|
L
|
|||||||
|
/
/ |
|||||||
|
DlSSERTAilO mSTORICO' .
JURIDICA DE
MAGISTRO NAVIS.
PARS PRIOR,
Q U A M,
QUOD DEUS BENE VERTAT, P RyE S ir> E
JACOBO HENRICO van REENEN,
J. V. D., IN ILL. ATHENAEO AMSTEL,
JURIS CIKILIS. TUM ROM. TUM HOP. . PROFESS ORE, AD PUBLICAM DISCEPTATIONEM PROPONIT
JACOBUS VAN HALL,
AMSTELODAMENSIS.
AD DIEM XIII. NOVEMBRIS, HORA XI-XII. In majori Athenaei auditorio.
4MSTEL0DAMI. ApuD Vio. LAUR. VAN HULST et FiL.
CI3I3CCCXX1I.
|
|||||||
|
VIRO CONSULTISSIMO)
MAÜRITIO CORNELIO van HALL, /. U. D. ORD. LEON. BELG. EQUITI, INST. /l£G.
JRT. ET aOCTR. SOCIO, PATRIOPTIMO»
,V I R I S C L A RIS S 1 MIS , DAVIDI JACOBO van LENNEP» / Ü D. ORD LEON. BELG. EflUITI, inST. REÓt
ART. ET nOCTR. SOCIO, IN II.L. ATHENAtO AMSTEL. HfSTOR. ELOO, lOE-S. ANTIH^ LITT. . CRAEC. ET LAT, PllOFESSORI, E f
JACOBO MENRICO van REENEN,
J, U. D. INST. REG. ART. ET BOCTR, SOCIO, IN
ILL. ATHENAEO AMSTEL. JURIS Clf. TUM
HOM. TUM HOD. l^ROFESSORI.
PR^CEPTORIBUS, OPTIME DE SE MERITIS,
hoc pie taiis, venerationis gratique
auimi fpecimen D. D. D.
AUCTOR»
|
||||
|
,l! I'
|
||||||
|
■IT
|
||||||
|
PRAEFATIO.
|
|||||||
|
S»i-*f«^!€>0-!
|
|||||||
|
Cüm ita femper cogitasfem, j'uvem, tfi
U'igénda, de qua fcntentiam fuam exponat^ fp.atcria >, fpectandam esfe imprimis, qiiatti ë.t ea trattanda capere pos fit , utilitatem i, •nvide arripiebani Patris optimi cütjflium, bE MAGisTRO NAVIS «/ disfcrerem , fuadentis, Sk etjim opportunitatem nauciscehar, cum juris maritimi rationem, rem mihi novam, i^tqug in ptiblicis fchoïts raro explicari foli' iaw, avcuratius confiderandi, turn in ejus nlstoriam inquirendi. Cuin vero gratisfima * 4 wAhi
|
|||||||
|
r
|
|||||||
|
.-,
|
||||||
|
C VIII )
tnihi fempsr fiiisfct omnis historica juris diS'
quifitio , eo promtius ad hoc argumentum ac- ces ft ^ qtio certius cognovisfem, in rebus nau' ticis prorfus eam esfe necesfariam. Quae cogitatio veniam mihi impetrahit apud cos lectores, fi quos inventurus est hic libellus, quibus, pro modo ipfiits disfertationis, nimis ampla et copiofa videantur ea, quae ifitro' ductionis loco, circa juris nautici historiam, fcriptioni praemifi. Quod autem in duas partes disputationem
meam dispertierim, alteram in Athenaeo nostro extra ordinem, alteram ver o ex legis placito in nobilisfima Academia Rheno - Tra' jectina defenfurus, monitis eorum efectum est, quorum auctoritati ceder e et cotifillis obtemperare, fummae mihi femper fuit reli- gioni. Hujus divifionis hatc est ratio, ut pars prior, turn Prolegomena, quibus conti' netur brevis juris nautici historia, turn etiam Ca-
|
||||||
|
i;.tai>.,...tja^,fi^Mfe&_
|
||||||
|
Caput prinnim^ de officii magistri navis uttl-
verfa ratione, complectatur. Parte altara magistri fubinde, ance iter fusceptum , in fa- ciendo itinere, et pose iter confectum rado habebitur. Quibus diverfis ejus muneris par- tibus tribus Capitibus expofitis, fequitur Ca- put qtdntum, in quod omne magistrum inter et nautas exponendum juris vincukim rejeci- mus, atque fimul oocafionem arripuimus etiam de munere, quod ipfa lege ei tributum est, disputandi, cum cetera ejus officia fere ex vi pactorum videantur deducenda. In his autem omnibus ^ ad aequitatis et utiliiatis normam juris placita exigentes , non tantum quid placuerit, verum etiam qua ratione, et cur ita fancitum videatur, exponere fui- mus cenati. Quod fi, vel in hac disfertatione con[cri-
henda, qua parte ree te rem meam'gesferim, vel in univerfa Juris Civilis disciplina quid ♦ 5 P'-o-
|
||||
|
C X )
.profecisf e videar ^ habzs tUy Clarisfimi vAM
reenen! qiiod tuum tibi yindices. CutH enim, qiio tempore ante hos quatuor annos juris- prudentide cperani dar e incipieham >, Jus Ci- ■vile folas tu in mstro Jthenaeo exponeres ^ non tantum fcholarum tuarum egregia injïi- tutione, ar tem aeqtd honique didici ^ jed praeterea, quae tua er ga discipiilos fokt ■esfe comitas, in interiorem tuam familiari'- tatem adinisfus, uberiores adhuc ex tutÈ ■monitis et praeceptis percepi fructits. Lat- tor eqtiidem, pir Clarisfinie! me puhlicé hic gratias tibi agendi adeptitm esfe oppor- iimitatem^ non quafi tne ad tüam Idudein GÜquid conferre ptitem , fed qtlod jiista gra^^ tiarum acticne nihil ftt jucundius. Sis tü» precor, diu patriae decti: , AtJicnaei htmeri i mei non immemor 1 Turn Vero, cum etii^^f^ iuae vitae finem impoftierit gcneris himiafii fors communis, eadem laude vigeas apü^i |
||||||
|
C XI )
öfftfies dis'cipulos y idem tui apud csi'es fit
defiderittm^ quale est etiamnum celtsberrimi Viri, HENRICI CONSTANÏim CRAS, CUJUS fchiX-
lis me interfuisfe aliquando inter felicisfiüia ^
quae mihi contigerunt y referendum cenfeo ët existimabo femper ! Fobis etiam, Firi Clarisfimi! quos cam.
Ïaudatis Duumviris, in variis, quae ad humanitatem pertinent, doctritiis, me r.cic- turn esfe Praeceptores, ipfe mihi gratulor; vobis y inquam, celeberrimi et nobilisfiini Fi- ri ! VAN SWINDEN ! VAN LENNEP! DEN TEX! VAN CAPPELLE! VAN DER. BR.ECGEN ! atqUC tl- bi, quem utinam fuperflitem adhuc in da-
risfimo ordine compellare contingeret, hcate BOSSCHA ! pro beneficiis in me coUatis, gra- tias ago habeoque maximas. Quam plurima ' Fobis omnibus me debere profiteor! Iinprimis ver o tibi, clarisfime van lennep ! fl quis mihi jludiorum fit amor, fi qui futuri funt urn' ' , ' quam |
||||
|
-'^w
|
|||||||
|
C XII )
quam progresfus mei in litteris, in hamani*
tatis fludiis, tibi illui habebo referendum^ qui-, per tntegrum ftudiorum meorum cur^ fum , re et confiliis mihi femper fumma bene' volentia adfuistil -r- Utinam Vobis imprimis non prorfus indigna videatur Iiaec fcriptio, quas ex vestra discipUna proficiscatur ! |
|||||||
|
CON-
|
|||||||
|
/_ .«r-j-
|
|||||||
|
:.-..>
|
||||||
|
CONSPECTUS OPUSCULU
|
||||||
|
PMS PRIOR. ; ■• ' • '
PROLEGOMENA. Obfervatianes circa juris nautici his'
:_... toriam. .,:. ,:.; ,..-.:'■., ,.„.,■: .' . ., ; 'i-• Utilitas hujus disquificionis.
De jure maritimo Graecorum, imprimis Athenienfinm,
De ceterarum gentium mari mediterraneo adjaceiitiura,
Rhodioriii'n imprimis, legibus nauticis. ■ - ......'
Jus maritimiira Romanorvm.
De conditione juris Romani in medio aevo,
Cniciatanim eXpediciomira tempore, adaucto per univcr-
fsm Europam navigandi fludio, tum in fopcentrionall,
tum in meridionali Europae parte, condita funt jura
nautica. • •"
De juris maritimi, quod vulgo meridionalis Europae habetur,
corpore:// Confolato del mare.
De lege Gallica antiqiia Rok tCOkron. Jus Wisbicenfe. De vi et cfficacia liarum legum , alii.^que juris Corporibus, quae ad liacc tempora funt referenda.
Obfervatio de contractu asfecurationiS Iioc fere tempore invalescenre.
Apud fihgnlas geiites,'imprimis in Patria nostra, varia edicta et placita circa jus mnritinnim eduntur.
In Gnllia leges nauticae promulgamur cum nostris deinceps communicataa. ■ . ' j ' • '
Pe jure marifiaio ceterarum Europae gernium.
[CA-
|
||||||
|
> C XIV )
CAPUT PRIMUM. De univerfa tfficii Magiitri navh
ratione, §. I. De Exercitoribus et juris vinculo, quo inter fa
junqtFfBiit.
j. 2. Qitis fit Magister navis et quis eo miinere fungi posfit,
5. 3. Qualis contractus fit, quem cura Magistro ineunt Exercicores, quaenam culpa ab eo praescetur, quale
fiipendiuai ipfi tribuacur.
'§. 4. Circa quas res verfetnr potisfimura Magistri offi- , ciura, et quomodo ex rebus ab eo gestis teneautur Exercitores.
PARS ALTERA, " v' , ;^ ..:,.,.:
CAPUT SECUNDUM. De Magistro ante iter fuscepium.
sËCTio I. De officiis Magistri öavfs erga exercitores. J. I. De potestate Magistro tributa in locanda nave ec
recipiendis viatorihus. ; § 2. De officiis Magistri in inftruenda nave. . .
J. 3. De navis legitime infpiciendae, jure Gallico conftituts,
ratione, quae apud uos ufu non venit. %. 4. De fcriptis inftrumentis, quae antequaai iter recte-
fuscipiat, fibi comparare debet Magister. f. 5. De eo, an Magistri fit curare, ut navis,asfecuretur.
SECTio II. De pactis inter Magistrum navis et Mercito-
res, atque obligationibus Iiinc oriundis, 5. I. De pacto navis onerandae.
J. 2. De recipiendo onere et inftrumento, ex quo onus
impofitum esfe constat. lECTio III. Privilegiuni Magistri et ceteronim nautarura
propter debita non conveniendorum, cura navis ad iter fUscipiendum jam est paraca. CA"
|
||||
|
-^-
|
q
|
||||||||||
|
)
|
|||||||||||
|
XV
|
|||||||||||
|
CAPÜT TERTIUM. De Maghti-o navis in fadendè
iiinere. «ECTio I. De Magistri officiis circa navetn.
5, T. De cura navis in eligendo tempore ad navigandutn
apto, in conducendis vadorum exploratoribus, et focie»
tate cura aliis navibu-s nonnumquam incunda
§, 2. De portubus praeter mandatum non frcquentandis , iisqne, quae in ftatione degenti obfervanda 1'iint, item
de cafu , quo navis altera ab altera deprimaiur.
§. g. De ■ tabuüs acceptt et expenfi et noiandis decretis ceterisque omnibus, qnae deinceps notata fuisfe cxpe«
dit; de auctoritate confiüi navalis.
§, 4. De cafu , quo alium fibi fubllituerit, et qnid fa- ciendura fit, quum diera in itincre Magister obeat.
«ECTIO II. De ©fficiis Magistri circa onus.
§, I. De itinere justo tempore fuscipiendo.
§. 2. De onere in locum destinatum transvehendo. .
§. 3. De curandis mercibus. "
SECTIO III. De iis, quae ad comrtUDem navis fimof iatqile "
oneris curam pertinent. §. I. De eo, qnod facere debet Magister, liostibus pira-
tisve fupervenientibus, aliave urgeote necesfitate. $. 2. De avnriis et contrib'.itione. . ,> . -,
S. S. De naufragi-o et capta nave.
§• 4. De alimeutorum et p-ecuniae inopia et facultate, M|- -,
gistro concesfa, mutiiam fibi comparandi pecuniam. . „ ' §. 5. De pccuniae trajectitiac et, venditarum merciuin ra-
lione et cffectu. |
|||||||||||
|
CA»
|
|||||||||||
|
• ( XVI )
CAPUT QUARTUM. De officiis Blagistri confecto itinere.
SECTio I. De Mngistri obligacionibus erga exercitores. j. I. Oilicia Magistri erga exercitores, cum in locum
desiinationis vencum est.
§. 2. De rationibus exercitoribus reddendis, univerfo iti. nere abfoluto , et exauctorando Magiscro.
SECTIO II. De Magistri obligationibus erga mercatores.
§. I. De onere exhibendo.
5< 2. De exigendis a mercatoribus praeftationibiis et re-
farciendo darano ipfis dato. CAPUT QUINTUM. De juris vinculo Magistrum inter
et nautas , eique concesfa nonnumquam Judicis Ma' gistratusque partes agendi facultate. SECTIO I. Ratio inter Magistrum et nautas, quae ex pacto
oritur, 1 §, I. De Magistri in conducendis nautis auctoritate et
contractu, quetn cum iis inire folet.
f. 2. De jnribus et obligacionibus ex vi ejus coiitractus oriundis.
SECTio II. Vinculum juris, quod inter Magistrum eosque,
qui in nave degunc, lege raoribusque conftitutum est, §. I. Quatenus jus puniendi eos, qui in nave degunt,
Magistro concesfum iutelligatur. § 2. In quibus caufis Magistratus oificio fungatur Ma-
gister. |
|||||
|
DIS-
|
|||||
|
DISSERTATIO
DE MAGISTRO NAVIS.
|
||||||||||
|
»«*(<^i«^«B!SI=-
|
||||||||||
|
PROLEGOMENA.
|
||||||||||
|
OBSERVATIONES CIRCA JURIS NAUTICI
HISTORIAM. |
||||||||||
|
Utiliias hujus disquifttionis,
V^uod dixic cicero (O, non opinione fed na-
tura jus esfe conflitutum, illud profecto vel im- primis de jure niaritimo dicendum videtur. Est enim legum nauticarum baec fere ratio, ut con* ïincant, quas necesfitas postulavir, aut utilitas in- troduxit, confuetudines, magis magisque perfec- ts, et, prouti temporis opportunitas postulare vifa fuit, paullisper aliquando immutatas. Ve- hemeneer igitur errat, il quis forte putet, inu- orntloiie hint lentemlam expticilit H. C,
^i"-", cum jus uatur. et gent. docendi tnunus fusCipftet vir cclebernmus anno 17^0. A
|
||||||||||
|
C = )
tiles hodie et fuperfluas esfe disquifitiones in ju-
ris maridmi naturam, ecantiquorum recentiorum- quejpopulomm circa hanc reinplacfla, cum fcrip- tara jam legem habeamiis, quac etiam in rebus naiulcis civibus normam agendorum praecipiac. Etcnim, nifi perfpccta fic juris nautici ratura, quae de eo latae func leges fcrc incelligi ne- queunt; de eo vero , probandaene videantur an corrigendae ilatui prorfus non potcsr. Deinde fcripta hacc Icx, qua liodie utimur, exanciquio- re lege Galiica fere dcfumca est. Illa ex veteri- bus confuetudinibus, ex variarum gcntium, quae maxime probanda videbantur, placitis est coii- fcripta. Unde igitur vel interpretaadae vel fup- plendae etiam Codicis mercaturae erunt leges, fi quis juris analogiam aspernecur, antiquas con- fuecudines contemnet, aliorum placita nihili fa- ciat? Itaque egregic ccleberr. emérioon , Tr. des as f. Praef. pag. 15 : les recherches fur Vantiquité de la jurisprudence marithne nt paroitrant pas inutiles aux perfoniies, qui remarqucront, que ces anciennes doctrines, dont plufieurs font actuellement hors d'ufctge, font cependant Ie fondement de celles-, qt'i font en rigueur aujourd'hui; et quil est par eonféquent difficile de comprendrc plufeufs regies de la lot moderne, fans avoir recours ü rancienne. Quae quum ita fint, a qiio tempore de ma-
gis- |
||||
|
Cs) •
GisTRO NAVIS diccndum conllitueram, ftatira
etiam intcllexi, id agcndum esfe, ut, quatenus fieri posfit, in fingulis rebus, tum ejus habea- tiir ratio, quod ex ipfa rei natura* obfcrvandum est, tum vero ne illijd omittatur, quod, cum ad juris historiam pertineat, ad ejus iritcrprctationera multum etiam efficere potest. Quod fi antiquo- rum populorum ea fcre fuerit ratio, ut (quod egrcgic obferva: heerenus vir celeberr. Idsën. iiber Hand. und Ferk.) magis terra merces con» veherent et, fi qui, vel fponte fua vel locorum. fitu coacti, navibus ad eas transvehendas utereii- tur, littora potisfimum legerene; fane recentio- rutn gentium alia prorfus est ratio. Navigandi arte magis exculta, inventisque ejusmodi rebus, quae maris ufum longe reddiderunt faciliorem, apud plerasque gentes mercatura, per terram pri- mum agitata, maritima fere facta est omnis. Non igitur mirum, fi minor olim fuerit juris maritimi cura, nee dubiura, quin maxiniopere illud hodie fit excolendum. De jure maritimo Graecorum, imprimis
Athenienfium. Apud Phoeniccs autem et Carthaginienfes, an
aliquando jus nauticum exftiterit, hodie ignora- miis. Nullum, quod fciannis, ejus fuperest vescigium. Apud Graecos vero, Athenienfes A 2 . . im-
|
||||
|
C 4 )
imprimis, jus aliquod maritimum obtinuisfe, mo-
ribus introductum et fcripto jure confirmatiim, dubium non est, fi quidem apud veteres fcripcores haud uno loco memorantur o/ èfimpnco) vóf^oi. Cf. DEMOSTHENES ofat. udv. Lacrttum princ. Mi- ramur icaque eos,qui juris naucici historiam tra- diderunt, 'Attici juris mentionem fere omnetn omifisle, et opcrae pretium facturi nobis vide» ' mur, fi in exponcndo hoc jure fufius quodani- modo agamus quam Juris Nautici univerfa quae- dam historia postulare videatur, Reipublicae Atiienarum ea fuit conditio, uc
in regione parva et parum fertili ingens homi- num multitudo fueric alenda. In bellis, quae gesferunt, inde a Medico, navalibus copiis im- pnniis nobiles fuere; unde florentis apud eos mercaturae, pracfertim niaritimae, nobis oritur cogitatio, quae mirificum in modum augetur, ubi, uc diligentius de ea re conftet, Graecos fcriptores evolvimus. Nam ex fola infpectione orationuni, quarum auctor fercur demosthenes, commercium cum Thracia, cum Ponto, cum Rhodo infula, cum Afia minore, cumAegypto, cum Sicilia, denique cum remotisfima pro iis temporibus urbe Masfilia, intelligitur. Cf. orat. adv.Apatur^ P^g-579 ï ^<^'V' Phorm. pag. 584; contra Polycl. pag. 708 ; adv. Lacrü.pag. S9^ i contra Dionyl'. p. 739; contra Zcnoth. p. 575 C^^* la.
