOi

iiufutitlpi.'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CiceroiSaplentis nihil eß pre

i Rare pratter culpam. Nuflaad-1 quot;trTapatiaoneßinmaannoßratfedlblius Dei. DifFerunt culpa IJ‘Mlifflitag.MaIumculpx,vtadulterium,defertio,veneficium,i«-°lt;lgt;«vitatßruäc,dißrahuntconiugia:red malum pœnxprxfertim ’«»lit.qu«nullanoßraculpa accerüta eß, aequaquam diflbluic lt;«nilt;ttUugip

Multi (unt gradua amicitia^ fed nullus arftior quàm con-iugum. ,

^“ßifen.']

Huius ftntentixexemplum

1 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illuflre confpicitur in Thefeo,

1 ^■'■Herculcm furentemamp;pollutum cruore coniugisamp;Iibero-1 ’'’'’inondefcruitjlcdciomnia officia humanitatisprxßitit. Ac 2'®inerint fludiofi duosVerficulosEuripidis, qui extant in ^tfculefurentc.Sicenim Hercules inquit, Fuge ô miler me tan-’(''»nipiaculura immundum amp;pollutum. ^ïï/jze Ö TÄÄÄf’TOfi cC-*’quot;’i'/lt;w!r/z«èp.or.HuicrelpondetThe(èus humanifsimè: Nemo , ’^iconun eft amicis poilutus. »«tóf àjMçuf Toir ^Imk è* rSi

^^ïocr

Qui minime fünf pulcra,capulcra videntur aman tu Chriftus fallus nobis maledidum«

Synonyma lt;nbsp;AF^Ä ^ nbsp;nbsp;^.u.

2*'lt;ilt;w vtro crudeliter.'] . Eft fimilis cauiUatio vt fi di-cas. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Holatna eft adulteriura, Licet autem propter adukeriumdiflbluefe comugia» . Ergo propter Idolatriam. ‘

Refpon.funt quatuor termini, InMaiore vfurpatur metaphorici amp;nbsp;figuratè, * 3-

-ocr page 242-

Ö E, C 0 N I T 0/10, j,,j.i Lepraeftmors _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ;

,,' Coniugiadinbiuuntdrniatte. ‘

ErgoLepndiSóluit. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.uriu/i y gt;'-., tie^. Non valet confequentiamutatogenere pr^dicationiJ.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;Sophilmaca non medenturvuincribuscoalcientij

- Jt»pu6erum,J:ïr f^ettijfteie^eh]

DeUefponfatione a r nt

. ■. Pubertas dnopit anno ««b$

Sponfaiia fant dupUcii, rt nunc loquimur, Aha depn-fcnti^aliadefuturo.A SponGIibusdefuturorecedi porelbni/iac-ceflèrit officium coniügaJe, quod Paulus modeftiiïi nominat debitam bencuoJeutianl.Sed /ponfâJiaddprxfeari Hint iamiei-plà matrimonium lèucomugium. Quia conlênliis facitconiu-gium.

Pr^^Pfc»9fM».l ' : ' gt;nbsp;Narratarïabula belbïs. de , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadam adoletcenrula mullere, quzcoadla fuèrat nubere lêni capulari propter pecuniam. Hje jgitur mortuojnarit;o corticemde rrun,codecraâ:um cogna-tisinfunerepropofbic. Qijamremcum niijgcrrimcferrenr, re-Iponditvidua,interrogata curirafeciflèt, Hocreliquum ende trunco cui me tradidilHs. His velutexuuüs poCitis ille oefcio quoablatuseffiquas/ïvultis lèpelite. Hxc fabula repahendit perucrfiimamp;prxpofterum ftudium parentum, amp;cogn3torutn in procunndis nupens fiiorum à quibus non boe fpectitut'li nuptixlîntquàm maxime congruentes, led ytqualiumcünque locupletum iffiniusconciliiri pofsit.

DiCcrimen ïatechiüocusüctasScprophijiis.

In hifiorns Ethnicis tantum proponuntur exempli ht DeïSepamram honibilidm. Sedin billoriis Oterisproponun^ ■ turexemplanon foliim irx Dei, lid eeiimgntix exubee»ntifA' i pripccciitum,YtexGmplu{uhiItoüxDiuidis otieadic. l

Kot /

-ocr page 243-

^^tlUtHumhoiuiuieffe/iliimi C Scilicet fpecici vniuerße ad |L .. , cuius propagationem amp;nbsp;con-*^^oadninevd[ranacft vitaconnigaUs. ^ ^^ H C

^urntPi bmini muliiremvtn gt;nbsp;Scilicetïiidiuiduo, ïêu perJ *’'M] i t. i (•, , fon« habenri^donum diuini-datum virginitatis, quod paucis t^ontingit. Prafert autem ^^nitatem coniugio ApoHolus non qubd iuflitiam coram lt;nbsp;Üeo efficiat/cd quia cxlibes expeditiores funt ad feren-. ^doslaborc9amp;on«avocaaonis.' '3 ‘ ? 7

FINIS LOCI DE CON-l YGIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;.

gt; /'H . U - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J:

-ocr page 244-

HVMANI8, SEV DE CE-R E M o N I I S IN EC-

•-•.3HU .7:;A-.q .^’rn nbsp;nbsp;nbsp;^ ^ g sf ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, / - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.:t.

ST7DL0.S/S. JN ^CADE-mia/henenß, Salufem.

VM Sc hoctemporcamp;aliasfepcagitaM fit quæftio de vfu return cxtemarura, quç fuo gencre nee bon»,nee malæfunt, s’^ vt verbi cauffa, de veftitu Saccrdotis,df cfti carnium, de ieiuniis, de feriis clt;rto-‘^rumdierurq,amp;fimiHbus : fperomeali-quod operæpreciunjkûâfnrum èfle, fi breuiter amp;nbsp;candide fine cuiufquanavcllicationegt;racam de his rebus fen-tentiam ttudiofis exponam. Etfi enim hæc quæftio tisotiofaamp; inanis videri folet,necfaris digna, incuius explicationc pij élaborent,tarnen quia ferieslocom“’ de ca nosadmonct, tacitus cam præterire nullomodo poflum. In tenui quidem labor eft, vt ille ait, At non tc-nuisgloria,redèdidiciflc,quomodohisipfisrebusinul« olata confeifione, amp;Chriftiana liber ta te, amp;integro officio dilcüionis,ac fine fcandalovtenduni fit. Qupdi-gitur fauftum amp;nbsp;felix fit, hodiè hora nona locum de cx-remoniis, quæ hutnana authoritate in Ecclcfiaverfan-tur,incoabimus. A Deoautemardentibus votis pew* mus, vt Ecclcfiam vuiucxfam amp;nbsp;fingulospios fantin-

-ocr page 245-

«tin vcritatc, amp;faciat vt vniim firnusinipfo, hoc eft Vtcongmant indicia noftra, non folum deneceflariis* verum ctiam de non neceflariis, qua Gracis -«r«ftf j-Ädi. cuntur. Bene valcte,dic 16. lunij, Anno 1557.

-ocr page 246-

22#

PR^£F^T70 OR JT ER

exce/gt;fa.

Adem eft Methodus EpiftaJasPauIifcriptradRoniï' J^^ nos ckdoftrinæ Chrißianx,qux in Locis Theologie* explicatun Vtenim Paulus in Ëpiftola, de quadixi, IJ explicatisamp;ilfuftratiscapitibus, quibu$ülütisnoftr{ ratio maximècontinetur,cuiufniodifunt,depeccaco de legerde gratia amp;nbsp;iuftiftcatione, de bonis open bus, de MagiftratU ' politico,amp;c.in fine additdilputationem de vfuceremoniarû.Itaia libellolocorumTheologicorumhadenusdiduroeft, quidexifti-mandumfitdepratcipuisarticulispertinentibüsadfundanaentufll Glutisnoftræ,quorum Catalogus vobiseft familiariftimé notus* Qiiare ne aliq uid défit de integritate corporis doftrinac Chrißian«. infinebuiusmethodi üu Catecheftos, iunforeserudiendifuntde caeremoniis,/èu traditionibus,fèu adiaphoris,qua: audoritatenon diuina, fed Humana in Ecclcfiaverßntur. Quàmautemneceflâ** ria fithuiusdodrinzcognitio,Demo(atisiDteIliget,nifianiniocol* ligatdt intueaturftatum aliquot feculorum,quxhanc xtatenplc* nam lucis Euangelic« antecefiêrunr. Norunt enim maiores natu, quiipfiquoqueanrea fueruntin tlt;nebrispapatus,quanta molc ceremoniarum amp;nbsp;traditionum Romani Pontifices amp;nbsp;eorum Sa-tellites Ecclefiamonerarint, lt;S:co»lt;cientiis Hoemodolaqueesquot;’’ iecerint.£xtantadliuclibri,quiinlt;cribunturSummar,quinilgt;il*quot; lt;nbsp;liudfunt,quàmexpofitiones traditionum Epilcoporum à Mona-chorum. Poftea vero cumnimis onerata eflèt Eedefia amp;nbsp;opus effet aliqualeuatione horum onerum, extiterunt labyrinthidifpu- ' tationuminexcricabiJes deeer/HXHA, amp;de difpenfatione harum ceremoniarum,/eudeaftridioneamp;laxationeborum vinculoruffl' Ibi, vt/bletfieri in rebusperplexis dcintricati$,alius aliter mitigate conatus eft humanas leges de ceremoniis. Gerion qui interfuit ' Synodo Conftantienfi, ante annos 140. fcrè, paulo dexterior eftio ' hacmateria,quam alijfcriptores. Sednec ipftconlcientiis/atisfa* cit:quaerit diftindionesplaufibiles amp;populäres,inter ceremonias neceftitatis catila conditas, amp;alias qux ornatus cauü inftitutx funt, amp;nbsp;conatur bac diftindione meden vulueribus con/cicnciarum.

-ocr page 247-

• H V M A N I s.


XX.7


SsdnuIIaeft veriordoftrina.nulla expeditiordehis rebus, quin l’auli,traditacap.«4.ad Roman. Coloffi x. Gallat.ç. amp;nbsp;alibi. Cuius 1 dodrinx hxc fumma eft. Qu od bonum fit in Ecclefia efle ordi

Oem amp;nbsp;diftributionem locorum, temporum, leâionum, propter , lgt;onumftatumamp;propterèuTet^(etr,Vtomniaordine Ôcdecenter dentin Ecclefia, led tarnen non efle alTuendas pharifàicas opinio-’gt;esneceßitatis,autcultus,autmeriti. Nulliuseftautemhoniinis

'*lt;gt;itriftißimam,qua Rom.PontificesoppreiTerunt Ecclefiara ali-^Uotfxculis,accumulantes ritusdtcaeremonias,partim fuperAitio-®5)partim auaritia,partim aliis caufis tyrannicis.Nos per Dei grati-’niverfamurin bonoEccIefixdatu, in quo nugx nugis Siculis nu-' 8«iores exploü func,amp; proeul è medio expuIße.Pro quo beneficie» 1 ’Samus aeterno Deo conditori generis huraani amp;nbsp;Ecclefix , Patri / PomininoftrilefuChriftixternasgratias, nee vnquamtanti boni 1 gt;nimemoresfimus,fedftudeamus vnufquifque Tuo loco amp;pro fua mediocritate hoc prsclarum depofitum cuftodire, amp;nbsp;fideiiter ad 1 pofteritatemtranfmittere.

IN LOCVM DE CEREMO-niis humanis.

Titulus quidem non eft(plendidus,(edhoctitulo parum fpe-ciorocontineturcommonefadioneceflariaadretinendampurita-tem doftrinx de iuftificatione amp;nbsp;de aliis magnis rebus.

ï'ire folçceius didi,quod apud Arittotelem extat, rr^psf 7-* rZr «f-


7S»tx«« «tî .• id eft, homines infingulis vitae gradibus magis occupati funt non neceffariis ^uàm neceffariis. Ac vt abin-


nmogradu ordiar, resipfao-ftenditmaiorem plxrisquepa-Kntibuscuram efle relinquen-di liberis patrimonij , quam Euangelij : cum quidem pij amp;

puum officium fit innrere

Multi voluunt faxum Syfi-phiaduerfusmontem, quoded miferrimum : cùm contra nihil fit optatius, quàm laborem non efleinanem in Domino. Apud Senecam in prima Epidola extat infigne diftum, Magna pars vitæ confumitur nihil agendo; Maior mak agendo, Maximali-f 2


-ocr page 248-

ïiî


DE TRADITIONIBVS


mentibus liberorum veras de Deo lententias,ealquea^iduis exerciciis confirmare, Nam propter hanc caufim condi-tum eft ac propagatum genus humanum , vtfimus templa Dei, amp;Deus verè agnofcatur, amp;eius Bonitas conlpiciatur,i-mo vtbonitatem luamiplefru endam nobis preheat,nolque fualuce, ûpientia amp;nbsp;iuftitia perpetuoomet.

(emper maioresrixx in£cclefia fuerunt de cxremoniis,quàrade ipfisarticulisfidei,

Ephefi 6, Educate liberos in dodrina amp;nbsp;diiciplina Domini* quafi dicat. Si Paterfamilias tanta diligentia liberorum animosfot maretatqueexerceret* quàm diligens eftincolendisagris.vifluS caulà.amp;illiscon/èrendis.Ecclefixamp;Respub.eflèntinmelioreftatu. NamPatrisfamilias,optimiagriamp;vinexfuntliberi,inquibusper-


ud agendo lt;nbsp;Quid fit nihil agere autmalè agere, inter omnes con flat-Eft enira nihil agere indulge re octo, fucum effe, ignauum fe-

quàm vt declarari debeat. Sed tertium membrum eft argutum Maxima pars confumituraliud agendo.Quidcftaliudagere?£ft agere non neceflaria, non mandata,eft occupari vA(t{ylt;iif, fu-tilibus confilüs amp;nbsp;laboribus. In


Deinde nos qui in ftudiis doârinx verlamur, ideó necefiâ-ria ignoramu5,quia non neeeß

lt;1

üriadidcimus-Quotufqui'ïqiie enim noftrum reperitur, qui non bonam magnâmquevitæ ’ partem confiimat in iedione icriptorum, quxnecßpicnti-am ncceloquentiam aJerepoC funt, autinrixisinutiJium di-iJjutationum.

Maximè necefl*aria infludt^ doArinarum flint. i. Cateche‘ fis, id eft, fit mma dodrinx Chd' flianae, ordine amp;nbsp;crudité exph* cataper/pieuogenere orationis. a. Diligentia grammatica. Qui non eft diligens in Gram, is eft negligens poflea in tota vita amp;nbsp;in omnibusartibus. j.Dialedi-

caquxeflcIauisqua3perlunturfbresvniuerfiEPbiIo/bphix,4.Rhe toricxamp;Eloquentix prxcepta. Poft ftudia artiumdicendiArith-metica amp;nbsp;doftrin-a Iphxrica eft di/cenda. His adiungantur initia Phyficx amp;nbsp;Epitome Philolbphix moralis , amp;nbsp;bxc omnia quafi quadam corona Epitomeshiftoriarumamp;ehronologias ornentor.

Nom

^i i'^ï ''lt;gt;11 i^A.

lt;'

-ocr page 249-

H V M A N I S. «ar ^^onnecenanafuntAt5ÿ«Ao7(lt;M,nx«inutiliumdifpuntîonaTnjO-''ofzamp;fubtiles amp;nbsp;abfurdæ quxAiones, velleoitioes annocatione* *uoluere,quxin fingulis fcholisdiiSantur.amp;c.

Semperhzcduocogitandafuntraomnileâione. Rerumeo-S®*tio, verborum Elocutior

Agevero, nedeexteris RudiorumnoRrorum partibusdi-'^uàm multos videre licet inepeos imitatorcs, qui dùm ef 7« '‘'’'tnorum artificum imitari

^’'’Mentx imitantes T^f«?- CralTusapudCiceronemfuit gt;*gt;producunt intheatmm fu- yehemens Orator in dicendo, ’‘’'ftultiiiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habuitgeftus concitatos, vtlo-

lent acres de ardentes naturz. ^‘j‘l“idaminepti,qaiCrafluminadmirationeeflevjdebantpro-Pf^rEloquentiam.Simiarummore effinxerunt fupplofionempe-®'’'’'amp; manuum gafticulationem, Eloquentiæ nullam vrabram ''‘priinerepotuerunt»

. Siccùmaularum êf^ciRnt, curarevt EccleRxamp;Scholz ha-^«ntidoneos dodores, gubernare dilciplinam ,- defendere ac ''*'tipacem, tarnen quibus rebus mliiez aulzpotifsimum occu-f'itur.notius eft quàm vt corn, ''''Oloraridebcat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inmultisaulis perpétua funt bachanalia.

, EtH autem hze ordinis confuRo amp;nbsp;perturbatio, multiim quot;’^iadfert vitzOeconomicz,SchoIaRiczamp;poIitcz:tamenplus ^«iadfert Ecclefiz, in qua minime obleurum eR, quz fint so« «^“«T^^tf^A Confiât Synodorum ff5,0. eRe.teRificaridedo-’quot;'’diuimtus tradira, amp;refutare bJafphcmias amp;nbsp;corruptelas r?'’3ntcs cum fundamento'

'“ in omnibus ferè Synodis .'’‘’tamilluRrati Rintnecefla-quot;'’fticulifidei,quam canones ^''ditideTa.f4f2/«/{-j ideRj *i® pip«monl j s :vt verbi cau(a,de | ?''nate,de fermentato pane» •*^$ diebusieiunij,amp;hzc

Synodi non condunt, nequr Condere debent nouos articu-losfidei,neceulcusDei:fed tantum debent edere fuam confeC fionemde dodrinaprius à Deo tradita amp;in bac confefsione re-futare contraria dogmata, blaf-phtmias amp;nbsp;con 11 pt das. Exem-f 5


-ocr page 250-

ir^


DE TRADITrONTßVS


quidem Tififiy,it.t2iiciconten-tione propugnaca funt, vthi, qui non obfëruarunt illos ri-Yusgt;damnati Zint, tanquam dc-lêrcoresEcde/jx/èditio/ï, fchi C Jnancijauolda populo Dei,amp; «xcluUex-EcdeGa.

tinopoJitana.Epbeiïna.Chalfe-donenü. Sæpèautemfueruntconciliabula amp;nbsp;confortia DiaboJica,


plum huius regu/x eft, Aft, ilt;, Vbi prxcipuus articulus hdei noArxde iuftificatione iiluHra-tuseft^con/ènZu amp;nbsp;voce Petri amp;nbsp;aliorumApoßoJorum.Hgcfunt afta etiam in quatuor Synods iequentibus, Niexna, Couftan-

inquibusBafenæoujbusconcionatzfùoc,ft;preco£uitcoruusqui-dain,qui ventris cauiacrocitauic.



Extatin hiftoria Tripartita, Lib.p, cap. jS. narratiodePa-pa Vidore, qui cum Crxcos amp;nbsp;Orientales excommuaicaffet,

propterea quod diem PaCebatis non ieruarentcum cxteris,graui-terab Irenxo EpiCcopo Lug. dunenGreprxhenGts e{i.Deni~

* Diftumlrenseieft, Düronan' tiaiefunijnon toUit con/bnati-amfidei.'quafi dicatjimilitudo cxremoniarum in Eedefianon eHaeceßaria ad vnitatemEeck’ Ex, qux confiftit in bis rebmlt;

que femper in EedeGa magni tumultus extiterunt de cxre-moniis Humana authoritate jn/litutis.

t.Inco/ên/ude veradoftrina. 2. in iegitimo vfuSacramentoruni’ j.inobedientiaergaminifteriumiuxtaordinem aDeoinflitutuW, itajVtnihiJrecipiaturpugnanscuinmandatisdiuinis,

Quarecùm hxcfra^t^ya. Gxpètenebras SequaGnpdéqu«n* dam neceffarix dodrinx o/Fundant ,8ccaurx Entatrocifsima-rum di/cordiarum in EedeGa, neceffe ellpios erudiri Sc conHp mari^vtCciantquid dehis ■frA^iiyatrexiEimandum Gr.

ft t P

Aeprimamquidé fatiscon-Rat^nulU creaturxlicerecaltus Oei inGituere, aut aJiquam le~ gern contrariam legi diuinx condere. Huiusadeueracionis perCpiciia tettinaonia femper

Prima HypotheGsfumptiti t, prxcepto Decalogi. EgofutO Dominus Deus tuus non habc-bis Deos aliénas,id eü,nattas 0-piniones,nullos cultus redpii^ pugnaatas cum verbo Dei tra-£nt

gt;ii

4 ffli 1} ft.'


-ocr page 251-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H V M A N I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij^ F?^a’' ^°'’^eélu, Matth, ij. dito in libris Propbetarum «Sc Apoft.

Magna ris eft pronominum infacraScriptura. Papiftas aile-gant prxfcriptionem de Mifla:, fed poITeftbr malxfidei nunqua


. «ara colunt me mandans '''’linum. Et Ezechiel 20. In ff^ceptismeisambnlate, non ƒ pf«ceptis Patrum veftro-'11111.

P«indectfiïn hacvita,cüm ’'quot;Deus honeftos congreffus P^Wicos effe , opus eft ordine ?''’,porum amp;nbsp;ledionum,amp; Ec ï®* conceffum eft tempora ?Miones diftinguerc, tarnen P^iifiatfineopinione cultus, amp;nbsp;■quot;*5opinionenecelsitatis,amp;fci ’quot;thomines extra cafum fcan-tales ritus fine peccato o-'’’■tti. Hæc régula breuiftimè Jgt;llit multas fa lias opiniones ’®niimanistraditionibus,qux * oblcurant Euangelium de fîtia amp;nbsp;de veris cultibus, amp;nbsp;^“ntpericulofiecarnificinx con

monris bumanis, fequitiirob-''urätio Euangelij. Deinde iniiciiintur taquei conkientfis amp;nbsp;ho-’®*®*s putant ie iuftos cfle oblèruatione iftorum rituum amp;nbsp;interint ®“''iiifcunturveritiraorisDeiamp; fidei. OliminPapatumaiusfuie P^Watumdie Veneris cometfere carnes,quam fcortari autfurari.


prafcribit.

SecundaHypothefis,

Xenophon. Nemo poteft o-mnia fimul agere, amp;nbsp;ea omnia refti.

us .Teipof vixftinfïy BT^oif initié

leumguftum libertatis: poftei eum corrupit infufo aceto. Sie cxrémonix qux profunt ad bo-numordinemnó funtcorriim-pendxinfufo aceto, ideft,Pha* rifaicaopinione, quod fint cultus Oei amp;nbsp;necefte fit eas firuare,

Quamprimùm afluitur opinio necefsitatis Velcultus Cxre-


Vtautem'teftimon!a.quxpaulöantec!taui,prohibéntopï-‘iionem cultus: itahisdi^ris expreftèprohibetur opinio necefsi-'ïtis.Coloff.2.Nemo vos iudicetincibo, potu, vicibusdierum, fiftotum amp;C. Galat. 5. Ïn libertate in qua Chriftus vos vocauic I^ïte,amp;noniterum iugofèruitutis fubiiciamini. Nonigiturcon Tendanceintelligendx fimt traditiones, contrahane dodhri-

Remous

-ocr page 252-

a?^


DE TEÂDITIONÎBVS


Remotis a 11 tem erroribus il-Jis,deqiiibusdixi,teneatur A-thanaai didum. Vtiies fijne exremonix, fed cum cognitio-ne veritatis amp;nbsp;mediocritate. Hanevoeem apparetefleoppo fitam fiiperfiitioni, qux tune quoque augebat exremonias amp;oblcurabatverifateni,amp;one rabat confeientias amp;nbsp;Eedefias. Nota fit amp;nbsp;Auguftini querela


dus eife debeat exremomarum,

Cxremonixnon fint futiles, hißrioniex, ineptx./èdeoncin-nx amp;quàinpaucirsimx, Modicum amp;nbsp;bonum.

ArißotcIeS difputat in 7. Et hi coru m,vterviolet iußitiam di-ßributiuam:isnequiaccipit,an


de mole exremoniarum, qux parit mufta ingentia incommoda. Sic enim feribit ad IanuarinmEpi{l,up, Sedhoc nimisdoleo, quiamulta, qux in diuinis lions ßluberrima precepta fiinr,minuscuranrur, amp;nbsp;tam muleis prxfiimptioni-bus, Ecplena Eint omnia , vt


ritum: vtEpheHionab Alexaa-dro magis ornatur dignitate amp;nbsp;honoribus , quàm Crateruî. Quæro vter peccant, Epheßion an Alexander? Re/p. Alexander non dißribnens iuxta propor-tionem Geometricam. Sed hie


grauius corripiatur, qui per O-dauas fuas terrain nudo pede tetigerit , quàm qui mentem vin ylentia fepeUerit. Etpaitló poll in eadem Epik, inquit: Quamuis neque hoc inneniri


non eadem eA ratio. Non funt condendx cxremoaixcum Phi rifaicaopinione, Neque fie funt accipiend;?.


Id eß verx dodrinx amp;nbsp;vero-rumeukuum,

Ecclekx optimxfuatquxha bent paueißimas exremooiaft Ifocrat, CamdifEcileficattin-gere medium, fttius eßniinu*


poßittquomodo contra. Edern iint, ipCam tarnen reUgionem


fasere,quàm plus, ideÜ,ttiehüt eâchr^i quàm vltrk peccare,


(quampaueißimis Sc manife. defeéluquàm in exceSu, tlißimiscelebrationumSacra- Fœtus Aatichriki noadiM mentismifericordiaDeieEeli. fakmatarut tempore Auguki-


L^viMui v Mallat yivaujI/UUd UllCdJo nbsp;nbsp;nbsp;• ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• fz. z-

buspremunt,yttolerabiUorEt t«-««*P»i««’lt;’^*iw«*, conditioludxorum, quietiamEtempus libertatis nonagnoue-dut, legalibustamenSarcinis, nonhumanis prxEimptionibus Eibüciuntur,

Cm»

-ocr page 253-

Cùm îgîtur moles caeremoniamm extlngnatlucem dedi-■crimincvmbrarumexternatum,amp;nonitatisfpiritiis, quacon-toCad Deumefficiuntur templa Dei, amp;alia muIta incommo-^äpariac .• necefleeft in Ecclehamodern efl'erituum.quivtilcs ^untadbonumordinem.

Qyoties autem de vfu reriim indifferentium difputatur» ’'^ernendiftintinfirmidociles apertinacibus Adueriariis. Vt *quot;'»1 infirmi dociles non turbandi funtlubitanouitate, necad-^ccndiinpericulolas dubica-

^'oncsjuxtaPaulidida, Rom. id eft, tolerate, erudite, lt;on. H Infirmuminfide alTiimite, firmate,fuleite.

*^’ni. Vnufquifquein fua men-

f®«rtus fit; fic contra Aduerlarios perdnacesexempUsdodri-1 ’’ædeliberratevtendumeft. Namcumvniuerfavitaebdirigen-^31ït,vtcelebretDeum,olïendatquidprofiteamur, amp;ornetEu-’ngeliunj.-diligenterprouidendumeft, neharum return intem-Pdtiuo vfu, aüt confeßionem, aut libertatem Chriftianam, aut ’Hedionem violemus.

Quare cum hoftes,aut corum miniftri, ad errores amp;nbsp;abufiis ^uosftabiliendosvoIuntEcclefiæJeges ferre,de his rebus,qux fiio 5ddégeaierenecbon$necmaI$fijnt,lcdpropteropinionestamé ' *’’ipias,amp;circumftantiasquasdam pertinentes ad veram dodri-’ ’'amamp;veros cultus Dei, periculanon leuia interdum Ecclefix ïffetunt, vtverbi caulTa, de veftitu Sacerdotum, de efu carnium, ^^'«uniis, de feriis certoru dierum amp;nbsp;fimilibus ; tota, vt dicitur, *'Weeisreclamemusjetiamfiignemamp;fulminalpirent,nee morte ^tunijfcdamp;rormentis exquifitis pœnam de nobis exigereco-’'entur.Etenim in hoc cafiiduxresomnium maxim« periclitan« ^.proquibus amp;foli amp;cumaliisdimicare debemus, nimirum Confeßio veritatisdodrin«, amp;libertasEuangelica. Qpemad-nioduniiglcurfidesnullainreceditlêrpenti infidiatori, fed ei o-mnibus viribus amp;nbsp;neruis répugnât, quia habetexploratum o-Wniaipfius confilia amp;fadaà Deoauerfaeffe, atque in perniciem *®^^’ P^^s^b quantumuis fua Specie Wandianturimpexjeis: ha

-ocr page 254-

1J4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TRADITIONIBV«

confc^ioj qiixeftquaCnuncia i^h^aviiu^a. ta(a,i^iix, mn^-amp;intcrpresfidei,ingenucamp;a- f^n,

. nbsp;nbsp;perte declarer,ftab hoftium do

drina amp;nbsp;abufibus abhorrere, nec vUius rei focietate, qux verita-temdodrinxamp;cultuum diuinorum imminuat, cumhoftibus coniundum elle.

Sinantem cum hoftibus colludirjamp;aliqua ip/önim ffgna, coniundacum deprau,.tione dodrina amp;nbsp;approbationeabufii-um.recipir, vt prafens periculum efFugiat, meriro ac iure acciiia-tur deiertaamp; prodita aciei, inquadiuinitusJocataerat. Hane /enrentiam cum dida Scripturx tum exempla antiquitatis per-/picuè confirmant.

In Epiftola Ioannis diferteprxeipitur; Siquis venifadvos amp;hancdodrinam non afiert, noJirerecipere eum indomum, necAueei dixericis. Etadditurgrauifsimaratio. Qiiienimdicit ei Aue,communicatoperibuseius malignis. HancreguJamIohannes ip/cexemplo fiio comprobauit,cùmnoJIetin balneum ingredijn quo Cerinthuslauabar,

EtPoIycarpusaudirorlohannis ApofioJi(obtus eßcaloca vitare,in quibus bJaïphemx voces àMarcione amp;aliis phanatici» didxcrant, neconragione ve-jftigiorum, quxhoftesibislocis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hortor vos vttotam hiftori-

imprefieranr^poHiierecur.tan- amdePoIycarpocopiosèrecita-tùmabeft vt Leges de exremo- *”” ab£u(èbio Jegatis, in ?“* niisafahofiibus Jatasreceperir. rnulta exempla vobisprofutura reperietis. Nam vtextera omit* tambretntatiscaa/a.qtiàmraedeledatponremusaâusvit^ipfius» Polycarpus Epi/copus Smyrnxusin Afia, cümjam effet nonage-nariu$cïbaberetxtatismacuritatem,fuppliciopropcerpi3nicoo-/eßionemaßeduseßjtamp;cnmAaretiaminrogoardentiJnterniedf-asfiammasprecatuseßabxternoPâtre, propterFUiumMediafo-rem/ocietatem Ixcxrefurreftionis/andorum mortuorumjnqni-ens: Deus xternx,PaterdiIedi Filij tui lelüCbrilli.perquemcogni-tionem tuiaccepimus,oro te, vtmefaeias participera re/ürredio-»is Santorum tuorum, vt poßira te in omni xtemitate ceJebrare, perPootificemamp;Dommum oofiruo) lefum Chridura. Eamprf-

Satio

-ocr page 255-

H V M A NIS.

*71

genteraefepècogitare amp;nbsp;in ore habere debetis, przcipuéobhaiK 1 ‘’»lam. vthabeatis exemplum purioris amp;nbsp;antiquioris Ecclefix amp;nbsp;^ftimonium opponendum furori Serueti amp;nbsp;aliorum Fanatico* tuin.quicontendunt Filium Dei nonelTe perfonam diHinftamà / ^«re.QuodattinetadiplumFaftum Polycarpi.quodnuncrccita-^us. fciantftudiofi.aliaefle opera de quihus exprelsè in lacrislito-*'spracipitur, qiix fimpliciter funt neeelTaria vnicuiquè pro fua ''’'tïtione.alia elle opera liberi amp;nbsp;arden tis Ipintus, quorum Ipecics '“neftmandata, fed genus Deo placet : ideft ,quatenushxc opera *®Dgruunteumfecundoprxceptoamp; ornant conFelsionem.

Egonouiquendamfatuum.qui antèpaucosannosiBgredie-“«Hrtemplum Erfurdix in fummo monte, amp;nbsp;vt videretur fimilie Eolycarpijobllruxitaurej,neaudiretvocesmilsificantiu,m. Accef-^»dituus ad hunefatuum, amp;nbsp;capillis prjhenfum eiecit ex templo.

i Hjc fuit pana non indigna j^xo^ka/^c.

, Nam vtbon«mentes ardcredebentingenti amoreverita-*’samp;glori«Dei:itaaccrrimum in cis odium flagrctauerlusSo-Phiftasamp;Sycophantas, quiveritatem corrumpunt amp;nbsp;gloriam p6ilxdunt,lïcut in Plalmo np. dicicur: Perfcólo odio oderam il-‘osamp;fuperinimicos mos tabelcebam. Iniquos odio habui .• Le-

E’m verótuam dilexi.SicEIca-^«us mortem oppetcre ma-j '“itjquamingratiam regis vc-föcarnefuilla. Quiahocage-^*tür ab hofti bu s, vc teftaretur

’'’’pleóli Ethnicam Religio-®ïniab Antiocho propolitam.

DuofuntgradushoftiumEa angelij : Alij Tunc fanabiles, vt Paulus Fuit hollis ßnabilis: Alij funt infanabiles amp;nbsp;blaFphemi. Tales certè odio dignifs-funt amp;nbsp;execrandi ab omnibus creatu-ris.ficut Diabolum debemus o-

dilTe propter pertinacem blaf-P^etniam.Hxcdiftinftioell magnumlumen PfaIterij,vtPfalm.s4. dicitur: Defcendant viui in infernum. Id ad holles infanabiles per-tinet.

Lexefttotacopulatiua. Item Fidesefttotaeopulatïua. Hxc 1 ‘liftafuntverifs. amp;nbsp;fundamentum habent in Scriptura. Paulus in-1 H^itadGalatas: Qui circumcifionem recipit debtor eft vniuerlx ^«jt Siclacobus in Epillola: Qui dehnquit in vno,rcus eftomni-g i

-ocr page 256-

^^g DE TRADITIONIBVS

um, i J eft, violatiofecunda: Tabula: trahit fecum ruinam prima» tabula», vt Dauidadulter amp;nbsp;parricida violât etiam priraumprxee« ptum,Quia fi raens totopeftorc ftatueret firmas effe comminatio-nes amp;nbsp;promißiones Dei ,nuwquam änderet anteferre creaturam creatpri. Si Eleazarus comediflet carneniCuiIlam,totam legem ipfo faftonegaflet,abieciflec,conculcaflet.

Quid dieam de V alentiniano, qui poflea Imperator fadus cn?Hic cum effet Tribunus militumjacrinculo Ethuico afferen

tiluftralem aquam colaphum impegit prsftnte lulianolmpe-ratore. Eodem modo Paulus ne quidem ad horam cefsit faills fratribt(S, nee voluit in gfati-am iftorum circumcidi Ti.

Timotheum paffus eft cir«

tum,cum antea propter imbe- cumcidi : quia aliter agendum cilles Fratres non obftitiffet, eft cum fratribus infirmisamp; iœ-

quó minus Timotheus circum cideretur.

becillibus, aliter cura hoftibuS aftutisamp; callidis, qui ipfo vfu fa

difuDtnequiores.

Seddixerit fortafièquilpiam , Confeisionem non verfari hl bis rebus minütis, nee tanta leueritate aduerfus hoftes vten-dum effe. Hanc obieélionem non folum verbo Dei,ftdetiani ex-cmplis repetitis ex hiftoria Ecdefiaftica confutare poffumus. Quis cnim ignorât Decalogum concionari non de vna aliqua hominis parte, amp;poftularevt ab eahocvcl illud opus prxftetur, led de tota hominis natura, fine vt Scriptura loquitur, detoto corde,detoraanima,amp;omnibus viribus humanis? Cùmeiii™ Deus à principiototum hominem condiderit,cundémquepóft triftem ruinam miffo Filio amp;nbsp;donato Spiritu fando inftaurarit, quisnegettotum hominem in poteftate Deiefiè? amp;omniaquse ab eo geruntur,quan tu muis exigua amp;: exilia ad ornandam amp;nbsp;ce-lebrandam gloriam Deipertinere.Eftautem Confeßioprxßan-tißimus arque Optimus prima tabular cultus, quimurumfidei, vtTheodorerus loquitur, quafi quadam turris corttinct, qua conuulla amp;nbsp;labefaâ:ata,neceffe eft fidei ruinam Icq ui.

Sit igitur hoc probe ftabilicum amp;fixum, Confeßionem non tantùm in ore verfari, fed lucere deberein omni motu atque geftu.qui fpeciem aliquam pr« fe fert legregationis à extu colen-tium

-ocr page 257-

H ▼ M A N I 5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îj7

•■nniidola. Vtenîm milesiudicator ad holles tranfire.auteertè ' '''Weisconlpirarein perniciemfiiorummanipuIarium,fihofH-^ ''“gnumgerat, quod dilccrnit hofles ab amicis: ItaChriftiani S^wntés figna propria amp;pécuJiaria aliarum (èdarum quotieC ^Oque ea coniundafimt cum abnegatione veritatis dodrinx pultuum diuinorum, non ’“•curèlïgnificant in quorum Sapienter diftum eft à quo-”^8 verfentur amp;nbsp;cuius ducis damferiptore hiftorico.Inpace ’‘'Ï’icialèquantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitandum effe de bello : quia

etß interdum pax eü,tamé nun» eft certa pacis fiducia. Sic nos in Ecelefiaetfi interdum Dei f'^tficio nobis concedunturHaIcyonia amp;nbsp;mediocri tranquillitat« ?'®ur;camencun) fciamus hoftemOei Diabolum nunquam o-''“•uineffejfedintentuminomnesoccafionesturbandi Ecclefiam ••lt;'3indifsipandi, iuxta diftum Chrifti: Expetiuit vos Sathanas “'‘1’randos:profeftó non tantùm de periculis fuperiorum aliquot ’Jüorum.fed etiam de impendentibus mutationibus cogitandum '‘‘iamp;prseparandifunt animi cognitione omnium articulorum do ^dnæiVtfortiterfuftinere poßintomnescafusingruentes. Scitis ’»te annos ÿ. prolatum fuiffe Interim , amp;nbsp;bonam magnimque _ hnetn Germania;, vel metu. vel aliis caufis impulfam, aliquandiu »»rumiftumamplexamfuifle. Qua exreextitêre ingentesrouta-*’»nesamp;horribiÏia certamina , prxfertim de exreraonüs,neque ’'iliuceafopitafunt.etiamfi interdum videntur inducisqUodam •’citoconfenfu faftx eire:amp; metuendum eft, ne bic ignis paulo poft tutlusquatt ex cinere refufcitetur. Ad hunc vfum vtile eft,reftè cS-®iiiiefieri juniores de Adiaphoris, nevelnimium eistribuant fu-Ïetftitiofè,velincaru confeßionispencula harum return nimium ‘»»temnant. Nam difficile eft hacin re tenere mediam viamamp;regi-

Sedhœc qu«de genere diflerunturjpropofiris exemplisjfi-Wtilluftriora.NarratTheodoretuslcriptorhiftorixEcclefîafticx Lib. •ulianum Àpoftaram amp;nbsp;confœderatum Diaboli .more relique- cap.i fumlmperatorummilitibusmunerapropofùiffe,cumhacexce-ptione , yt nemoeaconfequeretur, nifî prius aliquot granuU warisconieciflet in focum,qui in ara Ethnica ad earn rem extru-^ardebat. Hoc veceratorium ftracagema Iuliani, cùm inteUi-

-ocr page 258-

fjS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftE TRADtTrONlßV^

gerent Cordatiores, morbum VeteratorèftcanialuSlt;S: aflu- i iimularuntJIIidsquepritextu nbsp;tusipfovfufaftusnequior.Stra-

fèfèab hac munerum dißribu- nbsp;tagema fignificat celehtateia

tiene/ègregarunt.Alij verbaut nbsp;confilij, amp;indußri«inreinili-

tari. Vt Annibalcum videret flt;

cinAumeireiFabiocunAatore,aIIigauicQrnieataincenGbobui,

qui vagantes,metumincuflerunt Romanis,

noniatisanimaduertentes infidiasluliani,aut cupiditatepecU'

nis vicli, aut terroreimpéden-

cis periculi fraâi, munera ab Imperatoren adhibica esremo-niadequadixi,petiuerut.PoR-ea ebm ÜH iplï in cœna vßtato more bibere vcJIent.conlècra-to videlicet poculo imagine crucis,reliquiqui vnàaccum-bebant, nee infidiofa munera acceperant , granitereosmo-nuerunt. curboefigno vterentur,cuius vim paulb anteleuiteramp; inconfidcratè negafient, iniedothureinfocum idololatricum. Haccommonefadioneaudita.conlci/defeAionis, velutattoni-tiobftupuerunt, amp;errorcm fijurnperieuJo vits emendaturi, in foro difcurrerunt, poftulaiiteslêin ignem coniici,vtigncpoJlu-ti,alio igne repurgarentur.

Lucanus. Quemquefusra-piunt/celeratain prslia eau là; quai dicat, diuer/s funt cautie militis: aliusglona impellitur,

11

Eedefiavariisde caufisHunt de feâiones,aliàs /pe,aJiàs metu,a-liàs fuperditione vel infeitia.

Similis hißoria apud eundem extat de M. Arethu/iojqui maluità ciuibus fuis exquifito genne tormentorum cruciari, quam exiguam pecunis funimam conferre ad inRaurationem

rempli idololatrici, qtiod tempore Conftantini euerterat. Quia,inquit, ad impietatem confèrreobulum vnumperin-deeft.ae/ï quis cóferat omnia.

Mementote banc bi/loriam, êc firn ui con/ïderate , qualif fit mobilitas humanarum vo-luntacum, Coifiantinus Wa-gnus iußic elaudi arque euern templa idololatrica .•aepropteream rem, lt;5: multi alia beneficiain Ecdelîam collata, laude dignuseft. Sed tarnen bic Cantus virpiffus efilêabduciaulicoruminfidiofisconrulcationibus, vcabexiliore*

lt;!

11 « t (

vocaret Arrium. Quinifi diuinitu5fuifietfeprefius,bauddubiê ^ liüas

-ocr page 259-

H V M A N I S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iîf

*’mfuuni veneniïtnfparfiflet, etiam in ipfàaula. Athanafinsverà Pigt;»amp;(ànftusvir,terautquatereftpulfus in exilium ex Aegypto ’•■G^Iiam. Deinde mortuo Conßantino.filij iplîus fuerunt Arria-•quot;^His fuceeßit Iulianus Apoftatajqui non gralTatus eft apertavio-'otia: fed fraude fophiftiea, dolis plus turbauit Ecclefiam quàm a-'I^yranniperfequutionibus. Sed Dominusetiam banc nubecu-*®gt;biennij fpacio difeuftit. SicenimappeUare eum folebat Atha-®*^üj. Nemoigiturimpiafiducianitâturaulicxbeneuolentix, de in vulgo amp;nbsp;reliquisordinibus. Deus nos itagubernet, nein ^Creatura aliquam fpem amp;nbsp;fiduciam falutis noftrx coUocemus.

., Ex his multîfque aliisperfpicuum «ft, non tantum voce amp;nbsp;J^’f*s,fed etiam rebus externis fieri confelsionem, tùmeum ho-^^Qos ad le aHiciunt, amp;nbsp;noAra inclinatione omnes regni fui ®®üos ftabilireconantur. Tali

^’'’'porcprofeftôlàtiuseftex- Sextans compleAitur duas *f'Jiia mala patiendo perferre, vncias.Vt autem fextans.eft fex-^'*âgt;n de lèxtula hoftibus ce- *3 pars afsis : ita fextula eft fexta pars vnci*.

IJ. Atdicescum prxfeAo Valentis, temporialiquiddandum ''inequctot Eedefias in diferimen adduccndaselfetenuiex-^^'Gtione dogmatis. Nos cum Bafilio refpondeam us; Adolelcen |.‘’uscôgruere tales ftrmonesEos verb qui innutritifuntdiuini» J'Us.nullomodopatipoflejVtvnaearumfyllaba in diferimen *quot;'« gt;nbsp;ac Iblere, fi res poleat,

Jijlluni genus morcis pro illis Valens Imperator voluit in ^“Cundamrecufarc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exilium pellere Bafilium Epi-., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcopumCsfarexin Cappadocia,

‘’WadmóratTabuIxcontinentiformulam profcriptionis ma-'*0i,fedtantoterrore,bauddubièdiuino tremefaAusamp; confter-fuit, vt non poflèt primam literam nominis Bafilÿ configna-'' Itaroanfit optimusvir infua Ecclefia, amp;paulo poftValensà ’thisinvilladeprehenfuSjCombuftuseft,

. Etfiautemhxc pertinacia condemnatura fapientibiishH-.J’^pundi extreme Aulticix, tarnen nos exemplo Bafilij confir-’fboptemus vt «temafit hxc d»fipientia. Quanquam ^nm pi«

-ocr page 260-

DE JRADITIONIBVS


14«

pix Ecclelîx dolent (è fpolia tas arque orbatasefle bonisPaftori-bus.quivel in exilium pelJuntur,vel morte muldantur: tarnen Filius Dei Archiepilcopus non finitde manu fuas ouiculas extor« queri, edCq; aduerfus luporumrabiéamp;impre(sionédefcndir,fi. cut olim graffante Ariano furo re,EcclefiaSamofatcnlïs,ïtem Iohannis to.Onesmeevoeï

Alexandrina amp;alix, pulfis in meâaudiût.amp;neniorapieteos, exilium aut interfedis pils E- amp;c. Hæcconfolatioamp;vniuerfe pifcopis,immunes à contagio- Ecclefiæ.amp;fîngulismenibrisve neiftius Veneni manferunr. ïlDeum inuocantibus propo-fitaeft. Singuli pij ftatuant Fili* umDei potentiorein effe Diabolo, amp;nbsp;vidorem efle antiqui Serpentis. Pofteà vniuerfa Ecclefia ftatuat lè non proptereà defertam effe à FilioDei, etfiad tempus Tyrannorum Iseuitiacogat illamcarere fuis paftoribus. Nam Ecclefia habet vnum àj;/içro(/2ii'd, in cuius jnanum fideprxftantem,amp;potentia valentem,amp; vidricem Üiabo-li amp;nbsp;portarum in fernalium fe tradat. Nouit Dominus eriperefuos detentatione. Nonfuntfaciendamala, vteueniantbona,fedo-snnes euentus Deo funt committendi, vt fint falutares nobis amp;alüs.

Neque vero minor ratio K-bertatis Chriftianx in rebus Ec clefiafticis habendaert, quam confefsionis,cumgraui(simca Paulo dicatur: Pretio rederati cftis, nolite fieri fêrui homi-nwn. Item , in liberrate ad quam ChriRus vos vocauit Ra-te,ncciugo feruitutis rurfiisim plicemini. Etfi enim Ecclefia plserumqj in mundo triRi fcrui tute politica opprefTa eRjVto-lim in Ægypto amp;nbsp;Babylone,amp; nuncfubimpiisRegibus amp;E-piRopis, amp;hxcquidem opera

na.

tanquamiuRas peccatorum Moenas patienterferre debetitamen ^r.i^'cvia cisremonuspertincubt« ad #vT«€wKtiJiÇAt,nec va


Medici venufiè dicunt vno oculo, videlicetdextro, refpici-endum cffe ad naturam agro-tamis , altero, videlicet finiftro, ad artem. Ita nos quoties cum bofteagimus, dextro ocuload Veram amp;nbsp;puram eonfefsionem refpiciamus, finiftro ad Jibefta-tem.In Repiib.non Iblumdifti-plins, fed etiam Jibertatis cura habendaeft: SieinEcclefianon Iblum retinenda eft vera amp;nbsp;falu-taris doftrina de bénéficia Filij Dei, fed etiam libercas Chriftia-


-ocr page 261-

« V M A N I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4S

^'*^?*’®gönahabenasimpiistradat. QuialibertasquxChriftilin 8^*06 partaeft,non tantum conlïftit in illis furnmis gradibus vi-’®*icccinliberationeà peccato ^'^orte,amp;donatione Spiritus ^fiftus, ftd etiam in hoc infi-

Elfi Eedefîa in mundo fert trifte onus feritutis politico, vc Ifraïlitæ in Aegypto annos So. ante edudionem, amp;nbsp;yo.in Baby lone,imo etiam fub Herodetri-

^fOjqui compleditur exremor '’^ »b hominibus inuentas.

^''tuitute opprefsi fuerunt : tarnen Deus Temper ita moderaius ,^'ruitutera politicam, vt ftneret Ecdefiampopulilfraëliticire-J‘’.«refuam avTOFo/xwramp;Iibertatem in rebus Écdelïafticis.in do-

ƒ'oa,cultibus amp;nbsp;cxremoniis.Hanc vera Ecclefia,ne quidem grat

^teAntiocho, fibi eripi pafla eft. Idem nobis eft faciendum infî-®''ftafti,prærertimin conferuandapuricateexremoniaruin.quaB quot;“‘idtusfuntnobistradit».

QuotiesigiturhoftesEuangelijjauteonimfateHitesEccIe-quot;»gt;n vrgent,vtleges derebus fua natura indifferentibus, quibus ^’méfalfx amp;impiseopinionesafluuntur,amp;infidi«ftruunturve-f^tidodrinxamp;cultuum diuinorum,probet:non(blumvoce amp;nbsp;. *^tetisdeclaretlchuicïmperijiugoinïïltere nolle; led etiam ex-j ^inplofuo has leges refutet. Conftatenim hoftes fuperftirione ’ ^Icinatos multas perniciofas opiniones affingere Cxremoniis: i ^uiufniodi(unt,opiniocultusD8i,neceßitatis,perfeä:ionis; I-f''nquodmereanturremilsioneinpeccatorum,amp;aliasinnume-f»Wes,quxfuntverfusrerüinopes nugxq; canorx. Propter has Y'nionesEcclelîanec poteft nee debet leges ab hoftibuslatas am P‘«fti,quas Paulus j.Timo.4.atrocifsimo titulooma^appellaus ^oftrinas dxmoniorum.Nam ™s dclirantium lómnüs rece*

Impofsibile eftduas cotradi-Aoriasftmulefteveras. Siigitur verft eft,ficut eft verifsim ft, pro-pterfolum Filium dari remißi-oneni peccatorum, facüè poteft xftimarifalfamefle contrariana

ptiSjhaud fanc intelligo, qua ra tionc fuperiores gradus libcr-titis de remifsione peccato-fum amp;nbsp;Gndificatione pure amp;nbsp;•nuiolatè recineripofsint.

hypothefin , propter traditio-; “uwhumanargm obferaationem remitti peccata. b

-ocr page 262-

DE TRÄblTIONIÖVS

‘ Siibiiciet autem aliquis, Ecclcffam poflc dextra accipere/ etiam/ïhoftcsfiniftratradant.hoc eft, Jicitum efle raie ftrataglt;* ma ad eludendos hoftiom furores,vtrecipianturquidem aliqua iacremonix, fed ira vt nobis referuemus earum interpretatio-nem.

’ Explodatur hxcSophiftica exEccleffa , qux debet eflêa-mans veritatis,amp; fcapham dicere fcaphamjiecluderefimulatio-numpr«ft(giis.PotuiflccEleazarusvefcicarnemunda,qiiæaba-micisinfeceffu proponebatur, vthacfpecieRegifucumfacerer, amp;vitamffbipropagaret, fêdnoluic virdiuinus amp;/apiens/copu-IofijppJicare,amp;fiioexempIoconfirmare ïïmuJationem, quatin cafu confeisionis non oftendit daram veritatis faciem, /cd a- Gr«c« Proucrbiali verfu v-£iudagitamp;aliudlentir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuntur .• Perindéeftacfinaux

fcopulo fupp/icet. Lapis enim ni bil propterea fit mitior,non parcit nauiculæ fupp/ici.Ita fruftra Ec-«lefia fupplex fit Tyrannis,qui non /ànantur ce/sione,/èd magisex-acuunturamp;exacerbantur. Pindarus poIiticumpræceptûdat:Non /êmpere/l vti/e daram veritatis faciem demoaftrare, fed hoc «oa ' habet locum in cafu confeßionis.

Nam cum muJrx res di/cernant Deum amp;nbsp;Eede/îam, à Dia-bolis amp;eorum organis: tùm veritas propria nota cil, fegregini Arnicas Dei abhofhbus, qui/ùnt mendaciorum Architect, amp;nbsp;quafiquibu/dam velis/îmuJarionum obtenduntur. Ideofib^s j Deiantè poftremum agonemprecatur; Parer ßndifica nosin yeritare,non rantiimhocpetens, vteordi UhtÛrenmrverAsgai' cioneDei, /èdetiam vtveâtAS inimicA SophUlicx amp;nbsp;HmulAtio-nisin omnibus piorum conühisamp;cfAÜisextetAzcpieeminçAt, Quare bociAmnobis perraA(ùmûc,diligen{erculiodien' dosefiefinesconfeßionisamp;Jiberraris, quotiesinrerho/humre/a , Ver/âmur,necquidquani leucAutexiguam ducédumeffe,quod vel minimA expAne confersionem, aur hbercAtempArtAm C»n' guine FibiDei imminuere pofsit.

NuncAdAmicorumcAÜrAiedconuertAtOrAtio.NAmineo 1 cœta quiEuAngelium Amplexus ed Scprobcezur, ièmperflorerd, nbsp;nbsp;ƒ kmperquedomuuridsbeiicduxYàcuasf dHçdüoj Ôcdiligentia nbsp;nbsp;'

fugiena

-ocr page 263-

« V'M A N I S. - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

'“g’îilS ic reformidans fcandala. 'Veenîm fideshoftibu» hand ^*fgo. fed forti peâore per teilimonia confeßionisnotae ft: ira ^feftiolibenceramicis ôc manipularibus de fuoiure con cedit, l ^Oolitacommodorum priuatorum omnia refert ad vtili tate»

Quemadmodum enim membra vnius corporis ea fbeieta-

^ Verbi caufe , Oelbphagus quot;’nnihil fleélit fead dextram ^^fens locum Aortse : deinde ^nwfereaccefeitad Diaphrag-‘’’ïjtefleditur ad finiftram, c^ •^enslocum venae caux: ita nos

^w ex vno capite pendemus, ^‘’’’itnam gloriam in Ecclciïa ’^educamus, non amorem no

^fgt;.qui,vt Plato ait, eft caufla omnium malorum, ncc inanem oftentationem eruditionis amp;


^’pienti«, fedvincere alios s-0tatein rebus no neeeßarüs.

oriuntur quam ex ^iKnyri^ vel, ’nibitione,qux fuafapientia aut beneuolentia aulica confidit.


Oefbphaguseft imago mini-ftri fidelis rup.CiCttsigt;ii amp;ceden-tisdignioribus.

PaulusRomis.b Corintu. inculcat imaginem Eccleds amp;nbsp;ru/ATetOHa membrorum in me corpore.

In $.De Legibus. InEcdefîa maxima mala ferè non aliundà


Nam lieft Chriftianinominis, cumSpiritum, quemquis ’'iturxdebeat, faluti fratrum reddere: quis non luafponte pro-Penfus erit ad m i n i m aru m rem m concefsionem, v t in ter fratres Wneordiaretineatur. _

Ac fiepe mihi cogitanti de' lènfu fraterni amoris, ven it ia Centern Pindariex narrationis, qux extat inOdadecimaNe.-iiisorum de duobus Tyndaridis.Cùm enim Caftor ab Ida inter-feftuselTet, Pollux lacrymansamp;gemens , compellauiclouem: Paterquisfinis erit liiduum, amp;nbsp;melimul cum hoc iiibeto mori: Periichonos viro orbato ami- Status ElegiarumOuidijde cisPaucieniminpericulislunt triftibusamp;deponto continetur fideles, qui velint elTe partici- hocdiftoMenandri:Fortuna va pesmiferiarum.Iupitervcro oc rieamicos pingit.

ha

-ocr page 264-

DE TRADITIONIBVS


*44'

curriteî,amp;;dîx!t:Tuquidem meus Filius es; huneverb Tyndî-rus maritus Lædat,mortale lernen ftillauit. Sed age horum tibie-leftionem do; Si vitara morte amp;nbsp;moîefta/ênedajvolesin Olym* pocum Diisviuere, potes bac forte vti ; Sin autem pro frarrela* boras,amp;:visomnixcumeodiuidçre,d;midium vitxagas fubrer-ra,dimidium incœlo. HxccumdixiiTet Jupiter, non dubitaiiit Pollux, vtrum eligerct: fèd potius quàm incœlo finefratre elFet, mortuoCaftori lucem amp;vocem reüiruir.

Hacenarratioetfi fida amp;nbsp;commentiriaeH, tarnen fignifîcat quanta vis firamoris fraterni, qui eftardens finefiraulationeSi fincerus •a-Atm?/«. Cùmigitur

^iKiL^Â^itt liberal! pedore res ASi\lt;for quAÜÀi^iS'i^ifi^ vte-longè maximas fratribus im- rinusfrater» pertiar,qux amenda eft perti- ' naciter de rebus paruis dimicare, nec veile cas ad captum imbe-cilliorum fratrum accommodate.

Qiiare non difficilis eft Ecclefiarum inter ipfàs conciliatio, quodadfimilesautdifcrepantescxremoniasatrinet; Quiaha-bentexploratum,nonconfiftereregnum Dei in talibus vmbris return externarum , /cd in iuftitia,pacc amp;nbsp;Ixtidalpirituali, de dequa AngelicanuntnatoChrifto.

U fi

Porrô cùm duo finesprxclarift. arque opt. nobis propofiti fint,vtad eosomnis nollerco-

nartis dirigatur; quorum vnus eft,vtDeus agnolcatur amp;ccle-bretur.alrerne/îmus fcandalo EccJc/ix:quis efb qui non intel hgat necenàriam eflè diJigen-

i. Corint.10 Omniafacitead gloriam Dei amp;nbsp;ne fitis Ccnni^lo Eccleitx, ideft, non deforniate

malis excmplis , veJut vpupx contaminantes proprium ni-dumftercore.

tiam , fugientem ac reformi-danrem fcandala, quibus con-triftatur Spiritus ûnd’us, amp;nbsp;multi ab Euangelio abalienantur. Nequeverôquidquam v/îtariuseft,quàmperulanriaeorum,qui nimium /îbipJacentee intcmpeniuoJibcrratîsviù imbeciJJesof-fèndunt,vel quiaeos ad imita- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p, Lutberus aliquot annis

rionem exempli, non fine du- poßquam carpifletrepurgaredo' lütauonecon/cientiçinuitanr,, ftringra Euangelij, geftauitve-wJ

«O

lu

10

-ocr page 265-

H V M A N I S. , **r

'^^uia animos nondum latis ftem, qua Monaebi induuntur,, 'onfirmatos fran gu n r ac de bi- nee ftatim earn Vefte m depofu i t. ‘'tintjneincurfu dilcendiEu- Fuitetiamdiu caslebs , acillu-

quot;veHéMonachorumà veile Laicorum.amp;DeotàtnpIacerevitam

1 ''''»’Ecclefias.quaenondum erat afluetaillicibo, fedadhuchxre-' ’'itilpeftaculiscjeremoniaruni.Natnfiftatimexuiflctcucullaroj ’ffoniugemduxiflet.bauddubie plarimorumbominum animos ’''’balienaflet^ Poftquàm veroannosoftofatistradiderat amp;nbsp;vo-j ''«literisdoftrinamEuangelij.ibivtoftenderetexemplumliber-, ’’‘'’linduitaliam veftem,amp;reliftocxlibatuduxithoneftam virgi-’''®gt;,exqu3rufcepitaliquótliberos. Vulgodicuur: Omnisfubi-'’•»utatioeftpericulofa.

. Hxcmalatantafunt, vtFilius Deijureacmerito exclama-’''^Vahomini per quem veniuntfcandala. Quidenimatrocius '“S't^ripoteft, quam maloexemplolxdercaut inruinamprxci-P''5reeos, quos Liberator noftereffufione Qnguinis lui inftau-

Pliitarchus Têyi ç/XA^sAîn'et/ Icribit morem fuifle Crxc« 5'ntis;Q{,,^ JjjqP^jjjjçj vnaincedcbant.amp;adlapidemaliquem J’'^gt;tatmn veniebant, nelèiunâi cederent medium locum lapi-' wdvcatnbolimuladidemlatuscircumirentlapidem. Hunc ^'■maccórnodatPlutarchusadfratrum concordiamjaernoneri ?5nocexcniploait,vtcaueânr,nequîslapis,hoceftgt;vllaoffenfîo‘ 'ydiaceQ].fj2p;p„Q5^gjffqy^jp^;jjgjjjQ^gj^^Qjyf illam'coniun ^''tcumcant.h e.dißimulentideleantex animo amp;extinguant»-j ba nos in Ecclefia moderemur vlum libertatis, ne imbccil-luteum dubicatione ritus abiiciantautoffenfinoftraimpor-'quot;tateodium ver« dcdlrinxconcipiant. Nam oranis dubita-ƒ ■gt;’^pedicinuocationem, amp;nbsp;®'’trilht Spiritum gratis amp;nbsp;r'cuni. Quapropter netan-

Paprfta: exténuant dubitatio-

—^.„^„.-------neffi.Dicunteflenaturaleniin-

'■gt;^111 malorum au tb ores vi- firmitatem, nonodiosèexagU

: gt;nbsp;quot;nbsp;quot;«•»jvrurn au tn ores vt-’’*‘®ut»erudiamus amp;confir-

tandam nee atrocuer conde h J

-ocr page 266-

f«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ETE TRADITICTNIBVS

metnus îmbecilles, vc ftatuant mnandam : fed nos feiitnuS Ç* I fè bona confeienria inutiles ri- amefleprimumfonteniamp;radip ■ tusabiieerepofTe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ cera omnium malorum, Vt am ç

dubitaflent Papiftas de veritat»

Comminationumdtuinaruni,profeâô nunquamamp;feamp;poôerita-

tem tocamconiecifTentintancamalà. Semperprimus gradus pee-

catorumeßdubicacio,amp;tantilperdumnonvmcitarßde,notip9-teßderiinuocatio.

Hxcbreuiter de vfil return externarum dixi, non certèrtu* \ dio fèrendi plura certamina, fèdquia feries amp;nbsp;continuatio do- j Arinx Chrihianx; hanc qualemcunque duè commonefadio-nem dueexplicationem dedderat. Oro autem pios,vtdehaclên- , tentia candide iudicentjquxd non Qtisfacit conicientii$,a]iani nbsp;nbsp;nbsp;•

melioremamp;certioremamantermeciimcommunicent. lt;

IN TEXTVM LOCI DEj!

TRADITIONIBVS

H V M A N I S.

DifpofitioLocidcCxrcmoniis. *

Summam huius loei poft dednitionem amp;nbsp;diuidonem tradi- J rionum humanarum , tres regulx valdè neceflarix contineOt: Quarumprimadocet, nullis legibus^ quxpugnant cura mandatif

Dei obtemperandum ede.Hxc régula amplidcatur trißißimaque-^ reladelêrüitute,quaconftientixinregnoAnticbridioppreiratfue-' runt.Secundaregulagubernatprudentiampiorum in recipiendij i Adiaphoris. Vtenim Lyünder dux Laeonicusmelleumliberta-tisgußuminfulbaeetocorrumpere dicebatur: Ita Antichridusfe- » ptem erroribus contaminauit ritus Adiaphoros, Tertia régula ' vtilitermonetpiosde vfijCxremoniarum,qux procul ab ilJisfe- ^ oibus lègregatx funt, videlicet feruandas edè vtiles Cxremonias , ^ propterbonumordinem, amp;nbsp;tarnen earum violationem extra ca- nbsp;nbsp;^

ütmicandali nonedepeccatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i j

Hxefummaeß di/podtionis huius loei, ad quam auditores , mente«

-ocr page 267-

? M V M A N I y. ? ■ • 147 i amp;nbsp;oculos inleftipne référant, amp;nbsp;fimul confiderent, non I ’«mMethodevbiquèvtendumeße,fedaliis tnateriisaliamfor-“'’oiexplicationiscongruere. Eftenim ineptumamp;ndiculum, o-^quot;tstnacerias ad vnara Methodi form am alligare.

Totitfuperitrpart.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ordiiurlocum àtranfitione,

,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæeftvficatifsimaindocendo.

^^irum ma^nt funl di/crimi- nbsp;nbsp;nbsp;Tres funt gradus traditio-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num. Primo, Aliquxpetlcpu

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnantcum præceptis Dei , vt ''feumgeftatio panisin pompa Perfica. Deinde aliquæetfi non f^Spant cum praceptis Dei,vc leges de ieiuniis, tarnen obierua-^’l’timpia, cum addituf opinio cultus autneeeßitatis. Terri à j^ïnon pugnant cum prxceptis Dei amp;funt vtilesad bonum or-7®«*ngt;amp;fiunt finaopinione cultus amp;nbsp;necefsitatis. De hoc ter-^“gradu veriftimè dixit Athanafius, vtiles funt c«remoni«,lèd

®*® cognitione veritatis amp;nbsp;mcdiocritatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^^fublidscen^reßibui.^ ' * Nihileft melius amp;nbsp;pulcrius inhaevita , quàm frequens Si P^^Uicusconuentus ad docendum amp;nbsp;dilcendum dodrinam Eu-’'’gslijjamp;adinuocationem» f^rtim(uperfiiti«ne.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Superftitio cft opinio tri-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buensalicui ici aliquam vim, “W verbo Pci amp;nbsp;fine caufis phyficis.

^fipûliticiviri.'] • Definitie Eedefix in », Pfaf-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mocontinetduaspartes. Prier panremouet ea qux maximi pugnant cum Ecclefia, videlicet Epi-‘“‘'sumeontemptum Dei. i. ldololatriam,qux eft aut opinio aut lt;ultus pugnans cum verbe Dei. j. Seelera contra conlcientiam« Altéra pars docet Ecclefiara elfe cœtum ampleAentem verbum hsifide amp;nbsp;bonaconfeientia»

Tt« régulai recenßbo.^

Definitiones amp;nbsp;diuifioné»

Undi.Huiu» affirojationi# exempla pafgina funt obuia in do Anna i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChrU

-ocr page 268-

i4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BE TRADITIONIBTS

C hriftiaas ftomnibus artibu». PoUquàm igitur recitauimas àtfi^ nbsp;nbsp;nbsp;'

' nitionenjtraditionumjamp;recenfuimustresgradusearumcïfremo-onruni,qu(inEcclefïahunianaautorgt;£3teverüotur,nunc(èquuii I »iirtresreguïxnatasexillisfontibusjquaefummamhuiuslociconi ' pleftuntur. Prima regulaoroniuniniaxinièperïpicua,docetnoï nuUimaödato,nullilegivel ediftoiquocunquetandempropolï- i ( tOjfiüelPoliticis, fiue ab EccleHaßicis gubematohbus obtempe* / randumefle contra verbum Dei, Hancregulam Apoftoli iradide- 1 । runt Aft$.OportetDeomagisobedirequàmhomÀnibus.CuniaU' 1 ) temtantafitperipicuitashuiusregulxjnonadditur,’ongiordilpu- i ; tatiointextu/edquerelapIenaardentißimorüamp;irißißimorüaiT« ’ amp;uumderenonparua,vjddicetdemiferaamp;indignaferaitute,qua ' Rom, Pontifex verus AntichriRus, autcertèAntichrifliprxcipu-nnimembrumamp;organum,EccJeham oppreßit. Propofuitcmni ' -leges d0manifefti$idoiiscoleodis,demuocati9nemorÊuorum,ds . profanatione Coenas Domini in mißis funeribus amp;nbsp;venalibus, dt i cœlibatu fatferdotum, qua lege confirmauit infinitem turpitudi- 1 nemamp; innlimeras animasprxeipitauit in «temum exitiura. S«- I * antigituriunioresdiuifionemnupertraditaro, eflefönten, omnis difputationisdeTraditionibus, NamdefihguIfSgradibüSÜflSuU régulas traduntur»^, “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

rtEu4ftccauit.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

De Magni tudincprimilapfus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Etlïmagnitudo primiJapfiis neecögitanone humane ötJgt; 1 comprxhendi,nccvlliusAngeli Eloquentia üns exponipoteß' ' tarnen veile eft in hoC excmplo conftderare, qnapi muftapecuta J concurrantiuxtaperuuJeatum diAum : Nullum peccatumeft i iblum, amp;quan£um malum ftedubitatio,;' quam Papi ft« verb« nbsp;nbsp;nbsp;1 extenuareconantur. Suntigisur in primo JapftjhxctriftilT. pee- nbsp;nbsp;nbsp;) cata. lt;.EftdtibirariodeverboDei. a.Amiftio fidei. Nonenim credunt Deo minitanri pœnâ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ tardent ilia cupiditate maio- CanisaffeAansvoibranje^-risglorix.EririsficutDq. ®'® » ®^*^® ipfam carnemannt-

.. 3« GurioHws dilççdçrc à verbQDei^amp;guxrçreab'amfâpicn-

4. Super-

-ocr page 269-

H y M A N I

8upetbîâ.qua volant (èfemagaificare»

7 Concemtus Oei,cuin violant, mandatum conttaumicû ’t'am.

^' QyôdantefemntDiabolHmDeo.

ƒ• Ïngratitudo, quod expellunt Spiritom Dei in ipffs habî-5®gt;n.amp;alt;pemantnrç^ulationcm cum Deo.

3 Homicidium fhi , amp;nbsp;totius pofteritatis * amp;quàd hic la-ßj*®primajanua omnium

fie mifètiarum totius , Rom.ç, Pervnumhonainèi« ^^aritaûs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intrauitpeccatura jnmundura„

amp; per peccatum mors*

j Tantusacemus Ingentium delidorum fuit in hoc îapfu. 1^0propter multas cauHas diligcntißimccogitandum eft.

( ^’^fyO * o Qpxrela pathetica de trifti ■ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;miflt;ra foruitute, qua Anti« ^'‘tusRom. muleis faculisEcclefiainopprefsit,

^*ïX'‘^l ” - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ 7 Herodot.lib.j. comparât i.'

, »’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Cgt;*Wquot; «pï^i’fi^ torrenti , qui ],‘‘“nnarua furens cumulocampofque per oranescum ftabu-.'’atmenta trahit. Et Sophocles in Andgone:NuUum maius ma ***® 5^ quam ir«? x‘** il

‘ ?««;.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicero yoeat medicament#

. ‘x. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucaticandoris amp;ruboris.Eu-.W'inphoenißis. Simplex eft veritatis Oratio, fed mafacaufà j^jget remediis aftutècogitatis. Æfchylus in Prometheo.Fouo-^^«omines falfis fabulis. Ego veroturpiß, morbumducoeflc w “ceipiendum vel nocendum compoficos fermones.

SeeundaRe^uhtQ

Poftreditumex Colloquio Wormacienfi Anno » J $ 7.

Semper difcentibus in confpeAu fit erudita diftinftiotradi-^®numbumanaruni,quarumfunttres gradus. Inprimograd»

-ocr page 270-

15»’


DE tRADÎTlOKl6V5


funttraditioncsquieaduerfafronte repugnant vertó A nandaw Da , vt Lexdecœlibatu Sacerdotum. Item Traditio de vna parte Sacramcnti,amp;c. Dehoc primo gradu omnibus familiariß. nocae^ fèrégula debet: Neceffe pft Deo magis obedire quim hominibuK hoc eft, N ulli creature angelic« aut humane licet sondere aliquant legem pugnantem cùm expreflb amp;nbsp;per/picuo yerbo Dei. In ha« primaregulaaudiuimus triftem amp;patheticam querelamde ferui* tuteamp;Tyrannide , quam ROmanus Pontifex, qui verèeftàha-bendus Amominandus Aunchriftus.Eccleliamantèhaneetateni muleis l«culisoppreftit,iamp;adhucin muItislocismifèrrimêoppreG Am tenet. Secundusgradustraditionumcontinetcascxremoci* ai.qu«etfinonpugnantper(è(ecum.verbGDei,fed funtquiddaiU indifferens, feuvtGraeci ioquuntur «Jittifófog, tarnenobfetuario carum fit impiaamp;(ijpérftitiofa,quontamaccedh opinio necernu-tisaoteukus, ideft, quandofingunthomines, propter confeienti-amnecefiariöobfiruari tales traditiones, Aquidem affirmanteaS elTeeximios de fingulares Dei cultut.Dehocfècundograduaudic* musregulamhackdione. Tertiusgraduscompleâitnreatca;relt; moni«?,q iç nee pugnantcum mandate Dei,nee fiunttum opinio-ne neccüiracisamp;ciiJtus,fèd funt vtilcs ad ivTÂl/ÂFamp;bonumbrdi nem in Ecclcfia.qu aies Hint, ordocercorumdierum,quibus coue« nituradfacramfynaxin.Icem.ordoIedionum.amp;c.Talesnonfunt fimpkeiter abiiciend« , nee quadam Gytlopica barbarie ex con- , greftibus Ecclefiaftiasamp;Scholafticis omnino explodendi. Haf ' cópertinentvtbreuiquadamTraofitiuncula reuocem in memo-tiam juBioribus qu« hadenus de hoc locodidafunt, amp;nbsp;vtpoiti*’ j mus deinceps maiori cura eeleritate progrcdi in pageUis vtMi* mis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.f

- ' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Deus non prohibet fiue gr-«//«StfK.J , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftestunicamcandidam, fiueru*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bram,(iuenigram.

FleertiiJi4fibor4ßneJuferßitf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plena eft totarka exemplo-

snej nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum, quxdeclarant quantape-

ftisfit/uperftitio. SedcontentuS erovooexemple. Olim initium Euangeli/ loannis.Inprincipioe-rat Verbum, amp;c. fcribebarurinmtmbranis, ÄiJIatmembranxfu-^endebancurde collo corn hacopinione.non pofte aliquid detri-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menu

-ocr page 271-

K V M A N T Si


*gt;»

?*^*®’P**f«ftalt;of«m talium membranarum. Hsc eft mera ‘“pwuitio. Euangelium Ioannis non eft fcriptumaddepeilendos Morbos, amp;nbsp;depeUenda tela hoftium, amp;nbsp;fimilia pericula cornons ar-

^pbtadtAdiafbtris.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliudeft lex, amp;nbsp;aliudcft«-

Jióf •pi', id eft, indilFerés, quod ‘'’Wandatum habet neeprohibitionem.euinullapeenapropofi-•”ft nee vllum prsraium,

Siftememrts'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Traditiones hum. taiitum

ftinCïrófSf^lt;, amp;nbsp;tarnen ficutin

7’quavitavniucrß,plura Hint TÓftf^a quàm Ïf j/a : ka Tradi-’'“oes in Eedefia plus tumultuum amp;nbsp;certaminum excitarunt.

^odvaldè dolendumeftamp; verogemitudeplorandum. Eftenim quot;gnurn magnsinfeitis amp;nbsp;impietatis,neg1igentis fentes prscipuos ^oftrinx amp;nbsp;confolationis, de prsferentis hseputamina nucleis.

^iultiilfcutrftnr.']

Sumite exemplum de Mo-nachatu. Quare Monachusin-fdTus eft olim Monafterium? nonloquor de Epicuri porcis , qui Ventris eau fa induerunt veftes Monachorum : fed de üs quibuc *ordifuit religio amp;nbsp;qui fpem aliquam habuerunt sterns vits amp;nbsp;Q-^“tis.Certènon aliam ab caufam nifi vt fuis illis exercitiis, plus me vlt;rSturprsmiorum, quàm alij homines viuentes in coniugio amp;nbsp;vi •’politica, ImóMonachatum dixeruntelTe akerumbaptifmum. Qyia induens cucullam iplbrum opmione meretur remikionem ?Kcatorum,ifctalisfit,qualesfiuntrenatiex aquadeSpiritu. Hoc

Corhumanum fine luce Eu-

•gt;tusfanftus fuperbum eft lt;k fefèmiratur, amp;nbsp;magnifacit etiam exi-Bu«vnibrasfapientixamp;vircutis, amp;hscfiducia amp;adrai ratio pro-pnæfapientis aliquandiudurât, doneefunt res fecunds, Pokei Vetè cumvndiquèomnes in nospauorespericulique impendent ooinia, ibieqrincipit dubitarc, amp;nbsp;paulatim raergi in defperatio-12

-ocr page 272-

1^1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DË TRADITIO,NIB VS

nein. Quianon habet Fuodamentum firraum amp;nbsp;eertum gnonita* tur,fed Heutantè gaudebatinanibusfbthniiaamp;vmbriscficamiüi* lt;St euanefcentibusilli*.nihil habet inquoacquie/iatamp;confidat.lu cor humanumaut ruperburaeftamp;feeurum, autde/perabunduffl-ldeoleremiasinquit. Prauumcor hominis amp;nbsp;inferutabiJe,

Tales funt omnes homines qui non funt verèrenati.

TimacriferQ .«■ ■L ’Galatç. Inlibertate, inqus vocatießisftate,amp;noliterurfut implicari i ago lèruitutîs.Quîa fi cireiimcidimini, Chriftus vobis ni hilproderit. Hxe non eft Humana oratio, led vox diuina tonans amp;nbsp;fulminasaduerlus omnes Pharifaicasopiniones,quxtribuuntveI Ceremoniisvel operibus moralibus iuftificationem. Idedanteni tàm atrociterdehaeredimicatPauIus, vtafieratgloriamFilij Dei, quxlongèeft anteferenda omnivirtutiamp;fapientixhumanx. Pri-inuserroreftitamanifeftusamp;craffuSjVtnon indigeat longiorire-futatione,ficutdicitur,Notorianonindigentrefutatione,

De fccundo Errorc.

Georg. 4, recitaturfabula deProthco,qui poteft transforma-ri in mille figuras; Nunc habet ipeciem porei, mox bouis, alias ali-am. Hxcübula eß imago Sophifiiees, quxefiinfinita. SophilU maparte viftidcprodratimoxlèfe adnonaartificiaconuertuot.

Nrfajswe««».') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In cap. d. Numcrorum ted-

taturJexdeNazarxis. Significa tau tem apud Ebrxos vocabulum Nazir ftgregatum, amp;quafi Conlêcratumiamp;vcRom.j. Paulusloquiturä^^pf/xii'er. Etenim Nazarii ab Einen tes à vino amp;ificera, id eft, ab omni potu, qui ha-betviminebriaftdi, amp;nbsp;non radenres capita, totos lerebus diui- nbsp;nbsp;j

nis,ali) quidem certo tempore, alij in omni vita dediderunt, vt ; Samlbn,Baptifta.

