|
/
|
||||||||
|
DISSERTATIO JURIDIC A
INAUGURALIS D E
APICIBUS JURISBON^ FIDEI
NON CONGRUENTIBUS. Q U A M,
ANNUENTE SUMMONUMINE,
JLx yluBoritate Magnifici Rectoris
JOHANNIS DAVIDIS HAHN,
Philos. & Meel. Doft, Philofopliia;, Phyfices Experi-
mentalis & Aitronomise Profeflbris Ordinarii, NEC NON
Amplisfimi Senatus Academici conferifu S Nobilisjitna Facultatis JuRiDiCiE deer et o,
PRO GRADU DOCTORATUS,
Summisque in UTROQUEjuRE,Honoribus &Privilegiis
rite ac legitime confequcndis, Eruditorum Examini Submittü
DOMINICUS VAN HOYTEMA.
CULENBURGENSIS, CiVIS BoEMELIENSIS.
|
||||||||
|
Die 12 Maji mdcclxxii. H. L. Q. S.
|
||||||||
|
TRAJECTI AD RHENUM,
ExofficinaABRAHAMl van PADDENBURG,
ACADEMIAE TYPOGRAPHI, mdcclxxii.
|
||||||||
|
R E G I A E
BORUSSOR UM
PRINCIPI FRIDERICiE
SOPHI^ WILHEL- MINAE,
AUGUSTAE CONJUGI
SERENISSIMI GUILIELMI V.
ARAUSIONIS ET
N ASS AVI AE
PRINCIPIS
SEPTEM FOEDERATARUM BELGII
CIVITATIUM GUBERNATORIS HEREDITARII etc. etc. etc. PRINCIPI OPTIMAE BKNFA-OLENTISSIMAE
PATRIAE NOSTRAE DELICIIS Hmc êijfsrtntïmfem
fiimma aiiimi devotionc. S A C R A T.
DOMINICUS VAN HOYTEiMA
* 2
|
||||
|
Pag. I
|
|||||
|
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
I < €' €> €^ <& tg, ^ ^ ^ <g. ^3 ^ rg, eg. ^ >| J < # «> €' <S' €^ €> ^5» 'S? <3> ^ ^ # tS' <& >|
DISSERTATIO JURIDICA
INAUGARALIS. D E
APICIBUS JURIS BONAE FI-
DEI NON CONGRUENTIBÜS. §. I.
^AAAAf-Pex notat cujusque rei eminentlam.-Stywo-'»-
<*»**> TT • / ^ ^ gia,On.
<** A **> iiaiic voccm in bonam partera iximCit.go[j^De.
<**»*?> CICERO: quumait: „ Auaorita-^liïr 4g&WW^ „ tem, quam aetas conferrc folet es-^aoca^r- fe fcneautis apicem. Vid. ERNESTI Clavis Cice-'''''''"''- A ronis
|
|||||
|
(,iJiiJP(t"il»l"!-r«-4WTTBf''I
|
||||||
|
a DISSERTATIO JURIDICA
nis in voce /Ipex. Caeterum Apex montis fumitur
pro iummitate, /Ipex volucris pro crifta, Apex fal- cis pro mucrone. ULPIANUS in L. 29. g. 4. ff. mandati vel
contra., inquit, bonae fidei non congruere de Api- C7'^«^y«m difputare; whi Apices Juris, ut opinor, appellantur fubtilitates, quae in fumrao jure & ftri- 6la legum ratione confiftunt. Apices jfuris vocan- tur etiam jus fummum, vid. CICERO w Orat.pro Caecina Cap. 23. fubtiiiiates verborum, L. 20. ff. de Reb. Cred. ftricta Juris ratio L. 43. ff. de Re- lig. ^ fumt. fitner. feveritas legum L. 11. ff. de Poenls. RADULPHUS FORNERIUS Rerum qmtid. Cap. 19. (fquod opus exftat in OTTONIS THESAURO Juris Civilis Tom. 2. p. 244.) di- xit: „ Disputare de Juris apicibus, non ell, ut „ vulgo creditur, de rebus arduis, acutis ac fub- „ tilibus, fed de levibiis potius minimique ponde- „ ris". Male, utexillimo, rejecit definitioneni. dum ipfe eodem loco eandem, verum aliis verbis proponit. Et profedo quid aliud efl disputare de rebus arduis ac fubtilibus? quam de hisce rebus, quas bona fides (intelligo hic per bonam fidem, aequitatemj) contemnendas fuadet, quasquc pro- bum
|
||||||
|
^ .■..^^i.-'M^i^i .^T ... .. . . ^-, J
|
||||||
|
fT-^fT""'
|
|||||||||||||||||
|
/'IN AV G U R ALI S.
|
|||||||||||||||||
|
^
|
|||||||||||||||||
|
hum virum ac bonum civem decet praeterire, &
quae non curantur, ut FORNERIUS ait nifi ab hominibus contentxofis ac pervicacibus; unde tri- tumillud proverbium: Summum j^us, fumma inju- ria; quod a TERENTIO Heautontim: Aëf. 4. f een. 5. vers. 4.S. fimmamalitia vocatur,. ■' |
|||||||||||||||||
|
2.