(i) Ufus fum edit, Wolffii. Aur. Allobr. KJof.
|
||||
|
( 5 ;
In orat. aiitem adv. Phorm. pag. 585, foene-
ratoris Phocnicis mentio esr. Apud xenophon- TEM vero de vectig. pag. 920. edit. Leuncl. multi Lydi , Phryges et Syri intcr incolas {liiroUov^') memorantur. Is autem univerfae mercaturae erac favor, ut etiam injuriarum cri- mine teneretur, qr.i civi qoaestum ibrenfcm, quem tenuiores tancum exercebant, contuineliae caufa objiceret. demosth. contra Eubul. Et liabebantur etiam , qui res mercatorum procura- rent, decem £ti;«£A>it«( rov èf^cTropku forte Iccri, ad quorum munus tum alia pcrtinebant, quac ad mercaturam referrcntur, tum etiam cura cogendi eos, qui cum frumento in portuni appcllercnt, ut e tribus duas parces in urbem inferrent. Sui- DAs in voce. Demosth. in orat. contra Theocr. pag. 508. Univerfe autem ita perruafum cnit Athcnicnfibus favore profcquendos esfe mercato- rcs et navicularios, ut etiam xenophon. op. land. pag. 922, honoratiorem locum (a-f.-cSpfaw) in conccsfibus iis tribucndum putarct. Et diccbat i'ERicLES fic dcraum potcntisfimos evafuros Athc- nienfes, fi belio abdinerent, et rem naucicam curarent. Vid. thucyd. //ü^ II. 142. De jure nautico autem obferrandum imprimis
est, fummam curam habuisfe Athenienlcs, uc intra breve tempus lites finirentur mercatorum. Testa- tur hoc demosth. adv. Apatur. pag. 582: A 3 P<"f-
|
||||
|
( 6 )
Sixxiuv'rvzivTei; kmyuvrui. Eo igitur öiini tempo-
" re, quo navigatio non habebatur, fingiilis men- fibus copia mercator! data est judicem adeundi; unde etiam polluci Omm. VIII, 9, fcgm. icl. «/ liKtii èf^TTcpixoci 'éfifinvc, dictae funt, et auctore SYRi/NO ifi Hermogencm intra triginta dies accio erat infiituenda: w|«os tov if^vopov e'ica rpia*:ovT«f ^fftóv Sixd^etriut. Cf. MEURsius in Tkem. Att. II, 26. exrr. Tempore judicii jam praeterlapfo op- ponebatur cxccpcio T«y ft;póv«v èï,v,y.óvTm , fv cU f^E«
scpivKrUi, quam mcmorat pollux Vlll, cap. 6,
fegm. 57. Quo magis autem compellerentur Judices, ut mereatonim et naviculariorum lites brevi tempore dirimerent, praemio ornari xeno- PiiON de Fectig. cap. 3 , pag. 920, ed. Leuncl. VOlebat eum , oV*? ^tii.ci.iÓTV.T% xdl rd%K;'!i Sixipo'r^ rk
Ceterum judices coram quibus de lite discepta-
batur, ab iis quorum mentionem fecimus merca- torum curatoribiis divcrfi, ficut etiam a thesmo- thetis, qui f(V«ye(v rè? liKcii; èfi^ofincii;, et apud quos kI Sixxi eïvcti dicuutur, dicebantur vauroSixat (1}, apud quos etiam conveniebantur, qui fcfc injuria pro civibus gererent. Cf. hesychius et suidas in
(l) Putat SCHNEIDER ad Xcyiophontem de Veetig. cap. 3.
N. 3. locum Namodicanim deinceps obdiiiiisfe rsOi iist- ^(Aiirèf roü è/ixopUv. |
||||||
|
C 7 )
Jn voce vstxjToli-/.u.t et suidas in voce (Saj/a?. Pol-
lux, Onom. VIII, To, 126. Sed faepius etiant ex conipromisfo arbitrum eügebant partes, qui ve! iitcm dirimerct vel eciam ad judicem eas remittercc. Ci'. demosth. pro Phonn. Est aiuem nobilis praefcrtim ca Arhcnienfium
lex, qiiae, nifi ex fcripcis tabulis de contracti- bus inter navicularios et mercatorcs conftaret, a limine jiidicii repellendura actorera jubcbat: 5(x«t tiMOA TCÏ"; vxvxX'^pcit; iceii rotq èjA-rrifOK; rSv 'A5:?va^£ xzl
Tï.'v 'AS-vi^SfV cvi^PoXxiuiv' Tijpi «V 'av Zet (Tvyypa^dt' ik-j Sé nq Tra.f'U rxvTj!. lixdi^tTCli, f^ii iia-xyii'yijA.ov elvai rtiv S'.xnv. Vid. DEMOSTH. in'Zenotli. pag. 575.
Deponebantur quioem hae tabulae apud fidc di- gnum hojnineni, qui eas quotics opus erat ex» hiberet. Cf. demosth. adv. Apaturium^ P^g». 581. Si tarnen unius tantu;n pratis interes- fet, ut asfervaretur fyngrapha, hiiic cjus curam faciie coniniittebant. Sic inflruraenta foenoris nautici apud foeneratorem ipfum depofua dicun- tur in oratione lysiaü contra Diogito;:em. Vid. REisKius orat. Graec. torn. V. pag, 897. Can- ccUatis dcnique fractisque contraccuum tabulis,, ieipletus vel trausactione finicus cenfebatur con- tractus; adeoque fine tabulis agcnti opponcbatur exccpcio. In orat. demosth. contra Dionvfyd. pag. 740, cum dcbitor partcni tantum pecuniae debitiie yellet folvcre, creditor tabulas rumpc- re decrectat, nc fic omne jus amittat; led co- . A 4 ram |
|||||
|
I ..:?.:
|
|||||
|
( 8 )
ram mcnfario in fyngrapha notare viilr,quid ac-
ceperit atque adeo, quod ad pccuniam acceptam attinet , èvMTlav roV rpxTTs'CtTOv cixvpov 7rois7v riiv
ffvyyfx(pyiv, coraTii meitfario irritum facere //;-
firumentum. Celebrantur practcrca aliae leges, qiiae navi-
cularios et nicrcatores vela facere jubent in lo- cum, quem ab initio pactis initis conditue- runt, pocnam vcro de i-is csfe fumcndam, qui hoc facere neglcxcrunc: ixijiiiTcl^ ttXcTv i'i^ OTi av (rvviüvTUi sfiTróftov. ei Sè /^i;,
Tcii/; ficyii^aii ^fjfxisiiq slvai èvóxov^. DeMOSTH. CONlféK Dionyf. pag. ^29-
Mercatores apud Athcnienfes distinguuntur fe-
re a naviculariis. Sic in orat. demosthenis adverfus Zenothemidem mcmoratur mercator Athcnienfis, qul frumentum Masfilienfi nave transvchenduin locaverat. Dicuntur autem fae- pius èrt^dTxt, quoniam adhuc navem pleruinque ipfi confccndebanc, Vox vero vdvx^^ipoi; naviculai'ius faepius de navium dominis est intelligenda, cum magistri adhuc parva haberetur ratio. Nam vel per fe eam excrccbant domini, vel fcrvus navi erat pracpofitus, cujus nulia fuisfe vidctur po- testas, nifi quam expresfe concesfcrat dominus. In itinere, exorta tempestare ajiavc neccsfirate
urgente, fi ex communi omnium naviganciuni decreto quaedarri mcrccs cjiciendae villie fuisfent, quo fervarentur reliquae, fervatarum niercium con-
|
||||
|
...y-—;•--—™^
|
|||||
|
C 9 )
contribiuione damnum pro rata refarciendum
fuisfe, facile colligas ex eo, quod in indrumen- to, quo contractus pecuniae tfajectitiae exhibe- tur,ii, qui pccuniam crediderunt, liberi esfe di- cuntur ab omni damno, cxcepto jactu, qni ex: communi decrcto obtineret. Vid. illud apud DEMOSTH. contra Lacritum^ pag. 59?. Verba funt: a^oSéaoviriv ol SaveKrct-nivoi-------to k^yiptov_____
hrsXè^ tA^v en^oXvi^, «v &v al irvfiTrXoi i^it^ipiTdfievoi
Addlint autem xdl 'av n TroXenUiz
ttvoTis-tcei. tSv «XXuv «t^vtaiv ivriXèi , Unde paCCt
idem etiam invaluisfe de pecunia hostibus pira-
tisve, ne navem depraedarentur, folvenda. Nulla vcro Athenienfium juris nautici pars
tam clare ex oratoribus Graecis potest intelligi, atque illa,. qiiae ad foenus nautic.um pertinet. Scilicet pecuniae trajectitiae apud Achcnicnfes eadem fcrc vis fuit et cfficacia, quae est hodie contractus asfecurationis, qui dicitur, uc nempe quis praemio concesfo itincris pcriculura a fe in alios convertat. Sed hoc nomine maxi- me dilFerunt, quod in asfecuratione damnum da- tum rcfarcitur, in pecunia vero trajcctitia, dam- no non dato, pecunia erogaca est rcstituenda. Unde intcUigitur fatis fcstive neque injurla ques- tus esfc auctor orat. adv. Dionyfod. pag. 73;^, de pannn tuta conditione eorum , qui pccuniam anutuam darenc et fibi tantum retinerent ry,v hjio- A 5 »<«'<'
|
|||||
|
C lo )
difficile erat ejusmodi quid pcrpctrare, quod in
orat. adv. Zenothem. pag. 575. Hegestrato et Zenothcmidi vitio vcrcicur, quod pecuniatn mu- tuatam non in navis ufum vel ad merccs coe- nicndas, quas navi iinponerenc, adhibucrint; vel iliuJ quod Phormioni in orat. contra eum^ P^S- 5'^5' objicicur, quod in easdem merces ficpius pecuniam naucicam concraxcrit, Longe autem abest, ut mutuare pecuniam in navem vel merces licitum tantum fuerit in cafu necesfita- tis; quin , uti indicavimus, ut niaris periculum in alium averterent, in faciendis expeditionibus aliorum utebantur pecunia. Sic in orat. de- MOSTH. adv. Polyclem. pag. p'oS. feq. Apollo- dorus, Pafionis filius, cum c Propontide fru- mcntum in Ponrum cransferre deberet; mare au- tem a Byzantinis et Chalccdoniis infestarctur, focnus nauticura contraxit a Sesto inde ad tcm- plum Argonautarum et hinc rurfiim Achenas. In hac autem urbe quam plurimi cxfticisfc viden- tur, qui hac racione foenerando victurn fibi quae- fiverunt. Apud lysiam in orat. in jDiogitonem REiSK. Orat. Gr. vol. V, pag. 8(^4, in bonis aÜcujus recenfentur fcptem talema et minae 40 in focnus nauticum elocata. Et ipfe demostiie- KES in orat. contra Aphohum tutor. I. pag. 548 , inter bona a Patre fuo relicta 70 minas pecaniae trajectitiae recenset. Oratione autem COU'
|
||||
|
contra /ipaturïum pag. 579. exhibetur ali-
quis, qiii, cuni olim mari fefe cuni mercibus fuis commifisfet, niediocribus opibus conipara- tis , quaestum facere conabatur , cas in tbenus nauticum credendo. Et est verifiuiüe mercato- res, qui prohibebantur, quominus amplius femet ipfi niari crederent, fiiepe hac rationa quacstuin fecisfe, cum, prae ceteris oninia niaris pericula callcntes, omnium tutisfiini, in eam rem crede- rent. Cum vero lege Athenienfium, quae eciam hoc nomine populum mercatorum fpirat, ufura- riim modus non fit definicus (vid. lvsias contra Theom. reiskius , vol. V, pag. 360.), adeo uc tantummodo disputcnt VV^ DD. an enormes licitae fuerint nee ne (i), intclliguntur eae pro vario fubeundo pcriculo fuisfe divcrfae. In om- nibus vero foenoris nautici contraccibus haec femper lex fcribcbatur, ut deraum falva re, in quara
(O Sunt, qui legem extlitisfe piitenr: jui? Xx/jtpdveiv
jToAAoO; rÓKOvq. Provocaiit iili ad lociiiii ULPiANi Gram- matici ad orat. Demosth. contra Timocr. excr. Sed niinuf recte hoc ex Ulpiaiii verbis efliciiur. Nam cum dicat: isT KO?iU^£iv èxi^vQV i'tm Stdipieipsi to vauia-iJio. êxsïvo, óvéf sqi TY,q TTÓksui;. «AA oiix, èaelvov t)»/ Snndpiêifovr» To Twv ISiuruv. fl<Ti yxf xxi i^iarixoi •jóiAOt, o'lov (iij ^lifiptivsiv jroAAsD? tókou; km aX?.:i ToioxjTÓTfO^Oi' fi« gi iiicare videtur, illud, quod non deceat magiias ufuras exi- gere et alia hujusmodi, ad privata placita peitinere, quae nulla faiictione publica (uiu Cüiitirnmta ec propter quae »deo nemo puuiii poterat. |
||||
|
( t2 )
qiiam crcdita erat pecunia, haec reclderemr:
eruiiio'ffi T>if? vew? axo^ovvat rei XP''/'''""'^ ■> Cf. DE-
iMosTH. a^v. Zcnoth. pag. 575. Neque enim
311 navem tantum, verum etiam in merces pecu- nia credebatur. demosth. d. l.; adv. Phorm. V^S' 5^5' Syngrapha in orat. adv. Lacrit. pag. 59a. Quin in hac oratione, pag. 595, jnentio est pecuniae concesfae ^t* tS vavAw tS «J? «•ov ?r6vTi9v y.cu, ctt) ra tAo/u, et Voluit Apollodorus,
ut haberet, unde fuis nautis folveret, navis in-
flrumenta obligare. Demosth. contra Polyclen, png. 713. Mancipiorum, quae in nave habe- reniur, fimul cum ipfa nave obligatorum, exem- pluni exhibet oratio contra Apatur.., pag. 579 fqq. Credebatur autem pecunia, vel in commeatum tantum, vel in commeatum et rcdi- tum fimul , s/? étejistAsiiv vel f/'? K/i(por£pÓJrXovv.
Cf. J. POLLUX, Onom. VIII. 12. 0< Savda-xvrst irepóTTXcix memorantur adv. Phorm. pag. 587;
t'ixon fivx7 ccftiporifÓTrXovv eif rov kÓvtov , d. Orat, pjfg»
585; pecunia foenerata sh rov ttóvtov xx) rdxiv
Aiyyxi^i' et 'Aiiyyièsv eU A'iyuTrrov xatf £§ AlyC^rrov
'A^y.vxZs dicitur in orat. adv. Lacrit..^ pag-59ï'
et contra Dio7iyfod. pag. 739. Pro debitore, qiio firmior quodanimodo esfet ejus obligatio, intcrveniebant fponfores(^demosth. oratt. laudd.')., qiii tarnen tantum in unum annum de debitorum faccis tcnebantur, cum lex esfet: rUi lyyyii fne~
|
||||
|
C 13 )
inersUvi i'tvtt.i fponpiofies esfe annuüs. Cf. demosth.
adv. Apatur. pag. 582. Ceterae leges hujus contractus optime intelli-
guntur ex exemplo contractus foenoris nautici, quod jam laudavimus, cui non abfimilia cetera fuisfe, quae conficerentur, fuspicari licet. In hoc contractu nempe pecunia datur his potisfimum legibus: 1. ut nulia alia, quam ipfo contractu definita
via fuscipiatur, in nave certa, cujus magnitudo indicatur; 2. ut in fecuritatem crediti certae nierces in
navem imponantur, et, illis exoneratis, in ea« rum locum aliae ejusdem valoris fubmittantur; 3. ut in illas merces jus hypothe^ae habeac
creditor, ea lege, ut fi calamitas quaedam fuper- veniat, nihil praeter ea quae fervata fuerunc Cc- debitum; 4. ut orane damnum ordinarium (avarie firn'
pk) ad dominos mercium pertincat; 5. ut contra damnum extraordinarium, quotï
fponte erat datum (avarie commune')^ five ex communi fenrentia jactum fit, five hostibus pi- ratisve quaedam fumma folvenda fuerit, pro ra- ta minuat fummam praestandam; 6. ut dcbcantur certae ufurae nauticae, pro
periculo quod in fe fuscipiunt mutuum dantes; 7. ut intra viginti dies post adventum fum-
ma, quae ex contractu debecur, fit folvenda; 8.
|
||||
|
C 14 )
8. ut,nifi hoc factum fic, foeneratorcs jus ha-
beanc aliis oppignorandi atqiie vendcndi merccs, et nihiloininus, quae fic ex mercibus viliore pretio vendicis non recupereuc, ab ipfis debitori- bus ex ceteris bonis repetant; 9. ut contra fcripta haec placita nihil omni-
no valeat; verum ut dcbitorcs ad ea exfequenda omnia fua bona tcrrestria et nautica eadcm ra- tione obligent, qua tcnerentur ex re judicata, cui non esfenc obfecuri. Numquam auccm pecunia crcdita fuperare po-
terat vaiorcm eorum , quae raaris periculo com- initteban:ur; neque tarnen pro pecunia tantum merces, fcd eciam ipfam pecuniam in navein poterant imponere. Arg. orat. demost. in Phorm. Stipulabatur faepe foenerator, quanti valor mercium imponendarum fuperare debcret pecuniam creditam d. orat. Qui vcro minus quam debebat, navi impofuisfet, gravisfimas fu- bibat poenas. Sic civis Athenienfis, filius ducis bellici, iTriScSxvsia-tiévo:; èic rou èfi'yropiou ■^oXKx. ;^f^/!<«T«
KcCi Tot^ SxvBii^ci7^ oi TTXfda'XUV rat; ïiTroiiiy.af mortC pU" nitus dicitur d. orat. pag. 591. Conflabat au-
tem de mercibus re vera navi impofitis ex testi- monio mcrcatorum advocatorum. Etenim rdvrit el Ta IrspÓTAiia Sxvsi^ó/Jtsvoi otuv avat^éXXavrai. èx rSv
è/iTOfiuv TtoKKoi^ TTCtfil^Xvr»! , JT(^apTt/fÓ/Lt£V5<' OTI Ti
j(^pYilJt,a,ra èTrmivSuvsuertit r$ lu,ve'i7x.vrt- DemOSTH.
contr. Phorm. pag. 588. Testes autem adhibe-
ban»
|
||||||
|
( ï5 )
bantur ctiam faepius, quando reddita pecunia rum-
pebanmr contractus tabulae. demosth. adv. Apa- tur. pag. 580. De ceterarum gentium mart mediterranen
adjacentium , P\.hodiorum imprimis,
legibus nauticis.
