-ocr page 1-
-ocr page 2-
-ocr page 3-
-ocr page 4-
-ocr page 5-

CEREMONIALE

\'/

FF. M1N0RÜM HECOLLECTORUM

ALM^E PROVINCIE G E R M A N I M INF E R I O R 1 S, IN TRES PARTES DISTRIBUTUM.

-ocr page 6-

1 M P R 1 M A T U R.

Werth^e, 25. Maji. 1884. Fr. J. TRIX,

Prov. Germ. Inf. FF. Min. Recoil.

JIJ inisier Provincialis.

-ocr page 7-

APPROBATIO OKD1NIS.

FR. BERNARD1NUS A PORTU-ROMATINO

strictior1s observantie

SANCTI PATRIS NOSTRI FRANCISCI,

jam. s. theologi/e lector, veneive provincle ex-mhnister, ex-procurator reeormatorum, totius ordinis minorum minister generalis, et humilis in domino servus.

ideo.\'rk\'rtj3^.

Cum Cceremoniale juxta Ritum Romanum ad usum FF. Minorum Recollectorum Alnice Provinciee Germanise Infcrioris, uti Missalis, et Ritualis Romani, ncc non Breviarii Romano-Seraphici Ruhricis qonsonum, imo valde utile, recognitum fuerit ab Adm. Rev. Patre Carmelo a Neapoli, Definitorc gencrali Ordinis, a Nobis deputato; vigore prsesentis Dccreti, illud approbamus, atquc ut pie ac fidelitcr ab omnibus prsefata; Provinci;c Religiosis servetur, vehementer in Domino hortamur.

Datum Roma1, ex Aracceli, die n. Junii 1881.

Fr. Bernardinus, g Miu. G/is.

De mandate P. S. Remee.

Fr. Saturninus a Modiona,

Pro Seer.

-ocr page 8-

P R yË F A T I O.

Beatissunus ac Seraphicus Pater no ster Franciseus, volens se suosque pedibits sauctcc Romance lïcc te si cc oninino snbditos et subjectos, cap. tertio Regulce sub gravi obligatione statuit, 711 „Clerici faciant Divinum Officium secundum ordinem sauctcc Romance Ec-clesice.quot; ILuic prcecepto Scrap hici Pair is obtemperantes, Superiores et Stibditt a Religionis nostrce primordiis singulari shidio allabo-rarnut, ut Divinum Officium secnndtim Ritus, ab Ecclesia Romania, ommum Ecclesiarum Matre atque Magistra, prcescriptos, religiostssime celebraretur. Eodem concordi shidio iucensi, Patres Capitular es in Comitiis Provincialibus anno 1871. Trajecti ad Mosam celebratis, perpendentes, autijimm Provincice nostrce Ccere-momale, utpotc duobus abhinc sceculis, tempore quo unaqueeque ferme Dicecesis partieulari Rituali utebatur, concinnatum, in ali-quibus a sauctcc Romance Ecclesicc Ritibus deflectere atque imprimis cum posteriorum temporum S. R. C0ngregationis Decretis ac Deci-siombus plus nimio discordare, pree fatum antiquum Ccsremoniale corrigendum et ad normam Ritual is Romani, quod non absque speciali Dei Providentia jam cevo no stro per totum fere orbem ter-rarum receptum est, redigendum, unanimi consensu decreverunt.

Arduum et laboriosum trium annorum opus, decennali praxi

-ocr page 9-

usuque probaticm, optatam tandem in lucem prodit, typis impressurn.

Erunt for tas sc, quibus nonnulla in novo Cceremoniali videantur all am [quidni et ver ia rem ?) habere interpretatiouan ant conve-

nientiam. Hi autem advertant, venerabilis Capituli Patribus visum esse expedire, ut ubi diver see sunt sententice sou opiniones probabiles, unica tantum, qnee magis arrideat, allegetur et propter uniformi-tatem sequenda prcescribatur, ablata sic occasione Ritus aliquos pro cujuslibet arbitratn ac genio immutandi. „ Quis autem {ait Serap/ncus Doctor Spec. Discipl. Part. I. cap. XV/.) sine gr audi conscientice scrupulo, proprium Officii ordinem, sibique .Religionis sanctione impositum, pro alienis quibus libel prcetermittat, aut qualibet varie-tate defonnet? Quis nisi vauissimus et imprudens, pro certis dubia, pro authenticis vana, pro necessariis curiosa indue at? Sint igitur sanctorum Officii conditorum devota et stabili ordinatione contenti, nihil eorum vel communi Ordinis institutioniprcepoyant, quantum-libet serium et devotum.\'

Voluerunt insuper iidem Patres Capitular es, ut novum Cceremoniale sit expers novitatum, de quarum necessitate non eer to con-stet, sed retineantur, unifonniter observandce, probatce ac laudabiles hactenus, turn in or dine turn in Provincia nostra, usitatce eon-suetudines.

O nap r op ter admonentur et affectuose rogantur in Domino omnes Superiores, nee non Clericorum et Novitiorum Instructores, ut ad eoruin, quce in hoc Cceremoniali prce scrip ta sunt, unifor mem et sedulam observantiam Fratres sibi respective commissos verbo ac exemplo excitare studeant et procurent. Ita certe cveniet, lit nbt-cuniqtie Fratres habitant in unum, pule lira et jucunda fulgeat unitas; iinitas in celebrando sacrosancto Sacrifiao Mis see; unitas in persolvendo Divino Officio; unitas in administrandis Sacra-mentis; unitas denique in omnibus nostns vmnenbiis, ad statuin Religiosum et rem domestieaui pertinentibus. U\'no verbo, it a. eveniet, ut unum Dewn in Trinitate, et Trinitatem in imitate nno mo do veneremur in ter ris, quem y Inge li atque Archangeh, Cherubim qvoque ac Seraphim, non cessantes elamare quotidie, una voce glon-ficant in ccelis.

-ocr page 10-

Esto tu populo in his, qua; ad Deum pertinent, ut refcras , qu?e dicuntur ad eum; ostendasque populo Qeremonias, et Ritum colendi, viamque per quam ingredi debeant, et opus, quod facere debeant. Exod. XVIII : 20.

Audi Israel Caeremonias atque judicia, quae ego loquor in auribus vestris hodie: discite ea, et opere complete.

Deut. V : 1.

Ama itaque Dominum Deum tuum, et observa prsecepta ejus , et C.-eremonias, judicia atque mandata ejus, omni tempore.

Deut. XI : l.

Deut. XII ; 32.

Nee addas quidquam , nee minuas.

-ocr page 11-

CiEREMONIALlS

FF, MIHORÜM FiECOLLECTORUM

ALM^E PROVINCIyE

GERMANIC T N F E R I O R I S

PARS PRIMA.

DE SACROSANCTO MISSIE SACR1FIC10 , TAM PRIVATO QUAM SOLEMNI, DEQUE BENED1CTIONIBUS, PROCESSIONIBUS ALIISQÜE \'NON FAUCIS, \\D MISSjE SACRIFICIUM ET AD SS. SACRAMENT1 CULTUM PERTINENTIBUS.

PRyENOTANDUM.

nCum (in(|uit SS. Dominus noster Pius Papa IX.) nihil sit majus, nihil salutarius, nihil sanctius, nihil divinius incrucnto Missse Sacri-ficio, quo idem Corpus, idem Sanguis, idem Deus et Dominus noster Jesus Christus Deo pro omnium salute in Allari per Sacer-dotes offertur, et immolatur, idcirco Sancta Mater Eeclesia, tanto Divini sul Sponsi ditata thesauro, numquam destitit, omnem curam, operam, diligentiamque in id conferre , ut tam tremendum Myste-rium a Sacerdotibus, quanta maxima fieri potest, interiore cordis munditia ac puritate perageretur, debitoque sacrarum Caeremonia-rum, ac Rituum apparatu, cultuque celebraretur, ut ipsius Mysterii magnitudo et majestas, vel externa quoque specie magis eluceat, et Fideles ad rerum divinarum, qua; in tam admirabili ac venerando Sacrificio occulta\' continentur, contemplationem excitentur.quot; Litt. Encycl. Pii IX. Amautissimi Redemptoris. Die 3. Maji 1858.

-ocr page 12-

PARS 1. CAP. I. § I.

„Omncs autem Sacerdotes enixe commonemus, ut in Missae ccle-bratione Ritus omnes ac C;cremonias, ab Ecclesia constitutas, adamussim cxpleant; turn scilicet in iis attente ac devote dicendis, qua^ elatiori vel submission voce legenda sunt, turn in iis studiose agendis, quae facienda praecipiuntur, Ne quid autem per incuriani vel ignorantiam admittatur, quod a sacra Liturgiae praescriptis vel minimum abscedat, meminerint Sacerdotes omnes, se obligatione tcneri saepius legendi, diligenterque considerandi, quce, in Synopsim redacta, de Sacrificii celebrandi ratione, Missalis Romani Rubrica complectitur.quot; Syn. Prov. Ultraj. Tit. V. Cap. II.

CAPUT I.

DE REQUISITIS AD SACROSANCTUM MISS/E SACRIFICIUM

DIGNE DEO OFFERENDUM.

§ l-

DE PK.l\'.P A RATIONE ALTAR IS ET ORNAMENTORUM EJUS.

1. Altarc, in quo sacrosanctwu Misscc Sacrificium celebrandum est, debet esse lapideum, et ab Episcopo, sive Abbate, facultatem a Sede Apostolica habente, consecratimi, vel saltern Ara lapidea, similiter ab Episcopo, vel Abbate, ut supra, consecrata, in eo in-serta, qucc tarn amp I a sit, ut Hostium et major em partem Calicis capiat.

Hlcc Ara lapidea, quae etiam Altare portatile dicitur, in medio mensac, non nimis ab anteriore parte Altaris,ita inseratur, ut Calici non sit offendiculo, et tamen tactu digitorum dignoscatur ubi sit. Attendant diligenter Sacerdotes, in tali Altari portatili celebrantes, ubi sint termini Ara consecrata-, ne contingat super lignum vel Altaris antipendium fieri Consecrationem.

2. Hoc Altare, sive portatile sit, sive fixum, operiatur tribus map pis seu tob alas mundis, ab Episcopo, vel alio habente potes-tatem benedictis, snperiori oblonga, quce hinc indc usque ad terrain

2

-ocr page 13-

PARS 1. CAP. I- § 1-

dcpendeat, duahus aliis brcvioribus, vel una duplicata: latitudine vero totam Altaris meusaut contegant.

3. Pallio, quod idem est ac antipendium, quoque ornetur coloris, quoad fieri potest, did Festo vel Officio convenientis. Dum auteni Altaris pars anterior est opus sculptile, aut alitor ornata, ut vulgo nominatur, tumba, poterit in eo, licet pallio sit destitutum, Missa celebrari. Antipendium est mutandum ante Vesperas, quando di-cuntur de scquenti, aut a Capitulo de sequent! Festo, exigente diversum colorem; alias post Completorium. Color antipendii Altaris, in quo SS. Sacramentum exponitur, debet esse albus, etiamsi Officium occurrens alium exigat colorem.

4. Super A It are collocetnr Crux in medio, quee imaginem habeat Crucifixi, et ita alta sit, ut pes Crucis adeequet altitudinem cande-labrorum, et Crux ipsa tota candelabris superemineat, ita ut facile ab ipso Celebrante et a populo conspici valeat. Tilis Crux ita in Altari necessaria est, ut tenuis et exigua Crux, posita super vel ante Tabernaculum, aut super aliquam tabulam vel statuam, in medio Altaris sitam, non sufficiat. Non tamen talis Crux requi-ritur, quando Salvator noster crucifixus in majori tabula Altaris depictus aut caelatus appareat, dummodo tamen primum locum ob-tineat pr;c creteris omnibus, (|Li;e in eadem tabula exprimuntur. Nec etiam talis Crux requiritur super Altare, in quo SS. Sacramentum est expositum, nisi contraria sit consuetudo.

5. Et candelabra saltern duo own candelis accensis hinc et inde in utroque ejus, scilicet Crucis, latere sint posita super Altare; nulla-tenus vero parieti, Altare fere tangenti, sint infixa. Quando plura quam duo candelabra collocantur, non sint omnino inter se squalia, sed

• paulatim quasi per gradus ab utroque Altaris latere surgentia, ita ut altiora ex eis sint immediate hinc et inde a lateribus Crucis posita.

6. Candelse debent esse ex cera; perinde vero est, an sint ex alba cera, an ex communi, seu flava: convenit tamen, ut in Missa et Officio lugubri, v. g. Defunctorum, et de tempore Adventus et Quadragesima: cerei llavi adhibeantur, albi vero in Festis et Solem-nitatibus, uti etiam exposito SS. Sacramento, et celebrante Epis-copo. Convenit insuper ut cerei sint benedicti.

3

-ocr page 14-

pars i. cai\'. 1. § 1.

7. Ad Cruets pedem ponatnr tabella Secretarum appel lata. Ad majoreni Celebrantium commoditatem sit altera tabella in cornu Evangelii posita, ex qua legi potent Evangelium S. [oannis, et altera in cornu Epistolse, ex qua legitur Psalmus: Lavabo.

8. In eornit Epistolce sit cussinus, supponendus Missali. Loco cussini adhibetur lectionarium, quod decet ut vclo coloris Missae convenientis tegatur. Et ab eadern parte Epistolce paretur cereus, ad Elevationem Sacramenti accendendus. Cereus hie in omnibus Missis per Ministrum accenditur inchoato Canone, et post ultimam ablutionem manuum Sacerdotis per eumdem extinguitur. Itaque ad quodlibet Altare, ubi commode fieri potest, sit candelabrum, cui dictus cereus imponatur.

9. Parentur quoque ab eadem parte Epistolae parva campamda, ampullce vitrece vini et aqucc, cum pelvicula et manutergio vmndo, in fenestella, seu in parva mensa, ad hoec prceparata. Ampullae etiam possunt esse ex auro vel argento, juxta Decretum S. R. C. 28. April is 1866.

10. Super Altare nihil omnino ponatur, quod ad Misses Sacri-ficiuni, vel ipsms Allan\'s ornatnm non p er tinea t.

11. Inter candelabra alternatim disponi poterunt Reliquire et imagines Sanctorum; et etiam vascula cum flosculis frondibusque odoriferis naturalibus seu artificialibus, serico contcxtis, studiose ornata adhiberi poterunt. Vide Cserem. Episc. Lib. I. Cap. XII. n. 12.

12. In ornatu vero Altaris habenda est ratio temporis, et loci, et personarum. Decet enim, ut pro Festi et Celebrantis qualitate plus minusve ornetur Altare.

13. Altare vero vel locus, ubi est repositum SS. Sacramentum, semper prac cceteris sumptuosius ac nitidius exornandum est.

14. Tempore Adv.entus et Quadragesima\', quando Officium lit de Fcria vel de Dominica, (Dominica tertia Adventus, et quarta Quadragesimse, item Allari, ubi SS. Sacramentum est expositum, exceptis) item in Missis et Officiis Defunctorum, Altare floribus non ornatur; neque Sanctorum Reliquiae seu imagines inter candelabra apponuntur.

4

-ocr page 15-

PARS I. CAP. I- § 2.

§ 2.

DE CAUCE EJUSQUE SUPELLECTILl.

1. Calix sit vel aureus, vel argenteus, aut saltern habeat cup-pam argenteam, intus deauratam.

2. Patenci ex eadem, qua calix, conficienda est materia; et saltern quoad partem concavam inaurata sit oportet.

3. Purificatorium, Palla et Corporale debent esse ex lino vel ex cannabe confecta; possunt tamen tcxto denticulato circumduci eorum extremitates. In medio anterioris plica; Corporalis, ad ejus marginem, et in medio Purijicatorii Crux parva acu pingatur. Palla tam a parte superiori quam inferiori ex lino aut ex cannabe esse debet; et nullo ornamento a parte superiori cooperta sit.

4. Velum Calicis debet esse sericum, ejusdem tamen coloris ac Ccetera paramenta: Bursa vero ejusdem materia; et coloris ac para-menta, sitque quadrata, et a fronte Cruce vel alia sacra imagine in medio intexta; a tergo etiam ex eadem materia, ejusdemque coloris; intrinsecus autem subserico aut tela Candida circumvestita.

5. Parvwn cochlear, de quo nihil in Rubricis , permittitur per Decretum. S. R. C. 6. Febr. 185^-

6. Invigilent Sacrist,x, ut singulis diebus eadem adhibeantur Corporalia, Purificatoria et Palla, usque dum lavanda sunt, quod tempestive fiat.

7. Mac lavare peculiare officium\' Subdiaconi est, quod de prima tantum lotione intelligendum est. In Conventibus, ubi Clerici, in sacris Ordinibus constituti, non habentur, juniores Sacerdotes hoc pietatis officium prompte et religiose exequantur.

8. Vasa, in quibus pradicta lavantur, debent esse ad hoc tantum munus destinata. Lotionis aqua in sacrarium, quod et piscina sacra dicitur, projicienda est.

5

-ocr page 16-

PARS 1. CAP. I. § 3.

§ 3.

DE VESTIBUS SACRIS.

1. De Superpelliceo ct Rochetto prsenotandum, hujusmodi vestes neque pertinere ad immcdiatum Sacri6cii, et Altaris usum, neque supellectilibus Sacerdotalibus ad sacrificandum stricte necessariis adnumerari, sed haberi posse potius ut Choralia indumewta. Vide Gardell, ad Deer. 15. Maji 1819.

Hie vestes difterunt in eo, quod SuperpelliceuDi sit valde ani-plum, ad genua usque longum, et manieas admodum amplas habeat; Rochettuin vero non ita amplum sit, et manieas angustas habeat.

Solis Episcopis ct Praelatis sceeularibus de jure eompetit usus Rocheth; Prselatis vero regularibus, aliisque Saeerdotibus et Clerieis utendum est Superpelliceo.

Hae vestes potius ex lino aut ex cannabe confieiuntur, quam ex alia materia.

2. Amictus, qui primum locum inter sacra indumenta pro Missse Sacrilicio tenet, debet esse ex lino, aut ex cannabe, et habere in medio Crucem acu pictam.

3. Alba etiam debet esse ex lino aut ex cannabe.

4. Cingulum potest quidem esse sericum vel laneum, et colons paramentorum; sed congruentius est lincum et album,

5. Manipidus Crucem habeat in medio, et in partibus extremis. Idem dicendum de Siola.

6. PIaneta grace, latine Casula dicitur, quia tamquam parva casa totum Sacerdotis corpus a collo ad pedes usque olim tegebat.

7- Dalmatica, vestis Diaconalis, ct Tunicella, vestis Subdia-conalis, hodie potius nomine, quam re differunt.

8. Pluviale, a plu via dictum, nuncupatur etiam Cappa. H;ec non est vestis propria Saccrdotis, sicut Planeta.

9- Velum hurnerale j^ro portanda SS. Eucharistia in Processi-onibus, et pro Benedictionibus cum SS. Sacramento dandis, debet esse Aricum, amplum, pulchre ornatum, et in omni casu album.

6

-ocr page 17-

PARS I. CAP. I. ^ 4.

Velum Subdiaconale, quod viccs veli Calicis subit, debet etiam esse sericum et amplum, sed coloris paramentorum.

10. Paramenia coloris, Officio aut Missjc convenientis, scilicet Manipulus, Stola, Casula, Dalmatica, Tunicella, Pluviale, Anti-pendium et Bursa Corporalis confici debent ex panno non vulgari, sed peculiari, et quidem aureo, argenteo, scrico , aut etiam laneo.

11. Romana Ecclesia qiduque coloribus uti consuevit: Albo, Rubeo, Viridi, Violaceo et Nigro. Quis color die (]Uolibet adhi-bendus sit, pnescribunt Rubricse Generales Missalis. Tit. XVIII.

Prohibentur paramenia a) variorum colorum, v. g. Casula alba cum Cruce rubea; b) coloris flavi et crerulei. Attamen sub colore flavo non comprehenditur verus pannus aureus (vulgo: echt goudmoor); imo toleratur consuetudo adhibendi talia paramenia aurea pro colore albo, rubeo el viridi; non vero pro violaceo el nigro. Deer. S. R. C. 28. Aprilis 18Ó6.

12. Quoad ornatum, sequi licet consuetudinem receptam, cl non reprobatam, juxla quam extremitates Alba; el Superpellicei texlo denliculato circumducuntur. In fimbriis autem el manicis sub vclo transparenti fundum rubrum mittere non licet.

§ 4-

DE PR/EPARATIONE SACERDOTIS CELEBKATUK1.

1. Sacerdos celebraturus Missam, proevia Cotifessione Sacra-mentali, quando opus est, et saltern, nisi rationabilis causa excuset, Matutino cum Laudibus ab so hi to, orationi aliquantuluni vacct, et O rationes infernis, id est, in Missali Romano, positas, vel etiam alias, in piis libris conlcntas, aut in Sacrisliis ordinarte affixas, pro temporis opportunitale et sua devotione die at.

2. Deinde acccdit ad locum, in Sacristia vet alibi proeparatum, ubi paramenia, aliaque ad celebrationeni uecessaria habentur. Paramenia non debent sumi de Allari, cum id tantum Episcopis com-petat, nisi deficiat Sacristia vel mensa ad hoc pneparata; quo in casu paramenia collocanda sunt non in medio Altaris, ul pro Epis-

7

-ocr page 18-

B PARS I. CAI\', r. 4.

copis, sed ad cornu Evangelii. Numquam vero licct sumere para-menta de Altari, ubi SS. Sacramentum est expositum.

3. Accipit Missale Romano-Seraphicum: in Ecclesiis tamen Regu-larium, qui habent indultum Apostolicum, aut in necessitate v. g. in itinere, dum Missale Romano-Seraphicum non habetur, potest, licet ex sola devotione celebret, Missam legere ex Missali proprio Ecclesiae, in qua celebrat, attamen Ritu Romano. Perquirit Missam, eanidem per legit et signaeula ordinat ad ea, qua; die turns est, ne postea erret, vel ad Altare, perquirendo Missam, cunctari deb eat.

Hajc ordinantur ad omne praecavendum erroris periculum et ad-/ stantium t;edium; ideo non videntur necessario agenda in omni casu.

4. Postea lavat 1 names, diccns Orationem: Da Domine etc.

5. Demde pro:par at Calicem.. . super os ejus ponit Puripicato-rmm tnundtim et super illud parvum cochlcar, ac desuper Pateuani cum Plostia Integra, quam leviter extergit, si opus est, a frag-mentis, et earn teg it parva palla linea, tum veto serico; super velum point bur sam colon\'s paramentoruin, int us habentem Corporale plicatum. Ita ponenda est bursa, ut apertura sit versus celebranten! , dum tenet Calicem. Super bursam non licet deferre manutergium, perspiciila, claveni Tabcrnaculi, vel quid aliud; sed haec omnia a Ministro ad Altare deferenda sunt.

6. Sacerdos, omnibus circa Calicem rite dispositis, accedit ad par amenta, quce non debeut esse lacera aut scissa, sed Integra et dec enter inunda ac pule lira et ab Episcopo itidem, vel alio facul-tatem habente, benedicta: ubi calceatus pedibus, et indutus vestibus sibi convementibus, quarum exterior saltern tahmi pedis attingat, induit se, si sit Prcelatus scecularis, supra Rochettum; si sit Prce-latus regular is, vel alius Sacerdos scecularis, supra Superpelliceuin, si commode haberi possit, aliojuiu sine eo, supra vestes communes, dicens ad singula paramenia sing ulas or alio lies, in initio Missalis positas.

7- Ac primum accipiens Amictum circa extremitates et chor-dulas, osculatur illud (ilium Amictum) in medio, -ubi est Crux, et ponit super caput, et mox, si caput non sit tectum caputio,

-ocr page 19-

PARS 1. CAP. I. § 5.

dnlas sub brac/dis, et circumducens cas per dorsum ante pectus reducit et ligat.

8. Turn Alba iuduitur, caput submittens, deinde manicaiu clex-tram brae hio dextro, et sinistram sinistra imponens; Albam ipsam corpori adaptat, e lev at ante et a lateribus hinc inde, et cingulo per ministritm a tergo sibi porrecta , se cingit circa lumbos. Minister elevat Albatn super cingulum circumcirca, nt honeste depen-deat et tegat vestes; ac ejus fimbrias diligenter aptat, nt ad lati-tndinem digiti vel circiter, super terrain cequaliter fluat.

9. Sacerdos accipit M\'auipiduni, osadatnr Crnceni in medio positam, et imponit brachio sinistra infra cubitum, non supra, ncc longius a manu.

10. Deinde ambabus manibus accipiens Sto lam, simili mo da, id est, Cruccm in medio positam, deosculatur, et imponit medium ejus collo, et transversando earn ante pectus in modtim Crucis , ducit partem a sinistra humero pendentem ad dextram, et partem a dextro humcra pendentem ad sinistram. Sieqtie utramquepartem Stolce extremitatibus cingtdi hinc inde ipsi cingulo conjungit.

11. Postrema Sacerdos accipit Planetam, quam osculari non debet.

12. Sudariolum, si cingulo appendatur, sit album, et nullatenus extra Casulam appareat.

§ 5-

ANIMADVERSIONES GENERALES DE REVERENTIA , VARIA POSITIONE MANUUM ET DE PRONUNTIATIONE.

1. Reverentia est nomen gencricum, quod inclinationes et genu-Jlexiones comprehendit.

2. Inclinatio est duplex, corporis scilicet et capitis. Inclinatio corporis est profunda et mediocris. Inclinatio capitis est profunda, media seu mediocris, et parva scu minima.

3. Inclinatio corporis profunda est ilia, quae fit per talem corporis incurvationem, ut manus, si per modum Crucis extendantur,

9

-ocr page 20-

l\'ars i. cap. i. § 5.

ad genua perveniant. H;ec ut decentcr fiat in Altari, Celebrans sese profunde inclinaturus, debet medio circiter passu pedes ah antipendio removcre, et ita se constituerc, ut frons ejus fere tangat partem superiorem antipendii.

4. Inclinatio corporis mediocris est media inter profundam corporis et capitis inclinationem. Ut hsec inclinatio debite fiat in Altari, pedes paululum ab antipendio sunt removendi.

5. Inclinatio capitis profunda fit magna capitis depressione, quse secum trahit aliquam humerorum inclinationem. H;cc corres-pondet cultui Lair ice.

6. Inclinatio capitis media fit magna solius capitis depressione. Hax correspondet cultui Hyperdulice.

7. Inclinatio capitis parva fit levi tantum capitis depressione. Hsec correspondet cultui Dnlice.

8. Gennjlexio duplex est, nnins nempe et utriusqne genu.

9. Gennjlexio nnins genn fit demittendo genu dextrum usque ad terram juxta talum pedis sinistri, nisi fiat in gradibus Altaris, ct semper fit absque ulla capitis inclinatione.

10. Gennjlexio ntriusqne genu fit demittendo prius genu dextrum juxta talum pedis sinistri, et deinde sinistrum genu juxta dextrum. Haec genuflexio semper conjunctam habet profundam capitis inclinationem, quando fit coram SS. Sacramento.

11. Celebrans genuflectens ad Altarc, sive uno sive utroque genu, manus hinc inde super mensam Altaris disponit; sed intra Corporale, si facta sit Consecratio: et si utrumque genu flectat, manus post genuflexionem jungit ante pectus usque ad surrectionem, quae fit iterum manibus super Altare extensis. Si Sacerdos genuflectat, non stans ad Altare, sed in gradibus aut extra Altare, manus semper tenet junctas ante pectus, nisi forent impeditse.

12. Junctio viannnm ante pectus fit hoc modo : palma et digiti extensi et conjunct! unius manus exacte applicantur palma; et digitis alterius manus; pollex autem dexter super sinistrum ponitur in modum Crucis ante Consecrationem et post Communionem: inter Consecrationem vero et Communionem extremitates indicis et pol-licis utriusque manus sibi invicem unitéc manent. Manus ita junctaquot;

lo

-ocr page 21-

pars i. cap. I. § 5-

paruni distent a vestibus; et digitorum extremitates neque Altare neque faciem directe respiciant, sed per gestum nataralem sint mediocriter elevate.

Manus juncta quomodo super Altare ponendae sint, dicitur cap. 11. § 2. n. 10.

13. Manus separatee super Altare ponuntur hoc modo: ante Con-secrationem et post ablutionem digitorum , manus , extensis et unitis omnibus digitis, ex parte palmce usque ad pulsum super Altaris planitiem, extra Corporale, aiqualiter hinc inde ponuntur. Post Consecrationem Hostia; usque ad ablutionem, pollices et indices tenentur conjuncti, et reliquis digitis extensis et unitis, manus ponuntur super Corporale, ita ut pal ma; planitiem mens.e attingant.

14. Quando una manus aliquid agit, altera numquam in acre potest esse suspensa, sed poni debet super Altarë, pectus aut librum, eodem modo, quo dictum est n. 13.

15. Manuum extensio et junclio ante pectus fit hoc modo: manus positse ante pectus, ut n. 12. dictum est, linea recta, eas non ele-vando nec deprimendo, extenduntur ad humeros, ita quidem ut palma unius manus rcspiciat palmam alterius, et manus humerorum lati-tudinem non excedant, neque altitudinem superent. Si manus extensie teneri debeant, in cadem latitudine et altitudine tenentur: et dum jungi debent, eadem linea recta ante pectus rcducuntur.

16. Cum manus extendendse, simulque elevandae et jungendLe sunt, utraque manu describendus est quasi circulus, id est, manus ante pectus junctee non deprimendo, sed elevando expanduntur ad humerorum latitudinem, et elevantur ad supcriorem humerorum partem, ibique, id est, ad eamdem altitudinem, junguntur, et junct;e ad pectus demittuntur. Ad Gloria in excelsis dicit Rubrica: manus extendens elevansque; ad Credo vero elevans et ex tendens manus. Plane autem indifferens est, an prius ponatur extendens et deinde elevans; an vero prius dicatur elevans et deinde extendens; manus enim eodem plane modo sunt extendendo seu divi-dendo elevanda;, et elevando extendendse.

17. Quoad pronuntiationem dicit Rubrica: Sacerdos atUent maxime

-ocr page 22-

PARS I. CAP. II. § 1.

curare debet, ut ea, qua clara voce clicenda sunt, dis tine te et apposite proferat, non admodum festinanter, ut advertere possit quce legit; nec nimis morose, ne audientes tcedio afficiat; neque etiam voce nimis elata, ne perturbet alios, qui fortasse in eadem Ecclesia tunc temporis celebraiit; neque tarn submissa, ut a circumstantibus audiri non possit, scd mediocri etgravi, qua et devotionem moveat, et audientibus ita sit accommodata, ut quce leguntur intelligant. Quce vero secrete dicenda stmt, ita pronuntiet, ut et ipsemet se audiat, et a circumstantibus non audiattir.

1 8. In prsecitata Rubrica fit mentio tantum duplicis vocis, clarce scilicet et secretce: alibi tamcn Rubrica loquitur etiam de voce mediocri seu aliqiiantulum elata. Triplex ergo est vox pro Missa privata. Sccreta, lt;]urc a Sacerdote ita cmittitur, ut et ipsemet se audiat, et a circumstantibus non audiatur. Vox media seu medio-criter clara est, qua; ita alte profertur, ut a Ministris et propio-ribus adstantibus percipi possit, sed tamen est magis v. g. uno tantum tono, depressa, quam vox alta seu simpliciter clara. Vox alta seu elata seu simpliciter clara est, qua; ad circumstantium aures perveniat.

CAPUT II,

DE RITIBUS IN CELEBRATIONE MISSIE PRIVATE OBSERVANDIS.

§ 1-

DE INGRESSU SACERDOTIS AD ALTARE.

1. Sacerdos omnibus paramentis indutus, accipit manu sinistra Calicem, ut supra prccparatum , quern por tat elevatum ante pectus, sic, ut parvum spatium sit Calicem inter et pectus, bursam manu dextra super Calicem tenens, ne aliquid decidat; et, tecto capitc, facta per capitis inclinationem reverentia Cruci vel imagini illi, quce in Sacristia erit, capite cooper to accedit ad Altar e. Ministro

12

-ocr page 23-

PARS r. CAP. II. § 1

cuvi Mis salt, et aliis ad Celebrandum necessariis {nisi antea fne-rint prceparaia, quod apud nos fiat. Vide § 7. n. 2.), prcecedente, superpelliceum induto.

2. Procedit ante in Sacerdos oculis demissis, incessu gravi, erecto corpore, quern incedendi modum etiam observet Minister.

3. Si vero contigerif, eum transire ante AI lave majus, in quo SS. Sacramentum non asscrvatur, capite cooperto facial ad illud reverenliam per profundam capitis inclinationcm.

4. Si transeat aide locum Sacramenli, Tabernaculo inclusi, genu-fleclat, dextro scilicet genu, sed capite cooperto. Eamdem exhibeat reverentiam, si transeat a latere loci supradicti.

5. Si transeat ante Altare, quod non sit Altare majus, nullan: per se reverentiam facere debet.

6. Si in Altari, quod transit, quodcumque sit, celebretur Missa, et si sit inter Consecrationem et Communionem, Sacerdos agit ut n. 4. Si autem transeat ante Consecrationem et post Communionem, nullam reverentiam facit, nisi sit Altare majus, aut nisi ibi asservetur SS. Sacramentum.

7. Prseteriens ante Altare, ubi Missce cujuspiam jam immineat Consecratio et Elevatio, flectit utrumque genu, et detecto capite SS. Sacramentum adorat profunda capitis inclinatione, dum elevantur Sacra; Species. Reposito autem Calice super Corporale, tegit caput, turn manu dextra Calici superposita, erigit se, neque aliam, post-quam se erexerit, exhibere debet reverentiam. Vide etiam n. 4.

8. Eodem modo genuflectit, detegit caput, adorat, caput tegit, surgit et abit, transiens ante SS. Sacramentum, licet in Pyxide expositum, ac ante locum, ubi cum SS. Sacramento datur bene-dictio, et ubi ministratur Sacra Communio. Vide etiam n. 4.

9. Idipsum pnrstat, si obviam veniat Sacerdoti, SS. Sacramentum defercnti: non tarnen surgit prius quam ille e conspectu excessprit.

10. Sacerdos transiens ante Altare, in cujus loco principali Reli-quia Sanctie Crucis est exposita, agit ut n. 4. Si vero prafata Reliquia recondita sit in custodia, Sacerdos tantum caput inclinat. Idem dicendum de aliis instrumentis Dominica; Passionis.

11. Ante Reliquias vero Sanctorum, etiam expositas, specialis

13

-ocr page 24-

PARS 1. CAP. II. § 1.

reverentia non est facicnda, nisi sit Reliquia insignis, cui convenit caput inclinare, si sit solemniter cxposita. Qusenam sit Reliquia insignis^ Vide Ruhr, pecul. Brev. Rom. Seraph, n. 4. III.

12. Si duo Sacerdotes sibi occurrant parati, alter altcrius transit dextram, nullam autem aliam sibi invicem exhibeant rcverentiam, aut caput detegendo, aut humeros inclinando.

13. Si Sacerdos rationabili ex causa Calicem ad Altare non defe-rat, tum ad Altare accedit junctis manibus, et reverentias facit capite detecto.

14. Cum Celebrans pervenerit ad Altare, stans ante illius infi-muni gradum, caput manu dextra detcgit,... et ilia denuo super bursam posita, Altari, sen imagini Crucifixi, desuper positce, profunde, id est, profunda corporis incurvatione, se inclinat. Si autem in co sit Tabernamlum SS. Sacramenti, vel exposita sit Reliquia S. Crucis, genu/lectens dextro genu in piano, dcbitam facit reverentiam.

15. Tunc ascendit ad medium AI tar is, ubi ad cornu Evangelii sis tit Calicem, et Cruci caput inclinat: quo facto, ambabus manibus, aut deposita dextra super Altare, sinistra accipit bursam, et manu dextra extrahit Corporale de bursa, quod ambabus manibus extendit in medio Allans, et super illud Calicem, velo coopcrtum collocat; bursam antem statim ac ex ea Corporale extraxit, sinistra collocat ad cornu Evangelii, cum apertura versus medium Altaris.

Not. Corporale supponitur totaliter extendi; attamen usus lau-dabilis est, ut pars anterior, ubi deponi solet Hostia, non expli-cetur nisi ad Offertorium, ut hoc modo prsecaveatur periculum, ne particulae, forsan relictse ex praxedenti Sacrificio, adhcereant vclo aut pedi Calicis.

16. Si Saccrdos in Altari paramenia accepit, hoc idem quod jam dictum est, facit, antequam descendat ab Altari, tit Missam inchoet.

17- Collocato Calice in Altari super Corporale, Sacerdos manibus ante pectus junctis, caput Cruci profunde inclinat, accedit ad cornu Epistolce, in incessu prorsus Altari obvertens latus sinistrum, Missale super cussino seu pulpito aperit, reperit Missam, et sig-nacula suis locis accommodat. Cfr. cap. 1. § 4. n. 3.

M

-ocr page 25-

pars i. cap. ii. §. 2.

Deinde, manibus ante pectus iterum junctis, dextruinque latus Allari obvertens , rediens ad medium Altaris, factoLprimum , ut prius, Cnici reverentia, ver tens se, facie scilicet versa ad cornu Epistolcc, retrahendo se aliquantulum a medio Altaris, ne directe vertat terga Cruci vel Tabernaculo, descendit manibus junctis post injimum gradum Altaris, id est, in planum capellae, ut ibi faciat Confessionem.

§ 2.

de principio miss/e usque aü orationes.

1. Sacerdos mm primum descender it sicb injimum gradum Altaris, sive in planum capellae, convertit se ad ipsum Altare, iLbi stans in medio, junctis manibus ante pectus, extensis et junctis pariter digitis, et pollice dextro super simstrum posito in mo dun l Crucis, {quod semper servatur, quando juuguutar maims , prceter-quam post Consecrationeni) detecto capite, facta prius Cruci vel Altari profunda reverentia per profundam corporis inclinationem, vel, si in eo sit Tabernacrdum SS. Sacramenti actu inclusi, aut si in Altari exposita sit reliquia S. Crucis, facta genu dextro tantum super infimum Altaris gradum gemflexioue, erectus incipit Missam.

2. Et produceus manu dextra a froute ad pectus, et ab humero sinistro ad dextrum Signum Crucis, dixit intelligibili voce, In nomine Patris etc. Dicens In nomine Patris, tangit pbysice frontem suam tribus mediis digitis dextnt. Cum dicit et Fuji, eodem modo tangit pectus. Cum dicit et Spiritus, tangit humerum sinis-trum. Cum dicit Sancti. Amen , tangit humerum dextrum. Et post-quam id dixerit, junctis iterum manibus ante pcctus, nan debet advertere quemcumque in alio Altari celebrantem, etiamsi Sacra-nientiun elevct, sed continuate prosequi Missam suam risque adfinem.

3. Si, antequam Sacerdos inceperit dicere In nomine Patris etc., in vicino Altari elevctur SS. Sacramentum, debet utrumque genu flectere in loco, in quo est; et deposito in vicino Altari sacrato Calice, surgit et pcragit, quce habet agenda.

15

-ocr page 26-

pars i. cap. ii. § 2.

4. Si in ipso Altari habeatur Tabernaculum, cx quo SS. Sacra-mentum defercndum, vel ad quod ex alio Altari transferendum foret, Celebrans utrumque genu flectit etiam infra Missam, modo non sit infra Canonem, aut modo aliquam Orationem aut partem non inceperit ct nccdum finierit. Si cnim Canonem inceperit, non potest interrumpere Missam et genuflectere, et si Orationem, Epistolam, Evangelium aut aliam partem inceperit, prsestat etiam non genuflectere, donee finierit; in omni tamen casu, quo est in medio Al-taris, parum a medio recedere potest, si opus sit, etiam infra Canonem, nisi actione impediatur.

5. Cum Sacerdos seipsum signal, semper sint strain ponit infra pectus, super cingulum tamen, et ita ut manus sinistra sit extra terminos Crucis, impressie per dextram; in aliis benedictionibus, cum est ad Altare, id est, facie conversus ad Altare , et benedicit ob/ata, vel aliquid aliud, ponit earn super Altare, nisi aliter notetur.

6. Seipsum benedicens, vertil ad se palmam manus dextrce, et omnibus illius digi lis junctis et extensis, a froute ad pectus, et ab humero sinistro ad dextrum, signum Crucis format ut supra n. 2. Si vero alios, vel rem aliquam benedicit, parvnm digitum vertil ei, cui benedicit, ac benedicendo to tam manum dextram extendit, omnibus illius digitis pariter junctis et extensis, quod in omni be-nedictione observalur, excepto pollice et indice a Consecratione usque ad Communionem.

7. Poslquam Sacerdos dixerit. In nomine Patris etc. at supra, jungens ilerum manus ante pectus, pronuntial clara voce Anti-phonam, Introibo ad Altare Dei. Deinde Sacerdos eodem modo stans incipit, et prosequitur cum Ministro allernatim Psalmum, Judica me Deus, usque ad fmem, mm Gloria Patri, ad quod caput inclinat Cruci. Finito Psalmo, et repelila Antiphona Introibo, dextra mamt producens signum Crucis, dicit ad frontem Adjuto-rium, ad pectus nostrum, ad humerum sinistrum in nomine, ad dextrum Domini. Deinde Altari se, id est, corpus , profunde in-chnans, junctis manibus dicit: Confiteor Deo, ut in Or dine Misses, et prosequitur eodem modo stans inclinatus, donee a Ministro vel Ministris dictum sit: Misereatur. Cum incipitur a Ministris Con-

l6

-ocr page 27-

pars 1. cap. ii. § 2.

fiteor, se erigit, adeoque post Miserp:atur respondet Amen adhuc inclinatus. Cum dicit, mea culpa, ter pectus dextra manu per-cutit, sinistra infra pectus posita.

Sacerdos sub Confiteor dum dicit: vobis fratres , nullatenus se debet ad Ministrum convertere. Debet quoque sibi ab inordinate strepitu cavere, dum percutit pectus ad mea culpa.

Facta a circumstantibus, vel a Ministro, eorum vices supplente, Confessione, Celebrans stans erectus, respondet, Misereatur vestri etc. Deinde producens manu dextra a froute ad pectus signum Crucis, dicit ad frontem Indulgentiam , ad pectus absolutionem , ad humerum sinistrum et remissionem , et ad dextrum peccatorum nostrorum. Reliqua pergit Sacerdos dicere junctis manibus. Et stans corpore mediocriter inclinatus, junctis manibus prosequitur , Deus tu conversus , et quce sequuntur in Or dine Misses clara voce usque ad Orationem, Aufer a nobis etc.

9. Et cum dicit Oremus, extendit, et jungit manus tantum, non autem illas elevat, aut faciem in coelum erigit. Dicit autem Oremus adhuc inclinatus, et tunc se erigens dicit submisse: Aufer a nobis. Et junctis manibus ascendit ad medium Altar is, et ibi corpore mediocriter inclinatus, manibusque item junctis super eo posit is, (ut n. seq. explicatur) secreto dicit, Oramus te Domine, etc.

10. Manus autem sic ponantur super Altare, ut digitiparvi dum-taxat frontem, sen medium anterioris partis tabuUc, sett mensce Altaris tangant, et sex digiti majores, simul juncti, absque ulla separatione a parvis digitis, in superior! parte menstc Altaris quies-cant, residuo manuum inter Altare ct se retento, pollice dextro super sinistrum in modum Crucis posito. (Quce omnia semper ob-servantur, cum manus junctce super Altare ponuntur, cum hac tamen differentia, quod a Consecratione usque ad Ablutionem digi-torum pollices ab indicibus non disjungantur)

11. Et cum dicit, quorum Reliqule hic sunt, osculatur Altare in medio, manibus extensis ccqualiter hinc inde super eo positis, ut dictum est cap. 1. § 5. n. 13.

12. Osculalo Altari et finita Oratione, Sacerdos sine ulla Cruel

inclinatione, quia osculando Altare Cruci se inclinavit, (quod semper

3

17

-ocr page 28-

pars i. cap. ii. § 2.

yi siniili casu obscrvanduni) accedit ad covtjt ejus sinistrum, id est Epistolce, ubi stans versies Altare, ct produceus a f route ad pectus siguum Cr?(cis, incipit intelligibili voce Introitum Misscc, et prosequitur junctis mauibus. Cum dicit Gloria Patri , tenens June tas manus, caput inclinat versus Crucem, et inclinatum tenet usque ad Spiritui sancto inclusive. Cum repetit Introitum, non signat se, ut prius, et eo repetito, junctis manibus ante pectus accedit ad medium Altar is, ubi stans versus illud, similiter manibus junctis caput profunde inclinat, ct erecto capite, et non prius, diciteadem intelligibili voce ter Kyrie eleison , ter Christe eleison , et itertim ter Kyrie eleison, alternatim cum ministro.