|
|||||||||||||||||
|
Fidei Romanae elogia pafTim occurmnt. ManusQuaiisfit
f^ e (Tg
crat fidei facra. Ufitata mamisdatio 'm. fidejuflioni- debeatbo-
bus, &praecipuein Mandato, quod ex illo moreT^m "e" nomen accepit. CICERO Officiomm Lib. i.Cap.'^"naTfi' 7. Fides ejl diBorum conventorumque confiantia ^t^f^ |
|||||||||||||||||
|
pr. f. de PaStis. Bona fides 3'«"^'"•
■* •'' pud Ro-
|
|||||||||||||||||
|
veritas. add. L. 1
|
|||||||||||||||||
|
hic dolo non opponitur, ut in L. 4. C. de OZ'//-'»*"^-
gat. 6? ASlion. X. 3. § uit. ff. pro focio. L. 25. ff. de Rcg. Jur., fed adflriélae Judicis potefi:ati, qui in fl:ri6tis Judiciis, conventioni partium alliga- tus efl:. L 99. ff- de Verh. ÖUigat: fcilicet in Jure Romano, quaedam aéliones bonae fidei, quae- dam ftricli Juris dicebantur, $ 28. Infl. de A£tio- fiihus. In illis, judici libera poteftas erat acftiman- A 2 di
|
|||||||||||||||||
|
4 DISSERTATIO JURIDICA
di inter litigatores, quid alterum alteri ex bom fide
praeftare oporteret, L. 2. § 2- L. 5. f. de Ob- ligat. S A^ion. In his autem potellas judicis for- mulae adftringebatur, feu iis rebus, in quas prae- tor jubebatcondemnadonemfieri, Vid. VINNIUS ad Injlitutiones de ASfion. §. 28. Constat vero praetorem in bonae fidei Judiciis cum Judicem da- bat, expresfe formulae hanc vel fimilem claufulam, inferuifle; fi appareat eum, cum quo agitur, dare oportere, judex ex bono & aequo eum condemna. In Judiciis vero flriéli Juris praetor aliam dabat for- mulam, nerape hanc vel fimilem; Si appareat Mae- vium fempronio centum ex ftipulatu debere, tune Maevius damnetur. Quia Judex in bonae fidei judiciis omnia libere
ex aequo & bono aeftimabat, in ftriélis formulam praecife fequi tenebatur, natae funt multae &infig- nes horum judiciorum differentiae , quae certo Ju- re nunc comprehenfae funt, & ICtorum disputatio- nibus notatae, Aclionum harum differentia inde petita videtur, quod omnes aéliones ex contracli- bus midi confenfus, & quae ex utroque latere ob- ügationem pariunt, bonae fidei dicerentur. Vid. Z.. 2. /. d^ Obligat. & Action: & JANUS A COS-
|
||||||||
|
,^tJ^^ Jt^iÉllrt
|
||||||||
|
|
||||||||
|
r^'^S'S^FT?'
|
||||||||
|
INAUGURALIS. 5
COSTA de A6tm. § 28. quod feciis erat in llri-
dd Jiiris aélionibus. Plura hac de re videri pos- funt apud VINNIUM & J. A COSTA loc. laud. |
||||||||
|
ULPIANUS in L. 10. §. 3. ƒ. mandat. vel Bonam
contra dicit: honaefidei hoc congruit^' ne de alieno lu-aequimg crum fentiat. Per bonam fidem hic intelligit honum if/^'^j, &aequum, tefte POMPONIO in L. 6. g. uit. def'- yure dotium: vel id quod natura aequum eft. L. 14. ff. de Cond. indeb. nam quod aequum eft id quoque honum q^q conftat. jL, 7. g. i. ff. de in Integr. rejlitut. In L. 31. ff. Depos. vel contra dicitur: hona fides, quae in contraBibus exigitur , fummam aequitatem defiderat. Jiequitas eft alinae - voluntatis , legis, teftamenti, contraélus commo- da expofitio & declaratie; plenius vero defcribitur, ut habitus praélicus verum dubiae legis fenfum ex , ,. , verbis & ratione accurate eaiendi. . HUGO GRO- TIUS in Libro fmgulari de Aequitate, Indulgentia S Facilitate aliam definitionera aequitatis & aequi A 3 de-
|
||||||||
|
6 DISSERTATIO JURIDïCA
dedit; ait enira, acquit as ejl virttts volunfatis, cor-
reSlrix ejus, in qm lex propter univerfalitatem de- ficit', aequum, id ipfum quo lex corrigitur. Aequitas debet adelTe omnibus humanis aélioni-
bus, 6i'm Jure Romano tanquam fundamentum & H^X^ omnis juris 'ac Juilitiae ponitur, qua propter ULPIANUSm L. I. princ. de luJlit. B Jun ipfe dicit, Jus eji ars boni S aequi. „ Boiium „ eft id, quod utile eft & conveniens focietati vel ,>, huraanae vel civili: Aequum vero eft benignior „ interpretatie & fuppletio eorum, quae fcripto 5, non funt comprehenfa. Vid. OTTO in Praefa- tione ad Tom. 2. Thes. Juris Civilis. pag. 23. |
||||||||
|
4-
|
||||||||
|
Quod- Mens legiflatoris, Cefjius 6? 'caufa legis (xxti li-
"jud&s, brum fuum infcripfitacutilT: MONTESQUIEU^
hni Vi- eruitur ex apta verborum & rationis convenientia,
o'«m? ^t ^^ verbis anguflioribus propter ampliorem fen-
fum ad plures cafus porrigatur in favorabilibus, vel
in odiofis ac novis verba forte ampliora ad certos
tantum cafus ob anguftam rationem reilringantur.