A legibus Atbenicnfium maritimis non admo-
dum divci Ta fuisfe cecerorsm, qui ad mare me- diiermneum babicabanc ec mercaturam agebant, populorum jura mariiima, fuspicari licet, tum ex celc'bri illo commercio, quod inter varias eas gcntes intcrccsfisfe indicavimus, tum vero etiasn ex eo, quod in iis caufis, de quibus aliquid ad nostram notitiam pcrvenic, eandem rationem ob- tinuisfe conflat. Pecuniam verbi gratia eriam in aiiis locis bene mukis in foenus nauticum fuis- fe elocatam ex oratt. Demosth, citatis abun- de patet, et quid mutuum populorum mariti- niorum commercium valeat, ut una eademqus juris nautici ubique obtineat ratio, optime pro- basfe videtur ejus historia recentior. Mis argu- mentis accedic, quod apud Rhodios atque Ro- manos de jactu etiam atque contributione prop- ter jactum, Athenienfium placitis prorfus fimilia inveniamus, unde inducendum videtur, non ad- rnodum diverfa apud ceteras hujus temporis gentes maritimas exilitisfe. ;. Ce,
|
||||
|
C lö )
Celebratur tarnen prae ceteris Jus Navale Rho-
diorum. Cicero de Athenienfiuin et Carchagi-
nienfium in rebus niaritimis laude locutus, lis
in orat. pro Lege Manil. cap. 18., Rhodios
ful)jungit, quorum disciplinam navalem et glo-
riam ad fuam usque memoriam remanfisfe indi-
cat. Ilorum navigandi folerüam laudat gel-
Lius, Noct. Att. Lib. VIL cap. 3. et evvo/xixv
xcii êTifiéxsiccv xpoq t?4 vxvTiKct, laudibus efFert stra-
Bo, Lit). XIV. Add. MEURsius in Khodo, I.
17. et 21. Legum hujus Populi mentio est in
Digescis et earura fragmentum cxhibetur in L. i.
f. de lege Rhodia de jactu. An vero leges,
quae Rhodiae dicuntur, et anno demum 1561.
a scARDio publici juris fuut faccae; deinde anno
1596. cum verfione leunclavii ad calccm Tom.
IL '^uris Graeco - Roni. Francofurti funt edi-
cae; quasque vinnius alteri fuae Peckli edi-
tioni anni 1668. adjunxit fi), antiquae leges
Rhodiae fint habendae, an Rhodiorum quidera,
fed reccntioris temporis, an vcro collcctionem
tantum haud fatis plcnam Graeci cujusdam ho-
niinis contineant, disputabant olim viri docti,
quorum cuai nonnulli tantum de fide hisce legi-
bus habenda fubdubitarent, nostras corn. van
; BVN-
(i) Exhibetur etiam in Bafilicis, lib. 53. altera harum
legum collectio, nempe jus excerpt, Rhod. vóini 'FoSiuv UUT fK/iOynv. |
||||
|
C 17 )
UVKKERSHOËCK ad /. 9. ff. de leg. Rhod. caf». 8.
•omnium primus eas fuppoficas et fequiore aevo confectas probavic; in cujus fentericiam pjerique deinceps ICti übi eundum cenfuerunt. Cf. iiei- KECciüSj Hist. Jur. Rom. et Germ. I. § 295; AZüNi, Dr. Mar. l. 4. 2. Emérigon , 7V. des As f. Praef. pag. 3. Benecke , System des Asf. und Bodm. Wefens\ Vol. I. Incr. pag. 3. Ne- que Icvia profecco func, quae pro hac fentenda militant, argumenta. Cap. 15. Jür. Naut. jiis- jurandum evangelicura a naviculariis ec vectori- bus exigicur. More recentiürum ICcorum, qui de jureRomano Graece icribebanc, latina vocabula faburratus , vestis , fiscus , praeda, Graecis litteris o-«/3«!?paTci«, (3fVtf«, <ï)/«o?, !tp««J« exhiben* tur, et a voce Tnpa'atKyi, kcina terminatione ad- dita, ■TTur-t-^wdpio^ dicitur. Cf, Jur. Naut. ex- cerpt. Cap. 21. 34. 51. et infcript. Cap. 14. se 51. —In Cap. 17. Jur. Naat. ad ipfóm Rho- diorum iegem provocant, quafi alienam» cui tan- tum auctoritas in judiciis esfec tributa. Nam cuni incipiat capuc a verbis h vip.oq Ks^eCt' et fe- quatur turn, quid lege jusfum fit, additur dein- ceps, haec ita obcinere >c^rx rlv'PóSiov vSfiov, cev to nifi tallor indicio, legis placitD fubesfe qu!* dem Rhodiorum jura, tatoquam fundamentum, ve- rum ipfam legcm tarnen haud eandem esfe ac Rhodiam habendam. Simili autera ratione edam ^n feq. capice 18. lex Rhodia laudatur. Praetè- B ïea
|
||||
|
C 18 )
rea non conveniunt hae Rhodiomm leges cum
fragmento in Zr. i. ff. dé lege Rhodia fervato. Nam, juxta Cap. 27. 29. 30. ec 40^ Jiir. Naur. excerpti, omne damnum, qiiod in icinere darum esc, comrauni contribiuione farciendum est, cum juxca fragmentum citatum demum contributione restituitur, fi quid navis levandae caufa jaetum est (i). Quid quod, heineccio auctore loco ciiato, quae praelatione continentur, cum histo- ria non recte conveniunt? Quod duplex exhibe- tur collectio, quarum altera vcurixl^ vó/io^, altera VÓfiO; fcSiuv voiVTixot; kut' èxXcyijV ex Toü id (SipAiou
rSv Aiysqav infcripta est ? Quod posterioris par-
tis, Cap. 48. 49. et 50. fingula eas habent ru- bricas, quafi ex Codice quodam et Digestis, in titulos divifis, esfcnt defumptae. Ut cnim omit- tam, turn Codex, turn Digesta, tum titulus vo- cabula esfe lacina non gracca, mira res esfet de aatiquo jure Rhodiorum in Digesta et Codicein, quorum quaeque collectio fuos haberet titulos, jam ita pridera cogitare. Ilis vero argumentis nes-
(i5'Ec tarnen mra gothofhedo existimat ekgelbrecht,
Cerp. Jur, Naut, Intr. pag. 4. gemiiiias esfe bas leges propterea, quod adeo cum Jnris R(.>mnrii placitis conve- niaiu! Quin aüquoc abliinc annis ICtus Gailicus isambert concrariam feütentiam tuitiis est in diario Paris, 'l'himii 1819—1820 , 5e livr. , de ciijus ("criptione Cbiif. Heiiklk. ■Jahrh. der ütier. S'^-p:. i8ai. png,V,g2. Zfitfck/ifi fiïi' Qe[di, RichtiW. von Savigti] , B. IV. II. 3. pag. 486. |
|||||||
|
Jfix^
|
|||||||
|
|
|||||
|
C tp )
nescio au addam, qune Cap. 8. ^«r. Rhod.
excerpt, occurrit, discinccionem bonorum in x'mTx, uy/mra ec uvroKhnrcc. Ecenim pro fimpli- cirace veceris GraecoruiU Jurisprudcnciae verKi- roilc non videcur, jam Rhodios de discinguendis in jure rebus kÏQ moventibus a ceccris bonis mobllibus cogitavisfe. Apud ipfos Romanos IC- tos rarior ejus mentio esc. Vid. camen L. r. ff. $ T. de rei vind. L. i. princ. ff-\ de aedif. edictö. L. 47. ƒ! de adq. vel. omitt. posf, L. 93. ff", de verh. fign. GA]v?,I;2fï. Ver on. IV. 5 16. Ec, poscerioruni imperacorum accate, fe« mei ea discinccio occurric in Cond. zr^NONis, fe- niel etiani in rescripco theodosh cc valenti- NiANi, L. 2. princ. Cod. de quadr. praescript. L. 2. Cod. quando et a quïh. quarta. St^epius vero ïa in Confticucionibus justIniani Inipera- torrs memoratur. Vid. L. 30. Cod. de jure do- tium, L. un. § 7. Cod. de rei uxor. actioney L. j. Cod. de bon. quae lih. in pot. confl» L. 13. Cod. de ferv. et aqua. L. 49. Cod. de episc. et cler. L. 36. Cod. de donationibust L. uit. Cod. verf. et nemo audeat. de quadr* praescript. coll. § i. Infl, de vi bonorum rap- torum. Nifi fallcJr igitur a Romanis eciam ICtis turn demum discingui coeperunc hae rerum mo- bilium formae, cum hujus rei ufuni aiiquem fu- turum viderent, (de quo vid. L. 47. ff, de acq, B 2 pos-
|
|||||
|
20
|
|||||
|
posf.'); feqmore autem aevo et Imperatore maxi-
me Jusciniano ita faccae fuerunt vulgares, uc jam, pro duabus, cres rerum fpecies haberencur, mobiles, immobiles cc fefe moventes. Ex quibus igicur hodie pecenda esc Juris Rho-
dii nocitia, fontes funt ea Juris Romani et col- leccionis modo cicacae loca, in quibus diferte dicitur, hoc illudve ita fecundum leges Rhodio- ram esfe confticucum, ec quidquid praecerea , quod vereor ut multum fic, apud alios fcripto- res de Rhodiorum jure indicatum fit. Prioris generis esc fragmentum illud pauli
recept, fentent. II. 7. quod ex eo referc L. i. ff. de lege Rhodia de jacsu; quo communi contribucione farcienduni dicitur, quod pro omni- bus dacum est. Alia vcro juris Rhodii placita, ToC v5/Koy T?« öaAairs-Mff-, X. 9. ff', d. tit. , ^n jUS
Romanum irrepferunt verifimiliter; fed ita Ro-
manum habitum induerunt, ut Rhodiam originem' disfimulent. In Cap. autem 17. Jtir. Rhod. eorum relatum ést placitum, quo fancicum esc, ut, fi contractus esfet confectus de pecunia fine credicoris periculo in maritimum iter credenda, ,foret ille irritus. Denique apud ciceronem de Inv. II. 32. Rhodiorum Icx memoratur, de nave rostrata in portum non admittcnda. Volue- runt fortasfe ita fibi ab improvifis hoscium in- furfionibus cavere, vel navibus onerariis pro- |
|||||
|
III
|
|||||
|
C si )
fpicere, quibus alias forte locus haud fatis am-
plus pateret. Verura, utut est, ad jus nauticum proprie ita dictum haec lex non pertinet. Jus tnariiimum Komanorum.
i
Romae Rhodiorum lex, quaecumque tandem
illa, fi fidem habeainus L. 9. ff', de lege Rho- dia recepta jam tuit augusti aevo, ut vim ha» beret in omnibus (jaufis juris maritimi, de qui- bus ipfuni jus Romanum nihil ftamerat. Cf. etiam docimus five docimxus Tffi rSv vó(.'.uv 'PoSiav vxvrixüv èy. fii^Xlov rivo; voi^l/xov, qUCm vide apud
viNN. in PECK. edit. anni 1668. Habebant igi-
tur, quod exponerent, cujus placita reciperenc IC'ti Romani, nauticum jus Rhodiorum. Habe- bant etiam Imperatores in jure conrtituendo re- gulas fibi propofitas , quas interpretarentur et ad Populi Romani ingenium magis magisque con- formarcnt. Itaque facile fieri potest, ut plura in fuos ufus convercerint et civitate Romana dona- verint, quam hodie notum est. De jactu et contributione propter jactum apud Romanos Rho- diorum placita obtinuisle, modo vidimus, et pe- cuniam trajectitiam non Romanorum esfe inven- tiini fatis liquer. Praecerea, variis nominibus nobilitata, ea Lege 9. ff. ds lege Rhodia, jus Rhodium univerfe in rebus maritimis vim ha- buisfe, quatenus nulJis legibus Romanis esfet B 3 con- |
|||||
|
C 22 )
^ contrarium , diximus. De actione exercitoria pos-
' fit quis dubirarc, an Practor eam ex jure Rho-
dio iu Edictum transtulcrit. Verum cnim vero
cum, uc fupra obfervavimus, jure Giaeco vix
adhuc discrimcn aliquod fit habkum exercito-
rem inter et magistriim, verilimilius est, il-
liid inventiim fuisCc Practovis, qui, cum ad-
verfiis eos, qui inftitorcm pracpofucrant, actio-
rem concesfisfet, fimiütcr etiam in cxcrcitorcs
eam dandam existimaverit, quippe quorum par
.csfet caufa. Favcnt huic nostrae fententiae verba
ULPiANi ad edkttim, L. i. princ. fF. de excrc,
act.: aequum fuit eum, qui magtstrum na-
ri impofuit teneri, ut tenetuf-, qui infiitorem
"V tabernae vel negotio praepofuit, cum major
fit necesfitas contrahendi cum magistro,quam
infitore.
Veteres autem Romani ex Agricuhura impri-
mis vicrum quaerebant; mercaturae parum Hu- debant. Cf. cicero de off. I. 42. Montes- QuiEU, Grand, et Dec. des Romains pasfim. Intelligiiur hinc, quomodo etiam ars navigandi non ita pridem Romae cxculta fuerit. Lcx XII., tabb. nihil continet, qr.od ad jus nauticum refeV tatur, et lege Claudia A. U. C. 536. cauium { ■ne quis fenator, quive fenatoris pater fuisfet maritimam navem., quae plus quam 300. am^ phorarum esfet, hnheret. ld nempe fatis ka- hitum ad fructus ex agris vectandos. Qitaes- . •- - tus |
||||
|
C »3 )
tus omnis Patribus indecorm vlfus. Cf. tr-
vius XXI. 63. Cicero Verr. V. 18. Cuja- ciüs Obferv. VI. 38. Lege autcm Juüa idem fancicum indicat L. 3. ff. de vacat. raiiner. Ab eo tamcn inde tempore, quo beiliim etiam mari erat gerendiim, et Itah'a ad unius urbis Ro- mae annonam non amplius fufficicbat, Lex Rho- dia auctoritatem nacta est, privilegia naviculariis concesfa funr, eorum corpus exlHtit et poena est conltituta in eos, qui navicularios/'//W/c'^j fpecies transferentes inquietare audcrent. Cf. tit. Cod. THEOD. de navicul. ibique gothofkedus. Li I. Cüd. de hered. decur. naviciiL L. 3. Cod. de navicul. feu naucl. publ. fpec. Sue- TONius in Clc'udio ■, Cap. 18 exrr. Franc, ra- mos DEL MAN2ANO, üd tit. Cod. de navic., /;; Thefanro meerm. Tom. VII. pag. 13 fqq. Ba- CHius Hist. Jurisprud. III. i. 4. § 23. Ad fummam reipublicae pertinere navium excrci- tionein arbitrati funt ICti^ Z. i. § 20. /ƒ. de exerc. act. ec capitale judicium in eos, qui conficiendi naves incogiiitam ante peritiam Barbaris tradiderint, dccreverunt Imperacores L. 25. Cod. de poenis. Non potcrat non ita fenfim fenfiraque jus Romanum aliquod Nauci- cum exiscerc, cujus igitur et praeccpca per uni- verfum Corpus Juris disperfa funt. Disputatur autcm a VV. DD., an contractus
de avertendo pcriculo apud Romapos notus jam B 4 fue«
|
|||||
|
^i._^ 'j'
|
|||||
|
C 24 )
fuerlt. Vidimiis fupra, quomodo apud GraecoS
pecunia trajeccitia ejus vicibus fuerit functa, iNeque dubicandum videtur, quin faepe eadcm ratione etiam Romani fe a periciilis maris m- tiores praestare conati fueiint. Aininadvcrtendum €st, cum olim, dcfinito in ceteris contractibus ufurarura modo, in crajcctitia pecunia infinitas ftipulari licerec (paulus Sent. recept. \\. 14-3^. a jusTiNiANO, Z. 26. Cod.de ufiiris ftiisfe fan* citum, ut ultra centefimam non confliituerentur. Ipfe autem asfecurationis contractus, qualis liodie apud nos obtinet, ipfis notus fuisfe vix vide- tur» In Joco, qui vulgo huc refertur, ciceronis Epist. ad div. II. 17. „ Laodiceae me prae- 4es accepturum arhitror omnis pecuniae pu- hlicae, ut et mihi et populo cautum ftt fins vccturae periculo ," praedes intelligi commode posfunt illi, qui pecuniam , quam Laodiceae acci- piunc, Romae fc foluturos promittant (^i). Ex loco aatem livii Hist. XXIII. 49. et XXV. 3. ec suETONii in Claudio ^ Cap. 18., hoc tantum probari pocesc ufu venisfo, uc perieuium, a privacis alias fubeundum, nonnumquam extra or- di-
(i) Non infolita erat hnec ratio perügendi ea, qi'ae ho-
die licteris Cambiaiibiis öfficiuntnr. Sic apud isociiateM iu orot. menfaria juvenis nobilis ex Poiito A_thonis pec(i« jiiani a naviculario accipit, quam bio in Ponto ab ejui Pacre repewt. |
||||
|
C 25 )
dinem et in caufis, quae ad publicam unlitatem
percinebant, in fe fusciperct respublica. Scd hinc non patec, moris fuisfc Romac, iic alius ab alio privatim maris tempestatisque periculum fusci- perct, Cf. Conf. c. BACKER, Disf. de peric. quod as fee. est. Gr on. 1821. Intr. pag. VI. De conditione Jurls Romani in medio aeva.
