|
DISSERTATIO MEDICO PRACTICA
IIVAUGÜRALIS SISTENS
OBSERVATIONES GHOREAE
SANCTI VITI, ET FEBRÏS PUERPERALIS,
QUAM ,
SÜPREMO FAVENTE NOMINE,
EX AUCTORXTATE REGTORIS MAGNIFICI
ADR. CATH. HOLTIUS,
lUR. UTR. VOCT. ET PROF. ORD.
ET AHPLissfMt SENATÜS ACADEMICI consensu ,
AC
NoBiLissiMAii FACLLTATIS MEDICAE decreto ,
JIJ ra ©rabu ^osiov&iusif
SUMMISaUE IN MEDICINA HONORIBUS AC PRIVILEGUS ,
IN ACADEMIA BHENO-TRAJECTINA , RITE AC LEGITIME COKSESUENOIS ,
ERUDITOKUM EXAMINI SUBMITTIT PETRUS HARTING^
ROTERODAMENSIS.
DIE XXVHI M. NOVEMBRIS A. MDCCCXXXV , HORA V. |
||||||
|
TRAJECTI AD RUENVn,
EX OFFIC. PaDDENBURGII ET SoC. |
||||||
|
Fiw,^tjf>p»"!T,_ii!»«r..'-."...'j:_i": »„.l;
|
||||||
|
MATRI DILECTISSIMAE,
IN SEMPITEBNAM ANIMI GBATISSIMÏ
MEMORIAM |
||||||
|
S AC RUM.
|
||||||
|
f'
|
||||||
|
Nêe Medici, nee Imperaiores, Hee, Oratores,
quamvis artis praecepta.perceperint, quidquam laude dignum sine usu, et ewerciiatione consequi possunt. Cicero.
|
||||||
|
-.u
|
||||||
|
|
||||||
|
Ii\TïlOITÜ8.
|
||||||
|
A.d veram morborum intelligentiam recte ac-
quirendam, atque perficiendam, experientiara liiul- tiplice ipsius naturae observatione comparatam, sa- naeque rationis luce, atque Physiologiae praeceptis illustratam, ab omnibus Medicis omnino expostu- lari, qnis est qui dubitet? « Curiosa enim naturae observatio ut primam arti dedit originem, ita incre- menta dein dedit, dabitque porre" (i). « Neque post rationem inventa est Medicina, sed postinvcn- tam Medicinam ratio est quaesita." Quibus verbis C e 1 s u s C^) indicasse videtur, ex morborum ob- servatione conditam esse Medicinae theoriam. Quae si quis apud animum reputet, mirum ne-
mini esse potest, ea monumenta antiquorum atque recentiorum, quibus signa morborum, horumqueaeque faus-
(i) Gaubii , Pathol. § 18.
(3) Praefat, ad Libr. 1. de Medicina.
A
|
||||||
|
fausti ac infansti exitiiü exprimuntur, nierito siio
ab omnibus celebrari. Tcstentur Hippocratis morborum, imprimis epidemicorum descriptiones, ciitn quibus si quis conferat ea , quae S y d e n h a- mus de eodein argnmento coUegit, facile assentic- tur clarissimo Aliberto scribenti: » Medicinam Hippocraticam» si mala fortuna deperdita essent Hippocratis opera, ex Sydenhami opere optime revocari posse" C). Qnis est a veternni lec- tione adeo alienns , ut non iniretur ejusdem Britan- niae luminis , Bacon is observandi praeceptis im- biiti, variolaruni, morbillorum, podagrae, et hyste- ricae feftiinarum afTectionis ex naturae observatione depromptas delineatlones. Neque pretio suo defrau- danda est H u x h a m i febris nervosae descriptie, quam noHtra aetate Hufclandus celebrare haud dubitavit (2). Quibus addantur meritissimi Mor- tOfti iadefessi labores in describenda, ex indubiia fontibno haasta, Phthisis vebementia; T o r t i i at- que Wcrihofii, incautos haud raro fallentis fe- bris intermittentis larvatae, delineatio, Trilleri pleuritidis descriptio; et vero humanissimi Tral- ies ii accucata, et viro Deiun vere colente digi> jia enarratio, atque illustratio cholerae, quam ipse tolit aegerrime, sanavit difficillime. Quibus si plu- res addereju observatotes tuni morborum epide- mi-
(1) Nosol.Natur. p0g, 47, (Discoars prxelimiuaiie.)
(2) Over de ïenawk,<JOrtg«in, pag, 8,
|
||||
|
< ^ )
tnicorum, tuin sporadicorum; quonim meinoriant
celebrare fas est, longe ultra arctiores hig'us scrip- tinnculae liiuites exspatiari deberem. Neque hi tantum laudandi sant, qui felicissimas
inorborum curationes enarravernnt, sed etiam ilii, qui inexspectatos morborum eventus haud dissimulave^ runt, quorum exempla summa fi.de relata eximium habent fructum, ut Medicos admoneant de experien- tiae fallacia, et judicii difficultate , quam summus Hippocrates candide fateri haud dubitavit. Qua in caussa laudandi sunt, Ballonius, celeberri- B)us ille seculi decimi sexti Medicus, (i) Boer- havius nostras, (^) et Portallus, Medicus Parisiensis, {5) ne plures addam. Tandem vix dici potest, quantum sit emolumen-s
ti, quod semper morborum eognitioni attalit An»« tomiae patbologicae stadium. Sectiones enini cj»*i daverum, si cum ipsis morborum in aegria observato» rum historiis conferantur, quantumlucis spargereTa- lent in morborum caussis, et sede, eraendis , quan« tum in signorum affectionum morbosamm vero pretio affirmando, aut rejiciendo, ipsique adeo ProgiMsi caute instituenda, et vero in investigando proces- SU naturae, quo in morbosis organorum degenera- •>. jiibiirjiUl!.! )('/«jtili- ,'site iï ■^•■fh 'ÉH'
(i] Paradigmata et historiae fltortomm ah rarltateêi oI>sei>-
vatione dignae; operum omnium Tom. III. p< 4og. Venet. 1734»
(2) Atrocis rarissitnique morbi historia Lugd. Bat. 1724.
(3) Memoires sor Ia nature , et Ie trailement des plusieurs ma'«
'«iliea Tom. I. p. 239. I'aris anno i8oo. A 2
|
||||
|
( l )
tionibiis faciendis, hand raro tarnen adeo emeiidan-
dis , ut ferri aliquamdiu possint, sapienter utatiir. Qua in re quis est, qiii non adniirctur utilissi- mam operani, quam medicinae praestitit inunortalis Johannes Bapti sta Morgagnius, qui vi- tam longissimam inter cadavera trivit, atqne prae- stnntissinias tuin aliorum, turn proprias collegit ob- servationes de sedibns et canssis niorborum Analo- mc investigatis, ut teste Sprengclio hoc opus snfficere possit nniversi orbis Mediconim gloriae per saeculum vindicandae. Neque minore industria, et assiduo labore in Medicinae honorem atque usum recentiore tempore cadavera perscrutati sunt in An- glia Matthias Bailly, in Francia Portdl- I u s et C r u V e i 1 h i e r u s, in Germania J o h. F r e- der. Meckeliu S', &1H» Quibus si addatur exi- mins fructus , quem investigationes cadaverum morbis cordis , pulmonum , hepatis, defunctorum, a Lan- nescói'BïOfffssaisiO^ Lallemando, Hope- r»,- Abèrcrombi o, Annesleo, Andralio, aliis, institutae attulenint, nullus dubitandi loens csse potèst, quin doctrina de cognoscendis homi- num morbis , Anatomiae Pathologicae tantorum viro- rum studio excultae, raajores quam antea progressus acceptos referre debeat. '" ' De qua re si quis dubftet, amplissimum consulat
Anatomiae Pathologicae in Mnsaeo Academico the- saurum Bleulandianum, euraque conferat cum egregiis corporis sani speciminibus, quae summa cura col-
|
||||
|
( ■> )
iïolloyit uierilissiimis Anatoiwicus , qui liunc coipoia
quideiii senescens , animo vei'u niiiii(|iiaia , liac siia provccta aetate, quam ipsi felieissiinain gratulantur oiiines cives atqiie hospites , impriinis vero hujus Aca- deniiae cives , vitam laboriosam iiioili otio praeferens , acgrotantiuin saluti egregie prospicere pergif. Quan- ta auteai doctrinae copia instructus aeütuninlibsimus Praeceptor Sc broeder van der Kolk egre- giis suis inslitutionibus Anatouiico 1'atbolQgicis, inorboriim cognitionem illustrare solcat, oinnes uno ore testantur gratissirnt discipuli. Quibns igitur viris clarissiinis , ceterisquo Praeceptoribus , ut Deus optitiius iiiaxiaius per Idngain aunoruui seriem vitam inlegrain servet, supplex precor. llaec igitur ani- mo uieo reputans cum de argnmento cogitareni, quod speciiiiini acadeinico inserviret, niutato ipsa necessitate scribendi consilio, quod cum Promolore antea constitueram, tres obscrvatioues,, e uiultis aliis anno supcriore in Nosocomio Academico duce Promotore carissimo Wol t e,r,b||B,^^ i'^c|^^, f^M'S^' re, easque elaborarc incepi. ,,, „n-,,>.i. ,,'iH='- l^rima et secunda historiam refert decur^S» ^t exitus moi'bi, quein vulgo choream viti dicere so- lent. Tertia exemplum febris puerperalis, conti- net, cum adnexa dissectione qadaveris, et cxami- ne cheniico liquoris in abdoniinc ctlusi. Quae ob- servationes , ut animo benevolo a lectoribus, si qui sint, accipianlur oro, veniamque prq laif|^^U£;l,o<>p |
||||
|
; CAPÜT PRIMÜM.
DE CHOREA SANCTI VITI OBSERVA-
TIONIBÜS ILLUSTRATA. |
||||||||
|
^ Ut intelligatur hujus morbi denominandi ratio
nonere attinet seculo dccimo quarto (anno 1374 et sequentibus) in inultis Europae regionibus , ipsaque patria nostra, atque urbe Rheno - Trajectina, ob- servatam esse saevientem inter niultos homines cho- reomaniam , sive exstasin hyperaestheticam religio- 8am, qua affectl bacchabundi agininis instar in fo- ris, locisque sacris, gravissimis convulsionibus af- feeti tanta vi salfasse leguntur, ut sudore tandem diffluentes , viribusque penitus exhausti in terram delaberentur. Cum vero homines auxilium quaeren- te8 in 6ermania Sancti Viti, Monasterii Corvejen- sis patroni sacellum peteient, inde nomen oifum fui(
|
||||||||
|
( r )
iuit choveae S. Viti (O allis quoqiie S. Johannis dictac,
Abhinc in Medicina hoc nomen receptum fuit ad dcnotandum morbum nervoso spasmodicurn, in quo observantur niotus involuntarii nnisculoruni sive uni- versi corpoi'is , sive unius tantum lateris , niiras in- terdum histi-ionurn gesticulationes referentis, cuni inente piinc sibi conscia nunc quidquam turbata. Interim facile intelligitur illani choreae denoniina- tionem minime omni morbo conveniie, quia saepe ■'■; *Tj//sM /.,3)iOlii'■»«■■: si- (i) Odoricus Raynaldus in Annalibus ecclesiasticis
Rotiiae auno 1682 editis Tora. XVI. rcfcrt nnno iSéj « detur» « batos plures de polestate mentis fuisse inngicis arlibus ac bac-» « chantiuiu vetcruin more fuuestas cboreas agitasse , donec sa- B cris exorcismis Daemoncs ex miserorum corporibus depulsi « sunt." His addit ex Petro rnagni chronici auctore « Eodcni « anno miram scctam tam vironim , quam inulierum Aquisgra— « Dum venisse de partibiis Alcmannjae et adsceudisse, iteque ad « Hantioniam seu Franciam , cujus talis erat coiiditio. tJtriusque (1 sexus homiaes illudebantui' a üaemonio, ut tam in domibus o quam in plateis et ecclesiis se inricem manu tenentes choreas « ducerent, et in altuni saltarent nomina quaedam Daemonio'^ C( rum nomiuantes veluti Frisckes et similia , nee ullam verecun- « diam propter adstaates populos habentes. In fine vero cho- a risationis ita circa pectoralia torqnebantur , ut nisi mappulis li-» * neis a suis amicis eirca medium ventris fortiter stringerentur « quasi furiose clamarent, se esse mortuos, ïandem JLeodii 41 « Daemonio liberabautur) et sanati dicebaut visos se tempore « saltationis immersos in fluvio sanguinig et proptcrea sic in al- « tnm saltasse." Conf. Heek er over de Danswoede. Amst. i833. Tijdschrift voor de gescbicdeuis, oudheid eu statistiek vau Ltiedit. K". 7. |
||||
|
( ^ )
sine gesticulationc saltatoria incideie polcst, eaquc
tantum apparet, cum iJlI musculi, qui sub ipsa saltatione exercentur, prae aliis affecd sunt; unde minus probanda videtur aliorum denominatio ballis- lui, (flsa-o roü fix^^siu) et sceloturbes (a Giaeca vo- ce (rxé?^og, crus et TÓp^yf tumultus) qua veteres designaverant crurum infirmitatera fere paralyticam. Pro diversitate affeclorum musculorum, et variis inde ortis motibus , atque gesticulationibus incon- gruis morbus in varias species dividitur, uti pro- cursivam, saltaloriam, gesficulatorinm et cir- cumrotatoriam (')• Sic Gaubius [^) scribit se observasse hominem qui currcre, non vero grtidi poterat. Tulpius (3) in Flandria hominem vi- dit, qui Doctes atque dies currere cogebatur adeo pprnipji p»otu, jit sudor ex omni corporis superficie crumperet. Neque somnum capere solebat, nisi postquam summa corporis fatigatio, invitum coge- ret ad illum capiendum. Alio loco legimus, Mo- nachum 30 annorum sub choreae insaltu tantam totius corporis retractionera circumrotatoriam cxpcr- tam fuisse , ut retracto ad tergum vullu adspicienti- bus terrorem incuteret (4). J. Frankius refert hti'jihjKjj i,<fhi.i'>!:p(0Mï''ri ■'•H(),'»'i>y')tiE'> ,■ > ■ ■ • ^r" '
(i) B e r n t BJonegr. choreae Vili. PragaeiSio, cujus dein- de vcrsioneni auctani Gemiüijico idioiiiate cuiavit J. A. Son- Ier, AhbaudluDg übei-den Veitstanz Vieniiao 182G. (a) Patliüicjgiae f 7.51. ' (3) Oliseiv. Lil)r. 1. Cap. iG. (4) MisceJI. IN', ciiriüsor. Ducadis lil. oLs. 0. i<. i-Ji- |
||||
|
palicni siiuin exenipliiiii choreae obserVasseVnT)! l'O-
talio capitis tanfa cnm celeritate fiebat, ut iüiid circnlum revcra absolvere videretur (i). Virgineiu in hac iirbe citca insfantis pubertatis epochani hoc morbo correptain, sub ipsis paroxysniis adeo com- mode saltasse, licet hanc arteni minline edocta esset, iit saepius redeitntlbus paroxysniis cruruni paralysi corriperetnr , elcclricitato taincn sanata , observavit cl. Wolterbeek. Nonnumquanj universum co(-|nis affiüititJ*; qniift
est gravior species choreae. Frcqiienfior tarnen dst partialis et levior moibi forma; multi ^rtitó'*ï«bH nisi manibus gesticulare, aut facici innsculos if^ï- tare solent, aliis non nisi brachia agitanlur. Ihtó'^ duin diinidium corpus exercetur, et licet etiani td- tum corpus alficiatar, untiai tainen latus tllteVÖ'flti'i tius laborat. Sy derth'Hth'ti s observavii''illaih choreae speciem, in quk fnórbuè ifiÖl^ïèfeaf AW ifi» stabilitate alterius cmris , (jttbd neger fatuórum mo- ve post se trahebat, posteai eadem molus inPönstan- tia in manu ejusdeni lateris obsevvabaiur, quam ae- ger pectori vel aliis partibus applicatam nnllo mo- do in eodem sifu continere valcbat, sed qnae' 'iö aliuin situm , indesinenter contorquebatur , quidquid aeger contraniferetur. Quidam sub choreae acces- sionc potum dcglutire non valebant, sed euni suborta (ussi per os et narcs rejiciebant. A.iii.J^Iliinii qui- < .■ dem
[i) I'rux. Medicac l'art. U. Vul. 1. scct. 2. p.iy. a'iö.
