-ocr page 1-
ns
Den xxmt1"1 January ende m'" February heeft den Ambassa*
deur Davison verelaert, dat hy d'eerste gelegentheyt docht te
vertrecken, ende dat hy daeromme begeerden, soe de Gene-
raele Staeten, yet gelieffde aen Syne ExeH'. te sehryven, dat
sy t selve gereet souden willen maecken ende hem commu-
niceren , ende is geresolveert Syn E. ende Exell. te versouc-
ken, dat hy noch een tyt soude moegen blyven, ende breder
als in textu, ende om dat versouck aen Syne Exell. ende
E. te doen syn gecommitteert Garon ende Mennyn, die
des nanoens gerapporteert hebben, dat Syn Exell'. nyet goet
en vont, dat den Ambassadeur Davison langer blyven soude,
om verscheyden wichtige redenen soe anders Syne Exell. hem
•wel soude begeren.
Den xxv«" January stilo veteri ende inien February stilo
novo heeft Syne Exell. solemnelick den eedt gedaen in de
audiencie op t hoff van den Haege, gelyckt breder blyckt, by
de acte hiervan gemaeckt, ende alhier op te lesen neffens Syne
Exell. Commissie eedt, ende den eedt van de Staeten.
Dan soe die van Vrieslant haer weygerich maeckte te as-
sisteren op t doen van den eedt ende oeck te teyckenen de
Commissie ende andere acten is hen gegeven een acte als
in den text.
Den xxvien January stilo veteri ende vyffden February stilo
novo heeft van der Does versocht, interpretatie op de acte
van contributie Syne Exell8. overgegeven volgende seecker pro-
ject, by hem tot dien eynde geexhibeert ende dat tot ver-
seeckerheyt van de oude schulden op de verhogiuge van de
convoyen gestelt.
Ten selven daege naer noene heeft Buy s van wegen Syne
Exell. versocht, Waer men den xen derselver maent soude
hebben te onlfangen, die nc m. guldens hem toegeseyl.
Item de Lyste van de convoyen van de jaere LXXXI met
die moderatie ende augmentatie daer op gevolcht.
Item noch de lasten staende op de convoyen ende vercla-
ringe van de lasten, die eerst moeten betaelt syn, ut latius
in textu.
Noch ontfangen ende gelesen brieven van haere Ma*, van den
lesten Novembris, inhoudende nominatie van de personen van
Bartholomeus Clercy ende llonry Billegre tot
Raiden van Staete.
Den vien is gelesen t project van de brieven aen haere Ma',
hy Mennyn geconcipieert, ende t selve voorts gesonden door
Mennyn van der Beke ende Thin aen den Here Am-
bassadeur.
-ocr page 2-
UTRECHT
ÏHMS
-ocr page 3-
INHOUD.
A.
DUJz.
Asch van Wijck, (A. M. C. van) Herstelling van David
vanBourgondiën als Bisschop van Utrecht, 1483. . . 21.
—-------------_-------------------------roemrijk sneven van
Henrick van Zuijlen van Nijevelt binnen de stad
Utrecht, 1483.................41.
-----------------------(H. M. A. J. van) Het Slot ter Horst.
Aanhangsel..................138.
Amerongen, (Proces over het bezit van de Heerlijkheid en het
huis)..................63, 83.
Anxtel, (Rivier den). Zie Monde, (N. van der).
B.
Balfoort, (J. H.) Eenige Utrechtsche Bisschoppelijke munten. 188.
Bazijn, (Thomas). Zie Dodt v. Fl.
Bolwerken, (De vijf Aarden) te Utrecht. Zie Monde, (N. van der)
Bourgondiën, (David van). Zie Asch van AYijck.
Bisschop Dierck (Hoe) van Wtrecht aflyvigh worde, en van
eenen dispensier ofte Rentmeester des voorseyden Bisschops.
(Uit eene oude Chronijk).............1C2.
B.
Dodt van Flensburg, (J. J.) Over de Bisschoppelijke Munt. . 16.
------------------—-------------Lodewijk Elsevier Lode-
wijkszoon.................19.
------------.--------------------Heer Gerrit van Renesse,
door den troublen raet gevonnisd en onthalsd 1568. ... 33.
---------------------------------Over den Plaatsnijder Ja. de
Gheyn............*......38.
---------------------------------Rembertus Horraeus, leer-
meester van Justinus van Nassau. ........ 62.
l
-ocr page 4-
Bladx.
Dodt van Flensburg, (J. J) Over liet Oppcr-Houtvesterschap
van Holland, onder Prins W i lle m I. eu Prins Maurits. 79.
--------------------------------— Certificatie van Kynde, 1480. . 84.
-------------------—-------------Justinus van Nassau en
Emerentia Sonoij..............120.
-----------------------------------Veld-molens bij het Staten-Leger
iu 1593...................141.
-----------------------------------Rapport van de Commissie tot
ontvangst van Leijcester............10S.
-----------------------------------Aert van Eyck, lector bij de
Hieronymus-school te Utrecht............143.
-----------------------------------Nalatenschap van Johan Phi-
lips, Grave van Falckensteyn..........IbS.
-----------------------------------Iets over Thomas Bazijn. . 180.
-----------------------------------Utrechtsche Brieven.....201.
-----------------------------------PetervonGhistelle volgt van
derNootopin het Gouverneurschap van Ostende. . . . 217.
------------------------—--------Clementia Winters, tweede
vrouw vau M. Schotanus............237.
-----------------------------------De Vrouw en Kinderen van Prof.
Karel de Maets...............238.
Dregt, (Rivier de). Zie Monde, (N. van der).
E.
Elsevicr. Zie Dodt van Flensburg.
Eijck, (Aert^van). Zie Dodt van Flensburg.
F.
Falckesteijn , (Graaf van). Zie Dodt van Flensburg.
ftt.
Geuzesloot, (Rivier). Zie Monde, (N. van der).
Gheijn, (Jan). Zie Dodt van Flensburg.
Ghistellf, (Peter vou). Zie Dodt vau Flensburg.
Bï.
Hovraeus, (Rembertus). Zie Dodt van Flensburg.
Horst, (Het Slot ter). Zie Asch van W ij c k.
-ocr page 5-
L.
filiulc.
Lepelenburg, (Bolwerk). Zie Monde, (N. van der).
Lucas, (Bolwerk), zie Monde, (Jf. van der).
M.
Maets, (Prof. K. de). Zie Dodt van Flensburg.
Monde, (N. van der) De vijf aarden Bolwerken, 1077—1879,
om Ulrecht aangelegd. . «...........125.
----------------------------Kort Overzigt van Utrecht, als vesting, ibiil.
----------------------------St. Lukas Bolwerk........129.
--------—----------------Bolwerk Lepelenburg.......225.
----------------------------De Rivieren de Vecht, Anxtel, Dregt,
Geuzesloot, de Zudde, Weer en Nieuwe Wetering. 165,195, 208,230.
Munten, (Bisschoppelijke Utrechtsche). Zie Balfoort en Dodt
van Flensburg.
ar»
Nassau, (Justinus van). Zie Dodt van Flensburg.
Noot, (van der). Zie Dodt van Flensburg.
O.
Opperhoutvesterschap van Holland. Zie Dodt van Flensburg.
P.
Paardenmarkteu.............64 , 144, 184.
R.
Renesse, (G. van). Zie Dodt van Flensburg.
Re ede, (Goort van) Heer van Amerongcn. Zie Amerongeu.
§.
Slaat der Geborenen, Voltrokken Huwelijken, Overledenen, enz,,
in de Steden der Provincie Utrecht, over de Maanden Januarij,
Februarij en Maart 1844.............g4_
---------------------------------------------------April—Junij. . . 124.
----------------------------------------------------Julij—September. . 184.
----------------------------------------------------October—December. 240.
---------Bevolking en derzelver Godsdienstige gezindheden van
de Gemeente Utrecht, op den l Januarij 1844......104.
-ocr page 6-
Blad».
Stand des Waters. 14, 28, 40, 82, 66, 78, 90, 102, 114, 126,
138, 240.
Staat der Geborenen, Voltrokken Huwelijken, Overledenen enz.,
in de stad Utrecht, over den jare 1844........241.
Godsdienstige Gezindheden van de Geborenen en Overledenen, ibid.
Getal der jaren van Overlijden 1844..........242.
Ziekten of toevallen der Overledenen over het jaar 1844. . . 243.
Staat der Geborenen, Voltrokken Huwelijken, Overledenen enz.,
in de Steden der Provincie, over den jare 1844. .... 244.
Staat der Geborenen, Overledenen en Voltrokken Huwelijken,
in de onderscheidene Gemeenten der Provincie Utrecht, ge-
durende het jaar 1843, tegenover blz.........ibid.
V.
Vecht, (Rivier de). Zie Monde, (AT. van der).
Veldmolens. Zie Do d t van Flensburg.
W.
Weer, (Rivier). Zie Mond e, (N. van der).
Wetering, (Nieuwe), Zie Mond e, (N. van der).
Winters, (dementia). Zie Dodt van Flensburg.
Wulven, (Het Huis) ook iu betrekking tot dcszelfs bezitters. . 1.
Wulven. Sepultuur in het Convent der Predikheeren. Aan-
hangsel op bladz. l.............. . 140.
Z.
Zudde, (Rivier de). Zie Monde, (N. van der).
Zuijlen van Nijevelt, (Henrick van). Zie Aseh van
W>j c k.
-ocr page 7-
<t fötiitf OTwlWw
OOK IN BETREKKING TOT DESZELFS BEZITTERS.
Met Afbeelding.
D.
Ridderhofstad Wulven, gelegen tusschen het dorp
Houten en de Heemstede, was oudtijds een versterkt huis.
Het geslacht, dat dezen naam voerde, wordt in oude schrif-
ten ook genoemd Wlven, Tulven en Wulvin (d). H e da
heeft den naam willen afleiden van Wolven; van Buehel (2)
echter van Golven, en deze laatste afleiding pleit het meest
voor de waarschijnlijkheid, dewijl het geslacht en ook al de
geslachten, die men houdt van het geslacht van Wulven af te
Stammen, golven in hunne wapens gevoerd hebben (3).
Het huis Wulven was een leen van Holland (4). De eerste
beleening, die wij vermeld vinden, is van het jaar 1296 door
F lor i s V., Graaf van Holland, ten behoeve van Ernest
van Wulven, welke leenbrief hier volgt: « Wy Flo-
« ris Grave, enz. maecken condt etc. dat ons Arnst van
{!) Van Buehel, M. S. op onderscheidene plaatsen.
(2) Castrum Luporum dictutn de Wolven, zegt He d a. Hierop
teekent van Buehel aan pag. 231. » Patet hoc loco quam in-
» eptus sit H e da in interpretandis propriis nominibus, ubi Wul-
» ven, sive Gulven, castrum luporum reddit, cum melius undosum
» dixisset. Insignia familiae undas exprimunt et quae ab hac de-
» scendunt similiter, coloribus mutatis, ut sunt: Horstiorum,
» Sterkcnburgiorum, Hardenbroekiorum, Hindcrstei-
» niorum, Oudegeiuiorum , Hemstediorum , etc."
(3) Van Buehel stelt dit huis onder de vervreemde leeiien van
het Sticht. MS. Prov. A.rch. 12 B.
(4) Of dit huis een leen van de Grafelijkheid van Holland of van
den Graaf zclvcn geweest is, wordt door het stellen van enz. in den
brief, achter de woorden » Wy FlorisGrave," twijfelachtig gemaakt.
Ulr. voorheen en thans, I Dl. I St. l
-ocr page 8-
« Wulven (1), haren Elfaertssone van Wulven heve
« gegeven mii synen wille syn huis dat hy nu timmert ende
« timmeren sal te Wulven ende de hofstede daer hyt op
« timmert, binnen der uterste graft, eude den wech die van
« der hofsteden loe aen den anderen wech gaet, ende dat
« lant dat leget aen den calveren camp dat hem toebehoort
« te rechlen eygendom, ende dat huys geven wy hem ende
« syne nacoinelingen te lieve te houden van ons ende onse
«. nacomelinge die Grave van Hollant zullen wesen, in sulcker
« manieren dat dat huis melter hofstede ende den wcgbe voorsz,
« comen sal, na hem oppe den oudsten ende den naesten die
« van synre maechschappe \vitl. geboren is, ende daert van
a rechte op comen sal, ende dat voorsz. huys ende hofstede
« ende wegli en sullen binnen after susters k'mt niet ver-
ft sterven. Voort so sal dat voorgenoemde huys ons en onse
« nacomelingen wesen een open huys, iegens alle man daer
« wys hem vermanen doen met onsen gewaerden bode ioff
« vermanen met onsen Lrcn. Voort meer soo beloven wy
a den voorseyden Arnste, waer dat saeckc dat hy off die
« ghene die onse mannen oft onser vooisz. nacomelingen van
« die voorseyde huyse wege sal met syner vrinden by onser
« gehete ofte onser voorgn. nacomelingen ofte door des selves
« huys wille van onser wegen in eenigen twiste quaeme dat
« wy hem met synen vrienden diere door onsen wille in qua-
« men alset hier voors. is daer ute sullen, ende wy niet
« soenen en sullen wy en soense met ons; om dal dit eewe-
« licke vaste ende stade blyve so hebben wy dese brief enz.
Datum a°. m. c c nonagesimo sexto (2)."
Of er reeds vroeger een huis Wulven bestaan hebbe, vin-
(1) Ook in eene genealogie van dit geslacht door van Buchel
wordt hij genoemd Ernest van Wulven Alfartszoon.
(2) Van Buchel, H, S. Prov. Arch. 19 B. fol. 14. Voor de
echtheid van dezen brief kunnen wij niet instaan. De oorspron-
kelijke kwam ons niet ter hand.
-ocr page 9-
den wij niet met zekerheid vermeld (1); dit echter is zon-
der twijfel, dat er reeds lang voor 4296 een aanzienlijk ge-
slacht van den naam van Wulven (2) geleefd heeft. De plaats,
(1) Zie Teg. staat van alle volken, Deel XXII, W. 388.
(2) Eeeds in 1127, 1131, 1132, 1134 en 1148 wordt genoemd
Alferus of Alfardus als schout van Utrecht. (Van de Wa-
ter, Utr. Placaatb. III Deel, pag. 213). Onder meer andere aftee-
keningen van zegels vinden wij er een van het jaar 1131 van zekere
Alferus, schout der stad. Wij deelen dit hiermede onder N°. 1.
Het is getrokken uit een handschrift getiteld: Brieven uyt de vyf
Capittelen, van de Bisschoppen van Utrecht, als ook van anderen,
met de segeleu, soo als deselve noch heden meest op Parkement ge-
schreven en noyt gedrukt, gevonden worden. Tot Utrecht 1722,
zijnde dit het 6e deel van de verzameling van Dr. Engelbcrt van
Engelen thans nog in het Stads Archief bewaard. Het wapen in
dit zegel voorkomende, doet ons vermoeden, dat zijn geslachtnaam
Wulven was. Tn 1238 zegelde Ernst van Wulven, zoo als onder
N°. 2 afgebeeld staat, terwijl in een zegel van Wulven van 1250 het
wapen aan een gewapend ridder te paard zittende, is vastgehecht.
Zie N°. 3. Het zegel onder N°. 4 voorkomende, zullen wij later
vermelden, terwijl het familiewapen, zoo als het later gevoerd is,
onder N°. b voorkomt. Niet altijd heeft Wulven deze kleuren ge-
dragen ; op de wapenkaart van de Edelen, die in 1227 de uitspraak
van Bisschop Otto van der Lippc over het verschil der tienden
in Houten, bezegelden, voert Ernst van Wulven acht gegolfde
gordels van goud en keel. Dezen brief deelt Matthaeus mede, de
Reb. Ultr. p. 198, terwijl het tableau der wapens bij den uitgever
dezes berustende is. Wanneer en op welke wijze de verandering
der kleuren heeft plaats gehad is duister gebleven. De gegolfde
gordels in de bovengemelde zegels worden door van Buchel met
het teeken van zilver en keel aangewezen. Niettegenstaande de kleu-
ren in de oude zegels niet kunnen aangegeven worden, hebben wij
van Buchel in dezen gevolgd (1).
(1) De geleerde Heinrich Otto zegt in zijn Abrisz einer kirch-
lichen Kunst-Archaologie des Mittelalters (Neue Mittheilungen aus
dem Gebiet historiseh-antiquarischer Forschungen, 6" Band, 4CS Heft
S. 7). » Auf die verschiedenen in den Wappen vorkommenden Far-
1*
-ocr page 10-
waar het buis in 1296 gebouwd werd, droeg loen reeds
den naam van Wulven (1), gelijk uit bovenstaanden leen-
brief blijkt.
In 1346 werd het huis Wulven ter nedergeworpen. Zie
hier, wat daarvan de oorzaak was. Willem IV., Graaf van
Holland, gebruik makende van de afwezigheid van Bisschop
Jan van Arkel, sloeg in 1345 op St. Odulphsdag het
beleg om de slad Utrecht, met eene geduchte krijgsmagt (2),
waaronder l Hertog, 13 Graven, 52 Baanrotsen en 2800
Ridders geteld werden. Onder deze laatsten bevond zich
mede Ernst van Wulven, als leenman van den Graaf.
Zes weken werd de stad bestormd. Ondertusschen kwam
Bisschop Jan van Arkel, die zich te Avignon in Frankrijk
ophield en de bewaring van de stad en het Sticht aan
(1) Het huis Wulven moet wel onderscheiden worden van Oud-
Wulven, gelegen tusschen Utrecht en Houten, dat tegenwoordig in
eigendom behoort aan den WelEd. Gestr. P. H. Testas. Dit huis
is nog in wezen. Wij vinden in een H. S. omtrent hetzelve het
volgende aangeteekend: » Oud-Wulven een Eidderhofstede niet wyd
» van Wulven onder Houten gelegen. In den jare 1200 sehynt het
» uyt het geslacht van Wulven gesproten en is A°. 1450 by B ra e m
» van Luttekenhuyse en na by synre dochter beseten, waarvan
» de erfgename getrout is met een van de B rak el s, waarvan een
» dochter deselve Heerlyckheyt bracht aan Heer Andries van Was-
» senaar b. soon van den lesten Heer vanWassenaar van dat
» geslachte, wiens sonen daer nogh A", i 624 possessoirs afsyn
» en deselre gestorven S. H. (zonder erfgenamen) by een suster Joff.
» Margareta aan Francois van Ayala 1629."
(2) Dit leger werd begroot op 150,000 man; dat deze getallen over-
dreven zijn, zal wel geen betoog behoeven. Zij worden aldus me-
degedeeld door Veldenaer, Chronijk BI. cclxv verso.
ben kommt es bei mittelalterlichen Deakma'Iern nicht wesentlich an,
da einerseils die Anwendung derselben im Mittelalter schwankend
war, andrerseits aber von vielen Wappen, die nur aus plastischen
Denkmalen» bekannt sind, die Farben nicht angegebcn werden kön-
ncn; überhaupt findeu auch manche andere Distiuctioncn der mo-
dernen Heraldik auf mittelalterlichen Wappen keioe Anweudung."
-ocr page 11-
zijnen broeder Robbert, Heer van Asperen, laad Opgedra-
gen, in allerijl terug.
Een stilstand van wapenen werd gesloten tot St. Martensdag;
intusschen zou men over den vrede handelen. De Bisschop
was diep vernederd; hij konde niet verhinderen dat in het
verdrag van Julij 1345 werd begrepen, dat 400 burgers van
Utrecht, « sullen comen uter stat voersz. in ydelen rocken,
ongegordet, bloots hovets ende barvoets, voer onsen lieven
Heer ende neve (den Graaf van Holland) voer syn tente, daer
hy wesen sal, ende bidden hem knielende, dat hy den bor-
gers van der stat van Utrecht voirsz. vergeven sal die broke,
die die borgers van der stat voersz. jegens hem misdaen
mogen hebben (i)." Voor dat de vrede tot stand kwam,
sneuvelde Graaf Willem in zijnen togt tegen de oproerige
Friezen, waardoor de Bisschop de handen ruim krijgende,
bedacht was, om wraak te nemen over de Stichtsche mede-
helpers van den Graaf. Toen de tijd van het bestand ver-
streken was, verbande de Bisschop hen allen uit het Sticht
van Utrecht. Vele Edelen, die hem om genade baden, ont-
vingen vergiffenis; doch Ernst van Wulven waste trotsch,
om zich voor den Bisschop zoo diep te vernederen; steunen-
de op de sterkte van zijn huis, en als leenman van Hol-
land van daar hulp verwachtende, bood hij den Bisschop
manhaftig het hoofd. Jan van Arkel over deze halstarrig-
heid geraakt, verzamelde eene menigte Utrechtsche burgers,
en belegerde op St. Giciliendag 1346 het huis Wulven,
veroverde het met geweld, nam allen, die daar binnen waren,
gevangen en deed het voorts geheel verwoesten en ten gronde
toe slechten (2).
Het duurde niet lang of het slot herrees uit zijne puinhoopen
(1) V. Mieris, Charterboek der Graven van Holland, H. 697.
(2) Veldenaar, t. a. p. Gouthocven, Chron. I. D. pag.
379—381. Halma, toon. der Ned., I. Deel pag. 457.
-ocr page 12-
mei meerderen luister te voorschijn. Na 'den dood van bo-
vengenoemden Ernest van Wulven (1) werd zijne doch-
ter Clemense beleend met het huis Wulven, op St. Mar-
tiusdag in den winter 1361 (2). Deze Clemense van
Wulven was gehuwd met Herman van Lookhorst, die
met het huis beleend werd des Vrijdags na Victoris 1362 (3).
Hun zoon Herman, die den naam van zijne moeder en
niet dien van zijnen vader (4) aannam, ontving het huis Wul-
ven als leen op Woensdag na Luciedag 1372 (S).
Deze Herman van Wulven, schepen der stad Utrecht,
was getrouwd met Catharina van Vianen (C), en liet twee
kinderen na: Jan van Wulven, abt van Oostbroek en
dementia van Wulven, die door huwelijk de heerlijk-
heid Wulven bragt aan Balthasar van Buren (7).
Door het huwelijk van Jan van Renesse met Lut-
gaarde, de eenige dochter van Balthasar van Buren,
kwam Wulven aan het geslacht van Renesse.
Lu tg aarde van Buren werd beleend met het huis Wul-

(1) De Heeren van Wulven hadden een graf in het klooster der
Prcdikheeren, blijkens een certificaat, gegeven door deu Prior van
dat klooster.
(2) Copie uit het leenregister van Holland, lib. IIH. fol. 74.
(3) Ibid. fol. 82.
(4) «Herman vanVulven noempt Herman vanLockhorst
« synen vader cnde segelt als in niyn schepenbock te sien Lock-
v horst met Vulven gequarteert a°. 13S8." V. Buchel M. S.
Lib. B. fol. 95 verso. Dit zegel voegen wij hierbij ouder N°. 4.
Meermalen haalt deze geleerde Utrechtenaar voorbeelden aau dat de
zoons den geslachtnaam der moeders bleven voeren met weglating
van die der vaders. Hij schrijft dit toe aan den ouderen en meer
vermaardcu stamboom der vrouw dan dien van haren echtgenoot.
(5) Ibid. fol. 69.
(6) V. Buchel, MS. geneal. van Wulven.
(7) V, Buchel, geneal. — Tegenw. staat vuu alle volk., D. XXIf.
bl. 389.

-ocr page 13-
ven den 10 Nov. 1435 (1), en haar zoon, ook Jan van
Renesse genaamd, in 1452. Deze laatste droeg het huis
op aan zijnen vader in 1461, toen deze een tweede huwelijk
aanging, om redenen vermeld bij S. van Leeuwen, Bat.
ill. fol. 1062.
In dezen tijd hadden er hevige twisten plaats over den
Bisschoppelijken stoel, in welke ook de Heeren van W u 1-
ven en hun slot zijn betrokken geweest. Wij zullen de ge-
schiedenis van dien tijd, zoo veel noodig, laten volgen.
In 1423 hadden de vijf kapittels, ook op verzoek en aan-
beveling van een groot aantal Ridders, tot Bisschop gekozen
Rudolph van D iep h out, in plaats van deu overledenen
Fredrik van Blankenhei m. De Paus echter bevestigde
deze keus niet, maar verhief Zweder van Kuilenburg
tot deze waardigheid. De nieuwe Bisschop deed in 1425 zijne
intrede binnen Utrecht (2).
De Edelen, die Rudolph den postulaat aanhingen, werden
door Zweder gebannen, en ook Rudolph zelf was gevlugl
en hield zich in 1425 op het huis Wulven verborgen (3).
Toen nog schijnt Balthasar van Buren Heer van Wul-
ven geweest te zijn, blijkens bovenstaande beleening op zijne
dochter Lutgaarde, welke tien jaren laler plaats had.
Ook deze Heer van Buren schijnt het geweest te zijn,
die met anderen zich voegde bij Jan van Renesse van
Reinauwen, toen deze op Pinkster-avond 1426 met twaalf
ruiters de slad Utrecht overrompelde (4), zich van de stads-
(1) Prov. Arch. v. Buchel , 14 B. fol. 97.
(2) Gouthoeven, Chron. fol. 447.
(3) Teg. staat, Deel XXII. pag. 388.
(4) Gouthoeven, Chron. fol. 447 en 448. De Minderbroeders
in hunne memorien hebben daarvan het volgende aangeteekend: A",
« 1426 in vigil. pent. dns. Joes de Renesse cum XII. equis ciyita-
« tem Traiect. intravif cum gladiis evaginatis usque ad plaetsam et
-ocr page 14-
s
banier meester maakte, waaronder de aanhangers van /we-
der zich geschaard hadden, eene volkomene overwinning op
die partij behaalde, Z wed e r zelven noodzaakte de stad te
verlaten en den postulaat Tludolph herstelde in de regering
van het Sticht van Utrecht.
De verbandbrief der Kapittelen, Ridders, enz., die met
Rudolph zegelden, tegen Walraven van Meurs, na
den dood van Z we de r door de Domheeren tot Bisschop
gekozen, werd mede bezegeld door bovengenoemden Jan van
Renesse van Reinauwen en door zijne twee zonen Fr ede rik
en Jan, daarna Hoeren van Reinouwen en Wulven (1).
Rudolph, die in 1433 de Pausselijke bevestiging tot Bis-
schop van Utrecht ontvangen had, kreeg in 1448 groot ver-
schil met de regeerders der stad Utrecht, en werd een jaar
lang buiten de stad gehouden. In 1449 kwam hij heimelijk
de stad binnen, door een gat, gemaakt onder den muur tus-
schen de Wittevrouwenpoort en den Plompentoren. Met be-
hulp van die van Amersfoort behaalde hij de overwinning op
zijne tegenpartij in een gevecht op de Neude. Onder meer
anderen waren Jacob van Gaesbeek en ook F r ede rik
en Jan van Renesse, Heeren van Reinouwen en Wulven
gevangen genomen. Deze twee broeders, om van hunne ge-
vangenschap bevrijd te worden, werden gedwongen J0,000
Goud-Guldens te betalen, terwijl daarenboven hunne huizen
Reinouwen en Wulven werden omvergehaald. Hierbij moes-
ten zij zweren deze beleediging nimmer op den Bisschop,
noch op iemand van de zijnen te zullen wreken (2).
Rudolph van Diephout in 1455 gestorven zijnde,
o tenuit victoriam cum suis, obiit a". 1438 in marcio." A. van
Buchel M. S. Lib. B. fol. 13.
(1) Zie den brief van 1436 bij Matth. Rer. Araersf. 293. De
wapens zijn bij den uitgever dezes berustende.
(2) Bat. ill. fol, 1061. Matthaeus, de Jure Gladii, 410.
-ocr page 15-
werd de Domproost Gijsbcrt van B reder ode met alge-
mcene stemmen tot Bisschop verkoren. Door wijsheid en goed-
heid bragt deze het zoo verre, dat Jacob van Gaesbeek
en Jan van Renesse van Wulven, die sedert hun ontslag
uit de gevangenis van Rudolph, ballingen schijnen geweest
te zijn, de slad weder ongehinderd mogten betreden. De
Elect Gijsbert van Brederode noodigde deze ballingen
en ook hunne tegenpartij. de toenmalige regeringsleden der stad,
op een feestmaal, met oogmerk eene verzoening tusschen hen
te bewerken, hij vermaande hen tot eendragt, hetwelk van
beide zijden plegtig beloofd werd. Hierover was groote blijd-
schap in de stad (1).
Intusschen had Philips van Bourgondie, Graaf van Hol-
land , van den Paus weten te verkrijgen de benoeming van
zijnen Bastaardzoon David, tot Bisschop van Utrecht. Phi-
lips verzamelde een groot leger, om David met geweld op
den Bisschoppelijken zetel te plaatsen. De Elect Gijsbert
van Brederode wel inziende, dat hij tegen zoo magtigen
Vorst als Philips, niet zou bestand zijn, zond, na voor-
afgaande onderhandelingen, zijnen Raad, en daaronder Jan
van Renesse van Wulven naar Philips, die toen te
IJsselstein zich ophield. Hier werd bepaald, dat de Elect op
zekere voorwaarden het Bisdom zou overgeven aan David
van Bourgondie, die daarop van den Bisschoppelijken stoel
bezit nam (2).
Bovengenoemde Jan van Renesse stierf in 1492, en
werd begraven in de kapel der Renessen (3) in de kerk
(1) Gouthoeven, Chron. fol. 469.
(2) Gouthoeven, Chron. pag. 471.
(3) Deze kapel was door ccuen zijner vooronders, Jan van Re-
nessen van Reinauwen, gesticht, (Bat. ill. fol. 1061), die groote
dienst bewezen had tot het herbouwen van de kerk der Minder-
broeders. (Gen. van Renesse M. S., waaruit de genealogie bij S.
van Leeuwen, Bat. ill. pag. 1089—1066 schijnt getrokken te zijn).
-ocr page 16-
10
der Minderbroeders. Hij werd in het bezit der Heerlijkheid
van Wulven opgevolgd door zijnen zoon Jan van Renesse,
dien hij had bij zijne tweede huisvrouw Margaretha van
Kuilenburg. Deze Jan van Renesse, beleend met
Wulven den 10 Maart 1492 (1), verkreeg door zijn huwelijk
met Aleid Freijs van Cuinre, de Heerlijkheid Wulp: het
langdurige regtsgeding, hetwelk hij met de familie S ouden-
ba l c h voerde over de Kuinder, Urk en Emmeloord, wordt
gevonden in de reeds meermalen aangehaalde eigenhandige ge-
schriften van A. van Buchel.
Zijn zoon Adriaan van Renesse, die in 1501 geboren
en door Adriaan Floriszoon, later tot Paus verkoren,
ten doop gehouden was (2), wordt als Heer van Wulven
vermeld (3). Men zegt, dat hij een geleerd man was, tot
den geestelijken stand is overgegaan , en de heerlijkheid van
Wulven heeft overgegeven aan zijnen broeder Jan van Re-
nesse. Wij vinden echter geene beleening op den naam
van Adriaan, wel op twee broeders die den naam van Jan
gedragen hebben. Dit doet ons denken dat er een misslag
begaan is in ons afschrift, of dat genoemde Adriaan, vóór
De kapel wordt reeds in 1397 vermeld in een H. S. van van Bu-
chel lib. B. fol. 13. verso. Daar leest men: » 1397. Jan van
» Doornik werden belooft 3 sielmissen in St, Andraens capel,
» die oude Jan van Renesse zal. gesticht heeft, voor Jonc. Lys-
» bet van Baar." In hetzelfde H. S. fol. 11 vindt men; » Een
» stuk van het heylich hout in S. Andraens capel gefondeert by de
» Renesse te bewaren voor Jan van Renesse rid. a°. 1413."
(Beide deze stukken zijn door van Buchel getrokken uit de Me-
jnorien der Minderbroeders). In deze kapel was eene tombe vaa
marmer voor de Heeren van Renesse. De kerk in 1S81 voor eeueu
geringen prijs verkocht en afgebroken zijnde, is ook deze begraaf-
plaats opgeruimd.
(1) Prov. Arch. van Buchel, 14 B. fol. 97.
(2) Utr. Plac. I deel, bladz, 248.
(3) Batt. ill. fol. 1062.
-ocr page 17-
11
dat hij tot den Geestelijken stand overging, ook den naam van
Jan gedragen kan hebben. Zie hier wat wij er van vinden: (1)
« CaerI etc. doe kondt verlyt te hebben Jan van Renesse
« van Wulven by dode Johans van Renesse van Wulven
« syns vaders met dea huyse en goederen van Wulven, 16
« Aug. 1536."
« Dese goederen syn door overgifte van J o ha n van Re-
« nesse van Wulven voor H. Gerrit van Assendelft
« rid. eerste raad en stadhouder der leerien van Holland ver-
et leyd Jan van Renesse van Wulven syn broeder te hou-
« den, enz." S Nov. 1557.
De zoon van dezen laatsten, mede Jan van Renesse
genoemd, werd met Wulven beleend den 20 Aug. 1554 (2).
Dertig jaar was hij bezitter, echter niet rustige bewoner
van zijn huis Wulven. De Hervorming was reeds sedert eenige
jaren in ons land begonneij. Strenge placaten waren hiertegen
afgekondigd. Jan van Renesse van Wulven en zijn broe-
der Gerrit van Renesse, kastelein van Woerden waren
de twee eerste Edelen (3) uit het Sticht van Utrecht, die
in 1566 het bekende verzoekschrift (4), om vrijheid van
Godsdienst, aan de Landvoogdes Margaretha van Parma
geteekend en met vele Edelen, aan het hoofd van welke
Hendrik van Brederode, overgegeven hadden den 5
April van datzelfde jaar. Hoe onderworpen en hoe vurig hun
verzoek ook mogt zijn, zij ontvingen den naam van Geuzen.
Koning Philips zond in deze landen zijnen veldheer A l va,
en Jan van Renesse moest, gelijk duizenden anderen, met
vrouw en kinderen zijn vaderland verlaten. In 1574 echter
was hij in Leiden, toen de stad belegerd werd; daar stierf
(1) Van Buchel, M. S. Lib. F. fol. 5.
(2) Ibidem.
(3) Gouthocven, Chron. I. deel fol. 628.
(4) Ibidem II. deel fol. 40 eu 41.
-ocr page 18-
zijne vrouw Margaretha van Renesse van Elderen. Hij
was een aanhanger van Willem den Eersten, adhaere-
rende een Prime Auriaco Guülelmo Comité van Nassait-
wen (1).
In 1576, na de pacificatie van Gend, kwam hij in zijn
vaderland terug en woonde in Utrecht aan het Sint Jans
kerkhof tot aan zijnen dood in d 584.
Zijn zoon Jan van Renesse werd Heer van Wulven;
maar hetzij door de uillandigheid, hetzij door andere omstan-
digheden , het vermogen van dezen tak van dit voorheen
zeker aanzienlijk geslacht was verdwenen. De Heerlijkheid
Wulven was in 1590, blijkens eene door hem eigenhandig
geschrevene memorie, bezwaard met onderscheidene kapitalen
ten beloope van f 18,766, meestal tegen den penning zes-
tien, dat is 6J/4 Pet. intrest. Om zich van dezen drukkenden
Jast te bevrijden, schreef hij den 37 Maart 1590 eenen brief
aan een' Heer van Matenesse, waarin hij zegt zijne goe-
deren te willen verkoopen en dien Heer tevens verzoekt de-
zelven tot dat einde aan te bevelen aan de voogden van den
Jongen Heer van W ij bis m a. Bij den brief voegde hij vier
onderscheidene memorien omtrent den staat, de waarde en
de opbrengsten der goederen. Deze onderscheidene stukken
hebben wij voor ons. Een gedeelte, waarin belangrijke bij-
zonderheden over de toenmalige gesteldheid van het huis en
de heerlijkheid Wulven vervat zijn, laten wij hier volgen.
« Het Huys Wulven is een seer oudt huys (2) ende is eer-
« tyds voor een Baronye gehouden geweest (Is in oude tyden
(1) M. S. Gen. van Renesse.
(2) In den aangehaaldeu brief aan den Heer van Matenesse
slaat: » d'welcke, als wesende seer schone en heerl. percelen, die
» over drye hondert jaeren acn ons geslacht geweest syn." De schrij-
ver rekent dus Wulven, Lookhorst en Buren tot zijn geslacht, gelijk
uit het vorenstaande blijkt.
-ocr page 19-
13
« een Baronye geweest gelyck die brieven en atteslatien daer
« van breeders inhouden , (1) is overmits deesen continuelen
« Oirloch (quaeden tyt) geheel vervallen en gedemolieert alzoo
« datter tegenwoerdich maer een deel oude muragyen en staen
« ontrent vier mannen lengte hooch met eenen hoogen vier-
« canten thoorn , noch wel beslooten en gedect daer voor
« den Oirloch veel duyven op plegen te nesten.
« Dit voorsz. huys is eertyds een seer sterck huys geweest
« ende leyt tzamen mitten voorn, thoorn rontsom met wyde
« diepe moerassige grachten (met dobbele grachten) omgraven
« en met eenen grooten welbeplanten bomgart omcingelt , die
« welcke van buyten met hooge dicke opgaande Pappelen
« Willigen Esschen ende Eycken bomen omplant is ende van
« gclycken met diepe grachten omgraven, dan zyn tegenwoer-
« dich overmits daer in langen tydt nyemandts gewoent heeft
« eensdeels met onkruyt bewasschen.
« Voor den huyse voorsz. staet een groot sterck bouhuys
a met een Camerkelder twee bergen en schuere daer aen
« tsamen metten voorsz huyse ende bomgaert int begryp groot
« binnen syn vuyterste grachten ontrent ses mergen.
« Behoort noch totten huyse voorsz. neffens die ambacht-
er heerlickheyt een groot leenregister bouck houdende ontrent
« veertich leenmannen die van den huyse voorsz. mit haer
« goederen beleent worden jaerlicx importeren ontrent vyftich
s gulden.
« Behoort noch totten huyse die gifle van den Schoutampte
« over tgerccte van Wulven met zyn appendenlien ende toe-
« behooren (soo van transporteren, overgiften , zegelen en
« dyergelycken) het welcke overmits het altoos over lange
« jaeren den Rentmr. in der tydt in recompense van syne
(1) De schrijver schijnt ook de hier achterstaande attestatie te be-
doelen. Het gene tusschen ( } staat, -wordt in eene andere memorie
gevonden.
-ocr page 20-
14
« diensten gegeven is geweest en can hier het jaerlicx inco-
« men niet gestelt worden.
« Die Costerye der kercke van Houten staet mede ter
« Collatie van de besitter des huyses Wulven voorsz. en is
« by tyden myns Oude vaders zal: eenen heer Rutger duys
cc gegeven geweest als geweest synde lange jaren zynen scry-
cc ver en is dselve noch tegenwoerdich bedienende , ergo al-
« hier—o—o—o (is jaerlycx vyftich guld weerdich)."
Daarna worden de opbrengsten van de tienden en van on-
derscheidene stukken lands ten bedrage van 123 Morgen op-
geteld , te lang om hier te vermelden. Het bouwland was
meestal verhuurd legen zes gulden het morgen, het weiland
echter tegen 10 ,17 en ƒ 18. De jaarlijksche opbrengst van
alles te zamen genomen wordt gezegd te zijn f 1480.
Er wordt nog melding gemaakt van een huis, dat ook beves-
tigd schijnt geweest te zijn. Zie hier wat er van gezegd wordt:
cc Item noch een margen weylandts achter den Huyse voorsz.
« gelegen, synde eygen goet , geldt jaerlicx achtien guld. en-
« de heeft int midden eenen barch met schoene fruytboemen
a beplant daer midden op wel eertyts een huys heeft gestaen
« genaemt den Kerssenberch en is met dobbele grachten
« omgraven geweest."
Het slot van het stuk is: « Dit alles behalven , die vi-
« scheryen en vogelaryen ende seer schoene Jachten met meer
« anderen totten huyse voorn, toebehoerende."
Het huis werd voor f 36000 gekocht door Wouter van
Oudshoorn Heer van Krajestein volgens decreetbrief van den
Hove van Utrecht in dalo 18 Maart 1592 (1). Deze Heer van
Wulven liet het huis op de oude grondslagen weder opbouwen.
Mie hiel van Grayestein werd beleend den 8 Mei
1625 (2).
(1) Prov. Arch., van Buchel, 14 B. fol. 97.
(2) Ibidem.
-ocr page 21-
15
In 1631 kocht Philibert van Tuyll van Seroos-
kerken, Heer van Serooskerken, Moermont en Stavenisse ,
Burggraaf van Zeeland enz. , dit huis Wulven voor ƒ108,000.
Hieronymus van Tuyl van Serooskerken, werd
den 8 Aug. 1661 na den dood van zijnen vader beleend met
het huis Wulven en wegens hetzelve in de Ridderschap be-
schreven den 23 Julij 1607 (1).
Zijn zoon Philibert van Tuyl van Serooskerken ver-
kocht het in 1696 aan Pi eter Pagst de Bragard (2),
Heer van Bonnefout.
lu 1719 is het verkocht aan Hendrik van der Graaf
de Va p ou r, die daarmede beleend werd den 28 October
1724 (3).
In dit geslacht is dit riddermatige goed gebleven tot 1782 ,
wanneer het aan Mr. Lodewijk van Toulon gekomen is
door huwelijk van Vrouwe Johanna Helena van der
Graaf de Vapour.
Het huis Wulven, waarvan de Heer F. J. Baron van
Wijkerslooth voor eenige jaren door koop eigenaar is
geworden, bestaat niet meer. Deze heeft het huis voor af-
braak verkocht en doen sloopen, doch de heerlijkheid aan
zich gehouden. Volgens aanschrijving van Z. E. den Staats-
raad Gouverneur der Provincie Utrecht van 4 Sept. 1839,
zijn de Ambachtsheerlijklleden, de Heemstede, Oud-Wulven
en Waijen, Maarschalkerweerd, Wulven, Groote en Kleine
Koppel en Slagtmaat tot ééne gemeente onder den naam
van Oud-Wulven vereenigd.
(1) Van de Water, Utr. Placaalb. I. Deel fol. 314.
(2) M. S.
(3) Teg. Staat van alle volken, Deel XXI. fol. 389.
-ocr page 22-
(Vervolg van DL IX, pag.
T ouden wij reden, om te stellen, dat die van Ha er-
Ie m tot de aanzienelijke en gegoede ingezetenen dezer
stad behoorden, zij bestaan er niet minder toe, om zulks
van die vander Heijden aan te nemen. Ook te de-
zen aanzien zijn mij eene reeks van oorkondelijke be-
scheiden voorgekomen, waaruit dit nader zou kunnen
worden betoogd, hetgeen ik ook niet nalaten zou te
doen, zoo dit hier bepaaldelijk tot mijn doel behoor-
de (1). Dit nu het geval niet zijnde, beperk ik er mij
toe, om enkel ééne van deze stukken mede te deelen,
en wel dit, omdat daardoor weer eene localiteit ter sprake
komt, die wel eene betere opheldering verdiende, dan
welke ik daarvan te geven, mij voor als nog in staat
zie gesteld. Zie hetzelve hier in zijn geheel:
» Anno XVCX. Djnsdaghes nae Simon ende Jude.
Danyell vander Heyde gaf over voor hem ende
Janna sinen wive, daer hy etc,, Aryaen Arentsz.
ende Hillege sinen wive, den vryen eigendom van der
huysinge ende hofstede, gelegen indie Bochlslraet ofte
(1) Zoo spreekt een brief van Donredaghes nae Allreheilighen,
1502 » . . . Danyell v a n d e r B e y d e gaf over, voor hem ende
voor Janna sinen \vi ve , tic, , J! e n e d i c t ;i F o e y t e n tl ie Im-
singhe ende hofstede , also die gelegen is aander plaetsen , ghehe -
ten den Liebaert , daer die hnsinghe , gheheten Gouwtnbergh bo-
ven , ende die husinghe (jhelielen den Pellicaen beneden naest
geleg«n syn . . ."; en een ander document van Donredaghes nae
xim Meechdendach, 1517:" ...Andries, Danyell v ander
fleyden's sooo gaf over , voor hem ende K a t r y n sinen wive
etc., O e r r i l van S o n n e v e l t's dochter etc, die huisinghe ende
hofstede , gheheten Xoelcenberch etc., geieghen uisschen die Ro-
denborger- eude die Gaerlbrugge aen de oostside. . . .", enz.
-ocr page 23-
17
Juederye, daer Aryaen voersz. initter ander huisin-
ghe, die hy op dese tyt bewoent, ende van Danyell
voersz. in lyftocht heeft, boven, ende Danyell voersz.
oock beneden naestgelegen syn, mitter poerten ende
poertwech, die men gaen mach ter sleenen weck wt,
ende tot desen daghe toe besloten is geweest, dat sy
die nu mede besitten ende gebruiken sellen, Aryaen
ende Hillegen syn vvyf voersz., die voersz. huisinghe
ende hofstede, poert ende poertwech voersz., vryeliken te
hebben, te besitten ende te gebruiken, tot hore rechte
lyftochte ende tot lyftoclite rechte, also lange alse beide
leven, of dat er enich van hem beiden in levenden live
is, mit sulke voerwaerden, dat Aryaen ende Hille-
gen syn wyf voersz. de voersz. huisinghe ende hofstede etc.
van stonden aen aentasten sellen, gelyckse nu staet, en-
de selleu se altyt verbeteren ende niet verargeren, ende
sellen se oock houden op hore kost wantgaer, dacdicht
ende slotvast als 't redelik ende mogelyk is. Ende
waert, dat er grof werk in viele, sellen dan elcx op
sinen cost etc. Durende soe lange sy beide leven ende
nyet langer, ende na horer beider doet compt dese voersz.
huisinghe ende hofstede etc. wederom also vry, loss ende
ledich op Danyell voersz. ende syn erfgenamen etc,,
alse sy se van hem op date van desen ontfangen heb-
ben , sonder archlist.
Indie Juederye."
Voor dien tijd, in een oorspronkelijk document van
den jare 1502, vind ik nog van die buurt melding ge-
maakt, en ze aldaar gespeld Joderye, en eindelijk in
een later stuk van den jare 1542, waar se Juederye (1)
is geschreven.
(l) Het mag toch wel geen te vermetel conjectureren genoemd
worden , indien men die Juderye of Juederye tot eeoe vroegere
komst en verblijf van Joden hier ter slede in betrekking brengt,
die , in hunnen iieoaauwdeu toestand , in deze buurt, als een wei-
nig bezocht en , naar de omschrijving , in de oorkonde daarvan ge-
geven , daar toe zeer geschikt gewest der stad , cene schuilplaats
gouden kunnen hebben gezocht, en misschien ook bij oogluiking
tullen zijn geduld geworden, zoo lang zij geerie bijzondere a.iulei-
ding tot ergernis ga.ven, en ile regering daardoor niet genoopt werd
Utr. vioiheen en thans, I Dl. I St. 2
-ocr page 24-
18
Niet lang na de laatste melding, die ik in de Kame-
raars-Rekening van hem gemaakt vind, moet Danyell
van der Heydeii zijn overleden. Ik lees althans in
eenen oorspronkelijke!! brief van: 'sDonredaghes nae
Nativ. Marie, Anno J5J6:
>>.... Joncfi1. Janna, Danyell's weduwe van-
der Heydeii, gaf mit hoer geeorens motnbers hant,
daer etc., over Gheryt Borgaertsz die alinge huisin-
ghe ende hofstede, gelegen optie noortsyde van den
Steenwech, daer Meyster Ysbrant die Schoelmeyster
ende Gerritje Wessels dr. nu ter tyt inne wonen ..."
Van dezen muntmeester Danyell vander Heyde,
(ook gespeld Verheiden) zou, den tijd in aanmerking
maatregelen tntjen hen te nemen , als waarvan daarna het staten—
placeaat-boek den eersten mededeelt vnn het jaar 1546. Wat de
vroegere tijden aangaat, de Heer Koenen heeft (in zijne-bekroon-
de verhandeling: Gesch. der Joden in Nederland) geen enkel spoor
van Joden in Utrecht, Stad en Sticht, aangewezen, behalve het»
jjene door Burmann (II. p. 54} naar eene overdragte des raals
in den jare 1444 is vermeld. En , zulks verwondert mij dan ook
niet, want, niettegenstaande mijne beste oplettendheid bij het ge-
bruik der, in 't voordeel der geschiedenis gedeeltelijk nog niet te
baat genomene , speciaal-hulpmiddelen , moet ik bekennen weinig
Ie hebben gevonden , dat er toe zou kunnen dienen , hetgeen fin r—
in a n 11. vermeldt, aan te vullen. Het bepaalt zich tot het volgende:
Op de Rekening van den Kameraar, lees ik :
1465—1466. » Item , ghegheven by beveel van den Oversten,
enen Jode , die kersten geworden , een 11, gl."
1493—1499. » Item , ghegheven een Jodin , die kersten ghewor-
den , 5 L."
In het Buurspraahbock staat op het jaar 1474:
» Gheleide , Meester ffleyer, die Jode, met hem anderde."
CD aldaar, Vridaghe nae Lucie 1485.'
» Want in ende tot onse stat cnighe Joden ende Jodinnen ple-
ghen te comen , onbehoerlic gheselschap ende oomenscap hantie-
rende , soe verbiet men hem onse stat ende statvriheit op sware
correctie, naar des raels goelduncken."
Anders is het gelegen met de latere tijden. Ten aanzien van
deze , hoop ik, bij tijd en wijle, bijdragen te leveren, waaruit zal
blijken , dat er, na den verdienstelijken arbeid van den Heer Koe-
n e n, in dezen wel nog zeer veel te doen valt, niet enkel met be-
trekking tot Utrecht, maar in 't algemeen , en voornaamlijk aan-
gaande hunne houding tot de beoefening der wetenschappen hier te
lande , en de rol, die zij , in diplomatisch opzigt, in de landsge-
sehiedenis gespeeld hebben. In een en ander zijn de berigten van
den Heer Koenen gebrekkig, en nu en dan oniiaauwkeurig.
-ocr page 25-
19
genomen, Daniel Verheiden, Deken van S. Marie (I)
een zoon kunnen zijn geweest, doch ik moet bekennen
nen zulks niet uitdrukkelijk te hebben vermeld gevonden.
Vermaagschapt ware zij echter in alle geval, zoo veel
is mij voldingend gebleken.
J. J. DODT v. FL,
(Het vervolg hierna).
ISos een enkel woord over L.ODEWMK JELSE-
VIKfS. LOltEWIJKSZOOJV.
Met betrekking tot twee opstellen, door den Heer Ja-
cob geplaatst in het Jaarboekje voor den Boekhandel,
gaf ik in dit Tijdschrift (1841, 303) eenige aantee-
keningen nopens de Elseviers, Lodewijk den vader,
Lodewijk den zooh, en Joost. De Heei1 Jacob heeft
(1) In die hoedanigheid wordt van hem gehandeld door If oy nek
van Papendrecht (Analeeta) en door D ra k en borch (Aan->
hangsel op de K. O.) , wier berigtcn kunnen aangevuld worden
door hetgeen hem aangaande gevonden wordt in mijn geschiedk.
Archief' II. en III. volgens het Register. Ifc heb in Deel II. onder
anderen medegedeeld V e rhe y d e n's testament, waaruit men hem
van eene iiiei zeer voordeelige zijde leert kennen. » Aengaende myn
lydelyke goederen," zegt hij daarin zelf, » my van Godt, mynen
hemelschen vader, verleent, soa is 't, dat men moet weten, dat
ick by eene Joost van Muyden, wesende doen ter tyt dienst-
niaecht van myn moeye van £ verdinghen , verworven heb en-
de vercreghen twee twylinghe tot eender dracht, te weten E s au
ende Jacob genaempt, ende sonder dat ick naderhant mitter
voersz. Joost enighe meerder of vorder conversatie gehadt heb.
Corst hierna , mitter woon ende in kost gekomen synde mit mynen
broeder Jan v ander Heyden, hebbe kennisse ende vrientschap
gecreghen met een C at ry n , Chr i si o f fels dochter, in sulcker
voege, dat sy roy geprocreert heeft een derde soen , genaempt
Isaac, . . ." JMiet veel beter was het in dezen gelegen met
Beernt van Haerlem, can. van den Dom , die aan lied a bij
het schrijven van zijne Historie zou zijn geadjungeerd geweest (zie
de Vila HedaevanLapvanWaveren), den zoon van G e r-
rit Claesz. van Haerlem, zoo als ik boven had kunnen aan -
merken. Maar ik zal later wel eene geschikte gelegenheid vinden ,
om over dit onderwerp nader te handelen , en bij die gelegenheid
dan , naar aanleiding van oorspronkelijke bescheiden , eene gallerij
op te hangen van Utrechlsche concubinarii, 100 als men er no;;
yeene fezieo heeft.
-ocr page 26-
20
die aantekeningen-m een' volgenden jaargang (1) van het
gezegde Jaarboekje overgenomen, en het daarbij vooral
doen uitkomen, dat door dezelve voor de eerste maal
nog een Lodewijck ware te voorschijn gekomen, van
welken tot daartoe niemand eenige kennis had gedragen.
Hij geeft daarbij de hoop te-kennen, dat in 't verloop
van tijd wel iets meer van hem en zijn' werkkring zou
blijken. Wat mij aangaat, ik heb dien Lod. Elsevier
Lodewijkszoon, sedert als uitgever van twee artikelen
ontmoet. Vooreerst leest men in de Resolutie der Stat.
Gen, op den 29 Apr. 1610:
Is Loys Elsevier, bouckverkoper alhier inden Eaqe
geaccordeert octroy voor 6 jaren, te doen drucken en-
de vercopen seker boucksken, in de walsche ende duytsche
spraken, gemtitulert: La repen tance de Jean Haren
et son retour en Feglise de Dieu, publiquement par
tuy reeite en l eglise Wallone de Wesel;
en het is bij hem geweest, dat (een jaar'na dm dood
van zijn vader) uitkwam, de fransche vertaling- van het
.vonnis van Olden barne vel t, dat voor mij ligt •
Arrest donné etc. contre Jehan d'Old en barnevel t
etc. (de groote Arent met het jaargetal 1595), « /«
Haye chez, Loys Elzevier, marchant libraire a la
salie, J6J8. Avec privilege etc. Het privilegie in dorso
Muh, mutatis mutandis, gelijk aan hetgene wegens de
nederd. oorspronkel. text van het vonnis, aan Hillebr
J a co b s z. werd verleend.
_____ J. J. DODT v. Fi.
U) DeBetp Ja(.ob gaf ald.ar mede ie.s o.er de Delftsohen
drukker Herman Schinckel. Z. E. heeft de beleefdheid "e!
,"t\ra-1J, A'an jlj" °PJ' .f" exemPlaar 'e doen toekomen, ErkJo-
tehjkheid vordert dat ,k, op mijne beurt, in de oplettendheid
jegens dien Delftsohen martelaar niet achterlijk blijve. Het is Hii,
om mij Tan de«e pligl te kwijten , dat ik in een Tolgend nommer
van dit Tnd,chnft op het geschrijf van den Heer J aeob eeneTa-
lezing denk te leveren die reeds daar ligt. Aan gelegenheid kon
hè. rn,j daartoe D.et ontbreken. Er sijn mij in de ütrechtsche ge"
sch,eden,s eene mooigte Sehinc kei'. voorgekomen, goede en
kwade, van welke een en ander blijkbaar me l dien HerWn t„
verband staat.
-ocr page 27-
VAN »JL FJ» V AS BOVH-
IN KIJKT WERELDLIJK EN
GEESTELIJK GEZAG ALS BISSCHOP
VAN UTRECHT, DEN 31 APRIL 1483,
J.n de vroegere Utrechtsche geschiedenis verdient het
korte tijdperk van 1481 tot 1483 allezins de aandacht
van den beoefenaar van oudheid- en geschiedkunde, als
behelzende den opstand van de Utrechtschen tegen hun
wereldlijk en geestelijk Heer den Bisschop David van
Bourgondien, en den daaruit voortspruitenden krijg
tegen Maxi» i liaan van Oostenrijk, welke, on-
dersteund door de Hollandschen, na de stad Utrecht
belegerd en tot de overgave gedwongen te hebben,
den verdreven Kerkvoogd in zijn vorig gezag her-
stelde en de Utrechtschen tol gehoorzaamheid terug-
bragt. — In de vroegere nummers van dit tijdschrift
zijn de bijzonderheden van dien oorlog en den daar-
mede gepaard gaande binuenlandschen tweespalt tusschen
de Hoeksche of Monlfoortsche en Kabeljaauwsche of
Bisschoppelijke parlij, achtereenvolgend medegedeeld ea
daarna m eene proeve afzonderlijk in het licht gegeven.
Vele en zeker de belangrijkste gebeurtenissen blij-
ven echter nog ter beschouwing over, als: de kort-
stondige herstelling van David ten gevolge van eene
omwenteling ten zijnen voordeele in April 1483; de
overrompeling der stad Utrecht door He n riek van
Z u ijle u van Nijevelt, welke de stad weder tot de
zijde der Hoekschen bragt en tevens den Burggraaf van
Montfoort uit zijne gevangenis verloste; — eindelijk
de belegering van de stad door een magtig leger onder
aanvoering van Maxim i liaan /elven, en de moedige
houding van Montfoort en de Utrechtschen, die zich
binnen Utrecht's vesten tegen den vijand verdedigden,
doch weldra genoodzaakt werden voor de overmagt te
zwichten. — Thans echter wenscht men alleenlijk de
Utr. voorheen en thans, l Dl. I St. 3
-ocr page 28-
22
aandacht ie bepalen tot de eerstgenoemde gebeurtenis,
welke ook afzonderlijk beschouwd, belangrijk genoeg is
toegeschenen, om eene plaats in dit nummer te beslaan.
Niet lang mogt zich de Burggraaf van Möntfoort
verheugen in het genot van zijn herkregen gezag (1).
Den 21 April 1-583 werd Bisschop David van Bour-
gondien op zijnen zetel als wereldlijk en geestelijk
Heer van Utrecht hersteld.
Hoe krachtig het Hoekschc bestuur ook handelde, en
zich tegen alle voorstellen van vrede, welke de her-
stelling van David ten doel hadden, kantte, het ver-
langen naar het einde des verderfelijken strijds werd
te levendig gevoeld en won te veel veld in alle rangen
en standen, om de voortduring van zulk een' staat van
spanning te kunnen verwachten. De nood der burgers
bereikte het toppunt. — De hoop op buitenlandsche
bijstand, welke tot hiertoe hun' moed had onderschraagd
en hen had doeu volharden in den opstand tegen den
Kerkvoogd — was hun geheel ontnomen; — zij stonden
thans verlaten in den strijd tegen een' magtigen vijand, rijk
in hulpmiddelen om hen met vrucht te bestrijden, vast-
beraden om het weerspannige Utrecht met geweld tot
gehoorzaamheid te brengen en wegens zijne halstarrig-
heid te straffen. — Utrecht's geldmiddelen waren geheel
uitgeput, en door de vele opofferingen, die de burgerij
uit liefde voor de zaak zich geduldig getroost had,
waren zij tot zulk eenen staat van geldgebrek vervallen,
dat meerdere opbrengsten om in de noodwendigste be-
hoeften des oorlogs te voorzien, haar onmogelijk waren
geworden, terwijl de mindere Volksklasse in eene vol-
komene armoede vervallen was. — De terugkeer vaa
David, het eenig redmiddel hun voorgesteld, werd dus,
(1) De hevig Hockschgezinde partij namelijk, aan welker hoofd
Möntfoort stond, had zich in de stad Utrecht weder op het kus-
sen geplaatst. In het Tijdschrift van Utrecht, IX™ jaargang, 1843,
Bladz. 217 en verv. is de inwendige gesteldheid der stad Utrecht in
het laatst van het jaar 1482 omstandig medegedeeld.
-ocr page 29-
23
zelfs bij de Hoekschgezinden der burgerij, den strijd
moede en hunne zaak als geheel verloren beschouwen-
de — levendiger verlangd, naarmate de nood meer
steeg, en de toesland een hopeloozer aanzien kreeg. In
deze algemeene stemming, in deze moedeloosheid vond
de Bisschoppelijke partij hare sterkte, en van zelve zag
zij den door haar zoo gewenschten ommekeer van za-
ken zich voorbereiden.
Ééne omstandigheid alleen belette nog deszelfs gemak-
kelijke volvoering. De tegenwoordigheid van de vreemde
krijgslieden binnen de stad, die onder het bevel van
Montfoort en de zijnen stonden. — Dit was de
eenige dam, die den steeds aanwassenden stroom, welke
in deszelfs vaart den Burggraaf dreigde mede te slepen,
binnen zijne grenzen besloten hield. De Ruwaard was,
om welke redenen wordt niet vermeld, tijdelijk naar
Kleef vertrokken, en bevond zich te Amersfoort, toen de
gewaagde, zoo niet onvoorzigtige verwijdering van het
grootste gedeelte der krijgslieden uit de stad, het met
gespannen ongeduld verwacht oogenblik van den op-
stand deed aanbreken. —• IJverig deed de Montfoortschc
partij aan de versterking van de bolwerken der stad
arbeiden, met het voornemen dezelven in eenen geduch-
ten slaat van tegenweer te stellen. — Reeds leverden
het regtsgebied der stad Utrecht eu hare omstreken de
benoodigdheden aan hout niet meer op, die tot de ver-
sperringen der poorten en verdere verdedigingsmiddelen
werden vereischt (!)• Bij raadbesluit werd Jan van
Schadijck en Gerrit de Kraan belast, om hel noo-
dige hout daartoe ten behoeve der stad aan te schaf-
fen (2). Het Riddermatig goed Nijenrode bij Breukelen
gelogen, leverde schoon en hoog boomgewas op, en men
besloot aldaar de noodige hoornen te vellen en ze naar de
stad te vervoeren. Hetzij men tegenkanting hierin op het
goed zelve vreesde, hetzij men voor vijandelijken overval
tijdens de vervoering beducht was, Loef van P a Mae s
trok in den vroegen morgen van den 21 April de stads-
(1) Zie Matthaeus, Aualccta I, 593.
(2) Zie Raads-dagelijksch-boek, p. 79 verso. t
9
-ocr page 30-
24
poorten uit, met een vrij aanzienlijk korps burgers en
voetknechten, die ten geleide der *afvoering zouden ver»
strekken. Alleen dat gedeelte der vreemde krijgsknech-
ten, hetwelk vereischt was, zoo wel tot behoorlijke be-
zetting der wachten als tol bewaking van het op de
Plaats geplante geschut, bleef in de stad terug (1), en
was, dit konde men ligtelijk voorzien, niet bestand tegen
eene volksmenigte in dadelijken opstand. Even als of' nu
alles zamenspande om den toeleg der Bisschoppelijke
partij volkomen te doen gelukken, deed de zamenloop
der omstandigheden dien zelfden morgen eene bijeen-
komst der Moatfoortschen plaats hebben in het klein
kapittelhuis der Domkerk, alwaar uien gewoon was te
vergaderen, wanneer over ernstige aangelegenheden, den
staat betreffende, diende gehandeld te worden (2).
Montfoort, die in deze bijeenkomst de hoofdpersoon
was, bevond zich dus buiten staat, door zijne tegen-
woordigheid de zamengeschoolde volksmenigte ontzag
in te boezemen, of door het nemen eeuer stoute hou-
ding met zijne nog beschikbare manschappen, die op
de Plaats het geschut bewaakten, den opstand der op-
geruide volksmenigte tegen zijn gezag in hare geboorte
te keeren, althans zijne zaak zoo lang te verdedigen,
tot dat Loef van Pa l la es met zijn geleide in de
stad zoude zijn teruggekeerd. — Terwijl aldus de vrien-
den des Bisschops het gunstige oogenblik aangrepen en
reeds aan Montfoorts ondergang werkzaam waren,
hield deze zich, niet kwaads vermoedende, met de zijnen
ouledig, om ernstige geschilpunten, den toenmalige» staat
van zaken betreffende, te overwegen, en te beramen in
hoe verre het mogelijk ware, om voor Utrechts burgers
eenen minder nadeeligen en eervoller vrede tot stand ie
brengen. Dat Montfoort, getroffen door den ramp
der burgers, thans meer tot den vrede neigde, is af te
leiden uit een der belangrijke onderwerpen, die in
deze vergadering ter tafel werden gebragt, namelijk den
(1) Zie Kameraars-Rekeningen ran dat jaar; en Matthacus,
1. 1. 497 en 073.
(2) Matthaeus. I. I. pag. 074.
-ocr page 31-
25
terugkeer der ballingen in de stad Utrecht; eene der
bedingen, waarop door de tegenpartij altijd met zoo veel
nadruk aangedrongen, en welke door Montfoort met
even veel onverzettelijkheid was verworpen geworden. —
Werkelijk waren dan ook in het begin van April op
nieuw de onderhandelingen geopend tusschen den Burg-
graaf en den Kerkvoogd. — Montfoort zelf was
den 13 April, na behoorlijk geleide van den Bisschop
te hebbeu verkregen, verzeld met eene kommissie uit
de Regering, en begeleid tot aan Beverweerde door
een zeker getal schutten, die aldaar bleven wachten op
hunnen terugkeer, (1) naar Wijk bij Duurstede vertrok-
ken , om over het treffen van eene verzoening met D a-
vid te handelen. In hunne afwezigheid bleven de over-
sten aan de Plaats vergaderd, ten einde dadelijk de
noodige maatregelen te kunnen nemen, indien de Kabel-
jaauwsche of Bisschoppelijke partij van deze omstandig-
heid gebruik makende, eenen toeleg mogten beproeven,
ter omverwerping van het bestuur. Met groote eerbetui-
gingeu, met vele blijken van vriendschap en welwillend-
heid, ontving de Bourgondische vorst, zijn' zoo geduch-
ten tegenstander. — Benige geschiedschrijvers (2) ver-
melden, dat zelfs bij die gelegenheid Montfoort, nadat
de zoen getroffen was, den Bisschop is te voet gevallen
en de vergiffenis zijner ongehoorzaamheid van den trot-
schen Kerkvoogd heeft afgesmeekt. Zonder aan het ge-
zag dezer schrijvers te willen te kort doen, geeft het
stilzwijgen, zoo wel van den onbekenden schrijver, als
van Basinus omtrent deze laatste bijzonderheid, het
regt, eene zoodanige, met het karakter van den Burggraaf
weinig strookende, boetvaardigheid in twijfel te trekken.
Basinus althans, die zich zoo sterk ten nadeele der
Hoekschen uitlaat, zoude deze tevoet valling niet on-
vermeld hebben voorbijgegaan.
Montfoort en de kommissie uit Wijk teruggekeerd,
kwam men ten huize van Tijlmannus rader bijeen,
en werd aldaar besloten onmiddellijk aan Ëngelbert,
(1) Zie Kameraars-Rekemogen van dat jaar.
'2) Zie Div. Kronijk, pag. 237 en Gouthoeven, pag. 533.
-ocr page 32-
26
die zich toen reeds te Kleef bevond, de noodige mede*
deelingen te doen (1), en tevens werd op bevel van
den Engen Raad ter zelfder plaatse eene vergadering be-
legd van eene kommissie uit den Raad, (2) en aan den
Proost van St. Marie Adolph van Ruitenberch en
nog eenigen uit de Geestelijkheid, verzocht dezelve bij te
wonen, om over belangrijke zaken, de stad betreffende,
te raadplegen. Verre dat dus de zoen reeds volkomen
was getroffen, zoo als de geschiedschrijver Gouthoeven
vermeldt, waren er nog vele, rijpelijk te overwegen,
punten, op welke men tevens de gevoelens en denk-
wijze van den Ruwaard diende te kennen: vooral werd
dit laatste vereischt, daar het hier zijne eigene belan-
gen gold, als Ruwaard en als opvolger van David, in
deszelfs kerkelijk en wereldrijk gezag. Gehouden aan
het yerbond, met den Hertog van Kleef aangegaan,
kouden toch zonder zijne toestemming Montfoort en
de zijnen op eigen gezag den zoen met den door hen
verdreven Bisschop David niet sluiten. Terwijl nu de
Hocksche hoofden te midden hunner ernstige en moei-
jelijke beraadslagingen waren, begaven zich een klein
getal van 25 a 30 lieden, hoofdleiders der zich reeds
zamenscholende volksmenigte naar de Domskerk, en slo-
ten den toegang tot het klein kapülelbuis, waarin zich.
deze invloedrijke personen der Hoeksche partij bevonden.
M o n l foor t en de zijnen dus in hunne magt hebbende,
verspreidden zij zich onmiddellijk naar alle zijden der
stad, en begonnen in de verschillende wijken derzelve
met luider stemme te roepen: vrede, vrede, so wie vrede
hebben wil, die comen aen die Plaets, Intusschen
werd het gelui der bauklok van aller vvege gehoord,
en reeds hadden vele burgeren de wapenen aange-
gord, gereed em zich naar hunue aangewezen posten
aan de stads wallen te begeven, vóórdat zij nog wisten
(1) Den 18 April mtrok Mr. Jan van Oudaen, op last der
Oversten, met dicu brief naar Kleef. Zie Kameraars-Rekeniagen.
(2) Dezelve was zamengesteld uit Jacob Jacobsz, T ij ma n Ijs-
brantsz en J a u van M n rek, alle getrouwe vrienden eu aanhan-
gers van Montfoort. Zie Kameraad-Rekeningen , A n t h o u i.s
van Hoef, 1483,
-ocr page 33-
27
of de zware toon der banktak hunnen arm ter verdedi-
ging der stad tegen den vijand, of wel hunne hulp tot het
daarstellen van eenen anderen staat van zaken vorderde.
Dan welluidender zeker klonk het geschreeuw van
vrede, vrede, den door zoo vele rampen gedrukten inwo-
ners in de ooren. Weldra was de geheele volksmenigte
op de been, en in volle wapenrusting begaven zich de
burgers ieder naar den post aan hun vierendeel toege-
wezen. Het plotselinge der omwenteling en de onstui-
migheid van het oogenblik had eene nadere zamenstel-
ling der waak onmogelijk gemaakt, zoodat dezelfde re-
geling der gewapende burgermagt, die Montfoort
had verordend tot betere handhaving van zijn gezag,
diende tot voltooijing van zijnen ondergang. De vreemde
krijgslieden van hunnen kant, spoedden zich op het eer-
ste gerucht der volksbeweging uit hunne verspreide wach-
ten naar de Plaats, om aldaar, zich tot een korps ver-
eenigende, tegenstand te bieden, ondersteund door het
aldaar geplaatste geschut. — De spoed, waarmede dit
alles voorviel, liet hun allen niet toe de Plaats te berei-
ken , en hier en daar hadden er tusschen hen en de bur-
gers kleine soms enkele gevechlen plaats, in welke allen
echter de krijgsknechten spoedig ook voor de overmagt
moesten zwichten. Op de Plaats zelve vermogt hun ge-
ring getal niet lang weerstand te bieden tegen de steeds
sterk aanwassende magt der gewapende burgers en
volksmenigte, en weldra viel het geschut en alle krijgs-
voorraad in handen der Kabeljaauwschen, die dadelijk
de Plaats met eene sterke magt bezetten. De zege was
volkomen, en hetgeen voor het gevoel eene aangename
vermelding is, het bloed der burgers had niet gestroomd,
en men vindt zelfs geen gewag gemaakt, dat eene der
krijgslieden in deze hevige volksbeweging, het leven ver-
loren had, of aan de mishandelingen van het volk was
prijs gegeven. Men vergenoegde zich met hunne ontwa-
pening en stelde hen in verzekering in de onderscheidene
herbergen, waarin zij gelegerd waren. — Dezelfde be-
zadigdheid mogen wij tevens omtrent de aanzienlijke ge-
vangenen opmerken, die nu uil hunne voorloopige op-
sluiting in het kapiltelhuis, naar de Katarijnenpoorl, de
-ocr page 34-
voor hunne gevangenis bestemde plaats, werden overge-
voerd. Zij waren Montfoort, Gerrit van Zouden-
balch, Adriaen van Rijn, Cornelis Foeck, Jan
van Lantscroen, Adriaen van Eijnspeck, Jan
van Zuijlen van Nijevelt, oudste zoon van Dirk
va n Zuijlen van Nijevelt en Hendrik deLege(l):
zoo bevonden zich alle deze stoute mannen EU plotseling
van hun hoog en gezagvol standpunt gebragt, in den
vernederenden staat van Kabeljaauwsche gevangenschap.
Bij gelegenheid hunner in hechtenis neming ontving al-
leen Hendrik van Marck eene geringe wonde, waar-
uit het besluit kan worden genomen, dat zij niet zon-
der geheel nutteloozen tegenstand te bieden, zich aan
hunne vijanden hebben overgegeven.
Deze bezadigdheid, vooral ten opzigte der Hoeksche
hoofden, heeft te regt de bewondering van eenen B a s i-
nus opgewekt. « Voorwaar," zegt hij, « het treffend
n bewijs, dat de Ulrechtsche burgers, door hen, die
« zoo vele ontelbare rampen over hen bragten, op deze
« wijze te behandelen, niet die bloeddorstigheid bezit-
« ten, welke gewoonlijk in Staten, waarin zulke bewe-
« gingen tusschen partijen uitbarsten, wordt opgemerkt."
JNadat de Kabeljaauwsche partij aldus eene volkomene
zege behaald had, en de moedige hoofden der Hoek-
schen in de kluisters zuchtten, haastte men zich, ten
spoedigste deze heugelijke tijding aan David over te
brengen, en dadelijk werd een renbode aan den Kerk-
voogd afgezonden (2).
Terwijl op dit verrassend berigt de Bisschop reeds
aanstalten maakte, om het bezit van zijn zetel te herne-
men, vergaderde zich de Regering op den huize Hazen-
berg, tot het beraadslagen omtrent het ueinen van zulke
maatregelen, als de omstandigheden dit thans vorder-
den. — Men beval bij openbare afkondiging, dat Jan
van Marck, Egbert van Groeneveld, van Bacst,
Gerrit van Arastcl, Adriaen Sloijer, Jacob
(1) Jan en Willem Woutman werden eerst 3 è 4 dagen
later in hechtenis genomen.
(2; Buurspraakboek, pag. 84 verso.
-ocr page 35-
29
van Z wieten, Meester Lodewijk, de muntmeester en
Loef van Pallaes, mitsgaders alle de Hoekschen uit
Holland, in Utrecht aanwezige ballingen, onverwijld
zich in hechtenis hadden te begeven. Al wie eenige der-
zelven , in weerwil dezer aanzegging, schuilplaats of huis-
vesting verleende, werd met de straffe des zwaards en
verbeurdverklaring van goederen bedreigd. Sommigen
echter dezer personen, waaronder zich de beruchte G ij s-
bert van Baest en Jan van Zwieten bevond, had-
den zich, iu de eerste verwarring der volksbeweging, met
de vlugt weten te redden ^1). De in hunne herbergen
verzekerde vreemde krijgslieden, werden bevolen zich
van hunne wapenen te ontdoen, en op straffe doods,
in hunne herbergen te blijven. — Dezelfde strenge straffe
zoude zonder onderscheid en zonder genade onverwijld
worden toegepast aan ieder, die zich, hetzij in daden
of woorden, eenige beleediging jegens den nieuwen staat
van zaken veroorloofde. Te gelijker tijd werden de van
hunne regten beroofde burgers, het regt van stemming
in de jaarlijksche verkiezing des Raads en het verloren
burgerschap teruggegeven; terwijl aan de ballingen te-
vens hunne oirvede werd kwijtgescholden. — In de ver-
dere bemoeijingen bood voorts de Geestelijkheid, tot een-
stemmig handelen uitgenoodigd, aan het bestuur de hulp-
zame hand, in deze gewigtige oogenblikken, — en
bleef dan ook met de Regering werkzaam op het Sche-
penhuis en op de Plaats, om alle dingen ten desten
te helpen stellen (2). Tot eene hunner eerste en ge-
zamenlijke verrigtingen behoorde nu ook de benoeming
eener kommissie, gedeeltelijk zamengesteld uit de Gees-
telijkheid en de Leden des Raads (3), om den Genadigen
Heer van Utrecht te gemout te gaan, hem met zijn her-
(1) Zie Buurspraakboek, 56 recto.
(2) I. 1., pag. 55 recto en Kameraars-Rekeniugen, Anthonus
van Hoef, 1483.
(3) Dezelve was zamengesteld uit de Geestelijkheid: de Domdeken
Ludolf van Veen, de deken van St. Marie Robert van der
Poel en Jan Foeijt. Uit den Raad: Arnt Ram, Jacob Ja-
cobsz, Gerrit van Rijn, Ernst van Drakenborch. Buur-
spraakboek, ibidem.
-ocr page 36-
30
kregen gezag de gelukwenschingen der burgers over l
brengen en vervolgens naar binnen de vesfeTder tad
te begeleiden. Aan deze kommissie werd ook de la« OD
gedragen, den Bisschop ootmoed.g t. biddendat^en
al e dyngen tnt vrnntlykste en quetlykste tenten
Ktere, omme lasten en bloetstorlilg,, te verkneden el
de gerneynre ruste ende vrede te mahen CD Deze
treffende woorden door den geest van gematigdheid
bijna vau zachtmoedigheid geaamd, i„ eef SdK van
hevige partyzucht en burgertwist, verwekke met reg"
onzen eerbied voor de zachtere gevoelens, die het bf-
stuur scheen te bezielen. De re|tmatige v'erwonde ing
die du bij de herinnering aan vroegere tooneele, fn
gehjksooruge omstandigheden, moge doen oprijzen er-
hest echter veel van hare krachf, indien men daarbïi
aan het beslaan denkt van eene gematigde Soeksche
parti, ,n Utrecht, die tijdens de kortstondig^ regerh g Jan
Arnt Ram het hoogste gezag uitoefent, e, 7cu
ijver voor den vrede, zich aan de Kabeljaauwsc e o ?Bis-
schoppehjke partij aansluitende, met haar de hemelHng
van David als het eenige middel beschouwde o „d "n
zoen te verkrijgen. ^ Deze gemagtigde parij L -J
de burgerij en in de Regering warme en vele invloed"
rijke voorstanders vond, was het dan ook, die de Je
vigheid der Kabeljaauwsche partijzucht tegen de over
wonnene Hoekschen wist te temperen, en fn de dader
die van het bestuur u.tgingen, die gematigheid te brenl
gen welke de reeds zoo rampspoedige stadl voor Sïe
ergehjke en woeste tooneelen bewaarde" als plaats had
den i„ de overige gewesten van Nederland bf de be
strijdingder Hoekschen, tooneelen welker vermelding de
ziel met afgrijzen vervult.
Reeds ten één ure was de afgezonden renbode te
Wijk bij Duurstede aangekomen. Met opgetogen vreugde
vernam David de aankondiging van de buiten verwach
t.ng voorspoedige en gelukkige wending der zaken en
zynen voordeele. - Dadelijk werden de noodige ïe e-
(i) Zie Buurspraakboek, pag. 33 recto.
-ocr page 37-
31
len gegeven, en de toebereidselen gemaakt tot den op-
togt naar de Bisschoppelijke stad. Twee der hofdie-
nareri waren reeds te paard naar Kuilenburg gezonden,
om de zich aldaar ter tijdelijken woon gevestigde
ballingen deze gelukkige tijding te brengen, en heu
uit naam des Bisschops uit te noodigen, om zich bij
deszelfs stoet te voegen en gezamenlijk de stad hunner
geboorte en inwoning binnen te gaan. — Hel dorp Werk-
hoven werd hun tot vereenigingspunt aangewezen. —
Inmiddels was de kommandeur van St. Katrijne te Wijk
aangekomen, en deed, bij den Bisschop toegelaten,
den/elven meer omstandig het verhaal van het gebeurde
binnen Utrecht, en uitte meer plegtstatig den algemeenen
wensen, om onder het Bourgondisch bestuur terug te
komen, daarbij eerbiedig op eene spoedige intrede des
Kerkvoogds aandringende: kort daarna verscheen ook de
kommissie uit de Geestelijkheid en het bestuur voor den
Bisschop, en uitte nu in den behoorlijken vorm de ge-
voelens en de beden van Utrechts burgeren.
Begeleid door de Utrechïsche afgevaardigden, verge-
zeld door zijne Raden en vrienden, gevolgd door zijn'
Bisschoppelijken stoet en de bedienden van zijn huis, ver-
liet David het Bisschoppelijk slot te Wijk bij Duursle-
de , en begaf zich in dien slalelijken optogt naar Utrecht
op weg. Jan van Renesse Jansz, zoon van den
Heer van Wulven, Henrick van Gent, Gerrit
van Rijn Gerritsz, Dirk Borre van Ainerongen
en anderen ten getale van 20 personen, begeleid door
een dertigtal gewapende burgers en landlieden, die ter
persoonlijke beveiliging uit den lande Kuilenburg waren
medegetrokken, wachtten reeds met ongeduld op de aan-
komst des Bisschops. Eerst bij het vallen van den avond
had de ontmoeting plaats, en werd, na een klein op-
onthoud, de reis voortgezet. -— Velen voegden zich van
lieverlede bij den stoet, zoodat, toen de Bisschop de stad
naderde, zijn gevolg en begeleiding tot 300 personen
was aangegroeid, waarvan de aanzienlijksten, Oen ge-
tale van 3ö personen), te paard waren gezeten. Onder
dit gezelschap werden, behalve verscheidene deftige bur-
gers uit de stad Wijk, ook opgemerkt, eenige uit Amers-
-ocr page 38-
32
foort verdrevene ballingen der Kabeljaauwsche partij,
onder welken zich JacobvanBüereu deszelfs zoon
Wil l e m bevonden.
De slad Utrecht zelve leverde toen allerwege een le-
vendig en woelig tooneel op. De volksmenigte uit bare
gewone bezigheden en bemoeijingen gerukt, vervulde
de straten met hunne luidrngtige werkeloosheid. —
De geheele burgerij bleef dien gebeelen dag in de wa-
penen, en om hunne gemoederen tot meerdere vreugde
te stemmen, had de regering hen op stadskosten, ruim-
schoots op bier en brood doen onthalen (1). Vooral
was de toevloed van menschen uit alle rangen en «tan-
den groot aan de zijde der stad, van waar men den
Bisschop verwachtte, en groeide aan, naarmate het tijd-
stip van deszelfs aankomst naderde. De stadpoort aan
dien kant bleef echter nog gesloten, en menig burger
vroeg zich de reden eener omstandigheid af, welke
spoedig in de plegligheid, die de intrede van David
voorafging, hare oplossing vond. Het was namelijk aan
bet bestuur niet onbekend, dat velen der Kabeljaauwsche
ballingen David verzelden, en voornemens waren met
hem in de stad terug te keeren. Alvorens hun dit echter
kon worden vergund, moest door hen de behoorlijke
oervede afgelegd, dat is, de plegtige belofte gedaan
worden, dat zij, ter oorzake hunner verbanning, nie-
mand in woorden of daden zouden beleedigen. Er was
dan ook eeue kommissie uit den Raad benoemd, be-
staande uit Jan Bultend ij k, Tijman IJsbrau tsz en
Willem van Weede, aan welke de afneming van dien
eed werd opgedragen, welke plegtigheid noglans, wat
betreft de zich in het gevolg vau David bevindende
ballingen, dien zelfden avond niet plaats vond (2). De
Regering had echter voor hunne behoorlijke huisvesting
(1) Zie Kameraars-Rekeningeu, 1. 1. 1483.
(2) Ten aanzien der oirwde, der afwezige ballingen, stond Davtd
persoonlijk in. Zij kwamen dan ook na dien dag achtereenvolgend
uit Gormchem en andere plaatsen terug, en legden hunne belofte
af. Onder dezelve worden vermeld Jan van Veen, He ij man en
Itoelpf de Gruter, Gebroeders Jan en Arnt van de Maern
tierru en Jan de Kruif. '
-ocr page 39-
II
en onthaal gezorgd; tot het eerste was het huis te
Renauwen ingerigt geworden, terwijl elf vaten bier,
brood, boter en kaas tot het andere derwaarts van wege
de stad hun was toegezonden (1).
Reeds omhulde eene volkomene duisternis de stad,
toen David ongeveer ten 10 ure van den 21 April 1483
voor hare vesten genaderd was, en berigt gaf van zijne
met toenemend ongeduld verwachte aankomst; want
reeds vroegtijdig waren er wachters op den domstoren
geplaatst, om van 'sRisschops nadering de Regering te
verwittigen (2). De Wester-Tolsteegpoort werd aan de
oostzijde der Oude Gracht haastig ontgrendeld. De Le-
den van het stedelijke bestuur en de Heeren der Gees-
telijkheid, allen in plegtgewaad en versierd met de on-
derscheidingteekenen van hunnen rang en betrekking,
traden den Bisschop te gemoel, en heetten hem, vol-
gens de hooge waardigheid, die hij bekleedde, eerbie-
dig en plegstatig welkom binnen den zetel van zijn we-
reldlijk en geestelijk gezag. « David werd," zegt Ra-
sinus, « door de verheugde burgerscharen, onder toe-
« juiching van alle goede en weldenkende lieden, eervol
« ontvangen." — Langs den geheelen weg, dien hij had
af te leggen, tot aan het Bisschoppelijk paleis, brandde
het toortslicht, en wierpen de pekkransen voor de hui-
zen en op bruggen en pleinen der stad, hun vriendelijk
licht, om den Kerkvoogd te begroeten, terwijl de bur-
gers, voor hunne deuren met aangestoken kaars staande
en zich daarna aan den stoet aansluitende, hunne vreug-
de en belangstellende nieuwsgierigheid aan den dag leg-
den. De gemoederen der volksmenigte waren nu gerust
gesteld door het kalm vertrouwen op vrede en over-
vloed. De diepe toon van synre genade clocke die
lange geluyd wordt (.3) gaf aan dezen nachtelijken op-
togt iets onbeschrijfelijk indrukwekkends, maar drong
tevens diep weemoedig in de zielen der moedige Mont-
foortsen. De Plaats, hettooneel, waar zich zoo dikwijls
(1) Zie Kaïneraars-Rekeningen, Anthonis van Hoef, 1483.
(2) Zie Kameraars-Rekeningen, 1. 1.
(3) Zie Kameraars-Rekeningen, ). i-
-ocr page 40-
34
de zege of neêrlaag der strijdende partijen had beslist,
overtrekkende, zal David het aldaar door Monlfoort
geplante geschut met een gevoel van heerschzuchtige
zelfsvoldoening hebben aangeschouwd, en zijn Bourgon-
disch hart zich verkwikt hebben in het bewustzijn van
geheel in zijne magt en aan zijne genade overgegeven
te zien, den Burggraaf, die hem van zijnen zetel gestoo-
ten, en hem het wereldlijk gezag ontnomen had. Zoo
begon deze merkwaardige dag met den val van Mont-
foort, en zoo eindigde hij met de zegevierende in-
trede van den verdreven David van Bourgondien,
in zijn vorig gezag hersteld. Zoo ruimde op den 21
April de schrikgodin des oorlogs hare plaats in, voor
het vriendelijk zinnebeeld des vredes. De eerste rukte
met zich van haar standpunt het beginsel van vrijheid
en handhaving van oude regten. — Het tweede plaatste
dat van vreemde heerscbzucht en omverstooting van oude
instellingen weder op den zetel.
A. M. C. van Asch van Wlfck.
-ocr page 41-
Iets aangaande Heer «ERUIT TAK JttEKESSE.
door den troublen raet gevonnlsd en 4e
Utrecht onthalsd op den 35 April 1568.
l an van Renesse van Wulven, die in 1550 stierf, had
bij zijne huisvrouw, Aleid Freys van Kuynre 10 kinderen.
Dit schijnt allhans te blijken uit eene acte, waarbij Aleid in
1547 maakt de helft van hetgeen haar bij vonnis zou mo-
gen toegewezen worden, in het regtgeding tegen E v. S o u-
denbalch, over Urk en Emmeloort, « aan haer acht kyn-
deren, namentlike, Hr. Adriaen van Renesse, dom-
scholaster, Hr. Jan van Renesse H', tot Wy!p, H*. Ger-
ryt van Renesse, ritter, Joff'. Marg. van Assendelft,
wed. sa. Joh. van Matenesse, Jou*. Hadewich, wed.
van sa. Joh. van Duvenvoort, Joff*. Margareta, Ernst
van Nyenrode's huisfrou, Joffr. Mary, Joh. van Holts-
willer's huisfr., ende Jofi*. Clara, Henr. van Raep-
horst's huisfr., gelyckelyck te deelen met voorwaarde, dat sy
haer enige geestelyke suster tot Sunt Servaes binnen Utrecht,
daervan jaarlycks zouden uitreycken, soo veel, als elck van hem
acht voor haer portie den penning xs losrenten souden mogen
kopen, en welverstaande, dat in die deeling niet mede be-
^ *•
grepen gou syn, het kyntsdeel van Jan van Renesse, ha-
ren oudsten soon, sa. ge., als hem by dode syn's sa. vaders
aangecomen was, en door syn doodelycke afganck op haer be-
storven was, welck deel sy maect Jan van Renesse, haer
soon, noch in levenden live wesende, in recompense van alsulcke
schulden, als hy na 't overlyden van Jan van Renesse,
synen broeder, betaelt heeft, sonder cost van allen synen
broederen ende susteren... ." Deze acte zond een Renesse
in 1601 aan J o'. Henr. Botter van Snellenborch (1),
Hr. van Maerssenbroeck, haar begeleidende met eenen brief
(die in originati voor mij ligt), waarin hij, Renesse, zegt,
(1) Of. Matth. de J. G. p. 118.
-ocr page 42-
36
dezelve naar hel oorspronkelijke te hebben afgeschreven. Bij
de verdere kennisse dier zake hebben wij hier geen belang.
Renesse, die in dezen brief zonder voornaam teekent, noemt
zich daarin, broeder van Hans Christoffel, en van Dirck,
schoonzoon van gezegden Botter.
Wat nu, van deze tien kinderen de zonen, en onder deze
in de eerste plaats, Jan I. aangaat, dit is wel hij, die
naar dit Tijdschrift boven p. 11., in 1536 (?) met Wulven
verleid werd, en zal wel bedoeld zijn met hem, die bij van
Leeuwen gezegd wordt jongman te zijn overleden, 't Blijkt,
dat men dit jongman niet te streng te nemen heeft, daar hij
bij het overlijden van zijn' vader in 1530 stellig, en, zoo 't
schijnt, in 1537 nog leefde, en ouder was dan zijn broeder
Adriaen, die in 1501 werd geboren. Van dezen Adriaeu(l),
den tweeden zoon van Aleid, heeft, mijns wetens, het best
gehandeld Drakenborcb (A. o. d. K. O., s. L). Des be-
langhebbende mogen dat verder zelve nazien, en, hetgeen zij
daar vinden, met het hierboven bijgebragle ter vergelijking bren-
gen , waarbij zal blijken, dat de woorden door Draken-
borch, even als die boven p. 11 hieromtrent gebezigd, eenige
wijziging zullen moeten ondergaan. De deken van S. Jan,
die in 1619 overleed, was Ad r iaën's zoon. Ik heb de
laatstwillige beschikking van dezen deken medegedeeld in mijn
Geschiedk. Archief II., waarin over het graf van zijn' vader en
zijn' oom, Jan, te Minrebroers, eenige specialia voorkomen,
(1) Het is van dezen Adriaen, dat Hatthaeus (Fundd. p. 25)
zegt: homo tam enormis libidinis, ut centum virgines, ut fertur,
et ultra compresserit. Drakenborcb., 11., meent, ten aanzien
van deze ongebondene levenswijze van Renesse, uit het door de
moeder hemwaards in acht genomene gedrag, eenige reden van
voorontschuldiging voor den zoon te mogen ontleenen. Hoe dal daar-
mede moge geweest zijn, dat de moeder Jan (II) ten koste van Ad-
riaen zou bevoordeeld hebben, komt mij voor niet in allen deele
te strooken, met hetgeen zij in onze acte hierboven zelve als beweeg-
reden van haar doen in dezen opgeeft.
-ocr page 43-
37
die gevoegd kunnen worden, bij hetgeen hierboven p. 9 sq.
daaromtrent staat aangeleekend. De derde zoon, Jan II.,
moet wel gesteld worden diegene te zijn geweest, die, naar
dit Tijdschrift hierboven p. 11., in 1537 met Wulven werd
verleid. Naar de woorden, daar gebezigd, schijnt het, als of
Jan L toen nog leefde. Van deszelfs zoon spreekt Te Wa-
ter (V. d. E. III. p. 250 sqq.) Dezelfde Te Water han-
delt (H. p. 246 sqq.) uitvoerig van onzen Gerrit van Re-
nesse (1), vierden zoon van Al ei d Freys van Kuynre,
aan wiens berigten hieromtrent, de geschiedkundige waarde
der stukken gevoegelijk ter toetse zal kunnen worden gebragt,
welke ik hier ex originali mededeele:
I. « Attestatie voor Hr. Joriaen (2) van Renesse,
Dorah'. t' Utrecht."
« Op huiden compareerde voor my openbaer notaris etc, F e n-
nichge, Herman Henricksz. wed., wonende t'Utrecht
out omtrent 65 jaer, seyde etc., ten versoeke vanden Eerw.
Hr. Joriaen van Renesse, Domhr. t'Utrecht, waerachtig
te syn , dat sy ten tyde als hier t'Utrecht de beelden in de
kerke gebroken worden op enen sonnendaech 's middaghes,
doen die beeldebrekers in die Minrebroeders kerke doende wa-
ren , sy wetende, dat Hr. G e r r i t van Renesse goet Min-
rebroeders was, gecomen is ten huize van denselven Re-
nesse, hem biddende seer ernstelick, dat hy toch met haer
sou willen gaen, om te besien, off men al sulke groete schade
ende gewelt soude moeghen beletten, ende dat deselve Hr.
Gerrit van Renesse 'tselve nyet geerne gedaen en hadde,
ten ware sy hem met veel biddens ende versoeckens daer-
(1) Hierboven p. 11 doet men dezen Gerrit voor een' kleinzoon
van Aleid Freys van Kuynre doorgaan, denkelijk naar van
Leeuwen, die op dat punt echter reeds door Te Water, (11. p.
264) was te regt gewezen.
(2) Uit het Protocol van Paul Joostensz, secretaris van het Doms-
kapittel, blijkt, dat deze Joriaen van Renesse in 1587 nog leefde.
Utr. voorheen en thans, I Dl. I St. 4
-ocr page 44-
38
toe gebracht hadde tot We reysen toe. Doch en heeft hy
R e n o s s e, siende die groete raserie ende verwoetheit, sor-
ghende voer enighe peryckel, aldaer nyet langhe gebleven,
seggcnde, wat maeck ick doch hier, ick sal alhier om hals
comen, ende is also terstont wederom nae huis gegaen. Segt
voerts, dat des selven daechs 's avonts, overmits inden con-
venten nyet te eten ende al vernyelt was, die voersz. R e-
nesse met haer gesonden heeft inden voersz. convënte van-
de Minrebroers een gebraden schapen schoei1 ofle bout, mit
veel ander, broet, bier ende vleys, ende dat hy H'. G e r-
rit van Renesse altyt die Minrebroers goet heeft willen
doen ende gedaen heeft, seggende tegens haer, dat sy 't hem
sou seggen, als syl. yetwes gebreck souden moeghen hebben,
ende dat sy dikwils doen ter tyt van denselve Renesse hoerde
seggen ende verclaren met grote affectie, dat die beelden-
brekers nyet en dochten ende dat het duvelerie was, ende
wat hem die heelde mochten hynderen, ende anderen dierge-
lyke, al 't welck sy presenteerde voerder by eede gestant te
doen etc. Aldus verclaert 't Utrecht opten 13 Marty 's jaers
xv« acht ende sestich, in tegenwoedigh vanden Eers. A. d r.
van Rhenen proc. voor den gerechte van Utrecht ende
Jo. van Vonderen als getuygen etc."
II. « Attestatie van H'. Jo. Axelius ten versoeck van
H*. Jor. van Renesse, beyde Domheeren."
« Op huiden compareerde etc. Hr. J o. Axelius, can. ten
Dom t'Utrecht, seyde etc. ten versoeck van H'. Jor. van
Renesse, dat hy opten 2 Oct., A°. LXVI. , met H'. Ger-
rit van Renesse van Wulven (!), ridder, ende Corn.
vander Maeth, doen ter tyt schepen der stadt Utrecht byden
Staten van Utrecht ernstelyk versocht synde geweest te reysen
tot Vianen byden Here van Brederode, om hem te bid-
den ende aen te geven, dat deselve Brederode nyet en
soude willen komen binnen Utrecht, sulck dat sy dien vol-
-ocr page 45-
39
gende 't selfde gedaen hebben, ende tot Vianen synde, syn
sy gedeputeerde des middaechs byden voersz. Hr. van Bre-
de r o d e ten eten gehouden geweest, ende hebben aldaer in
goeden huege geweest, tot vrolicheyt; presenterende 't selve
t' allen tyden vorder by eede te verclaren etc. Aldus ver-
elaert T'Utrecht ten huyse van hem altestant opten xv Mait
1568 in tegenwoerdigheit van Jan van S choenr e wou de
ende Claes Aertsz inwoenders t'Utrecht als getuigen etc."
III. «Acte voor H'. Jor. van Renesse, Domh'."
« Op huiden comp. etc. H'. J. van Renesse, Domh'. 'tütr.
seggende, dat, al is 't soo, dat hy op huiden, ter stipulatie
van Cipriaen Que snelle beloeft heeft te betalen alle de
costen, die syn vader op Vredenborch verteert heeft ende
noch sal verteren, gedurende syn gevanckenisse, volgende syn
gegeven handschrift daer van synde, soo verclaerde hy, mits
desen, dat hy 't selve also alleen gedaen heeft deur natuerUke
vrese, dat syn vader, by wygeringhe van desen, in de ysere
geslaghen ende daer qualiken getracteert ende in doclsnoet
sou moegen comen, tot syns comparants dodelyke vrese, de-
welke valt in virum constantem, waeromme by seyde gepro-
testeert te hebben etc., dat, hetgunt hij op huyden meer
geloeft dan syn aendeel, als hem een goet kyndt voer syn
vader toestaet te dragen, dat hy 't selve gedenct aen dengenen,
die 't behoren sal, te verhalen; begerende hiervan acte. Ac-
tum t' Utrecht, vm July 1568, in presentie etc."
« Dit aldus gedaen synde, ende Hr. van Renesse voer-
gehouden, dat hy eerst teekenen soude d'obligatie by hem ge-
screven tot des cipiers behoeff, seyde daertoe nyet te cun-
nen verstaen, ten ware dat hy notaris etc. de voersz. acte
van protestatie eerst met hem onderteykeut hadden, ende onder
deselve protestatie heeft hy eerst etc. met ons deselve onder-
teekent ende daarna 't voersz. handschrift tot des cipiers be-
koeff etc. orconde etc."
-ocr page 46-
40
IV. « Procuratie van Hr. Joriaen ende Beernt van
Renesse ende Warner van Lenncp op Hr.
Joh. van Renesse ende Merenborch."
a Op huiden corap. etc. Hr. Joriaen van Renesse,
Domheer, Beernt van Renesse, kynder van Hr. Ger-
rit van Renesse, ritter, gevangen opten huise van Vre-
denborch t'Utrecht, mitsg. Hr. Warner van L enne p ge-
trouwt hebbende Joffr. Catrina, dochter des voersz. Hr.
Gerrit van Renesse, ende hebben in dier qualite mach-
tig gemaeckt etc. Joh. van Renesse, can. S. Jans 't Utrecht
ende Mr. Ge r. Knoop van Merenborch, adv. inden hove
van Utrecht voersz. , om uit horen naem etc. te solliciteren
etc. de innocentie (so sy comparanten seyden ander nyet te
weten) des voersz. Hrn. Gerrit van Renesse, gelovende
in als gestant te doen etc. tgunt etc. Actum t' Utrecht ten
huyse vander voersz. H*. Jor. van Renesse, Domh'. op-
ten 19 Jul. 1568 etc."
In eene gelijktijdig geschrevene Chronijk van!566—1376,
waaruit ik in mijn Archief I. p. 271 sqq. eene proeve heb
medegedeeld, staat op xxim Aug. 1568:
« De XXIT Augusti, is N i c. Spelt, Drossart criminel vanden
troubelen raedt, binnen Utrecht gecommen, omme scherpe exe-
cutie te doen, deur ordonnantie van den Hertoge van AI v a ,
die velen des anderen daechs, opten xxv Augusti voer Vreden-
borch doen executeren heeft, naer dat sy haer sententie by
den Hertogh van A l va ende den raedt neffens hem wesende
gegeven, op Vredenborch ontfangen hadden, ende haer boe-
dels als rebellen verclaert waren geconfisqueert, heer Gerrit
van Renesse, ridder ende raedt in de hove van Utrecht,
etc., wier lichamen op 't schavot blyven liggende syn, soe
de Drossart dieselve niet begraven en wilde hebben, voor
dat hy daertoe met gelde van de vrienden gecoclit is geweest.
Ende worden alsdan Hr. Gerrit van Renesse begraven te
Minrebroers. . ."
J. J. UODT v. Ft.
-ocr page 47-
STOUTMOEDIGE DAAD VHS ROEMRIJK SBfE-
VEW YAHT JIEXniCK VAX XITUXJElff VAX
2fMEVJEI,T BOnïEWDE STAD VTKECHT
DEKT S MEI 1483.
in den nacht van den 7 Mei 1483 verliet eene kleine
krijgsbende, onder aanvoering van een jeudigen bevel-
hebber, de stad Amersfoort en sloeg den weg naar
Utrecht in. Op den top van den berg gekomen, die
van de eerst genoemde plaats deszelfs naam ontleent,
beval de aanvoerder eene kortstondige rust, niet omdat
de vermoeijenis van den afgelegden togt dit noodzakelijk
maakte, maar omdat hij dit verheven punt gekozen had,
om zijne krijgslieden met het doel dezer nachtelijke on-
derneming bekend te maken, hunnen moed door eene
toespraak aan te wakkeren.
« Krijgsmakkers," was de harlstogtelijke taal van
den jongeling: « morgen zullen wij zoo vele rijkdom-
« men magtig worden, als wij slechts zullen begeeren.
« Ik ben voornemens mij dezen nacht van de stad
« Utrecht meester te maken, en dezelve uil de handen
« der rijke Hollanders te ontwringen. Wie is er on-
« der u, die geduldig kan aanzien, dat zoo vele voor-
« treffelijke mannen, die ons in den bloede beslaan,
« in de kluisters geketend liggen. Wat spreek ik van
« kluisters? zoo wij hun niet onverwijld te hulp snel-
« len, hebben zij welligt morgen bij het aanbreken
« des dageraads hun doodvonnis ondergaan tot wellust
« van den wel bekenden (Bisschop David van Bour-
« go n dien). Zullen wij dit werkeloos aanzien, zullen
« wij dit dulden? — Het goed geluk begunstige onze
« onderneming. — Is het niet verkieslijker vóór hen
« te sneven, dan hen, eenige weinige oogenblikken te
« overleven. — Laten wij den vijand met list overrom-
« pelen, door hel zwaard verslaan, en op de vlugt ja-
n gen. Ik zal met u zijn, in voor- en tegenspoed. Om
« mij bekommere gij n niet. Met deze regtcrhand, met
« dit zwaard zal ik dien bekenden het hart doorstooten.
« I1i bedoel dien Bisschop, wiens moederlijk geslacht in
Ulr. voorheen en thans, l Dl. I St. '5
-ocr page 48-
42 .
<, Utrecht geschandvlekt is (1). Weinig zijn wij in ge*
« tal, zegt gij welligt, tegen een magtiger vijand. Maar
« ik zeg u, de geheele stad wacht ons met opene ar*
a men. De Hollanders, die hen mishandelen, zijn hun
« een walg. Wanneer slechts onze wapenen zich vertoo-
« nen, overwinnen wij. Eenmaal in de slad gekomen
« zijnde, voegt zich terstond het geheele gilde derleer-
« looijers bij ons. — Daarna verlang ik voor mij zel-
« ven geene hulp meer. Ik zal uw aanvoerder zijn.
« Ik zal aan uwe spits het eerst den vijand aanvallen,
a Dit staal zal met Hollandsch bloed geverfd worden. —
« Snellen wij het geluk, dat ons reeds toeroept te ge-
« moet, rijk zal de buit zijn, die wij op den vijand
« zullen behalen (2)."
De jongeling, die aldus tot zijne krijgsbende sprak,
was Henrick van Zuijlen van Nijevelt, oudste
zoon van Jacob van Zuijlen van Nijevelt en O d i-
lia van Montfoort, zuster van Johan, Burggraaf
van Montfoort, het moedig hoofd der Hoekschen in de-
zen oorlog tegen Maximiliaan van Oostenrijk.
Werpen wij een' vlugtigeu blik op den toenmaligen
toestand der stad Utrecht en op de voorafgaande , daar-
mede in verband staande gebeurtenissen, alvorens in
deszelfs bijzonderheden dien moedigen aanslag mede te
deelen.
Verlaten van allen bijstand, den krijg moede, door
deszelfs rampen gedrukt en naar verademing hijgende
had Utrecht het hoofd gebogen en den verdreven Bis-
schop uit Bourgondischen bloede, in zijn vorig geestelijk
en wereldlijk gezag hersteld (3), in het vertrouwen van
thans aan den strijd een einde gesteld, en in de hoop
van den zoen met Maximiliaan van Oostenrijk
lot stand gebragt te zien.
Doch Utrecht had niet alléén met dien Vorst het ge-
(1) David van Bourgondiën was de bastaardzoon van Phi-
lips van Bourgondiën.
(2) Zie deze aanspraak, die van Zuijlen van Nijevelt wordt
in den mond gelegd, in de latijnsche taal vermeld bij B.eneri Snoi
Rerum Bat. 1. 12, pag. 174 en 175.
(3) Zie deze gebeurtenis omstandig medegedeeld in het vork
nummer van dit tijdschrift.
-ocr page 49-
schil te vereffenen. — Met een minder edelmoediger,
met een naijveriger, zoo niet heerschzuchtiger, vijand had
zij tev«ns den vrede te sluiten. Niet te vreden van bij
een' vroegeren inval met eene talrijke heirmagt het sterke
blokhuis, door de Utrechtschen aan de Vaart ter verde-
diging van het Sticht opgerigt, ten gronde toe geslecht,
de kostbare sluiswerken vernield, en de haven aldaar
geheel onbruikbaar te hebben gemaakt (1), had Holland
Maximiliaan tot een verbond weten te bewegen,
waarbij hij hun zijne gewapende tusschenkomst beloofd
had, in geval Utrecht weigerachtig mogt zijn, om aan
de vernederende voorwaarden van vrede te voldoen
die haar nu zoo trotschelijk werden voorgeschreven!
Men eischte namelijk de slooping van de muren, torens
en poorten der stad Montfoort, alsmede de nederlegging
van het slot des Burggraafs, behoudens nogtans den ge-
stichte van Utrecht hare hooge en lage heerlijkheid (2),
en toen. krachtens het besluit der Staten, die aan Hol-
land alle voorwendsel van gewapende bemiddeling wil-
den ontnemen, Bisschop David, met toestemming nog-
tans des Burggraafs, met 200 a 300 in zijne dienst aan-
genoinene mannen uit Utrecht was getogen, om de stad
en het slot Monlfoorl in bezit te nemen, te bezetten en
tegen Hollandsche aanranding te verdedigen, was inmid-
dels een Hollandsen leger in het Sticht gevallen, en had
(1) Driejarige oorlog I. pag. 284.
(2) Men vindt deze belangrijke mededfieling in het Raads-daee-
lijksch-boek, p. 78, aldus woordelijk opgeteekend.
Des Sonnedages na Philippi en Jacobi 1III May.
Alsoe van wegen myns gneden Heeren Hertogen van Oislenryk
en des lants van Hollant geeyschet is geweest, die muren toernen
ende poerten van der stadt en de slot van Montfoert neder te lee-
gen, behouden, dat nyraant binnen Montfoert in live, noch in goede
misschien (leed geschieden) en sell, en behoudeliken den gestichte van
Utrecht, haere heerlicheyt hoege ende leghe. Ende waert sake dat
de stat ende gestichte van Utrecht des niet doen en wouden als-
dan is myn gneden Heer van Oistenryk mitte landen van Hollant
gesloten daerna met craften te staen ende daermede te doen wes hem-
iuden dan believen sall. Ende want dese sake groet lastigh ende
zwaer is ende den gemeyne lande acngaet, syn die Rade out en
nye overdragen, dat men mynen gneden Heer van Utrecht, als Heer
van den lande aenroepen sall, om die Staten te vergaderen, en dan
daerinne te doen wes nuet gedaen seil wesen.
5*
-ocr page 50-
taiulsche (usscheukomst zouden brengen, en het nadeel,
dat zijne reeds door de rampen des oorlogs zoo zeer ge-
drukte onderzaten door het brengen van zulk een talrijk
leger*in zijne landen zouden lijden, een nadeel, dat
herleving van welvaart eti handel zoude belemmeren. Bij
alle deze beden en vertogen, door de Staten en het ste-
delijk bestuur krachtdadig ondersteund (1), bleef Hol-
land onverzettelijk de slooping vorderen, zoowel, zegt
Basinus, wegens denhaal, die dit gewest Mo n tfoort
toedroeg, als wegens de vele nadeelen, die het zoo wel
in vroegere, als in latere tijden dikwijls van die stad
wegens derzelver nabijheid bij de Hollandsche grenspa-
len had ondervonden, doelende op de vele strooptogten
die uit deze stad op den Hollandschen bodem in tijden
van verdeeldheid werden ondernomen (2).
Op het berigt van den inval der Hollandschen en de
belegering van Montfoort, maakte schrik en ontsteltenis
zich van aller gemoederen binnen Utrecht meester. -
De stad verkeerde in de hoogste spanning. Het vreed-
zaam en rustig aanzien, dat zij verkregen had na den
terugkeer van David, ruimde zijne plaats in, voor nieuwe
onrust en nieuwe twijfelmoedigheid; bij velen begon zich
tevens onvergenoegdheid te openbaren, en sloeg van de
aanzienlijken tot de volkmenigte over, toen kort daarna
David, verzeld van eeuige voorname Hollandsche en Ka-
beljaauwsche hoofden, uit IJsselstein in de stad terug-
keerde (3), en hij spoedig daarop heimelijk bij kleine
(1) Tweemaal begaf zich David naar het hoofdkwartier der Hol-
landers te IJsselstein gevestigd, de eerste maal verzeld van de Ge-
deputeerden uit de Geestelijkheid en de Regering: onder dezelve
bevonden zich IJsbran t J ansz en de vroegere Burgemeester Ar n t
Ram eude hadden 10 wagens elke wagen 15 st. en hier waren een
deel soutien mede. De tweede maal vcrzeldea hem alléén zijne ra-
den. Zie Kameraars-Rekeningen, Anth. van Hoef.
(2) Matthaeus, Analecta I, pag. 576.
(3) Uit de meergemelde Kameraars-Rekeningen blijkt, dat de ra-
den van Holland in de herberg de Engel genaamd, en de burge-
meester van Amsterdam Dirk Heijmausz in den huize Ruiten-
berg hun' intrek hadden genomen, en dat aan hen alsmede aan den
Baljuw van Gouda en meer anderen van stadswege kannen wijns
zijn geschonken. Onder de aanziehjke Hollanders zich ter dier tijde
in de stad Utrecht bevindende, worden Jacob Cats, schout van
Gouda, Jan Cats, ridder en Adriaan, zijn broeder, Herbert
van Foreest, schout vau Alkmaar euz. vermeld.
-ocr page 51-
46
gedeelten bij nacht en onlijde Hollandsche krijgslieden bin-
nen de stad inliet, zoodat weldra hun getal tot 500 man
was toegenomen fjl).
Om zich deze trouwelooze handelwijze des Bi&chops
te kunnen verklaren, is het noodig tot de verrigtirigen
van den Heer van Zuijlea van Nijevelt, gedurende
dit fijdens was voorgevallen, terug te keeren.
Tijdens de omwenteling van /aken, die den 20 April
binnen Utrecht plaats had, waarbij de zaak des Bis-
schops zegepraalde en Montfoorl in de gevangenis
geworpen werd, bevond zich Henrick van Zuijlen
van Nijevelt op het slot van Montfoort, welks be-
waking aan hem door den Burggraaf was toevertrouwd.
In geen getrouwer en moediger handen konde zeker
eervoller pligt worden opgedragen, en men moge het
er voorhouden, dat van Z u ij l en van Nijevelt met
de onder zich hebbende gewapende lieden besloten was,
zoo wel het slot als de stad tot het uiterste te verdedi-
gen. — Velen der Hoekschen tot de Montfoortsche parlij
behoorende, hadden zich bij de beweging van April
uit de stad met de vlugt gered, en zich onder de
vanen van van Z u ij Ie u van Nijevelt, thans het
hoofd hunner partij geschaard. Onder dezen bevonden
zich de beruchte Gijsbert van Baest, die in den
jare 1482 de stad Vianen door list in de handen der
Hoekschen had gebragt (2). Verre dus dat de Mont-
foortsche partij als overwonnen kon worden beschouwd,
leefde de krachtige geest van Montfoort in zijnen ge-
trouwen van Z u ij l en van Nijevelt en was het le-
vensbeginsel van deze kleine factie verre van uitge-
bluscht. Hoewel gering in getal, boog zij niet moede-
loos het hoofd ter neder, maar bleef zij onvermoeid
werkzaam, om den kampstrijd met hernieuwden moed
te hervatten. Met hoe vele moeijelijkheden en gevaren
dit ook gepaard ging, wist men echter de verstandhou-
ding met de Hoekschen en geheime vrienden des Burg-
(1) Reneri Snoi, 1. 1. f>ag. 174.
(2) Zie: over de inneming van Vianen, driejarige oorlog, deel I,
pag. 15U. seqq.
-ocr page 52-
'tl
graafs in de stad te onderhouden, zoodat men naauw-
keurig onderrigt bleef, zoo wel van de gemoedsgesteld-
heid der burgers, als van de verrigtingen der Kabel-
jaauwschen en van de daden van willekeurig gezag, die
van den Bisschop uitgingen. Van Zuijlen van Nije-
velt bleef geenszins onkundig van de pogingen tot het
verkrijgen des vredes aangewend, en van den voor de
Utrechtschen ongunstigen loop der onderhandelingen.
Vooral hield hij aandachtig het oog op de bewegingen
van Holland gevestigd, en zeker heeft de gereede inval
geenszins eenige bevreemding bij hem opgewekt. Zoodra
had hij niet het berigt ontvangen van den aantogt van
een Hollandsen leger tegen het Sticht, of al het gevaar
bezeffende, waaraan de Burggraaf en de zijnen zouden
blootgesteld worden bij eene bemagtiging der stad;
neemt hij het manmoedig besluit, den Burggraaf en zijn
broeder Jan van Zu ijlen van N ij e vel t uit de Ka-
beljaauwsche kluisters te verlossen en, indien Utrecht
in de magl van Holland mogt vallen, de stad zijner ge-
boorte aan den trouweloozen vijand te ontwringen. —
Van eenige weinigen verzeld verlaat hij het slot Mont-
foort, en begeeft zich over Amersfoort naar Kleef, om
van den Hertog den noodigen bijstand te erlangen, die
hem dan ook het bevel over 500 a 600 Kleefschen toe-
vertrouwde (_1). Bij deze kleine magl voegden zich ver-
scheidene Stichtsche, Geldersche en Hollandsche Hoek-
schen, zoodat, toen hij te Amersfoort aangekomen was,
zijne magt merkelijk versterkt was.
Alhier beraamde hij den aanslag, dien hij in den zin
had. Vlugtelingen, zegt B asinus, die den Bisschop een'
onverzoenlijken haat toedroegen, maakten van Z u ij-
len van N ij e velt met alle bijzonderheden, vooral de
nachtelijke bewaking der stad betreffende, volledig en
naauwkeurig bekend (2). Inmiddels was het David
niet onkundig gebleven, dat van Z u ij Ie n van Nije-
velt, thans het hoofd der tegenpartij , niet had stil
gezeten, maar zich niet vrucht tot den Hertog van Kleef
(1) Matthaeus, 1. 1. pag. 576.
(2) Gouthoeve p. S34 zegt, dat hem boden werden toegezonden.
-ocr page 53-
Ü
gewend en den noodigen bijstand verkregen bad. • Ge-
drongen door de omstandigheden, die hem geene andere
keuze overlieten, had hij, zoo als wij reeds vermeldden,
zijne krijgsmagl met Hollandschen versterkt en aan deze
laatsten de aan de burgers ontnomene bewaking van de
Katrijnepoort, der vesten en torens toevertrouwd, daar
hij niet zonder eenigen grond, de Utrechlsche .burgers
wantrouwde, en heimelijk den invloed van den Burg-
graaf onder de gemeente vreesde. Deze maatregel, door
behoedzaamheid voorgeschreven, met terugstelling nog-
tans van de trouwe nakoming zijner belofte, om nim-
mer Hollandsche krijgslieden in zijne dienst aan te ne-
men, schijnt zich echter hierbij hoofdzakelijk te heb-
ben bepaald, want de nachtelijke wachten werden niet
meerder versterkt, en er werd niet, zoo als dit onder
Montfoort's gezagvoering plaats had, gezorgd, dal alle
toegangen der Plaats behoorlijk met klein en grof ge-
schut werden beplant, en dat gedeelte der stad met eene
sterke wacht bezet bleef. « Helaas!" roept Basinus,
de vriend des Bisschops uil: « Deze voorzorgen waren
« of door zorgeloosheid en onachtzaamheid der burgers,
* zich in de tegenwoordigheid des Bisschops veilig ach-
« lende of door de trouweloosheid der kwaadwilligen,
« waarvan er velen in de stad waren, verwaarloosd
« geworden,"
Met echter de verwaarloozing dezer voorzorgen, maar
de klimmende misnoegdheid en verbittering der burgers
over den hoon hun aangedaan, gevoegd by den wrok
dien zij de Hollanders toedroegen, en die door hunne opge-
blazeiiheid werd vermeerderd, deden de zwakke grond-
slagen van David's zelel wegzinken, en maakten den,
toeleg uitvoerbaar. In hunnen overmoed beroemden zich
de Hollandschen de stad reeds in hunne magt te hebbeu,
en voegden bij deze hooghartige taal bedreiging van
moord en plundering. Reeds had het noodlottig gerucht
zich verspreid, dat weldra de Hoeksche hoofden als
slagtoffers zouden vallen van Kabeljaauwsche wraakzucht.
Reeds dreigde de beangstheid der burgers tot wanhoop
over te slaan, toen eensklaps hulp en verlossing daagde,
waar alle hulp en uilredding onmogelijk scheen. M o n t-
-ocr page 54-
!49
faort was in de magt des Bisschops, Hollandsche krijgs-
lieden bewaakten de poortea der gevangenis, waarin
zijne vrienden waren opgesloten. David van Bour-
gondien scheen vaster dan ooit in zijn gezag geves-
tigd , nu Holland's vanen op Utreeht's vesten wap-
perden, en hunne sterke legerbenden Montfoort om-
singeld, en het geheete Sticht in bedwang hielden, het-
zelve bij iedere paging tot tegenweer, met de verwoes-
ting des zwaards bedreigende, — toen onverhoeds de
stoute onderneming van een enkel man, den Burggraaf
en de zijnen uit hunne kluisters verloste, de Hollanders
versloegen met schande beladen uit de stad dreef, den
Bisschop zelven, van zijn zetel gestooten, op een'verach-
tclijken wagen in boeijen gekluisterd gevankelijk weg-
voerde, eindelijk zulk een' schrik in het Hollandschen
leger voor Montfoort gelegerd verspreidde, dat het-
zelve op het gerucht van de inncming der stad Utrecht
plotseling het beleg opbrak, en overhaast naar zijne
grenspalen terugweek.
Terwijl de diepe stilte des nachts in Utrecht heerschte
en in hare zwijgende straten niets den aanstaande storm
scheen aan te duiden, geene verdubbeling van wachten
op de vesten en in de torens der stad eenige meer bui-
tengewone oplettendheid op derzelve bewaking kenmerk-
te, had de kleine en moedige bende, die wij aan den
Amersfoortschen berg verlieten, na de krachtige reden van
Uenrick van Zuijlcn van N ij e velt haren togt her-
nomen, naderde met rassche schreden de Bisschoppelijke
stad, en bevond zich weldra ouder het bereik van het
geschut, zonder dat een der wachters de nabijheid eener
vijandelijke bende had opgemerkt. Eenige der stoutmoe-
digsteu alle vastberadene mannen, zwommen bij de be-
miiurde Weerd achter de Lauwerstraat de stadsgrachten
over, beklommen met ladders tusschen twee eu drie uren
des nachts (.1) de muren, eu bevonden zich binnen de
(1) In het Raads-dagelijksch-boek, 78 recto is deze gebeurtenis
aldus Opgeteekend. Op ons liefs Heeren Hemelvaerts dach des mor-
gens tusschen twee ende drie uren, heeft Henrick van Nyevelt
met <syne toestauders de stadt van Utrecht ingenomen, daer hy doot
is gebleven ende myn genadige Heere den Bisscöp van Utrecht k
ter selver tyt gevangen genomen.
-ocr page 55-
50
stad, zonder den minsten tegenstand ontmoet te hebben,
Van Z u ij l eu van Nijevelt had dit gedeelte der stad
tot de verrassing gekozen, daar ter dier plaatse geene
wachten waren gesteld, zoo als hem dit dan ook door
zijne geheime vrienden was onderrigt geworden. Alles
was reeds te voren beraamd, om den toeleg te doen
gelukken. Dadelijk begaven deze mannen dier bende
zich naar den toren, aan de noordzijde der Lauwer-
straat gelegen, welke voorzien was van eene kleine die
naauwe poort (1) aan de stadsgracht uitkomende, en
alleen door de leerlooijers tot uitoefening van hun be-
drijf gebruikt werd. Door deze poort werd niet be-
hulp genoemd gilde, van Zuijlen van Nijevelt met
de zijnen ingelaten. Zoo algemeen was bij de burgers
de misnoegdheid en de verbittering over de inlating der
Hollandschen gestegen, zoo zeer de wensen, om van de-
zelve verlost te worden, verlevendigd en de vrijheidszin
der burgers opgewekt, dat, volgens een geacht geschied-
schrijver (_2), het voor D a v i d noodlottig geheim des ont-
worpen aanslags, hoewel reeds aan honderden bekend,
echter tot op het oogenblik der uitvoering sliptelijk door
allen, die daarmede ook toevalliger wijze waren bekend
geworden, bewaard is gebleven. — Reeds was van
Zuijlen van Nijevelt met zijne gcheele krijgsbende
de stad binnengelaten, en nog kondigde niets in de
stad aan, dat David of de Hollandschen deze over-
rompeling hadden ontdekt. Op dezelfde wijze als Mont-
foort zich op den 18 Aug. 1481 van het bestuur had
meester gemaakt, rukte van Zuijlen van Nijevelt,
naar de versterkte Plaats op. Zijne geringe krijgsmagt in
twee beuden splitsende, rukte in stilte naar de versterkte
Plaats op, om dit voornaam en o verheerschend deel der stad,
(1) Deze poort werd eerst naderhand verbreed. Hoogst belangrijk
is voor den beoefenaar der Utrechtsche geschiedenis, het door den
redacteur ondernomen werk, om eene topographische beschrijving
der stad opvolgelijk in het licht te geven. Hierdoor zullen niet al-
leen vele duistere punten opgehelderd, maar tevens vele belang-
rijke uit geheel onbekende bronnen geputte bijzonderheden, de oud-
heid , en geschiedkunde betreffende worden medegedeeld. Men raad-
plege dus dit werk voor zoo verre het in druk is verschenen, om-
trent al wat het topographische in dit geschiedverhaal betreft.
(2) Zie Heda, p. 312, 14.
-ocr page 56-
van welks bezit de goede uitslag geheel afhing, van twee
zijden stormenderhand te bemagligen. Plotseling aldus
op eene hevige wijze aangevallen, namen de Holland-
schen, die aldaar het geschut bewaakten, met schrik
vervuld, in de grootste verwarring en overhaasting de
vtugt, en van Z u ij Ie n van Nijevelt bevond zich zon-
der slag of stoot meester van dezen belangrijken post. —
Juist week de duisternis des nachts voor de eerste sche-
mering des dageraads. In een oogenblik werd de aan-
slag rugtbaar. De Hollandschen vlogen te wapen, van
alle kanten zich verzamelende, en rukten onverwijld,
met Jacob en Adriaan Rats hunne lioofdlieden aan
het spits, deu vijand te gemoet, vielen de Kleefschen
met zulk eene hevigheid aan, dat zij aan het wankelen
gebragt, terugdeinsden. — Dit ziende, laat van Z u ij-
le n van N ij e vel t de in reserve gehoudene bende van
ter zijde uit de Schoutensteeg aanrukken, herzanielt de
wijkenden, en valt nu op zijne beurt de Hollanders met
woestheid aan. — Hevig was nu het gevecht dat plaats
greep. Zonder eenige tusschenpozing bijna bulderde van
weerszijde het geschut. De losbrandingeu uit verschillen-
de vuurmonden volgden elkander zoo spoedig op, dat,
volgens de getuigenis van Basinus, die zich toen in
Utrecht zelf bevond, in den beginne velen, nog onkun-
dig van de ware toedragt der zaak, meenden het on-
ophoudelijk en hevig beuken op hunne deuren te hoo-
ren (t). — Om dezen strijd eeuen nog hoogeren graad
van ijzingwekkende woestheid bij te zetten, — dreunde
onophoudelijk de zware en sombere banklok, om de
burgers te wapen te roepen, maar hare alarmtoonen
deden slechts zeer weinigen het zwaard aangorden, want
toen de Utrechtsche burgers hadden vernomen, dat Hen-
riek van Zu ijlen van K ij e vel t aan het hoofd der
Kleefschc hulpbenden de stad bij verrassing had inge-
nomen , en in een hevig gevecht met de Hollanders ge-
wikkeld was, hielden zij zorgvuldig hunne huizen ge-
slolen, den uitslag van den strijd afwachtende, terwijl
allen, die meer bepaaldelijk tot de hevig Hocksche of
(1) Matthaeus, 1. 1. pag. 077.
-ocr page 57-
62
Montfoortsche partij behoorden, zich met geestdrift aan
de zijde van van Zuijlen vau Nijevelt voegden. Ten
tweeden male werden de Kleefscheu aan het wijken ge-
bragt, en naar de Schoutesteeg teruggedreven. Ten twee-
den male werden zij door Henrick van Zuijlen van
Nijevelt verzameld, en herneemt hij met hen den aan-
val. In deze uaauwe steeg wordt hier man tegen man
gevochten. Het zwaard van den aanvoerder verspreidt
dood en verderf onder de HoIJandsche krijgslieden.
Eindelijk verklaart zich, na eene hevige worsteling de
zege aan de zijde der Kleefschen stormenderhand be-
magtigden zij de Plaats, doch op dienzelfden oogeu-
blik, op het punt van door de vijandelijke drommen te
breken, treft het lood uil eene vijandelijke baakbus den
moedigen aanvoerder, die in het heetste vuur de zijnen
door zijn voorbeeld aanmoedigde, en stort hij doode-
lijk gewond ter neder. — Ende Nyevelt ter doot
ghewont, zegt Cortgeen (ij riep overluyt: myn ghe-
trouwe medegtieselen, ick moet terstont sterven, op
myn doot en acht niet, of t geeft den moet daerom niet
verloren, maar meerder daerom vervolcht u Victo-
rie, die om u Vaderlicke staat te beschermen, Godt
u in handen nu heeft j/hegeven. De zijnen, het bloed
huns beminden aanvoerders ziende vlieten, vielen nu als
leeuwen ghemoet met zulke eene verwoedheid op de
Hollanders aan, dat zij niet alleen geheel uiteengesla-
gen, maar allen tot den laatsteu man toe, met groot
verlies uit de stad werden verdreven. Twee uren duurde
deze strijd, die eindigde met de volkomene overwinning
der Hoeks chen en de verlossing van Utrecht uit de magt
van Holland.
Zoodra zich de strijd ten voordeele der Kleefschen had
beslist, ijlden de Hoekschen naar de gevangenis, en
overweldigden dezelve met woeste vreugde, om Hen-
rick's broeder en de Hoeksche regenten uit hunne kluis-
ters te ontslaan. Met meer onstuimigheid nog vlood men
naar het Bisschoppelijk paleis, om den Burggraaf zel-
ven uit de magt des Bisschops te verlossen. David
(1) Chronijts van Utrecht, pag, 45».
-ocr page 58-
53
bad zijnen tegenstander uit de gewone gevangenis in
zijn paleis doen overbrengen, en liet hem in een' zijner
kameren bewaken. Vermoedelijk heeft de vrees, dat de
Hollandsche Kabeljaauwschen, gehoor gevende aan de
vermogende stem hunner wraakgierige partijzucht, de
handen aan den persoon des Burggraafs zouden slaan,
eene vrees, die hij met van Zuijlen van Nijevelt
deelde, den Bisschop tot deze edelmoedige handelwijze
bewogen, — welke kort daarna in het erkentelijk ge-r
voel van Montfoort zulke belangrijke vruchten voor
David droeg; want hunne zwaarden nog rockende van
Hollandsen bloed, verhit door den strijd en wraak zoe-
kende over den dood van van Zuijlen van Nijevelt
vielen de vrienden van dezen laatsten, gevolgd door de
hevige Hoekshen, in het paleis des beangsten Bisschops,
alles verwoestende en ter neer slaande, wal onder het
bereik hunner handen viel. Uit hunne woeste blikken
was het zigtbaar, dat het hun om dien bekenden te
doen was; zij zochten den Bisschop, en drongen tot het
binnenste vertrek door, alwaar zij hem met den Burg-
graaf aantroffen, — en zeker zoude het heiligschendend
staal den Kerkvoogd van het leven hebben beroofd, zoo
dit de Burggraaf niet belet, en hem tegen de woede der
zijnen verdedigd had (1). Tijdens den strijd tegen de
Hollanders, in welken het lot van beiden, Montfoort
en David, zou worden beslist, hadden zij zich weder-
keerig de plegtige belofte afgelegd van ouderlingen
bijstand en bescherming. — Den Bisschop in groot
perykel zyns lyfs zynde, troost en ghenade aan Mont-
foert sochte, twelk Montfoert ghedaen heeft (2).
Hoewel sijmpathisch gevoel bij den Burggraaf werd
opgewekt door de onheilen, aan welke hij zelve was
blootgesteld geweest, en het schouwspel van een' na-
ijverigen mededinger, uu in zijne magt, niet falen kon
ernstige en plegtige gedachten te doen ontstaan, in het
gemoed van den zegevierenden Burggraaf, werd de
zwakke opwelling van onwillekeurig medelijden echter
(1) Divisie Chronijk 237 v.
(2) Cortgccn, 1. 1. vermeldt wel Basinus, dat zijn leveu werd
beschermd, doch verzwijgt den naam des Burggraafs.
-ocr page 59-
$4
verdrongen door den blik op de verkregetifi verlossing
wit het Bourgondisch bestuur, en hoewel men David
het leven spaarde, werd hij nogtans, zonder eerbied
voor zijnen heiligen persoon, door de Hoeksche partij-
gangers met smaadredenen overladen, uit zijn paleis ge-
worpen, en geboeid als een verachtelijke misdadiger
naar eene herberg van dubbelzinnigen naam, tot nadere
beschikking gevankelijk heengevoerd. (1). De vreugde
dezer gelukkige uitredding werd getemperd door den wee-
moed, die algemeen, maar meer innig en grievend door
Montfoort gevoeld werd, over den heldendood van
van Z u ijl en van N ij o v e 11. Blinde vooringenomen-
heid doet Basinus een onbehagelijk en verachtelijk
tafereel ophangen van den inborst van den jeugdigen
held, wiens sneven zoo regtmatig betreurd werd. Zijne
in het oog loopende partijdigheid weigert zelfs de er-
kentenis af te leggen, van de ontegenzeggelijke stoutheid
zijner daad en schijnt hij behagen te scheppen, om hem
af Ie schetsen als een' woestaard, hem gelijkstellende
met een wild en ontengelbaar dier, het een geluk
noemende voor de Utrechtsche burgers, dat eene Hoo-
gere Hand hen bij tijds van zulk een onverlaat ver-
loste. — Dan wanneer wij slechts zijne verrigtingen,
zoo als de bekende en onbekende bronnen die me-
dedeelen, laten spreken, dan leert ons de geschiedenis
hem uit een ander oogpunt beschouwen, als een man,
die, onwrikbaar strevende naar een gewigtig doel ,
geschikt was tot de krachtigste verrigtingen. Gespro-
ten uit een der meest aanzienlijke en adellijke geslach-
ten van het Sticht, was hij meer nog uit innige ge-
hechtheid en trouw, dan wegens naauwe verwantschap,
uit eenstemmigheid tevens in gevoelens en staatkundige
denkwijze met alle de krachten zijner ziel verknocht
aan het moedig hoofd der Hoeksche partij. — Gedurende
dit belangrijk tijdperk van de Utrechtsche geschiedenis
ontmoeten wij hem telkens aan de zijde des Burggraafs,
vinden wij zijn' naam onder de hoofdpersonen vermeld
telkens wanneer er voor de zaak van Montfoort moest
(1) Matthaeus, I. 1. 881.
-ocr page 60-
65
worden gestreden, en wanneer de vrijheid der burgers
en de handhaving hunner oude regten en privilegiën
zijn' arm vorderde (\), Het Sticht van het drukkend bestuur
van Bourgondièn te verlossen, en den lande deszelfs
vorige onafhankelijkheid terug te geven, aan hetzelve de
onbelemmerde uitoefening dier regten en privilegiën te
verzekeren, was de edele drijfveer, die alle zijne daden
bezielde. Liefde voor het gewest blaakte in zijnen boe-
zem met jeugdig vuur. — Daarbij paarde hij eene bui-
tengewone stoutheid van geest en eene groote veerkracht
van ziel, die beide hem voor geen gevaar deden terug-
deinzen noch lieten ter neer te slaan, wanneer ook
alle hoop op gelukkig slagen scheen vernietigd te zijn. —
Toen bij den aanvang des opstands tegen üavid,
Montfoort in het begin van Februarij 1479 het plan
beraamde, om zich bij verrassing van het versterkt
Leiden meester te maken, wist hij niemand der zijnen
beter deze stoute onderneming toe te vertrouwen, dan
aan den jeugdigen Henrick van Zuijlen vanNije-
velt en Reinier van Broeckhuizen, een Gel-
dersch edelman, reeds bekend als een der hevige en
stoute mannen, die, aan het hoofd der Hoeksche partij
staande, met beproefde dapperheid, de ervaring eens
Jkrijgsmans vereenigde (2). Toen bij de volksbewe-
ging van den 7 Aug. 1481, Montfoort zich met ge-
weld van het gezag meester maakte en de Bisschoppe-
lijke partij uit de stad verdreef, treffen wij van Zuij-
len van N ij e velt aan, strijdende als aanvoerder van
dat gedeelte der door Montfoort gesplitste krijgsmagf,
hetwelk met 2 stukken geschut door de Lijnmarkt trek-
kende, de bende van Jacob van Amerongen van
terzijde aanviel, welke beweging den strijd ten voordeele
des Burggraafs besliste. Bij het gevecht aan de Vaart,
alwaar de Utrechtschen op de Hollanders door den stad-
houder Lalaing in persoon aangevoerd, eene zoo
glansrijke zege behaalden, alwaar 3500 man een magtig
(1) Zie: Driejarige oorlog, in welke proeve omstandig, al wat
variZuijlen van Nijevelt betreft, is opgeteekend.
(2) Zie de vermelding van de verrassing van Leiden, Watt ha o u s
1. l. 538, alwaar Basinus van Zuijlen van Nijevelt een zeer
stoutmoedig jongeling noemt.
-ocr page 61-
en wel toegerust leger van 8000 versloeg en reddeloos
op de vlugt joeg, voerde van Znijïen van Nijevelti
onder onmiddelijk bevel van Montfoort en den kun*
digen Veldheer Zwanenburch, de Utrechtsche krijgs-
tnagt aan, streed aan het spits der zijnen, — en on-
derscheidde zich door onverschrokken moed en reeds
bedreven krijgskunde. — Vóór den aanval werden plegtig
ten aanschouwen dergeheele legerbende,Zwanenburcb,
Wachtendonck, Zweder van Montfoort, Dirk
van Zuijlen van de Haer door Montfoort tot rid-
ders geslagen, en hoewel de Burggraaf deze eer ook zoo
gaarn aan zijn' beminden neef had bewezen, meldt ons
de onbekende schrijver bij Matthaeus, dat Hénrie
dat nut doen en woude (1). Eene weigering, welke
alle verdere lofrede op den adel van zijne ziel overbo-
dig maakt. Hij onderteekende mede het protest tegen
den Bisschop D a vi d en den verbandbrief, waarbij Utrecht
den 4 Febr. 1482 Engel b e r t als Ruwaard en Bescher-
mer des lands aannam (2). Hij bevond zich bij den
mislukten aanslag van Montfoort en Wachtendonck
op de stad Dordrecht. In een woord, in dat gedeelte
der Utrechtsche geschiedenis schittert zijn naam onder alle
die mannen, die eene hoofdrol in dien twist speelden,
en voor de zaak der onafhankelijkheid bloed en goed
veil hadden.
Een minder edele drift was zijn bijzondere haat jegens
den persoon des Bisschops. — Eene levendigheid vaa
aard bezittende, die van onstuimigheid niet was vrij te
pleiten, dikwijls zelfs in woestheid ontaardde, blaakte
dezelve vooral hevig en onbluschbaar in den jeugdigen
boezem. — Hierbij paarde zich de afkeer van Bourgon-
dische heerschappij, die, door hem van kindsbeen inge-
zogen, rijpe en wrange vruchten droeg op meer gevor-
denden leeftijd, toen zijn geslacht het voorwerp werd
van verguizing, en onder de hem in naasten bloede be-
staande velen de slagtoffere werden van Bourgondische
wreedheid ea trouweloosheid.
(1) Matthaeus, 1. 1. p. 481.
{2} D-o-dt van Flensbnrg, Archief, I, p. 97 en 98.
-ocr page 62-
57
Toen van Zuijlen van Nijevelt, in de vervoering
dier gemengde driften, op den hoogen berg van Amers-
foort, in het plegtig nachtelijk uur, aan dien de/eenden,
den dood door zijne hand zwoer, vertoonde zich wei-
ligt voor zijne levendige verbeeldingskracht het adelijk
slot Gerestciu door verraad bemagtigd, geplunderd,
verwoest en door Davids knechten aan de vlammen
ten prooi gegeven (1}; herdacht hij de smaad en de
vernedering, Gerrit en Steven vanZuijlen van
Nijevelt (2) aangedaan, toen zij hierop in de duis-
tere gewelven van het Bisschoppelijk slot te Wijk bij
Duurstede met kluisters beladen als verachtelijke misda-
digers geworpen werden; zweefde toen welligt de mis-
handelde en gefoltereiide schimmen van R e in oud en
Gijsbrecht van Brederode, van éénen Jan van
Amerongen tevens voor den geest des vurigen jon-
gelings (3)? Waar daden zoo krachtig spreken, wordt
alle verdere uitweiding overbodig. — Wij hebben ge-
tracht dezelve in een meer helder daglicht te plaatsen.
De korte maar luisterrijke levensloop van Henrick
van Zuijlcn van Nijevelt, vooral zijn roemrijken
dood, die daarop zulk een schoon en onvergankelijk ze-
gel heeft gezet, in korte trekken kennelijker aan de ver-
getelheid te ontrukken, scheen ons toe, eene rcgtmalige
en verdiende hulde te wezen, welke het nageslacht
verpligt is te brengen aan voorvaderlijken moed en voor-
vaderlijken vrijheidszin.
A. M. C. van Asch van WIjck.
(IS Waarschijnlijk is de riddermatige hofstad Gerestein door het hu-
welijk van Steven van Z uylen van Nijevelt, vader van denhier
vermelden Gerrit, met Gijsberta van Gerestein, zijne tweede
vrouw in deze familie gekomen. — GerritvanZuijlenvanNije-
velt was de broeder van Jacob, vader van Henrick van Zuij-
len van Nijevelt. De hier bedoelde Steven van Zuijlen van
Nijevelt was de zoon van Willem van Zuijlen van Nijevelt,
jongere broeder van Steven van Zuijlen vanNijevell.
(2) Driejarige oorlog I, 240.
(3) Zie de gruwzame handelingen van David jegens die edelen
bij Burman, Utrechtsche jaarboeken UI, l—20.
Utr. voorheen en thans, I Dl, I St.
-ocr page 63-
Iet» over den Flaatsnljder JA. DG 4.HE1JV, én
voornaamlijk over deszelfs figuurlijke uitbeel-
ding van den door Prins MAITRITS Ingevocr-
dcn wapenhandel.
H,
t is, mijns inziens, een loffelijk doen geweest van den
Heer Prof. Bosscha, dat hij (in zijn werk: Heldendaden
etc.) telkens, als zich daartoe de gelegenheid aanbood, voor-
zigtigheid heeft aangeraden in het gebruik van uitheerasche
•werken over de landsgeschiedenis. Maar wenschelijk ware
het dan ook geweest, dat hij, in die overtuiging, zijne eigene
lessen zelf nog meer hadde behartigd, dan gezegd mag worden,
het geval te zijn geweest. Want het is altemet gebeurd, dat
hij op werken, waarvoor hij anderen bepaaldelijk waarschuwt,
in een en ander geval, zelf vertrouwende en afgaande, be-
rigten heeft gegeven, van welker ongegrondheid men, naar
de billijkheid gesproken, wel had mogen verlangen, dat hij
onderrigt ware geweest. Zoo is het, b. v., naar aanleiding
van Hoyer's Geschichte der Kriegskunst, een werk, dat
hem (11. I. p. 315), bij zekere andere gelegenheid, heeft doen
zeggen: « wederom een bewijs, dat men onze krijgsgeschie-
denis niet van vreemden moet keren", dat hij, van het be-
kende plaatwerk van Ja. de Gheyn, voorstellende den door
Prins Maurits ingevoerden wapenhandel (11. I. p. 276) niet
arselt te zeggen: « Te Neurenberg werd het eerst buitens-
lands zijne nieuwe behandeling van het geweer uitgegeven,
onder den titel: Künstliche Waffenhandlung etc." En even-
wel , hoe men deze dubbelzinnige bewoordingen ook moge te
verstaan hebben, zij bevatten in een' en anderen zin eene
onwaarheid. Want, noch is het bedoelde werk eerst buitens-
lands uitgegeven, noch is hetzelve buitenslands voor de eerste
maal te Neurenberg uitgegeven, zoo als een en ander hierna
wordt aangewezen. Reeds jaren geleden, toen ik voor 't
eerst het boek van den Heer Bosscha las, bekroop mij
de lust 's schrijvers misslag in dezen (als onzen ijver in 't
verspreiden van het goede en schoone juist niet doende uit-
komen), open te leggen. Maar het is daarbij gebleven,
tot ik nu het zoo belangrijk werk van den Heer van der
Kemp (Maurits etc.) doorlezende en tot IV. p. 172 ko-
mende, zie, dat deze schrandere schrijver, de boven aan-
gehaalde woorden van den Heer Bosscha nopens het werk
van de Gheyn, genoegzaam letterlijk heeft nageschreven, dat
dan van hem des te meer verwondering baren mag, als bij
-ocr page 64-
in de Generalileits-Nolulen (deze hoofdbron van geheel zijn
werk) van 29 Mei d606 moet gele/en hebben: « Op de
requeste van JacquesdeGheyn, is den suppleant geaccor-
deert actroy, omme voor den tijt van 8 navolgende jaren
alleene in 't coper Ie snijden ende in druck te mogen vuitgeven
in vier verscheyden talen, het contrefeytsel naer het leven van
alle de posturen, die de soldaten in 't hanteren van haer wape-
nen behoren te gebruyclten, elck conforme het veranderen van
het werck, dat sy presenteren, te doen, alles volgende de rechte
ordre ende observatie, die 'Syn Excellentie begeert waergenomen
te hebben, met de instructie daertoe dienende, verbiedende etc.;"
en van den 24 Dec. 1607: « Is Jacob de Gheyn toege-
legt voor dat hy de Heren Staten Generael gedediceert ende
gepresenteert heeft seker boeck, geintituleert: Wapenhandelinge
van roers, musketten ende spiesen achtervolgende van Syrt Ex-
cellentie Maurits, Prince van Orange etc,, figuerlyk byden
voorsz. van Gheyn uitgebeelt etc. de som van 200 gl. etc."
Het werk was dus in 1607 reeds van de pers. De vier
talen, waarvan in de eerste dezer Resolutien de rede is, zijn
wel ongetwijfeld, de Nederduitsche, Fransche, Hoogduitsche
en Engelsche. Van de platen met Engelschen titel en text van het
gezegde jaar 1607 (Hage) is een exemplaar voorhanden in de
bibliotheek van den Koning van Engeland. Die met Hoog- (Haag),
en die met Nederduitschen text (Amst.), naar Ebert, in de
Dresden'sche boekerij te vinden, dragen het jaarmerk 1608.
Maar welligt zal het daarmede gelegen zijn, als met het Fransche
Exemplaar bij ons voorhanden, waarbij in het op den titel
gedrukte jaargetal 1607, de 7 daarna met de pen klaarblij-
kelijk in eene 8 is veranderd. Ook met Dcenschen text vinde
ik de platen te zijn uitgegeven in 1608 te Amst., bij Corn.
Claesz., in-Folio (1).
Wat dan ook een nader onderzoek in deze opgaven voor
wijzigingen als noodzakelijk zou mogen daarstellen, zoo veel
blijkt doch wel uit het gezegde nu al voldingend, dat de Heer
Bosscha in de berigten van Hoyer, en de Heer van der
Kemp in die van den Heer Bosscha in dezen te onvoorzig-
tiglijk heeft berust. Wat voorts inzonderheid den Heer van
der Kemp aangaat, ik heb bij het lezen van zijn werk,
nog meermalen gelegenheid gehad, op te merken, hoe hij,
(l) In Duitschlsud verschenen de platen , niet Franschen en Hoog-
duitschen lext, het eerst te Frankfort, 1(109 in-quarto, van welke
uitgave mede een exemplaar te Dresden gevonden wordt. Van eene
uitgave met Hoogd. text van 1640 in-fol, bezit de Heer Architect
Kram een exemplaar.
-ocr page 65-
60
ten aanzien van bij-zaken , op de gezegden van anderen af-
gaande , berigten heeft ter neer gesteld, van welke men juist
had mogen verwachten, dat zij door hem waren wederlegd
geworden. Slechts een voorbeeld, en wel dit, omdat wij daar-
bij weer onzen de Gheyn ontmoeten. In het tweede Deel
van zijn boek, pag. 29, zegt de Heer van der Kemp,
dat de vervaardiger der kaart van den slag voor Turnhout
in 1597, Jacob Greyn zou hebben geheten, en zegt dat, in
navolging van : Hollands Roem etc. II. aant. 158, waar dit
dan (p. 159) in der daad zoo geboekt staat. Maar, mogen
wij hier al weer zeggen, de Heer van der Kemp moet
dan toch wel in de Resolutien der Staten Generaal van den
25 April 1597 gelezen hebben: « Is Jacques de Gheyn
toegelegt de somme van 120 gl. voor de dedicatie by hem oen
de lieren Staten gedaen van den slach tot Turnhout geschiedt,
by hem in 't coper gesneden ende doen drucken etc.;" en in
die der Staten van Holland, van den 25 Apr.: « Is geordon-
neert Jacques 't Gheyn (!) de somme van 100 L. van 40
gr. 't pont, tot een vereeringe van syn arbeit ende kunst in
'tsnyden van de kaart van de victorie deset landen voor
Turnhout, den drucker daeraf gepresen," Reeds in 1593
leverde de Gheyn eene soortgelijke kaart van het beleg van
Geertrudenberg, waaromtrent de Generaliteils Resolutien op den
29 Oct. van dat jaar deze aanteekening behelzen: « Is Jac-
ques de Gheyn, gesneden ende gedruckt hebbende de be-
legeringe der stadt van Geertrudenberch (\), tot eene veree-
ringe toegelegt voor synen arbeyt, ende dat hy syn werk
den Heren Staten gedediceert heeft, 120 gl., te betalen by
den ontfanger generael tut de penninghen van synen ontfanck,
(1) Van dit beleg moet nog eene andere plaat in datzelfde jaar
zijn uitgekomen. Ik lees althans in de Generaliteits-Notulen op den
20e" J ulij: » Is Herman (I) Muller, plaetsnyder tot Amsterdam
geaceordeert Octroye, om alleene in de geunieerde provinciën den tyt
van twee naestcomende jaren de belegeringe der stede van Geertruden-
berch te mogen drucken ende vercopen;" want de plaatsuijder Mul-
ler zal wel niet het werk van den plaatsnijder de Gheyn hebben
uitgegeven.— Nog noteert de Heer vau der Kemp (I. p. 382,)
uit de Resol. van deu raad van State, 28 Mei 1593: » Te schry-
ven aan den Ingenieur K e nu p, dat hy den Rade metten allereerste
overzendt een perfect portret van de gelegenheid en situatie des
legers, op de behoorlyke mate gemaakt." Daarmede wordt wel be-
doeld Jacob Kemp, op wien ik iu dit Tijdschrift (Torn. VIII.)
in een eigen opstel, heb oplettend gemaakt. N i col a es Kemp van
utrecht, een daarna zoo beroemde ingenieur, trad eerst in Julij 1593
op een jaar), tractement van 200 gl., in's lands dienst. Ik heb (11.)
beloofd ook op dezen Nicolaes eens nader te zullen terugkomen.
-ocr page 66-
61
daeruyt hy betaelt heeft etc. 80 gl., die de raet van State
den voorsg* De Gheyn toeghelegt heeft." 't Was deze kaart,
waarvan hij mede den magislraet van Utrecht cenige exemplaren
presenteerde, die hem voor die oplettendheid 12 L. toelegde,
zoo als in de Kam. Rek. van dat jaar genoteerd staat. Van
deze laatstgenoemde kaart is bij de genoemde schrijvers allum
silentium. Tot ik beter onderrigt worde, koude ik eenen
en denzelfden Ja. de Gheyn, door eenige den ouden, door
anderen den jongen bijgenaamd, voor den vervaardiger van alle
deze werken, en voor denzelfden ook mede dien Ja. van
Gheyn, die de figuren (1) voor het Syntagma Arateorum
van Grotius sneed, zoo als ook den zeilwagen van Prins
Maurits, of zoo men wil, van Stevijn. Voor de presen-
tatie van dit laatste werk ontving de Gheyn, van de Stalen
Generaal eene vereering van 72 gl. (2), terwijl ik niet vinde,
dat zich de Staten van Holland, ten aanzien van het Syntagma
etc., hun opgedragen, verder, dat jegens den schrijver (3) erken-
telijk hebben betoond. Dat ons dan doch Grotius, als daar-
toe wel zeker in staat zijnde, ieis van de Gheyn, als
mensch en als kunstenaar, hadde berigt! Maar neen , hij spreekt
in de annotationes ad figuras eene enkele maal van den sculp-
tor, zonder hem eens bij naam te noemen. De schilderboeken ,
van van Ma n d er af aan tot op Immerseel toe, zwijgen
van de hier ter sprake gebragte werken van de Gheyn,
gelijk mede van de genoemde kaart van Muller.
J. J. DODT v. FL.
(1) Eerder, dan van den Wapenhandel en de gemelde kaarten,
had meu, dunkt mij, vaa den Heer Prof. Peerlkamp mogen
verwachten, dat hij in zijne annotatio op H u ij ge n s vitam pro-
priam. van de DeGheyn's sprekende, van deze figuren, als met
de beoefening der klassieke oudheid in verband staande, althans
eenige, mentie hadde gemaakt.
(2) Resolutie der Gen. Stat. 1603, May 9: » Is Jacques van
Gheyn, de Heeren Staten gepresenteert hebbende den zeyhvagen
van zyn Excell., by hem gesneden eode afgesedt, geinventcert we-
sende by Sym. Stevin, toegelegt tot eene vereeringe, de som van
72 fl." — Christ off el van S ichcm, residerende te Leyden, ver-
wierf, Maart 21, octroy op de uitgave » van de zettenden wagen by hem
doen afteyckenen ende in 't coper snyden voor de tyt van 4 jaer."
(3) Aan wien, op den 12 Sept. 1600 voor de dedicatie, de som
van 300 ponden werd geaccordeerd. Resolutien van Holland etc. de
dato. Dit schijnt door Brandt (p, 16; niet te zijn opgemerkt, die
p. 13, geeft de afbeelding van Grotius door de Gheyn gesneden.
-ocr page 67-
REMBERTÜS HORRAEUS,
LEERMEESTER VAN
JUSTIJTUS TAIV JTASSAL.
Ik heb in het Historisch Tijdschrift van den Heer
Prof. Visscher, II. p. 53, eenige woorden laten vallen
over Retnbertus Horraeus, leermeester van Justinus
van Nassau, met betrekking tot hetgeen omtrent dezen,
niet zeer bekenden man , voorkomt in de aanteekenin-
gen op de Oratie van Prof. Peerlkamp, de Necessilu-
dine, etc. Eerst daarna ben ik in de gelegenheid ge-
komen, om uit een oorspronkelijk register de volgende acte
te kunnen uittrekken , waarvan de inhoud leert, dat de
omstandigheden van dien Horraeus wel eens niet zoo
geweest zijn, als men, naar de betrekking, waarin hij,
als wij gezien hebben , tot het huis van Wille m L stond ,
zou mogen verwachten:
» Wt crachte van Appoinctemente vanden
Gerechte van Utrecht, op huyden gheghe-
ven, hebben Jacob de Ryck endeCosyn
Jacobsz. in de plaets van Westreenen,
schepenen ende pantvercopers, hun ten
versoeke van Abraham van Gleeff ge-
vonden ten huyse van Aernt van Malsen,
alwaer bevonden worden twee coffers, com-
peterende Rernbertus Horreus, dewelcke
geopent synde, syn daerinne bevonden dese
nabescreven clederen ende goederen.
Den 23. Febr. J588.
Eerst, in een maelcoffer een j>aer overtreksels van zye
boeraet.
Noch een paer boxen van boeraet, met sterns ge-
voedert.
-ocr page 68-
63
Een bosrat rocxgen met mouwen.
Een gepickeert wambuys van bootnbezyn.
Een mantel van vierdraet groeffgreyn, voer met boeral
ende achter met baey gevoedert.
Noch een swerte laeckense mantel, ongevoedert.
Twe linne hosen.
Een witte sehorteldoeck.
Negenthien nuesdoecken.
Een aentrecker.
Een cleerbesem.
Een leeren riem.
Twe hoedebanden.
Item, noch een vierkant houte kistgen,
geopent synde, is daerinne bevonden:
Een goud t wicht.
Een dambort met syn schyven.
Een scheertgen.
Een pennemesgen.
Een snuyter.
Een root copgen , daer men sant in doet.
Een cleerbesem.
Item , belangende die boecken , pampieren , chaerten
ende andere contrefeytsels, in beide de coffers bevonden,
syn daerinne gelaten ende nyet geinventariseert by de Ryck
ende C o syn, schepen."
J. J. DODT v. Fi.
-ocr page 69-
STAAT DER GEBORENEN, VOLTROKKEN HUWELIJKEN,
OVERLEDENEN, enz. , in de Steden der Provincie
UTHECHT , gedurende de maanden Januarij, Februarij en
Maart , 1844.
UTRECHT
AMERSFOORT
RHENEN
WIJK BIJ DUURSTE DE
MONTFOORT.....
IJSSELSTEIN
PAARDEN MARKTEN.
Gemarkt op den l April 1844.
Kantoor Wittevrouwenpoort. ... ..... 121 stuks.
» Catharijnepoort .......... 284 »
n Ridderschapsvaart. ........ 281 »
D Vaartschen Rijn. • •••... .12-J»
Roodebrug. .... ...... 22»
» Wecrd Barrière.
» Tolsteeg Barrière
, ...... 2 »
263 »
te zamen 1097 Stuks.
-ocr page 70-
«n
BEGTSKDNDIG ADVIES IN HET PROCES OVER HET BEZIT DEZER HEER-
LIJKHEID, GEVOERD TÜSSCHEN DE TWEE ZONEN VAN DEN HEER
GOOKT (GOVERT) VAN REEDE, IUUDEB, HEER VAN
SAESVliLT, AMERONGEN ENZ., OMTRENT HET JAAR 1608.
(Volgens het Handschrift van A. VAN BDCHELL).
D«
' Heer Goort van Reede, Ridder, van 1555 tot
1564, Schout van Utrecht, in zijn leven Heer van Saei-
velt, Amerongen, Nederhorst, Zuijlestein, enz. overleden den
19 April 1585, had bij testament (1) aan eenen zijner jongere
(1) Heer Goort van Rcede en zijne huisvrouw Geertruijt
van N ij en rode maakten l December 1S79 , bij uitersten wiJ, waar-
van een afschrift voor ons ligt, aan een hunner jongere zonen, Heer
Frcdcrik van Reede, de Heerlijkheid en het huis van Amerongen.
Wegens dit huis werd hij ook den 17 Junij 1397 ia de Ridderschap
beschreven.
Aan zijn'oudsten zoon, Heer Adriaan van Reede ,was de Heer-
lijkheid Saesvelt vermaakt, gelijk blijkt uit de huwelijksvoorwaarden
tusschcu den Heer Thomas Maria van Wingevelt en Jonk-
vrouwe Alydt van Reede, welke men vindt in hetzelfde hand-
schrift van van Buchell, door hem uit het oorspronkelijke afge-
schreven , welk afschrift wij hier laten volgen.
Wy peregryn banderheere tot Wülughby by Beeck ende Eersbe, R o t-
gir North, Baron tot Cartlyn , Heury North, EduwartMaria
Wingfelt ende Anthoni Wingfelt opte een en wy Johanvan
Duvenvoirde domdeken tUtr., Willem ïaets van Ameron-
gen, deecken ^j. Oudemunster, Ja c oh Taets van Amerongen,
LautcommandiKir 't Utrecht, ende Johan van Renesse, Heertot
Wilp en Wulven opte andere syden etc. dedincxluden tusschen d'Ed.
ende gestrengen Thomas Maria Wingfelt, Capt. ter eenre ende
d'eedele Joffr. Alydt van Rheede geassisteert met vrou Geer-
trujt van Nyenrode, wed. ende dowaigere van wylen H.Goort
van Rheede, in syn leven ridder, H. tot Saetsvelt, Amerougen,
Nederhorst etc. haer vrou moeder ter andere syde, etc.
Brengt hy aen seeckere huysinge, erff ende gronde gnt. priorie
Utr. voorheen en thans, l Dl. I St. 7
-ocr page 71-
€6
v
zonen, Heer Fr e de r ik van Reede o. a. vermaakt de Heer-
lijkheid en het Huis te Amerongcn. Bij deze erfmaking had
evenwel de Heer Go o rt van Reede uitdrukkelijk bepaald,
dat indien zijne ionen of een van hen huwelijkte aan personen,
hem ongelijk van naam of wapenen, of aan bastaarden, of aan
personen, die handwerken uitoefenden, dat de soodanigen dan
de goederen, hun toegedeeld, niet genieten, maar daarvan ont-
stoken zullen zijn.
Genoemde Heer Frederik van Reede {i), daarna niet
Cornelia, dochter van Jan van Ooslrum huwende, ont-
stond er een langdurig proces tusschen hem en zijnen oud-
sten broeder Heer Adriaan van Reede, die F-rederik
het tteztt •dei' Heerlijkheid van Amerongen betwistte, op
grond dat hij niet aan eene vrouw, hem in stand gelijk,
getrouwd was, daardoor niet aan de voorwaarde, in het testa-
ment huns vader uitgedrukt, voldaan had', en om deze reden
vervallen behoorde verklaard te worden van het bezit van de
Heerlijkheid en het huis Ameroogeiu
De Heer Frederik van Reede door getuigen en door
zekere geschriften bewezen hebbende, dat de ouders zijner
vrouw, goede Edellieden geweest waren, schijnt de zaak
ten zijnen voordeele beslist te zijn.
Zijn broeder, Heer Adriaan van Reede, met deze uit-
spraak nog geen genoegen namende, tracht in het volgende
stuk de bewijzen van zijnen broeder te wederleggen.
gelegen int graefsehap van Hontrington, ontr, 80 myleu boven
Londen, jaerlicx vuytbrengende onlr. 1000 Gl. noch seeckcr casteel
ghenaemt Grave int graefschap van Eildar in Irlant ontrent Castelde*
mont metten landen, bossclieu , vischericn , molens ende andere de-
pendenten , wacr tegens Joffr. Alyt brengt tot subsidie alle alsulc-
ke goeden als haer by sterven van haer vader za. aenbestorven syn
volgende zyn test. te weeten het huys Suylestein met zyn toebehoren
gecoft van Seldenacker te hebben na haer vron moeders doot,
meede in voldoeninge van sulcke 4000 Gl. als haer za. vrou oude-
moeder wed. H. Ernst van Nienrode rid. etc. haer by testameute
gemaect mach hebben, ende daertoe noch die somme van - duseut Gl.
die haer broeder J. Adriaen van Rbeede, H. tot Saetsvelt haer
uytreyken moet vuyt de Overysselse goederen, volgende syne huwe-
licxe verwarden , ende hy op rente mach behouden , tegens den pen-
ninck twintich onder verband, etc. Act. 27 Oct. 1S86.
(1) Frederik Baron van Heede, Heer van Amerongen, gebo-
ren 14 Julij lööO, stierf den 2 Julij 1611. Hij is driemaal gehuwd
geweest; de naam der eerste vrouw is onbekend; zijne tweede vrouw is
geveest Cornelia van Oostrum en de derde Catharina van
Merveldt, weduwe van Bartholomeus van Waal, Heer van
Moersbergen. Alle de geslachtregisters vermelden slechts de twee
laatste vrouwen.
-ocr page 72-
67
i*. Bij de zaak in verschil wordt de vraag voorgesteld,
wat de Heer Testateur ten aanzien zijner zonen bedoeld heeft
met de woorden: te huwen aan ongelijke personen van naam,
wapenen enz., en voorts bepaald, welke personen hij als
dusdanig wilde uitgesloten hebben.
2°. Hij telt zes rangen, of gelijk A. van Buchell het
in margine noemt, trappen van adel op, en daarna nog vier
van knapen, die bij zegt elkander niet gelijk te zijn.
3°. Worden voorgesteld de adellijke kwaliteiten van den
testateur: zijne kwartieren en die zijner vrouw, de posten
die hij bekleed had, zijne Ridderlijke of Heerlijke goederen, enz.
4°. Wordt hiermede vergeleken die der familie van Oostrum en
5°. Eenige geschriften door zijnen broeder tot bewijs over-
gelegd , worden bestreden.
Behalve dat dit alles doormengd is met geschiedkundige
bijzonderheden, is het stuk vooral van gewigt wegens de oude
gebruiken aangaande den Adel bier te lande. De geslaclus-
en wapenkundige aanteekeningen omtrent onderscheideiie Siiclu-
sche stamliuizen maken het bijzonder merkwaardig.
Het stuk zelve is, gelijk men eenigzins uit bovenstaande korte
opgave zien kan, om deze en nog andere redenen, hoogst
belangrijk. Hot is geschreven door de hand van A. van
Buchell, zoo 'ver ons bewust is nimmer in druk uitgegeven,
en volgt bier letterlijk:
Reprochen den hove van Utrecht overgegeven,
viryt den naeme ende van wegen Jonck-
heer Adriaen van Rheede H. tot Saes-
velt etc. gedaechde in conventie ende eysr.
in reconventie op ende iegens alsulcke fri-
vole informatie, stucken, acten ende pre-
tense monumenten alse den selven Hove
overgelevert syn by Joneneer Frederick
van R h e d e Impt. in conventie ende ver-
weerder in reconventie.
Inden eersten seyt de verweerder voor gnrale reprochen
het bewys by den Impt. geappliceert tot verthoninge des
adeldoms van Jan van Oostrum te debattheren by hnpü-
nentie in deese saécke.
Gemerckt dat in dese saécke alleenlick compt te letten
op des Impts. eerste trouwe, de welcke hy' gegeven heeft
gehadt aende vrouwe persone, daer van in des gedaechdes
scrifturen geseyt is.
Duer welcke trouwe hy vervallen ende gepriveert was van
T
-ocr page 73-
68
alle tgeene hem by syn sa. H. vaders ende vrou moeders
test. toegevoecht was, achtervolgens de expressel. lext van
denselven testamente, ibi. « Mit expresse conditien dat indien
«r onse soons ofte eenich van dien hem hylicten aen onge-
n lycke persoenen van naem ende wapenen ofte bastaerden,
« mechanycque persoenen etc. sullen onse goederen hemluden
o toegedeylt niet genieten , maer gefrustreert syn."
Sulcx dat dandere kynderen durch soedanighe trouwe tot
alle die goederen alleen gerev'iticht geworden synde, wel en-
de te recht van wege de ged. in conventie inden processe ge-
seyt is, dat d'Impt. oock in regard vandien hy den accoorde
oft transactie in questie verstaen moet werden te proufiteeren
door het quytschelden van alsulck verval.
Doch schoon genomen d'voors. eerste trouwe niet geschiet
en ware geweest als ine, so wast evenwel eeii groot proufyt
voorden Impt. ende syne kynderen te rekenen dat hy gequi-
teert ende gelibereert worden by den selven accoorde van
alle sorge, dat (hy niet van meeninge synde de voors. vrou-
persoone te verlaten syn leven lanck), syne goederen in crachte
van het voors. test. noch in eenig verval mogien geraecken.
Van welck verval die Impt. oock niet verstaen en can
worden gelibereert te syn deur de tweede trou aen de doch-
ter van Jan van Oostrum gedaen ende deur de kynderen
daer by verweet ende noch te verwecken, nieltegenstaende alle
het pretense bewys by hem geproduceert tot verificatie van
den adeldomme des voors. Johans van Oostrum.
Orrmic waervan naerder t' mogen venhonen, soo protesteert
de ged. in conventie al vooren, dat hy alle tgeene hier nae
volcin niet en poseert vuyt de gedachte ofte intentie van die
van Oostrum ofte haer afkompste te weerdeeren, veel min
eenichsins daermede hem ofte ymant anders te iniurieren, noch
oock omme syn ged. ende syn broeders selfis affcompste te
ostenteren, alle twelck verre van hem moet syn.
Nemaer, dat hy gedaechde alleenP. vuyt syn nootsaecke-
licke defenlie halven, onder anderen alle tselve geposeert, omme
de rechte waerheyt, vermits suïcke frivole informatie niet te
laeten verdonckeren ende oversulcs hem aelven in syn goet
recht ende defensie te laten vercorlen.
Ende staet voor eerst te considereeren, dat die testamen-
taire dispositie van parthyen anders gerestringeert ende ge-
modificeert wort niette conditie en limitatie vooren verhaelt,
daer meede de kynderen van H. Goort van Reede be-
lastende ende verbonden werden, omme die te achtervolgen,
onvcrbreeckclicKen op peyne van dat sy niet genieten en sul-
-ocr page 74-
69
len, maer gefruslreert worden van alle t geene hemluyden by
deselve testamentaire dispositie toegevoecht staet, ende dit tot
behoeff van de geenen die t voors. test. achtervolcht ende
obedieert.
Eode in teyken dat H. G oor t van R eed e daer meede
seer becomnicrt was, ende hem de conditie boven al seer ern-
stelick ende sorchvuldehck ter harie ginck, soo heeft hy de-
selve conditie niet alleen by syn test., maer oock by syn co-
dicille daer nae gevolcht seer dickvvils gerepeteert, oock dit
niet alleen in de persoenen van syn voorschreven ongehylickte
soonen.
Maer oock in de personen van haerluyder erven, soo wan-
neer syn E. van eenich fideicomisse, substitutie ofte dierge-
gelycke compt te disponeren, verhalende daeromme soo dicniaels
die woorden: « Haers gelycken ofte ongelycke erven."
Waermeede den testateur claerlicken te verstaen geeft dat
syn E. wilde dat d'voors. syne soonen niet en sullen mogen
hylickon aen luyden niet alleen van autentycquen adel, te
weeten, Eedelluden met titule, maer oock niet dan aen Eede-
len van haers gelycke van name en van wapenen.
Excluderende daermede in den eersten alle gemeene Ede-
len , die haer naem ende wapenen van haer ridderlicke stamme,
alliantien ende in statelicke en nobilitcerende goederen niet ge-
lyck ofte egael en waren.
Item sooveel te meer oock excluderende de Bedelen van
patritien ofte oude borgeren, die deur alliancien aen eenige
Eedelluden dochteren gedaen een hondert ofte meer jaeren no-
biliter geleeft hebben, die men noempt Eedelen by possessie
ofte eedelen sonden titule, daervan hier uaer breeder geseyt
sal worden.
Item, excluderende oock b. Eedelen als eedelen die van den
Heere van Brederode, Heeren van Gaesbeeck, Heer van Mont-
foort ofte Culemborch gecomen waren, die alhier te lande
veel plagen te syn.
Item, excluderende oock de Eedelen, die tot mechanique
hantwercken gecomen waren van ridderschap ofte van oude
Eedeldom, die daer altyts van allen ouden tyden veel syn ge-
weest , eude noch ter tyt veele syn, oock vande alder oudste
en treffelicxste ridderschap gecomen, die als veele onbekent
siiten ende doen hantwercken, comenschappen en neringen (1).
(1) Heden ten dage zijn er ouder de burgers en landlieden nog
vele, die uit ouden adel gesproten zijn, en daarvan zelfs goede
bewijzen hebben. In een oud handschrift lees ik; » in de faiuiliën
-ocr page 75-
70
item, excluderende oock meede den clooster personen ofte
ionckvrouwen, die onder de gemeene conventualen oock we)
gevonden worden van treffelicke stammen, alliancicu ende quar-
tieren, dan selden ofte nimmermeer wel versipn met hei
vijfde quartier, die daeromme die testatcur oock heeft willen
geschout hebben (1).
Ende dit aldus cauteleoselicken exprimeerende, ten eynde
syn voorsc. seer hertelicke ende ernstelicke vuylerste wille en-
de meninge geen fraude aengedaen soude worden by syn on-
gehylicte soonen, op dat sy niet souden hebben te seggen, dat
sy so s vaders vuyterste wille volbracht souden hebben, mits
seeckere onbekende Edelen behylickende, dan dat syn testateurs
voors. statnme, name, wapenen ende affcompste noch hoger
verheven mochte worden (2), by den selven synen ionger soo-
nen, vermits treffelicke alliancien de re vera ende métier effect
in alles haers gelycke souden wesen.
Soo hy tesiateur alle syn leven gedurende altyt gearbeyt heeft
syn affcompste te verheffen, ende groter te maeckcn, als wel
gecolligeert mach worden vuyt alle syn wercken hiernae gede-
duceert.
Ende alsoe dan nae rechten notoir is, dat sulcke redelickc
conditien ende adelicke vuytersle wille van de ouders by den
» siet men plaetse hebbeu de nature van aliicr dingen, als dat se
» sjn: Rysendc, Dalende,
Beginnende, Yergacnde."
(1) Door het vijfde kwartier , gelijk verder blijkt, wordt verstaan,
heerlijke goederen, die ten huwelijk gebragt werden.
(2) Deze wenscb van den testateur is door zijne nazaten meer dan
vervuld geworden. Niet alleen hebben deze door voortreffelijke al-'
liancieu, door het verkrijgen van de hoogste posten en titels, den
naam van Re ede den voortreffelijksten luister bijgezet; maar wat
nog meer zegt, zij hebben ook hun vaderland de uitmuntendste
diensten bewezen.
Godard Adriaan Baron van Reede, vrijheer van Amerongen,
Ginckel en Eist, bekleedde niet alleen hooge posten bier te lande,
maar ook als gezant in Spanje, in Denemarken en Pruissen bewees
bij zijn vaderland wezenlijke diensten. Ziju zoon Godard Baron
va n Reede, de regterhand van Willem den III, eindigde door
moed en beleid den oorlog in Ierland, waarom hij door zijnen vorst
tot Graaf van Athloue en Baron van Agrim verheven werd.
Doch, dit alles en nog veel meer kan bij alle geschiedschrijvers
van het vaderland gelezen worden. De titel van Graaf van Atiilone
wordt nog gevoerd en het graafschap bezeten door eeuen nakomeling
uit dit Oud-Adellijk huis. Vergel. Kok, Vaderl. Woordenb. in
voce Keede.
-ocr page 76-
71
eyscher wel perfèclelyck uieer endo niet min geamplieert ende
achtervolcht souden behoiren te worden ende geensins gecon-
travenieert, by soo verre by Eysch'. soude willen contenderen
ofte staen nae enige goederen, ende bysonder nae dese signo-
rial ende vorderlicke goederen des queslie, die hem by de-
selve vuyterste wille haers ouders gemaect souden syn.
Sondcrlinge oock te meer soo dselve goederen wesende
vorderlick ende heerlick ende alsulcx den ged. lanquam fuluro-
heredi feudali tot vorderinge van syn huwelick belooft, hera ged.
by deselve dispositie onbehoorlicke onlmaect ende onlgeven waren.
Soo wort de ged. genootdruct t synder defentie ende waer-
beyt halven te poseren t geene hiernae volcht: -
Als te weeten , dat hier in dese- landen van- Utrecht ende
ooek elders meer dan noloir is, dalter wel vier ofte vyff ende
noch meer graden syn van Adeldom, elcx alle diverse ende
different wesende.
Als in den eersten, datter syn ridderen, te weelen, eedelen
die van de con. ofte keyserlicke m', ofte princen van den
lande ridder geslagen syn (l).
Item, dalier oock syn eedele knapen, die gedescendeert.
syn vuyt oude eedele huysen van deese landen ie weelen,
vuyt huysen die met, leenmannen, Ambachtsueerlickheden ,
tienden, thinsen enda gelycke adelicke Eounentien ie leen ge-
houden worden, dselve daero:nme by den. rechlen genoempt
worden feuda nobilitanlia.
Als by exemple te spreecken van oudi» altyts syn geweest
van der Hoer, Apeoude, Suylen, NyeveU, Nyenrode, Loen-
resloot, Wlenham, Vleuten ende meer andfire diergelycke.
Welck woort knape, in dese lants spraecke, soo veel te
seggen was, als eedele vasallen van den lande, en alsulcx
intitulcren die besitters van de voors. feuda by het vuytgeveri
van haere leenbrieven métier woort knaep.
Item, ten derden dat oock in ouden tyden binnen Utrecht
oude stadt eedelen syn geweest, die vuyt de oude stamhusen
van de stadt gecomen waren, alse die van Drakenborch, die
van Oudaen, die van Lichtenberch, van Pallaes, Lanscroon,
Rodenburch ende meer andere diergelycke.
Die sommige oock naederlianl eedelhusen ten platten lande
(1) De waardigheid van ridder was te voreii niet erfelijk; zelfs
zonen van koningen werden ridder geslagen, eer zij waardig gere-
kend werden de regering te aanvaarden. Eeae oude spraak zegt:
Un gentilhomme uait,
Un chevalier se fait.
-ocr page 77-
72
gesticht ende de bischoppen inder tyt opgedragen ende weder
te leen van deselve ontvangen hebben.
Ende dese stadts eedelen syn oock divers ende verschillende
geweest, soo sommighe oock haer voorouders ridderen waren
geweest ende treffelicken geallieert, ende deen machtiger ge-
goydt dan dander, als H. Frederick van Drakenborch,
H. Nicolaes van Lichtenberch, H. Willem van Ko-
denborcb.
Item, teu vierden soo syn ooek binnen de stadt en slee-
den van Utrecht oude borgers ofte patritij geweest, die aen
de voors. stadts eedelen haer dochteren gehylict wesende,
haer als eedelen gedragen ofte eedelicken geleeft hebben den
tyt van hondert, anderhalff ofte twee hondert iaeren ende
sulcke patritie worden oock eenichsins voor eedelen by pos-
sessie sonder titule, wiens adel by contrarie possessie weder
lichtelicken evanesceert.
Ende waren oock sulcke patritij divers, soo die sommige haer
alliancien niet uniformelycke aen eedelen gedaen hebben, en-
de met goede soberlyck versien wesende, met adelicken ge-
leeft hebben ende alsulcx haren adel sonder titule weder la-
ten evanesceren hadden.
Item, syn oock ten vyfden noch andere eedelen die by
nóbilissement van princen genobiliteert werden voor haer en-
de haer naecomelingen, ende oock meede eedelen syn ende
daer voor gehouden mogen worden, als sy luyden ende haer
naecomelingen haer adelleken dragen ende allieren.
Item, ten sesten syn oock noch andere eedeien van bescre-
ven rechten, als: doctoren, raetsluden ende advocaten ende
oock philosophyjksche eedelen quos nobilitat sua virlus.
Waer vuyt uat myue Heeren sullen cunnen verslaen, dat-
ter veele ende diverse graden en stalen syn van eedelen,
d'een d'andere verre te boven gaende, euiic malcandereu
geensins gelyck ofie egael wesende, die daeromme niet ge-
confundeert, ende by die andere niet gecompareert en beho-
ren te worden.
Suicx datse niet alleen divers en van malcander verschil-
lende syn elcx met haer voors. respective graden, maer neen
datter oock eedelen syn van eenre graden te samen siaende,
van malcanderen verschillende syn, oock soo uierckelicken, dat-
se aen den anderen haer kynderen niet en souden willen
ofte dencken te hylicken.
Gemerckt, datter by exemple te spreeckeu, eedele knapen
syn van diverse soorten, als te weeten sommige seer oudt,
datter van haer beginne geen memorie van geschrifte, veel
-ocr page 78-
73
min memorie van mensehen en weete te spreecken; jae van aen
beginne des lants off, ende dat die oock van veele ridderen
gedescendeert syn ende met veel baenrotse allianeien verciert
ende versien met veel groote eedelhusen, veel leenmannen'
ambachtsheerlickheyden, tienden, thinsen ende andere stale-
lyeke goederen.
Item, dalier oock knapen syn voorsien wesende met tame-
licke goederen ende tamelicke huysen en tamelicke adelicke
eminemic van dien, die oock altyts uniformelicke aen haers
g'elycke en eedele knapen gehylict syn geweest.
Item, ten derden datter ter contrarie weder sommige kna-
pen syn, van wiens begin goede memorie is, die vuyt haer
eygen stam van patritien ofte bastaert eedelen van bannerhee-
ren gecomen syn, die door erffdociuers, die eedele huvsen
metto voors. /eitda nobilitantia behylict, naeme ende wapenen
daervan toegenomen hebben.
llera, ten vierden, datter oock veele eedle knapen syn
ooek niet seer oudt wesende, die al meest aen palritie ofte
oude borgeren geallieert syn geweest, die al met goei niet wel
versien en waren, dan van goederen ende allianeien sober.
Ende al ist dat dese vier soorten van knapen, alle gelyc-
kelicken als knapen in staten beschreven plagen te worden
soo en soude men nochtans niet connen seggen, dalse dié
eerste seer oude ridderlycke en machtige knapen, hier boven
primo loco gestelt, gelyck souden syn, noch oock met die
knapen hierboven securido loco slaende , immers sulcx datse
haer kynderen aen die twee leste soorten van knapen niet en
souden willen hylicken. Veel te min, dat dan eenen vanden
eedelen patrilien soude mogen seggen met eenige redenen
dat hy egaal ofte gelyck soude mogen wesen d'voors. oude
siadt eedele ofte die eedele knapen van den platten lande
deur wiens dochteren huwelicken ofie door wiens recomman-
datie en faveur, hy in reputalie van syn pretense eedeldom
gecomen ware , ofte hy soude sich te begeeken geven als
hem selven niet kennende.
Noch veel meer te min , datse haer souden durven roemen
ofte behoiren te gelycken ende compareeren by de voors. seer
oude ridderlickc bannersche gemeen ende machtige knapen hier
boven gestelt, die niet alleen wel versien syn met grole sia-
telicke goederen, te weeten een degelick vyfde quartier.
't Welck totte glyms fleur ende conservatie van allen adel
ende quartieren van dien grotclicx is doende.
Maer die oock versien syn ende hebben sulcke oude ende
groote Edelhuysen, veel Leenmannen ende Ambachtsheerlick-
-ocr page 79-
74
lieden , thienden ende clausen , weseude oae bescreven
feuda nobilitantia,
In sulcker voegen dat ingevaJle de prince van den lande
suleke feuda ia een leen verlydè een borger die syrt Gen.
wiste niet eedel te syn, daer deur eedel sonde worden nae
dispositie van rechten.
Ende dit bysonder in deese landen van Utrecht alwaer de
voors. Eedelhusen, leenmannen, Ambachlsheerlickheeden etc.
het alderhoochste was, dat de prince van den lande syn
eedele vasallen inochte in een leen vuytslaen, verlyden ofte
concederen.
Soo die oude Stichlse rechten ende costuymen, landlbrieven
ende geestelicke rechten niet eo permittere dat sync G. eenige
eedele vasallen ofte knapen van desen landen eenige hoghe
jurisdictie (l) veel te min banneryen in feudum mochten ge-
ven , noch en wilden de eedeion sulck selfls oock niet lyden,
dat d'een boven den anderen met suleke hoocheyt sich sou-
den hebben te verheffen ende te boven te gaen.
Sulcx dat niet alleen deses lanis eedel knapen, feuda no-
bilitantia hiervooren benoempt, hoeren besilters soo wel no-
biliteren tot eedeldom als de Baronyen van Vlaenderen ende
andere provintien.
Maer dat oock dselve Stichtse feuda te weeten de treffc-
liexste van dien, soo maclitich bycans syn geweest, als som-
mige Baronyen ende daerby geestimeert soo in alliancien ,
macht van goederen , staet als anders.
Daeromme dat wel een seer onredelicke en absurde saecke
soude syn dat een nobilis patritius die vuyt syn eigen ge-
boorte noch van ridder noch van knaep gecomen en is, noch
enich ander titule van adel heeft, noch sulcke feuda nobili-
tantia en possedeert, soude willen seggen dat hy gelyck soude
syn d'voors. eedel knapen van desen lande.
Vuyt daer alleenlick , dat hy aen de oude stadts eedelen
ende oock sommige knapen haer dochteren gehylict ende al-
sulcx in reputatie van syn pretenso eedeldom gecomen waer
geweest.
Insonderheyt oock gemerckt, dat sulcke eedeldom door hu-
welick -vercregen, door contrarie huwelick weder evanesceert
ende te niet gaet, als caducq, van cleynder weerde ende
sonder tille wesende.
(1) De hooge heerlijkheid van Amerongen echter werd in 1676
door de Staten opgedragen aan den Heer G o d a r d Adriaan Baron
van Reede. Matth. do Jure Gladii 228.
-ocr page 80-
75
Ende dit bycans met anders gecne roegen Jan off die
maen (wiens licht dal alle veerthien dagen by decrescentie eva-
nesceert ende dan weder tot de sonne gaet ontsteken mu-
teeren ofte leenen ander licht), soude willen sustineren dat syn
maen soo groot ende heerlick van lichaem, soo helder ende
claer van lichte ende van sulcke virtulc ende operatie waer,
als de sonne selfTs.
't Welck die schaepherders ende alle simpele menschen van
cleyn verstant wel souden connen diiudiceren dat neen.
Hoewel noch dselve comparatie niet overal en accordeert
vuyt dien dat een cedel pairitius vuyt syn sclfl's substantie,
stam ofte geboorte geen eedelman en is, als die maen wel
vuyt haer eygen creatie een warachtich planeet mede is.
Ende omme alle t'geene voors. staet ter materie alhier te
appliceeren, soo staet te considereren ende t'examineren die
adelycke qualiteyt van H. Goort van Reede rid. soowel
in goet ende bloei als oock van hun gemoet van sinnen ,
omme daer vuyt te mogen diiudiceren niet alleen syn hoger
adelicker affcompste met een treffelicke staet van goederen be-
vcsticht, maer oock syn mcninge ende intentie omme te mo-
gen weeten, hoe hy als testateur, die woorden hoers gelyck
verstaen heeft gehadt.
Ende oversulcx stelt de gedaechde dat die oude voorvaders
van H. Goort van Reede gedescendeert wesende eertyls
als ionger soonen vuyt den Huise van R h e e d e , ten laesten
oock geerft ende gestammet syn geworden inden huyse, heer-
lickbeyt, leenmannen ende goederen tho Saesvelt gelegen in
Over-lssel ofte inde Twente in den overstichte van Utrecht.
't Welck huys Saetsvelt meede een van de principale eedele
huysen is int oversticht. in de Twente, gepriviligeert ende ge-
goyt met alle adelycke nobiliteerende goederen ende einincn-
licn, als ejgen boeren, heerlickheyden , leenmannen, soo veel
ende ryckelicken als eenige eedele huysen in die provincie
aldaer.
Ende om nu van des Impets syn broeders ofte syns ouders
quartieren ende alliancien, te verthonen , soo heeft hy ged.
overgelcyt maer acht van haerluyder laeste quartieren.
Geommitteert hebbende de l b ofte 32 te stellen, so om
corticheyts wille, alse oock om niet van enige nodelose lio-
verdie ofte ostentatie genoteert te worden, ende oock omme
met nodeloos bewys van dezelve 16 ofte 32 quartieren mal-
candcr niet te bezwaren.
Stellende alsulcx dat hy ged. bevynt ende is warachtich en-
de notoir ende den Impet syn broeder oock seer wel kennc-
-ocr page 81-
76
lick, dat haer overgrote vader genaerat Goert van Reede
gehylict is geweest aen een dr. van Rulenbereh, ineede
van de oudste ende treflèlicxste huysen van Overyssel.
Die men houdt, dat als ionger soonen vanden Grave van
Ben them eertyls gesproten souden wesen, ende alsulcx vu-
rende het schilt van Dcnthem, alleenlicken tot distinctie van
die ionger soon, gebroken met een silveren randt gesayt met
swarte leliën.
Item, dat van Goort van Reede ende van de dochter
van Ruytenberch gecomen is geweest Adriaen van
Reede parthyen oude vader, die gehylict is geweest aen
een dr. van Goor (i), wiens moeder ooek was een dr. van
den H. van Montfoort beyde baenrotzen wesende.
Item, dat men oock houdt dat de H. van Goor eertyts
als jonger soon gedescendeert soude wesen vande Graven van
Hoorn, als voerende de wapenen van Hoorn met verande-
ringe int Helmteycken tot destinctie van jonger soon.
(1) De naam van deze dochter van den Heer van Goor was
Lucia,
In 1518 hechtte Adriaanvan Reede namens do Bidderschap
van Twente mede zijn zegel aan den brief, die opgemaakt werd op
den landdag te Vollenhoven, gehouden door Bisschop Philips van
Bourgondië.
In 1021 verklaarde de stadt Zwolle Bisschop Philips van Bour-
goudié' vervallen van de regering en koos de partij van Hertog
Karel van Gelder. Benige edelen, die den Bisschop getrouw
wilden blijven, belegden eene vergadering te Nyenbrugge. De zwol-
schen dit te weten gekomen zijnde, verzochten krijgsvolk aan Her-
tog Kar el, welke hun een vaandel voetknechten en 30 ruiters gaf.
Hiermede overvielen zij de edelen en bragten den 10 Julij cenigen
gevangen te Zwolle binnen, waaronder Adriaan van Beede eu
Adolfvan Butenborch. Daags daarop werd eeu' hoop krijgs-
volk afgezonden om de kasteelen der edelen te verwoesten. Het
kasteel Zuithem van Adolfvan Butenborch werd geplunderd;
het kasteel Eerde van Adriaan van Reede tot de grond ver-
woest, gelijk ook het schoone kasteel Werkeren van Johan van
Ittnrsum, met de torens en gebouwen tot de grondvesten en
kelders toe afgebroken werd.
Genoemde Adriaan van Reede bleef steeds den Gelderschen en
Zwolschen vijandig. Eens liet hij een' Burgemeester van Zwolle te
Koeverdeu opligten; een andermaal maakte zijn volk een' Zwolsch'
koopman met 200 varkens prijs ; maar eindelijk eens met zijn volk
op roof uit zijnde, werd zijn kasteel lage door de Gelderschen en
Zwolschen overvallen, en zijne vrouw, die slechts met 8 man achter
gelaten was, moest het kasteel overgeven.
E. Mouliu, Kamper Kronijk, p. 321, 346 en 358. Kok,
t. a. p.
-ocr page 82-
77
Ende M om f oor t is voerende de rode meulenysers in een
silver velt, die alliier in desen lande van Utrecht van lang-
duyrige ende uniforme banrotsen alliantien mitsgaders treffelicke
ridderlicke acte wel bekent syn voor baenrots.
Ende dese A d r i a e n van Reede was maarschalck van
Over-Issel ende ineede van de Stalen des Ridderschaps al-
daer, als oock syn voorvaders uniformelick geweest hadden.
Item, dat van Adriaen van Reede is gegenereert (1)
Heer Goort van Rheede, parthyen vader, die gehylict is
geweest aen de eenige Erffd'. (2) van H. Ernst van Nyen-
rode, ritter Heer van Suylesteyn, wiens grootvader
H. Otto van Nienrode ende overgrotevader H. Splinter
van Nyenrode oock ridders waren, ende daenoe met acht
baenrootse alliancien verciert, also tselve voor ogen noch te
aenschouwen is vuyt seeckere oude conterfeytinge ofto schil-
deryen en parlhyen ouders achtergelaten, mitsgaders vuyt de
oude glasen staende in de chooren, soo tot Maersen, als
lireuckelen ende geweest syn Heeren van Nyenrode, van
Waterlanl, van Velscn, van Pendrecht, van Sou-
teveen, vander Lucht, Erffmaerschalcken van Goylant.
Ende haer moeder vrouw Margarela (3) van Renesse
(1) De Heer Goort Baron van Reede is geboren in Sept. 1516.
(2) Zie hier de kwartieren van vrouwe Geertruit van Nyen-
rode :
3/-*\4
Johan van Renesse Eener erfdochter
twaalfde Heer van v. Adriaan Frey»
Renesse, Heer vau van Cuinre.Heer
Wulvcu.Ridderbe- van Urk en Em-
leendlSSO meloort.
GrtO
Ernst van Nyenrode, Ridder
Ao.löiHBurgeoT. van utrecht, trouwt Margaretba van Renesse.
Zij leefden nog in 1533.
Vrouwe Geertruid van Nyenrode trouwde den Heer Goort Baron van
Reede , Heer van Saesvelt enz. Jan. 1644.
Zij is overleden den 6 April 1603.
(3* l Juni] 1882. Margaretha van Renesse maakt tot hare
eenige erfgenaam Vrouw Geertruid van Nyenrode, vrouw van
Heer Goort Baron van Reede, ridder, Heer van Saesvelt cvcnmits
dat deze uit mogt reiken aan hare dochter Alyt van Reede 4000
Gulden met het veldbed in de groote kamer, aan Adriaan van
Reede oudste zoon 100 61., en aan Willem Adriaau Van
Reede jongste zoon 30 Gl. Mss. van A. van Bucbell.
-ocr page 83-
78
van Wulven d', vau Heere Joh a n van Renesse, rilter
tot Wilp ende Wulven.
Die men houdt dat van ionger soonen van de banderheeren
van Voorn ende van den Briel gedescendeert syn ende
alsulcx van de Graven van Hollant, immers altyt buten alle
controversie seer oude ende treflelicke ridderschap.
Ende dat de moeder van de voors. vrou Margareta van
Renesse was een dr. van Freyse van Cuynre, wesende
Freyse oock een goet ryck adeldom ende Guynre banrotsen
ende desselven Freyses moeder Is e l si c in oock baenrots.
Ende belangende de moeder van H. Ernst van Nyen-
rode ritter, was een d', van Taetz van Amerongen oock
van groten ouden adel van desen lande gecomen.
Ende also d'voors. quartieren binnen Utrecht seer wel be-
kent syn voor goede adel ende ridderschap ende dat over-
sulcx H. Goort van Reede in syn leven dselve quartie-
ren met noch de voors. vier quartieren van synder syde
doen stellen hadde voor syn huysinge voor aen de strate in
het oge ende tot de indicatie van alle menschcn, alwaerse
noch tegenwoordich slaende syn, soo is onnodich die alhier te
deciffereren ofte exprimeeren.
Ilem, boven desen brachte d voors. H. Goort van Reede
ende Vr. Geertruyt van Nyenrode syn huisfr. aen mal-
cander noch een treffelick quarlier, twelck men noemt het
vyfde vierendeel, te weelen elcx seer statelicke goederen, die
sy haer kynderen oock achtergelaten, sulcx men dat eensdeels
vuyt haerluyder test. can colligeeren, wesende een excellent
ciraet ende conservatie van alle daudercn quartieren.
(Verwig hierna).

