|
DE CAVSA COLO-
nienfi.
|
|||||||||||
|
BREVIS ET
PERSPICVA
COMMENTATIO
REGENS EOITA.
|
|||||||||||
|
Eidemadicfluscft
■■ ■ : • i[j
APOLÖGETICVS LI,
BER CAROLI V, IMP,
CONTRA PONTI.FI-
cem Romanum Ctemen. tem VIL
. ..
Annoij-27. Antuerpiaeprhnümcdi-
tus, nuncrccufus* |
|||||||||||
|
Anno Domini 1 $!
|
|||||||||||
|
PRAEFATIÖ AD
CIPES GERMANIAE,
i Xhibcmus vobis,GermaniaePrincipcs,dc nego
j tiö Colonienfi liberam quandam Commenta- tionem: atquc non tamipfius Gebhardi Archi- | epifcopi,&c.cauftïjequitatë:quamtotius Ger- maniae patriae noftre, dulciffimae o tium,felurem 'öclibcrtatc defendendam vindicandamq; pro- ponimus. Qmd enim fraudis machinetur, pacis illc & tran- quillitatispublicachoftis PontifexRomanus, öcquanta clades Germanica; libertati immineat: latis fuperq; ex ijs, qua: dicen- tur,bonusquiuis cognofcet.NeqjenimReligionis velEcde- jfiae cura ab eo fufcipirurrnon iuramenti, nÖ voti fandkas cum ad praeiudiciales iftas Magnatum excommunicationes impel- lit:Imperiumeft,Imperiüeft,quodqu3Eritur:&efFrenisiüarn ciusProceresElcftores,Imperatoremipfum,Germanramdc- nique totamprolibitu dominandi,ftatuendi,üeuicndiq5 cupi- do . Itanè verö Romanus facerdos fura Germanica pro animi libidineimmütaret,diminueret,toIleret?ItaneB,Petri&Pau- li Apoftolorumexemplumfecutus, potentiffimos Principes, Eleftores,Reges,Imperatoresfu9poteftati&jurisdi£tionitan quamcenfitos&vaftllosfubijceretffubje&ospedibuscöcul- caret ? Itane Magiftratus quos vcllet nouos crearet: vetcres quos vellet deijceret 5 O humilitatem! Hoccine fèrui (cruo- rum eft? Vosne Gexmani Principes Eleftorcs & Imperij Status adhaecconniuere,haecferrc poteritis^ Vosne jus vcftrumab Italo monacho, aferuovilifllmoita manifeftövobiseripico- ccdetis? Vosne Germanum Germani^ Principem Ele&orem, &c. Ordinis,Collegij,&corporis veftrimembrum,propter (b- lamRom. Epifcopi excommunicationcm de ftatu luo tuxbari patiemini ? Nónnc Pontiflcem idem quoque in fimilibus per- ibnis,fiueilluftrifsimis, fiueilluftribus, fine vlla caufa &caufae , fcedifsinu lua uullo^ j me nitéte excom munica- üoac
|
||||
|
AD PRïNCÏPES GÈR.MANÏAË.
tïone ,tentarc & perficcre conari ccrnitis ?Nónncidem & vö- bis pofterisq; veftris futurum arbitramini? An vos latct nupcr admodumSereniflimüNauarraï Regcm & Illuftrjflimü Prin» cipcm Condaeum,Hcnricos duos,ca fola de caufa,quoda Pon- tificia religione alieni funt,aSixto V- Cquod anteceflbr eius Grcgogius XIII. morte praeuêtus perfkere nö potuit) ftrifto vindi&e_fuacgladio,Hxrcticos,Rcgno&Ducatibus,dominij5, Ciuitatibus, & locis quibufcunque tam feudalibus quam allo- dialibus, vt & dignitatibus, honoribus, muneribus, acjuribus omnibus ip(b jure priuatos, inhabiles etiam ad fucccdcndum in quibufcunq; Regnis, Ducatibus, &c. declaratos & pronun- ciatos, eorundem vafallos & fubditos ab omni juraméto & fi- delitate debita abfolutos, & ad executionem huius Papalis fen tentise Henricum Francor urn regem ac Guy fios Principes, co- rumq; confocderatos excitatos eflè.Qug vna cxecutio ante tri» enniumcoepta iam fuprao^togintamilUahominum(quibus Turcam oppugnari confijltius fuiflet)abfumpfit,nec fblum inGalliamultanimcalamitatunicautafuirXedctiaminlmpc- ri j limites fxui j t,Comi tat um Mompclgardcnfcm cxd ibus, in* cendijs&direptionibusplanèdeuaftauir» Atdiccntfortènonnulli,Afeparatisnonre£tèinferri,ne-
quecxeo,quodinGalliahaEcfiant,pariain Germaniaeffcexti mefcenda rnosenimPaflauienfi placito, & Religionis pace fa. tis aduerfus eiufmodi machinationes munitos & tutos cflc, Hi>fiquiüjnt,velimmcmoriarepetant, quodRomaniPonti- fices nó tolumaliorü placita,lcges & fan£tiones,fèd ctiam quaï ipfimctjureiurandofirmarunt,femper haftenus violaucrinr, quotiefcunq; occafione fulminibus fuis nocendi na&os fe cffe futaucrunt. Habuerunt & Galli Religionis pacemfeupacifi- «ationisarticulos,Regis &procerum ac PsrlamentoiHn jura- mentis aliquoties firmatos.Menfe Ianuario Anno 15^1. peft PonTiacum colloquiü Pontificiorum&Euangelicoru,edjcl:o RegioEuangelicis libera Religionis fu2eprofeflio,liberurnq; ciufdcmin docendo,öcadminiuxandis Sacramcntis exercitiü |
||||
|
PRAEFATIO AD
permiflumcft. Hocedittüftatim^Pontificeeuifq; miniftris
Guifijs violatum.Interfe&o dein ad Aureïiam Francifco Gui- fio,furorcsPontificijrepreiïï,&pacificationis articuli vtriufq; partisconfenfu&iuraraentisfirmati,acmenfe Martio Anni 15^62. publicati funt* Sed&haec pacisvincula Pontifex per in- ftrumentafua,ducemAlbanum,MediceamCircen,&Carolu GuifmmLorharingie/Cardihalemeïufq; fratrê &exfratrene- potes perrupit. Vcrum cüm iterum bello delere feminaEuan» gelijnonpoflentPontificij3acfuppetijsIlluftrifs,acnunquaï« fatis laudati Principis Eleftoris Palatini Friderici II» pijffimae memorix,quas cumfilio fordfllmo ac cordatiffimo Principe Ioh. Cafimiroin Gallias miièrat,contra vim Pontificiorü fatis adpropulfandamfniuriam Eeclefiae Gallicanxmunitaceflènt, denuo in Martio Anno ijtfS. repetitafuirreligionisPax» Sed &illadiuturn!a nöfuit:verum opera Illuftrifs4& fortiffimi Prin cipis Paktini VuolfFgangi acgeneroti Scmagnanimi Vuolrha tï ComitisMansfcldi) eadem pax Anno is"7O. menfè Auga- fto Ecdefijs Gallicanisreftituta,pafilmpublicata,& facraméti» eonfirmataeft.Perhorrefcoquoties ad vioiationemhuius pa- cis &j.urifiurandivenio4Qn,seniminParifianis,vtindeteftaa- disBelidarum,nuptJjsparricidia & latrocinia perfide Lutctice Parifiorum Scpaffiminregno Galli^ Anno 157 z* menfe Augu- fto, & pöftjContraEuangelïcos perfefta, eajtanqua totamun- do per uulgata referre fuperuacuum cft, Ac nulli nifï ipilimpij pcriuri& perfidiimmancm&horrendamillam crudelitatem probant.Pontifex tamê Rom^qui (anguinis Chriftiani femper infatiabilisfiut,nullamq5fidem,nuUum jufiurandühxreticis feruandum efle docet,hoc tanqua m legitimè Sc egregè fattum collaudauit, Scadhuccollaudat, Mitto renouatas deindepaci^ ficationes,repctita (acramenta,cü eaadhuc in omnium recen- timemoriafint»EttamenadvniusFontificisRomaniexcom- municationem haj pacifica tiones violatur, & ia m denuo Gal* liatotaRom.Pontificis bruto fulmine excitata bello ardet. Sednondciunt quifibiadblandiuntur, ócalienahaeceffc v: praetea* |
||||
|
PRINCIPES CERMANIAE.
jjr^tcndunt ,atq5 vtut Pontifex ita pro lubi to fuo Gallos impcl- lat:Germanos tamen non ita kuiter ad violanda placita & fan- £tioneslmperijpermoueri:ncquetalequid nobistimendutn c(Te. Illi velim ad animü reuocent, qua? calamitates iam in Co- loniëfi ArchiepHcopatu eiq; vicinisDucatibus & Comitatib, Iuliacenfi Ciiuenfi MontenfiMarchiac,&c,ad vniusPontifici; nuncij Epifcopi Verceilcnfis fentetiamtanquam belli r ubam, abexecutoribus eius Cenfura: inuedbe Scillatacfint» Etquam- uis ibidem nullus adhuccedium,rapinarum&deuaftationunt finis fit , vidcmus tamen Pontificem idem pari cenfura iam inEpifcopatu Argentinenfi tentare, exeommunicatis tribus eius collegij ornamêtis > Georgio Vuitgenftenio, Herman- no Adolpho SolmenfijComitibuSj&IohanneBaroncVuift- nenburgico,idq; ( vt fentêtia nücij Romani habet)excaula. he^ refis:adhancrem annuente öcftrenuèoperam fuamnauantc Epifcopo Argentinenfi & eius duobus fratribusEberharto ÖC ArnoldoacTengcnfi^omitibusrQiiamuishosomnesnöla- tcatjEuangelicos Principes &Comitesante&poftPa(rauien- fèm tranfattionem, ante & poftpacem religionisinhodiernu vfq; dié in furamo Argencinëfi collegio & Capitulo fine difcri- mine religionis receptos &profratrib.habitos,Quarnuisetia ip{èmetComesinTengennunGordinisfuiperfecutor,multi* annis publicam Euangelic^ religionis profefllonem fecerit: Et quauis in Argentinenfi Summotemplopötificia Religio pla- nèiamdudüexplofafittAcquauisante paucos annosEpifco- pi frater ComesEberhartus aPontificeexcommunicatusfue- rit,&tumex fuo exemplo &cómuni Capituli Argent. deer etc* cognouerit,Pontificisfulminaibidemprobrutis & nullisha- beri. His tamen omnibus nonatrentisEpifcopus Argent, exe# cutionemPontifici^Cenfur^vrgetj&Alfati^Prouinci^Stati» busauxilia adhanc executionem ferre recufantibus,intermi- natuseftjfeexternümiliteftiinduituram. Perpendantetiam quiadeo fecurifunt,quam*nondifficilefit AntichriftoRoma- no vel in medio Imperio noftro tur buien turn aliquem exci- |
||||
|
PRAËFATÏÖ AD
tandi,culncc in ipfo Imperiofautoresdeerunts StCuiPontif',
Rom.cumHifpano,Gallo,alijsq;fuisminiftrisnondcfuturi funt,fi nos occupatis adhuc illisinGallia&Belgio,EuangclU cos,qui nobifcum vnius corporis,cuius Chriftus caput cft,mêV bra funt, defertos opprimi patiamur. Vcrum qui fe Catholicos vocant,corum nonnulli itafor-
taffls praetcndent: Catholici Principes fumus, non nobis talc quidtimendum: fedhaecijs tantum imminent, qui a Roma- naEcclefiadefecerüt. Quaefo vos,primumne hoc tentat Pon- tifex? Et an illi fatis eft,Religioni Pontifici? addiftos efTe Impe- ratore & Principes i C ur ergo Imperator Otho IV» ab Innocë*s tio cxcommunicationi innodatus eft? Cur Henricus IV, a Ge- orgio VII. profcriptusJ Cur Henricus Vt a Pafchali II. Fri- dericus I. Sueuus ab Hadriano 1V, & Alexandro III. Philip- pus FridericiI. filius abInnocentio III» Fridericus II. non tantum femel autiterum,fedtertium excommunicatus eft? Cur Cunradus IV. ab Innocentio» IV* fulmine Papalipcr- cuflus5Quid Clemens VIL noftra&patrumnoftrorummc- moria aduerfus Carolum V» Irnpetatorcrnfortiflimum ten- tauerit manifeftèex libello, qui Colonienfi Commentatïo-* nifubie£tuseft,clucefcit» Hitamenomnes Imperatores,vt ipfimet Pontifices fatentur & laudant, Pontificise Religioni addiftifucrunt* MittoiamaliosGermaniae Principes, quos multoties, cum libertatcm Impcrij tucrentur, fentcntia Pa- pali pro libidinc fua Romanus Pontifex profcripfit ♦ Mitto Gallorum rcges multoties Papalis vindiftsc gladio vexatos: Italia Principes & RefpubU pari fulminctaftas: Anglicanüm. ac Nauarraeum.aliaque Europa: rcgna,Ducatus ac Prouincias ciufmodiRomanis excömunicationibusafHiclas» Namqr.id amabo Pontifices fub practextu fucatx findlimonix & fi&o Religionis zelotentare vnquam nonfuerunt aufi^Cuiobfc- cro Monachi illi friuolafua cxcommunicatione, etiam u t i;quc Catholico,nifiomnem obedientiam & demifTamfubiectio- nem Romans fcdi polliceretur acprsftaret, pcpcr^cm nt> |
||||
|
PRINCIPES GERMANIAE.
Nonnc quofuis brutis fuis fulminibus terrcrc & truddare fubfalfae caufae allcgatione tcntarunt? Aftreftiterunt,inquis, hi:nequcfentcntia cxccutioncmhabuit.Imo verö multoties hx Pontificia-cenfurxjconniucntibus aut adiuuantibus il lis, qui omnibus viribus eandcm mature oppugnare debuiflènt, latègraflatas, Exeömunicationi innodatos Ducatibus, Comi- tatibus,vrbibus exuerunt &fpoliauerunt,&inextremaperi- cula conieccrunt,acnifi ab initio reprcfiae, plserunque maxi- mas dades Germaniae,ali jsque hationïbus intulerunt, Nc- que vnquam Pontifici dcfucrunt, quos in profcriptoSjeorüm- que prouincias dilaccfandas & opprimendasincitaret* Ec (i plcrunqucmarorés noftri mature eiufmodi Papasconatibus reftitcrunt, hoc poftcritas bene, prxclarè, & fortiter geftunt non folum laudare, ('cd etiam in pari cafu maiorum lauda- bileexcmplum fequi debet,vt & fubfècutura poftcritaspoti- us, quod in nobis collaudet, habeat, quam quod a nobis ne- gle£tumfit,conqucripoflit. Similicrgorationc &hacnoftra tempeftate negligantur Romanicpifcopifulmina,acfiis,eiüs- que miniftri & Executores abinftituto defifterenolint,fimili- ter etiam ferro,fires ita poftulet, mature iniuria propulfeturr nectamfacile ad raouenda & continuandaciuiliabella,con- flanda foedera facra in nollram perniciem ab Italo Pontificc nosincitaripatiamur: ne quialienishadlenus viribus obvir- tutem & concordiam maiorum noftrorö prolibertatepatrias noftrx fortiter &conftantcr pugnantium labefaftati non(u- mas,noftrisipfi viribus ruamus,&exteris nationibus denobi* triumphandi occafionê demus.S^pè maiorü noftrorü memo- riaemiflb fulmine quoda Pontifex feminabelliinGermania feuit. Verum Dei benen"cio maiores noftri vel prudétia fua vc- nientimalooccurrerunt ,velingrauefcennabellafortitadine fua reftinxer untjtt an non hoc noftro têpore eadem agit ur fa- bula,faltem mutatis perfonis? Nonne vtrobiq; eadem vertitur ratio? Cur ergo neque idem ius ftat u itur ? Qu^apropter ó Impe- rij Proccres, Ponülicis cinsqi executorum reprimite furoresj |
||||
|
AD PRINCIPES GERMANIAE.
ambitiofis ipforum & fanguinolentis contra Imperij' libertatS fraudibus & machinationibus occurritc: ju ra vcftra, optima ratione faneita,fortiter propugnatcj Optim oquc El cdori Ar- chicpifcopo,&c,aliisqucPnncipibus,Comitibus3atqueBaro- nibus,Impcrij vcftri mcmbris,hmcindeex tumultuarioPon- tifïcis placito&excommunicatione dedignitatibus Schono- ribusfuispericlitantibus mature fuccurrite: ncq; permittite, Pontificcm prolibitu fuoinCollcgij &Corporis vcftri mern- bra ftatuere, graflari, faeuirc: nc aliquando vobis ipfis pofte- risq5 veftris,imo vniuerfse patriac malum iatolcrabilc Ion gapatientia vcftra peperiffc videamini, &c. Bene Valete & iam ipfam caufx Colonicnfis Commcn tationem xquis au- ribus atq;animis co- gnofcitc. |
||||||||||
|
-
|
||||||||||
|
. ■ .
|
||||||||||
|
DE CAVSA COLO,
nienfi Commcntatio.