- ■ Sin
|
||||||||
|
"i
|
||||||||
|
«■■w<^'»wBL.*u.», ■ 'mrm'-i-.'i'-.'.,.-i^'-'i^^" ■ i-swT'^w^"" ■^;''"'"'?T7"r''T?rï'.!,;«.^i^,j«i^i;^^'i^|inï*fiii^f?'W!^ -
|
|||||
|
INAUGÜRALIS. 7
Sm autem duo vel plura concurrant fibi invicem
contraria, ut fimul obfervari non poflint, inquirit aequitas in utilitatis vel naturalis vel civilis ratio- nem; quodque officium ell majus , quodque pu- blice utilius eft, praefert. In omnibus cavet a ca- villatione: & juftis decretis rem quamque temperat. L. 65. & 85. §. 2. de Reg. Jur. Quemadmodum judices in legum adminiflratitio-
ne, aequitatem maxime & veritatem , pollhabitis verborum fubtilitatibus, fibi ob oculos ponere de- bent, fic ICtos fenfum maxime legis feftari opor- tet; in legum interpretationibus femper in benignio- rem partem propendere debent, aequitate fi.iadente L. 25. jf. de Legibus unde, tefle PAULO in L, 91. §. 3. de verb. Obligation. fub auéloritate Juris fcientiae pemiciofe erratur, fi id quod fcriptum eft, non vero id quod bonum &aequumeft, attendatur. Hinc ANTON. PEREZLUS in Jure Publico pag. 71. dicit: fcriptum fequi calumniatoris ej): boni Ju' dicis^ voluntatem fcriptoris aucforitatemque defen^ dere. Qui confulta Patrum, qui leges juraque fervat,
vir bonus HORATIO dicitur. Attamcn danturre- vera raulta faéla, quae ab hominibus patrari pos- firnt.
|
|||||
|
« DISSERTATIO JURIDICA
funt, etfi non honefta, quae tarnen legibus mini-
me piiniuntur, unde SENECA L. 2. de Ira Cap. dy. QiMm angufla efi innocentia ad legem bonum
. ejfel quanto latius officiorum patet quam 'Juris re- gula? quam muit a piet as, humanitas, yuflitia, fi- des exigunt, quae omnia extra publicas tabulas funt? & PAPINIANUS, CLÜfolemne eft ex ipfis natiirae fontibus jus civile deducere L. 15. ^. de Con- dition. Infiituf. Qttae fa&a laedunt piet at em, exis- timationem, verecundiam nojlram, ê? Qut generali- ter dixeritn') contra bonos mores fiunt: nee facere nos posfe credendum efl. Locum ClarifT. J A C O B I VOORDA in Oratione de ICto Viro bono hic alFer- '• re lubet, ubi pag. 6. Sic progreditur, Ji ab eo , . quihabendusS vocandus efl vir bonus nihil exigatur aliud, quamutfervet decreta Patrum, leges juraque: non poterimus in bonis non numerare, quihonefli, eo- rumque, quae fieri oporteat aut non fieri, nïtlla ra,' iione babita, ex jure tantum publico confueverunt exijlimare, quid faciendum fibi quid fugiendum fit. |
|||||
|
Sunt
|
|||||
|
INAUGURALIS.
|
|||||
|
Sunt qui confcientiam Judicis duplicem ponunt,^««-'-
aam Jw
fcilicet Judicis , qua talis, oc qua privati; hi con-diwcon-
tendunt confcientiam Judicis, qua talis, refpicere/pearm-"* leges, ex quarum tenore ftatuere poteft: ac debet, *"' etiani quae confcientiae, qua privati, non proban- tur; mira fane opinio & a bonis Judicibus valde aliena! fcio quidem poft ACCURSIUM multis pla- cuifle fententiam: Judicem fecundum aéta & proba- ta, non autem fecundum confcientiam judicare de- bere; id vero manifefto pugnat cuiii judicis officio, nam Judex quidem ex aélis & probatis fententiam ferre debet, tenetur tarnen, in omnibus, ex aequo & bono mentem legis explicare L. 5. C. de Legi- hus, praeterea nemini licet contra confcien:iam quidquam tentare. Rede itaque BURLAMA- QUI, in Element. 'Jur. Nat. Cap. 9. §. lo. '■''•'■] Confcientiae femper obfequendum ejfe., vel etiam er" t^ '* ranti, atque five fuperahilis error five inexfupera- '^' '^ ' bilis fit. ' - ,,-.. ,. : Sires fuperveniatdubia & anceps, ut judex nullo:
B modo
|
|||||
|
lo DISSERTATIO JURIDICA
modo poffit, propter circumftantias fibi foli notas,
fcntentiam fcrrc falva conlcicntia, hoc cafu offici- um Judicis dcponcrc & tcftis perfonam induerc debet. Infuper aclus humani, quorum caufa leges promulgatae fuut, diverfas induunt formas; qua- propter millae leges ita extenfae five cuique aélui humano ita aptatae efle polTunt, ut mllo qafu de: ficiant. L. 12. ƒ". de Legibus. . Aequitas vero manet & debet omnibus in cau- fis , bafis inltar ac ducis adefle judici: haec nun- qviam deficit. Quare reéte PAULUS in L. 2. %. 5, ff. de AqtM S aq- pi- arcend: Haec aequitas fuggerit, etfi jure deficiamur: & in L. 90. ff. de Reg. yur. in omnibus quidem, maxime tarnen in Jure, aequitas fpectandaefi. , , . . |
|||||||
|
ö;
|
|||||||
|
Officium Officium Judicis ell duplex, intelligere & inter-
latepro' prctari leges, ac porro eas ad faélaobvenientia appli-
care; neutro auteni officio fungi poteft, qui bonae
interpretationis regulas non callet, atque eo demum
modo folidam Jiiris notitiam ex interioribus legum
ratio-
|
|||||||
|
-^^-vij' '^r^fTm^^',.r'-;'fip''^'^vi^'?'mm!'iiV?>^^!?fi'''>^-,
|
||||||||
|
I N A U G U R A LIS.