-ocr page 84-
Iets over het Wpper-llontvesterschap van Holland
onder Prins WILLE9I I. en Prins BIAKTIUTS.
DER KEMP, Maurits etc. L 136).
M,
rula geeft (Placaien etc. op 't Stock vande Wil-

dernissen etc. 's Gravenhage, 1605. Fol. p. 14 sq.) eene
lijst vnn de Opper-houtvesters van Holland tot en met Prins
M a u rit s (1), aan wien hij zijn werk heeft opgedragen. « l)e
•Grave van Egraondt," zegt Meruia daar onder anderen,
« gheworden zynde in 't beghinsel vanden jare xv" LX hout-
vester van Vlaenderen, soo heeft hy desen Staet in Hollandt
verlaten, ende plaetse ghegheven den hooghgeb. Vorst Wil-
helm, Prince van Orangien etc., dewelcke weynich te voren
den ix. Aug., xv° nx stadlhouder geworden was van Hollandt
<elc.: ende zyn zyne Excell. van het Hout-vester-Ampt verleent
brieven van Commissie op den XXH Febr. xvc LX ende heeft
zynen eedt ghedaen de xix. Juny daer aenvolghende: de voor-
schreven Prince van Orangien, anno XVCLXVII. in Junio, uyt
dese landen getrocken zynde, is heere Maximiliaen, Grave
van Bossu etc. in zyne Excell. plaetse gesteh Houtvester, als
voren, by brieven van Commissie van date den xxm. Dec.
xv° LXVII. , ende bleef in 't selve Officie tot de comsle vande
Hoogh-ghed. Prince in HoIIant, in 'teerste van Novemb. xvc.
i.xxu. die als Sladt-houder desen Staet van Opper-Houtvester
bedient heeft tot zyn overlyden."
Ik vind niet, dat Kluit hierop immer is teruggekomen, hoe
zeer er, als b. v., ui. 191., wel gelegenheid en aanleiding
toe geweest ware. De Prins schreef op den 23 Maart, 1561
aan zijnen broeder Lodewijk: cc Quant a la chasse de Hol-
lande, ma commission est venu d'Espaigne" waarop Mr. Groen
van Prinsterer (2) aanmerkt: et cette commission est du
l Fevr." Met de woorden: als Stadthouder schijnt Meruia
wel te hebben willen aanduiden, dat de Prince na de weder-
(1) n Die nu tegenwoordich," zegt Meruia, » desen heerlicken
Staet is bedienende, beneffens alle andere, met groot ghenoeghen
eade voorspoet van alle goede ende vrome lughesetenen des Laudts."
(2) Archives etc. I. p, 9B. Vergel, p. 36.
-ocr page 85-
80
komst in 't land, facto weer in officie is getreden, zonder
daerop nieuwe commissie te hebben ontfangen. Omtrent de
zaak zelve kan dan ook hoegenaamd geen twijfel bestaan. Uit
meer dan eene plaats van de Resoll. der Slaten van Holland
blijkt zulks voldingend. Zoo leest men in dezelve, om van
meer niet te reppen (1), op den 46 Sept 1583, dat 't
J o'. Franfois de Viry, lieutenant van Zijn Excell. in de
houtvesterij van Holland, aan Zijn Excell. had verzogt, om
het huis van Teyliogen te mogen doen repareren, maar dat
de Staten, in dit verzoek, hoe zeer bij Zijn Exce'd. gerecom-
mandeerd, onder de beslaande tijdsomstandigheden, meen-
den niet te mogen komen (2). Na den dood van Prins Wil-
lem, schijnt M au rits, als gouverneur, het ambt van Opper-
Loutvesier te hebben waargenomen (3). Ook hieromtrent ge-
ven de gezegde Holl. Kesolutien nadere inlichting. Zoo houdt
een diergelijk besluit van den 31 Oct. 1585 in, dat D. van
(1) Zie de Resolutie van Holland, 21 Maart, 4584.
<2) Het besluit luidt wordelijk aldus: » Op het versoek van Fran-
ïois de Viri, Lieutenaot van Syn Excell. in de Houtvesterye van
Holland, aen Syn Excell. gcdacu, om het huis tot Teylingen te
mogen doen repareren tot syn kosten, ende daertoe te employeren
de oude materialen daar van etc., consenterende den Supphant, en
na syu doot syne kinderen, het gebruik van hetselve huis, ende
de landen daartoe behorende, ter tyd toe deselve van de voorsz.
kosten sullen zyn gerembourseert, welk versoek by Syn Excell. aan
de Staten favoravelyk is gerecommandeert; is geappoiuteert: De
Staten etc., aanmerkende de tegenwoordige duurte van het timme-
ren etc., daarna den Remonstrant oock in tyden voldaan soude wil-
len wesen etc., dal mede pok geen oorbaar is, de landen behoren-
de aan den huise van Teylingen, als een gewoonlyk emolument van
het Houtvesterschap, tegenwoordig vry en vrank zynde, met al-
sulke belasting te affecteren etc., bevinden niet geraden in de optim-
meringe van het huis te consenteren, ende sulks expresselyk ver-
klaart en geordonneert, dat de voorsz. timmennge sal blyven be-
rusten, omme in tyden en wylen by den Grave van Holland,
-alhier syn residentie nemende, het voorsz. huis gerepareert te wor-
den tot syn commoditeit en plaisier, te meer, nademaal helselve
voor dese tyd noodeloos is, ende de houtvestery ook sonder het
voorschreven huis waargenomen en bedient kan worden: intcrdice-
rende voorts den Remonstrant alhier, te procederen tot vorder de-
molitie en vervreemdinge van de materialen vanden huise van Tey-
lingen voorsz., belastende voorts denselve Remonstrant, te verant-
woorden van de materalie, die by hem sonder consent syn doen de-
molieren, afbouwen en verkogt. . ."
(3) Dat men dient op te merken, dat dit Opper-Houtvesterambt
geen gedeelte van het stadhouderschap heeft uitgemaakt, waarop
van der Kemp, Kluit, III. 191, aanhaalt, heeft reeds Slinge-
landt, 1. 1. gezegd.
-ocr page 86-
81
Wijngaerden, in plaats van wijlen A. Duijck, als mees-
terknaap bij de Staten gerecommandeerd werd gehouden, om
bij Zijn Excell., als het gouverneurschap van Holland aan-
vaard hebbende, gecommitteerd te worden. Zoo vinde ik
voorts, op het jaar 1586 genotuleerd, dat dezelfde Fra. de
Viry, zich nu weer met een verzoek aan Zijne Excell. van
Nassau, Gouverneur van Holland had gewend, om met zijn
authoriteit bij de Staten te intercéderen, dat hem mogt vergund
worden, het huis te Teijlingen te doen herstellen; en thans, zoo
het schijnt, met beter gevolg, dan in den jare 1583 (1). Eerst
in den jare 1593 werd echter Prins Maurits, gelijk van
der Kemp (I. 136) zegt, « als tot aanmoediging" eigens
door de Staten tot het opper-houtvesterschap gecommitteerd.
De Commissie hem bij de Staten verleend staat geregistreerd
in de Resolutien 1593. p. 21,, en is daaruit door van derKemp
fll. 379 sqq.) in haar geheel medegedeeld. Volgens Slin-
gelandt I. 145, voegt van der Kemp er bij, zou
Maurits hiertoe zijn aangesteld bij afstand van Fra. de Viry;
en zoo leest men in der daad bij Slin geland t, 1. 1. Maar,
hoe kan dan doch de Heer van der Kemp zich hierbij op
Slingelandt beroepen, daar de acte van Commissie door
de Staten aan Maurits verleend, in de Resolutien onmidde-
(1) Resolutien van Holland etc. van den 18—24 Mei 1586, bldz.
245: » Op de requeste van den Houtvester van Holland, Jonkheer
Frangois de Viri, versoekende etc. aan Syn Excell. van Nas-
sau, gouverneur van Holland, door syn authoriteit te willen in-
tercéderen by de Staten van Holland, dat hy behoorlykc subsidie
tot restauratie van den huise van Teylingen mag bekomen, of an-
dersints van de penningen by hem daarvan te verschieten, te mo-
gen syn geasseureert etc., welke Req. by Syn Excell. gestelt in
handen van de Staten etc., met versoek, op het inhouden van dien
te willen letten etc.; is geappostillcert: De Staten etc. gesien het
advis van de luiden van de Rekeninge in Holland; van den l Juny
1585, daarby hen bedunkt, dat men den snppliant etc. sou mogen
consenteren, te doen timmeren een bequame woonplaats of huisinge,
daar het huis van Teylingen heeft gestaan, op alsulken quartier
als hem by iemand van de kamer sal gewesen worden, en dat van
de oudste steen jegenwoordig op deselve plaats leggende, mits dat
de voorsz. de Viri, daarby niet zou excederen, de som van 1800
ponden, met conditie ook, dat de grafflykheid, na syn overlyden,
het huis en de timmerage sou mogen aanvaerden, mits betalende
alsulke sorame, als 't voorsz. huis en timmerage, dan, naar de
uitsprake van deskundige, sou bevonden worden waard te zijn; re-
guard nemende altyd op de oude fondamenten aldaar staande etc.,
hebben de Staten sich, achtervolgende het versoek van Syn Excell,
van Nassau, Gouverneur, etc., daarmede geconformeert etc."
Utr. voorheen en thans, I Dl. l St. 8
-ocr page 87-
82
lijk wordt opgevolgd door eene andere acie van omtrent den-
selven omvang en van dezelfde dagteekening (Jan. 15.), waarbij
aan Frane.ois de Viry, bij zijnen willigen afstand, voor zijne
getrouwe diensten gedurende zijn Lieutenant-houtvestersehap be-
wezen, pensioen wordt geaccordeerd (-1). Denkelijk heeft van
der Kemp dit uitgebreid stuk bij liet lezen der Resolutien
geheel over het hoofd gezien, gelijk zulks mede het geval
zal zijn geweest met eene andere resolutie van den i ï Maart
des j aars 1594, waarbij het verzoek van Jor. Willem Blois,
die wij zien, ondertusschen tot Lieut- houtvester te moeten zijn
aangesteld geworden (2), zijn verzoek geweigerd wordt, om
het huis van Tellingen op te timmeren (3), daar eene volgend
(1) Naar dese acte zou de Viry, vrywillig afstand gedaan heb-
bende van de houtvestery, ten aansien van syne langdurige getrouwe
diensten, syne princelyke Excel! , hoogh-ghed., ende andersints ge-
daan etc,, genieten een jaarlyks onderhoud van 1200 ponden; het-
welk by een ander besluit van eenige dagen later daarheen werd
gewijzigd, dat van de 1200 ponden, de 900 zouden staan te ïijncn
lyve, en de overige 300 ten lyve van Franc.oise de Wit, syne
huisvrouwe. De Viry moet zijn overleden tüsschen 19 April en 6
Augustus 1896. Want in een Besluit van de eerste dagt. is nog
van hem zelven en in eene van den laatstgenoemden dag van zijne
weduwe de rede.
(2) Te Water zegt V. d. E. II. p. 238. sq., uit zeker geschrift, door
Jas p. van Blo ij s, gez. Treslongh, ter verdediging van W. v. B. v.
T. uitgegeven: » Dat de Staten hem woord hielden (van hem weer
in 'slands dienst te zullen gebruiken), bleek, toen hij, den 22 Jan.
1892, door Prins Maurits aangestrfd werd tot zijnen algemeenca
stedehouder in het ampt van Houtvester van Holland, en den 4
Nov. 1093, tot lieutenant groot Valkenaer van dat geweest: welke
aanzienlijke waardigheden, hij, met eer en lof bediende, tot zijn'
dood toe, voorgevallen in 't jaar 1594." Voor 1S92 zou ik denken,
dat moet gelezen worden 1593.
(3) De woorden van dit besluit zijn deze: » Op het versoek van
Jor. Willem van Bloys, geseid Treslong, Lieutenant Hout-
vester, ten einde eerster commoditeit het huis te Teylingen weder-
omme soude mogen worden gerestaureert, omme syne residentie al-
daer te houden, ende dat by middelretyd van een bequame wo-
ninge, tot laste van de graaflykheid, voorsien soude mogen wor-
den, of met een jaarlyksche somme, in plaatse van dien, geac-
commodeert: Gesin het advis van de luiden van de Rekeninge, etc.
hebben de Staten verklaart, dat de Suppliant sal nemen patientie, tot de
staat van den Lande, sulks sal mogen lyden , etc." Meruia zegt,
1. l. p. 24, van het huis van Teylingen sprekende: » Leght nu deer-
lick vervallen ende vernielt deur het inlandsen oorloch, weerdich om
by de graeflicheyt tot eene euwighe ghedachtenisse weder opgherecht
te werden op de oude fondamenten ende overblyfselen die sich je-
gheawoerdich in perspective, als eene cleyne stadt verthonen. » Over
eenigc afbeeldingen van dit jagtslot zie S m i ds Schatkamer i» voce."
-ocr page 88-
83
besluit der Staten, van den 30 Jutij 1094 (l), door van
der Kemp bijgebragt, om liet gezegde van Slingelandt
als aannemelijk daar te stellen, eerst door deze beide vorige
Resolutien verstaanbaar wordt. Blois van Treslong, die
in dit besluit van den 50 Julij 1594 gezegd wordt, zeer ziek
te liggen, was den 5 Aug. van dat jaar reeds overleden;
want 'iet is op dien dag, dat genotuleerd werd: « De Ge-
committeerde Raden etc. verstaen hebbende, dat door de siekte
ende het overlyden van Jor. Willem van Beloys Tres-
long (!), Lieutenant Houtvester Generaal (!) in het Jagen en
Vliegen, veel disordre en contraventien gebruikt worden, suicks,
dat met der daad, ende voor het eerste in het afwesen van
Syne Excell., daartegens voorsien moet worden tot conservatie
van de wildernisse etc., hebben belast etc., C o melis van
Spieringshoeck, substituut geweest synde van den Houtves-
ter voornoemt, goede opsigt te nemen, dat de placcaten mo-
gen worden nagekomen etc., tot nader bevel van Syne Ex-
cell. (2)." En hiermede stap ik voor deze keer, van dit
onderwerp af.
J. J. DODT v. FL.
(1) Het is van dezen inhoud: » De Gec. Raden verstaan hebbende,
dat de Lieut, Houtvester J r. Willem van Treslong h heden
morgen was in soo kranken schyn, dat niet dan de dood was te
verwagten; hebben noodig gevonden Syne Excell. daeraf te adver-
teren, ende Syne Excell. te versoeken, dat, gemerkt desclve staat an
Syne Excell. sal worden vervolgt, ende nogtans niet geconfcrecrt
sal mogen worden, dan onder sekere conditien, in ansieninge van
het gunt met Francais de Viri is gehandeld, Syne Excell. gelieve
diesaengaende niet te disponeren, dan met kennisse van de Heren
Staten, ten einde op alles voorsien mag worden na behoren."
12) In de Resolutieu van Holland geschiedt 21 Maart des jaars
1896 voor de eerste maal melding van J o. van Duvenvoorde,
als Lieutenant-Houtvester, daarna bij herhaling; en Meruia zegt
in zijn boek, in 1605 uitgekomen, op bladz. 24: » Voor desen
tydt is Lieutenant-Houtvester de Edele heere J o h a u van Duven-
voorde ende Woude, heere van Warmondt, etc."
-ocr page 89-
CERTIFICATIE VAN KYNDE , 14SO.
(Slads-copy-boeck.j
W,
borgliermrs, etc. van Utrecht, maken kondt, etc.
sonderlinghe der Erb. Schout, borgermrs, etc. der stede van
Middelborch, etc., dat wy inden jaer ende daghe hier onder
ghescreven van weghen Jutgen, Gheryts dochter van Inghen
voer ons naden rechte ende ghewoenlen van onser stadt, ghe-
boden hebben doen komen, om ghetuych der waerheyt te
gheven, vander materien hyer onder verclaert, Godert, Claes
Hollen wyff, die vroedemoeder, Gheertruyt, He n r ie k s
wyff van Laren ende Margriet Wten Ham, die alsoe
voer ons comparerende ende verschynende, hebben aldaer by
horen eede etc. verclaert, etc.,
Inden yersten, Godert, Claes Hollen wyff, als vroede-
moeder voersz., dat sy op Sunte Agnieten nacht leslleden
ghehaelt wordt tot enen huse, staende alhyer binnen onse
stadt, op eenen hoeck, ghenoempt Groot Eelgis Steeghe, daer
die voersz. Jutgen in arbeyde ghinc, om een kynt te baren,
ende bleef aldaer byder voeisz. Jutgen milten voergen,
tughen , alsoe langhe, dat sy ghebaert ende ter werelt ghe-
brocht hadt, enen jonghen soen, daervan Jutgen seyde vader
te \vesen Meyster R e m b o u t, poerter te Middelborch, wel-
ken jonghen soen, op Sunte Agnieten dach voersz. des mid-
daghes ter elfter uren, naden rechte vander heylighen kerken,
dat heylighe Sacrament van dat Doepsel gegeven wert, ende
is genoemt Antonis.
It., seyden die voerghen. andere twe ghetughen, alse
Gheertruyt ende Margriet, dat sy oplen voersz. nacht
omlrent elf uren elck ghehaelt syn gheweest inden voersz. huse
by Jutgen voersz., gaende in arbeyde, een kynt te werven,
ende dat sy daer, oeck by hoer bleven ter tyt loe sy enen
jonghen soen ter werelt ghebrocht hadt, segghende Jutge,n,
dat M'. Rembout voorghen. vader vanden kynde syn soude.
Dit ghedaen wesende ghinghen die twe tughen van daen tot
hoers selfs husen ende woninghen. Seyden oick mede die
selve tughen etc., dat sy wel hadden hoeren segghen nader
voersz. lyt, dat die voersz jonghe soen Antouis ghenoempt,
ende noch in levenden live syn soude.
Ende, want dit aldus etc. geschiet is, daervan wy u etc.
certificeren etc., soe hebben wy etc. Des t'ocrconde etc.
Gegeven in't jaer ons Heren xivc tachlich, iv. dach in Fe-
bruario.
D. v. Ft.
-ocr page 90-
fut
«EGTSKUNDIG ADVIES IN HET PROCES OVER HET BEZIT DEZER HEER-
LIJKHEID, GEVOERD TUSSCHEN DE TWEE ZONEN" VAN DEN HEER
GOORT (GOVERT) VAN REEDE, HIÜDER, HEER VAN
SAESVELT, AMERONGEN ENZ., OMTRENT HET JAAR 1608.
(Volgens het Handschrift van A. VAN BÜCHELL).
(Vervolg van pag. 78).
liem, belangende des voors. H. Goort van Reeda
staet ende adel van syn persoon, soo was hy niet alleen rid-
der geslagen van de ma', van de coninck van Spanien ende
daertoe Heer van soo veel nobilitantia feuda alse van Saels-
velt, van Amerongen, Nederhorst, van Suylesteyn, maer was
oock lange iaeren schout geweest der stadt Utrecht.
't Welck schout-ampt tsedert de translatie van de tempo-
raliteit (i) van dese landen, niemant en heeft mogen bedienen
dan die aldertreflelichste ridderschap van dese lande, alse in
den eerste H. Jan van Cuylenborch rid., II. van Ryns-
wou ende Opmeer.
Item, daernae H. Goort van Reede rid. ende daernaa
Here Dirck van Zuylen rid., H. van Sevender ende
van der H a c r ende nae hem J o. Nicolaes van Zuy-
len van Drakeuborch, H. van Zevender ende van
der Haer.
Eude alsoo in den raede provinlial, een ofte twee ridder-
luden als coslumiers plagen geslelt te worden, soo is oock
de voors. H. Goort van Reede na dien hy sich den
(1) Hendrik van Beijeren, Bisschop van Utrecht, geeft de
regering van deze landen over aan Keizer K ar el den Vijfde, den
13 Augustus 1828, met goedvinden van de vijf Godshuizen. Te
vinden in een register , dat ten tijde van A. van Buchell berustte
in den Dom, fol. XXI, XXII en XXIII, en gedrukt in het groot Pla-
caat-boek van Utrecht van J. D. Water, D. I. pag. I.
L'ir. voorheen en thans, I Dl. l St. 9
-ocr page 91-
voors. sehoutampte ontslagen hadde, weder in den provincia-
len rade genomen en gestelt geweest.
Idem is oock in conformiteit van desen meede als een prin-
cipael lith van de Ridderschap, iae een meerder nae den Here
van Montfoort, als meest hebbende te verliesen, bescreveii
geweest in de Staten van het Nederstichl van wegen synre
huysfr. ende van de slaten van het Oversticht van syn selfls wegen.
Ende ist saecke dat des Impts. Huysfr. vader, haer grote
vader, soo van s moeders als van s vaders syden vuyt
sulcke oude aulhentycque ridderlicke stamme ende name ge-
sproten syn, ende hebben se sulcke uniforme trefielicke rid-
derlicke wapenen, alliancien ofte quartieren ende daer en boven
sulcke nobilitantia ende statelicke goederen, huyseu ende Heer-
lickheden ende hebben oock van haer persoon sulcke hooft
ende adelicke offitien bedient, als hier voren verlhoont stael,
sal d'Impt. die moeten nomineren, exhiberen ende bewysen
voor ende aleer men soudc cunnen verstaen ofte met rechte
iudiceren, dat hy Impt. aen syns gelycke gehylict soude wesen f
volgende syn vaders dispositie.
Ende de saecke waromme dat II. Goort van Reede
contrarie syn belofte ende t recht van den lande den ged. syn
oudste soon die goederen des questie ontmaeckt ende die
den Impt. gemaect heeft gehadt, is dese, als te weeten,
dat hy nae dode van Jonck. Johan van Reede overmer-
kende dat syn ionger broeder genaemi Jonck. Hendrick van
Reede sich soo trefïelicken gehylict hadde aan een dr. van
den Grave van Mansvelt, ende horende dagelicx dat syn
soon Jonckheer Frederick van Reede Impt. alhier, allyis
met woorden van syn adelicke affcomste sich wel plach te
beroemen, (sulcx als hy noch wel geerne doet) ende dat
oversulcx parlhyen vader dit hoerende dagelicx hopende, dat
d Impt., achtervolgende sulck gevanteerde adelick gemoet, sich
noch soude mogen aen syns gelycke allieren, ende doen een
seer treffelick buwelick, ten minsten in de conformiteyt van
de acht quartieren, tot een voorscrift, exempel ende spiegel
gestelt voor de huysinge, die hy den Impt. gemaect hadde.
Ende want sulcx sonder eenich slatelick goet niet wel en
soude connen geschieden, soo heeft parthyen vader den Impt.
noch gemaeckt ende hem gedaechde ontinaect, contrarie die
belofte by de huwelicxe voorwaerde gedaen, dese beerlicke
goederen des questie, ende dit wel expresselick onder die
restrictie, ende conditie boven verhaelt, te weeten, soo verre
hy aen syns gelycke quame te bylickeu, als vooren breeder
verhaelt staet.
-ocr page 92-
87
Ende ten eynde noch naerder sal mogen blyckcn dat d'Impt.
syns vaders voors. vuyterste wille intentie ende meeninge niet
volbracht, dan gansselick gecontravenieert heeft, soo staet oock
noch vorder te noteren den hogen Adelleken moet van syn
vader, die hy hadde op ofte in syn quartieren, stainme, name
ende wapenen.
Want al wast dat de Jonckeren in den Stichte van Mun-
ster ofte Overijssel wesende nabuyren voor gebruyck niet en
plagen te hebben haer ridder te doen slaen, alsoo de knapen
ende eedelen van den Neederslicht dickmaels deden, soo heeft
nochtans H. Goort van Reede int Sticht gehylict synde,
hem ridder willen laten slaen, hetwelck hy oock wel geme-
rileert hadde by de diensten, die hy de maiest. van den
Keyser als ruterman met etlicke peerden in de oorloge lange
gedaen ende bewesen hadde gehadt.
Item, alsoo hy oock aangecoft hadde etlicke percelen van
goederen soo en hadde hy niet gecocht eenighe bouwingen,
houven lants, losrenthen omme breet incomen ofte breede ren-
ten ofte interest van syn geit te hebben, also vast doen die
gemeen Eedelluyden goet aancopende.
Maer heeft gecocht niet anders dan adelicke ende nobili-
teerende goederen, als thuys niette landen, leenmannen ende
thinsen tot Amerongen, wesende een oudt ridderhuys voor een
seer hogen pryse.
Ende alsoo daer niet een rid. int Sticht hoge jurisdictie
en hadde , soo heeft hy oock van de Co. ma', beleent gehadt
die hoge Heerlickheyt metten tolle, excys, ketelgruyt ende
andere hoge eminenüen daeraen clevende, van den dorpe van
Amerongen ende synder toebehoren.
Item , heeft oock gecocht thuys, ambachlsheerlickheyt, leen-
mannen , thinsen, tienden, vischeryen ende swaensdrift van
Neederhorst.
Item, ende als hy oock die huysinge van H. Eernst van
Ni en r ode binnen Utrecht dede vertimmeren, heeft hy voor
aen de slrate int ooge van allen menschen doen stellen die
acht quartieren hier voor gededuceert, twelck alsdoen noch
niemant vant Ridderschap binnen Ulrecht gedaen hadde.
Ende heeft parthyen vader oock in syn leven by eenen Mr.
Jacob Colyn doen houden in steene syn tombe ende lichaem
verheven van der eerden, met syn quartieren verchiert als oft
hy een banderheer ware geweest, omdat 't Amerongen inde
kerck gestelt te worden.
Waervuyt dat myn Heeren seer claerlicken sullen mogen
verstaen t hoge ende adelicke gemoet van H. Goort van
9*
-ocr page 93-
88
Reede, die de d', van Jan van Oostrum (1) al waer ty
noch eens soo ryck ende eedel alse is, voor syn soons ge-
lyck niet aangesien ofte gehouden, veel min tot een huisfr.
laten trouwen soude hebben by synen wil, veel temin hem
yelwes tot vorderinge van sulcken huwelick geven ende dit
tol nadeel van synen oudsten soon, die hy selve nae syne
begeerte gehylict hadde.
Bysonder gemerckt van wegen d Impt. alhier niet verthoont
en wordt, niet alleen niaer van een qualiteyt vande voors.
vyff ofte ses eedele qualiteiten van H. Goort van Reede,
die hy ofte syn soon d'Impt. alhier gelyck souden wesen, by
alle syne frivole positien by hem gedaen.
Maer oock niet van eenige meede gave van enich goet yet
te pyne weert, veel te min noch van eenich statelick goet i»
eeniger wyse te gelycke by des voors. Impts. goederen hem
gemaect, met de restrictie ende conditien voorcn verhaelt.
Ende alsmen noch aenschou soude nemen op het rc'signeren
ende quyt werden van syns Impts. prebende ofte doraproven
nu cortelicken aen syn huisfr. broeder overgegeven, soo soude
men connen ofte mogen sporen dat hy Impt. op syn huwe-
lick aen die van Oostrum gedaen wel geit toegegeven heeft
gehadt, vuyt dien dat het jaerlicx incomen van de selve pre-
bende ongelyck meer, iae wel viermael meer is geweest en-
de ingebracht heeft dan het iaerlics incomen gedaen heeft,
oft noch doet van des Impts. huisfr.
Ende omme voorts int particulier te reprocheren op dese
frivole informatie ende eerst op den persoon ende depositie
van Jonckhecr Gerrit van Rheede, seyt de ged. alsoo
de ionge broeders t sarnen gemeenlick conspireren ende haer
verbitteren tegens den oudsten broeder, soo syn oock de voors.
J. Gerrit ende d'Impt. maleamler tsarnen hant houdende,
tegens hem ged. haren oudsten broeder.
Sondcrlinge gemerclu syluyden beyde bycans een ofte ge-
lycke saecke vuytstaande hebben.
En alsulcx soo wort hy Jonckhcer Gerrit bevonden syn
goede aifeclie totten Impt. wel te kennen te geven, als hy seyt
die van Oostrum voor goede eedelloiden te hebben hooren
eslimcren, sonder haer qualilcyt te verhalen oft eenige titule
van adeldom te allegeren lot cauae van scientie.
Bysonder aangesien, dat hy getuyge een ionger man is van
veertich iaeren, die welcke vuyt syn wetenschap niet verder en
gedenckt ofte heucht.
Ende vermits sulcke redenen ende middelen soo debatteert
(1) Zie de noot hier onder bladz. 102.
-ocr page 94-
89
de gedaechde oock de depositie van Mr. W i 11 e in van O t-
lerspoor schoolm'. in den dom, H. Cristiaen Cool ende
Heer Gerrit Schay, priesteren ofte geestelicke personen,
mede van ontrent 40 ende 50 jaer ouderdoms.
Te meer noch vuyt dien, dat de drie lesie personen de-
poseren van een saecke daervan syluyden naer presumptie van
rechten geen kennisse en hebben, als eerst de voors. twee
sacerdotes ende clerici wesende de sorte dm et quorum dns
sors est, niet en verslaen van sulken seer hoge verborgen
weerlicke saeken, als van rechten adels des werelds, ende
alle die differentien ende reden van dien, hier boven breeder
gededuceert, noch veel te min oock van haerluder quartieren.
Dan hadden sy getuygen haer affirmatien van adel eenich
effect van bewys willen geven, soo hadden syluden behoren
redenen van hun depositie te verelaren, alse datse des Impt.
huysfr. vader, grootvader ende andere haer voorouders gekent
hadden voor eedelluyden. llem, dalse hun voor sulcx droe-
gen ende leefden, verciert met offilien, staten ende dignitey-
ten, eedelluyden tot exculsie van plebeien eude anderen niet
van adel synde alleen toestaends ende compe'teerende, juxta
notata Bartholi et Joh. de Platea in L. l C. de din-
nüatibus, el novissime Joseph. Mascardus, de Probat.
votum 2, conclusione \ 094.
Boven het voorseyde hadde de voors. Impt. oock wel be-
boirt ten minsten te exprimeren acht laeste quartieren van des
Impts. huisfr. omme die gehoort ofte gesien ende daerop ge-
bracht wesende by de ged. syn defensie, syn getuygen beschaemt
ende hem van de waerheit onderricht hadde mo^en worden
Maer neen de voors. pretense getuygen hebben sulcx mo«e-
lick vuyt een doleus opset georaitteert, vuyt meede weeten
ende vreese van by de expressie van suicx in haer pretense
ende temeraire affirmatie achterhaelt te sullen worden.
Dan soo verre d'Impt. sulcke syne ende syne getuygen pre-
tensien eenige apparenlie van saecken souden hebben willen
geven, soo hadde hy behoort ter gelyckenisse van parthyen
ouders voors. quartieren oock hebben moeten nomineren ex-
hiberen ende verifiëren syn huisfr. acht laeste quartieren
mitsgaders oock haer vyfde quartier hier vooren geroert.
Ende dat ten eynde men hem soude hebben mogen ver-
staen: Utque simüia et conlraria iuxta se posita magis po-
tuissent eluceseere.
Hierom soo ist gebuert dat als de ged. sach dat deyschr.
int doen van syn productie hem niet vervorderde eenige quar-
tieren van syn huysfr. ouders ailiantieu te exhiberen nochtü
-ocr page 95-
eenige productie te doen op die eerste orige eiide stam van
O os t r urn, soo heeft de ged. selffs in faveur van de waer-
heyt nae eenige quarlieren ofte wapenen van des Impls. huys-
frou moeten vernemen, daervan liy ged. anders geen kennisse
en heeft weeteu te gecrygen dan van hooren seggen ende
dselve heeft moeten voortbrengen in quantum pro.
Ende alsulcx bevynt hy Oostrum aen Oostrum gehylict
wesende, beyde de stam wapenen van vader ende moeder
van des Imptes huisfr. daer van d'Impt. sall hebben te doen
ex duplici capite de nominatie, ende bewys van welcke kna-
pen ofte ridderlinys van dese landen ofte vuyt welck oude
stainhuys deser stadt Utrecht etc. dalse gesproten syn, ofte
welcke oude litule van noblissement, oft anders sy hebbeu
van adeldom.
Item, alsoo syluden oock stellen Malse n voor Jan van
Oostrums groolemoeder ende datter in de stadt ofle landen
van Utrecht binnen die tyt van hondert iaeren, noch oyt van
oude tyden geen eedele stammen van Malsen bekent syn ge-
weest , dan wel burgers, als daer van noch eene die laeste
die meuchgen van Malsen genaamt was, wonende by St.
Jacobs kerck, ende noch alhier een soon achtergelaten heeft
tot een schilder, de welcke Malsens voorts aan de Jon-
genaers gehuyt syn geweest, ende oock noch tegenwoirdich
eenen Cornelis van Malsen, borger alhier t Utrecht ende
gesproten van St. Catarynenpoort ende oock het wapen van de
selve (Malsen) overal bevonden werdt onder de borgeren en-
de haerluder alliaiicien.
Soo sal d'Impt. moeten verlhonen ende verifiëren van het
gelve Malsen lot genoch doen.
Ende bevyndt hy oock in de selve quartieren gestelt het
wapen van Meerthen ende Verhaer voor Jan van Oost-
rums moeder twe quartieren.
Ende alsoo die van Meerthen gecomen syn (soo men
houdt) eertyts van bastardeu van Apcoude, soo stelt de
Ged. dat iu iugement van myn E. hecren oft sulck quanier
gelyck ofle egael is, de quartieren naem ende wapenen v;in
den Impt. volgende de voors. vuyterste wille haers vaders.
Ende belangende het wapen van der Haer, hout de ge-
daegde voor goet, soo verre die geene die syn moeder dat
aen geerft hebben , als ionger soonen gedescendeert syn ge-
weest vuyt den huyse van der Haer.
Want van name ende van wapenen van Verhaer diverse
syn geweest, ende noch syn, malcandcr niet bestaeude iu den
Woede ende bysonder niet Jonckheer JNicoiaes van Zuylen
-ocr page 96-
91
van ürakenborch ende van der Haer, wiens voor-
vaders gedescendeert syn geweest van de rechte erfdr, van
der Haer.
Ende comende tot des Impls. huysfr. moeders quartieren,
ende eerst op de wapenen van Spruyt ende Sonnevelt, gestelt
voor desselven grootmoeders quartieren van haers moeders syde;
Seyt de Ged., dat hy hem daerop bevraegt hebbende ver-
staet, datse in dese siadt ofte lande van Utrecht noyt eede-
len van dien name ofte wapenen en syn geweest dan wel
borgers van de naeine van Spruyt ende van de name van
Sonnevelt een bagyn in Bethlem clooster, daer van de ander
susierkens seggen, dat sy was een borgers dr. van Leyden.
Eude ist saeke dat sy eedelen van Hollant syn, alwaer sy
gewoont hebben, soo hy ged. verstaet, is hem ged. onbe-
kent, ende sal daeromme d'lmpt. moeten bewysen.
Ende aangaende dat quartier dat Blockhoven van Jutphaes
genaeinpt wordt;
Seyt alsoo dat quartier ende meer andere boven benoempt,
al meest geen bekende naem ofte wapenen syn, nu ter tyt in
esse ofte voor Eedelen bekent wesende. Soo heeft de ged.
die niet seer oudt en is, ende lange iaeren alhier te lande
niet verkeert heeft, hem oock bevraecht op het quartier van
Blockhoven, ende verstaet datler by menschen memorie alhier
te lande geen eedelen van dier name bekent en syn geweest,
te weeten, die hem voor eedelen gedragen hebben, ofte die
daervoor bekent syn geweest.
Dan is alhier binnen Utrecht wel bekent geweest by men-
schen memorie eenen Pauwels van Blockhoven, die daer
woonde onder de schuyteumaekers, ende was een osseweyder
ende droeg hem als een slecht borger.
Item, noch is alhier binnen Ulrecht wel bekent geweest des
predicants Blockhoven s vader, die herberge plach te hou-
den ende te tappen inde minrebroersstraet.
Ende ist saecke datter oick eedelen van dien naeine ende
wapenen van Blockhoven syri geweest, die dat quartier
gevuert hebben, ende dat hy daervan gecomen is, des de ged.
al ignoreert, sal d'lmpetrant sulcx moeten bewysen.
Ende soo veele den naeme van Jutphaes aangaet bekent
de ged. wel, dat hy wel bevynt, datter eedelluyden van dien
naem syn geweest in desen lande.
En dat die van Hyn, oock Eedele knapen van deesen
lande, daer van gehadt hebben de erffd*. langer geleden als
twee hondert iaeren tot dat de slarame ofte mans oire daer
van gefailleert is geweest.
-ocr page 97-
Ende dat die van Ryn oversulcx lange iaeren genaempt
syn' geweest Ryn van Jutpbaes vuyt dien dat syluyden
het huys, ihienden, leenmannen eiide ambachtsheerlickheyi van
Jutphaes daermeede behylici hadden, die sy geappliceert heb-
ben aen haer huys te Rynhuysen ende Jofl>. Janna tegens-
woordich derffilochter van Ryn, wed. van Wauter van
B a exen noch jegenwoirdich besiltende is.
Uytgesondert het huys van Jutphaes mette bouwinse daer
aen behorende, twelck allyts by broeder deylinge toegeleyt is
geweest een ionger soon van Ryn wiens descendenten ten
lesten dat getransmetieert hebben, op een erfdr. die getrout
heeft gehadt eenen van Ghent van Rycxstel wiens nae-
corners tselve huys van Jutphaes noch 'tegenwoordich besil-
lende syn.
Ende alsoo men de tweede naem van een ander geslachte
achter de stamnaam niet en plach te voeren, dan de geene
die de erffdochter, huys ofte heerlickheyt behylict ofte ge-
kocht hadde, alse Zuylen van der Haer, Nyenrode
van Velsen, Vianen van Rysenborch, Renesse van
Renouwen, Renesse van Wlven ende van Wilp
Baern van Sehonauwen, Ryn van Jutphaes ende
meer dese gelycke.
Soo en eau de ged. niet verstaen, hoe ofte waer deur
dat liet voorseyde laetste quartier Blockhoven met den naeme
Jutphaes geintiiuleert werde.
Ende schoongenomen (sonder te bekennen) off alle deese
quartieren, all eedelluyder wapenen geweest hadden, ende
daer voor bekent waren, soo soude nochtans d selve wesen
impertinenl in cas alhier, als voor dese tegenwoordige tvden
onbekent ende obscuyr wesende.
Want sy oversulcx geensins egaal ofte gelyck en syn d voors
notoire en seer wel bekende ridderlicke stam, name ende
wapenen van dyn van des Impts. ouders hier voor gededu-
ceert, met alsulcke statelicke goederen, titule van Ridderschap
hoge nobihteerende officien, glyms met eere versiert ende
Levcsticht.
Ende oversulcx dselve quartieren van des Impts. Huysfr
ende alles anders datter beaeffeus noch gedesidereert wori
geensius genoech ofte voldoen en mogen, d voors. intentie en-
de vuytersle wille van parthyen ouders.
Hierby gevoecht in teycken dat de ged. met recht wel
mag ignoreeren soodanigen adeldom, soo ist dat hy ged. sieh
noch wyders daerop bevragende verstaet, dat een dr.*van
Oostrum gehjliet geweest is aan een Gosen van Scayck
-ocr page 98-
93
borger t Utrecht, daervan een soon gecomen is, die gehylict
is geweest aen een dr. in Hollant van cleynen respecte.
Item, dat Diederick van Ooslrum oock gehadt heeft
een syn oudste broeder, die gehylict is geweest aen een bor-
gers dr. wiens broeder geheelen was Jan den Engelsman
een schoenmaecker wesende, ende daervan gecomen was een
d', genaemt Joffrou van Oostrum die getrouwt hadde een
Jacob de Ridder subst. schout ofte dienaar van parthyen
heer vader, doen hy hoochschout was van Utrecht.
Item, noch verstaet hy ged. datter tot Houten onlancx
noch gewoont hebben ende noch wonen van die van Oost-
rum, die hem dragen als huysluyden, a!s Adriaen van
Oostrum, Jan vaii Oostrum, ende hier t Ulr. C a er l
van Oostrum, die oock na c m , helm ende schilt al vol van
die van Ooslrum syn voerende.
Item, datter oock ontrent vyftich iaeren geleden eenige van
die van Oostrum haere kynderen hantwercken, als kisle-
maeken ende diergelycken hebben laeten leeren.
Sulcx, dat d'lmpt. sulcken adel als voorseyt is, hem ver-
melende van syn huysfr., nae rechten gehouden is daer van
te bewysen tot genoch doen, want de ged. die niet en can
vernemen in eenige passaige.
Ende belangende dat d voors. getuygen voorts gaende haer
partydicheyt claerlicken te kennen geven, souderlinglie alwaar
H. Gerrit van Scade seyt dat die van Oostrum over
twee hondert iaeren dochters in stiften gehadt souden hebben,
het wclck hy seyt Rynsburg te wesen.
Niet tegenstaende, niet alleen, dat hy maer omtrent xiiiij
iaeren hem seyt oudt te wesen, ende alsulcx immers niet heu-
gen en can van die geschiedenisse van twee hondert iaeren.
Sonder hem ook te refereren tot eenige registren ofte schrif-
telicke memorien, die daer van spreecken souden.
Hoe wel t selve alhier oock imperlinent is, soo dat maer
naulicx een acte van possessie vel quasi is van adeldom en
geen bewys van lilule van rechüge geboorlige Adel, die inde
de voors. titulen van ridderen ofte der voors. knapen af-
komste ende adele slamhusen gefundeert staet, als voorseyt is,
soo het coinen ofte wesen in sulcke stichten dickwils gepro-
cureert ende te weege gebracht wordt, door bevel van prin-
cen van den lande; Ilem, deur recommandatie van sommige
groote meesters; Item deur faveur van Abdissen; item van
collegien ende stiften wel onifangen syn geweest geheel nieuwe
edele, tsy van Raetsheeren, presidenten ende onlancx genobi-
li leert ofte andere patritien gecomen, die nauwelicx vier eedele,
-ocr page 99-
94
iae sompiyis geheel geen quartieren en hadden, als alle men-
schen notoir is.
Ende te meer is sulcx noch impertinent, dal d voors. van
Sc ad c seyt dat die van Oostrum noch onlancx twee ab-
dissen gehadt hebben in de ioffr. cloosteren van deser siadt
en lande van Utrecht.
Aengesien ende gemerkt, dat d voors. iofferen cloostren van
Utrecht int ontvangen van eenige ionge iofferen noch in ou-
den tyden niet veel gelet en hebben op de hooge authentyc-
que eedele affcomste, noch op die quartieren van dien, noch
als noch niet seer daer op lellende en syn.
Regard genomen hebbende meest op de liberale ende eer-
licke educatie van de kynderen, ende dat haer ouders goede
luyden waren, ende alsulcx weerdich omme in sulcke verga-
deringe ontfangen to worden.
Ende alsulck bevynt men, dat van allen ouden tyden onder
die eedele knapen ende riddennatige haer kynderen soo van
eedelen als oneedelen patrilien, als te weeten, vrou Witte,
vrou van der Wilde, vrou van Voerde, vrou Daelen,
vrou van der Borch en diergelycke ontallicke andere meer
Abdissen. Item oock Juffrouwen, als Jotfrou Pots, van
Leuwen, van Schroyesteyn, van Beeflant ende an-
dere meer geweest syn.
Ende als myn Heercn regard sullen gelieven te nemen,
dat men dagelicx voor oogen siet gebueren, dalter sommige
gemeen eedelen wel dickwils hylicken aen dochteren van bor-
geren , t sy om goet ofte andere consideratien wille, ende dat
vice versa, rycke borgeren oock wel hylicken aen Eedeluyden etc.
Ende dat als van sulcke eedelen gedescendeert in mans of-
te ionckvrouwen cloosteren quam te werden Lantcomrnandeurs
ofte abdissen, soo hebben die haere palrytien, vrunden, al
waren sy maer eedelen sonder litule, soo wel in de voor-
schreven cloosters cuimen ende mogen brengen als oude rechte
eedelen.
\Vaiit een yder van natuere genegen is syn bloetvrinden
ende magen te avanceren.
Sulcx dat daar op niet veel te letten en is, ten fijne al-
hier gepretendeert, ten sy dat meede blycke van de hier voor
verhaelde eedele qualiteyten.
Ende dat H. Gerrit Sc a de voorts gaende in syn depo-
sitie, seyt dat Dirck van Oostrum als Eedelman int sticht,
in den Heemenraedt van de Leckendyck geweest conde syn
tiide mede Jan van Oostrum syn soon.
Seyt alsoo die van den conventen, soo binnen als buylea
-ocr page 100-
95
Utrecht elcx haer tour ofte buerte hebben om een Heemraet
te stellen op ten Leckendyck.
Ende dat alsulcx die van den convente van de Witte vrou-
wen haer buerte geworden was, hebben syltiyden gecommit-
teert Dirck van Oostrum van haer convents wegc, Heem-
raet ende als hy Dirck van Oostrum ontrent syn taïe
van vier iaeren vit gedient hadde ende middelretyt eenen sterft
van de gecommitteerde Eedelen.
Soo heeft hy van Oostrum gesolliciieert aen de Staten
dat hy in die plaetse gesurrogeert soude mogen werden.
Ende overmits hy alsdoen tamelicke de saecken hadde lee-
ren kennen, ende dat hy oock naeby ende genochsaem op
den dyck was dagelicx verkeerende, ende alsulck alle opwa-
teren ende andere gebreecken, dagelicx voor oogen siende,
als wonende tot Wyck, ende meede gemerct dat hy een goet
vrolick man was, die den swaren dronck te dier tyt aldaer
vallende wel verdragen conde ende alsulck die oude Heem-
raden seer aangenaem.
Soo heeft hy, soo deur recommandatie van syn medebroe-
ders , alse groote instantie ende sollicitatie van hem selven aen
de Staten gedaen, geobtineert Heemraedt te wesen over den
voors. Leckendyck, in het welck syn soon Jan van Oost-
rum deur vrinden, recommandatie voorts is geconliriueert ge-
worden.
Edoch, alsoo oock alhier eene haest edelmans genoch is
omme in den Heemraedt van den Leckendyck geeligeert te worden.
Ende alsoo tselve offitie oock niemant Edeldom en geeft
ofte en neempt.
Ende dat hy üirck van Oostrum alsdoen noch alsnoch
in -Staten niet bescreven en werde, ende alsulcx als bescre-
ven Edelman, ofte vuyt het collegie van de bescreven eedelen
nist geputeert en is geweest.
Soo is sulcx geheel Impt. in veele manieren bysonder in cas alhier.
Maer alsoo d voors. H. Cristiaen Gooi en H. Gerrit
Schade grote familiare vrunden en dagelicxse gelachgenoten
geweest syn van Dirck ende Jan van Oostrum en dat
Mr. Willem van Otterspoor rentmr. ende negotiorum ge-
set is van den Impt. soo geven syluyden wel by haer depo-
sitie te verstaen, datse den Impt. geerne helpen souden.
Ende overslaende het test. van parthyen ouderen by d'Impt.
overgeleyt onder de letteren R, en S. soo d'Impt. met syn
andere broeder en susters parlhyen ouders genoch tot haer-
luder meeninge geseduceert hebbon gehadt deur syn ged. vuyt-
landigheyt ende absentie.
-ocr page 101-
96
Accepteerende niettemin tselve test. en cocidiile int geene
voor hem ged. doende is.
Vuyt welcke tesiamente en t geene voorens gededuceert is,
promptelick verslaen wordt, dat d'Impt. in conventie oock in
allen gevalle door de trouwe door de dr. van Joh a n van
Oost r u m gedaen , die clausule van verval ende privatie, int
selve testament geexpresseert, niet ontgaen en is.
Ende mitsdien oock niet de clausule van verbant aengaendö
de principale woonplaatse en de Ridderhofstede van Amerongen,
in den selven testament uyl gedrukt, in cas van aflivichhevt
sonder geboorte van syns gelycke geprocreert, ibi:
Voorts is onse meninge ende wille dat indien eenige van
onse soons quarnen te sterven, sonder echte lyffs erven te
laten van haers gelycke geprocreert, dat in sulcken gevalle
haer principael wooriplaelse ende ridderhofstede, als Ameroii-
gen, t huis van der Horst, Zuylesteyn op de levende blyvende
broeders ende hoer rechte kynderen erven ende comen sullen.
Waerdoor dan oock verslaen wort den Impt. te min by
de transactie in questie, aangaende ihuys van Amerongen be-
swaert te syn.
Soo tselve liuys doch in allen gevalle ende cesserende alle
voorwarden, by syns gedaagdes hylicxe vorwarden gemaect, op
hem ged. soude hebben te comen in crachte van het voois.
verbant.
Als de ged. oock accepteert den accoorde tussclien par-
tbyen gemaect ende syns ged. hylicxe vorwarden, mitsgaders
dat de ged. hem daermede behelpende is
Ende rcprocherende de pretense hylicxe vorwarden van den
Impt. als res inter alios acta, also hem ged. niet connen
preiudiceren.
Noch en is dselve oock niet in forma probante, soo dio
gene, die die beteyckent soude hebben, daerop niet gehoort en
syn ende daerover gerecoleert synde, mogelick wel wat ver-
claren souden, dat den Jmpt. niet seer mede en soude gaen.
Edoch en is dselve niet inhoudende eenich vordel van den
Impt., dan eene telle quelle gesimuleerde meedegave noch
geen gemeen burgersd'. goet gelyck wesende, ende voorts groote
titulen ende andere gemaecle dingen die veel veeren en luttel
vleesch syn medebrengende.
Ende aengaende de 2 acten van vrou Geertruyt van
Nyenrode, wed. van H. Goort van Reede eet. seyt do
ged. dat d'Impt. met syn broeder Jonckh. Gerrit van
Rheede parthyens vroumoeder lastich en importuyn gcnoch
gevallen syn oui H. E. ie brengen tot alle haer quada in-
-ocr page 102-
97
Venlie en also tot het passeren van de pretense acte, dan
alsoo dselve seer obscuyr diepe emte subtile motiven syn be-
grypende met een sonderlinge sinislre fabricatie van een ad',
gebaptiseert, soo sullen myn E. Meeren wel lichlelicken cunnen
verslaen, dat haer vroumoeder, so myn lieeren immers be-
kent , het inhouden van sulcke acte niet verstaeu endo alsulcx
melter harten niet gepasseert en heelt gehadt.
Insonderheyt soo haerluyder vroumoeder anders niet en in-
tendeert dan dat de vuyterste wille van haren man ende het
accoort van haere kynderen daer op gevolcht onderhouden
sal worden.
Doch d voors. twee acten van vrou Geertruyt van
Nyenrode by de Impl. overgeloyt, wel insiende en wort
daer by niet bevonden dat de clausulen privatoir ende van ver-
bant in den principalen testainenle geinsereert, int minste ge-
derogeert worden.
Ende dalende tot seeckcre slucken confuselicken annex den
anderen overgeleyt, ende eerste leenbrief en gerechtsbrieff van
Haerlem.
Reprocherende seyt de ged. dat hy niet en can bedencken
tot welcken eynde d'Impt. die mach exhiberen, soo immers
niet en doet yet wes tot bewys van adeldom , dat ymant can
bewyscn syn voorouders 2 ofte 5 hondcrt iaeren geleefi, ofte
dat die van Edelluden ecuich goet acngecocht hebben gehadt.
D'wyle men over menich iaeren gesien beeft ende noch da-
gelicx siet, dat die bergers schoonc goederen oock eedelluy-
der huysen van de edelluyden gecocht hebben gebadt.
Als namentlick notoir is van Gornelis van Schoordyck
aengecocht hebbende het geheelc stamhuys ende Ridderhofstede
met alle syn eminentie te Renauwen, beueffens meer andere
ridderlieke goederen.
Als men oock van gelycke noch dagelicx siet ende van
oude tyden, noch meer gesien heeft, dalter eedelluyden ge-
trout hebben gehadt tot huysfr. borgers dr., ende bysonder als
sy weduwnaers waren ende veele kynderen hadden ende dat
oock mee verso, rycke borgers soonen wel getrout hebben
Eedeluyden dochiers.
Ende alsulcx noch onlangs gesien is, dat Mr. Marlen
Meester, gelrout heeft gehadt eene dr. Coninx ende Mr.
Jasper van den Berch oock haer suster. Item Hen-
drie k Meyster een dochter van Bock horst, Mr. Cor-
nelis de Groot een dr. van Vuyteneng en meer anderen.
Maer dat de kynderen daervan bysonder, als die geen erfdr.
geweest en syn ende alsulcx geen feuda nobüitantia achter-
-ocr page 103-
98
gelaten en hebben, veel te min noch de collaterale vrinden
van sulcke wel gehylicte borgers souden willen seggen, datse
daerom meede Eedelluyden waren, laet de ged. hem bedunc-
ken, datse haer selven souden abuseren, ende dat sulcx ook
veel te min die aencopinge van goederen van Edelluyden tol
eenich bevvys van adeldom niemand en soude mogen strecken.
Ende voor soo veel aengaet seecker cartebelle twelcke
d'lmpt. noemt acte van consent (1) etc.
Seyt de ged. tselve te weesen een onbewesen geschrifte
ende geensins in forma probante nae rechten, noch niet au-
ihenlicq nae ordonnantie van den hove, dicterende dat op geen
copyen recht gedaen sal worden, dan die parle vocata ge-
aulhentiseert syn.
Ende soo dan tvoors. gescriftc meedebrengt dat het selfde
besegelt soude syn geweest van twee ridderen, en dat de
prelense copyst daer onder benoempt niet en seyt ofte ver-
claert dat by eenige seegelen noch in roden, noch in groenen
wasse ofte in enckelen nochte in dubbelen sterte daer onder
aen hangende bevonden heeft.
Soo ist tselve geschrift te achten ofte houden niet anders
dan een proiect ofte ontwerp van een imperfect geschrift.
Ende schoon genomen dit geschrifte in forma probante ware,
des neen, soo soude t inhoud van dien ter materie alhier
oock imperlinent wesen, vuyt diverse consideralien.
Alse in den eersten dat hy soo verde het woort knechten
aldaar geuseert, meede van knapen te verstacn is (des de
ged. ignoreerl) dat alsdan die knechten syn geweest die Ee-
deluyden daer onder benoempt, die geen ridderen en waren
als by naemen die van Ryn, die van Wtenham, die
van Nievelt, die van Wtcneng, als notoirlick vuyle
bekende knapen stamhuysen gedescendeert, ende die noch
besiltende.
Ende niet van Willem van Hardevelt daer inne be-
noempt en andere naevolgende personen.
Muer dat hy van Hardevelt met de selfde naevolgende
personen als raelsgenolen en raetsvrinden van de stade en de
sleeden van Utrecht ende van Amersfoort gecommiteert syn
geweest.
Als te weelen van wegen die van Amersfoort Willem
van Hardevelt met Steven van Nievelt Stevens s.,
dwelcke van Nievelt aldaer tot Amersloort oock plagen te wonen.
(i) I)il stuk volgt hier achter.
-ocr page 104-
99
Ende van wegen die van Utrecht, Claes van Oostrunl
cnde Willem de Wael met Thyman de Wael.
Aengesien ende gemerct d voors. Willem van Harde-
velt notoirliek een borger van Amersfoort is geweest ende
geen knaep ofte voor Eedelman oyt geacht of gehouden is ge-
weest, als allen menschen binnen Amersfoort kennelicken is.
Want hy is geweest die groote vader van Styntge van
Hardevelt, huisvrou in haer leven van Peter van Dave-
laer, borger t Amersfoort, dwelcke S ty n tg e n noch onlancx
is gestorven.
Ende is oock geweest dselve Willem van Hardevelt,
die oom over Willem Botterssoon was van Jacob
Botter ende syn liuysfr. suster van den voors. Willem
van Hardevelt, dwelcke Willem Botters Jacobsz
oock in de wandelinge Willem van Hardevelt genaamt
werde, overmits hy op de vonte nae den voors. oude Wil-
lem van Hardevelt genaempt was.
Van de welcke Willem Botter van Hardevelt gecomen
is Jacob Botter van Hardevelt, noch tegenwoordig in
levende lyve wesende borgernr. eertyls lot Amersfoort.
Edoch naedemael de voors. Willem van II a r d e v e 11
wel bekent is, cnde dat hy nochtans staende is in ordine , bo-
ven iae noch een persoon hoger als Claes van Oostrum,
soo sullen myn Hoeren wel cunnen colligeren welcke knech-
ten ende eedclen die andere naevolgende personen geweest syn.
Ten tweeden soo is hier op suicke prelense verschryvinge
van Slaten niet te achten om dien, dat de domdekens pla-
gen de Staten selffs te bescryven met haer eygen hant ende
daer over meesters ende hoofden te syn.
Ende dat syluyden alsulcx die van beuren vrunden ende
magen, al waren sy van compste ofte rechts wegen niet daer
loe gequalificeert, wel cooden mede in de Staten Irecken,
deur haer verscryvinge alst bequame personen waren van ver-
stande cnde gemoet.
Ende dat suicke bescrevcn personen als die reclite deur
niet ingecomen, wel somptyls nae dode van sulcken dom-
dekens weder achtergelaten worden.
Gelyckerwys men noch siet dagelicx gebeuren in Betuwe,
soo in den ampte van Thiel, alse oock sonderling in den
ampte van Bommel, alwaer die Amptmannen oick dickwils
hebben hare vrinden ende magen ofte anderen, die sy des
gunstig waren, bescreven onder haere respeclive ridderschap.
Ten derden, soo is suicke bescryvinge oock dickwils bin-
nen Utr. ingevoert geweest door die oorlogen ende partydich-
-ocr page 105-
100
heden die daer dickwils gevallen syn, te weeten, als men
personen van doen hadde ofte die stadt ofte die steden die haer
mosten helpen haer parthye houden, met vechten, met dringen
ende diergelycke, daer toe oock menichte en wel verstandige
personen van nooden waren.
Als oock wel schynt dat de acte van t voors. geschrifie
by tyden van oorloge ende vuyt saecke van oorloge geschiet
moet syn geweest, te weeten liet oorloge gevallen by tyden
van Bisschop David van Bonrgoignien in den iaere
1484, twelck men noemt t groote oorloge.
Ende dat men oock sulcke personen naedien het oorloch
ter nedergeleyt was, ofle als syluyden gestorven waren, haer
kynder weder achter liet.
Ende oversulex vynt men veele namen van geslachten van
cleynen ofle onbekenden respecte in sommige bescryvinge, als
die van Attevelt, die van Uter Leen, die van Zuyr-
m o n t ende meer anderen.
Ende in teycken van dien is oock gebuert, dat in den iaere
van 1527, by tyden van Bisschop Hendrick van Beye-
ren weder een oirloch en pariidichheyt is opgestaen binnen
Utrecht, daer eltelicke van de treffelicxste Ridderschap neu-
trael bleven, die hem des niet moyen en wilden ende dat
midderlertyt . de saecke lot extreme noot begonste te verlo-
pen , ende dat oversulcx die Staten ende ridderschap binnen
Utrecht wesende, hem cranck en swack vonden, hebben be-
screven olie geconvoccert in Staten veel eedele patritien ende
andere goede luyden , die te verliesen hadden, ende nochtans
niet en plagen verscreven te worden, omme de saecken ten
besten te helpen raeden ende dirigeren.
Gelyckerwys als men in de steeden van Hollant, ende oock
int sticht in tyden van grooten noot neffens die oude raet
ende nieuwe wel plach alle welgestelde ende verstandige bor-
geren te convoceren, die men de vroetschap nomineert.
Ende oversulcx ist oock gebuert datlet huys van Bourgoig-
nien ie weclen de Keyserlicke ma', deur de voors. partjdic-
heyt, van iaer 1527, aen den lande van Utrecht gecomen syn-
de, heelt sulcke gesellen die geen goederen ofte andere ti-
lulen en hadden van bescreven te werden, volgende de cé-
dulle van de voors. bescryvinge der voors. iaeren 27 en 28.
Ende naemaels tselfde deur imporlune inslanlie van sommige
ingevoert, ende tot meermaeis verscryvinge daerop gevolcht
was, hebben ten laesten die Ridderschap ende Eedelen selffs
weder een groot getalle van de selve bescreven personen thuis
gelaten ende onder ander oick Dirck van Oostrum.
-ocr page 106-
101
_ I.
Desen behalve is immers gesien dat Jan Wanroy Uien-
ham soo by keysers conincx als deese-regieringe tyden van
Stalen bescreven is geweest onder de Ridderschap lot syn
sierfdach toe.
Hoewel ende niet tegenstaende een ygelieken notoir is, dat
hy van syn vaders syde alhier te lande noch voor borger
noch Edelman bekent en was, soo syn moeder geworden
synde een erf'dr. van W t e n h a m , haers vaders knecht ge-
Irout hadde.
Waer uyt dat myn Heeren sullen mogen claerlicken colli-
geren ende verslaen sulcke singuliere ende difforrae bescry-
vinge van Staten geen deuchdelicke possessie van Adeldom,
veel min litulen van dien, te cunnen maecken.
Dan soo verre d'Impt. een wettige ende concludenle be-
scryvinge wilde fundeeren, soo hadde hy moeten bewysen,
dat die vader van Claes van Oostrum, aldaer genomi •
neert voor, ende Claes van Oostrum syn soon nae, elcx
ie haeren sterfdach toe, in Staten bescreven waren geweest
uniformelick.
Ende dat vuyt goede titule te weeten: dat sy van Oost-
rum van haer selffs wegen, vuyt eenen knapen stamhuys
gesproten ofte dat syluyden van een erffdr. van eenige andere
knapen gecomen ende van haeren eedelen stamhusen geerft
ende dat besittende waren geweest.
Want anders notoir is nae die oude Stichtse rechten ende
ordonnantien opt sluck van bescryvinge gemaect, dat nie-
mant in Staten bescreven en mach worden dan die oudste
soon van die geene die van oudts altyts bescreven syn ge-
weest , ofte isser geen soon, die geene dan die d erfdochter
van sulcke ridders ofte knapen getraut heeft.
Hieromme is oock suspect, dat die van Oostrum sulcke
voorseyde frivole geseriftgens dus lange tyt bewaert hebben
gehadt te weeten, om haer saecken daer mede wat voor de
simpele naecomers t'e mogen coloreren.
Soo andersins sulcx den ouden authentycquen ende wel be-
kenden knapen sulcke geschriftgens niet van noode en syn te
bewaren.
Als van de welcke knapen haer bescryvinge alle de oude
staten-boeken, acten, registren ende tegenwoordige seer notoire
waerheyt .ende litule ofte recht van bescreven behoren te
worden daer van openbaere getuygenisse syn gevende tot
overvloei.
Boven allen desen soo syn alle d voors. geexhibeerde ende dier-
gelycke pampieren en geschriften impertinent, alleenlicken vuyt
Utr. voorheen en thans , l Dl. l St. 40
-ocr page 107-
102
dien, dat al waert dat alle t geene voors. slaet cesseerde ,
des neen, ende dat die van Oostrum knapen ofte suleke
eedeluyden waren, die vuyt goede titulen in Staten behoirden
bescreven te worden, ende daer inne oock uniformelicken al-
tyt bescreven waren geweest.
Soo en soude d'Impt. immers niet derven ofte cunnen mitte
waerheyl seggen veel te min bewysen dat syluyden in naem
ende wapenen, afcompsle ende beginne van dien, in bloet,
in quartieren, in goet, in glyms, staet ende alles anders par-
tijyen ouders in geenen puncten gelyck ende egaal en syn,
omrae diverse redenen, differentien en graden wille, boven verbaelt.
Soo immers alle de geeiie, die oock met recht ende vuyt
goede titule iu Staten beschreven worden malcanderen niet
gelyck ofte cgael en syn, doch geensins alsoo gelyck, dat
syluden aen maleander souden willen, iae niet eens dencken
te hylicken als voren breder verthoont staet.
Ende alsoo daer niet sonderlincx meer by den Impt. ge-
exhibeert en wordt vorder reprochens behoevende.
Soo employeert de ged. voorts reprochen in rechten.
Ende presenteert syn feyt te verifiëren, voor soo veol tolle
intentie van hem ged. noodich sal syn.
Sonder hem te willen aslringeren, etc. (1).
Concludeert pnt moris atque styli, op als etc. ende was
onderteyckent.
ADIUAN VAN REEDE.
Copie van seeckere acte by de üost-
r u m s bewaert en in dese scripture
gementioneert.
Wy Jan van Renesse van Benouwen, Jan van
(1) Omtrent den uitslag van deze procedure Jees ik iu een oud
handschrift: » H'. F reder ick v au Be e de, zoon van (i oor t vau
u Ileede, heeft met syn oudste broeder lang over dese Heerlyck-
» heyt (Ainerongeu) geprocedeert, maer hy revisie, Au. 1608 de-
» selve geobtiueert."
Dit is ook de reden, waarom ik aan het hoofd dezes gesteld heb,
het jaar 1608. Het proces is waarschijnlijk begonnen ua den dood
van de moeder, die den 6 April 1603 overleden was.
Al hetgene tegen de familie van van Oostrum enz. gezegd is,
moet, onzes bedunkens, alleen beschouwd worden als gesteld en geens-
zins als bewezen.
Die van Oostrum dan ook zijn voor goede Edellieden erkend;
want twee van de Heereu van Oostrum zijns wegens de Kidder-
hofstad Broekhuizen in de Ridderschap van Utrecht beschreven. Zio
Tegeaw. Staat van alle Volken, XXH Deel, pag. 308 en 309.
-ocr page 108-
103
Zuylen van Nievelt ridderen, Ger'rit van Ryn, Loa-
wenss, Johan van Renesse van Baer, Gerrit Uten-
ham, Beernt Uteneng, Willem van Hardevelt,
Steven van Nievelt Stevensz., • Claes van Oost-
rum, Willem de Wael, Tyman de Wael ende Gys-
ber't van Hemerten, doen condt, allen loyden, alsoo in het
overgeven van der vuytsetlinge van de morgen gelde, by de
Staten der ridderschap overcomen is, dat men H en d r ie k
van G lient van Rixslel afdoen ende betalen soude tot re-
delicker wys syne scade ovennils de drien Staten geleden, eri-
de anders totier vuytsettinge van den morgen gelde niet tre-
den en woude, ten ware saecke dat Hendrick voors. te
vreeden gestelt worden, het welcke hem voor mynen genadi-
gen Heer ende synder gen. hogen raet belooft wort, soo ist
dat wy geadmitteert, geconseriteert ende toegelaten hebben,
admittcren, consenteren ende laeten toe, mits desen onsen
openene brieve alle alsulcke supplicatie, als onsen gen._ heere
van wegen Hendrick voors. den drie Staten van den lande
overgelevert heeft toiler sonime toe van vier honden enckele
guldens hem die te belalen van dese vuytseitinge voors. van
des gemeenen lants gelde ende anders niet, in oirconde der
waerheyt soo hebben wy ridderen ende knapen voors. gebe-
den den eerbaren Johan van Renesse van Renauwen
rid. ende Johan van Renesse van Baer te willen deesen
placaat over ons gesamentlick besegelen, het welck wy J o-
ban van Renesse van Renauwen rid. ende Johan van
Renesse van Baer voors. ter begeerte als boven ende
meede over ons selven geerne gedaen hebben met onse sege-
len, geschiet in het iaer dusent vierhondert ende negen eade
t negentich des donderdaechs naer Pontiani.
A°. 1499. üynxdags nae Ponliani.
De raeden oudt ende nieu hebben belieft en consenteren,
dat men Hendrick van Geut vuytreyeken sal alsulcke 400
rynsguldens als syne suppücaüe, die ons Gen, heer van Utr,
den drien Stalen van Utrecht heeft doen presenteren, inhou-
dende soo veer die andere Staten daer in believen, ruerende
van synen trouwen dienst aen den Staten voors. bewesen,
daerover syn huysingen tot Jutphaes gebrant syn.
-ocr page 109-
j- —