IN CLVA OSTENDI*
TVR CATHOLICOS IN GER'
MANIA ORDINES MAXIME OBLIGA-
gatos efle, vtpotius Gebhardi Archiepifcopi Colo-
nienfis quam Pontificis Romanicauf-
fatn dek n de ndam fufci-
piant.
ARIA EST DE INSTITVTO GEBHAR-
di Archiepifcopi CoIonienfisopinio.-cumalijcauG- fam probent, alij maximopere in eam invehantur. In qua difèeptatione animaduerti poteft , quod neutrapars fibi penitusconftet. NamalijexCa- tholicis eo animo funt, vt fi quid ab Euangelicis et- iamreiftifsimè dicatur,quod vel cum Imperij maieftate vel Germa- ntaeincolumitatc coniundumfit,idpropter€arepudient,quödo- mniapericulofaexiftiment,qua:nóaRomanipontificis(CÓfiüo,tan quam a, fontepromanarunt: AÜjverö optimè intelligunt,quotïes defacris diflTenfiones exoriuntur, libera judicia effe oportcre:vt in- terim Imperij dignitas minimènegltgatur,quam etiam a Pontifici- bus fpecieRelligionis nonnunquam labefadatam fuifle,prifcis an- nalium monumentis cognouerunt.Hilicetfacrorum mutationem non laudent: tamen fi quid cum eaconfociatum fit,quod ad Impe- perij decus pertineat,id libentifsimè ample&untur. Euangelici non minus interfediflentiunt. Nam funt quivtrumque fibi pro- pofitum habét,tum religionis puritatem,tum Imperij maieftatem: quorum neutrum pofleconfiftere vident: nifi Romanorum ponti- ficum Tyrannis exterminetur; ali/,modö religionis fuar cultum re- rineant, in czteris omnibus fe Romatio pontifici obtemperatu- rosefle oftendunt:cui etiam fummi principis locumin Chriftiana Republicatribui pofleexiftimant: 'necanimaduertunt,in maxima iftius Sacerdotis prauitatc & ambitione & tyrannide, nonpofie vl* A
|
||||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
lam purioris rcligionis fanclritatem confiftere: Alij fa&iofi & certis
nominibus addi&i,nullos contra pontificem defendendos eflTe pu- tant,qui non vel eafdemomninofententias de fingulis rebus ample öantur3vel vna cüilliseofdem doctrine Chriftianac jnterpretes ve- nerétur:hi latifsimasprouincias abEuangeliciccetuscorporeauel lunt, & hoftibus dilaniandas obijciunt,quo nihil poteft fiericru- delius,nihilimmanius. Qupdfivnquam opus fuit,vt Germania: principes & carteri or-
dinesrebusfuiscófulerent:maximèin tantadifTenfione cauerede- bent, neexternishominibus,ad Reip.ftatum conuelkndum viam patefaciant. Equidem nihil magis a boni Ciuis & patriae amantis officioalienumeft,quam publica commoda propterearepudiare, quód profeftafint abijs.quideReligionediuerfumquiddam per- fuafum habent:& nihil magis bonum virum decet, & magis falutare eft,quamfiitaacultufacrorumabalijs diflentiat, vttamenlmperi) amplitudinem, vna cü illis, quoties res poftulat, alacri animo tuea- tur. Quod fi hoc animo omnes in Germania fuerint, non difficilè erit videre,quidin Colonienfi negotio fieri oporteat: qua de re pau cisagerelibetjVtmeumergacommunem patriamamorem quali- cunq; rationedeclarem. Etenim video plerofq; Euangelicos itade hac re loqui, vt alte-
rius partis religionem penitus damnent: quod cüm ad animos Ger manorumpotiusdiftrahendos,quam inter fe deuinciendos mihi Ipeftare videatur; non alienum elie puto,remota hac religionis con trouerfia,italoqui,vtCatholiciintelligant,fiid,quodliberumcui- que effe debet,relinquant, aliter eos facere non poffe,quin vna cum Euangelicis ac Archiepifcopo Colonienfi Gebhardo pontificis Ro- mani impetus depellant. Nihil afferam, quod quenquam m eritó ofFendat, modo vacuoabomni perturbatione animo hecmecüco- gnofcat. Nequeverö dubito, quinhomines Germani,ea libentiC fimè perpendent, qu« adillorum turn decora, turn cómodainpri- mis referuntur. Quamobrem ita planè ftatuo,nó folum Euagelicos juftifsimas
rationeshabere, vttadem omnibus viribusArchiepifcopumGeb- hardum defendant:fed etiam Catholicos ordines in Germania ma- xime obligatosefle,vt ad eiufdempropugnationemaccedant,fiuc squitatem rei, fiue incommoda,quje a pontifice,fiue emolumenta, qu*aGebhardiinftitutoinGermaniamredundarepofsint,obocu l
|
||||
|
COMMËNTATIO.
los collocauerint. Nam etiamfi reli<ftis Romanis facris vxorcm du-
xeritrtamenfasnoneft, vtidcircopontifexeum de ftatu deturber, cumid & Catholica: Religionis prseceptis, & natura: principijs, 8c Germanorum legibus aduerfetundeindelmperatoris maieftatem, Epifcoporum &principumdignitatem,&omniumordinum toti-- us Germanias incolumitatem euertat: contra vero Imperij Germa- nici decus maxime augeripofsit,fipontificisinfidi;s ab omnibus ordihibus magno &conftantianimo refiftatur. At ndn decet, vt quiCatholicifuntapontificisRomanifententiadifcrepent.Fateor hoc illud efle, quod maxime Epifcop os &cjeterosordines Catho- licos in Germania cóturbet,vt etiam illaprobent, quse rebus mini- mèconducant.Tantaviseftprauxopinionis,fi illa animoshomi- num lèmel occupauerit, vt adtalia ample&enda multos impellat qu# cum extremo iftorum exitio coniungantur. At fi quis attente fecum animo reputauerit,quid & pietatis Sc
{anditatis & g quitatis ratio poftulet, videbit f«epèinciderehuiufmo di tempora, quibus reéèifsimè Catholici etiam prifcorü facrorum obferuantifsimi, pontificis Romani conatibus obuiam eant Nee vnquam maiores aliter iudicarunt, cüm non adeö denfaca-
ligine mentes obduftje fuerunt,vtnon exifterentfortifsmiatque prudentifsimi viri, quipro Imperij maieftate, & decore, & Germa- nix falute atque libertate, tanquam pro aris ac focis,ad uerfus pon- tificumRomanorum molitionesdimicarent. Qu^odfihi tantum facris occupati, externarü rerum curam abieciflent, maximum ne- fasextiti{Tet,tamfancl;um&innocuum genus hominumlaceffere. Pofteaquam verö fènfim Pontifices coepêre amplifsimas regiones occupare,regnafibiacquirere:lmperatores,Reges,& principes ifl- terfecommittere.exillorumdifsidijsfuacommodaqujEreremecef fitate quadam addudi funt etiam fancTrifsimi viri, modum aliquem iftiusftatuereobferuantise, quapontificesprofequerentur. Equi- demaliudeftImperij,aliudfacrorumadminiftratio:illudCaefarum eft, hoc Epifcoporum : Imperij vero adminiftratio ad vniuerfam Chriftianam Rempub. pertinet, qus vtrinque &religionem & Iu* fticiam comple&itur Quamobrem& Religionis facerdotes,vtfuntEpifcopi:&jufti*
ciae facerdotes, vt funt Reges & Principes, Imperatori fubiedi funt tanquam capitiChriftiansReipub. a quo communis falus deriua- tur. Non itaque re&è & Imperator & pontifex tanquam duo mem- A 2
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
braïnter fe comparantur:fedquoniam Imperator vniuerfa; Chri-
ftianaeileipub.prsEeft,& religionemEpifcopi.iufticiam Principes curant: optimè quidem Romanus pontifex tanquam Epifcopuscü Epifcopo comparatur: fednon reöè Pontifex Imperatori,mem- brum capiti,ada:quatur,multo minusanteponitur. Hos verö gradus Pontifex cóturbauir, & ad Monarchiam adi-
tum fibi muniuit,& Imperatoris fammum illud omnia temperandi
ius, ad fe tranftulit: vt demum vtrunque, turn facra, turn prophana
fuo arbitrio moderaretur. Et medius fidius vniuerfam Chriftianse
Reipub. confenfionem Pontifices fuftulerunt, vbi primumeosce-
pit atnbitiojVt etiam cum Imperatoribus de fumma dignitate con-
tenderent.Hic fons eft omnium perturbationum,omniü calamita-
tum, omnium bellorumciuilium: quj non tantum noftris tempo-
ribusjfedtotfeculis ChriftianamRempub.miferrimè afflixerunt.
Tolle hanc intollerabilem Pontificum ambitionem, tolle hanc im-
piam cupiditatem, nihil vfpiam reftabit difsidiorum. Hsc enim
fponte ceflfabunt, fponte tanquam flammar non iadatsc morientur.
Quare Catholici,exorta aliquacontrouerfia,diligenterattendant,
num de Religione,an veró de fuaMonarchia pótifex laboret: quod
fianimaduerterint,fpecieReligionisidagi,vtpotentiam non reöè
acquifitam retineat, vel etiam augeat, nó temere huic aflTentientur:
fedilliusinfatiabilicupiditatiatquelibidiniChriftiansReipublic*
totiusq; Cermanijeincolumitatétranquillitatemque anteponent.
. Videmus Italos pontificijs facris publicè deditiisimos efTe: ve-
rüm ü pontifex alicuius Reipublkf iuraimminuereconaretur,non
ïd ferendum efle exiftimarent. Nam Veneti,licet cauflaReligionis
pon tifici nullum bcllum moueant;tamen fi vel patriarchatus Aqui-
leienfis,vel alterius cuiufdam Ecdefiafticf madanda; ius ad fe tranf-
ferreijsinuitisanimuminduxerit, nó verebunturilliusvimfuisvi-
ribuspropulfare.
Florentiniolim in grauifsimo bello, quod cü Pontifice Grego
rioXI.gerebant,{acerdotes,quimetufulminisVaticaniiacrapera*
gere nó audebant,eo adduxerunt, vt munus fuumin omnibus tem-
plis rite obirent; eoque hoc aflecuti funt.ne ciuium animis in diuer
fes partcs diftraöisjipfius Reipub.vires interipfaarma debilitaren»
tur, Animaduertebatprudentifsimi viri,quando Reipub.dignitas
ageretur,non debere fe aliqua fuperftitione duci, vtius fuum aduer
. fuspoatiticcmnó dcfcndcrcnt,autDeicultumabeoimpediripo£-
„ .. fccre-
|
||||
|
COMMENTATIO,
(e crederent.Nihil ego de Galli? Regibus dicam: qui licet Catholicf
Religionideditifsimi eflent.-tamen nunquaajquo animo pafsifunt, vtobdudo Religionis velo,Pontifices illorumiura imminuerent: Nihil de prifcis noftris Imperatoribus referam, cüm ifla notiora fint,quamvt hoc loco commemorari debeanr. Hinoftraeztatis Csefares,inuiétifsimus & fortifsimus Carolus
V.fandifsimusFerdinandus, prudétifsimusMaximilianus,in diuer fis fuisa&ionibus oftéderunt fas nó efle,vtfèmper Romanorü Pon- tificum cupiditati morem gererent:cum& Carolus cum Pontifi- cibus bellaconftanti animo geflerit, & Ferdinandus&Maximilia- nus fummas cum ijscontrouerfias habuerint. Qmd veró deeo, qui modo rebus prxeft,inuictifsimo Imperatore Rudolpho dicam? vidi huius Legatos Rome,illuftrif.fortifs.Principem Flacchium,Or/- dinis Tohannitarum in Germania fummum Magiftrum,& Hierony- mum Tunnerum,ipfius Imperatoris Confiliarum,exquifit2 doclri nf jiTiagnse prudentif ,pr^clara; fidei atqueintegritatis virum: eranr cum illis in ïjfdem xdibus. Nam ad Cardinalem Madrutium,quem honorisgratianomino,Principetnatq; herummeumorani gene- re maximarum virtutum excellentifsimum diuerterat, quieospro fua confuetudine magnificè excipiebat, &fplendidè tradabat, fer- me totam seftatem nobifcum degebant: cuius morf hxc cauflaerat: Pontifex cupiebat ab Imperatore fibi obedicntiamprsfïarï. Ita enimconfuetudinerecepturn eflecontendebat. Legati,plusquam in mandatis habcbant, facere recufabant: Mandata autem eranr huiufmodi,vtPontificiobfequium vel reuerentiam,Ecclefia: veró obedientiam pollicerentur. Miffsefuntadlmperatorem hac de re liters : Interim acriter pugnandum fint Tunnerocum Cardina- libus,qui,vteuminfuamfententiamadducerent,vehementerla- borabant, fed is nihil commouebatur. Tandem vfque ab Impe- ratore obtineripofl*et,vtab eafbrma verborumdifcederer,quam optimi & laudatifsimi CacfaresFerdinandusauus & Maximilianus pater fecuti erant, fecit, quodiuflTum fuit, & in publico Cardinal!» urn confeflbjPontifici excelfo loco feden0 obfequium,Ecclefiar vc- rö obedientiam promittebat: Et in tota ifta aöione non tantum do örinam & prudentiam ,kd mirificam quoq; animi cóftantiam de- clarabat. Vifa eft hxc multis eo temporein vrbe ridicula contentio, cüm ha?c ipfa obfequijr& obedientiar vocabula non ita multum diC- cr€parent.SedPontifexoptimèintelligebat,quantumfepèparuis A j
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
in rebus momenti eflet, qui tantoperè de ifto obedienti* vocabiilo
nitebatur. In hac caufla prxftantifsimus Imperator Rodolphus ftatim initio oftendit,fe obligatum nó efle, vt Pontifici fubdito fuo, obedientiamprarftaret, quam fibiabeo deberiintelligeret: &prxl clara fundamenta jecit, vt paulatim imperij decus, in integrum re- ftituatur. Quid enim magis exoptari debet, nifi vt Pontifices de- finantlmperatoribuspr«efcribere,quidagereoporteat,& in omni- bus rebusexpe<ftent,quidamplifsimus GermaniciImperij Senatus decernat: id fi fecerint, vicifsim Imperatores eos obfequio colent, hoc eft,vtEpifcopos Lateranenfes venerabütur. Ad quam formam vbiomniareuocataerunt, non amplius tot fl u&ibus atq; procellis Chriftianum populum ia&ari videbimns. Quare fi nofterinui&jfsimus Imperator Rodolphus non ve-
ritusefthuicpontificiGregorioXIII. refragari,cüm eafibi tribui peteret, quae minimè tribuenda erant: & cüm maiores illius/ortif- fimus Carolus V. cum Pontificibus bella geflerit,& fandifsimus Ferdinandus, & prudentifsimus Maximilianus illorum conatibus fjEpèobuiamjërint: cum id fecerint cxtenAuftriacs familie lauda- tifsimiImperatores,in eo quoque conftantiam&prudentiamfu- am declararintrcüm Henrici,cümFriderici,cüm csteri maxima bel lacontraeosmoverint.-cümidem deregibus Galli«conftet,con- ftetdeltalis,& deltalorum fapientifsimis,& Catholicje religioni deditifsimis populis Venetis, &Florentinis: num quifquam in Ger mania Catholicorum Epifcoporum, & principum atq; caterorum Catholicorum ordinum hoctemporeinhaccauflaomniummaxi- ma,qua totius Germanig tranquillitas, atqueincolumitas contine- tur,dubitabitPontificisRomani impijs conatibus feopponere,& contra illius infidias Truccefium defendere f Num verö pontifex de religione follicitus eft, & non id agit,vt rurfus in Germania ftim- mum Imperium in Cf farem,in Eleftores, & Principes & Ciuitates, fibi conftituat ? Qupd fi de religioneagit, quid opus eftarmis? cur non amplifsimi Senatus Germanici decretumexpedat?equidem religionis termini non bene vi & armis proferuntur. Non enim vl- la vnquam gens tam effera, & tam immanis fuit, qua; non rerum fa- crarumcultumadfummiNuminis benignitatem reuocaret. Hoc enim omnibus innatum, inpreflum atque infculptum eft, humana ab homine,diuina non nifi & folo D eo proficifci. Quocirca omnes gestes atque hationes feinpcr exiftimarunt, minimè fierioporte- |
|||||
|
re,vt
|
|||||
|
COMMENTATIO.