|
||||||||
|
tl
|
||||||||
|
ratiónibUs deduélam, acquirit, felicius Sö JÖiéliuff»
quam vulgari methodo cafuiffcica, utpote memoriae tantum obruendae, non perpoliendo Judicio cora- parata. Non obftat quod in L. i. C. de Legihus interpretatio folis principibus videatur relióla , qua- fi judicibus non liceret ex bono & aequo mentem legis explicare. Sed melius ac plenius videmus in L. 5. C. de Legihus ^ L. n- ff- de Poenis id hoc cum temperamento intelligendum efle; ut fi verba legis aequam interpretationem refpuant, ad- eundus fit Princeps. Vid, L. .26. §. fin.S' L.2-J. f. de Fideicomm. libenat. & BRUNNEMAN Com- ment. in Cod. Tit. de Fidecomm. libertat. qui- ip^ fe , ut dicit H. GROTIUS in TraSt. de AeqiiHa^ te &c. eft mmtis fuae verique yuris int er pres. Cafum in L. 3. ff. de Excufat. tutorum &'c. ab
ULPIANO propofitum hoc loco explicandum pu- tavi, in quo vel maxime ufu veniet, aequitatem^ qua^res quaeque temperanda ,eft. (ut eft in L. 85. §. 3. ƒ". de Reg. yur.^ ftHdo Jüri anteporere. I- ;bi dicitur: tria onera tutelaram dant excufationem a caeteris ; fed flnge , non tres qüidem nuraera tu- :telas , fed unicam tantum , verum dilFufam admo- dum&operöfam tutelam a Sempronio geri, & e- B 2 jus
|
||||||||
|
12 DISSERTATIO JURIDICA
jus obtentu, illum excufationem a nova defidera-
re; fane defiderii illius aequitas exemplo meridiana luce clarior patebit. Pone tutelara ita operofam cs- fe, ut Sempronius vix propriis fuis negotiis fuperes- fe pofTit; nonne aequitas virtus illa voluntatis, cor- re6>rix legis propter univerfalitatem, uti GROTI- US in TraSt. de Aequit. illam definivit, nonne aequalitas, nonne & ipfa Juftitia illum immunem a caeteris dicunt? cum è contrario Judicibus, fi Ju- ri flare, hoc e/l fi exprefïïs verbis legis, mente le- giflatoris fepofita, acquiescere vellent, haec fenten- tiapronunciandaefTet; quia Sempronius unafolummo- do gravatus efl tutela , reliquas duasadventitias, ut dicit Lex. alleg. accipere & gerere debebit. Lex dura, fed ita fcripta; quia non magnitudo patrimonii aut one- risgravitas, fed numerus tutelarum fpeélandus hic videatur. Putarem Judices, fi ficjudicarent, Judica- turos in fraudem legis: nam falvis verbis legis, fen- tentiani cjus circumvenirent. Quare PAULUS in L. 31. 5. uit, ff. deExcufat: optime putavit: recte fa^urum praetorem, fi etiam unam tutelam fufficere crediderit^ fi nempe tam diffufa êP nego- tiofa fit, iit pro pluribus cedat. Et aequitatis plena cfthaccPAULIfententia, &ab omnibus ex aeqiio& bono
|
|||||||
|
J
|
|||||||
|
inr- ■■1,1-r'^--''*-^
|
|||||||
|
I N A U G U R A L I S. 13
bono judicantibus maxime laudanda. Nonne & ip-
fe legiflator in ferendis ac promulgandis legibus fem- per utilitatem publicam, tanquam finem civitatis, fibi ob oculos pofuit ? nonne voluit onera & commoda aequaliter diftribui inter pares ? revera nihil aliud putavit. Hinc reóle concludere valemus , mentem legiflatoris in allato cafu fuisfe, illum, qui onere tu- telae valde onerofae gravatus erat, non nova one- rari pofTe tutela, donec finita effet; quamquam ver- ba legis exprelTe dicebant, tria tutelarum onera a caeteris excufationem dare. In L. 29. §. 4. ff. Mand. vel cmtra dicitiir:
Quaedam tarnen, etji fciens omittat fidejujfor, caret fraude: ut puta fi exceptionem Procuratoriam omi- fit, five fciens five ignarus: hic per exceptionem Procuratoriam intelligimus eam, qua dicitur te non poffe efle procuratorem, non vero illam, an fis procurator ? an habeas mandatum ? nam haec non ell de apicibus Juris fcd fumme neceflaria. Ut te- flatur BRUNNEMAN ad ff. hoc tit. Quidam PETRUS LORIOTTUS, qui fiib . titulo de Apicibus J^ur is quasdamqwieiïiones de Ju- re fcripfit, titulo Mandati quaedam de hac excep- tione procuratoria fi.ibjimgit, ajens: In Apicihus B 3 jU'
