-ocr page 1-

GRONDEN

AFBEELDINGEN
BESCHRYVINGEN

ALDERVO ORNAAMSTE

EN ■

ALDERNIEUWSTE

GEBOUWEN

�YT ALLE DIE DOOR

PHILIPPUS yiNGBOONS,

Binnen AMSTERDAM in de nieuwe Vergrooting.

en daar na aldaar en elders

geordonneerd zyn.

TOT LETD E N>- ■
By HETER V A N D E R Aa,

Ordinaris Univerfiteyts en Stads Druckeri mitsgaders Boecken
Konflverkoper) ivoonende inde Acadeniie,

"Anno MDCCXV.

�

|DER RIJK-UHIVERSITEITUTRECHT

Trimt----rtr�------

-ocr page 2-




	I
	I

AAN DEN LEE SER. Rchitefture word by ons Bouw-kunjl genaamd, wekk woord geen nader uyt legging van nooden heeft. Mjins bedunckens firekt de felve wijd en breed; want men niet alleen Bouw-kunft noemen moet het maken van Colommen, hare cieraden, ordinantien van Facciaten ofte Gevels, en ande- re frayigheden: Maer beftaet'oock in het wel fchicken en ordonneren van allerley foorten van Paleyfen, foo Koninglijcke als van Edelen en IJeeren; van Huyfen,foo Burgerlijke als van Boeren, uyt de grondt af, yder naer de verkiefing ofte noot fakelij kheydvan fijn plaets, en oock van fijn gelegentheyd. Mijne meyn'wg is niet alhier te befchryven wat de Bouw-kunjl is, veel min de wetenschappen die in een Archited vereyfcht worden, noch oock te han- delen van V maken der Colommen, en den aenkleven van dien, V welck veelte wijdloopigen werck [oude we f en: Maer wijfen UEt tot de fchriften van Vitruvius, die van alle d'ouden die ons daer van yets naer gelaten hebben, alleen noch overigh is, hebbende het fijne, volgens fijn eygen jchry- v'en, uyt verfcheydein 't kort by een gefield: 't federt hebben wy gehad in Italien; Sebaftiano Serlio Bologn�es, Jacob Barozzio van Vignola, Andrea Palladio, en Vincenzo Scamozzi; in Duytslandt, Hans Bloem, Dieterlin? en andere in vreemde Landen, welcke van de Colom- men en haer maeten van lenghte, dickte, ah'mede haer^ Ornamenten van Capiteelen, Bafementen en Pedeftalen de ^Aftekeningen en Be- fchryvingen hebben aen den dagh gegeven. Wy hebben niet voor om UE. alhier in dit nieuwe werck mede te deelen alle de Gebouwen die door my van tyd tot tyd fyn geordonneerd en ge- maakt, maar alleen heb ik willen vertoonen uyt allen, de afbeeldingen der aldervoornaamfie en aldernieuwfie Gronden en Op/lallen der Gebouwen hy Ons gefabriceerd federt het Jaar 1648, foo in de nieuwe vergrooting als ook namaals binnen de Stad Amflerdam, als mede in andere Steden en Plaatfen in Holland, in het Stigt Uytrecht, in Over-Yffel, in Groninger- land, in Hamburg, als elders. Hier toe ben ick aengepord ten deele door het befchouwen der Werken die in andere Landen van defe Konfl federt eenigen tyd fyn voortgebragt, als mede door verfcheyde Vrien- den, wekker Huyjen alhier fyn afgebeeld, gelijck oock van veele an- dere Liefhebbers, die noch part nochte deel in H f elf de hebben. Ontfangt dit met foo goede genegentheyd, als het UE. voorgedragen wwdj en een yeder _? dien het gelegen komt, diene fich hier van. PHILIPP�S VINGBOONS.
		*

-ocr page 3-

Pag.

t ": 'n

BESCHRYVING

AFBEELDINGEN

VAN HET VOORNAAME

GEBOUW

Van dTHeeren TRIP in dit eerfte Deel begreepen.

A. B. C D. & E.

p defe vyf volgende Plaaten f�et men de ordinantie en ver-
deeling van dit heerlyk en vermaard Gebouw, het welk de
Heeren Louis en Hendrik Trip hebben laten timmeren in 't
jaar 1661, beftaande in twee fchoone en groote Huyfen
onder een Dack. Dit Gebouw ftaat aan de Weft-zyde van
de Oude Cmgel of Colveniers Burgwal, ontrent de Nieuwe
of S\ Anthony markt; en deefe twee Huyfen fyn malkan-
der 't eenemaal gelyk wat de wooning aangaat, de eene
heeft aan de linker fyde de felfde ftucken, en vande felfde groote als het ande-
re aan de rechter fyde, maar aan het achterfte van defe Huyfen is er dit kleyn
onderfcheyd, dat de Stalling van het Huys aan de rechter zyde, aan het eynde
van de Tuyn ftaat, en de Stalling van het andere, ter fyde aan des felfs toebe-
hoorende Tuyn. Dit Laafte Huys heeft ook een uitgangh op de Nieuwe Hoog-
ftraat gelyk te fien is in't ontwerp,-maar nademaal deefe twee Huyfen met malkan-
der groote gemeenfchap hebben, foo is de felfde uytgang aan beyde ook gemeen.
De eerfte van deefe vyf Platen, geteekentA, is een generaal ontwerp, verbeel-
dende de wooningen deefer twee Huyfen, de Tuynen, en de Stallen met haar
toebehooren; dat aan de rechter fyde een kamer naaft de Stal hebbende; en dat
aan de linker, een kamer aan 't eene einde van de Stal, en aan't andere einde
een fomer-keuken. In dit eerfte ontwerp fietmen de verdeeling van de onderfte
Wooning van beyde deefe Huyfen, welke beftaat in kelders, keuken, etenskas,
kinder-kamer, en een plaats, als ook gangen en doorgangen om na alle dee-
fe verfcheyde ftucken te gaan. Men net er ook de trappen om van deefe Woo-
ning na de Wandelplaats tuffen het Huys en de Tuyn fynde cp t� gaan, gelyk
mede de groote en kleyne trap van beyde Huyfen, welke nog beter en klaarder
vertoont fyn op de volgende Plaaten, dewelke na een grooter maat afgeteekent

fyn.

De tweede Plaat B, is het ontwerp van de eerfte Verdieping, welke niet feer
verheeven is, gelyk de afteekening van de gevel te kennen geeft, de Deur en In-
gang van beyde de Huyfen aan defe eerfte verdieping fynde, welke verdieping in
een groot Voorhuys en een fy-Salet beftaat. In het voorhuys fynde, treed men in
een lange van voor tot achter het Huys doorgaande Galdery, en in dewelke fyn-
de men na alle de ftucken aan de rechter en linker hand kan gaan. Achter het
voorhuys is een plaats,- daar aan een kamer van de felve Licht fcheppende, na
dewelke volgt een groote Eetfaal fyn Licht fcheppende uyt de T�yn. Aan de
andere fyde, achter de fy-Kamer is de groote trap , daar aan de kleine ter fyde
d'Alcove van de flaap-kamer die daar aan volgt fynde recht over de Eetfaal. Aan
het einde van de Galdery is een Bordes om in de Tuyn neder te gaan, voor 't wel-
ke is een Wandelplaats tuffen dien Tuyn en't Huys. A % De