Indent difirimcn eft.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In tertio 11b, Dialcft. D. PW- i

lippi traduntur regulx de exem plo. ». Exempla valent propter fimilitudincm,ideft, propterfî-müemrationem. a, Exemplafónt reiicienda amp;nbsp;repudiandapropter dißimileairationem, Non fequitur. Abraham fecitgratum officiuM

-ocr page 273-

H V M A N I s. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ officium Deo volensmaAarefuumFilium« Ergoreâè fecit Aga« ‘innon immolaturus Phigeniam filiam. Quare,inquies,non va-^‘^^°*^* Abraham habuitfpeciale mandatum de maftan-Agamemnon debuitobtemperare vniuerûli régulas: Non

^'’ Oeutinter abas leges in monte Sina etiam banc tulit de ’‘‘inentiaNazaræorum.HabuitigiturabftinentiaiUaexpreflum ’®lt;latuniDei, VitaMonafticanulluinhabetexpreflum manda-,®gt; Sa:pè,ftruunturinlîdia: bonis,praetextuexempîorum: Ided 'Tnterfuntcauendæillaeinfidi«. Earndiligentiam^prudenti'« 'quot;Yildè adiuuant régulât illæ Dialeâicx.

£9iXo9f»e'XH«.J

, pw lùnt prxcipux peftes EccIcEx Dci: vna quant Epipha-'*” in refutatione Hieracis

®®®«iat*9*A««ip/«F,ideft,ad- Conuem'enSnomenHatreti-'^'fationctn amp;nbsp;fiduciant pro- ci eft Hierax. QuiaH^etieus Pquot;« fipienri«, qo« ludit fin- verèeftaccipiterinEcdefia.

?'ndisopinionibusdcDco,fîcutIulcrutEpicurxbStoici,Acadc-’’'fijamp;omnium xtatum Hx-

”00. De hacpeße Paulus in- nbsp;nbsp;nbsp;Non daranatpoliticam fipi-Hi. Corinth. î. Sapientia entiarn, aut Philofophiam, fed ««»»eft Hukitia corant Deo: prohibet nemifeeaturdoftrin« Jte« peftis vocatur à Paulo E«lefiæ.Namibieftmeraftulti-^lofll2.s9eAo9f««-xH*Jdeftjfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -^us amp;nbsp;commentitius cultus. „ ^f^*^*^* quot;^”c. habet ona-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne.Thracespopuli tueruntval-’*“fiiperftitiofi,quotidiècumularuntceremonias amp;nbsp;cultus. Indé ^(iifK^A, quafi dicas, ^faxày itrudit. Itaenim Grxci Gram-®’ticidiirerunt,quifuntvaldèanxij dcfoliciti circa vocumetymo'« ‘’gias.

Tanta eft enim audacia fapientix humanx, vtnolitefteaL ‘'g«a ad verbum Dei, led gaudeat amp;nbsp;deledeturludisopinio-'’uinamp;cultuum. Sicutenimpueriludunt Aftragalis.-fichuma-'’tratiodeftituta gubematione Spiritus fandi, ftibindè excogi-^t nouas de Deo opinion«, amp;nouos cultus, vttotamundihi-«oriaoftendit

-ocr page 274-

*54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB TRADITIO NIB VS

fttfunnt.'j ‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SignificaecelebeirimüBarw®

Bentuœ.Sic enimvertitCréef® ç. Tbufculana. Indé fumpta eftformaloquendi de Panegyricispre cibus.quxplurimum poiTunt impecrareäDeo.Si(utChrißutio* quit. Vbicunquèduo aut tres confenfèriat in terra,quicqHidpecie' rintdabitur eis»

^iß^ P^f’l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idololatria eft iaftar Venen*

Afpidis,quod fuauem fomnu« conciliât, fêd intra dimidiamboram eripithomini vitara.

Enthußitftmu.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afflatus. Euthufiaft«)affla- ,

tusnumine,plxrumqueinnit* j lam partem vfurpator. Exemplum Entbuftafmidiabolicipropo* ' nitur, Aeneid.tf.de Sybilla. Afflata eftnumine quando . Jam propiorc De»,non vulcus, non color mus,

Noncompcxmansérecorax.amp;e,

Ctnjbaufft,] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ouïdius4,.Falioiümaiïtit «

CorybantesfuiflenutritioscH- ( ftodes 5iprxceptores fouis in înlùla Creta;

DE IDOLATRIA.

£f/î Paulus ». Corinth’ 8. diftrte didt fdolum nihil efk» ' Quodintelligant ftudwir non Quiconque mit féliciter r^ / denihilneganuo. fed de nthil nbsp;f^iin JedioneProphetica.öft«- pnuariuo .• tarne vt habitus feu nbsp;terea;tera adminicula ledioni». KsporitMX, ita amp;pnu3Uones nbsp;hoeetiara, fe inftruatamp;prap»- Cuum hiibent locumin prxdi- nbsp;ret, videlicet vera deftniciond- camenris. Eft igitur fdolum, dolatriç.NamProphetx.omo«* vel fùbftantia, vel locus, vel feriPuas coacioaet eonimoui^ ^ a^io, in q ua fit ordinis pertur- in taxanda Idolatria, H* coacio bitioScconPudo. t. Autenim nesaonpoffantiateUigiaHipt- l enim Sagune homines aliqua ^^^'^s perPpicutur quid ßt Ido- r rem effe Deunt , quz non eU lam amp;nbsp;quanta htvarietuldoh^ nbsp;nbsp;nbsp;H Deus,Ytcùmimaginantur, A- ^''‘*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^

pollinem eße Deum. 2. Auc aUigant Deum ad certain lo- ^ cuai,adquemipfeamp;nonalligauhPuo verba, vrleraboamalliga- ƒ uit *

-ocr page 275-

H V M X N 1 S.

'‘Jtiöltuth Dei ad Bethel amp;nbsp;Dan, cum Deus fê alligaflet ad Pro-P'ö»torium: 4. Aijt peccant in Adione, idqueduplicitér, vel *'’tgt;uentcs Creaturzhonorem,Soli Deo debitum, veeum inuo* '’Ut homines mortuos , vel fingentes opiniones amp;nbsp;cultus fin« ^tho Dei, amp;nbsp;contra verbum Dei. Quo in genere peccant om ne» y’tteticiamp;cultorcs Idoloïum. Eft igicut Idolum in tribus Prx-’'tâmentis, loprzdicam. Subftanti«,inprsdicam. Vbi,amp;in Wicam. Adionis. AepofTuntexhae commemoratione Dia-picaquatuorlpeciesldolatriçcolligi.quarumprimaeft craftiC quot;’’’»■altcracft paulo fubtilior .-tertia Sequarta, quz ad adionem Wnent.funtomnium iubtilißim«, amp;nbsp;qux iudican non pot ‘'*‘gt;t,nifi à pijs amp;nbsp;exercicatis in verbo Dei.

Cx/rwD«.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxc defcriptio tres caufas

complcditur,efficicntem,for-'’'’Iem,8cfinalem. Efficiens cauüeft mandatum Dei,vtEze-')gt;ielinquitcap.2o. In mandatis meis ambulatc,amp;nonin man-®’tispatrum veftrorum: hoceft, Regula omnium cultuu fitDe-'’{ogusredèintelledus. Fruftraenim coliturDeus mandatis ho '’gt;inum.

Forma feu animacuïtus,eftxo5//x«A(t'rfe{«t, id eftjcuitusin» ’t'ligensfeu rationalis, ftu obedientia qua rede regitur, fcilicet pftiucentefide,hoceft,agnicioneamp; fiducla Media tons. Quid-2“'lt;ienim non eftexfide.peccatumeftiamp;impoftibileeft, placera ^ogt;finefide.QuodintcIligaturnon folumdePerfcnadèdetiam “top ere. Sicutenim Perfona placet propter Mediatorem gratis; “*t obedientia Deo accepta eft propter eundem Deum.

, Fgt;niseft,vtDeotribuaturhonos,hoceft, ytreftemurhuneve-’teireDcum,qucmficcolimus,amp; veile eumfie eoli.

. Exhis tribuscaufis, ex quibus conflata cftdefinitio cultus t^t'jinfinitxquxftionesiudicaripófluntjVtcum quxritur, An tsfiitas Scipionisfit cultus Dei. Relpondeo: EtficaftitasSeipio-'”seftvirtusaDeomanda,ta: tarneneft corpus fine anima. Pri-*®uinquia Scipio non agnoleit Mediatorem. Deindequianon t«fefuaniobedientiamadhuncfinem opt.amp;pulcherr, vtDeo tnbuatur bonos, laus amp;nbsp;gloria-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nullares déformât magis au abos fines prolpicit. toritatéquàmfulpitiolibidinû.

Agyrt«

-ocr page 276-

»9lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TRADITIO WB VS

A^rt^amp;EmyM.]

Kyu^ritf eft impoftor (Jaa« ÇaiyfiiTATiiir.y Eft etiam appel* latio iadlujcubici.Suidas.Eurybatus fuit proditor circa tempo-fa Crxfi: Idebhominespefsimiamp;pcrditiftimivocanturEuryba-ri.IdemSuid.

Tertius Error.

Qu öd finguntur efle opera perfeftionis.Monachus fafeinatut fuabypocrifi.putatfe longé meliorem efle omnibus miniftrisEc-elefialticis,omnibus piisPrincipibus amp;piis «oniugibus,amp;c.An non hoc eft conculcare Deum amp;nbsp;verbum Dei? Extollere ft fupra Deum ^ omne id quod vocacur cultus Dei, qus eft propria nota And-cUrifti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Dc vocabulo perfedionis.

Multiplex eft vfus huius yocabuli in vniuerla Scripturs. Quareprodeft junioresadmoneri de varretateflgnificationutn« Ac prim ùm quidem perfeftumflgnilicattocum, quod habet o* mnespartes integrales» etiamfi graduspartium nonfuntcom* pleti vt Philipp.^, fie ftntiamus quotquot fiimus perfedi, ideft» nabentesfidem amp;bcinamconfcientiam,quxfimtpartesintegra-lesvitxChriftianx. Haefignibcatione vtitur Moylesaliquotieî» VtCen. 6. Noe cratiuftusamp;perfclt;ftus,ideft,habensfidcmamp;con Icientiambonam. EtGenef 17. Deus inquitad Abraham. Efto perfeäus amp;nbsp;ambula coram me. Secundo PerfedumdUiturde qualitate ftudegradibusjVtPhilip.j, Non quod fimperfe^ui» id eft,nondumhabeo omnium partiumlummosgradus, Tertibfignificat continuum feu coagmentatum» amp;opponitur folutionicontinui.vtt.Corinth, 1. Nonfintintervosfehifmati. fed fitis perfedi in eadem mente amp;eadem (ententia, id eft, con-cordes»nondiftradiambitione,xmulatione,odiisgt; amp;aliispra' uiscupiditatibus.-amp;CoIoir. 3. Diledio eft vinculum perfedio-nisjd eft. loeietatis amp;concordix, cuius dulcilsima nutriculaeft diledio tolerans multas infirmitates aliorum amp;; regens quidam arcana,amp;leuiaerratacondonanspublicxtranquiliitati.Sicute. nimxdificium perfedum amp;integrum diptur, cum omnespartes aptcinter lècoagmcntatxlunt; Sic Ecdefia amp;nbsp;omnis honefta locictas yocatur perfcda»qua»do eft concors amp;nbsp;tranquiHa.

Quarté

-ocr page 277-

\ /. M V M A N Ï Su nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*57

Quarté opponiturfimulationi, vrin EpiftoJa Ioannis dici-j ^gt;'bCaritasperfe(flapeliittimorem:ideft,Vera, nonßmubu di-I tóio pellit timorem. Et i. Pet. i. Perfedte (perate blutem, id *^ifineïïmulattone.

Quinto vfurpaturvocabulum perfedionis pro œqualirate Anthmetica fine -wy»«ToAw^’Vj^ent amp;nbsp;Pater vefter perfedus eib H^i finit folem Hium oriri fuper bonos amp;nbsp;malos.

QaartusErrordeopinionenecefsitatis-i^oddiemPdJiham.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludxï celebrant fuum Pa-fcha plena Luna poft vernum *sqiiinod:ium,ytprxclpitur Exodita. Alij verb poft ApoHoIos, JJtvidersntiiraliquidcommunecumludxishabere.cclebrarunt ^ifchaproxima Dominica poft illudplenilunium. Cumautem 1 ^ßimUitudo quidam efletincelebrationePafthatis apudalias 1 ‘'«lusaliasEcclcfiaSiVidorEpiicopusRomaniisannis 153. poft ( Chriftumnatumjhoceft,centum odqginta ante Synodum Ni-ftenam, aulüseftin quafdam Ecclefias ftringere telumexcom-gt;Bunicationis. Sedgrauiter ablrenxoEpiftopoLugdunenliin CalliapropterhancTyrannicam excommunicationem reprs-lienfuseft,vt narrat Pliftoria Tripartita Iib.p.cap.38. EtD.Luth.

I 'nfècundapartelibrideconciliis.

AbElemtntüMundi,'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus traditioneshumanae

VOCatElementa.AIludenshaud

^ubü ad primam inditutionem puerorum, quibus traduncurin S«holi? rudimenta Grammatical. Si effet aliquis Dodor exceliens ’Blure,lt;fctuvelIeshuncreuocareàfuaprofefiioneadAlphabetum, ‘fles ridiculusfuturus. Ita Paulus inquit. Aliudhabemusiam ^noddifcamus.Relinquiteigitur hxc crepundia.

Quintus Error de i^m^iikIa Legis Mofaiese.

Error eft fœcundus. »^ pi^ -rói'p irivov y/f «. Ita error errori er. forem fert. Paruus error in prin«ipio,in fine eft maximus.

V**^lt;(A/atj

VeSimix certant cumhomi. nibus ^^xc^nAiVjideftpnepte amp;

-ocr page 278-

xç 3 DE TR ADITI ONIBYS

tidicnlè imîtantur g elles hominum. Polybius de i'^x:^)ihla.üc' inquit. Multi opera florentiß. hominum nonftudentimnari, fed imitantes ssrdfîpT-ct producunt in Tbeatrumfiiam funimam in-Icitiam. 'roZAoi rifAii ifynray ivry^uvtrav » yrei^aPTM iJ.ljJ.S^'.Tft S’i TUlilytt ^tl^ÿPTif 0X0^11711^^3’1 TÙÙ iet.U7apaJi£l3ltty^

Et Défis idea euertit politiam.'] „ Regnum meum, non eft d« hoemundo. Philip, j. ’pto^It^-/«inoftrumeftincœIis,ideft,vitaChriftiana(èu regnum Chrifti non confiftit in extern is CæremoniisJn extemapompaj fed confî-ftit in timoré,fide,fpe,amp;C,

' Hactotaifg.xn^iiKlet.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæcineptaimitatio verè no-num pannieuJum affuit veteri amp;nbsp;detrita: vefti, amp;nbsp;infundit muftum in vtres veteres,vt Matth j. vs nuAiGimèdicitur.

'‘ Sacerdotes Leuitici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AlIegoriaLeuiticifacerdotiji

SexrusError,dcpoteftateEpifcoporum.

€r®- aToTV i'oSiPT^ woMa j-u/zfetZr«.

Cregoriusprimus, qui anno ypo. iniitpontificatum fiini eflènt exadi anni poßAuguftini mortem jy/.muJtos tetroserro-res conffrmauit, vt verbi caufa,falfam perfua/ionem de Monadia tu,legemdecaelibatu Sacerdotum,fabeJlam depurgatorio,obJa-tionem corporis Chrifti pro mortuis , inuocatiónem mortuo-' rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r - •,

InKoeentitis.y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Decretum de Tranfiibftan-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiationefadum eftanno ana-tali Chrifti latylnnocen tio tertiopontifice: Quo tempore exoriri cœpitregn urn Orhomanicum feu Turcicum, haud dubièad has amp;nbsp;Émiles Eccle/îælahespuniendas.

NoneSleue.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth, ^.deßribunturvaria!

machinationes.quihusàSatha-naimpugnatuseft Saluatornoflerindeßrto. Sédinteraliasetîam hxcrecitatur.Diabolusabripuit Dominum permittente Deo amp;i-pfo volente,amp; collocauit eum infaftigio terapli, ibi cum bis verbis Dorainunn

-ocr page 279-

H V M A N 1 s. bominâmeotnpenaflet : Sies Filius Dei dimitte te : Refpóhditei Chriftus, Dominum Deum tuum non tentabis. Quarnurergo quidfittentare Deum ? Refpondeo, Tentare Deum eft artteferre noftramlapientiam GpientiaiDei, amp;difcedereabordinationeDei abexpreffo verbo Dei, amp;nbsp;quæfere alias vias, feu alia media, quàm Deus inftituk.

Deus eft vbique, Ergèvbiquecolenduseft.

Refpondeo, Tenenda eft Regula, Deus non eft afiigaodos ad vl-jutn locum, ad vHansCaeremoniam.aut vllam cr©aturam,ad quam 'pCere nonalligauitcerto verbo, Deuslicvultfecoli, «Scnon aliter/ Huàra ficut lè paCefecit,

„ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efti« Speculatores eius ^cefintmuMm.-] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^„,„^^^ canesmuti , qui ‘’onpoflunt latrare, dormientes amp;nbsp;amantes (omnum. Exhoc locoEGis dilcant ftudiolî,Trià effe -jsüi’'»«/-‘5i'«,id eft.adiacentia, fèuofficiaboni Doctoris inEcclefia : quorum primum eft, non sUècxcum fpeculatorem,fed intelligere fummam dodrinx Chri ft^ïnx.amp;redèlèntirede fingulis articulis. Alcerumefthabere ®'’iinum,qinaufitintrepidènonlbliimdocere,fedetiam mone-hamp;inftare,vt Paulus ait. Opportune amp;nbsp;importune. Tetcium ^ftlingua,quxpo(sïtdilêrteveras fèntentiaséxplicare. Nonigi-^wpijdoftoresfinemuncanes, led agnitam veritatemquanto-tuiiquepericulo propofito ingenue Sc aperte profiteantur , nee ï5ntum relpiciancad tranquilliutempublicam, qua certè tur-^iturdifputacionibus de vericate , amp;refutationibus prauorum ^ogniatum, fed habeantrarionem purx amp;nbsp;incorrupt« dodrinx ^fteCoillcienti«,etiamfifralt;ftusillabaturorbis.

Dux régulé de vlulibertatis: te,,fto„/«Wt.] ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. Infirmi dociles non turben. ^'!'fubitanoiticate,vtdiciturRoman. tÆ. Inhrmuminfideartu-ßwte.

In itinere faciendo minus eft properandum propter comitem imbecilliorem.

■ 2- C()ntraaduerlariospertinacesexemplodolt;9:rinx deliber-p5®9^”ftiana vtendum eft, vt Apoftoli violabant tradiciones harifaicas, Matth, ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtvireftita,mosefteigerêdui.

k 2

-ocr page 280-

ttfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE TRADITIONIBVS

Voluit Titum.]


Gal» 2.


It Petram ar^uit.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petnlapfus non fuitprauurn

dogma, ftdprauum exemplu. Nam Apoftolusnon potederrarededodrina, poteft autédelin-querein vita.Haecadmonitio condderanda ed propter dUputa-tioncmagitatamaHieronymo ScAguftino. Aclegant ftiidiofi Commentarium Reuerendi patrisD.Lutheti enarrantis totam Epiüolam ad Galatas.

Rccitatur.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIb. i, HiAoris Tripartitx

cap. to, ».Tim()th.4. C oio ff. 2.

Omnis Creatura Dei.] Legern crtici affixit.]

Dcutronomij vltimoj Dominas,id eft, Filius Dei dicitur fèpdiiire Moyfën,ita vt nullum veftigium IcpulturxipCusexter. HiEcenarratio(ignificat,qualis fit Libertas Chriftiana,videlicet, non tantum Abrogatiocsremoniarum.amp;politias Mofâiexde-Ictio, fid etiam liberatio à lege moral!, quod ad iuftificacionem amp;maledidionem attinet. Eftenim abfurdumdicereamp;fintire, qubdChriftus libcraueritnosàcxremonialibustantùm. Qui a 11 liberatio tantum ad cxremonialia pertinct,tion profuit patribus ante Moyfin. Necefleeftantem ftati’.Ère,quod liberatio à lege pertineat ad vniuerfiim Ecclefiam à principio mundi vlque ad H-nem. »

Steuebus Bibliothecarius Romanus edidit aliquot librosde perpétua Philolbphia: Vuit nobis perfdadcre idem èffe philofophi-am Platonis amp;nbsp;Euangeüum Ioannis. Quia læpè legatur in Platon* diäio AÓ^zt^.fid duo cum idem dicuntnon eft idem.

Horainum natura] Axioma Theologieum, Ethi cumamp;Phyfilt;um,

«u^«/z«f]

Vir grauis abhorrens ab o-mnileuitate»

A^io amp;nbsp;Oratio Docentium.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In om ni firmone debet elft

VerecundiaiiixtaHomeri verfus Odiflex £,

Quem

-ocr page 281-

H V M A N I s.


itfï


Quem DeuseloquioornauicJpedarsfolemuj, Attentique audire omnesjcum duicia fundit.

Verba verecundè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»•

Indiiiinofermoneraquirituriiûn tantum vcrecundiajfèd 'twmreuerentia. i

^fo[gt;terboKumigt;rdinem.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiphanius in réfutât. Eu-cratit. Cxremonix,qux huma., *’âîuthoritatein Ecclefia verlântur (eruandæ funt propter bo-Jquot;ini ordinem amp;nbsp;propter difciplinam, JiàTàù çrtKnfietp j^ ^lÀTiui

Cynefias Athonisferaper celebrauit contraria feftapublicis,

^cieniumcaextra.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

. T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ëpiitoix 1 ocumhocgenusii* “^îshabetobfêruationes,fciticetextracafum icandaii. None-®'® petulanter ordo Eedefix turbandns eft.

Cerfon.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vixit tempore concilij Con-

ftantienfisinquo loannes Huis ’^Çnetnulftatuseft.FuitDoftorin Academia Parifienfi. In Con-poConftantienfiinteraliaTÄf^f^stincidit quxftiode Thoma ^îninate, vtrum effet referendus in numerum fandorum, Ibi ‘“'»alij contradicerent hoc prx textu, quod diceretur nulla feciffe '’quot;gt;'«ula,venuftiftimè refpondit Gerfon: imbtot fecit miracula, ^iiotexplicauitoblcuras quæftiones,

^t^tconfeientia,.-] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ Medici, dextro oculo

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J adnaturam.nnutroad artem

*’‘piciunt. Ira in Eccle£a dextro oculo reipiciendum eft ad confeientiam^quarn Filius Dei fanguine fuo rede-mitj finiftro ad pacem amp;

difciplinam.

-ocr page 282-

KÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE MORTIFICATIONÊ

L O C V S

GARNIS.

SEquitur Locusde mortificationecarnis,qiii eA nbsp;I

appendix amp;nbsp;tanguam «r/7Â7«A fuperiorisde Traditioni bus humanis-Quemadmodum enim exmalis moribus fxpè bonxlegesoriußtur: Sic ex malis opinionibus /ipèfumituroccafioderebus magnis amp;nbsp;vtilibus dicendi. Quidam ornant amp;nbsp;pingunt tradiciones bumanas titulomortiü-cacionis,ac dicuntnonefleèmediotollendas,quiaprofintadraor-tidcationemcarnis, (eunacurxveterisamp;corruptx. Speciofaqui-déefthxcoratiojamp;quximpericisfucumïacerepoteft, fednoshnie .-falix perfuaßonifucum detrahemus,acdpcebitpus quid inScri- \ pturanominetur vera amp;nbsp;non iïmulata carnis mortificatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1

DE VOCABVLO MORTïFICA-

T I O N I 5.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

In vera pœnîtentîa feu Conuerlionediro fuut motus,Mor-

tificatioamp;viuificanojRixtadiólum t. Reg^capa. Dominus mör- , tificat-5£ viuificat jdcducit ad inferos amp;reducir. Significat ao- jj' tem Mortificatio proprüßime vetos pauores amp;nbsp;dolores in corde 11 agnolcentciramÓei aduerfiispeccatum,deqinbusdoloribusdiquot;- I éiumeft, EfaixjS. SicutLeo contriuitoila mea. PiaJjS.Sagitt« ƒ tuæinfixæfiintmihi,noneftiànicasincarnemea^noneftpaxirt oßibusmeis. Inhisdoloribusqui funtfendisiræ DebVerèamp;fin* S ßmuJacione fit morcificatio carnis, id ert, veterisamp;corrupca:na- nbsp;nbsp;J,

tiirx, Viuificatioeft altera pars conuerfionis.fcilicetFides,de quadicitur,luftus fide fùaviuet. Naminhac confolatione,q-u^ cftviArixpauoram amp;nbsp;dolorum FilijDei, viuificatcorda, amp;fi' mul dat Spiritum findum qui accendit nouos motus in corde, * t, iuxtadidbum Rom. 8, Accepidis Spiritum adoptionis filiorum, ti clamantem AbbaPater. Deinde vocabulum MortificationiSjli“ j gmficarpatien nam in «rumnis , gu» funcaut pcenae certorum 1

-ocr page 283-

’ • GARNIS.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^eliâorum aut exercitia pietans, aut teftimonia de doftrina. Tertio fignificat exercitia temperantiae, qux frenum iniiciunt ■öultisflammis Scincendiis..

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hypocritarum proprium eft

- venderefumos.

„. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ' ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tota die propter temortifi-

PUI44..] .i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catifumus , id eft, fuftmemus

■“pplicia. Intus pauores/orispugn«.

Cor concn turn eft officina Del. Luth» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,.

Exhibetecorporaveßra.quot;] '^jj

Pondera verboru m in höc dido conliderennir: Hóftia vjna *^**“ ’quot;‘“^ vita impiorum ,eft mors co -amp; vitx sternae. „„,060 y'indeadditfanda,id eft,verè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;, .

•quot;iieata amp;con(ècrata Deo,non prophana. Vtvirtutes ih Ethnîù '‘snöfiintquiddam fàndum. Sanftuta) deftinatumrebus ^Wiè additur plaçons Deo, id diuinisamp;opapropKanls. quot;nbsp;; J»! accepta propter Mediato- inftirfa fignificat formale 0-' J'n.Poftremo nominaturra. bedientiæ.Sanaitascompleai-l ''nalis cultus, id eft, fadus in , turformamamp;finem. ’Snitione amp;nbsp;fiducia Mediators amp;relatus ad eelebrationem Dei. Exhisparticulis prudenter 'oUatisextruitur Deünitlo cultus Dei fuprat^*dita.

CrapulaJ\ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Signfficat effedum Ebrieta-

tis, id eft turbationem capitis ex ^''ndentibuscrudis vaporihus» Demofthenes vtiturvocabulo. **^w?ain'lt;tf,quo fïgnificaturcruditasexliefterno conuiuio.

iafiifGtta.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^r per afluefadioné, quo2 tidiana exercitia, tempeftiuas.

- ^ftgt;gationes,amp; per exempla, vt Syracb.cap. 33. inquit.Afino dc-turpabulunijonusjamp;virga.-Itafèruo panis,opus*amp;caftigatio.

Caßiga corpus meum.']

Vu tut Paulus inftgni verbo. Ego corpus meum tTuarti^iDi. id eft»

TM b-

-ocr page 284-

lt;«4. DE MORTIFIC. GARNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ideft,alt;ie6duncertndovtpar- lonathas verè vTwwix^« fil- l am ambitionem, cùno cedic Da-uidi.

tcshancliuidx.

Ff^eri.] ,.I»^Z««i«.] i Paulin honorem.

Nimiarepletio.

CoIofT.z.Romuj-

Cic6roint.dediuInatîone:Hicmodus fêriietur in nutriti-one corporis,vt nec inopiaenecetur, nec fàtietate affluenti:quo-rum vtrunquereftringere aciem mentis fbler.^u wcni^ Vnb Jabief/ eerbetbet allé fpiri/fîue decft naturæ quidpiam, fine abun da^tqu» ' «ffluit. “ ■ quot;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft copulatio omniumvirtü ( turn primae tabulas, ficutiuftitia compleftituromnesvirtutesfecundx tabula.

FINIS LOCI DE MO R TIF I- Jd CATIONE GARNIS.


Loevs t

1

-ocr page 285-

*65 L 0 C V S

de SCANDAL o.

^’I'f'DlOSIS IN AC^DE-mta/hene^fi Salufefn,

Emperin noftris auribus fonct voxPau-li.Oraniafacitead gloriam Dci,amp;nefi-tis fcandalo Ecclefia:. Sumus enim ea lege nati vt ortus noftri partem Deus, par-tem Ecclefia Dei fibi vendicet. Qj^ani-finguli conferamus omnia ftudia amp;nbsp;officia no-

‘^fiadpropagationem puræ doârinæ de Deo, amp;nbsp;Domi-^lt;^noftroIcfuChrifto,amp;adfaIutem amp;nbsp;tranquillitatcm ''^defiarum rede docentium.Hæc officia Deus nonfo-, ‘'gt;niornabitamp; compenfabit in hac vita maiore luce amp;nbsp;^fapientia fpirituali,robore fidei,confilio,gubernatio-1 ®cgt;fucceffii in gubernatione publica amp;nbsp;domeftica, fed 1 'fiam poft hanc vitam præmia æterna dabit omnibus ^airetinent putitatem dodrinæ, amp;nbsp;hanc fide amp;nbsp;bona * J^onfcientia profitentur amp;nbsp;propagate ftudent. Sed do-^^''diimeft,multos Tragica facie comædiam agere, hoc ^ftjfilsoprætcxcrenomenDeiamp;Ecclcfiæambitioni, o-'liOj^aliispriuatisaffedibus. Nam alijprxtextunomi-“^diuinipugnant de ventris commodis, alijdeautho-^itate dimicant,dcnique frons, vultus, oculi perfæpè •nentiuntur, oratio veto fæpifsimè. Cùmautemfolius I^ei fit difeernere veram pictatem ab hypocrifi, amp;nbsp;in præ ceptisDecalogi dicatut, Nonhabebit Deusinfontem, îuieûnquenomen Dei vane vfurpauerit,non dubium

-ocr page 286-

16^

eft poenas Deo daturos efle omncs, qui publicum bo# numftmulantcsdcpriuatisafFedibusdimicant. Altera pars didtiPa ulini grauiter nos monet de vitandis fcanda-Îisdoftrinæamp;morum. VtcnixnNautaefugiuntamp; refor-midant fcopulos in mari: Ita nos fugiamuspraua dogmata , feu corruptelas dodrinae, amp;nbsp;prana exempla, nc nomen Deipropternos male audiat intergentes, amp;nc multi à Deo auellantur. Quanta autemhoc tempore feges fit vtriufquegeneris fcandalorum, omnespij non fine ingenti conftemationeanimorura amp;nbsp;vident amp;nbsp;au. diunt. Namalijgignunt dodrinx corruptelasdcmultis articults : Alij iniufto fi lentio amp;nbsp;in officiofa occultatio-ne,cafdem confirmant. Quiddicamde malismoribus maximæ mul titudinis? qua: etfi in ore habet nomen Eu-angelij: tamê perpétua Bacchanalia célébrât, amp;illiciti$ modis inftrumentavöiuptatumquarit. Vtigiturhæc triftifsimamalaimpcdientiacurfumEuangclij,nonfo-lùm verisjlachrymis deplorentur, fed etiam maiori cura vitcntur, vtileeft ftudiofos diligenter cognofccre Locum deScandalo,qucm quidem hodicmaledionein-coabimus.Ideo etiam hic loens cognofcendus cftjUea. nimircdèdocenresamp;rcdafacienteslaugucfiant offen-fionePharifaica.Durumeft ofFenderecarifs. amp;coniun-dilT. hommes, voluntates magnorumamp;laudatifs,Prin-cipum,amp;aliorum præftanrium hominum, quorum be-neuolcntia ipfa vita nobis carior ett. Durum amp;nbsp;hoc eft, quod dicimur Authorcs difeordiæ in patria omnium laudatiflimaEcclcfia. Scdtarnen primum præccptuni. Non habebis Deosalicnos, maxime neceftarium eft, amp;nbsp;anteferendum vitæ noftræ.tranquillitati, patrie amp;nbsp;o-mnibus bonis corporalibus. Hac confolationc nobiso-pus

-ocr page 287-

267’ ~ “

l”^*cffe contra coecos vulgi rum ores, amp;nbsp;iniqua poten-*^ni judicia,deniquè contra falforum fratrum calumnies,nemo eft,qui non intclligat.Quarc cùm locus de fean ’lelo, neceflariam dodrinam amp;nbsp;confoiationem nobis Ptoponat,noneftnoftrumdubitarc,quinplurimumfttt dijamp;opcraiin eoconfumendum fit. Benèaeféliciter VaIcte, amp;totum curfum vitæ ac ftudiorum dirigite ad Oormam, de qua Paulus inquit: Omniafaciteadglori-am Dci, amp;nbsp;ne fitis feandaio Ecclefiæ, Ânno i $ gt;nbsp;/.die ij. Kouembris.

r^/éiûrtnfff.

-ocr page 288-

itfS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o E s C A N D A L o.

Pr^fatio /n Locu^ i^e Sca^^/^a/a obt^y excej^fa.

VmPaylüsinqtiit *, Timoth. 4, Sjg afsiduus in Is* ftione.dcxSrina.amp;confolatione, non tantum horta-tur nos ad diligentem amp;nbsp;aßiduain ledionem /cripto* rum Propheticorum amp;nbsp;Apoßolicorum, fed etiam monftrat nobis doos fines longé optimos, amp;nbsp;faluber-rimos .quorum alterum nommât doftrinam.alterû confblationé. Eft enim Ëcclefixopusnôfblùmdoârinademuitis amp;nbsp;magnis rebus pertinentibus ad gloriam Dei,amp; ad xterna anima-rum noftrarü Qlutem. Quxresignotxfuntbtimanxßpientix.fine finguJari patefaftione Oei: ftd etiam opus eft Ecclefix,confolatioDe firmaamp;ßlutari,in tanta infirmitatenoftra, in tâtamolecertaminû ^xrumnarum. Videraus enimEccIcfiamindèv/quèabinitiove-Juticymbam vehi,velpotius iaftari inter procellasamp; horribilesflu-Aus,excitatoS^partim ADiabolis,qui funt Spiritus mendacesamp;ho-micidx,partim ab organis Diabolorum, Tyrannis amp;nbsp;aliis lanaticis hominibus. Et vt maximè non incurrercnt amp;impetiim in nos facerent Tyranniamp; fanatici Do dores stamen circumferimus in no-firanatura,duotriftiftimamala,peccatumamp;moftem,quibuscer-tóopponendalunt,tanquammorbis/zuiftimis,conuenientia, ef-ficacia,amp;ßlutariaremedia., Sumusetiamfubiedialiisfingubri-buscalamit3tibus,amp; multisxrumnisexercemur, quas certè nemo poteft fuftinere fine fremitu amp;nbsp;indignatione aduerfiisDeuffl, nificonfirmeturamp;dodrinäamp;ca«ßiscalamitatum,amp; üs confola-tionibus,qua:nonPhilo/bphia,ftdvoxEuangelij, Ecclefixpatefa-damonftrat. Adeofderafines, videlicet ad dodrinamamp; ionfo-iationemreferaturhictitulusdeScandalo,quiproponitamp;neceira-riamdodrinam, dgratißimam coniblationem , amp;nbsp;histempori-bus maximè congruit. Dodrinabxetraditurin Titulode Scandal. Omne fcandalum aut «ft paru u m dogma, feu corrupted ver« nbsp;nbsp;, dodrinx, feu error pugnans cum fundamento /èuarticuiisfidei, , auteftprauura exemplum, quod déformât profeßionem verxdo- nbsp;nbsp;1 drinx,multosalienatab Ecclefia,amp;inmultisconfirmatfuroreni nbsp;nbsp;nbsp;(

aduerfus Luan^ebum; fluidsetiamprxbet occafionéraaledicen-diOeo

-ocr page 289-

t

DE SC AND A LO.


t69

’1‘Deod:EecIefi*. Hxe fèandala videlicet praua dogmata Aprau» '^cmpla doeet hic locus vitandaeire,amp; non minoricurafugienda, luàm NautK folent fugere amp;nbsp;declinare fcopulos liantes in mari, ^'’'peninet Pauli didum i.Cor. ,o. Omnia facite ad gloriam Dei, ^Oe fitisfcandalo Ecclefîa:: quafidicat,Non fitis vpupx côtaminan 'wveftrum nidum.non contaminetis veßra caßra, in quibus mili-‘’5gt;spr«claramilitiam,armatifideamp;bon3conlcientia,amp;fequinii-^■Juaumamp;aufpiciaFilij Dei. EtChriflus dicit Matth. iS.Opor-*'tvenirefcandala, Quia Temper lunt in adu caulTa: fufficientes, '®’Iitiaingenijhuraaniamp;Diaboliinuidia:lèdvaehominiperqueni '^'Oiuntfcandala. Viteinusigiturfumraacuraamp;diligentia, v-‘fjquè genera Icandalorum, propter qux nomen Dei blafphema-‘“tintergentes. Studeamus potius noßrara Spartam ornare, amp;nbsp;P'«eamus noßris fpartanis, id efl, Deo amp;nbsp;Eccleha: fanfta dicendo Jthnftafaciendo. Tuncenim,vtPlatoinquit, felixefl Ueipublicx j ®’tus,quandociueslbnantnomen fuumcoramDeoamp;hominibus, , “’ceft, quandoflatus congruit cum vniuscuiulque appeUatione, ^olunms autem amp;nbsp;haberi amp;nbsp;nominari Filij Dei, Fratres Domini SoftrilefuChrifli, templa amp;nbsp;domicilia Spiritus fandi amp;nbsp;hxredes **tææternæ:Sicigiturviuamusinhoclèculopiè,cafté,iuflè, ne vel Mrinaquam profitemur,velEcclelia,cuiusciues amp;nbsp;membraeffe ''olumus, leandalis deformetur. Hxc efl fumma doftrinae Loei de ^candalo.Sed non minus eßnecelTaria confolatio,quæhîc propo-litur. Eftenirn duplexfcandalnm : Aliud PhariFaicum feu acce-ptura: Aliud datum. Dedatonunedixi. SedPharifaicaoffenfioeft, 'umHypocritxoffendunturneceflanaîdoftrinæpropagatione.re-lutaionefidforum dogitiatumamp;aliïsfaftisiuxta mandatum Dei. ^''Phariamp;ioflendebanturdoiflrinaChriflijtScApoflolßrum veram ““fttinamlpargentium. Sichodièoffenduntur nontantùmaduer ßfijiaterPapiftas, lèdetiamaliquiex noßris reprxhenfione ma-®'fcftorumerrorum,quiluntcorruptelxvenenatx, Articulifum- » ’®'deiuftificatione, amp;aliorum quorum przeipua efl necefsitasin Ettlefia, Aduerfus hxc judicia, infirmis qui non valent authorita-*®iBecfunt comparant cum illîsfummis viriseloquentia, vcldo-ftrin3,nequevllameritornm amplitudine confpicuifunt,illisin-Su»m, r^celTaria eft cohlblatiopropofita in hoc articulo, vt friant onwinonecelfariam effe doârinxpropugnationem,amp;contraria wgraataÄ: verxlèntentiat corruptelas acerrimè taxandas amp;nbsp;re-

1 5

-ocr page 290-

67« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE SC ANDA LO.

prarhendendas, deexitutneenaminum amp;nbsp;periculorum Deo com-mendandum effe. Hine videtis, quim accommodatus fîthic Ti-tuJushistemporibui.amp;hiipericuljisquibutpropofitifumus.

recabulum/cantlali.2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OrditurLocufiiDialeftieè,4

definitione nominis. hoceft, i dedaracione Grammatica rocabuli

Alij deducunt hoc vocabulum à nutf^lHr, quodeßeuruumj vt in Prouerbiodicitur,Curuum lignum nunquam fitredum. Si-gnificat enim ftandalum pro- Tigillum diminitiuumiTi-prié tigillum in inftrumentis gnum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quibuscapiunturlupi, autvul-pes,aut mores. Et He(ychius expreße inquit: Zx^rJltA#r « i» fivA-yfeuf.Redeigiturredditurnomen Scandalumvocabuloten diculseJndè Ecclcfia nomen tranftulit ad inEdias feu tendiculas, videlicetdogmataamp;prauaexempla.quzcapiunthomineslïcut tendiculz beitias.

QuoaliiuftdeterMr.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cohabitans claudo, dilcit

claudicare.

Siptftiam.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VocabulareJatioa fepèvfur-

panturpro alteroextremo.Fun damentumfcandalieftpraoum dogma, autprauum exemplum« TerminuteftofFenfio.Èxhis partibusinter/è collatie conflit ui là-ailé pot eh Definitio.

Duplex Scandj/um.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laus Ecclefîr conhflit par

tial in doeêdo,partim in facieU' do. Ador. i. Chriftus cœpit docere amp;nbsp;Facere. Herodot. lib. p. de Pauünia: Satis efl me roeis Spartanisplacere. ßn Aa dicendo.amp;ftu da fa ciendo. I ta Icaadalum fit au t exemplo, autpraua dodrina.

. cfenßoPhuri/iica.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hxappdliüo Cumpti eamp;

ex cap. 15. Macthzi, vbitexcos inquit, Phari/xiaudientes (ermonem hunc/candalizanturjd ell.olFendunturitaxanteChrifloquxftum in templo, amp;faJßisu-pinionesdc iàcrificiis.Indè nomen vfiirpatur^PhariÖicum lèm-d aluni ,pio Pharißica oSioGone,

Alif

-ocr page 291-

HE SCANDAL o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

^0/Vtntriferaiuttt.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dux Friderîea» S#lt;om£ E-

IcAor, Anno gt;9- hoc eft, biennio Mquimcapiffet Lutherusfcribere contraIndulgentiaS , incidit 'oEraGnum, cuius tunceratfumma authoritas. Tribuebature-

^Wlefix amp;nbsp;Reipub.Interrogauitigitureum,quodeffet fummum P'«atumLutheri,qiJopotifsimumirrjtaffetinfePap3m?Refpon-’“tErafmusvrbaniftimèiDuoinquit magna peccatafecit: alte-fgt;inieft,quodtetigitventrem Monachorum: alterumquodtetigic ’“fonam Paps. Voluit fignificare hoe Tenuftiamp;iniodifto,Papani ^Monachos, non proaris, hoceft, pro religione amp;nbsp;rebus diuinis, ■'lt;ltantùmprû ventre amp;nbsp;pro potentiafuadimieare.

^“fcinatiperfuafionibtufuift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simonid. Opinio affertvin»

veritati.Tc JiJXHt'TÙü ^^tibaAu fiii ^‘’■«.Ariftotclesdeanïmaïnquit. Intiis exiftensprohiberexcra-quot;^utn,ideft, antecepta opinio impedit iudiciMm, nee finit cernera ^‘rum, vt cùm per vitrum colore viridi,aut alio predUumjes alia ^pihuntur,

Pratextus/peciofos,']

Syllogifinus ludzorum aduerGntium 1ère mix. leremix 7.

Deus fèruatEccIefiam.

NosfumusEcclefia,fèuprxcïpui gu berna tores Eedefix.

Ergo fie (èruabimurjneChaldxideleat Hierolblymam.

Hïcpluseftin conclufionc,quaminprxmifiis. Seruatc-®J*n Deus Ecclcfiam fuo confilio, non eo modo, quemnos ima-amp;namur. Item promifsiones bonorum corporalium intelli-i^nda funtcum exceptione caftigationisjVtinPlal.Sp.dicitun ^iüuboin virga iniquitates eorum, Mifcricordiam veronona-*’'oueboabcis.

Pit (außs vebementifime ma- Impedit ira animum nc pot fiuQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitcernere verum.Sic-are^ÀM^/r, id eft, antecepta opinio, qua ali-quit fafeinatuseft, iApedit verum iudicinm:Vt quandoaliquisad-J»ouetoculo vitrum rubrum, omniaquxafpicitvidenturefferu-“ta.Sedreaiotoeo vitro,reftiuspoteftiuditaredecoloribus.

Dolebant«

-ocr page 292-

«71 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D Ê S C A N D A L 0»

DoUbuM^X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nomo noftfum imaginetur

ApoRoIoa fuiffe Stof cos amp;nbsp;o* mnis hmanitatis expertes. Certè magno cum dolore amp;nbsp;luftu fpe-âarunt Apoftoli ruinam amp;nbsp;excidium triHifsimum fus patris, tem-pli,regni à Deo conftituti,amp;Tragicam difsipationem populi ludai-ci, ex quorum fanguine amp;nbsp;carne Mefsias natus erat. Hæc Ipeftacula ingentem,incredibilem,amp;:inenarrabilem dolorem attulerunt Ic^ banni Apoftolo amp;aliis püs,quorum pérora ardebant motibus Spi-ritusfanfti,Namquö quifquèeftpræftantior, eo etiamfolent efle lt;rófj/£«inillo ardentioresjcrgapatriamamp;cognatumfanguinem. Quare non dubium eft hos Heroicos viros ardentibus gemitibus deploraffe excidium Hierofblym«, amp;nbsp;exitium, amp;nbsp;difsipationsM genus ludaicx perpetuam.

Fortiterfiepponunt.']

Horat» in quadam oda de viro iufto.

Iuftum,amp;tenacem propofiti virum,

Non ciuium ardor praua jubencium,

Non vultus inftanlis Tyranni Mentequatitfolida. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et,

Si fradus iUabatur orbis,

Impauidum ferientruin«.

Clarèprofitentur.']

Robur Confeßioniseftfin- Simonides apud Platoneffl gulare donum Spiritus fandi in Protagora dixit, Difficile eft non opushumanœrationis. nbsp;nbsp;nbsp;virum nafciverè bonum , q“*

manibus, pedibus amp;nbsp;men te amp;nbsp;,

TêTp^j-wx^^.ideft, conftans, fui fimilis, retinens idem propoi-tumperpetuö.

In quadrato inter fe omnia latera fu nt xqualia»

Neceffi tH.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F iat iuftitia, Sc pereat mou-

dûs.

Cau/i faut di/idwrum ipßQ

Apoftoli docentes Euangelium turbant orbem terrarum. Ergo Euangdij dodrina eft fax difcordiarum, amp;nbsp;dißipatiomun in genere humano»

Kripoa-

-ocr page 293-

DE SCANDAL O,

Refpondeo.

Negoconlèquennam, quiaeftfallaciafècundum non eau* vecaußm-Nam caufadifcordix eft voluntasimpiorum,qui Wuntparerevoei diuinx, cui Lupus aceufat ouem quèd ^bedienciarnomnesdebemus. turbet dumea.cümquidenio-uiculabiberet inferiore loco.

Non facile eHcotitemnere.^ Nemotam famx

Liuius.

^ontemtor eft, cuius animus ''onpoßitdebilitari. Namfor-övirofaciliuseft corporis cru-^«us perferre,quam audire ve »«nata amp;nbsp;virulenta conuitia, ''tin Ecclelïaft^iiicitur cap. 7. Calumnia Frangit cor lapicn-tis.

Aiuerfw hac trißiß.iudicia,2

Deutcron.;^.Inbenedidio3 ne tribus Leuiticx Moyles in-^tiitQuidixerit patri luo amp;nbsp;matri liix,Nelcio vos, hi euftodiunt *g«ni tuam,Benedic Domine eis. Percutedorftinimicorume-gt;iis,amp;quioderunteos,non confurgant. Huiusdidi luculentan» *0irrationem,qu«re in titulo depaupertate.


Pfal. tti. Ab auditione mala non timebit. Pius erebus fide ôç fpe, amp;nbsp;confirmatus verbo Dei non frangiturminisamp;molecó-uitiorum , quibus amp;ip(elt;Sc do-drina quam profitetur defor-raatur»


Veraiamp;firmai.}

Rom.i^.Vnulquiiquein fuamentecertus fit, id eft, nihil quot;W,nihil dicatur dubitanteco-

itgt;entia.Quiadubitatioextin- Cyprianusinquit: Caufafa-8gt;iitfidem,amp; tandem parit de- cit Märtyrern, non ipfum Mar-*P«ationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyrium. Et Apollinaris dixit, Vlt;

igt;inoa eft veritas Chrifti,ibi non eft veritas martyrij

incenfa Ambitione vel vindiUa Difsidia Eedefix oriuntur tofUitite.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex tribus fontibus, videlicet ex

ignorantia Euangelij, ex ambi done 5codio.Ideïgt;Chnftusprecaiur,Iohan.»7. Sandifica eosin VMitate, Sermotuuseft veritas, g uafi diçat.Prxçipuum vinçu-m

-ocr page 294-

*74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igt;E SCANDALO.

Ium Concordsx eft confcnfiis de vera do^ïrina. Et Matth, ii.fu-nm exemplum proponit.-Difeiteà me, quia mitis fum, amp;nbsp;hiimi* lis corde. E regione dulces nutriculx Concordix, Hint vera amp;nbsp;in« corrHptadolt;ftrina,humiIitas, amp;patientia,vtEpheG4.icribitun Soliieiti (êruate vnitatem Spiritus in vinculo pacis cum omni humilitate amp;nbsp;manfuetudine,amp; patientia.

D^tww.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^H'^it lÿ iè^if habent le cor«

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relative.

ViiboniiniJ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Breueefthoediftum Cbriflis

fed non audiatur ctiofisanimi». Profeftè omnes Gni debebant toto peftore contremifcere, audito hoe fulmine,amp;tonitru Chrifti. Quotiesenim Scripturavtiturhae appellatione Vx,figrnficatDeumferióira(ciil!ipeccato,cuidenun ciatur, Vx, hoe eß,ira Dei,Nos in noßrafecuritatHeuiter curaniul

hxc fulmina Fill) Des, Licentiam.^

Defirmatur Euangilium.l

Vita magna ex parte regitur Exemplis. Igitur exempla ia v-tramep partem multum valent»

Rom. a. N omen Dei hlalphe* roatur proptervosintergenteïk ld eft, proptercorruptelas amp;nbsp;dißidia dogmatum, quibuslaceratuf Ecclefia,amp;proptermala exempla, quibus Dcuscontemnitur, a ffi» citurignoniiniaËuaDgelium,amp;deformaturdodrina.

H^rey^f.]

ApoftolierrâruntdcregnoChriftiantcalcenftoncm. Hif erfor non fuithirelis, qua: eft error pertinax, pugnans cum Multi funt in Eedefia infir-Icriptura Prophetica amp;nbsp;Apo- mi, fed tarnen dociles, quos ta-ilolica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men Deus non abiicit, neefic-çlefiaexcommutiicat, fedfouet

amp; confirmât,iuxta prxceptum, Rora. 14.

ÄcconßJemnus.]^

Exempla afferunt lueem R»-lul's«

Infini»

-ocr page 295-

D E s C A N D A L O« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*75

JnßnitJpeccata']

Relt;ftèdicunt Pythagorici, Bonum cfle ßmile finîfo, Malum înfinîto:Qina vno incon-

Uenienn dato« plura fcquun- Nullus Oenopola proponic Uw. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignum.velfufpendit hatderam

propter vnum holpitem. Itx ,aindo Diabolus teimpellit ad peceatum.non eft contentas, vtm Kin mum aliquod liclus,Ced vellet te totuna perire.

T.«.Uffi,frmimmpm«. , nbsp;Mors amp;nbsp;infinit» moto c

j, « f f lamitatumamp;xrumnarumpii-

•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blicarura amp;nbsp;priuatarum.

2. TyrannïsDiaboligraflantïsingenerehumano,partimSo-phifticaSc fraude impia, partim mamfeftavi.

, J. Concupi(centia,ideft,deprauatio omnium noftrarumvi-hum amp;nbsp;tocius naturx.Hxc certia poena gt;nbsp;amp;nbsp;peccatum eft Hmul amp;nbsp;Pana. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. - .

i^tuntum contriflatus.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non legitur in tota Scriptu»

ra phrafis tàm triftis,tàm lugen-8«nda,tlmatrox, quim bate ipfa. EpheC4. Nolitc contriftare Spiritum lànâü quo oblîgnati eftis,vlquè ad diem aduentus Chri-

Sic igiuir argumentor:

Spiritus fan Aus cd fubdantialisiztitia de amor interPatrem ^Îiliuin,amp; effufus in nos accendit in nobistales motus,quails Ipfe eft.

Ergo Spiritus fanAui non poteft contridari, Refpondeo.

Spiritus fan Aus cootridatur in ünAis amp;piis, quandohiqui ^eruntdomicilia Spiritus fanAus admittunt errores pugnantes eumfundamento,aut lapfuscontraconlèientiam: velquando abj funtfpeAatoresTragoediarum,quasexcitat Diabolus in Ecclefia, lérens falfa dogmata aut deformans doArinam fcandalis ritz de toorum.

ff’rl/r j^ÄÄSTor rifl^. Hippo-CrtdibilttS J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crat. idelt, Mzftitia multtsaf-

fertexitium.

-ocr page 296-

S C A N D A L O.

Applicatie exemplorum ad vfum.


*7# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E

HdC exempla.]


Sxpeparuafcintillaingensincendium excitât. Liuius.

Ik ili ti

«i le

Securitas Humana.]

P/al.po. Qiiis nouitpoten-tiarnir«tu2,amp;quis metuiti« mmrtiam.'’DocemeDominefcirenuraerum dierum nicorum,

Panx vocan tur iïgna reatus.

Hippocratesin Aphonfin.inquittQin mor bi non ßnantnr pharmacis,i/sadhibenda eft/edio. QuosIctSionontollit, ignis (v/lio)/anar. Vt igitur primus gradus remediorum eft Icndsi-mus,icilicer,pharmacum;lra Deusprimum arguitpeccatamini-fterio vocis(iix.DeindevtMedici extremis morbisadhibentex-tremaremedia, videlicet ièdionem amp;nbsp;vftionem : Ira Deus pec-catoresquinon emendantur audita voceminifterij, arguitpar-tim pœnis publicis amp;priuatis,partim ftnfu irx fux, amp;nbsp;horrendis pauoribus.

Ï ill «ï U

NuUa mms humana.]

Mahometusamp;PapafiintgemeJlbquos Diabolus ynopar-tuedidir. Nam Phocasinter-

«1

Chrifti 600. Poftea annoDogt; mini 6^0. exoriri capit regnS Mahometi. quod hodièoccupât totam Africam amp;magnam partem Aüxôi Europx.

Phocas ingratißimus cucH-lus deuorauit matrem fuam currucam,id eft, Mauritium 1(11 peratorem.amp;poß hanc extern, vt fe magis muniret humants prxfidiis, amp;übihominam Hu-diaconciliaret , Habiliuitpri-

tc Hc

tc

matumPapx. Ac primus Papa fuitBortifacius.PoGekex interualloj. annorum crepitexoririre-gnum Mahometi. lam cogitemus.quimftthorrendairaDei,quód hxeduoregna impia, b/aiphema, beftigerantia cum rera EccleGa,

tot annosdurarintjA/iibindè noua acrefsionecrenerint Nam Ma-hometusinitio tantum occupauit Aegyptum, Arabiam amp;nbsp;Syriam Gorentifs. Orientisprouincias. Sed Cuceeßores Mahometi totam Africam redegerunt in raam poteGatem, Nectantùm occupauit Aphneam h«c Tyrannis,fèdeeiaramagnara pattern AGxamp;Euro-px.Nam

-ocr page 297-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E s C A N D A L o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*77

I M-Namin Afia tenet omnes prouincias minons Afîaî,amp; traftum ' ilium Ponti Euxini, vfcp ad fines regni PerficLIn Europa tenetThra 1 tiam.vbi eft Conftantinopolis,amp; Graeciam vniuerfam ,Macedoni-’Uiamp;plurimas InfulasinMariAegxo. Deniquemaximampar* tsmVngariæ. EtnifiDeus dementer hanc peftemauertat, metu-wdum eft ne intra paucos annoslongiùs proférât arma, defines

I fciimperij augeataccefsione aliquarum prouinciarum Germaniar. Hiccogitantes cohorrefcamus totopeftore ,amp;petamus ardenti-

SicutinOriente dominaturTurcicustyrannous. ItainOcci-’'“tïfuamtyrannidem Pontifex Romanus exercet.

«»w««0«frtt»J«» ^^ jiex€iaturamp;,.

J. Molespericulorumimpendentium noftræanimae, noftris corporibus, noftrx famae, denique fortunis noftris, nee tantum •lobis priuatim, fed etiam vniuerfe Eedefix amp;nbsp;Reipublicx.

Hismalis opponamus duo firmißimaprsfidia, videlicet 'ognitionem ver« dodrin«,

H^am Chriftus complcditur *Ppellationevigilanti«,amp; ar-“Wulsimam inuocationem.

EpheC d. deftribitur TAca. ^Kia. Chriftiani Militis. Huic tribuit Paulus inter cxtera gla-dium Spiritus amp;nbsp;precationem.

J^oneffetacendum.']

Plutarchus narrat Soloncm

authorem fuifle huius Legis, p^o in controuerfiis ciuilibus fit neutralis, amp;nbsp;addit rationem j^gis probabilem. Quia fingulos eines decet affici communi-11115 miferüs patri«,amp; ei opitulari.

-ocr page 298-

,r * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D B S C A N D Ä L 0. cetera qui in Textu huiuj Loei fequunturj ^“^ de Adiaphoris pertinent, quxpanim in prxeedenti loco Tradinonibus humanis, explicata lunt» partial in (èquenti loco expli« cabuntur.

FINIS LOCI DE SCAN« D A L o.

-ocr page 299-

S7rD7OSIS /N yJC^DC- ' miajhene^Jij SalfffeffLi,

Vemadmodum bona valctudo gratiot cftiis,quicxmorboconu3luerunr,quaiu qui nunquamxgro corpore fuerunt; ita iucundiorem facit Chriftianam libcrta-tem triftis amp;nbsp;lugendæ feruitutis rccorda-’*o,Nota eft autem vox Filij Dei.Qui facit pcccatum,fer quot;nseftpeccati. Necquicquadiciatrociusauttriftiusde *'âturahunianapotcft,quàm cfleferuupeccati:Omnia f*nihïcinfuntiu hoc difto, Naturam humanameflc ïucrfamàDeOiContuinaccruaducrfusDeuna,abieâ:am ’Deo,dcftinatam ad atroces amp;nbsp;horribiles pœnas, fubic-. üamTyrannididiaboli,nonpofle libcrariabiraDeiamp; pœnisæternis propria iuftitia.Horum malorum magni-tudonon comprxhenditur abvllacrcatura: fedaJiqua «parte agnofcit hasmifcrias inter tot horrenda figna' itïDei ,amp; inter pœnasquotidianas,Ecclcfia,quxagit pœnitcntiam,amp; fcirfe fubiedfam effeiftiingenti moli ærumnarum propterpeccatum* Vtautem nihiltriftius dicipoteftha’cvocé, Qm facit peccatumTeruus eft pec-cati. Compleüitür'cnim omnia mala generishumani, pcccatumamp;iram Detamp;omnes pœnas præfcntcsamp;ætcr-nas .Ita rurfus hæc vox Filii Dei proponit duleifsimam confolationem: Sivos Filiusliberaucrit, verèliberi e-

ritis»

-ocr page 300-

xSo

Tkïs.EftcnimlibertasChriftianaintcgra»Iibcratumcfl*C per Chriftum à pcccato,motte,lege damnante, àTyran-nidcDiaboli,abomnibuscaJamitatibus, amp;à Deorecc-ptu effe ac donatü faJute,amp;vita cterna,in qua noua lucc, fapiëtia,iuftitia,ornati,Deum cclebrablmus, Scfrucraui cius confpcauætcrno.Etfîautem integrum beneficium multó eritilluftrius, tarnen fciendumeft,hancliberta-teminhacvitaoportercincoari. Ac prodeftcxplicatio huiusarticuli ad multa.Monftrat beneficia Chriftbamp;fir-mamconfolationem de rcmilfione peccatorum, Pro-ponitetiamconfolationcmin communibus calamita-tibusneceflariam.Difputat quornodo lex fit abrogata, Cùm tarnen hac voluntas fit immutabiJis; DiligesDc-um ex toto corde, monetdedifcriminepoJticæ vitæ amp;nbsp;Ecclefiafticæ,docctitem quid de ceremoniis humanis fentiendumfit,dequibusfæpèinEccIefiaraagni tumul-tusextiterunt. De bis tantisrebusnecefleeftdext/ècm' diri EccJefiam. Quamobrem hortatorfum findiofis, vt .huncpoftremum,amp;:amp]iflÏmumlocumdiJigcnterco-gnofcant,amp;confiderent quidfit Jibertas Chriftiana,amp; quantum Dei beneficium fit, nee transférant dulceno-menlibertatisad confufionem barbaricam in vita politica feu ad rtrafx'*’'gt; ^^^ de æternis benefieüs cogitent, videlicet, dcliberafioneàpeccatis,ab ira Dei,amp;àpœnis,amp; dereftitutionciuftiti£B,amp;donationevitææternæ,inqua fruemur confpedu Dei, amp;nbsp;confuetudine Chrifii, amp;nbsp;vni-uerfæ Ecciefiæ. Sed hxc interenarrandum copiofiùs ex-ponentur. Benc amp;nbsp;féliciter vaJete. i-Deccmb. AnaO j Chtiâii/^'^^

Pnrôtw

5

-ocr page 301-

DE L I ß E R T A T E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*lt;♦

P K Af at to oi^üer excepta.

Ngens Deibeneficium eft libertasciuilis, qu« eßfa-cultasredèfaciendijamp;fuocorporeamp;fuisrebusreAi vtendijuxtahoneftasleges.quxcohercentnonredè facientes, amp;miiniuntirobecilliores contra iniurias. Hxclibertasiureac meritecelebraturomnium Scri-piorum voce amp;nbsp;literis, amp;nbsp;antefertur auro amp;nbsp;gemmis quantutnuis Kniofig.Namin liberoftatu Reip. nemo cogitiirvt aliquidfaciac •outra iußitiam,fed quo quilqueviuit honeftitis.eo majore hono-••ifäcitur. Deinde in tali ftatu libero homines habentfacuka-••oitransferendifua corpora,honeftaratione iuxtaleges,amp;difpo-quot;tndiiure dominijdefuisrebus amp;nbsp;facultatibus pro arbitrio» Ha-‘’'ntpratereahomines hberi, inpolitia bené Conftitutabenëque •lorata,honeftamdefenfionemfuorumcorporurn, defuarum fa-•oltatutn. Quid tali ftatu optabilins in hac vitacogitari poteft? ^gt;re pro libertateomnes fortes viri omnibus aetatibusacerrimi •iimicarunt, amp;nbsp;patriam feruitute oppreftam conati funt invete-•lt;nilibertatemamp;dignitatemvindicare, Prohadibertatepugnâ-'ontScipioaduerfus Hannibalem,Mariusaduerfu$ Cimbros ob-| •uentesltaliam quail quodam diluuio. Denique vt alia exempla ‘ ^ftuitatiscauläomittam:In pugnamRutuli (inquitVirgilius)pro ^l«nate ruebant.Et eft profeâô res digna pro qua viri fortes amp;he-•oxi magna pericula adeant,de nullos labores defugiant, Contrà ’«roferuituspolitieaquärntriftiseft amp;nbsp;luftuofaf Eftenimpriuatio dliutfacultatislegitim;,dequadixi,inquaferuusnonhabetfacul-•item eligendi honeftas operas corporis amp;nbsp;transferendi,vel corpus •'dt« fuas pro arbitrio , fed pendetex nutu fui Domini, penes Wmeftpoteftasvitxamp;neelsiplius. Sæpèetiamferuicoguriur.vt diquid faciant contra iuftitiam amp;nbsp;alias virtutes, vt nunc in gents ^utcicamulti pijaceorumfilijamp; filix abripiuntur ad idolomani-itnTureicam,adcot)fußonemhorrendamlibidinum,amp;ad infini- * kmturpitudinem.Sed vtraqueres,libertas amp;feruitus ciuilis,nihil flint aliud, quàm vmbralibertatis de feruitutis , ficonferantur de ot»nparenturcumlibertateChriftiana,dccumtriftirsima feruitu-•«gt;quatotum genus humanum propterlapfum Adx miferabiliter '^preffunjeft. Dicamutautembreuiter primo loco de feruitute, n

-ocr page 302-

nonquidempolitica,fedfpirituali, dequaProphetatdc Apoftoliifc ChriAus Dominus noßer üpißime concionantur.Filius Deiloai-S. inquit: Qui facit peccatum,feruuseflpeclt;ati.Breuisquidemhx,* «fl oratio, feu breuis aphorifmus, fèd tantas res compleftitur vt e# nullamens cogitationefatiscomprxbendere, aut eloquentia A»-gelorumdc hominumpromagnitudineenarrarepofsit. Cagitat-nim paulö attentius, qualis fuerit Adam pofl lapfum , amp;nbsp;qui fuerint in eo'dolores , amp;nbsp;pauores nondum audita voce Euani-gelij , feupromifsione , Semen mulierisconteretcaput Serpentis. Quiaenim Adam peccauerat, eratiamferuuspeccati,peccati autem flipendium elf mors, neetantiina corporis deflruftio,lède-tiammorsxterna, hoeeß, damnatie de abieftio «terna interDia-* bolos. Pr«terea vbi peccatum eß.ibi lex eßpotentia peccati, i.Cor.

t$.hoceß, horribiliteraccufat hominem .denunciatei xternami-ram de poenas non definentes propter contumaciam. Sempercr-gohxctriaconcurrnnt, Peccatum, mors xterna,amp; legis tonantis, amp;nbsp;fulminantis accu(atio.Hxctriaßnßt Adam poß lapfum,cùmni-hilfciretnifilegem,necdum promulgataeflct voxde liberationei morte per Chrißum,ita enim ratiocinabatur Adam ex lege.iuflitia Deilinevlladubitationepunitdc abiicic inobedientes. C^iaOeus nó vult iniquitatem,oditomnes qui operanturiniquitatem.Poß-eaconßientia Adatattexebat minoremamp; conclulïonem. Ego,in-quitAdam,noDobtemperauimandatodiuino, fed fui contumas amp;nbsp;infuperingratus. NaracumDeus adeo dilexerithumanamna-turam,vteam condideritadfuamimaginem, amp;nbsp;volueritin eaha-bitare tanquam in templo amp;nbsp;domicilio, ego hoe opus amp;nbsp;hanc ima-gin£radeßruxi,amp;contaminauitemplum Oei, excufsitantadona ^ipfumOeum Reftorem. Quidigituf mihi mißro debetur pro inobedientia,amp;contumaciamea nHiabieftioamp; mors a tem a? lo hanc imaginem Adxintuentes.dißamus quid fit feruitus fpiritua-lis, «Skquidtignificet Chrißus,Quipeccat,(eruus eß peccati, quai» dicat,Homines poß lapßim Adx propter peccatum accufantur à lege diuina,dedamnantur,amp;funt reiiußißimi iudicij Dei, sterna poenxdt mortis, necpofliinteluftariextantis malisopevlliuscre-acurx. Non Angeli, non ceterx creaturxpoffunt nosfiberare àful-»]inelegis,abillamaledi(ßione tnßißima.Maledid’omnisqiiino perfeuerauerit in omnibus quxfuntßriptain lege. Nulla creatura poieß toilers peccatum ex noßra natura, aut pro ea perfolur«

-ocr page 303-

Ç r R i s T I A N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^

'^f’v.quod ditnnaludiriA pofiulat. NuHacreaturapoteft toiler® •Hertern «Srprenamatternam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»i

blt; emus igitur opprefs' iugooneris. vt Efäiic 9. dicitur,amp; vir-S^humen, amp;nbsp;fceptroexadoris.hüteft, morre, peccato, amp;nbsp;lege da-Hinante.lifuthanclententiaminterpretaturPaukis i. Corinth iç. Aciileusmorti$ertpecratum,peccati potentia eft lex, quail dicat, »ula mortis non eit priuatio Ariftotelica.noneft fliixus maten« *Ppetent:S aliasformas, fed eftpeccatu ideft, inobedientia primo-fHniparentiim.Etpeccatiim non effet tàm fr uiim amp;nbsp;tàmiromane, Hon poffer in nosexercere tantanifruitiam ll nonacueretur «S: ex-•itareiur à lege. Vbi enim non eft Icxjbi non eft peccatum, vbi non •ftpeccatum ibi non eft mors.lam qu«ritur qu's liberet nos ab hae Mliftinialèru'tntelegis.petcati,«St morns,turn nuliacrcatura pof ^tnobisopemferre? De hacquæftioneomnium grauilsîtnarefpoa •l^tChnßus lucidè nonobfturè tap. 8 Ioann, quod vobis eom-H’cndotantoftudiOjVtoonpoßimmaioricommendare.Siinquit, films vos liberauerit, vos inquam ,miferos peccatores,oppreffo« ■*'urt»asterna,amp; legis fulmine turn verèliherieritis.Quomodaau-•'m fit hau liberatio? Primùm libérât nos Chriftus à malediéïione l'gis, de quoPauIus docet, Galat. j Chriftuspro nobis faôus eft •Haledidum .wleli, res tea amp;nbsp;damnata, denuansinfe iram Dei, vt liheraret «St redimeret nos fuo fanguinepretiofo à malediftione k fulmine leg's. Sic igiturlex non habet amphusiusaceufands.dt da-Hmandinijsquotquotcredimus inFilium , amp;nbsp;ftatuimusthirogra-phum quod nobis contrariumerat.è medio fublatum «Skeruti affi-Xuaiefle 11 Libe ralnos Chriftusetiamàpeccato,idqui tf Paulus botert.Cor. 5. Eumquinónouitpectatum, pro nobis peccatufe-tit.vtnos effcm’iuftitiaDeipereü.qualidicat.Filius Dei tranftultC ••’•ereatü ooftrorü Icelerü.ienlit inlceffundiiram Dei, non aliter* •luim llipfclehorribilitermeis,ruts,«Stomnió hommü petcatis «5-tarninaffet. Quanta eft auté hae hu militas Eihj D*i?qiiislatis pot« ft •lehaerecogitareautdicere? Viciisim applicat nobfsFihus Del luü mentum,intercedit pro nobis apud a t mum Pattern, vt imputée Bvbis uiftiuaro,«St habeat nos non prohoftinus.ied pro amices non pro pertgrini«, led prodomeft'Cis. Don, teuaro nobs Spirit. S. perquemtneoatunn nobis venias Spin u lis. Poftremó libérât n^os à morte Films Dei,idtertatur d:ôum O ear cap. 13. De manu Wurtutedimaineos.Ümurieromoistua, amp;peftistua, oiukxne«

-ocr page 304-

184 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E LIEE RT A TE

SeddixeriefortafTe quilpiam nonredèinûitutiisindoârinaChri-ftiana: Tu gloriosè przdicas liberationeni à ’ege,peccato,amp; morte, cùm experientia videatur concrarium confirmare. Eft autem fa* phifticum negareexperientiam. Ego certê Gntio in mea carne ad* nuepeceatum. Nihil boni inuenio (inquit Paulus ipfe ) in cara* mea. Veile mihiquidemadiacet, ledper Zeerein me non inuenio. Relpondeo.Qiii habet remiftionempeccatorum per FiliumDeifi* de, is jam coram Oeo iuftus eft, hoc eft, acceptus, perinde ac li iplê przftitillet integramamp;perfeAam obedientiam,Reliquiae veropee lt;ati,quas adhuc circumferimusin noftraimmundanatura, non * imputantur nobis, lèdtegunturobedientia, amp;nbsp;meritoFilij Oei« Nullaenimnunccondemnatio eft bis, qui ambulant in Chhftole-(h. Rom. 8. Secundóobüciat aliquis de morte: Omneshomines pij Atimpij obtempérant Tyranno potentiftimo, morti: lingulis aliquando eftmonendum. Refpondeo, Turnus benelicioChrifti hberati àmorte xterna, qux fola eft mors nominanda,adquam li conferatur mors corporis, nihil eft nilivmbra. Corpusenimno-ßrum. Rom. 8. mortihcaturpropterpeccatum,hoceft, deponitex* uuiaspeccati,vcnon tantum imputatiooe,redetiam re ipfa Tundi-tus tollaturpcccatum.Propter liane cauftimreftatadhucmors cor poris. Tertio quod adlegem attinet, Lex nihilin nosiuris habet quoad damnacionem. Moralis obedientia tarnen requiricurèno* bis vtgracitudinemnoftramDeodeclaremiis.

Quorfum autem hze omnia pertinent^ Hue videlicet vt ad* feratisadenarrationem huiusloci omnium maximi amp;nbsp;vberrimi, amp;dulcilsimi,piasamp;attentas mentes: necqualialiud agentesaudi-atis concionesdehbereateChriftiana,fed conliderata magnitudi- j Sieleruitutis,dequadixi, totopedhoreexpauelcatis. Concràyerà 1 alpicïentesliberacionemFilijDei,agatisOeogratias,quinosmiTe* rotlèruosamp;inancipiapeccati aded dilexit, vtFilium Tuumdede* rit,vtomnis qui credit in eum nonpereat, lèdhabeat vitamater* nbsp;nbsp;j

nam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Hze volui bono conlïlioprzfariad excitandos jnniores^qui nbsp;nbsp;j

Soruffedne talibus admonitionibusminus cogitant de tan-tarumrerum magnitudine,quz proponun-turm hoc loco.

-ocr page 305-

CHRIST 1 A N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t$

Si ^uuprtneipttm tnSabjIvne.^

INter figuras qux decet Exordia eft ea, qux vocatur «•»©«■ ^oxwtjf, I'oceft, inexpeftatum. Tali geftu figuratur exordium hnius loci.

®iiniiturautem ex hiftoria de captiuitatepopuiiludaici in Baylo-Nabuchodono(brcinxitvrbemHierorolymäobßdione,eÄm(^ f®pgt;t ad extremum, amp;nbsp;vi Aoria fatis crudieliter vfus eft. Nam tern-plum amp;nbsp;ciuitatem funditns deleuit, amp;reliquias populi omnesfe-*um abduxitin ßabylonem,vbitotosanno87o, iuxta vaticinium J^remise Prophet« populus ludaicusferuicutetriftifsiinaoppreffuJ

Poft id tempus reftitutus eft in patriam beneficio Cyri. lam ft 'luis ludxorü, tempore exilij Babylonici, fuiflet inaulagloriatui, I'elTcliberum,fuiffetexplofus abomnibustanquam fatuus. Nam l’oins eft in aliéna regione non vtciuis,fed vt mancipium,isnoii Poteft reaè gloriari de libertate.

Sufientet dertdent.'j

Chm Chriftus Dominus no-fterdixiftet Pilato, Egoveniin

•Bandura, vt firadoftorveritatis: Pilatus deridenseum, quid eft •ftritas,inquit? quafidiceret : vis tu mundo de veritate concionari, *|uxcertè nihil loei habet. IcaoranibustemporibusdeEccIeftsde ftrinaraundus iudicac.

Primum i^iiur hge pr^fandum Eftexordium valdèartificio iff.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum.Quxrienimpoteft,quomo

do Ecclefia fit libéra, cum in fua •»toraadhuccïrcumferat reliquiaspeccati, cùmfitdilsipataindi-Herlaspolitias,cùm experiatur Tyrannorumlxuitiam, amp;multa ^'•sidiadedogmatibus,itemcùm,fitadhucobnoxiamorti. Hxc Ïiturrecitanturinexordio vt appareatratiodubitandidequxUi-oocgrauilsima, quid fit lihertas.

hjuibiu dolortitu.'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maximi Martyres fuernnt

primi parentes , Adam amp;nbsp;Eua» Korane^ meminerant qux dona amififfent, amp;nbsp;propter amifsio-Btm priorisfapientix amp;nbsp;iuftitix erant in triftifsimoluAii. Deinde magisintelligebantmagnitudinemfuilapfus.amp;pœnasfuipeccati, quimreliquum genus humanum: Qinaex habitu xftimari pof. fai«j)riuauoiics,amp;.c coutra. Prxtereafuerunt longs ui, vixerunt » 3

J

-ocr page 306-

annus poo. NecdiûîeiideÜ cogifatq quantoromfcelernro Acala-micatumlpedatoresfuerintinpofteritate fua intanta xtabsdura* tinne. Nonprocrearuot fbbolern poftirterEdum AhekmannKS too.Nam Seth naftituranno Adami ijo Hmcxfttinaripoceitquan xisindi I ;ribus vixerint propter intertedum Abekm d nieduffl Cain, tn vitaiternaCxpèarsidibimus Adamo ft Eux ft conimen» tabimurcum lifts do milénis, quas fuftineruntiiiäoarrabiks amp;de nil ra a du ceUimoniis praifcnti* Uci,

VereeritisUteri.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Particufa veri opponitur lt;-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m.aginationibusamp;foranii$,qua

Ie fuit (bmniumpiftatorisaureum.apiidTheocritura. Etfiauiem Ex tantæ res nobis nondum apparent : tarnen cogicemus fidem efle certam noticiam nonapparencium, amp;fidiiciam rerum fperanda-r' ln. Nuncveièfumushben, fednondumapparuitquaftstithxlt; Il ben as.

DeßnirioltberratüChrißiain.] Libertas Chriftiana inregra eftjiberarum eiTeperChriftum à peccaro. morte,lege dam nante,à Tyrannide Diaboli, ab omni-buscalamitaribiis, amp;à Deo receptum eOe acdonatum faluteSC viraa:tcrna,inqua noLialtice/apientia.iuftitia ornati, Deumcélébra bi m us amp;nbsp;friiem ureius con (pedu artemo.