c^



r ft
& K
C C.
H
>
o-
C
e -i
M K S*
K £ 0



$ g^
g 5:
*^ P
J?
n
nT
c.
o
er
p) fii
sis «
1
g

n *
53*
o
o

i g ^ g S

B

sT o
"-^
**>

a H B 2

&5

>— s

^

>• W m

"

O
s
5*

B B, t, z



!? 3
ES;
cm:

M « i O




pT"
^i

5< H



«s: ST



« S



!T
P!
**^

H e W



g r

•

'l S!

k-ü
-j

^


k-e
01
\

«j
*>

2T£
CO
<x>
r»
00
Gereformeerden.
\

$•

O5 OC
^*

00



~j

k-a tS
s
0
o
Roomsch-
ft

$

v. k-a
CO m
w
S>
01
01
o
Caiholijken.
A
m








&

O
Gï
Cl
1
o»
te
-j ij-
«
kO
C5
Cl
o
Oud-Roomschen,
* 1
1
i
Uk
W
00
1
MM
w» O
-1
ka
*?
3
Lulhersche
Evangelischen. '
S
m
) _

u»
Ol
1
-~1 W.
o
CO
OJ
Cl
• i
Doopsgezinden.
ft
i

oï
1
-4 a
LO
00
«g
Remonstranten.
g,

0
<x>
H*»
1
de «
-
*
o
o
Hoogduiisehe
Israëliten.
li
n
!
W
1
a a
a
s
w
Portug. Israëlilen.
P
*
l






Totgeenedeivoor-


O

£5 R


O5
meldegezindheden








behoorde.


1




» O CO

**
c»
ex

fc 0
10
CB
i i)
-J
k*
s S g s3' 1
*&I fe &

05

y; w
Hki
o
*»
• » B ^ s-
"ï tr» (3 —3


1




i » oa



d
O
CD





§
a
c.,

a
tap




o
O»
0?
^^h




>5

e^
|^




Aj
O
re
1
M




0
S
p
9




c-
o
ct>
I-H
M




CD
C3

•B




i-S
O
O
B«
CD
S
i




o


H




s
8E
C-
o
ft




2'
M
«1
H




5
i
g
üj




i
S
H
H





7
era
ff*
T

99
N
•nn
É»
git»
E-I.H
«!»&».
gsP
r H H
A
» 5»!
0
w
l
e
H
-ocr page 110-
Sommier Rapport van 't gene die Heeren, Jonckheer J o h a n valt
Duvenvoirde, Domdeecken, Mr. Floris Heermale,
Thesaurier t'Oude Munster, Joncheer Niclaes van Zuy-
len, Heer tot Zevender Scholtes, Peter Ruysch, Sur ge"
meyster, Roetart van Lanscroon, Schepen van de Stadt
Utrecht, M'. Pauwels Buys ende Mr. Floris Thin,
Advocaet van den Staten van Utrecht, gebesoigneert heb-
ben, in de Commissie van den voorsz. Staten op hem
luyden gedepecheert den vyfden dach Decembris anno
LXXXV stilo veteri, ende dat om, te voltrecken die han-
delinge met de Co. Ma', van Engelant, in Engelant be-
gost ende gesloten.
Ende mede om t'ontfangen den Heere Grave van Ley-
c e si e r van wegen hare Ma', voor Gouverneur in dese
landen gesonden, ende met deselve voorts te handelen, op
't gene Syne Exell. d'selve landen aendienen of voordragen,
ende tot dienste ende weloaren van deselve strecken soudn.
O,
den gront deser saecke te weten, is te verstaen t
dat die Generale Staten by hare brieven van den su"1 No-
Vembris 1585 stilo novo die Generale Staten overgesonden
hebbén, copie van eene missive van den Gedeputeerden van
de Generale Staten in Etigelant gebleven, gedateert den eer-
sten Novembfis stilo novo daer by sy schryven, dat die van
den Raide van hare Ma', op hem luyden hadden versocht,
dat sy souden willen vervougen, dat die Generale Staten,
jegens den xven derselver maent, dat Zyne Exell. meende in
Zeelant te syn, eenige gequalificeerde persoenen in compe-
tenten getale aldaer lot Middelburch souden willen seynden,
versien met goede volmacht, om met Syne Exell. te advi»
seeren ende te sluyten, 't gunt tot behoudinge van de lauden
nodich soude wesen , sonder rapport te moeten doen, als 't welck
veeltyts occasie ende goede middelen doet verliesen, enda
veel inconvenienlen , die naemaels irreparabel syn, causeert,
dat daeromme hare Ma', ende die voorsz. Heeren van den
Raide begeerden ende verstonden in 't selve alsoe versien te
moeten syn als voorsz. is, dat sy, te weeten de Generale Sta-
ten voorts goetvinden, uyt redenen in de voorsz. missive van
den Gedeputeerden in Engelant verhaelt, dat de provinciën
U ir. voorheen en thans , I Dl. l St. il
-ocr page 111-
106
soe haest mogelyck wesen soude, eenige Gedeputeerden van
aensiene in competenten getale, ende onder andere mede dia
gene, die in Engelant geweest wacren, souden schicken in den
Hage, gelast ende geauthoriseert, omme alle poincten van den
tractate te mogen afhandelen, ende van wegen de geunieerde
provinciën te doen voltrecken, zoe aengaende de regieringe
als contributien ende vorder te resolveeren, op al 't gene Syne
Exell. soude moegen proponeeren het beleyt der saecke als
in den tractate aengaende.
Oock mede om Syn Exell., als van hare Ma', herwaerts
over ten versoucke van de provinciën geschickt synde, ende
sulcx hare Ma", persoon alhier represenleerende in alle saecken
den chrychshandel ende 't gene daervan dependeert, betreffende,
te defereren, die overste macht ende authoriteyt, ende den
provinciën, steden ende leden, met den Gouverneurs ende Re-
gierders van dien, te verbinden ende assubvetereri tot vol-
comen gehoorsaemheyt ende executie van 't gene by Syne Exell.
ende by den Kaide, by Syne Exell. te ordineeren, volgende
den tractate geordineert, bevolen ende gestatueert sal worden,
op dat die behoorlycke aulhoriteyt in den geunieerden pro-
vinciën over lange, godt betert, cesseerende, ende daer alle
personen, van wat staet ofte standt die mogen syn, zoe lange
naer gehaeckt hebben, eens gerestaureert ende weder inge-
voert mochte worden, ende voorts op alle andere voorval-
lende saecken het welvaeren van de landen betreffende.
Om op welcke missiven te resolveeren, die Staten van den
lande van Utrecht, jegens den vyffden van de maent van
November nae d'oude stile beschreven syn geweest, ende te-
samen gedelibereert hebbende, op de macht hierboven ge-
roert , hebben geresolveert, dat men dienvolgende seekere
personagie van qualité deputeeren sonde, die Syne Exell. nef-
fens de Gedeputeerde van de andere provinciën bewilleco-
men souden, die voirts geauthoriseert, ende volle macht heb-
ben souden, om hem te vinden in den Haege, omme met
d'aenwesende van de geunieerde provinciën te communiceeren,
delibereren ende resolveeren op de voorsz. poincten ende een
yeder van dien.
Ende nopende 't poinct van de regieringe, dat sy haer des-
aengaende souden reguleeren, achtervolgende d'instructie daer
op geconcipieert, ende genouchsaem gearresleert, ende op de
vorder articulen, begrepen in den tractate van Engelant, die
regieringe ende macht van den Gouverneur Generael ende
Raeden van Staten concerneerende.
Ende soa veel 't poinct van de contributie belangt, dat sy
-ocr page 112-
107
haer souden regnleeren, achtervolgende die consenten daerop
gedragen, ende de Gedeputeerden in Engelandt medegegeven.
Dat sy voorts op alle voorvallende saecken, die geen ver-
treek souden mogen lyden, delibereren, adviseren ende resol-
veeren souden moegen, zoe als zyluyden tot dienste, nut en-
de prouffyt van de landen souden bevinden te bekooren, midts
dat sy van saecken van groter gewichte, ende die vertreck
mochten lyden, rapport nemen souden.
Ende syn ten eynde voorsz. gecommitleert, den Edelen
Erentfesten, Hoochgeleerden seer Voorsieninghen Heeren Jonc-
heere Johan van Duvenvoorde, Domdecken, M'. Floris
Heermale, Thesaurier tot Oude Munster, Niclaes van
Suylen van Draeckenburch, Heer van de Sevender en-
de Scholtes, Peter Ruysch, Borgermeester, Roetart
van Lantscroon, Schepen der Stadt. Utrecht, Mr. Pau-
wels Buys ende Mr. Floris Thin, Advocaat van den
Staten van Utrecht, naer breder inhout van de Commissie
hier van synde etc.
Item alsoe die Staten haer verlaten vonden, van die van
Hollant, die nyet en presteerden over desen quartier de vyf-
tich duysent gulden ter maent belooft, daerover ons lant in
groot verloop gecomen was, ende dat oock des lants saecken,
hoe langer hoe meerder in confusie liepen, by gebreck van
een Hooft ofte Gouverneur Generael, hebben de Staten die
men binnen Utrecht heeft connen becomen op den VIM ende
vn'n December haer luyden voorsz. Gedeputeerden belast, die
van Hollant met eernste de seekere gelegentheyt van desen
quartier te remonstreren ende te versoucken, dat sy d'selve
souden willen met merckelycke quantiteyt van vivres, ammuniti-
ons ende sonderlinge van penningen assisteren, ende by faulte
van dien, dat sy te samen souden delibereren, oft geraden
soude syn, alle gelegentheyt die Vroetschappen van de grote
steden van Hollant te remonstreren als by de voorsz. Com-
missie , ende van gelycken, oft geraden souden wesen, eenige
aen de Coninginne van Engelant te schicken, om te doen vor-
deren die compste van den Grave van Leycester als bre-
der by de Commissie etc.
Met welcke voorsz. Commissie de Gedeputeerden voorn, den
vui™ December xvMxxxv stilo veteri gereyst syn uyt Utrecht,
ende syn den is»" des avonts gecomen in den Haege.
Den x"» hebben haer Commissie geeommuniceert met de
Heere Heermale, die daer was, ende goetgevonden nyet ta
compareren voor des anderen daeges, ende dat men middelrs
tyt sich op alle gelegentheyt soude informeeren.
-ocr page 113-
108
Ende hebben bevonden, dat noch nyemant van- d'andc'
provinciën gecomen was, ende dat die van Hollant noch nyei
al vergadert waeren.
Hebben oock tydinge gehadt van de compsto van den Grava
van Leycester, sulcx wy met drie brieven dien dage aen
onse Meesters geschreven hebben, ende sonderlinge, dat die
van Hollant gemeynt waeren, die Engelsche peerden riaer Sticht
te schicken, ten eynde daertegens versien mocht worden.
Den \im syn de Gedeputeerden voornt. uytgesondert die
Heere van de Sevender ende Buys, die noch nyet aen-
gecomen waeren, in de Staeten gecompareert ende hebben ge-
levert hare brieven van credentie van den vntn Decembris,
ende hebben verclaert, gelast te syn op den poincten van de
beschryvinge, ende dat sy bereyt waeren nefiens d'andere pro-
vinciën , haren last te openen, gelyck sy het disposityff der-
selver openbaerlick oplasen.
Ten selven dage hebben in den Staten Generael aengedient,
die vreese, die wy hadden, dat men die Engelsche peerden,
in onsen quartier soude willen senden, ongemonstert, ende daer
toe geallegeert die laste, die wy hadden, 't welck goetgevon-
den is, den Slaeten van Hollandt aen te dienen, gelyck wy
met den cancelier van den lande van Geldre gedaen hebben,
dan hebben geen uitdragende antwoort ontfaugen.
Ten selven dage verstonden die compste van den Heere
van Noortwyck ende Buys op Delfshaven, ende hebben
die Heeren Staeten van Hollant ons gecoqamuniceert copie van
baer luyder brief, by dewelcke wy verstonden anders tot dia
peerden voorsien te syn, te weeten, dat die in den Haege
ende daeromlrent geaccommodeert soude worden, allcenl. van
logysen, waervan wy tersiont Myn Heeren Staten ty onse
missive van den xiea ende \nm nelfens copie van de missive
van Heer van Noortwyck ende Buys geadverteert hebben.
Insgelycx de vorder lydinge, die wy hadden van de Grave
van Leycester.
Item van de dachten, by die van Hollant gedaen, van dat
hare schepen aen de \aert opgehouden waeren, ende verhindert,
•volgende der Generaele Staten resolutie den Ryn op te vaeren.
Item gelycke dachten, van dat men 't Utrecht 't geheele recht
van den convoyen wilde doen betaelen. Van alle 'l welck de
Generale Staten aen onsen Staten oock geschreven hebben by
haer brieven van den xxi"" Decembris stilo nova.
Ten selvon dage, te weten den xien syn Leoninus, Bar-
n e vel t ende Thin gecomiuitteert, om met Ma u rits te
reeckenen.
-ocr page 114-
't Welck met den Thesaurier begonst is den xu". Eodera
die tydinge gecomen van Graeff Ma u ril s nopende d'aen-
compste van Leycester, daervan wy onse Staten geadver-
teert hebben.
Den xiii"1 Decembris met oversendinge van copie van de
missive.
Ten selven dage hebben Buy s ende Heere van Noort-
wyck haer rapporl gedaen, bestaende principalick in de neer-
slicheyt by hem luyden gedaen , om te vorderen de compste
van den Graeff van Lcycester, ende van de peerden van
bare Ma', tot dienste van de Landen gedeslineert, ende hebben
voorts gelevort brieven van hare Ma'., in haer luyder faveur
geschreven etc.
Hebben noch geseyt, dat hare Ma', geadverteert was, dat
den vyant van meeninge was, Utrecht te beleggen, dat voorts
hare Ma', in 't afscheyden hem luyden seer gerecommandeert
hadden, den persoon van den Grave van Leycester; ende
dat hy geëgeerl, respecteert ende onifangen soude worden, als
syn qualiteyt meriteerde , ende dat hem daertoe gegeven soude
worden sulcken authorileyt als 't behoirde, ofte dat anders
hare Ma', geoorsaeckt soude wesen, dese landen te verlaten,
daenoe verscheyden vyanden hadden getracht.
Heeft Buy s ten selven daege van gelycken ons luyden ver-
claert, die affectie, die hare Ma', ende Syne Exell. hadden,
om dese landen ie verlossen, ende parliculierlyk tot de pro-
vincie van Utrecht, gelyck die Heeren hebben moegen sien
uyt de missive van haere Ma'., by ons overgesonden.
Ten selven daege des nanoens syn brieven gecomen uyt
Zeelant, inhoudende de compsle van den Grave van Ley-
cester aldaer, die wy tersiont oock aen den Staden over-
geschickt hebben.
Den juni™ hebben geproponeert, 't gene die Gedeputeerde
belast was, nopende den Grave van Moers, te doen comen
in den Haege, om Syn Exell. te bewillecomen ende de advis
versocht aen de Gesanlen van syne G.
Ten selven dage hebben die van den lande van Geldre ge-
proponeert van de hondert last coorns, daer van wy terstont
by onse missive de Heeren Staten geadverteert hebben,
mitsgaders van den propoosten desen aengaende in den Staten
van Hollandt gevallen.
Den xveu Corsdach, ende nyet gedaen.
Den xvien hebben die Gedeputeerden rapport gedaen van
't gene gebesoigneert was, met de Gesanlen van den Grave
van Moers, gelyck d'acte, den Stalen gesouden, sulcx mede-
-ocr page 115-
110
brengt, wesende in effect, dal het noch nyet gelegen noch
geraden was, dat syne G. comcn soude, ende dat sy selve
gesonden waeren, ommc d'excuse te doen.
Tot den xxuei1 Decembris toe is nyet besonders gedaen,
in de saecken van Engelant.
Dan hebben ten selven dage ontfangen brieven van de Staa-
ten van Utrecht, inhoudende de sobere gelegenheyt van on-
sen quartiere ende merckelick de inlegeringe van de ruyter
ende soldaten, 't verlies van 't huys te Heumen, 't pericule van
's Herenberge, van Bommel, van Deventer, ende van den ap-
parat van den vyant, om in Veluwe te comen etc. d'welcke
•wy terstont de Generale Staten, ende daernae die Staten van
Hollant geremonstreert hebben, dan hebben sonderlinge geen
vertroostinge gecregen, als wy by onse brieven van den xxiucl>
ende xxvett den Staten aengeschreven hebben.
Dan den xxnnen Decembris hebben die van Hollant geac-
cordeert, noch veerthiendalff duysent gulden t'Utrecht te sen-
den, vermogens d'acte daervan synde, van date den vyffden Ja-
nuary 1586 gesz. ende by ons overgeschickt by onse brie-
ven van den xxvi", daerby wy oock geschreven hebben van
de vyftich last roggen tot Arnhem te senden, etc.
Den xxvnen December is Syne Exell. des nanoens ingeco-
men, ende besonden met Haersholte, Caron ende Buys,
om te weten, wanneer het Syne Exell. gelegen soude wesen,
dat die Staten Syne Exell. souden salueeren, ende heeft tyt
bescheyden des anderen daeges 's morgens ten ixen ofte x ueren.
Den XXVIII1"1 is Syne Exell. by de Generale Staeten deur
monde van den Heere Cancelier van den Lande van Gelre
bewillecomt volgende 't geschrifte daervan overgesonden, en-
de heeft Syne Exell. den Staeten doen bedaiicken deur monde
van Clercy sulcx als apud acta.
Den xxuen Decembris syn gecommen brieven van de Ma',
van Engelant, van den lesten Novembris, inhoudende, dat
haere Ma1, oversendt den Grave van Leycester, sulcx als
by de brieven.
Ten selven dage des nanoens, is de Ambassadeur Da vis o n
gecompareert, ende heeft in 't lange verhaelt de goede ge-
negenlheyt ende" affectie van hare Ma', tot dese landen be-
thoont, soe deur het afsenden van haren volcke, als princi-
palick van Syne Excell., insgelycx d'affectie van Syne Exell.
bethoont in t overconien op sulcke tyden etc., ende dat hy be-
reyt was hem tot het redresseeren van onse verlopene saec-
ken te emploieeren, soe die geen langer uytstel mochten ly-
den, ende versoclit Ie weten, hoe die Heeren Staeten hem
-ocr page 116-
daerinne wilden gebruycken, op wat voet ende op wat middelen.
Heeft voorts in 't particulier gerecommaiideert in cracht van
brieven van hare Mat. by hem ontfangen, den Heere Graeve
van Leycester etc. als in textu.
Ten selven dage hebben de provintien ordentlick, elcx hare
opinie geseyt op t geproponeerde van de Ambassadeur, ende
soe d'opinien nyet al accordeerden, syn eenige gecommitteert,
om die te vereenigen, ende te vervatten by geschrifte, dan is
goetgevonden eerst te versoucken lecture van de Commissie,
die Syne Exell. hadde van hare Ma'.
Ende dien volgende syn Leoninus ende Buy s gecom-
milleert, om den Ambassadeur lecture van de voorsz. Com-
missie af te eysschen, ten eynde die provinciën heur resolu-
tie op 't geproponeerde naerder ende conformer die meeningc
van haere Ma*, souden moegen besluyten.
Den xxxea Decembris heeft Menyn gelevert de stucken van
den Engelschen handel, syn de Gedeputeerden bedanckt, ende
is hen belooft, dat sy tot een gedachtenisse van hare naco-
melingen souden worden vereert, ende ten desen eynde syn
brieven gedepecheert, die alhier geexhibeert worden, goteekent,
etc. Menyn is vereert extraordinarie met de somme van
driehondert guldens.
De Gesanten hebben de provinciën bedanckt.
Syn hiernae weder d'opinien geresumeert op de authoriteyt,
die men Syne Exell. geven soude, ende deselve aengeteyc-
kent sulcx den text medebrengt.
Ten selven daege hebben de Heeren Leoninus ende Buy s
gedaen rapport van de lecture van de Commissie van hare
Ma', op Syn Exell. als in textu.
Ten selven daege is gecompareert de Heer van Si
ende heeft gepresenteert brieven van haere Ma', van den eer-
sien Octobris lestleden, nopende syn gouvernement etc. get.
Op den lesten Decembris syn d'opinien, nopende d'auctho-
riteyt van Syne Eïell. verëenicht, uytgesondert die van Vrieslandt.
D'acte staet in textu.
Ende lecture gedaen in de Generaele Staten van de Com-
missie van Syne Exell.
Item is naederhant weder geresumeert 't poinct van de D» •
mainen, ende by die van Utrecht verclaert, dat zy verstaen,
dat die binnen lants geadministreert, ende die reeckeninge
daer gedaen soude worden volgende de satisfactie.
Ten selven dage »ae de noen is gedelibereert op het poinct
van de contributien, Syne Exell. in handen te stellen end?
syne opinien verclaert als in deu text.
-ocr page 117-
112
Ende soe die van Vrieslandt geheel singulier, in liaer opinie
waeren, syn vervangen ende overstempt volgende 'la.' arle van
de Naerder Unie.
Den eersten January stilo veteri syn de Staeten staetsge-
wyse gegaen by Syne Exell. ende hebben deselve gedefereert
deur monde van den Heere Cancelier van den lande van Geldre,
het Gouvernement ende Capitainschap Generael over alle de
geunieerde provinciën, Volgende de resolutie, schriftelick daer
op genomen, met beloften van te furneeren die middelen tot-
ter oorloge van node, volgende d'acte oock daerop beraempt.
Den nen January hebben die van Iloliant verclaeringe ge-
daen op t stuck van de contributie, ut in textu.
Insgelycx die van Zeelant ende Utrecht.
Is voorts dispute gevallen op de acte van contributie, daer-
inne die van Iloliant singulier bleven, ende haer acte van con-
sent apart ende op hem selven willen exhibeeren ut latius in textu.
Den xnien heeft de voorsz. questie op de contributie ge-
continueert prout in textu.
Des nanoens is geresolveert op de petitie van den Geur-
vorst van Gooien, ut in textu.
Den sim»» is gearresteert d'acte van contributie Syne Exell.
in handen te stellen prout in textu, ende is by de Here
Menyn, ,Vosbergen ende Aerntsma gelevert, in handen
van d'Ambassadeur Davison.
Die van Vrieslant hebben apart geleverJ seekere acte no-
pende de delatie van 't gouvernement prout ut textu.
Ten selven dage hebben de Gedeputeerden van Utrecht de
Generaele Staeten aengedient, de moetwillicheyt van de ruy-
ters in t Sticht leggende, die desen aengaende gelooft hebben
ie schryven brieven aen Syn Exell.
Gelycke brieven hebben oock gelooft te schryven de Staten
Generael.
Ten selven daege hebben die Gedeputeerden van Ulreclit
verclaert l'accepteeren de presentalie, by die van Hollant ge-
daen, nopende die submissie van 't poinct van de contributie
ende hebben 't selve verbleven acn Syne Exell. prout ut textu.
Is oock ten selven daege gearresteert het compromis tus-
schen die van Hotlant ende Zeelant.
Den ven stilo veteri ende xveu stilo now is de Ambassa-
deur Davison, in handen gestelt d'acie van contributie.
Ende die v<*n Vrieslandt hebbeu dies aengaende oock eeu
particulier acte gelevert prout ut textu.
Ten selven dage is rapport gedaen van die handelinge met
Maurits.
-ocr page 118-
113
Is uucb rapport gedaen van t gebesoigneerde op de in-
structie vau den Raide van State.
Den xvien off vien is in deliberatie geleyt Let getal eude
nominatie van den Raide vau Staten, neffuns Syrië Exell. te
committeeren ende geresolveert, dat men Syne Exell. eerst
d'instructie soude comrauniceeren, om te wceten, met wal ge-
tal hy soude gedient syn ende of hy een collegie van.....
wilde hebben ofte nyet ut latiw in textu.
Den xvnen of vnen January heeft Syne Exell. deur Gilpyn
doen versoucken, alsoe hy die geschriften hem gelevert door-
sien hadde, die Staten drie ofte vier uyt den hueren souden
willen deputeeren, om met Syne Exell op t voorsz. geschrift
te communiceeren, ende syn dienvolgende vuyl elcke provincie
een gecominilleert.
Volgende welcke de voorsz. Gedeputeerde, ende onder de-
selvé Tliin van wegen die van Utrecht by Syne Exell. des
nanoens gegaen syn, ende syn aldaer gevallen, de cornmunica-
tien vervat in l verbael daervan gemaeckt ende geteyckent M.
daervan den Generale Slaten ten selven daege mondeling rap-
port gedaen es.
Ten selven daege hebben die van Brabant by requeste ver-
socht, dat die Edelen ende overgebleven Steden vau Brabant
soude worden gehouden in de Unie ende sulcx mede plaets
ende stem mogen hebben in de Generale Siaeten ende Raide
van Staten, ende es geseyt, dat men op haer versouck
letten soude.
Den xviii" ofte viuen January is getracteert, om te com-
mitteeren op de monsteringe van de Engelsche Ruyter, ende
is geseyt, dal men volgende den tractate eenige committeeren
soude.
JNoch syn brieven gecomen van de Gecommitteerde lantrae-
d.en aen d'oestsyde der Mase, nopende den schulden etc. ut
in textu.
Is voorts gelesen t verbael van den xvnen ende dien vol-
gende begonst te besoigneren op de redresse van de acte van
de delatie ende contributie.
Des nanoens syn die articulen van de delatie ende contri-
butie gelesen, soe die gedresseert waeren ende voorts ge-
arresteert.
Is gecompareert Guilpyn, Secretaris van Sjne Exell. hem
beclagende van de verlegsaemheyl van de Slaten breder als
in den texte.
Is voorts gelesen ende goeigevonden de instructie gemaeckt
op den Raide neffens Zyn Exell.
-ocr page 119-
114
Den ix« ofte xix«" is gearresteert de forme van den eedt
van Syne Excell voor te dragen.
Ten selven dage syn die voorgen. Gedeputeerden geweest
by Syne Exell. ende hebben deselve gecommuniceert die arti-
culen van de delatie van t gouvernement ende contributie soe
dié gedresseert wieren, ende naer veel woorden ten beyde
syden gevallen, heeft Syne Exell. verclaert t gouvernement t'ac-
cepteeren, sulcx als breder by den verbale dien aengaende
gehouden.
Ende syn volgende t voorsz. verbael by de Generale Staten
gecommitteert, om met die gecommitteerde, van Syne Exell. te
besoigneeren op de vordere swaericheyden der voorgeu. Heeren.
Den xett ofte xx" January is die revue van de Engelsche
ruytereu gedaen ende worden getelt vic xc hooffden, daer onder
waeren ongewapende ic xxxvm ende geringe peerden om-
trent xxx.
Ten selven daege hebben die Gecommitteerden van de Ge-
nerale Staten gebesoigneert mette Gecommitteerde van Syne
Exell.
Ende is van t selve besoigne des nanoens rapport gedaen
in der vougen gestelt is by geschrifte.
Het rapport gehoort enüe in deliberatie geleyt t getal van
de personen van den Raide, ende of die provinciën van de
nominatie van de personen souden begeren te wycken, emmers
voor d'een helft by Syne Exell. versocht es bevonden, dat
de Gedeputeerden van de provinciën nyet gelast waeren, en-
de voorts als in den texte.
Op den xxien gehoort t rapport van t gene die voornoen
gebesoigneert was met die van den Raide ofte Gecommitteerde
van Syne Exell. volgens t gene daer van by geschrifte ge-
stelt is, hebben die van Hollant verclaert dat voor al
verelaert synde, hoe veel personen vuyt die respective provin-
ciën in den Raide van State neffens Syne Exell. soude we-
gen , dat zy verslonden dat men Syne Exell. coviunctum soude
geven contentement, indien d'ander sulcx nyet wilde doen
dat syt dan alleen van haer der syden doen souden als breder
in den texte.
Die van Zeelant vonden goet conivinctum contentement te
geven, indien nyet, dat sy van haerder syde oeck conten-
tement souden geven.
Utrecht ende Vrieslandt ad idem.
Die van den Lande van Geldre conformeren haer genouch
met d'andere als breder in den texte, mits oeck dat in t
getal op haer qualiteyt ende situatie regard genomen soude worden.
-ocr page 120-
115
Daer nacr is geadviseeri op t getal van de Haiden eode goet-
gevonden by de meeste stemmen, volgende de verclaringe van
Syn Exell., datter maer thien Raiden -wt de provinciën soude
•wesen, daer onder die van Gelderlant twee, Vlaenderen
een, Hollant drie, Zeelant twee, Utrecht ende Vrieslant elcx
een soude hebben, als breder in den texte van de acten.
Des nanoens alsoe eenige provinciën nyel te vreden waeren
met t getal van Raiden hun toegeleyt, is in deliberatie geleyt
off oversiemminge in dat poinct plaets hadde, ende is by de
meeste stemmen verslaen, jae, ut in texui, mits dat die sich
beswaert vonden soude moegen Syne Exell. suppliceren, die
d'andere provinciën gehoort, daerop soude disponeren, mils
dat de Gecommitteerde Raiden middelre tyt souden besoigneeren.
Den xxnen January stilo novo is Thin ontboden geweest
by den Heere Davison, ende versocht, dat by de Generaele
Staeten soude willen aendienen, dat sy yemanden vuyt haer
collegie soude willen aen hem schicken, by was van me-
ninge hem luyden eenige saecken aen te dienen, streckende
tot vorderinge van de gemeene saecke.
Volgende welcke die Gedeputeerde des nanoens daer ge-
weest syn, ende heeft hen voorgehouden, dat aengesien de
saecken scheenen te loopen in vertreck mils dat de Gedepu-
teerden hadden begeert rapport te nemen op t poinct van de
nominatie, dat hy goei vondt dat men Syne Exell. eenige by-
vougen souden vuyt die vergaderinge van de Generaele Staeten,
die Syn Exell'. souden moegen bystaen als Raiden in alle
voorvallende saecken ter tyt toe den Raidt van State soude
•wesen ingestelt, seggende t selve te dienen, om te weeren
alle vreemde suggestien die Syne Exellentie gedaen worden
by eenige quaetwillige, die de saecke liever verachten dan
gevordert saege, begeerde oeck dat men Syne Exell. soude
willen goede verseeckertheyt doen van de middelen ende
maentlycke quote ende vooris als in d'acte ende verbaele van
den voorsz. daege.
Die van den lande van Gelre resolveren op t aengeven,
consenteeren in t selve.
Vlaenderen, dat men eenige committeeren sal absolutelick
met Syne Exell. aff te handelen, sonder vorder rapport, off
dat by provisie den Ouden Raidt van State soude worden
geaucthoriseert, omnie met Syne Exell. te besoigneren.
Hollant persisteert by de opinie den xxiea gegeven van Syne
Exell. te geven coutentement, ende breder als in den text
van de acte, ende dat den Raidt sal worden gestelt, vuyt de
respective provinciën tot genougen van Syne Exell.
-ocr page 121-
116
Zeelanl ut in textu.
Utrecht uts dan te letten, dat t gene geteyckent staet op
die van Utrecht geweest is, d'opinie van die van Hollant,
soe die van Utrecht verclaerden, dat men enige vuyt de Ge
neraele Staten Syne Excell. by vougen soude.
Den xxnien is Thin met d'andere Gedeputeerden vertroc-
ken naer Leyden, ende gebesoigneert als in t verbael van
den selven daege.
Den xxiiHen is Aertssens naer Leyden gesonden, om te
dresseren de Commissie, is voorts gebesoigneert, als in den
verbaele van den selven dage.
Den xxven ende xxvien is gebesoigneert als in den ver-
baele.
Ende was meermalen in deliberatie geleyt, off men de Ge-
neraele Staeten soude tot Leyden beschryven, om voorts aff te
doen, dan worden nyet goetgevonden, om alle empesschement
te schuwen, gelyck de Generaele Staeten op t scriven van den
Cancelier van Geldre den XXVICD January post prandium oeck
geresolveert hebben.
Is oeck te letten, dat by sjn Raiden twee projecten gemaeckt
waren, eiide dat die by den Ambassadeur ende twee Raets-
heren gevisileert syn geweest ende eyntelicken geapprobeert,
ende weder geresumeert, d'acten van de delatie van t Gou-
vernement, ende van de middelen, d'welcke oeck weder ge-
emplieert worden, ten eynde Syne Exell. met de laste daer
op staende nyet gemoyet soude syn.
Waervan rapport gedaen synde aen Syne Exell1., heeft
dselve goetgevonden, ende is alsoe de Commissie op Maenen-
dach den xxvicn des avonts geleyckent.
Den xxvii811 des morgens hebben de Gedeputeerden van
Utrecht oorloff genomen van den Heere Davison ende hem
bedanckt van de groote eere ende dienste, die hy dese landen
gedaen hadde, in l vervolgen ende vorderen van dese saecke
ende die particulier faveur, die haere Ma*, die landen van
Utrecht gethoont hadde, by haere particuliere brieven van
den eersten Decembris, ende van de sorge, die sy voor 't
welvaeren van deselve was draegende; ende versocht, dat hy
die stadt steden ende "landen van Utrecht wilde houden in
favorable recommendatie, ende haer oeck aen hare Ma', sulcx
recommendeeren, die sy oeck dachten by haere brieven te
bedancken hebben oeck de Ordinari* Gedeputeerden, ten sel-
ven daege oorloff genomen aen Syne Exell. daermede Hors-
holst jegenwoordich was, die des avonts op de teyckeninge,
ende nu op t oorloff nemen met den Here Cancelier seer in-
-ocr page 122-
117
sisteerden, ten eynde die van den lande van Gelre iioch een
in den Raidt soude moegen hebben, als wesende een forsten-
dom , daer op Syne Exell. antwoorden met veele propoosten,
die hy ten laetsten besloot seggende , dat hy in tydcn enda
wylcn daer op letten soude, dan nu daerinne nyet te con-
nen disponeren, ende dat overmits T h i n van wegen die
van Utrecht, ende die van Hollant ende Zeelant, insgelycs
sustineerden in sulcken gevalle noch een te willen hebben.
Ten selven daege waeren gecomen tot Leyden de Heren
üomdeecken Heermaele, Ruysch ende Lanscroon,
vermits Thin hadde tydinge gecregen van de cranckte van
syn huysfrouwe, ende dat sy weder aen de beier hant was.
Ten selven daege syn weder naer den Haege gereyst ende
is des avonts t rapport mondelinge gedaen.
Den XXVIH™ is t rapport schriiïelick gelevert, als by t selve
insgelycx is geleverl, de minute van de Commissie met laste
dat men daervan nyemanden copie soude geven sonder ander
ordonnantie.
Den xxixen nanoen is d instructie op den Raidt gelesen en-
de goetgevonden,
Den xxx«n is geresolveert op de solemniteyten van den eedt
te doen ende Graeff Maurits versocht dselve te willen of
comen nemen.
Om t woort te doen is versocht de Cancelier, ende vermits
syn weygeringe Mennyn, die het aengenomen heeft, is ge-
resolveert , dat den eedt sal worden gedaen in Duytsch ende Latyn.
Syu voorts de eeden gecollationeert.
Den xxxien syn alle die stucken Syn Exell. te handen ge-
stelt door den Gedeputeerden met presentatie van deselve van
nyeus te doen collaiioneren, ende heeft Syne Exell. soe wel
de minuten als de principaele behouden, om door die van
synen Raide te doen visiteren.
Des INaenoens de Here Leoninus heeft weder enige swa-
richejt aengedient by Syne Exell. bevonden, in de acte van
Commissie ende andere ende sy gecomrnitieert d'eerste Ge-
deputeerden, om rnet die van den Raide van Syne Exell. hier-
op te communiceren etc. als in den text.
Den xxu"" ende f February slilo novo, is nyet gedaen.
Den xxiii"11 ende 11°" February syn de swaricheyden by ofte
van wegen Syn Exell. gemoveert geresolveert, ende die oude
gedeputeerden gecommitteert, die stucken met die van den
Raide van Syn Exell. derde mael te collationeeren, ende dat
gedaen synde heeft Syn« Exell. alle d'acten geteyckent ut
in textu.
-ocr page 123-
119
Op den xxvit"1 January ende vion Febr. is gearresleert t
placaet op t Gouvernement Generael geconcipieert ende ge-
ordonneert t selve te drucken.
Item syn geordonneert brieven aen alle Gouverneurs ten
eynde sy Syn Exell. als Gouverneur ende Cappilein Generael
kennen ende gehoorsamen.
Item syn mede gearresleert brieven aen den Raiden van
Staten daerby sy bedanckt worden van haer regieringe ende
gelast haer die nyet meer te bemoyen mer allen saecken te
renvoyeeren aen Syne Exell. ut latius in textu, ende dat sy
oeck leveren souden haer staet.
Den xxvni"n January ende vu00 February heeft Syne Exell.
ontboden de Staten Generael op t hoff te comen, ende daer
synde heeft Syne Exell. door üavison versocht lot de cos-
ten van den oorloghe boven de geconsenteerde contributien
de vyfiich guldens op t hondert wit souts, twee stuvers op
yder tonne biers ende twaelff stuvers op yder tonne sepe.
Item verclaeringe van de lasten op de convoyen staende.
Item effectuele traditie van de middelen Syne Exell. be-
loeft, in handen te stellen tot vervallinge van de maentlycke
quote.
Item dat die van Hollant, Zeelant ende Vrieslant souden
willen oprusten vier ende twyntich schepen van oorloge tot
defencie van de rivieren als breder apud acta ende by de
propositie.
Den xxixen January ende vin™ February hebben die van
Hollant in plaetse van alse zout seepe by Syne Exell.
versocht, geproponeert, seeckere andere middelen op de laec-
kenen, sulcx t selve by geschrifte is overgelevert, ende is-
des naenoens daer op weder geadviseert ende voorall goet-
gevonden, dat men tselve soude communiceeren met den Here
Da vison.
Is noch gebesoigneert op de Instructie van den Raide.
Den xxx"1 is d'instruclie op de Raiden gearresteert.
Item is oeck verclaeringe gedaen op de oude schulden vai*
de Lantraidcn, sulcx d'acte daer van synde medebrengt.
(Naar een oorspronkelijk duplicaat, berustende in 't Archief
der Oud-Roomsche cleresie).
l, J. DODT v. Fi~
-ocr page 124-
JUSTINUS VAK TUASSAV Cl) en
SONOY.
Xwewio ex omnibus oratoribm nostris Justinum (Nassa-
vium) memoravit etc., zegt Prof, Peerlkamp (2); dat dan
wel zoo zijn zal. Jk ben niet in de gelegenheid, om die ora-
tiones na te gaan. Maar, nu juist eene eeuw geleden, in 1744,
berigtle van Goor (3), dat Justin u s, onwettige zoon
van Prins Willem I., in 1559, uit Eva Elinx, namaalS
getrouwd met A. Arondeaux, Secretaris van Hulst, gebo-
ren werd, in 1597 in 't huwelijk trad met Anna van Me-
rode, wed. van den Engelschen Overste Morgan, bij welke
hij onderscheidene doclilers verwekte, dat hij op den 26 Jan.
-1031 overleed, en met zijne gade in de Hooglandsche of
'S. Pancras-kerk te Leijden begraven ligge, onder een' zerk-
Steen , waarop beide zijn uitgebeiteld. Het gebeurde kleine
(1) Ik heb bij herhaling gesproken van den leermeester van Jus-
tin u s, van Rem b. Horraeus (zie dit Tijdschrift, Series II. Deel
1. p. 62), zonder mij te hebben herinnerd, over dien Horraeus,
eens met den Heer Prof. de Wal, nadat deszelfs oratie de cla-
ris IC"'. Frisiae, was in 't licht verschenen, te zijn in aanraking
gekomen. Zijn ffooggel. had 11. p. 120 der Aanteekeningen, raken-
de Horraeus, aangehaald Suf f r. Petri de SS. Frisiae, die XVI.
2. zegt, dat Horraeus aan Nic. Vigelius, in 1576 uit Leijden
zou hebben geschreven met eene methodus juris civilis bezig te zijn,
welke brief met de Praxis forensis van Vigelius te Fr. a. M., zou
zijn gedrukt geworden. Suffr. Petri bedoelt Vigelii, Richter-
büchlein, Fr. a. Af., 1579, 8"., dat voor mij ligt. De bedoelde brief
van Horraeus staat aan 't einde van het boek, en is daar gedagt.
Leidae, 9 Maji, 1576. Ten aanzien der maand schijnt zich Petri,
die Maart opgeeft, dus te hebben vergist. Horraeus zegt in de-
zen brief, onder anderen, van zich zelveu sprekende: » . . . nunc
quoque liberis (!} Auraici principis praefectus, difficilem, quod tw non
ignoras, et molestam sane sustineo provinciaal. . ." Naar Prof.
Peerlkamp, 11. p. 4. werd Justinus in 't tweede jaar der Leijd-
sche academie, geimmatriculeerd, en volgens den zelven, p. 53 zegt
Te Water in zijne oratie van 1790, dat Justinus in 1576 te
Leijden studeerde; men mag dus wel vermoeden, dat Horraeus
hem op de Academie, vergezelde. Hoe deze er aan komt, om van
liberis te spreken, weet ik niet te zeggen.
(2) Oratio de etc. Necessitudine etc. (ed. in 8°.) p. 55.
(3) Beschrijving van Breda, pag. 36 sq.
-ocr page 125-
121
Uvinlig jaar daarna, in 1762, dal van Mieris tl), de op
dien steen gestelde grafschriften mededeelde, waaruit blijkt, dat
Justinus, bij zijn overlijden in 1631, den ouderdom van
72 jaren had bereikt. Daarnevens berigt ons van Mieris, dat
Jusiinus, te Leijden ten Noorden van het Sint Anna-holje
zijne woning hadde. Hoe hiermede te vereenigen is, heigeen
Prof. Peerlkamp (2) uit het Horoscoop van Justinus van
Nassau, door J o. Sladius in 1574 gesteld, aanteekenl:
a Justinus natus 1562 etc., zie ik niet, en zonderling komt
mij voor, bij liet door van Goor en van Mieris berigte,
af te steken, heigeen men vindt, genoegzaam eene halve eeuw
later in K o k 's Woordenboek, gezegd te zijn : « het laalsle
berigt, welk wij, hem (Justinus) betreffende, vermeld vinden,
was de verdediging van Breda in 1625. Hij bereikte toen
eenen hoogen ouderdom, en zal misschien, sedert hit verlies
dier stad in stille zijne dagen geëindigd hebben." Wat Jus-
tini huwelijk met Anna van Merode aangaat, bij zijne ken-
nisgeving daarvan aan hare Ho. Mo., viel den eerslen De-
cember van het gezegde jaar 1597, deze Resolutie: « Com-
pareert de Heere Admiraal Justinus van Nassau, ver-
thoont, dat hy chrisielyck, met consent van syne Excellentie,
myn vrouwe de Princesse ende anderen van den huise van
Nassau, voorgenomen heeft eene alliantie aen te gaen metlo
dochter van den Heere van Merode, weduwe van Colonel
Morgan saliger, daerloe den dache van feesten ende solem-
nisatie des houwelyck beraempt is te geschieden, in Godes
naem, van morgen in verthien dagen naestcomende, versoe-
keude oversulcx, dat de Heeren Staten, souden gelieven hem
die eere te doen van deselve syn fceste met haer E. presentie
ie cohonestercn ende vcreeren; Is geresolverert ende geant-
woordt, dat de Heren Sisten seer geerne verstaen hebben die
voorgaende alliantie, ende daerover hem wensclien meite selve
alle geluk ende voorspeel, dat haer E., volgende syn Le-
geren eenighe vuyten heuren sullen deputeren, die ter voorsz.
feeslen, ten daghe voorsz. van hare E. weghen sullen com-
pareren." Opmerkelijk is het, dat hiervan in de Resolutien
van dat jaar verder geene de minste melding geschied, daar
toch anders bij zoodanige gelegenheden, van de nadere de-
putatie, van eenige verecring, rapport van den afloop der
zake, of wat dies anders zij, pleegt gewag te worden ge-
(!) Beschrijving van Leijden, I. pag. 82.
(2) H.
Utr. voorheen en thans, I Dl. l St. 1-2
-ocr page 126-
122
naakt. Andeis is het gelegen met de Staten van Holland.
Ook aan deze verzocht Justinus van Nassau, gelijk uit
derzelver Resolutie van den 5 December blijkt, zijn bruilofts-
feest met eene deputatie te willen vereeren, hetwelk hem
accorderende, hare Edel. Mog. de vereering hem te doen,
daarbij tevens op omtrent 2000 pond begrootten, die daar
bij besluit van den iS*»" December in eene lijfrente van 3000
werd veranderd, waarvan de brief in forma ter gezegder
plaatse in de Resolulien is geinsereerd. Justinus was toen
omtrent 58 jaren oud. Ik vinde niet, dat hierin zijne keus,
door eenige staalkundige inziglen is bestemd geworden, gelijk
men zou mogen vermoeden, dat vijftien jaren te voren,
het geval was, ten aanzien van eene verbindlenis, waarin hij
zou treden met Emerentia, eenige dochter van den in de
Spaansch-Nederlandsche oorlogen, eene zoo beduidend rol ge-
speeld hebbenden, Dirk Sonoy. Prins Willem schijnt
met zoodanig plan niet alleen bekend te zijn geweest, maar
hetzelve gevormd, en deszelfs uitvoering bevorderd en be-
spoedigd te hebben. Dit een en ander blijkt, dunkt mij,
uit den volgenden brief, door Prins Willem in deze aan-
gelegenheid aan Sonoy geschreven:
« Ed. Erentfeste L. bysundere.
Achtervolgende tgene lestmael verhaelt is aengaende het hou-
welyck tusschen onsen sone Justin van Nassou ende uwe
dochter, hebben wy hem belastet U te komen besoeken, omme
dat beyde parthyen heur sien ende spreken moghen, ende ghy
ende vrouwe van Sonoye U. L,, des te beter, mogen re-
solveren, na dien ghy hem gesien sult hebben. Is daeromme
ons vcrsoeck, om U. L. ons U advys dienaengaende te wil-
len overscryven, op dat men, in geval het alsoo sal goct
gevonden worden, voerts daerinne mach procederen. Den
Heere Grave van L a va l heeft hem syn guydon gemaeckt,
waeromme van node is, dat hy hem coris te gemoet come;
want het volck van oorlog begint op die frontieren te co-
mon, twelck wy U. L. wel hebben willen adverteren, om
dat ghy niet vreempt en vynt, dat hy niet lange daer en
mach bliven.
Hiermede
Ed. Erentf. frome L. bysondere, tot Godt bevo-
len, gescreven te Vlissingen', den IGJuI., J582.
U seer goede vrundt,
Guille de Nassau."
-ocr page 127-
123
Sonoy antwoordde hierop in dezer voege:
o Doorluchtige hoochgebore» furst ende heer,
lek gebiede my in alder onderdanïcheyt aen Uwe F. G.
ende hebbe door Uwen F. G. soen Justinus van Nassau
Uwe F. G. missyf van den xvi deses ontfangen, ende als
Uwe F. G. goelwillich dienaer op het inhouden derselver
missiven sulcx gehandelt, als my onder Reverenlie van Uwer
F. G. bedunckt in sulcker saken der redenen gelyck te syn,
of ick my al (myns affairens halven) sulcker aliancen niet ge-
lyck en can achten. Doch dewyle sulcx meest haerluyder
beyder personen aengaet, als euwich verbont (haer beyder
leven geduyrende) belreffende, die van tselve wel eerst nu
syn gesproken, is niet onbillyck, dat sulcx in voorder bedenc-
kcn voor als noch sy gesielt, twelck Uwe F. G. voor myn
advys in dese myn privé sake dan sal gelieven in alder 011-
derdanicheyt in 't goede af te nemen , die in alles als over
syn onderdanich dienaer heeft te gebieden (1)."
Er kan wel minder onzekerheid bestaan, omtrent de gewaar-
wordingen, waaronder Prins Willem dit antwoord zal heb-
ben gelezen, dan omtrent den invloed, dien hetzelve mag
gehad hebben op de houding tusschen hem en Sonoy, ja,
later, tusschen dezen en Prins Maurits, die zijnen broe-
der Justinus, wel schijnt genegen te zijn geweest, en
hem op prijs te hebben gesteld.
De/.e bijzonderheid was, tot hiertoe, mijns wetens, in de
Geschiedenis onbekend, en mij is ook dies-aangaande niets
naders voorgekomen. Emerentia stierf, naar men weet,
ongetrouwd.
J. J. DODT v. FL.
(1) Eene copie van beide deze brieven van de overbekende hand
van Arent van Buchell komt voor in een folio-boekdeel ge-
schiedkundiger bescheiden, geheel door hem geschreven, berustende
in 't Archief der Ridder-hofstede Ilardenbruek, waarover ik, door
bemiddeling van den Heer van der Monde, Uitgever van dit
Tijdschrift, in 't belang der landsgeschiedenis heb kunnen beschik-
ken , van welke gelegenheid, ik het gebruik door mij gemaakt,
hierna bij herhaling zal doen blijken.
-ocr page 128-
STAAT DKK GEBORENEN, VOLTROKKEN HUWELIJKEN,
OVERLEDENEN, enz. , in de Steden der Provincie'
UTRECHT , gedurende de maanden April, Mei en Junij,
\ 844.

G K B 0 B E K E K.

B




U



traarondcr :
ie
il
_j
a
OvEiau-


• i
•
k—)
ft


Getal.
•2 "»
U
cp
•4
u
•ti
DEAtï.


s i
i
C
H
K



0 *


o


11.
v.
M.
T.

M
v.


II.
T. ;
UTRECHT ...... .
?(1R
181
?1
13
(i
IS
9
155

1<i7
f 57
AMERSFOORT .....
39
38
5
3

4
j
30
»
30
33

14
13

JV


ïï
5

7
10
WIJKBij DUURSTEDE
9
9
.

.
1

1
k

8
MONTFOORT .....
•
•
.
»
V
•
*
»
*
»
Jt
IJSSELSTEIN .....
18
14
1

jj


in

19
1(i












De opgave van MONTFOORT, voor het afdrukken niet in-
gekomen zijnde, zal nader volgen.
-ocr page 129-
DE VIJF AARDEN BOLWERKEN,
OP LAST TAN PRINS WILLEM I., 15Ï7-1579, OM
UTRECHT AANGELEGD, GESCHIEDKUNDIG
BESCHOUWD.
Üort Ovcrzlgt van utrecht, al» vesting.
D,
ommuring der stad Utrecht in den vorm gelijk wij
dien nog gekend hebben, dagteekent van het jaar 934,
onder het bestuur van Bisschop Balderik van C le-
ve (1), hoewel van Buchell, Booth, Cortgeen
en anderen, en met grond, aan eene vroegere ommu-
ring gelooven (2). Van welke uitgestrektheid de eer-
ste wallen geweest zijn, is niet zeker, doch mag men
op het kaartje van den burg Tricht, zoo als deze zich
in 690 voordeed, vertrouwen, dan zouden de Romei-
nen dezen Burg reeds met torens en bolwerken, ter
verdediging hunner vesting, hebben voorzien. Zeker
weten wij, uit het aangehaalde charter van Bisschop
Balderik, van 934, dat hij de muren met torens en
poorten voorzag, die evenwel door den tand des tijds
weggeknaagd, later door anderen vervangen werden,
ingerigt naar den gevorderden krijgs-bouwtrant van het
tijdperk, waarin de veranderingen plaats hadden.
(1) H e da, p. 13, deNedcrd. Vcrt. komt voor bij van M i er i s, I. 33.
(2) Tijdschrift van Utrecht VII^ 289, 292, 361.
Ulr. voorheen en thans, l Dl. Il St. 15
-ocr page 130-
126
Zoo begon binnen deze stad een nieuw tijdperk ter
verbetering des vestingbouws, bij de uitvinding van het
buskruid, hetwelk in 1374 het eerst in het Sticht zou
zijn gebruikt door Hertog Albrecht van Beijeren,
bij de belegering van het Blokhuis Gildenburg te Vrees-
wijk aan de Vaart (1).
De vroegere muren en torens, genoegzaam bestand
tegen het werpen van steenen, voldeden niet langer om
weerstand te bieden aan de verhoogde kracht, waar-
mede de kogels door het buskruid werden voortgestuwd.
Men' begon, na deze vernielende uitvinding, er op be-
dacht te zijn, om op meer verwijderde afstanden van
de sterkten, vergravingen Ie maken, welke door bolwer-
ken verdedigd werden. De muren en torens versterkte
men met steenen beeren en voorzag dezelven van schiet-
gaten voor ligt geschut, en vooral slrekte men deze zorg
uit tot de poorten, die met hameijen en valschermen
voorzien, uitwendig tot het voeren van geschut van
een zwaarder kaliber, bekwaam werden gemaakt.
Een ander tijdperk tot verbetering van Ulrecht's ves-
tingbouw brak aan in 1483—84, in den zoogenaamden
groolen oorlog, welken de Hollanders tegen het Sticht
voerden. Maximiliaan van Oostenrijk, onder
wiens regering het krijgswezen merkelijk verbeterde, sloeg
het beleg om de stad, hetwelk hij in persoon bestierde.
Doch een' niet minder ervaren veldheer vond hij in zijnen
tegenstander, den Heer van Montfoort, die het bevel
binnen de stad voerde. Deze toonde , door het aanleggen
van meer geregelde aarden bolwerken, vooral voor de
(1) t. a. p. 1836 II. 192.
-ocr page 131-
127
poorten, welke van onderaardsche gewelven, mesekau-
wen genaamd, voorzien, en met grachten omgeven waren,
een zeer ervaren krijgsbouwkundige te zijn; maar in
weerwil van alle zijne voorzorgen, moest de stad voor
den zegevierenden Maxi m i liaan bukken.
Van dien tijd, tot het jaar 1528, toen Keizer Karel V.
wereldlijk Heer van het Sticht werd, bleven de muren
en torens in denzelfden toestand. Toen echter onder-
ging de wijze van verdediging eene groote verandering.
De torens, oudlijds buitengewoon hoog opgemetseld
tegen het bestormen, werden thans, als ondoelmatig,
gelaagd, verscheidene nieuwe aangelegd, sommige ge-
deelten van den wal afgebroken, en aan de muren en
torens eene zoodanige rigting gegeven, dat de doelma-
tige bestrijking van alle punten werd mogelijk gemaakt.
Vier sterke steenen bolwerken werden toen gemetseld,
als Zonnenburg, Manenburg, Sterrenburg en de Mor-
genster, wier hechte kluizen, nog gedeeltelijk aanwezig,
van den verbeterden vestingbouw dier tijd getuigen (!}.
Toen echter na het verdrijven der Spanjaarden, den
Prins van Oranje, als Stadhouder van het Sticht, de
versterking der stad werd opgedragen, liet deze Vorsl,
in 1579, met behoud der vier steenen bolwerken, nog
vijf groote van aarde in eenen sleenen ringmuur
aanleggen, als: het St. Lucas bolwerk en dat van Lepe-
lenburg aan de Oostzijde; dat van St. Maria, achter
de Kerk van dien naam, aan de Westzijde; het Bolwerk
achter het Begijuhof, tusschen de Weerdpoort en den
(1) Memorie van fortificatie der stad Utrecht, op bevel van den
Graaf van Hoogstraten, 1537, Stads-archief.
13*
-ocr page 132-
128
Plompentoren, aan de Noordzijde; en Wolvenburg bij
den Plompenloren, aan de Noordoostzijde der Stad.
Na het aanleggen dezer aarden Bolwerken, wil men
dat dezelve van eenen te grooten omvang bevonden
werden tot cene geregelde verdediging van de uitge-
strektheid der vesting; te veel geschut en manschap
zou tot eene behoorlijke bezelting worden vereischt Cl).
Deze Bolwerken aan het voorgestelde doel niet beant-
woordende, was de Raad bedacht, aan de uitgestrekte
gronden eene andere bestemming te geven en voorna-
melijk tot aanmoediging der nijverheid aan te wenden:
de ledige gronden werden aan hen, die tot vestiging van
Fabrijken binnen deze stad gezind waren, voor eene
geringe jaarlijksche erfpacht uitgegeven, waardoor der
stads-kas eene te gemoetkoming onderging, en tevens
van derzelver onderhoud bevrijd werd, hetwelk in dea
teginne ten laste van de huurders kwam.
Wij willen trachten deze Bolwerken, waarover de
schrijvers tot heden het stilzwijgen bewaarden, eenig-
zins meer van nabij te beschouwen. Doch de in de
Archieven gevondene aanteekeningen ons niet in staat
stellende om een aaneengeschakeld geheel van allen te
kunnen zamenstellen, geven wij, wat wij vonden.
(1) Van Buchell, Descr. Urb. Rh. Tr., p. 3.
-ocr page 133-
D,
oorsprong van de benaming dezer sterkte weten
wij niet op te geven. Waarschijnlijk ontving zij van
den Raad dezen naam naar den Bouwmeester of aan-
nemer ter onderscheiding van de anderen.
Niet altijd echter werd het Bolwerk bij dezen naam
genoemd. Soms komt het voor als « 't Bolwerk achter
de Kickvorst," waarschijnlijk ontleend van een der wacht-
huizen op den wal, die in 1537, bij de versterking der
stad opgerigt, ter onderscheiding met namen van ver-
schillende dieren bestempeld werden (1).
Van het Bolwerk zelve vinden wij de uitgifte in
erfpacht niet vóór 1616. Het werd toen gegund aan
Jacob Martensz. Meerling h, zonder vermelding
tot welk doel de bruiker dit erf bezigde. Uit het
rapport omtrent het opnemen der Bolwerken, van 1633,
blijkt, dat het toen door hem in vennootschap bezeten
en tot bouwland verhuurd werd. De leden des Raads,
tot deze opneming belast, zeggen: « Het bolvverck ach-
ter de Kickvorst heeft in hujren van den geweldigen (2}
ende Jacob Merling, (sic.) Lucas ...(?) om
12 gh jaerl. ende voorts gebruyckt tot Moeslandt."
Zeer schaars zijn overigens de aanteekeningen en
resolutiën, betreffende de overgangen in erfpacht van
(1) Vergel. D o d t ?. Fl., Archief III, 218 volgg. alsmede de Be-
schr. van Utrecht's Straten enz., I, bl. 227.
(2) Omtrent dit woord, zie men, t. a. p. I. 228,
-ocr page 134-
130
dit bolwerk, waardoor wij in de onzekerheid gebleven
zijn, tot welk einde en door wien hetzelve, gedurende
een tijdperk van eene halve eeuw, gebruikt en bezeten
werd; het zal waarschijnlijk, even als de overige
bolwerken, door verschillende bruikers zijn afgewis*
seld. Omstreeks het jaar 1694 komt het op den platten-
grond der slad van G. Specht voor als met boomen
beplant, zonder dat toen nog een enkel huis op het-
zelve gevonden werd (1).
De latere bescheiden, welke ons van hetzelve ter hand
kwamen, dagteekenen van 1720, het jaar van de oprig-
ting der Commercie-compagnie, meer algemeen bekend
onder de benaming van het Aclie jaar. Een H. S. van een'
tijdgenoot, I)r. E. Engelbert van Engelen, geeft
van dit bolwerk ceue korte beschrijving, welke wij,
van onze aanteekeningen voorzien, hier laten volgen (2).
« Op den 9 September 1720 was er een generale
state vergaderingh van alle de leden op de state camer
binnen Utrecht, in de welcke wierd besloten een com-
pagnie op te rechten van commercie en assurancie (3)
(1) De kaart is zonder jaartal, doch dat zij in 1694 uitgegeven is,
bleek ons uit het douceur van f IbO, door de Vroedschap aan den
maker vereerd. Kamer .-reken, bij Dodt, Archief, III, bl. 326.
(2) Het oorspronkelijke handschrift berust in de belangrijke ver-
zameling van Oudheid- en Geschiedkundige stukken, voornamelijk
betrekkelijk ons Vaderland, van den Heer Mr. T. J. B o del «ij-
cnhuis te Leijden, waarin o. a. de volledigheid der kaarten en
plans als eenig mag genoemd worden.
(3) üe Vroedschap gaf aan het voorstel van J. W. Meinersha-
g e n , tot het oprigten cener Commercie-compagnie binnen deze Stad,
niet onvoorwaardelijk hare goedkeuring. Het vóór deu 26 Augustus
bij haar ingekomeo rekwest, werd naauwkeurig onderzocht door eene
-ocr page 135-
131
en deselve met verscheyde voorrechten te begunstigen,
als een grift te mogen graven van Utrecht tot in de
Zuiderzee (1), de tollen t'ontfangen (2), loteryen op te
rechten met verbod van alle andere loteryen in dese
provincie C3), een zegel Caan de compagnie alleen eygen)
te mogen gebruycken etc. Op den 16 dito wierden
alle hoge en lage personen versocht, indien zy hierin
deel wilden hebben, schriftelyk en wel op een ge-
druckl en gezegelt pampier in te leveren, hoeveel ac-
tiën zy begeerden; gelyck onder eenen grooten toevloed
daartoe benoemde Commissie, welke den 2 September haar rapport
uitbragt. Na den voorsteller daarop gehoord te hebben, besloot
de Vroedschap hare toestemming te zullen geven aan het project,
« mits dat als eene conditie sine qua non, vooraf moest vaststaan
het graven en in staat brengen van de Vaart naar de Eem en Zuy-
derzee, en dat men alvorens met den voorstemmenden leden der
Staten of derzelver Gecommitteerden, het project in eenige poincten
wat nader behoorden te beschouwen." Op den 8 September, werden
in het gedrukte reglement nog eenige veranderingen voorgeslagen,
en den 9 daaraanvolgende ua vele deliberatiëii, het project goedge-
keurd, t. a. p.
(i) Als eene eerste voorwaarde van goedkeuring was door de Stad
het graven van eene Vaart naar de Eem op den voorgrond gesteld;
geen wonder dat de Vroedschap op de doorzctting herhaalde malen
terug kwam. Vergelijk de Resolutiën van 30 September en volgende.
.(2) Onder de vastgestelde voorwaarden behoorde ook eene uit-
keeriug van de Compagnie aan de Staten van f 8,000 voor de inning
der tollen op de voorgenomen Eemsche Vaart; daar deze steeds ach-
ter bleef, werd den 9 December deze uitkeering op de helft vermin-
dert; doch den 11 November de Compagnie van de opbrengst ge-
heel ontheven om de gedaalde actiën weer op to beuren.
(3) Even als met de uitkeering op der Staten tollen, ging het met
den afstand der Stads-loterijen; de bedongen f 8,000 werden eerst
op de helft verminderd, daarna geheel opgeheven.
-ocr page 136-
132
van menschen elck zyn versoeck inbracht. Om goede
ordre in alles te houden was de trap van de slatecamer
bezet met soldaten int rond en acht ruyters met bloote
swaarden achter haar. Men gingh één voor één op,
smeet het gemelde pampier van verzoek in een groote
kist, geplaatst voor de binne deur op de groote zaal en
men gingh achter weer af.
Den 24 October 1720 wierden bij de Slaten-vergade-
ringen vercoren zeven Directeurs op een aanzienlek
tractement; dese souden niet alleen het geld voor de
actiën ontfangen maar tol het meeste profyt voor 't ge-
meen aanleggen. Onder andere vonden zy goed een
huys tot een Zuykerrafenadery te bouwen op een bol-
werck aan d'Oostzyde, en wel van gedaente als boven (1)
en gelyk zy den l Mei 1721 daarvan de grondstenen
lyden so begon zy in dit nieuwe gebouw op den l
Mei 1722 te wercken."
Omtrent het oprigten dezer suikerfabrijk vinden wij
het volgende in de Vroedschaps resolutien. « Gehoort
het rapport van de H. H. Gecommitteerdens tot de pro-
vinciale comp. op de re<f°. van de bewindhebbers van
dezelve comp. accordeert de Vroedschap aan voorz.
provinciale geoctroyeerde compagnie by desen octroy
omrae met seclusie van allen anderen en dese stad of
vryheyt van dien voor den Supp'°. 30 jarig octroy op
te rigten en houden een of meersuykerraffinaderyen (2}."
Voorts:
(1) Deze gebrekkige afbeelding, voorstellende de Fabrijkgebouwen,
zoo als die er nog staan, zonder eeuig bijwerk, hebben wij door
een behagelijker gezigt, uit den tcgenwoordigen tijd, doen vervangeD.
(2) Vroedschaps-Resol., 10 Februarü 1721.
-ocr page 137-
133
« Gehoorl 't rapport als boven op de reqte. van de
geoctroyeerde commercie comp. heeft de Vroedschap
na dat den tegenwoordigen bruyker door de Heeren
Geconr*"1. daarop gehoort was aan voorsz, compagnie
goaccordeert een gedeelte van het Lucas bolvverck naest
de Wittevrouwepoort, omme daarop te plaatsen een
suykerraffinaderye en wort aan voorn. comp. ten dien
fine alsoo daerby nagt en dag moet gewerkt worden,
toegestaan, dat de sleutel van t waterpoortje agter der
geweldiger of militair gevangenhuys onder haerl. be-
waring sal blyven mits bchoorlyk sorge dragende eri
ook geen aanleyding door haer bediendens gevende tot
sluykerye, ook dat tot wering voorz. aldaer by nagt en
onlyde een schildwagt soo nodig sal worden geplaatst (1)."
Al ras bleek hel, dat deze Commercie-compagnie door
zekere Johan Wernard Meijnerts Rage (2) op
schoonschijn klinkende woorden gegrondvest was; over-
dreven speculatiën en actiën, verzekeringen, loterijen,
nijverheid, tollen en wat dies meer zij was het doel,
om met eeuen inleg van 10 millioenen, binnen korten
tijd, 100 te winnen C3).
(1) Vroedschaps-Resol., 24 Maart 1721.
(2) Zekere Rhijnhart van Meinershagen, wonende te Keu-
len , verzocht octrooi tot het oprigten van eene geel- en roodkoper
smelterij voor 20 jaren; dit verzoek werd in comm. gesteld, doch
bleef, zoo ver wij konden nagaan, zonder gevolg. Vroedschaps-
Resol., 22 September 1721.
(3) Om eenige stalen der overdrevene aanbiedingen van eenige spe-
culanten ter misleiding van de Staten te geven, zij het genoeg uit
een verzoekschrift aan de Vroedschap van zekere N. H oh m en R ob-
ert de Vlieger in September 1720 de volgende punten te ver-
nielden. Zij vragen o. a. een millioen van de inschrijving waarvoor
-ocr page 138-
134
Het mislukken ran zijn schoonste ideaal, de vereeni-
ging der stad met de zee door een kanaal in do Eem,
waardoor Utrecht de mededingster van het magtige Am-
sterdam zou worden, de voedster van den handel, zoo
niet de eerste dan toch de tweede stapelplaats van Eu-
ropa, was de voornaamste oorzaak, dat al spoedig na
de oprigting der Compagnie, hare actiën begonnen te
dalen (1). Zij worstelde een dertigtal jaren kwijnende
voort, tot eindelijk het jaar 1760 hare geheele vernieti-
ging besliste (2).
Dat met den val der Compagnie, wier huurjareu aan
dit Bolwerk toen juist eindigden, de suikerraffinaderij
in andere handen overging, is als zeker te veronderstel-
len, doch daar de documenten hiervan ontbreken, ble-
zij de actiëu der Comp. tot 300 pC. zullen doeu stijgen op een » so-
liede fundament."
Zij zullen de Comp. een instrument bezorgen tot het maken van
hare haven, met welk een man meer kan doen als tien andere op
de oude wijze.
Zij beloven de Comp. te bezorgen alle nodige manier van boekhou-
den enz., zoo als dit in » Engeland gepractiseert wordt."
Zij zullen onder toevoeging van twee of drie leden uit de Vroed-
schap , de Comp. doen winnen 25 millioenen door assureren enz.
Voorts verzekeren zij dat de Comp. zal magtig ziju een divident
van 100 ten 100, te betalen voor 20 jaren lang, dat na de uitdeeling
van 20 jaren de Comp. nog zal bezitten tien maal meer als de eerste
jnteekenarcn ooit hebben betaald (de inleg van 10 millioen).
Voorts verzoeken zij » een stem ucffens de Directeuren te hebben,
in acces tot hare boeken en affaires" enz., welke voorwaarden door
de Baad besloten werden op de beschrijving der Staten te accepteren.
19 September 1720.
(1) Zie noot (2) bl. 131.
(2) Stateu-Ilesol., 18 September 1750.
-ocr page 139-
135
ven wij onzeker of dezelfde E. en G. Post, die in 1768
gemeld worden, daarvan toen bezitters zijn geworden.
De eerste aanteekening wegens de uitgifte van dit
Bolwerk in erf huur, na de vernietiging der Compagnie,
komt voor in de Vroedschaps notulen van 1768, waar-
in wij vinden, dat aan de crediteuren van E. en G.
Post vergund werd, het getimmerte op het Bolwerk
openbaar te verkoopen, terwijl de Vroedschap het ge-
bruik van hetzelve Bolwerk aan den kooper zal afstaan,
mits dezelfde of eene andere, voor de stad nuttige, Fa-
brijk, op den grond uitoefenende (IJ.
Op den 30 Julij 1768 ging het bolwerk over in
handen van Huibert van E e (2), die de toestemming
verzocht er eene loodgieterij op ie mogen stellen, het-
welk hem werd toegestaan, onder beding binnen een
jaar ook de suikerfabrijk te laten werken; hetwelk hij
aannam te bewerkstelligen.
In eenen koopbrief van 1770, gaf van Ee de suiker-
raffinaderij over aan Willem en Dirk Wernard
van Vloten; doch of dit koopcontract werd vernietigd,
dan of hij het later weder inkocht, is onzeker; tien
jaren later verkocht hij het suikerhuis op nieuw aan
Jacobus van Someren, onder de oude voorwaarden,
op eene jaarlijksche uitkeering van 20 gulden in het
jaar voor het Bolwerk, en 8 voor de bermen onder
den wal. Uit de koopcedul blijkt, dat toen van So-
meren eigenaar der gebouwen werd, het bolwerk in
(1) Transportbrief, d. d.
(2) Zekere van Ee, zoo niet dezelfde dan waarschijnlijk een zijner
Zonen, bezat een magazijn van Aardenwerk in de Minrebroederstraat
W. Z., in het huis hetwelk iu 1842 tot de Latijusche school vertimmerd is.
-ocr page 140-
136
twee gedeelten door van E e verhuurd was: het eersle
gedeelte, zijnde het Bolwerk, werd voor f 1,200gebruik!
door Hendrik Hulsman en C0., terwijl het andere,
de bermen onder den wal bij het stadspoortje bevat-
tende, voor ƒ 70 verhuurd was aan M. Schroijestein
die er zijne loodgieterij in twee schuren uitoefende,
niet onwaarschijnlijk dezelfde fabrijk door van E e op-
gerigt. De huur duurde tot in 1784, doch hoe lang
den termijn der erfpacht aan de stad zich uitstrekte,
wordt in geene der koopbrieven, die voor ons liggen,
gemeld. Na den dood van J. van S o m e r e n gingen
t
deze goederen met de erfpacht over, aan zijne dochter
Jacoba, gehuwd met D'. S. van Beuningen, die
het den 31 Januarij 1804 verkochten aan den Heer
Jac. Fred. Gobius, welke met goed gevolg er de
suikerraffinaderij uitoefende.
Blijkens eenen steen in den gevel van hel ueerenhuis,.
aan de westzijde, is hetzelve naast de Fabrijk vernieuwd.
Deze steen draagt dit opschrift:
JAC. FRED. GOBIUS.
18-04.
Deze vertimmering bragt aan dit bolwerk eene mer-
kelijke verfraaijing te weeg, doch de donkere wallen
verborgen het schoone van het gebouw, zoowel als
van den in 1823 smaakvol aangelegde» tuin. De sedert
weggebroken walmuren en poort, vervangen door welig
plantsoen, benevens eenc fraaije brug, welke hel Bol-

-ocr page 141-
137
werk, door eene gracht van de wandelwegen afgeschei-
den , met de laatsten verbond, geven hetzelve aanspraak
om onder 4e prachtigste lusthoven in de Vrijheid der
stad, gerangschikt te worden. De bewoners en de wan-
delaars genieten even ruimschoots het gelijktijdig genot
van dit betooverend schoon.
Na het verscheiden van den Heer J. F. Gobius
in 1822, die toen de burgemeesterlijke waardigheid van
Utrecht bekleedde, ging deszelfs weduwe een vennoot-
schap aan met den nestor der nijverheid den Heer J. P.
Dorselen, onder de firma van Gobius en C0., welke
tot in dit jaar heeft blijven bestaan. Het verval der
oüdwerkendc suikerraffinaderijen was de reden, dat
dit Bolwerk in het openbaar geveild werd. Den 27
Julij werd het door de Firma R o ij aar d s en Comp. in
openbare veiling, voor de som van f 26,700 gekochf.
Naar men verzekert, zal de tegelbakkenj van gemelde
firma, tot heden achter de Twijstraat uitgeoefend, op
dit Bolwerk worden overgebragt, waardoor het fabrijk-
wezen en de nijverheid, welke vroeger zoo zeer de
welvaart dezer stad hebben uitgemaakt, zullen bevor-
derd worden,
N.—M.
(Hel vervolg later).
-ocr page 142-
DOOU WIJLEN
»Ilir. M', n. M. A. J. van Asch van Wfjck.
AANH1ÏÏGSEI.
B
'j een onderzoek aangaande de grondvesten van het Slot
de Horst , hetwelk echter zonder eenige vcrgraving geschied
ïs , blijkt hel, ten gevolge cener opmeting in de strekking
der nog blijkbare sporen dier grondvesten , dat het Slot
beslaan moet hebhen uit twee groole cn met elkander in
oppervlakte gelijke gebouwen. ledur derzclve werd bevon-
den te hebben eene breedte van vier en tachtig Neil. Ellen
en ecne diepte van 42 N. Ellen. Zij waren door eciie gracht
breed 18 N. Ellen, welke tusschcn deze beide gebouwen
v/as gegraven, van elkander gescheiden, cn de beide parallclo-
granimcti der grondvlakten van de gebouwen waren omgeven
door cene gracht, wijd dertig Ellen.
De rigting dier gebouwen is nagenoeg van het Zuidwesten
naar het Noordoosten; aan de Zuidzijde zijn nog eenige spo-
ren van een buitenwerk ; de hoofdgebouwen staan in verband
met ccncn dijk, die door den Gnnera-wcg van Hemmcrstein
over Rernmerstein naar Prattenburg loopende, wordt doorsne-
den , en in eenc Noordwestelijke rigting voortloopt. Deze dijk
is een brecde, met het puin van het Slot, zoo het schijnt,
onderhouden landweg. Aan beide zijden van denzelven zijn
gelegen acht en twintig huizen, welke gelijkvormig zijn,
met elkander, en aan eenigen van welke nog oude bouw-
steenen worden opgemerkt, gelijk aan die van het Slot. De-
zelve worden door de Dijkers bewoond, ieder van welke bij
zijn huis een morgen gronds heeft, behalve de inkomsten van
gemeenschappelijke gronden, welke door twee personen uit
hun midden worden beheerd; deze morgens worden onder de
best bebouwde in die landstreek gerangschikt.
Het blijkt dat van dien dijk eene brug naar het Slot heeft
gelegen, zoo als ook nog sporen zijn der hoofden van de
bruggen, welke de hoofdgebouwen met den Dijk, en deze
-ocr page 143-
139
weder met elkander hebben vereenigd. Het Perk dat noord-
weslwaarts van het voorste hoofdgebouw gelegen is, is thans
gedeeltelijk water, gedeeltelijk veen.
Wat verder betreft de» bouwtrant van de beide hoofdge-
declten van dit Slot, is het bevonden dat de hoofdmuren ge-
bouwd zijn op een grondvest van keijen met zware metsel-
specie aaneen gegoten, en nog onwrikbaar vast verbonden.
Benige brokken tufsteen worden daarbij opgemerkt. De vorm
der bouwsteenen is zeer groot; men kan dezelve op acht
Nederl. duimen dikte en dertien breedte stellen , geheele stec-
nen liggen niet bloot; waarschijnlijk zijn zij in hare lengte
het vier dubbelde der dikte, en dus 52 Ned. duimen; zij
zijn hard, maar niet zoo goed gevormd, als die des ouden
binnenwals der stad Utrecht, en schijnen eenigzins kleiner
te wezen dan deze, welke 56 Nedi Duimen lang, 18 breed
en 9 duimen dik zijn.
De met gras begroeide steenhoop der overblijfselen van dit
Slot, is thans nog in zijn toppunt ruim drie Ellen, boven de
oppervlakte des omliggenderi gronds verheven.
Men kan zich den vorm der hoofdgebouwen voorstellen,
volgens de hierbij gevoegde schets.
Brug over de buitengracht.
.'•2 El
Ion.
84 Ellen.
gracht
brug
42 N. E Hen
84 Ellen.
-ocr page 144-
WUIVEN.
§epul*uur In hè* Convent der Predikhcercit*
AANHANGSEL OP BLADZ. 1.
y Prior ende ghemeen Convent van die Prediker
Oirden bynne Utrecht, doen kondt ende cerlifficeren overmits
dese onse tegenwoirdige certifficatie, als dat die Baroen Hee-
ren van den Huyse ende Heerlykheyt van Wulven, gelegen
in den Lande van Utrecht, een Sepultuer leggende hebben
in onsen Convente, in onsen Capittelhuys die welcke daer
boven mensche memorie gelegen heeft, op welcke Sepultuere
gehouden is een gewapent personage, hebbende in zyn rech-
ter handt zyn bannyere in t viercant met die wapen van Wul-
ven , ende onder zyn Luchterbant een schilt mit die zelve wa-
pen ; Ende ock bevynden wy in onsen gueuts oude Boecken ge-
screven aldus, obyt Dns. Arneistus de Wulven Barons etc.
Ende die zelve Heerlycheyt, Huys eude goeden van Wulven,
toebehoerende ende bezit die Edele Waelgeboren Heren Jo-
han van Renes, Heer tot Wulven, Ridder etc., Ende want
wy een yegelicken schuldig zyn die gerechte waerheyt altyt te
certifficeren, zonderlinge als wy des versogt, ende op ons
begeert wordt, zoe hebben wy Prior ende Convent voirs. des
T oirconde onse Convents segcl hier beneden aen desen brieff
gehangen. Gegeven in 'tjaer ons Heereu üuysent vyff hon-
dert vyff en dartich op ten sevensten dach inne Aprill; ende
was bezegeld met een zegel van rooden wasse in dubbelde
steerte beneden uythangende. (onder stond) Naer gedaene collatie
jegens de Principale Francyne Brieve van date ende bezegelt
als boven, is dese copie daer mede op ten 8 Maert J631 ac-
corderende bevonden, by my Nots. publicq binnen Utrecht
residerende (en was geteekeud) W. van Galen, Nots.
Op een later afschrift vinden wij:
Nae gedaene collatie is dese bevonden te accorderen
met de voorz. geaulhenliseerde copie door de No-
taris van Galen alhier gemaakt wiens handtekening
my uyt zyn Prothocol zeer wel bekend is, by my
als Secretaris van den Ed. Achtb. Gerechte der Stad
Utrecht op den 3 Maert 1768.
E. van Wachendorff.
-ocr page 145-
Algcmeenc Invoering van Veld-molens bij het
Staten-l^eger In 1593.
Or
der de veld- of wagenmolens, zegt Beckmann (1),
die werkelijk gebruikt zijn geworden, zijn de meeste wel zoo-
danige geweest, die door mensclien of paarden gedreven wor-
den , nadat de wagen, waarop de molen rust, in de aardo
gelalen of op eene andere wijze bevestigd is.
Van deze soort is althans de molen, waarvan Zone a ceno
slechte afbeelding zonder beschrijving heeft geleverd. Dezelve
zou, naar hem, zijn uitgevonden geworden, door Pompeo
Targone, den bekenden Ingenieur van Ambrosio Spi-
nol a. De afbeelding draagt liet opschrift: Nova inventione
de'molini per macinare e condurre in guerra, inventati dal
Sig'. Pompeo Targone, Ingegniero dell'EccelL Sif. Ambr.
Sp i n o l a generale par la Maesta cattolica in Fiandra die-
tro il numero ottanta olto, gelijk Beckmann ze opgeeft, uit
Zone a's novo tealro, enz., volgens de uitgave van dat werk
van 16aö (2), waarbij hij aanmerkt: « Aus der Vorre.de des
Verlegers (Zo n ca's) scheint das Buch schon einmal '1621
gcdruckt zit seyn."
Maar in den Catalogus der gedrukte boekwerken van het
Britisch Museum staat op, Vittorio Zo u ca, genoteerd:
« Novo teatro .dl machine e edificy. Pad. 1607, 4°.,"
waartoe ik niet vreet, hoe zich verhoudt, de opgave in den
nieuwen Catalogus bibliolhecae Regis Angliac, in voce Zon ca:
« Nova (!) tealro di machine ed edificij per varie e sicuri ope-
raiioni: con figure, fol. Padova," zonder opgave van het druk-
jaar. Het ligt ook buiten mijn bestek hier verder over te ne-
men, al het anders zeer wetenswaardige, dat Beckmann, t.
a. p., van den vermaard gewordenen Ingenieur, Targone
' heeft bijgebragl. Belanghebbenden mogen dat daar zclven lezen.
(t) Die, in zijne Seitrttge sur Gesc?iichte der Erfindunqen, I.,
354 sqq., aan dit onderwerp een eigen hoofdstuk heeft toegewijd , dat
door Poppe, Gesch. der Technologie, L, 143 sqq., en wel, zoa-
der Beckmaun daarbij te noemen, is uitgeschreven.
(2) Ook deze uitgave wordt gezegd nog al zeldzaam Ie zijn. De
Leijdsche Bibliotheek, is, naar den gedrukten Catalogus van 1716,
in bezit vau eeu exemplaar daarvan.
Utr. voorheen en thans, I Dl. II St. J ;
-ocr page 146-
142
Maar, waaruit deze geleerde schrijver heeft opgemaakt, dat,
gelijk hij zegt, Zon ca, de uitvinding van Targone in het
einde der XVI eeuw zou schijnen te hebben gesteld, hadde
ik wel gewenscht, dat door hem nader ware uiteengezet.
Trouwens, Ambtosio Spinola kwam, voor zoo ver men
weet, niet voor 1602 in de Nederlanden, kreeg in 1605
het beleid van het beleg van Ostende, wordt voor 't laatst
als hier te lande zich bevindende, in den jare iö25 ver-
meld , en overleed in 1630 in Italië. Het zou evenwel kun-
nen zijn, dat de gezegde molen door Targone was uilge-
vonden, eer hij gevoegelijk ingenieur van Spiaola kon wor-
den genoemd, en toch door Zonca, bij de opgave van
dat werktuig, in den tijd, waarin hij het werkelijk was,
met dien naam belegd werd. Hoe dat daarmede moge ge-
weest zijn, van eenen vroegeren veld-molen, dan dezen van
Targone, is tot hiertoe geen zeker spoor gevonden, of
aangewezen. Nogtans, zij hebben vroeger bestaan, zijn vroe-
ger hier te lande gebruikt, ja, reeds in den jare 1593 bij
het staten-leger algemeen ingevoerd geworden. De Gene-
raliteits-INolulen vau dat jaar behelzen omtrent zoodanige mo-
lens, derzelver uilvinders, aard en inrigling de volgende bij-
zonderheden :
« July 30. Opte requeste van Joris Fryes van Enipden ,
ende Marlen Jansz van üortmont in Wcsphalen, inventeurs
van zekere coren-molen, die een peerl alleene bearbeyden kan,
cnde transporlalyfï is met iwee peerden te velde, macliiich
ora op eencn dach te malen zoe veel meels als noodicli
is, tot onderhoudenisse van sesse off zeven duysent mannen,
?yn gecommiiteert die thesaurier d e B i e ende de heere B r u y-
nincx raedt van zyne Excic., om die voersz. Remonstranten
te hooren , ende den voersz. molen ie sien ende proeven, ge-
Imiyckende daertoe persoonen, hen hel roolenwerck verstaen-
de, gelyck zy zullen goet vinden."
« Sept. 1. Compareeren de raalsheer Pauli, etc., doen
rapporl, in welker voeghen sy hebben sien werken die
nieuwe inventie van den coren-molen, die men in allen plaat-
sen den leger soude mogen ende kunnen navoeren, ende is
goctgevonden, dat deselve gecommitteerden sullen beproeven,
of het voorsz. molenwerck oock langdurich soude zyn, hoe
vele dal den corenmoelen meer kan malen, dan een queern-
moleri, ende in wat tyt, om etc."
« Sept. 9. Die raetsheer Pauli, etc., rapporteren, dat
zy gesproken hebben metten inventeurs van den nieuwen co-
ren-iuolen , cnde dat dezelve voer luiere inventie, cnde den
-ocr page 147-
143
molen eysschen 1500 ponden, mitsgaders oclroy etc. , dat zy
denzelveu alieene inde geunieerde provinciën zullen moglien
brengen , maecken ende vercoopen , etc. , zyn die roers, ge-
committeerde geautoriseert. (Gehoort het advys, dat men hen
zoude mogen accorderen het versochte octroy ende geven
wterlyk ihien hondert ponden , ende haerl. daermede niet be-
gerende te contenteren eene vereeringlie van vier hondert
guld.) , om mette voorscreven inventeurs te treden in naer-
dere conferentie , ende mette zelve aff to handelen ter som-
me •wterlyck van acht hondert ponden ende het octroy voor
thien jaren."
« Sept. 16. Op te remonstrantie overgegeven by Ge r ar t
SI angenborch , Joris Fryes ende Marien Jansz
inwoonders van Empden , Rhenen in Wesiphalen ende van
Dortmont , inventeurs van eenen coren-molen , gehoort het rap-
port etc. , dat die voers. suppl". mette acht hondert guldens
hen nyet en hebben laten conlenteren , maer insisteeren , om
behalve het oclroy etc., den molen, teringben ende andere
costen, te onlfangen 1200 L., dat dezelve gedeputeerden mette
suppl". etc. affhandelen , ter somrae van negen hondert gul-
dens ende oclroy van thien jaeren."
« Sept. 18. Is geresolveert dat de heeren raeden van state
Gerart Slangenbor ch , Joris Fryes ende Marlen
Jansz, inventeurs etc. sullen besorgen betalinge vande ne-
ghen hondert guldens , daertoe mette zelven getransigeert is ,
vuytte ordinaris ofte extraordinaris contributien van de provin-
ciën , ten aensien dat die practicque vande inventie vande
\oersz. nieuwe molen ordinaris in den dienst van den lande
zal worden gebruyckt."
Ik heb in dit Tijdschrift , VII. p. 387 , bij gelegenheid ,
dat ik , van bet molen-wczen bier te lande handelende , deed
zien , hoe weinig er , ook door van W ij n , partij getrokken
is van de landspapieren , om de verdiensten der Nederlanders
in dat opzigt, behoorlijk en naar waarheid te doen uitkomen,
ik heb daar , zeg ik , aangewezen , dat onder, de Surghley-
Papers in het JBritish Museum gevonden wordt: « Gor-
gen Freysh a Dutchman of Utrecht' s account to Lord
Burghlev of a very serviceable tnill hè has brought into
Ik voegde er toen bij : « Mij is van dezen Utrechtenaar
anders niets voorgekomen." Dat was toenmaals zoo. Men mag
wel naauwelijks twijfelen, of die Georgen Freysh is onze
Joris Fryes, en de very serviceable mill, onze Veld-molen.
Hoe echter dan Joris Fryes aan het praedikaat: o Dutch-
-ocr page 148-
144
man of Utrecht, is gekomen, moet ik nu weer bekennen,
niet te weten. Hiermede stap ik van dit onderwerp af. Het
was mijne bedoeling niet, om eene geschiedenis der Veld-
molens te schrijven, maar, om enkel aan te toonen, dat,
zoo als het bewijs door Beekman n 11. gevoerd is, de mo-
len door Targone uitgevonden, niet met grond kan gezegd
worden, het eerste werktuig van dien aard te zijn geweest,
maar door eene andere, bij het staten-leger in gebruik gebragie
uitvinding van dien aard werd voorafgegaan. Van andere
veld-molens daarna bij hetzelfde leger ingevoerd, vindt mede
eenig berigt in mijn geschiedkundig Archief, IV. pag. 123 sqq.
J. J. ÜODT v. FL. (')
PAARDENMAHKTE
Gemarkt op den S Augustus 1844.
Kantoor Wittevrouwenpoort. ..*..... 82 Stuls.
» Catharijnepoort.......... 162 »
» Ridderschapsvaart......... 146 »
» Vaartschen Rijn. ........ 23 »
» Roodebrug. ..*....... 16»
n Weerd Barrière. . •...... 9 »
n Tolsteeg Barrière......... 85 »
te zamen 491 Stuks.
(*) Ik heb , ik weet niet op welken schrijver afgaande, hierboven
p. 123 gezegd, dat Emerentia Sonoy ongetrouwd zou zijn over-
leden. Dat is mij daarna anders te zijn gebleken. Zij trad in 't
huwelijk met L. van Mauninga, welke echt niet kinderloos bleef.
-ocr page 149-
AERT V ATV EYCK, lector quartae
bij de llleronymus-school te Utrecht
Van de ouders van Arnoldus Eickius, heeft, mijns
Wetens, nog geen schrijver gerept. Regtstreeksche melding
heb ook ik van deszelfs vader, noch moeder gemaakt ge-
vonden. Joost van Eyck (1), bekwaam goiidsmit te Utrecht,
van wien zich de stedelijke Regering in munt- en lotlo-saken (2)
veelvuldiglijk bediende, zou den tijd in aanmerking genomen,
vader of oom van onzen A e r n t kunnen zijn geweest. Ik heb
eenige redenen, om te gelooven, dat het eerste het geval was.
Hij had althans een' zoon, die A e r n t heette, zoo als uit
deze aanteekening in 's Raads dagel. Boek op den 7 Dec.
1535, blijkt: « Peter Foecking ende Thys van Al-
fa l a s syn momboers geschiet over die onmundige kynderen,
van Joest van Eyck endc Gerrit van Eyck gebrue-
ders, hoer beider onmundige kynderen, te veten, Jan, Cor-
nelis ende Aernt, Joest van Eyckens drie onmundige
zonen, daer moeder of is Eng h el, Jacob Jansz. doch-
ter, die Joesten wyf was, Berthelemeus ende Joest,
Gerrit van Eycken's twee onmundige zonen, daer moeder of
is Bigge, Jan Bruynens dochter, die Gerrits wyf was,
sal. ged.;" en in eene procuralie van den 20 Febr. 1565
lees ik: « Mr. Aert van Eyck ende Cornelis van Eyck,
zijn broeder." Dat Arnoldus getrouwd was, wist men se-
dert Valerius Andreas, die zegt, dat zeker historisch
(1) Voor de eerste maal ontmoette ik hem in een' transportbrief
van den 25 Febr. 1522.
(2) Gelijk blijkt uit 's Raads dagelijksch boek. Zoo lees ik daar-
in op Woensdach na Letare: » Belieft byden Kade, dat Joest
van Eyk sel moegen munten doytgens van der stat wegen, elcx
wegende drie fierlinck scaers, behouden, dat hy syn eedt doen sel,
die ordinancy opter wisselen gemaeckt, anno xrvc ICIIH des Vryda-
ghes na Pauli conversio, ende oeck anno xvc des Woensdaechs na
Martini Translatio, t' onderhouden, ende dasrtoe borgen stellen sel,
als recht is ende syn voorvaders gedaen hebben gehadt"; en op Za-
turdach na Palmdach des zelfden jaars staat in 't gezegde register
aangeteekend: » Scepenen, Rade ende Oudermans hebben dat silver-
werck van de lotterye, die men alhier, en God wil, houden sel,
Magdalenen naestcomende, aenbestaet Joest v*n Eyck," etc.
Utr. voorheen eii thans, I Dl. H St. 15
-ocr page 150-
146
werk van hem, door de zorgeloosheid zijner vrouw zou zijn
verloren geraakt (i). Uit de volgende Acte van i576, welke
ik in de gelegenheid geweest beu, uit het oorspronkelijke over
te schrijven, blijkt, dat Aernt van Eyck in 't huwelijk
was getreden met eene Catharina, Jan van den Kerc-
h o ven s dochter van Brussel, dat die in i 572 was over-
leden zonder hem kinderen achter te laten, en dat hij nu,
4576, voornemens was zich voor de tweedemaal in den hu-
welijken staat te begeven:
« Op huyden, den 2 Oclober -1576, M'. Aert van Eyck,
Schoolmeester Sinte Hieronymus bynnen Utrecht, ende ver-
claerde, hoe dat hy tot andere lyden tot syne geechle huis-
frou gehadt heeft, Catharina, Jan van den Kerchovens
dochter van Brussel, dewelcke deser werelt overleden is in
den jaer 1372 in Januario, sonder levende kynderen by hem
comparant vercregen nae te laten, ende dat hy comparant
sedert dyer tyt hem inden weduwelyken staet lot noch toe
onthouden heeft, dan alsoe hy bevyndt, dal hy, soe vermidts
deser ellendigen ende langdurende troeblen tyt, als deser
andere merkelyke redenen, hier te lang te verhalen, gansse-
lyck verlopen ende gecomen is in grote excessive schulden,
staende tot laste van synen boedel, ongelyck, Godt betert r
meer bedragende, dan alle syn, comparanten goederen, in-
sonderheyt syn comparants boedel, twelck hein volgende d'or-
donancie deser stadt Utrecht competeert voer wtgenomen syn-
de, als hy by eede verclaerde, ende te allen tyd bereyt is,
des noodich synde, vorder te verclaren, soe ist, dat hy com-
parant van meeninge is, hem weder in huweliken state te
begeven, protesterende wel expresselyk, dat hy comparant,
vermits desen voorsz. tyt in Brabant nyet gecomen en can,
omme de naeste vrunden ende magen van syn sal. overleden
huisfrou voersz. te constringeren tot schiftinge, scheydinge en-
de deylinge van goederen des boedels voersz., of tot renun-
ciatie vande erfenisse van dyen als egeen synde; overleverende
hy comparant tot dien eynde den inventaris of boedelcfidule
geapostilleert op huyden, dewelcke hy verclarende by eede op-
recht ende deuchdelick te syn, ende dat hy alle syne goe-
deren , in ende wtschulden, daerinne doen stellen hadden T
ende geen ter quader trouwe verswegen te hebben, op dat,
(1) » Miraculorum variorumque motuwn et eventuum suae aetatin
liber," zegt Andreas, » quem summa diligentia scripserat, et
mille floreuorum pretio aestimare solet, periit incuria uioris, di-
venditus cum ceteris suis libris."
-ocr page 151-
147
off enige vande voersz. erffgenamen in toecomeiide tyden
nae deselven wilden wtsien, die te mogen vynden ende den
state te weten van alle 'tselve, ende off hy comparant enige
betere fortuyn van goederen quam te crygen, dat deselve nyet
strecken en sullen tot enich voerdeel van de voorsz. erffg.
ende nadeel van hem comparant ende syn toecomende huys-
frou, successivelyk protesterende, soe hy geensins en denkt
langer in gemeenschap te blyven, versoekende hiervan acte
remissie aen den erffg. ter gelegchen tyt te insinueren, die hem
by den gerechte geaccordeert is."
Dat dit tweede huwelijk werkelijk voortgang heeft gehad,
mag, met eenigen grond, wel niet betwijfeld worden, en uit het-
zelve zal denkelijk, allhans, een zoon, Joost, zijn voortgeko-
men, tot wien zich de vader, Are ut, in 1582, in onderschei-
dene lalijnsche versjes wendde, zoo als wij nader zullen zien.
Uit de mjgebragle Acte leert men mede, dat van Eyck
in 1576 leeraar was aan de Hieronymus-school, en uit de,
door mij, in mijn geschiedkundig Archief IV, medegedeelde
staten van die school, van 1577—1585, bhjkt, dat hem,
gedurende dien tijd, bepaaldelijk het onderwijs in de vierde
klasse was toevertrouwd, niet den titel van lector quartae
classis (1), en dat hij, als zoodanig, eenen lector tertiae clas-
sis benevens een' rector, die in prima en secunda classe
doceerde, boven zich had.
Dat van Eyck vóór 1576 in eenige hoogere belrekking
tot die school zou hebben gestaan, mag wel, met eenige waar-
schijnlijkheid , niet voorondersteld worden, en, dat hij in die
vroegere jaren, den post van Rector zou hebben bekleed,
wordt ook nog daardoor wederlegd, dat tusschen Macropae-
dius eu Sar'cerius, anderen (2) kunnen worden aangewe-
(1) De vcrdeeling van het onderwijs naar acht klassen dagteekent
althans van 1565. Men vindt de institutio scholae distributae in
octo classes vaa dat jaar in 't stads-plakkaat-boek, p. 498 sq. Het
stads-plakkaat-boek, verscheen in 1729; en evenwel is het wgl. de
Heer Staatsraad, Burgermr. van Ascli van W\jck geweest, die
zich, voor het eerst in 1836 (Instellingen etc. p. 79 sq.) tot deze In-
stitutio betrokken heeft. Hij zegt daar: » Hoedanig de inrigting
dier school nog in 15G5 «ias. . ." Ik kom bij eene naaste gelegen-
heid hierop terug.
(2) Corn. Laurimannus, die in 1573 overleed, en na hem
Hiero, Croramius, die in 1575 een verzoek, om ontslag van het
Rectoraat indiende, zoo als dit een en ander mede nader zal wor-
den aangewezen, in eene volgende mededeeling over het leer-per,
soneel der school iu de xvi eeuw.
lo *
-ocr page 152-
148
ren, welke in die betrekking zijn ingetreden. En, OBÏ
aan te nemen, dat Eickius ooit het bestuur der school zou
hebben gehad, is ook volstrekt onnoodig, daar zich, uit de
gezegde verdeeling van het onderwijs naar klassen, en het
voorhanden zijn van een meertal van leeraars, als van zelf
oplossen, die allerzonderlingsle zwarigheden, waarin men zich
schijnt te hebben gewikkeld, door zich de zaak voor te stel-
len, als of het geheel leer-personeel enkel in eenen Rector
hebbe bestaan, zwarigheden, welke meu, door de spitsvin-
digste redeneringen niet heeft kunnen te boven komen ; gelijk
ik het voor de beoefening der letterkundige geschiedenis oor-
baar achte, dat zulks hier nader worde aangetoond
Nadat Val. Andreas (Bibl. Belg., 1623), Eickius-
« bonarum literarum," en, Fr a. Sweertius (Alh. Bels.
1628): « bonarum artium professor," had genoemd (iets'
waarin zij mij voorkomen juist niet zoo grootelijks te hebben
gezondigd, zoo men slechts de uitdrukking Professor niet in dien
positiven zin opvat, waarin men hetzelve thans gewoon is te ne-
men), vierde Reitz, genoegzaam eene eeuw daarna (Oratio
de Gymnasio Hieronymiano, 1734), in dezen, zijn kritisch
genie bot. « Ik geloof," zegt hij daar (bladz. 19), « dat
van Eyck nooit rector aan de Hieronyrnus-scliool geweest
is (1), daar hij gezegd wordt in 1080 hier in de lette-
ren te hebben onderwezen, op welken lijd toch uitgemaakt
het Rectoraat door Sarcierus (!) werd bekleed, die, naar
de getuigenis van zijnen leerling, Ros weid e, gedurende
twintig jaren (d. i. van 1366 tot 1S87 (2)) in die betrek-
king tot de school zou hebben geslaan, waardoor dan Eic-
kius en Lauriiaannns werden buitengesloten. Daar echter
Jan Nijpoort in zijne Oratie, gehouden bij de lnau»uratie
van de llluslre school in J634, zegt, gehoord te hebben, dat
(1) » Quem (A. E.) Gymnasia Hïeron. non praefuisse credo " Wel •
maar wie had dan nog beweerd, dat zulks het geval was geweest
(2) Neen; R os weide zal denkelijk wel geweten hebben, dai
Sareerius eerst m Io78 het Rectoraat aanvaardde; ook we) c
hij m 1586 van zyu rectoraat werd verlaten, en, dat Joannes'Ar
cerius toen dien post aanvaardde. Maar, het zal aan Ros weide
mede bekend geweest zijn, dat Arcerius in 1389 zijne dienst
weer opzeide, en R Sareerius, in deszelfs plaats, op nieuw tot
rector werd aangesteld , en als zoodanig in 1597 overleed • en zon-
der die drie_jaren rectorschap van Arcerius iu aanmerking te ne-
men, zal hij, de Jesuit, zijnen geloofsgenoot, den roomsch-katho-
hjken rector barcerius eene twintigjarige dienst hebben toegelegd
Men vergelijke verder miju Geithiedk. Archief l V, en Reitz p 36*'
-ocr page 153-
U9
er weleer te Utrecht geleerde mannen zouden zijn geweest, die,
ter oefening (1), openlijk, het burgerlijke regt en de Romein-
sche geschiedenis doceerden, «zoo weet ik niet," zegt Reitz,
« of men van Eyck niet gevoegelijker onder deze zou reke-
nen. Sed plura de his postea," sluit hij hier, met welk
plura wel zal bedoeld zijn, het Addendum op deze woorden,
door hem bldz. 35 gesteld, alwaar hij zich nog in dezer
voege doet hooren: « V. Andreas zegt, dat Eickius al-
hier professor bonarum artium zou zijn geweest, en in \582
dus voor de stichting der Academie en de instelling der illus-
tre school, tabulas in grammaticam graecam hebben uilgegeven,
waardoor ons vermoeden schijnt te worden bevestigd, dat hij
onder degenen zoo kunnen worden gerangschikt, die, animi
causa, openbare lessen in de letteren gaven (2)." « Voeg nog
hierbij," gaat R. voort, « dat Andreas, (ed. 4645) bldz.
117 zegt, dat J o. Heurnius, in 1545 geboren, zijn eerst
onderwijs ontving van Macropaedius en Eickius, dan
zou deze, wanneer men Heurnius op dien tijd den ouder-
dom van 15 jaren toelegt, reeds in -1555 te Utrecht in 't
openbaar hebben gedoceerd (3)."
Vier jaren na de Oratie van Reitz, in 1738, verscheen
in 't licht het Trajectum Eruditum (4) van Barman, waarin
Arnoldus Eickius te zijner plaatse weer ter sprake komt.
Zich, over het algemeen, met de redeneringen van Diligentis-
»imus Reitzius vereenigende, wijzigt Ampiissimus Bur m an-
ti) Joanncs Niportius zegt daar: » Audio extitisse aliquando
magno et excellcnli ingenio viros, qui liberaliter eruditi, exercitii
atqiie animi gratia, jus civile et historiam Romanam publice bic ex-
plicarunt." Ook hiervan nader. Dat zat anders zameu. Dat ge-
schiedde, van den kant der leeraars, noch exercitü noch animi,
maar lucri causa.
(2) Hoe dat zamenhangt, beken ik niet te begrijpen. Omdat hij
zoodanige tabulae uitgaf, zou hij, animi causa, in 't openbaar
moeten hebben gedoceerd l
(3) In de vila Johannis Heurnii, voor des«elfs Opera, be-
zorgd door zijaen zoon Ottho, wordt gezegd: » JYafws est Johan-
nes Heurnius Ultrajecti 1543, Jan. 25 .... Prima linguarum
fundamenta posuit sub G. Macropaedio Ultraj. scholae rectore...."
Van Eickius wordt daar geen gewag gemaakt.
(4) Zelfs den tijd in aanmerking nemende, mag ik dat werk niet
prijzen. Hetzelve kan, naar vorm noch inhoud, met andere dier-
gelijke, in dien tijd versclienene werken, monsteren, en een nieuw
Trajectum Eruditum zou, mijns inziens, vooral niet in eene ver-
rijkte en vervolgde uitgave van het werk van Gaspar Uur ma u
moeten bestaan.
-ocr page 154-
150
n u s deszelfs gezegde evenwel, door te zeggen, dat men in
plaats van 1555 wel zou dienen te lezen 1538, daar Heur-
nius, in 1543 geboren, in 1558, en niet in 1555 zijn vijf-
tiende jaar bereikt had, en dat van E i e k daarnaar welligt zou
kunnen worden aangenomen, Macropaedius in het rec-
toraat te hebben opgevolgd, die in dat jaar overleed, dat
Eickius voorts in die betrekking zou kunnen zijn gebleven
lot 1578, als wanneer rector en praeceptores van hunne dienst
werden verlaten en anderen in derzelve plaats gesteld (1). Deze
stelling wordt nog aannemelijker door de bewoordingen van
het besluit van den 13 Sept. 1578. ... « Brengt men voorts
het begin van zijn Rectoraat tot 1578, in plaats vau tot 1577,
dan komt alles wel overeen; 't en zij men liever wil aan-
nemen, dat hij in eene andere school de behoeftige jeugd
hebbe onderwezen. , . .''
Fop pen s, wiens Bibliotheca Belgica vijf jaren na de
Oratie van Reitz iu druk uitkwam, heeft daarin, aangaande
van Eyck, zonder aan de berigten van Reitz en Burman
kennis te hebben, dat van A n d r e a s genoegzaam woordelijk
herhaald; en, voor den Heer De lp rat (2) hebben de letter-
kundige hulpmiddelen, die hij in dezen ter beschikking had,
slechts gediend, om hem de zaak in meerdere en grootere ver-
warringen te doen wikkelen, dan waarin zij zich in elk van
deze afzonderlijk reeds bevonden.
Onder de in druk uitgekomene werken van Eickius is wel
het beduidendste het werkje over de Grieksche taal, waarvan
ik uit de academische bibliotheek een exemplaar voor mij heb
liggen. Hetzelve werd door den schrijver, gelijk zulks door