Ilabet atitem Jus Romanura illud fingulare,
•quod,cura ceterortim populorum leges ,fere eum fingulis Populis nasci, adolescere, ac deinceps interire foleant, ita hoc contra etiara- in locis Imperii Romani, quae barbari occuparunt,, vim fuam atque auctoritatera exercere perrexerit. Quod, fi vel ex eo. haud.incredibile videatur, quod cultiores gentes devictae fuis fludiis, mori- bus acque legibus imbuere foleant victores, qui ad eundcm cultus gradum nonduin pervenerunt, ita profecto dubium nemini esfe potest, post- quam f. c. von savignv edidit egregiam fuam Juris Romani in medio aevo historiam (i). Ac- curatius enim ostendit vir fummus, tuin Roma- nos. (l) Friedrich cari, von SAViGiNY, Gefchichte'des Ra-
mifchcn rechts im mittelalter. Eriler Biiiid. Heidclberg, bey MOHR iind zuimer, 1815. Zweytcr Ijand. Heidelberg^ bey MOHR nnd wimer , 1816. Tertiiim volumen hoe anno prodiic. Coüferri potest ctiaiii iiuGO, Gejch. dts Röm. rethti feit Justinian , § 70. ' 1 ' ■ B5'
|
|||||
|
0- .
|
|||||
|
C 2Ö )
nos ipfos, turn etiam gentes barliaras, Burgun-
dös, Gothos, Francos, Gcrmanos, ceteros, ejiismodi legibiis esfe ufos, qiiae vel univeifae vel magna parce ex Juris Romani tbntibus esj- fent "haustae ; Juris ' autem Romani rtudium; aliis temporibus atque in aliis rcgionibus magis mi- nusve esfe excukum; fcd numquam et nullis fere in locis plane esfe omisfuni; ut errent adeo, fi qui hodieque putent, peponem atque irnerium •pt-'imqm jus Romanum docuisfe , cum , in' diri- •J)ienda urbe Amalphitana repertum, Pandectarum exemplar a Lotbario Caefare Pifanis dono csfec iributum. Quae quum de imiverfo jure Romano 'dicenda videantur, fere dubitari ncquit, quiti eiiam in rebus, quae ad mercacuram pertineanc, magna fuericjuris Romani vis et efficacia, licet, proptcr monumentorum altum filentium, per- q.uam difficile fit quod'ammodo definire, quatenus Romanorum placita etiam deinceps fuerinc ob- fervata, quarenus vcro in defuetudinem abierint, vel prorfus abrogata fint. Historia certe, quod fciam , quemadmodum nullam exhibec legeni, qua abrogetur Jus Romanum Nauticum , ica nullius etiam mentinnem facit, qua illud confirmetur vel commutctur. Sed, fi quae in legum corpo- ribus hujus temporis ejüs juris occurrunt vesti- gia, funt illa admodunl rara (ij; quod non ita ' ' ''" mi-
»■■;•■■" i ■ ' ' ' • i. ■
(i) In Petri except. legum Roet. Lib. III. Cap. <)3.
baec
|
|||||
|
Ai_
|
|||||
|
li.»iM|SLyil!l. ItWllI] |IIPRI-'I '
|
|||||
|
C 27 )
mirum videatur reputantibus, populos Germani-
cos, qui hisce temporibus magnam Europae partem occupaverant, rerum nauticarum parvara vel nullam fere rationem habuisfe. In iis qui- dem, qui imprimis Gcrmanicam originem refe- runt, juris Codicibus, nullum prorRis, qood huc referendum fit, jüris placitum occurrcre, cercum habeo, nifi quis propterea juris nautici mcntio- nem 'ficri affirmet, quoniam lege Burgnnd. add. I. 7. lege Salica, tic. 23. lege Bajtiar. t\u \S. Cap. 7. de damno rravi daco et navigii furco ferrao esc, auc lege Fifïgothorum , lib. 7. cic. 2. ■1, 18. poena quadrupli in eos, qui naufragorum bona diripiunr, ftacuicur. Icaque, me quidem judice, i'icubi rerum naucicarum minor habita fic racio, ibi etiam magis magisque antiquacac funt leges Romanae maritimae; ficubi prorfus cesfaveric riavigatio, ibi in novis, qui ex jure Romano describebancur, Juris Codicibus earum mentio nulla facta esc. Atque ita, cum revivisce- ret et inftaurarecur mercacura ec maxime in marl roedicerraneo agi coepisfec, vim juris fcripti jam amiferant nauticae Romanorum conflituciones, ec quidquid deinceps in rebus raaricimis obtinuit, mo-
haec habenrar, „ fi rsutae dsmnum inter fe dederint, hoc
j, ad exercicorern non perciiiet ; fed fi quis (it nanta ec „ mercator dcbebit illi daii," Defumu ea' luiit ex lege 7' § 2. fF. naut. caup, fiab. - - • |
|||||
|
C 28 )
moribtis- inditctum est ; de quibus definiri
non potest, quatenus ex juris Romani reliquiis, vel contra ex propria gentium indole, atque temporis opportunitatibus tantum originem duxe- rinc. Cruciatanim expedltionum tempore, adaucto
per univerfam Europam navigandi fiu- dio, turn in feptentrionali turn in - meridionali Europae part e ^ con- ;s . :...... dita.junt jura nautica. |
||||||
|
Exftitit aiitem maritima illa mercatura, in non-
nullis Italiae urbibus acque Gallorum imprimis Masfiliae, jam anteqiiam cruciatae expeditiones fusciperentur, et caufa, cur hae initio non clas- fibus fusceptae fint, haec tantummodo habenda est, quod vel omnibus non fatis perfuafum fue- ric'faciiiores atque tutiores vias c&^ii maritimas, vel' nondum tantis clasfibus indructae fuerint urbes Italiae, quibus imnienfam illam hominuni multitudinem transmitterenc, quae prioribus ex- _peditionibus adfuisfe dicuntur. Profecto Vene- tii, Amalfi, Genua, Pifa jam tune urbes fuisfe videntur mercatura, quara in mari mediterrane» agebant, florentisfimae. Venetorum inprimis cum Byzantinis frequcns fuit commcrcium. Jam anno ^91. privilegium hocce in ea urbe impetrave- runt, ut fcparaios habcrent judices. Atque turn ex
|
||||||
|
( ^9 y
ex hoc, tum ex eo, quod anno 1188. is jam
numerus erat Venetorum Conllantinopoli degen-- tium , ut iis 100. triremum clasfis, cujus navcs fingülae 140. Vcnetos continercnt, inilrui potuis- f fet, colligi potcst, quanti momenti haecce habe- retur niercatura. In orientem etiam dictaruni urbium cives mercaturae caufa navigare folebanr, et, cum fub finem Seculi X per Europam inva- luisfec fententia, fore ut brevi mundus esfet inte- riturus, Amalfitanorum, Genucnfium , Venetorum navibus transvccti funt onines illi peregrinantes (^Pelgrims'), qui in terra facra diem obire ave- rent. Hinc autcm inteJligicur, quomodo ficri potucrit, ut jam antequam in prima expeditione cruciat^ Hierofolyma caperetur , anno 1098. Ge- nuenfium navcs in Syriam appulerint, feq. anno Venetorum clasfis 200. navium in terram facram pervenerit, atque deinceps faepius majores mi- noresve ciasfes a Genuenfibu^ Venetisque mislae fint(i), donec anno 1190. et 1191. a littoribus Francicis atquc Genuenfibus ad tertiam expedi- tionem fuscipiendam Reges Franciae atque Angüae navibus profecti funt, dum Imperator Gernianiae antiqua via in orientem pergcbat. Ab hocce in- ■ • ■ ' ' • . A^
(i) Sic V. c. anno 1104. et 1108. Genuenfimn clasfcs,
quarum quneqne 70. crac narium, ec anno 1123. Veiietoriim copias navales, duce ipfo eorunj Praefecto fumma, ia terram facram profectae funt. |
||||
|
( 30 )
de tempore navibus femper expediLiones crucia*
tae fusceptae funt. Quod fi irineribus hisce non potuerit non
-adaucta esfe harum urbiiim mcrcaaira, cum ma- jor civibus iis data fit opportunitas adeundi non oriencem tantum, vcrum eciam loca in Ponto Euxino atque Alexandriam, iis teraporibus torins fere Afiae atque Africae liorreum , in primis ta- rnen hoc efiecisfe videntur, ut nova ratio quae- dam exfïiterit incer Scptentrioüalis atque meri- dionalis Europae gentcs. Ncinpe cum montium jugura, quod in duas partes Europam proscin- dit, judice heereno, viro fummo, caufa fue- rit, cur nierces olim non ex Italia; verum ex Ponto juxta ripas Danubii per terrara in Sep- tentrionalem Europam vectae fine, frequens qui- dam navigatio inter maris Bakici accolas atque Hollandiae, Flandriaequc cives fuic, fed fretum Herculeum rarius ab iis frequentatum est. Quo- minus tarnen audircntur Romani Cleri exhortatio» nes ad itinera facra fuscipienda, Alpcs impedi- mento non fucrunt. Brcmcnfes atque Lubecen- fes cives anno 1190. ordinem Equitum Gcrma- norum in terra facra inftituisfe dicuntur. Atque eodem tempore Hollandiae, Gelriacque comités FLORENS III. et OTTO II. cxpcditionibus interfue- runt. Cf. WAGENAAR, Fcid. Hist. II. 273. ec 074. Flandriae Comes boudewinus IX. anno 1104. cum nobilibus quam piurimis, cum Ve- |
|||||
|
I
|
|||||
|
• C 3t ;
netis atque Francis ConftantinopoHn expugna-
vit, atque Imperator creütus est, Denlque anno 1217. GuiLiEr^Müs Comes Hollandiae atque otto 11. Episcopus Trajcctinus, cruce fusccpta, cum
12. navibus profecti funt, atque post multas
difficulrates in terram facram perlati, ibi ad ca- piendam urbem Damiatam multum contulcrunt. Cf. WAGENAAR, Vad. Hist. II. 340. fqq. Pro- fccto, nifi jam olim frcquens fuisfct in fepten- trione navigatio, cujus memoriam et historia fer- vavit, nondum , quo tempore cruciatae expedi- tiones erant fuscipicr.dae , longum illud iter to- tum navibus conficerc tentasfent. Cf. lusac, la- Rick. de., la Iloll. Cap. i. pag. 4 fqq. Dein- de vel ex eo, quod de Holhmdorum coloniis in Germania feculi XII. refcrunt tum alii, turn etiam heeren, üher die kfcuzzüge, 1. 2. 2. fuspicari Heet commercium aliquod exllitisfe primum inter colonias et mecropolin, fed dcin- ccps etiam cum ceteris oppidis regionibusque communicatum. Cruciatis expeditionibus dcmum inter has regiones easque, quae mari meditcrra- neo adjacebant, commercium ortum est, unie intelligitur , quo modo fcparatum aliquod jus nauticum exftiterit in feptcntrionali atque meri- dionali Europae parte, quae tarnen in eo fccum inviccm convcniunt, quod ex utroque conllat, Romani juris principia non prorfus esfe obfoleta. |
|||||
|
De
|
|||||
|
( 31 )
De juris mariümt^ quod vulgo meridionalis
Europas habetur, corpore: il confolaco
del mare.
Est autem opcrae pretium hoc loco animad-
vercere, Imperii orientalis infirmitatera haad pa- rura ^ontiilisfe ad ftabiliendas et locapletandas illas Italiae civicates. Eccnim primo Poncifices Romani, quo tutiores esfent in controverfiis, quae inter eos atque Imperacores Byzantinos ha- bebantur, urbibus illis faverunt, auctoritacis Pa- palis futuris propiignaculis. Deinde faepius opus habebant Imperacores copiis, navalibus in pri- mis, quibus fe contra Arabes et Normannos tuerentur. Veneti autem, quoties auxilia illa praestabant, toties majora fibi privilegia atque immunitaces ftipulabancur, et Byzantini, cum ni- miam eorum potestatem in ipfa imperii fcde fieri viderent, eam imminuere nulla alia racione po- tuerunt, quam fimilia etiam Genuenfibus atque Pifanis concedendo. Horum -privilegiorum ea fuit ratio, ut uni ali-
cui populo Goncederetur facukas frequentandi omnes, vel certas quasdam Imperii partes, nullis folutis vectigalibus, vel minoribus ccrte, quam quae ab aliis exigebantur; deinde ut certa loca tribuerentur, ubi ejus populi negotiatores pos- fcm habitarc; deniquc, quod in primis obfcrvan- dum
|
||||
|
< 33 )
tlum hic est, ut permkterctur üs, ut fiiis legi-
bus vivcrent fuosque magiftracus atque judices eligereiK, qui jus dicercnc non inter colonos tantum ; verum faepe etiam inter colonos et ip- liüs Imperii fubdicos. Ita aucem factum est, ut talium populorum,
quales erant Veneti et deinceps maxime Geiuicn- ks atque Piümi, per omnes fere oras maris mediterranei invaluerint leges atque confuccudi- nes; deinde, ut finguiarum harum gcntium mari* dmarum placita ab omnibus, qui modo commcr- cium cum iis haberent, recte fuerint cognita. Unde mirum non est, fi cxperientia edocti finguli a fingulis,quae probanda videbantur, in fuas leges receperinc, atque ita tandem unum aliquod jus nauticum exftiterit, quod inter omnes illas gentes, qiiae potisfimum mercaturam agebant, vim legis nactum fit. Hujusmodi collectionem placitorum, qiiae in raari mediterraneo valenc, referre vide- tur illud Juris naucici corpus antiquisfimum, quod Confulatus maris (i) nuncupari folet. ..,.■......■..;,. ■ Ejus (O -f/ Confolato del mare. Editïönes memorantur Baf
tehnae lingua ■Hispanorum antiqna anni 1494. 1502, 1593. yenetiis Italice anni 1549. 1576. 1584. 1599. Exhibentur Êtiara hae leges in Codigo de las costumbres maritimat de ^arcelona Madrit 1791.; et in operibns casaregis anni 1740. tonj. 3. Gallice verterunt fr. maissomy, Masftliae Ï577-» ^quis Sextiis 1635. et boucher , Parifiis 1808. Etiam EMÉRicoNüs teite valino earum verfionera inchoave- C rat,
|
|||||
|
fr, A :h^*
|
|||||
|
( 34 )
Ejus capita XLIII. priora ad jus, quod Valen-
ciae, Hispaniae urbe , obtiniiic, recce referunt. Arg. Cap. I. fqq. Quae fequuntur ad finem iis- que Cap. 594. ab azunio Dr. Mar. i. 4. 8. ex legibus Pifanorum defurata existimantur. Grotius in eo relatas putat conftitutiones Im- peratorum Graeciae, Alemaniae, regum Fran- corum, Hispaniae, Syriae, Cypri, item Balea- rium, Venetorum, Genuenfium. Cf. Jus B. ac P. III. 1. §. 5. N°. 4. Nota (O- Heere- Nus opere jam laud. über die kreuzzüge, pag. 383. ex MARiNi Storia civ. et pol. del comm. de Feneziani IV. pag. 66. et 67. leges has in Catalonia medio fere feculo XIII. compofitas, atque a Venetis Conftantinopoli anno 1255. con- firmatas putat, quorum exempla fecuti deinceps funt Pifani, Genuenfes, ceteri. Alii utrum Ita- lice an Catalanorum lingua primum confcriptus fit hic Codex, utrum a regibus Arragoniae, an vero ab aliis profectus fit, disputant; aliorum denique alia est opinio; quarum plerasque ex- ponit AZUNi Dr. Blar.ï. 4, 8., qui recte etiam ' omnem fidem Praefationi Confulatus denegat, quippe quae ea refert, quae nullo modo cum " eorum temporum historia conveniunt. Ex in- ~ ■ ■ ■-■ 'ix ■ fpcc- rat. Conful. mtris in Corp. Jut. Naut. Germ«nice expresfiE
ENOELBUECHT. Bclgica aucem editio est ctim verfione, ^ua nos ufi fumus airah. westervebn , Lugd. Bat. I704' |
||||
|
C 35 )
fpecto autem Conful. Cap. 75. 16. et 271. !««
ges eas non Hispanicae tantum originis esfö Gollia,as; ex eo vero quod iJIas non maj'ores condidisfe, itè. fapientes hommes^ qui mukum per orbem terrarum iter fecerunt ^ majorihtis earum auctor es e^y?///j;/e, dicuntur, jus ab aliis acceptum, ab aliis deinceps explicatum te in* fpicere putes. Cf. C.lp. i. i,6^. et 288. In hac aurem opinione ipfa fcriptionis ratio lector rem confirmat.- Nam Capita 63. 66. 6^. 76. lap. 141. 155. 209. 239. tantum expiicandis inferviunt proxime praccedentibus Capitibus 62. 6s- 68. 75. 128. 140. 154. 208. 238. Sed non necesfario unius tantum legum Codicis ex- plicationem exhibet Conf. Maris. Foriasfe plu» res leges divorlarum civitatum eo continentur. Sic pareat ratio, cur e regione fibi oppofita fint Cap. 82. et 83., horum urrumque a Cap. 100. diverfum fit, et non conveniant inter fe Capita 125. et 126. ------• Ex eo autem, quofl
VERWERus librum aliquem Suecica lingua manu
exaratum infpexit , qui eadem fere * quae Conf, Mar. continere videbatur placita , fed concinnio- re, accuratiore, et legibus convenientiore ftylo fcriptus, atque, uti in extrema MS. parte indi- catum est, anno 1522. Romae descriptus, ingeniofe magis conjicere, quam rite probare qsis potest, leges hasce autbenticum esfe legum Wisbiccnfium exemplum, quod Romam ex fep- • - Ca ten- |
||||
|
( 3<5 )
tentrionali parce Europae asporcaverint monacbi
et facerdotes, qui quaecumque fplendida et il- ïustria apud divërfas gentes reperiebant, Roraam ferre folerent. Monachos enim ec facerdoces homines illos fapientes dici fuspicatur, quorum in Conf. Mar. mentio est, adeoque ipfum Con- fulatum ex veris legibus Wisbicenfibus dcfutn-, tum. Cf. VERVVER, Ned. Seer. pag. 42, fqq. Jacturam profecto fecit Juris maritimi fcientia, quod Suecicus ille libellus a verweró non ac- curatius potuit perlegi, neque alia ratione ho- die aliquid de eo confler. Ut hodie exftat Conf. Maris mercaturae in mare mediterraneo rationem inpriniis habet et Hispaniae, Africae feptentrio- naiis, atque Orientis Qde levani) mentionem facie; fed notum est, eos, qui aliorum jura mutuaban- tur, fuarum urbium et regionum nomina in aliarum locum fubftituere fuisfe folitos. Qua propter non ex hac obfervatione fola originem ex maris tnediterranei regionibus probari putamus. Et uni- verfe intelligitur, quam parva fides iiabenda fit (Ejusmodi argumentis, quae ad ' definiendam le- gum originem ex locorum in iis memoratorum nominibus petuntur. . .^ De lege GalUca antiqua Róle d'OIeron.
Est autem haec mutandorum nominum con-
fuetudo etiwn vel praecipua caufa, cur in legt- i/liS
|
||||
|
iii.il.'"! i>ii II iWmi
|
|||||||
|
•«^''■■•'■■'
|
|||||||
|
C 3? )
hus UUaricis five Oleronticis tiesciaraus, utrum
defumtae fint ex ea legum Wisbicenfium dicca- rum parte, quae cinn iis convenit, an vero po- tius Galiicae originis fint habendae. Sita autem est infula, quae flinio, Hist. Nat. IV. 19. Uliarum, GaUisOIeron dicitur, opportuno loco, juxta littus Galliae , haud procul ab ostio Ga» rumnae fluvii, qui Bordigalam urbcm praeter labitur, Mercatura florcnti huic infulae hasce leges dedisfe dicitur Eleonora, quae Ducis nomi- ne ei regioni praefuit, ab itinere cruciato rever- fa. Auctae pcrhibentur ab ejus filio richardo I. Harum legum articuli 22. priores, mutatis ur- bium et locorum nominibus, eadem fere conti- nent, quae art. 13. ad 37. Juris VVisbicenfis, folo art. 25. excepto. Cf. kuricke ad Jus. Mar. Hans. iiuer Scriptores de jure naiitko, quos edidit heineccius, 4*'. 1740. pag 681. Sequi- tur ergo harum legum alteram ab altera ori^i- nem ducere, vel utramque ex ejusdem populi placitis esfe descriptam. Adr. verwerus, post- quam, pag. 5. Ned.Seer. art. 13. ad 37. Icgg. Wish. fententias Damicas Vonnisfen van Dani- we , atque adeo jus maritimum Hollandiae me- ridionalis continere fignificavcrat, leges has Ole- ronticas hinc defumtas, five verfas potius ad ver- tum, indicat, omisfo propter difficultatcm intel- lectus articulo 35. Verum enim vero fatendura *idetur,nonnulla recdus legibus Gallicis non ion- C3 ge
|
|||||||
|
C 38 )
ge a Bordigala latis, quam Btlgicis convènire
ftntiuis. Quis non cxistimet, fi de nave vino oneranda f'ermo esc, recrius in lege Uliarica art. II. urbis vicinae Bordigalae, vini fcracisfimae, quam in Jure Wisbicenfi art. 23. urbis Claufu- lartini (/er Sliiife) ficri mcntionem? Quis ex collatis arr. 8. leg. Olcr. et art. 20. leg. Wisb. non fuspicctur, liane ex illa esfc exprcsfam? Nam Gallice rcctius diccs .• // arr'ive que la tourmente Ie prend, quam Eelgice het gevalt dat hem torment toecOtnt van der zee (!_)• At non ejusmodi tarnen funt haec argumcnta, qaae Jitem in favorcm Gaüiae decidant. Nam etiam Claufulis in Daniam, Gcrmaniam velNor- vegiam vinum transvehi folebat et in fermonem Belgicum exterorum populorum vocabula facpe esfe translata, nimis docet etiam linguae nos- trae hodicrna conditio. Rcpïcriuntur hac leges commentario illustratae in clairaci libro, cui titulus Us et Conttimes de la mer. Earuni vcr- ■fionem Germanicam cxhibec engelbrecht in Corp. Jur. Naiit. pag. 39. :■; ,,,.; ..... ..,: ^ , ■ i
(O Sic VERWER in libro jnra faepins cirato NeJ. Seei:
pag. 9. huncce ar:iculum expresfif. Sed in vetere libello Belgico infcripto, V Boeck'der Zeerechten, Harlingae 164^. legimiis: hét gevalt düt met flormnde i»fint overval- ien wert. - - - ' a, . ,. -\ i < f
|
||||||||
|
1
.s
|
||||||||
|
%• 4*f^ > *^
|
||||||||
|
( 39 )
Jus IVisbicenfe. '.