re,vtvi&armisreligionesdhTeminarentur. In qua fententia &
GrjecoSj&Romanos fuifleaccepimus.Neq: tamen magnaadinir^r tione dignü eft, fi hi,qui &prudétifsimi & humanifsimiextiterunt, naturae leges incredibili ftudio obferuarüt,cum etiam Afïy rij, & Me di,& Perfae,quos Gr§ ei Barbaros appellabant,eandem rationem fe- cutifuerint:& nos finitimam gentem Turcicam nó modo vtBarba- ram,fed etiam vt crudelem & impiam deteftemur: mon tamé ad eum dementiaegradüperuenit,vthacinrenatur£ principiaconuelleret. Etfienim Turca; a Perfis de religione diflentiant: tamen non nilï de Imperiointerfecontendunt. Quod verö omnes gentes & nationes, &olim intellexerunt, Sc
nunc quoque hac noftrasetate exploratifsimumhabent,ferro ad religionem animos hominum non informari, folus Pontifex igno- raret? egomeherculètantaminfcitiacnotam huicnon imiram: a- gam illiuscauflTam: Aperte dico, quod casteri fciunt, eum quoque fcire, &eömelius,quantó exploratiusefleneceflfeeft,quodrerum traftandarumvfutotiescognouit. Quid ergo fibi vult? nihil, nifi quodexteri omnes,quiferroremrepetunt, & regnumpetunt,& vadunt folidavi. Namvtilli,ficquoque Pontifex de fuoimpe- riolaborat. Et quamuisCatholicisImperatoribus, & regibus, 8c Principibus perfuadet,futurum,vt deftatu deturbentur,nifi Catho licx religionis propugnationem fufcipiant: tamen id neq; religio- nis caufla facit, neque vt bene Imperatoribus, & regibus,& Princi- pibus confulatjfedvteorum armis bonos opprimat,quö facilius pofteain ipfos imperium exerceat. Equidemludseasncque Vul- cano confecrat, neque vrbe expellit. Quarhuiusreicaufaeft,cüm tantopere inEuangelicos feuiat ? num Iudxi hxretiei non funt? autfi funt,num Euangelici Iudaei$ deteriores exiftunt ? fanèita Pontifex ftatuit, nee immeritö. Nam Iudaa»etiam fi Cbriftum DEVM,&,falutis noftrx authorem efle negent: tamen Pontifkem fuum Principem agnofcunt : fed Euagelici Imperium Pontificis abijciunt, licetin Chrifto vero Deo & homine, omnis vitse beat* fpem pofitam habeant. Non itaque tanti eft, Chriftum contu- meliaafficere, quanti illudefta Pontificis Romanilmperio defcif- cere. Neque Archiepifcopus Pontificem offendiflet,etiamfilu- da:orum facra amplexus effet, vel, ü quid his facris magis impi- um eft: modo id occultaflet, &illiuslmperioobtemperaflet. Li- benteretiamhuic,moreConftantiuopolitano,tocvxotes&concu- , binas |
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
binasconccfsiflet,quotpotuifletalere,modoin officio manfifTet,
&Pontificem magiftratum fuum coluiffet, & talem magiftratum, qui poteftate etiam ipfum Imperatoremantecederet,&tanquam SolinGermaniaJmperatoritanquaLunse.omnemfplédoremim- pertiretur. CettèeofianimoArchiepifcopus fuiffet,etiamfi Chri- {lianamreHgtonépenitiisindubiumvocafTet:tameninteramantif- fimosfiliosprimumlocumtenuiffet. Atpoftquamaufuseftoften- dere,fe in Germania vnum tatum fummum magiftratum venerari, Imperatorem,hunc verè Solemefle,a quo neceffe fit, vt etiam Ponti fex deinceps lumë accipiat: cum hoc Impcratore,fe, & cfteros Ele- Gtores proximè coniungi, & ad horum au&oritatem alios ordi- nes accedere, qui fimul omnesinamplifsimo fenatu communibus fuffragijs ea pofsint decernere,quibuslmperijvires indies magis corroborentur: doli, & infidia: pontificum arceantur: diffen fiones tollantur: Chriftiansc Reipublics pax, otium,tranquillitas,leges,& iuditia &cjtera omnia ornamenta reftituantur:ibi pontifex fe con- tinereampliusnonpotuit,quinarmaexpediret,nelmperijfuiius in Germaniapenitusamitteret, fed vtid, quodimminutüeffet, re- cuperaret, &rurfusexanimifententiadominaretur. Nonitaque de religione Pontifex follicituseft,qiiKarmisminimèpropagatur, fed de Imperio fuo laborat: & Catholici Archiepifcopi,& Epifcopi, &caEteri Catholiciordines tam improuidierunt, &tamincauti,vt Pontificemiuuent, &Archiepifcopum&elecl:oreni Germania: de- ferant? cüm ille omnibus viribus nitatur, vt Germaniam fubiedam habeat: hic verö magnoanimo id agat, vt Germaniam feruitute ii- beret,& veterem honoré imperio reddat,& viam patefaciat,quem- admodum pofthac earum rerum inftituatur deliberatio,exquibus non tantum in ipfam Germaniam, fed etiam in cateras prouincias totius Chriftiana? Reipub.falus 8c incolumitas,& omnis felicitas re dundet. Neq; veró folum cófentientibus omnium gentium iudicijs,ve
rumetïam Catholicorum facrorum inftitutis repugnat,armis quen quam religionis cauffalaceffer?. Etenim Chriftusyita;beatje,& omnis fapientiaefonsjApoftolisinmandatis dedit,-vtmortalesdo- cerent, monitisexcitarët, fanftitatevitje, &laudabiliumaö:ionum conftan.tiaad cupiditatem rerum diuinaruminfiammarent. Nulla autem praecepta extant de ferendis bellis, de vi & armis.quibus ho- min es cogerentur: nulla etiam de Ecclciufticis prscfcduris, digni. tatibus,
|
||||
|
COMMENTATIÖ.
tatibus,&honoribus:vtijs, quiRomanafacracoliüflenr, ornaren-
tur: qui reliquiflent, fpoliarentur. Imö hoc modo CatfroUca; reli- gionisvniuerfadoétrinafuftollitur. Quidenimdeprouidétja Dei, &atterno illius decreto exiftimabimus, fi Pontifex artnis in bea- torum numerum mortales aggregarepoterit: vbiporröerit gratia, & benignitas, quamentis noftrzaflenflo excitatur,fi id Pontifex in fua poteftatc habeat f quod erit noftrar iuftitix firmamentum, fi ca, nondiuinas erga nos voluntatis conftantia ,{ed Pontificis incerto Marte n itatur ? quomodo fidem, & fpem & charitatcm tucb im ur, fi eaomniaa rebus extcrnispendeant.'quidfietSacramentis.quibus pietasnoftracorroboratur,fiidmelius armis efïïcitur? Deniqme vim cuiquam rcligionis caufla facere, nihil aliud eft, quamreligio- nem è medio tollcre. Qupd cum Pontifex, velat rcligionis mm- mus Interpres, non ignorct: tamen Archiepifcopum, quöd aRo- manis facris difceflerit,exturbandum effecenfet: & (ciens omni- um facrorum fundamenta labefadari mavult, quam nó Imperium in alios obtinere.Qup adigit mortales immenfa dominandi libido? quis vero Catholicorü nonab hacimpiacupiditateabhorreatfquis non fadum deteftetur? prxfèrtim cüm fimul eam quoq: legem tol- lat,quarfolahaftenus totius Germaniartranquillitatematqueinco- lumitatem conferuauit. Ideoenimfaluberrimailladepacereligio- nis fan&io lataeft,utvis &armaceflarent:ne, fiin nofmetipfos mu- tuo fjeuiremus j communipatriar vaftitatem atq; interitum machi- naremur. Qua: fi non extaret,tamen,quiaipfius ratio natura:im- preflaatqueinfixa eft,meritó ad eam omnium harumcontrouer- fiaruminditia,tanquam ad normam,reuocaremus. Num verö,poileaquam necefl'ario tempore iampridem confti
tutaeft,eameripipatiemur,vtomnia:quitatefublata,mutuisodijs atque difsidijs ad arma concitati,communi exitio Romani Pontifi- cis Monarchiamftabiliamus f Et hoc Catholiciprobabunt,&aure- am bullam in ore habebunt, &ita loquentur, atque fi eodem loco rurfus effent omnia,quo olim fuerunt f an nó perfpicuum e/t,com- cnutato Reipublic* ftatu, non ex ijs legibus, quac extiterunt, fcd ex ijs,qua:vigcnt,de rebuspronuntiarioportere?habebatPontifex apudfcculumpriusfuilmperij quoddamius:poftquam verohxc aurea Religionis fan&io, quafi diuinitus Ccclo lapfa, fluduantcm Rcnipublicam rurfus in tuto collocauit, Pontificis fummapoteftas ad Impcrii Senatum translata eft, qui folus poteft de Cermanorum S
|
||||
|
DE CAVSA eOLONIENSI
con.tr onetfijs decerncrc, ea, quaeReipub. inprimisfalutariaefle i»>
dicabuntur. Hac nihil loei Pontifex habet. Numhoceftquoddo- let ï nurn idcirco armainduéda funt, vt lex,Pontificis imperio aded ïnfefta,euertatur f num omnibus viribus incumbènduni erit,vt ar- (ftifsima prxclarifsimi muneris focietas, quarlmperatoricumEle- jftbribuSj&caeterisordinibus intercedit, penitus labefadetur?3£ ideopotifsimumlabefaftetur,vt Pontifex fuaillamprifcam in-Ger- jpiania monarchiam recuperetf quid yeró huic nobifcum rei eft^eur per eum quieti efle nonpofïumus t num follicitus eft de mentibus, &animabusEuangelicorum,nepereant? o falutisnoftraamantif- Jlmumr|ontificem,quibeatitudiné nonpofleconfiftereexiftimet, _nifi ElejÊtores & Principes fuis poflefsionibus vi eijciantur. Depo- nat fanè.hanc nimiam curam,nec fe tantoperè affligat}non fe mace^ retearummétiiim,atq;animarücaufla,qu£Eiarnpridéfibimetipfi^, pro/pexeruntneq;cupiunt,vtfuagratiatantumlaborisexantletiu'. (.. Num veró Catholicorü patrocinium fufcipit ? at non opus eft. ..Haberit Imperatorë, &Imperij Senatü, cuius patrocinio facilè de- fendentur. DeindeEuangelicinullainiuriaCatholicosafficiüt, & CatholiciEuagelicos nó laceflent,modö Pontifex aullaodiaaccen dat. Legis enim,quahabemus,eavis eft,vt & Catholici Euagelicos> & Euangelici Catholicos fratrü loco ducat ^Et etiamü certis opinio nibus inter fe difsideant, ne tamen vlla voluptatü atque animorurn dififenfione conflidentur. Hxc quidem lex,quod aequiim eft,omni- bus tribuit, nee aliud vult,nifi vt quod vni redum eft,alteri quoque reftum exiflimetur. Tantam iuftitia: acquitatem fi nos Germani nö adhiberemus, reftè faceret Pontifex, fi ad eam colendam omnium animosexcitaret:cümveröineanoftrafpótepropendeamus,quid ©pus eft, vtn os è medio quaficurfureuocet,&ad odia& armaaccêw dat ? num Pontifex ferre non poteft, vt Catholici Euangelicos tan- quam fratres colantf At Mahometcs Chriftianos fratrü loco haberi voluit. Pontifex,Mahömetehominebarbaroimmanior,prohibe* bit,ne Chriftiani Chriftianos fraternoamoreprofequaturfaffunt hsretici. fateor, fi id hjereticum efle vult, eos fingulari virtute prae- .ditos effe, qui fingulariaqujcdam doörin* capita obfèruauerintB qua licet a Catholicorü facris difcrepare videantuntamen qüando» quidem vnacumCatholicisin vniusChriftibeneuolentia acquie* fcunt: merito quidem Catholici eos, vt Germanos, hoc eft, vt fra- ^samldütundonec aut illijhorum doclrina melius percipiaiii. i
|
||||
|
COMMENTATTO.
telhi,illorumfententiarcdiusintelligant.Ita,veiomneseninusaH
qaado Catholici, & Pótifexlmpenj fui maieftatcin Germaniarecu perabit: vel omnes erimus Euagelici,& Pótifex quoq: pro fua fiugu teriprudétiamaioripartiafsétietur, &viuemuscüboncompagnó, ♦toptimifocijr&quicquidodijintercefsit, ex animo delebimus. Qua ergo de caufla Pótifex in Archiepifcopum imprefsionem
facit,& tam plenam a:quitatis,& pietatis legem conuellit/Num hgc ad Ecclefiafticos non pertinet? Pontifexequidé Catholicosin Ger- mania eoad<Iuxit,vthocipfum in Comitijslaborent:(èdEuangeli- ei nunquam id comprobarunt. Ita vnhis partis fententia cómunit decretilocohaberinonpoteft. Nequevllaprobabiiis ratio eft,vtlc' gem Ecclefiafticis eripiamus. Qupd (i caufla, propter quam lex la- taeft,ad Ecclefiafticos pertinetran non etiamlexpertinebit/quare igitur lexfancitafuit .?certè vtpublka tranquillitas reftitueretur. CümènimnónuIliijsfacriSjquxamaioribusaccepiffent,muhaac« cefsifle exiflimaflent, qux tanqua humana i rebus diuinis piè feiun- gerentur:non veriti funt rem aggredi,praefertim cum multa, vtidfj cerentjcohortarentur. Hinc oftaeft diflenfio. Nam cura illi fimul quoq: Pontificis Imperium tanquam alie-
num a Chriftiinftitutis abieciflent: eare Pótifexmirum inmodum conturbattis eft. QuiveróinOermaniaerant.induas partes difceC- ferunt: Alij pri(ca facra,-vt a maioribus acccpcrat, retinenda cfle iu- dicarunt, licet Pontificis intolcrabilcm poten tiam nó minus qujfrft csteri deteftarétur: Alij verö &hanc infringebant,& qua? prsterea vitiofa cenferent antiquabant.IUi Catholici: hi Euangelici appella- tifunt: Non quöd hi quoq; fe Catholicos dici non vellent,aut quod illiabEuangelica doétrinaabhorrerét: fed quiailli Catholicüiudi> carunt, quod maiorü fuorum temporibus extitiflet, Catholicf ntri men retinuerunt:Hi,quiaadEuangelicsedocl;nna: normam ftiain- ftituta potifsimum fe re«ocaredicerent, ex ea quoque re nomen* acecperunt. Pontifex,qui xquo animo forfan tulifl'ct,etiamfi omi niafacraabrogaflent, modo illud de fuo Imperio caputintegrurrt reliquiflènt, naftus occafionem, vt iusfuumdefendctetieös/qui Romanafacra retinebant, in Euahgelicos condtabat, ad hancoi pinionumdiflenfionemoccultaPrincipumodia accendebat Nai fiiïh eft belhim , ïn quo vidoria a CathoHcorum partibus üxtitf. Sed poftea ex huius belli reliquijs , maximum incendium ccxj'ft tam«ft, qao-fai>èconflagrafleninis',-nifi|>rudenti/s«misröt patri 8 z
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
atnantifsimus Imperator Ferdinandns,tantomalo faluberrimum
remedium adhibuhTet: quod cüm inlibertate fitum efl*et,vt quis poflet impunè vel Catholicis,vel Euangelicis (acris adhacreftrere, ea libertaslegepermiflaeft, vt Germania:otium reftitueretur. Anita- que hoc ad Ecclefiafticos non pertinet ? num hos excludemus, vt iterum GermaniaperturbeturC Atmaiores legempromulgarunt, vtbeilumè medio tollerent:noslegisbeneficio Ecclefiafticos pri- uabimus,vt bellum moueatur ? Si Principes & reliqui ordines Ger<- mani«Pontificijs caftris excefleruut, cum nullalcxcxtarct,poftca- quamextat,Ecclefiafticiid facere non poterunt ? Num vcróne- cefsitas folum lege extorfit,arquitas verö non fuafic? minimè.quod enim necefsitas poftulabat,id quoq; vt fieret, aquitatis ratio inpri* mis flagitabat. Etfi enim publica tranquillitas,& incolumitas toi' tius Germanix hortabatur tmperatorem,& cscteros ordines, vt le- gemferrent: tamen neque Imperator,neque CatholiciEledores &Epifcopi,& Principes,adeamconftituendam etiamfummope- riculo propofito compelli potuiflent, nifi vt ita fïeret,arquum & iu- ftum,&literis facris confentaneüefleexiftimaflfent.Videbantcnim religionis fanditatem, non nifi a diuina benignitatc proficiicildeo ftaruebant rectum non efle, fi vel vi, vel armis homines ad Religio- nis cultum amplcdendum adigeretnr. Perfpexerant,nec accrbifsi- mis tormentis, nee crudelifsimis flammis, quas Pontifex adhibuif- fet,quicquamprofici,quo minus quifquecum Religionis cultum tneretur, quem verum efle fibiperfiiafiffet. ldcirco,quodtranquil- litatis caufla facereoportebat, ïdtantó libentius faciebant,cüm idipfum quoq; omnium animis infitaratio, & literarum facrarum maieftas, & (apientifsimorum Theologorum autoritas,& expericn tia tefti s hortaret ur. Qupd itaque necefsitas iu(sit,xquitas hortata eft,id cur in Ec>
clefiafticislocum haberenó volumus ? Numhoneftum eft,permif- fo Religionis cultu de honoribus & dignitatibus contendere ? num dignitatem Religione potiorem effe ducimus ? nihil (anè er it turpi» us; num honorum illecebris eos ad Catholicx Religionis facra am- pleAendainvitabimus i ea quoque re nihil foedius. Non enim vlla pietaseft,qushonorumcupiditate oftenditur, fedpietatis impia fimulatio: neq;priclarcadmodum defua religione exiftimat,qut illius aflenfionempramijsexcitaripoflearbitratur. Ea Ytró Germania: ratio eft, & is rcrum ftatus, vt nul li profef-
fjoncm
|
||||
|
COMMENTATIO.