|
||||
|
( It))
dem degintire potuemnt, at non nisi inter niiias
gesticnlationes pociilum ori adinovendo, ncqne recta linea id ad os adducendo, sed diducta sacpius a spasma manu hup illuc nliquanidiu versando, do- nec tandem forte labiis iJIiid propius admuventes liquorem derepente infunderent et avidissime de- glutirent, tanquam iiiiseUl id tantum agerent, ut debita opera adstantibiis risiun nioverent (0. Morbus inipriniis bomines jnniores, pueros ae-
que ac puelJas has tanien freqiientius illis, obser- Tante Petro Frankio (2) afficit. Aetas ab an- no decimo ad pubertatis tempus huic morbo contra- hendo valde opportuna videlur. Alio tarnen aetatis anno non prorsus exsulare observatio docuit Petri F r a n k i i ( ) qui puerum quatuor annorum chorea laborantem vidit. In pueUa sex annorum et in ali* is a sexto ad duodecimum annum morbum vidit cl. Thuessinkius (4). Rarissime etiam adultiores hoc morbo aifecti leguntur; sic in homine Judaeo quatuor et quadraginta annorum choream observa- vit P« Frankius, (5) rarius in senibus. Uuiver^ se
(i) Sydenh, operum omnium. L. B. anno 1716. p.Saöseq.
(3) Frankius, Epilome de cur. hom. moi'bis. Vienn. Ans-
tr. i8o5. Tom. VII. pag. 71. (3) Loco laud. pag. 71. Observationgin choreac magnae m
femioa 43 annoram retulit Scherer apud Hufelandum, Pract. Journal. Tom. III. pag. 606. (4) Gencesl. Magazijn, ïom. III. partc 3. pag. 118-119»
(5) Loco laudato.
|
||||
|
( It )
SG tainen statui potest hunc morbum in puberta-
tis tempus incidere, quando corpus nimio in- crcmento, aliisque saepe caussis attenerantibus atque nervos irritantibus, infinnatuni est; un- ie ad morbos evolutionis referri solet, quare etiam eaepissime morbus perstat, donec corpus incremen- tum suum attigerit, atque functio genitalis instau- rata fuerit. Levior morbus saepe pedetentim incipit, adeo ut
per menses aut septimanas insoUta praecedant eymptomata , ut vertigo, dolor capitis , sensus for- micationis membrorum, animus mutabUis, nunc tris- tis nunc hiiaris, donec tandem maneant insolitae gesticulationes, quae haud raro malae consuetudini, iniitationi, aut petulantiae, adscribi solent, quain parentes poenis inflictis corrigere student. >f>i.< .<» In graviore morbo paroxysmorum forma adveni-
ente symptomata non multqm difierunt ab illis, qnae epilepsiam comitantur, nnde etiam chorea epi- leptica dici solet. Aegri praegressis sjmptomatibus nervosis, et animi pïthematibus risa aut iletu se de- «lurantibus , insoUtis musculorum facieiconvulsioni- bus corripiuntur; frons nunc corrugatur, mox expli- talur, supercilia aeque cito attolluntur, ac deprimun- tur, oculi mira celeritate in orbitis suis velut! rotan» tur, os antrorsum, lateraliter, aut postrorsum movelur. tJniversum caput in omnem partem ducitur; cerviK nunc postrorsum obrigescitj nunc antrorsum curva- tur, nuuc lateraUtei' juclalur. In bruchiiü et Qia- ni-
|
||||
|
( 12 )
nibus mirac saeps observanttir nuisciiloruni agiia-
tiones, adeo ut aegri oiiines saepe histrionuni gesii- culationes imitari videantur, inforduni cyiiibalas pul- sare, intcrdum natare, volare aut niotus rütatorios facere videantur. Propter continuüm motuni luanu- unj neque Medicus puJsum sentire potest, neque aegri potum ori ingerere pollent, sed manu praeler yoluntateni aliorsnni ducta nliis locis admovcnt aut vas Eubrcrtant. Non minore vi pedes in continuo iDOtu agitantur, adeo, ut aegri calcitrarc, saltare aut loca altiora adscendere videantur, alii contra stare, aut currere incipiant. Alii denique in ipsius morbi insnltu yertigine correpti in ferrara prostrati iniro modo trunco suo attolluntur, ita ut abdomi- ne suo pisciuni more incurventur, et attollantur. In hac morbi conditione animus non uno modo se Jiabet; alii enini mentis suae compotes manent, alii contra menie alienantur, alii oculis apertis res ges- tas , sive laetas, sive tristcs , narrare, imo preces ad Deum fundere solent; donec tandem veluti som- no evigilantes ad se redire videantur, rerum gesta- rum inscii, ast propter infelicera morbi conditioneni ad lacrymas usque tristes, atque convulsionibus ^Valde fatigatijj .'.illjntrlS IVMCr :i!lqVt:JB<-!
. Talis esse solct ratio paroxysmorum, qui vero
differre possunt, tam frequentia, quam duratione
sua, siquidem vel singulis diebus, semel, bis , aut
saepius redire solent (»), pariter per horam dimidia-
tani,
(l) Casimir Medicus isemiAum ifl'ci-l cliorcnu leriodiec sin-
|
||||
|
( 13 )
lam , iinam, aut plnies interduin porstareobservantar.
Morbus vulgo longus, raro lethalis esse solet;
cujus tarnen infelicissimi exitus observatio legitur apud R u s t i urn (i), in quo casu symptomata mor- bi tanla celeiitate increverant, et sine «lla inter» missione perseveraverant, ut jam tertio die mors sequeretur. In cadavere magna aderat sanguinis collectio in cerebro , nulla vero eft'usio, neque ia ventrieulis neque inter membranas, pulniones hepa- tisati, atque cnm pleura et Diaphragmate connexi erant. In Anglia lleeve e numero quatuor et oc- toginta aegrorum hoc morbo correptorum duos tan- tum amisit,ct JosephusFrankius ex Phthisl unum aegrum chorea laborantem amisit (2). Vulgo tamen idoneo regimine, et medicatione
neque nimis debilitante , neque nimis excitante, in- primis corpore magis tirniato, et in sexu femined menstruatione instinraia , sanari solet. Quainvis in tenellis periodo dentitionts morbus occurrere possit tarnen facilius hoc morbo conipinnturutrinsque aeta- tis infantes debilitate sive connata, sive per malam educationem acquisita, laborante»; speciatim eon- stitutiones scrofulosae, rachiticae, vel alia ratione cachecticae: praecipue circa tempus pubertatis , quo corpus vulgo celeriter increscens , debile et irritabile es-
gulo anno, eodera meute redcuutis , f o» periodiach Krank- Aeifen pag. 35. .,,.', j ,,!-,-.-...Ir.o,-..
(i) Mngazin iür die Heilkunde , ïotn. XLIII, sect. i.p. 3j8.
(a) Loco laud. pag. a6G. |
||||
|
( li )
esse solet ^ unde omnis gcnerls morbi nervosi sappe
oriiintor. in puellis a menstruatione difRculter pro- deunte orUnrt eilque instaurafa sanatur morbus. Djgposita semel corporis constitntione huic mor-*
bo contrahendo hie facile provocatur potentiis no< centibus, praesertim aninii paihematibiia, saburra gastrica, acida, pituitosa, et verniinosa (■); sup- pressa cutis functione (2), exantfaemattbus (3), im- primis tinea et scabie, plethora aeque ac immlnii- tione bnmorum , sanguinis , seminis, lactis , adspecta aegrotantium hoc vel siniili luorbo nervoso laboran- tium, aliis W. Forsitad plarinm caussarum con* Cursui magis adscribenda est magna hujus morbi frequentia interJadaeos, observante PetraFran- kic», quani quideia caussae a Josepho Fran- kio, Petri filio propositae, quod nempe haec gens gcsticulationibus assueta sit> Ad quas causas, numero plures, et indole diver-
sas, si bene attendatur facile apparet , non eandem ubivis convenire Medicinam: 1°. Sub t/WO paroxysmo omnïa ea ab aegro ar-
cenda sunt, quibus se Jaedere possit; adeoque de' cumbat pulvinari, ut motus undique sine noxa eX' ^ereere possit; relaxenttir vestimenta corpus im- primis collum slringentia: vehementiam enim con' cus-
(1) Thue«siiik.iu8, Gen. Mi^ax. Toin.III. part 3.p.m>*'
(2) Rust, loco laudato. ., . ,,, ,,,
(3) Hu fel and, Pract. Journal. Tom. I. pag. \5i-
(4) H «u m a n , Speciclle Therapie. Toiq. IV, pag. 65o-65«'
|
||||
|
( 15 )
cussionum levafe quidem, expedit, sed violen-
tia comprimere nocet, hinc poUices manibus ex- torqiiere, aliosque musculos vi adhibita relaxa- re 5 superflua res est, et paralysi favere potest, Neque odorainenta, impriinis stefnutationem mo- ventia, acrlora, laudanda sunt, his enini sangui- nein ad cerebrum alliciendo status apoplecticus in- diici possit. Interim acetuin linteo exeptnm et na' ribus admotum haud facile nocebit. Paroxysmo sub- lato aeger cibo, et potu rcfocillandus est, iinprimis somnum capiat; atque oiiini modo curetur, ut blan- da allocutione et idearum mutatione impressiones ingratas ipso paroxysmo inductas amittat. 2°. Extra paroxystinim primum ratio habenda
est causarum excitantium, deinde causae praedis- ponentis, sive seiuinei systemati nerveo inhaeren- tis, e quo data opportunitate facile novi fluere pos- sint accessus. Hinc i <> ; in; 1'. cura antiphlogisticai i convenit in 'chorefa
viti, ex plethora aut locali sanguinis congestio- ne, indeque orta irritatione nervosa cerebri, me- duUae spinalis, aut nervorum abdominaliam. Non mirum igitur hanc saepius convenire in puellis men- Struationis periodo, aliisque constitntionibus pletho- i'icis, ex sanguinis quadam suppressione v. g. e na- ribus, oppressis. Hanc curandi methodum Syden- namus adhibuit in chorea gcsticulatoria, quam 'pse observavit (•), in qua repetitas venaesectiones, (i) Loco lauduto pag. 5a6 seij. ■"'' *•"•?■ , « •" ^ <i
|
||||
|
—a..
|
|||||
|
( Ki )
rehiedia jtiiigaiitia aiwi^.iilagistica, in(orposilis Jc-
niuribus anodyiiis, sibi opiiiue proluisse scripsii, Cavendiini autem, nc liaec incdicatio omnibus aliis in caussis adliibeattir. Queinadinodmii cnini h^perste- nicae , iiitiaiumatoriae , et coiigcstivae indolis esse po- test , sic coiitrai'ia quoqueratione asthonicae siiiiulqus irritabilis natiuae^arycejps medicatione debilitante exaspcrabitur. 2^. Ciiia evucuans, emetïcü- et piirgantihiis ab-
solvenda, in aegris victu tarinaceo utentibus , po- tissimum in infantibus ventre tnrgidalo laboranti- bus, pitiiitosis atqtie verniinosis, quique solanis tuberosis abutnntur, egiegie convenit, modo absti- ncatur a drasticis , et syslenia nerveum valide con- fundentibus. Haec piirgantia, si nccessitas urget, commode junguntur solvenlibns , salinis, antacidis, et anthelmynticis. H(^(|, pertinent semina santoni- ci, coi'iimqiieextractumuluosoaethereum, valeriana, cortex Geoftr. Sniin. et Jamaic. Mercurius dulcis, pulvis Jalajtuae, Fiiix raas, ejusque extractum, et ex regflo luinerali sulfas Cupro ammoniacale, Conferatur observatio sauationis hac via institutae a cl. Thuessinkio (il. .^ , .„_^ ,^ ., ., . 3". Cura resolvens, aperiens, et leniter dia-
phoretica , utiquc laudanda in suppressa functione cutis, et hincorta perspiratione suppressa, qna caussa ortani antea ex R u 81 i o citavimus Icthalero choream. Eadem medioatio adhibenda in chorea a suppressa sca- -J-i. ; ■+•: ■, .';i",^- - » ■' - f ■
Die
(i) Loco laudalo jiag. tio.
