OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP

�NIFTARLAKE^'
1939

ELECTR. DRUKKERIJ H. J. SMITS
OUDE GRACHT 231 � UTRECHT

Te midden van de oorlogsberichten, ons eiken dag toeko-
mende van het groote wereldtooneel, is het buitengewoon
aantrekkelijk zich bezig te houden met hetgeen de eigen,
kleine omgeving aan goeds en schoons biedt. Ons Jaarboekje
komt de belangstelling vragen niet voor wat haat en ver-
woesting vermag, maar voor hetgeen den geest verheft. Wij
achten ons gelukkig, dat wij konden beschikken over de tee-
kenstift van den Heer G. Adriaans en de gaven van den
Heer J. Trouw, waardoor het mogelijk werd de verschillen-
de bijdragen rijk te illustreeren. De Redactie brengt dank
aan allen, die in onzen veelbewogen tijd medegewerkt heb-
ben tot het genieten van een aangename verpoozing aan den
rustigen huiselijken haard.

Jhr. Mr. Dr. L. H. N. BOSCH RIDDER VAN

Commissaris der Koningin in de Provincie Utrecht.

Dr. Mr. J. W. VERBURGT, Wassenaar, Voorzitter.

Mej. W. F. GREVENSTUK, Baambrugge, J |

Seccetaresse.
J. D. BASTERT, Breukelen, Penningmeester.
G. J, WEIJLAND Jr., Loenen a.d. Vecht, Bibliothecaris
Pastoor A. E. RIENTJES, Maarssen. I "g

L. SCHIETHART. Vreeland. / tS

Mr. W. B. WESTERMANN. te Maarssen.
E. G. WENTINK, te Naarden.

Ir. F. C. C. Baron VAN TUYLL VAN SEROOSKERKEN,

te Zuilen.
Dr. J. J. F. STEIJLING, te Maartensdijk.

J. TROUW te Abcoude.

Jhr. Dr. L. H. QUARLES VAN UFFORD, te Breukelen.

A. H. DOUDE VAN TROOSTWIJK, te Breukelen.

Ir. J. LOEFF, te Oud-Loosdrecht.

Pastoor L. J. VAN DER HEIJDEN, te Utrecht.

REDACTIE JAARBOEKJE.

Dr. Mr. J. W. VERBURGT, te Wassenaar.
Pastoor A. E. RIENTJES, te Maarssen.
Mej. W. F. GREVENSTUK te Baambrugge.

Mej. Wilh. F. Grevenstuk.
Mej. E. van der Lee.
Ds. P. Six Dijkstra.
G. van Walbeek.

Baarn:
P. E. Tegelberg.

Batavia:
Prof. Dr. A. Grevenstuk.

De Bilt:
L. P. van Seerenberg.

Bilthoven:
W. P. Maclaine Pont.
W. P. J. Suringar.

Blaricum:
Th. S. van Linge.

Breukelen:
Dr. M. H. J. Adels.
J. D. Bastert.

Mevr. C. H. Breen-Parker
Verboom.

Pastoor J. van der Burg.

Mevr. de Wed. A. H. Colen-
brander.

A. H. Doude v. Troostwijk.

Mr. H. C. L. van Ginkel.

E. de Graaf Wz.
Herm. v. d. Grift.

Abcoude:
Dr. J. H. van Gortel.
W, F. Pape.
Deken J. C. Rooswinkel.
Ph. W. Timmer.
Mr. J. H. des Tombe.
J. Trouw.

Amersfoort:
G. Adriaans.

Amsterdam:
J. N. Bastert.
A. J. Boom.
H. Booy.

Prof. Dr. K. H. Bouman.
K. H. Broekhoff.
Mr. A. Ie Cosquino de
Bussy.

C. L. Dekker.
Fr. Duyvensz.
I. Goudstikker.

Mevr. Dr. L. Heyermans.
J. C. Jurrjens.
P. A. Kater.

Koninklijk Oudheidkundig
Genootschap

D. van Lankeren Matthes-
J. H. Roozenschoon.

Mr. P. G. van Tienhoven.
Mr. P. L. de Vries Feyens.

Baambrugge:
Mevr. H. G. Geursen-
Blaauw.

E. B. van Julsingha.

Mej. W. M- ParkerVerboom

Jhr. Dr. L. H. Quarles van

Ufford.
Jhr. Mr. H. H. R�ell.
Dr. K. de Snoo.
Gerbrand Vis-
H. M. Vlug.
Mevr. A. Vor der Hake-

Boer.
C. W. de Vries.
H. L. Wolters.

Bussum:
]. G. Nordemann.
J. Schermer.
Mevr. A. Willet-Roosenburg

Doorn:
Jhr. J. K. Lampsins van den
Velden.

Driebergen:
Jhr. P. P. de Beaufort.

's-Graveland:
Dr. L. A. Boer�.
Mr. D. J. A. Baron van Ha-

rinxma thoe Slooten.
G. Graaf Schimmelpenninck.

'S'Gcavenhage:
G. C. Ansoul.
Bureau der Rijkscommissie

voor de Monumenten.
Jhr. Mr. C. Dedel.
Mevr. Marie C. van

Groningen:
Pastoor F. J. Schoemaker.

Dr. W- F. K. Kooiman.

Generaal-Maj. E. Luden.

Kortenhoef:
J. E. van Nes van Meerkerk.
De Stichting �Curtevenne".

Krommenie:
P. van Walbeek.

laren (N.H.):
R. W. C. Baron van Boet-
zelaer.

Loenen;
G. J. Dokkum.
Mr. W. I. Doude van

Troostwijk.
P. J. Houtzagers.
C. de Joncheere.
Dr. M. A. de Jongh.
J. M. C. van Kempen.
H. A. P. M. Tervooren.
G. J. Weijland Jr.

Loenersloot:
G. Kalff Azn.
Ir. E. Middelberg.

Loosdrecht:
Mevr. Wed. Mr. F. van
Beusekom-van Foreest.

Mr. Dr. N. J. C. M. Kap-

peyne van de Coppello.
Ir. J. Loeff.
W. F. Sondaar.
Jhr. Q. J. van Swinderen.
W. J. Voogsgeerd.
Dr. C. W. van Wieringen.

Maarssen:
T. P. Alta.

J. Homan van der Heide.
Ds. A. v. d. Kooy.
Ir. W. C. van Kuyk.
M. Oskamp.
Pastoor A. E. Rientjes.
Mr. H. J. Scheuer.
J. N- Servaas.
H. P. Vader.
H. A. Verwoolde.
Mr. W. B. Westermann.
Wybren Wijmstra.

Maarsseveen:
Jhr. }. Huydecoper van

Maarsseveen.
C. J. Rijsterborgh.

Maartensdijk:
Dr. J. J. F. Steijling.

Naarden:
Dr. G. Verburgt.
E. G. Wentink.

Nederhorst den Berg:
Mevr. C. A. Pos-Kofoed.

Nieuwer sluis:
B. H. Blankenberg.
Mevr. Wed. Th. W. Bhjden-

stein-
Mr. J. H. M. A. Doude van

Troostwijk.
Douair. A. Baron de Girard

de Milet van Coehoorn.

Kapt. }. }. van Moorsel.

Nigtevecht:
C. Hennipman.
J. M. H. Hopman.
G. A. van Wees.

Noordwijk:
Dr. F. C. Wieder.

Nijmegen:
H. J. van 't Lindenhout.

Oegstgeest:
G. A. A. Middelberg Wz.

Oosterheek:
Mr. E. van Beusekom.

Overveen:
J. D. Brand.

Rossum:
A. F. van Goelst Meijer.

Rotterdam:
Bibliotheek der gemeente

Rotterdam.
Jhr. P. H. A. Martini

Rijsivijk (Z.H.):
W. H. Geertsema.

Simonshaven:
Ds. H. E. Stegenga.

Soest:
Mr. A. L. des Tombe.

Sunderstead Surrey

(Engeland).
Mej. A. Bon.

Tienhoven (U.):
T. van 't Einde.
A. A. van den Hoorn.

Utrecht:
]. B. P. Biegelaar.
Dr. J. H. Bolhuis.

Weesp:
W. A. van Dockum.
Th. J. Houtman.
H. de Kloet.
G. Lindeboom.
N. Smit Jzn.
R. Wartena Szn.

Wijk bij Duurstede:
B. Schoenmaker.

Zandvoort
Mej. A. G. Pos.

Zeist:
Ds. G. G. J. Bleeker.
}. A. Lantsheer.

Zuilen:
Ds. P. C. de Groot.
Ir. F. C. C, Baron van TuyII
van Serooskerken.

Zunderdorp:
Mevr. Ds. J. A. Gerth van
Wijk-Bastert.

Zwolle:
Dr. G. A. B. Fijnvandraat.

A. P. N. den Daas.
R. van Gaasbeek.
Pastoor L. J. v. d. Heijden.
Jhr. Dr. B. M. de Jonge van

Ellemeet.
P. Jungblut.
}. Th. van der Laan.
H. van der Lip.
A. Ph. Ridder.
Mevr. E. W. Ruwers-

Becker.
Mr. W. C. Schuyienburg.
Mr. L. Sillevis.
H. J. Smits.
Dr. H. van der Vuurst de

Vries.
Dr. Jac. Zwarts.

Velp:
V. L. Baron v. Boetzelaer.

Vreeland:
K. M. J. de Cleyn Brem.
C. J. G. Repelius.
L. Schiethart.

Wassenaar:
Dr. Mr. J. W. Verburgt.

Dr. H. Th. 'sJACOB, Huis ter Heide, Zeist.

JAN VAN DER LIP, te Utrecht.

Dr. D. N. W. A. SLOET, te Abcoude.

JOAN VIS, te Abcoude.

J. M. VRICKX, te Amsterdam.

E. R. D. SCHAAP, te Ankeveen.

M. H. EGGINK, te Maarssen.

C. E. WOLFF, te Maarssen.

Mevr. Wed. Mr. M. H. VAN NOTTEN�DOUDE VAN

TROOSTWIJK, te Nieuwersluis.
Dr. A. M. HARTOG. te Maarssen.
Mr. J. A. VAN SONSBEEK, te Amsterdam.
Ir. F. W. J. HUPKENS-VAN DER ELST, te Maarssen

A. M. VENKER, te Hilversum.

B. G. P. VERBIEST, te Rotterdam.

Dr. D, A. W. H. Sloet.

Nog voordat het jaar 1938 geheel ten einde was, zag ons
Genootschap zich nogmaals een zijner Hoofdbestuursleden
ontvallen.

Op 83-jarigen leeftijd overleed Dr. D. A. W. H. Sloet te
Abcoude, waar hij na 30-jarigen pastoralen arbeid als emeri-
tus was blijven wonen.

Bij de baanbrekers van Niftarlake mag ook zijn naam met
eere genoemd worden, immers, nog v��r de oprichting maakte
hij zich in zijn woonplaats reeds verdienstelijk, door de voor-
loopige commissie bij de voorbereiding van de lezingen te
Abcoude ter zijde te staan.

Sinds de oprichting in 1912 lid van ons Genootschap, werd
de overledene in 1915 in het Dagelijksch Bestuur gekozen,
welke plaats hij tot zijn heengaan bekleedde; ook was hij,
zoolang zijn krachten dit toelieten, bibliothecaris.

Rijkbegaafd, fijnbesnaard, vriendelijk in den omgang, zich
kenmerkend door grooten eenvoud, zal Dr. Sloet niet alleen
bij zijn oud-parochianen, doch tevens bij de leden van Nif-
tarlake, in welks kring hij vele vrienden telde, in dankbare
herinnering blijven. Zijn naam zal steeds met waardeering
genoemd worden.