fionem Euangelicse Religionis damno cfle oportc.it. An veró dam-
num non eft, dignitatibus & honoribus priuari ? imo damn um tan- tö maiuseft, quantö grauiuscffeoportet ,quodcum fummaigno- miniaconiungitur. Non enim ciuis eft Rcipublica:, cuiadhono- rcs viapraecludituttvel fi ciuis eft,infamem efle neccfle eft: & Ponti- fex tot principum,&Comitum,&Baronum,&Equitum,&Ciuiü liberos,tumexules,tuminfamesefleprónuntiabit?&iftiignomini- amarquo animo ferent,nequevindicabunt ? Sedinterimquseca:- teri ciues,tributapendent ? cum arquum fit,vt quieadem onerafu- ftinent,etiam ijfdem commodisperfruantur. Num vero Lexde religione,lex erit, nifiotium Germaniarcon
(èruetf quomodo autépr*ftabit,fi vnam partcmaddignitatescuc har,a!teram ignominia afficiat ? hac enim rationc inimicitiarum,& difsidinrum & bellorum ciuiliüm femina vndiq;fparguntur, non tolluntur. Namfi tantoperèplaceccxturbare Colonicnfem,quia Euangelicus eft: quid (i altera pars exturbet Mogun tin .um, quia Ca tholicus eft: exturbet Treuiréfem,exturbet cseteros: num hoc quo- queplaccret? minimè. Non enim jcquum eft.vtCatholicusArchi- epifcopus expellatur. Neque fanè vllapoteritefle tranquillitas, fi non in pari caufla, vtriufq; partis eadem fit condit io Qupd fi Pon- tifex tantum Catholicis ad Ecclefiafticas praefe&uras aditum efle tc lir, qui d fierct, fi nemo amplius in Germania Pótificiam rcligionem colcretjfedomnesfèadEuangelicosconferrent fquónam Germa- ni commigrarent f1 Pontifex enim nouas coloniasmitterethomi- ttumCatholicorum, quiEcclefiafticos principatusoccuparent, & ij non ferrét fubditosEuangelicos, nee hos dignosiudicarét, quos yllaalia terra fuftentaret. Omnes itaq; nauibus in altum Occanum aueöosfubmcrgerentjitaGermanipaulatiin Germaniam amitte- rent.Quaccüm ridiculafintjmeritö etiamtaliaviderid€bét,exqui- bus ifta confequuntur. Siueitaq; necefsitatem rei, fiuearquitatem intueamur, vtrun»
que oftendit,Euangelicar religionis caufla Ecclefiafticam prarfeöu- ram nemini eripi oportererquodipfumquoque altera lexconfir- niat,qua?de publicapace lata eft, & legemdcreligioneperfpicuè interpretatur. Nam cüm nullam cauflam, quacennque fit, tanti momenti ve-
litefle, vt ob eam quis arma contra alterum moueat: certèetiam religionis caufla id Heri prohibet; Si nó minus Ecclefiafbcos,quaxn. B 3
|
||||
|
DE eAVS'A CÖLÖNlËNSt
e*teros ordihes eömpleótitur. Non ego de hac replüracficèfeiïfj
{êdfamenquianonnullacontraafférrifolent,ne quisin ijsaliquid ponderis ene exiftimet,paucis,quam illa inania fint,exponarn:vt eó magis Catholici fibi a Pontifici/sinfidijscauendumefTeintellgarit. Iuramentum inquiunt, quod Archiépifcopus collegio dedit.Reli-» gionisfan<5Honiderogat:autitaquepra:ftet,qua:iurauit,autArchi« cpifcopatiim deponat.Mihi veró placetconditio.Quse enim cflet fo cietas mortalium, ffnon promiflbrum confUntia, iuramétorumqj fides feruaretur. Neq;fanèGenrunorumeftfidem fallere,quorum autemilludquafipropriüfit,& Vngarorumad Vernam clades te- ftatur: & Bohemis nó deeft,quod de hac re conquerantur: Quis ve- ró iufsit.vtiuramentatanqua machina: ad omnium Germanorü Ie-; gem cuertendam adhiberentur ? num abfq; alterhis partis confenfu iaramentorü forma: confici potuerunt.?prseterea, fas ne eft religio^ nem iuramentis ftabilire f fl veraeft religio i quid opus eft iuramen- tis ? fin fal&,rurfus quidiuratnentis opus eft.?cüm quisqueveraper feampleftatur,nemoautemfalfis,iuramétorum cauffaadhfrefcat. Porró,religio munus diuinum eft:iuramentorum autem ratio inuenta eft earum rerum caufl"a,quae humanis viribus fubieda: funt. Non itaque confentaneum eft,vt ad res diuinas ftabiliendas adiun- gantur: vel fi eo quoq; transferreplacet,non plusexigent, nifi quan tomhumansevirespatiuntur. Iuramentum itaque profefsionis fidei,quod Pontifexin Ger-
maniamintroduxit:aut folümodofidemcuiufq,- explorat, & reótè iHrat,quiidiurat,quodfentit.autetiamcóftantiamrequirit,&non p^lus obligat, nifi quantum illius,quiiuratin poteftatë cadit. Equi-! aem iuramenti ea vis non eft, vt quis in pofterum, quód fèntit, non fentiat, & quod credit, non credat. Non enim religio ad iuramen-, tttm, Ced iuramentum ad religionem reuocatür :cüm ncrao credat, q,uia iurauit:fed ideo quifque iuret.quia credat. Quare fi eueniat, vt fe falfis &impijs facris adhscrefecre peni-
tits animo ftatu turn habeat: non poteritfanèvir bonus ad ducijVtin' ijs perfeueret,«tiamfi mille iuramentis fe obligauüTet. At Cathoü^ ca religio vera eft ? iêa<fanè videtur. Sed Euangelicus eam falfam éflc tlatuit:refténe, idegonó difputo: nifi quodfieri non pofsit,vtqusc< falfscffecredat,ij&tanquamverisaflentiatur. Iurisconfultiaiunt, qaod quifque ex animi fuiièntentiaiuret, & licet verse cauflac natu-» ra foriitan alia ilt: tamen id £um im'are, quod credit ^exirtuuat. c 3 Quare |
||||
|
~ ' COMMENT ATI'ö, ' 5
<Juare fi hoc ipfum amplius non credit, iuramenti ratrö ininimè
turn aftringit, vt quod non credit,tamencredat:quandoquHdem.id •tale eft > vt fieri non pofsit. Idcirco iuramenturn nihil eiufinodi re- :quirit. QuocircaimmeritöArchiepifcopuscoarguitur. Namiu-, rauit eo tempore, cümadhuc perfuaium haberetea veraeffe,quse iftaiuramenti forma comprehendebantur. Atpoftquameafalfa ivideri coepi(Tent,non potuitadduci.ytquafalfa iudicaflfet, eatan- quann vera comprobaret: Ideominimè diisimulauit,fediiigenuè przfe tulitralterüab omni fuco alieni peel oris indiciü eft: alter urn ;«mimummagnum,&generofum indicat:cümid ipfum quod fen- tit, nullius velincomodi.velpericuli metudeterritus, aperte pro- fiteatur. Quod veroiuramentum valt, vt in Catholicae religionis iludio fubditoscontineatrnec in eo violaci iurifiurandi veftigium apparet. Nam claufukadiundaeft,quantumpo(sit. Recordor amplifsimum Sc excellentifsimum CardinalemComen/èm, querri honoris gratia nomino, cüm certum ^ïego cium apud ill um trraéta- tfem, &huiusiuramenti difficultatess.quod adfubditos.,afferrcrn: jclaufulam illammonftrafle,vtoftenderet, non plus reqiiIri»<jHam recl:è üeri pofsit. QuoditaqueCardinalesRoinarnon ficiunt;vt plus exigant, quam iuramentiratio, Sc natura velit; id Catholici ia Germaniaa quoquam flagitabuntf Archiepifcopus,cumRomanisfkcrisridemhaberet,ineorum
öbferuantiafubditosconfirmauit,quantum potuit: ubi veró non amplius afl*entiretur, nonpotuitquoquefubditis eScornmendare, iLquibusipfèabhorreret:fedoportebat>vtfuocxemploadEuange Ücafacraeosinuitaret, quemadmodum ahteafuorexemploadCa4- tholica facrainflammauerat. Interea tamen hocprseftatEuangeli- ■cusCatholicis,quodCatholicusEuangclicispr2Eftabat,neanrenti- «ndilibertatéimpediat. QuareigicürArchiepifcopusadvllatnco- ditionemprsftadamadigitur, quicontraconditionf nihil molitus fuerit &iuramentüintegrüferuauerit:<:ütnjionplus!iurauit,quarn pofsitmec minus qua pofsitrprsftiterit-Etta.raé nó defunt.quï per- jurij mentioné facianti cüm interim Pontifex nö alia ob cauflkmeu icupiatexpellereinifi quod adducinó pofsit ^vtillüdperjuriücom- ^nittat.Nam fi Catholicüfe eiTe diceret,ètüfi alia facra animo cópro >i?aret, Pótifexmaxiinèacquiefceret. Q^id verö hocaüud eflet,qua itientem fallere ? in quo veraperjuri; ratio in eft. S.ed cüm Archie^- ^ifcpptis ab eoabhprreaffcarmaïttiliuiöcitantur. itaplan è re^ i \t ... ■. indicau
|
||||
|
DE CAVSA COLONrENSI
indicat,ab Archiepifcopoiuramentum non violari,dum quodr.oh
Ainpliuscredit, ab eo difcedit: fed tune dcmum iuramentiimeimi violaturum efle, fi Pontifici obtemperaret, & cmoluméti gratia fci- ens falleret, & quod fentirct, minimè profiteretur. Quod fi itaque periurïum eft, non facerc id, quod Archiepifcopus facit:ccrtè ne- ceffeeft,utineo,quodfacit,di&orumfa&orumqueconftantiama- ximè eluccat. Quid vcrö iniquius cuiquam poteft acddcrcquam fi idcirco,quöd periurium fugiat,pcriury coarguatur. Eadern ratio eft voti, quo caftitas promittitur. Non enim plus
obligat, nifïquantü cuiufq, viresfinüt. Annitiquidem debetis,qui rouitjUtprimum illum gradü caftitatis aflequatur,vbi vcró cö acce- derc non poteft, faltemidoperamdabit,vt in fecüdo gradupedem figat.Primus autem gradus caftitatis eft,omni pucllarum.ac faemi- narum complexu penitus abftinere.quiddicoabftinerc? imöncc cogitare hac de re debet, modo fummam perfc&ionem TclitaiTe- qui:quxinfoloslanguidos, &yietos Pontifices,&decrepitosca- pucinos cadit. Alter gradus caftitatis eftmatrimonium:legitima maris &F«minac coniunclio,ideoinftituta,vtfobolesgeneretur, qus & DEvm laudet,&hominum commodisinferuiat. Archiepi- lcopus, Heet ad primum gradum non potuerit aipirare, tamen lau - dandus eft,quod vxoreductaalterumgradum obtinucrit. Neque tantum Euangelici itafentiunt,Ecclefiaftico$ pofle cóiugia celeb r^. re: fedctiam Catholici, quiafophiftica abhorrét,fateantur neccflc eft, quödhaec Apoftoli Pauliautoritate,& prima: Ecclefix teftimo- nio comprobentur: & quidem in (Sermania principio cófuetudine receptaruerunt,&annaliümonumentisproditumeft,maximashu ius rei gratiacontentiones a, Catholicis facerdotibus fufceptas fuif' fe multo ante, quam vnquam religionis mutatio inftituta fuerit. Et nequidde Gnecis dicam.inHifpania diui Iacobi,czterorumque ordinum religiofimilites,cüminiciö votis aftricti effent, ne vxores ducerenc,polteavotisfoluti,matnmoniacontraxerunt. Otnnisitaq; haccratio,nouddiuinofedabhumanoiurcori-
tur: quod tale eft, vr eadem condirione, qua ftatutum eft, etiam ab - rogetur. Catholici hoc non inficiantur: tantum contendunc acquum c(fe, nc quisEcclefiafticorum fuo marte nuptiascelebret, antcquam Romani Pontifieis autoritas accefferit. Scd hoc reAè Catholicus catholico, non autem rede catholicusEuangelicodi- xerit. NamcümisPoatificiafacrapeiutusreliquerir, nonamplius quicquam
|
||||
|
COMMEttTATÏ(\
quicquampenfihabet,quidPótifex de his rebus vel iubeat,vel pro-
hibeatjfedadidfolumattendit, quidfuóereligionisinftitutapoftu- lent. Nequc veró bene fentiunt, qui EpiTcoporum nuptijs, Ecclefiafti'
ei ordinis ftatum labefaftari dicunt. Non enim Ecclefiaftici ordinis diguitas in eo fita eft, v t quis vxore careat, fed vt careat libidine, ca- reat ambitione,careatauaritia,colat virtutem,pietatem,manfuetu- dincm,& humanitatemj& exerceat cartera charitatis offkia.quibus Chriftiani animipotifsimuminterfedeuinciütunqujelicetab om- bus requirantur, tamen maxime Ecclefiafticos decent, cüm non a- Hamobcauflarneorurnordoinftitiitusfit, nifivt ftioexemploreli- quos rnortales a viti/'s deterreant,& ad virtutem exhortétur. Quod etiam alijs bene conftitutis rebuspubl. nullum incommodum attu- lit.exeo ChriftianaRefpublica nihil detrimenticapiet. Qupndam Romani Confules, & Senatores amplifsima habebant facerdotia: erant Pontifices, Augures,Flamines, tin ipfis bellis facraperage- bant, & tamen matrimonijs fruebantur, & prolis educationem fuse Reipub. faluberrimam efle iudicabant. Cur itaque nos tantoperè metuimus,ne huiufmodiconiugijspublicusftatuseuertatur.Num hac ratione fiet, vt Ecclefiafticx ptxfedurx alienentur, & ad hxre- des tranfeant ? ita quidem dicunt: fed hoc quod dicunt, neceflariö non fequitur. Facilè enim neidaccidat,caueripoteft: nee quicqua tam folutum erit, quod non certis legum vinculis demum aftringa- tur. At iftis legibus non parebunt. male me herculè fecerint,fi non pareant,& meritö quadoidaccidet, plecluntur. Sediarnantequam horum aliquid fadumfuerit,qu£ecauflaeft, vtquenquamaccufe- mus? Equidem Archiepircopus,etiamfi velit,tamen,quod tantope-