(1) In dit gezegde liggen te vele misslagen opgesloten, dan dat
die hier gevoegelijk zouden kunnen worden bloot gelegd. Ook deze
zullen in eene volgende medcdeeling aangewezen en uit den weg
geruimd worden. Men vergelijke voorloopig de bovengemelde reke-
ningen over de administratie der school, door mij in mijn Archief IV
medegedeeld.
(2) Over de broederschap van G. Grote, 128—138. Mogt men
het geheel geschrift vau den Heer Delprat {aan wiens subjective
bekwaamheid als Geleerde en Schrijver ik anders hiermede niets te kort
wil gedaan hebben) naar het daarin, 11., voorkomende hoofdstuk over
de TJtrechtsche school, beoordeelen, ik zou aarzelen hetzelve een goed
boek te noemen. Want, de Episode uit Paquot over Macropae-
dius niet gerekend, bevat dat hoofdstuk althans even zoo veel on-
waars als waars; en het zou mij dan spijten, indien men den in-
houd van dat geschrift, door Mohnike hoogduitsch aangeregt, en
door Ullmann, Cramcren anderen bij porties voorgedieud, bij
ons nog inogt smakelijk vinden.
-ocr page 155-
151
hem zelven <>[) den titel in een latijusch distichon is te ken-
nen gegeven, ten geschenke gegeven aan Everaert van
de Poll, met wiens boeken hetzelve in de stadsbibliotheek
overging. De titel van dit boek in kl. quarto is deze :
Tabulae graecae , in grammaticam graecam ; ipsam rem ita
studiosorum oculis, veluli lineumentis quibusdam subjicientes ,
ut iis adjuli yt)isM»vs; ipsa arlis praecepta expeditè , solidèque
assequantur duce magistro , pluraque alia suopte Marte , suapte
industria, per se facilè addiscant cüroSiScuxroi. Auctore, Ar-
noldo Eickio Ultrajeclino
Ets ryjï TÜ^IV,
xat uu TU^>I , piya %aipsTe' rov \tfteva svpov
ovv po ^fiïv' jra^sTS TOVS [H.CT sp.
In Fortunam.
Inveni porlum : Spes et Forluna valete.
Nil mihi vobiscum est , ludite nunc alios.
(Het intersignium van P l a n t ij n : de hand uil de wolken
met den passer, en daarom het: Labore et constantia).
Antverpiae ,
Ex officina Christophori Plantini.
M. D. LXXXII.
In dorso tituli, een laiijnsch lofdichtje van vier disticha,
geteekend : A. v. B., denkelijk: Adrianus vander Burch;
voorts een ander van twee disticha , Tironi graecae linguae ,
van Gul. Eickius, die mij verder onbekend is. Er volgt
eene opdragt van Arnoldus aan den magistraal van Utrecht,
van ruim eene bladzijde , zonder dagteekening , waarin de
schrijver zegt tot de uitgave van deze tabulae bewogen te
zijn geworden instinctu hortatuque quorundum van denzelven
magistraat , en dat hij , ingeval dit boekje mogt genoegen ge-
ven, zou trachten alia quacdam majoris ingenii et ponderis,
in 't licht te zenden. Bladzijde 5 staat een latijnsch carmen
van Eickius aan denzelven Magistraat, waarin onder ande-
ren, aan Janus Ceratinus, Danielis Brouchusius,
Hermannus Pollio, Theodericus Ganter en Adria-
nus Burchius, eiken op zijne wijze, een verdiende lof wordt
toegezwaaid. De volgende bladzijde beslaan deze twee latijn-
sche gedichtjes :
Eickius Jus t o.
Fili , Pieridum chori future
Cultor, Argolicaeque linguae amator ,
Quae clausit breyibus pater tabellis
l'undameuta , animo leges beuigno
-ocr page 156-
152
Quando aetas aliis vigebit anuis.
Nam, quod si reliquos eae juvabuut,
Te certè patris et rei et laborum
Haeredera, studio gravi levabunt,
Quo carum nihil est magis parenti.
Idem ('idem.
Fili, Castalidum praedulcis alumuc dearuni,
Atque future cheljs cultor Apollineae,
Hasce leges tabulas, ubi porró adoleverit aetas
Dulce tui munus, mnemosynumque patris.
Hac methodo, Graecae disces primordia linguae,
Et facilem carpes ad graviora viam.
Interea his, studio florens utatur ephebus
Inveulis, curas ut levet ille suas.
Het werkje zelf, dat eigentlijk slechts het eerste deel
eener Grieksche yrammatica, (of nog niet eens), gelijk wij nu
zouden zeggen, de vormen-leer bevat, komt mij, den tijd
in aanmerking nemende, voor, zich onder andere soortgelijke ,
in die eeuw verschenen werken, door orde en duidelijkheid,
voordeelig te onderscheiden, en wel te verdienen, in eene
geschiedenis der methodologie van het onderwijs in het Grieksch,
bepaaldelijk hier te lande, nader te worden gewaardeerd. Aan
't einde van zijn boek verwijst Eickius, ten aanzien van het
gebruik der praepositiones, adverbia en coryunctiones, en van
de phrasis op de grieksche grammatica van J. Geporinus,
en de grieksche syntaxis op G. Fabricius en J. Verren-
nius. Bladz. 72 wordt eindelijk gesloten met eene:
Conclusio Eickii
ad suum Ëickiuin Jus tuin,
Haec sunt, queis siue Graeca tu Latinis
Mista, neue Latioa ducta Graecis
Fili, non capias, neque assequaris.
Ergo haec post animo sagace disces,
Cum matura feret tua istud aetas,
Douec ipse volcs: voies at ipse,
Dum non poeniteat tui iu studendo
Te cursus, methodo brevi juvante.
De Magistraat schijnt in de opdragt van het boek genoegen
te hebben genomen. Ik lees althans in 't Raads-dagelijksch
boek op den tienden Aug. 1581: « Mr. Aerni van Eyck
is by den rade toegevoecht de somme van denich guldens
ende dat tot recompense van syn moeiten ende vervallinge
vande costen van een nye grammatica in 't Griecx, by hem
-ocr page 157-
153
gemaect ende dese stat toegeschreven, in 't druk te doen
brengen." Toen het boek van de pers was, en hij den
raad eenige exemplaren daarvan presenteerde, werden hem
andermaal 50 gl. toegelegd.
Op een vóór-blad van ons exemplaar schreef van E y c k
met de pen nog het volgende gedicht:
Ad amplissimum seoatum
Vltrajectinum
özTaffTt^ov praesentatorium.
Mnemosynum tandem vestri donumque clientis,
Clarentes virtute viri, quamvis levideasae
Fronte tameu laeta accipite, et quera gratia vestro
Totum servitio jam diu devinxit, eundum
Pergite uiunifico Yestro spleudore tueri.
Quicquid enim iugenii studio valet atque labore
Eickius, hoc vestro geoio debere fatetur,
Acceptum ut ferre est solitus Maro Maecenati.
Vr. G.
A. Eickius.
Voorts worden gezegd door van Eyck te zijn in druk
uitgegeven :
Praecepta decalogi, versu elegiaco reddita.
't Zijn waarschijnlijk deze praecepta, waarop van der Buren,
in zijn boven gemeld lofdicht toespeelt, met de woorden:
» Eickius hic idem est, sacro qui carmine Mosis,
Lustravit veteris et monumenta nwi."
Ik heb dezelve nooit ontmoet, zoo min, als den epithala-
miorum libellus, dien hij, naar Andreas en de latere let-
terkundigen, moet hebben uitgegeven. Op den Catalogus der
drukwerken van het British Museum, staan in: Ar nol d Ei-
ckius, genoteerd:
Elogia Roberti comitis Leycestrii cum Elogio D. Phi-
lippi Sidnei. Ultraj., 1582 (!) 4°.
Garmen Epithalamiou ad Honorem Ja c. de Renesse de
Baer et Annae de Grypskerken. Ultraj., 1582. 4°.
Cannen Epithalamion Fred. de Wael a Fronestein
et Joannae d'Aemstel a Mynden. Ultraj., -1582. 4°.
Het komt mij voor, dat met de beide laatste stukken, wel
de libellus epithalamiorum, zou kunnen bedoeld zijn. Met
betrekking tot Leycester, vinde ik in de rekening van den
tweeden Kameraar op 1587 dezen post: a Item, Mr. A e r t
van Eyck, in respecte van sekere carmina ende andersins,
by ordonnancie van den 8on May 1586, 12 L." Ik heb,
mede uit de academische bibliotheek, nog voor mij leggen:
-ocr page 158-
154
Brevis narratio Triumplii quo a Senalu populoque Trajectensi
Illustriss. princeps Robertus DudlAEus Comes LeicES-
ÏRIUS etc. ïrajecti Batavorum exceptus est Anno restitutae
salutis 1586, quarto idus Martii.
(Het intersigniwni van B ore ulo; het gevleugeld hert).
Ultrajecti
Henricus Borculous Excudebat.
Anno 1586.
Het geschrift is door Jacobus C hry sopolitanus (van
Gouda), onder dagt.: Traj., 1586 quarto idibus Martiis,
opgedragen aan L ei ces te r, velut alter Hercules, en het sluit
met eene: « Oratio qua Jacobus de Pottere Ordinis
Senatorii mr, cum doctus turn facundus principem S. P. Q.
Traject, nomine excepit," welke ééne bladzijde beslaat. Of
het echler in deze Latijnsche en Nederduitsche versjes, die
toen te Utrecht ten toon werden gespreid en in dit geschrift
gezameld zijn, geweest is, dat onze van Eyck eenig deel
had, moet ik onbeslist laten.
Naar de rekening over den opbrengst van de nalatenschap
van den aartsbisschop Fre. Schenck van ïoutenborch
(Geschiedk. Archief, IV. p. 45), ontvangt: « Mr. A er t van
Eyck, wt saken hy sekere Epitaphium carminibus (!) gemaect
heeft van syn Genade, ende den gedeputeerden van den sterf-
huise gepresentecrt, 6 gl."
A. van Buchell, leekende in zijn dagboek, op het jaar
1580 aan:
« Mense Martio imagines e tempus quibusdam ejiciunlur
Trajecli, quod hoc acrosticho annotavit Ar. Eyckius:
Vespere sVb nona TraleCtl CVnCta rVebant
SaCra doLo nonls, Martle, fraCta tVIs.
Een van zijnen naam, Eyck (quercus), op zijn dicht-
talent, toespelend distichon van een' Anonymo gaf voor 't
eerst Andreas, en een grafdicht op hem, door A. van
Buchell, leest men bij Sweertius 11.
J. J. UODT v. Ft.
-ocr page 159-
VAN
Johan Philips, Crave van Falcken§teyn.
J ohan Philips, Graaf van Falckensteyn, van wiens
krijgs-bedrijven hier te lande bij eene andere gelegenheid na-
der de rede zal zijn, sneuvelde, zoo als men weet, in het
jaar 1591, voor Zutphen. Bor maakt (III. p. 562, van dit
treurig voorval melding in dezer voege: « Grave Johan Phi-
lips van Valckesteyn is in 't beginsel van dese bele-
geringe, namentlyck den 27en May, doodgeschooten, als hy
met meerder couragie dan voorsichticheid eenige soldaten van
den vyant naejaegde. . . Die van de stadt meenden het lic-
haem binnen gekregen te hebben, mer het werde haer ont-
weldigt en na Arnhem gesonden, alwaer het eerlyck nae syne
staet 'en qualiteyt begraven werde; Hy was een jong en cou-
raeieus krygsheld van grooter hope, zoo hy hadde mogen te
Ivve blyven, was oock seer verstandig. De Grave van Meurs,
wien hy bemaechschapt was, hadde hem veele gevorderd,
syne vrienden waren seer bedroeft om hem, Syn Excell. (1)
(1) De Heer van der Kemp heeft uu (Maurits etc., l, p. 326)
medegedeeld den brief door Prins Maurits wegen de overgave van
Zutphen aan hare Ho. Mo., op den 30 Mei geschreven. » De Graaf
van Everstein," zegt M. daarin, » werd eergisteren m het be-
sichtigen der voorschreven stede geschoten, waaraf Z. E. terstond
is gestorven." Op het Everstein merkt de Heer van der Kemp
in eeiie noot aan: » Denkelijk door cene fout des afschrijvers voor
Valkenstein." Neen, dat geloof ik niet. Hij heet in dien tijd,
ook in de stukken, waaruit ik hier iets mededeele, Grave van Val-
ckesteyn ende Oversteyn, en afzonderlijk Zijn Genade van
Valckesteyn, of van Oversteyn. Staat er dus in den bedoel-
den brief werkelijk Ebersteyn, dan zal dat abusivelijk zijn gesteld
voor Oversteyn, verkeerdelijk gemaakt ui» het Hoogd. Ober- of
Obmwtejm. Maar, staat in den brief ook Vberstetjn; want zoo
vinde ik dien naam ook in oorspronkelijke stukken, onder anderen,
door Renghers vander Arcnshorst gespeld?
-ocr page 160-
156
Prince Mauriis gaf bevel, dat men syne nagelalen goede-
ren soude inventariseren en toe scgeleu. Hy hadde een ta-
melyk groele l'amilie, ende daer werde geschreven aan den
Grave van den B r o e c k , dat hy soude komen ordre stellen
in den boedel en de familie te scheyden." Het is omtrent
de, door Prins Ma u rit s, naar den wensen van 's Graven
broeder, begeerde inventarisatie en te gelde making der goe-
deren , dal mij de oorspronkelijke stukken ter hand kwamen,
waaruit ik mededeele, heigeen mij voorkomt te verdienen
voor de vergetelheid ie blijven bewaard.
Maurits, geboren Prince van Oraengicn, Grave
van Nassau etc. Maiquis vaader Vere etc.
Edele, eersame, wyse ende discrele, lieve besondere. AIsoo
de welgeboren Philips Franlz Grave van Falckensteyn
etc. ons deur zyne brieven vanden xxven Novembris heeft
vrundelycken versocht, de aenvoorderinge te willen doen , dat een
Inventaris der vcrlalenschap ende slaet der nagelalene schulden
syncs broeders , des oock welgeboren , J o h a u P h i l i p s e n
cbristel. gedachtenis, gemaect ende hem overgesonden te wor-
den , ten eynde S. E. daerby wete, hoe verre sulcx slreckt,
ende diens volgende ordre lotier belalinghe derselver schul-
den mochte stellen, die wy achten dat zulckx doende nyet
dan tot voordeel der crediteuren sal wesen, daer deur te spoe-
diger contentement van hun achterwesen sullen erlanghen; Soo
is hier mede onse gonstige begeren ende versoeck yemandt
vuyt den uwen te commitleren ende neflens N i c l a e s S m e 1-
singh ende Baptise van G l er m on d, gewesen hooffmees-
ter ende secretaris des welgedachten Grave Johan Philip-
sen (als de beste kennisse der saecken hebbende), nyet alleen
slacdt macckende der voorn, schulden, maer oock Inventaris
aller verlatenschap; ende daer beneffens de voorsieninghe te
doen, dat alle procedueren opgehouden ende de goederen in
goede bewaringe mogen blyven. Hiermede, Edele, eersame,
wyse ende discrete lieve besondere, zyt Godt bevolen. In
's Gravenhage den 9 January 1392.
V luyder zeer goede vriendt,
(get.) Maurice de Nassau.
Opschrift. Den Edelen etc., borger-
mrs, etc. vau Utrecht.
-ocr page 161-
157
Den S January 1592.
Achtervolgende end e wt crachte vandn missive
van zyu Excie Graeff Maurils van Nassau
etc. in date den 9 January 1592 ende den
appoincteniente van commissie daerop gevolcht
in date den 4 Jannary verleden, hebben
Cornelis van Malsen ende Oth Jansz
\an llooy, schepenen ende pantvercopers
geassisteert met Joncheer Niclaes Sinel-
sing, gewescne hoofFmeester ende Baptista
van Cleermont, eertyts Secretaris van Graeff
Johan Philips van Valckensteyn, ho.
me. hun getransporteert opt hoff vau zyn Gen.
Graeff AdoIf f van Nyeuwenaer, Moers
eic., mede ho. me., alwaer bevonden zyn dese
naebeschreven goederen, achtergelaten byden
voorst. Graeff Johan P h l s., ende zyn zulcK
hiernae gespecificeert staen :
Eerst een grote schoene silvere vergulden overdecte
cop met syn custodie.
Een golden baech , daer in staet S'. Joris met ix diamanten.
Voorts geopent synde een swerte coffer, syn daerin
bevonden desc goederen :
Alse een groene damaste nachtabbert met zilvere pas-
sementen coorden geboort ende gevoedert met engels
kuyen bonte.
Een roden armesyden hemptrock.
Een purperen laeckensche mantel met swerte syde coorden.
Een swerte ende een grouwe beveren hoeden, d'een met
golde ende d'ander met een bourduerden bande ende
pluymen.
Een poenjaert met verguit gevest, met syn riem vergult.
Een vergulden hancxsel van een rappier.
Een grote houte cara.
Item een cleyn cofferken, daerinne bevonden zeekere
parnpiercn ende brieven.
Een goude medaelgie, daer in staet een grote agaet
ende drie robynen met zyn custodie.
Een zegel ofte cachet in goudt, met syn custodie.
Noch een goude signet ring.
Een grote schone blauwe saphier in goudt gestelt.
Noch een goude manage ring met een diamant ende
twee robynen.
-ocr page 162-
158
Een goude Iraurhig met een robyn eude diamant.
Een goude ketting wegende vyff merck min een loot,
Noch een goude ketlingke wegende scherp een merck.
Noch een kleyn goudt kettingken.
Noch een grote coffer met dese naevolgende goederen
daerinne bevonden:
Eerst een paer ghele syde neerhosen.
Noch een paer van oraengien.
Noch een paer doncker filiamoert.
Een paer lichte filiamoert.
Een paer fiolette.
Een paer blauwe.
Een paer incarnatyn.
Een paer papegayen groen.
Een paer gras groen.
Twee cleyne silvere beeckertgens.
Een incarnate veder ofte pluyme.
Een wit grauwe laeckensche mantel met brede goude
passementen, gevoedert met argentyn fluweel met een capielge.
Een paer boxen van tzelve met een paer craensonen.
Een paer geperfumeerde hantschoenen met silveren pas-
sementen geboort.
Een swerte fluweele corte mantel met armesyde ge-
voedert ende met syde quastcn.
Een wambeys met een paer boxen van swart satyn
met een roden ofte incarnaten gront.
Een wambeys met een paer boxen van fiolet fluweel
ende vol silveren passementen geboort ende onderset met
root armesyde.
Een wambeys met een paer boxen van groen syde grof
greyn, met rode gront ende met gheel taffa onderlecht.
Een paer boxen ende een wambeys van doncker grau
fluweel, met breet silvere passementen geboort. y
Een lange mantel van doncker grau fluweel met twe*
brede silvere passementen geboort ende gevoedert geblomt
fluweel met fiolette gront.
Een syde groflgreyne lange mantel met een swerle
passement geboort ende gevoedert met geblomt fluweel.
(In margine: Den 25 Aprilis 4593 syn dvoers. twe
grote cofferen met het cleyn cofferken daer inne gesloten niette
clederen ende goederen daerinne wesende volgende dvoors.
specificatie gelicht van thoff van haer Gen. van Nyeuwenaer
ende gebrocht ten huyse van den borgerm'. Beernt Stel,
al volgende ende in conformité van de appoinctemente van de-
-ocr page 163-
159
sen gerechte op gisteren gegeven, ende is 't cleyn cofferken
met het zegel van den schoudtampl (i) toebesegelt, wt welck
cleyn cofierken by den voers. Stel, op den x Marty ver-
leden , waren gelicht zeeckere cleynoidgens, volgende dspec-
ficatie daervan gemaeekt. Praesentibus Mal se n ende Rooy,
schepenen, ende pantvercopers).
llem een viercant casgen ofte kislgen met verscheyden
brieven, reeckeningen ende andere pampieren ende muni-
menten, daerinne mede was een dose met een yseren wecker.
Noch een horlogie mede in een dose staendet
Ende zyn dvoors. twee cofferen met het viercant casgen
toebesegelt met het segel van den schoiitampt, gelaten opt
voers. hoff.
Noch een rappier met een verguit gevest.
Noch een rappier met een verguit gevest.
Noch een slachsweert.
Twee spaensche deeckens met een groen sitcussen.
Een silvere regiment stock.
Vyftich tinne schottelen zoe groot als cleyn.
Drie dosyn tinne tellioren ende een.
(En voorts eenig onbeduidend huisraedj.
Hiernae hebben dvoers. commissarissen ende assistenten hun
gevonden ten huyse van Gerrit Jansz. Volmering, cleer-
maecker, alwaer dvoers. Gerrit Jansz. verclaerden, wel
te moegen lyden ende tevreden te zyn, die goederen van wy-
len syn Gen., den Grave van Valckesteyn geinventariseert
te worden, nochtans sonder prejudicie van zyn goei recht,
ende achterwesen, ende onder protestatie van egeen van de-
zelve weerloos te worden voor ende alleer hy gecontenteert T
emmers verseeckert zal syn van syn achterwesen, bedragende
ongeveerlyck ter somme van twe duysent twe hondert ende vyf-
lich carolus gulden, zoe van 't gene hy zyn Gen. verstreckt,
• erschoten ende aen hem verdient heeft, als daer voren hy
noch eensdeels verobligeert is te betalen, als zynde hem daer-
(1) Aangaande dit zegel vond ik in de Resolutien der Ed. Mo. H.
H. Staten op den 30en Januari] 1582 genotuleerd: » Op 'taengeven
van Jor. N i c. van Zuylen, scholtus der stadt Utrecht, is geresol-
veert, dat hy by den muntmeester een segel sal doen maken, on»
totte sakcu van justitie, in plaets van 't oude seghel, te gebruiken,
en dat hy sal doen stellen in den schilt, sulks als volgt, twee cruy-
seu ende twee leeuwen (dat figuur volgt, met de pen getrokken)
ende om den schilt doen snyden: S. officii scftulteti civilatis 2'ra-
iectensis,"
-ocr page 164-
160
vorens dezelve goederen geopignoreert ende verseeekert, daer-
van by dezen protesterende by expresse.
Ende syn dvoorsz. goederen, aldaer bevonden, alhier ge-
speeificeert:
Eerst een roden poolschen rock met goude passementen
ende lissen.
Een lap groen armesyde omtrent lang drie ellen.
Een ruytervaen met een wapenrock ende twe cleyn
vaentgens van armesyde.
Kenen bufielsche colder vol goude brede passementen
geboort, met incarnaet fluweel gevoederi, met een smal
goudt passement.
Een incarnaet satyne wambuys met een paer incarnaet
fluwele boxen met sraal silvere passementen geboort.
Een incarnaet syde grofgreyne borstlap.
Een purpure salyne wambuys met een paer boxen met
brede goude passementen geboort.
Een wit satyne wambuys met een silveren tock on-
dersneden, met een cleyn wit silvere passement geboort.
Een broeckielge van silver laecken, die sneden van
breet silver passement.
Een gheel salyne wambuys met gouden tock ondern e-
den, met goudt cleyn passement geboort.
Een broeckielge van goudt laecken, die sneden van
breet gouden passement.
Een wambuys van swert fluweel met een paer boxen
van swert fluweel, vol breet goudt passement.
Een swarte fluwele spaensche casack met een paer
boxen van tzelve fluweel, vol goudt breet passementen
geboort spoorsgewys, dsack gevoedert met root volp.
Noch een spaensche casack van incarnatyn fluweel -met
een paer boxen van tselve, tsamen met brede goldt passe-
ment vol geboort, ende dcasack met goudt laecken gevoederl.
Een lange swerte fluwele inaniel met twe brede goude
passementen geboort ende met volp gevoedert doorgaens.
Een lange incarnalyn fluwele mantel met twe brede
goude passementen geboort ende doorgaans met goldt
laecken gevoedert.
Ten huyse van Beernt Stel gewesene borgermeester
een rappier met een silver gevest ende een fluwclo
«cheyde met een custodie, ende een poenjaert, ook met
een silveren hecht, twelck geëslimeert wordt, soe men
verstaet, op vyf hondert gulden.
Item den hoofflnr. S m eising verclaerden onder hcin
-ocr page 165-
161
te berusten het rusting van zyn Gen., een carbynder,
een sryfftafel met silver beslagen ende syn Gen. groot
silveren secreet zegel.
Item de voers. Baptista van Cleermont verclaerden
mede onder hem te berusten een silveren segel van syn
Gen. ende een silvere pitsier met twee ysere stampers
daer men het thin mede teyckent.
Een blauwe saphier, eensdeels gesneden, berustende
onder Wolphert Roeloffsz, steensnyder.
Den hooffmr. Smelsing verclaerden noch, dat den
admirael, van syn Gen. onder heeft twe :netalen sluck-
gens geschut.
Den IQ Maert 1593 leverde de cleermalter Vol mering
nog over specif. van goederen van syner Genaden ten synen
huyse berustende:
Twee doortrecksels van broeckielgens, een van goudt
ende een van silver.
Noch anderhalf cl incarnaet volp met eenige sluckgens
daerby.
Noch drie ellen anderhalf vierendeel gout laecken met
eenige stuckgens.
Een halff el geblomt fluweel, paers die gront.
Twee ellen ende een halve silveren tock ende een el
oraeogie tock.
Noch een deel lappen van fluweel satyn, taffa, da-
mast ende anders van verscheyden coleuren.
Noch een pont min twe loot goude ende silvere pas-
sementen.
Den 3™ Dec. 1595 leverde B. Steil aan den erf huis
meester over drie cofferen. Item noch een cleyn coflertgen
rontom vergult. Is daerinne bevonden.
Een ruycker met peerlen ende van syde gerocht etc.
Noch een oudt brasseletgen, met een gout sloetgen daeraen.
Een syde buydeltgen met vyff peerlen.
Noch een syde cussentgen van groene syde.
Noch een fluweele duymlgen.
Noch een memorie taefïel-boecxken.
Onder degenen, die met vorderingen tegen den boedel op-
kwamen, was ook Joh. Renghers van der Arenshorst,
als gemachtigd, door i o1. Wi Ihelm zu Inhuysen ende Knyp-
huysen, wegen 200 daalders, den Grave van F a lek e n-
steyn geleend.
Het geheele bedrag, na aftrek der onkosten , was 3589 gl. 3 st.
J. J. DODT V. l<t.
Utr. voorheen en thans, I Dl. Il St. 16
-ocr page 166-
Hoe Bisschop D1ERCK van Wtrecht aflyvlgh
worde, en van ecnen dlspeuslcr ofte Rent-
meester tic» voorscyden Bisschop.
(Uit eene oude Chronijk).
mfe Bisschop Die rek van Wtreeht, die in deese oor-
loge vele schats ende goets gewonnen hadde, lossede syn
Landen ende sloten ende spysde syne casieelen ende Burgen ,
ende betaelde syn schuit die hy int hof van Roomen schul-
digh was, ende hy is ten lesten gestorven tot Deventer, en-
de wert tot Wtreeht gebrocht ende daer begraven in der
Domkercken by syne voorvaders, int jaer ons Hoeren MCC en-
de x, als hy dat Bisdom xm jaren lang hadde gheregcert
met grooter eeren.
Dese Bisschop Dierck van Wtreeht, ter wylen dat hy
noch leefde, hadde eenen dispensier oft Rentmeester, die alle
syn goeden tot vele plaetsen leggende dispensierde ende be-
rechte tot des Bisschops profyten ende oorbaer, ende in syne
officie getrou, neerstigh ende voorsichiigh was, so dat hy
van synen heere de Bisschop seer bemint ende liefgetal was:
dese goede man genoeint Everwach, wert van sommige
des Bisschops dienaers voor synen heere den Bisschop uyt
haet ende nyt geaccuseert, ende beclaegde hem seer voor den
Bisschop seggende: Mynheer ghy meynt dat u Everwach
getrouwelic dient, maar ten is so niet, wy raden u dat ghy
rekeninge van hem neemt van syn ontfangen ende uytgeven.
Dwelc de Bisschop dede, ende Everwach dede so propelic
ende discrelelic syn rekeninge dat de Bisschop des te vreden was,
ende sette alle quade suspitie ende vermoeden uyt syner herten.
De gene die hem dus hadden gemaect, vraechden den Bis-
schop hoe hy syn rekeninge had gedaen? Antwoorde hy seer
wel. Neen spraken sy, had hy gerekent in onser presencie,
men soude bevinden, dat hy groote schade had gedaen, en-
de als hem dit van den Bisschop was geseyt, verduchtende
van syne vyanden besehaemt te worden, ende ooc mede om
dat hy de charte van der rekeninge verloren hadde, dochte hy
aldus in heinselven. Ist dat ie nu in Beniger manieren in
inyn rekeninge dwale oft dat daer twist in gevonden wert, so
sal ie dat met myn lichaem moeten betalen, oft iuder van-
genisse daerom gaen, ende door ingeven des duyvels (door
wiens behendigheyt hem dit van syne vyanden geschiede) ginc
hy alleen als desperaet wandelen buyten der poorten int velt,
aeuroepende den duyvel, ende sprack aldus: Heere ist dat ghy
my te hulpe coemt in myner noot ende last, daer ie nu in
ben, lek sal u hulde ende eet doen voortaen onderdanich te
wescn. De duyvel die daer haest by was, sprack aldus. Ist
dat ghy versacct God ende syne Moeder, ick sal u nemen in
-ocr page 167-
163
mvnre beschermenisse, ende ie sal u verlossen ende vryen van
alle uwe vyanden. Hy dede also ende versaecte God, doen-
de den duyvel hulde ende eet, ende syn rekeninge passeerde
tot syner eeren ende syner vyanden schande ende confuys,
ende van dier tyt voort began hy des duyvels cracht ende
macht te verheffen ende te prysen, ende God ende syne lieve
Moeder te blasphemieren, ende quam tot suleker vertwyfelt-
heyt, dat hy seyde, die God dienen sullen altyt arme ende
onsalighe mënschen blyven, maer die den duyvel dienen salt
wel ende voorspoedelyck in allen saken voorwaerts gaen. En-
de als hy aldus & jaer lang in dese blasphimie hadde geleet't,
ist gebeurt dat in den Stichte van Wtrecht quam een groot
Meester, geheeten Meester Olivier Scholasler van Geu-
len, prekende de cruysvaert tegen den ongeloovigen, wiens
predicatien ende sermoonen dese Everwach so seer tegen-
stond ende mishaechden, dal op een tydt desen Meester Oli-
vier, sprack in teghenwoordicheyt van alle tvolc, swycht
ghy onsalige vat des duyvels, de duyvel spreeckt door uwen
monde, nochtans en wist dese meester niet van synen state,
of wat menscho dat hy was: dese Everwach wist wel,
dat hy den duyvel synen heere gheene grooter diensticheydt
doen en moehte, dan dat hy desen Meester dootsloege, en-
de hadden een groot lang messe ende ginc dese meester na
dry dagen lang, of hy hem ergens conde alleene vinden,
om doot te slaen: eude siet opten derden dach worde dese
Everwach met schielicke siecten bevaen, ende starf sonder
eeni»e biechte ofte berouwe, ende wert van den duyvel,
dien0 hy hem ghegeven hadde, totter plaetsen der pynen ge-
voert in de eerste plaetse, (also als hy selver heeft beleen
teghen meester Jan Scholaster van Zanden, als hy we-
der van den doot verweckt was) daer hy was ghesendt in
also grooter onverdrachliker hitten des vyers, dat hy seyde,
waert sake dat van al dat hout des Werelts een vier ge-
maect ware , so woude ie liever daer in barnen totten eynde
des Werelts toe, dan hier een ure in liggen, van daer wert
hy gebrocht in also conden plaetse dat hy weder begheerde
int vier te wesen, van daer wert hy gebrocht in also groo-
ter ghevoelige duysternissen dat hy plach te seggen, al had
ick God honden jaren gedient, so en begeerde ie anders niet
te loon, dan weder te wesen in de coude, ende daer na
Avert hy gheleyt tot noch ses plaetsen daer de H. schrift af
sevt. Als van de duysternisse tot dat knagen der wormen,
tot groote onverdrachlicke slagen ende pynen, tot beschou-
win«he der grysselicker monsteren ende dieren den duyvelen ,
tot °confusie, schande, ende verwyte der sonden, tot schreyen
ende huylen, ende ten lesten tot knersinghe der tanden, en-
de comeude van de eene pynen totier anderen, begheerde al-
-ocr page 168-
164
tyt weder loller eerster daer hy uyt ghecoinen was te we-
gen , ende daer in te blyven tot den dagh des oordeels, dan
een ure te wesen in de aenstaende pyne. Ende als hy al-
dus in deser lester pynen was, heeft God syner ontfermt
aensiende syne goede wercken die liy in synen leven badde
gedaen, ende dat hy dat gliene, dat hy geleden ende ghesicn
hadde den menschen soude vertellen, heeft hy synen Engel tot
hem gesonden, ende seyde: siet al dusdanighen loon ontfan-
gen sy die den duyvel dienen, ende sprac voort, oft u ghe-
bueren mochte weder te keeren int leven, wilt ghy oock God
voldoen voor uwe sonden. Daer hy met dieper versuchten
op antwoorde, ende seyde : Heere waert mogelick, geene pene-
tencie hoe groot dat sy ware ie achter laten wonde. Doe
sprac de Enghel het belieft Gode dat ghy weder in de werelt
sult keeren tot u lichaam, maer want ghy legen dat cruyce
gesondicht hebt, daerom sult ghy in den cruyce lyden; dit
geseyt wesende rechte hy hem op, liggende op de bare,
ende van vreesen liepen sy alle uyten huyse die daer waren,
uytgeaomen twee jongens, doe sprac hy, en syt niet verveert,
ie bent ende liet terstont een biechtvader comen, ende be-
leet syn sonden met grooten berouwe, ende reysede met Heere
Otte van der Lippe, Bisschop van Wlrecht, op die Hey-
denen, hy vastede alle dage te water ende te broot, ende
liep barvoels by synen peerde, daer syn cleeder ende harnas
op lagen dattet bloet aen de steenen bleef hangen. Ende als
hy van syne ghesellen ghestraft wert, sprack by, ick hebbe
veel meerder pynen geleden. Ende als hy al syn goet ende
geit in Gods dienste met dcsen Bisschop had verteert, syn
sy weder over see thuyswaert gecomen, ende als de schip-
per vracht van hem eysschende was, ende niet en hadde
waermede te betalen , presenteerde hy hem daer voren te die-
nen, maer door bede deser Heeren wert hy ontslagen. Ende
thuys comende, leefde hy met syne eerbare huysvrouwe in
grooter penitentien ende slrengicheyt des levens, ende door
Gods ghebengenis wert hy namaels geslagen metten heyligen
vyer, dat alle syn lichaem so swart verbrande gelycken een
cole: ende in dese pyne liggende, wert hem gheseyt, dat
hy gaen soude in een kercxken, gheleghen in den lande van
Arckel int dorp van Schalurien, daer soude hy door verdien-
sten des H. Confessoors S. Nicolaus verlost worden, dwelck
also geschiede. Ende want hy noch ryck van landen ende
goeden was, heeft hy t cleyne kercxken af doen breken,
ende liet weder een schoone groote kercke maken ende bleef
daer wonen, God dienende ende S. Niclaes, in grooter
abslinacien ende innicheyt. Ende als hy gestorven was, wert
hy onder dat hooghe outaer in der selver kercken begraven, die
hy met groote giften ende gaven, hadde gedoteert ende versien.
-ocr page 169-
DE RIVIEREN »E VECHT, AJSX.TTEJL,
JtREGT, GEUZESLOOT, VE ZITJUMB,
WEER EW XIEUWE WETERING.
Het stuk, dat hier volgt, vonden wij in de adversnria
van Utrechtsche zaken, uit de Bibliotheek van wijlen den Heer
Burgemeester J. van Doelen afkomstig, en thans in het
Stads-Archief aanwezig. Deze verzameling, die uit S deelen
in 4°, bestaat, is door eene ongeoefende hand bijeengebragt,
schijnbaar tot de zamenstelling eener beschrijving van het
Sticht, en bevat weinig meer, dan korte uittreksels uit ge-
drukte werken. Dit stuk echter, achter het l" deel gebon-
den, is den bewerker der adversaria geheel vreemd; het
schrift en papier is veel ouder, en het laatste ook verschil-
lend van vorm. De ons, bij name onbekend gebleven schrij-
ver , die van zich zelven zegt, de lees- en schrijfkunst in eene
dorpschool te hebben geleerd, en zich met vertalingen te
hebben moeten behelpen, heeft ons erachtens zich zoo lof-
felijk van zijne moeijelijke taak gekweten, dat de helder-
heid van 's mans brein , zonder beschaafde ontwikkeling, be-
wondering verdient. Het nederige opschrift, aan hel hoofd van
het opstel geplaatst, doel ons den schrijver in zijne eenvoudig-
heid kennen. In plaats van eene drooge beschrijving van de
Vecht, leert hij ons den loop der meeste rivieren en kanalen,
alsmede de bewoners der onderscheidene streken kennen. Zijn
betoog, dat de Vecht haren naam van de Romeinen bekomen,
heeft, en de wezenlijke regter- of noorder-Rijnarm is, welke aan
de zijde van Germanie in den Oceaan ontboe/emde, weet hij
uit de oude schrijvers zoo duidelijk aan te toonen, en ande-
ren die mistaslen, zoo oordeelkundig te wederleggen, en zijn
Utr. voorheen en thans, I Dl. H St. 17
-ocr page 170-
l GO
eigen betoog met wél doordachte en scherpzinnige aanmer-
kingen te kruiden, dat wij niet geaarzeld hebben, hetzelvo
zonder veranderingen of toelichtingen op te nemen, latende,
even als de schrijver van zijn werk zegt, ook wij, do
beoordeeling van hetzelve aan de lezers over.
RED.
BE RIYIERE DE r'E'CUT.
Is niet alleen eon zeer aangename en vermakelyke stroom,
alsrneede van het groolste gebruyk en nut, zoo wel voor de
wyd vermaarde stad Amsterdam als de van outs beroemde Stad
Utrecht, maar is alzoo van groole outheyd, alschoon by de
oude Romeynsc Schryvers doen zoo niet genoemt, en by do
meeste latere Auilieuren van s Lands outheeden ongeaght, als
van een jongere geboorte qualyk gemeld, dog ik zal met
goede redenen, myns erayhtens, in het kort aanloonen, dat
Vecht als van outs was, en al van de Romcynen z.ynen naam om
desselfs gebruyck heeft bekoomen, ende dat zy is de waare
en wesentlyke reghler of Noorder Rhyn-Arm, welke aan de
zyde van Duytschland met een geweldiege stroom in den Ocean
uylviel.
De Vecht in de middeleeuwen wierd genaamd Fcch, Fecht,
ook Veda, nu Vecht, gelyk het Gasteel of de geweesen Burcht
Fechta of Vechten, alwaar desselfs naam erst verkryght (•!).
Dat dit Gasteel of Burcht Vechten, door de Romeynen was ge-
bouwd , word ten overvloede aangeweesen uyt desselfs veelvul-
dige overblyfselen aldaar gevonden (2), als zeer konslige van aarde
gebakken polten , lesten , kannen, kommen , schaalen , altaar-
sleenen, veele goude, silvere en copere munten der Keyse-
ren, als van Tiberius, Glaudius, Nero, Vespasia-
nus, Domitianus, Adrianus Antoni PU. L. Veri,
M. Agrippae, L. F. etc. als ook veele tiggels en pannen
(1) Heda, p. 29, 66, 87. (2) Buchcl. ad Hedam, p. 7.
-ocr page 171-
167
met dii byschrift EX. GER. INF. seggende van Neder-Buytscb-
Jand. Dit casteel Fethna, Fechta ofte Vechten, was geleegen
een kleyn halff uur van Ulrechl, en heeft gestaen op een
party van omtrent 80 morgen lands, hetwelk men nog op
lieeden noernd de Burght aan de zuydsyde des Rhyns, op het
Balavische Eyland (1).
Dees Noordelyke Rliynarm verkreeg van decs gesegcle Ro-
meynsche Burght of Casteel, als gesegt, zynen naam, van daa'r
Vecht. Hadde zynen cours door geen beysondere sprankel of
waterloopie, maar nogh aanwysende volgens dien lagen streek,
dien grooten Boesem van den ouden Rhyn, zynde nu lagö
weyden en houlackers, ten oosten aghter Utrecht om, buytcn
de bemuurde waard, zoo Noorden op zyn wegh nemende
voorbey Zuylen, Maersen enz. tot Muyden in de hedensdaagsa
Zuyderzee van outs in en door het meer Flcvo in den Ocean.
By deese Burght Vechten lagh, volgens de Traditie van
Carolus Martellus, nogh een Casteel genacmd Trajecto,
hetwelk seght overtoglit, alwaar men van den Duylschschen.
Loden overvoer in Batavia (2). In de aghlste eeuw wierd dit
Trajectum al Vetus Trajectum genaamd, dat is het oude Veer,
van hetwelk gekoomen is Ontrecht, Autrecht , Utrecht (3).
dogh in de sevende eeuw was het ook al genoemd door Carel
den Grooten iJlterius Trajectum, omdat het was de bene-
denste ofie uylerste oveiloght van de Noorder-Rhyn Arm ; zoo
men nu stelde, als sommigen willen, dat does Noorder-Rlryn-
arm doen door Leyden in zee liep, zoo konde men Utrecht
geen Ulterius Trajectum noemen, dat is uterste ofte beneden-
ste overtoght, dewyl dit middel Rhyntie, tusschen Utrecht en.
Leyden, al in de Roomsche tyd maar een matig Vlietgen was,
dat zacht en lanksaam vloeyde, en wegens zyn weinig waaier op
de meeste plaatsen bequaam tot den overioght (4), ende zoude
(1) Batav. Sac. I. LXXIV. (2) Heda, p. 29. — Bat. Sac. t. a. p,
(3) Matth., de Nob. p. 160. (4) Bat. Sac. I. LXXI. II. — Plinius,
Nat. Hist. L. It. S 13-
17'
-ocr page 172-
168
dan met reglit de naam van Ulteriut Trajectum op veele plaat-
sen lager konnen geweest zyn, ja zelve tot Catwyek; dogh
het blykt dat de Romeynen ende andere 6ri«ksche schryve-
ren by dees Noorder Rhyn-Arm meenden een maghtiger stroom
dan dit Leytse Rhynvlietge, alwaar men, lager komende, wy-
der oevers en verdronke landen vond, onbequaam om tot
een overtoght te gebruycken.
Gesegde Romeynsehe Burght, Fethna, Fechta of Vechten
is de plaats als reets gemeld , waar ende van waar dees Noor-
der Rbyn-Arm verkreeg de naam van Pech-, Fecht, Vecht,
welke rivier de Vecht door Wil Ie m He da te reghl alsoo
word Veda genoemd, dat is de Vaart, omdat men daardoor
opvoer ende afvoer , na, en -van hunne vlooien tot de Burgla
op het Eyland Flcw, met alle hunne krygsbehoeftens, en is
dees Romeynse naam Veda, na een verloop van zoo veel
eeuwen aan dees rievier, na de Duytsche sehryftrant nog Vecht
genoemd, gegeven. Het sdhynt ook niet bnylen reeden dat
dese burght Vechten hadde een zeer bequame havenin" of
legplaals voor hunne Rhyn scheepen, waarom deselvc Vccta ofte
bet Veer wierd genoemd, tot laaden ofte ontladon , om na be-
neden af te sakken en op te komen zoodal dees burght en-
de dit gedeelte van dees Noorder Rhyn-Ami door baar gebrnyk
wegens hunne gelegentheyd verkreeg door den tyd de naam
van Veda ofte het Veer ende de Vaart, dat hier alsoo ook
was op dees Burgt Vechten een magasyn van allerley oorloghs
Tuygh, ende een kraghllger besellinge als tot Trajectum,
scheynd klaar by de zeer overvloedige Romeynsche overblyf-
selen aldaar gevonden, alschoon de Burgt Trajectum ook Wil-
tenburg genoemd, na verloop van tyd door de Willen, Frie-
sen en Franken is tot een vastigheyd verkooren, ende door
de Bisschoppen tot zoo een maghtige stad is verheeven, ter-
wyl de burgbt Veda die nogh na het jaar 200 was een be-
seitinge der Romeynen, is te gronde gegaen ende gebleven
alwaer nu de ploeg overgaat.
-ocr page 173-
Hel is ie verwonderen,, dat men, zoo veel heeft geschreven
ei» getwist over de Rhynmonden, voosnamenllijk over de rcgh-
ter-Rhynarm , welk het Batavische cyland-benoorden bepaalde;
heigeen het verre grootste gedeelte der* Aulheiiren stellen,
dal het, was het Rhyn sprankellie, dat dour Leyden in zee
zoude hebben geloopen , andere willen weder den Eyssel, by
Kampen in de Zuyderzee vallende, voor dces Noorder Rhyn-Arm
houden, dus het Batavische eyland kraghiig vergroeiende, over
welk wy onse korte aanmerkinge zullea laaten gaan; hoewel
dil voor myn, die selve maar de lees- en schryf konst in een
dorpschool hebbe geleerd en sigh met vertalingen moet behel-
pen , segge dan- te oordeelen over schriften van beroemde en-
de bekende Autheuren, die de Griekse en Latynse Schryvers
in de grond verslaan, en by het criliseren-van woorden en
namen ende de sin ofte meninge dier sehryvers, veele omwee-
gen weeten ie maaken, waarby men ook vind dat veellyds
geleerde een stuk opvatten en verdedigen, sehoon tegens alte
recht en reeden; dus zal dees saak maar in het kort aanroe-
ren en laten den leeser selve oordeelen, wat T.acitus, Cae^
sar ende anderen, die ons land kondig waaren, daarvan seyder-,
Ta.citus zegd, dat den Rhyn sigh in tweeën deeld in het
begin van het. Balavisehe Eyland, waarvan de linkerarm, de
Wad genaamd, sig in de Maas- storl en zoo in de Noordzee
vald, dogh noordwaard, aan de zyde van Duytschland, be-
houdendc den selven naam en gelyck gewelt van stroom soo
lange totdat hy in de Noordlzee is invallende (1), en Julius
Caesar, die omtrent 60 jaer voor Tacitus van den loop
des Rhyns schreeff, zegd, dat hy hadde eenen arm genaamd
de Waal, die zich door de Maas in den Occan storte, daar
zo» het Batavischfi eyland mede- besloot, dogh des Rhyns oor-
sprouk en desselfs gantsche loop beschreven hebbende, segt,
wanneer zy de Noordzee naderd « scheydlse haerzelven in veele
(1) Jaarb, 2. p. 53.
-ocr page 174-
170
stroomen, waardoor sy vele ende groote Eylanden maect, ....
zodal den Rhyn door vele uytganghen in de Oceanische zee i»
invloeyende (\)." Cluverius en anderen (2), schyiien hier
te willen hebhen, dat Caesar alhier weder de Wad en Maas
meend, die door dees verscheyde uylgangen de Zeeuwse ey-
landen maakte, hoe kan ymand denken, dat Caesar zoo
naukeurig en kondig van desen stroom, zoude noemen den
Rkyn, de Noordzee naderende, wanneer hy meende de Waal
en Maas, hy wist emmers ook zeer wel als ook aantoond,
dat de Zeeuwse eylanden door de Maas gemaakt wierden, en
wel heysonder met behulp van de Scheld, die hy seght met
de Maas zigh beneeden vermengde, gevolggelyk deze maakten
door hun gemeenschap de Zeeuwsche eylanden. Dit waren die
Eylanden daer Caesar van seght, welke gewonlieken door
de vloet aldaar van het land gebrooken zyn. Maar Caesar
van de Eylanden der Noorder Rhyn-Arm spreckende, seght niet
dat ze door den vloed van het land gebrooken wierden,
maar door de verscheyde stroomen vele ende groole Eylan-
den maakten, zodat den Rhyn door vele uylgangen in de Oce-
anische zee is invloeyende, ende dat op dees eylanden door
den Rhyn gemaakt, veele inwoonders waaren die op visch
leefden, ja ook op eyeren van vogels; daar legd nogh op
heeden het Eyerland, ende ten huydigen dage is het nogh
die eylanders beysonder eygen op visch te leeven. Hadde den
Rhyn in Caesars dagen veel uytgangen in de zee, doen
hadde deselve nogh haaren vryen loop, door geen damminge
of krebbinge gedwongen, tgeen naderhand van de Romeynen,
denkclyk door Drusius, wel zal geschied zyn, om de besie
schueringe des waters te hebben ter plaatse, alwaar het be-
quaaniste en gelegenste was voor goede havening der vlooien,
nu is bet een saak buyten kyff, dat by het middel Rbyn-
lie te Catwyck, geen andere uylloopen nogh eylanden kon-
(1) Caesar, L. 1. IV et VJ. (2) l Boek, p. 23, 182.
-ocr page 175-
171
nen gedaght worden, inaar wel dat den Leydschen Rhyn die
in de dagen van Plinius (\), ïacitus tydgenoot, maer een
kleyne kil was, dus onbcquaam, en geen plaats voor een goede
ha veiling, moge'yk meede eene van die ai'gekrebde uytloopen
was, als denkelyk ook by Kgtuond en by Pelten enz. indien
daar uytwateringen waaren geweest, als eenige scheyn-bewy*-
sen daer van zyn.
Ende dewyl Virgilius, Claudianus, Slrabo en Asi-
nus Polio, nevens ïacitus seyden, dat den Rhyn maar
twee monden hadde, waarom deselve wicrd genaamd Bicor-
nis, het middel killelie na Leyden loopende, voor geen ge-
bruyk, en buylen beduydinge hierom óngcaglit sonder meldinge
van dees schryvers is voorbey gegaan; dogh Ptolomaeus
spreekt van drie monden. Eghler magh de Vecht, die uyt
den ouden Uhyn komd en voorbey Flevo nu in de Zuyder-
zee loopt, in geen consideratie koomen, den Yssel moest dan
de darde mond zyn, volgens Pontanus (2), en den geleerden
Adrianus Junius, welk in zyn Batavia segd : « uyt twee
boezemen des Rliyns heeft Drusius drie gemaakt en alsoo uyt-
geset de- lamlpaalen van Balavien, en een nieuw Batavien ge^
geven;" maat eylive, waar is een oud schryver ie vinden, die
dees geleerden Keer aanleydinge tot dese gedaghten heeft ge-
geven, wie heeft ooyt dees doorgegrave graft of den Yssel >
den Rhyn genaamd; by Caesar was het allhans onbekend,
zynde onder Claudius door Drusius eerst gegraven, waar-
om maar Fossa Drusiana of de graft van Drusius wierd
genoemd. Sied ïacitus en Sutonius, wie beeft ooyt
gedroomd, dat door dees graft van Drusius der Batavieren
land was vergroot, ofte gepraat van een Batavia recenti ofte
nieuw Batavia. T a c i t u s segd lang , na dat dees graft van
Drusius was gegraven, dat het gantsche eyland moerasch'
(1) Nat. Hist, IV. § 15. (2) A. Montanus v. Amsteli, p. ia.
-ocr page 176-
172
aghtig eii laag was, dat emmers van de Velouwe nogh het
Gooy niet kan gesegd worden.
Pomponius Mela, dewelke leefde ten tyde van den Key-
ser Claudius, spreekende van de Noorder-Rhynarm, segd:
a dat die in het eerste nauw en sigh zelven gelyk, naderhand
als de oevers wyd en zyd van malkander wyken, is hy geen
rivier meer, maar een Meir, en de velden blank gezet heb-
Lende, krygt hy den naam van het Vlie ; eyndelyk een eiland
Van denzellden naam omringt hebbende, word hy weder naau-
wer, en wederom een rivier geworden, stort hy zich in den
Oceaan." Plinius, Tacitus tydgenoot, beschryft des Rhyns
uylgangen of monden zeer net en singulier, en vind hier, ge-
lyk Caesar, verscheyde eylanden , daar de Noorder-Rheyns arm
by, door, en langs liep, seggende: « in den Rhyn zelf, ter
lengte van byna hondert duyzent schreden, is het edelste eyland
der Batavieren, der Kaninefaaten; en noch andere eilanden der
Vriezen , der Caukken, der Frisiaboneu, der Sturieren , der
Marsacen, dewelken alle gelegen zyn tusschen den Helius en
het Vlie, dus worden de monden genoecit, langs dewelken
de Rhynstroom zich ten Noorden in Poelen of meeren, ten
Westen in de Maasstroom , uytstort, behoudende in het mid-
den een kleine kil, die zynen naam behoudt." Dus wierd de
regnter of Noorder Rhyn-Arm duydelyk by dees twee schryvers
aangetoont, dat dezelve by Flevo of het Vlie in zee liep,
ook denkt Cluverius (1), dat indien de rivier de Vecht daar
doen was, de scheydinge tussche de groote en kleyne Vriesen
gevoeggelyk konde zyn, en met het seggen van Plinins heel
wel konde strooken, dogh dit was by hem maar een gladde
gissinge. De eylanders door Plinius aldaar opgenoemd, kan
hy niet dulden, dat die aldaer bezuyden Vlevo zoude gezee-
ten zyn geweest, als ook will met kracht en geweld het
middel Rhyntie, welk door Leyden in zee zoude hebben ge-
il) Deel II. p. 195, 1%.
-ocr page 177-
173
loopen, hetwelk Plinius als gesegd Tacitus tydgenoot*
maar een kleyne Kil noemt, dat die eghter voor den oorlogh,
die Claudius Civilis, A». 72, met de Romeynen voerde,
wyd genoegü was, en fel en snel doorstroomde, ende dat
dat de reghte oude Rhyn was, die het Eyland der Batavieren
benoorden afsloot, zoodal het geheele Batavische eyland alleen
tusschen Waal en Maas en dit middel Rhyntie, besloolen lag.
Ja zelve stcld Alting, dat de helft van Leydwi op den
Vriessen boodem lagh (1), zoodat al wal tusschen de middel
Rhyn en het Vlie lagh, Vricsland was, eghter Tacitus seght
dat de Caninefaten bewoonden een gedeelte desselven eyland
met de Batavieren , en waaren hun in oorpronk en tale ge-
lyk (2), hierom is het, dat Cluverius deselve plaast (3), be-
zuyden de middel Rhyn en Utrecht, omtrent Heycoop en Jut-
faës; en alhoewel Alting met Cluverius veel een lyn trekt,
zoo heeft hy dit gevoelen onwersprekelyk wederleyd, gelyk
alle de hedendaagsche schryvers de oude benamingen van
Kennevers, Kennefaers, de beke Kinheim , Kinna of Kanna , als
een volkoomen geluygenis aannemen, dat de Caninefaten zyn de
hedensdaagse Kennemers, omtrent Beverwyk en Alkmaar geseten,
Deze Kennemers als gesegd, volgens Tacitus, bewoonden
een Partem Insula, een gedeelte van het Batavische eyland,
gevolgelyk was het Leydse Rhyn killelie niet, dat, helwelk 't
Balavischo eyland, ten Noorden van de groote Vriesen , volgens
de meninge van Tacitus afsloot, waarlyk 't is wel te zien,
dat Tacitus en andere dit Leydsche Rhyn Killetie niet heb-
ben geteld of gemeld, alschoon Plinius in zyn tyd seyde,
dat het evenwel zyn naam van Rhyn nogh behield, maar den
Rhyn, die de groole Vriesen van de kleyne scheyden tot aan
de Oceaense zee (4), daar waaren groote meyren, die doen
in het oude Noord-Holland of West-Vriesland wel te vinden
(1) Eijnl. Oudh., p. 6. (2) Bist. IV. 899. (3) Zie zijne kaart.
(4) Tacit. IV. 899. Zeden van Duytsl. p. 099.
-ocr page 178-
174
waaren. Maar boven dese Caninefaten bevind hi«r Plinius
nogh dees vyff andere genaamde Eyland-bewoonders als: Vrie-
zen , Chaukken , Frisiabonen , Sturieren, en Marsacen , welke
door de Noorder Rhyn, die by Flevo in zee liep, als gekop-
pelt of vereenight met de Batavieren, waarom den schryver
van de Apologie voor de oude Hollandsche regeriuge segd,
dat alle dese volken te samen onder den gencralen naam van
de Batavieren wierden begrepen, waarmede den heer Hugo
de Groot overeenkomd, als ook omdat het by ïacitus
zelve blykt, dat hy dese volken op dit eyland door den Rliyn
omvangen in het algemeen ofte gesamentlyk noemd Batavie-
ren , omdat de Batavieren de grootste en vermogenste op dit
eyland waaren, van wien dit gesegde eyland zyn naam Ba-
tavia zelve hadde verkregen. Vergund myn hier een woord
lusschen beyden, hoe gaat het heden buylen ons land in an-
dere ryken en vorstendommen, boord het discours, leest
alle hun schryvers, worden niet alle de landsaten der ver-
eenichte seven Proventien op lieeden in het algemeen niet ge-
noemd Hollanders, omdat die in vermogentheyd haar mede-
bontgenooten te boovcn gaan? ja geen eenige uyt de ses an-
dere Provintien bebbe daar nooyt in Engeland of Vranckryk
leegens hooren protesteeren, om met de naam van Hollander
genoemt te worden, maar nogh eyls: indien de Batavieren
benevens de Caninefaten tusschen de rivier Waal en Maas,
die by Hellevoet in zee loopt, en het middel Rhynlie, dat
door Leyden loopt, allenigh was de woonplaats der Batavie-
ren , kan ymand denken, of volgens de reeden gelooven, dat
uyt dees smalle landstreek, tusschen Hellevoet en Leyden op-
waart tot Schenkenschans, zoo vele Batavische benden vanstrijd-
baare manschap konde koomen, als de Grieksche en Latyn-
sche aulheuren veelmaal getuygenis van geven, die de wag-
gelende , ja zelfs deynende Romeynse Heyrlegers, de volkoomene
Qverwinninge doen bekoomen. Ik geloove van neen. Indien
men dan, gelyk Cluverius, als dees beroemde Caninefaten
-ocr page 179-
175
niet wil toelaten, dat ten dage der Romeynen woonden in
het hedensdaags Kennemerland, en deselve inpropt als gesegd
omirent Juifaes enz., hoe kan nu ymand dan denken, volgens
het seggen van Tacitus, dat doen die ingesetenen van dat
gesegde quarlier Juifaes, zoo spoedig zulke scheepen en volk
zoude klaar hebben, om een vloot, door de Romeynen uyt
Engeland gesoiiden, om de Batavieren op de zeekant te be-
stookcn , dewelke zy uyt zigh zelve zoo hebben aangetast, dat
zy het meerendeel dier scheepen hebben gesonken of gekree-
gen , en hier door groote roem behaalde , terwyl het Bataafse
legerhooft Ciaudius Civilis in het Keulsland was. De
Marsacen of Marsaci, die Plinius hier mede bezuyden Flevo
plaatst, en by Tacitus blykt, dat gebueren der Caninefaten
waaren , doet Cluverius op de hooge Velouwe, tussehen Aarn-
hem en Deventer woonen (1), schoon alle schryvers deselve plaals
geven in Noord-HoUand, en dat de naam van Marsdiep, schoon
zoo out by de scliryvers niot bekent, eghter van dees Mar-
saci wel herkomstig is, ook heeft Cluverius het heel te
quaet met de Chaukken ofte Cauchi van Plinius, en nadat
hy lang genoeg geward en gepleyl heeft, voor ik weet niet
•wie, loopt het zoo arg, dat hy dit verhaal van Plinius
verdaght houd, als ingelapt door een onkundig schryver of
drukker bedorven (2), en dat enkel en alleen, omdat het met
syn concept niet over een komd; daar zyn emmers van Pli-
iiius veele uude manuschriplen in de verscheyde boekekassen
van Europa en zoo vele uyilandischa drukken, hoe komd dat
die alle hier in over een komen ?
Den Heer A11 i n g , zoo geleerd als hy is , wil alhier, be-
zuyden bet Vlie, ook geen Cauchen hebben, en kan de Stii-
riers ook niet veelen (5), ja band de Frisiabonen uyl de wereld,
verminkt verdraayd, ja verbrod Plinius, welke Plinius
geeft een groot light tot het begrip der oude schryvers in het
(l) Zie gemelde kaart. (2) Cluverius, T. II. 95, 9G. (3) Rhijnl.
eudh. 357.
-ocr page 180-
176
algcmeeir. Ende indien meu nu «leid, als gelooflyk is, dat
een groot gedeelte van het volk aan dees zyde van de regh-
ter Rhynarm, het Vlie, Vriesen, by afkomst waaren, waarom
by Tacitus de kleyne Vriesen- worden genaamd, kan niet
sien ense eere daardoor verkort ofte verminderd zoude zyn-,
om redenen dat de Vriesen alloos stout en kloekmoedig heb>-
ben gestreeden voor liaare vryheid, daar de Batavieren wel
als bontgcnooten en met de naam van broeders en vrienden
door de Romeynen verklaart wierden t omdat die dvvinghlau-
den, om loon, met al haar vermoogen dienden, om alle vrye
volkereu der drie werelddeelen te helpen maaken tot tributa-
rissen van de heerssuchtige Romeynen, en wat dank zv hier
voor hadden blykt in Taeitus, in de aanspraak van Clau-
dius Civilis aan zyn volk en bonlgenooten (1), en alschoon
dees geschillen niet zonder veel bloedstortinge wierden byge-
legd, zoo waaren ten laatsten de uytgemerge'de Batavieren
nogh bleyde, om onder de Vriezen te koomea, waar by het
gantsche Batavie ook Vriesland wierd genoemd.
Dogh- gelyk eene quade bevaltinge weder anderen na sig
sleept, hebbe alhier nog wat te seggen, waartoe sal gebruyken
een Engelsche vertalmge van Plinius gedrukt, A°. 1635 (2),,
die als onverschillig in ons dispuet is, waar vind, dat Pli-
nius segt: « in den Rhyn ter lengte van omtrent hondert duy-
sent schreden, legt het alleredelste eyland der Batavieren, en Can-
nenufates, en nogh andere der Frisen, Cauchiaaen, Frisiabo-
nen, Stury en Marsasy, alle gelegen tusschen Helius en Vle-
vius, dit zyn de monden door de» welken den Rhyn sigh
van een scheyd en uytstort, en ontlast ten Noorden in seec-
kere meeren, ten Westen in de rivier Mosa, maar in de
middel mond tusschen beyden is het maar een kleyn loopie,
canaal of waterleydinge, dewelke syn eygen naam behoud.
Helins en Vlevius" dus waaren de twee uylloopen des Rhyns
genaamd, dogh omdat Gluverius enz. der Batavieren eyland
~~(1) Hist., L. IV. 098, 601. (2) Nat. Bist., L. IV. § IS.
-ocr page 181-
177
lot bel Vlie niet wilde uytstrekken, en dat het Leydsche
Rhyntie die geweldige stroom in den Oceaan moest zyn, en-
de men dan van Catwyck westwaard aan, tot Helius of Hel-
levoel geen 100000 schreden vinden kan, of men geraakt tot
voorbey de Scheld, dat dus niet kan gaan , hierom moet PI i-
nius niet tusschen de Rhynmonden hebben gerekent, maar
gelyk € a e sa r , tellen van den Rhynarm de Waal, -waar die
Legind af, tot dat door de oude Maas by Hellevoet in'zee
stort, hoewel Ca e s a r seght, dat daar \vaaren niet meer dan
#0000 schreden, de 4000 schreden voor een gemeene duyt-
schc myl gerekent, kan van Schenkenschans, daar de oude
Waal begind, tot de uytloop in zee by Hellevoet, Caesars
rekening bequameljk voldoen; maar Plinius heeft 20000
schreden meer, maar die seght omtrent 100000 schreden,
hetgeen by Cluverius moet beduyden zoo veel minder, om-
dat dit getal van schreiden te veel zyn, en zyn concept gants
tegen loopt; maar zoo men nu eens van Hellevoet tot het
Vliese gat gaat meten, zal men bevinden 25 gemeene Duyt-
sehe mylen, zal dat dan niet zyn net als Plinius segd:
« ter lengte van omtrent 100000 schreeden legd het Batavische
eyland lusschen Helius en Flevius," is dit dan Plinius me-
ninge niet ? of spreekt die als een onkundige, ik kan het altans
niet zien of liy gist hel met zyn omtrent zoo wel als of hy
hel nu nogb. hadde naegemeeten.
Ook moet nog aanmerken, hoe dat men int algemeen in
de war met de tyd wanneer dees Leydsen Rhyn zoude gestopt
zyn. Eenige meenen, dat al het zoude geschied zyn, ten
tyde van de Cimberse vloed, omtrent hondert jaer voor de
geboorte onses Heylands: veele houden het \veeder, dat bet
was geschied, ten tyde van Hungerus, Bisschop van Utrecht,
A°. 860, Buchelius praat weeder van A°. H70, Jan van
Leyden van A°. 840, H e da weder A°. 900, andere wee-
der teu tyde van Willebrordus, A°. 700, dan spreekt
men weder van een out bort tot Woerden in de Luyterse
-ocr page 182-
178
*
kerk, hetwelk seyde, dat A°. 1050 den Rhyn door Leyden
doen nogh in zee liep; indien nu eenige deser getuygenissen
hadden eenige seekere merhen of bevvysen in de outheyd,
zouden de voorige en hedensdaaghse schryvers daar zoo niet
als na gissen.
Dogu aleer hier Van scheyde moet nog een plaats of ette-
lyk van Tacitus nasien, die ons land kondig was, en ons
tot light voor de oulheyd dient, om als meene, dat myne
gesegde bevestigt. Gemelde Tacitus segd in het tweede jaar
van Tiberius (1), dat « het eilandt der Batavieren is beleyc-
kent gheweest, om aldaar met de vloote by een te komen
en te versamelen, uyl oorsaacke dat daar goede gelegentheyt
van havenen was, om aan landt te komen, en heyrkrachten
binnen de schepen in te nemen en te onlfangen, als oock
seer goede bequaamheyt, om de oorloghe te wenden, waar
sy wilden," en dewyl een vloot van duysent scheepen, daar
by een zoude koomen, ook was het maaksel der scheepen,
om over de watten te gaan , en niet over de volle zee , de-
wyl men na den Eems ende de Weser den corlogh zoude
gaan voeren; vorder seght Tacitus heeft men do uyt Diiylsch-
land koomenden legioenen met hunne voorraad, Fossa Drusiana
of Drusius graft, vervolgens door den Eyssel afgevoerd, zoo
door meeren tot de zee. Kan nu ymand denken, dat dees kleyne
Kil by Catwyk , dees schoone gelegen havening hadde, bequaam
om zoo een vloot te verzamelen tot dees Noorder scheeps-
tocht? ik denk neen, eghier was het betekend deze vloot te
vergaderen in dees Batavische haven, ook zoude het een gek-
kelyk overlegh zyn geweest, om uyt den Rhyn, Drusius
graft, ende den Eyssel af te schieten, indien dees samelplaats
tot Catwyk was aangesteld, dus blykt het klaar, dat Dru-
sius graft en den Eyssel afgekoomen zynde , quam men wee-
der aan het cyland der Batavieren, daar die wel gelegene
haven was.
(1) Lib. U. zijner jaarb., W. SS.
-ocr page 183-
179
Verders de burght Flevum was een veslinge der Romey-
ncn, welke den oever van de Noorlzee bewaarde, belegert
zynde, van de over Rhynse Vriesen, heeftLucius Apronius,
stedehouder des Schouts van Neder-Duytschland, uyt de bo-
ven preventie by hem ontbooden de uytgelesenste legioenen
van Ruytery en voetvolk, en is met beyde dese heyrkrach-
ten den Rbyn afgekoomen en teegens den Vriesen aangevallen.
Dit was emmers het Leytse Rhyntie niet, van hetwelke nooyt
hebbe gelioort, dat daar ooyt eenige gedaghtcn waaren, dat
daar op den oever der Noort Zee de burght Flevo stond, maar
wel op het eyland Flevo oft het Vlie, op de grensen der Vrie-
sen , die door dees Noorder-Rhynarm van de Batavieren waa-
ren afgeslooten, en uyt dien hoofde genoemd, een over Rhyns
volk, denke niet, ytmind hier zoude gissen, dat T a ei lus hier
de Fossa Drusiana en Eyssel meent. Neen, die word, als
geseght, nooyd by de oude schryvers den Rhyn genoemd,
maar wel de rivier, nu Vecht genaamd, als hier doorslaande
blykt, ende by desselfs hoedanige gelegcntheid, als zelfs de
ieeden ook uylwyst, dewyl in dit meer Flevum uytstorten,
alwaar ondergevloeyde landen en meeren waaren, daar de
Vriesen om en aan woonden, gevolggelyk niet omtrent Catwyk.
Doen Gannascus den baas met de Emder Vriesen op de
Noordzee speelde, heeft Corbulo teegens haar uylgebraght
eenige galeyen met drie roeygangen, leggende in den (Alveus)
boesem van den Rhyn; voorts heeft hy over de verdronken
landen, en door eenige gragten tegens baar uytgevoert eenige
andere scheepen, die hiertoe bequaam waren. Dese schepen
lagen in den Boesem of het Diep van den Rhyn. Dese scheep-
tocht moest, Noorden op, om desen roover na te jagen; dees
verdronke landen en graften zyn emmers de meeren en poe-
len , en oude gedamde en afgekrebde uylloopen des Rhyns,
by Caesar gemeld, waar, volgens Plinius en Mela, de
Noorder-Rhynarm by , in , en doorliep.
(Het vervolg hierna).
-ocr page 184-
Iets orer THOMAS BAZIJN.
H(
ezecr Thomas Bazijn ook persoonlijk (1) met de
Ulrechtsche zaken in aanraking is gekomen, zoo is het toch
voornaamlijk door zeker zijn werk, waarin hij van de Slichl-
sche aangelegenheden op het einde der xv" eeuw handelt,
dat hij onze belangstelling verdient, te meer, naar mate dit
werk, gelijk nu onlangs weer gebleken is (2), onder de
beste bronnen voor dat tijdvak der Ulrechlsche geschiedenis
moet worden gerangschikt. Wat zijnen persoon aangaat, de
berigten door Gaspar Burman in zijn Trajectum JErudi-
tum van Bazijn geleverd, komen zakelijk neer, op het-
geen hij, als reeds door den druk algemeen gemaakt, maar
zoo kon overnemen, en, hetgeen hem door Drakenborch
werd medegedeeld. Eigens heeft Burman in dezen, hoege-
naamd niets gegeven, hoezeer juist hij het was, die daartoe
het eerst in staat zou zijn geweest, gelijk ik mij hier be-
paaldelijk heb voorgesteld, om aan te toonen, dat hij onge-
drukte , hiertoe betrekkelijke bescheiden ongebruikt heeft gela-
ten , die hem zoo zeer als maar iemand anders ter beschik-
king stonden. Want, dat Thomas Basinus, van Calais af-
komstig, in 143-1 te Leuven bij de facullas artium geimma-
triculeerd werd, en daarna in 1457 aldaar den graad vaa
Licenliatus Legum verkreeg, dat hij Bisschop van Lisieux
geworden zijnde, door Koning L o de w ij k uit dit Bisdom
(1) Vcrgel. Burmao, Jbb. III. p. 396.
(2) Zie: Jr. Mr. A. vau Asch yan Wijck, Driejarige oorlog.
Utrecht, 1842. Dezelfde schrijver deelt in zijn werk: Intrede van
Keizer Karel V. te Utrecht in 1540, p. 87 sqq. bijzonderheden mede
omtrent de huizinge op 't S. Janskerkhof gelegen, -welke door T h o.
Bas i u us bewoond werd.
-ocr page 185-
181
gestolen, en uit Frankrijk gebannen werd, dat hij daarna
te Leuven Let regt doceerde, vervolgens naar Trier trok,
en door den Paus tilulair Bisschop van Caesarie benoemd
•werd, dat hij zich eindelijk met der woon te Utrecht
vestigde, aldaar, als Vicaris van Bisschop David, in 1491
overleed, en in de S. Janskerk begraven werd, zijn zaken,
welke reeds eene eeuw voor Burman gedrukt te lezen ston-
den ; en, van hetgeen door hem omtrent zeker opschrift in
de gezegde kerk, op of over 'l graf van Nicolaas (1), den
broeder van Thomas, slaande, berigt wordt, zegt hij, Bur-
man zelf: « Haec me monuit optimus Drakenborchius."
Onzeker bleef het hier naar, wanneer Thomas Ba zij n
zich bepaaldelijk, te Ulrecht vestigde, hetgeen Burman toch
oorkondelijk had kunnen vaststellen. Want, in hetzelve stad-
copijboek, over de jare 1470—1480 , waaruit hij zoo veel
voor zijne Jaarboeken ontleende, staat mede, op den 11 Sept.
1477 geregistreerd, eene a certificatie van leven", van dezen
B azijn, zakelijk van den volgenden inhoud: et Wy Burgermrn.
etc. doen kont, dat die Eerw. vader in Gode, Heer Thomas
Ba zij n, Arlsb. van Cesarie etc. alhier residerende en woon-
aftich is, ende, by der gratie Gods, in goeder gesonlheit
etc., oeck zynt die heilighe hoechtyt van Pynxteren leslleden
herwaerts in descr onser stat van Ulrecht gewoent ende syn
residentie gehad heeft, soe hebben wy etc." Een soortgelijk
testimonium de vita, werd, naar hetzelve register, van hem
op den volgenden 106" Nov., bepaaldelijk aan die van Me-
chelen afgegeven. Twee andere acten, mede aldaar te hunner
(1) Hiertoe betrekkelijk is, hetgeen voorkomt in de Bek. van
Lieveryan van 1522., afgedrukt in mijn Geschiedk. Arch. III. p. 181.
» Item, cuidam laboratori, qui mundavit capcllam sanctae crucis in
ecclesia nostra propter positionem lapidis super sepulcrum scnioris
Nicolai de Bazyn, fratris Rcverendissimi Patris, domini Episcopi
Caesariensis, etc., 16 se."
Ulr. voorheen en thans , I Dl. II St. 18
-ocr page 186-
182
plaatse vinden, eene van den JS"U Jul., en het andere van den
46cn Dec. 4478, leveren, met hetgeen men in dezen van elders
berigt is, het bewijs, dat Thomas, behalven den genoemden
Nicolaas, althans nog eenen broeder, Jan, heeft gehad, en
dat die drie broeders kinderen zijn geweest, van Nicolaas
B azijn en Katerina du Quesnoy. Het eerste stuk,
eene procuratie van Jan B a zij n op zijnen broeder Nico-
laas, is zakelijk van dezen inhoud: « Wy Burgermrn. etc.
maken kont, dat voor ons ghecomen is die Eerb. Mr. Jan
B azijn, meester in regten, ende heeft machlich ghemaect,
3\icolaus Bazijn, syn broeder, binnen de landen van Nor-
mandie etc. syn recht te verantwoorden etc,, mede heeft die
voersz. Jan Bazijn syn broeder Nicolans machtich ghe-
maect , van synre weghen, alle sulke erffnisse eude beslerff-
nisse, als hem vermits dode Joffrou Katrina du Ques-
noy, sjne moeder, sal. ged., aenghecomen mocht wesen, van
Nico l au s Bazijn synen vador, te heischcn etc., naer de
costumen ende gewoenten der landen, daer die deylinghe ghe-
schieden sal , ende sonderlinghe der stat van Brugghe etc.
Des t'oerconde etc." De tweede acte, behelst den afstand
van die nalatenschap door Jan, ten voordeele van zijnen
broeder Nicolaas, gelijk daar gezegd wordt; « om sonder-
Jinghen dienst ende vruntscap, die deselve Ni cola e s hem
t' anderen tyden ghedaen heeft ende noch daghelicx doet."
Van Nicolaes, vinde ik nog in de Kameraars-Rekenin-
gen van 1487 aangeteekend, dat hem « aan Carolus sluvers
200 Bgl. souden syn gerembourseerd, van de penninghen,
die hy der stat van utrecht geleent had , die onse genedighe
heer van Utrecht ontfanghen hadde van den twist van Aernt
vander Hey." Wat Jan Bazijn aangaat, nog lang daarna
wordt in de stedelijke registers van hem melding gemaakt,
als zijnde, wegens zijne regtskennis door het bestuur ge-
bruikt in zaken voor de hoven van Mechelen en van Holland.
Zoo leze ik onder anderen in het Raads-daghelycks-boek,
-----
-ocr page 187-
183
Vrydaghes na S. Laarenis avont, 1513: « Scepenen, Rade
ende Oudermans, hebben op huyden openbaerlycken inden
rade oplen raethuse geconstitueert ende machtich gemaeckt
Meyster Robbert de Ponte ende Meyster Jan Bazijn,
advocaet ende procureur in den groten Rade van Mechelen,
hem sulcke macht gevende als een procurator ad lites be-
hoort ende competeert cum potestate substituendi etc."
Wat de werken van T h o. Rasinus aangaat, behalve
het bovenbedoelde fragment, door Matthaeus in zijne Ana-
lecta te voorschijn gebragt, moet er van hem nog handschrif-
telijk voorhanden zijn :
1. In de Ko. Bibl. te Parijs (volg. den index van To. IV.
van den Catalog. Mss.):
a, Libri contra errores Petri (moet zijn Pauli) de Mid-
delburgo. Vergel. Montf. BB. II. p. 751. d.
6. Apologia. Zie ook Montf. 11. II. 952. c.
c. Breviloquium peregrinationis. Vergel. LeLong, Bibl.
Hist. p. 378. b. N°. 7440.
d. Epistola ad Davidem episc. Traject.
e. Libellus de optimo ordine forenses lites audiendi et
diffiniendi.
2. In de Bibl. van den Valikaan, onder de boeken van
Christina van Zweden (naar Montf. 11. 1. p. 54 el 82.):
Opinio et consilium T h o. Lexoviensis episcopi super
processu Joannae Puellae Aurelianensis.
J. J. DODT v. Ft.

-ocr page 188-
STAJLT DEK GEBORENEN, VOLTROKKEN HUWELIJKEN,
OVERLEDENEN, enz. , in de Steden der Provincie
UTKECHT , gedurende de maanden Julij, Augustus en
September 1844.

G C D 0 R t K E K.

g




U



waaronder :
U
a
OTEE-

Getal.
1
i

v
Sfl
IS
«4
H
i
M
u
H
BEIÏliS,




0
o
a



0
E-
o
d
33
u


n.
T.
M.
v.

M
V.


M.
T.
UTRECHT .......
194
228
16
'M

1fi
IS
102

17/i
168
AMERSFOORT .....
64
U
8
1
2
4
4
18
»
33
41
RHENEN ........
11
13
a
f
n

1
3
n
?
g
WIJK BIJ DUURSTEDE
8
14



»

2
»
1
5
MONTFOORT .....
11
8
•
»
»
1
.
1
»
7
6
IJSSELSTEIN .....
13
11
2
»
»
B
*
5
>'
11
5
PAARDENMARKTEN.
Gemarkt op den 50 September 1844.
Kantoor Weerd Barrière. ........ g Stuks.
» Wittevrouwenpoort. ........ 74»
» Gatharijnepoort.......... 242 »
» Tolsteeg Barrière......... 61»
n Vaartschen Rijn......... 45»
» Koudebrug........... 67»
» Ridderschapsvaart. ........ 137 „
te zamen 650 Stuks.
-ocr page 189-
BENIGE
UTRECHT» BISSCHOPPELIJKE MUM
NIET VOORKOMENDE IN DB
BESCHRIJVING DER BISSCHOPPELIJKE
MUNTEN EN ZEGELEN VAN UXRECHT
IS HET BIJZONDER
oooa
Frans van Mier Is.
(V? Twaalftal}.
MET AFBEELDINGEN.
.eer dan ik mij had durven voorstellen, werd ik,
na eene vroegere mededeeling in dit Tijdschrift (1) aan-
gemoedigd, om zoo veel mij mogelijk was die munten
mede te deelen, welke niet of anders, in de Be-
schrijving van Bisschoppelijke munten en zegelen van
Utrecht in 't bijzonder, door Frans van Mie r is,
voorkomen.
Zoo wel vriendelijke medewerking, als nieuwe aan-
winsten voor mijne verzameling stellen mij in staat,
thans op nieuw een twaalftal te kunnen mededeelen,
welke eenvoudige mededeeling ook moge bijdragen, om
meer en meer de behoefte aan eene nieuwe weten-
schappelijke beschrijving der Utrechlsche Bisschoppe-
lijke munten te doen gevoelen. Mag zij in eenig op-
zigt iets bijbrengen de zeker niet gemakkelijke taak te
verligteu van hem, die op zich zal nemen, door zoo-
(1) Zie Deel IX, 2" Stuk.
Uir. voorheen en thans, I Dl. II St. 19
-ocr page 190-
186
danig eene beschrijving den beoefenaar onzer roiddel-
eeuwschc muntstudie aan zich te verpliglen, dan zal
het doel, waarmede ook dit stukje den liefhebberen
wordt aangeboden, bereikt zijn.
Ook hier zij mijn dank toegebragt, aan d« WelEd.
Heer van Dam te Rotterdam, voor het bereidwillig mij ter
af teekening en mededeeling afstaan der munten N". 6, 10
en der keurige af teekenirig der zilveren munt van Da-
vid van Bourgondiè' N*, 9, alsmede aan den WelEd.
Gestr. Heer de Roije van WicheH te Nijmegen,
welke uiij insgelijks aan zich heeft willen verpligten,
door mij de munten N°. 5 en S tot dit doel af te slaan.
Vriendelijk noodig ik ook andere H. H. liefhebbers
uit, mijne jeugdige kennis in deze door verbeterende
aanmerkingen te gemoet te willen komen, als ook door
het mij ter afleekeuing afslaan van onuitgegevene U-
trechtsche Bisschoppelijke munten, tot eene volgende
mededeeling te willen medewerken.
rniEcriT, Octobcr 184i. J. H. Italloorl»
N". 1.
Zilveren munt van Bernulphus, 20""1 Bisschop,
A". 1027—40.
Reeds in 1835 gaf ons Lel e we l in zijne Numis-
matique du moyen age (Torn. II. pag. 191. Alias,
PI. XX. N'. 3J eene afbeelding van deze munt met de
navolgende beschrijving, welke wij ten gemakke van
liefhebbers, die minder in de gelegenheid zijn boven-
-ocr page 191-
187
genoemd werk te kunnen opslaan, hier woordelijk over-
nemen.
« Une des pièces épiscopales tres-singulières que je
a connais, est celle qui fut trouvée a Sierpov, (pi. XX.
« 3), elle est donc anlérienre a l'an 1040. D'un cè!é
« elle ofïre dans Ie champ la flgure de l'évèque, dé
« face presque aux genoux, en habit perlé, tenant dans
« la droite la crosse, dans la gauche im baton a Ia
« croix; la tête est nimbée; la legende dit que c'est
« l'image de l'archevèque Saint Martin . •{• SCS . MAR-
« TINVS ARCBIEA. . . De l'autre colé on voit une
« muraille et une inscription inclavée dans la legende.
« La lacune, suite d'une imparfaite impression excitera
« peut-être quelques incertiludes sur la lecture de l'in-
« scriplion; elle me semble trilineaire ,!£& Santus Tra-
« jeclus; pour la legende reste BERNOLPHVS EBIS-
« COPVS."
Geene opheldering geeft ons L el e w e l, na deze be-
schrijving, aangaande het duistere ia hot omschrift der
voorzijde, waarvan men, zoo als het daarin voorkomt,
met eenige verbetering f SCS MARTINVS ARCHIBEA
(lus) zoude kunnen vormen; (?) terwijl het mij niet be-
kend is, of hierop later door anderen nader is terug-
gekomen.
Het exemplaar van deze munt, in mijne verzameling
voorhanden, en waarvan wij hier eene zeer naauw-
keurige afbeelding geven, kan, ofschoon insgelijks niet
zuiver van afslag, echter mogelijk tot eenige opheldering-
dienen: in het omschrift der voorzijde leest men duide-
lijk f SCS MART . . V. ARCHIER. Ik stel mij dus
voor, dat men hier de letter R, daar zij op deze munt
19*
-ocr page 192-
J88
dikwijl» voorkomt, als eene fout van den graveur zal
moeten aannemen, en als eene P aanmerken, wanneer
het waarschijnlijke omschrift fS€S MARTUWS ARCHIEP
{iscopus) duidelijk wordt. De tegenzijde heeft het «p-
schrift TRAlECTVCm) Iweeli/nig duidelijk geheel bin-
nen een' cirkel besloten; terwijl het omschrift op deze
munt mijns inziens genoegzaam aanwijst, dat men het-
zelve aldus f BERNO(|Phus .Episcop)V(s} zal moete»
lezen.
Pi'. 2.
Zilveren munt van Boude w ij n II, 29S"° Bisschop
A*. 1178—96.
Voorzijde, De afbeelding van een' gemijterder, Bis-
schop, met staf, gedeeltelijk binnen een'
parelrand.
Omschrift, fB .. DWIN'EPC. BaUwt**,Episcopus.
Tegentijde: Binnen een' parelrand, een gespa.eld
kruis; lusschen de armen twee slmor-
mige en twee u, dusdanige figuren.
Omsc/tri/l: f TRAlECTVo>.
Gewigt: 6 Korrels,
Zilvergehalte: = 0,969.
Even als de vroegere door ons medegedeelde munten
van dezen Bisschop, en onderling en met de afbeelding
bij van Mie ris verschilden, zoo is ook de hier afee
heelde munt verschillende in de afbeelding van den Bis
schop. En daar zij ook met zekerheid aantoont, hoe het
ontbrekende en de opschriften der vroegeren zal moeten
worden aangevuld, zoo kwam het mij niet ondoelmatig
voor dezelve hier mede te deelen.
-ocr page 193-
189
NV 3 en 4..
Zilveren munten van Willebrand van Oldenburg,
359""1 Bisschop, A°. 1228—36.
N". 3.
Voorzijde .- De afbeelding van een' gemijterden Bis-
schop , en face ,. binnen een' parelrand.
Omschrift: f WILB. . . I)VS. Wilbrandus.
Tegenziide: Binnen een' parelrand een gespateld
lirufs; lusschen de armen beurtelings
een stervormig en een cirkelvormig figuur.
Omschrift: f 1ND .... TR.1A. In üavenlria.
Gi'wigt: 6 Korrels.
Zilvergc/talte: — 1,000.
;
N». 4.
Voorzijde: De afbeelding, en face, van een' ge-
mijterden Bisschop, houdende in den
regierarm den Bisschopsstaf, in de lin-
kerhand een boek; gedeeltelijk binnen
een' parelrand.
Omschrifl: f WIL .... D' Wilbrandus.
Tegen-zijde: Binnen een' parelrand een geklaverd
kruis, met 4 stippen tusschen de armen
Omschrift: T.....TVM. Trujecfum.
Gewigt: Niet met zekerheid op te geven, daar
het stukje niet zuiver geconserveerd is,
in deszelfs tegenwoordigen toestand weegt
het bijna 3 Korrels.
Zilvergehalle: — 1,000.
Dit muntje heeft, naar het mij voorkomt, geheel hel
-ocr page 194-
190
aanzien, van een onjerdeel te zijn der munt, vroeger
van dezen Bisschop medegedeeld.
K». 6.
Zilveren munt van Johannes van Diest,
458UB Bisschop, A°. 1322-40.
Voorzijde: Een zittende leeuw, gedekt met een
helm met het wapen van het Sticht,
waarboven als helmteeken een bundel
paau wen vederen, gedeeltelijk binnen een'
parelrand en eenige versiering besloten.
Omschrifl: . IOHAINNES: DEI: GRA: EPCS: TRA-
IECTEIJNS J
Johannes Dei Gratia Episcopus Trajec-
tensis,
Tegenzijde: Een gebloemd kruis, binnen een' parel-
rand.
Omschrift: f BENEDICT VS: QVI: VENIT: IN: NO-
MINE: DOMINI,
Binnen een' tweeden parelrand.
f MONETA: DE: ZALANDIA.
Gewigl: 17 Korrels.
Zilvergehalte: = 0,333.
Zeer veel overeenkomst heeft deze munt met de mun-
ten van W i 11 e m VI, Graaf van Holland en L o d e-
wijk van Male, Graaf van Vlaanderen, en welligt
geeft de hierna volgende munt van Bisschop Arnoldus
van Hoorn insgelijks aanleiding, om dezelve liever
aan Johannes 'van Veruenburg, 48""" Bisschop,
toe te kennen. Ofschoon ik mij gaarne aan het rijpere
-ocr page 195-
191
oordeel van anderen onderwerp, meen ik echter deze
munt, als van Jo hannes van Die s t te kunnen aan-
merken. Op geeue der Utrechlsche Bisschoppelijke
munten loch van dit tijdvak, komt, voor zoo verre mij
bekend is, het helm versierend onderschetdingsteeken,
de bundel paauwenvederen voor, dan alleen op het
muntje door van Mier is aan dezen Bisschop toege-
kend, waarvan wij (16 oordeelen naar een exemplaar
van deze munt bij mij voorhanden) eene zeer naauw-
keurigc afbeelding aantreffen in zijne nagelatcne aantee-
kcniogeu, ons door den Heer A. D. Schinkel bezorgd.
N'. 6.
. ,
Zilveren munt van Arnold van Hoorn,
4!)"eB Bisschop, A°. 1371—79.
Voorzijde: Een zittende leeuw binnen een' parel-
rand en eenige versiering.
Omschrift: AR. . . DVS: DEI: GR A: EPC: TRA-
IECTENS. . .
Arnoldus Dei Gralia Episcopus Tra-
jeclensis.
Tegensdjtlii: Binnen een' parelrand een gebloemd kruis.
Omsc/iri/l: f BENE . 1CTVS QVÜ VEN1T: IN! NO-
M1N : DOM \
ttenedicfus qui venit in Nomine Dornini*
Binnen een' tweeden parelrand.
f MONETA* DE* CAMPEN.
Gewigt: Onzeker.
Zitvergehalte: = 0,333.
-ocr page 196-
192
N». 7—12.
Munten van David van Bourgondiè*,
65"e" Bisschop, A9. 1467—96.
Gouden,
. '
N'. 7.
Vergelijk bij van Mi e ris, PI. IX, N: 13.
Voorzijde t Een zittende gemijterde Bisschop, in de
linkerhand een kruisstaf houdende; aan
de beide zijden van het beeld de orna-
menten van den zetel; aan den voet der
munt het wapen van het Sticht; ge-
deeltelijk binnen een' parelrand,
Omschrift!
Tegenzijde
Omschrifl:
SANCTVS MARTIN EPIS. Sanclus Mar-
tmus Episcopus.
Binnen een' parelrand en eenign versie-
ring het wapen van BourgoudiC.
MONETA* NOVA* AVREA* TRAIEC-
TEN'
Monetn nova aurea Trajectensis.
3 Wigtjes.
=s 0,790.
Gewigt;
Goudijefialte:
Zilveren.
N°. 8.
Het wapen van het Sticht, gevierendeeld
niet dat van Bourgondie, binnen een'
parelrand.
Voorzijde:
-ocr page 197-
193
Omtchrift: DAVID: DE0° BVRGONDIA: EPIS; TRA-
IECTEN'
Jtavid de Buryondia Episcopus Tra-
jectensis.
Tegenzijde: Het kruis van Bourgondit* over bet ge-
heele veld der munt; tusschen de armer»
en op het midden van het kruis binnen
een' parelrand des IJisschops naam DAVID.
Omschrift: f MONETA; NOVA: EPIS': TRAJECTE'
Moneta Nova Episcopi Trujeclensis.
(leivigt: 17 Korrels.
Zilvergehalle: = 0,333.
N°. 9.
Voorzijde: Het wapenschild van Bourgondië, ge-
plaatst op een gebloemd kruis, binnen
een' parelrand. .
Omschrift: f MEMENTO* DOMINE* DAVID* 1482.
Tegenzij<le: Twee tegenover elkander zittende leeu-
wen, waarboven het tondeldoosje en
vuurslag, het blasoen van het Bourgon-
dische huis; binnen een' parelrand.
Ornschrifl: f MONETA* NOVA* EPI* TRA1ECTENS'
Monela Nova Episcopi Trajeclensis.
N°. 10.
Voorzijde: Binnen een' parelrand het wapen van
Bourgondië.
Omschrift: f DAVID: DE°. BVRGOND1AJ.
Tegenzijde: Binnen een' parelrand een Bourgon-
diesch kruis; tusschen de armen en op
. ,•
-ocr page 198-
194
het midden van hetzelve des Bisschop»
naam DAVID.
Omschrifi: f EPISCOPVSS TRAIECTENSIS.
Getvigl: 9 Korrels.
Zilvergehalte: = 0,3,13.
N«. U.
De afbeelding van een' gemijterclen Bis-
schop in plegtgewaad, met het wapen
van het Sticht voor de borsl.
E(pcJ TRAIECT. Episcopus Trajectensis.
Een kruis over het geheele veld der
munt, waarop hel wapen van Bourgon-
dië, binnen een' parelrand.
B . RGON. . . David de
Voorzijde:
Omschrifi:
Tegenzijde:
Omschrift:
Burgondia.
Onzeker.
Zilvergehalte:
= 0,333.
Koperen.
•
W». 12.
Voorzijde:
Omschrift:
Tegenzijde:
De afbeelding van een' gemijterden Bis-
schop in pleglgewaad, gedeeltelijk bin-
nen een' parelrand.
D . . IDl DEI BVRG . . Dl. David de
Burgundia.
Een kruis over het geheele veld der
munt; op het midden van het kruis,
binnen een' parelrand het wapen van
het Sticht.
Omschrift EPS TRAJECTEN' Episcopuslrajectensïs.
-ocr page 199-
DE RIVIEREN HE VECKT,
JDREGT, GEUZESLOOT, I>E ZVJ9JDJB,
WEER EST XZEUWE WETEUIXG.
(Vervolg van Bladz. 119).
M,
ar luysterd nogh eens verder. Corbulo gelast zynde,
met zyn volk aan dees zyde des Rhyns te koomen, heeft
doen graven een grafl van den Maas tot in den Rhyn (1).
Sommige houden dees graft te zyn de Rotte, andere de
Scliie, dogh met veel kraght willen eenige beweeren, dat het
is de Vliet van Maassluys door Delft lot Leyden (2), ende dese
graft zoude gegraven zyn, om de binnenlanden hooger op,
te bewaaren voor de groote zeevloeden; kan niet denken
eymand meenen zoude dal dit dwars gekronkeld Vlietie of
eenige van de andere aangehaald, zonder dat daar eenige
dykinge of hooghle ooyt by te vinden was, zoude konnen
hinderen, de lage landen van ondervloeying, ik kan ook
niet gissen, dat den ouden ervaren Corbulo zyn volk aan
zoo een verlooren arbeyd zoude geset hebben, dog geen ander
Rhynarm noordwaard, moester zyn, dan dat Rhyn Killetie by
Catwyk, en waarom niet de Leek, met Ortelius, of liever
den Yssel voor Corbuloos graght gehouden? Ik denke al-
thans voor het grootste gedeelte, alschoon^de rest verloopen
en verland is, cours hebbende door de lage landen na Vech-
ten of anders na Trajeetum, dat is Utrecht, en zoo in de
Noorder-Rhynarm Yecla nu de Vecht genaamd. Dunkt dit
nu eymand vreemd, dat omtrent Vechten of Utrecht niet meer
van dien loop van dees graft is te vinden, die magh denken,
dat deselve het eyge lot heeft ondergaan, als den Rhyn, dio
uyt Utrecht quam, en na het Westen ging, daar ook geen-
derhande voetstappen by die stad, ja van desselfs haven van
(1) Gluverius, l Deel, pag. 110, enz. (2) Xiphelin ujt Dion
Cassius, myu voll. I, p. 320.
-ocr page 200-
196
«yn te vinden. Dus rekene den Yssel by Ysselmonde of Je
Leek, die by Krimpen begind, die door verloop wel wat ge-
kronkeld, dogh tot Vechten of by Utrecht de graft van Cor-
b u l o is geweest, Jank zynde, volgens T a c i t u s, drie en twin-
tig Romeynse nieylen, zynde drie van dese meylen een uur
gaans gerekent, welk de maat kan voldoen, dan konde- de
oude en de nieuwe Maas, hebbende groote wyde monden , en
als 'de zee, door de weste wind opgesei zynde, die dan do
laage landen aldaar drukte door dees nieuw gedolve graft na
de Vecht of Noorder-Rhynarm zigh kraghtig ontlasten, ende
dan konde het Corbuloos oogmerk volkoomen voldoen;
want Tacitus (1), die seekerlyk het land ende de stroomen
alhier beeter bekend waaren, dan Dion Cassius, segd duy-«
delyk, dat hy het dede, om de onseeckere vaart der Noord-
zee te vermeyden, dus konde men de scheepen alsoo vau
de Maas door dees gedolven graft brengen tot de Noorder-
Rhynarm Vecta, en zoo voort in het meer by en agliler do
Burght Flcvo, alwaar, als gesegd, eene schoone havening was
voor alle soorten van scheepen, ende eene beysondere gele-
gentheyd om den kryg noordwaard te voeren, zonder de
onseeckere vaart op de Noordzee te hasarderen, want zoo die
scheepen weder het Catwyker stroomtie uyt moesten, (daar
denkelijk geen vaartuig ooyt uyt of in liep,) zoo won het
niet uyt, en men was daar aanstonds zoo wel in de volle Noord-
zee als uyt de Maas (2), maar van dien Rhyn, die de groote
van de kleine Vriesen afsloot, alwaar de groote meeren waa-
ren , daar was een goede havening, van ,daar gingen de Ro-
meynse vlooien langs, welk waaren dieptens en ondieptens en
afgescheurde landen, waarlangs zy de toghlen deeden tegens
de Emder Vriesen (3), hetwelk men nu de wallen ïioemd; van
daar heeft Drusius Germanicus het ook op de volle zee
(i) Jaarb.H, pag. 239. (2) Tacitus, Zeden van Duytsland,
p. 699, 700. (3) T a c,, Jaarb. I. p, 38, 44.
-ocr page 201-
197
ge\vaaght, «Jog die maakten hem het veel te bangh, iiicr was
de plaats van hetwelk de gerugten gingen, dat eenige pilaren
van Hercules waaren overgebleeven.
Dewyl nu vermeyne ten vollen aangetoond te hebbe, dat
dees reghter Myn-Ann, volgens Tacitus, die geweldige
stroom, welk de kleyne Yriescn van de groote sclieyde en
by Flevo of het Vlie in den Oceaan storte , niet en konde
zyn de gegrave graft van ürusius of Yssel, nogh het saght-
vloeyent Rhyn Killetie, dat na Leyden loopt, ïoo is nu de
queslie -wat reeden daar moogen zyn, dat men de Vecht
dien roem niet wil laaten genieten, en deselve met alle slinkse
drayen voorbey gaat. Cluverius (\) vind de Vecht wel ge-
leegen, om te zyn dees Noorder Rhyn-Arm, dogh, twyffeld
of die wel zoo oud is, gevolggcleyk, segd dien Heer, is
het maer een gladde gissinge de Vecht daar voor te houden.
A. Sichtenhorst en A. Montanus vinden egliler goed,
dat dees Noorder Rhyn-Arm ter reghter zyde zyn drift door
de Vecht nam, en met een eng loopje door Utrecht na
Leyden gink. Petrus Divojus, in zyn Anliq. Belg. p. 27
niet veel redenen bewyst, dal de Vecht is de waare regh-
ter Uhyn-arm , die het oude Batavische eyland , ten Noorden
tot een scheyding was, deu Heer van Heusden (2) en
voernamentlyk den arbeydsamen Heer van Rhyn, by alle
omstandigheeden steld vast de Vecht, de Noorder Rhyn-Arm
was, hoewel zyn toeleg niet was hier over te pleyten.
Dogh omdat men de ouiheyt van de Vecht bedisputeert is
aiet de burght of het casteel Fecta of Vechten, alwaar de
rivier de Vecht zyn naam begind, buyten alle geschil geaglu
een Romeynse stightinge, vrage maar wat naam vind men in
de Romeynse schryvers aan de Burght gegeven? Laat de ge-
leerde outheydskundige Aulheuren deselve eens opgeven. Ik
(1) 2 Deel, p. 198, 196. (2) Yoorberight der Bat. Sacra. XLVIII,
UV en LXII, enz.
-ocr page 202-
198
segge, dat dcscive Joor het gebruyk, als reels hebbe gcseglit,
zynen naam Vechten van Vecta of het Veer heeft bekoomeu ,
als ook de rivier of Noorder Rhyn-Arm, de Vecht, welk
aldaar zyn naam verkryght van Vecto of de Vaart, en was
dees Roraeynse burght Villa of Castra, A°. 726, al by de
naam Felhna of Vechten bekend en alsnhoon de Burght is te
gronde gegaan, heeft nogh de naam van Vechten, als ook dces
Noorder Rhyn-Arm zyn naam van Vecht als noch behouden,
en werd alsoo dees rivier de Vecht (d), A°. 953, by Koning
Olto doen nogh niet beschreeven, als een zeer voorname
stroom, hebbende buyten haar zelven waterloopen, visseryen,
slaende wateren of poelen, welk uyt de gemelde Vecht haa-
ren oorspronk hadden ? en volgens de oude schryvers blykt
het nogh al verder, want Bonifacius, de tweede Bisschop
van Utrecht, A°. 754, voer den Rhynslroom af naar Vries-
land , over het meer Flevo , segd B e k a , p. 16; was dees
Rhyn de Vecht niet? Heda (2) zal zeggen, ja, die noemd
de Vecht, A", 4471, nogh den Rhyn, en merkt eens verder,
dazen Bisschop Bonifacius in Vriesland orngebraght zynde,
was weder gevoerd over het meer doen genoemd Eimeer (3)
na Utrecht, welk meer B e k a weder noemd Flevi, gevolgge-
lyk over de nu zynde Zuyderzee, door de Vecht (4) na U-
trecht. Odulphus gink ook van Utrecht na Vriesland over
de zeeboesem, genaamd Almeer of Eimeer, was dit niet door
de Vecht, weet geen andere Vaart van Utrecht derwaards.
En zied eens verder, A°. 834 Interim etiam Classis de Da-
nis veniens in Frisiam aliquain partem ex illa dcvastavit et
inde per vetus Trajectum ad emporium quod vocatur Dores-
tadus venientes omnia deripuerunt (5). Dit zoo verre als
begrypen kan, segt A°. 834 de vloot der Deenen ook in
(1) He da, p. 78, 86. (2) Heda, p. 294. (3) Bala Sacra, 1«
Deel, p. 260, 262. (4) Ibidem, p. 839. (3) Ant. Mattli., de
Nobilitate, p. SS.
-ocr page 203-
199
Vriesland koomende, heeft daar een gedeelte van verwoest en
daarna door Vetus Trajectum (Utrecht) tot de coopstad die
gcnaamt word Dorestadus (Wyk te Duerslede) komende, heb-
ben alles uytg«plondert; dus. is dees Deensche vloot in het
meer Flevo, ofdoen al genoemd Eimeer, ingevallen, verwoes-
tende in hun doortocht een gedeelte van het doen genaamde
Vries hartogdom, opvarende door Utrecht na Wyk te Duer-
stede, gevolggelyk door de Vecht, want weet doen derwaard
van geen andere vaart, soo ook door den ouden Rhyn van
Utrecht tot Wyk te Duerstede, dit was met geen enkeld schip
maar met een gantsche weerbare vloot. Bekene dit benevens
liet vooren gesegde een volkoomen bewys van de aloude
.groolbeyd van dees beroemde rcghier of Noorder Rhyn-Arm,
voor veel eeuwen al Vecta of de Vecht genoemd.
Ook zullen wy liy deze gelegentlieyd aanroeren, den voo-
rigen sland der Zuyderzee, die alhoewel merkelyk vergroot,
«ghter niet anders is dan het oude Flevo, hetwelk omtrent de
sevende eeuw ook was genaamd Eimeer ook Almera.
Sommige, onder allen den geleerden Heer A l tin g (1),
schyuen van gedaghten, als of daar voor het jaar 1205 nogh
geen Zuyderzee was geweest, en om dit zyn zeggen , also hy
daght, klem te doen hebben, brengt hiertoe een kreupel bewys
uyt Melis Stoke, als dat Graaf Willeni de eerste, zyn
broeders dood verstaan hebbende, uyt Vriesland te paard in
het dorp Zyp zoude zyn gekoomen. Stokius segd wel dat
gemelde Grave uyt Oostvriesland, « es hi ter Zipe comen
ghereden ende hi bat om ghelede (2)," dogu hier word in het
minste niet gesprooken te paard, of met paarden, maar het
woord ghereden, dunkt hem hier in zyn kraam te pas komd,
maar hoe is het mogelyk, dat den lieer A11 i n g, zoo er-
vaaren in de oude Duytsche woorden, dit woord ghereden
(1) Outh. en gestig. van Yriesl., 2 d. p. 292. (2) Stoke van
Alkemade, p. 67.
-ocr page 204-
200
amlers verslaan wil als Melis Stoke selve en veel andere
oude Duytsche schryvers, welke het doorgaande gebruykcn,
om daar mede uyt te drukken gereed, bereyd of klaar la
zyn. Derhalven bad gemelde Grave vorders om ghelede, dat
is om goed geleyde, om met zyn broeder ten grave ie kon-
nen gaan. Segge, hoe konnen geleerde luyden hun met zulke
misselyke gedagblen troetelen, teegens de4 oude Romeynsche
autheuren, die ons land en stroomen doen zoo wel bekend
waaren, net als men ook heeft gepraat, als dat men A°. i25o
van Enckhuysen lot Stavorden met een plank, raster of daly (1)
nogh tot elkander konde gaan; spinrokkens praat die nu niet
geld. Het is waar, volgens eenige Vriesche schryvers (2),
zoo zoude Vlieland en Ter Schelling tot het begin der dar-
tiende eeuw aan malkander vast zyn geweest (3), en zoo als
zy schryvon, zoude daar maar een zeegat geweest zyn , tus-
schcn Texel en Vlieland, dogh by laag waater waaren die
aan elkander ook vast, ik weet niet wat al meer, dogh dat
men kort hierop door de landen hier tusschen geleegen vaar-
ten hadde gegraven, om daar by waler te kunnen koomen,
waardoor rnet der tyd door de Noorlweste winden zoo swaare
vloeden, zulke inbreuken waaren geschied, dat dezelve tot
Eylanden waren gemaakt, gelyk men op heeden nogh siet;
liet kan zyn, dat men hier en daar wel doorsnydingen konde
gemaakt hebben, om de stroomen te verleggen, waar de zee
door de Noordweste winden opgeset groole inbreuken en ver-
woestingen gemaakt hebben, dat ook eerlyds Wieringen ende
Texel aan een was geheght, ende dat by laagh waaier aan
Noordholland vast was, schynd ook meede by de overge-
stroomde steeden en dorpen, aldaar by laag waater ontdekt
dat ook de gaaten grooter en grooler ende den boesem kragh-
tig is verweydt, leyd geen tegenspraak.
(Het verwig hierna}.
(1) Aant. op de besch. van N. Holl. 390. (2) P. Wiusemius,
L 6. p. 1S7, 164. (3) C. Schota, 1. 4. p. 106.
-ocr page 205-
IITRECHTSCHE BRIETEN.
(Stedelijke- kopij-boeken).
Van der Voechdicu vant Kynt van Beverwerde,
a». (XIV") XXXVI.
Borghermeysteren, Scepenert ende Rade der Stat van
Utrecht doen kont allen luden, dattet waer ende ons kenliken
is, dat Ghisebr. van Vianen ende vsn Rysenborch een
recht echte enich olt oem is van Jotu-.fr. Johanna, Ghisebr.
dr. van Vianen ende van Beverwerde, syns broeders
soens , ende die oltste ende naeste inden bloede van hore
sweertsyde, ende daeromroe rechte voccht ende momber is
synre nichten voirscr.; ende die momberscap ende voechdien
ghebruecken sal ende mach totter Joncfrouwen voorsz. mun-
dighe daghen toe, ende die mornberschap ende voechdie voir-
scr., bevelen, te goede schelden ende overgheven mach tot
nutscap der Joncfr. ende hore goede voerscr., naden rechten
ende ghewoenten vanden lande s ghestichts van Utrecht, son-
der arghc list.
Meyster Claes van Edam, auditori rolae praeposito
S. Andreae Coloniensis (XlVe) LXXI.
Hje
rweerdigho vader, besondere lieve heer. Alsoe die eer-

