Van de Poll-
Stichting
Zeist

van de Yan de Poll-stichting.

(stichting ter bevordering en verbreiding
van de kennis omtrent de geschiedenis van
Zeist)

Jaargang 1, januari 1971» nummer 1.

Het Slot, Zinzendorflaan 1, Zeist.

Dagelijks bestuur der stichting:

Mr.dr. A.A.H. Stolk, Driebergseweg 1, Zeist,

Prof.dr. J.Ph. de Mont� verLoren, Krulle-

laan 28, Zeist, vice-voorzitter.

Mr.dr. H. Emmer, Graaf Janlaan 85, Zeist,

Mr. H.L.L. van Hoogenhuyze, Platolaan 24>

Zeist, penningmeester.

L. Visser, Lommerlust 17? Zeist, wnd.

secretaris-penningmeester.

Archief. (Het Slot, Zinzendorflaan 1, Zeist)

Het archief der stichting is geopend op
dinsdag, woensdag en vrijdag van 10 - 12 uur
v.m. en van 2 ~ 4 '^'^^ n.m.

Archivaris: �. Grapendaal, Jan van Arkel-
straat 13, Vianen.

Conservator: Dr. Ko�. Galis, Boslaan "J,

Het was de Van de Poll-stichting het laatste
jaar mogelijk de vleugels wat wijder uit te slaan.
Wy kregen een goede behuizing in het Slot en de
medewerking van dr. Galis als conservator. Wij
konden wat meer lezingen organiseren en ook een
enkele excursie. Weldra zal mede door hulp van
de Van de Poll-stichting de permanente histo-
rische tentoonstelling een feit zijn. In veel
opzichten zijn al deze activiteiten nog bescheiden
van omvang, evenals dit thans verschenen eerste
nummer van ons eigen bulletin, dat wij zo gaarne
hierby willen introduceren. Het bulletin wil
kennis geven van de activiteiten onzer stichting,
maar ook mededeling doen van nieuwe idee�n of
nieuwe vondsten. Het zal, naar wij verwachten,
bijdragen tot een groeiende belangstelling in
de Zeister geschiedenis.

De stichting houdt zich aanbevolen voor
reacties en zou het vooral op prijs stellen,
indien uit de kring van belangstellenden ook
medewerkers zouden komen.

�ij wensen het bulletin veel succes toe.
De Zeister geschiedenis verdient het.
Zeist verdient het.

dr. A.A.H. Stolk
Voorzitter Van de Poll-stichting.

Ter nagedachtenis aan Jonkvrouwe
J.M.E. van de Poll.

Dit eerste hulletin kon naar onze mening
niet verschijnen zonder dat daaraan voor-
afging een enkel woord ter bezinning in
verband met het overlijden van onze hoog-
geachte Beschermvrouwe.

Met weemoed, bewondering en dankbaarheid
ziet de Raad van Beheer terug op het leven
van freule Van de Poll, dat zozeer in
dienst stond van de medemens.
Aan haar is het ontstaan van onze stichting
te danken. Zy gaf daarbij tevens uitvoering
aan de wens van haar broer, jhr. mr.
P, van de Poll, die in de Zeister samen-
leving zo lang een voorname rol speelde
en zich zo intens voor het Zeist van heden
en verleden interesseerde,
In het begin kon freule Yan de Poll door
persoonlijke aanwezigheid van haar belang-
stelling voor de Stichting blyk geven.
Toen haar dit, in verband met haar hoge
leeftijd, onmogelijk werd bleef de Stichting
haar grote liefde en belangstelling houden.
Nog niet zo lang geleden schreef zij ten
aanzien van een kwestie, die haar bezig
hield aan de Stichting een brief, welke
getuigde van een uitstekende styl en een,
gezien haar hoge leeftijd, buitengewone
helderheid van geest.

De Stichting zal freule van de Poll niet
licht vergeten en haar nagedachtenis in
hoge ere houden.