13. Dido ultimo Kyrie eleison, Sacerdos stans in medio Altar is, et manus extendens, elevansque usque ad Immeros, (vide cap. 1. § 5. n. 16.) voce prcedicta incipit, si dicendum sit, Gloria in ex-celsis. Cum dicit Deo, jungens maims, caput Cruci profunde inclinat: quo erecto, stans junctis manibus ante pectus, prosequitur usque ad finein. Cum dicit-. Adoramus te, Gratias agimus tibi, et Jesu Christe, suscipe deprecationem nostram, et iterum Jesu Christe, caput Cruci profunde inclinat. Cum dicit in jine cum sancto Spiritu , sinistra infra pectus posita, dextra seipsum a fronte ad pectus signat, interim, dum nempe se signat ab humero sinistro ad dextrum, absolvens, in gloria Dei Patris. Amen, quin postea manus jungat.

14. Die to Hymno Gloria in excelsis, vel, si non sit dicendus, eo ornisso, celebrans osculatur A It are in medio, manibus Iline inde super eo, ut supra, ex tens is: tum illis ante pectus junctis, et de-missis ad terrain oculis, vertil se a sinistro latere ad dextrum versus populum, hoc est, per earn partem, quce respicit cornu Epistolce, et ex tendens et jungens manus ante pectus, ut prius, dicit voce prcedicta, Dominus vodiscum. In hac salutatione, et quotiescumque sc vertit, attendat, ut aliquantulum sc elongct ab Altari, ne Planeta complicetur; neque iterum ad Altarc se vertat, donee absolvent salutationem, sive illam cantet, sive legat. Aperit autem manus ad ly Dominus , ct claudit ad ly vobiscum. Caput ctiam non inclinct versus populum, dum ilium salutat.

i8

-ocr page 29-

pars i. cap. 11. § 3.

15. Dicto DoJiiNus vobiscum , et junctis ntprius manibus, rever-titur per eaindem viam ad librum, nbi eas ex tendens et jungens ante pectus, caput que Cruci profundc inclinans, dicit Oremus. Turn extendit manus ante pectus modo praescripto cap. 1. § 5. n. 15. Et stans manibus sic extensis, dicit Orationem imam vel plures pro ratione temporis vel Officii.

§ 3-

de oration1bus.

Quaedam de quibusdam Orationibus notanda sunt.

1. Quoad Orationem A cunctis , notandum:

d) |uxta tenorem Decreti Apost. 7. Julii 1871. in Oratione A cunctis nominandus est S. Joseph, Sponsus B. V. Mariee, eo ordine, quo infra ad g).

U) Ad litteram N. nominandus est sanctus Titularis, seu Patronus Ecclesiae, in qua celcbratur; non autem Titularis Ecclesiae Cele-brantis, neque Patronus -vel Fundator -Ordiitb. or.,

c) Si fuerint plures alicujus Ecclesiae Patroni acque principales, omnes nominandi sunt; secus solus principalior.

d) Si Patronus jam nominatus sit, ut puta, si de Patrono cele-brata sit Missa, vel si Titularis sit ex ipsis, quorum nomina in dicta Oratione exprimuntur, omittenda est ejus iterata nominatio; et nullus ad litteram N. est nominandus, omittendo verba: atque liEATO N.

e) Si Ecclesia dedicata sit Divinis Personis, vel alicui Mysterio, omittenda pariter sunt verba aïque beato N. et nullus Sanctus nominari debet.

ƒ) Si celebretur in Oratorio, quod non habet sanctum Patronum, nominandus est Patronus civitatis vel loci.

g) In hac Oratione servari debet idem ordo ac in Litaniis Majo-ribus, adeoque nomina SS. Angclorum, S, Joannis Baptistae et S. joseph praeponenda sunt nominibus Apostolorum, et Oratio reci-tanda est hoc modo: intercedente beata .... Maria , cum beatis

19

-ocr page 30-

pars i. cap. ii. § 3.

Angeus , vel cum beato Michaele , Gabriele etc. cum beato Joanne Baptista, cum beato Joseph, (non Josephd) beatis Apostolis tuis Petro et Paulo, et omnibus Sanctis.

Not. In omnibus Sacristiis loco patenti tabula appendatur, in qua magno characterc nomen Patroni, in pnefata Oratione, uti et nomen Ordinarii, in Canone exprimendum, inscriptum sit.

2. Oratio ad libitum est, qua; certis diebus tertio loco dicenda praïscribitur. Vocatur ad libitum, non quia ad libitum ponenda vel omittenda; sed quia ad libitum eligenda est. Priori tamen sensu ad libitum etiam vocantur Orationes, qusc in quibusdam Missis, ultra Orationes de prsecepto, pro libitu Celebrantis addi vel omitti possunt, et ideo etiam Orationes votivce nuncupantur.

Quoad banc Orationem notandum;

a) Oratio ad libitum, in utroque sensu, eligi potest non tantum ex Orationibus, quae in fine Missalis ad libitum assignantur: sed etiam cx quacumque Missa de Propria vel de Communi, dum-modo luec ut Missa votiva celebrari possit.

b) Si in Oratione electa occurrat vox: annua, hodie, vel quid simile, ea omittitur; vox vero: natalitia, festivitas, vel solemnitas, mutatur in commemoratio , vel memoria.

c) Oratio ad libitum, tertio loco ponenda, semper dicenda est, quando in Directorio notatur; et numquam ipsi substitui potest Oratio imperata, aut de SS. Sacramento expo si to.

d) Cavendum etiam, ne pro bac Oratione ad libitum talis su-matur, in qua iterum fieret mentio ejus, de quo jam in praceden-tibus facta fuit; ideoque, cum Oratio A cunctis semper secundo loco diccnda ponitur, quando tertia est ad libitum, pro bac sum! non potest neque Oratio de Beata, neque de S. Joseph, neque de SS. Apostolis Petro et Paulo, neque de S. Patrono Ecclesia:, quia borum omnium mentio jam occurrit in Oratione A cunctis. Vide Gav. Part. IV. tit. XVII. n. 27.

3. Quoad Orationem de SS. Sacramento publice exposito , notandum :

a) In omni Missa, quae cum vel sine Ministris sacris cantatnr ad Altare expositionis , semper addenda est Orationi Miss^c cantata;

20

-ocr page 31-

PARS I. CAP. II. § 3.

Oratio de SS. Sacramento; in duplicibus quidem 1. et 2. Classis, item in Missis votivis solemnibus, nee non in Vigiliis Nativitatis Domini et Pentecostes, et in Dominica Palmarum, sub unica con-clusione, nisi aliae Commemorationes faciendcc occurrant, quibus tunc Oratio de SS. Sacramento sub altera conclusione adjungenda est. In duplicibus vero non Classicis, sed inferioris Ritus, fi.1: semper sub altera conclusione, licet etiam tunc nulla alia commemoratio facienda occurreret. o.

b) In Missis cantatis ad aliüd \'Altare, et in privatis ad quodcumque Altare, luce Oratio additur vel omittitur ad arbitrmm Sacerdotis, nisi occurrat Festum duplex 1. vel 2. Classis, quo casu omittenda est; quod etiam extendendum est ad Missam votivam solemnem, ad Dominicam Palmarum, et ad Vigilias Nativitatis Domini et Pentecostes.

c) Exposito SS. Sacramento occasione 40 horarupi, in omnibus Missis, etiam privatis, ad quodcumque Altare celebrentur, adjungi debet luec Oratio; dummodo excipiantur Festa I. et 2. Classis et alia ut ad litteram b), et dummodo preces 40 horarum fiant juxta Instructionem Clementinam. Si vero hoc preces non fiant juxta prselaudatam Instructionem, observanda sunt ea, quae hac de re in .qualibet Diaxesi ab Ordinario prsescripta sunt. Si vero nihil quoad banc Orationem de SS. Sacramento in Dioecesi ordinatum existat, observentur ea, quae ad litteras a) et b) prsescripta sunt.

c/) Oratio haec debet poni /gt;ost 0nines Commemorationes speciales et etiam comniunes, quae aliquando 2° et 30 loco dicendae pne-scribuntur; sed ante O rationes imp er a tas et votivas, licet digniores.

4. Quoad Orationem, dicendam in Anniversario Creatiouis et Coronationis Summi Pontificis, nee non Electionis Consecrationis et Translationis Episcopi, prout ipse ordinavcrit, notandum:

a) Haec Commemoratio facienda est in omnibus Missis tam lectis, quam cantatis; et hoc quidem in Festis duplicibus, etiam majoribus, sub distincta conclusione, et post alias Commemorationes a Rubricis praescriptas, sed ante Orationes imperatas et votivas, vide litteram j).

ü) In Festis 2. Classis etiam facienda est, sed sub unica conclusione, nisi alia Commemoratio occurrat.

-ocr page 32-

pars 1. cap. ii. § 3.

c) In Festis 1. Classis, item in Dominica Palmarum, ultimo triduo Majoris Hebdomadse, et in Vigiliis Nativitatis Domini ct Pcn-tecostes, praedicta Oratio est omittenda. ./

d) Pro Commemoratione Creationis et Corouationis summi Pon-tificis sumatur Oratio, Deus omnium fidelium Pastor , quae 40 loco inter Oratioues ad libitum, et multis aliis locis in Missali reperitur. Pro Commemoratione Blectionis, Consecrationis et Translationis Episcopi Oratio est eadem, sed sumatur ex Missa ejusdem Anniver-sarii, quae in fine Missalis reperitur inter Votivas: Deus, omnium fidelium Pastor et Rector , famulum tuum N. (nominetur nomen Episcopi) quem Pastorem Ecclesle N. (nominetur Dioecesis) pr^eesse voluisti etc. Ad nomen Episcopi in hac Oratione et in Canone hoc die caput inclinandum est. -/ J. ^

é) Si Anniversarium Pap;e et Episcopi eodem die occurrant, tunc de Anniversario Episcopi agendum est sequenti die.

f ) Si Oratio de SS. Sacramento exposito, ilia pro Anniversariis prccdictis et Imperata simul occurrunt, dicitur 1° ilia de SS. Sacramento , pro Anniversario, et 30 Imperata.

5. Quoad Orationem imperatam notandum;

d) Oratio imperata semper dicitur, exceptis Festis 1. Classis, item Missis, quae unicam tantum Orationem admittunt, nempe in Dominica Palmarum, Vigiliis Nativitatis Domini et Pentecostes, Feria quinta in Cocna Domini, Sabbatho Sancto, atque in Votivis solemnibus, quia celebrantur sub Ritu 1. Classis; nee non in Missis de Requiem.

b) In Festis 2. Classis dicitur vel omittitur ad arbitrium Cele-brantis in Missis privatis; sed in Missis cantatis, item in Missa Conventuali, licet lecta tantum, in Ecclesiis ubi Missa Conventualis cantari non solet, omittitur.

c) Non vero omittitur in Missis, in quibus duae praescribuntur Orationes, etiam cum additamento tantum, cxcepta Dominica quarta Adventus, occurrente in Vigiha Nativitatis Domini.

d) Si Oratio pro re gravi et in determinata Missa, vel etiam pro re gravissima per aliquod tempus quotidie dicenda imperetur, tunc in Festis 1. Classis sub unica conclusione dici debet, nisi alia

22

-ocr page 33-

PARS I. CAP. II. ^ 3.

Commemoratio occurrat: in Festis vero 2. Classis et inferioris Ritus sub altera conclusionc. Cfr. Deer. 3. Julii 1869.

Quod si in Festis 1. Classis, in quibus nulla Commemoratio 00 currit, etiam dicenda foret Oratio de SS. Sacramento exposito; tunc Oratio SSmi Saeramenti conjungenda est cum Orations Festi; Oratio vero imperata sub distincta conclusione. Deer. 22. Aprilis 1871.

e) Si Imperata eadem sit cum alia Oratiouc a Rubricis prae-scripta, modo sit de diver so objecto, non quidem omittitur, seel in aliam commutari debet, juxta dicenda n. 7.

Si vero a Rubrica praescripta sit Oratio Ecclesle vel pro Papa, et ab Episcopo ordinetur Imperata pro Papa, ambse dicendsc sunt.

/) Si plures Orationes imperentur, (licend;c sunt non ordine temporis, quo prcescriptse sunt; sed ordine dignitatis, id est, eo ordine, quo in fine Missalis ponuntur.

6) Inconsulta Sacra Congregationc, nihil in OrationiB\'us mutandum est. Hinc, cum transfertur Festum sive per accidens, sive in perpetuum , non sunt varianda verba: hunc , hodiernum , pr/Esentem diem, aut similia.

7. Ciun vero dicuntnr plures Orationes, et una Oratio cadeni sit own alia ibidem in eadem Missa prius dicenda, de diverso tamen objecto. Oratio hujusniodi, ilia scilicet quce ordine posterior, et eadem est cum praecedente, non alia, comimitetur cum alia de Communi vel Proprio, qnee sit diversa. Idem servetur in Secretis et Orationibus post Communionein.

Notandum, hoc intelligendum esse tantum de Orationibus, in Missa et in Officio Divino dicendis; non vero dc eis, quae dicuntur extra Officium. Ideo Oratio: Deus, qui salutis , dicenda post An-tiphonam finalem: Alma, non mutatur in die Circumcisionis Domini, quamvis Oratio Officii eadem sit. Antiphona finalis enim est extra Divinum Officium.

23

-ocr page 34-

pars 1. cap. ii. § 4.

§ 4.

be oratione usque ad pr/efationem.

1. Cum in conclusione Orationis Saccrdos dicit, Per Dominum nostrum, jungit maims, easque junctas tenet usque adJinem. Si aliter concluditur Oratio, scilicct, qui tecum, vel qui vivis; cum dicit, in unitate, jungit mauus.

2. Cum in Orationibus nominator nomen Jesus, Saccrdos caput versus Crucem profunde inclinat: quod etiam facit cum nominaiur in Epistola, in Sccretis, Canone, aliisque locis, excepto tantum Evangelio, tunc enim caput versus librum inclinat: et similiter ubi-cumque nominatur nomen beatce Ma rle vel Sanctorum, de quibns dicitur Missa, vel Jit comnienioratio, item in Oratione pro Papa; quando in ca et in Canone nominatur, Saccrdos semper caput inclinat , non tarnen versus Crucem, scd versus librum. Vide etiam § 3. n. 4. d). /) ■/. £■:

3. Ad banc Rubncam insuper notanda sunt;

a) Caput etiam profunde inclinandum est versus Crucem, quoties expresse fit mentio SS. Trinitatis, sive per enumerationem Divi-narum Personarum Patris et Filii et Spiritus sancti , sive per vocem ipsam Trinitas, ut in Missa de SS. Trinitate et alibi; non vcro in ejusdem Pncfatione ad vocem Trinitate.

5) Attamen Saccrdos caput numquam inclinare debet, dum seipsum, vel aliam personam vel objectum benedicit. Hinc caput non est inclinandum, si nomen |esus vel SS. Trinitas ponatur in primis Jntroitus verbis, sub quibus Crux facienda est.

c) Ad nomcn Marine, et cx antique Ordinis nostri more etiam ad nomen S. P. N. Francisci semper et ubique caput inclinandum est, licet de eis nec Missa, nec specialis Commemoratio fiat.

d\') Ad nomcn vero Sanctorum caput inclinandum non est, nisi de ipsis dicatur Missa, vel specialis in Missa fiat Commemoratio.

c) Notandum etiam est, inclinationem faciendam tantum esse ad nomen Jesu , prolatum de secunda Persona SS. Trinitatis; item

24

-ocr page 35-

l\'ars i. cap. ii. § 4.

tantum ad nomen Mari/e, prolatum de B. Maria Virgine et ad nomina propria Sanctorum, sub quibus illi Sancti ab Ecclesia coluntur, seu in Kalendario describuntur.

ƒ) Semel tantum caput est inclinandum, dum plura Sanctorum nomina simul junguntur, ita tamen ut inclinatio duret a primo usque ad ultimum.

4. Die (is Orationibus, Celebrans, positis super libruni vel super Al tare mauibus, ifa ut palnuc libruvi vel Altare tangant, vel {ut placuerii) libruni hinc inde ad latera tenens, legit Epistolam intel-ligibili voce, quam finit non caput inclinando versus Ministrum, (nisi id aliunde foret necessarium) sed ultima Epistoke verba voce parum mutata, aut demissa pronuntiando, ut advertere possit Minister eamdem esse finitam, et respondere possit Deo gratias.

5. Et post Epistolam similiter stans eodem viodo prosequitur Graduale, Alleluja, et Tractum ac Seqnentiam, si diceuda sint. Quibus dictis, Sacerdos, si privatim celcbret, ipsemet seu minister portat libruni Missalis ad alteram partem Altaris in cornn Evan-gelii, et, si ipse Celebrans transferal iibrum, dum transit ante medium Altaris caput Cruci profunde inclinat, et Missale sic local, ut posterior pars libri respiciat ipsum cornn Altaris, et non ad par ie tem.

6. Locato Missali in Altari, Celebrans, si ipse iibrum detulerit, redit ad medium Altaris, alioquin a cornu Epistolse venit ad medium, ibique stans junctis manibus ante pectus, levatisque ad Deum, id est, ad Crucem, oculis, et statim demissis, tum corpore profunde inclinatus, dicit secreto, Munda cor meum, et Jube Domine benedicere, Dominus sit in corde meo, 7it in Ordinario Missce. Dicit autem Munda cor meum et alia, manibus ante pectus junctis, et non super Altare positis.

7. Quibus dictis, erigit se et absque eo quod Cruci aliam faciat reverentiam, vadit ad Iibrum Missalis, ubi stans oblique versus illum Iibrum oblique in Altari , junctis manibus ante pectus, dicit intelligibili voce, Dominus vobiscum. w. Et cum spiritu tuo Deinde manus disjungens, ponit sinistram super Missale extensam, et polhce, id est pulpa pollicis dextree manus, ijuem dimovel a

25

-ocr page 36-

pars i. cap. ii. § 4.

reliquis digitis extensis simulque junctis, signo Crucis signal primo librum super principio Evangelii, quod est lecturus; postea seipsmn in frente, ore, et pectore, dicens Sequentia vet Initium sancti Evangelii etc. Dum dicit, Sequentia vel Initium signat librum, et mox sinistra manu a libro amota ct pectori admota, prosequitur sancti Evangelii secundum N. seipsum pollice signans, ut supra. Advertat autem, ne os suum signet, dum verba profert.

8. Turn, scilicet postquam se signavit ct Minister respondit , Gloria tibi, Domine, junctis iterum manibus ante pectus, stans ut supra, prosequitur Evangelium, usque ad Jinem. Quo finito et response a Ministro Laus tibi, Christe, Sacerdos elevans parumper librum, osculatur principium Evangelii, dicens secrcto, Per Evan-gelica dicta etc.

9. Cum autem in Evangelio nominatur Jesus , caput versus librum inclinat, ct eodem modo versus librum genuflectit, cum in Evangelio est genujiectendum, etiam in Passione Domini ad ilia verba: emisit spiritum.

10. Dido Evangelio, et illo exosculato, quando est nccesse, Ce-lebrans aptat librum, ut ea, quae sequuntur, possit commode legere. Tunc vadit ad medium Altaris, ubi stans absque pravia inclinatione, elevans et ex tendens manus, incipit (si dicendum sit) Credo. Cfr. § 2. n. 13. et cap. 1. § 5. n. 16.

Cum dicit in unum Deum, ad ly unum jungit manus, et ad ly Deum , caput Cruci profunde inclinat; quo erecto, stans ibidem junctis ante pectus manibus, ut pruts, prosequitur usque adfinem. Cum dicit Jesum Christum, caput Cruci profunde inclinat. Cum dicit, Et incarnatus est, usque ad Et homo factus est inclusive, genuflectit; ita ut genuflectionem incipiat cum prsedictis verbis, el in ipsa genuflexione, quae tamen sine mora fit, et sine corporis aut capitis incurvatione, absolvat Et homo factus est. Cum dicit, simul adoratur , caput Cruci profunde inclinat. Cum dicit, Et vitam venturi s.eculi. Amen , producit sibi manu dextra , sinistra ad pectus applicata, signum Crucis a f route ad pectus et a latere sinistro ad dextrum, sic distribuendo verba, ut ad ly Et tangat frontem, pectus autem ad ly vitam , latus sinistrum ad ly venturi ,

26

-ocr page 37-

pars 1. cap. 11. § 4.

et dextrum ad ly s.^culi. Amen. Proinde non debenl jungi manus ad verbum Amen , nec inter Amen et osculum Altaris.

11. Die to Symbolo, vel, si non sit dicendum, post Evangelium Celebrans osculatiir Altare in medio, et more solito salut;:to populo, ex tendens et jnngens manus, caputque Cruci profunda inclinans , dicit alta voce , Oremus ; turn junctis , ut prins , manibus , dicit eadem voce Offertorium.

12. Dieto Offertoria, discooperit Calicem, utraque manu velum hinc inde submovendo, illudque decanter plicatum in cornu Epistolse reponit, tunc, sinistra super Altare posita, manu dextra Calicem apprendit ad nodum, et ad cornu Epistolce sistit extra Corporale. Deinde utraque manu anteriorem Corporalis plicaturam extendit.si Corporale ab initio Misssc totaliter extensum non fuerit; et sinistra iterum super Altare reposita, mamt dextra amovet parvampallani desuper Hostiam, reponitque, quantum fieri potestsuper Corporale , cum sit ejusdem cum illo bcnedictionis, quod deinceps semper est observandum: Deinde accipit inter pollicem et digitos dextrae manus Patenam cum Hostia, et eidem dextrse, dum est prope medium Altaris, cum sinistra occurrens, ambabus manibus, id est, utroque pollice, indice et medio digitis utriusque manus extensis circa circumferentiam Patence, reliquis vero quatuor digitis subter Patenam junctis, usque ad pectus earn elevatam tenens, oculis ad Deum, id est, ad Crucem, elevatis, et statim demissis, dicit secreto, Suscipe sancte Pater etc. ita ut ad ly Suscipe oculos elevet, et ad ly 11anc immaculatam eosdem demittat.

13. Si fuer int alice Ho slice 71011 sitper Patenam, sed super Corporale, vel in alio Calice seic vase, pro Communione populi con-secrandce, antequam Patenam accipiat, Calicem seu vas dextra discooperit, et intentionem suam etiam ad illas offerendas et con-secrandas dirigens, dicit iU supra, Suscipe etc. ut in Or dine Missce.

Si vero minores Hostice consecrandae pro Communione populi, vel alia Hostia major pro expositione Sanctissimi ponantur super Patenam, Sacerdos cum Patena illas elevat et offert.

Advertendum hie venit, quod, si alia? Plostiae consecrandse sunt, eae tempestive, id est, saltern ante Oblationem Hostile ad Altare

27

-ocr page 38-

PARS I. CAP. II. § 4.

afferri debeant. Si afferantur post Oblationem, earumdem conse-cratio non nisi justa de causa fieri debet, pracipue, si afferantur post inccptum Canonem. Oblatio autem tunc mentaliter supplen-da est.

14. Oratione Suscipe totaliter completa, Sacerdos Patenam utraquc Diauu tenens, cum ea facit signum Crueis super Corporale hoc modo: Patenam quatuor circiter digitis ab Aitari elevatam ita ani-babus manibus tenens, ut pollices et indices sint contra illius cir-cumferentiam, aliis digitis utrique indici conjunctis et extensis, cum ipsa efformat signum Crucis per duas lineas aequales super locum, ubi Hostia deponenda est.

15. Signo Crucis facto, remotiorem Patense partem, quae respicit Altare, parum deprimens, deponit Hostiam circa medium anterior is partis Corporalis ante se, et, sinistra super Altare posita, manu dextra Patenam ad manum dextram aliquantulum subtus Corporale ponit.

16. Si alise Hostise ponantur super Patenam, facto signo Crucis cum Patena, dextra deponit prius Hostiam majorem Missae in locum consuetum; et tunc deprimens partem posteriorem Patensc, alias Hostias demittit in Corporale inter Hostiam majorem et Calicem, vel ad latus majoris Hostiae versus cornu Evangelii.

Si Hostiae consecrandae non super Patenam, sed super Corporale vel in alio Calice aut Pyxide positae fuerint, non sunt elevandae in Oblatione: Pyxidem tamen aut Calicem, antequam Patenam accipiat, dextra discooperit, et facta Oblatione, iterum cooperit, antequam e medio Altaris discedat.

17. Deinde Celebrans, junctis ante pectus manibus, Cruci caput profunde inclinat, recedit a medio Altaris et in cornu Epistolcf accipit sinistra Calicem, et manu dextra parvo cochleari, si adsit, super Altare deposito, cadem dextra Calicem Purijicatorio extergit, et deinde Calice super Altare posito, sinistra tenens illius nodum, et apponens Purificatorium inter pollicem et Calicem, ad guttas vini vel aquae excipiendas, ne cadant super pedem Calicis, dextra accipit ampullam vini de manu minis tri, et ponit vinum in Calicem in ea quantitate, quae unico baustu facile sumi possit. Deinde am-

28

-ocr page 39-

pars i. cap. ii. § 4.

pulla Ministro reddita, eodem modo tenens Calicem, absque pran ia manuum junctione, prodiicit signum Crucis super ampullam aqua, et sub productione Crucis dicit Deus, qui human.k substantia; etc. et, acccpto cochleari de Altari, infundens parum aquce in Calice, prosequitur, Da nobis per uujus aqua: et vini mysterium etc. Ad verba Jesus Christus caput Cruci profunde inclinat.

18. Imposita aqua in Calice, Purificatoino extergit cochlear, quod prope Corporale reponit. Deinde, abstersis Purificatono guttis, si calici adhcereant, Purificatorium, in binas axjuales partes plicat.um, collocat super Patensc partem, Corporali non coopertam, ita ut Purificatorii extremitatcs Altare respiciant; et Jinita Oratione pnv-dicta, Celebrans junctis ante pectus manibus redit ad medium AI-taris, et ibidem statim capite Cruci profunde inclinato, sinistram ponit super Altare, et accipit manu dextra Calicem discoopertum, cui ad medium Altaris appropinquanti sinistra manu\' occurrit, qua eumdem accipit ad pedem , ita ut pollex sit supra pedem, et alii digiti infra eumdem. Deinde Sacerdos stans ante medium Altaris, ipsum Calicem ambabus manibus elevatuni tenens, ita ut Calicis cuppa non excedat oculos, neque sit infra os, ad diffcrentiam elc-vationis Calicis consecrati; neque Calix directe sit super Hostiam, sed paululum cxtensis brachiis ultra Hostiam ilium detinct, videlicet cum sinistra pedem, cum dextra au tem nodum infra cuppam, in-tentis ad Deum, id est, ad Crucem, oculis, offert dicens: Offerimus tibi, Domine, etc. neque oculos demittit, nisi finita Oratione.

a9. Qua Oratione dicta, Calicem demittit ad quatuor circiter digitorum distantiam ab Altari, et ibi facit signum Crucis cum Calice super Corporale, Calicem ambabus manibus et eodem modo tenens ac sub Oblatione, et advertens, ne Crux super Hostiam producatur. Dein Calicem in medio Corporalis p-dulopost Hostiam collocat, et palla cooperit, sinistra interim super Calicis pedem po-sita, nc Sacerdos palla Calicem impingens, nolens ipsum invertat: (jiue cautela, etsi non pnescripta, semper tamen observanda consu-litur, sive Calix cooperiatur, sive discooperiatur, prsesertim post Consecrationem.

20. Deinde junctis manibus super Altare positis (ut supra ^ 2.

29

-ocr page 40-

pars 1. cap. ii. § 4.

n. lo.) aliquantulmn, id est, corpore mediocriter, inclinatus, dicit secreto, In spiritu humilitatis etc.

21. Postea. erectus, elevans ad Crucem oculos, et eos statim demittens, manusque eodem tempore expandens et elevans usque ad humeros, statim eas jungens ante pectus {quod semper facit, quando aliquid est benedicttorus) dicit interim Veni sanctificator , etc. Cum dicit, et bknedic, signat mauu dextra communiter super Hostiam et Calicem, sinistra posita super Altare.

22. Nota illud, quod dicitur: quod semper facit, quando aliquid est benedicturus, intelligendum esse de jungendis manibus tantum, non vero de oculis elevandis. Dein hoc etiam intelligi debet, cum utraque manus est libera, nec altera earum ad Hostiam Calicemve tenendum occuj^ata.

23. Pro formando signo Crucis super Hostiam et Calicem regula generalis hax est:

Sacerdos Hostiam ct Calicem simul signaturus, ante Consecrationem manum sinistram ponit super Altare eo modo, quo dictum est cap. i. § 5. interim dextram, extensis et unitis digitis, super Calicem constituit, ita ut extremitas parvi digiti, (qui sit quasi penicillus quo Crux describitur) respondeat medio palla;: hinc manum dextram, linea omnino recta, in sequali altitudine, nihilque eam versus Hostiam deprimendo, super Hostiam retrahit: deinde manum, seu extre-mitatem parvi digiti, linea recta reducit ad medium illius rectae linea:, id est, prope anteriorem partem pallse: tunc manum, eodem modo extensam, transfert ad angulum pallai in cornu Evangelii, et hinc cum cxtremitate parvi digiti describit totam anteriorem partem pallae.

Post Consecrationem eodem modo simul signantur sacrse Species, excepto quod Celebrans debeat indices et pollices utriusque manus tenere unitos, et sinistra sit ponenda in Corporali , ut dictum est cap. i. § 5.

Si autcm separatim signentur oblata, fiat una Crux directe super Hostiam, sed infra cuppam Calicis, alia super Calicem, sic tamen ut Crucis latitudo et longitudo non excedant longitudinem et lati-tudinem palloc. Caveatur etiam in Crucibus faciendis a nimis celeri

-ocr page 41-

pars i. cap. ii. § 4.

manuum aut brachiorum motione aut gyratione, quae niagis comicae actioni, quam sacra functioni convenit.

24. Tunc Sacerdos, postquam benedixit ohiatdi, jimc fis ante pectus manibus caput Cruci profunda inclinat et accedit ad cornu Epis to he, ubi stans, sinistro latere ad Altare verso , et ministro aquam fndente, lavat maims, id est, extremitates digitorum pol-lici s et indie is, dicens Psalmum, Lavabo inter innocentes, ct ablutione facta, extergit digitos facie ad Altare versa; interim prosequitur in cornu Epistolse Psalmum Lavabo. Digitis abstersis manutergium tradit Ministro. Cum dicit, Gloria Patri, faciem sine motu pedum convertit ad Crucem Altaris, et cidem caput profunde inclinat usque ad Spiritui sancto inclusive: tunc erectus stans, facie rcversa ad cornu Altaris, prosequitur Sicut erat etc.

25. Celebrans, lotis manibus et abstersis, et dicto totaliter Sicut erat usque ad finem, manibus ante pee tics jnnctis-revertitur ad medium Altaris, ubi sine capitis inclinationc stans, oculosqne ad Deum, id est, ad Crucem, elevans, et statim demittens, manibus junetis super Altare positis, aliquantulum, id est, corpore medio-criter inclinatus, dicit sccrcto Orationem, Suscipe sancta Prinitas etc. Qua Oratione totaliter dicta, manibus hinc inde exlensis, et super Altare positis, Sacerdos osculatur tllud in medio: turn jnnctis manibus ante pectus, demissisquc oculis ad terrain, sine capitis inclinationc versus Crucem, a sinistra mauu ad dextram, id est, vertendo faciem versus cornu Epistokc, ver tit se ad populum, et versus enm, sine ulla capitis inclinatione, ex tendens et jungens inanus, dicit voce aliquantulum elata, id est, mediocriter clara, duo tantum hacc verba: Orate fratres , et secreto prosequens, ut meum ac vestrum sacrificium etc. peijicit circulnm, r ever tens, statim ac dixit Orate fratres, junetis manibus ante pectus, a manu dextra, id est, vertendo faciem versus cornu Evangelii, ad medium Altaris. Reversus ad Altare, caput Cruci profunda inclinat, et responso a ministro, vel a circumstantibus, Suscipiat Dominus sacrificium de manibus tuis etc. {alioquin per seipsum dicens, sacrificium de manibus meis) ipse Celebraus submissa voce dicit. Amen.

31

-ocr page 42-

PARS I. CAP. II. § 5.

26. Et Sacerdos, manibtts ante pectus extensis, ut Jit ad Ora-tionem ante Epistolara, stans in medio Altaris, capite aliquantulum con verso versus libyum, dicit absolute sine Oremus , et sine alia interpositione Orationem, vel O rationes secretas, prout una vel plures dictae sunt Orationes ante Epistolam. Cum dicit Per Dominum , jungit manus; cum dicit Jesum Christum, caput Cruci profunde inclinat: quod facit in prima Oratione, et in ultima, si plures sint dicendce. Post primam Orationem ipse Celebrans respondet Amen.

27. Sacerdos, stans in medio Altaris, folia vertit sola manu sinistra , dextra interim super Altare posita, ut dictum est cap. 1. § 5. n. 14.

§ 5-

■*

DE PRiEFATIONE USQUE AD ORATIONEM DOMINICAM.

1. Lccta ultima Secreta cum sua conclusione, usque ad ilia verba; Per omnia specula S/ECULORum , exclusive^ Sacerdos stans in medio Altaris, dextra super Altare demissa, sinistra quserit Préefationem: qua inventa, et depositis super eo, id est, super Altari, ambabus manibus, illisque hinc inde extensis, dicit convenientietintelligibili, id est, clara, voce Prcefationem. Cum dicit, Sursum corda , elevat de Altari manus hinc inde extensas usque ad pcctus, id est, usque ad terminos pectoris supremos, seu usque ad altitudinem humerorum, ita ut palma unius vianus respiciat alteram. Cum dicit, Gratias agamus Domino, jungit manus linea recta ante pectus, quin prius eas magis elevet aut extendat. Cum dicit, Deo nostro , oculos tantum, non vero caput, versus Crucem elevat, et statim oculos demittens, Cruci profunde caput inclinat, ita ut h.cc tria, oculorum elevatio, eorum demissio et capitis inclinatio fieri debeant sub verbis, Deo nostro. Responso Dignum et justum est, elevatis et extensis, ut prius, manibus, prosequitur Prcefationem propriam, vel communem, ut tempus requirit,

2. Dum Sacerdos in Prsefatione legit: per Christum Dominum nostrum, non inclinat caput, nec umquam per totam Missam ad

32

-ocr page 43-

pars 1. cap. ii. § 5.

sola ilia verba: per Christum Dominum nostrum, una sola vice cxcepta, scilicet in Canone, post Consecrationem, ante ilia verba; Nobis quoque peccatoribus. Si autem in Pnefatione pronuntiandum sit nomen Jesus, profunde inclinat caput versus Crucem.

3. Finita Prrefatione, jungit Sacerdos manus ante pectus, et cor-pore mediocriter inclinatus, manusque junctas retinens ante pectus, et eas non deponens in Altare, dicit voce incdiocri, id est, mediocriter clara, et consequenter parum depressa, Sanctus etc. Ad Benedictus erigit se, et, sinistra infra pectus posita, signat se, voces ita distribuens, ut ad Benedictus tangat frontem, ad qui venit pectus, ad in nomine Domini humerum sinistrum et ad Hosanna in excelsis dextrum.

4. Quo facto, celebrans, dextra super Altare posita, sinistra aperit folium Canonis, et turn stans ante medium Altar is versus ad illud aliquautulmn, id est, ad altitudinem humeroruln, elevat manus, sine preevia earum junctione, oculisque simul elevatis ad Dcum, id est, ad Cruccm, et sine mora devote demissis, ac manibus junctis et super AI tare posit is, corpore profunde inclinatus, tunc et non prius incipit Canonem, secreto dicens: Te igitur etc. ut in Or dine Mis see.

5. Cum dicit, uti accepta habeas et benedicas , absque corporis erectione, manus, qua; hucusque super Altari junche quic-verunt, separat, ct super Altare extra Corporale hinc inde deponit, atque tunc prius osculatur Altare in medio, deinde erigit se, et stat junctis manibus ante pectus, id advertens, ut manuum sepa-ratio et depositio, osculum Altaris, erectio corporis et junctio manuum fiant in pnedictorum verborum prolatione. Cum dicit, ilec y dona , ilec -j- munera , ilec sancta quot;jquot; sacr1ficia , dextra ViailU, sinistra super Altare posita, signat ter comrnuniter super Hostiam et Calicern. Vide § 4. n. 23.

Deinde extensis manibus ante pectus, absque pnevia earum junctione , prosequitur, in primis, qu/e tibi offerimus etc.

6. Ubi dicit, una cum famulo tuo Papa nostro N. exprimit nomen Papce cum parva capitis inclinatione versus librum. Vide § 4. n. 2. Sede autem vacante, verba prcedicta omittuntur.

33

5

-ocr page 44-

34 tars t. cap. ii. § 5.

7. Ubi dicihir, et Antistite nostro N. absque capitis inclina-tione, nisi in casu de quo agitur § 3. n. 4 rtQ, specificatur nomen Patriavcluc, Archiepiscopi, vel Episcopi Ordinarii in propria Dice-cesi, et non alterhes Superioris, etiamsi Cclebrans sit omnino ex-emptus y vol sub alterius Episcopi jurisdictione; hoc est, nominari debet non Episcopus Celebrantis, sed Episcopus loci, id est, Dioe-ceseos, ubi quis celebrat. Sufficit ad hoc, ut Episcopus sit nomi-natus, seu electus et confirmatus, modo qua talis possessionem et administrationem ceperit, et sedem Episcopalem actualiter occupet, licct forte nondum esset consecratus; et ita ccontra, licet foret Episcopus consecratus et Dicesesim administret, sed non ut Episcopus, sed tamquam Vicarius vel Administrator Apostolicus, in Canone cxprimi nequit.

8. Si vero Episcopus Ordinarius illius loci, in quo Miss a cele-bratur, sit vita functus, aut si sedes aliunde vacet, pradicta verba, omittuntur.

9. Cum Sacerdos eadem voce secrcta non vero altiori dicit, Memento Domine famulorum famularumque tuarum N. et N. elevans et jungens, id est, elevando jungens et jungendo elevans, vianus usque ad faciem vel pectus, id est, usque ad superiorem partem pectoris, vel ad mentum Celebrantis, non autem usque ad oculos. H;ec elevatio et junctio manuum lente fieri debet, ita ut Sacerdos incipiat dicere Memento , dum manus elevare incipit; et absolvere tuarum, dum manus jungit. Sic junctis rnanibus slat paulisper in qtnete, puta, per spatium unius Pater noster , demisso aliqiian-tulum capite, (non ergo oculis versus Crucem elevatis, nec eisdem clausis, nisi forte ad majorem animi compositionem) faciens Com-memorationem vivorum Christi Fidelium ad suam voluntatem, quorum nomina, si vult, secreto commemoret: non tarnen uecesse est ea exprimere, sed meute tantum eorum memoriam habeat. Potest etiam Celebrans, si pro pluribus or are intendit, ne circumstantibus sit morosus, ante Missam in animo proponere sibi 0vines illos tarn vivos, quam defunctos, pro quibus in ipsa Missa or are intendit, et hoc loco generaliter unico contextu ipsorum vivorum Commemo-r alione vi agere, pro quibus ante Missam or are proposuit in Missa.

-ocr page 45-

pars i. cap. ii. § 5.

10. Commemorationc vivorum facta, demissis et extensis, ut prius, manibus, continuat, et omnium circumstantium etc. Similiter stans prosequitur Communicantes. Cum dicit, Jesu Christi, caput Cruci profunde iuclinat. Vide dicta § 4. n. 2. ct 3. In con-clusione primse Orationis Canonis, quando dicit, Per eumdem, jun~ git vianus. Vide n. 2.

11. Cum Saccrdos, incipiens secundam Orationem Canonis, dicit, sen, cum incipit dicerc: Hanc igitur oblationem, ducit manus junctas super Hostiam ct Calicem, et ibi, incipiendo per parvos digitos, aperit et expandit manus simul super oblata, ita ut pahnce sint apertce versus ac supra Calicem et Hostiam; ac digitorum extremitas scse porrigat ad medium circiter pallae; quin earn tangat, juncto utroque indice, et pollice dextro supra sinistrum in modum Crucis posito, ita ut uterque pollex sit supra non infra manus, quas sic tenet usque ad ilia verba, Per Christum Dominum Nostrum : tunc enim jungit seu claudit manus super Oblata, casque junctas ad sc retrahit ante pectus, interim dicens verba pnedicta Per Christum etc.

12. Et sic stans junctis ante pectus nianibus , prosequitur, incipiens tertiam Orationem Canonis, Quam oblationem tu, Deus, in omnibus, qu/Esumus; tunc sinistrum ponit super Altare, et cum dicit, bene jf dictam , adscrip \'\\\' tam , ra -jquot; tam , communitcr sigiiat ter super Hostiam ct Calicem simul. Post tertiam Crucem, junctis ante pectus manibus, dicit, rationabilem, acceptabilemque eacere DioNERis. Deinde cum dicit, ut nobis Cor -j- pus, sinistra iterum super Altare posita, separatim signal semel super Hostiam tantum; et cum dicit, et San guis , semel super Calicem tantum; deinde clevans et jungens manus ante pectus, prosequitur: fiat dilectis-simj Fiui tui, Domini nostri Jesu Christi, ad nomcn Jesu Christi cajiut Crusi profunde inclinans.

13. Facta inclinatione, si Calix remanens in medio impediat, quo-minus Celebrans verba Consecrationis , quae ob periculum errandi numquam memoriter profcrri debent, in tabella legere possit, eumdem removet parum versus cornu Evangelii intra Corporale; et tunc, si alioe Hostie consecrandae sint in Pyxide vel Calice cooperto, eumdem discooperit, et cooperculum ponit extra Corporale.

35

-ocr page 46-

PARS i. CAP. ii. § 5.

14. Tunc a minimo pulvcre ex ter git, si opus fiter it, pollices et indices super Corporale, non in ejus medio, sed super utramque extremitatem lateralem anterioris plicatura;; et extergens digitos dicit secreto, ut prins, id est, ut omnia prcecedentia, Qui pridie quam pateretur. Deinde indice sinistro premens extremitatem Hostile contra Corporale , et ex parte opposita elevatam accipiens pollice et indice dextrce manns Hostiam, et cam cum illis, ac statim etiam indice et pollice sinistrce maims tenens per partem Hostice inferio-rem , ita ut indices et pollices se attingant, reliqui vero digiti infra Hostiam extensi et juncti sint ab eorum extremitate usque ad pul-sum , stans erect us ante medium Altar is dicit: accepit paneii in sanctas ac VENERABiLEs manus suas. Quae verba Sacerdos in-choat, accipiens.... Hostiam , et finit stans ere dus. Modo praedicto Hostiam erectam, non quasi jacentem, tenens intra Corporale ali-quantulum elevatam, elevausque ad ccelum (ad Crucem) oculos, et statim demittens cos, interea dicit: et elevatis oculis in ccelum ad te, Deum Patrem suum omnipotentem. Tum statim oculos demittit, caputque aliquantulwn inclinans, dicit: tibi gratias agens. Mox dextram amovet, et tenens Hostiam inter pollicem et indicem sinistra; manns codem modo elevatam, dcxtra, quoad oinnes digitos extensa, producit signum Crucis super earn (Hostiam) diceus: bene dixit. Quo facto, itcrum pollicem et indicem dextrce manus admovet Hostia;, uti prius, erecto corpora prosequens: fregit , deditque d1scipulis suis, dicens: accipite et manducate ex hoc 0mnes.

15. Cum au tem fmierit supradicta verba, cubitis super Altar e, (quantum commode fieri potest, extra Corporale) positis, sine ulla manuum disjunctione, stans ca pi te inclinato, distincte, r ever enter, et secreto, ita ut Sacerdos seipsum quidem audiat, auditu etiam exteriori, a circumstantibus vero non audiatur, profert verba Con-secrationis super Hostiam, et simul super omnes, si plures sint consecrandce, et Hostiam suam pollicibus et indicibus tantum tenens, dicit: Hoc est enim Corpus meum.

16. Quibtcs prolatis, Celeb rans caput erigit, cubitos ab Altari removet, manus ponit super extremitatem anteriorcm mediae plica-

36

-ocr page 47-

pars i. cap. ii. ^ 5

tura Corporalis, et sic tenens Hostium inter pollices et indices prcedictos super Altare, reliquis manuum digitis extensis et si mul junctis genuflectit, et geuuflexus corpore erecto, non autem capite infra frontem Altaris profundato, sed oculis in Hostiam intcntis, earn brevi morula adorat.

17. Turn modeste et reverenter se erigens, quantniu commode potest, e leva I, perpendiculariter, seu linea recta, in altuvi Hostiam , et intentis in earn oculis, non capite intra brachia protuso , (//nod et in elevatione Calicis facit) populo reverenter ostendit ado-randam; adeoque ita elevari debet, ut capitis verticem aliquatenus excedat, et a populo videri possit. Et mox, post brevem morulam in ultimo termino elevationis, eam eadem linea recta et utraque manu demittit; et cum sacra Hostia est prope Corporale, sinistram ponit super Corporale, ut dictum est cap. 1. § 5. n. 13. et sola manu dextra ipsam Hostiam reverenter reponit super Corporale in codem loco, tinde eam levavit.