�rriimfi . -� ■

ir�*tif

-ocr page 4-



		* 'l BESCHRYVING VAN D'H"ⁿ. TRIPS GEBOUW. De Derde Plaat 'C, vertoond de'verdceling van de groote en voorname woo* ning, de welke beftaat in eengroot fy-Salet> hebbende de breedte van't heele Huys, en de groote van'tVoornuys'en het fy-Salet daar aan te famen. Aan het achterfte van't Huys is een Sael licht fcheppende van de Tuyn,- en tuffen defe twee ftuckeh, de twee trappen, en d'Alcove. Een groote Kamer ook fyn uytf�gt hebbemfe op de Tuyn, boven deEetfael, naeft welke is een Kleer-Kamer, fyn licht fcheppende van de plaats. Boven die voorname wooning fynder nog twee ande- re op de felfde manier geordineert en gefchikt, maer foo hoog niet van verdie- ping , als blykt uyt de Afteekening van de geevel. Op deefe drie Plaaten kan men de namen van alle de ftucken op het ontwerp of plan van een defer Huyfen gefchreven fien,- en op het ontwerp van d'andere fyn de groottens geteekent. De vierde* Plaat D, vertoond de voorgeevel van dat prachtig Gebouw, en de hooghte van alle de verdiepingen uyt welke het famen geftelt is, welke hoogh- te ook afgemeeten kan werden uyt de nevens afgeteekende Schaal. Defe geevel is verciert in alle de Pinanten, met �ytgegroefde Pilafters van de Corinthife Or- dre, welkers fteunfels ruften op de Plint die de eerfte verdieping bekroont > welke weynig verheeve fynde de Ordres die er boven op fyn onderfte�nt, ge- melde verdieping is fbnder vercierfels; de andere daar en tegen hebben veel cie-¹raat > en de vooruytftecken foo in 't midden als aan de twee lyden, ruften ook op de felve Plint. Het uytfteck in 't midden heeft drie venfters en vier Pilafters ,� de uyt- ftecken op't uyterfte, eene venfter en twee Pilafters; foo blyft er over eene ven^ fter aan yder.^yde van 't agter uytfteck tuffen de twee voor uytftecken. Onder aanfiet men de Ingangen van beyde de Huyfen, verheven op een ftoep, ver- cierd met een yfere Leuning in de heele breedte van de gemeene gevel. Het Venfter van de voornaamfte verdieping, ftaande tuffen de twee voor uytftecken aan weder fyden, is vercierd met een Chambranle of omwerk, hebbende boven op een Frontifpice welkers Tympan of gevel-plat met verfcheide vercierfels vervult is, de Corn�che of Kroonlyft onderfte�nt met Confoles of Crollen, aan de poften lof- werk van de Confoles of Crollen tot onder toe hangende, onder aan het Venfter �s er ook lofcieraet, als mede aan de wydte die tuffen deFrontifpice van dat venfter en het fteunfel van de bovenfte is. Op de andere venfters van deefe voornaame verdieping fyn er Helmdekken met lofwerk, en onder aan de fteunfel fyn er Gmlloch'ts. De Wydte tuffen de twee andere verdiepingen is ook met fchoon. lofwerk vercierd, als ook de achter uytftecken aan de twee einden. De Fries van het Entablement of oppercieraet op de Capiteelen van de Pilafters, is ook rykelyk met lofwerken vercierd inde heele lengte en't midden uytftek gekroond met een Fronftifpice in welkers Tympan of gevelplat men de wapenen van de femelde Heeren verheeven fiet, met twee ftucken karton kruyswys over mal- ander achter het wapenfchild en verfcheide kogels. Uyt alle de vercierfels die buyten aan dit Gebouw fyn, felfs aan de pypen van de fchqorfteenen die bo- ven het dak uytfteeken, kan men oordeelen hoe het van binnen moet fyn. De vyfde Plaat E, vertoond de Achter-gevel, dewelke niet met Pilafters ver- cierd is gelyk de voorgevel j waarom men niet genootfaakt is geweeft foo veel breedte te geven aan de Pinanten, foo dat men middel gevonden heeft om ge- mackelyk meer venfters in die Gevel, als in de voorfte te maken. 'T voor uyt- fteck in't midden van die gevel vier venfters en vyf pinanten begrypende, daar de voorftukken aan de fyden elk maar drie venfters hebben, heeft boven op een fchoon Frontispice. Beneden fiet men het Bordes om van de eerfte verdie- ping in de tuyn neer te gaan, en onder dat Bordes de Deur van de onderfte of onder aardtfe wooning. Hier na volgd het Tweede Deel *Fo-*

-ocr page 5-

BESCHRYVING-

van de Afbeeldfels der

GEBOVWEN

in dit tweede Deel.

Fol�oi, t'.

N den Jaere 1650 heeft de Heer Nicolaes van Bambceck doen bouwer!
def� Huyf�ng, die metgrondt en gevel verthoont werdt, ftaende bin-
nen Amfterdam, op de Ooft-zijde van de Colvenicrs burgh-wal, op
d'oude Zingel, recht tegen over 't Pleyn genaemt het Ruslandt, van
waergemelte gebouw feer heerlijck f �ch lact aenfien; is uytmuntend
wel gearbeyt, foo van Metfel-werck, als van Steeii-houwery; oock
van binnen verdeelt met ruymevertrecken, die gevloert zijn met uyt-
genomen fchoone witte Marmere vloeren, van de grootfte flag van f leen; vorder luiligh en
gemackelijck, vermits alles gelijcksvloersKomt, hebbende onder de wooning twee door-
gaendePack-kelders, en boven bequame Solders; fuicks, dien ftigh voor een Koopman.
Achter def� wooningh is een Pack-huys daer men langhs feecker eygen gangh onder door
gaet tot op de Groene Burgh-wal, alwaer de gemelde Heer Batweeck eenaenf�enelijcke
Poort heeft doen ftellen, bequaem om met de Caros te konnen gebruyeken, te meer ver-
mits alreede een Stal ftaet voor vier Paerden.

3.4-

Def� ordonnantie van Huyfing heeft in den jaere 1^55 doen bouwen d' E. Pi�ta de Mayer,
Suycker-Backer, op de Weft-zijdevande Fluwele Burgh-wal, tuilchen de Lombacrt en
de Sleutels-brugh, aende Zuydt-hoeck van St. Barbara-ftraet, ftreckende dit Huys langhs
de felve ftraet tot achter aen des Bouw-heers Suycker-backerije, fuicks men uyt de wooning
daeringact, infgelijcks door de Kelder ende van de Solder, die derhalven mede tot de
Suycker-backerije gebruyekt werden, zijnde tot dien eynde dit Huys meer als gemeen.
fterek gebouwt,foo van fwaere Muuren als Hout-werck. Belangende de Wooning, is t'ee-
nemael vcrmaeckelijck, hebbende d'uytfighten en lichten op de voorfeyde Straet, komen-
de de Koocken genoeghfaem in 't midden, van't Huys, 't wclck een gemackclijckc woo-
ning geeft, gelijck mede de verdceling van de Kamers , als by de grondt-teeckening
vertoont wordt, welckc Kamers mecfl niet witte Italiacnfchcfteenen gevloert zijn, onder
welcke in 't Voor-huys en in de Gang eenige blaeuwe zijn vermengt: Wijders is alles f�cr
net, meer als gemeen, foo van Schoorfteen-mantcls als Marmere pylarenj de Gevel oft
voorftant van 't Huys is met veel Hartfleen doorwerekt, en verthoont cicrlijck in 't aenf�eri
van deover-zijde des Burghwals.

5, 6,

Dcfe Huyf�ng gelegen in 't Landtfchap Tyoente, onder den Gercghte van Diep�hheftt,
in een feer aengenaeme Landtsdouwe, is aldaer doen bouwen door den wel Ed. Heer
N. van Heuyel, in den jaere i�$6. op de plaets van outs genaemt Peckendam , waer
van't maeckfel by defe twee achter een volgende af bceldfels wert gcfien, en daer by de ver-
fcheydenheyt van alle de Kamers, Koocken, en aenkleven der klver, zijnde de Kamers
boven mede in de felve wijle verdeelt, doch foodanigh vaneen gelcheydcn, dat de Achter-
kamers meteen byfondere trap begaen worden , iulcks dat gedeelte tot gebmyck van de
Vrouw wert gehouden. Boven de generale Kamers is een geheel ruyme Solder, gebruyekt

B werdendc

p-_____

'f '4.