rè metuunt,adidfaciendum nullas facultateshabebit: nifi &colle- gium,& reliqui quorum intereft,afTentiantur.Quoditaq; ab eo fleri non poteft, curilliusaccufatur,antequam vlluminditium extet: & cuminfingulos dieslongèdiuerfam fug voluntatis teftificationem praebeat? Optatenim, vttotiuscollegijmaxima con(ènfione, hu- iufmodi leges condantur,quibus omnibus iftis vel alienadi vel fuc- cedendivijsoccurratur. Sed principes rem fuam agent. Sitfanè: non tamen laudabuntur, fi quid agent, cuius non pofsint rationem reddere: nee accufari debent,antequam exploratum fit,quo confï- lio remaliquamfeeerint; Sc niininiè rccliun eft, fi quidinitiocom- C
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
miffum fint, cum omnianouaacciderent, necfatïs adhucintelligï
pofTet, quemadmodumresbenèconftitueretur,vtiftaruma<9:ionu inuidiaminhanccauflamtransferamiis. At,Sa!entinus,quem ho- noris gratianomiuo,Archiepifcopatu decefsit. Reöè fanè fecit, & optimi viri officio funóhis eft. Cur non itaque idem Truccefius fa- cit f Alia ratio eft, & quidem vterque laudabiliter egit: Salentinus, quivxoriscauflfaArchiepifcopatumpr£Etermifit.& Truccefius, qui vxorem cum Archiepifcopatu coniunxit. Nam Salentinus iuramen ti fidem fregiflet,fi vxore duda Archiepifcopatum tamen guber- naflet. Truccefius,etiamfi vxore du&a Archiepifcopatum admini- ftretjiuramenti tamen fidem minimè frangit: quandoquidem alter Romaiif Ecclefie inftitutis fidem adhibet:alter Euangelics religio- nisprxceptisobtemperat, lamquicreditfasnonefle,vtEcclefia- fticus duöa vxore Archiepifcopatu adminiftret, & hoc ipfum quo- que iurat: is fi aliter facit, iufiurandum violat, quadoquidem fciens fallit.Qiii vero id quidem iurat,fed adaliam poftea notitiam perue^ nit, vt hoc non folum fas efle credat, verumetiam nefas,fi aliter fiat abeo,quiabftinenti«edonumnonhabeat:& hocipfum quodcre- dit, etiam facit: non folum iufiurandum non violat,fediurifiurandi fidem maxime tuetur: cum non plus iurarir, nifi quantum pofsit .- &quodpofsit,minimèalicuiusemolumenticaufladifsimulandum efleputet. VtitaqueSalentinusArchiepifcopatumdeponendoin- tegritatemprajftitit: ItaTruccefius Archiepifcopatum retinendo non minorem fidei,atque conftantijelaudem aflequitur. Quod ve- rö & pontificis infidias cauet: &periculafibi propofita contemnit: & vim illatam forti 8c magno animo propulfat: & communis liber- tatiscau{Tamdefendit:&patriadecora,&ornamentaftrenuè tue- tur : id mediusfidius tale eft, quod omnibus feculis prsdicari debe- at. Quodüvirtus,etiamin hoftelaudandaeft: multömagisCatho^ lici in homine Germano,tam fingularem,generofi animi magnitu- nemcelebrabunt. Quid itaque opus eft vt mentiofiatabaduerfa- rijs ftipulationum,conuentionü,padionum,tranfaftionum. Num Archiepifcopusiura,& beneficia, & immunitates vel Capitulivel fubditorum imminuit.?nihil planè huiufmodi quifquam demon- ftrat. QHareomnisifteverborumftrepitus non aliörefertur, nifi ad iuramentum profefsionis fidei,& ad votum caftitatis. Vtrum- que autem faluum & integrum efle oftédimus, & ita fakwm, & in- tegrum, vt fi Aichiepifcopus id faccret,<juod Pótifex requirit,tunc demum
|
||||
|
COMMENTATIO,
demnm iuramentum profefsionis iidei,& votum caftkatis maxime
infringeret. Qiiare fi neutrum impedit, quó minus Archiepifco- pus, vcladEuangelicafacra fe adiungat, vel vxorem ducat:iniquum eft,quod Pontifexagit,neque laudari pofTunt,ea,quse certi Capitu-- lares inftinftu Pontificisaduerfus fuum Principem moliuntur. Etfi enim ius Eleflionis habeant: tamcn itahabent, ne eo ad-
uerfusfuum magiftratumillegitimomodo vtantur. Nam aliudcö: Archiepifcopum eligere,quando nullus exiflit, aliud quado ftiper- ftesprouinciamnondepofuit. Illudiuselectioniscertum&expe- ditumeft, &multitudo fuffragiorum vidoriam aflequitur. Hic verocauendumeftmagnoperèj neilludius temere vfurpatum, in crimen contumacia», atque rebellionisconuertatur. Nam etiamfi vniuerfum collegium fuo Archiepifcoporefifteret: tamen iuciicc opusforet,qiüpriuscau{Tam difceptaret, antequamadaliumcoo- ptandumcóuenirent: iamveröpracipuiexcollegisinofficio per- feuerant,reliqui defciuerunt:& hos Archiepifcopus vt contumaces & rebelles accufat: & qui in officio manent,de ijfdem conquerütur.- Ideo multó magis decuiflet iudicem hüc prius auditum, antequam de alio in confilium iuiflent. Neque verö c onfentaneum efl, vt quibus Archiepi/copi & Ele'
ftoris conftituendi facultas fit,i j quoque remouendi abfolutum ius habeant: cümaddefignandum,collegij fuffragia fufficiant: adre- mouendum,parum valeant, nifi ctiam aliorum autoritas acceflTerit. Nam qui defignatus eft,cüm initio collega efTet,pofteafit magiftra- tus: qui non nifi C«efarem fuperiorem agnofcit, & certo vinculo cü ca-'teris Elefloribus deuincitur: & cui non tantum Capitulum, fed etiam fubditi vniuerfe iftius regionis facrameflto fidelitatis obftri- ftifunt; ItaadeligendumfoliusCollegij, &quidemmaiorispartis fuffragia fatis ponderis habent:ad remouendum non tantum colle- gij, fed & Imperatoris, & Ele&orum Imperij, & fubditorum,maxi- mè Comitum & Baronum,& equeftris ordinis cófenfus requiritur. At Pontifex fupremus Iudcxeft, qui Truccefium priuandum
efle exiftimauit. Hoc quidem prsclarè diceretur ,fires eodem ftatu eflet,quo olim fuit.Verüm fancitalegepacificationis,ius Pon- tificis in Germania eó vfque fublatum eft, donec rurfus vnius reli- gionis ftudio confociemur. Nam fi Pontificis religionis confènfio exorietur, Pótifex rurfus in Germania Imperator erit: fin vero Eu- aegelica-* religionis confènfioefflorefcet,exclufo bono Pontifice, C a
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
nofterlmperatot,vnacumamplifsimo Senatufumrrmm Imperium
aflequitur: Interea Pontifex exorta cócrouerfia, iudcx minimc erit,
cümpars fit eorum,quilitigant. Seddemus,quodpriuandi ius ha-
beat: tamen illius terminos vlterius prorogare nó poteft,quam re-
rumfacrarumfines monftrant. Nihilitaquealiudaget, nifivt Ar-
chiepifcopo facris interdicat:idautemqu2nri3:ftnnct,exeo pa-
tet,quöd fua fponte ab ijs facris difceflerit: quid autem hoc ad prin
cipatum, cuiusfupremumius penes Casfaremeft, & fmperij Sena-
tum: vt nihil ratum habere oporteat, nifi quod illi communi confi-
liodeterminarint.
Sed Pontificisfêntentiam etiam Caffar probauit: verum eft,
probauit vt Catholicus,& vt Catholicus monuit, vt huic obtempe- raretur. Neque hoc in lmperatore longè optimo reprehendide- bet,fed potius laudari,quöd fux religioni faueat,vt malit Romano- rum facrorum cultorem Archiepifcopum exiflere, quam eum, qui ab his facris difceflerit: quemadmodum rurfusidem inEuangelicis EIe<3:oribus,& principibus, & carteris ordinibus maximoperè prx- dicandum eft,figaudeantArchiepifcopum ad illornm facrafeag- gregarte,cuiusauthoritate&prudentiaresEuangelicorum indies magis ftabiliantur. Natura enim hoc afFert,vt quifque in eos maxi- me propendeat,cum quibus ciufdem religionis focietas intercedit. Ncc ego is fum,qui cupiat Catholicisperfuadere, vt Archiepifcopü collaudent,qiiöd ad Euangelicos fe contulerit: hoc enim tali modo fieri non poteft : cüm quifque fua facra alterius facris anteponat. Idcircomihipropofitum non eft, de hac re, velinhancvelinillam partemdifferere: tantum ita flatuo:licetCatholicorü &Euangeli- corum de Chriftiana religione difcrepantes opiniones,& fententia: exiftant: tamen a?quumefle,vt cüm Germanifint,de rehgionequi- dem inter fe placidè difceptenv,& id quod maxime verum eft,exqui rant:attamende Imperij dignit-ate, atque maieftate amplificanda idem fentiant,idem velint,idem optent. Non igitur male Imperator, qui vt Catholicus, Pontificis fen-
tentiamprobarit:quimonueritTruccefium,vt mallet alteriprouin ciam tradere, quam eam fibi retinere: qui etiam reliquos Ele<ftores & principes hortatus fit, vt in eo fibi afTentirentur: hec enim omnia Catholici Imperatoris officiafunt:quemadmodum contraEuan- gelicos EléAoresin primis decuit, quödTruccefijpatrociniumin fcreceperint,quodinftitutumilliuscoJ!audarint,quodvolütatcm fuam
|
||||
|
COMMENTATIO.
fuam in eo defendendo aperte oftenderint: & quemadmodum Im-
perator fuo facto maximam laudem conftantia», atque pietatis affb- cutus eft: ita maximam quoque laudem conftantia?, atque pietatis fuofa&oEuangeliciEle&oresfibipepererunt.Nonenimexiftima- musvnamquamquepartemfuisdeditam efle non oportere:imöid quoque magnoperè prxdicainus: fed vi & armis Archiepifcopum de poflefsione aPontifice deturbari,idiniquum effe dicimus. Quo- circa neq; Imperator idprobat,nequeEuangeliciEle<5toresaflt:nti' untur. Nam Imperator mandauit haöenus, vt vtraquepars arma deponeret: & EuangeliciEleftores idem cenfuerunt,vt armis de- pofitisomnis controuerfiaamplifsimiSenatusdecreto compone- retur. Non igitur Imperator vllam fententiamdehac cauflapro- nunciauit, nequeabfquealterius partis confenfu pronunciarepo- tuit. Et quamuis ErneftiBauari.optimi fanè,& multis virtutibus or- natifsimi Principis caufl£efaueat,tanquam Catholicus: tamen ar- mis rem gerinoluit, &vbianimaduerteritpontificis inftitutumeó tendere, vt religionis fpecie Germaniam in fcruitutem adducat, & rurfus fummum Imperium acquirat: proculdubio laudatifsimi,fan ftifsimi& prudentifsimi aui fui Imperatoris Ferdinandiexemplo eaftatuet,nonquje Pontificijs rebus accommodata fint, fed qua: concordise & Germanicilmperij incolumitati,dignitati,atque am- plitudini inprimis conducere videbuntur. Qua-re fi neq; pótifex fancita lege pacificationis, Iudex effe po
teft.neque Imperator vimfierivelit,&tamen Pontifex Archiepifco
pum armis de poflefsione deturbandum efle cenfeat:nónnereftè
Catholici hoc faftum deteöabuntur, & vnacum Euangelicis Archi
cpifcopum defendent ? Etenim quoties de facris iure difceptatur,
vnaquequepars fuis auxilio efle debet,quantum res finit: fed vbi ad
armaventumeft, & visinfertur,vtriufque partisconiundiscopiis
dcfendenduseft is, quiarmis lxditur. IdfiGermanifecerint,qué-
admodumvtfaciant,obligatifunt:aduerfus omnium hoftiuminu*-
dias, atque impetus mundi, non folum id aflequentur, vtpa-
triarincolumitatemconferuentjfèdetiamvtlmperij
digniutetn atque amplitudinem indies
magis augcant.