Jaarverslag van de secretaris (nov. ^^S^ tot

Op dinsdag 25 november 19^9 kwam de Raad van Be-
heer in het Slot ter vergadering byeen. Hier werd
o.a. geconstateerd dat de tentoonstelling van
de Stichting een groot aantal bezoekers heeft
getrokken en verder werd gesproken over de be-
noeming van een conservator.

Op 4 februari 1970 hield de heer Volmuller,
historicus te Utrecht, onder auspici�n van de
stichting een lezing in de bovenzaal van het
Slot. In deze stemmige omgeving sprak de heer
Volmuller over de geschiedenis van zijn woon-
plaats. De lezing werd opgeluisterd door een
groot aantal uitste.kEnde dia's. De stichting
kan op een zeer geslaagde avond terugzien.

16 februari 1970 stond in het teken van de
Stichting Utrechtse Kastelen. Deze zo juist
opgerichte instelling hield een expositie in
het Slot, welke werd geopend door graaf Van
Lynden van Sandenburg, Commissaris der Koningin
in deze provincie. Verder werd het woord gevoerd
door dr. Renaud, de voorzitter. Daarna maakte
men een rondgang langs de interessante tentoon-
stelling.

De commissie, bestaande uit de heren Van Hoogen-
htiyze. Visser en Grapendaal heeft in de lente
van dit jaar haar eerste - zeer geslaagde -
excursie georganiseerd. Deze excursie naar het
historische Amersfoort vond plaats op zaterdag
6 juni 1970 en werd begunstigd door schitterend
weer. Ongeveer dertig leden maakten haar mee
en zy werden rondgeleid door de heer Laming,
directeur van de V.VoV., die met grote geest-
drift en een voor sommigen wel wat al te snel

tempo vooruit liep en op tal van aardige bij-
zonderheden wees, zoals de rustiek-onregel-
matige plaatsing van de ramen in die vroegere
huizen en op de merkwaardigheid, dat men te
midden van het gemoderniseerde Amersfoort nog
geheel de omtrek van de oude stad kan rond-
wandelen, wat de deelnemers dan ook graag ge-
daan hebben. Het was een zeer geslaagde dag.

Op 25 september 1970 kwamen de leden van het
dagelijks bestuur in het Slot bijeen. Op deze
vergadering werd o.a. besloten de heer dr.
K.W. Galis aan de Raad voor te dragen voor de
functie van conservator en de heer L. Visser
voor de functie van waar�iemend secretaris-
penningmeester. Verder kwam ter sprake de
huurovereenkomst tussen gemeente en stichting
betreffende de ruimte in het Slot*

De stichting was uitgenodigd voor de ver-
gadering van 9 oktober 1970 van de Vereniging
Atlas van Stolk te Rotterdam, en op het vijfen-
tvrintigjarig jubileum, dat de heer Graafhuis op
50 oktober d.a.v. vierde bij het Utrechts
gemeentelijk archief,

In oktober 1970 is de heer Grapendaal, archi-
varis der stichting, van de d�pendance in het
gebouw Kosmos naar het Slot verhuisd en met
het s.fsluiten van deze verslagperiode zijn de
schriftelijke stukken en de meeste andere be-
zittingen van de stichting in het Slot onder-
gebracht.

Gedurende deze verslagperiode zijn twee nieuwe
leden tot de Ra.ad van Beheer toegetreden,
namelijk de heer drs. A. Bertoen te Bilthoven,
adjunct-directeur van de provinciale planolo-
gische dienst en de heer C.J. van Mastrigt,
wethouder Yan Zeist, laatstgenoemde in de
plaats van oud-wethouder Lebret.

Mededelingen van de secretaris

De Stichting verhuisd naar het Slot

Nu de Stichting haar ruimte in het Slot heeft
betrokken, is zij - veel meer dan tot dusver - een
openbare instelling geworden. Immers, voortaan
heeft iedere belangstellende toegang tot de
Stichting en de aan haar toevertrouwde voor-
werpen, omdat gedurende meerdere dagen va,n de
week, hetzy de gehele dag hetzy een gedeelte
daarvan, iemand van de stichting aanwezig is
om de belangstellenden voor te lichten en op
weg te helpen.