Op 14 Juli 1938, eenige weken later dan gewoonlijk, ver-
oorzaakt door de plotselinge ongesteldheid van den Penning-
meester, den Heer }. D. Bastert, werd in Hotel ,,De Kampioen"
te Nieuwersluis de 26ste jaarvergadering gehouden. Aan-
wezig waren volgens presentielijst 15 leden.

De Voorzitter opende de vergadering, heette de aanwezi-
gen welkom en herdacht in waardeerendc bewoordingen de
overledenen uit onzen kring, hetgeen staande werd aange-
hoord.

Aan ons Genootschap ontvielen in den loop van dat veree-
nigingsjaar de leden: Mevr. Douair. Matthysen-Roland Holst,
Mevr. de Wed. M. H. Ladd�, de Heeren Dr. C. Broeksmit,
A. H. Colenbrander, J. G. Th. Grevenstuk, Majoor J. }. Ver-
meulen en C. W. Matthes. Aan den overleden Secretaris,
mede-oprichter van het Genootschap, werden hartelijke woor-
den ter nagedachtenis gewijd.

Daarna werd het jaarverslag uitgebracht door de Adj.
Secretaresse, hetwelk zonder opmerkingen werd goedgekeurd.

De rekening van den Penningmeester, welke door zijn onge-
steldheid niet kon worden behandeld, zou, zulks in overeen-
stemming met het voorstel van den Voorzitter, ditmaal wor-
den nagezien v��r de verschijning van het jaarboekje, terwijl
de vergadering accoord ging met het benoemen tot zooda-
nige controle van de Heeren van der Lip en Weyland, welke
beiden hierin toestemden.

Hierbij sprak de Voorzitter tevens de beste wenschen uit
voor het spoedig herstel van den Heer Bastert.

Vervolgens werden de zes periodiek aftredende bestuurs-
leden: de Heeren Jhr. Mr. C. Dedel, Dr. A. H. Hartog, Dr.
J. J. F. Steyling, Ir F. C. C. Baron van Tuyll van Seroosker-
ken, E. G. Vv'^entink en Mr. W. B. Westermann met alge-
meene stemmen herkozen. Allen namen de benoeming aan,
doch alleen de Heer Jhr. Mr. Dedel meende zijn functie niet
meer te moeten aanvaarden wegens vertrek uit onze om-
geving.

BiJ stemming voor vervulling der vacatures, ontstaan door
het overlijden van de Heeren A. H. Colenbrander en }. G.
Th. Grevenstuk verkregen resp. de Heer Joan Vis en Mej.
W. F. Grevenstuk de meerderheid der uitgebrachte stemmen;
beiden namen de benoeming aan.

Hierna werd overgegaan door het bestuur tot verkiezing
van een Secretaris, waarbij Mej. W. F. Grevenstuk met 7 der
8 uitgebrachte stemmen gekozen werd, en op een desbetref-
fende vraag van den Voorzitter mededeelde, gaarne de func-
tie, door haar vader sinds de oprichting bekleed, te willen
aanvaarden.

Omtrent een te houden excursie werden verschillende voor-
stellen gedaan: Kasteel Nederhorst, Gouda, Utrecht en de
tentoonstelling ,,Oude Kunst", kasteelen Sterkenburg, Lune-
burg, en andere.

Tenslotte werd na eenige bespreking besloten te gaan naar
Utrecht en de tentoonstelling aldaar in den voormiddag en
dan in den namiddag een kasteelentocht te ondernemen,
waarbij de Voorzitter toezegde, tevoren een explicatie te
geven van hetgeen bezichtigd zou worden. Als Commissie ter
regeling dezer excursie werden gekozen de Heeren Bastert,
van der Lip en Verburgt.

In verband met de bespreking over kasteelen bracht de
Heer Wymstra naar voren, dat hij zich bezorgd maakte over
het kasteel �Renswoude", hetgeen ter beschikking gesteld
was van de Stichting Nationaal Centrum. Hij vreesde het
ergste, omdat hem ter oore was gekomen, dat de restauratie
niet onder leiding van een architect zou staan. Spr. zou een
schrijven willen richten tot het bestuur der voormelde stichting,
doch waar uit de verdere bespreking bleek, dat de Heer van
der Lip zich reeds met die Stichting in verbinding had ge-
steld, werd besloten, den uitslag hiervan af te wachten en
voorloopig geen stappen in die richting te doen.

De uitgave van een jaarboekje 1938 werd met algemeene
stemmen goedgekeurd, terwijl wegens de hooge kosten en de
kleine opkomst besloten werd, geen lezingen te houden

In dit verband kon de Voorzitter echter wel mededeelcn,
dat ons medelid, de Heer G. Adriaans, plan had in den ko-
menden winter enkele lezingen te houden betreffende de
Commissie voor de Vecht en het O.- en V/.-Plassengebied,

en teneinde de vergadering nader met het werk en streven
dezer Commissie in kennis te stellen, werd op verzoek het
eerste jaarverslag voorgelezen, om dan later te kunnen over-
gaan tot het bepalen van een eventueele bijdrage tot steun
aan deze actie.

Eerlijkheidshalve deelde de Voorzitter bij den aanvang
dezer bespreking echter reeds mede, dat de Penningmeester
tegen het verleenen van een bijdrage was en speciaal ver-
zocht had, dit ter kennis der vergadering te brengen. Niet-
temin meende de Voorzitter, dat aangezien de Heer Bastert
hem had opgegeven, dat er een batig saldo ad pl.m. � 100.�
was, hij kon voorstellen � 50.� voor de Commissie voor de
Vecht af te staan.

Een langdurige discussie ontspon zich daarna over dit on-
derwerp, en er bleken in de vergadering twee stroomingen te
zijn, zooals de Heer Dr. Jac. Zwarts terecht opmerkte. De
Heer Weyland vroeg, alvorens dit onderwerp te behandelen,
inlichtingen omtrent de inkomsten der genoemde Commissie.
De Heer Molenkamp kantte zich sterk tegen subsidie door ons
Genootschap, de Heer Trouw betoogde, dat Niftarlake juist
een groot werk deed door liefde voor de historie der streek
op te wekken en tevens te strijden voor het behoud der schoon-
heid, waar z.i. de actie in de Vechtstreek moest worden ge-
financierd in hoofdzaak door de Vechtstreek, terwijl de Heer
Wymstra wees op het contact tusschen de gemeenten onder-
ling en gaarne dit werk zou bezien in breeder verband.

De Heer Dr. Jac. Zwarts betreurde, dat in de 19e eeuw zoo-
veel mismaakt en verloren gegaan was, hetgeen verhoed had
kunnen worden. Spr. betuigde gaarne zijn hulde aan de Com-
missie, en zou, indien mogelijk, deze willen steunen. In dit
verband deelde hij mede, hoeveel belangrijks er voor de leden
van Niftarlake aanwezig is in de oude Rijks- en Gemeente-
archieven te Utrecht, betreffende de historie der Vechtstreek.

De Heer Joan Vis verzocht, het voorgelezen jaarverslag
der Commissie af te drukken in het eerstvolgende jaarboekje,
terwijl op verzoek van den Heer Weyland Dr. Zwarts toe-
zegde, van het gesprokene omtrent de oude archieven een
artikel te schrijven eveneens voor dat jaarboekje, opdat van
beide alle leden op de hoogte gebracht konden worden.

Bij stemming over het te verleenen bedrag werd daarna be-
sloten, dit vast te stellen voor 1938 op � 40.�.

Wat het herdrukken van het eerste jaarboekje betreft, daar-
voor bleken slechts twee gegadigden te zijn, zoodat hiervan
werd afgezien.

Met trots maakte de Heer Trouw gewag van het feit. dat
in zijn woonplaats Abcoude bij het kiezen van straatnamen
voor het te bebouwen ,,Markvelt" door het gemeentebestuur
de keuze gevallen was op de historische namen der voor-
malige kasteelbewoners van het Slot Abcoude, hetgeen hij
zeer navolgenswaard vond.

Verder werd besloten, zulks op verzoek van enkele leden,
de verantwoording van de gelden der excursies, welke sinds
vele jaren op onverklaarbare wijze in het jaarboekje ontbrak,
daarin voortaan weder op te. nemen.

De excursie, gehouden op 18 Augustus 1938, had een aan-
genaam verloop, het bezoek aan de tentoonstelling was alles-
zins de moeite waard, en de kasteelen boden veel beziens-
waardigs, getuige het verslag van den Heer Joan Vis, helaas
het laatste van een heele rij, in den loop der jaren van zijn
hand verschenen. In de lente van dit jaar overleed deze ijve-
rige medewerker na een ongesteldheid van slechts enkele
weken en ons Genootschap verliest in hem iemand, die veel
voor de historie onzer streek gevoelde.

Dit was echter niet de eenige slag, die ons in het afgeloo-
pen genootschapsjaar trof, want op Oudejaarsdag werd te
Abcoude Pastoor Dr. D. A. W. H. Sloet ten grave gedragen,
een onzer eerste leden, en oudheidkenner, terwijl de Kunst-
schilder de Heer S. N. Bastert, wegens hoogen ouderdom
onlangs onze gelederen verliet en sindsdien overleden is.

Zoodoende hadden wij vele verliezen in ons bestuur te
boeken.

Het jaarboekje verscheen als gewoonlijk weder met eenige
belangrijke bijdragen.

Door vertrek, overlijden en bedanken slonk helaas ons
ledental tot 185, ondanks het feit, dat reeds vele nieuwe leden
onze gelederen kwamen versterken.

Ik moge dit verslag besluiten met de beste wenschen voor
den groei en bloei van ons Genootschap.

Baambrugge, 21 Juni 1939. W. F. GREVENSTUK.

Staat van Oatvangsten en Uitgaven over het 27e Genootschapsjaar 1938'-'1939

Jaarboekje 1938 ............... � 351.51

Incassokosten, drukkosten, zaalhuur,

reiskosten .................. ,, 103.�

Porti, enz........................ 0.17

Bijdr. Commissie Vecht- en Piassen-
gebied ....................... 40.�

Contr. Bond Heemschut........... 7.50

Contr. Stichting ,,Curtevenne" ......., 2.50

Nadeelig saldo Excursie 1938 ....... 65.80

Batig saldo .................. � 70.71

Batig saldo ........

voor 1938: 5 leden
voor 1939: 189 leden
2 leden a � 5.� ...
2 donateurs ......

Verkochte Jaarboekjes...
Gekweekte rente.....

De Penningmeester:

De Excursie op Donderdag 20 Juli 1939

De lang verbeide dag is daar! Het Oudheidkundig Genoot-
schap ,,Niftarlake" maakt zich op, om een der immer aan-
trekkelijke excursies te gaan maken in zijn eigen gebied, de
gouw ,,Niftarlake".

Als naar gewoonte verzamelen de vele deelnemers zich op
het Stationsplein te Utrecht, vanwaar wordt koers gezet naar
de drie gereedstaande touringcars in de Moreelselaan.

Al aanstonds blijken de goede zorgen der Excursiecommis-
sie, nu als welkom aan elk der 66 excursisten een anjer wordt
aangeboden, welke attentie zeer in den smaak valt.

De rit gaat dan langs Maarssen, Breukelen, Nieuwersluis,
overal nog medereizigers oppikkend. Onderweg wijst de Voor-
zitter op hetgeen nog aan oude buitens van belang is, b.v.
Goudesteyn bij Maarssen, Slangenvecht en Nyenrode bij Breu-
kelen, waarvan enkele bizonderheden vermeld worden.

De Hervormde kerk te Ter Aa.

Al uit de verte ontwaren we, dat op den toren der Ned.
Herv. Kerk te ter Aa de rood-wit-blauwe vlag als welkom
wappert, en aan den ingang der kerk wordt het gezelschap
begroet door den Burgemeester J. J. G. Vor der Hake, die be-
reid gevonden is, een korte toelichting te geven.