C 3
|
||||
|
ALTERA PARS DE IN,
. COMMODIS Q^V AE IN G E R-
HANlAM. REDVNV ABVNT,
ntfi occurratur, STENDI, QVANDO PONTIFICES SI-
mulatione Catholica: Religionis de Regni fuipo- tentialaborant, CatholicosEle^ores ,Epifcopos, Principes & cacteros ordines redifsimè facere, fi il- lius cupiditati non folum non obtemperent, fedet' iam omnibus modisobflftat:deindeexpofui,quam inhacColonienfi caiiflamanifeftum atque pcrfpicuumfit,nonde facris,fedfuolmperio Pontificem laborarercumbellumcuiquam religionis caufla facere, & omnium nationum &populorumiudi- cijs, & Catholicorum (acrorum decretis, & Germanorum legibus inprimis aduerfètur: In quibus fingulis non religionis ardor,fed Imperij cupiditas maxime appareat: & quia de iuramento, de voto caftitatis,& matrimoniononnullacontraafrerri folent:de his quo- queeadixi.ex quibusfacilè intelligipofsit,quamnonrecl:èharum rerumgratiaArchiepifcopuscoarguatur: &quaminiuftènonnul- li Capitulares Pontifkis impulfu magiftratui fuo rebellent: cüm neque Pontifex poftquam lex de religionepromulgata«ft,ius vl- lum in Germania amplius habeat: neque Imperator vimfieri ve- lit: neque deipfacauflapronuntiauerit: nequeabfque cxtcrorum ordinumconfenfuquicquamdeterminarepotuerit:qu3eomniaad «quitatem canfTa: pertinent. Reliquum eft.ut de incommodis videam us, qujc ex his Ponti-
ficijs aftionibusin amantiffimam patriam redundabüt:nifi Catho- HcivnacumEuangelicisaColonienfiArchiepifcopocrudeliffimos
Romani Pontificis impetus propulfent. Quid verö id eft,imperij Principem,& quidem Eledorem ar-
mis depoflefsione expellere? quihoc(êpofleoftendit,annonpro fitetur fe Imperatorem efle: cum hoc fibi arroget.in quo Imperato- ris&lifsimi Senatusmaieftaspotifsimumcernitur? quidtur- pius,quid fcedius, quid infolétius vnquam auditumfuit, quam ex- ternum hominem,hominem facerdotem, & talem facerdotem, qui iurediuino& humano Imperatori 8c amplifsimo Imperij Senatui fubkdus
|
||||
|
COMMENTATIO,
fubie&useft, tantosfibifpiritusfumere, vtab huiuscorpore prar-
cipuummembnim auellendum effe exiftimet? Qujs vnqtjam audi- uit,autvidit,aut legendis veterum moniimentis cognouit,vllam Remp. extitiffe, qua: tantam immanitatem ajquis animis toleraue- rit?an adhuc fani fumus in Germania: qui,quantum in eare vitij in- fit, nondum perfpiciamus C"Quis verö deinceps impediet,ne ijfdem machinis,quibus Archiepifcopum modo lacefsit,ipfum Imperatd- rem aliquando aggrediatur ? Equidem tantafimilitudo eft, vtne quidem lacla&ifimiliuseflepofsit.NamvtArchiepifcopatusdigni tatem a fè ortam effe dicit: ita maieflatem lmperij a fe ad Germa- nos transUtam effe affirmat: & vt fibiacceptum ferri vult,quód col legiumiusEle&ionishabeat: itaprincipumElectorumius afecó- ftitutum effe gloriatur. Sed quid de hac cognatione loquor, cum notum fit, quidolim acciderit i Quare fihisprincipijs nemo obfi* flat: me herculè noftros Imperatores eadem libertate excipiet,atq; nunc Archiepifcopum tradat; Maxime ü erit eius generis fee ulum, vtboni &religiofiElecl:ores Pontificis fulminametuant. Equidem confidoDEVMmagis propitium Germania*fore, quam vt animos noftros tanta caligine offundifinatjVtiterumPontifici, ad tantam dementiam aditus pateat: tamen in temporeprouidendum eft, ne minus cauti intatas calamitatesdenuö noftrafponteprolabamur. Nam qui Archiepifcopum vno Pontificis nuncio,&vnaliterarum fignificationedepellendum, & alium conftituendum eflèputat, ad tam erudelem tyrannidem viam munit. Non enim planè ignotum eft,quomodo Pontificisiura acquirantur. Qupdfemel obtinuir, id fèmper fieri oportere ftatuit: &. quod in vno fuccedit,hoc ad om- nes pertinet.Confcendenteeo mulum,fortè frenum aliquis Impe- rator declarandcE obferuantia: cauffa tenuit: Ulud in Codicem cx- remoniarum relatum eft: OmnesImperatores frenum teneant ne- ceffeeft. Aliusftapedamapprehendit: in Codicem reJatum eft. Po-; flulaturabomnibusImperatoribuSjVtPontifice defcendente, fta- pedam apprehendat. Alius oblongam toga: caudam,cüm facris in- tereflet,manii fubleuauit: iternm in Codicem relatü eft: omneslm- peratores caudam Pontificum fubleuent oportet. Neque tantum ■ de freno&cauda agitur:omniafibiiura Pontifex his artibuspepe- rit: Imperatorem conculcauitpedibus: ius fe habere putat, vt om- nes Imperatcres pedibus conculcet: filium cótra patrem armauit, Vtvtrunqiopprimeret: omnes Imperatores & imperatorum filios feeodem
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
fe eodem modo traftare pofleexiftimat. Huiufmodinonnullairï
atrio,quodRoms facello pontificis contiguum eft, afFabrè depicta funt.ne iftarumtupifsimarum actionum memoriam vlla vnquam deleret obliuio. Ethxcfatisindicant, quöPontifices tendant, fi nó in tempore illorum intolerabiles libidines comprimantur. Quarefi Pontifex vi Archiepifcopum expulerit, düobus mo-
dis Imperatoris maieftatem violat. Primum quöd id fibi arrogat, quodfoluminlmperatoris, &lifsimiSenatus poteftate (itum eft:deinde quöd fibiiusconftituit,quoetiam aduerfus Imperato- remvtatur. Sed &Ele&oribus, &Principibus omnibus iftius cru- delifsimjeferuitutispericulumimminet. Etfienim Catholici Ro- manafkcra colant: tamen facilè eos aliarum rerum caufla poflefsio- nibuseijceret. Neque verö Euangelicilmperatores &: Principes exiftimare poterunt, hsec nihil ad fe pertinere, etiamd numero Ec- clefiafticorum non recenfeantur. Etenimfi squo animo ferrent Pontificem fenfim lentis, & tacitis gradibus irrepere, vt tantum vi- rium recolligeret, qu antumadeos lacelfendos fatis efi'e putaret, il- lorum pofteriipfa re fentirent,cuiufmodifimilitudinem omnium Principum ftatus,cü Colonienfi caufa haberet. Proh Devm immor- talem,quamfpeciofa,quamfplendidain medium adduceret.-quam prxclarè de aureabulladiflereret,& de Catholicis&Romanisfa- . cris,quibustanquamfundamentoomnesElccT:oratus,&principa- tus vniuerfe Germanix niterentur. Quid non Imperatori manda- ret C quid non regibus ? quid non omnibus Catholicis Archiepifcc ■ pis, Epifcopis & Principibus, vt iftos hsereticos tanquam peftiferos totius ChriftianseReipublicse hoftes radicitus exterminaret? Quid de caeteris ordinibus loquar? ad Comites,& Barones,ad equites,ad ciues iftarum rerum calamitas permanaret. Nam Catholicorum fi- Hj,quiadEcclefiafticum vitsgenus animumadiungerent,iniftas plagas omnes inciderent,qui verö Euangelici exifterent,eodem cri mine,quoreliquicondemnarentur. Non mihiprxclaraexempladeeflentjquïe paucis hisannisco-
tigcrunt, quibus vberrimè oftenderem, quantum fibi iuris in Ger- mania Pontifex vfurpet:fedquiaetiamalianónullaimplicatafunt, quorum non libenter mentionem facio, iftareticendaerunt. Ulud conftat Catholicis Epifcopis. Non igitur hxc tam ad eos, quibus iftaeuenerunt, quam ad totius Germaniïamplitudinem,otium,&: quietem,ad omnium ordinum & Catholicorum & Euangelicorum incolumita-
|
||||
|
COMMENTATIO.
incolumitatem)&falutem,& vniufcuiufque familiam,domum,con
iugenrij liberos, omnesque fortunas pcrtinet. Quid enim tandem aliudfuturumeft,nifi vtmanibus &pedibus coIligati,&Romam abftra&iacerbifsimiscruciatibusdilaniemur.Namhocquoquefa- ftumefle,inficiasirenon poflumus: quf omniaproptercertascauf fasnonrefero>fedrelinquotacitiscogitationibusillorum,quiha:c exploratahabentïcjcteriverö coniecturam facient ex ijs, qua: mo- do diximus,quid nobis expectandum fit,maximè fi etiam peiora,& crudeliorareftent,qua:noncomrnemoramus. Neque fpes eft, fi iterum in cafles redigamur, mitiorem nobis
pontificem fore,quam olim fuit. Imö tantö durior erit,quantö ma' ioribus&ar&ioribusvinculisopusefTeiudicabit,neiterumincau£ fam libertatis ingrediamur: & vt vehementius laborant, quipoft- quam morbo liberati videbantur,denuó in eum cadunt: ita nos qui acerbifsimseferuitutisiugumdepulfumefiecredebamus,vbifubil- lud pedetentim reducemur, longè maiorem, qium vnquam antca miferiarumatquecalamitatum molem fuftinebimus. Idcircö non- nunquam conturbor animo,quoties video plerofque adeö fècuros efle, vt nihil horummetuendumefTeputentihiiiidicium ex eo faci- unt,quödnonampliustamdiuerfaper Germaniam indulgentiaru veöigaliaexerceantur: quam abftinétiam perpetuam forefibiper- fuadent:nec animaduertunt id fieri non aliter,atque fi quis vno an- no agros non colat, vt in (èquentibus annis fruélus tantö vberiores & cumulatiores ferant. Equidem qiiod nos modo non foluimus, id pofteri duplo pendent,nifi caueamus. Neque verö Pontificem tantoperè reprehendo,quöd his arti-
busvtatur,cümres tam benefuccedat. Ego, ü Pontifexeflem, & non ita magnis fumptibus imperium poflem conftituere,eandem occafionem vrgerem ,prjefertim fi gentem adeö piam & reJigio/am deprzhenderem: qua: fe circumueniri & ludibrio haberi squo ani- mo pateretur: imö qua: tantö maiore me honore afficeret, quantö grauioribus eam oneribus in officio continerem. Principio nos principum vxores mulceremns,*qua re nihil po-
tefteflefruéèuofius. Suntenimnaturareligiofic:&fiacccdat foci- us aliquis Iefu, tanquam magifter pietatis atque manfuetudinis, fa- cilè in quamcunque fententiam adducerentur: his mitteremus nó- nunquam dona,(éd h uiufmodij qux nó magno conftarent.vt agnos D£i,&rofaria:quibuspro dignitatccuiufque certasindulgcntias D
|
||||
|
-'
|
|||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
adiungeremus,earumq; vimatquepoteftatem inprimïs commen-
daremus, vt noftramunerarebusetiam charifsimisatqueprjcftan- tifsimisanteponerent. Deindehorum opera anniteremur,vto- mnium Principum Catholicorum fupremos aulicos cognofcere- mus, qui nobis fauerent, qui aduerfarentur, vt hos in odium addu- ceremus, illorum erga nos obferuantiam indies magis conftrmare- mus. Prsetereaipfos Principes nonnunquam pecunia fubleuare- nms,fedparcè:nefonsbenignitatisexhauriretur:&fruftulatimjnc quicquamexearecommodiperciperent, &tamen certisinterual- lis aliquid accipiendo, expedatione maioris fubfidij in pfïïcio per- manerent. Itaqtucquid nobis placeret,abfquevlladifficültateexe- queremur: vel per aulicos proceres: vel per illuftrifsimas noftras fi- lias Principum coniuges: vel per ipfbs Principes, cüm fuafponte in noftram cauflam propenderent: & hos quiderrtafïuefaceremus, vt in omnibus rebus a nobis confilium peterent. Nihil fanè rebus no- ftrisaptiusforet. Nameapr«fcriberenius,qua:.nobishaudincom- modaacciderent, & hsreticis extirpandis prouinciarum admini- (Irationem ad noftrum arbitriumreuocaremus. Prxtereamittere- mus,qui omnibus Comitijs imperij deliberatiombus^&adioni- bus fe mifcerent, & quicquid arcani effet, ad nos perfcriberent:vt fï quid conduceret,citiusperficicuraremus:fiquidobertet in tempo reimpediremus: nequid,quodillorumrebus maximeaccommo- datum efletjdeterminarent. Principio apoftolica fedis ftatum maxime afflixcrütliterarum
ftudia:cüm è Graeciainltaliamcommigrarenthomines variarum
'artiumdifciplinisexcultijquiltalorumanimosadprifcatfapientiar,
& elegantis dodrinx cupiditatem inflammarent, quodmalü etiam
inipfam Germaniam permanauit. Anteain Academijs & Gym-
nafijs viucbant huiufmodi Philofophi & Theologi,qui omnem Phk
lofophije & Theologia: fcientiam in minutifsimos articulos,& qua^
ü atomos quofdam Democraticos comminuerunt,& quamuis Arj/
ilotelem nunquam feriö infpexiffent: tamen ijs,ex fubtilium magi-
ftrorum comm'entarijs, tot textus, tot qua:ftiones,totproblemata,
tot veritates.tot maximat, tot diftindiones, conclufiones, corollai.
riafuppetebantjvtnunquam deeflet,quo ruorumauditorum aures
indies circumfonarent: Eandem rationemin Theologia explanaiv
dafequebantur. ha:c ftudiaRomang Curif accÓEnodatifsimaeran*.
. JNihil enim magis fedis Apoftolicae amplitudinem conferuat,quatu*
|
|||||
|
COMMENTATIO.
denfacaligine obduda Sophiftice,morü & virtutum & ciuiüum re-
rumignoratio; veterum exemplorum,omnisq; antiquitatis obli- uioicontraautemfoüdaePhilofophije &veritatisinueftigatio,&ho neftatis, & politica* dodruia: fcientia, & veterum annalium, & tno- numentorum cognitio maxime aduerfantur. Et hoc eómagis,fi 8c oratores,& poets accelTerint,quihis omnibus luméquoddamin- ferant, Etenimhisartibus Germaniexculti inftrumenta fibi compa-
rarunt, quibus pontificio regno vaftitatem molirentur. Nam vbi coeperuntrepetere memoriam prifcorirm temporum, & iftius mo- narchie initia,&progre{Tus,totamqueformam animo contempla- rnnihil tam firmum, nihil tam munitum fuit, quodnon fuis machi- nis expugnandum effe ducerent. Hsrc itaque è medio tolleremus, vt noftri Imperij fuauitate redius perfruerem ur.Ne verö confiüum animaduertipofletjhaerefeosextinguendjEcaufTaiftafieripromul- garemus, & noftris Iefu focijs omnium Academiarum adminiftra- tionem,iusatque arbitrium committeremus:fic,dum literarum interitusanimodeftinatusefTet,literasnos Apoftolica benignita- te fouere fibi uulgus perfuaderet. Nam huiufmodi artificio vtendum eflet, vt aliquid prsclarè
conficeretur. Etenim Iefuitx in fuumgregem pellicerent, quot- quot excellentiingenio praediti effent iuuenes; eosq; a veris (apicn tix ftudijs ad qujeftionum fuarü articulos & culicum paffus, ad ma- térialitates&idenditates,&aftus&potentialitates,fundamentali- tates, quidditates, entitates, realitates, rationabilitates,& Amgeli- cas,feraphicas,&fubtilesformalitatestraducerent, reliquos veró Hteratos homines ad arbitriumfuum vocarent: cümnemophiló- fophiar fcientia eruditusvideripoflet, vel ad honoresemergere, cui non focij noftri.doftrins, atqj Romanzpietatis teftimonium pr^- buiflent. Itadumhigratiaatqueautoritatevi<5titacerent,&il]iara- nearumtelasconfideraretjt, nihil planèdetrimentia ftudi/sprofi- cifceretur: & nos paulatim artes nobis infeftas è medio tolleremus. Adhancrem perGermaniamGymnafia conftitueremus, quarno- bisduplicem frudum afFerrent. Nam & Germani a teneris hufuf- tnodi opinionibus imbuerentur.quae ad regni noftri dignitatem inprimis pertinerent:& fimul eificeremus, vt tantó magiër rederér, nos bene erga illos animatos eflfe, qui eorum ftudij s tam li b eraliter fotnptus fuppeditaremus. Non enim parum eft infruduofum, fi D i
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
nos iftius nationis amantifsimos atque ftudiofifsimos eflefimula-
remus.-cüm facilius hominesamicitis nomineincafles-pellicean- tur. Sunt autem hoc tempore multi iif Iefufearum focietatc, qui
optimarumliterarum difciplinis animum non mediocriter exco- luerunt,nequetamenomnes iftius ordinis praceptis eam docSri- nam aflecuri funt: verüm ab illis initiötin&i, poftea dele&atiorio, fe ad illos aggregarunt: quorum aucloritate,etiam cf teri.licet adeo periti non fint,vulgo tamen amplifsimx fcientiae famam atque opi- nionem,defèconcitarunt: &horum nónulliitagrauiterincedunt, atque coelum humeris fnis fufteritarentrqua: licetpartim, vt iniqua tacitè agnofceremus, partim vt inepta in n*nu rideremus : tamen quia nobis valdeconducerent, Apoftolica: noftrx auótoritatis ro- burlibenterijsimpartiremur. Nam qui excellunt.eorum modo opera contra harreticos vteremurralij in Gymnailjsdocerent:alij libros cudererTt:alij adreges & Principes accederenr,vt fcederacoa ciliarent: quemadmodum facit Poffeuinus, cuius opera Gregorius XIII.Regem Suecixad obedientiamfèdis Apoftolic»ftuduitre- ducere: cuius opera inter Polonia: Regem $c Magnum Moicouiat Ducempacemfirmauit:cuius operaetiamaliamolitus eft,&indi- es adhuc nonnulla moliturjquorum optimum euétum fore (perat: de quibus tamen omnibus,egoaliudquiddamfpero. Huius itaque Porfeuini ftudium, confilium & folertiam nobisquoque in grauio- rumrerum tradatione applicaremusralijadidaptiforent, vt fein om nes aulas infinuarent: reliquse multitudinis officium eflet, vt ad omnia altaria facrificia peragerent, & vt in eorum finum feemina: fua arcana depromerent: & vt templa ceremonijs compleren t: & di uorum fimulachra,elegatihabituveftirent:& maxime beatamvir- ginem tanquam Romanam, vel Venetam, vel Neapolitanam Auli- camexornarét: comoediasagerent:muliercularüvel vertigine,vel ftultiua,vcliu(ania,vclnialitiacorrcptarü dfmones&furias eijce' rent:miraculaederent:peregrinarentur,Principumadionesfpe- cularentunnouacontilia meditarentur. Qui adiftaidonci non ef- fen t,ij s Patres alia committerent,quae rebus illorum domefticis vti- litatemafFerrent. Hacitaqueratione conaremurPlatonicse atque Ariftotelfe* fapientix vfum verum rurfus occultare,Ethicarum vir- tutum & politics difciplin x ftudia reftinguere: hiftoriarum 8c anri- quiutis memoriam dckTc;cloqucnuxvircs,impcrionoftroinfe- ftifsimas,
|
||||
|
COMMENTATIO.