M iT»! -

-ocr page 6-



i BESCHRYVING VAN DE AFBEELDSELS werdende foo om Zaet op te leggen als wijders ten dienfte van de huys-houding, hebben- de mede fchoone verwulide Kelders, en 't Huys rondom even fchoon uytgewerckt. 1, 8. In 't begin van den jare 1650, hebben de Heereri Jan en Henrko Scbuyt laeten bouwen op d'Ooft-zijde van de Fluwele Burghwal, tegen over deBanck van Leening, oft gefeyt de Lombaert, twee Wooningen onder een dwars dack, en dat op foodanigh fatfoen gelijck by de Figuur van den opftal verthoont wort; was een ongeformeert Erf, derhalven alle vlijt aengewendt is, om foo veel als doenlijck, 't felvige te gemoet te komen, om de Ka- mers in't vierkant te brengen, als eenighfintsnaergelegentheyt des voorfeyde Erfs konde lijden^ is vorder verdeelt met f�er ruyme Vertrecken, deKoockenszijn achter de Huy- fen gebraght, en met fes treeden neer te gaen, alwaer alle gerief tot de huyshouding van nooden gevonden wort. Boven de voorfeyde Koockens gaet men met fes treden tot de dagelijckfche Kamers, en boven welcke noch foodanigh een Slaep-kamer is, alsvaer dan het dack boven op komt. Komende tot de voorfz Huyfing, heeft men eerft twee door- gaende Pack-kelders, hoogh van verdieping, vermits 't Huys liooger ftaet als ordinaris, en regeneen Brugh leyt, diebuyten rwjr�el in toekomende ineen fteeneBrughfal verandert worden, daer alles naer gemaeckt is. Wijders is de Huyfing in groote en ruyme gemacken verdeelt, foo van Voor-huys, Zy-kamer, Binnen-kamer, Gang, en Portael, daer een Kamer oft Comptoir boven is. Alle de voorfeyde vertrecken zijn f�er curieus met witte Italiaenfche groote Steenen gevloert, en voorts feer net van Sacardaene deur-bekleetfel en Schoorfleen- mantel uytgevoert. Komt men in't tweede vier* kant, het felvige is verdeelt in fraye groote Kamers, naer plaets gelegentheyt, die aen de ftraet komen, en zijn vermaeckelijck van uyt- iicht. Daer en boven heeft men boven yder Huys een fchoone doorgaende Pack-fblder, die daer toe bequaem en fterek gemaeckt is: daer boven heefc men de Solder met kromme \ flijlen, oft 3 voet borft-weeringh; enhoogerdeVliering, daer mende Turf leyt; en is alles gemaeckt van Eecken-hout, met Rhijnfe Leyen gedeckt 5 is famen een fchoon fterek Huys, en van fware dicke bakken, bequaem om boven laft te konnen dragen, en onder om by Koopluyden bewoont te werden. De Gevel is gemaeckt met blaeuwe Leydfe Klinckert, feer net en wel gearbey t, en verficn met foo veel Hartfteen als d'ordre daer van. is vereyfehende; heeft een fchoon aenfien als men de voorfeyde Brugh afkomt, gelijck by de Figuur verthoont wordt*

			10.

		Alhier wort vertoont de grondt en Voorftandt van feecker Huys, gcordineert teil ■verfoecke van dcHccr BartbolomenjvandcrBargb> en is in den jare 1663 begonnen te bouwen, op een plaets by hem daer toe verkoofen, aen fijn Plantagie genaemt Hars~ Telt, in den Gerechte van Ootmerjjum by Tellkbte, D�necbam en Singra"ven, aendeRiviere den Denkei, in \ Landtfchap Oyer-TJJel. Defe Huyfing is hoogh uyt de grondt ge- ftelt, fulcks de ordinarie grondt blijft met de vloeren van de Bcncden-huyfing ofc Kel- ders gelijck, doch de ProvideenMelck-kelders zijn dieper; defe Huyfing is rontom welij voet aen-gehooght, en het pleyn voor, tegen de Huyfing aen, weleen voet meer, fulcks men aen de linckerzijde van't Huys ^at fchuyn neer gaet tot aen deDeur oft Por- tael, waer mede men komt in dcBeneden-huyfing, welcke ingangh meeft gebruyekt wort. Defe verhooginghisgedaen om drie redenen, eerft om 't Huys meer aenfien te teven, ten tweeden om de afVateringh, ende ten derden o*rn foo veel drooger Huys te ebben. Aen de voorfz ingang van ter zijden is een befloote Portael, in welck de bordes- trap komt, daer men mede gaet tot de Huyfing ofte eerile vierkant , van waer men uyt het Portael al de vertrecken begaet, gelijckby de grondt verthoont wordt: Met de bord�s-trap gaet men op 't Portael, alwaer een ingefteecken Kamer is; boven de Slaep- kamer en 't Portael is 't bordes, Voortgaende komt men op het tweede vierkant, 't \relck verdeelt is als het onderfte, metgelijcke Kamers, die fchoone uytficht hebben over de Landtsdouwen j Met de voorfz Trap komt men op de Solder, die foo groot is als het ge- heele

	K

-ocr page 7-



		DER GEBOUWEN IN Dit IL DEEL. 3 heele Huys, heeft rontom 't Huys noch 5+ voet muurs ofte borftwering, tegen welckc de kromme ftijlen komen aen te ftaen �, en heeft oock twee deur-flagen dwers over 't Huys, die vier ftijlen hebben, die met pen, gat, en karbiels in de deur-ilagen van on- deren ingeWerckt zijn, en haer fondament hebben op de dwars muuren, dat fondament muurenzijri. Def� vier ftijlen is al de belemmering die op de Solder is; alle de Balken die op devoorfz krommeftijlen komen, hebben haer ruft ;■ Bovendef� Solder heeftmen de Vl�eringh, ofte Turf-folder, en voort het heele dack, 't geen rontom aen vier zijdeil afgekapt is tot in de Goot, met een lijft rontom; 'theeleHuys heeft in 't midden eeri Plat met loot beleyt, foo groot als de vier ftijlen van malkanderen ftacn onder de deur- flagen. 11, iz, 13; De Heeren Nkolaes en N. N. Burchaerts , gebroeders , voorname Koopluyden toe Hamburg, hebben aldaer dele manier van Huyfing doen bouwen, als byde tekeningen vertoont werdt, ftaende in't voornaemfte van de Stadt, in de ftraetgenaenit 't Grim, opdehoeckvaneen Dwars-ftraetje, dat nevens dit Huys tot aen de Revier loopt. Dele Huyf�ngftaet doorgaens op een verwulfde Kelder, die aen de f�lve Revier fijn op en ai- flag heeft. Zijnde defe Huyfinge 6 a 7 voeten over't water, gebouwt in de Revier, op boogen, als op de figure te fien is j hebbende nevens meerdere privilegi�n't reght foo- danig aen de felve Revier^ vermits wel eertij ts een Brouwerye heeft geftaen. Dcte Huy- fing is ongemeen fwaer en fterek, foo van misuren, als houtwerek gemaeckt ; de voor- gevel feer cierlij ck, meeft alle van Bremer fteenen, van binnen met f eer veel vertrecken, engroote Kamers verdeelt, die langhs de Revier fchoone uytficht hebben; als mede .... en aenkleven van dien: Oock boven alles gemaeckt op 't beleggen van Koop- manfehappen, fulcks een recht groot Koopmans Huys is. 14, 15, 16. De -wel Ed. Heer Joan "pan TJJelmnyden , He�re tot Rollecate en 2er%>illing�r Kamp ,^;Landt-Droft van VollenhoJ>e en de Hecrhjckheyt Kuynder > Gecommitteerde wegens de Provincie van Oyer-YJJet, ter Vergaderinge van de Ho. Mog. Heeren Staten Generael, heeft in den jare 1654, in fijn Heerlijckheyt.van Rol/ecate, gelegen dicht onder de Stade Vbllenhoipe ■■, defe maniere van Huyfing, fulcks hier vertoont wordt, doen bouwen, dan ftondt als doen noch een gedeelte van de Kooken, met een hoek, overgebleven van 't oude Huys, 't welck wel eer daer geftaen hadde, maeris nu t'eenemael herbouwt, eii genoeghfaem een geheel nieuw Huys geworden, alfbo'tmeeftemuur-werck, bakken, folders, venfter-ramen, en het dack, oft gefpan, altemael vernieuwt is: *t Selve Huys ftaet in 't geheel op verwelfde Kelders, met foodanige verdeelinge, foo beneden, als boven, gelijckbyde tekening te fien is; De Kamers hebben fchoone uytficht, foo over de Landts-dou^3f^ren, als mede in de Zuyder-zee; 't is rondtom uyt 't water opgehaelt, fulcks met een brug toegang heeft, zijnde tot dien eynde gefchickt def� maniere van een fteene en Valbrug, die voorgenomen was daer te doen maken. 17, 18, 19,20. Def� Huyfinge die hier vertoont wert, heeft doen bouwen S^r. Marten Franfii yan der Schilde, Koopman binnen Amfterdam, in 't laetft van de^n jare 1649, op een plaets die doenmacls noch voor 7 aSjaer water was, genaemt de Wael, alwaerde Schepen, foo van 100 en meer laften groot, winter-laeg plegen te leggen,. en nu tot landt gemaeckt zijnde, verdeelt tot Erven, om Huyfen op te bouwen, met brcede Kayen, tweeftraten met toe-gangh en bruggen , waer over men de Stadt wijder in gaet. De gront ofte erf van defe Huyfinge is een krimp, vermits op een fcherpen hoeck naer het Y leyt, zijnde mis-vormt, als by defe teeckeninge blijckt, echter tot twee Woonhuyfcn verdeelt, ge- ftelt op Kelders die oock bewoont werden, met dicke muuren, dacf op wel dicht met fware bakken beleydt, alfop dienen tot laft-dragende Solders, die van buyten met een B 1 vrye