Allen vinden een geschikte plaats en vernemen, hoe de Bur-
gemeester het een bizonder voorrecht acht, hun in dit oude
kerkgebouw een hartelijk welkom te kunnen toeroepen, en zijn
grooten dank uit te spreken voor de eer, welke het Bestuur
van Niftarlake deze kleine gemeente heeft willen aandoen,
door haar met een bezoek te vereeren.

Helaas was de Predikant der gemeente ziek, waarover de
Burgemeester zijn leedwezen uit, daar deze als beheerder der
kerkelijke archieven mogelijk meer volledige en belangrijker
mededeelingen over de kerk had kunnen doen.

Van het gebouw zelve is niet vee! bekend. Gesticht in 1138

in de buurtschap Oud-Aa onder deze gemeente, moest zij
reeds vroeg verplaatst worden naar Nieuwer ter Aa, waar
zij thans staat. Dat de bouw reeds vroeg plaats gehad moet
hebben, blijkt uit den oorspronkelijken, Romaanschen stijl van
den toren; immers de overgang van het Romaansche naar het
Gothische tijdperk valt ongeveer aan het einde der 12e eeuw.

Men herkent aan het sobere doch robuste karakter van den
■toren den Romaanschen stijl. Bij de restauratie zijn de rond-
boogvensters, die als galmgaten dienst doen, wel bewaard,
doch bij de vernieuwing van de spits heeft men, om redenen
van praktischen aard, het Romaansche karakter � stomp,
pyramide-vormig � laten varen.

Vermoedelijk is de toren ouder dan de kerk, daar deze
reeds spitsboogvensters vertoont, dus Gothisch is, al is deze
Gothiek dan ook van een zeer soberen aard. .

De kerk is een eenbeukige, baksteenen kruiskerk.

De torenspits is na den brand van 1568, die de Spanjaarden
op hun geweten hebben, hersteld; in 1673 werd de klok door
de Franschen vernield. Men vindt daarvan op deze luidklok
het volgende interessante opschrift:

�Als 't Spaans gebroed hier was te landt
Doen wierd verwoed myn kap verbrandt
Doch ick bleef hangen door geluck

1568.
Nu ben ick door Fransch geweld
Aen stuck 1673 gebroken en om wynigh geit
Verkocht doch weer te recht gestelt

1676.
De Kerckmeesters Aa Peter Harmens
Haen en Dirck lacbsen Schout hebben
mij doen gieten".

In de ramen van het koor ziet men nog verschillende wa-
pens, die blijkbaar de bedoeling hebben de geslachten te geden-
ken, die aan dat van Van Reede, dat de ambachtsheerlijkheid
ter Aa bezat, vermaagschapt zijn.

In de kerk bevindt zich een brandgeschilderd raam met een
bijbelsche voorstelling.

Het koor is in 1897 voor rekening van een Engelschman, den

Heer Earle, ter nagedachtenis aan zijne overleden echtgcnoote
Freule Kitty, Baronesse van Reede van ter Aa, hersteld.

Haar portret ziet men in een der ramen.

Ook het orgel werd door hem geschonken, gelijk uit het op-
schrift daarop blijkt.

De geheele restauratie is door Engelschen uitgevoerd. Op
een bank ziet men nog de wapens van de familie van Reede,
en op een andere het wapen van ter Aa, en daaronder de na-
men van het Gerecht van ter Aa.

De toren is het eigendom van de burgerlijke gemeente.

De belangrijke restauratie, die dit gebouw in 1934 heeft on-
dergaan, is geheel door de gemeente bekostigd.

Het werk is uitgevoerd onder leiding van Rijksmonumen-
tenzorg, die zich daarvoor belangeloos heeft beschikbaar ge-
steld.

Alvorens nu een en ander in oogenschouw genomen wordt,
deelt de Burgemeester mede, dat de Heer J. A. Talma, Theol.
Cand, te ter Aa, met veel genoegen het fraaie orgel wil doen
hooren, in welk keurig uitgevoerd orgelspel de aanwezigen o.m.
ook Psalm 84 beluisteren.

Dan staan allen op van hun zitplaatsen en vangt de bezich-
tiging aan van al hetgeen is medegedeeld.



			Bekend is het symbool, dat de Hervormde Gemeente te Utrecht op haar zegel heeft; de ark van Noach met de duif ,,en zie, een afgebroken olijf blad was in haren bek"; het zinnebeeld

		van de Kerk, op de golven der wereld, brengende den vrede. Het omschrift luidt: Sigillum Ecclesiae Ultrajectinae; zegel van de Kerk van Utrecht. De Waalsche Gemeente te Utrecht, die ook tot de Her- vormde Kerk behoort, heeft als symbool ,,eene stad boven op

	eenen berg liggende", terwijl boven de wolken geschreven staat: ,,L'EterneI est la". Het omschrift: Als een lelie onder de doorn, dat voorkomt

op het zegel van Weesp, is ontleend aan Hooglied 2 vs. 2: �Gelijk eene lelie onder de doornen". De lelie, het zinnebeeld



	31

E. Nog in vervening is Vinkeveen met 900 HA. F. Als natuurreservaat hebben wij 700 H.A. in het Naar- dermeer. In totaal komen we dus ongeveer op 18000 H.A. Als we nu vergelijken de 9000 H.A. hiervan, die ten slachtoffer zouden kunnen vallen aan drooglegging met het- geen aan nieuw land in de Zuiderzeepolders droog zal komen, in totaal 224.000 H.A., zien wij dat dit slechts 4"/o daarvan bedraagt, terwijl het totaal der West-Nederlandsche meren en plassen nog geen lO^/o van het oppervlak der Zuiderzeepol- ders zou uitmaken. Het nu reeds veroordeelde gebied is in oppervlakte circa 2''/o ervan. Het gaat hier dus voorloopig eigenlijk om een oppervlakte, die gezien in het licht van een groot werk als de Zuiderzee- inpoldering, als hoogst onbelangrijk kan worden aangemerkt, althans voor de droogleggers. f, *^P Een vergelijking van het oppervlak van onze piassen-gebieden m?t de Wieringermeer.

		A = Om bijzondere redenen te behouden ... 32V0 B = Bedreigde plassen ISVo C = Plassen waaromtrent on- zekerheid bestaat 32"/o D = Vaarwateren ... 9''/o E = Vervening...... S^/o F ^ Natuurreservaat �^/o

Mogen wij de gevolgen van de mogelijke drooglegging van dit deel van onze plassen en moerassen ook als onbelangrijk beschouwen? Neen, zeer zeker niet. Ik heb er reeds op gewe- zen hoe onze plassen en meren in dit dichtst bevolkte deel van Nederland de eenige ruimten zijn, die niet in cultuur zijn ge- bracht. Het lijdt geen twijfel, dat met de toeneming der bevol-



		INHOUD

1. Naamlijst van het Bestuur en de Leden...... 2. In Memoriam Dr. D. A. W. H. Sloet...... 3. Jaarverslag van de Secretaresse....... 4. Rekening van den Penningmeester ...... 5. Excursie naar ter Aa, Botshol, Ouderkerk etc.			V XI XIII XVII XIX


	I. Kerkelijke zegels der Ned. Herv. Gemeenten in Niftarlake, door Dr. Mr. }. W. Verburgt ...... 1 II. ,.Vechtoever" bij Maarssen, door Pastoor A. E. Rientjes ........................... 7 III. De Vechtplassen, ��k bezien in West-Nederlandsch verband, door Ir. J. Loef f ............... 13



				/■ ■!



	JAARBOEKJE

			VAN HET

OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP

	�NIFTARLAKE^' 1939

		ELECTR. DRUKKERIJ H. J. SMITS OUDE GRACHT 231 � UTRECHT



			Voorrede.

		Te midden van de oorlogsberichten, ons eiken dag toeko- mende van het groote wereldtooneel, is het buitengewoon aantrekkelijk zich bezig te houden met hetgeen de eigen, kleine omgeving aan goeds en schoons biedt. Ons Jaarboekje komt de belangstelling vragen niet voor wat haat en ver- woesting vermag, maar voor hetgeen den geest verheft. Wij achten ons gelukkig, dat wij konden beschikken over de tee- kenstift van den Heer G. Adriaans en de gaven van den Heer J. Trouw, waardoor het mogelijk werd de verschillen- de bijdragen rijk te illustreeren. De Redactie brengt dank aan allen, die in onzen veelbewogen tijd medegewerkt heb- ben tot het genieten van een aangename verpoozing aan den rustigen huiselijken haard. DE REDACTIE.



	LED�N.

		Mej. Wilh. F. Grevenstuk. Mej. E. van der Lee. Ds. P. Six Dijkstra. G. van Walbeek. Baarn: P. E. Tegelberg. Batavia: Prof. Dr. A. Grevenstuk. De Bilt: L. P. van Seerenberg. Bilthoven: W. P. Maclaine Pont. W. P. J. Suringar. Blaricum: Th. S. van Linge. Breukelen: Dr. M. H. J. Adels. J. D. Bastert. D. J. M. Bianchi. Mevr. C. H. Breen-Parker Verboom. St. Breuninghoff. A. A. ten Broek. Pastoor J. van der Burg. Mevr. de Wed. A. H. Colen- brander. J. W. Colenbrander. A. H. Doude v. Troostwijk. F, J. de Freytag. Mr. H. C. L. van Ginkel. E. de Graaf Wz. Herm. v. d. Grift.
Aalsmeer: H. Bax. Abcoude: Dr. J. H. van Gortel. W, F. Pape. Deken J. C. Rooswinkel. Ph. W. Timmer. Mr. J. H. des Tombe. J. Trouw. Amersfoort: G. Adriaans. Amsterdam: J. N. Bastert. A. J. Boom. H. Booy. Prof. Dr. K. H. Bouman. K. H. Broekhoff. Mr. A. Ie Cosquino de Bussy. C. L. Dekker. Fr. Duyvensz. I. Goudstikker. Mevr. Dr. L. Heyermans. J. C. Jurrjens. P. A. Kater. Koninklijk Oudheidkundig Genootschap D. van Lankeren Matthes- J. H. Roozenschoon. Mr. P. G. van Tienhoven. Mr. P. L. de Vries Feyens. Baambrugge: Mevr. H. G. Geursen- Blaauw.



	VII

G. C. Hoekstra. A. van der Horst. E. B. van Julsingha. J. Kasteleijn. Mevr. de Wed. C. W. Matthes. Hans Matthes. ). Muleukamp. Mej. W. M- ParkerVerboom Jhr. Dr. L. H. Quarles van Ufford. Jhr. Mr. H. H. R�ell. Dr. K. de Snoo. Gerbrand Vis- H. M. Vlug. Mevr. A. Vor der Hake- Boer. C. W. de Vries. H. L. Wolters. Bussum: ]. G. Nordemann. J. Schermer. Mevr. A. Willet-Roosenburg Doorn: Jhr. J. K. Lampsins van den Velden. Driebergen: Jhr. P. P. de Beaufort. 's-Graveland: Dr. L. A. Boer�. Mr. D. J. A. Baron van Ha- rinxma thoe Slooten. G. Graaf Schimmelpenninck. 'S'Gcavenhage: G. C. Ansoul. Bureau der Rijkscommissie voor de Monumenten. Jhr. Mr. C. Dedel. Mevr. Marie C. van Zeggelen.		Groningen: Pastoor F. J. Schoemaker. Haarlem: C. Maarschalk. Hilversum: D. de Bree. Ds. J. van Bruggen. Deken H. F. Frank. C. L. Heek. A. Roland Holst Jr. J. Kardux, Dr. W- F. K. Kooiman. Generaal-Maj. E. Luden. C. Metzelaar. J. M, Smorenburg. Kortenhoef: J. E. van Nes van Meerkerk. De Stichting �Curtevenne". Krommenie: P. van Walbeek. laren (N.H.): R. W. C. Baron van Boet- zelaer. Loenen; G. J. Dokkum. Mr. W. I. Doude van Troostwijk. P. J. Houtzagers. C. de Joncheere. Dr. M. A. de Jongh. J. M. C. van Kempen. H. A. P. M. Tervooren. G. J. Weijland Jr. Loenersloot: G. Kalff Azn. Ir. E. Middelberg. Loosdrecht: Mevr. Wed. Mr. F. van Beusekom-van Foreest.