18. Et deinceps pollices et indices non disjungit, nisi quando Hostiam consecratam langere vel tractare debet, usque ad abhe-tionem digitorum post Communionem; neque, quantum fieri potest, extra Corporale tenet aut ponit.

19. Reposita Hostia consecrata super Corporale, et dextra eodem mode ac sinistra super Corporale posita, genuflectit et genujlexus, ut n. 16. ipsam sacram Hostiam veneratur: si adsit vas aliarum Hostiarum, Patena vel palla, vel cooperculo cooperit.

20. Postquam Sacerdos a genuflexione surrexerit, et vas Hostiarum, si adsit, cooperuerit; tres ultimos digitos manus sinistrce ponit super pedem Calicis, (Cfr. § 4. n. 19.) et digitis medio et indice dextne manus accipiens pallam, eamque ponens ut ^ 4. n. 12. discooperit Calicem, in quem, si opus sit, ex ter git digitos, scilicet indices et pollices , eos contra se invicem paululum movendo; quod semper facial, si aliquod fragmeutum digitis adhccreat; et stans erectus (licit interim: Simili modo postquam ccenatum est ; et deinde ambabus manibus, inter indicem et reliquos digitos, accipiens Calicem juxla nodum infra cuppam, dextra scilicet supra et sinistra infra nodum, et aliquantulum, non ultra quatuor digitos a

37

-ocr page 48-

pars i. cap. ii. § 5.

mensa Altaris, ilium elevans ac slalim deponens, interim dicit: acci-PIENS et HUNC PRiECLARUM CaLICEM in SANCTAS AC venerabiles

manus suas; turn, reposito Calice in medio Corporalis, eumque codcm modo retincns, cum dicit: item tibi gkaïias agens caput profunde inclinat versus Hostiam consecratam, et non versus Cru-cem, ad quod advertendum pro aliis inclinationibus usque ad Com-munionem. Cum dicit: bene -]- dixit, sinistra Calicem infra cuppam tenens, dextra signal super eum; et prosequens: deditque disci-pulis suis etc. iterum dextra apprehendit Calicem, el ambabus ma-nibus tenens Calicem, videlicet sinistra pedem, ita ut pollex et index juncti sint supra, et reliqui digiti infra pedem, dextra vero nodum infra cuppam, ct ita tenens ipsum a Corporali parum ele-vatum, ac interea cubitis super Altare positis, et capite profunde inclinato, profert attente, continuate, et sccreto, ut supra, verba Consecralionis Sanguinis: Hie ést enim Calix etc.

21. Quibus dictis, reponit Calicem super Corporale, et capite erecto, utraquc manu super Corporale posita, et interim dicens secreto, H.ec quotiescumque feceritis etc. genuflexus Sanguinem rever enter adorat, ut n. 16. Turn se crigit, el accipiens Calicem discoopertum cum Sanguine ambabus manibus, id prins, scilicet dextra nodum, sinistra pedem, elevat eum linea recta, et erectum, quantum commode potest, ostendit populo adorandum Cfr. n. 17. Max ipsum per eamdem lineam demittens, reverenter reponit super Corporale in locum pristinum, et manu sinistra super pedem Calicis posita, ut n. 20. manu dextra Calicem palla cooper it, ac, manibus super Corporale positis, genuflexus Sacramentum veneratur.

2 2. Reposito Calice et adorato, Sacerdos erecto corpore stans ante Altare, ex ten sis manibus ante pectus, tunc tantum, et non prius, incipiens quartam Orationem Canonis, dicit secreto: Unde et memores etc. Cum dicit) de tuis donis ac datis, jungit manus ante pectus: et cum dicit, Hostiam -[- puram, Hostiam -J- sanctam, Hostiam ■}- immaculatam, manu sinistra posita super Altare intra Corporale, dextra signal ter communiter super Hostiam et Calicem, et semel super Hostiam tantum et semel super Calicem tantum, dicens: PaNEM quot;jquot; sanctum vit/E /etern/E, et calicem quot;Jquot; salu\'i\'is

-ocr page 49-

pars i. cap. 11. §. 5.

PKRPETUyE; deinde stans, nt prins, extensis manibns proseqnilur, Supra, quje propitio etc.

23. Dictis verbis: immaculatam Hostiam, enm, id est, antequam Sacerdos did/, vSupplices ïe rogajius etc. inclinat se, id est, corpus, profunde ante medium A/taris, manibns junctis super illo positis, ut dicitur § 2. n. 10. Non ergo manus ponenda; sunt intra Corporale. S. R. C. 7. Sept, 1816. 35.

24. Cum dicit, ex hac altaris participatione, oscnlatur Altar e in medio ante sacram Hostiam , manibns /line inde super Corporale positis. Statini se erigit et cum dicit, sacrosanctum Filu tui, jungit manus ante pectus; et dextra signans semel super Hostiam tantum, ct semel super Calicem, sinistra super Corporale posita, dicit. Cor -j- pus et San -[- guinem sumpserimus: et enm dicit, omni benedictione ccelesti, scipsum tribas postremis digitis dextra; manus signal a froute ad pectus sigfio Crucis, sinistra posita infra pectus, ita ut pollex ct index juncti Casulam non tangant. Ad verba: omni benedictione tribus posterioribus digitis dextra; manus tangit frontem, ad ccelesti pectus, ad et gratia humerum sinistrum, et ad repleamur humerum dextrum. Cum dicit, Per eumdem , jungit manus ante pectus absque capitis inclinatione.

25. Cnm Celebrans, incipiens quintain Orationem Canonis, dicit. Memento , Domine , famulorum famularumque tuarum etc. extensis manibus, id est, praxlicta verba proferens, incipit hinc inde manus linea recta extendere, et illico eadem linea recta eas ita lente conjungit, ut haec ipsa manuvim conjunctio ante pectus perfi-ciatur, cum dicit, in somno pacis ; et ad ha;c verba, junctis manibus ante pectus, et tunc ita junctis usque ad faciem, id est, ad mentum, elevatis, et intent is oculis ad Sacramentum super Altare, facit Commemorationem Fide Hum Defunctornm, de quibus sibivide-tur, eodem modo ut dictum est de Commemoratione vivorum, n. 9. ubi etiam notandus est diversus modus in extendendis, jungendis et elevandis manibus. Nota etiam, quod in hac Commemoratione Defunctorum pausa fiat post verba : somno pacis, non post litteras N. et N. quee tantum ex Ritu antiquo in Missali apponuntur.

39

-ocr page 50-

pars i. cap. ii. § 5.

26. Qua Commentoratione facta, Sacerdos, erecto capite, stans, ut prins, exteusis manibus, prosequitur, Ipsis domine etc. et in fine ad Per eumdem , jungit maims ante pectus, et caput versus Sacramentum profunde inclinat.

27. Cum Celebrans, incipiens sextam et ultimam Orationem Canonis, clicit, Nobis quoque peccatorihus , vocem aliquantuhim elevat, ita ut tantum tria h;cc verba voce media proferat, et interim dextra manu, id est, tribus posterioribus digitis, pectus sibi per-cutit, sinistra posit a. super Corporale, et prosequitur sccreto, fa-mulis tuis etc. stans manibus exteusis, tit prius.

28. Cum dicit. Per Christum Dominum nostrum, absque incli-natione capitis, manus ante pectus jungit, et sic manibus junctis prosequitur. Per quem ii.ec omnia, Domine, semper bona creas. Deinde, sinistra super Corporale posita, maim dextra ter signa us commnniter super Hostiam et Calicem, dicit, sancti ficas , vivi

ficas , bene-j-digis et pr.estas nobis. Postea, sinistra manu super pedem Calicis posita, discooperit manu dextra Calicem, ut dictum est n. 20. et tunc utraque manu super Corporale posita, genu-Jlexus Sacramentum adorat.

29. Turn, adorato Sacramento, Sacerdos se crigit, et reverenter accipit Hostiam dc Corporali, ut dictum est n. 14. et eam inter pollicem et indicem dextrce manus tenet non omnino a parte infe-riori, scd aliquantulum intra medium ora ipsius Hostite, et cum ea super Calicem, quem manu sinistra tenet circa nodum infra cuppam, signat ter a labio ad labium, non extra vel trans Calicem Hostiam movendo, scd ;equali ac recto motu super ilium Cruces format, dicens, Per y ipsum , et cum -j- ipso , et in -[- ipso. Et similiter eodem modo sinistra Calicem retinens, et dextra sacram Hostiam, cum Hostia signal bis inter Calicem et pectus, incipiens a labio Calicis exteriori, recto motu et intra Corporale Hostiam ducens versus pectus, et non versus pedem Calicis descendendo; turn reducit Hostiam ad medium hujus lineóe factse, et describit lineam transversam, et, formans has Cruces, dicit, est tibi Deo Pa -j- tri omnipotenti, in unitate Spiritus -J- sancti. Deinde defert Hostiam super Calicem, et tenens manu dextra Hostiam

-ocr page 51-

PARS 1. CAP. 11. § 6.

super Calicem, sinistra Calicem ad nodum, e lev at euvi aliquan-tulmn, non ultra quatuor digitos a Corporal!, simul cum Ilostia, interim secrcto diceus, omnis honor et gloria , et stat ifn utrumque cleponens, sinistra Calicem tenere pergit, et dextra Hostiam collocal super Corporale, et, si opus sit, digitos extergil, lit supra, n. 20. ac pollices et indices ut prins jnngens, Calicem palla cooperit, et genuflexus Sacramenturn adorat. Vide n. 21.

§6.

de oratione dominica et alus usque ad finem miss/e.

1. Celebrans, cooperto Ca lice, adoratoque Sacramento, erigit se, et adhuc, sicut infra genuflexionem , manibus extensis hinc inde super AI tare intra Corporale positis, dicit intelligibili voce clau-sulam Canonis, scilicet: Per omnia specula s.eculorum: et cum dicit, Oremus, jnngit mamis ante pectus, caput Sacramento in-clinans. Deinde stans erectus, manibus ante pectus junctis, prosequitur, pryeceptis salutaribus etc. Cum incipit pater noster , exiendit maims more solito ante pectus, et stans oculis ad Sacra-nientum intentis, nisi ob aliquam rationcm nccesse sit librum in-spicerc, prosequitur usque ad Jinein.

2. Responso a ministro Sed libera nos a malo , et a Celebrante, manibus adhuc extensis, submissa voce Amen , tunc et non prius, inferioribus digitis sinistra? manus partem Patense sub Corporali positam premit, (cavendo ne Hostia tangatur Manipulo, neve bra-chium sinistrum transferatur super eamdem) et manu dextra Patenam cum purificatorio superjaccnte extra Corporale positam, manu sinistra aliqualitcr ab una parte sustinet, et dextra aliquantulum purificatorio cxtergit.

3. Purificatorio juxta Corporale reposito, et manu dextra Patenam super purificatorium tenens erectam, ita ut pars concava respiciat Hostiam , et manus dextra non tangat Altare, sinistra interim super Corporale posita, dicit secreto, Libera nos, qu/esumus etc.

Antequam Celebrans dicat, da propitius pacem, elevat manu

41

-ocr page 52-

pars 1. cap. 11. § 6.

dextra Pate nam dc A llari, et seipsuin cunt ea signal signo Cruets, dieens: da propitius — pacem — in diebus — nostris. Cunt signal sc, viannm situs trant ponit infra pectus.

4. Deinde Patenam ipsam osculatur in ejus extremitate superior!, et prosequens, ut ope misericordi/e tuvE ctc. submittit Patenam Hostice, tjuani indice sinistro aceomntodat super Patenant. Collocata Patena cum Hostia perpaululum e medio Corporalis versus cornu Evangelii, discooperit Calicent, et genujlextis Sacramenttim adorat. Vide § 5. n. 21.

5. Turn se erigens, Sacerdos indice sinistro Hostiam ducit ad oram Pateme versus medium Corporalis, et accipit Hostiam inter pollicem et indicem dextrce mantis, statimque sola dextra eamdem attollit sujocr Calicem, et ibidem cum illis (poilice et indice dextra;) ac poilice et indice sinistrcs mantis, sacrcc Hostise etiam admotis, cam stiper Calicem tenens, reverenter frangit per medium, dicens: Per eumdeji Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum , caput inclinans ad Jesum Christum, et niediam partem, qnam inter pollicem et indicem dextrce manus tenet, ponit stiper Patenam: de alia media, qnam sinistra maim tenet, frangit cum poilice et indice dextrce mantis particulam ex parte inferiori, prosequens, qui tecum vivit et regnat, et cam particulam inter ipsos dextrce manus pollicem et indicem retinens super Calicem, partem major em, qtiam sinistra tenet, a dj tingit medice, super Patenam positce, ita ut Hostia appareat rotunda, interim dicens, in unitate Spiritus sancti Deus ; et particulam Hostice, qnam iti dextra mann retinuit, tenens super Calicem, quern sinistra per nodum infra cuppam retinet, intelli-gibili voce dicit, Per omnia S/Ecula s.eculorum: r. Amen; et cum ipsa partictda signans ter a I a bio ad labium Calicis, dicit: Pax Domini sit sem per vobis quot;p cum. Responso per ministrum, Et cum spiritutuo, particulam, quant dextra maim tenet, immittit in Calicem, dicens secreto: H.ec commixtio et consecratio Corporis etc. Ad Jesu Christi caput inclinat. Deinde pollices et indices super Calicem aliquantuhim ter git, et jtingit, Calicem palla coopcrit, et gennflexus Sacramentum adorat.

6. Post genuflcxionem Celebrans stans junctis manibns ante

42

-ocr page 53-

pars i. cap. ii. § 6.

pectus, capite inclinato versus Sacramentum, dicit intelligibili voce, Agnus Dei, qui ïollis peccata mundi, et dextra (§ 5. n. 27.) percutiens sibi pectus, sinistra super Corporale posita, dicit miserere nobis, et deinde non juugit inanus, neque dextram super Altarc quietam relinquit, sed tarde et graviter illam movcns. iterum percntit sibi pectus, cum dicit secundo, miserere nobis , quod et tertio facit, ctnn dicit, dona nobis pacem.

7. Time manibus junctis super AI tare positis, (§ 5. n. 23.) oculisque ad Sacramentum intentis, inclinatus dicit secreto, Domine Jesu Ciiriste etc. Ubi notanda est distinctio, quod Agnus Dei dicatur solum inclinato capite, ha; autcm Orationes etiam inclinato corpore. Dicto itaque dona nobis pacem, corporis situm mutat ad principium Orationis: Domine Jesu Ciiriste.

8. Quibus Orationibus dictis, Celebrans, positis hinc inde super Corporale manibus, genujlectens Sacr amentum adorat,, et se erigens dicit secreto: Panem ccelestem accipiam etc. Quo dicto, dextra manu, id est, indice et pollice dextrce manus, accipit de Patena reverenter antbas partes Hosties, quas ad faciliorem acceptionem indicc sinistro adducit ad extremitatem Patensc; et partes Hostiae sic collocat inter pollicem et indicem sinistrce manus, ut figuram forment rotundam; quibus nempe pollici et indici sinistra; manus, tenentibus partes Hostia;, Celebrans Patenani inter eumdem indicem et medium digitos supponit manu dextra.

9. Celebrans ambas partes Hostia; consecrata manu sinistra sic tenens super Patenam inter pectus et Calicem, parum inclinatus, dextra tribus vicibus, modo supra dicto ad Agnus Dei, percutit pectus suum, interim etiam tribus vicibus dicens voce aliquantulum elevata, Domine, non sum dignus, et secreto prosequitur, ut intres etc.

10. Sacerdos ad ilia verba non levat Hostiam in altum, nec ad latus recedit, ut ilia videatur, neque unum pedem super alterum ponit, neque cubitum sinistrum super Altare collocat, neque corpus, devotionis aut reverentice causa, aliqualiter contorquet, sed solum parum inclinatus dicit, Domine, non sum dignus.

11. Quibus tertio dictis, erigit se, ac pollice et indice, dextra manus unam partem sacra Hostia alteri superimponit; turn ex

43

-ocr page 54-

pars I, cai\', n. ^ 6.

sinistra accipit ainbas partes prcedictas Hosticc inter pollicem et indicem ciextrce manus, ct cunt ilia Hostia supra Patcuam, quam non niovet, scd tantum Hostiam, signat seipsum signo Crncis, ita tamcn, nt Hostia nou cgrediatnr limites Patence, dicens secreto, Corpus Domini nostri Jesu Christi custodiat animam meam in vitam a-tern am. Amen. Ad Jesu Christi caput profunde inclinat. Dicto Amen, et se inclinans, cuhitis super A Hare positis, (§ 5. n. 15.) reverenter easdem ainbas partes suntil.

12. Quibus sump lis, Sacerdos deponit Patenam super Corporale a parte Evangelii, super earn digitos cxtergit, el erigens se,junctis indieibus et pollieibus, ambas quoqne manus ante faciem juugil, ita ut digitorum summitas fere nares attingat, manibus equidem ab ipsa facie nonnihil remotis, el aliquantulum quiescit in medilalione sanetissimi Sacrarnenli. Ubi notandum illud aliquantulum, puta, per pausam unius Pater noster , ne ex nimis prolongata Cele-brantis devotione, oriatur in circumstantibus distractie aut turbatio.

13. Deinde, depositis manibus, dicit secreto, Quid retribuam Domino pro omnibus , gu/e retribuit mihi ? et interim, dum nempc prcefata verba dicit, discooperit Calicem; postea gcnujlcetit, sur git, accipit Patenam anibabus manibus et lustrat, si qun; fragmenta in ea remanserint, qu;c prius in Calicem mittantur. Quo facto , Calicem e medio Corporalis paruin versus cornu Evangelii removet, inspicit Corporale et colligit fragmenta, cum Pate na, si quee sint in eo, quod commodius fieri potest, manu sinistra revolvendo Corporale super Patenam suppositam, et dextra idem Corporale retro leviter percutiendo.

14. Quo facto, sinistra accipiens Patenam, dextra Calicem ad medium retrahit; turn Patenam, sinistra super Calicem transfert, et earn quoque diligenter cum pollice et indice dextrce manus super Calicem exlergit, et, deposita sinistra tenente Patenam super Corporale , extergit etiam ipsos digitos dextra manus, ne quid frag-■mentorum in eis remaneat.

15. Si vero adsint PIo slice consecralce super Corporale po si les, pro alio tempore conservandce, Sacerdos, discooperto Cal ice, facta prius genujlexione, reponit eas in vas (Pyx idem) ad hoc ordinatum,

44

-ocr page 55-

PARS T. CAP. II. ^ 6.

quod suo cooperculo clauclit: et turn fragmenta colligit, ut supra. Cfr. cap. vi. § 2. n. 6.

16. Post extersionem Pateuce Sacerdos , junctis pollicibus et indi-cibus, Calicem dextrci mamt infra nodum cuppce, id est, nodum, qui est infra cuppam, accipit, sinistra super Corporale quiescente retinct Patenam, dicens, Calicem salutaris etc. et signans se signo Crncis cum Calice, dicit, Sanguis DcniiNi nostri etc. Ad Jesii Christi caput profunda inclinat. H;ec signatio major esse potest, quam altera cum Hostia, oculorum tamen altitudinem et humerorum latitudinem non excedat.

17. Facto signo Crucis, Calicem ori applicat; et nianu sinistra snpponens Patenam Calici, illam pene usque ad mentum elcvatam tenens, et stans erectus reverenter suinit totnm Sanguinem cum particula in Calice posita, non retro vertens nimis corpus aut caput, facie ad caelum versa, et Calice super illam inverso,. Sumendo Sanguinem sufficiet unicus, vel duplex vel ad summum triplex haus-tus, quin Calix ab ore removeatur. Si quid enim remanserit, puri-ficatione et ablutione sumetur.

18. Si adsit Pyxis, de qua n. 15. aut § 5. n. K;. dictum est, Celebrans post sumptionem Sanguinis aperit Tabernaculum, genu-flectit, si ibi Sacramentum contineatur, Pyxidem in Tabernaculum ponit, genuflectit, et Tabernaculum claudit.

19. At si in Altari non sit Tabernaculum, alius Sacerdos post sumptionem Sanguinis Pyxidem ad Tabernaculum deferat, obscr-vatis eis, quae dicuntur cap. vi. ^ 2. n. 7.

Si vero alius Sacerdos non adsit, Pyxis in Altari super medium Corporalis relinquenda est, Calix a latere Evangelii ponitur, et Celebrans, prosequens Missam, observet ea, quce dicuntur de Missa coram Sanctissimo exposito. Post Missam Sacerdos, deposito Ma-nipulo, defert Pyxidem ad Tabernaculum. Deinde redit ad Altare Miss;e, reassumit Manipulum, plicat Corporale et in bursam rc-ponit, etc.

20. Pyxide recondita, vel in Altari relicta, vel si non adsit sumpto SS. Sanguine, sinistram, cum qua Patenam retinct, demittit super Corporale, et dicit seer e to, Quod ore sumpsimus etc. et super

45

-ocr page 56-

pars i. cai\'. 11. § 6.

sinistra accipit a nib as partes prcedictas Hosticc inter pollicem et indie en i dextrce nianus, et cunt ilia Hostia snpra Patenam, quam non movet, scd tantum Hostiam, signal seipsuni signo Crncis, ita tamen, ut Hostia non egrediatur limites Patcncc, dicens secreto, Corpus Domini nostri Jesu Christi custodiat animam mkam in vitam veternam. Amen. Ad Jesu Christi caput profunde inclinat. Dicto Amen, et se inclinans, cubitis super Altare positis, 5. n. 15-) rever enter easdeni ambas partes sumit.

12. Qnibns sump lis, Sacerdos deponit Patenam super Corporale a parte Evangelii, super earn digitos extergit, et erigens se,junelis indieibus et pollieibus, ambas qnoque nianus ante faciem jungit, ita ut digitorum summitas fere nares attingat, manibus equidem ab ipsa facie nonnihil remotis, et aliquantnlurn qiiieseit in nieditatione sanctissimi Saeramenti. Ubi notandum illud aliquantulnm, puta, per pausam unius Pater noster , ne ex nimis prolongata Cele-brantis devotione, oriatur in circumstantibus distractio aut turbatio.

13. Deinde, depositis manibus, die it secreto. Quid retribuam Domino pro omnibus, qvje retribuit mi hi ? et interim, dum nempe prafata verba dicit, discooperit Calicem; postca geuufleclit, snrgit, accipit Patenam ambabus manibus et lustrat, si qute fragmenta in ea remanserint, qutc prius in Calicem mittantur. Quo facto , Ca-liccm e medio Corporalis parum versus cornu Evangelii removet, inspicit Corporale et colligit fragmenta, cum Pateua, si qiuc sint in eo, quod commodius fieri potest, manu sinistra revolvendo Corporale super Patenam suppositam, et dextra idem Corporale retro leviter percutiendo.

14. Quo facto, sinistra accipiens Patenam, dextra Calicem ad medium retrahit: turn Patenam, sinistra super Caliccm transfert, et earn qnoque diligenter cum polliee et indice dextrce 1 nanus super Calicem extergit, et, deposita sinistra tenentc Patenam super Corporale , extergit etiam ipsos digitos dextrse manus, ne quid frag-inentorum in eis remaneat.

15. Si vero adsint Ho slice conseeratce super Corporale po si tee, pro alio tempore eonservandec, Sacerdos, discooperto Calice, facta prius genujlexione, reponit eas in vas (Pyxidem) ad hoc ordinatum.

44

-ocr page 57-

pars !. cap. ii. ^ 6.

(juod suo cooperculo claudit: et turn fragmenta colligit , ut supra. Cfr. cap. vi. § 2. n. 6.

16. Post exfersionem Patence Sacerdos , junctis poUicibns et iiidi-cibus, Calicem dextra maun infra nodimi cuppa, id est, nodum, qui est infra cuppam, accipit, sinistra super Corporale quhscente retinct Patenam, dice/is, Calicem salutaris etc. et signans se signo Crncis cum Calice, die it, Sanguis Domini nostri etc. Ad Jesu Christi caput profunde inclinat. Hccc signatio major esse potest, quam altera cum Hos-ia, oculorum tamen altitudinem et humerorum latitudinem non excedat.

17. Facto signo Crucis, Calicem ori applicat; el vianu sinistra supponens Patenam Caliei, illam pene usque ad mentum elevatam tenens, et stans erectus reverenter sunlit totum Sangninem enm particula in Calice posita , non retro vertens nimis corpus aut caput, facie ad ccelum versa, et Calice super illara inverso... Sumendo Sanguinem sufficiet unicus , vcl duplex vel ad summum triplex haus-tus, quin Calix ab ore rcmoveatur. Si quid enim remanserit, puri-ficatione et ablutione sumetur.

18. Si adsit Pyxis, de qua n. 15. aut § 5. n. 19. dictum est, Celebrans post sumptionem Sanguinis apcrit Tabernaculum, genu-(lectit, si ibi Sacramentum contineatur, Pyxidem in Tabernaculum ponit, genuflectit, et Tabernaculum claudit.

19. At si in Altari non sit Tabernaculum, alius Sacerdos post sumptionem Sanguinis Pyxidem ad Tabernaculum deferat, obser-vatis cis, qiuc dicuntur cap. vi. ^ 2. n. 7.

Si vcro alius Sacerdos non adsit, Pyxis in Altari super medium Corporalis relinquenda est, Calix a latere Evangelii ponitur, et Celebrans, prosequens Missam, observet ea, quae dicuntur de Missa coram Sanctissimo exposito. Post Missam Sacerdos, deposito Ma-nipulo, defert Pyxidem ad Tabernaculum. Deinde redit ad Altare Missie, reassumit Manipulum, plicat Corporale et in bursam re-ponit, etc.

20. Pyxide recondita, vel in Altari relicta, vel si non adsit sumpto SS. Sanguine, sinistram, cum qua Patenam retinet, demittit super Corporale, et dicit seer e to, Quod ore sumpsimus etc. et super

45

-ocr page 58-

pars i. cap. ii. § 6.

Altare porrigit Calicem Ministro, stanti in cornn Epistoics. Cum eadcm moraliter quantitas vini ac pro Consecratione infusa fuerit, Sacerdos vinum in Calicc ita circumagat, ut debitc spccics omnes Calici adhaerentcs abstergantur. Turn supponens Patenam, ut n. 17. sumat purificationem per eamdem Calicis partem , per quam Sanguis Christi sumptus est.

21. Sumpta purificatione, Celebrans deponit Patenam super Corporale a parte Evangelii, et Calicem in medium Corporalis. Deinde Calicem apprehendit tribus posterioribus digitis utriusque manus ad cuppam, indices autem et pollices super os Calicis conjungit; turn, facta capitis inclinatione Cruci, transit versus cornu Epistoke, ac vino et aqua abluit pollices et indices super Calicem extra men-sam Altaris. Calice, prope Corporale posito, sinistra accipit puri-ficatorium, cavendo ne guttulis, ex digitis decidentibus, Corporale commaculctur; et digitos aöstergit purificatorio, interim dicens : Corpus tuum, Domine, quod sumpsi etc.

22. Digitis abstersis, purificatorium deponit in locum solitumjuxta Corporale, et junctis ante pectus manibus, ad medium Altaris accedit, ubi capite Cruci inclinato, purificatorium accipit et sic accommodat inter pollicem et indicem sinistrum, ut e manu utrimque pendeat,

Tum sinistra super Altare extra Corporale posita, dextra accipit Calicem ad nodum, et ablutionem intra Calicem aliquantulum cir-cumagit: deinde, sinistra cum purificatorio supposita mento, ablutionem sumit. Cfr. n. 17. Calice super Corporale reposito, purificatorio dctergit os suum; postea purificatorium extendit super Calicem, quem sinistra elevatum et inclinatum tenens, dextra purificatorium bis vel ter circumducendo extergit. Caveat Celebrans, ne brachia inconcinne moveat.

23. Calice purificato, Celebrans purifuatorium extendit super Calicem, in medio Corporalis positum, deinde manu dextra ponit coclear super purificatorium, et desuper sinistra Patenam, et super Patenam dextra parvam pallam. Deinde Calicem sistit ad cornu Epistola;, et plicat Corporale hoc modo: 1° ambabus manibus re-volvit partem anteriorem, ubi jacuit S. Hostia: 2° partem poste-riorem; tum 30 manu dextra partem lateralem, quae est juxta cornu

46

-ocr page 59-

pars i. cap. ii. § 6.

Epistolce; et 40 manu sinistra partem, qux est juxta cornu Evan-gelii. Plicato Corporali, accipit bursam, et sinistra cam apertam tenens, dextra capit Corporale, quod reponit in bursam, ita ut extremitas sen fimbria partis ultimo plicatae versetur circa bursa; aperturam. Remota tantisper bursa versus cornu Evangelii, dextra Calicem in medium Altaris reponit; turn cooperit Culicem veto, et accipiens bursam, eam desuper, id est, super velum, ponit, ut bursae apertura sit versus Altare; et denique velum Caiicis ita collocate seu ordinat ac disponit in medio Altaris, ut in principio Missce dispositum fuit, Cfr. Dccreta S. R. C. 12. Januar. 1669. et 1. Mart. 1698.

24. Celebrante purificato, duvt Calicem collocat, seu disponit, uti

dictum est, in A liari, liber Mis sails defer tur per mini strum.....

Deinde Celebrans, junctis ante pectus manibus, caput Cruci pro-funde inclinat, et accedit ad librum; ubi stans junctis manibus, clara voce legit Antiphonam, quce dicitur Communio ; q2ia lecta , junctis itidem manibus ante pectus, vadit ad medium Altaris , et co osculato, vertit se ad popiclum a manu sinistra ad dextrarn, et dicit Dominus vobiscum , et per eamdem viam redit ad librum, dicit O rationes post Communioneni, eisdem mo do, immer 0 et or dine, ut supra dicta; sunt Collectce.

25. Quibus complete usque ad Amen inclusive Jinitis, claudit librum, et super pulpitum ponit, sic ut apertura libri sit ad dextrarn Celebrantis et prima pagina, seu titulus sursum versus respiciat. Sin vero ultimum Evangelium sit ex libro legendum, tunc illo aperto relicto finita ultima Oratione, signaculo notat Evangelium postea legendum. Quo lecto in cornu Evangelii, claudit librum ut supra.

26. Et jungens nianus ante pectus, revertitur ad medium Altaris , ubi eo osculato, vertit se ad populum, et dicit, tit supra ; Dominus vobiscum : quo dido, stans junctis manibus ante pectus versus populum, dicit, si dicendum est, Ite missa est, et per eamdem viam r ever ti tur ad Altare.

27. Si vero 11011 sit dicendum, die to Dominus vobiscum, illico revertitur eodem inodo per eamdem viam ad medium Altaris, ubi

47

-ocr page 60-

pars i. cai\'. ii. ^ 6.

siaus versus ad illud, junclis ante pectus manibtcs, caput Cruci in-clinat, et dicit Benedicajius Domino.

28. Die to Ite missa est, vel Benedicamus Domino, ut supra, Celebrans ante medium Altaris stans junetis nianibus super eo , et cap ite inclinato, dicit secreto, Placeat tibi sancta Trinitas etc. quo die to, extensis inanibus /due inde super AI tare positis, ipsurn in medio osculatur: tuin erigens se, adhue stans versus illud, elevat ad caelum, id est, ad Crucem, oculos, et simul de Altari elevat maims, quas sine pnovia earum junctione (Cfr. § 5. n. 4.) extendit et jungit, caputque Cruci inclinans, dicit voce intelligibili, Bene-dicat vos omnipotens Deus , et junetis manibus, ac demissis ad terrain oculis, ver tens se ad populum a sinistra latere ad dextrum, extensa maun dextra, junctisque digitis, et manu sinistra infra pectus posita, semel benedicit populo, dicens, Pater et Filius -j- el\' Spiritus sanctus; sic ut lineam rectam Crucis formet ad ilia verba: Pater et Filius; transversam vero, dam dicit et Spiritus sanctus. Cfr. dicta § 4. n. 23.

29. Deinde Sacerdos manus ante pectus conjungit, ct circulum perjiciens, accedit ad eornu Evangelii, ubi stans oblique, ut ad alterum Evangelium, et dicta Dominus vobiscum etc. pollice dextro signans primum signo Crucis Altare, si nec liber nec tabella ad-sint; sen librum, vel tabellam, si libro vel tabella utatur, in prin-cipio Evangelii, sinistra posita super librum, si eum signet, vel super Altarc, si tabellam vel Altare signet; et deinde posita sinistra infra pectus, dextro pollice signans frontem, os et pectus, dicit Initium sancti Evangelii etc. Vide dicta § 4. n. 7.

30. Cum dicit, Et Verbum caro factum est, genujlectit versus cornu Evangelii, et non directe versus Altare, cui tamen manibus sub genuflexione innititur. Et surgens, stansque eodem loco prosequitur ut prins, usque in finem.

31. (Quihus omnibus absolutis, extinguuntur per ministrum can-delcB. Interim Sacerdos junetis manibus ante pectus, accedit ad medium Altaris, ubi caput Cruci inclinat; deinde accipit sinistra Calicein, dextram ponens super bur sain, ne aliqnid cadat. Et Cruci iterato caput inclinans, si aliqua intercessit mora, ac se tan-

48

-ocr page 61-

pars i. cap. ii. § 7.

tillum retrahcns ad cornu Evangelii (§ 1. n. 17-)\' descendit ante infimum graduvi A liar is, et ibi in medio ver tens sc ad iilnd, caput (non corpus, ut in accessu) profunde inclinat, vel, si in eo est Tabernacnlnm SS. Sacramenti, gemijlectit in piano.

32. Si preces quaedam v. g. Litanue Lauretanse post Missam in infimo gradu Altaris flexis genibus recitandae sint; iu? recitatis, Sa-cerdos surgit, et, licet genuflexio hacc praecesserit, nihilominut: Al-tari reverentiam exhibeat vel per genuflexionem, vel per capitis inclinationem, ut n. prsec.

33. Qua reverentia exhibita, antequam se de loco moveat, caput cooperit, acprcecedente codem ministro, eo modo quo venerat, redit ad Sacristiam, interim dicens Antiphonain, Trium puerorum et Canticnm Benedicite .... cum____ aliis Oratiouibus, ut suo loco ponuntur.

34. Post factam in Sacristia Cruci capitis inclinationem exuit se vestibus sacris ordine retrogrado, scilicet 1° Casula,- 2° Stola, 3° Manipulo, 40 Cingulo, 50 Alba et 6° Amictu: et ilia, quae se induendo est exosculatus, eadem nunc, se exuendo, osculctur, videlicet Stolam, Manipulum et Amictum. Deinde, reposito Calice in loco ad hoc deputato, manus abluit, et pro sua devotione Omnipotenti Deo de percepto tanto Sacramento gratias agit. Vide etiam § 7. seq. n. 32.

§ 7-

de ministro miss.e privat/e.

1. Omnes Fratres, tam Clerici, quam Laici, aliis obedientice obsequiis non impediti, sese promptos et devotos exhibeant, quando fuerint rcquisiti, tremendi hujus ac sacrosancti Missse Sacrificii ad-ministros, illi assistentes cum omni turn animi, turn corporis, humili, devota ac reverenti dispositione, ut illorum ministerium circumstan-tibus sit devotionis exemplum.

2. Minister itaque, lotis prius manibus, superpelliceo indutus, Missale ^et ampullas vini et aquae cum pelvicula deferat ad Altare; stragulas ab Altari auferat; (cap. 1. § 1. n. 10) duas candelas

7

49

-ocr page 62-

pars i. cap. ii. § 7-

accendat, incipicndo a cornu Evangelii, utpotc parte nobiliori, et pulpitum in cornu Epistolse ponat, et alia necessaria praparct. Vide § cit. Ad Sacristiam reversus Celebrantem adjuvet, dum sacris se vestit indumcntis.

3. Dum Sacerdos Alba induitur, manicam dextram aliquantum clevabit, ut brachio dextro facilius imponatur; idem de sinistra facict. Deinde Cingulo, cum extremitatibus a dextro latere, a tergo Sacerdoti porrecto, et debite per ipsum constricto, minister eleval Album, etc. ut dictum est cap. 1. § 4. n. 8. Curet quoque, ut Casula ex humeris non oblique, sed recte honestcque dependeat.

4. Omnibus debite compositis, manus ante pectus jungit, et facta simul cum Celebrante Cruci Sacristice profunda capitis inclinatione, ipsum Celebrantem tribus quatuorve passibus prsecedens, ad Altare progreditur demissis oculis, incessu gravi, et capite semper detecto. Per viam ad Altare observet reverentias faciendas, uti de Celebrante dictum est; sed ante Altare majus semper genuflectat, etiamsi sola adsit Crux; ct si obviam alicui Sacerdoti parato veniat, eum salutet per capitis inclinationem.

5. Cum perventum est ad Altare, in quo celebranda est Missa, stat ad dextram Celebrantis; adeoque, si ita Altare situm est, ut per cornu Epistolte ad illud accedant, Minister aliquantulum retrocedens Celebranti locum transeundi concedet, prsemissa capitis inclinatione; si vero accedant per cornu Evangelii, Minister recto tramite procedit ad cornu Epistolte, quin ullam tunc in medio Altari reverentiam exhibeat. Advertat autem, ut infra Missam semper genuflectat, transiens ante medium Altaris, etsi super illud sola Crux sit posita. Idem pncstet in primo accessu et ultimo recessu ab Altari. Ornnes genuflcxiones faciat in piano, nisi aliter notctur. Per totam Missam semper se sistit a parte, qua: Missali est opposita.

6. Facta itaque Altari paulo post Celebrantem genuflexione, Amictum Celebrantis debite circum caputium componit. Quo facto , genuflectit in medio ante Altare, vadit ad partem Evangelii, ibique genu utrumquc flectit, in piano, uno circiter passu ab Altaris gradibus remotus. Ibidem genuflexus pcrmanet, exspectans Celebrantem.

7. Ouando Sacerdos dicit. In nomine Patris etc. ipse producit

-ocr page 63-

pars I. cap. ii. § 7-

manu dextra a frontc ad pectus signum Crucis, sinistra interim infra pectus posita et dicta per Sacerdotem Antiphona Introibo ad altare Dei , minister retro post cum ad sinistram gennjlexns prosequitur: Ad Deum, qui l^tificat juventutem meam ; et Psalmum |udica me Deus, usque ad finem cum Gloria Patri etc. quod cum dicitur, Minister profunde caput inclinat; et ad Versum: Ad-jutorium nostrum etc. se cum Sacerdote signat.

8. Sub Confcssione a Sacerdote facienda manet erectus; sed ea finita, parum capite inclinatus, et aliquantulum ad Celcbrantem conversus, dicit Misereatur tui etc. Deinde capite profunde versus Altare inclinatus, repetit Confessionem, vertens se ad Celebranten! ad tibi pater et te pater, et ter percutiens pectus ad mea culpa.

9. Dicto a Celebrante Misereatur ctc. adhuc inclinatus respondet Amen. Turn erectus ad Indulgentiam se signat, et in fine respondet Amen. Dum Celebrans incipit: Deus, tu conversus., se inclinat mediocriter ac respondet alternatim.

10. Cum Celebrans Altare ascendit, ipse surgit, et super infimum Altaris gradum, si sint plures, genuflectit; sin autem tantum sit bradella, seu suppedaneum, tunc remanere debet in piano genu-flexus. Ad Introitum se signat cum Celebrante, caput inclinat ad Gloria Patri, et dicit alternatim cum Celebrante Kyrie eleison. Et si dicatur Flectamus genua, respondebit Levate, non tamen surgit.

11. Caveat, ne umquam legat in libro, vel rosarium recitet, cum non deceat Ministrum manus disjungere, nisi dum actuali aliquo ministerio est occupatus. Si una manu ministret, aut aliquid teneat, alteram supra pectus firmam teneat, sibi soli et ministerio suo in-tentus. Caveat etiam, ne nimis alta voce orando, vel alio modo, v. g. nimio cum strepilu nares sibi emungendo, vcl tabacum sumendo, Sacerdotem perturbet. Quandoque respiciat, an candelae ardcant.

12. Ad verba Hymni Angclici, et Symboli, ad quae Celebrans caput inclinat, item ad Oremus, ad nomen Jesu, SS. Trinitatis, Marle, Francisci, etSancti, de quo Missa celebratur, aut specialis fit Commemoratio, nee non ad nomen Papae viventis etc. cum Celebrante semper se inclinat. Cum in fine Hymni Angelici et Symboli Celebrans se signat, ipse etiam se signat signo Crucis,

51

-ocr page 64-

pars i. cap. ii. § 7.

13. Response post Epistolam Deo gratias, vel circa finem Sequential, si dicatur, surgit, et facta ante medium Altaris genu-flexione in piano, vadit per planum ad latus Epistolse, et omnibus per Sacerdotem lectis, accipit ambabus manibus Missalc una cum pulpito, et se vertens per suam sinistram, seu facie versa ad Sacerdotem, descendit in planum per gradus anteriores, genuflectit in piano ante medium Altaris , et per gradus anteriores ad\'eornu Evan-gelii ascendens, Missale ibidem sic locat, uti dictum est cap. 11. § 4. n. 5.

14. Locato Missali in Altari, per gradus laterales descendit in planum, advertens, ne terga obvertat Altari; et ibidem stat, facie ad Altare seu Celebrantem conversa, donee respondent, Et cum spiritu tug, et Gloria tibi, Domine. Dum Sacerdos se signat. Minister etiam, sinistra pcctori admota, pollice dextrse manus se signat in fronte, ore et pectore, sicut Sacerdos. Deinde se recipit ad cornu Epistola:, genuflectcndo in piano, dum ante medium Altaris transit: ac sistit se, manibus junctis, ante infimum gradum Altaris, remanetque erectus, quamdiu legitur Evangelium, genu-flectens et se inclinans, quando Celebrans genuflectit vel se inclinat.

15. Responso Laus tibi, Ciiriste, (qnod etiam respondet in fine partis Passionis, qua: loco consueti Evangelii legitur) iterum genuflectit in infimo gradu, etsi non dicatur Credo. Postquam Sacer-doti salutanti responderit, Et cum spiritu tug , surgit, accipit ampullas vini et aquae, et stans ad latus Epistola:, primo ministrat ampullam vini, manu dextra ita illam porrigens, ut Celebrans possit illam apprehendere per manubrium, et dum ampullam Celebranti exhibet, ipsam osculatur, non autem manum Celebrantis; facit tamen ipsi reverentiam per capitis inclinationem.

16. Accepta ampulla aqua: in manu dextra, sinistra recipit a Celebrante ampullam vini, cum osculo ampulla; tantum. Tum ampullam aqua; ita elevatam tenet, ut Celebrans cum cocbleari facilc aquam accipere, et si quid residuum fuerit, in ampullam refundere possit. Curet autem sollicite, ne ministret ampullas ma-didas aut sordidas, ne exinde Calix vel Altaris mappa commaculetur.

17. Imposita aqua in Calice, Minister caput Celebranti inclinat, reportat ampullas ad locum proprium, et ponit manutergium in

52

-ocr page 65-

pars i. cap. ii. § 7.

cornu Altaris, Deinde accipit pelviculam in sinistra, et ampullam aquce in dextra manu, et stans in piano, si Altare unum tantum gradum habeat, (si plures habeat poterit stare in secundo, numquam vero in suppedaneo) caputque Celebranti inclinans, parum aqua\' fundit super extremitates utriusque pollicis et indicis Celebrantis. Non nimium tamen ampullam elevet, neque nimium super digitos deprimat, sed medio modo illam tenens, aquam modeste et reve-rcnter infundit, donee signum desinendi Celebrans dederit.

18. Minister, manutergio recepto, Celebranti caput inclinat, aquam manibus infusam in vasculum ad hoc ordinatum projicit, et ampullas cum pelvicula in loco proprio debite disponit; plicatoque manutergio, accipit de credentia carnpanulam, se confert ad cornu Epistolec, et ibi iterum super infimum gradum genuflectit, respon-surus Celebranti, ut in Ordine Missa;.

19. Ad Orate fratres Minister respondet Suscipiat etc. quando Celebrans circulum perfecerit, quia tunc Oratio ut meuji ac ves-trum sagrU\'TCIUM etc. absoluta supponitur.

20. Ad Sanctus ter carnpanulam pulsat, non tamen continuate, sod duobus ictibus pro singulis ternis vicibus. Deinde accendit cereum seu intorticium, in latere Epistolse positum, quod nou extinguitur, nisi postquam Sacerdos Sauguiuem sumpserit, vel alios cornmunicavevit, si qui erunt commuuicandi in Missa. Tit. VIIl. 6. Cfr. cap. 1. § 1. n. 8.

21. Campanuke jiulsatio omittenda est a) in Missis, quée cele-brantur tempore, quo fiunt Proccssiones per Ecclesiam, vel Abso-lutiones ad feretrum; b) Tempore quo SS. Sacramcntum publice expositum est, saltern si Missa in alio quam ipso expositionis Altari celebretur; c) in Missis privatis, qua; tempore quo dicitur Officium Divinum in Choro, celebrantur ad Altaria, qua sunt in conspectu Chori, ne Officium per genuflexiones, qua alias fieri debcrent sub Elevatione, interrumpi debeat.