Hxedefinitio intégré Jibertatis dextrèinteHigatur de hac vitaamp; vitaxterna.Primumenim perfedum duiturrefpcóhipar tium,qu«adintegrïtarem rei pertinent,eriam/ipaitiumgraduS nonfiintcon/iimmati. Hocmodoperfediamp;libcii ftimusinbaC vita.amp;habenius bénéficie Chrifti remikionem peccarorun'amp; impurationéiufiitix, amp;Iiberatioiic à morte alterna amp;àmaledi-âionelegis,ÖidefeiifioiiéaduerlusdiaboJos. SufiétamuretianJ dininarôiôlationein omnibuspericulis,amp;xrumnishuiusV'tx amp;in media morte. Deindeperfetftuniintelligitur refpeéîugra-duumexceJlcntium m /îngulispaitibus.HocmodoerimusIibe-n in vira xterna. vbi fine pecta-

to, amp;fincmorre Deum toràm Inbacritavesè fumnsfiberi cernemus, amp;ad omncmxier- quod attinet ad partes integra-«itatemedebrabimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^® «“™‘’

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dusnoluntextcfteutcsjuutdk

-ocr page 307-

C H R I s T 1 A N A: . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSy

«îtar.i.Iohan. j.Nuncqiiidem fumusFiiij Dei.fed nondum appa-ruit,qua!esfiraus. Tuneautemapparebic bbertasnoßradcgloria, quando liberator nofterfuamEcclefiamadducet ad patrem, amp;nbsp;tra-det hoc fuum regnum aeterno Patri, vt Deus fit omni a in omnibus, ibiigitur non tantum babebimusomnes partes bbertatis donatas àChrifio.rèdetiam omnium partium excellentes amp;nbsp;fummosgradue finepeccato amp;nbsp;fine morte.

Nihil btic ad (lalitui.l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^Turifconfulti difputantinfit-

is legibus de libertate politica, amp;nbsp;difeemût metas. Nam aliud eft libertas aliud liccntia,fient CrafTus gt;nquit.Legumlèruifumus,vtliberie{reporsimHS. Sicut hortimu-»'unturfeptis, italeges libercatem tanquam metis amp;nbsp;quafi lèpto titcumdant. Nos veróinEccIefialoquimurdealioiurehbertati»»

i

Dcdifcrimincaffiiélionispiornmamp; - impiorum.

De hoc dilcnminc venuftiGimè concionatur Plalmus/y-DeuSjinquit,tenet in manupoculum vino rubro plenum, amp;fin-Julis hominibus inde propinat. Scd feces in fundo fubfidentes ‘bibuntomnesimpijinterra.Inhac imagine comparatur Deus pîtrifamiliâstenenti poculumnóalboledriibroVinoinfiilöple-num.Significat aurem rubru vinum, calamirates omnis generis publicasamp;priuatas Sicutenim rubrum vinucralsius eft. amp;nbsp;mag's terreflrcquam album,amp;citbinebriat: Sicomniscaftigatio, ''tiicEpidplaadEbrxos cap. 12. inprxientieftinfijauis. Deinde ^lilmusdficcrnitaffliélionespiorumatragoediisimpiorum,in-HiienstPiosrantiimpsimis labris gurtare floremrubrivini, im-P'osveroexhaurire feces in fundo lubfidentes. Hx figura venu-Hifsimè docent pios in arumnisagnolcere prxlêntiam.amp;auxili-pm Dei, amp;nbsp;(entire mitigationem pœnarum, amp;nbsp;tandem liberari ■uxtavoluntatemDei inhacvita velin futura, impiosverodc-^'tui con(blationediuina, amp;opprimi vi tempeftatum amp;nbsp;con-^ffii calamitatum,q;CC vUurn portu m profpiccre/n quo acquie-

Tene-

-ocr page 308-

ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LIBERTATE

Brutus ante mortem exda«

Tenebris de pr oui Jent 14.2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mauit vt Medea apud Eutipi«

dem.

O lupiterquxeftcauflätantonim malorum.

Et Cato antequàm fibi necem confcifceret, hanc querdam V-fiirpauit.Quantacrtobfcuritasinrebusdiuinis. Deusanteaad« juuitPompeiumin caußis deteriotibus, nunceundem de/ërit in eau Ca meliore, videlicet indefenßone Ji ber ta cis pacriac.SicLu-canusinquic,deicribensbclli ciuilis exitum. Vidrixeaufa Deo placuit.fcd vida Catoni.Fremuntigitur Brutus, Cato, amp;nbsp;firni les inxrumnis adirer firs Deum, quem indicant eße iniuftum amp;nbsp;crudelem Tyrannum, nimis magna mole onerantem hanc ’ In ærumnis verè agno/citar imbecillem naturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilIudPauIi.Senfuscarniseft ini-

I t

11 I)

t ft

' tl 'i

micitiaaduerfnsDeum. Quod fi in püs reseft arduaatquedifKeilis vincere impatientiam, quanto roagis difdcilèid eritinimpiis ?

lale/î^prefûnt hi agonn.J

Rom.y.PauIusexclamatgloriamurinafHidionibus.qnaJÏ diceretjglorioios nos efle ducimus propter afflidtones,quas cer-tó fcimus non eJTefignairçDei

Quod fides tribuat Deogla-

fëdexercitiafidei,fpei, amp;alia- ' _

rum virtutum , quibus glorifi- riarn , teftatur Paulus amplifi-catur Deus. Deindemultorum ‘“quot;^ Roman, 4. fidem Abraha: ■ piorum certaminaamp; firppJicia Dabat,inquit,gloriamDeo, id ornant dodrinam Euangelij, magnum eftprxconiumfidei. amp;fiintteftimonia conßantis amp;nbsp;perpétua confeßionis, quavd maxime Deus celebratur. Po-

Confeßio omnium maxiniê lueet in fiippliciis fanAoruni« quiaprofabulisnemomoritu«« quimodofanuseft.

- ftremó calamitates piorumha-bebut glorioüm cataßrophen -invniucrïàli reJuredionemor-

11

«

- tuorum.

Deum hetereprepitium.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roman. S, Si Deus pro Bohis

qoi$ contra nos.*

Pi^atP’jfdtiiamodètchibeaajpatretu ^pttroautafiMmi-~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;higua

-ocr page 309-

CHRIST LA N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lî, J'CBin cœlo A terra, Süaïutid^ Hurtig I^bti was fraais nad) fpimmtl '«bCrbcn/ übmirgkid) ineitiJlLttètoBWö weil» ©cel terfc^mae^t/fo^iPa Mmemtrpft»namp;wew)?eil.

Gnitrnatertm,'] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scio Domine quód non eft hominis viaeiusAiaxputateti* ’® feline Deo pofTe vintere« Sedhorhbiliterpoßeaperit«

Ccnefëos ly. inquit Deus ad Abraham, Noli timcre. Quia ego fumprotedortuus Amerces tuamagnavalde.EtPQl-®’us2j.ProponitEccIefi«Deum imagine Paftoris, qua nihil a-'’’’bilius cogi tan poteft. Vt enim Paftor fidclis tria prxftat officia ’''iculis,quorumprimumeft, Languefadam fame amp;nbsp;fiti, re» '''»repaftuatque potu. Alterum errantem ouiculam in viani ''Uocare. Tercium imbecillem amp;inermen defendere aduerfus J’ljiem amp;nbsp;üeuitiamluporumgraftantium.’ ItaDominus noftec J'ïuChriftus,paftorverèbonuseadem beneficiaEcclefix ffix Sc p^ngulis piis communicat. Nam primum corpori non modo ‘'’Ppeditatomnia, qux ad vidum amp;nbsp;cultum illius pertinent .• led ^snipafcitanimamverbo.facramentis,Sc Spiritufuo. Deinde ^'nienternosgubernaf,neineidamus in furores Epicurxos, aut jl'osfanaticoserrores. Poftremó vt alia beneficia omittam de* J’nditnos aduerfus furore dia-^ligraflantis partim fophifti- nbsp;nbsp;nbsp;Hanc ipfam imaginem iUu-*’jpartim Tyrannide crueftta. first poftea figuris amplifsimis fumptisàconuiuatore.

Calix inebrians eft interior confolatio,vincens omnes calamU Utet. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Definitio libertatis ciuilis.

Libertas ciuiliseft faculrasordinatalcgibus, quafinguli ciJ ^esfuas facultates polsident, Sc habent ius dominij deeisdi-Wendiiuxtahoneftas leges,Sc transferendi fua corpora addi-8«ndas légitimas adiones, neccoguntur vt aliquidfaciantcon-^äiuftitiam Scalias virtutes.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conftituta definition liber-/rnp«fl4«r»».J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^j Chriftianx deinceps drff«-

0

-ocr page 310-

150 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LIBERTATE

rinJitmertdequatuorgradibus eins libertati«,quorum pnmB« eft ibftifîcatio, id ell, remißiopeceatoriim.amp;reconciliatiocuniDeo, amp;nbsp;impiicatioiuftitiæ propterMediatoréOcum amp;homineai.Quod beneficium fiimum amp;nbsp;maximum fola fide dmo aliter accipitur. Al-tergradus donatioSpiritusftnûi.qoçfèniperconiuogendaeftciini priorebeneficio, Quem enim Deus pro filio carißimoÄ haired« vitte æterhse fulcipit, Ä habet iure adoptionis, huit etiamdonafpi’ gnus Äarrham adoptionis, vt Paulus ait, Deusdedit nobis Spirt-tumteftificantem,qaödlimusfilij Dei.amp;flamantemin pedoribuS noftris Abba Pater. Tertius gradus eft hberatio à politia Moyli, hoceft, à cerenioniisleuiticis amp;nbsp;legibus forenfibusMofaicis.quat non(unt naturales. In hoe tertio gradu dicendum eritquomodo fimuslrberatiàlegemorali, Ciimquidemmaneatordoxternusamp; immutabiliSjVt creator! obedientiam prüftet Creatura rationalis« Quartus amp;nbsp;poUremus gradus libertatis Chriftiante eft hberatioi tradicionibushumanisinEcclelia. Quigraduscontinetvtilem re* petitionem fuperiorum locorum de ceremoniis humanis, amp;de Scandalo.Sust enim hi tres loeipoftcemi valdecognati, vtaliàsdi-Aumeft. Vtautemduo prioresgradus, iuftiricatioamp;donatioSpi-ritus Candi redius à junioribuspercipiantur.nequein earn opinio-peraquiCquam incidat,in qua hodiè multifunt, vtexiftiment do-pationem Spiritusündi die partem iuftificacionis, itemnihilin-terdTeincer iuftificationem amp;nbsp;regenerationem, turn patres,ideft, ScripcoresveterisEccIdïz.üfpèdicantnosregenerationeiuftoseC /è.antequampercurropagdlas intextu, didaboduasquatftioneS, Quid interfit inter iuftificationem drègenerationern. DeindeA« donatio Spiritus fandi,fit3ppdJandaparsiuftificationis,cùtaqui-demfemperconiunda fitcumpriore beneficia.

De dikrimincinterluftificationcm amp;regc-nerationem,

Quemadmodum Paulus Rom.y. di/cernirgratiam amp;doi Bumpergrariam.' Ita nos prudenter diftinguamus iuftificationem amp;regeneranonem.Naminlcinahuiusdilcriminisnonmlt;» rfópernidoüm opinion« Oftandn'.dedamp;aiiosinnumcrabfteser-rores omnibus «tacibus peperit. Eft igitur iuftificatio gratuit» »wniisiopcccatvrum ièu K(oncUiaüo cum Di9, feuimputario ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- uiiüó»

-ocr page 311-

CHRISTIANA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t,t

'ttilidi , feu acceptatio perfonz credentis propter Mediarorem Deurn8£homiBem.Regeneratioefttotaconucrfio,qu«coinple lt;ï^itur mortificationem amp;nbsp;vi-

nificationem^ideft, contritio- In difcendo hæc obferuatio ■’tm.fidem, ^nouamobcdi- neeefldhaeft.vtfciamus, vbiei tntiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xdemresproponantur mutatis

appellationibus« Hxc régula val ^ïprodeft ßudiis difcentium. Qyotiesin Dialeftica repetuntur pfatdicabiliaaliisatquealiistitulis? Int.libroappellancurquinque Jfadus vocabulorum comunium. In libro 4. iidém gradus funt logt; ‘iexquibusduciinti)rargiimentaamp; probatione$.SJcinca:tcrisar-libus vhtatifsimum eft eafdem res proponi mutatisappeUationï-^U'Jdem fit in dodrina Ecdelix. Non quotidiè aliquid noui dici-*W,red dolt;ftrina fipè nouo modo, nouistitulis amp;nbsp;nominibus pro-F®nitur. Stitis nullam doßrinameflemagis neceflariam quàm de P®nitentia,qux debet eflequotidiana,nonalicuiuscerti temporis, ficutinPapatuaftriftaerat ad tempus antecedens ft rias Pafchatis. Kominatur autefnaliàspœnitentia.aliàsconuerfio, atiàsregene-f«io. Sûntque in pœnitentia duo motus prxcipui, quifentiuntur •sveraconuerfioneadDeum. Priormotuseßmortificatio, Äde-^ußio ad inferos, hoc eft, vera contritio, io qua corda expauefcunt ftcordatione prxteritorumlapGnim amp;confpeßuprxfentiumror-^'um,amp;aliquomodoguftantamp;fentiuntiram Deiaduerfuspecca-11 preterita amp;nbsp;pratfentia, vtfxpèmerguntur in tantas conftema-fiones, vtincipunt difputare an fimus abieAiàDeo.amp;luâentuc turn tentatione extrema de defperatione. Hxceftmortificatio. Si-tut enim infans non poteft edi in banc lucem fine ingenti dolore Mitrisamp;fuo: Sicnunquamficferiaconuerfio amp;nbsp;pœnitentia , fine finrudolôris,quialiàsmaioreft,alià$minor. Necfcriipulosèdifpu Undum eft de gradibus contritionis,fed fit aliquis dolor non fimu-htusnec fidus. Alter motus pœnitentiæ eft viuificatio, id eft, con-folatio reuocans nos ab inferis,fuftentans cor contritum, amp;nbsp;humi -liatum,amp; reddens ei pacem amp;nbsp;vitam, vcinquit Paulus,iuftificati fi-depacemhabemus.lnhacconfolationeveiutgemmainfignisemi-Betfides,quxvincitmundumteftelohanne,hoceft,omniâ fpeßr^ Diabolorum ,omnespauores amp;nbsp;trepidationes,denit^ipfamdubi-tationem.Poftquamautem cor viuificatumeft, amp;liberatum abd-tsHorrendis pauonbas, quos Pfalmusvocat perica la infer ui, Ä

o »

-ocr page 312-

DE LIBERTATE

graticudinem incoata obedientia,pro beneficie iuftifieationis amp;nbsp;viuificationi^Vtigitur funttres partes pœnitentix, contritio, fides , amp;noua obedientia: itatotidemfunt partes regenerationiï, éftqueinfignis metaphora in Vocabulo regenerationiï» Sicute-nim infans non poteft a/picere lucem Polis nifi editus partu matris, quipartus eertè plenuseft dolorurn ; fienunquam fitveraad De-umeonuerfio fine ingenti pauoreamp;conßeroatiooe, quae tarnen vincitur fide erigente amp;nbsp;conlblante cor, amp;nbsp;libérante ab illispauo-ribus. Poßeamortificationem amp;nbsp;viuificationem comitatumoua

neficio deebratio.

Etß autem regeneratio nunquam fît fîne luftifîcationCi neciuftifîçatio fineregeneratione: tarnen non fumus iußi rege-neratione, fcd fumus amp;manemus iußipropterfolum Mediato-rem per fidem,id eß,prop ter Filium Dei accipim us remißionem peccatorum, amp;nbsp;reputam ur iu-fti feu accepti Deo,gratis.Opor

Tuftificatio includitur rege-nerationi , perin3evtgemnia pretiofaaunulo aureo includitur , fèd vt aliud eft gemma, aliud annulus continens gemmam : Acdi/cernenda eft

tetenim Filio Dei tribui debitumhonorem , amp;oportetcon. /óhtionem eße firmamamp;cer-tam.

iuAificatioàregeneratione , nequis fingat nosiufiosefièpropter concritionem aut fequentem obedientiam. Videtur bac di-ßinftio fubtiliter magis,qüàai necelFariô tradi, fed vitandxfunc oninesinfîdi«,quxflruunturabafîutis amp;nbsp;callidis veteratoribu* arciculoiuûificationis.Nam vtvitrum VenetiisfaftumefîfragiJe, neepati poteft vllasquafiationes,imô Jeuißimosimpulfus.itaar-ticulusiuftificationis eener eft,ytetiamleuilsimaihallucinationeS fintvitandæ.

Fitautem huiusbenefîcî/appIicatîoperfîdem.Nam diccrequod fîmüsregenerationeiufti, perindeeft,acfîqin'sdicatnosomni-um virrutumeopu/atione amp;nouis donis Spiritus Zandi iuftos eße,non propter Aerfax feu obedientiam Fi/y Dei. Hxc autem corrupcelaperlpicuè amp;nbsp;euidenter refutatur totexcIufiuisPaulb que

-ocr page 313-

j ' CHRISTIANA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agt;j

(]uxomnesopponunturnoftris operibus vndeciinquecxcitatis, ïue prxtcritis,fiue prxfen tibus, fine futuris, quod ad iuftificatio-Oïnijeu caulam amp;nbsp;mentum iudidcationis attinet, cuiufmodi Punefine operibus,gratis,Ene Icge.infèmine, noninlêminibus. Hue pertinent Emilia diâ:a,Yt Ioann. )4.Nemo venir ad Patrem ftfipermc.

j EtiTimoth.z.Vnus Medi- NuIlaCiuitastam probèmu ( Itor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitaeft mûris , fofsisamp; aggeri-

Aaor.4„noneftalmdnomé bus.quàmPaulusdiligentermu ’’»tumhominibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muitfuamdjrputationé deiufti

ncatione excluuuis particulis, Hutopponuntur meritode dignitati operum,Eue à ratione Eueà ^Piritufanfto excitatorum, fiuefintprsteritafiueprxfèneia. Et ’l'*'’lemin vnocap. 3.ad Rom. tribus vtitur particulisexcluGuis, j ^’*nclinelegeiuftitiaDeipatefaftaeft;Deindedecernimushominé quot;^Gneoperibusiuftumefle ; Item iuftiGearaurgratiaipGus, gra-*'s.amp;c. Et in cap.jad Galat, vrget Gngularem numerum in promit I^onetradita Abrahas, infèmine, noninfeminibus. Hjcparticul« '’^düfiuæ omnes habent hanc vim ,noneire adferibendum meri-^'uniuftiGcationisillisoperibusautadionibus. Nee tamenftudi-’’■Ureftè faciendi bis excluGuis reiicitur.

Ne autem aliquid in obleuro relinquatur, pluribus verbis quot;^ncfentcntiamdeclarabodcdilcrimine iuftificationis amp;rege-'''fitionis. In dodrinade Filio Dei rede dicimus in concreto, psusefthomo. Nam hxcforma loquendi prodeftad vitandas '^Gdias Neftorij diftrahentis duas naturasin Chrifto.lêd non di-

^‘'i’usin abllraéloDiuinitasefthumanitas.idqueadcauendam quot;^refill Eutychis,confundentis naturas in Chrino .• Eodsm mo-quot;0 Vera cft propoficio in concrete, iuftificatuseftregeneratusjvt P^ulusRom.8.inquit,quosiuftificauit, hosglorificauit. Eaque Pfodeftindoftrina operum ad refutandamperfuafionem,qu« ^‘’githominem profeßione iu ‘Um elTe.Sedin abftrado non fecipienda oratio, iuftifica-fioeftregeneratio,vel contra.

Imperator qui gerit bellum cumhoßibus. debet vno oculo

relpicereadfuos milites, alcero adhoEes: itanosinEccleGae-VtaDtesaftieulumiuEiGeatioQis debemus dextro oculo refpice-


o 3

-ocr page 314-

t?4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖE LIBERTATE

rsacinoflrosaudicores.prxcipuè vero ad afflidaS mentes amp;nbsp;con* ß era atu confcientia«,nehiseripiatur necefi'ariaconfohtio.ncgu* fiiij mälleusconfoIationiscorrunipaturinfufoacetoPofteaaltero Oeulo debemus refpicere ad hoftes veræ doftrinx, amp;cauere diligenter, ne illi nos noßro gladio iiigularepoftint, aut nepoßinteX ore noßro aliquid arripere,quo nos configant.

i e i

1

1 V t

Primum.Quiaaduerûrijarripientes hune modtim loque« di.Nos fiimus iufti regeneratiohe^detorquent eum ad opinionis fax commentum, de fidefor-

' mataamp;lÿncchdoche. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Papiftxdocenthominemiu-

ftumelTecontritione.fide.Âre-liquis virtutibus coniunAisde eopulatis. Negant hominem fois fide iußificari,adduntcontritioneniamp; alias vircutes, quxvnaap* peilationenominantur, nouaobedientia.

Deinde pcriculoßeft hxc ratio loquendi propter ludante# confcieinias,quxnondifputanr,qaibusdonis,aiitquanouit3te omatifimus, imonihil fcntiuiic interludandum, nifipauore# mortis,amp;periculainferni. Sed de lucre onmiummaximaan-gijntur,Qtinmodopoßimusconlcquiremißionempcccatoruin» amp;reccnciJiationeni,lèuablôJutionem,amp;vt vno verbo dicam, confoJationemliberantemab illis pauoribus. Vt igicurfa/cicu-lusex variisfiori bus concinnatus, non rede appelJacur nomine vnius/peciei itaregeneratioqiix eiltota conuerlïo,compledens omnes motus Sc partes conuerfionis.non propricappeUaturip/i iuftificatio.QiiiaPauIusdilcrtèdicit.Jn/èminetiio, noninßmi-nibus tanquam multisjlêd ranquam in vno,qui eH Chnllus.

Qn«ftio,vtrum donatio Spiritus fandi fit pars iufti-ficationis,an veró effedus, feu appendix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principalisbcnefici/.

Qiiemadmodutn Filius prodigus reconciliatur Patrf per j /Mam mhêricordiam, quapedus patemum ardet, non propter i KM^NZ/M qux reconciliato donantur; ita diierimen teneatur inter iuilificadoneoi amp;nbsp;renoua- EH vobis notißima image, tiouem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam Fibus Deiproponit Euf« nbsp;nbsp;nbsp;j

-ocr page 315-

CHRISTIANA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»94

H.defi!ioprodigoamp; frngali. Filiusprodiguscum laboraretfame, ^omnium rerum iaopia,admonitu«concurfu tantarum ealami-Ututn rediit in patriani.non vi homo feeurus, fed agent pœniten-liam, deploransfuafcelera , quibus pattern atrociter offenderat. Nectamendelperatdepatrisbonitateamp; raifericordia, fêda4 earn j Velutfacram Ancoram confogit. Pater trim audiretfilium ex in-' ! *trualload(eredeuntem,nonex(peftaii;t eius aduentum amp;nbsp;con-Ireiïum.IèdpriorlèeioffertJrruitincomplexumfilij, amp;nbsp;hoc Rxa-Hifsimo «3c humanifsimo geftu dedarat, fe vi paterni amoris vl-ftum,condonareiniurias amp;nbsp;offen hones, quibus fuerat à Filioan-'ealafus.Poftea verb retonciliato «amp; reftituto in gratiam filio, iubet ’ppararifplendidumconuiuium, amp;donat nouotcalceos.nouam Hefternamp;annulum. I:mqua;ro,quKresreconciliauithuncpro-’I'gumfiliumfuopatri: Num veftis, num annullus,numcalceusl j ^equaquam. Sola mifèrlcordia ardens in paterno peftore fuit I lt;aufahuiusreconciliationis, amp;acc€ptationis,iamp;remifsionisprio-^umoffenfarum. Ad hoc beneficium,quomhil erat optabilius filio pfodigo, aceeditdonatioannuliamp; calceamentorum,tanquamad^ ditanien turn: ita ad iuftificationempeccatorisaccedit donatio Spi-htusQnâi, quiideo vocatur figiHum amp;nbsp;arrha,quia confirmât pro-''’ilsionem Dei de remifsione peccatorum , amp;nbsp;earn confirmât in *oHrispeftoribu8 nedeinceps dubitemus de voluntate Dei,

Nam iuftificatioeft remißio peccatorum, amp;reconci'iatio ^quot;imputanoiiiftitise,fell acceptatioiuftitixj feu acceptatio persons, quxfitpermifericordiam Dei, gratis, fide, amp;nbsp;quidem pro-®’ifliàm propter agnum Dei, tollentem peccara mundi. At reno« quot;«iofitper Spiritum findurn,habitantem in cordibus rccon-«liatorum, accendentem nouos motus congruentesvoluntati •liuinje.

Hocdifcrimcn vere, non fb- nbsp;nbsp;nbsp;Perfbnxdiuinitatisnon pot f niftici fumitur ex officiis Me- font à nobis agnofci fine officiis'. •i'atorisamp;Spiritusfandli. Ergoconfundcns officiaperfo-narumcofunditipfas perfonas, EtenimdeMediatoredicitur, Semenmulieriscontcretcaput •’■pentisJtem in femine tuo benedicenturom nes genres. Efilial Ji* Notitia ftruimfejiufti iuftificabit multos. H« nulle modo

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• adSpi»

-ocr page 316-

19« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LIBERTATE

adSpiritum Gnlt;Sum accommodari poflunt,qui certè non alTuni pfienaturam humanam.neceftperfbnamifTa ad hancobedien» tiamjquamfiliu5prxßititintolerandacruceamp; fupplicio. Efti-gitiirChriftusvnicusMediator,amp;viuificator vtGalat.5. fcribi-tnr in fèmine, non in (èmini-

bus tanquam in multis , led Moyftstulitlcgem deenku-tanquaminvno, quieftChri- raagrorum.cuius hxceftfum-Hyj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maamp;fententiarlnagrononfint

diuerfa Ipecierum femina, fed finguli agri babeant lingula femina eiufdem fpeciei. Adeo Deus voluit raanere diftindionem fpecierum, vtnequidem velitcon-fundi in agris diuerfx fpeciei femina. Hinc Paulus (limit metapho* ram,in agro,inquit,iuftificationistantum valet vnumfeme,fdli-cet fernen Abrahæ, hoc eft Chriftus. Non eft igitur in hoc agro, vbi quxriturde cau(àiuftificationi8,mixtura(èminum facienda. Pro. hibet eodeminlocoMoyfes veftem faAamexlinoamp;lanaNnPdt« c^encita etiamin minutifsimis rebusDeus voluit efieordmerain fuopopulo.

Caeterum deSpiritu fandoitadiflerit(criptura,vtquxren-tibus fmplicem veritatem ßtis appareat, non effe confundenda officia Mediatoris , amp;nbsp;Spiritus fandi. Roman. 8. His verbis de(cribuntur beneficia feu officia Spiritus (àndi. Hic Spiritus dat tefiimonium Spiritui noftro , quod firn us Filij Dei. Vt enim Filius Dei Mediator dat poteftatem filios Dei fieri bis, qui credunt in nomen e-insrita Spiritus fandus teftifi- H(9êdct Adoptio eftadus le-catur de hac adoptione filio- gitimus, rnquois qui natura fi* rum Dei lt;nbsp;eamque in pedori- bus non eft pro filio fufcipituramp; bus credentium obfignat. hebetur: ita nos omnes natura fumus filij ir«. Ephef i. fed per adoptionem Filius Dei nos quoque filios Dei reddit, vt loann.i-di« situr.

Et in eodem capite dicitur,Spiritus opitulatur infirmitati no-ftrzamp;damacad Deumprono

bisgemitibusineffabilibus. Qualesfinthigemitus nemo , intelbgit, nifi cum Mofe ßetad

Warerubruni.ftdfnraamuiexemplum lofeph, Isyenditur à fra* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribus

-ocr page 317-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTIANA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jf»

•tiTgt;lMamp;fitex!iberoferuus, Deinde defortnatus faiß fufpicion« •iulurijconiieiturincarcéré, vtdeeofumaturfupplitim». Non-*‘hoc malum eft inexrrieabile hum mis conclus ? Quis putafléc ^nquamhuneferuum hebrxum fore Dominum tntiusAegypù,de •»tritiumfamilijepaternaf, prçfertimcùmtamdiu fuentdetentu# 'quot;ttreere, (cilieectocumbiennium ?. Nonne putatis Spiritumin i öftere lofèph clam affe gemitibus, quosipft lofeph effannonpo-•llttfQuotiesdixitfaonegoaliqiiidmagnüabsfepeto, lèd tantum ^abhac infamiamea liberer.amp;penculo vue, de reÛituar patri con '*k*ftenti iam mœftitia propter meam able ntiam. Sed Deus pro r-i*® bono mille ipü dat» ha de Moyfe inquit Deus : Quid clama« ^oyfe?

Sic Galat. 4. illuftri orarione difcemuntur beneficia Me-•«ori8amp; Spiritus fandi : Poftquam venitplcnitudotemporii, •quot;ifitDeusFiliHmluurn ex multere natum , fadum lub lege, vt •«squi fublegcerantrcdimerctjVtadoptionem filiorumrccipe-J«tnus. Quoniam autemeftisfilij.mifitDeus SpiritumFilijlui •®tordaveftrA,damanteni Abba Pater. Clarè affirmât PauluSo *®$Filij beneficiononfblumliberari alegedamnante, fèdetiam FfoFiliisDeiamp;luleipiamp;haberi. Pofteade Spiritufandoaddit, 'Ï'gt;ttieumincordanoftra,nonvtiuftificec,autpars fit iuHifica. ‘ionis.lèdvtpronobisclametinenarrabiljgcmitu^ Abba Pater, ^tfiautem totaScripturaplcnaetltcftimoniorum,quxhoc ne-(tOarium dilcrimenilluftrant, tarnen nunc breuicatis eau fa Pan» “diäis contenti erimus.

ï.Cor.t. SpiritusappeUatur nbsp;nbsp;nbsp;Eßi« s. Obfigna legem in di-

“amp;Uum amp;arrha. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcipulismeis , qualidueret, vi-

deoborrendas tembras fequu-‘orasefTein populo Dei,amp;aIiosforeSaduczo8, alios Phariüos labos E(rxo8,amp;.magnamfore confufionem opinionum de Mefsia. S'dteDeu8oro,rt dodrinam veram, mea voce traditam, inali-^Uütdilcipulornmcordibus obfignes, obfignatâmqiieconîerue«, *0 aut verbum effundant gt;nbsp;aut natiuam verbi fententiam amit-Uut.

Exhijappellationibusperlpicnam eft,donationem Spirk tui^Ainonfiflêputtm iußiäcadonisafed huius tanubeneft»

-ocr page 318-

DE LIBERTATE

2?S

cij appendicem e/Te , Hue vt ^«TlaaddoaliquodauÄa-Graeci Ioqiuintur,»5r/^füM*}ji duin,feu ad««oaUq.uid» ^;

Qiiisenim ignorât aliud e/îêepiftolam.aliud lîgillum?Etff enim imagoHgilli teftiseftde veritateliferarum ; tarnen parse-piftolxànemineappellatur; Sicarrha nequaquam pars eft con-*“gÛ gt;nbsp;quod (blo conftnfucontrahitur, fed pignus amp;nbsp;teftimoni-um de futuris nuptiis. Bodem modo Spiritus fandi donatio non eftparsiuftificationis,fcdob/ïgnacio amp;nbsp;teftificatioaccept«propter Mediatoremiuftiftcationis, id eft, remißionispeccatorum, amp;nbsp;reconciliationi$gt;(èu accepcacionis ad vitam «ternam,iuxtail-lud.EphcCi. Inquemcreden-tes obfignati eftis Spiritupro- Ornnes inteHigunt quidin-mißionis fanóto, qui eft arrha t®rftf inter fponfalia amp;nbsp;nuptial h«reditatis noftrx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publicas. In fponfahbus confti-

tuiturfoedus fanftifsiminiatri-inonij,confènfuipfbrumcontrahentium, hoceftjfponßamp;fponf«, amp;nbsp;vtcontradus fitcertior amp;nbsp;nihil habeat dubitationis, danturv-trinqueàfponfbamp;fponfàquxdam munufcu/a amp;xH/lt;ifA/lt;(,qu«nigt; hilaliudfunt, quàm pignora de nuptiispaulbpóft celebrandis in. maximahominum frequentiaamp;conuentu : itadifferuntiußifi-«atioinhacvitajamp;refufcicatioEccleftx adgloriam amp;nbsp;vitamfem-picernam, Inhac vita quando baptizamur, quando audimusvo-cem Euangelij,amp; earn fide ampledlimur,quando accedimus ad cœ-nam Domini, abfolutionem accipimus,contrahimuscumDeoto“ dus matrimonij; Eftque totum minifterium Euangelfj nihilaliud,. quàm ritus quidam fponfaborum , inter Deum amp;nbsp;hedebam, verum poft refurreftionem Filius Dei fuam fponfamadducet ad at-tcrnumPatrem.amp;tradethancfnamhxreditaceracoJJedamexgeii ere humanopatrijVt Deus fit omniain omnibus.

2.Tlmoth.i. Nondeditnobis Deus Spiritum timiditatis, fêdroborisamp;diledionisjamp;caftificationis.Hancféntentiam per-perub meminerimusQuialucuIenrè anteoculosproponif e/fe-d:usSpiritus fanéti. Idebeffunditur Spiritus fanftus inpedora' nottra,vtpellattimoremfèrui. Seruilis timor eft panor line lt;nbsp;lçm,quicfthorribilis fuga Dei, fide, qualiseft in Saul, luda, amp;noftx«

-ocr page 319-

CHRISTIAN Ak- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«j»

noftrx infirmitati opitule- Cain. Timor filialis edagnitio ^i'jVtßdevincamusoninespa proprix infirmitatis, amp;nbsp;iudicij '*otes , amp;nbsp;crepidationes vn- Deiaduerfuspeccatura, cuiFi-*l«cunque ortas , amp;accendat des adiunóaeft, nepauorifuc-m nobis dilcdionem Dei amp;nbsp;rumbantanimi.

pfoximi. Denique.vt nos cadificet,! d e ft, mortificet adiones car fiisjcuiuftnodi (untomnes vagabundx (peculaciones de Deo, amp;nbsp;œnines affedus aberrantes à lege Dei.

Ex hisfententiis, quas recitaui, fatis intelligipoteft,Spirïgt; ^tus fandi donationem diftemendam effe {Bondicodiuellen-^’m)'aiuftificatione. SicutPaulusdi(cernitgratiam,amp;donum êfatixadiundum. Etfienim femperhocdonumaniplifsimuin 'ytniuftificationeconiundumeft: tarnen vt FilioDei fuusho» *’os tribuatur, amp;nbsp;conicientix firmam habeant confolationem» Pfudenter amp;nbsp;fobriè de officiis Spiritus fandi loquendum eft. Ei-Sueinrcimitanda eft Scriptura, quxftium cuiquetribuit,hoc •I^Filio Dei officium iuftificandi, amp;nbsp;Spiritui fando officium te-fcficandidefilio afsignat,vtin lohannefxpifsimè hx voces re-pttuntur ; 111e me gloriücabit, amp;nbsp;de me teftificabitur.

Quanquam autem certiftima confirmatio fumitur ex di-^is Scripturx:tamcn pauca argumentaaddam, qux eandem fên ‘'ntiamfinefpphifticaconfirmant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. .

Certum eft in qualibct controuerfia fèdem materix, vtlu-fgt;fconfultivocant,quxrendameflc, cùm non ex fijmilis verbis, ftd ex perpétua oratione fententia (criptorum xltimenda fit. hmveróconftatcaputquartumadRom.efleprxcipuumfontenl ^oftrinx de iuftificatione, amp;nbsp;in tota difputatione nullam fien ’fientionem renouationis,(èd om nia dida referri ad imputatio. *ï6m.Q.uare cùm in eo loco Paulus intégré de hoc articule difpu-^ît,amp; tantùm nos deducat ad imputationem, nequaquam ima-pnandum eft, renouationem efle partem iuftificationis, fèd po-ùtisftatuendum eft, eamelTeeffeduni feu appendiccmfummi beneficij.

Deinde fi vera eft, vthauddubièverifsimaeft, definitioiu-ftificationis , în qua dicitur , iuftificari eft Deo reconciliari, fc confequi remilsionem peccatorum , poftumus ne dubi-

P »

-ocr page 320-

ure.qwnfôli Mid kt ton gloria iuftificarionis tribuenda/ît. vtl. Corinth. ^. d ici cur O.nt nia ex Deo, qui nosreconciliauitfibiptf Chriftuni,amp; quem fecitpro nobis peccatum, vt nos elfe .'n us io-ftitia Dei in ipio. Et Act. i^.notum Ctvobis.qiiód perhunevobit remilsio peccatorn annunciatur,amp; ab omnibus,quibus non po-tuiftisinlegeiufliiïtari,inhocomnisquicreditiuftificatur.

Etfiénim Deus iuftificac vtcaufaefficiens,amp;dehocbenc-ficiotellificatur Spiritus ftndus,tanquam Egilium amp;nbsp;arrha :ta-men folus mediator eft impul/iua,qux mouet Deum, vt nos micros fibi reco nci lier,amp;peccata nobis remittat.

Poftremb vtaliaomittam, fempor in haccauß memineri-musexclufiuam aPecroAólor.j. repetitam.- Non cft in aliquo «liolilus. Necenim aliud nomeneftfub coelo datum homini-bus, in quooporteat nosQIuos fieri. Hzefatisfitbreuiterdehac quxftione annotalie.cüm in re manifeHa minime opus fit longa difputatione.Dcum prccor,vt natiuam amp;fimplicem fèntentiam de iuftificatione in noHris pedonbns obfignet Spiritu fando füo,vtamp;ipfiveragloria,dequacanunt Angeli,tribuatur, amp;finlt; gula Eedefix membra pacem amp;nbsp;Ixütiam lentiant.quxefiguftu# ritxitcjnx,

Pc quatuor gradibus liberutis, Ciifiltianx.

Sieut differunt Pafehaamp;Pentecofte: ita differunt pritnMÄ fteundus gradus libertetis Chriftianx. Quemadmudum enimin FafchateEcclefia médita tur hiAoriam depafsione amp;nbsp;reiorreAion« Christ: ita primus gradus libertatis Chndianx compIeAitur be-BeheiaChridi crueifixiamp; refufcicati,amp;liberationemabira Dei de inorcexterna,rcmifsianempeccatorumamp; reconciliationem cum Deo,iinputationemiuftitix,amp;aC(.eptationemad vitara xtemam» Deinde vein fefloPentecoftesrenouatur memoriadonationi» Spiritus fan Ai, manifslUluçe efFufiin Apoftoïosilta fecundus graduS continet om nia beneficia Spiritus fan Ai, quorum (umma vocabu^ lis regenerationisamp;renouationiscomprxhenditur. Tertius gradus libertatis ChritUanae eildecretum Synodi A£oAoIicx,deabre-gaBaaecerejBooiarumMoyfiAAoriua t^g

Qnutaf

-ocr page 321-

CHRISTIANA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;je»

Quartus 8c poftremus gradus eß liberatie à traditionlbu» ko-’pis in Ecclelia. Dehoegradudu* epißolae Pauli ad Calatas ft ^ololTenßs fplendidè amp;copiosè concionantur.

^i Gitatat j, Chrißiu rtJemit ^” fingulis particulis huiat Sof^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dukifsimi didi eft iïngulari»

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emphans.Nonairgt;nosiam(blt;

^^osefTejVtlibcrc vagantes pecudes. Manet enim voluntas Dei. ^pîobedientiâprçcipit.Sedàmâlcdi(âioncfumuslibe*ati,idcft, ^*fa Dei amp;nbsp;poenis zternis, qux in Filium translat« funnEtcum ^dit,noscire redemtos ,fignificat non effe fadam liberationem quot;^ïcompenlitionCjïcdMcdiatorempronobispcenaintanquam ^f»i'per(bluiire.

Poftremb conHderetur quanta res fit, fieri piaculum, quod \taliquomodointelligatur,rcpetant Hudiofi hiftoriam de De« ®o.qux apud Liuium extat lib. 8. decad. t. Decius armatusin c. Î’*uin infiliit,ackin multos hoftesimmifit,conlpcdus ab vtra-5aeacieftlt;«fi«3r«»» Remanorum) aliquato auguftior humano vifu» ’cut coelo miffus, piaculum omnisDeorumir«,quipeftep ab I’isauerlam in hoiks ferrer,item que qui omnes minas, pericu« ^queab Deis luperisinferifqueinfcvnum vetteret: Sic Chriftu« **'riuâuit in k iram «terni Patris, amp;nbsp;fadus cft piaculum proEc-tlcfia

Miniu pknatnue ßc loaui. Sententie Augußinieß.Antl (d^y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regenerationera homo prxftat

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obedientiamcoadam,ideß,ex«

‘®«am feu expreflam metu comminationum amp;nbsp;pœnarum addita-’■’mlegi :fedpoR regenerationem homoprxfiat fpontaneam obr» ’‘‘’Qtuinjpr^tertimia xruninis,unó verb intota vita.

Df vtroquegradué nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De heft feeundo gradu pro-

prièdicituri,Corinth,3,vbiSpi fitus Domini,ibi hbertas, id eft, gubernatio diuina, auxriiumDci, Wnfohtioin xrumnis.

Nemo tam cautus eft, quinerret in confiliis« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

a^ue/l^yn i^'Viftv fB^'mf9''

-ocr page 322-

SP J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E . L I B E R T A T E

ThsmißtclsKxpulfus.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Themiftode# ricit Xerxem,

quartum regem Perfarum, amp;nbsp;«•

ius penè incredibiles copias, inter duas infulas Salarainem amp;nbsp;Aegi-

nam. Vndeillavidoria appellatafuit Salaminia.quxeßceleberri*

matotiusGrxei«. Sedprohocfungt;mobono,ideß,prodefenfione

pÄtriz aduerfusPerfäs hoftes «az7«r JVf, ingraticiueseamgratiam

rependerunt Themiftocli, quziblet rependi optimè mentis; hoc , Q eß, propter futiles fulpitiones aßeftati regni, pulfus eßabingratil 1 ciuibusin perpetuum exilium. Aeprimùm quidem confugit ad 4 Admetum Regem Moloßorum. Poßeaebm nee ibifatis tutusef- nbsp;nbsp;nbsp;d

fet, fugiensextotaGrzciajContuIitlädadipfum Regem Perfarum» t

Plutarchusin vita Themiftoclis: In eafuga amp;perfccutione t ciuilem magisamp;recenteminuidiam,quam veterem Regis iram metuens.huiclecredidit, lùpplicémque Admetoprzbuit, proprium quendam religionis morem lequutus. Arrepto enim Admeti Regis Moloflbrum filio paruulo,tiim in facrarium quoJ ' Iummacolebaturre'igione,leconiecit. Quodfijpplicandi genus 1 aefermè fol um nunquam repudiandum Mololsi opinabantur. SicEcdefia petit le exaudiri propter Filium Mediatorem,cùfn ritus propter Filium petendi iudicetur (andilsimus efle.

Hze iniiocationis exercitia.]

Magna eß coguatio do Ari nx coeleßis amp;nbsp;artis medics. Nain Vt nbsp;nbsp;nbsp;t

Medici non tantiàm tradunt dodrinam de dementis amp;nbsp;tempera-mentis,humoribus, facultatibus naturalibus, de viribusherba-rum,amp; plantarum amp;aliarum fpecierum ,lèd etiam de modo fanan-diprxcipiunt, hoe eß, deratione applicandi remedia ad partes ma-lèaffedas : ItaEcdefia non tantùm proponie auditoribusneeeßa- J riam amp;nbsp;falutarem doArinam de magnis rebus ,qux funt ignotxra- nbsp;nbsp;nbsp;1

tioni, led ßmulmonßrat, quomodoadvfumea doArinatransfe- t renda fît. Regnum enim Dei non conliAit in fermone, hoceß,indi-fputatione amp;nbsp;declamatione,fèd in virtme, hoe eß, in veris conlbla-tionibus,in vera pœnitentia,in inuocatione. Qu are non fatis efldi-dicifie vtcunque , quid fit primus amp;nbsp;fecundus gradus libertatil Chrißianx, nifi Emuldilcatispraxin vtriulquegradus, id efl, exer- nbsp;nbsp;nbsp;5

Otium amp;nbsp;applicationem » quoties vfu# poßulat» Ae primus qui- nbsp;nbsp;nbsp;»

' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

-ocr page 323-

CHRISTIANA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joj j*® grädusquiconcionaturde remißionepeccatorumopponen-■“*eft noßris fordibus, quibuscontaminatifumns, amp;nbsp;Hatuen-““W eß, nos quamuis indignas amp;mif€ros,tamen agentes pxniten-•'»m Deo acceptes eße. Secundus gradus de donatione Spiritus quot;»ßi Magnum habet vrum in certaminibus publieis amp;nbsp;priuatis.ia ®®flibus negociis, amp;nbsp;periculis totiui vit*, denique in media mor» gt;in bis enim omnibus opus eß nobis gubematione , conGlio amp;nbsp;yfenlione Spiritus fandi aduerfusDiaboü infidias,aduerfus mun-’''’®gt;qui prauisexensplis noscorrumpereßudet, amp;aduerliis er-batesopiniones «Scaffedushuiusdeprauatae naturae. In hoe exer-. ‘itionon cantùm dodrina illußratur de libertate Chrifliana, led *tiam vis «Sc vfus illius pereipitur.

Non qui multa tenet,lèdquifcitidonea vit«, Hiedicifapienseur mereaturhabet.

Stephanus inter media tela amp;nbsp;(axa verfans, viditßantem Fili-quot;■nDei ad dextram Patris,«Schuit de manuin manum tradidit ani-®ï® fuam Adoru m «s. «Sc 7.

Quatuorfuntresquzinnobispericlitantnr. .

1» Eßfalusanimz.cuinihiltämpeßiferumeßquamfalladodri 'b)quxauellithominem à Deo, impedit veram inuocationem, F^zeipitathominem in «ternum exitium, cuius rei exemplum eil ■nhiftoria primorum parentum.

h. Corpusnoßrum,cuiquämmultapofluntaclt;idere ? Mille ttalifpecies.

I11gt; Famanoßra, cuius damna, vtinquitLiuiu8,maiorafunt, luim qu« xßi mari pofsin t.

1111. Patrimonium, nidulus, facultates noßr«,

SicogitaremuS dehis quatuor generibus periculorum, pro-^fftó non elTemus tam ignaui amp;nbsp;lègues ad precandum, fed fuhinde lumeremus nobis aliquid fpacij ad orationem, aut certè lètnpec na Krislaboribus mißeremus vota «Segemitus.

Deteitiogradulibertatis. ! y ■-Ab indotäis.] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quales fuerunt noßra «tat»

Monetarius anno gt;$24. amp;iÇ* Struthio. Hi duo, faces de Onces leditiei« multitudinis iudicarunt ttcurbandas elfe leges Romanas ex foto, de in earum locum fubfti-tueadas leges Mofaicas, .

Prophe-

1

-ocr page 324-

J04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DB LIBERTATE

Prophet«] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Daniel, ÿ. ChrülusJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc« »7. venietfiiperlerußs« lemdefolatiofempitccoa.

Politiamludaicam deJetam elfe«

Hoc loco quatuor confîderanda funt I. Finis polirixMo* feicx,hocell,curinftituta(ït. II. Fatalis periodus eiufdempo» litix. IlI.caulxpropterquasdeJetaefthxc politia. IIII.Hi-ftorixdevanisamp;irritis conatibus ludxorum, qui fepèrebella* runt, amp;nbsp;templum acpolitiam inhaurare voluerunt.

Hxc quatuor capita vtilem dodrinam continent«

De primo.

Certum eft,poIitianiMoGicam hoe conlilio inflitutam ftiilTe,amp;ornatam ingentibus miraciilis, i. vteflètofficinapatc-fadionumdiuinarum, 2. amp;nbsp;ft hola atque bibliotheca li brorunï Propheticorü, 3.amp;holpitiumMefsix. Dehoefinefupracopiosi didum eft in titulo de noui amp;nbsp;veteris Teftamenti difcrimioe.

Defecundo.

Polina Moy/î durauit annosi582. Qijiaabcxitupopulirt Ægyptovfqueadrefurreólionem Chriüi funtannii^^i.ind^^d polfrcmum excidium Hycrofolymx anni 40. H«c fuit fatali* Eerioduspoliüx ludaicx^prxdi^a à Daniele cap.p.amp;à Chtiß* .uextp.

De tertio.

l PnmacauGeftcurdeletafitludaicapolïtïa.’QuiaDeusVO' luit oftendcre iram fuain ad- Lu«ip.Hçc venientfoperts, Uerfus holles Chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auédnonagnouiAi temp us vu

mationif*

IT. Vt oflendererpromiliionej Mefsix inteUigendas effe de 1* nis «temi»,

ÜL VtortenderctopcralegisnonefTeiuftitiain.

1111. V r prxrogati ua genus Ilraeliticx toUerctur.

V» Vtdck'ûoeiu5DoIià«tçfictuf;y5paruifl«Melîiam. Q”'*

-ocr page 325-

CHRISTIANA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pç

^prefsepraedidum fuit Meßiam venturum elTeftantejllapoU-*'«.8lt;in IccundotcmpIoxoncionaturmncfle.Hagg^iz.

De quarto.

' Dionin vira Adriani narrat magnam multitndinem ludx-’^m, tempore Adriani,DuceEencochabconuenifle,ólt;fèditio-’ioccupaffe quinquagintaoppida, amp;nongentospagos, amp;nbsp;ma-8o»tn (xuinam exercuiffe in infula Cypro amp;in vicinis regnis ad-'*wrusChriftianos,amp;hucomnesneruos contendiflè,vtinftaura-•Wur templum ac politia. ! Hancvero feditiolam turbam aitre-PrefTam elle arm is Adriani, amp;nbsp;toto orbe terrarum dißipatam eße, AmmianusMarcellinuslib.aj.delcnbenshiftoriam lulia-*'fApoftats,inter estera narrate ludæos omnia parade arque me-| ^'tîtosefleadiuuante luliano, quxpertinere videbanturadin-i ^’urationem politic amp;nbsp;rempli. Sednouomiraculoxdificatio-''sniimpcditam ede , erumpentibus videlicet ex fundamentis J^turi «didcij globis igneis,amp; impedientibus opéras Fabrorum. ^ïshidorias legant Itudiod apudDionemamp;Marcellinum, c-^^'jue conférant cumvaticiniis Danielis amp;nbsp;Chridi, amp;nbsp;hachar-®oiiiaprxdilt;5lionum amp;nbsp;euentuum fidem confirment.

' Quomodo Eccleda libérât a fit alegemorali.

Confiât legem moralem ede s tern am normamin

Deo,quxpo«gt; , amp;nbsp;omnibus

quot;OD prxftaniibus denunciatiram Oei amp;nbsp;pœnas alternas. Quari-quot;^fergoquomodo fimusliberiabhacxterna régula iußitis. Aut ‘quot;’m obedientia eftprxftanda,qualein lex podulat,aut peeoafußi« ■•*nda.

' Liuius üb. j. decad. t. leribit - Leges decern virorum.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de decemuiris Roms creatis,^ n.legibus.

lRom.8.

AppcIIatione'debiti Paulus intelligit-ordinem, qui edi Ö®o ßnei tus.vt creacura non folùm agnofcat Creatorem, led cû-'^?^?^5^ï»óc«umce!lcbKts

'9

-ocr page 326-

DE L I B E R T A T E

JOiî

Argumentum primorum parentum ante editam promifîioncm,quoderatindifîbJubiIe omnibus créa tu ris.

AugliftinrMirarulaafiiduitatevileicunt.amp;Cic.z. Henat. Deor» Aßiduitatequotidianaamp; confuetudine oculorum alfuelcuncani’ mi,vtneque mirentur, neque requirantrationes carum rerum, qùasfemper videmus, perinde quafi nouitas rerum m.ig!s nos, quàm ipfarum rerum magnitude debeat ad exquirendas cauflas’ exuicitare. Omnerarura carum: Vilefcitquotidianum.Itanosin tinta copia doftrinxcœlellis, cùm verbum Dei inter nosabunde habiter,minùsattenti bas res confideramus: fèdproponantiiroh oculosprimi parentes ante editam promiisionem poltlapfum, de cogitetur, quanto in ludu fuerint amp;nbsp;dolore, cùm ex legis conclu-fîoneamp;notitiaratiocinarenturfeforeinperpetuispœnis.

Juftitia Dei eft immutabilis , qu« deftruit facientes contraria fuxJegi.

Nospeccauimus,amp;IegemàDeo traditam horribili ingratitudi« ne vioiauimus.

Ergo dertrudio feu pœnaerit immutabilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Huius argumenri fblutionem nuHa creatura nôrar. Sed Filius Dciintercedenspro nobis.amp;fèfèofferensad pœnam,profère amp;nbsp;oftendit huius argumenti fbJutionem, amp;nbsp;docet quomodo' congruantmifèricordiaamp;iuftitia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Mukaîfiintin Deoproprietates feu virtutes, qu® nunquani; inter fèpugnanc,fed mirando modo temperatefunt, quod tempe; ramentum cotemplabinaur in vira alterna: Nunevtinfantes amp;la-ftentesdifeamus eJementa huius fapientiæ tant®. Deuseflliberri-mumagens,non efl naturafêruaautcaptiua, amp;nbsp;tarnenpropterfu-am libertärem nequaquam difeedit à reéiitudine.ieuà-nomia^-ftitiæ.Sicquanquam Deus eftomniporens,non tarnen abutitutjîua potentiacontra veritâtem. Eftautem veritas à Deoipfbfancita amp;nbsp;ordinara, vt fîtdifcrimeninterea,quæfiintautnonfunt.Ita{pDeüS etß eft omn ipotens, tarnen vt maneret verax, nec derer confudo ve ri.nonredditfaéli’minfedum.SieDeusquanquam çftmi/èricors, »eeporeft videreatern um generis humaniexcidiü, taméitaeftmP

Cericors, '

-ocr page 327-

' t C H R. I S T I A N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P7 fîricors, vt nondifeedat à fua tuftitia, fed v^Iiteifatisfierî perpœ-®âin,qux fit sequalis, amp;nbsp;par Gtisfactio pro pectato.

Immenfe mifèricordi« afi, vcleremias inquit, quod non *ùniusconfumpti,hoceft, quod diuinitas non voluit perirc ado-^nem æternitatem genus humanum, lîcutin sternum abiécit Diabolos Sed tarnen vtiufiitixquoqucDcilàtisfieretpronoftro psecato , ordinata eftpœna,

5uæeft obedientiaMediatoris Pœna eft reftificatio culp», Innocentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«TstrojSwi-zrieucorretSio, ideftgt;

leges ftabiliuntiir amp;cohfirman-•Urpeena. Quandoaliquis fcholafticus punitur, isreftituiturper Pænam in integrum locum, non fit infamis, amp;nbsp;leges hoc ipfo modo ^abiliuntur. Ica vt iuRitix diuinx fatisfieret, ordinata eRpeena, fed finie n eadem translata eR-in Filium.

H«c eftprecium amp;nbsp;mentum j per quod amp;nbsp;peccata noRra ^niictuntur,amp;nos Deoplacenius gt;nbsp;iuRi reputamur, cum fide •lobijappliqatur. Hscpieamp;reuerencercogitandafunt.vtquan-^'iin malum fitpcccatum,quantaresfitira amp;nbsp;iuftitiaDei, quan-finaifericordia æterni Patris mittentis Filium, denique quancus *nior fit in Filio erga nos confidcremus.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QuotmodisimpIetChriftus legem?

Quatuor modis. Primiim implet Filius Dei legem mora-I«nidocendoJeufanciendo,feurepecendo Decalogo. Etfienim flonfitmiffus vt fitlegisIator.Nam lex in creatione infita fuitra-tionalibuscreaturis,amp;poftea(emperinEccIefia diuinitùs repe-fifi eft,amp; quidem i n fola Dei Ecclefia femper lex fine corruptclis •■«tenta eft: tarnen ipfeeamrepetit,amp;teftaturhocefleiudicium Dei arguens peccata,amp; oftendens vcros cultus,amp;eam enarrat, amp;nbsp;HetergicPharilaicas fordes,qui-

bus legem omnibus tempori- Bona amp;nbsp;magna pars cœleftis bushypocrits corrumpunt. doftrinx eft reftè intelligere, quomodo fimus liberati à lege Worali,amp; quot modis Filius Dei impleuerit legem. Naminhac . pstte doftrinx Chriftianx multa concurrunt dignifsima afsidua 1 ®editatione. HieenimcogitandumeftdeiraOei,qusnonpotui£ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 *

-ocr page 328-

joS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE LIBERTATE

alicerplacari,nidhacvna viftima,fcil:cetmorteagni immaculati, Item de (èueritate iuftitiatdiuioati qu* non potuit remittere pte-nam nifiperfblutoaequaïi AuTf^Jccmde mifericordiaDcidequa diciturlohann. j.S ic Deus dilexit, amp;Ct *

Secundo impletlegcmmoralem propria obedientia, qu« eftintegra,hoceftardénsdiledioDeii amp;purusamorproximifï-nepeccato.

Tertio dermando in ft pcenam, quam noslegi debuimus» Adeó enim vult Deus ratam efle Icgem, vt legi fttisfieri amp;perfol« uipœnam pro nobis voluerit..

Quarto implet Chriftus legem efFedlione ftu reftitutione ïn nobis.Adeo enim vult Deusratam ede legem ; vtideoFilium miftrit, vtamp;pœnampro nobisliieret; amp;reltituatinnobisobe-dientiam/euconformitatemcumlege. Qiiaequideminhacvirât ihcoatur, ftd in Ecclefîacœleüieritintegra.cùm Deus etitomnia* in omnibus..

a; Corinth, j;.

Nósreiedta faciegloriam Domini intuentes, in eandemi--maginem transformamuràgloriaingloriam.tanquamàDomii ni Spirituudeft .cùm fide cemimus fulgorem Domini, videli-cetipfum Chriftum,(Ebrx. t.à’Tuvy.nir/M TKs lt;ïo^»;rirlt;tTf5f)oftcn-déntem nobis miftricordiam stern i Pat ris, qua agnitaaccedi-musad Deum.noii fugimus vt Saul,fed verè agnoftimus Deuin ' efle bonum amp;pr®ftntem,nosrecipi,amp;ftruari à Deo, propterFi-lium.In hac Filij luce nos quoquetransformamur, id eft, accipb musradios per Filium in nos fparfos,dato Spin tu ftnäro, videlicet notitiam Dei , amp;nbsp;noues

motus quos accenditamp;confir- Gloria Ebr«a phrafi amp;pißi*; mat Spiritus làndus,audita VO' mè vfurpaturprolueevtEbr.i. ce Euangelii.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didum Pauli deftribitConuer-

fionem hominis ad Deum,in quafuntdùoTOotnspra:cipui:Môrtificatiojamp; Viuificatio. In primo motu fit pauor propteragnitionem peccati Airx Dei,qiiiexti-taturconfideratione legisfeu Moyfi, non velati,fed reteâi,ideft, lènfii peccati amp;nbsp;mortis. Ad hanc contritionem in pœnitentia faluta-riacceditconfôlatioamp; viuificatio,qua, Moyftiam remota amp;fepnJ-to,^lender zterni Patris Chriftu8,oftendit voluntatem Patrisde-re«if-

-ocr page 329-

CH R I S T I A N A,


30,


f«mirsioBepîccatorum,amp;excitât fideœ.Hancfequiturnouaobe-lt;iientia, id eft, transformacio in imaginem Dei, vbi non amplius homofugit Denm , fedrerèipfuniinuocat, ócfimulinchoatrelii: HUM virtu tes.

Ejfe/tiblege,'] i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft nondum habercremißi-

onem peccatorum,amp;nonduin j Hccptueflè à Deo, ftd triftilegislèntentiaadhucdamnatum cfic.

EJJefubgratta,]^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efteflefub milèricordiaDei

recipientis nos propterFilium, ÏCeflenos réconciliâtes amp;nbsp;re cep tos propterFilium, placere Deo, Hyanquam Rimus infirmi, amp;nbsp;iuuari à Spiritu lande..

Egocredo Paulumhocmodo loquentetnalludere adimagi-8tm vmbraculifeunubisj qux prxmonftrauit iter Ilraelitisinde-ftrto. Cùm populustradaftuspermare rubru vagareturindefer-to,hoceft;interrainuia,amp;in3quofa, FiIiusDeifuitDuxpopuli,amp; öetatorcaftrorum. Cumautemnondum alTumpfiffet humanam I Baturam (inquapofteaconlpeftuseftvifibiliteraBaptifta, Apofto-1 lis, amp;nbsp;multis minibus hominum) quafi inuolucrisquibufdamlè inuoluens interdiu apparuitinIpecienubis.non verb in fpecie flam Warum. Hane imaginem Efaias interpretatur : Tu es vmbracu-lum noftrum, inquit, quafi diceret: Nubes tegit nos in media xfta-te,ne fol hos fuo nimioxftu vrat amp;exhauriat.lta Chriftus eft nubes interDêum amp;nbsp;Ecclefiam, feu eft vmbraculum aduerfus iram Dei. Sicutigitur populus tune fuit fubnube, amp;nbsp;habuitrecreationesin 1 Wagnoxftu.ita nos nuncfumus non fub lege,fed fubgratiajwe eft, t«gimurvmbraculO,nenosiraDeiexuratamp;confumat.

Enarratio didi Paulini 1. Timoth. 1. Bonaeftlex.fiquis ^ légitimé ytatur, ßiensqued iufto non eftlex pofita led in-iuftis. •

Iuftonon eftlex pofita.

Prim i parentes ante lapfum fuerunt iufti.

Ergo non habuerunt legem..

Refpondeo ad Maiorem. Lex (êilicet cobercens amp;nbsp;accu-fant.feupuniens. Sed eftpofita jfcilicet gtibernans obedientiamà Deoordinatam.

Primiim laudat iplam legem, qux eft régula iufliti« sterna ■ninentediuina.Scinnieunbuscrcaturarum rationalium. De-

Q 3

-ocr page 330-

JÎÔ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;'DE LiB-ÉRTATE

indevtitüTPauJuàCræcovcrbojiiquo fioguJaris cfi: emphafo« Non enim /îghificattantùm promulgatam feu monftratam eße, Ïëdmanere legem cogentem,vrgentern,terrentem,prementem, amp;punienteminiurtos. Hanc Emphafin in verboPauliobfèrnari prodeft. SupraautédiélLimeftjtresciTelegiseiïéctusjCohercere, aceufare (èu condemn are ƒamp;■regere obediennam à Deo ordina-tam. Priores duos cffechis exercere Lex debetin omnibus nóre-naris. Sieftntiuntmanerelegem SauIamp;Iudasjamp;Dauidiêntit manere Legern,cùmexpauefeitobiurgatus à Nathan.Sedpoftea Dauidiiuftiheato non mançt Lex, quod ad maledi^lionem amp;nbsp;condemnarionemattinet. Tunceniin.fuperataaccufàtioneJni telligitfîbi remitri peccatum,audita promißione gratia. lain cogita, quam ^pienter Paulus

Vtrique morbo,videlicetlècu- InleftionePaulinontantiim ritati amp;nbsp;defperationi occurrar. debemuseffe diligentes Grammatici amp;nbsp;Dialeftici,hoc eft,con-fiderare ordinem concionum Pauli amp;nbsp;pondera verborum, fed eti-am cogitare,quo confilio.qua prudentia Paulus fuasEpiftolas fcri-plerit, videlicet ad Eccletias vaiuerfas, vel ad lingulas peribnas. Laudat Plato Aphorilmum Hippocratis; Difficiliseftmedicatio, quando duobus morbis cótrariis (imul eft occurrendü : ita feraper funtduomorbiinEccieliacontrarij : Vnuseftfecuritas propbana, authypocrifis. Alterdefperatio. HocigiturbreuidiftoPaulusoc-currit vtrique morbo, terret fecuros, amp;nbsp;confirmât confternatos, ne maneant in dubicatione.lèd vt erigantur fide. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^, i gt;

Dilcernitenim gradus hominum,amp;retinetinclu(ósincar-gerem non renatos-Ideodicit,Lex manetiniuftis. Hos vultdilci-plinacoherceii, amp;nbsp;voce Legis accubri. Sed iuftificatos non vult manerein dubitatione amp;terroribus,qui afferunt mortem. Ideo collocatiuilum extra hunccarcerem, videlicet,quod adeonde-mnationematMnet,amp;iubeteumaccedercadDeiim fiduciaMc-diatoris.

' Solutio argumenti quod fummam quarti gradus libertatisChriftianæcontinet.

Non minùs debetur obedientia Ecdedaftic», quam poliri-oepoteftati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

Violate

-ocr page 331-

CîtRI5nr4 A N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3‘’

Violatie legurn polkicarum eft peccatiim, Roni.ij.

Ergo amp;nbsp;vioiacio traditionum humanarum in Ecde fia eft

peccatum.

Relpondeo ad Maiorem. Minifterio' Euangellco debetur obedientia,quatenuseft minifterium Euangelij, nóinaiiisdo-drinis auc legibus extra Euan-gelium. Quiaminiftenum Eu

Sedebuqtin Cathedra Moy-fi,quxfunque docent VOS faci-

’ngelicum non habetporefta-« tem condendialias leges. De-

fe.amp;c.Evgpiqmnibusprxceptit EpiftjopqFvrn eft obediendum, quifuntordinatiad Ecclefixmi nifterium. Refpondeo, Concede totum de dodrina non pu-snantecum Legeamp; Euanaelio,


1 ’bdead minorem Refpondeo; I Magna eft di/similitudo péce-fiatis Ecclefiafticx 8c politic«.

j wtpeccatum.quiahocitadiui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

i fis /and turn eft. Vult eni m Deus corporalem vitam regi^lègibus teagiftratuum, amp;nbsp;habere eos poteftatem eondèndi diiqua^le'ges *’oiipugnantcs cum Decalogo. Contra vcfoexpre/jefancitumt tftinEuangelio, ne exiftimeturpeccatum eftc violatie rituumi 9dfiintprdinatiabEpi(copislèupaftoribus. Vult enimDous ^«lefiam tantùm fiio verbe regi. non humanis tradinonibus.’ Wjx/blutiointelligatur de Violationetraditionum excrXcafiirti *«andali.Nam peeuJanter turbare dilciplinam Eedefix nonlcue. f peccatum eft.

1 Grammatica dcclaratio verficuli in poftremis pageUis Locorum citati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;'

Sanguineisebulibaccisminióquerubenti. .'* tl/ulm^ eftparuaQmbucus,germanicè2{pij,i^, MiniamJ propriè vena eft hydrargiri bergtrobt. Sed à Virgilio mtelligitur Sandicis Species, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( ^üïfitexceruffa ftvratur,do- •■ Non aftud inhoeejuaiieun-fiscruffurn contrahateolorem. quelabore nobis propofitum ' ' fuit,quammoreinFantu(tJamp;la-

, gentium fonare laudes Dcr, ^ Deoidedarare gratitudinem no-j ^’'’ni,proinimenfisbeneficiis,quibiJSamp;nos amp;nbsp;vniuerfamEccIe-^^mcumulacifsimèornaqit. Üeindeetiarnthic finis nobispropo-quot;(us üiit,vt fidem noftram amp;nbsp;yniuerfam pietatem in noi^o amp;nbsp;äliö-rwn®.

-ocr page 332-

5*6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DELIBERTATE

fumpeäoribusafsidua repetitionedoftrinae Chriftianat excitart-mus amp;nbsp;confirmaremus. Nee dicatn plura demea'oc^eufiirei,quant non dubito Deo, amp;nbsp;quibufdam bonis candide iudicantibus pro« barb

Libenter autem agnofco, idque fine fimulationeingenuèpro fiteor,meam orationem multo ede tenuiorem amp;nbsp;fqualidioreni, quam vtpoßit fatisfacere tanto argumenta , in quo non vnusant alter locus dodrinxChriftianx,fèdfumma omnium articulorum àprincipiovfqueadfinemexplicanda eft, Etvaldèoptarim haspar tes amp;nbsp;hoc onus impofitum elle aliis, quieruditione, autboritate amp;nbsp;eloquentiaantecellunt, Sedeùm vocanti Deo fit parendura, non potui , 'nec début odiosè repugnare mandato illuftrifsimoruni Principum,amp;fufFragiisconfentientibuscoll«g3rum,quihancpro-uintiam longé fuprameasviresppdtam, antèannos aliquotmihi impofuerunt. Saiis eftautera,vtinquitPauIuSjminiftrumêffe fi* delem.quùmnihilpræcereain miniftrorequiraturqùàm fidelitas. Quareetfi mihi nihil fuiflet optabilius,quàm aliislongéprxftan« tioribus,amp;adhanc operammagisidoneis hoc onus führe impoli* turn: tarnen non volui quadam ignauiaamp; tergiuerlationeiniufta deftigerehune laborem, quem (pero non fuifieomnino inutiléin Domino. Sednondicampltiraneep demea®g;alt;f«FH,ne(pdecur-fu,quemhaftenusDeoadiutorepronoftramediocritatetenuimus.' fed prim ùm ago gratias Deo «terno,Patri Domini nodri lefuChri-ftfauodhaftenusSpiritufuonos itagubernauit, neéfundamen* to,hoeeft. ab articulis fidei transuerfum vnguem difcederemus» Ac li quid forté inter explicandum parùm prudenter amp;nbsp;circumfp«' ftè, «Sc minùs proprié «St difert é diftu m videtur, id vefter candor amp;nbsp;»quitas in meliorem parte fleftatâd quod à vobis lingulis ardenter dcreuerenter peto. Oro etiameundem Pattern Iiberatorisamp; Domini noftrilefu Chrifti, vt amp;nbsp;meamp;vos faciatvafamiftricordi«, Ä itanos regat Spiritu fuo, vtnoßercurfus profit ad gloriaraDcb^ adfalutera animarum noftrarum.

Finis krc/xv»/a(cr«igt; in librutn Locorurn coranmni-um Theologicorum,

I^. January Anno 5 3.

-ocr page 333-

PARALIPOMENA

IN LOCOS THE-OLOGICOS PHILIPPI MELANCHTHONIS,

rs D. nero RIN J STRl-^el^} deßnpfa pUra^^ueex ati-fo^^^p^o ai/fhorif,

-ocr page 334-

-ocr page 335-

PARA LIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.

INTIMATIO PROPOSITA

ANNO 52. ANTE INCHOATIONEM ' EnarrationisLocorumThcolog,

SITD/OSIS IN ^C^DE-mia^henenfi Salutemji

■ V LTAE grauißimx caufx finit propterquas, Deoadiutore mihi certum deliberatumque eft repetere fiimmam dodlrinx Chriftianx, quam darißimus amp;nbsp;optime meritus Præce-i ptor -nofter D. Philippus Melanchthon in opéré aureo locorum Theologicorum dextrè îc fideliter'recitauit. Primum enim hac repetirione teftatum f^»ciam coram Ecclefiavniuerfâincœloamp; in terra , me toto pelote abhorrere ab omnibus Papifticis amp;aliis fanaticis opinio-'quot;bus,qux iudicio verxEcclefixDei damnatx fimt.amp;amplc-^i dodrinam de Filio Dei , amp;nbsp;de »oftra falute Ibnantem in Ecclefiis emendatis harum regionum j quam iudico efte con-^5nrum omnium Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum congmentem 'umConfeßione exhibita Auguftx Annoijjo. Etfienimlcio 'luantum periculorum iis propofitum fit, qui non Ibliim veras ^'ntentiasde Deo amp;nbsp;de Filio eius Domino noftro lefu Chrifto proficentur, eanimque patrocinium fii(cipiunt,(èdetiamidola ^strores pugnantes cum dodrina dininitus tradita aperte amp;nbsp;ingenue damnant-Tamencùm necefte fit extare confeßionem te-Wficantemdemagnisrebus,quxadgloriamDei, amp;ad falutetn îniniarumpertinent,ac refutantemDiaboli blafphcmas voces, élira amp;nbsp;perfpicua orationeaffirmo, me Ecclefiis harum regio-nurn , fociecate eiufdem inuocationis amp;nbsp;Confeßionis coniun-ftumelTe, amp;vtSpiritu(ando fiioxternus Pater Domini noftri lefu Chrifti,hanc®eja(?49-/i'in mente meaobfignet,ardentißimif Votiscupioatqueexopto.Deindemanifeftißimum eft, omnibus hominibus fine exceptione necelTariam amp;falutarem efte eius do-Órinxfummam , inquahxemaximabonamonftrantur,vera r i

-ocr page 336-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PAR A LIPOME N A

Dei agnitioamp;inuocatiç,firma anîmorumconfolatio, norma vi« ».Quideftenim homoviuensfineluceDeumagnofienteamp;in-vocante,nifimi(ërrima quidam manà^cuiDeushorribiliterira« ftitur, amp;quae pauló póft ruitura eft in cruciatus niinquam ff» niendos?Cùm autem in publias amp;nbsp;priuatis aerumnis à principio ortusnoftri vique adfinem viiicndumfir,amp; multi homines ex» traEcc]efiam,deftituti verisremediishorum malorum, ruant in dcrperationcm.quidpotefteflehominifàno gratins quàmtene-tèfontesconfblationum,quxnonmodocicatricibus,{èJetîani vulneribusmedentur ? Quid tàm porto iucundumeft.auttàm falutare,quàm habere cettißimam normam , ad quam omnia confiliaamp;alt;ftionesvit»referas? Cùm igitur dehistantis rebus, tjuibus nihil cogitaripoteftdiuiniusj opus illudverèaureumD, PrxceptorisPhilippinoserudiatamp; confirmer, amp;in tantavarie-tatc opinionum quid tuto fèqui poftimus oftendat,*quod fau» ftum amp;feIixfitdieMercurij poftDominicam Inuocauit,decon-filiocallegarum incoabo repetitionem Locorum Theologico-rum.adquam cognoftendam fiiaquemquampietas,vtfpero)n-«itabit. PoftremôFiliumDei veri$gemitibusoro,vtEccleffam fuam amp;nbsp;fcholasin his regionibusftruet, amp;nbsp;pacemvobisadeo-lendadodrinx cœleftisamp; alianim bonarumartiumftudiacon-.

cedat. Valetc. Diej.Maru/.Anno »jya.

Vidonnus.

INTIMA-

-ocr page 337-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

INTIMATIO PROPOSITA ANNOjS.SVB INITIVM REPETL tionisLocorum Theologe

ST^DIOSIS IN JC^DE-mialhenenE, Salufem.

HVItaiïmtqux bonam mentem deledare pofTunt,. ftudiosè verGntem in libris Xenophontis, qui amp;nbsp;returnbonitatc,amp;orationis fuauicate omnes phi-Jolophos hauddubièvindt. Nam vtde rebus u pGs non dicam, quas Xenophon complexus eft, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illud certè Confiât , veteres adeo miratos efle

Xenophontex Orationis puritatem, amp;nbsp;iucundicatemminime iffcftatam , vt Vocarinteum apem Atticam, Scfèrmonem i-Efius rore Gratiarum confperfum efle exiftimauerint. Sed audfcioanvlla cxtet Xenophontis narratio duldor, amp;adid ^iiodnunc nobis propofltumeft accoTimodatiorjquamillain dib.didorum SocratisjinquaHippiasex longointeruallo re-Herfus Athenas, audiensSocratem ilfas fuas vfitatas difputano-fles repetétem, nee alia vel omatiora vel fplendidiora proponen-_tem,his verbis Prxceptorem deridet.- Audio Socrates te eadem •liadicere,qux ante multas annos dieentem teaudiebamus. E-goVetó,inquit Socrates, non fblùm eadem crebrisfermonibus ïepetOjSedetiam deeifdem eademdico. Tufortafsis,quiainge-Dioamp;dodrinxcopiaexcelliSjdeeifdemnon dicis eadem. Re-^ondet. Hippias, Prxcipuè hanc in curam incumbosamp;huco-ipnesneruos contendo.vt aliquid afferam noui, inauditi, inufl-tati. Hoccolloquium Hippix amp;nbsp;Socratis redtaui, vt vel tanti Philofbphiexemplo me tuear, quodeasdem materias fubinde tepeto. Etfienim varieras aptior eft ad deleftationem: tarnen o-mnes lani iudicant verifsimum efle diftum Platonis.-Etiam cum bpèdodrinaeademrepetitor, amp;fèmper auditurmultis annis, vixtamen^vtaurumpurgatur cummagnisexercitiis.. EtPau-

1^ 3

-ocr page 338-

lùsînquit.'Qiiodeadem Vobis (cribo, id mihi nullä moleftiarri adfert amp;nbsp;vobis vtileeft. His iententiis confirmatus, qiiöd felix amp;nbsp;faiirtum fitjamp;ftudiis noftris (älutare.repetitionem locorum The ologicorumordiar. Aciunioreshortor, vtearn propterglori-am Deiamp;animarum falutem fine fallidio amp;nbsp;fatietate audiant» cùrhDeôadiutorenon difturusfim xó/z4a, ièd vriliaiuiientuti» Beneac félicitervalete , Screliquarurharcium ftudiis fummaia vers dodrinx de Deo adiungite. Annojamp;c. j8.

Viftor.Strig.

INTI-

-ocr page 339-

PARALIPOMENA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

INTIMATIO PROPOSITA

ANNO 1562. POST LIBERA-tioncm excaptiuitate.

STUDIO S / S ^ERoiE ET neceJpif^M t^oéfr/n£ de Deo m ^cade^^ ^^//a/he^enfi S. D.

On folum Timotheoj fed omnibus qui xternam fo cieratem cum Deo amp;nbsp;cum vera Eccleda expetunt Paulus prxcipit: Sis afsiduus amp;nbsp;actentus in ledio-nejdoélrinaamp;confblatione. Nam Deus hoc modo amp;nbsp;non aliter colligit Ecclefiam æternam, cuicom -■’lunicaturus eft mirandam lucem.(apientiam, iuftitiam amp;lætî-^■am^lcilicetcogitatione verbi Icripti per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos tiiin auditur amp;nbsp;legitur. Ideo autem iu bet Paulus ordiri Studium lt;lodrinx cœleHisà ledione librorum diuinorum, vt monftret ^'(crimen Philofcphix amp;Euangeli). Philofbphiam non ordimuc ’'eâione,quia natura dédit nobis talem mentem, quæ omnem virtutemacciperepoteft,ingenuitque fine dodrina, vtCicero-•»s verbis vtar,notitias paruas rerum maximarum. Nihilitaque Hoftrumeft in ihidiis Philölbphicïs,quam ad ca principia,quæ à *'3turaaccepimiis,confequentiaexquirere, vtad Arithmeticam ifferimus naturales notitias numerorum amp;proportionum,qua-runiveftigiisreperiunturmagnitudines corporum cceleftium amp;nbsp;tcrræ,amp; motuö fpacia,amp; alia mulra in numeratione amp;nbsp;menluris, t|ii2non funt peruia lënfui. AtEuangelij notitia nequaquam no-kifcum nafcitur, fed ex arcano finu xtemi Patris per Fili urn pro-btaeftj vtBaptiftainquitlohan. 1. Deum nemovidit vnquam, filiusquieftinfinuPatris,iplè enarrauir. EtFiliusDei inquit. Mitth.n. NemonouicPatrem,nifiFilius, amp;cuivolaeritFilius ftuelare.