De heer Grapenda,al is aam^zig op dinsdag en
woensdag, de heer Gal is op woensdag en vrijdag.
Op deze wijze gaat - naar de bestuurders hopen -
de Van de Poll-stichting meer voor het grote
publiek leven.

In februari a.s. hoopt de bekende castelloloog
dr. J.G.N, Renaud uit Amersfoort een lezing
voor ons te houden, Zyn onderwerp zal zijn de
Utrechtse bisschoppen als bouwheren in de latere
Mi ddel e eiiwsn.

Verder zullen wij in 1971 ir. Teraminck Groll
als spreker mogen begroeten. Hij zal een lezing
houden over het Broederhuis, eventueel gecombi-
neerd met een excLirsie door het gebouw. Dit
belooft een interessante avond te worden? temeer
als men bedenkt dat de heer Temiainck Groll een
belangrijk aandeel heeft in de restauratie van
het door brand verwoeste gedeelte.
Inmiddels heeft de lezing van de heer Koppert
over de Eomeinse castella plaatsgevonden. �ij
hopen daarop nog terug te komen. De excursie-
commissie heeft plannen voor een tocht in de
lente van 1971, waarschijnlijk langs de kastelen
aan de Langbroekerwetering.

Naast de reeds vermelde verzameling van de heer
Brems moeten hier worden genoemd de aangekochte
schilderijen en andere kunstwerken van Johannes
de Kruyff, in leven kunstschilder te Bunnik.
Verder heeft de stichting nog verscheidene
kleinere voorwerpen, stukken e.d. verworven,
zoals een scherpe foto van de Eerste Dorpsstraat
hoek Waterigeweg uit 1887. Hieruit blijkt dat
het gebouw van hotel Munzert reeds verscheidene
jaren voor I9OO is opgetrokken, waarschynlijk
kort na 1875' Verder een afbeelding uit I865,
voorstellende het inhalen van burgemeester
Huydecoper, en enkele voorwerpen en boeken,
betrekking hebbende op 4e abdy d'Orval in
Zuid-Belgi�, die relaties heeft gehad met
het voormalig kasteel Rijnwyck.

De archivaris en conservator zyn bezig met het
op orde brengen van de gehele verzameling en
zij hopen een aantal interessante voorwerpen
te kunnen selecteren om dienst te doen op de
permanente tentoonstelling.

Het zou een goed idee zijn als deze tentoon-
stelling in 1971 gerealiseerd zou kunnen worden,
omdat de stichting dan twintig jaar bestaat.

De prenten van Lutgers opnieuw uitgegeven

De uitgeversmaatschappij Canaletto te Alphen
aan de Rijn is op het gelukkige denkbeeld gekomen
de prentenverzamelingen van Lutgers opnieuw
uit te geven^ Zo juist verscheen "Gezigten in
de omstreken van Utrecht", met niet minder dan
90 prenten en voorafgaand de geschiedkundige
aantekeningen van Hofdijk.

De afbeeldingen zijn uitstekend en, dacht ik,
ook op de juiste schaal, al kunnen zy natuur-
lijk wat sfeer en diepte betreft niet op ��n
lijn worden gesteld met de originele prenten.
Het is een aardige bezigheid deze prenten te
vergeleken met die van Mourot, veertig jaar
eerder verschenen.

By Mourot kleding in Biedermeierstjjl, by Lutgers
in de styi van Eug�nie, toen.nog keizerin der
Fransen. De prenten van Mourot vertonen veelal
kleinere behuizingen: het l^jkt wel of sommige
buitens er by Lutgers een verdieping op hebben
gekregen.

De bundel opent met een rustieke prent van het
buiten Voorzorg te Utrecht, waar thans het Stads-
en Academisch Ziekenhuis ligt en het moderne
snel- en treinverkeer voorby raast. Verder komen
dan vrywel alle buitens en kastelen aan de beurt,
die gelegen waren in de Stichtse Lustwarande en
langs de Wetering.