	VIII

Mr. R. H. Erdmann. Mr. Dr. N. J. C. M. Kap- peyne van de Coppello. Ir. J. Loeff. W. F. Sondaar. Jhr. Q. J. van Swinderen. W. J. Voogsgeerd. Dr. C. W. van Wieringen. Maarssen: T. P. Alta. J. Homan van der Heide. Ds. A. v. d. Kooy. Ir. W. C. van Kuyk. M. Oskamp. Pastoor A. E. Rientjes. Mr. H. J. Scheuer. J. N- Servaas. H. P. Vader. H. A. Verwoolde. Mr. W. B. Westermann. Wybren Wijmstra. Maarsseveen: Jhr. }. Huydecoper van Maarsseveen. C. J. Rijsterborgh. Maartensdijk: Dr. J. J. F. Steijling. Naarden: Dr. G. Verburgt. E. G. Wentink. Nederhorst den Berg: Mevr. C. A. Pos-Kofoed. Nieuwer sluis: B. H. Blankenberg. Mevr. Wed. Th. W. Bhjden- stein- Mr. J. H. M. A. Doude van Troostwijk. Douair. A. Baron de Girard de Milet van Coehoorn.
		Kapt. }. }. van Moorsel. Mej. P. van Notten. Nigtevecht: C. Hennipman. J. M. H. Hopman. G. A. van Wees. Noordwijk: Dr. F. C. Wieder. Nijmegen: H. J. van 't Lindenhout. Oegstgeest: G. A. A. Middelberg Wz. Oosterheek: Mr. E. van Beusekom. Overveen: J. D. Brand. Rossum: A. F. van Goelst Meijer. Rotterdam: Bibliotheek der gemeente Rotterdam. Jhr. P. H. A. Martini Buys. Rijsivijk (Z.H.): W. H. Geertsema. Simonshaven: Ds. H. E. Stegenga. Soest: Mr. A. L. des Tombe. Sunderstead Surrey (Engeland). Mej. A. Bon. Tienhoven (U.): T. van 't Einde. A. A. van den Hoorn. Utrecht: ]. B. P. Biegelaar. Dr. J. H. Bolhuis.



		IX

			Weesp: W. A. van Dockum. Th. J. Houtman. H. de Kloet. G. Lindeboom. N. Smit Jzn. R. Wartena Szn. Wijk bij Duurstede: B. Schoenmaker. Zandvoort Mej. A. G. Pos. Zeist: Ds. G. G. J. Bleeker. }. A. Lantsheer. Zuilen: Ds. P. C. de Groot. Ir. F. C. C, Baron van TuyII van Serooskerken. Zunderdorp: Mevr. Ds. J. A. Gerth van Wijk-Bastert. Zwolle: Dr. G. A. B. Fijnvandraat.
A. P. N. den Daas. R. van Gaasbeek. Pastoor L. J. v. d. Heijden. Jhr. Dr. B. M. de Jonge van Ellemeet. P. Jungblut. }. Th. van der Laan. H. van der Lip. A. Ph. Ridder. Mevr. E. W. Ruwers- Becker. Mr. W. C. Schuyienburg. Mr. L. Sillevis. H. J. Smits. Dr. H. van der Vuurst de Vries. Dr. Jac. Zwarts. Velp: V. L. Baron v. Boetzelaer. Vreeland: K. M. J. de Cleyn Brem. C. J. G. Repelius. L. Schiethart. Wassenaar: Dr. Mr. J. W. Verburgt.


	DONATEUR Dr. H. Th. 'sJACOB, Huis ter Heide, Zeist. IN MEMORIAM JAN VAN DER LIP, te Utrecht. Dr. D. N. W. A. SLOET, te Abcoude. JOAN VIS, te Abcoude. J. M. VRICKX, te Amsterdam. E. R. D. SCHAAP, te Ankeveen. M. H. EGGINK, te Maarssen. C. E. WOLFF, te Maarssen. Mevr. Wed. Mr. M. H. VAN NOTTEN�DOUDE VAN TROOSTWIJK, te Nieuwersluis. Dr. A. M. HARTOG. te Maarssen. Mr. J. A. VAN SONSBEEK, te Amsterdam. Ir. F. W. J. HUPKENS-VAN DER ELST, te Maarssen A. M. VENKER, te Hilversum. B. G. P. VERBIEST, te Rotterdam.



			IN MEMORIAM Dr. D, A. W. H. Sloet.

		Nog voordat het jaar 1938 geheel ten einde was, zag ons Genootschap zich nogmaals een zijner Hoofdbestuursleden ontvallen. Op 83-jarigen leeftijd overleed Dr. D. A. W. H. Sloet te Abcoude, waar hij na 30-jarigen pastoralen arbeid als emeri- tus was blijven wonen. Bij de baanbrekers van Niftarlake mag ook zijn naam met eere genoemd worden, immers, nog v��r de oprichting maakte hij zich in zijn woonplaats reeds verdienstelijk, door de voor- loopige commissie bij de voorbereiding van de lezingen te Abcoude ter zijde te staan. Sinds de oprichting in 1912 lid van ons Genootschap, werd de overledene in 1915 in het Dagelijksch Bestuur gekozen, welke plaats hij tot zijn heengaan bekleedde; ook was hij, zoolang zijn krachten dit toelieten, bibliothecaris. Rijkbegaafd, fijnbesnaard, vriendelijk in den omgang, zich kenmerkend door grooten eenvoud, zal Dr. Sloet niet alleen bij zijn oud-parochianen, doch tevens bij de leden van Nif- tarlake, in welks kring hij vele vrienden telde, in dankbare herinnering blijven. Zijn naam zal steeds met waardeering genoemd worden. Hij ruste in vrede! W. F. GREVENSTUK.



			Jaarverslag

		Op 14 Juli 1938, eenige weken later dan gewoonlijk, ver- oorzaakt door de plotselinge ongesteldheid van den Penning- meester, den Heer }. D. Bastert, werd in Hotel ,,De Kampioen" te Nieuwersluis de 26ste jaarvergadering gehouden. Aan- wezig waren volgens presentielijst 15 leden. De Voorzitter opende de vergadering, heette de aanwezi- gen welkom en herdacht in waardeerendc bewoordingen de overledenen uit onzen kring, hetgeen staande werd aange- hoord. Aan ons Genootschap ontvielen in den loop van dat veree- nigingsjaar de leden: Mevr. Douair. Matthysen-Roland Holst, Mevr. de Wed. M. H. Ladd�, de Heeren Dr. C. Broeksmit, A. H. Colenbrander, J. G. Th. Grevenstuk, Majoor J. }. Ver- meulen en C. W. Matthes. Aan den overleden Secretaris, mede-oprichter van het Genootschap, werden hartelijke woor- den ter nagedachtenis gewijd. Daarna werd het jaarverslag uitgebracht door de Adj. Secretaresse, hetwelk zonder opmerkingen werd goedgekeurd. De rekening van den Penningmeester, welke door zijn onge- steldheid niet kon worden behandeld, zou, zulks in overeen- stemming met het voorstel van den Voorzitter, ditmaal wor- den nagezien v��r de verschijning van het jaarboekje, terwijl de vergadering accoord ging met het benoemen tot zooda- nige controle van de Heeren van der Lip en Weyland, welke beiden hierin toestemden. Hierbij sprak de Voorzitter tevens de beste wenschen uit voor het spoedig herstel van den Heer Bastert. Vervolgens werden de zes periodiek aftredende bestuurs- leden: de Heeren Jhr. Mr. C. Dedel, Dr. A. H. Hartog, Dr. J. J. F. Steyling, Ir F. C. C. Baron van Tuyll van Seroosker- ken, E. G. Vv'^entink en Mr. W. B. Westermann met alge- meene stemmen herkozen. Allen namen de benoeming aan, doch alleen de Heer Jhr. Mr. Dedel meende zijn functie niet meer te moeten aanvaarden wegens vertrek uit onze om- geving.



		XIV BiJ stemming voor vervulling der vacatures, ontstaan door het overlijden van de Heeren A. H. Colenbrander en }. G. Th. Grevenstuk verkregen resp. de Heer Joan Vis en Mej. W. F. Grevenstuk de meerderheid der uitgebrachte stemmen; beiden namen de benoeming aan. Hierna werd overgegaan door het bestuur tot verkiezing van een Secretaris, waarbij Mej. W. F. Grevenstuk met 7 der 8 uitgebrachte stemmen gekozen werd, en op een desbetref- fende vraag van den Voorzitter mededeelde, gaarne de func- tie, door haar vader sinds de oprichting bekleed, te willen aanvaarden. Omtrent een te houden excursie werden verschillende voor- stellen gedaan: Kasteel Nederhorst, Gouda, Utrecht en de tentoonstelling ,,Oude Kunst", kasteelen Sterkenburg, Lune- burg, en andere. Tenslotte werd na eenige bespreking besloten te gaan naar Utrecht en de tentoonstelling aldaar in den voormiddag en dan in den namiddag een kasteelentocht te ondernemen, waarbij de Voorzitter toezegde, tevoren een explicatie te geven van hetgeen bezichtigd zou worden. Als Commissie ter regeling dezer excursie werden gekozen de Heeren Bastert, van der Lip en Verburgt. In verband met de bespreking over kasteelen bracht de Heer Wymstra naar voren, dat hij zich bezorgd maakte over het kasteel �Renswoude", hetgeen ter beschikking gesteld was van de Stichting Nationaal Centrum. Hij vreesde het ergste, omdat hem ter oore was gekomen, dat de restauratie niet onder leiding van een architect zou staan. Spr. zou een schrijven willen richten tot het bestuur der voormelde stichting, doch waar uit de verdere bespreking bleek, dat de Heer van der Lip zich reeds met die Stichting in verbinding had ge- steld, werd besloten, den uitslag hiervan af te wachten en voorloopig geen stappen in die richting te doen. De uitgave van een jaarboekje 1938 werd met algemeene stemmen goedgekeurd, terwijl wegens de hooge kosten en de kleine opkomst besloten werd, geen lezingen te houden In dit verband kon de Voorzitter echter wel mededeelcn, dat ons medelid, de Heer G. Adriaans, plan had in den ko- menden winter enkele lezingen te houden betreffende de Commissie voor de Vecht en het O.- en V/.-Plassengebied,



		XV en teneinde de vergadering nader met het werk en streven dezer Commissie in kennis te stellen, werd op verzoek het eerste jaarverslag voorgelezen, om dan later te kunnen over- gaan tot het bepalen van een eventueele bijdrage tot steun aan deze actie. Eerlijkheidshalve deelde de Voorzitter bij den aanvang dezer bespreking echter reeds mede, dat de Penningmeester tegen het verleenen van een bijdrage was en speciaal ver- zocht had, dit ter kennis der vergadering te brengen. Niet- temin meende de Voorzitter, dat aangezien de Heer Bastert hem had opgegeven, dat er een batig saldo ad pl.m. � 100.� was, hij kon voorstellen � 50.� voor de Commissie voor de Vecht af te staan. Een langdurige discussie ontspon zich daarna over dit on- derwerp, en er bleken in de vergadering twee stroomingen te zijn, zooals de Heer Dr. Jac. Zwarts terecht opmerkte. De Heer Weyland vroeg, alvorens dit onderwerp te behandelen, inlichtingen omtrent de inkomsten der genoemde Commissie. De Heer Molenkamp kantte zich sterk tegen subsidie door ons Genootschap, de Heer Trouw betoogde, dat Niftarlake juist een groot werk deed door liefde voor de historie der streek op te wekken en tevens te strijden voor het behoud der schoon- heid, waar z.i. de actie in de Vechtstreek moest worden ge- financierd in hoofdzaak door de Vechtstreek, terwijl de Heer Wymstra wees op het contact tusschen de gemeenten onder- ling en gaarne dit werk zou bezien in breeder verband. De Heer Dr. Jac. Zwarts betreurde, dat in de 19e eeuw zoo- veel mismaakt en verloren gegaan was, hetgeen verhoed had kunnen worden. Spr. betuigde gaarne zijn hulde aan de Com- missie, en zou, indien mogelijk, deze willen steunen. In dit verband deelde hij mede, hoeveel belangrijks er voor de leden van Niftarlake aanwezig is in de oude Rijks- en Gemeente- archieven te Utrecht, betreffende de historie der Vechtstreek. De Heer Joan Vis verzocht, het voorgelezen jaarverslag der Commissie af te drukken in het eerstvolgende jaarboekje, terwijl op verzoek van den Heer Weyland Dr. Zwarts toe- zegde, van het gesprokene omtrent de oude archieven een artikel te schrijven eveneens voor dat jaarboekje, opdat van beide alle leden op de hoogte gebracht konden worden. Bij stemming over het te verleenen bedrag werd daarna be- sloten, dit vast te stellen voor 1938 op � 40.�.