Legamus igitur Scripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica amp;nbsp;ink-dione

-ocr page 340-

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARA LIFO MENA

one bas metas intueamur, quas Paulus nomina£dolt;Sbin«mamp; Cccohlblationem.

Etlîenim Philofôphia trad it vtilêm amp;nbsp;elegantam doâri-nam de vitaamp;moribus, de natura amp;nbsp;rebuswcultis, amp;de ornni rationediflerendi : tarnen fateturTuastenebras, cùmvideatin mente lucereveras noritiasLegis,8c tarnen abhisdifsidercerran tes appetitiones in corde.Hoc difsidium legum amp;nbsp;appetitionum vnde fîtignorat,ncc remedia óftenderepoteft, vider ab(ùrdamul ta iêqui.fi anîmx non fint immortales, (èd tarnen deimmortali-tatedubitatamp;ipià.amp;aliosrôlinquitin dubitatione ;i^fJi^t^lgt;lJ^tygt;lf «i'AÓj.iii.vt Plato ait. Cùmigiturdetantis rebus nihil doceat Phi Jofbohia.celebremusbonitatemDeijquiEcclefisnon modo Legem tradidit, lcd etiam certam amp;nbsp;expreflam promilsionem de Mediatore amp;nbsp;de vira sterna, amp;nbsp;de modo quo accipitur vitaster-na^cùm quidem Legi nemo làtisfaciat,amp; nemo fit fine piccata.

Deinde etfi Philofophicx conlbiationes vtcunque delini-untanimos,tamenrclinquunteos inmorte, nécoftendunt vi-tam amp;liberatioftem ex milèriis. Ideo his languidis conlôlationi-bus,quas Axiochusapud Platonem non dubi tat appellate mxquot;' i/Ha(!ylt;fKua.^igt;f.igt;yla{, ânteponaturagnitiomilèricordiæamp;prâtlen-tixDeiincalamitatibus, amp;auxilijdiuini. Hscconlblatiopropria eft Euangelij in quo certum eft promifTam elTe remißionem peccatorum amp;;pcenxxternx,amp;auxiliumpeiinhacvita.Com-m onefadi igitur Voce Paulina : fis aßiduus amp;nbsp;intentus in leâio-ne,dodrinaamp;confo!ationegt;.nQsipïbsadftudium verbi diuini-tus traditi eXulcitemus, prxlèrtim cùm hoc ftudium à Deo fcue-rifiimèprxceptum fit, amp;nbsp;à Deo compenlctur in haeviramaiore Iuce,amp; Îàpientia Ipirituali, roborc fidei, confîlio,conlblatione Si fiicceflu ingubemationepublicaamp;domefticagt; amp;pbft hanevh» prxmiisxternis.

Qiiid?quód hofribilisingratitudocft,cùmDeustantâbo-nitatelepatefeeerit,nequidem audirecum velle. Hx caulidi-gnißimx funt accurata confideratione, vt nos ad ftudium verbi «xulcitent.

Vt autem iuuentus prxparetur ad ledîonem feriptoruta ' Prophccicorumamp; Apoftolicorum,amp;fummam doâxinxdeprï-cipuis

-ocr page 341-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

I cipinsarticulissdeamafier.itjquodfâuftumamp; fœlixfit, amp;no-' ftrisrtudüsûlutare.ordiarOeoiuuante repetirionem locorum Theologicorum» Reuerendifsimi amp;clarifsimi Viri D. Philippi Melanch thonis, Pixcepcoris noftri pis memorix, die proximo Mercurij.quiefti/.Iunijjamp;hanCjquoad Deus volet continuabo idiebus Mercurij amp;Saturni,cùm rcliqux horx ledionibusphi-lofophicis tnbuendx fint. Nec veto quicquam auditoribus pro-niittamjnififideliratem, quxexcludit affedtatam ignorantiam ^omiisioriemeorum, quxagenda lunt,amp;curfumhniusleâ:io. visita moderabor,vt(perem mepièamp;candidèiudicantibus alloua ex parte fatisfadurum efle.

’ Oroautem Filium Dei,quiab EfàianominaturConfiliarius, ^^nientibus noftr’s dît bona confilia in cogitatione doétrinæ, ®^^ordain bonis confiliis confirmer,amp; ducat ad occafione* ûlu. ^tes. Beneamp;feliciter valetedieij.IunijjAnnoChriâiiç^*

Vidorinus Strigelius.

f

-ocr page 342-

IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

ORATIO RECITATA ANTE

REPETITIONEM LOCOR.

T H E O L O G.

Vantodiutius verfbr in explicatione fen repetitions doftrins,qua Ecclefiae Dei propria eft, tant o magisa-nimaduertoquàm hic labor difficilis fit,amp; quam pie-nus ingentiumpericulorum.Etfienimvaldènecefla-rius cft , amp;nbsp;fine vlla dubitatione prodeft ad gloriara

Dei,amp; ad plurimorum hominumfakitemrtamenmuka: funt cau-fx.qua: difficukatem amp;nbsp;pericula, praErertim his turbulentis tempo-ribusaugent. Vtenim nondicam de ipib généré doârinæ, quod extraiudicium humanæmentis pofitum eft, quis non videtquanta Ceges nouarum opinionum in bac délira mundi ftneftaquoti-diènaftatur. Nam DiabolusTentiensinftaretempusextremiiudi-cij, maioresodij flammas aduerfus Ectlefiam concipit, amp;nbsp;organa fuaincitât,vt moueant certaminanon necefiaria, amp;nbsp;corrumpant res reftè traditas,velamb'itione,velcuriofitate, velftudiocontra-dicendi.Haecportenta opinionum refutare amp;detrabere fucosfaills perruafionibus,arduaprofeftô militia eft, quam nemofine ma-gnavarietateartium amp;nbsp;knguarum ,amp; fine muftis virtutibusfufti-nerepoteft. Aiigetetianidifficuftatem explicationiscuraamp;folici-tudodeformis loquendi, quse nifiprudenter amp;nbsp;cum deleftn vfur-pentur,facilepanunt auterroresautdiftidia. Quotusautem quif' queinuenituradeo circumfpeftusin dicendo, cui non interduin excidant verbaoblcura,amp; parùm commodaHlcetGcandoriserat aliqmd lenire in interpretatione,quod vel i ropropriè vel horndiùs didumeft, tarnen mufti hoc temporefamamingenij aucupantur exagitandisaliorumimpropriis.autminusconcmnèdidis.duiri^ in lapfus inquirunt, proftratis manum porrigere ac veniamdare refciunt. De his periculis amp;nbsp;difficuftatibus cogitans totopeftore contremifco,ac vota facio, vtFilius Dei mentes Âlinguasdocen-tium ita regat Spiritu lando fuo , ne quod verbum eis excidat, quod poftea fit pomum contentionis inEcclefia Sedomniapericu-lacorporumamp;fortunarum, quatftudium Euangelij comitantur, ' longèfoperatconfuetudocalumniandi.quxpartim oriturabigno rautia, partira à fulpicione, Nunc eniméquités fibi iudiciurofu-

-ocr page 343-

PARALIPOMENX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt

flaunt decontrouerfiis dogmatum ,amp; kuiter diflennentesomnibus probris onerant. Alij verè, qui dodrinx titulum li bi arrogant, ïdeo fakinati funt cxcis fu'picionibus, vt reftè diftorum amp;nbsp;fafto-tum indices amp;nbsp;incogitantes lint Ä iniqui.

Sed quoniam nihil proficiturquxreliSjOmiflahaeparre Ora-tionisadeaveniam,qiix magisadexcitanda difcentiumöudiacoH ducunt. Dicamenim breuiterde prxcipuisbeneficiis Dei, quorum confideratio bonis mentibus acriores ftimulosad difcendam Ec-defiædoftrinaminferit,quàm long® amp;nbsp;exquilitae declamationes.

Acprimumquidem beneficiumeft, quod Deus inenarrabi-Ktemperamentoiuftitiæ,amp; mifericordixdecreuit, vt Filius fieret viftimapronobis. amp;nbsp;placaret iram «termPatris. Qux enirn maior mifericordia cogitaripoteft,quàm quöddiuinitas nonvoluitpe-fire in totam çternitatem genus humanum,ficut in totaxternitate ïbiecit Diabolos ? Sed tarnen vt iuftitixquoque Dei fatisfieretpro noftropeccatoordinaeaeRpcena,qu3mFtliusDeiinferederiuauit, Huius mirandidecreticaufasamp;modura difcemusineavita, quae «ftfola vita nominanda, Nunc beneficiumipfumrosvukagn©-fcere DeuS,de celebrate ingentem mifericordiam, quod non fundi-tusdcletifumus autabiefti inter Diabolos, fed propter Filium per-Ibluentem pronobishvr^o.ingratiam recipimur,amp;amoneper-petua.maximéquemilèrabili vmdicatiin poffeßionem xternziu-Öitis amp;nbsp;vit® reftituimur,

Vtautem thefauri abditè in terra latentisamp; ignoti nullus eft vfus;Ita hocdecretum nequaquam nobis falutare fuiflet.fi nó ex fi-öu stemi Patris perFilium prolatum eflet. Ac nos quidé nimis frigide de re tanta cogitamus, quia antes noftrx quotidianis Enange-lijvocibusdereconciliationeperfoitfant. Sed primos parentesin-tueamut, qui cura nondura édita effet promifsioreconciliationis, lt;|uid aliud cogitate poterant,nififeabieótos effe perpecuó, vt Diabolos? Notantenim Deumiullum effe, amp;nbsp;verèac feriÖ irafei pecca-to,imörapife in indicium amp;nbsp;accufarimoxaudiebant,nec vthomi-iie51euescogicant,Deumnon magnifacerepeecatum, amp;quadam fiitilitate abucere iram, ludicabant, fed veiè metuebant xternas poenas. Inhociudicioac vero agone intelligebant, quantumbo-nuinefietreuelatioEuangelij deremikionepeccatorum, óedere-*itutioneiufficix dc vkæ xternx, Eareuelatio detune àFilioDeâ

f 2

-ocr page 344-

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARA LIPOMEN A,

farta eft gt;amp;poftea/à:pè repctita in coJloquiis cum Patribusà Pro-pbetis.

Magnahsc quidem funt, amp;nbsp;longé maiora, quam vteacuiuA ' quàm mens au teogitatiocaperepoßif.Sed non minus beneficium

eft,qiiôd Deus promifsionemdeMediatoremonumétisIiterarunl

Compr^bendi voluit, eamque obfignauit teftimoniis miraculo- ( rum,vtconftaret hancverè efle voluntatem Dei denoftrafalute,

quam promißiopatefacit. Quanquam enim tota rerum vniuerfi- / i tas amp;nbsp;ipfa hominis fabricatio teftantur effe Deum mentem seter- , nam.cau/am boni in natura, vt fapienter PJatodixit ; tarnen non mouftranttresper/bnasdiuinitatis amp;arcanam voluntatemdecol- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

ligendaEccIefiaaeterna,amp;deReraißionepeccatorura.Hxcniyfte-

rianonexcifterniscreaturarum.fed ex viuisamp;laluberrimis fonti-

bus I/rael,hoc eft, ex Scriptis Prophetitis amp;nbsp;Apoftolicis haurienda j funt. Quamobrem dignifsimi funt odio amp;nbsp;execrandi ab omnibus

hominibus hypocritæ.qui Scripture Prophetica: amp;nbsp;Apoftolicas di- ( gnitatem exténuant, amp;nbsp;huiclucernxlucenti in loco caliginofo, vt j Petrus ait, vel creaturarumcontemplationem.velfanaticaslpecu-

lationesfumma cumtemeritateamp;impudentiaanteponunt.

Quantum verb beneficium eft perpétua conferuatio libro-

rum Propheticorum amp;nbsp;Apoftolicorum aduerfusfurores diaboliamp; f mundi Sæpè enim Diaboliamp;eorumorganaconatifunt hos librot

funditiisdeJereatqueextirpare,vthiftori«de Antiochort Diotle-

tiano teftantur. Nam Antiochus , qui cum fibi nomen indidilTeC ( ^ib^dtvir, propter teterrimos moresdiélus eft è^/j.a.f^f, edidum

ludxis propofuit,quo prohibebantur Jibrifacriomnes, amp;nbsp;capite

pleftebaturig,apudquem eratliber Legis inuentus, fiebatquelin-

gulismenfibusinquifitio.SicDiocIetianusnoncontentusimmani

fxuitia, quam incorpora piorum exercebac, facros libres om nes t cremariiußit. Sed Deus his Tyrannis repreftis conftruauit mo-numentaPropheticart Apoftolica,(amp;deinceps vfqueadfinemcon-

lêruabit inuitis amp;nbsp;repugnantibus omnibus portisinferorum.

Huiusbeneficijmagnitudinemexpriuatione,vtdicitur,afli-

memus. Namhislibrisamiftis neccerta deDeodortrina,necfir-

ma animorum conrolatio,nec norma vit« nobis nota effet, fed ho-

mines vagarentur in fummo errore atque in maximarum rerunt

ignoratione. SicutEüixS. dicitur; Ad legem amp;nbsp;ad teftimonium.

Quodfinondixerintiuxtahocverbum,noneriteis lux matutina

Neigituf

-ocr page 345-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

NeigiturEcclefia: vllo vnquam tempore deeffet aut lux verædo-ftrinædeagnitioneamp;inuocationeOei .• autconfolatio opponenda p5«atoamp;morti:aut norma difcemés officia qu«Deo placet,à con-fufione cultuum amp;nbsp;morum, quam Deus acerrimè odit, maximéqj ^eteftatur, mirando modo hi hbriconferuatifunt naftentibus amp;nbsp;taJentibus cundis imperiis,amp; deincepsconferuabuntur.etiamfi ( türbetur terra amp;nbsp;montes ruant in medium mare, vtPfalmi verbis vtar.

Adde hue propagationemEuangelij in toto terrarum orbe, l«ucolledionem Ecclefiæ non folùmexludxis , (èdetiamexvni-“erfisgentibus. CùmenimFiliusDei crucifixusamp; refufcitatusef-Istiuxta promißionem patribus traditam , non tantum in ludxa »otuseffe voluit,fed fparfitEuangehum perApoftolosamp;kbrumdi-(tipulos in toto genere hum3no,vtxternam Ecclefiam colligeret,à •Juatotadiuinitas agnolcaturamp;celebretur. Qux autemmaiorbo-■litas cogitari poteft.quàm quod FiliifsDei non tantùm natos ex (è-mine Abrahx, fed etiam colluuiem aliarum gentium vocatadfo-‘ietatemvitxcoeleftisacperbeatx. Nuncenimgenres, quxquon-'fam fuerunt fine Deo,fine Chrifto, fine Spiritu fanéto.fine promif-fioneEuangelij, amp;finelpe vitxxternx, vtPaulus Ephef i. amp;nbsp;3. in-^Uit.aggregatxadpopulum Deifunt ffufi'n-oxIra/TSv etyiay tCjeineiat fiO^wamp;cohxredes ,vniuscorporis ,confortéfque promifsiomsde Chrifto. Mirentur fanè alij caduca amp;nbsp;mobilia bona , appelant va-“oshonores,quxrant infynceras voluptatesearumqueinftrumen U: Nos hoc beneficium miremur amp;nbsp;magnifaciamus. quod coopta-^'fumusin ciuitatem Dei,cxlitümqueRempub.vbicumbeatisan-S“Iis viuemusad omnemxcernitatem,amp;implebimurluceamp;iufti-hadiuina,

Poftremum beneficiü,vtalia quxfunt innumerabilia omit-^iti,eftinftauratio minifterij Euagelicipenècollapfi,amp;repurgatio lt;lofliinç,quçfitdiuinitùsexcitatis idoneis doftoribus,quinatiua ^incorruptam Euangelij fententiam proponunt, amp;quadamex-‘dfaconftantia taxant idolaamp;errores,ficut hoe tempore Deus red lt;lilt;litnobisEnangelij lucemdepulfis tenebris Papifticis,quxfunt Cthnicarum firn Hes.

Hxcbeneficia,quxbreuiterrecenfuiconfiderantes,prinnim '^'ogratiasagamusquódfe patefecitnon folumcreacione rerum, **^etiam édita promifsione de Mediacore, amp;nbsp;bancliterismandari, f 3

-ocr page 346-

*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P O M E N A.

atque etum propagari voluit per certes telles, Prophetas amp;nbsp;Apo-ftolos. Deinde gratitudinem noftram erga Deum dedaremus, ciim aliis officiis.tùm hoc iplb, quo nullum Deo gratius eft, videlicet alsidualedione amp;nbsp;meditatione dodrinæ Prophéties amp;nbsp;Apofto-licæ. Eßet enimhorribilis ingratitude,cùm Deus tanta bonitateft patefecerit,ne quidem audire eum veile.

Nonvitupero elegantem amp;nbsp;vtilem dodrinam deplantis. de anatomiacorporis humani,de legibus motuumcceleftium,demo-rü gubematione.Scio enim bonas artes diuinitiis datas elTe, vt hui« mortali vit® Ceruiant: Sed nó magis eft hominis,de bis rebus philo-Ibphari, quàm audire angelum magniconfilij preferente admiras dum amp;nbsp;arcanum decretum de lalutenoftra,exlïnu ®terni Patris. Tribuamus igitur amp;nbsp;huie dodrin® aliquid ftudij, qu® monftrat Dei naturam amp;nbsp;voluntatem erganes, amp;nbsp;reftituit nobis lucem, iu-ftitiam d vitam sternam. Omitto alias caufas magnas amp;nbsp;graues, propter quas ftudium dodrin® cœleftis necelTariumeft, vtexpo-nerepofsim quaratione deinçeps vfuriis firn in repetenda huius dodrin® fumma.

NonignoratisquidtribuamIibro,quoclarifsimusvirD.Phi-lippus Melanchthon Pr®ceptor nofterpr®cipiios locos Théologiens complexes eft. Om nine enim (ententiammeamiudicioReue-rendi viri D. Lutheri adlcribo, qui in pr®fatione primi Tomi Lati-norumOperum ficinquit; Nunc Dei gratia extant Methodici libri quàm plurimi,interquos Loci communes Philippiexcellunt,qui-bus T beologus amp;nbsp;Epi(copus pulcrè amp;nbsp;abundè formari poteft, vt fit potens infermónedodrin® pietatis. Actanttimabeft, vtftudiofos à ledione huius vtilifsimi fcripti abducere velim, vt fingulishorta-torfirn, ne vnquam hunclibrum de manibus ponant, de quoiure acmetitô illud Statij vfurpari poteft.

N^c tu diuinam Aeneida tenta,

Sed longe/êquere,amp; veftigiafemper adora.

Etfi igitur non tantum mihi fumo , vt Iperem me aliquid non dico melius amp;nbsp;perfedius, fed aliqua ex parte fimile in hoc genere elaborate poire,tamen certis caufis moueor,vt exiftimemhoc tempore fragmentaqualiacunque commentationummearumde prxcipuis articulis inquoddam corpus redigenda elfe. Multise-»im puerile videnfolet,itapercurrere Locos T heologicos, vt tantum

-ocr page 347-

P A R A L I P o M E N A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iç

tiini treues annotationes quibufdam chufulis amp;nbsp;fententns addan-tur, Etlîautem huius me diligentiæ nonpudet,tamen(untali* Jrauiorescaufæ, proprer quas o-«(Ult;iT5wonttr doftrma: Chriftianae ’dornare cupio. Vnaquidem, neaut ego eandem incudem roti's tunderecogar,aut ftudiofidiutiusquàm pareft inhacCateche-‘'detineantur , prxfèrtim cùm nonlingubs integrum fit multos •»nos in Academiis verfari.

Altera verocaufaeft, vtconfeßio mea deprxcipuis capitibus 'digionisnoftrxextet. quamfperoprofuturam efle non modoad teamDei.amp;admultorumhominumfalutem ,lt;èdetiamad rc-^‘Kandas calumnias,quibus in uidi quidamamp;maleuolifamam me-1 ’mdeformareconatifunt. Sed vtolimfacerdotes praefari folebant ' I'ctificiis i'éiaa’m -arç^Tjeti/lyivifiifMt. Kiynv. Siccgo omifsis S'u^^fn^/.nf ^ommendo amp;nbsp;Ecclefiam amp;nbsp;meipfum Filio Dei Domino Noftro ''fè Chrifto, quem fcimus voceEuangelij colligere fibi xcernam i Ecclefiam : dc eum oro vt nos regat, neefinat extinguilucem

Euangelij, nee deleri finat cœtus ipfum rede inuocantes.

D I X I.

-ocr page 348-

itf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

ANTITHESIS PAPISTICAE

ET EVANGELICAE

D O C T RIN Æ.

Vemadmodiim Deus in populo Ifraël conferuari Ä

P'^op^g“'’^' voluit memoriam edudionis ex Ægy- nbsp;nbsp;nbsp;j f^ÿ^^^MptOjamp;recordarionemtriftiftimxferuitutis.inqua nbsp;nbsp;l fantiim corpora fupra vires ofierata fueranr,

ièd etiam edidtum propofitum de necandis infan-tibus:ita nos nullo vnquam tempore capiatobliuio tenebrarum , Papillicarum.jexquibus translati fumus in regnum lucis Fiüj j J Dei,perquemhabemusremiftionempeccatorum, vtPauIiver- ’ ’ bis vtar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Quare cum (èruitutis recordatio iucundiorem faciat liber. tatem, breuiterrecitabo fummam dodhrinx Papiflicx, quxante ^ unnoequadragintaintemplisamp;fcholislbnuit: Vtautemnarra- i tiodrcommentisópinionumPapifticarumfitexpeditior,fum’ ' ma fequar faftigiarerum ,eaque in paucas propofitiones diftti-buam.

Summa óloéfrma Papifl^ca ai/^uofpro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v pofittombuscompr^henfi. . * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Cum cœü ianua poftlapfum Adx claufaeftèt, n«lt; quifquam in coelum quantumuis iuftitia amp;nbsp;fanditate prxftans ingredi poffet; ChriftusaPatre miffuseft, vtnosredimer«t,hoceft, vtipfiinter-pretantur,vt nobis ianuamtoelitot fxculit claufam aperiretaepa-tefaccret.accupientibus ingredi in regnunn cœlorum earn gratia« donaret .qua pofTent de condigno meren vitam zternam, cum ali- ' oquifineagmtione Chrtfti opera non fint meritoria vit«ztern«.

Interrogantivero.vbifuerintlandi Patriarch« amp;nbsp;Prophet* j ec tot martyres, qui an te Chriftumnatum piè caftéquetùgivix*' riuit

-ocr page 349-

P A R A LIPOM EN A. »7 funttùm tnortui funt.refpondent fuifleeos in lymbopatrum ,ac ibinonquidem poenam fenfiiSjIèdpœnatndamnifuftinuiflepdeft, taruifleeosconipeftu ócconfuetudineDeimaximè optata,necta-•Ben cruciatus vilos vel in corporibus vel in animislenfifle. Reten* ftntenim quatuorgraduspœnarum poft hanc vitam:quorum primus amp;atrocilsimuspcenas infernicompleftitur, alter poenas pur-Jatorij, tertius pœnara damni in lyrabo patrum , quartus p«-»amdamni in circo infantium non baptizatorum.

I I 1.

Quodfiquisobiiciat hocpræconiuradebeneficiisChrifti ni-mis effe mancum amp;13nguiduni5 nee pofte in eoconfeientiascon-(^«rnatasgraui doloreacquiefcere, adhancelufionem çonfugiunt: l’aura amp;maiora à Chrifto requirere hominis ede ingrati amp;nbsp;inex-plebilicupiditateardentis: Item homines fieri fecuros «Sc fègnesad l’snefaciendum, Si immodiceexaggerentur Chrifti mérita, perin-^equafi bonis mentibusnecefiariaconfoiatio eripienda fit propter H«ofdam impios abutentes amp;nbsp;verbo Dei amp;nbsp;omnibus creaturis

11 n.

Conftitutahypothefi , QuodnecefTe fit homines merenvï-‘^maternamoperibuspropriis, «Sc quafifcalam inccelumnosdu-'sntem fabricare,fingunttreslpecieslegum,quarumobferuatione ''Baquseep «tas faluata fit. Prima «tas àcondito mundo vfiqueaiJ ^oyfen,cùm nihilpr«tereafeitet,legis natur« obedientiafaluata 'ft. Seconda «tas à Moyfe ad ChriftumperLegera Moyfiadean-•i'mmetam peruenit. Tertiaà Chrifto ad finem mundi obtempe-mus legi E uangelicæ de diledione vitam «ternam meretur,

V.

Sed dixerit fortaflequifpiam, legem de diledione Dei «Sc pro-’'i'nilongèfuprà virespofitam elfe: Imóinquiunt, mandata Dei 8'aui3 non funt, vt lohann, » fcribitur.ac homo fiannitatur,poteft 'Xviribusnaturalibusfinegratia,ideft,fineauxilio Spiritus fandi ^«um toto corde diligere. Si enimpoteft aliquiscreaturam fupra ®mniadiligere, quanto magis potent Deum conditorem pari graftu amoriscompledi? Legi verb de diledione proximi hanc glof-fâmaffingunt : Dilige proximumtuum ficutteipfum,ideft, Non muideas ei focietatem vitx «tem«, led vt tecupis atque exoptas ‘iluum effe, ita etiam erga proximum affedus fis.

lt;9

-ocr page 350-

PARALIP OMENA,

VI.

Quid autera, dicat aliquis, in co cafu faciendum eft, fi homo mandatum dileflionis violet ? Hicrefpondent: Omnis lex obligat veladobedientiam,veladpœnam. Quarecùmnonpræftiteris o-bedientiam,reftificandaerit culpa ,acpro ea fatisfaciendumper poeoam. Eftautem initiü expiationis feu fatisfaftionispropscca-to Contritio,vel certè attritio.id eft,pudor propteradmiffum pec-catü.Proximusgraduseftjdeliftorumfcrupulofaenumeratio.Ter tius,compenlatio per opera indebita.Nam per opera Decalogi.qux alioqui funt débita,nemo poteft lapfus compeniate: Itacpdecurren dumeft adoperanonmandatavoceDecalogi, fivelis expiarecul-pam,cuiufmodifuntieiunia cercorum dierum,abftinentiaàcertis cibis.precationes certonumerorecitata:, peregrinationes adtem-pla fanftorum , xdihcationes templorum, vita cxlebs Monacho-rum,quamantepofuerunt nonfolùm coniugioamp;ordini politico, fedetiamminifterio Eccleftaftico, amp;quod maxime deteftandum eft, ingreffum monafterij,vt vocant, gratis Bapcifmixquarunt.

VIL

Quodfi, hls omnibus diligenter admlniftratis,nondutn ae* quiercitconfcientia,feddubitat an làtishabeatoperiim: confugi-at homo ad opera aliéna fanftorum, partim in lue vitaviuentium, partimeorumquihinedifeeflerunt. Pecatigiturà Monachiscoo-peationeminipforumcollegium, autcertè in focietatem merito-rum, quibusipli abundant,amp;de quorum affluentia aliis largiripoP funt. Sm autemviuorum opera non poflunttuum animumpaca* tumamp;tranquillumefficere, fecundam tenetonauigationem , óc àfanftis mortuis pete receptum , quod fit nonmodo perinuo-cationem iS: cultum nominis ipforum , fed etiam per uxlulgen-tias, qusfunt difpenfatriccs meritorum,quibusfaii(ftimortuiagt; bundant.

VUL

Fieriautem poteft, vtneque perpropria.nequeperalienao-pera,id quodvis obtineas: Reftacigitur purgatotium, inquoreli-quias peccati hïc nondum fatis expiatas omnino tollere atque delete fuftinendo acerbifsimoscruciatus licet ,amp; ignis quidempur-gatorijtantam habetvim vrentem, vtnofterquotidianusiguislimits fit piftoigni,fi ad ilium conferatur.

r

-ocr page 351-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1gt;

IX.

Ac nequis Jiutiùsquàm pareil flammis piirgatorij excnicie-tur.fuccurrendum efteiper vigilias.miffasfunèbres, de peregrina-tiones.quæfüfcipiuntur ab hæredibus adredimendas animas exgt; purgatono.

X.

Cumautemmentiomiflarum funebrium amp;nbsp;venalium fafta fit , bremter recitandæ videntur horribiles prophanationes iamp; transformanones Cœnæ Domini , quæamp;olimà Pontificibusin Ecclelîamimportaca:funt,ànunçdecrecisSynodiTridentina:fta-Eiliuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X L

Pnmùm igitiir ritum huius Sacramenti partim truncarunt, partira transformarunt.Truncatioeftamp; mutilatio facrilega.quôd ilteramparcé Cœnæ Dominiez videlicetpoculum amp;nbsp;vnàcum po-Culofanguiné Chrifti Laicis adimunt, curafumma temericate amp;nbsp;impudentia côtra manifellamordinationemFilij Dei. Transfor-matio elt,Qnia fingunt naturas Elementorû panis à vini poft con-lecrationera mutari m fubftantiam corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti,

XII.

Deinde vftim legitimiim CœniDomini multismodisconta-winârunt. Pnmùm m pompa Perfica, in qua panis circumgeftatur Aadoratur.Demdè in Theatricis mifsis,inquibusfaçrificulotri-tiuitur officium Mediatoris placantis iram Oei hac oblatione panis de vini , amp;reconciliantis Deo ipfa operis dignitate (eu mérita, nôfolùmviuos,(èdetiammortuos,qui in purgatoriotorquentur. Aceo vfquefuroridololatriæ proceftit, vt tetrè ac impiè afhrma-rint, etiam fine bono mutu vrentis MifTam valere. Quo diflo nihil Fesdius m Ecileha Deicogicari poteft.

XUI.

Porró fiqui funtinteraduerfarios, qui paulö modeftioresvi-derivo!unt,hiomr.es dimicant defideformata, ifedefendiincdo-grnadedubitationeprxcextuloci in Eccleiiaftecap.?. Ne(cithomo vtruraodioan amoredignusht. Quodogmate nulla maior pedis inhominum vitaminuabt.

XIIII.

PrêteraEcclefiamitadeliniunt, vtfitalligata ad Romanum gt;ontificem dt fuceelTores eius, amp;nbsp;ad leges ab iptis traditas, amp;nbsp;ad in-t £

-ocr page 352-

PARA LIPOMEN A.

terpretationem , quam contenduntpropter faftigium ordinis de loci valere.

Si quisauteraeareijitateamp;impudentia eft, vtaufîtnegareta-lemfuifleftatum Eccle/îariunantè initia renaftentis doftrinæpu-rioris,isnon folùm teftimoniis optimorum virorum refutari po-teft,fed eciamlibris Mûnafchorunj,qui adhuc extant.

C O M M ONE FAC TI O DE

PROPRIETATIB VS ET A TT RI-butisDci,fcu

QF A L 1 S S / T D E r S.

Quatuor funt Teftimonia mon fl ran fia qnalisflt Deus.

IIII. Pœnx(celerum.

Primum enim cum inmentehumanaluceant notitixqux' ïudicant veritatem,bcneficentiam,iuflitiam, caftitate, res bonas amp;eligendasefre,amp;cócrariafdgienda,amp;experiamur Huncordi-nem mentibus inlkiunefle, vrhornbilisdolor amp;nbsp;deftrudiona-turx lèquatur.cüm contraria notitiis ilJis, qua re da iubent faci-mus,neceirecft amp;Deum talem efle.

Quia iinpoflibileeft naturam prxftantiorem, vrintelligen tem,liberam,iuflinxapprobatricem à détérioré oriri.

Eflet autem diuina toto genere deterior, ft non amp;nbsp;ipfaeflet intelligens,liberrima,amp;iuftitixapprobatrix..

Etfiautem hx notitx in hac deprauanone naturx obfturi-oresfunt amp;nbsp;aHenfio languidior eft.- tarnen Hxc lux non prorfus extindaeft,vtdoceatnosamp;efleDeum, amp;qualis/Ït, St/ittefti-monium de iudicio Dei.

Deinde,

-ocr page 353-

PARALIPOMEN A.

41

Deinde,non eft dubium, quin diuinx naturae (pecimen ex ^croicis naturis capiendum ftt. Nam vt Homerus Priamum fa-[*tloquentem de Heâore, quód valdè bonusfit, nee videatur hominis mortalisfiliusefle, ftdDei: itanullus vnquamfuitvir '’lagnus fine afflatu diuino.

Ariftoteles/.Ethic.

'^MOf©' «Jf / Eätoj ©^ 'riTohiM KtyavTit )Toy n^lAiMV ) otj fifói'fa. bZ à-

7*9of. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«(Ti è^»H

^•'ffif yi ^vnTÜ quot;jraif iuu^veu à^À 3-to7«.

Rcs autem oftendit, Heroicos viros antecellere aliis homi-'’gt;biisn'on(blumingcnij fagacitate, lèdetiam virtute amp;nbsp;ï/Aorof-J'JfjVt in Alexandroiuuenefuit admiranda naturæ vis.qua(à-' P'«ntißimos lenes confilio vincebat. Deinde quanta eelfitudo ’nimi coniunda cumamore iuftitix amp;nbsp;moderationis, defpici-f''spericula amp;nbsp;labores,quanta erga fuos beneuolétia amp;nbsp;comitas? i. nbsp;nbsp;Quantó igitur Deus iplèrebus omnibus prxftat, tantó ma-

*ot eft in Deo, quam in Heroicis viris lapientia, iuftitia, lt;fiKofos~ gt;‘»ergaFilium amp;Ecclefiam.-

Prxterea Lex fine vlla dubitatione eft Ipeculum illuftre 'quot;onftransqualis fit Deus. Si enim Lex ab hominibus lata,eft '’’sns amp;nbsp;voluntas Magiftratuum, quis neget legem Dei effe nor-’*'ïin ad qüam congruit voluntas diuina?

Lex verè promulgata diuinitùs in monte Sinai deelarat •^um-elTe ßpientem, veracem, beneficum, nequaquara volen-i f^nipromilcuascxdesamp; vagaslibidines,ledhxcmalapugnan-' ''icum fualegepunire.

TaliseftergoDeus,qualemlèinlegeexprelsit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

j . Poftremö vult Deus exempla pœnaruminhacvitamortali

•'ïcu;ïentiainocLilos,teftimoniaefleprouidenti«. Vultlèagno-fci.qualisfit,vidclicetiuftus,verax,caftus,horibilterpu-

niens iniurias.mendacia, libidines.

« 3

-ocr page 354-

INTELLIGENS.

Brutares non eft caufà nature intelligentis.

Mentes hominum à Deo orcæ funt.

Necefteeft igitiir Deiim,cùm fit caufa mentis human«, na* turam intelligentem efle. AE T E R N A.

Sicut in rebus creatisfinitum amp;nbsp;Habens ortus fin principi-nm conuertuncur, vtciim cœlum fitfinitum, principio carere nonpoteft,itaindiuinitateinfinitum amp;nbsp;stern urn neceflarioco-pubtafunt. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Conftatautem diuinam naturam immenbm amp;nbsp;infinitam cire,amp;in omnes partes interminatam.

Ergo fine v.la dubitatione Deus «ternus eft, carens principio amp;nbsp;fine,nee DeumvUa temporis circumlcriptiometitur.

VER

A X.

Veritas eft xi'-tus prxftanï congruentiam opinionum ,fer-monis amp;nbsp;geftuum cum reipfa, necaliud fentiens amp;aliudoften tiens.

VulrDeusanobisamp;intelli-gi amp;nbsp;amariveritatem,vt (cia-mus amp;nbsp;ip(um veracem efie, fient Paulus inquit: Eft autem Deusverax. Itaque amp;nbsp;commi-naciones amp;nbsp;promilsionesipfiuslciamus ratas amp;nbsp;firmifsimas ene, amp;deeius voluntateexipfius lèrmoneiudicemus,acfciamusfine vlla dubitatione veile eum,id quod verba Ibnant. Promifsiore-mifsionis peccatorum vniuerlalis eft,quam offert omnibus a-gentibuspœnitentiam, amp;nbsp;credentibus Euangelio. Etquidem lancitaeftiuramento. Non igitur aliam eiu,s,erga nos agentes pœn i re h ti a m, vol u n ta te m effe p u te m u s ; qu i a De us eft verax nee funtinDeocontradidorix voluntates.

Ælchylusin Prometheo.

Titir«5/»pHi')lt;!»itST/S’Stroz çlifM, »0 JÏ»F,ttAX0 -rar êx@- T4A«I’.

Bonagt;

-ocr page 355-

P A R A L I P o M E N A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zj

BONA.

Natura bonieft ßfediffundere amp;nbsp;impartiri multis,iuXta ^iäuiTi: Bonum eft communicatiuum amp;congregatiuum. Eft »ucem Deus verè amans congregationis amp;nbsp;communicationis beneficiorum, vt teftatur creatio angelorumamp;hominum, in quos transfudit imaginem fui. Deinde dim difsipatum eflet genus humanum fraude amp;nbsp;malidaDiaboIi , rurfus à Deo per Mediacorem ad vnum caput alligatum eft. Icâqs Deus eftoptima fflentia, gaudés comunicatione (iiarum dotum amp;nbsp;cógregatione.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item,

Necefleeftingentem amp;nbsp;in- «w? êvefj/mr ^ aj/aSor èy *. 'fabilem vim elle bonitatis in ^A^i^oic Itto-sx“'' '°l^^^ * tharfi-’s natura, cuius ftudium bene- lt;p6Tlt;w.

*’ierendi de omnibus nonlan-

1 guefichominum Tialicia amp;nbsp;ingratitudine,amp;qua: iuftiftimam 'fam temperar,necad pœnam nocentum properat,fèdeislpaci-

1 ''niconuerfionis amp;emendationisconcedir. Certißimumeftau-^eni b^c omnia àDeofieri,vt non folùm dida fcripturx teftantur, lèdetiam experientiaquotidiana declarat. Tu neigiturdubita-j'isjhxlïtabis,nullomodocredes Deumeire optimam naturam, '*' quaverèeminet;(5»rÓT»r^?/A«u'9f®ïr/lt;*.

PfahitS. Confitemini Domino,quoniambonus, quoniaraio Sternum mifericordiaeius.

j J’fatioj. Etpiusamp;pIenusDeustftbonitate,necira i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prscipiti,ad veniam proniorefle folet.

Pauca,nec in multis exercer iurgia rebus:

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Longiorhaudillicauffafuroriserit.

Non procriminibusnobifcum agit ille peradisr-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Necmalapronoftrisretulitvllamahs.

Efai.iS.Irafcetur vtfaciat opusfuum,alienumeftopuseius,vt opereturopusfuum.

Lucstf. Diligiteinimicos veftros,amp;eritis filijaltißimi, quiai-pfe benignus eft fuper ingratos dc malos.

Matth. $. Qui facit oriri folem fuum fuper bonos amp;nbsp;malos, amp;nbsp;amp;nbsp;pluit fuperiuftos amp;nbsp;iniuftoSr

Rum. 2-

-ocr page 356-

P V R A feu C A s T A.

Siditcxccras virtutesomncs Deus orHinailitjVteffent tefti' moniade iplb, amp;nbsp;difcernerent eum à malis naturis, ita amp;caftKa-tem ordinauitjQux ed infignis amp;nbsp;confpicua virtus, vt cogitantes eum in omni dodrina amp;nbsp;inuocatione,etiam cogitationecaftica-tis difccrnamus eum à Diabolis amp;nbsp;aliis immundis naturis.

Verfus D. Prxceptoris Philip, nriv/tzÄsar ^iQ{ iih®^ iamp;^!t^BiiTigt;iia.yvQv

y wvayvaf i't’^ii-ouit^a, /Mva lt;f^ivSv, A.yv(ia.v)y iTA^i tia/zoTy cniJ-voia-i yA/jiote,

Tiptin-eif ^ióif iÿ èy ^0.116) ïva-iQiiuf.

Cafta Deus mens eiheafta vult mente vocari.

ïtÏfHkm- Pulcherrima imago iudicij amp;nbsp;voluntatis Dei imprefla eft •r quot;iroviG contradibus.Inhisdocetnos Deusiuftitiam.xqualitatéeffe, vt riuiuov cogitantes de voluntate Dei Iciamus eam iuftam,id eft,xqualem ede xqualibus. Tyranninon hint squales squalibus, fedali-quos priuato afFedi:ucompledi:untur,csteros feu pares, fcume-liores negligunt. Hsc insqualitas vocatur «arejraiToAH^l*, qux noneftin Deo/èd fcitosqualem ede agentibuspeenitentiam,tibi amp;nbsp;latroni in cruce,amp; Moyfi,amp;: Elis. Regulam propofuit iiixta quamfèruatxqualitatem.iralciturpeccatoinomnibus, acrur-luscertorecipitomnes confugientes ad MediatoremChridum. Cernituramp;exempIumiuditixDei amp;xqualitatis inplaca-tioneirxDei.Nonfuntremidapeccata,nifixquale AuTfoyperfoU ueret pro nobis Filius Dei. De hacxqualitate quotidian! contra-dus amp;nbsp;delidorum compenfationes nos admoneant.

MISERICORS.

Mifèricordia eft i^ai^icaa,, qux mitigat lèueram iuftitiam aut lenius puniendo, aut remittendo odendonem amp;nbsp;pcenain» Jiut rccipiendo obedientiam quamuis imperfedam probabili ratione.


-ocr page 357-

PARALIPOMENA aç* f«ione.TalisautemIenitasinDeoeminet,qusequamuîsiuftatn irammitigat, amp;nbsp;propter Filium remiteit eulpam amp;pœnamx-ternam,amp;recipitobedientiam,qiiamprxftantreconcilati,eti-»infilongèà perfedionediftat. Qiiarein Deo tanravisedmife-ricordiæ^quantamnullamensautcogitatiocapcrepoteft.

Thren.j. Mifericordix Domini quod non confumptirumus, Ofex ii.Quomodopuniam te Ephraim,autquomodo caßiga-bote,amp;c.

Rom.$, Gratia exuberat Pupra peccatum, feilicet remifsione prxtentorum delîAorum , amp;nbsp;condonatione prxfentis in-ßrmitatisamp; fordinm, amp;nbsp;micigatione pœnarum quasmeriti fumus.

Pra.145. MiPerationes eius fuperomniaoperaeius. Augußinus. Mirentur ali) omnipotentiam Dei, Ego mirabo» eius mifericordiam.

Idem4.GeneC

Maior eß Dei mifericordia/quàm omnium peccatorum mife-ria,

LIBERA.

Impoßibile eft effedum toto genere prxftantiorem eflé fuacauPa.

Certifsimumeftautem in angelis amp;nbsp;hominibusfuifle in-fegramlibertatem , amp;nuncreliquam effe in nobisliberam de- , •^ionem return externarum.

Idcbnecefleeft primamcauQm efleliberrimam, à quatre-*turisrationalibush«cfacultasagcndicommunicataeft.

Qiibd Deus liberè amp;nbsp;volenstunc cum voluit, condiderit *’'undum,amp;quód Htagens liberrimum, amp;liberèadiït caufts ic-^undis,amp; multain eis moderetur, amp;nbsp;agat vna, quatenusipfê pro ^aimmenfafapientiaiudicaeeßevnaagendum, manifefte te-ßiturdidum.Pfal.h^. Omniaquxcunquevoluit fecit. Et Plal. ’35' Omnia quxcunque voluit Dominus, fecit in ccelo amp;nbsp;in »erra.

V

-ocr page 358-

PARALIPOMENA

Ul'

Detrahere Deo libertatem, eft tollere omriem cultum Iir-iiocationis amp;nbsp;gratiarum adionis. Nemo autem ignorât quam (èuerèfcriptiirahos cultus à nobis flagitet. Tribuendaeftigitur Deolibertasnonalligata ad cauftsiecundas.

Maioris confirmatio.

Quis enim quicquamei debeat, qui qusagat non poßit aliteragere? quisignihabeatgratiam,quod carnescoxerit,aut aquxj quód nos humedarit ac refrigerant? Naturalia funt eo-rum opera,necpoftunt aliteragere. Coquoamp; miniftris gratiam habemus,qui quxpoterant nonpraeftare, filibuiflet, prxftite-tunt tarnen noftra caufa.

Porró fi quis Deum illum Stoicum imploret atque oret ftipplex,vtquid vel tribuatcommodi ,velauertatdamni, quid cenfêmuseum refponfurum? Tiivcröfruftra confumis tempus amp;nbsp;verba,qui mihi fupplicas. Non enim ea qux tu petis, in manu meaeft tribuere, legibus definitispræfixiCquevado, nee minore premor necefsitate in agendo,quam tu in patiendo. Si qu«lar-giar,proderunttibi,vtere.Sinfecus ferm neeeßitatem mam x-quo animo ficutego mearn magno. O ibrtem natura amp;nbsp;maiefta-teDeiindignam, vtLudouici Viuisvtar verbis.

HU.

Maxime veto hxc (èntentia, quód Deus fit liberrimum a-gens illuftraturexemplis.Adam amp;Heua poftlapfiim necaban-gelis,necfuisconfiliis,necabvlla creaturaiuuari poterant. Hïc prodit ex arcana lede Deus, amp;nbsp;recipit laplos, amp;nbsp;reddit eis vitam. Hoc exemplum manifeftèdocet, Deum fine vllis caufis lècundis opem ferre. Itapoftea fequi ntur innumerabilia exemplabene-ficiorum diuinorum extra cauGs lècundas, vc cùm Deus lèruauit Noheindiluuio,cùm Saramfterilem amp;anum fecit fxcundam, cùmpopuloIlfaelviam coneeßitpermarerubrum, amp;deindea-liamulta beneficia prxftitit propter caulas lècundas, ficutlèrua-uit Danielem inter leones, lonam in ventre Ceti,amp;Ezechiam là» nauitin morbo Içtali.

OMNIPOTENS.

Fabricatio return ex nihilo amp;nbsp;conlèruatio tonus vniuerfi-tatiïA

-ocr page 359-

PARALIPOM EN A. 17 ï'itis,amp;reflifcitatiohominum mortuoruinfunt opera folius nature omnipotenris, qui nuilacreatura imiundoexprimerepo-teft.

Conftatautem interomnesfanos.hxc pulcherrima mun-lt;Jicorpora,cceliim,ftellas,Elementa,plantas,animantia amp;ho-ininesaDeo exnihilocondita efle,amp;ab eodem conferuari, amp;nbsp;ßiortuoshomines in vitamefficacia verbi diuini reuocatoseffc. Quare perfpicuum efle debet, Deonon modo nihil impoßibile lt;ire,fèd nearduum q indem aut difficile.

Linus pii'ia 'O-a.yTO, JïÿnKitreu i^ «.vitvuTor ï^«('.

SAPIENS.

Impofsibileeftea,quxcafuamp; fine mente formatrice con-currunt.diii (èr uare certas leges fuorum motuum, certam figurx Ipeciem, certos pofitus amp;nbsp;certos modos procreationis Imó im-polsibile eftnaturam intelligentem à bruta oriri.

Sed in mundo funt certißimi pofitus corporum, certxamp; perpetuxlpecies,legesmotuum, amp;nbsp;vicestemporum certißimx, ordinata eft terrxfcecunditas,amp;omnia confiikö diftributaad v-tilitatem animantium: Eft amp;nbsp;procreationis in qualibet (pecie cettißimus ordo: Prxterea amp;homo eft natura intelligens,amp; qui-deminhominenontix funt numerorum amp;alix, amp;nbsp;diftrimen honeftorumamp;turpium.quxomniaimpoßibile eft cafii exticiftè, quianon maneretinqualibet (pecie fimilitudo perpétua.

Ergo necefle eft aliquam efle mentem archiredatricem amp;nbsp;formatricem huiustocius pulcherrimi operis, quod mundum nominamus.

II.

Reseffeda liquidooftendit fiiamcaufam.

In mundoautemextant atqueeminent fiimmx (apienti« opera: cuiufmodi funt numerus, ordo,proportio corporum, cer-titudo motuum cceleftium, diftindio formarum amp;(pecierum, diftributio finium amp;nbsp;alia mulra.

Ergo vera eft Euripidis oratio, qui dixit, MfiMy ^reu Ktth» .9iimKiy.lt;f, TiHTiVDf O'OfÏ.

V »

-ocr page 360-

jg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PA R A L IPO M E N A.

SOLVTIO ALIQVOT OBIECTIONVM.

qus contra proprietates Dei afferuntur.

Obiellio I.

Deus non poteft faélum infedum redders.

Ergo Deus non eft omnipotens.

Agathon apud Arift.lib.d.wfl/«.

Klar« yï «vTK jg -3-4 o r çif'iffmTcu,

A-yivnTO.'^oiéinf.ay ny n Ti'^sç^yiJi.tyti, Solutio.

Nego con(èquentiam,amp; ratio eft, qui a proprietates Dei ne-quaquam inter (cpugnant,(èd cedunt inter ie, vtharmoniacon-fèruetur. Pugnaretautem potennaDeicum veritate, fiduxcon-tradióloiix fimul verxeflenr. Quod ne accidat, potentiam fuam ita moderatnrDeus,nein alias proprietates incurrat.

SicigitiirDeusliberamp;omnipotenseft, vt tarnen non du fcedat à fua reditudine.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Item,

Deus remittitpeccata. Ergo non irafciturpeccato» Solatia.

Negandx ftint hx confèquentix , quia mirandnm eft in Deo iuftitix amp;nbsp;milèricordix temperamentum, cuius admirario-neomnescreaturxvelurattonitxobftupelcunt. EtfienimDeus eft mifericors amp;nbsp;in ira mifericordixrecordatur, tarnen non remit titpeccatum,necrecipit delinquentem fine pari compenfätio-ne,quxeftàFilio perlbluta. Inhuncenim effußeftira Patrisamp; totiusdiuinitatisiuftifiimaaduerftis peccatamea,tuaamp;aliorum hominum.quotquotfuerunt,funt,amp;erunt. Hicadmirandafua humilitateamp;obedientia.quam in cruceprxftitit, iuftitix diuinx làtisfecit amp;nbsp;xquiualens zürfox pro noftro peccato amp;nbsp;pro noftra contumacia perfbluit.Qiiód igiturin gratiam recipimur, id non pugnatcumiuftitiaDci,quxacquielcitin precio pariamp; fuffici-entia

-ocr page 361-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»,

entiaFilioperföIuto.Nequcveró remittit Dcuspeccatum,quafi id Jeue eße ducat,aut quadam futilitate iram abiiciat, imó Deus peccatoin sternum irafcitur, etiam cùm id rem if t, iedrecipit perfonam confugientem ad Filium Mediatorem piobabili ra-tione,de qua iam fiepe di ftum eft.

111. Alia obieätff.

In Dcurn noncaditaccidens.

lufhtia/apientia,amp;alia: virtutesfuntaccidentia.

Ergo non funt in Deo.

Solui io.

Refpondeoprimum adMaiorem. EtfiMaiorverilsimaeft deaccidentibus abfblutis, cuiufmodi fint quantitas amp;nbsp;qualitas, Urnen fciendum eft multas relationes in diuina natura mon-iirari pofle.Hacvftatarefponfioneconrenti lïmus, necamemus ”‘lgt;içiiljia.vîa.i/, quxeftcontemptrix opinionum vfitatarum, amp;nbsp;(erna abfurdarum.

Deinde ad Minoremrefpondeo. Fateor increaturisratio-lalibus has virtutesquasrecenfuijmutabiles elTe.-lnDeoautem proprietatesiUae non funtaccidentia,autqualirates mutabiles, W (un t ip(a Dei eflentia variis appellationibus defcripta.

Ad quid conduca t noffe has proprieta-tcsDei.

Prima vtilitas. nbsp;nbsp;NecDeum,nechoftesDei diabolos cernis

®culis corporis, fed mentefaciendaeß firma diftindio, confide-Utis proprietatibus. Deum agnofcis omnipotentem, fapien-Uni,bonum,benefilt;:um,3cqualem,iuftum,iudicem,caftum,ve-Uccm,mifèricordem, liberrimum, amp;nbsp;fêgregas eum ab omnibus 'purcis amp;polkitisnaturis,execraris Diabolos hoftes Dei, mendaces amp;fpurcos,quiimpelluntmifêram hominum naturam ad jibidinum confufiones , qui in omnibus rebus ordinem à Deo 'nftitutum, amp;honeftam vit« focietatem turbant, qui fèditio-“nm, esdium amp;nbsp;multorum furorum in genere humano faces ^nnc, vtquam plurimos auellant à Deo amp;nbsp;in sternum exitium Upiant. De hoe difcriminequotidie cogitate piosnecefie eft.

Secunda vtilitas. Hæ proprietäres in omni inuocatione co-

-ocr page 362-

39 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L J P O M E N A.

gicandxriint.vtDeam dilcernamus ab omnibus commentitus numinibus.Necelïeeftenimcogitari quemalloquaris,vbifehic Deuspatefeccrit.qnalisiït.an amp;curexaudiat.

Tertia. ConKderatiohanim propnetatum excitatinnobis timorem amp;nbsp;fidcm,nec tantum docet nos,qualis ht Deus, fed cti-am fuauiter piorum mentes confolaturin mediis fluiSibus amp;pro cellis tentationum.

Quarta. Cùm oftendant hx proprietates qualis fit Deus, o-ftenduntetiam qualéoportebatefl'ehanchominum naturam,amp; ad quid condita fit. Vukenim Deus homines elfe imaginé fuam, vult congruere mentem amp;nbsp;voluntatem noftram cum régula mentis fax amp;: iuftifiima voluntate fiia.

Quinta. Oftenduntnobis hx proprietatesingentemmiferi-am nofiram. Cum enim natura nokra fit difsimilima his pro-prietatibus, intuentes in eas tanquam in fpeculum, cernimus naturxnokrx prauitatem amp;nbsp;maliciam , quam veris amp;nbsp;afsiduis lachrymisdeplorarcdebemus.

Sextavtilitas. IllxiplxproprietatesfuntpcedagogiaadChri-ftum^qui harum proprietatum congruentiam in nobisreftituit, iuxta iUud i. Corinth. ».Chrillus faduseft nobis à Deo ftpien-tia,amp;c.

Quad vnusfit Deus, diftinólus tribus perfonis, Declara-liofeu imago qualifcunque, fumpta ex fimilitudi-nibus Arithmeticisamp;Geometticis.

Multi à nobis quxrere fblent, quomodo vnumpofsitefTe trinum, amp;vicifiimtrinumpofsit eflevnum. Dehacquxftione etfireólifsimè reipondetur, Deumfiele patefeciire,quödinvna eflentiadiuina fint tres diftinélxperfbnx, amp;huic patefadioni aflentiendumefie, tarnen amp;nbsp;hocrefponderi poteft .• Vnitas,ciim nó fit numerus,tamé quadratueftamp;cubusJtem radix quadrati, amp;cubi. Sed vtalio loco vnitaseft vel quadratum velcubus,alio loco eft radix vtriufqj: fic Deus alia relatione eft vnus.amp;aliaitem relatione trinus. Nam cùm opponiturcreaturis, mentiofit vnius acternxelTencix. Qiiodes autem diuinitasintra fclèdefcribitur, difcer-

-ocr page 363-

PARALIPOMENA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

difeernunturperfbnx. Sumamusetiam fiplacet huiiisfêntentix lt;)iialcmcunq; declarationemàTrianguIoIfopleuroamp;Ifcgonio. Confiât Triangulum primam cTe omnium figurarumreélili-nearum. Nam dus lineæ redx non poffimt conftituere certam figure (peciem.Etfiautem Triangulus/róirAiiï/fc^^^iiroj^wnt^ V-i nius duntaxat figurærationem habet, ficùm quadrato, pentago-nojhexagonoamp;aliisfigurisreâilineis comparetur:taméquoti-ts intra fêle deferibitur.offeruntur oculis tria latera xqualia amp;tres anguli xquales.actertium lattis quod bahs nominatur,eft nexus quoreliquaduointer fècolligantur. Eodem modo,lîparualicet componere magnis,Dens eft prima caufà,quæ fi ad alias caulas lècundas conferatur, vnitatis rationem obtinet. Sin autem extra tteaturasconfideretur, necefleeftdifeerniin diuinitatetres per-fonascoatemas amp;nbsp;coelEentiales, eiufdem potentia amp;fapientix, qiiarumdua,Pateraternus SiFiliusimagoPatris coaterna,fefè tompledunturmutuoamore, amp;nbsp;huius amoris nexus efttertia Perfona,qua Spiritus (ànélus appellatur.

Sed vt nulla fimilitudo proponi poteflqusex omniparte tongruat, ita etiam hanc declarationem candide accipi volo, cùm non aliam ob caufàm propofitafit, nifi vt qualem-ciim que vmbram horumarcanorum baberemus.


ENARRA-


-ocr page 364-

3» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L IP O M E N A.

ENARRATIO CAPITIS primiinlohanne.

VEmadmodumhi, quorum nauis duabus ancori* nititur, prxclarè contra tempeßates parati armati* quefuntrita nos confirmatihac concione lohanniä) amp;inea veluc inportu acquiefcentes,omnes hareti* corum ludos amp;nbsp;przßigias, quitus Adem noßram de duabus naturis inChrifto conuellere amp;nbsp;labefaftare conantur,exaltodefpicerepoterimus. Eftenimhzcconcio,vtBa-filiusait.Adamantinusmurus.quemhzreticinecvimanifefta.nec impiafraudeeuerterepoflunt,etiamfiferumpaht. Quodcumita fit, fingulas voces in hacnarrationediligentifsimèobferuemus,amp; tanquamligilliimaginemnoftris pedoribusimprimamus.

Sunt autem quatuor partes huiusconcionisprzcipux. Pri' maeft -®ej(ra7ro^faip/*Filij Dei. AlteracontinetteltimoniumBa-ptiftxde Mediatore.Tertiadodrinamde beoeficiis FilijDei,amp;de fideproponit. Quarta parseßadmonitio neceffariadedifcrimine , Legis amp;nbsp;E uangeli j. De bis tantis rebus,cum nos Iohannes, in exor-diofuifcriptierudiat, noneftnoftrum nomintfque Chriftianidu-bitare,quin nodurna diurnaque manu hoe ipfum exordium ver-fandumfit. Audiamus igitur, tiplacetoratorem cœleftemamp; diui-num de maximis myAeriis concionantem, illiüfque adeuerationi tanquam vocidecœlofonanti inha6fitantercredamus,neclaudeni ingenijefleducamus, quecrerepraftigias ad eludenda verba Ioan« ms, fed ita ßatutum habearaus fine tergiutrfatione huic pracori obtemperandum efle.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In principioerat Ac^®-.

Neceffe eft auditorem moneri, V E R B V M hoe loco perlb-1 nam fignificare.videlicetFilum Dei, qui alibi nominaturimagoar-terni Patris,amp;«urimaginiPatristribuaturappellatio verbi,quan-tumfieripoteft,pièamp; reuerenterdeclarandomeft. Sciantergoiu-niores verbum in hac narratione Ioannis non fignificare aëris per-eufsionem mox euanefcentem , fed perfonam Fibj Dei fubfiften-(em, genitamäPatrexterno fine vlh temporiscircumferiptionf.

HanC

-ocr page 365-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

Hane interpretationem vera teftimonia confirmant, qua: Tuo loco recitantur. Alibi etiam diftum eft , cur Filius Dei vocetur ^^ój,®-. Veenim verbum ànobis enunciatum, totam mentisco-gicationem velut in imagine pingit: fic Filius Dei imagoeftàmen-UPatrisgeoita.totuminfePatremoßendens.Etfiautemaliquian-Xièdifputant, Quid fignificet particula, In principio, amp;nbsp;an Joannes de eodem principio loquatur,dequo MoyPes Gen.i, dilTerit: tarnen »osvtrobiqueeandemfignificationem retinemus, acprincipium enarramus de temporis inthoationeamp; omnium creaturarum prima origine, SicigiturMoyficonciointelIigatvr.lnprincipiocrea-uit Deus coelumamp;terram, ideft, CÙmnectempusefret,nec alix Weacurat in rerum natura verfarentur, hoc modo ortus fui princi-pium habuerunt, Deo videlicet per verbum fuumvn à cum Spiritu fandoomnesresalias vifibiles amp;nbsp;inuifibiles ex nihilo fabricante, Fadem vis eft huiusdidi,quodapudlohannem extat, In principio eratverbum,ideft, Filius Deifuit abæterno,antequamfundamen tamundiiacerentur.nec poteft creaturis annumerari, cùm conftet eumfuilTein principiototiusvniuerfitatisrerum. Quitquidauté tùm fuit, cùm omnes creators ex nihilo fierent, idsternum amp;nbsp;infinitum effe neceffeeft. Hincperfpicuüeft loannem no modoVer-hiappcllationem,quamFilio Dei tribuit,ex fontibusMolihaufifle, fed eaodem quoque fignificationem principe , qua Mofes vtitur, fetinuifte.

EtAój®^eratapudDeum.

Admiranda eft fèries continuatióque verboruns in loanne. Nonenimdicit,in Deoeratzójz^-.fedapud Deum, vt fignificet di-fcrimenperfoBarum.Patrisamp;Filij.amp;refutethsreticosquifingunt Patrem amp;nbsp;Filiumelfe vnam perfonam variis appellationibus dc-fcriptam. Horum deliratio non minùsfugiendaeft quameorum blafph:mia,qui cùm agnolcant amp;nbsp;fateantur Filiumeffeperfonam diftindam àPatre,tarnenpofteaimpudenter negant FiliumPatri Coaternum amp;nbsp;coefTentialcmefte.Cùmenim AÓ^/i^ fit apud Deum, amp;nbsp;cum Patre de maximis rebus eolloquatur, videlicet de mueua a-gnitionePatrisamp;Filij, amp;nbsp;demutuoamore , item de creatione rerum , amp;degubernationeËccIefis angelica: amp;nbsp;humans , profed à conficendum eft Äo^orefle diftinâam perfonam à Patre, nee mi-fcendasautconfundendasefleperfonasPatris amp;nbsp;Filij.Meminerint etiam ftudioh FUium Oei eße AÓ^ex «t^ç^fô^zirox .i. prolatum à

X

-ocr page 366-

34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

Pâtre. Etiï enirn verum eft hune Asj-oi' à Pâtre cogitante gigni, tarnen amp;nbsp;hoccertum eft, eum non nianere in Pâtre,fed à Pâtre pro-fern, vt fit perfbnafubfiftens,cuius proprietas eft incommunicabi-lis. Huiiisfèntentias teftes locupleteshabemiis Bafilium ,enarran-tem exordium Euangelij Iohannis, amp;nbsp;Reuerendum virumD. M. Lutherum in capite primo Geneftos, vbi difèrtè vrget pondus verbi Hebraici Amar,idque aitpropriiisimèfigmficare verbum prolatum.

Deuserat Verbum,

Supra dixit Filium Deifuiffeab omni »ternitate, nee tarnen efle ipfum Pattern , fed aliam perfonam à Pâtre difternendaro: NuncdifertèaffirmatFiliumefle Deura, id eft, omnipotentem amp;nbsp;ó/zova-zor Patri. Monet enim Cratca ledio, AÓ9,or efte fubiedum, «amp; vocem Dei prxdicatum , quia articulus additur fubiefto, non prædicato, Acnequis eludatappellationemDei.cAmquetransfe-rat ad officium,vt in Pfalmodicitur,Ego dixidij eftis.repetantftu-diofi regulam Diale(fticam:TaIia funt prxdicata, qUalia permictun tureflea fubieftis propriè intelledis. Quareciim Inannesdicat AÓ^/orfuifte in principio, amp;quidem apud Deum , amp;hacdefcri* ptionu!licreature conueniat, necefteeft vocabulum Deipropriè de natura diuina intelligi,ficut mox fequitur,Omnia per ipfumfa-Óafunt,amp;c,

HoceratinprincipioapudDeum.

Etfi magnabreuitas eft concionum Propheiicarum amp;nbsp;Apo-ftolicarum,tarnen crebraearundem fententiarum repetitio valdè’ confirmâtledorem. Ciira enim Prophetxamp;Apoftolieafdemvoces afsiduè répétant amp;nbsp;inculcent, nemini dubium efle poteft, quin hoe ipfum velint quod verbapropriè amp;nbsp;fine ambiguitate intellcda gignunt. SiePaulus quodam in

loeo.nquit, Eade.mvobisf*pe . Phltj. tlt; ^«r v^r, fenbo. vt fiatis certioresde mea

dodrina. Siquis enim multoti- e^Ç^Aer.

eseademdeiifdem dicit,isteftatum facit, fe nihil temerèaut obiter effjndere.fèdrediu multumquedebberatainhanc cogitationeffl '^venifle , quam iteratio verborum déclarât. Quare nonexiftime-muszii'otxiïstAjt/iairzr^quahïcIoannesvtitHr,inanem autotiofarn efle,fedfciamus, hac ipfa repetitione duarumpropofitionum,fi-

■ dem noftram de natura diuinafibj Dei confirmari,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Om nia.

-ocr page 367-

PA R A LIP o M ÉN Ak ' ^V Örnniaperipfiimfaftafunt.

HaSC fententia confirmât fiipcriores propofitiones, fumpto ar-gumentoab effeâibus naturae dmiDxpropriis.Nanicreatioreriiin exnihilo.êonreruatioamp;fuftentatio totius vniuerfitatis.inftaura-tio Ecclefiae coHapfae, refufcitatio mortuorum, amp;nbsp;liberationes Ec-clefixvniuerfales, vt fèruatio Nobasin diluuio,eduftio popubeX Aegvpto.fiint opera foüiis naturae infinite amp;omnipotentis. Con-ftatautembreomnia amp;nbsp;alia.quae funt innumerabilia per Filiurft Dei,inde vfque ab initio fafta efle. Fateamur ergo illudetiam con-ftare.Filium DeinaturaDeum amp;nbsp;omnipotentem effe. Cuienim tribuunturproprietates,quæ vnifolieflentiseconueniuntjhincef-fintiamquoque tribuinecefTe eft.

.Etli autem aliqiii intempeftiuè vrgentpraspofitionemcT/iije-imque volunt de caufainftrumentaliintelligi,tarnen nos conten-tifimus vfitata declarationebarum particularum: à Patre,quieft fons diuinitatis, (vt veteres loquuncur) omnes res ortiis fui princi-piumbabent:perFiliumoraaiafiiint,quiaFiIiuseft imago in qua Patrisconfiliade conditionereturn amp;nbsp;abis mirandis operibus lu-«entfin Spiritu Panftocunäafiunt, id eft,fouente Spiritu fanfto fin-gulas natura; partes vitalicalore, amp;nbsp;agitante motibus congruenti-busvokintatiDei, ficutin Genefi fcribitur. Spiritus Domini fere-baturfuperaquas.Sedde bisformis loquendiaccuratiùs à ßafilio düputaturia opere de Spiritu fanfto.

Sine ipfo fadum eft nihil, quod fadum eft.

Non fruftra nee temerè,fed magno confilio loannes hanecor-teftionem addit. Primum enim difcernit perfonas diuinitatis à creaturis,qux partim vifibilesfunt, partira inuifibiles. Naminipfa diuinitate ftibilfaftum aut creatum eft, fed alias res omnes Deus ex nibilofabrieauitconfilio fuo amp;liberrimavoluntate. Deindecon-fpieuislimitibus,tanquam in iudicioregendorura finium,diftin-guit opera Dei dcDiaboli. Eft enim veraamp;neminiignota régula,à Molètraditadeoperibus Dei; Vidit Deus omnia qux fecerat, amp;e-tant valdè bona,ideft,ordiDat3,congruentiacum fapientiaamp; bo-nitate mentis diuinx,amp; deftinata ad certas vtilitates.Peccatum veto amp;nbsp;mors funt opera Diaboli,quiin veritate non ftetit, hoe eft, fua lponteàDeodefecit,amp; ad fimiiem defedionem primos parentes iQclinauitdoftisdoIisamp; faceti$fabricis,glaucomam eis ob osulos

-ocr page 368-

^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

obiiciendo.Hincperfpicuumeft,quoconfiIio loannes hanceorre-dionem addiderit-Sine ipfo Fadum eft nihil,quodFadum eft.

In iplb vita erat,amp;vita eratluxhominum.

Regulas vniuerfali, Omnia per FiliumFadafunt, exemplum infigne atqueilluftrefubiicit,quodhauddubièrepetitumeft exhi-ftoriaprimorum parentum, Cùmprimiparentes lapß effent amp;nbsp;a-mififfentfummabona,lucemamp; vitam.necpoffentvllius creaturx ‘ confilioautopeiuuari.imöfentirentfeiammergiinaeternastene-bras amp;in ipfam mortem, Filius Dei immenramirericordia Fadut IJLitrirtK )9 iKiTtif primos parentes ex morte in vitam, amp;nbsp;ex tenebris inlucemadmirandam vocauiteditapromifsione, Semen mulieriï conteret caput ferpentis. Hac promifsione audita, Adam amp;nbsp;Eua ftatuerunt Fe à Deo recipi, de nouam luce m in mente, acinitia vit« «ternæin corde fenferunt.Dehac prima inftaiirationeEcclefiae human« hauddubiè Iohannes loquitur cùm difertèdicat, Vita erat luxhominum. Siquisautem mauult generaliter hoe didumintel-ligere,quod videlicet omnibus rebus lux amp;. vita,fiue vt Baßliusait, lvB[jim ly a-vMir/rconceiru amp;munerc Filij Dei data fint, cumeo mihi nulla erit contentio amp;nbsp;dilceptatio.

EtLuxin tenebris lucet, amp;tenebr« earn non compraehenderunt.

Quisnon totopedorecohorrelcat,legenshanctnnemd£lu-gendam delcriptionem generishumani, quod in mente circum-£ertcaliginem,qu«paritinfinitas dubitationes deDeo,deproui-dentia,deiraDeiaduerfuspeccatum, demifericordia Dei ergala-pfos conFugientes ad Mediatorem. Quid dicam de auerfione volun tatisaDeo,amp;decontumaciacordiscontralegem Dei ? Hxetanta mala compleditur loannes appellatione tenebrarum. Eft autem dolendum ac veris lachrymis deplorandum, quod maxima pars generis humani has tenebras amp;nbsp;fordes pluris Facit, quàm Filium Dei,necgratopedore amplediturlucemamp;vitamabipfbdonatani. Hanc c«citatem amp;nbsp;Furorem nemo fatis deplorare poteft , etiaffl-fitantùm lachrymarum Fundat, quantum vndarum Sala nofter ■yehit.

FuithomomifiusaDeo.

Superiorpars docet Ledorem de Filio Dei,qui ante affumptio-nem

-ocr page 369-

PARALIPOMEN A.


Î7


I P'nihuniana! naturæ ab xternofuit :(èquens narratio conciona-“itur de affumptione naturaehumanx. Aepriufquamdeaduentu ^'I j Oei in carneloquitur, mentionem facit Ioannis Baptiftaï,pro-i Pterduascaufas:quarumprioreft, vtallegetteftimoniumBapti-I^s de Meftia; altera eft, vt difcernat Meßiam à Baptifta)amp;omnibus ^’rophetis,amp; aliis miniftris doftrina: cœleftis. Hx caufe non obfcu-■^èin textu recitantur, de quibus fuo locopluribns verbis dicea-*Juinerit,

EratLuxvera,qux illuminât omnem hominem ve-nienteminmundum.

Neceflaria admonitioeft,qux inDiakdicis traditur de vfu par-‘■cularum vniuerfalium. Nam fignavniuerfalia interdumitalatè Pitent, vt nullam prorfus fvnecdothen feu exceptionem admit-^3nt,vt in dido Efaix, Omnis caro fxnü, amp;nbsp;omnisgloriaeius ficut

1 ’gri: Alias vero ad certam fpeciem.vtDialeftici loquuntur.adftrin-i gsodafunt, vthocloco, Omnes homines à Ghriftoilluminantur, '(ieft, QuotquotilluminanturàChrifto lucemamp;vitamaccipiunt. kammens illuftrataluceSpiritusfandi, vtBafily verbis vtar , ad filiumrefpicit,amp;in eovelutin imagine Patremcernit. Daturau-km Spiritus fandus petentibus, non repugnantibus Euangelio, ’Ut contemnentibus hanc tantam vim mifencordia: amp;nbsp;bonitatis ^iuinx.

i Inmundoerat.amp;mundusper ïpfumFaduseftjamp;mun-duseum noncognouit.

Diligenterhocloco pondera verborura expendantur. Nam finguliverfusfingulateftimoniafunt. Cnm igitur inquitjnmun-^oerat.defcribitvifibilem amp;familiarem conuerütionemFilij Dei gt;oterhomines. Eßenim admirabilisquædamamp; penè incredibilis fiXrti^ôfawxinFilioDeijàquaimpuIfuseft.vtall'umeretnaturam liiinianam.amp;fieretfraternofter/fiue vt Paulus ait, caro de carne ûoftra,amp;osexoßibus noßris. Dehacip/A«ty9f«’T/eiintelliguntali-^uidulcifsimum didumSalomoniscap, 8. Prouerbiorum, Deli-tiæ mes elfe cumFiliishominum. Sed nihilpotefttàm fuauiterdi-tiinhancfententiam,quinfuauitashumanitatis in Chriftoidlon-gèfuperet.

Deinde cùm addit, Mundus per ipfumfadus eft, difèrtè tefta-' iwinChriftonatoexvirginenontantumeflelt;S!c manere natural«

» 3

-ocr page 370-

humanam, fed amp;nbsp;alteram conditricem rerumcumPatre, deqnâ haftenus concionatus eft, amp;nbsp;quam AÓjzorappellauit. Conftaténim exordinecaufarum amp;nbsp;cffe(ftuum,miindum nonefte conditumal’ hu mana natura Chrifti,cùm raundus ante natiuitatem Chriftifu-eritannos jpöx. Neceffe eft igiturinChrifto natoex virgineeHê amp;nbsp;raanere diuinam naturam Filij Dei,«Sc hancperfbnali vnionehu manxnaturx vnitamefle.

Curautemtoti perfonæ proprietas diuinx naturetribuatur, indoftrinadecommunicationeidiomatumdicitur.

Poftremö repetit querclam de cxcitate generis humani,quod tantistenebrisimmerfumeft.vtautorem huius pulcherrimiopi-ficij non agnofcat, «amp; vt veriùs dicaro.refpuat amp;nbsp;aipemetur,

In propria venir,amp; üii eum non receperunt.

Hïcveró nominatim accufat deteftabilem ingratitudinem gemis Iudaicx,quxprom3ximisbeneficiis,qux àFilioDei,indevf que à vocatione Abrahx in ipfam profeftafunt, anguinam merce-demïvêfj/STJiretuIit. Omnesenimliberationes, quæ huicpopulo contigeruDt, Filio Dei dandx atque tribuendx Punt. Hic Dominus reuoeauit Abrahaaberroreamp;idolatria adveramDei agnitionélt;St iniiocationem,lt;Scpoftannos 43o.eduxitpopulüirrael ex Aegypto, eundémque quadraginta annos in deferto rairando modo pauit acdefendit, tradidit ei Legern «Sc promifsionemEuangelijjafsigna-uit vnicuique familx in terra Canaan ^dKMi’iJ.i^®^: Addehuc, quèd politiam ludaicam optimis legibus temperauit, «Sc cultuni Deoplacentem inftituit,«3cfubindeHeroicosgubernatoresexcita-uit: Denique ex Babylone b unc populum reduxit, «Sc reftitutum in antiquam poflefsionera annos quingentos vfque ad pbftremuni excidiumlerofblymxdefendit. Hxcbenefi«:ianilïxantacnefatear, vteavixcuiufquammensaiitcogitatio capere poftit, amensfim. Sed funt alia bis longè maiora.Nam fiia voce Euangclium in ludxa fparfit, «Sc doftrinam quam profitebaturdiuinis teftimoniis, vtre-fufcitationemortuorura «Sc aliis miraculis,euideDtifsimèconfir-mauit,acfinguliscœleftisvitæmuneravltrôobtulir. Sed hune Li* beratorem fuum gens ludaica non modó repudiauit, fed inföper crudeitlsimofiipplicioaftedum èmedio tollereconataeft, Inhoc exemplum furoris ludaiciintuentes, tanquam in fpeculo noftraffl ingratitudinem contemplemur,«Sc verèdoleamuSjnosefleingra* tospro

-ocr page 371-

P A R A L I P o M E N A. 33 tospro redJita Iiice Euangelij, amp;mirabili defenfione harumEc-tleliarum , amp;nbsp;hunc morbum à Filio Dei fan^ri ardentibus votis petamus.

Quotquotautemreccperunteum.dediteispotefta» temfiliosDei fieri.

Hxc tertia parseft huius concionis, videlicet doârinadebe* 8eficiisChrifti,amp; defide.

Etfi autem breue diftiimeft,Dedit eis poteftatem filios Dei fieri, tarnen nullius creaturæ fapientia magnitudinem rerum,qnas Compleftitur,penitiisperfpicerepoteft. Cogita enira quanta res fit, ^uöd0eus,qiii eft mens iuftiCsima amp;nbsp;caftifsima,nos fordidos amp;im-Diundos lt;x multipliciterreos xternx damnationis propter Cliri-ftiim Mediatoren! fufcipit,lt;S: habetnon tantùm proamicis ,fed eti-’niprofiliis charifsimisjamp;omniaiura acpriuilegiafilioruminnos transfert, Qniaenimfilij Dei funius,mittit Deus Spiritum filij fui W corda noftra.clamantem Abba Pater. Et quoniam filij fumus, e-tiniusetiam hæredes, hæredes qindem Dei, cohaeredes verb Chri-fii.Ga)at.4. Rom.S. Huius beneheijdignitatem atqueamplitudi-Oem, Ofeas amp;nbsp;loannes Apoftolus fignificantibus verbis illuftrant. fiicenimOftascap. i.inquït;Eteritinloco,vbi dicetur eismonpo-Pulus meus vos, dicetur eis, filij Dei viuentis.