infeftifsimasinfringere, veterum Poëtarum cantus rodentes: ficpè
verö molliculas aures delinientes comprimere. Dehincineo noftrapaftoralis cura euigilaret, vt pedetentitn
libri veteres, quotquot noftro tempore in lucem excitatifunt, rur- fusabolerentur. Maxime veröplaceretiusciuileantiquari,&illi- us loco ius noftrum Canonicum ftatui: eatamen conditione,vtfm* guli in omnibus cótrouerfijs noftram declarationem expeótarent. Porró leótione Bibliorum omnes prohiberemus,exceptispaucis, qui noftris vtilitatibus,fpepra:miorumaddu&Uiben ter inferuirct: qui decreto-non ftarent,facrificijs üiterdiceremus. Quid enim ma- gis aduerfaripoflet rebus noftris, quam fi & vulgus facerdotum, & populusmonumentaApoftoloruminfpiceret, &Chrifti prcecepta dim noftris praeceptisatque inftitutis compararet: magnos exeo tumultus exoriri necefle eflet. Non enim omnes intelligunt, non capiunt myfteria, non adfenfum tropologicum, analogicum,& al- legoricum attendunt, neque vident modo longè efle alia tempora, quam olim fuerunt,cüm Apoftoli iftafcribere|it: & tamé ineptiho» mines Pontificem in ordinem redigere volunt, &prafentem rerum ftatum Apoftolorum do&rina metiri: quod cüm minimè conueni- at,reftifsimè omnes ameditatione Jibrorum facrorum arceremus: & fanè pukherrimum foret,Bibliorum Codicem nufquam nifi Ro' mae cxtare;vt eö tanquam adoraculum vel ad libros Sybillinos con- fugerentomnesprouinciajj quoties dereligionecontrouerfïaexo- rirctur. Qupd ipfum noftri fuccefïbres praeclarè efficerent, modo his veftigijs deinceps infifterent: de quorum tamenegregiavolua tate minimè dubitaremus. Artem verö typographicam,qua: has calamitates inprimis auxit,vndique profligaremuSj & in hoc in- cumberemus vt concionishabendajpoteftate omnes priuarentur. Etenimijsad feditionempopulum inflammari conftat: fiquando tribuniplebis exiftunt, quiiftafacultateabutuntur, vtnonnullisia locis expertifumusmequetamen ftatim liane remaggrederemur. Nam hoc tempore idfieri non poteft, quoneceneforet,vtno ftras conciones aduerfariorum concionibus opponeremus. Ideo Icfuitas & cjetcros hortaremur} vt in iftis ciuitatibus, vbi etiam ad- uerfarij degunt,omniafuaitatemperarent,vt vulgus eadem,quf ab Euangelicisproferrifblent,abipfisquoque dici arbitraretur:nec attingerent illa,qu«planè tanquam impia&falfarepudiarent.fed i;siniifterent,quie aliquo modo vtriufque partis communia eflênt: ^ D 3 |
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
f eliquapoft arbufta interim latereat. Nam de Dei prouidentir5,
<iefingulariilliuserga genus humanübeneficétia, delibertatemen cisnoftr«jqu2nuUafitnifiDEvseatnexcitet,& fuo fpirituaccen- dat: de Chrifti fanguine & merko: &gratia,aquibus omniaprofi- cifcantur; de fide, quódcharitatis,& omnium noftrorum laudabi- lium operumatque a&ionum fundamentum & principium& ra- dix fit: de iuftitia aoüra.,qux 'm folo Chrifto pofita eft, & ab eo folo manat: tam noftripoflent verba facere,quam aduerfarij: qua; fi ora- tione illuftuarentur, populus tandem non intelligeret, qua in re di- fcreparent: cüm hi non minus Euangelicam doótrinam in medium afferrent, atque ij,qui fe folos,iftaprofiteri gloriarentur.Hinc adeó tnultiiniuriam nobis fieri ftatuerét,& tantö citius ad gremium ma- tris Ecdefiffi reuerterentur. Denique vniuerfam religionem ad ex' Eemonias,&externosritus,adfimu!achrorücultum, adrofarijglo- bulosjadfacrasperegrinationes,advotiuastabellas,adindulgenti' as.adreliquias laftis Maria, ad braccamlofephij&penem Afinire- uocaremus} vt ijs animi impliciti, conciones minimè defiderarent. Vtautemhsecplanè fuccedèrent, Catholicorum regum & Principü concordiam tam diu ftabileremus, donec ifta hjereticorü peftis ex- terminataeflet: deinde rurfus illos interfê concitari expeteremus* EtquiaRexDanisGermanicifanguiniseft^&facriGermanici Imperij Princeps,cuiusanimimagnitudinemjregiam magnilïcen- tiam,conftantia,fidem}&cum grauitatc fociataadmirabiléhuma- n i tatcm inprimis celebrat:qui multorum annorü grauifsimum bel lumiuuenis admodum fortitergefsit: & ineo ipfo multa didicit, quorum(cientiailliinalijs bellismaximovfiueflepofTet: &dequo credibile eft eum cogitare, quse tanto Rege digna fint,vt patria: fuse Germania: pra»fidiqfit:omnibusmodis annitendumeflet,vthuic quoqueimpedimentaqu*damobijcerentur,quocommodiushoc ipfumquodanimodeftinatu uhaberemus,conficeretur. Quod verö ad Regem Suecia:,maximis virtutibus excellentifsi^
mumattinet:licet eum Poflfeuinusadducere non potuerit, vtfein gremium Romans Ecclefia: reciperet: tamen oportunum nobis et fet illius amicitiam retinere: vt etiam tanti regni opes aliquo modo noftris vtilitatibus inferuirent. Atque exipfa Mofeouiaauxiliaac- <erferemus,vbiresitapoftularevideretur. Necenim in ea parum prxfidijcollocaremus, quandoquidemhominesbarbari,&noftra- rum artiü imperiti, libenter nobis gratificarétur, quiiu pace conci- lianda noftr am autorkatcm c ognouüfen t. Quod |
||||
|
COMME NT ATI O.
QuodfiiamVenetamRemp.fi csteros Italia: Principes cum
fiis coniungeremus: fi Catholicis principibus in Germaniaperfua- deremus,habereillos,quonitantur,modoforti,&conftanti animo hasreticos illos, qui fe Euangelicos vocant, inuaderent: an nonilli vndique a Catholicis regibus, atque Principibus, quafiobfidione cincü facilè opprimerentur C Cui inftituto maxime conduceret, quöd hoc tempore Euangelici in duaspartesdiftra&ifunt. Horta- remur enim noftros Catholicos Principes, vt vrtam partem fibi ad- iungerent,quö commodius alteram opprimerent: ea vero opprefi» fa,rurfus in illam,cum qua fe prius coniunxiffent,impetum facerét. Itaomnes Euangelicos radicitusextirparinecefleefl'etrcumprffèr- tim illorum prsecones hoc tempore inter fe tam ftrenuè digladienw. tur: vt, fi ftipendijs eos códu&os haberemus,nauare nobis operam mclius nonpoffent. Quidumomniafurfümatquedeorfummoue- rent,aquis turbatistantovberiorempifèationem inftitueremus. Qup etiam maiores animorum diftradiones exorirentur,neq; Caw tholici&Euangelicipaulatim confuetudine deuincl:i,animiscoa- lefcerent: Kalendarium noftrumpromulgaremusritarurfus noua odiaaccenderentur, &noftrarupartiamordines magisfcdulöoffi cium facerent.Si veró Euangeüciin hac re Catholicis aflentirentur, primum cóftaretpenesquem efletfummapoteftas ChriftianïE Rei- pub. fi nonab Imperatore,fedi nobis tanqüam acapiteiftaproma' naflfent: deinde etiam adaliapaulatim obtincnda viam munitam ha beremus, cum Germani nondum videantur animaduertere,quan- tus cumulus etiam minimarum rerum accefsionefiat. Nam etiam» fi fingula tanti momenti non efle quis exiftimet, vt ob id multum l& boriscapi debeat.-tamen coniunfta quantamvimhabcant,noftri rcgni exemplo poffemus declarare, quodex humilt loco ad tantam magnitudinem hacvnarationeperuenit. Nequeenimacquiefce- . remusinKalendario,acfridciuile quiddam elfet,inqüoMagiftra- tui reftifsimè obtemperetur: fed huiufraodi ciuilia multapropo- neremus:denique etiamfacrorum noftrorum omnes c*remoniasr & vniuerfumpontificatum his innixum tanq^uam remciuilem.in- eulcaremus. Et quia non parum in indicio Camera: fitum efif,omnibus mo*-
dislaborai"emus,vtibiqi;oqueresnoftr»magisftabilirentur, Sed inalijs negotijs aliaexcogitandaeflent: In hacvero Colonienfi cauf iü oftcderemus Tinpcrtrori, quantü non modo Catholic*. religies-
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSX
religionisjverümetiam Auftriacac familif intereflet,neEuangclico-
rumEleöorumfufrragiaaugerentur. Deinde Catholicis Ele&ori-
bus,Ardiiepifcopis,Epifcopis&principibus,eandemCatholicam
religionem commendaremus,vt fcdulö prouiderent,nequidilla
detrimenti caperet-- Praetereacommunes amicos fubornaremus,
qui LuangelicisEleftoribus& Principibus perfuaderent, nóagi de
rehgione,potuifl"e quidem Truccefium ad Euangelicos fe aggrega-
re,abfque. vlloimpedimento,modö vxorem non duxifletrln eo vno
grauiter illum peccafle, quandoquidem ea res non tam Catholicis
quamEuangelicis Principibus maximum dam numallatura efle vi-
deretur :cümfamilias illoruminterirenecefleeflet, fiomnesma-
trimoniacelebrarentrnecfuppeterentEcclefiafticje dignitates,ad
quas liberi, qui non in parentum locum fuccederent, eueherentur.
His quoque in aurem infufurrarent, metuendum efie magnoperè,
ne Coloniénfis Auguftanse confefsionis doélrinam oftentaret, & ta
jtienpernitiofaCi&execrabilij&deteftabiliCalKiniorumfeftjEadhf
refceret: & quiailli non minoreodio,quam Catholici,tamimpiam
dodrinampro{êquerentur:oportere fanèvt coniunöis viribusin
communem hoftem imprefsionem facerent. Itailli, qui maioribus
opibus inftruftieflent, facilè ad^noftras partestranfirent: vel fi no-
ftram cauffam tueri nó vellent,faltem eam non oppugnarent: quod
ad viftoriam aflequédam fatisefle arbitraremur. Hsc omniaetiam
apud caeteros ordines locu haberent. Qupd fi tam diuerfis rationi-
bus aflequeremur, vt EuangeliciEledores & Principes quiefcerét:
quiefcerentcacteriordines,nónullietiam fecüCatholicis cófocia-
rent: procliuè nobis foretinitiö dirum illum Gebhardum deijcere:
deinde Euangelicos Electores & Principes inter fe committere: de
nique paulatim fingulis captis, vniuerfos opprimere.
Pofteaquam Euangelici tot diuerfis modis é medio fublati ef-
fent,reftarentnon nifi Catholici, quos totponderibus urgeremus, totyinculis conftringeremusj tot compedibus deuinciremus,ut nee ipfi intelligerent,quemadmodum fibi ifta eueniflent,nec vllam ampliuslibertatis aflequendx cogitationem fufciperent: demum res ipfa maturitaté afferret,ut religionis nomine, in tota Chriftiana republicadominaremur, ®um odia rurfire accenderemus: ut, quö|plus diirenilo n urn ,atq uc bellorum eflet, eó magis noftrumre- gnum floreret.-Etfané Germaniam exanimifèntentiagubernare- i»us:Impcratorcscrcaremus, & quadoplaccretloco moueremus; Archiepifco-
|
||||
|
COMMENTATIO*
Archiepifcopos, Epifcopos cajterófque ordinesEcclefiafticos,&
prophanos non minus latitè acciperemus,decimas exigeremus,be- neficiorum mercaturam flabiliremusrregreflfum concederemus nó tantum pallio,fed & mitra:,& vittis & fïngulis ornaméfis Epifcopo* rum tributüimponeremus: extheföuro Ecclefiaromne genus mee cium,&indulgentiarü depromeremus: finguladi(pen{aremus:car- nis, butyri, ouorum veftigalia duplicaremus:populü fupcrib*no- ne duceremus: vniuerfos pecunia emungeremus, ageremus, rape- remus,degluberemus,rueremus,fterneremus,&quacunqueratio- nefieripoffet,noftramillamprifcammonarchiamconferuaremus, Illudautempalmarij loco in his omnibus aólionibusa nobisducc- retur, quödEuangelicorum fauore, &ftudio, Euangelicos: Impe- ratorisopera,illorumlmperatoremopprimeremus:&demumnec non alios infimos Catholicos, quiin hanc rem vna incubuiflent, in noftrasplagasconijccrernuS. . Sed fortafsis ludere videbor^ quöd vt Pontifex, tam magnificè
loquar.Atcertè non ludo. Nam hs;c qu« a me commemorarafunt, adeö prjeclarè a Pont$ceadniiniftr antur,vt nihil diclum fit,in quo perficiendononftrenuèabilloindieslaboretur. Nequeveröifta audiuimus autlegimus, aut exaliorum commétarijs defcripfimus, fed experti fumus plurimüm,& coram obfêruauimusiquomodo au tem contra Euangelici fe parent, hoc loco dici noneftnece(Te:ne longius a fcopo difcedere videanneque eft meum referre. lila, an- te qu«e diximus, eö (pecl;ant,vt Pontifexprifcam fuam amplitudiné recuperet, quod fieri nó poffe intelligit, nifi Germaniin extremam feruitutem priusadducantur. Interea quidemCatholics religio- ois pulcherrimam quandam óculis noftris faciem oftendit: fed non de Catholicareligione, verümdefuapotentiafollicitus,omnes ner i^osintendit,vtquaftanquamVulpesacquifiuit,tanquamLeoreti- ncac. Nam qua; fï<Safpcciefanótitatisoccupauit,arniiscupit de- fendere:malletque totam Germanianiincendio conflagrare,quim tantillum de fuoiure tam male parto decedere. iïtaexApoftolico reti arma nafcuntur.Qupd credo yoluifle nonnullos (acerdof es Ro n\x occulte quibufdam flgnis o Aendere,cüm exteris Ecclefix folen nitatibus etiam huius rei cairemoniam adiungerent. Nam quotan^ nis in Laterano folenni fefto, teftudine qusc^propèaram eft, in qua diuiPetri,&Paulifan6tifsimorum Apoftojorum reliquia^ populo monfturi folent, retc ex liao tenuifsimo affabrè contextum fuipen |
||||||||
|
DE CAVSA COLOMIENSI
ditur.quodvbi accenfum eftflamma exorta.ftatimcernnntur fuf-
gura,audiuntur tonitrua, fulmina, non aliter atque fï pndium com
mitteretur. Hxcautem omnia prorumpuntex ferreoinftrumen'
tocannisdiftinöo,quodretiiftolineo obducebatur. Qnidpotuit
ad pontificum inftitutadeclaranda fieri illuflrius ? qui paulatim iï-
mulatione pietatis in. anim os Imperatorum, Regum atque Princi-
puminfluxerunt,vt eosin ordinemredigerent,&hisquafiretibus
vniuerfas prouincias occuparent. Pofteaquam verö nonnulli do-
lum coepcrunt agnofcere, &. fe in libertatem vindicare, non ampli-
usinfidiofisillisretibusfuisnituntur,(èdarmaexpediiint,quaeijs
occultata fuerunt, & tonitrua, & fulmina,& czdem,& incendia ex-:
citant, &vaftitatemmoliuatur,vtrurfusimperi;arceminuadane.