		XXII Earle's en van Reede's, verbonden door linten als teeken van vermaagschapping der beide families. Daaronder staat: ,,Susanna Elisabeth Baroness de Reede de ter Aa, who died Febr. 24 1896 and was burried at For Quay England, the beloved and honored wife of George Hudson Earle in her memory; these ancient Windows were restored A. D. 1897", Verder is het raam nog versierd met wapenschilden der ge- slachten Wilp, Rhenesse en andere. Na bezichtiging van een en ander uit de Voorzitter zijn waardeering namens allen, allereerst aan den Heer Vor der Hake voor zijn gegeven toelichting en vriendelijke ontvangst, terwijl hij ook dank brengt aan den Heer Talma voor zijn fraai orgelspel. Dan bestijgen de bezoekers, thans ook vergezeld van den Heer Vor der Hake, de auto's en gaat het in vlug tempo naar Vinkeveen. De Vinkeveensche Plassen en Botshol. Hier wordt het gezelschap ter verwelkoming opgewacht door Burgemeester G. E. M�hlradt, waarna allen een plaatsje zoeken op d; overdekte boot, welke tegenover het Gemeente- huis gemeerd ligt. De schoone Vinkeveensche plassen zullen worden bezocht. Het wordt een genotvolle vaart over het ruime watervlak; er waait een frissche bries en allen genieten volop van de wijde vergezichten. Zoo wordt ,,Botshol" bereikt. Deze bekoorlijke plas, tegenwoordig zoo dikwijls in de pers genoemd, wordt ��k al bedreigd met drooglegging, en als dan een der aanwe- zige bestuursleden mededeelt, dat de dochtervereeniging van Niftarlake, �de Commissie voor de Vecht en het Oostelijk en Westelijk Plassengebied" medestrijdt tot behoud van dit schoo- ne natuurreservaat, hetwelk zoo waard is om in zijn tegen- woordigen staat te blijven voortbestaan vanwege zijn schoone flora en fauna en ook uit het oogpunt van recreatie voor na- geslachten, dan ontlokt deze mededeeling den excursisten een luid applaus. Bij aankomst aan den Proostdijer Dwarsweg staan daar de auto's inmiddels gereed, en wordt koers gezet naar de Vinke- veensche koffietafel in Buitenlust, doch niet voordat een foto



		XXV plaats waar voorheen het kasteel van de Heeren van Aemstel stond. Daar de Portugeesche Joodsche Gemeente meest uit aanzienlijke, adellijke geslachten bestond, is ook de Ouder- kerksche begraafplaats een der belangrijkste Joodsche be- graafplaatsen ter wereld. Zoo zijn de grafzerken in twee groepen te verdeelen; zij die belangrijk zijn door den persoon, die er begraven ligt, en zij die uit kunsthistorisch oogpunt van beteekenis zijn. Om de laatste groep is het ons thans te doen. De zware, dikke, meest marmeren zerken waren in den loop der eeuwen schier een halven meter onder de oppervlakte ver- zakt. Het blijft de onvergankelijke verdienste van David Hen- riques de Gastro Mzn., dat hij zijn wetenschap, tijd en vooral ook een groot vermogen besteed heeft om een 10.000 zerken wederom boven te brengen en een honderdtal bijzondere op ramen van beheid metselwerk en omgeven door ijzeren banden te doen restaureeren. Als vrucht van zijn studie verscheen in 1883 het eerste deel van zijn ,,Keur van Grafsteenen" te Lei- den; hij is er niet meer toe gekomen een tweede deel te be- zorgen. Voor de leden van ,,Niftarlake" zullen de zerken der oude Vechtbewoners bijzondere interesse hebben. Spreker wil op de marmeren zerken der Machado's wijzen, die op Vechtoever te Maarssen hebben gewoond, op de kostelijke zerk van de drie kinderi jes van Benjamin Teixeira, Baron de Bornival, die op ,,Vijverhof" te Nieuwersluis woonde, op de sierlijke Ro- coco-letters en beeldhouwwerk van de zerk van Dani�l Lopes Arias, die wij op Herteveld te Maarssen vinden. Uit kunsthistorisch oogpunt is een groepje monumenten bij- zonder belangrijk, omdat Jacob van Ruysdael er zijn ,,Joden- kerkhof" uit gecombineerd heeft. De teekeningen zijn in het Teyler-museum, de schilderijen in de Dresdener Gemalde- gallerie en in het Museum van Detroit (vergel. Jac. Zwarts: ,,Het motief van Jacob van Ruisdael's ,,Jodenkerkhof" in het Oudheidkundig Jaarboek 1929 p. 232 vlg.). Hiernaar zijn vier etsen van Blootelingh en Romeyn de Hooghe gemaakt; van de ceremoni�n bij het begraven (dat per schuit geschiedde) heeft Benjamin Picard zeer nauwkeurige en aantrekkelijke voorstellingen in teekening en prent gemaakt. Dichters en geleerden vinden wij hier terug, de kring van Rembrandt en Vondel, artsen van beteekenis, diplomaten.



		XXVI grootkooplieden, die zich voor 's Lands welzijn groote ver^ diensten verworven hebben en rabbijnen van internationale vermaardheid. Daarbij zijn de naar boven gebrachte zerken door de veenlaag z�� goed geconserveerd, dat zij als nieuw schijnen en aldus een zeldzame en unieke gelegenheid bie- den de sepulcrale kunst van de 17de eeuwsche, vaardige Am- sterdamsche meesters in hun volle frischheid te bewonderen. Geslachtswapens en bijbclsche voorstellingen in kostbaar uit- gevoerde omlijstingen, alles en relief, versieren de opschrif- ten, die meestal in het Spaansch of Portugeesch gesteld zijn en aanvangen met de letters Sa = Sepultura = gra[ en ein- digen met de letters S. A. G. D. G. :=: Sua Alma Goze da Gloria = Zijn (of haar ziel) geniete de eeuwige gelukzalig- heid. De Portugeesch-Isra�lietische begraafplaats behoort al- dus tot de zeldzaamste bezienswaardigheden van ons land. Na deze inleiding aan de koffietafel te Vinkeveen werd gereden naar Ouderkerk a.d. Amstel, waar het gezelschap door de lange lanen van het uitgestrekte kerkhof wandelde, naar het z.g. Rodeomentoshuis. het huis der ommegangen. Hier stelde Dr. Zwarts het gezelschap aan den heer D. I. Cardozo voor, lid van het college van Parnassiem, dat is het kerkbestuur der Portugeesch-Isra�lietische Gmeente van Am- sterdam, die de eigenaresse der Begraafplaats is. Spr. bracht daarbij hulde aan voornoemd Kerkbestuur voor het keurige onderhoud van dit vermaarde cultuurbezit. De heer Cardozo zeide, dat het kerkbestuur dadelijk toen Dr. Zwarts dit vroeg, toestemming tot deze excursie heeft verleend en riep het gezelschap namens Parnassiem een hartelijk welkom toe. Onze voorouders hebben met vooruitzienden blik deze uitge- strekte terreinen gekocht, waarop zooveel beroemde mannen rusten. U zal voornamelijk de kunsthistorische zijde van het historische gedeelte interesseeren. De tijd is wel kort, doch spr. hoopt dat de bezoekers afzonderlijk nog eens terugkomen. De meeste opschriften zijn in het Spaansch en Portugeesch gesteld, een aanhankelijkheid aan het oude vaderland, waar onze voorouders acht eeuwen hebben gewoond. Doch al hee- ten wij officieel Portugeesche Gemeente, wij zijn met het Ne- derlandsche volk samengegroeid en voelen ons voor alles Ne- derlanders. De geschiedenis van deze begraafplaats getuigt van bijzondere welwillendheid en bescherming door de Ne-



		XXVII

	Gebeeldhouwde zerken.

derlandsche Overheid, die de leden der Portugeesche Ge- meente in volle genegenheid altijd trouw ter wille zijn geweest. Hierna gaf de heer Cardozo de leiding aan Dr. Zwarts over. De prachtige in marmer gebeeldhouwde zerken wekten de bewondering en belangstelling van het gezelschap, waarvoor men in groepjes bleef staan, terwijl zoowel de Heer Cardozo als de bewaarder, de Heer Vega, het gezelschap met toe- lichting assisteerden. Dr. Zwarts voerde langs de zerken van de Machado's, Teixeira de Mattos, den diplomaat Baron de Belmonte, Lopes Arias, naar de Ruysdaelgroep, waarvan dadelijk de tombe van Dr. Elia Montalto opviel, den lijf- arts van Maria de Medicis, wiens lijk gebalsemd van Parijs naar hier vervoerd werd en de sarcophaag, van Opperrabbijn Uzi�l, afkomstig uit Marokko. Prismavormig zijn de graven van Athias uit Vondels kring en de graven der Bueno's, Opperrabbijn Saul Levy Morteyra, Opperrabbijn Menasseh ben Isra�l, zijn daarentegen bekend door de portretten van Rembrandt. Evenzeer zijn die van Dani�l Levy de Barrios en zijn echtgenoote Abigael de Pina, beiden door Rembrandt



		XVI Wat het herdrukken van het eerste jaarboekje betreft, daar- voor bleken slechts twee gegadigden te zijn, zoodat hiervan werd afgezien. Met trots maakte de Heer Trouw gewag van het feit. dat in zijn woonplaats Abcoude bij het kiezen van straatnamen voor het te bebouwen ,,Markvelt" door het gemeentebestuur de keuze gevallen was op de historische namen der voor- malige kasteelbewoners van het Slot Abcoude, hetgeen hij zeer navolgenswaard vond. Verder werd besloten, zulks op verzoek van enkele leden, de verantwoording van de gelden der excursies, welke sinds vele jaren op onverklaarbare wijze in het jaarboekje ontbrak, daarin voortaan weder op te. nemen. De excursie, gehouden op 18 Augustus 1938, had een aan- genaam verloop, het bezoek aan de tentoonstelling was alles- zins de moeite waard, en de kasteelen boden veel beziens- waardigs, getuige het verslag van den Heer Joan Vis, helaas het laatste van een heele rij, in den loop der jaren van zijn hand verschenen. In de lente van dit jaar overleed deze ijve- rige medewerker na een ongesteldheid van slechts enkele weken en ons Genootschap verliest in hem iemand, die veel voor de historie onzer streek gevoelde. Dit was echter niet de eenige slag, die ons in het afgeloo- pen genootschapsjaar trof, want op Oudejaarsdag werd te Abcoude Pastoor Dr. D. A. W. H. Sloet ten grave gedragen, een onzer eerste leden, en oudheidkenner, terwijl de Kunst- schilder de Heer S. N. Bastert, wegens hoogen ouderdom onlangs onze gelederen verliet en sindsdien overleden is. Zoodoende hadden wij vele verliezen in ons bestuur te boeken. Het jaarboekje verscheen als gewoonlijk weder met eenige belangrijke bijdragen. Door vertrek, overlijden en bedanken slonk helaas ons ledental tot 185, ondanks het feit, dat reeds vele nieuwe leden onze gelederen kwamen versterken. Ik moge dit verslag besluiten met de beste wenschen voor den groei en bloei van ons Genootschap. De Secretaresse: Baambrugge, 21 Juni 1939. W. F. GREVENSTUK.



