|
3
|
|||||
|
SPECIMEN MEDICUM INAUGURALE
DE
HYDROPE LIGAMENTORUM
ÜTERI, Q U o D,
FAVENTE DEO,
EX AUCTORITATE RECTORIS MAGNIFICI HERMANNI ROYAARDS,
S. S. TheoL Doet. et Prof. Ord.
AMPLISSIMI SENATUS ACADEMICI CONSENSU,
ET NOBILISSIMAE FACULTATIS MEDICAE "» < DECRETO, PAO GKADU DOCTORATUS
SUMMISQÜE IN MEDICINA HONORIBUS ET PRIVILEGIIS
IN ACADEMIA RHENO-TR AJECTIN A
RITE ET LEGITIME CONSEQUENDIS,
BUBLICO ATQWE SOLENNI EXAMINI SÜBMITTIT \ PETRUS lOHANNES ISAACUS de FREMERY,
RHENO-TR AIEC TIN US.
DIE X UMI MDCCCXIX, HORA XI. ^ TKAJECn AD RHENUM,
Ex Offic. joh. altheer. |
|||||
|
V l KI S CLAKISSIMIS,
NICOLAO CORNELIO de FREMERY, A, L. M. P HI L O S. ET MED. D O C T. MED.
CHEM. HIST. NATUR. IN ACAD. RHE-
NO'TRAIECTINA PROFESSOR!
ORDINARIO,
INSTITUTI REGII ARTIUM DOCTRINA»
RUM QUE S O C 10, COLLEGII AD CURANDAS RES MEDICAS
IN PROVINCIA TRAIECTINA P R A E-
SIDIPERPETUO,
PATRI CARISSIMO, PROMOTOR! EXOPTATISSIMO.
lANO BLEULAND, •
MED. DOCT. MED. P H Y S I O L. ET ART.
OBSTETRIC. IN ACAD. RHENO-TRA-
lECTINA P ROE ESSORI ORDINARIO,
PRAECEPTORI DILECTISSIMO.
CAETERISQUE PRAECEPTORIBUS
OPTIME DE SE MERITIS. |
||||||||
|
S /i C RU M FACIT.
^ AUCTOR.
|
||||||||
|
;iWt.»*':
|
|||||
|
P R O E M I U M. "
'^ummos in medicind petiturus honores, de argu- ■
ment o cogitavi, quod specimini inaugurali matc- fiem praebere posset; quod cum agerem, feliciter se mihi obtulii opportunitas dicendi de materid, non • adeo qiiidem in vulgus nota, describendo sciliceS hac in dissertationt notabikm casum morbi, a me • ipso , duce Clar. Wolterbeek, in Nosocomio Aca» dcmico observatum. Inter plures nimirum aegro" tos, in nosocomio nostro tractatos, etiam femina f uit, quae induratione in dextrd epigastrii regio-' '>is parte laborabat, una cum affectione hydropi" CU abdominis , quemmorbum hydropem Ascitem ess« piitabamuSf ex hepatis deganeratione et tumore, «* frequenter fit, originem ducentem. Ast post mortem error patuit, enormis enim, aperto cada- vere, tumor ac ovarii dextri degeneratio observa- ^ hatur, una cum humoris serosi, in uteri ligamemo huius lateris lato, accumulatione. * 4. Hune
|
|||||
|
viii Proemiüm.
Hunc igittir morbi casum describere haud irtuti-
Ie duxi, atqm hac data apportunitate, distinctius inqidrerc in ipfius morbi Hydropis ligamentorum uteri diagnosin, causas, naturam, et tractandi rationemt Materiem grayissimam Ulam , ita tractare cona*
bjor ut duabus absolvatur partibus, .-,, /. In primd praemittam, cum nostrd ebservatione ^
alia duo eiusdem morbi exempla, mecum a Clar» Bleu land benevole communicata', dein prae- cipuas veterum observationes proponam, tandem illas additurus, quas a recentioribus descriptas in- l/eni. ; j ; ■ / ^_^. ; ^ ,. , .j^ ;. -'^ . _ __ In alterd vero parte ex propositts ohservationio-
nibus, corrolaria elicere conabor, quibus huius morbi ab aliis afcctionibus hydropicis, imprimis ascite, diagnosis illustretur ; quo facto , eiusdem cau- sas , naturam , et curandi methodum exponere co~ nahor. Argumentum vero propositum antequam aggrc"
diory unum superesse mihi y ex hac doctrinarum sede discedenti, munus perficiendum, non tantum mos monet et officium, sed et pectus. Praeceptori-' bus usus sum tot tantisque beneficiis me ornanti' bui f
|
||||
|
• P R o E M I U si- ^
hus, ut eoruni ohlivisci mihi reUgioni fit, debltain
non persolvere grati^m profccto nefas- -' '■■ •'' Qjiali autem animo ad hoc peragcndum offlciufti
.accedam filius, qui in hisce praeceptoribus patretn agnoico carissimum? Vitae tnihl parens et auctor fuisti et quodmaius est dux. NU arduum iinqtiam ..censüisti:, quod meae conduceret sahiti, a tenerii inde, Utterarum me imbuisti amore, ita me insti- tuisti ,ut ad studia non tantum, fed etvirtutem ,me instigarent paterna consilia et monita. At ve7'o quid beneficia enumerem, quae exstant innumera? Qjiid debcam, imis praecordiis sentio, verbis signifi- care non va/eo. Qj/od possum agam , tuis dticibus , praeceptis et exemplo, vitam ita agens,' ut optimo patre non prorsus indignum filium me ctnseant omnes. Dein et maximas tibi ago gratias Clar, Bleu- land praiceptor dile'Ctissime!' qui me a tenerri- md iam aetate semper bencvole excepisti, quo in studiorum integro decursu, carissimo semper usus f ui praeceptore, qui nunc etiam hanc meam opcl- lam praeclaris tuis observationibus augere non re- cusavtsti, gratum satis animum nunquam tibi re- ferre pot er o; ast fie publica Itaec meae riyerentiae et amoris testimonie recuses confido, , LTA-'ï . , *5, ■ Ne- |
||||
|
X PROEMIUM.
Nequt vestrum nomina reticere Heet, Clarissimi
Wo 11 e r b e e k , S u e r m a n et He y li g e rs, qui- bus quantum debeam sentio, qid me in doctrind artis salutaris practicd, chirurgicd et obstetricid ita instuistis, ut meUorcs ac magis amici praeceptores nunquam mihi adesse potuissent, quibus pro bent' ficiis, me vobis gratum semper animum mtnstrata- rum sancte polUceor. Vobis tandem omnibus Firis Clarissimis, qui mo
in quacunque doctrinarum part e erudivistis, gratias ago quam possum plurimas; per omne quod mihi super crit vitae tempus, vobis gratas er o discipulus, ei fore ut ne vestram mihi denegare yelitis amicitiam maxime spero. • |
||||||
|
PAR5
|
||||||
|
_^^.».«.f*ti'i iififln
|
||||||
|
PARS PRIMA.
OBSEKFJTIONES
DE IITDROPE LIGJMENTORUM UTERL |
|||||||||
|
^.—É^A«^^-#r^=^?^^.^|.»>gp
|
|||||||||
|
Obseuvationes Novae.
AAydrops frequentissimus est morbiis et in nostfd
etiara patrid saepissime diversae eius fpecies obser- vari solent, nee illae tarnen omnes pari facilitate a se invicem distingauntur. Valct hoc imprimis de distinctionc hydropis ascitis, a vario hydrope vis- cerum abdominalium saccato. Hydrops ligamen* torum üteri pracsertim a variis scriptoribus cum ovariorum liydrope confufus fuit, nee tarnen qui sede revera difFert, idem dicendus vidctur morbuS. Quum igitur liydrops ille ovarii, qui plerumque pro hydrope ligamentorum uteri vïdetur habendus, in nostr* patrift non tantum non sit infrequcns, A sed
|
|||||||||
|
a Observationes
sed etiam ab Exp van den Bosch (i) inter en-
demios morbos referatur, spero fore, ut scquen- tes observationes aliquid ad accuratam magis utriu?- que affectionis morbosae distinctionem coiitl'rre possint. Observatio Prima.
Johanna S.......36 annos nata, constitutio-
ti'S phlegmaticae, famula, ultra quaJriennium huius
urbis incola, fcmpcr adversft utebatur valetudinc; saepius enim vexabatur dyfpepsil cum praecordio- rum dolore et turgore , acido primarura viarum, cute flavesccnte et languorc virium : menstrua parcius flucre incipiunt et tandem prorsus sistun- tur. Acccdit notabilis tumor in hypochondrio dex- tro, sub costis spuriis, durus ad attactum, cutn dolore obtuso; tandem omne intumescit abdomcn, et valde simul iniminuitur urinae excrctio. Ineunte anno 1818, omnia haec symptomata val-
de augentur, tumor lateris dextri niagnitudine ita aii-
(i) J. J. V. d. Bosch, l'erhandelivg over de ziek-
ten vit de gefteW'eid van het Faderland voirtvloeien» de: In de l'erhandelingen van de Holl,Maatfih,derIFe- tenfchappen, Deel Xi 111, bl. 537. |
|||||
|
-^■^mrWW
|
|||||
|
N o V A «.
|
||||||||
|
"3
|
||||||||
|
aiigetiir, ut supra alias abdominis partes Valde emi*
neat, et in latitadinem ctiam extcndatur; simul ab* domen incrcscit et fluctiiationis indicia apparent, urina parca est et eius quantitas bnge minor quam in sano lioraine excerni solet, siuuilque sedimen- tuni lateritium notabüc deponens. Hac morbi conditione die 28 Martii Nosocomiuni
ingrcditur. Explorata parte affect;! , distincte pa» tuit, magnam bumoris effusi copiam in abdominis cavitate adesse, quae cum per vias naturales facile evacuari posse non viderctur, quia iam plurima cl optima friistra assumserat remedia diuretica, iuni- perina iraprimis aegrota , hinc ut symptoraatibus gravioribus obviam eatur, statim instituitur para- centhesis abdominalis operatio , qud 360 Unciae luimoris spissioris , gelatinosae, colorem infusi cofFeae cum lacte mixti referentis cvacuantur. Post depletionem illam nunc magis in conspectum venit hypogastrii dcxtri tumor, partem abdominis latcra- lem et posticam tenens et integumenta coramunia in altum elevans. Primis post operationeffl diebus , symptoitiata
quidetn aliquomodo Icvantur, sed tarnen infaustum
de niorbi sanatione pracsagium fercndum videtuf J
A A quani'
|
||||||||
|
-i..-.
|
||||||||
|
4 Observationes
quamvis enim elTicacissima remcdia tonica et re>
solventia , imprimis ex classc amaricantiuni et sa- linorum, diureticis iuncta, magna industria quotidie adhibita fuerint, nullus tarnen horum fuit efTcctus in promovendi urinae secretionc, quae nunc qui- dem paulo maior nunc paulo minor sed semper parca erat. Inter medicamenta illa praeter amari- cantia et salina, iuniperina, Cremorem tartari so- lubilem, imprimis vero recentiori tempore maxime laudatam herbam Ballotam lanatam per aliquod tem- pus assumsit, quin imo integra huius libra usa fuit, absque ut tarnen eflicaciae adeo celebratae eius nobis patuerint indicia. Appetitus tarnen bene vi- gebat , alvus rcgulariter depqnebatur nee fractae ulld ratione vircs digcstrices videbantur. Quamvis igitur haec satis bene se haberent, tamen dcnuo maxime incrcvit abdominis tumor hydropicus, per- spicuA et notabili fluctuatione scntiendus, ita ut, urgente necessitate, initio mcnsis lunii denuo in- stitueretiir artificialis liquoris collecti eracuatio, ad quantitatem 3S0 Unciarum, coloris et consistcntiae priori prorsus similis. Morbosa latcris dextri in- duratio et intumescentia potius aucta quam immi- nuta vidcbatur. . ' '' In-
|
|||||||
|
/
|
|||||||
|
....).