Et lobannesin Epiftolaprimacap, 3, Videtequalem ebarita-tem dederit nobis Pater, vtFilij Dei nominemur. Propter hoc mundus non nouit nos,quia non nouiteum.Charifsimi, nunc fib ji Deifumus , fednondumapparuit,quiderirous. ScimusaUtem, Huôdcùmapparuerit,fimileseieritnus,quoniam videbimuseum, ficuteft. Etomnis, quihabethanefpem , fanftificaefe, ficutamp;ille hnetuseft,

Poftquam autem loannes digitum intenditad beneficiaMe-diatoris,monftratetiamforcipé,quohxcmagnifi'çaamp;falutariabo-nacomprehendercamp; nobisapplicarepoflumus. Fides, inquit,eft Jftus ille legitimus , per quem is qui Filius Dei non eft, pro Filio ■ fufeipiturde habetur. Omnes'enim qui ft inconuerfione fiducia» Mediatorisfuftentant,filij Deiamp;habenturamp; nominantur. De hac fententia in artitulo iuftificationis pluribus verbis difTerenduni' vit,.

t^uji

-ocr page 372-

PAR A LIPOMEN A.

, Qui non ex fauguinibus, neque ex volunrate carois,amp;c.

Hsec Antitheesperfpicuerefutat Pharifaicas amp;nbsp;aliashumanasper-fuafionesdeEccIefia, qux longé ab reiplàatque à veritate diftanr. Vtenim PJiilofóphidilTerenMsde caufisvirtutis, proculfegregant à'S€5’lt;Mfê(rH7â^çôiro’j7àüJ'ô?*i’,;^7àüÊtfA«9-/p; ficloanncs docecÉc-cleliamnon propagari carnaü generatione, nee fuccefsione, qua ficpereleftionem.vtcùmeoIIegiaeliguntEpircopos.necperimita-tionemhumanam,vtciim hypoentae imitantur ntu$patrum,fed homines fieri membra Ecclefiæ amp;nbsp;filios Dei , Deo régénérante cordaper Euangeli um amp;Spiritum(àndum.Sic infra dicitur cap. jgt; Nifiquisrenatusfueritexaqua amp;nbsp;Spiritu non intrabitinregnum Dei.Eadem doftrinaaccuratißimeä Paulotraditur. Rom.p. ciini ait,NonquiFil)/carnisiidemruntfiIij Dei, fed credentespromit honi in numerofiliorum Dei habentur.

Et Verbum caro fadum eft.

simplex^ natiua huiusdifti Ièntentiaeft,quam veraEctle» ha ampleditur amp;nbsp;profitetur, Filium Dei alTumpHITe naturam hu* roanam integram,habentem omnes vires amp;nbsp;appetitiones nature proprias fine peccato,amp; has duas naturas non mixtas aut confufas elfe,led mirandoamp; aeternofœdere fie vnicasefle,vt Chriftus fit vna perfbna. Ac ad declarationem prodeft confiderare quatuor niodol prasfentiae Dei,de quibus alibi didum eft.

Vidimus gloriam eius tanquarn vnigeniti à Pa ere, qui plen us eft gratia amp;nbsp;veritate.

Cum miracula Chrifti Domini noftri notiorafint, quàm vt commemoraridebeant.nunctantumdetribospatefaftionibusdi-cam,quxgloriam Chrifti omnium maximèilIuftrantPrimareue-latio fada eft in BaptifmoChrifti.vbi Pater gternus de cœloclamat, Hiceft Filius meus dileftus,quodeJeftor, Secunda in monte Thabor exhibita eft, vbieadem vox, quxiampridem in Baptifmolómie rat,repetitor, Tertia patefadiodeicribitur Ioannis u. Cùmenmi Chriftus maximaanimi mœftitia confliftaretur.hxcconfblatioi Patre xternoei propofitaeft, Glorificaui te amp;nbsp;iterum glorificabo. Hxpatefaélionesinfignes euidentiftimé oftenduntFilium Deidi* (eernendumefleab alüsfamftis, quibus appellatio filiorum Denn- j

-ocr page 373-

P A R A L I P O M E N A.

buitur.Namalijadoptione feu eleflione voluntaria in numero fi-liorum Dei habentur : bicverö folus natura Filiuseft, genitusde Patriseffentia, vtin Symbolodicitur, Lumen delumine.

Ioannesteftificaturdeeo,amp;clamatdiccns.

Intefteduopotifsimumfpeftarifolent : Vnum, vteasres,de

putbus vult teftificari.ex ploratèpercepcasamp;cognitashabeat: Alte-

rum,vtfitvirvcrèbonus, qualemnalcidifficileeft, hoceft, mani-bus, pedibus amp;nbsp;mente Ttrfetj,»!'®-. Si quis enim ad dicendum tefti-fflonium accedit,nullarerum, dequibuscertamencontrouerfix cftjfcientiainftruftus.velaffeftuimpeditus, veramiëntentiamoc-ciiltat, is iureacmerito condemnaturaut ftultitix, aut vanitatis, sutperfidix.Iam.fi placet,videamus,quaIisteftisfiiBaptifta,Cuius teftimonihm hoc loco allegatur.

Quod enim Baptifta certam Teftïmonialofèphide Chrï babuerit notitiam perfonx amp;nbsp;fto amp;nbsp;Baptifta quatre libro 18. beneficiorum Mefsia:, fegrega- af^cMoAoj/ictn’eJ't^AHs'-

tamabomnierrore amp;dubitati- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

one,cùmaliamultadeclarant, turn velmaximè hiftoriade Bapti-

ftio Chrifti, in quo tres peribnæ diuinitatis illuftri difcrimine loan ni patefaftx funt. Nam amp;nbsp;Pater aperto cœlo clamauit, Hiceft Filius Bleus diledus.quo deleftor,amp;Spiritus ünftus fpecie Columba descendit (uper Meßiam,amp; ineoacquieuit. Exhacreuelationecertó ^idicitloannes MeßiamefleFiliumDei,amp;a Patrexterno vndum cnejnonquidemBalfamOjfedSpiritufanfto, vtoffacioxtemi régis defacerdotis in Eccleliafungatur. Quodauteminconfefsione ve-ræ fentëtix velutpelagirupesimmotaperftiterit, necadhominum «ffeftus fuas4:oncionesinflexerit,excapite n.Matth, percipipoteft, 'bi Chrillushoc prxconium de Baptifta facit, Num exißisinde-Sertum vtarundinem ventoagitatamcerneretis,amp;c. Hxecùmita bnt.perfpicuum effedebet,quantum ponderis teftimonio loannis *^andumatquetnbuendumfit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij

Accedit illa quoque caufa, cur teftimonium Baptiftx lande- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tiir,quöd neceffe eft in Ecclefiapatefieri amp;nbsp;illuftrari difcrimen inter Cbriftuni,amp; alios miniftros. Nam reliqui doftores Ecclelix, quid Sutit.niliareula?quidam circumferentesdoftrinam à Chnftotra-ditamiAt Chrittusnó tantiimdoftoreft/edetiam/zemn;;^ wiTHO

y

-ocr page 374-

* 41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• PARALIP OMENA, qui amp;nbsp;reliques miniltrosamp; vniuerfam EcclefiamDeo reconcüiar»’ Hic foins eli paxnoftra, qui feptum tranfuerfum inimicitiæ diri-mentisnos à Deo deftruxit, amp;nbsp;rurfus Ecdelîam cum Deo copu-lauit.

Sed Baptiftam ipfum deperfona amp;ofhcio Mefsiae concionan* temaudiamus.

Hic sft de quo dixi,qui port me veniet,qui ante me eft-

Id eft, Mefsias vocatione amp;nbsp;potentia longé omnibus Propbe-tis,Apoftolis amp;nbsp;exteris miniftrispraftat Nequeenimlolumaddo-cendimunus vocatuseft,fed aliud maiusofheiom fuftinet.Eftenim viftima deriuans in ft iram aetemi Patris , amp;nbsp;hoe facriftcio prome-rens Ecclefiseremifsionera peccatorum. Deindeamp;hacrelongèo-mnibusminiftrisprxftat, quod propria amp;nbsp;diuina potentia relüfci-tatmortuoSjColligitfibiEcclefiamper mimfterium Euangelij idc-nique autoreft vit«i’ternar.Ac neem hoc nurum videatur.addituf ratioinfignis demaximé memorabilis, Quia prior me eft,ideft, primus propter quem Deus condidit amp;nbsp;elegn Ecclefiam, amp;nbsp;poft b-pfuminftaurauit édita promilsione de femtnecontrituro caput Set pentis.Hxceft, quantum egoexiftimarepoflum,fimplieifsimahu-iuslotifententia.

Explenitudineeiusnosomnesaccepïmus.

Vocatplenitudinemmeritum reconciliationis, amp;nbsp;potentiam ftu efficaciam. Ex hoc inerico amp;nbsp;efticaciaomnes accept mus. Nota eftautem vis particular vniuerfahsi'n excludendo,Omnes qui hunt hæredesv tæ atrernae, confequuntur eamconcelTu (Scbeneficiofilii Del,id quod lequentia verba declarant, Gratiam pro gratia,id eft, pldcemus Deo propter Fihum diie Aum,vt Ephef i. dicitur.

Lex per Moy ftn data eft.

Quartus locus huius concionis eft doftrina de diferimine Legis amp;nbsp;Euangelij, Hane doftrinamin Ecclefia retineri atque etiani propagan necefle eft , quia infeitia huius diftriminis inrinitos er-rores femper peperit, amp;nbsp;deinceps pariet. Recicabimus autem do-c i.ndic4iiia,quatuordil{rimina Légiste Euangelij,dead eatextura acGuntmodabimus#

PrimuR)

-ocr page 375-

P A R A L I P o M E N A. 43

Primiim difcrimen fumitur à noticia. Nam Lex naturaliter Sotaeft, cùm menti humanxincreationeàDeo infita amp;nbsp;quafiin-fculptafic. Et quanquam poft lapftimlegisnotitiaobfcurioreft.ta-men hæc lux non prorfusextinftaeft, vtPaulusRom.a.teftatur, cùm ait Habent opus legisfcriptum in cordibiis fuis. Euangelium Verb eft arcana fapientia, ignota omnibus creaturis fine fingulari reuelatione, quam filius Dei ex finu Patris prolatam hominum genen patefecit. De hoc difcrimine intelligaturdiftumBaptift®, Öeumnemo vidit vnquarn,Filiusquieftinfinu Patris, ipfeenar-rauitnobis.

Secundum difcrimenfumituràformapromilsionum. Legis promifsionesfuntconditionales.hoceft, requirunt conditionem perfefta:obedientiæ,quamnemoinhacvitapraïftarepoteft;AtEu-angelijpromifsio de R.emifsionepeccatorum,amp; dereconciliatio-fie gratuitaeft.necpendet exconditione noftrse dignitaris, led ad oinnes pertinet qui in Mediatore acquielcunt. Hoc difcrimen Paulus tradit Rom. 4. Ideo ex fide gratis, vt firma fit promifsio.

Tertium difcrimen fumitur ex effedibus. Etfi Lex Deiperfe bonadtfandaeft, tameninnon renatis akerutrumex hisduobus *fficit,authypocrifin,autdefperationem. Namalijvim legisignorâtes, fbmniatfèiuftos effe propter qualemcunqjvmbrâdifciplina:. Alij in quibus lex aculeos pauorü relinquit, opprimunturdefpera-fione,nifiadMediatoremconuertantur: Euangelium verb affert hominibusgratiam,ideft,remifsionem peccatorumamp; réconcilia-fionem cumDeo,gratisdonatam propter Mediatorem, amp;nbsp;verita-tem,ideft,veraamp;permanentia bona,cuiufmodi funt, confolatio in omnibus ærumnis,donum Spiritus fandijhæreditasvitaeaeter-ös,verafapientiaamp;iuftitia. Hucaccommodetur Baptiftædidum, Lex per Mofen data eft. Gratia amp;nbsp;veritas per Chriftum fada eft.

Quartumdifcrimen fumiturex vfufeu applicatione vtriuftp dodrinç. Nam lex eft malleus,vtleremias inquit,conterens petras, gt;deft,hypocritas,qui verxiuftitiaBignari,vmbrainaniexternorum operum gaudent, amp;nbsp;fecuros ac ferreos, qui Dei ludicium furenter contemnunt, Euangelium verb proponendum eft confternatis fenfu iras Dei aduerfus peccatum, vt Efaix 61. de Chrifto dicitur, Adannunciandumafflidismifitme,vtmederercontritiscorde,amp; «onfolarer omneslugentes,amp;c. Dehis quatuor difcriminibus Leg’s amp;£uangelij alibi plura Deo muante docebim us.

y »

-ocr page 376-

44

PAR A LIPOME N A ^^Xéla?n hißor/ca^le Sabell/o, Phof mo, Alan^ch^/s, Dimentüj^^c,

SABELLIVS.

Annis plus minus viginti ante SamoQtenum SabelIiiisLy Têpore bïcusfatebatur,vnumefleDeum jamp;itainvnam eflentiam Tri-Cypria- nitatem adducebat,vt aflerercc nullam elle verè fubiedam pro-»’♦ prietatem perfonis/cd nomina mntari pro eo atque vluspofcat, Vtnuncdeillo vtPacre,nunc vtFiIio,iiunc vt Spiritu fandodif-fêratur.HuncrefutansEpiphaniusconnannfsimèinquit.êi’i'a-ó-^a.Tamp;'i TATn^, iytJvôçAT©^ à viif, ên/-!ïC5’ctTiiigt;7o a.ytoyTryii/M. EtBa-Pag« 584' filins in quadamEpiftola: Siquisaudetdicere,vnam perfonam diuinitatis tribus appeUationibus delcribi, hune nos ludxisan-numeramus.

P H O T I N V S.

Régnante Conftantiojfilio Confiantini Magni. Photiniis Epilcopusin Syrmio opinionis Samofatejii iampridem reied« patrocinium fufcipiens,contcndit vnicam efle perfonam, Deum conditorem, amp;nbsp;negauit efle Pattern Domini noftri lefu Chrifti crucifixipronobisamp;refufeitati:Contenditetiam in Chriftotan-tùmeflehumanamnaturam.AduerfùshunccongregataeftSyn-odusSyrmiéfis, cuius ambiguoSlt;: flexiloquodccretoOfiusCor-dubenüs Epiieopus, qui Synodo Niceiis interfuerat, fublcripflt»

M A N I C H AE I.

Epiphani Annis (êptem poft reiedam Samofateni corruptelam.in us contra Per/ia Manes quidam autorfedx Manichaorumextitit. Hicim-Manunx nianifuroreexcogitauitduosdeos, bonum amp;nbsp;malnm, feuçüf gt;9 ®®* lt;rMT^,paritercoxternosc5ditores,alterum bonarum rerum,al-terum malarum. Idem prxftigiator Chriftum non vero corpore humano in terris verEtum docebat, fèd adhumanam formant de(cripto,amp;advfum accommodatoeorum,quxin terris facere ac perpeti videretur, quorum nihil reueragereretur. Vetos tefla-mentum.vtexitiale amp;nbsp;notens abüciebat, Nouiim retinebat tan-quam(alutarc. Sedhuius impoftorisportencofadeliria,amp;fcelc-

ratz

-ocr page 377-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ç

ratxadiones,tantum habentimpietatisamp;nefaris dementi«, vt de iis cogitans toto pedore contremifcam,amp;vocafaciam vt Filius Dei procul has pertes à nobis auertat.

D I M E R I T AE.

Apollinaris valdèingeniofusamp;dodus vit,carmen amp;verrus elegantesfaciebat. Itaquerepleuitlibris fuis,vtBafiliusait,or-lgt;em terrarum:FamiIiaris fuit Gregorio Nazianzeno, amp;nbsp;Bafilio. Interdixerat lulianus Galil«orum liberisfita enim appellabat tultoresfaluatorisnortri)vrupoëtic«Rhetoricélaue,ac Philofb-phicarumarcium. Nam propriis,inquit,vtinProuerbioert peneis configimur. Ex nortris enim libris armacapiunt, quibusin Mloaduerfiisnosvtantur. Tiim Apollinarisverfibusexpofuit 3dHomericum quendammodum hirtorias antiquas ftcrarum literarum,amp;numerolibrorum,amp;elementorum notis iifdem. Et/ïautem acerr.defenforerat coelTentialitatis, tarnen de carne Chrifti non rede fenfir. Cümenimtrespartesfintex qüibusna-^ura humana conrtat,corpus,anima amp;nbsp;mens, pro menteamp;intel-ligentiadiuinitateminChrirtofuifle arterebat. Hunc fecutiA-PoJlinarirts amp;Dimerit« nominantur.

Refutatio Manichæorum.

Bafiliusin difputationede Spiritu (ando cap. i pieSi eruditecontra Manich«os vrget pondera verborü Pauli Galat.4.1-deóAportoIusdifèrtèait,ChriftumexmulierenatüelTe,vtoften-dat,ex humanamaflacarnem Chrifticonflatamefle. Sienimdi-^ifletpermulieremnatum efle, fignificareturtranrttusquidam, flequaquam huicarticulo congruens. lam cum exprefsè dicat, lixniuliere,euidenter dedarat focretatemeinidein naturae inter partum amp;genitricem.

Verba Bafilij.

Tret Jtl^^jOn è«.Tïlt;è|i9f»^eïi( (pvfiwetT®^ » SiO^óf®^ lt;rap^ ffWiTriyit '’^^Iji.^ATtKaTiia.iiifavbM 'i^irl/jiiiTi. To/zêi'jz) «ha rUf •yuueuiiof ^‘»■!iu 'ifii)^t rLuiivvQlitfrïïf ymia'tanxj'TriiipAivc-iy. TOiPi c^iTt^r yvvcux,if '««yar TafekSïiKvr liw Koivavictv Taf fi^a-iaf ra mi,Top.ïygt;s ra^^frlwyif^

Extat longa Epirtola Athanafj, quam Epiphanius réfuta y 3

-ocr page 378-

45 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARA LIP OMENA.

tioni Dimœritariim intertexuic. In ea Epiftola Verba hxc/unfgt; Gabrielafferens Manx nuncium,non dicit, Ojiodnatumeflin' te,ne quis cogitet,corpus Chrifli aliunde in aluumMarix impor-tatumfuifle,feddiferteinquit,Ex re. vc lucide non obfeurede-darer,nacuramhumanam Chriltiex ipfaallumpcameße.

Verba Athanafij.

o •yaß^iiiKäirtia.Kaf evtiyyiÄi^iTt KUTif Kiyay, iuy^ a7r\a{Ta'^vigt;-[JLivav ei' lt;roï,(':'lt;t /J-it i^a^iV i7reia-a.yó[jLtfov O-VT^ aafia, voiAia'amp;eiit gt;nbsp;a^ il^s'gt;i,^ «ca tfvfM 70 ’j^ya/^ii'oii i^ ctuTiif hvoâ 'jrii’iiiQettl ^AVi^af.

Sicamp;inEpiftolai.Ioannisj. dicitur, Quoderat ab initio, quod audiuimus, quod vidimusjquod manus noftrx contreda-runt, Verbum vitx id annunciamus.

Et Chriftus iplè poft refurredtionem ad Apoftolosinquit, contredlate amp;nbsp;videte,quia Spiritus carnem amp;nbsp;olTa non habet,fi-cut me videtis habere.

K.efutatio S'iiAoï^iTSy,

Certum eft carnis appellatione in (criptis Propheticis amp;nbsp;A-poftolicis non modó corpus amp;nbsp;animam, qux nobis cum exteri» animantibuscommuniseft, ßdetiam meutern amp;nbsp;intelligentie am hominis contineri. Vt enim mens feucor phrafiScripturx fignificat vtramque facultatem in hominejtelligentem videlicet amp;nbsp;appetentenijfic caro fine vlla dubitatione totum hominem defcribitjamp;omnes vires corporis amp;animxcompleâ:itur.

Quare cùm loannes inquit, verbum caro fadtum eft, tefta-tur Filium Dei aflumpfïire'naturamnoftramjinftrudtam rebus hisomnibus,quxadhominis fabricationem fine peccato pertinent. Eft autemprxcipuapars humanxnaturxjquamaximèà beftiis diftat,mens amp;intelligentia.Pellaturergoè medio (bmniu Apollinaris,qui carnem Chrifti tantum interpretatur de corpore amp;appetitu(ènfitiuo,amp; in locum mentis humanx diuinam na-turam Filij fubftituit.

Eandem lèntentiam Lucas confirmât cap. 2. Iefùs,inquit» proficiebat ßpientia amp;xtateamp; gratia apud Deum amp;nbsp;homines. Hocdidtumnonpoteftintelligidediuina naturaFilijDei,qux fèmpet

-ocr page 379-

PARALIPOMEN A. 47 Temper fui fimiliseft.fèd ad humanam naturam Chrini acc5moquot; dari debet, quxmorehominüreliquorum luahabuitincremen-ta,non modóxtatis,fed etiam ftpientix amp;aucoritatis. Quoniam igitur confiât proprium fubiedumßpientix eflenientem,fatea-miirilludetiamconftare.in Chriflo fuifle omnesviresamp;appc-titiones naturx humanx proprias fine peccato.

Rcfutatio Ncftorij amp;nbsp;Eutychis.

Iohannis i.perfpicuè dicitur:Et Verbum caro fadtumeft. Hac voce palam réfutatur Netlorius.qui fingit carnem, id eft.hu-manam naturam tantum ho(pitium elle Filij Dei, vnde vtrun-Que lequeretur.nequehunc hominem Chriftum cfleFiliumDei* tieque Filium fimiil hominem elle, (cd tantùmhominis hofpi-tem autcomitem.

Prxtercadc didto Iohannis certumeft, vtranquenaturam ttianere, necconfufaseffenaturas. VtenimflammulaexcelJens ïc pene diuina, qua difcernimusea,quxoculosmouent, nee mi-fceturhumori,necdegenerat inaquxnaturam . (èdmirabiliter •n toto oculo lucet: fic AÓj^®- aflumpfïtnaturam humanam, m Qua totalucet Deus Filius immurabilifœderc. Quamobremnec tonfu()onaturarum,nec tranfmuratioimaginandaeft,vtinfuU ftfecitEutyches.fedvniov^roï-iXTnc)) pièamp;reuerenter cogitetur,

Dat^rma óle ^ommi/nicatione I^l/o-

Cum dicat Ecclefta, Chritlum vnicam eiTe perfönam, enm timen dux fint naturx intelligentes, definitie perfbnxdextrèex-Plicandaeft. Supradiólum eft, Perlonaeft fübftantiaindiuidua, intelligens,incommunicabilis. Hlc adde.quxnonfiiftentatur f «que conferuatur in alia. Hanc poftremam particulamcom-prehendunt (criptores in vocabulo, incommunicabilis, quiadi-tuntidem effe naturam humanam vniri xterno Filio, amp;eicom-tt'unicari.amp;abeo fuftentari ac conleruarijèd declarationis caula poteftaddihxc poftrema particula, Qiixnon fiiftentaturncque tonferuaturinalia.

Cum

-ocr page 380-

4Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

Cum igitur Humana naturain Chrifto fuftentetur adiuina, ita vt non eilet Humana, nifific fuftentaretur, non funt dus per-fonx,diuinaamp;humana,ièdfuntvnica perion3,amp;diuina fuiien-tatrix terminât ordinemalterius naturx, vtiain fintvnicaperib-na. EtvfaeftEcclefiaHacforma loquendi ; Natura HumanaV-''nitaertFilioDei vnionehypoftatica,ideft,perfónali,quodidem eft ac fi dicas,vc vnicafit periona, feu vt Humana natura fuftentetur à diuina,vt aétiones amp;paßiones tribuantur perfonx propter jllam ardiftimam vnionem, vt de Homine dicimus, Homo in-telligit,Homolaceratur.

Hincvtcunqueintelligi poteft dodrinadecommunicati-oneidiomatum.

Idiomaeft proprietas vni naturx conueniens, vtfideho-mine loquamur, mentis Idioma eft, id eft,propriaadio, intelli-gere numeros,vel Deum,vel vniuerialia : Corporis proprietas eft lacerari, amp;nbsp;tarnen Hsc communicatur perfonx. Sic in Chrifto proprietas eftnaturx diuinx, efle omnipotentem ; rurfuspro-prictaseftnaturxHumanx, crucifigi,mori,amp;tamen in concreto Hxcttibuunturperfbnxjamp;receptxfiintpropofitio.nes, Deuseft homo,Deuseftpairus,crucifixus,mortuus,Chriftuseftomnipo-tens, creator. Sed magnacircumipedioneopuseftinhispropofi-tionibus •• Ac primùm feiamus diferimen efle inter vocabula A bftrada amp;nbsp;Concrera.

Abftradafignificantnaturam feorfim confideratam ,vtdi-uinirasvel natura diuina,humanitasvelhumananatura. Itaque hx propofitionesnequaquam receptx flint, Diuinitaseft mor-tua,vel diuina natura eft mortua. Atin concreto verifsimx amp;receptx funtpropofitiones, Verbum eft homo, Deus eft homo, Ghriftiis eft Deus,Deus eft natus ex virgine, paflus.-quia hxc per-fona nafeitur amp;crucifigitur, in qua vnione peribnali vnitaeft humanxnaturxdiuina. Significant autem concreta totum a-gens, naturam fluftentantem amp;naturam fuftentatam, vtcùm dicimus homo intelligit. Quareperfbnaintelligatur voce con-creti, amp;nbsp;proprietas vnius naturxtribuatur perfonx in concreto.

Qux

-ocr page 381-

P A R A L IP o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

S^iamp;co/ï^elera/j.claßnf m ^rficu/o t^e 'vnïof7e i^tf^r,^ duaru»7 ^lafuraruWióimina ^ h^maf^izmAd^ed/atore.

Etd tanta copia efthuiusarticuli, vt earn nullius angeliaut nominiscogitatio penitus comprehenderepoßit: tarnenhæc quin ^ue capita à püs potiftimùm confideranda videntur.

1 nbsp;Magnitudoamoris diuini erga genus humanum.

H. HumilitasadmirandaFilijDei.

^H. Dignitasnaturxhumans.

HlI. BeneficiaMediatoris,quieftDeusamp;Homo, V' Vnioduarumnaturarum,diuinxamp;humanxinChrifto.

De primo.

MultaPunteuidentiateftimoni3,quxdeclarant nos Deocugt; ^sefTeamp;ardenterabipfodiligi.Sednullum amoriserga nosdiui-®inionumentumlt;Scpignusilluftriusaccertiuseft, quärnquodPa» ^^rsternus imaginera fijarncoçternamamp;ô;z!i»a-/iJi'rnifit vtaflume-^ïtnaturam humanam, amp;nbsp;pro nobis viftima fieret, amp;nbsp;crucifixus 3Crefufcitatus Ecclefiamexhacmiferrimamairacolligeret,cuiDe-. ”• fuam fapieotiam amp;nbsp;bonitatem in omni sternitate communica-^ct. Hoc teftimonium tfiKAv^faTiat diuinx Filius ipre prédicat, turn inquit, fie Deus dilexitmundumgt;vtFilium fuiim vnigenitum daret, vtomnis qui credit in eum non pereat, fed habeatyitamæ-fernam.

Defecundo.

Humilitas eftvirtus,quaDeotribuimus gloria fn vera cordis ftUerentia amp;nbsp;fubieélione,amp;in vocationeobedimus,amp; in pcenis fa-temurnos luftè puniri. Neque verö dubium eft quin hacviriute pukherrima Filius Dei longè vincat omnes angelos amp;nbsp;hommes, NamlóliisperfeftènouitPatrem.foluscernitomniaconfiliaater-BiPatris.decuiiisfubftantiagenituseft, Itaquemaiorereuerentia fePatriPubikit, illiufque fapientiam magis miraturquàm omnes Weatura intelligentes,

X

-ocr page 382-

so nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMENA

Quis enim angelortim aut hominum ita (e abiieeret, vt hofti-umfceleraamp;pœnasin federiuaret, amp;fiiamorte non quidem leni amp;nbsp;placida, fedexquifita amp;nbsp;crudelifsiraahofiium vitam redimeret? Hicverö,cüm effet natura Deus,perinde iacuitproftratusinpafsi-one cora a; terno Patre, vt fi ipfe meis, tuis, amp;nbsp;omniü liominü fcele-ribus pollutus fuiffet amp;tSquam viâimapcenas noftrorü peccatorii fuftinuit, quçnôtantùm erantlacerationes corporis,fed etiaingen tes illi dolores,qui funtfenfusiræDei.Oadniirandâiamp;incnarrabilé humilitateraFiîij Dei, in quam intuentesdifcamus horribilem ef-fêiram Deiaduerfus peccatum, quæ non potui t placari, nifi Filios fieretfupplex, amp;nbsp;AuTforasqualeperfoIueret. Nosetiam vero gemitu aceufemus, inquibusnon folùm tetra fuperbia eft, quanolumus videri inferiores æqualibus,ffdetiam flagitiofaimpatientiadefu-giens dolores profuturos vniuerfæ Ecclehx.

De tertio.

Quis autem nonobfi upefcat admiratione dignitatis, in quana noftranatura findicata eft hac vnione;perfbnali ^hym^ {raoKor.Ete-nim propter banc copulationem non folùm reliquæ creatura? o-mnes nobis concedunt prærogatiuam dignitaris amp;nbsp;excellentiæ,fed etiam angeli fua fpontefatenturnos longè fupralècollocateseffe, eàmque ob caufam libenter (e miniftros Ecclefiæpræbent, quam FiliusDeivelutmatrem ardenterdiligit, exqua affumplit huma-nam naturam. Laudent alij fuam nobilitatem, amp;nbsp;longoordinege-nealogiasmaiorumtexant: Nos vero quifumus membra vers Ec-clelishancdignitatem naturxnoftrxaFilio Deireftitutam perpétua gratitudine eelebremus.

Auguft. Trad.in Iohan.78.

Naturxhumanxgratulandumeft, quódlïc aflumptaefta Verbo vnigenitOjVtimmortalisconftituereturin cœlo,atqiieita fieret terra tubUmis, vtincorruptibilispuluis lederet ad dextram Patris.

De quarto.

Baptifta fummam beneficiorum Chrifti vno verfu comple» xuseft , Lex per Moyfen data eft, Gratia amp;nbsp;veritas per Chriflum faeftaeft. GratiafignihcatplacationemiræDei,gratuitam reconciliation emcumDeOjtemifsionem peccatorum ^imputationemiu-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ûitiæ„

-ocr page 383-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

ftitïx,cuiadiunóia eftdonatio Spiritusfanfti.quiaccendit voce Eu angelij agnitionem Dei amp;nbsp;motus congruentes Legi Dei. Veritatis appellatione continentur vera amp;permanentiabona,vt verbi caufe, firma confolatioinomnibus ærumnis.tranquillitas cordis orta à fide, fpe amp;nbsp;bona confcientia, hæredicas vitx xternx, verafapientia amp;nbsp;iuftitia, Sed hxc alibi copiolius enarrantur,

Dc quinto.

Eft omnino rairandum fcedus amp;nbsp;mirabile teftitnoniuna a-morisinFilioerganos.quodnon tantùm circumdatfibiHumana naturam. vt ho(pitium:fed earn arftins fibi copulat, ficut Iohannes gt;nquit,Verbumcarofaftueft Hoc diftûIoannis neceffe eftficintel-ligi. quod hæcperfonanataex Maria, fit vnica perlbna, in qua verè fint vnitx hx dux naturx,diuina qux appellatur AÓ^(^,amp; Humana* Etfiautemfimilitudo qux omnino congruat, oftendi nutia poteft, tarnen docendi cau(a vtamur vmbra Anatomica defabri-i cationeoculi.Vtoculusconftatexhumoreamp;luce,qux(piritusvifi-! UusappellaturjficioChriftomirandofœderevnitxfuntduxnatu-rx,diuinaconditrixreturn ,amp; humanahabensomnes vires amp;nbsp;ap-petitiones naturx proprias fine peccato.

Deinde vtinoculo humor aqueus non extinguit flamrau-lamfêulucem,amp;(piricus,cuiusnatura æthereaamp;cœleftis eft, non depafciturhumorem:fîc AÓj,®quot;noa conuertitur in carnem, nee finira naturadeletur ab infinita, fed in tota natura Humana lucec di-uinaxterno dc immutabili fœdere.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deniqj vt oculo incolumi nunquam difcedit lux feu flammu-

j la ab Humore,fed illi femper adeft, totâmque (è per illum diffundit: fienatura diuinanecàcorpore Chrifti, nee abanima difcefsit eti-am poft mortem,vtprxclarè Damafcenus inquit: Naturam huma-namquam(emelairumpfitAÓ5.(^,nunquamde(erit, Hxc arcana lapientia non poteft aut cogitatione Humana comprehendi , aut «plicariverbis, lèdinvitaxterna intégrédifcenda erit, nunc ta-1 lt;nenvttraditurinverbopièamp; reuerenterampleftendaeft»

ßj^od lefis narus ex ^/raineß/

Cùm verainuocatio fieri debeat fiduciaMediatoris, femper co-

-ocr page 384-

$1 PARALIPOMEN A.

gitandum eft inter precandumjquisfitillcMediator, ne vagabun« démentes quærant varios Mediatores, Quamobrempiisin con-fpeftufintfirma teftimôniadeduobusmaximis 3rticulis,amp; quàd Meßias fit Fdius Dei,amp; quod ille lefus natus ex Maria fit promiffus Saluator.Depriorearticulopaucahîcdicam exPfalmofecundo,ex quocertißima amp;tnaximèilluftriateftiinoniafumipoiruntdediut-nanaturaCbrifti.

Primùm enim Pfalmus Chriftuni ficloquentem facit : Prxdi-cabodedecreto,quod Dominus dixit adme, Filius meus es tu, ego hodiegenuite.Hunc verfumluculentercnarratEpiftolaadEbr«os cap.i.amp;vltimo. Cuiangelorum vnquam Deus dixit, Filius meus es tu,egohodie genui te? Item lefus Chriftusheri amp;hodieamp;inß-cula, quafi dicat:Aliud eft naturalis generatio, aliud adoptio, Filius enimquiadoptaturnongenitusà Patre, afcifciturin iura familie» Quiautem à Patre genitus eft,naturalis eft.Necaliud docere voluit Propheta,quàmhunc,cuiDominusfitlocutus,FiIium efle,ßdlon-gjè aliaratione,quàm reliquos lanétos. Nam casten fiue angeli, fiue homines fiunt Filij Dei gratia amp;nbsp;fauore illius.Hic autem generatio-ne Filius eft. Ideo à loannealiquotiesvnigenitus appellatur,

DeindeaeternusPaterFiliumvnigenitum bacorationecoffl-pellat,poftula à me,amp; dabo tibi gentes hxreditaiem tuam,amp;pofleP fionem tuam terminos terræ. Idem vero apud Efaiam inquit, Glo-nammeamalteri non dabo. Eftigiturcommunicatiohuius gloria feu regni firmum amp;nbsp;illuftre teftimonium ö/zoKsr/arcum Patre.

Tertiöaddit Pfalmus, Seruite Domino jntimore,amp;exult3te ei cum tremore. HÎC tribuit Meßiae nomen quod proprium eft Dei,de iubet ei prasftare cultum, de quo Deuteronomij 6. prascipitur, Dominum Deumtuumadorabi$,amp;illifoliferuies,

Poftremö attcxitur Epiphonema, Beati omnes qui confidunt in eo, Eftautem vera leremixfententia , Malediftusomnis,qui confidit in homine,amp;ponit carnem brachiumfuum. BenediftuS vir,qui confiditin Domino, Ätuiusfiducia eft Dominus.

Cùm igiturhic Pfalmus difcernat Meßiam à Filiis adoptio-nis,eique tribuat focietatem regni amp;nbsp;nominis dinini, amp;nbsp;difertè po-ftulccvtverotimoreamp;fideomnes hunc Dominumcolant,profe-ftö Gonfitendum eft Meßiam efte natura Deumgt; de de fubftantta Patrisgenitum.

-ocr page 385-

PARALIPOMEN A, jj

Siquisautemquaeric,ex quo Fonte Dauid haufèrit hancdo-ftrinamdeMefsiajnihileftquidexpediretamfacilèpofsimus.Nani promißiones traditç primis parentibus amp;nbsp;Abrahaï manifeftè com-prebenduntvtranque naturam : Semen mulieris conteret caput Serpentis. Iteminfeminetuobenedicenturonnnesgentes. lamve-ïoGtis conftat benedicereEccIeiîæamp;conterere caputferpentisjd ‘ft,peccatum amp;nbsp;mortem abolere.amp;iuftitiam ac vitara reddere,non ‘æehominis,acneangelicxquidem nature opus,fed folius diuini-‘icis conditricis omnium rerum.

Age verö ne Temperde primis promifsionibus dicamus, quis 'gnoratDauiditraditam effe peculiarera promifsionem de Mefsia ‘•Reg. 7, amp;nbsp;».Paralip. 17. EtDominus annunciat tibi,quodædifi-‘aturusfittibiDominusdomum,cümqueimpleuerisdiestuos, vt Vadas ad patres tuos, fufeitabo fernen tuum poft te,quod erit de Fi-^üstuis, amp;ftabiliamregnum eius, amp;nbsp;Hrmabo folium eius vfque in sternum.

EgoeroeiinPatrem,amp; ipfèeritmihiinFilium,amp;mifèricor-^iam meam non auertam ab eo,ficut abftuli ab eo.qui ante fuirSed ‘onftituam eum in dorao mea amp;nbsp;in regno meo, vfqjinlempiter-®ura,amp; thronus eius erit firraus in perpetuum.

Haeepromifsio conuincit leftorem,vt fateatur Chnftum,qui ‘ftfemenDaiiidis fècundum carnem,efle natura Deum, amp;Patri Wir/orj^ irvt'ni^'ioii. Nota eft enim oratio Dei apud Efaiara cap.vlti ■Qo.HocdicitDominus, Cœlura fedes mea, terraautéfcabellum pedum meorum,Qux eft ifta domusquam ædificabitismihi?amp;c. Quare cùm Mefsias fit asdificator domus Dei , quæ præftantior ‘ftcceloamp; terra, nondubiura eft effe in eo diuinam fapientiam amp;nbsp;Potentiam,qua non modö fciat, fed etiam pofsit tantum opus per-ficere.Etquoniamftabilitasaedificij eritJEterna,quis neget ipfum Huoquearchiteólumaeternum effe, eum effaftus nunquamfitprs-ftantiorcauG»

Ex hac luculenta promißione, quafi quodam fanélo augu-ftóque Fonte multailluftriateftimonia de diuinitateMeßix haufta ft’nt,vtPf 97. quem citât Epiftola ad Ebræos, Adorateeum omnes ^ij:quoniam tu Dominus altißimusfuperomnem terram valdè ‘xaltatus es fuper omnes deos»

Sed de diuinitate Mefsi; alibi fatis multa diximus. Nunc de d-

« 3

-ocr page 386-

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOME N A

tero articulobonæ mentes erudiendx amp;nbsp;confirmandæ funt, ne cla-anoribus ludæorummoueantur.vtàvero Mefsiaaberrent.

Primùm autem celebrandaeft bonicas Dei, qnbd tempus à locum definiuit, vt certofciremus vbi amp;nbsp;quando Mefsias fepatefa-iturus effet.

Nam de tempore aduentusMeßix docent nos vaticinia Iacob amp;nbsp;Danielis, Ita enim fandifsimus Patriarcha lacob vocatus ad vi-tx exicum concionatur : Non auferetur (ceptrum de luda, donee veniatSiIo,ideft,promiffusSaluator. Sed illuftrior eft Danielis prxdidio.quiclarèait,quatuorfuturas Monarchias, amp;inqiiarta venturum Dominum. Éteap. p penèipfum articulumconftituit.

Delocoquidem, Miebex amp;nbsp;Haggxi vaticiniaextant. Etenim Miebxasdigitumintendens ad locum natiuitatis Mefsixcap.$.in-quit:Et tu Bethlehem non es minima inter ciuitatesluda,quia ex te egredietur dux populi mei. Et apud Haggxum Deus affirmât,ft templum fecundum maiore gloria ornaturum effe, quam quanta fuit priori« templigloria. Manifeßum eftautem non dicideopu-lentia,amp; de aureis ac argenteisornamentis, qux antea fplendidio-rafuerunt.Hancigiturgloriamnominat,quód Mefsias in hoctem plum venturusfit, amp;nbsp;ibife oftenfuruspopulo, amp;editurus voceni Euangelij óeteftimonia.

Venitautemhic Dominuseo tempore,dequo Prophetxdi-xerunt,amp; natus eft in Bethlehem,vt teftantur Matth*xus amp;nbsp;Lucas. amp;nbsp;in fepcimocapite Iohannis fcribitur, ChriftuminfeAoTaberna* culorum in templum veniffe, amp;nbsp;ibi docuiffe, amp;nbsp;cap. lo.in Enexniis qux eelebrabanturdie decembris2$. concionatur inporticu Sa* lomonisadiundatemplo.

Ex bis circumftantiis loei amp;nbsp;temporis illuftris refutatio lu-dxorumfumitur. Manifeftum eft lerofolymam, templum, Politi-am ludaicum ante annos mille de ferè quingentos funditus deleta effe,necinftauraripotuiffe,etiamlïaliquotiesinftauratio tentara amp;nbsp;inchoataeft. Wiergocineres, amp;nbsp;Iblitudoilla teftimoniumdicunt, Meßiammulto antèexhibitum effe amp;nbsp;concionatum, dt facriticio fuofafto.refulcitatumèmorte, regnare amp;nbsp;gentes ad focietatemx-cernxËcclehx vocaffe.

Etfi autem argumentai loco amp;nbsp;tempore fumpta grauifsinia funt, de in iauocatione fxpecogitanda; tarnenhxc, qux deinceps exponam,

-ocr page 387-

PARA LIPOMEN A.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$$

‘xponam.non minus códiicunt ad ftabiliendumarticulum,quamp;d lefusnatusexMaria fitverusMeEias.

Confiât liunc Dominum nonfuiffe Legislatorem, necpoliti-ïumgubernatorem,feddo(fioreni Euangelij. Namin vrbe lerofb-lyma amp;nbsp;in tota ludæa Euangelmm circumtulit.amp; de hoe genere do firinx quod profitebatur, tefiificatus efi refufeitatione mortuo-rum amp;nbsp;aliis mirandis faélis.quæ fuperant vires creaturarum.

Hxcomniacongruunt cum vaticiniis Efaiae,,qui cap. 41. MeC-fiarnappellat Euangeliftam, amp;cap. 61, eundem fieloquentem in-ducit,Spiritus Domini fuperme,eôquôd vnxitme,adannuncian-dum Euangelium pauperibus,mifitme, vtmederercontritiscorde, amp;prxdicarem capciuisliberationem amp;c. Et de miraculisMefsise ïap.35,inquit:TuncaperienturoculicsBCorum,ócaures furdorum patebunt,tune fallet claudus lïcut ceruus, amp;nbsp;foluta erit lingua mu-torum.

Poftquam de generedoftrinse,amp; de miraculis dixi,reftat vt de pafsione amp;nbsp;refurreétione Melsiæ amp;nbsp;de euentibus,quilecutifunt ra-furre(fiionem,paucadicam.

Prophet«vtrunque praidixerunt, amp;nbsp;Melsiam natum ex le-mineDauid interficiend urn elfe,amp;pofimortemreui(fiurumeire,amp; deinceps regnum perpetuum habiturum, vt Eßi« 53,dicitur,MeC' fias abfeiflus eft de terra viuentium. Item, Ex anguftia amp;nbsp;iudicio ere ptuseft.Quis enarrabitfeculaeius? Et Daniel cap. 9.inquit;MefsiaS interficieturamp;adduceturiiiftitiafempiterna.

Scimus autem ex certisteftimoniisEuangeliftarum amp;Apo-ftolorumhunclefumcrucitîxumefle,i5ctertiodierefufcitatum ,amp; iritum GnAum manifefta lucein A-Impiè igitur errant ludxi, qui expe-

Poftolos,amp; eorum auditoresi

ftantaliumMeftiam-

Sedadiiingamusad hxcteftimoniaeuentusinfignes,quinon Wodô (ecuti funtrefurreftionem Melsiæ, fèd etiam cum prxdiAio-oibusProphetarumeongruunt. Apoftoli,obtemperantesmandato Chrifti, collegerunt xtemam Ecclefiam ex ludxis amp;nbsp;gentibus. i^anc colleAionem fecuta eft deletiopolitiæ ludaicæ, amp;nbsp;perpétua '^aftîtas.Ëtfienim ludxi,Adrianilmperatoris tempore,motahor-dbili feditione,cuius duxerat Ben Cosbe, conati lùnt fuam politi-*«ireftituere: tarnen Adrianus Imperator banc feditiofam multt-tudt-

-ocr page 388-

5« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOME NA.

tudinem aliquot præliis difsipauit,vt narrant Eufebius lib.4. cap.tf» Ä Dion in vita Adriani.

Poftealulianusodio Chriftianinominisconcefsit ludæisrut fus vrbem amp;templum condere, inchoatum eft opus coHeftain-genti pecunia: Sed turbine,terraemotu,amp; g1obis flarn marum xdifi* catioimpedita eft, amp;nbsp;magna mukitudo hominum Taxis amp;ruderi-bus quaflatisopprefla eft. Abfterriti ergo ludæicœleftibus fignis inchoatum opus reliquerunt.AdTcribam verba Ammiani Marcellin!, quilib. ij. deIulianoficinquit:ImperijTuimemoriammagnitu-dine operum geftiens propagare,ambitiofum quondam apud lero-(blymam templum,quod poftmulta amp;internecina cercaminaob-fidente Vefpafiano,poftea à Titoatgrè eft expugnatum, inftaurare fumptibus cogitabat immodicis, negociûmqiie maturandum Ali-piodederat Antiochenfî,quiolim Britannias procuraueratpra;fe-ftus. Cùm itaque rei eidem fortiter inftaret Alipius, iuuarétque prouinciz reftor , metuendi globi flammarü propè fundamenta erebris affultibus erumpentes, fecere locum exuftis aliquotieso-perantibusinacce(rum,hocque modoelemento obftinatiùsrepel-lente,ceflauit inceptum. Hadenus Marcellinus.

Cxterumbieuentus, videlicet, vniuerûlis gentium vo- Hæc duo teftimonia aliis 0-catio ad (bcietatem stems Ec- mnibus anteponit Eufebius. défis,amp;perpetuavaftitas poli-

tiæludaics,congruunc cumplurimis vaticiniis Prophetarum, ac Vt breuitatis cauTaesteraomittam, quisignorât Pfalmum 7z. per-fpicuè vaticinari de vocationegentium: Omnes genres magnifica-bunteumamp;c. Et Daniel prsdicensperpetuam vaftitatem rempli amp;nbsp;pulitiæ,inquit : Ciuitatem amp;nbsp;fanduarium difsipabit populus cum duce venturo, amp;nbsp;finis eius vafticas,amp; poft finem belliftatuta defblatio. Item vlqueadconfummationemât finem perlèuerabit defulatio.

Quamobrem confirmât! tôt circumftantüs amp;nbsp;euentibus, qui congruunt cum certifsimis Prophetarum vaticiniis, finevUadu-bitacioneftatuamus, hune leTum natum ex viigineamp; crucifixum acrefufeitatum lUo ipTo tempore,de quo fcribnïitApoftoli,eireMef fiam nec alium Medutorem m muocatione intuendum elfe.

De

-ocr page 389-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

Dediéfo: Smefuonumme, mh/bH

In veftibuloloci deSpiritu fanfto repetenda videturvoxEc-lt;lefixdigna memoria, quxauditoremadraonet, non folum denars turænoftræ caecitateamp; infirmitate,fedetiam de neceffariaguber-natione Spiritus fanfti. Sicenim Ecclelia in quodara hymno de Sp. S.canic;Sinetuonumine,nihil eftinbomine, nihileftinnoxi-ttm.Hancvocemita nobis fubiiciamus,atque apudanimum pro-ponamus.vtlèmper fonetin noftris auribusamp; nunquamnonali-udagentibusoccurfat. Etenim crebrahuius fèntentiæ meditatio-fle illud efticiemus atque aflequemur, vt amp;nbsp;miferiam naturx no-ftrae agnofcamus,quæ non difsimilis eft naiii deftitutæ gubcrnato-re amp;nbsp;remis, amp;nbsp;à Deo ardentioribus votis petamus, vt Spiritu fuo bono nos tanquam ouiculas errantes in viam redam deducat.

Principio fatisconftat,hominesita conditos fuifleaDeo,vt in eis luceret imago fapientiae amp;nbsp;iuftitiæ Dei, «amp; transfufus eflet in e-osSpiritusfanéliis,vtcumPatre amp;nbsp;Filiomirabili amore connexi eflent. Sedhxctantabonaprimi parentes amiferuntnegleftoman datoDei.amp;excuflbredore Spiritufando , nee fibitantum, fedamp; Vniuerße pofteritati triftem caliginem amp;nbsp;alia horrenda mala , de quibusalioloço dicendum erit, accerfiuerunr. Etfiautemipfi parentes poft lapfum recepti amp;nbsp;inftaurati funt édita promißionede

reconciliatione: tarnen in maxima parte generis humani teterrimi furores publicèamp;priuatimgraflantur,quifatis oftenduntquanto hono natura noftra fpoliataattp orbatalit,amp;quàm fæua vulneraà Diabolo acceperit.Nam vtalia exempla omittam, quorum recor-datione cohorrefco, Ethnici eer

Vt bonitas Dei imméla ma- ■ gis agnofcatuqamp;celebretur.col latio cogitanda eft piorum amp;

difcefferuntconfida multitudi-

nedeorum, amp;inuocationeho- . minum mortuorum , Item à

Quinto madatione humanarumhoftiarum,Item àSexto horrenda confu done hbidinum,quas ita approbauerunt,vtetiamreligi-onibus eas mifcuerint.

Deindenotasfunt hiftorix fummorum virorura, quiautin-fœlici fapientia fe amp;.patriam euerterunt, aut virtutis rerumque .geftarum gloriara infignibusprobris deformarunt, Pericles apud Aa

-ocr page 390-

tS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

Thucydiden gloriatur fe nemini cederecùminreb. prudenterex-cogitandis, tiim in eifdem difertè pronunciandis. Sed liictantus virpatriamfuneftirsimoluftuofifsimotpbello.qiiod Peloponnefi-acumdiciturjmplicauit. Agefilaus,quiomnibusregibus fuæseta-tis virtuteamp;magnitudine rerum geftarumantecelluit,bel'umex-citauit fibi amp;nbsp;patri® exitia)e.Themiftocles,cuius virtute amp;conf)lio in pugna Salaminia vifti funtPerf«, àferuata Grxcia adlt; o übi in-dullit,vt aliquando (edensin vehiculo,à quatuor nudismulieribul in forum traheretur. Age verb ne (emper de Ethnicis dicamus.quiS ignorâtquàm fœdi lapfus fint mukorum in ip(àEcclefia.vt Sauli», Dauidis,Petri,quorumalij ad Deurn redierunt,al)j in xtemuni exitium prxcipitati funt,

Cùm igitur vniuerfa mundi hiftoria amp;nbsp;fua cuiu''queexperi-entiaoftendant, quàm verè à Propheta difturn fit: Scio Domina quod non eft hom mis via eius,neque eft viridirigeregrelFusfuoS, agnofcamus amp;nbsp;deploremus ßukitiam amp;nbsp;imbeciUitatem noftram, amp;di(camusdo(ftrinam,quam Ecdefia de Spiritu (anfto proponit, nee tantùm fpeculationi immoremur, fed bénéficiaquæ Deus peC Spiritum fanftum püs largiturconfideremus ,amp; à Deo petamus, ficut P(almusprecatur : Doce me facere voJuntatem tuam , quia Deus meus es tu, Spiritus tuus bonus deducat me in viam redani.

^n Sj^^r/fi/sfi?7lt;Si perfina t^i^fi m cordib^^ renafienf/u^: ^n 'vero fantam do/ia

m menfe Ç^ eor^leaccefi-da^^fi/ri

DehacquaeftioneR. pater D. LutherusinenarrationePfalmi lt;i. fiepronunciat: Omitto inutilesfcholarum difputationes : Lo-quatiirnedefpiritu efficiente,feuperfbnadiuina,autdedonoSpi-ritus. Qnidenimiftaaccuratèdilputatasdificant ? cùmhabeamu» darum verbum Chrifti,Veniemus adeum,amp; manlionemapude-umficiemus. Habitatergo verus Spiritus in credentibus non tantùm per dona, (ed quoad fubftantiam fuam. Nequeenimficdat donalua , vtipfè alibi (Tc aut dormiat, fed adeft donis dccreatur« fu«,conferuando,gubernando,addendürobur,amp;c»

Pr«»

-ocr page 391-

PARALIPOMEN A.



PRAEFATIO IN LOCVM dcCrcatione.

Vanquam nec confilium Deide Creatione rerum exhauriri, necipfum opuspenitus perfpici poteft: ramen Dco gracias agamus quod (epatefecir infa-bricarione rerum ex uihilo,videlicet,cceli,terrar, angelorum,hominum,amp; omnium corporum,ac partium mundi, amp;in totum mundiopificium euidentifsimafi-gnalparfit, quæ certifsime teftantur, hunc mundumnon cafu orcum elfe, led mentem xternam arch itcdatricem elTe.Hæc vefti-giaDei toci return naturae impreffa ftudiosequxramus, vtfirmiC fiinedatuere pofsimus, amp;nbsp;eireDeum, amp;ene(apientem,poten-tem,bonum,caftum,liberrimum,hominum generi amicum.

Ideoenim domicilium hoc, ccelum Sc terra,tarn variédi-ftinftum Pomatum eft, vt vndiquenosde Deo commonefa-ciat.

Primùmigitur fapientiam Dei in hoc pulcherrimo opere Confideremus,qnodEuripides poeta,»stAÔi» ii-otK,tKp.ei TÎx,Toy(^ a-o-1»,appellat. Quis enim hunchominemdixerit, vt Ciceronis ver bis year,qui cum tarn certos cxli motus,tam ratos aftrorum ordi-nes, tamque interfeomniaconnexaSc aptavidcrit, negetinhis vllam inefte rationem.eaqiiecalu fieri dicat, quae quanto confi. liogerancur,nulloconfilioaflequi poffumus.^

Deinde potentiam Dei percipiamus exmagnitudine amp;va-ftitatecorporummundi, item exmirabili fuftentatione pofitus ac motuu in corporibus cœleftibus amp;nbsp;dementis. Etfi enim mun-dusfinitus eft: tarnen infinito,vt Plinius ait fimiliseft. Hxc tanta moles non poteftfuftentari nifiabimmenfiipotentia.

Bonitas verb Deilucetin diftributione finium,ciim nihil in mundo vtilitatisexpers ac vacuum fit,led maxima amp;nbsp;minima adcertos vfusconfilioopificis diredlafint. Nulla enim plantula quanquamfpreta, réméré nafeitur: Nulla non ad certos amp;nbsp;ma-gnosvlusdiuino confilio ordinata eft. Prxclaré ergo Baiilius Aa 2

-ocr page 392-

ƒ0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMENA

in primaHomilial^siH/zêfàv, Fabricauit Deus mundum fua bo-nicate vtilem , fapientia pukherrimum , potentia maximum; ïTOins-jji fflfa^aflss-To^Miri|(zo)'j âftroçoÿ'To xaM/rov, àf S'yvATot to f^ï-Q/zs-oi'.Quódautem Deus fit mens cafia, pura amp;nbsp;ordinata, teftatur lex de coHiugioftanm in paradyfb promulgata, quxprohibée vagaslibidines.

Porró Deum non necefTario eiTudifTe hanc machinam, vt Stoici fingunt.fèd liberrimavoluntate condidiUe mundum, nar ratio Moyfi quæin primo libro extat de creationeiatisoftendit. Sæpeenimhæc forma verborum à Mok repetitur , Dixit Deus» amp;nbsp;hominis fabricatio his verbis defcribitunFaciamus hominem ad imaginem Scfimilitudinem noftram. Hsc narratio no folùm libertatemdiuinxnaturx prédicat, kdetiam dedaratamorem Dei fingularem erga genus humanum. Facile enim intelligi po-teftjDeum verè diligereid opus, quod voluitefle effigiem luamr amp;in quo folget fapientia amp;nbsp;iuhitia cum ipfius mentecongru-ens.

Etfiautemconljaedus opificij mundi -araitrciTMf/or eft lt;amp;««-■yfaa-lcLs,xt Bafilius venuftikime dixit, amp;nbsp;prxkntem monftrat quxlibetherba Deum:tamen quia poft lapfum primorum paren turn languida eft aflenfiofintueamurverbum Dei, amp;nbsp;inde dika-musdodrinam nofblùm de hoc articulo, videlicet de creatione, amp;deprçfèntiaDei,(èd etiam de alns articulis,qui elTentiam amp;nbsp;vo-luntacem Dei monftrant.

Nam ea cognitio Dei qux exopificio mundi decerpitur nihil eft,nifiquxdalegis parcicula.Notitiaverómilericordixpro-pterMediatorem promilTx, quxEcclefiamabaliisgentibusdi-fcernit,exEuangelio hauriendaeft. Sedhxcalibicumdedifcri-mine Legis amp;Euangelij dicitur,copiofius enarrari folent.

De imagine Dei in homines.

Doftrina de imagine Dei in homine, amplißimamläplenti-am,qux totacomprehendi non poteft,continet.

Primummonet, quare Deus condidcrit hominem, videlicet, quiavoluitfepatefacere,ideóquenaturamintelligentemcondidit, cui

-ocr page 393-

P A R A L IP o M E N A. fi Ciiiamp;infeuit notltias.quæmonftranteffeDeum amp;qualisfit. Imo amp;nbsp;prodiens ex arcana léde fua , addidic mandata quidam clara Voce.

Secundó,vtrunquefignificatur,cum homo dicitureffe imago Dei, videlicet qiialis fit Deus, amp;qnaliscódita fit Humana natura. SicutOeus eftfubftatiaintelligens,amp;quidemtalisinqualucethïBC iapientiadifcernensiuftaamp;iniufta, Óchabensliberrima voluntaté iufta voienté,fontélxtitix amp;vitXïternat:Sicconditusefthomo,vt tfiet natura intelligens, in qua lucet notitia Dei,amp; iHa fapientia di-fcernens iufta amp;nbsp;iniufta,«Schabens voluntatem liberam gubemante Spiritufanélo, volentem iufta, ideft, congruentiacumvoluntate t)ei,plenafiducia amp;lætitiainDeo, «Sc dominante inferioribus viribus line earû contumacia,finepeccato define morte.Hçrespropriè fiintimagoiUainnaturaintegra,fi:ilicetMens, de quidem lucente in ea notitia Dei «amp; Legis,«S: Libertas voluntatis, in qua accélàefue-runt vircutes congruentes cura voluntaté Dei, fiducia «Sc lætitiain Deo fine peccato de fine morte.

Tertio, Cum hoemodo Deus transfuderit inhominemre-rumfummarum «ScoptinB3ruminipfbfimilitudinem,fcilicetmen-tis,fapientia:,liberævoluntatis,dele«ftum virtutum fine contuma-macia ,imölt;Sc deinde addiderit aliampacefeiftionem dc mandata, «Sebenedixeritoperiiarncondito,«Sc quidem transfuderit in hominem Spiritura lanétum,manifeftum eft,Deum verè «Sc ardenter di-lexiflehumanam naturam,inquavoluithæcfuafummabonalu-lt;ere,dein qua vicifsirafeconlpicivoluit.

Quarto,ha:c ipß imago in nobis, manifefta demonftratione-oftendiflet efte Deum «Sc qualis fit : Et in hac imagine homines mul tadeDeodidrciflent,(Se accenla führet admiratiodcdileftioDei, fi nonaccefsiflet deinde peccatum: Ettamenadhucreftantveftigia, Mens,iudicium Legis,voluntasaliquo modo libera:vndeadhuc in hac caligine tarnen firmædemonftrationes(umuntur,quxcon-nincunt dociles, vt fateantur efte Deum’, dcagnofcant iuxtalegem nacurx,qualis fit..

Quinto, Sicut ruitïngensbonum,pracereDeo,cüminaluxamp; imagoincorruptaeflet,itaêcontratrifti(simummalumeftDeodi-lplicere,poftquamhorribiliingratitudineefFufiis eft Spiritus fan-ftüs,dcopus Deiin nobiscorruptumeft, dc voluntas auerfaàDeo

A 3

-ocr page 394-

^lt;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P o M E N A.

extinxitlucem diuinam Sc virtutesin nobis. Quarepofteatenebrx amp;mulcætriftesdeprauationes (ecutxfunt, de quibusdicit Paulus» Senfuscarnisinimicitiaeftaduerfiis Deum.

Hxcnoftra ingentia malaagnofcanrius, amp;nbsp;verodolore deplo-remus ingratitudinem noftram,quödopus Dei horribiliter corru-ptumhtamp;primolapfu amp;nbsp;noRrispeccacis, «Scquairamus inftaura-• torem huius imaginis.

Sextodifcamus amp;hoc, Denm veracemelTe , amp;nbsp;voluifleillud fuumdecretum ratum definnumefle,Faciamus hominem ad ima-ginemooftram, Ideo hxc dicens fignificat.Filiiim alTumpturuni e(rehumanamnaturam,quieftproximaamp; fubftantialis imago Pains, amp;nbsp;mittitur vt lit inftaurator imaginisin genere humano. Sic igitur inftauratiirin nobis imago , cùm voceEuangelijperSpiri-tumünftumaccendituragnitioFiIij Dei,amp;fidesquaaccipiturre-inifsiopeccatorum.amp;reputamuriufti propter Filiumamp;iochoatur in nobis imago, id eft, vera lux ,hdesamp;agnitioDei, fiducia amp;lsti-tiainDeo,amp;virtutes congruentescum voluntateDeiamp;vitaæcer-na.Sicdeinftaurationeimaginis,2.Cor.3,fcriptum,eft;Nosaut€ni reteftafacieintuenteSiineandemimaginemtransformamuràtla-ntateinclaritatem,tanquamàDominifpiritu.

Hæcdoftrina de imagine Dei fcpe conlideranda eft,propter multas caufasquas fupra recenfui, videlicet, vtteftimonia de Deo innobisiplis afpiciamus, amp;hac commonefaftioneafTenfionemin nobis coafirmemus. Deinde cogitemus,verè diligi hoc opus à Deo cuifimilitudinéfuam.ideft, prxcipua bonaimpertiit. Deinde etia magis diligitnos.quiaFiliurnnobis donauit. Deniqjquiatrasfudit innosfeipfum.datoSp. S.Hxcfipèioinuocationecogitandafunt, vtfides,fpes,amp;dilefticaccendantur,amp;vtexpauefcanauscogitatio-neingratitudmis, quæ contemnit lt;amp;excu tit tanta Dei munera.

Refutatio obiedtionum Epicuri contra prouidentiam. i.

Interdum aliqux partes materis réméré mifcentur, vt cum mondragignuntur. Ergoomniacafunalcuutur.

Solutio.

J-ctus cauiJLlatioedjidicioiccunduni quid ad didiim Gta-pli-

-ocr page 395-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôj

plicitcr.Manetcnim ordoin confèruacionc fpeciernm vniiierfâ-iiter.edamß interdum in aliqua parte materix confufioaliéna iccidit.

II.

Ordoiuftitix poftular,vt malismalèfit,

Diony/îj fuperioris, Syllæ. Tyberij exitüs fucrunt incruétî.

Ergo nuJla elt prouidentia Dei.

Solutio.

liberates in oratione de pace inquit, Regulam non euertî paucisamp;rarisexemplis,vtfienpote(t, vcaliqui xftiiii dies fint gelidiores hybemis. Interim régula tarnen non deletur, xftatem calidioremeirehyeme. Fit autem pkirimiim ,vtatrociafcelera comitentur in hac vita atroces pœnx. Huicigitur regulx aflenti-endûeR.necpropterpaucaexemplaimpunirasfperandaeft.Hçc Ifocratica relponfio fapientercogirata eftamp;dignamemoria.

Altera refponfioell,hanc ipfam difsimilitudinem fignum elTeimmortalitatis, in qua iuftum difcrimen reftet bonorum amp;nbsp;nialorum. Nonellenimconfèntaneum.optimam partem gene^. ris humani tantùm ad pernicieni conditam efle Ideocùm is pc Tyranni iniuftam crudelitatem in bonos exerceant,reftare vide*, tliralius porrus in quo boniacquiefcant.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

luftis debet bené efle.

Ecclefiacfliufla.

Ergo Ecclefix benè fit.

Solurio.

Refpondeo primùm'ad Minorem : Eeeïefia eft lufla, fcilïcet imputatione proprerFilium Der, amp;nbsp;habetinchoatam obedien»-tiam,fed tarnen adhuchxrentin eareliquixpeccari.amp;multi hor-ribiliterlabunrur,vt Aaron, Dauid,amp;alijinnumerabiles,qui etii tefipifeunt,tarnen Deus in pœnis vult confpici irarn luam aduet-fus peccata.

Nunc ad Maiorem refpondeo. luftis benèefleordo iuflftix poflulat,fcilicetiuxtadeclarationeroEuangelij. Cùm enimhoc didum,luftis benefit, vox fit legis .quxomnescondcmnat,nc-cefleeftexEuangeliodifci,quomodo aliquifintiufti, amp;curex;-audun-

-ocr page 396-

tf4 ' P A R A L I P O M E N A.

audiantur amp;nbsp;fêriiencur. Hxcïbkitio ignota Philofophix diligenter amp;nbsp;rede difcenda eft ex dodrma Ecclefi«, in qua propriè rcue-lataeft.

PRAEFATIO IN LOCVM de caufa peccatbamp;deContin-gentia.

^ Vemadmodum in articulo de creatione prodefl hxcconfideratio,quonfqpe progredi Humanaco-|| gnitio poßit,neextra metaseius cognitionis erum pentes transformemus particulam Philofophiïamp; Legis in arcanam Euangeli j fapientiam ; ita in hac quxftionede caulapeccatiamp;decontingentia metas difputatio-numconftituivtiliisimum eft. Multa enimhoc locoinextrica-biliacolligi poffunt.de prxuifione diuina^de permißione, de fu-ftentationenaturxpeccantis.Cùm igitur hominis eruditi. amp;ad moderationemaluefadlfit,nondcfiderare maiorem fubtilitaté explicationis quam pro rei ipfius natura , de quadifleritur,vt prxclarèAriftoteles in primo Ethicorum fcripht.’ mTMi'Â^i/.îi/^i U r/r ècrï TI!9-«7-igt;:gt; zo äic^lßtf ^^»Tfit) HAb ili!tÇ0ll'^®^jtlf Offav « 'St^y/J^ 7i§f- tfvffif ^3ilt;Ïsj^4T«Ujmagnoperèftudiofishortator fum,vt omißis difputationibus,qux (unt(fii!fTlt;»a/amp;muItoshabent labyrinthes inextricabiles.inverißimaamp;ßmplicißimaßntetiaacquießanr, amp;: cogitent quod res eft, neminem in hac ranta caligine amp;nbsp;imbe-cillitate,etiamfi fe rumpat, omnes nodos dificilium quxftionum extricate polTe.

Cumenim inPhilolbphia multx res nondum lacis expli-catxftnt,vt verbi cauft,Quadraturacirculi, Motus odaux Iph»-rx,neminimirumvideri debethxc arcana imperueftigabiliaeP fe,cur Deus permißritlapßimprimorum parentum,curfuften-tetnaturampeccantem,amp;c.

Hxc arcana longé amp;nbsp;extra amp;nbsp;fhpra captum humanx ratio-nis pofît3,tunç diRemus çùm ipfius architedi xterni Parris, Filij ' amp;nbsp;SpirU

-ocr page 397-

PAR A LIPOMEM A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6gt;;

^Spiritus fänAi delibsrationemjii ilia xcema Academiacoram *udieinai Nutic vero mitiadoArinE de caufa peccaciamp;decoii-, $gt;ngeijnadilcamu3,n2cindulgeama3 (peculanonibus, qux men t«s aiicaverboiplbdiuiniciistradico autalimplici eiuslcncentia. ibdiicunt. Haiic ad.nonicionem in veftibnlo perdifficilis amp;nbsp;per-obfeurx quxitionis proponi Veile eft,ne rudiores incempeftina m ' ^ubnlitaccin in tali explicatione requiranc ant admirentur.

PRAEFATIO IN LOCVM de Libero Arbitrio.

Onfruftranecréméré ab Apoftolo Bartolomxo diAu eft.EnangeliumelTelongûamp; brene. Etfienimfumma © omniuarticulorum breuitertradipoteft.eaquedoAi« 3 amp;indoAis,fênibusamp;puerisnotaeiredebet:tamcndo-1 étemx propugnatio plura compleAiturpn qua necefle eft genera , doArinanim conferri, omnium xtatum certamina confidcrari, patefieri infidias^efut ari Ibphifmata, detrahi fucos faillsperlua-fionibus,veras *êntcntiasilluftrari amp;nbsp;muniri.Hxc autem fieri na polTuntfine collationePropheticarü amp;nbsp;Apoftolicarucocionum, fine difputandi arte,fine notitia hiftorix,antiquitatis,amp;veterum iudiciorum.Nam vr omittam exteras partesdoArinx cœleftis, quis ignorât,quxrétibusfimplicem veritatéin hac quxftionede libero arbitrio j facilemelTeexplicationcm. Eftenim veraamp;vo-Bis nonignotalententia.quxin hacdifpuratione proponi foler, hominem poft lap'um poire folio ficus fuam deformitatem regere, id eft, vteunque prxftareexrernamdilciplinam,qiix ante-fett honefta opera Iceleribus, led non poffelegi Deilàtisfacere, aut tollere peccatum amp;nbsp;mortem efficacia virium, quxpoftla-pfumreliquxfunt. Denique voluntatemhumanam in conuer-fione cum incipir linari à Spiritu lanAo non prorfus otiofam elTe.leu vt vulgo loquuntur pure palsiuam. Hane lummam eondufionis omnes pij amp;nbsp;intelligunt amp;nbsp;probant, nec iongiorem explicationem defiderant; fed caulam longions difputationis furix PelagianorumScManichxorum prxbent. Fuitenim Au-guftini temporibus quidam Pelagius Philolbphix ftudiofus,

Bb

-ocr page 398-

tf({ PA RALIPOMEN A.

quidum accommodare dodrinamChnftianamadPhilofopHï-am conatur,aftutè conupit propriam Ecclefix doétrinam, con-tendicLegemDei fineSpiricufanólopofTeimplerijgratiam Eu-angelij tantiim edelegis cognitioneiTt, naturamhominisinte-grameireacßnepeccato, hominesiuftosamp;beatos en'elegisim-pletioneamp;hacmereri remißionem peccatorum,Manichxiveró finxerut alios homines ortos elfe à bono Deo,qui necelTarióbenc faciant:aliosà malo Deo,qui non poßint conuerti ad Deurn. QiiibusfimilesfuntEnthult;iafta:,qui fingunt, expecSandos efTe violentos raptiis,quihominem vi cogant ad creJendum.

Hxc portentaopinionum refutari necefle eft, quod duni fit creicit difputatio de libero arbitrio, perinde vt panes Apoftulo-rum manibusdiftributicreuerunt.Exquoperfpicuumeft,quàm verè amp;grauiterdixerit Apoftolus Bartholomxus, Euangelium efl'ebreueamp;longum.Sed nuncadinftitutamdiiputationem ac-c^damus.

Déclarai iopotenllariim ^mma.

In omni vitaad multarum rerum diiudicationem, amp;nbsp;ad mo-rumgubernationem necefle eft tenere doftrinam ,quantulacun-qijis eft,qua: de Animaamp; degradibus potentiarum traditur;Etin-ter casteras partes confideran necefle eft, quibus appellationibus V-taturrermoPropheticusamp; Apoftolicus. Difternendæfuntpotentie cognofcentesamp;appetentes. Inpotentiacognoftentefunt noti-tiç.Vtautemad hancpertinent,apprehenfiofimplicium,compofi-tiodc diiiilio,Argumétatioamp; indicium decompofitis, dluifijamp;ar-gumentis: ita amp;nbsp;confeientie iudicium proprièeft mpartecogno-fcente.quiaeftconclufioextrufta exlegibur.

Viitatum eftautem,nominatepocentiam cognoCcentem.In-telIedumftuMentem leii Rationem, etfibxeduo vocabula inter-dumcompleftuntur etiam voluntatem. Itaque quo in loco qua; vflirpenturfignificationes.conliderandnmeft. Potentiaappeiens, id eft, expetensautfugienscognita ,nominatur voluntas. Et ad banc adiungendum eft cor, quod eft verorum affe (ftuumamp; non li-mulatorum tons amp;nbsp;domicilium.

In intelledu lofeph notitia eft Jegis, Deus prohibuit vagas libidines,

-ocr page 399-

PARALIPOMEN A. d/ dines,amp; vult in genere hum ano certas efle coniugiorura leges, verè irafcituradukeriis,amp;horribilitereapunit. Hac legemouetur voluntas, ne appetat coniugem domini: fed vt nihil Ht firaulationis, toretiamverè timens Deumamp; cupiens obedire Deo fugitadulte-rium,amp; voluntasimperatocuUs amp;aliismembrisextermsneadul-teriofcruiant.

Cùmigiturcoraliquomodocumvoluntate congruereopor-teat, in veris amp;nbsp;non Hmulatis affeitibus, fermo Propheticus appel-lationecordisvtitur(xpeprointelleótii,vüluntateamp; corde. Inter-dum fie amp;nbsp;mentis appellatione vtitur,

Sciantetiam luniores vfitatumefle, liberum arbitriumno-ttinarevoluntatemcumintelleftu coniundam, eligentem videlicet aliquid libéré precedente cognitione. Sed dodrina de poten-Hisanimx alibicopiofiiistraditur, amp;nbsp;quantum conceditur cogno-ftenda eft. Hïc autem breuiter de ea auditorem commonefeci, quia magis perlpicuaerit dilputatio de viribus humanis intuenti poten-tiasanimx.

PRAEFATIO IN LOCVM dePeccato.

Vm tota Euangelij dodrina in duobiis locis potif-fimùmverletur, quorum prior de pœnitentiacon-cionatur,alcerde remißione peccatorum, non du-bium eft veram peccati agnidonem Ecclefix Dei jj neceffariam amp;falutarem elfe.Nam ea parspœniten-tix,qiiam yfitaté contridonem vocanr,comp!edicur pauores or-tosab agnitionepeccati,quos Deus variisac diuerfis modisexcitât. Primiim enim voce Legis amp;nbsp;Euangelij acculât peccatum totius generis huniani,amp; per hoc minifterium ira efteffieax, vt multos ad (èconuertat, qui peccatum agnofcentes cupiuntper Mediatorem Filium Dei pœnas xternas elfugere, Scakegisma-lediédoneliberari.SicBaptifta,ctim effet vox clamantisin defer-to.paratevitam Domino, multos fua condone itapermouit, vt faterentur lè reos cffe,amp; fiipUces veniarn peterent ab agno^quem hic dodormonftrabat.

Bb 2

-ocr page 400-

63 PARALIPOMENA.

DeindearguitDeuspeccarum horrendis amp;triftibuspœnis publias amp;nbsp;priuatis, qux nihil aliud funt, quam monitrices amp;nbsp;concionatrices depeccato,amp; de ira Dei aduerüis peccatum.Plena eft omnisvitaexemplorum,quxdeclarant,multoS)Ciim in rebus ftcundisneleuiter quidem depeccato cogiraflent, per pœnasà (ecuricatead veram peccati amp;nbsp;iudicij diuini agnitionem reuo-catoseflcjac Deotribuiflelaudemiuftitixinpuniendo.- fed nos exemple Maurieij Imp. contend erimus, qui cum elTet fpedator fupplicij coniugis amp;nbsp;liberorum, amp;nbsp;tandem ipfequoqueadne-cemraperetur,hancvocem inorehabuitjuftuses Domine, Site ftumindicium tuum. Qui verb necvoceminifterij/onantisin Ecclefialegemamp;Euangclium.necfTgnis reatusad agnitionem peccati fleduntunhis fblet Deusincutere pauores inenarrabiles, inquibusverèlèndturiraDei. Tales pauoresfenferuntlob,lo-pas, Ezechiasamp; fimiles. Hincperfpicuum eftnon pofte exifterc pœnitentiamfèuconuerlîonemad Deum, niftpriusagnito pec-cato,cuius atrocitatem cùm alix res oftendunt,tùm vel maxime morsFilij Dei. Necefteeftenim Deiim horribiliterirafcipeccato, cüfn non aliterniftmorte Filij vnigeniti ira placari potuerit.

Neque verb ad pœnitentiam agnido peccati necefTaria cft fblbm.fed edam ad intelligendam magnitudinem beneficiorum Chrifti, interqux remifsio peccatorum velut gemma infignis eminetrTriftefignum eft in morbis,inqult Hippocrates,ft mens xgrotet.Vtigicuripfsi/MT/wï omnia remedia afpernanturamp;refpu-unt, cùm morbi vim ignorent, vtAiaxapud Sophoclem. itahomines viuentes fine (ënfu peccati,qui à Paulo «ttmAj »«óm nomi-nantur,non confiderant, quantum beneficium fit remifsio peccatorum, q ux propter Filium Dei credendbus gratis donatur.

Quarecùm nihil tam necefiarium fit,quam verà pceniten-tia,amp;confideratiobeneficiorum Chrifti, amp;ad vtrunque pluri-Htüm conducat peccati agnido, noneftnoftrum, nominifque

Chriftiani dubitare,quinhiclocus depeccato accu-ratècognofcendusfit»

PRÆ-

-ocr page 401-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;9

PRAEFATIO IN LOCVM de Lege.

^?ji Nter omres peftes , qua in genere humano graffaa-tur, nullamaior ftygiis fefe extulit vndis , quàm oratio tetra amp;flagitiofa, qua: Legis dignitatem amp;nbsp;autori-catem conuellit amp;nbsp;labefaAat, Nam Cyclopes amp;nbsp;Cen-caurihoctotum,quod vocamus legem, inane nomen elTe dicunt, amp;nbsp;vt nullum numen expauefeunt , fie nullam Legem, quantumnis bonam, iuftam amp;nbsp;fanftam reuerentur. Ali/j vtCynici, feeleratè dilputant, nosnonad iuftitiam natoseffe,ne-que natura, fed opinione iusconftitutumefle. Multi qui Legu tn vinculaoderuntamp;atgrè hoc frenum patiuntur, Legem vocantty-rannum,amp; remvenenatam, vt Hippias apud Platonem inProca-gorainquic.Lex eft Tyrannus hominum,multa cogens prêter na-turara:EtPolitiani!S tetrèacimpièdixitdeomnibushoneftis legibus, Inuentum Attati dicunturiura Draconis»

Vera eft famanimiSjUilnifi virus habent.