		XX in de buurtschap Oud-Aa onder deze gemeente, moest zij reeds vroeg verplaatst worden naar Nieuwer ter Aa, waar zij thans staat. Dat de bouw reeds vroeg plaats gehad moet hebben, blijkt uit den oorspronkelijken, Romaanschen stijl van den toren; immers de overgang van het Romaansche naar het Gothische tijdperk valt ongeveer aan het einde der 12e eeuw. Men herkent aan het sobere doch robuste karakter van den ■toren den Romaanschen stijl. Bij de restauratie zijn de rond- boogvensters, die als galmgaten dienst doen, wel bewaard, doch bij de vernieuwing van de spits heeft men, om redenen van praktischen aard, het Romaansche karakter � stomp, pyramide-vormig � laten varen. Vermoedelijk is de toren ouder dan de kerk, daar deze reeds spitsboogvensters vertoont, dus Gothisch is, al is deze Gothiek dan ook van een zeer soberen aard. . De kerk is een eenbeukige, baksteenen kruiskerk. De torenspits is na den brand van 1568, die de Spanjaarden op hun geweten hebben, hersteld; in 1673 werd de klok door de Franschen vernield. Men vindt daarvan op deze luidklok het volgende interessante opschrift: �Als 't Spaans gebroed hier was te landt Doen wierd verwoed myn kap verbrandt Doch ick bleef hangen door geluck 1568. Nu ben ick door Fransch geweld Aen stuck 1673 gebroken en om wynigh geit Verkocht doch weer te recht gestelt 1676. De Kerckmeesters Aa Peter Harmens Haen en Dirck lacbsen Schout hebben mij doen gieten". In de ramen van het koor ziet men nog verschillende wa- pens, die blijkbaar de bedoeling hebben de geslachten te geden- ken, die aan dat van Van Reede, dat de ambachtsheerlijkheid ter Aa bezat, vermaagschapt zijn. In de kerk bevindt zich een brandgeschilderd raam met een bijbelsche voorstelling. Het koor is in 1897 voor rekening van een Engelschman, den



		XXI Heer Earle, ter nagedachtenis aan zijne overleden echtgcnoote Freule Kitty, Baronesse van Reede van ter Aa, hersteld. Haar portret ziet men in een der ramen. Ook het orgel werd door hem geschonken, gelijk uit het op- schrift daarop blijkt. De geheele restauratie is door Engelschen uitgevoerd. Op een bank ziet men nog de wapens van de familie van Reede, en op een andere het wapen van ter Aa, en daaronder de na- men van het Gerecht van ter Aa. De toren is het eigendom van de burgerlijke gemeente. De belangrijke restauratie, die dit gebouw in 1934 heeft on- dergaan, is geheel door de gemeente bekostigd. Het werk is uitgevoerd onder leiding van Rijksmonumen- tenzorg, die zich daarvoor belangeloos heeft beschikbaar ge- steld. Alvorens nu een en ander in oogenschouw genomen wordt, deelt de Burgemeester mede, dat de Heer J. A. Talma, Theol. Cand, te ter Aa, met veel genoegen het fraaie orgel wil doen hooren, in welk keurig uitgevoerd orgelspel de aanwezigen o.m. ook Psalm 84 beluisteren. Dan staan allen op van hun zitplaatsen en vangt de bezich- tiging aan van al hetgeen is medegedeeld. Op een grafzerk, welke bij de restauratie te voorschijn kwam en die nu in den muur gemetseld is, staat: ,,An. D. 1583, den 13en November sterf (stierf) Eg- bert ter brugghe, pastoor, hier begraven". Op de eikenhouten betimmering van het orgel is te lezen: �Dit orgel is geschonken ter nagedachtenis aan de ge- liefde en hoogge�erde ,,Kitty Earle" geboren Baro- nesse van Reede van ter Aa". Naar men zegt, is dit orgel uit Vlaanderen afkomstig. Aan de zuidzijde der kerk is een gebrandschilderd raam van Engelschen oorsprong. De voorstelling hierop is: St. Caecilia. aan het orgel zittend, in schoon gewaad met bonte doch z��r harmonische kleuren met het onderschrift: ,,In honored memory of late Gerrit Jan Dyk of Amsterdam and Haarlem and Eleonore Marie Oskamp his wife, the belo- ved uncle and aunt of S. E. Earle de Reede de ter Aa. Anno Dni. 1899". Dan vallen nog de wapenschilden te bewonderen der van



			XXIV

		De �Schuur van Botshol". genomen is van de deelnemers, in de omgeving van de ,.schuur van Botshol" Bij het openen van de koffietafel moet de Voorzitter mel- ding maken van een groot verlies, dat ons Genootschap heeft getroffen, namelijk, dat ons ijverig Bestuurslid, de Heer Jan van der Lip te Utrecht, die zich steeds voor de excursies zoo verdienstelijk gemaakt heeft, overleden is en den vorigen dag ter aarde besteld, bij welke begrafenis de Voorzitter ,,Niftar- lake" had vertegenwoordigd. Eenige oogenblikken van stilte worden gevraagd ter gedachtenis aan den overledene. Dan wordt den maaltijd alle eer aangedaan, en geeft Dr. Jac. Zwarts reeds enkele bizonderheden van hetgeen straks in Ou- derkerk zal bezichtigd worden.

		Het Portugeesch'Joodsche kerkhof te Ouderkerk. De Pbrtugeesche Joden hebben in 1602 een tijdelijke be- graafplaats te Groet bij Schoorl verkregen, welks gebeenten later naar Ouderkerk zijn overgebracht. Deze begraafplaats te Ouderkerk d.d. Amstel werd gesticht in 1614 en wel op de



		XXVIII op zijn meesterwerk ,,Het Joodsche Bruidje" in het Rijks Mu- seum vereeuwigd. Nadat men nog even in de boomgroep terzijde de kostelijke zerken der Rorterdamsche de la Penha's (de Heeren van La- brador) had bezichtigd, sprak de Voorzitter Dr. Mr. J. W. Verburgt een dankwoord. De Ridderhofstad Gunterstein. Hoewel het bezoek aan de belangwekkende Portugeesch- Joodsche begraafplaats tot langer verblijf noopte, moest op den vastgestelden tijd afscheid worden genomen. Over Ab- coude, Baambiugge, Loenersloot, Vreeland, Loosdrecht en Nieuwersluis, op welke route genoten werd van den aanblik op het Wijde Blik en de Loosdrechtsche plassen, werd Breu- kelen bereikt, waar de Ridderhofstad Gunterstein door den eigenaar, Jhr. Dr. L. H. Quarles van Ufford tot bezichtiging voor ons was opengesteld. Het middeleeuwsche kasteel wordt reeds in 1300 in de geschiedenis vermeld en heeft in zijn bestaan drie perioden beleefd. De eerste begint met zijn stichting en eindigt in 1511,

			De Ridderhofstad ,.Gunterstein"



		XXIX toen het door de Utrechtschen werd geslecht. Te allen tijde heeft het den naam Gunterstein gedragen, wat wil zeggen: stein of kasteel van Gunter, doelend op zijn stichter, wiens wapen, bestaande uit drie leli�n van goud op een veld van keel, nog heden ten dage aan de Vechtzijde prijkt. In deze periode was het een sterk slot, voorzien van torens en schiet- gaten en gelijk in onze dagen, door grachten omgeven. Het verwoeste kasteel werd door Gijsbert van Nyenrode herbouwd en bleef in stand tot het bekende oorlogsjaar 1672, toen het met vele lotgenooten van zijn luister beroofd werd door de Franschen, die het met buskruit lieten springen. In deze tweede periode is het ook het eigendom geweest van ,,Johan van Oldenbarnevelt, Ridder, Heer van Berkel en Roo- denreys, Advokaat en Raadt van den Lande van Hollandt en Westvriesland", die het in 1611 kocht van Jhr. Carel de Brouxelles en het tot zijn dood in 1619 des zomers bewoonde. Toen had het reeds de rechten van een Ridderhofstad, welke in 1539 door de Staten van Utrecht waren erkend en op ver- zoek van Johan van Oldenbarnevelt in 1611 door hen wer- den bevestigd. >.'■:: ■; . r > Aan het verblijf van jdezen beroemden Staatsman herin- nert Claas Bruin in zijn Speelreis langs de Vechtstroom, al- dus: ,,De Flonkerstar der Barnevelden Die Martelaar van Staat, wiens lof Geen tong ooit kan naar waarde melden Was eertijds heer van deezen hof". De laatste periode van Gunterstein vangt in 1681 aan, toen Vrouwe Magdalena Poulle, Weduwe van Adriaan Daems het in 1672 verwoeste huis liet herbouwen. De eerste steen werd gelegd door haar neef Pieter Poulle den eersten November 1680, toen hij drie jaar oud was. Dit is het monumentale gebouw van thans, met zijn voor- plein en oranjerie�n, omgeven door een breede gracht; alleen dient hierbij opgemerkt te worden, dat de witte bepleistering van het muurwerk is weggenomen en nu de baksteen in na- tuurlijke kleur prijkt. Bovenstaande toelichting van het gebouw werd door den Voorzitter van Niftarlake aan een deel der excursisten gege-



		XXX ven in de Orangerie, waar ververschingen werden aangebo- den, terwijl het andere deel het Huis bezichtigde onder leiding van den Heer D. J. M. Bianchi, die ons allen bij den ingang van het buiten had ontvangen namens ons Bestuurslid Jhr. Dr. L. H. Quarles van Ufford, die tot zijn leedwezen niet aanwezig kon zijn bij de ontvangst te zijnen huize. Bij de bezichtiging van het interieur waren de aanwezige gobelins met afbeeldingen van Gunterstein een buitengewone attractie voor allen. Ook werd het schoorsteenstuk, dat een herinnering is aan Johan van Oldenbarneveldt met veel belang- stelling in oogenscbouw genomen. Het is een schildering op doek, waarschijnlijk vervaardigd door H. en C. Saftleven, va- der en zoon. De allegorische voorstelling geeft het oude slot Gunterstein weer, zooals het was tijdens Johan van Olden- barnevelt; een groote uil, het beeld der wijsheid, wordt ver- jaagd door roofvogels en kraaien, terwijl Prins Maurits, te paard, deze gebeurtenis komt bezien. De allegorie duidt op de gebeurtenis van 1619, toen de Raadpensionaris van zijn buitenverblijf werd verjaagd. Het park is versierd met lommerrijk geboomte en uitgestrek- te lanen. Merkwaardig is een beeldengroep, voorstellend de roof van Persephone door Pluto; zij wordt hem tot vrouw en alzoo koningin der onderwereld, waar zij telkens een halfjaar vertoeft, om de andere helft van het jaar op de aarde door te brengen. Het is een allegorische voorstelling van het plan- tenrijk, dat ieder jaar herleeft en wel goed op zijn plaats is in het zoo aantrekkelijk park. Ten slotte werd eenigen tijd vertoefd bij de gedenknaald, opgericht door de stad Amsterdam, uit waardeering voor de groote verdiensten van Mr. Ferdinand van Collen, haar Bur- gemeester in de jaren 1727, 1731 en 1734, die 25 Januari 1680 gehuwd was met Maria de Bordes, eigenares van Gunterstein. Het is op den heuvel bij deze gedenknaald, dat de Voor- zitter hartelijke woorden spreekt namens de excursisten en zich wendend tot den Heer Bianchi, verzoekt, ons aller dank te brengen aan de familie Quarles van Ufford voor het open- stellen van huis en hof, ter bezichtiging door onze leden, en voor de vriendelijke verrassing ons bereid. Hieraan voegt de Heer J. D. Bastert, Penningmeester van Niftarlake, nog waardeercnde woorden toe vooi de Commissie



		XXX [ welke op zoo'n uitneraende wijze deze excursie heeft voorbe- reid en doen slagen. Aan den uitgang van Gunterstein klinkt uit veler mond tot slot een vroolijk �Tot weerziens op de volgende excursie"! We mogen dezen dag aanmerken als een der hoogtepunten in ons Genootschapsleven, waaraan we gehecht zijn, en die we niet gaarne meer zouden missen.