-ocr page 8-



				₄ BESCHRYVING VAN DE AFBEELDSELS vrye trap toegang hebben , zijnde de wooningen foodariig verdeelt , datydereen be- quaemHuysis, dan't grootfle is een f�er gemackelijck Koopmans Huys, met ingefte- ken Kamers ₃ dat veel wooninghs geeft, tot gerij f van de Huyshouding. zi, zz, Z3, 24, 15, enzer. In den jare 1664. is 't Huys Vanenburg, gelegen op de Veluw, omtrent twee uuren van Harderwijck, en Nicwerkerck, een kleyn half uur van Muiden aen de Zuyder-zee, alvaer veel Brandt-hout vergadert en naer diverfe plaetfen gefcheept wordt ₃ doen bouwen, door den Hoog Cd. gebooren gefhengen Heer, Benrick yanEejfen, Heere tot Helbergen en Va- nenburg, Landt-Droir. van de Ve/ww, Prefideerende in't Collegie van de Gedeputeerde Staten des Vorftendoms Gelre, reiideerende tot Arnhem, kilcks en in foodaniger voegen als by de fes achtereen volgende Tekeningen gefien kan werden, begrijpende d'eerile alle de verdeelingen van de beneden Gemacken, de tweede alle de Kamers, baletten, en de hoeda- nigheyt van de vordere vertrecken aen de Huyshouding gehoorende, ende werdende wij- der aengewcfen op de gronden alle de grootte van de Kamers, zijnde vorder 't voor-gemel- dc Huys (00 llerck gebouwt van dicke Muuren, fwaer van Bakken en anderfints, als een fterek Landt-Huys foude konnen gemaeckt wordem 27, z8, Z5>eii3�. In den beginne vanden jare 1655 heeft de He&cRemond de Smit, voornaem Koopman t''Amflelredam, doen bouwen defeWooning, als by vervolg in 4 Figuren vertoont wort, te weten, onderen boven grondt, voor en van achter zijnde gelegen in 't Sticht van ZJytrecbt, inden Gerechte van Maerfeipeen, dicht by 't ver maerde vermaeckelijcke Dorp Macrjen, aen de Revicre de Vecht, neffens 't Sant-padt -, zijnde dit Huys gemaeckt in een jonge Plantafie, Ganfen-Hoef genaemt, voortijdts by de Heer LucmRotgans doenplanten _%die de Wooning-placts aldaer verkooren hadde, en by de Heer de Smit oock gevolght is, de welcke aldaer cierhjck vertoont, foo voor de Paflanten gaende langhs 't Sant-padt, als mede voor die gene welcke de Wagen-weg aen de over-zijde van de Vecht gaen. De verdee- lingc van de Vertrecken is in de onder en boven-grondt te f�en; hebbende de Boven-ka- mers (choone en vermaeckelijcke uytf�ghten over de Zaey- en Wey-landen; is vorder heel net en gemackelijck doorbouwt ₃ en van alles wel verforght, wat in een Landt- of Luit- wooning vereyfcht wordt. 31, ₃z, 33 en 34. De Vergrootinge van de Stadt Amflerdam heeft aen veele Liefhebbers occalie gegeven groote Huyf�n te konnen bouwen, waer af de Heer Karel Gerards f �ch heeft gedient, ko- pende twee Erven nevens malkanderen, op de weit-zijde van de nieuwe Heere Graft, op een Erf nae aen de oude Huyfen van de felve Graft, en hebbende in den jare 1663 daer op doen bouwen, op de wijfe als hier by't Afbeelddel wert vertoont, namentlijck aldus ver- deelt; Onderis een doorgaende Pack-kelder, aen de Zuyd-zijde van de Pack-kelder is de Koocken, de felve is weder aen de Noordt-zijde verdeelt aldus: Het gedeelte der felve flreckt voor van de Straet tot achter aen de °Tuyn. De Zuyd-zijde beftaet in twee deelen, ofte drie, het voorlie deel dient oock tot een Pack-kelder ₃ het achterfte deel is een Kooc- ken ; tuflehen de Pack-kelders is een Gangh, om uyt de Kelder aen de Straet te konnen gaen, en een trap om naer bovm te gaen; uyt de Koocken gaet men in een f�er diepe Ti- ras, ofte fementc Provif�e-kelder, die onder een gedeelte van de voor-geroerde Pack-kel- der komt, heeft mede zijn licht in de Achter-gevel, als by 't felve Afbeeldtf�l op de tweede grondt werdt aengewefen. De wooning feit is verdeelt in groote ftucken, leer curieus uytgewerckt , fbo van gecomponeerde en bekleede Solders , van diverf� Meeflers heelfraey gefchildert en verguldt, en de Vloeren zijn doorgaens metongemee- nc witte Marbere platen gevloert , expres daer op gefaeght , en die met blaeuwe ilcene randen van den anderen verdeelt. Wijders met de vereyfte Portalen. De bordes- Trap opgaende, komt men weder op fbodanige verdeelinge envenrecken alsvooren, mede