Uiteraard mist men Rynwyck: dat was juist ver-
dwenen. Ma Retraite ligt jiog vlak aan de straat-
weg en heeft nog niet plaats gemaakt voor het
pompeuze geval van omstreeks I9OO. Beeklust
prykt nog zonder zijgevels« Schoonoord blykt een
tweeling te zyn en ik moet eerlyk bekennen de
buitens tot dusver te hebben verward. Het Schoon-
oord van Zeist is meer rechthoekig van bouw,
terwyl het Doornse Schoonoord zich kenmerkt door
een rotonde-achtig uitbouwsel in de voorgevel.
Het laatste buiten treft men ook bij Mourot aan.

Lezing van professor verLoren

Op 21 november 1970 heeft onze vice-voorzitter
een lezing gehouden voor het rechtshistorisch
dispuut Salvius Julianus ter gelegenheid van de
buitendag van deze vereniging.
In deze hoogst belangwekkende lezing vertelde
prof. verLoren sommigen van ons uiteraard dingen,
die wy al wisten, omdat het over Zeist gingo
Maar er kwamen ook talrijke aardige details voor
de dag, die wij niet wisten. Zo b.v. het feit
dat vaak in delicten waarop de doodstraf stond,
deze straf ook dikwyls werd ge�ist, maar de
rechtbank dan vonnis wees op basis van veertien
dagen water en brood.

Toch speelde de generale preventie nog een belang-
ryke rol, want in ernstige gevallen werd dan
ineens de doodstraf werkelijk opgelegd en vol-
trokken, en niet op zachtzinnige wyze.

Ook hoorden wy over miniatuurheerlykheden.
Men zou ook kunnen zeggen: dwerglenen. Dat
waren afzonderlijke hoerenhof steden, waaraan
heerlijkheid was verbonden, hlykhaar om
de eigenaars te vrijwaren tegen jurisdictie
van het omliggend rechtsgebied. Uiteraard
gold dit alleen voor kleinere zaken.

Het leek de secretaris voor de leden inte-
ressant in dit bulletin iets mede te delen
over de ligging van het oude slot. De
theorie dat dit kasteel in de onmiddellijke
nabijheid van het oude kerkgebouw zou hebben
gestaan, is door ons reeds lang losgelaten.
De kaart van 1677> door onze stichting uit-
gegeven, maakt melding van het Slot te
Zeist, maar het tegenwoordige gebouw stond
er toen nog niet. Ik heb van het R:yksar-
chief van Den Haag een fotocopie van de
kaart, die waarschynlyk model heeft gestaan
voor de uitgave van onze stichting, maar
die kaart laat het terrein van het Slot
blanco en wyst ook geen ru�ne aan. Het
eerste is juist en het laatste is jammer.
Ik geloof wel te kunnen zeggen dat geen
enkele kaart is overgeleverd waar de ligging
van het oude slot duidelijk op staat aange-
geven.

Maar als men aanneemt dat de Zeister Grift
de slotgracht heeft gevormd en dat de
vroegere kastelen niet groot in omvang waren,
misschien slechts bestonden uit ��n enkele
verdedigingstoren, dan is het misschien niet
zo speculatief aan te nemen, dat het oude
kasteel wel zo ongeveer op de plaats van
het huidige Slot heeft gestaan. Zelfs als
we in aanmerking nemen, dat de Zeister
Grift enigszins van plaats is veranderd.
En nu is er die ontdekking van I963.
Kloostermoppen (?) op de plaats waar nu de
lichttoren van het Slottuintheater staat.

En nog een fundament 25 meter verder. Ik heb
de situatie eens ter plaatse opgenomen en als
die fundamenten inderdaad van het oude slot
zijn (wat helaas nog bewezen moet worden), dan
geloof ik dat het de westelyke lichtmast moet
betreffen en dat de muur van (minstens) 25
meter de noordelijke muur is.