|
|||||||
|
Novae. 5
Ineimtibus feriis aestivis ad familiarcs rediit, per-
r, V adhibere raedicamenta tonica et resolventia; inter 4iiae Extractum Cicutae, Murias Hydrargyri oxy< dulati et pulvis Digitalis purpureae , diu quoque sine salutari effectu adhibita sunt. Mense Septembri eiusdem anni denuo ad Noso-
comiiim accessit in eadem versans conditione, hu« moris efFusi artificialcm eductionem ipsa petcnsj status virium erat bonus, appetitus vigebat, diges- tio rite et facile peragebatur, urinae evacuatio ad- modum parca erat: Unciae plcrunque 30 vel 40 ad summum quotidie evacuantur. Tertio ijitur vice instituitur paracenthesis, qut 370 Unciae humoris, indolis iam antea descriptae denuo evacuantur. At vero intra breve spatium iterum increscit
aquaruni copia et symptomata molesta cito re- deunt, ita ut 3 Novembris die ultimo vice institua- tur operatio, indicatione nunc multo magis sym* ptomaticJ, quam sanatoria: Quantitas scri accumu- lati et emissi fuit 356 Unciarum, nullo modo qua- litates mutatae apparent, Tumor autem lateris dex- tri auctus videbatur et infcriori sui partc ïegio- nem pubis attingebat. Ab eo vcro tempore vires ijnminuuntur et cx-
A 3 te- |
||||
|
^
|
|||||
|
6 OnSERVATIONlS
tenuatio totiiis corporis magis manifcsta observa-
tur, inipritnis vero in facie et extremitatibus supa- rioribus. Accedit febricitatio pomeridiana cura ruborc genarum , calore in volis raanuum phintisque pediim, inio vera acccnditur febrts hectica. Ap- petitiis «cnsim imminuitur, urinae quantitas fcre nulla est, quantitatcm lo vel 12 Unciarum de die raro superans; alviis tarda, lingiia riibra , subinde aphtis obsita, sitis magna, nientis vires quae uun- quam magnae videbantur , nunc saepius penitus dcficiunt. In illo statu vino et nutrimentis utitur aegrota. Status ulrro in peius vergit, loca corporis cubando pressa inflammantur, excoriantur et crus- tl gangraenosil teguntur: interim quotidie increscit abdomen et venae eius varicosae fiunt; ut tandem abdominis ambitus sit 4 pedum cum imo pollicc. Tandem medio mense lanuario 1819 maximum
emaciationis et debiütatis gradum attigisse viJctur, accedente involuntario excrementorum effluxu, pul- su vix sentiendo et sic die 21 huius mensis, misera placide e vita discedit. Secijo Cadaycris. Sequenti die, 22 Iannarii,pro-
cedirous ad perscrutandum cadaver: antequam vero abdoraeji aperiebatur, primum paraccnthesis insti- tue-
|
|||||
|
Novae.-' 7-
tuebatur, quJ operatione 638 Unciis humoris tur-
bidi, minus gelatinosi quam antea, exitus paraba- ,; tur. Incisura cruciat^ dein fact^ in abdominis
cavum pervenimus; nulla in eo intestinoriim appa- rucrunt indicia, ast erat cavum vacuüm, quo hu- mor serosus contentus fuerat et in cuius pariete instrumenti pungentis vulnusculum confpiciebatur, fundus buius cavi inaequab's erat , fibris variis obsitus ac grissi coloris. In dcxtiil abdominis parte, eo loco quo hepar
adesse solet , corpus quoddam reperiebatur figurü hepar aliquoniodo simulans , et cavo memorato contentimi. Cavitatcm illam membranaccam ultro perscrutando, fluctuatio quaedam ad ukimas lum» borum vcrtebras percipiebatur, factd in eo loco aperturA, satis magna liquoris quantitas prodibat prorsus illi similiï, qui ex cavitate abdominali eva- cuatus fuerat. Liquor ille ex pelvis cavitate oriri videbatur et pure inquinatus reperiebatur; evacuato soroso lioc humore, incisura ultro extendebatur, ac nunc oculis se obtulit fundus uteri, qui ligamenti validissimi ope sursum trahebatur; ligamentuni il- lud originem ab uteri parte dcxtra ducebat et cor- ,' ,- A 4 po-
|
||||
|
f{ OBSERVATtONEft
pori iara memorato etiam ab eadem parte iungeba»
tur. Ovarium sinistriim profiindc ia pelvi situm erat. Saccus membranaceus, in quo liqiior contincba-
tur nunc prudenter a vicinis partibus, ab inferiori incipicndo, solvebatur , quo rcmoto , scnsim in- testina reliqua in conspectum vcnicbanr ; ubi ad partem dextram abdotninis pervenimus corpus me- moratum prudentissime a costis spuriis et parti- bus adiacentibus liberabatur atque e cadavere sub- latum fuit, una cum utcro ei ligamenti ope affixo. His omnibus c corporc sublatis , alte ad dia-
phragma hepar reconditum apparuit. Viscus illud sanum erat sed paulo minoris voluminis quam caeterum in homine adulto esse solet; in lobo ma- jori parvi adcrat momenti abccssus, pure repletus, prope h'gamentum hepatis latum. Cystis fellea par- cam bilis quantitatem continebaf. In parte sinistrft observabatur ventriculus sanus
sed parvus, una cum omnibus intcstinis tenuibus pariter atque crasiis et lienc, minimum implentia spatium: quara proxime liacc sibi invicem incum- Ijebant ; omentum gastro-colicum parvum, con- traq-
|
||||
|
Novae. f
tractuffl et teimc erat sed saniim. Omnia igitur
intcstina digestioni ciborum inservisntia, qiiae cae- terum in sanis per universum abdomen dispergun- tur, in bac foeniina in sola bj'pogastricd regionc coUocata deprebcndebantur , atque a sacco mera» branaceo in arctiores cogebantur limites. Reliqua visccra, uropoiëtica aeque ac illa quae
respirationi et circulationi inserviunt, sana crant, nee quidqiiam attentionc dignum in cadavere ulte» rlus ebservandum. Inspectis sequenti die partibus e cadavere dcsuta-
tls invenimus. f. Uterum sanum, ovarium dextrum una cuni
iiteri ligamento lato et rotundo in sacco membra- naceo contentum; vel potius illa ligamenta valde extensa ipsum saccum formabant, quo corpus illud continebatur. ï. Saccus iile fabriek firmil membranaced fibrosi
erat, intcrni eius parietes inaequalcs erant et quasi pseudomembranas, a praegrcsst inflammatione sii- perstites, monstrabat. 3 Dissecto corpore sacco contento, patuit in-
tcrnam eius substan tiara , multis corporibus vesi-
. A 5 CU-
|
||||
|
jo Observationes
ciilaribus ovoïdeis constare , qiiae humore viscido
gelatinoso vel potitis glutinoso rcpleta crant, qiiae. que firmitcr ope membranae fibrosae iuviccni con« iiingebantur. Ex his omnibus igitur est concludendum, cor-
pus illud csse ovarium dcxtrum, voluminc valde auctum ac degcneratum. Degencrationes illae ac ovariorum indurationes saepius a pathologis obser- vatac fucrunt , ac ipsa ovaria cellulis distincta et materia viscida plena, uti in nostro obtinuit casu. Patuit porro ovarium ligamenti ope arctissime cum iitero iunctum fuisse, ac humorem serosum con- tcntum in sacco, ex illA peritonaci duplicatura or- to , quae utcri fundum investit ac ovarii tunicam extcrnam et uteri ligamcntum latum conffituit. O B S E a V A T I o S E C U N D A.
Matrona s^ annos nata, uxor viri cuiusdam no-
bilis, constitutionis sanac, habitu corporis proce- ro , quae nunquam partum ediderat , et fluxum menstruum usque ad annum 48 regalaris periodis at saiis parci quantitate perpcssa fuerat, nunc per aliquot tempus affectione bydropici in abdominis CU'
|
||||
|
N o \J A E. II
cavitate laboravit, notabili et facile percipiendd fluc.
tiiatione dignoscendA. AlTectio haec absque notabili pracgrcssü caus;\ exorta videbatur, cui iit auxilium et levamen fcrrctur opcratio paracenthcsis abJomi- nis institucbatur die i Maii anni 1802. ■ Explorationeexierna abdominis , in antecessum in- stitutd, reperiebatur illud ab iin;1 quaque parte ae- qudli rationc ex-ansum, intcgumcnta communia et musculi abdominalcs valdc tensa erant atque fluc- tuatio ad perciissionem partis alFcctae manifcsta. Pulsus erat regularis, alvus tarda. Institucbatur igitur paracentliesis solitis cum cau-
tclis, quil quantitas 560. Uuciarum humoris sero- si linipidi cvacuabatur. Antcqurim vero dcligatio abdominis necessaria institucbatur, illud denuo ex- ploravit VitClarissimus, atque in inferiori eius par- te indurationem quandam , pugnum maguitudine aequaiiteui, mobüera utcunque, inve^it. . Primis post operationem diebus fcbricitjtio aliqua
percipicbatur cum doloris in abdomiue scnsu; ast cito reconvaluit aegrota, atque per vias urinarias maiorem liquoris quantitatem deposuit, quam as- sumcbat. Quoniara autem post aliquot tempus haec eva-
|
||||
|
ï4 Observationes
cvacuatio per vias iiaturales imminui incipiebat,
conamina instituebantur ad illam aptis rcmediis restituendam, sed quia plcraque mcdicamenta diu- retica non ferebantur et prae caeteris Scilla vias affi- ciebat primas absque ut optatum ederet cffectum, hinc scquentes praescribcbantur pilulae. ^. Mass. pilul. tonic. Bachcri 3ij
f. pili. gr. ij. S. 3 de die 2 pilulas. ■ Post assumtas bas pilulas urinae copia valde au-
gebatur, ita ut fluidi assuuiti copiam quotidie nunc iBagis, nunc minus superaret, eo tamen cura diS' crimine, ut, quo copiosior fuisset noctu sudor, eo minor urinae copia interdiu excerneretur. Ab- domen scmper cingulo idoneo constrictum serva- batur, A''. 1803 earundem pilularum usus cum suc-
cessu adbibcbatur, nullae inde in primis viis orie- bantur turbae, et cideva ratione quantitas fïuidi cxcfeti ad eiusdem assumti copiam se habuisse de- prehendebatur , qu.1 non obstante largiori urinae excretione, volumen abdominis per as pollices auc- tum fuit, - •. A^
|
||||
|
Novae. i^
A". 1804^ Magis magisqiie abdomen intumescere
incepit, fluctuatio manifesta observatur, ita ut ob symptomata molesta denuo congruum iudicaretur, instituere paracenthesis operationeni , quae denuö locum habuit die 6 Octobris, et qufL 616 Unciac humoris limpidi, serosi evacuabantiir. Evacuatis aquis induratio in regione hypogastricA rursus per- cipiebatur, caeterum bene satis valuit aegrota. A°. 1805. Omnia uti antea obscrvabantur, lente
intumuit abdomen, sed quia sanitas aegrotae satis integra erat, hinc praeter solitas pilulas, alia medicamenta assumere recusabat. A°' 1806. Intumescentia et abdominis tensio val»
de augcbantur, una cum fluctuatione caeterisque symptomatibus, quae, ut auxilium a paracenthesi peteretur, postulaWant; qua, 1° Mail die, 392 Un- ciae hquoris praecedenti analogi evacuabantur. Post operationem sanitas integra remansit, sed urinae excrctae copia sensim imminuebatur, ut pau- lo minus excerneretur urinae, quam hquidi assum- tum fuerat. Die 23 Maii anni 1807, iterum ssöUnciae aquae
evacuabantur per paracenthesin, coloris utcunque
- . ob-
|
||||
|
14 Oeservationes
obscurioris viridescentis, nee tarnen turbidae, odo-
ris seri soliti. Post operationem bene valuit, uri- nam copiose emisit; cuiiis copia quura elapso ali* quo tempore denuo minucretur , timor oricbatur, ne forte pilulis solitis per diuturnum usum natura iam assuefacta esset, quare usus Digitalis purpu- reae suadebatur. Sed illud medicamentum , sub quacunque formd adhiberetur, quemadraodum et in connubio cum variis roborantibus et stomachicis, tarnen ventriculum valde alficiebat; nauseam, car- dialgiam vomitumque producebat, utut minimi, tantum exhiberctur dosi ; hinc ulterior eius usus vetabatur et recurrendum erat ad piUiIas Bacberi quarum iam grana 30 de die absque incommodo assumebat, nee tarnen earum dosis ulterius augeri potuit. Alvus interea regulariter deposuit aegrota et urinae copia fluidi assumti quantitatem fere aequabat. Ab hoc autem tempore denuo cxpandebatur ma-
gis magisque abdomen et iterum tale acquisivit vo- lumen, ut, die 24 lunii anni 1808, paracenthesin instituere oportuerit, qu3 336 Unciis eiusdem H- quoris serosi exitus parabatur, colorls magis pro- • , ' , fiui- |
||||||
|
^ e
|
||||||
|
L^
|
||||||
|
at
|
|||||||
|
Novae. ijt
fundi. Induratio in abdomine volumine aliquo-
modo aucta apparebat. Caeterum satis bene valuit scd magis erat debilis quam antea. Ut vires augerentur cxhibebatur raixtura analep-
tica cuiii Extracto corticis Peruviani, sed quia nrina nunc nimis parca niittebatur, petente ipsS aegrotd, pilulae solitae praescribebantur, quas iterum bono cum cventu assumsit. Die 17 Maii 1809. Adeo volumine increvarat ab«
domen et ita erat tensum, ab aquis intut coUec- tis, ut operationem sextd instituere vice oportuerit. Per Ulam 364 Unciae humoris eiusdem quam ante indolis evacuabantur. Induratio in abdomine, iiti antea, ad tactum erat indolens, sed aegrota magis debilis deprehendebatur, quam post praegressas operationcs, quare satis diu Decoctum Cort. Peruv. fusci assumsit, una cum solitis piluHs. Quamvis turn urina satis large (lueret, tarnen denuo valde augcbantur abdominis tumor et tensio, ita ut pa- racenthesis Die 14. Aprilis 1810 denuo institueretur , qud
serosus liquor profundius coloratus, at sine odore ingrato ad 504 uncias emittcbatur. Induratio in re-
|
|||||||
|
r
|
|||||||
|
l
|
|||||||
|
|
|||||
|
lé Obsïrvationes
rcgione hypogastricd vidcbatur volumine aucta, et
alia illi similis reperiebatur a parte sinistrd, qiiae duritie indurationem fupra osfa pubis percipiendam non aequabat, hinc ractiis oricbatur, ne forte sinnil affectum esset ovarium sinistrum: attamen mcdica- tio alia institui non potuit, nisi illa, qul vircs optime conservarentur atque impedimenta in liumo- rum serosorum circuitu, quantum fieri posset, tol- lerentur, quo scopo vinum medicatum cum Cort Peruv. et aliis stomachicis una cum solitis adliibc- batur pilulis. Primis post operationem dieBus uri- me spcretio copiofa erat; doncc autem omnis in- flammationis metus evanuerit utebatur Amygdalarum dulciiun emulsione. Quaravis igitur urina largil satis quamitate cva-
cuaretur, tarnen citiui quam antea intumuit abdo» men, ita ut iam 3 Octobris eiusdem anni die, adeo increverit illius volumen, ut paracenthesis diutius sine periculo omitti non potuerit. Per operatio- nem hanc 392 unciis humoris turbidi , infusum cofFeae colore refcrentis, exitus conciliabatur. Post paracenthesin jravi dolorp afficiebatur et debilis erat aegrota. Debilitas illa et sensus doloris in abdo- ini-
|
|||||
|
N o V A Eé if
ttiine perstabant; alvnnl, qiiae antea beiie deponcba*
tur, niinc pei" clysnlata Solvere oportebat; interitri itsus corticis peruviani non ncgligebatiir. Ürinae ex- cretio iterum aiicta fuit, scd qilia subito iiuhc ma- gis abdomcn intumcscebat, paracênthesin instituere ob symptontóta urgentia, summanique anxietatem, cogebatur vlr clarissimus, quamvis maximus fueric nietus de esitu infausto. Die 9 Februari! ahni iSïi. Öperatïö paracelithé-
é\s abdominis, nonA peragèbatur vice; nunc autem évacuabantur 572 Unciae lulmöris turbidi Simgui- nolenti, foetorem spargentis. Dcbilissima post illam erat aegrota , et die 21
post opsrationcm e vitd decessit, morte per opti- ma remedia dcmulcentia et roborantia non aver- tend;t. Secih Cadaveris scqucntia obtulit. Apertis ill«
tegiimentis comniunïbus incifurd cruciatft, sub pe- titonaeo rcpctiebatur saccus cnembranaceu's solito densior, in quo adhuc magna topia humoris sari- güinoleriti cententa efat, et in qüem acus triquctra etiam penetraverat. Inter saccum hunc et perito- nacum nullmti accninulatum erat fluidum. Magnitu* .' B do |
|||||
|
_.j
|
|||||
|
j8 Observationes
do eius tanta erat, ut omnia investiret abdomina-
lia viscera, quae, illo remoto, sana in conspec- tum vcniebant. In sacco adliuc quacdam quantitas liquoris continebatur: supeificies eius interna inae- qualis erat, indurationes patvas monstrans , qua- runi nonnullae habitum canccrosum exhibucrunt, inagnitudinem ovi columbini aequantes. DiEsecto prudenter sacco, patuit illum formari
ab ilii peritonaei duplicaturd, quara anatomici liga- rucntum uteri latum dicunt, in quo ovarium dex- trum valde degeneratum et magnitudine auctum ob- servabatur, pugni virilis maioris volumen exhibens. In fundi uteri parte superiori et exteriori aderat
jntumescentia dura, magnitudine ovi gallinacci ma- ioris , duritie fere ossed. Corpus uteri supra ossa pubis eminens, indurationem scirrhosam monstrabat et adeo volumine erat auctus uterus, ut introïtum pelvis iuipl^ret, et cum vaginS 5 librarum pondus superaret, Orificium uteri una cum vagind non induratum erat sed.sanum. Ovarium sinistrum solito maius et degeneratum
deprchcndebatur. Uterus non solum magnitudine auctus erat, sed
« . et
|
||||
|
N Ó
|
|||||||||||
|
i^
|
|||||||||||
|
A E.
|
|||||||||||
|
et tubei'culis induratis obsitus, ita ut incisio iri'
illo , fere per cartilagincam partcm facta vide- retur* Intestina reliqua erant sana, sed ventriculus et
alia viscera coarctata, propter diuturnam pressio- nem, quam ab expansione bydfopicd perpessa fue- fant. Hepar itidem parvum crat et in vesicul^ felleS
43 ralculi maiores et minores aderant, figurae ple- rumque triqiietrae. VeSica uriiiaria sana erat.