|
||||||
|
tl!. DISSERTATIO JURIDICA
jüris verfari non diciiur^ ficut illa Procuratofia ex*
aeptio, quae ratione flatus perfonae ohjicitur^ de qua lex contrafia iritelUgenda e/l. Et revera qui excep- tionem Procüratöriam opponere vellet, verbi gra- tia, quia poflea forte patebat procuratorem fuiflb tnilitem, qui procurator efle non poiTet, argumen- tó L. 8. 5. 2. de Procurat, êt* Defens. & tarnen procuratoris ofRcio fundus erat, & fpeciale manda- tum domini habebat, hic qui exceptionem Procu- fatoriam, vel exceptionem de inficiandis rebus per procuratorem legibus vetitum gestis, objiccrc vel- let, Jure tanquam pervicax & contentiofus poflet repdli, & haberet, quod fibiimputaret, fi a Judi- cibus ex bono & aequo Judicantibus pocna temere litigantium caftigaretur. ~ |
|||||||
|
De Ae- Si hottiinibus pï-aecipuiltn fuiidaiflentum officiorum
ja"^' in flatu natnrali (aequalitatem putoj) paulo amplius ir/X"''cordi eJTet, crederem & ex hac aequitatem redun- £2^ daturam: eft quippe mutua obligatio ad colendani funda- focietatem. Nonne ex eo, quod natura omnibus eundem
|
|||||||
|
h.AA.fai.T...-.^..a.:
|
|||||||
|
INAUGURALIS.
|
|||||||
|
15
|
|||||||
|
eimdem in hanc vitam ingreffum cpncefTit? nonne
ex eadem Itruclura noftri corporis? nonne exeodeni omnium mortalium fcopo, qui ad felicitatem ten- dit? Nonne ex focialitate illuftratur aequalitas? lila aequalitas meridiana lucc clarius, ex allatis deduci- tur principiis, tanquam ex totidem fontibus. Il-r li aequalitati, tanquam bafi, fuperftruere debetous, eique accoramodare aéliones noftras morales. lUa fuadet acqualem bonorum inter cive_s divifionem ju- fto cum modcramine inflituendara. lila ftriélara Ju- ris rationcm obfervare, verborumque fubtilitates curare, disfuadet. lUa cpiMrOfonTrieie plena homines^ ab omni parte beatos redderet, fi femperanimisob- verfaretur. Loquor autem de Aequalitate natura- liter fumta: civiliter vero fumta aequalitas etiam maxime neceflaria eit, quatenus pro llatu ac condi- tione cujusque civitatis ac civium obfervai'i poteit. Unde aliter convenientiam aut disconvenientiam a- dionum humanarum cum lege dijudicamus, quam ex aequalitate aut inaequalitate illius cum mente le- gis interna? H. GROTIUS Lib. i. de JureBelli ^ Pacis Cap. i. §. 3. mm. 2. dicit: „ quasdam „ focietates elTe inaequales, ut inter patrem & li- ,, beros, domiuum ócferyum, regem & fubditos, „ Deum
|
|||||||
|
16 DISSERTATIO JURIDICA
„ Deum & homines". Et reéle; nam potefl effc
focietas inaequalis, refpeftunempe officiorum, at re- fpedu Juftitiae vel boni & aequi, aequalis efle de- bet. Unde reéliflime hoc loco m§. 3. ab eodem fummo Viro dicitur: res faepe fimt inaequales, lex vero una femper atque eadem. Inde neceflario con- fequitur, alia virtute opus efle, quae inaequalibus rebus fuam cuique aequalitatem praeflet; nam om- nibus qui ejusdem funt civitatis eadem non licent; Ita majori in minorem licent quaedam, quae mino- ri in majorem aut in parem non licent. Sic C Y- RUS dicehat fecif e fe m regem, tefl:eJUSTINO Lib. I. Hijior. Cap. 5. Indicans eadem minirae fecifle ut membrum civitatis, qua tale. Unde ali- ter deliéla legibus vetita punirentur? Unde benefi- cia praemiisremunerarentur? quam exilla aequalita- te, ex qua aéliones morales dijudicantur. Rede hac de re monuit Baro DE BIELFELD Inflit. Po- litiq. Tom. 1. Cap. 7. §. 6. Il doit y avoir iine jujle proportion entre les dêlits ^ les chatimens ; cefl une regie fans exception; mais dans revaUiation de cette proportion, la naisfance, ie rang des citoyens & plufieus autres circonfiances doivent être comptes Êf mis en balance. Julia proportio Cvel acqualitas) in
|
||||
|
INAUGURALIS.