22. Immediate ante Consecrationem, dum Celebrans signal Oblata, campanula etiam pulsari potest, ubi usus sic habet. Deinde facta genuflexione in piano ante medium Altaris, asccndit ct genuflectit in ora suppedanei vel in secundo gradu, paulum versus cornu

53

-ocr page 66-

pars i. cap. ii. § 7.

Epistolse. Ad Elevationem, turn S. Hostioe turn Calicis, sinistra manu elcvat fimbrias posteriores Planeta;; (Cfr. cap. xu. § 8.11.4.) dextra vero tcr campanulam pulsat prout n. 20. nimirum prima vice quando Saccrdos genuflcctit, altera dum S. Hostiam vel Calicem clevat, tertia cum illam vel istum super Corporale deponit. In utraque Sacramenti Elevatione, dum Sacerdos illud genuflexus adorat, Minister profunde caput inclinat in signum adorationis.

23. Postmodum facta unius genu flexione in piano ante medium Altaris, ad locum pristinum revertitur, et ad Nobis quoque pecca-toribus , sinistra pectori admota, dextra pectus sibi percutit.

24. Ad Agnus Dei, in Missis vivorum, cum Sacerdote (Vide cap. 11. § 6. n. 6.) tcr sibi pectus percutit, sinistra pectori admota. Ad Domine, non sum dignus ter campanulam pulsat, quia usus sic habet.

25. Dum Sacerdos fragmenta colligit, Minister surgit, et facta in loco suo, sed in piano, unius genu flexione, vadit ad credentiam, secum deferens campanulam; qua dcposita, dextra apprehendit am-pullam vini, et sinistra ampullam aqu.x, tencnsque eas ante pectus, accedit ad latus Epistolse, ubi genuflectit in ora suppedanei, quousque Celcbrans divinum Sanguinem sumpserit.

26. Sumpto a Celebrante divino Sanguine, Minister illico surgit, suppedaneum ascendit et vinum infundit in Calicem, porrectum a Celebrante. In infusione caveat a nimia impetuositate, ampullae elevatione, aut Calicis attactu, neque ab infusione cesset, nisi prius habito a Celebrante signo. Ante et post infusionem caput Cele-branti inclinat. Deinde ctiam cum capitis inclinatione ante et post, infundit primo vinum et tum aquam in medio Calicis super pollices et indices ipsius Celebrantis, non secundum proprium, sed Cele-brantis nutum.

2 7- Celebrante purificato, dum Calicem collocat in AI tar i, liber Mis sal is defertur per mini strum ad cormt Epistolce, et eolloeatur, ut in Introitu. Minister itaque, repositis ampullis in loco debito, accedit ante medium Altaris, ibique in piano facta genuflexione, ascendit per gradus laterales ad cornu Evangclii, unde transfert librum ad cornu Epistolac. Cfr. n. 13. Deinde collocato velo Calicis

54

-ocr page 67-

pars 1. cap. ii. § 7.

inter librum ct dextram Celebrantis, cxtinguit cercum, de quo dictum est n. 20. et inccdens per planum, cum genullexione ante medium Altaris, vadit ad cornu Evangelii, ibique manet genuflexus super infimum gradum usque post datam Benedictionem.

28. Dum Sacerdos Bcnedictionem populo impertitur, Minister se signat et subjungit Amen. Deinde surgit, respondet Celebrant!, signat se, vadit ad cornu Epistolse et omnia facit ut n. 14.

29. Si aliud Evangelium ab illo consueto S. Joannis legendum sit, (quod facile dignoscet ex libro relicto super Altare aperto) tunc librum ita tempestive transfert, ut more solito Benedictionem acciperc valeat.

30. Expleto ultimo Evangelio, extinguit candelas, incipiendo a cornu Epistoke; turn sistit se ad illud Sacerdotis latus, quod est Sacristise proximius, ut, facta genuflexione in piano, commodius ad eamdem revertatur, modo quo egressus est.

31. Si vero preces qusedam recitandae sint, extinctis candelis, sistit se ad sinistram Celebrantis in piano. Precibus dictis, surgit, genuflectit et abit ut n. 30.

32. Cum ad Sacristiam pervenerit, sistit se prope ingressum, et exspcctat, donee Sacerdos transient, facta Sacerdoti transeunti profunda capitis inclinatione. Deinde facta in Sacristia una cum Cele-brante Cruci reverentia, superpelliceo se exuit, exspectat, donee Celebrans sese vestibus sacris exuerit, et ipsi pro ablutione digito-rum aquam ministrat. Demum flexis genibus humiliter culpam agnoscens, dicit: Est mea culpa, pater reverence, quod male inserviverim. Sacerdos autem, impertita Benedictione, ipsum in pace dimittit. Omnibus absolutis. Minister reportat ampullas, et etiam Missale, si opus sit, ad Sacristiam.

33. In Missa coram SS. Sacramento exposito, Minister cum Celebrante genuflectit utroque genu et caput profunde inclinat in primo accessu ad Altare, et in ultimo recessu ab codem. Insuper semper genuflectit, dum a credentia ad latus Altaris accedit, vel e converso. Ad Lavabo sistit se in plano, tergum obvertens populo. Ministrat Celebranti ampullam sine osculo, quod ctiam in Missa Defunctorum omittitur.

De Ministro et Ministris in Missa cantata vide cap. iv. § 5.

55

-ocr page 68-

PARS I. CAP. III. § 1.

CAPUT III.

DE RITIBUS IN CELEBRATIONE MISSIE SOLEMNIS OBSER VANDIS.

§ I-

DE HORA CELEBRANDI MISS AM SOLEMNEM CONVENTUALEM.

1. Missa solemnis, quce simnl est conventualis, semper, quantum fieri potest, dici debet immediate post aliquam Horam canonicam, in Choro recitatam, quae sit quasi quaedam ad Missam prseparatio. Dicitur autem sequenti ordine.

2. In Festis Duplicibus, et Sentiduplicibus, in Dominicis, et infra Octavas, dicta in Choro Hora Tertia.

3. In Festis Simplicibus ct Feriis per anmun, dicta Sexta.

4. In Adventu, Quadragesima, Quakior Temporibus, etiam (juse cadunt infra O c tav am Pentecostes, et Vigiliis, qnee jejunantiir, quamvis sint dies solemnes, Missa dc Tempore debet cantari post Nonarn. Si vero Vigilia Nativitatis Domini venerit in Dominica, Missa cantanda est post Horam Tertiam, quia tunc non jejunafur.

5. Missa antein conventualis Defmctorum dici debet post Print am diei. Idem diccndum videtur de Missa pro defunctis Fratribus, Benefactoribus ct Parentibus, quater in anno dicenda, iis dicbus, quibus Officia gencralia pro Defunctis recitanda sunt.

6. Sed in die Commemorationis omnium Fidelmnt Defunctorum Missa convenhialis dicitur post No nam, quia co die est principalis. Idem diccndum videtur dc Missa, quae cantatur, quando recitandum est Officium gcneralissimum pro Defunctis.

7. In die Depositionis Defnncti, vel Tertio, Septimo, Trigesimo, ant Anniversario solemni, in quo fit concur sus populi, poterit similiter dici ultimo loco post Nonavt.

8. Mis see votivce, quia non correspondent Officio, si solemniter celebrentur pro re gravi, vel publica Ecclcsice causa, cum populi

5 6

-ocr page 69-

PARS I. CAP. III. § 2. 57

frequentia, dicantur post Nonam. Missse vero votivae communes dici possunt ad libitum.

9. Verum, quia in Ecclesiis nostris non nisi una solemnis Missa regulariter decantatur, ct cum ilia sscpc, ob solemnitatem diei aut Festi, serius inchoari aut protrahi debeat, eamque etiam ncnnum-quam solemnis Processio subsequatur, cum quibus commode non stat Divini Officii interrupta solemnizatio; hinc secundum praxim, cantatur aliquando solemnis Missa, Horis omnibus in Choro recitatis. Sed, quando talia impedimenta non occurrunt, maxime dccct nos Fratres Minores , ut Missa solemnis et conventualis conformiter ad Rubricas dicatur.

De Missis in Nativitate Domini, vide Cap. iv. § 6.

§ 2-

DE CREDENTIA ET ALUS PR/EPARATORIIS AD MISSAM SOLEJ[NEM.

1. In omnibus Ecclesiis nostris sit credentia, id est, mensa brevis, demissa, simplex, in piano a latere Epistoloe collocata, lineoque mantili mundo superstrato et usque ad terrain circumcirca pendenti contecta, in qua neque Crux, neque Sanctorum Reliquiae vel imagines deponantur.

2. In credentiae medio, antequam Sacrum inchoetur, Calix collo-cabitur per Subdiaconum , ut § 3. n. 3. ^

3. In credentia etiam ponatur per secundum Ceroferarium pel-vicula cum ampullis vini et aquae, nlanutergium et tintinnabulum; per Thuriferarium navicula incensi. Haec omnia ponantur in ea cre-dentiac parte, quae est Altari proximior. In altera parte per primum Ceroferarium ponatur liber Epistolarum et Evangeliorum; quae omnia ordine sic erunt in credentia disposita, ut tamen sit relictus locus pro Ceroferariorum candelabris, hinc et inde commode reponendis.

4. Praeterea in latere Epistolae, in piano Presbyterii, paretur scamnum oblongum, in quo assidebit Celebrans cum Diacono et Subdiacono. Scamnum hoc habeat dorsuale, non tamen altum, et sit aliquo panno vel tapete amovibili coopertum.

-ocr page 70-

PARS I. CAP. in. § 3.

5. Pro Prcsbytero Assistente ponatur scabellum simplex ct nudum a dextris Diaconi, et alterum pro Cceremoniario a sinistris Subdiaconi.

6. In Sacristia tempestive a Sacrista collocabuntur indumenta; Sacerdotalia in medio, diaconalia a dextris et subdiaconalia a sinistris, nisi adsit Assistens, ut dicitur § 11.

7. Etiam in Sacristia prcesto crunt superpellicea necessaria; duo candelebra cum cereis, et thuribulum, etc. Intorticia, ad Eleva-tionem Sacramenti accendcnda, poni possunt ad latera credentise, vel in alio convenienti loco.

8. Sacrista vel secundus Ceroferarius, supcrpelliceo indutus, accendat candelas Altaris, incipiendo ab ea quae Cruci propior est in cornu Evangelii, deinde eodem modo in cornu Epistolce. S. R. C. 12. Aug. 1854. in Lucionen. ad 77.

§ 3-

DE PRiE PARAT] ONE CELEBRANTIS ET MINISTRORUM.

1. Epistola Missie a Subdiacono, et Evangelium a. Diacono tempestive quserenda, signanda et perlegenda sunt, ne errent in cantando.

2. Diaconus debet ordinare Missale; Missam, Commemorationes et Precfationem quserere, et quovis loco signacula disponere. Deinde Missale ad Altare defertur, et super pulpitum in cornu Epistolae apertum ponitur per Thuriferarium vel alium.

3. Subdiaconus Calicem prseparet, uti Celebrans ante Missam privatam. Deinde Amictu, Alba et Manipulo indutus, et detecto capite, ilium ad credentiam portat, et ita collocat, ut apertura bursae parietem rcspiciat, et remancat locus pro velo oblongo Subdiaconi , quod ante Calicem ponatur.

4. Celebrans eadem paramenta et eodem modo assumit ac pro Missa privata. Diaconus et Subdiaconus ipsum, dum sacras vestes induit, adjuvare non tenentur.

5. Convenit ut etiam Diaconus et Subdiaconus lavent manus, antequam se sacris vestibus induant.

• 6. Diaconus et Subdiaconus induere debent Amictum, Albam,

58

-ocr page 71-

pars i. cap. iii. § 4.

Cingulum, Manipulum et Dalmaticam vcl Tuniccllam, quibusdam diebus exceptis, juxta dicenda n. 9. et Diaconus ctiam Stolam.

7. Has vestes induunt eodcm modo, ut de Celebrar;te dictum est, cxcepta Stola, quam Diaconus sic assumit: ambabus manibus earn accipit, osculatur in medio, ubi est Crux, immittit caput et brachium dextrum, eamque ita adaptat, ut medium Stoke, ubi est Crux, sit super humerum sinistrum, et extremitates pendeant infra brachium dextrum.

8. Se induendo Ministri recitare possunt Orationes, qu«: Cele-branti dicendse prcescribuntur; ad Dalmaticam vero et Tunicellam eas, quas dicit Episcopus, ut in principio Missalis.

9. Diaconus et Subdiaconus Dalmatica et Tunicella non utuntur in Dominicis Adventus et Quadragesimae, etiamsi Sanctissimum sit expositum, quando Missa dicitur de Dominica, exceptis Dominica Gaudete et Dominica L^etare. Caeteri casus, qui in Rubrica enumerantur, vel apud nos non occurrunt, vel suis locis indicantur.

§ 4-

animadversiones qu/edam generales.

1. Quoad actiones communes, seu quaj simul exercentur a Ce-lebrante et Ministris, bsec est regula generalis: quando Celebrans et Ministri eamdem simul faciunt actionem, omnium et singulorum /\' motus uniformis sit et simultancus. Itaque:

d) Dum Celebrans et Ministri simul genullectunt, codem tempore omnium genu debet demitti, terram tangere et erigi.

U) Dum simul se inclinant, debent omnes corpus, humeros aut caput eodem tempore demittere et erigere.

c) Dum simul se signant, debent simul tangere frontem, pectus et humeros.

d) Dum simul incedunt infra Missam, v. g. a medio Altaris ad cornu Epistolas, uniformi et simultaneo motu debent Ministri cum Celebrante vertere latus sinistrum totaliter ad Altare, eodem passu incedere, et tandem simul convertere faciem ad Altare.

59

-ocr page 72-

PARS I. CAP. III. § 4.

c) Eodem modo se gerant Ministri, dum faciunt aliquid commune inter sc.

ƒ) Ut autcm hcec omnia debite observentur, inferior semper se conformet superiori; ita ut, si actio sit Celebranti et Ministris communis, actio Celebrantis debeat esse regula, cui se Ministri confor-ment: si vero actio Diacono et Subdiacono sit communis, Subdia-conus se conformet Diacono. Imo, ad difformitatem et confusionem vitandam, errare cum errantibus sa:pc expedit.

2. Quoad inclinationes et Crucis signationes hcec est regula generalis : quando Celebrans secreta voce aliquid profcrt, inclinationem aut signationem Crucis exigens, ad earn non tenentur Ministri; quotiescumque vero Celebrans talc quid vocc non sccrcta profert, Ministri cum Celebrante se inclinare et signare debent, nisi sint

3. Manus jugiter ante pectus junctas habeant, (cap. 1. § 5. n. 12.) nisi actione imped iantur vel scdcant; et dum una manu aliquid operantur, alteram, si libera sit, pcctori admovebunt. Numquam manus super Altare ponant, ncquidem dum gcnuflectunt.

4. Quotics ab uno gradu ad altcrum, licct proximum, descen-derc opus est, id caveant ne retrocedant; sed vertcntes se per suam dextram vcl sinistram juxta divcrsos casus , descendant versus locum, ad quern accedere debent.

5. Quoties Ministri aliquid offerunt Celebranti, prius osculentur rem, quam porrigunt, et deinde manum Celebrantis: cum vero aliquid ab eodem recipiunt , primo manum, deinde rem deosculcn-tur, nisi aliter notctur.

6. In Missa solemni, quando did debent a Celebrante Gloria in excelsis et Credo, intonantur, et cantantur Dominus vobiscum, et Orationes ante Epislolam, Dominus vobiscum. Oremus ante Ora-Hones, et ante Offertorium, Prccfationem, Per omnia specula siegulorum cum Pater noster , Per omnia specula S/Eculorum aim Pax Domini , et Orationes post Communionem.

Alia quae cantanda sunt, cantantur a Diacono ct Subdiacono.

7. Alia quce in Missa privata dicuntur clara voce, in Missa solemni a Celebrante dicuntur submissa voce, relative ad cantum;

6o

-ocr page 73-

PARS I. CAP. III. § 5. 6l

id est, tali voce, ut a Ministris audiantur, et ipsi respondere valeant. Benedictio autem in fine Missie clara voce dari debet.

8. Quidquid in Missa privata profertur secreta voce, eadem voce in Missa solemni proferendum est.

5-

DE EGRESSU A SACRISTIA USQUE AD 1NTROITUM iMISS^E,

1. Antequam Celebrans cum Ministris de Sacristia exeat, omnes stantes ut prius, scilicet: Celebrans in medio, Diaconus a dextris, Subdiaconus a sinistris, Thuriferarius post Celebrantem, primus Ceroferarius post Diaconum, et secundus Ceroferarius post Subdia-conum, capite detecto faciant revercntiam Cruci Sacristiae.

2. Mox Diaconus et Subdiaconus, capite coopcrto, salutant Celebrantem profunda capitis inclinatione, qui eos, pariter capite tecto , resalutat modica capitis inclinatione.

3. Turn ad Ecclesiam procedunt hoc ordine; proecedit Thuriferarius portans thuribulum; sequuntur Ceroferarii; deinde Subdiaconus, vertens se per suam dextram; turn Diaconus, vertens se per suam sinistram, ne terga vertant Celebranti: et ultimo Celebrans, vertens se per suam dextram.

4. Si adsint Versicularii et Cantores, (qui in Missa, quantumlibet solemnizata, numquam induantur Pluviali) superpelliceis induti. tunc post Ministros sacros (n. 1.) stabunt Cantores, et post bos Versicularii; e Sacristia vero exeunt bini Versicularii post Cero-ferarios; et post illos sequuntur bini Cantores.

5. Per viam ad Altare observentur ea, quae dicta sunt cap, 11. § 1. an. 2. usque ad n. 12. conferendo n. 13. et exceptionem quoad n. 3. faciendo pro Ministris, qui in illo casu genuflectunt.

6. Si ad Altare per cornu Evangelii acccdant, cum pervenerint ad Sanctuarium, ii, qui ad sinistram Celebrantis stare debent, sistunt se in cornu Evangelii, sinuntque Celebrantem et alios ante se transire; contra vero, si per cornu Epistohe accedant, ii, qui ad dextram Celebrantis stare debent, eodem modo sistunt se in

-ocr page 74-

pars I. cap. III. § 5.

cornu Epistolse. Si vcro rccta linea ad Altare pergant, dum ad illud accedunt, Diaconus , Thuriferarius et primus Ceroferarius rece-dunt a parte Epistolce; Subdiaconus vero et secundus Ceroferarius a parte Evangelii. Cantores et Versicularii in omni casu, recta via vadunt ad gradum Presbyterii.

7. Cum Sacerdos, simul cum Ministris sacris, pervenerit ante infimum gradum Altaris, stans caput dctegit, sicut et Ministri; Thuriferario et Ceroferariis Amictus disponentibus. Ouibus dispo-sitis, omnes simul debitam faciunt reverentiam, nimirum Celebrans profunde se inclinat, ut cap. 11. § 1. n. 14. Ministri vero genu dextrum flectunt in infimo gradu Altaris. Si autem adsit Taberna-culum SS. Sacramenti oranes genuflectunt dextro genu in piano.

8. Facta hac reverentia, statim Celebrans, stans erecto corpora mcdius inter Diaconum a dextris, ct Subdiaconum a smisiris, au-tcquam ascendat ad Altare, submissa voce inchoat Missam, alter-natim cum Ministris sacris recitat Psalmum Judica , et facit cum ipsis Confessionem, modo et ordine in Missa privata prsescriptis. Cum vero dicit, vobis fratres, et vos fratres, manens profunde inclinatus, aliquantulum se convertit primo ad Diaconum, deinde ad Subdiaconum; dum dicit Misereatur vestri , etiam se aliquantulum convertit ad eos, cum parva tantum capitis inclinatione, sine ulla tamen pedum motione.

9. Ministri cum Celebrante se signant ad In nomine Patris , Adjutorium nostrum, et Lndulgentiam; ad Gloria Patri caput profunde inclinant. Dum vero Celebrans facit Confessionem, stant erecti; sed ilia finita, parum ad Celebrantem conversi, et capite profunde inclinati, pedibus manentibus immotis, dicunt Misereatur tui etc. Dicto a Celebrante Amen, se convertunt directe ad Altare, ac profunde corpore inclinati recitant Confiteor , et percutiunt pectus ter ad mea culpa, manu sinistra infra pectus posita: dicentes vero tibi pater et te pater, se ad Celebrantem convertunt, ma-nentes profunde inclinati, donee fuerit a Celebrante dictum Misereatur vestri etc. et ab ipsis responsum Amen; sed ad Indul-gentiam ambo erecti stantes signant se, ct dum Celebrans dicit Deus , tu conversus , mediocriter se inclinant sicut Celebrans; et

62

-ocr page 75-

pars i. cap. iii. § 5.

dum hie dicit Oremus, non deducunt manus, cum id solius sit Cclcbrantis.

10. Sacer dos, facta Confessione, et dicto Oremus, ascendit cum Ministris ad medium A liar is, ubi Ministri, junctis ante pectus manibus, genuflectunt uno genu: Celebrans autem , dicto Oramus te Domine, et osculato Altari, quod Ministri non osculantur, faciem vertit ad cornu Epistokc, ponit incensum in thuribulum, ministrante Diacono naviculam et Thuriferario timribuhun. Subdiaconus in suo loco manens se vertit, ita ut tergum Celebrantis respiciat.

11. Diaconus ad Celebrantem conversus, et naviculam, quam manu dextra a Ceroferario semiapertam accepit, cum apertura ad Celebrantem conversa, sinistra sustinens, statim ex navicula accipit dextra cochlear vacuum circa partem inferiorem manubrii, osculatur illud in manubrii summitate et tradit Celebranti, cujus manum dextram in exteriori parte, non digitos osculatur. Deinde, capite barum iuclinatus versus Celebrantem dicit intelligibili voce Bene-dicite , pater reverende; et naviculam utraque manu tenet juxta thuribulum.

12. Celebrans, sinistra pectori admota, et dextra accepto coch-leari, ter incensum, tribus distinctis vicibus de navicula sumptum, bonit in thtiribrdum tribus distinctis locis, scilicet in medio, a dextris thuribuli, seu a sinistris Celebrantis, et a sinistris thuribuli, seu a dextris Celebrantis, dicens interim Ab illo benedicaris — in cujus honore — CREMABERis. Amen. Deinde, deposito cochleari, producens manu dextra, junctis tamen prius ante pectus manibus, (vide cap. 11. § 4. n. 21. et 22.). signum Crucis super thus in thuribido, illud benedicit nihil dicens, sinistra sub Benedictione iterum super pectus posita.

13. Pos tea Diaconus, dimissa navicula, accipit thuribulum, et dat Celebranti hoc modo: recepto, scilicet ante Benedictionem thuris, e manu Celebrantis cochleari, cum osculo prius manus Celebrantis, deinde cochlearis, illud in navicula reponit ct naviculam ipsam clausam manu dextra reddit Ceroferario. Quo facto et thure interim ut n. 12. benedicto, Celebrans, Diaconus et Subdiaconus statim, absque eo quod faciem versus Altare convertant, uno aut altero passu ab

63

-ocr page 76-

PARS I. CAP. III. § 5.

Altari recedunt, ibique stantes in linea recta faciem ad Altare con-vertunt. Turn Diaconus e manu Thuriferarii, a dextris ejus stantis, thuribulum accipit, dextra apprehcndens annulum superiorem, et sinistra catcnulas juxta thuribuli operculum. Ita thuribulum tenens, illud Celebranti porrigit, osculata prins catenularum summitate, et victim illius dextra.

14. Deinde Diaconus ct Subdiaconus c suppedaneo uno tantum gradu descendunt, se vertendo ad invicem, non vero retrogrediendo, ct faciem vertunt ad Altare.

15. „Celebrans capit de manu Diaconi... thuribulum, videlicet sinistra catenulas , quibus thuribulum sustinetur in earum summitate, dextra vero easdem catenulas simul junctas, prope thuribulum tenet, ac thuribulum sustinet; ita ut illud commode ducere versus Crucem...

et ad se retrahere possit; quod recte fit, si____ Celebrans, accepto

thuribulo, teneat dextram, quo fieri potest, proximiorem ipsi thu-ribulo, ita ut parvum catenularum spatium remaneat inter ipsius manum dextram et thuribulum, pnesertim cum thurificantur oblata; nam, si nimis thuribulum pendeat, ncc commode, nec secure, nec decore illam actionem expedire posset...quot; Ita Cser: Episc. L. 1. C. 23. n. 4.

16. „Dum autem .... Celebrans... Altaris thurificationem facit, advertat, ut se in ca graviter et dccore gerat, non personam, aut caput, dum thuribulum ducit reducitque, movens; sinistram, qua; summitatem catenularum retinet, firmam stabilemque ante pectus tenebit; dextram vero manum ac brachium commode ac tractim cum thuribulo movebit; ita ut, cum thuribulum ad se rctrahit, illud sub brachio leviter, et competenti mora reducat; et dum procedit thu-rificando Altare, eundo et redeundo, semper ilium pedem prius moveat, qui proximior est Altari, totque omnino passus faciat, quot thuribuli tractus, ut manus pedesque in motu decentcr con-cordent.quot; Ibid. n. 8.

17. Celebrans, thuribulum modo prsedicto tenens,/«róï Cruci profunda reverentia, per profundam corporis inclinationem, Ministris semper unum genu flectentibus, earn ter recto ct tcquali ductu, post unumquemque ductum tantillum quicscens , incensat nihil dicens, et

64

-ocr page 77-

PARS I. CAP. III. § 5.

facta iterum Cruci reverentia, per profundam capitis inclinationem , Ministris genuflectcntibus, incensat Altare, ter duccns tlmribuhim, non autem illud in altum versus candelabra projicicndo, sed super mensam versus partem ejus posteriorem agitando, linea recta et cequali distantia, pront distribuuntur candelabra in Altari, in cujus utroque cornu hinc inde in sequali distantia tria candelabra ponuntur. Incipit Celebrans thurificationem Altaris a medio ej7is et progreditur usqtie ad cornu Epistolcc, nbi, demissa maim, tkurificat illius postremam partem inferiorem lateralem, mox superiorem, bis due to tknribulo, semel ad inferiorem, et semel ad partem superiorem.

18. Et converses ad Altare, sed parum lateraliter, seu facie pene ad medium Altaris obversa, elevans mannm, incensat ejus planitiem, seu mensam in parte anteriori, ter per debita intervalla, secundum distributionem candelabrorum, circa cram, velut in se-micirculum a dextra sua ad sinistram ducens thnribulujn, usque ad medium Altaris progrediendo; uhi facta Cruci reverentia per profundam capitis inclinationem, Ministris genuflectentibus,

tkurificat aliud latus Altaris, prout fecit ad latus EpistoLx, triplici ductu a medio Altaris nsque ad cornu Evangclii.

19. Et par iter incensata inferiori et superiori parte laterali ipsius cornu Evangclii duplici ductu, ut supra, ad hue stans ibidem, sed ad Altare conversus ut n. 18. elevat thnribulum, et ter in semi-circulum a sua sinistra ad dextram ducendo thuribulum, incensat superiorem tabulce partem , versus medium Altaris, ut fecit in cornu Epistolcc: deinde, parum ab Altaris medio stans, quasi ad cornu Evangclii retrogrediendo paululum ab Altari recedit, et habens pedem sinistrum Altari propiorem, manu aliquantulum demissa, incensat anteriorem ejus, scilicet Altaris, partem seu frontem, ter linea recta ducens thuribulum, dum procedit a cornu Evangclii -usque ad medium Altaris: et facta Cruci reverentia per profundam capitis inclinationem, Ministris genuflectentibus, incensat similiter triplici ductu reliquam partem anteriorem nsque ad cornu Epistolcc.

20. Ubi reddito thuribtilo ipsi Diacono, ab eo ipse solus incensat nr.

Peracta itaque incensatione Altaris, Celebrans stans in cornu Epis-

9

65

-ocr page 78-

PARS I. CAP. 111. § 5.

tolse, in suppedaneo, sinistro latere contra Altare verso, utraque manu thuribulum reddit Diacono, junctisque ante pectus manibus, ter incensatur ab ipso Diacono, cui ne modicum quidem caput in-clinabit, nec ante nec post sui incensationem.

Diaconus autem in secundo gradu lateris Epistolce contra Saccr-dotem consistit, ambasque manus, quoad parvos digitos junctas, supponens Celebrantis dextrae, banc osculatur; tburibulum recipit cum dextra juxta operculum et cum sinistra ad catenularum summitatem, quas pariter osculari debet. Post hsec se vertit per suam dextram (it in planum e latere Epistoke desccndit; ibi triplici ductu Celebrantem incensat, facta ante et post profunda capitis inclinatione; ac tandem tradit thuribulum ambabus manibus Tburiferario a dextris stanti.

Subdiaconus vero post thurificationem Altaris per latus Epistolce descendit in planum, ubi, junctis ante pectus manibus, et facie ad Celebrantem versa, se sistit a sinistris Diaconi, dum iste Celebrantem incensat; non tamen caput inclinat versus Celebrantem.

21. Si vero in Altari, intra candelabra, fuerint Rcliquice, seu, id est, vel Imagines non pictae, sed sculptse, seu statuée Sanctorum, quamvis sine inclusis Reliquiis, Celebrans, inccnsata Cruce, et facta ei reverentia, antequam discedat a medio Altaris, priinuvi incensat eas, quce a dextris sunt, id est, a parte Evangelii prope Crucem , dis dn eens thuribulum, sive plures, sive pauciores Reli-quia; vel statute fuerint, priori ductu incensando eas, quae Cruci Altaris sunt propiores, et posteriori ductu remotiores; caput tamen iisdem nec ante nec post incensationem inclinat; et iterum facta Cruci reverentia, similiter incensat bis alias, qtice sunt a sinistris, hoc est, a parte Epistolce; deinde absque ulla reverentia Cruci fa-cienda, prosequitur incensationem Altaris, (it supra, ter ducens thuribulum in unoquoque latere, etiamsi in eo essent plures Reliquice vel Imagines, sen etiam plura vel pandora candelabra.

22. Si in Altari fuerit Tabernaculum Sanctissimi Sacranienti actu inclusi, Celebrans , accepto thnribulo , antequam incipiat incensationem , genujlectit, ct mox surgens, absque eo, quod caput Cruci inclinat, Crucem incensat; quo facto, iterum genuflectit, ac etiam post incensatas a parte Evangelii Reliquias, si adsint, et quoties-

66

-ocr page 79-

pars i. cap. iii. § 6.

cuntque transit ante medium Altar is sub ejusdem incensatione, genuflectit, manu sinistra super Altare posita.

23. Si in Altari exposita sit Reliquia S. Crucis, aut altcrius instrumenti Passionis, Sacerdos illam Reliquiam inccnsat simul cum Altaris Cruce, et genuflectit, ut dictum est n. 22.

24. Dum Celebrans infra incensationem transiens ante medium Altaris genuflectit, ponit palmam sinistrce manus, qu;c summitatcm catenularum tenet, super Altare, quo commodius genuflectere et surgere valeat, cavendo, ne thuribulum tangat antipendium.

25. Diacoims ct Subdiaconus hinc inde assistunt Celebranti, dum inccnsat. Sub incensatione Crucis, stantes, ut „dictum est n. 14. Casulam elevant Diaconus cum sinistra. Subdiaconus cum dextra, altera manu super pectus posita. Sub incensatione Altaris, Casulam tenent manu, quae propior est Celebranti, passu uniformi et naturali, non laterali, cum eo incedunt, et cum transeunt ante Crttcem, semper, etsi non foret Tabernaculum Sanctissimi Sacra-menti in Altari, gemijlectunt dextro genu. Peracta incensatione demittunt Casulam Celebrantis et agunt ut dictum est n. 20.

§ 6.

de introitu usque ad symbolum.

1. Deinde, id est, post absolutam incensationcm, Celebrans con-versus ad librum, Diacono a dextris ejus in secundo Altaris gradu, Subdiacono a dextris Diaconi in piano stantibus in cornu Epis to Ice, in recta linea, legit submissa voce Introitum, a Diacono indicatum, signans se signo Crucis, et ad Gloria Patri caput inclinans, prout in Missa privata; quod utrumque etiam Ministri faciant.

2. Dicto eadem voce et in eodem loco, alternatim cum Ministris Kyrie eleison, persistunt in eodem cornu Epistolse Celebrans et Ministri usque ad ultimum Kyrie ; quo a Choro inccepto, Diaconus incedens per secundum gradum. Subdiaconus per planum, sistunt se in linea recta retro post Celebrantem; et simul cum ipso latus dextrum vertentes ad Altare, pari gressu uque ad medium Altaris

67

-ocr page 80-

pars I. cap. III. § 6.

progrediuntur, ubi Celebrans caput Cruci inclinat, Ministri vero gcnuflcctunt uno genu, Diaconus in supremo gradu, Subdiaconus in infimo gradu Altaris.

3. Cum vero Celebrans intouat llynnnuin Gloria in excelsis Deo , Diaconus et Subdiaconus unus post aliuni staut a tergo Ce-lebrantis, Diaconus nempe super secundum gradum, Subdiaconus vero in piano Capellcc, apud ultimum gradum.

4. Postea, id est, istis verbis decantatis, et facta cum Celebrante capitis inclinatione ad ly Deo, Ministri genullectunt ut n. 2. et turn Diaconus aliquantulum recedit versus cornu Epistoke, exspec-taturus paulisper Subdiaconum, qui paulum versus cornu Evangelii ascendit, et sic ambo pari gressu hinc indc ascendunt ad Altare, id est, ad latera Celebrantis; et ibi hinc inde stantes, Diaconus a dextris, Subdiaconus a sinistris, manibus junctis, cum Celebrante Hymmnn subviissa voce, non praeveniendo, sed potius Celebrantem subsequendo, prosequitntur usque ad Jinem, caputque cum eodem inclinant ad verba, ad quae inclinare se debet Sacerdos, et cum eodem signant se in fine; quod etiam servatur, cum dicitur Credo.

5. Recitato Hymno, si sit sedendum, facta a Celebrante capitis inclinatione, vel, manibus super Altare positis, unius genu flexione, si nimirum Sanctissimum sit ibidem in Tabernaculo inclusum; et a Ministris semper, manibus ante pectus junctis, unius genu flexione, descendunt omnes, eo quo e Sacristia veniunt ordine, capite vero detecto, unus post alium, et per breviorcm viam, id est, per gradus laterales, ad scamnum in latere Epistoke prseparatum. Ad-vertant autem, ne se ad scamnum recipiant eo tempore, quo a Choro cantantur verba, sub quibus caput inclinandum est. Adver-tant etiam, ne terga vertant Altari; quare omnes, cum ad scamnum pervenerint, per suam sinistram se vertant, antequam sedeant.

6. Primo sedet Celebrans et caput tegit; deinde Diaconus a dextris et Subdiaconus a sinistris simul profundam capitis reverentiam exhibent Celebranti, assident et mox caput cooperiunt. Sub sessione omnes tenent manus suas hinc inde super genua infra Casulam vel Dalmaticam extensas: pedes vero teneant juxta se positos, non autem extensos vel complicatos, et oculos modeste ad terram de-

68

-ocr page 81-

pars i. cap. iii. § 6.

missos. Dum in Choro cantantur ea verba, ad quae caput est in-clinandum, Celebrans et Ministri caput detegant et se inclinent; cumque postrema canuntur, nempe cum sancto Spiritu, (ad quce novum Crucis signum nequaquam efficitur) caput detcgunt, assur-gunt et eo ordine. quo discesserunt ab Altari, ad illud redeunt non per viapj breviorem, sed per planum Capellae. Subdiaconus transit ad cornu Evangelii, nulla facta reverentia ante medium Altaris; Diaconus vero stans in cornu Epistokc locum Jtranseundi concedit Celebranti. Stantes ante infimum gradum Altaris, Ministri super eumdem gradum genuflectunt uno genu, Celebrante se tantum inclinante, aut gcnullectente ut n. 5. Erecti, accedunt ad locum quisque suum, ut n. 3.

7. Si non sit sedendum, manent ad Altare, ut n. 4. Caput inclinant, dum cantantur verba, quae inclinationem exigunt; et dum cantatur cum sancto Spiritu , Ministri in suppedaneo unum genu flec-tunt, et erecti, faciem vertentes versus Celebrantem, ad loca sua a tergo Celebrantis descendunt.

8. Celebrans, cantato per Chorum Gloria, vel, (si non sit dicen-dum) ultimo Kyrie eleison finito, osculatur Altare in medio, et dicit cantando Dominus vobiscum. Turn Ministri genuflectunt ut n. 2. et vertentes sinistram ad Altare, pari passu cum Celebrante pergunt ad cornu Epistolse, ubi, dum a Celebrante cantatur Oratio una vel plures, Diaconus et Subdiaconus stant retro post Celebrantem , caput cum ipso sub collectis inclinantes, et manus ante pectus junctas tenentes.

9. Si dicendum sit Flectamus genua, illud dicitur a Diacouo, a Subdiacono vero L/vate , illo, Diacono nempe, primum unum genu Uectente, (uti et omnes alii Ministri et Choristse faciunt) hoc, Subdiacono scilicet, primum surgente; Celebrans vero non genujlectit,

10. Notandum quod, absoluta Orationis conclusione, Diaconus non debet respondere Amen , quia Chorus respondet: quod et in similibus casibus erit observandum. Caveat itaque Celebrans, ne Epistolam etc. legere incipiat, antequam Chorus respondent.

11. Absoluta ultima Oratione cum sua conclusione, Diaconus accedit ad dextram Celebrantis, ibique stat, manibus ante pectus

69

-ocr page 82-

pars i. cap. iii. § 6.

junctis, in sccundo gradu Altaris et, dum opus est, folia vertit: et, si quocdam sive in Epistola, sivc in Gradual! etc. exigant genu-flexionem vel inclinationern, ipse cum Celcbrante genuflectit, vel se inclinat: in fine autem Epistolse eidem Celebranti respondet Deo gratias.

12. Quamdiu Celebrans legit, nee ipse, nee Diaconus attendunt ad ea, quae cantat Subdiaconus; dum autem Celebrans desiit legere, ipse et Diaconus caput inclinant, et genuflectunt in cornu Epistolae, si Subdiaconus cantat, qusc inclinationern aut genuflexionem exigunt. Diaconus autem perstat in codem loco, donee, cantata Epistola, accedat Subdiaconus, cui cedens locum, aliquantulum recedit, iterum ad priorem locum re versa rus, statim ac Subdiaconus, acccpta Bene-dictionc, discesserit.

13. Subdiaconus itaque circa Jinem iiltimce Orationis, vertens se ad primum Ceroferarium, ab eo, cum mutua capitis inclinatione ante et post, accipit amhabus manibus librum Epistolaruin ad in-feriores angulos, deferens ilium cum apertura ad suam dextram, et parte superiori quiesccnte supra pecttis. Sic tenens librum vertit faciem ad Altare, et manet in loco suo usque dum Celebrans cantat in conclusione Orationis, verba Jesum Christum , ad quce caput profunde versus Crucem inclinat. Post hecc, vel post qui vivis vel quid simile, accedit ad medium Altaris, et facta Altari genu-Jlexione in medio infimi gradus, vadit ad partem Epistola ad locum in quo primum stctit, facie versa, contra Altare, et ipsemet librum sustinens cantat Epistolaru, caput inclinans et in infimo gradu genu-flectens, cum opus fuerit: qicam ctiam Celebrans interim submissa voce legit, assistente sibi Diacono a dcxtris, ut dictum est n. 11. Et item Celebrans eodem mode, quo Epistolam, legit Graduale, Tractum, etc. usque ad Munda cor meum.

14. Epistola cantata, Subdiaconus, librum clausum deferens ut supra, facit iterum genuflexionem Altari in medio, ac cum libro incedens per planum, rcdit ad Celebrantem in cornu Epistolae, et in ora supremi gradus lateralis genujlectens utroque genu, paululum (lectit librum versus Celebrantem, et osculatur ejus manum dextram, a Celcbrante super librum positam, sinistra interim pectori admota,

-ocr page 83-

pars i. cap. iii. § 6.

ci ab eo benedicitur hoc modo: post manus osculum Celebrans jungit manus ante pectus, et sinistra iterato super pectus posita, dextra format signum Crucis, nihil dicendo, super Subdiaconum, qui genuflexus et capite inclinato Benedictioncm recipit.

15. Posiea idem Subdiacomis, vertens se per suam sinistram, dcscendit ante infimum gradum lateralem, ubi, fade ad populum versa, tradit cum mutua capitis inclinatione ante et post, iibrum primo Ceroferario; postea vertens se per suam dextram, ascendit per gradus laterales, a tergo Diaconi, ad Altare, accipit Mis.sale Celebrantis, (qui interim vadit ad medium Altaris, et dicit Munda cor meum etc. ut in Missa privata) et vertens se per suam sinistram, inccdit via breviori, descendit uno gradu, genuflectit in supremo gradu in medio Altaris, ac defert pulpitum cum Missali ad eornn Evcingelii in Allari, et illud ponit ut dictum est cap. 11. § 4. n. 5. Tum descendit uno gradu lateral! et ibi, facie ad Altare versa, ministrat Celebranti, respondens, folia vertens, dum opus fuerit, et ei se conformans in capitis inclinatione, genuflexione et in formando signo Crucis in fronte, ore et pectore.

16. Dum Celebrans incipit legere Evangelium, Diaconus vertens se per suam dextram descendit per gradus laterales in planum, ubi, per suam sinistram se vertens, facie ad populum versa, accipit librum co modo, quo Subdiaconus accepit.

17. Diaconus ambabus manibus librum elevatum ante pectus tenons ad angulos inferiores, cum apertura libri ad suam dextram, pro-cedit per planum usque ante medium Altaris. Facta ibi super infimum gradum genuflexione, ascendit ad Altare, in cujus medio deponit librum cum apertura versus cornu Epistoke, et facta ibidem genuflexione, paululum recedit versus cornu Epistolae, ibidem Ce-lebrantem exspectans.

18. Lecto Evangelio, Celebrans illud non osculatur, nee dicit Per evangelica dicta, sed statim redit ad medium Altaris: Sub-diaconus vero suppedaneum ascendit et collocat Missale prope medium Altaris. Tum Ministris genuflectentibus, Celebrans caput Cruci inclinat, imponit incensum in thuribtclum ut ante Introitum, et omnes se gerunt, ut ibidem dictum est.

71

-ocr page 84-

pars i. cap. iii. § 6.

19. Postea, imposito scilicct incenso, omncs facicm convcrtunt ad Altarc, et Celebrans ibi junctis manibus persistit: Ministri vcro, facta gcnuflexione, descendunt; Subdiaconus videlicet in planum Capclla; tantillum versus cornu Evangelii; Diaconus vero ad secundum Altaris gradum, ubi genujlexus utroque genu ante Altare in ora suppedanei, in medio retro post Celebrantem, dicit inclinato capite, manibus ante pectus junctis, ac submissa voce Munda cor meum; quo dicto, ascendit ad dextram Celebrantis, genuflectit, et accipiens librinn Evangeliorum de Altari, et ilium tenens ut supra, petit Bcnedictionem a Celebrante similiter genuflexus in superiori gradn Altaris, dicens intelligibili voce Jube domne benedicere. Celebrans vero, facta Cruci capitis inclinatione, manibus junctis, se convertit per suam dextram ad Diaconum, paululum se retrahens versus cornu Evangelii, et dicit Dominus sit in corde tug etc. Cumque dicit In nomine Patris, et Filii , et Spiritus sancti. Amen. sinistra pectori admota, dextra signum Crucis versus Diaconum eflformat, et mox dextram ipsam super librum extendit, ut eam Diaconus osculctur.

20. Diaconus, osculata illius maun, surgit ct vertens se per suam sinistram, in planum tantillum versus cornu Epistolaj descen-dit, ubi simul cum Subdiacono a sua sinistra unum genu flectit in infimo Altaris gradu. Deinde Diaconus, tenens librum ut supra n. 17. vertit se per suam sinistram, etprcscedentibus TImriferario ) et duobus Acolythis (Ccroferariis) cum candelabris accensis de cre-dentia sumptis , vadit cum Subdiacono a sinistris ad locum Evangelii contra Altare versus populum. Subdiaconus itaquc, facta cum Diacono gcnuflexione, per suam se vertens dextram, uno aut altero passu ab Altaris gradu recedit, ac exspectat Diaconum, ut ad latus ejus sinistrum se adjungat. Turn simul pergunt ad locum supra-dictum; et cum illuc pervenerint, Subdiaconus ita se collocat, ut sinistrum latus habeat Altare versus, et dextrum versus populum. Diaconus autcm, stans latere dextro ad Altare, sinistra ad populum verso, librum ponit apertum in manus Subdiaconi.

Snbdiacono librum ambabus manibus ad partem inferiorem ante oculos elcvatum termite, medio inter duos Acolythos, tenentes can-

72

-ocr page 85-

pars t. cap. III. §. 6.

delabra accensa, Diaconus dicit Dominus vobiscum , junc\'is mauiöus. Interim Celebrans post datam Diacono Benedictionem, et post factam Cruci debitam reverentiam, retrahens se ad cornu Epistolce, ibidem facic ad Altare versa, exspectat, quousque Diaconus cantat Dominus vobiscum; tunc per suam sinistram vertit se ad ilium, et ibi stat junctis manibus usque ad finem Evangelii.