Pater igitur ex hac sectione, hic non adfuissë
hydropem ascitem, sed verura hydropem saccatüni ovarli, ut vulgo dici consuevit , rectius hydro^ pem ligament! uteri lati dicendum , una cüin dé« gencratione utriusque ovarii et uteri partisj 0bservati9 Tertia.
|
|||||||||||
|
ïertiam hanc hydropis saccati ligamentorum ute-
n historiam, quam itidem Clarissimo Bleu land carissimo praeceptori debeo j imprimis hic etiairi referendara censui , quia praetcf hydropem Ülurii ligaiTieiitörüin,- et ovarii degénerationem, etiam oinentl Ui 4»' |
|||||||||||
|
40 ObSERVATIONES
degenerationis rarissimum et maxime memorabilc
exemplum exliibet. Matrona M., mater duorum infantum, annos 54
nata , aegrotabat post annum aetatis 48 , quo tempore fluxus menstruus, antea seniper largior sistebatur. Menscs scilicet eo tempore uno memento cessave- runt et de anxietate sub respiratione et appetitu prostrato queri incepit, una cura assumptorum su- periora versus ciectione; alvus erat tarda, et parca seccrnebatur urina, abdomen tensum erat et in eo aliqua percipiebatur lluctuatio. His symptomatibus pilulae resolventes, e Gmti. Ammoniac. Extr. He- lenii, pulv. Scill.etMass. pillul. Rufi oppositae iam fuerant, sub quorum usu orania potius exasperari videbantur. Pedes oedematc afficicbantur, et scnsim magis in-
tumuit abdomen , cum sensatione dolorificA in latere dextro, cui vesicatoria absque bono eyentu appli- cabantur; tandem respiratio molestissima et diffi- cillima fiebat, ob abdomen maxime expansum, ita ut ad venae scctioncm fuerit recurrendum , quft peracta , aliqua symptomatum remissio observabatur. Intumescentia abdominis perstabat atque originein ■. ■ ' ■ ab
|
||||||
|
N
|
|||||||
|
21
|
|||||||
|
i,
ab insoliti» hepatis indur»tione diicere videbatur.
Iiibebantur itaqiie frictiones mercuriales cum sapone volatili, ut ille infarctus , quando id fieri pd^sct, resolveretur ; at frustra , dolor in latere sinistro etiam ingravcscebat,pcdes oedcmatosi erant; sed in abdomine fluctuatio fere amplius non sentiebatur. Sub tali morbi decursu valde debilitabatur aegra, alvus non nisi clysmatc solvebatur, urina erat par- ca ac turbida, tandem denuo fluctuatio in abdomi- ne observari potuit, quare aegrotae artificialis aqua- rum evacuatio suadebatur , quam tarnen operatio- nem subire recusabat, antequam abdomen in ini- raensum iam expansum fuerit volumen et ipsa fluctuationem perciperct. • ■ Hac niorbi condiiione die 7 Februarii anni 1796.
in consilium cum medico ordinario vocabatur Cl. Bleuland, atque aegrotam debilcm et eraaciatam invenit; imprimis marcor spectabilis erat in facie et extremitatibus superioribus, sed extremitates in- feriores et abdomen praeter modum tumcbant. Quamvis nuUa expectanda videbatur sanatio, nee a paracenthesi, nee etiam a maxime congrud medi- catione, tarnen summa anxietas et urgens inde B 3 vi- |
|||||||
|
sa Observationes
vitae discrimen, institaendanj operationem suaders
yidebanfur. Die igitiir lo Februarii paracenthcsi evaciiaban-
tur 294 Uiiciae humoris viridesccntis cura striis brunncis j hac evacuatione resplratio iitcunque li- bcrior reddebatur, sed abdominis volumen paulu- lum tantum minuebatur ; distendebatur enim ilUid Corporibus inaequalibus ac duiis: quamvis mcdica- menta et alimenta nutrientia optima aegrotae porri- gebantur, tarnen aJeo vires imminuebantur, ut die }5. Februarii placide exstingueretur. Aperto sequenri die cadavere, repcriebatur in ca-
yitate abdominis magna satis quantitas bumoris se- rosi, profunde colorati, infusioncm cofFcae habitu referentis, odoris ingrati; in bypochondrio siuistro magnum aderat corpus , muitis cellulis distinctum, yiscera reliqua abdominalia tegens, atque cum ven- triculi magnJ curvatur;! iunctum : ipse ventriculus paryus erat et contractus. Corpus memoratum cae- feroquin ab omni adhaesionc liberum erat, et vi- ^cbatur omentijm esse, magnitudirie valde auctum f^ induratura 5 pondus eius erat undecim libra-; ^\jjl^,^ te^rne ex muitis cellulis conipositum yi« (3&S
|
|||||
|
r
|
|||||
|
Novae. 23
dcbatur, humore viscido, varid radone colorato,
plenis, Uterus degeneratus erat, et ovariiim sinistrum in
maximum increverat volumen, ciiius interna fabrica plane cum illl omcnti degenerati conveniebat, at- que eius cellulae humorem iiidcm viscidum, flavum, nigrum et albicantem continebant. Ligamentum uteri latum in saccum amplum ex-
tensum reperiebatur, qui a contento quodain hu- more nigrante turbido extendebatur. Veterum de morbo nostro
übservationes. Veterum in observando nierita ab omnibus agnos-
cuntur, atqiie diligenti observationis ingcnio re- centiores multum superant; hinc igitur factum fuit, ut in eorum seriptis plurimae de vario- rum morborum generibus reperiantiir observatio- nes , quas itaque adire haud dubiiavi , ut de nostri morbi causis atque naturd certior ficrem. Ilac tarnen observationes saepius minus pcrspi- cuae nobis videntur, et aliqud plerumque diffi- cultate 'laborant, quae potissimum oriri videtur B 4 , ex |
|||||
|
.' ■»
|
|||||
|
14 Observationes
ex cognitioiie eorum minus accuratü, de re ana-s
tomicS, atque hac de causfL saepius fit ut de ver^ ijiorbi sede ac origine nobis sit dubitandi locus. Quas tarnen certas et indubias, apud veteres
scriptores reperire potui de hydrope ligamentorura i)teri observationes, niiixime notatu dignas, hic bre- vitcr recensere aniuius est , ut illas deinde cum modo expositis nostris observationibus conferre pQssim, I. Prima obscrratio auctorem habet Doet Zwin-i
ge rum. (i) MuHer 42 annosnata, sana, vironup- sit atque partum dolorosum et diflicilem edidit, Grassantc Basileae, qud in urbe dcgebat, pcste, hac corripiebatur, at ex ili;l cvasit; postea hydrope anasarco laboravit, ita ut aquae aliquando sponte ex cute effluerent, absquc conspicuil quadam aper- tyra. Mcnses satis erant regulares, at ante mor-, tem per unum alterumye annum deesse, vel irregu-r lariter fluere inceperunt, postea planc cessaverunt, atque se gravidam cer,sebat nnilicr, percepto dein in
(1) V, Ephmerid Mii. Pkyf. Gerrnnn. D(€. IL
4nn. s». Ob[. 135,/. 234, aut et Th. Bonneti Se* pk/etum An«t. Libr. 3. Sect. XXL Qhf. 71. |
||||
|
V E T E R U M. 25
in vaginü pondere, obstetricem ad partum absol*
vendum arccssivit , at niilli sequcbantur dolores, nullus foetus: tandem valde tumuit abdomen, res- piratie difRcillima reddebatur et tota exhausta su- premum obüt diem. Instituebatur statim cadavcris cxplora'tio: factd
paracentliesi, nullus prodibat liquor, aperto dein ab- domine , saccus magnus, humorc plcnus, in con- spectum veniebat, qui omnia visccra abdominalia tegebat; omnia illa parva, at sana erant. Examinabatur dein saccus (i) ille, originem du-
cens ex niembrand cxtcrnd ovarii dextri, quae liga* nientura uteri latum etiara format; quo aperto sac- co, prodiit humor serosus, flavescens, acer, ad 720 Uncias; in sacci fundo adcrat ovarium ipsum, dé- generatum, variis cellulis distiiictum, quae mate- riem viscidam diversi coloris continebant. In ab- dominis cavitate nulla seri qiiantitas continebatur. ï. Puella quaedam (2) sana, a primd aetate tu-
mo
(0 /■ l- f' «37- (2) lob, Meeckren, Heel- en Geneeskundige aan-
merkingen Uoofdst. 49. p. 386. jlmft, i66i. Th, Bonnet Sepulcret. ^nat. Lib. 3. Sect XXI. Obser. vatio 7. additamenti ad Observatiin, ;6, p. 47e. B5 |
|||||
|
i -A
|
|||||
|
s6 Observationes
more vcntris laboravit; postquam pubera facta fuit
viro nupsit; menstrua semper parca erant, postea vero infantem peperit, absque notabili ventris detu- inescenti.^: varia siuc elFectu assumsit remedia; sa- nitas integra satis mansit ipsaque agilis et hilaris erat, tandem vero ob sumraam debilitatem et tu- morem ventris extincta est. Apcrto cadavcrc, ex sacco peculiari effluxere 125
librae aquae limpidae; nuila tum apparuere vesti- gia intestinorum , quae non detcgebantur, ante- quam ijSae sacci membranac fucrant dissectae ; viscera abdominalia sana et bene constituta erant, jta etiam ovarium, tuba sinistra, et uterus se ha- bebant. Viscera haec omnia tanicn sohtam magni- tudinem paulo superabant. ,, Lateris dextri Testi- „ culus (sunt ipsa Meeckreni verba) deficiebat, ,, vas deferein, et artcria (per quam mcnstruus „ sanguis excernitur in non gravidis) alieno deti- „ nebantur loco, in ipsius enim peritonaei dupli- „ caturam deferebantur." Ex his satis patet, ligamentum latum utcri sac-
cum, ex quo humor fluxit, constitiiisse, ex ipsis pnim vasis ovarii, quae in sacco reperta fuisse di- cun-
|
||||||
|
V I T E R U M. \f
cuntur, hoc sponte sequi vidctur, de ipso ovario
vero iiil refertur; forte viscus illiid siippuratione consumptum fuit, et pus una cum hamore scroso evacuatum. Eiusmodi exempla plura prolixe enarrata habet
Bonnetus in Sepulcrcto. (i). Ex qiiibiis omni- bus tandem unam, quae cum nostris observationi- bus magnam habet analogiam, addam, ' • 3. (2) Nübilis matrona 35 annos nata, anno 20
. nupta, nond vice partum edidit, tumor in ultimd graviditate magnus in latere sinistro apparuit; erat il!e durus et inaequalis, per tres annos continuo vo- lumine augebatür, abdomen simul valde extendeba- tur, ita ut tandem suiTocata obierit. E cadavcre per paracenthesin et alias vlas educe-
bantur 50 librae aquae, quo facto, tumor, ovario
degenerato constans, liberabatur a sacco ambientc,
CJ{ membrand externa ovarii et ligamento uteri lato
, • . ... com«
(i) Lier. 3. Sea. 21, Oh, 28. p. 487. ef Obf. 81.
t- 542- (2) V. Bonnet /. /. Libr. 3, Sec. 21. Oh 40.
p. 491. ex Epistola Cl. Carol. Drelincourt| Professoris Leidensis. . • • |
||||
|
s8 Observationes
composito. Hoc sacco aqua continebatur. Tu-
moris vero pondiis erat 7 librarum. Viscera digestioni inservientia omnia sana ac in-
tegra reperiebantur. Tumor erat inaequalis, figurA ovalis, tuberibus
atque sulcis distinctus. Intus (i) pluriniis consta- bat cellulis; in quibusdam ex illis aqua erat et lim- pidissima et liquidissima , in aliis serum flavum , in aliis humor viscidus, ad instar meilis crassus, parum pellucidus, in nonnullis viscida matcria sed pellucida, in aliis gypsea ac dura. Omnes vcro illae cellulae fibris variis connectebantur. Ovarium dextrum una cum iftero et partibus
vicinis sanum erat. Hac in observationc illud pracsertim mirum vi-
detur, illam fcmiuam durante omni morbi spatio satis sanam vixisse, et fluxum menstruum rcgulari- bus periodis fuissc perpessara. 4. Eivismodi itidem est Riedlini (2) observatio
in
(i) Bonnet. /. /. f. 492.
(2) In Ephemend. N. C. Cent. 7. Ohs. 56. p. 113.
Morgajrni Epistela ^nat»mico-Metlka zi> .^rt. 6^, Libro III. p. 103. Edii. Patav, |
||||
|
V E T E R E S. 25
in femina, Uberkingae degente, quae iam per sep-
tennium tiimore notabili abdominfs laboravefat, variaqne remedia frustra assumscrat , cui tandem paracenthesis fuit instituta, at sine ullo felici even* tu. Postquam vero paulo post de vitd decesse- rat, in cadavere hydrops ligamentorum üteri ob- servabatur cum scirrliosft ovarii sinistri induratione, at in eadem scirrhus uteri adcrat quamvis illud vis- cus volumine non fuerit auctum, serum flavum magna copid in sacco continebatur, sub quo in- testina latebant, quae omnia sana erat, omentum gastro-colicum fere disparuerat et marcidum erat caetera vero intestina omnia sana, neque aliquid praeternaturalc in iis observandum. Femina illa ante semper sana fuerat; sponte ab«
domen increscere incepit primo in latere sinistro, quo non obstante concepit , infantemque partu edidit absque decremento corporis, al potius auc- to tumore. 5. Fcre eadem videuir Maucharti (i) obser-
va-
(i) lolt. David. Mauchart in Ephemerid. Nu'
titr. Cur. Cent. 8. Obs. 14. />, 267. Morgagni Epht. Anat. Med. 38. A f. |
|||||
|
\
|
|||||
|
^ö ObsérvAtIonss
vatio, in femind, ex qud post mortcm 88 librae a-s
qi:ae educebantur et cuius dextrum ovarium dege- nemtum ^ et hydatidibus repletum, habebat pondus 8 iibrarum. In illd etiam reliqua intestina sana erant. Videtur illa proxime ad primam meam accedere ob* fervationem. 6. Num vero ad nostrum- morbum obfervatio
Stalparti v. d. Wiel (i) pertineat dubito, plura tamen praegrcssa symptomara, praesertim ir- regularis mensium fluxus, qui post aliquot tempus prorsus evanuit id affirmare videntur. In duplica- turd peritonaei, quae omnia tegebat viscera, 95 li- brae humoris scrosi flavi continebantur, tubae Fa* loppianae aqud plenae erant, uterus ac reliqua vis- cera sana. Ad partes superiores valde fuerat ema- ciata muiier, ipsaque passione hysicricd valde afflic- ta : urinae excretio semper parca erat. Magis tamen ad nostrum morbum quam ad sim-
plicem hydropem peritonaei saccatum pertinere vi- detur, quia et ipsc observator dicit illam maxiraam ha-
(i) S talpa ft V, d. Wiel Obssrvatim. rarWi
Cent, 2. Ol^s. 28. />. 283* |
||||
|
V E T E R U M. sa
habere analogiam cum Cl. Tulpii (i) obferva-
tiüiie, quain antea jam ex M c e c k r e n o adduxi- inus (s) 7. His oinnibas et ulam adiungere oportet mor-
bi historianj, qiiam ex T a r g i o n i o liabet M o r- gagniiu", (3) de matrond, qiiae talem hydropem per triginta quatuör annos tiilit, regulari gaudens fliixu nienstruo, postea vero crebris voraituritionibus aliqud fpirtsndi diflicultatc vexata, et superiore cor- poris partc extenuata , caeterutn bene valens, ad ui' timum vitae hcbdomadem usque, stare se movere et decumbere in utrumque latus et dorsum potuit; aqua fluctuans satis facile dignoscebatur percusfio- ne abdominis. Post mortem ex facco evacuaban- tur centum et quinquaginta librae aquae. Tandem his obfervationibus praeclaras illas a
D u V e r n e i i o (4) luniori dcscriptas addidisse suf- ficiat. Duae erant niulieres, qiue ambae hoc mor- bo-
(1) N. Tulpius Observatsones Medicae Libro IF.