|
||||||||
|
Ï7
|
||||||||
|
intercedere debet inter deliéla & poenas: nuUam
haec regula patitur exceptionem: in aeflimanda ve- ro hac proportione, genus, ordo civium, dignitas & plures aliae circumftantiae debent computari & ponderari. Apud H. GROTIUM de Jure Belli & Pacis Lib. i. Cap. i. J 8. num. 2. haec ae- qualitas ratione perfonarum vocatur Proportio Geo- metrica: ibique in notis narratur didum CASSIO- DORI: In proportione non efl fimilitudo rerum, fed quaedam habitudinis comparatio. Et apud HOME- RUM Iliad. 14. t^ers. 382. legimus ès9-A« /*ev fioS-Aèy y«»e, :^i^tia. U ^ufovt Sómiv. praeflanti da- bat praeftantia, viliavili; quae aequal.tas ARIS- TOTELIDifiributiva vocatur, quia merita perfona- rum comparantur rebus, itaut, quae dantur uni, comparari poflint ad illa quae alteri dantur, quem • admodum hujus merita ad illius. Vidimus & inter inaequales, refpeélu flatus per-
fonarum, polfe & debere conftare aequalitatera, quam naturahter, ut fundamentum ofEciorum po- fui, & fine qua focietates pesfumdarentur, quam neceffariam efTe ex eadem llruftura noflri corporis, & fcopo omnibus mortalibus proprio, ad fehcita- t€m nempe tendente, monftravi; lila ipfa aequali- C tas
|
||||||||
|
'1
|
||||||||
|
'^'^^'^^r^!^
|
|||||
|
18 DISSERTATIO JURIDICA
tas fiindamentiini efl harmoniae & ordinis in civi-
tatibus. Propter illam leges promulgatas obferva- refaseft. Nam qui folummodo ex metu poena- rum vel fpe mercedis, leges obfervat, homo efl fervi- lis & avarae mentis. Reóle profeclo quidam Scrip- tor in libro, cui titulus Theorie des fentimens agrê- ithles Cap. 8. Qiiobéir uniquement par la crainte de rautorité , ou par fespérance d'une récompenfe, fans eflimer ni aimer la vertu a caufe de fon excellence propre, cela ejf bas £? mercénaire. Pratiquer au contraire la vertu, uniquement par une vue abjiraite de fa convenance & de fa beauté naturelle , fans pen- fer en ancune maniere au Créateur ^ condu&eur de
Vunivers; c'efi manquer èce que fon doit au premier S öM p^tis grand des êtres. Celui-B feul qui agit
conjointement par les principes de la raifon, par les motifs de lapieté, par la vue de fon plus grand inte- rêt, efl en même tems honnête-homme, fage ^^ pieux; ce qui f or me fans comparaifon Ie caradterek plus dig- ne êP Ie plus parfait. Qui non aliam ob caufamob- fequium praeftat, nifi vel quia formidat imperium, vel fperat mercedem; nee virtutem colit diligitque propter ipfam viitutis praellantiam; hujus fervilis öcavaramenseft. Qui contra virtutem vinice fe- .&': éla- |
|||||
|
|
|||||||
|
IN A U G ü R A L I S. 19 i
|
|||||||
|
1
|
|||||||
|
élatur ob ejus conveBientiam nativaraque pulchri-
tudinem, niüla habita ratione Dei, iiniverfarum rerum conditoris reétorisque, hic officium violat ei na- tiirae praellandiim, quae omnium prima & perfeélis- fima ell. Qui autem rationem, pietatem, fummamque fuam utilitatem conjunélas fequitur, is folus fimul& pröbus & fapiens & pius efl: qua quis indole prae- ditus perfeétionem adeptus eft homine digniifr mam. ■ ■-•-■ • ■'- ' .■.-•."•■ ■^>: NecelTe fuit Aequalitatem^ tamquam ab aequo
& bono infeparabilem, proponere. Ex illa vidi-' mu5 quid officium Judicis, quid ICti, quid priva-^ ti, defiderat. NonnuUas adhuc regulas abH. GRO- TIO de JureBelUB Pacis L. 2. Cap. 16. %i2. traditas fubjungemus, quas qui obfervarit , quan- tum pro re nata fieri potell , boni Judicis, & pru- dentiffimi ICti, nomen Jure merebitur. „ In non „ odiofis fumenda verba fecundum totam proprie- „ tatem ufus popularis; & fi plures, eam quae la- „ tiffima eft. In favorabilibus verba laxius fu- „ menda, ut. etiam includant figniücationem artis, 5, aut quam lex dedit. In odiofis veró, etiam fer* ,y mo figuratusaliqua»tulum.admitötiir, quooaius „ Vitetur". ', ..i -. ■ ■ -T: ^.in^:! fiJMCMi^J C 2 Om-
|
|||||||
|
20 DISSERTATIO JURIDICA
Omnes ergo aequitate iiti oportet femper 6c in
omnibus cafibus. Nullam haec regula patitur ex- ceptionem: Summos Imperantes in ferendis acpro- mulgandis legibus, Judices in ferendis fententiis, Juris confultos quum pro tribunali juftas caufas defendunt, quin imo privatos in vita communi, ae- quicate uti decet; nam aequitas in omni genere le- gum, & in omni materia virtutum, locum habet. Aequitatem non dkoiitique bene judkandi, fedfe cum caeteris coaequandi, quam Ckero aequalitatem vo~ cat. Deus enim, qui homines generap ^ infpirat, omnes aeqim , id ejf pares ejfe voluit. Vid. LAC- TANTIUS Divinar. Injlit. L. 5. C. 15. Vak- at aequitas^ quae, paribus in caujis paria jura de- fiderat. CIQZKO Topic. Cap. ^. |
|||||||||||||||
|
8.