bare heren Deken ende capitel der kerckeri van S. Marien
alhier ghegheven hebben Meyster Gysbert Braem, canonica-
tum milten proven, vacerende ende verschynende in hoer
kerken vermits dode Meyster Gheryts Sucgerode, sa. ge-
dachten, ende uwe Eerweerdicheyt, dieselve van onsen hey-
lighen vader, den Paus van Romen, gheimpetreert soude heb-
Utr. voorheen en thans, I Dl. II St. 20
-ocr page 206-
202
hen; Wanttan, lieve Heer, soe wy verstaen, die selve Meys-
ter Ghysbcrt, van enen goeden, eerbaren stam, ende wor-
telen ghesproteri ende ghecomen, ende oeck in syn sells per-
soen , eerbaar ende duechdelick: is, daer om wy sonderlinghe
toeneyginghe tot hem hebben, ende hem gheerne beholpen en-
de ghevoert sagheu ; Is onse yerste vruntlike bede aen uwen
Eerbaerheiden, ons te lieve sulke weghe ende remedia te
sueken ende te vynden, dat Meyster Gysbert voersz. die
voersz. canonicatus milten proven, ruslelic ende vredelic be-
sitten ende behouden moghe, daer aen ons sonderlinghe danc-
ielikc doen sellen, ende wy oeck nae onsen vermoghcn, gheerne
weder verschulden willen teghen uwen Eervveerdigheiden, die
over ons ghebiedende, God behueden wil, selich ende ghe-
sont. Ghescreven onder onser signet, opten XXI in Auguslo,
anno etc. LXX1.
Certificatie van ghenomen laken (XIV0) LXXIX.
fersame Rittmeysteren, Burghermrs. etc. van Arnhem etc.,
Burgerrars. etc. van Utrecht saluyt etc. Kont ende kenliken
e/c., dat wy, ten versoeke van Jan Wybrantsz., ons bor-
gers, etc. voer ons hebben doen byeden etc. Aernt Luyt-
ghents, een waghenman, woenaftich buten Wiltevrouwen
poerte etc. die etc. verschynemle, heeft by synen ede etc. ghe
scyt, alse dal hy des woensdaghes op Sunte Gelysdach lesl-
leden, is komen ryden mit enen waghcn, gheladen met enen
pack lakens, den voern. Ja. Wybrantsz. toebehorende, daer
inne waren tien halve lakenen, by Hoghe Soelenrebosch op die
Veluwe, omtrent twe uren naden middach ; Ende daer syn
hem aenghecomen tien ol'te twaelf rutcr ghesellen , daer van
die twe, die te peerde waren, ene leverye aen horen iabbar-
den aen horen armen, half swart ende half wit, aenhadden ,
ende dat ene peert tvas ghehaert bruyn blt.tse, ende dat an-
dere was ghehaert grauw, en die andere ghesellen waren meest
deel gheelcet, mit langhcn grolett grauwen sloven, hebbende
-ocr page 207-
203
grote grauwe brede hoeden op haren hoefden; ende bebben
hem ghevanghen, ende waghen, peerde ende goedere opteii
waghen wesende, ghenomen; Ende alsoe een groet stuckc weechs
in Soelenre Bosch voersz. ghevoert, ende hem mit enen an-
deren man, daer oick by wesende elcx aen enen boem ghe-
spannen, ende alsoe ghespannen ghelalen slaen, toltes avonts
omtrent seven uren; Ende binnen middelen tyden, dat voersz.
pack lakens etc., ende meer ander goete etc,, ghenomen ende
ghebrocht, daer hen dat beliefde. Ende daerna hebben sy
denselven Aernt ontslaghen ende hem sekerlich affgenomen,
dat hy over veertien daghen na den voersz. S. Gelysdaghe in-
komen sel moeten tot Nykerken. Ende, want dit aldes ghe-
schiet is, etc. is ons begheren, den voersz. Jan Wybrantsz.
etc. beholpich tot syne rechte te wesen etc.
Des t'oerconde etc. Ghehgeven int jare ons Heren XIV0
LXXIX opten VIII dach in Seplembri.
Certificatie van valschen Salpeter (XIV0) LXXX.
W,
Borghermrs. etc, van Utrecht, maken kont etc., dat
opden dach van huden in synre eyghenen properen persoen
voor ons ghecomen is Willem va n der Haer, onse borgher,
ende heeft ons gheopenbaert ende te kennen gheghevcn, dat hy
opten V. dach in Meye lestleden binnen die stede van Brugghe
wesende, aldaer teghens synen weert, ghenaempt Joest Caboit
ghecoft gehadt heeft eene tonne salpeters, als hy waende van
VI" ende IX ponden, toebehorende enen, gheheten J orde n
Berck; ende hy, anders niet wetende, dan hy salpeter ghe-
coft hadde, heeft die tonne daermede alhyer binnen onse stadt
doen brenghen, om den salpeter, als hy anders niet en wiste,
voirt tot synen oerber ende profijt, te ghebruken ende te
verkopen, ende als hy een deel, daervan voer salpeter den
goeden luden van Buren ende oeck van Vyanen vercoft had-
de, ende sylude den voersz. salpeter oerberen ende besighen
wouden, hebben sy ter waerheit bevonden , datlet gheen sal-
-ocr page 208-
204
peter nier valsch goet was, ende was eenreleye kruft grtó*
menghet mot soute, hielende scalc, waer oninie die vocrghcn,
goede lude van Buren ende van Vyanen hem dat selve kruyt,
dat gheen salpeter en was, weder ghebrocht ende overghelevert
hebben, gevryet ende ontslagen vander selven koipmanscap,
daer van sy doch niet te vreden en waren, ghelyck die voer*
gen. Willem vander Haer, onse borgher ons dat in als,
ghelydc voerscr. staet, gheopenbaert eride te kennen ghegheven
ghchadt heeft. Soe dan dieselve Willem ons voerder te ken-
nen ghegheven heeft, dattet hem van noide sy, hiervan certi-
ficatie ende kennisse der waerbeyt te hebben, hebben wy,
ten ernstighen versoeken ende vcrvolghen van hem, voer ons,
met enen onsen gesworen dienre gheboden, doen komen Ghe-
ryt Groetwische, onsen ghesworen bussenschieter, ende Pe-
ter Victoersz., onse borgher gheloeflike, eerbaer, twychbaer
personen, om ghetuych der waerheyt te gheven vander malcrieu
hyervoren bescreveri, die aJsoe opten dach van baden voer
ons comparerende ende vcrschynende in horen eygenen pro-
peren personen, hebben ons by horen eedcn, etc., tot onser
vraghen ghcanhvoert ende ghcseyt, dattet voersz. cruyt, gheen
salpeter en is, nier is valsch kruyl, gemencht met zoute, etc.
J. J. DODT v. Ft.
-ocr page 209-
DE RITIERE1V DE VECHT, AXXTEL,,
UUEGT, GEUXESIjOOT, JBJB ZITJB1ME,
WEEU EST NIEUWE WETEniSTG.
(Vervolg van Bladz. 200^.
lYIaar als al weeder seggen moet, zal het verhaal der
Vriesse schryvers van 't geen lang voor haar tijd gebeurd is,
daar laaien en zal myn nogh eens wenden tot de oude Ro-
meynse Autheuren dewelke schryven, hoe zy het in haar eyge
leeftyd omtrent de Noorder-Rhynarm, die by Flevo in zee
storten, het hebben bevonden, en doen te zien was, een
getuygenis welk vermeyne de aannemenlykste te zyn. Ten tyde
-van Caesar viel den Noorder-Rhynarm, door verscheyde
uytloopen in den Oceaen, en maakten doen al verscheyde
groote eylanden. Plinius vind hier meede al verscheyde
groote eylanden en meeren , ja beluygd dat aldaar de vloe-
den der zee, daar groote streeken lands onder water dom-
pelden, welke met de Ebbe weeder droog liepen. Pompo-
nius Me l a vind daar een groot meer de velden blank ge-
set hebbende, Flevo genaamd. aldaar door den Rhvn CP-
J O
maakt, welk een eyland van die naam omliep, ende dan in
zee storten; op dit eyland stond, volgens ïacitus, de Burcht
Fievum, om den oever der Noortzee te bewaaren; dese Burcht
na een belegering van de Vriesen weeder verlaaten, zoo
konde de Romeynschen siadhouder van daar in Vriesland niet
koomen , dewyl daar by veele ondergevloeyde landen en diep-
ten waaren, dan met cadyken ende bruggen te maaken, ge-
volggelyk waaren hier niet allen verdronke landen, maar ook
dieptens, ook wel graflen genoemd buyten den Rhyn boe-
sera, waar, volgens Tacitus (i), ook scheepen overgevoerd
(1) Jaarb. H. p. 238.
Utr. voorheen en thans, I Dl. II St, 21
-ocr page 210-
206
Jconde worden. Den Hhyn maakten aldaar een seheydinge
tussclien het groote en kleyne Vriesland (i), strekkende tot
de Noordzee toe en in dees landen, segd hy duydeJyk,
Jaagen zeer groote meeren beslooten, die de romeynse
vlooien bevaaren hadden, ende lusschen den Eems ende den
Noorder-Rhynarm hadde men langs de strand, niet alleen
moerassen , maar ook afgescheurde landen en drooghtens (2),
waarop haare scheepen lightelyk vast geraakten, dat de vloed
en Noordewind in het najaar, daar nogh verdere streeken
onderdompelden , ook vond men daar, volgens P l in i u s (3),
van de cimberce of Julse uylhoek, tot de Scheld, 23 ey-
landen, alle meede bekend ende door de Rorneynen beva-
ren , dus het wel te zien is, dat al over de seveniien hon-
dert jaaren de wateren aldaar zoo gering niet waaren, als de
Vriessche ons van hel jaar 1203 willen wijsmaaken.
Deeze eylanden zyn door de swaare stormvloeden zederd
dien tyd verkleynd, en verminderd ook in getal; ook was
by de Romeynen bekenl (4), dat buyten dees eylanden was
de openbare zee geweldig boven alle zeeën, by alle hetwelke
men klaar kan zien, dal de Romeynen van hier, Noord-
waard , over de Watten voeren (5), ook blykt het al dat
in die selve dagen groote stukken van het vaste land, al-
daar door de stormen en zeevloeden nu en dan wierden
afgescheurt, door het welk het met den tyd gekoomen zal
y.yn, dat dit meer Flevo, in het begin der aghtste eeuw ver-
kreeg de naam van Almeer, Almere, het ledeken Al, van
ouds als op heeden by Cimbren, Gotten, Saxen, Britloenen
etc. beduyd geheel, zoo dat dit meer Flevo te niet door zyn
geduerige aangroey wierd genaamd, Al, ofte geheel meer
ofte zee.
(1) Zcedcn van Düytsland, p. 099. (2) Jaarb. I. p. 40, 44. (3)
Natur. historie, I. 4. c. 13, (4) Tacitus, Jaarb. 2. p. 64. (S) Pli-
uius. Nat. Hist., ]. i (i, c. \.
-ocr page 211-
207
Sommige zyn wel van gedaghten geweest; dat dil Almeer
was de Aelsmeer ofle de Haarlemmer meer, dogh is het
kenbaar genoeg, dat men voor een groote 200 jaar met een
koddestok, daar reght over konde koomen van Rhysaterwoude
tot Hillegom (1), ende dat het waaier daar doen zynde, maar
zeer geringh was, en daar en tegens vind men all, dat voor
de tyden van Adelboldus, A°. 866, dat de kerke van
Utrecht doen al bezat in Almeer, het reght der visscherye
ende de tienden der groote viscbnetlen , ende daar en boven
de Koninklyke Tiende die genoemd Coggeschuld (2), zynde
een belastinge, die op groote scheepen was geleght, wat
scheepvaard, indien doen daar geen Haarlemmer meer was,
zoude daar geweest zyn , en wat groole visnetten zoude men
daar doen gebruyken ? andere zyn wederom van gevoelen,
dat dit Almeer, by Alckmaar was geleegen, ende dat die stad
hier van zyn naam hadde bekoomen; waar vind men, dat
alhier zoo groote vaart is geweest, met coggescheepen, of
het moest geweest zyn op die valsch vercierde maghtige stad
Vroonen, daar men zoo veel tot belaggens toe van heeft ge-
beuzeld, dus om gemelde reedenen meede niet aaimemelyk.
Daar en booven hebben de Giaven van Holland, het land
tusschen Haarlem en Leyden, als ook om Alkmaar altyd ge-
rust bezeeten, zonder dat de kerk of eenig Bisschop van
Utrecht, daar ooyt eenige eysch van reght op hebben ge-
pretendeert wegens een Aelsmeer (5) of Alckmaar, maar word
dit Almere geduerig by Muyden ende de Vecht, die daar in
uytliep, opgegeven. Sied gemelde Odebaldus Bluffaard (4)
ende de diplomaas ofte bullen der Keysers, zynde een vol-
koomen bewys teeken, dat hel daar by, als gesegd, was
geleegen.
(1) S. van L eeuwen, Bal, illustrat. ,p.46. (2) A. M at t h. Epist.
Syl.,p,84, 343. Hedae, p.. 84, 86. (3) Bosch, tonneel van HoII.,
p. 26. (4) Hcdae, p. Si, 86, 87, 88 clc.
21"
-ocr page 212-
208
Dat dit Mfier Flevi of Almeer, of de nu zynde Zuyderzen
als by de oudheydsschryvers blykt, in de dartiende eeuw
kraghlig heeft toegenoomen, ende haar heeft vergroot, niet
alleen tusschen Muyden en Slavorden hebbende ook Wierin-
gen, Texel etc. van Noord-Holland en verder wat grooie
veranderingen het waaier aldaar heeft gemaakt (1), betoonen
de ruwienen der steeden en dorpen als van kerken , huysen ,
slraalen, muurwerk in de Zuyderzee by laag waaier ontdekt (2),
als by de Helder en Wieringen, ook by het Calandsooge,
moede voor het oosterbooft van Enckhuysen legd het oude
kerkhoff in zee verdronken. De bosschen Creupel en Kreyl,
zyn nu zee"banken, Oud Stavorden en Naarden leggen meede
in zee. Urk, Schokland, anders Emmeleroord en Enst, zyn
haast ten eenemaal wegh, dog veele steene overblyfsels van
muurwerk en straten (3) zyn nu en dan door de schippers met
de boomen by stil weeder gevoeld. Dat wel dees grooie ver-
anderingen omtrend het begin der darliende eeuw was voor-
gevallen , volgens de schryvers, is na alle gedaghlen waar-
beyd, als men aanmerkt, dat alle steeden en plaulsen rond
den oever der Zuyderzee gelegen, volgens haare beschryvin-
gen eerst zeedcrd, die tyd haar begin hebben genoomen, uyt-
genoomen Muyden en Medeuielake of Medenblik, Slavorden ,
word ook gemeld, dogh het oude als gesegd Jegd meede
in zee. Dees riviere de Vecht of Noordelyke Rhynarm zal
mede als vroeg rampen hebben gehad. Civilus, gcporldoor
de voorspoed der Romeynen, heeft omtrent A°. 72 (4) een
dam dwars in den Rhyn gelegd, om het afkoomende waaier
te stuyten, om de lage omliggende velden te doen onderloo-
pen; dozen dam zal na alle gedaghlen omtrent Rhciien zyn
geslagen, alwaar den ouden nu haast verdroogden Rhyn, be-
(1) Sied D. Burger. (2) Schoorcl zijn Chr. van de stad Me-
deblik. (3) A. Slichtenhorst, 1. i. p. 107. (4) Tacitus, His-
toriën, lib. 8, p. 653.
-ocr page 213-
209
glnd, dus koude het Kliynwaater by de Grebbe overYloeyen
en alle de Rbenensche veenen en lage landen aldaar onder
waaier setien, dogh de Romeynen ten laatsten dees ver-
dronke landen doorwadende door het geleyde van een over-
looper, heeft Civilus niet alleen het veld aldaar, maar
zelfs ook Batavodurum ofte Duyrstede, doen open leggende,
moeten ruymen , want dees riviere dus opgeslopt, hadde het
benedenste gedeelte deser riviere geen doorslrominge van het
booven waaier, maar doen de vreede , kort hier op , met de
Batavieren getroffen wierd (1), was dees dam met den eersten
weggenoomen, om door de stroom van het bovenwaater
dees Noorder Rhyn-Arm weeder vaarbaar en tot gebruyk van
hunne vaartuygen te houden , om met hunne scheepen te kun-
nen afschieten , na de geleegene Batavische haaven by Flevo (2),
als ook blykt, dat deselve nogh in de aghtsle eeuw volkoo-
men bequaam was, ja zelve als gesegd voor een Deensche
oorloghs vloot van over zee gekoomen, die hier door dit
doen genoemde Vriesland, dus dees Noorder Rhyn-Arm , de
Vecht opvoer door Utrecht na de doen vermaarde koopstad
Dorestadus, nu Wyck te Deurstede.
Cluverius (3) meend, dat Civilus den Rhyn doen in
den boesem van de Leek hadde gestort; ik en kan niet zien
wat Civilus zoude uytvoeren, met een dam dwars in den
Rhyn te leggen, om door de opstopping van het boven wa-
ter de lage landen aldaar onder te selten, zoo op die tyd
den Rhyn in de Leek dede uytstorten, immers behoefden dan
de Romeynen de Moerassen (4) ende ondergeloope landen
niet te doorwaaden, om als reeds gemeld, Duyrstede te na-
deren , indien den Rhyn boven die stad storten in de Leek,
die bezuyden die stad zyn loop heeft.
(1) P. Meruia, tydt threzoor, p. 136. (2) Siet hier roor. (3)
CluY,, Bat. Oudh., i boek, p. 104, 114. (4) Tacitus, 1. 8, p.
ma, es e.
-ocr page 214-
210
Het zal egbter sommige (oescheyrien, dal deze Vecht en
wel byzonder de boven Vechl, wynig na die oude maghiige
stroom op heeden gelykt, zynde aghter Utrecht maar een
gemeene wateringe ende van Utrecht tot Maarsen zeer nauw
ende ondiep, derhalven dat alle het gesegde, schoon bondige
redenen daar zvn , egbter maar schynen gedagluen die voort-
gebragt worden, zoo als een yder het in het zyne het gaa-
ren liadde. Dogh wat denken die luyden van den ouden
Rhyn, die van beneden Rhenen tot Utrecht gaat, dal is dogh
den ouden Rhyn, denke zonder tegenspraak. Toond die nogli
zyn oude grootheyd ? Segge alzoo weynigh als het geringste
gedeelte van de Vecht, en wat zal zoo een seggen op hel
verhaal van Heda (l) en Hortensius (2), die seggen,
dat de oude Rhynhaven to! Ulrecht zoude geweest hebben
by het Jans-kerkhoff, dat daar nogh in haar tyd in het graa-
ven veel planken van scheepen, masten, sprieten , riemen en
ankers zyn gevonden, ende dat over de Noorderdeur van de
Domkerk, men hadde opgedolven uyt de grond een geheele
bargie met oude kruyken; waar quam doen den Rhyn tot
die haven, en waar is eenigh teeken, waar hy ten westen
in of ten noorden uyt die stad liep, zodat wie uu de gestal-
tenis van Utrecht beschouwd moet dit vreemd voorkoomen.
Dogh men moet indaghtig zyn, dat omtrent A". 837 etc. etc.
de stad Utrecht wierd geplonderd en verwoest lot de grond
toe (3), door de Deenen en Nooren. Den Bisschop Hun-
gerus met alle voorname burgers waaren wegligevlught, de
gemeene of arme barbaris orngebraght of in slaverney ver-
overt , bleeff de stad Ulrecht voor veele jaaren verdeslruëerd
leggen; de haven buyten gebruyk, geraakten verstopt, vorders
met slyk etc. gevuld, houdende den Rhyn of Vecht aghter
Oudwyk om zyn cours, hoewel verminderd, dewyl den Rhyn
(1) Heda, p. !J. (2) Hortensius, Utrcchlsche geschied., 1. t.
p. 2. (3) Bal, Sacra., i d. p. a',)3, Will, Nagge, p. 292, etc.
-ocr page 215-
211
meer on meer zyu waaier storten in de Leek. Rhyn en Leek
zonder bedykinge zynde, maakten dat alle winter, en beyson-
der in het voorjaar, de woede van het opperwaater, altyd
over dese landen wielde, den ouden Rhynboezem met slip
en slyk vullende, nemende den stroom zyne stortingen wer-
waards hy wonde, zoo dat het oude Rhynstroorntie tot of
in Ulreclit daar te met geheel verdroogde en te niet geraakte,
waardoor de stad Utrecht geheel zonder waater geraakte. Een
swaaren brand (1131) de stad Utrecht overkoomende (1), welk
bedroefde ongemak hun weder troff, A°. 1148, waar door
dees beroemde stad , alle hun praghtige gebouwen in puyn-
hoopen wierden veranderd; doen begon men op middelen te
denken , om de periculen van brand voor het toekomende zoo
veel als het doenlyk was te weeren, dus heeft Bisschop H e-
ribertus de wateren uyt den ouden Rhyn weder geleyd
in ende door de stad, en heeft de oude graft doen graven
die inen weeder buyten de Waard in Vectam of in de Vecht
bragt. Dees was de stad Utrecht weeder van waater voor-
sien, dogh Holland en het Sticht Utrecht wierd eghter te de-
zer lyd in het voor- en najaar kraghtig gedrukt met over-
stroomingen door het opper- of boovenwaater des Rhyns,
waardoor veelvuldige schaade en ellende de landen over qua-
men, zoodat Bisschop Baldewyn, A°. 1165 (2) verkreeg
de bewilliging van Keyser Frederikus, dat den dyk Noda,
anders Niedam, by de Greb, doorgestoken wierd, waardoor
het water door de Eem na de Zuyderzee konde loopen, als
ook dat de opstoppinge van den Rhyn , die men doe geme-
nelyk den Dam noemde by Wyk te üuyrstede, die aldaar al
opgeworpen was, om het geweld van het afkoomende waater
dus buyten den beneeden Rhyn te houden, aldaar zoude voor
eeuwig blyven staan, waar door alle het Rhynwaater doen in
(1) Bat. Sacra, 2 deel, p. 94. Heda, p. 1(53. (2) Hcda,
p. 181.
-ocr page 216-
212

Dogh
hroeder, door zyne oot„w
« een 8Waaren dyk Z ^J^ de
van AmProngen ,ol Schoonhooven , we k
T "*** loff "««« volbraght Omlrent
door geraakten deze landen bevrvd van
«aar ook de beneden Rhyn e„ Üoven
doorat of scbege vendc? z:;;erd-d
raakten de stad Utreclu door de bedam.nl '/ g6
der gesegde rivieren .eeder -4^^ jki"g
-t va„ Zevst en he, Hooge ^7^ regen^T'
l'nge, konde niet maaken. Ook was do d °PW
P« of schuvten geheel geda (" "^£2 T
helpen, heeft de stad Utrecht, ».' t£ '
een Vaart die
tot der grooter wade
den gedamd den Vaartsen
oever van de Leek ge,eght twee .
ter te kunnen inlaten, wanneer en Z0o tt' h Ï*. """
nus hadde de st.d ütreeht „iet alleen " "
het bovenwaater, maar ook alzoo een
}; (i, Voss, Jaarb. p. 438. (2)
-ocr page 217-
213
ende om dit gcrieff in tyd van oorlogli Ie kunnen bewaaren,
hebben de gildens aldaar een sterk casteel gebouwd, genaamd
Gildenburg, dat veel onlust baarde. Ook hebben de Burge-
meesteren en Raaden der slad Ulrecht, A°. 1390 (1), de
Nieuwe graft in de Oudelle doen delven , die by S'. Servaas
inkornd, en by den Plompenloorn weder uytgaat. Men heeft
door den tijd alzoo bevonden, dat de booven Vecht door
zyn verscheyde ongemakken ondiep ende geheel vervuyld was
geworden, zoodat Bisschop David van Bourgondiër,
A°. 1472, de Vecht heeft laaten uytgraven, ter diepte van
twee ellen (2), van de Waartpoort af tot Maarsen toe,
welken Bisschop naderhand, wanneer door twist de slad hadde
moeten ruymen, met de Hollanders was aangespannen, zoo
wierd dit sterke Blokhuys Gildenburg, A°. 1482 (3), niet
alleen ingenoornen, en tot de grond toe verwoest, maar ook
de sluysen en al het paalwerk tot het waaier toe afgebrand
ende de Colk gevuld met de puyn, zoo van het afgebroken
Gasteel of Blokhuys en van de andere verbrande huysen,
zoodat men daar op 5 a 4 plaatsen met wagen en paarden
over konde ryden (4), en alhoewel na dit geschil de sluy-
zen wierden gezuyverd ende herbouwd, eghier, A°. 1525 (5),
was de boven Vecht en Vaart door den tyd wegens dees
rampen en sloffigheyd weder zoo vervuyld en verdrooght, dat
dezelve moest gediept ende gesuyverd worden, ende was doen
een jaarlykze schouw op dezelve geordonneerd.
De Vecht, voornamenüyk de boven Vecht, heeft veel on~
dieptens bekoomcn door de steenovens 1300, 1400, 1500,
aile hooge kleylanden vertiggelende, alle gebrooke steenen ge-
raakten aan desselfs oevers in de Vecht, welke ondieptens
men nogh klippen of steenklippen noemd, ja ik hebbe van
(1) Annot. op de Duytsche Bek a, p. 97. (2) H e d a, p. 294.
(3) Ant. Matt., Anal., torn. 1. p. 491. (4) W. van Gouthoe-
ven, p. 531. (8) Horten s i us, Utrecht. Historie, p. 73.
-ocr page 218-
oude luyden liooren seggen , of het waar is weele niet, dat
men voortyds van de doen geweese bruyker, nu Nieuwer-
hoek, lieeden de plaats van de Heer Leonard Lups, daar
mede oudslyds een steenoven hadde gestaan, dat men van
daar voor deesen met een draay konde over de Vecht gaan
lot op het voorland voor het lieden zynde reghtliuys van
Mynden, geen wonder dan dat P. Bor (1), A°. -1376, do
Vecht maar een vlietgen noemde; ook wierd den Rhyn by
Aernhem , hoe langer hoe drooger, omdat by Schenkenschans
zig geheel in de Waal storten , zoo dat men heeft getrught,
A". 1595 (2), waater uyt de Waal in den Rliyn te inoogen
leyden , dogh, Dort, Bommel en Nymegen waren hier tegen.
A". 1628 hadden die van Gelderland verloff, om waater in
de Eyssel te bekoomen, tot het leggen van een hooft voor
Malburg (3), ter lenghte van drie a vier roeden, hetgeen zy
maakten van aght roeden, voornemens zynde, het op twaalff
roeden te brengen , waardoor de geheele Rhyn op twee roe
na, dight zoude zyn, die hier op onvermydelyk moeste ver-
landen tot ruwiene van de daaraan gelegene steeden, dogh
de Staten Generaal, met consent van die van Ulrecht, tot con-
servatie van den beneeden Rhynstroom, resolveerden, dat het
hooft maar zoude zyn van vier roeden, dewyl men al bevond,
dat de stroom zigh al met maght in den Eyssel storle, dus
zoo deze en geene saaken maakten, dat den Rhyn en Vecht
roor de Rhyn-scheepen onvaarbaar wierd, waar door alle
swaare scheepen over Dort moesten, lot groot nadeel voor
Utrecht, Amsterdam etc., dogh in Juny 1707 oorlogh zynde,
brak of stak men een gat by Panderen in de Zuyd oosler-
boek van de Betuwe, welk binnen wynigh jaaren zig zoo heeft
verdiept en verweyd, waar door het waater uyt de Waal
in hel voor- en najaar zoo geweldig stort in den Rhyn, zoo
(i) P. Bor, Hist. 1. 9. fol. 144. (2) P. Bor, 1. 34. f. 103. (3)
AiUema, deel l, p. 77».
-ocr page 219-
215
tot de Leek, waardoor de Vecht meede zoo veel waaier be-
komd, dat men alle desselfs bedykingen en kaayen heeft moe-
ten verswaaren ende verhoogen, zoo dat nu niet alleen op
heeden de groote Rhyn-scheepen konnen passeren, maar zelfs
meede scheepen van de Eyder etc. door de Vecht tot Utrecht
konnen opkoomen, ende indien men tot Muyden geen sluyzen
benodight was, en bequaame dyken haddc , konde dn schee-
pen niet de vloed tut Utrecht van veele gewesten nogh op-
koornen, als in de dagen van ouds.
Dees riviere de Vecht heeden tot Mnyden in de Zuyderzee
uytloopende, was, A°. 866 (1), in zyn geheel den eygendom
van S' Marlyns kerke tot Utrecht, en in dit reght was de
kerk naderhand gevcstight (2), door verscheyde volgende Key-
sers; dogh den dwingland Graaf Florens, de Se op onge-
reghtelyke prelentien nam Muyden en Wesep wegh (5), en
alzoo de volgende graven met dit euvel mede besmet waaren
hielden zy de besiltinge van dezelve. De Bisschoppen woel-
den in het eerst hier wel kraghtig tegen, en toonden ook
hun bullen en brieven, maar waaren in geen staat in het
vervolg hun reght door het swaard te doen sland houden.
Dus bleef hun reght op de Vecht, maar uylgeslrekt tot den
Hinderdam. Zoo mede de respective ingelanden van Loenen
aan de bcyde zyden des Vechts geseeten, hadden van ouds
ja van alle immemoriale tyden den eygendom, om te mogen
visschen met zeegens, wcrpnetten, schakels, setangels, als
andere vischluygen, met of sonder schuyten, van de Breukelse
brug af, noordwaards, tot Dirk Alambers Gade by Vrede-
land Sr. And r ie s G ie s en, bezitter van Huys en Plaats,
aan de riviere de Vecht, geleegen onder den gereghte van
Wynden, leggende met zyn schuytie in de uytwateringe van
de Brcukelewaardse Moolenvliet by de plaats heeden ge-
(1) Jjoxh., Tonn. van Holl., p. 26. (2) A. Matt., de jure gladii,
421, 423. (3) A. Matt., Epistul. Sylloge, p. 334.
-ocr page 220-
216
noemd Vyverhoff, A°. 4685; twee persoonen welk «eyden te
zyn dienaars van de Maarschalk van Abcoude, namen dit
schuytje wegh na Breukelen, slooten het aldaar aan een ket-
ting, en van daar het brengende tot Maarsen. Alle de oude
ingesetenen van Breukelen, Loenen en Vredeland gaven wel
verklaringe voor de Heeren onder Loenen aan de Vecht ge-
ërfd en belend , dat die dees vrye visscherye altoos van ouds
zonder eenigh hinder hadden gehad, \velke gesegde ingelan-
den geseten aan de Vecht, sigh ook gesamcntlyk verbonden,
en alzoo auihoriseerden Advocaten, om dese hunne vrye vis-
scherye te verdedigen voor de Statpn van Utrecht, welke
staaten uyt dese questie formeerden haar een volstrekt eygen-
dom over dit quartier van de Vecht, en gaven het reght der
visscheryen van de geheele breete van de Weersluvs lot Al-
lamberds cade toe in erffpaght over, aan de Heeren van
Cronenburg, waarop die Heeren alle en een yder inter-
diceerden, niet geen netten of ander viscllgewant hier te moo-
gen visschen, zonder schriftelyke permissie van de Heeren
van Cronenburgh.
uit het Mss. van van Doeleu, Prov. Arch. I. 172.
(Het vervolg en tlot hierna}.
-ocr page 221-
PKTKIl VODü GHISTELLK volgt VA3V «EK
KOOT op in het Gouverneurschap van
Ostcnde, tn I «O».
H
et is gewis geene oneer voor den Heer Advokaat S c h ul-

ier, dal een onzer schranderste schrijvers (1) deszelfs: Ver-
zamelde beriylen omtrent de krijgsbevelhebbers bij Nieuw-
poort: 2 Julij 1600, door hem, S c h ulier, toen student ie
Utrechl, bij gelegenheid van de feeslviering aldaar in 1836,
(bij N. van der Monde) uitgegeven, aan Prof. Bosscha
heeft toegeschreven. Ook meen ik dien schrijver wegens die
vergissing niet te mogen lastig vallen (2); en, moest ik er
al iels op aanmerken, ik zou, te dien behoeve, juist niet
trachten, om ie doen blijken, dal de verzamelaar dier Be-
rigten daarin geloond heeft, in naauwkeurig onderzoek, bij
den schrijver van Nederlands Heldendaden, achter te slaan;
want, het zou mij gemakkelijker vallen, het legendeel aan te
toonon. Ziel hier een voorbeeld in den bovengenoemden gou-
verneur van Oostende.
Wal in de eersie plaals den naam aangaat, Prof. Bosscha
zegl 11. p. 381. overeenkomslig de berigten van Te Water
in dezen gegeven:, « Filips van Ghistelles, een vlaamsch
Edelman, maar wiens vader het verbond der Edelen ondertee-
kend had;" terwijl de Heer Schüller 11. p. S6., en gewis
met regt, naar die berigten van Te Water, als naar « sta-
len van verwarringen'' heen wijzende, hem noemt: « Pie-
ter, Vrijheer van Ghistelles," daarbij evenwel aanmerken-
de , dat te dezer tijd wel twee stamgenooten van gelijken rang
in het Nederlandsche Leger zouden hebben kunnen gediend,
•wier daden op de rekening van éénen Ghistelles gesteld
worden, maar dat de geschiedschrijvers slechts van éénen
(1) Prof. Tijdeman (op Bilderdij k, VII.) XI. p. 238.
(2) Het geschrift geeft, ook mijns erachtetis, getuigenis van breed
aangelegde en grondige beoefening der Jundsgeschiedenis. Is de
Heer Schüller sedert met zijne historische studiën zoo blijven
voortgaan, hij zou, dunkt mij, wel doen, met eene tweede uit-
gave van zijn bock te bezorgen.
-ocr page 222-
218
hoofdofficier van dien naam spreken. Ziet hier, hetgeen mij
door eigen onderzoek op dit punt is gebleken.
Reeds in een besluit der Algemeene Staten van den 28
September, 1593 (l), ontmoet men Jor. Peter van Ghis-
t e lle s, Overste Lieutenant van het regiment van B re de-
rode; en, hoe zeer in eene diergelijke Resolutie, van den
5en October 1594, betreffende het secours voor Frankrijk,
onder Philips van Nassau, v. Ghistelles als «Lieutenant
Generael over het voetvolk," zonder doopnaam voorkomt (2),
zoo blijkt toch weer voldingend uit een daarna, op den 15
(1) Dezelve luidt: opte Requeste van Jor. Peter van Ghistel-
les, Overste Luit. van het regiment van Brederode, versoec-
kende maentclyk tractement te genieten, gelyk andere van syne qua-
liteyt, is geaccordeert, dat men den Remonstrant zal doen betalen
voor d'extraord. dienst by hem in de voorn, qualiteyt te velde ge-
daan, 300 gl. eens, ende voortaen, voor den tyt, dat hy in de
voorn, qualiteyt, te velde sal worden gebruyckt, 100 gl. ter maant,
etc. uit de extraord. Consenten van de Provincie van Utrecht.
(2) De inhoud is woordelijk deze: » Is geadviscert op te ordre te
nemen ende te houden opt secours, te zenden naer Vranckrycke,
tot assistentie van zyne Mat., eudc geresolveert den raedt van State
te authoriseren, om te handelen metten welgeboren Grave Philips
van Nassau opt commandemcnt generael over 't selve secours, tot
twee duysent ponden ter maent, wezende duyzent gulden boven het
tractement, 't welck zyne E. treckt voor den tyt, dat hy alhier te
velde gebruyckt wordt. Item, dat als Lieutenant generael over die
ruyteren zal geslelt ende gecommitteert worden de Baron de Pe-
sehes. Item, Ghislelles, als Lieutenaut generael over het voet-
volck , met een ordinaris tractement van hondert ponden ter maent,
ende noch andere hondert ponden cxtraordinaris ter maent, zos
lange de tocht in Vrar.krycke dueren zal. Item, Crassonier als
Sergeant Major met dobbel tractement. Item, Bombergen, als
monstercommissaris met hondert ponden ter maent, ende Fran-
chois Doublet, als pagador, die met hem zal mogen nemen,
een conducteur, om met ceneu tsameu opsicht te nemen opte amu-
nitien , op dubbelde gaigen. Item, dat den vocrsz Heere Generael
zullen worden gegeven vier bagagie wagens. Den Lieutenant Ghis-
telles twee wagens, elck compaignie ruyteren tsestich ponden , en-
de elcke compaignie voetknechten vyflig guldens ter maent, daer-
voren zy ten minsten eenen wagen zullen moeten hebben ende hou-
den, daerop dat die voerscreven monstercommissaris ende pagador
regardt zullen hebbeu te nemen. Item, sesse wagens tot het voe-
ren van de amunitie, te weeten drye duysent ponden pulvers , loot
ende lonten, naer adveuant, schuppen eudo harvelen na de gelegent-
heyt. Ende eenen wagen voor den pagador eude monstercommis-
saris tsamen."
-ocr page 223-
219
tlerzelver maand October, bij hare Ho. Mo. genomen besluit,
dat daarmede J or. Piet er v. Ghi stel les, bedoeld werd (1),
die nu Lieut. Colonel getituleerd wordt. Men zal zich hierbij
niet stoten, aan de spelling van Ghislelles; want eensdeels
staat mij slechts een afschrift der gezegde besluiten ter be-
schikking, en anderdeels, zou, indien het oorspronkelijke ook
dezelfde lezing mogt hebben, dit toch niets afdoen. Want
twee oorspronkelijke acten voor Notaris en getuigen gepasseert,
die voor mij liggen, zijn door hem eigenhandig getee-
kend: Peter von Ghistelle. De eerste dier stukken, eene
acte van wederkeerige lijftochtiging tusschen hem en zijne
huisvrouw, Anna Maria van Cloudt, door haar mede
geleekend, is gedagteekend uit von G h is te 11 e 's woning te
Utrecht, in de Nyeuwe Straet gelegen, op den 22 Augustus
1598 (2); en de andere van den l September daaraanvol-
gende is eene notiile van den notaris, gesteld op het testament
van van Ghistelle, bij hem gedeponeerd (3). In het eerste
(1) Woordelijk van dezen inhoud: » Opto Requeste van J or. P i e-
ter van Ghistelle s, Lieut. Colonel is geaccordecrt, dat zyn
Tractement van 100 L. ter maent, 'twelck hom toegeleit is voor den
tyt, dat hy te velde gebruikt wordt, loop zal hebben van raaent te
maent, het geheele jaer gedurende."
(2) Ziet dezelve hier in substantie: » By desen etc. instrumente
etc., dat in den jaere etc. duysent vyff hondert acht ende tnegentich
des Dynxdaechs den 22 des raaents Augusti etc. gccompareert zyn
etc. Jor. Peter vou Ghistelle, .Lieutetenant Colouel ende Capi-
tain vande Heeren Staten Generael etc. ende Joffr. Anua Maria van
Cloudt zyne echte huysfrou, ziek te bed leggende etc., ende ver-,
claerden etc. malcanderen reciproce gelyfftocht te hebben etc. in alle
goets so wel merende ende onruerende etc., versoeckende zy com-
paranten etc. Gcdaen 't Utrecht, ter woonplaetsc der comparanten,
staende in de Nyeuw straet, in den jaere etc. ter presentie van
Dirck vau Dolre ende Ny colacs Mouthaen, borgers tutrecht,
als getuygen etc.
. . 1 Peter von Ghistelle.
l^et.) £ Anna Maria van Clout.
(31 Op heeden den len Sept. 1398 etc. compareerden etc. die E.
ende vrome Jor. Peter vou Ghistelle, eude verclaerde etc. dit
geschrifte, by syn eygen hant etc. geschreven cndc onderteekent ,
ende met syn pitzier onder opgedruckt, als oock toegcslooten, te
weesen zyn testament etc., 't welck hy wilde ende begeerde etc.
Ende soe verre tseJve uyet strecken en mochte in forme van tes-
tament etc., nyettegenstacnde alle solemniteyten etc., behoudelick
-ocr page 224-
220
stuk wordt zijne vrouw gezegd, ziek te bed te leggen, in
Let tweede wordt van haar geen gewag gemaakt.
Wat het gouverneurschap van Ostende van von Ghistelle
aangaat, Prof. Bosscha vergist zich in dezen niet minder,
zeggende H.: « na het vertrek van van der Noot en
Veer, aanvaardde Frederik van Dorp het opperbevel. . . .
Op dezen volgde Filips van Ghistelles.. . .," terwijl de
Heer Schüller, 11. p. 69, der waarheid overeenkomstig,
zich echter over de opvolging in het gouverneurschap niet
uitlatende, zegt: « Gedurende de belegering van Oostende
bekleedde van der Noot tweemalen met roem de belang-
rijke waardigheid van Gouverneur dier stad."
De resolutien der Staten Generaal helderen dat aldus op.
Reeds voor den einde der maand Maart 1603 moet van
Dorp er op aangedrongen hebben, van zijne post als Gou-
verneur van Ostende ontslagen te worden. Een besluit der
Algemeene Staten van den 28en dier maand houdt in : « dat
het de Heeren Staten leed doet, dat men tot noch toe niet
heeft kunnen voorzien op zijne veranderinge, maar dat men het
eerstdaags verhoopt te doen." Evenwel, dat liep nog eenigen
tijd aan. Op den 14 April schreef Frederik van Dorp
op nieuw aan de Generaliteit, « dat men het gouvernement
soude willen veranderen, ten aensien van zynen langen , ende
continuëlen aerbeyt binnen Oostende gedaen den tyt van 14
maenden, hem daeruyt zou willen verloonen (!), ende een ander
in de plaetse daerbinnen senden ende committeren"; waarop
goetgevonden werd, « dat men daerop met Zyn Extic zou
communiceren, ende sonderen den Colonel vander Noot,
of hy hem tot het voersz. gouvernement niet en zou willen
laten gebruyken." Op den laatsten April resolveerde men ,
hem comparant hieraan zyn revocatie etc., versoeckende etc. Ge-
daen 't utrecht, ter vvoenstede myns opeubaer Notaris, staende aldaer
onder die laeckensnyders by der stadtplaetsc, in den jare etc. ter
presentie van Peter Aelbertsz. Coninek ende Antonis
Thoenisz, Kistewaaker, borgers t Utrecht, als getuygen til.
(Get,; Peter von Ghistelle.
-ocr page 225-
221
« dat Zyn Exlie zou worden versocht te dispicieren op een
commandeur, hebbende de qualileyt ende partyen, om in dese
gelegenheyt binnen Ostende te commanderen." Weer eene
maand daarna, op den laatsten Mey, hebben zich de Staten
« opt rapport van den Griffier Aerssen, van dat Zyne Extie
den persoon vanden Colonel vander Noot gecoosen ende ge-
nomineert hadde, om inde plaetse vanden Overste Fred. van
Dorp te commandeuren binnen Oostende, daarmede gecon-
formeert, en geconsenteert, dat Zyn Extie den voorsz. Overste
van Dorp (1) uit Ostende zou trekken, en den Colonel van-
der Noot daerbinnen, in deszelfs plaets senden, ende ein-
delyk goetgevonden, op 't begeren van Zyn Extie, van wegen
de Generaliteyt vander Noot van deze nominatie te ver-
wittigen, ende hem te belasten het gouvernement ende com-
mandement binnen Oslende aan te nemen, en hem terstont
daartoe te prepareren, ende in diligentie naer Oostende te
vertrekken." Vander Noot schijnt in de aanvaarding van
dien post echter bedenken te hebben gehad. Althans op den
19el1 Juny « wordt na deliberatie op deszelfs remonstrantie ge-
resolveert , dat de Raet van State hem zou mogen toeseggen,
dat men hem in 't commandement binnen Ostende niet langer
sou laten, als den tydt, by Zyn Exc. hem belooft, zonder
hem nogtans acte daervan te geven." Wanneer v ander
Noot zijn gouverneurschap bepaaldelijk heeft aanvaard, is
mij uit de Resolutien niet gebleken.
Maar met Oclober schijnt de tijd reeds verloopen te zijn
(1) Op den 21 Julij oonderrigtte Jor. F. van Dorp, Gouverneur
van Oostende de Heren Staten ter vcrgaderinge van den staet derstadt,
op den 23en delibereerde men , wat recognitie hem zou dienen te worden
toegelegd voor zijne diensten gedurende 18 maanden als Gouverneur
van Os'ende , etc., maar zonder eindelijke Resolutie, en eerst op den 28en
besloot men, hem boven hetgeue voor zijn 18 maandschc dienst bin-
nen Ostende o tot eene vereeringe te doen verstrekken, in een gouden
ketting of andersiuts de somme van 1600 gulden, onder cortiuge
nochthans , van hetgcne hij aan extraord. tractement te veel mogt
ontvangen hebben » ; welke ketting , volgens resolutie van den 2Qen
Aug., ruim 500 gl. kwam te bedragen
ütr, voorheen en thans, I Dl. Il St. 22
-ocr page 226-
222
geweest, voor welken hij dit opperbevel op zich nam. Want
naar eene resolutie van den 13 dier maand zou o aan den
gouverneur van Oostende worden geschreven, dat voor zoo-
veel hy verzocht van het gouvernement ontslagen te worden ,
nademaal haar Ëd. considereerden , dat hy alreeds eenen ge-
ruimen tyt binnen Oostende geweest was, er op zou gelet,
en met den eersten op het gouvernement verzien worden."
Op den 20en daarna werd geadviseerd « op den brief van
Zyn Extie, van den 8en derzelver maent , beroerende het
gouvernement der stede van Oostende , in plaels vanden Co-
lonel vander Noot, die verzocht daarvan ontslagen te wor-
den , om dat zyn tyt zou geexpireert zyn, ende is geresol-
veerd , dat men Zyn Extie daerop zal antwoorden, dat de
Staten , considererende, dat Zyn Ex"° de beste kennis hebbe
van die Oversten inden dienst van het lant, gequalificeert,
om in 'tvoorsz. commandement te succederen , goedgevonden
hebben, de verkiezing aen Zyn Ex"" te remilleren , dat Zyne
Ex1'6 zoude gelieven iemand te dispicieren, die hy bequaem
ende gequalificeert achte, ende dien te ordonneren hem in
diligentie naer Oostende te vervoegen, ende 't gouvernement
aldaer aan te nemen, in plaetse van vander Noot, tot wel-
ken eindo, ende, op dat Zyn Ex'ie in deze gelegenheyt naerder
daarop zoude mogen letlen, werd geordonneert, dat men het
advis by extract vandien, overgeschreven by den Agent Sail-
ly zoude voegen, beroerende het voornemen vanden Marquis
Sp i nol a voor Oostende, ende alsoo de veranderingh van
Gouverneur (ot Oostende het lant brerighe in veele nieuwe
kosten van fortificatie werken ende anderen, tot groote be-
swaernis van 't zelve, verzoeken, dat Zyne Exlie ook daerop
soude gelieven te letten, dat er geen belofte of limitatie aan
den gouverneur van Oostende en worde gedaen vanden tyt
haers commandements, maer gelaten aan de Heeren Staten en-
de Zyn Extie, om daerna met alle goede discretie te dis-
poneren." Ook de Heer Bosscha houdt er voor, dat de ver-
andering van het opperbevel binnen Ostende, nadeelig zou zijn
-ocr page 227-
223
geweest, maar uit een ander oogpunt beschouwd. « Het
was," zegt hij II., « voor eene geregelde en planmatige ver-
dediging der belegerde vesting, geenzins voordeelig , dat het
opperbevel in dezelve gedurig in andere handen overging..."
Maar wat het sneuvelen en wonden betreft, waarom ver-
nieuwing van bevelhebbers zou hebben plaats gehad, dat
kan vóór d604, niet van het opperbevel verstaan worden;
want vóór von G h i steil e was daardoor nog geene vaca-
ture in het gouvernementschap ontstaan. Het hier uit de ge-
zegde resolutien bij gebragte geeft daaromtrent mede in-
lichting. « Opt aangeven (door den Heer Advocaet van Hol-
land) dat Zyn Extie voor dezen tyt niemand bequamer hield,
om binnen Oostende te commanderen, als den Heer von Ghis-
telles, hebben de «Heeren Staten, hen op den 13 Novem-
ber, met advis van den raet van State daermede geconfor-
meert ende den voersz. v. Ghistelles daertoe gecommitleert."
Daags daarna op ie November werd « op begeren van Zyn
Ex1'8 geordonneert aen v. Ghislelles te schryven, alsoo
de Heeren Staten zyn persoon voor sekeren lyt hadden te ge-
bruiken , om te commanderen te Oostende , dat hy hem daer-
om terstont ua receptie deses naer den Haag sou hebben Ie
vervoegen, met zyne bagagie, om daerop nader te verstaen,
4'intentie vande Heeren Staten ende Zyn Extie, om hem daerna
te reguleren." Het blijkt levens uil dezelve resolutie, dal von
Ghistelle toen het commandement over Rhijnberk had,
waarin hem de Colonel Bruce, voor den tijd, dal hij te
Ostende zou commanderen, zou vervangen. Hierover verliep
al weer genoegzaam eene maand, en het was niet voor den 9
December, dat von Ghistelle beschreven werd, «om te
commanderen tot Oostende in de plaets vanden Heer v an-
der Noot, daaruit beschreven, ter vergadering gecompareert,
aengeseyt werd, d'intentie ende begeren vande Heeren Staten,
ende gelast zich in diligentie naer Ostende te vervoegen, en-
de sorge voor de conservatie van dezelve stat tegen 't gewelt
des vijands ende van de zee te dragen, gelijk hare Ho. Mo.
-ocr page 228-
224
hem dat loe vertrouwden , hetwelk hij aennam, naer zijn uiter-
ste vermogen l'achtervolgen."
Het blijkt weer niet bepaaldelijk uit de gezegde notulen,
wanneer von Ghistelle te Ostende is in functie getreden.
Maar van de drie uitvoerige, door hem na zijne komst te
Ostende eigenhandig aan de Stalen van Utrecht geschrevene,
brieven (1) over den staat, waarin hij de vesting aantrof, en de
maatregelen , die hij te nemen noodig vond, begint de eerste , dag-
teekenende uit Ostende den 28 December 1605 , aldus : « lek en
heb vooreerst niet kunnen laeten UE te kennen te geven, dat
ick den 20 deser geluckelyck , God heb lof, te Ostende ben aen-
gekomen." Hel ligt hier buiten mijn bestek, om den inhoud
dezer brieven verder aan de geschiedenis dienstbaar te maken.
Aangaande zijne nagelatene weduwe vinde ik nog in een oor-
spronkelijk Utrechtseh Register, op den 14- Sept. 1604 aangetee-
kend : «Palmert etc., ten versoeke van Jan \ander Meer,
soo hy procedeert, in arrestc geslelt te hebben, die huysinge met
syn toebehoren ende de huyrpenningen vandien, toekomende de
weduwe vanden Overste Ghistelle, slaende alhier binnen Utrecht
lusschen de St. Jans ende de Viebrugge, om daeraen te
verhalen de somme van 1254 gl. 4 st. , van gecofte ende ge-
leverde peerlen, vermogens obligalie in date den 16 Dec. 1605."
En zoo gaat dat voort. Naar den Heer Bosscha 1.1.
zou van Ghistelles in het gezegde opperbevel weer zijn
opgevolgd door « den Kolonel Jacob van Loon, zoon van
Anthonij van Loon, Raad in het Hol van Utrecht", terwijl
de Heer Sc hul Ier, 1.1. p. 60, dezen bevelhebber noemt:
«Jor. Johan van Loon, zoon vanMr. Pelgrim van Loon,
Raadsheer in den Hove van Holland." Deze Joh. van
Loon kominandeerde in 1597 als Kapitein de Utrechlsclie
waartgelders, zoo als uit de Generaliteits-nolulen van den
13 Jan. van dat jaar blijkt.
(1) Afgedrukt in mijn Geschiedk. Archief, IV. p. 320 sq.
J. J. DODT v. Fi.
-ocr page 229-
(Voortzetting van Bladz. 138J.
H«
t bolwerk Lepelenburg ontleent zijnen naam van
twee sterke huizen, Groot en Klein Lepelen!»urg, welke
vroeger stonden, het eerste op den Z. O. hoek van de
Bregitlenstraat, thans veranderd in een' luin, toebe-
hoorende den Hoer M*. J. Kol, wiens huis aan de
overzijde gelegen, daardoor een aangenaam uitzigt ver-
kregen heeft; het tweede, aan den Wal, achter Groot
Lepelenburg is nog kenbaar aan zijnen fraaijeu ge-
beeidhouwden ingang (1).
Van den slechten bouw der vijf aarden Bolwerken
onder Prins Willem I, in 1579, aangeiegj (_2j, gaf
dat van Lepelenburg de eerste proef; de wanden van dit
bolwerk, naauwelijks opgetrokken, stortten aan beide
vleugels in; de Kameraar brengt in lf>78 in rekeiüug:
« betaald aen Alert ende Gilles van Hobokeu
voor hel opnemen ende opt nye uyt de fundauieuleu
weder ophaelen van de twee vleugelen van het bolwerk
achter Lepelenborch gestort synde (.3)." Niet vroeger
dan 40 jaren na hare oprigiing vinden wij deze sterkte
in erfpacht uitgegeven. Bij resolutie van 9 November
1619 werd het vergund aan Jan Foeijt (_4), doch (Jaar
(1) Vergcl. Beschr. van Utrechts straten eaz. I. BI. 262.
(2) vergel, boven BI. 127.
(3) Kameraars rekeningen. Dodt, Arch. UI. p. 284.
('t) Conditie vau verkoop van 't bolwerk Lepeicnburg, losse stuk-
ken Stads Archief, 1631.
Utr. voorlioen en -thans, I 1)1. l! St. 25
-ocr page 230-
226
de Vroedschaps-notulen van dat jaar in hel Stads Ar-
chief ontbreken, hebben wij niet kunnen ontdekken of
hetzelve toen reeds tot het spinnen van lonlen werd ge-
bezigd, even min «f deze Jan Foeijt dezelfde is, aan
wien wij vinden, dat dit bolwerk in 1637 in erfpacht
gegeven werd; boe dit ook zij, de verhuur-conditien van
j619 hielden o. a. in^ dat het in lijd van gevaar op de
eerste aanmaning terstond moest verlaten worden, als-
mede dat de uitkeering op f 20 jaarlijks bepaald was.
Het extract uit de Kanieraars-rekening van 1637 zal daar-
omtrent meerder licht verspreiden; wij laten dit, zoo
ver wij weten, -ongedrukte stuk in zijn geheel hier volgen:
« Het bolwerk achter Lepelenburgh is provisioneel
gegonst Jan Foeyt cum. s. tot revocalie, omme daerop
alleenlick lonten te spinnen ende maken ende vorders
niet, sonder dat hy daerop eenich huysken ofte anders
sall mogen timmeren off opslaen als alleenlick de baen
noodich toilet voersz. handwerk. Dat syluyden oock sul-
len moeten de portier loonen voor het openen en slui-
ten van de poorten (_!}. Het verlalen zal moeten geschie-
den terstont tot vennaninge van de overheyt sonder eenige
pretensie van actie, volgens de resolutie van IX Novem-
ber 1619, op eene recognitie van jaarlyks f 20."
In 1631 was Johan Peterszoon van Loemel be-
zitter van dit bolwerk. Wanneer hij dit geworden is,
bleek ons niet: dat hij den 21 April van dat jaar de
gebouwen daarop staande, verkocht aan Armand de
Courtillot dict la Chapelle, leert ons de koopbrief,
(1) Dit is de poort ef doorgang, welk» rroeger door den wal naar
|i«t bolwerk leidde.
-ocr page 231-
227
waarin gezegd wordt, dat hij verkoopt, « alsoodane
actie, recht ende gereehticheyt als hem vercooper eenich-
sints eompeteert tot ofte aen het gebruyck van t bolwerck
by ofte achter Lepelenburgh alhier t Utrecht gelegen,
competerende t bolwerck, die Ed„ Regeerders deser stad
Utrecht, op wiens behagen ende approbatie dese vercoo-
pinge oock gedaen wert," enz., en dat voor eene som
van 300 gulden (1). Of er toen reeds eene lontspinnerij
op stond, die tevens onder den koop behoorde, wordt
in de acte van verkoop niet uitgedrukt; doch het volgen-
de raadsbesluit maakt dit vermoeden wel waarschijnlijk:
« De vroetschap in ervaringe gecornen synde, dat die
geene, die althans by gunninge in huyren gebruyckt
het bolwerck achter Lepelenburch, van rneninge is al-
daer te timmeren, daer nochtans syne voorsaten tselve
bolwerck maer provisioncliek ende tot revocatie ge-
gonst is geweest, alleenlick ommc daerop te spinnea
ende lont te maecken, ende vorders niet, sonder daer-
op eenich huysken oft andersints te mogen timmeren,
ofte opslaen dan alleen die baen noodich tot het voorsz.
handwerck etc. Ordonneert den voorsz. jegenwoordige
bruycker van syne voorgenomen limmeringe te desiste-
ron, immers daerinne niet voort te varen, sonder nair-
der consent hem daervan by desen waerscllouvvende (2)."
Waarschijnlijk ten gevolge hiervan ordonneerde de
Vroedschap, kort daarop, eene algemeene opneming der
stads bolwerken en bermen, welk rapport den 7 Jüiiij
1633 uitgebragt, omtrent den staat van dit bolwerk
(1) Koopbrief in de port. losse stukken, t. a. p.
(2) Vrocdsch. resol., 27 Aprilis, 16J2.
23*
-ocr page 232-
228
het volgende behelst: « Het bolwerk achter Le
iurch was beplant van voren tol achteren over t pleyn
met alderley scuoone boom ende aerdvruchten, ende
woond in seeckere Joodse daerop staende Armand d«
Cortiller (1), den bruiker van het bolwerk."
Hoe lang deze lontspinnerij aldaar aanwezig bleef, en
of de/e sedert door andere fabrijken vervangen werd,
verzwijgen de stadsboeken. Kiel vóór 1756 komt dit
èolwerk weder op het tapijt. Uil een raadsbesluit van dat
jaar blijkt, dal hetzelve in dal tijdperk, perceelsgewijs
lot hoven en tuinen was uitgeslagen, want aan Gerrit
van B e c*k werd toen toegestaan 30 voet grond, aan
zijnen tuin, gelegen op het bolwerk Lepelenburg, van
den slads grond te mogen trekken, tegen eene jaarlijk-
sche erfrente van één gulden C2). Ongeveer 20 jaren
later, in .1775, werden de tuinen aan de bruikers op
nieuw, voor 25 jaren, in erfpacht gelaten (3), welker
bezit zij trouwens gedurende dat geheele tijdperk niet
ongestoord mogten genieten.
In 1786, bij de versterking der stad, werd ook dit
fcolwerk geschikt geoordeeld tot een punt van verdedi-
ging. De Maliebrug werd afgebroken, en aan de zuid-
zijde op het bolwerk, even als op den wal, batterijen
aangelegd, welke de Maliebaan en de Biltstraat bestre-
ken (4). Dit was trouwens slechts van konen duur;
(1) Losse stukken, Stads Arch. B. 16.
(2) Vroedsch. Not. B Jan. 1786.
(3) t. a. p. 27 Fehr., 31 Maart 1775. De huuv hernieuwd ia
1800 en op nieuw in 1823, ieder voor hetzelfde tijdvak.
(4) Op het voorstel van Gccomma. tot het defensiewezen zijn de-
*elve geauthoriseert ccne batterij met eenig geschut «e doen plaat-
-ocr page 233-
229
hel volgende jaar bij de herstelling der oude orde
zaken, werden deze batterijen afgebroken, en het bol-
werk in deszelfs vroegeren staal hersteld.
Thans nog strekt hetzelve tot lust- en uitspanning van
Utrechtsen ingezetenen, die hier bij het genot der lan-
delijke rust, na hun' volbragten arbeid, een aangenaam
gezigt genieten, hetwelk zeer verhoogd is door lu>t weg-
brcken der sombere wallen, en de vereeniging van het
nieuw aangelegd plantsoen met de luiucu op dit bol-
werk, waardoor het geheel meer het aanzien oplevert
van een modern aangelegd landgoed, dan van eene ge-
wone wandelplaats.
N.— M.
sen, op den wal voor het huis Bellevue, en wijders zoodanig ge-
bruik te maken van de vier ravelijnen of bolwerken buiten deze
stad, zoo aan de Maliebaan en Bagijne-waterpoorten, als daar thans
een suikerrafinaderij en een lakmocsfabrijk geëxerceerd worden,
als dezelve tot de defensie van de stad gcradea zullen vinden, en
zal aan de bruikers van tuinen, als andersints, op die bolwerken,
uit naam van den Raad, worden aangezegd, dat dezelve met allen
spoed hunne tuinen, huizen en tuinhuizen zullen behooren te ont-
ledigen, van zoodanige meubelen, welke daarin mogten worden ge-
vonden , en dezelve tuinen enz., verder zoodanig op te ruimen, als
dezelve met de Heeren Gecommd. tot de defensie zullen convcnieren,
Vr. Hesol. 8 Sept. 1786.
-ocr page 234-
RIVIEREN J»JB V ECHT ,
, GEVZESJLOOT , J9E ZUDBE ,
WEER EST XIEUWE
(Vervolg en slot van Iliadz. 216J.
ItE JLlfXTEL.
D,
"at den Anxlel een oude Vecht sprankel is, leyd geen
tegenspraak, zy hadde in heele vroege dagen, dat is A". 866 (1)
de naam van Lonara Laca, van Loenen of Lonen, waar aan
zy behoorden. De Leek in oude dagen noemde men ook Laca,
Laka, Lokia, welke naam men van het Duytsche afleyde,
als off dezelve was uyt den Rhyn uy(geleekt, afgeleckt, leekte,
«ytlockte, dus waren der ook redenen, om Lonara Laca te
houden, voor een aflecking uyt de Vecht onder Loenen,
hierom Lonara Laca of de Loender Leek genoemd , ook blykt
het by de diploma van Otto de Groote, A°. 933, dat al-
hier waaren veel wateren en waterloopen, staande waleren en
meeren, dien doen uyt de Vecht voortquamen; dogh alschoon
dit waarheyd is, dat dit water Laca, uyt de Vecht zyn oor-
spronk hadde, zoo zynder eghter bondige redenen, dat het
geen Laca is genoemd, omdat van de Vecht uyt leekte, maar
dat het heeft zyn naam verkreegen van de Romeynen van
Laca, Lacus, welk seght poel, graft, sloot (2). Niemand
stoote zigh hier aan, want het is bekend, dat de Romeynen
hier hebben gehuysvest, welk uytwyst het steene doodval tot
Loenresloot gevonden, ten anderen vind men dit Laca all
(1) Boxhorn, Tonn. van Hol).
(2) Hedae, fol. 13. P. Schriverus, oud iiatav., p. 21. Utrechts
Bisdom, deel 2, p. 419.
-ocr page 235-
orer de sestehalf honderd jaaren vertaald voor slot, slbet,
sloot, als by het stamhuys Lonreslote, Loenresloot aldaar ge-i-
bouwd, blykt, dus heeft eghter dit waater Lonara Laca, als-
mede dit stamhuys, ende het vlek van die naam, hierop ge«
legen, zyn naam van het over oude by geleegen Lona off
Loenen bekoomen, en is de wagen ofte Reywegh van Loe-
nen na Loenresloot, ook alzoo van ouds genaamd de slootdyk.
Ook heeft dit waater voor eea gedeelie den naarn van Aa
verkreegen, en quam voorlyds over het huys Oudaen, uyt de
Vecht aan de zyde van Rhyn en Vecht, en was dat waater^
A°. 1585, aldaar all genoemd den Alden ofte den Ouden
Aa ; aghter Ruweel om loopende verkryght het den naam van
nieuwen Aa, aan het dorp ter Aa den naam gevende ; van
daar tot Loenresloot word genaamd den Anxtel Aa, van daar
weeder de naam Gain, hebbende dan Gaasp. etc. dat moge-
lyk alle voortyds was de Lonara Laca of de Loenresloot.
Heeden word hier dit waater voor een gedeelte, als gesegd ,-.
genaamd de Anxtel Aa en Anxtel, dat het nu dees laalste
benoeminge heeft bekoomen van de Aemstels die hier voor
den jare 1290 (l) een streek lands, langs dit waater, ter
leen bezaten van de Bisschoppen van Utrecht, als reeds ge-
meld Pag.....is iia alle gedaghten waarheyd r om dat die lage
lauden langs den Anxlel, daarop de oostzyde geleegen, nogh
A°. 1424, waaren genaamd het Aemsterveldt, hetwelk men
omtrent den jare 1500 weder noemde het Anxstel veld en
het Anxterveld, dit blykt te meer, dewyl dit waater ook
niet verder den Anxster word genaamd, dan als het langhs-
de Hollandse Loense landen loopt.
Verders kunnen wy hier niet voorbey, zonder aan te roe-
ren eenige groote geschillen, die hier voortyds zyn geweest.
Men moet weeten, dat A°. 1285 den Yssel, op het oostend&
van de Leek, is dight gemaakt met het goedvinden der Gra-
(1) A. Mal., de Jure glad., pag. 427.
-ocr page 236-
232
ten van Holland ende der Bisschoppen van Utrecht, om dat
die lande» daar langs leggende hun waaier daar in weegens
de lioogc vloeden niet meer konden loosen. Middelerwvl is
dit oosteyndc van den Yssel zoo verdrooghl cnde ondiep ge-
worden , dat die van Heycoop sig meer en meer met hun
waater verleegen vonden, omdat in den Yssel hun waaier
niet meer komle qtiyt geraken, zoodat zy verkrcegen, A°. 1585,
van den Bisschop van Utrecht, om te inoogen graven door de
laage landen de lange Vliet lot de Aa toe, en zoo door
Breukelen door de YecLldjk tot in de Veelu, om zoo hun
waaier door dees riviere tot in de Zuydcrzee te kunnrn loo-
sen , met beloften zonder eymand van hunne gebeuren schaade
toe te brengen , ende omdat deese waaieren niet zouden loo-
pen in den Anxiel, ende koornen zoo ter beswaaringe van
die van Abcoude ende van Amstelland, is een dam gelegd
by Gerrit Kaan; agliter Ruweel, in de Aa, daar men de
scbuyten overhaalden die van Amsterdam na Utrecht voereii.
dogh vermids (ie zeegaaten wyder en wyder wierden, ende
de Vecht zonder schutsluysen tegens het zeewaater zymlo, was
veelmaal door de noorde winden opgeset, zoo dal die van
Heyccop met hun water verleegen raakte, daarop /oo kogh-
len zy beden, A°. 1422, van Gerrit van der Aa, de
schouwe van lust waaier de Aa, om zoo haar waater door
de Aa in den Anxiel op die van Abcoude en Amstelland te
kunnen loosen, waarop die van Abcoude, Dennemark , Vinke-
veen, met den lieer van Loenresloot hebben een nieuwen
dam geleght, by de Aa kerk in die Heerlykheyt van Loen-
resioot, ende die Aa in gesegde heet lykheyd lalen toe groeyen;
als die van der Aa nu sagen, dat zy met het Heycooper
waater beswaard waaren, zoo wierd die stads watcringe nu
genaamd de drase vaart, gegraven, om daar alzoo in de
Vecht meede te konnen uytwaateren, ende alzoo die Vecht
meer en meer door de hooge vloeden der zee haar waater
yeeltyds niet qnyt koude geraaken, hebben zy Heycoopers,
-ocr page 237-
233
A". 1484, de schouw gekoght vjn de Aa en de Anxlel van
lieer D i rek van S weeten, Heere van Loenresloot, ende
hebben den Dam by de Aa kerk opgebrooken, ende hebben
do Aa, doen genaamd de ruyge Aa, laaien opgraven ; dog
doen die van Abcoude en Amstellaud dit sagen , hebben zy
terstond by Loenerslool in bet Gain, onder die heerl)kheyd
van Abcoude wceder een dam gelegl, don wolken by naght
weeder was opgebrooken, en waaren daar spinrokkens by ge-
stooken, eeveu als off het vrouwen hadden gedaan ende omine
decze saaken, zoo zyn verscheyde dagvaarden gehouden lot
INeywersluys, tot Amsterdam ende elders, dogh om de oor-
loogen zyn die t samencotnsten altyd vrughteloos geweest.
A°. 1025 beeft Keyser Ca r el ingesteld een schouw op den
ringli van Amstelland, om hun te bevryden van dat Heycoo-
per waaier, waarop met die van het Sticht een accoord is
gesloten, om een dam in de Aa te leggen, alwaar hy nu
leght, dogh de onlusten inet Spangien opgekoomen zynde, ge-
raakte die dam weeder oopen, die men met veel vrindelyke
vermaningen niet weeder dight konde krygen, tot dat die
van Ouderkerk, Amsterveen, Abcoude , Loenen, Wesep , en
Wesepper carpsel, A°. 1579, vrywaarende de Ed. Heeren,
Borgemeesleren van Amsterdam, die dezelve hebben dight
gemaakt, ten coste van gesegde dorpen, Loenen uytgeson-
derd, hebbe deze onlusten weegens het Ileyeooper waaier zoo
kort als doenlyk verhandeld, die zoo lange tyd hadden ge-
duurd , het waaier van den Anxtel men segd is Sticht, ende
hoord onder Loenresloot, dogh het sandpad of jaagpad, al-
daar is Hollandse grond.
DE JDRECHT.
Dit waater is meede eene der walerloopen., in de diploma
van Otto de Groote gemeld, en komd van de Loosdrecht,
en vald door de Myndersluys in de Vecht. Het woord Drecht
voor die geene, die het waater kend, zoude wel gissen met
-ocr page 238-
234
ichyii ran redenen, dat deze naam bequam tan dracht r
dieek, dit is, droesem of drabbig waaier, dat het uyt de
vecnen gestadig meecle neerad, dogh veele schryvers siellen,
dat het woord Drecht komd van Trecht, en zoo van Tra-
jectum trajicere, seggende trecken, nu heeft dees Dreclil al-
tyd gediend ora het waaier, dat daar yan het hooge komd af-
loopen tot ,een treek ofte doortreck, om te loosen in de
Vecht, gelyk ook dit Jange dorp Loosdrecht van outs Loes-
drecht zyn naam daar af heeft bekoomen van Loosen, water-
loosen, waterlossen, dat is ontlasten. Het hooge of de Nieuwe
Loosdrecht word Syp oulstyds Sybe, Syb, genaamd, om dat
het aldaar Seperden syperden ende toelecten van het Gooy
in de van ouds genaamde Bennycksbroek, alwaar den Dreclit
heeft zyn begin of oorspronk.
DE ZUDDE.
Loopende tusschen Mynden ende Mynreveld of Mynderveld
nu gesegd Muyeveld hierom genaamd de Mynrevèldse off Muye-
veldse Zudde, dewelke waterd in den Drecht. Het heeft zyn
naam vande grond, door dewelke het loopt. Een Zudde ofte
Zoode op het water of op moer leggende, als men daarover
loopt alles drild en beweeght. Geweest zynde in oude tyden
een Modderpoel nu boven begroeyd met een corst, gelyk een
ried Zudde, anders genaamd een riedkragh, zulk een bee-
vende grond legd alhier by het waterlie de Zudde.
DE GEUSESLOOT.
Is meede een gegraven graft, komende uyt de ronde vee-
nen en loopende niet verre van Loenresloot en den Anxiel,
dogh wanneer dezelve is gegraven, is myn meede onbekend.
A?. 1085 (1) waaren in Mydrecht etc. nogh veele moeras-
sige landstreeken, om welke moerige landen ten nutte te
(1) Hedac, p. 142,
-ocr page 239-
235
brengen, heeft men hier en daar by lyden en geleegenlheden
afwateringen moeten graven, waarom ik my houde verseekerd 7
dat de Geusesloot ten dien eynde is gegraven, om het wa-
ter uyt de veenen te kunnen lossen in den Anxtel, het schynd
myn alzoo ook toe, dat de jurisdicties of heerlykheeden van
Aesdoem Proosdy, Vinckeveen, Denmaricken, Oueoop en een
gedeelte van Abcoude eerst met haare liniale afgravinge hun
begin hebben genoomen, en dat met dees gegravene uytwa-
teringcn deeze landen eerst bequaam wierden, om met vee
te beweyden etc. De. beyzondere naam van Geuseslool heeft
het naderhand verkreegen van de Geusen, die dezelve van
hier omtrent gedurig op en affvoercn na Willis, na eenen
Henderick ten Brinck, geweezene Schoolmeester lot Ant-
werpen, die met de komst van Duc de Alba van daar
was gevlugbt en alhier in stilte den Evangelischen godsdienst
leerde. Men segd alzo, dat de genaamde Wilde Geusen,
aldaar op een affgelegen hoek hebben gecampeerd.
DE JFEERE OF FOYE.
Ten zuyden van Mynden en Muyeveld, of liever als gezeght
Mynreveld, comd de Weere van het hooge lot in de Vecht,
zynde door Hertogh Albert van Beyeren gedolven, om-
trent A°. -1580, tusschen die van de Loosdrecht en Breu-
keleveen, lot een landscheydinge voor Holland en het Sticht
van Ulrecht (1), waarom doen genaamd was een vuye, voye,
hetgeen segd, omtrek, grensscheydinge, gelyk ook het woord
AVeere.
DE HriEUJTE JTETERINGE.
Gaande van den Anxler na de Nieuwersluys, tot de Vecht;
wanneer dezelve gegraven is, is myn onbekend, dogh vinde,
dat de Niewersluys al is gemeld, A°. 1448, gevolggelyk was
(1) Boxh., Touneel van Holland, p. 330.
-ocr page 240-
236
daar doen all een nieuwe Weteringe, indien nu na myn ge-
daghien de lyd zoude gissen, wanneer dees nieuwe Weteringe
was gegraven, zoo zoude dezelve stellen, omtrent het jaar
1400, omdat die van Denmarken, Outhuysen, Loenresloot ele.
doen zigh zoo beswaard vonden met het Heyeooper waaier,
waaruyl veele klaghlen en moeyelykheeden voortquamen ende
in dese gedaghten worde ik verder gevestigd, om dat die van
Denmarken, Outhuysen en Loenresloot, de cade van de
gandsche noordzyde van de nieuwe Weleringswalle, waaren
verplight te onderhouden, daar die van Loenen als haar ter-
ritoir de schouwe over hadden, en op gesette tyden dezelve
voerden; die van Denmarken en Outhuysen, A". 1609, dit
na vereysch niet waarnemende, geraakten hierover in geschil
met die van Loenen, welke questie door Arbiters wierd by-
gelegd , mits die van Denmarken en Oudhuysen in twee ter-
mynen tot een recognilie aan die van Loenen zoude betaalen
aght en twintigh stuyvers per roede eens, dus wierden die
van Denmarken en Outhuysen van dees last voor allyd ont-
heft , dat die van Loenen, zedert als hun best geleegen zyn-
de, yder in zyne jurisdictie hebbeu waargenoomen. Een
schryver (1), die eghter behoorden beeter te weeten, noemd
dit den rcghlen Anxtel, wulk abuys weder door een wys cri-
ticus hier in is nagevolgd (2). Neen, het is en was allyd
genaamd de nieuwe Weteringe een gegraven graft lot een
weeteringe ofte uytwaateringe voortyds als hebbe gesegd.
N.—M.
(1) L. Smid s, Schatkamer, p. 19. (2) J. Ie Long, Kabiuet
van Nederl. etc., deel S, p. 267, 268.
-ocr page 241-
WIXTKRS,
tweede vrouw van Prof. 91.
f oet (Oratio in obitum M. Schotani), Barman (Traj.
Krud.), Vriemoet (Athen. Fris.) en Paquot (Mémoires)
hebben opzettelijk, en de stellers der respeclive series
professorum beknoptclijk van Schotanus gehandeld. Vrie-
moet zegt 11. p. 252, en na hem Paquot, dat Schotanus
in den jare 1644 slierf, na tweemalen te zijn getrouwd ge-
weest, eerst met Dodoiiea, dochter van Joh. Schotanus,
Predikant in Goulum, en na haar overlijden met M en si a Win-
ters, quam Ullrajecli duxit et viduam reliquit. De qua
nuper domum ducta ei gratulatur Rein., Neulmsius X. cal.
Mart. 1639 (XH. 53), gelijk Vriemoet daarbij aan-
merkt. Het Week dus, dat deze laatste echtverbindtenis van
niet langen duur geweest is. Meer wist men tot dus verre
hiervan niet. Dat die dementia (want zoo schrijft zij
zelve) Winters, toen zij met Schotanus in 't huwelijk
trad, weduwe was van een' K n ij f f, bij wien zij althans eenen
zoon had, dat zij mede Schotanus ten minste één kind,
eene dochter, schonk, en dat zij, benevens die twee kin-
deren , in 1662 nog in leven was, leert men uit deze acte,
welke ik uit het oorspronkelijke overschrijve :
« Compareerden, etc. die cerbaere Joff'. dementia
Wynters, weduwe wylen den Ed. Heren Meynardus
Schotanus, in syn leven Professor Theologiae ende dienaer
des goddelyken woorts alhier binnen Utrecht etc,, haer ver-
slant, sprake, sinnen ende memorie, door Godes genade wel
hebbende, als openlyk bleek, ende verclaerde, wt crachte van
octroye etc., van meyninge te syn van hare goederen eenich-
sins by forme van codiciUe te disponeren, heeft etc. gepre-
-ocr page 242-
238
legateert etc. aen JoB*. Wilhelmina Schotanus, hare
dochter, alle haer comparanten cleederen, van syde, wollen,
ende linnen, clenodien van goudt ende silverwerken, te haren
lyve eenichsins gedient ende behoort hebbende, voerts alle
hare inboedel, meublen ende huisraet van goudt ende silver-
wercken, bedden, thinnen, coper, yser, houtwerkeu, schilde-
ryen, porceleynen, glasen, aerdewerken, ende boeken etc.,
wtgesondert alleen haer linnen, tot haren lyve behorende,
dat sy wil, dat tusschen den Heere Abraham Knyff, Raet
van de Gamere van Justitie tot Vianen, haeren soon, ende
de voorn. Jou*. Wilhelmina Scholanus, haere dochter
gedeelt sall werden, gelyck sy comparantc daerenboven nog
prelegateert aende voorn. Wilhelmina Schotanus, hare
dochter, eene somme van twee duysent gulden, willende, dat
de voorsz. hare dochter rustelvk etc. Aldus gedaen t' Utrecht,
ten woonhuise van de comparanle, slaende in de Poelen-
borch's êteege, omtrent Domskerchoff elc., de le" Dec., 1662.'»
We Vrouw en Hinderen van Prof.
»E MAETS.
H,
e breedvoerig Burman (T. E. p. 205 sqq ), de leven-
Lijzonderheden van dezen geleerden man heeft te boek ge-
steld, \an deszelfs huiselijke betrekkingen, leert hij ous niets,
dan dat dezelve eenen zoon, Karel Lodewijk, achterliet,
wien in 1668 te Utrecht vergund werd, openlijke lessen
over de chemie te houden , en in 1670 een leerstoel in dat
vak aan de Leij dsche Hoogeschool gegeven werd. Oorkonde-
lijk is mij echter gebleken, dat Karel de Ma ets tot vrouw
had, Catharina van Sanderen, en bij haar, althans drie
kinderen, en wel, behalve dien zoon, nog twee dochters >
Dina en Anna verwekte, waarvan de eerstgenoemde met
den Advokaat Frans Leijdecker, de laatste, Anna, met
-ocr page 243-
239
leaeli. Nieuwstadt, blijkt in 'thuwelijk te zijn gelreden.
Eene acte van den jarc 1652, Jan. 27, die voor mij ligt,
houdt zakelijk in: s Compareerden Catharina de Graeff
ttc. en verclaerde, etc. getransporteert te hebben, etc. ten
behoeve van Catharina van Sanderen, weduwe van Here
Carel de Maets, Prof. Theol. alhier etc. tolte cooppennin-
gen van haers comparante's huysinghe, slaende opten hoeck
vande Drakenborchsteechje, aen Joost vanden Ende ver-
cocht, de som van 1100 gl. etc."; en eene diergelijke acte
van den llen Febr. dezelfden jaars, behelst onder anderen:
« dal Fra. Leydecker, Adv., voor hem ende als man en
voorsz. Joffr. Dina de Maets, ende Anna de Maets,
geassisleert met haren schoonbroeder, Leydecker, en de-
selve noch als voocht ende moeder van 't onmundige kind
van den Heer Carel de Maets, wyl. Prof. etc. machtig
gemaekt heeft etc. Joach. Nieuwstadt, hoeren neve,
etc. te vorderen etc. van Jo. van Rhenen, erf huismeester,
alsulke penningen," etc.; terwijl eindelijk een derde instrument
van dien aard, zaakelijk bevat: « dat Joach. Nieuwstadt,
ende Joffr. Anna de Maets, echteluyden etc., d'ecn-den
anderen etc. gemaeckt hebben etc. den ususfructus ende lyf-
locht van alle alsulcke goederen etc., verclarende zy com-
parant, tot universele erfgenamen te nomineren etc. Carel
de Maets, baren vollen broeder etc., stellende lot mom-
baer van haren onmondige broeder, den Heer Joost I)a--
vel a er tot Middelburch, haren oom, ende Joach. Nieuw-
stadt, haren man," etc.
J. J. ÜODT V. Fl.
-ocr page 244-
210
STAAT DEII GEBORENEN, VOLTROKKEN HUWELIJKEN,
OVERLEDENEN enz. , in de Steden der Provincie
UTIIECHT , gedurende de maanden October, November en
December 1844.

(ïliBOHEKEK.

A



g
O



waaronder :
M
i-J
k%
>~t
OVEÏ-

Getal.
«
S
_j
ft
efi
H
SJ
W
o
DEKEX.


0
3n
•g
te
fc-



v
^
o
D
s



Q
(>
o





O
6-
a

LJ


m.
v.
M.
v.

H.
v.


U.
v.

236
198
9
16
2
16
12
101
w
166
170
AMERSFOORT .....
48
58
8
t
0
3
4
21

35
32

17
17
B
3

1

7

6
11
WIJK BIJ DUURSTEDE
11
12
»
1
,.

9
*
»
6
9
MONTFOORT .....
7
13
.
»
1)
»
1
3
»
6
8
IJSSELSTEIN .....
21
12
3

J)
2
,
3
,
13
8



1







STAND 1»ES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
onder Nulpeil.
l December 1844.........4 el 09 duim.
15---------— —-— .... . . . 5 - SO------
-ocr page 245-
STAAT «ER GEBORENEN, VOLTROKKEN HUWELIJKEN, OVERLEDENE! M,,
IS DE STAD UTRECHT, OVER DEN JARI
«EISOIIEYEIV.
ONDER WBLK |
GKTAl BEGKl;rEK
ZUS.
IGETKOBW
DliX.
OVERLEUEÜVEir.
1 Kaanden.
GESL
*
ré
"S
c
a
«
10HT'
'^
"^
1
TOTAAL.
Tweelingen.
OWECHTE.
1
rt
CH
's
OJ
o
GESLACHT
s
^Doodgeboren.
'TOTAAL.
*
C
<D
a
o
NJ
Dochteren.
-M
:^3
"33
C3
S
Vrouwelijk.
JANUARIJ .....
FEBRUARIJ..
MAART
71
79
67
82
74
52
68
64
62
67
78
91
73
66
76
72
50
57
73
63
92
58
65
75
144
145
143
154
124
109
141
127
154
125
143
166
1
3
1
3
2
1
2
4
1
«
1
1
5
6
6
7
9
5
7
6
3
7
1
1
8
a
10
4
2
7
9
7
5
5
3
8
24
31
13
30
81
44
40
35
27
40
40
21
72
61
69
47
52
48
65
50
59
45
56
65
89
72
58
41
64
52
59
59
50
54
54
62
TTT"
8
4
6
3
4
4
5
t
6
7
3
11
6
3
«
4
5
6
5
4
4
S
3
161
133
127
88
116
100
124
109
109
99
110
127
\PR1L .......
MEI ......
IUNIJ ..........
JULIJ ......
AUGUSTUS...
SEPTEMBER.
OCTOBER....
NOVEMBER..
DECEMBER..
TOTAAL... 835 820
1675
20 "77 l 68 (426 689
63
54 1403
«OU
GE
lervormden.
\oomsch Kalh
3ud-Roomsch
Joopsgezinden
»SMIEN8TI«E
BORENEN.
i
CEZ
)38.
329.
48.
35.
19.
6.
h*-.*.--^—
375.
IX»]
lervor
looms
.utlier
lud-R
sraëlit
Joopsi
']ngels<
\ls Lc
dcre
HE»
0\
mden.
ch Ka
ETS VAN DE
^ERLEDENEN.
...... 686.
olijken. . • '
tholijken.
i
. 501.
40.
36.
14.
8.
1.
117.
Kalholijken. .
oomsc
en. .
ezinck
ih Ep
venloc
jj
li Katholijken.

Totaal. .11
iscopaalseh.
>s aangegeven Kin-
Totaal

. .1403*
-ocr page 246-
GETAL DER JAREN VAN OVERLIJDEN 1841.


t^

o
•
o
ó
o
o
o
o
0
B



a
v
£3
o
cM
CO




CO
O3
**»J
0

j

o
O
^
O
3
2 ! 0
c
o
o
O
O


3 3
MAANDEN.
v
J5
o
0

o c
^,
o
o
i 0
o
(o
ToTAAt.
< (d

bc
^<
•*H

?i
C'J •**
ÏÏ5

1~ 1 CO

c

O "ö

o
u
'S °
c

c a
d
a
1
a l n
d
<u

H0

o
a a
w
C3
rf rt
££
ra

K
o



n
gEE^j^iDra
O
ftgofOOK.1 -vt^mmfjL'L '•
4j^frt»*«tt
mw»^BK
K

' i *
*-
r—
^
^

>
CQ


BOHBI


V.
M.
T.
J*fig.g«Cg
M.
V.
M.
V.
tl.
V.
M.
T.
M.
V.
M.
V.
M.
V.
M.
V.
M.
V.
M
V.
M.
V.
il.
v.

JANUARIJ,
8
11
15
16
14
11
1
6
2
6
2
G
G
1
8
9
5
4
f
i
10
G
7
t
2
B
v
72
89
161
JFEBRÜAKIJ.
4
G
1»
10
i!
15
3
2
7
4
G
4
G
6
3
7
3
7
i.
8
2
3
3
9
;,
»
61
72
133
MAART.
6
O
U
1G
13
17
7
2
o
5
5
2
6
4
4
5
4
4
3
<J
3
4
7
1
D
»
j,
G9
58
127
A 1' RIL.
3
»
12
1
13
7
5
1
G
2
3
2
1
r
*j
1
1
1
6
1
5
1
4
>•>
1
„
»
47
41
88
HEI.
6
4
10
19
9
9
1
1
1
5
2
4
5
7
2
1
3
8
5
i>
2
3
„
„
„
„
52
C4
116
J tl NU.
4
p
15
14
9
8
1
1
4
4
3
3
3
4
4
2
4
6
1
2
„
3
„
„
»
„
48
52
100
UT L [J.
L
G
22
21
12
8
„
„
2
6
2
1
3

6
3
5
3
4
2
4
5
1
„
0
„
65
59
124
AUGUSTUS.
r
i
17
10
7
16
1
n
4
1
1
4
2
4i i
5
5
5
4
2
3
3

» »
„
50
59
109
SEPTEMBER.
c
^
20
12
10
17
5
4
4
2
„
2
3
2
1
3
3
1
2
2
4
1
y
,,
„
)j
59
50
109
OCTOBEK
(
i
9
f
7
10
4
1
4
5
3
2
G
2
1
4
2
5
9
7
1
7
s
»! »
,j
45
5-1
99
NOVEMBER.
f
r
Ib
13
3
12
3
2
5
4
4
3
3

4
3
4
2
6
9
„
1
1
» »
„
5G
54
110
DECEMBER.
3
t
11
lü
16
10
1
1
5

4
2
5
3
4
4
4
4
7
12
4
4
1
»
»
»
05
62
127
Totaal...
GS! 5
182
1GJ
125
130
:27
22
49
47
32
39
47
42 40
46
13
54
41
)5
31
48
9
3
»
»
689
714
403

_1_




i




















-ocr page 247-
DER
OVERLEDENEN
over het jaar
BENAMING DER ZIEKTE.
*E?
fm
ee
H
cd
<—s
:~t
•-*
«
^
^
.:-
u
—
-j
t-
n
re
i^
-^
j S
'G
^
"3
^-»
w
'S
3
6C
-<
September. 1
October.
November. J
December.
TOTAAL.

19
23
1
45
9
2
27
2
4
4
1
1
1
2
1
10
2
1
2
2
»
»
»
D
n
»
»
t,
n
»
B
»
»
))
»
»
Ïe7
10
19
4
45
8
»
20
1
4
6
))
U
»
2
»
4
)>
))
2
))
O
1
1
1
1
1
»
»
»
})
»
»
»
»
D
)>
Ï33
9
13
4
33
6
1
19
2
ö
1
^
B
1
3
))
7
»
})
6
»
5
1
5
2
»
2
1
1
1
1
»
»
»
»
»
127
3
13
3
24
4
n
12
))
1
2
1
»
))
2
»
7
u
»
1
»
3
»
i
»
i
»
»
»
n
n
»
1
1
1
1
1
87
10
13
3
29
2
)}
13
C
6
)}
1
)>
»
2
n
10
»
n
7
2
»
u
»
2
»
)}
))
2
))
)}
))
»
»
B
))
U
TTo
9
13
1
23
7
1
10
2
ö
3
1
})
))
2
»
7
))
1
4
))
\
n
»
4
))
»
))
))
B
n
)>
n
K
u
«
i>
"üö
10
10
3
28
3
»
18
2
8
1
n
»
»
C
)f
(i
J)
)>
11
1
»
n
i
i
»
»
i
»
»
)>
»
»
»
»
»
fi
ÏÏ7
8
21
4
2^
4
n
13
4
'i
2
1
»
»
3
))
8
»
J)
3
K
»
1
2
4
))
)}
))
B
K
»
»
B
))
»
»
))
ÏÖ5
11
1<)
4
25
3
n
13
3
2
»
»
))
»
7
»
4
))
n
i
i
i
»
i
2
»
»
)>
»
B
n
»
»
»
n
))
»
ÏÜÖ
10
6
282
6
1
16
1
7
»
D
»
»
3
U
4
))
»
4
n
i
)>
a
4
»
1
B
Q
B
U
P
B
n
»
»
"«4
12
17
1
23
9
B
17
1
7
£\
:
2
)>
2
g
n
4
a
B
B
B
1
1
B
»
»
»
»
B
B
}>
B
B
ïo3i
6
13
B
38
10
1
26
2
3
2
:
3
»
6
U
»
4
)>
3
U
J)
1
:
B
)>
))
»
)}
)>
»
M
B
B
Tiï
117
•193
34
3<>7
Tt
(i
204
26
33
23
8
1
2
39
1
7 i
2
2
4!)
ü
1!)
3
(i
22 j
1
7
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1357
Stuipen .....

Tering .......

ievolgen der Kraam. . .
'crval van krachten. . .
Tanden. .
Beroerte .....
.ong on Longvlies-ontstekg.
Icrscnontsteking. . . .
Bloedsponsgezwel.
Leverziekte. . .
Kliemekle. ...
faterpokken .....
Aanhoudende Koortsen. . •
Keelziekte. .
Zelfmoord. . .
Zuur. ...
Verdronken. . . .


Geelzucht. ... .

Iet koud vuur

iloedspnwing .....
Borstwaterzucht .....
ielroos. . . .
Operatie eener breuk. . .
Algemeen vochtbederf. . .
Spruw. . . .
'crzwering aan de bil. . .
loodvonk. . .
Sewrichts-ontsteking. . .
Fistel. . . .
Totaal. . .

-ocr page 248-
244
BENAMING DER ZIEKTE.
Januarij.
—
eo
S
09
o.
O
S
'3
f
Augustus.
1 September. I
| October.
November. |
December.
TOTAAL j]
Transport. . . i
01
a
133
n
n
v
0
n
n
i
>
)
n
r
)
>
t
127
fl
0
U
j)
( D
y
»
»
y
87
1
))
n
n
H
)
10
}
ï
>
110
B
2
3
1
n
n
i
j
1 "
»
1
n
i
i
i
)
y
ï
>
>
)
>
117
'i
M
n
)
)
;
f f :
:
j
>
;
)
)
1 )
103
2
B
D
»
J)
4
1
)!
ï)
»
g
U
D
n
))
D
))
»
»
n
1
D
a
9'
))
r
)
>;
I
)
)
)
i
105
)
{
)
)
)
)
)
)
ï
l >
1 )
) )
L )
>
> j
S122
i »
1
))
2
»
»
))
»
»
L »
> 1
133
2
Kinkhoest .......

Slagaderbreuk .....
Verzvv. aan de ruggegr. wervl.
Slokdarm verlamming. .
Gevolgen van een breuk, .
Blaas ontsteking .....
Zenuwziekte ......


Oude rheumatismus. . .

Totaal. . . Kil l;« 127 88 llti 100il2ï 109 lus» 99 110,127 1 40;




STAAT der GEBOKEXEX , VOLTROKKEN HUWELIJKE»
OVJBKLEDEItEJV enz., In de NT*: O EX der l'KOVIAOE
over den jare 1$44.
S TE D E W.
GEB
/" ------- ~=JCTr».
GETAL.
0 R E If K
— ^ ^ ----- _
Waa
V
1
a
O
ronc
c
0)
CO
c
aj
(U
er
MM- ---------- .
g 5
O M
•8 =
£D «
^ *
O &
Q S3
ECHTSCIIEIDISG.
- __ -- 1
Over-
ledenen.
AMERSFOORT ...............
M
208
60
39
44
66
v.
199'
58 1
55
39
511
T.
(07
18
9i
83
17
1
JH.
30
2
2
7
v.
10
c
I
4
M.
16
5
2
3
2
V.
13
1
1
3
81
19
6
13
23
9
M.
130
28
27
52
V, T
152 28J
47 7
33 E
27 5
41 9:
RHENEJY ........................
"WIJK DU DUURSTEDE
I30NTFOORT ................
USSELSTEIJV ...............

-ocr page 249-

Naamlijst
HER
HUWELIJKEN M
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND JANUARIJ 1844.
Cfeborenen
op de ii
Jacobs, O. van
Joseph de Rooij»
2. Maria Anna , D. van Kenricus J o •
nnncs Brom.
Johannes Balthazar , Z. van Wil-
le ra Jaeob Tan der Burg.
Jacoba Johanna , D. Tan Dirk Jo-
hannes Waauders.
Cornelis , Z. van Jan Jansen Ou-
degecst.
Jan, Z. van Pieler Vlaanderen,
Wilhelmina Maria , D. van Alher-
tus Mulder.
Joliannes Petrus , Z, van Cornelis
de Rijk.
3. Hendrika Maria ,D.v. DriekesBas,
Alida, D.vanDanielStuijvenberg.
JNicolaas, Z. van Arie van Putten.
Faulina Maria, D. van Cornelis
Simon Dekker.
Hendrina Catharina , D. van Ge»
rardus Verweij.
Catbarina, D. van Andries de
Wolf.
Joseph , Z. vanHenrious van Dijk
Sophie Wilhelmine Antoinelle
Benrietie,D.vao Willemlien-
drikus de Heus.
4. Adrianus,Z. vanTheodorus Baljet.
Tijmen , Z. van Arie de truijn.
Petrus , Z, van Pelrus van Swol.
Bendrika , D. van AraoldusBeum-
ken.
"• Geertrui] Maria , D. van Gerrit van
Beusekom.
Johannes, Z. v»n Gijsbert Slag-
molen.
Maria Mathilda Cornelia, U. v;m
Cornelis van Dijk.
Jchap.na Hendrika , D. van Jur-
riaaus van Laar.
6, Theodorus Hendrikus, Z. van Ce-
rarJus Theodorus JUunck.
Willem Hendrikus, Z. vanllea-
drik van Buuren.
Justus , Z. van Justus Wildschut.
Ciara Johanna Maria, D. van
Atrahamus Wiesman.
Maria Mechtelina, D. van Philip »
pus Maas»
Theodorus , Z. van Jan Hendrik
de Groot.
7. Jacoba , D, van Coruelis van den
Burg.
Geurt, Z. vnn Geurt Broekman.
Johanna, U, v. Andries vau Batum.
Johannes , Z. van LeendertlXiel'
sen Verspuij.
Simon » Z, van Philip Saiomon
Ucrlijn.
-ocr page 250-
Jj. Magdalena Authonia Laurenlia
Klis», D. van Mr. Jan Laurens
Ham.
Albertus, Z, van Gijsbertus Hol.
Alben Josephus , Z. van Adiiaous
S w aak.
l'. Johaiina , O. van Johannes van
Deudekom.
.Hendriks, D. vanHermanusMas-
man.
Johannes Mattheus , Z. van Mat-.
theus Fonviile.
Jacobus Wijnandus , Z. van Ja-
cobus Wijnandus Heijl.
10. Johannes , Z. van Ilermanus van
Soest.
Johannes Adam, Z. v. Ja n Bakker.
Wessel Stephanus , Z. van Ste-
phanus van de Bilt.
11. Adriana Christina Maria , D. van
Arnold Arij Bebet.
12. Maria Anna GeertruidaPetronella,
D. van Aalbertus Geogrados
Remies.
Euberta, D. van Audreas van
Leeuwen.
Cornelia Margaretha , D. van Tin-
cent Antonie van Dolder.
Albertus Cornelis , Z. van Willem
van der Flier.
Franciscus Josephus, Z. van Aloij-
sius Wicliaël de Fiouw.
l 3. Johannes Paulus , Z. van Jan
Linscboten.
Gerrit, Z. van Ilermanus Daniel
Deussen,
T ieter Johannes, Z. van Johannes
Elias liorm.
Catharina , D. van Johannes Ja-
cobu» Arnold.
Adriana Cornelia , D. van Cornelis
Verbeek.
Richardus Adrianus , Z. van Jo-
hannes Verhaar.
Charlotte , D. v»n John Brijan.
14. Wilhelmus, Z. van Hermanus de
Groot.
Christina Catharina, D. van Ad-
rianus JohanGodliebStaffhorst.
Leonardus , Z.vanLeonardus van
Swam.
lf>. Christina Johanna, D. van An-
thonie de Korte.
Jacobus, Z. van Adrianus Wil-
helmus Wolswijk.
Cornelis, Z. van Franciscus de
Winter.
l'ieter IDlize , Z. vanMarius Judo-
cus Reese.
Catharina Antoinetta, D. van
Stephanus Cohu.
Levi , Z, van Alexander Hambur-
ger.
Wilhelmina, D. van Jan Oostveen.
16. Willem Christiaan, Z. van Wil-
lem Christiaan ten Berg.
Hendrik, Z. van Hendrik Jansen.
Maria Johanna , D. van Ilendrikus
Josephus van Thoot.
Cornelia Hendrika, D. van Her-
manus de Liefde.
17. Jacoba Johanna , D. van Willera
Horst.
Johanna Bernarda , D. van lier-
nardus van der Valk.
Jansje Frederika, D. v. Cors Kreij.
-ocr page 251-
Maria CorneKa, I). van Jauobut
van der Worp,
Wiluelmina,D. vanEvertSchoon-
dcibeek.
18. Anthonie, Z. van Jacobus Roest.
'•'• Catharina Maria, D. van Jacobus
de Cleef.
20. Jan Dirk, Z. van Evert Ruth
Vermeer.
Hendrika Wijnanda , D. van Dirk
van Ek.
Nicolaas Louis , Z. van Anthouie
Cornelis van Woerden.
Adolphus Felix Johaunes , Z. van
Johannes Petrus K i pp.
Alida, D. van Gerrit van Kossuro.
"l.Albertus Willera, Z. van An-
thonie Hensbergen.
Jacobus Engel, Z. van Johannes
Gijsbert Fischer.
Gerardus Wilhelmus, Z. van
Barend van Zijl.
BlartinusGijsbertus , Z, van Hen-
drik van der Hammen.
Hendrik Marinus , Z. van Johan-
nes Hardenbol.
Wilhelraina, D. van Martinus
I'ardon.
Gerritje Willemina , D.tanAn-
tonie van Oord.
22. Steven , Z. vaa Gerardus Wen-
neker.
Elisabeth I'etronella Cornelia ,
D. v. Edouard Franijois Georges.
23. Agnes Maria , D. van Gerardus
Linnebank.
Gijsberta Cornelia , D. van Getrit
Spieraiiburg,
Coruelia , D. van Antouie Jleu-
lenbeek.
24. Gerrit, Z, van Jan van Wildernis.
25. Johannes Christoffel, Z. v«n Wij-
nand van Beest.
illarinus, Z. van Bernardus Fran •
ciscus Koeman.
Cornelia Johanna Maria , D. van
Gerrit Visser.
26. Agnes , [). van Hendricus Schuur-
man.
Julius Constantijn Frederik , Z.
van Fredericus Joannes Has.
Allegonda Elisabeth , D. yan Jo-
annes Cotuelisten.
Dirk , Z. van Arnoldus Snijders.
Maria, D, van Wilhelmus van der
Steen.
Dirk , Z. van Theodorus de Wolf.
27. Christiaan , Z. >an Willen) van
der Lingen.
Albertus , X, van HendrikusCijs-
hortus Hendriksen.
Wühelraina Johanna , D. van Jo -
annes Jacobus Aarssen.
Haalje , D. van Pieter Sakkers.
lieJena , D. van Joannes Quant.
Petronelh Catharina , D. van Pie-
ter Kortlerer.
i 28. Maria Cornelia, D. vanJobannes
Flantua.
Alberta , D. van Gerrit Hamsen.
Dirkje Gerarda, D. van Willem
van Buuren.
Adrianus Jacobus en Willem Hen-
drik , Zonen van Jacobus Hagen.
Adrianus Leonardus, Z. van Chris-
tiaan Meloen.
-ocr page 252-
Johanna Petronella , D-vanWil-
lem Cornelis van Gorkam.
29. Bernardus Johannes , Z, van Hen-
drik Gies.
Jansje , D. van Evert de Viiudt.
Carel "Willem, 'L, van Pieter Ca-
rel Lsgas.
Jannetje, D, van Paulus Lorijn,
30. Emmerina,D.Tan JosephusBusoh.
Maria Mechtelina , D. van Willem
de Koff.
GerardusNicolaas , Z, van Johan-
nes van lilaricum»
, Abraham Rudoljih , Z, vanFraa-
ciscus Johannes Zwagers.
Johannes , Z. van Stephanus van
Gend.
Johanna Carolina , D. van Arnol-
dus Tbcodoi'us van den Hemel.
Heodrikus, Z. van Deiidrik van
Schroon.
Jan Jelis , Z. van Hendrik van de
Wal.
f.EisouissKN 144, waaronder -13 Oiieclilen.
Voltrokken Huwelijken
op den
3, Januari j. Jobannis Vervoorn,
üceienknecht, 30 j. en Anna
Straver, Dienstmeid, 31 j.
GerardusLooijestein, Werkman,
26 j. en Maria de Kruijf, we«
duwe , Waschvrouw, 25 j.
10. Johannes Rietveld, Werkman,
28j. en Aüdalioogelander, bui-
ten beroep, 19 j.
Paulus Stainer, weduwenaar,
Werkman , 53 j. en Johanna
Calharina de Koning , Matten-
maakster , 35 j.
Salomo Dasberg , Koopman , 27
j. en Geertrui] deViies, zon-
der beroep, 23 j.
Gerritjanvan Asscnbergh, Schil-
der , 25 j. en Kijkje Uiondeijs,
Dienstmeid, 42 j.
\\t Jahan Hendrik van der Linden ,
weduwenaar, Geëmploijeerde
bijdeNederl.Handelmaatschap-
pij , 24 j, CD Anna Maria Eger ,
zonder beroep , 18 j.
17. Gerardus van Gils , Werkman,
26 j. en Elisnbeth Steenmeijer ,
Naaister, 21 j.
Wilhelmus Üttho, weduwenaar,
Werkmaa, 41 j. en Elisabeth
Tan Kesteren , Dienstmeid, 20 j.
'"• Daniel de Bruiju , weduwenaar,
45 j. en Gesiua Maria Mulder ,
beide zonder beroep, 34 j.
24. Adrianus Attevelt, Hovenier, 30
j. en Petrouella vanderWurf,
25 j.
Pavid Franciscus van Dijk, ve-
duwenaar , 1'ettenmakcr , 32].
-ocr page 253-
en Raijnilda Aleida van Kalken,
28 j.
Pieter van Eijk , Omlerwijzer ,
26 j. en Geertruida Angenita
van Schaick , 21 j.
Christiaan Elling, weduwenaar,
63 j. en Kuijntje van der Tol,
60 j.
Joannes Henricus Bredeboom,
Kleermaker, Hl j. en Joauna
van der Meijden , Dienstmeid ,
37 j.
Araoldus Westerman , Boekbin-
der , 25 j. en Geertruijda Maria
Daris , Naaister, 25 j.
25. Keinier van Vlijmen , J\ïr. Tim-
merman te Amsterdam , 30 j.
en Eugelberta Arnoldina Heij-
ligers , zonder beroep , 27 j.
31. Abram Serlijn, Oppasser , 30 j.
en Johanna van der Linden ,
24 j.
TI: ZAMI:N 24
Andrins Gijsbert nm Batenburg ,
weduwenaar, Blikslager, 34j.
en Cornelia Webber , Dienst-
meid , 33 j.
Johannes van Leeuwen , wedu-
wenaar , Werkman , 41 j. en
Willemptje Kool, Dienstmeid ,
34 j.
Gijsbertus van Doorn, Slagter,
31 j. en Cornelia Laurens,
Dienstmeid, 27j.
Aard Rietvelt, weduwenaar, Koet-
sier , 44 j. en Johanna Helenit
Borman , Dienstmeid, 37 j.
Joannes Cornelius van de Bildt,
Broodbakker , 33 j. en Cornelia
Antoinetta Ermans , zonder be-
roep , 22 j.
Johannes Hendrik Weissenborn ,
Schipper, 30 j. en Cornelia van
Ree , 22 j.
PAHKN.
Overledenen
op den
j J a mi,'l rij. Martina Catharin a
Jenner , 5 d, , lireedslraat.
Wilhelmina Johanna Martina Mor-
ren , 2 j. en 5 m. ,- Walsteeg.
Levenloos aangegeven Dochter
(onecht).
Johannes Bernardus Bosman, circa
Elisabeth Schoorl, buisvr. van
Joannes Adrianus Haarmans ,
25 j. , buiten de Tolsteegpoort.
Aaltje Catharina Willemiena Kor-
ver , 4 d. , Toorstraat.
Martiuus vanIngen , geh., 42j.,
Koestraat.
Hendrika Bakker , wed. JanMaar-
schalkerwcerd , 73 j,, bui ten
de Tolsteegpoort.
2.
3 j. , Geertruidasteeg.
Maria Terzijde , ongehi, 32 j.,
Ilnrmelen.
-ocr page 254-
6
Elisabeth Gijbels , 6 mi , Catha-
rij nestraat.
Johanna van Oosterwijk , ongeh.,
66 j., Vinkenburgsteeg.
3» Gerdina Johanna Werreo , l j. en
7 m., Geertruidabrug.
Aletta Kiezen , wed. Hermanus
Okhuizen , 86 j., Bergstraat.
Theodorus Alexander Halswijk ,
geh. , 41 j. , te Amsterdam.
4. Petrus Atievelt, 5 w. , buiten de
Weerd.
Aletta Ditmars , wed. Hendrik van
den Berg , 77 j,, Lange Ham-
steeg.
Levenloos aangegeven Zoon vac
Gerrit Tan Dam , Lange Lau-
werstraat.
5, Abraham Wolflerts , 4 m., Stroo-
steeg.
Eva Adriana Tan Dijk , ongeh.,
54 j. , Ziekenhuis.
Abraham de Rue , weduwenaar,
49 j., buiten de "Weerd.
ïlaria van Elk , wed. Dirk Kerk-
hof, 73 j. , Lange Boseudaal.
Annigje Bosch , huisvr. van Jo-
hannesVeelo, Gij., Springw.
Teuntje Tan der Poel, wed. Jo-
hannes Tan Wijk, C4j. , bui-
ten de Tolsteegpoort.
Levenloos aangegeven Dochter T.
Jficolaas Tan Dranen,Lijnmarkt.
Jaantje van Striep , ongeh., 25 j.,
Oudkerkhof.
Elisabeth Boumans , 12 w., Juf-
feratraat.
aangegeven Zoon van
Joannes Middendorp, Kleine
Eligensteeg.
D. Dietrich Heinrich VictorSchrier-
meiër , 2 m. , Leliestraat.
LeTenloos aangegeven Zoon Tan
Wilhelmus Soesbergen , Wa—
tersteeg.
LeTenloos aangeg«ven Dochter v.
Jan Lebbink, Loefbergmaker-
straat.
Cornelia vanSchaik , wed. Pieter
Soesbergen, 82 j., Achterom
Levenloos aangegeven Dochter TI
Cornelius Baars , Nieuwe Kade.
• • Magdalena Tan Dalen , wed. Ja-
cobus van Goudoever, 88 j.,
Mariaplaats.
Hanna vaa Lier , ongeh., 70 j.,
Zadelstraat.
8. Elizabeth Maria van Vierhouten
huisvr. van Johannes Kanne ,
61 j., buiten de Wittevrouwenp
Levenloos aangegeven Dochter T
Cornelis Kietveld , buiten Tol-
steeg.
Levenloos aangegeven Dochter T
Christophorus de Haas , buiten
Tolsteeg.
9. Dirk de Boer, weduweuaar , 82 j.
buiten de Weerd.
Johannes Buije , 3 j., buiten de
Weerd.
Philippus Marinus Haas , l j. en l
m., buiten de Weerd.
10. Gerrit Erasmus flaksvoort, 15 j
en 6 m. , Jufferstraat.
Johannes Didericus Smit, geh.
54 j., Achter Glarenburg.
-ocr page 255-
Johannes van Cuijlenburg , circa
5 j., Elisabethstraat.
l * • DinaZebbenvelt, huisvr. van Bari
van Es , 50 j. , Zandslraat.
Francissus Anlhnuius van den
Heuvel, circa 4j., Branrlsteeg.
Willem Hendrikus van Buuren ,
5 d., Hemdmouwsleeg.
Commerijntje Jacobs , 3 m., Mo-
lensteeg.
Wiccher de Ruiter , geh., 74 j.,
buiten de Weerd.
Adriana Elisabeth Eising , 3,w.,
Achterweg.
Cornelis Hoogelander, weduwe-
naar , 57j., buiten de Tolsteeg.
J-^' Anthonie WilhelmusFrederikvan
B-heenen, circaS j., Springweg.
Bertha lïekker , 5 m. , Zandstraal.
Levenloos aangegeven Dochter v.
Jan JMink , Catharijncstraat.
Gerrit van den Brink, 8 m.,
buiten de Weerd.
Hendrik van der Tol, weduwe-
noar , 74 j., Koestraat.
Elizabeth Regina Hoorn , ongeh.,
19 j., Bakkersteeg.
13. Willem Bredero , l j. en 6 m.,
Boterstraat,
Maaike Sclireuiler , ongeh., 55 j.,
buiten de Weerd.
Frederica Wilhelroina Bauman ,
wed. Gerrit Antonie Ileijne ,
35 j., Yoorstraat.
Pierre Thomas Joseph Korff, 3
w., achter den Dom.
Catharioa de Vries , 4j,enlOm. j
Nieuwe Zandstraal.
Luilovic.i Maria Anna Haak, oa-
peh., 18 j- , Potterstraat.
Cornelis Jobannes Marlens , G w.,
buiten de Weerd.
Johanna Tis, wed. Anthonius
Clürenbeek , 80 j., Mariastraat.
Januigje Woud», wed. Ulrich
Frij , circa 79 j. , Jufterstraat.
^^' Gcrdioa Jeima Kroon,huis\r. van
Gerrit van Dam, 38j., Lange
Lauwerstraat.
Willem Cornelis Bekker , 3 j.,
Zandstraal.
JohannesBaas , weduwenaar, 50
j., Catharijnestraat.
Hendrik van Elk , weduwenaar ,
84 j., buiten de Tolsteegpoort.
Maria Edelman , oogeh., 49j.en
11 m., Driehoek.
Levenloos aangegeven Zoon van
Christianuslïardi , Boterstraat•
Jacob van Claerenbos , weduwe-
naar, circa 86j., Walersteeg.
Wilhelrnina CathannaKastelijn ,
3 in., Nieuwe Gracht.
* «• Maria Beroarda Smit, huisvr- van
Johannes Henricus Schutter,
35 j., Nicolaikerkhof.
Christioa Wargaretha Koenen,
üuisvr. van Hendrik Korvezee ,
53 j., Korte Nieuwstraat.
Henrich Wilhelm Edouard de
Bock, 3 w., in de Twije-
straat.
MartinusHenricusBeeckman , ge-
huwd , circa 79j., Gaardbrug.
16, JohannaTerlingen, Ij.euTm. ,
Lange Lauwerstraat.
-ocr page 256-
s
Frankhuijsen, 83 j., buiten
de Tolstecgpoort.
20. Anna Catharina Welles , wed.
Wilhelmus Maassen, 76 j.,
Gaardbrug.
Hans Herman Uenrich Kracht,
geh., oöj. , GrooteEliensteeg.
Emerentia Petronella de Rijk , 5
w., buiten deCatharijnepoort.
Sophia Maria van Emmerik , huis -
vr. van Joannes Verheul, 51 j.,
Zonstraat.
•si- Elizabeth van Beest, wed. Adriaau
van Pesch , 79 j. , Voorstraat.
Geertruida Dbing, wed. Arie de
Joog, 93 j,, Springweg.
Alijda Koek , wed. Reinhard Wa-
gener , circa 76 j. , Zwaansteeg.
Levenloos aangegeven Dochter v.
Johannes Hendrikus van Heijs ,
Koestraat.
Levenl. aangegev. Zoon (onecht).
22. Albertus Taris, geh., 67 j.,
Rodenburgstraat.
Jansje Wildenburg , huisvr. yan
Gerard Willem Dekking, 30 j.,
Oudkerkhof.
2ii, Margaretha Gijsberta Koppers , l
j. , buiten de Catharijnepoort.
Maria Frankruijter , ongeh., 27
j. , Zandstraal.
Martina Atteveld , 8 j. en 3 m,,
buiten de Weerd.
Sara Maria Brandt, huisvr. van
Hendrik Peter Scholte , 38 j.,
Nieuwe Gracht.
Bernardus Gpes, geh., 60 j,,
buiten de Catharijnepoort.
Pieter Severin Baarspul, 5 w.,
ABCstraat.
Dirk de Kruijf, geh,, 94 j.,
buiten de Weerd.
Stephania Maria Dender, wed.
Pieter Fierst, 51 j., Springweg.
17. Johanna van Nimwegen , ongeh.,
19 j. , te Zeist.
Catharina Permentier , wed. Jo-
hannes yan der Straten , 61 j. ,
Zilversteeg.
Adrianus Groeneveld , geh., 80
j., buiten de WittevrouweDp.
Cornelis yan Dijk, geh. , 64 j. ,
Sint j4nnasira.it.
Johanna Maria van Luijn , 3 j.,
Groenesteeg.
HendricusBongenaar, 7j,, Kïeiae
Eliensteeg.
Maria yan der Geer, huisvr. yan
Simon Heus, 50 j., in de
Twijeslraat.
Dina yan Tergouw, onj;eh., 18
j., Korte Pelmolenstraat.
J 8. Neeltje yan Hulst, ongeh., 73 j.,
Vollerbrug.
Suzanna Cornelia yan Eelde, vet-
tig gesch. eehtg. yan wijlen Hen-
drik yan Lith de Jeude, circa
90 j. , Gaardbrug.
Franciscus Hendricus Johannes
van der Hoop , weduwenaar ,
51 j., op't bolwerk Wol venburg.
Bart van Veen, geh., 90j., bui-
ten de Tolsteegpoort.
Ifj.Anlhouie Johannes Verheul, 5
m. , buiten de Weerd.
Maiia deSweijger, wed. Pieter
-ocr page 257-
Ifendrictis ten Boden , weduwe*
naar, 58j-, iuiten cleWeerd,
Levenloos aangegeven Dochter T.
Anthonij Getril Ullm,Suikerslr.
Helena Kölker, 3 m. , buiten
de WiUevrouwenpoort.
24. Jan Carel Juta , ongeh. , circa
38 j., Korle Nieuwstraat.
Clara Elisabeth Jacoba Ram , 52 j.
en 9 m., Kr. Nieuwe Gracht,
i Jan Vermeer, weduwenaar, 80
j. , Zaad si raat.
llendrika Wenting , 7 m., Jfi-
colaassleeg.
25. Levenloos aangegeven Dochter T.
Hozes Nalhan Schepp, Tar-
kenmarkti
Samuel Johanncs de Lang , 3 ra.,
Brandsteeg.
26 Levenl. aangeg. Dochter (onecht).
ClasinaGodart, lij., Steenweg.
Gijsberla C ornelia Spierenburg ,
3 d., Catharijnestraat.
Wilhelmina Oostveen, 11 d.,
Haverstraat.
Hendrik Stam, ongeh., 27 j.,
Watersteeg.
Pieter van der Heijden, geh.,
26 j., Koestraat.
Levenloos aangegeven Zoon van
Arie van Yeldhuizen, Pelmolen.
Gerrit van Luijn , geh. , 40 j. ,
Zandstraal*
27. Antonia van Olderen , ongeh.,
20 j., Lange Nieuwslraat.
Levenloos aangegeven ZOOD Van
Johannes CornelU Everaars,
Ecggijaehof.
Jacob Ilogeweg, 9 m., Korte
Smeesteeg.
Wilhelmina Petronella van Jen
Hemel, 3 m., Korte Lauwerstr.
Johanna Louisa Versloegen, Ij.
en 8 m., Achter den Dom.
Johannes Christiaan Wennekes ,
I j. en 5 m., Elisabethstraat.
Jean Marie Watrin , ongeh., 48
j. , buiten de Wittevrouwenp.
ilelena Susanna van Schermbeek ,
' *
wed. l!r. Anne Mauritt Cornelis
van Hall, 28 j., buit. de Weerd.
28. Jncoba de Ridder, 2 j. en 5iu.,
buiten de Weerd.
Samuel Gerardus Komijn , 7m.,
Zwaansteeg.
Jeaneke Wilhelmine Schut, 2
m., Amsterdam.
Franciscus Anthoaius Pouw , circa
II m., Zandstraat.
Johannes Hartman, weduwenatr,
83 j. , Achter den Dom.
Levenloos aangegeven Zoon van
Theodorus van der Steen , bui.
ten de Weerd.
Johannes Ilern.irJus Michiel de
Groot, circa 4 m., PleinVredenb.
Anna Auke, -wed. Dirk Tecu-
wesse,83j., Korte Kieuwstraat.
29t Catharina vaader Valk , oageh. j
29 j., Springweg.
Johaaoes Verkerk, geh., C7j.,
Jacobiekerksteeg.
Johannes Frederik Tries, geh,,
44 j., buiten de Weerd.
Anna Maria de Haan, l j.euGm.,
ftodenburgstraati
-ocr page 258-
10
Johannes van der Wolk , geh.,
65 j., Vissersteeg.
30. Illnria Catharina Taa Heijningen ,
•wed. Cornelis Verzijl, 79 j. ,
Achter St. Fieter.
Johannes 1'etrus van Rooij , circa
Ij., Loef bergmakerstraat.
Hartog Joseph Cohen , weduwe-
naar, 51 j,, Zandstraal.
Arnoldus JacobusEruijns , l j. en
11 m., Telingstraat.
Andries Theodorus de Wit, l j.
en 5 m., buiten de Weerd.
Wilhelmina Kloot, 11 j. en2 m.,
Zandstraal.
31. Abraham van Schalk, weduwe-
naar , 55 j-, Zakkendragersteeg.
Johanna Hendrica Rijnders , on-
geh., 53 j., Schalkwiiksteeg.
Catharina Maria van Cleef, 12 d.,
Kleine Eliensteeg.
Johannes Jaeobus van Beusekom ,
2 j. , lleguliersteeg.
Stijntje Eijkman, l j. en 7 m. ,
Jufferstraat.
Alexandre Pierre Godon, geh. ,.
65 j. ) Yinkeu burgslee;;.
OviillLIiDIiMCN 161<
-ocr page 259-
H
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn :

. 19.