21. Cum Diaconus dicit Sequentia etc. aut Initium etc. signat Ubnun in principio Evangelii, frontem, os et pechts, ut de Cele-brante dictum est cap. n. § 4. n. 7. Postea a Thuriferario, a dextris ejus stante , accipit thuribulum et illud tenet, ut dictum est § 5. n. 16 et 17. prsemissaque ad librum inclinatione, ter lib mm incensat, hoc est, in medio, a dextris, scilicet libri, quse respectu Diaconi est sinistra, et a sinistris-, deinde inclinatione repetita, thuribulum Thuriferario porrigit, et prosequitur Evange-lium junctis manibus, versus librum caput inclinans, itemque genu-flectens, cum opus fuerit.

22. Et cum Diaconus dicit Sequentia sancti Evangelii, Sacer-dos etiam signat se in fronte, ore et pectore, et cum nominatur Jesus, caput inclinat versus Altare; ad alia vero nomina, ad quse est inclinandum, id facit versus librum: cum genuflectendum est, Sacerdos versus Altare, Diaconus versus librum genuflectit, Sub-diaconus vero immotus remanet.

23. Einito Evangelio, Sacerdos osculatur librum a Sub diacono sibi delatum, dicens Per Evangelica dicta etc. et a Diacono ter incensatur. Cantato itaque Evangelio, Diaconus folium libri vertit, si initium in prsecedente pagina habeatur; et Subdiaconus librum super brachium sinistrum declinat, sinistra manu tenens partem lateralem libri, dextra vero inferiorem. Mox Diaconus, sinistra super pectus posita, dextra indicat Subdiacono initium textus sacri, et parum se retrahens, facie versa ad Celebranten!, accipit thuribulum de manu Thuriferarii stantis a dextris ejus. Subdiaconus cum libro super brachium sinistrum posito ut supra, recta via, et absque ulla reve-rentia, ad Celebrantem accedit, et nihil dicens, dextra manu illi ostendit initium sacri textus cantati. Celebrans librum, a Subdiacono sustentatum, utraque manu sibi appropinquans, initium sacri textus

io

73

-ocr page 86-

pars i. cap. iii. § 7.

osculatur, et post osculum dicit Per Evangelica dicta etc. Sub-diaconus statim librum claudit, ac parum retrocedens, Cclebranti caput profunde inclinat; dehinc facta ibidem Altari genuflcxione, in planum descendit per gradus laterales Epistola;, et librum defert ad credentiam. Postquam Celebrans librum osculatus fuerit, Diaconus eum, stantem manibus junctis, triplici ductu incensat, cum profunda capitis inclinatione ante et post; deinde thuribulum reddit Thuriferario.

24. Postea Celebrans redit ad medium Altaris, Ministri sacri vero, facta simul genuflexione, ut ante Evangelium n. prsec. sistunt se ut § 6. n. 3.

25. Si vero Concio habenda sit, Celebrans post sui incensationem facta in medio Altaris Cruci reverentia, descendit in planum; Ministri sacri vero sistunt se in locis suis ante infimum gradum, simul genuflectentes in transitu ante medium Altaris. Deinde facta Altari reverentia ut in discessu, omnes ad Sacristiam vadunt, et post Concionem ad Altare revertuntur ut in accessu.

26. Si ipse Celebrans sit concionaturus in cathedra, deponit Pla-netam et Manipulum in Sacristia, vel in piano ad latus Epistola^, si vero concionaturus sit in Altari, id perficiet omnibus paramentis indutus, et sedens ad cornu Evangelii super scabellum in suppe-daneo collocatum. Hoc in casu Ministri sacri tempore Concionis sedent in scamno.

§ 7,

de symbolo usque ad pryefationem.

1. Postea, nimirum post incensationem vel post Concionem Sacerdos, stans in medio Altaris versus ad Crucem, incipit, si dicenduin sit, Credo , stantibus post eum Diacono ct Subdiacono, deinde ad Altare accedentibus, et cum eo prosequentibus, ut dictum est ad Gloria in excelsis. Facta itaque ad ly Deum cum Celebrante profunda capitis inclinatione, Ministri gcnuflectunt, ad Altare ascen-dunt, et agunt ut ad Gloria in excelsis. Attamen dum genuflec-

74

-ocr page 87-

pars i. cap. iii. § 7.

tunt ad verba Et incarnatus est ctc. manus non ponunt super Altare.

2. Si, recitato Symbolo, sit seclcndum, omnes agunt ut 1. c. dictum est; similiter tantum caput profunde inclinantes ad verba Et incarnatus est ctc. usque ad crucifixus etia.m exclusive, prce-terquam in die Annuntiationis B. M. V. propria, vel, si transferatur Festum, in die translationis, in Missa Aurea, et in tribus Missis Nativitatis Domini, in quibus, licet sedeant, ad ista verba genu-flectunt ante Altare, in infimo ejus gradu, cum profunda capitis inclinatione; et versiculo cantato, factaque Altari debita reverentia, Celebrans et Subdiaconus ad scamnum redcunt, ubi mox sedet Ce-lebrans, Subdiaconus vero manet stans ante scamnum: interim Diaconus vadit ad credentiam, bursam sumpturus ut infra.

3. Cum vero in Symbolo cantatum fuerit Et incarnatus est etc. surgit Diaconus, surgente etiam Subdiacono, qui aperto capite stat in loco suo usque ad reditum Diaconi, et Diaconus, facta Celebranti profunda capitis inclinatione, vadit ad credentiam, et accept a, bnrsa cum Corporali de credentia, arnbabus manibus, ita ut polliccs et indices sint circa orbem, reliqui vero digiti subter bursam, earn defert usque ad oculos elcvatam et quodammodo supinam cum apertura ad se conversa, atque cum solids reverentiis id est, cum capitis inclinatione versus Celebrantem, si forte ante ipsum transeat, et unius genu flexione in infimo gradu ante medium Altaris. Erectus, ad Altare ascendit, et bursam portat ad medium Altaris, in quo, posita bursa super Altare et repetita junctis manibus genuflcxione, explieat Corporale, collocata bursa, ut in Missa privata. Explicato Corporali, genuflectit, per viam breviorem redit ad scamnum et sedet, facta prius una cum Subdiacono Sacerdoti reverentia consueta; tunc etiam sedet Subdiaconus, et ambo caput tegunt. Choro cantante Et vitam etc. surgunt omnes, et ad Altare redeunt, uti post Hymnum Angelicum.

4. Si non sedetur, Ministri manent ad latera Celebrantis; et paulo ante verba Et incarnatus est, omnes, facta Altari debita reverentia, descendunt ad secundum gradum, et ad prccdicta verba in ora suppedanei genuflexi, caput profunde inclinant. Postea Altare

75

-ocr page 88-

pars i. cap. 111. § 7.

conscendunt, ct Diaconus, facta ibidem genuflexione, per viam breviorem vadit ad crcdentiam, bursam defert ad Altarc et explicat Corporale. Choro cantante et vitam etc. Ministri descendunt ut ad Gloria in excelsis.

5. Cuvi nori dicitur Credo , Subdiaconus defert bursam simul mm Calice, itt infra dicetur.

6. Dicto per Celebranten! Oreaius , Diaconus et Subdiaconus, facta cum Celebrante capitis inclinatione, genullectunt, et, si Patena non sit tenenda a Subdiacono, ambo accedunt ad Altare in cornu Epistolcc; si vero Patena tenenda sit, Subdiaconus, facta genuflexione, pergit ad credentiam, accipit velum humerale ut infra, et per gradus laterales ascendit, seque sistit ad dextram Diaconi, stantis ad dextram Celebrantis. Dicto Oftertorio, Diaconus aniovet Calicem, si est in Altari, quem manu dextra ad nodum capiens, sinistra super velum posita, ante se collocat. Turn parvum velum, quo tectus est Calix, ambabus manibus aufert, et tradit illud secundo Ceroferario ad credentiam deferendum.

7. Vel, si Calix est in credentia, ut tnagis decet, facta genuflexione, solus Diaconus ad dextram Celebrantis ascendit, Subdiaconus vero ad credentiam pergit, ubi velum sericum oblongum a secundo Ceroferario circa humeros accipit; postea parvum velum a Calice amovet, et tradit illud secundo Ceroferario; deinde accipit Calicem et ad Altare defert ut n. seq.

8. Diaconus ad Subdiaconum Calicem afferentem conversus, velum humerale a Calice amovet, et accipit eum Calicem de maim Sub-diaconi, qui ilium cum Patena et Hostia, cooper turn pal la et velo humerali, a collo sibi pendente, sola scilicet veli extremitate, qua; a latere dextro pendet, coopertum, manu sinistra tenens ad nodum, et alteram inanunt superponens velo, ne aliqind de Calice clecidat, per latus Epistolse ad Diaconum de credentia detulit, comitatus ab Acolytho, id est, primo Ceroferario, ampullasvinietaquceportante.

9. Ipse Diaconus Calicem detegit, et dat Pateuam cum Hostia Celebranti, osculando ejus vianum, hoc modo: Diaconus Calicem de manibus Subdiaconi acceptum ante se super Altarc ponit. Turn, si Subdiaconus, co quod Symbolum dictum non fuit, Calicem cum

76

-ocr page 89-

pars i. cap. iii. ^ 7.

bursa, palloe supcrposita, ad Altarc dctulcrit, Diaconus ambabus manibus accipit bursam et facit ut supra. Turn manu dextra accipit pallam ct collocat ut in Missa privata. Deinde Patenam cum Hostia superposita utraque manu accipit, porrigitque Celcbranti, cum osculo prius Patense, dein manus Cclebrantis.

10. Si debeant consecrari Hostiae in Pyxide, Sacrista Pyxidem ad Altarc defert, paulo antequam Subdiaconus attulerit Calicem, et Diaconus cam aperit et collocat super Corporale, priusquam tradat Celcbranti Patenam, et eamdem clevat parumper, dum Celebrans Hostiam ofi\'ert, quo facto, Pyxidem deponit super Corporale et cooperit.

11. Celebrans, posita sinistra super Altarc, dextra, quam prius Diacono osculandam offert, accipit Patenam et prosequitur ut in Missa privata: facta vero oblatione, Patenam, si a Subdiacono te-nenda sit, totaliter extra Corporale ponit, et stat manibus junctis ante pectus.

12. Subdiaconus interim stat junctis manibus, et velo ab humeris pendente. Ubi vero Patena per Diaconum sublata fuerit, ipse, posita dextra super pectus, sinistra Calicem ad nodum accipit; dextra parvum cochlear deponit, et extergit Calicem purijlcatorio. Quo facto, Calicem super Altarc deponit, ct purificatorium juxta ejus nodum tenet, ut simul cum Calico a Diacono capiatur. Diacomis manu sinistra Caliccm et purificatorium tenens, ut Sacerdos in Missa privata, manu dextra accepta ampulla vini dc manic Subdiaconi, imponit vimim in Calicem. Subdiaconus interim ampullam aqua a Ceroferario accipit, et post vinum a Diacono impositum, cam manu sua dextra tenens et ostendens Celcbranti^ sinistra pectori ad-mota, et parum inclinato capite, dicit Benedicite, pater reverende, qui, sinistra super Altarc posita, facto dextra versus earn, id est, versus aquam, signo Crucis, dicit Orationem: Deus, qui human/E etc. quam manibus ante pectus junctis prosequitur. Interim Sub-diaconus ampullam aquoe sinistra capit, dextra congruam aquae quantitatem cum cochlear! sumit et infundit pauhdum aqiuc in Calicem. Deposito cochlcari super Altarc, recipit ampullam vini de manu Diaconi, et utramquc ampullam reddit Ceroferario.

77

-ocr page 90-

pars i. cap. iii. § 7.

13. Diaconus au tem, detersis guttulis a labiis Calicis , si quae sint, et dimisso purificatorio, quo Subdiaconus cochlear extergat, ilium, id est, Calicem dextra capit ad cuppam, sinistra ad pedem, et Cclcbranti dat, illius pedem hujusque manum deosculans. Cum Cclebrans more solito Calicem accipit et offert, Diaconus sinistram pectori admovet, et dextra pedem Calicis tangens, sen brachium dextrum Celebrantis snstentans, cnm eo dicit Offerimus tibi, Do-mine etc. Qnem, Calicem scilicet, postea positum in Altari, Tit supra in Missa privata dictum est, Diaconus palla cooperit, et Cclebrans interim extrerriitates digitorum utriusque manus super pedem Calicis ponit; quod, dum Calix cooperitur aut discooperitur, semper est observandum.

14. Snbdiacono deinde stand adhuc in cornu Epistolce Diaconus ponit in dextra ejus manu Patenam, ita ut pars Patcn.x concava Subdiaconum respiciat, qnam Diaconus cooperit extremitate veli ah ejus Juunero dextro pendentis. Quo facto. Diaconus collocat puri-ficatorium juxta Corporale, et Subdiaconus Patenam super pectus reclinat, et vertens se per suam sinistram vadit post Celebrantem ante medium Allan\'s, et facta genujlexione in infimo gradu, ibi ante medium prope Altaris gradum stat, sustinens earn el eva tam sed non ultra faciem, sinistra brachium dextrum sustentante, usque ad Jinan Orationis Dominicce, tit dicetur; nec amplius se mo vet, nisi in casibus notificandis suis locis.

15. Dicta veni sANCTiFiCATOR, ut supra, in Missa privata, Cclebrans, ministrante Diacono naviculam et dicente Benedicite , pater revekende, poiit, ut supra in initio Missre, incensum in tlmribu-lum, dice tt s Per intercessionem etc. ut in Or dine Missa; ad verbum benedicere, praevia manuum junctione, incensum benedicit.

16. Deinde, more solito, accepto thuribulo per manum Diaconi, nullam tunc faciens Cruel reverentiam, incensat oblata, ter ducens thuribuhun siper Calicem et Hostiam si mul in modnm Crucis, formando cum thuribulo lineas Crucis eodem modo, quo Oblata cum manu signantur. Et deinde ducit thuribulum ter circum Calicem et Hostiam, tres efformans circulos instar coronae, scilicet bis a dextra sua ad sinistram et semel a sinistra ad dextram {Diacono

78

-ocr page 91-

pars I. cap. iii. § 7.

interim pedem Calicis tenenle maim dextra, sinistra vero postc-riorem Planetce fimbriam circa dextrum humcrum Celebrantis parum elcvante) clispensaus verba in qualibet incensatione, hoc modo: in prima incensatione, sou ad primam Crucem, dicit In-censum 1stud; in secuiida, A te benedictum ; in tertia, ascendaï ad te, Domine; deinde in quarta inccnsationc, seu ad primum circulum, dicit et descendat super nos ; in quinta et sexta, juseri-

cordia tua.

17. Deinde, facta a Celebrante et Diacono debita reverentia, incensat Crucem et Altare, nt dictum est supra, assistente eodem Diacono, interim dicens Dirigatur , Domine , oratio mea etc. Quye verba ita sunt distribuenda, ut simul cum Altaris incensatione finian-tur. Et cum incensatur, seu incensanda est, Crux, Diacomis manu dextra, sinistra pectori apposita, priusquam genuflectit, amo-vet Calicem ad partem Epistolce, non tamen extra Corporale; et incensata Cruce, priusquam iterum genuflectit, reponit in loco suo. Ha:c Calicis amotio potest omitti, dum Celebrans genuflexus SS. Sacramentum expositum incensat.

18. Thurificatione peracta, Celebrans cum reddit tlmribidum Diacono, dicit Accendat in nobis etc. et incensatur ab eo.

19. Deinde Diaconus incensat Chorum, hoc modo:

a) Post incensationem Celebrantis Diaconus, portans thuribulum, vadit per planum ante infimum gradum Altaris anteriorem in cornu Epistola;, et facta ibidem in dicto gradu genuflexione, vertens se per suam sinistram, per cornu Epistola; procedit ad Chorum,

b) Cum ad medium Chori pervenerit, salutat utrimque Chorales per profundam capitis inclinationem, primo a parte, in qua stat dignior ex pnesentibus, deinde ab altera parte; et Chorales erecti et capite dctecto Diaconum resalutant.

c) Turn, si dignior ex pnesentibus sit aliquis Pradatus, ipsum triplici ductu incensat, facta ipsi profunda capitis inclinatione ante et post incensationem.

d) Si adsint plures Prcelati, uti Minister Generalis in toto Ordine, Visitator Generalis in loco sua; visitationis, Provincialis in sua Pro-vincia, Custos Regiminis in sua Custodia et Guardianus in suo

79

-ocr page 92-

PARS I. CAP. m. § 7.

Conventu, primo digniorem ipsorum incensat ut ad litteram c); deinde reliquos Praelatos et Patres Perpctuos duplici dumtaxat ductu.

e) Dehinc incensat Cantores et Versicularios, si sint induti, item duplici ductu: proinde illi, si stent in stallis, tempestive sese conferant ad planum Chori, ubi in linea recta stantes, et saltern duobus passibus a pulpito remoti, incensantur hoc ordine: 1° primus Cantor, 2° secundus Cantor, 30 primus Versicularius, 40 secundus Versicularius. Sub bac incensatione Diaconus non se movet loco, sed stat ad pulpitum Cantorum, parum a medio remotus versus cam Chori partem, a qua postea incensatio continuanda est.

ƒ) Post illos, vel, si nullus ex supranominatis adsit, statim post salutationcm communem (litt. incensat reliquos in communi, hoc modo: stans in medio ante partem Chori, facta capitis inclina-tione, ter ducit thuribulum, semel scilicet in medio, semel ad suam sinistram, et semel ad suam dextram. Deinde repetita capitis in-clinatione, eodem modo partem non Chori incensat.

jr) Diaconus, se vertens, numquam terga vertat Altari; et quo-tiescumque transit ante medium Altaris, in medio Chori genuflectit.

Ji) Incensatione peracta, fit salutatio, ut ad litteram b). Utraque hsec salutatio omittitur, quando Sanctissimum est expositum.

20. Deinde Diaconus per eamdem viam, qua venerat, id est, per cornu Epistolre, ad Altare redit, et ibi in eodem loco, uti prius, facta genullexione, postremo duplici ductu incensat Snbdia-comim Patemm tenentem. Subdiaconus, Patenam ad pectus recli-nans, cum Diacono super infimum gradum genuflectit, aliquantulum ad cornu Evangelii recedit, et a Diacono incensatur cum mutuis reverentiis ante et post inccnsationem. Turn ad locum suum redit, genuflectit et stat, ut prius.

21. Et, Subdiacono incensato, ipse Diaconus tradit a latere dextro thuribulum Thuriferario, ad secundum gradum ascendit, ante medium Altaris genuflectit, aliquantulum ad cornu Evangelii recedit, et convertens se ad cornu Epistoloe, incensatur a Thuriferario duplici ductu, cum mutuis reverentiis ante et post.

22. Demum Diaconus ante medium Altaris redit, genuflectit, et ibidem perstat usque ad finem Praefationis. Si autem folia sint

8o

-ocr page 93-

pars ï. cap. iii. § 8.

vertenda, statim post sui incensationem ascendlt ad sinistram Ccle-brantis. Et Thuriferarms postea incensat Acolythos et populum.

23. Celebrans, pcstquam incensatus fuerit a Diacono, lavat non tantum extremitates pollicis et indicis, scd manns totas; ministran-tibus Acolythis ampvMam aquce cum pelvicula et vtanutergio.

24. Ad Orate fratres Subdiaconus, si Diaconus nondum sit reversus, Patena pectori applicata, Celebranti respondet.

§ 8.

de prjefatione usque ad orationem dominicam.

1. Celebrans, dictis Secretis, cum pervenerit ad conclusionem, id est, ad Per omnia specula etc. illam cantando profert; et Diaconus, si stet a sinistris Celebrantis, facta genuflexione, descendit ad secundum gradum; nam, mm dicitur Prafatio, Diaconus ct Sub-diaconus slant retro post Celebrantem; et paulo antcquam dicatur Sanctus, Subdiacono Patenam pectori admovente, gcnuflectunt, et accedunt ad Altare, ut § 6. n. 4. uhi cum Celebrante inclinati hinc inde dicunt, sed bassiori voce, Sanctus etc. Ad Benedictus sc erigunt, et prosequuntur ea, qucc sequuntur risque ad Canonem, et, signante se Sacerdote, se etiam signat Diaconus, et etiam Sub-diaconus, si Patenam non teneat.

2. Deinde, facta ab utroque genuflexione, Subdiaconus descendit ad locum suum, ubi stat, ut prius; Diaconus vero per suppeda-neum accedit ad sinistram Celebrantis, et ibi, reiterata genuflexione, manet, ei assislens, et folia vertens, dum dicitur Canon; nisi alius Sacerdos assistat; quia tunc ipse Diaconus non genuflecteret cum Subdiacono, sed maneret in eodem cornu Epistolae et staret ad dcxtram Celebrantis, aliquantum quidem post Celebrantem, manendo tamen in suppedaneo; Subdiaconus vero tunc, dum dicitur Canon, sive adsit Assistens, sive non, semper stat post Celebrantem ante infimum gradum Altaris.

3. Ad Jinem Prccfationis accenduntur duo saltern intorticia ab Acolythis, quce extinguuntur post elcvationem Calicis, nisi aliqui

11

8l

-ocr page 94-

PARS I. CAP. III. § 8.

sint communicandi, el tunc extinguuntnr post Communionem. In diebns autem jejnniorum, et in Missis pro Defunctis tenentur ac-censa usque ad Communionem. Vide § 14. n. 18. et seqq.

4. Cum autem Cclcbraus dicit Quaim oblationem etc. Diaconus . accedit ad ejus dextram; cum reverentiis ut n. 2. Si adsit Pyxis

Hostiolarum consecrandarum, eamdem aperit et collocat proximius Celebranti; et, ad vocem benedixit, ibi, ad dextram scilicet Cele-brantis, in superiori gradu Altar is genujlexus utroque genu et junctis ante pectus manibus permanet; Celebrante genuflectente, ipse caput inclinat, et cum Sacramentum elcvahir, dextra pectori appli-cata, sinistra fimbrias, id est, infimam posteriorem partem Pta-netce in medio capiens, parumper elevat, eamque dimittit, antequam Celebrans genuflectat. Et quando opus est, id est, quando Celebrans a secunda genuflexione se erigit, ipse se erigens, Pyxidem, si adsit, cooperit et in pristine loco rcponit, Calicem discooperit, et mox iterum genuflexus, ad elevationem Calicis similiter Planetam elevat; ac dum Celebrans Calicem demittit, assurgit, et suo loco depositum palla cooperit, et cum Celebrante genuflectit.

5. Cum Diaconus paulo ante Consecrationem genuflectit, etiam Subdiacomis genuflectit in loco suo, id est, super infimum graduni Altaris, in medio post Celebrantem. Antequam genuflectat, Patcnam ad pectus demittit, eamque sic demissam tenet, donee Celebrans post elevationem Calicis surrexerit: tunc ipse se erigit, ac Patenam uti antea elevatam sustinet. Sub utraque Elevatione caput pro-funde inclinat.

6. TJmrifercirhis genuflexus in cornu Epistolce, ter ineens at Hostiam, cum elevatur, et similiter Calicem, posito incenso in thuribulum absque benedictione.

7. Reposito Calice per Celebrantem, et per Diaconum cooperto, Diaconus redit ad librum cum reverentiis ut n. 2. nisi alius as-sistat: tunc enim manet ad dextram Celcbrantis, ut n. 2. Cceteri sur gunt, et slant in locis suis.

8. Ad Supplices te ROGAMus Diaconus non se inclinat; percutit tamen pectus ad Nobis quoque peccatoribus. Vide § 4. n. 2.

9. Cum Celebrans dicit Per quem ilec omnia etc. Diaconus,

82

-ocr page 95-

pars i. cap. iii. § 9.

facta Sacramento gcmtflexione, accedit ad dextram Celebrantis, et quando opus est, id est, quando Celebrans manum super pedem Calicis posuit, discooperit Calicem, et cum Cdebraute genuflexus Sacramentum adorat. Cum dicitur; Per ipsum et cum ipso, retinet duobus digitis dextrce manus pedem Calicis; postea similiter Calicem cooperit, et iterum cum Celebrante geniiflectit, et manet ibi, nisi vertendum sit folium libri, tunc enim cum solitis reverentiis vadit ad sinistram Celebrantis. Cum Celebrans incipit cantare haec verba: Pater noster, idem Diaconus vadit ad secundum gradum retro post Celebrantem, facta prius ad latus Celebrantis Sacramento genujlexione, ubi stat, dum dicitur Oratio Dominica.

§9-

de oratione dominica usque ad communionem.

1. Diaconus itaque stans in secundo gradu retro post Celebrantem, cum in Oratione Dominica dicitur Et dimitte nobis deeita nostra, facta ibidem in primo gradu genujlexione, vadit ad dextram Celebrantis; et Subdiaconus, circa finem Orationis Dominicce, id est, ad verba pnedicta, facta itidem, simul cum Diacono genu-flexione, r ever tit ur cum Patena, quam ante genuflexionem ad pectus reclinavit, ad Alt are, et stans in cornu Epistolcc, a dextris Diaconi, porrigit, Patenam, nondum detectam, Diacono, qui earn discooperit, ab ea removens velum. Et Patenam purijicatorio ab-s ter gens dat Celebranti, illius manum osculando, hoc mode: velo remoto, de manu Subdiaconi Patenam dextra sua accipit; deinde earn sinistra, et purificatorium dextra accipiens, Patenam interius et exterius purificatorio abstergit. Demissa Patena super Altare, purificatorium ambabus manibus juxta Corporale reponit; turn am-babus manibus accipiens Patenam, illius partem exteriorem osculatur; deinde earn utraque manu super purificatorium erectam tenet, ita ut pars concava Hostiam respiciat. Sic Patenam tenens, osculatur manum Celebrantis, cum cam super Patenam ponit.

2. Diaconus deinde junctis manibus stat ad dextram Celebrantis,

83

-ocr page 96-

pars i. cap. iii. § 9.

et quando opus est, discooperit ct cooperit Calicent, et cum Cele-brante ante et post genuflexus Sacramcntum adorcit.

3. Subdiaconus, reddita Paiena, et deposito vela, quod ab hu-mevis ejus pendebat, ad dextram Diaconi genuflectit, et vertens se per suam sinistram, per gradus anteriores descendit in planum retro post Celebrantem, ubi cum Celebrante et Diacono genuflectit in infimo Altaris gradu, quando illi genuflectunt. Et cum dicitur Pax Domini, iter tint ibidem genujlectens, accedit ad sinistram Cele-brantis, ubi iterum cum Celebrante et Diacono post coopertum Calicem genuflectit.

4. Postea Diaconus et Subdiaconus parum inclinati, junctis ante pectus manibus, submissa voce, et simul cum Celebrante dicunt Agnus Dei, qui tollis peccata mundi. Dum autem prima vice dicunt Miserere nobis, sinistra infra pectus posita, extremitate dextra;, extensis et unitis omnibus digitis, ac parum incurvatis, pectus percutiunt ad verba: Miserere nobis. Postea non jungunt manus, neque dextram super Altare ponunt, sed earn ita tarde et graviter movent, ut iterum tangant pectus, dum secundo dicunt miserere nobis, quod et tertio faciunt ad verba: Dona nobis pacem. Deinde Subdiaconus, junctis manibus et facta ibidem Sacramento genujlexione, statim redit post Celebrantem in planum.

5. Diaconus vero simul cum Subdiacono genuflectens, a dextris genuflexus manet, exspectat pacem, et cum Celebrans osculatur Altare, ipse se erigens, manibus ante pectus junctis, simul cum Celebrante osculatur illudextra Corporale, eta Celebrante, dicente Pax tecum, complexus inter bumeros et cubitos (in quo complexu sibi caveat Sacerdos, ne digitis, quibus Sacramentum attigit, vestes Diaconi attingat) accipit pacem, manibus suis Celebrantis cubitis suppositis, et sinistris geuis sibi invicem appropinquantibus et ei rcspondet Ex cum spiritu tuo, ante et post amplexum manibus junctis Celebranti caput profunde inclinans. Postea Diaconus con-versus ad Altare, iterum Sacramento in Altari adorato per genu-flexionem, descendit ante infimum gradum, vertit se adSubdiaconum, stantem retro post Celebrantem, facie vero versa ad Diaconum, et similiter dat ei pacem ut supra.

84

-ocr page 97-

pars i. cap. iii. § 9.

6. Subdiaconus, acccpüi pace a Diacono, cum ipso locum per-mütat, et facta Altari simul cum Diacono a sua sinistra in infimo gradu genujlexione, comitatus ab Acolytho, id est, Tliurifcrario, vadit ex cornu Epistoke ad Chorum , et dat pacem primo cujusque ordinis, dignioribus prius, deinde minus dignis, non tarnen singulis ; sed tantum, postquam dedit pacem Prtelatis et Cantoribus indutis, dat ab utroque latere digniori, qui dignior eamdem vicino suo, et ille suo, et sic consequenter usque ad ultimum. Cantores et Versicularii observent ca, quae dicta sunt § 7. n. 19. e). Can-tores dent pacem Vcrsiculariis.

7. Qui dat pacem, dicit Pax tecum ; et nemini caput inclinat, nisi post pacem datam; qui recipit, respondet Et cum spiriïu tuo , et tam ante quam post inclinat caput, plus minusve pro respectiva dignitate. De salutatione communi vide ibid. /1).

8. Et Subdiaconus per cornu Evangelii rever sus, ad Altare, facta genujlexione in infimo gradu ante medium Altaris, vertit se facie versus cornu Evangelii, et dat pacem Acolytho, qui ipsum comitaverat, qui et aliis Acolythis circa Altare dat pacem.

9. Deinde Subdiaconus, repetita in eodem loco genuflexionc, vadit ad dextram Celebrantis, et quando opus est, discooperit Ca-licem, cum Celebrante et Diacono gennflectit, accipit ampullam vini de manu Ceroferarii, et infundit, quando Celebrans vult puri-ficare. Deinde sinistra accipit ampullam aquae, et cum debitis reverentiis vinum ct aquam infundit.

10. Diaconus post datam pacem Snbdiacono, et facta cum ipso (n. 6.) genuflexionc, vadit ad librum, cum Celebrante genuflectit, et cum Celebrans solus dicit Domine, non sum dignus, ipse Diaconus , mediocriter inclinatus, pcrcutit pectus, ut ad Agnus Dei , et mox se erigit: quod et Subdiaconus facit, si, data pace, tem-pestive adsit, aut si, in casu quo pax non datur choro, statim post acceptam pacem et genuflexionem (n. 6.) ad dextram Celebrantis ascenderit. Et dum Celebrans sub utraque specie se communicate slant ipse Diaconus a sinistris, ct Sicbdiaconus adextris, profunda inclinati versies Altare, et post sumptionem singula; sacra; speciei se erigunt.

85

-ocr page 98-

PARS I. CAP. III. § 10.

11. Si vero Subdiaconus tempestive non redierit ad ministrandas ampullas, tunc Diaconus cum debitis genuflexionibus accedit ad dextram Celebrantis, et facit ilia, quae forent a Subdiacono pera-genda, postea ad sinistram Celebrantis reversurus.

§ lo.

DE COMMUNIONE USQUE AD FINEM MISSvE.

1. Celebrans, post sumptam ablutionem abstersis labiis, purifica-torium super os Calicis, in medio Corporalis positi, extendit, et Subdiacono operam relinquens extergendi et componendi Calicem, se confert ad cornu Epistolse, lecturus Antiphonam, quae dicitur Communio.

2. Rcdditis a Subdiacono ampullis vini etaquoe, Diacomis ■z.azvp\'xX. pulpiturn cum Missali, et vertens se per suam dextram, incedit per secundum gradum anteriorem, et genuflectens ante medium Altaris in gradu superiori, defert librum Missctlis ad cornu Epistolce. Locato Missali, descendit ad secundum gradum lateralem, ostendit Celebranti Antiphonam legendam, et deinde per eumdem gradum vadit retro post Celebrantem. Lecta Communione, vadit cum Ce-lebrante ad medium Altaris, ut § 6. n. 2. Subdiaconus vero, redditis ampullis, et manibus junctis, vertit se per suam sinistram, et una cum Diacono ab Altari discedens, per gradus anteriores descendit in planum. Ibidem ante medium Altaris in infimo gradu, genuflectente Diacono, ipse genuflectens, vadit per gradus anteriores ad cornu Evangelii, itbi Calicem mundat, aptat cum purificatorio, cochlear superponit, Patena ct palla cooperit, plicat Corporale, reponit in bursam, et illavi ponit super Calicem, coopertum velo, quod a secundo Ceroferario de credentia allatum est; quem Calicem sic instructum collocat in Altari vel super credentia, ut prius, facta genuflexione in infimo gradu ante medium Altaris.

3. Posteaid est, Calice in credentia deposito, Subdiaconus redit ad locum suicm retro post Diaconum, vel Celebrantem, absque genuflexione, si iste adhuc est in cornu Epistolse, et ibi statut ad

86

-ocr page 99-

pars i. cap. iii. §10.

Orationes ante Epistolam. Si vero Diaconus jam sit in medio Al-taris, Subdiaconus, rediens a crcdentia, genuflectit in infimo gradu ante medium Altaris.

4. Post Dominus vobiscum, et sub Orationibus Ministri observent ea, quoe dicta sunt § 6. n. 8. Orationibus finitis, Diaconus vadit ad dextram Celebrantis et claudit librum, nisi ex eo legendum sit alterum Evangelium, tunc enim illud requirit, et omnes ad medium Altaris regrediuntur, ut § 6. n. 2.

5. Dicto Dominus vobiscum, Diaconus genuflectit, et per suam dextram se vertit ad populum, ita ut, si Sanctissimum non sit cxpositum, terga*pmat Celebranti; sicque stans, manibus junctis, cantat Ite , ^£/a est. Quo cantato, et non prius, Celebrans se cum Diacono vertit ad Altare. Diaconus vero aliquantulum se retrahit ad cornu Epistolze, et mox etiam Subdiaconus, facta genu-flexione, ad secundum gradum ascendit aliquantulum ad cornu Evangelii, et ambo in supremo gradu utrumque genu flectunt, dum Celebrans osculatur Altare.

6. Si vero cantandum sit Benedicamus Domino vel Requiescant in pace, Diaconus non vertit se ad populum, sed ilia cantat facie versa ad Altare; et cantato Benedicamus Domino , Diaconus cum Subdiacono genuflectit ante medium Altaris et uterque se sistit ut n. 5.

Dum cantatur a Diacono Benedicamus Domino vel Requiescant in pace, Celebrans eadem verba submissa voce dicere debet; nihil vero dicit, dum cantatur Ite, missa est.

7. Et in Quadragesima, id est, a Feria quarta Cinerum, usque ad Feriam quartam majoris Hebdomadee inclusive, in Missis de Feria, dicto per Celebrantem Oremus, pro Oratione super populum, Diacomis stans retro post Celebrantem in cornu Epistoke, et ibidem, sine genuflexione, per suam sinistram vertens se adpopidum, junctis manibus demissisque ad terrain oculis, dicit ut supra, in Missa privata, Humiliate etc. Quo dicto, vertit se iterum per eamdem viam versus Altare a ter go Celebrantis, et Celebrans dicit Orationem super popidmn. Qua finita, faciunt ut n. 4.

8. Dicto Ite, missa est, vel, Benedicamus Domino, et recitata

87

-ocr page 100-

pars i. cap. iii. §10.

Oratione; Placeat tibi, sancta Trinitas, Celebrans eadem voce et mo do, quo in Missis privatis, semel tantum benedicit populo; sub qua Benedictione omnes Ministri ad Altarc, ct omnes praesentes in Choro, in suis locis genuflexi utroque genu, se signant signo Crucis a fronte ad pectus. Vide tamen cap. iv. § 10. n. 23.

9. Benedictione accepta, omnes surgunt, et Subdiaconus per secundum gradum accedit ad sinistram Celebrantis; Diaconus vero suppedaneum ascendit, et manet in cornu Epistolae; ct omnes cum Celebrante se signant, caput inclinant et genuflectunt.

10. Si legendum sit alterum Evangelium ex Missali, tunc can-tato Ite, missa est, Subdiaconus genuflectit, ascendit per gradus anteriores, et per eosdem transfert librum ad cornu Evangelii, gcnuflectens in infimo gradu ante medium Altaris. Collocato Missali ut ad primum Evangelium, descendit ad secundum gradum, ut n. 5.

11. Et dicto Evangclio secundum yoannem, vel alio, ut supra, in Missa privata, ministrante Subdiacono librum, si opus est, et responso a Subtliaccno Deo gratias, Subdiaconus ascendit suppedaneum, et claudit librum, si adsit. Turn Sacerdos, reversus ante medium Altaris, Diaconus a dextris et Subdiaconus a sinistris ejus, Altari debitam faciunt reverentiam. Deinde vertcntes se more con-sucto, descendunt in planum Capellce, et facta Altari reverentia, a Celebrante ut in Missa privata, a Ministris per genuflexionem, ut § 5. n. 7. omnes caput tegunt, et Celebrans ad Sacristiam discedit cum Ministris or dine et mo do quo venerat.

12 Si Cantores et Versicularii induti fuerint, sub ultimo Evangclio vadunt ad gradum Presbyterii, et immediate ante Subdiaco-num ad Sacristiam redeunt.

13. Cum ad Sacristiam pervencrint, Cruci faciunt reverentiam ut in egressu; reverentiam vero erga invicem etiam discooperto capite.

14. Vestes sacras exuunt ut in Missa privata dictum est. Sub-diaconus, deposita Tunicella, aperto capite vadit ad credentiam, Calicem ad Sacristiam cum debitis reverentiis delaturus, quem post depositum Amictum suppellectili suo exuit, et in loco suo reponit. Ministeriis suis absolutis et lotis manibus, omnes in pace recedunt.

88

-ocr page 101-

PARS T. CAP. III. § 11.

§ 11.

DE ASSISTENTE IN MISSA SOLEMNI.

1. Assistcns dicitur Sacerdos aliquis, qui Amictu, Alba et Pluviali indutus, Celebranti prccter Ministros ordinarios assistit et ministrat.

2. Non datur talis Assistcns in Missa soleinni, nisi Pradatis majoribus, Generali nempe, Provinciali ct Custodi Regiminis, nee non novis Sacerdotibus, primitias suas solemniter Deo oblaturis.

3. Assistcntis cura praecipua est, Missam totam praevidere, ac signacula suis locis componere. ut accurate et opportune Celebranti demonstrare valeat, quae ex libro legenda vel cantanda sunt.

4. Pro Assistente ponuntur in Sacristia paramenta sacra a dextris Celebrantis, pro Diacono autem et Subdiacono a sinistris. Advertat autem Assistens, ne Pluviale accipiat, antcquam Celebrans sit Casula indutus.

5. Facta ab omnibus reverentia debita, Assistens procedit ad Altare a dextris Diaconi, vel, si spatium non pcrmittat, post ipsum immediate ante Celebrantem.

6. Cum ad Altare pervenerint, sistit se Assistens ad dextram. Diaconus ad sinistram Celebrantis, et Subdiaconus ad sinistram Diaconi. Detecto capite, genuflectit in piano cum Ministris, et usque ad ascensum ad Altare omnia observat, ac si ut Diaconus ministraret.

7. Postea omnes eodem ordine Altare ascendant, ct facta genu-Hcxione, Assistens retrahens se versus librum, locum inter se et Celebrantem cedit Diacono, qui naviculam ministraturus, transit ad dextram Celebrantis, ubi repetita genuflexione, omnia peragit, ut in Missis ordinariis.

8. Dum thus imponitur, Assistcns tantisper faciem vcrtit ad Celebrantem. Imposito thure, cum aliis genuflectit, Missalc cum pulpito apprehendit, et se vertens per suam dextram, cum illo descendit in planum a latere Epistohc; ubi Missale ambabus manibus sustinens ante pectus, stat facie parumper ad Altare versa, donee mensa Altaris in latere EpistolcC incensata fuerit. Dum Celebrans

89

-ocr page 102-

pars 1. cap. iii. § 11.

incipit redire ad medium Altaris, ipse reasccndit, reponit librum, gcnuflectit dum alii faciunt reverentiam debitam, et redit in planum. Dum Celebrans incensatur a Diacono, ipse stat a dextris Diaconi, ante Thuriferarium.

9. Celebrante incensato, ascendit ad secundum gradum inter Celebrantem et Diaconum, stantem tunc in infimo gradu, et manu prsemonstrat Celebranti Introitum, se signans et inclinans cum Celebrante: quod per totam Missam observet, cum Celebrans se signat aut inclinat, aliquid proferens voce non secreta. Postea cum Ministris respondet ad Kyrie eleison; non autem a latere Epistolaj discedit, sed cum Celebrans ad medium Altaris cum aliis regreditur, ipse ascendit suppedaneum, et locum relinquens Diacono postea adventanti, stat ad librum, et cum aliis recitat Hymnum Angelicum, solitis cum inclinationibus et signo Crucis.

10. Si fiat sessio, facta in suppedaneo genuflexione, vertens se per suam dextram, sequensque Diaconum, via breviori pergit ad suum scabcllum, ita positum a dextris Diaconi, ut sedens faciem tantillum habeat versus Celebrantem, et directe Altari minime renes obvertat. Ibi assidet capite cooperto, quod tamen discooperict et inclinabit prout Celebrans.

11. Sub finem Hymni, detecto capite, cum aliis ad Altare revertitur, ubi a dextris Diaconi stans locum transeundi concedit Celebranti, genullectit cum Diacono in infimo gradu, Altare cum Celebrante ascendit et sistit se ante Missalc. Si non fiat sessio, manet ad Missale.

12. Dicto Dojiinus vobiscum, descendens ad secundum gradum lateralem, Celebranti ostendit Orationem vel Orationes dicendas, nee non Epistolam, (post quam respondet Deo gratias) Graduale et alia dicenda, cum Celebrante caput inclinans et genuflcctens. Necesse non est, ut pro foliis vertendis de uno ad aliud latus Celebrantis transeat.

13. Dum cantatur Epistola, Diaconus manct retro post Celebrantem ; eaque finita, Assistens retrocedens locum cedit Subdiacono, manum Celebrantis osculaturo. Turn Assistens accipit Missale, transit ante Diaconum per secundum gradum, gcnuflectit in supremo gradu ante medium Altaris, et illud transfert ad cornu Evangelii.

-ocr page 103-

pars i. cap. iii. § 11.

Subdiaconus statim post librum traditum primo Ceroferario, per planum vadit ad medium Altaris, et ibi in infimo gradu facta ge-nuflexionc, per gradus anteriorcs accedit ad cornu Evangelii, ubi stat in ora suppedanei, quasi medius inter Celebrantem et Assistentem, attamen paulo post eos, Assistens stans in secundo gradu laterali, Cclebranti initium Evangelii ostendit, ei rcspondet et folia vertit. Diaconus interim agit ut § 6. n. 16. et 17.

14. Lccto Evangelic, ascendit suppedaneum, aptat Missale prope medium Altaris, et exspectat, facie ad Altare conversa, et a sinistris Subdiaconi. Sub impositione thuris tantisper faciem vertit ad Celebrantem. Thure imposito, genuflectit, et dcscendit in planum a latere Evangelii.

15. Cum Diaconus incipit cantare Evangelium, per suam dextram se vertit cum Celebrante ad Diaconum, se signans, inclinans et genuflectens sicut Celebrans.

16. Incensato post Evangelium Celebrante, Assistens suppedaneum iterum ascendit, et Credo, si dicendum sit, Celebranti ostendit. Dein parum deflcctens ad cornu Evangelii, locum pnebet Subdiacono, et simul cum aliis Symbolum recitat, quo recitato, sedet ut supra. Dum Diaconus defert bursam, non assurgit, ncc caput detegit. Sub finem Symboli ad Altare rediens, pertransit usque ad cornu Evangelii, Diacono et Subdiacono locum transcundi ei concedentibus, et ibi a sinistris Subdiaconi facta genuflexione, accedit ad librum, indicans suo tempore quidquid Celebrans dicere debebit. Si non fiat sessio manet ad librum, sed ad verba; Ex incarnatus est genuflectit ad sinistram Subdiaconi. .

17. Post inccnsata Oblata genuflectentibus Ministris, Assistens genuflectit, removet librum retrahendo se extra cornu Evangelii, et illo cornu incensato, librum reponit, genuflectit et perstat in suppedanco.

18. Finita per Diaconum in Choro incensatione, ab eodem Assistens stans in suppedanco, paululum ad Diaconum conversus, duplici ductu incensatur ante Subdiaconum.

19. Ad Sanctus locum ceditquot; Subdiacono, accedenti ad sinistram Celebrantis, cum quo se inclinat et signat.

91

-ocr page 104-

pars i. cap. iii. § 11.