-ocr page 9-



		DER GEBOUWEN IN DIT II. DEEL. _s mede alle ruyme en fraye vergierde Kamers; daer boven zijn Pack-folders, en noch hoo- ger Kleer-folders; de voorftandt ofte Gevel van dit Huys is meelt van Ardnyn oft Hart- fteen gemacckt, en voorts met Metfel-werck van Leytfe klinckert, en door die verande- ring vertoonende heel cierlijck; d'Achter-gevel net g�metfelt van de felve kiinckert, als by de Figuren te fien is ; heefc wijder achter een fchoone Thuyn van ontrent 130 voeteri lang, vermakelijck beplant. 35* 3^37^38. Inden jare 1664 hebbe geordineert voor de Heer Ifaac Jan Nijs, voornaem Koop- man iAmflerdam_y defe maniere van Huyfinge , die hier vertoont wordt in vier achter een volgende Figuren, is gelegen op d'Ooft-zijde van de nieuwe Keyfers Gracht, en be- gonnen te bouwen in 't jacr 1665, en zijn daer mede gekomen ongeveer 6 a 7 voeten bo- ven de ftraet, en is foo blijven over ftaen tot in den jare 1666, en als doen voort volbouwt; by de eerfte grondt wordt vertoont de verdeeling van 't Huys, en beneden vertrecken, het in komen van de Straet is een. Galderye van achter tot vooren, en heeft weerzijdts twee vertrectasn, de twee voor aen de Straet konnen voor Packhuyfen dienen, deecne achter aen de rechter zijde wordt gebruyekt tot het Comptoir, en aen de flincker zijde is mede een fchoone Kamer, daer onder heeft men een feer diepe ver welfde f�mente Kelder, welc- ke in 't Pakhuys aen de lincker zijde voor aen de Straet fijn inflag heeft, maer d'ordinarie ingang is achter. Gaende dan met een bordes Trap, wiens treden witte M arber zijn, tot de tweede Galderye, alwaer de Wooning is; in defe Galderye is de felve verdeelinge als onder, aen de rechter zijde is het Salet, daer achter de Slaepkamer , aen de andere zijde de daeghs Kamer voor aen de Straet, daer aen de voorfz bordes Trap, die groot licht heeft uyt de Galderye, daer na deKoocken; uytdeKoockenkomtmen in een Kamerken, dat aen't groot Huys aen-gebouwt is, 't welck gebruyekt wordt voor de Koocken, daer men in komt door een Portael ; uyt welck Portael men mede na beneden gaet in een ge- lijck Kamerken, waer uyt men op de plaets gaet, ofte in de voorfz femente Kelder j eri om de e^aelheyt is op defe grondt aen de andere zijde fbodanigen Kamerken mede ^eor- dineert, maer niet in wefen gebouwt ; de voorfz Galderye is feer cierlijck met witte Mar- bere Platen gevloert, als oock 't Salet met meer als gemeene groote witte Marbere Platen, die met roode Marbere banden van malkanderen gefcheyden zijn j 't verhemelt van defe Kamer is met compartement werek bef chooten, heel cierlijck, heeft een gefloote Ita- liaenfche Schoorfteen-mantel, en wijders zijn alle de Vertreckcn met fbodanige Marbere Vloeren beleyt, uytgef�ydt de Slaepkamer; komende dan tot het derde vierkant, is we- derzijdts de f elfde verdeeling, uytgef�ydt de Galderye foo veel korrer is, alfoodeHeer d'achterfle kamers tot een gemack behoudt, is dwars over Huys heen, fulcks heteenSalet is by de 50 voeten lang, en kan altijdt tot twee Kamers gemaeckt worden, alf�o yder zijde fijne Schoorfteen heeft; van dele Sacl heeft men fchoone uytfight over vecle Thuy- nen ; met de voorfz bordes Trap komt men op de Solder, die feer ruym en groot is_} fon- der eenige belemmering als de vier ftijlen, die onder de twee deurflagen komen, waer in alle de eynden van de balcken, die op de kromme ftijlen leggen, en tegen de 3^ voets borft- weering komen te ftaen, ingewerekt zijn. Hier boven heeft men de Vliering, fulcks 't dack aeri alle vier zijden afgekapt is, gelijck by de nevensgaende Figure te fien is -_y heeft mede boven de Solder een Plat, dat met loot beleyt is, en is feer hoog rondtom opgef�t, fulcks daer wel twee voet waters kan op blijven ftaen. Is vorder een fterek Huys, d'achtcf en Voor-gevelis gemaeckt van graeuwe Leckfe Moppen , en feer net gewereke, fukks hem 't Huys trefreiijck vertoont. 39, 4°> 4¹* 42-^en 43- De Heef Giiillam Belin la Garde, voornaem Koopman binnen Amflerdam> heeft in't eynde van 't jaer 16�4 doen bouwen feecker Huys, als hier vertoont wordt, gelegen op de Weft-zijde van de nieuwe Heere Gracht, tuflehen de Leydtfe Straet en Leydtfe Gracht, ontrent in 't midden ₃ waer van eerftelijck wordt vertoont de verdeeling van Huyf�ng en C Thuyn

-ocr page 10-



		₆ BESCHRYVING VAN DE AFBEELDSELS Thuyn aen malkanderen. Op de tweede grondt, van grootervoet-maet, de gantfchc onder-wooning, {bo van 't voor in-komen, dat aen de eenc zijde genoeghfaem kan f tree- ken voor aen de Straet een Packhuys, en achter't felve een dagelijckfe Kamer, aen de an- dere zijde een feer gemackelijck Comptoir, en achter 't {elve een open plaets, en achter die plaets een Koocken van alle gerijf voorfien, als tot feodanigen Koocken behoort; men gaet uyt de Koocken in't Was-huys, daer Pomp en Water-(teen in ftaet, en daer bezijden't Secreet; tuflehen defe Koocken en de daeghlijckf� Kamer is een Gang van 14 voet tot de fclve Kamer en Koocken, en daer voorby tot in de Thuyn. Boven dit voorfz Was-huys is een Garderosbe, 't felve is aen de andere zijde mede, uy tgefey t daer men van de plaets gaet met een Trap tot in de boven-Koocken, waer in mede Pomp en Water- fteenis; onder de daeghs Kamer en beneden Koocken zijn twee gewelfde femente Kel- ders, waer in alle gerijf is, daer toe vereyfehende ^ voort gaet men met de bordes Trap in de Provifie-Kelder, en oock omtrent iz voeten hoog naer boven op een Portael, dat veel licht heeft van de voorfz Plaets, uyt welck Portael men begaet de bordes- Trap ende ingang van de flaep en daeghfe Kamer, als mede van de groote Zy-Kamer en Salet, wclc- ke Vertrecken feer curieus zijn, de Solders van onder met compartement werek gemaeckt de Saclen fchoon verguit, en dan beyde gefchildert, de achter-Kamers mede naer adve- nant verciert. 't Voorfz Portael is mede {eer <^ierlijck van bekieedtiel> van deuren en pyla- fters semaeckt, uyt het voorfz Portael gaet men tot de particuliere Wentel-trap, die van onder op komt tot op de Solders toe van de Werck-luyden, defe Wentel-trap heeft veel licht van de voorfz plaets, als mede de bordes Trap, van defe bordes komt men op d'in- eefteecken Vertrecken, die men gebruyeken kan tot Kinder- ofte Slaep-kamers, te fa- men met d'onder-Vertrecken hoog xi voeten, gelijck de twee groote Vertrecken aen de Straet zijn, daer boven heeft men eerft n voet verdieping, en boven def� verdieping noch P voet, altcmael geprepareert tot Pack-folders, en alles daer feer becjuaem toe gemaeckt, (waer van Bakken en Muur-werck, foo dat het t'eenemael tot een Koopmans Huys acn- geleydten gemaeckt is; komende dan tot de Solder daer't dack fijn begin neemt, is met kromme ibjlen, daer de bakken en karbeels met pen en gat ingewerekt zijn, d'andcre eynden in de moerbinten ofte deurflagen, daer boven de Vliering komt het werek alles naer behooren fterek in malkander gearbeydt, en heeft vorders alle gerijf om de goederen boven t'arbeyden, daer toe voor een Wind-aes, en noch een dat op de binnen-plaets ac- cordeert , tot gebruyek van de Vliering; de geheele Voor-gevel, lbo die hem vertoont, js t'eenemael van witte Bentemer Hartiteen, ofte by fommige Arduyn-iteen genaemt, is curieus en net gewerekt door M^r. Pieter PieterJ^Tan Kuyck, als mede de cieraden, en alles, wat daer aen ge�en wordt; d'Achter-gevel is geheel gemaeckt van graeuwe Leckfe Mop- pen klinckert, perfed en fchoon uyt de handt gewerekt, en vertoont hem van de Keyfers Gracht heel verheven. 44> 45- De Heer Gillis Marcelis, Eygenacr geworden van de oudtvermaerde Brouwerye 't witte Lam, op deWefl-zijde van de Zingel of Koninglis Gracht, regen over de Voetbooghs- Doelen , en de fclve Brouwery vernietight zijnde, heeft op die pla.ets in den jare 1661 doen bouwen defe Huyfing, vangrootte, fatfoen en verdceling van fch�one Vertrec- ken, als mede de Gevel, die een fchoon aenfien van d'overzijde heeft, iulcksin de wee volgende Kaerten vertoont werdt; defe Huyfing fpringht achter 't kleynder Huys (mede gemelde Marcelis toebehoorende) dat aen de Zuyd-zijde ftaet, met een Kooc- ken, Provifie-kelder, en ander gerijf tot de Huys4iouding, en Slaep-kamers daer bo- ven, alwaer een bordes Trap komt, daer mede men oock 't geheele voorfte Huys be- o-aet, daer inne heelgro�te en meer als gemeenefchoone Kamers komen, infonderheyt de Voorkamers, die alle vermakelijcke en goede uytfichtcn hebben , voorts boven gaende vindt men groote Solders, om met Koopmanfchappen te beleggen, daer toe cle felve uyttermaten ilerck gebouwt zijn �, de voorfeyde Huymige met het achter-Erf ftreckten doenmaels tot aen de Stadts-Veften, [t welck door't uytleggen van de Stadt veran-