HiclamoresDiaboÜci multos ita perturbât,vt neefapientiç,nee iuftitiælatidélegibustribuât.fedexiftimétamp;legiscognitionéamp;re-üerentiam,quacor verèfelegifubiicit,inanem atqjirridendamieflè, Neautéhzimpivdeclamationes teneras mentes faueïent, amp;ineis tontemptumlegumaugeantatqueconfirment, paucadeexcellen-tia prxftantiaque Decalogi dicam. Hoc enim probè fixa amp;nbsp;ftabilic to,Decalogum omni !audeamp; veneratione dignum efle,nondiffici-leinteHedu erit, quid de ahis legibus, quæ ex Decalogo quafi qiio-dainfamSoauguftóquefonte manant,exiftimandum fit.

Aeprimùm quidemLexmoralis, qua: duabustabulisconti-netur,amp;ànumero præceptorum Decalogi nomen habet, fine vlla. dubitationeeftfapientiamencis diuinx, amp;nbsp;reftitudovoluntatis in Ûeoaîterna amp;nbsp;iminota,qux amp;nbsp;mentibus hominumin creatione infita, amp;pofteavocediuina fepenumerorepetitaeft. Naminipfa creatione, cùm Deus vellet hominem elTeimaginem condicoris„ «ransfuditin eum radiumfapienti®amp; iuftitiæfuæ, quimonftraret lieum, amp;nbsp;effetnorma congruens cum diuina mente, difcernens. iufta,^!; iniufta. lam cogita quàm illuftre teftimonium fit, Oeum «fr

-ocr page 402-

70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOM EN A

Ie beneficum.hominuinque generi amicurajfiiie vtPaulusduIcifti-me inquic çi Aii-üj«Troi'^qiiod transFudic in hominem ea, qux in ipû Dei eflentia funt optima amp;nbsp;pulcherrima, fcilicet fapientiam legis amp;nbsp;iuftitiam, amp;nbsp;fimul Spiritum (anftumreftorem humans mentis, voluntatis amp;nbsp;cordis,qui Spiritus cùm fitignis amoris diuini,certi(-fimum eft, verum amp;nbsp;ingentem amorem in Deo conditore erga hoC opusfuifle. Etfiautemlingulaprxceptafspe diuina vocerepetita amp;illuftrata funt, tarnen intégré amp;ordine traditaeft Lexper Moy-fen.amp;confirraatamultisingentibusmiraculis.amp;fummalegismo-ralis in monte Sinai pronunciata eft, amp;nbsp;fcripta in facris tabulis diui-nitus,quia voluit Deus extare Legem etiaminftripto, amp;addidit miracula, vtcertumhthanc Legem effe normam xternam iudicij diuinicontrapeccatum.Quid?quodintoto genere humanopœns Icelerum omnibus statibus funtteftimonia,huiu$ iudicij diuini.. Non igitur lex inuentum Draconis eft, aut vilius créât u ræ, fed do* num amp;nbsp;inuentum Dei, velvtveriùs dicam, fapientia Dei amp;nbsp;régula iuftitix in ipfa mente diuini, cuius radius in nos transfufus eft , vt imago congruat cum fapientia de iuftitiain Deo. Huie vers fenten-tis,qus honeftas de Lege opiniones in nobis confirmât, amp;nbsp;pedora noftramunitaduerfusdeclamationes virulsntas,faniorumPhilo* fophorum indicia fuffragatur. Plato ait,legem Deum efle. Idem dixit Ariftoteles fecutus Platonem. Et Pindarus inquit. Legem etiam Deo imperare. Eft enim voluntas Dei, qus noneftfuidiftimilisamp; vitiofa.

Qusrat autemhoc loco aliquis,Cur legis moralis notitia men tibuthumanis aDeoinlitaamp;qualiinfculptaiit ? Nihil eft quod expedite tarn facile poßimus. Ideöhscipfa lex, qus eft sternum amp;nbsp;immotumdifcrimenfaciendorumde non Faciendorum diuinitus nobis infita eft, vtteftetur quod litDeus (Impofsibile eft enim taleffl ordinem cafu exiftere amp;nbsp;manere ) amp;nbsp;doceat quails fit Deus, videlicet mensfapiens,benefica, bona,iufta,verax,cafta. (Tabseftenim Deus, qualem ft in lege expreßit, nequaquam volens peccata, fed mala pugnantiacumftjalegepuniansj.Itemvtteftetur Deum efle iudicem,amp;punire fontes, (quia tale difcrimen non eft inane).Acet' dit illaquoque caula quod eft norma vits regens nos, vt congruat obedientia noftracum voIuntateDei.

Neque verö mihiquicquam prsftabilius videtur,quimipfa

Deca-

-ocr page 403-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7» Decalogi breuicas fapiétifsimo ordine inftituta, quç amp;furna eft legü naturaSjdt fons omnium honcftarum legü,quç funt nerui amp;nbsp;vincula polititx focietatis. Mirantur PhilofophiEuclidis ingenium, à quo Methodus Geometrie ficinformata eft, vtomnes demonftra-tiones Arithmetic«,Geometries,Aftronomicæ amp;a!ix innumera-biles ex elementis Euclideis breuiCsimè recitatis extrui de (bleanc dedebeanr. Nos vero intuentes decalogum de confiderantesillius turn breuitatem tùm ordinem, admirationediuinæ fapientis ve-lut attoniti obftupeftamus,de Deo gratias agamus, quödin hanc breuifsimam tabellam omnes bibliothecas philo(bphorum de lu-rilconfultoruminclufit. QuseniraillilatèdifFuféquedirpucant, ea omniaadmirabilibreuitate in Decalogocomprehenlafunt.Quam obrem ea confuetudo fit in dilcendo,vt omnes partes atqiie orania membradilputationum de vita ÄmoribusadDecalogicapitare-Uocentur.

Cseterum vt Homeric« poematis præftantia inde etiam sfti-mataeft,quod illiuscufiodix Alexanderaßignariiursiticrinioliim Darij preciofifsimum:ita nos Decalogi dignitatem ex officio Magi-ftratuum xftimare poffumus» Vultenim Deus Magiftratus fonare Vocem legis Moralis in genere humano, quódaddifciplinamatti-Dec,iuxta Decalogum feu legem naturalem, id eft.vulcMagiftratu-üm voce primùm proponi fummas de immutabilesleges,prohi-bentescultumidolorum,blafphemias,periuria,iniuftascxdes, va-gas libidines, violationem coniugij,furta de fraudes in paftis.con-traftibus de iudiciis. Deinde vult harum legum diuinarum deim-1 mobilium,quxfiintteftimoniade Deo defumma normamorum, Magiftratus efte cuftodes in puniendis omnibus qui eas violant* ‘ ldeóantiqiiitasredèdixit,Magiftratuseftcuftoslegis, ftilicet pri-mx de lecundxtabulx , qiiod ad difciplinam attinet. Eth autem ÂHTïf 5,/a Magiftratuum non leue fignum eft,commonefaciens nos de legis moralis dignitate arque amplitudine:tamenmultó maiora telbmonia funt de hac ipfa reMifsio Filij Dei de donatio Spiritus fandi. Quemadmodum enimFilius Deinonvenit, vtfolueretle-gem, fedvteamimpleret, partim obedientia Integrafinepeccato, partim fuftinendopœnas Legi débitas pro noftra contumacia.e-àmqueimpleticnem nobis donaret: ita Spiritusfandtus effunditur incorda credentium, vtexcitet ineis motuscongruenteslegiDei, timortm,fidem,ddeótionem,inuocatiünem,foriitudinem in con-ftfsione.

-ocr page 404-

Ts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P O M E N A

fîfsione,to1erant)am,caftitât?m,amp;jlias virtutes? Quid?t|uôd ip(â vita ætema nihil aliud erit , qiiàm beatiftitnus ftatus congruens curn Decalogo/iiixta illud.Oabo legenn meam in corda eorum «Sc in mentibuseorum fcribam earn.

Sed Antithefis omnium maxime declarat, quanta Decalogi dignitas litatque amplitudo. Etfi enirn Ethnici particulam Legis Vtcunque retinuernnt: tarnen à tribus præceptis horribili furore amp;nbsp;audacia difceflerunt. A primo quidem , confida deorum por-tentofamukitudine,amp; inuocatione mortuorum. A quinto.ma-datione humanarum hoftiarum : Item à fexto,tetralt;amp; horrenda coofulionelibtdinum,quasitaapprobauerunt, vtetiam facrificüs eas mifcerent. Tales furores perpetuó graffarentur in totogenere humano,nili Deusedidfiet Decalogum prohibentem hsec porten-tacultuum.amp;mondrantemquxofticiaDeoplaceant. Omittofurores Reip. Spartanx,qux multis ciuitatibus ordine legumante-celluilTe videtur. Namilla EacedaemoniorumpermifsiOjquæcon-cedebat pacifci de alterius coniuge cum marito,nequaquam fuit lex,fedhorribilis furor amp;a6»-«5-tS fó/zideu ai'o/zi*,ideit, legisdiuinx euerho, Quod autem de hacpermifsisne Laconicadixi,hoceodem modo de Apothecis amp;nbsp;Cryptiis Laconicis, id eft,de expofitione infantum amp;parricidiis,quibus mancipiainterficiebanturdicipoteft. Spero ex his quædixiintelligi pofte, quantum vers dignitatis in Decalogoinlit,cùm amp;nbsp;diuinum lumen lit,de commonefadioacte-ftimomum de Deo.

Seddixeritfortaflequilpiam, nocongruere cum hislaudati-onibusdidaPauli,Lexeftagnitiopeccati, dclexiraefficit, Itemlex eftpcccatipotécia.HuicobiedioniPaulusipfe refpódet Rom.7 amp;nbsp;i. Tim.i.Lex bona,iurta, «Sc fanda eft per fe «Sc fuogenere, vt in ftholis loquimur. Quod auté Lex aceufatd: códemnatpeccatü, «Sc excitât in animis odiû Dei,id nó eft dodrinx Legis led hominü vitiotribu-endum.Vt enirn vinumoptimûfebricitantimalûeft.Ttalexoftédit iudiciumdiuinum aduerfus noftramcontumaciS, Sed de vfulegis fuo loco dieetur. Maneat igitur hos immotum, quod legis fapien-tiade iuftitia non fôlùm conlideratione amp;nbsp;admiratione, fedetiam omnilaudeprafdicatione «Scvenerationedignifsimaftc. Eamob remftudioli accuratè cognoReredebent dodrinam legis,de inhaC lapientia percipienda plurimùm operx ac ftudij confumere. Quod cùmfacienc, reiplàexpenentur, Îaudationeslegis, quasbreuiter recenfut, veras de non fucofas elTe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De

-ocr page 405-

P A R A L IPO M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7J

De ^lii^^ ret^w /ex Cûm^enefa/fZones ^oponaf.

Hxadmomtiones, quasrecenlui, fint nobis inconfpeAu, vt diligent!ùs confideremus Legem Dei, amp;nbsp;cogitemus fapientiamin Decalogo propofitam nequaquam exhaurin pufte.

Definitionervirtutum in fingulisprxceptii Decalogi , amp;de-nonftrationesfumptas ex legenaturx,congruentet cum De-calogo^extant in Ethicis D.ViAorini.

Cr

-ocr page 406-

PARALIPOMENA

PR AEPATIO IN LOCVM

dedifcrimineLegisócEuan-

BVlla eft tanu eloquétia angelorum vel hominum, que fans exponere pofsic.quânim référât veras mc-ta5amp;veradifcrimiiiaharumdodrinarum,Philo(b» phixjLcgis amp;Euangeli) intelligere.amp;quantx tene-brx lequantur hac dUUndione aniifla. Nifi enim hoc diferiméextet amp;nbsp;confpiciatur, rants tenebrx exiftunt,vt nec quid fit Ecclefia Dei,nec quomodo Euangelium différât ab Eth-nica fapientia,necquomodo detur remißio peccatorunv, nec qusfintbeneficiafilij DeiinteHigi poftit.

Qiiarccum par oratio magnitudini harum return nullapof fiteffe,Deogratiasagamus,quihanclucemEcclefixfijxreftituir, Vt verum difcrimen Legis amp;nbsp;Euangelij intelligatur,amp; prccemur eum,vtmentesnoftras accendat, vttantomunere ininuocatio-ne Deißc exerci tiis fidei grati vtamur.

Etfi autem omnium angelorum amp;nbsp;hominumeloquenn-am fuperat amplitudo huiusdiftindionis : tarnen cum velit De-usetiam infantum vocecelebrari, dicam pro mea tenuitate ali-quid,dedignitate amp;nbsp;necefsitateeiusdodrinx,qus omnibus fa-miliarifiimè notaeffe debet. Siquisenim verbisextenuathanc Ecclefis fapientiarn, amp;nbsp;leuem ac penè puerilem effe ducit, is vel infeinam ruam,vel impietarem tonfitetur.

Memini Prxceptores noftros.fiimma pietate amp;obferuantïa eolendos, fiepedicere.Nonpoffe hominiinhacmortali vitama-iorem fapientiarn Dei concetTu amp;muneredari jquämeam., qu« Euangelium à Legeamp;Philofbphia, tanquam,in iudicio finium regundorum.conlpicuislimicibusdiffinguitjamp;cuiüfquegene. ris vfum monUrac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' , '

Hanc lententiam.qus hauddubie verifiFmacHjetfi vtraque manu vel potius toto pedore ampledor propter autoriratem fa-piemißunonun hominum,perq^uos Filius Dei in hac triff i mu» difènegt;

-ocr page 407-

PARALIPOMEN A, 7$ di Icncda punorem Euangelij doAnnam inHaurauit .• tamen muleis rationibus moueor,vteam reucrentertuearjamp;incaac-qinelcam.Qiiernadmodumenim virtus eft,dare quod reipfade-becur honori, veaitLucilius : ita non tantùm fapientia eft, led e-tiam iufticia, fuum locum tribuere Philofbphia: amp;nbsp;legibus, nec propterea politicam ßpientiam abiicere , quod non congruat cum Euangelio.

Deinde quantum decuscft viderequid defit Philofbphix, amp;nbsp;vbi déplorée fuam caliginem, amp;nbsp;aliud genus doârinx defidc-ret.

Qind tarn porro dignum eft homine do(fto,quam arcanam lapientiam prolatam exfinuitcrni Parris,pofiram extra conCpe-lt;ftum humanxrationis, prudenterdi(cernerea legibus,ciuilium officiorum amp;a Philofophia?Hçc amp;aliainnumcrabiiiaciim com-ple(ftor,nonpofrum cohiberc alTenfionem ab eafententia, quae proponitur à probaris artificibus, qui diu res eafdem cogitarunt. Sc fiirfii m ac deorfu m, vc Plato inquit, volutarun t, amp;nbsp;quafi euo-lutas intus conremplati funt.

Neque verb propter cognitionem hxc doftrina de diferi-minePhilofbphis, Legis amp;nbsp;Euangelij expetendaeft fblùm , led mulrbmagis propter exercitiafidei amp;inuocationis.

Vt enim prxeeptade re militari turn maxime intelligun-tur, cum inacie verfamuramp;vndiquetelisobruimur: itainaget-neconfeientix diferiminadodrinarum fiunt illuftria. Namin Veris doloribus cum vndiquequxrimus conlblationes, amp;reipfa experimurnos non iiiuari humanis cogitationibus, tandem pia mens,decurrens ad vocem Euangelij tanquam adfontem aqua; viux,incipitacquiclcere,ficucin Plalmoiip.dicicur.-Hxceftcon-fblaciomeainafftirftionemea,quiaeloquium tuum viuificauit me. Ethniciamp;alijignorantesEuangelium, nec caufasnorunt vnde fine tantx calamitates earn prxftantis naturx hominum, nec norunt efficacia reniedia verb (anantia dolores cordis : led Euangelium amp;nbsp;caulas oftendit amp;nbsp;remedia, vtinfra pluribus verbis dicetur.

Qiiamporrb neceflanafit confideratio huius diferiminis, cum ex aliis rebus percipi poteft; turn ex hac re vcl maxime,

Cc z

-ocr page 408-

-je nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P o M E N A.

quod a mi fs o hoc diierimine tantxtenebrx ßqunntur, quanti quondameriipcioneÆtnxorum ignium finicimasregionesob-fcurauifledicuntur^vtper biduum nemo hominem homoagno-fcerct. Quod enim de amiciti* Cicero prxclatè dixit, Solern è mundo tollere videntur, qui amicitiam è vita tollunt, qua à düs immortalibus nihil melius habemus , nihiliucundius: hoceo-dem modo amp;multó etiam veriùs de diierimine dodrinarum di-ci poteft. Qiüdenim intereftinterEthnicosamp;EcclelïamamilTa hacluce, quallatuitEcclefia, lècertóplacereDco, fereciphex-audiri.lèruari propter Filium Mediatorem? Scimusdoétorem Theologix dixifle.eciamamißislibrisPropheticii amp;nbsp;Apoftpli-cis fatis doceri pofle Eccleüam ex Ethicis Arihotelis. Haeccùm il-Ic difputaret,non tantùm fiiam opinionem, fed communem generis humani errorem quaü ex latebriserutum protulit. Nam plurimi putanc Euangelium tantum efledodrinam Legis, feu prxceptademoribus.necdilcernuntpromifsionesde Mediatore amp;prxcepta.Ecfi autem probo Ethicen,amp; ad moderationera mo-rum valdevtilem cffc iudico:tamenfuus fit locus Ethici,necob-ruat vocem Euangelij prolatam exfinu xterni Patris. Manife-ftum efialiudelTedödunam prxcipientem amp;nbsp;condemnantem, aliudpromißionetn ofEsrentem remißionem peccatorum.im-putationem iuHitii, Spiritum ländum, amp;nbsp;vitam zternam propter Filium Mediatorem,non propter vlla noftra merita.

Statim autem pofllapfum promißio gratia: édita eft, qua verè colligitur amp;nbsp;diftinguitur Ecclefia Dei à exteris gentibus. QuareThamerus, quiconfufionem facitEthnicorum amp;Eccle-fîx,cùm leribi t Eth nicos nouifte Chriftum, quia Legem norunt, execrandus eft. Impièetiam Latomus Louanienfis Theologus fcripfir,non aliam fuifle notiriam Dei in Abraham, quam qualis in Cicerone aut Xenophontefuir,cùm Filius Dei ex preße dicat, Abraham expctiuitvidere diem meum. Agnouit igicur Abraham Mediatorem oftenfum in premißione.

Qiiiddicamdeerroribus natisexinfeitia hums diferiminis, qui extinguuntlucem de Mediatore amp;nbsp;de iuftitiafidei? Multi enim quialegunt in concionibus Chrifti quidam prxeepta de mfirihus.comparantChriftutncumlegumlatoribus amp;nbsp;Philolb-phis,

-ocr page 409-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

phis,acdetrahuntChriftodebitiimamp;proprium honoremiufti-ficatoris amp;nbsp;Mediatoris.Hxc ineruJi ta fomnia abiiciendafunt, amp;nbsp;difccmendus eft Chriftus non Colum à Philoföphis amp;poliricis viris,(ed eriam à Moyle amp;nbsp;omnibus doAoribus in Ecclefia. Nam Chriftus non cft tantum dodor, (cd eft propitiator tollens atque delenspeccatum amp;nbsp;mortem, dans Spiritum fandum amp;nbsp;vitam

1 «ternam..

' Omitto hic furores amp;nbsp;blafphemias ex eodem fonte natas, quas non dubium cft à Diabolo fpargi, vt Ent in hac extrema le-

I Heda mundilèmina amp;nbsp;TstfÄiDcZ« Turcica impietatis. Quàm ; multos enimvidereliceteriam inca parte generis humani, qu« HominaturEcclefia,qui itacenfent'itaquedifTerunc.omnesre-Hgiones elfevnam religionem, amp;nbsp;vnumqwmqueinfuareligi-one,fimodopraftetdi(ciplinam,Gluari pofte.

Spero ex his qua dixi non obfcurum cflè quantum vera di-gnitatisfitincognitionedifcriminisdodrinarum , amp;quamtri-Itisquimquc horrendafitconfufio horum generum. Cumau-tem nee Humana Capientia , nee opibus imperiorum hac lux, monrtrans vCum cuiu(que generis,retineri poßir;adiungamus noftrosgemitus ac votaad ardentifsimam precationem iummi CacerdotisFilijDei,quiinagoncprecaturaternum Pattern,Pater Candificaeos in veritate, fèrmo tuuseft veritas, eumque toto pe-Óore oremus ne hoe difcrimen Legis amp;nbsp;Euangelijextlnguifi-nat, fed id in noftris.mentibus obfignet obfignatumqueconler-Uet.. Amen,.

De d/jenmine Philofiphü ç^' Euan^el^..

Ih veftibulo huius di/putationis monendus eft auditor dcgt; dióoPaull , quod iubet cauere ne per Philofophiam decipiamur. NonenimdamnatPaulusdémonftrationes.quafuntveritasdiui-»itusmonftrata,quamlabefaftarepetuljntiaeft,amp;vitahominum pernitiofa,amp; aduerfus Deum,qui fons eft veritatis, contumeliofa, ftd damnat abufum amp;nbsp;confulïonem quadoftrinacœleftis transfer matuninphilofophiam. HaccouCuliovtfupra dixi, panttantos-

Cc. 5gt;

-ocr page 410-

FARALIPOM EN A.

«crores,quantos nulla eloquent!a exponerepoteft. iHud etiam addendum ell, philofophiam t ffe non omnes omnium opiniones, fed «ertasnoticias,quæfunt demonftrationes auc earum membra, id eft, principia vel conckiiiones. Hx admonitiones quas recenfuii fint nobis in conlpeftu, vt diügentiùs confideremus, qux philofo-phiaprobanda, 6cquomodoab Euangeliodifternendaht. Nunc breuiter recitabo articulos.de quibus in mentibusPhilolbpboruni amp;nbsp;omnium fapientum extra Eccleliamaut magna cahgo eft, aut affenfio fludibus dubitationuro fie agitata,vt cum res in vndismo tis confpedx non offerunt fe oculis ftabiliter.

!• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primus articulus eft de Dei eflentia amp;nbsp;voluntate,amp;dc vestin' uocatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^•

Etfi enim Platomentéà vulgi opinionibus abducit,necftaui# diuinitatetribuinfed fapietifsimaratiocinatione, Deum,quxritac définit,efle mentem xternam, caufam boni in natura: tarnen à Deo aberrat.Necefte eft enim de Deo (entire,fieu t fe(eilluftribusteftinio niis patefecit. Quare patefadiodifcernit inuocationem Platoni-caro amp;nbsp;Paulinam. Deinde cùm Plato ignorer promifsionem deMe-di3tore,non poteft ftatuere,an recipiat ac exaudiat Deus i ndignos, amp;nbsp;cur recipiat. Itaque de voluntate Dei amp;nbsp;dubitat Plato ipfe, amp;nbsp;re-linquit in dubitationealiosp^H.wals^/.mrcj'hiyai, vt ipfius vtar verbis. Hanc fententiam confirmant multa dida in concionibus Chri fiiamp;Apoftolorum.

Matth, n. NemonouitPatternnifi Filius,amp; cui volueritFilins reuelare. i

Ioannis i. Deurn nemovidit vnqnam.Filius qui eft in finu Pa-tris enarrauit nobis.

Ioannis 5. Qui non honorât Filium, non honorât Pattern.

Ioannis 14. Ego Turn via, veritas amp;nbsp;vita. Nemo venu ad Pattern nifiperme.

Ioannisi7. Hxc eft vita xterna,vtagnofcant tefolum efieDe-am,amp; quern mififti lefiim elTe Chriftum.

Item,Pater(àndifie3eosin verit3te,(ermo tuus eft veritas.

t. Corinth. 1. Cum mundus noncognouifTet Deumfapien-tem perfapientiam, placuit Daoper ftultampra:dicationem faluoi facerecredentes.

i.Timoth.i Deusvultomnes homines ad agnitionem veri-tatig venire. Ynus Deas, Ä vnusMediator inter Deum d homi-pei,

-ocr page 411-

PAR A LIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

nes,homolefiis Chriftus,qui dédit feipfutiiitm'AWTfexprooraHi-bus.

Cum autem fupra de difcrimine verte amp;nbsp;falfie inuocationU Gepedidum lit, noolibetinhocarticulo diutiùs immorari.

Secundus articulus eft de peccatoamp; de luftitia coram Deo« Etenim Pbilofophia non iudicat efle peccata dubitationem de pro-uidentia.deiraDeiaduerfus peccatum,de remilsione.itemlecuri-•atemnegligentem iramDei,difhdentiam non affentientem pro-milsionibus, nonardere dileftione Dei, admirari feft, confidere' propriis viribusamp;de(picere all os. Deinde de iuftitiahanc opinio-' nem pertinacifsimè propugnat, quod homines fint iufti propter ftiâçjcercitiaamp;qualemtûnquefèueritatem difciplinat,lt;SehancvotS Euaogehj quae dicit nos iuftos efle propter Chriftû palTum pro no-^is amp;nbsp;refulcitatum amp;nbsp;regnantem , non propter propria exercitia, Virtutes,cultus,difciplinam execratur tanquam corruptelam bonorum morura , amp;nbsp;difciplinx laxationem. Ideo Filius Dei inquit, fore vt Spiritus fanftus arguat mundumdepecccto amp;nbsp;de iufticia: depeccato quidem, quianon creduncinrae: deiuftitiaverb,quia »govado ad Pattern.

TertiusArticuluseftdecaufisamp;remedils malorum. Omnes Philofophi fatentur fe neftire caufas ingentium calamitatum ge-nerishumani, amp;nbsp;mirantur vodefinthsec pugnantia in hominum Satura. Manetaliqual.egiscognitio,amp; baecteftaturefle Deum ,iu-dicem Ä vindicem.Hineintejligimushominesconditosefle ita vt congruantcum Deo. Vndeigitur tantum difsidium eftmentisde Cordis,quod diuerfis affeftibus varié cietur, ficutcontrariisventis *gitanturvndaeamp;arenainfyrtibus? Vodetantae calamitates funt bomioum etiam quorum mores funt fine feelere, vt puerorum; honeftarummatronarum, virorum honeftorum, vt PalamediSj Socratis,Scipionis amp;.aliorum ? Mens fateri cogitur efleprouiden-tiam,amp; tamenillaeuentuum conftifio turbat alTenfionem. Haec pugnantia explicate nee AEgyptiorum nec Græcorum Philofo* phia poteft, multo minustemediacernit. Sed Deus harura maxi» inarum return dodrmam voce Filij fui patefecit, amp;nbsp;per Prophetai ftnbi earn voluit,vtpaul0 poft in altera parte antithefeosdicam. '

Quattus articulus eft de immortabcace Animx amp;defuturaf nidjcio. Cum videant Phdofophi in hac viw nonfempet virruri grxmia,-

-ocr page 412-

PARALIPOMEN A.

premia, (Sc fceleribus pce nas reddi, hlc querunturoeufos mentém-quedenliftimistenebrisamp;rubica nofteopprimi, amp;nbsp;flagitant aliud duArins gen us.in quo de inamortalitate déque futuro iudicio cer-tatradantur Nota eft Socratis oratio, qua facit eum Plato vfum a-pudiudicesiammorcemultatum. MagnameJnquit.fpestenetiu-dices,benèmihieuenireqiiodmi:tarad mortem. Neceffeeft enina fit alterum de duobus, vt autfenfusomninomorsomoesauferat, autin aliumquendamlocumexhislocismortemigretur, Vtrum autem fit melius, dij immortales fciunt,hominem quidem fcirear-bitromeminem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Quintus Articuluseft de reftitutione^ebrporum amp;nbsp;de vita »-terna. Etfi Philofophi exiftimant non efte conlèntaneum, ban# praeftantem naturam hominum vniuerfam tantùm adprxfente* rniferiasconditamefle;tamen fatentur Don effe ftabilem affenfio-nemin mente hominis, de vitaperpetua fecuturapofthanevitatB-Exhaccommemoratione intelligi poteftPhiïofophiam man-cam amp;nbsp;mutdam ede, amp;nbsp;quxrendum ede aliud genus doftrinx, quod tantasfes patafaciat.

VDaeftautemEcc1efi«doArina,traditaindev{queab initio, amp;nbsp;propagata certisteßimonüs, amp;nbsp;cercaferieomnium temporum, mandata lireris per Prophetas amp;nbsp;Apoftolos , quae doeet vnam efl» diuinamefientiamconditheem . zternumPattern, FliumdequO loquunturpromilsiones, amp;nbsp;Spiritum fandum procedentemabx« ternoPatreamp;coxternoFilio.amp;inuocantes recipi,exaudiri amp;fal-Uari propterFilium,quiconftitutuseft Mediator. Hxcarcanafapi-entuaceufat peccatumin totogenere humano,fcilicetignoratio* Bern amp;contemptum Fil f Dei,amp; dUbitationem aedifhdentiam, Eademdoftrioaaffirmât homines iußos protrundari à Deo non propter dilciplinam,fed propterobedientiam Fili j Dei, quifu-ftinuit tram Dei amp;nbsp;mortem, fi tarnen credant fibi propterhunei-{nofci.Hxcipfaoftenditraufas humanx infirmitatis, Aproponit con(blationemfirmamin xrumnis,amp; caufas indieat, curEccIefia iogentibusxrumniscondiAecur. Soladeimmortalitateanimxamp; da futuro iudicio totius humani generis certôconcionatur. Sola de reftitutione corporum amp;nbsp;de vita perpétua poftquam bine di-(ceflériœusnoserudit amp;nbsp;confirmât.

Hxecùm ica fine, fateamuraliuddoAnnxgenulefiTePhilofb-phian», aliud Euangehum, de tantum inter le diftare hcc amboge' ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lier«

-ocr page 413-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;St

fiera,quantum diftat cœlum à terra hortus aboccafn. Ac mihi qui-detn,dediflin(£lionePhilorophiç!amp;EuaDge!ijcogitanti,inmentcni Venire foiet eius hiftorixqu« à Matthxa capitep. recitatur. Vt e-fiim tibicinesindomolairicanunt funebriacarmina, nec poiTunt vitamredderepuellç mortuxûtaPhilofophiaeftmeditatio mortis, id eft,querelade mifèriis humanis,quarumnec caulas nec remédia cernit.Euangeliumveroeft patentiaadfalutem omni creden-ti, quiaFilium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum crucifi-xum amp;rerurcitatumraonftrat,quicaulïsmil'eriarumhumanaruin *bülitis reftituitnobis iuftitiam amp;nbsp;vitam æternam.

^n Chnfl^/fß^ Le^hlator.

QuiimaginanturChnftumefteLegisIatorenj, amp;Euangeli-Bnieflenouam Legern aliquanto commodiorem Mofaica,tribus diftis adhoefomnium confirmandum abutuntur, Matth. 5. Non Venifoluere Legem, fed implere. Ioannis 13. Mandatum nouum do Vobis ,vtdiligatis vos inuicem. Ioannis j^.Mandatummeumdo Vobis,vtdiligatis vosinuicem. Hxcdiftadeclarandafunt,nequid erroris amp;nbsp;fufpicionisin mentibus iuniorum relinquatur. Sitau-tem hoc jam à principioperfuafum omnibus , Chriftum nonefte Legislatorem.feddoftorem Euangelijmeque veroidfolum ,fede-tiarn viftimam.Mediatorem amp;nbsp;Propitiatorem seternum, ficut Ba-ptiftaeumdircernitàMoyreamp; omnibusgubernatoribus: Lexper Moyfendataeft, Gratia amp;nbsp;veritas per Chriftum faétaeft. Curer-go,dicat aliquis,apiidMatthaEumicadiirerit: Non venifoluere Legem,fed implere? Redèinftitutis in doiftrinaEccIeiïxfaciliseftre-fponfto: Chriftusimplet Legern quatuor modis.

Primiimdocendo,ideft, nonquidemferendo nouas Leges, vt multi indofti fomniant, fedreiftè enarrandolegem,«St refutando Corruptelas Pharifaicas..

Secundöi mplet legem faciendo, hoceft, perfeftl obedientia, quarn nobis donat, vt propteream iufti reputemur.

Tertio fuftinendo poenas Legi débitas pro noftro peccato.

Quartoinftaurando Legem in credentibus iuxtaillud: Dabolegem meam incordaeorura.Sedhxcalibicopiosèexplicancur,

Rurfus autem obiUiet aliquis: Si Chriftus non eft nous Legis

Dd

-ocr page 414-

St nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

tutor,cur appellat mandatum dedileftione Nouum ? Satis apparet Chriftum hoc mandatum vocare nouum, quafidicat, inufitatuni mundo,id eft,non quia ipCum fciant homines, fed quia nemo igna-rus Euangelij., amp;nbsp;nonhabens timorem Dei amp;nbsp;fidem in Chriftum pratftathanclegem de dileâioneamp; Audio publics concordis.

Sicloannis 15. Mandatumdedileftione voeatfuum,quiane-moobtéperathuicpræcepto,niùamp;Euangelium reâè didicerit,amp; aliquornodoimiteturhasduas virtutes Chrifti,Humilitaté iScPa-tientiam.de quibusiplèinquit: DUciteà mequiamitis fumdchu-milis corde.Oriuntur enim dißidia ex Ins tribus fontibus, vel ex i-gnorantia Euangelij,vel ex ambitione, vel eximpatientia.

PRAEFATIO IN LOCVM deluftificatione.

Agnafïmilitudo eflartis Medics amp;nbsp;Theologie, ac j lïverèiudicarevolumus,Theologiahauddubiècft g nbsp;nbsp;ars quidam fanandi vulnera confeientiarum. Vc

•.Pet.).

’ '1 enim Medicina finis ed lanatio corporum : ha ^ Theologis lèu fidei, vt Petrus ait, finis dl I'alus animarum. Deinde vteaars, quam Medici proficentur atqueexer-c:nt,in duas partesdillributaell, indoélrinam amp;modum fanan di: Ica Ecclefix fapientia, qus Theologia nominatur , duasres eompleélitur.dodrinam amp;coniolarionem , iuxtailludPauli(. Timoth.4,. Sisafsiduiisinledione,inconfolatione Sedodrina. In arte Medica,dodrina dderibit fabricationem corporishuma-ni,temperamenta, humores, qualitates, caulas morboruni,fym-ptomatumSc naturas remediorum:modus(ànandi,efl apparatus amp;nbsp;applicatio remediorumcongruenscum vnaquaquemor-bi (pecie.ltaln Theologia dodrinaappelIatLirz£lt;TH;xjws’de Deo, de Creatione,de caufapeccatiamp; mortis, de viribus humanis, de peccato,deLege,dedilcrimineLegis amp;nbsp;Euangelij amp;aliisqui-bufdamarriculis,quonimcognitioEcclefixneceflariae{}. Hanc »»T«2(’i)a-/x magna expartehadenus tradidimus. Sequiturcon-IbJatio^quae elt applicatio Euangelij ad vfura confeientiarum feu modus

-ocr page 415-

PARALIPOMEN A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sj

modus Gnandi amp;nbsp;liberandi conftematas mentes à peccatoamp; morte. Dehacvnic3amp;verifsima conColatione , quaCquodam portu amp;perfugiocon(cientiarum,deinceps Deo adiutore dilTc-rcmusinarticuloluftificationis,quemquidem tantö auidins Sc attentius audietis, qiiantó plus momenti amp;nbsp;ponderis habet quamdoólrina. EtenimdoÂnBâfineconfolationcnonperdu-tit ad metam.de qua Petrus inquit, MpLi^iiJLii/01 to ri\'Sgt;^ rtif ’Trlnaf »•P^f**• i{j.af,aaTn^ta.v4-''X^i'- Norunt d«moncsvnumcffe Dcum amp;nbsp;tres verlas»-perfonas diuinicatis,Patremxternum,FiIiumcoxtcrnum,84 Spi ritum (andum Patri amp;Filio ó/zi)»9-/o(gt;.Sciuntetiam quid de crea-tione,decaufapeccati,del.ege,deduabusnaturis in Chrifto, amp;nbsp;omnibus partibus atque membris dodrinx Chriftianx exifti-mandumfit:Sed hxcnotitia noneft ialutarisdxmonummulti-tudini,quia{ëgregataeftacon(blationc, cuiusfummam Paulus Vno verfu complexus eft,Iuftificatifide,pacem habemus erga Deum.Nonenimacceduntfiducia Mediatoris.necpetuntamp;cx-pedantabeo bona, (êdfugiuntamp;reformidantconipedumDei, Vtveriisimè lacobusdixit. Dxmones creduntamp;contremifcunt. Quxcüm italînt.nontâtùmindodrinaelaboremus, ièd etiam in hac confblatione magnum ftudium magnamque operam conrumamus,amp;Deogratiasagamus,qu0dhancprecio(äm Mar- Matb«i} garitam per bonos negociatores,hoc dl,per dodores excellentes ad nos tranftulit, amp;nbsp;liberalißime nobiicum communicauit.

Non enim auro amp;nbsp;argento ad eamredimendam opus eft, Ièd dodores paßim in templis amp;nbsp;in fcholisgratuitb eamofFerunt,amp; crebris ièrmonibus (èntentiam Prophecicam vrurpant,qua nihil dulcius cogitari poteft: Omnes fitientes veniteadaquas, amp;qui E^’S?* nonhabetis argentum properate. Venite,emitc abfque argento, 6cabfqucvllacommutatione vinum amp;lac.

Quisautem non iuredetefteturhorrendam maximxpartis hominumingratitudinem,quorum alij vtporei hanc precioGm margaritam pedibus conculcant, alijvtcanes rabiofi impetum fadunt in mercatores eólquccrudelimorfu lacérant. Namimpij dpernantesamp; refpuentes hanc confolationem,aut pluris facien-tes fuas opes amp;nbsp;corporum tranquillitatem, quam Éuangelij ap-plicationem, aut abutentes hoc tanto theiauro ad confirman-Dd a

-ocr page 416-

S4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

dam iicentiam in moribus,quidfunt nilîporei immundi,qui vaftant:J)orrumEcclefïx,amp; margaritasprecioE'simas pedibus coneukant? Hypocrite verb amp;nbsp;tyran ni condemnantes banc confblationsmhicrefèos amp;nbsp;ferro acigni Ixincntesinpios dodo* res^proximèadrabicm canum accedunt.qui nutriciisfiiis non parcuntjèd anguinam mercedem eisrependunt. Nosigirurqui Verx Eedefix membra amp;haberi amp;nbsp;nominari vo'umus, grati hoc tanto beneheio vtainur, idque velue pradarum depohtumeu-ftodiamusper Spiritum làndum , vtPaulus nen foli Timotheo prxcipit,fèd omnibus qui relpeôtuglorixDeiamp;propiiæfalutis mouentur.

Quanquam antem fans dixine videmur ad incitandosa-nimos bonorum,vtArciculum lulHficationis magna attentione cognofeanutamen vciuuentusniagisetiaminflainmeturamore veritatisamp; odiokphiftices, quxhuncArticulum innümerisar-ribus oppugnat, recitaboïèrmonem Reuendi vin D. Martini Lutheri.qiiiineiusmonumentisextac. StanteJnquit, Articnlo It(ftificationis,ftatEccle/îa.- Conuulib autemamp;labefadatohoc articuIovelutfundamentoquonititurEccIeiïx «dificium, vni-nerfàm Eccleham ruerenecefleeft. Moueorautoritäre tanti viri, Vthxcitaefleftatuam: Sednon minus confirmor rationibus à quibushxcièntentiaprofeciaeft. Quid enim interet interEc-eJe/îam amp;nbsp;alias feâas, amiflaautob/curatabacconfôjatione,qtiâ mens ftatuit kDeo gratis placere proprer Mediatorem Z Adde hue quod nulla innocatioexercer!poreft, nih mens exploratum habear,peccatoresagcntespœnirentiamamp;confugientcsadMe-diatorem à Deoexaudiri. EH autem in uocatio propri us amp;prxci-puus Ecclehx cultus, proprer quem Spiritus gratix amp;nbsp;precuin Deidonoarquemuneredatur. Quam ponotrifusconfuitoLe-gisamp;Euangelij)èqueretur,extindlalucede benefitiis Mediato-ris, amp;defideaccipiente graruitam peccatorum remißionem? Quid?quôdgloriadcqua canunt angeli, Deo amp;nbsp;FtJioeius Domino noftro lelü ChriHo detraheretur, amp;nbsp;paxin terta, id eH,tran quillitas cordisorta à fiducia Mediatoris nihil elfer nid inane nomen.*denique nulla omnino eßet IbJ'ox/ö. leu Ixtitiahominuni in uocationeamp;xrumnis, E exanimisradicitus euelleretur v^u-

'{cifcilil

-ocr page 417-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sç

fs^i^litÀ. certirudo de gratuica remißione peccatorum donanda propter Mediatorcm. His ego rationibus D. M. Lutherum pix memorix adduélum elle credo, vcnon dubitans confirmaret, ftante aut cadence hoc articulo, hmul Hareauc corruere Eccie-fiam.

' Cxterùm qu'ain neceflaria eft huius artîculi explorataco-gnitioamp;perceptio,tàmarduaSlt;-difiîcilisefteiufdem cxplicatio: non qnod iîmplex amp;nbsp;vera fententia aliquidperplexi autintricati habcat,(èdquödadeam enarrandam genereverborum ledifsi-niovcendumeft, amp;nbsp;magna nobis contencio difteptatioque eft cumhypocritisamp;Enthuliaftisomnium temporum,quiomnes nemosingenij amp;eloquentix intendunt,vtEcclehx lucem, de quaRipradixi,eripiant,amp; nodemplenam tenebrarum ofFun-dant. Qciodenim adgenus (ermonis attinetjfugiendxfunto-nniesformxloquendiimproprix^mbiguæ/flexiloquxjamp;dan-i da eft opera , vt omnia propriè amp;nbsp;fignificanter iuxta phrafin Propheticamamp; Apoftolicamexponantur. Deinde multödiffi-cüioreft verte Cententix aduerftis Pharifxos amp;nbsp;Enthufiaftas pro-piignatio.in qua necefteeft genera doftrinarum conferri, omnium xtatumcertaminaconfiderari,patefieri infidias,refutari fo-phirmata,detrahifucos falfisperCuahonibus. Quantamverocopiant amp;nbsp;varietatem dodrinx, coniudtam cum notitiahiftorix, antiquitatis amp;nbsp;vetcrum iudiciorum, lixc fumma opera defide-rent.nemoeftquinonintclligat. Eth autem agnofco amp;nbsp;fine fi-mulanoneprohteormcimparemeiTeexplicationi maximarum rerum, quxin hocarticulo continentur : tarnen Deo adiutorc perficiam,ne ab Analogia fidei, vt Paulus vocat,hoc eft,a conlen-luperpetuo Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum,amp; à Symbolis, deni-queetiam à confeßione harum Ecclefiarum fumma enarratio-nisaberret. Quod quidem quofaciliùs prxftare poßimjllam Pfalmivoceraïemperinoreatqueinanimohabebo .Faccum (er notuofecundum mißricordiam tuam , amp;iuftificationestuas doce me. Seriius tuus ego Cum,da mihi intelledum vt diCcamxc-ftimoniatua.

Dd 3

-ocr page 418-

P A R. A L I r o M Ë N A

De ‘vocabi^lo Dß/Zf/s.

Sæpè qu«ritur.quid fignificet luftitia Dei in difto Pauli Rom.j. N une luftitia Dei fine Lege patefada eft,de qua teftificantur Lex amp;nbsp;Prophetae. Dehacquxftionefimplicifsimèrelpendeo : Duplexeft iufticiaOei, aliain Lcge,altainEuangeliopacefada luftitia Deief-fentialis,de qualex concionatur, eft in Deo ipfo fapiétia difcemenS refta amp;nbsp;non refta, amp;nbsp;deinde Voluntas volens reda, amp;nbsp;fua quadatn la:titiaacquiefcensinredis,amp;nolens contraria, amp;nbsp;veraindignati-one repellens aedeftruens 'De haciuftitiaPlalmus 145. inquit,Non intres in indicium cumlèruotuo, quia non iuftificabitur inconfpe du tuo omnis vinens. Nifienim Deus auertat oculos à peccatis noftris,imo etiam àiuftitia amp;nbsp;virtutibus noftris, quæ funtpollutac amp;nbsp;contaminate concupifcentia, amp;nbsp;propterFilium quem fides ap-prxhendit, nos reputet iuftos, adum de nobis eft, vt præclarè dixit D, Lutherus enarrans cap. 15. Gen.

luftitia Dei fine Lege, hoc eft, inEuangeliopatefada,dequa Mofes amp;nbsp;Prophet« teftificantur,cft Relatio,id eft,imputatio luftitia feu remifsiopec£atorum,feuacceptatioperfon2B propterMediato-rem Deum amp;nbsp;hominem. De hac luftitia loannes in Epiftolainquit: Siconfitemurpeccata, Deusfidells amp;nbsp;iuftuseft, vtremittat nobis peccata.

Congruitauté cum hac diftindionememorabile didum D. Lutherienarrantis 17. caput Geneleos, de Deo Abfolu to amp;nbsp;Relati-uo;Quod fiàDeohoc,quem ponimusin predicamento relationis, difeetTeris,amp; (crutatus fueris Deum in prasdicamentofubftantix aut quantitacis,opprimeris à maieftate: Siquxfiueris in pradica-mentoqualitatis,conrumeris,Eftenim Deusignisconfumens, amp;nbsp;habitansluceminaccefsibilem. Maneto igitur apud Deuminpra-dieamentorelationis,amp;c. Ex hacipfadiftindione intelligipolTunt plurimærententi«,inquibusappellatio iuftitixDeicontlnetur, vt Matth. 6. Quxrite regnum Dei amp;nbsp;iuftitiam eius, Regnum fignificat dodrinam à Deo traditam de veraagnitione amp;nbsp;inuocatione Dei,amp; veras animarum confolationes , amp;nbsp;normam vite Deo placentis. Hxcfummabonacomplediturvoxregni Dei. luftitia inteHigatuf degratuita acceptatione, quaDeusnobis peccata propterFilium remittitamp;iuftitiam imputât, id eft, perindenosrecipit,acfieflè-mus iuftitSc obedient es finepeccato. ar Corinth, 5, Eum qui non nouit

-ocr page 419-

PARALIPOMENA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U

nouit peecatum pro nobis fecitpeccatum, vteflemus iußitiaDei pereumjdeft,vt haberemus merito Cbrifti remißionem peccato-rum amp;nbsp;reconciiiationem.amp;eflemus Ede iußi lèu accepti Deo, amp;nbsp;hx redes vitje æternæ. Nam abßrada phrafi feripturae fepe vfurpantuc proconcretis. Suntenimj^'Æf^ïç-sfaj^ê/zijciTf/.MTSfii, Philipp.3,Vc inueniarineonon Habens meamiuhiciarH.quxeft ex openbus: fed eamquæeftexfideChrifti.iuftitiam Dei perfidem. Ideo autemiu-ftitiafideiappellaturiuftitia Dei, quia non eftnoftrum opus, fed di-üinum munus.iiixta illud Ephef z. Gratiafaluati elbs perfidem: Dei donum eft,nonexoperibus,nequisglorietur.

Pfyt.Iniuftitia tualiberame. Inhuius verficuli enarratione Auguftinusredè vrgetemphafin Pronominis, Nam (1 attendas ad iufticiam meam,damnas me.lntuaiullitiaerueme. Eftenimiufti-daDei.qux amp;nbsp;n oft ra fit,cümdonaturnobis. Ideoautem Deiiufti-dadicitur, nehomofefe putet à feipfo habere iuftitiam. Etpaulö‘ poft. Si agat,tanquam ex régula legis propofita,damn andus eft pec cator. Hac régula fr ageret,quem hberaret ? Haftenus Auguftinus; quietfiioterdum minusproprièà difertèloquitur, taméhocqui-deminlocoreflè difcernit iuftitiam Dei in legepatefaftam ab ea qua eft in promißione Euangelij reuelata.

Pfal. 143. Domineexaudi orationem meam,auribu$ percipe ohßfrationem meam propter veritatem tu am, exaudi me propter iuftitiam. Petitfeaxaudiri, amp;nbsp;fibi remittipeccatapropterveritatem, id eft, propter proraiflam mifericordiam:amp; addit,Tuam, non Meamiuftitiam.quxnullaeft. ERautemDeiiuRitia, quod gratis propter Chriftum remittit pecc3ta,amp; nos pro iuftis acceptât.

Roman.i. Euangeliumeftpotentia Dei adfalutenomnicre-denti. Reuelaturcnim ineoiuftitiaDeiexfideinfidem. LibethoC locorecicare verba D. Lutlieri.qux declarant quantum referat tenere natiuamfententiam de iuftitiaDei. Sicenim virDeifcribititï PræfationeprimiTomifuarumluciibrationum;Mirocertèamore captusfueramcognoftendi Pauli in Epiftola ad Romanos: Sed obs ftiterat Hadenus, non frigidus circum praecordiafanguis, fed vnij-cum vocabulumquodeftcap. 1.IuftitiaDeireuelaturinillö. Ode.» ramenim vocabulumiftud,Iuftitia Dei,quod vfu amp;confuetudine omniumdoftorum dodus eram Philofophicèintelligere, delufti-tia.vtvocant.Formahfeu Afliua,qua Deus eft Iuftus,amp;peccatores ihiuftófquepunit.TandemmiferenteDomino,Iüftitiain Deicœpr intelliger»

i

-ocr page 420-

»S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMENA.

’ntelligereeam, qua indus dono Dei viuit, nempe ex fide , amp;: efle hanefententiam, Reuelariper Euangelium iuftitiam Dei,fcilicet parsiuam , qua nos Deus mifericors iuftificatperfidemjicutferi-ptum eft, ludusex fide viuit. Hïcme prorfus renatum eflefenfi, amp;nbsp;apertis porcis inipfam Paradyfum intrafle. Ibi continuo aliamihi faciestotiusfcripturacapparuit. HadenusD. Lutheri verba bona fide recitaui , idqueubeamcaufam.v: ftudioli attentiiis conlide-rent fermonem Propheticum amp;nbsp;Apoftolicurn, necputent ban* Grammaticam diligentiam effe inanem Aï/^oZijz/ai', qualem Ari-ftopbanesin Nebulis dender, fingens Socratem metiripaflus puli-

dS.

T)^’ 'vocabulojuflificari.

Indeclarationebuiusvocabiili vfitatèdicitiirjuflficari figni-ficatexiniurtoiuftiimfieri,hocdidunafideimputatione intelligi-tur,vtfitrenrus,exiniufto,ideft,reoamp;nonhabenteChridüfieriiu-ftiim.ideft, abfolutum ireatupropterPilium Dei,(Ïc apprihendcn temfideipfnmChriftum,quieftiuftitianoftra, vtdicunt leremias amp;nbsp;Paulus,quiaeiusraeritohabemusremifsionem, amp;nbsp;Deus iuftitiam nobis imputât, amp;nbsp;propter eum nos iuftos reputat, vtrique manu,velvtveriùs dicam, totopedoredeclarationem ampledimur. Sinautem Phyficèintelligatur de mutatione qualitatum, vetum dicimus, calefadionem aqux efle mutationem qua ex frigida fit calida.acerrimèeam reiicimusac repudiamus.. Quanquamenico iniuftificationeinchoatur nouaobedientia, qua:in vita«ternaent perfeda: tarnen perfbna non propternouas qualitatesautoperaeft iufta,id eft,Deo accepta amp;hï c s vitx xternz,red propceripfumMe-diacorem Deum amp;nbsp;Hominem paflum, reCufeitatum amp;nbsp;fungenteni officioætemi Regis amp;nbsp;Sacerdotis,deprecintis pro nobis, amp;nbsp;obum-brantisnosaduerfusira Dei. Difeernamusigiturärouicateprude-teramp;ardenter confolationem dulci(simamamp; firmüsimam, qu» affirmât nos iuftos eiTe amp;nbsp;manere propter Mediatorem, amp;nbsp;non tan-tùm prarteritos lapfuspergratiam feumifericordiam remitti ,fed etiamfordesprxfentes , quas adhuc circumiferimusper Mediatoren!, amp;nbsp;propter eum tegiamp; non impu tari, vt Pfalmus jz. tlarè tefta-tur.Teneamus etiam bac dedarationem vocabuli.qua: fimplicifii-ma eft amp;nbsp;nullis cauillationum praftieiis obnoxja ; Juftificatio ia

PauU

-ocr page 421-

PARALIPOMENA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g,

Pjuli (èntentiis Hgnificat remißionem peccatorum ,ßu reconci-liationera.feuimputationera iuftitix,hoceft,acceptationem per-fonx,vtRom. 5. luftificatifidepacemhabemus.ideftjConfecutirc-mißidnem peccatorum gratis , amp;nbsp;reconciliati Deo per Mediatoren!,amp; accepti Deo imputata nobis iuftitia,intimus pacem amp;nbsp;Ixti-tiamacquiefcentem in Deo, amp;nbsp;duceChrifto accedimus ad Deum petentesamp;expeAantesabeobona. Sic Lucz iS. depublicanofcri-biturDefcendit iuftificatus in domum fuam,id eft,abfolutus à rea-tu, amp;nbsp;fide confecutus remifsionem peccatorum, reconciliationem eum Deo, imputationera iuftitizamp; acceptationem ad vit am zter-flam.

Sed bic aliqui vociferantur, Relationihil eft nifi cogitatio : Ac iuftitiam oportet rem aliquam ede in nobis. Plana amp;nbsp;perfpicua re-fponfioeft. Horribileeftitaabiicigratiam Deiquæcertè eft relatio. Necdicendumeft,relationem nihil e(re,cùmfit applicatiofunda-menti adterminura. Fundamentum huius imputât« iiiftitixeft, iuftuiainFilio Dei,qu« eft veileobedire Patri, vtdiftum eft Plalmo 40. In capite libri fcriptum eft de me, vt faciam voluntatem tuam, D«usmeusvolo,amp;Lextuainmediocordismei. EtHebr. 10.Qua voluntate Candificati fumus per oblationem corporis lefu Chrifti ftmel. Propter hancFilij obedientiam,cnm Deus remittit tibi pec-cata,amp; imputâtiuftitiam, remißio amp;nbsp;imputatio non funt otiolx i-•flaginationes , ledfunt ipleDeus remittens amp;iraputanspropter Filiunn,vt fcriptum eft,Pater meus diligit eum. Si quisautemputat flos nouumdogmaafferre,ignotum D. Luthero aut pugnans cum ipfiusconfelsione,islegatenarrationem difti Gen, 1$. Credidit A-braliamDeo,amp;reputatum ei hoseft ad iuftitiam, Sicenim inquit, deverbo Chafchab:non valde repugno lïue id pro reputare, fiue cogitate accipias: Nam reseodem redit. Cùmenimdiuinamaie-ftasde mecogitet,meeffeiuftü, mihi elfe remiflapcccata,me liberû tiré à morte xterna,amp;ego cum gratiarû adione in fide bac cogitati-* oné Dei de me apprxhendo,verè fum iuftus,non meis operibus,(ed fide qua apprxhendo cogitationem diuinam.Nam Dei cogitatio eft infaliibilis veritas, Igiturcùm earn apprzhendofirmacogitatione, BÓv3gaopinioneamp; dubia,iuftus fum, Fidesenim eft firma amp;nbsp;certa feu cogitatio feu fiducia de Deo, qu öd per Chriftü fit 4gt;pitius,quód perChriftum cogitetde nobis cogitationes pacis non affliiftionis autirz. Relatiua enim hxc funt, Cogitatio Dei feu promifsio., amp;nbsp;fi-£e

-ocr page 422-

ÿo PARALIPOMEN A. desqua promiftionem Dei appréhende. RedéigiturPanîus ver-bumChafchab reddidit per verbum Koyl^iätu,quod etiam ad cogi-tationemalludit, ficutreputandi verbum. Sienim tuDeopromit-tenti credis, Deus te repu tat iufturn..

(of^ßrmath ^erœ^^7tenfudeJ'uß/ßca-fioneexPaiilo.

Cùm tam varié fint, tâmque di/crepantes fententié de pro* pofitione paulô ante recitata, imô cum (inguli in vera peenitentia-«Stinuocationequotidieexperiamur.quàm difficile fit de hac tanta re ftatuere, non propter legem , non proprer opera noftra, led propter Filium Dei crucifixum pro nobis amp;nbsp;refufciratum,nos donari reroißione peccatorum amp;nbsp;reputari iuftos, id eft, acceptas Deo,lt;Sc donari Spiricu fanfto amp;nbsp;fieri hæredes vit» «terns , necefleeftme-minilTeargumentaPauli qusextantincapitequartoad Romanos, nonfoliimadrefucandosaduerlarioSjledmulcomagis adnosipfos confirmandos-

EtfiautemmagnabreuitaseftPauIinas srationis, amp;imperiti hisaculeisnon valdemouentur:tamenhominesnonprorfus «âs« aut Epicurei, poftquam admoniti funt de ferie amp;nbsp;fontibus argu-mentorum,fatenturfeconiiinciPaulinisdemonftrationibus,qui-busfuamcaulamdiligentiftimè amp;firmiftimè communit. Quarr vtfintinconlpeftu, primtim recitaboeaordinealiquantulume* uolutaamp;diftributaDialeifticomore»

P R I M V M..

CrediditAhraham Deo,amp;reputatum efteiadiuftinam.

Ergo Iiifticia quaDeoaccepti lumus nihil eft, niheredere promictentiDeo.

S E C V N D V M..

Operanti non im pu ra tu rmerces ex gratis, fêdex deSiror Nonaurem operanti,lèd credenti in eiim qui impium iuftificat, ïmputaturfidesefusadiiiftitiam.

Ergp repu tam ur iufti, non proprer opus aliquod’, /èd firn-pheiter

-ocr page 423-

P A R A L I P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3gt;i

pliciter qui a Deo credimus. Aliudefteuimreputationediuina efleiuflumjamp; effe iuftum fuis openbus ac mentis.

T E R T I V M.

Bean quorum remiffx Hint iniguitates, amp;nbsp;quorum teéia funt peccata. Beatus vir cui non imputauit Dominus peccatum.

Ergo iuftificari coram Deo.,eft per mifericordiam fineopc-nbus amp;nbsp;meritis gratuita imputatione confèquî remifsionem peccatorum.Infummajiuftitia noftraeft continuaremißiopec-catorum. Item non imputari.fèd tegipeccatum.

Ct V A R T V M.

Abraham fuit iuftus ante Legem , ante opera legis, imà intepopulum legis,amp;anteqiiamnafceretur Moles Legislator.

• Igitur iulfitia non folùm non eftexlege,fed eftante legem, neclexautlegis opera quicquarn ad earn faciunt,

Ct V I N T V M.

Difeemenda eft promißio Euangelij àLege.

Promißio requirit fidemjex opéra.

Promißio certa amp;nbsp;firma eft,ac certo fit,quia Deus earn facit. Lexautem non fit, quia nos qui cam facimus fiimus homines, hoc eft, infirmi peccatores.

luftitia igitur noftra non confiftit in lege amp;operibus, quia legem non polfumus perfedé facere , fed inpromifsione, qux firmaamp;immutabilis eft.Itaquecùm eamapprxhenditfides,csr-toficamp;impletur, acfèquiturinfallibiliconfèquentia, quodfola fides iuftificetjquiafbla fides promißionem ampleditur.

Hzefimt argumenta Pauli in cap.4.. ad Rom. qua no meis, ßdD.M. Lutheri verbis expofita repetiui, ex enarratione 15. amp;nbsp;’/■capitis Genc(eos,amp; ex argumento Pfalmi 32. neguisexifti-mecnos peregrinas conftguentias Paulo affingcre.

Czterum propiùs aipici poflunt,cùmaliquo modo ira di-ftribuuntur.amp;quomodoeacontexat ac confirmer Paulus facile animaduertet pius lector exfequenti declaratione, in qua verba ipflus diligenterexpendemus, amp;nbsp;hanc breuitatem euolue. musr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

-ocr page 424-

P A K A L 1 P o M E N A. *

De primo Argumente»

Credidit Abraham Deo, amp;nbsp;reputatum eft ei ad iußitiatn, ho* «ft, Abraham fenfitfè habere Deumpropitium, tâtùni propter ipH-MS promifsionem. Affènfus eft Promifsioni Dei, nec paflus eft fe ab •aabßrahi, eciamli videbat fe immundum arque iodignum cfle. Sentisbac Deum præftarepromiflum propter veritatemfuam,non propter opera aut mérita noftra. Non enim poflunt acquiefcere perterrefada corda, fi (entire debent ft propter opera propria aut propriamdileftionem aut legis impletionem platere , quia baret in carne peccatura,quadftmper nos aceufat. Tunc autemacquie-ftuntcorda.quandoin illis terroribus ftatuunt, nosideo placer# Deo,quiapromi(ït,amp; DeumpriftarepromifTum propter (uam ve-ritatem,non propter dignitatem noftram. Ita Abraham audiuit liane vocem, Noli timere. Ego enim fum protedortuus,amp;c. Hïc erexitft.dt ftolitDeum fibipropitium elfe, nonquiaipfemeritus effet,ftdquianeceffeelfetDeipromißionem veraraiudicari. HxC igiturfidesimputatureiproiuftitia,hoceft,quiaa(rentiturproniil-lioni,óeaccipitoblatamreconciliationem, iam verèeftiuftusamp;ac-eeptus Deo, non propter dignitatem fiiam, fed quia gratuitara Dei promißionem accipit.Adferibam verba D. Lutheri enarrantisca-puti5. Gen- vttanti viri vox amp;nbsp;autoritas vos ad confiderationem accuratam huius loei exuftitet.

Quidigitur,Lexne adiuftitiaminutiliseft?Itaprorfus:FideS au tem (ölaabiqueoperibusiuftificat? Ita prorfus. Aut negaMolên, qui ante Legern, ante opera Legis dicit Abraham elfe iuftum, non quod irnmolarit Filium qui nondum natus erat,non quod hocaut illud opusfecerit, ftdquodpromittenti Deocrediderit. Hicnulla ad gratiam prteparatio,nulJa fides formata operibus, nullus habi-tuspraecedenscommemoratunHoc autem commemoratur,fiii(re Abrahamum turn in mediis peccatis,dubitationibus amp;nbsp;pauonbus, in fumma animi perturbatione.

Quomodo igituracquiftuitiuftitiam? Hoc (blomodo, quód Dèus loquitur,amp; Abraham loquenti Deo credit. Accedit autem Spiritus fandus, teftis (ïdedignus,amp; afhrmat hocipfom credere, ftuhancipr3m(ïdeme(reiuftitiam,feuimputariabip(bDeoproiu-fticia, dhaberi proiuftitia. Quiaaurem verba,qua?Dominuslo-quitur prxcipuè re/piciunt ftmen (piricuale, Chriftum , euoluit Paulus

-ocr page 425-

P A R A L I P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

Paulusmyfterium hoc,Ächrepronunciat iuftitiamefleper fidem inCHriftum.

Inhac igitur fententia acquiefcamus, necahea dimoueri nos* furoTibusSaranasamp; Pontifi'cumlïnamus.HxefuntD.Lutheri verba, qu* declarant Paulum ex hocextruere praccipuumnoftrxfidei articulüm,mundoamp; Satanæintolcrabilem.quôdibla fides iuftifi-lt;et:Fidemautemefreproraiftionibus diuinis aflenürj,amp; ftatuere quod verx fint.

Cùmautem bic locusfit fundamentum totius ædificij, quo falutis noltræ ratio maxime continetur, breuiter diluam aliquot cauillationes, quibus hypocrite velut cuiiiculis adis hoe funda-uientumlubruereconantiir.

Primacaiiillatio.

Ex particulahbus nihil fequitur. Abrahæ exemplum eft par-ticuUre. Ergo non eft transformandum in regulam.

Refponlio.

Certiftimum eft.eundemelTe modum iuftificationis omnium faluandorum: nee patres aliteringreflbsefleinvitam ster nam, quam nos ingredimur: ficutPetrus Ad.15. difertè inquit, Credi-mus nos faluari,ficutillifaluatifunt, pergratiam Domini noftrile-fu Chrifti, Fidepurificantur corda. Item, Aft. to. Huic omnes Pro-phetçdant teftimonium,remirsionempeccatorum accipere per no meneiusomnesquicreduntineum. Ac nequisilkidobiiciat: Pri-uilegia non effe transform anda in Regulam, Paulus non folùm ex-po(uit hune locum diligentifsimè, fedetiam Eedefix magna cura commendat,cùmhocadditelogium : Hxc non feripta elfe propter ipfum Abrahamum, qui poftea mortuus eft,fed ad nos erudiendot amp;confirmandos. Hoc vero eft Apoftolicètraftareftripturas.amp;fta tuereillam vniuerfalemfententiam ,ipfisinferorumportisformi-dâbiiem «St inuifam, quódomnesqui credunt verbo Dei, fintiufti amp;beati. Ne igitur optimum Interpretern meis difputationibus obruam,br8uior hïc ero: vos autem hortor, vt Paulum nonobitergt; fed attenté legatis:quodcùm facietis, nó defiderabitis molem com mentationum.

Secunda»

luftusdat xqualibus xqualia.

Ego amp;nbsp;Abraham fumusinxquales.

Ergo Deus non eodem modo iuftificat Abraham à me»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ëe j

-ocr page 426-

PARALIPOMEN A.

Solutio. !

, Concedo Minorem de donis, fed non de gratia, Difcernite-nim Paulus Gratiam amp;nbsp;donum pergratiam/vtCupra dixi. Certum eftprædicationem pœnitentix ad omrtespertinere, de aceufareo-mnes homines. ltaamp; promilsiovniuerfaliseft, amp;nbsp;omnibus offert remifsionépeccatorûjiuxtailladiélavniuerfaliæCôcIufitDeuso-mnesfubpeccatû, vtomniûmifèreatur: Item,Venitead meomnes amp;c. Quanquam igitur Abraham habuit militas dotes heroicas : tarnen non fuitstPÄ/zajTOT©^, neefuadignitate, fed per gratiam Domini noRrilefu Chridi Saluatus eft, iîcut amp;nbsp;nos credentes falua-mur,

Tertia.

TextusinGenefiloquiturdefemine,hoceft,depofteritate A-brah«. Ergo Paulus non rede accommodauit hanc fententiatn ad fuamdifputationem deiuftidcatione (euremifsionepeccatorum.

• Refpondo.

Horrendum eft in eo ccetu, qui Ecclefia nominatur, non mo-dödicere,fedetiam audire has impiasvoces , qux Paulokätä;^»i-«■/pfcripturashyperbolicam obiiciunt, Sed obftruamushunefbn-temblafphemiæ, primùm ipfafèrie amp;nbsp;continuatione verborum in Genefi. Sient fupra in fineij, cap. cura Deus verba faceret defe-mine corporali feucarnali, vfus eft dmilitudine à puluere terrs fumpta:itain cap. i$. vtitur comparatione rerum cœleftiû, vt figni-ficetfeloquidefemine cœleftiamp;fpirituali. Ideo promifsioquoque coeleftis eft,non de filiis carnis, fed(piritus, feu vt Paulus cos appellat,de filiis promifsionis.Hxc fententia ex Paulo clara eft.

Deinde régula teneatur, quæpræcipuum lumen eftferipturs: OmnispromifsioDeiincluditChriftü. Nam fine MediatoreDeus nihilnobifcü agit. Siueigiturderebuscorporalibusfiuedexternis bonis promifsiones loquantur, femper intelligas Chriftumvelut nucleuminclufumefre,quiainChrifto, vt Paulusait,omnespro-mifsionesfunt Amen,ideft.rataeamp; firmx.Necefleeftetiam,vtalibi copiosèdicitur, petition! amp;nbsp;expeftationirerumcorporaliiimprs-lucerefidem,quxaccipit remifätonem peccatorum. Non igitur im-propriè, fedverè amp;nbsp;fimpliciterPaulushocteftimonioGenelisvti-tur,adeonfirmandamfèntcntiamdeluftitiafideiimpntatii!3, Ha-Aenus de primoargumento diximus,quod eftfons óe fundamM-tumreliquorum. Nunc ad ea qux fequunturpergamus,

De

-ocr page 427-

PARALIP OMENA, v

Defecundo.

Paulus Dialedicè vrgetverbum imputadi, acomnes neruos tótendk vtperfuadeat, iuftitiam Chriftianam, qua Deo fumus accept! ad haereditatem vita: ætemæ, non eße qualitatem (eu noftrum opus, led relationem,vt Dialeftici Ioquuntur,fiue vt ipfiplacet im-putationem, qua Deus creden tes non propter propria mérita atque dignitaté, fed propter Chriftum gratis immenfa amp;nbsp;inenarrabilimi-fericordia recipitamp;approbat.I-.icet concurrantomnes hypocrit«, qui patrociniûiuftitiæ operû fufcipiunt, (Sic enim ij qui à Paulo, amp;nbsp;à conlènfu totius Scripturædiftident.appellandi videntur) né modo nihil vnquamtàm eleganter explicabunt , led ne hocquidemi-pfum.quàmfubtiliterconclufum lit, intelligent. Nam aduerfarij differentes de hac fententia, Quae res nobis aditu m ad xternam Dei Confuetudinem patefaciat.iuhitiamcomutatiuam tota menteatqf Omni animo intuentur. Vtenim in contradibus merx pro certo preciodarifoletièruataæqualitate Arithmecica:Ita finguntaduerfa rif fumma cum temeritate amp;nbsp;irapudétia, vitam æternam reddipro operibus. quxipUmôftrolb nomine mérita codigni appellant,per-indequafi opera Humana fint par compenfatio pro ea vita , quae eft folavitanominanda. Hancabfurdi(simamopinionem plenam va-nitatis amp;nbsp;ftultitix verba Pauli in hoc fecundo argumento recicata perfpicuèrefutant:Ei inquit, qui operator, merces non imputatur GRATIS, fed ex debitoperfoluitur: ideft, SiafFerremus adDeura mérita,quæeffent par compenfatio propeccato, vita æterna non effet donum,fed merces.quam fummo iure repetere, deque mani-büsDeiextorquerepofremus,vtquidam Monathus fupremo vit»: die exclamaffe dicitur.Redde mihi ô De us quod debes.

Ei verö qui non operatur, credenti autem in eum, quiiuftifi-«at impium, fides imputatur ad iuftitiam fecundum propofitum gratis Dei. Exemplolatronisemendati hanc fentenciamdeclarat fefatis fit. Hic non affert ad Deum merita, fedconfefsionem pecca-ti,amp;vera non fimulata fide imputationem iuftitis coniunftam cumdonatione vitx sterns petit Auditigitur abfolutionem pro-nunciatamàFihoDei,qusteftaturGRATlSeum recipi amp;donari' vitasterna.. Huiusigiturlatronis exemplum inconuerfione imi-temur, neefingamus nos aliter ingreffuros tfle in sternatabema-•ul»» quiuihicJatro ingreffus ,eft , tùm defertè dicatur, Omnes

peccauerunt.

-ocr page 428-

96 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMENA

peccaueruntamp;carentg’oriaDei. Item, Quigloriatur,in Domino glorietur.

De Tertio.

In difto Pfalrai tricefimifecundi pondéra verborum diligenter expendamus. Primiim nominat remißionem, qux omnibus fineexceptione neceffariaeft. Nequeenimquifquani noftrumeft, quinon horribilempeccatorummolemadDeumafFerat. Namo-mnesneceffe eftconfeßionem peccati, quaein eodemPialmoex-tat.finefimulationerecitare.Dixiconfiteboraduerfusmeiniuititi-am meam Domino,amp; tu remittis impietatem peccati mei. Pro hec orabitadte omnisfanäus tempore oportuno. Deindeidem beneficium , quo nullum in terns maius, nullum optabilius cogitari - poteft,verbotegendifuauifsimèdercribitur. Etfienim verè fumus wlt;.Tfffl/z*TÄjideftmafl3eimraatura:,polIuta:,abortueditx:tamentc-giinurtabulaaurea,qusBolimpropitiatoriumvocabatur,fiuevta-Iibidicitur,vmbraculo,neincendioirædiuinzabfumamur.

lam cogita qiiàm grata, quamquedulcis coniblatiofit, certo feire,qu0dfordesnoftrae teftxiacentin (epulchro Chrifti, exquo nunquam cm ergere amp;nbsp;in conipedum Dei prodire poflunt.

Poftremb additur verbum iinputandi, dequo fuprafatisdi-dum eft. Adeft quidem peccatum non Iblnm in exteris hominibuj, fedetiam in Tandis, vtPfalmus inquit. Pro hoc orabitadte omnis fandus:Sed Deus non imputât hoc malum, vertim immenfa booi-tateremittitac tegit, mododelinamusruerecontraconfcientiara, «St agnofeamusgratiam vberiorem eftepeccato.

Hineperlpicuum eft, iuftitiamChriflianam in hac vita nihil efte,nifi continuam remißionem peccatorum, dequa nos Symbo-lumadmonet, Credo remißionem peccatorura, hoc eft,nonfolùm aliis,fedetiammihiremittipeccata,amp;ftatuomeita iuftumefleco-ram Deo,fi amp;nbsp;lapfus prseteriti, amp;nbsp;fordes prsefentes remittantur, te-gantur amp;nbsp;nonimputenturpropter Mediatorem, Hanciuftitiam o-mnesfandiiDeo petuntinformula precationisi Chriftotradita, Remitts nobis débita noftra. Deniquehuius iuftitiæ monumenta amp;nbsp;pignorafunt,fiue vtPauIus ait,«-?? «tj/ÎAr, BaptiTmus,Cœna Do-raini.amp; Abfolutio, NamdeBaptifmo Petrus Ad. i. inquit.Pœni-tentiam agite,amp;Baptizeturvnulqui'iquc veftrum in nomine lefu Chrifti,inremifsionempeccatoruraveftrorum. DeCcenaFibus Dei

-ocr page 429-

PARALIPOMEN A.


97


Dei inquit,Hic eft finguis meus, qui pro vobis fundetur ad rerail-fioftépeccatorü.InAbfblutionequidaudisnilïhancdulciftimavo-cem:Confidefili,remittüturtibipeccatatua?Qua: cùmita fint,non aflentiamuriis qui vociferantur, remiftioné peccatorumefTe tantum praeparationem ad iuftitiam, fed toto péroré acquiefcamusin definitione iuftitiæ à Dauide amp;nbsp;Paulo tradita, amp;nbsp;alias definitiones conftanterreiiciamus.

Seddixeritfortaflequifpiam , non ex fingulis verbis, fed ex perpétua ferie amp;nbsp;continuatione Dauidis fententiam æftimandara efie,cumaliasfaspedicat:BeatiquitimentDominum: Item,Beatus qui intelligitfuperegenumamp;pauperem. Re/pondeo: Inlo-cisquiconcionanturdefide accipiente remifsionem peccatorum, fugienda amp;nbsp;vitandaeftiynecdoche, proptercaufa5|quasinfrareci-tabo. At in locis,qui fuut Encomiaoperum.neceffe eftincludiChri-ftumfeufidem tanquam nudeum, Vt enim putamina fine nucleo nihilvalent, ita opera fine fide nee fieri poifunt, nee deo placent, Vtfuolocopluribus verbis dicemus. Nam fine amp;nbsp;extra Chriftum fumus damnati amp;nbsp;perditi cum omnibus qui habemusamp;fumus, vtpraclarè dixit D. Lutherus in enarratione Pfalmi 45.

De quarto.

SicutfupraaliquotiesvfusfumverbaD. Lutheri,itanuncin deckrationequarciargiimentieiufdem interpretis lèrmone vtar, quemhauddubiè funimacum attentione audietis. Sicautemvir Deiamp;poftremxxtatis Elias enarrans caput 17. Gen. inquit: Pri-mùmnon fruftraefieexiftimabis, quodMofesdifertè dextateA-brahx admonet,quödCircumcifioprxcepta fit tredecimanispoft natumlfmael,amp;annisqnindecim poftquàm fide iuftificatusamp;fan ftificatuseft. Deindeobferuandaquoqueftudiosè eftprxfatioilla, quavtiturDominus antequam prxceptumde Circumcifionetra-dit. ludxi tanquam inutilem eamficco pedeprxtereunt:fèdquis tam grandia verba putet fine certa caufa pronunciata? Ego Deus migrauitex Vr, duxit Agar.

75’ s$. 85. 9?*

Abraham anno xta-tisfuz.

fulcepitifmaelem.

accepit Circumcifionem, quo anno Sodoma deletaeft,

lOO.

Ifaacfufcepic,

-ocr page 430-

,s 1’ A R A L I P o M E N A.

omnipotens,ambnlacoram me amp;nbsp;eßoperfeftus. Quid autemaliud voluit , quim vt Abraham inilla iuftitia amp;nbsp;fide, propter qiiam iußuspronunciatuserat,permaneret,amp; immaculatus,integer amp;nbsp;perfeduseflet.

Siautem ante legem circumcifionis requiritur, vtperfedus ambulet, quisnon vidctautintelligit,hoepadumcircumcifionis ad perfedionemnonfacere.fèd hominem ante hoepadumefleper fedum fide,amp;requiri tantum, vtin hacperfedione maneac? Dixi-musautem aliquo ties, quid fit ambularecoram Deo, amp;nbsp;notaeftex-pofitio,quam autor Epiftolx ad Ebrxosaffert, cumdicitihabuiP ft eum teftimoniiimquodplaceret Deo.Sine fide enimimpofsibile eftplacere Deo, amp;nbsp;eosqui ad Deum voluntaccedere, crederefiebere,quöd fic,amp;fitretributorquærentium fe. Antequam igituriii-betur Abraham circumcidij inculcaturiuftificatiofidei,quódfue-rittumiuRus, fiquidem iubeturfic,vc cceperat,manere luüusà perfedus.

Quidigiturinquies,eftCircumcifio? Nihilaliudnifiopuso-bedientiæ,amp;exerciciumfifiei,ficutiramolatiolfaaci,amp;aliafimilia, quae Deus certis hominibus impofuir. Ideo à Paulo non vocatuf circumcifioiuRitia,(èfifignacuIum iuRitiæ. NamiuRificaripero-pera amp;nbsp;iudificatum facere opera non funt fimilia. Perfonapriusiu-ftaefi.poRea ei daturmandatum vtcircumcidatur, nonvt percir-cumcifionem iiiRafiat.HadenusD. Lutherus, cuiusoratione de-incepsquoque vtarad diluendam camllationem PapiRicam, qux clamitat, Paulum ex du fiere à iuRificatione opera ceremonialia, nonmoralia. Sicenim (cribitinenarratione Pfalm,$i.