• i '
Pari igimr fere cum hocce jure, cum de pri-
mogcnicura lis est, leges Wisbicenfes five Wisbuenfes infcriptae , ambulant pasfu. Conti- nent illae procul dubio collcctioncm ex pluribus partibus conflacam. Duodecim articulos priores veras VV. DD. putant leges Wisbicenfes, ita a Visbia five Wisbeca, infulae in mare Balcico Gothlandiae, opibus olim affluence, oppido nun- cupatas, et memorantur etiam in hac parte Ma- ris Bahici loca, quorum alibi lex nusquam me- minit. f^Fb. Z. art. 6. et 8. Quae fequimr ea pars est, quae cum jure Uliarico fere convenir. Complectitur ea articulos 13. ad 37. et inMSS., quibus ufus est verwerüs , in quibus ia. art. priores non inveniebancur, infcribitur: dit fyn die vonnisfcn van den JVaterrechte ten Dam- me in Vlaenderen. Denique art. 37. ad 7c. legem potisfimum Hollandiae feptentrionalis con- tinere dicuntur et. in MSS. verwerianis iti- fcribebantur: dit is die ordinancie, die de Süippers en de Coopluden met malkanderen begheren van fciprecht. Articulos autem 71. et 72, ad nestras leges non pertinere existimat VERWERUS, cum iu MSS. fuis non exdarcnt et altero, quae art. i., altcro,quae art. 48. jam habet, icerantur tantum. Certe, quo magis C 4 pos-
|
||||
|
"''■■■-—■—~-»._
|
|||||
|
posteriores hasce parces distinguas, multa fa«
ciunt: 1. fides MSS., quibus ufum fe affirmat ver-
WER, quae confinnatur ctiam eo, quod in aliis quoque Juris VVi^biccnfis edicionibus, qiiac post art. 36. iLquuniur, fcparata infcripcionc munica -func. Cf. V Boeck der Zeerechten, Harlingae ;iö46; 2. memorata fcmpcr in priore parte urbs
Claufulae, quuc poreus crat Dami eaque oppi- da, CLim quibus Flandria regio inprimis com- mercium habcbat, et contra indicata in altera parte urbs Amrtelodamum aut Enchufa aliaque Scptcntrionalis Hollandiae loca, cura quibus il- lae potisfimum mercaturam agunt; adco uc prior pars commercium verfus occidentcm, hacc ■ vero illud verfus oricntcm iniprimis fpcccet;
3. in altera parte faepe eadem fancita, quae
in priore jam funt expcfita, vel eciam ca in diverfis hisce partibus obvia, quae fimul confi- fiere nequeunc. Illud ex collacis art. 16. et 37.; 38. et 43.; 2,1. et 39.; 27. et 68.; 35. et 41.; hoc vero ex comparatis art. 20. cc 38.; 28. §2. et 50. abunde patet. Ad probandum autem non veras hasce leges
esfe Wisbicenfes nonnihil etiam effici: deléctus cxemplorum in ca ipfa lingua, in qua primum confcriptae perhibcntur; quera fuisfo j;m fuo tempore testamr joh. haüorphiüs, cum anno 16S9.
|
|||||
|
C 41 )'
1Ö89. editionem Suecicam comparans, mi'ilam
exempliim auchenticum fe invenire potuisfe pro- dat, et deinceps addat verfionem Suecicam cx- tare anni I549. et editionem Belgicam Hainiae 1505.; aliam in Hollandia 1532.; aliam Lon- dini 1536.5 aliam deniquc Harlingae 164Ö. Nem- pe corum , quae magna parte in Bclgio primum cxftiterant, aliis linguis editlones, Bclgicis anti- quiores, adesfe vix poterant. Post liufnienfem illam editionem Icgibus hisce nauticis primimi impofitum fuisfe Wisbicenfium nomen fuspica- tur vERWERus ex praemisfis 12. art. Wisbicen- fibus et neglecta inter ceteras partcs discinctio- ne. Cf. VERWER, Ned. Seer. pag. 42. fqq. De vi et efftcacia harum legum aliisque Juris
Corporibtis , quae ad haec tempora funt ■ referenda. Est difficile omnino, feu potius fieri prorfus
nequit, ut, quibus regionibus omnium harum legum vis et cfBcacia circumfcripta fucrit, ac-. curate definiamus. Ncque mirum hoc, cum, uti vidinius, inccrta fit plerumque origo juris, incertus, a quo jura condita fint, legislator, in- certum deniquc tempus ipfum, quo exlliterint leges fingulae. Ad nostrum propofitum animad- vercisfe fufficiat, leges Confulatus vim maxime habuisfe in Meridionali, leges Uiiaricas in Occi- dentali, denique leges Wisbiccnfes in Septen- C 5 trio-
|
||||
|
'
|
||||||
|
',/
|
||||||
|
C 42 )
ffiönali Europae parte. Conf. tamen kurickk
ad Inscript. Jur. Mar. Hanf. — De Confu* lacu Maris quidem affirmat engelbreciiï in Intr, ad Corp. Jur. Naut. ei tanquam fundamento impofimm csfe Jus Maricimum Franco-Gallo- rum; turn et eas leges hodieqne vim juris in ïtalia obtinere et Hispanos atquc Anglos ex hoc fonte maxima parte fuas leges haiifisfe. Cf. VINMUS ad PECKiuM ad tit. Dig. et Cod. de re Natitica f pag. 190. Praeter haec antiquisfima Masfilienftum
ctiam celebrantur Jura et Tahiila Amalfitana,
quae tamen, nifi fortasfe partem hodie efRciant
Cónfulatus Maris ad nostram aetatem non per-
Venerunt. Cf. azuni Dr. Mar. l. 4. art. 9.
et 12. Engelbrecht, Corp. Jur. Naut. Einl.
pag. 6. et 7. Emérigon , Tr. des As f. in
Praef. Memorant praeterea fcriptores nonnulli
JUs tnaritimum oppidi in Zelandia WestkappeU
Ie; verum eosdem legum Wisbuenfium articulos
hoc jus continet, quos vek:werus jus Damicum
' vocat, atque in Hollandia meridiotiali vim ha-
■ buisfe exlstimat. Boxhornius in Cronico Zelan-
dide,{)ag. 276. fqq. harum legum raeminit. Neque
aliud tr'adit smalleganoe, Nieuwe Cronyk van
Zeelctnd, ïo\. 623. qui etiam ipfe eas in MS,
"^ vidit et in Opere laudato totas expresfic. Ob-
fervailduln autem est, eas infcriptas esfe extract
uyt de Zeerechten j diett mcu gewoon is tot
, -■ irest-
|
||||||
|
if^estcapeïls te gehruicketi^ cuA tarnen eas^èfti
res, fcd in 26. articulos digestas, concineant, quae apud vERWERUM 24. arciculis Juiis Damici con- tinentur. Cecerum utramque collectionem, tuUi eam, quae Hollandiae Septentrionalis habetur propria, tum ctiam , quam ad HoIIandiara meri* dionalem et Zelandiam referunt, exhibet etiam VAN LEEUWEN, Bat. Illust. Parcc I. Cap. 3. pag. 137. fqq. . Obfervaiio de contractu asfeciirationis hoc
f er e tempore invalescente.
■ i
Animadvertendiim est hoc loco praedictariim
legum conditarum tempore primum invaluisfe Contracrum Asfecurationis\, licet ejus vestigia in legibiis hucusquc cnuraeratis nulla inve- niantur. Nam art. 67. légg. Wisb., ad quem nonnulli provocant, probare nèquit, earum con- ditores de co cogitasfc (^i). Sed fuit anno 1310. (i) Verba hujiis art. fiint apud vebwerüm: \»,'aer ''t fake
'dat de fchipper'foude borge fetttn voor dat fchii); foo wa- re de reeder fchnldlg borge te fétten voor des fchippen lyf, quae fi conferamiis cum proxime praecedentibus art. 66. Waer U fake Jat hy wat aen V fcfiip 'vertimmerde of tot des fcheepihehoef wat kogte: dat fondcn fy betalen pennings- broeder ; optime eum articulutti ita csplicabimus, fi dica- ïnns, cum in füper. art» dictnm fuit, impenfas a magiï- tro factas pró ritJi i)arce ab exercitoribiis esfe praestandas-» nnnc
|
||||
|
C 44 )
Brugis pubJica auctoricate conflituta focietas,
quac merccs , quae five maritimo, five alio lubesfenc periculo,pro certo praemio, fuo peri- culo esfe jubcrent, additis etiam legibus, quas mCTcatores iiqiie, qui asfecuratores diccbantur, obfervarent Ci). Cum vero diu haec focietas Brugenfis exlHterit, antequam uUani apud alias gentes hujus Concractus nientionem ficri vide- mus, jure meritoqne, nostris regionibus lau- deni vindicare videmur inventi, quod, quantum ad promovendam mercaturani maritimam contu- lerit, fatis praedicari non potest. Ncque vana esc obicrvatio Conf. c. iucKER, in disf. ds ■peric. quod asfec. est. Intr. pag. XI., confirmari hanc fententiam etiam eo, quod nostris moribus convenieniius fit, ea inllitucre, quae imprimis prudentiae funt et cautiones continent, qiiibus tutior et niagis fecurus fit mercator, quam Ica- lorum, quibus prudentia illa, quae in cavendis periculis confistit, minus vidctur propria. Et hodieque alius plane generis fuut asfecurationes apud
nunc (ioiili raiione fermonem esfe de communicando peri-
culo, quod ex fidejusCone, quam praestare debujt ma- gister, hic haberct. (l) Cionyke van Vlaendercn, Cap. XI. pag. 462.: de
'kamer van verfekeringe, iy de welke een ieder zyfie kocp- rnanfchappen , dewelke op de Zee of ergens in gevaer wae- ren, dede verfekeren, mits eenige croyfen by V hondtrd y gelyk nog in gebruik is, daer voren ie b^taelen*:;.,^^^ .,„ |
|||||
|
•—• .-,. : ..-. . ...,.4..,.;
|
|||||
|
C 45 )
apud Italos, atque apud ceteros plerosqne Eü-
ropae populos. Nam cum alias damnuin tantum: hoc contractu avenere fic licitum, apud Italos contra etiam de lucro fpcrato in eo agi potesc^- quae forma potius fponGo quaedam, qiiam asfe*, curatio dicenda esc. Cf. benecke , Syst^'J^S' Asfec. und Bodm. Wefens. Vol. I. 2. 5. pagi. £95. . . , ., :■ i-i :; ..:■. . ■■. :. ■ ■ ■ ■■'■ 1 ■ ■ ' h '■■'
Apud fingulas gent es imprimis in Pat r ia ■'
nostra varia edicta et placlta circa - ',,
'Jus maritimum cduntur, • ■:''-■
Coepit autem deinceps juris iiauticl incerta
ratio magis magisque fcriptam aliquam legem efflagitare. Itaque fingulae civitates mercatura florentes fibi Jura fcribefe coeperunt, ec ftatuta circa rem nauticam urbis Hamburgi anni 127Ö., Lubecae anni 1299., urbis Bremenfis anni 1433. ^' Jf533'» PETRi IV. deinde, regis Arragoniae^ de jure nautico edictum anni 1340.; ftacutuin urbis Barcelonae anni 1435., Rigae anni 1542.^ ' urbis Florentiae anni 1512,, 1523., 1526. et 1528., aliaqiie plura viam ftraverunt, qua re- centiores legislatores incederent. Exftanc autem hae leges in Corp. jfur. Naut. ENGELBRECHTr. Civitates Hanfeaticae interea inde ab anno
I241. communi foedere janctae, cum huc us- ^ue fecundum moyes antiquos atque fingularura |
||||
|
C 4<J )
urbium pbcita vixisfent, de condcnda lege nau-
tica ex confilio communi cogitare coeperunt, quin anno 1591. in publico Lubecae habito con- vencu. Jus maritimiim aliquod in'59. articulos digestum coraprobarunc, quod anno proxime fequenti typis fuit expresfum. Leges fuas recen- fuenitit deinceps, auxerunt et in ciculos disper- dti funt anno 1614. Et haec quideni juris mari'» timi Hanfeatici est editio, ad quam commenta- rium. fcripfit r. kuricke; prioreni illam Corpori Jur. Naut. inferuit engelbrechtus et Gallice expresfic clairacus in libro fuo les Us et Cout. de la mer. .- -In patria cau,olüs V. Imp. ex jure Wisbi-
cenfi et urbiypi Antvcrpiae et Amftelodami con- fuetudinibus legem componi curavit, quam die 19. menf. Julii anni 1557. promulgavit titulo: ordonnantie, ftatuit ende nieuw edict. op het faict van der Seevaerte. Qr.JPlacaatb.^YoLL fol. 782. Aliud enim edictum jam anno 1549. propofuerat, quod novo hocce amplificatum el correctum est. Filius au tem e]us, ultiraus Hol- Jandiae Comes, deinde die 31. menf. Oct, a. 1563. legem edidit infcriptam.: nader OrdoU' nantie flatuit ende eeuwich edict op het faict yan der Seevaerte. Gr. PI. I. fol. 796. Haec igitur jura ifl nostra patria vim habuerunt fimul «cum urbium fingularum placitis. magis particu- daribus, et juribus i^lis antjquioribus. Wi^bicenfi- bus
|
|||||
|
,(;■■■■■
|
|||||
|
C 47 )
tus ceterisqne conruecudinibin, quatenus iis no-
va lege non erat abrogatum. Post latam auceii) legem Philippicam nuUa deinceps lex de jure maritimo promulgata est, quae in Belgio um<- verfo vim habuit. Nam quod Dux alvae di? 20. Jan. 1570. edidit: Bevel over V fiuck va» Asfeurantie (Gr. PI. I. fol. 828.), ejus auc-- toritatem agnoscere noluerunt Procercs; quam- quam urbs Amftelodamum magnam partem faajTi Ordinationem de Asfecuratione et Avariis ;<. 1598. ex hoc Ducis alvae decreto defumfit. Anv ftelodami exemplum, editis legibus nauticis, a- i(Joo. fecutum est Medioburgum et deinde ^. 1604. etiam Rotèrodamum. Qr. PL fol. 854^- et 866. Hujus vero urbis laudibus fuis inclytfi est Ordin. a. 1721., cujus in primis rationeiri propterea habendam cenfebant Tresviri, quibq^, LUDovico Rege iraperante, a. 1808. cuya nq- vum juris nautici codicem conficiendi erat pan- data. Ceterum nova rcrum publicarum conver- fione, etiam horum jure confultorum conami- na, Belgis Belgicas et fuis moribus aptas leges nauticas procurandi, irrita fuerunt. --. ■ 1, r
... ■» I i
In Gallia leges nauticae promulgantur cum.
nöstris deinceps communicatae.,-: ^o-.-. Veifabantur ita feculo decimo feptimo in ea
conditione. tum. GaUi, turn ceteri etiam Europae po-
|
|||||
|
..^1.
|
|||||
|
populi, ut longe facilior jam confiituendi novi
alicujus juris iis data fit opportunitas, praefer- tim cum post quinïini weytzen Zelandi (t) exteris etiam notisfimum tractatum de avariis et fcriptionem Gallicam, fuis meritis non destitu- tam, cui titulus Ie Guidon de la mer, leges apud Bclgas et Germanos latae doccorum viro- rum diligcntiam inprimis excitasfent, quorum fcriptis editis longe plenior reddita est juris ma- ritimi notitia. Gnaviter ufus est hac opportuni- tate Gallorum Rex ludovicus XfV., per om- nem Europam mittens legatos, qui undique jura maritima et doctorum virorum fententias conqui- rerent, ut, quam perfectisfimam legem propo- neret. Cf. valin in Praef. Comment. ad Or' din. 1681. Engelbrecht C. J. N. Einl. pag. 18. Itaque venit etiam in Hollandiam legatus, qui cum veuwero nostro de nonnuUis ad hanc rem pertinentibus rebus egit; Cf. ipfe verwer, ■ - - '■- -'■• '■ ;- .::;.,. T' .; 1 .. ; Ned. (i) QuiNTYN WEYTZEN, Zelandiis, in Curia fuprema,
quae Hagae Coinitura esc. Senator, obiit a. 1565., adeo- que biemiio pose lacam legem Philippica'rn. VWctiir aiitefn libelliim fuum van ^varyen atiüe ejus legis promulgationera conrcripfisfe. Nam § 22. confuetiido memoracur, ea lege abrogata,. ec qwe §. 34. exponuntur ininira&,cum art. 5. van Schipbr. conveniiint. Belgice faepe prodiit etiam cum notis «iM. VAN LEEUWEN. Casarkgis eum tom, III. oper. latitïo Sermone praefixit cum notis s van leeuwen et M. DE vicq. Denique etiam gallice verfus est. |
||||
|
__J
|
||||
|
C 49 )
Ned. Seer. pag. 175. l<jq. Lata deinde haec -
lex est anno 1681. et infcripta Ordonnance di la marine. Prouci aucem mos era: in Gallia, uc fingularuin Provinciaruni Parlamenta, quae dicebantur, generaü lege (j-églement'^ jura in- terprccarenmr litesque tollerent, nou potuit nott lapfu temporis discrimen aliquod inter fingula- rum provinciarum jura oriri, quae nonnumquam cdicco regis corrigerentur. Söblata autem esc omnis juris diverficas deinceps, cum a Kal. Jan. anni 1808. in Gallia vim habuit novus Codex jujris mercaturae, ■ napoleontis auc- toritace confectus. Huic aucem Codici aeque atqiie cetero juri gallico eciam in patria vis Ie- gis tiibuta est, quam hodieque, dum novosCo- dices exfpectamus, retinet. Liber aucem alter hujus Codicis, jus maritimum continens, repetita et nonnumquam magis explicata complectitur prioris legis anni 1681. placita, unde ejus, quod de omnium harum legum nexu et com- niuni fcie origine diximus, magis etiam intelU- gitur veritas. . jure maritimo eet er ar urn Europas
gentium. Complectitur autem Corpus juris Nautici
ENGELBKECHTi cciam jus aliquod Danicuffl, quod anno 1561. editum perhibecur. Genuae ec Vene- D tiis
|
|||||
|
^1.
|
|||||
|
C 50 )
tüs initio feculi XVII. jam leges de asfecura*
tionibus promulgatae videntur, et in hacce urbe anno 1786. Codex juris mercacorii est editus. Eodem fere tempore, quo antiqua Genuenfiiim et Venetorum ftatuta, etiam in Suecia de rebus nauticis edicta funt propofica, quae coilecta funt et inlicripta Legisterium Sueciae. Sed anno 16Ö7. CAROLUs XI. Rcx in 8. dtulos divifura jus nauticum edidit; de asfecuracionibus aurem et avariis lex etiam esc anni 1750. Anno deinde 1683. Rex Daniae christianüs V. Juris Codi« cem fubditis praebuit, qui libro quarto rem nauticam complectitur et adhuc juris vim obti- net, licet univerfus hic Codex ita rnultis novis edictis deinceps auctus est, ut teste j. meer- MANNO, Ber. omtr. het Noord. Vol. I. pag. 270. jam anno 1804. fub cenfum revocaretur. tJrbis Hamburgi leges maritimae pose vetusds- (fimas lilas, quas fupra jam memoravimus, in ftatucis urbis anni 1603. ^""^ exhibitae; fed anno T731. de asfecurationibus ediccum ibi promulgatum est, quod postea etiam Lubecae invaluic. In Boruscia anno 1727. Jus aüquod nauticum est conditum, quod a doctis laudatur, verum in eo juris corpore anni 1794.; quod das allg. Preusf. Landrecht dicitur, et cujus no» va atque auctior cditio anno 1803. publica auc- toritace est confecta, Liber II. tic. 8. jus naii- licum ^uod etiam hodie obtinec, complectitur. In
|
||||
|
'zfTwym:K"
|
|||||
|
C 51 )
In Rusfia celeberrima Imperatrix cathauina
anno 1781. leges nauticas componit curavit (i) quae, quoties quaestio vertitur de qua filent, fupplentur jure Boruscico, quod longe plurimos cafus complcctitur. In Hispania praeter anti- quas ALPHONsi IX. et ferdinandi atque isabel- LAE legum collectiones, Confulatum Maris atque urbis Bilbao Jegera nauticam, anno 179Ö. edita esc Madrici, Ordenanza de Bilbao ^ fecundum quam in Hispania fuperiore jus dici folet, quamque viri docti laudibus efFerunr. In Austria edictum ali- quod MARIAE THERESIAE anni 1774. obtinere dicunt; Neapoli vero coUectio edictorura ca- ROLi III. anni 1759. olim juris habult auctorita» tem, donec deinceps Codex mercatufae Galli- cus ejus locum occupaverit. At vero in Anglia nuilum jus nauticura univerfum valet, fed con* fuetudines et edicta de fingulis ejus partibus regunt omnia. Vid. azuni Dr. Mar, Vol. I, Cap. 4. are. 14. ad 18. pag. 4Ö2. ad 497. En- GELBRECHT Corp. Jur. Nuut. Introd. jacobsem Seer. des Fried. und des Krieg. anni 1815, Intr. pag. XLI. fqq. CA-
(i) Ruif. Kaizerl. ordnung der Handekfchifahrt auf
jlmfen [een und meeren, überfetit von C. G. AKiNDT , St» Petersb, bty plüchart und Comp, 1812. «fr . • '
D a
|
|||||
|
C 5> )
CAPUTPRIMUM.