-ocr page 11-



		DER GEBOUWEN IN DIT II. DEEL. f .verandert is, f�ilcks nu met een aengekocht gedeelte Erf is ftreckende acn de Heere Gracht op de breette van omtrent 63 voeten, met een muur en een groote Pooit, om met d� Karos in en uyt te rijden �, daer wederzijdts binnen noch vertreckcn, 't ecne gebruyck.t . werdende voor't Comptoir, en't ander een Kamerken, die beyde l�ftige uytficht op de Thuyn hebben, vorder zijnde gelegenthey t, om Karos en Wagen te plaetf�n, weien- de oock een gedeelte van de geweiene Mouterye tot ftallinge voor vijf Paerden gemaeckt, de reftc gebruyckt werdende tot een Packhuys, hebbende aldaer mede een playfant� Thuyn, fulcks als by de generale Gront-teeckenmg kan geilen werden*

			Alhier werdtin fes Figuren vertoont de hoedanigheyt van de vier Hu-yfen, die wijten, de Heer J'acob Kromhout in't begin des jaers 1660 heeft doen bouwen op deWeft-zijde van de Heere Gracht, bezuydcn de HuydeStraet, doenmaelsby naer't eynde, chalsri� door't vergrooten van de Stadt genoeghfaem in 't midden der ielver Gracht; de grondt is bevoorens geweeft een fchoone Bloem-hof en Boomgaert, groot omtrent een quart morgen , de drie van de f�lve Huyfen hebben yder achter (eer fchoone Hoven, 't gr�ot- fte wierdt bewoont by den Bouw-Heer felfs, wekkers Thuyn of Hoeve achter 't kleyn- fte Huys omfpringht, dat maeryo voet lang en 10 breet is, zijnde dit kleyn Erf gedu- rende het bouwen aengekocht, en fulcks te laet om't geheele ontwerp van 't begonnen werek te veranderen �, in de onder-gronden worden vertoont alle de beneden Huyfingen, vanKoockens, Kamers, Pack-en Provilie-kelders, daer van de Pack-kelders alle ver- wuift zijn; op de tweede gront ■ tekeninge weit aengewef�n de geheele verdeeling van Ka- mers en vertrecken , die eenige met Houte Vloeren , en andere met fecr curicufe witte Italiacnfche Marbere Steenen beleydt zijn, met compatimenten naer de Soldcrs ver- deelt, alles meer als gemeen net gemaeckt, gelijckmedede bekleedtfcls van deSchoor- freenennaer cyfch van foodanige Huyfen. De Voor-ftandt ofte vier Gevels zijn t'eene- mael van witte Bentemcr of Arduyn-fteen tot boven toe , feer net uytgewerckt, van fatfoen als by d'Af beeldtfels, en achter foodanigals uyt deThuyncn laetaenficn, op de breette va«i 110 voeten, vermits 't eene kleyn Huys met 20 voetenErfs achter den Buer- man omfpringht, fulcks dat de Thuynen te famen izo voeten begrijpen, volgende ge- feyde Grondt-tekening. 5h 52-5 53 ? 54, 55- Hier wort voorgeftclt de manier en hoedanigheyt van Huyfing,dic de Hcctjofepb Deuts heeft doen bouwen op de Zuyd-zy van de nieuweHeere Gracht,tuflchen de Leytfe en Spie- gel-Straet, en wort voorgeftelt in vijf volgende Figuren, eerftelijck by de generale grondt de beneden verdeeling, foo van Pack-kelders, Koocken en aenkleven van dien, mede de Plaets en Thuyn met fijn verdccling, oock de twee Wooningen, Stalling en Poort tot op de Keyfers Gracht, welcke Wooningen, Stalling en Poort nochftaen om gebouwt te worden; de tweede vertoont alle de Verdeelingen van 't Huys, foo van de Vertrecken, Portalen, Trappen, en Salet aen deStraet, wiens Solders met c�mpartcment werek gemaeckt zijn, als mede feer cicrlijcke Schoorfteenen, de twee Kamers tegens de Tuyn hebben yder noch een Kamer daer boven, te famen 13 voeten hoog, is i\ voet hooger als de generale verdieping, en worden genoemt ingefteeckenKamers, defe Kamers zijfi f�er bequaem tot de Huys-houding, en van alle gerijf voorfien; op 't tweede Vierkant van 15^ voet verdieping, heeft men boven de twee Voor-Salen foodanige Kamers, maer hebben als boven, fulcks ten naeften by vierkant blijven ; zijn cierlijck opgemaeckt, de Solder van de eene Kamer is mede met compartement werek gemaeckt. Boven het Voorhuys is mede een feer bequame Kamer, uyt welcke men op de Balcon gaet voor aen de Straet, daer een fchoone uytficht is. Boven de vo�rfz ingefteecken Kamers heeft men wederom twee Kamers, die feer gerieffelijck en cierlijck opgemaeckt zijn \ 't der- de Vierkant hier boven is van 10 voet 7 duym verdieping, feer bequaem om te konnen beleggen, alfoo daer toe fterk gebouwt is, foo van Muur-werck , en meer als gemeen C 2. van

-ocr page 12-



			8 BESCHRYVING VAN DE AFBEELDSELS van Bakken, foo dat mede tot een gemackelijck Koopmans Huys kan gebr�yckt worden � komende rot de laetfte Solder, daer men kromme Hycke ftijlen rondtom heeft, met de* twee Moerbinten, op Weke de bakken die op de kromme ftijlen met karbeels in-ge- werektzijn, ruften. De Solder komt over het heele Huys, heeft geen belemmering als de vier ftijlen onder de Moerbinten, daer alles fijn ruft op heeft. Boven de voorf�yde Sol- der komen drie Vlieringen ofte Dacken, die in 't voorite en achterfte DVars-dack ge- werekt zijn, dat meer als gemeen fterek en wel verdeelt gemaeckt is. Voorts verfien met fijnwormte, gording, nock, en alles wat tot een Dack dient. Alle de Vloeren oft Sol- ders zijn doorgaens het heele Huys met i duyms Pruyfle Deelen beleyt. De Voor-gevel is geheel van witten Arduyn ofteBentemerfteen gemaeckt, en feer net gearbeydt, door Meefter Jan Gijfeling , en wel gevoeght op malkander -, de Achter-gevel is van de befte blaeuwe Leydtfe Klinckert meer als gemeen netgemetfelt, en vertoont hem feer e^erlijck, als b ycle nevensgaende Figure te fien is. $6> S7> 5^8en55>. Omtrent 3 uren van de Stadt Groningen in 't Fivalingo quartief tot Steem, heeft den wel Ed. gebooren Heer Joan Clant J>an Stedum, Heer tot Stedurn en Nifsvierda, doen bouwen foodanigen Burgh ofte Huys, als by de volgende Afbeelding vertoont werdt, op de fel- vigeplaetsalwaer bevoorens de Voor-ouders gebouwt hadden, 'twelck in den jare 157? door 't Spaens Guarnifoen der Stadt Groningen is gedeftrueert en naer eenigen tijt door de familie op d'oude fondamenten weder herbouwt, en foo nu als dan vergroot j dan ver- mits de fondamenten doorgaens te hoog en heel ongelijck lagen, fulcks men in 't afbreec- ken te klaerder konde fien, en daerom ongeraden was op fbodanige fondamenten weer te bouwen , en oock de verdeeling met defe gantfeh niet accordeert, foo is de voorf�yde Burgh t'eenemael afgebroocken , de fondamenten uytgeroeyt, de Vijver gedrooght, en 6 a 7 voeten verdiept, en foo tot een gelijcke pleyn gemaeckt \ was te voren heel fcheef en uyt den haeck, dan nu alles in-'t vierkant met gelijcke hoecken gemaeckt, op wekke bodem van de voorf�yde Vyver in den jare 1669. op oft in de wel zijnde fondamenten aen- geleydt, volgens de verdeeling van de grondt-tekening met foo dicke, breede muuren als yereyfcht, en met diverfe inijdinge, fulcks als men op de Wel is gewoon te maken, zijn- de een weynig te ftceck gewerekt tot de Kelder-vloer, alles met graeuwe Klinckert, en wat f�ment onder de kalck vermenght, van,daer recht te loot op met 3^ fteen , de muur 3^ voeten dick , Groninger maet , zijnde de voet \ duym grooter als de maet t Am- flerdam. Gekomen zijnde met de 3! fteen tot de Huys-vloers hooghte, foo zijn de Vloe- ren van alle de Vertrecken en Kelders met kruys-verwelffels gemaeckt , uytgenomen de Koocken-kelder, die beleydt is met Bakken, en tuflehen de voorf�yde Bakken met trog- welffels gemaeckt; wijders zijn de muuren rondtom de geheele Burcht, foo van voor van achter als ter zijden opgehaclt met twee fteen graeuwe klinckert , fchoon uytter handt gewerekt tot bovenaen't dack toe, oft foo lang men muur vannoodenhadde; het in- komen van defe voorf�yde Burcht is eerft een fchoon pleyn, alwaer men met Koets en Paer- den over de brugh kan opvaren, wenden en keeren, welck pleyn wel z8o voeten breet, en over de 300 voeten lanck is, aen yder zijde met een Schathuys ofte Stalling beflooten , van daer gaet men over een houte Brug over de 80 voeten lang, de wekke over de Gracht leydt daer het Huys in gebouwt is tot op een plaets van 57 voeten breet, en ongevaer 60 voeten lang, die aen drie zijden betimmert is, aen beyde zijden van de brug met een Pa- villioen dat op de hoecken voor uyt fpringht als twee Baftioenen, van daer komt men in een Galdery of voor inkomen, waer uyt men alk vertrecken kan begaen, alsmede de bordes, in 't fclve Portael voor de Trap gaet men in de Eet-kamer, en vorder in de Slaep- kamer, zijnde 11 voet verdieping, en daer boven 8\ voet, (te famen foo hoog als 't Sa- let en de Dacghs-kamer) die men Ingefteecken Kamers noemt, wekke Kamers alle ge- macken hebben, ende becjiiaem tot Kindere Kamers; worden begaen van 't eerfte bor- des, en vorder opgaende komt men op de generale verdieping van alle gemacken, die boven't Salet zijn in twee Kamers verdeelt, alwaer een gang is van de Kameniers Kamer * c afge-