|
|||||
|
{ 17 )
Lie orta, iit retulit Albersius apud H u f e l a !!•
dum (i) potissiinum in constilutionibus scrofulosis. Huc pertinent Radix Bardanae, Sarsap. L. Sassa- fras , Aconitum, praeparata antitnonialia, nti sul- fnretum Stibii Hydrogenatam , Murias barytae , ce- tera. Hujus loei sunt balnea tepida, sire natura- ralia, sive artificialia, impriinis in caussa men- struationis pubertatis tempore non prodeuntis at- que inolestiatn creantis ; et in repressis exanthema- tibus (2). His addantnr vesicaturia lateri co- lumnae vertebralis adinota, et unguenta irritantia variis cutis locis applicanda , ut exanthematum sup- pressorum vices agant, v. g. empl. et unguenta e cantharidibus , unguentum Authenrithii, ceter:.^ 4°. Methodus antispasmodica nervina. Quo»
ties sublatis causis excitantibus morbas tarnen per- sistere observatur ex semineo systeinati nerreo ia- hnerente , ut fleri solet in feminis hystericis; ant quando caussa non satis aperta est, atque morbus sensim increscit, aut continuo in recidivas prona est, in his casibus, si nuUa adsit plethora, aut congestio sanguinis ad organa nobiliora, sanguinis evacuatione, et medicamentis antiphlogisticis tol- |
||||||
|
(1) Loco laudalo; coof. ad jfiujus caussae momeolum illiu-
traniliun ohservatio Harlesii ia Aualectit Pathol. de epi» lepsia, operurn academicorum minorum Tom. I. p, 5ai. (■») Beren."!, Vorlusiingea über prakt, arziieiwisscaschaft,
ausgt.gel». vou Suudeliu. Tom. VI. sect. I. pa^. a36. |
||||||
|
( I« )
Icnda, ad illa remedia acccdendum es), qnae vulgo
graveolentia, nervina , et antispasmodica dici so- lent. Honim quidem cfficacissima sunt: asa foelida , quae vel sola , vel in connubio aliorum coadjuvan- tium adhiberi solet; praesentibns enim eiitozois op- time jangitur seininibus santonici, aut suppressa scabie sulfureto stibii bydrogenato ; externa forma emplastrom ex asa foetida, cum carnphora et opio super universam spinam applicafuni cum fructu ad- hibuit Frankius (>), Atfamen danturaegri, qui ab hoc medicamento adeo abhorrent, ut solo ejus 11SU in ipsam choream incidant, quemadmodum obser- vavit Geischlöger in puero novem annorum (2). Neque sua lande caret Radix valerianae oJficU nalis, qnae ab omni tempore laudata fuit in epilep- sia, aeque nervea, ac venninosa, cujusque laudes, adeo celebravit Tissotus, ut si hoc remedium non jnvet, raro raaluni curari pronuntiaverit (3). Idem remedium ab Anthonio de Haan (^) tontra epilepsiam mere nervosam, ab injecto terrore concitatam , adhibitum est. Alii vero nullum inde effcctum hnbuerunt, quod facile largimur, cum idem d^ aliis, quo.qa0 medicam^tis fateri debeamus. • "' " ,'.= ,:; ;, ''., In- (1) J. Frank, loco laudato pag. ayS,
(2) Hiifeland Journal der prakt, arzneylcunst Tom. X.
part. 3. pag. 171. (3) Abhaudl, über die nervea , und deren krankbeit ï'om»
III. pag. 2g4. (4) Rat. rnedendi TotUf V. pag. tal.
|
||||
|
( 1^ )
Interim requiritur in usu hujus medicamenti, ut
primum satis ampla dosi adhibeatur, et deinde ut medicanienti usus diu continuetur, postea ab ejus usu paulisper remittatur, ne niedicamento nimis ad- suescat aegri natura. Laudabile videtur hujus radicis connubium cum floiibus Zinci. Aegrum 17 annorum chorea laborantem sanatum legimus in schola poli- clinica Berolinensi, assumtis per quatnor hebdoma. des quotidie duabus drachmis Radicis valerianae cum granis tribus florum Zinci, horumque dosi sensim ad grana octo aucta (i). Ultimum hoc re- medium, quod elapso seculo a Medicastro Lude> Iftanno inter nostrates tanquam speciflcum anfe- pilepticum, sed fictitio nomine divendi solebat, deinceps vero a clar. Gaubio detectum, famam suam in affectionibus nervöso convulsivis retinuit, et in chorea viti a multis Medicis laudatum fuit. Requiritur autcm major ejus dosis, quatn vulgo quidem exhiberi solet; sic legimus choream sana- tam fuisse in gravida 23 annorum , postquam a pau- cis granis incipiendo ad dosin scrtipuli unius ad- scendisset Medicus (2) ; solo hoc remedie ad grana sedecim usque adhibito in juvene tredecim annorum choream sanatam observavit cl. Huf elan dus ^5). Plura exempla huc spectantia passim relata facile (i) Hufeland Journal Tom. LIT. p. SS-S;. '■ ". *
(2) Idem 'J'om. XXVI. part. 3. pag. 8G. -V- '
(3) Men. Tom. XXX.1I. part. fi. pag, 88-89. - ' ,.
B 2
|
||||
|
( iiO )
invenianttir in cphemcridibus Medicorum (O. Ast
vero in inorbo graviore reliqnis niulto nomine prae- cellit sulfas cupro ammoniacale, sive ammoniare- tum cnpri Pharm. Edinb., cujus laudes in patria nostia diu eelebravit cl. Thuessinkiiis, qnas postea alii confirmaverunt; sic Harlesius vires eximias hujus reinedii in morbis nervoso convulsi- vis, praeeipue illis, qni sede sua proxinia inpduline spinali, et sjstcmati truneali gangliari, cuin adnexis sympathici plexibus proprii snnt, justis laudibiis cxtulit, Praesertiin in chorae viti tribus casibus, varietate luoluum convulsivonini adspectu horribili insignitis, uno in puella dccem annorum, duobus in jnvenibus observatis, neque a vermibus, neque ab hysterica passione profectis, a cupri ammoniati paueis granis opii parca dosi junctis, constantem atque perfectam mcdelam observavit, postquam flo- res zinci, et valeriana frustra adhibita essent ('.'• j^eumannus bas laudes coniirmavit, sed sulfa- ti cupri amnioniacalis praeferre videtur sulfatis cupri granorum sex solutionem in aquae uncia diniidia, cujus solutionis ter de die guttae decem sumantur, quae sic fere granum dimidium sulfatis cupri continent. Utriusque remedii usum levis nau- isca sequitur, quae tarnen requiri videtur ad efTec- tum salntarem efüciendura, qui vulgo post interval- lum
(i) Saltzb. Med. Chir. Zeit. anno 1818. ï. I. p- 4i et 875.
(1) Loco citato pag. 5£3. |
||||
|
( ^« )
liiiii U'iuiii hebdoinadum sequi sület (O. Qnando-
quidem igitni- usus ciipri minus periculuai afferie solet, praesertim iu niorbis secundariisproducendis , hinc inulto noiuine praeferri iiierefnr iisiii arsenici, forma guttularuni Fowleri, ab Heimio antea laudati (3), Ciijus dirissimi veneni effectus saepe graves esse solent, neque semper averti possiiiit« unde in morbis alia ratione curandis ab co abstinen- dum sit. Qui recentiore tempore A't/ra^e»i argenli cryslal-
lisatum, et fusnm in gravissimis morbis nervorum adhibiici'unt, etiain usum biijus validissimi reme- dii in hoc morbo tentaveiunt, neque sine effectu , Doet. Pit schaft experientia confiiinatum vidit usum hujus remedii in chorea viti, illndque forte piaestantissimum esse inter reliqua hujus morbi ar^ tisauxiiia indicat; nionet autëm ante ipsam remedii aiisunitionem intestina ab omni saburra esse libe- randa. De adhibendi forma ita statuit, ut 4-5 grana cum succo Liquiritiae redigantur in formaia pilularuin lxxx , quarum quotidie xij sumantur (3). Alii Nitratas arg. fusi gr. xij in aqnae Lauroc. unc. j, solvenda, bis de die dosi x-xx guttularüm adhibendarunt, pilularum fonnae praetulerunt (4). Spon-
(1) Loco laud. pag. 658. ■;»(;-;•*!!;> ,•;;.,,.'
(a) Idem pag. ö.'iy.
(3) H ufel. Jouinnl Tom. LI. part. 3. pag. ir't..
(i) Ibcm i'om. LIV. part. 3. i>»b. 48.
|
||||
|
Sponte intelligitur in Nitratis argcnti crystallisufi
adhibitione dnplo niajorem dosin praescribendain esse. qiiani Nitratas argenti fusi. De usu belladonnae in hoc inorbo deinceps in
historiis niorboruni a me observatis quaedani di- cemus, quae alioruni laudes huic remedio adscrip- tas confirmare possunt, modo observetur in ejus adhibitione caute mercandum, et a minima dosi incipicndum esse, Plura supersunt medicamenta, et artis auxilia,
quae iicet semper non prosint in hoc niorbo, sub certis tarnen indicationibus laudabilem saepe eftcctiiin praestiterunt ,* huc spectat oleum animale Dippeïii, quod a Werlhofio laudatum est, nbi scribit('): « in multis motibus vigilantium haud voluntariis, « quos adolescentibus haud vulgares S y d e n h a ni o , A aliisque placuit choreae s. viti nouiine salutare, 6 quum debilitas adhuc et spasmi leviores siiperes- « sent, cito, eflicaciter, et constanter contulit oleum « animale Dippeïii." Addit Wi c hmannu s Ha- noverae plura prostltisse exempla hujus raorbi, in qnibus oleo animali sanatio fuissel perfecta. Electricitatis usum post A. de liaan (2) frastra
adhibita methode Sydenhami antiphlogistica,
aliave deinde antispasmodica cura etiaiu sine iVuctu
applicata, in puella decem aunorum e maleria acri
.. .■,, 1 , ,-;, i ,1.7.,' -.' lue-
(i) Observationes de ft-'bribus sect. 11. pag. 88. tu noU.
(a) Rat. med. part. x pag. i42, et part. 3. pag. a33. |
||||
|
______^
|
||||
|
( 23 )
ineduliam spinalem irritante, chorea viti iaboran(e,
expertissiiiius quondarn inter nostrates Medicus Neu- niagensis de Man laeto eventu adhibuit (>}• Alii Magnetismuiu aniinalem laudaverunt (2). Musicam , ut in aliis niorbis nervorum, etiam in chorea viti, non sine fructu adhibendatn esse J o s e p h. F r a n- kius suspicari videtur (3), aliis assentientibus. Morbo sanato oinni ope studenduni est, ut apta
roboratione, et bona diaeta, omne seniineum syste- mati nerveo saepe pertinaciter inhaercns tollatur, atque morbi reditus praecaveatur corlioe peruviano , valerinna, niartialibus , balneis frigidis et lotionibus frigidis spinae dorsi applicalis. Kestat igitur, ut quae de hoc morbo diximus ob<
servationibus quantum pote illuütrentur. |
||||||||||
|
§ II. lij.'rhi.i ■!,-: -:'!.,;
il'")-:
|
||||||||||
|
Obeerva
|
||||||||||
|
£. K., famula, quindecini annorum aetatis , con-
stitutionis sensilis, irritabilis » temperauienti ner- vosi, die 19'' inensis Martii, hujus anni ad Noso- ■i;l., i i.i *. si U 'I IW f"- ..Hi ;iU(J()l H!,,!iiW"
- il !-l '■ (
(1) Haar). MaatscTiappjj Tom. XII. pag. gi seq.
(a) Saltzb. Med. Chir. Zaitung iSt*. Tom. II. pag. 4i5.
(3) Loco laud. pag. 374. S o h 1 e r , ueber den Veitstanz ,
cap. 4 sub paroxysioo Musicam laudat. Coui'. T> Kees, £>WS> de morbia cgarulsiyis pag. 76. |
||||||||||
|
( 24 )
comiiiin academicum acccssit laboraiis inotibus cori-
Vuisivis inanuuin et Ciuruin , inprinns lateris dexlri, specieni choreae s. viti incipientis, referentibus. Hos molus convulsivos aliquot dicbus elapsis pri- niura in manu dextra perceperat, nnde sensim ad alias extremitetes se propagaverant. Quainvis con- tinuo durante vigilio observabantur, tarnen non seinper eodem vigebant gradu, etenim aniini pa- theniate efiain levior^, ut sola medici praesentia Talde incitabantui', inpriinis eo tempore, quo, ut pulsus investigaretui-, manus arripicbatur. Nocte convulsiones vulgo silebant. Caeterum tjus condi- tio sana dici poterat, etenim appetitus erat bonus, nulla indicia vermiuin, color faciei quamvis all-' quomodo pallidus tanien nuHo modo cacliecticus ërat, Wèque aegra unquain niorbo graviore Jabora- terat; sola menstruatio hactenus deiiciebat. Tgitur caussa morbi quaerenda videbatur Inaffec-
lïène idiopatkica systematis nervei cereèro-siii- nalis; quod etiam anamnesi confirmabatur. Narra- bat enira se bidoo antequam primum motus con- vulsivos perceperat in propatulo a pueris noanul- ISs ita vexatam fuisse, ut gravi ira correpta vix ad ahimi tranquillitatem redire potuisset. Ergo prima quidein indicatio hic versabatur in
toUenda abnormi actione vis nerveae. Quum ve- ro aliqua indicia saburrae primanim viariira ob- servarenfur, hanc primo evacuandani esse ccnsuit Promotor; quam ob rem die 21° mensis Marfii prac-
|
||||
|
( 25 )
praeüci'iplii fuit sequMisi luixtura cuthaïlipa -
^t Fol. sennae dr. iii. .
Sem, anisi dr. j /J. , ,!, , , .