Wist U, dr. H. Emmer.

dat het Wilhelminapark v��r 1898 Zeisterpark werd
genoemd?

dat de Vijverlaan, aldus door de gemeenteraad op
25 januari 1905 vernoemd, voordien Sparren-
laan heette?

dat de Tulpstraat bij raadsbesluit van 5 april
1906 die naam kreeg?

dat de Gasweg bij raadsbesluit van 5 maart I9O8
de naam Steinlaan (nu Steynlaan) kreeg?

dat de Sanatoriumlaan per 17 november I9IO de naam
Schapendrift verving? Langs deze weg werden
voorheen de schapen gedreven naar de heide ten
oosten van Zeist.

dat de Koelaan vroeger Achterlaan (vanuit het Slot
gezien) of Koesteeg heette en

dat een deel van de Slotlaan oorspronkelijk Voor-
laan werd genoemd, later Donkerelaan en sedert
1955 pas Slotlaan?

dat de Jufferstraat oudtijds de naam Windsteeg
droeg?

dat de Heideweg a,nderhalve eeuw geleden Heerenwe-
gensteeg heette?

dat de Boslaan op J september I9OI haar naam ont-
ving?

dat de Van Reenenweg in de vorige eeuw Doodenweg
of Doodlaan heette?



		- 2 - Bul 1 e tin van de Yan de Poll-stichting. (stichting ter bevordering en verbreiding van de kennis omtrent de geschiedenis van Zeist) Jaargang 1, januari 1971» nummer 1. Redactieadres: Het Slot, Zinzendorflaan 1, Zeist. Dagelijks bestuur der stichting: Mr.dr. A.A.H. Stolk, Driebergseweg 1, Zeist, voorzitter. Prof.dr. J.Ph. de Mont� verLoren, Krulle- laan 28, Zeist, vice-voorzitter. Mr.dr. H. Emmer, Graaf Janlaan 85, Zeist, secretaris. Mr. H.L.L. van Hoogenhuyze, Platolaan 24> Zeist, penningmeester. L. Visser, Lommerlust 17? Zeist, wnd. secretaris-penningmeester. Archief. (Het Slot, Zinzendorflaan 1, Zeist) Het archief der stichting is geopend op dinsdag, woensdag en vrijdag van 10 - 12 uur v.m. en van 2 ~ 4 '^'^^ n.m. Archivaris: �. Grapendaal, Jan van Arkel- straat 13, Vianen. Conservator: Dr. Ko�. Galis, Boslaan "J, Zeist.



		- 4 - Ter nagedachtenis aan Jonkvrouwe J.M.E. van de Poll. Dit eerste hulletin kon naar onze mening niet verschijnen zonder dat daaraan voor- afging een enkel woord ter bezinning in verband met het overlijden van onze hoog- geachte Beschermvrouwe. Met weemoed, bewondering en dankbaarheid ziet de Raad van Beheer terug op het leven van freule Van de Poll, dat zozeer in dienst stond van de medemens. Aan haar is het ontstaan van onze stichting te danken. Zy gaf daarbij tevens uitvoering aan de wens van haar broer, jhr. mr. P, van de Poll, die in de Zeister samen- leving zo lang een voorname rol speelde en zich zo intens voor het Zeist van heden en verleden interesseerde, In het begin kon freule Yan de Poll door persoonlijke aanwezigheid van haar belang- stelling voor de Stichting blyk geven. Toen haar dit, in verband met haar hoge leeftijd, onmogelijk werd bleef de Stichting haar grote liefde en belangstelling houden. Nog niet zo lang geleden schreef zij ten aanzien van een kwestie, die haar bezig hield aan de Stichting een brief, welke getuigde van een uitstekende styl en een, gezien haar hoge leeftijd, buitengewone helderheid van geest. De Stichting zal freule van de Poll niet licht vergeten en haar nagedachtenis in hoge ere houden.