|
|||||||||||||||
|
Monitum
ex ante |
Nonne igitur manifefto patet, illam ftriélam Ju-
|
||||||||||||||
|
7ed"nti' ris rationem Cut funt Juris Apices^ cedere debere
iuyïra *' bonae fidei, nempe aequitati? Optime revera ad *""^^j^bancquaeftionem refpondere poterimus dido SA- |
|||||||||||||||
|
Jirma-
turn. |
|||||||||||||||
|
LOMONIS fapientiffimi illius Israëlitarum regi*
..... '^ Ec^
|
|||||||||||||||
|
-^5P9wpT.J*wiJ^,-^"-'w" ■ ^'i^iII''.'li^i'I — "**""■ -'' »qwjfu'"ji(j»r^v^-^ïv■*• *"■«^■'-"--
|
|||||
|
INAUGURALIS. si
Eccles. Cap. 7. Comm. 16. Ne efto mmhm Jus-
tus. Ubi mens regis, uti & Commentatores puta- riint, f uit: ne eflo nimium feverus'in verbis &fa- élis proximi tui perfcrutandis: & ex rigore Juris illum non punito. Elegantem locum e vita Servii Sul-picii apud CICERONEM Philipp. 9. Cap. 5. hic aiFerre ab hac materia non alienum putavi Poll memorata quaedam laude digna de illius prac- clari viri vita, fic progreditur: Nee vero filebitur admirabilis quaedam, 6f incredibilis, ^ pene divi- na, ejïfi in legibus interpretandis, aequitate explican- dafcientia. Omnes, ex omni aetate, qui hac in' ei' vitate intelligentiam Juris habuerunt, Jï unum in lo- cum conferantur cum Servio' Sulpicio' mnfunt compa- randi. Neque ille magis Juris Confulttis quam Ju-^ Jlitiae f uit. Itaque, quaeproficifcebantur a legibus & a Jure Civili, femper ad facilitatem, aequitatem que referebat: neque conjlituere litium aStiones mMle^ lebaty quam controverfias tollere. Utinam plures hodie réperirentur tales Servii
Sulpicii; qui tam Juftitiae quam Juris Confulti es- fent/ & multi, qui faepius fub praetexcu illius ni- niiae Jullitiae , & confcientiae, a Juris rigore de- 'fle(ïlere nolunt, exemplo Servii Sitlpicii deterreren- C 3 tiir
|
|||||
|
-VT', -•»*"< ■»
|
||||||||||
|
""" 5^ww^ -
|
||||||||||
|
£2 DISSERTATIO JURIDICA
tur fua ab improbitate, nam exfuperantia Juftiti-
ae aliquando crimen eft. Vid CICERO Lib.. 5. Tascul.' Quaefi^ |
||||||||||
|
•X 1. 1,9' n
|
||||||||||
|
Quaedam Noii sbs ré videtur, quaedam de eledione Mi-
de ele-
Qione niftrorum ac Judicum hic fubjungere , nam cives
Mini/lro- . ~ .
rumac Jus dinmendi lites, fuique tutelam Imperantibus de-
Sf' tiilerunt. MARTlALIS Lib. 8. Ep. 15. Prin^
cipis-' efl virtus maxima mjfe fues.- Diélum' bene lm-
peraturis femper inculcandum ! nam Principes ne-
. neceffario falli debent, nifi optime fuos norintmi*
;. niflros. Vid. M. MELON Esfaifur Ie Commerce.
'■ Cap. 16. Le Legijl'ateur fera mceffairement la di4-
. pe, s'iltiexammfcrupukufementksfujetsejfemrelsj
dcut il fe fert. ■■■ ' ■■■■ ■ ' i'V. ■
- Summi Imperantes temntur ad munia civitatis ad-
hibere viros probos 6? idoneos\ ^ in eorum a&afuh-
mde inquirere, eos denique, pout rem gèftjfe depre-
hendmtur, praemiis velpoenis ma&are. Vid. P UF-
ENDORF de Offic. Hom. & Civ. Lik 2.
Cap. II. §. 9. Summorum Imperantium eft in'
ini-
|
||||||||||
|
I *W"'"*'i'W' '; '''>iW"PK"ÏV"**T''ffV^'J-^T"''?!SP7"''
|
||||||||||
|
!l;-!^!.JWI.#*lï!y-J'J;JW ■
|
||||||||||
|
I N A U o U a'ALIS;!
|
||||||||||
|
■23
|
||||||||||
|
iniquos Judices, tanquam Tautores fcelénmi,quds
fecuritas civiiim abrumpimr,, fevere ariinjadvertere. Inter iniquos, & removendos Judices ac miniltros pelTimi funt, qui variis fub viröutis coloribus, pri- ma facie hominum benevolentiam allicient€s, men- te~m circumferunt viliffimis ac deteftandis affeélibus depravatam. vid. Baro DE BIELFELD In/lit. Politiq. Tom. 2. Cap. 2. §. 15. Infelices revera Principes , qui feduéli faepius
liorum confiliis uti cogimtur! Quamqiiam acutiffimi magDunj laborem impeji-
dunt tales iniquitatis convincendi; non raro tamefl frullra hoc opus fufcipiunt, quia fimulancji & dis? fimulandi artifices callidisfimi vafrè adeo fua viti? virtutis colore inaiu'are norunt, ut hominum bene^ volentiam, & interdum ipfius Imperantis, per ne- fanda talia artificia fibi concilient. Peiles funt.ci- vitatis & noviffima exempla Bierentur. . s , E contrario non puniendu^i conlüma non frau-
dulentum, quod eventus deftituit, quum hunc ne^
mo pi-acllet. Vid. HEINECaUS f^kment. Jur.