Inf. in q. s. aq. ad col. unc. viij. » add. Tart. einet. gr. iij. < , , ,-., ,„, ,. Syr, comm. unc. j. u m », _^. ;i, S. omni hora 1'/^ cochlear, Hac uiixtura primis viis bene purgalis, cuia specifica indicabatur. Igitiir 23^^ ni. Martii aegra incepit uti sequentibus puiteribus. j, :, ,, jj jgc Pulv. valer. unc. j. ; ,,,, ., ,; Flor. Zinci gr. xvj. . > .n, i ;, f. pulv. n". xvj. ^ j ..,, ,,,,,.. ,,;. S. 4 de die pulvis. ? Die 260 m, Martii horuiu pulveruin sex quotidie
ingerebantur, atqiie 28" qaantitas flor. Zinci ad ad grnna 32 augebatur. Nihiloniinus sub bao niedioationo aegrae condiiio nuilo inudo cinenda- bntur, sed niotus convulsivi vigore et exten- sione increscebant; non tantum eniin in brachiis et cruribus contractiones et gesticulationes abnor- iiies observabantur, veruia etiam musculi tranci afüciebantur, ita ut aeger in sedili non amplius contineri potuerit, sed continuo in lectu jactitare- tur, et ne per minimum quidem temporis spatium eandeni positionem servare posset. Accedebat aa- giili uris versus latera et superiora distractio con- vulsiva, et tandem spasmodica affectio niusculoruni loquelae inservientium, ita ut nonnumqiuuu ver- ba |
||||
|
( 26 )
ba vix articulatim profene valeref. Hls denique
accessit febricitatio quaedam pomeridianae , quae se declarabat treinore et frigoro, insequente aestu et do- lore capitis. Universe se minus bene habebat, animus erat abjcctus , morosus , oculi tristes , habitus piiUi- dus ; neque sonino deficiënte ainplius cessabant con- vulsiones tempore nocturno , sed continuo perstabant. In hac reruui conditione medicatio intensitafe
ancta requiri videbalur, ad sensibilitatem et irri- tabilitatem praeter moduui auctam iniminuendam. Hac indicatione Praeceptor praescripsit usum Bel- ladonnae, cujus eximiam in talibus morbis eftica- ciam jam saepius antea observaverat. Ergo 31" in. Martii pulveribus antea praescriptis e pulvere rad. valerianae cum fioribus Zinci addidit grana quatuor pulveris herb. Bclladonae, quorum ut antea quatuor de die sumerentur, ita ut quotidie granum unum Belladonnae ingercretur. Insuper vesicatorium nu- chae applicabatur, quod deinde ope unguenti Daph- nes Mezerei per ^liquot dies ia suppuratione tene- batur. I Ëffectus hnjus medicationis ab orani parte egre-
gius fuit. Jam postridie conditio paululum erat e- mendata, atque niotus convulsivi diminuti, febri- citationes pomeridianae disparebant intra paucos dies, atque habitus alacrior reddebatur.. Die ()° m. Aprilis aequaiis portio pulveris Bella-
donnae medicamento fuit addita, ita ut nunc duo
grana intervallo 24 horarum consumerentur. Ab-
hJnc
|
||||
|
( 27 )
hinc conditio aegrae scnsim in meliorem redit. Lo<
quela erat libera , atque motus convulsivi jam in- termittere incipiebant, donec tandem nihil morbosi superesset, praeter vacillationem quandam in gres- su observandam , atque motus tremulos manuuni, si objecta quaedam arripere conaretur. At vero haec nltinia morbi symptomata tandem morbo sublato evanuerunt. ' Sensim igitur quantitas pulvcrls Belladonnae im-
minuebatur. Die 20° Aprilis ejus grana duo omit- tebantur, atque die 1° mensis Maji altera duo gra- na. Ne vero aegra recidivam pateretur ad diera 12iini m. Maji in usu pulverum, in quibus qua- tuor grana pulveris Belladonnae supererant, per- rexit. Postquam vero ejus valetudo ab onini parte esset restiluta , sanata e Nosocomio diniissa est. ; Epicrisis.
\°. Qho ad morbi cansias. Caussae praedisjjo-
nentes mihi quaerendae videntur: a, In aegrae teraperamento nervoso , atque conr
stitutione seuBili et irritabili facile motibns spas- modicis fiivente. ^^Mir-, ,i,,t!i^,„^ .,,. ■ .,,,, ,,,.., i. Inprimis vero in ejus aetate ad pubertatem ver-
gente, atque menstruatione hactenus deficiënte. Ciiique enim notnm est, quanta sit hujns vitae pe- rJodi proclivitas in morbos convulsi?ae indolis. Caicssa excltans verosimiliter quaerenda videtur
in animi pathemate universum systema nerveuin va- lide concuticnte. 2". |
||||
|
( ^« )
2^. 0,110 ad morhi sedein videtur in nostra ae-
gra systenia nerveum cerebro - spinale idiopathica rationa affectuin fuisse, quod probatur: «. Caiissis, turn praedisponentibus , tuni occasie-
nalibus , quae directa agunt ratione in hancee sysle- matis nervei partein, vel ejus irritabilitatein augen- do, vel illud ad abnornies actiones incitando. ó. SyiJiptomalibus. Etenini pro natura morboruia
nervosoruiii nunc reaiittere nunc exacerbari obser- vabantur. Quod vero inpriniis inagni moinenti mihi TJdetur est constans silentium motuuin conviilsivo- ruin durante somno hic observatum. Hinc efficere forte licet systeniatis nervei partein gangliarein non tantum non idiopathice afCectam fuisse, veruin ne vix quidem consensu ejus functiones turbatos fuis- se. Etenim durante somno silet fere vita animalis, eui praeëst sysieina - C)g|;ebro spinale, contra vita organica gubernante se/stemate gangliari pleno eüul* get vigoro. .,to ^.fif.m ,r..=i. ij ..j,,., ■>:•-;.. •Systematis vêro cerebro - spinalis praeprimis ner-
»os motui inservientes, etiam in hac aegra fuisse aflectos, ex ipsa patere videtur notione spasmi et convulsionis, atque syinptoinatibus cnarratis. Nulla scilicet aderant indicia sensumn externoruiu pertur- bationis.,f-n.i..i'(5il-)Jl n^Mhtn ^ntmrrn >>.:v
3°. Q«o ad curatianem. Si naturam morbi bene
perspexi, forsitan e dictis quaedam momenta curatio- nem spectantia derivari pnssunt. Patuit scilicet Bel- ladonnani in hatce aegra egregios habuisse effectus. Ast
|
||||
|
( 29 )
Ast ver» Belladonna pertinet inter narcotica, som-
num inducentia i. e. praeprimis vifam animalem magis minusve obtundentia, ntque in systema cere- bro - spinale agentia, ejusque sensilitatem repri- mentia. Mihi ergo videtur ex enarrata obser- vatio efüci posse Belladonnam, aliaque narcoti- ca in niorbis hujus generis tune inpriuiis indi- cata esse, quando caussa proxima morbi haeret in affectione idiopathica systematis nervei cerebro spi- nalis. Hunc usum Belladonnae in chorea viti observa-
tione coniirmavit Stollius, puellae, quae carra in itinere sabverso vehementer terrefacta, mox om- nes corporis motus promptius et solito velocius imo veluti raptim peregit. Post octidunm motus etiani facere exleges et gesticulationes incipit, nee lirnii- ter stare nee singnla , qneinadmodum solebat, voca- bula proferre valebaf. Tandem neque sedere, neque erecto corpore stare potuit, motus omnium articu- loruni varii gesticulatorii, oris et labiorum assidua motitatio, et ludrica contorsio. Nocte et corpcn-e quiescente placidissiine dormit. Neque emetica, ne- que purgantia ullum habuers effiectnm, fLores Zinci hactenus nullum habnere effectam. Yerum extrac- tum ex succo recentis radicis Belladonnae paratnm, dosi unius grani per 24 horas, ea lege, ut quarta quavis hora sextani unius grani partem adhiberet, elapso biduo maluni emendare incepit. Aucta dosi grani dimidii idem remedium continnatum est, at- que
|
||||
|
( -"O )
que post sex dies aegra se elevare in Jeclo,
postea sola sedere, et tandem passus enndo confi- cere potuit. At vero brachia nondum erant emen- da(a, ita ut cibiim manu sna capere non possit, nequc brachia sine aberratione, ad objecta, qiiae caj)ere ciipit, dirigere valeat. Hinc dosis extraeti Belladonnae aucta fuit ad grana duo, in sex doses divisa. Incidens febris intermittens nullam fecit morbi mutationem. Tandem vero addito etiam li- nimento volatili, quoomni niane totum dorsum ,lum- bi, humeri, brachia, et dorsum fricentur, prorsus convaluit (i). Idem alia observatione docnit illud remedium non seniper convenire, sed alia requiri rcmedia solventia et eccoprotica, si morbns oriatur ab infarctii pituitoso, atque vermibus intestina oc- cupanlibus (2). Neque eliam adhibendum esse , sigra- viores morbi insultus ad epilepsiam accedere videan- tur, cum impotentia menfis et valido sanguinis ad caput raptu accedente (5). In Anglia Doet. Kerri- so n observavit puellam novem annorum, quae incon- stantia motns muscularis in toto corpore laborabat, adeo ut quamvis omnes vires intenderentur, corpus suum in stalu quietis tenere non potuerit. Extrac- tum Belladonnae dosi unius et daorum granorum quotidie datum morbum sanavit (4). Eodem eftectu ■■-■y ■-.' - , i-:-::-'f ',wY'i\ !i!-; <i:''n;!v'>«"'tn ■'' cgre- (1) Rntion. medendi Tom. III. pag, ayg, ed. Leid.
(2) Eodem loco pag. 288. 14
(3) Eo^cm loco pag. 285. , . - . ,
(4) SalUb. Med. Chir. Zcitung 1818. parte I. pag- 4i.
|
||||
|
( ^^ )
egregio, qnem observavi in puclla, cujus historiam
breviter cnarravi, Promotor aestumatisshnus observa- vit in alia aegra undecim annorum, quae terliavice chorea viti laboraverat, quam declarabat continua iniiscnlorum totius corporis agilitas , quam voluntalis iinperio regere nullo modo valebat aegra, ita ut neque cruribus insistere neque gradum sistere ullo modo vaieret, sed continuo vacillans ac titubans corpora siio antrorsum, postrorsura , vel in latus tra- heretur; oculi insuper in continuo motu versaban- tur , et linguae mobilitas ex ditücili verborum ar- tijulatione, quem Psellisnium dicunt Nosologi, fa- cile observanda erat, similis affectio artiis superio- res aiüciebat, ita ut histrionum gesticulationes fe- re imitari, eorumque personam agere absque vo- luntate videretur. Expulsis priiaum seminum san- tonici adhibitione vermibus intcstinalibns, quorum suspicionem nioveiantsigna quam plurima , ut turgor ventris , tormina intestinörum circa umbilicum, pu- pilla dilatata , narium pruritus , aliaque s} mptomata, tarnen morbi vis eodem gradu perstare observabatur, non obstante usu Radicis valerianae. Tandem verp assurata Herba Beliad. bene mixta a gr. ij - iij intra 24 horarum spatium, morbus penitus sanatus fuit. Caute interim cum hoc remedio mercandum est,
stque bene attendenduni ad prima signa, quae nox- 'am plantae indolem significare solent, quorum praecipua sunt, siccitas oris et faucium , ardor ocu- Jorum, dolor capitis , visus imminutus , pulsns tar- dus
|
||||||
|
( SU )
dns, dolor et ardor ventriculi, et tandem slupor
nientis cuni tnagna anxietate corporis jiincttis. Qui. bns observatis statim ab usu niedicanicnti desis" tenduni est. ' ' * Observatio tecunda.
Die 31" mensis Marti! nosocomium petiit P. W.
famula 15 annoriiin, laborans chorea sancti viti. Cjus habitus erat plethoricus, facies rubra, oculi splendentes, pulsus plenus durusque. Numquam an- tea morbo affectam fuisse refert. At vero menstrua- tio hactenus deficiens plethorae, siinulque affec- tionibus nervosis huic aetatis periodo propriis fa- vere videbalur: Parentes jam inde a pluribus men- sibus obserraverant iilam levissiiiia caussa facile terrore corripi. "*' "■' • Aftectio, quannnc laborabat derivanda videbatur a
terrore, quo affecta fuit adspectu sororis affectione epileptica laborantis. Ab eo scilicet tempore vexata fuit gravi abdoniinis dolore, simul comitantibus gesticulationibus variis involuntariis manuuiu pe- dumque. Hi motus convolsivi varia ratione conve- niebant cutn illis, quae in observatione praecedente visa sunt; scilicet etiam animi pathemate quodamino- do, quainvis raulto minore gradu augebantur; latus dcxtruin prae sinistro afFectum erat. In eo verodif- ferebant, quod etiam dnrante somno observabanfur. Praeter hanc abnoriuitatem actionis nervpae, at-
«i'i que
|
||||
|
( 33 )
que dolorem abdominis pee intervalla redcuntem,
inprimis ad partein abdominis umbiiicalem pcaeseu- tem, nuUa indicia adeiant alius mocbi. Appetitus erat bonus , omnesque functiones bene vigebant^. Ex indicantibus haud improbabile videbatur dolo- rem abdominis indicare pi-aesentiam vcrmium, ob- servata simul aliqua pupillae dilatatione. Hinc prae- scribebantur sequentes pulveres: ^,j,f,„ j> .,
^ pulv. valer. unc. j,.....,„, ^^ ,„, ,,^.
„.« flor. Zinci, gr^ xta. aMJMl.,4 « (.^
„,, , t«., s., 4 de die pulvis. ,,!,« „jf^^at «»,
Eventus diagnosis veritatem demonstravlt. nam
jam die 1°. mens. Aprili^ ascacidem l^mbricoideuin dc^ecit. Die 4", mens. AprUis, ^pnuo a verrae ejusdeia
specici liberata fuit, simulque motu» oonynlÜFi paululum emendari incepecuntj quum vero nnnc primaria indicatio authelmintioa videretor, pcaecep- tor formula paululani mutata praescripsit^^4^l*iU««. ...\«i. .. IJo pulv: valer, dr. vj. ,«,k<||, ,,t,ï
Hj .Mt.sa*. sem. santon. dr. ij. ., ,.,iM4«H?*»»
• !<,, i,,v,hm flor. Zinpi gr. xyj.., ,|ï .^^fftél'
"■''■'•'»'*■>»*?«?«»»ï>"f» .pulv.. n". lön ,»»|:i, ijtea mt^ms
■•<-.*uu.>,..M..f. s.vs„-s. 4 de die pulvis. rft,»».^ tmê »»»*
In hac indicatione continuabatur ad diem usque
7am mens. Maji. Die SI''mens. Aprilis propter vali- dum capitis doiorem, a congestione derivandum, hi- rudines teiuporibus applicatae fuerunt. Evacuavitdu- i^ C ran-
|
||||
|
( 'ii )
rante hoc temporis spatio dccem ascaridcs (uinbri<
coideos. Motus vero convulsivi nuUo modo emen- dabantur; alvus quodanuiicdo obstipata erat, ad quam solvendani, simulque ad derivationem a ca- pite faciendam, loco pulverum propinatorum prae- scribebatur sequens iufusio: 5o semin. santon. rad. valer. aa. unc. /3
fol. sennae dr. lij. iofé in s. q. aq. ad col. unc. vlij. add. sulf. 8od. dr. ij. Syr. comm. unc. ^ - , . s. omni hora li cochlear- , D}« 9** mens. Maji. Nullos evacuavit vermes. Queritiir de dalore valido capilis. Piilsus incita- tus, facies rtibra, turgida , indicabant gravem san- guinis versus caput congestionem; Qiiamobrem gepdslta tantisper medicatione anthelmintica, me* tho<ius antiphlogistica nunc hujus loei esse cen- sebatur^-Applicabantur ergo denuo hirudines capiti, atque mixtiira antipiilogisticapraescribebatur. ïjo nitrat, potcss. dr, j. p
.,:,■ Si.. . oxym. siinplic, unc. j. /3 ij.j! , li.y^i extr. hyosc. gr. iij. t.j. . : ,j,,,,aq. hordei unc. viij. . ; ra. d. s. omni hora cochlear.