Cap, 44. p, -348. editi» 6. (2) lob. Meeckren /. /,
(3) De Sedib. en caus. morb. Lib. HL Epistola38. art.61^
(4) Duverney Iimior, in Hhtsire de TAcadémie
Royale des Scisncei, Anth 1703. Mémoires p, 1Ö3, |
|||||
|
____1_
|
|||||
|
52 ObservAtionéS
borum genere laboranint , quarumque primae teï
paracenthesis fuit instituta. Saccus in priml, omnia Viscera abdommalia in-
Vesticbat, cxtendebatur ab ossibus pubis ad quar- tam nsque costam spuriam ; origincm ducebat ê. ligamcnto uteri lato sinistro , ita ut ovarium ip- sum in sacco contineretur ; cvanuöi ipsum hyda- tidosum erat, quae hydatides ruptae denüo novum formabant saccum , in quo multae percipiebanturcel- iLilaehumoreviscido plenae. Humor serosus,qui ex istis saccis efHuxit colorisfusco-brunnei erat, ac in- gratum spargebat odorem. Reliqua Viscera sana erant; in uteri fundo quaedam scirrhositas percipicbatur. In altera (i) mulierc fere eaedera degenerationes ob- servabantur, ab eodem hydrope, in eodem uteri li- gamento sedcm habebant, ovarium sinistrun» volu- mlne auctum et penitus scirrhosum erat; in latere dcxtro corpus scirrhoideum observabatur: in ipso ovario plurimae erant vcsicuiae , humore viscido varii coloris plcnac; prouti saepius in his casibus fit, quemadmodum illud etiam in primJl mêd obsef- vatione animadvertimus. 1 PlU-
(l) /, /. Mémoires p. i66 /^f.
|
|||||
|
r
|
|||||
|
V E f E R. U Mi $j
Plures tandem observationes notabiles de liostro
morbo apud vcteres de re medici exstant fcripto» res Cl), qiianim praecipuas liic retuii: caeteras ve- ro, nc longior fierem, hic omitténdas censpi j ini- primis etiam , quia omncs fere cum iis , -quae iairi enarratac sunt, convcniunt. Recentiorum dé nostro morbo
Observationes. Apud i-ecentiores longé riiintis frequentcs de nos*
tro morbo occiirnint observationes, quam apud ve^
tereS de re mcdicd scriptores; hinc etiam factum
fuit, ut ex illis paucas tantum tradcre potuerim j
illae Vero, quas colligere licuit, observationes accu-
ratissime fuere delineatae. Neque hoc mirum: ve*
tefes enim animo sno magis ad observationem ,■ re-
ccntiores magis ad pliilosophica cuiuscunque doe*
ïrinae studia accessere; scilicet quemadmodum ptie*
rili et adolesccnti fit aetate, lïbi omnia ad observa*
tionem referunturj ita iuvenes contra et qui ma*
tit-
(i) Inter alias Iinc pertineti Pyer Imhoff Ófa-
Hum Hydrtpicum -.in II a 11 e r i DisseitMt, Msd, Praiti Vol. iy. Na. 120. p. 375 fqq. C
|
|||||
|
54- Observationes
turioris simt aetatis uiagis philofophice tiactant
qiiarumcumque reruni stadia. Idem quoque hi- storia confirmat. Oricntales, Gracci et Romani, in piiejitid et adolcsccntid generis huraani versan- tes, onvnia videbant, et cum adniiratione quJdam contemplabantur , observata dein posteris trade- bant, illudque , ut in reliquis studiis, ita quoque fecerunt in medicis: hac nimirum ratione praeclara exstitere 11 i p p o c r a t i s, G a 1 e n i, A r c t a e i, item Arabüm, Rhasis et Avicennac scripta, quae ex accurati observatione curationum cmpiricarum et felicium originem suam duxerunt. Postea exsti- tere Germanicae gcntes et cum iis iuvcnilis aetas generis humani. Artes et doctrinae ab his gentibus tractari ceperunt, cum his etiam medicina. At vero uti in universo genere humano varii ob-
servantur cultus gradus , qui cum varid hominis aetate aptissime comparari possunt , ita etiam in singulis gentibus hae aetates conspicuae sunt, ut quaeque gens suam habeat pueritiam, adolescen- tiam, et virilem aetatem. In primo hoc et secundo stadie idem observa*
tionis studium apud gentes germanicas invaluit; in-
|
||||
|
. R. E C E N T i o R U ii. 55
inde praeclarae eonim, ac maiori, quam apud atiti-
quos, ciim iudicip relataë obscrvationes , quaé praesertim etiam ad medica pertinent studia. Hinc factiim fuit, ut nobis his de temporibus tam variae supersint obscrvationes. Observandi illud studium jjostea minUs apparet^
sed studia omnia philosophica magisexstitete ;omnia accuratius perscrutari, atque in rerum causas in- quirere nostri aevi est studium; hinc tot originerri duxere hypotliescs et systcmata, quibus etiarn in arte medici non caremus: in illo iam studio philo*' sophico indagandi et inquirendi, etiam causam me invenire puto, ole quam recentiori tempore paucae reperiantur obscrvationes, plura vero systcmata et hypotheses. lam j his praemissis, ipsas recentiorum videattiuS
obscrvationes. I. Prima observatio auctorem habet Cl. Ü. Mar-
ti n.(i) Puella 22 annos nata, antea sana^ ineünté anno 17Ó0, tumore corripitur ventris sensim ihcres- cfin-
(t) R. Martin in Act. J^uec. dn. 1771: tn M
üeneesk, Verh, van de Koningl. SweedfcJt. Acad. uitgirg' ^tdr J. ti. Sandifort, 7>w. 4. p. Z/i fqq. Ca |
||||
|
36 Observationïs
cente, et tandem in enorme volumen expanso. Prae-
cedenti anno virum admiserat, nee tarnen gravida inde facta fuit, docente fluxu nienstruo regulari et nulHs gravitatem indicantibus symptomatibus prae- gressis. Ventris tumor a partibus inferioribus abdoniinis
inceperat, durus erat et cito increverat, respiratie naturalis erat, neque aegrota vakle siticbat. Ali- quando ex expanso abdominc aqiia exstillare ob' servabatiir. PaiiUo ante mortem, summa cruciabatur anxie-
tate , cum vomitionibus repetitis et siti inexple- bili; per intervalla borborygmi in ventre observa- bantur, qiiibus omnibus sensim auctïs, placide sa- tis e vitit decessit. Inspiciebatur sequenti die cadavcr , et primum
quidem instituebatur paracenthesis operatic. Intro- ductd acu triquetrA, statim magna copia hunioris serosi subflavi evacuabatur, qui humor ctiam ge- latinosi et viscidi quidquara continebat. Aperiebatur dein abdomen; saccus amplus ob*
servabatur, ex quo, postquam incisura in eo ftic-
ta fuerat , multum seri prodibat. Saccus varia
- ' cor-
|
||||
|
R E C E N T I o R U M. 3?
corpiiscula dora coiitinebat, intiis humore viscido
varii colon's repleta. Dissecto illo sacco membranaceo - fibroso, vis-
cera in conspectum venere ; oninia ad digcstio- nem perdncntia saiia erant, quamvis valde e situ naturali secessissent et partem posieriorcm et latc- ralcm abdominis occiiparcnt. In pelyi minori sacciis liber erat ab iitcro, qiiod
attinet ad eins fundiim, corpus, et collum. Uterus
bic sanus perfecte erat, inio ovarium dextrum cum
tubÉ Fallopiana et fimbriis in eddem versabantur
conditionc. Sed deërat plane ovarium sinistrum,
cum ligaracnto laro et tuba, cuius indicia ad utcri
Jatus omnino observabantur , quo etiam factum
füit, ut uterus sinistrorsum et superiora versus
obliquum liaberety siuim; sed ipsae hae partes in
saccum descriptum transierant, ita ut ügamcntum ia-
tum cum uibd et ovarii membrana exteriori saccum
formarent, in quo ipsum scirrhosum continebatur
ovarium, e-Mem ratione ac in primü mei vidimus
observatione.
a. Altera observatio debetur Cl. Sandifort.(i)
Mu-
(i) E. Sandifort Exercitatioiies Academkae CS'
fit. 10. p. pj fy^. C3
|
||||
|
|8 Observationes
Mulicr 50 annorura, ante octo annos, post quin-
tum partum , liydrope laborare incepit , qiio pulb's potuit liberari remediis ; aucta subinde aquarura quantitate , ad paracenthcsin conftigien» dum fuit , prodibat maxima aquae gelatinosae copia, qua evacuata , varia loca dura tactu di- gnoscebantur, quac dein resolvi imminuive potcn- tissimis etiam remediis non potiicrunt , sed quo- rum volumen magis augeri vidcbatur. Intra octo annorum spatium , opcratio paraccntlicsis scptics et decies fuit instituta, et ultra mille aquae libras fue- re eductae, quae semper coloris flavi, ac gelatino- sae fuit consistentiae. ;., Per totum illud spatium , praeter respirationera
difficiliorem, ab cnormi vcntris tumore, nulla fere mojesta apparucre symptomata, functiones digcs- trices bene vigcbant, non valde sitiebat ac urinae excretie naturalis fuit. Corpus tarnen sensim ema- ciabatur,et vircs valde frangebantur, ita ut, morbo diutius resistere impaies,victaesuccubuerint,atque ^nfclix ipsa dicm obierit supremum. Appriebatur post biduum cadaver, ut morbi se-
dfs ;iccuratius investigaretur; atque sequentia prae- £i^uc ^_ sensuBi venerc |
||||
|
Recentiorum. 39
Aperto abdomine effliixerc circitcr 20 librae aquae
niixtae , rnateriil flavicante , gdatinosA et viscid;!: conspiciebantur dein varia tuberciila maiora mino- raque eodem liquore plena, Omnia liaec peculiari continebantur sacco. . : •.' Saccus iile omnia tegebat viscera, quorum nul-
lum conspiciebatur, antequam latus internum sacci fuerit dissectum ; omnia viscera sana crant, et non multum de naturali sccesserant sedc. Ipsc saccus a parte superiori, ad costas spurias, a parte vero inferiori, usqiie ad ossa pubis perveniebat, quibus iungebatur. Ex liis probabili ratione concludendum videtur,,
aquarum copiam sedem habuisse in ipsA illA peritonaei duplicaturA, quae ligamenta uteri lata formar, ova- riuin et tubas Fallopianas investit, prouti ex liarum partium fabricil satis notum est;corpora vero indu- rata illa fuere ipsius ovarii partes hydatidosae ac de- generatae, Ovarium enim suppurationem sui generis hic contraxisse vidctur, prouti idem fere in omni- bus aliis vidiraus observationibus , de qua in al-, terü etiara parte paulo plenius crit agendum. 3' Tertia caque momentosissima observatio est
C 4 il- |
||||
|
^o Observationes
illa, quam refert Doet Iiartog,(i) Amstclaeda-!
mensiura ante aliquod tempus medicus eximius, praematunl eheu morte abreptus, quae observatia accuratissime et prolixe enamta exstat. Foemina 56 annos nata, laborabat immensft abdo*
minis intumescentiA , absque ut tarnen cachexia quaedam subesse videretuT. Actioncs naturalcs be- ne se habebant, neque incorauioda percipiebat, nisi illa, quae sempcr ex tali turaore abdominis sequun- tur, Jllius enim tune temporis (inense Muli anni 1807) ambitus iam erat 61 pollicuni. Antea nupta fuerat, sed nuuquam infantem pe-
pererat, vel de graviditate suspicionem aUierat, fluxus nienstruus ei fuerat rt^gularis at perparcus, impri- mis postquam anno aetatis 27, magn» terrore affec- ta fuerat. Usque ad annum 45 persrabant men- strua. Illis ccssantibus, aliquando de molestd in jbdomine sensatione queri incepit, tanquam si cor- , pus (i) Waarneming van Hydrops Ovarii door F. Har-
t o g: in de Bijdragen tot de Theoretifche en Practifckt Geneeskunde, door het Genootfchep Arti Salutiferae ti Amjlerdam, Deel I. ijie Stuk p. 97 fqq. en 2de Stuk f, lt\ fqq,. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T'~~
|
|||||
|
R E C E N T I O R U M. 41
pus ab'qiiod intus moveretiir, Magna intiimesccH'
tia abdominis tantum quatuordecim ante obitum annos inceperat. Examine abdominis fiicto , nil duri in eo nee
practernaturalis pcrcipiebatur, practer manifestam fluctuatlonem, quare: morbus optimis tractabaturan- tihydropicis, roborantibus et excitantibus, at sine ullo cffectu. Urinam cxcerncbat crassam, profun- do coloratam, absque scdimento, excretio ipsa quan- doque crat doiorosa. Omnibus interim frustra tentatis, et praecipuis
auctis symptomatibus, cun\,maiori adiiuc abdomiuis expansione, et summa cxsistcnte acgrotantis anxie- tate, confugiendura fuit ad paracenthesin abdominis, qua 37 librae bumoris iubfusci, colüiis'cliocola- tam rcferentis, inodori, excernebantur. Postea vero sacpius eadem operatio requircba-
tur, quae intra biennium octies instituebatur, et qud singdis vicibus inter 14 et 44 librae aquae e eorpore eliminabantur; tertid vero vice non so- litus brunneus humor, sed 14 evacuabantur librae flavescentis asciticorum scri. Paucis ante obitum hebdomadibus, vires valde
C 5 im- |
|||||
|
A^ Observationks
imminucbantiir, appetitus dckbatur,anxietates sum-
mae acgrara vexabant, una cum vomitu et alvo tard^. Intcrea denuo valde increverat abdomen, et jpsa paracenthcsin postulabat, quam medici ob vi- riurn languorem recusabant, quae ver» tandem, ob sufFocationis metum, denuo instituenda fuit. Ilac operation^ tune 34 librae aquae profunde colora- tae , subfuscae cvacuabantur , cuius odor nunc valdc erat ingraius, aegrota sub operationc synco- pe corrip'iebatur, attaracn ex iliil evasit, scd frac* tis et scneim sensimque magis cxbaustis viribus, tribus post operationem hebdoraadibus obiit, 4 lulii die anni 1809, Perscrutabatur sequcnti die cadaver, quod valde
eniaciatum apparuit : primo magna quantitas scri hydropicorum evacuabatur , dein in abdoraine se- quentia iiiveniebantur. Magnum primo se oculis obtulit corpus, formae ovalis, totam implens abdo- minis cavitatem , quod fibrarum et pseudomembra- narum ope, cum peritonaeo hic et illic iungebatur, fluctuatie in eo percipiebatur et ad partem inferio- rcm quaedam observabantur indurationes. Corpus illud ligamenti ope coniunctum erat
cum
|
||||
|
• ■■ff'»('•'
|
|||||
|
R ï C E N T 1 o R U M. 43
cnm iirero, qiii situm oliliqiuim habebat, et ali^
quoniodo durus et niagnus erat. Situs ille uteri valdc videtur analogus illi, quem in prima nostr^l vidimus observatione. Corpus ipsum continebatur sacco mcmbrana*
ceo, corpusculis variis a parte interne obsito, cuui illo sacco corpus illud interne iunctum erat. Tu- ba Fallopiana sinistra in ligamentuni rotundum erat convcrsa, ovariuin huius latcris disparuerat. Aperto lioc corpore, ex sacco quo continebatur
efiluxere 13 librac huraoris, antea dcscripto similis; in eius superficie intern!^ plurimae erant vesiculae plenae humore viscido, et varifl ratione colorato. v Viscera abdominalia rcliqua sana erant omnia.