		N

-ocr page 13-



		DER GEBOUWEN IN DIT II. DEEL. t* afgefhedeh, boven de Daeghs-kamer , hebbende in de eene een deur daer mede men orj een fchoon Plat komt, boven de voorf�yde Galderye oft inkomen van 't Huys, en voort op de kamer zijnde alom me groote ruyme Kamers, boven de«'elcke een ruyme Solder met kromme ftijlen, die tegen een borftweering van 3 voeten hoogh muurs aenftaen, en« hooger een Vliering zijnde _i alles wel fterek en valt in malkanderen gearbeydt, naerfat- foen en eyfch van 't werek; en eyndelijck 't geheel Huys heel ^ierlijck en fterek doorbouwtj en van alle gerij f verforght. 60₁ 61, Cx en 63. De Heer Rteronimo de Haafe, Heer van Stabroeckj heeft doen bouwen in den jare i66p dele Figuer Van Huyf�nge, als hier vertoont wordt, en is gelegen op de Zuyd-zijde van de Nieuwe Heere Gracht, bezuyden de hoeck van de Spiegel-ftraet, welcke Straet lcydc in de krimp ofte bocht, overfulcks dit Huys wederzijdts langhs de Heerc Gracht fchoone uytficht heeft $ het aenfien van defe Huyfinge ofte Gevel is geheel van witte Bentemer fteen feer wel en net gewerekt, als oock de Beeldthouwery, f00 van Beeldt-werck en an- dere geraden. Welck Huys van de overzijde aen te fien (eer heerlijck hem vertoont, als mede de Achter-gevel uyt de Thuyn, welcke van de befte Leydtfe klinckert, en meer als gemeen net ge werekt is: by de generale grondt op kleyne voet-maet gemaeckt, om 't hee- Ie perceel re gelijck en aen malkander te vertoonen , wordt cerftelijck vertoont alle de be- neden-huyfinge, foo van Pack-kelders en andere gelegenthedcn, als mede de Thuyn , Paerdeftalling, en hoedanig men daer in en uyt komt, van de Spiegcl-ftraet * als mede 't getimmer aen de Stalling. By de tweede grondt wort de verdeeling dusdanig vertoont 5 eerftelijck een gewelfde Galderye, ftreckende van voren tot achteren, enwederzijts met twee Vertrecken : Voor aen de Straet ter rechter zijde een Comptoir, daer achter de bor- des Trap, en dan de daeglijckfe Kamer ; daer tegen over een Vertreck tot een Slaep-ka- kamer gebruyckelijck; en voor aen de Straet een Spreeck-kamer. Aen de flincker-zijd� de bordes Trap opgaende, komt men weder op gelijcke Galderye als onder, en weder- zijdts twee Vertrecken aen de Straet, ter lincker zijde t groot Salet, daer achter noch een fchoon Vertreck; aen de rechter zijde een vermakelijcke Kamer, die fchoone tiytficht heeft: Dan volgt de bordes Trap, met een Achter-kamer: Ten eynde van de Galderye gaet men op een Plat, van waer men een f�er playderig uytficht heeft over veeleThuynen, en aen de Straet een Balcon. De(e Galderye is wederzijdts versiert met Schilderyen, die in de muur ingelaten zijn j foodanig is de Solder mede gecomparteert en gefchildert door den kondigen Meejlcr A^r. Frere. Vorders zijn alle Vertrecken heel ^ierlijck opgemaeckt. Komende met de bordes Trap tot het derde vierkant, daer vindt men weer foodanig een Galderye als onder, en aen de Achter-gevel na de Thuyn twee ichoonc Kamers, en voor tot Solders om te konnen beleggen gemaeckt: Daer boven is een ruyme Solder, (o� groot als 't hecle Huys � op dele Solder neemt het dack fijn begin, met de kromme ftijlen tegen de muur ofte borftweering ongevaer 3 voeten hoog, die rondtom de vier zijden van de heele Solder gaet j de voorfz kromme ftijlen leggen met haer bakken en karbeels in- gewerekt, als mede in de Muurbinten met pen en gat op een borfl: gewerekt, die gedra- gen worden van vier ftijlen mede in de voorfeyde binten gewerekt met karbeels buyten gemeen fterek: Dit is de ecnighfte belemmering die de heele Solder heeft. Deft Solder is in de 60 voeten lang, en in de 50 breet, en is daer toe geprepareert dat mede beleydt kan worden. Boven defe Solder is een Vliering, zijnde onder 3 dacken neffens een, die in 't voor en achter Dwars-dack gemaeckt zijn , en foodanig voorden, en alles foo vaft cd. wel in malkander verbonden, datter geen bewegen aen is. 64. en tfj. Ten kleyn halfuur van Nieuwerjluys, in het Sticht van Vytrecht _y dicht by't vermaerd� Dorp Bremkeien > heeft de Heer Wilhem fan den Broeck > voornacm Koopman tAmjielre^ dam, doen bouwen de Huyfing die alhier vertoont werdt, zijnde gelegen in een fohoone luftige plaetSj vooraamendijck om dat de l�lve langs foo vermakelijcken Revier de Vecht D leydt.