Die 11" mens. Maji. Vermem evacuavit. Ca- ■ pitis dolor imminutus. Ast vero motus convulsivi paruia mutati, •c:',i ;* Die |
||||
|
( 35 )
Die 13" mens. Maji. deniio verinem dejecit. Prae-
sente adhuc qnadam temulentia et vertigine denuo applicabantui" hirudines. Post eariim applicatio- nem dolor capitis subito evanuit, atque fauccs petiit, harumque constriotionem spasmodicam fa- cit, deglutitionem brevi temporis intervallo inipc- dientem. < ■ Ut indicationi anthelminticae nunc ulterius sa-
tisfieret, evitata tarnen inedicatione stiinulante bic facilc nocitura pulveribus addebantur pulv. Ipecae. gr. vifj. ' - Sequente die dolor capitis plane evanuerat, atta-
men motus convnlsivi nuUo modo emendabantur. Die 15" mens. Maji. unura vermem evacuavit,
uti etiani die 18'^. Ast vero vertigo et capitis do- lor redierunt cuni pulsu pleno et duro. Qaerebatur simul de quadam nansea, quae verosimiliter usui Ipecacuanhae adscribenda erat; apponuntnr quatuor hirudines capiti. •' ir' r -; - s k Die 19° mens. Maji. Evannit omnis capitis do-
lor post hirudinum applicationem. Caeteram morbi conditio eadem mansit. Die 20" mens. Maji. Rediit capitis dolor, at-
qne vertigo cum pulsu duro et forti. Quum haec syinptomafa facillime usu extr. Hyoscjami exaspe- i'ari possent, hoc medicamentum omittebatur. Mutata ergo quodammodo forraiila nnnc ptae*
scnbebalur; C 2 ge ni-
|
||||
|
( ;5ü )
J^ nifi'i depur. di. j. j3
pulv. Ipccae , gr. xvj. oxym. siinpl. unc. j. ^ '"'''■■ aq. hord. unc. viij. s. omni hora 1^ cochlear,
. 'Die 22' mens. Maji. Symptomata convnisiva per- stant. Capitis dolor minor, pulsus minus durus, verum quodammodo acceleratus , alvus laxior cuiii torminibus ventris. Ëadem medicatio administrabatur usqae ad diem
26""" mens. Maji. Inde a die 18" nulli evacuati fnerunt vermes, quamvis aliqua symptomata illoium praesentiam adhuc indicare viderentur. Dolor ca- pitis plane evanuerat, verum motus convulsivi eo- dem fere gradu pcrstabant. Praeceptor igilur nunc praescripsit seq. pulveres. ^ Sulphat. cupro ammon. gr. vj.
pulv. valer. dr. ij. f. pulv. n". 12. s. 3 de die pulvis. ■" Effectus hujuS medicaraenti fuit egregius. Nam die 28° mens. Maji aegra denuo vermem evacua- vit. Supersunt tamem tormina ventris ad locum Timbilici. Post «sum pulveruui nausea et vorai- .turitio, "'"> ^'Jij^,- 'i.!^u.: Die 30» mens. Maji. Conditio emendata. Nocte
convulsiones diminuuntur. Ëadem medicatio addito nno pulvere. Die 2° mens, Junii, Iterum queritur aegra de
', ^ do- |
||||
|
( 37 )
dolore capilis in loco supraoi'bitali, cui apponun-
tur 2 hinidines. Naiisea et voiuituritio post reiiie- diuin assuuiptiini diniinuitur. Coin'ulsiones nocte silent. I'ulveribus addantur sulplialis cupro ammo^ niacalis gr. ij. - ■• •<- Abhinc conditie pedetentim emendabatur. Die
9" mens. Junii niedicanienti dosis iterum augebatur additione sulfatis cupro-ammoniacalis gr. iv. adeo ut nunc quotidie grana tria hujus niedicamenti con- sumerentur. Hac vero additione demio levis nau- sea et vomituritio provocabatur, Hinc die lü° mens. Junii grana iij. sulphatis cupro-ammoniacalis omil- tebantnr. Nunc vero quotidie adeo emendata fuit aegra, ut die 27" plano sanata e -Xusocoinio fuerit dimissa , nullis superstitibus motibus fonvulsi^rla , qui haclenus non redicrunt. ■.n .», ,^ t .t|n-.^-,f!".: Epicrisis. .
. i•' vi ■.•;..■ ,j'- '
1" Qffo ad morhi- cailsa^>^\nxl^a^^^f»Ü9^ Biibi quaerenda videtur: ■-■\\'U - i. i ?f! • a. In aegrae constitntione plethorica, potissimum
eo vitae tempore, quo menstruatio iastaurari solet. Congestio ad caput, cui durante totius morbi decur-» SU saepius aegra laboraverat, hujus causae mu- nientum satis conilrniabat. b. Prae caeteris tarnen eminet aifectio vermino-
sa» quae pari passu cuni motbo convulsivo se pror di-
|
||||
|
{ 3S )
didit atque processit. Eodem scilicet wiomenlo,
qua motus convulsivi observari incepeiunt, etiam puella doloribus abdominis lancinantibus corripie- batur. j * His jam praesentibus conditionibus non vallda re-
quirebatur causa excitans, Etenim terrori, quo affecta esset adspectu sororis affectione epiicptica laborantis, vix omnem adscribere possiiinus vim, qnia jam saepius eandeni adspexerat scenam , s!ne uIIo tarnen insecnto morbo. Fatcmur tamen hunc ad morbi insnltum eiliciendum in puella disposita nuil- tum valuisse. 2°. (luo ad morhi naturam, In priore casu pro-
bare conati sumus systema nerveum cerebro-spinale idiopathica ratione laborasse. In hacce vero aegra contrarium obtinuisse videtnr, in qua scilicet pii- maria ratione systema nerveum gangliare affectum fuisse credimus. Hanc opinionem confirmant: a. Causarum praedisponentum agendi ratio, qua-
rum hic, ut jam nofavimus, inprimis ratio ba- benda videtur. Vermes, qui potissimnm in ccnsiiiii veniunt, continuo stimulo suo nocivo intestina ini- tantes, systematis nervei gangliaris, digestionein totamque vitam organicam gubernantis, actionem turbasse, necesse est. b. Pracsentia motuum convulsivomm dnrante som*
Ho) quae in priore casu hoc tejnpore silebant. Ete- him vita organica, quae inprimis patiebatur, du- tante souino vigere pergit, Deinceps hoc systema gan- |
||||
|
( -jy )
gliare ipsuni systema cerebio-spinale in consensiini
traxerat, iinde iniisculi alias voliintatis inipeiio sub- jecti invita aegra ad contractiones stiinulabantur. Verniibus expulsis, atque causa maleriali sub
lata, tarnen raorbus non tollebatur; eadem rati- one , qua saepe febres intermittentes perstare ob- serrantiir, licet causa excitans sit eliininata. Nunc vero (quod opinionem meain ulterius probat) con- vulsiones noctu silebant; unde coliigitur systema gangliare sensim ad norniam rediisse. 3°. Quo ad prognosin. Ex dictis de natura
morbi, atque ex ipsius eventu concludere possumus silentium convulsionum durante souino boni fiiisso ominis , quum indicabat morbi causani materialem systema gangliare irritantem fuisse sublafam. 4°. Q«o ad curaiionem, Curatio ergo in hoc
morbo inprimis versabatur in causis loUendis. üinc pletborae, iudeque ortis congestiauibus cerebr-aU'» bus opponebantur hirudines ; vermibus anlhejinintica» Inter haec inprimis illa fuerunt selecta medica-
menta, quiie simul valida ratione in vim n«rveain agunt: valeriana, fiores Zinei , atque tandem #«4/- pftas cupro - ammoniacalis, cujus etFectas in ou«Ur» observatione praestantissimu^i dici raeretux.; j;, * , n .1.'.". i'->.M<::t'!i' , (iKyjiitiUf ,
■sii> ■'■ "'t!-, f '';••__ _ i U.. »;t,tf) ■■■! v) 1' i ' '' ■''■•.'■■ , .•:•(,!■::.' :r,- -.-»,i -ri'.i'iO JH '•'Iflt ■ , Of? "i
CA-
|
||||
|
•rtf-i -];. •■ i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
CAPUT SECÜNDUM.
■Of nh r.ifi' H :.
IbÉ FEBRE PUERPÉRALI, OBSERVA-
TIONE ILLUSTRATA. •«'f| 'i' iin^ > - .
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
{.M^^jnnium fere scriptornm practicorum consen-
SU vix ullus datur morbus, de quo tanta sit senten- tianim diversitas, quam de ita dicta febre puerpe- rali. Diversae denominationes , quae hypothesibus Saepe oppositis innixae sunt, hujus opinionis veri- tatein confirmant. MuIti fuerunt» qui lochionim suppressionem caussam hujns morbi salutarent, quibus hic morbus febris lochialis dicebatur; Alü potissimum lactis secretionem aberrantem accusan- tes huic morbo nomen dederunt fehris lacteae tnalignae. Aliis Aic'Mwt febris puirida, sive »»«- ligna puerperarum, Jebris humoralis nervosa ; fe- hris miliaris complicata. Re-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
( 11 )
llecentioies inflaiuniationem abdominalem pro se-
de hujus morbi habentes, in eo tarnen valde dif- ferunt, quod alii fociim morbi in utero, alii in omen- to , alii in intestinis , alii in peritonaeo , alii tan- dem in pluribus partibus simul sumtis , posucrunt; hinc denominationes enteritidïs acutae puerpera- rum, fehris omentalis , metroperitoniiidis puerpc- ralls , peritonitidu puerperalis cett. Ultiina deno -> minatio, quae veram hujus morbi sedein indicat, hodie pluribus auctoribus accepta est. Quodsi respiciamus ingenteni numcrum hypo-
thesium, quibus scriptores omnis aevi, ah Hippo- crate inde (lactis e inauimis abdomen versus traiis- positionem credente) ad Broussaisium usque (solam inflammationem et hypcrstheniam salutante) veram hujus morbi naturani explicare tentaverunt tune omnino fatenduni ost ejus cognitionem adhuc magnis premi difficultatibus.-h^.nt msih ;iiliif >fi>i«. Idem quoque valet de «uratione, Hic miiiime locus est, quo enumerem varias curandi methodos »i quas practici pro diversa sua sententia de morbi natura et sede seculi sunti Ut vero probarem» quam dijücilc sit in tanta re judicare, quaenain methodus aliis sit praeferenda, sufficiat hic tan- tum duos indicasse auctores recentissimos, quorum uterque ad suam experientiam provocat, suamque methüduni valde commendat, quique tamen plane , opposita rationo curationem instituunt. . .. ; »i Alter est Medicus Francicus 8 eQ t i n, qui scribit,;.
se
|
||||
|
( 42 )
se feliclssüno eventu in hoc niorbo metliodnm anti-
phlogisticam Broussaissianam sequi. Venae- sectiones 15—28 unciarijm repetitas instituendo, simulque appiicando ingentem copiam hirudinem ad 70 usque; qua ratione curatio absolvebatur (i). Alter est inter nostrates Expert Potgieter,
qui experientia siia innixus , febrem piierperalem ex adynamia generali orlri staiiiit. Hinc omneni sanationis spem in solis irritantibus fortioribus si- ne mora adhibitis, atque in opio, posuit. (2) In tanla opinionum diversitate inprimis valet
illud eifatum liufelandi, praestantiam naturae medicatricis in eo inprimis manifestam esse, quan- io multos aegros eodcm morbo laborantes atque me- thodis diversissimis, sibique plane oppositis cura- tos, tamen periculo mortis cripi videmus. Neque il- lud mirandum multos esse Medicos, qui, postquam malo eventu varias tentavissent curandi methodos in illam inciderint opinionem oranem curam hnjus morbi soli naturae committendam esse , atque pr^- stare nihil facere, qnam nocere. . ,...,.,' ......,«...,.,...:.^ ....... ,-.:•- ^-jj^
(i) Conf. Reflectiong sur quelques olseryations Ae rnetro-pe-
ritonite pueipcrale par L. Sentin, Dr. en Medicioe. Bi- Uiotheq. med. par F. I. V. Broussais, 4 cahier 182'*, p. 574. (3) Coiif, Potgieter, over de Kraamvrouweukooits 1828.