20. Ad verba: Qui pridie genuflectit utroque genu, cum capitis inclinatione ad elevationcm utriusquc spcciei; et sc erigit cum Ce-lebrante, dum hie post Calicis depositionem a genuflexione surgit: et deinceps usque ad Communionem, genuflectente Celebrante, etiam ipse genuflectit.

21. Ad Nobis quoque peccatoribus pectus percutit. Ad Pax Domini locum cedit Subdiacono, et simul cum aliis dicit Agnus Dei. Postmodum facta cum Ministris genuflexione, hi desccndunt ad locum suum retro post Celebrantem; Assistens vero accedit ad dextram Celebrantis, ubi, cum Oratio: Domine Jesu Christe plerumque sit absoluta, genullectit, et erectus manibus junctis ante pectus, cum Celebrante osculatur Altare et accipit pacem more solito. Tum iterum genuflectit; et vertens se per suam sinistram, vadit ad Diaconum in sccundo gradu, et dat ei pacem. Mox Assistens descendit in planum, et facta in infimo gradu genuflexione, more solito in Choro pacem distribuit. Diaconus vero, accepta pace, genuflectit in supremo gradu, vertit se per suam sinistram, descendit in planum et dat pacem Subdiacono. Deinde, facta genuflexione ut in aliis Missis, Diaconus ascendit ad sinistram, Sub-diaconus vero ad dextram Celebrantis.

22. Assistens per cornu Evangclii reversus ad Altare, genuflectit in infimo gradu ante medium Altaris, vertit se facie versus cornu Evangclii, et dat pacem Cteremoniario, si adsit, et Thu-riferario. Mox repetita genuflexione, ascendit ad librum a sinistris Diaconi.

23. Si non adsint Cantores, vel Chorus, ad quos pax feratur, Assistens, data pace Diacono; et facta in supremo gradu cum Dia-cono genuflexione, accedit ad librum, ubi stat, ut numero sequenti dicitur: interim Diaconus dat pacem Subdiacono: Subdiaconus vero Cseremoniario, si adsit, et etiam Thuriferario.

24. Ad Domine, non sum dignus, et ad Communionem se gerit prout Diaconus. Si distribuenda sit Eucharistia, retrahit se ad cornu Evangclii extra saltern supremum gradum et ibi genuflexus manet, donee omnes fuerint commünicati.

25. Facta ablutione digitorum, Diaconus genuflectit et redit ad

92

-ocr page 105-

pars i. cap. iii. § 12.

locum suum post Celebrantem; Assistens vero, cui Diaconus locum cedit, transfert librutn ad cornu Epistolse.

26. Post Orationes suppedaneum ascendit, ciaudit librum, et ibi manct facie ad Altare versa, donee Ite, mtssa est cantatum est; tunc descendit et genuflectit utroque genu, medius Diaconum inter et Subdiaconum, sub Benedictione se signans sicut alii. Si vero aliud quam S. Joannis Evangelium legendum sit, prius librum transfert.

27. Accepta Benedictione Assistens se gerit ut Subdiaconus in aliis Missis; Subdiaconus vero ut ad primum Evangelium.

28. Evangelio finito et facta genullexione, Assistens vadit ad dextram, Diaconus vero ad sinistram Celebrantis. Tum facta ab omnibus reverentia debita, descendunt in planum, et ibidem repetita reverentia, ad Sacristiam revertuntur, eodem modo et ordine, quo venerunt.

29. Si Missa celebretur coram Sanctissimo exposito, Assistens, quoad capitis detectionem et genuflexiones in primo accessu et ultimo recessu, se gerit prout alii. In Missa genuflectit, quando omnes simul genullectunt, excepto quando tenet librum sub incen-satione Altaris.

§ 12.

de c/eremoniario.

1. Cseremoniarius, qui in pnccipuis tantum solemnitatibus adhi-bctur, sit Sacerdos, in ministerio ecclesiastico versatus, sacrarumque actionum et Rituum scientia non leviter instructus.

2. Generaliter notetur: «) detcrminatus locus ei assignari nequit, quia debet omnia ordinarc, omnes et singulos de minima etiam actione peragenda prsemonere, et curare, ut Caeremoniae ab omnibus adamussim observentur. Unde locus, qui in sequentibus ei as\'sig-natur, non ita stricte accipiendus est, sed prout Cceremonario opportunus visus fuerit. b) Ducens vel reducens aliquem vel aliquos, ipsos ab eorum sinistris parum praecedat, et ad locum, ad quem accedunt, ante se transire sinat. c) Ad aliquem accedens, et etiam,

93

-ocr page 106-

pars i. cap. iii. § 12.

si aliqua mora intcrcedat, v. g. tradens vel recipicns librum, ab co disccdens, huic caput inclinet plus minusve pro personae qualitate. d) Capitis inclinatio non tantum est signum reverentiae, sed etiam actionis exercendae; quandoque tamen pro sua discretione etiam manu dextra aut submissa voce quselibet agenda demonstrare potest, e) Curet omnia peragere cum gravitate et congruenti mora et decoro corporis gestu, adeo ut caeteris devotionem et reveren-tiam inspiret.

3. Lotis manibus, superpelliceum aliis venustius induit, et dili-genter dispicit, an omnia sint suo quaeque loco parata et congrue disposita.

4. Omnibus rite compositis, dat signum e Sacristia egrediendi, et, facta debita reverentia , manibus ante pectus junctis , et detecto capite, immediate ante Subdiaconum progreditur ad Altare.

5. Cum ad Altare pervenerint, ipse sistit se in medio ante Altare, et facta genullexione, ducit Cantores, si adsint, ad loca propria. Reversus ad Altare, genuflectit utroque genu in piano a dextris Diaconi, vel Assistentis, cum Ministris se signans ct caput inclinans.

6. Dicto a Celebrante Oremus, Caeremoniarius surgit, et cum aliis Altare ascendit. Facta genuflexione, sc sistit a sinistris Diaconi, dum thus imponitur; deinde Missale amovet, ut dictum est de Assistente. Si vero adsit Assistens, Caeremoniarius in Altaris thurificatione Celebrantem comitatur a dextris diaconi. Dum incen-satur Celebrans, Caeremoniarius stat a tergo Subdiaconi, ad sinistram Thuriferarii.

7. Postea ascendit ad secundum gradum lateralem, ante Diaco-num, non tamen ei terga vertit; et indicat Introitum Celebranti, cum eo se signans et inclinans. Si vero adsit Assistens, stat post ipsum Assistentem. Cum a Choro ultimum decantatur Kyrie, omnibus dat signum accedendi ad medium Altaris.

8. Tune suppedaneum ascendit, locum relinquens Diacono vel etiam Assistenti, et cum aliis recitat Hymnum Angelicum.

9. Si sit sedendum, facta genuflexione, ducit Celebrantem et Ministros ad scamnum paratum. Dato sedendi signo, sedet et ipse

94

-ocr page 107-

PARS I. CAP. III. § 12,.

a sinistris Subdiaconi. super scabellum, ita positum, ut a Celcbrante et Ministris Cseremoniarius videri possit.

10. Dum a Choro cantantur ilia verba, quae inclinationem exi-gunt, dat signum caput dctegendi et inclinandi. Circa finem ultimi versus surgit, singulis dat signum assurgendi, et per planum reducit eos ad Altare, ubi in cornu Epistoke stans, locum transeundi eis concedit.

11. Deinde facta genuflexione in piano, per planum accedit ad secundum gradum in latere Epistolse, et Celebranti Orationes ostendit et folia vertit, si nimirum desit Assistens; illo enim praesente, stat ad ejus dextram in tertio gradu. Diaconus interim stat retro post Celebrantem.

12. Si non sit sedendum, manet ad Altare a dextris Diaconi vel Assistentis, et cantato Hymno, descendit ad secundum, vel tertium gradum ut n. 11.

13. Incepta ultima Oratione, accedit ad credentiam, accipit librum Epistolarum , quem tenens ad latera cum apertura ad suam sinistram, tradit Subdiacono. Mox accedens ad sinistram Subdiaconi, ducit ilium ad medium Altaris, ubi facta cum eo genuflexione, reducit ilium ad cornu Epistolae, et manet a sinistris ejus dum cantat Epistolam. Qua expleta, rursum ducit Subdiaconum ad medium Altaris, et ibi repetita genuflexione, ipsum ducit ad Celebrantem: non tarnen Altare ascendit, sed manet in piano, renibus ad popu-lum versis, et ibi postea librum a Subdiacono debitis cum reve-rentiis recipit.

14. Dum Celebrans incipit legere Evangelium, Cseremoniarius adhuc stans in eodem loco, tradit librum Diacono; non tarnen eum comitatur ad medium Altaris, sed per gradus laterales ascendit ad dextram Diaconi.

15. Ad impositionem thuris assistit, prout ante Introitum. Thure benedicto, descendit in planum ante medium Altaris, et postea Ministros ducit ad locum, ubi Evangelium cantatur. Mox transiens post Subdiaconum et Diaconum, sistit se a sinistris Diaconi, tan-tillum post ipsum, et facie versa ad Subdiaconum, se signans cum Diacono, et inclinans genuflectensque versus Altare.

95

-ocr page 108-

pars i. cap. iii. § 12.

16. Cantato Evangelio, Cteremoniarius comitatur Subdiaconum usque ad gradus Altaris, genuflectit in medio et transit ad cornu Epistolse, ubi cxspectat Diaconum, ut librum ab eo rccipiat et ad credentiam rcportct.

17. Si sedeatur sub Symbolo, cantato Et incarnatus est, surgens dat signum Diacono accedendi ad credentiam, ubi eidem bursam porrigit, et statim revertitur ad scabellum suum. Rcverso Diacono, et facta cum Ministris Celebranti reverentia, sedet ut prius. Circa finem Symboli surgit, et pertransiens usque ad cornu Evangelii, facta a sinistris Subdiaconi genuflexione, accedit ad librum. Si vero adsit Assistens, stat in cornu Epistoloe, (ut n. 10.) et per idem ascendit Altare.

18. Si non sedeatur, post genuflexionem ad Et incarnatus est, ascendit suppedaneum, et repetita genuflexione, ducit via breviori Diaconum ad credentiam, et ei bursam porrigit. Mox per eamdeni viam ad cornu Epistolse rcdit, et sub finem Symboli recedentibus Ministris, ipse transions post Subdiaconum, vadit ad librum. Si vero adsit Assistens, manet in cornu Epistolae.

19. Post incensationem Altaris stat ad librum, et ibi manet usque ad Sanctus ; si vero adsit Assistens, Cseremoniarius se sistit in cornu Epistolce et ibi manet usque post Agnus Dei.

20. Thurificato Diacono, Cseremoniarius a Thuriferario duplici ductu incensatur in loco, ubi reperitur.

21. Post dictum cum Celebrante Sanctus, si est ad librum, (Cfr. n. 19) se confert ad cornu Epistolse, locum mutando cum Diacono , et ad Quam oblationem iterum redit ad librum. Tempore Conse-crationis genuflectit donee Celebrans Calicem super Corporale de-ponat; tunc sc erigit, et peracta cum Celebrante et Diacono genuflexione, accedit iterum ad cornu Epistolse, reversurus ad librum, cum Celebrans dicit Per quem ieec omnia. Si vero adsit Assistens , semper manet in cornu Epistolse, ut dictum est; et tempore Consecrationis genuflectit ut Assistens.

22. Post Agnus Dei descendit in planum, et comitatur Assistenten!, si adsit, ad Chorum. Regressus ad Altare, pacem ab Assistente accipit, ct ascendit ad cornu Epistolse. Si vero non adsit

96

-ocr page 109-

PARS I. CAP. HI. § 13.

Assistens, Coeremoniarius non comitatur Subdiaconum ad Chorum , sed ab eo, ad Altare reverso, pacem accipit ct Altare ascendit.

23. Accipit, ut cyetcri Bcnedictionem, genuflexus a dextris Diaconi, ad cujus dextram etiam stat, dum legitur ultimum Evangelium.

§ iS-

DE THUR1FERARIO.

1. Thuriferarius tempestive praparat thuribulum, et naviculam incensi ad credcntiam portat. Vide § 2. n. 3. et § 3. n. 2. Lotis manibus, et amictus superpeliiceo, Celebrantcm se induöntcm adjuvat.

2. Paratis omnibus nccessariis, stans a tergo Celebrantis, cum aliis facit reverentiam, (§ 5. n. 1.) et portans thuribulum, ante omnes egreditur ad Altare. Si vero non portat thuribulum, egre-ditur post Ceroferarios.

3. Cum ad Altare pervenerit, sistit se in medio, retro post Ce-lebrantem, quem, deposito prius thuribulo, adjuvat in Amictu dis-ponendo. Mox cum Ceroferariis genuflectit, accipit thuribulum, et genullectit utroque genu in medio Ceroferariorum, sed parum versus cornu Epistolae.

4. Peracta Confcssione, quando Celebrans Altare conscendit, Thuriferarius surgit, accedit cum thuribulo ante infimum gradum Altaris, et facta ibidem in piano genuflexione simul cum primo Ceroferario, naviculam portante, pari passu cum eodem ascendit ad gradum secundum; ubi stans, capite parum inclinato, thuribulum offert Celebrant! hoc: modo: tenens manu sinistra majorem thuribuli annulum, manu dextra alterum annulum capit, et operculum sursum trahit, hujusque catenulam etiam manu sinistra sustinct. Turn cate-nulas circa medium earum inter operculum et thuribulum manu dextra complcctens, offert thuribulum aequaliter elevatum ad navi-culaj altitudinem. Si vero SS. Sacramentum est cxpositum, genu utroque llexus thuribulum offert: quod etiam semper observandum in expositione et repositionc SS. Sacramcnti.

5. Incenso bcnedicto , thuribulum claudit, et per secundum gradum

13

97

-ocr page 110-

PARS I. CAP. III. § 13.

incedcns, accedit ad dextram Diaconi, ipsi thuribulum traditurus hoc modo: catenularum summitatem manu sinistra tenet, ut cam ponat in dextra Diaconi; earum vcro extremitatem dcxtra manu apprehendit, ut eamdem in Diaconi sinistra collocet. Notari hie juvat, quod, si Thuriferarius cuidam incensaturo thuribulum debeat procbere, contrario modo tunc illud porrigat; videlicet manu sua dextra catenularum summitatem ponit in sinistra recipientis; sinistra vero sua in recipientis dextra earum extremitatem collocat.

6. Tradito thuribulo Diacono, Thuriferarius, aliis genuflectentibus, genuflectit, Missale cum pulpito accipit, et per suam dextram se vertens, per gradus laterales in planum descendit, ibique amba-bus manibus Missale ante pectus sustinens, stat, facie parum ad Altare versa. Dum Celebrans incipit redire ad medium Altaris, ipse reascendit, reponit Missale, genudcctit cum aliis, et redit in planum a latere Epistolae. Si vero adsit Presbyter assistens aut Cseremoniarius, tunc Thuriferarius, tradito thuribulo et facta genu-flexione ut supra, statim se vertens per suam dextram , in planum descendit ad idem latus Epistolse, exspectans incensationis oxitum.

7. Dum Celebrans incensatur, stat Thuriferarius ad dextram Diaconi , sed aliquantulum post ipsum; incensato autem Celebrante, ab eodem dextro latere Diaconi accipit thuribulum, et redit ad sinis-tram primi Ceroferarii, thuribulo in loco congruo ad latus Epis-toke reposito.

(S Si fiat sessio sub Hymno Angelico, facta genuflexione ante medium Altaris, sequitur primum Ceroferarium, vadit retro post scamnum et advertit, ne Celebrans super Casulam sedeat. Finito Hymno, Celebrantis Amictum disponit, et facta genuflexione ante medium Altaris, ad locum suum revertitur, ibique stat ut prius. Ad Orationes stat vel genuflectit prout Chorus.

9 Dum canitur Epistola, prseparat thuribulum, et lecto a Celebrante Evangelio, illud offert ut supra.

10. Imposito et benedicto incenso, Thuriferarius, vertens se per suam dextram, descendit in planum ante medium Altaris, tribus circiter passibus ab Altaris gradibus remotus, et facta ibidem genu-ilexione, erectus exspectat Ceroferarios. Postea genuflectentibus

98

-ocr page 111-

pars i. cap. iii. § 13.

Diacono et Subdiacono, ipse iterum gcnuflcctit, medius inter Cero-ferarios, quos mox pracedit ad locum, ubi Evangelium cantari solet. Quo cum accesserit, sistit se a tergo Diaconi, cui post verba Sequentia etc. a latere ejus dextro thuribulum porrigit. Deinde recepto thuribulo, collocat se post Diaconum, facie ad librum versa, ubi thuribulum lente agitat, caput inclinans et genuflectens versus Altare, cum opus fuerit.

11. Cantato Evangelio , thuribulum tradit Diacono, illudque post incensationem Celebrantis ab eo recipit, a latere ejus dextro. Postea facta genuflexione ante medium Altaris, redit ad locum suum.

12. Si ad Symbolum fiat sessio, observat ea, quae dicta sunt n. 8. Ad verba Et incarnatus est etc. semper utrumque genu Hectit, sive Celebrans sedeat, sive non.

13. Cum Celebrans ofiert Hostiam, Thuriferarius praparat thuribulum, et dicto Veni sanctificator , illud offert ut s.upra. Tradito thuribulo, statim vertens se per suam sinistram, per gradus ante-riores dcscendit in planum, et facta ibidem ante medium Altaris genuflexione, per planum vadit ad latus Evangelii, amovetque Mis-sale simili modo ac n. 6.

14. Postquam per gradus laterales iterum descendent in planum, vertit se per suam dextram, ne terga vertat Altari, incedit per planum, genuflectit ante medium Altaris, et vadit ad latus Epistolre, ubi se sistit ut n. 7. Si vero adsit Presbyter assistens, aut Caere-moniarius, tunc Thuriferarius, tradito thuribulo, facit uti dictum est n. 6.

15. Postea, facta Altari genuflexione retro post Diaconum, ante eumdem per cornu Epistokc pergit ad chorum, et ibi se sistit post Diaconum, cum eo utrimque Chorales salutans, ante ct post incensationem Chori. Vide ^ 7. n. 19. b) et h). Dum Diaconus in-censat, Thuriferarius manet in suo loco, sed, genuflectente Diacono, ipse etiam genuflectit.

16. Incensationc Chori peracta, iterum pracedens Diaconum, per eamdem viam ad Altare redit, et ibi facta genuflexione, stat ad dextram Diaconi, sed paulo post ipsum, dum incensatur Subdiaco-nus. Recepto postmodum thuribulo , Diaconum duplici ductu incen-

99

-ocr page 112-

pars i. cap. iii. § 13.

sat, ante et post caput illi inclinans. Mox inccnsat Csercmoniarium pariter duplici ductu. Turn conversus ad Ceroferarios, unumquem-que eorum unico ductu thurificat. Deinde facta genuflexione ante medium Altaris, vertit se, et stans prope aditum Presbyterii aut Chori, populum triplici ductu incensat; nimirum in medio, aparte Epistolac et a parte Evangelii, ante et post caput mediocriter inclinans. Si vero SS. Sacramentum sit expositum, populum incen-sans, non stat in medio, sed a latere Epistolae, ne omnino terga vertat Sacramento. Post populi incensationem iterum genuflectit Altari, et vadit ad locum consuctum, vel ad Sacristiam, ignem prseparaturus.

17. Dicto Sanctus, Thuriferarius cum thuribulo et navicula in-censi, antecedens eos, qui intorticia gerunt, vadit ante Altare, ibique tribus circiter passibus ab Altaris gradibus facta cum aliis genuilexione, surgit et genuflectit utroque genu in piano projae infi-mum gradum ante cornu Epistolse.

18. Ad verba Hanc igitur Thuriferarius ponit incensum in thu-ribulum absque Benedictione. Ad Elevationem ter incensat Hostiam et Calicem, scilicet dum Celebrans genuflectit, dum Sacramentum elevat, et dum iterum genuflcctit. Ante et post utramque incensationem caput profunde inclinat. Deinde surgit, et peracta genuflexione, thuribulum ad Sacristiam vel locum ordinarium reportat, statim ad locum suum rediturus. Si vero post Missam Benedictio danda sit cum SS. Sacramento, ignem prseparatum teneat.

19. Pro pace in Choro danda, facta Altari genuilexione, comi-tatur Subdiaconum vel Assistentem, et sistit se ut supra n. 15. Si vero simul cum Assistente adsit Cceremoniarius, tunc Thuriferarius Assistentem non comitatur. Vide § 12. n. 22.

20. Deinde Subdiaconum vel Assistentem per cornu Evangelii ad Altare reducit; ubi facta a sinistris ejus, sed in piano genuilexione, pacem ab eo accipit. Mox repetita genuilexione, pacem dat Cero-ferariis; (nisi sint impediti) prius dat pacem secundo, deinde primo Ceroferario, genullcctens dum transit ante medium Altaris.

21. Ad Orationes stat vel genuflectit prout Chorus. Ad Benedictio-nem utrumque genu flectit in loco suo, ac se signat. Cfr. § 10. n, 8.

loo

-ocr page 113-

PARS I. CAP. III. § 14.

22. Lecto Evangelic, ad quod se signat, inclinat et gcnuflectit sicut Celebrans, se confert ante medium Altaris, ubi facta cum aliis genuflexionc, ad Sacristiam redit. Vide n. 2. Sub precibus, si quae recitanda; sint, sistit se in loco suo consueto.

23. In Sacristia reverentiam facit ut n. 2. et deposito superpel-liceo, culpam agnoscit et benedicitur, uti de Ministro Missse privatce dictum est.

24. Demum notandum, quod, si Ceroferarii aliquo ministerio sint impediti, (§ seq. 14. n. 19.) eorum vices supplere debeat Thuri-ferarius, v. g. capiendo velum humerale Subdiaconi sub finem Ora-tionis Dominica;; ampullas vini et aquae ministrando pro purifica-catione et ablutione etc.

Vide etiam § De ordine genujlcctendi etc.

§ H-

DE CEROFERARIIS.

1. Duo Ceroferarii sint, quantum fieri potest, statura pares; et, si Fratres laici hoc munere fungantur, insuper sint ejusdem Regulae, nimirum i33 vel 3^.

2. Lotis manibus, superpelliceum induunt, et pneparant credentiam et Altare, ut praescribitur § 2. n. 3. et 8.

3. Primus Ceroferarius accendit in Sacristia candclas, qu;c sunt in candelabris Ceroferariorum. Idem adjuvat Diaconum, secundus vero Subdiaconum, dum hi sacris yestibus se induunt.

4. Omnibus paratis, sua candelabra sumunt, quae semper ita deferunt, ut primus, qui a dextris secundi incedere debet, manum sinistram ponat ad pedem candelabri, dextram vero ad medium candelabri globum; secundus vero e converso collocet dextram ad pedem, sinistram ad globum. Turn facta cum aliis revereiitia, (§ 5. n. 1.) procedunt aut sequuntur Thuriferarium; (§ prsec. 13. n. 2.) et cum pervenerint ad Sanctuarium, observant ea, qute dicta sunt § 5. n. 6.

5. Cum ad Altare pervenerint, scilicet primus ad cornu Epistoke,

101

-ocr page 114-

PARS I. CAP. III. § 14.

secundus ad cornu Evangelii, statim candelabra sua super infimum Altaris gradum deponunt, et primus Diaconum, secundus Subdia-conum adjuvat in Amictibus disponendis. Quo facto, ad candelabra redeunt, et cum aliis faciunt reverentiam Altari, sed semper per genuflexionem in piano, et junctis ante pectus manibus.

6. Facta reverentia, candelabra reassumunt, quae cum candelis accensis deponunt in credentise angulis posterioribus. Advertat autem secundus Ceroferarius, (et etiam primus in casu simili) ne, dum solus cum candelabra transit ante medium Altaris, ibidem aliquam reverentiam faciat, sed recto tramite pergat. Dum pervenit ad locum alterius in cornu Epistoke stantis, ambo simul procedunt ad credentiam, ubi primus candelabrum suum ponit ad latus Altari proximius, secundus vcro ad latus ab Altari remotius.

De SS. Sacramento exponendo vide suo loco.

7. Depositis in credentia candelabris, vadunt ante medium Altaris; ibique facta genuflexione, primus tendit ad cornu Epistolx, secundus ad cornu Evangelii, et facie ad Altare conversa, genuflectunt utroque genu, tribus circiter passibus ab Altaris gradihus remoti. Hie est locus eorum ordinarius, in quo manibus junctis ante pectus, regu-lariter stant erecti, et semper immoti, sivc Celebrans sit in medio, sive in cornu Altaris.

8. Peracta Confessione, quando Celebrans Altare conscendit, Ceroferarii surgunt; secundus in loco suo statcrcctus; primus vero cum navicula de credentia sumpta, accedit ante infimum gradum Altaris, et facta ibidem in piano a dextris Thuriferarii genuflexione, pari passu cum ipso ascendit ad secundum gradum, ubi stans na-viculam semiapertam tradit Diacono. Si SS. Sacramentum sit expo-situm, genu utrumque flectit. Vide § prsec. 13. n. 4.

9. Recepta navicula, Ceroferarius vertens se per suam sinistram, descendit in planum, ibique ante infimum gradum facta genuflexione, naviculam ad credentiam reportat, et statim ad locum suum ordi-narium redit.

10. Si fiat sessio sub Hymno Angelico, Ceroferarii vadunt ad medium Altaris, et facta ibidem genuflexione cum Thuriferario in medio eorum, procedunt ad scamnum. Pracedit primus, qui sistit

102

-ocr page 115-

pars i. cap. iii. § i4.

se post Diaconum; sequitur Thuriferarius, post quern venit secundus, qui se collocat post Subdiaconum, et posteriorem partem Dalmaticae et Tunicellae post scamni tergum deponunt. Pinito Hymno , Minis-trorum Amictus disponunt, et facta ut prius genuflexione ante medium Altaris, ad sua loca ordinaria redeunt, ihique ad Orationes stant vel genuflectunt prout Chorus.

11. Dum Celebrans incipit ultimam Orationem, deficiente C:cre-moniario, primus Ceroferarius accedit ad credentiam et accipit librum Epistolarum, quem tenens ad latera cum apertura ad suara sinistram, tradit Subdiacono, facicns eidem profundam capitis inclinationem, ante et post libri traditionem. Deinde ad locum suum redit. Cum Subdiaconus, cantata Epistola, accipit Benedictionem, idem Ceroferarius sistit se a latere Epistolce in piano, et ibidem cum reverentiis ut supra, librum a Subdiacono recipit; manetque in eo loco, ut librum Evangeliorum eodem modo tradat Diacono. Quo facto, accipit naviculam, quam, lecto a Celebrante Evangelio, ministrat ut supra.

12. Recepta navicula, primus Ceroferarius descendit cum Thuri-ferario, ad cujus sinistram accedit secundus Ceroferarius; et simul facta genuflexione, Ceroferarii ad credentiam vadunt, candelabra sua capiunt et collocant se hinc inde a latere Thuriferarii.

13. Facta ibidem una cum aliis genuflexione, Ceroferarii conjuncti Thuriferarium sequuntur ad locum, ubi Evangelium cantari solet; ibique facie ad Diaconum conversa, primus a dextris, secundus a sinistris Subdiaconi consistunt, candelabra sua sustinentes, usque ad finem Evangelii, quin se signent, inclinent aut genuflectant.

14. Cantato Evangelio, Ceroferarii accedunt ante medium Altaris, et facta ibidem genuflexione, candelabra ad credentiam reportant. Turn ante medium Altaris revertuntur, genuflectunt et ad loca sua redeunt.

15. Si ad Symbolum fiat sessio, observant ea, qute dicta sunt n. 10. Ad verba Ex incarnatus est etc. semper utrumque genu flcctunt, sive Celebrans sedeat, sive non.

16. Cantato Oremus ante Offertorium, Ceroferarii, facta genuflexione ante medium Altaris, antecedunt Subdiaconum ad creden-

IO3

-ocr page 116-

pars i. cap. iii. § 14.

tiam. Secundus Ceroferarius velum humerale imponit Subdiacono, a quo acceptum velum Calicis plicat et super credentiam collocat. Idem faciendum, si Calix foret in Altari. Quo facto, ad credentiam persistit, facie versa ad Altare. Subdiaconum cum Calice ad Altare redeuntem sequitur primus Ceroferarius, portans ampullas vini et aqiue, quas suo tempore eidem tradit sine osculis. Ampullis ad credentiam reportatis, acceptam naviculam more solito ministrat; et ad credentiam reversus, ibidem cum socio suo perstat, dum incensatur Altare. Ampullas portans, in accessu et recessu unum genu flectit in plano, si SS. Sacramentum sit expositum.

17. Celebrante incensato, Ceroferarius primus cum ampulla aquse super pelviculam, et secundus, a sinistris ejus, cum manutergio ad secundum Altaris gradum ascendunt, (aut in plano manent, si SS. Sacramentum sit expositum) ihique stantes Celebrant! ministrant, aquam super manus fundendo et manutergium praebendo, cum inclinatione capitis ante et post. Recepto manutergio, si stent in secundo gradu, faciem ad invicem vertentes, descendant, et rebus suis super credentiam depositis, factaque genuflexionc ante medium Altaris, ad loca sua ordinaria revertuntur, ubi deinceps a Thuri-ferario incensantur, cui ante et post caput inclinant. Primus Ceroferarius secum portat campanellam.

18. Dicto Sanctus, faciunt genuflexionem ante medium Altaris, et vadunt ad locum, ubi posita sunt intorticia; (§ 2. n. 7.) eademque accensa capiunt, et sequentcs Thuriferarium, se conferunt ante Altare, intorticia manu extima portantes. Facta ibidem a lateribus Thuriferarii et simul cum eo unius genu flexione, mox, Thuriferario propius ad Altare accedcnte, ipsi in eodem loco flectunt utrumque genu. Curet quoque primus Ceroferarius, ut campanulam secum habeat. Sic porro genuflexi manent usque post Calicis elevationem; tunc quippe assurgunt, et repetita genu unius flexione, intorticia reportant et extinguunt. Deinde ante medium Altaris revertuntur, ct facta genuflexionc, ad loca ordinaria redeunt, ubi stant crecti.

19. In Missis vero, in quibus sacra Communio est ministranda, nee non in Missis Feriarum Adventus, Quadragesiimc, Ouatuor Temporum, et Vigiliarum cum jejunio, tametsi ex dispensatione

104

-ocr page 117-

PARS I. CAP. III. § 14.

non jejunetur; (excepta Vigilia Paschatis, et Pcntecostes, ac Nati-vitatis Domini, et Quatuor Temporibus Pcntecostcs) item in Missis Defunctorum, manent genuflexi, intorticia accensa tenentcs, usque ad sumptionem SS. Sanguinis inclusive, vel usque dum distributa sit Communio. Vide § praec. 13. n. 24.

20. In Fcstis prsecipuis, maxime si adsint Vcrsicularii supcrpelli-ccis induti, adhiberi possunt quatuor vel sex Religiosi intorticia gerentes. Si ex postlca Altaris parte in Presbyterium veniant, egrcdiuntur cum intorticio in manu extima per utrurnque Altaris latus, divisi in eequali numero unus post alium, dignioribus prsece-dentibus. Sin autem aliunde illuc veniendum sit, tunc incedunt bini et bini, minus dignis pnccuntibus. Cum ad medium Presby-terii devenerint, facta simul unius genu flexione in recta linea, ibidem genuflectunt, sic tamen ut digniores sint medio Altaris viciniores. Qui sunt in cornu Evangelii, intorticia tcncnt manu sinistra; qui vero in cornu Epistoke manu dextra ilia sustinent. Facta autem Elevatione, vcl distributa Communione, surgunt, ct facta unius genu flexione, abeunt conjuncti vel divisi prout venerunt, minus dignis prsecedentibus.

21. Sub finem Orationis Dominicae, primus Ceroferarius accedit ad latus Epistolre, et facta ibidem in piano genu unius flexione, ascendit ad secundum gradum lateralem, et capit utraque manu velum humerale Subdiaconi, illudque portans descendit, iterum genuflcctit, et velo super credentiam deposito, ad locum suum redit. Vide § praec. 13. n. 24.

22. Discooperto Calice et facta a Celebrante gcnuflexione ante sumptionem SS. Sanguinis, primus Ceroferarius vadit ad credentiam, accipit pclviculam cum ampullis vini et aquae, et facta genu flexione in piano, ascendit ad secundum gradum, ibidemque stans, suo tempore ampullas Subdiacono (vcl Diacono § 9. n. 10.) porrigit. Quibus postea receptis, vertens se per suam dextram, descendit, eas sine gcnuflexione (nisi SS. Sacramentum sit expositum) ad credentiam reportat, et deinde ad locum ordinarium redit.

23. Interim secundus Ceroferarius, facta ante medium Altaris genuflexione, vadit ad credentiam, ct accipit velum Calicis plicatum.

14

105

-ocr page 118-

PARS I. CAP. IV. § 1.

Turn vertens sc per suam sinistram, facta simul cum Diacono et Subdiacono ante medium Altaris genuflexione, incedit per planum, et per latus Evangelii ad secundum gradum ascendit, velumque Calicis plicatum super mensam Altaris deponit. Quo facto, des-cendit et absque genuflexione (nisi SS. Sacramentum sit expositum) vertens se per suam dextram, ad locum suum revertitur.

24. Ad Benedictionem utrumque genu flectunt in loco suo, ac se signant.

25. Sub finem Evangelii, vel precum, si quee recitandse sint, facta genuflexione ante medium Altaris, ad credentiam vadunt, candelabra sumunt, et cum iis sistunt se ad latera Thuriferarii; ubi facta cum aliis reverentia Altari per genu unius flexionem, eodem ordine ut n. 4. ad Sacristiam revertuntur. Ibidem a tergo Minis-trorum sacrorum stantes, debitam faciunt reverentiam, et candelabra collocant in locum pristinum.

26. Postea secundus Ceroferarius ad Altare redit, et candelas extinguit incipiendo in parte Epistolce ab ilia, quic est a Cruce remotior, et deinde eodem modo in parte Evangelii. Tandem omnibus ministeriis absolutis et depositis superpelliceis, culpam agnos-cunt, et accepta a Celebrante Benedictionc in pace reccdunt.

Vide etiam § De ordine gcnujlectendi etc.

CAPUT IV.

DE QUIBUSDAM MISSIS PRIVATIS ET SOLEMNIBUS IN PARTICULARI.

§ 1-

DE MISSIS VOTIVIS.

1. Missa votiva stricte dicta, de qua sola hie agitur, est ilia, quae celebratur extra ordinem Oflicii diei, quin a Rubricis pnescribatur.

Est vel solemnis vel pnvata.

io6

-ocr page 119-

PARS I. CAP. IV. §. 1.

2. Solemnis est ilia, quee pro re gravi vel publica Ecclesiae causa, ex indictione aut licentia Ordinarii solemniter dccantatur. Obser-vandus est sensus peculiaris, qui hie tribuitur voei solemnis. Non enim h?cc Missa dicitur solemnis, prsecise quia in ea servantur omnes Ritus Missce solemnis, sed a circumstantia, in qua eelebratur.

3. Requiritur ergo; d) causa gravis et publica, qua: saltern no-tabilem communitatis partem concernit; b) licentia vel indictio Ordinarii; c) solemnitas, id est, ut in cantu celebretur, cum Ministris sacris, vel sine eis, si habcri nequeant.

4. Capitula Generalia ct Provincialia pro electione Superiorum Ordinis vel Provincise censcri queunt gravis causa et sufficiens canendi Missam votivam de Spiritu saneto; ea quippe ad plurium familiarum Religiosarum bonum maxime eonducunt.

5. Missa htec cantari potest singulis diebus; exceptis Festis Du-plicibus 1. Classis, Dominicis item 1. Classis, Feria quarta Cinerum, tota Majori Hebdomada, ct Vigiliis Nativitatis Domini et Pentecos-tes. Si bisce diebus Missa hujusmodi celebranda foret, dicenda erit de Officio currenti, ejusque Orationi principali adjungenda est Ora-tia Missse votivee impeditee sub una conclusione, licet alue adbuc Orationes dicendrc sint sub altera conclusione.

6. Missa votiva privata est ilia, qu;e eelebratur ex particulari privatorum voluntate, vel ex prascripto quidem Ordinarii, sed non pro causa gravi et publica, sive solemniter cantetur, sive privatim legatur.

7. Ut liceat celebrare Missam hujusmodi, requiritur causa ratio-nabilis; dicit enim Rubrica Generalis Tit. IV. n. 3. Id vera passim non Jit, nisi rationabili de causa. Et quoad fieri potest: Missa cum Officio conveniat.

8. Missa hsec celebrari nequit diebus Dominicis, Festis Duplicibus, infra Octavas Nativitatis Domini, EpiphanicX, Paschatis, Pcntecostes et Corporis Christi, item in Vigiliis Nativitatis Domini, Epiphanise et Pentecostes, Feria quarta Cinerum et tota Majori Hebdomada.

9. Apud Nos vero, ex special! Apostolico indulto (5. April. 1856.) singuli Sacerdotes, nostro Ministro Generali subjecti, possunt celebrare Missam votivam de Immaculata Conceptione B. M. V. in

107

-ocr page 120-

pars i. cap. iv. § 1.

Ecclcsiis proprii Ordinis, quolibet die Sabbatho, exceptis tamcn Sabbathis solemnioribus, primse scilicet ac secundi Classis,, et pri-

vilegiatis juxta Rubricas. -lt;r\'/ ^ ■ J. £■.

10. Misslt;-\\ votiva dici non potest ae Beatis nondum Canonizatis,

nisi id expresse concedatur. Neque dici potest de Tempore, nec de Mysteriis vel Festivitatibus Domini aut B. M. V. prceter ilia, quorum Votivac in fine Missalis assignantur, vel specialiter indultae sunt, uti quandoque in Missali insinuatur.

11. Celebrari vero potest de omnibus Sanctis, de quorum Cano-nizatione constat vel ex Martyrologio, vel aliunde, vel quorum nomina occurrunt in Litaniis Omnium Sanctorum.

12. Quando ergo diccnda est hrcc Missa de Sancto, cui votiva non assignatur, sumitur Missa de Festo, si etiam extra diem Festi scrvatur Veritas in verbis, aut servari potest, pauca omittendo vel mutando. Cfr. dicta cap. n. § 3. n. 2. 5). Si vel Tractus, vel Graduale etc. non habcantur in Proprio, sumuntur de Communi, prout tempori congruit. Ea vero, in quibus Veritas commode obtineri non potest, de Communi sumuntur.

13. Si tempore Paschali celebranda sit Votiva SS. Martyrum, quorum Festum extra tempus Paschale colitur, sumitur ex Communi pro tempore Paschali, et econtra, semper tamen retentis iis, qiue sunt propria ipsorum Missa;.

14. Si diccnda sit Votiva B. M. V. vel alterius Sancti in die, in qua de eis fit Officium ratione Festi vel Octavee, celebranda est Missa dc Festo vel de Octava tamquam non votiva, nempe cum Commemorationibus, Gloria, Credo et Evangelio proprio in fine, prout ipsa Missa dici exigit. Si vero de eis non fiat Officium, uti evenit, quando infra Octavam dc alio Sancto fit Officium, Missa quidem erit de Octava, sed more votivo, id est, sine Credo et semper cum consueto Evangelio S. Joannis in fine; sed tamen cum Gloria propter Festivitatem.

15. Quoad Hymnum Anoelicum. In Votivis solemnibus (vide supra n. 2.) semper dicitur Gloria; nisi celebrentur in paramcntis violaceis.

In Votivis privatis, quantumvis solemniter etiam cantatis, num-

io8

3- A

-ocr page 121-

pars i. cap. iv. § 1.

quam dicitur Gloria , nisi ^ in Votivis B. M. V. si celebrentur in Sabbatho, quamvis non fiat Officium de B. M. V. b) in Votivis de Angclis, uno vel pluribus, quocumque die celebrcntur; c) in Votivis Sanctorum, qui in Officio dici solam habent Commemora-tionem, ut S. Lucius in Officio S. Casimiri, 4. Martii; et d) in Votivis, dc quibus dictum est n. 14.

16. Quoad Orationes. /u Missis votivis, qiiaiulo solemniter dicuntur pro re gravi, vel pro publico, Ecclesice causa, regularitcr dicitur una tantum Oratio, absque ulla Commemoratione Officii occurrentis, dum nenfpe, prtcter Missam votivam, alia Missa Con-ventualis cantetur vel saltern legatur. Vide etiam cap. 11. § 3. n. 3.

In Missa vero solemni pro gratiariuu actione, dicenda de SS. Trinitate, vel dc Spiritu sancto, vel de B. M. V. Orationi Missa; votivtc adjungitur Oratio: Deus , cujus misericordle etc. sub una conclusione; uti habetur in Missali post Missam yotivam de SS. Trinitate. Cfr. L. c. n. 5. d).

17. In Votivis privatis, quamvis etiam solemniter celebrentur, vel ex privilegio in Duplicibus dicantur, quemadmodum apud Nos Votiva de Immaculata Conccptione, (n. 9.) saltem tres Orationes recitanda; sunt: prima scilicct dc ipsa Missa votiva; sccunda dc Officio diei; tcrtia, quie in Missa de die foret secundo loco adjunquot; genda. Si vero in Officio diei plures facta; sint Commemorationcs specialcs, illse omnes eodem ordine dicendae sunt in Missa votiva; post quas alise Orationes addi possunt ad libitum Celebrantis, dum-modo tamen simul juncta: septenarium numerum non excedant. Quod si Sacerdos Oratknibus pncscriptis alias Orationes superaddere velit, curet ut Orationes simul junctse sint numero impares. Si vero Orationes prccscriptae numerum parem officiant, Saccrdos non tenctur aliquam Orationem addere, ut numerus impar fiat. Vide etiam cap. 11. § 3. n. 2.

18. Excipitur: a) Missa votiva B. M. V. in qua 3a Oratio semper dicitur dc Spiritu sancto, si nempe nulla in Officio facta fuerit Commemoratio; U) Votiva S. Petri Apostoli tantum, vel S. Pauli, in qua 2a Oratio dicitur de altcrutro, et 3a de Officio diei; r) Votiva utrique Apostolo communis, in qua, eo tempore, quo po-

109

-ocr page 122-

pars i. cap. iv. § 1.

nenda est Oratio A cunctis , in istius loco dicitur Oratio B. M. V. Concede nos , ut in ejus Votivis, nc bis fiat mentio SS. Petri et Pauli; d) Votiva pro gratiarum actione, in qua 2a oratio est de Officio diei, 3a seu ultima post alias Commemorationes speciales, sed ante Orationes imperatas, Oratio: Deus, cüjus misericordle.

19. Quoad Sequential. In Votivis, tarn solemnibus, quam privatis, numquam dicitur Sequentia, sine speciali indulto.

20. Quoad Symbolum. In Votivis solemnibus semper dicitur Credo , nisi adhibendus sit color violaceus; in Dominica vero semper dicitur, etiamsi adhibendus sit color vicHaceus.

In Votivis autem privatis semper oinittitur, quantumvis solem-niter cantentur.

21. Quoad Pr/EFATionem. In omnibus Votivis, tam solemnibus quam privatis, quocurnque tempore celebrentur, dicitur Prafatio propria, si adsit, etiam infra Octavam Nativitatis. Si vero Votiva propriam Prsefationem non habeat, dicitur de Octava, propriam habente, si Votiva infra hujusmodi Octavam celebretur. Si nulla Octava occurrat, diccnda est Prcefatio de tempore, propriam habente. Extra bos casus semper dicitur Prsefatio communis.

Notandum bic venit, quod in Votivis B. M. V. (extra Octavas ejusdem) in Prafatione semper dicitur: Et ïe in veneratione. Nihil vero obstare videtur, quin in Votiva privilegiata Immaculatse Conceptionis (n. 9.) dicatur: Et te in Conceptione Immaculata.

22. Quoad Communicantes et Hang igitur. Hie Orationes, Oc-tavis aliquorum Mysteriorum propria;, leguntur in omni Missa votiva, qua; infra easdem Octavas celebratur; etiamsi adhibeatur Prsefatio propria Missas votiva;.

23. Ite, missa est dicitur in quibuscumque Votivis, in quibus dictum est Gloria in excelsis; alias semper dicitur Benedicamus Domino , in quocumque colore celebretur.

24. In fine cujuscumquc Votiva; semper legitur Evangelium S. Jo-annis: In principio

25. Quoad cantum et colorem. In Missis votivis solemnibus Prafatio et omnia alia solemnitcr sunt peragenda; Votiva; vero privatae, si cantentur, in tono feriali cantandoe sunt. Excipi tamen

1 io

-ocr page 123-

pars i. cap. iv. § 2.

potest casus, quo magna cum solemnitate extrinseca cclebratur, v. g. in Primitiis Neomyste.

In Missis votivis, quocumque tempore cclebrentur, talcs adhi-bendi sunt colores, quales adhiberi oportct in ipso Festo, de quo Votiva cclebratur. Vide etiam Rubr. Gen. Missalis Tit XVIII. n. 5.