. 25.
Kinderziekte. . . . .
. 1.

. 1.
Water, ......
. 9.
Gevolgen der kraam. .
. 2.

. 20.
Verval van krachten. .
. 27.

. 2.

. 4.

. 1.

. 1.
Hersenontsteking. . .
. 1.



134.
Transport. . . 134.
Bloedsponsgezwel. . . . 1.
Leveriiekte. . . • . . 1.
Klierziekte. ..... 2.
Waterpokken..... 1.
Zenuwkoortsen. .... 9.
Keelziekte....... 2.
Bezetting op de borst . . 3.
Slijmziekte.. • . . . . 2.
Zelfmoord. ...... 1.
Zuur......... 2.
Verdronken. . . • . . 2.
Koortsen....... !•
TfiT.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, Is als volgt:
Mann. Vr. Tot.
Transport. 48 5? 105.
Van 50 tot 60 j aar. 8 9 17.
Mann.Vr.Tot.
Doodgeboren. 8 11 19.
Beneden het j aar. 15 16 31.
Van l tot 10 jaar. 14 11 25,
» 10 » 20 » 167.
» 20 » 30 » 268.
» 30 » 40 » 268.
» 40 » 50 » 6 l 7.
5 4 9.
3 10 13.
6 7 13.
2 2 4.
» 60 » 70 i»
» 70 » 80 »
» 80 » 90 »
» 90 »100 »
72—89-161.
48-57-105.
-ocr page 260-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Den 27 Jamiarij 1844, door den Notaris
H. DUIJFJES.
N°. 1. Eene Woning met Erf en Grond, staande en gele-
gen te Utrecht, achter den Stadswal, op den hoek van het Zil-
versteegje, wijk B, N". 728. Verkocht voor f 420.
N°. 2. Eene Woning, gelegen naast het vorige Perceel, wijk
B, N". 727. Verkocht voor f 205.
N". 3. Eene Woning, gelegen naast het vorige Perceel,
wijk B, N". 725. Verkocht voor ƒ ,310.
N". 4. Eene Woning, gelegen naast het vorige Perceel,
wijk B, N". 724. Verkocht voor f 250.
N8. 5. Eene Woning, gelegen naast het vorige Perceel,
wijk B, N*. 723. Verkocht voor f 250.
-ocr page 261-
TAFEL
VAN
In de maand JAWJARU 1844,
GEDAAN AAN HEI
CHEMISCH L.lHORA.TORIlJJNt
VAN
'& Ittjfc0 &Tcc-!2».*tseiu J0ch
to UTRECHT,
ONDER TOEZIGI VAN DEN IIOOOLEERAAIV
P. «T. J. de Frcmerlj.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12, des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.



M


BAROMETER IN
THERMOMETER
W 0
w n


MILLIMETERS.
IN 1000.
M w
es a>
WJSBRSftttSTELDH.
a


f-f M
m m
'8 MUM». lïUKJIK.
|
9 ar*
12 n.
3 ar.
Dar.
Bw.
12 H.
Sar.
9 ar.
p Q
i a










(0

i
7BS
781
7BO
781
s.
88
86
»7
W.
Betrokken.
2
7BO
749
749
788
05
«4
i:
M
idem.
idem*
5
762
762
762
7C2
o
24
St
—08
z.
idem.
&
736
78S
7SB
788
Oi
1>
li
16
idem.
idem.
S
788
787
787
7SB
4
76
£8
88
idem •
Regen •
6
780
749
748
748
9
I04
8«
Ï4
idem.
Betrokken.
7
748
749
780
782
7
8
67
88
N. W.
Elegen.
8
788
7B7
760
768
K6
3»
04
— Og
idem.
idem.
9
77S
778
776
778
—S»
— 1>
-U
-li
0.
Helder*
10
778
774
774
773
—38
-2a
— «!
-U
Z. u.
Betrokken.
tl
774
775
773
773
04
M
«4
1
z.
Mistig.
12
775
773
775
770
-08
Ot
02
-44
z.O.
Betrokken»
13
769
769
766
766
—62
—Si
— 1
-6g
idem.
Helder.
U
768
768
768
772
-86
—85
—48
—78
N. O.
idem.
18
774
774
774
774
-98
-B»
-3|
-74
O.
idem.
'e
772
77O
770
768

-1 i 1
idem.
Betrokken.
-ocr page 262-
14

BAROMETKn IN
THERMOMETER
rf a




M W


M1LLIMETEP.3.
ia looo.
ïï ^^
WHERSGESTBLDH .
s


B £
«o B
'3MIDU. 12 UREN.
H






a o

ï
B
9 ar.
12u.
5 nr.
D tt i
9or.
12a.
3nr.
9ur
S i

17
767
767
766
766
86
44
B
%
w.
Betrokken.
18
766
766
766
738
4«
Co
44
38
idem.
idem.
10
762
7B9
787
737
8
68
Ba
2»
idem.
idem.
'10
737
738
760
760
06
2»
14
11
N. W.
idem.
21
76O
760
737
730
2a
4a
S
26
idem.
idem.
22
760
760
760
780
>6
66
64
48
idem .
idem.
20
7C4
766
767
768
— 18
04
1
— 26
N.
Helder.
24
770
770
770
770
— 06
14
24
28
W.
Betrokken.
3 B
770
770
770
766
2?
4»
44
as
idem.
idem.
26
76B
768
76S
763
ti
64
6
38
N» W.
idem.
27
766
766
763
768
8
64
64
Ga
idem.
Regen.
28
763
789
787
786
6
68
3
44
idem.
Betrokken.
20
760
762
762
760
5
88
Ci
56
idem.
dein.
30
73S
7B6
736
738
8
8
7
45
W.
dom.
ai
783
733
733
783
34
OS
1
02
N.
Sneeuw.
1
788J
7B78
788i
760o
2,5
B«
Sap
190
GEMIDDELDE WAARNEMING
Vanden Ist. tot den lle.
2
76Ï9
7677
7678
7C6l
-2o4
046
076
-158
— . — lOen --------- 21e.
5
7623
7624
762o
7614
534
46;
------
3 oo
------- 20st. ------- Sist.
1
1

19 's middags regen.
20 den geheelen dag sneeuw.
22 's avonds regen.
26 idem*
27 's morgens regen.
29 's avonds regen en wiüd»
50 den geheelen dag wind.
51 den geheelen dag sneeuw*
1 's avonds regen.
2 den geheelen dag mistig.
4 's namiddags mistig.
5 den geheelen dag regen.
7 den geheelen dag regen.
C idem*
JO 's morgens sneeuw.
41 's avonds hagel.
47 *s avonds regen.
* Algemeen gemiddeld, Barometer 762,5 * Tliürmumeitïi1
STAND DES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
onder Nulpeil,
l Januarij 1844..........4 el 65 duim.
31--------------- '. 4-24------
-ocr page 263-
Naamlijst
DER
MUI, HUWELIJKEN EN
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND FEBRUARIJ 1844.
Geborenen
op den
j, FebrnariJ.. Gosiaa , D. van
Jan van Baaien.
Regina, D. v. Johannes Kelfkens.
Matthias Johannes , Z. van Josn-
nes Vernooij,
Catharina Maria , O. van Johanaes
Greeven.
Johaanes, Z. van Anllionie de
Kruyf.
3. Maria Christina , D. van tfendri»
kus Hendrikz. Jansze Nous»
Wessel , Z. van Cornelis Hoo-
renman.
Jacobus Johannes , Z,van Jacobus
Balledux.
Johanna Calhirina , D. van Jo-
seph van de Vondel.
Ricolaas , Z> van jVicolaas Smit.
Ilerman , Z. van Jobannes Slot-
boom.
4,Willem, Z. van Willem Harden-
bcrg.
CalhariaaSophiaHuberta , D. van
Joannes Duppen.
Louise Maria AdeLaide, D. v. Adol-
phus PieterBoellaardvanTuijl.
Cornelis Hermanus , Z. van Cor-
nelis Hermanus de Haart,
f). Elisabeth , D. van Johannes Stei-
gerwald.
Johannes, Z. van Dirk Pietor
Veldhoven.
Wander en Hermina , Z. en 0.
van Dirk Blom.
Hermanus, Z. van Jan Will«m
Bleumer.
6. Andreas Jacobus , Z. van Abra-
ham Joannes Keminink.
Coenraad Johau , Z.van Joh»uues
Coenraad Berber,
Cornelia Maria , D. van Jan Ilen-
tenaar.
7. Martinus Petrus , Z. van Hendrik
Ariraad.
Kasper Hendrik , Z. van Johann
Friedrich Miohel.
Hargaretha, D. van Jan Smit Tja-
bring.
Martha Wilhelmina , D. van Ger.
rit Jan Nebbeliug.
8. Gijsberta Lamberla, D. van Jo>
annes Lambooij.
Hendrika , D. vau Hendrik Adolf
van Laar.
9. Susanna Frederika Sophia , D.
van Johannes van Charldorp.
Geertruida , D. van Jan van der
Hoeven.
Albertua, Z. van Jan Vermeu-
len.
2
-ocr page 264-
lü
Elisabeth Maria , D. van Jan An
tonij B.ij DIJ es •
Johanna Maria , D. van Dirk Uit»
tenbosch.
Cornelia , D. van Abram van I\os-
sum.
Barbara, D. TanHarmannus Bar.
nardus Oderom.
10. Elisabeth, D. van Teunis de Lang.
Bernardina Sophia , D.vanFred-
rich Wilhelm Hoos,
"W'ilhelmina , D. -van Arie Tan
Beek.
lïeudrikus, Z. Tan Pierre Derksen.
Cornelia Margaretha , D. Tan Pau-
lus Stoltenkamp.
Anlhonius Franciscus, Z,van Ja-
cobus Koster.
Jantje, D. Tan Matlijs Tan Zetten,
Cornelia Maria Johanna , D. Tan
Cornelis Ligteringe.
Hugo, Z. van Johannes Kales-
vaarlt.
11. Joliannes Valenlijn , Z, Tan Jo-
hannes Valentija Heijsser.
Jacobus G erardus Wilhelmus, Z.
van Uenricus Joannes Bal j et.
Johanna Roberta , D. Tan Johan-
nes Robertus Peij.
Johanna Gerard.i , D. Tan Johan.
nes Kalkhooven.
Johanna , D. Tan Willem Ewald
Rietveld.
12. Gauda Maria, D. van Willem Ge-
rardus Tan Tessel.
Otto , Z. Tan Otto Tan Tessel.
Rijk , Z. Tan Thomas Diks.
Geertruida en Reijer , ü. en Z.
t Tan L.imbertus Hendrikus Cir-
kel.
***• Franciscus , Z. Tan Jacobus Tan
Dijl.
Nioola, Z. T.in Nieoia Janssen.
Bernaidus Johannes , Z. van Bas-
liaan Smits.
ChristinaTheodora, D.Tan Chris,
tiann llaagen.
Juriaan Marinus, Z. Tan Arie
Gerrit Tan Velthuijsen.
Hermanus , Z. Tan Hermanus Nel»
lestein.
Wilhelm Alcxander, Z, van Lud-
wig Wilhelm Mulder.
Johannes Hendrikus , Z. Tan Jan
Tan den Eender.
H. Wilhelmina , D. Tan PieterSee-
len.
Johanna, D. Tan Joannes Tan Dam.
Blaagje , D. Tan Dirk BleijerTeld,
15. Geertruida Francina Gijsberta , D.
Tan G eratdus Johannes Tan den
Berg.
Arnoldus , Z. Tan Johannes van
Scberpenseel.
Catliarina llenurika , D. van Wil-
lem Tan Kuiken.
Johanna, D. Tan JoannesBroere.
Arnolda Elisabeth, D.TanNico-
laas Kok.
Breunis , Z. Tan Otto Bakkenes.
Cornelia,D.T. Wilhelmus Jansen.
Willem , Z.Tan Bernard Krebber.
16. IJda , D. van Jacobus Johannes
Cornelis Mastwijk.
Ilenrietta Johanna Cathariua, D.
Tan Johannes Ilegeman.
-ocr page 265-
17
JNicolaas , Z. van Harmanus van
der Vlis.
Maria Anna , D. van Theodorus
Mulder.
Johanna Elisabeth , D. vau Pieter
Henricus Everaars.
Leonardus, Z, vau Leonardus Ros-
muller.
Louisa Maria Theodora Frederioa ,
D. van Jan Hessiog.
17. Maria Johanua, D. van Coenraat
Kood.
Authonie Johan , Z. van Henricus
Antonius Tieges.
Jan , Z. van Frcderik JohaDues
Westermau.
Anthonia , D. van Henricus Kip-
persluis.
Christoffel, ï. vau Alberlus Knip-
pers.
Willem, Z. van Willem van Lo-
verden.
18. Thomas , Z. van Hendrik vander
Velden.
Franciscus Hendrikus, Z, van
Cornelis van den Brink.
Gijsbertus , Z. van Jan Schegget-
man.
Arie, Z. van Barend Willem
llikkers,
19. Johanna, D. van Baltus Ver-
meulen.
Johannes Isaak , Z, van Cornelis
J saaie Mostert.
Wilhelmina Geertruida , D. van
Johannes Hildebrand,
Hendrik Jan Willem , Z. van Hen-
drik Jan Willem van Emmerik.
Cornelis Amlieas , Z, van Ai,.
dreas van Oeijl.
Joris Cornelis, Z. tanlzank Fre-
derik van Voorthuijsen.
Jannetje, D. van Hendrik Luoas.
Elisabeth Antoinetta , D.vanjau
Gerrit Jeuken.
20. Hendrik, Z. van Hendrik Gou»
driaan.
Dirkje Dina, D. van Dirk Bolle -
Aallje , D. van I'ieter Lubach.
Catharina Maria Elisabeth , D.
van Cornelis van Dijk,
Albertus Petrus , Z. van Jan Drie»
huis.
Theodora , D. van Wilhelmus de
Vos.
21. Johannes Hendrikus Wilhelmus ,
Z. van Wilhelmus Gijsbertus
Franciscus van ftomondt.
Gijsbertus , Z. van Steven Slara.
Johanna Christina Wiilielmina ,
D, van Lambertus van der Wurff.
Alberta Jacoba , D. van Lenard
Hendrikus Jleij,
22. Bernardus Laurens t Z, van Ber»
nardus Cral.
Wilhelmina Dorothea , D. van
Willebrordus Johannes Theo-
dorus van Es.
Dauiel , Z. van Antonie van
Dorsten.
Jan Hendrik , Z. van Wouterus
van Hennekeler.
Gerrit, Z. van Jacobus Giling.
Hendrik , Z. van Gerrit Agter-
berg,
-ocr page 266-
18
23. Anthonia , D, van Jan Koelee.
Pieler, Z. van Pieter van Soest.
Johannes Stephanus , Z. van
Adrianus Johannes van Kie-
zen.
24. Alida Elisabeth, O. van Adriaan
Ribbens.
Bernardus Johannes, Z. van Wil.
Icrn Pastoor.
Amhonie Gerard, Z. van Hendrik
Duiverman.
Margaretha, P. van Johannes van
Zutphen.
£5,Jacques Franjois Corneille, Z.
van Daniel George Pesters.
Jan, Z. van Matthijs Ilanis.
26. Arnoldus Blarinus , Z. vaaLeen-
dcrt Bekes.
Gerardus Hubertus Johannes Ja.
cobus, Z. van Gerardus van
Piekeren.
Catharina Johanna , D. van Jo~
hannes Brusselaar.
Jaeob, ZtvanPielerEikelenboom,
| Hendrik Jan , Z. van Hendrik jan
Molsbergen.
Evert Jan , Z, van Antonie Sieu-
drik vau den Berg.
tiendrikus, Z. van Evert vaa
Woonhuizen.
Jucoba Paulina , D. van Arend vau
StijnvoordU
27. Cornelia, D. van Hendrik Huijden.
Daniel, Z. van Evert Takken.
28. Johannes, Z. van JoLannes Wes-
terman.
Johannes Petrus, Z. van Corne-
lius Petrus Verbon.
29. Maria Christina , D. van Johannes
Carolus Uijlenberg.
Cornelis , Z. van Johannes Bosch.
Maria, D. van Johaunesde Klerk.
GEBORENEN 145, waaronder 6 Onecht en.
Voltrokken
op
ejmar. Arie van Eijk ,
Bediende , 28 j, en Trijneke van
Brenk , Dienstmeid, 30 j.
Evert van Dijen , Broodbakker ,
20 j.en Hendriks Jeths , zonder
heroep , 41 j.
Kicolaas van Kraaij , Hovenier , 28
j. en Geertruida de Wit, Ho-
yenierster, 24 j.
Bernardus van Gelder , Eroodbak—
ker, 23 j. en "Willemijütje van
Dtlfswijk, 23 j.
Huwelijken
den
Antonie van Emmerik, Manden»
maker , 25 j. en Maria van B.OS-
5um , lireidster , 22 j.
Cornelis Kragten , Hovenier , 29
j. en Hermina vau Beusekom ,
Hovenicrsler, 29 j.
Jan Wolf, weduwenaar , Werk-
man, 49 j. en Maria Wouters,
weduwe , Werkster , 41 j.
Jan Kinkel , Koopman , 30 j. en
Fraucina Hausser , zonder bs-
roep , 25 j.
-ocr page 267-
Justus de Swatl, Kuiper, 21 j.
en Elisabeth van Alphen , bui-
ten beroep , 21 j.
14. Johannes Koot, weduwenaar ,
Werkman, 51 j. en Antonia
Jacoba Kok, Werkster, 54 j.
Ilermanus Albertus van Beusekom,
Hovenier, 37 j. en Hermina de
Groot, Hovenierster, 25 j.
Johannes Agterberg , Hovenier,
29 j. en Susanna Fonville,
Fruitverkoopster, 33 j.
Theodorus Knippers , weduwe-
naar, Hovenier, 41 j. en Johanna
Pastoor, Naaister, 26 j.
Eliza Johannes Paassen , Zaagmo-
lenaar , 30 j. en Johanna Ca-
tharina Grundman, Dienst-
meid , 21 j.
Dirk Smits, Stukadoor, 24 j. en
Maria Oorver, Naaister, 25 j.
Cornelis Kinningim , weduwe -
naar, Hovenier, 39j. en Pe-
tronellavan Üort, Hovenierster,
40 j.
Franoisous Hendricus van Sandt-
wijk, Schoenmaker, 21 j. en
Barendina Je Brons, Dienst-
meid , 23 j.
Arie Middelkoop , Kleermaker ,
28 j. en Antonia van Gelderen ,
24 j.
Hendrikus Leemans, Timmer-
man , 22j. en Drika van Doorn,
zonder beroep , 24 j.
Pierre Augustin de Munck, we-
duwenaar , Smid, 43 j> eu
TB ZAMI:N
Hendrikje van Dijk , Dienst-
meid , 22 j.
Wilhelmus Pot, Hovenier, 23j.
en WilhelminaSchouten,Dienst-
meid , 26 j.
Hermanus .lelies , Pianomaker ,
28 j. en Elisabeth ran Blaricom ,
Werkster, 22 j.
21. Hendrik de Man , Smid , 19 j. en
Johanna Kool, Naaister, 19 j.
Jacobus Beidevier, Schrijnwer-
ker, 31 j. en Adelijdaliernar-
dina Benard Verleij , Naaister ,
32 j.
Corstiaan van der Lek , Koopman,
22j.enCatharinaHardij , Naai-
ster , 23 j.
Johannes de Klerk , vreduwenaar,
Opperman , 52 j. en Joanna van
den Brink , Breidstor, 33 j.
28. Christiaan Frederikfiacké , Kor-
poraal Tamboer bij 'l3e Keg.
Inf., 25 j. en Anna Mariea Ter-
hijde , Naaister, 25 j.
Johannes van Daalen, Schoen-
maker , 27 j. eu Johanna Wes-
tenent, Naaister, 22j.
Frank Schoonhoven , Werkman,
29 j. en Marritje Lamme, Dienst-
meid , 31 j.
Hendrik Moerman , Bestelder, 28
j. en Carolina Tileman , Naai-
ster, 30 j.
Daniel Brinkerink , Koperslager ,
26 j. en Johauna Petronellavan
der Wolk , buiten beroep , 21 j.
3i PAREN.
-ocr page 268-
20
Overledenen
op den
1. Februarij. Arnolda Smoren-
burg , huisvr. van Arie Tan den
Berg , 53j., buiten Catharijnep.
Sara Kraak , huisyr. van Willem
van Doorn, 69 j., Pe! molen.
Helena Schram , ongeh. , 67 j.,
Achterstraat.
-• Gcertruida Jacoba de Kijk , on-
geh., 28 j., St. Jansveld.
Johannes Koogenboom, 24 j.,
Hospitaal.
3. AnnaMaria Wiesman, l j., Lich-
tegaard.
Neeltje van der Kroon, 11 m.,
buiten Tolsteeg.
Arnoldina Yöoking , wed. Jurrien
Tleming, 70 j., Zonstraat.
Cornelis Godart, 6 j. en 3 m.,
Steenweg.
Cornelia Joanna vaiiBeek, huisvr.
van Adrianus Hoogelaiider , 44
j., Mijlpoort.
4. Willem Stam, ongeh. , 48 j. ,
Zandstraal.
Leonardus de Raad, ongeh. , 24
j. , buiten de Weerd.
Jacobus Christiaan Cappea , 5 j.
en 11 m. , Oockerstraat.
Aletta Bonier, 5 m., Bergstraat.
Maria de Bruiju, huisvr. van Jo-
han Ifeinerich Kampen , 44j.,
Lange Viesteeg.
o, Jaoomijnlje Woudenberg, wed.
flermanus Maarschalkerweerd ,
46 j., buiten Tolsteeg.
Aadnes Cornelis Dirk Wegenaar ,
4 m., Regulierbrug.
Kasper Tetenburg , 4 m. , buiten
Tolsteeg.
' Magdalena van Hoorn , huisyr. van
Johan Georg Jorg , 66 j,, Ba«-
gijnesteeg.
Andries Enders , 5 j. en 4 m. ,
Kalverstraat.
6. ChrislinaSterk,wed. Johan Chris-
tiaan Herber, 74 j., Korte
Jansstraat.
Naatje Kuipers, ongeh., 26 j.,
buiten Tolsteeg.
Johanna Hendrica Ligteringen ,
dj. en 3 m., Lange Rosendaal.
Josephus Yerhoogen, geh., 45
j., te Lokeren, Proy. Oost-
Tiaanderen.
7. Gerrit van Doorn , ongeh., 28 j. ,
Kort Ademstraat.
Hendrika Catrina Elisabeth Bonte,
huisyr. yan Antonij Willem
Willen, 39 j. enlOm.,Viebrug.
Anna Hofmans, wed. Jean Jermis,
76 j. , Groenesteeg.
8. TLeodora van Gelder , huisvr. van
Ellis Hoefste, 35j. , builende
Weerd.
Anlhnoie Weisman,weduwenaar,
59 j. , Brecdstraal.
-ocr page 269-
21
Evert Veer , 3 ra., buiten Tol.
steeg,
9. Filippus Adam Telde i weduwe-
naar, 90 j*, Ridderhofstad.
10. Pieter Lens, 6 m., buiten de
Weerd.
Henrietta Francisa Louisa van
Nimwegen , l j. en 7 m,, Korte
Smeesteeg.
11. Evcrt Schoonderbeek, geh., 35
j., buiten Wittevrouwenpoort,
Hendrik Agterberg, l j. en 3 m.,
Abstede.
Willem Frederik van Zijl, circa
2 m., buiten Tolsteeg.
Roelanda Niekerk, wed. Antho-
nius E berge n , 74 j., aan de
Keukenstraat.
Johannes de Rijk , geh. , 70 j. en
2 m., Jacobiebrug.
Levenloos aangegeven Dochter
(onecht).
12. Gerritje Krank , ongeh., 33 j.,
Ziekenhuis.
Johannes Klinkvis, weduwenaar ,
69 j , Nieuwe Grachl.
Geertruij van Heel, wed. Pieter
Jacobus van Beusekom , 80j.,
Jutlerstraat.
Jacoba Kemp , wed. Abraham van
Hall, 69 j., Zaudbrug.
Johannes van der Karst, geh.,
27 j,, Jurrien Rodenburgh.
Twee levenloos aangegeven Doch-
ters van Hendrik Böhmer, Flooge
Jacobijnestraat.
Abraham van Leersum,, weduwe-
naar, 91 j.en8m., Steenweg.
13. Johanna Petronella Wielart, Zj.
en 3 m. , ABCstraat.
Wilhelmus Johannes Swikker,
2 j., Lauwersteeg.
Caroline Charlotte Gnillaumine
van der Brugghen , liuisvr. van
Joost Baron Taets van Ameron-
gen van Natewisch , 37j. , van
Wijckskade.
Martinus Goes , weduwenaar, 95
j. , buiten de Wittevrouwenp.
Hillegonda de Zwart, wed. Marti-
nus Tieland, 50j., Zandstraal.
14. Gerrit Buitenhuizen , 32j., Wijde
Doelen.
Jacobus van der Sluijs, 4 m.,
Stroosteeg.
Johanna Rietveld , 3 d., buiten
de Weerd.
Alida Maria van Bellekom , 7 m.,
Jacobiekerkbof.
l >>• Sirnon Salomon ErnmeJot, geh.,
29 j. , aan 't Zand.
Lammert Smink , geh. , 31 j.,
Zilversteeg.
Anthouia Cornelia Lington , l j.
en 10 m., Potterstraat.
Hendrika Meeuwissen , l j. en 9
m., buiten de Weerd.
16. Hendricus Muller , geh, , 45 j.,
Steenweg.
Hendrik van Holk , geh., 29 j.,
Steenweg.
Jacobus va n Piggelen, Ij., Groole
Eliensteeg.
Catharina Jacoba van Rossem ,
wed. Jan Hendrik Lammerts van
liueren , 49 j., Choorstraat.
-ocr page 270-
Jacob Bueno deMeaquita, 14j.,
Paramaribo.
Johannes Petrus de Kijk , 7 w.,
buiten de Weerd.
Alida Geertruida Jacobs , 7 m.,
Korte Jufiferstraat.
Hendrika Maria van ftossum, l j.
cu 5 m. , Loef bergmakerstraat.
Johannes Franciscus I'ischer , ge-
huwd , 69 j. en 6 m., Lange
Nieuwstraat.
Pieter Sier, geh., 51 j., Brand-
stecg.
Maria Jacoba, de Jongh , «ngeh.,
ruim 82 j. , Voorstraat.
22. Jan Westerman, 5 d., Molensleeg.
Evert Jacob Bijleveld, geh. , 30
j. , Magdaleriasteeg.
Cornelis van Zanten,weduwenaar,
84 j. , Yissersteeg.
Elizabeth Balfoort, huisvr. van
Bartholomeus de Ligt, 43 j.,
Ilaverstraat.
23. Pieternella Stomp , ongeh. , 24
j., buiten de Wittevrouwenp.
Hendrika Elsje van der Schroeft",
ongeh., 51 j., Lange Smeesteeg.
Alida van Dreven , ougeh., 55j.,
Potterstraat.
DirlijeMientjes , circa 5 m., bui-
ten Wittevrouwen.
Wilhelmus de Tos , geh. , 39 j. ,
in de Twijestraat.
24. Helena Elisabeth van der Kast,
9 m., Molensteeg.
Mechteld van Lottum , huisvr. van
Jan van Zutphen , 77j. , Diac.
Oude Mannen» en Yrouwenhuis.
Maria Sehneiders , ongeb., 25 j. ,
Kromme Nieuwe Gracht.
17. Lambertus van Lint, weduwenaar,
84 j. en 6 m., Vinkenburgsteeg.
Johanna van den Broek , ongeb. ,
67 j., Ger. Diakonie Oude Man-
nen- en Vrouwenhuis.
Aletta van Zuijlen , wed. Hendrik
de Koning, 73 j. , buiten Tol-
steeg.
Jannetje van Dijk, wed. Pieter
Kroese , 68 j., Bartholomaei-
gasthuis.
Martinus de Groot, circa 12 j.,
Bakkerbrug.
Levenloos aangegeven Zoon van
Gerardus Koppers, buiten de
Catharijnepoort.
18. Joannes Nicolaa , geh. , 38 j.,
buiten de Weerd.
i Ï). Geertruida de Jong, 3 w>, Zandstr.
Helena Elisabeth Mulder, wed.
Jan van den Heuvel, 80 j. ,
Bartholomaeigas thuis.
20. Abraham Hubert Louis Le Gra, 2
m., Steenweg.
Hermanus Petrus van Rooijen , 3 j.
en 2 m. , Wijde Doelen,
Levenloos aangegeven Zoon van
Bartholomeus de Ligt, HaversU.
Haria Catbarina Kram, huisvr. van
Johann Friedrieh Osterraann ,
50 j., Breedstraat.
21. Cornelia Helena Weks , wed. Wil-
lem Kroonenburg , 68 j., Ach-
terweg.
Hiehardus Schoonhoven , gehi ,
49 j., Tuchthuissteeg.
-ocr page 271-
23
Hendrik.! Albertie, huisvr. van
JaavanLuijn,44j., Zandstraal.
Cornelis van Dijk, 7w. , builen
Tolsteeg.
Maria van Leeuwen , Sj.cnGm.,
buiten de Weerd.
25. Jacob Simons , l j.enSm., Juï-
ferstraat.
Aletta Flentge, 5 j. en i in. ,
Korte Smeesteeg.
Cornelia Flentge, l j. en 2 m,,
Korte Smeesteeg.
Aloisius Nioolaus Joannes Haas-
sen , 9 m., Nieuwe Gracht.
Levenloos aangegeven Zoon van
Johannes Anthonius Brouwer,
buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter v,
Johannes Kuhle , Oudkerkhof.
Levenloos aangegeven Dochter v.
Johannes van der Linde , buiten
d« Wittevrouwenpoort.
26. Coinelia Velling, 11 w., Zand-
straal.
Joseph Schwarts, geh., 45 j.,
Kleine Eliensteeg.
Clasina Rietveld , huisvr, van
Petrus Janssen , 71 j.en6m.,
buiten de Catharijnepoort.
27. Barbara Johauna Baamann , on-
geh.,19j.en2m., Oudkerkhof.
Carel Josef van der Muelen van
Blaarssenbroek, geh., 61 j.,
Breedstraat.
Maria Angenita Liera , 3 j. , Geér-
truidakerkhof.
Petrus Janssen, weduwenaar,
72 j., buiten de Cathariinepoort.
Hendrika van den Brink , circa 2
j., buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Zoon van
Cornelis van den llooven , bui-
ten de Weerd.
Engeltje Klaarenbeek , 12 j. ,.
buiten de Weerd.
28. WilleraPaak, geh., 29j., Pre-
dikheerenstraat.
Hu go van Emmerik, geh., 56j.,
Voor Klarenburg.
Cornelia Hendrika de Liefde , 6
w. , Achterom.
Aletta Cornelia Godron, wed.
Cornelis Barreveld, 67 j., St.
Jansveld.
Jahanna Hendrika Otto , circa 3 j. ,
Lange Viesteeg.
Jeanne Terwogl, l j. en lOni,,
Pauwsteeg.
Johannes Stephanus van Biezen ,
5 d., Dlariaplaats.
Elisabethvan Welbeigen, huisvr.
TanWillem van der Teems, 59-
j., Keukenstraat.
Levenloos aangegeven Dochter v.
Hendrik Hekman , Zandstraat.
Hendrik Sakkers, geh., 4"j-,
onder Tolsteeg.
Jan Voortman , 16j., Hospitaal.
Cornelis van Schalk , geh., 74 j.,
Zonstraat.
Antje Sanders, geh.met Johan-
nes vau der Doorn, 78 j., Lange
Rieuwstraat.
2-}« AnthonieNeerings ,4 w., Walst.
Pelronella van Dongen , 2 j. ei.
9 m., buiten Tolsteeg.
135,
-ocr page 272-
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn :
Boodgeboren, ..... 10.
Stuipen. ...... 19.
Kinderziekle> • . . . . 4.
Waterzucht. ..... 8.
Verval van krachten. . . 20.
Tanden....... 1.
Beroerte. ...... 3.
l'ors tiering...... 3.
Tering........20,
Klierziekte. ..... 2.
Zenuwkoortsen..... 4.
Bezetting op de borst . . 3.
Slijmziekte.. ..... 3.
Zuur......... 2.
102.
Transport. . . 102.
Mangziekte. ..... 1.
Borsuiekte. ..... 16.
Strottcnhoofdontsteking. . -i.
Longontsteking..... 1.
Borstontsteking. .... 1.
Keeltering. ..... 2.
Geelzucht....... 1.
Groep. ....... li.
Inwendige ontsteking. . . 1.
Koude vuur...... 1.
Polijp........ 1.
Slijmberoerte. .... 1.
Longtering...... 1.
133.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, Is als volgt:
Maon. Vr. Tot.
Transport. 47 47 94.
Van 50 lot 60jaar, 3 7 10.
» 60 » 70 «i» 3 7 10.
» 70 » 80 » 3 8 11.
» 80 » 90 » 235.
» 90 »100 » 3 » 3.
Man r
4
. 13
ar. 8
> 3
» 7
> 6
> 6
i.Vr.
6
10
15
2
4
4
6
Tot.
10.
23.
23,
5.
11.
10.
12.
47—47-94.
Doodgeboren
Beneden het jaar
Van l tot 10 jaar.
» 10 » 20
» 20 » 30
* 30 » 40
» 40 » 50
61-72-133.
-ocr page 273-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Den 3 Februari) 1844, door den Notaris
M. WIGMAN.
N°. 1. Eene Huizinge, Erf en Grond, gelegen te Utrecht,
aan de Zuidzijde van het Drie dorstige Hertsteegje, wijk A,
N". 470. Verkocht voor f 790.
N*. 2. Eene Woning, Erf en Grond, gelegen te Utrecht,
onder de Lauwenrecht, aan de Zuidzijde van de Kraansteeg,
wijk M, N". 38. Verkocht voor ƒ 560.
N". 3. Eene Woning, gelegen te Utrecht, naast het vorige
Perceel, wijk M, N°. 39. Verkocht voor f 310.
Den 10 Februari} 1844, door den Notaris
G. II. STEVENS.
N'. 1. Eene Huizinge, benevens Koetshuis en Stalling, met
Erf en Grond, zijnde van ouds het Logement de Vogelstruis,
gelegen te Utrecht, aan het Vreeburg, wijk C, N". 167. Ver-
kocht voor f 10,200.
N°. 2. Een Perceel Bouwland, groot acht Bunders, 25 Roe-
den , 50 Ellen, gelegen onder Galekop, Gemeente Ouden Rijn
aan de Galekoppordijk. Verkocht voor ƒ 3,450.
N°. 3. Eene Huizinge, Erf en Grond, te Utrecht, buiten
de Waard over de Sluis, wijk M, N8, 437. Verkocht voor
f 1,430.
-ocr page 274-
26
Den 17 Februari) 1844, door den Notaris
G. H. STEVENS.
N". 1. Eene Heerenhuizinge, Erf, Grond en groote Tuin,
gelegen te Utrecht, aan de Oostzijde van de Kromme Nieuwe
Gracht en den Regenboog, wijk G, N°. 351 en
N°. 2. Een Koetshuis en Stalling, achter den Tuin van bo-
vengemeld Perceel aan de Over- of Oostzijde van de Lelie-
straat, wijk G, N°. 421. Te zamen verkocht voor f 16,205.
Ven 24 Februari) 1844, door den Notaris
N. DE GRAAF.
N». 1. Het Logement genaamd Ac Vergulde Engel, met
deszelfs Erf en Grond, gelegen te Utrecht, buiten de Catha-
rijnepoort aan de Noordzijde van den Rijn, wijk L, N*. 6 en
7 en
N". 2. Een Huis of Woning met Bergplaats, staande achter
het vorige Perceel, wijk L, N°. 7.
N°. 3. Eene Paardenstalling met derzelver Erf, gelegen als
voren achter het Perceel. Te zamen verkocht voor f 5,900.
Venzelfden datum, door den Notaris H. VAN OMMEREN.
N°. 1. Het Stads voormalig binnen Timmerhuis, staande en
gelegen binnen Utrecht, aan de Oude Kamp, wijk A, N°. 1118.
Verkocht voor f 3,300.
N". 2. De kleine Vleeschhal, staande binnen Utrecht, aan
de Lange Nieuwstraat, op den hoek van de Calharijnesteeg,
wijk A, W. 659. Verkocht voor f 3,950.
-ocr page 275-
TAFEL
TAM
In de maand FEBRUARIJ 1844,
(JEUAAN AAN BEI
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT j
ONDER TOEZIGI TAN DEN ÜOOGIEERAAR
P. J. I. de FrcmcriJ.
NB, De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12, des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

EAKOMETER IN
THEKMOMKTEH
h
M a
H S*


MILLIMETERS.
IK 10UO.
H «n
BJ u
WEKRSSL'STELDH.
s


H -
w •
'8 MIDI). 12D11SK
2
H
i



n a
£ 0

<
a
Our.
12 u.
3 ur.
9 ar.
9 ai.
12u.
Sar.
Our.
is










m

1
7BÖ
7S7
789
760
—06
Si
3
1
N. W.
Sneeuw.
2
7 88
787
7S6
7S6
04
18
ld
08
Z. ü.
Betrokken.
•
7B9
762
760
760
0
24
26
-08
N. O.
idem»
A
7S9
7B7
786
7SS
-24
— 06
0
-02
ideia.
idem*
B
7S2
782
7'i)
781
—1»
Ou
— 0»
-14
0.
idem.
G
786
7 SB
785
783
-44
—3
-14
—4
idem.
idem.
7
7S1
7Si
749
746
— li
K
0
la
z.o.
idem.
8
746
746
748
748
*1
54
56
Oi
w.
idem.
9
747
746
74S
74S5
06
26
2
la
Z.
idem.
10
746
747
749
781
-08
1
29
la
2. 0.
Mistig.
tl
7SC
7S7
788
760
l«
2
1
Is
W.
Betrokken.
12
763
765
Ï63
764
_0«
24
18
-3»
idem.
idem.
13
7G6
766
766
767
_-l4
08
0
— 18
K. O.
idem.
14
767
767
767
766
_44
—04
06
—4
idem.
idem.
l*
766
76S
76*
763
**24
18
54
18
Z.
idem.
IR
76B
768
76^
768
a>! «4
«4-
26
Wi
idem-
-ocr page 276-
28

BAIIOMETSn IK
THERMOMETER
M
l M =
u ..

- | DATUM.
I
9 ur.
ILLIM
12n.
STEH8
3 ur*
.
9 ar,
IS 1
9ar. 12u.
000.
Sur.
Our.
WIKD6TIIE
'SMIDD. te IS
WEBRSOBSTBLIIH.
'S MIDI). 12 OREN.
763
766
766
763
3»
••^••^
«i«
e*
4.
W.
Betrokken.
18
7C3
762
739
759
24
t
48
i»
Z. W.
idem.
19
734
782
749
747
44
s*
7
86
idem.
Regen.
20
731
734
7B4
736
8
8*
14
-0»
N. W.
Betrokken.
21
733
734
749
748
04
a
%
OJ
z. w.
idem.
22
•3 tl
748
749
733
On
08
04
-24
idem.
idem.
23
733
736
7B6
7BS
08
8
2i
04
W.
idem.
24
736
736
741
732
S
28
— 0»
.0»
H. W.
Kogen -
23
738
738
730
743
«j*
16
1
60
H» O.
Betrokken .
26
733
733
733
734
63
7>
3
5(5
W.
idem.
27
744
743
747
748
—24
—08
—1
—14
s. o.
Bewolkt»
28
731
733
735
734
— 0?
07
15
84
idem.
idem.
29
733
7328
734
733
733
88
4>
116
£8
Z. W.
Betrokken.
1
7328
7.126
731;
-07S
lao
1J4
-Oo8
GEMIDDELDE WAAUHEMIKG
Vanden Ist. tot den i Ie.
2
7618
761?
761:
7614
0?o
Bei
5iö
074
------- lOen --------- 21e.
5
7SOj
749o
7328
7813
142
"
2><
183
laü
------- 20st. ------ -29st.









24 regen en wind.
20 's namiddags sneeuw en 's avonds
regen.
26 's avonds hagel en regen.
27 's avonds sneeuw en onweder.
,i 's avonds regen.
. A 's middags sneeuw.
7 's middags sneeuw*
10 's morgens mistig*
19 den gevoelen dag regenachtig.
21 's middags sneeuw.
Algemeen gemiddeld» Barometer 786,a , Thsrmoiïieter
STAND DES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
onder Nulpeil.
•i Februarij 1844....... . . 4 el 01 duim.
15-------------------........5-90------
....... . 2 - 22------
-ocr page 277-
Naamlijst
DER
GEBORE1I, HUWELIJKEN EN OVERLEDENEN
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND MAART 1844.
«efoorenei
op den
2. Maart» Adriana, D. van Tho-
mas Vosmeer.
Simonnetta Salomina , D.vanSi-
mou Salomon Emmelot, overl.
15 Februarij 1844.
Everdina Gesina , D. van Antonie
van Demmeldraadt.
Theodorus , Z. van Joannes Maar-
schalkerweerd.
Willem Frederik, Z. van Willem
Frederik Thamer.
Hermina ürsufe , D. van NicoVaas
Antoon Muller.
Pierre Augustin , Z. van Pierre
Auyustin de Munck.
3. Catbarina, D. van Enoch v. Arlel.
4. Anthonius, Z. van Anthonius
Markus.
Veronika , D. van Gerardus Da-
niel Deussen.
Geertruida, D.Isank vanderKaaiji
Maria Elisabeth, D. van Jaoobus
van der Meijden.
5. Johannes Franciscus , Z. van An-
tonij Laraie.
Franciscus, Z. v.GerardusDebbes.
6. Marianna Geertruida , D. van Hen-
drik Stephanis Scheepes.
Jobanna Jacoba , D. van Christi-
aan de Grijff.
Margaretha Geertruida, D. van
Dirk Straatman.
Jacobus Hendrikus , Z. van Ruiger
Adriaous van Geelkerken.
Gijsbertus, Z. van Gijsbertus van
der Grint.
Jacobus Cornelis , Z. van Pieter
Hendrik Duburg.
7. Matthijs, Z. van Gerrit Rietveld.
Jan Derk Willem, Z. van Louis
Mathieu Eoentz.
Maria Gijsbertha , D, van Johannes
van der £urg.
Jacobus Theodorus , Z. van Wil-
lem van Arnhem.
Anthonia, D. van Antonius l'ot-
huijsen.
Frederik George , Z. van Marinus
Broedelet.
8. Barendina Helena , D. van Gerrit
Moesman.
Maria Elisabeth , D. van Willem
üino,
Cornelis Johannes , Z. van Wil-
helmus Ludovicus Hasenbos.
9. Gijsberta, D. van Albertus Hen.
drikus van Ekeris.
Bartha Maria , D. van Arij Bnijzerd.
Jan Gerrit, Z. van Klaas Ver-
hoef.
3
-ocr page 278-
30
l /;. Johanna Hendriks , D. van Theo»
dorus Joh.iimes Brakke*
Wilhelmus Petrus , Z. van Joan.
nes Gerhardus Spitsbnard.
Geertruida, D. van Theodorue
Weeuwissen.
Gerardus Adrianus , Z. van Ge»
rardus Jacobs.
Maria , D. Tan Jan Abraham Peij-
ster.
Wilhelmina, D. van Hendrikua
Bakker.
Johanna Cornelia , D.vanWille-
brordus Gijsbertus de Rijk.
Gerrit, Z, Tan Abraham van Gor-
kom.
15. Anna Margaritha, D. van Chris-
tiaan Vugls.
Wijnand , Z. van Fredrik van
Nimwegen.
Johannes, Z. Tan Joannes van
Booij.
Johanna Elisabeth , D. van Wil-
lern Hendrik de Jong.
Theodora Petronella , D. van Wil-
lem JVicolaas Wintershoven.
1<). Hendrik , Z. van Antonius van
Putten.
i'« Johacna Cornelia , D. van Tho-
mas van der Steen.
Barend Hendrik , Z. Tan Hendrik
Koot.
Anna Sophia , D. van Johannes
Werkmeester.
Willem , Z. van Adrianus van
Beem.
18. Maria , D. van Christiaan Alexan-
der Vocht.
Marinus, Z, van Andries lugen.
Geertruida Antoinelta Wilhelmi-
nn , D. van Pieter Jacob Kelf-
kens.
Willem , Z. van Jan Seldenrath.
Christiaan , Z. van Andries Hun -
telaar.
Wouter Jacobus , Z. van Albertus
Froom.
l 0. Alida Johanna Ilendrika , D. van
Jau van den Hol.
Larabertus,Z.TanHendrit Godart,
Cornelis, Z.van Cornelis Schoon-
helm.
11. Cornelis Hendrikus , Z, van Wil-
helmus Houtsagers.
Thomas , Z. van Petrus Boon.
Gerardus Jobannes , Z.vanJoan-
nes Henricus Mol.
Pieter, Z.van Gerrit Hendrik run
der Heiden.
Elis.'.beth Geertruida , D. van Ge-
orge Adam de Wit,
12. Susanna Catharina , D. van Franz
Henrich Wehmöller.
Helena Jacoba , D. Tan Johan
Christofiel Ingenastius.
Fetius , Z. T. Joannes van Rooijen.
Dirk Petrus, Z, Tan Dirk Bredero.
13. Cornelia Maria , D. Tan Joannes
Jacobus Elling.
Maria Gijsberta , D. Tan Gerrardus
Ludovicus Keulijes.
Gerardus Antonius, Z. Tan Frc-
dericus Christiaan de Kruijf.
Elisabeth Johanna , D. van Abra-
ham Jacobus Ternee.
Wijnand , Z. Tan Wijnand Faber.
-ocr page 279-
31
Jf)( Dirk, 2. van Hendrik Ziermans.
Jan , Z. van Jan Laarman.
Hendrik en Jan , Zonen van Ja-
cobus van der Lingen.
20. Johanna Gijsberta, D. van .Taco»
bus Martinus van den Berg,
Govert, Z, van Joannes de Rijk.
Sophia Gerharda, D. van Georg
Joseph Fischer.
Petrus Johannes, Z. vanJacobus
Verweij.
Albertus Authonius, Z, van Al-
bertus Homan.
21. Antoinetta , D. van Jan Hendrik
van Schalkwijk.
I'etrus Anthonius, Z. van Petrus
Wilhelmus Josephus van Ant-
werpen.
Catharina Wilhelmina Mechteli-
nat D. van Adrianus Deijmnn.
Elisabeth,D. v. Henricus Scholten.
Johanna Louisa , 1). van Johannes
Terkerk.
Hermina Adelijda , ]). van Jaco-
bus Beidevier.
Johanna Catharina , D. van Wil-
lem Christiaan Perbal.
22. Petronella, D. van Jan Kraak.
Jan Tieleman , Z. van Hermanus
Barend van Baaien»
Maria Catharina , D. van Itichar-
dus van Haagen.
Fieter, Z. van Johannes Lissen-
berg.
Alida Heudrika, D. van Hendrik
Wagener.
Clasina Maria , D. van Johannes
van Beuaekom.
Johannes Gerardus , Z. van Au-
tonij Muller.
23. Gerritje , D. van Dirk Muihof.
Maria , D. van Lamberlus Tragter.
Maria flendrika Geertruida Ange .
nita, D. van Pieter van Eijfc.
24. Johan Christoph , Z. van Wouter
Ambrosius van der Maal.
Hendrikus,Z.v. Henricus Kuijpers.
Anna Maria Adriaua , D. van Cor-
nelius de Groot.
Gijsbertus, Z. van Gijsbertus
Morren.
Ida Gerarda, D. van Johannes
Westers.
Aartje , D. van Hendrik van Ame-
rongen.
Gerarda Adriana , D. van Johan-
nes Willem Wessels.
25. Anna Maria Catharina, D, van
Christiaan Wiesman.
Nicolaas Vincentius , Z. van Gijs-
bertus Johannes van Beest.
Maria Hendrika , D. van Jan Uriu-
kenburg.
Elias , Z. van Alexander Koch.
26. Aletta Johanna Theodora , D. van
Hendrik Tredendaal.
Hendrik Dirk, Z. van Hendrik
Stomp.]
Helena Johanna Catharina, D.
van Leonardus Neerings.
27. Paulina Hendrika, D. van Hen-
drik Johannes van Egdom.
Johannes Hendrikus Marius Jen-
nes, Z, van Petrus Maas.
Charlotta Frederika , D. van Jo-
han Jacob Kukuffskij.
-ocr page 280-
Johannes Laurens , Z, van Lou-
werens Koelevelt.
23. Maria Ida Elisabeth , D.vaul're-
derik Schumacher.
29. Hendrika Johanna , D. van Gerrit
Jan Eggink. •
Johannes Martinus , 'L. van Joan-
nes Clareribeek.
30. Adriana Wilhelm!na , D. van
"Willem de Roos.
Arnoldus, Z. van Joannes van
Berden.
Barbara , D. fan Mattheus Baart.
mans.
Nicolaas Albertus , Z. van Wil»
heimus van Helsdingen.
31. Eerendina , D. van Jan Willem
Bosveld.
Alius Dorus, Z. van Johann
Heinrich Adolph Rose.
Jan Hendrik, Z. van Jan Hendrik
de Winter.
141, waaronder IS Onechten.
Voltrokken Huwelijken
op den
g. Maart. Andries de Voest,
Vischkooper, 28 j. en Metta
HuiberdinavanKragten, Dienst-
meid, 29 j.
Johannes Rijnbergen, Wolkam-
mer, 24 j. en Willemina Ca-
tharina Kruin , buiten beroep ,
26 j.
Jacobus van Nus , Koperslager ,
31 j. en Johanna Heijhof, ion-
der beroep , 27 j.
Adolf Wijgmans , weduwenaar ,
Koopman , 42 j. en Jacomiua
van Rijn, Winkelierster, 37 j.
Cornelis Souer , Societeitsbedien-
de , 29 j. en Elisabeth Alida
Maria Klaasen , zouder beroep ,
22 j.
13. Joaunes van der Linden, vredu-
vrenaar, Hovenier, 27 j. en
Antje van Brugge , Dienstmeid,
25 j.
Oornelis Brij , Schipper, 28 j. en
Johanna van Dijk, buiten be-
roep , 32 j.
Evert Jan van Duuren , weduwe-
naar , Timmerman, 33 j. en
Grietje van Eallegoijen, Dienst-
meid , 31 j.
20. Andries Agtei berg , Werkman ,
24 j. en HendricavanElk,Blee-
kersmeid, 22 j.
Bernardus Mansvelt, Winkel-
knecht , 21 j. en Maria Wühel-
miua van Kooij , Dienstmeid,
26 j.
27, Hendrik de Leur , Kamerbehin-
ger, 23 j. en Maria Eleonort
Dorothoa van Gorkoru, zonder
beroep , 27j.
-ocr page 281-
33
Wilhelmus Paap, Zadelmaker,
24 j. , en Antje Hoeflakcn ,
PieterLafonlain, Smid, 2^ j. en
Gerarda Uranse , Dienstmeid ,
40 j.
Slijfster, 21 j
TI! ZAMKN
PAREN.
"»\»\*\*^\*\r^*y^\*s^v\^- ^
Overledenen
op
j. Maart. Casparus Simon Bru-
der , gen. , 55 j. , .Heerenstraat.
Glaudi Pardon , weduwenaar , cir-
ca 92 j., Nicolaisteeg.
2. AnnaElisabethTrouwman , wed.
David van der Keilen, 81 j. ,
Nieuwe Kamp.
Bernardus Johannes Smits , 18 d. ,
Zadelstraat.
Wilhelmina Johanna Aarssen , 6
w. , Jufferstraal.
den
Susanna Cornelia Grootbuizeu ,
circa 8 j., Vrouwjuttestraat.
4. Slephiinus Hendrikus van der
Horst, 11 w., buiten de Witte-
vrouwenpoort.
Cornelis Stroeve , 14 d., Springw.
Cornelis Wolfswinkel, l j. en 2
m., buiten Tolsteeg.
Anna Maria Wilberg, wed. Pui -
lippus Franciscus Gerritsen , 81
j., buiten de Catharijnepoort.
Catharina Keijzer , l j. en 2 m.,
Lange Lauwerstraat.
5. Maria fiarbara van Zulphen , ou~
geh., 31 j., Lange Lauwerstr.
Hendrik Frederik Borra , 14 d. ,
Yarkenmarkt.
Theodor Albers
Vissersteeg.
Philippe Joseph Jaquet ,
wenaar , 83 j., SchouteAdriana Maria van den Heu
j. en 4 m., lirandsteeg
Anthouia Agnes Hendriba Camue ,
4 m. , Jacobiebrug.
3. Johannes Bakkeaes , 12 w. , Ca>
tharijnestraat.
Johanna Maria van Stijovoort , 2 j.
en 6 m. , Slroosteeg.
Cornelis van Megohelen , wedu-
wenaar , 83 j . , Wolsteeg.
Carel Ludovicus Kogicr , 12 j. ,
Rijnstraat.
Johan Jacob Seilberger, 3 j, en 7
m., Nieuwe Gracht.
Helena Kraamwinkel , wed. Au-
thonie de Bie, 81 j., Jufferstraat.
Maria Christina Hijlenberg, 5 d.,
Kromme Nieuwe Gracht.
Levenloos aangegeven Zoon van
Hendrik Adrianus Woestheer,
I'lorasteeg.
6. Hcndrioa Johanna van Doorn , on-
geh., 19 j. en 8 m.,Groenesteeg.
7. Johannes Berlijn, geh., 51 j.,
Lange Smeesteeg.
Adrianus van Berlijn , geh. , 72
j., GereformeerdDiakonieOude
Mannen en Vrouwenhuis.
Anthonie Korvezee, 5j.ea3ru.,
Korte Elisabelhsiraat.
-ocr page 282-
Sarah Thompson, geh. met Ben-
jamin Pearson , 62 j. , Breedstr.
Wilhelmus Jlartinus Gijsbrechts ,
9 m. , Geertruidabrug.
Albertus Klarenbeek , 11 m.,
buiten de Weerd.
Anna van Rijn , huisvr van INico-
laas Baars, 39 j. , buiten de
Catharijnepoort.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Matlheus van den Dorpe , He-
kelsteeg.
13. DrikusKlinkenberg, 9m>, Ach-
terweg.
Anthonie Roep , ongeh. , 44 j .
Zandstraal.
Willem de Kruijff, ongeh. , 80
j., buiten de Weerd.
Jacobus Bresser, geh., 62 j.
Smeebrug.
Jacoba Cousijnse, wed. Gijsbertus
Stelt, 68 j. , Paddemoessteeg.
14. Cornelia Johanna van Sandwijk ,
6 j. , Florasteeg.
Marinus de Leur , 3 m. , Jansbrug.
Cornelia Adriana Hurau , ongeh.,
77 j., Heerenstraat.
Zwaantje Regina Opperheijden ,
huisvr. v. Aart Jordanus Hoorn ,
56 j., Bakkersteeg.
Frans van den Ham, ongeh., 22
j., buiten de Weerd.
15. Wilhelmus van den Brink , l j.
en 9 m., buiten de Weerd.
Arrioldus Marinus Bekes , 18 d.,
Lange Smeesteeg.
Willem van Oostrom , 78 j,, Ouds
Kamp.
g_ Jan Eijndhoven , weduwenaar ,
60 j. , Molensteeg.
Johanncs Gerardus Waal , 5 j. en
8 m. , Zakkendragersteeg.
Johanna Francina de Man , 3 m.,
Lange Nieuwstraat.
Wouter Kroeskamp , ongeh., 66
j., te Maartensdijk.
Johanna Jansen , huisvr. van Ste-
ven van den Brink , 28 j., bui-
ten de Weerd.
Eléonora Btronnesse van Spaen
van Schouwenbnrg , ongeh. ,
36 j., Runnebaan.
l). Christina Carolinavan Dommelen,
5 m., Korte Jansstraat.
Maria Tieson , wed. Hendrik van
den Brink , 61 j., Vissersteeg.
10. Joseph PhilippusSiuit, geh., 24
j., Vinkanburgsteeg.
Anthonia Iseger, ongeh., 23j.,
Yuilesloot.
Johannes Yink , 2 j. en 4 m.,
Donkerstraat.
Arnold Wijnandts , geh,, 59j. ,
Smeebrug.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Theodorus Peters , Smeebrug.
11. Hendrik de Winter, ongeh., 22
j., Pelmoleustraat.
Hendrikus Broere , 1. j. en 4 m. ,
buiten de Weerd.
12. Alida ElizabethEnderlé , onyeh.,
45 j. , Domtrans.
Grietje Schroevers, wed. Johannes
Woudenberg , 55j,, Maliebaan.
Hendrik Troonhof, l j, en l m.,
buiten de Weerd,
-ocr page 283-
35
Barbara Johanna llaarmans , 3 ra. ,
buiten Tolsteeg.
Willem Gerardus Scha Jee , 8 j.
en 9 m. , Predikheerenstraat.
Coruelia Agterberg, 11 j. en 3 m.,
onder Tolsteeg.
16. Adrianus Baljet, 10 w. , Keuken-
straat,
Willem Broedelet, geh., 33j.,
Smeebrug.
Jobanna van Loeven , ongeb.,
25 j., Nieuwe Kade.
Hendrika Andree, huisvr. van
Jacobus Duijveman , 49 j,,
Ilartstseg.
l 7. Maria Anna Elisabetb Mulder , 3
m. , Achter de Twijestraat.
Coruelia Jansen , l m. , Holen-
steeg.
l o« Catbarina Poesenou , wed. Fran—
ciscus Tan Tuijl, 78 j., Juf-
ferstraat.
Christoflel Lantzaat, l j. en 3 m.,
Magdalenasteeg.
Jonnoes Jacobus Warren , circa
7 m., Voorstraat.
19. Johannes Bertrand , geh., 41 j.,
Ëietsteeg.
Catharina Fox , ongeh., 25 j. ,
Acbter Clarenburg.
20. Marinus logen , 12 d., Loef berg-
makerstraat.
Levenloos aangegeven Zoon van
Hendrik van der Straaten , bui-
ten de Weerd.
Dirkje de Bie, huisvr, van Hen-
drik van der Straaten , 33 j.,
buiten de Weerd.
'2i. Alida Delwijn e , wed- Johannes
Petrus Oastroph , 83 j., Uud-
Munstorkerkhof.
Joseph Muller, ongeh., 20 j.,
Steenweg.
Hendrik de Leenw , ongeh., 44
j., Ganzenmarkt.
Johannes de Bruin, 9 j. en 2 m.,
buiten de Weerd.
--• GabriëlPreijs, 2 j. en3 m., Lange
Smeesteeg.
Johanna Hendrica 91 ulier, ongeli.,
39 j., Heemstede.
Zeliea Rietvelt, huisvr. van Man -
nusHoll, 48 j., Lange Koestr.
Neeltje vanSchaik ,10j.en9m.,
aan de Molcnsteeg.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Petrus Cohu , Gaardbrug.
Alexander Audree , 2 j, en l m. ,
Zilversteeg.
23. Leonnrdus Bongers, weduwenaar,
80 j. , Muriastraat.
Levenloos aangegeven Zoon van
GerritPlainier, onder Tolsteeg.
Johannes Carel Bakker , 9 j. en
8 m., Zadelstraat.
24. WillemkeJebbink, 2 j. en 2 m.,
buiten Catharijne.
Helena Kijnsewijn, wed. Govert
Sakkers , 53 j. , Watersteeg.
WillemBrans, geh., 63j., Bo-
terstraat.
25. Jaantje Hartman, huisvr. van
Nicolaas Scheffer , 49 j.» Ach-
terweg.
Hermina Adelijda Beidevier , 4 d.,
Springweg.
-ocr page 284-
36
Anton Reinhard Hora Siccama,
6 m., Muntstraat.
Hendrik Hofman , 10 j. en 2 m. ,
Ulijlpoort.
Levenloos aangegeven Zoon van
Adrianus van Doorn, bultende
Weerd.
26. G eertruida Angenita van Schaick ,
huisvr. vanPietervan Eijk , 21
j. en 2 m., van Wijckstraat.
Dirk Gerardus van Enibden, geh.,
39 j., Predikheerenkerkhof.
Gerardus van Bruggen , 4 j. en 6
m., Magdalenasteeg.
Jacoba Aletti» Yroon , 7 m. , Buur-
kerkhof.
27. Jan Julianus Schmitt, ongeh.,
48 j., Zilversteeg.
Gerardus Johannes Baars, 7 m. ,
buiten de Wittevrouwenpoort.
28. Cornelia Van Bootselaar , huisvr.
van Dirk Bekker , 79 j. , Zand-
straal.
Catharina Fourmij , wed. Wouter
van Dijk , 81 j. , Lijamaikt.
Anna Maria Weijand, 7 w., bui -
ten Tolsteeg.
29. Willem vanBIuijen, 2j. enll m.,
Achterstraat.
Hendrikus Leonardus de Boer , l
Johanna van den Hoed, geh. met
Huibert Bom, 57 j., builen
Tolsteeg.
Johanna Geertrnida de Bouter ,
l j. en 6 m. , buiten de Weerd.
Johan Pieter Edzard Falck , on-
geh., 27 j. , Ganzenmarkt.
30. Elisaheth van Holk , 5 m., Steen-
weg.
Gerrit van Rooijen , 8 d., Stroo-
steeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Gaulier van ter fiaterd , Korte
Jansstraat.
Carolina Stolwerk | ongeh., 80
j., Hekelsteeg.
Nicolaas de Kooi], geh. , 75 j. ,
Lange Viesteeg.
Geertrnida van Zevenhuizen, wed.
Lnmbertus Serto, 80 j. , Mijl-
poort.
Maria Strang , wed. Arnoldus van
Gulik , 82 j., Magdalenaplein.
ol« Levenloos aangegeven Zoon van
Jan Matthijs Fonville , Malie»
baan.
Geertruida Aïida Maria Fhilippina
Dieterich , 3 w., Agnietestraat.
Cornelis Verweij , geh., 52 j,,
aart 't Zand.
j. en 10 m., Zandstraal.
OvKÜLKDKKKN 127.
-ocr page 285-
37
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren. ..... 9.
Stuipen....... 13.
Terval van krachten. . . 19.
Tanden....... 2.
Beroerte....... 1.
Tering........ 13.
Klierziekte...... 3.
Zenuwkoortsen..... 4.
Slijmziekte....... 2.
Zuur. ........ 6.
Groep........ 3.
Koud yuur...... 2.
SHjmberoerte..... 1.
Longtering. ..... 3.
Borstkwaal...... 13.
Het Water...... 6.
Pleuris........ 1.
101.
Transport. . . 101.
Gebrek aan de maag. . . 1.
Bloedspuwing. .... 2.
Fokken....... 4.
Buikontsleking. .... 1.
Kramp........ 1.
Water in de borst. . . 1.
Zenuwberoerte..... 3.
Belroos....... 1.
Koortsen....... 3.
Operatie eener breuk. . . 1.
Gevolgen der kraam. . . 1.
Klierlering...... 2.
Stik zinking...... 2.
Stinkziekte...... 1.
Ontsteking in het hoofd. . 1.
Leverziekte...... 1.
127.
Het getal der Jaren, hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, Is als volgt:


Transport
fflann. Vr. Tot.
. 52 41 93.
Van 50
tot 60 j aar
5
4
9.
»
60
» 70 i»
4
3
7.
I»
70
» 80 »
3
3
6.
»
80
» 90 »
4
7
11.
)>
90
»100 •»
1
»
1.
69-58—127.
Mann.Tr.Tot.
Doodgeboren. 6 3 9.
Beneden het jaar. 16 13 29.
Van l tot 10 jaar. 17 7 24.
» 10 » 20 » 235.
» 20 » 30 » 5 5 10.
» 30 » 40 » 268.
» 40 » 50 » 4 48.
52-41-93.
-ocr page 286-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ,
Den 2 Maart 1844, door den Notaris
M. WIGMAN.
N". 1. Eene Hofstede, met 11 Bunders, 66 Roeden, 28 El-
len Wei, Hooi, Bosch en Teellanden, gelegen onder de Ge-
meente Kockeugen, in den Polder van dien naam, en
N°. 2. 2 Bunders, 57 Roeden, 30 Ellen Wei- en Hooi-
landen, gelegen onder de Gemeente Gerverskop. Te zamen
verkocht voor f 7000.
N% 3. 43 Roeden Boschland, gelegen onder Kockengen,
in den Polder Spengen. Verkocht voor f 160.
Den 9 Maart 1844, door den Notaris
K DK GRAAF.
Eene Huizing, met Erf en Grond, staande en gelegen te
Utrecht, aan de Oostzijde van de Oude Gracht, tusschen de
Vie- en Jacobiebruggen, wijk H, N°. 11. Verkocht voor
ƒ 5,030.
-ocr page 287-
TAFEL
VAN
WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN ,
In de maand MAART 1844,
GEDAAN AAN HET
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT,
ONDER IOEZIGT VAN DEN HOOGLEERAAR
P. J. I. de Frcmerij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

BABOMETER IK
ÏHERMUHETEH
U a




K n


MILLIMETERS.
IN 100°.
H w
K u
WBRBSGK9TBLDH,
3


H -
m «
'S flJIDD. 12UH£N
H





o a
£ o

a
9 ar.
i 2 u.
3 ur.
9 UT.
9at,
lüu.
3al.
9ar.
i a

1
746
747
780
783
la
78
86
4»
H.
Bewolkt.
2
749
7SO
780
749
34
7
74
36
idem.
idem.
3
747
747
748
749
46
7S
8
5
N. W.
idem.
k
75O
748
74S
746
56
76
6?
2i
Z. W.
idem.
B
75*
786
736
787
38
44
88
06
K. 0.
idem.
6
786
756
785
755
1
35
46
24
K.
idem.
7
762
763
764
766
26
47
4i
14
N. O.
idem.
8
770
77O
771
771
08
17
28
— 06
O.
idem.
ö
764
763
761
761
23
3
4g
la
Z. W.
Betrokken.
10
757
758
753
785
8
S
56
Sa
idem.
Regen.
11
754
749
745
745
28
5
74
Hs
w.
idem.
12
74S
745
748
749
3
SS
4«
18
s. w.
iewolkt •
!3
786
7S58
789
761
Si
8»
41
os
K.
dein.
U
7GO
760
760
759
36
36
4>
—06
idem.
dera.
IS
754
752
781
784
1»
38
68
2
Z. w.
Betrokken.
>6
754'
755
7H3
788

8»
9S| 48
z.
Bewolkt.
-ocr page 288-
40
5
a
4
BAROMETER IN
MILLIMETERS.
THEHMOMETKB 1
IK 100°.
NDCTIIEEK
DD.telZ ar.
WKKRSGESTRLDH.
'8 MIDI). 12 UREN.








C
!> ar.
2u.
Sar.
9 ar.
9ar.
lüu.
Sar.
9ar.
& i
ia

17
763
764
763
764
CM
66
6
1
O.
Betrokken.
18
763
762
761
761
06 3>
*4
28
idem.
Bewolkt.
19
762
761
761
787
SS; 43
S
4
N.
Betrokken»
20
748
74S
744
783
38
A6
Si
-04
N. W.
Regen.
21
733
789
760
761
35 4s
46
16
S.
Bewolkt.
2 2
787
786
7SS
7 SS
S8; 44
S!
28
idem.
Betrokken.
25
734
783
7S3
784
4>
47
68
S»
H . w.
idem*
24
ÏB4
783
782
752
6
9l
94
62
o.
Bewolkt.
23
ÏBB
784
782
7SO
64
9i
88
74
idem.
Betrokken*
26
7*8
752
7S3
788
64
t>S
7
B6
H.
idem.
27
761
768
765
76S
7<S
98
117
86
N. 0.
idem.
28
769
770
771
778
84
10
8
SS
O.
idem*
29
776
777
777
778
64
74
«S
86
idem .
idem.
30
778
778
774
774
7}
9?
10.
48
z.0.
Helder.
al
773
771
771
771
B«
12 ' 12$
1
64
idem.
idem.
i
7SS!
7SBS
7SBs
762»
1
33S i Bso
874
29»
GEMIDDELDE WAARNEMING
Van den icn« tot den 10".
2
7SB9
7SSi
78*4
7SB9
S?S 4io
Suf
ïn
— — lOcn. — __. Ii0c«,
3
761
762<=
761?
762?
893 7 97
846
84J
— ._ -gOen. --------- 3len_





t



IS 's morgens sneeuw eii regen*
20 regen en vrind.
21 's morgens sneeuw*
23 regen.
24 's avonds regen»
5S idem. j
27 idem.
28 Ts morgens mistig.
l *s morgens regen.
5 's avonds wind en regen.
A 's namiddags en 's avonds regen.
6 '8 avonds regen.
9 's namiddags regen en wind.
i O regen en wind.
il idem.
J3 's morgens bnijig.
Algemeen gemiddeld, Barometer 738,1 t Tbermuuieter 0,°i.
STASI» HES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
onder Nulpeil.
l Maart i844. . . . '......2 el 05 duim.
31-------------- 2-50 ------
-ocr page 289-
Naamlijst
DER
l
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND APRIL 1844.
Geborenen
op den
1. April. Gerrit, Z, van Gerrit
Amen.
Barbara Gesina , D. van Bastiaan
Muijzert.
Lconardus, Z. van L eonardus Ock-
huijsen.
Pieter, Z. van Joban Albert Luca.
Coruelis , Z. van Cornelis Yuur-
mans.
llermanus , Z. van Willem I're-
drik Linschoten.
Belena Delfiaa , D. van Cornelis
Jannis Baptist Kuijper.
Elisabeth Hendrika , O. vanLeen-
dert iloeijenbos.
2. Gouda, D. van Johannes van
Loevezijti.
Leenderl Karel, Z. van Leendert
liarrasen.
hannes Witkamp.
Gerardus Hendrikus , Z. van Cor-
nelis Lamberlus Raams.
3. Charlotle, D. van Herman Hen-
drik L'ischoff.
Johauna Cathartna , D.vanDern-
hard Heinrich Entken.
Gerardus Antonius, JZ.vanJaco-
bus Antonius Mulder.
Clara , D. van Meijer Jonas Bod-
ding.
Susanna Maria Rosalia, D. van
Justinus van Rijn.
4» Gijsberta Jeannetta, D.vanHen»
ricus Joannes van den Cerghe.
Neeltje, D. van Andriesde Voest.
Cornelis Willem, Z. van Johan-
nes Verloop.
O. Catharina Wiihelmina , D. van
Johannes Emmels.
Maria Clara Antlionia , D. van Ja -
cobus Hendrikus Rietvelt.
Arnoldus Stephanus , Z. van Ste-
phanus Alter.
Margaretha, D. van Dirk deKruijff.
Gijsje Maria, D. van Willem Sma-
BÜg.
Dirk , Z. van Jacobus van Leur.
6. Antonius, Z. van Joiua Genitse.
Oornelis van de Groenekan.
Johannes Cornelis , Z. van Jo •
hannes David Eijtinger.
Maria Engelina, D. van Pieter
Marcus Luca.
Willem , Z. van Izak Jongbloed ,
overleden den 8 Sept. 1843.
Leonie Victoire Henriette , D. van
Leopoldus Joannes Antonius
van der Kun.
-ocr page 290-
42
Bernardus Wilhelmus, 'L. van |
Hendrik Croes.
Johanna Aletta, D. Tiin Albertus
Verkerk.
Theodorus Michiel, Z. van Wil-
heimus Johnnnes van Wijk.
Cornelia Hendrika , D. van Hen»
drik Mica.
Cornelia en Huibert, D. en Z. van
Gerrit Galesloot.
Mekka Jlargaretha, D. van Cor-
neiius van der K.viij.
' • Marinus , Z. van Christoffel Ton-
geren van Vlissingeu.
Anthonie , Z. van Johann Fran-
ciscus Josephus Theodorus Be-
samusca.
Clasina , D. van Cornelis Blonk.
Johanna Maria , D. van Johannes
van Emmerik.
Johanua Maria , D. van Johannes
Slinkers.
Helena Elisabeth > D. van Cornelis
van uree.
8. Engelina, D. van Willem van
Kooien.
Salomon , Z. van Simon Simons.
Anthonij Theodorus , Z. van Hen-
drik Verheem.
Gijsberlus, Z. van Josephus van
Montfoort.
Cornelis , Z. van Joseph de Bont.
Lamberta Cornelia Geertruida,
D. van Wilhelmus Anthonius
Geelen.
J), Johanua , D. van Arie Flantua.
Johannes Marinus , Z. van Albert
van Weelderen.
lilisabcth Sophia Cerharda, I).
van Melis Johacnes Velthuis.
Willem , Z. vun Elias Lobel.
Frederik , 2» van Johannes Na-
huijsen.
»"• Cornelis Anthonie , Z. van Jacob
Ruigrok.
Willem , Z. van Hendrik Gerrit
van der Wolk.
Maria Hendrika , D. van Johannes
Vreedendaal.
Hendrika Maria , D. vau Johannes
Visscher.
l "• Pieter Anthonie , Z. van Pieter
Anthonie van Teen.
Johannes Gerardus , Z. van Theo-
dorus Franoiseus Kleijn.
Willemina Elisabeth, D. van
Alexander Willem Michiel van
Hasselt.
Willem , Z. van Johannes Ros.
12. Hendrik Benjamin, Z. vau Hen-
drik Nagtegaal.
Aaltje , D. van Gerardus Leeman.
Johanna Clasina, D. van Kristiaau
de Ruiter.
Pieter Heodrikus , Z. van Willem
Vollenhoven.
Johanna , O. van Dirk Sonnius.
Catharina , D. van Thomas van
Straalen.
Clara en Wouter, D. en Z. van
Jan Wolf.
lo. Theodora, D.v.Hermanusde Rijk.
Franciscus Johannes, Z. van Chris-
tiaau Marlens.
Johannes Jacobus , Z. van Reinier
Wesselo.
-ocr page 291-
43
Adolphus , Z.van Adolplius Maas.
14. Georgius Johannes Hemlricus , Z.
Tan Ilendrieus Johannes Ter-
Hngen.
Maria Wijnanda, D. van Gerrit
Scholten.
l o. Johannes Hendrikus , Z. van Jan
Mulder.
Bernardus Johannes , Z. van Wil-
lem Pieter Corabee.
Engel Theodorus, Z. van Joannes
Derks.
Jacoba , D. van Cornelis van der
Steen.
Jacoba, D. van Paulus Stainer.
Agetaa Geertrui] en Johannes , D.
en Z. van Hendrikus Johannes
van Hiel.
Wilhelraina Frederika Cornelia ,
V. van Jens Jensen Dodt.
""• Maria Johanna Eogelberta , I), van
Petrus van Wijk.
Hendrikus Wilhelmus, Z. vnn
Glaas Frederik Kreeftmeijer.
Hendrikus Theodorus Ernestus, Z.
v. Theodorus Ernestus Knijper.
Adrianus , Z. van Arie Middel-
koop.
Rijk, Z. v. Hendrik Kroonenburg.
Jacobus , Z. van Johannes Jacobus
van Loveren.
17« Maria, V. van Bernardus Fitser.
Johanna Wilhelmina , D. van Da-
vid van Uorkom.
Johanna Elisabeth , D. van Jo-
hannes Kraner.
Johunna Elisabeth , D. van Nico-
laas de Ligt.
Meohtelina, D. van Marinus Cruijs,
Jetje , D. van Abraham Levie
Bouwman,
*•"• ïïargaretha , D, van Ghristianns
de Bruin.
Adriana , D. van Dirk de Jager.
Cornelis Gorsliaan , Z van Cors-
tiaan van der Wagt.
Cornelis Andries , Z.van Johan-
nes Weegenaar.
Hendrik , Z. van Hendrikus Lee-
mans.
Pieter , Z. van Jacobus Antonie
van Oort.
l J. Gijsbertus Franciscus , Z. van
Gijsbertus Ivo.
Jacobus, Z. van Jacobus Loffeld.
Albertus Johannes , Z. van Alber-
tus Johannes van Vogelpoel.
20. Theodora Adriana, D. van Jo-
hannes Isaak de Haart.
Joannes Adrianus , Z.van Joannes
Vuerhard.
Hermanus Marinus , Z. van Johan-
nes van Wichen.
21. Martinus , Z. van Hendrik Dief-
fenbach.
Stephanus Bernardus , Z. van Hcr-
manus Ligteringen.
22. Carolina Christin*, D.van Carel
Roere bach,
Hendrik», O. van Cornelis Kun-
neman.
Johannes , Z. van Johannes Deu-
velingen.
ElizabethGeertruijda , D. van Jan
Wildschut.
23. Dirkje , D. van Jan Pieter Vogt.
-ocr page 292-
Gerard Anton, 2. van Henrich 98. Anthonie, Z. van Wilhelmus Kok.
Anton Schapman.
Clasina Eüsabeth Johanna, D.
•van Matlhijs Bnlanges.
24. Willem, Z. Ta» Hermanus de
Groot.
GijabertusHendrikus, Z.van Hen-
drik van Spankeren.
Alida , D. van Jacobus van Mans-
veld.
25. Johan DIarius , Z. van Jan Pieter
Schalenkamp.
Adriana Johanna , D. vanBart van
Oort.
26. Hendrik Johannes , Z. van Hen-
drik Johanoes Osti.
Hendrikus , Z. van Jacob Krijn,
ders.
27. llisabeth, D. van Gijsbertus van
der Steen.
Herman , Z. v. Meijer Hamburger.
Willem Johan , Z. van Henricus
Friedericus Heijman.
Jacoba , J), van Lambertus van
ISijendaal,
Wilhelmina, D. van Johannes
van der Linden.
Cornelis Lamberlus , Z. van An-
thonie de Winter.
2J. Hartog , Z. van Salomon Dasberg.
Hendrik Daniël, Z. van Willem
Berg.
Anthonia Maria, D. van Wouter
van der Horst.
Willem , Z. van Wilhelmus Tot.
•il). Aaltje , O. vanjohannes Woerst.
Jacobus Petrus, Z. vanjohanues
van den Berg.
Christiaau , Z. van Thomas vau
Basten.
Johannes , Z. van Hendricus Smit.
Margaretha Johanna , D. van Wil-
lem Frederik de Man.
Adrieune Jacqueline, D. van Guil-
laume Leonard Kuppers,
154, waaronder 11 Oriechten.
Voltrokken Huwelijken
op den
3, April. Johannes Vreeswijk ,
Muzijkmeester, 23 j. en Biaria
Jongelijn, londer beroep , 26j.
I'ieter Benjamin van Veen, Schrijn-
werker, 25 j. en Maria Aletta
Scherrenbeek , weduwe , bui-
ten beroep , 43 j.
10» Hendrik Jan Hulleman , weduwe-
naar, Pedel | 57 j. en Jacoba
Johanna van den Steen , zonder
beroep , 44 j.
JohannesPennio , Schoenmaker,
20 j. en Margaretha van H elden ,
t ouder beroep, 29 j.
Gerrit van de Vooren , Kamerbe-
hanger , 29 j. en Johanna Wi-
cart, zonder beroep , 31 j.
Wilhelmus Papendorp, Schip-
-ocr page 293-
per, 22 j. en Dirkje Rietveld ,
Werkster, 22 j.
11» Johannes Petrus Hazeu , beroepen
Predikant te Koorndijk , 24 j.
en Maria Francina Hermina
Trompert, zonder beroep , 33 j.
16. Wijer Antonij Beek, 2" LUU. Ie
Heg. Lanciers , 27 j. en Hen.
riette Jacqueline Baronnesse van
Utenhove, 28 j.
17. Fredericus van Lint, Grutter,
84 j. en Hendrica de Haas,
Dienstmeid , 23 j.
Antonie Jacobus van Harrevelt,
Huisbediende, 39 j. en Fre-
dricaCatharina Geertruida We-
ber, zonder beroep , 37 j.
Eudolph Franciscus Ullersma ,
Grutter , 28 j. en Anna Beur-
raanjer , Dienstmeid , 33j .
Jacob de Kruif, Smid, 31 j. en
Nielletta Jacoba van den Borg ,
Naaister, 30 j.
Philippus van Helvoirt, Winkel-
bediende , 26 j. en Helena van
Dijk, zonder beroep, 25 j.
Lowies Severijn , weduweuaar,
Suikerballenmaker, 34 j. en
Weeltje van Aller, weduwe,
Winkelierster, 48 j.
Willem Frederich Kelbling,
Schoenmaker, 23 j. en Theo-
dora Maria Oosterbaan , zonder
beroep , 21 j.
Johann Oosterbaan, Kamerbehan-
ger, 25 j. en Jacoba Wilhelmina
Taris , zonder beroep , 34 j.
Johannes Westerman , Metselaar,
24 j. en Maria Kant h , zonder
beroep, 31 j.
l o. Jacobus Franciscus Marinns van
AVichem, weduwenaar, Adj.
Comm. 2« Klasse bij het Prov.
GOUT. van utrecht, 36 j. en
Angenitha Elisabeth Reijne,
zonder beroep, 37 j.
19. Antlionij Willem Muijsken, 2"
Luit. 3« Keg. Artillerie, 30j.
en Leonora Catharina Saaij-
mans , zonder beroep , 21 j.
24. Hendrik Meijer, Timmerman,
23j.en CliristinaGijse , Dienst-
meid, 25 j.
Antonie van Beurden, Broodbak-
ker, 26 j.en Christina Jacobi,
zonder beroep , 34 j.
Arnoldus Reinier Zwier Joost,
31 j. en JohannaMeester, beiJe
zonder beroep, 22 j.
Willem Klinkvis , Kamerbehan-
ger , 34 j. en Antonia Wester-
hout, zonder beroep, 33 j.
Leendert Zacharias Eijtinger,
Schrijnwerker, 27j. en Aletta
Boonemeijer, zouder beroep ,
29 j.
Jan Rietvelt, Hovenier, 29 j. en
SophiaOtte , Hovenierster, 22 j.
Albertus Kragten, Hovenier, 26
j. en Maria van der Mark , zon-
der beroep, 23 j.
Johannes Jacobus Driessen, Tim-
merman , 25 j. enGerarda van
Ewijk, Naaister, 21 j.
-ocr page 294-
25. Edmond Georges de Hattitzsch ,
2" Luit. bij het Reg. Gren. en
Jagers , 28 j. en Antoinette
Louise Hora Siccama, zonder
beroep , 28 j.
Philips Ram, 25 j. euMagdalena
Maria des Tombe , beide zouder
beroep, 22 j.
Johannes Coenraad Eger, Onder-
wijzer , 25 j. en Henriette Char-
lotte Teisseïre , zonder beroep ,
22 j.
TH ZAMICN 30 PAREN.
Overledenen
op den
J. April. Cornelis Bosch , l m.,
buiten Tolsteeg.
Godhart Krafft Neervoord , geh.,
72 j., Lange Smeesteeg.
Margaretha Pieterse , ongeh., 64
j., Groote Elieusteeg.
Maria -van Luijn , l j. en 8 m.,
Zandstraal.
Bernardus Petrus Mulder, 2 j.en
3 m., Tuchthuissteeg.
Franciscus Petrus Mijnders , 7 ra.,
buiten Catharijne.
Levenloos aangegeven Zoon van
Gerardus Tap , Voorstraat.
2. Pieter van Soest, 5 m., Maria-
plaats.
Maria Elisabeth de Reuver , huis-
vi. van Petrus Steenwijk , 41 j. ,
Suikerstraat.
Jacoba van Wijk , huisvr. van
Leendert van Kasteel, 44 j.,
Lange Smeesteeg.
3. Hendrik Willem Krebber , 7j.en
9 m., Yoorslraal.
4t Johanna Broere , 7 w., Weerd.
Cetrit van der Sneij , geh., 27 j ,
Weeid.
Hendrik de Graaf, geh. , 52 j. ,
St. Jacobsgasthuissteeg.
Theodora Bakker , wed. Cornelis
vanderSteent72j,,Gaardbrug.
•->• Petronella Wilhelmina de Kijk ,
Ij. en 5 m. , buiten de Catha-
rijnepoort.
Johanna Soesbergen , huisvr. van
Johannes Godee , 77j., Lange
Viesteeg.
O. Adriana Smies , wed. Arie van
Nier , 81 j., Koestraat.
7. Levenloos aangegeven Zoon van
Bart van Eisen , Brandsteeg.
ö. Cornelis van Beek, l j. en 6 m. f
Lange Jansstraat.
Levenloos aaogegeven Zoon van
Hendrikus Caro, Haverstraat.
AntoinettaBallibus, 6 m , Zwaan-
steeg.
Leendert Westraaas , 4 j. en 3 m.,
Elisabethstraat.
Joseph Laurent, 13 j., Willems-
kazcrne.
J-Johannes Jan Rozel , l j. en 2 m.,
Klein Eligeosteeg.
Antonius Peters, 46j., "Walsteeg.
-ocr page 295-
Cornelia van Gorsel, huisvr. van
Anthonie Rietveld, 61 j., Wij-
den Doelen.
10. Mallhijs Serlijn , 88 j. , Loefberg.
makerstraat.
11. Gijsbertus Rietveld , 4 j. en 7 m.,
Lauwenrecht.
Johannes Hoedemaker, 3 j. en 4
m. , Mariaplaats.
12. Cornelis de Bie, 3 j. en 4 m.,
Kaatsteeg.
Gerardus Hendrikus Kempe, 5
m,, Achterweg.
GerritjeSchuurkamp, huisvr. van
Dirk van Zutphen , 25j., Lange
Nieuwstraat.
Marinus Koeman , 2 m., buiten
Tolsteeg.
13. Catharina Elisabeth van Giesson ,
7 j. en 9 m., Groenesteeg A.
Maria Janetta Rogier, l j. en Gin.,
Veenstraat.
Wilhelmina Regter , huisvr. van
Isaac van der Linden , 44 j.,
Zuilensteeg.
14. Johanna Henriette Perk van Lith,
ongeh. ,37 j., Jan Pompepoort.
Catharina Herkcns , wed. Stepha-
nua Bakker, 69j., ABCstraat.
Johannes Leonardus Besters, 6
m., Mariastraat.
Elisabeth de Bruijn, 9 m., Vreeb.
Dirk Stoker, 7 j. en 8 m., Korte
Lauwerstraat.
15. TheodoraKinnegim , 8j.en4m.,
Hooglandsche brug.
16. Frederik Jaeobus Uoss , 3 j. en 1.0
m., buiten de Catharijnepoort.
Cornelia Verhoef, wed. Jacobus
Beiderier , 90 j., Springvreg.
Hendrieus de Wolf, 14j., Ach-
terstraat,
*w Anna Catharina Vodde , huisvr.
van Herman Heuvingh , 70 j.,
Bemuurde Weerd.
l S. Dirk Johannes Wildeboer , 4 m.,
Rijnstraat.
ly.Rijk de Lang, 8m., Knipsteeg.
Hendrik BietmaD, 20j , Hospitaal.
Coroelia de Boer , wed. Willem
Lebbink, 66 j., Oord.
Coruelis Schoonheim, 5 w.,
Weerd.
Cornelis de Winter , l j. en 2 m. ,
Achterweg.
Johanna Sonnius , 7 d., Water-
steeg.
Jacoba Alargaretha Faddegon , l j.
en 3 m., Stroosteeg.
Maria Kesseler, wed. JHartinus
Verbeek , 87 j. , Pelmolen.
20. Johannes Jansen , 2 d., Nicolai-
steeg.
Johanna MargarethaBarthe , wed.
Bartholomeus Mol, 82 j., Korte
Viesteeg.
Heleno Boksteijn , wed. Anthonie
van der Velden , 82 j. , Korte
Hamsteeg.
Jaeobus Philippus Duparant, on-
geh. , 19j., KorteEiisabelhstr.
il. Marinus Bruinjé , ongeh., 24j,,
Hospitaal.
22. Maria Bosson, ongeh., 42 j., Zand.
23. Albertus Seldenrath , 2 j., Be-
gijnsteeg.
-ocr page 296-
Maria Anna van der Hoop, ongeh.,
46 j., Voorst raat,
löargaretha Coster , ongeh.« 71
j., Pottestraat.
2'• Elisabeth Godee , wed. Georg
Frederik Keilerman , 57 j.,
Rreedstraat.
28. Gerrit Huntelaar , geh., 39 j.,
Lange Lauwerstraat.
Hendrik Oudemast, ougeh,, 28
j., Tienhoven.
Barbara Cornelia van Rossum , on-
geh., 31 j., Smeebrug.
HeudrikaGoedhart, 3j.en6m,,
buiten de Wittevrouwenpoort.
29. Hendrina Catharina Verweij , 4
m., Heerenstraat.
30. RijkRiepe, 12d., Diendersteeg.
Daniè'l van Dorsten, 9 w. , Voon.
straat.
Teunis Ruijs, geh., 49 j., Zil-
versteeg.
Elisabeth Cornegge , ongeh. , 77
j., Putsteeg.
Jacobus van Maarseveen , 71 j. ,
Lauwearecht.
Uerrit Johannes Godart, 4 j. en
3 m. , Jurrie Roclenburgsteeg.
Johannes Seton , 19 j., Lange
Viesteeg.
Helena Barbara Ditmars , wed.
Johannes van Zutphen , 78j. ,
Weerd.
24. JohanaesvanZeijl , geh., 31 j.,
Lange Viesteeg.
Harriett Rosa Brijan , 4j., Plein
Vredenburg.
Jacoba Hanoch, huisvrouw van
Adrianus van Piggelen, 69 j. ,
Geertruidasteeg.
25. Theodora Geertruida Verhoef, 22
j., Vollerbrug.
Agetaa Geertruij van Hiel, 10 d.,
Zilversteeg.
26. Jacobus Zwaan, 10 j., Zwarte
water.
Johanna Flantua , 15 d., Groene-
steeg.
Jan Oostveen, geh., 26 j., Ha-
verstraat.
Willem FrederikSlee, 5 j. , Tol-
steeg.
OvEBLEBKNEN 884
-ocr page 297-
49
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:


Transport. . .
Kinderziekte. .
68.
Stuipen ......
. 13.
Verval van krachten. .
. 12.
Accident aan de bil.
•
1


Zenuwzinkenkoorts.
J •
2




Bezetting op de borst. . .
•ra
i.


Zenuwkoortsen. . , .
. 2.
Roodvonk. ...
A .

. 2.
Galkoorts. .
.


Sliïmlf nnrti
1.


>-*i^jujJxuul 15. • . . . .
Vuur
1.
Slijmberoerte. . . .
. 1.
Gewrigtont8teking. . . .
1.
1.

. 6.
LoDfftcrinp''



O&" • • • • t
Ziekte in het hoofd. . .
1.
1.




Longontsteking .....
1.



. 1.
Fistel.



Geelzucht
1.


Bloedbraking. ....
1.
1.



68.

*»•!!•,
88.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt
hebben , Is als volgt :

Mann.
Vr.Tot.
Mann. Vr.
Tot.
Doodgeboren. 3
» 3.
Transport. 43 24
67.
Beneden het jaar. 12
7 19.
Van 50 tot 60 jaar. 1 1
2.
Van 1 tot 10 jaar. 13
7 20.
» 60 » 70 » 16
7.
» 10 » 20 » 5
1 6.
» 70 » 80 » 1 5
6.
» 20 a 30 » 6
2 8.
» 80 » 90 ? 1 4
5.
» 30 » 40 » 3
*> AH M p;n « 1
2 5.
5 f!
» 90 »10Ü » » 1
1.
Jf {LU ft OU , Ji
D.
47—41—88.
43-24-67.

-ocr page 298-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Den 6 April 1844, door den Notaris
M. WIGMAN.
N°. 1. 5 Bunders, 26 Roeden, 20 Ellen Wei- of Hooiland ,
gelegen in den Polder Galecop, Gemeente Ouden Rijn. Ver-
kocht voor f 1,480.
N°. 2. Eene Woning met Erf en Grond, gelegen binnen
Utrecht, ten Noorden van den Steenweg, wijk D, N". 336.
Verkocht voor / 490.
N°. 3. Vier Woningen, binnen Utrecht, onlangs gebouwd,
achter den Stadswal, over het Bolwerk Wolvenburg bij de
Wittevrouwenpoort, wijk H, N°. 702"—-702d. Verkocht voor
f 2,350.
Den 20 April 1844, door den Notaris
J. H. VAN SCHERMBEEK.
N°. 1. Een Winkelhuis met Grond, Kelders en Kluis, ge-
legen te Utrecht, aan de Westzijde van de Choorstraat, wijk
D, N°. 12. Verkocht voor f 3,735.
N°. 2. Een Huis met Erf en Grond, staande te Utrecht,
aan de Oostzijde van de Predikheerenslraat, wijk H, N°. 452.
Verkocht voor / 1,960.
Den 27 April 1844. door denzelfden Notaris.
N°. 1. Een Hnis mei Erf en Grond, slaande en gelegen Ie
Utrecht, aan de Noordzijde van den Steenweg, wijk D, N8.
375. Verkocht voor f 5000.
N0. 2. Een Huis, Erf en Grond, staande en gelegen Ie
Utrecht, aan de Zuidzijde van de Vrouwjutteslraat, wijk A,
N°. 340. Verkocht voor ƒ 800.
-ocr page 299-
TAFEL
VAN
In de maand APRIL 1844,
GEDAAN AAN HET
LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT,
ONDER TOEZIGI VAN DEN HOOGLEERAAR
P. J. I. de Frcmcrij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

BAHOMBTBR IN
XilZRMUMKÏER
M °




M SI


MILLIMETERS.
IN 1000.
~ OJ
WEKR3GK3TEI.DH.
s

• ' L -" — — ----- ^_„ -^.'-
m •
'S Ulij». 12UHKK
-






1
P O
'" Q

£
)ar.
12 a.
3 nr.
9ur.
tai
12u.
3nr.
Bor
i 5










m

1
771
770
76U
7C9
84 12i
144
8
Z. O .
Helder.
2
768 J767
768
764
107
1/12
168
83
idem.
idem.
5
762 :761
760
7S9
m
167
17S
88
z.
idem.
4
7B8 787
787
7SS7
12i: 16»
19
Ha
idem.
Bewolkt.
B
788 J7B8 789
761
1 .«' 186
17
9i
Z. W.
Helder.
6
760 760 761
768
124
ir.s
124
7
o.
idem*
7
767 |7G7
767
770
7i
10
i06
84
ïdem
idem .
8
774
774
774
774
78
t*.
138
78
K.
idem.
9
778
776 77B
776
104
14«
14
85
idem-
idem.
10
778
774
772
770
9?
18
174
10
z. o.
Bewolkt*
11
76S 1768
764
764
18
1Ï4
IBtf
9s
idem.
idem.
12
764
762
762
762
11S
IS
104
88
N. W.
idem*
15
786
787
784
786
86
10S
104
86
z.
Regenachtig.
M
7B7
7S8
761
763
10»
104
104
68
tf. W.
Betrokken.
IS
766
766
767
767
Ha
124
136
8
z. w.
idem.
e
769
769
770
771
124! 148
lüli
f,6
idem.
idem.
-ocr page 300-
52

BAROMETER IN
1
THERMOMETER
t*
ui s

s
H
a
17
MILLIMETERS.
ia 1000.
WINUSTIIE
'SMIDD. telS
WXKKSGESTBLim.
'SMIDD. 12 UREH.
,1 ar.
71
lïu.
3 ar.
9 ui
ar.
(2a.
Sur.
9ar.
771
770
770
1*.
ttj
164
104
N. 0.
Bewolkt.
18
68
767
768
768
154
17,
194
10
idem.
idem.
19
7O
772
773
773
96
1)4
12.
68
idem.
idem.
20
73
772
771
770
tot
13, 13
108
z. o.
Betrokken.
21
770
770
77O
770
116
12
106
9
N.
idem.
22
70
769
769
7<;8
146
16»
17
84
Z. W.
Bewolkt.
23
69
770
770
769
13i
1«4
174
10
N. W.
idem.
24
66
768
68
7(Ï8
i S»
13,
124
64
idem.
idem.
2 B
69
769
~7O
77O
108
los 186
9,
Z. W.
idem.
26
68
766
-68
76H
M6
185
216
12l'
Z. O.
idem.
27
7C6
767
708
770
116
12
123
66
N. 0.
idem.
28
772
772
773
773
94
116
11?
7
idem .
idem.
'29
773
773
773
772
74
104
118
74
idem.
Idem.
r>0
772
772
772
772
106 |;4
Mi
10
idem. idem.

7668


7<J6,

•~-,


i
1
7664
76Ü9
,05o
18»
s»
GEMIDDELDE WAARNEM t S*.
Vandea len» tot den lOen
0
76oy
76Ü9
766o
766<
11 69 l.-i7, iS7a
8Sc

3
mm
7C9s
mjmmt
769}
7U95
769j
1160
;lo«9
•MM
87,
---------- 20e*. ---------- 30".




14 's morgens regen.
Algemeen gemiddeld , Barometer 707^, Xbormoiueter 41,98.
HES WATERS,
ie VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
onder Nulpeil.
... .^, . . 2 el 45 duim.
..... 3 - 65 ------
5-67------
-ocr page 301-
Naamlijst
DEH
«REIN, HUWELIJKEN El
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND MEI i844.
Cicborenen
op den
l_Mcl. Cornelis Albertus , Z.van
Thomas Verbeek.
Frederik , Z. Tan I'rederikMenge.
Samuël, Z. van Jan van Zutphen.
2. Wilhelmina, D. van Leonardus
Peterzen.
Gerrit , Z. van Arie Rijsdam.
Adrianus Josephus, Z. Tan Jan
van Groeningen.
Adriana, D. van Nicolaas van
Leeuwen.
Cornelia, D. van Gerrit van
lireenen.
Nicolaas , Z. van Reijnier Kuiper.
3. Susanna Alijda , D. van Gerardus
Wilhelmus Cremer.
llariti Adriana , D. van Theodorus
Engelen.
Melchior Folkert, Z. van Adrianus
Beuken.
Hendrik Nioolaas , Z. van Daniel
Jan Ludolph Strick vaa Liu-
schoten.
4. Richardus Johannes, Z. van Rijk
Schouten.
Helena , D. van Johannes van der
Linge.
Christina Geertruida, D. Tan Pau-
lus van Mannen.
5 Maria , D. v. Hendrik van Limme.
Hendrika Alida , D. van Jacobus
van Doorn.
Johanna, D. vanHuijberslus\Veij-
burg.
Cornelis, Z. vaajacobusde KijL.
6. Jan Louis , Z, van Adriaan llen-
drikse.
Johanna , D. van Ilerruanus van
der Heiden.
Arent, Z. van Arent van Petten.
Anthonius Adrianus, Z. vaa
Adrianus van Roest.
Jodocus , Z.van Jodocos Ueiing:i.
' Johannes Theodorus, Z. van Theo-
dorus Nieukcrk.
7. Cornelia, D. van Johannes Weer.
denburg.
Gijsbertus , Z.vanFieter Jacobus
Steffaan.
8. Johannes, Z. v. Johannes Hoevers,
Gerrit Willeni , Z. van Willem
van Lieflaud.
9. Hermanus Zacharias , Z.van Hen-
drikus Cocnen.
Gerardus, Z. van Gerardus van
der Vlis.
Johanna Maria , D. van Wilhelrnu»
Maarsevecn.
Frederik Pierre, Z. van Pierre
Luileru».
5
-ocr page 302-
5'i
llermauus Johannes , Z. vau Her-
manu s Okhuiseu.
Geertruida, D. van Johannes Ii»
lippus Maas.
Arnoldus Harinus Stephanus , Z.
van Stephanus Jacobs.
10. Petronelia Christina , O. van Jo-
hannes Adrianus Kerkhoven.
Wilhelmina Sophia , D. vau Aal-
bert van Schaik.
Johanna Jacoba Claaina . D. van
Gijsbert van Esveld.
11. Judith , D. van Reijer van Kooten.
Justus , Z. van Justus de Swart.
Johannes Bartholomeus , Z. van
Johannes Nieuwenliuijs.
12. Antoinetta Elisabeth Alphonsa ,
D. van Gerrit Weijers.
Wiehe , Z. vau Hermen de Kuiter.
Elisabeth AnthoniaMaria , D. van
Arnoldus Gordens.
Barendina Maria, O. van Cornelis
van Boeschoteu.
13. Anthonie Johannes , Z. van Jan
Hendrik Rutgers.
Anthonia , O. van Antonij'Mink-
horst.
14. Anthooie Gijsbertus , Z. van Dirk
de Leur.
15. Cornclis, Z. van Nicolaas Hooge-
lander.
Cornelia, D. vanMarinus Corne-
lissen.
16. Damis Josephus , Z. van Francis-
cus Johannes Okhuijsen.
Jacobus Wilhelmus Folkert, Z. v.
Jacobus Wilhelmus van Haagen.
Jan Karel , Z. van Jan Lamfers.
Petronelia Josiua, D. vun Hendrik
Antoni Bosshardt.
Jan , Z. van Dirk Glissenaar.
l' • Willem , Z. van Nieolaas Pasman.
Hcnri Fieter, Z, van Johan Hen-
drik Schröder.
Maria Anna Elisabeth , D. van Le-
onardus Dmmels.
Wilhelmina Maria, D.vanTheo-
dorus Dikhoff.
Anthonia, D. van Jan Teunis
Wigt.
*°' Petronelia Maria , I), van Tredri-
cus Theodorus Ashol".
U. Petrus Johanues, Z. van Johan-
nes Bernardus Bosman.
20. Maria Louisa , D. van Antonij Ca-
tharina Vierbergen.
Alexander , Z. van Johannes Ja«
cobus van Amerongen.
Lammert Pieter , Z. van Antonie
van Emmerik.
Fieter , Z. van Fieter van Lover-
den.
Bertje, D. van Bernardus Mansvelt.
Johannes, Z» van Hendrik Schoon-
hoven.
Gerrit, Z. vanJohanne»Hendri-
cus van Dalen.
Gerardus Josephus Theodorus , Z.
v. Gerardus Josephus lieiudie.
Wilhelmina Maria, D. van Wil-
lem Pot.
21. Aaltje,D. van Johannes Verdonk.
Dirkje, D. van Johannes Mok.
Johann , Z. van Johann Pastoors.
22. Johanna Cornelia , D. van Jo-
hannes van Rooijen.
-ocr page 303-
55
Wouter Egbertus , Z. van Thomas
Jacobus van Stappershoef.
Frederik , Z. van Hendrik Adriaau
II au er.
Gijsbertus Wilhelmus, Z, van
Gijsbertus Wilhelmus Swaan.
Gerardus , Z. v. GertirdusBovard.
Cornelis Eernardus , Z. van Klaas
van Ginkel.
Jacoba , D. van Johannes van der
Steen.
23. Kasper, Z. van Casper van der
Wouden.
Alberta Jacoba Adriana , 1). van
Johannes Giavendaal.
24. Johnnna Wilhelmina, D. van
Johannes Baptist Keinders.
Slartina Johanna , D, vanNicolaus
van Zutphen.
Otto Johaunes , Z van Jan Samuel
van Raven.
25. Cornelis, Z. van CornelisMastink.
Dirk , Z. van Johannes Stoops
Leendert en Gerardus , Zonen van
Johannes Gijbels.
Hendrika Geertruida, D. van Hen-
drik de Groot.
26. Gijsbert, Z. van Gijsbert van de
Vooren,
Fbilippina, D. van Philippus
Lambres.
27. Christin» Wilhelmina, D. van
Arij Mooij.
Willemijnije, D. van Geurt Steen-
beek.
Marimis Gerardus , Z> van G eorge
In der Maur.
28. Cornelia , D. van Cornelis van
Dalen.
Aloïsius Nicolaus Joannes , Z. v«n
Nicolaus Joannes Maassen.
29. Jan Hendrik , Z, van Jan Hendrik
de Wilt.
Ilendrika, U. van Albert Homberg.
Jan Joseph Justus , Z. van Jan
Joseph Justus de Heij,
Wirapje Faulina , D. van Jacob
Keers.
Johanna Catharina , D. vanGer-
hardus Giesen.
Hendrikus Jacobus, Z. van Ge-
rardus Wilhelmus Baljet.
Sara Elisabeth , D. van Jacobus
van Rossum.
80. Jan Hendrik , Z. van Jan Visser.
Johannes, Z. van Henricus lier—
nardus Swuak.
Hendrikus, Z. van Franciicus
Versteeg.
31. Anthonia Johanna, D. van Hen-
drik Geerers.
Jan, Z. van Jan van den Bol.
Fieter Antonie , Z. van Johan Fie-
ter Theodoor van der Lith.
GKBOBENKN 126, waaronder 11 Onechlen.
-ocr page 304-
Voltrokken Huwelijken
op de a
l. Mei. Franciscus Cornelis Wil-
lekes, Kamerbehanger , 21 j.
en Anthonia Penning, Naaister,
20 j.
Simon Ales , Koetsier, 32 j. en
Maria Femia E ijlenbos , Dienst-
meid , 39 j.
Gerrit Hermen Leppink , «recta-
wenaar, Winkelier, 39 j. en
Gerregien fleijmelink, we-
duwe , Dienstmeid, 46 j.
Johannes Stephanus Bresser, Kan-
toorbediende , 23 j. en IJda
Schoonhoven , tond. ber., 24 j.
Willemvan Doorn , weduwenaar,
Slagter, 37 j. en Jacoba Helena
Soclst, Dienstmeid, 27 j.
Pieter Wilhelm, Schoenmaker,
22 j. en Adriana van Helsdin-
gen , zonder beroep , £8 j,
Johannes Gies, Huisschilder, 45
j. en Jacob.i van Ijsseodoorn ,
Dienstmeid , 55 j.
HarinusLoran , Timmerman, 28
j. enMechtelinafiijlaart, Dienst-
meid , 23 j.
Gijsbertus Gaüicciotte , Schoen-
maker , 24 j. en Maria Kooij-
man , lienstmeid, 28 j,
Cornelis Tan der Flier , Brood-
baLker , 24 j. en Geertruij Maria
Morison , Dienstmeid , 34 j.
Arie Geelhuijaen , Schrijnwer-
ker , 29 j. en Aaltje Versteeg ,
Dienstmeid, 31 j.
Carel Frederik Willem Kietveld ,
Barbier, 25 j. en Hendrika van
Doornik, Dienstmeid, 27 j.
Jan Wandelaar, Arbeider, 27j.
en Wilhelmina Johanna Tim-
iner , zonder beroep, 29 j.
Leenden Flentje , Timmerman ,
22 j. en Driesje Krabbenbos ,
Dienstmeid , 27 j.
Stephanus Franciscus Jacobse, we-
duw., Smid, 50 j, en Louiza van
Stralen , wed. , Werkster, 45j.
Theodorus Wirds, weduwenaar-,
Werkman, 36 j. en Catharina
Krak, Dienstmeid , 31 j,
Johannes Wilkes , Koperslager ,
23 j. en Johanna Hendrica van
der Vlis, Breidster, 23 j.
Johannes van Oort, Hovenier,
25 j. en Petrouella Kinnegim ,
Hovenierster, 19 j.
Hartog Jacob Pioto , weduwenaar,
Leerlooijer, 51 j. en Jaantje
EmanuelGans, Naaister, 45j.
Johannes Jansen , Kamerbehan»
ger, 29 j. en Jacoba Budding,
Dienstmeid , 27 j.
Keus Gabriel van Assenbergh,
weduwenaar, Schilder, 28 j.
en Maria Hillegonda Schouten ,
londer beroep , 31 j.
-ocr page 305-
57
Adtianus Paulus van Os, Stuka-
door , 26 j. en Evetdina Chris-
tina Upenburg, Dienstmeid,
26 j.
2. AdriannsNicolaasJokannesMaas-
seo , Banketbakker, 27 j. en
Johanna Willemina van Boom ,
zonder beroep , 24 j.
S. Josephus de Wit, 28 j. en Corne-
lia Apollonia van Leeuwen,
beide zonder beroep , 26 j.
Jacobus vanStokkum , Koopman,
23 j. en Cornelia Korvezee,
Winkelierster, 22j.
Jacobus Bartholomeus van der j
Puijl, Timmerman, 26 j. en
Cornelia Johanna van S .uitwijk,
zonder beroep, 29 j.
Johannes Christiaan Mens , Wa-
genmaker, 26 j. en Christina
vaa Zuilichem, Dienstmeid,
30 j.
Cornelis Frijling , Koetsier , 26j.
en Johanna Dam , zonder be-
roep , 24 j.
Johannes de Goede, Koetsier,
30 j. en Hendrika Elisabetha van
Veen, zonder beroep, 28 j.
Jacobus Antonius van der Meer ,
Timmerman, 33 j. enGerrada
Broenen , Dienstmeid , 36 j.
GerritRemkes, Landbouwer, 23
j. en Hendrica Verheul, Melk—
verkoopster, 18 j.
Antonij Klaversteijn, Timmer-
man, 27 j. en Cornelia vau der
Weijde , zonder beroep , 30 j.
Joannes Kanne, weduwenaar, Di-1
recteur eeoer Diligence, 60 j.
en Elizabeth Aukhuijsen , zon-
der beroep , 33 j.
Nieolaas Eijndhoven , Brouwers-
knecht, 32 j. en Dirkje Hijkoop,
Dienstmeid, 27 j.
Hendrik Oudemast, Visicher , 29
j. en Gertrudis Mijer, Dienst-
meid, 40 j .
Johannes Morgensteru, Arbeider t
39j. en AgiedaBoomen , Naai-
ster, 34 j.
Willem van Spongen , Schipper,
23 j. en Marie Agathe Flore vau
der Pijl, Naaister, 24 j.
Jan Rudolph Wout, Bediende ,
27 j. en Jacoba Klasiena Reijk-
sen , Huishoudster , 37 j.
Cornelis Dirk tam , Oppasser,
26 j. en Maria Cornelia Coops ,
weduwe , zonder beroep , 28j.
GerritvanderBundt, Tuinman ,
25 j.en Niesje vau Laere , zon-
der beroep , 23 j.
GemtWillemiJrutterink, Horo-
logiemaker, 29 j. enElisabeth
•vanBemmel , zond. ber., 43 j.
Pieter Johannes van den Berg,
Barbier, 23 j. en Elisabeth
Hendrika Wiachhoff, Dienst-
meid, 24 j.
Pieter Dirk Christiaan Luca , we *
duwenaar , Wijkmeester, 39 j.
en Anna Willemijntje Broek-
huijsen , Dienstmeid , 39 j.
Willem van der Mark , Werk-
man , 20 j, en Johanna Spliet,
zonder beroep , 19 j.
-ocr page 306-
man , 27 j. en Petronella Ver-
heul, zonder beroep , 25 j.
Johannes Herfkens, Boekbinder,
21 j. en Casperina Hendrina
Coenraads , buiten beroep, 24 j.
Petrus van Gelderen , Arbeider ,
36 j. en Truitje van Dijk , Naai-
ster , 35 j.
Joannes van Dijk, Rieldekker.
33 j. en Anthonia Kragten,
Naaister, 31 j.
Willem Frederik Hollenbeek ,
Huisbediende , 27 j. en Gergje
van Dolder , Dienstmeid , 37 j .
22. Johannes Wouter Verbeek, Tim-
irierm,, 22j. en Hendrika Wille-
miua TanSchaik, zon.ber., 21 j.
Reinier van Egmond , Tuinman ,
34 j. en Willemina Lutje-Hul -
sik, Dienstmeid, 25 j.
Jan Boshuisen, Timmerman, 24
j., en Johanna Louisa Hendrika
Jansen, Dienstmeid, 23 j.
Gerardus Petrus Vermeulen,
Schilder, 23 j. en Johanna
Griffioen, zonder beroep , 22j.
Seraphinus Tan den Eeckhout,
Bediende , 26 j. en Petronella
Bijksen , Breidster , 18 j.
Johannes Tan Gooi, Huisbedien-
de , 30 j. en Josina Her, we-
duwe , Winkelierster, 38 j.
Adrianus Paling , Huisbediende ,
21 j. en Cornelia van Erp , zon-
der beroep , 33 j.
Willem de Kruijf, Bediende , 29
j. ea Cornelia Johanna Groot,
buiten boerep , 33 j.
9. Bendrikus Johannes de Haas ,
Timmerman , 22 j. en Maria
Cornelia Mol, buiten beroep ,
22 j.
15. Dirk Kooi), Werkman , 29 j. en
Beijntje Aaldering, Dienst-
meid , 30 j.
Martinus Johannes Eijkman, Tim-
merman, 27 j. en Geertje Klaa-
sen , Dienstmeid, 39 j.
Leendert Johannes Broekhuljsen ,
Smid, 37 j. en Anna Hendrica
Helmond, Dienstmeid, 36 j.
Hendrik Christoflel Milius , Kan-

Fran •
toorbediende , 22 j. en
ciena Fredrika Schellink , bui-
ten beroep, 27 j,
Mattheus Boshuisen , Kantoorbe-
diende , 27 j. en Gerrigje Tan
Lind , Dienstmeid, 2G j.
Johannes Henricus Schutter , we -
duwenaar, Suppoost in 'thuis
van Burgerlijke en Militaire Ver-

A\>Al/L114Cjl X\J t \rfLl LI VA 14 UU
Kloek , Naaister , 39 j.
"hristiaau Bernardus Hardie, Stal-
knecht , 27 j. en Jacoha Bos-
schenstein , Dienstmeid, 28 j.
Franciscus Philippus Chavanu ,
Zadelmaker, 24 j.en Anthonia
Maria van Lint, Naaister, 31 j.
Christofiel Verheem , Arbeider ,
27 j.en Johannaütto , Dienst-
meid , 30 j.
Arnoldus Emmelot, weduwenaar,
Baardscheerder, 53j. en Gerar-
da Verhoef, Werkster, 43 j.
Bastiaan Gijsbert Visser , Koop-
-ocr page 307-
59
Johannes Kokker Porton , wedu-
wenaar, Opperman, 50 j. en
WilhelminaElisabetColle, we-
duwe , zonder beroep , 41 j.
"WillemCator , Zeeptieder , 26 j.
en Fransina fiarrie, Dienst-
meid, 34 j.
George Roodenburgh, Werkman,
SOj. en Johanoa Dirkse , Naai-
ster, wettig gescheiden, 43 j.
Lodewijk van Zonderen, Timmer-
man , SOj. en Geertrui] van den
Bol, zonder beroep, 29 j.
Albertus Brouwer, Winkelbe-
diende ,27j.en Maria Wiaters-
hoven , Werkster, 30 j.
Alexander Johannes Josephus de
Bloek, Winkelier, 26 j. en
Clara Johaana Maria de Groot,
zonder beroep , 22 j.
Gijsbertus Beukers, Bediende,
38 j. en Maria Rietveld , zonder
beroep , 26 j.
Johannes Baptist ReinJers, Schil-
der , 30 j. en Jansje van Soclen,
londer beroep , 24 j.
Theodorus Weijers , Metselaar ,
22 j. en Adriana Alida Ket,
Werkster , 23 j.
29. Jan Willem Emmelot, Baard-
scheerder , 26 j. ea Adriana de
Blaauw, Fruitverkoop9ter,28 j,
Willem van Ter Meij , Futten-
graver , 31 j.en Lena van Oor-
kom , Werkster , 22 j.
30. Frederifc Constans van den Ham ,
Predikant bij de Hervormde ge-
meente te Veenendaal, 20j.en
Elizabeth Antonia Backer , Par-
ticuliere , 28 j.
Willem Barreveld , Tleeschhou-
wer ,37j.en Elizabeth Johanna
Maria Sikkel , zonder beroep ,
25 j.
TF. ZAMEN 81 PAREN.
Overledenen
op den
3, Wilhelmina van Druten , 4 m. ,
Helling.
Willem van der Kieft,t> m.,Lijnm.
4. Geertruida de Bouter, 24 j. ,
Zwarte water.
Alida van der Steen, 5 j. en 5 m.,
Abstede.
Jacoba Christina Leeflang , 2 j.,
Springweg.
1. Mei. Franciska Wied
•wed. Johann Heririch Ern
j., Eildesheim (BanovGerritje Laurier, huisvr. v
tinus Geul, 46j., MolenWillemina Dwars , wed
van Rijn, 68 j., Schoute
2. Headrika van Piggelen ,
Groot Eligeusteeg.
-ocr page 308-
Jacoba Johanaa Termeer , 3 j, en
9 m., Mariastraat,
o. AnltjeLeeman , 3 w., Koestraat.
Geertruida Cirkel, 11 w., Gans-
steeg.
Jacobus van Luijn , Ij-, Zand.
Johanna Maria de Tos , huisvr.
van Johannes Jacobus Boss-
bardt, 45 j. , Suikerslraat.
Levenloos aangegeven Dochter
(onecht).
G. Jan Hendrik Schrooijensteijn , on-
geh. , 57j., Lange Nieuwstraat.
Maria Johanna vun Thoor , 4 m. ,
Steenweg.
Jacobus Ilendrikus van Geelker-
ken , 2 m., aan de Hoogt.
'.Levenloos aangegeven Zoon van
Abraham van Schack , Zadelstr.
Amelie Constance Ter Haar , OQ-
geh., 28 j. en 9 m., Lange
Nieuwstraat»
8. Johannes Boshuijzen, weduwe-
naar , 84 j. , Toorstraat.
Lamberta Vrind , 5m., Lollestr.
Sibijlla CatharinaBruining, wed.
Ecco Epkema, 73 j-, te Mid-
delburg.
Malje de Kloet, ongeh,, 46 j.,
Vissersleeg.
Alida Hendrika Wagener , 6 m. ,
Domtrans.
9. Pieter Jan Deegens , 9j. en 6 m, ,
Bergstraat.
Gerritje Hazendonk , circa 6 m.,
Korte S meesteeg.
Anlbonius Johannes Donker, 11
d., Molensteeg H.
Joggem Matthijs Dros , geh. , 73
j. , buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter
(onecht).
*"• Simmetje de Jong , wed. Samuel
Kooprnans, 70j., Springweg.
Teophile Briatte , weduwenaar ,
68 j. en 9 m., Lange Nieuwstr.
Clasina Anlbonia van Cleeff, on-
geh. , 50 j. en 8 m., Janskerkh.
Maria Theresia Serto, wed. Ge-
rardus van der Welk , 76 j. ,
üude Kamp.
flendrika Wilhelmina Werson ,
Ij. en 4 m. , Zandstraal.
Il» CarolinaLorette , 11 m., Koestr.
George Maree , 8rn. , Jiegijnehof.
Mechteld Weldam , 8m.', onder
Tolsteeg.
Jacobus van fiossum, 36 j., bui»
ten de Wittevrouwenpoort.
Levenloos aangegeven Zoon van
Jean Louis Comblain , Teenstr.
Saralsabella GeertruidBlaukaart,
ongeh., circa 84 j., Trouw-
juttestraat.
12. Casper van der Wouden, l j. en
11 m., buiten de Weerd.
Hendrik Yernooij , lOm. , onder
Tolsteeg.
Carel Frederik Willem vanMaa.
nen , 11 m, , onder Catharijne.
i 3. Maria de Kievit, 5 m. , St. Anna»
straat.
Wilhelmina van Zijl, wed, Jaco-
bus Berbers,83 j. ,Rodenburgbr.
Gijsbertus Hendrikus vau Spanke-
ren , 3 w., Jacobiekerksteeg.
-ocr page 309-
61
Simon Theodorus Joharines van
Everdingen , 3 j., Jufferstraat.
Maria WUhelmina Schroijestijn ,
ongeh. , 64 j., St. Jarmeld.
Cutharina Conelli, ongeh., 47 j •,
Loef bergmakerstraat.
14. Miohiel de Groot, Ij. enIOm. ,
onder Tolsteeg.
Johannes Herf kens , geh. , 40j.,
Groenesteeg C.
Jeannette Jacobina Wilhelmina
de Beer , 6 m., Vuilesloot.
Maria van Zutphen , wed. Petrus
Kluts , 65 j. , Brandsteeg.
Ilelena Johanna Catharina JN'ee-
rings , 7 w, , buiten Catharijne.
15. Anthonie Kok , 17 d. , buiten de
Weerd.
Geertruij van den Brink , ongeh. ,
23 j., buiten de Weerd.
16. Pücolaas Scholten , 2 j. en 7in. ,
Nicolaikerkhof.
Cornelis Hendrikus van Kossum ,
geh. , 40j., Loef bergmakerstr.
l 7. Jean Louis Uofmann , geh. , 33 j.,
ia de Twijstraat.
Catharina Engelina de Groot, 5
m, , onder Catharijne.
PetronellaStravcr, ongeh., 17j,
en 3 m., onder Tolsteeg.
Dirk van der Tooien , geh., 52 j.,
lierdeboliestraat.
Petrus Rosenberg , 8 m. , Visch-
markt.
Willemken Wansink , huisvr.
van Hermanus Luca , 25 j.,
Nieuwe Gracht.
Levenloos aangegeven Dochter van
Antonius Uiiterwaal , onder
Tolsteeg.
18. Gerarda Maria Monrooij , l j. en
2 m., Bakkersteeg.
Catharina J acoba Frederica Heijl ,
5 j. en l in., onder Tolsteeg.
iUecutildes Klinkvis , huisvr. van
Jacobus Christianus Langlois ,
39 j., Volraadsbrug,
Catharina Leeuw , wed. Hendrik
Christoffel Slrackke', 69 j.,
Neude.
Andreas Wilhelmus JungmanD,
7 m., Lichtegaard.
Twee levenloos aangegeven Zonen
(onecht).
20. Corneha J acoba Vermaak , 8 m. ,
Naauwe Watersteeg.
Johanna Alexandrina Montfoort,
l j. en 4 m,, Geeitruidakerkhof.
Sophia van Ravenswaaij , wed.
Wilhelm Johaii Ulrich , 75 j. ,
Korte Jufferstraat.
Johanna Eijkman , huisvr. van
JoUannes Albertus Molhelm ,
34 j., Vuilesloot.
Johannes Schoulen, wediiwenanr,
83 j., buiten de Weerd.
JacobaMargaretha Verhoeff, huis-
vr. van Volquerus van 'tllof,
31 j., buiten de Weerd.
21. Wilhelmina Maria Mulder , 5 m.,
Boterstraat.
Hendrikus de Eruijn , 6m.,Abst.
Jacob van Eind , geh., 64 j. ,
buiten de Weerd.
Dirk Janszen , weduwenaar , 72
j., in 't Wed.
-ocr page 310-
62
22. CHI! Jun.; , ongeh., 44 j., zou-
der raste woonplaats.
Gerritje Willeraina van Oord , 4
m. , in de Twijstraat.
23. Hermanus van der JHeijdea , circa
7 in., Koestraat,
Hendrika Beumken , 4 m., St.
Annastraat.
Levenloosaangegeven Dochtervan
Pieter yan V eisen , Korte Pel-
molenstraat.
Margarelha Petronella Fioor , l j.
en 11 m., Zandstraal.
24. Theodoor Willem Vrolik, l j.,
Viebrug.
Christiaan Leouardus Ummels ,
circa 3 j., ouder Tolsteeg.
Johannes Nicolias van Rijn , l j.
en 7 m., Korte Hamsteeg.
Johanna van der Zegel , huisvr.
van Gerrit van Deventer, 65 j.
en 10 m., buiten de Weerd.
25. Willem Rietveld , ongeh., 43 j. ,
Putsteeg.
Johannes Robert, geh., 76 j . ,
Nieuwe Gracht.
Jan Korveiee , geh., 63 j., Bei—
jerbrug.
26. Cornelia Markgraaf, ongeh., 22
j., Korte Viesteeg.
Franciscus vanNus , geh., 49j.,
Molensleeg B.
Levenl. aangegev. Zoon van Wil
lem Tollenaar , Nieolaassteeg.
27. Levenloos aangegeven Zoon van
Harmen Dijkstra , Rijnstraat.
Gerrit Amen, circa 2 m., Juffer-
straat.
28. Arie van Wierst, geh., 71 j. ,
buiten de Weerd.
Johannes llendrikus van Laar , 4
m., Koestraat.
29. Johaurij Hogelande , huisvr. van
Jan Menselaar, 68 j. , onder
Tolsteeg.
Arie Rietveld, ongeh., 21 j.,
onder Tolsteeg.
«*«• Gerarda Fonville , l j. en 4 m.,
Maliebaan.
Joanna Christina van Hazcndonk ,
huiivr.van Jacobus Philipoom ,
44 j., Juflerstraat,
Cornelia van Eijok , huisvr. van
AdamSchutz , circa 49j., aeh-
ter do Twijstraat.
Adrianus Hartman , geh., 78 j. ,
buiten de Weerd.
3 l. Petronella Ingen , huisvr. Taa
Dirk de Meester, 64 j., Hert-
steeg.
Willem Pot, 4 w., Maliebaan.
Johannes Koeaders , 11 m., Juf-
ferstraat G.
Johanna Amalia Magdalena fleijt-
hekker, 3 m., buiten de Weerd.
Allegonda van de Wetering , wed.
Willem van Amerongen , 83 j. ,
buiten de Wittevrouwenpoort.
tiijsbertus Wilhelmus van Empe-
len , 14 j., Pauwsteeg.
Hendrica Maria Yuijstingh , on-
geh. , 31 j. en 7 m., Predik-
heerenstraat.
-ocr page 311-
63
Ziekten eit Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren...... 10.
Stuipen. ...... 15.
Verval van krachten. . . 13.
Tering........ 17.
Kliemekte...... 2.
Zenuwkoortsen..... 5.
Zuur......... 7.
Borstkwaal. . . . . . 11.
Water........ 2.
Koortsen....... 3.
Kinderziekte...... 3.
Borstwaterzucht..... 2,
Slijmtering...... 1.
91.
Transport. . , 91.
Tijphus koortsen. ... 1.
Tanden....... 6,
Beroerte....... 6.
Kinkhoest....... 2.
llumat. koortsen. ... 1.
Kanker....... . 3.
V e rdrookcn...... 2.
Slagaderbreuk..... 1.
Hersenvliesontsteking- . . 1.
Kramp in den buik. . . 1.
Vuur in de ingewanden, . 1.
116.
Het getal der Jaren, hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, is als volgt:
Mann. Vr. Tot.
Transport. 40 49 89.
Van 50 tot 60 j aar. 213.
» 60 » 70 j» 3 8 11.
» 70 » 80 » 5 3 8.
» 80 » 90 » 2 3 5.
» 90 »100 » » » »
m
Doodgeboren.
Beneden het jaar.
Van 1 tot 10 jaar.
» 10 » 20 »
» 20 » 30 »
» 30 » 40 »
v 40 » 50 »
ann. Vr. lot.
6 4 10.
16 19 35.
9 9 18.
112.
156.
246.
5 7 12.
40-49-89.
52-64-11G.
-ocr page 312-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ,
Den 4 Mei 1844, door den Notaris
H. VAN OMMEREN.
IS°. 1. De Buitenplaats genaamd Ja/fa mei deszelfs Heeren-
huis en Hofstede met Koeijen-, Ossen- en Paarden-Stallen,
Hooiberg en Schuur, Moestuin, Engelsch Bosch en Boomgaard,
Lanen met IJpenboomen, te zamen groot l Bunder, 40 Roe1
den, 82 Ellen.
N". 2. De Opstal van een gotd ingerigt Badlocaal op het-
zelfde Erf gelegen, in den jare 1837 geheel nieuw gebouwd,
en bestaande in twee Recepliekamers, 14 Badkamers, alles ge-
legen onder de Hooge en Lage Weide aan de Vleutensche We-
tering. Verkocht voor f 5,900.
N°. 3. 6 Bunders, 14 Roeden, 30 Ellen Kleiweiland, ach-
ter het voorschreven Buitengoed. Verkocht voor ƒ 8,600.
N". 4. 5 Bunders, 36 Roeden, 90 Ellen, dito liggende voor
hetzelve Buitengoed. Verkocht voor f 5,800.
Den 25 Mei 1844, door den Notaris
J. H. VAN GROOTVELD.
Een Huis, Erf en Grond, staande aan de Zuidzijde van den
Steenweg, wijk D, IN°. 481, met eenen vrijen uitgang door
het steegje in de Mariaslraat. Verkocht voor / 2,160.
-ocr page 313-
TAFEL
VAN
in de maand MEI 1844,
GEDAAN AAN HEI
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT,
ONDER TOEZIGT VAN DEN HOOGLEEHAAU
P. J. I. de Fremerij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens Ie 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.