p«g. 72 , pag, 336. atque pagt 243. |
||||
|
( « )
Observatio febris puerperalis,
Femina 31 annoruni, constiiutionis pleihoricae,
robustae, et bene confonuatae, seniel haeuiorrha- giam pulinonuni passa, ante septcnnium diö'iuüeni partum enixa, nunc denuo uteruni gcrens, onuii gravidifatis tempore male se babuit; nam iterata et valde niolesta vomituritione, capitis dolore, aliisque symptomatibus e plethora oriundis correpta fuit, imprimis vero, postreniis mensibus affectio- nibus spasmodicis abdominis continuo fere labora- vit, qui augebantur aëris mutationibus, quibus saepe vitae genere laborioso exposita fuerat. Post- quam ad gravidifatis terminuni pervenerat, die 31 mensis Januarii a. 1835 ingentibus doloribus ab- dominis, per intervalla redeuntibus, valide ex- cruciabatur , qui spasticae yidebantur indolis. Qiium vero hi dolores identidem augcrentur suspicionein grayidae haud improbabiieni moverunt partus ap- propinquantis. Quocirca die 3" mensis Febniarii hora vespertina nona Nosocomiuin adiit. Hora noc- turna duodecima in lecto decuinbens querebatur de dolore intolerabili, imprimis in rcgione lumboruni. Facies crat rubra, universi corporis calor in sudo- reiii augebatur , animus abjectus et tristis erat, caput intense dolcbat, abdoinen valde tuuiiduin , tarnen in latere dextro magis proniinens, quam ia latere op- ' ■ po- |
||||
|
( It )
f osito. Foetus magnam declarabat mobilitalem, ut-
que in motu continuo, gravidae admodum molesto, versari videbatur. Instituta exploratione partium ge- nitalium internarum, ostium uterinum alte colloca- tum et os sacrum respiciens, atque paululum ad latus sinistrum inclinans , parumque apeitum sentiebatur, Nulla hactenus membranarum tensio sub ipsis do- loribus, neque certum de foetus parte praevia ju- dicium ferri potnit. Postquaut vero parturienti decubitus in latere dextro exhiberetur, sensim do- lores decursum magis rcgularem acquisiverunt, ita ut caput in introitu pelvis per ipsos uteri parie- tes sentiri potuerit, Attamen ostium uteri parum modo aperiebatur, et membranae vix prominebant. Inde ab hora prima malutina partus sensim de- cursum habuit irregularem; assidui dolores vchc- menter miseram excruciabant; accedebant plurima symptomata spasmodica, atque sanguinis motum abnormem declarantia» unde validus capitis dolor, facies rubro colore tincta, calor ingens, insatia- bile desideriura potulentorum, qm seniper vomitu rejiciebantur, animi deliquium, tremores totius corporis, atque tandem leves motns convulsivi. ;• Interim hi dolores, licet validissimi, nullum tarnen praestiterunt eftectum in ipsum ostium ute- rinum , quod vix ultra duos poUices dilatatuia sentiebatur, neque partus negotium ullos pi'o- gressus faciebat, imo situs foetus adeo inconstans erat, ut modo latcrl sinistro, modo opposito in- cuui-
|
||||
|
( l-"^ )
cuiHberc deberct, ipsumque abdomen nunc in hoc,
iiunc in alio loco intumescere observaretur. In hac rerum conditione larga praescribebatur venaesec- tio, ast vero tanta erat spasmodica vasorura con- stiictio sanguinis fliixum impediens, ut vix quan- titasem unciarum sex sanguinis acquiri posset» Successive instituebantur balnea vaporosa genita- iibus applicanda, injiciebantur clysmata emollien- tia, relaxantia, et mixtura antispasmodica prae- scribebatur, 't. Ui ".• >:i >v-. ^ Infus flor. cham. unc. *j, r '(?.:« Aeth. Nitr. alcoh. dr. j. /3 i'i *> Extr. Hyosc. gr. vj. i> ■ <•,. Syr. C aur. unc. j. ii.njii; ,< 'ityii m, ■-■>■ ■'■ ''-ii S. oinni hora dimidiata cochlear ununi. Perstitit tarnen eadem rerum conditie; caput foetus in pelvis minoris introitum intrasse, miniine vero in cavitatem intermediam descendisse observabatur, unde haud improbabilis oriebatuc suspicio ejus vo- lumin is naturali majoris. Sensim vero circa horamnonnm dolores , etsi atro-
cissimi, post aliqua et ntagis tranquilla temporis intervalla redibant, ipsumque ostium uterinum ad latitudinem trium poliicum apcriebatur, quamvis tamon in latere sinistro magis attenuatum, quani in dextro, menibranae magis expandebantur, et «aput paululum descendisse videbatur. Hora undecijna, quando Cl. Promotor ad par-
tu-
|
||||
|
{ 'tó )
tnricntem Veniehat, ostiiim iiterinnm prorstis aper-
tiim erat , capUt iiiagnuin in exihi pelvis retentniu, quod licet validissimi doloies ad piirtiini adessent, tarnen non procedcbat. Quandoqiiideni igitiir par- ttiriens diuturnis doJoribus delassata omnem animum abjecisse videbatur, ne foetus diHturniore retentio- no vitam amitteret, partum forcipe absolvendum judicavit. Conciliata igitur prsrturienti congrua positione in
lecto forceps ex regulis artis rpplicabatur. Pri- ninm caput leni attraclionc ad busin utque pelvis ductum sensim motu rotalorio, non tarnen sine qnadani virium inlensione evolutum fait, sustentato interim perineo, coqne illaeso, Forcipe igitur so- luto atque remoto, facies foetus versus femur si- nisfrum matris sponte inflecti observabalur. Post aliquam moram humeri, et tandem truncus extra- hebantnr. Infans erat sexus feminei, bene confor- inata > ast voluminosa, clamoro suo manifesta vifae indicia exhibens. Quiete diniidiae horae puerperae concessa placenta post regularem nteri contractio- nem sponte soluta, facile extrahebatur. Sanguinis ex utero evacuatio satis notabilis sequebatur, at vero in constitutione adeo plethorica non metuenda. Abdoniine fascia modicc compingente munito , emul- sie aniygdalarum dulcium exhibebatur, omnique ra- tione quies commendabatur. Tempore vespertino pnerpera admodum delassata, doloribus validissimis post partum vexabatur. !'<'-
cbia
|
||||
|
( '7 )
lehia bene fliiebant, et urina evacuata, pulsus ac-
^ceieratus , facies rubens , calor corporis naturalis, dolor capitis, sitis valida. Infans tnammis appo- nitur. Puerpera cibo vegetabili farinoso utitur^ emulsio amygd. dulcium continuatur. Die 5*^ niensis Februarii: Nox fuit insomnis at-
que doloribus saepe turbata, Lochia bene fluere pergunt, urinae facilis excretie , infans sanus mam- mis apponitur, et pnpillas faciie attrahit; functio lactationis jam iiistaurari incipit. Pergit in adhi- bitione emuisionis, et blandt nutrimenti vegeta- bilis. > , i. Die 6" m. Februarii: tempore matutino eadem
conditio. Nox insomnis, dolores luinboruin et ab- dominis , lochia taineu bene flaentia , urina deposi- ta, alvus semel soluta, lactatio incipiens. ,<. t i Hora nona vespertina: Valida febris, rubor fa-
ciei, uiagna sitis , dolores abdominis lancinantes , attactu aucti: Cataplasma emolliens abdoniini ap- plicatur, et emulsio continuatur. Die 7" m. Februarii: tempore matutino. Nox fuit
insomnis, doloribus abdominis tnrbata, alvus ter soluta, non valde consistens , urina rubra, valida febris, rubor genarum, calor auctus, sitis ingens, abdomen magis turgiduhim, quam die hesterno, dolores continu!, lancinantes, per totum abdomen diffusi. Ex gymptomafibus, quae morbum praecesserunt,
collatis cum üs, quae praesentem puerperii con-
i di-
|
||||
|
( J« )
ditionem comitanlur, hand difficiilter intclligitur pc-
ritonaeitidem hic adesse , cui tarnen nondum metritis se junxerat; neque enim nausea, neque vomitus , neque alvi et urinae adstrictio adcst, ipsaque lac- tationis functio hactenus bene procedit, ad quam ulterius adjuvandain infans saepius de die mammis apponitur. Praescribitur sequens Decoctura. 5o rad. alth. unc. ij. coqu. in s. q. aq. ad col. unc. xvj.
|
|||||||||||
|
camph. gr. iij.
nitr. jpotass. dr. j. 0
,., syr. pap. alb. unc. /3 . ,. , ,; s. omni hora 2 cocljlearia. applicantur abdomini hirudines n". 13j ftt^Ue usus emuisionis aiuvgdalinae continuatur. Hora 9". vespert. Pejor reruim facies. Etsi
inultum sanguinis hirudinum, applicatione sit evacua- tum , tarnen dolores atrocissimi per totum abdoraen, at- tactum non ferentes , saevirepergunt. Praetereaob- servantur sudor profusus , color faciei ruber, cepha- lalgia, subinde deliria mitia, sitis inexplebilis, lingua arida etcrusta albicante tecta; valida febris, abdonien insigui expansione flatulenta tumens, al- vus inde ab hora 8i matutina non soluta. Ter uri- nam evacuavit, densani, brunneam. Infans saepius mammis apponitur, et lactis secretie bene sese in- stituere videtur. Lochia regulariter fluunt. Prae- scribunlur sequeulia medicaraenta. |
|||||||||||
|
Bo «-e-
|
|||||||||||
|
•Cl
|
|||||||||||
|
,:nm
|
|||||||||||
|
( ^«9 )
5c repet. decoct. aith,
add. nitr. pot. iv. (3
s. onini hora 2 cochlearia, '
5e mur. protoxyd. hydr. gr. xij.
pulv. gumm. dr. ij.
in. f. pulv. n°. 12. ' '
s. omni bihorio^unus.
g, dec. tiordei unc. xvj, * ' ' *' siicci citri
saeh. alb. aa. q. s. ad gratam aclditateiu.
8. pro potu. applicenter abdomini hirudines n°. 8 Die 8". mens Fehr, hora mat. JO. Res in pe-
jus ruere videtar. Dolor quideni imminutns est, verurn abdominis intumescentia augetur. AIvus ad- stricta: urina parca, non nisi cura dillicultate eva- cuata. Nocte praegressa subinde aliqua quiete frui puerperae licuit. Jam vero facies collabi ia* cipit,et respiratio deprehenditur accelerata,et qnO" dammodo diflicilis. Febris est valtda, sudores pro« fusi, sitis inexeplebilis. Lactationis functio lente procedit, iinminuta tarnen lactis secretione; lochia parca. Hirudines bonain cvacuaverunt sanguinis quantitatem. Ut transsudatio abdominalis praeca- veatur praescribitur linimentum, ung. hydr. aa. nnc. 0
m. s. omni 1| hora instituatur infrictio. D 5, rad. |
||||
|
( ^0 )
^3 rad. allh. unc. ijt
roq, r. s. q. aq. ad col. unr. \vj.
' add. camph. el. gr. viij. nitr. pot, dr. j.
syr. pap. alb. unc. /3 s. omni hora 2 cochlear. Applic. clysma emolliens bis de die. Instituant. injeciioncs cmollientcs in vaginam. Applic. abdomini hirud. n". 4. Hora pomeridiatia ./". Conditio admodum depra- vafa. Color faciei est lividus. Respiratio frequens, anhelosa, abdomen tumidum, sed doloris fere expers, qui sola pressione inprimis in regione uteri per- cipitur. Pulsus celerrinius, exilis. Post clysma hora 11» injectum nulla fere evacuatio alvina in- secnta. Urinae excretio parca. Ingens foetor ge- nitaliani sub ndministratione Injectionum in vagi- nam percipiendns. Hora 6» vespert. Eadem conditio. Inde ab hora
l" ponieridiana, aegra continuovomitn vexatur,qno rejicitur materia viridis aernginosa, alvus et urina adstricta. Praescribuntur pulv. nltimo praescripti add. Laad. puri gr. iij.
. ; t.iii-^! ). ! "B. omni hora pulvis. |
||||||||
|
l'^!,!
|
||||||||
|
5o repet. dec. altheae. »! ?<
-■'•'": loco nitr. pot. substit. = ' '* gplr. nitr. dulc. dr. j. • «. omni hora 2 cochl. < '. '? R Era-
|
||||||||
|
( 51 )
^o F.inpl. vcsic.
------■ arom. aa. q. s.
Extend. super alufam ut f. scutuin stomachicuni
ventriculi regioni appUcandum. Continuentur injectiones» iöfrictiones> et cljg-
mata. , *;« ..-■'i ; , d;* tnnur > Hora 9^ vespert. Voraitu continuo vexatur mise-
ra. Inter continuos voinendi conatus urina seniel est evacuata; alvus adstricta. Dolores evanuerunt, subin- de tarnen pressione exsurgunt, inprimis prope um- bilicum» qui locus prae caeteris etiam intuniescit; refert aegra se antea eo loco dolorem et majorem ventris intumescentiam percepisse. Facies livida. Respirado anhelosa, visus obscurus. Pulsus ce- leirimus, exilis; aliquoties instituuntur injectio- nes ex dcc. altheae in v^inam, ex qua effluit materia foetidissima, biunaea. Xiactationia Jfunctio panun viget. .PHhnsiqbTiq (üin Die 9" mens. Febr. hor et matut. P», Ind« ab
hora nocturna 12^ aliqua quiete frui licuit aegro- tanti. Ter urina efïluxit. Bis clysma emolliens est applicatum, remanente tarnen alvo adstricta. Jam queritur de doloribus lancinantibus per totum fere corpus diifusis, inpriiois vero lumbos et regionem umbilicaleni, quae prae caeteris intumuit, tenen- tibus. Etiam pectus dolet et vox rauca est. Pul- sus quodamraodo plenior et tardior, abdominis vero intnmescentia major. Vomitus duiante nocte immi» lutus nunc denuo recrudescit. D 2 Hor
|
||||
|
( 52 )
Bora éJ'^ matuiina. Conditio eadem. Vomitn de-
imo vexatur misera, et dolores vehementia augen- fur, alvus non soluta neque urina evacnata. Ut voinitus iinniinuatur praescribitur antemeticum for. ma pulv. aëroph,, cujus saepius de die cochlearcii- lum aqua remixtum sub ipsa effervescentia ingera- tur. Pariter Decocti Alth, orani hora 2 cochlearia surnantur, atqne injectiones antisepticae in ipsura iiterum instituantur, ex chlorur, calc. iinc. j. /3 in aqua destillatae unc. viij. Insuper abdominis re- gioni umbilicali applicentur quatuor hirudines« im- mittantur clysmata oleosa, et pectori Tesicatorium applicatur. Attamen , licet bene adhibitis omnibus artis auxiliis, condltio morbi nullo modo emenda- tur, atque abdominis Meteorismus raanifestus de- clarare videtur humoris extravasati collectionem; quocirca omni hora diligenter instituuntuc infric- tiones ope linimenti antea praescripti, 5ó Linint volat. ' '
'• ^ Ungu. Hydr. aa. unc. /5
cum add. Lampnor. eiect. dr. j.
Hora 6^ vespertina. In cadem versatnr condi-
tione. Respiratio frequens et anhélosa, calor im- minutus , frigus cxtremitatum , sudor viscidus fa- ciei et mauuum, pulsus debilissimi, vix sentiendi, dolor lumborum , abdominis vero nullus. Meteoris mus anctus, urina evacuata, alvus clysmate parum- per mofa, foetidissima, vomitus imininutus , mag- na |
||||
|
{ i3 )
na vero corpoiis anxictas , et jaclitaüo iii lecto. Men-
tis constantia inanct; praescribitur sequens mixtuia. J5o Moseh. opt. gr. \J. Pulv. gumni. dr. j. Aeth. sulf. alc. dr. j. Syr. Rhocad. dr. vj. . Aqu, Naph. unc. iij. „
m.