26. Quoad Missas votivas, cantandas durante tempore Precum Quadraginta Horarum, (cap. vi. § 8. n. 11.) obscrvanda sunt ca, quce in qualibet Dicccesi prsescripta sunt.

27. Missa, vulgo Aurea dicta, cx immemorabili consuctudine in aliquibus locis solcmniter cantatur Feria quarta Quatuor Temporum Adventus. Pro bac Missa sumitur Votiva de B. M. V. tempore Advcntus: Rorate. cum Gloria et Credo, absque ulla Comme-morationc. Vide n. 16. Cfr. etiam n. 14.

de missis defunctorum,

1. Quatuor Missa;: pro Defunctis in Missali assignantur. Prima dicitur: a) in Commemoratione Omnium Fidelium Defunctorum, tam in Missa solemni quam in privatis; excepta Missa Conventuali de officio currcnti, et Excquiali, corpore prsesente, qu;,c est ut in die Obitus; b) item in Commemoratione Omnium Fratrum etc. quando dicitur Officium gcneralissimum, cum Orationc Deus, venle; c) in Excquiis, die Tertio, Septimo, Trigesimo et Anniversario Summi Pontificis, Cardinalium, Episcoporum et Saccrdotum, cum Oratione ut infra; pro Sacerdotibus vtro etiam dici potest Missa, quce secundo loco ponitur. Sccunda dicitur in Excquiis, die 3. 7. et 30. Clericorum aliorum, et Laicorum. Tertia dicitur in die An-niversaria Clericorum et Laicorum. In die Annivcrsaria Saccrdotum potest dici hcec vel prima, Quarta, quae quotidiana vocatur, dicitur extra dies enumeratos pro quocumque Defuncto , vcl quibuscumque Defunctis, cum una vel pluribus Orationibus ut infra.

2. Privilegia Missarum dc Requiem sunt diversi gradus, de quibus vide Auctorcs et Statuta dioccesana.

1 1 1

-ocr page 124-

1 12 pars i. cap. iv. § 2.

lt;gt;//:/^Tttr 3. Cum primum accipitur nuntium de obitu alicujus Fratris, qui in loco dissito dccessit, pro eodem cantari potest Missa ut in die Obitus seu Dcpositionis, in omnibus Ecclesiis Ordinis vol Provincise, prima die non impedita post nuntium acceptum. Dies impeditce sunt: Fcsta Dupl. 1. et 2. Classis, omnes dies Dominicre et Festivse de praecepto, Octavsc privilegiatse, Fcria quarta Cinerum, tota Hebdomada sancta, Vigilie Nativitatis Domini et Pentecostes, ct dies illae, quibus Sanctissimum est expositum occasione Orationis 40 Horarum et Adorationis perpetuee, vel similis expositionis so-lemnioris.

4. Missse quotidians Defunctorum prohibentur omnibus diebus, quibus prohibentur Miss® votivce private, nisi adsit indultum Apostolicum.

5- Sacerdos, habens Officium Duplex, aut rcquivalens, licet 1. vol 2. Classis, et celebrans in alicna Ecclesia, ubi celebratur Festum permittens Missas votivas et de Requiem, potest ibidem legere Missam de Requiem, quando nempe ad illam Ecclesiam veiierit, ibidem Missam privatam celebraturus occasione solemnium Exequiarum pro aliquo Dcfuncto, prsesente corpore, vel Anniversarii. Id vero non licet, si in aliena Ecclesia occurrit Festum Duplex.

6. Si Sanctissimum est expositum ut supra n. 3. Missae qiue-\'/ cumque de Requiem prohibentur in omnibus Eccleshe Altaribus.

\' Dum autem agitur de expositione, publica quidem, sed minus solemni, prohibentur tantum in Altari expositionis.

7- Numerus Orationum. d) Una tantum dicitur Oratio in die /cstjx. Commemorationis Omnium Fidelium Defunctorum, in die Comme-morationis Omnium Fratrum etc. in die Dcpositionis, 3. 7. 30. et Anniversario Defuncti. Idque locum habet in omnibus Missis de Requiem, sive cantcntur, sive simpliciter legantur, non tantum in die Commemorationis Omnium Fidelium Defunctorum ct Omnium Fratrum etc. sed etiam, dummodo Missse privatse Defunctorum permittantur, in die Obitus seu Dcpositionis, et toto tempore intermcdio, quo corpus manet insepultum, item in die 3. 7. 30. ct Anniversario, quando dicitur prima, sccunda aut tertia Missa, cum Oratione conveniente.

-ocr page 125-

pars i. cap. iv. § 2.

6) Item una tantum Oratio dicitur, quandocumquepro Defunctis solemniter celebratur: ad quod non requiritur concursus populi vel pompa exterior, sed sufficit, ut Missa de Requiem cum, vel sine Ministris sacris, in cantu celebretur, sive id fiat pro uno aut plu-ribus Defunctis in particulari, sive generatim pro omnibus Fidelibus Defunctis.

c) In omnibus aliis Missis plures dicuntur Orationes, id est,

semper tres dici debent; possunt tamen semper plures dici usque ad quinque vel septem; dummodo ultimo loco dicatur Oratio Fide-lium, et curctur, ut sint numero impares.

8. Qualitas Orationum. Quando una tantum dicenda est Oratio,

hcEC conveniens esse debet personae aut personis pro quibus celebratur ; bine

a) Pro summo Pontifice in quacumque Missa dicitur Oratio prima inter diversas.

b) Item pro Episcopo Cardinali, Presbytero Cardinali vel Diacono Cardinali, dicitur Oratio, prout post Orationem secundam ibidem assignatur.

c) Pro Episcopo et Sacerdote, in die ipsorum Obitus vel Depo-sitionis, item die 3. 7. 30. et Anniversario, dicitur Oratio secunda,

mutatis mutandis, ut ibidem indicatur. Verum extra enumeratos dies , pro Episcopo dici potest tertia, et pro Sacerdote quarta Oratio.

d) Pro aliis Defunctis, sive Clericis sive Laicis, in die ipsorum Obitus vel Depositionis vel die 3. 7. 30. et Anniversario, non assignantur Orationes proprice, inter diversas, et ideo dicendse sunt illae, qua; in respectiva Missa habentur; nam

e) Orationes 5. 6. 7. etc. inter Orationes diversas, non sunt dicendae in praefatis diebus, sed in aliis Missis, puta, quando per annum, extra hos dies, pro illis Missa cantatur, (n. 7. ö.) vel quando in Missis quotidianis privatis secunda Oratio mutatur, vel aliqua Oratio additur, ut dicitur n. seq.

9. Quando plures dicuntur Orationes, prima et ultima leguntur /c. prout ibidem, in Missa quotidiana, jacent; secunda vero est ad ^ libitum Sacerdotis, ita ut pro ea aliam vel alias assumere, vel illi alias adjungere possit. Vide n. 7. c).

is

113

-ocr page 126-

114 pars i. cap. iv. § 2.

10. In solis Orationibus, in quibus ponitur littera N. exprimi potest nomen Baptismi vel Religionis, numquam vero cognomen, dignitas aut titulus Defuncti. In Orationibus vero pro Sacerdote, Clerico aut Laico, et Moniali Ordinis, post verba: famulum tuum N. famuli tui N. vel fa.mul.e tlve N. additur: fratrem nostrum, fratris mostri, Vel sororem nostram, soror1s nostr/e. Pro Sacer-dote etiam dici potest alia Oratio. Vide Ruhr. Pecul. Brev. n. 217.

11. Alia quaedam, ad Missam Defunctorum, tam privatam quam solemnem, pertinentia:

a) Si pro temporis opportunitate Sacerdos ad praparationcm recitet quinque Psalmos, etiam dicit Gloria Patri in fine; itemque Alleluja tempore Paschali post Antiphonam.

I/) Dum Sacerdos se induit, recitat preces consuetas, et osculatur paramenta more solito.

c) Ante Confessionem non dicitur Psalmus: Judica me Deus , sed pronuntiala Antiphona: Introibo ad Altare Dei, ct responso a ministro Ad Deum, qui l.ltificat etc. dicitur ii. Adjutorium nostrum, et Confessio, cum reliquis, ul supra in aliis Missis.

d) Cum Celeb rans ad Altare incipit Introitum, non signal se, sed, sinistra super Altare posita, manu dextra extensa facit signum Crucis super libruni, habens parvum digitum versus librum, quasi aliquem benedicens. Non dicitur Gloria Patri , sed post Psalnmm repetitur Requiem /Eternam.

é) Nec dicitur Gloria in excelsis, nee Alleluja, nee Jube Domine benedicere, nec Dominus sit in corde meo , nec oscidatur liber in fine Evangelii, nec dicitur Per Evangelica dicta.

f) Pi\'osa seu Sequentia Dies iR/E dicitur----quandocumque in

,//es,* t^Missa dicitur tma tantum Oratio: in aliis autem Missis pro Dc-

%/■ functis dicatur ad arbitrium Sacerdotis.

g) Non dicitur Credo: nou benedicitur aqua in Calicem fnu-denda; dicitur tarnen Oratio: Deus, qui human/E substantia etc.

Ii) Cum lavat manus, in fine Psalmi: Lavabo inter innocentes 7io7i dicitur Gloria Patri: nec ei substituitur Requiem yeternam.

t) Prcefatio et Orationes Communicantes et Hanc igitur semper dicuntur dc Communi.

-ocr page 127-

pars i, cap. iv. § 3.

j) Ad Agnus Dei non dicitur miserere nobis, cujus loco, ma-nibus junctis ante pectus, et non super Altare positis, dicitur dona eis requiem; nee tertio dona nobis pacem, cujus loco dicitur dona eis requiem sempiternam, nequc percutitier pectus.

k) Non dicitur prima Oratio ante Communionem, scilicet, Do-mine Jesu Christe, qui dixisti apostolis tuis etc. nec datur pax.

I) In fine non dicitur Ite, missa est, nec Benedicamus Domino, scd facie ad Altare versa, dicitur semper in plurali Requiescant in pace.

m) Et nou datur Benedictio, sed die to Placeat, et osculato Altari, vadit Celebrans ad cornu Evangeiii, et dicitur, ut supra, In principio erat Verbum etc. Alia omnia ut in aliis Missis.

12. Quando in Canone aut alibi nominatur Sanctus, cujus ilia die fit Officium vel Comrnemoratio, facienda non est a Celebrante capitis inclinatio: ad nomina vero Jesu, B. M. V. et Papa; reg-nantis semper caput inclinandum est.

13. In discessu ab Altari, recitatur more solito Antiphona: Trium puerorum, et Canticum: Benedicite.

§ 3-

de missa solemni defunctorum.

1. Quandocumque pro Defunctis erit Missa de Requiem solem-niter celebranda, Altare pallio nigri coloris et simpliciter absque ullis imaginibus, Reliquiis, floribus, aliisque ad ornatum pertinen-tibus, paretur. Sint super illud sola Crux et sex candelabra cum totidem candelis ex cera communi. Cfr. cap. 1. § l- n. 4. 5 et 6.

2. Omnia paramenta Altaris , Celebrantis, Ministrorum et librorum sint nigra, et in his nullse imagines mortuorum , vel Cruces albae ponantur. Cfr. cap. 1. § 3. n. 11.

3. Omnibus praeparatis, ut dictum est cap. 111. § 2. prcecedentibus Ceroferariis cum candelabris, et Thuriferario sine thuribulo, aliisque Ministris subsequentibus, Celebrans more solito procedit ad Altare, et facit ut in Ordine Missce.

H5

-ocr page 128-

il6 pars i. cap. iv. § 3.

4. ISfon incenscitur Altare ad Introitum, sed Ministri, facta Confessione, ascendunt cum Celebrante ad Altare, ubi facta reve-rcntia, statim per viam breviorem accedunt ad dextram Celebrantis, ibique se collocant ad Introitum et Kyrie eleison , ut in aliis Missis. Celebrante autem librum signante, ipsi se non signant.

5. Sub diaconus, fiuitci Epistola, uoit osculatur maiium Celebrantis, nec benedicitur; sed, facta genuflexione, librum illi reddit, a quo accepit, ct more solito transfert Missale ad cornu Evangelii.

6. Lccto Evangclio, Celcbrans cum Ministris vadit ad scamnum ad sedendum. Circa finem Prosie dum cantatur a Choro Pie Jesu Domine, ad nomen Jesu caput inclinant detectum, et mox surgentes ad Altare redeunt.

7. Diaconus illico in ora suppedanei genuflexus, dicit Munda cor meum ; turn libro, quern prius, ut in aliis Missis, ad Altare detu-lerat, reassumpto, non petit Benedictionem, nec osculatur Celebrantis manum, sed descendit in planum, et proccdit ad cantandum Evan-gelium.

8. Nan tenentur htminaria ad Evangelium, nec portatur iti-censutn, sed duo tantum AcolytJu sine candclabris stant, unus ci dextris, et alter a sinistris Subdiaconi tenentis librum Evangelio-rum. Non ineens at ur liber, nec in fine Celcbrans, nec defertur liber Evangeliorum osculandus, sed per Ceroferarium in credentia reponitur.

9. Dicto a Celebrante Oremus, Diaconus accedit ad dextram Celebrantis; Subdiaconus vero vadit ad credentiam, et sine velo humerali Calicem, omni suo suppellectili coopertum, ad Altare defert. Mox ipse Subdiaconus aufert velum Calicis, illudque tradit secundo Ceroferario, ad credentiam deferendum. Non dicit Benedicite etc.

10. Aqua in Calicem infusa. Subdiaconus, quia non tenet Patenam post Celebrantem, descendit in planum ante medium Altaris, ibique facta genuflexione super infimum gradum, statim se recipit ad si-nistram Celebrantis. Patena vero ct purificatorium collocantur ut in Missa privata.

11. Oblata et Altare incensantur ut supra, id est, ut in alia Missa solemni; et finita Altaris incensatione, incensatur solus Celcbrans,

-ocr page 129-

pars i. cap. iv. § 4.

et 11011 incensantur alii. Sub incensatione Oblatorum Subdiaconus stat ad sinistram Celebrantis, et sub inccnsatione Altaris et Ccle-brantis se gerit ut ante Introitum in aliis Missis.

12. Ad ablutionem manuum Diaconus et Subdiaconus stant unus post alium in loco suo in coniu Epistoke.

13. Paulo ante Elevationem SS. Sacramenti Subdiaconus, facta genuflexione, accedit ad cornu Epistolce, et, accepto thuribulo a Thuriferario, qui prius thus imposuit, tempore Elevaiionis Sacramenti in infimo gradu Altaris genujlexus iu cornu Epistoke ill nil incensat, ut de Thuriferario dictum est.

14. Finita Elevatione, Subdiaconus reddito thuribulo, redit ad locum suum, et ibi, facta genuflexione, stat usque ad Pax Domini.

15. Dicto Agnus Dei absque tunsione pectoris. Diaconus accedit ad sinistram. Subdiaconus ad dextram Celebrantis.

16. Cantato a Diacono, facie ad Altare versa, Requiescant in pace, manent ipse et Subdiaconus in loco suo, usque dum Cele-brans vadit ad cornu Evangelii.

17- Mi nis tri, tam sacri quam inferiores, cum aliquid porrigunt Celebranti, in hac Miss a nou osculantur ejus inanuiu, neque rem quamcumque, quce porrigitur; idem in Absolutione observandum.

§ 4-

de absolutione pro defunctis.

1. Absolutio ilia est, qua; ad tumulum peragitur, absente De-functi corpore. Exequiae ilia; dicuntur, quit circa feretrum fiunt, prsesente Defuncti cadavere.

2. Tumulus, qui et lectica mortuorum, castrum doloris etc. vocatur, erigitur in medio Eccleske, vel in Choro, vel in alio loco congruo, juxta consuetudinem et situs dispositionem; numquam v\'ero in Presbyterio. Ponitur autem semper ita, ut pedes imaginarii Defuncti versus Altare dirigantur, sive Absolutio fiat pro Sacerdote, sive pro Clerico vel Laico.

3. Tumulus cooperitur panno nigri colons, in quo Crux et mor-

117

-ocr page 130-

PARS I. CAP. IV. § 4.

tuorum imagines aut flamniDe efformari possunt. In Absolutione pro Clcricis, supra tumulum apponi etiam possunt insignia Ordinis, quo insigniti sunt, v. g. Stola nigri vel violacei colons, non ad ornandum tumulum, sed ad distinguendam personae dignitatem et characterem.

4. In quatuor tumuli angulis regulariter quatuor tantum ponuntur candelabra cum totidem candelis, congruentius ex cera communi. Poterunt tamcn aliquando plura poni candelabra, juxta Superiorum dispositionem; dum nempe Missa solemnis dc Requiem cum Absolutione ad tumulum cantatur pro persona, quoe in dignitate consti-tuta fuit, vel pro insigni benefactore etc.

5. Finita Missa, si facienda est Absolntio, Celeb vans cum Mi-nistris, facta Altari reverentia, ut cap. m. § 6. n. 5. retrahit se per gradus laterales in planum ad eoruu Epistoke, tibi exmtur Casula, et, deposito Manipulo, quem etiam Ministri deponunt, aceipit Pluviale nigrum, adjutus a primo Ceroferario. Si desit Pluviale, Celebrans manet cum Alba et Stola, in modum Crucis ante pectus disposita; quo casu Ministri, ultra Manipulos, etiam Dalmaticam ct Tunicellam deponunt.

6. Deinde Celebrans cum Diacono a sinistris ad medium Altaris accedit. Subdiaconus vero, post depositum Manipulum, accipit Crucem processionalem, ei allatam ab Acolytho, qui ferre debet vas aquce benedictae, et medius inter duos Ceroferarios cum cande-labris accensis, accedit ante medium Altaris, parum ab Altari remo-tus. Tenet autem Crucem ita, ut imago Crucifixi ipsi portanti terga vertat. Thuriferarius cum thuribulo et navicula sistit se retro post Subdiaconum, sed parum versus cornu Evangelii; alter vero Acolytbus cum aqua benedicta sistit se a dextris Thuriferarii.

7. Facta ab omnibus, exceptis Subdiacono et Ceroferariis, debita Altari reverentia, procedunt ad tumulum. Subdiaconus medius inter duos Aeolythos, seu Ceroferarios, cum candelabris accensis, defert Crucem sicut in Processionibus, ut supra, ipsos prcecedenti-bus duobus aliis Aeolyt/ds, una, nempe, Thuriferario, cum thuribulo, et navicula inccnsi, alio a sinistris ejus cum vase aquce benedictee et aspersorio; sequitur Celebrans...... et Diaconus a sinistris ejus.

-ocr page 131-

pars i. cap. iv. § 4. hq

8. Cum pervcncrint ad tumulum, Thuriferarius et socius ejus i^g nC. mancnt ante tumulum a parte Epistoloe; Subdiaconus vero cum Ceroferariis ex parte Evangelii progrediendo, cum Cruce sistit se

ad pedes tumuli, seu lecticcs -mortuorum contra Altare, ita ut sit inter portam Ecclesiae et tumulum, facie ad Altare convcrsa, et ita stat mcdius inter dictos Acolythos, seu Ceroferarios, tenentes lumi-naria. Advertat autem Subdiaconus, ut congruum relinquat spa-tium Celebranti et Diacono transituris.

9. Celeb raus vero sistit se ex alia parte, in capite loci, inter rt\'T l^u Altare et tumulum, aliquantulum versus cornu Epi stake, ita ut * /-Crucem Subdiaconi respiciat, Altari tamen tergum directe non ob-vertat. A sinistris ejus stat Diaconus, et prope eum, a sinistris,

sed parum a retro, alii duo Acolythi, defer elites thuribulum, et vas aquce benedictce. -

10. Interim cantatur it. Libera me Domine, et cirfa illius Jlnem Diaconus, genuflectens versus Altare, accedit ad dextram Cclebran-tis. Diaconum mox sequuntur Thuriferarius ct alius Acolythus,

qui ctiam versus Altare genuflectentes, se sistunt ad dextram Dia-coni, eodem ordine ac modo, ut prius ad ejus sinistram steterunt.

11. Mox Celebrans ponit incensuni in thuribulum, benedicens illud more solito, ministrante Diacono navieulani, ac diccnte Bene-dicite pater re verende. Thuriferarius vero, tradita Diacono na-vicula, ministrat thuribulum more solito; postea mutat locum cum socio suo, qui, tempore congruo, Diacono tradit aspersorium ma-defactum. Deinde Thuriferarius et socius ad pristinum redeunt locum.

12. Absolute Responsorio, Cantor canit Kyrie eleison, Chorus respondet Christe eleison, et deinde omnes simul cantant Kyrie eleison ; et Jinito hoc ultimo Kyrie eleison , Celebrans incipit intelligibili voce Pater noster , et secreto prosequeudo reliqua, ac-cipit aspersorium de maim Diaconi. Quo accepto, Celebrans Cruci Subdiaconi profunde corpus inclinat, Diacono genuflectente; turn vertens se per suam dextram, cum eodem Diacono a dextris, ante medium Altaris se recipit, ct facta Altari reverentia per profundam corporis inclinationem, vel, si SS. Sacramentum in Tabernaculo sit

-ocr page 132-

120 PARS I. CAP. IV. § 4.

inclusum, per genuflcxionem, Diacono semper genyflectente, et

comitante eodem Diacono a dextris, et tenente fintbriam anterior em Pluvialis, Celeb rans circniens tumulmn, aspergit ilium aqua benedict a , fer « parte dextra respectu sui ipsius, stantis versus tumu-lum, ita ut jugiter progrediendo aspergat initium, medium et finem ejusdem lateris tumuli; et deinde aspergit ter eodem modo a sinistra : eum transit ante Crucem, quam tenet Subdiaconus, corpus profunde inclinat, Diaconus vera genufleetit. Pos tea redux ad locum, unde discesserat, reddit aspersorium Diacono, qui illud tradit Acolytho, et statim de manu ejusdem Diaconi accipit thuribtdum, et facta Altari, non Cruci Subdiaconi, reverentia ut supra, eodem modo, quo asperserat tumulum, etiam eumdem incensat, non pratermissa in transitu debita Cruci Subdiaconi reverentia.

13. Et rediens Celebrans ad pristinum locum, reddit thuribulum Diacono, qui illud tradit Thuriferario. Deinde facta Cruci Subdiaconi reverentia, et Diacono stante a sinistris, ac tenente librum, stans ut n. 9. junctis manibus, dicit:

f. Et ne nos inducas in tentationem.

Sed libera nos a malo.

f. A porta inferi.

a-. Erue, Dornine, animam ejus.

f. Requieseat in pace.

Amen.

f, Domine, ex audi orationem meam.

i^-. Et clamor meus ad te veniat.

f. Dominus vobiscum.

a. Et cum spiritu tuo.

O R E M U S.

Absolve, qnasunms Domine, animam famuli tui N. ab omni vinculo delictorum; ut in resurrectionis gloria, inter Sane tos et Electos tuos resuscitatus respiret. Per Christum Dominum nostrum. a Amen.

-ocr page 133-

pars i. cap. iv. § 4. 121

14. Deinde Celebram, sinistra pectori admota, faciens Crucem manu dexira super hcniulum, dicit:

Requiem a: ten mm dona ei, Domine.

!gt;■. Et lux perpehia luceat ei,

15. Et dicto per Cantores in singulari numero: Requiescat in pace, et ijr. Amen, Celebrans gravi et demissiori voce profert:

Anima ejus, et animce omnium Fidelium Defitnctorum per mi-sericordiam Dei requiescant in pace. ri-. Amen.

16. Si Officii tin fit pro pluribus Defnnctis, omnia dicantur in numero plurali; si pro fcemina, in genere fa^minino. Si Defunctus fuerit Sacerdos vel Episcopus, in Oratione exprimitur nomen dignitatis, V. g. FAMULI TUI N. SaCERDOTIS.

17. Vel dicatur Oratio, qucs dicta est in Miss a, vel alia conveniens, ait Rit. Rom.

18. In nostro Officio generalissimo et in tribus generalibus pro defunctis Fratribus etc. dicitur Oratio: Deus, venite. Verum in Officio generali pro defunctis Patribus et Matribus omnium Fratrum dicitur Oratio: Deus , qui nos patrem.

19. Si Absolutio facta fuerit in refrigerium Omnium Fidelium Dcfunctorum universalis Ecclesiae, non additur in fine: Animce egrum ET ANIMiE etc.

20. Postca Celebrans, clara voce, ut a Ministris audiri possit,

subdit: Si iniquitates observaveris, Domine, et deinde Ps. De PROFUNDis, quem alternatim cum Ministris recitat, dum ad Sacris-tiam revertuntur. Finito Psalmo cum versu: Requiem ^eternam dona eis , Domine etc. repctitur a Cclebrante Antiphona: Si iniquitates observaveris, Domine: Domine, quis sustinebitïc/s/ls0^-0.2%

21. Ante discessum a tumulo, omnes, exceptis Subdiacono et Ceroferariis, in loco suo debitam Altari faciunt reverentiam, et ordine ut n. 7. per viam breviorem ad Sacristiam revertuntur. Ante egressum ex Ecclesia Subdiaconus tradit Crucem Acolytho, a quo acceperat.

22. Finaliter notandum, dictam Absolutionem pro Defunctis peragi tantummodo posse post Missam dc Requiem:

\\

16

-ocr page 134-

pars i. cap. iv. § 5.

§ 5-

de missa, quye cantatur sine diacono et subdiacono.

1. St quando Celebrans cantat Missam sine Diacono et Sub-diacono, Epistolam cantat in loco consnefo aliquis Lector, Clericus nempe, qui apud Nos vocatur Acolythus, superpelliceo indutus, qui in Jine noil osculatur manum Celebrantis. Deficiente vero Acolytho, cantat ipse Celebrans, loco suo remanens, Epistolam. Evangelmm autem semper cantat ipse Celebrans ad cornu Evangelu, stans ut in Missa privata; qui et in fine Missce cantat Ite, missa est, vel Benedicamus Domino, ant Requiescant in pace, pro temporis diver si tale.

2. Celebrans ipse, juxta consuetudinem, Calicem portet, ut in Missa privata. In cornu Epistokc dicit Kyrie eleison, item Humiliate capita vestra Deo , sed versus ad Altare. Lecta Epistola, sibi respondet Deo gratias, nisi alius adsit, qui respondeat.

3. Ad Gloria in excelsis et Credo sedere quidem posset , quemadmodum in Missa solemni; pro uniformitate tamen servanda, servetur consuetudo non sedendi. Ad verba autem: Et incarnatus est genuflectit, ut in Missa solemni.

4. In Festis 2. Classis omittendse sunt Commemoratio simplicis per se, et Oratio imperata.

5. Non incensatur Altare, neque Evangelium, neque Oblata , neque SS. Sacramentum ad Elevationem. Neque deferuntur lumi-naria ad Evangelium, nec datur pax.

6. Si unus tantum Acolythus seu Minister adsit, eadem omnia peragit ut Minister Missse privata?, itaque genuflexus manet super infimum gradum Altaris, respondet Celebranti ad ea, ad qua; Chorus non respondet, transfert Missale, et per totam Missam sistit se a parte Missali opposita; sed ante Missam superpelliceo indutus, in Altari saltern quatuor candelas accendit; et, si sit Clericus, librum Epistolarum prseparat super credentiam, (n. 1.) ex quo Epistolam decantabit ut infra n. 11.

7. Si vero duo Ministri adhibeantur, observentur ea, quae dicta

122

-ocr page 135-

pars i. cap. iv. § 5.

sunt de Ceroferariis cap. in. § 14. n. 1. et 2. Primus Minister praeparat Missale in Altari, et librum Epistolarum in credentia ut n. proec. ac deinde Celebrantem adjuvat, dum sacris se vestit in-dumentis; secundus interim accendit cereos in Altari.

8. Antequam e Sacristia egrediantur, Ministri se sistunt hinc inde ad latera Celebrantis, sed paulo post ipsum, et cum eo Cruci reverentiam exhibent. Qua facta, bini et manibus junctls, Celebrantem praecedunt ad Altare, nisi ob angustiam loci unus post alterum incedére debeat. De incessu ad Altare cfr. dicta in Missa solemni.

9. Cum ad gradus Altaris pervenerint, faciunt reverentiam per genu unius flexionem in piano, primus ad latus dextrum, secundus ad latus sinistrum Celebrantis. Deinde primus Amictum Celebrantis disponit, et sistit se in cornu Epistolae, sicuti secundus in cornu Evangelii. Cum Celebrans in planum descendit, Ministri utrumque

genu flectunt in plano, ad latera Celebrantis, scd paulo post ipsum. o-S/a

13. Cantato Oremus, surgunt, genuflectunt in piano ante medium ^

Altaris, et vadunt ad credentiam, ubi primus Minister accipit am-pullas, quas ministrat ut in Missa privata; secundus vero interea stat ad credentiam, facie ad Altare versa. Cfr. cap. in. § 14. n. 16.

Ad Lavabo se gerunt, ut ibidem n. 17,

14. Rebus suis super credentiam depositis, primus accipit cam-panellam; quam suo tempore pulsabit, et ambo redeunt ad medium Altaris; factaque ibidem in piano genuflexione, ad loca sua rever-tuntur, et genuflectunt.

15. Ante Consecrationem ambo, facta solita genuflexione ante medium Altaris, in ora suppedanei, aut, si locus id non permittat,

in secundo gradu genuflectunt, et ad Elevationem Planetam Celebrantis elevant, primus sinistra, secundus vero dextra manu. Postea cum solita genuflexione redeunt ad loca sua, ibique genuflexi ma-nent usque ad Communionem.

16. Dum Celebrans fragmcnta colligit, Ministri surgunt et faciunt unius genu flexionem in piano ante medium Altaris. Qua facta, primus vadit ad credentiam, et reliqua peragit, quae prce scribuntur cap. 11. § 7. n. 25. et 26. Depositis ampullis super

123

-ocr page 136-

124 pars i. cap. iv. § 6.

credentiam, ibidem stat, facie ad Altare versa, exspectans socium

suum

-

Secundus vero Minister, facta dicta genuflexione, vadit per planum ad latus Evangelii, ibique super infimum gradum genuflectit, dum Celebrans SS. Sanguinem sumit, et suo tempore transfert Missale ad cornu Epistolce. Deinde collocato velo Calicis ut 1. c. n. 27. descendit per gradus laterales in planum, ubi se adjungit socio suo. Turn ambo vadunt ad medium Altaris, et ibidem facta solita genuflexione, ad loca sua revertuntur, ibique gcnuflectunt usque post Benedictionem. Si liber sit transferendus, id facit secundus, ut 1. c. n. 29.

17. Si preces quaedam recitanda; sint, eas cum celebrante dicunt

gcnuflexi, ut 1. c. n. 9. Postea eo modo quo venerunt, ad Sacristiam revertuntur, et facta reverentia Cruci, secundus extinguit candelas Altaris. Tandem depositis superpelliceis, culpam agnoscant.

Reliqua omnia, qua; hie annotata non sunt, servantur ut in Missa

privata. _

Quid observandum, si SS. Sacramentum sit expositum, conclude

ex 1. c. n. 33.

§ 6.

de tribus missis in die nativitatis domini.

1 Saccrdos, tres Missas successive celebrare volens, tres deferat Hostias; unam videlicet de more super Patenam, duas alias vero in bursa Corporalium positas, quas duas, cum ad Altare peive-nerit. subtus Corporale ponere potest.

2. In 1. et 2. Missa, sanctissimo Sanguine diligentissime sumpto,

Celebrans Calicem super Corporale positum Patena et palla coo-perit; deinde, manibus junctis ante pectus, dicit Quod ore etc. Hac Oratione finita, in aliquo vase mundo, vino et aqua digitos abluit)(abstergitque purificatorio, interim dicens Corpus tuum etc. Advertat Celebrans, ne os suum, neque Calicem abstergat: sed abstersis digitis, purificatorium collocat juxta Corporale; vas vero.

-ocr page 137-

PARS I. CAP. IV. § 6.

quod alia palla cooperit, ponit in posteriori parte Altaris prope Corporale, versus cornu Epistolce.

3. Deinde una manu Calicem parum elevans, altera plicat ante-riorem partem Corporalis, (Cfr. tarnen cap. 11. § 1. n. 15.) et Calicem super mediam plicaturam deponit. Turn pallam a Patena removet, Hostiam pro Missa sequenti Patena; imponit, et palla veloque cooperit; bursa vero purificatorium et cochlear suo loco relinquuntur.

4. Quamvis verosimiliter aliquid de SS. Sanguine in Calice reman-serit, Sacerdos tarnen postea non debet genuflectere in transitu, accessu aut recessu; et vertens se ad populum, renes ad Altare vertere debet, ut alias.

5. In 2. et 3. Missa ad Offertorium, nequaquam extergendus est Calix purificatorio : et cum vinum infunditur, Calix relinquitur super Corporale, vel in cornu Epistola? ponitur super pallam, aut parum elevatus sustinetur, minime super Altaris mappam ponendus. Yinuni et aqua caute infundenda sunt, ne gutte ad labia Calicis resiliant, nullatenus enim abstcrgi possunt.

6. In ultima Missa, sumpta purificatione, et ablutis super Calicem abstersisque, ut alias, digitis, ablutionem e vasculo immittit in Calicem, et illam sumit simul cum ablutione ultimas Missse: qua sumpta, os purificatorio extergit, deinde Calicem et vasculum.

7. Ast, si tres illse Missse non successive, sed diversis horis di-cantur, Calix post 1. et 2. Missam in Tabernaculo vel alio decenti ac tuto loco reponitur, Patena et palla coopertus, et supposito Corporali.

8. Tres illce Missie in omnibus Conventibus solemniter celebren-tur: prima scilicet post mediam noctem, dicto Matutino; secunda in aurora, dicta Prima; et tertia Missa, omnium solemnisissima , celebratur, in die, dicta Tertia.

9. In his Missis Diaconus et Subdiaconus respective observant ea, qua; de Missis aliis dicta sunt. Subdiaconus etiam in 2. et 3. Missa de more sustiaet Patenam, quamvis superposita fuerit Calici nondum purificato.

10. Media nocte una tantum Missa cantari potest; et non, nisi

125

-ocr page 138-

120 PARS I. CAP. IV. § 7.

ex indulto Apostolico, licet aliam Missam, sive sdiemnem sive pri-vatam celebrare ante tempus consuetum.

11. Pariter sine indulto non licet in prima Missa neque post illam, sacram Communionem distribuere. Liceret tamen, si Missa tardius v. g. hora tertia vel quarta celebretur. Cfr. Synod. Prov. Ultrajecten. Tit. IV. Cap. IV. in fine.

§ 7.

DE MISSA PRIVATA CORAM PR/ELATIS INTRA VEL EXTRA LOCUM SUiE JURISDICTIONIS.

1. Si Sacerdos Missam privatam celebraturus sit. . . . coram Prse-lato, videlicet, Cardinali, Legato Sedis Apostolicce, ant Patriar-cha, Archiepiscopo, et Episcopo, in eorum residentiis, vel loco jurisdictionis, nirnirum coram Cardinali, ubique terrarum; coram Legato seu Nuntio Sedis Apostoliae, in locis suse Legationis; coram Patriarcha, in suo Patriarchatu; coram Archiepiscopo, in sua Provincia; et coram Episcopo, in sua Dicecesi, comprehensis Ec-clesiis nostris et aliorum Regularium quoquo modo exemptis, curabit ut ante adventum Pradati stet ad Missam inchoandam paratus.

2. Aptato itaque Calice in Altari, apertoque Missali, Celebrans descendit, et stans ante infiimim Altaris gradum a cornu Evau-gelii, capite detecto, junctisque manibus, Prselato adventanti pro-fundam facit reverentiani per corporis inclinationem; mox erectus ex spec tat signum incipiendi. Dato signo, iterum, ut supra, facit profundam reverentiain Prcelato, et versus ad Altare in eodem Evangelii cornu, debitam Altari facit reverentiam, et more solito incipit Missam. Minister genuflectit in piano, in cornu Epistola;, dummodo ibi non adsit Pralatus, quo casu collocat se, ut alias ^ ad partem Evangelii. Minister, ab una parte ad aliam pcrrecturus, advertere debet, ne transeat ante Preelatum, sed post ipsum.

3. Si vero Praelatus Celebrantem praeveniat ad Altare, turn Celebrans ad Altare pergit cum Calice, ut alias, ac transiens ante Pradatum, eidem caput coopertum profunde inclinat; Minister vero

-ocr page 139-

pars i. cap. iv. § 7.

eidem genuflectit. Turn Celebrans accedens ante infimum Altaris gradum, tantillum ad cornu Evangelii, ne Prselato terga vcrtat, caput detigit, et exhibita more solito una cum Ministro Altari rc-verentia, ad illud ascendit, Calicem accommodat , ac Missale aperit; postmodum descendit ante infimum gradum, et caetera perficit ut supra.

4. In confessione, Celebrans, ttbi alias dicit vobis fratres , dicat tibi Pater. Similiter in fine, ubi dicit vos fratres, dicat

te Pater; quod dicens.....Prcelatis profunde se inclinat, vertens

se ad illos. More autem solito dicit Misereatur et Indulgentiam. Minister vero dicens tibi Pater, et te Pater, convcrtit se ad Celebrantem, non autem ad Praelatum.

5. Facta Confessione, aliisque absolutis ut in Ordine Missae, ct dicto Oremus, vcrtit se Celebrans ad Praelatum; et facta, ut supra n. 2. profunda reverentia, accedit ad medium Altaris ante infumim gradum, et ibi incipit secreto Aufer a nobis, ascendens interim ad Altare, et alia peragens, ut in Ordine Misses. Minister interim accedit ad cornu Evangelii.

6. Post Evangeliurn defertur per Ministrum Pralato osculandus liber, et Celebrans tunc nan osculatur ilium, nee dicit Per Evan-gelica dicta. Minister autem defert librum apcrtum absque ulla reverentia, et Praclato indicat principium Evangelii; post cujus osculum librum claudit, genuflectit Praelato, atque ad Altare redit; ubi in piano facta gcnuflcxione, librum super pulpitum reponit, et pergit ad cornu Epistoke.

7. Quum Celebrans dicit Agnus Dei, Minister (in Missis Vivo-rum) facta prius Altari deinde Praelato reverentia, sumit de creden-tia instrumentum pacis, cum velo colons Missse congruentis, ejus manubrio appenso, ac in suppedaneo ad cornu EpistoUc genu-flexus exspectat. Post primam Orationem ante Communionem Celebrans, ut in Missa solemni, osculatur Altare, deinde instrumentum pacis, a Ministro adhuc genuflexo porrectum, et dicit Pax tecum. Minister respondet Et cum spiritu tuo , illico surgit, genuflectit Sacramento, instrumentum velo abstergit, illudque absque ulla reverentia Prselato defert deosculandum, dicens Pax tecum.

127

-ocr page 140-

pars i. cap. iv. § 8,

Dehinc idem instrumentum velo cooperit, et, facta prius Prselato deinde Altari genuflexione, ad credentiam reportat.

8. Ad Benedictionem Cclebrans, dicto Placeat tibi, sancta Trinitas etc. dicit Benedicat vos omnipotens Deus, more solito faciens reverentiam Cruci; ast conversus ad Prselatum, caput ei profunde inclinat, quasi licentiam benedicendi petens: turn erectus prosequitur Pater, et Filius, -{- et Spiritus sanctus, benedicens ads tantes a parte, ubi non adest Prcelatus; scilicet a parte Evan-gelii, si Preelatus sit in medio vel in parte Epistolae.

9. Finito Evangelic, Celebrans ibidem consistens, Pnelato pro-fundam facit inclinationem ut n. 2. nec prius discedit quam Prse-latus abierit. Quod si Prselatus moram fecerit ad Officium reci-tandum vel alia de causa, Celebrans apprehenso Calice descendit ante infimum gradum, aliquantulum ad cornu Evangelii , ubi exhibita Altari reverentia, caput cooperit, et ad Sacristiam redit, Prse-lato in transitu caput coopertum inclinando.

10. Minister candelas Altaris non extinguit, nisi Pnelato disce-dente, cui genuflectit, quum eidem Celebrans caput inclinat.

11. Advertendum est, supradicta peragenda esse erga Pnelatos illos dumtaxat, quando intersunt in habitu saltern Praelatitio.

12. Si Celebrans Sacrum faciat, coram Pradatis extraneis, sive extra locum eorum jurisdictionis, ita coram istis se gerit, ac si non adessent; si excipias, quod illis osculandum defertur instrumentum pacis, et in accessu et recessu ab Altari reverentia exhi-betur per capitis inclinationem. Minister etiam illis non genuflectit, sed dumtaxat se profunde inclinat.

Camera hue pertinentia vide in Ccerem. Episc. Lib. I. Cap. XXX.

§ 8.

de missa privata ministri generalis nostri ordinis.

1. Quum Minister Generalis Missam privatam est celebraturus, paramenia in Sacristia induet. Quatuor candeloe super Altare ar-debunt; et duo intorticia ad Elevationem deferentur. Aderit unus

128

-ocr page 141-

pars i. cap. iv. § 9.

Saccrdos, superpelliceo absque Stola indutus, cum duobus Ministris (Clericis, si adsint) similiter amictis.

2. Ad Altare praecedunt duo Ministri, tum Sacerdos assistcns, et ultimo Celebrans.

3. Assistens genuflectit, dum Celebrans facit Confessionem cum suo Psalmo, et iterum ad Elevationem, (ad quam sublevabit poste-riorem partem Planetse) et ad Benedictionem in fine Missse, nec non quoties Celebrans genuflectit. Adstat cum Palmatoria, dum Celebrans legit, indicat legenda, et folia vertit. Ad Offertorium detegit Calicem, porrigit Patenam cum osculis, infundit vinum et aquam in Calicem, ampullam aquae Celebrant! ostendendo ac pro-ferendo Benedicite, Pater reverendissime ; itemque porrigit Calicem, cumque cooperit, detegitque, cum ojuis erit. Preebet linteum ad manus abstergendas post Lavabo; atquc facta digitorum abluti-one, extergit Calicem, eumque componit, ut initio Missae.

4. Ministri manent semper bine inde ante infimum Altaris gra-dum, prseterquam dum transferendum est Missale, ac dum minis-trandae sunt ampullae, nec non aqua cum Bacili ad Lavabo. Genuflectunt saltem ad Confessionem, Elevationem, (ad quam duo intorticia deferent) Communionem ac Benedictionem in fine Missae.

§ 9-

de missa solemni ministri generalis nostri ordinis.

1. Quum Minister Generalis Missam solemnem est celebraturus , splendidior erit Altaris apparatus; super credcntiam collocabitur Bacile cum Bucali pro Lavabo; et in Choro sex vel saltem qua-tuor intorticia pro Elevatione. Pretiosiora erunt indumenta, ac Diaconus et Subdiaconus digniores. Insuper Presbyter assistens dabitur illi aliquis ex insignioribus Patribus.

2. Clericus quoque cum Palmatoria aderit, superpelliceo indutus, qui earn acccnsam dextra manu .deferens, (nisi jam super Altare) ad Altare a dextris Thuriferarii procedit; quo cum accesserit, facta simul cum aliis genuflexione, Palmatoriam super Altare a sinistris

17

129

-ocr page 142-

pars i. cap. iv. § q.

13°

Missalis dcponit; dchinc ad cornu Epistolse in piano utrumque genu flectit. Absoluta Confcssione cum suo Psalmo, assurgit, et imposito a Celebrante inccnso in thuribulum, acccdit ad latus Epistolaj, Palmatoriam prehendit, et in planum descendens, ad dextram Pres-byteri assistentis consistit, donee iste super Altare Missale reponat; tunc enim et ipse Palmatoriam ibidem statuit, et postea ad pristi-tinum locum ad cornu Epistolse redit. Thurificato subinde Celebrante, denuo ad latus Epistolae pergit, et manu, quee Missali est propior, Palmatoriam sustinens, a dextris se sistit Assistentis. Cum Celebrans ad Gloria sedet, Palmatoriam super Altare ponit, et sistit se a dextris primi Ceroferarii; si non scdetur, sistit se in loco suo ut supra. Post Gloria ad latus pergit Epistolse Palmatoriam sustenturus ut ad Introitum. Cantata Epistola, se per planum confert, cum genullexione in medio Altaris, ad latus Evangelii, ubi a sinistris Assistentis adstabit cum Palmatoria, dum Celebrans legit Evangelium. Ad hujus vero cantum, deposita juxta Missale Palmatoria, ad dextram stabit Assistentis, facie ad Diaconum versa. Ad Credo perficiet, quse supra de Gloria dicta sunt. Post Sym-bolum redit cum genullexione in medio Altaris, ad cornu Evangelii, ibique cum Palmatoria assistit, dum Celebrans legit Offertorium. Sub incensatione Altaris slat in piano ut ante Introitum, dein assistit uti prius. Ad SS. Sacramenti elevationem, deposita supcr Altare Palmatoria, genuflectit utroque genu in latere ejusdem cornu Evangelii; se postmodum erigit, ct Celebranti cum Palmatoria assistit usque ad ablutionem; ast quando genuflectit cum Celebrante, Palmatoriam interim super Altare ponet. Peracta ablutione, se cum Palmatoria post Assistentem recipit ad latus Epistola;, genuflectens in transitu ante medium Altaris, et illic ad Orationes assistit ut ad Introitum. Quibus expletis, sequens rursum Assistentem, se trans-fert cum Palmatoria et genullexione ut supra, ad latus Evangelii, genuflectit ad Benedictionem, et ad ultimum Evangelium adstat ut alias; post quod in planum descendit, et facta a dextris secundi Ceroferarii genullexione, ad Sacristiam eo quo venit ordine rever-titur.