•j


BAROMETER IS
ÏBEllMürJKTEJl
M a
H ïl


MILLIMETERS.
IN 100°.
H -«
ffi u
WJÏKKSOKSTELDH.
s
a
n ________________________________ , _______________ .

H -
ta .
o a
'S MIDI). 1ÏU1HK
H
f


1


* 0

«•
a
9ur.
i2n.
Sur.
9ur.
8ar
ISu.
„,,
9ur.
5 S
n

1
774
77*
774
774
149
16»
164
94
K. O.
Bewolkt.
S
774
774
77S
772
U?
IKi
IS
106
idem.
idem.
3
774
774
766
767
10
126
108
96
idem.
Betrokken.
j
766
766
766
766
128
184
19
126
idem.
idem.
8
766
764
763
763
17
80
196
136
idem.
Bewolkt»
6
762
761
760
758
17
18S
188
14
0.
idem.
t
7S7
7S7
787
7B9
146
18
184
128
idem.
idem.
S
761
761
761
762
IS8
178
17
134
N. 0.
idem.
9
762
762
762
762
14
164
186
104
idem.
Betrokken.
10
762
762
762
762
126 »74
18
128
z. o.
Helder.
11
761
761
761
763
14l
18»
198
14
o.
Bewolkt.
12
766
768
Ï68
769
148 184
16
12a
idem.
dem.
13
772
779
772
772
154
13
l»l
104
N. 0.
3etrokken.
1 j
772
772
771
771
126
156
lul
10
H. W.
dem.
IS
771
771
771
770
104
11
108
82
s. o.
Bewolkt-
'6
77O
768
768
Ï«S
106 13l
13!
88
idem.
Helder.
-ocr page 314-
66


1 M


BAIIOMETEK IN
THERMOMETKB
M a




on


MILLIMETERS.
1.1 1000.
«H
SS «
WKEUÜGESTKL»!!.
s
J
.

s °
0 O
'9 MIDD. 12 Ü11EN.
^^^^•^^•^^ii l l il • [•^•^•a*









5 o

<
a
J nr.
lüu.
3 nr.
9 ur.
9ur.
12n.
3nr.
9nr.
S z









mm^
m

17
761
760
760
759
10»
128
12
68
S. 0.
Betrokken.
18
759
759
759
760
3
9»
94
8
idem.
dem.
19
7S9
758
738
788
104
10S
98
96
idem.
Regenachtig.
20
7B8
758
758
7S8
106
114! 96 88
i
idem.
Betrokken.
21
760
762
763
764
13
16
17!
114
z. a.
Dewolkt.
22
766
766
766
766
I2i
148
134
1 84
N. W,
Betrokken.
23
766
766
766
766
124
17
184
124
N. O.
Helder.
24
766
764
764
764
134
141
159
11
N.
dem.
25
763
763
762
762
13
14
123
94
N. O.
Bewolkt.
26
762
763
7.64
766
104
126
13
94
M.
dem.
27
766
765
765
76S
lïl
144
15
9
N. 0.
dem.
28
764
76S
762
762
9
106
9»
10
idem.
ïetrokken.
29
761
761
761
761
108
108
10S
104
idem.
dem.
30
761
761
761
762
IS»
134
MS
104
idem.
Bewolkt.
31
764
764
763
764
™
136
183
116
idem.
idem.
1
7658
76SJ
7644
764$
14.)
16n
1686
Uta
GEMIDDELDE WAARNEMING
Vanden 1". tot den 10»"
2
7649
7647
764»
7645
ll«.'ig(3
1311
968
— — 10'°.— — 20".
3
763S
7634
7638
7638
118!
1377
1388
107*
------- 80=". — --- 31".






•«•M^^^MMMMi^MMMMM.
18 's morgens regen.
20 's middags regen.
28 den geheelen. dag regen.
4 's avonds regen.
9 's morgens regen,
i O 's middags regen.
17 's avonds regen*
Algemeen gemiddeld, Barometer 764,3, Thermometer I3,o7.
STAK» I»ES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DK LEE.
onder Nulpeil.
i Mei 1844
3 el 70 duim.
4-21 -
4-38 --
31
-ocr page 315-
Naamlijst
DER
GEBORENEN, HUWELIJKEN EN OVERLEDENE!
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND JUN1J 1844.
Geborenen
op den
1. Juni j. Maria , D. van Corne-
lius Attevelt.
Gerardus Josephus, Z. van Gerar-
dus Vroomans.
Hendrika Petronella, D. van Fre -
derik van Egmond.
2. Albertina Jacoba , D. van Jacob
Teengs.
Neeltje , D. van Karel Lamars.
Willem Cornelis , Z, van Willem
Johannes van Gent.
Jacobus Johannes, Z. vnn Abra-
ham Correljé.
Willem Johannes , Z. van Jacobus
Bresser.
3. Everdina Theodora , D. van Dirk
BOD.
Johannes Marinus , Z. van Fer-
dinand Jacobus Domela Nieu-
wenhuis.
4. Wilhelmus Josephus Augustinus,
Z. van Cornelis Gerardus Die-
mei.
5» Hermanus , Z. van Jan Koot.
Hendrika, D. van Hendrik Kok.
Johanna Hendrika, D. van Johan
Gerard Sulzle.
Geertruida Maria, D. van Adria.^
nus Horsthuis.
6. Leendert, Z. v. Leenden Flentge
7. Johannes Bernardus , Z. van Jo-
annis Gisbertus Elzendoorn.
Petronella en Johanna Cntharina ,
Dochters van Cornelis Jansen.
Cornelis, Z. van Johannes Oos-
terum.
8- Cornelis Johannes, Z. van Dirk
Willem van Engelen.
Anthonia EliiabelU , D. van Jo-
han Hendrik Schaad.
Adriana , D. van Johan Willem
Berger.
Willem , Z. van Klaas Kilian.
J an Karel , Z. van Paulus Schrier.
Franciscus , Z. van Cornelis van
Bijl.
Oacobui, Z. van Paulus van Lok.
horst,
9. Cornelia Maria , D. van Joaunes
Cornelius van de Bildt.
Antonia Aletta , D. v.in Jan Neb-
beling.
Jacobus , Z. van Johan Peter Mohr.
Marinus, Z. van Machiel Kersten.
Petronella , D. van Petrus van der
Steen.
Anthonius Christanus HenJrikus,
Z. van Jacobus de Zwart.
Anthonia Johanna , D. van Wil»
lem van der Graaf.
6
-ocr page 316-
68
J9_ Martinus Jaeobus , Z. voii Martiaus l
Jacobus van Gardeien.
Johan , Z. van Johan Wasman. l
Maria, O. van Cornelius van dg l
Bild.
Barendina Christina Johanna , D. l
van Henricus Cornelius Blom, l
Engelina Geertruida , D. van Jean l
Everard Germain Landré.
20. Cato , O. van Jacobus Krcijnders. l
Geertruida Alida , D. van Jan l
Cornelis Godee.
Wilhelm, Z. van Wilhclmui
Koch.
Anthonin Cornelia, D. van Ëve»
rardus van Koot.
Johannes Marinus, Z. vin Jan
Sieleman,
Cornelia Hendrina , D, van Jaco-
bus Didericus van Blaricum.
Sl.Salomon, Z, van Jacob van Aala.
Constant Wijnand, Z. van Jur-
risnus Grolman.
Maria, D. van Antonie Lington.
Nicolaas , Z. van Thonis van den
Dorpe.
22. Elisabeth Cornelia , O. van An.
tonie Uenricus Kelfkens.
Fredericus Wilhelmus, Z. van
Fredericus Wilhelmus Le Blanc.
Catbarina Geertrui], D. van Gijs-
bertus Rietveld.
Catharina , O. van Hendrik Mi-
lius.
Petronella , D. van Zacharias da
Nrjs.
Hendrikus , Z. van Johannes Her-
manus Hoonakker.
Leendert, Z. van Leendert Hester. |
10. Johauiies Albertus , Z. va u Fran-
ciscus Hermanus Neuhuijs.
Adrianus Johannes , Z. van Fieter
Fermetier.
Cornelia Wilhelmina , D. van
Cornelis Willen» Hoevenaar.
11. Dirk, Z. van Hendrik de Man.
Wilhelmina Barendina , D. van
Johan Cornelis Andriessen.
*•*• Johanna , D. van Jacoó Groen-
hnijse.
Hermanus , Z. van Cornelis Ver-
boef.
Hendrik Karel, Z. van Hendrik
Moerman.
Anthonia , D. van Hendrik Rig-
tcringen.
13. Hermanus , Z. van Joannos Koen»
ders.
14. Elisabeth , D. van Cornelis Kalk-
hoven.
16- Elisabeth Theodora Maria, D.
van Wijnand van Oostrum.
Johannes , Z> van Johannes van
de Bilt.
Gerardus, Z. van Gerrit Jan Pie-
terson.
16. Franciseus Johannes , Z. van Ge.
rardus Joannes Stevens.
1 "7
* Jeannetta Christina, D. van Coen-
raad Ferdinant Everaars-
Albertus , Z, van Audries van der
Horst.
***• Sophia Francina , D. van Gode-
fridus Amelis van Mannen.
Gerarua Maria , D. van Johanues
Giezen.
-ocr page 317-
23. Elisabeth Maria Catharlna , D. van
Eartholomeus van de Weijer.
Johannes , Z. van Johannes Schut.
Elisabeth, D. van Gerrit van
Woudenberg.
24. Alida , D. v. Gerardus Rempkens,
Elisabeth Jacoba , 1). van Willem
Fietersen.
26. Petrus Hendrikus , Z. tan Pierre
Ivo.
Johannes , Z. Van Cornelis Hen-
driks.
Jannetje , D. van Hendrik Ster-
kenboom.
26. Johanna Maria , D. van Arie An-
tonie Krommert.
Thomas Johannes, Z. van Johan-
nes Preij.
Wilhelniina Elisabeth, D. van
Gerardus Janssen. ,
Johannei Leenhirt, Z. Tia Jo-
hannes Zacharas Maller.
27. Hendrika , D. van Marlinus vao
Doorn.
Hendrik, Z. v. Jacob vanEgmond.
28. Margaretha, D. van Jacobde Krulf.
Jansje , D. v. Jan Albertus Meijer.
Johanna, 1). van Pieter van Berkel.
29. Andries , Z. van Daniel Eijkele-
karap.
BlajjOalena Geertruida, D. vaa
Hendrik Woortman.
30. Jan Jacobus, Z. van Gerrit Jo-
hannes Hendriks.
Cornelis Hendrikus , Z. vaa Cor»
nelis van den Broek.
Aguita , D. van Jacohui Anthonio
van Aseh.
GEBOUENKN 109, waaronder 12 Onechten.
Voltrokken Huwelijken
op
5. .5uiiij. Simon Willem Moulijn,
24 j. en Gijsberta vauDugteren,
beide zonder beroep , 20 j.
Pieter van Eerkei, Werkman ,
27j. en Cornelia Dorothea Eng-
brechts , buiten beroep , 32 j.
Pieter Wennips , Hoefsmid bij het
l» Keg. Lanciers , 34 j.enCa-
tharina Johanna Rijnhart, Win.
lelierster, 19 j.
Pierre Mannaert, weduwenaar ,
Timmerman, 40 j. en Earbara
van Emmerik , ton ?« beroep ,
45 j.
Johannes HendricusWesterhoudt,
Timmerman, 26 j, en Pieter-
nella van derLintfen , Dienst-
meid , 23 j.
Cornelis van Rosium, Werkman ,
31 j. en StoöelinaNobel, bui-
ten beroep, 35 j.
Pieter Johannes Nahuijs, Helse-
laar, 25 j. en Laraberta Surree ,
Naaister, 21 j.
-ocr page 318-
70
Frans Gobels , Schoenmaker , 29
j. en Gerritje Hermans , Dienst»
meid , 28 j.
Bartholomeus van Es , weduwe-
naar, Timmerman, 49 j. en
Frederica Dussenbroek, we-
duwe , Werksler , 35 j.
Hendrik Imans, Kleermaker, 29
j. ea Johanna Hendrika van der
Ster, Naaister, 26j.
8. Mr. EugeneGustaveBoessis , Ad-
vocaat en Ontvanger van het
Folder District Maas en Waal,
27 j. en Johanna Alida VVilhel-
mina Jacoba Falck , 23 j •
12. Frans] Isak Graavendaal, Steen-
houwer , 22 j. en Cornelia Gij-
sen , Dienstmeid , 24 j.
Dirk van Scbaaik , Metselaar , 25
j. en Grietje van de Geer, zon»
der beroep , 32 j.
Johannes MeuJenveldt, Werk-
man , 24 j. en Cornelia van der
Linden, Naaister, 26 j*
Lambertus Koster, weduwenaar,
Slijter in sterke dranken , 39 j.
en Wilhelmini» Josepha West-
hoff, zonder beroep, 26 j.
HendrikSlaghuis , Wever, 31 j.
en Geertrui} Maurits , Werk-
ster, 24 j.
Josephus Rademaker, Werkman,
48 j. en Wilhelmina van Kleef,
weduwe, Werkster, 50 j.
Johannes van der Wolk , wedu-
wenaar , 57 j. en Maria van der
Linden , zonder beroep , 60 j.
Bendrikus van Schaiok, 18 j. en
Maria Maria van Liefland , beide
zonder beroep , 18 j.
*«>• Pieter Johannes deOuartel , In»
genieur bij 's Rijks Waterstraat,
27 j. en Anna Maria Anthonia
Imans , Particuliere , 26 j.
19. Albertus van Binsbergen , Arbei-
der , 25j.enClasina£lisabetha
Hageman , Breidster , 28 j.
Johannes Koning , Mattenmaker,
26j.en Maria van Leeuwen, zon-
der beroep , 22 j-
Leendert de Vogel , Koetsier, 36
j. en Geertruij van der Ham,
weduwe, zonder beroep , 34 j.
Isaak van Gorkom , Timmerman ,
23 j. en Maria Oxenaar , buiten
beroep , 18 j.
Willem Knippers, Hovenier, 31 j.
en Hendrika Drinkenberg , zon-
der beroep, 26 j.
Steven van den Brink, weduwen.,
Timmerman , 29 j en Geertruij
van den Broek, Werkster , 30 j.
Bernardus van Olderen , Tabaks—
kerver , 34 j. en Aaltien Ver-
heek, Dienstmeid, 24 j.
Pieter Jacob vanEndt, Schilder,
23 j. en Jantje van den Eorn ,
zonder beroep, 21 j.
Johannes Antonius Bubertus Wer-
zenburg, Voerman, 24 j. eri
Pieteruella Elisabeth Verheul,
zonder beroep , 24 j.
Johannes Jacobus van Schaik,
Knopenmaker, 24 j. en Fetro-
nella van Schalkwijk , Dienst-
meid , 25 j.
-ocr page 319-
TFijnand Stomp, Werkman, 22
j. en Corneüa Schei-renberg,
zonder beroep , 23 j.
Wijnand van Deudekom , Opper-
man, 21 j. en Hendrica Gesina
van Houte, builen beroep , 24 j.
Antonius Marünus Visser , Kno-
penraaker, 25 j. en Anthonia
Helsdingen, Werkster, 19 j.
20. Johannes TaaScbaick, Droogist,
32 j. en Elizabeth Johanna Hout-
zager , zonder beroep , 34 j.
Louis Auguste Alnhonse Henrij
Weijllandt, l Luit. bij 'tReg.
Infanterie , 31 j. en Jeanne
Wilhelmine Adrieone Cornelie
Boijen , Particuliere , 24 j.
21. Hendericus Haga , Predikant bij
de Doopsgezinden, 30 j. en
Maria deStoppelaarBlijdesteijn,
Particuliere , 30 j.
"b, vYillem van den Broek , Metse-
laar, 21 j, en Harmiua Pouw,
Naaister, 29 j.
TK ZAMEN
Jan de Brnijn , Goudsmid , 43 j.
en Treijntje Croesberge , ion-
der beroep, 37 j,
Pieter van Dranen , weduwenaar ,
Schilder, 34 j. en Cornelia van
Doorn , weduwe, tender be-
roep., 26 j.
Antonie Elzemloorn , Schilder ,
25 j. en Elisabeth van Goor,
32 j.
Petrus Cornelis Kools , 29 j. en
Hendrica van den Berg , 24 j.
Corneüs Loggen , Bediende-, 25
j. en Johanna Koerssen, Hlut-
senwaschster, 30 j.
Gijsbertus Theodorus Verheijen ,
veduwenuar , Smid , 33 j. en
Goanionda Uendrika Koth ,
builen beroep , 21 j.
27. Johannes Izaak JffachieJsen, Lui-
tenant Ier Zee , der 2de Klasse ,
bijna 34 j. en Aothonetta Wil»
heimina August» Polders , Par-
ticuliere , 31 j.
44 PAKEN.
Overledenen
op den
1. Juni j. Cotnelia Margaretha
Stoltenkamp , circa4 m., Veen-
straat.
Hermina Clasina Groot, wed. ! ••<
Theodorus Hendrikus Balledux,
62 j., Jufferstraat B.
Levenloos aangegeven Dochter
van Pieter Nagtegaal , Zand-
straal.
Levenloos aangegeven Dochter
van Theodorus Johannes van
Everdiujjeu , Jufferstraat G.
Johannes Jacobus Dupree , oo-
geh., 22 j., Oude Kamp.
Gijsbertus Kerssen , 7 j. en 4 m,,
Kleine Eligensteeg.
GeertruijvanScberpeoteel, 9j.,
buiten de Wittevrouwenpoort.
-ocr page 320-
72
Willem Johannes Bresser , on-
geh,, 33 j., builende Weerd.
3. Cornelia Maria Dekking , circa 6
m., Oudkerkhof.
Theodotus Cornelis van Eek , 7 j.
en 10 ra., Molensteeg H.
Anna Maria Volker, ongeh. , 39
j., Maliebaan.
Everardus Rietveld , geh., 43 j. ,
Choorstraat.
*• Johannes Zembsch , 8 m. , buiten
Catharijne.
Anthonius Johannes, 3 w., Lange
Rosendaal.
Johanna Willemina van Gulik ,
buisvr. van Pieter Jacobus Lis-
senberg , 29 j., Vrouwjutte-
straat.
Geertruij van Beest , geh. met
Petrus Hendricus van Beuse—
kom, 48 j., Bakkersteeg.
*>« Catharina Wilhelmina Poesse-
nouw , circa l j., Slagtsteeg.
Johannes Theodorus Bresser , on—
geh., 21 j. , Geertruidabrug.
Boudcwijn lUciiard Clement,
geh., 46 j. , Bakkerbrug.
Nicolaas Albertus Johannes Heijl ,
9 j., onder Catharijne.
6. Willem Jan Geurt van de Wal ,
3 j. en G m., Springweg.
Anthonia Wigt, 3 w., Tuin-
straat.
Jacob Bambach , weduwenaar ,
29 j,, Nieuwe kade.
7. Margaretha Moesman , wed. Cor»
nelis Schoonheim , Cl j. en 6
m. , Yoorstraat.
Catharina Bongen , wed, Johannes
Horstman, 63 j., Oude Kamp
Maria Attevelt , C d., Roodebrug.
Willem Krebber, circa 4 m.,
Voorstraat.
9. Calhariua van Mercus , ongeh. ,
28 j. , Heerenstraat.
Jan Hertshouwer , oogeh. , 33 j.,
te Nieuwvliet.
Judith Vrolik , echtgenoote van
Eliza Cornelis U nico van Doorn,
41 j,, Achter St. Pieter.
Jan Antoni Tcunisse, l j. en l m.,
Keukenstraat.
10. Levenloos aangegeven Zoon (on-
echt).
IK Johannes Hendrikus van den Ben-
der , 4 m., Hartstceg.
Christoffel Loman , geh., 68 j.,
onder Tolsteeg.
Sara van Mastenbroek, huisvr.
van Jan van Laar , 44 j., Roode-
brug.
Levenloos aangegeven Dochter
van Cornelis Griffioen, Grut-
tersdijk.
Nicolaas van Loendersloot, geh, ,
circa 70 j., Korte Nieuwstraat.
12. Hendrikus Bol, 9 m,, Springweg.
Maria Agneta d'Achard , wed.
Cornelis Adriaan vanEnschut, |
60 j., Dornsteeg.
Margaretha Elisabeth.i Uitermark,
15 j. en 2 m., Watersteeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Willem van der Linden , Lange
Koestraat.
Jannigje Van0ijtert,8m., Abslede.
-ocr page 321-
73
J3. Laurens van Hoorn , 6 m. , Krom-
me Kijn.
\Villem Hendrik Bettink , circa 6
m., Loefbergmakerstraat.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Jan Hendrik Mostert, Uekelsteeg.
Johanna Essalina Troon, Ij.,
buiten de Weerd.
Jacoba Maria van Eldik , -wed. Jan
Jasper Willemvan Gelder , 74
j., Voorstraat.
14. Saartje Kastrop , ongeh., 27 j.,
Massegast.
Anna Sophia van Trigt , huisvr.
-van Andries illesman , 39 j.,
Bliilpoort.
Covert de Rijk , circa 3 m., Nieu-
we Weerd.
Gerritje Smorenburg , ruim6m.,
Predikheerenstraat.
15. Jan de Vries, geh., 70 j., te
Hoorn. ,
Johannes Gerardus ïlartinus Ar-
noldussea , 10 j. en 2 m., bui-
ten Tolsteeg.
Keijna Weppelman , ongeh., 84
j., Kromme Nieuwe Gracht,
ïïargina WHlemina Maria van
Oord , 2 j. en 9 m., in de
Twijestraat.
16. Johanna Christina Elisabeth Com-
sen , huisvr. van Dirk Jleelé ,
63 j. , buiten de Weerd.
Johannes Pabst, geh., 66 j.,
Fredikheerenkerkhof.
JoUauna Brack , huisvr. van Eer.
nardus Besseling , 57j., Lange
Hamsteeg.
17. Anna Petrouella Jlaiia van der
Lingen , l j. en 8 m. , Plein
Vredenburg.
Petronella van Kampen , huisvr.
van Dirk Willern van Engeleu ,
25 j. , Juflerslra.it.
1 8. Maria Tragter , 3 m., Roodea-
burgstraat.
Maria Anna AdrUna Ficard , Ij.
en 5 m. , St. Jansveld.
U« Reijer Cirkel, 4 m., Ganssleeg.
Ëanha Maria llierink , wed. Jan
Jacob Kuhn, 83 j. , St.Jans<
veld.
Gerardus van Dam, 2 j. en 2 m ,
Oude Kamp.
'Jl.Anton Thielke , geh., S5 j.,
\issersteeg. '
Leendert Flenfge , 15 d. , buiten
de Weerd.
Hermanus Linschoten, oirca 3
m., aan de Zilverstceg.
Jacob Straus , oogeh., 56 j.,
Varkenmtirkt.
Dirkje Sluijter, \red. Franciscu»
Mock , 61 j., buitenCalharijne.
22. Cornelia Maria van Stigt , veil.
Godefridus Balthazarde Kruijff,
81 j., Lange Viesteeg.
Antonius van Beek , 4 j. , onder
Tolsteeg.
Susanna de Rijk , 10 m., buiten
de Weerd.
Johannes Bernhardus Winkeler,
geh., 47j., Hooge Jacobijnestr.
Anthonie Schok, geh., 65 j.,
Lange Koestraat.
23. Jan Karel Lamfers, 5 w., Breedstr.
-ocr page 322-
ten Wijnnml Schmidt, Geer-
truidasteeg*
Jan Hendrik Roep , circa 6 m. ,
Geertruidasteeg.
Dirk Bomer , geh., 59 j., Zeedijk.
27. Cornelis van Ooijen , 27 j., Wil-
lemskazerne.
Adrianus van den Hoeven , 3 j. en
7 m., buiten de Weerd.
Jacoba van Duren , huisvr» van
Hendrik E.iljet, 66 j., Mijlpoort.
28. Sophia Margaretha Ohr, buisvr.
van Johaun August Michaël
Bressier , 44 j., Jansbrug.
29. Catharina Maria Elisabeth Tan
Dijk , 4 m., Korte Viesteeg.
Johanna Maria Krommer!, 3 d.,
Wijde Doelen.
30. Dirk Eggelaar, 2 j. en 10 m.,
Yarkeomarkt.
Francisicus Debbes , circa 4 m.,
onder Catharijne.
Maria Frederika Huisman , Cm.,
Lange Viesteeg.
Geertiuida Spierenburg, l j. en
lm., onder Tolsteeg.
Adriana Anna Dorothea Brouwer ,
7 j. en 2 n>. , buiten de Weerd.
24. Comelia Holl , huisvr. van Kijk
Derksen , 56 j., ia de Twije-
straat.
Wilhelmin'i Vermeulen, 7 m.,
builen de Weerd.
Johanua Cornelia ^anNulek, huis-
vr. van Louis llathieu Koentz, ,
51 j., Oud Jluuslerkerkhof.
Levenloos aangegeven Zoon vaa
Lucas Mor , Achter den Dom.
Jannetje Schouten, wed. Dirk
•van Alphen , 78 j. , Lange
Slagsteeg.
25. Gijsbertus Morren , 3 ra., Pre
dikheerenkerkhof.
Levenloos aangegeven Zoon van
"Willem Scheer, (ïeertruidabrug.
Nieolaas Scheflfer , weduwenaar,
52 j., Achterweg.
26. Cornelis Theodorus Boers , on -
geh., 50 j. , Nicolaisteeg.
Alida Cornelia van Rennes , 5 m.,
onder Catharijne.
Levenloos aangegeven Dochter
OVEBtKDKNKN 100.
-ocr page 323-
75
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren...... 9.
Stuipen. ...... 15.
Verval van krachten. . . 9.
Tering........ 14.
Klierziekte...... 2.
Zuur......... 4.
Water........ 7.
Koortsen....... 7.
Tanden....... 2.
Beroerte. ...... 4.
Kinkhoest....... 1.
Accident aan de rugge;;raats-
•w-ervelen...... 1.
Pokken....... 1.
Bloedbraking..... 1.
Groep. ....... 1.
78.
Transport. . . 78.
Pleuris........ 3.
Verzwering in Je ingewan-
den........ 1.
Plotseling toe-val. ... 1.
Borstziekte...... 8.
Ontsteking in het hoofd. . 1.
Verzwakking...... 1.
Gevolg van de kraam. . 1.
Diarrhee....... 1.
Kramp. ....... 1.
Verlamming in den slokdarm. 1.
Verstopping
1.
Zelfmoord.......1.
Slijmziekte. ..... 1.
100.
Slet getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben , is als volgt:
Mann. Vr. Tot.
Transport. 39 39 73.
Van 50 lot 60 jaar. 4 2 G.
» 60 » 70 u 46 10.
» 70 » 80 » l 2 3.
» 80 » 90 » » 3 3.
« 90 »100 » » » a
Mann. Vr, Tot.

4
5
9.
r.
15
14
29.
iar.
9
8
17.
»
1
1
2.
»
4
4
8.
»
3
3
6.
»
3
4
7.
39-39
-78.
Doodgeboren.
Beueden het jaar.
Van l tot 10 jaar.
» 10 » 20
» 28 * 30
» 30 > 40 n
v 40 » 50
48-52-100.
-ocr page 324-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Dm l Junij, door den Notaris N. DE GRAAF en
den Procureur A. S. VAN HENGELAAR.
Een Huis, Erve en Kelder, aan de Oostzijde van de Oude Gracht
Lij de Lauwerstraat, wijk G., N°. 85. Verkocht voor f 2,783.
Denzelfden datum, door denzelfden Notaris.
Een Huis, ingerigt tot eene Broodbakkerij, aan de Westzijde van
de Korte Jansstraat, wijk F, N°. 89. Opgehouden voor ƒ 4,500.
Denzelfden datum, door den Notaris 1. H. VAN SCHERMBEEK.
N°. 1. Een Pleiziertuin met steenen Koepel, aan de Oostzijde
van de Maliebaan, op den Noordhoek van de Oudwijker Veldsteeg,
wijk J, N». 271. Verkocht voor f 2,750.
N°. 2. Een Huis, Erf en Grond, aan de Zuidzijde van het Oud-
Munster Kerkhof, op den Hoek van de Korte Nieuwstraat, wijk F,
N°. 2 M. Opgehouden voor f 6000.
N°. 3. Een Huis, Erf en Grond, aan de Westzijde van de
Nieuwe Gracht, onder de Linden, wijk A, N°. 782. Opgehouden
voor ƒ 1,105.
N°. 4. Een Woning, aan de Oostzijde van de Hamsteeg, wijk G,
N». 635. Verkocht voor f 220.
Den 15 Junij, door den Notaris H. DUFJFJES.
N°. i. Een Huis, Erf en Grond, aan de Oostzijde van de Korte
St. Jansstraat, wijk F, N". 65. Verkocht voor f 3,100.
N°. 2. Een Huis, Erf en Grond, buiten de Weerd-Barrière, op
den Hoek van de Leusdensteeg, aan de Oostzijde van de Sluis,
wijk M, N". 105. Opgehouden voor f 2,500.
Den 22 Junij, door denzelfden Notaris.
N°. 1. Een Huis^ met afzonderlijk Bovenhuis, aan de Noordzijde
van de Boothstraat, wijk E, N°. 346. Verkocht voor f 1,325.
N°. 2. Een Perceel Warmoeseniersland genaamd Paterhof in de
Nieuwe Weerd onder Pijlsweerd in de Colhersteeg, groot 30 Roe-
den, 10 Ellen. Verkocht voor f 2,025.
Den 29 Junij , door de Notarissen L H. VAN SCHERMBEEK en DWARS.
N°. 1. Een Woning, aan de Zuidzijde van de Zandstraat, wijk C ,
N". 429. Verkocht voor f 1,010.
N°. 2. Een dito westwaarts naast het voorgaande Perceel, N°.
428. Verkocht voor f 410.
N°. 3. Een dito, aan de Noordzijde van de Zandstraat, N". 300.
Verkocht voor f 770.
N°. 4. Een dito, aan de Oostzijde van de Groenesteeg, achter
de Jacobiekerk, N°. 413. Verkocht voor f 290.
N°. 5. Een dito, aau de Oostzijde van de Groenesteeg, N°.
418. Verkocht voor f 270.

-ocr page 325-
TAFEL
VAM
In de maand JUNLJ 1844,
GEDAAN AAN HET
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT ,
ONDER IOEZ1GI VAN DEN HOOGLEEHAAB
P. J. I. de Frcmerij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.
a
BAKUMETKK IN
MILLIMETERS.
THEBMÜMKÏEH
IN 1 000.
STREEK J
.re 11! or. II
WEKRSGKSTELDH.
*S UIDD* 12DHKN
.i
H




l

M a
1(5 c

**
a
9ur.
12tL.
Sur.
9 ar.
9ar,
12a.
Sar.
9 ar.
i 2










ca

i
763
763
763
763
166
m,
18
11
N. O.
Helder.
i
762
76*
761
761
11
lol
IS
10
idem.
idem.
S
762
765
764
768
104
11
11
04
idem.
Betrokken>
4
708
768
768
768
118
1«4
16S
II»
W. W.
Bewolkt.
&
7S6
7S8
7K4
764
17
196
216
148
z. w
idem.
6
760
760
739
761
176
ISl
205
14,
idem
idem.
"i
764
764
764
764
1(14
,8
197
184
idem-
idem.
8
764
766
766
766
164 I'S
18
144
W.
idem.
9
764
764
764
764
18^ 18«
ai»
136
N.
Helder.
10
766
766
766
766
144 188
188
14i
Z. W.
idem.
11
768
768
769
769
16» 18
19
13
M. W.
idem.
12
769
769
768
768
i 8>| 806
21»
146
W.
idem.
15
766
763
764
764
186 2'i
«*4
186
idem.
idem.
14
76S
763
763
763
te*
176
186
14
H* W.
idem.
IS
763
765
763
76S
I8i
153
IS*
136
idem.
Bewolkt •
ie
766
767
768
769
145
IS
IS»
98
idem.
Betrokken»
-ocr page 326-
78

BAROMETER IN
THERMOMETER
h
M o
S °>


MILLIMETERS,
M 100°.
s -
•"" fit
WEERSGESTKLDH.



H 2


=====
-

w .
g 0
'3 MIUD. 12 UREN.









* 0


9 ur.
I2u.
5 ur.
9 ui.
9ur.
12u.
Sur,
9ur.
6 S







^

_ ._
w

10
7 768
768
768
768
1*0
188
17a
11
H. W.
Helder.

8 '61
760
789
786
14
188
1S5
124
0.
Betrokken.

9 7S6
789
760
7C2
116
126
144
11
N. W.
Begen.

0 764
768
768
764
14«' 16
166
138
idem.
Helder.

1 764
764
764
764
188
186
208
17»
idem.
idem.

2 789
789
789
7CO
194
22
234
168
w.
Bewolkt.

ö Ï61
762
762
762
198
238
84»
184
z.
Helder.

4 760
788
788
7S8
22»
268
294
ai
z. o.
idem.

8 788
782
782
7S2
16*
18»
18»
186
H. W.
Betrokken.
•2
6 783
786
786
7S9
128
174
17
102
N. 0.
idem.
2
7 789
789
789
789
13>
159
1 8
118
S. W.
idem.

8 760
761
762
763
»24
18
154
12»
idem.
idem .
(
9 764
768
768
768
124
148
I4i
124
idem .
idem.
'
0 768
764
7G2
762
138
lii»
184
136
K. 0.
Helder.

1 762s
2 7644
7G3«
764?
7629
764?
764;
7646
18oo 1686
1844 K. Si
13o6
'1778
1291
ISll
SEMIDDELDE WAARNEMING
Vanden len. tot den 10en
-------- 10". --- --- 20".

3 760o
760o
7899
760«
1»SJ
18S7
[
I9,o
18»!
— ---- 20=n. __ — 30«.



18 's avonds regen»
19 's morgens regen.
20 's middags e* 's avonds regen»
2-1 'a avonds regen.
2S 's morgens en 's middags regen.
28 's middags regen.
29 's morgens regen.
G 's namiddags onweder, regen en
hagel.
9 's morgens regen, 's namiddags on-
weder.
13 den geheelen dag veel wind.
i 4 idem .
ir» idem.
Algemeen gemiddeld, Barometer 7G2,i , Thermometer 16,2j.
STAND BES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
onder Nulpeil.
l Junij 18M..........4 el 35 duim.
iS---------------.........4-47 ------
30 —-----------........ . 4 - 37 ------
-ocr page 327-
Naamlijst
DER
«REIN, HUWELIJKEN II
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND JULIJ 1844.
Geborenen
op den
{. Juli j. Adriana , D. van Ad-
rianus van der Schaft»
Catharina Maria, D.vanAndreas
Jaeobus Greeve.
Aaltje, D.Tan Willem Hogewcg.
Pelronella Joh.inna, D. vanCor-
nelius de Zeeuw.
2. Jan Dirk, Z. van Borend Zonnen -
berg.
Pieter , Z. Tan Coenradus Chris—
tiaanse.
Arie , Z, van Gijsbertus van Maren.
3. Albertus , Z. Tan Johannes van
Dijk,
Adriana , D. van Hendricus Huf-
ferman.
"" Cornelis Marinus , Z.vanjohan-
nes Lodewijk van Hasselt.
Maria Hendrika, D. van P-iulus
van Bunnik.
Willem , Z. van Jaeobus Smit.
Leonardus Ludovieus, Z. van
Gerardus Wilhelmus van Hos •
slim.
S» Lodewijk Pieter , Z. van Jaeobus
van Beest.
Margaretha Alida Hendrika, D.
van Gerrit van Boven.
Neellje , U- van Cornelis Dirk de
Heus.
g, Antje , I), van Johannes Willem
Hester.
Gerardus, Z. van Steven van
E wijk.
Catharina Antoinetta Elisabeth ,
D. van Martinus Koele.
Hendrik , Z. van Corstijaan Ar-
noldus van Veen.
Hendrik, Z. van Hendrik van
Basten.
.Fohannes, Z. T. Bernardus lieelses.
Johaniies Jaeobus, Z. van Johau~
nes Jaeobus v,m Zutphen.
Marinus Cornelis , Z. van Evert
lluijs.
7. Thomas , Z. van Jochem Thomas
de Boer.
8. Gerrit Pieter, Z. van Hendrik
Brouwer.
Bctj e, D, -van Philip Samuel Weijl.
Christiaan , Z, van Nicolaas de
Brons.
Gerardus , Z. van GerardugHen.
J rik 3.
Johannes, Z. van Hermanus Stul-
ting.
Hendrika Maria , D. van Aotonius
Thomassen.
9. Sophia Barendina Elisabeth, D.
van Johannes Georg Forger.
7
-ocr page 328-
Johannes Philippus , Z. van Jo-
hannes Kok.
Johanna Maria Theresia , D. van
Carolus Johaanes Wolff.
Fieter Adrianus, Z. yan Uuberius
Tan Dongen.
Elisabeth Johanna , D. Tan Gerrit
Leusden.
10» Adriana Maria Magdalena , O. van
Johannes Morgenstern.
Jacobus, Z. T. Lammert de Bruijn.
11. Maria, D. van Hubertus Vink:
Johannes, Z. Tan Johannes W es-
selo.
Egbertus, Z. T. Antonie de W ilde.
Ilermanus Hendrik , Z. van Jo-
hannes Wilhelmus Kroescn,
Marünus Kasper , Z. Tan Mai tinus
Bogert.
12. Cornelis , Z. vanGijsran Rossum.
Adriana , D. Tan Johacnes Godee.
Alberta Cornelia , D. Tan Johan-
nes Dirk Tan Reemst.
Klora Gerardiua, D. Tan Chris-
tianus Johannes Baars.
13» Johanna Frederika Catharina , D.
Tan Corstiaan Tan der Lek.
Johanna Bregitta , D. ïan Gerrit
Tan Zijl.
Cornelis Anthonie, Z. Tan Cor-
Eelis Hooning*.
14. Catharina , D. Tan Gijsbertns Em-
melot.
Johanna Ilenrietta , D. Tan G er-
hard Ludwig Treseler.
15. Anna Engelina , D. Tan Dirk Tan
Wijk.
Dirk, Z. vaa Dirk Arendts.
W ilhcliu Adriaan , Z. van Adriasn
Brood.
Cornelia , D. van Johannes Den»
dricus Molenbeek.
Martipus, Z. ran Johan Adam
Jenner.
10. Maria Cornelia, D. Tan Dirk Smits.
Catharina Hendrika , D. Tan Hen-
drik Tau Doesburg.
Gijsbertus , Z, Tan Gijsbertus Tau
Draanea.
1«' Franciseus JJntthijsïïendnkus , Z.
Tan Franciscus Eppings.
flendrika Cornelia , D. Tan Cor»
nelis Hendrikus Tan Rossum ,
(oTerleden den 16 Mei 1844.)
Catharina Maria , D. Tan Wilhel-
mus Makaij»
Jan , Z, Tan Johan Georg Jorg.
l'iijlc, Z. Tan Jacobus Kronenberg,
l"• Maria Johaaaa , D. Tan Johannes
Bernardus Delermaa.
Johannes Hermanus , Z. Tan Her»
mnnus Josephus Credoe.
Theodora , D. Tan Coenradus Ci-
phers.
l J. Johanna Hendrika Jacoba, D. Tan
Hendrik Jacobus Meesscn.
Hendriisa , D. Tan Jan Goedel.
Catharina Maria , D. van Abraham
Rudolf Swagers.
Jacobus, Z. Tan TeunisTan Zon.
Adriaan Jacob Willem , Z. Tan Mr.
AVillem Matthias Jan Tan Dielen.
20. Anna Margaretha , D. Tan Jacob
te BoekhoMt.
Hendrina Hendrika , D. Tan Pieter
Lansraans.
-ocr page 329-
81
Anlhooie Johannes , Z. yan An-
thooie Gijsbert Garjeanne.
Pieler , Z. van Joannes derf keus ,
(overleden den 14 Hei 1841).
21. Sara Cornelia , D. van Anlonie
Patist.
Johanna Catharina, D. van Wil -
lem Gijsbertus van Mannen.
Hendrik , Z. van Joannes van der
Linden.
llendrikus Wilhelmus, (Tweeling
met een doodgeboren) , Z, van
Johannes Adrianus Verweij.
22. Johannes Josephus , Z, van Maar-
ten Kist.
Elisabetli Gerarda Maria, D. van
Gerrit Meijer.
Josua , Z. Yan Gerrit Josua van
Ekeris.
Hendrik Christiaan , Z. van Wil-
helmus Josephus van der Bilt.
Johannes Jacobus , Z. van Joan-
nes de Groot.
Johanna Gatharina Anthonia , D.
van Franciscus üdijk.
23. Petronella Helena , I). van Jan
Everaars.
24. Catharina Wilhelraina , D. van
Coruelis Ett.
Haartje Helena , D. van Bernardus
Gornelis de Kort.
Cornelia Hendrika , D. van Jo-
hannes van Amersfoort.
Cornelis Gerrit, Z. van Gerrit
Johannes Hendricus van der
Schroeff.
25. Cornelis , Z. van Josephus de
Wit.
llendrikus Jacobus , Z. van Hu-
hertiss Theodorus Mittelbeek.
Helena Cornelia Wilhelmina , 1).
vati Wilhelmus van Liefland.
Cornelia , D. van Jan van Ooij.
Henrietta Christina , D. van Hen-
drik Christoffel Milius.
Sophia Francina, D.Tan Willem
Zuidam.
Cornelia , O. van David Johann
Nicolaus Bischoff.
llendrikus Wilhelmus, Z. van
Antonius van Karnele.
Abraham Johannes, Z. vanPieter
Cornelis Wijnands.
26. Jozef, Z. van Jacob van Aalst»
Helena , D. van Jacobus van der
Horst.
Willem , Z. van Jan Theodorus
Vooroeveld.
Mechtelioa Sophia, D.vanCaro-
lus Wilhelmus Hoegen.
Josephüavid, Z. van Jan Antonij
Wagenaar.
Christiaan Arnoldus , Z. van Leo»
nardus van Veen.
Frederika Maria , D. van Hendrik
Albertus van den Berg.
27. Johanna Catharina, D. van Jo»
hannes Penning.
Johanues Hendrikus Bernardus, Z.
v. Henricus Bernardus Dolmans.
28. JohannaChristina , D.vanJohan-
nes Lamaire.
Petronella, D. van Arie Adrianus
Galesloot.
Johanna Petronella , D. van Pieter
Soels.
-ocr page 330-
82
Adriana Maria en Johanna Geer-
truida , Dochters van JNicolaas
Ballangee.
Hendrikus Wilhelmus , Z. -van
Willem Trederik Slee.
29. Anthonie , Z. van Nicolaas van
den Brink.
Ifaatje Hendrika , D. van Arnoldus
Eliza de Kivit.
30. AnnaMaria, D. van Willem Cas-
trop.
Dirkje , D. van Jacobus Bakker.
JacobaHendrika , D. van Jau Hen-
drik van Soelen.
Catharina Cornelia, D. van Chris-
tophorus Wintershove.
•i li Wijnand , Z. van Willem I'oniier.
Anthonie , Z. van Hermanus Koot.
Cornelis Johannes , Z. van Fran-
oiscus Cornelis Willekes.
141 , waaronder 16 Oncchten.
Voltrokken Huwelijken
den
op
3. «f ulij. Cornelis van JHechelen ,
Schilder , 26 j. en Maria Elisa-
Ibetha de Wilde, zonder beroep,
21 j.
Johannes Martinus van de Bilt,
Opperman, 33 j, en Wijntje
vanDeudekom, Yischverkoop-
•ter, 25 j.
Carolus Josephus Burgers, Stal-
houder, 22 j. en Johanna Aletta
Brouwer, zonder beroep , 23j.
Emanuëlvan Sligt, Zaagmolenaar,
22 j. en Cornelia van Wijk,
zonder beroep, 20 j.
Marinus Holl, weduwenanr, Pet-
tenmaker , 46 j. en Johanna
Duijveman, zonder beroep, 49 j.
Jacobus Jansen , Metselaar, 25j,
en Engeltje Esperenheuvel,
Dienstmeid, 26 j.
JoUan Hendrik Schuller, weilu-
wenaar, Schoenmaker bij 'tl
Reg. Inf., 51 j. en Johanna
fflaiialloed, zonder beroep, 31 j.
Dirk Schouten , weduwenaar ,
Bode op IJsselstcin, 45 j. en
Fietronella Voor Endt, zonder
beroep, 23 j.
Coruelis Johannes Holenkamp ,
Onderwijzer in de Godsdienst,
31 j. en Johauna Maria de Vos ,
zouder beroep , 23 j.
Jacobus van Boekhoven, Boek-
drukker , 25 j. en Jacoba Ar-
noldina Maria Elisabelh l'feil,
zonder beroep, 27 j.
G erardus van Soest, weduwenaar,
Werkman , 55 j. en Gertrudis
Burgemeester, weduwe, Koop-
vrouw, 43 j.
Johannes Jacobus Pauw , wedu»
wenaar, Schilder , 36 j. eu
10
-ocr page 331-
83;
Teuntje van der Weert, we-
duwe, Werkster, 33 j.
Pieter Molekamp , Timmerman ,
23 j. en Johanna Sophia Jansen,
Naaister, 20 j.
Dirk Smit, Smidsknecht, 28 j.
en Agatha vauZijp, zouder be-
roep , 35 j.
17.. Jan van Hensbergen , Broodbak-
ker , 21 j. en Gijsje van Leeu-
wen , Dienstmeid, 26 j •
Hendrik Antonievan Tessel, zon-
der beroep , 24 j, en Johanna
Willemina Engel , Werkster ,
35 j.
Jacobus Johannes Biljart, Werk-
niun, 23 j.enMechtelina Courti,
"Werkster, 32 j.
Johannes Angenend , Poltenbak-
.ker , 34 j. en Corneliade Kruijf,
Koopvrouw, 29 j.
Johannes van Straalen , Schoen-
maker, 24 j. en Elisabelh van
Luijn , Naaister , 23 j.
Albertus Ladr.ik , Kleermaker ,
23 j. en Maria Wesselo , zonder
beroep, 28 j.
Hendrik Elbertsen, Schuitenvoer-
der, 26 j. en Antonia Karbo ,
Werkster, 24 j.
19.Henricus Bernardus Wilhelmus
Kerckhoff, Koopman, 41 j. en
Klara Uendrika Koos , zonder
beroep, 35 j.
24. Gijsbert Hendrik D irksen , wedu-
wenaar, Onderwijzer, 31 j.en
Eatrina Elisabeth de Jong,
Dienstbaar, 40 j.
Gérrii Welbergen , Orgeoist, 2!T
j. en MariaHeij , zonder beroep ,
37 j.
Jacobus de Rooij , Voerman, 40 j.
en Maria de Meijere , Naaister,
«j-
GornelisMelchiorde Roij, Schrya.
werker, 22 j. en Louisa Wille-
mina Hes, zonder beroep, 20 j,
Gijsbertus Nagtegaal, Werkman ,
23 j. en Geertruijda Maria Luca ,
zonder beroep , 26 j.
Ghristiaan Ockeloen , Kleerma-
ker , 27 j. en Maria Petronella
Yerzun, Naaister, 24 j.
Willem Dekker, Werkman, 23
j. en Geertrui] Maria van Arkel,
zonder beroep , 22 j.
Antonius Kloek , Opperman , 35
j. en Margrieta Johanna Maria
Talies , weduwe , Werkster ,
33 j.
Pieter de Hoogt, Schipper, 20 j,
en Maria Elberts , Dienstmeid,
21 j.
Jan Groenen, Arbeider, 26 j. en
Elisabelh Berendina de Groot,
Werkster, 28 j.
2J7. Harmen Ruijs, Beroepen Predi.
kant te Slijk Ewijk en Onster-
bout , 29 j. en Anna Sibilla
Atends , zonder beroep , 25 j.
31. Matlhijs Sebaddé , Schoenmaker ,
34 j. en Helena Willemina van
Hilbrand, Dienstmeid, 38 j.
Johannes Penning , Kleermaker ,
25 j- en Corneïia de Kouing ,
Naaister , 26 j.
-ocr page 332-
S4
maker, 33 j. en Agala IJkel ,
weduwe , zonder beroep , 4!) j,
Cornelius Verheul, Broodbakker,
34 j. en liester de Lang , we»
duwe , londer beroep, 30 j.
Lammert Hazs , Touwslager , 27 j.
en Cornelia Maria Vreeswijk,
Werkster, 25 j.
Cornelis N'reuwierk , Kleerllee-
ker, 36 j. en Marie Augustine
Virfjinie Boucher , Dienstmeid ,
30 j.
GerardusRuijs , Kleermaker, 20
j. en Anthonia Makkee , zonder
beroep , 20 j.
Jacobus yan Vreeswijk, Kleer-
TH ZAMF.N 40 PAREN.
Overledenen
op dea
Wessel Jöhannes Eijkman, we-
duwenaar, 63 j. , Vuilesloot.
Adriana Maria Dinant, wed. Adam
Smit, 59 j., ABCstraat.
BIr. Gerard Bartholomeus vanden
Velde van Voorst , ongeh., 77
j. en 8 m., Bakkerbrug.
4* Wilhelmus Adrianus Lebbing , l
j. en 5 m. , Roodebrug.
Steven van Doorn , weduwenaar,
63 j., Ganssteeg.
Maria van Limme , 2 m., buiten
de Weerd.
Aart Oostveen, gek., 76 j.,
Hagdalenasteeg.
Gerritje Schiveen, €m., Luiten
de Weerd.
5< Maria van derStar , ongeh., 59j.,
Groenesteeg.
fflr. Reinder Willem Baron van
Hemert tot Dingshof, geh.,
48 j. en 7 m., Nieuwe Gracht.
Jöhannes Hendrikus Mulder, 2
m. , Achter Klarenhurg.
6. Job.au Weber,geh. ,72j., Lange
Nicuwstraat.
l Juli}. Stephanus van Amers-
foort, 3 j. en 2 nu., buiten de
Weerd.
Jan Willem Rietveld , 2 d., Korte
Smeesteeg.
Willem Sluiter, ongeh., 58 j.,
Geertruidakerkhof.
Anthonia vanlieek, 7m., onder
Tolsteeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Jöhannes Jacobus van der Valk,
Springweg.
Jan Martinus Rijnsburg , l j. en
8 m. , Zandstraal,
2. Albertus van der Haas , circa 4 m.',
Groenesleeg.
Uelena Quant, 5 m., buiten de
Weerd.
Blelje Christine Rulfs , 5 m., bui-
ten de Weerd.
Catharina van der Linden , wed.
Cornelis van den Heuvel, 80j.
en 5 m. , Bartholomei gasthuis.
3. Blaria Vocht, 4 m., Spridgweg.
Petronella Theodora Maria van der
Sanden , 7 m., Beijerbrug.
-ocr page 333-
85
llelena Delfina Kuijp«r , 3 m.,
Vissersleeg.
7. Elis.ibeth van der Steen , 10 w. ,
Maliebaan.
Pelionella van Rossum , huisvr.
•van Autonius Smits, 40 j ,
Nieuwe gracht.
Arie van Dijk, l j. en 6 m., bui-
ten Tolsteeg.
Cornelia Hol, wed. Johannes
Y romans , 85 j., Lange Lau-
werstraat.
Jan van Buuren, 9 m., 'Wijde
Watersteeg.
Margaretha de Kruijff, 3 m. ,
buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter van
AnlhonieMartmus Visser, Var-
kenmatkt.
Jan van Groot Batavé , Ij. en 5
m. , Zwarte Water.
Wilhelmus Hartens , weduwe-
naar , 75 j., buiten de Witte-
•vrouwenpoort.
K, Jacobus van Goudoever Stouw ,
ongeh., circa 25 j., ïlariaplaats
Jan van Hulst, geh., 68 j. ,
Amersfoort.
Anna Coch , wed. Johan Schmidt
84 j., Blindesteeg.
9. Gardiua Hendrika van Bielsen
22 j., te Scherpenzeel.
Willem Ferdinand van Maastricht
8 m., buiten de Weerd.
Elisabeth van Piggelen , wed
Dirk Verhoef, 71 j., Ger. Dia-
konie Oude Mannen en V rem
venhuis.
0. Dirk van den Hoven , 7 j. en 9 m.,
buiten de Weerd.
*• Wilhelmina Schalkwijk, 2 j. en
6 m. , onder Catharijne.
Cornelia Qartwich , 4 m., JHijl-
poort.
'•"Johan George Reinier Swngers ,
ij.enlOm. , Loefbergmaker-
straat.
Cornelis Atteveld , 9 j., buiten
de Weerd.
W illem van Hensbergen , ongeh.,
57 j., Brandsteeg.
Gerardus Antonius de Kruijf, 5
m., buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter van
Willem Boeijen , Pelmolen.
i ij
l J. Arnoldus van der Steen , 2 j. en
3 m., buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter van
Lucas Blankers, Mariaslraat.
Cornelia van ureenen , 10 w. ,
buiten Catharijne.
Maria Lentjes , wed. Leonardus
van Uden, 64 j., Gruttersdijk.
Johanna van der Steen, 4 j. en 8
m., Nieuwe Weerd.
14. Atithonius Franciscus Kotter, 5
m., Potterstraat.
Elisabeth Gevers, 4 m., St. Ja-
cobs gasthuissteeg.
Pieter Bonekamp , geh», 52 j. ,
Mariaplaats.
Levenloos aangegeven Doch ter van
Arnoldus Reinier Zwier Joost,
Yischmarkt.
Lambertus Wilderbeek , geh.,
53j.,builende Witlevrouweop.
-ocr page 334-
86
huisvr. van Jaeob Slingeren.
berg, 41 j., Loefbergmakersir
lij-Maria Cornelia Flantua , 6.ro. ,
buiten Catbarijne.
Cornelia Hendrina van filaricum ,
4 w. , Uartsteeg.
Maria de Baart, huisvr. van Jo-
hannes fflarinus Yerhoesen , 58
j., Kodenburgbrug.
Geertrui Ja Srnit, ongeb. , ,22 j. ,
IQ ariaplaat»,
20. Cornelia van Rossum, huisvr. van
Cornelius vauMontfoort, 44j.,
buiten de Wittevrouwenpoort.
•"!• Jlijntje van Aalst, 2 j., Steenweg.
Nicolaas Terbruggen, ongeh.,
38 j., Tredikbeerenkerkhof.
JobanncsLaurens Roelevelt, circa
4 m., onder Catharijne.
Gerrit Schuring, weduwenaar,
81 j., Heerenstraat.
Clasina Yelthuijsen , Ij.eu7m. ,
buiten de Weerd.
Margarelha Antbonia van Deijl,
ongeh., 25 j. , Yuilesloot.
Jacob Eikelenboom , 5 m. , Plein.
Yredenburg.
Christofiel Honig , weduwenaar,
92 j.. Groenesteeg A.
Gerrit Jans lioujeruood , 25 j.,
Hospitaal.
Antonius Gresnig , ongeb. ,51 j. ,
aan de Maliebaan.
Petronella van der Rijst, 3 w. ,
Achterweg.
Levenloos aangegeven Dochter van
Johannes Adrianus Yeiwïij ,
Lange Lauwerstraat.
Maria Jacoba Ilnber , wed. Adria
nus Bernardus Trip , 81 j. ,
Domskerkhof.
l«'«Hermanus Straatman, 2 j. en 7
m., Nieuwe Weerd.
Covert van der Steen , 7 j. , Nieu-
we Weerd.
Michuül Bemkes , geb., 68 j.,
St. Jansveld.
lu.Johannes Licias Reboli, 8 ra.,
Catharijnestraat.
Daniël Takken, circa5m., Eli-
sabethstraat.
Jolmvues Yernooij , circa 2 j.,
onder Tolsteeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Willem Maarschalkerweerd ,
buiten de Weerd.
Ubertina Maria Ilenrietta Burwick,
9 m., buiten de Weerd.
11• Juriaan Marinus van Telthuijsen ,
5 m., buiten de Weerd.
Paulus Straver, geh., 68 j.,
Acbter Clarenburg.
Jacoba Serlijn, wed. Hendrik
Haak, 85 j., Kcukenstraat.
Jean Francois Chretien Mattbeijer,
geh., 55 j. , Walsteeg.
i S. Gerardus liovaid , 2 m., Lange
Lauwerstraat.
Cornelis de Rijk , geh., 43 j.,
buiten de Weerd.
Jacob Sellbach, ongehi, 34 j.,
onder Tolsteeg.
Willem van der Linden, 8 j.,
Haverstraat.
Sopbia Klokke, ong.,24 j.,Zeedijk.
Hendriena Jobanna Harderwijk ,
-ocr page 335-
87
22. Arnoldus Marinus Stephanus Ja-
cobs, 11 w., Gasthuissteeg.
Mieke Schouten , 4 m., 's Bosch.
Petronella Spiuijt, huisvr. van
Cornelis Y,an Veenendaal, 61 j,,
buiten de Weerd.
Gerrit Uijnsburg , weduwenaar ,
80 j. , Zandstraal.
2 j. Jacobus Franciscus te Boekhorst,
l j. en9m., Dorslige Hartsteeg.
Augustinus Kemp ,ongeh., 80j.,
Korte Eiisabethstraat.
24. Johannes Jose[>hus Kist, 2 d.,
Walsteeg.
Cornelis Linscholen , geh., 4(ij.,
Kleine Tuinslraat.
25. Gerrit van den Broek , 4 m, , te
Maartensdijk.
26. Heuriette van Lier, ongeh. , circa
22 j., Steenweg.
Wouter Wolf, 3 m., Rijnstraat.
27. Levenloos aangegeven Dochter van
Joariues van logen , Koestraat.
Clasina Jurk, ongeh., 21 j.,
Craansteeg.
Johanna Wühelmina Ilelena van
der Horst, l j. en 9m., Hee-
renstraat.
Cathaiina Maria Jaquet, circa 9 j..
Lange Nieuwstraat.
Levenloos aangegeven Zoon Tan
Jacobus Wijabergen
steeg.
28. Margarellu Maria Anna Jannetta
Glinderman , circa 8 in., 31,1-
riaplaats.
29 Jannigje vanSoelen , huisvr. van
Joannes van den Broek , 64j.,
buiten de Wiitevrouwenpoort.
Elisabeth Nijlaud , l j. en l m.,
buiten de Weerd,
Lena Blonk , huisvr. van Kijk Jan-
Ben Hoogland, 70 j., Watersiecg.
Jan Jelis van de Wal, 6 m.,
Springweg.
Maria Taris , ongeh., 35 j., Lange
Lauerstraat.
G eertruij van Veen , l j. en 8 m. ,
31.iriapla.its.
Hendrik Witmeijer, weduwenaar,
82 j., Moleostceg.
30. Cornelis de Rijk , circt 3 m.,
Zwarte Water.
Jan Hoevers, Ij. en 8 m., I0n>
gen doelen.
• il.Alida Ilempkeus, 5 w., onder
Tolsteeg.
Johanna Catharina Scheffer, huis-
vr. van Abraham Oxenaar , 48
j. , Achter de Twijestraat.
Barendina Hendrica van lagen , 8
j, en 7 m., Koestraat.
Levenloos aangageven Zoon van
Philip Wilhelm Malcomesius,
Lijumarkt.
OVKBLKUKKKN '124.
-ocr page 336-
88
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren...... 10.
Stuipen...... . 15.
Verval van krachten. . . 15.
Tering........ 22.
Klierziekte...... 6.
Zuur......... 10.
Water........ 3.
Koortsen....... 6.
Tanden....... 2.
Beroerte....... 8.
Kinkhoest....... 4,
Fokken....... 5.
Bloedspuwing. .... 1.
Transport. . . 107.
Ontsteking in de ingewanden. 1.
Borstziekte......5.
Verzwakking. ..... 3.
Slijmziekte......1.
Geelzucht.......1.
Mazelen.......1.
Verdronken......1.
Gevolgen van eene breuk. 1.
Slijmgraveel......1.
Bezetting op de borst. . 1.
Koperzuur......1.
124.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, is als volgt:
Mann.Vr. Tot.
Slann. Vr. Tot.
Transport. 45 46 91.
Van 50 tot 60 jaar. 639.
» 60 » 70 i> 53 8.
» 70 » 80 » 426.
» 80 » 90 » 45 9.
» 90 »100 » l » 1.
Doodgeboren.
4
6
10.
Beneden het jaar.
22
21
43.
Van 1 tot
10 i aar.
12
8
20.
» 10 »
20 »
s
»
»
» 20 »
30 »
2
G
8.
» 30 »
40 »
2
1
3.
» 40 »
50 »
3
4
7.
65-59-124.
45-46—91.
VERKOCHTE VASTE «OEDEKE3F ENZ.
Den 27 Julij 1844, door den Notaris G. H. STEVENS.
De Suikerrafinaderij met de Heerenhuizinge , gelegen op het Sint
Lucas bolwerk te utrecht. Verkocht voor/26,750.
Denzelfden datum , door den Not. UK C. G. DB BALDIAN VAH DOORN.
K°. 1. Een aanzienelijk dubbel lleerenhuis met grooten Tuiu te
Utrecht, in de Domsteeg, wijk ¥ , N". 307.
N". 2. Een Koetshuis , Stal en Koetsierswoning, achter en uit-
komende in den Tuin van het vorige Perceel.
N". 3. Een aanzienlijk dubhel Heerenhuis , naast het eerste Per-
ceel , op den hoek van de Domsteeg , wijk F , N°. 307».
N". 4. Een Winkelhuis, aaast het vorige , wijk F , N°. 338.
N°. 5. Een Huis , naast het vorige en naast Perceel '2. wijk F ,
N». 339. De Perceelen , JN°. 1—5. Verkocht voor ƒ 23,580.
N°. 6. De Buitenplaats de Bongenaar te Jutphaas , aan den
Vaartschen Rijn , bestaande in een ruim fleerenhuis enz.
JN°. 7. Een Bosch met ruim 2000 Boomen geschikt voor Werk-
hout, naast Perceel 6.
3NT°. 8. Wei- en Hooiland, ruim 3 Bunders , naast het vorige.
Opgehouden voor ƒ 12,800.
-ocr page 337-
TAFEL
VAN
WEEBKÏJÏ3DIOS
In de maand JUL1J 1844,
GEDAAN AAN HEI
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT,
ONDER TOEZIGT VAN DEN HOOGLEERAAR
P. J. I. de Frcmerij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

BAROMETER IN
THERMOMETER
bi
W s




H M


MILLIMETERS.
IN 100°.
tó w
C u
WEKRSGKSTELDH.
g

ü^s^ ~— —~ •
H ~
3 MIDD. 12 UHJ''N


|

\

-
P 3
•f, a


gnr.
I2o.'3nr.
ur.
ar.
I2U,
3ur.
)ur
i S
01

I
762
"
^rm^m
762
762
126
156
16
12
K. 0.
Helder.
2
761
761
760
760
168
186
194
I34
H. W.
idem.
3
760
761
761
761
14»
148
l5a
124
N.
Betrokken.
i
760
759
758
757
164
186
19»
15
Z. 0.
Bewolkt»
t
755
755
755
755
156
185
166
14
W.
idem.
(l
757
758
759
760
144
154
158
124
N. w.
Regen.
7
762
762
762
762
144
154
I5S
124
idem.
Betrokken.

762
762
762
762
128
164
17
10 8
idem.
idem.
g
762
762
762
762
I54
16
165
I4«
N. O.
idem.
10
762
762
762
762
15»
16
17
13
idem.
Bewolkt»
I
762
761
761
761
15
16»
184
148
Z. w .
Betrokken.
12
761
760
759
760
17
18
174
138
N. W.
idem.
I
760
760
760
758
16»
I8a
18
I4>
idem.
Helder.
'4
75l
75o
732
757
17»
18»
176
l5»
N.
Bewolkt.
15
760
760
760
70 1
lG6
196
204
154
Z. W.
Heidel.
16
763
763
763
763
i5gl 168
17»
116
W.
Bewolkt.
-ocr page 338-
90
s
p
H
BAIlOMETEll IN
MILLIMETERS.
THERMOMETER
IN 1000.
NDSTIIEEK
>D. te 12 nr. l
WXERSGESTKLDH.
'SMID», ia UBEH
j




•VM.4

<
a
gar. I2a
Sar.
gar,
par.
130.
Sar.
gar.
S s

mm
MMM ——






m

17
764
764
763
762
15,
178
181
13
M. W.
Helder.
18
757
756
757
756
13»
i44
I54
124
H.
Betrokken.
*9
755
756
75?
75g
122
i4s
I5|
II
idem.
idem.
20
763
765
767
769
128
146
i4«
126
N. W.
Regenachtig.
21
771
772
772
772
15»
162
178
14»
M. 0.
Uewoikt.
zz
770
768
768
767
173
213
21
17
N. N. O.
Betrokken.
23
766
765
765
765
20 a
21
2O6
I7S
idem .
Bewolkt.
24
765
764
765
765
202
22;
222
15
N. O.
idem.
25
"65
764
764
763
206
331
235
178
idem •
Helder.
26
762
762
763
765
187
zot
19*
165
K.
Betrokken.
- 7
766
767
768
769
167
I64
167
156
z.
ideui.
38
769
769
769
768
188
20 S
214
17
K.
Bewolkt.
29
761
760
760
760
158
16»
168
I2J
idem .
Betrokken.
3o
759
759
757
751
I68i i74
178 144
idem.
idem.
31
?5o
75o
752
754
168 JJ4
18
^^^^~"
!14
N. W.
Bewolkt .
I
7605
7604
7603
76O
)
i4s^ iSss'^Sïi
L
OKMIUDEtllE WAAHNEMIKG
Vanden Icn< totcenloen.
i 2
75()ó
7595
7599:76o
l5,9 1689 | 17»? ; l34o
— m — — Ioen. ----- — 2Oen.
3
764
-636
J7C39
l~—
'±.
1791 19"
igss
1558
--------- 20=n. __ 3le„.
r

1
1
1

'

15
s avonds sterke wind.


18
s morgens regen»


19
20
s morgens en 's namiddags
s morgens regen.
regen

29
3 morgens regen.


3o
S namiddags een weinig regen.

3l 's morgens en 's namiddags
regen

en wind.

rometür 761 j , Ihyi nunueteï 16 34 .

. avonds icgeo.
5 's middags regen.
6 'a morgens regen.
8 's morgens regen.
jo idem
II idem.
13 's avonds regen»
14 's morgens sierke wind
STAXD MES WATERS,
ie VREESWIJK in de Rivier IJK LEK.
onder Nulpeil.
•4 el 40 duim.
5-73 ------
3-80 ------
Jul'J
15
31
-ocr page 339-
Naamlijst

DER
GEBORENEN, HUWELIJK! EN
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND AUGUSTUS 1844.
Geborenen
.
op den
5>Wijnand, Z. van Wijnand van
der Wolk.
Jacobus Cornelis , Z. van Cornelis
van der Fiier.
Maria , D, (Tweeling waarvan een
doodgeboren) van Wilhelmus
Papendorp,
Johannes Theodorus , Z. van Deo -
dorus Ëtm.'ins.
«• Johannes Nicolaas , Z. van Jo-
hannes Nicolaas Ilalbeck.
Adriana Juditha , D. vanjohaa.
nes Verkei k.
üendriki , D. van Burgharju»
Agterberjj,
Dirkje Adriana, D. van Barlho •
lomeus Eijkelenstam.
Arnoud Christiaaa , 'L, vanjacob
Anna Groihe.
7. Jan j Z. van Ale.^andervan Doorn*
Adrianus , Z. van Johaimes van
den Berg.
8. Johanna lacoba, D. vanJohannes
Cornelis Iluijens.
Alelta , D. van Jan de Hens.
Adolf, Z. van Wallerus Gruijt-
huijzen.
9. Geertruida , D. van Antonius
Franciscus Sagius.
Johanuet , Z v. Jacobus Hendriks.
J. AugltSttSS. Johanna MI). Yan Oito Jongbloed.
Arnoldina Francina , D.varianus Wilhelmus ïïicolaStraaten.
Ilendrika , D. van Zeger Scho
2. Jekke , D.vanEvcrt van iUinkGerrit Johannes , Z. van G
Helsdingen.
Ilendrika Catharina , D.van
manus van Dijk.
Alberlus Johannes, Z. van
de Jong.
Ludovicus , Z. van Lode
Ilessing.
Abraham Dirk , Z. van Ab
de Bruin.
3. Bareridina Johanna , D. va
Toortman.
Rudolf Franciscus , Z. van Jnes Kipp.
Gornelis, 'L. v. Cornelis van
Philippus , Z. van Philip
Maria Henrietta Philomenvan Bernardus Henricus Clis de Bont.
4i Hendrik en Cornelia , Z.van Coenra.id Spiering,
Anthonius Aloijsius, Z. v. Wmus Petrus Jlartinus van
8
-ocr page 340-
92
J04 Louweren» , Z. Tan Louwerens
Meuleubeek,
Beatrix. Catharina, D. van l'ieter
Thomassen.
Maria Aleides , D. ran Josephus
Wilhelmus Eerkens.
11. Anna Maria , li. vau Leonart Let-
scbert.
Jan Dirk, Z. van G ei ai dus Hen-
dricus van der Stroom»
Jan Cornelis , Z. Tan Pieter Cor-
nelis de Fuijk.
Ilendrikus Johauues , Z. Tan Hen -
ricus Joannes Tan Nimwegen.
12, Anlhonia Cathaiina , U. van Jo-
hannes Slroenk.
Johanna , D. Tan Pieter van Ingen.
Sara Leonora, D. van Jan van
Dorssen.
Neeltje, D. van Johannet Broek-
huijsen.
Petrus Josephus Adrianus , Z. v,-.o
Pierre Adrien de Caes.
Cornelia , D. Tan Willem van der
Linde».
Jacobus Ludovicus Conradus , Z,
Tan Jseobus Ludovicus Conra-
dus Schroedcr Tan der Kolk.
Wilhelmina (Tweeling , waarvan
een doodgeboren) D. Tan Cor-
nelis Hooglander.
l3* Cornelia Catharina , D . Tan Hen-
drik van Woudenberg.
Pieter , Z, van Pieter Siblesz.
Cijsberta Wilhelmina , D. Tau Jo-
annes Rietveld.
Johanna Wilhelmina, D. Tan Ad-
xiaaus Wiilemse»
tïcrrit, Z. van Paulus de Groot,
Jean Daniel, Z. Tan Jean Daniel
Sebastien Landré.
Nieolaas , Z. Tan Dirk Klarenbeek,
!*• Johannes Coineiis, Z.TanJoao»
nes Jans.
Anna Maria Margarelha , D. Tan
Gerardus Petrus Vermeulen.
Franciscus Johannes, Z. vanjo-
hannes Sehreijer.
1*>. Anne Cornelie , D. vanjanl-'re-
derik van Selm.
Adrianus Robertus , Z. Tanjoan-
nes Jansen.
Maria Aib«rta , D. Tan Marliniis
Wesscl Goes.
Isnbella Joanna Francisca, D-vaii
Joannes Franciscus Tellingen.
16. Johanna Gesina , D. vau Roelof
Cornelis Groot.
IJermanus, Z. van Jacobus Jo-
hannes Comelis Kruis.
Cornelia , D. van Jlelchior van
Rooijeo.
17.Gerarda Arnolda , D> Tan Johan-
nes van Munster.
Cornelis Johannes, Z, van Jo—
hannes Alberlus Hagen.
Jacob, Z. Tan Pieter van Vulpen.
Alida , D. van Hendrik Visser.
19. Johannes Cornelis, Z. Tan Wil-
lem Johannes Westhof.
Cornelia, U. Tan Johan August
Adam Tan Woerden.
Nicolaas Jan , Z. Tan Klaas Vis-
scher.
-«• Adrianus lïendrikus , Z. Tan An-
tooius Dlaarschalkerweert.
-ocr page 341-
Hendrik Johannes, Z. van David
Broekman.
Adriana I'etronella , 1). van Ge-
rardus Johannes Rietveld.
Theodorus Johannes , 'L. van Thi~
matheus van der Steen.
Johannes , Z. van Arie den Uoode.
Gerardus, Z. van l'hilippus Carel
llakké.
Anna SopUia , D. van GerritLa.
gerrtan.
21. Aothonia lUUabeth , D. van Ar-
noldus Jacobus Sutherland.
Charlotte, D. van Jhr. ülr. Jan Ere-
rard Pesters vari Cattenbroek.
Noach , Z. vanLeeadert van Velze.
22. Cornelis, Z. van Cornelis van
Teeneudaal.
Adrianus Theodorus, Z. van Fe-
trus Willebrordus Verheij.
Catharina Willemina , D. van Jan
Koeleraaa.
23. Cornelis Wilhelmus , Z. van Jo-
hannes Cornelis Woudenberg.
Andries Gerardus, Z. vau JoUan
Hendrik Akkerman,
24. Wilhelmus , Z. van Willera Jo-
seph Bosquion.
Oornelia , D. van HendricusAn-
thonius van der Horst.
Matthijs Hendrik Adrianus (Twee-
ling waarvaneen doodgeboren),
Z. van Matthijs van Keusel.
Cornelis , Z. v. Cornelis Bokhorst.
20. Louise Amelia , D. van Pierre
Corneille Oliviers.
Judith Catharina, D. van Geurt
van Kuijk.
26. Cörnelia Jfaria Ilelena , D. van
\Villem fiichel.
Jansje , D. van Arent Jan Kappers.
Gerardus Cornelis, Z. van David
Hendrik Rooster.
Catharina Elisabelh , D. van Ja-
cob van Olpen.
JohannaUelena , D.vin Francis»
cus Henricus Ebbing.
27. Wilhelmina Jacoba | D.vanCot»
neille Terwogt.
28. Christina, D. van Johannes Ja-
cobus ItÜujrm.
Karel Lambertus,Z. v. ArieMonne.
Hermanus Theodorus , Z. van Jo-
annes Antonius Verkerk.
29. Hendrik , Z. van Hendrik ton
Montioort.
Bartholomeus , Z. van Johacnes
Hensbroek.
Geertruij Elisabeth.D. vanGerrü
Nieuwersteeg.
Wilhelmina, D. van Wouter
Ganseveurder.
30. Johannes , Z. van Jan Hulsebos.
Hendrika Gerarda , D. vau Petrus
Johannes Clemens.
31. Wilhelmina, D. van Hendrik Jo-
annes Coene.
Maria , D. van Christofiel Loraan.
Joaones Ferdinand Justus , Z. van
Justus Joannes van Maurik.
ïïeindert Adolf, Z. van Hendrik
Jansen.
Maria Sophia, D. van Johannes
Matlheus van Kempen.
Johan Wilhelm , ï. van Jan Chris.
liaan Flentge.
GEBODENEN 127, waaronder 13 Onecliten.
-ocr page 342-
Voltrokken Huwelijken
op den
7. Augustus. JohannesHendri-
cus van Daalen , Timmerman ,
23 j. en Anna Catharina van
Bakkenes , Dienstmeid, 23 j.
Dirk Jan Tan de Vooren , Schoen-
maker, 22 j. en Anna Geertrui
Jong , zonder beroep , 20 j.
Pelrus de Groot, 20 j. en Geer-
trilij Cornelia van Ekeris , beide
zonder beroep , 20 j.
Jan Deulman , Werkman , 25 j.
en Jobanna Bliddelhoven , zon-
der beroep, 82 j.
Jaeobus Rrjke, Slagter, 21 j. en
Pieternella Smits , zonder be-
roep , 25 j.
Pielerde Wialer, zonder beroep ,
28 j. en Seijrje van den Brink,
Werkster , 25 j.
Benjamin Voerman , Bediende ,
24 j. en ElisabethPJonuemaker,
Naaister, 32 j.
AdrianusIIendiicus Alaicidas Ver-
burg , Metselaar, 25 j.enEli-
B.nbet A ntonia Straatman , zon-
der beroep , 29 j.
Leonard Koeken , Jiroodbakker ,
30 j. en Gerritje TandeGeer,
zonder beroep , 30 j.
Jan Tester, Smid, 28 j. en HarU
Hendrica Terheuser, zonder
beroep , 25 j.
14. Luuwig Carl Göttmann , Uoek-
binder , 32 j. en Maria Agnes
Lietze , zonder beroep , 25 j.
Joseph Heinrich Lietze , Kantoor-
bediende , 22 j. en Sjoukja
Schotanus , zonder beroep, 27j.
Julianus van der Toom , Bedien,
de , 28 j. en Margrieta Catriena
Ookeloen , Dienstmeid, 33 j.
Cornclis Pouw , Wagenmaker,
32 j. en Barbara Elisabeth van
Tergouw , zonder beroep , 35 j.
Klaas Anglino Tap, Bediende,
21 j. en Lamberla Peters , Win-
kelierster , 23 j.
Leendert Cornelisvan derStraten,
Borstelmaker, 23 j. en Diikje
yan ^laurik , Dienstmeid, 31 j.
Hendrik Sleekelenburg, Sluis.
wachter , 26j. en Baremüna Ge-
rarda MaarscUalkerweerd , zon-
der beroep , 22 j.
Dirk Verhoeven, treduwenaar ,
Turfdrager, 41 j. en Jobanna
de Haan , wed,, Werkster, 39 j.
Gerrit van Embden, Kamerbe-
hanger, 32 j. en llendrikavan
Schaick , zonder beroep , 27j.
Augustinuslfoll, Werkman, 25
j. en Cornelia Albertha Ver-
maak, zonder beroep, 20 j.
Nicolaas de Boer, Werkman, 40
j. en Johanna van Weenen ,
Werkster, 31 j.
-ocr page 343-
95
Toers Schubart, weduwenaar ,
Frosector aan de Academie al-
hier , 39 j. en Weekje Maria
Coenraads, zonder beroep, 27 j.
15. Leonard van de Kastecle , Inge-
nieur bij den Waterstaat, 20j.
en Maria Margaretha Heijligers ,
zonder beroep , 25 j.
Friedrich Rijser , weduwenaar ,
Koffijhuishouder, 38 j. en Cor-
nelia Johanna Unterhorst , zon-
der beroep , 20 j.
21. Oijsbertus Blom , Loodgieter ,
32 j. en Gelida Roep , Breidster,
29 j.
Johannes Andries Baart, Kuiper ,
29 j. en Johanna Maria de Hee>
ger, Dienstmeid, 26 j.
Matheus van der Horst, Smid,
27 j. enSibilla Trip , weduwe,
Smidse , 40 j.
Jacobus van Mook , Schoenmaker,
26 j. en Petronella Monnee, zon-
der beroep, 22 j.
TB ZAMIÏN
22, Daniël de Stoppelaar Blijdestein ,
weduwenaar, Koopman, 55j»
en Josina Kops , zonder beroep,
48 j.
'28. Arnoldus Sikkel, Slagter , 31 j.
en Annette Caroline van Elle-
kom , Winkelierster, 22 j.
Pieter Jacob Weidner , Zadelmt»
ker, 25 j, en Gharlotte Theo-
dore van Ellekom , Winkelier-
ster , 24 j.
Jacobuê Wintershoven, Smid,
33 j. en Maria van den Hoven ,
zonder beroep , 30 j.
Johannes Simon Huinck , Zadel-
maker , 29 j. en Christina Geer-
truida de Graaf , zonder beroep,
20 j.
Joanncs Antonius Versteeg , Op-
perman ,35 j.en Gerritje Hart-
man , Turftonster , 30 j.
Rijnier Christiaan Soto , Opper-
man , 36 j. en Maria van der
G rent, Werkster, 33 j.
35 PAREN.
Overledenen
op den
l. Augustus. Rijk Rijksen , l j.
en 10 m., Zandstraal.
Anna Philippina van Piggelen ,
l j. en 10 m., Strooisteeg.
Oatharina Maria Swagers , 14 d.,
Nicolaikerkhof.
Johanna Vermeulen , 5 m., Zand-
straal.
WillemPis» ,4w., Donkerstraat.
Jannetje van Kooten , 7 j. en 6 m.,
aan 't Zand.
Gerardut Henürikus Oosterhout,
l j. en 7 m. i Volraadsbrug.
Maria Everdina van Vulpen, Ij.
en 4 m., Minnebroederstraat.
Johanna Philips , huisvr. van
Gerrit van den Agtersloot , 66
j., Zandstraal.
-ocr page 344-
96
Wilhelmus Pnpendorp, lïerg»
straat.
6. Maria Veldman , ongeh., 57 j.,
Zandstraal.
Levenloos aangegeven Zoon van
Gerril Ohristiaansen, Steenweg.
Jacobus Hendrikus van Goseo,
Ij., St. Jncobssteeg.
Ohristiaan ïltmlelaar, circa» m..
Visserstecg.
'« Theodorus Alexander Boedens,
ongeh., 23 j. , aan de fflagda-
lenasteeg.
9. Antje Gijbels , 4 m., Korte Vie-
steeg.
10. Elisabethde Blaauvr ,2 j. en 4 m.,
Donkerstraat.
Jacobus Hekman , circa 13 j. ,
Wijde Watersteeg.
11. Eliaabeih Hendrika van Empelen ,
t j. en 3 in., Pauwsteeg.
Willem van Middeldijk, 8 in» ,
Massegast.
Jan Hendrik de Wilt, 10 w. ,
Boterstraat.
Maria Sraitzert, wed. Lamberlns
Krommert, 77 j., in de Twije-
straat.
12. Martinus Geul, weduwenaar, 72
j , Molensteeg.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Cornelis Hooglander, Tuinstr.
IJ. Gerrit Smit, om., Groote Eligen-
steeg.
Wijnand Godart, l j. en 2 m.,
Strooisteeg.
Aletta Oostrom, ongeh. , 4G j. ,
buiten de Weerd.
Adrinnus Hendrikus Eising , geh.,
40 j., Achterweg.
Jacobus van Zon , 14 d , Keu—
kenstraat.
Cornelis Schwartz , 6 w., Kleine
Eligensteeg.
3. Johannes Theodorus Schuwer , l
j. eu 3 m. , Naauwe W atersteeg.
Johanna van Berkel, 5 w, , aan
't Zand.
Gijsberta van der Veen , ougeh. ,
39j, en 8 ra., Plein Vredenburg.
IJpeKlaiesde Jong , -O j,, Hos-
pitaal.
'i, Clasina van der Linden , iiuisvr.
vanS.'imuelAlter, 88j., Lijn-
markt.
Robertus Sanders, 11 m., onder
Tolsteeg.
Anna Wijnanda Maria van der
Vlis , 9 m, , Choorstraat.
Cornelis van Groningen , geh. ,
71 j., Hooglandschbrug.
Jan Karel Schrier, 2 m., onder
Tolsteeg.
Allerlus Straatman, Sra. , bui-
ten de Weerd.
5. Johannes Hendrikus Verhagen ,
G m. , Zuilensteeg.
Rijk Uijkse, weduwenaar, 68 j.,
Oude Kamp.
Petronella Elsendoorn , 11 m.,
Lange Lauwerstraat.
Hendrika Otto , 2j. , Telingstraat,
Marinus Keisten , 2rn,, Abstede.
Cornelis Anthonius Verhoef, on-
geh., 27 j. , Volraadsbrug.
Levenloos aangegeven Dochter van
-ocr page 345-
97
Geertrui] Lit, wed. JohannesRen-
drieus Dieben, circa 75 j.,
Springweg.
Jfeeltje Schoonhorst, wed. Albert
Kerkkamp , 58 j. , Loefberg-
raakerstraat,
14. Maria van Rossum,hui9. v. Jacobus
Verheul, 64 j , buit.de Weerd.
J 5. Johannes Hermanus Bedet, Ü m. ,
Willemskazerne.
WillemBlokhnder, geh. ,57j.,
Korte Smeesleeg.
16. Alida Catharina Salman , wed.
Joannes Gouverneur, 43 j.,
Vissersteeg.
Anna Maria Verheul, huisvr. van
Gerardus Anthonius Ebbers ,
46 j., buiten de Weerd.
Zwebertus Iloevers, geh., 65 j.,
Engeu Doelen.
WilleraPapendorp , geh., 33j.,
Teenstraat.
1 7. Anthonius van Liefland , ongeh.,
22 j., Smeebrug.
Johannes van Dam , weduwenaar ,
46 j., Ganssleeg.
Annaaljé van Essenberg , huisvr
N van Johannes Broekman , 40 j.
Elisabetbstraat.
Elisabeth Scheöers , wed. Cor-
nelisBroekman , 66j., Achte
Clarenburg.
Cornelia Maria Johanna Ligte
ringe , 6 m., Kijnsiraat.
Petrus Hendrikus Ivo, 1 w.
Donkerstraat.
Wilhelmina Hooglander , 5 d.
Tuinstraat.
Aiberta deKleijn , wed. Hendrifc
Loosdrecht, 62 j., Korte Koe-
straat.
8. Anna Maria Dorothea Egler, Ij.
en 2 m., Lange Smeësleeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Wouter van Leeuwen, Achter
do Twijestraat.
Alida Johanna Ilendrika vanden
Bol, 5 m. , Tuchthuissteeg.
Maria van iiooijeu , Ij., Hoog-
landschbrug.
Maria van Meegen , 9 m. , buiten
de Weerd.
lO.Amhonia Lamberdina van den
Ifoff, 4 j. en 8 m., buiten de
Weerd.
20, Hendrifcvrs Wilhelmus Verweij ,
4 w., Lange Lau verstraal.
- L Bernardus Schuurmeijer, wedu-
wenaar, 85 j., Bergstraat-
Chrislin;i Johanna Brouwer , 8j.,
buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter van
Johannes Sakkers , Florasteeg.
Gornelis \Villebrordus vanKijn,
2 j. en II ra., aan de Catharijne-
poort.
22, Hieronijmus Holtzschue , wedu-
wenaar , 73 j. en 6 m., Lichte»
gaard.
Johannes Gerardus Kelleoeer,
geh., 85 j. , Neude.
Barendina Jobanna Voortman ,
20 d., onder Tolsteeg.
Sara Maria Martens , l j. en 3 m, ,
Jerusalemsteeg.
23. Catharina Hellinx , wed. JoLan-
-ocr page 346-
98
Levenloos aangegeven Zoon van
Johannes van Schip , Zwarte
Water.
Adrianus van der Heijde , ongeh.,
32 j., Zibersteeg.
Adrianus HendrikusiHaarschalker-
weert, 8 d., onder Tolsteeg.
Regina Kelf keus , 6 m., Zand-
brug.
Anthonij van Solingen , weduwe-
naar, 74j., Ger. Diak. Oude
Mannen— en Vrouwenhuis.
A nna ElizabethSchellink,ongeh.,
42 j., Reguliersbrug.
Ciara Post, wed. Claas Marsbag ,
63 j. , V oorstraat.
Maria Cornelia Verhoef, ongeh.,
53 j., Kruisgasthuissteeg.
Wilhelinina van Kesteren , on-
geh., 21 j., Drakenburgsteeg.
Sophia van Maanen , huisvr. van
Dirk de Man , 58 j. en 8 m.,
Veeustroat.
Willem Johannes Engel, circa 3
j., Zuilensteeg.
Josephina van Vliet, 4 w., aan
't Zand.
Mechteld Papendorp, wed. Jo-
hannes Beekes, 81 j., Korte
Rietsteeg.
Hermanus de Rijk , weduwenaar ,
65 j. , builen Catharijne.
Willem de Kruif, geh. , 63 j.,
Lange Rosendaal.
109.
nes Sonnius, 59j., Achter de 28.
Twijestraat.
Thomas van der Steen , geh., 60
j. , Lange Rosendaal.
Maria Rosina Bleemer , wed. Bar-
tholomeusKesnig , 85j. , bui-
ten de Weerd.
Barendina I'reijs , circa 4 j. , 2 J.
Lange Smeesteeg.
Johanna Maria van der Mandele ,
huisvr. van Gerardus Molen.
kamp, 39 j., te Delft.
24» Johanna Helena Schoenmaker,
l j. en 6 m., Hartsleeg.
Johinna Maria Rietveld , 6 j. en
8 m., buiten de Weerd.
Maria Cathariua Taris , ongeh. ,
38 j,, Lange Lauwerslra.it.
Levenloos aangegeven Zoon van 30,
Matthijs van Reusel, Jufferstraat.
26. Aartje van der Plaats, l j. en 2 m., 31
Plein Vredenburg.
Maria CorneliaMarkgraaf, 3 m.,
Korte Jufferstraat.
Aioisius Nicolaus Joannes Maas-
sen , 3 m., Nieuwe Gracht.
27. Anthonia Cornelia van Koot, 2
m., Maliebaan.
Levenloos aangegeven Zoon van
Carolus Josephus Burgers , bui-
ten de Wiltevrouwenpoort.
Maria Sophia Stevens , 5j.,onder
Catharijoe.
Alida Lobel, 7 d., Kort Rosen-
daal.
OVKULKÜKNKN
-ocr page 347-
99
Ziekten en Tcevallcn waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren...... 8.
Stuipen. ...... 21.
"Verval van krachten. . . 12.
Teiing........ 13,
Klierziekte...... 3.
Zuur........ . 3.
Water........ 4.
Koortsen...... . 8.
Tanden....... 4.
Beroerte....... 3.
Kinkhoest....... 2.
Fokken....... 4.
Ontsteking iu de ingewanden. 1.
Boistziekle...... 6.
92.
Transport. . . 92.
Verzwakking...... i.
Slijmziekte. . . . . . 5.
Geelzucht....... 2.
Kramp in de ingewanden. 1.
Borstvlies en luchtspijplak
ontsteking. ..... 1.
Ontsteking in 't hoofd. . i.
Verharding van de maag. 1.
Zenuwziekte...... 1.
Plenris........ 1.
Krampkolijk...... 2.
Gewond. ...... 1.
109.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, is als volgt:
Mann. Vr. Tot.
Transport. 37 44 8J.
ïïann.Vr.Tot.
538.
Doodgeboren.
Beneden het jaar. 17 16 33. || Van 50 tot 60jaar. 156.
Van l tot 10 jaar. 7 16 23.
» 60 » 70 i> 55 10.
» 70 » £0 » 426.
» 80 » 90 » » 3 6.
» 90 »100 » » » B
l » 1.
415.
145.
246.
37-44—81.
» 10 » 20
* 20 » 30
» 30 » 40
9 40 » 50
50-59-109.
-ocr page 348-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Den 3 Augustus 1844, door den Notaris G. H, STEVENS.
N". 1. Een Huis aan den Steenweg, wijk D , K". 447, op den Hoek fan
de Buurkerksteeg. Verkocht voor ƒ 1,475.
N°. 2. Een Huis , op de Lange Nieuwstraat, hij de Groenesteeg, wijk
A, N°. 695. Verkocht voor ƒ 1,750.
N°. 3. Een Huis, aan de Westzijde van de Kerkstraat of Achterweg,
over de Koaingssteeg , wijk A, N°. 165. Verkocht voor ƒ 510.
N°. 4—11. Acht Woningen, in het Lange en Korte Kozendaal, wijk B,
N°. 452 , 453, 465 , 472—476. Verkocht voor ƒ 1,485.
Den 17 Augustus 1844 , door den Notaris J. H. VA» SCHERMBEEK.
N°. 1. Een kapitaal , hecht en sterk Huis en Erf, met Kelders en Klui-
ten aan het water uitkomende, aan de Noordzijde van de Oude Gracht,
tusschen de Bezem- en Bakkerhruggen , wijk G , N°. 20. Verkocht voor
ƒ 6000.
N°. 2 en 3. Twee Huizen en Erven , gelegen naast elkander in de Vronw-
Juttestraat, wijk A, N°. 355 en 356. Verkocht voor ƒ 1,805.
N°. 4. Een sterk en weldoortimmerd Huis, Erf en Tuinlje , gelegen aan
de Westzijde van de Wijstraat, wijk li, N°. 168. Verkocht voor ƒ 3,250.
N°. 5. Een hecht en sterk Huis en Grond, gelegen op «en Hoek van de
Korte St. Jansstraat, over het Oudkerkhof, wijk ï , N°. CG. Opgehouden
voor ƒ 3,550.
Den 24 Augustus 1844 , door den Notaris G. H. STEVENS.
N°. 1. Een kapitale dubbele Heerenhuiiinge , aan de Oude Gracht, nabij
de Tolsteeg-Barrière , uitzigt hebbende op den Singel , de Wandelingen en
den Spoorweg op Arnhem , Kelders aan het water uitkomende, ea twee
Zolders over het geheele Huis, verder een groot Erf, waarop de Gebouwen
der Tigchelfabriek zijn , bijzonder geschikt tot aanleg van eeuen Tuin.
N°. 2. Een groot Koetshuis en Stalling voor 5 Paarden , met Pakhuis
daarnevens staande naast het vorig Perceel.
N°. 3. Eene liuizinj-,e , Erve en Grond , aan tle Zuidzijde van het eerst«
Perceel, bestaande in twee Beneden- en twee Bovenkamers , benevens nog
eene Woning daarachter. Opgehouden voor ƒ 19,000.
Den 31 Augustus 1844, door denzelfden Notaris,
N°. 1. Een kapitale Huizinge, Erf, Grond en Tuin, aan de Noordzijde
van het St. Mariekerkhof, wijk D , N°. 549, benevens twee Woningen an»
nex en naast gemelde Huizinge , en eene Poort, wijk D , N°. 552 en 553.
N°. 2 en 3. Twee Woningen en eene Poort, naast het voorgaande Per-
ceel , wijk D , N°. 550 en 551. N», l , 2 en 3 opgehouden voor ƒ 7,950.
N". 4. Een Huizinge, Erf ea Grond, inde Lange Viesteeg, wijk C.
N°. 1U5. Verkocht voor ƒ 1,461).
Denzelfden datum , door den Notaris 3. C. DWARS.
Eene hechte, sterke, welbetimmerde en goed ondethoudene dubbele
Beerenhuizinge, voorts Orangerietuin met Broeikasten en ruim Koetshuis
met Stalling voor zes PaarJen , gelegen aan de Zuidzijde van de üeeren-
straat , nabij de Nieuwe Wandelingen , wijk A , N°. 1167 , strekkende van
gemelde Straat tot in de Ridderhofstad , alwaar het Koetshuis en de Stalling
uitkomen. Opgehouden voor ƒ 16,000.
-ocr page 349-
TAFEL
VAN
In de maand AUGUSTUS 1844,
GEDAAN AAN HET
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT,
ONDER TOEZIGT VAN DEN HOOGLEERAAR
P. J. I. de Fremerij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

BAROMETER IN
THERMOMETER
ï-
M a




w n


MILLIMETERS.
IN 100°.
K u
WEKRSGIÏSTELDH.
s


H -
CO •
1 a Mmn 10 1 1 M i • u
•_•
£•*
^
1 ,
i
........
i
R A
*• 0
O Uüli^Ufl 1^ UJliLjf
f4
gar.
I2U.
3ilr.
gur.
gar.
12U
3 ar.
gar
is
m

I
756
756 |757
756
154
17
138
12$
Z. W
Bewolkt.
2
758
7^9
760
761
145 15
16
II
N.
Betrokken*
3
756 754 j 753
753
15
173
148
116
vr.
idem»
4
751 j 754 j 757
760
14.
*
15
I3>
N.
Bewolkt*
5
702
762 762
761
16»
'9
196
141
w.
idem.
6
,56
756 j ?56
757
2.06' z36
i
184
I5j
z. w.
idem.
7
758 i 759
759
758
164
18
17*
•I3j
idem.
idem.
8
756 ,'755
755
757
l6<
18
I6a
12
w*
Bewolkt.
9
756
758
757
758
i4s
141
I6g
i3t
s. w.
Betrokken*
10
755 754
754
755
144
16
15
los
idem.
idem.
II
758 '759 .760
760
16
I6S
164
I2B
N.
Bewolkt.
12
755 ^54 753
753
148
168
108
14.
N. w.
dem.
13
755 '755 j 755
755
168
1ÖS
I6S
I34
W.
Betrokken*
14
75l j 748^
747
745
I74
19»
14»
122
idem.
Bewolkt.
IS
"47 j 748
748
75l
i4>
i5«
14
i4>
idem.
legenachtig.
16
758 '760 762 763
I6>! l6«
174 128
K-
J-etrofc-ken.
-ocr page 350-
102



N


BAROMETER 18
THERMOMETER
M 3
sö .,


MILLIMETERS.
IK looo.
s s
S Q;
WSKR3GESTBLDH .
i

^^^^^=^=^s^=z=^=:=
t" *_
OQ (
'3 iVIIUI>. 12 UREN.
_>
K








Q O
Bü Q

-e
£
9 ar.
12 a.
Sar.
9 ar
gur.i I2a.
Sar.
9ar.
è E


_.._



^ _



w

17
758
757.
758
759
15»
___
I6s
K; s
128
Z. W.
Bewolkt.
18
761
762
762
763
128
13»
13
13
N. W-
Regenachtig.
19
760
761
761
761
13
15
i4«
122
N.
Betrokken.
20
758 757
756
755
l5i
171
.67
124
idem.
idem.
21
755
755
755
755
128
138
15,
123
idem ,
idem*
22
755
756
756
757
i4<
148
15
128
N. W.
idem.
23
758
757
757
755
15,
168
178
i4s
Z.
Bewolkt.
24
754 755
754
75l
148
15,
15
I3«
0.
Getrokken.
25
757
758
?5g
760
i3
13,
148
I2d
N. W.
idem.
26
762
762
762
763
I2g
I3«
15
lid
W.
Regenachtig.
27
762
763
763
764
13,
i4s
l4«
106
H.
Betrokken.
28
765
766
766
767
14.
14«| l55
122
N. N. W.
Bewolkt.
29
767
767
767
767
I3s
14»
141
12
N'.
Betrokken.
3oJ767
767
767
768
13»
156
169
137
idem .
Bewolkt.
31
772
773
773
774
i5»i I7s
18
14
idem •
Helder.
!