Pertinetigittirhiclocusnonfohim adnosconfolandosamp;do-cendos, fed etiam ad refutandos aduerfarios. Cumenimadpro-bandam iuRitiam fideihac lententia Pauli vtimur, lufiificarihominem line operibusLegis,itacauillatur earn,quod lint inteHigen-daoperaceremonialia,nonmoralia: ficut Sadoletus etiamfacicin Commentarioad Romanos, in quo ftntentiam Pauliita torqïiet lt;Scretorquet,vtnonfolumPaulifententiamnufquamattinga t,fed nefibi quoqueconflet vbique.Produntautem hocmodoaduerfii-rij dodrinç nofirç, quod fint prorfus imperiti facrx Scripture.amp;ne pueriliaquidemilla ineelligant, quid leges ceremonialesfint,amp;C.

Deinde non redè extenuantur cercmonialia. Nam prsce-ptum

-ocr page 431-

P A R A L IP o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

ptumcleSabbatho.etiamfieftceremoniale.tamëponitur in prima ^ tabula,anteamp;ruperomnia moraliaopera. ErgoindignaTheoIo-go, iinöfimplicitereriiditovirocauillatioeft,cùmPaulusdeope-hbuslegis loquitur, fentire qiiod tantùm de ceremonialibus lo-quatur, quafi de operibus inferiore gradu pofitis quàmmoralia, Refpice ifta tempora veteris teftamenti,amp; non (blüm neeeßitatem, fed fummam quoque dignitatem ceremoniarum fuifle inuenies, Etfienimnuncceremonialiaaut libera autabrogatafunt ; tarnen inlege nonfuerunt libera, fed necelfaria, amp;nbsp;tarnenetiam turn verum fuit, fine operibus legisiuftificatur homo. Ergo Paulus fim-pliciter loquitur de tota lege,hoc eft, tam de ceremonialibus quàrn demoralibus operibus, quodper ea non deturiuftitia,lèd quódiu-flitia tantiim fit apprehendere mifericordiam , qua: mifericordia non imputât peccata,fed ignofcit peccata credentibus inChriftum. Hanc fententiam defenditPaulus in Epiftola ad Romanos, quam qui non animaduertunt,ceu caput totiusdilputationis,ne quidem Tmbram aliquam genuine fententix Pauli vident,

Dequinto.

Diligentia digna eft ftudiofis,confiderare ordinem amp;nbsp;fontes argumentorum in dilputatione Pauli.

Primum igitur argumentum ab exemplo Abrahæ patriso-mniumcredentium duftum eft, amp;nbsp;repetitum ex antiquifsimo Ec-defixlcripto,videlicet ex Genefi,lt;S:quidem ex Moyfe, quidux eft àmoderatorchoriProphetici. Quxfifingulanosparummouent, vniuerfacertè tarnen inter feconnexaatqueconiumftamouere debebunt, exemplum dico Abrahx, antiquitas fcripti, amp;Moyfiau-toritas.

Alterum argumentum nafcitur exantithefiimputationisdi-uinx amp;nbsp;noftrorum operum. Scitè enim Paulus vrget pondus verbi, imputatumefteiadiuftitiam.

Tertium eftdefinitioiuftitixChriftianx,airumptaexPfalmo Jt. Cùmautem Danidfit^i-Ha-z®- Moyfi difcipulus,poirumus ne dubitare,quineiusteftimonium inhaccaulàpluriœum valere de-beat.

Quartum à circumftantia temporis duftum eft;Abraham ante legem amp;nbsp;circumcifionem iuftus fuit, Ergo non fuitiuftuspro-pter opera legis.

Ff i

-ocr page 432-

109

P A R A L I P o M £ N A.

Quintum argumentum manatexdifcrimine Legis dcEuan-gelij. Maiorautem /yHogi/mià Paulo bis verbis recitatur-n^S o» è» rif» gt;i\n(oigt;óp.oi cMx.iitivaTcun'^li-tff^Ka.TnfytiTcu Mi'7ra,’y}'ihiet, ideft, Si exlegefumushaïredes,vanaeftfides amp;otiofaeftpromifsio. Dif-feruntxi)'o»';^«f5,oF.x6('ogt;'eft vacuum feu van urn, vtingræco verfu dicitur, mro'i mira. \eyl^oyTM S'! èTi9vp.la{, vani vana ratiocinantur proptercupiditatemräf j/àgeUquiddam iners arque ignauum , vt *f j^àr AÓj-®quot;, cui fi pareamus, nihilomninô agamus in vita,vt Cicero deFatoinquir. Sica/)j.£6;^«jMlt;tTAdicunturotiofinumi,quiDon conferunturad quitflum.

Vt igitur fides eflètinanissSkirridenda,plena ßultitix amp;nbsp;vani-tatis,finitereturlege,ideft, noftradignitare: (Nonenimdifferreti fomnio pifcatoris apud Theocritum) ficproinifsio Euangelij eflet otiofa.nec prodelTet nobis, fipenderet ex conditione noftrae dignitaris. Ex hac Grammatica dechrationekftor inteliigit,quàm pru-denteramp;difertè Paulus orationemcontexat. Non dicit promiß fionem Dei e fiera nam, cum Deus fit verax,necfidem appellatotio-ßm.qua: ftmper eft efficax.ftd fingulis etiam in etJYrstrp conuenien tia Epitheta tri buit, Maiorem confirmât hoc dido: Lex iram efficit, id eft,non folùm oftendit judicium Dei aduerfus peccatum, fed etiam excitatinanimis fugam amp;nbsp;odium Dei. Namhascinfirmanatu-raperterrefada legefugitDeum,amp;fremitaduerfusDeum. Exquo per/picuumeftpromifsionemreconciliationisnon pendereex lege feu noftris open bus, qiiiaLexvt Paulus Roman, 8,inquit,infîrma-turper carnem,ideft,non fit à natura miftra amp;imbecilli.

MinorSyfiogifmi Äconclufio vnoverfii recitantur: Ideoex fide Gratis,vtfirmofitpromißia,quafidicat: Etfi omnispromifsio diuinaeftperlê ÂfiiogenerefirmapropterveriratéDci.tamenpro-mißio remifsionispeccatorû, feu recóciliatióis effet infirma, quod ad nos attinet,fiex lege, id eft, ex conditione nofirx dignitatis amp;nbsp;noftrorummeritorum penderet. Quare vt fit firma,rata amp;nbsp;immu-tabilis,amp;agentibus pcenitentiam falutaris, nonnititurnoftradi-gnitate,quæeftfimihsfrondibusfici, quibusprimi parentesfuani nuditatem tegebant, led nititur fundamento aiterno amp;nbsp;immoto miftricordiaediuinxjdequadicitur Ela.$4. Montesmouebuntur,

{Paßiua T videpag,ilt;jS.in Cornent, LutheriinGe- )

Adlua. j neun.

amp;col-

-ocr page 433-

PARALIPOMEN A. zot amp;nbsp;colles contremilcent. Mifericordia autem mea non recedet à te, necfœdus pacis nieæmouebitur,dicitMiferatortuusDominus.

Gum autem folafides hanc mifericordiam propter Chriftuna promiflam ampleftatur, non dileftio, non alix virtutes ;per(picu-um eflè debet,(blam fidem iuftificare amp;nbsp;laluare.vt Prophetainquit, luftiis fide fua viiiet.Haftenus recitaui argumenta Pauli, quæ con-feßionem verse Ecclefiæ deiuftificatione ita confirmant, vt nulla vnquamfraude, nullisprafftigüs Sophiflanim conuelli amp;nbsp;labefa-Aari poßit. Sed quoniam non fatis eft nos redè de boearticulo fen-tire,fedanimusita muniendusefthorum argumentoriimarsidua «neditatione,vteosetiampraeclarècontemnere,amp;quafiexakode-fpicerepofiimus,quinositafentiëtesderident,oroscternumPatré Domini noftri lefu Chrifti, vt hanc veram tSc incorruptam (ènten-tiam in noflris peftoribus obfignet , obfignatamque conferuet. Amen.

Enumeratio cai/firumj^^fi/-Jical^^onis,

Notuseftverfus : Fælixqui potuit returncognolcere caufas. Etfi autem caufas cur hoc modo, de quo dixi, homo iiiftus amp;nbsp;beams fit, nondumin hac infirmitate penitus perfpicimus.fed poftea difeenda: erunt in omni xternitate: tarnen hæc initia nunc difeenda funt.

Caufa efficiens luflificationis, idefl,remißionispeccatorum tftimmenfa «amp; inenarrabilis Dei mifericordia amp;nbsp;amor, quo Deus genus humanum complexus eft, nee viderepotuit vniuerfàlem amp;nbsp;perpetuum humansenaturasinteritum. De haccaulaChriftuslo-quitur,Ioannis tertio: Sic Deus dilexit mundum, amp;:c.

Cau(aimpulfiua,qusemouetvoluntatemDei,vtnosimmun-dosrecipiatac iuftos pronunciet,eft Filij obedientia amp;meritum, vt Rom. 3. dicitur: luftificatiper redenaptionemquæeftin Chrifto lefu, quem propofuitDeus propitiatorem in fanguineipfius,amp;c. Rom. $.Sicutper vnius inobedientiam peccatores confticutifunt multi: Ita per vnius obedientiam multi fiunt iufti.

Forraaliscaulaeft,imputatio iuftitiar feu remißio peccato-Ff 3

-ocr page 434-

gt;0i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'p A R. A L I P o M E N A, nuTi.feu reconciliatio,feu acceptatioperfonæ, telle Paulo Rom, 4. amp;nbsp;alias fiepe.

Inftrumentum quo iuftificatio appræhenditur amp;nbsp;nobis quad remediumfalutare applicatur , eft Fides, quæ fignificat non tantum hidorix nociciam,qualis Jtin Diabolis efl:,lèdfignificat ample-fti omnes articules fidei,amp; in his hunc articulum, Credo remißio-nempeccatorum , nee tantùmaliis eamdari credo,led mihiquo-que. Hxcfidesfimul eft fiduciaacquielcensinMediatore.iuxtail-lud,Iuftificatifidepacemhabemus.Ita JoquiturPaulusdefide,quas adfentiensomnibus articulis fidei promifsionem intueturdc am-pleélitur. Copulatenimfidem amp;nbsp;promifsionem Rom.4.1deoexfi-de,vtfitfirmapromifiio. Neque vero fidesiu(lificat,qiiateniiseft opus feu virtusin nobis, fed propter promißionem quam appra-hendit,perindevc annulus magnixftimatur,non propter auri maf fam,led proptergemmam paix indu lam.

Exhaccommemorationecaufarumintelligi poteft, quo can-dore Ofiandervociferatus fit, mille modos iuftificationis àdoâo-ribus noftrarum Ecdefiarum excogitari.

Eftenim vnus diintaxat modus iuftificationis coram Deo, qualemfupradefcripfi,qui variis caularum appellationibusexpo-riifolet.Quemadmodum enim vnus eft Deus, non plures, etiamfi alias alias proprietates Dei expreße nominantur: vt cum diCo,O-moipotens Deus, luftus es Domine, Mißricors Deus,Verax es Deus,amp;c, Ita vnus eft modus iuftificationis , inquoexplicandonon ßmpereiufdemcaufie mentionemfacimus.

Nonigiturpugnanthx tormi loquendi ,fedcongruuntreftè diftributx amp;nbsp;fine fophifticaintelledx, quiavna induditaliam: vt cùm dico. Fide fumus iuftijCempIeftorcorrelatiua Fidei, Gratiam Dei,Meritumebrifti, Remifsionempeccatorum,amp;c. Siccùmdico, Gratiafaluifumus, non excludo aut meritum Chrifti,autfi-dem, auteaquxappellatione form aliscauficontinentur,fed vnius caufie mentione fadacæteræomnesintelliguntur,cùmitainterfe connexe fint,vtcogitationemagisquàmre ßparari poßint.

Execranda eft igitur Ofiandn (ycophantia, quxclamitatdi-uerlbs modos iuftificationis in noftris Ecdefiis proponi. Cläre e-nimaffirmamus,hominem vno amp;nbsp;eodem modo non IblùmelTe, fedetiammanereiuftumamp;beatum,id eft,placentemamp;acceptuni Deo,filiumDei «Sc hxredcau vuxxternx, Rilicet permifericordi-am

-ocr page 435-

P A R A L I P o M E N A.


101


am Dei, propterMediatorem Fide,amp; conftanter reiicimusacda-mnamus Enthufiafmum Oiiandri fingentis nos efleiuftos aftioni-busDeiinnobis,hoceft,efl'entiaIiinhabitationelt;Sc interiorieffica-ciaDei,quaimpellimurad bonaopera.

Porrö cùm Cbrifti Domini noftri paftio, refureftio amp;nbsp;afcen-fio feu regnum illud æternum perinde différant, vt in re militari pugna.vidoria amp;nbsp;triumpbus, nihilintereft inter has loquendi formas, Sumus ill (li propter Chriftum crucifixum ,'aut refufeitatum, autafcendétem in ccelum amp;nbsp;gloriosè regnanté.Quiapiigna Chrifti noneft line vióloria.nequehxc fine triumpho,fient Paulus Rom. S. copulachæc quatuor,Pafsionem, Refurreftionem, Regnum sternum amp;nbsp;Sacerdotium Chrifti. Quemadmodum enimSem filius Nohe, quiappellaturMelchifèdec, fuitrex Salemamp;. facerdos Dei altifsimi.amp;benedixit Abrahæ: Itanos confequimurcœleftembe-Hediftionem, de qua Ephefios gt;. Paulus magno fplendore verbo-rumconcionatur,propter Chriftum regem efe facerdotem.

Nam Chriftuseft facerdos refpeéiu facrificij,femel oblati in truce pro nobis,amp;perpetux deprecationis pro Ecclefia:Rexverö viftonarum amp;nbsp;triumphorum relpeftu,quibusdeletpeccatumamp; mortem, amp;reftitüitiijfticiamamp;vitam. Hxcfatis fit breuiter de caulisiuftificationisdixifTe. Nam hxc fapientia intégré in vita ae-ternadifcenda erit, cùm audiemus seternum Pattern , Filium amp;nbsp;Spiritum fanétum de confilio redemption is différentes.

De dißrimme mfer I/ßßicadonem Ç^ Re^eneraf^û^em^.

Quemadmodum Paulus Roman 5. difeernitGratiam Sc do* numptrgratiam;Itanos prudenteramp;ardenterdiftinguamusiufti-Heationem Ä regenerationem. Nam infcitia huius diferiminis non modo Ofiandrifmum, fedde alias innumerabiles erroreso-mnibus xtatibus peperit,

Eft igitur iuftificatio gratuita remifsio peccatorum, feuira-putatioiuftitiæ,feu acceptatioperfonæcredentis propter Mediato-rera.

Regeneratioefttota conuerfio,quaecompleôtitur mortifica-uonem amp;nbsp;viuificationem,ideft, contntioneHi,fidem amp;nbsp;nouam 0-bedien-

-ocr page 436-

»4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOME N A

bedientiarn, Elfi antem regeneratio nunquam fit fine iuftificatio-ne, neeiuftificatio fineregeneratione: tarnen non fumusiuftir«-generatione, fed fumus amp;nbsp;raanemus iufti propter folum Mediatoren! perfidem, id eft, propter Filium Dei accipimus remiftionem peccatorum,amp;reputamuriuftifeuacceptiDeo gratis. Oportete-nimFilioDeitribuidebitum honorem, amp;nbsp;oportetconfolationeni elfe firmam iSccertam. Fit autemhuiusbeneficijapplicatioperfi-dem , vt Tit.j, clarè Paulus difeernit regenerationem à iuftifi-catione , per lauacrum regenerationis amp;nbsp;renouationis Spiritus fanfti, quern effudit in nos abundè per lefum Chriftum Sakiatorem noftrum, vt iuftificati gratia iplius hxredes fimus vits ætern«-Nam dicere quöd fimus Regeneratione iufti, perinde eft, aefi quis contendat nos omnium virtutum copulationeamp; nouisdo-nis Spiritus fanótiiuftosefie, nonpropter AuTforftu obedientiamFi lij Dei.

Hæcautem corruptela perfpicuèamp;euidentilsimè refutaturtot exclufiuisPauIi,qu^on!nes opponüturnoftris operibus vndecun-que excitatis,fiue prxteritis.fiue prxfentibus, fiue futuris, quod ad iuftificationéattinet,cuiufmodi funt,SINE Operibus, GRATIS, SineLege,lnfemine, Non infeminibus.Huepertinent fimiliadi-fta, Ioannis 14. Nenio venit ad Pattern nifiper me, 1. Tim. 2. Vnus Mediator,amp;c. Aft. 4. Non eft aliud nomen datum hominibiis,amp;c, Ne autem aliquid in obleuro relinquatur , pluribus verbis hancfentehtiamdeclarabo.dedifcrimineiuftificationisamp; regenerationis, quod quotiefcunqueproprièloquivolumus, in conlpeftu nobis elTedebet.

Indoftrina de Filio Dei reftè dicimus in concreto, Deuseft homo. Namhxc forma loquendiprodeftad vitandasinfidias Neftori jdiftrahentisdtiasnaturasin Chrifto.Sednondicimus inAb-ftrafto. Diuinitasefthumanitas, idque propter hxrefin Eutychis confundentis naturasin Chrifto.

Eodem modo vera eft propoficio in concreto, luftificatus amp;nbsp;Regeneratus,vt Paulus Rom. S.inquit: Quos iuftificauit,hosglo-rificauit, eique prodeft in doftrina operum, ad refutandam perfua fionem,qu3e fingit hominem profeßione iuftum efle. Sed inAb-ftrafto non eft recipienda oratio,Iuftificatio eft regeneratie,vel con tra, præfertira cùm de formahiuftificationis loquimur,

Primùm»

-ocr page 437-

P A R A L 1 P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy

Primùmquia aduerfarij arripienteshuncmodumloquendi, Nosfiimusiuftiregeneratione, detorquenteutnad fuæopinionis commentum,de fide formata amp;nbsp;de fynecdoche.

Deinde periculofaeft hæcratioloquendi,propterluftantes con(cientias,quxnon difpiitant, quitusdonis aut quanouitate ornati fimus : Imo nihil (entiunt inter luAandum nifi pauores mor tis amp;periculainferni:feddehac quxfiione acerrima contentiodi-fceptatióque eft,quomodo poßimus confèqui remifsionem pecca-toruni, reureconciliationem,fèu abfblutionem, amp;vt vnoverbo dicam,confolacionem liberantem ab illis pauoribus.

Ytigiturfafciculusexvariis floribus concinnatus, nonreâè appellaturnomine vniusfpeciei:Ita regeneratio, quxeft totacon-uerfio,compleftens omnes motus amp;partes couerfionis, vt pauores amp;doloresincorde3gnofcenteiram Deiaduerfuspeccata, fidemamp; nouam obedientiam,nonproprièappellaturipfaiuftificatio,quia Paulus difertèdicit: In femme tuo , non in feminibus tanquamin OJultis, fedtanquamin vno, qui eft Chriftus.

lt;Quöd autem non intelligat Chriftum, quatenus in nobis ha-bitat,fed crucifixum,declarant hxc verba, qux in eodem capitele-guntur : Chriftus faAus pro nobis ma!edi£ium, amp;c.

Cæterùm vtindoArinade bonis operibus fugiendus eftfco-pulus, videlicet fecuritas prophanaamp;hypocritica:Ita multo maiore tutadeftudio in articulo luftificationisvitandus eftfcopulus,qui edpitconfeientiis pertum neceftarix confolationis,dcadduciteas in dubitationem. Ac ne modum in commentando excedam, com-P^xhendambreui fummam conclufionis. Sic enim ftatuo : doftri-namdegratuitaremifsionepeccatorumpropterFilium ,amp; de fide Hnx3ccipit remifsionem fine corruptelis, retinendam atquepro-pagandameflcjCÙm propter alias caufas,quaspaulopoftrecitabo, turn vel maximè ob hanc caufam, vt difcrimen extet inter con-folationem retrahentem nos ex morte sterna, amp;no-uitatem, qux in hac vita imper-feda eft,

Gg

*3^

-ocr page 438-

,0« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A,

CVR RET INEND AE ET inculcandæfint particular exclufiuæ,

Gratis,fine operibus,fola f fide.

B3^^- Ogitantimihi cur Paulus in arnculo iuftificadonis ^Î^^'j totissinculcetamp; repetatexcluïïuasparticulas, fex lt;4ç??.ï caufiin mentem venirelblent,dequitusnuncme dicereoportereintelligo.Acprima quidemeftglo-ria,dequacanuntangeIinatoChriftojGloriainex-ceKisDeo. Altéra,eftpaxin terra,cuius in eodem hymnofitmen-tio. Tertia, êvJswst generis liumani.Qi.iarta,verainuocatio.Quin ta,dikrimen Legis amp;nbsp;Euangelij. Sexta, dilenmen interEccle-ßam amp;nbsp;alias Iedas. Harum caularum quantum quag; valeat.

fplacet videamus.

Déprima Caufa»

Dulcifsima lententia in Epiftola Petri extat, qua: docetnon fbliimqualislitEccIelia, fed etiameuràDeo elefta «amp; condita, amp;nbsp;pofteaperFiliutnredemptafiuVos inquit eflisgenuseleftum.regi-umfacerdotiumjgensfanfta, populus acquifitus, vt annuncietis virtuteseius,qui vosextenebrisvocauitinadmirandam fuamlu-cem. Hxcfententia congruit cum prima parce hymniangelici, GloriairiexcellisDeo. Qiixratautem aliquis, qua fit vera gloria, qua Deus vult ornari amp;nbsp;celebrari omnium piorum mentibus amp;nbsp;linguis. Nondifficilis ellrefponfioconfideranti diftum Chrifiilo-annisç. Qui non honorât Filium,non honorât Pattern,quafidicaK IntegraglorianonpoteftDeo tribuifine agnitione amp;nbsp;celebratiore Filij. Etfi enim multialpicientespulcherrimum Mundi ordinem, amp;ipfam hominis fabricationem,in qua multa Deiveftigia conlpi-ciuntur,tribuuntDeo laudemfapientiæ.bonitatis.iulbcia:; tarnen haenondumeft vera amp;nbsp;integra gloria Dei, de qua Angeli concio-nancur. Tuncautem verè amp;nbsp;intégré Deus eelebratur, tùmagno-fcitur Filius Mediator, amp;nbsp;propter eura accipitur gratuita remilsio peccatorumamp;reconciliatio, Hoefundamento iafto polTuntan-nunciari

-ocr page 439-

P A R A L I P o M E N A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toy

nunciari virtutes eius,quinos ex tenebris vocauit in admirandam fuam lucem.amp;vt Paulus ait CoIolT. i qui nos tranftulitin regnuin fuipilijdileifti.perquemhabemus redemptionem amp;nbsp;remißionem peccatorum. Hancgloriam nontribuunt Deo hoftesEuangelij Sc bypocritx, qui iubeot dubitare de remißione peccatorum, iuxta illud t. Ioannis 5. Qui non credit Deo,accufateum mendaeij.

Vtigiturveramamp;integram gloriam, adquam conditiamp;re-demptifumus, Deotribuerepoßimus,amp;fugiamusacreformide-mus omnes opiniones, quæDeumcontumelia afliciunt, nonfb-lumperfona Mediators agnofeendaeft, fedetiam bénéficia huiu« Domini fideaccipiendafunt, vtde Abraham Paulusinquic : Noa dubitauitdiffidentia/edfuitfirmusinfide, dans gloriam Deo,amp;C»

Defecundacaufa.

^ Pax in terra,quamprçdicat hymnusangelicus, eft firmacon-*^ folatio, retrabensnos ex morteasterna, Ätranquilbtascordisor-ta à Cola fide, ideft,fiducia Mediatoris,ftatuente perfonamreconci-batam effe,amp; iuftam reputari propter Filium DeiMediatoremde deprecatoremGratispropteripfius meritum. De hac pace Simeon inquit: Nunc dimittis feruum tuum Domine fecundum verbum tuum in pace,Quia videront oculi mei falutare tuum. Et notx funt Pauli fententix Rom.5, luftificati fide,pacem habemus. Philipp. 4. PaxDei,quaefuperat omnéfenfum amp;cogitationem,cuftodiatcorda veftra. Quodfidoloribusconfcientiac expauefeentis agnitione irx Dei hominem deducas ad fuam nouitatem , aut doceas dubi-tandumeflede remißione peccatorum, vincetdolor,ddequentur triftifsimi fremitus aduerfus Deum, amp;nbsp;defperatio amp;nbsp;mors xterna, Sedfi doceas,fideconfugiendum efle ad Filium Dei,qui inquit. Venue ad me omnes, quilaboratis Sc oneratieftisamp; egoreficiam vos, amp;fidevincendam efle dubitationem, turn verb acquieftetin Me-diatore,amp;fretushoc duce accedet ad Deum, amp;nbsp;abeo petet amp;nbsp;expe-ftabit bona iuxta dulcifsimum Pauli diiftum Ephef. 3. Per quern habemus acceflum dclibertatem loquendicum Deoinfiduciaipfi-us.Quamobremtota mente atque omni animo conuerfi firn us ad parciculas exclufiuas,Gratis,fine operibuS, fine lege, fola fide amp;nbsp;fi-miles,vt retmeamus pacefn, id eft, confolationem, qux fola in pa-uoribus firma, effieax, amp;nbsp;falutaris eft, Contra verb execremur ac

Gg x

-ocr page 440-

loS ' PARALIPOMENA deteftemuromnesveteresamp;recentescorruptelas.quçliancpaceni optimam rerum quas homini nouifle datum eft, turbant amp;nbsp;confei-entiasindubicationemadducunt..

Detertiacaufa.

Laetitia, quam Angeli vocantèi/trox/ixp, eft Deo deleftari, amp;c*' non(ôlùminvocatione,fed etiarain cruce ingenti animo obtem-perare.Nondeleiftantur DeoCain,SaiiIamp;(imiles,quidubitantan placeantDeo, anDeusrecipiatamp; feruet miftros confugientesad Mediatorem :fed Ixci fuftinent labores vocationis,amp;adeuntcergt; taminaamp;fupplicia leremias,Baptifta,Paulus. Hienimnoruntfe amp;nbsp;curæefle Deo, amp;nbsp;propter Fiiiumdiligi,amp; intelliguntcaufas cut Eccleftacruciftibiedahc.. Itaque parère non reculant, amp;nbsp;norunt quomodoperfbna amp;nbsp;obedientiaplaçeanr. Hzeaufà dignißimaeft , accurataconfideratione.quiaciimvelit Deus omnes hominesali-J quampartemcomunium laborum fuftinereftueinEccIefiaüuein * Repub,amp; nullo lacrificio roagis deledetur quàm obedientia in af-* flidionibus,nondubiumeftoportereanimos haclztitia, quxori-tur ab agnitione mifèricordiæ Dei promiftz propter Chriftuoigt; quxqüeviArixeftmortis amp;on]niumdifficultatum,przelarèarroa toseffe.Ideo Dauidin Pûlmo petitSpiritum,non modofirmumÄ fandum, fed etiam Ixtum amp;nbsp;/pontaneum, obtemperantem Deo fine fimulatione decoaâione..

Dequartaj.

Omnium viftutülóngè maximaeftmaximétpnecefliirïavcra' Deiinuocatio,quæeftrearixomniupericulorumvitç,«S:radixcz-terarum virtutum,amp;prxfidiuniin hacmilêria Humanaprxcipuu Hxc virtus, qua nulJa maior,nulla efficacior eft, non poteft exerce-rifinegloriaamp;pace.dequapaulö antedixi.Semperenim difputa-mus,anamp;curcertórecipiamiir, amp;noftri gemitus ac vota exaudi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

antur, AceuGnt nos deHäa noftra, amp;nbsp;trepidz confternatxi]; mentes Oeum fugiunt. In hac dubitatione amp;nbsp;fuga, non reiinquendz funt. Quare accufationi opponendaeftvox Euangelij, quxaffir-mat,nosquanquamcontaminatos,recipi tarnen certopropter Fi-liumDei GRATIS* IdeoZachariasconiungit Spiritum Gratis amp;precum, vtteftetur nullam fieri pofte inuocationem Dei nifia-gnito

-ocr page 441-

PARALIPOMEN A. to? gnitoMediatore, amp;nbsp;propter eum acceptaremißione peccatorum amp;reconciliatione. Necefleeftenimin omni inuocatione prxluce-re hanc fidem.qua certè ftatuas peccatorem agentem pœnitentiam amp;confugientemadFi!ium DeiMediatorem,Gratisrecipiamp;exau-diri. Sine hac Ede omnis inuocatio eft inanis verborum fonitus,feu Vt ChriftUS VOCat BctTloKay'ntf

Dequinta.

In huius caufie recitatione vtar Laconica breuitate,quiapau-loante fatis multa de difcrimine doftrinarum Legis amp;nbsp;Euangelij dixiflè videmur. Summa auteni hxc eft: Si promißio Euangelij pendetexconditionenoftrx dignitaris amp;nbsp;noftrorum meritorum, nullumomninodiCcrimen eft inter Legem amp;nbsp;Euangelium. Nam legispromifsionesita demum ratas funtamp;nobisvtiles.fi perfedam amp;integram obedientiam finepeccato prarftemus. Vtigitur Lexab Euangelio difcernatur, necefte eft crebris fermonibus vfurpari Eauli fententiam maximè memorabilem Roman. 4. IdeoexHde 6 R A T IS, Vt fit firma promißio,

Defexta.

Extinda lucedeMediatore amp;nbsp;de iuftitia fidei.nec quid fîtEc--elefia Dei,necquomodo abaliisßdisdifférât, intelligipoteft. Nam Üic foi us cœtus eft vera Dei Ecclefia, in quo (bnat promißio Gratias teftèintelleda. Si quis verô putat alios cœtus in quibus tantum par ticulalegisfonat, amp;nbsp;bénéficia Mediatorisautignotafunt, autim-piè contemnuntur, aut certè exteouantur, is vehementer errat. Nonenim fruftra à paulo didum eft^Fundamentum alïud non po-teftponi.prateridquod pofitumeft,quodeft Chriftuslefus. Et Pfalmus (iS.inquit, Lapis quemreprobaueruntsdificanteshiefa-ftus eft in caput angnli. 'Quare vt extet difcrimen inter veram DeiEcclefiam,quxhaereditashlijappellatur,amp;aliasfedasàDeore-iedas amp;damnatas, necefte eft non folam legis vocem,fed etiam pro-mifsionem de Mediatoreamp;eius beneficiis,amp;de fideapplicante nobis hacipfa beneficiafonare.-

Exhaccommemorationecanfarumfatis intelligipoteft,cur Paulusacerrimè dimicet deluftitiafidei, amp;nbsp;aftiduè proponatEx-elufiuas, Gratis, Sineoperibus,Sine Lege.Non enim poteftautglo-riaOeotribui, autpaxconfcientiarum coniundacùm Ixtitia reti-

Gg ?

-ocr page 442-

U» P A R A L IP o M E N A.

tineri,autverainuocatiofieri. DeniqiienonpoteftconQiicidiferi-men Legisamp;Euangelij.item verxEccIelisEamp;reliquxmuItitudini* ingenere hunaano , nihluceathxclux monftrans agnumDeitoI-lentem peccata inundi. Quse cùmitalint,non finamus nosvlü» præftigiis fophifm at um ab hac natiua Pauli fententia abduci, amp;nbsp;fo-nemushancconfefsionemdefolafide iuftificantefineoperibus,«-tiamfi fe rumpant omnes patroni veterum amp;recentium corrupte-larum. Stat enim bate lententiaimmotaaduerfusomnes portasin* ferorum,Vtpelagirupes magno veniente fragore: Qusefefe multi* circumlatrantibus vndis, Moletenet,fcopulinequidquam,à (pu-meacircum, SaxafremuntJaten'queilliürefundituralga.

DiZiiäffimdJiones 'uaUe ^eceffarUin arf^culo Jiiß/ßea/-/o^if,

Aliudeftdocere Homines de modo luftificationis : Aliud tra-dereregulamde vitaChriflianapoftiuftificationem. De modo iu-ftificationis, i. Corinth. 4. dicitur negatiuè ; Nihil mihi confeiu* fum,fed non propterea iuftificatus fiim.Etaffirmatiuè Roman. 3.4-Galat. 3. amp;c. Fide fine operibus iußiheamur. De vita Chrißiana 1. Timoth. i. Müitabonammi-litiam Habens fidem amp;nbsp;bonam Exemplum de modo quo a* confcientiam;Galat.$.Fidesper liquis fitciuis,amp; de vita poH-dileftionemefficax. tica.

DifFeruntcauße «St'connexacaularum.Locus amp;nbsp;tempus funt nbsp;nbsp;nbsp;jj

connexagenerationis humanae,lèdSoIamp;homovteaußegenerant hominem. Sic opera funt connexaiuftificationis, necexcluduntur itaneadfint.fèdnefinganturefle caußeiuftiheationis. Solus

Mediator,hde appr«henfus,eft caula amp;nbsp;meri-

tumiuftificationis.

PRAE- lt;1

-ocr page 443-

PARALIPOME NA.

IW.

PRAEFATIO IN LOCVM de difcriminenouiôc veteris teftamenti.

HErfepemihi cogitant! quid intérêt inter vêtus amp;nbsp;nouum teftamentum,hoceft, inter Legem amp;Eu-angelium,feu inter politiam Moyfiamp;regnum Chri 33 U // ^i.venitinmentem dulcißimxconcioniSj qux a-pu(j Zachariam extat cap. p. Sic enim Propheta E c-tlefiam omnium xtatiim amp;nbsp;temporum compellat.- Exulta veh e-menterfiliaSion Jubila filia lerufalem ; Eccerextuusvenittibi iuftusamp;(aluator,qui quidem affliéluseflj amp;nbsp;fèdens fuper afi-num,amp;Riper pullfifilium afinx. Auferam currum de Ephraim, J amp;ec]uiimdeleru(alem,amp;confringeturarcusbelli, amp;loquetur' ' pacen)gentibus,amp;dominatioeius à mari vfque ad mare,amp;à flu-mine vïque ad fines terrx. Tu quoquein fanguine teftamenti tui educes vimflosdelacu,in quo noneftaqua. Reuertimini ad munitionem vin^li (pei. Hodie quoqj annuncians duplicia re d-damtibi.

Hxcconcioilluflribus verbis dilcernit bona illiusperiturx»^ policix amp;vniuerfç Legis à propriis beneficiis noui amp;çterni regni quod Filius Dei conflituit. Non exultabant,necpxana caneban . llraëlitXjCÙmLex in monte Sina inter tonitrua amp;fulminaedere tur.fedvocé Legis magnocum pauoreaudiebant. At huiusregi’ ïduentus longè iucundifsimus efl bonis mentibus, qux {ènf“_ irxDeiamp;mole pœnarum conflernatx atque oppreiïx ardente? expetunthorum malorum leuationem.

Nam hic rex non modo iuflusert,(èdetiamfâluator,hoc tft,nontantumliberatà peccato amp;mortec6fugientesadipïum: ■ ftdetiam donat iuftitiam amp;vitam xternam. Talis gubernator noafuitMolès. Etfienim fapientia amp;nbsp;iuftitiaexcellebat, tarnen peccatum amp;nbsp;mortem tollere non poterat, ftd relinquebatfuos audicoresin iifdemmalis Jnquibusipfètâquaminlutohçrebat.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kis’

-ocr page 444-

PARALIPOMEN A.

Hi

Hicverbrexiu(luseftamp; iuftificator,retrahensex morteMofen, amp;omnes pios. eo(Hémqueviuificans amp;nbsp;Qluans. Nequis autem ïneamcogitationemveniat,vtexiftimct peccatum ^mortem armis deftrutdifertè affirmât Prophetahunc regem fore pan parem miniméqueinftruélum its rebus, quxfuntneruibellornm.

Qua igitur ratione, amp;quo apparatu regnum conftituet? Tu,inquit,(anguine teftamenti tui educes Vinkos de lacu,in quo non eft aqua Hanc (ententiam antithefis Mofi amp;nbsp;Chrifti ma xime illuftrat. Mofis teftamentufuit promifsiocertx (edis, amp;nbsp;re-gni politic! cumconditioneLegisamp;ceremoniarum,eaq;confir-mata eft (anguine pecudum.AtChrifti Domini noftriteftamen-tum eft promi(sio remi(sionis peccatorum amp;nbsp;vit« «cernxgra-tuita,amp; quidem oblîgnata non alieno, fed proprio teftatoris lan-guine,cuius tanta vis eft, tantäque efficacia, vt nos mundet ab o-mni peccato, amp;nbsp;vindicet captiuos in veterem libertatem ac digni tatem,adquam aprincipioconditifumus. Inhancarcemiubet Prophetaomnes confugerequotquot (pe vinlt;ftifiint,id eft,qui nona(pernantur nee re(puunthuius liberatoris beneficia,(cd per eatenebras mortiselFugerecupiunt. PoftremöefFeótumnouiteftamenti de(cribensdulci(simèinquit;Hodiequoqueannunci-ans dupliciatibireddam. Vocatduplicia irct/jêir/r xstjcwi/,;^ ^ittt Tacèvif^tTu/zetTa))», ideft, deletionem malorum, (èudeftruâio-nem peccati amp;mortis,amp; reftitutionem bonorum, videlicet iufti-ti«amp;vit««ternx.Hxctantabona,ait,diftribuivoce(bnanteEu-angelium,quodverèeftpotentiaDei ad (alutem omni credenti.

Expofui dictum maxime memorabile, quod in concioni-busZachari« velutgemma infigniseminet, breuius equidem, quammagnltudo return,poftulat. SednullaOratiopareftam-plitudini rerum,quas hoe didum compleditur.

Qu« porró (èquuntur in prçfatione de diierimine veterist noui teftamenti, fupra in tradatione locorum üfdem verbis funt expofita.

Cut

-ocr page 445-

PARALIP OMEN A* - MJ

C^4rPrûphef£ fouies reuciaf?^fi~

De ftcrificüs fatpe liane concionem Prophet« repetiuerünt.rt propagariadpofteros doftrinapoßie, ritus inftitutifunt, amp;nbsp;publici congreflus. In his fonare voeem promifsionis diuinx, amp;nbsp;reliquam doftrinaraquam recitamus oportebit. Vult enimDeusexaudiri fuam voeem in toto genere humano. Idcopublici amp;honefti con-greiruserunt.amp;hçcnoftrafaerifieiaprimùm vincula funt taliücon grefTum.deindeamp;piiSiurç.quçnosdepromifsionecomonefaàiunt. Càm videtis agnum eremari, ne exiftimate hanepeeudem nobis placate iram Oei, fed erit alius agnus,fcilicct venturum fernen, cu-iusmortem hæ pecudes fignificant,

Ciim autem multos non leuiter offendant conciones Pro-phetarum , quibus facrificia diuinitus inftitiitareprxhenduntur, adferibam verbaD. Lutheriqu«extantinenarrationePfaI,$i,

Huiufmodi conciones Prophetarum non eomodo accipen-dxfunt, quafi limpliciter damnentur faera amp;nbsp;ceremoniæ. Nam Prophet« opinionem maximèrefpiciunt,cpm qua ceremonie ill« abimpiisfiebant, Nequeenim finis facrificiorum feu cultuum 1e-gahum erat.vt pereos iuftificarentur, amp;nbsp;placèrent Deo. Hicfinis à peccato Ada: referuatus eft vni iacrificio Chrifti,cuius eeu vmbra e-rantfacrificia Legis. Nam pr«terquaquodDéusvoluithifcefacn-ficioruracultibusdifcernifuumpopulumàreliquisgentibus,amp;o-bedientiam teftari, etiam fymbola erant facrificia futurifacrifici/ Chrifti, quibus admonereturpopulus futur« redemptionis.

lam maxima pars lud«orum,ficdeprauantibuseosfacerdo-tibus,racrificiacumhacopinionefaciebant, vtpereaconfequeren-turremifsionempeccatorum. Hocautemeratfanguinemtauri «-quarefanguiniChrifti.amp;brutum facrificium «quare facrificioFi-lijDei.Propterhancimpietatem,quamimpi«opiniones defacri-ficiislegalibusconfirmabant,Prophet« tàmgrauiter contra facrificia concionati funt, non quod ad formalem, fed quod ad finalem caufamattinebat. Fiebantenim faera pl«runque in loco à Deo de-ftinato,amp;iuxta pr«ceptum Dei, ita vt nihilreprçhendi poffet.quod adformam pertinebat: fedfinaliscaufa eratdiabolica, Haftenus D. Lutherus,

Hh

-ocr page 446-

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P O M E N A

PRAEPATIO IN LOCVM deEcdeßa.

E^ Vilamaiorgloria amp;beaticudoeftjquamefleciuem y verx EedefixChriHi, propter quam Deus omnia M condidit,quam Filij fui languineredemit,amp;Spiri-tu Qnótoob/ïgnauitj in qua lèpatefacit admirabi-Jibusoperibus,deniquequæhabebitvitamamp;12ti-tiam seternam, acfrueturconfuetudine Dei amp;nbsp;piorum angelo-rum. Huius duleifsimx lèntentix per/picua confirmatio fumi poteftexdidisPlalmorum, vtPfalm. 27. dicitur: Vnumpetijà Domino, hocrequiro, vthabitem indomoDomini,omnibus diebusvitsmex.vtvideamvoluntatem Domini,amp;vifitem tempi um Domini.

Et PC 84. Beati qui habitant in domo tua .• Qina melioreß dies vna in atriis tuis quam mille: Elegi abiedus efle in domo Dei meijmagis, quam habitarein tabernaculis impiorum.

gt;Sic Bafilius in Encomio quadraginta martyrum inqiiit, eos vnam habere patriam omnium laudatifsimam Eccleliam, cuius ci uem eße prxei pua laus eft.

Cumigiturfummum hominisbonumlic, huiuscoetus/b-cium efle,Sein hocagmineeonfpici,quodducitChriflus,amp;quod circumuolantboni angeli.piementiseflSccogitantisdefualalu-te,querere quæfîtveraEcclefîa,vthuic le adiungat (ententia.vo-luntace,amp;cünfeßione,vt huius coetusamp;gregisChrifli parsflt,amp; fugeat holles verx dodrinx amp;nbsp;verxEccleflx, AcutPlälmusin-quit,Beatus qui non abiitinconfilio impiorum amp;c.

Sxpeetiam cogitandum eft, quomodo Deus inde vlque ab initio coUegerit Eccleliam ex genere huniano, amp;collaplämin-ftaurarit. Cöfirmaturenim in animis fides, quacredimus Deum adefleEccIelîx.cùmtotilIuftriateftimoniaprxlèntix Dei incue-mur. Etfi autem infiniti operiseft totam Ecclefix hiftoriam veile compledi: tarnen valdèprodeftprxcipuas inftaurationesEccle-flxconfiderare.Colligamigiturstates Ecclefisabinitioconditi mundi

-ocr page 447-

PA R AL IP OMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ç

»lundi vfque ad Chnftum,amp; deinceps vique ad nos, vt appareat qualis cœtiis fitvera Eedefia, adeuius focictatem immenfaDei bonitace vocati fumus.

Nec cafü natum eft genushumanum, nec fruftra condi- j, tiimJedvokiitDeusefle naturam intelligentem corpore vefti- Aetasan-tam.inqualuceretipfiiisnotitia, amp;cuilapientiamacbonitatem tediluui-fuam impertirer,amp; quxiplnis xterna confuetudinefrueretur.Et- um. fiautem (apiendam amp;bonicatem fuam declarauit Deus incon-dendo hoc toto opificio mundi, tarnen illuftrior cft lignificatio bonitaris.quöd poft Adx amp;nbsp;Heux lapfum rurfus ex arcana fua lede prodicns/elèpatefecit, amp;nbsp;im menfa mifëricordia lapfos rece-pit,acpromifsionem eis tradiditde venturo fèmine,quod vta-gnofcerecurSc expedaretur, hancdulcem vocem fbnarepalam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Voluit, Semen mulierisconculcabitcaputferpentis. Hanccon-fblationem, qui gratis pedoribus audiebant, recipiebantur à E)eojamp; membrafiebant xternx Ecclefix Dei.

Iraprimum amp;Ecclefïa condita eft amp;conftituta Academia, in qua primi parentes fuis filiisamp; pofteris tradebant dodrinam de Deo,decreatione return, de fùolapfujamp;pœniseiuslapfus, Je infidiis Diaboli, de caufts mortis amp;nbsp;omnium mifêriarum huma-»ariim,depromi(sione venturi (eminis, quoplacanda erat vera Ringens iraDei,dedelendo peccato,dereftitutionexternx vitx, dedi(criminehoneftorumamp;turpium,dedifcrimineiegisamp;pro-miisionisprolatxexarcano finu xtemi partis de femine, defu-turo iudiciovniuerfi generis humani.

Hancfuiftèprimx Eccleftxamp;primx Academixdodnnam perfpicuè teftaturMofi narratio in libro t. Needubium eftfuifte illiusaurexxtatisantediluuium maioremfapiétiam, quam fuie deinceps,magislanguefada natura poft diluuium.

DifsipatisverbpofterisNohx.cùmiam Babylonicumim- u, perium inchoatum effet, amp;nbsp;tenebrxintergentes crefcerent,Deiis AEtas nouayocationeEcclelïaminftaurat,repetitapromifsione,amp;ad. poftdilu-ditoritucircumcifionis, vementione ipfa membri admoneren- uium. tur homines de venturo fèmine.Dodrinam igitiir ab Abraham asceptam fbnant Ilaac,Iacob amp;nbsp;lofèph.

Hh 2

-ocr page 448-

i,d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

IIT. Imprimis verb duleis eft confideratioamp;confilijamp;beneficij Ab exitu diuim.quódEcclefixcercum nidum attribuit adiordanem ,amp; exAEgv eamVelutin fpeculacollocauit inter régna ampliftima,Ægypti» ptovfqueuæ^ Babylonicum, Aftyriacum, Syriacum. Et vtvoxdiuina ad exili- exaudiretur etiam in his regnis, amp;nbsp;confpicerentur tertimonia um Baby pp^jf^^ejj. 0ej jjj J^oc populo, afsidua cum vicinis, bella fuerunt. onicum. j[j j^jj jgp^gp, Deus hunc nidum fuiagminis texit vlque ad exilium Babylonicum.

ini. EtliautempromißiotraditaeratiNon auferetur fceptrum A reditu à luda donee veneritSiloh, tarnen annos/o.Iudxi funtinexilio, ex Baby- aepofteaDeusreftituit politiam.ltaprxftat Deuspromiffa,Seta-lone ad .

men punit. Paucifsimi au tem poft tam longumexiliumexifti-mabant veterem politiam reftitui pofle. Quxenim Respublica poft tam longum interuallumitareftituta eft, vt fimul veteres

Xlacca-b{os.

AMacca bxis ad natum Chnüü.

Jegesamp;forma gubemationis reftitueretur.'’ Magnumigiturmi-raculumfuitharcrediiélio ex Babylone,amp;con(eruatio Ecclefix inter tantos flueftus.eft teftimonium pratfentia: Dei in Ecclcfiajac talibusexemplis vult nos Deus confirmari, amp;petere amp;expeüa-reconferuationemEcclefix.

Cxterùm poft reditum ex Babylone amp;nbsp;poft Zachariam Propbetam ,cum iamfummifacerdotes Regum Syriacorumfa-miliaritatesappeterenc,amp;fibi potentiam quxrerent, negleda funt vetera dodfrinx ftudia,amp;pofteavattataludxaab Antiocho, muleislibrisamifsis, amp;nbsp;difsipatis docentium amp;nbsp;dilceutium a-gminibus, amp;nbsp;laxatadifciplina.magnaftudiorummutatioftcu-taeft.

Poftquam enim Maccabxi diuina ope Antioebi exercittis vicerunt, amp;exludxarepulerunt. Sc iam mediocrispax eilet, Si proptercognitionem Grxex linguæ inciperent ludæi inotioe-tiam Philofbphis Grxex operam dare , hic negleda veterum Prophetarum doclrinacsperuntvariasopinionescóminifci;vn-dediuerlxfèdlxortxfunt, quarum tres prxcipuxfleruerunt.'vna Pharifxorum, altera SadduexorunbtertiaEflxorum. Sed tarnen erantin populo Dei aliqui redfè fèntien tes amp;nbsp;inuocantes Deum in agnitione vera Meßix amp;fide, vt Simeon (ènex, Anna, Zacha-rias,Elizabeth Chorum auditores.HierancveraEcclefta Dei.

Confide-

-ocr page 449-

PARALIP OMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!»ƒ

Confideremus igitur exemplum populi ludaici,amp;di(camus Ecclefîam veram non eße alligatam ad titulos de gradus di-gnitatum, aut traditiones humanas, fed ad verbum Dei, ac nos confirmemusne propter Pontificum titulos, vclpropterpauci-tatemredè (èntientiumdeficiamus averboDei. Namamp;inillo populo pauci erant rede (êntientes, amp;nbsp;hi diffentiebanta Pontifi-cibus,amp;afeciisillis, quas ampledebatur,autcertè lèquebatur maiorpars populi.

Hadenusrecitaui prxcipuasinftaurationesEcclcfæà con-ditomundoad natum Chrihum. Sequitiirvt dereliquisstati-bus inde vfque ab Apoftolisdicam,quas etfialij aliter numerant, tamenmihi iipemultümquedehiscogitanti^fèxinfignesfuilTe Videntur.

Prima eftpurifsimaetasjn qua fbnuitincorruptavoxApo- I. ftolorum.amp;eorumqui Apoftolosaudiuerunt. EtfienimEbion, AEtas A-Cerinthus.amp;alij quidam fanaticidodoresturbaruntilliustem- poftolica. porisEcclefiam : tarnen ab Apoftolis amp;eorum dilcipuiis fortiter acfoeliciterrepreßi funt.

Huic aurex stati lucceßit Origenica xtas, qux Platoni- n. camPhilofbphiam mifcuit Euangelio, amp;nbsp;offudit animis mul- Origeni-titudinis liane perfuaiïonem, mediocrem rationis dhciplinam ca. mereri remißionempeccatorum, Sieffeiuftitiam, de quadice-retur, luftusfidefuaviuet.Hxcxtaspenèamifittotumdifcrimen Legis amp;nbsp;Euangeli j, amp;nbsp;fêrmonem Apoftolicum dedidicit.Non e-nimretinuitnatiuam fignificationem vocabulorum,literx, fpi-ritus.iuüitiXjfidei Etamifla verborum proprietate,qiix return notafunt,aliasconfingi neceifeeft. Itaquecùm Apoftoli puram dodrinam ceulimpidosamp; (aluberrimos fontes Écclefix dédit fent,multum infudit cœni Origenes.

Tertia xtas eftPelagiana, orta exlèminibus Origenicx. IH. Contendebat enim Pclagius nihil eße peccatum Onginis, ho- Pelagia-mines legi Dei fatisfacerepoße, amp;illa externa obedientia mereri *”• remilsionempeccatorum,iufios eße amp;nbsp;mererivitam xternam. • Nihide fide inChriftum, nihil de auxilio Spiritus landt dicc-bat.

Hh j

-ocr page 450-

,jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMENA.

Huius statis errores vt emendarentur ükem aliqtia eX parte, Auguftinum Deus cxcitauit, qui mediocriter fontes repur gauit, amp;depeccato Originis, de liberoarbitrio,de difcrimine Ipiritusamp;literx, degratuita remißione,deiuftitia fideimaiori perfpicuitatedocuit,quarncxteriEpi(copi. AcreftitutaluxAu-guftini (criptis pokeritati profuit. Nam deinde Profper, Maximus, Hugoamp;aliquifîmiles, qui Rudiadodrinx gubemarunt, Vfquead Bernardi «tatem , propemodum Augultini normam (êquuntur.

Iin. Intereacrefcentibusimperiisamp;opibusEpifcoporum (êcu-Gygan- ta eft velut Gigantum ætas.Prophani homines amp;nbsp;indodi regna-leaxtas. runtinEcclefia,quorumaliquiAuixRomanxartibus,autforen-fidodrinaexcultifuerunt. De hacxtatcinfrapluribus verbis di-ceturin titulode Antichrifto.

V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exorti funt igitur Dominicani amp;Franci(cani, qui cum vi-Monafti- derent luxum amp;nbsp;opesEpifcopórum ,amp;prophanos mores dete-«»• ftarentur,modeftiorem vitaminftituerunt,fequequafi difcipli-nx carceribus inckilèrunt. Sedprimiim inkitia (üperftitiones auxjr.Deinde cùm viderenthominumftudiainfehoïisadfolam forenfèm dodrinam conuerti, quód Romx iam litesmultisau-gerentautoritärem amp;opes,ipftreuocare homines adTheo!ogi-caftudiaconanfunt, fèdconfiliumdcfuit. Albertus, Thomas, Scotusamp;lïmiles deditifuerant Ariftotelis dodrinx, transfor-mare Ecclcftxdodrinamin Philolbphiam cœperunt. Hxcquin-ta xtas non tantum cœniim, fed infupervenena, hoc eft, opinio-nes probantes manifefta idola in fontes Euangelicos infundit. Tantum enim labyrinthorum amp;nbsp;falfarum opinionum eft in Thoma,Scotoamp;fimilibus,vt(ëmper(anioresTheoIogidefide-rauerintaliud genus dodrinx planius amp;purius.

Neclïneinlïgniimpudentiadicipoteft.nonfuilTeopuseius dodrinx mutadone,cum manifeftum fit, magnam partéSophif matum inillisdifputationibusneabiisquidem inteiligi,quiin eododrinxgenere con(ènuerunt. Deinde aperte confirmantur «iJ'aAo/ziti'/«, vbidocentapplicationesläcrificij ex opereoperato, vbi ftatuarum inuocationes excufant,vbinegantgratisremitti peccatafide, vbi ex exremoniis humanis carnificinam faciunt

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confeien-

-ocr page 451-

PARALIP o MEN A. aij» cônlciennanim.Deniquemiiltafuntaliâ inagis tetra amp;nbsp;«Tua^u/«, lt;]ux cogitans toto corpore cohcrrefco.

VL Lutheri.

Gratias igituragamus Deoæterno, Patri Domini noftri le-fii Chrifti, qui Martini Lutheri minirterio ex fontibus Euange-licis rurfus eiici cœnum amp;nbsp;venena voluit, amp;nbsp;Ecclefixpuram doärinani reftituitjquadere cogitantes omnes pios totóorbe terrarum coniungere votaamp;gejnitusdccetjacpetere arden tibus pedoribus, vt Deus confirmer hoc quod operatus eft in nobis proptertemplum fandum fiium.

Inhaclerie ætatum Ecclefiscmultafiint.quxbonam menté deledarepoflunt. Primum enim conipicitur Dei mifericordia ergagenushumanum.quod inde vlque ab initio mificteftesve-rælententix,quidolt;ft:rinamrepurgarent. Nam FiliusDei (edet ad dexteram xterniPatris,ac dona hominibus dar^Prophetas, Apoftolos, EuangeliftasjPaftoresamp;Dodores.vt lerueturEu-angerijminifterium,necvelut pucri iadati variis dodrinarum Vends quaslibet opinionesampledamur.

Deindemagnaconfblatioeftftircj hancdodlrinam quam anipIederis,eandem/èmperinveraEcclefiafuiffe,amp;eodem mo-doteinuocareverumDeumfiduciaFilij.ficutinuocarunt Abraham,KaaeJacobJofeph, amp;omneselediaprincipio. Eft amp;col-latiotemporum iucundißima. Neque enim ouum ouo, neque lacladi,vtdicitur,magisfimile eft, quam fenedapopulifudaici fimilis eftpoftrem«xtatijquxantece(sit repurgationemdodri-næ diuinitus fadam per Reuerendum virum D. Martinum Lutherum. Vt enim ante Baptiftam in Ecclefia dominati funt Pha-ri(iiamp; Sadducxi,penefunditus deleta dodrma. Sicaliquotie-culisante Lutherum magnx in Ecclefiatenebrx fuerunt,amp; lux Euagelij oppreftaiacuitfophifticis labyrinthis Sentenciariorum, fuperftitione Canoniftarum amp;Monachorum amp;variis idolorum cukibus. Ac vtBaptifta agnum monftrauit tollentem peccata tnundi :IcaD. Lutherus accenfus diuinitus dodrinam emen-dauit,amp;reuocauitEcclefiamad fontes,oftenditLegisamp;Euan-gelijdifcrimen, patefecitiuftitiam fidei, fuftulit erores dodri-nxdepcenicentia,diftinxitveros cultus Deiamp; hypocrifin tradi-

tionum

-ocr page 452-

«o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A,

tionum humanarum, monßrauit vfum Sacramentorum,qu« diuinicusindicutarunt.

Portremó etfi nihil affirme de articulonouißimidiei, tarnen probabili conieólura moueor , vt exiftimen hunclxtißi-mum diem redemptionis nodrae non procul abefle. Vt enim poft Baptiftam breuicon(ècutaeft Chrifti domininoftri refurredio: itaconlèntaneum eft,pofthancdodrinærepurgationem feciitu-ram effe optatam Cataftrophem, in qua fe Filius Dei iterum o-ftendet generi humano, refufeitatis mortuis. Item, vt Deus fepti-mo die egit Sabbathum, fieverißimile eft Eccleßam poft hans lèxtam xtatem celebraturam efte cum Deo xternum Sabbatum, in quo tantum finda opera faciemus , amp;nbsp;Deum fine pecca-toamp; mortecelebrabimus , cuiusquidem Sabbathl, vt nos participes faciat Filius Dei,ardentibus pedoribus precamur,

'Amen.


DICTA


-ocr page 453-

PARALIPOMEN A,


«0


bus'damnatiirpnmatus Rom.

Pontificum.

T(îGregorius,quianno$9o.iniitPontifieatum,cùtn Gregorius effent exafti anoi poft Auguftini mortem J$7, multos erroresdignifsimosodio.amp;execrados ab omnibus angelis amp;nbsp;hominibus confirmauit , vt verbi

_________cau(a , falfam perfuaöonem de Monachatu, legem decxlibatufacerdotum.fabellam de purgatorio, oblationem corporis Chrifti pro mortuis, in uocationem mortuorum: tarnen hoe faftum Gregorij laudem meretur,quód appellationem vniuerfali# Epifcopirepudiacac valdè vitupérât, vtteftanturaliquot Epiftolx in libro 4. Et quia prodeft hxc difta io promptu habere ad refutan-dosdamores p.ir^htoruinaulxRomanx.quitragicè vociferantur, Ecclebam alligatam effe ad Pontificem Romanum amp;nbsp;eius fticceffo-res, breuiter ea fubuciam bona fide collega ex Epiftolis,quaruaa tnentiofaftielE

J» E/gt;i^o/a adMauricium Imperaforem.

E cce dau es regm cœlefl w Petrus accepu, poteftas ei ligandi amp;nbsp;foluendi tribuitur, curaei tonus Ecclefîï amp;nbsp;principatus committi-tur.Et tarnen vniuerfalis Apoftolus no vocatur, amp;nbsp;virfanAi(simu» tonficerdos meus loannes vocari vniuerfalis Epifeopus conatur. Exclamarecompelloracdicere,Otempora,ô mores» Eccecunéla in Europe partibusBarbarorumiurifunttradita.deftruftxvrbes, euerfacaßra, depopulatæprouinciæ.nullusterram eukor inhabitat,fxuiuntamp;dominanturquotidiein necehdeliûcukores Idolo-rum.Ettamen facerdotesquiinpauimentoamp;cinereflentes iacere debuerunt,vanitatis hbi nomina expetunt ,lt;Srnouis ac prophani# vocabulisgîoriâtur.Nunquid egohac inre pülsime Domine,pro-priamcaufam defendo ? Nunquid fpecialem iniuriam vindico? Caufamomnipotentis Dei. caufam vniuerfalis Ectleliæ. Quis eft ifte, qui contra ItatutaEuangelica, contra Canonumdecretano-

-ocr page 454-

»t*

PARALIPOMEN A.

Etpau/o/gt;efitgt;t ea^/em E/gt;f)foü,

Si igitur illud nomen in ea Eedefia (ibi qiiifquam arnpuif, quod apud bonorum omnium indicium fuit,vniuerfa ergo E«Ie-^ fia(quodabfit)àftaturuocorruit,quandoisquiappellatur vniuer-ßlis cadit. Sedabficà cordibus Chrißianorum nomen ifiud bla* fphemiar.in quo omniumßcerdotum honor adimitur, dum ab V-no Hbi dementer arrogatur»

Certeprobeati Pe»fi Apoftolorumprincipis honore,perve-nerandam Chalcedonenfem Synodum Romano Pontifici obla-tumeft, Sed nullus eorum vnquara hoc fingularitatis nomen af-fumpfit, nee vti confenfit, ne dum priuatim alicui daretur vni.honore debito facerdotes priuarentur vniuerfi. Quid eft ergo quod nos huius vocabuli gloriam amp;nbsp;oblatam non quxrimus, amp;nbsp;alter hbi hanceripereetiamnonoblatam pratfumit? IlleergomagiseftpiiP fimorum dominorum prseceptionefteiftendu$,qui prxceptisCa-nonicis obedientiam prasbere contemnit.

lllecohercendus eft,qui lanéia: vniuerlali Ecclefiae iniuriam facit,qui corde timet,qui gaudere de nomine fingularitatis appétit» quihonori quoque imperij veftri fe per priuatum vocabulumfu-perponit» £cce emnes hac de re feandalum patim ur.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/a Eft^oia dd Coi^ßanttitinAugußam.

^* Sedin haceiusruperbia,quidaliudnifipropinqua Antichrifti

», effètemporadefignantur, Quiaillum videlicetimitatur,quifpre-tisinlbcialigaudioangelorumlegionibus, ad culmen conatus eft fingularitatis erumpere, dicens: Superadracœliafcendam ,amp;ç. Vndeperomnipotentem Dominum rogo, nepietatis veftraetem-pora permittatis vnius hominis elatione maculari, neque tam per-uerfo vocabulo, vllumquoquo modo prsebeatis aflenfum, atquff hacincaufanequaquammepietas veftradefpiciat,amp;c.

J» Ef^o/a aA Ammia/Jum,Diai:ottaw Co^ßantinopolitanum.

fn ifto fcelefto vocabulo confentire, nihil eft aliud quamft-demperdere^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-ocr page 455-

' Z

P A R A L I P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ij

zi J Efußo/fum loaanem Co»Jfaafi»opoüta»um.

Si ergo Paulus membra Dominici corporis certis extraChri-ftum quaticapitibus, amp;iplïsquidem ApoRolisfubiiciparticuIari-ter euitauit: Tu quid Chrifto vniuerfalis fanâx Ecclelix capiti in extremi iudicij esdidurus examine, qui cunda eius membra ti-bunetconans vniuerfalis appellatione fupponere.

Ef^aulo^ofk

Certè Petrus Apoftolorum primus,membrum fanftxamp; vniuerfalis Ecclefix eft.Paulus, Andreas,loannes, quid aliud quàmftn gularû funtpIebiumcapitafEttamenlubvnocapiteomnes membra funt Ecclefix. Atque vt cunda breui cingulo locutionis a-ftringam,fandi antelegeni,fanftifublege,ündifubgratia, omnes biperficientes corpus Domini, in membris funt Ecclefix conftitu-ti, ànemofevnquamvniuerfalem vocare voluit.j HadenusGre-

cutaeft, Quodenim ipfe repudiauit acerriméqiiedeteftatuseft.id bonifacius tertius vtraque manu amp;nbsp;toto pedore amplexus eft. Sed

Eiufdem fententi« teftis eft Cyprianus in Adis Concilij Car- Cybrianuf tbaginenfisvbiinquit;NequeenimquifquamnoftrumEpilcopum ''‘ feefleEpifcoporüconftituit,aut tyrannicoterrore adoblèquendi necefsitatemcollegasfuosadegit, quandohabeatomnisEpifcoput pro licentia libertatis amp;nbsp;poteftatis fuæ arbitrium proprium , tan-quamiudicariabaliononpofsie,cum necipfepofsic alterumiudi-care.

CÊNSVRA PATRVM DE fuisamp;alienisfcriptis.

Au^uß, aie Cipriano contra Cre/con.ltb.j. cap.ji^

Nos nullam Cyprianofacimus iniuriam,cnmeius quaslibet literas, à Canonica diuinarum Scripturarum aiitoritate diftin-guimus. Neque enim line cauG tam faluber vigilantix Canon Ecclefiafticusconftitutuseft, adquem certi Prophetarum amp;Apo-

-ocr page 456-

,14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A LIP OW E N A/ ftolofum libn pertincant, quos omnino non iudieafe audemu«, A fêcundumquosde cxterishteris velfidelium vel infidehumliberè iudicemus,

£t cap,j2. eiuj^em /tir/.

Ego buius Epiftolar autorit^te non teneor, quia Kteras Cy-quot; priani non vt Canonicas habeo.lèdeasexCanonicis conlydero, amp;nbsp;quodineisdiuinarum fcripturarurnautoricati congruit, cumlau* deetusaccipio:quodautem non congruit, cum patecius reCpuo.aC perhoc.fïeaqUxcommemoraftiabtlload lubaianum ftripta, de a« liquoProphetarum vel Apoftolorum Canonico recitares, quodo-mninocontradicerem non haberem. Nunc veroquoniam Cano-Candoris nicumnonellquodrecitas,ea libertateadquam nos vocauit Do-lt;a;einplii. minus,eins viri cuius laiidem confequi non valeo, cuius roukis li-teris meafcriptanon comparo, cuiusingenium diligo , cüiusore deleftor, cuius charitatem miror,cuius martyrium veneror,hoc quodaliterfapuitnonaccipio:Nonaccipio, inquam , quod deBa-* ptizandishzreticis amp;nbsp;fchifmaticis beatus Cyprianusfenfit; Qina hoc Eccleliauou accipit, pro qua beatus Cyprianus fanguineiO fudit,

Ji/em cleBa^fiJmo coKfr4 Donaf/^ai üh.itCaf.^.

Quis autem nefciat fan Aam Scripturam Canonjcam,tàm ve* (eris quàm nom Tekamenti certisfuis terminis concineri,eamque omnibus pofterioribus Epiieoporum literis ita. praeponi, vt deilla omninodubitari Adifceptari nonpokit, vtriim verum vel vtrum redumfit , quicquidineafcriptumeffeconftitertt :Epifcoporiim autem Iiteras, qux poft confirmatnm Canonem vel fenptz funt Vellcnbuntur, amp;nbsp;perfermonem fortèfapientiorem, cuiuslibet in ea re péririons , amp;nbsp;peraliorum Epifcoporumgrauioréautoritateni dodorumque prudehtiam,amp;perConciIialicerereprehendi,(ïquid in eis fortè à veritatedeuiatumeft,amp; ipQConciIia,quxperhnguIaS regiones vtlprouinciasfiunt, plena riorum Conciliorum autorita-ti,quzfiuntex vniüerfoorbeChriftiano,fine vllisambagibuscede-DeCörici- fejpf^que plenaria fçpepriora pofterioribus emendari ,cu m aliquo ^quot;*' experimentOaperiturquodclauftimerat, amp;nbsp;cognofritur quod la-tebat, fine yllotypho (faftu) facrikga: fuperbiz, fine yHainfiata eer uit«

-ocr page 457-

P A ft A L I P o M E N A; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttlt;

nicesrrogjntiac, fine vlij contentione liuidx inuidix cttm fan Ai hunjilitate,cumpaceCatlioIica, cumcharitateChriAiana»

iJe/» de Hèeronymo Epi^. ip.

Egoeniinfateorcharitatituaf.rolis jisfcripturarumlibris.quï Mm Canonici appcllantur,didici hunctiroorem honorémque déferré, vtniillum eorurn autorem finbendoaliquid erraffe firmißi-mècredam. Ac fi aliquidin eis offeneeroliteris quod videaturcoo-tranum veritati,nihilaliudqiiàni vel (nendofum effecodicem, vel Interpretern non affecutum effe quod diAumeft, vel me minimè intellexiffe non ambigam. Alios autem italego, vt quantalibet fan-ftitate doArindqueprjepolleant, nonideo vcrumputem,quiaipfi italenferunt.fcdquiamihi velperillosautores CanonicoSjVelpro-babiliratione,qiiod à vero non abborreat, perfuadere potuerunt» Nee te mi frater fen tire abquid ali ter exifiimo.prorfusinqiiam non te arbitrer fielegi tuos libres veile, tanquam Propbetarum vel A-poftolorum,dequorumfcr)ptis,quödomnjerrore eareant, dubi-tarenefarium eft,

idem de/e//gt;/ci E/gt;ifS. S.adMarcei/inuW:

Vos autem qui me multum diligitis, fi talem me afferitisad-nerfuseos,quorum malicia velimpencia velintelligentiarepreben dor, vtme nufquam firiptorum meorum erraffe dicatis, fruftrà laboratis.nonbonamcaulamlufiepiftiï, facilè in ea meipfoiudice fuperamim.quoniamnon rmb'placet,ciimktbarifsimisraeis takt «fleexiüimor, qualis non fum.

/idEorfu»atia»um Ep/ßo/a m.

Nequeenim quorumliber difputationes. quamuisCatbolico rum dc laudatorum hominumvelut firipturas Canonicasbabere debemus.vt nobisnon liceat faluabononficentia quxillisdebetur bominibu$,aliquid in eorum firiptis improbare atque refpuere, fi fortèinuenerimusquod aliter fenfirint. q'uàm veritashabet,diui-noadiutorio vtl ab ahis intclleAa, vel à nobis. Tab's ego fum inferi putakorum,tales volocffe intelleAores meorum.

idem deomn'flMßrip/orilusin^enere, Ep/ß, 4S.adr//fce»/ium.

Noli ergo frater toatra diuina tam malta, tim clara^ tam i««

-ocr page 458-

»K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

dubitata teftimonia colligere veile ealumniaS ex Epïfcoporum fcriptis, quia hocgenus Iiterarum ab autoritäre Canonis diftin-guendumeft, Non enim fitleguntur, tanquatnitaexeisteftimo-nium proferatur.vtcontrafentirenonliceat.ficubifortè aliter fa-pV.erintquam veritas poftulat.

Cyprianui Epiß.j./ib.2.

si folus Chriftus audienduseft, non debemus attendere, quid aliquis ante nos faciendum putarit, fed quid prior Chrißus, quianteomne8eft,fecerit. Nequeenimhominis confuetudinem fequi oportet,fed Dei veritatem-

AmbroßusUb.^. lt;sbe virgif/ibus.

Nos noua omnia, qux Chriftus non docuit,iure damnamu».

Ori^enes in leremiam Homi/ia r.

Necefle eft nobis ftripturas fanftas in teftimonium vocare, fenfus quippe noftri amp;nbsp;enarrationes fine his ceftibus , non habent fidem. ƒ

Hieronymus in Afattb. cap.2/^

Quod fine autoritatelcripturse dicitur, eadem facilitate con-temnitur,qua dicitur.

Haâ;enusdidaPatrumrecitaui,quædocentqantumEccIefiae fententiis , Synodorum decretisamp;fcriptoribus Ecclefiafticis tri' buendumfit.Etfienim Ecclefiavtdoftrixaudienda eft,amp; teftimonia Synodorum amp;nbsp;fcriptorum congruentia cum articulis fidei probanda funt: tarnen immota eft amp;nbsp;sterna régula, quam fupraali-quotiesrepeciui : Si quisaliud Euangeliumdocet, Anathema fit. Hscilluftris amp;immota régula euertitomnes •yonTHaf Sycophan-tarum,quimanifeftisidolisamp;corruptelis doftrinsprstexunt nomina Eeclefiae, Synodorum amp;nbsp;Patrum,

DE BAPTISMO AB HAERETICIS adminiftrato.

DeEaptifinoha:reticorum,quiretinent formiilam Baptifini fine idolatria amp;nbsp;blafphemia.teneanturverißima Auguftinidifta, quorum alteru extat in Epiftola id5. alterum in hbro i.de Baptifmo SOtraDonatiftaS cap. 13.SiceniminquitiSemperDei eftijla gratia,amp;

-ocr page 459-

PARALIPOME NA. »tz

Deifacrahientufn, hominis autem Colum minifterium,qui fi bonus eft adhaeret Deoamp;operaturcumDeo, fi autem malus eft,operatiif per ilium Deus vifibilemfacramentiformam, ipfe autem donatin-uifibilemgratiam.

Item.Quaelchifraaticivelhæretici nonaliterhabent, necali-ter agunt quàmveraEcclcfia ,cùm ad nos veniunt non emenda-nius.fedpotiusapprobamusjnquibusenim nondiftentiuntà nobis, in iis non diftinguuntur à nobis.Sed tarnen quia eis nihil pro-ruoc,quamdiuhacretici vel fchiCmaticifiint, propter aliainquibut àveritate diflentiunt , amp;nbsp;proprer ipCum lèparationis immanilsi-mumfcelus,vtadfalutem pacis atquecharitatis veniantadhcrta-raur,noQ folùm vt aliquid habeant,quod nonhabebant, fed vc cis illudetiamprodellèincipiat quodhabebant.

DE REGNO ANTICHRIST!

Romani.

Nequisexiftimet,IeuiaerrataPapçimmodjcèattoIli,exa^ge-tari amp;nbsp;amplificari, is fine moleftiaaudiat verba Pontificum Romanorum, quibus le tetrè ac impiècum fumma temeritateamp;impu-dentia Cupra autofitatem feripturx Canonica;, Ecclefiæ Dei, Sy no-dorum,dei»iqueomnium iudiciorum tollocant, vtvelhineappa-reatquim vetè Daniël dixeritde Antiebrifto, fuper vniuerfama-gnificabitfe. i

DtJ^.^a. C.SiPa^a.

Si Papa fu« amp;nbsp;fraternæ falutis negligens depræhenditur inU-tilis,amp;reniifltisinfuis operibus,lt;5cinfuperàbonotaciturnus,quod niagisofficie fibi amp;nbsp;omnibus,nihiloniinus innuroerabiles populo» cateruatirolecnmducit primo mancipiogehennx,cumipfopiagis muleis in æternum vapulaturushuius culpas iftic redarguere pr«-fumit mortaliumnullus, quia cundos ipfe iudicaturusà nemime eftiudicandus.

Diß.22. C. Ombles,

OmnesfiuePatriarchxcuiuslibet apices, fiele metropolispri-inattre.aut EpiCcoporunocatbedraS, velEcclefiarum cuiufeunque ordinisdignitatem inftituit Romana Ecclefia. lllam verb lolus ipfe fundauit, amp;nbsp;fupra petram fidei mox naftentiserexit, qui Beatd Perm sterna: vitx elauigsro terreni fimul amp;nbsp;cœleftisimperij iura sommifit, No»

-ocr page 460-

^z9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I P 0 M K N A;

Non ergo quilibet terrena fententia, fed illud verbum qJiO ConftrudumedcœlumcS: terra, per quod denique omnia condita funtelementa.Romanam fundauitEcclelîam. Jllius certè priuile« giofungitur,cuiusaucontatefulcitur.

Vndenondubium eft,quiaqiiifqui$cuiIibetEccIefiae ius fu-um detrahir,iniiiftitiam facit. Qui autem Romanar Eccleliae priui-legiumab ip(b fummo omnium Eceleliarum capite traditumau-ferreconatur,hicproculdubioin birelin labuur, amp;nbsp;cùm illevoce-turiniuftus, hiceft dicendushareticus. Fidemquippeviolât,qui aduerfus illam agit qux eft materbdei, amp;nbsp;ilü contumax inuenitur, qui earn cundis Eecleiïisprxtuliflecognofcitur.

£aiiew dz/^ifié^ione, C. SacrojaK^d.

Sacrofanda Romana amp;nbsp;Apoftolica Ecclelia non ab Apoftofis, fedabipïb Domino amp;nbsp;ßluatore nollroprimatum obtinuit, licut beatoPetro Apoftolodixit,Tu es Petrus,amp;c.

Etpaufoposf.

Haïcvero Apoftolica fèdes caput amp;cardo, vtprxfatumed, Dom(noamp; nonabaliisconftitutaell, amp;nbsp;licut cardine oftium regi-tur, Ik hiiius Apoftolicx fandae fedis audoritace omnes Eccleba;, Dominodilponente,reguntur.

Di^i»^. r/. C. Regn fa vejfra.

Canonibus prxcipientibus fine eius ( Rom. Ecclefix) autoritäre concilia fieri non debere,nec vllum raturoe(l,auteritvnquani concifium,quod eius non fuericfulcicura automate.

Dt^fßif./ß. C. Sicownes.

Sicomnesfandiones Apoftolica: ledis accipiendxfunt, tan* quam ipfius diuina voce Pech firmatx.

Diß.ead(m,C.Inmcmori/im.

In memoham beatiPetri Apoßoli honoremus S. Rom.Ec-tlefiamamp; Apoftolicam federn, vtquxnobis ûcerdotalis matereft dignitaris, Ecclefiafticasefiedebetmagiftrationis. Quareobferuan da eft cum rnanfiietudine humilitas, amp;nbsp;lieer vix ferendum ab illa fandafedeimponaturiugum, tamenferataus depiadeuotione to* kremus.

Dift.ab

-ocr page 461-

PARALIPOMEN A* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n?

Diß.2t. C.^uamuâ.

Sanfta Romana Ecclefia,nullis Synodicis conftitutis,csteri« Ecclefiis prxlata elt, fed Euangelica voce Domini amp;nbsp;Saluacoris noftri primatum obtinuit, Tu es Petrus amp;c.

Eft ergo prima Apoftoli Petri ledes Romana EccleSa, non Habens maculamnecrugam,nequealiquidhuiufmodi.

Inhisomnibus quantograduscellîor,tantômaior au Aorita* inuenitur. In maioribus liquidem eft regendi amp;nbsp;iubendi potedas, inminoribus oblèquendi uecelsitas.

Inübro /gt;rifno Deer e(a!i am,Rubric a i/eE/e^ione (^ele^ ^ii/gt;oteßatet C-Si^nt^caßi.