			Kerkelijke Zegels van Nederduitsche Hervormde Gemeenten in Niftarlake

			Slechts enkele Hervormde Gemeenten in Niftarlake gebrui- ken een kerkelijk zegel; de meeste niet. Het voeren van zulk een embleem is dan ook niet voorgeschreven, maar hangt lou- ter af van de wil van het plaatselijk, kerkelijk bestuur. Zulk een zegel wordt gebruikt voor de bestempeling van de offi- cieele stukken en dikwijls toegepast als cachet. Heeft de ge- meente zulk een zegel, dan wordt het in den regel aangetrof- fen op de attestatie van lidmaatschap, welke afgegeven wordt bij het vertrek van een lid uit de Gemeente. Dit artikel handelt alleen over de kerkelijke zegels van Her- vormde Gemeenten; het is overbodig te zeggen, dat zij ook voorkomen van andere gezindten.

		In alphabetische volgorde komt het eerst het zegel van Loenen aan de Vecht in beschouwing. Dit Iaat zien de op- komende zon en de maan in het laatste kwartier met het om-



			schrift: Pulcra instar lunae. Cant. VI vs. 10, Schoon ge- lijk de maan. Hooglied 6 vs. 10. Het Latijnsche woord: lunae wordt uitgesproken: locnee en heeft dus de klanken van den plaatsnaam Loenen, welke hier in verband is gebracht met een bijbeltekst. In werkelijkheid is de plaatsnaam Loenen afge- leid van het woord �lo", hetwelk beteekent: boschstreek. Maar een woordpeling, steunende op de Heilige Schrift, was bij de Kerk zeer gewild. Zeer mooi is het kerkelijk zegel van Nieuw-Loosdrecht

		uitgevoerd. Het bestaat uit drie figuren, voorstellende de waar- heid, de godsvrucht en de standvastigheid en behoeft geen nadere verklaring; het spreekt voldoende voor zich zelf. Maarssen komt nog al schraal voor den dag, In een een-

		voudige, ovale omlijsting staat: 1 Cor. XIII : 13. De tekst is er niet bij uitgeschreven en noopt om dezen op te slaan, wat



		ook zijn verdienste kan hebben, welke niet mag ontnomen Avorden. Het decoratief van het kerkelijk zegel van Muiden bevat een onderwerp, hetwelk ontleend is aan den naam en de lig- ging dezer stad. De oudste naam van Muiden is: Amuda en

			beteekent: mond der rivier, gelijk het gelegen is aan den mond der Vecht, die beschermd wordt door het bekende Slot. Het zegel geeft deze uitmonding weer met een zeilend schip, aan beide zijden met een burcht voorzien en draagt als overeen- komstig omschrift: ,,De Hecre is mijn burgt". Van jongen datum is het kerkelijk zegel van Nigtevecht. Bij besluit van den Kerkeraad der Ned. Hervormde Gemeente is het den 9den September 1901 ingesteld. Het is ontleend aan

			het sierlijk koperwerk in de kerk bij de voorlezersplaats, voor- stellende twee ineengestrengelde slangen, welke een boog vor- men, waarboven een duif is geplaatst, waaronder te lezen staat: Matth. 10 VS. 16. Ook hierbij is de tekst niet gevoegd, maar luidt; Zijt dan voorzichtig gelijk de slangen en oprecht gelijk de duiven. Deze boog dateert van het jaar 1670.



			der Kerk, omgeven door puntige doornen ■� scherpe vijand- schap � wordt menigvuldig als zoodanig toegepast. Behalve te Weesp voert de Hervormde Gemeente van Beverwijk, Koe- vorden, Nijmegen en Zwolle dit zegel, alsook de Waalsche Ge- meente van Leiden. Zuilen is de laatste Hervormde Gemeente van Niftarlake, die haar stukken zegelt en in het bezit is van een kerkelijk zegel. Het herinnert aan het wapen van de burgerlijke Ge- meente, zijnde een rood schild met drie zilveren zuilen, staan- de twee en een; zie hierover het belangrijke artikel van wij-

		len onzen Secretaris J. G. Th. Grevenstuk, in Jaarboekje 1917, getiteld: De Gemeentewapens in de Vechtstreek. Het om- schrift luidt: 1 Tim. 3:15: Een pilaar en vastigheid der waar- heid. Het ziet op de genoemde zuilen en den plaatsnaam. De Hervormde Gemeenten te Ter Aa, Abcoude, Baam- brugge, Breukelen, Kockengen, Oud-Loosdrecht, Tienhoven, Vreeland en Westbroek bezitten geen kerkelijk zegel. J. W. VERBURGT.



			Vechtoever bij Maarssen

		Bij de excursie van Niftarlake naar de Portugeesch-Joodsche Begraafplaats te Ouderkerk werden de grafmonumenten be- zocht van geslachten, welke zich in de 17e eeuw in de Vecht- streek vooral te Maarssen en Maarseveen hadden gevestigd. Vele buitenplaatsen aldaar hebben een rol gespeeld in het Jood- sche leven van dien tijd, en daaronder behoort het huis ,,Den Oever" of ,,Vechtoever" en ,,Endelhoeff". In het jaar 1694, op 8 Mei kocht Don Antonio Alvares Ma- chado, de eigenaar van ,,Hogevecht" een huize, hofstede en erve ,,genaemt Den Oever met den boomgaert, thuyn, plan- tagie, tuynmanshuys en drie kampies land groot te samen om- trent vyff mergen", gelegen aan de Vecht tot den Diepen- daalschen Dijk toe. De kooper was een man van groote betee- kenis in zijn tijd, bijzonder bevriend met den Koning-Stad- houder Willem III, voor wiens leger hij te zorgen had, als �providor del Armada". Een prachtige gebeeldhouwde mar- meren zerk, waarop de bijl (Machado) als wapen wordt voor- gesteld, dekt zijn graf te Ouderkerk (1707). Na zijn dood werd Vechtoever verder bewoond door zijn zoon Jacob His- kia. Hierbij zij verwezen naar de artikelen van Dr Jac. Zwarts ,,Portugeesche Joden te Maarssen en Maarsseveen in de 17e eeuw" in het Jb. Niftarlake 1922, blz. 48 en �Uit het Verle- den der Portugeesche Joden in de Vechtstreek" Jb. Niftar- lake 1920, blz. 14. Op de oude kaart uit de 17e eeuw staat het aangegeven als �Oever". Op het einde van de 18e eeuw zien wij op Vechtoever als bewoners den Heer Gerardus Lambertus Dommer, gehuwd met Alida Beugel. De Heer Dommer had op 11 Juli 1797 het voorrecht verkregen om een eigen ,.huiskapel" te mogen heb- ben van Z.H. Paus Pius VII. Het historisch document wordt nog steeds in het parochiaal archief bewaard. Een grafsteen op het R.K. Kerkhof bewaart nog steeds de herinnering aan dit weldadig echtpaar, dat het buitengoed aan Maria Dom-



		8 mer achterliet, die daar in 1790 geboren op 26 Maart 1840 overleed. Mej. Dommer heeft op 18 April 1835 het buitengoed Endel- hoven dat onmiddellijk aan Vechtoever grensde, aangekocht van den Heer Van Bronkhorst. In 1785 behoorde dit goed Endelhoven aan het R.K. Maagdenhuis te Amsterdam, waar- aan het door Jacob van Naarden was geschonken. Het buiten- goed werd bestemd voor eene stichting tot verpleging van zes oude vrouwen uit de parochie Maarssen, en als zoodanig leeft het nog voort in de Mariastichting op de Langegracht. Bij den verkoop op 2 September 1809 werd Endelhoven om- schreven als ,,een extra-capitale, zeer plaisante en aangename gelegen hofstede, genaamd Endelhoven, bestaande in deszelfs royale, hechte, sterke en modern betimmerde heerenhuizinge, koetshuis en paardenstallungen, koepelkamer, bergloods, schui- tenhuis en vischkaar, slingerbeken, slingerbosschcn, grootsche Engelsche partijen en moestuin te samen in de ongelden be- kend voor 2 morgen 200 roeden". Van Mej. Dommer bleef een portret bewaard geschilderd door Corn. Cels, t Utrecht 1847. Het staat afgebeeld in het Jaarboekje van Niftarlake 1936, blz. 17. Na overlijden van Mej. Dommer op 26 Maart 1840 kwam Vechtoever aan haar neef P'. van Cranenburch, die uit Am- sterdam afkomstig nu het huis betrok. Hij was gehuwd met Christina M. J. Koek, wier familie vermoedelijk volgens een grafschrift op het R.K. Kerkhof in 1846 het huis Goudesteyn bewoonde. Een monumentje op het graf der familie Cranenburch geeft bet volgende opschrift te lezen: Bid voor de Ziel van Zal. Den WelEd. Gestr. Heer Pieter van Cranenburch Rid. Com. der Orde v. d. H. Gregor. de G. overleden 12 Jan. 1858 op Vechtoever te Maarseveen oud 65 J en 6 M. Hij deed de wet groot achten en verheffen, gaf den leviet den vreemdeling en der weduwe



		Zijne huisvrouw Christina Mar. Jac. Koch, overl. op Vechtoever den 25 Oct. 1860, oud bijna 60 jaar en begraven den 31 Oct. R. I. P. Tijdens het verblijf van den Heer Cranenburgh schijnt het buitengoed Vechtoever er niet zoo rooskleurig te hebben uit- gezien. Van der Aa vermeldt in 1848: �Deze buitenplaats is geheel vervallen, door slooping van het huis en bouwing van een ander, op een ander gedeelte van denzelfden grond en is thans genaamd Heuvelsoord, welke, met de daartoe behooren- de gronden en land, eene oppervlakte beslaat van 6 bund- 63 V. r. 53 v. ell." (Aardr. Wdb.). Het hedendaagsche Vecht- oever moge in zijn geheel uiterlijk een bouwwerk zijn uit het midden der 19de eeuw, inwendig vinden wij nog voor het grootste gedeelte het 18e eeuwsche landhuis terug in het oude interieur. Zelfs de ingang met zijn bovenlicht in Lodewijk XV- stijl heeft alles, wat de tijd van 1750 tot 1775 aan zuivere ornamentiek wist te geven, n.1. de karakteristieke verwerking van het Schelpornament tusschen ranken en krullen in een ongeregeld lijnenspel. Dezelfde gracieuze versiering vinden wij terug in de behandeling van de eiken deurpaneelen, de marmeren lavabo-;ontein, de consoles van een hoekkast, en het stucco-werk aan het plafond, waar het lijstwerk in zacht slin- gerend relief of het schelpvormig blad- en rankwerk de vor- men uit den Rococo-tijd weergeven. Overigens is het huis met zijn uitbouw naar de Vechtzijde in denzelfden staat gebleven, zooals het zich in het midden der 19e eeuw vertoonde. Aan de zijde van den hoofdingang heeft het uiterlijk eenige ver- andering ondergaan. Op Vechtoever trekt vooral onze aan- dacht de fraai bewerkte theekoepel, welke op eenigen afstand van het huis aan de Vechtzijde is gelegen. Het is een zes- zijdig in neo-classieken stijl opgetrokken gebouwtje op sier- lijke kolommen rustend, dat boven de vensters aan alle zijden allegorisch-mythologische figuren in beeldhouwwerk laat zien. Aan den Diependaalschen Dijk is de inrijpoort ,,met witte beelden", personen uit den classieken tijd voorstellend ver- sierd, terwijl aan de Vechtzijde de toegang met een goed bewerkt 18e eeuwsch hek is afgesloten.