Nat. S Gent. §. 181. iianjconfiliinonfiraudulen"
ti nuUa ell obligatio. vid. ULPIANUS m L. 47.
ff de Reg. Jur. ^^nplüf. Praefes VAN BYN-
KERS-
|
||||||||||
|
t24 'DISSERTATIO JURIDICA
KERSHOEK Quaefl. Jur. puk Lib. 2. Cap. 2. Si
qtm bonafide de Republica confulat, non modo ei im- puneefi, quando resfecius cadit, fed (2? omne dam- num, qmd ex confiUo fuo patitur ^ ei a Republica re- farciendum ejl. & plura loc. laud. |
||||||
|
Quid es Pofuimus aequitatem tanquam fundamentum &
i?/M^'**?^'" omnis Juris ac Tiiftitiae, bonum tanquam fpe- 'g^ ciem aequitatis & ab ea infeparabilem. Aequita- tem deduximus ex aequalitate , quae eftpraecipuum fundamentum oiBciorum in ftatu naturali, harmo- niae & boni ordinis in civitatibus origo. His tan- quam bafi fuperftniximus &:mon^mmvmsaequitatem five bonam fidem in omni cafu praevalere debere/?rï- cfae Jurisrationi, üve Apicibus Juris, quod au- étoritate graviffimonim quorimdam virorimi proba- vimus. Optandum eflet aequitatem hominibus magis cor-
di efle! Plurimij illam femper in ore habent, pauci vero eam norunt. Et quid illos aequitatem noffe ju- vat ? Ex horum enim numero paucifTimis illam fe- qui
|
||||||
|
I N A U G U R A L I S. 15
qui placet; multique facile contemplatione aequita-
tis theoretice inftitutS contenti, ipfam aequitatem, feu ejiis praefcripta, negligunt! -'' ■ ' ., i |
|||||||
|
II,
|
|||||||
|
Maxima qnidem pars hominum, fi de incommo- Dherf»
bofninwn
dis alterius agitur, ex flriéla Juris ratione Judicareae?!(»ta-_
folent, quia nonaudent, Cuti faltem praetenduntj cat«», propter fuam confcientiam, (quae eft Judicium ho- minis de femet ipfo,) de mente legis, quam Itriéle explicandam putant, decedere; quo in cafu, quam- quam aequitas, falva legis mente, aliud quid fug- gereret, ftriélam Juris interpre tationem fequuntur. E contrario fi de fuis incommodis agitur, aequita- tem , tanquam infcparabilem a legum interpretatio- ne (uti quidem revera res fe habet) dicunt: & ca- lumniatoris efle, verba & litteras fequi, adfeue- rant. Quam bene confuleretur rebus humanis, fi quis-
que femper curaret praeceptum , quod tradidit Sal- vator nofler! omnia quaectmque vultis ut faciant vo- bis hommes; ^ vos facite illis. MKYH. Cap. 7. 7 D Comm.
|
|||||||
|
'. ?
|
|||||||||
|
26 DISSERTATIO JURIDICA
Comm. 12. LUC. Cap. <5. Comm. 31. Quodprae-
ceptum Impcratori Alexandro Severo, qui tefte LAMPRIDIO hl Alexandr. Sever. num. 51. „il- „ liid a quibusdam five Judaeis five Chriftianis au- „ dicrat, adco placuit, ut per praeconem, cum a- „ liquem emendaret, dici Juberet": Qiiod tibifieri non vis , alt er i nefeceris. TANTUM.
|
|||||||||
|
TH3E-
|
|||||||||
|
^_ >_-. _ ■ ü.,-
|
--^-■.. „^^...^-------------^—,».^
|
||||||||
|
7'-' " ''ipBlP'"" - ----TfVTlïflW-'■-■■"'»¥•"
|
||||||||
|
T H E S ES.
^' L
Ahsque Juris NaturaUsexercitiofaluspuhlicafuo lococon-
fijlere nequit. II.
^us helli moderamim inculpatae tutelae fubnixum efl.
III.
Idemfentio de' yure poenarum.
.■■■> I V.
Dominio naturd non inejl Jus res perdendi aut dejlruendi
quae aliis iitilitatem praejlare pojfunt. V,
Nudd voluntate tejlatoris non tolUtur tejlamentum. ■
VI.
Bonae fidei pojfejfor non tenetur ad reflitutionem fruSiuum
confumtormn, licet ex iis fa&us fit locupletior. Da
|
||||||||
|
^
|
||||||||
|
■'t - v^
|
||||||||
|
r-
|
||||||||