8. omni dimidia hora cochlear. Hora JO^ praegressis coavulsionibus subitu e vita decessit. Sectie cadaverls 48 horis post mortem fuit insti-
tuta. Inipriinis cavitas abdominalis fuit investiga- ta, in qua sequentes inorbi eÖectus reperti sunt. Quunt symptomata ultiino morbi tempore ohser-
vata, atque insignis abdominis expansio indica' bant inflanimationem in exsudalioncni abiisse, pri- mum parva abdoininis apcrtura institata fuit, atque levi pressione niagna quantitas evacuata fuit li- quoris turbidi, odoreiu foetidissiinunt spargentis. Instituta ulterius sectione cruciata abdoniinis in- tegumentoruni, reliqua colligebatur ejusdem liquo- ris copia. Tota liquoris collecti quantitas erat 68 nnc. medicarum. Hicee liquor con,tentus fuit inter peritoneum, ejusque duplicaturas. Peritoneum ipsum erat valde incrassatum, pelluciditalis expers, va- liis locis striis rubris passim liridis tectum , ast vero nullis pseudomembranis cum aliis partibus conjunctum. Inleistina teouia et crassa injiammata ap-
|
||||
|
.^.
|
|||||||||||||
|
( 51 )
apparebant, et admodum iicre cxpansa. Uteri cx-
terna facies erat sana, interna vero inpriniis a fundo versus ostimn uterinum, erat coloris grisci gangraenescentis. Attamen haeccc gangraenescenlia erat tantum superficialis, atque strato gangraenoso ope cultelli abraso, uteri substantia non niutata apparebat. Caeterum omnia intestina nullam abnorniifatcm
tnonstrabant. Examen liquoris exsudati chemicum.
|
|||||||||||||
|
Proprietates physicae, Liquoris color flavescens
et turbidus erat, odor ingratus. Microscopio ex- aminatus magnam copiam particularum informimn mémbranacearum, nullos vero globulos ostendebat. Postquam per 24 horas sibi relictus fuerat. in pnr- temj spissiorera atque iluidiorera priori superna- tantem, neque tarnen limpidara secessit. Pon- flus speciücura erat 1,024. Praemissis nonnullis inVestigationibus , quas hie non referam , ne in re- petitiones incidam , quibusque certior factus erain fihrinam ^ albumen , adipemque, praecipuas esse partes constitucntes hujus liquoris ad analysin quu' Utaiivam et quantilaVivam, quantum vires meae |
|||||||||||||
|
jn hac dificillima artis chemicae parte sinerent
|
|||||||||||||
|
»
|
|||||||||||||
|
öccessi. «'* '^^*'^"^"^
|
|||||||||||||
|
Ut ergo quanthateut i'elativam partiuni in liquo»"
Ut
|
|||||||||||||
|
( 55 )
solularum definircin, 10 giaiiniiata liquoiis fi'tra-
tioni fuüi'unt subjecta. ïlaeccc filtratio valde erat taida, quia chartae poii liquoii viscido vix transi- tum cuncedebant. Liquor filtratus erat liinpidus, atqiie leviter alcalice reagebat , quod verosixnile parvae ammoniae quantitali adscribenduni erat. £teniin nullum aliud alcali liic in seusuiti venire poterat. Quum scil. liquor evaporationi fuit tradi- tus, atque substantia residu» cum aqua denuo coc- ta, nulla reactio alcalica obtinebat, unde probatur alcali siinul cum aqua disparuisse. Examen chemicum nunc in binas dividebatur
partes: 1^. partium solidarum in filfrp i-Qm,anenti.iup.
2'^. parlis Jltiiaae. ,. r
I. Examen partium solidarum. Postquam ergo Sub-
stantia in filtro r^sidua leni palore fuerat exsiccata , ejus pondus 1,51 gramm. invcni. Color substantiue pulverisatae erat viride ilavcscens. Ejus gramma 1 per quinque horas fuit digcs-
tum cum aetbere sulfurico, qui inde colorem levi- ter flavescentem aequlsivit. Jam y^ro aethere lim- pido dimisso pars rcsidua cum alcohole per dinii- diani hotae partem fuit cocta. Binis his men- struis eadem maleria fuit soluta, quae post evapo- rationem prudentem pinnibi^s jid|ipisi; ^ualil,atihus Bcatebat. Etenim: .-» . j . , 1''. Ejus solulio alcoholica aquae additione tur-
liida rcddebatuf. „, .,...,.,,j,, ,, .,„..,. , t |
||||
|
( 50 )
2", Chariae infricta, macula transparens renut'
tiebat minime disparens post chaitae calefactionem. 3°. alcalibus fuit solula, quae solutio omnibus
qnalitatibug saponi propriis gaudebat. ; Color hujus adipis erat ex albe flavescens. Pon-
dus partis aethere solutaeeratO,075gramm., alco- hole solutaeO,I25 gramm. Adeoque partes soli- dae I partem adipis continebant. Materia alcohole et aethere non soluta per 24
horas fuit digesta cum acido acetio concentralis- sinio, atque tandem per aliquot minuta ebuliitiotii cubjecta. Hocce acido omnia solvebantur, atque in massam glutinosam convertebantur, purva excej>ta poftione» quae fioccalorum forma insoluta nianc- bat. Postquam^ quantitas sufliciens aquae destilla- tae fuerat addita, Jiquor limpidus fuit ültratus; üocculi ifisolutiaqua abiuti et dein collccti, fuerunt cxsiceati. Post exsiccationem prudenteni coloris erant viridescentis. £orum quantitas tantum erat 0)050 gramm. Haecce materia igitur erat insolu- biiis aquu j alcohole, aethere et aolilo aceiieo. Quum ejus tantum exigoa esset copia, diiïicillimum fuit veram «jus indolem deüuire. Proxime natura 6ua accedere videbatur mnco partibus suis aquosis orbato; neque video, etsi peritoneum in slatu nor- tnali minime sit organum muciparum, quare inter alias secretiones abnormes morbo perpesso tribu- endas, etiam raucus , et quidem lam exigua copia, non pertinere possiu ij ., ' 'So.
|
||||
|
( ^)7 )
Solutio acelica aqua diluta jam fuit exantinatu.
1°. acidum nitricum praecipitatum in ea pro- 2". addita ammonia liquida, etiam praecipita-
tum natum fuit, vcruin solubiie majore quantitate ainmoniae additae. 3^. post additionem solutionis proteeyanureti
potassii et ferri ortnia fuit praecipitatum laete viridescens. ;'■'* -iMü.i'jt- ta i<Um'x\ih. kavjit'.i- Omnibus his certior factns sum» inatcriam aceto
solutam nihil aliud esse, qnam ilbrinam. iSecun- dum Berzelium scil. fibrina ultimam proprie- tatem cum solo albumine conimunem habet. Ast vero diflicile est creditu, hocce jam congulatuni adfuisse, quum ex observationibus clar. Vr«- lilc (i) scimus liquorem brcvi post mortem ad- liuc limpidum inveniri, atque demum post aliqoot horas sedimentum apparere. Ex analogia ergo cum sanguinis coagnlatione potlds concludendum vide- tur, materiam sub forma sedimenti praeeipitatam fibrinam quidem, non vero albumen coagulatum con- tinere. Gaelerum ipse Berzelitts testatur se nuUura cognoscere reagens> quo übrinam ab albit- >nine coagulato distinguere posset. *'' ;'*;>«»«.>*; «i,. (i) Van den ZaUde, BemerKingen nopens de geneesk,
teliaudeling vou de ziekte der traamvroawen, bekend onder ueu naam van peritonitis en Febris puerperalis , verl. door A. V. E r 1) e c u lu , mei de Voorrede vair Prof. V r o 1 i k , p. i5. |
||||
|
( 5^ )
Sedimentam itaque, sive pailes iiisolutae, coii-
Stare videntur pro maxima parte e librina, ciii ac- cedunt adeps atque exigua quantitas materiae vero- simiiiter mucosae. ^, II. Examen partis fluidae.
Liquor filtratus , limpidus , coloris leviter fusci,
alcali vestJgia ostendens, vario nomine se prodidit tanquam solutio satis snturata albuminis. Eteniiu 1°. alco/tole, atque solutione muriatis deutoxydi
hydrargyri praecipitatum copiosum producebatur. 2°. calori expositus coagulabatur.
3". Ejus guttulain vitio evaporata sub microscopio
egregiam ostendebat crystallisationera muriatis am- moniae, quae propriefas ex Raspaillii (O ef- fato omnibus humoribus albuminosis communis es- set, quod ipse observavi in albumine ovorum, sero sanguinis , lacrymis , atque saliva. Ut ergo albuminis, caeterarumque partium quanti-
tatem dcfinirem, 20 grammata liquoris iiltrati leni calore fuere evaporata. Substantia residua, quae facile in pulverem redigi poterat, eundem colorcm fuscum babebat, ac eJus solutio. Pondus erat 5 > 79 gramm. ,,, ■•!!-■..: ,,;v.,.,,!,...,.,. . .... Hujus substantiae grarama 1 per integram horae
partem cum sufficiënte quantitate alcaholis ad ebulü- tionem fuit redactum. Hic sensim colorem e lubro fus- cum acquisivit, deinde pars liuipida separata et leni ca-
(i) Raspail nouveau systeme de chemie organiijue , !'• 19^.
|
||||
|
( 59 )
caloie evaporala 0,lü granin». subslantiae reliquil,
coloris e rubro fiisci, post refrigcrationem celerri- me aquain hygrometricam alliciens, et odoreiii non ingratum spirans. Solubilis erat in aqua et alco- hole, et soliitio in ultimo inenstruo praccipitabalur tinctura gallarum , atque solutione nilratis pro- toxydi hydrargyri, Oninia haec signa indicabant substantiam, quam Clar. Thenard osmozomu dixit, quaeque secundum Berzelium ctiam ia sero sanguinis invenitur, atque ab eo tanquam eX' iractum carnis cum lactate sodae indicatur. Substantia a coetione cum alcohole residua, om-
nibus gaudebat proprietatibus albuminis coaguhUi» Tandem ultima pars examinis chemici remane-
bat, scil. investigalio salium ab albumine ligatorum. Nota est singularis illa neque hucusque ab om-
ni parte aperta proprietas albuminis , qua praesen- tiam plurimarum substaiuiarum, praesertim sali- um ita obfuscare valet, ut reagentibus solitis nullo modo possint detcgi. Omnia etiam niea conamina irrita erant, ut muriaiem ammouiae , cujus magnam copiam sub forma crystallorum egregie conformato- rum opemicroscopiiobservaveram , via humida sepa- rarem. Etenim vuigarl more scil. incineratione hocco sal deperdi, necesse erat. Plurimis vero tentaminibus frustratus, tandem ad hocce artis auxilium confu- gere debui. Albuminis gramma 1 in crucibulo porcel- laneo in carboni'm vertebalur, atque hiccecarbo dein- de in crucibulo e platina facto incinerabalur; ad hanc
|
||||
|
( GO )
hanc operationem temperalura valdc clevata atque
diu perstans requirebatur.
Cinerum pondus tantum erat 0,027 grammat.,
adeoque minus quam cinerum ex albumine ovoruni,
quae secundumThenardum 0,061 grammatis esset.
lo eo quoqoe differebant, quod nullum silicium con-
tinebant, ctenim penitns erant solubilia in acido
muriatico diluto. Praecipitata prodibant cum aqua
calois, muriate barytae (partim solubile in acido
nitrico,) subphosphate ammonlae, oxalate ammo-
niae, atque additione prussiatis potassae et ferri
egpegius color coeruleus oriebatur. Ex his patere
videtur cinerem Gontinere phosphates et sulfalcs cal-
cis et magnesiae cum ferro. Si ergo nunc dirersas
inventas partes constituentes enumeremus, iliarum»
que quantitatem relativaia computemus, tune 100
partes liquoris examinali continere videntur. <•
ti:U--M\3ió<- ^,o,iïio?ni '/librinani«;■)».■ k:(^,. . . 11)53.
ï-i fvw'üfiii'j BjloiBiladipem ....... 3,10»
_, ,,j yrjn.i. Imateriaramucosamin-
rartès soliflac l5,4.< , ,., ,
... r.,,..,.jj. .11 ^pPWWflei» a^ï» > aICO-; ;
.i.o/>-^ fr.n.ov; tt> ^,:/a'ï'"n»en.,^„^,,.ii^,,,. 20,14.
; <u. «MMih., „^ ..losmazomium .... 3,90, Isalia, scll. phospha-
Partemfluidain84,C./tes et sulfates calcis let magnesiae cum ferru 0, 56.