Aiuntinconciliisftatutumnoninueniri, quad RomanxEc-•lefix legem concilia vllaprxfixerint,cùm omnia concilia per Ro-nianx Ecdefix autoritatemamp; faftafint amp;nbsp;robur acceperint, amp;in •orum ftatutis Romani Pontificispatenter excipiaturautoritas,

1/3 eodem it bro, Rubricate Afaioritate (^ obedienfia, C, Soiiftebeftigaitaiisaffe^ih

Nobis autem in beato Petro (unt ones Cbrifti comiflxdicen-te Domino, Pafeeoues nrieas non diftingensinter has oues amp;nbsp;alias, VCalienum demonftraret àfuo ouili,qui Petrum ik fuccefibres ipfl-usmagiftros nonrecognofceret amp;nbsp;Paftores, vtilludtanquanino-uiftimumomittamus.quod Dominus dixit adPetrum,amp;iDPetro adfuccelTores i ptius, Quodcunqu e ligauehs fuper terram amp;c, nihil çxcipiens qui dixit quodcûnqueamp;c, ' Penè defatigatus fum recitandis Pontificum impudentißi-misraendaciis.quxetfifuntnotoria.nec indigentrefutatione, tarnen eo funt maioreodiodignaraagifque execranda ab omnibus hominibus,quiaabu(u nominis feu verbi diuini confitmantur amp;nbsp;ftabiliuntur.

Vt autem omnes boni intelligant, non paruosnxuo$,nec tantum anicularumfuperftitionesin regno Papxànobistaxari, prins deidolis amp;raanifeftiserroribus,qui Deumcontumeliaafhciuntamp; Ectlelixperniciem aiferunt pauca dicam. acpoftea inReleribuse-iufdemregnieommemorandis breiiiorero.quamatrocitas rerum pohulat.

Kk

-ocr page 462-

F A R A L I P O M E NA,


*3®


Manifeftumeft, libros Papx prorfusminoseffeHeiuftitiafi-«lei,amp; multos errores continere de rebus maximis in Ecclefia.

Manifeftum eft,coneiones Monachorum amp;nbsp;facrificulorum auteflefabulasdepurgatorio amp;nbsp;defandis, auteflequalemcimque Legis dodrinamfine voceEuangelij deChritto, amefleneniasd» deftrimineciborum,deferiis amp;aliistradirionibusburaanis.

Manifeftum eft,Coenani Domini non inftitutam efte ad libe-randos mortuos,amp; confuetudinem totam venalium amp;funebriunJ Mißarum tetram profanationem efte.

Manifeftumeft, Etbnicam confuetudinemefte, qualisnunc eft,irluocationem mortuorum.

Necobfcurumeft,quàmtetram (èntentiam Papa amp;nbsp;eius fa-tellitespropugnent,cùm iubent vniuicuiuftjuementeni in perpétua du bitatione manere, an habeatremifsionempeccatorum.

Poftea fingunt dari remifsionem propter cuiufque méritai imo etiam propter votaMonaftica , propter venales Mifl'as,quas fcnbuntetiam exopereoperatomereriremifsionem facienti amp;ï-liis,

Dodrina Papas de pocnitentiajcaligine opinionumdeenume rationed iatisfadione itaobfturatur,vtnihilaliudlïtniftcarnifi-cinaconfcientiarum «labyrinth usinextricabilis.

Hxcidola'amp; hi errores contumelioft funt aduerfus Filinta Dei dt pernitioii mentibus.

Sequitur vtde moribushiiius regnidicam,quorumconfpe-ftu omnes fani homines vbique terrarum expauefcunt.

Qu.Teloquentiafeu hominum feuangelorum fatis deplorare poteftainmarumexitia , quxpereuntpropterlegem,quxconiu-giaprohibetfAcmultaconcurruntmalainirhmudocrelibitu.Pri-mùm verè Deus irafeitur vagislibidinibus. Deinde mentes pollute nonpoffuntinuocareDeurn» Ruuntigitur ex aliisfcelenbusina« lia,tanquamvafairas.

Ad hxc mala acceditfeuitia, qualem antea nunquam exeigt; citeruntgubernatores,quinonfuerunt Ethnici. Namhominei honefti interficiuntur tantum propter verx dodrinx profefsio-nem,autprop:erlegitimuravfumfacramenti, autpropterconiu-gium.

Cum igituromnes nota;,quas tribuuntAntichriftoProphetas amp;nbsp;Apoftoli, inregnoPapx confpiciantur,vtahjlongis yolumini-busde-

-ocr page 463-

P A R A L I P 0 M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji

Ims declarant, pofTuraiis ne dubitare Papamefle Anticnriftum ,amp; eosqnidefendunt idoIapertinaciter,lt;SL crudelitatisfocietatefe polluant, non membra Chrilb.fed organa Diaboli efle è Deo dam nata amp;reieiSahac voce, Siquisaliud Euangelium docet, lit anathema. Non enim damnamus pios, qui fubTyrannis degunt, nonhos, quileiudicio, voluntate , confeßione lèiungunt àfocietatehofti-um Euangebj, fed illos EpifcoposeSc eorum fatellites , qui defen-duntidola, «Sefuam percinaciam magnafxuitiadéclarant. Nouit Dominus fuos eripere dc tentatione, vt Nohx familiam in diluuio, Loth in conflagratione Sodomx, feptem millia qux non adorâ-runt Baal tempore Elix mirando modo feruauit. Aliud eftigitur deregno Öeneruis prxeipuisregniloqui, aliud de paucisquibuldâ, qui tanquam peregriniamp; h ofpites in regno verfantur.

Spero ex his quæ dix.’,neminiobfcurum eire,quid de regno Antichriftiiudicandum lit.

Te autem Fili Dei, Domine lefu Chrifte.crutifixepro nobiSj amp;nbsp;refufeitate, fu me facerdos Ecdefix tux, veris gem itibus oramus, Vt propter tu am dc xterni Patris tui gloriam deleasidola,errores amp;nbsp;abominationesPapx,amp;licutipfe precatuses^fanftifices nosinve-ritatetua,amp;in pedoribusplurimorum accendaslucem Euangelij tui amp;nbsp;veram inuocationem,amp;corda noftra ad veram obedientiam fleftas,vt grati te in omnixternitate eelebremus, Amen,

Qnx prxtepea addenda erant ex prioribus fcholisD. Vifto-rini,lheneniibus inprimis,(quemadmodum amp;LocusdeSacramen £isinteger)ea ah ashore retextainprxeedentibuspartibus Loco-rum recitatafunt. Cxcera,li quxadvtilitateraleftoriscom-parata videbuntur, libellis demceps edendis mferentur.

Kk x

-ocr page 464-

,p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIP OM ENA,

VI C T O RI N I S T R I G E L 11 Epiftolæ de Cœna Domini.

T^ei/ere^ólov/ro. N. TV.

Apofo^U Germant

^ Enerande amp;doâ:ifsi.me vir,amire charißimey vircus neceirariaeitamp;cognara veritari Docili-^ tas,qua frenantur animi ne arroganter defe ^ lenciant, nee admiratione'proprix Qpientix contemnantaliena indicia.(èd audiant, amp;nbsp;con uióli veris argumentis cédant. Hanc verica-temin doólare Ecclclïx Paulus requirit/tribens ad Tirum, cinn iubeteligiEpircopnm quinonfit pertinax. Cumigiturin Epi-ftolanuperad me(cripta,fignificariste abhorrereaccecapertina-cia,amp;cupiaserudiride controuerfia qux hodie in Eccleiïama-gnaanimorum contentione agitatur.breuitertibi refpondebo, non docentis perfonam induens,(èd fidelis monitoris o!ïïcio fun gens.NamdodrinadeCœna Domini in feripto Heidelbergenfî ficexplicatacft.vcnihildeearequirendum fit vberius. Qtiemad-modumautem Hippocrates prxcipit , vt Medicus dextro oculo

^^‘ita‘ ‘ ^^ naturam.finiltroadartemrerpiciat. Itaegotibi hortator fum, * vcamp;verba Cœux accurate confideres, amp;nbsp;animo accogitatione conuerfus fis ad totum corpus dodrinx Chriftianje,eâque in re obtempères prxcepto Pauli Rom. 12. Interpretatio Scripturxfic an31ogifidei,amp;congruatcumfundamento, nec vllum fidei ar-ticulumeuertat. Oportetenim fècundum plura intelligipaucio-ra, vtait Tertullianus.Ec AthanafiusinEpiftoladeSynodoNi, cena prxclarè dixit: Perlpicacium eft,vcPaulus prxcipit,leftioni


atceiidere,vcrem cumiudiciodifcernant.amp;pro natura renVqux Ab artietf ’^*^^■ril’untiir,vocabalaaccipiancfineintellecluscófuiïone.Iani Ig ^^ nbsp;nbsp;. ' vsrôfâtiscoilacprxcipuûfideinoftrçarciculneire.qui doceeduas

^ , J elGinChriftonaturasinconFusèjincomutabilicerjindiuisè.infc-

• parabiliter.nequaquam naturarumdifFeréciam vnionetoHentc, fed proprietatem pociusvtriuIcLuenatur« cölèruante,amp;qux (ê-^uuntuf’

-ocr page 465-

’n

PAR A LIPOME N A


^uunturin Symbolo ChalcedoncDHtibinoignoto. Nolietiam Abarticah' dubitarc.ibi nuncelie hominem lelümChrirtum,vnde venturus deafienf. eft: memoritérquereeole Si (ideliter tene Chrilbanam confefsio- Chrißk nem,quoniareturrexira niortuis.aicenditin ccelum,fèdctaddex teram Patris, nee aliunde qnàm inde venturus eft, ad viiios mor-tuóf'queiudicandos. Er be véturuscftJUa angelica voce tenante, quemadmodumire-v’ifus eil in cœluni , ideft,ineadem carnis forma arque fubftantia, cui profedo immorralitatem dedic,na-tiirafnnonabftulit.Libetenim mihi eifdem verbis vti,quibusv-fuseftAugnftinusinEpinolaadDardanum. Deindenobisper- ^ Sanäa-fuafumfit, idque exploratum omnino ducamus, Eccleiïamo- ^«'^^ ^lt;»ft-tnnium temporum eadem amp;nbsp;communia bona habere,hoceft: ^’‘‘f^'o»^* idem verbum,eundem Chriftum,eundem Ipiritüm.eandem fi-dem amp;beatitudinem.Nam eadem vox ert ver« Ecclehæ,inde vf- F.ademvox queaprimisparentibus, amp;idem Euangelium, amp;congruitvox do^trina. Prophetarum cumvoce Filij Dei amp;nbsp;Apollolorum.niliqiiöd Pro-phet«devéturoMefsiaconcionantur, Apoftoli deexhibito. Cetera funt eadem. QuódautemEcclefiaeundemChrilhim habeat, idetH ebri tedatur nocifsimum didum inEpiftola ad Ebreos: lefusChri-ß^, ftusheriamp;hodieidem eft amp;nbsp;in fecula. Heri, ante tempus fui ad-uentusincarnem; Hodie,ciiin reuelatuseft in tempore: Nunc amp;in feculaeft idem Chriftus, per quem vnum amp;eundemlibe-rantur àlege,iuftificanturamp;laluanturomnescredentes,quifue-ruiir,funcamp;erunt, Vtait D. Lutherus enarrans caput quartum adCalat. Portode eodem Spirituamp; fide Paulus 3. Corinth. 4. ^^^'” ^I’‘' inqiiit;Habenteseundem Spiritum fidei, ficut firiptum eft.Cre- ^‘^^^^ f' didi propter quod locutusfum. Si ergo eundem Ipintum fidei *^quot;’ amp;illi habebant,oui venturumincarneChriftumpronunciaue-runt,quem etiam iili,quieum venilïe nunciarunt ; Sacrament» effepotuerunt pro remporum dinerficate diuerla, ad vnitatem tarnen eiufdem fidei concordilsimèrecurrentia.Eadem namque eftnoftraamp;illorum,quoniam hoc illi crediderunt futurum, quod noscredimusfaótum,vt Auguftinusftribitad OptatfuHis ^^*’'^’f«-duobus fundamentisconfideratis, non capiat nos obliüioarti- ^^ deßU culi de Ibla fide iuftificante. Vc enim non eft aliud nomen Ctibclt;£-ß‘^^‘‘*ß'‘fi'‘ fodatum hominibus,tcfte Petro,in quo faluarioporteat,nifino. t^fgt;f^^

Kk J

-ocr page 466-

IÎ4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A R A L I ? O M E N A.'

menlefuChrifti: kanon eftaliud inftrumen£um,quo Chriftus ‘ cum omnibus fuis beneficiis apprehendi amp;nbsp;nobis applicari pof-ßtj nifi folafides; qux eft virtus fvt veteres dixerunt,apprchcnfi-ua. Non igiturfingamus ore corporeo manducari Chriftum autciusbeneficia, fedretineamus particulam exclufiuam,non iblumin arciculo iuftificationis , (èd eriam in ca:ceris doCtrin» Ghnihanx partibus. Meminiftienim illasLutheri praeclarasfen-tentias; Locus iufiificacionis diligenterdikenduseft,in eo enim compreheiidunrur omnes alii Fidei nofira: articuli, eóque faluo, ia]uifuntamp;reliqui. kem.ftantearticuloiurtificationisjlat Ec-clefia.hoccadentc.fiinuIruitEcclcfia. Pofiquam autem cogi-tatiqnem piam amp;nbsp;fidei analogam , de bis qiix hadenus breuitet indicatafunt fufcepifti : fubeatanimum confideratio totiusmi-C^lliitio nifterij Ecclefiaftici. Vt enim refpedu noftri vu a duntaxat ma-partium nus eft, accipiens Chriftum amp;nbsp;om nia eius beneficia: fic refpedu miinßer^. ß^j yna manus eft, dans amp;exhibens(èu ofterens Chriftum amp;e-jus beneficia,videlicet vox Euangelij amp;nbsp;Sacramentorum admi-niftratio. Cum autem Satramentum fit fignum Gratis diver-bum vifibile, non Ibmniemus aha aut maiora bona in Sacra-mentis ofterii credentibus, quam in ipfa voce Euangelij audita, ledaamp;cogitata. Nam vt Euangelium eft potentiaDeiadlalu-temomnicredentijficBaptifinuseftlauacrum regeneraticnisamp; renouationis : Et Cœna Domini eftcommunicatio corporis amp;nbsp;fanguinis Domini. Ac nequis arbitreturalium Chriftumaiita-ïiaeius bona in Cœna Domini,quàm in Baptiimo credentibus exhiberi,teneautur hscdida Auguftini amp;Hieronymi (acrisUtens conlentanea. Siccnim Auguftinus inquit,citante Gratiano dift. 2. Nullieft aliquatenusambigendum,vnumquemquefide-lium corporis amp;nbsp;fanguinis Domini tune elle parcicipem, quan-doinBaptifmatemembrum Chriftiefficitur, necahenariabilli-uspanis calicifque confbrtio , etiamfi antequam panem ilium comedat calicémque bibat de hoc fèculo migraueric,in vnitate «corporis Chrifticonftitutus,Sacramentiquippeillius participa-tione acbeneficio non priuabirur,quandoin fe hoc,quod illud Sacramentum fignificat, inuenerit. Et Hieronymus ad Hedibi-am; Quotquoc in Chrifto b^iptizamur, Chriftuminduimusamp; panem

-ocr page 467-

PARA LIPOMEN A, ' nv panem comedîmiis Angelorum. Qiiodautemlixccum Chrifto coniiindio (bh fide amp;nbsp;non aliter fiat, docet D. Lutherus in enar-ratione capitis 28. GenelêosPofteaaliaeft,inqiiit,coniunóliono ftraamp;Chrifti, fient Iohannes piilcherrimèconiungit:Ego in Patte amp;nbsp;Pater in me. Hoc prins eft, pofterius, Vos in me, amp;ego in Vobis. Hzceftallegoricafcala. Aliegoria anterti debitalerefi-dem,non docere de rebus noftris aut operibns noftris. Nos ergo per fidem rapimur,amp; efficimnrvna carocum iplb,fientinquic Chrlftus lohan.i/.Vtomnesvnnm fint, fient tu Pater in meamp;ö-gointe,vtamp; ipfiin nobis vnumfint.Itain iplumafcendimusamp; rapimur per verbum amp;nbsp;Spiritum fanélnm, amp;nbsp;ipfiadhzremus perfidem,vnn cxiftentes corpuscum ip(b,amp;ipfenobifcum.ip(e capur, nos membra. Rurfus ipfédelcendit ad nos per verbum amp;nbsp;Sacramenta,docendo amp;nbsp;exercendonosin fui cognitione. Prima igiturconiumftioeftPatris amp;FilijinDininirate. Alteradiuini-' tatis amp;humaniratis in Chrifto. Tertia Ecclefizamp;Chrifti HxC dt verafèntentia,quamodit Diabolus SifortafTepräeuidit incœ-lo. Ideönon celTat pugnare contra Icalam amp;hunc afcenfum amp;C delcenfum.vtabeonosabftrahat ld moliturperomnesleélas amp;nbsp;hxre(ès,vtauocethomines à cognitione Chrifti,ab eins diuini-tateamp;humanitate,vtquediftrahat totamEcclefiam amp;nbsp;membra à Chrifto. Haólenus Lutherus. His fundamentisdeFilio Dei, de Ecclefia omnium temporum, de folafide iuftificante,deniqué derationetotius minifterij probèfixis amp;nbsp;ftabilitis,n5difficiliscft diiudicatioeStrouerfixdeCœna Domini.Totumenim hundo-cum Auguftinus,in fêrmonelêcudo de verbis Apoftoli,vno verfu conficit: Putaftis,quia de hoe corpore,quod videtis,partes faftu-rusfirn,amp;mcamembraconcifnrusamp;vobisdatums.'' Hindman. ducarereficieft,i]lndbiberequideft,nifiviuerc? Tuncautem corpus amp;nbsp;ünguis Chrifti erit vita vnicuique, fiquod in Sacramento vifibiliterfnmitnr, in ipfa veritatefpiritualiter maudnee-turamp;bibatur.Sedqnid ago?Anoblitus fum metantùm monito-risperlbnam fuftinere? Dabisigiturmihi veniam,quod Epifto-lamonitoriapenè didalcalica faélaeft. Bene vale Bilibaldecha-rifsime, amp;hasadmonitiones ab optimo animoprotedasboni confulc.Poceris etiam aliis qui funt dociles, amp;nbsp;veritatem antece-

-ocr page 468-

^3(5 PARALIP OMEN A.

pris opinîonîbusanteponunt,hanc qualemcünqueEpîftolam, pièmagisquàmornatèfcripcam,communicare. Sed hæctuoiu-dicio permicto. Iterumvale. Ambergx,die/. April.Anno Chri-fti »5^7.

Refutatio oralis feu

corporalis wanduca -tt'ois, effen tialis corporis Chri-

lohan,£.

Qy^l^a Epifiola ei^/rdem ad e^^ade^rLJ.

Ener.indeamp;doä:ißimevir, amice Charißime,prodi£ veriratem qui non expedite refpondctdereligionere-bdiquediuinis.diligenribus Dominum. Cùmigiturà te interrogutus firn de corporali manducatione corporis Chrifti, qux fit corporali modo, non eft meum nominif-que Chridiani, veram de hacre (èntentiam occultare, téqueoro, vteodem candore hancrefponfionem accipias.quopriorem E-piftolamdeipirituali manducatione am plexus es. Omifsisau-tern nonneceflariisambagibus,quibusboiia caufanon indiget, ad quxftionem tuam accedo.Petisa me,vtfirmifiima argumenta ollendam, quibus probetur,corporalcm manducatiönemel^ fèntialis corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti non adeoponderoßm amp;nbsp;necelTariam vrgendâmque elle, amp;nbsp;quxlèquunturin tuisliteris. Ego verb omni afleueratione confirmojnane commentum de corporali feu orali manducatione efientialis corporis Chrifii,c-uidentifsimè reieftum Screpudiató efie ab ip(b Domino in con-cioneluculenta,qux apud lohannem extar.Cum enim eadem fit dodrinacontrariorum,amp;eiurdemartificisfit confirmare veram

/èntentiam amp;refutare contrariasopiniones, qux veritatiaduer-(a fronte repugnant; Dominus noder lefus Chriftus non modó veram dodrinam de (pirituali manducatione fux camisEcdefix tradidit./èdetiamcarnalem imaginationem de corporali feuo-rali manducatione,finecradafinefubtili,acerrimè taxauit.Vfus Arduinen- efiautem duobus adamantinisamp;inuidisargumentis, quorum turn abirn priusabimpoßibili.alterumabinutili ducitur. De impofsibi-pofftbiliu. litateinquit: Hoccine vos icandalizat.^ Quidfi videritisFili-tra man- nm hominis afcendentem vbieratprius ? quafidicat: Carnale duc.corpo- fomnium decorporali /èü orali manducationecarnis mex, ipfo ralew. fado rcfutabit veritas a/cenfionis mex in coelum. Nama/cende-rein

-ocr page 469-

PARALIPOMENA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137

teïncalum nonfignificatexvifibilifieri inuifibilcm,fêdexhoc^/^^’’'^^lt; mundo inferiori migrate in locum cœleftemjamp;corporalilocati-»^ fff/«”* oneipatium aliquod occupare finicum, fecundum veri corporis^«*'//'^”*-modum,vt nonlblum vniuerfäferiptura Propheticaamp; ApoHoli-Äf^’ ca, led etiam rota vécu das Grxcaamp;Latinavnooreaffirmac. Ac Vtexmultistenimonüs pijtvetuftatispauca duntaxatrepetam, quisignoratiliam AugulUni prxclaram lèntentiam inEpiftoIa ad Dardanum .•Chrillum Dominum noftrum vnigcnitiim Dei feßimt-Filium/xqualem Patri, eundémquehominis Filium.quo maior^,^ ^^ ^^^^ eftPater:Etvbiqiietotum prxièntem elle non dubices,tanquamß^^^g ^^^^^ Deum.amp;ineodemtempIoDeielTetanquaminhabicantem De j.Jƒƒ urn :amp;in locoaliquo coeli,propterveri corporis modum. Idem tradatu 102. in lohannem: Exiieà Patre, quia de Pacte eft, amp;nbsp;in mundum venit^quia mundo (hum corpus oftendir,quod de vir-gine a(rumpfic.Reliquit mundum corporali difeeftione, perrexic

»d Patrem hominis afeenfione , ncc mundum dferuit prxfen-tixgubematione. Etfermone6o. deverbisDomini. Semper quidem diuinitate nobifeum eft,led nifi corporaliter abiret à nobis, fempereiuscorpuscarnalitervideremus, amp;nunquam fpiri-tualitercrederemus.Fulgentiuslibro2.adThralymundum: V-nus idemque homo localis ex homine, qui eft Deusimmenfus exPatre, vnusidémque (ecundum humanam fubftantiam ab-fcnscœlo.tùm eftetin terra, amp;dcrelinquens terram,cum afeen-diffetincoclum/ecundumdiinnam veroimmenfam^ue fubftan tiam,neccœium dimittens cum de ccelodelcendit. necterram dcicrenscùmadcœlumalcendit. Et poft pauca;Quomodoau-temafcenditincœ!iim,nifiquia localis amp;nbsp;verus eft homo? Aut quomodo adeft fidehbus fuis,nifi quia idem immenfus eft amp;nbsp;verus Deus? Et li b. j ad Thrafyrnundum:Idcmatqucinfeparabi-lisChriftus fecundum totum hominem quem accepir, terrain localiterde.erens adcœlum alcendit, amp;nbsp;in dexteri$Dei (edet, lècundum eundem totum hominem venturus ad iudican-dum vinos amp;nbsp;moreuos , coronaturus fideles amp;nbsp;pios. Vigilius Martyr lib. 4.. QuandocaroChrifti in terra fuit, non eratvtique incœlo, amp;nunc quiaincœloeft, noncll vtiquein terra. Etin tantum noneft, vc lècundum ipfam Chriftum fperemus vsn-

-ocr page 470-

PARALIPOMENA.

turum decœlo.quem fecund um verbum nobifcum credimus cf-* lê in terra. Hxc eft fides amp;nbsp;confeisio Catbolica, quam Apoftolt tradiderunt,Martyresroborauerunt,amp; fideles nunc vfqueeufto-ColUtio ‘^'“'’^* Seddixeritfortaftis quifpiam:Sihïcdodrinadeafcenfio ^tuuh (^”®Chriftiincoelumveraeft,quiddeprxlèntia eiufdemDomini aTc nCone ’” C®®'^^ myüicaexiftimandii eft? De hac obieélione refpondet '' ^ Auguftinus trad. 50. in Johann. Quornodo in ceelum mannin . nbsp;nbsp;nbsp;■ mittam,vtibi fedentemteneam?Fidemmitteamp;tenuifti.Paren-Cana nbsp;nbsp;testuitenueruntcarne, tn tene corde, quoniam Chriftusablèns etiam prx(èns eft. Nifienim prx(êns eflet,a nobis ipfis teneri non poftet, fed quoniam verum eft quod ait: Ecceego vobifcum funi ad confummationem fcculi'amp;abiitamp;hiceft,amp;rediitamp;nos non defèruit. Corpus enim fuum intulitccelo.maieftatem noabftulit mundo. Et Ambrofius Epift.ji. deeademobiedione relpon-densinquit.'PrxJèntioreftquifèanimisinlèrit quam qui oculis prxJèntatur. Plusenimeft menie connedi, quàmcorporeco-puiari. Hxc de priori argumento, quodabimpoisibili non Phi-lolt;bphico,(èdTheoIogicofumitur,breuiterdixifieJatisfit. Ofte-roenimmead Jongiorem confirmationem huius veriftims,x-ternx amp;imm0txdodnnxqiiotiesà mepoftulabitur. Sequitur Argumen alterum argumentumabinutili. Sicenim Chriftus quieftnon tam ah in- modóverax Dodor, fêd etiam veritas ipfa m capiteó Johannis ^^gt;l^‘ inquit: Caro non prodeft quiequam, Jpiriruseft quiviuificat.

Verba quxlocutus lùm vobis, funt Jpiritus amp;nbsp;vira. Hïc manife-CaroChri- ftumeftJ^ominumloqui, non de fuacarne,qux verènon inuri-fli nuißca. lis eft ad viuihcandum.(viuificat enim noftiam naturam parnm mento,partim quatenus AÓ^z^jcopulata eft. dequoJohanesait,Jn jpfb vira erat,amp;vita erathuxhominum) led de camali imagination«,qux fomniat corpusChrifticorporaliter lèu ore corporeo, Eue cralfo fine fubcili modo manducari.Ac ne quisarbitretur,me narraremealbmniaamp;vim afterreverbis Gbrifti,vtarteftimoino Athanafipqui enarrans didóilludEuangelicH:Q.uicunq;dixeric verbum amp;c,ad eandéfèntétiam quamreciraui concionéChrifti accomodat.-Jftiusmodi charaderem etiam in Johanis Euangelio Midi, vbi de elucorporis dilputans,acpropterea multosfcandali-aatos

-ocr page 471-

P A R A L I P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«j?

xatos conTpiciens ita locutus eft; Hoccinevos (candaUzat? Quid fiigiturfilium homiiiisfpedaucritisalcendcntem vbipriuserat? Spirituseli qui viuificat,caro non prodeftquicquam, verba quæ figolocutusfum vobis fpiritus fijne amp;nbsp;vita Hicenimdc vtroque, carneamp;ijjiritu fuoJocutuseft, amp;nbsp;Spirituma carnedifcrimina-uit,vtnon iôlùm in eo quod oculisapparebat, fidnaturam quo-que inuifibilem credentes, difieremus ea quxloqueretur non carnaliaefle,fidfpiritualia. Quotenimhominibus corpus eius fuffeciflct ad cibum, vt vniuerfi mundi alimonia fieret ? Sed pro-ptercaafcenfionisfuxincœlum mentionemfecit,vteosàcorpo-rali in telled: il abftraheret,ac deinde carnem fuam de qua locutus crat.cibumèfiipemis coeleftemamp; Ipiritualem alimoniamamp;ab iplbdonandamintelligerent. Quacenimlocutus Turn vobis, in-qiiit,fpirituseftamp;vita.quodpcrindeefiacfldiceret:Corpus mc-Uinquodofiendituramp;datur,pio mundo in cibumdabitur, vt Ipiritualiter vnicuique tribuatur,amp;fiat fingulistutamen prælcr-uatióqueadrefiirreélionein vitæxternx. kaquoqueSamarita-nam abftrahens Dominus à rebus lènfibilibuSjDeumeflc Spin-turn pronunciauit.vt deincepsilla non corporalia fèd (piritualia deDeocogitaret.HadenusAthanafiu%cuiusSymbolumomnes pijconftanter ampleâuntur. Spero ex bis qux com memoraui Vtrumqueperlpicuum elle : amp;nbsp;Chriftum fapientißimum archi-tedumnon inftaurafle in inibtutione Cœnxmyfticx,quoda-pud lohannem tot amp;nbsp;tantis argumentis deftruxit:amp;frufira qux-ri necefiariam amp;nbsp;falutarem conlblationem in eo, quod ipla veritas affirmatjpartim impofsibile partim inutile elTe. Quamobrem nbsp;nbsp;—

humanoserrores amp;nbsp;médaciarelinquamuSiamp;in veritate Dei ma-neamus. Si enimfolus Chriftusaudienduseft.vtprxclarèfcri-pfit Cyprianuslib. 2. Epift.3,nondebcmus attenderc quidali-quis ante nos faciendum putarit, led quid qui ante omnes eft Chriftuspriorfecerit. Nonenimhominisconfiietudinemlèqui oportetJedDei veritatem. Qiiód veróaquibufdamdicitur,in Obieffio Ipirituali manducatione nobis tantùm applicari effedum cor- Qxod in/pi porisScfiinguinisChrifti.idiureacmerito vanitatis condemna- rituali ma lur. Nam Chriftus Iohannis 6. non tantum concionatur de me- ducat. no~ aitoautde e/ficacia,l«d de iplafubftantia carnis fux : panis quem 1'«iippltce-

Ll a

-ocr page 472-

140 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PA R A LIFO MEN A.

fur fatum ego clabo,c^rome2e(i:,qu3mego dabopro murdi vita. Item? Jeffus Qiii edicmeam carnem, Qi.bibit meum fanguinem, mametin forpetiteir me,amp;ego in eo. Scimusautem amp;nbsp;pie credimus,nonaliamcar-/an^ianis nem pro nobis traditamefle , quam alTumptaex virgineamp;vnita Chrißi. ^iyifi. Deinde manifeftum eft, Fide non fbiuin apprehendi me-ritumamp;effîcaciam Chrifti;fêdetiamip/âmperfbnam àquanun quam fêparari autpoflunt aut debent mentum amp;nbsp;efficacia. V-trumque enim eft rotius perfonx. Vt cnim totaperfbna nobis ObieSio meruit bénéficia,qux in Euangelio promitruntur credentibus: defiirai’er{l(. eadem peribnaeft in fuis membris effieaXi Eft igitur vanifib borum mum (omnium, fingere applicationem meriti aut efficaeix fine Chrißi, apprehenfioneperfonxChrifti. Porroquod ad to prorattinet, non reiicio verbaChrifti, fed quxroin verbis natiuam fententi-am, analogam reliquis coricionibus Chrifti, amp;con(èntaneam corporidodrinx.NoneniminIbno confiftit veritas, vtinqua-dam epiftolaNazianzenus Icripfit.fed multo magisin (ententia. Eft amp;nbsp;ilia Anguftini in Epiftola feptima prxclara (ententia, deiisquiftolidèvrgent tofuTot, contra dicentis mentem: Sima-nifeftilsimx certxquerationi velutfcripturarum (andiarumob-iicitur autoritas,non intelligit,qui hoc facit,amp;non(cripturarum . illarumlenfum,adquempenecrarenonpotuit:(ed fiiumpotius obiicit vericati,necquodineis, fed quod in feip(b velutpro eis inuenir,opponit. Habes non Laconicam, fed bene longam Epi-ftolam, decorporalimanducatione corporis Chrifti ,quam ita accipies,vtper(uafum habeas, me veritatem omnibus rebushu-manisanteponere.Q.uöd fi tu quoquefeceris, baud dubiè in vita xterna mihi tanquam fidelimonitori gratias ages. Sin autem voles pro re impofsibili amp;prorfusinutili dcincepsdimicare.ei-quein re(equi aliosduces,egoilludApoftolicumvfiirpabo: Nos multifumus. Benèvale, amp;veritatcm anteoculos propoficani compledere.Noenim video quid prxterinanesamp;putidas cauil-lationes veriùs,quàm argumenta deinceps obftarepö(sit,quó mi nus in vera amp;nbsp;(àlutari (ententia tutoacquiefcasj Ambergx die y. Maij. quo Filius Dei idèmque Filius hominis (pesante magno cœtu di(cipulorum (ùorum,ex hoc mûdoinferior! in locümcce-Icftem a(cendit,vnde venturuseft, amp;nbsp;non aliunde, vtcon(picia-tui

-ocr page 473-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t4lt;

tuf in nubiëmScièfè palam often dat toti genen humanojhofti-busquidein finsadæternaspœnas ,piisverô ad vitamxternam, cuiiishicipleDominusnos participes faciet,filucem magisama-bimus,quam teiicbras, amp;nbsp;veritaterhinueteratis erroribus ante-ponemus. Anno Chrifti 67,

Qy^deundem-},

Jiefutittii

CVm multi hoc tempore pro manducationeludxprö- ^-^^^^ ^^^ ditoris amp;nbsp;aliorum impiorum acerriine , tanquam pro aris amp;nbsp;focis diraicent .• breuiterad tefcribam, quidde ' increduiis accedentibus adCœnam Dominiexiftiman-dumfit.Nam in bonacaufa.vt ait Pindarus, tria verba fufficiunt. Omiftisigicurnonneceirariisambagibus,di(èrtèaffirmo:Iudam amp;omncsincredulosfineexceptionercos quidemjftd non participes fieri corporisamp; fànguinis Domini : videlicet, fi de Mti'avi^ Veriamp;elTentialis corporis amp;lànguinisChriftiIoquamur. Hui us conftantis amp;nbsp;perfpieux afleuerationis immota confirmatio fu-hiirurexverbisPaulii.Corinth.lo.Nôpoteftis calicem Domini ^ ^^^ bibere,amp;calicemDemonioruni;Coô:niraauceniimpo(sibilitâtej ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .

reuciedafuntimpoisibilia,lublataornnidubitatione.Curigirur ^„f^Q^^f piignantaliquitancaanimorumcontentione pro re impolsibi- ^ li?cùm quidemimpoßibilia nonveniantindeliberaticnem. Vt quot;nbsp;* antemhxcconfirmatioaculeos in animisrelinquat, diligenter expendantur pondéra verborumincôneione Paulina. z.Corint, lt;Î.Quod efteonfortinm Inftitixeum iniuftitia? autquæ communia lucicumtenebris?autqux Concordia Chriftocum Belial.'’aut quxparsfidelicuminfideliî’autquidconucnittemplo Dei cum fimulachris? Ïam veto confiât incredulos leu infidèles efie plenos iniuftitixamp;tenebrarum. Quare nonpotefi habere confortium amp;communionemcum Chrifto,quicfiiuftitiaamp;clux.Sienimdi-Xerimus.quod lôcietatem habemus cum eo,amp;in tenebris ambu-lamus.mentimuramp;veritatem nonfacimus.vti.Iohan.i.expret fèïcribitur.EtquoniamincrcduIifuntmâcipia Satançamp;tempU ciuldemlpiritus, nihil ablûrdius diciautcogitaripoteft,quàm hos efie participes corporisamp;lànguinisDommi.Nonenimcon-üeniunc,necinvnaledernorantur,hoftesquiinterlebellum im

Ll 3

-ocr page 474-

-,4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIP OMENA.

placabilegerunt,amp;quorum vnus quipotentioreft, pellitalte-II. rumimbecilliorem. Secundaconfirmario extat in capitedeci-i.Cor.io. moprions ad Corinth. Vnum corpusfi-imusjquotquot de vno Afodetate paneparticipamus. Certum ed autem incredulos ièu infidèles cumEede- non elfe membra huius corporis, vti. lohan.t.dicitur: Siinluce ß^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambulamus ficut ipfe eft in tuce, focietatem habemus inter nos

mutuam. Qiianquam enim hypocritx amp;nbsp;mali funt fbeij Ec-clefixfccundumcxternos ritus: tamérerum ignariinanibusvni bris amp;imaginibus gaudent amp;delelt;dantur.Cïim igitiir nee capiti Chriftonec viuocorporiChrifto,quod eftcomunio Sanétorum _ . cohxreat: nequaquam imaginandu eft,talesefleKoniftirBf corporis amp;fan£!:iiinisChrifti. TertiaconfirmatiorecitaturàPauloi. Cor. ' l ' ii.QuiedithuncpanemjaiitbibitcalicemDominiindisnèrreus . crit corporisamp;fanguinis Domini. Item ;Qi)i edit amp;nbsp;bibit indi-iudiciumfibimanducat, nondiiudicans corpus Domini. Cbrijtt, Hæc verba Pauli perfpicuè docent,incredulos non fieri participes, led reos corporis Chrifti:quia non dilcemunthunc l'acruin cibum aprophano,nóofferuntfidem,nec ftatuunt hunccibum inftitutum eiTe, vtconiungat nos cum Chrifto vera amp;viuifica IIII. confociatione. Quartaconfirmatio:Chriftusdicit: Hocfacite Recordatio adrecordationem mei, amp;loquiturde recordationefideli,nonde fidei. liypocritica.Non enim vulttantùm hiftorixmemoriam confer-uari, led vultad vfum Sacramenti afferri fidem applicantem nobis ipfiusbeneficia,interqux non minimum eft Mivavlo.corporis amp;fanguinis. Quis autem ignorât incredulos fidei expertes amp;va-y. euosefle? Qiiinta:SicutEuangelium eftpotentia Deiad falutem omnicredenti.itaresquicumfignisexhibenturad foloscreden-tes pertinent.Nam fignorum accelsio non mutat return perce-ptionem. Quarefi quisad vfum Sacramentorumacceditfinefi-de,nonreslèdlïgnatantiim percipit,vtRom.2.decircumcifione dicitur Circumcifio prodeftfi legem oblêrues: Si auté violaueris legem,circumcifiotuaprxputiumfalt;ftaeft.Etfienim fidesnófa-cit Sacramentum: tamé ficut promilsio Euangelij nobis non eft falutaris.nifi fide accipiatur.Ita Sacramentü fine fide, qua benefi-ciaChrifti accipiuntur,relj3eä:u vcétis otiolà ceremonia eft.Siede HapcifmoHieron. Ezech.»d.inquit;InEcclefia qui no plena fide

acct*

-ocr page 475-

PARALIPOME N A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»45

»ccipiunt baptifma .• no fpiritû fed aquam fiifcipiunhDe vCu vercr Cœnx Dominica perpétua memoria digna eft fententia Profperi jqp.Efcamvitaaccepitamp;pociilfivitabibit.quiinChriftomanet, amp;nbsp;cuius Chriftus habitator cfl. Nam qui di (cordât à Chrifto. nee carné eius manducat, nee (anguine bibit, etiamfi tantarei Sacra-mentum adiudiciiim (uaprafumptionisquotidie indifferenter accipiat. Hisquinque per(picuisamp;immotis confirmationibus fiimptisexverboDei,adiunganturdiól:apiavetuftatis. Cypria- ^^^^ ^^^^ nusinfèrmone deCœna: Sacramentaquidem, quantum in (è ^^^’ efffinepropriavirtute ede non poffunt.necvllo modo diuinafè ab(èntatmaiedas myfteriis, (èdquamuisabindignis ic fumi vel contingi Sacramentapermittant: non poffunt tameipiritusede participes,quorum inddelitas velindignitas tâta(an^itati con-tradicit. Itaquealiis (unthacmunera odor vita in vitam, aliis 0-dormortisin mortem, quiaomninbiuftum eft,vttantopriueni turbeneficio Gratia contemptores,nee in indignis tanta gratia puritasfibi faciatmandonem.Auguft. traâatuzp.inlohannem: Sacramentum de men(a Dominica fumienr quibufdam ad vi-tam^quibuldam adexitium. Res verbip(a,cuius Sacramentum ed,omnihominiad vitam, nulli adexitium,quicunqueeiuspar ticeps fueric. Idem traftarnyp.inlohan. Illi manducabantpa-nem Dominum.iIIefIudas)panem Domini contra Dominum. I!li vitam, ide pcenam.Idem lib.2t.de Cœna Domini cap.25.N0n dicendum ed eum manducare corpusChrifti, qui in corpore no edChridi. Item .• Nee illi ergo dicendi funt manducare corpus ebridijquoniam nee in membris eomputandi funtChrifti.Vt enini alia taceam , non poffunt dmul elde amp;nbsp;membra Chrifti amp;nbsp;membra meretricis. Denique ip(èdicens: Qui manducatcar-nem meam , amp;nbsp;bibit (anguinem meum, in me manet amp;nbsp;ego in eo: odendit quid(ït , non Sacramentotenus,(èd reuera corpus Chridimanducare, auteius(anguinembibere. Hocedenim in Clirido manere ,lt;t in iilo maneat amp;nbsp;Chridus. Sic enim hoc dixit,tanquam dicerec : Quinoninmemanet, amp;inquoegonon manco, non (édicatautexidimetmanducare corpus meumamp; biberemeum (anguinem. Nonitaque manent in Chridoqui non funt niembraeius. Non funt au tem membra Ghrifti, qui fe faciunt

-ocr page 476-

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIP OMEN A/

faciunt membra mcretricis.nifinialumilludpœnîtendoeiredô* ftiterunt,amp;ad hoc bonum reconcilianone redierint. Ambrofius lib. »0. Epift. 81. Cum ludas panem à Chrifto accepilÏet, immifit fèincoreius Diabolus, quafi polTeßionem fuam vcndicans,qua-nportionisfiixiusretinens,quafidicens: Non eft tuus iile,(èd meus. Meus cercèminifter,tuus proditor. Meus plané ifteeft. Denique tecum recumbit amp;nbsp;mihi fèruic. Tecum epulatur amp;nbsp;me-cumpafcitur, Atepanéaccipit.àmepecuniam. Tecumbibit,amp; mihi tuumlanguinem vendit. Summaigiturconclufionishxc ell'Quemadmodum Ckus colligit EccleliamminifterioEuan-gelij amp;nbsp;Sacramentorum, amp;nbsp;non aliter; Ita fides eft virtus appre-hendens 8iapplicansresinEuangelioamp;in Sacramentis oblatas: videlicet, Chriftum amp;omnia eius beneficia.Qiiamobrem errant, non (olùm Enthufiaft« veceres amp;recentes,qui homines à mini-fterioabducunt amp;nbsp;iubent expeftari afflatus,led etiam noftrax-tate mulei,qui negantfolafide nos fieri participes Chrifti amp;nbsp;o-mnium ems bonorum.Sicutenim Enthufiaftxamitcuntcertani doélrinam amp;firmam confolationem,amp; deftituuntur exercitii» fidei, quiafidesexauditu,auditusperverbum:icanegantesfola fideChriftum amp;omniaeius bonaad nos transferri, aut eertèno-bilcumcommunicari, afummo Fidei articuloaberrant,amp;fcul-puntfibiorganaapprehenfiua contra ordinationem Dei. Non eftenim aliudnornen fubcœlodatû hominibus,inqtiooporteat faluos fieri,nifi nomen lelu Chrifti. Ita non eft aliud organon à Deoordinatum adapprehéfionemChrifti amp;beneficiorum eius, nififides. Namcredere inChriftu.hoceft videre,hoceft audire, hoceftodorari hoceftguft3re,hoceftcontre(ftareeum,vc Vigili-u.slib.4„verilsimè dixit. Hxc lacis fit breuiterde manducation« indignorum dixilfe.Siquid auteminhac breuitatedefiderabis, olferomeadlongioremdetlarationem. Vale. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

SEnerande amp;nbsp;dodifsime vir, amice vetus amp;nbsp;charilsi. mejlaudoingenuitatem.quatein vtramque partent icaaperis,vt necruam confelsionem occultes,non diC fintules quid in amico defiderandum vidsatur. Hxc T»ffttl*

-ocr page 477-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4f

9Affiiirttt mihimagisplacet, quam omnesblanditi«aflentaro-rum. Nam oratio amicieftfimplex, adulatorisveró fucataelh Cupio igicur tibi perfuafumeflcjme mirificam volupcatsm ex tiia ËpiitolacœpiUc, céqueoro vc (empereodem modo ad mcfcri bas,ciim ncclimisoculisafpicerequempiam iplê/bleam ,necab aliisobliquo vulruafpici velim. Quod vero ad tuam confeßio-nemactinet,fateoriplequoque,panem Eucharillicumelfecor-pus Chrilli,heilt inquit Dominus; Hoceftcorpus meum. Sed in-telligohicverbade lubiefta materia. Cùm enim Chriftusin-ftituatSacramentunbvtitiirphrah Sacramentali, quaappellatio tei tribiiiturhgno.propterduas caulas,primùm propteretmAoj./-«ffigniadremlignatam , deindcpropter re!atiiiam copulatio-nem hgni amp;fignati in vero vfu,ad quem tria reouiruntur: Ritus conueniensordinationidiuin^jFinislegitimus.amp;Fidesperfbnx Vtentis.Quödfihociènhi accipis verba Chrirti,depaneamp;deca-hce(èudevinoincalice,vnumfumusinChrifto. Siautemfentis panemefleiprumcorpuselTentialepro nobis traditum , idque non facramenralirer,fed eflentialiter intelligis; fateor ingenue non congruere noftras lententias. Cxterum in argumento quod exmeis annotatis reperiuilb', negoMinorem fimpliciter. Sicut enim nulla eft contradidtio inter has duas propohtiones; Circumcifioeftfeduslcu pafiutn,Circiimcilïoell hgnum fœde-ris:Ita inter ha» duas veradiflonautia nulla elided a! teradeciarac alteram, Pani» Euchariliicus r it corpus Chrifti: Idem paniseft lignum fènlymbolum corporis Clirifti. Hancinterpretationem non didici neq ie ex Zwinglij neque ex Cakiini libris , quo$ nechabeo inmea bibliotheca necIegi.fedexGrjfcaamp;Latinavc-tuftatequxPapacjmaiitccelsir. Aciudico eamcongruerecum Vniuctfa Scriptura,cum dodirina de Sacramentis , cum tribus lÿmbolis.Apoftolko , Niceno lt;k Athanahano. Sed longiorem difputationein de his amp;aliis rebus tuncinftituam,cùm mihi plu ralcribendioccafionemin proximaEpiliola tuaprxbueris.Spe-roenim te fore docile, nee imitaturumeos, qui clarißimum Solern finis acpatentibusoculis negant fèvidere. Veoionuncad tuas res.Doleohoneftammatronamconiugem tuam morboim-medicabilitotmenfcsconflictari,necquicquam ferèlpei huma-

Mm

-ocr page 478-

»46 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A,

nx reliquum eflè. Cùm autern volueris fcribi à me Epiftolatn confolatoriam, geßi tibi morem,amp; Deum precor vc per bas amp;nbsp;fi-miles confblationes inpeélore charißimx animulx tuxefficax eße velit.Benè vale venerande vir,amp;quamuis dißunäus fèncen-tia,tamen mane coniundus amicitia. Ego enim profedö neminem à veritare diffentientem odi,(èd potius caliginem mentis humanxdeploro, quxnondifsimiliseltvefpertilionibusadlu-cemconuerlismeridianam. Heidelb. AnnoChrifti 68. dielo-hannisBaptiftx,qui monftrauitEccIefis Agnum toUentem pcc-cata mundi.

^ba adeundem^.

Edè facis venerade vir, amice charifsime,qn6d quam-uisdifiunélus (èntentia, tarnen manesconinnétusa-micitia. Lxtoretiam coningem tuam tibiamp;liberis tuis aliquomodo reftituram elle, amp;nbsp;Deum precorvt

deincepsetiam tuas amp;noftras xrumnasleniar. Ego quidemani-mum meum erga te non mutabo, etiamfi tu perleneres in tuao-pinionc-Vteris autern ad confirmandamopinionem tuam,duo-bus argumentis; quorum prius acollatione Sacramenti amp;telù-menti,alterum à pondéré verborum Cbrifti ducitur, Prioris ar-gumentifummabxcelETeftatores in formula teRamenti (oient proprièloqui: Cœna Dominieft teftamentum.ErgoCbriftiisin inftitutione Ccenx propriè locutus eft. Primiim de Maiore relpondeoperinftantiam; Dauidr. Samuel. 23. in nouifsimis verbis , qux Dominus Lutberus pis memorix nominatrefta-mentumhuius Regis amp;nbsp;Prophet«, muleis vtiturfiguris dulcifsi-mis amp;nbsp;venuftifsimis. Quare axioma i!iud,quod tu in locoMaio-ris reponis,multisfulcrisindiget. Deinde fiquisnegetMinorem, non video quomodoeamprobarcpolsis.Sicutenim Vetustefta-mentum (èufœduslèiipaàum , qux omnia idem Hgnificant, nó eft aliud nifipromifsiocertx(èdiscum obligationead (eruan-damlegem: Sic Nouum teftamentum fine vliadubicationegt;eft promifsioRemifsionis peccatorum,Spiritus(ànâiamp;vitxxter-n«cumobbgationeadcrcdendum,Huius teftamenti pignusamp; teftmioniuiU

-ocr page 479-

PARALIPOMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J47

teftimoniumeftCœna Domini,fient Circumcifiofuitfigillum iulUtixfidei. SeddixericfortaPi'equiipiamjChriilLisdecalicelo-quens,inquit;Hiccalixefinouum teftamentum in meo /anguine. ErgoadioCœnx Dominiex eft teftamentum. Huiusargument! prompcaamp;faciliseftlblutio: Siquis verba de calice fine tropointelligit,ispertinacemftulticiam prodit.Nonenimcalix, Zed id quod eft in calice appellatur teftamentum. Deinde vt con-linens procontentoaccipias, qusripoteft quo lenlu appellatio teftamentitribuaturvino. Siquisenim contendit,vinumpro-prieloquendoefteteftamentum,vehementererrat. Agnofeisi-giturgeminum tropum in verbis Chrifti de altera parce Coen«. Cûmqseadcmfît ratio interpretationis depane, miror curpro-prietatem verborum tantopere vrgeas. De altero argumento breuiterrelponderi poteft: Identicam prxdicationem à Paulo A-poftolo, alandis patribus amp;nbsp;abiplbLuthero reiedam effe. Nam Pauluspaném non vocatcorpus effentialeChrifti, quodnifila-cramentaiicer dici verè non poteft.‘led, Panis,inqui c, quern fran-gimus,eft«on'«i'/*corporis. Deinde Tertullianus in lib. ^.contra Marcionem , vtaliorumpatrumteftimoniabreuitatiscaulao-niittam,dilerteinquit:Sipani6 eftipfum corpus Chrifti(nimiru elTencialiter^jpanis in cruce pro nobis tradituseft.Poftremo Vvi-tebergx viuo Luthero temperimprobataeft Identicapredicatio, id quod docerepolTummultorumvirorumfide dignorum tefti-moniis,qui adhuc hodiè fiiperftites funr.Imo Heshufius iple ciim annoi5öo.paulöantedifputationem Vinarienlèm in patriatua âme rogaretur, quid exiftimaret de Gallo Ratisbonenle, qui fto-lidè vrgec Identicam prxdicationem,ingenueceftatuseft (eearn improbare. Sed omiflalongioredilputatione,inudinteromnes f?nosconftat,TopMTO('n0 elTevrgendum contra analogiam fid ei, amp;pauciora intelligenda elTe lecundum plura. Quomodo autem TÄp»7orfineJ'/(t('i)/acumanalogiafideiamp;: cum vniuerQScriptura cougruat,tuumericcogitare.Acficognouero te effedocilem,amp; pias admonitiones minime afpernari, libenter damp;inceps tecum dcrnultisrebusadhanc®e«gt;i«i(]£lai' pertinentibusperliterascol loquar. Sin autem hoc genus leriptionis tibi moleftumeffe fen-iéto,parcam mihi amp;nbsp;tibi^amp; tame te in numéro amicorum charif-

Mni 2

-ocr page 480-

,48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

fimoriim habebo. Salutatteamp;coniugcm tuam coniunx meaamp; totafamilia. BenèvaleN.chari(sime,amp;inequodfacisama.Hei-delbergs,anno68.die2o. Sepremb.

oAl/a adei/ndem^i.

Trorte intra annos quatuordecim,quibtis muneredo-tendi in Ecclefia fundus es, non didicifleRegulamde ontradidione.'Quöd videlicetomnisimplicatiocon-l adidionis fithorribile mendacium. lam verö confiât 70 ^UTOV verborum Cœns fine tropo intelledum pugnare cum natiua (èntentia duorum articulorum fymboli , quorum alter docet pias mentes de proprietatibusduarum naturarum incon-fufis: AlterdelocaliafcenfionecorporisChriftiinccelum. Ergo nullam admittens «Tiai/o/ay in verbis Cœnæ, fed ftolidèvrgensvet ba non inteiledaimplicat fèipfum manifefixcontradidioni, amp;nbsp;perconfequens vel feiens vel ignorans mentitur. Minorem hu-iusfylIogifmificprobo;Totapiavetufiasfic declarauit propofi-tionem ; Verbum caro fadum eft, quód copulatio (èu vnio infe-parabilis amp;nbsp;indiuifa non tollat aut mutet,fèd potius confèruet naturarum proprietates, ficut verba fymboli Chalcedonenfisex-prefsc teftantur, amp;Athanafius inlymbolo: Vnusomninonon confufionefubfiantix,fed vnirate perfonae. Efiautem fbliusinfinite naturae proprium , efie vclvbique velin multis locisfimul. Quare hace proprietas humane natureChrifii, (que fine vlla du-bitatione finiraefi amp;nbsp;circumferipta) nullo modo tribui autde-bet aut poteft, fiue ante fiue pofi glorificationé.Nam glorificatio non eft mutatio fubftantie aut confufio naturarum, fed mutatio qualitatis, ut Theodoretus ex verbo Dei amp;nbsp;expiispatribusin tribus Dialogis euidentifsimè demonftrat. Qiiod ad alterum caput fymboli attiner^certum eft,afcenfionem de locaii afcenfione corporis Chrifti intelligendam efie, vtnonfolùmvniuerfàScri-ptura,fêd etiam eófènfus pievetuftatis clarilsimè öftendit.Q,uod verb obiicis de tempore: Qiiando prima Cœna inftituta fuit, Chriftusin ccelum nondum afcendit;idqualefit,metacentein-telligis.Nihileniminftituit Chriftuspugnans cum Propheticis

-ocr page 481-

P A R A L I P o M E N A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4gt;

pracdiÄionibusdeafcenfionejCtiamßordine temporis Afcenfio inftitutionemCcen« {édita eft. Quae cum itafint,magnoperete oroamp;obteftor, vrpropterglcriamDei amp;nbsp;propter tuam amp;nbsp;audi* torumfalutem diligentius confideres duo capita in fymboloj de quibus,vtinEpdtola,longioreorationenonvtar. Sspeetiam declamitas de prxlentia in Cœna, quam nemo (anus vnquam ne gauit. Aliud eilautem praflênria corporis in pane, aliudpræfèn-tiaeiuldemin Cœna. Nam Cœna ell totaadioa Chriftoinftitu-ta,adquam plurarequiruntur quampanis Eucharifticus. Vide igitur qua de re pugnes, amp;cum quo adueriario dimices. De Lu- Luthcri thero Temper (enii, quod adhuc ientio ; loquor amp;nbsp;icribo, vt par eft mentie. gratum diicipulum facere mentionem patris amp;nbsp;prxeeptoris o-ptime de me amp;nbsp;de vniuerfa Ecclefia amp;nbsp;pofteritate meriti. Sed tarnen inleélione feriptorum eiusadhibeo indicium,amp;quæabi-pfo iuxra analogiam Fidei dida aut icripta funt,grato animo ampledor. Qux verónoncongruunt adhanenormam, ca fine contumelia (triptornm ipfiusrelinquo. Etfichominesquanuus fandosamp;benemeritos diligo , vteorum nondiligamerrores. Nullaenimres vnqua veritate potioreftedebet. Veerispræterea ftratagemategladiatorio, amp;conaris me propria confeßionciu-gulare. Ego veró fateor me argumentis Lutheri vfum,cum non-dum intcUigerem icopumcontrouerfiat. Interea tarnen hoc verè affirmo,prxcipua argumenta Lutheri nihil aliud efficere,nifi has conclufiones ab hominibus non furiofis conceflas, quód videlicet Cœna myftica différât à cibo phyfico ,amp; quod in Cœna non diftribuanturnuda fignafêu vacuafymbola. Has conclufiones non minus hodiè probo amp;nbsp;ampledor,quàm Ihenxaut alibi ante multos annos. Sed quorfum attinet de coneeßis hypothefibus rixari,curnon potiusad (copum controuerfixde manducatione corporali piorumamp;impiorum noftras argumentationes referi-Rius? Poftremönon fiitis mirari pofTum,curftatuas tropum in verbisChrifti : Egofumpanisviuus, Etabhorreas tantoperèà tropo in verbis Cœnx. Cùm quidem hx propoficiones: Panis eft corpus. Et ego fnm Panis; Item, Caro mea verè eft cibus,ibla col-locationeterminorfi différant. Nam in priori propofitione fym-bolo corporis nomen tribuiturdn alteracorpori nomen lymboli.'

Mm 3

-ocr page 482-

iço nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

Sed quid ago. An oblitus fum chara0herisEpi(lolici.'’Q.uarefinem Icnbendi facio, amp;te hortor, nehanc tertiam admonitionem ne-gligas, fed re probes illam Sophoclisfententiam .■ Siquisputat pertinaciam fine mente rem prxclaramefle, vehementererrat. Quod fi te docilcm prxbueris, libéter monitoris vice fungar. Sin autem aliud tibi videtur, malodealiis rebusdeincepsperliteras tecum colloqui, quam de hac controuerfia. Dat« 3. Nouem-bris,Anno 1568.

MAgnam tibi gratiam habeo pro candido iudicio de meis ftudiis amp;nbsp;laboribus. Etfienim fine fimulationeagnolco maciem amp;nbsp;fqualorem mcomm fcriptorum.-tamen fateor me tuo iudicio deleóïari. Vti nam verbom nes dodi eodem candore iu-dicarent dealienis laboribus,qui nemini nocent,amp; aliquibus profiint. Qiiod fi fieret, hauddubiè magis florerent licerx,amp; plu-resincitarentur ad benèmerendumdeRepublica literaria. Ma-ioresverbtibi gratiasagoprofraterna admonitione,qua meco-narisaberrore inviam veritatis reuocare. Hoc tuum officium fialiterquampareftinterpretarer, appellatione hominis Chri-ftianiindignus eflem. Sed tarnen quod res eft breuiter tibi expo-nam,amp;vtrefponfionem meamplacidam accipias, magnoperè oro, Semper docui amp;doceo Cœnam myfticam differrc à cibo phy fico,amp;fymbola quxin hacCœna diftribuuntur, nonelTenuda figna, fèd pignora amp;nbsp;figillanaivavictf corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti omnibus amp;finguliscredentibus,quifide mcritum mortisChrifti fibi applicant, amp;confbcianturcum corpore Chrifti,amp;in qui-busChrirtus per fidem habitans efficax eft datoSpiritu (ando. Hancapplicationem meritorum Chrifti amp;confbciationem cum corpore Chrifti amp;cfficaciam in credentibus, fine vlla dubitatio-nenominat Paulus Komaii'iity corporisSdanguinis Chrifti,vtte-ftaturlrenxus amp;nbsp;lynodus Nicxna. Semperdocui amp;nbsp;doceo rciici-endamefletranfli.ibftatiationem,inclufionem localem, circum-geftationem,repofitionem,adorationem panis amp;qu« funteiuf-dem generis,de quibus nulJa eft inter rede inftitutos controuer-

-ocr page 483-

P ARA LIP OMEN A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»Ît

fia. Nunquamapprobaui recens commentum devbîquîtate corporis Chrifti, quod roti Ecclefixmultisfèculisignotumfuit. Et qtioniam firmißime ftatuo hanc Cœnam inftitutam effe, vt credences fint vnum cum Chrifto perfidem, amp;nbsp;vnu m inter fc per di-ledionem: nihil dubitans affirmo.Incredulos non fieri xonapir, ßdreos corporis Sifimguinis Chrifti. Si quid autem in his (en-tennis propter breuitatem obfturiùs diÄum videtur,ofFerome adlongiorem declarationem.Oroetiam te pernoftramamiciti-am,vt ingenuèamp; aperte mihifignifices,quid errorishaerere vide-aturinhacdodlrina.quamfimpliciteradumbraui. Nequeenim melius de me poteris mereri, quam fi mihi fontem erröris digito (altem monfiraueris. Quod verömeamanteramp;comitermonesx ne(èquar vel rarionem vel phyfica argumentavelpatrumauto-ritatem,deeobreuitcrtibi refpondebo. Egoindogmatumcon-troucrfiis nee rationem fine luce verbi diuini,nec philo(bphiam, nechominum indicia in confilium adhibeo , (èd (èquor lucer-nam direAricempedumintenebris.dequaProphetainquinLu-cerna pedibus meis verbum tuum amp;nbsp;lumen (èmitis meis. Et Pe-trusinEpili. Benèfacitis atcendenrespropheticolèrmonitan-quamlucetnxlucentiincaligino(bloco. Vtautemremcumiu-diciodi(ceriiam,8ipro rerum natura,quxinfacris literisfcribun-tur, vocabula accipiam, fine intelledus confufione, refero men-tem amp;nbsp;oculos non ad Cynofuram aut ad clarifiimos feptenttio-nes, fed ad analogiam Fidei , fine ad totum corpusdodhin» Chrillianx, cuius fumma breui ter in (ymbolis recitata eft, amp;nbsp;diligenter caueo ne recipiampugnantiacum articulis fidei,cum omnis impiicaciocontradidlionisfithorribile mendacium,nee in Deo fint contradidtorix voluntates. Pofiquam autem bac certifsimaamp;minimèfallentinormavfusfum , noncontemno veterisamp;purioris Ecclefixconfeßionem. Etfienim Fides mea in(bloverboDei redlèinteHedlo acquie(cit; tarnen nonparum confirmer, videos me habere Ecclefiamópió4«lt;poi»;9Ó/zócnroi'J'o(,,nee me recentes opiniones odio vel amore eorum homimum qui nuncviuuntampledli.Hancmethodnmfi tuquoque vCurpabis, hand dubiè de toto negociorediè iudicare poteris. Acvttupio ftudio precaris, vtDeusmeam mentcin luce veritatis iiluftreu fie

-ocr page 484-

1^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

ficegovieißim vota facio,vt fineprziudicio amp;nbsp;fine afFedu im-lt; pediente indicium ftatuere pofsis. Hzc breui ter amp;nbsp;firn pliciter de tuaEpiftolaamanterfcriprarefpondere volui,vtintclligcres nos amicitia coniundos fore,etiamlialiqua forrafsisdiGimilitudo Gt iudiciorumdecontrouevfïis.quxnuncagitantur. Bené vale* Hcidclb. 20. April. Anno 68.

Qyddeundemj.

si tn plie i-tat.

CVm videam te nó abhorrere à placida collationelêntentia-rum de iis cotrouerhis, qux nunc in Eccleha agicantur.bre-uiteramp;candidèdetua Epiftolarefpondebo. Mirorautemte im-probare meam de Coena Domini fèntentiam,cïimipfc quoque intuisliterisfatearis.fideamp;nullare alia Chriftumamp;eius beneficia nobis applicari.Hanc hypothefin xternam amp;nbsp;immotamfi firmiteramplederis , haudfanèintelligo curvel meam dodri-nam improbes, vel tantopere pro incredulis diiniccs.Si enim fb-laamp;vnica fidefit applicatio Chrifti amp;nbsp;omnium eius bonorum» manifefixeontradidioniteipfum implicas, cùm feribis: Verbum Dei vbiquecommunicat Chrirti beneficia omnibus,qui fè-lèccetui vifibili, quiEcc!efÏavocatur,adiungiint amp;nbsp;profefsione confèntiunt,quamuis multi inrerfïnthypocritx,?Cc,Hxc «unA»-^Unonpoteftcqnciliari.necfiCarneademipfum Orcus remit-tat. Sed adraliqua mébra Epillolx tux accedo,Hortaris teipfum amp;alios adamoremfimplicicacis Scomnipotenriarnac veritatem Chrifti prxdicas. NonignoroChrilhim prxcipere vt fimusfim-plices ficutcolumbx: fed idem prxcipit, vt fimus prudentesfi-cutferpentes. Mulcum enim interfèdiftant longéquedifîunâx funcfimplicitasChrifiianaamp;ftoliditas.Meminietiam Paididi-dum: VerbumDei abundetintervos cum omni làpicncia, Op-poniturautem{àpientiaftoliditatiamp; fôphifiiex. Idem iubet nos attendere Iedioni,amp; puerosefTe non in intclledu , fed malitia. Quare nullx funt occultiores infidix, quam hx qux latent in fini plicitatisnomine. Deveritate amp;omnipotentiaChrifti nullaefl interpiosquxftio. Omnesenimvno confènfu tribuunt Chrifto Dominolaudemveritatisamp;omnipotentix; Sednon minùsve-raxefi

-ocr page 485-

PARALIPOMEN A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*9

fâxeflîn fèrmone figuraro qiiàm in proprio. Deinde nontan-tùm quid pofsit, fed quid velit hie Dominus çonfiderandum eft: Omniaenimquæcunquevult,efficere poteft, Nullaporrocon-trouerfia eft inter pios de prxlentia Chrifti in Cœna : fed longe aliud eft,dicereChriftumefleinpane. Nonenimadeft Chriftus propter panem,(ed proper credence. QiiodveroaddisintuaEpi-ftolajHs/FfflFw fignu elTe ipfum Chrifticorpus, id nouum eft amp;nbsp;in EccIeftaChrifti inauditii.Sienim corpus Chrifti efletfignum.ne-ceflario in oculos aut reliquos fen fus incurrereejuxta nota amp;nbsp;vH-tatam figni defini tionem. Si igitur amas veritatem, corrige hanc loquendiformam, qusnon paruam return confufionem parit. Non fumomihiapud tedocentis perfonam, fedmonitoris vice fungor. Quareintelligenti amp;nbsp;dociliQtis didumeft. Poftrema pars Epiftolx tux acerrimè contendit, incredulos fieri participes Chrifti leu corporisamp;{ànguinis Chrifti, amp;nbsp;conatur ex reatu effile Mniatiiciv. Sed huicfulmini non à loue edito, opponofulmina Pauli ex vtraque Epiftolaad Corinthios .• Non poteftis pocu-lumDominibibere, amp;poculumDxmoniorum; Nonpoteftis menfx Domini participes effe amp;nbsp;menfx Dxmoniorum. Item; Qpxcommunioluciscumtenebris? autquxconcordia Chrifti cum Belial? aucqux pars fideli cum infideli? Obiiciet autem hoc locoaliquis:lncredulifubftantiampercipiuntfineefficacia;Qua-fivero hxeduo in fpecialiprxfentia ieparari pofsint,cùm in generali prxfentiadifiunginequeant,vein peruulgatoverficulodi-citur;Entcr, prxiênter,Deushîcamp;vbique potenter. OmittoeX-tremamclaufulamEpiftolçtux,in quametuisdiuulfionem dua-tum naturarum in Chrifto:Non enim (bluitut vnio hypoftaticagt; cùm naturarum proprietates piè confiderantur. Hxeferèfunr, quxde tuis literis amanteramp;candide refpondere volui. Tuft videbiturrefcribes,vtappareatnosamicitiaconiundos manere, etiamfi (ententix fintdilsimiles de quibufdam controuerfiis. Bene vale, Heidelbergx, S. Septemb. Anno 68.

Video me eoFatonatumefie, vtomnia meadidaamp;fada in varias reprehenfiones incurrant. Cùm anteannos fex mi-Nn

-ocr page 486-

1Ç4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PARALIPOMEN A.

graflem propter graues amp;nbsp;magnas caufäs ex Thuringia inMif-niam.nemo omnium tam infans erat.qui non linguam fuam in eofaClo exagitando acueret. Nunepoftquam ex Academia Li-piiea in Heidelbergeniêm non fine caufis neceflariis migraui, rurfus fio afinus vulgi. Qiiid igitur agam ? Tacebo,amp; quod eft fatale feram. Ferendumenimnonculpandumeft,quodvitarinon poteft.Qtiod verbad dodrinamcceleftemattinet,in qua propaganda paulatimconfènefco,nunquam à fundamento tranCuer-ium vnguem difcefti, vt teftantur mea qualiacunquefcripta, nee deincepsDeoadiutoredifceffurusfum. Ampledortoto pedore fcripta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, amp;nbsp;tria (ymbola, Apoftolicum, Nieçnumamp;Athanafianum,amp;quatuorfynodosgt;Oecumcnicam, Nicœnam, Bylantinam,Ephefinam amp;nbsp;Chalcedonenfem, amp;in hac fide Deum inuoco. Nee verb ab IlluftrifT. amp;nbsp;optimo Principe Palatino Eledore amp;c, ad vUumlcriptum humanum ,fiue vetus fiue nouum,(èd duntaxat ad verbum Dei alligatus fum,ad quod etiam mea fpo n te li ben ter mei plum alligo. Eft enim amentia iurare in verba hominum, cùm omnes homines amp;nbsp;fallcre amp;nbsp;falli poftint. Etquiain tuisliteris mentionem facis dodrin« à me tradiræ in (chola Ihenenfi, fcito fummam conclufionis in hoever fiiri,qubd différât Cœnamyfticaàcibophyfico,amp;qubd non fint in ea vacua lymbolafeu nuda figna.Hanc conclufionem firmifsi-mèteneoamp;dilènèaffirme, Sacramenta non tantum effe figna diftindiua aut allegorica, fedeffeorgana perqux Deuseft effi-cax in vero vru,ficut per verbum cùm auditur aut legitur, efficax eft.Longiorem difpurationem dehacre nunc omitto,ac petoa te amanter pro noftra coniundione, vt mihi fignifices, quem erro-rem de hac parte dodrinsFiacciani autalij mihi obiiciant. Nullum enim errorem vnquam pertinacicer defendi, needeinceps Deo megubemantedefendam,Bené vale vir dodlfsimeamp;ami-ce charif simejamp;mc quod facis ama.HcidelbergXjCal.Iulij.ij 68.

T. amiew Ft^eriffut Sfri^elim.

-ocr page 487-

INDEX EORVM, QJV AE I N his Paralipomenis continentur.

Intimationes tres , dioerfis temporibus propofitx in Academia Genenli.anteinchoatïpnemenarrationis Locorum Theologi-corum,Prima,pag.j. Secunda, 5. Tertia, 7.

Oratio de difficultatemuneris docendiin Scholisaut EccIeOa :EC depratcipuis beneficüs erga Ecclefiam,recitata ante repetitio-nem Locorum Theologicorum,

Summa Papißiex doftrinse, comprehenfapaucis propoGtionibus.

16.

CommonefaftiodeproprietatibusfeuattributisÖei, 10 fff^ot^ä«

Demonftrationes depræeipuis proprietatibus Dei, Sdlutio aliquot obieÀionum,(|uæ contraproprietatesDei afFerun-tur.

Ad quid conducat none bas proprietates Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a?

Vmbrafeu Gmilitudo qualifcunque Arithmetica amp;nbsp;Geometrica,

num.

Enarratio capitis primi in loanne, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izDe

Hiftorica quidam de Sabellio,Photino,Maniebzis, Dimeritis lt;amp;c. ^quot;» 44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J’®quot;^ ƒ

Doftrinade Communicationeldiomatum. ' '' , nbsp;’’'7''

Quzconlideranda fintde vnione duarum naturarumin Chrißo,

Quod lefus natusex virgine fit verus Mefsias,amp; natura Deus. 5t Dedifto:Sinetuonumine,nihileftinhomine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57 73e S^/ra»

AnperfonaSpiritus fandiadfitin credentibus, an verddonatan fi«7lt. tùmaccendantur.

Przfatio in locum de Creatione,onendens veftigia Dei in Creatio ^-^ O''*-ne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^yfgt;e»e.

DoftrioadelmagineDeiinhomine.

Refutatioobiedionum Epicuri contra Prouidentiam.

Przfatio inlocum de caufa peccati amp;nbsp;contingentia,monens de mo ßf conf fît deftia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£4 genua.

Przfatio in locum de libero Arbitrio, inquaenarratur diflum:Eu- 73e //tere angeliumeftbreueamp;longura.


-ocr page 488-

Deftee^- Prisfatto inlocum dePeccatO*

^*- Praefatio in locum de Lege»

DeZe^e. Dequibusfebus Lexcommonefacïatliominesi'

De dijcr. ,Praefatioin locum dedifcrimine Legis amp;nbsp;Euangelij.

l-e^ft amp;nbsp;Difcrimen Philofophiaeamp;Euangelij, continenspraecipuoSarticu-Euan^e/ÿ. los,inquibus philofophiafateturfuas tenebras»

An Chriftus fit Legislator.

De /«ƒ/ƒ.Praefatioinlocuradeluftificatione.

taoene, nbsp;pe Vocabuloluftitisc»

De vocabuloluftificari.

ConfirmatioverxfententtxdelufiificationeexPaulo. $0 t'. Caufaeluftificationis.

Dilcrimen inter tufiificationemamp;regenerationeni.

Curretinendzfintexclufiux.

Duxdifiindionesvaldènecefiarixinarticulolufiificationis. ito De^eferi Prxfatioinlocumdedifcrimineveterisamp;nouiTefiamenti,contigt; amp;nbsp;naif» nenSenarrationemdiftiZacharixp.

Teßam. DereieftionelacrificiorumtotiesrepetitainPropbetis. tij De Eceie~ Prxfatioin locumde Ecclefia,continenshifioriam perpetuam Ec-/’■*♦ clefix,inclufam certisxtatibus,

. Didaveterum contra primatum Romani Pontificis.

CenfuraveterumScriptorumdefuisamp;alienisfcriptis»

De Baptifmo per hzreticos adminifirato, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnS

De regno Antichrifti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üf

D, Viftorini Strigclij de Cœna Domini EpifioIr, quarum initium» pa^tji.

Sedef,

-ocr page 489-

SE DE s, r T LO^EN^TER fur/scon/u/H,Jeî/fi^T/dàme^ita locorufn,i ^wm Ê'heologîaexplicari filent,

I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Deo amp;nbsp;tribus perfonis.

Cen. i. Exod. 3. amp;nbsp;ly. Pfal. 3j. amp;nbsp;t?/. Match. 3. amp;nbsp;2 J.

, ^ Ioân.8.amp;ty.2.Corint.»3.».Ioan.y. II. DeFilioDei, Cen.i9.amp;48.PraI.2.amp;no. Dan.p.Efai.z.amp;pJcr«« 23. Mich. ij. Luc. j.Ioan.i.8.amp;2o.(.Iohan.i.

ni» DeSpiritufanélo.

EQî. u. Zach. 7. Ioel.2. loan. wî. Ad.2.amp; y.

1111*. ^.De Creatione.

Cen.z.Exod.2o. Pial.33,11 J. i^S'Zach.ii.Ioan.j.Col» i. Hebr.13.

Pfal.ç. Zach. 8-foan.8.Rom. J. 1. loan. 2.

Gen.4.amp;d. Deut. 11. Matrh.ilt;î.amp;ip.Ioan.3.tf.8. amp;nbsp;iç. Rom. 6,7,8. iCor. 2. Galat.j. Tit.^.

Gen.3. Pfalm. î”. amp;50. Rom. 3. j. amp;nbsp;8.t. Cor. 15. E-pher.2.i.Ioann.3.

Exodi 20.31,34. Deut. j.amp;io. Match. 5. amp;nbsp;22.

X,-— DevfuLegis. Rom. 3.4.5 amp;/• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

XL DcdifcrimincLcgisamp;Euangcüj. \

Ioani.Rom.4.

-ocr page 490-

XIL Dcluftificationc. ' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Rom.3.4.Gal.3.Gcn.»j. Pfal. 32. Aâowo.amp;iJ.

XIII. De Gratia.

Rom.5.EpheC2.

XIIII, De bonisoperibus.

Rom.8. amp;i2.

Ebr. 8.9.10. Gal. 4ler.'ïi. 2. Corinth.j.’

Xyi.^ DeEcclefia.

Efai. 59.Ioan.to i^.ty.KÏ. i7.Rom.9.EphcC2.4-5.

Rom.t.amp;io.EpheG4..2.Corint.3.amp;5.Ioan.t5.amp;2o.

Matth.26.Marc.i4..Luc.22.i. Corint.to.amp;tt.

Rom. 1.2.3. Luc.3.5.7.i3.t5.i8.i9.23.24.

XXH. DeregPioChrifti. j. _

P(al.45.(ï8.72.ito. Zach.p, Matth.at

XXIIII. DcRefiirredionemortuorum.

XXVL DeCruce.

Rom.8.Ebr.i2.Epiftolapoftcr. ad Corinth, magna ex parte,

XXVII. Delnuocatione. lt;nbsp;'

Luç.n. Match, tf»

XXVîn.Dà

-ocr page 491-

Cen. 9. Roman.g. J. Timoth.2.

Gen. 2. Leuit.i8. Matth, tp. 2.Corinth 7. Pfalni. 121

EpheCç.t.Pet.3.

Rom. 14.. Coloff.z.Galat. 5. i. Cor.t^.

Matth. ly.Rom. 14.

lohann. 8. Galat. 3.2, Corinth. 3.

Finis quart« partis,atque adcô totius opcris Locorum ThcologicorumPhilip-poViäorinjanoruni.

-ocr page 492-

-ocr page 493-

-ocr page 494-

-ocr page 495-

-ocr page 496-

-ocr page 497-

Oum bppl cnxib^ o cubs cbnntan foUl tnrrn tut^puruq’cif cernas egt;cLuccôçcncmu7lt;Sôi I^^^bi oppreffXp fccunonifr^ort^ ♦rnemar le precenx^ difcmian^ fueduax X ux uuhus 4 noncadcbaxirnxrn^Scdquia^ciufcapixc i uerba trrtcUajnx cppimus /mipib adbuc oôfccjuirur cyequAwn N^amfubdrtur-^^^i . i^ luiffcm ire adeos fedeoam primuQ CL uiafin rdc repro boip - pnori Loco acnoncf carm^ftquot; ^ofUnori acnoncf anirnjt^Jricoi^j procul ibio co guano mb^ ^pfncmprimuffcd^ulumuS Iccy S CÖ deen quiq^ quia ex preorni b, qu^efeha AT cognanx • crpoflxricrrijbura acm/nïrna ft Ufum mnpomba ôifponunx-^Q^uib» crma

-ocr page 498-