		*^ ^ .* Jaarverslag van de secretaris (nov. *^^S^* tot nov. 1970). Op dinsdag 25 november 19^9 kwam de Raad van Be- heer in het Slot ter vergadering byeen. Hier werd o.a. geconstateerd dat de tentoonstelling van de Stichting een groot aantal bezoekers heeft getrokken en verder werd gesproken over de be- noeming van een conservator. Op 4 februari 1970 hield de heer Volmuller, historicus te Utrecht, onder auspici�n van de stichting een lezing in de bovenzaal van het Slot. In deze stemmige omgeving sprak de heer Volmuller over de geschiedenis van zijn woon- plaats. De lezing werd opgeluisterd door een groot aantal uitste.kEnde dia's. De stichting kan op een zeer geslaagde avond terugzien. 16 februari 1970 stond in het teken van de Stichting Utrechtse Kastelen. Deze zo juist opgerichte instelling hield een expositie in het Slot, welke werd geopend door graaf Van Lynden van Sandenburg, Commissaris der Koningin in deze provincie. Verder werd het woord gevoerd door dr. Renaud, de voorzitter. Daarna maakte men een rondgang langs de interessante tentoon- stelling. De commissie, bestaande uit de heren Van Hoogen- htiyze. Visser en Grapendaal heeft in de lente van dit jaar haar eerste - zeer geslaagde - excursie georganiseerd. Deze excursie naar het historische Amersfoort vond plaats op zaterdag 6 juni 1970 en werd begunstigd door schitterend weer. Ongeveer dertig leden maakten haar mee en zy werden rondgeleid door de heer Laming, directeur van de V.VoV., die met grote geest- drift en een voor sommigen wel wat al te snel



		- b - tempo vooruit liep en op tal van aardige bij- zonderheden wees, zoals de rustiek-onregel- matige plaatsing van de ramen in die vroegere huizen en op de merkwaardigheid, dat men te midden van het gemoderniseerde Amersfoort nog geheel de omtrek van de oude stad kan rond- wandelen, wat de deelnemers dan ook graag ge- daan hebben. Het was een zeer geslaagde dag. Op 25 september 1970 kwamen de leden van het dagelijks bestuur in het Slot bijeen. Op deze vergadering werd o.a. besloten de heer dr. K.W. Galis aan de Raad voor te dragen voor de functie van conservator en de heer L. Visser voor de functie van waar�iemend secretaris- penningmeester. Verder kwam ter sprake de huurovereenkomst tussen gemeente en stichting betreffende de ruimte in het Slot* De stichting was uitgenodigd voor de ver- gadering van 9 oktober 1970 van de Vereniging Atlas van Stolk te Rotterdam, en op het vijfen- tvrintigjarig jubileum, dat de heer Graafhuis op 50 oktober d.a.v. vierde bij het Utrechts gemeentelijk archief, In oktober 1970 is de heer Grapendaal, archi- varis der stichting, van de d�pendance in het gebouw Kosmos naar het Slot verhuisd en met het s.fsluiten van deze verslagperiode zijn de schriftelijke stukken en de meeste andere be- zittingen van de stichting in het Slot onder- gebracht. Gedurende deze verslagperiode zijn twee nieuwe leden tot de Ra.ad van Beheer toegetreden, namelijk de heer drs. A. Bertoen te Bilthoven, adjunct-directeur van de provinciale planolo- gische dienst en de heer C.J. van Mastrigt, wethouder Yan Zeist, laatstgenoemde in de plaats van oud-wethouder Lebret.



		- 7 - Mededelingen van de secretaris De Stichting verhuisd naar het Slot Nu de Stichting haar ruimte in het Slot heeft betrokken, is zij - veel meer dan tot dusver - een openbare instelling geworden. Immers, voortaan heeft iedere belangstellende toegang tot de Stichting en de aan haar toevertrouwde voor- werpen, omdat gedurende meerdere dagen va,n de week, hetzy de gehele dag hetzy een gedeelte daarvan, iemand van de stichting aanwezig is om de belangstellenden voor te lichten en op weg te helpen. De heer Grapenda,al is aam^zig op dinsdag en woensdag, de heer Gal is op woensdag en vrijdag. Op deze wijze gaat - naar de bestuurders hopen - de Van de Poll-stichting meer voor het grote publiek leven. Plannen In februari a.s. hoopt de bekende castelloloog dr. J.G.N, Renaud uit Amersfoort een lezing voor ons te houden, Zyn onderwerp zal zijn de Utrechtse bisschoppen als bouwheren in de latere Mi ddel e eiiwsn. Verder zullen wij in 1971 ir. Teraminck Groll als spreker mogen begroeten. Hij zal een lezing houden over het Broederhuis, eventueel gecombi- neerd met een excLirsie door het gebouw. Dit belooft een interessante avond te worden? temeer als men bedenkt dat de heer Temiainck Groll een belangrijk aandeel heeft in de restauratie van het door brand verwoeste gedeelte. Inmiddels heeft de lezing van de heer Koppert over de Eomeinse castella plaatsgevonden. �ij hopen daarop nog terug te komen. De excursie- commissie heeft plannen voor een tocht in de lente van 1971, waarschijnlijk langs de kastelen aan de Langbroekerwetering.