Quando hanc obscrvationcm cum primA me;\ con-
ferimus, facile maximam inter utramque analogiam animadvertemus. In utrdque saccus formatur a membrana ovarii externa et ligamento uteri lato; in Wtntque ovarium ipsum degencratum erat, in ul- timo tamen eius volumen adliuc maius fuisse vide- tur; in historie morbi utriusquc feminae ferc; eadcm observantur symptomata. Hinc etiam non dubi« tavi, illam observationem ad ligamcnti uicri lati |
|||||
|
14 Observationes
hydro;-es referre , quamvis de illo ligamento minus
distinctc sit sermo: ipse auctor liydropem ad sac- catiini refert (i) 4. Ultimo loco inter rccentiorum observationes
nuperrime factas, ilia Iiic referenda videtur, quam ante paucas hebdomades, pracmaturA morte ereptus cxpertissimus de Wind (2) communicavit. P. .V. d, H.....uxor viri cuiusdam , Medio-
bürgi degens, anre aetatis annum 29, quo matri-
IDonium inivit, semper sana fucrat; erat tune annns 1797. Anno 1799 gravida facta, mensc Octobris filiam pepcrit et gravi corripiebatur metrorhagia; obstetrix partui adstans, illam , partus labore de» fatigatam, et sudore madidam, frigori diutius quam par est, exposuit, nee post partum fasciam idoncam abdoraini circumiecit. Post illud tempus abdomen sensim increscere ce-
pit; at per nuiltos annos satis bene valuit muiier, et duos infantes peperit, ultimum mcnse Novem- bris
(i) / /, p. 2. p. 125.
(2) B. Dobbelaar de Wind, Waarneming van
eene langduiige en buitevgewone Waterzucht : in de nieuwe Verhand. van het Zeeuwsch Genootfchap der IFetenfihappen f Deel 3. Si. 2. p. 103 fqq. |
||||
|
Recentiorum. 45
bris 1807, quo tempore abdomi'nis diameter iam
erat scx pedum et iiniiis pollicis. Eo tempore nul- la nianifesta percipicbatur fluctuatie, nee de hy- drope certiorcs erant medici. Anno j8ii illa percipicbatur, et de paracenthesi instituenda co- gitabatur, quae tarnen operatio non instituebatui% quia variae erant medicorum de morbo scnten- tiae. Dies 28 Aprilis 1814 miserae illi mulieri infiius-
tus et orainosus fuit, tempore vespertino ipsa iil terram cecidit, quo lapsu femoris frangebatur si- nistrum os, prope trochanterem maiorem. Prop* ter maximam abdominis expansionem , diflicillime reponcbatur fractum os, quod tarnen surami cunl perficiebatur. Optimd non obstante curd, sequentt die mors miseriis finem imposuit. • - Die 30 Aprilis examen cadaveris instituebatur;
ambitus abdominis crat 7 pedum cum uno pollice mensurae Mediobiirgicae, aqua iam ex ipso exstil- labat abdominc, factft in ipso ventre apcrturil, plus quam 220 mensurae aquae evacuabantur (220 pin- ten) ferc 3080 Unciae, quantitas enormis, cuius nulliim, apud scriptores, quantum scio, exstat exem- plum
|
||||
|
4^ ÖBSERVAttOMES
pliitn. Humor ille subfuscus erat et a sero asci^
ticorum valde diversus. Interiiae abdominis partcs sequenti se habebant
modo j hepar, vesicula fellea, et vcntriciilns sani crant, quamvis altc in cpigastrica regione colloca- ta, pancreas parvum cc induratum. Omentum pla- nc degeneratum, in massam carnosam increveratj simiii ratione ac in tertiA me;1 observationc. In- testina sana satis eraht, valde exigua, et in regione lumbari iacebant. In pelvi minori uterus sanus erat, cum ovario,
tubd, et fimbriis sinistris , ovarium dcxtrum una cum vicinis partibus plane doerat, etadeius sedcm, magna copia liquoris viscidi, tcnacis, gelatinosi in peritonaeo observabatur , ita ut statucndum videatur ^ hic aHtea adfuissc hydropem ovarii et ligamenti iiteri, et aquam in cius sacco fuisse contcntam, postca vero, incrcscente sensim magis lumiöre il- lo, saccum fuisse ruptum, et liquorem illum in abdominis cavitatem cft"u$um. Antcquam saccus ruptus fuit, certe ake in abdomen penetravit, at- que intestina orania ex solito eorum expulsit lo- co , uhde factum fuit, ut nunc ctiam alienum occu- paient situffl* Uié
|
||||
|
R E C E N T i o R. Ü M. 4?
His omnibus nunc relatis, in altere huius dispu-
tationis parte, ex istis varia clicere conabor cor- rolaria theoretico-practica, ut de verd huius mor- bi natura et origine certum vel saltem prpbabile judicium ferri possit. 7 ' |
||||||
|
Ifc^'^^KI
|
||||||
|
PARS
|
||||||
|
PARS ALTERA.
|
||||||||
|
COkKOL/lRÏJ tlIËOkÈTlCO - PRACTICA,
EX PKAECEDENTIBÜS ELÏCITA. |
||||||||
|
»«H^^^«««
|
||||||||
|
Valium igitiir hacteniis varias de liostro inorbö
observationcs proposuimiis , nunc operae efit pre- tium, ex illis corrolaria quaedara elicere , quibus morW natura, causae et curatio magis collustren' tur, quarc ipsas has , antea iam traditas obscrva- tiones, accurate denuo adire oportebit. Ut hacc omnia igitur rite peragantur agendum erit, I. De Diganosi morbi ab aliis affectionibus
hydropicis abdominalibus. II. De Causis,
III. De Natura,
IV. De Ciiratione eiusdem morbi.
Antequam vero ad ipsius argumenti expositie* tiem accederem, primo intuitu, de ipsil peritonaci
"■ ' ' struc- |
||||||||
|
r
|
||||||
|
DlAGt^OSlié ü
stnicturd, et eius iirpelvi decursu agcre constitué-
ram, verum dein ad praeclara anatomicorum ope» ra (i) animutn advertens, hoc supervacaneum ha- bui, imprimis etiam , quia amicissimus mihi, et doe-" tissimus v. Leeuwen (2) in dissertatione inau-» gurali, nuperrime tam accurate de peritonaeo egit< I. Diagnosis. Omnis, quae iusta morborum in-» stituitur diagnosis , quantum fieri potest perfecta et omnibus numeris absoluta esse debet ^ ita ut singula morbi symptomata ab iis j quae in alio eius- dem generis morbot occurrunt, accurate distinguan- tur;hinc imprimis operae pretium est, morbumnos- trum, a maxime affinibus Iiydropis speciebus dignos- cere : quaré diagnosin nostrac hydropis speciei in« stituere conabor, i. A simplici ovarii hydrope; a. Ab alio hydrope saccato ptritonaei simplici^ 3. Ab affectione uteri hydropicd; 4. Ab ascite, Antequam vero ad ipsas notas diagnosticas ex-
ponendas transeam, primum obsei-vare mihi liceat, (1) Coiif. ÏBter afios A. F. Hempel ^ Anfangi»
grimde der Anatomie P. 2. edit- 3, Get(. i8i8. (2) D. G. V. Leeuwen, Specim. Med. inaug. Je
Ptritonaeo eius^ue inflammatione, frai. ad Rh, l8iS« p. ja,
. , . O--.
|
||||||
|
i
|
||||||
|
Jil ' Diagnosis.
ligatnentomm uteri hydropeiti nunquam solum ob*
servari, sed semper degenerationem ovarii eiusque hydropem vel hydatites comités habere: neqiie hoc fere aliter fieri potest; peritonaei enim illa dupli- eatura, quae ligamenta uteri lata format, etiara membranam ovarii exteriorem constituit; hae par- tes situ et fabrici convenientes, intemo iunguntur nexu; hinc fit , ut si una pars afficiatur , altera etiam per sympathiam patiatur; scilicet cum, do- cente observatione, partes remotiores, et quae fa- bricft plurimum a se invicem diiFcrunt, syrapathice afficianiur, quemadmodum ita sympathiam existere ■inter uterum et mammas et inter ipsum illud orga- •num et ventriculum, notissimum est; facile patet, alias corporis humani partes, quae intimo iunguntur nexu, et sibiinvicemproximeappositae sunt, etiam simul affici debere. Experientia idem affirmat, illud- que in omnibus nostris observationibus animadvcrti potest; in illis enim, in quibus ovarium deficie- bat, illud viscus, certissime penitus, vel suppura- tione consumtum (i) ,veldilaceratum fuit ab enor- ' ^---■:„.. ' ;.■,■..,,.««
(I) Meeckren et Tnipins/. /. Pro parte de-
ïtructura erat ovarium in observatione Cl. Mart ia» i. /./>. 384. Sandifort /././, 99, |
||||
|
Diagnosis. jti
iiii copiil aquarum contentarum , quae deinde iil
ipsiim Caviim abdomiuale fuere effusae. (i) Tali autem modo ovariuni, absquevitae discrimi-
ne, penitus posse destrui, non tantum exempla bru- tonini docent, quorum feminae quotidie ab inipe- ritjs etiam hominibus, rudi operatione , feliccitt timen exitum plerumque habente, castrantur, sed et confirmat operatio Chirurgica, qud femitiae hu- inanae illa ovaria , plus semel, tuto fuerunt ex* Scissa. (2) I, Diagnosis hydropis ligamentofum uteri a sim'
plici hydrope ovarii. Hydrops ovarii simplex illa miiii videtur dicendus, in quo humor praeterna- turali secretione contentus, in ipsa ovarii substaö» x\ï interna. efFusus deprehenditur; sive humor illé ■■ . ■ .;.: ,,;.„.«-
(t) P^èriti van het- ZeeUwscti GenootfcH. l. l, f. 119
en 120. (2) Dextrtim ovarium ita féliclter sectiofie snbiatuni
Icgitur.- V. Hifloire de la Société Royale de Médecinei ■^it, 1783 p. 295, vel /luserlefene Abhandl. für pract» Aerze T. Xf^. p. 489. Utrumque ovarium sponte excus prodiens, in iuveiicuia efxstirpavit Cel- P. P o 11, quod exempl, rctulit quoque Exp. Themmeh in egregii Diss. Se Mensibus ex materid quddam fecUliarii avariii sesretii, trimdis, L. B. 1781 p. 42^ \^ ■ ■ |
||||
|
54 Diagnosis.
libere in ovario contineatur; sive ipsutn illud or-
ganum variis tencatur hydaiidibus, prouti id sae- pius fieri solet; sive utraque species combinata ad- sit. (i) Hydrops ovarii solus fere non dignoscitur, nisi
sensatione ponderis gravantis in abdomine, ini- tio luorbi, ciim niinori abdominis intumescentiA, alterum eius latus tantum occupante, et nulia sen- tienda fluctuatione, qiiare ille hydrops ab alio ova- rii vitio, niiU^ fere ratione dignosci potest. Hydrops jigamentorum et ovarii, ab ei specie
discerni posse videtur, praesertim ubi aliquomodo increverit, maiori volumine abdominis ac magis minusve notabili fluctuatione,ubi parietes sacci non valde sint crassi. Fluctuatio in altere specie, nenipe hydrope ovarii simplice, non dignoscitur, quia ipsa pars nimis profunde in abdominis cavita- te haeret, atque ipsi ovarii parietes nimiam resi- stentiam ofFerunt, quil fit,ut humor contentus con- tra manum prementem pelli nequeat. {-■ '■''■' ::-.' :k:- . ■■ ' , - Ova-
(i) Conf. exempluma Cl. Kelch tnIIufeland,Niues
Jourtt. d. pract. Heilk. T. i8. P. 2. ƒ>. 194 fnq. |
||||
|
Diagnosis.
|
|||||||||
|
5$
|
|||||||||
|
Ovarium hydatidosum nullo modo discerni posse
recte dicit Richterus, (i) Neque singulae- hy- datites tactu explorari posse videntur. Notae utrorumque diagnosticae non perfecte ad-
huc diiodicari possimt, quia plerique scriptores, sub eodem titiilo, diversas has morboruni species coniprehendere solent. 2. Hydropem nostriim a simpUci peritonaei hy-
drope saccato etiam dignoscere oportet. Utrique speciei plura sunt signa communia , praesertim illa, quae ad morbosam conditionem praegredien- lem pertinent. Dolor in saccato peritonaei hydrope ita fixus esse non solet, quam saepius observa- tur in iis , quae hydrope ligamentorum labo- rant. (2) Magis dein ad latus unum vel alterum abdomi-
nis intumescentia incipit, ita saepe, ut tumor su- pra os ileum emineat, (3) imo maius acquirat vo- lumen , et in abdomen prorsus elevetur; (4) neque ita
(i) Richter Specielle Therapie T. 3. p. 121.
(2) T. Hartog Waarn. l. l. p. loo.
(3) Richter /. /. p. 128.
(j^')Observ. mea I. Ephemerid. Dec. 2,1.1. Hartog/./.