Quare etiam 'm Italia, & quidem inipfa vrbeRomaminimèdefiint,
qui idipfuirijquod aperte n on audentdiccre: ramen uonnimq-uam
tefte huiufmodifignis indicant: Sc noftfi in Germania boni Catho-
lici nihil mali fufpicantur, &prifca?religionisamore, atqueftudio
omnia fieri exiftimant; cum interim Monarchie cauflanaturx prin
cipiaconuellantur: Chriftianac dodrinxfundamenta conquaflen-
tur;Germanorum pacis dccretaviolenturr Imperatoris,Elefto-
rum & Principum,& omnium ordinum, & amplitudinis ornamen-
ta&iacoJumitatispr*fidia fuftollantur, Quisautemnonhisma-
ximis «lamnis atque detrimentis,quar ad omnium noftrümperni»
tiemtenduat,inprimis commoueretur.' priefertim cüm ex altera
parte omnia fauna & fclicia nobisportendantur. Etenim Archie-
pifcopus idvnumlaborat, neprafterlmperatoremvllum aliumAi-
premum magiftratum agnofcat: & is nó modo ciuiJes,verumetiarn
Ecciefiafticos Principes fubieftoshabeat, & recuperet facultatem
conferendorü beneficiorum, quibus & de ipfo, & de toto Imperio
benèmeritircmunerétur,& vniuerfas Germanis viresiampridem
difperfas,ardifsimovinculointerfecóiungat,&commiinianimo-
rum confenfione eaagat, quibus Jmpenj decus indies magis atque
magis amplificetur.
Vult igitur Arcbiepifcopus; vt Imperator Sc rc,Sc nomïne,Tm>
peratorexiftat:&vtneruoshabeat,quibi!sprodefcnfionelmperij vtatur: Ethac nullius momenti efle exiftimabimus: & tantaprafi- diaatque ornamentalmperij negligcraus.? Quid a vera Reipubl. formaaüeniuseft,quam Germania; maximampartem quaeeftEc— cleliaöicorum Puncipum Rom^nO Pontifici obligatam efle, vt ni-.; ■„;'■■■■• 4 hilage- |
||||
|
COMME NT ATI O.
fcilagerepofsïcnïfiquodhuicgratumefle intellexeritj'aii nonifta
difiun&ione fimul totius Reipublicae vires maxime debilitantur? Simonftri fimile cft,duo capitavnius corporisexiftere: quis non eutnamandum,ample&endum &exofculandum efTeputabit.qui ad illius Reipublicae ftatum in quo vnum caput prsefit, fuo cxcmplo viatn munierit f Quid veró niagis neceflarium, quam vt fintprae- mia,quibus fortifëimi viri grauilsrmis laboribuscxantlatis tandem recrecntur? Quondam ImpcratorescumPöntificibus bellagere- bant, vtilla beneficentiat inftrumenta, przterfasfibiablatarecu- perarent,iam neis,quimodorerumhabenas moderaturpugnabit, ne eam facultatem accipiat? Qupdfi Archiepifcopi Colonienfis veftigijscïteriquoqueEpifiropi infiftent, omne beneficiorum ius fua(ponte ad caput redibitj&Pontificius menfismirifica quadam conucrfioae, & (anè diuinkus in Carfareum menfem commuta- bitur. Habet Rex Hifpaniarum in Ecclefiafticis prafeéluris amplifsi-
mam facultatem, & Gallij? Rex non minore iure vtitur, & Polonix quoqueReginon defuntpra-mia, quxin fuosconferat,folumlm- peratorem Pontifeximpediuit,nehac rationeliberalitatis vires fu- ascóftabiliret.Quoditaq;Pontifexademit,fiArchiepi{copusrcfti- tuat, & fuo exemploinuitetcafteros.vt idem faciant, numexcuiu{l quamhominisa&ionemaiorvnqua&vberiorfrucïusredundabit? Equidem his feminibus iaftis deinccps pedetentim aiia cmol urnen ta,quaeijsabditafunt,efflorefcét:vt<jermaniacómuneconfilium, publicumsErarium,&perpetuumexercituma{Tequatar. Qusefa- nètriahadenusperfeöaminimèextiterunt. Non enim commune confilium effe poteft, vbi duo fupremi magiftratus exiftüt,& vterq; diuerfumfinem fibipropofitumhabeat. Nam Imperatoris offici- umeft Gcrmanise libertatemtueri.&Imperijdignitatemamplifi- carc: Pótifexfuum officium efleputat Germanos ia feruitutem ad- ducere,&In\perijamplit«dincmlabefaSare. Cumitaquenonmi- nus Pótificiquimlmperatori Ecdefiaftici Principes deuindi fint, & in omnibus Comitiorüdeliberationibus mukiadPontificis vo- luntatemfententiasfuasaggregent,quis nóexeo a-ftimabit, quam in hoccerura ftatu nulla communis confilij ratio pofsit exiftere? Sinautemvnus magiftratus fuerit,necadaliumciuilesPrincipesco gitationes fuas referaat, & vnacum Imperatoreamplifsimus Sena- tus certatim contendat, non vt priuatx familix dignitatem, fed vt |
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
Gerraanici Imperij maieftatem augeant, ibimchcrcule commu-
nis coufilij lumen vndique apparebir. QuodvtantehacPontifex impediuit,itaquoquefecit, nepublici ararij certaratiohaberetur. Nam qua huc inferri oportebat, Romam afportabantur,ex quo po fteaaliaincommodanatafunt,vtlicetpriuatimmultorummaximg opes effent, publici tamen jerari j vtilitatem, quam veteres Romani percipiebant, plané ignoraremus. Sivero Archiepifcopi Colonienfis inftitutarectèaccommo-
dentur, & omnis ifta pecunia,qua» ad vrbem mitti folebat,ad publi-
cum aerarium deferatur, non quidem in eo adhuc omnis neruorum
fac ultas inerit: fed tamen hxc initia viam aperient,&ad publici aera>
rij verum modüpropius accedemus, cuius fru&us prarftantifsimus
eft, alere perpetuum exercitum,qui non folum Germanig fines tue-
rr,fêd omnibus regnis, &prouincijsChriftiana; Reip.contraexter-
norum hoftiumimprefsiones, pra°fidium afFerrepofsit,quxnegle-
öa funt,dum publicè otiofam vitam amamus, & fandifsimi Ponti-
ficis bonisdiftisnosfatistutoseflearbitramur. IdcircolicetGer-
maniaviris^equis, armis, inftrudifsimafit, &gensnoftrapriuatim
militarem difciplinam maxime colat;tamen haec virtus nimium di-
ftra<5la eft, vt nunquam ferme Germanicse robur coagmentetur, &
rarö iuftus exercitus confcribatur, qui non paucis méfibus difsipa-
ri fbleatjcüm interim Romani fuaslegionesperpetuó fuftentarent,
&quaiitöplusineamremimpenderent,tant6magis pecunia abun
darent. In quo nos quoque in pofterum magis fortunati erimus,
modo,quönos & fatatrahunt, & Archiepifcopi Colonienfis infti-
tutavocant,eöalacrianimofequamur. Namvtduorumcapitum,
& quidem insqualium turbulétifsimus flatus, omnium noftrarum
cal amitatum fons eft: itain vnius fupremi Magiftratus,cum ampli C-
fimoGermania:Senatuconiunclione,noftra:felicitatispFincipium
confiftit':cumcommuneconfilium,excommünicófilio,publicum
«rariumexpublico ierarioexercitusexoriatur: cuiusea naturaeft,
vt fi quis reÖè vti nouerit,non tam ab erario exercitus alatur,quam
ab exercitu jcrarium locupletetur.
Hinc adeö rerum maior amplitudo exoritur, quam vt eam ver
bispofsimaflequi. Neque tamen me latet,quam in multorumfèr- moneincuriameaafferant, quarabaliorüfententianonparum dif- fcrepare videntur: cüm fintcerti hominesadeö angufto, atque hu- milianimojvtomniü rerum fpempenitus abiecerint,hi nobis exiti* umpra:-
|
||||
|
COMMENTATIOüa
urn pradicun t,Reipub.interitum vaticinantug,fan3e^peftem,bel»'
lain ore habent,barbaroruminc.urfiones»TurciGU*niugum.deni4iif ciant,etiameaqu£ defatalibuslmp.eriorumconuerfionibus,api:u- dentifsimis viris memoriaeprodkafiint, h uc pertinere arbitrantur. Nam cum tot annos Germanilmperiühabu^rint, oportere aiunt, vt curfucófe<5lo,illiusoccafus infequatur- Hkc& ahafatiscófiden- ter: fedtamenignofcentjfinonadeöprocliiicsfumuSj-vtijsflatim aflentiamur. Etfï enim fortafèisnon reprehenjdendumeft,quöd tot mala ob oculos ponat,,vt mortales a vitijs deterriti pietatem at- que virtutem ardentiore ftudio colant: ta men hoc tempeftiuè fieri xquum eft,ne fortes viri defperatione rerumira&i,& debilitati lan- giieant, &cüm opusfueritpropatriae dignitate atqueincolumita- te minus ftrenuè pugnent. Quantum enim in vtranque partem ï fta valeant,prifcis monu»
mentis abundè declaratur. Qupd verö ad Imperiorum certos & determinatos fines attinet,de ijs'reftè vete res differuerunt: at hi n6 reöèiftanoftris temporibusaceommodant. Non enim huiufmo- di ratio eftimperijGermanicivtilliusorbemconucrfumeilemeri- töexiftimemus. Namlicetnoftrihominesmultafortiteromnibus temporibus geflerint: militarem difciplinam maxime exercuerint: nófolumforisinItaliaaGallia,Hi(pania,fed&inGraccia,Afia,Syria arma circumtulerint: vbique virtutis (uae admirationem excitarint: hoftibus terrörem incu(Terint:tamen hf c diuerfis temporibusja di- uerfis ducibus ita gefta funt, vt fèmperquidem Germanorum laus, inpluribus. heroibus floreret,raröautena vniuerficorporisvirtus confpiceretur. Etenïmvtvetuftioraomïttarn,noftrtCa:fares,qui diuerfis prouincijs pr£efuerunt,nonadeöflabilemReipublic2Efor- mam pofterisreliquerunt, quinfiJijpleranqueregnorumdiuifio- neviresimminuerent* & Pontificibusoccafionempf?berent,vtac- quifitaindies maioFepotentiaGermanos Impedkent, nefuolmpc rio etiam exteras nationes complefterentur. .. ~^«QuarelicetinCl>riftianaRepublicaGermanipraEceteris f.o- ruermt,Sclmperij nomen virtute fuaacqttilïuerint;tameneavis fu* perftitionisfuit, vtillaPontifexinnixus ivoftros hominesfuisfini- buscontineret, &fibiïnomnesregnumconftitueret. Pofteaquam verö fuperftitionis vanitas patefaóta eft,ty rannidis quoque sdificU um,quodiftafuperftitionefulciebatur,fuanioleruerecoepit.Qua'- cunque ijjitur de imperiorum defuiitis terminis nonullidifp ucant, E 5
|
||||
|
DE CAVSA COLONIENSI
*d certumPomificatum referirhus. Huius enim exitus appropinV
<}uar, ncc fieri poeeft,<juin paucis annis prsrceps datus maximo fra- gore collabatur. Et licet Ie turfusconetur erigere, & quandam etiam huius rei fpecietn oftendat«<iamen id non aliter facit^atque lu men quod priu'fq-uam extinguitur, maiorem quam antxa fplendo- rememittit. Quamobrem iamprimum Germania ad veram im- perij formamaceedet,vtmultis motvumétis veteres configharunt. Non enim poteft mterire Pontificia tyrannis, quin Germanorum decus mox efflo<«fcat, & quicquid dignitatis in vniuerfa Chriftiana RepubücaPontific«&CardinaIeshabuerunt,idadImperatorem, & ad amplifsimum Imperij Senatum transferatur. Non fruftra DEvshuicgenti pulueristormentari; vfumoflendit, non fruftrali- brorum excudendorum rationem patefecit. Certè & roburillis ef- fe voluit,&cum roboteconiungiprudentiam.neinpofterum fera- rum more impetu quodam ruefent,fed intelligerent, nonfolum quemadmodum reftèpugnando terrs ocduparentur.verumetiam iuris orquabilitate,humanitate & manfuetudine retinerentur. Non etiam fruftraexcitauit magnos viros,qui fuperftitionumclauftra rumperent. Etenim ianuamipfatnaperire voluit, qua ad fum mum Imperij faftigiumingrederemur. Qua:omniaeópertinent,non vt fpemabijciamusjfedvtin dignitateReipub.conflituendaomneai curam,operam,ftudium atq; induftriamponendamefleexiftime- mus. Quare Principes noftros magno animo efledecet, & nihil quod humile & abiec^um fit, cogitare: verum eameditari, qua; ad tanti Imperij magnkudinemaccommodataeflevideantur. Neq;vero hoc iiüalijs rebus pofthabebunt.ciim aondumom-
niaitaproftratafint, vtprifcaillavirtusnóadhucin Germanorum pccloribusvigeat. Veftrumfaltcmcrit, 6 CatholiciEpifcopi fta- tuere,quidpro defenfione communis libcrtatisjaducrfus infidias externi facerdótis agere vefitis. Non ego vos cohortabor pluri- tnïs, dixi, qux ad xq u itatcm huius cauflTx.qua: ad incom m oda,quar ad emolumenta pertinerenc. An non aequitas rei vos mou ebit ?an non calamitates maximae excitabunt.quf in Germaniam redunda- turx funt,fi Pontifex id, quod m olitur, ad optatum exitum perdu- cet?an «on inflammabit vos imperij maieftas.quam inprimisauge- ri necefle eil.fi omnes Truccefij weftigia fecuti nu Hum in Germania quicquam iuris in vos habere, prater Imperatorem, nullum exter- num licerdotem vobis fuptriorem ede agnofcatis. Quod
|
||||
|
COMMENTATIO,
<}upcï fiinanisfupcrftitio, &turpis quse-ftus,&otijcupiditas,&ig~
nauiapplenafecurkasretardabit,quö minus id quod optimnm eft poïsit*seligere,quoddetalibus v-iris mi nimèfufpicaridebeo. Sed tatnen fiquidtalecóringat,nónne arquuxneft,nfint,quinobilitati Germania: confulant, ncequitcs noftriglobulis, & rofarijs,&4gnis Dei,&breuiarijspotius fuffarcinatiincedant,&bonashoiatmalè collocent,quamvtmilitaremdifciplina,dquaomnisnobilitasort* eft,colant,& patriac faluté tueantur. Nairi G. Germanist Epifcopatus in publicum arrarium referrent.vt cxercitusperpetuusaduerfusex* tcrnoshoftestantöcommodiusalipofset, annonharcomniaadno bilitatis ornamentapertinerentjCÜm & ifs amplifsimapramiafor» titerpugnantibusdecernipoflent, öfcxtcrisetiamconfuÜiqui ar- mis tranftandisoccupati, ad equcftris ordinisdignitatemfuavir- tutcproximèaccederécManerenttamea prfpofiturar,manerétCa nonicatus,manerent tnonaileria,& reliqtia Ecclefiaftica bona,qux optimarum artium ftudijs confecrari poCTent, ita & iiteris & armis: & Mineruse, & Marti fuapnemia forcnt: cjuibus duabus rebus om- nium Imperiorum dignitas non Colum co>nfiftit,verumetiam maxi- me ampüficatur. Sednoneft meumexcitarevos orationemea,neautprHden-
ti« veftrs, autintegritati, aut amori erga patriam diffidere videar, quidreöum & scquumfit)quidPontifexa.cL communem Germanix pernitiem moliatur, quid patriae incolum itas & falus, fatis ipfis vr- gentibus poftulet, videtis, agite itaque ut ] ubet. Nam fi commu- nem Germaniscauflam aduerfus Poatificum Romanorum imma- nitatem defendendamfufceperitis, vobis inprimis confule- tis,fin minus,faltem squo animo v^s ferre oportebit, vt exiftant alij,qui Gernaanici^mperij" decus» & amplitudinem minimè tiegUgeo» dam eflc aib i uren 114 r- |
|||||
|
■•
|
|||||