		- 8 - Aanwinsten Naast de reeds vermelde verzameling van de heer Brems moeten hier worden genoemd de aangekochte schilderijen en andere kunstwerken van Johannes de Kruyff, in leven kunstschilder te Bunnik. Verder heeft de stichting nog verscheidene kleinere voorwerpen, stukken e.d. verworven, zoals een scherpe foto van de Eerste Dorpsstraat hoek Waterigeweg uit 1887. Hieruit blijkt dat het gebouw van hotel Munzert reeds verscheidene jaren voor I9OO is opgetrokken, waarschynlijk kort na 1875' Verder een afbeelding uit I865, voorstellende het inhalen van burgemeester Huydecoper, en enkele voorwerpen en boeken, betrekking hebbende op 4e abdy d'Orval in Zuid-Belgi�, die relaties heeft gehad met het voormalig kasteel Rijnwyck. De archivaris en conservator zyn bezig met het op orde brengen van de gehele verzameling en zij hopen een aantal interessante voorwerpen te kunnen selecteren om dienst te doen op de permanente tentoonstelling. Het zou een goed idee zijn als deze tentoon- stelling in 1971 gerealiseerd zou kunnen worden, omdat de stichting dan twintig jaar bestaat. De prenten van Lutgers opnieuw uitgegeven De uitgeversmaatschappij Canaletto te Alphen aan de Rijn is op het gelukkige denkbeeld gekomen de prentenverzamelingen van Lutgers opnieuw uit te geven^ Zo juist verscheen "Gezigten in de omstreken van Utrecht", met niet minder dan 90 prenten en voorafgaand de geschiedkundige aantekeningen van Hofdijk. De afbeeldingen zijn uitstekend en, dacht ik, ook op de juiste schaal, al kunnen zy natuur- lijk wat sfeer en diepte betreft niet op ��n lijn worden gesteld met de originele prenten. Het is een aardige bezigheid deze prenten te vergeleken met die van Mourot, veertig jaar eerder verschenen.



		- 9 - By Mourot kleding in Biedermeierstjjl, by Lutgers in de styi van Eug�nie, toen.nog keizerin der Fransen. De prenten van Mourot vertonen veelal kleinere behuizingen: het l^jkt wel of sommige buitens er by Lutgers een verdieping op hebben gekregen. De bundel opent met een rustieke prent van het buiten Voorzorg te Utrecht, waar thans het Stads- en Academisch Ziekenhuis ligt en het moderne snel- en treinverkeer voorby raast. Verder komen dan vrywel alle buitens en kastelen aan de beurt, die gelegen waren in de Stichtse Lustwarande en langs de Wetering. Uiteraard mist men Rynwyck: dat was juist ver- dwenen. Ma Retraite ligt jiog vlak aan de straat- weg en heeft nog niet plaats gemaakt voor het pompeuze geval van omstreeks I9OO. Beeklust prykt nog zonder zijgevels« Schoonoord blykt een tweeling te zyn en ik moet eerlyk bekennen de buitens tot dusver te hebben verward. Het Schoon- oord van Zeist is meer rechthoekig van bouw, terwyl het Doornse Schoonoord zich kenmerkt door een rotonde-achtig uitbouwsel in de voorgevel. Het laatste buiten treft men ook bij Mourot aan. Lezing van professor verLoren Op 21 november 1970 heeft onze vice-voorzitter een lezing gehouden voor het rechtshistorisch dispuut Salvius Julianus ter gelegenheid van de buitendag van deze vereniging. In deze hoogst belangwekkende lezing vertelde prof. verLoren sommigen van ons uiteraard dingen, die wy al wisten, omdat het over Zeist gingo Maar er kwamen ook talrijke aardige details voor de dag, die wij niet wisten. Zo b.v. het feit dat vaak in delicten waarop de doodstraf stond, deze straf ook dikwyls werd ge�ist, maar de rechtbank dan vonnis wees op basis van veertien dagen water en brood. Toch speelde de generale preventie nog een belang- ryke rol, want in ernstige gevallen werd dan ineens de doodstraf werkelijk opgelegd en vol- trokken, en niet op zachtzinnige wyze.