D 3
|
|||||||||
|
54 Diagnosis.
ita cito aiigeri videtur humoris contenti copia, ac
in saccato simplici, quamvis in complicatione cura hydrope ascite, ea humoris accumulatio citius pro- cedat. (i) 3. Hydreps Uteri variis etiam notis a nostro
morbo distingui potest. Difterunt binae hae hy« dropis species, primo loco, situ. Hydrops utcri seinper super ossa pubis initio eminere solet. (2) Noster vero morbus sedem magis ad unum alte- rumve latus habet, uti iam dixiraus; tumor dein magis frigidus est in hydrometra, et a corporis ca- lore superatur eius temperatura, id quod in nostro morbo non obtinet; tandem in Utcri afFectione hydropicl, saepe sensatio adest, quasi uteri orirc- tur prolapsus, (3) et notabilis observatur ostii ute- rini mutatio, quando illud digito exploratur, os- tium scilicet , magis tenue, contractum, et clau- 5um observatur, cessante ut plurimum fluxu men' struo,
(i) I. P. Frank Epitome de mrandh komin. meri>
lib. 6- P. I, p. 316. (O F. F. G, Eggert, uiberdiefFasferfucht, Leitf%
1817 §. 455. i>- 434- |
||||
|
Diagnosis.
|
|||||||||
|
?S
|
|||||||||
|
atnio, cuius loco fluor saepe albus suboritur. (i)
Oiiinia illa syraptomata in hydrope ligamentorutn utcri deficiunt, et quamvis aliquando fluxus men- struus sistatur, tarnen illud non semper fit, (2) ne« que eius loco tune fluor albus observari solet. 4. Tandem nostri morbi ah Ilydropi ascite ac-i
curata instituenda est diagnosis. Quare syrapto- mata utriusque hydropis speciei paulo plenius mihi exponenda videntur. Hydropes fere omnes, praecipue veroAscites, in-
ter niorbos cachecticos ab omnibus scriptoribut medicis (3) iure referuntur, summani enim , (si anasarcam excipias, morbum scarlatinosum aliquan- do insequentem, ac tum nonnunquam naturS sul ad acutos pertinentem morbos) universi corporis de-
|
|||||||||
|
fi) C. Sprenge!, Handbuch der Pathologie edit.%,
Leipf. 1810 T. 3. §. 637. p- 401- (2) Morgagni Epist. 38. art. Ö4. Meeckrea
/. /. Martin/./. Cs) Ger. van Swieten, Cemment. in Boerhavii
aphorismos T. 4. ^. j 15- S p r e n g e I, Handt. d. Path. T' 3- §• 55Ö. p- 345- Frank Epitome Lib. 6. p. 137- Richter Specielle Therapie 7.3. />. 20. E g g e r t /. /. D4
|
|||||||||
|
5(5 PlAGNOSIS.
debilitatem denotant, et semper fere in iis fluidoriim
Biixtio depravata observatur. Ascites semper incipit cum reactione vitali im-
ininutil, atque symptomatibus inde derivandis; inde appetitus fit depravatus, animus dépressus, facies languida, pallida, habitus totius corporis pravus cum excretione urinae profunde coloratae , sedimen-» tum arenaceum deponentis. Praesentiam et aquae accumulationem primum an-«
nunciat oedema pedum, qui serosus tumor sensim magis supcriora versus adscendit, ita ut tandem aqua in ipsum abdomen efïundatur, atque per universam dus cavitatem aequaliter dispergatur; primis quidem morbi stadiis aqua in infimo ventreaccumulatur, dein abdomen aequaliter expanditur. Ubi aqua ad umbili^ cum pervenerit, fluctuatio percipitur, quando scilicet «na tnjnus abdpminis lateri applicatur, alterius vero rnanus digitis ipsum abdomen percutiatur, coUisio humoris, contra internas abdominis parietes, manu ventri applicatil, percipitur. Ubi vero ad maximum gradum pervenerit morbus , aegrotantium corpus et imprimis parteg superiores valde emaciantur, dum ipferipreg oedematose turgeant, urina valde parca |
||||
|
Diagnosis, 57
cmittitur, abdomen dolet , digestio adhuc magis
depravatur , omnia ingesta vomitu statim saepe reiiciuntur, vel maximas pariunt anxietates, tandem accenditur febris hcctica, et mors sequitur inter syinptomata apoplectica, "epileptica vel sufFocativa, aliquando ort^ intestinorum gangraend. (i) Serum asciticorum quod ex abdomine nature
vel arte eliminatur, fere semper est tenue, coloris subflavicantis vel rubicundi. (2) Longe difFert a decursu morbi ascitici liydrops
ligamentorum utcri, uti iam observandi fuit occa- sio; morbus cura ponderis gravantis in abdomine sensatione incipit, (3) intacta ut plurimum sunt organa digestricia, neque ulla ex his incommoda percipiuntur, (4) uti dolores cardialgici, vomitus vel anxietates post pastum. Sanitas saepe usque &d ultimum vitae halitum, praeter tumorem abdo- ml-
(i) Richter Spechll. Ther. T. 3. p. i6 fqq.
(2) Sprengel /. /. 5. 693. p. 398.
(3) Hartog, Waarn l. l.
C4) Observ. mea i et 2. Ephemerid. Germ. Die, ?.
ann. ^. l. l. Meeckren/./. B onnet /. AO^j. 40. Morgagni Lib. 3. p. 103. Martin /. /. Dobb. de Wind /. /. D 5
|
|||||
|
/ J
|
|||||
|
5? Diagnosis.
niinis molestum, satis integra nianet. In aliis
status cachecticus supervcnire observabatur, cum notabili emaciatione, sed non nisi ultitnis tempo- ribus, et iibi doloribus et anxietatibus valde vcxata fuerit aegrota. (i) Morbus nostcr decursum longe diuturniorcm habere solet, quam ascites , ita ut hydropes illi saepe per longam annorum seriem fcrantur. (O Tandem etiam attendi meretur ad differentias sa-
ri vel humoris evaciiati: quod in asciticis excer- nitur, serum , flavum vel rubicundum , uti vidimus, esse solet: ille autem humor, qui in nostro mor- , bo evacuatur, fere semper est coloris subfusci vel brunnei,, saltem obscurioris , quam in asciticis; illum etiam observationem Expertissimus fecit D u- ycrneius. (3) Dein humor in ligamentorum utcri hydrope semper plus minus est gclatinosus, (4) cum in ascite magis sit tennis.
II.
(O Oh f. I. Eph, Dec. 3. Merg. Lib. 3. art. 6\,
S a n d i f o r t /. /. (2) Meeckren /./, Ephein.Germ,Cent. 7. Obs-56,
'Dobb. de Wind /. /. (3) Hijl oir e de VAcadt Royale des Sciences l. l.
/. 168 fqq. (4) Cvnf. varias Ohervationes plus semel iam allatas.
|
||||
|
C A U S A E, T^
II. Causae a plerisque auctoribus medico-patho-
logis, piaeeunte celebcrrinio Gaubio (i) 'm prae- disfomntes et occasionaks dividi solent , qiiibus causis, omnia , quae morbum producere possunt, fa» cile comprebenduntur, quarc ab illa divisione se^» cedcre, incongruum ducerem. ; I. Causae praedisponentes vel Tfo>iyo'j(isvai illao
dlcuntur, quae ipso corpori humano inbaercntes, illtid aptum reddunt, morbum natfl occasione susci- piendo (2); in nostro morbo sunt vel naturales, in corpore sano collocatae, vel praeternaturahs, a praegressQ iam vitio originem ducentes. Causa praedisponens natiiralis iu nostro morbo
est ipsa fabrica ligamentorum uteri. Formantur
illa a peritonaei duplicaturü , ex duabus lamellis
composita, quae siipra uteri corpus expanduntur,
ita ut una harum lamellarum partem posteriorein
eorporis uteri, altera vero eiusdem organi partem
anteriorem investiat , postquam illae laraellae ute-
rum investiere, denuo ad se invicem accedunt,
et liganienta uteri lata formant,..quibus ipse uterus
in sede sua continetur.
Gum
(1) Inuit. Pathol. Medicin. Editio 3. §. 59. p. 23»
(2) Gaub, /, /.
|
|||||
|
. !,
|
|||||
|
<5o C A u s
|
|||||||
|
E.
|
|||||||
|
Ciim ligamenta lata uteri ita a peritonaeo for-
Bientur, quod ad membranas pertinet serofas, (i) in quarutn parte internil, scmper ab orificiis vaso- nim cxhalantium, secernitur humor, qui deinde ab absorbentibus reducitur vasis, (2) hinc facile pa- tet, illa ligamenta eSdem gaudcre sructurd , quae jpsa est causa praedisponens naturalis morbi. Hu- mor enim , qui semper secernitur , si quicunque de causA a vasis absorbentibus non reducatur, et ab exhalantibus semper nova eius advchatur quanti- tas , tandem accuraulatur et tumorem format hy- dropicum. Causae pracdisponentes praetematurales vel mor-
bosae difficilius erui posse videntur, et in plurimis observationibus de iis nil effici potest, quemadmo- dum in illis, in quibus morbus sponte apparuit. (3) Nonnullae feminae, de quibus monuiraus, variis
laboraverant morbis, ita muiier in primi me| ob- ser*
(1) X. B i c h a t, Traite des membranes, eiitio altera
Paris 1802. f. 7e. (2) Bichat /, Lp. 82.
(3) Meeckren /./. Ephemtrid, Nat. Cur, l, i.
Cfnt. 7. Obt. 5$. |
|||||||
|
TM
|
||||||||||||
|
i
|
||||||||||||
|
^1
|
||||||||||||
|
USA
|
||||||||||||
|
servatione, febre intermittenti diutumd, aetate iu-
venili, laboraverat, post illam vcro menstnia par- cius fluere inceperant. Alia (i) peste afFecta fiie- rat et postea anasarcam contraxit. Ab'a nonies in- fantem partu edidit. (^2) Quaedani (3) primum post partum, gravi corripiebatür nietrorhagi^, ac dein frigori fuit exposita, unde forsan ovarii inflamma- tio ac dein hydrops. Ita omnes illae causae debilitantes symbolam suara
ad producendum mbrbum conferre posse videntur'^ sive illae sint universales, in toto corpore , affectio- ne morbósi laborante, collocatae, sive particulares, in partibus affectis sedem habentes. >■ • ■• 4 Causae Occasiohaks, vel TrpoxxTxpxTtxai dicuntur
illae, quae praedisponcntibus supervenientes, lias excitant et una morbum pariunt. (4) Inter has causas primo loco inflammatin ipsius
ovarii occulta videtur referenda, a variis eius cau- sis orta. Ubi enim ovarium tumere et indurari in- |
||||||||||||
|
ci«
|
||||||||||||
|
(i) Ephem. l. l. dec. 2. Ann. 9, p. 234.
(2) Bonnet /. /. Lib. 3. Sect, 21. Obs, 40, Cs; D o b b. d e W i n d, /. /. . (4) Gaub. /. /. '" ' ' |
||||||||||||
|
/
|
||||||||
|
115? . C A u s
|
||||||||
|
Ei
|
||||||||
|
cipit, ipsa ligamenti uteii , quaé intimo ciun exte-
riori ovarii niembranJ nexu iunguntur, saepe una inflammantur , et eorum laminae a se invicem rece- dunt, quo facto, cum ovarii membranft saccum formant, quo ipsum continetur ovarium; vasa ab- sorbentia in functione sui inipediuntur, «tque hac ratione hydrops existit. . ^ Alter causarum occasionaliutn fons, ille salutari
ineretur, qui ipsam ovarii dcgenerationem et tumo- rem producere potest. Huc spectant laesiones ex- ternaé, lapsus in tcrram, pracvio abdomine j vel contusio eius; gestatio onerum graviorum; conges- tiones repetitae ad ovaria; afFectiones sympatliicae Dvarlorum cum ipso utero, quare malum saepe in iis observatur, quae fluxus menstrui anomaliis la- borant; hinc etiam in omnibus fcre casibus alla- tis , vel ipse ilie fluxus primis morbi temporibus yalde fuit imminutus, (i) ac dein prorsus cessa- Vit, vel menstrua iam a primiaetate, admodum parcd quantitate fluxcrant. (2) Pertinent huc por- to, (i) Conf. Obs. I. Sta lp. V. d. Wiel A /. Ephe.
mer- l. l. Dec, 4. An. 9. (2) Obs. 2, Meeckren /. /, Hartog /. /. |
||||||||
|
C A U S A Eé , i$-
to, scirrhi et indurationes ipsius utefi, quas etiara
in nonmiUis nostri morbi casibus observavimus(i), dein partus difficiliores cuin haemorrhagiis (2) j abortus, et quae plura hic referri possunt.. (3) QuLim tantus igitur sit causarum occasionaliurn
numerus, cura sympathicarura turn idiopathicarum , et tanta ipsius organi, in quo morbus liaeret, prae* dispositio , mirum utcunque videri debet, non plures de illo morbo dari obscrvationes; verum non otnnes huius morbi casus aeque facilc dignosci possunt, imprimis, quando morbus in primo tan* turn est stadio, ut -lam antea^nobis observandi fait ■occasio ; dein, jbx varianim feminarum, quae hy« •drope pereunt, cadaveribus, pauca tantum perscru- tari licet; hine saepius certe talis morbi historia ignota-manet, quae caeteroquin : detegeretur , et lumen ■ obscurae huic materieri uhcrius adiiccre -posset. : • . :.-';■ '■■..■' ;,;• :^i:-iJ,v.-' .' , ,.,a His recte perpensis, de Prognosi facile quid addi
.:.- ;.v - .• :: r. ■ :■: r:^ ,::-' ■ i p»
•\ ■
(i) OBs 2 «r 3. ffist. de FAcdd, Royale des Sttens. /, /. Hartog /. /. -/,t:;-.< ..,.-, ;
(2) Dobb, de Wind ,/./.