jaqua cum deperdita
vsubslantia ...... 60, »
|
||||
|
( 61 )
Pauca m'ihi addere liceat corollaria ad hanc ob-
scrvationeni spectantia, eaque e triplice fonte de» proinenda, scilicet l**. ex ipsius morbi historia. '- ;> --auww '; i>;'.(i 2°. ex cadaveris sectione. >< *• W'fnü: «>>; is i 3°. ex analysi chemica liqtioris exsudati. i i-t 1°. Corollaria e morbi historia derivanda. >.''>*'»^ a. Quo ad caums praedisponentet et occaiiO" nalex. In praesenti morbo causa praedisponens quaeren-
da videtur in constitutione plethorica et robusta, in- flammationibiis obnoxia, pariter cachectioa. Ete- nim, quamvis ex opinione nonnnllorum potissiraum feminae constitutlonis tenerae hoc morbo corriperen- tur, tarnen experientia contrarium probare videtur(i). 8i porro respiciainus ad plerasqne obserrationes hujiis morbi) tune saepius inreniemus, jam durante graviditate molestias quasdam insolitas observatas fuisse. Idem ofFendimus in Üstoria enarrata. Vi- detur ergo jam aute partum seminium quoddam oo cultum praeternaturale adfuisfe. Hoc inprimis ideo credcrem, quia nullam cauSE^ii excitantem invenire possumus , quae tantum valeret producere raorbum. Forcipis applicatio hic minime in censnm venire potuit, nam infans sine ullatnoxa eductus fuit, et praeterea processus morbosus jam ante forcipis ap- ' pli5
(t) Conf. Von Sieboidt, Versucli einer palhologisch-
thcrapeotiscliea Darstellung des Kindbettsfiebers, pag. 63. |
||||
|
plicationcm vJgebat. Ipse character epidemicus
quein morbus nonnnnqnam in nosocoiniis assumit, etiani probat talc seminium occultum, naturae nobis incognitac, saepius in hocniorbo inveniri. Quumve- ro partu absoluto directie humorum tantopere mule- lur, aliaeque mutationes magni momenti in corpore femineo obtineant, in solo partu , ejusque sequclis necessariis causam occasionalem hujus morbi quaere- rem. Etenimlocbiorum atqueJactis sccretionis immi- nutio minime causam, verum potius effectum morbi constituebat, quandoquidem in initio ipsins morbi bene vigebant. Fieri tamen possit, nt animi abjec- tic atque raetus suum contribucrit ad morbum effi* cienduni; nam variae prostant observationes , qui- bus eiTiciter sola animi pathematti viUidioia illunt prodncere posse. (>). in b. (iiio ad morbi decunum. rurr >
Puerpera nestra obiit C inde a partu die. De-
cursus ei^ acutissimus dici meretur. Tria vidcn- tur notanda stadia, quae fere aequale temporis interrallum continent. Frimum stadium prodromorum, cnjus initinm
ab eo inde tempore repetere possumus, a quo partus negotium irregulare reddi incipiebat. Sta' dium spasmodicum dici possct. Minime tamen omnis processus inilammatorins abesse videbatur, ^tenim obscrvabanfur rnbor faciei, dolor capitis, pul-
(i) Conf. v< d. Zandc, 1. c. pag. 48 et 55. '
|
||||
|
( «;5 )
piilsus acceleratns et magnus, atque sitis val!da<
Insiiper constaC: saepius morbos initio spasinudicos in inflammationem transire, uti v. gr. morbos co- licos. Ipsa quoque notio pathologica iniiammationis affectionem irritatae naturae vasorum capillarium supponere videtiir. n,,. >. ? -> -ü u s. - ., .., ^ .- Alterum stadium fuit inflatnmatorium', reactio-
nis naturae. Hoc stadium incepit versus finem diei post partum tertii. Dolores hucusque remit- tentes continut reddebantur et attactu valde auge- bantar. Post aliquod teitipus exsurgebat febris ciia- racteris inflainniatorii. Memorabile fuit per totum hoc stadium neque lochiornm excretionem, neque lactis secretionem turbatam fuisse. Contra utraque bene vigere pergebat. Igilur ex hac observatione patet, debili fundamento thcoriam illorum inni- ti, qui in eorum suppressione solam quacrant causam febris puerperalis. Sitis inexplebilis, quae ex observatione Sieboidtii inter symptomata constantissima pertinet, etiam hic observata fuit. AlvHS in initio erat laxior; nrina crassa et brunnea. Terlium tandem stadium in nostro easu erat ex-
sudationis, cujus initium repetere debemus inde a tempore matutino diei post partum quinti. Ergo stadium inflammatorinm non ultra triginta sex horas perstitit. Exsudationem incipientem indica- I>at, doloris imminutio cum abdomiuis expansione insignuiter aucta, facies collapsa, respiratio accele- rata, sudor profusus. Tan,
|
||||
|
Tandem eti'am lactis secretio atque lochiorum ex-
cretio diininui observabantur. Haecce fgitur diminutio tanquam eft'ectus niorbi considerari debet. Idem valet de alvi et urinae suppressione nunc demum insecuta. Omnium humorum directione mutata solum perito- neum partes omnium organorum secernentium susce- ptsse videbatur. Inilaramatio ipsa, quamvis minore vigore, tarnen perstabat. At vero naturam magis malignam, et in gangraenam proclivem assumserat atque uterum praeprimis invaserat, nnde post ali- quot horas loco lochiorum suppressorum materia corrupta effluebat. Intestina afque ventriculus sym- pathica ratione etiam afficiebantur, docente vomi- tn miseram excruciante. Respiratio anxia et an- helosa, pulsus debilfssimus et tremulus reddeba- tur, atque tandem sexto inde a partu die mors tris- tem clausit tragoediam. c. Huo ad eurationem,'"' ' '
In morbo nostro tribus indicationibus satisfacien«
dum erat: '''" *"$'■'^•*^'-* ■'■< ■■--:'■ - -;■,■■■■. 1°. inflammationem ïn robüsta a^eo constitntione,
si fieri possit, resolrere. 2". inilammationis exituni» scil. exsudationem
praevenire. ^ ■• ^ 3°. syniptomata graviora mitigare.
Primae indicationi inserviebat sanguinis evacna-
tio, qnae in aegra nostra omnino indicata fuisse vi- detur, nam ejus constitutio plethorica inflammationi- bus favebat. Applicatio cepetita hirudinnm abdo- iiii-
|
||||
|
( 65 )
mini, atque potiones antiphlogisticae, scilicet emul-
tiones amygdalinae , deinceps decocta altheae cuni
nilro, etiain hujus suat loei. |
Ut secundae indicationi exsudationis praecaven- i
dae satisfiat, Mercurius dulcis, medicamentura |
illud in raorbis hujus generis valdopere a reeen- p
tioribus comniendatuni, adhibitus fuit. Tarnen |
i
luorbi vim frangere non valuit, etsi omni bihorio j granuin unum ingererctur. Neque quidquam efficere f
potuerunt infrictiones linimenü yolatili^ atque un- )
guenti faydrargyri. , ,: ;j ,♦ «„ h !* .' i
Tertia indicatio versabatur ia corrigendis synip- ■
tomatibus, atque morbi cffectibus. Huc pertinebat
inpriinis vomitus , cui opponebatur jp«^t'i# «ëro/>/<o- rus, atque emplastrum aromalicum ventriculi re- gioni applicandum; ast vero omnia iriit^ erant, atque cura symptomatum vix plus profuit, quam ' cura morbi ipsius. Tand^i,, qt ^uthanasia pro-
moveretur, uiixtura analeptica e luoscho et aethcre sulfurico alcoholico praescripta fuit. j^,, ^g,,,, d. Q,uo ad prognosin. > ^, t^.ksjn
Etsi auctores magnopere differant de causis, na-
itira, atque curatione nostri morbi, tarnen in sta- tuenda^ro^wo**multo nomine conveniunt, iilamque infaustissiraam dicunt ('). ^^^ **4«r«|*«t* ,%, Inter signa ominosa in puerpcra nostra observata
teferci debet diarrhoea ip-). Deinde hujus loei sunt: (i) Conf; y. d. ZandfeT tt'W^-' '*" "^' '
W Conf. Y. SJeboldt, I. c. pag. 33: ' *'^''' " 'T"'
|
||||
|
( 0(5 )
doloris imminutio cum expansione abdominis aucta,
pulsus debilissimus, celerrinius, cum respiratione anxia et anhelosa; lochiorum, lactisque suppressio, dolores lancinantes per totum corpus difTusi, su- dorcs profusi, facies Hippocratica. Etenim indi- cabant exilum in exsudationem, atque astheniuiu universalein (i). II. CoroUaria ex sectione cadaverls desumia, DilTiciiliuia est dijudicatio quaestionis, , qnae- nam sit natura intima fehris puerperalit. S i e- boldtius (2) quindecira cnumerat hypotheses, qaae ad hunc uiorbum explicandum, excogitatae fu- ernnt, quibns nupcrrime Royer, et Eisenman- nus novas addiderunt (3). Si vero tantum raorbi sedem inquiramus, tune e cadaverum sectionibus patere videlur hanc iupriinis quaerendam esse in affcctione cujiisdain, vel pluriiiin partinin in ab- doniine sitarum. Inprimis inilamiiiationciu peritonaei in eensum venire credimusi f{\x3ini\iu peritonaeitis ' (1) Conf^ Pool, 1. c p.'siü'^ ='i-"''^ ' <.,'r. /:;:.'■;,'
(2) Conf. r. S i e b o 1 il t , J. Cl"p»gi 61.
(3) Hicce autor ex experiraenlis suis ia brutis instifufis con-
dntit yeram causam febris puerperalis quaerendam esse in lo' chiis putrefaetis atque resorptls. Mihi tarnen videtur ex observatione nostra et oliorum , patere illum effectum pi'O causa Salutasst. Nam vera febris puerpeialis saepius adcsse potcst iluentibas tamcn locliiis bonae (Jualitatis. ' |!'>m:> < Conf. Gazel te med. de Paris i834, N». 3o. et EiseU-
jnan, das Kindbetifieber Erlang i834. . ■ |
||||
|
( ^? )
puerperalis sine dubio bene sit distingucnda a
peritonaeitide f quae omnibus aliis hoininibus su- pervenire potest. Etenim, quaiiivis syniptomala multo nomine conveniant, peritonaeilis tarnen pu~ erperalis eminet majore vitae discrimine, atque ni- su peculiari in exsudationem. «m . In observatione nostra etiam peritonaeum inflanima-
tnm inveniinus, atque liqnor exsudatus inter ejus dnplicaturas erat contentus, adeoquevasis exccrnen- tibus peritonaei productns. Praeter inüaminationeni hnjus inembranae inprimis memoranda videtnr ute- ri interna superficies gangraenosa, magnopere con- veniens cnra delineatione Potgieteri operi ad- nexa. Ast vero sententia hujns auctoris, causam proximam febris puerperalis in sola pntrescentia uteri quaerendara esse, vix aduiittenda videtur, nam in plerisque casibus, uti ctiank in nostro, affectio peritonaei ante uteri ntiectionetn eniinuit. Pieraque etiam symptomata niagis minusve essen-' tialia, uti dolor abdominis attactum repugnans, lochiorum atque lactis suppressio, aliaque, ex af- fectione peritonaei optime explicari possunt. . III. Corollaria ex analysi chemica, Lubenter confiteor meam investigationem chemi- cam minime considerandam esse, tanquam omni BUperiorem animadversione. Etenim cuique artis perito notum est, quantis dubiis et difficultatibus adbuc preniatuc examen cheraicum substantiarum organicarum. E 2 At-
|
||||
|
( 68 )
Atlampn si fHhtnin hnnc annlysin approximativam
credamriR, ficile ex illa sequentia profluere viden- tur coroUaria. ■ 1°, Hunccc lïqnorem exsudatum nullo modo cnra
fftcte vera metastaisi deposito coinparari posse; quod probatur: j i ;, ir . a. DifFeretitia ponderis specifici, quod hujus li-
quoris erat 1,024, lactis vero 1,032-1,034. b. iSub microscopio tantum particulae informes
membranaceae üuido innatantes detegebantur. In lacte vero globuli distincti atque regulares adsant. c. Nulla principia lactis essentialia, scil. case'
urn, hUyrum, neque saccharum ullo modo inve- nire potui. d. Expositione aëri lac acescit, hicce vero li-
quor alcalice reagebat , eamque proprietatem etiam post diuturniorem aëri expositionem retinebat, 2". Si sanguinis analysis cum examina hujuS
liquoris comparetur, tune invenimus praeter par- tem rulram colorantem sanguinis, omnia princi- pia essentialia sanguinem constituentia, ne ferro quidem cxcepfo, etiam hoc liquore contineri, quam" vis quantitate relativa diversa. hibrinae copia paululum minor est, albuminis uero quantitas ferc duplex quantitatis alhuminis sero sanguinis con-i tenti. Si ergo respiciamus ad abundantiam par- tium organismi nutritioni omnino necessariarum > quae exsudatione hujus liquoris corpori detrahe- Lantur, tune sane non luirandum videlur post ejus ef-
|
||||
|
( 69 )
pffiisionem tam cito secntum fuisse tantum vlrlnm
Inpsum. Etenim, quum puerpera jam sexto inde a paitu die succubuit, haecce exsudatio celerrime obtinuit, atque varia ratione forsitan comparari mcretnr cum efiectu lethal! i quem habet haemor- rhagia interna uterl. üin TANTUM/'-'^ ' "■'■
|
|||||||||
|
1
|
|||||||||
|
•:»>* ; ;"■,(,'; -^:'•
|
|||||||||
|
•' -■,Jltï.'r.':;i?>Ti-' il'ï'jf» 5.1 >ii)«\V**''V> ?>r ii-'rti'if-■. ;■ /■■jliff'
■!'ï;i';c?-■;,'«<■«. '■.•jtnsTtrt «norlnlix"» ti.H'!f4'"iv,r. (i'ii;. |
|||||||||
|
(^l^mS^HDElES miElDIKSüIS,
|
|||||||
|
i.
Arteriarum lumen durante pulsu, et longilu-
dine, et latitudine extenditur. » •> ^ II.
J» morhorum , imprimis acutorum diagnosi mi-
nime ad unum symptoma, verum ad omnia simul tumia morbi sigma attendendum est. Attamen bene distingnenda sunt signa morbi
patbognomonica ah epigenomenis. •:• :-u~. ,:«ïvv..vv ■ IV.
Ad nsnm practicum egregie convenit signornm
morbi distinctio in anaainestica> diagnostica, et prognostica. ";-''^-' ï:.'^'.^sA'\«'' "^'-^''-« Elegans, non minus quam veritati conveniens,
est Gruneri de utiliiate lemeiologiae, effatum, » Medicum Ais armis instructum verum esse vi- » tae, necisque arbitrum^ sapientissimis Sloico- » r^m sapientiorem^' cett, (Semeiotices § ö.)
M;:c VI.
|
|||||||
|
( 7t )
VI.
Medico ariem suam factitandi si occtirrat mor-
bns, cujus naturam nondum bene perspectam ia- beat , nisi periculum urgeat, Medicina exspecta- tiva egregie commendanda videtur» VII. ..--i--v-
Ubi vero dubitandi caussa adest, ntrum san'
giiinis evacuaiio instituenda tit, nee ne, univer» se Ulam instituere jjraestat, quam negligere, VIII. Rede dixit Boerhavius H»9lra* y ilhim de-
mum praeslantissimum fore Medicum, qui no» tantum febrem tollere , verum quoque excitare sciret. —■.,.., ,»,,, ._, ,„;•■,-,.■■>-f- r^, In morbis chronicls pertinacibn» ^ et adopttvtn
remedia refractariis, ad empiricorum remediorum adhibitionem confugere licetk->A\<- hh-^ 5t>mft\*.S\ Vesania semper aff&ctionem quandam corporis
supponit. = . ».. . \ . ; .. j/^;---Xl»,'-; %\ ■\\\-;'c ■\''i^- irt-orst
In menstruatio7ie stippressa revocanda, caute Medico videudum est, ne effectum cum ipsa caus- sa confundatt ,,-,■■ > :»v,\<<\-. ^-a^M',»? ^'i>r. , ..ï!sv;ï<:i^A. XII. In formulis Medicamentorum praescribendia tamdiu simplicitati studendum est, quamdiu illud sine aegrotaniium damno Jieri possitf ,:£? (•:' XIII.
|
||||
|
( 72 )
XIII.
Multae affectiones vulgo locales diclae, uti
carcinoma, fnngi, altae , rectius ad universules quam locales referri merentur. xiy.
In operatione aneurysmatum, Ugatura arleri-
ae, Methodo Himteri instituta , aliis praeferenda videtur operandi rationibus. XV. In versione foetus semper utrittsque pedis evo-
lutio ientanda videtur. XVI.
Partus praematurus arte provocatns sectioni
caesareae multo nomine praeferendus est. Longe tarnen ahest, ut ille hujïis locum in omni catissa lutcipere valeat. |
||||