				/ ■

-ocr page 14-



			�t> BESCHRYVING VAN DE AFBEELDSELS �eydt, en 't Huys gemaeckt is op een uythoeck, hebbende te wederzijdts 't geficht langs en over de fclve Revier, als mede 't Zandt- of Jaeg-padt, waer langhs ontelbare Schuyten verby defe Wooning getrocken worden ■, en men t'allen tijde foo naer Jmfierdam als naer i�ytrecbt en elders op andere plaetfen kan varen �, zijnde dit Huys en Plantagie op foo lufti- gen geweft geplaetft als men foude konnen verkiefen, konnende oock met de Wagen al- omme rijden, vermits d'ordinaris Heeren weg achter't Huys langs gact. Het fatfoen van def� Wooning werdt by de twee genombreerde Figuren voorgeilelt ; in de eerfte is d� verdeeling van alle de Vertrecken , foo van Kamers en Koocken met d'aenkleven van dien, komende alles gelijcks Vloers, op Kelders ten deele gewulfty» waer in men noch heeft een groote Koocken, een Was-plaets , als mede wooning voor yemandt dien de lor- ge van de plaets (oude mogen by abfentie werdenaenbevoolen. Het tweede vierkant heeft weder de ielve verdeeling als de grondt uytwijfl, uytgenomen boven de Sael, alwaer het in twee Kamers verdeelt is, vermits by toeval men te Landewaert fbmtijdts veel Vertrec- ken nodig heeft. Hooger is noch goede gelegentheyt van Solder en anderfints, tot gerijf van de Huyshoudinge. Het fatfoen van de Gevel werdt by de tweede Figuur aengewefen, en vertoont foo yan vooren en rondtom Landwaert heel verheven ; is leer cierlijck uyt- gewerekt met klinckert, meer als gemeen wel gearbeydt, en voornamentlijck van fterk- te, 't geen aen een goet Landt-Huys heel nodig is. 66, 6-j, en 68. De Heer Gerbrandt Ornia, heeft fijn Huys genaemt het Keyferrijck, gelegen op de Wefl- zi jdc van de Heere Gracht, omtrent de Lety Gracht , doen vertimmeren en veranderen, als namentlijek van 't Voorhuys de Zy-kamer, en van de Zy-kamer 't Voorhuys gemaeckt, heeft nu van vooren langs't Huys fijn gelicht tot achter in de Thuyn. Al de Huyfing is achter uyt of Thuynwaerts in omtrent <> aio voeten, en vel � voeten hooger gevijklt. Men heeft op nieuws moeten hayen, en nieuwe fondamenten leggen \ waer mede men «ytgewotincn heeft dat alle de oude Huyfing te voren ongemackehjck en onbruyckbaer nu bruyekbacr en gemackelijck geworden is. Eerft een feer becjuame Koocken, Kinder- kamer met fijn toebehooren, en een Somer-koocken ortWas-huys , meteen Vertreck daer bezijden; een open Plaets, en een Portael, die beyde haer licht hebben van de voorfz open Plaets. In dit Boven-portael is de Trap waer mede de geheele Achter-bouw begaen wort, van onder tot boven toe. Onder de Galdery gaetmen noch dieper in een gewelfde f�mente Kelder, die boven op gevloert is , en een open Plaets, foo dat voor een binnen Plaets veritreckt. Van de Galdery gaetmen 8 a 9 treden neer tot in noch een Portael, daer men uytgaet in alle de vooriz Beneden-gemackcn \ en opgaende komt men weer in de Galdery , van waer men komt op een bordes , en afgaende in de Thuyn. Uyt de voorfeydeGaldery gaetmen met 5 treden in 't Portael, van daer in de Kamer boven de Koocken, als mede in 't Salet, dat een feer ruyme Garderobbe heeft bo- ven 't Was -huys. Van daer wederom door 't Salet in 't Portael, daer de voorf�yde Trap ftaet, waer mede het boven altcmael begaen wordt j en heeft weer de f�lvige Vertrecken, uytgefeydt dat de Kamer boven 't Salet in twee Kamers verdeelt is. d'Achterfte Kamer heeft een Garderobbe boven de voorf�yde. Van daer door de Kamer wederom in 't Por- tael, van waer men gaet tot de doorgaende Solder, en naer de Vliering; alwaer men een feer cierlijck uytficht heeft op de byleggende Thuynen, en oock van de Kamers_; daer boven is 't altemael afgekapt op de lijlte, die heel cierlijck, als d'Aftekening die hier ver- toont wordt, uytwijit. 69 en 70. Defe Voorftel ofte Figuur van Hnyfinge fbude gebouwt worden voor f�ker Heer, maer alfoo eenige verandering des tijdts is voorgevallen, is het felve gebouw geflaeckt �, het foude eerrgroot en flcrck doorbouwt Huys gcweefl zijn, alfoo het voornemen was het (�lve hoog uyt de grondt te ftellen, om de Vloeren van de Beneden-vertrecken hooger te hebben ais d'ordinarie grondt; dacrom fbude de Voor-pleyn, ende ter zijden a�ngehoogt zijn

		/

-ocr page 15-



DER GEBOUWEN IN DIT II. DEEL; ii zijn geworden, om te beter af te wateren : Was mede geordineert dat men Van achteren foude konnen ingaen, alfbo't gebruyck van't Huys meelt in de beneden Gemacken foude wefen. Naer boven foude men met een bordes Trap gaen tot het eerite Vierkant, in't welcke de felve verdeeling is. Onder de voorfz Vloeren blijft een halve itecn leggen, op welcke de welflels komen, een half fleen fal de boven-muuren vermindert worden. De- fe verdieping is 18 voet hoog, vermits 't groot Salet niet minder vereyfcht, oock om d.ic men nevens de bordes Trap twee Ingefleecken Kamerrjens heeft, het Onder-kamertjeii van <>\, en het Boven-kamertjen 8^ voet, tot alle gerijf dienflig om dat by der handt zijn ₅Komende tot het tweede Vierkant oft boven, welck verdeelt is als onder het eerfle, want alle de muuren ofte fcheyding van Kamers weder op haer onder-muuren komen, die cyj het fondament flaen, 't welck een fterek Huys maeckt; 4e Kamer boven het Salet (in- dien hy te groot is) kan bequaem in twee Kamers met een half fleen gefcheyden worden; alfbo men Landtwaert tot veel Vertrecken genegen is, en van doen heeft. Hier boven fbude wef�n de heele Solder, met een borflweering en kromme ftijlen, daer het dack dan op fbude geformeert en gemaeckt worden ^ 't welck (�gh vertoonen foude als defe Figure. 71 en jz. Het aenfien oft Voorftandt dat hier vertoont wordt is maer een concept geweeftj 't welck ten verfbecke van feker Heer gemaeckt is, hebbe evenwel niet konnen nacrlal^i 't felve hier te pas te brengen, neemt het aen voor een toe-gift. Het was geordineert om Van Metf�l-fleen gemaeckt te worden , uytgenomen de middelfle borftweering, bafe- menten, pylaren en capiteelen van Hartfteen, als mede het geheele ornament en $ieraet in de Frontefpice. Hebbe hier nevens defe grondt daer by geordineert; fbude op fooda- nigen wijf� een gemackelijck Huys hebben konnen wefen, te meer als men 't beneden mede tot wooning wilde gebruyeken. De ondergrondt hier by te maken docht my on- Iioodigh, vermits geen verandering in is. Als men van onder inkomt, dat een muur wef�n moft aen de linc,ker handt, fbo dat de Vertrecken even groot fbuden gewcefl zijn, 't welck met twee Linien is aengewefen. 73 en 74. Defe Figuren zijn ontworpen tot het bouwen van een Huys op 52. voeten breette₅'t welck de ordinaris maet is van een dubbcldt Erf in de nieuwe Uytlegginge binnen Am- fterdam. Dit foude een feer gemackelijck Huys zijn, als de Kelders tot Woonin^en ge- bruyekt, ofte ten minften de Koocken onder de Sael gemaeckt wierde, en dan de refl tot Pack-kelders bleef; foodanige Vertrecken foude men oock boven tot de Wooning hebben, indien men de Kelders tot Pack-kelders wilde gebruyeken. Van vooren inko- mende f iet men door een gang tot achter in de Thuyn, aen welckers zijden men Kamers heeft, als mede in 't Voorhuys; ende daer boven zijnde't laetfte Vierkant, foude mede' foodanige Kamers geven; de voorfz Kamers fouden een fcer luflige uytfight hebben, en foude men boven def�lve komen op een doorgaende Solder, bequaem om te beleggen , als mede de Kamers onder de Solder, daer men alsdan een Wind-aes daer toe bequaem en andere gereetfehappen maken moefte, 't welck hier niet aengewefen wordt.

		D E.
	N	D E.