(3) Richter Spee. Ther. l. 'l. /.. 130. *"
|
||||
|
\ '
|
|||||||||
|
54 P R o G N o S I S.
potest; ilJa scilicet in nostro morbo satis infausta
fqrinanda videtur. Morbus enim non semper aeque facile dignoscitur, nisi in provectiori eius gradu , quare reraedia efficacia , tempore congruo saepius non exhibentur. Ipse morbus, quamvis inter illo», qui statim periculum inferunt, reccnceri non pos* sit, quia saepius per plures annos absque magno fertur incommodo, gravis est, et tandem cachexiam variam et mortem inducit. Prognosin dein magis infaustam reddere solet aetas lam magis provec- ta iliarum, quae hoc morbo afficiuntur, in qud ni- mirum aetate, excretiones naturales et imprimis fluxus menstruus aut plane deficiunt, aut valde im- minutae observantur. Spectat huc porro difficul- tas aha, quA nempe causas occasionales saepius ignorant ipsae acgrotae, unde ipse medicus incer* tus haeret, quid in tali casu sit agendum; et quamvis etiam causae occasionales et praedisponen- tcs jecte cognosci possint, saepius tarnen accidit, ut hae causae iam tam diu efFectum ediderint, ut nuUa probabilis sperari possit earum sublatio, et totius morbi sanatio. - Ad faustam magis reddendam prognosin , mul-
-: . tura |
|||||||||
|
fWPM!»l««f!>.'!MW
|
||||||||||
|
P6.böNÓsis.
|
||||||||||
|
«5
|
||||||||||
|
tiira faciunt sanitas ae^rotatltis huc usque integra';'
^igentcs vires digcstrices ; aetas iiinior; cötistitu- tio corporis satls roblista 5 parvuitl temporis Clapsi spatiuiii, quo morbus prim^ vice ab aegrot^ fuerit observatus, èxcrètiones omneg, et pfaecipue liieö- strua bene ordinata ac rite procedeiitia. II[. Natura. Morbi. Quaecunquö üiorbum apta
sanabit medicatio, illa morbi natutae superstruc- ta sit opdrtct; quura enim morbi ignofemu^ na- turam, quomodo hunc morbum, bono cüm èven- tu, sanarc gperabimué? Hinc impnniis etiam' in nostri morbi naturam erit inquirendum ; sèd pri- mo nönnulla de morbi hydropici uniVersi iiattirl praeiïiittere liceat; ' <^' ' <- ; Pkirimi medici, imprimis post B r o w n i u m , hy-f
dropis naturam in asthenia universi organismi po» suerunt; adeoque morbum hunc Sempè'r rtiethódó' incitanti tractavcnint; dicitenim Brovvniüsi (O Dcbititas universalis, id est debilitas, ei atonia^ imprimis locum habct in finibus arteriarum, èt iti |
||||||||||
|
(1) J. Brown's Sjstemi der Heilkunde hetaus^e^ë^
beH y. Ci H. P fa ff, EdStU 3. .§. Ö27. p, 488. É
|
||||||||||
|
0 Natura MoRBi.
yasis exhalantibus, directe ab iis oriundis, quemad'
modam etiam in initio vasorum ahsorhentium, ita ut illa yasa sacpc in una parte magis afficiantur, quam in altera. Cura Brownii illa, sententia Richterus (i)
multum convenit, quamvis de illi dcbilitate non ita agat; causam enim hydropis dicit functioneni ab- normera systematis lymphatici, et destructum aequi» librium inter yasa absorbentia et exhalantia in par- te afFecti. Ad binas has sententias aliorum variae de morbo
opiniones etiam redeunt. Verum recentiori tempore doctissimus Gero-
m i n i (a) aliam de hydrope exposuit sententiam , quae multa habet, quibus se commendet, quamvis plura fprte ilii pbiici possent ; hanc opinionem hic etiam paucis referre lubet. , Universum morbum, a praegressi repetit inflam- ma-
(0 Richter /. /. T. %. p. ï6. (2) Sulla genesi e cura etc, Cremona l8iö. 8*. Cntn
vero ad manus liber non erat, atque tempus defuit,
illum ex Italia accipiendi, hinc quae de eius senten»
tia proposui, depromta sunt ex excerpto huius libri; in
Bibliotheque UmverseUe Scienc, et /lrt$, Oct, i8l8»
T. 9. p. 129 f^q.
|
|||||
|
-V
|
|||||
|
M A T U R A M Ö Ü B ti êf
ftidtione, èt speciatini a leviori eiiis specie j quaili
crysipelatosam dicit , quod sequentibus argumen» tis probare conatur. Serum hydropicoruril, ex eius sentehtid, multuiü
difFert ab humore , qui ex vasis aBsorbentibus origi- hem dticit, et convenit cum Ulo serOj quod, j^ost: inflammationem supcrficialem j actione vesicatorii vel Icnioris incendii productum, sub cute accu- mulatur; quod serum omncs pbysiologi inflammsir tionis lenioris prodiictum esse affirmant. Serum illud mnltum contineret albuminis, cüius
copia a gravitate inflammationis praegressae pende* ret. Si ipsa inflamraatio ulterius procedat, Visce- fum producit degenerationes, sin vero levior fuo»- rit, perversa illa sccretiö seri eius erit effectus^ Haec tilterius confirmant sectiones cadaveriim hy,.- dropicorumj in quibus fere semper viscerunl ob- structiones, indurationes, tubercula, steatomataj et membraiiae plasticae observantur, quae omnist cettissime ab inflamroatione producta fueré, et aÜ omnibus tanquam eius sequelae agnoscüntuh Quo ad originem motbi, illum etiam e^ praegres^
èls morbi» illustrarè cUpitj uti ex Scarlatini, RheÏÏ^ È a .... üiM |
||||
|
4S Natura M o r b i.
matismo, et aliis morbis , qiii inflainmationem et
obstructionem viscerum produccre possunt, uti febres inflammatoriae, dysenteriae, imprimis etiam febres intermittentes rebelles, quae in ulteriori de^ cursu , semper obstructiones et inflammationes vis- cerum leviores producunt. Censet porro, debilitatem absorbentium causam
hydropis sistere non posse, quia in debilibus , vasa illa saepe magnA cnergid functiones suas exercent; hinc scilicet magnam hydropicorum sitim etiam ex« plicat; quoniam vasa nimirum absorbentia statiru omnia assumta liquida absorbent, et magna liqui- dorum quantitas ad secretionem illani morbosam scri requiritur. Neque hydrops effcctus auctae secretionis esse
potest , quia serum hydropicorum nature differt ab illo humore, qui a vasis exlmlantibus secer- nitur. Ex praemissis igitur his argumentis sequcn- tcm hydropis definitionem proponit vir doctissi' •mus. — Hydrops est effusio humor is, orta a no\'d secretione, quam variae corporis humani partes, et imprimis mcmbranae producers possunt], qiidi stcretio repetcnda est a praegressd injlammationi) ■diversae naturae vel gradus. |
||||
|
..SI
|
||||||||||||||||
|
Natura Morbi,
|
||||||||||||||||
|
60
|
||||||||||||||||
|
Hydropes saccati ab eadem inflammatione secun-
dum auctorem nostrum oriunturj docent hóe sacco- rum structura, et varia materies efFusa, quae pro vario inflammationis gradu diiFert. Haec sunt, quae de istd sententie communicare
potui, quae certe probabilitatis niagnft speoie sese commendat, sed quae ulteriori adhuc mihi videtur iiidigere confirmatione , iniprimis num serum hy- dropicorum multum a sero, a vasis exhalantibus se- creto, differatCi). Ad albuminis praesentiarii in hy« dropicorum sero dein provocat auctor, atque eius -• -■ ;■ co-
|
||||||||||||||||
|
(I) Serum, quoJ in siiperficie inembranarum serosa-
rum secernitur, hactenus tainè copia coMigi non po- tuit, ut Chemicum eius examen potuerit institui, atque sic diiudicari, iitrum cum sero hydropieo convenireE iiec 11e; serum hydropicum indole perfecte conveni: cum sero, actione vesicatoriorum, et ambustione pro- ducto, nee a sero sanguinis difF^jrt, nisi quoniam mi- norem continet alburainosi principii quantitatem, et lon- ge magis aquosum est. Consentiunt hic experiraenta Clar. Berzelii, in Annal. de Chim- T. 8S. p. 135. qum experimentis Mar.ceti, qui de industria utrura» que serum examini Cliemico subiecitj v> Scliweig- ger's, Journ. f. Chem. u, Phyf B J/. p. 28 fqq^ In eftdem quoque sententie versatur Cl. Tliénard, |
||||||||||||||||
|
Traite de Chim. T. ///. p. 608. 2 Edit. Paris 1818,
|
i
|
|||||||||||||||
|
E 3 •
|
||||||||||||||||
|
^9 ïf A T u R A M o a B I,
cppiam a praegresso inflammationis gradii depende-
re dicit: at vero obuciendum mihi videtiir, eani albuminis praesentiatn ab inflammationis gradu pen- dcre non posse, quia post graviores inflammatio- |i£s, non bepe curatas, nova liumoris saretio in- cipit, puris scilicet, quod indolc multum ab albu- mine recedit, humor est sui gencris, neque albur |nea iam formatum continct. (i) Symptomata liydropem praegredientia deinde dif-
|iculter causam inflammatoriam habere posse vidcn- tur, Docpt hoc, universalis illa debilitas, cum far fie languidd habituque cachcctico, nisi statuanius, pmnem eiutmodi inflammatiouem naturae essc a- sthenicae , quae antea non fuit observata , nunc vero dJsparuit, ut dein symptomata illa oriantur, ab incipienti iam humoris morbosi secretione. Quamvis igitur de inflararoatoriA omnis hydropis
causd plura adhuc dubia supersint, tarnen hanc
Theoriam cum fructu ac! nostrum singularem hy-
dropem applicari posse censerem , cuius naturam
positam esse statuerem, in-praegressct. ovarii in-
flain-
fiOi Conf. Gl. S, I. Brugmans, Jiissert- de Putt
^nifi., L. %'. 17^7 f- ai <f i»5« • |
||||
|
|
||||||||||
|
I. *'.'.v-"'^^5*s *!'iw.'*4"' ' •^^». 'Mi.'ï'.^;. 'iiliji^*
|
||||||||||
|
Natura Morbï.
|
||||||||||
|
71
|
||||||||||
|
flammatione, ^^/^z* per comensum ligamentum uteri
lat urn afccit, eiusque yasorum absorbtntium func" tionem turbavit, vel quac ex siinili causa orta, Sfgiul et oyarium et ligamentum af eelt. Inflammationeni praegressam ovarii iairi inter can*
sas morbi enarravimus, (i) et facile denionstratur, quomodo illa dein ligamentum uteri aftecerit, per coi'isensum nimirum, a parcium vicinitate, et fabri- cae analogid oriundum. '. ' Post illam inflammationem, ovartum saepe in»
duratur, et in sui generis suppurationem transit, dignoscitur illa materie viscose , quae in dissectis ova- riis frequenter apparuit (2) , quamque ex ovulis degencratis produci, haud improbabile videtur. (3) Per illam ovarii degencrationem laminae ligamcnti uteri 3 se invicem diducuntur, inflammata vasa 'm functione impediuntur, vasa absorbentia obstruun- tLir, et eorum actio turbatur, hinc oritur hydrops, serosam utcunque materiem producens, quac vero per materiem in ovario pr«ductam, continuo inqui- na»
<0 Corf. p. 6\.
■ C*) Obs. I. et reliquae saepius allatae. ' (3) Hartog, fVaarneming. in 2de S. p. 135.
E 4
|
||||||||||
|
74 Natura M o r b i.
mtur; atq-e haec est causa, propter quam ex ca-
daveribus illorum, qui nostro corripiimtur morbo, semper brunneus, turbidns educitur humor. Accumulationi dein favere , et resorptionem h|j-
nioris' colkcti impedire videtur ipsum accuinula- tum serum; hoc enim poudere suo vasa absorben- tia, iam laxa et atoni;! laborantia premit, et ita impedlt, quo minus compressa illa officio suo ree- te fungatur, adeoque ipse morbus sanari possit. IV. Curatio. In morbo adeo gravi, et variis cau-
sis producto, curatio cum fausti eventus spe ra- to suscipi poterit; hinc etiam raris in casibus il- la successit, et nullam revera in nostris observatio- jiibus obtinuisse sanationem Icglmus, quam vis non- nuUae aegrotae, quod alio iam diximus loco, mor- bo diutissime fuerint afllictae, et sanitate satis bon4 gavisae. Indicatio tarnen in nostro morbo duplex mihi vi-
detur facienda, i. Indicatio causalh, 2. Indica- tio Curatoria, , \. Indicatio causalis variis morbi causis cogni-
?is opponitur. QuauJo igitur morbus originem duxisse a ple-
tho-
|
||||
|
U R A T I o.
|
||||||||
|
ra
|
||||||||
|
thorS abdominali, ex retentione fliixus men^trui vl-
dctur, in illo casu illa omnia convenirent, quae fluxum illum rcstituere possunt; evacuationes san- guines locales, per hirudines vel cucurbitulas criien- las ad labia pudenda maiora, vel ad internas crurïs partes, una cum balncis harum partium tepidis , et assumptione potuum aquosorum diiuentiuni (i). Ubi causa magis sit inflammatoria, apparatus.
antiphlogisticus convenit; prodcsse poterunt dcple- tiones sanguinis universales, potissimum per venae sectiones, easque ad pedeni institutas , cum hae magis ab aftectis partibus derivare solcant , quam illae, quae in brachio instituuntur; conveniunt iti» dem balnea tepida crurum , acria per additionem seminis sinapi reddita, ut derivatio eo magis iii- stituatur: interne assumantur diluentia et refrige- rantia, Nitras Potassae, Murias Ammoniae similia- quc.
Postquam vero inflammatio fuerit imminuta, usu»
Murratis Hydragyri oxydulati utilissimus esse po- terit; actione enim huius medicamenti vis plastic» CO R»ch te r, /. /. T. 3. p 558 /qq.
|
||||||||
|
r
|
||||||||
|
-'■.-j-ïtpr-?.-i:«^*!'1^vS-.
|
|||||
|
f^ C U R A T I O,
sanguinis. maxime imminuitiij-, ut concretiones et in-
durationes ovarioruin sic optime praecaveri posse videantur. ,_ _ . j^v.. ,:■:.- ',. , ,. Quando vero syniptomata inflammationis stheni-
cae non ita apparent, sed ipsa magis videatur esse jndolis asthenicae, tarnen congestio abdominalis mag- na sit, tum praeter balnea, impriniis utile ccnse- rem , hirudines abdominis parti maxime dolenti ap- ponere, evacuatione enim iUd sanguinis locali in- tegrum corpus non adeo debilitabitur, et ipsa con- gestio valde imminuetur , imo forte prorsus tol- Jetur (O, ■; : :•. ;..» /, ^/:,:.:- ' ! r'J ' - Si
(i) Hinc etiam depletiones sanguinis locales in fe-
bribiis asth«nicis fuere commendatae, et prudenter ac rtagn^ cura iitilitate institiuintitr, iibi symptomata con- gestionis sanguiiieae magis intensae ïdsunt. In his fe* bribiis illa congestio saepe versus caput fieri obser- vatur, docentibusoculis rnbentibus, facie turgidiet de- Ijrio feroci, qua niorbi conditione etiam Hiidebraii- ^us V. S. comTTiendfft, dum de inflamraatiombus ner- vosis a{?ens , dicat ; ,, Ich glaube daher auch, und „ ich nütze luich untereinfteiis auf vielfiiltigs güiclc- t, Ijche Erfahrung, dasf bey diêfen Entzündungen, „ wenn fie ledeutender find, und wenn der Swaclie- „ grad nicht gar zu prosf ist, den anzuvvendenden „ Rciziuitteln, einiges Zufitmmenfalleu dei^ ftrotzentfen » Ge'
|
|||||
|
C U R A T I' o, , >5
Si quae dein indurationes ovarionitn satis diS^
tingui possent, illas resolvere ope medicamentorura fortiorum icntari, sed ciini exigu^ boni eventus •spe, posset. Externe maxime convenirtnt Erapias- trum oxyduli Hydr. cum Extract cicutae, vel alia eiustnoJi mcdicatnenta, quae vi resolventi agregid praedita videntur. Ad usum verd irtternuiil: magis
"f-
conduceret, ipfe Mur. Hydr, oxydul. Extract. Cicut j
Gummi Ammon. Gummi Opopon. Sulphuret. oxydl. Stib. Hydrogen., Hydrosulphurctum Oxydl. Stibii, et quae huc porro referuntur; forte et aliquid efliceret medicamentum rccentiori tempore valde commendar tum, Cakndulam v.olo officimlsm, euius laudes in •carcinomate valde Westringius (i) extulit. (2) . ...... :..>- , • Vc-
„ Gerasfe, und alfo eine beliutfafiie Blutausleerung
„ vorangefchicket werden müsfe." V. IIildebr»nd, iiber den Anftecktnden Typkiis, Wien iSio p. 240. (i) I. P. West ring, Erfahrungen iiber die Hei-
lung der Krebsgtfchwüre , mit Zufatze von K. S p r e ii« gel, Halle 1817. Cï) Hoc medieamento landato etiam in Nosoco-
mio academico plus seniel usi fuimus, duce Clarissirao Suermaiino praeceptore optatissirao, qui illud medi- camertum in nonnullis casibus, ubi Scirrhi varii adesse videbantur pr«escripsic ; observationes illae huius ce- le.