DE UNIVERSA OFFICIX MAGISTRI NAVIS
RATIONE.
|
||||||||||
|
D,
|
||||||||||
|
'e Magistro navis ejusque ofRciis dicturis,
de Exercicoribus quaedam praemittenda nobis vifa funt, quo rectius deinceps, quis fir Magis- ter, qualis ciim eo concrahatur contractus, cir- ca quas res verfetur ejus officium, ec quo modo ex rebus ab eo gestis teneancur Exercitores, in- telligatur. $. I. De Exercitorihus et juris vinculo,
quo inter fe juncti funt. Definitur exercitor ab ulpiano in 1. i-
§. 15. /I de excrc. act. „ ad quem obvenciones „ et reditus omnes pcrveniunt, five is dominus '„ navis fir, five a domino navem per averfio* „ nem conduxerit," Dicebantur olim apud nos- trates de Scheepsvrienden, deinde a:que eciam hodie de Reeden. Quod'aucem in Cod. Merc, vo-
|
||||||||||
|
1 ^ww' jmim; ' '
|
|||||||
|
r—
|
|||||||
|
C 53 )
vocentur les propriétaires du navire, non il-
lud ita accip"eridiim est vocabulum, quafi, fi plures a domino navem in aliquod tempus uno pretio conducant, ei magi.'-truni praeficiant, at- que omnes expendis in expeditionem faciant, ad illos non referenda videantur, quae lex de his perfonis ftatuit; fed dicendum Franco - Gallos , ex eo quod plerumque fit, navium dominos appeliasfe exercitores. Intercedit autem inrer exercitores invicem iS*;?-
cletas quaedam Icgalis, qua tcnentur illi omnes, ad quos portio quaedam unius pluriumve navium pertinet, ut pro rata cujusque parce, communi confilio, navis adniiniftrationi prospicianc, öt- que lucrum damnumque fecum invicem commu- nicent. Cf, Pr. Landrecht, Parte 2. Tit. 8. §. 1476. et 1427. Diverfum quid admodum est hicce contractus
a vulgari Societate , etiam ejusmodi, quae merca- tiirae gratia condituitur; quin, qui caput quafi efTicit et fundamentum omnis Societatis contrac- tus, confenfus, animusque f^k certis tantum perfonis obligandi, in navium exercitlone non fem- per adest. Nam potest alius atque alius, cer- tam quandam alicujus navis portionem emendo, ' ceteris exercitoribus derepente existere focius. In voluntaria vero Societate focius mihi esfe non potest, quem ego focium esfe nohii. L. 19.. coll. 1. 20, 21. Z2. 31. et ZZ' If'P*'" Socio. Ds L.
|
|||||||
|
C 54 )
L. 47. ff. de R. J. (i) Praeterea cum in ceteris
Societatibus expiorati juris fit, altcro Sociorum prohibcnte, in re communi fieri niliil posfe, cum prohibendi focio magis compefat jas quam faciendi. L. 28. ff. comm. divid. L. 27. §. i. di ferv. praed. L. il. ff. fi ferv. vind.; ita contra nihil certius est, quam majorem parcera exercitorum obligare femper minorem. Major autem liaec pars non pro numero perfonarum, fed pro majore aut minore parte navis, quae ad quemqae .pertinet, est definicnda. Conf. Mar. Cap. 48. Ordonn. 1681. art. 5. des propriet. C. de C. art. 220- Pr. Landr. II. 8. §. 1428. Hisce nominibus , quibus a ceteris focietatibus difTert, accedit, quod fociorum morte non ex- tinguatur, fed, aeque atque de cn-ptoribus jam dictum est, ita etiam hercdes ceterique jus ha- bentes in locum auctorum fuorum fuccedant (j). Ne-
(ï) Jure Borus, qiiominu» hoc fieret, c«iuum est qno-
dafflmodo, fingnlis exercitoribiis concesfo jure xpoti/^^fetoi. Pr. Landr. II. 8. §. 1437. ad §. 1448. Legibiis autem Rusficis conftitutiim p!ane est, ne , invitis ceceris, fuam portionera cederet venderetve exercitor ; quod fi faccua fulsfet aequo pretio e«ra üli redimerent, ne fociuin habe- «nc, quera focium esfe noluerunt. Rusf. Scer. art. 160. (a) Habcc hoc exercitoria focietas quodammodo coiii-
JHiine cum Ronianorum focietatibus veccigalium; verum hoc Impfimis interest, quod in iis tantum inter/«c/w fu- |)«f(litei ipfo jure remanrerit löcietues, cum hens demuni ia
|
|||||||||
|
i
|
|||||||||
|
C 55 )
Ncque aliud dicendum esc de ea rationa folven*
dl 1'ocietatem, qua qiiis ccteris fociis praefenti* bus, non intempescive neque callide, indicatj fe nolle amplius, ut focietas confistat. Nam tenendiim diligencer est hoc principium, exerci- tionem rocietatem esfe aliquam, quae non expres* fa voJuntate quorumdam hominum; fed ex vi legis e.st conilicuta, cui fe fubmifisfe videntur, quicumque fibi partem in ejusmodi focietatibus emant. Atque obfervanduni est univerfe, nuUanl omnino perfonafum , fed fimpliciter juris haberi rationem, quod quisque habet propterea, qnod ex justo aliquo titulo portioneni acquifierit. Qui portionem aliquüm iu nave fuam esfe probat, jus habet ea orania a fociis petendi, quae apud eos adhuc ex communi caufa funt depofita; fed tenetur etiam ad folvenda ea, quae finguli jus habences adhuc confcrre debent focietati. Quod fi ita vel nimium lucrura habeac, vel damnura aliquod praeter aequitatem is patiatur, esc ea lis jpfi agenda cum auctore fuae partis, et fecun- dum pacca cum co inita definienda, ad ceteros focios haec nullo modo pertinent. Respiciunc tantum illi, quis titulo inllruccus fit, quo certa por-
in defuncti focii locnm fnccesferit fi adfcitus fiii.<fet. L. 59.
Pr. L. 63, §. 8. ff. pro Socio, qua de re conf. omnino JANUS A COSTA «d 5. 5. Iftfi. dt Societ. Add. vjnn. ibid.; tCHüLT. *d CAji Inft. Epit. II. 6. 17. cujAC. Otf, X. »s* D 4
|
|||||
|
ilt;:-;^
|
|||||
|
C 5<^ )
ponio navFs tribiiitur; hnnc ex vi Icgis fociam
habent; htiic reliqua folviuic; ab hoc impeiifas pro parte repetont. Cum communione fimplici non plane conve-
rire Icgalem hanc focictatem, patec imprimis ex €o, quod non nascatiir ex ca actio communi dividundo, ad id tendens, ut, vel nolcntibus ceteris omnibus jus habcntibns, ad petitionem unius , res , quae communis est, dividatur, etiam, fi res dividi non posfit, admisfa a judice licita- tione L. 3. ff^. comm. divid. L. 22. §. i. jf. farnil. er cis c. L. i. Cod. comm. divid. Nam habet navis exercitiam hoc fere finguiare, quod demum, postulante dimidia parie exercitorum, ceteri ad patiendum navis venditionem tcneantur Ord. 1681. art. 6. des propr. C. de C. art. 220. Secus tarnen est jureBorusfico, quo, con- fecto itinere, etiam ad fingulorum exercicorimi petitionem nauis vendenda est. Pr. Landr. II. ?. %, J433. ec 1436. Rectius jgitur dicas ex exercitonira quafi con-
tractu nasci uiilem quandam actionem pro fo- cio, ut lucrum pro parce communicetur, impcn- fae pro rata refarciantur, cc dolus atque culpa. levis praestecur. Cum vcro excrcitores flicpius non facile,
qnae ad focictatem pertinent per fe ipfi posfuni: cxpcdire, moribus est introductum, ut exercito- rum unus,vel etiam extraneus, procurator confH- cua-
|
|||||
|
•ÏLJL.
|
|||||
|
C 57 )
tuatur ^i), qui fociccatis rationes administret
adeoque lucrum inter cxercitorcs distribuiu, ec impenfas a fingulis pro rata partc repetat. Mati- dato ille inftructus est (five cxprcsfo five taci- to), adeoque mandati dirccca actione, ut ratio- nes reddat, reliqiiam folvnt et culpam levem praestet, potest convcniri, et contra ab exercito- ribus, contraria mandati actione, impenfas om- nes repetit, ut fervctur indemnis. QjaeritHr ati fingulos exercitores convenirc posfit in folidum, et dicendum est, omnino, juxta rcgulas juris com- munis fingulos mandantes in folidum conveniri. J-" 59- S' 3- f- fiiandati vel contra et arr. aoo2. Cod. Civ. Neque in adminifliratore exer- citoriae focietatis abrogata est haec juris regu- la , quin confirmatur Decis. rot. Gsmienf. XIV. (2). — In iis rebus, quae nudae admini- llrationis fines excedunt, nullam potestatem ha- bet ille, nifi quam nominatim concesferunc exercitores; adeoque non potest v. g. ex vi mu- neris fui folus dccernere, quale iter fic fusci- piendum, et quibus legibus navis locanda, vel merces condiicendae fint, quae transferantur. Verum, conllitutis hisce, ejus est procufare ea ■■■■,-, om*
(1) Boekhouder der reedery, de qno vide Pr, Landr,
II- 8, (, 1431 ; Rmf- Seer. art. 1Ö2. (2) „ Expendens r.omine fociormn obligat quem'ibet
„ in foüduH]." Locum citat j j suRtAND , GrondJI. van '/ Zter, door le long, 1751. §. 52. D5
|
||||
|
C 58 )
ömnia,quae, ut navis iter fuscipiat, Tunt necei-
faria et despicere, cujus merces fuscipiendae vi- deantur. Ex dictis fequitur etiara magistri elec- tionem ad ejus officium ftricto jure non perti- nere; nam, fi qua umquam, certe haec res ejusmodi est, quae non ad nudam adminiftratio- nem pertinec, fed a qua facpe totius exercitio- nis fortuna fecunda pendet. Ceterum folvitur exercitoria focietas inprirais
rei tnteritu, ec fi, ad petitionem dimidiae partis exercitorum, navis fit vendita. §. 2, Qiiis fit Magister navis et quis eo
munere fungi posfit. i
Qui ab exercitoribus navi praeficitur, ut fuaj
in ea partes agac, dicebatur ille apud Romanos MAGISTER navis; apud Franco - Gallos, pro va- rio itinerum fuscipiendorum genere, patron., maitre, capitaine ; apud nostrates fchipper aut koopvaardy - kapitein , quorum nominum poste- rÏHs, utpote paulo honestius, imprimis ufu venit. Definiunt autem Magistrum navis Romani: eum', cui totius navis cura mandata est., L. i.§. i. de exercit. actione. Ejus potestatem unice pen- dere a contractu, qui incer eum et exercitores intercedic, quivis inccUigit facile. Si certo tan- tum ncgotio gerendo praefectus est, non tota na- vis adminiftratio ipfi corapetit. Locandis navi- bus,
|
||||
|
C 5P )
bus, mercibus conducendis, recipiendis vectori-
bus, armamentis emendis, exigendo naulo cete- risque hujusmodi negotiis gerendis, finguli pro- poni posfuni magistri, neque apud Romanos haec omnia ab uno femper gesta fuisfe indicare videtur, L. i. %. 2. 12. 13. ff. de exerc. act. Hi autem omnes quidem eodem nomine Magistri dicebantur; magis in fpecie tarnen is, ad quem ipfius navis curam pertinebat: navicularium cum dictum putarunt nonnulli, verum nomen hoc pocius exercitorum, quam navium magis- trorum est dicendum. Cf. cicero , Epist. ad Div. XVI. 9. L. 13. §. I. ff. Locati cond. L. 2. et 3. Cod. de naufr. Etiam hodie variis paccis diverfa magistro concedi potest potestas. Per procuratorem focietatis et niercatores in terra peregrina, correspondentes vocant, ea fae- pe expediuntur, quae aliis temporibus ad ma- gistri navis officium pertinet. Et, fi inftitor ali* quis fpecialis mercibus praepofitus est ("i), lon- ge minorem earum curam habebit. Quo modo cunque vero pactis circumfcribt'-
tur ejus officium, difficilliraum femper magnique . momenti esfe ejus munus, nemo ibit infitias. In medio mari femper lumma ei potestas concedi- tur. Itaque praeter omnium earum rerum peri- tianiy
CO Super-carga, fnhrecargue, quem Belgice in art, ip.
van Sfhipl. 1568. vocant een Fragtman, |
||||||
|
e 6ö )
tJam, qiiae ad rem nauticam pertinent, coeli
iraris et orbis terrarum cognitionem, navisqiie giibernandae fcientiam , fumma praefertim in eo rcqniritiir fides , prudentia , animi fortitudo. Committuntur enim ejus fidei nuiltorum res fa- miliares. Ab ejus prudentia Patrum familiarum non falus tantum, fed etiam vita pendet multo- rum. . In periculis, non ub hostibus tantum ex- citatis, vcrum etiam procellarum vi faepe exor- tis, is est in nave, qucm ubi omnes metuunt, folum non moveant tempestates oportet. Neque temere majoribus periculis fcfc objicere , neque meticulofe leviora debet vitare. Quod fi res adverfa nautas preniat, iis prospicere, iis ani- mosfacere; fi qui munere non recte fungantur, eos corrigere •, fi feditionem parant, hanc com- pefcere debet. Non naurae tantum, fed etiam mercatoris, quin judicis aliquando atque magis- tratus munere in fua navé* fungitur. Vid. omnino THOMAS , Eloge de duguay - trouin princ. Emérigon Tr. des Asfur. I. 7. 4. Clairac ad art. 54. Jurisd. de la Mar. Kuricke ad J, M. H. III. I. et 2. Jacobsen Ster. II. i. Quae quum ita fint, exercitor operam det
oportet, ut eum magistrum eligat, qui aptus fit ad tanta fubeunda munera, et legislator, fi legibus fuis excrcitorum fecuritati tuto potesc confuiere, earum promulgationem difFerre non debet. Est aucem hac raiione quam maxime uti-
|
||||
|
utilis ille mos, quo rnagiscro portio quaedam
navis folec vendi,ut ita, cum negocia exeixitoris recte gerit, fibi fimul etiam prospiciat. Nam ea est fere hominum indoles, ut aliorum nego- tia eo fectius curent, quomagis id fua interesfe intelliganc (i). Verum enimvero quid ea de re ftatuet legislator ? Num jubebit, neminem dein- ceps navi fore pracficiendum, nifi cui definita quaedam pars navis compctat? An vero potius illud ari)itrio relinquet exercitorum, inveteratam. confuetudinem fequentium? Profecto hujusmodi constitutie facile posfet eludi, et fi qui religiofi magis csfenc exercitores, aptisfimo ec probatis- fimo magistro faepe navem committere non pos- fent, quoniam pro illa parte , quod folveret, non haberec, vel de pretio univerfe inter eos non conveniret. Vide igitur ne rectius üiae potes- tatis fiat exercitores, quam legi fubjiciantur, quae, quüm aliquando posfit esfe utilis, faepe tamen damno eos afïïceret. Verum enim.vero, ficubi recte magister quis posfit esfe, qu\ non fimul etiam est exercitor, nusquam tamen lejus munere fungi quis potest, nifi inftructus fit rei nauticae peritia. Hinc putec quis, utiliter con- Ilitui, ne quis magister adraittatur, nifi cui, ha- bito examine, jus concesfum fic eo munere fun- gen-
(i) Appofite Plinius Epist. IV. 13. „ de fuo diligente»
p de alieoo uegligemes," faepius esfe homines fignlöcat. |
||||
|
( 6z )
gcndi. At vero rcputanci de aliis dütibus, quae
in magistro requinmcur, de prudcncia , de ford- tudine, de fidc, de conflancia, vix ac ne vix quidem, examen inftitui posfe; habito autera examine, facile incpLisfimos pro aptis haberi, arceri denique idoneos, qui examen fubire non funt aufi; et deinde cogitand, neniinem facile ab exercitoribus magistrum eligi, nifi cui niaris ufus rei nauticae dederit peritiam; haec, in- «juam, perpendenti facile per/üafum erit, edara hac in re non recte agere Imperantes, qui ni- miam curam habenc rerura a fubditis in pro- prium cofnmodum gerendarum. Cenfet autem jAcoBSÊNUs Op. laud. I[. I. pag. 109. ftatuen- dum, ut nemo, nifi qui per certum temporis fpatium jam idnera maridma, nauta, confecisfe probetur, magister posfic conllitui. Sed alius br»vi tempore peritiam acquiric, quam alius ne longisfimo quidem confequitur. Est autem pordonis magistro navis conceden-
di jam vetus mos. Ejus mentio esc in Cons. Mar. cap, 54. et vetere libello Gallico Guidon de la mer XV. a. quin etiam apud Romanos magister nonnumquam ex exercitoribus elige- batur. L. 4. 5. i. ff", de exerc. act. Verum hoc, quod fere ubique terrarum ufu venit, nu?* quam, quod fciam, fcripta aliqua lege fancitum est. Quod vero ad magistros legitime ad fun- gendum munere admictendos perdnec, conflitue- runc
|
||||
|
C 63 )
runt multae gentes, ut nemo posfit magister
eligi, nifi qui civis fit, et examen fubierit. In
Suecia, ec Hispania , atque olim quoque in Gal-
lia hiijusmodi examen habebatur, ec neque apiid
Hispanos, neque apud Franco-Gallos ad illud
admicti quis pocerat, nifi jam per cerapus ali-
quod, five nauta, live gubernator, maricima
quacdam itinera confecisfet. Cf. jacobsen ÏI.
pag. 109. et 112. Ord. iö8l. tit. du captt.
art. I. et 4. Merlin Rép, in voce capit. de.
vahf. march. Jus civitacis in magiscro, tum
inftituta GedanenGum, auctore kuricke ad J.