		- 10 - Ook hoorden wy over miniatuurheerlykheden. Men zou ook kunnen zeggen: dwerglenen. Dat waren afzonderlijke hoerenhof steden, waaraan heerlijkheid was verbonden, hlykhaar om de eigenaars te vrijwaren tegen jurisdictie van het omliggend rechtsgebied. Uiteraard gold dit alleen voor kleinere zaken. Het oude slot Het leek de secretaris voor de leden inte- ressant in dit bulletin iets mede te delen over de ligging van het oude slot. De theorie dat dit kasteel in de onmiddellijke nabijheid van het oude kerkgebouw zou hebben gestaan, is door ons reeds lang losgelaten. De kaart van 1677> door onze stichting uit- gegeven, maakt melding van het Slot te Zeist, maar het tegenwoordige gebouw stond er toen nog niet. Ik heb van het R:yksar- chief van Den Haag een fotocopie van de kaart, die waarschynlyk model heeft gestaan voor de uitgave van onze stichting, maar die kaart laat het terrein van het Slot blanco en wyst ook geen ru�ne aan. Het eerste is juist en het laatste is jammer. Ik geloof wel te kunnen zeggen dat geen enkele kaart is overgeleverd waar de ligging van het oude slot duidelijk op staat aange- geven. Maar als men aanneemt dat de Zeister Grift de slotgracht heeft gevormd en dat de vroegere kastelen niet groot in omvang waren, misschien slechts bestonden uit ��n enkele verdedigingstoren, dan is het misschien niet zo speculatief aan te nemen, dat het oude kasteel wel zo ongeveer op de plaats van het huidige Slot heeft gestaan. Zelfs als we in aanmerking nemen, dat de Zeister Grift enigszins van plaats is veranderd. En nu is er die ontdekking van I963. Kloostermoppen (?) op de plaats waar nu de lichttoren van het Slottuintheater staat.



		- 11 - En nog een fundament 25 meter verder. Ik heb de situatie eens ter plaatse opgenomen en als die fundamenten inderdaad van het oude slot zijn (wat helaas nog bewezen moet worden), dan geloof ik dat het de westelyke lichtmast moet betreffen en dat de muur van (minstens) 25 meter de noordelijke muur is. Wist U, dr. H. Emmer. dat het Wilhelminapark v��r 1898 Zeisterpark werd genoemd? dat de Vijverlaan, aldus door de gemeenteraad op 25 januari 1905 vernoemd, voordien Sparren- laan heette? dat de Tulpstraat bij raadsbesluit van 5 april 1906 die naam kreeg? dat de Gasweg bij raadsbesluit van 5 maart I9O8 de naam Steinlaan (nu Steynlaan) kreeg? dat de Sanatoriumlaan per 17 november I9IO de naam Schapendrift verving? Langs deze weg werden voorheen de schapen gedreven naar de heide ten oosten van Zeist. dat de Koelaan vroeger Achterlaan (vanuit het Slot gezien) of Koesteeg heette en dat een deel van de Slotlaan oorspronkelijk Voor- laan werd genoemd, later Donkerelaan en sedert 1955 pas Slotlaan? dat de Jufferstraat oudtijds de naam Windsteeg droeg? dat de Heideweg a,nderhalve eeuw geleden Heerenwe- gensteeg heette? dat de Boslaan op J september I9OI haar naam ont- ving? dat de Van Reenenweg in de vorige eeuw Doodenweg of Doodlaan heette?