|
||||
|
70 C u R A t I o.
Attamen dubito, niini haec omnia spcratum edi-
tiira sint cffectuiTi; in omnibus fere casibus allatis rnorbo imparia fuerunt. "- • Quando vero causa in suppressft perspiratione
»ita' sit, illa remediis diaphoreticis congruis erft restituenda. a. Altera indicatio curaioria est , quae pleris-
que in casibus palliativa tantum erit , aliquando ,vero sanitatem integram restituere poterit. Consistit illa in evacuatione humoris collecti,
quae duplici ratione fieri potest. Educuntur ncm- pc aquae per viam aitificialem, siquidem magna eo- Tum copia fuevit aceumulata : quae res si ita se non habeat, illas aquas educere per vias naturales co- nantur medici, varia praescribentes medicamenta, sive diurctica, sive pargantia imprimis drastica, sive tandem diapboretica fortiora, quorum ultimo- rum tarnen usus in hyJrope rarior esse solet. Methodum , per vias naturales aquam educendi
penitus dissuaderem. Primo enim humor collectus
,. ,, , , pe«
lebrati medicamenti efficaciam huc usque confirmar^
uidentur. |
||||
|
*ww^-r-—»-wi*R,p«
|
|||||
|
C Ü R A T I O. 7i
peculiaii sacco, et saepius etiam plurimis singulari*
bus parvis hydatidutn sacciiliS continetur, ad quae certe rcceptacula , medicanientorum viS facile perVe- nii'e non poterit ; deinde remedia omilia , quae huic scopo adlnbentur, sunt fortisfiraa, et ad dras- ticorum ordinem referuntur , uti Scilla, Scanimo* neum, ialappa, Digitalis Purpurea, et quae porro huc referuntur ; illa vero omnia corpus valde af- ficiunt, vires exhautiunt et statum cachecticum pro- niovcnt, ut 5 quaö antea non aderat, caciiexia hine existat. Cum vero morbus satis diu absque no- xis ferri posfit, hinc interne aliam iion instituercm niedicationem, nisi per congruam diaetam, cum Ie- niter incitantibus et roborantibus, inter quae vini gcnerosi usus praesertim multum proficcre poterit* Altera vero evacuanii humorem serosum via su-»
perest, estque illa artiflcialis, atque haec sempef eligi debet, siquidem adesse notabilem aquarum ac« cumulationem manifesta fluctuatio indicaverit, tuiil scilicet apertura artiflcialis in illo abdominis locO tst facienda , in quo distincte illa fluctuatio per- cipitur. Haec vero evacuatie non soluni aegrura sublevan*
|
|||||
|
^d:. C u k A t
|
|||||||
|
o.
|
|||||||
|
di scopo institui potest, sed curam etiam radica-;
lem producere poterit, quando accumulatio humd- ris non fucrit nimia et sanitas satis integra. Ut vei'o haec operatic maiori cutn sanationis
secuturae spe instituatur , iitilissimum fore iudica- reiiij ut non omnis humoris copia semcl simulque . educatur, sed repctitis vicibus parva humoris co- p'm eliciatur, quemadinodum eadem haec curatio in abscessibus musculorum Psoaecommendatur. (i) Quando scilicet omnis materies evacuanda semel si- mulque emittitur, vasa, antea ab humore collecto siistentata ï, hoc fulcimento privantur, sicque omneni tonum atnittunt, et ad actionem penitus inepta eva- dunt ; sacci porro parietes , uno momento, colla- buntur; neque valde quum antea iam distentae fue- rant, elasticitate nimium privatae, hae membranae ad pristinum volumen redire possunt : ubi vero evacuatie sensim fit j vasa iftagis sustinentur j il- Iqrum actio facilius contiauatur, et impeditur, quo« minus sacci parietes coUabantur, unde huic sese • ; , '• r'- : : 'i: ■ : ': sen- (i) Richter, Anfangsgriinde der WunJarzney»
kunst, Güftffigm i8oi. Ttm* 5./>• lai* |
|||||||
|
|
||||||||||||
|
,.-«-™,*"...-!.-fle'ü^
|
||||||||||||
|
C U R. A T I o.
|
||||||||||||
|
79
|
||||||||||||
|
sensim contrahendi, et ad statum naturalem rede-
undi datur occasio. Ubi vero hac ratione fanatio non obtineatur, ubi
niagna fuerit humoris collectio, ille per intervalla erit evaciiandus , vel imminuendus; quo fac- to , sublevatis per illam curam palliativam sympto- matibus, sub usu bonae et instaurantis diaetae, in- felices feminae vitam satia. commodam , per Ion* gum etiam temporis spatium, ducere poterunt. Haec itaque funt, quae,' de nostro morbo dicen-
da habui, pauca illa quidem et quae a viris artis peritis melius exponi potuisfcnt , in quibus vero conscribendis, si aequis iuvenilium conatuum arbi- tris non penitus displicuerim, illud quidem mihi erit pergratupi. : •_ - |
||||||||||||
|
T A N T U Ü,
|
||||||||||||
|
J ■
|
||||||||||||
|
i"#.' "<w»^ \ mm'^i^m'
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
"^
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
SPECIMINIS CONSPECTUS.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
PARS PRIMA.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
^ . OBSEkVATÏONES
Ï)È mDKOPE LIGJMENTOE.UM UTEkï.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Observationes Novae. ;
Observatie Prima. Séctio Cadaveris. . ,
Observatio Secunda. ;
Sectio Cadaveris. .
Observatie Tertia. i
Sectio Cadaveris. .
Veteriim Observationes.
I. Observatio Zvingeri. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
I
a .
6
10 17 19
22
23
24
25
27 28 29
30 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
2.
3-
4- 5- 6. |
'-•'■
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Drelincurtii.
Kiedlini. , Maucharti. . Stalparti y# d. Targionli. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
mei.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
8. Observationes Duverneii lun.
Recentiorum Observationes.
i. Observatio Martini . i 2. ——• ■ Sandifortii i i
g, -■ liartogii . .
4.- -----1 Windii : ,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
33
35 37 39 44 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
PARS
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Sp.eciminis Conspectus. 8t
|
|||||||
|
P A Pv S A L T Ë R A.
CORROLARIA THEORETICO - PRACTICA^
EX PRAECEDENTIBUS ELICITJ» Prncmoncnda. * -. i * {j. 48
I. Diagnosis Generalis. . . i 49
. ab hydrope ovarii simplici. 51
———
simplici. . . . . . 53
* ■ iiterï. . . 54
|
|||||||
|
ïl. C a u s a e. . , , , 4 ^ 59
—— praedisponentes naturaics, . —
-'■'■ --------—---------- practernatiitaks. 60
.--------■ occasionaks, , . . ói
Prognosis. ..... 63
ill. Morbi Natura..... 65
Natura niorborum hyjropicorum , tx
sententie Brownii. . . . —«
Scntentia Rkhteri. ... 66
Sententia Qcrominh . . , —>
Moa scntentia: de nostfi morbi natuf.1. 70
, F IV.
|
|||||||
|
ft Speciminis Conspectuj.
IV. C II r a t i o...... 72
Indicatio Causalis, . . . —
Cura congestionis et inflammationis. 73
•----- degenerationum et scirrhorum. 75
— causae rheumaticae vel catarrhalls. 76
Indicxtio Curatoria. , » , jS
Eductio aquae per vias naturales. • —
—
Cautelae. • .... 78
Cwra symptomatica. , . , 79
|
||||||
|
t»1l<VV!||IWW*
|
||||||
|
QUJES'
|
||||||
|
JUU J E S T I o N E S,
t ;
In animalibus, quorum corporis fabrica simpli- - • ^
cissima est, vis reprodlicens iliaxime vigere obser- ?' vatiir, ita ut partes penitus subhtae, in lis per-
fecte regenerari frequenter observentur. j li. , ;■
Recte cel. Bichat, vitam distinxit in órgaiu' ' \ ''■%'■
cam et animakm, , '' Tunica cerëbri Arachnoïdea, eidem üsui in ce»
tebro inservire videtur, cui membranae serosae ih *
aliis C. H. cavitatibus sunt destinatae j quemadmo- ;
diim et naturd sud ad membranas serosas omninö ' ;
referri debet. :
IV. ; '
Ratio sana docere videtur praesentiani viaruih
clandestinarum, per quas urina directe e tubo ali. nientari ad vesicam defertur urinariam , quamvia ' , ipsae illae viae liactenus ab anatomicis non fuc' '
tint detectae, ^
F. ^
|
|||||
|
I.
|
|||||
|
8+ Q U A E S T I o N É *.
V.
Rccte Hippocrates Sfct. III. Jph. t. —•
„ Tempestatum anni tniitationes potissiinum mor- ,, bos pariunt, et in ipsis anni tenipestatibus mag- „ naemutationes, aut fiigötis, aut coloris, aiiaqite „ pro rationc, eodem modo.'* VI.
Licet mores et vivendi ratio, morbos frequentio»
ics reJdant in genere humano , quam in animalibiis, tamenhujus frequentiae causa, magnd pro parte etiara posita videtur, in corporis iiumani fabrica niagiscom- plicatd et subtili. ■ VIL;
Quamvis scntentia de liydropis nature, initio
inflammatoriA , quam Ds. G er o mini proponit, omni dubio maior non sit habendi, et plurimis huc «sque laboret difficultatibus, tamen egregie est cx- cogitata et plura habet, qiiibiis se commendat. V'HI.
Distinguendum est inter hydropem bvarii simpli-
cem, et hydropem ovarii et ligamentorum uteri. ^faëclafe II i f)p oc'fa'tes iSect. 1. Aph. ii. —
',, In 'acutis morbrs ra'ro ét per initia mcdicamentiJ „ pufgantibus iitënduni est: idque prius diligenü „ adhibito iudicio faciendum." |
||||
|
Q U A E S T I o N E 5. 8,5
X.
Ubi in febribus nervosis summa sit congestio
ad caput, delirio feroci , aliisque symptomatibus patlioguoraonicis dignoscenda, magiio c«m fructu depletio sanguinis localis, irapriniiis per hirudines, fieri posse videtur, non adeo quidcm ut sanguinis quantitas imminuatur, sed ut eius impctus pericu- I0SU8 a parte nobili avertatur. XI,
Affusiones aquae frigidae quas Ds. Currie re-
centius , in febrium asthenicarum initio, laudavit, suas omnino laudes hic habere videntur: in morbo Scarlatinoso tarnen, illaruui usum pcnitus dissua- denJum censcrem, XH.
Fumigationcs et balnea vaporis accensi sulphu»
ris, i. e. gas acidi sulphurosi, egregii iu morbis cutaneis chronicis usus csse videntur. XIII.
Quamvis multa medicaraenta in curJ carcinonu-
tis fuerint laudata , et recentiori tempore magnas acquisiverit laudes Caktidiila OJfcinalis; horura ta- rnen omnium remediorum cflicacia ad scirrhum vel carcinoma occultmu est referenda; aperti care no- niatis enim nulla instituenJa est cura, uisi qu^e-da- lores mitiget et vires instaurcr. F 3 XIV.
|
||||||
|
8(5 Q U A E S T I o N E S.
XIV.
Theoriae, de varip foetus, tempore partus, in
utero situ , omnes eo redeunt, ut una vel altera pars axis corporis longituJinalis ad ostium uteri sit praevia, nihil enim referr, utrum foetus, pedi- bus, genubus vel clunibus praeviis observetur. XV.
Ncque maior fere est utilitas in Ipsü praxi artis
obstetriciae, diversos foetus situs pravos , ad varios diducere ordines, et pro singulis diversas conimer^- dare enchcireses , uti Cl. Baudel o c q u e fccit ; quaecunque cnim pars sit praevia, siquidem versio indicetur, ilia seniper secundum easdera regulas iu- stitui debet, liabitd tantum ratione num corporis pars anterior vel posterior ostio uterino inhaereat. XVI.
Qunre omnes iHae distinctiones subtiliores tuto
pmitti posse videntur, quac scilicct artem obste- triciam difficilem potius reddunt, quam revera ac-i curatam eius pertractationem promovcnt. XVII.
Quando in pelvi arctiori, brachium foetus iam
in vaginam penetraverit , humerusque simul pro- fimde in cavitatem pelvis propulsus fiierit, ibiqu? adeo fixus haeserit, ut non nisi maxime auhibitl |
||||
|
QuAESTIONESt jl';^
vi, rcpelli posset; tum, siquidem de vit^ infantis
certior esset obstetricator, praestaret, synchondro- tomiap, quam difficillimam instituere versionetn. xviir.
Versio in caput, siqiiidem quaedam foetus pars,
capiti proxima, ad ostium uteri obscrvetur , et pelvis satis sit ampla, prae versione in pedes com- inendari maxime meretur. XIX.
Vectis obstctricia egregie inservit ad mutandum
perversum capitis situm , verum nunquam , ad edu- cendum foetum est adhibenda. XX.
Tum deraum certe constat, utrum quis vejieno
perierit, siquidem vcneni praescntia ex signis eius clieniicis vel botanicis iudici fuerit probata, XXL
Thoracum balaenacaeorum , aut laminis chaly-
beis munitoruni usus , sanitati feminarum semper multum nocet; imprimis eorum usus periculo est plenus in pucllis, antequam ad pubertatis accedant tempus; cum hoc tempore eorum sit maxima vis , ad vitiandai» pelvis fabricam. Semper vero multo- rum morborum chronicorum ventriculi caufam sis- tere possunt. XXII.
|
||||
|
83 Q U A E S T I o N E S.
XXII.
In Maniacorum curd, omnis, ad continendos II-
los, adhibita vis corporea, quantum ficfi potest, est evitanda. XXIII.
Mortis verae unicus character sufficiens in ob-
servatis putredinis initiis est ponendus. XXIV.
Luis bovillae genuinae propagationem optime
praccaveri posse, si animalia, in quibus prima mor- bi symptomata certa apparent, inimediaie truciden- tur, ut sana ratio docet, ita cxemplum EpizoötiaC Traiectinae A' 1814. denuo egregie confirmavit, XXV.
Quotidianus spiritus iuniperi usus, intcr praeci-
puas causas morborum et physicorum et moralium , nee non, apud inferioris sortis homines, etiam auctae continuo paupertatis habendus est: hunc igitur, qui tollere possit, optime de societate me- fcbitur. |
||||||
|
imi^wvw^i^vvw
|
||||||
|
)■,:
|
||||||
|
-?I^-«W^^
|
||||||
|
ERRATA.
|
||||||
|
p. 9 lin. 3 inf. monstrabat /. monstrabant _
— 18 — 6 cancerosum /. cancrosum
— 33 — I inf referuntur; ita/.referuntur, atque
— 34 — aet 3 studia. Idem quoque historia con»
firmat. Orientales &c. leg. stu-
dia; ita quoque Orientales &c, — 63 — 3 inf. materieri /. matericj
|
||||||