M. H. IV. I., tum vero etiam antiqua lex
Gallica anni 1584. Ordonn. de ramirauté, art,
86. et 87. requirebat. Cf. clairac ad Jug.
d'01. art. I. et ad Jurisd. de la mar. art. 54.
Emérigon Tr.des asf. 7. 4. Deinceps autem,
fublatis hisce prohibitionibus, hoc fancitum est
imprimis: jure Hispanorura, ut cautionem prae*
ftarec, et jure Hanfeatico, acqiie deinde Borusfo»
rum lege, ne quis quem magistrura adhiberet»
nifi probarct ille, prioribus exercicoribus racio»
nes rice esfe redditas , verum ex bis Borusfi ho?
dieque praeterea examen exigunt. J. M. H.
II. I. Pr. Landr. II. 8. §. 1446. et 1448.
Jacobsen H. i. pag. lop. (i^ Noscro autem
l(i) Etiam lege Rusfica jiiriti habentur et publicï auc-
toriute admisil nayinm magiscri ec conaicucum esc, ne qufi eoruQ
|
|||||
|
■V..J,.
|
|||||
|
C ^4 )
jure, cum nulla hujusuiodi prohibicio invenia*
tur, aeque atque olim apud Romanos, quem- cumque vclinc, coniliiuere magistrum posfunt exercicores. Qu jd fi de perfoua eligenda non confentianc, is magister eric, qucra major pars voluerit. S' 3' Qui'ilis contractus fit, quem cum Ma-
gistro ineunt Exercitores, quaenam culpa ab eo praestetur, quale (ïipendium ipfi ' trihuatur. Quaerentibus autem cujus generis contracrus
fït, quem exercicores cum magiscro incunr, ob- fervandum esc primum, quatenus pars navis ipfi tfibuta est, focietatis eum esfe participera, de qua fupra diximus. Vcrum enim vero aliud etiam est inter eos juris vinculum. In rebus exercitorum gerendis operas fuas fe praesciturum pollicetur magister. Eorum vices per aliquod tempus, vel in certum quoddam iter, in fe fuscipit. Locationem hanc vocant operarum, adeoque inter exercicores atque magistrum loca- tiofiis conductionis existic contractus, quo bic operas promictit in nave adminiftranda, omnibus- que
eorum, qui illud jusjurandara publice non praesciterunt, uta-
tur ministerio, donec jurati non amplius fuperfunt. Rusf. Ster, are. $. et j. |
||||
|
C ^5 )
qiié 'm cxfcqucndis, qnae mandatd vel eJspresfij
eontiheiKuri vel juxta Icgis phicitiim eo tadte debenn intclligi, pro certa mercede, vel in fin'' gulas nienfas,VeI irt nniverfiim itcr flatuta. Cuin vero ita mandatum expresfurti vel tacitnm intèf- veniat, dicituf nonrtumqnam Mandatarius mcf cenarius. Vid* emékicon j Tr. d^s Asftiri. XIL, 4, Contr. a la Grosfè IV., 12. Sed 'cavendum est, nc fic ipfa locatio^eonductio cunl mandati eontractu eonfundatur. Nam licec hodie feciis, arque apud Romanos, ad esfentictm con- tractHs mandati non ampliüs perciner, ut fic gra* tüitum. L. I. %: 4. ff. mandati coll. art. 1985» Zod. Ch. fua natu fa tarnen hodieque iste con* ti-actus graïnitus est, adcoque fi de fl:ipendio, Cnjus mentio in paciscendo facta non est^ qnae- fótur i qiii de mandato cogitant;, affirmare de* bent, nullum a magistro posfe exigi, quod ta-* ifen ftcüs esfe dubium non est. An fcripturn hujus conti-acttis leges eJchibcail-»
rar, pariim refcrre videtiir. Rusfica lex, arr. I7# et 18., illad cxigit, atqiie Codicis mefcat. con- ditores, juxta intcrprctes ad art. 250. de fiinili Ipge cogitarunt. Scd tJcinCeps tarnen po:ius duxcrunr, fiinpiicitet fiatnere^ conditiones loca-' ttönis intclligi vel ex inrtrumento, quo nautae Omnes exhiberi folent (^rèle d'equipage)., vel èriani ex aliis parcium convencionibus. Itaqne pacta haec, quatjumque velinc racione, etiam (E tes.
|
||||
|
\ C Ö6 )
testimoniii probarc posfunt contrahentcs. Cf,
FAILLIET, ad Cod, Civ. art. 1341. extr. et ad Cod. merc. art. I09. (i). Quaenam autem culpa in hoc contractu a
magiscro praestanda fit, lis esc inter eruditos. De lata quidem et levi culpa non dubicacur; fed funt, qui ad has formas magistri praestatio- nem velint restringere. Juris analogiae vero convenientius videcur, ut eum etiam de levisfi" via dicamus teneri. Licet enira utriusque par- tis vérfctur utilitas, adeoqiie levem tantum at- que latam culpam praestandam quis putet, ob- fervandum tarnen est, eum profiteri peritiam, aeque atque depofitarius, qui fe depofito obtulir, et negociorum gestor. Nifi ille magisterium fuscipere voluisfec, forte alius diligentius in eo fuisfec verfatus. Praetcrea in culpae impucatione etiam haec venire vidctur aestimatio, ucrum ma- jor minorve facultas fit domino, rebus fuis ipfe prospiciendi. Sic ratio intelligltur, cur in com- modato praestanda fit levisfima, in precario ve- ro lata tantum veniat culpa, §. 2. Inst. quib. mod. re contr. L. 5. §. 6. ff", commod. L. 18. ff, eod. L. 8. §. 3. ff. de precario. Qui pre- cario rem fuara altcri concesfit, fibi imputet, (jl) Jnris liornsflci pracccptnm potiiis est quam jnsfum,
tit fcripco celebretur contractiis. Pr. I.mir, II. 8, §. I450« 1451. et 145a. coil. I. s..§. 155. fqq. :'' |
||||||
|
\-'-
|
||||||
|
—-3~------------------—■-----------<u^^
|
||||||
|
C 6? )
fi diu'j'iis rem npud alium esfe permiferit, fed
Gommodans rem repetere non potest, antequam ufus cempusve, ad quae rem concesfit, elapfii fint. Ejus igitur, qui, Jicet vigilantisffmus, re» bus fuis fuperesfe non potest, patrocinium lex ipfa fuscipit, fed derelinquit eum, qui, curn posfic rcs fuas curare, negiigenter eas tracrac. Hac autem regula, fi qiiis in definicndo magis- tri officio utacur, facile videbit, plem'sfimam om- nino magistro potestatem esfe concedendam et jninimsm, vel nuliam faepe curam ab exercito* ribus posfe adhiberi, ne ex minus recte gestf» damnuin aliquod patiantur. Itaque, ut de culpa etiam/^v/V/m*^ ceneatur magister, juris ratio non refragacur. — Rusfica lex fummam in magistro diligentiam req^kn^ art. 50. ad 56. et 57. levisfiniam culpam etiam fecundam Ord. i68r. praestari putant, tum valin ad art. 9. du capit.» tum etiam emêrigon , 7>. des As f. cap. ia. 4» et MBRLiN, Rép. in voce capit. de vaisf. (r). De jure autem Codicis mercaturae ex art, 221. tere dubites; quin jacob5en , 5'^^r. II. pag. 117. fimpliciter affirmat, magistrum jure Codicis de culpa/ifW teneri tantum. Erroneam tarnen hanc opi- . ,, ■. .,: -;.-: :■ ^.; " nJo.> (O Jufe Borusfico de levi cüIpa tenetur, ,, er nwz die
„ verfehcn vertreten, die ein vorfichiger und erfahrner „ Sthifer fïck tikht \Dilrde zu [(hulden kommen lasfmf ff. landt: II. 8. §. 1^62. . - --^ : ':- E 2
|
||||||
|
L
|
||||||
|
_.ti:..
|
||||||
|
C 68 )
ftionem, affirmare nulli diibitamus. Expresfe
enim in art. 230. fancitum esc, de folis iis non teneri raagistrum, quae vi majori accidisfc pro- bantur, adeoque, vel ex hoc articulo, magis- trum de omnibus iis, quae ad vim majorem vel ad cafum non pertinent, teneri, merito efficias. Deinde ubi legislator Gallicus dicit in ai't. 221.: tout capitaine est garant des fautes mêmes légères, levh/tma culpa nullo modo ex- cipitur. Est enim notisfinium, eum distinctionem Romanorum de culpa in Codicibus fuis omittc- re voluisfe, fed illam tantum , quod ad verba attinet, arcere potuisfe, cum ipfius distinctionis ratio in ipfa rerum natura habeat fundamen- tum, et non inepta tantum fictio fit ICtorura Romanorum. Sic, ubi legislator art. 1880. et 1927. Cod. Civ. 'm commodato et depofito llmpliciter eam diligentiam adhibendam figniff- cavcrat, quam Paterfamilias in fuis rebus praes- tare folet, mox tarnen art. 1882. et 1928. majorem diligentiam in nonnullis caufis a com- modatario et depofitario exigit, adeoque dis- tinctionem inter levem culpam et levisfimam re ipfa admittit. Equidem , cum baec reputem, dubitare amplius non posfum, quin legislator me- morans les fautes mime légères majorem, diligentiam, quam qu?.e diligcntis Patrisfiniilias folet esfe, exigere volucrit, adeoque eiindcra culpac gradum intellexeric, quam Romani dixe- runt
|
||||||
|
C Ö9 )
runt culpam kvisfimam, five ejus curae omis*
fionem, quam diligcntisfimus Paterlaniilias ia fuis rebus adhibec. In art. 1992. Cod. Civ., ubi de levi culpa fermo est, mcmorantur fim- pliciter les fautes non addita voce Itgères. Sic apud Romanos culpa fimpliciter pofita de levi est intclligcnda. Cf. L. 3. §. i. ff", nautae caup. flabul. L. 8. §. 3. deprecario aliacque. Vid. omnino VExpufé des moüfs, par M. bégouen, ad art. 221. Quibus vero factis hanccc cul- pam coramittat , pasfim in disputatione videbi- miis. Suiflciat obfervasfe, huc maxime etiam refcrri oporccre, quaecumque ex impericia com- iiiittaï. Ilacc cnini utique ad culpam percinet L. 132. ff. ds reg. jtir. Sequitur ut de ftipendi.o, quod ipfi m\m.
fülct, videamus. Varia rationa potcst illud con- ftitui. Posfunt cxcrcifores partem lucri magistro conccdcre. Posfunt mcrcedem ipfi tribucre in univerlum iter. Posfunt etiam in fingulas menfes ilipendium ipfi praestare, Poscerior haec ratio obtinec plcrunique; vcrum obfervandum esc ita mcnfium tantum mentionem fieri, ut con- fiet de fumma ipfi pro operis praestanda, niinime vero,' ut in mcnfcs fingulas locationis- conductionis contractus ineatur. Itaque nihil hoc impedit, quominus in univerfum iter con- dnctus videatur, adeoque illud abfolvere debeat, nifi ex justa caufa impediatur. Huic ftipendio E j haec |
||||
|
C 70 )
haec fere emolumenta acccdunt, ut prinio, ni(!
aliud accum fic, in fuum comraodum, nullo naulo foluto , meigcs inferrc posfic in eam navis partem, quae ei habitanda conceditur {de Ka' juip^ C^^' ^^ lecundo, ut naiili certas ab exer- citoribus accipiat ccntcfimas; quod fumma ratio* ne introdiictuni est in locum ejus pccuniae, qij:.m olim ex mercatorum liberalitace, deinccps vero ex ilipulatione ab iis accipere foicbat ma- gister, quae nomine Kaplaken maxime nota est, Nempe ciiili naulum fere minuere, hanc vero pecuniam augere magistri intercrat, in dies fic majus damnum habcbant excrcitorcs. Solc- bant propcerea illi magistro eam Icgcm diccre, ut, quemadmodum naulum, ita ctiam hanc pe- cuniam in fuas rationes refcrrct. Arque cum illud jnvaluisfet, quaefitum est deinccps in patrla, an quoties nihil de ca pecunia excrcitorcs inter et magistrum convcncrat, ad iliOS,an vero ad hunc pcrtincret (z). Hoc vero dubium am« plius videri non potest, cum, uii dicebamus, excrcitorcs, ne incertum illud damnum paterentur, ccntcfimas illas conftituerunt, In-
(i) Secus Jure Bonisfico II. 8, 5. 1510,
(a) Extraordinaria haec merces Jure Bonisfico ita de-
mum magiscro concediciir, fi illud voluerunc exercitores, quin etiam (ie trigcfimam naiili partem escedere non po- l«c, Pr, latiffr. n. a. §. 1518, |
|||||
|
/
|
|||||
|
C 71 )
•
Incipic autem deberi ftipendium, a quo teirt-
pore, confeccione illius inflrumenti, quo nomina, munera atque mercedes nautarum exhibencur (rólc d'equipage^, perfectus esc contractus. Meruit mercedem, ubi abfokitnm est iter, i. e.', nifi in commcatum tantum, conductus fit, fi navis icdux exoncrata est, vela funt demta, atque fsburra impofita, Cï. Placcaet 1551. art. 16. et 17.; art. 8. van Schiplieden 1563.; C. de C. 256. coU. 433. Verum enim vero, quemadmoduni erga ceteros creditorcs, ita etiam adverfus naucas ec magistrum adco dcfungicur exercicor, modo na- vcm niulumque (^1} iis omittat, Itaquc maigistcr fibi in fccuritatem ftipendii folam navem habet obligatam, unde novum ei nascicur mcmentum cam tucnJi, atque in locum destinatum perdu- cendi. llypothecam ejusmodi concedunt Conf. Ma*: cap. 34. 105. 136.; verwer ad l^Fl/, Z. art. 15. et ad art. ia. van Schipbr. 1563.; CLAiRAc Jur. de la mar, XVIII. 4.; Arg. J. M. H. IX., 5.; Ord. 1681. des eng. et lof. des mat. art. 19.; C. de C. 271. 272. Quin ut inter hypothecarios privilegio gauderet fan- citum est Conf. Mar. d. cap. 34. 105. clairac loc. cit. C. de C. 191. N. 6. Praescribimr au- ■""'"■ ..... '^ ■■;'■'''"■• ■ tem < (O Waiilum in jure habetur fere, fi ita dicere fas fit,
pro complemento valoris navis, adeo ut, quod deterior fic navis fingulis icineribus, illud ex iiaulo reficiacur. |
||||
|
C 7^ )
tem nostro jure jus ftipendii exigendi, lapfu
anni, poic periectum icer (C. (ie C. 433.)-» eadem - rationa , qua illud etiam jusfcrac Ord, 1681. des préscr, art. 2. Cafüs, quo, rationibus exercitoribus nondum redditis, reliquam adhuc peguniam in pocestace habcc, excipiendus vidc- tur juxta regulam, quam rqcce ad loc. cic. in parces vocat valin : quae tempor anea juut {ld agendum , fuut perpetua ad excipnendum. Quum vero, dcperdita qut capta nave, naut^o ftipendium prorfus amittant. C. de C. art. 258^; Ord. x68i. des eng. et loy. des mat. in. ^, jnoribus introductum est, ut gnte iusceptura iter parceni ftipendii acciperent, quam etiam pev- dita nave restituere non tencrencur. C. de C. art. 258, Sic, te.ste BSNECKE System, des yisf^c... ■Und Bodifi, Wefens. Vol. i. pag. 83., IJam- burgi duQS menfes Itipendii ante iter fusceptuin accipiunt. Jure Hanfeatico, Tit, III. art. 6.,, ii longiora cranc itincra, tribus vicibus (olvQr batur, Sqilicet in loco unde proficiscebatiir, in eo quo tendebat, deniquc in portu, in que"? Tedujc navis appellebat, fiugulae folvebantur trien- tes, Apud nos vero ^liosque populos hodiernos, t^ifi aliud 3ccum fit, pars mqrccdis nautis tri- buituf ante iter fusceptum et, quod funeresr, ^eninm post rcditum folvicur, Quod fi impedimentum aüqucd cxistat,quomi-.
PUS it.eF Y^. fuscipi^cuf vei Qtian; perliciatur, |
||||
|
i
|
|||||
|
C 73 ) • .
distinguendum esc maxime, utrum illud, vel ex
vi majore, vel ex culpa cxercitoris, vel rner-* catorum proveniac. Culpa cnini auciori debet meere, fed quod ex vi majore, cui caufam non dedimus, accidit imputari nemini potesc. Itaque prudcnter (latutum esc jure nostro: i**. Si impediniemum exiscic ex facto exercicoris vel mercatoris, «. ante iter fusceptum, magister mercedem
accipic pro operis jam praestitis in in- ftruerida nave, ec, ejus quod incercsc no- mine, rctinct eam, qut<m jam accepic, vel, fi nihil adhuc folutum esc, llipcndii eam partem petic, quae cum una menfe ■ conveniac (O; P. fuscepto jam itinere, qiii in univerfuni
iter conductus esc, oninem mercedem ac- cipic. Sed qui menstruum ftipendium ca- ' pic, pro rata parce cemporis exacci, ra- * tam üipendii recipic cum dimidia ejus, quam, nifi impedimentum exftitisfct, veri- fimilicer adhuc meruisfet. Reducicur au» tem utroque cafu, fumpcibus non fuis, in
' • • • ■ ■*. ; , f'■ ■ ■- \y,. i^'
(i^ Qnartam ftipendii partem indemnitatis nomine prae».
t«ri jusferat. Ord. 1681. /;/. de% eng. et loy. des mat, «rt. j. |
|||||
|
C 74 )
|
|||||||||
|
in
|
locum uiide navis profecta esi. (i).
|
||||||||
|
C. de C. art. 252.
2". Si impeditum esc iter, quoniani fublatum est
commerciiim ' cfum loco, quo töndic navis,
vel haec arresto detinctur, "■
«. ante fuscéptiim iter, merces tantum pro
' operis praestitis folvitur. C. ds C. 253.
coll. Ord. 1681. da- engag. et loy. des
mat. art. 4. et 5.,
^. fin vero pose inchoatum illild, prohibita
" • navigatione in Iocidu propofitnm, debetur
rata ftipendii pars. Sed, arresto detenta
'■-' ■ nave, per tempus detcntionis demidia pars
- ' ■■ debetur, fi quidcm in raenfes conductüs
esc magister (2). Nam, qui per averfio-
'............ - PO-
(i) lis qni menstrua ftipendia habel?ant juxta art, cit.