		10 Gescheiden door een gracht en lindelaan ligt onmiddellijk naast Vechtoever naar de zijde van Maarssen een wit huis met ronde boogramen. Dit is een overblijfsel van het oude bovengenoemde Endelhoven. Dit landgoed werd door Mej. Dommer bestemd tot stich- ting voor verpleging van oude vrouwen, en werd op 23 No- vember 1835 door den Aartspriester G. A. Vermeulen uit Amersfoort ingezegend. Spoedig werd er een Bewaar- en naaischool geopend. Op 1 Augustus 1843 kwamen de Zusters van O. L. Vr. uit Amersfoort zich op Endelhoven vestigen. In November 1847 werd er de Kapel ingewijd en in 1857 begonnen de Zusters kostleerlingen te houden. Het aantal leer- lingen was niet groot, en op 12 October 1869 werd het pen- sionaat opgeheven en eene leerschool voor meisjes der paro- chie geopend onder leiding van de Eerw. Zr. Calasance. Deze school die in September 1870 reeds 72 leerlingen telde, bleef tot 1883 op Endelhoven gevestigd en werd in dat jaar naar ,,Hoornoord" aan de Langegracht overgeplaatst. Het buiten- goed ,,Endelhoven", dat sinds 1835 als religieus gesticht had dienst gedaan, werd met gronden, tuin en boomgaard bij pu- blieke veiling voor � 10.540 verkocht. Het leeft nog bij vele katholieken dankbaar voort in herinnering, vooral bij de ou- deren, die er in hunne jeugd het onderwijs hebben genoten. Thans is het een tuinderij. Na den dood van Heer van Cranenburch zien wij andere bewoners Vechtoever betrekken n.1. de navolgende families: 1863. C. A. E. van den Honert. 1867. C. J. van der Schalk. 1870. M. W. Rijnbende. 1884. Mr. F. Th. Pahud de Mortanges. 1890. J. H. Kl�tgen. 1898. G. K. S. van Walree, die deze buitenplaats heeft gelegateerd aan de Noord-Holl. Vereeniging ,,Het Witte Kruis", en deze stichting heeft bestemd voor korter of langer verblijf van rustbehoevende of herstellende verpleegsters en andere dames van alle gezindten. Zoo heeft dit oude maar nog niet verouderde landhuis een ide�ele en nuttige bestem- ming herkregen als herstellingsoord, waar reeds velen in de 25 jaren van zijn bestaan de gezondheid en levenskracht heb- ben teruggevonden.



		11 Er bevindt zich een litho �Vechtoever" nabij Maarssen in �Gezichten aan de Rivier de Vecht"...... door P. J. Lutgers (1836). Aan het uiterlijk is sindsdien weinig veranderd. Dan wordt het huis nog aangegeven als �Den Oever" op eene kopergravure �Het Regthuys van Maarseveen" uit de Zege- pralende Vecht (1719). Plattegronden van het landgoed be- vinden zich op het Rijksarchief te Utrecht �Een gedeelte van de heerlyckheyt van Maerseveen" uit de jaren 1660 en c. 1690, waar het als ,,d' Oever" voorkomt. De foto danken wij aan de Zr. Directrice van �Vechtoever", die ons welwillend alle inlichtingen verschafte, waarvoor wij hier gaarne onze erkentelijkheid betuigen. A. E. RIENTJES.



			De Vechtplassen ook gezien in West-N ederlandsch verband.

		Causerie, uitgesproken te Utrecht, in de tweede algemeene vergadering van de Commissie voor de Vecht en het Ooste- lijk en Westelijk Plassengebied. Volgens de statuten van de Stichting is de taak van onze Commissie in hoofdzaak tweeledig. Wij willen opkomen voor de cultureele en voor de natuurlijke schoonheid van onze streek. Het is het bewaren van het natuurschoon, waaraan de vergade- ring ditmaal in hoofdzaak is gewijd, omdat hiervoor, in deze verlichte tijden, 't allen kant gevaren dreigen � erger, omdat de aanranding dier schoonheid en rijkdom op vele plaatsen reeds werkelijkheid is. geworden. Als wij voor onze streek over natuurschoon spreken, dan denken wij in de eerste plaats aan onze prachtige piassen- gebieden. Het is daarover dat ik iets wil zeggen. Wanneer gesproken wordt over de Vechtplassen, dan zeg- gen de meeste menschen: ,,ja mooi zijn die Loosdrechtschc Plassen". Maar, al vormt Loosdrecht het centrum en 't meest bezochte deel van de Vechtplassen, er zijn er veel meer �n � er is een groote verscheidenheid. Ik wil al onze plassen be- oosten en bewesten de Vecht hier de revue laten passeeren en wil daarbij trachten er een beknopte karakteristiek van te geven en direct wil ik erbij noemen, welke aanvallen er op worden gepleegd of welke gevaren er dreigen. Mag ik eerst die gevaren noemen: Zij zijn vooral droogleg- ging of storting van stadsvuil, die beide een algeheele vernieti- ging beteekenen. Een ander gevaar is het zandzuigen, dat sterk ingrijpt in het karakter van de plassen. Ontluistering door het onoordeelkundig bouwen van zomerhuisjes wil ik verder noe- men en het aanleggen van wegen en kunstwerken zonder vol- doende overleg en gevoel. Ook de watersport vormt op zich



		14 zelf een gevaar voor den natuurrijkdom van onze plassen. En zoo kom ik er vanzelf toe, er op te wijzen, dat de waarde van onze plassen ook verschillend is. Daar zijn plassen, die waard zijn een natuurreservaat te worden, gebieden, waar elk menschelijk ingrijpen, elke uitoefening van menschelijk ver- maak, een misdaad zou zijn. Andere zijn voor recreatie^doel- einden zoozeer geschikt en gewild, dat de verarming van de natuur, die van een intensief uitgeoefende watersport het ge- volg is, op den koop toe genomen moet worden. Maar ook zijn er plassen, die geen bijzonderen natuurrijkdom opleveren en die niet bij uitstek voor het beoefenen van watersport geschikt zijn, maar die uit een oogpunt van landschappelijke schoonheid van waarde moeten worden geacht. In de meeste gevallen gaat de eene eigenschap met de andere hand in hand. Het is misschien goed er op te wijzen, dat onze plassen door menschenhand zijn gemaakt. Ze zijn ontstaan door uitvenen voor het maken van turf. Maar al zijn ze dus van cultureele oorsprong, wij mogen ze toch als echte natuurgebieden be- schouwen, want de natuur, de wind en de waterbeweging, de veelal weelderige begroeiing en de bevolking met een rijke vogelschaar hebben het karakter geheel gewijzigd. Een nieuwe veenderij, met zijn regelmatige onbegroeide legakkers, geeft een heel ander beeld, dan onze plassen. Doordat men het vroeger meestal niet zoo nauw heeft genomen met de voor- schriften, met het laten staan van legakkers, de strooken land, die niet afgegraven mogen worden, met het uitsparen van zoo- genaamde voorlanden langs de wegen en andere oevers, is het mogelijk geworden, dat onze plassen zijn ontstaan, geholpen door wind en water. ^ Maar ik wil U nu een overzicht geven van onze Vechtplas- sen. Omdat we toch in Utrecht zijn zal ik mijn beschrijving van dezen kant beginnen. De eerste belangrijke plassen, die wij uit het Zuiden komen- de, vinden, zijn de Maarsseveensche Plassen, gelegen beoos- ten Maarssen. Het zijn vijf oude veenderijen, waar nog spora- disch geveend wordt. Zij vormen een uitgebreid gebied van plassen vol met mooi begroeide legakkers- Gedeeltelijk is het water ook zeer sterk begroeid. Vooral de twee westelijke pol- ders zijn bijzonder aantrekkelijk, in de drie Oostelijke is meer



		15 ontgonnen land: graslandjes met wat geiten, aardappellandjes, ook wat tuinerij. Het geheel vormt een zeer typisch oud veen- derij-gebied met een even typisch dorp: Maarsseveen. De wegen door dit gebied zijn smal, toch kan men vandaar ge- nieten van een bijzonder landschapschoon, terwijl de plassen grootendeels een waardevol natuurgebied vormen met een vrij rijke planten- en vogelwereld. Er bestaat een oud droogma- kings-plan, dat betrekkelijk kort geleden is opgerakeld, maar dat naar ik meen en hoop w^eer van de baan is. Bewesten en bezuiden de Bethune Polder, een in 1880 droog- gelegde veenderij benoorden Maarsseveen gelegen, ligt een afwisselend landschap, met enkele oude mooi begroeide kleine veenderijen. Beoosten de Bethune vinden wij twee plassencomplexen, de plassen onder Westbroek en de Tienhovensche Plassen. Ter- wijl eerstgenoemde zeer verscholen liggen en grootendeels zijn volgegroeid, terwijl er nog al wat grasland tusschen ligt, kan Tienhoven bogen op een mooi stel gave veenplassen, vol met prachtig begroeide legakkers. Doordat deze plassen doorsneden worden door een kade, waaraan een juweel van een standaard- molen staat, en de dijk van het Tienhovensch kanaal er langs loopt, kan men zich gemakkelijk overtuigen van hun groote landschappelijke schoonheid. Wanneer men van het Gooi uit de prachtige wandeling maakt langs het Tienhovensch Kanaal kan men o.a. daarvan genieten. Beide plassencomplexen wor- den evenwel gelijkelijk met drooglegging bedreigd als onder- deel van een ruilverkavelingsplan voor de streek gelegen tus- schen het Tienhovensch kanaal, de dorpen Tienhoven, Oud- Maarsseveen, Westbroek, Achttienheven en de weg Maar- tensdijk-Hollandsche Rading, een plan ook opgenomen in het beruchte rapport Westhof f. Vooral de drooglegging van de Tienhovensche Plassen zou zeer jammer zijn, maar ook kleinere veenplassen in dit ge- bied, die in het Noordelijk deel verspreid liggen, en die dik- wijls echte paradijsjes vormen, zullen bij de ruilverkaveling wel verloren gaan. Onze Commissie heeft de betreffende au- toriteiten op het belang van de Tienhovensche Plassen ge- wezen. Het is overigens te hopen, dat bij deze ruilverkaveling aan het karakter der dorpen geen geweld zal worden aange- daan en dat aan de landschapsarchitectuur de zoo hoog noo-