r*
7564
^
7s7
75?S
1673 I7»j
1634
I28«
GyMlUOÜLDÜ WAAKfcEMlM
Vanden Ien- iotüen loen.
•
756,
756l
756.,
750;
ló|ó 1643
I56Ü
I294
— — locn. —— — 20cn.
te
7617
7617
763j
I38ojl494
1557
1273
— — — — 20en. — ^ — 3ien.
r
1 ) '


i


1
I '5 namiddags onweder en icgen,
's avonds sterke regen.
z 's nachts en 's morgens sterke regen.
3 's avonds een weinig onweder met
regen.
£ 's morgens en 's namiddags wind
en re^en.
6 's namiddags onweder en regen,
g *s namiddags regen en 's avonds
onweder en regen.
g 's morgens regen.
12 's morgens , 's namiddags en 's
avonds regt'li
14 's namiddags regen»
15 's oaniiddags sterke regen.
17 wiudrig.
18 's morgens wind en regen.
19 sterke wind.
20 *s morgens en 's middags regen.
21 's morgens en 's avunds regen*
a3 's avonds regenachtig.
24 dec gtheeU'n dag regen en * avonds
onweder, regen en w J nel*
25 ^s nachts sterke regtn en onweder,
's morgens regen.
26 *fi morgens regen.
13 's namiddags en 's avonds regen. | 29 's namiddags een weinig regen.
Algemeen gemiddeld , Barom^r 7^84, Ibariuuiuamr ï4 9tt.
STA1VD MES WVÏERS ,
te VREESWIJK in de Rivier I>K LEK.
onder Nuïpeil.
i Augustus 4844.........3 el 80 duim.
-ocr page 351-
Naamlijst
DER
«III, HUWELIJKEN EU OVKRLEDEIHIN
«INNEN UTRECHT, IN DE MAAND SEPTEMBER 1844.
Geborenen
op den
1. September. Henricus Adria-
nus Geertrudis Theodorus, Z.
van Rudolphus Johannes van
Rooijen.
Johannes, Z. van Lambertusvan
Eijk.
Gijshertus, Z, van Antonie El»
zendoorn.
Johanna Maria, D. v. Dirk Mulder.
Dorothea Carolina Aletta , D. van
Bernardus Johannes Bolwerk,
Johanna Adriana , D. vanNicolaas
Eijndhoven.
Steven , Z. van Lammert van de
Bilt.
Wilhelmina, D. v. Dirk Schouten.
2. Hendrik Johannes, Z. van Jacobus
van Mook.
Alberta, D. van Adrianusvan den
Ham.
Hendrikus , Z. van Derk van der
Mars.
Gerarda Geerlruij , D. van Hen-
drik Ketelaar.
Maria Cornelia , D. van Cornelis
Hogelander.
Anna fiarbara , D. van Arend Ver-
brugge.
3. Maria , D. van Johannes van
Jlaarle.
Haria, D. van Gerardus Rijns-
hoeven.
Oatharina VTilhelmiaa , D. van
Petrus Hattink.
Maria Cornelia , D. van Bernardus
van den Berkhof.
G eertruida Johanna Elisabeth , D.
van Gerrit Rijsdam.
Antouius, Z, van Antonius Atte-
velt.
4 Catharina , D. van Uirkde Ruijter.
Elisabeth Johanna , D.vanjoan.
nes van Doorn.
INicolaas Constantijn, Z. van Cor-
nelis van de Vooren.
Johanna Petronella , D. vanCor.
nelis Antonie Toetemaa,
Johannes , Z. v. Wilhelmus Paap.
Willemijntje , D. van Johannes
Cornelis de Kooij.
5t Jacobus Cornelis, Z. vanWillem
Hendrik Cronselaar.
Johanna Clasina ( D. van Hendrik
Antonij Leniger.
Gernrdus Daniel , Z. van Gerardus
Huntelaar.
Janna Kaatje, D. van Wijnand
Spierenburg.
Cornelis Antonius , Z. van Cor-
nelis de Rijk.
9
-ocr page 352-
104
GeertruidaSusanna , D. van Wil" |
lem Gerrit Verbeek.
Cornelis , Z. -van Cornelis Tan der
Tol.
Adriana Gerarda Delia , D. van
Fieter van Dranen.
Wilhelmina Jobanna, D. van
Hermanu s Muiteman.
6. Frederika , D. Tan Picter Renes.
Adrianus , Z. van "Willern Klink.
Elisabeth, D. van Jacobus van
der Werf.
Maria , D. van Willem Lit.
7. Willem Siegel, Z, van Jacobus
Rijke.
Juliana Josephina Jobanna , D.
van Franciskus Joannes Hernia-
nus Reijgers.
Catbariua Maria Gerarda Hermina,
D. van Jobannes Heijl.
Anna Maria, D. van Carolus Aa-
tonius van Dommelen.
Jobanna, 1). van Fieter Adelaar.
8. Hendrina , D. van Wilhelmus
Krakten.
Jan , Z, van Willem Roerhorst.
Carolina , D. van Jan Hendrik van
Helsdingen.
Johannes, Z, van Joannes Pe-
lers.
9. Johannes Willebrordus , Z. van
Antonius Smits.
Maria Johanna Cornejia , D. van
Johannes Blom.
Anne Marius Dorus , Z, van Mar-
tinus Carel Egler.
Josephine Johanna , D. van José .
phus Johannes Schellink.
Maria , D. van Johannes Haring»
caspel.
Hendrika Maria , D. Tan Petrus
Johannes Tan Dillen.
Neeltje , D. van Hermanus van
Schnik.
GijsbertusChristiaan , Z. van Jan
Willem de Groot.
Willem , Z. van Jacobus van der
Linden»
Catbarina , D. van Joannes Trijs-
burg.
'"•Jansje Maria, D. van Frederik
Jacobus Ross.
Theodorus Johannes , Z. Tan Jan
Willem do Hoog.
* ' • Maria , D.T. Arnoldus van Lingen.
Anton , Z. van Willem Arnoldus
van Veen.
Nicolaas , Z. van Abraham Johan-
nes Visser.
• Wilhelmina Johanna , D. van An-
tonie Joseph Reek.
Wilhelmina, D. van Nicolaas
Gentenaar.
Jacobus Jobannes , Z. Tan Jacobus
Wassink.
Hendrik , Z. van Jacobus Schroot
Dettink.
Catharina Wilhelmina, D. van
Jobannes de Leur.
Adriana, D. Tan Jan van Leeuwen.
Maria, D. van JohannisLeunen.
13. Joannes Lambertus , Z. van Lam-
bertus van der Wurff.
Adriana Jacoba, D. van Jaeob
Dolleman.
Arie , Z. van Jan de Bruijn.
-ocr page 353-
105
Isaak, Z. van Jan van lleunes.
14. Wiüem Hendrik, Z. vanMM'ie-
ter de Beaufort.
Maria Catharina , O. van Frederik
Sandkuijl.
Augustina Jacoba , D. van Hen-
drik Carel Berghuijs.
Abraham Joharmes , Z. van Jan
Kien.
Jeannetta Henrietta , D. van Ale-
xander Houdijk.
Christiaan , Z» van Louwerens van
Kasteel.
Rika , D. van Pieter vaader Yleut.
CorneliaPetronella, D.vanGer-
rit Hermanus Cino.
15. Wilhelmina Maria , D. van Vin-
cent Hendrikus Bartels.
Machiel, Z. van Wilhelmus Wil-
lemse van den Bedem.
Johanna Christina , D. van Adria -
nus Oderom.
Jan , Z. (Tweeling waarvan een
doodgeboren) van Brand van de
Geer.
16. Olasina , D. van Matthijs Blonk.
Stijntje , D. van Gerrit Hendrik
Blotkamp.
17. Johannes Stephanus , Z. van Ja-
cob Willem Oudegeest.
Dirk, Z. van Kornelis Daniëlde
Haas.
Sara, D. van Hermanus Straatman.
Johanna Heleua, D. van Gijsber-
tus Joannes Wijnands.
18. Paulina Constantia Elisabetha,
D. van Johan Fetersen Grolruan.
Jacoba , D. van Jacobus Regter.
Marinus, Z. van Wilhelmus Ja-
Gobus van Zutpheo.
Nicolaas , Z. van Aart Borreman.
Sophia Oijsbcrta , D. van Pieter
Antoni Roeper Bosch.
Alida, D.vanSimon vanHienen.
Johannes Oornelis , Z. van Gerrit
van Schalk.
19. Willem Jon Hendrik, Z. van
Hendrik Wegerief.
Janna Kaatje, D. van Willem
Schalken van Arkel.
Steventje , D. van Gerardus Wie-
kenkamp.
Hendrik Arie , Z. van Hendrik
Arie van Raam.
Cornelis, Z. van Jan Carel de Wit.
*"• Gerardus , Z. van Jan Jacob van
Ingen.
Geurt, Z. van Cornelis van Schie-
teen.
Francina , D. van Gideon Visser.
21. Uelena, D. van Frans Ure.
Maria , D. van Hendrikus Mnnder-
sloot.
Susanna, D. v. Hendrikus Tieland.
Dina Petronella , D. van Johannes
van Rams.
Arie , Z. van Cornelis van de Bilt.
22. Hendrika , D. van Cornelis Veloo.
23. Marinus Theodorus, Z. van Mar-
tiuus Joannes Niesen.
Jan, Z. van Wijnand Damen.
Walraven Robbert, Z. van Jhr.
Willem Iman Cornelii Ram-
melman Klsevier.
Jeannelte Gerardina , D. van Ge»
orge Lodevrijk Klein.
-ocr page 354-
106
24, Jacobus Josephus, Z. van Coen-
raad Vermeulen,
Aaltje, D.vanHendricus vanBla-
ricora.
Jacobus Petrus , Z. van Theodorus
de Kijk.
25. Geertrnij, D. van Hermanus van
der Sluijsen.
Anthonius, Z. van JohannesAt-
tevelt.
Cornelia , D. van Adriauus JJIaar-
schalkerweerd.
illafla Geertruida , D. vaa Johan-
nes van der Straten.
Karel Alarinus , Z. van fiernardus
Jacobus van de Vegt,
26. Janus, Z. van Leonardus van
Leeuwen.
Rudolph Elias, Z. van Gornelis
Wernard van Voorst van Beest.
Aloijsius Johannes , Z. van Hen.
drikus Corver.
Charlolta , U. v. Gerrit van Hoorn.
Coruelia Theodora , D. van Wil-
helmus van Maarschaikerweert.
Louisa Ernestina, D. van Willem
de Sturler.
Maria Elisabetb , D. van Wouter
Gesel.
Gesina Wilhelmina , D. van Jan
Hendrik Koelman.
Karia Alida, D. van Siephanus
Joannes Carels.
27. Gerardus Frederikus , Z.vanGe-
rardus Johannes van der Schroeit.
Maria , D. van Hendrik Hoonakker.
Wilhelmina , D. van Gregorius
Willem Stangenberger.
Willem Arnoldus , Z. van Willem
Arnoldus Snijder*.
Anna Catharina, O.vunUendri.
kus van Schaick.
Johanna Hermina , U.vanAlbert
van Eeusekom.
28. Arnoldus , Z. van Arnoldus Wes-
terman .
29. Eïisabeth, I), van Larabertus
Martini.
30. Wilhelmina , D. van Jan Olivier.
Adrinna Johanna, D. van Rijk
Verhaar.
Karel, Z. van Johannes Mientjes.
Johanna, D. van Joannes de Lang
154, waaronder S Onechten.
Voltrokken Huwelijken
op den
_ September. ChristianRenc-
ker, Kunstdraaijer , 29 j, en
Tcuntje van finalen , weduwe,
Tapster, 38 j.
Jaoobus van Rbijn , weduwenaar',
Knopendraaijer , 39 j. enAntje
Verheul , (Naaister , 24 j.
ieter Dons, Kleermaker, 20 j.
Johanna Verhoef, Naaister,
j-
P
-ocr page 355-
107
Ernst Hendrik Klokke , Timmer-
man, 01 j en MargarethaKeeja,
zonder beroep ,22 j.
Johannes Jacob Rijnders , Tim-
merman ,24 j. en Maria Johauna
Weijeaberg , zonder beroep ,
21 j.
Hcudricus Cornelis Visser , Kno»
penmaker , 24 j. en ClaraCe-
cilia van Deijl, weduwe, Werk-
ster , 30 j.
W« George Adolph do Haart, wedu-
wenaar, Apotheker, omtrent
32 j. en Catharma Geertruijda
Vérhoeff, Particuliere, 27 j.
Pieter van derjagt, weduwenaar,
Winkelier, 38 j.en Ilenderina
Eiizabelli van der Heulen , zon-
der beroep , 22 j.
Mi VTillem Hendrik Tetenburg ,
Schipper , 19 j. enHelena An-
tonia Augustinus , zonder be-
roep , 2:> j.
Petrus Johonnes Slepers , AVin-
ketier, 29 j. en AntoniaBeek ,
zonder beroep , 28 j.
Josephus Johannes Marlens , Huis-
schilder , 25j. en Theodora-van
der Wurf , zonder beroep , 20j.
1'2. Franciscus Christiaan ds Grijs,
Koopman, 28 j. en Maria Anna
Cecilia H.-jak , Muziekonderwij-
zeresse , 35 j>
18. Gerrit van den Agtersloot, wedu -
wenaar , Werkman , 51 j. en
Cornelia Linschoten, Breid^
ster, 44 j.
Gerrit Jan Cubes , Metselaar , 23
en Clasina Snra Essenherg,
zonder beroep , 26 j.
JanMinjon, Schoenmaker, 24j.
en Carolina Flenlge., torjder
beroep , 29 j.
Adrianus van Stralen , Kleerma-
ker, 29j, en Gijsberta G romlijs,
Naaister , 31 j,
Johannes Gothard Rusconi t
Schoorsteenveger , 28 j. en Cor-
nelia Jansen , zonder beroep ,
27 j.
Martinns Dominikns Vellhuij«en ,
Wagenmaker, 26j en Johanna
Lowisa Hoolwijn , zonder be •
roep, 38 j.
19. Eilard Ludwig Plagge, Koopman,
28 j. en Goroeüa Anna Theodora
Sels, Particuliere, 22 j.
2f>. Petrus Steenwyk , weduwenanr ,
Metselaar, 38 j. on Maatje Eve-
raarts, zonder beroep, 23 j.
Bernardus Strik, Brood hakker,
23 j. en Geertraij Yoest, Dienst-
meid , 27 j.
Gerrit Jan Berlijn, Onderwijzer ,
21 j. en Johanna Woulerioa
Kroonenburgh , Naaister, 22j.
Johannes Theodorus Wiegand,
zonder beroep , 27 j. eu Ever.
dina Theodora de Kuiter , Mut-
scnwaschster, 24 j.
Willem GerardusRegters, Tim-
merman, 23 j. en Cornelia van
Bellekom , Naaister, 20 j.
Jan Schipperijn , Boerenknecht,
35 j. en Willemijntje Vringer,
•weduwe, Melkverkoopster, 30 j.
-ocr page 356-
108
Johann Friderich AntonLegedör,
Koopman , 43 j. en Catherina
Schoenberger , Werkster , 48 j.
26. Hubertus Adriauus Gerritsen,
ïjuisondorwijter , 25 j. en I.u»
cretia Coenradina de Wolff,
zonder beroep , 24 j.
TE ZAMEN 27 PAREN.
Overledenen
den
op
l, September. Nicolaas Alber-
tus van Helsdingen , 5 m., Juf.
ferstraat.
Hendrikus van Schroon , 7 ra.,
buiten de Weerd.
Augustinus Naudts , ongeh, , 83
Levenloos aangegeven Dochter van
Petrus Josephus DIartens , Pot"
terstraat.
Gerardus Hendriks , 2 ra., onder
Tolsteeg.
J>. Hendrik Doeff, 13j., Amsterdam.
Hendrikus van Karsbergen , 82j. ,
Ger. DUkonie Oude Mannen en
Vrouwenhuis,
v, Regina Goldberg , huisvr. van
Juda iïïozes Lewenstein , 44 j. ,
Vrouwjuttestraat.
Johannes Wijnandus de Jeegcr,
weduwen.iar, 69 j., Predik-
beerenkerkhof.
JohannesPaap, 2d., Groenesleegi
Pieter Verkerk Koster, 24 j.,
Hospitaal.
7. liartjc Oostendorp, l j. en 4 m.,
Zwarte Water.
Karel Willera Frederik de Bree ,
Sj.enlOm. , onder Oatharijne.
Anna Catharina Karsdorp , liuisrr.
van Gilles van der Wall, 36j. ,
Watersteeg,
o. Gerarda Johanna Jahns , l j. en
7 in., onder Tolsteeg.
Helena Maria van Schnik , 10 m.,
Walsteeg.
Viebru.
j . ,
Levenloos aangegeven Zoon van
Jacob de Jong , Nieuwe Grachti
Levenloos aangegeven Zoon van
Keinier Christiaan Soto , Grut-
tersdijk.
2. Carel Louis Ilensing, l j. en 2 ra.,
Boterstraat.
JBetje Weijl , 2 m. , Loef bergma-
kerstraat.
Leendert '"'ijbels, 3 m. , Korte
Tiesleeg.
?«Catbarina Wilhelmina Thomas-
sen , circa 9 j. , Maliebaan.
Suzanua Adriana Filet, l j. en 2
m. , Elisabethstraat.
4. Christoffeljohannes Knippers , 2
j. en 7 m. , Maliebaan.
Antouia Sabel, huisvr. van Wij-
nand van Beest, 23 j. , buiten
de Weerd.
Adriana Maria Ballange , 2 m. ,
Yrouwjultestraat.
-ocr page 357-
109
Maria de Klerl , 6 m. , Naauwen
Doelen.
Johannes Cornelis Jans , 3 w.,
Naauwen Watersteeg.
9» Hendrikus Marinus van Korden -
oordt, 3 j. en 8 m., 1= Achter-
straat.
Johannes Gerardus TanKuijk, l
j, en 11 m., Molenwerf.
Simon van Croghten, 23 j., Wil-
leraskazerne.
10. Johaones Jelissen Morren , geh. ,
•i2 j., Pausdam.
Johannes Rijnsburg, weduwe-
naar, 87j., Ganssteeg.
Hendrikus van Zijl, l j. en 5 m.,
Ganssteeg.
Johanna van Eijk , wed. Jan van
Beest, 59 j. , onder Tolsteeg.
HermanusMoorkate , 20j. , Hos-
pitaal.
12. Johanna Cornelia de Moor , 9 m.,
onder Tolsteeg.
Johanna Kelderman , geh. met
Willem Maaischalkerweerd, 71
j., onder Tolsteeg.
13. Joseph (ie Kout, geh., 48 j.,
Bergstraat.
Lambcrtus vau den Brink, 58 j.,
Nieuwe Gracht.
Levenloos aangegeven Zoon van
Johannes Blanken, Twijstraat.
Levenloos aangegeven Docbter van
Hannes Hendriksen van den
Berg, Geertruidabrug.
l o. Nicolaas Klarenbeek , l m., on-
der Tolsteeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Brand van de Geer, bultende
Wittevrouwenpoort.
16. Franciscus Henrieus de Winter,
4 j. en 8m., Paddemoessleeg.
Maria Geertrui Catharinallelius ,
4 j. en 8 m., Rietsteeg.
Maria van Maarle , 11 d. , onder
Tolsteeg.
Anna Elisabeth Haarts , l O m. ,
Wijde Doelen.
Anthooius Johannes Preijs, 11
m., Lange Siueesteeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Evcrd van Soest, builen de
Weerd.
ElizabethHarderwijk, 2j., Kraan-
steeg.
Cornelis van Teen, Ij., Giut-
tersdijk.
l 7. Anna van Rootselaar , ongeh., 1B
j. en 11 ra., Gaardbrug.
Pieter Grijff, 12j.en4m,, Ca-
tharijnesleeg.
Maria Wilhelm!na Koning, l j.
en 7 ro., buiten de Weerd.
Anthonia de Bie , circa 3j. , aan
'tZand.
Anthouie Roest, 8 m., fioode •
brug.
18. Wilhelmina Sophia van Schaik ,
4 m. , Leliestraat.
AdrianavauStraaIen,lj.en2ra.,
Ganssteeg.
19. Margarelha Hermans , l j. en 3 m.,
Abramdolesteeg.
Dirk Cornelis Spierenburg, 11 m.,
Roodebrug.
Abraham Storin , w*duvrenaar,
-ocr page 358-
110
Sara Straatman , (iü. , onder Ca -
tharijne.
Levenloosaangegeren Dochtervan
Johannes Tenfariok, Zadel-
straat.
Johanna yan Guoeningen , wed.
Jaeobus Schuurman, 77 j.,
onder Calbarijne.
Ificolaas Visser, lid., Groene»
steeg, A.
24, Gijsbert van de Vooren , 4 m. ,
Wariastraat.
GerritTulp , weduwenaar , 77j.,
Zandstraal.
JohannesMaseland, weduwenaar,
SI j. en 3 m., Bakkeibiug.
Oerrit v;.n Ilossum , ongeh., 18
j. en 6 m., Abslede.
2t>. Levenloos aangegeven Zoon van
Lainbertiis B'andersloot , Korte
Jl i nnebroederstraat.
Illisabeth Jansen, huisvr. van Jan
Smit, 55 j., Springvveg.
Clasina Kalkhoveu , 2j.eu4iu.,
Zandstraal.
Johannes de Bond, l j «en 7 m. ,
Keukenstraat.
26. Ernst Frans Titloo , ongeh., 27
j., buiten Callnrijne.
Johanna Blom, huisvr. vanlier-
nardus vaa der Valk , 63 j.,
Springweg.
27. Aclriana Alagdalena de Bloklander,
11 j. , Slariaplaats.
28. Johanna Cornelia Jacobs , 4 j. ,
Korte Jufferstraat.
Catharina Verheem , l j. en 8 m. ,
S u ooisleeg.
69j., Ger. Diak.OudeMannen
en Vrouwenhuis-
Maria Cornelia Ifondrorst, hnisvr.
Tan Kvert Huijs , circa 45 j.,
G eerlrnidasteeg.
Wilhelmina Vermeer, 8 j. en 6
m. , Siolensteeg.
20. Cornelia Koos , 5 j. en 5 m., Wa-
tersteeg.
Johannes vanlïijk , 3 w., Groe-
nesteeg, C.
Jaeobus Lancee , ongeh.t 18j.,
Catharij nestraat.
Alid.'i van Mansveld , circa 5 m.,
Keukenstraat.
Jan Koster, gch, , 44j. , te An-
keveen.
21. Johannes Dirk Raasveld , 11 m.,
Donkerstraat.
Alexander Verbeek , 2m. , onder
Catharijne.
Cornelia Verhoeff, wed. Dirk van
den Broek, 84 j., bultende
Weerd.
Johaunes Wabes , weduwenaar ,
77 j., Ger. Diak. Oude Mannen
en Vrouwenhuis.
22. Anthouia-vanDoorn,6j., Spring-
weg.
"Willem Christiaan vanDokkum ,
11 j. en 9 m., Elisabetbstraat.
Jetje Bouwman , 5 m. , Hekel-
steeg.
23. Levenl. aangegev. Zoon (onecht).
Marinus Cnrnelis Huijs , 2 m.,
Geertruidasteeg.
Anna Maria Wassink, 2 j., Zak-
kendragersteeg.
-ocr page 359-
111
Catharina Trifsburg , 3 w,, Ach-
terweg.
29. Anthonia van Dijk , huisvr. van
Gerrit van Doorn , 27 j., Vee-
nendaal Stichts.
Matthijs Hendrik Adrianus van
Beusel, 5 w., Jufferstraat, G.
Christiaan van Kasteel, 15 d.,
Jufferstraat, G.
30. Johanna van Maartchalkerweerd ,
6 j. en 2 m., Gasthuissteeg,
fiudolf Franciseus Eipp , 2 m. ,
Juffers!raat U.
Cornelia Maria Agatha Anthonia
van der Muelen , wed. Arnouc
Christiaan Loten van Doelen
Anthooie Baussen , geh. , 66 j.
en 5 m., Oeettruidakerkhof.
Levenloos aangegeven Dochter v.
Alexander Gerardus Eiich , Pel-
molenstraat.
Dirk Talk, l j. en 6 m., Water-
steeg.
Gerrit van der Wall, 11 m.,
Zuilenstrait.
Sophia WilhelminaTitland.wed.
Arie van der Plaats , 36 j., Plein
Vredenburg.
Elisabeth Balfoort.
2 j. en l in.
Magdalenesteeg.
51 j., Lange Nieuwstraat,
OriillLEDliNKN 109i
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren.. . . . . 11.
Stuipen....... 19.
Verval van krachten. . . 13.
Tering........ 15,
Klierziekte...... 7.
Zuur......... 1.
Koortsen. ...... 4.
Tanden....... 3.
Beroerte....... 1.
Kinkhoest....... 8.
Kinderziekte...... 4.
86.
Transport. . . 86.
Ontsteking iu de ingewanden. 1.
Geelzucht.......\.
Waterzucht......6.
Longziekte. ..... 1.
Verdronken......1.
Borstkwaal. ..... 9.
Beenbederf......1.
Stikzinking......1.
Koudvuur in de ingewanden. 1.
Beroerte in 't hoofd. . • 1.
109.
Het getal der Jaren, hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, Is als volgt:
Mann. Vr. Tot.
Maon. Vr. Tot.
Doodgeboren.
Beneden het ja»;
Tan l tot 10 jaar. 10
4 11.
12 32.
27.
Transport. 49 43 92.
Van 50 tot 60jaar. 134.
» 60 » 70 i. 3 l 4.
20
30
40
50
9.
6.
2.
5.
» 70 » 1>0 » 224.
» 80 » 90 » 4 l 5.
» 90 »100 » » » »
» 10
» 20
» 30
v 40
5
4
59—50—109.
49_43_92.
-ocr page 360-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Den 14 September 1844 , door den Notaris H. TAK OMMEREN.
Twee kapitale en aanzienlijke Hofsteden genaamd de schoont Hofstede en
Loogendaal en daaraan behoorende landen , te /.amen groot 120 Bunders,
54 Koeden, 20 Ellen , gelegen onder de Gemeente vaa Houten en 'tGoij ,
Schalkwijk, Schonauwen en Werkhoven. Verkocht voor ƒ 63,600.
N°. 1. Een kapitale wel ter nering staande Huizinge , met afzonderlijke
ingang -voor het Borenhuis, Erf, Grond en zeer grooten Tuin , benevens
Bergplaats, gelegen hiunen Utrecht, in de Twijstraal, wijk B , N°. 212.
Opgehouden voor/5,220.
N°. 2. Een aangenaam gelegen Tuin , groot 10 Roeden , 8 Ellen , gele»
gen aan de Zuidooslzijdf van de Maliebaan, wijk I , N°. 207 , tot aanleg
Tan een Buitenverblijf bijzonder geschikt. Opgehouden voor ƒ 3,940. '
Den 21 September 1844, door den Notaris J. H. VAS GROOTVELD,
Een hechte , sterke en weldoortimmcrde Huizinge met Erf en Grond,
•waarin sedert lang de Broodbakkerij is uitgeoefend enz., gelegen binnen
Utrecht, aan de Westzijde van de Lange Nieuwstraat, wijk A, N('. 322.
Verkocht voor ƒ 3,525.
Denzelfden datum, door den Notaris H. DUIJFJES.
Een kapitaal Koopmanshuis , staande binnen Utrecht, aan de Westzijde
van de Oude Gracht, wijk B , JV°. 1. Verkocht voor ƒ 6,000.
Den 28 September 1844, door den Notarissen G. H. STEVENS en
J. H. VA» SCHERMBEEK.
N°. 1. 16 Bunders, 67 Roeden, 60 Ellen allerbest Elzen- en Essen,
boschland , gelegen onder de Gemeente Cothen , aan den Dwarsdijk, bekend
onder den naam van het groote Kantoor. Verkocht voor ƒ1,6400.
N°. 2. 3 Bunders , 36 Roeden, 40 Ellen best Elzen- en Essenboschland ,
gelegen onder de Gemeente van Amerorjgen, nabij de Amerongsche We-
tering, Verkocht voor ƒ 2,800.
"N". 3. Een Hofstede met 28 Bunders , 73 Roeden , 16 Ellen best Tuin ,
Bouw, Wei, Hooi en gedeeltelijk Bosehlanden, gelegen onder de Ge-
meente vau Kamerik Uoutdijkeu bij den Ouden Dam. Verkocht voor ƒ 9,100.
N°. 4. 3 Bunders , 50 Roeden, 76 Ellen Weiland , gelegen onder de
Gemeente van Westbroek , in den Buitenweg, nabij den Groeneweg. Ver-
kocht voor ƒ 800.
N°. 5. 5 Bunders , 92 Roeden, 86 Ellen Weiland , gelegen als Toren ,
in den Binnenweg, nabij den Gageldijk. Verkocht voor/1,255.
-ocr page 361-
TAFEL
VAN
In de maand SEPTEMBER 1844,
GEDAAN AAN HEI
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECFIT,
ONDER TOEZIGI VAN DEN HOOGLEERAAR
P. J. I. de Frcmcrij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.



h


BAROMETER IS
THERMOMETER
W a




W M

.
MII.1IMBTEBS.
IN 100°.
K '•"
£ *
WKIR80ESTEIDH.
s
3
,
======
H ~"
n .
a n
'S MIDO. 12 CBBK
4
1


1
K O

^
a
9«.
130.
3ar.
9or.
9M. I2u.
3nr.
gar.
~f S
m

i
775
775
775
774
T
187
19»
14
K. 0-
Helder.
2
773
773
771
769
16
I8a
188
154
idem.
idem.
3
767
766
764
764
14
15,
176
168
o.
Betrokken*
4
764 j 763
762
762
18»
216
3I«
186
idem.
Helder.
5
761
761
760
762
189
22 IS
23a
IÜ6
idem
idem.
6
763
?63
763
764
19?
224
21
16
Z.
idem.
7
764
763
762
763
20
208
214
i6«
0.
Betrokken.
8
76!
761
761
759
I8S
197
2oa
17
N.
Bewolkt.
9
755
756
756
757
177
19»
19
16
W.
idem.
10
759
759
760
761
i58
188
18
134
idem.
Betrokken.
li
763
764
763
763
i5
16
i6s
104
N.
Bewolkt.
13
763
763
763
765
%36
16
I?
138
idem.
Betrokken.
13
767
767
768
768
15.
167
I5j
9'
idem.
Bewolkt.
14
767
767
766
767
154
177
18
i4
idem.
Betrokken.
15
765
764
763
760
144
165
I7<
154
z.
idem.
16
759
7S9
759
758
I7»| 16
166
16
K. W.
idem*
-ocr page 362-
114
BAJIOMETEB IK
MIHIMETER3.
THERMOMKTKB
IK 100».
ÏJHM "' "" ' ' " ~LL' *"'
M 3
sa
s s
WEERSGE5TKLDH.
'SMiUÜ- 12 UREN.






•—••^«É^.

B o
* o

gur.
I2Q'
ïor.l
gur
ar*
I2n.
3ar.
gur.
6 £
«J

17 757
757
756
756
i64
18»
178
iSi
N. W.
Regenachtig.
18 760
760
761
762
14»
14*
M
lij' S. O.
Betrokken.
19 '762
761
760
760
138
148 148
116
idem *
Bewolkt .
20-762
763
763
764
l34
I4«| I3S
118
o.
Betrokken.
21 765
765
765
766
IZ4
13?
I3d
84
idem.
Helder.
22 765
764
763
762
114
I3S
i3ó
88
idem.
Bewolkt.
23 758
756
755
755
8<
88
102
88
idem.
Betrokken.
24J758
760
761
766
98
II*
127
7
idem.
idem.
25 767
768
768
770
II*
133
144
78
idem*
Bewolkt»
26 771
771
770
770
U8
14»
14?
81
K.
idem.
27 769
768
767
767
125
144
i5s
85
Z.
Helder.
28 765
764
763
762
124
158
16»
88
O.
idem.
29 760
760
760
766
115
126
128
10
N. 0.
Betrokken.
3o 771
771
771
77i
116
12
i
II!
6,
idem.
Bewolkt.
l 764»
j 7639
17684
763
'749 1978
1991!
1614
GEMIDDELDE WAARNEMING
Vanden I«». totdenloen.
2 762S
; 762 S
762»
762
I488'i6o8
1613
1283
__ — Ioetl. — — — 2OC".
3 764!
' 7647
• -___^
7643
765
1 1 S" l305
i3sa
831
— ---- 20=n. — ---- 30=n.
-n~


B_BT
MEM!

1
4 wiudrig.
5 idem.
6 's namiddags regen en onweder.
7 idem.
8 's namiddags regen.
9 's nachts onweder en regen.
10 's namiddags regen.
16 regenachtig.
17 *s morgens en 's namiddags regen.
20 *8 namiddags regen.
a3 windrig.
24 's nachts regen en wind.
29 * s morgens mistig en 's namiddags
regen*
i
i
Algemeen gemiddeld, Barometer 763,5, Thermometer 14,95.
STAND DES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier DE LEK.
,n. . onder Nulpeil,
l September 1844........ 5 el 35 duira.
15---------------------.......4-39 ------
30--------------------....... 4 - 00 ------
-ocr page 363-
Naamlijst
DER
«REIN, I OIRIEDEIN
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND OCTOBER 1844.
Geborenen
op den
1. October. Theodora, D. van
Thomas Scherpenzeel.
Abraham , Z. van Jacobus Tan
J'vossum , (overleden den 11 Hei
1844).
2. Gijsberlus, Z.vaa Willem Elzen-
doorn.
Samuel Pieter Jaeob Anne , Z. van
Jacob Francoisvan Hoogstraten.
3. Jlaria Ilubeitina, D. van Dirk
Vleming.
Johanna Yeroniea , D. van Wil—
lem Hendrik van Benthum.
JHaria Francisca , O. van Willem
Lauwerens Nieuwenhuijsen.
Martiuus , Z. Tan Ileudrik Krai-
niaat.
Af Jobanna Alexandrina , D. van
Hermanus Adrianus Fortuijn.
Zeger Willem, Z, van Gijsbertus
Mullemeister.
OtGerard, Z. van Gerrit Paauw.
Govert, Z. ran Covert Tan Beu-
sekom.
Johanna EKsabetk, D. Tan Abra-
ham van E es.
Cornelis Hendrikus Anthorius , Z.
Tan Oornelis Sierat.
6. Annette Margaretha , O. van Dirk
Huisman.
7. Johan Jaeob , Z. Tan Georg Fr««
derich Koeh.
Jacomina , D. Tan Jacobus de Kijk.
Lodewijfc Cornelia , Z. Tan Wil-
lem Tan Rooijen.
Johannes , Z. Tan Willem Hilde-
brtnd.
Cornelia Aulhonin , D. Tao Jan
Johannes Tan Leeuwen.
8. Johannes Anthonie , Z. Tan Henrij
Casper Tan de Poel.
J- Johannes Jacobus, ï, Tan JVicolaas
Verneem.
Marious , Z. van Jan Lobel.
11. Maria Susaana Uosalia, D. Tan
Johinnes Bernardus Tan Bijn.
Hendrik , Z. van Hendrik Frishart.
Anthonius Paulus, Z.TanHenri-
cus Tibon.
Gijsbertus , Z. Tan Johannes Tan
llaurik.
Jan,Z. van Beijuier Burgemeester»
Johannes Adrianus, Z.vanJoan-
nes Kuijs.
Albertus PhilippusCatharinus, Z.
van Gerardua Tan Tussenbroek.
12. Elisabeth Johanna, D. Tan Jo-
hannes Wilkes.
Geertruida Adriana , D. Tan Dirk
Gielea.
10
-ocr page 364-
liS
Hendrik» Elisaieth , B. van He«. l
drikus Johannes Doornenberg. l
Geeriruij , -D. van Jacobus lliju-
bergea.
Alberius , Z. van Francisous van
Zutphen.
Janna Kaatje , D. van Frans van
Ammers van Arkel.
Harmanus Bartholomeus, Z. van
Ilarmanus Berkhout.
Johaa Pieter , Z. van Dirk Coa.
stantinus illatthijs van Vlierden.
Elisabelh Corueiia Francina , IJ,
van Herman Leonart Philip
Lechleitner.
Francina Macbtildis , D. van Cor-
uelis Vinnen.
Geertrui) , D. van Hendrik Slag.
huis.
Johaunes , Z. van Johannes Saur-
valt,
llelena Johanaa , D. ian Gerrit
van de Vooren.
Susarina , O, van Adolph Johaa
van Uoeij Schilthouwer.
Josina Macllleld , D. van ,\l' . Pieler
Jacob Ridder van der Poes de
Bije.
Elisabeth Maria Johanna , D. van
Arnoldus Wageaaar.
Gerardus Antonius , Z. van An-
tonij de Groot.
Jan, Z. van Antonius van Maurik.
Anne Klisafaeth [lesier , D. vui
M'. Jean Scipion Vernède.
Wijnand Johannes, Z. van Wij-
nand Wolsing.
Gerrigje, D. van Gerrit van Soest.
Nicolaas , Z. vanNicolaas Tromp.
l'etronelia , D. van Nieolaas Boe»
lob.
Johanna , D. van Klaas van den
Breek,
(l tien a , I), van Evert Gerritsen.
13. Johannes , Z. van Hermunus Paas-
sen.
ArnolJus Johanues Petrus , Z. van
Livius Petrus van den Broek.
Johannes Jacobus , Z vaujoban-
nes van Piggelen.
WillemDiik, Z. van Johaujacob
Flenter.
Maria flillegonda , D. van Nelis
Gabriël van Assenbergh.
Agnes Adriana Maria, D.variAn-
touius I'iket.
Jacobus Johannes , 7,. van Jaeobus
Jobannes Edelkoort.
Pieler , Z. van Johannes de Rooi].
14. Heudrikus , Z. van Willem van
den Broek.
Cornelia , D. v. Lambert Ottenhof.
Maria Johanna , D. van Ludovicus
Autonius Rogier.
Anthonius , Z. van Jan Doeser.
15. Pieter Willera , Z. van Coruelis
van Oostrom.
16. Jan Coiueiis, Z. van Gerardus
Johannes van Berkel.
Johanna, D. van CorneUsMarinus.
Gerrit Jan Albeit, Z. van Johan-
nes Rijkhart de Jong.
Petronella Ilermina , D. van Arie
de Bruijn.
Gerrit Laurens, Z. van Johannes
van der Klugt.
19
|
-ocr page 365-
nr
ïrederika Wilhelmina, D. van
ihiuiel Antonius Siein.
Theodorus Johannes, l", van
(Ohristiaan Gerrit Montijn.
Willem Petrus Quirinu», Z, van
Quirinus van Rijn,
Gesina , D. van Evert Broekman.
20. Johannes , Z. van Johannes Braaij.
Hermanus , Z. van Jan Willem te
Kolsie.
Louis Joseph, Z. van Louis Jo-
seph Verhoeff.
21. Ilüberlus , Z. van Jacob Kuneken.
Gijsbertus, Z. van Willem van
Maurik.
Petronella, D. Tan Willem Eng-
bers.
Mnrgina Willemina , D. van Aa-
tonie van Oord.
22. Frans Felix Albert, Z. van Albert
Willem Tentije.
24. Florus Carolus , Z. van Florus
Carolus Isegaid.
Bastiaan , Z. van liijk Hendrik
Joolen.
25. Hugo , Z, van Jacob üijtewaal.
Heijntje, D. van WolffMozes van
Laar.
Leentje , D. van DIozes van Frank.
26. Jan , Z. van Klaas Jongeiius.
Johanna Amelia , D. vanllr. Jo-
hau Hora Siccama.
Cornelia , D. van Petrus Vroonhof.
Marguretha Johanna , D. van Fran-
ciscus fouw.
Anna Jacoba , D. TanMr. Janlg.
natius Daniël Nepveu.
27. Willem GeorgeFrederik, Z.van
Johannes Nahuijs.
Mnria Alida , D. van Jan Lamber-
tus van Doorn.
Dirkje Johanna , D. van Aart Hen-
drikse.
Adriana , D. van Everardas Buije.
28. Jan , Z. van JoUanoes Jacobusde
Wit.
Christina Antoiaetta , D. van Jo-
hannes Godart.
Petrus , Z. van Willem Heulen.
beek.
2ii. Anna Cornelia, D. van Jacobus
Hofstede.
Johanna , D. van Pieter Lens.
Anthonia, D. van Willem Dekker.
Koclandus Adrianus Johannes , Z.
v. Adrianus Johannes Huisman.
30. Abraham , Z. van Harlog Frank.
Wilhelmus Johannes, Z. van
Willem van Rooijeu.
Susanna Christina, D. van Glaudi
Vreeswijk.
Cornelia , D. Tan Uendrikus de
Vos.
Arnoldus, Z. van Arnoldus Lau-
terslager.
31. Dora, D. van Gerardus Kuhne.
Cornelis Martinus, Z. van Jan
Arend Oïecer.
GEBOUENEM 125, waaronder 12 Onechten,
-ocr page 366-
118
Voltrokken Huwelijken
op den
2. Qctobcr. Philip JaeobFrcn-
kel , Koopman , 21 j. en Belie
Raphael, Koopvrouw , 24 j.
Antonie Verheul, Opperman , 36
j. en Johanna ChnsiïnaSIattu ,
"Werkster, 25 j.
Ilermanus Valk , Bouwman , 32j.
en Geertrui) Ütten , Üovenier.
ster, 24 j.
Aart de Graaf, zonder beroep , 25
j. enllendrikje Yerkerk , Naai-
ster, 32 j.
9. JohannesSchalkwijk, Logement,
houder, 28 j. en Theodora Cor-
nelia Rietveld , zonder beroep ,
21 j.
Jacobus Kooning , Werkman j 28
j. en AaltjeTenHoed , Dienst-
meid , 35 j.
Wouter Kelf kens , Schilder, 21 j.
én Catharina Elisabcth Ras ,
Naaister , 22 j.
Arie van der Werff, Hovenier ,
26j. en Janna van Beest, Naai-
ster, 27 j.
Cornelis de G root, Knopenmaker,
21 j. en F rancina Hendrika van
Groot Jjattave , zonder beroep ,
19 j.
Arie Bogert, weduwenaar, Brood-
bakker, 32 j. en Henrica van
Dijk , zonder beroep , 40 j.
Jloses Levi de Leeuw , Koopman ,
25j. en Betjéfioeg , zonder be
roep , 21 j.
16. Dirk Bettink, Schrijnwerker, 24
j. en Petrnnella üatharinn Caro-
lina Fiersou , JHodemaakster ,
27 j.
PieterSicdenburg, weduwenaar,
Timmerman , 36 j. en Johanna
van Daalen , Dienstmeid, 44 j.
Jacobus Marlens , Kleermaker,
24 j. en Margaretha Maria Steen-
rijk , Naaister, 27 j.
Hendrik Schippers , Schoenma-
ker , 23 j. en Margaretha de
Rooij , buiten beroep, 23 j.
l'• Wijnand van Deudekom , Win.
keiier, 24 j.en Anna Cathariun
van der Linden , zon. ber., 25 j.
-<•»• Johaanes Wilhelmus Schelkes ,
B rood bakker , 29j. en Cornelia
Adriana Theodora Koning, zon»
der beroep , 24 j.
Andreas Schaap , Smid , 35 j.
en Helena Catharina Verweij ,
Koopvrouw , 26 j.
Christiaan Lucas , Kleermaker ,
33 j. en SusannaSaraEversen ,
weduwe, Naaister, 32j.
Johannes Terkerk , Kleermaker,
27 j. en Barlha Kligge , zouder
beroep, 24 j.
Johannes Turel, Timmerman ,
21 j. en Maria Hendrika Seve-
rijn , zonder beroep, 21 j.
Pieter Turel, Metselaar, 24 j.
ec Theodora Verkerk, zonder
beroep, 20 j.
-ocr page 367-
119
Thomas Imliof, Kleermaker, 27
j. en Johauna Reijnders , Naai»
ster, 29 j.
Johannes CornelisWiekart, IJzer-
draaijer, 20 j. en Johanna An-
tonia Smits , Naaister , 23 j.
l'ranciscus Smit, Schoenmaker ,
21 j. en Johanna Willemina Ga-
melkoort , Naaister, 20 j.
Joannes de Wildt, Kleermaker,
37 j. en Johanna BarbaraStauf-
feabeil, Naaister, 19 j.
Anlhonic van Leeuwen, SOj.en
Jacomina Klazina van Hall
beide zonder beroep , 32 j.
Thomas den Daas , Steenbakker ,
20 j. ea Johanna Maria Clara
Jongbloed, zonder beroep, 19j.
30. Everhardus Goedemans, Petten-
maker, 19 j. en Johanna Maria
Kloos, zonder beroep, 25 j.
MartinusNebbeling, Smid, 26j
en Maria van Dijk , Dienstmeid ,
22 j.
Bartholomeus de Ligt, weduwe-
naar , Schilder , 37 j, en Hen-
drikjevanEck, Naaister, 30j,
WillemGijsberlsen , Barbier, 25
j. en Teuntje Stoffels , zonder
beroep , 23 j.
TE ZAMlïN 40
Gerrit van Rijn, Landbouwerr
Slj.enMariade-Kruijff, londer
beroep, 31 j.
J ohannes Hendrikus Etmans, Za-
delmaker , 28 j. en Maria Ger-
trudis Hackfoort, londer be-
roep , 34 j.
Gijsbertus van dar Steea, Bloe-
mist, 25 j, en Catharina Maria
G eertruida Haanappel, Dienst-
meid , 29 j.
Jacobus Willekes , Geërnpl. bij
den Rijnspoorweg, 26 j. ea
Jannetje Bierman, zonder be-
roep , 21 j.
Hendrik van der Straaten , wedu-
wenaar, Blikslager, 37 j. en
Cntharina Jansen, Dienstmeid ,
29 j.
Reijndert vanZaancn, Touwsla-
ger, 26 j. en Dirkje Maas,
Naaister, 25 j.
JohanuesNagel, Koopman, 25j.
en Maria Lucia Nagel, zouder
beroep, 28 j.
Joannes Wilhelmus Pieters, we-
duwenaar, Gepi Militair, 50j.
en Ileadriena Schuurman , zon-
der beroep , 25 j.
PAREN.
-ocr page 368-
120
Overledenen
op den
nus Schoonhoven , 88 j., aan
de Bregittenstraat.
t>« Wilhelmina Ilendrika van Heij-
kamp , 2 j. , buiten Witte-
vrouwen.
Johannes Cornelis de Bruijn,
geh., 42 j., Yoorstraat.
Cornelia Theodora van Maarschal-
kervpeert, l O d., Roodebrug.
• • Maria Pauw , huisvr. van Abraham
Verhoeven , 72 j., Nicolaas-
Jkerkhof.
Johanna Elisabetha Wolff, huisvr.
van Frederifc Willera Knack-
woerst, 65 j. , Rodenburgstraat.
Arie van de Bildt, geh., 34 j.,
onder Tolsteeg.
Anna Paulina Zwaarig , 4 j. en 9
m. , Koestraat.
o Levenloos aangegeven Dochter van
Abraham Theodorus Lankhout,
Lauwersteeg.
Gerardus Mulder, geh., 66 j.,
Lange Nieuwstraat.
0. Jan Hol, ongeh,, 31 j., te Lit-
hoije (Prov. Noordbraband).
Levenloos aangegeven Zoon van
Gerardns Velthuijsen , buiten
de Weerd.
Teunisje Visscher , huisvr. van
Hendricus Holman, 37 j., Brand-
steeg.
10. Jaqucs Ambrosius Wouters, geh.,
4.0 j., te Dokkum (in Vriesland)
|. OctOber. Marinus van Zut-
plien , 13 d., Wijde Doelen.
2. Jolumnes Christoffel van Beest,
8 m., buiten de Weerd.
Jacoba Boks, circa l j., Korte
Lauwersiraat.
Jacobus van Niemvenhuijzen »
geh. , 72 j., Rijnstraat.
Jannigje van den Andel, wed.
Willem Rouwenhorst, 83 j.,
Tissersteeg.
Johanues Cornelis Kievits , circa
4 m., te Waspik.
°- Joliannes Oostendorp , ongeh. ,
21 j., Zwarte Water.
Antiionie Vosmar, circa 6 j.,
• onder Catharijne.
Johanna Geertruida van Schaick ,
ongeh., 24 j. , Boothstraat.
4, ïïendrikus Marinus van Putten ,
7 ra., Mariastraat.
Johan Christiaan Waller , ongeh.,
44 j., te Harderwijk.
Wiilem van Buuren , l j. en 5 m. ,
Loef bergraakerstraat.
5. Jannetje Oosterbroek , l j. en 4
m., buiten de Waard.
Jan Johannes Leunen , l j. en2
m., buiten de Weerd.
Henrietta de Groot, ongeh., 21
j., Mariastraat.
Margaretha deKruif, 3m., bui-
ten Wittevrouwen,
Margarelha Bouers , wed. Hernia •
-ocr page 369-
121
Cornëlis Uitermark , 12 j., Kind-
jeshaven.
Theodorus Antonius Bernardus
Haman , l j. en 8 m., Juffer-
straat, B.
Gijsbertus Brantse , geh. , 50 j.,
Steenweg.
TheodoraHendricaThijssen, wed.
Johannes de Rijk, -15 j., Spring-
weg.
11. Dirk Hendrik Bakhuijs , l j. en9
m., buiten de Weerd.
Helena van Kasteel , ongeh., 87
j., Ger. Diak. Oude Mannen-
en Vrouwenhuis.
Levenloos aangegeven Zoon van
Cornelis Verloop , buiten de
Weerd.
12. Levenloos aangegeven Dochter van
Cornelis Atlevelt, buiten de
Weerd.
Johannes Hendriks , 2 m, , Pauw»
steeg.
Adriana de Graaf , ongeh. ,50 j.,
Abstede.
Johanna Geertruida Ballange, cir-
ca 3 m., Vrouwjuttestraat.
13. Johanna Markus , l j. en 9 m.,
buiten de Weerd.
Hugo Edmund Conrads , 16 j
Hagen , in f missen.
Adrianus de Vroom, weduwenaar,
73 j., Lauweurecht.
Joanna Pragt, geh. met Petrus
Yan de Vlierbeek, afwezig,
79 j., Suikerstraat.
14. Hendrikus Westenend, l j. en2
m. , Lange Lauwerstraat.
15. Ja<» Oijsbert Buddingh , ongeh.,
47 j., St. Janskerkhof.
Murinus Lobel, 6 d., Achterweg.
JXicolaas Mensburg , weduwenaar,
56 j. , Jacobiekerkhof.
'«• Agatha Hendriks Preij , 3 j.enZ
m., Kosenstraat.
Maria van Nier , ongeh., 28 j.,
buiten de Weerd.
GijsberlusVergeest , 22j. , Hos-
pitaal.
17 • Margarelha Hulsmeijer , weduwe
Theodotusde Wit,57j., Lange
Lauwerstraat.
Johanna Margarelha Verschoor , 5
j. en 8 m., onder Catharijne.
Levenloos aangegeven Dochter vaa
Henricus van Bergenhenegouw,
Nicolaaskerkhdf.
18. Hendrika vaii Ingen , 3 j. en 4 m.,
Blindesteeg.
Levenloos aangegeven Dochter van
Cornelis Otto , Lange Viesteeg.
Martiiius Kasper Bogert, 3 m.,
Haverstraat.
Adriana Zwambach, wed. Johan -
nes Wennekes , 6Gj., Vrouw,
juttestraal.
20. Levenloos aangegeven Zoon (on-
echt).
2 l.Clasina Achterberg , 9 j. en 7 m.,
Abstede.
Maria Anna Verzijl, Echtg. van
lïenri Theodore David de Fa-
vauge , 51 j. i Nieuwe Gracht.
Anthonia Bon , wed. Jan Hendrik
Nauman , 78 j. , Ger. Oude
Mannen- en Vrouwenhuis.
-ocr page 370-
122
Willem Kleiohout, 19 j. , Hos-
pitaal.
Jansje van der Slricht, 4 d., bui-
ten de Weerd.
26. Hendrik Grauw , ongeh., 21 j. ,
Lange Smeesteeg.
Elizabeth van den Berg , ongeh. ,
23 j. , Boierstraat.
l'ieter Marinus van Loverdeti,4 j.,
Brandsteeg.
28. Clasina Latdorp , 4 j., Bietsteeg.
Petrus Udewald, circa 11 m.,
buiten Tolsteeg.
Joanna Catharina Schuller , huis»
vr. v. Joannes Petrus de Cruijff,
33 j., aan de Twijeslrant.
29. MariaMechtelinaMaas , circa 9m.,
Gruttersdijk.
Magtildis Eijkman , wed. Johan-
nes Wijbrandus Hoesder , G8 j,,
Bartholorneïgasthuis.
Johanna Hermsen , wed. Petrus
van Stralen , 84 j., Telingstraat.
Elisabeth Termeulen , huisvr. van
Wilhelmus Kempkens , 56 j.,
onder Catharijne.
Willem Op tenNoort, geh., 72
j., aan den Drift.
Adriana Everaars , wed. Leendert
JSIonné , 70j., Ger.Diak. Oude
Mannen, en Vrouwenhuis.
Michiel Johannes Vermeer , 14 j.
en 10 m., aan 't Zand.
30. Cornelia ftoutvenhorst, weduwe
Pieter vanVoorn , 84j. , Oude
Kamp.
Johanna Lamie , wed. Leonardus
Bruinninck , 80 j., Achterweg»
Ilenrica Coroelia Bosch , ongeh.,
85 j. en 5 m., Nieuwe Gracht.
•"-• Elisabeth Hendrika Hoeijenbos ,
6 m., ABCstraat.
Bastiaantje vanden Heuvel, wed.
Lambertus Franciscus Hoebe ,
72 j., Ger. Oude Mannen- en
Vrouwenhuis.
Otto Johannes van Raven , 5 m. ,
Ganssteeg.
Dirkje Peelt, 2 j. en 6 m,, Dors-
tige Hertsteeg.
33. Antoinetta Maria Margaretha El-
bers , huisvr. van Johannes Ja-
cobus Ten Brink , 27 j., Zadel,
straat.
Francina Lansaat, ongeh. , 17 j.
en 3 m., Springweg.
Joanncs van Straalen , geh. , 48 j ,
Galekopsteeg.
Willemina Penning, wed. Jan
van Groot lïattave, 84j., Berg-
straat.
'24. Mechtilda Siebelink, 11 m.,
rockcstraat.
Levenloos aangegeven Zoon (on-
echt).
Levenloos aangegeven Zoon (on-
echt).
Hclena Nanan , ongeh., 60 j. ,
builen de Weerd.
Levenloos aangegeven Zoon van
Joannes Petrus de Cruijff, aan
de Twijeslraatt
25. Jan van YJiet, geh., 44 j.,
.ABCstraat.
Johanna Ockhuijsen , wed. Hen-
drik Heflels , 68j., Achterstraat.
-ocr page 371-
123
Cofnelïs TSU Schip , weduwenaar,
81 j., buiten de Weerd.
Gerardus Versteeg, geh., 64j.,
31. Anna Ellsabeth van Cuilenborgu- ,
wed. Willem van Lokhorst, 75
j., Zadelstraat.
buiten de Witlevrouwenpoort.
OVKKLKDKNKN 99.
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren. ..... 10.
Stuipen* •••••• 6.
Verval van krachten. . . 16.
Tering........ 17,
Klieriiekte...... 3.
Zuur. ........ 4.
Koortsen. ...... 4
Tanden....... 1.
Beroerte. ...... 6.
Kinkhoest. . . t • . • 3.
Ontsteking in de ingewanden. 1.
Borstkwaal. . . . . . 11.
82.
Transport. . . 82.
Pokken....... 2.
Subiet overleden. ... 1.
Water........ C.
Diarrhee. ...... 1.
Krampkolijk...... J.
Groep........ 1.
Zenuwziekte. ..... t.
Vliesontsteking, .... 1.
Gevolgen van de kraam. . 1.
Besloten colijk. .... i,
üloedspuning. .... 1.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, Is als volgt:
Blann. Tr.Tot.

Mann. Vr. Tot.
Doodgeboren.
Beneden hel jao/,
Van 1 tot 10 jaar.
y 10 » 20 >
» 20 » 30 f
6 4 10.
9 7 16.
7 10 17.
415.
459.
Transport. 39 31 70.
Van 50 tot CO jaar. 145.
» 60 » 70 u 2 5 7.
» 70 » EO » 279.
» SO » 90 » 178.
» 30 » 40 a
> 40 » 50 »
325.
628.
» 90 » 10U »
» » »
45-54-99.
39-31—70.
-ocr page 372-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN EN?.
Den 19 October 1844 , door den Notaris B. TAB OMMEREN.
Onder Wulverhorst.
N". 1. Bene kapitale Hofstede , met Woon- er» Bouwhuis , gemerkt N°".
10 , twee Bergen , Schuur , Wagenloots en verdere Getimmerten , met 27
Bunders , 19 Koeden, 4 Ellen Boomgaard , Bouw-, Wei», Hooi- ea Bosch-
lauden. Terkocht voor ƒ 12,500.
Onder Jutphaas.
ene Hofstede, genaamd het Panncnhuis , bestaande in een Huis,
twee Bergen, Schapenhok en Duivenhok, met 19 Bunders, 83 Roeden
Bouw-, Wei-, Hooi— en Boomgaardland , gelegen ondor het Overeiude van
Jutphaas. Verkocht voor ƒ 9,000.
N". 3. Twee Bunders , 3G Roeden , 80 Ellen Bosehland , gelegen bij het
voorgaand Perceel. Verkocht Toor ƒ 4200.
N°. 4. Het goed Wijnestein , bestaande in een Huis , Schuur en Eenden-
hok , met 7 Bunders , 43 Roeden , 10 Ellen Bouw- en Bonmgaardlanden ,
staande en gelegen in het Overeinde van Jutphaas* Verkocht voor ƒ 11,100.
IN". 5. Een Huis , gemerkt N°. 7 , genaamd llloemlust, met een Perceel
goed Teelland , groot 69 Roeden , staande en gelegen in het Overeinde van
Jutphaas. Verkocht voor ƒ 4200.
N°. 6. Een Huis, Erf en Grond, staande en gelegen in het Nedereinde
van Jutphaas. Verkocht voor ƒ 1,030,
N". 7. Een Huis, Erf en Grond , staande en gelegen in het Nedereinde
van Jutphaas. Verkocht voor ƒ 490.
Denzelfden datum, door den Notaris N. BE GRAAF.
Eene hechte, sterke en weldoortimmerde Huizing, met Erf, Grond en
Tuin , staande en gelegen binnen Utrecht, aan de Westzijde van de Lange
Nieuwstraat, wijk A , N°. 506 , met eeneri Uitgang in het Abraham Dole*
steegje. Verkocht voor ƒ 3,500.
-ocr page 373-
TAFEL
VAM
In de maand OGÏOBER 1844,
GEUAAN AAN BET
CHEMISCH I, VBOK VTOKIUl
VAN
te UTRECHT,
ONDER TOEZIGT VAN BEN HOOGLEERAAR
P. J. I. de FrcmcriJ.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

BAROMETER IN
IHEHMCMBCER
M =




w n

S
MILLIMETERS.
IK 100°.
^ — —
w M
e o
H -
m •
WKRRSOESTErDH.
'S AJ m Tl T t r r i* ¥• .
!•



p
Q A
- S
*u*j/U« l ^ UKJilJS
Cl
gur.
I2U.
Sur.
9".
g'ur.
1211
3nr.
gur
i S

__



^m m




m

i
767
765
763
760
8
13»
134
9»
W.
Weinig bewolkt.
2
755
752
75o
752
126
121
134
125
idem.
Buijig.
3
756
755
754
754
13,
I3<
14»
138
H. W.
Betrokken.
4
761
761
763
762
13,
14
134
9
idem.
Bewolkt.
5
76!
760
757
756
124
te
136
124
z. w.
dem.
6
762
763
762
761
118
I3S
I2J
'SS
K. w.
Betrokken.
7
760
759
7^9
762
108
113
II
68
z. W.
dein*
a
763 ,'764
762
761
9S
II<f
114
74
z.
Bewolkt.
9
755 |754
752
749
74
94
109
99
z. o .
dem.
10
748 748
748
752
I33
I5i
I3S
106
idem.
dem*
II
754 ,756
757
?Sg
118
148
14»
102
Z. w.
dem*
£2
759
759
758
758
114
14»
I3«
10S
Z.
Helder.
13
756
755
754
753
II9
I5s
158
I2g
Z. 0.
Bewolkt.
14
752
752
751
748
114
I37
I37
I2|j
z. w.
Weinig bewolkt.
IS
743
743
743
744
"7
144
145
94
z.
dem.
16
741
740
739
74 1
I05' 128
123
9
idem.
Bf-wolkt.
-ocr page 374-
126


h



BAROMETKR IK
THERUOUKTP.K
M S



U1LLIUETEU3.
IX looo.
W M
£*
WBKRSCKSTELDH.

1



t- —
's M1U11. 12 Ufl]£N

s
9«,
1211.
ar.
gar.
ar.
12 U.
3ar.
gur.
I 1
i s
w



74'
743
44
746
103
12
u»
96 z. w.
Bewolkt.

18
752
753
54
757
10,
116
12
81
idem.
idem.

I9'757
758
757
757
74
85
9>
6.'
idem.
idem*

20 754
754
753
753
7S
10$ j H7
74
z.
idem.

21 754
754
54
755
7»
109 III
89
idem.
idem.

22
758
759
59
761
8
ZI
III
93
idem.
idem.

23763
762
62
761
&5
IIS
121
6
idem.
Helder.

24 75?
757
56
756
78
9»

9'
»r
N.
Bewulkt.

25
756
756
756
75?
88
9»
IOJ
go
Z. 0.
idem.

26
759
761
762
764
10
97

Si
9
K.
idem.

27
768
768
768
768
94
lig
10»
66
N. H. O.
idem.

28
768
767
767
767
77
Iii

99
66
W.
idem.

29
767,
767
766
766
4'
85

St
61
N.
Helder.

3o
764
764
763
763
67
84

86 61
O.
Bewolkt.

3IJ763 j 763
762
762
5. 87

86
37
idem.
Helder.

BOB
t
"~^


££
ïï^^
-
GEIU1DDÏLDE WAAHMiMIM.

I
7588 '7581
7569
756
1119 1290
1284
iotl
Vanden ie°. tot den loco.

2 75lo' 7515
75io
751
1029 I2HO
1291
9 «4
—m ---- IOe1» — — aOc».

3
761» '7616
7613
761
7I«
995
99*
W
----------- aoc. -------------- 3len.

"i i





1

a den geheeïen dag regen en wind.
18 's middags en 's avonds regen.
3 veel wind( sterke regen en wind.
19 's morgens en 's middags regen.
5 's middags en 's avonds regen.
23 's morgens mist.
7 's morpens en 's middags regen.
24 's middags regen, '«avonds mist.
o 's morgens en 's middags regen.
25 den geheelen dag mistig.
I 's middags en 's avonds regen.
26 's morgens en 's middags mist en
4 's avonds regen.
regen
6 's middags regen en wind.
27 's middags en 's avonds regen.
17 's morgens regen en wind.
3i 's avonds sterke wind.
Algemeen gemiddeld, Barometer 756s, » Tlieriuuiueterr 10,03,
STA1VD MES WATERS,
te VREESWIJK in de Rivier BE LEK.
onder Nulpeil.
4 el 04 duim.
1844
-ocr page 375-
Naamlijst
DER
«Ril, HUWELIJKEN II
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND NOVEMBER 1844.
Geborenen
op den
1. November. Cornelis Leonar-
dus , Z. van Antonius Cornelius
van Heijkamp.
Johannes Willem, Z. \an Jo-
hannes van Geelkerken.
2 Willem , Z. van Bernard Jaques
Cornelis Rijnders.
Cornelia Maria , D. van Adrianus
Smorenburg.
Johanna , 1). van Theoiiorus Cool-
tjes.
Johanaes George , Z. van Onno
Herdt l>ol,
Cornelis Pieler , Z. van Cornelis
Pieler van Rijn.
3 Hendrika Maria Cornelia, D. van
Willem Smits.
AritoniusGijsbertus , Z. van Her -
manus Bergman.
Eiisabeth Bartha, D. van Jan
Cornelis Edema.
Cornelis Albertua, Z.vaujohan-
nes Koff.
Nicolaas GerardusHendrikus, Z.
van Gerhardus Ueadrikus Nico-
laas van Spanje.
4. Dirk Jan, Z. van HermannusNo.
claas W ismeier.
Petronella, D. van .Tohannes Tien.
I'ranciscus , Z. v. Frederik Straus.
Pieter Johannes , Z, van Pieter
Johannes Ducro.
Andries Gerardus, Z. van jffarti-
nus Dominikus Veltiiuijsen.
Johanna Maria en Ilelena , Doch-
ters van Jaoobus Hendricus de
Nas.
5^. Nicolas André Jean Domioique,
Z. van Dirk van Ruijven.
(jerrit, Z. van Hendrik van Ap-
peldoorn.
Hendrika, D. v. HeoricusDegens.
Eiisabeth Maria , D. van Dirk Ger-
rardusvan Einbden, (overleden
den 26 Maart 1844).
Geertrui] , D. van Hendrik van
Geelen.
Dlaria Cecilia , D. van Jean Baptist
Jiurie.
Hendrik Pieter, Z. van Pieter
Schottel.
O. Johann Adam , Z. van Johnou
Henrich Raabe.
Johanna, D, van Jan van Wierst.
7. Cornelis, Z. vanJacobusJolian-
nes Calboo.
Anthonia, D. ran Gerrit van
Eijodhoven.
Margaretha Geertruida , D. van
Willem van Stokkum.
11
-ocr page 376-
128
Arooldus Marinus , Z. -van Gerrit j
Jacob Wernert.
8« Hendrikus Hubertus, Z. van Hen-
drik Hol.
Cornelia, D. v.Mnrtinus Michielse.
Adrianus Johaanes , Z. Tan Jo-
hannes Petrus Bruininck.
Helena, D. vanHermann Gerhard
Kölker.
Elizabeth Anna Louise , I). van
Dlr. Cornelis Lodewijk de Vos.
Johanna Maria , D. Tan Johannes
Westerman.
Hendrikus , Z. van Jacobus Jo-
hannes Biljart.
0. Anthonie Jacobus, Z. van Dietrich
Heinrich Tictor Schienueiër.
Johannes Franciscus, Z.van Frans
•van Leeuwenstijn.
Hermanus Hendrikus, Z. van Hen-
ricus Tan Dam.
Catharina , D. Tan Casparus Loe-
kemeijer.
\ 0. Joseph , Z. T. Jacobus Tan de Bilt.
Salomon , Z. van Lion de Vries.
Anna Elisabeth Geertrui] , D. van
Philip Gerhardus Heitz.
ll.Alida, D. van Johann Gottlob
Weijrauch.
12. Hendrikus Johannes Theodorus ,
Z. Tan Johannes Turel.
Johannes Petrus, 'L,vanjoannes
Tcrlingen.
13* Christin» , D. van Bernardus El-
berlse.
Maria Cornelia Wilhelmjna , D,
van Johannes Anlou van den
Hemel.
Gijsberta Maria , D. van Hermanu
Cornelius Dikmars.
Willem Pieter, Z. van Willen
Antonie de Leur.
Cornelia Maria, D. van Andries
Cijsliert van Batenburg.
Marianna , D. van Jean Rovers.
Evertje , D. van Markus de Raad.;
14. Cornelia Wilhelmina , D. vau
Hendrik Leeman.
Johanna Margaretha , D. van Hen-j
ricus Gerardus Koeleman.
Egberdina Johanna Maria Chris.
tinn Hermina , D. van Wilhel-
mus Franciscus Blom.
James George, Z. van Emanuell
Herman Francois de Roubaix.
Catharina, D. van Petrus Ester
Pompe.
Hendrikus Johannes , Z. vanjo-ï
hannes Hendrikus Saveur.
15 Maria, D. van Cornelis van Schalk.
Johanna Geertruida , D. van Jan |
van der Kaaij.
Johanna, D. van Antonius Ste-
phanus Wessel Pol.
Gerritje , l), van Joseph Kitz.
Johanna Giliana , D. van Willem \
van Amerongen.
Anthonia Johanna , D< van Wil-
Icm van Zwol.
Wilhelmus, Z.van Benjamin Bos.
Hendrik , Z. van Gerrit Joannes
van Eldik.
16. Johannes Hendrikus , Z, van Pau-
lus Laurcns llessin™.
Evert, Z. van Evert van der
Weert.
-ocr page 377-
129
Petronella Eiisabeth , D. TUD .ta-
cobus Maarschalkerweerd.
Coenrndus Gijsbertus , Z. yan Jan
Schalkwijk.
Maria Gerardiua, D. Tan Hendrik
Oornelis Goosens,
Johannes , Z. v. Antonij de Bondt.
''• Christiaan Rudolph, Z. van An-
tonie Jacobus Boers.
Herman , Z. Tan Hendrik W allen -
burg.
Hendrik , Z. van Jacobus Wijnen.
18. Cornelis, Z. van Arnoldus van
der Werf.
Eiisabeth, D. van Adriaan Melis.
I'ieter , Z. van («errit Torman.
Johanna Petronella , D van Ja-
cobus van den Elsken.
l J- Ilendrikus Johannes, Z. van Ilen-
drikus Rijnders.
20. Barbara Jacoba , D. van Simon
Karsten.
Hermina , D. van Lambertus van
den Ham.
Gerrit, Z. van Pieter Nicolaas den
Daas.
Maria Johanna, D. van Johannes
Koning.
Maria, D. van Willem van Mil-
tenburg.
21. Johannes Bernardus, Z. van Theo-
door Strater.
Nicolaas , Z. van Hermaous Lig-
teringen.
Jan , Z. van Pieter Wagemaker.
Clara Johanna Geertruida , D. van
H ugo Christiaan SamuelWan»
ting.
•22. Johaona Philippiua Maria ,D. v«n
Cornelis van der JHeulen.
Wilhelmina, D. van Albert van
Dijk.
Petrus Adrianus , Z. van Johannes
Gerardus Wolff.
Jan Dirk, Z. van Hendrik Lamie.
-••>• Adrianus Johannes, Z. van Ad«
rianus Johannes Huinck.
Jan , Z. van Johannes VLok.
Johanna Zwaantje , D. van Jo»
hannes Stein.
Maria Louisa, D. van Johannes de
Beer.
Gijsiierlus, Z. van Wilm Blom.
24
26
Johaana , 1). van Jacobus de Fij.
Jacoba , D. van Johannes Anto-
nius Eoltee.
Dirk , Z. van Cornelius Schoon»
hoven.
Coenraad r'rederik , Z. van Coen-
raad Meerhoff.
Cornelis, Z. vanHendrikusWe-
genaar.
Johanna Geertruida, D. vanGer-
lit Gijsen.
Diilerikus Johannes Eli/a , Z.van
Carel Marinas Pannebakker.
27. Nceltje, D. van Jacob Hulsman.
Melis llermanus, Z. van Melis
Hermanus van Baaien.
Catharina , D. van Cornelis Jolen.
Jan , Z. van Johannes van der
Teems.
Jacobus , Z. van Cornelis Jausen.
Nicolaas , Z. van Pieter Abram-
seu.
Anthonie , Z. van Pieter Thien.
-ocr page 378-
130
Wilhelmina Elisabeth , D. van j
Jofaaunes Cornelis Wiekart.
Aletta Hendrika , D. van Adrianus l
van Geelen.
Jacoba , D. v. Leonardus Wiegers.'
30. Maria Gertrudis Wilhelmina , D.
van üdilius Aleijdis Josephus !
Robert.
Frans , Z. vau Jacobus Bos.
Wilhelmus , Z. vau Jan Sorch.
Elisabeth , U. van Jan Uollart.
Fieter Johannes, Z, van Gerrit j
Johannes Jenken.
28 Johannes , Z. van Johannes de
Kruijff.
Gerarda, D. vnn Johannes Rijn-
bergen.
Hendrikus Gerardus, Z.vanGe-
rardus Brouwers.
Elisabeth Maria, D. vanWillem
Eernst.
29. Leendert Jacob , Z. van Hendrik
Verschoor.
Pieter , Z. van Leendert Gijbels.
Gijsbertus Jacobus, Z. van'jijs-
bertus Jacobus Nebbeling,
143, waaronder 12 Oriechten.
Voltrokken Huwelijken
den
Kleermaker , SI j. en Gerrigje j
Phersch , zonder beroep , 20j.
TeunisvanEe, Werkman, 23j.
en Margretha Adelheid Holt- j
kamp , zocder beroep , 18 j.
Johaones de Bruijn , Koopenma- j
ker , 26 j. en Clasina Kampes,
Naaister , 32 j.
Uenricus Bakker , Werkman , 33
j, eu Geertruijda Slinkeis
Dienstmeid , 27 j.
Dirk van der Tier, Werkman
25 j. en Elisabeth Boomhout,
Dienstmeid , 23 j.
Johannes Broekman , \reduwe-
naar , Kleermaker, 38 j. en
Auna Pieternella Plieger , zon-
der beroep , 27 j.
Hendrik Frederik Grondijs
Kleermaker, 23 j en Hendrika
1. Bfovember. Mr. Steven van
jVellesteijn, Grondeigenaar,
'2ö j. en Alida Hermina van
Hees, Particuliere, 32 j.
6. Gerrit Johannes Ruijsch , 22 j. en
Erinina Margaretha Ludwig,
beide zonder beroep , 21 j.
Albertus Beek , Koekbakker , 23
j. en Henrietta Theijs , zonder
beroep, 16 j.
Nieolaas van Maarle , Zadelmaker,
33 j. en Clasina Catharina Die
mei, zonder beroep , 24 j.
Michicl van Zijl , Hovenier, 24j.
en Alberta Oostveen, Hovenier,
ster, 22 j.
"Wilhelmusvan Wiers, Timmer.
raan , 41 j. en Hendrika van
Haasbergen , Dienstmeid ,30j,
Frederik Wi'Iem Yogelsanj; ,
-ocr page 379-
den Hartoog , buiten beroep , l
23 j.
Abraham Storm , weduwenaar ,
Slagter , 36 j. en JannaKorne-
lisse , zonder beroep , 35 j.
Gerrit van der A/V ouden , Gene-
verstok er, 27 j. en Johanna Jo-
sinaHaselaar ,Dienstmeid,30j.
Jacobus Hentenaar , weduwenaar,
liaardscheerder , 37 j. en Maria
AlidaCarelsse , Naaister, 39j.
Jacobus Nicolaas Duijvenifu ,
Kleermaker, 26 j. enDinavan
den Blink , zonder beroep , 35 j.
David JanvauLoenen , Koetsier,
25 j. en Petronella Regtering ,
buiten beroep , 39 j.
9. Mr. Jan Gerard de Witt Hamer,
Advocaat, 27 j. en CLiudine
Jacoba van der Jluelen , Parti-
culiere , 25 j.
! 3. Jacobus Viveen , Schilder, 28j.
en Dorothea Kimmel, Dienst-
meid , 35 j.
Cornelis Colmbijn, Schoenma-
ker , 24 j. en Jacoba Cornelia
Oosterbaan, zonder beroep, 30j.
Ceelis Kool, Conducteur, 26 j.
enClasina Poesenouw , Dienst,
meid , 26 j.
Engbcrt Everts , 36 j. en Zanna
Maria Kortuwanl, beide zonder
beroep , 42 j.
Johannes Smits , Smid , 26j.en
Maria Koba Sabee , 36 j.
Matthijs van Buuren , Landbou-
wer, 31 j. en Adriana Vervoorn,
zonder beroep , 29 j.
Albertuj Ouds , Steendrukker ,
24 j. en Johanna Amhonia Rijn-
ders , Werkster, circa 20 j.
JanBagens, Werkman, 31 j. en
Dirkje Lavoor, buiten beroep ,
21 j-
20. Lodewijk van Plateringen , we-
duwenaar, zonder beroep ,45 j.
eu Hendrica Maria Heijl, School-
houdsier, 30 j.
Evert Schuurman , Werkman ,
28 j. en Anna Maria Loucriia
Kelle , weduwe , Dienstmeid ,
35 j.
Wilhelmus van der Kuijl, wedu—
wenaar , Timmerman , 35 j.
en Theodora van Doorn , tonder
beroep , 34 j.
Johannes Theodorus vanSchaik,
Koornmolenaar, 24 j. en Chris-
tina Elisabeiha üroodkoora ,
zonder beroep , 23 j.
Gerrit Evertsen , Mandenmaker,
25 j. en Anna Kroes, Dienst-
meid , 30 j.
Frederik Wijtenaar, Winkelbe-
diende , 27 j. en Johanna Froon-
hof, Dienstmeid, 30 j>
Michiel rsn Zijl, Hovenier, 24j.
en Cornelia Woudenberg , Ho-
venierster , 21 j.
Christiaan Fredrik Gesel, wedu-
wenaar, Smid, 44j• en Jacoba
Helena Bonzert, zond. her., 38 j.
Gerardus Glissenaar, weduwe-
naar , Arbeider, 33 j. eu Regina
Clasina van den Burg ,£ Hove-
nierster , 24 j.
-ocr page 380-
132
Jacob Schumacher , Werkman ,
44 j. en Frederica Reppel, we-
duwe , zonder beroep , 43 j.
-•'• Hubertus Johannes Janssen , be-
roepen Pred. bijdeHerv. Gern.
te Katzand, 27 j. en Hcndrika
Maria van Piekeren , zonder be-
roep , 29 j.
40 PABEN.
Johan Casper Christinan Carei
ölcens, Heel-en Vroedmeester,
29 j en Johanna Visser , zonder
beroep , 27 j.
27. Fieter Verweij , woduwenaar , 44
j. en Jaooba Bongaards , we-
duwe , beide zonder beroep ,
30 j.
TE ZAMKN
Overledenen
*
op den
Sluijleu , buisvr. van Abraham
de Lanoij, 78 j,, St. Janskerkh.
Ö. Rosetic Vet, 10 m., Lange Smee-
steeg.
Gijsbertus de Graaf, geh., 59 j.,
Hilversum.
Willem Jan Hendrik Wegerif,
6 w., Wieuwe Gracht.
Levenloos aangegeven Zoon (on •
echt).
Levenloos aangegeven Zoon (on-
echt) .
D- Sientje van den Broek , ongeh. ,
28 j,, Watersteeg.
'• Anna Gornelia Starrenburg , wed.
Jacobus Cornelis van Selm , cir-
ca 62 j., in de Twijestraat.
Geurt van Schieveen , 7 w., on-
der Catharijne.
8 Egbertus van Schieveen, 7j.cn
9 m., onder Catharijne.
Anthonia Kippersluis , 8m., bui-
ten de Weerd.
Levenloos aangegeven Dochter van
Louis Cras, Jufferstraat.
1. WOTemlber. Johannes Philip-
pus Schalkwijk , geh. , 52 j.,
Amsterdam.
Jöhann Frederich Anton Legedör,
geh., 44 j. , Achterweg.
Ulargiua Willemina i van Üoi'd ,
11 m. , in de Twijestraat.
flendrina Kragten , circa 2 m. ,
onder Tolsteeg.
2. Mijntje Vermeulen , huisvr, van
Jan Verduin , 55 j., Vinkeveen.
Jannigje Geelkerken , huisvr. van
EernardusMulder, 51 j,, Laage
Nieuwstraat.
Anna Christina van Beest, wed.
Willem Jansen, 62j., Vreeburg.
3. Jan Hendrik Boers , geh., 75 j. ,
Steenweg.
4. Catbarina Peters , ongeh , 72 j ,
Korte Viesleeg.
Geertruij Maria Verzijde, Ij.,
buiten de Weerd.
Maria yan Leusden , ongeh. , 79
j,, Tuchthuissteeg.
Rijk j a Slechtelda Adriana Johanna
-ocr page 381-
133
Aletta Maria Verweij , f! j. en (jm.,
Ileerenstr.-mt.
Catharina Sophia Huberta Dup-
pen , 10 rn., Haverstraat.
Jacobus Jiceniuk , 5 j. ea 6 m.,
Eorie Jufferstraat.
Theodorus Vinnen , lij.en <l ra.,
buiten de Weerd.
flelena Johanna Overbrugge , l j.,
Kromme Nieuwe Gracht.
Arie Poort, geh., 67 j., Lange
Nieuwstraat.
Frederik Nahuijsen , 7 m., Visch-
marlt.
Ettien Ullersma , wed. Meindert
Cornelis Janssen , circa 79 j.,
buiten de Weerd.
Jan van de Geer , circa 2 ni., bui -
ten de Wittevrouwenpoort.
J- Teunis Spierenburg , ongeh., 73
j., Ger. Diak. Oude Mannen-
cn Vrouwenhuis
Levenloos aangegeven Dochter
(onecht).
Elizabeth Catharina Sophia Yetzo,
22 j. en 8 m. , Smeebrug.
10. Johanna Geerlruida Kalf , wed.
Jacobus vanBuuren,76j., Dlijlp
Wilhelmina Weber, ongeh. , 26
j., Leliestraat.
Jacobus Rentmeester , geh., 60
j. , Jufferstraat.
11* Wilhelmina Sophia van Lint, Ij.
en 2 m., in de Twijestraat.
Cornelia Maria Yerkerk , ongeh.,
36 j. en 6 m., Mariaplaats.
Magdaleua den Helt, ongeh., 84
j. en 6 m., Mariaplaats.
Jan Hendrik Op denlloolf, we-
duwenaar , 80 j., Vollcrbrug.
Levenloos aangegeien Zoon (on-
echt).
Levi Hamburger, circa 10 m. ,
Geertesteeg.
Johannes Schroutelkamp , circa
11 m., Bergstraal.
Cornelia Oltenhof, 4 w., buiten
de Catharijnepoort.
Hendrikus Koert Post, 22j., Ge-
meente 't Zandt.
NeeltjeGlaser, 9 j. en 4 m., ach-
ter Clarenburg.
12. Johanna Elizabeth van Basten,
ongeh., 19 j., Zwarte Water,
Levenloos aangegeven Zoon van
Arie Komijn , Zwaansleeg.
Theodora de Vos , 9 m., Tucht.
liuissteeg.
13. Levenloos aangegeven Dochtervan
Izaac Gerardus van Haarlem ,
Plein Yredenburg.
Gerrit Pieter Brouwer, 4 m.,
Voorstraat.
Elisabcth van Berkel, l j. en 4 m.,
Lange Lauwerstraat.
Teuntje Al bias, huisvr. van Jo-
hannes Portouw , 80 j., Zilver-
steeg.
Frederik Duivemau , ongeh., 35
j., Koestraat.
Maria van Yeen , huisvr. van Jo-
hannes van Eijkelenburg, 31 j.,
buiten de Weerd.
Petrus Emmels , geh., 36 j.,
onder Catharijne.
14. CornelisLeonardus van Heijkamp,
-ocr page 382-
134
Petronella Bos, 3 j. en 2 m.,
Kleine Eliensleeg.
Hendrik van der Linden , 4 m. ,
Schuttersteeg.
Gerritje Ten Raa , huisvr. van
Gerrit Johonnes van Leeuwen ,
50 j. , Jncobiekerkhof.
Levenloos aangegeven Dochter van
Ëernardus Johaunes Proost,
Lange Uietsteeg.
Johanna Adolfina Bax, 10 m.,
Slassegast.
Jacoba Johanna van Dongen , Ij.
en 9 m. , onder Tolsteeg.
Johaanes l'ieter van Hoorn , geh.,
33 j. , Pauwsteeg.
Catharina Landzaat , l j. en 2 m. ,
Lange Hiirnsleeg.
Calharina VYilhelmina Hottink ,
12 w-, Bakkersteeg.
Jan Hendrik Sleveuaar , geh. ,
78 j,, onder Catharijne.
Piicolaas Petrus Heijmaus , geh.,
56 j. , Lange Nieuwstraat.
Johannes Casper Lodewijk Kok,
ongeh. , 23 j. , Veenstraat.
Jobannes Adrianus de Groot , 11
j. , onder Tolsteeg.
Johanna Hansen, huisvr. van Pau-
lus Hartman , 79 j. , Zandstraal.
Willem Herman Ie Cosquino de
Bussij , 4 j. en 9 m., Juffer-
straat.
Hendrik Maree , l j. en 9 m.,
Naauwe Watersteeg.
Eva Abrahamson , huisvr. van
Hnrtog Sloses Koch, 77j., Lange
Smeesteeg.
13 d., buiten de Wittevrou-
wenpoort.
Nicolaas Gerardus Hendrikus van
Spanje , 11 d. , Steenweg.
Hendrik van Geelen , geh., 69j.,
Springweg.
Christiaan Gerard Immens Blom ,
o i) geh., 21 j., Mariaplaats,
15. Gijsbertus van der Grint, 8 in. ,
buiten de Wcerd.
Maria Ilcnnina Josephina Out-
hoorn , ongeh. , 33j., Schnlk—
wijkslceg.
Steven van de lult ,11 w. , aan
de Maliebaan.
Gerardus Cornelis Rooster , circa
3 in., aan de Maliebaan.
Nicolaes Cornelis de Fremerij ,
weduwenaar, 74 j. en 10 m.,
Hieronijmusplein.
16. Carolina Johanna Hakker , 3 j. en
8 m. , Zadelstraat.
Theodorn Jacoba Gaukes, ongeh.,
57 j., Lange Smeestee;-,.
1/eveal. aangegev. Zoon (onecht).
17. Johanna Elisabeth van Ees , 6 w, ,
onder Catharijne.
18. Mr. Jan Kijmmell, geh., 42 j.,
te Leeuwarden.
Benoit Boas, geh., 40 j., te
Amsterdam.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Charles Augusle Jean van der
Meersch , buiten de Weerd.
Aletta Josina Lens , ongeh., 25
j., Kromme Nieuwe Gracht,
l!), Johanna Ooms , l j. en 11 m. ,
onder Catharijne.
20.
2 i.
22.
f}3.
24.
-ocr page 383-
135
3iarüna lohanna van Zutphea , 6
m., Schoutesteeg.
Anthonie Mendelaar , geh. ,39 j.,
buiten de Waard.
Jan Rietveld, weduwenaar ,94 j.,
Korte Rosendaal.
Levenloos aangegeven Zoon van
Joseph Mulder, onder Catharijne
JIr. Jan Willem Hendrik Conraclij,
geh., 76 j., Heerenstraat.
S 6. Wilhelmina Mattu , 2 j. en i m.,
Brandsteeg.
27. PetrusMeulenbeek.lm., Bergstr
Levenloos aangegeven Zoon van
Laurens Jan Roeper Bosch,
Ghoorstraat.
jaccjues Gerord van der Eurch, on-
CarelKasterop , geh , 63j., Ca-
tharijnestraat,
Jacobus ten Boom ,14 j. en 10 m. ,
buiten de Witlevrouwen.
Jacob van Haeften , ongeh. ,40 j.,
Oud Munster Trans.
"28. AnuaElizabelhZorn, ongeh. , 20
j., te Lexmond.
Christina Caj>pee , 4 j. en4m.,
Donkerstraat.
Hendrica van den Bosch , wed.
Jlatthijs Serlijn , 77 j. , onder
Catharijne.
29. Johanna Yeronica van Benthum ,
7 w., aan 'tZand.
Roelandus Adrianus Johannes
Huisman, l m., Oud Munster-
kerkhof.
geh., 21 j., Wittevrouwenstr.
OvKULKDKlNEN HO.
Kiekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Transport. . . 79.
Subiet overleden. ... 2.
Water........ 9.
Bloedspuwing..... 2.
Longontsteking. .... 2.
Buikontsteking..... 1.
Borstziekic...... 12.
Koud Vuur...... 1.
noodgevallen..... 1.
Ontsteking in het hoofd. . 1.
110.
Doodgeboren......12.
Stuipen. ...... 17.
Verval van krachten. . . 17.
ïeiing........ 13,
Klierüekte. ..... 2,
'i,uur......... 4.
Koortsen. ...... 2.
'lauden....... 1.
Beroerte....... 5.
Kinkhoest. ...... 5.
iokUu....... 1.
79.
Het getal der «faren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben , is als volgt:
Hann. Vr.Tot. II Mann. Vr. ToU
Van
50
Transport,
tol liOjaar.
41
4
29
3
80.
7.
»
CO
»
70
i»
4
2
6.
*
70
s
80
»
G
ï)
15.
»
«0
»
90
»
»
1
1.
»
90
»
100
»
1
»
1.
56-54-110.
Doodgeboren.
Beueden het jaar.
7 5 12.
16 13 29.
'V.m 1 lol 10 jaar.
3 12 15.
» 10 » 20 »
325.
» 20 » 30 »
549.
» 30 » 40 »
437.
» 40 » 50 »
U » 3.
41—39— 80.
-ocr page 384-
VERKOCHTE VASTE GOEDEREN ENZ.
Den t November 1844 , door den Notaris M. WIGMAN.
N°. 1. De plaats , genaamd Rotswijk, bestaande in eene Heeren Hui-
tinge , Erf, Grond en Tuin, gelegen te. Utrecht onder Tolsteeg, even
buiten de Barrière , aan de Oostzijde van den Vaartschen llijn , met eene
unnexe woning. Verkocht voor ƒ 4,800.
N°. 2. Een Bunder, 58 Roeden, 40 Ellen Warmoeziersland , mede ge-
legen te Utrecht , onder Tolsteeg, strekkende van den Hoograveuschen
dijk of erf van het voorgaande perceel. Verkocht voor ƒ 2,625.
Door den Notaris J. H. VAK SCHERMBEEK.
N°. 1. Een hecht, sterk en weldoortimmerd Huis, Erf en Grond, te
Utrecht, aan de Zuidzijde ven het Oudkerkhof, wijk F. N°. 69. Verkocht
voor ƒ 6,300.
W°. 2. l)rie Huizen of Woningen , met Erf en Grond of Tuin , te Utrecht
bij den Rijnspoorweg, wijk L. N°. 98 , 98C en 98d. Verkocht voor ƒ 2,505.
N°. 3. Een Huis, Erf en Grond , te Utrecht, aan de Westzijde van den
Springweg, wijk B. N°. 799, nabij de Molensteeg. Verkocht voor ƒ 1,060.
Den 23 November 1844 , door den Notaris H. DUIFJES.
K". 1. De om deszelfs bekoorlijke ligging algemeen geroemde Grebbc of
Tafelberg, met de Bepooting en Beplanting daarop staande , alsmede een
Huis, Erf, Grond en Tuin, aan den voet van denzelven Berg gelegen ,
onder de gemeente Rhenen , te zamen groot 44 Bunders , 6 Roeden , 50
Ellen, in 10 perceelen. Verkocht voor ƒ 24,930.
N". 2. Een Huis en Tuin , staande en gelegen onder de gemeente Rhe-
nen, aan de Grebbe , aan den Straatweg Verkocht voor ƒ 1,200.
N°. 3. s/s gedeelte in het regt tot het heffen van een Tol- of Weggeld,
tusschen de Grebbe en Wageninpen , bij het Koningrijk der Nederlanden
in admodiatie genomen voor den tijd van 99 jaren. Verkocht voor ƒ 4,500.
N°. 4. De grove en smalle Tienden van den Huize Amerongen , gaande
uit landen , gelegen onder Leersum , genaamd de Boveneng , de Midde/eng,
de Tfeitiend en de Broektiend* Opgehouden voor ƒ 15,800.
-ocr page 385-
TAFEL
VAN
In de maand NOVEMBER 1844,
GEDAAN AAN BEI
CHEMISCH L,A.BOIIA'EOR1UI
VAN
te UTRECHT ,
ONDER TOEZIGT VAN DEN HOOGLEERAAR
P. J» I. de F reine rij.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

ÜAROMKTfcR IN
IHEKMUMSl-Kil
M =
U M


MILLIMETERS.
IN 100°.
a 7
WEKRSOHSTEtDH .





t. -

i


-:I^*

tn
S IU111U. 12 DI11IK
j
E=^=




ft Q
Zl C

1
gur.
I2u. SUL-,
gur
0.1. 120.
3ar.
gar
S s


i
(





IC

I
j
i •
756 755
754
3j 53
5S
03
0.
Helder.
2
748
748
748 |748
14 3
ia
21
idem.
Bewolkt.
3
748
747
747
747
06 o
o
04
idem.
Buijig.
4
747
746
746
746
I | 3,
34
28
z.z.o.
i egenacttig.
5
745 (
745 .
745
745
25 69
64
48
O.N.O
Betrokken.
6
746
747
747
75o
6» 8»
77
28
Z.
idem.
7
75l
752
752
752
57
9
102
74
Z.Z.O
Weinig bewolkt.
8
749
746
746
745
8
9»
7«
64
o. zo.
Bewolkt.
9J745
744
744 743
16
104
9*
89
z.z.o.
idem.
10
745
746
745
744
81
86
9
76
w.z.w
idem.
II
744
743
745
749
74
85
7<i
65
Z t.W .
idem.
12
750
751
75o 75l
5
W
7»
74
Z. 0.
Regenachtig.
13
753
753
752
758
H9
122
116
77
Z. W.
idem.
14
763
765
767
769
8s
II
10
7«
w.
Bewolkt.
15
769
767
;66
765
104
121
118
114
Z. W.
idem.
tfi
768
.569
77°
771
106 1 121
1141 85
w.
Weinig bewolkt.
-ocr page 386-
138
1
BAIIOMETKR IS
THBRMOMKTKR
t*
bd D
w rt


MILLIMETERS.
IN 1000.
H M
S a
WEERSGESTEL1ÏH.
*


H —

g
=
—
W .
a Q
'S MI1HÏ. 12 UHliS
hJ
1
jur. 1211.
Ja r.
9a r.
ar.
I2U.
3ar.
gnr.
5 a
& s
W

17 771
772
772
772
109
I24
118
105
W.
Bewolkt .
18 772 '
772
772
771
108
12$
113
log
Z. W.
idem.
19 770
770
770
770
97
IOS
10,
93
idem.
Mistig.
20 769 i 768
767
767
7
7 j 16
9s
idem.
idem.
1
21
769
769
769
769
73
10
9»
65
N.
Weinig bewolkt.
22
770
770
769
770
5?
59
6
3?
O.M. O.
Getrokken.
23 '770
770
770
768
33
6;
5
38
0.
Helder.
24
764
762
761
760
25
3?
3?
14
idem .
Weinig bewalkt.
25
762
762
762
764
24
3s
28
3j
Z, O.
Bewolkt.
26
768
769
771
772
64
85
7»
54
w.
idem.
37
774
774
774
772
47
i 6l
61
4
idem.
Betrokken.
,j 0
771
769
768
768
3» ': 47
5
24
idem .
idem.
29
767
766
766
766
21| 2
24
18
o.
idem.
3o
766
766
766
766
—08
—06
-o4
—08
N. 0-
idem.
i
I
2
7481
7629
!7477
1 .,
7600
7475
763i
74?
764
444 657
930 1053
6oS
1004
43d
88ü
GEMIUDÜLDE WAARNEMING
Vanden i"", tot dealeen.
— — toen« — — — 20cn.
3
Mi
7681
— —
'7677
767«
767
376 909
' 47 «
3,4
--------- 20e« . ---------- 3oen .
r~

f~
r~


's morgens en 's middagi re^eo.
1
2
3
4
8
9
10
11
13
17
18
19
20
24
25
27
28
gebeelen dag regen.
geheelen dag mist.
's morgens mist en regen.
's middags en 's avonds mist.
geheelea dag mist.
's middags en 's avonds regen.
's morgens regen.
dea geheelen dag mistig.
's aTonds regen.
Algemeen gemiddeld, Barometer 75957 , Thormutueter 6;a8.
STAND DES WAÏERS,
ie VREESWIJK in de Rivier DIS LEK.
onder Nulpeil.
l November i844.........4 el 05 duim.
50--------------------........4-08------'
-ocr page 387-
Naamlijst
DEH
EN ÖïliBESl
BINNEN UTRECHT, IN DE MAAND DECEMBER 1844.
Geborenen
op den
1. December. Gijsbertus Bap-
tista Natalis, Z. van Johannes
Gothard Rusconi.
Heiltje, D. van Johaa Henrich
Kroese.
Jan Varend, Z. van Mijndert
Eenstedt.
Anloinette , D. van Josephns An-
thouius Weller.
Michelliue Adriana , D. van Mi-
cliiel Adriaan van Koetsveld van
Ankeren.
Arend , Z. van Jan Kuiper.
2 Jacobus, Z. van Cornelis Verheera.
Klisabeth Maria , D. Tan Jan Soes-
bergen.
3. Theodorus Wilhelm , Z.vanPie-
ter Jacobus van Jieusekom.
Justus Jacobus , Z. van Joanncs
van Dijk.
Johannes , Z. van Joannes Jun-
gerius.
Jacobus Johannes , Z. Tan Jacobus
van Nus.
4. Dirkje Johanna , D. van Teunis
van Tellingen.
Johannes Sarouel, Z. van Samuel
Cornelis Tijlkens.
Hendrikus , Z. van Aiie Herniauus
Willemse.
Catharina , D. van Joannes Uiet-
velt.
Karel, Z. van Albertus Castrop.
Arie Cornelis , Z. van Gijsbertus
Kampers.
5. Johanna Agnita, D.vanJanGer-
rit Abendrooth.
Wcndelina Elizabet, O. van Jo-
hannes Abraham Dederiks Mol-
ster.
Neeltje, D. van Leonardus van
Soest.
C. Johanna,D. v. Arnoldus Ceumken,
Johanna Petronella Maria , D.vau
Jan Lieren de Lange.
Rijk Willem, Z. vaa Willem
Barreveld.
Conradus Ilendrikus , Z. vaa Ja-
cobus van Dillen.
GeertruidalMaria , I), vanlfuibert
van Aken.
Petrus , Z. van Jan Sennef.
7, Cornelia, D. van Jan Kalden-
hoven.
Johannes , Z. van Willem Fre»
derik Rijnhart.
8. Alida Jlathilda, D. van Maurita
Johannes Hartens Morren.
Johannes, Z. van Johannes Cor-
nelis vaa der Heijden»
12
-ocr page 388-
140
Dirk Jan , Z. van Johaunes Wil- |
heimus Schelkes.
Allegonda Wilhelmina , D. van
Christoffel Heijn.
!). Wijnand, Z. van WijnandStomp.
Reinier, Z. Tan Bernardus van
Wijngaarden.
Hendrikus Johannes Thomas , Z.
TiHendricus Johannes Yocking.
Theodora , D. van Johannes Gijs-
berlus van Roijeo.
David Nathan, Z. van Nathan
Bïanus Saloroon.
Johanna , D. van "Willem Bax.
Allegonda Catharina en Albertus ,
D. en Z. van Dirk Adrianus van
Eijk.
10, Abraham , Z. van Abraham Tan
den Brink.
Carl Gotllieb , Z. van Carl Gott-
lieb Bluthgen.
Susanna Christina , D. van Johan-
nes Christoffel Paap.
11. Willem Johannes Marinus , Z. van
Bartholomeus Wilhelmus Hoen-
dervanger.
Gerardus, Z. van George Dor.
Johannes, Z. v. Joaunes Wenting,
Petronella , D. van Coenraad van
Elzen.
Anthonia , D. van Rij nier Renes
Johan Ferdinand , Z. van Pieter
Einmeiot.
12. Gerrit, Z. van Jan de Groot.
Johanna Maria , D. van Gerrit Jan
Soeterik.
Wilhelm i na, D. van Bartholomeus
Daageu<
Arie , Z. vau Pieter van Sleenis.
Jacobus Philippus Cornelis, Z.
van Cornelis van Jlechelen.
Clasina Elisabeth, D. van lïsn»
drikus de Lang.
Wilhelmus Marinus, Z. van Wil-
lem van Praag.
Hermina Johanna , I), vau Willem
de Kruvjf.
Arie , Z. van Paulus Koele.
Maria, D. van Theodorus Wirds.
13 Maria Anthonia, D. \aa Eiigel-
bert Wessels.
Johannes , Z. van Jan Molenaar.
Johannes Hendrikus, Z. van Jo-
hannes Hendrikus van D aaien.
Adrianus , Z. van Carel Mulder.
Hendrika , 1). v. Geurt van Ui}iert.
14» Anna Ilelena , D. van Anlhonia
Johannes Vrijdag,
Ilermanus Anlonius, Z. van Petrus
Antonius Koeken.
Johannes Philippus, Z,vanBer«
nardus Uckeloen.
Hendrikus Cornelis , Z. van Janus
Schreutelkamp.
Albertus, Z. van Jan van Egmond.
Sarah , D. vau Thomas Busiiaan.
Templeman van der Hoeven.
15. 3Ieijer Moses , Z. van Moses Levi
de Leeuw.
Matje , D. van Willem de Boer.
Cornelis , Z. van Ilermanus Ai-
bertus van Beusekom.
Johanna Alexandrina, D. van
Jacobus Montfoort.
Hcndrina Coruelia , D. van Ber»
nardus Hertuanus Bals,
-ocr page 389-
141
Johan Nicolaas , Z. van Jacobu»
Adrianus Maigret.
Johannes, Z. van Johannes Koop-
man.
21.Frnncina, D. van Hendrik do
Groot.
Cornelia, T), van Antonij Voerman.
Hendrik Willem , Z. van Adriaan
Cock.
Wilhelmina , D. van Bernardns
Weerdenburg,
Johanna , 1). van Cornelts Riet-
veld.
Christina Helena , O. van Gerrit
Verbeek.
22. Elisabeth Maria , D. van Joannes
de Wildt.
Albertus Andries , Z.van Andries
van Zutpben.
Wendelina Jeannetta Marie Hele-
ne , D. van Gerhard Rijnder».
Uendrika , D. van Willem Hen.
drik Tetenburg.
Oommerijulje, D. van Joannes
Jacobs.
Karel Christiaan , Z.vanWiJlem
Jan PJuijm.
23. Gerrit Willem, Z.van Arend van
Maastricht.
Siefert Ludovicus , Z. van Ludo-
vicus Franoiscus Cornelis Ga-
thier.
Geertruida Maria , D. van Gerrit
Pronk.
24. Geertruida , D. van Franciscus
Hendricus van Sandtwijk.
Johan Hendrik, Z. van Jan van
Ingen.
Helena Antoinettn , D. van J aco.
bus Theodorns Dolmans.
Leenden, Z. van Hendrik van
Oostrom.
Hermina Maria, I), van I'ieter Ni-
colaas Andree.
16. Geertrui] Jeannetta, D. van Jo-
hannes van Olderen.
J aco bus , Z. van Petrus de Mari.
Gijsberta Sophia Anthonia, D.
van Arnoldus de Morie.
J oseph Johannes, Z. van Antonius
Terlingen.
17. Jaunigje , D. van Johannes Hen-
drik Munter.
Frans , Z. van Isaak Harting.
Eendrika Wilhelmina, D. van
Fieter Hasenbos.
18. Antonie Joan , Z. van Antonie
Joan van der Monde.
Theodorus, Z. van TheoJorus
Knippers.
Jan Engbert, Z. van Engbert
Everts.
Albertus Philippus , Z. van Wil -
lem Jacobus van Amerongen.
Christina Elisabeth Wilhelmina ,
D. van Wilhelmus Holterman.
19. Johan Hendrik, Z. van Johan
Hendrik Schuüer.
Willem, Z. van Albertus Weer-
denburg.
IJsbrand Theodorus , Z. van Theo-
dorus van Maurik.
Petrus Johannes , Z. van Petrus
Joannes Lancee.
20. Maria Johanna , O. van Frans Isak
Graavendaal.
-ocr page 390-
142
Eermanus Mattheus , Z. van Ge-
rardus Doesburg.
Jacobus Johannes , Z. van Jacobus
Yerzun.
Adriana , D, Tan Theodorus Lau-
reiju.
25. Elisabeth , i).-vanPaulus Jacobus
Eoppe.
Jolianues , Z. Tan Gerardus van
Berkel.
Gerardus Petrus, Z. van Petrus
Simon van Mechelen.
Theodorus Johannes Chrisliaan ,
Z. vun Theodorus Kuipers.
26. Gerrit, Z. van Jan Goops.
Adriana , D. van Johannes Jurje
Wolf.
Aaltje , D. van Gerrit van Rennes.
Hermanus , Z. van Hermanis
Klooster.
Maria Cornelia , D. van Gijsbert
Koenders.
Anthonie Jacobus Johan Julius ,
Z. van Anthonie Jacobus van
Harrevelt.
27. Johann Christian, Z. vanChris-
tian Rencker.
Carel Ludovicus, Z. van Carel
Ludovicus IVogier.
Hendrikus Philippus , Z. vanAn-
dries Agterberg.
Maria Jacoba , D, van Gerrit Plai-
lier.
Zwaanlje Wilhelmina, D. van
Coroelis Wilhelmus Bogaerd.
Frcderik , Z. van Philippus van
den Wiltenburg.
28. Uaria Cornelia , D. van Gerrit
Sluiting.
Jacobus, Z. van JacobusJansen.
Jchanna Carolina , D. van Nico-
laas Visser.
-"• Gerardus , Z. van Dirk vanMaar-
schalkerweert.
Albeita, D. van Gerrit Oosten»
dorp.
Johan August, Z van Carel I'ried-
ricii DieUe.
Wilhelmina Aleita , D. van Cor-
relis Kragten.
Geertruida Aletta Louisa , D. van
Bernardus WillebrorJus Be-
rendsen.
30. Hendrik Blatthijs, Z. van Jacob
Gerrit Andriessen.
Joannes , Z. van JoannesZegers.
Uendrikus Cornelis , Z. van Cor»
nelis Bosson.
Maria, D. van Claudi Dekker.
GerritAdrianus,Z. vanjan Kenes.
•ll.Johanna Elisabeth , D. van Ge-
rardus Sneijder.
Anthonius Bernardus, Z. van
Theodorus Albers.
Johanna Wilhelmina, D. van
Abraham Iloevers,
i66, waaronder 15 Onechten.
-ocr page 391-
143
Huwelijken
den
18. Jan de Groot, Werkman , 22 i.
en Sibilla Kuijper , Werkster ,
18 j.
Dirk Heul , weduwenaar , Bezem»
binder, 65 j.en Joanna Kruijs ,
Breidster, 56 j •
Salomon Pinas Arpels , weduwe-
naar , Vleeschhouwer, 44j.en
L'sther Gabriels, zonder be-
roep , 22 j.
Johan Wilhelm Uijlenbroek ,
Tuinman , 26 j. en Catarina
Houthof, Dienstmeid ( 28 j.
Rutgerus Jansen , Broodbakkei ,
38 j. en Willemina van der
Stroom , zonder beroep , 40 j.
2(>. Antonie Joannes G.indorff, we-
duwenaar, Gepensioneerd On-
derofficier , 37 j. en Petronella
Dina Fornhoff, Naaister, 23j.
Jan Scheffcr , Koetsier, 38 j. en
Margaretha Fraccoise Loos, we-
duwe , Naaister , 31 j.
George NicolaasSchupp , Bedien-
de , 28 j. en Hendrica Arnolda
Berendina van Rijn , zonder be-
roep , 25 j.
Jean Francois Michel Blourot,
Kunstschilder , 42 j. en Aleula
van de Weijer , Kunsthande-
laresse, 32 j.
Arie Molenaar , Oppasser , 27 j.
en Jacoba van Emmerik , Naai.
eter, 25 j.
21 FAKEN.
Voltrokken
op
4. December. Johannes Koop-
man , zonder beroep , 28 j. en
Catharina Rijnberg , Werkster ,
23 j.
Theodorns Smit, Werkman , 25
j. en Hendrik» Catharina van der
Linden, Breidster , 27 j.
Pieter van Gorkom, Winkelbe-
diende, 25 j. en Maria Spieren-
burg, Dienstmeid, 28 j.
Johannes van Goch , Kleermaker,
32 j. en Antonia Meijersen,
Dienstmeid, 23 j.
Jacobus Wiggers , Baardscheer-
der , 28 j, en Willemken Rou-
wenhorst , zonder beroep , 27j.
Albert Ulot, 39 j. en Johanna
Barba van Middeldijk , beide
zonder beroep , 37 j.
Louis Auguste Lintel, 30 j. en
Johanna Scholtekamp , beide
zonder beroep , 40 j.
ll.itlarinus Thomas Gohu , Instru-
mentmaker, 27 j. en Fredrica
Anna Luleij , weduwe , zonder
beroep, 31 j.
Arnoldus denlseger, Werkman,
26 j. en Angenita-van der Tier ,
27 j-
Christiaan Jakob Stok, Stal-
knecht , 40 j. en Christina Eli-
sabeth Goes , Werkster, 34j.
Pieter Zuijdendorp , Kleermaker ,
27 j. enHéndricaJacobuRooin-
bergen , Naaister, 21 j.
TE ZAMKN
-ocr page 392-
144
Overledenen
op den
5. Michelline Adriana van Koelsvclci
Tan Ankeren, 4 d., St. Jansdam.
Arnoldus Westerman , 2 m.,
Kieuwe Gracht.
Theodora Adriana de Haart, S
m., Bakkerbrug.
Michël Revel, weduwenaar , 79
j., Preditheerenkerkhof.
6. Dirk Bekker , weduwenaar , 70 j. ,
aan 't Zand.
Johannes Besters, 2 j. en 5m.,
buiten de Weerd.
Pierre Moutier, geh., 66 j.,
Oude Kamp.
Joh.tnnes Bernardus Strater, 15
di , Plein Vredenburg.
7. Pieter Johannes van Oort, geh.,
64 j. , Zeedijk.
8. Fijgje Pouwel», circa8j., Hart.
steeg.
Jan Willem Tienhoven , 28 j.,
Mijlpoort.
Maria vim Houten, huisvr. van
Joannes Jacobus Scheilart, 51
j. en 5 m., Nieuwe Gracht.
Petronella Fischer , 2j.en7rn. ,
Watersteeg.
Geertruida Hillegonda Barendina
de Jong , l j. en 6 m., Springw»
Johannes Lodewijk van Luijri,
geh. , circa 53 j., Catharijne-
straat.
9. Ida G erarda W esters , ruim 8 m. ,
buiten de Weerd.
Fhiladel.ihia I'rances Batlow.
1. December. Johanna Thijs
de Visser, 7j.ea5m., aan de
Tieude.
Hendrika Stekelenburg , huisvr.
•vnn Jacobus vanDoorn, 61 j. ,
Lange Liiuwerstraat,
Hiohiel Maas, 9 j. en 2 m., Ag-
nietestraat.
Levenloos aangegeven 7.oon van
Theodorus van Oort , buiten de
Weerd.
George Philip Gottlieb , geh.,
83 j. , Korte Lauwerstraat.
Gerrit Rietveld, circa 12j , aan
de Dlaliebaan.
2. Gerrit de Koite , 11 m. , Geer-
truidakerkhof.
Hendrik Hofman , geh. , 46 j.,
Fockestraat.
Hermina Johanna Kelfkens , on-
geh., 16 j. en2 m , builende
"Weerd.
3. Seigje Felix , wed, Johan Chris-
tiaan Renes, 72 j., Ger. Dia-
konie Oude Mannen- en Vrou
f
wenhuis.
Arie Kooing , weduwenaar , 85
j., Ger. IHakonie Oude Man-
oen- en Vrouwenhuis.
Stijntje Molhelm , 4 j . en circa <
m., in de Twijestraat.
4. Gerrit Jan Albert de Jong , circa
2 m., Spiingweg.
Maria Brevelt, ongeh., 71 j.,
Lange Rosendaal.
-ocr page 393-
145
wed. Anlhonij Ravée, 88 j.,
Lange Nieuwstraat.
Johanna van Bolderen , wed. Mar-
tinus Vreeswijk , 77j., Lijnni.
Wijntje Raphel f 2 m., Massegasl.
Johannes Pouw , 2 j. en 7 ra.,
aan 't Zand.
Johannes Veloo , weduwenaar,
5(3 j., Springweg.
10. Dirkje Diedenhoven , ongeh. ,
34 j., Nieuwe Zandstraal,
Johannes Weijers , geh. , 70 j. ,
Ger. Diak. Oude Mannen- en
Vrouwenhuis.
Johanna Philippina Maria van der
Meulen , 18 d., Kromrae Nieu-
we Gracht.
Cornelis de Nijs , weduwenaar ,
68 j. , Zilversteeg.
11. Wilhelmus Jacobus van den Heu-
vel , circa 4 m., Nicolaikerkhof.
Teuntje Staal, wed. Martinus van
Zeventer , 80 j. , Vuilesloot.
Frauciscus Hendrikus de Klerk ,
21 j. , Hospitaal.
Henricus Areudse , weduwenaar,
50 j., onder Tolsteeg.
12. Anna Maria Christina Meijer, wed.
Oeorge Wilhelmus Munnich ,
64 j. , Nieuwe Kamp.
Theodorus Loreijn , Ij en 4 m.,
builen de Weerd.
Johanna van Vreeswijk , wed. Jan
Hendrik Raan , 79 j., Zwarte
Water.
13. Wilhelmus de Graaf, 5 j. en 5
m. , Loef bergmakerstraat.
van Deventer, wed
Hendrik Holst, 80 j., Ger.
Diak. Oude Mannen- en Vrou-
wenhuU.
Frederik Jenner , 5 j. en 3 m.,
Breedstraal.
Pieter Jacobus de Kerf, l j. en t
m., Kleine Eliensteeg.
Catharina van denHooif, huisvr.
van Johannes Ingenegeren, 72
j., Jufferstraat.
Cornelis Jonkers , geh., 81 j.,
Haverstraat.
14. Frans Diks , 2 j. en 10 m., buiten
de Weerd.
Johannee Cornelis Westdijk, circa
4 m., Nieuwe Kamp.
Wilhelmina Daagen , 3 d., Zwarte
Water.
!<*• Gerrit van der Kroon , weduwe—
naar, 88 j., Ilamsleeg.
Sara Johanna GesinaOsti, ongeh.,
46 j., Tiebrug.
Hendrik van Beek, geh., 75j.,
Zwarte Water.
Cristiua Amelia Bruijn, wed.
Hendrik Schutter, 80j., Steen-
weg.
Johannes Albertus van Kossum ,
ongeh., 26 j., Jacobgasthuis—
steeg.
Theodora Oostveen , wed. Hen-
drik Vreedendaal, 73j,, bui-
ten de Weerd.
16. Johanna Roskamp , wed. Daniel
• Verhoef, 57 j., onder Tolsteeg.
Levenloos aangegeven Zoon van
Antonius van den Heuvel,
-ocr page 394-
146
Wilhelmina Harss, 7 w. , Loef-
bergmakerstraat.
Daniel Anna Lublink , ongeh. ,
40 j. , te Amsterdam,
Gerrit Visser, geh., 51 j.,
Yrouwjutteslraat.
Hermanus Theodorus Hunck , on-
geh. , 26 j., buiten de Witte-
vrouwenpoort.
17. Catharina Wilhelmina de Leur,
3 m. , Geertruidabru;;.
Geertje Sterk , huisvr. van Chris -
tofi'el de Haas , 30 j., onder
Tolsteeg.
18. Aarnout van Steenwijk, geh.,
71 j. en 7 m. , Jaeobiehrug.
Johanna Alida Schoonhein , 3 j.
en 7 m., aan 'tZand.
Catharina Loekemeijcr , 6 w.,
Bakkerbrug.
Philippus Johannes Jacobus van
der Heijden, 8 d., Nieuwe Kade.
Pietronella Cornelia Putman,
huisvr. v.HenricusJoannes van
Kossum, 28 j., Geertruidabrug.
Levenloos aangegeven Dochtervan
Henricus Joanues van Rossura ,
Geertruidabrug.
19. Josina Groot, huisvr. van Arnol-
dus Snijders, 24 j., Korte
Jufferstraat, B.
Geertroida Elisabeth Mulder,
huisvr, van Arie Koning , 34 j. ,
buiten de Weerd.
20. Levenloos aangegeven Dochter van
Lambertus van Dam, Tuinstraat.
Flans Nullen, geh., 77j, , Zil-
versteeg.
Johannes Nicolaas Chrijtianu Ja-
cobus Haas , l j. en 6 m. , Lange
Jansstraat.
Antonia Noest, wed. George
Hendriks , 75 j., Lange Lau»
wei straat.
Johanna Catharina Bakker , wed.
Paulus Knamwinkel, 78 j.,
Achterweg.
21. Louis llartruann , geh., 40 j.,
Zonslr.iat.
Cornelis Veger, weduwenaar,
41 j., Abraham Dolesteeg.
--• Elisabeth G roos , circa 10 j., on-
der Tolsteeg.
Willempje Steenbeek, 7 m., on-
der Catharijne.
Johanna Maria (Ie Nas , 7 w., op
't Zand.
Machiel Gentenaar , geh., 61 j.
en 11 m., Vischmarkt.
Antje Hendrika Engelbarts, 3 j.
en 11 m. , Tuilesloot.
"3.Marinns Johannes van Basten , 2
j. en 3 m., Zwarte Water.
Joannes Winken , geh., 43 j.,
Varkenmarkt.
Willem Adrianus Franciscus Be •
renbak, l j. en 2 m., ZadelstraaU
24. Barendina Christina Johanua
Blom , 6 m., Springweg.
RIargaretha Alida llendrika van
Boven, 5 m., Varkenmarkt.
Wilhelmina Catharina Goes, 3 j.,
Gasthuissteeg.
2o. Sarah Templeman van der Hoe-
ven , 11 d,, onderWittevrou-
wen.
-ocr page 395-
147
Lodewijk Huisen , ongeh.. 57 j.,
Nieuwe Zaadstraat.
Hendrika Antoiaetta Huisman , 4
j. en 4 m., Lange Viesteeg.
Caroline Jacqueline de Jacobi,
•wed. Jonkheer Wülem Nicolaas
Pesters van Cattenbroek , 75 j.,
Nieuwe Gracht.
Hillige Molenaar, wed. Willem
Beijen , 67 j., Steenweg.
Anthonia Adriana Oostrum , huis-
vr. van Cornelis Vlaanderen ,
42 j., aan de Bergstraat,
Alicla van der Stroom , wed. Wil-
lem Zwetzelaar , 86 j., Oude
Kamp.
26, Johannes ten Hoonte , 5 w. ,
Spindersteeg.
Gerardus JBernardus Odijk , 2 j.,
buiten de Weerd.
Levenloos aangegeven Zoon van
Christianus Hardi, Vissersleeg.
Gerarda Hendrica Smit, 10 m. ,
buiten de Weerd.
Jacobus Marlens , geh., 40 j.,
buiten de Weerd.
Elsje van den Hummel, geh. met
Dirk Marchal, 60 j., Minne-
broederstraat.
27. Johannes Cornelis Geijsen , 2 j.
en 7 m. , Groenesteeg , A.
Aletta Johanna Picard , 3 m.,
buiten de Weerd.
Jeronimus van der Vlis , weduwe-
naar , 92 j., Achter Clarenburg.
28. PielerJaarsveld , 5 m., Keuken-
straat.
Leendert van Casteel, geh., 35
j. , Lange Smeesteeg.
Levenloos aangegeven Dochter
(onecht).
29. Metje Spierenburg, ongeh., 78
j. , Ger. Diak. Oude Mannen-
en Vrouwenhuis.
Johannes Christiaan Brouwer,
geh,, 30 j., Achterstraat.
Carel Ludovicus Rogier , 2 d. ,
3de Achterstraat.
Albertus de Wit, l j. en 3 m, ,
IlemJsmouwsteeg.
Anna Wühelmina de Haas, 6 j.
en 10 m., 't Zand.
Joannes Jans , geh., 34 j., in
de Twijestraat.
Commerijntje Jacobs , 7 d. ,
Tuinstraat.
Johannes Swart, ongeh., 74 j.,
onder Witlevrouwen.
30. Maria Soeter , ongeh., 56 j,, te
Amsterdam.
Catharina van der Valk , huisvr.
van Gabriel van Us , 47 j.,
Varkenmarkt.
31. Johannallendrica Grolman , wed.
Samuel Dauvellier, 77 j.,
Wijde Watersteeg.
Dirk Bon, gen., 29 j., Boter-
straat.
Johannes Phüippus Smit, circa
3 j., buiten de Weerd.
-ocr page 396-
148
Ziekten en Toevallen waaraan de Overledenen
gestorven zijn:
Doodgeboren...... 6.
Stuipen. ...... 15.
Verval van krachten. . . 26.
Tering........ 19,
Klierziekte...... 5.
Zuur......... 4.
Koortsen....... 5.
Tanden....... 2.
Beroerte....... 3.
Waterzucht...... 10.
Bloedspuwing..... 1.
96.
Transport. . . 96.
Longontsteking.....2.
Ontsteking in het hoofd. . 1.
Borstkwaal......19.
Groep.......
Beklemde breuk. . .
Gevolgen van de kraam.
Kanker......
3.
2.
1.
1.
Beenbreuk......1.
Witte loop......1.
127.
Het getal der Jaren , hetwelk de Overledenen
bereikt hebben, is als volgt:
Mann.
Vr.
Tot.




Hat
Doodgeboren.
3
3
6.
Transport.
45
Beneden het jaar.
11
16
27.
Van
50
tot GOjaar.
4
Van 1 tol
Hl
jaar.
16
10
26.
»
GO
» 70
j>
4
» 10 »
20
»

1
l
2.
B
70
» 80
»
7
» 20 »
30
»

5
3
8.
»
80
» 90
»
4
» 30 w
40
n

4
2
6.
U
90
»100
»
1
a» 40 »
50
»

5
3
8.



_^BWI
"65
45-38—83,





38
4
4
12
4
83.
8.
8.
19.
8.
1.
VERKOCHTE VESTE ENZ,
Den 14 December 1844 , door den Notaris G. H. STEVENS.
W. 1. De Hofstede van ouds genaamd Klein Soe.stbergcn, bestaande in
een Huis en Achterhuis met Stal voor 13 Koebeesten en 8 Paarden , enz.,
•wijk K, N". 253, D , E , F en G , Erf en Boomgaard , te zamen groot 51
Boeden, 30 Ellen, te Utrecht, onder Tolsteeg en Covelswade. Opgehou»
den voor ƒ 3000.
N°. 2. Een Huizinge , binnen Utrecht, nabij de Neude en de Loefberg-
makerstraat, wijk H, N°. 262, waarin eene Tapperij wordt uitgeoefend.
N°. 3. Een Huizinge, binnen Utrecht, in de Zandstraal, wijk C,
N". 305 , nabij het Zand. Verkocht voor ƒ 605.
N°. 4 a 12. Twaalf Kamers of Woningen , staande binnen Utrecht, bij
en aan elkander op het Zand , aan de Westzijde , wijk C , N°. 333 a 336.
Verkocht veor ƒ l ,855.
-ocr page 397-
TAFEL
VAN
In de maand DECEMBER 1844,
GEDAAN AAN HEI
CHEMISCH LABORATORIUM
VAN
te UTRECHT,
ONDER TOEZIGT VAN BEN HOOGLEERAAR
F. J. I. de FFCMICS-JJ.
NB. De Waarnemingen geschieden des morgens te 9, des mid-
dags te 12 , des namiddags te 3 en des avonds te 9 uren.

BAROMETER IN
THERMOMETER
u =
W f!


MILLIMETERS.

IN IOOO.
W w
C 3j
iVEKKSÖIsSTELDH,
*




H *-

E




w .
S OJIDD. ia UIÏIJS
£




l
2 p

j
9111-,
12 J.
3ttr.
gur
al.
lan
Sar.
9111-
i I






:



CD

I
766
766
766
767
"~I
16
- 02
—06
O.
Bewolkt*
'2.
766
765
7fi5
765
— 17
01
°7
—08
N. O.
dem.
3
764 764
764
768
-4»
—18
— 18
-4<
idem .
Helder.
4
771 1771
771
771
-58
— 23
—2
-43
o.
dem.
5
769
709
768
769
-44
— o i
-03
—38
idem.
dem.
G
770 •
77°
770
772
-75
—24
_34
— 7
idem.
dem.
7
773
773
773
774
— 5«
_59
_57
-7»
idem.
dem.
8
768 ;767
766
766
-85
-74
— 71
-88
idem .
dem.
9
765
765
705
766
-9
—58
—58
—8
idem.
idem.
10
765 (766
765
765
— 9»
— 6 a
—58
— 81
idem.
idem.
tl
764
763
763
763
-74
-54
-48
— 8
idem.
Bewolkt.
12
763 j 762
762
761
— 71 1 — 6»
— i.K —94
idem.
idem.
13
758
756
755
753
-65
;— 58
-61
— 7
idem.
idem.
14
751
,52
751
753
-61
-35
-24
—ai
idem.
Helder.
15
*7*J&
754
j ?54
754
01
15
2
— I
z.z.o.
Bewolkt.
T6J750
749
1749
749
—14 i I»
18
08
O.N.O
idem.
-ocr page 398-
150

BMVOMETKR IK
THERMOMETER
h •
M =
H n


MILLIMETERS.
IN 1000.
M w
VVEISIISGESTELDH.



S £


.,


w .
a o
'SMIDJ>. 12 UREN.
• - ------






1



5 =

^
jur.
I2U,
3ur.
931
ar.
12 u.
3 u r.
jur.
& Ë










in

17
747
747
748
75 1
••*!
37
32
32
Z.
Mistig,
18
754
755
756
760
23 38
34
28
z z.w.
idem.
19
766
767
768
770
2 S
39
3
04
O. N. O.
Betrokken.
20
772
772
772
773
— 41 — 3a
—3
-38
idem.
idem*
21
774
774
774
774
-5 i— 16
—14
—35
0.
Helder.
22
772
771
770
769
-47-21
— 2J
— S
idem .
idem.
23
770
770
771
773
—66
-3!
-35
—28
idem .
Eenigz. bbtrokkeii.
24
773
773
773
773
-3
—06
— 24
—74
idem .
Helder.
23
773
773
773
772
_38
—Ij
—08
-4
idem .
idem.
20
769
768
767
7&7
— 72
— 161— oj
—3
idem
idem .
37
766
766
766
766
-38
02
— oa
— 16
idem .
idem.
28
767
766
766
7G5
06
26
| 2,
28
idem .
idem*
2(
703
7C3
762
762
4
48
46
3»
Z.
Regenachtig.
3o
762
762
762
"64
27
4
38
32 Z Z .W.
Mistig.
31
766
j 766
766
767
18
4l' 38
12
W.
Betrokken .
l
7677
I7676
7673
'768
-564J-3oi
-3,S
-333
Gbiilll DELDE WAAUNEIUINi'
Vaiiden ic". lotctealo811.
2
7579 7377
7578
j 758
-259
- OJ)C
098
-242
_ __ iocn. — — 20ca.
3
7686
'7685
i"
7681
768
-2 a?
OS
— ••
057
-148
--------- 2QC" . --------- 3lc" .
l""




32 gcheelen dag sterke wind.
29 gelieelen dag regea.
30 geheelen dag mist.
31 's middags mist*
1 's avonds sneeuw.
2 's m t>r g e u s sneeuw»
ia 's morgens en 's middags sneeuw.
17 den geheelen dag mistig.
18 idem*
Algemeen gemiddeld, Barometer 764,6, Thermometer— 2,257.
Algemeen gemiddeld, voor het jaar 1844, Barometer 762,05, Thermemo-
ter 8,745.