Ord. 1681, hoc cafu i;il)il Iblvebatur praeter mercedem, CUJUS dies venerat, et impenfas in reditum. Aequitaci con- venientius habcmus Jliris. hodierni placitum. Ceterum pos. fnnt illae impenüie in reditum fpeciali lege a Summo Iin- peraiite defiiiiri, ea ratione, ut non teneantur exercitores aliam navem vel ceria quaedam loca in certa nave coiidu- cero, led ut in fingula miiliaria certam peciiniae fummara, pro vario naucarum ordine diverfam, folvere posfint. Ejusmodi conftitutio apud Gallos iiabebatur i. Aug. 1743. t^ujus verba relata funt in Nouv. Falin. ad srt, 270. (2) Jure ïlanfeatico IV. art. 23., ubi angariis detenta
fuerat navis, Nantarum oranium , adcoque etiani ina^istri-, flipendium per iilud tempus ex arbitrio peritorum dsfi- nitbatur. , , |
|||||||||
|
"T-
|
||||||
|
C 75 )
riem in univerfum iter conductus est, iii-'
commoda detennonis patitur, qucmadmo- dum commodiim habcrct, fi brcviore tem- pore quam futurum putaverat, itcr fuisfet abfolutum. C de C. art. 254. Quod fi magister ea lege conductus est , ut ccrtani nauli partem pro opcris habcret, intelli- gitur ejus aeque atque exercitorum damiium es- fe, fi ex vi majore impedimentum fic ortum. Si culpa mercatorum ei locum dedit, partem ratam Iiabet ejus, quod indcmnitatis noniine exercitoribus dcbent pracstarc. Dcniquc, ubi exercitorum culpa est, indemnis haberi debet. C. de C. art. 357. coll. art. 1850. Cod. Civ.j et Ord. 1681. des eng. et loyers. art. 7. Ceterum producto itinerc illius, qui in uni-
verfum itcr conductus est, merces augetur art. C. de C. 257.; fi brevius fic non minuitur, niö praeter exercitorum vohintatem hoc evenerit. C. de C. 256.; Ord. 1681. d. th. art. 6.\ Cf, C. de C. il2. $. 4. Circa qiias res verfetur potisfimum
Blagistri officium, et quomodo ex
rebus, ab eo gestis, teneantur
Exercitores.
Verfatur autcm magistri oiFicium in admini-
iiranda navc et curandis iis omnibus rebus, quae ad
|
||||||
|
.: / .j:
|
||||||
|
C 76 )
ad eam pertinent. Non aucem est, quod multfs
probem , a vuluntate cxercicorum pcndere, utrum majorcm , an vcro minorem, ei tribuere velinc potcstatcm, <■ cumque, ü firtes mandati cgrediatur, aliud fecisfe vidcri. L. 5. princ. ff". ■niandati. Scd operae pretium est obfervare hoc loco, rarius et in niajoribus tnntum itineribus, fcripta intervcnire mandata {inftnictlen')y ojüoA tarnen facüe litibus inicr excrcitorcm cc magis- trum occafioncni dat. Sernper autem Jonge plenior magistro conceditur potestas, quam qua vulgo procurator gaudere folec, quoniam rarior et cifTicilior est exercirorem adcundi copia, et ea faepe lunt tcnipora, quo vix agendi, iiullo modo 'vero deliberandi est opportunicas. Itaque regula ponatur prima: ea, quae nudae admi- niflrationis fines excedunt, a magistro peragi non iiebent, ni[i ex eormn conjenfu ; deinde, ƒ/ nulla copia est eos adeundi, uhi fisri po- test , post rogatam praecipuorum nautanim fententiam, Judicis requiritur auctoritas; dcnique, // neque haec recte potest invocari magister fat is tutus est, // quatenus fisri potuerit, nautarum fententiam expetierit. Incelligitur autem ex hls regulis, quomodo et quibus cautelis adhibitis, navem obligate posfit magister, licet vulgaris adminiftrationis fines egredi videatur, qui alceri ^trs*in re conccdit; nenipe tune cum hoc ad fervandam navcru, at- |
|||||
|
^
|
|||||
|
Q 77 )
q-je perficicndum iccr fusceprnm neccsfirlanT es-
fe condac. Atque hinc (eqnicur cnam , niagis- trum navem alienarc non posfc, nifi hoc ei e?:- presfe permisfum fic. Nam plus on;nino agere videmr, qui alienat quani qai obligac , et con- fervandae navis curam habuisfe dici non pocest, qui eam vendidic. Merito igitur ipfum hoc fancicum esc jure pofuivo. Ci". Co/sf. Mar. cap. 253-; }^^l>- Z. are. 13.; Jvg. dOIer. are. i,; art. 12. van Schipp, en Koopl. 1563.; Ord, 1681. tit. du Capit. are. 19. ; MKRLrN , Kép. in voce Cipit. de vaisf. mdrch.; Pr. Landr. II. 8. §. I522.; C. de C. nrc. 237, Sed quid fi navis fracta est, vel iaefa, ca ra- tione, vel eo loco, uc reparari ncqueac, five nimis map;nae requirantur impenfac : fimiüs v. c. pecuniae fiimma, pro qua nova posfic navis •aedificari; five nimis longum fic tenpus, (Ive locus, ubi verfatur, is fic, nbi tignum coemi Don posfic, five deniqiie, alia quacumquc ra- tione, aliqwid dcfit, quod ad instaiirnndam na- vem est necesfarium? Prudcncer jura civiiia hunc cafum excipiunt atque pcrmiccunc adco niagis- fO) ut, cum rite de hacce navis conditiona conftet in commodum excrcitorum caui vendar. Conf. Mar. d. cap. 253.; C. de C. are. 237. Emérigon, Tr. des asf. cz'p. iq., 38. Conllac autem de hac re ex declaracione: Judicis com- P^tcntis. Quis vero ille fic, ex art. S34. ec -45' facile colligicur. De ratione, qua petere hanc
|
||||
|
banc declarationem debet, vidcatur maugePvEt,
Législ. Commerc. ad art. 237. cit. Add. Jus Dan. IV. 2. 12.; Pr. Landr. IL, 8. S- 1523-
Nulla autem umquam ufucapione navis do-
minus potesc evadere. Nam non proprio no- mine et animo domini navem posfldet. Neque potest quis contra titulum fuum dominium praescriptione acquircrc. Cf. Ordonn. 1681. art. I. des préscriptions. C. de C. art. 430. ibique Ie Nouveau Valin. Sed quid fi capta fuic navis; fed magistri industria recepta vel ejus pecunia redcmpta ? Fatenduni omnino ita e potcstate exercitorum dimisfam aliquando fuis- fe navem, adeoque jure Belli hoscium esfe et, fi ftricti juris rationcm fpectamus, eodem belli jure, tamquam rem hostilem, posfe capi, vel, utpote rem alienam, a magistro posfe emi. Ve- rum eniravero, ut fufius infra dicemns, ad offi- cium magiscri non tantum cura navis pertinet, dum falva est; fed debet etiam operas impen- dere, lu amisfa recuperetur, quemadmodum fractae quoque navis tabulas coUigendas debet curare. Facerec igitur contra bonam fidem, fi erga eam navem, quam tucndam receperit, hos- tem fefe gereret, atque proinde redimens, vel quacumquc ntionc recuperans navem, nomine exercitorum et rarionc officii illud egisfe vide- tur. Cf. EMÉaiGON, Tr. des As f, cap. 12.» 25. ;.- . v.(i • ' Quod |
|||||
|
■ ■■-"--■'--
|
|||||
|
C 79 )
Quod autem diximus, posfe exercitorcs, quadiirn-
que racione veliiu, magiscri potestateni vel ara- pliorem reddere vel circiimfcribcre eciam, ica intelligendum esc, n: ex restricco ejiis olficio , tertii niiUiim damnum paciancur. Niii igitur Ie- gitima illis facta fit deniincatio, rectc piuant ex* tranci, eadem jura esfe magistro tribuca, quae pleruraque habere folet; adeoqiie, quae fccun- dum haec cum magiscro coinrahunt, rata func,ec etiam contra exercitorcs vim pleiiam habcnt ec cfficaciam. Scilicet in jure Romano, qui cum magistro
contraxic, non tantum directam actionem habec contra hunc; verum fubfidiariam eciam concra excrcitorem, modo mandatum egresfus non fit, L. I. §. 2. f. naut. caup. (lab.; L. i. §. j2., 13. ec 14. ff. de exerc. act. Qi). Quin licec vctuerit exercitor, ne concrahcret, obligatur ni- hilo minus, quatenus recte iliud ignoravcrinc rertii arg. \. i. §. 5. ff. de exerc. act. „ oiw „ nia enim facta magistri debet praestare „ qui eum propofuit, alioquin contrahentes 5, decipientur.''' (2). Nam, uti recte ulpianüs . ■■ , ■ . ./ ' '-■ :"' rah^ (1) Ilccte si: theophilus nd tit. In(I. qunj cum eo qui
it al. pot. o y&p TrpoVcav rivu, Soneï Xcc/xrrpcc ^éynv r?} (pti-'vii, , Sn èyii rourov TTposervtir» , i ^ouXóftsvoi «ut^, C^) Da actione exercicoria Specimen Juridicum inaugar.,.
fcripfit amicus CoDful:. w. j. c. van ha»s£li> Leiel, 1829. |
||||
|
C 8^ )
ait m d. ï. t. §. I., „ intü'diim loctn ^ tent'
„ /)«^ non patUur de, potestate magisrri ple-' „ «/«j diliberandi confUinm.'''' In Co;;/! ?Kör* etiam cap. 22Ö. fancicum esc, ea., quac cum mercatoribus, ec fi contra voluntatcra cxcrcito* rum a magisrro contrahunuir esfe rata. Facta magistri ab exercitoribus praestanda jusferac art» 2. tit. de propriet. Ord, 1681. Add. Pr, Landr. II., 8. §. 1525., 1526. ec 1532. Ac- curatius in Cod. merc. art. 216. exercitorem obligari confiirucum est, ex faccis magistri, quatcnus navem fpecrent et iter fusceptum. Nem- pe in iis , quae navem atquc iter omnino non fpectant, perfonalis tantum magistri esc obliga- - tio. Ncque tarnen probare dcbent propterea, qui cum magistro contraxerant, rem mutuo datam vcnditamve in commodum exercitoriae focietatis cesfisfe; fed exercitoriam posfunt in- ftituere, fi probanc fe jure putasfe, magistrum ratione officii cum iis egisfe. arg. /. i. 5- 9-1- ?•/• de exercit. actione. Quod fi ica dolus vel cul- pa magistri intervcnit, hoc locnm potcsc facere actioni mandad direccae ab exercitoribus contra magistrum inftituendae; fed jura eorum, qui legicima ratione cum magistro contraxerunt, fic non 'mutaniur, qucmadmodum Cap. III. Secc. 3. ^. 5. accuratius videbinnis. Esc autem hoc loco ingens inter jus 'Roma-
nüin ec leges recentiores nocandum discrimen.
•^- ' . • , . Qui
|
|||||
|
V
|
|||||
|
C Si ) "
Qui cilm magistro egerant fidem fecuti vide-
bantiir cjiis, qui eum pracporuisfcc, five unus üt five plures, et proptcrca quisquc cxercitor fi'ne distinctioiie, utrum magna cjus'porrio esfet in nave, an vero minima , i/i J'olidum poterat conveniri,, «^ in plures adverfarios distringa- lur, qui 'eum uno contvaxsrit. Cf. L. \, %. 25.; L, 2., 3., 4. .§. \. jf. de exerc, act. coll. L. 27. ^. 8. ff. de pecuUö. Qiicd pJaci- tiini naturaii acquirati convenire minus rocte ne- gare videruf grotius de J. B. ac P. II., ir., 13.; Ubi Vid. BARBEYRACIUS. Add. HUBER ill
Prael. ad tit. ff de exet'C. are. in fine;
STYPMANNÜS J. M. IV. I5. ^^''. l8il., iSp.
pag. 547. Videbatur autenl ita nimia fere esfe
potcstas magisrri, quippe qui, re male gcsta, vel locupletem exercitorem facilc ad pauperra- tem redigeret. Itaquc in favorem mercaturae medio aevo inducta est hacc juris ratio, ut non aniplius exercitor, led pofius navis ipfa propter ea, quae a magistro gcsta eraiit, haberetur obli- gata, Mari navem commictit exercitor; ejus cu- ram magistro hiabcndani mandat; amittere eani. potesc, vel maris pcriculis, vel mala niagistri adminiilratione; fed, quas hisce pcriculis ere-^ dere noluic, res fiuuiliares ccteras, falvas retinet, nifi magls pecnliarlter, ut eas quoque obligarec, magistro pcrmifcrit, quo cafu (ibi darana majora ^ebct imputare., |
|||||
|
f '^^ ..1^^ -9L. .
|
|||||
|
( 83 )
Confulatus il/m-ij jam Imjus juris meminit,
cap. 34., 61., 70., 236., 251., 286.; item CLAIRAC, Navig. des rlv. art. 15. in op. laud. Us et cent. de la mer; Statuta Hamburg,^ de quibus vide kuricke , ad J. BI. H. VI., 2. pag. 76Ó. De eadem re apud nostraces jam diu obtincnte conferri posfunt grotius , de J. B. ac P. II. II. 13.; Idem Inl. Holl. Regtsgel. III., I. §, 31. et 32.; j. GOOREN, Obferv.40.; Holl. Confult.^ Deel III. N**. 321.; stypm. IV. 15. N°. 190. pag. 547.; LOCCENIUS III.,
7., 10. pag. 1033.; KURICKE, Qtjaest. lil.XX.
pag. 876.; viNNius ad peckium, pag. I55. Ne- , que aliud ftatuit apud Franco - Gallos , Ord. 1681. tit. des propriet, are. 2., apud Borusfos, Pr. Landr. II. 8. §. 1529. (coll. tarnen art. 1533.), apud Rusfos Lcx catharinae, a. 1781. art. 165., quique hodic vim legis obtinet Co- dex merc. Gallicus, art. 216., ubi, excrcito- res non amplius quara de navc et naulo teneri, difercc dicuntur. Exccptio est ab hac regula , fi magister de-
bitum aliquod vulgare contrahens, utiliter exer- citorum negotia gesferit. Qua in re eventus mi- nime fpcctandus esc. L. 12. §. 2. ff. de negot. gestis (i}. Exiscit autem hicce cafus imprimis fi,
(O Seneca , Epist. XIV. „ confilitim omnium rernm
„ fapiens non exitus fpectar, Ir.itia in potcscace nostr» „ func, de eveutu fürcuna judicat," |
||||
|
C 83 )
fi, ut navem ab hoste redimat, cambiales licte-
ras, quibus obfes fortasfe est addicus ,.concesfe- rit. Dcbenc hoc cafu etiamfi navis deinccps vel perieric vel ab aliis capta fuerit, pecuniae fura- mam, quam continent illae, folverc obfiden:quc liberarc, modo probecur re vera utiiiccr nego- tiura esfe gcstimi , id est, non redemptam esfe navem, qiiae tamen excrcitcribus periisfct, vel pro ca Jumma, quac manifesto cxcedat rel re- dcmptac valorem. Cf. omnino kmérigoi^, Tr. des as f. XII. 31. §. 7. fqq. et nostr. disp. Cap. III. Sect. III. §. 4. Utrum autcm contra niaffistrum, an contra exercicores actio inflituta fuerit, parnm referre videiur. Nam fententia, contra eiim ratione officii fui lata, contra illos ctiam potesc execiuioni mandari. JMagisrcr, mi recte obfervat valin ad art. ai6., faepe tantum convenitur ideo, ne excipiac exercitor, magis- trum in judicio vocandum esfe, ut conilec de eo, u'rum jure an injuria indituatur petitio. Praetcrea faepe, qui cum magistro concraxerunt, ignorant, ad quosnam navis pertineac, et qui- iiam ad«o praeter magistrum in jus vocandi fint. Univerfe aucem ipfe magister, quoties ex vi mandaci fui egic, atque niunus fuum non disfi- mulavit, nullam perfonaïem obligationem con- trahic per L. 15. Cod. de adm. tutor, L. 20. ff- de inflit. actione, nifi quara ultro fuscepic; nam procurator, qui pro domino yinctilum F 3 obli-
|
||||
|
■^
|
|||||||||
|
( H y
obligatloms fusccpit, onus ejiis frustra recii'
fat. L. 67. ff. de procur. Itaqiie agcrent prudentins magistri, fi minus faciles esfcnt in concrahenda perfonali obligacione, atqiic nunc (liepe funt. |
|||||||||
|
THE-
|
|||||||||
|
ï
|
|||||||||
|
iiM'-- '-•■^-'—-
|
|||||||||
|
THESES.
|
|||||||||
|
1.
|
|||||||||
|
Est omnino Jus ah'quod Naturae, di^
versum a Philosophia Juris, quod non
connata tantum,, verum, hjpothetica etiam
complectilur officia, al que ipsius adeo
juris positivi f ons est hahendus.
|
|||||||||
|
2.
|
|||||||||
|
Ab HUGONE, viro summa, dissenti-
mus in Ilist. Jui\ Rom. cd. 7™». §. 106. staluenti, jam XII. tabulariim tempo- 1'ibus feminis Romanis licuisse, ut, tu- tonbus auctoribus, testamenta conde- rmt, F 5 3.
|
|||||||||
|
C 8(5 )
'' . 3.
Edicto, auctore hadriano, a salvio
JULIANO composito, quo priora correcta sunt et amplijicata , minime ea vis Iri- huta fuit y ut, qui deinceps honoribus fungebantar y Magislratus noua edicta proponere prohibiti fuerint. |
||||||||||||
|
4/
|
||||||||||||
|
ICti llomani serpitutem minime ree-
tae rationi coiitrariani putarant. |
||||||||||||
|
5.
|
||||||||||||
|
Quod ohservari solet, ex legibus,
quas sihi constituunt, variarwn gsn- tium intelligi indolem, conspicuum eiiam est in Judicum Arbitratoru/n apud Gal-- los institutioue, quae impriinis reram politicarum conversioni originem debuit. |
||||||||||||
|
6.
|
||||||||||||
|
._LA_.
|
||||||||||||
|
!■ WW"»*',"»...,. u«n
|
|||||||||||
|
C 87 )
6.
iVo;z- videtiir ea instituiio esse ejus-'
modi, ut in noi'is le^ibus fereiidis sit seiyanda. |
|||||||||||
|
Nuptiae seciindas a vidaa, intra de-
cem menses post dissolatas priores niip-' tias contractae, iiullae non sunt. |
|||||||||||
|
8.
|
|||||||||||
|
Instrumentiim pfimlum, contractum
synallagmaticani continens.^ ciijus tot exempla, quot sunt part es contrahentes, confecta non sunt, jure nostro tarnen iim liabet semiplenae probationis , guae scriptwa constat (comirrencemcnt de preu- ve par écritj; ideoque testibus adhiben- dis locwn facere pot est. |
|||||||||||
|
^-
|
|||||||||||
|
( 88 >
|
||||||||
|
Non volde sibi constare videtur Jus
QallicLun , ciun , dejicientibas descen- dent i bus ^ portiüuem legitnnam adscen-^ dentibus co nee dat, et testatori permittat, conjugi tribuere jus ed utendl-fruendi% Cf, Cod. Ciy. art. gio. coll, 109.5. |
||||||||
|
10.
|
||||||||
|
(^itandoquidem et mulcta Jasta poe^
na est, bonorum publicatio ejusmodi j qua saha manet llheroram portio legt-' tima, injusta haberi nequit. Humane tarnen a liege nostro lege il.Dcc. i8i5. art. ir^sablata est. |
||||||||