-ocr page 143-

pars i. cap. iv. § 10.

§ IO.

de ordine genuflectendi, sedendi et standi in missa privata et solemni.

1. In Missa privata Sacerdos gemiflectit, quando legit Evange-lium S. Joannis In principio, ad ilia verba: Et Verbum caro factum est; et in Evangelio Epiphania, Cum natus esset Jesus, ad ilia verba: et procidentes adoraverunt eum. Item in Evangelio Fer \'uc iv. post Dominicam quartam Quadragesimce, ad ilia verba in fine: Et procidens adoravit eum.

Item gemiflectit in Dominica Palm arum, ct in Missis de Cruce, ad ilia verba in Epistola: in nomine Jesu omne genu flectatur etc. et quando legitur Passio, ad ilia verba: expiravit, vel emisit spiritum , lit suis locis notatur.

Item gemiflectit, cum dicit: Flectamus genua.

Item, quando in Quadragesima dicit in Tractn ii. Adjuva nos, Deus etc. et in omnibus Missis de Spiritu sancto, cum dicit if. Vent sancte Spiritus, reple. etc.

Item, quando Sacramentum in Altari discoopertum apparet, ge-nuflectit, quo ties ante illud transit in medio Altar is.

Et quandocumque in Or dine Misses, et in ritu servanda in ce-lebratione Misses notatur, quod debeat genufleetere.

2. Circa hanc Rubricam generalem, Tit. XVII. notandum: d) Om-nes istse genuOexiones facicntke sunt uno genu, excepta ea, qurc fit ad verba: expiravit, vel emisit spiritum, quia facienda est cum pausa, ut suis locis notatur in Missali. Ad verba; Adjuva nos etc. et Veni sancte Spiritus, etc. in Missis privatis Cele-brans genudectit tantum ad prima verba et statim surgit, ut com-modius lectionem prosequi possit. c) Ad alia autem verba genudexio incipitur ad prima verba, et terminatur cum ultimis. Cfr. etiamquot; cap. v. § i. n. 6.

3. Circumstantes autem in Missis privatis semper genua flechmt etiam tempore Paschali, preeterquam dum legitur Evangelium.

4. In Missa solemni Celeb rans gemiflectit ad omnia supradieta

131

-ocr page 144-

pars i. cap. iv. § lo.

verba, turn quando ilia privatim legit, nisi aliter notctur, ut in Passione Domini; (cap v. § 1. n. 8./) turn iterum, quando publico vel a Ministris sacris, vcl a Choro cantantur, modo Celeb rans tunc non sit occupatus legcndo; prceterquam ad Flectamus genua, et tunc ipse solus stat, nec verba ilia pronuntiat; Diaconus vero, qui ilia cantat, et Subdiaconus, qui cantat Lev ate, et omnes alii tam ad Altare, quam in Choro existcntcs, unum genu flectunt, vultibus ad Altare conversis.

5. Ad Ver sum vero: Adjuva nos Deus, et ad Ver sum: Veni sancte Spiritus etc. quando hi Versus cantantur a Choro , Cele-brans, si non sit occupatus legendo, utrumque flee tit in medio Altaris nsquc ad Jinem Versus.

6. Item genujlectit Celebrans in die Anmintiationis B. Maries propria, vel, si transferatur Festum, in die translationis; insuper in Missa, vulgo Aurea dicta, et in tribus Missis JSTativitatis Domini, quando cantatur in Choro Et incarnatus est etc. Aliis diebus , si sedeat, cum cantantur ea verba, non genujlectit, sed caput tantum profunde inclinat apertum, et, si non sedet, genujlectit. Vide cap. in. § 7. n. 2.

Pariter ad omnia supradicta genuflcctere debet Celebrans, qui Missam cantat sine Ministris sacris.

7. Minis tri Altaris omnes, etiamsi suis non se moveant locis, semper genujleetunt cum Cclebrante, prccterquam Subdiaconus, tenens librum ad Evangelmm, et idem Subdiaconus, tenens Patcnam; (cap. in. § 7. n. 14.) et Acolythi, id est, Cerofcrarii, tenentes candelabra, qui tunc non genujleetunt. Et cum Diaconus cantat ilia verba, ad quce est gennjlectendiim, ipse versus librum, Celebrans et omnes alii versus Altare genujleetunt. Msec Rubrica: Minis tri semper genujleetunt cum Cclebrante extenditur etiam ad Missam coram SS. Sacramento exposito, ita ut Ministri cum Celebrante genuflectcre debeant tam ante quam post Dominus vobiscum. Orate

FRATRES etc.

8. In Choro genu utroque Jleetitur.... ad Coufessionem cum suo Psalmo, id est, a principio Missa; quoadusque Celebrans Altare ascendat. Genuflexio ha;c a Fratribus laicis tantum fiat, non vero

132

-ocr page 145-

pars i. cap. iv. § lo.

a Choristis, qui, juxta Provincice consuctudinem, omnes cantant, vel cantare supponuntur.

9. Fratrcs laici, dum soli gcnuflectunt, semper faciem ad Altare vcrtunt, dum vero genuflectunt vel crecti stant una cum Choristis, semper eodem modo ac illi se vertunt.

10. Choristse, dum cantatur Introitus, stant erecti, facie ad in-vicem vel ad librum versa; sed cantato ultimo Kyrie , ad Altare se convertunt, facta Altari debita reverentia per profundam capitis inclinationcm. (Quod semper observandum, quando se ad Altare convertunt, vel se ab eo avertunt) Sic omnes stant erecto corpore, usque dum Celebrans intonaverit Gloria in excelsis Deo, ad verbum Deo cum Celcbrante capita inclinantes. Post inclinationcm statim se ad librum convertunt, Hymnum Angelicum cantaturi.

11. Sub Hymno, dum cantantur verba, qua; inclinationcm re-quirunt, caput ad invicem conversi profunde inclinant; et cantato Hymno, ad Altare se convertunt, ut supra. Responso Ex cum spiritu tug, ct. facta cum Celcbrante ad Oremus capitis inclina-tione, convertunt sc ad invicem, et ex prisco nostra Rcligionis more ad Orationem primam, corpus profunde inclinant. Vide Part. 11. cap. i. § 4. n. 3. c) Finita prima Oratione, (ctiamsi secunda Oratio sub una conclusione forct adjungenda) se erigunt et itcrum ad Altare convcrtunt, curantes, ut simul cum Celcbrante caput versus Altare inclincnt, si Oratio concludatur: Per Dominum nostrum Jesum Christum etc. Deinde manent erecti, stantes versus Altare, usque dum responderint Amen post ultimam Orationem, semper cum Celcbrante caput inclinantes.

12. Li Missis tmtcvi Feriarum Adventus, Quadragesimce, Qna-tiior Temporum, et Vigiliarum, quce jejunantur, id est, qua; de jure communi jejunari deberent, tametsi ex dispensatione non jeju-netur, ac in Missis Defunctorum genu utrumque flectunt omnes Ministri Altaris inferiores, et etiam omnes in Choro ad Oraiioues, facie ad Altare convcrsa. Quod tamen intelligendum est de illis solis Orationibus, quae cantantur post Dominus vobiscum. Verum in Vigilia Paschce, et Pentecostcs, ac Nativitatis Domini, et Qua-

133

-ocr page 146-

pars i. cap. iv, § lo.

tuor Temporibus Pentecostes, ac Feria quinta in Coma Domini omnia fiunt ut in Fcstis-

13. Celeb rans medius inter Diaconum et Stibdiacomim sedere potest a cornn Epistolce juxta AI tare, cum cantatur Kyrie eleison, Gloria in excelsis et Credo; nee non cum cantatur Graduale, Tractus et Sequentia.

14. Totus Chorus sedct, dum cantantur Epistola et Profetiae, exceptis illis, qui actu Prophetias cantant. Quando nominatur nomen Jesus , caput profunde inclinant; quando vcro cantantur verba; in nomine Jesu omne genu flectatur , omnes utrumque genu flectunt versus medium Chori, usque ad infernorum inclusive. Item dum cantatur Tractus, eodem modo ab omnibus genuflectitur ad Versum: Adjuva nos usque ad finem Versus; item ad Versum: Veni sancte Spiritus , repee etc.

15. Post Tractum vel ultimum Alleluja omnes vertunt se ad Altare, se signantes, inclinantes et genuflectentes, cum opus fucrit.

16. Finito Evangelio, postquam Celebrans intonaverit Credo, ad verbum Deum caput inclinantes, omnes se convertunt ut n. 10. et Symbolum alternatim et integre dccantant. Ad verba: Et in-carnatus est usque ad Et homo factus est inclusive, omnes utrumque genu flectunt, conversis ad invicem vultibus. Ad verba: simul adoratur caput profunde inclinant. Dicto Amen, sese ad Altare convertunt ut supra.

17. Dicto a Celebrante Oremus, omnes, facta cum ipso capitis inclinatione , sedent; vel, si organum non pulsetur, ad librum se convertunt. Offertorium cantaturi; quo cantato, sedent.

18. Sedent autem usque ad incensationem Chori, et si Chorus 11011 inceusatur usque ad Prcefationem. Accedente ad Chorum Diacono pro cjusdem incensatione, surgunt omnes, et se gerunt ut dictum est cap. in. § 7- n- 19- Dum Diaconus ad Altare redit, vel, si Chorus non incensatur, dum Celebrans incipit Prsefationem, se convertunt omnes ad Altare, cum Celebrante caput inclinantes versus Altare, ad verba Deo nostro , et ad alia, quae capitis in-clinationem exigunt.

19. Ad Sanctus Fratres laici statim utrumque genu flectunt ver-

134

-ocr page 147-

pars i. cap. iv. § 10.

sus Altarc; Choristce vero scse ad librum convertunt. Quando Diaconus ad verba: Quam oblationem accessit ad dextram Cele-brantis, et ibidem genuflectit, Choristce etiam genuflectunt versus Altare: quapropter attendendura est, ut cantüs non nimium protra-hatur, quatenus ornncs tempore debito genuflectere possin!:. /7, £

20. Dum Celebrans primo sacram Hostiam adorat, onines caput /

profunde inclinant, et mox denuo erecti Sacramentum adorant, ma-nibus ante pectus junctis; et Sacerdote pro secunda vice Sacramentum adorante, ipsi denuo caput profunde inclinant, et statim iterum se erigunt. Idem in elevatione et adoratione Calicis facient.

21. Deposito et adorato a Cclebrante Calice, Choristce surgunt et ad librum conversi cantant Benedictüs, qui venit etc. Quo facto,

iterum genuflectunt versus Altare, usque ad Pater noster. Turn omnes etiam Laici surgunt, manentque stantes versus Altare, usque ad Agnus Dei. In Missis autem, de quibus agitur n. 12. non surgunt ad Pater noster , sed omnes genuflexi mancnt usque ad Agnus Dei,

quod cantant, conversi ad librum. Si detur pax, observantur ea,

quae dicta sunt cap. ill. § 9. n. 6. et 7.

22. Data pace et cantato Agnus Dei, omnes iterum versus Altare genuflectunt, usque dum dicatur a Cclebrante vel cantetur a Choro Antiphona, qua: dicitur Communio.

23. Ad Orationes stant vel genuflectunt prout ante Epistolam. Ad Benedictionem genuflectunt, prater Pralatos majores, nimirum Ministrum Generalem, Provincialen! et Custodem Rcgiminis, qui Benedictionem accipiunt, capite profunde inclinati.

24. Omnibus absolutis, conversi ad invicem, stantes vel genuflexi pro ratione temporis, cantant vel legunt Antiphonam; PLec est pr/ECLArum vas; qua absoluta, subjungitur Hora canonica, si qua sit dicenda.

135

-ocr page 148-

pars i. cap. v. § 1.

CAPUT V.

DE MISSA ALIISQUE FUNCTIONIBUS SACRIS, IN QUIBUSDAM

DIEBUS SÜLEMNIBUS.

§ I-

de missa in dominica passionis et palmarum.

1. Ante primas Vesperas DominiccE Passionis, etiamsi sint de Sancto, cooperiuntiir non modo Cruces et Imagines Salvatoris nostri, sed etiarn Imagines B. M. V. ct Sanctorum per totam Ecclcsiam, velis violaceis, in quibus nulla Crux aut Imago appareat.

2. Sic coopertae remanent, Cruces quidem usque ad illius detec-tionem, quje fit Feria sexta, in Parasceve; Imagines vero usque ad Gloria in excelsis Missae Sabbathi sancti, si tunc commodo detegi possint, alias usque post Officium illius diei. Usus tamen invaluit, etiam Romae, ut non cooperiantur Cruces et Imagines Stationum Viae Crucis.

3. Ab hue die Dominica Passionis inclusive, itsqne ad Sabbathum sanctum exclusive, tam in Missa solemni quam privata de Tempore, nou dicitur Psalmus: Judica me ante Confessionem, neque Gloria Patri ad Introitum, nee ad Lavabo. Idipsum etiam hac et sequent! Dominica omittitur ad Asperges me post Ps. Miserere. In Missis autem de Fcsto et Votivis, etiamsi sit Votiva de Passione vel de Cruce, Ps. Judica me et Gloria Patri dicitur ut alias,

4. In Dominica Palmarum, completa Tertia, et facta aspersioue aqnee more solito, Sacerdos .... procedit ad benedicendum ramos palmarum, ut explicatur cap. vm. § 3.

5. Deinde, terminata scilicet Processione, celebratur Missa., et rami teneutur in manibus, dunt cantatur Passio et Evangelium tantum, ut infra dicetur. •

6. Cum Subdiaconus in Epistola cantat: ut in nomine Jesu omne genu flectatur, ipse ct omnes alii, etiam Choristae, utrumque genu

136

-ocr page 149-

pars i. cap. v. § i.

flcctunt in locis suis, et permanent genuflexi usque ad infer-norum inclusive. Celebrans, dum ilia verba legit, unura flectit genu cum Ministris Altaris, excepto Subdiacono. Vide cap. m. § 6. n. 12. et 13. et cap. iv. § 10. n. 2.

7. Passio cantari potest vel a tribus Diaconis pcculiaribus, vel ob penuriam a Celebrante, Diacono et Subdiacono Misscc. Subdiaconus autem in hoc casu in Ordine saltern Diaconatus constitutus esse debet.

8. Si Passio cantatur a tribus Diaconis peculiaribus;

а) Induunt in Sacristia Amictum, Albatn, Cingulum, Manipulum et Stolam transversam violacei colons, et circa finem Tractus ad Altare, detecto capite, procedunt hoc ordine: antecedit qui personam agit Evangelists;, tum qui Turbarum, et ultimo qui Christi.

б) Cum ante infimum gradum Altaris pervenerint, unum genu flectunt in plano, ita ut qui personam agit Christi, sit in medio , qui Evangelista; a dextris, et qui Turbarum a sinistris. Facta genuflexione, vadunt ad locum, ubi Evangelium cantari solet, et ibi stant in linea rccta, manibus junctis, sine palmis, et facie versa, uti Diaconus, dum cantat Evangelium. Qui Christi personam refert in medio se ponit, qui Evangelistze a dextris, qui Turbarum a sinistris, si nimirum tribus utantur Missalibus; sin autem unum dumtaxat adhibent, qui Evangelistse personam agit se in medio statuit, et qui Christi a dextris.

c) Passio Domini incipitur absolute: non did tar Munda cor meum , non petitur Benedictio, nan deferuntur luminaria, nee in-censum; adstant tamen Ceroferarii et in eorum medio Thuriferarius, facie ad Diaconos conversa. Aron dicitnr Dominus vobiscum , ncc respondetnr Gi-Oria tibi , Domine , et Celebrans sen Diaconus, dnm pronnntiat Passio Domini nostri , non signal librum, ncquc seip-sum. Quod cl in aliis dicbus servatur, qnando legilur Passio.

d) Cum Passio inchoatur a Diacono, personam Evangelistic agente, Celebrans sinistra tenet palmam, dextra libro more solito apposita, et submissa voce legit Passionem in cornu Epistolae. Ministri sacri interim stant ut ad Introitum Missie, manu sinistra palmam tenentes, dextra pectori admota.

137

18

-ocr page 150-

pars i. cap. v. § 1.

e) Similiter univcrsi dc Choro, toto tempore, quo cantatur Passio et Evangelium, stant detecto capite, et facie ad Altare conversa, palmas in manibus tenentes.

ƒ) Dum Celebrans legit verba: emisit spiritum , non genuflcctit, sed pergit legendo: absoluta vero altera parte Passionis usque ad illam, quie a Diacono Missse in tono Evangelii cantanda est, ipse cum Ministris se vertit ad Diaconos cantores; Diaconus stat ad ejus sinistram, in secundo gradu, et Subdiaconus ad sinistram Diaconi, in plano. Omnes palmam tenent manu sinistra, dextra pectori applicata.

£■) Dum cantantur verba: emisit spiritum, Celebrans, Ministri et omnes de Choro genu utrumque flectunt, in loco ubi sunt, facie ad Altarc conversa: Diaconi vero cantores Passionis, post cantata ilia verba, genu utrumque flectunt versus librum.

/i) Post pausam unius Pater noster, Diacono, qui Evangelista; personam refert, surgente, surgunt et alii, et stant ut prius.

t) Finito Passionis cantu, Diaconi, facta genudexione uti ad lit. d), eo quo venerunt ordine, ad Sacristiam revertuntur. Celebrans et Ministri tradunt palmas primo Ceroferario, in loco congruo de-ponendas. Mox Celebrans ad medium Altaris accedit, ibique more solito dicit Munda cor meum et Jube Domine etc. Subdiaconus interim defert librum ad cornu Evangelii, ibique Celebranti ex more assistit, et in fine Evangelii respondet Laus tibi, Ciiriste. Diaconus more solito defert librum ad Altare; et posito, ut alias, incenso in thiribulum, a Diacono dicitur Munda cor meum , petitur Benedictio, defer tier incensum sine luminaribns, adstant tamen Ceroferarii, manibus junctis; Thuriferarius statim tradit thuribulum Diacono, et incensatur liber: non dicitur Dominus vobiscum, et Celebrans aut Diaconus non signal librum neqne seipsuni: et quod sequitur, cantatur in tono Evangelii, in cujus fine Celebrans os-culatur librum, diccns Per evangelica dicta etc. et incensatur more ordinario.

9. Si Celebrans, Diaconus et Subdiaconus Missae Passionem can-tant, notetur:

a) Subdiaconus, delato Missali ad cornu Evangelii, descendit in

138

-ocr page 151-

pars i. cap. v. § 2.

planum ante Altare tantillum versus cornu Evangelii, accipit Stolam a primo Ceroferario allatam, et facta ab ipso ct Diacono a dextris ejus genuflexione in infimo gradu, accedunt ambo ad locum, ut supra.

b) Cclebrans vero, quin Planetam exuat, stans in cornu Evangelii, agit personam Christi, et quae ab aliis cantantur, ipse sub-missa voce legit.

c) Finita Passione, Diaconus et Subdiaconus vadunt ad Altare ut ad lit. a), ubi Subdiaconus Stolam tradit secundo Ceroferario; Diaconus vero librum, a primo Ceroferario acceptum, defert ad Altare.

d) Celebrans loco solito dicit Munda cor meum, et legit Evan-gelium, stantibus Ministris in loco, ut alias.

10. Quando Passio non cantatur, tota legitur a Celebrante in cornu Evangelii, stante Diacono a sinistris ejus in secundo gradu, et Subdiacono a sinistris Diaconi in piano.

11. In Missa cantata sine Ministris sacris, etiam in cornu Evangelii Passio legitur et Evangelium cantatur a Celebrante. Item in Missis privatis tota Passio legitur in cornu Evangelii, manibus ante pectus junctis.

§ 2.

de missa et aliis sacris functionibus feria quinta in

ccena domini.

In priinis de Missa usque ad Processionem.

1. Altare majus pro hac die paretur solemniter cum florum vasculis et paramentis albis, non tamen Reliquiis vel Imaginibus Sanctorum. Antipendio albo superimponetur aliud violaceum, post Nonam amo-venduni. Crux in eodem Altari cooperietur velo albo, tametsi Altaria minora cum eorum Cruce suis paramentis violaceis parata remaneant.

2. Super credentiam, prater Calicem Missa:, super cujus Pate-

139

-ocr page 152-

pars i. cap. v. § 2.

nam collocabunt.ur duse Hostise majores, aderit alius Calix amplior et pulchrior, cum Patena, palla ct parvo vclo serico albo: item Pyxis cum sufficiente numero Hostiarum, si opus fuerit, ac linteum mundissimum, ante communicandos extendendum.

3. Prope credentiam ponetur crotalum, Crux processionalis, velo violacco tccta, et umbella seu baldachinum parvum albi colons.

4. Pareinr etiam tempestive locus aptus in aliqua Capella Ecclesia:, vel in aliquo Altari, distincto ab illo, in quo Missa ccle-bratur, et dec enter, quoad fieri potest, ornetur cum veils (non tamen nigri vcl obscuri colons) ct luminibus, 2tbi Calix cum Hostia reservata reponatur. In co Altari sex saltern adcrunt candelabra cum cereis albis, inter quos in eminenti loco collocabitur capsula, non ineleganter elaborata, in cujus ima parte Corporale stratum erit. Apponenda autem non sunt Crux, nec Reliquiae aut Imagines Sanctorum, nec qua?vis alice figurse, licet Ccenam, Passio-ncm aut Sepulchrum Christi reprresentantes; si modo excipias Ange-lorum simulacra, cereos pra; manibus gerentia.

5. Finita Nona, Cclebrans indutus paramentis pretiosis albi colons, cum Diacono et Subdiacono Dalmatica et Tunicella indutis, cumque aliis Ministris procedit more solito ad Altare, ad Missam celebrandam, in qua omittitur Ps. Judica me, ct Gloria Patri ad Introitum et ad Lavaiso.

6. Dicitur Gloria in excelsis, et timepulsautur campance intra Ecclcsiam, et etiam in turri campanaria, si ab Ecclesia Matrice nondum indictum sit silentium. Continuatur pulsus campanarum intra Ecclesiam, tempore quo Celebrans Hymnum Angelicum legit; in turri vero, durante cantu hujus Hymni: et deinceps nou amplius campanae nec organa pulsantur usque ad Sabbathum Sanctum, dum iterum Gloria in excelsis decantabitur; ideoque ad Sanctus etc. dabitur signum crotalo, quod etiam serviet pro pulsu ad Saluta-tionem Angelicam, Horas canonicas et alia Officia.

7. Hodie Sacerdos consecrat duas Hostias, quaruin unam sumit, alteram rescrvat pro die sequenti, in quo non conficitur Saeramen-tum.... Sanguinem vero totum sumit. Hostia ilia magna reservanda, sub Offertorio cum alia super Patenam posita ofiertur, sed facta Obla-

140

-ocr page 153-

pars i. cap. v. § 2.

tione, demittitur et relinquitur super Corporale tantillum versus cornu Evangelii, usque ad sumptionem Calicis. Advertat itaque Celebrans, ne cam tangat cum Manipulo.

8. Agnus Dei, dicitur de more; scd pax non datur: dicuntur tarnen tres consuetce Orationes ante Couuunnioneni. Dicto itaque Agnus Dei, Ministri mutant loca, Diacono accedente ad librum, et Subdiacono ad dextram Celebrantis.

9. Dum Sacerdos dicit tres consuetas Orationes, Subdiaconus vadit ad credentiam, allaturus Calicem supradictum vacuum , cum sua supellectili, quem super Altare in cornu Epistola; deponit. Ha

10. Postquam Celebrans diligentius pretiosum Sanguinem sump-serit, Subdiaconus Calicem palla cooperit, quem Diaconus aliquan-tulum retrahit ad cornu Evangelii, intra tamen Corporale. Turn Ministri itcrum permutant loca, et Diaconus Calicem, in quo sa-cratissima Hostia reservanda est, discooperit: quo facto, omncs genuflectunt et Diaconus, sinistra pectori admota, dcxtra prsedictum Calicem paululum elevatum tenet ante Celebrantcm.

11. Celebrans, sinistra super Corporale posita, dextra Hostiam reverenter ponit in Calicem, a Diacono detentum, qua imposita. Diaconus Calicem in medio Corporalis collocat, et, iterata ab omnibus genuflexione, Celebrans parum se retrahit versus cornu Evangelii. Mox Diaconus accedens ad medium genuflectit, et prsedictum Calicem prius palla, et deinde Paiena inversa cooperit, et desuper velnm more solito expandit, cavens , ne velum attingat locum Corporalis, ubi sacra Hostiae posits fuerunt; et postea Calicem, ita tectum, in medio Allan\'s, prope Secretarum tabellam, collocat, ita ut Pyxidem, pro facienda Communione, ante Calicem possit collocare.

12. Deinde Jit Communio generalis eo ritu et ordine, ut expli-catur cap. vi. § 7.

13. Finita Communione, reponitur vel purificatur Pyxis, et corn-pletur Missa.

14. Sacerdos aiUem genuflectit, quandocunique accedit, vel recedit a medio Altar is, vel transit ante Sacramentum, in Calice reser-vatum; et cum dicere debet Dominus vobiscum , non vertil se ad populum in medio Altaris, ne terga ver tat Sacramento, scd a

141

-ocr page 154-

PARS I. CAP. V. § 2.

latere Evangelii, et in fine ibidem dat Benedictionem, et non per-ficit circnlum, sed omnia peragit uti SS. Sacramento exposito.

15. Dicitnr Ite , missa est , et datur Benedictio et legitur Evan-geliinn S. Joannis, in cujtis initio Sacerdos non signal AI tare, sed seipsum tantum, nisi adsit tabella, ex qua legitur Evangelium, qurc signanda est. Ad verba: Et Verbum caro factum est Ce-lebrans aliquantulum versus Sanctissimum Sacramentum genuflectit sicut et Ministri.

De Processione SS. Sacramenti ad Sacellum.

16. Finila aiitem Missa, accendnntnr intorticia, seu candchc pro numero Fratrum, el fit Processio more solilo, alio tamen Snb-diaeono cum Amictu, Alba, Cingulo et Tunicella alba parato, Crncem processionalem ferente. Lecto itaque ultimo Evangelio, Celebrans cum Ministris, facta in medio Altaris genuflexione, more solito cum eis per gradus laterales descendit ad scamnum vel prope credentiam, ubi, adjuvante primo Ceroferario, deponit Planetam et Manipulum, quem etiam Ministri deponunt; tum Celebrans, codem Ceroferario adjuvante, accipit Pluviale album. Interim Sacrista accendit candelas in Altari, in quo Sacramentum rcponi debet, ibique explicat Coporale in medio Altaris. Mox e Sacristia procedunt Tsediferi, superpelliceis induti, et Uedas accensas gerentes; sequuntur duo Tburiferarii, item superpelliceis induti, qui ante medium Altaris accedunt, genu utrumque flectentes, ita ut Tsediferi sint retro post Thuriferarios; bos sequitur Subdiaconus paratus, qui transiens ante medium Altaris, etiam utrumque genu flectit, et accepta Cruce pro-cessionali, se sistit post Tsediferos, quin genuflectat.

17. Celebrans indnhis Pluviali albo, prsecedentibus Ceroferariis cum candelabris de crcdentia assumptis, incedens per planum, junctis manibus, medtus inter Ministros sacros, ad medium Altaris accedit. Mox candelabris a Ceroferariis in infimo gradu Altaris depositis, omnes genuflectunt utroque genu in piano cum profunda capitis incli-natione. Qua facta, Celebrans et Ministri sacri surgunt, et genuflexi in infimo gradu Altaris, parumper orant. Interim accedunt ad Ce-

142

-ocr page 155-

pars i. cap. v. § 2.

lebrantcm duo Thuriferarii cum thuribulis, et primus Ceroferarius cum navicula pro impositione thuris; primus Thuriferarius, qui sit proximior Diacono, prius suum thuribulum offert, deinde secundus; quod in simili casu semper est observandum.

18. Finita oratione, Celebrans cum Ministris sacris surgit, et stans ante AI tare, paululum ad cornu Evangelii, imponit incensum in duo bus thuribulis, absque Denedictione, Subdiacono interim dex-trum Pluvialis iimbum sublevante. Deinde Celebrans super infimum gradum in mediogenuflexus, own altera tburibulo, primi nempe Thuriferarii , incensat ter Sacramentnm, facta, more solito, ante et post profunda capitis inclinatione, et elevantibus interim sacris Ministris Pluvialis fimbrias.

19. Post incensationem Ceroferarii cum candelabris suis accedunt ad Subdiaconum cruciferum, et sese bine inde ad latera ejus con-stituunt; et Subdiaconus Missae velum bumerale, prius a secundo Ceroferario acceptum, Celebrant! imponit. Deinde Celebrans cum Ministris sacris ad secundum Altaris gradum asceiidit, ibique genu-flectit cum Subdiacono in ora suppedanei: Diaconus vero progreditur ad suppedaneum, genuflectit paululum ad cornu Epistolsc, accipit utraque manu Calicem, et per sinistram suam conversus, stans tradit ilium Celebranti adhuc genuflexo, qui ilium accipit facta prius capitis inclinatione.

20. Celebrans, accepto Calice cum Sacramento de maim Diacont stantis, et cooper to per Diaconum extremitatibus veli, quo ejus humeri tegimtur, surgit. Mox Diaconus genuflectit, et, dum Celebrans suppedaneum ascendit, locum cum Subdiacono permutat. Deinde omnes, stantes in suppedaneo, se vertunt ad populum. Vide. cap. vin. § 5. de Processione in Festo SS. Corporis Christi. n. 7.

21. Tunc, et non prius, Cantores adhuc genuflexi intonant Hym-num Pange lingua; quo intonato, omnes surgunt, Flymnum prose-quuntur, et, facta genuflexione SS. Sacramento, inchoatur Processio ad locum pneparatum, per viam longiorem, non autem extra Ecclesiam. Praecedit Subdiaconus cum Cruce medius inter Cerofe-rarios cum candelabris suis; sequuntur Religiosi cum candelis ac-censis; et dein iacdiferi. Interea Sacerdos, medius inter Ministros

143

-ocr page 156-

pars i. cap. v. § 2.

sacros, descendit ab Altari, et procedit medius inter eumdem Dtaco uum a dextris, et Subdiaconum a sinistris, sub baldachino, sen umbella, quae portatur a Fratribus laicis, supcrpelliceo indutis, duobns Acolythis, Thuriferariis ncmpc, Sacramentum continue, et altcrnatim ductis thuribulis, incenscintibus usque ad locum prcepa-ratum; ubi pro crastino servandum est.

22. Cum autcm ventum fucrit ad locnm paratum, Subdiaconus cum Cruce sistit se a latere Evangelii prope Altare, cui assistit unus Ceroferarius, altero a parte altera existente. Reliqui bine inde se collocant in duas lineas, ita ut seniores sint Sacello proximiores, relicto inter lineas spatio sufficienti, ut Celebrans cum Ministris commode transire possit per medium illorum. Omnes stant facie ad invicem conversa, usque ad adventum SS. Sacramenti; et tunc omnes genuflectunt utroque genu, et sic genuflexi manent versus Sacellum, donee sit rccedendum, exccptis Subdiacono cum Cruce et Ceroferariis cum candelabris, qui non genuflectunt.

23. Cum Celebrans ad Sacellum pervenerit, amoto prius baldachino sen umbella, ipse medius inter Ministros ascendit ad secundum gradum Altaris, ubi Subdiaconus mox genuflectit in ora suppedanei; Diaconus vero suppedaneum ascendens, genuflexus, facta capitis profunda inclinatione, a Sacerdote stante accipit Cahcem cum Sacramento; deinde surgit et paulisper exspectat, donee Celebrans genuflexione Sacramentum adoraverit. Subdiaconus cum Celebrante surgit, cum ipso descendit et in infimo gradu utrumque genu flectit; statimque velum humerale ab humeris Celebrantis amovet. Diaconus interim ponit ilium, id est, Calicem, primo super Altare, deinde, facta genuflexione, descendit et genuflectit ad dextram Celebrantis. Mox imponitur incensum in thuribulum primi 1 buriferarii, et tunc cantantur Tantum ergo, et Genitori. Incenso imposito, a Sacerdote genujlexo incensatur Sacramentum, ut supra; et deinde Diaconus ascendit, genuflectit, Sacramentum reponit in capsida, iterum genuflectit, ostiolum claudit et obserat clave, quam tradit Sacristie. Turn repetita genuflexione, redit ad Celebrantem.

24. Expleto totaliter Hymno, et facta brevi oratione, Celebrante surgente, omnes reliqui quoque consurgunt. Tum repetita ab om-

144

-ocr page 157-

PARS I. CAP. V. §. 2.

nibus utriusque genu flexionc in plano, Celebrans et Ministri per viam brcviorem ad Sacristiam redeunt; prcccedunt autem nunc Thu-riferarii, turn Tcxdiferi, post quos sequitur Subdiaconus deferens Crucem, medius inter duos Ceroferarios cum candclis accensis, deinde Celebrans medius inter Ministros sacros; Subdiaconus prope portam Ecclesije tradit Crucem Sacristce. Reliqui vero oranes, post genuflcxionem, extinguunt candelas et ordinatim ad Chorum rever-tuntur. Junior Frater laicus candelas extinctas colligit et in loco congruo deponit.

De Vesperis el denuclatione Altarium.

25. Postea in Choro dicuntur Vesper cc sine cant a, manentque sub illis candekc Altaris Chori accensae. Interim ab alio Sacerdote vel Diacono Pyxis cum Hostiis sacris asportatur e Tabcrnaculo ad aliam Capellam ab Ecclesia segregatam, vel ad Tabernaculuni in Sacristia prseparatum.

26. Vesperis finitis, Sacerdos cum Ministris denudet Alt aria, ad quod peragendum procedunt Ceroferarii sine candelabris, sequitur Thuriferarius sine thuribulo, et postea Subdiaconus, Amictu ct Alba indutus, Diaconus insuper Stola violacea transversa, et Celebrans Stola violacea ante pectus instar Crucis plicata, unus post alium, et omnes sine Manipulo.

27. Cum ad Altare majus, a quo semper est incipiendum, per-venerint, dctegunt caput et debitam faciunt reverentiam; (Cfr. cap. in. § 5. n. 7.) deinde Altare, ascendunt, et Celebrans incipit denudationem legen,do Antiphonam: Diviserunt sibi vestimenta mea: et super vest em me am miserunt sortem, eiLlU toto PsCllmo: DeUS, deus meus, respice in me. Quo lecto, repetitur Antiphona, sed non est repetendus Psalmus, licet multa sint Altaria. Psalmus ergo ita lente celeriusve alternatim cum Ministris est recitandus, ut in pos-tremi Altaris denudatione absolvatur.

28. Ab Altari amoventur mappae, pallium, et alia ornamenta, excepta Cruce et candelabris.

29. Postea procedunt eodem ordine ut n. 26. ad Altaria minora,

gt;9

145

-ocr page 158-

PARS I. CAP. V. § 2.

exhibita semper ante infimum gradum debita reverentia, ante et post actionem.

30. Denudatis omnibus Altaribus, per viam breviorem redeunt ad Sacristiam, et extinguuntur candelac in Altari majori.

31. Hoc sancto Triduo omnes transeuntes ante Crucem, quoe est in summo Altari, debent reverentiam facere per genuflexionem, excepto Celebrante parato, qui tantum profunde se inclinat, nisi aliter notetur.

De Mandato sen pedum lotione.

32. Nisi Ecclesia tam ampla sit, nt in quodam Sacello lotio pedum exequi possit absque nllo irreverenticc periculo crga sane-tissimum Sacramentum expositnm, Mandatniu faciendum in Sa-crario, aut in alio cubiculo prope Ecclesiam. S. R. C. 22. Mart. 1862. ad 19. (n. 5318).

33. In loco, ubi lotio pedum facienda est, Altare, si non adsit, erigatur, et ornetur antipendio violacco, et Cruce item violaceo velo contecta, et sex candelabris cum cereis albis acccnsis.

34. Ad latus Epistola; adsit credcntia, mappa munda cooperta, super quam ponuntur liber Evangeliorum aut Missale; linteum lineum et amplum, quo Sacerdos prsecingi debet; pelvis cum vase aqua; et manutergium pro ablutione manuum Sacerdotis post abso-lutam pedum lotionem; et insuper alii panni ad pedes extergendos necessarii.

35. Ad latus Evangelii prrcparatur scamnum oblongum, panno viridi vel alterius coloris coopertum, in quo sedere debent tredecim Religiosi, quibus lavandi sunt pedes. Ante scamnum sternitur tapes tam amplus, ut Sacerdos et Ministri sacri super ilium genuflectere possint. Ad caput scamni, id est, ad earn partem, quae est vicinior Altari, ubi sedere debet dignior eorum, quibus pedes lavandi sunt, ponitur vas, aqua tepida et herbis odoriferis repletum; nee non cussinus, super quem Sacerdos genuflcctit.

36. Itaque post denudationem Altarium, hora competenti, unde-cima scilicet antemeridiana, facto signo cum tabula lignea seu crotalo.

146

-ocr page 159-

pars I. cap. v. § 2.

couveniiint Clerici et Laici, non impediti, ad locum designatum ad faciendum Mandatum.

37. Prcclatns, sen Superior in Sacristia super Amictu et Alba induitur Stola ct Pluviali violaceis, sed absque Manipulo; Diaconus et Subdiaconus paramentis albis induuntur cum Manipuüs. Deinde, factis solitis revercntiis, proeccdente Thuriferario cum thuribulo, quern sequuntur duo Ceroferarii cum candclabris accensis , procedit Pr^elatus ad Altare, sen locum designatum, medius inter sacros Ministros.

38. Cum ad Altare pervenerint, Ceroferarii deponunt candelabra in credentia. Deinde dispositis Amictibus ut in Missa solemni, fac-taque reverentia debita, Praelatus et Subdiaconus Altare ascen-dunt, quod Pnelatus osculatur more solito; Diaconus vero librum Evangeliorum, a primo Ceroferario acceptum, ad Altare defert ut alias.

39. Turn ministrante Diacono cum solitis osculis naviculam, Pnelatus imponit ac benedicit incensum in thuribnlo more solito, et Subdiaconus interim dextram Pluvialis fimbriam clevat.

40. Deinde descendit Subdiaconus ab Altari; Diaconus vero ad secundum gradum, et dicit Munda cor meum etc. ut in Missa. Quo dicto, librum Evangeliorum de Altari accipit, illumque ante pectus tenens, genu flex us ante Super iorem, more solito petit Be-nedictionem; qua acccpia, cseterisque peractis ut alias, adstantibus duobus Acolythis cum candelabns accensis, et Subdiacono librum tenente, signal librum et incensat, et cantat, ut maris est, Evan-gelium: Ante diem festum pascile , ut in Missa.

41. Quo Jinito, Subdiacouus portat librum apertum osculandunt Superiori, et Diaconus emu de more incensat; Ceroferarii vero candelabra sua, et Subdiaconus librum ad credentiam deferunt, apud quam Thuriferarius ctiam thuribulum deponit.

42. Postea, id est, postquam incensatus est a Diacono, Superior, vertens se per suam dextram, e latere Epistolae descendit in planum, ibique exuitur Pluviali, et per Diaconum et Stibdiacomt-m, qui prius ibidem Manipulos deponunt, prcecingitur linteo, ct sic prcecinctus, assistentibus sibi hinc inde eisdem Diacono et Subdia-

147

-ocr page 160-

pars i. cap. v. § 2.

cono, accedit ad lotionem pedum, faciendam in latere Evangelii, facta cum omnibus Ministris in transitu reverentia Altari.

43. Et Superior, per ordinem disposiiis, et in scamno scdcntibus us, qui lavcindi sunt, Clericis seu Ceroferariis, pelvim ct aquavi ministrcintibus, Subdiacono singulorum pedent dextrum tenente, gcnnflectens singulis illormn pedcm lav at, extcrgit et osculatur, Diacono prcebente linteum ad abstergendum. Cum itaque Superior ad ipsos, qui lavandi sunt, accesscrit, gcnuflectit utroque genu super cussinum, ante primum in ordine, Altari scilicet propinquiorem; Diaconus genuflectit ad dextram, et suo tempore linteum praebet ad pedes abstergendos; Subdiaconus vcro genuflectit ad sinistrarn, et singulorum pedem dextrum nudum ac aliquantulum super pelvim elevatum tenet. Thuriferarius stat retro post Superiorem, portans quaedam lintea, quaï, cum opus fuerit, Diacono porrigit ad pedes abstergendos. Ceroferarii stant hinc inde ad latera Thuriferarii, et dum Superior cum sacris Ministris surgit a lotione pedis primi Religiosi, primus Ceroferarius accipit pelvim, secundus vero cussinum , et ilia ante subsequcntem Religiosum deponunt, et dcinceps ante alios, quorum pedes lavandi sunt.

44. Dum Prselatus incipit lotionem, a primo Cantore intonatur Antiphona: Mandatum novum, cum reliquis, ut in Missali seu Processionali.

45- Post lotionem Superior, vel qui aliis abluit pedes, lavat maims, primo Ceroferario aquam infundente, ct abstergit alio lintco, seu manutergio mundo, quod secundus Ceroferarius offert. Ministri sacri etiam, si indigeant, codem modo manus suas lavant.

46. Deinde accedunt omnes ante medium Altaris, et facta reverentia , pergunt ad latus Epistolre, ubi Preelatus, deposito linteo , quo prcccingebatur, Pluviale, et Ministri sacri Manipulos resumunt. Turn omnes redeunt ante Altare, prsecedentibus Ceroferariis cum candelabris suis, de credentia resumptis, quLc elevata sustinent usque in finem.

47. Facta ab omnibus Altari debita reverentia, Superior stans ante infimum gradum Altaris, manibus ante pectus junctis, cantat Pater noster, quod secreto complet usque ad Versum; Et ne nos

14Ö

-ocr page 161-

pars i. cap. v. § 3.

etc. quem cantat cum aliis Versibus et Oratione, ut in Missali, quod Diaconus et Subdiaconus, hinc inde stantes, ante Superiorem apertum sustinent.

48. Quibus finitis, Diaconus librum clausum tradit Thuriferario, et facta ab omnibus reverentia dcbita, ad Sacristiam revertuntur.

§ 3-

de officio ferm; sextie in parasceve.

I)i prirnis de principio Officii usque ad dcnudationeni Cruds.

1. Finita Nona, Sacerdos et Ministri iiiduli par amen tis nigi-i coloris, excepta Dalmatica et Tunicella, pnccedentibus Ceroferariis ct Thuriferario, sine luniinaribus et incenso procedunt ad AI tare, quod erit omnino nudum, nihilque super illud positum sit pryetei Crucem, vclo violaceo tectam, ct sex candelabra communia cum candelis ex ccra communi.

2. Credcntia erit cooj^erta Jinteo in superiori tantummodo parte; ponentur super earn Missale cum pulpito pro Celebrante ct alterum Missale pro Ministris, mappa pro Altari, bursa nigri coloris cum Corporal; intus, ac desuper purificatorium, velum nigrum Calicis, duo candelabra Ceroferariorum cum candelis extinctis, pelvicula cum ampullis vini et aquse, manutergium et navicula incensi.

3. Sacerdos ct Ministri sacri, cum ad Altare pervenerint, mox detectis capitibus, et Amictibus dispositis, (lexis in piano genibus, se prosternunt, et sic ante illud Altare, brachiis super cussi-nos obscuri coloris, super secundum a terra gradum positos, rcclinatis, prostrati, aliquamdiu, per spatium scilicet unius Miserere, or ant.

4. Eodem tempore, quo Celebrans, se prosternit, omnes de Choro genudectunt versus Altare, et caput inclinant. Interim duo Acolythi, Ceroferarii nempe, breviori facta oratione, unius circiter Ave Maria, assurgunt, et ituam tantum tobaleain, ex credcntia assumptam, ita extendunt super Altare, ut parum hinc inde pendeat; tum Ihuri-

149

-ocr page 162-

pars i. cap. v. § 3.

ferarius pulpitum cum Missali aperto in cornu Epistolse super Al-tare collocat.

, 5. Sacerdos cum Ministris, facta oratione, surgit, uti et omnes alii de Choro, et ascendit ad Altare et ipse solus osculatur ilhui in medio: Ministri vero, facta gcnuflcxione in suppedaneo, per viam breviorem accedunt ad latus Epistolae, et assistunt Celebranti ut ad Introitum Missje.

6. Deinde Lector, Thuriferarius nempe, accepto Missali de cre-dentia, accedit ante medium Altaris, et facta solita reverentia, vadit ad legendum, id est, cantandum, Prophetiam tono Lectionis, in loco, ubi legitur Epistola, et incipit earn sine titnlo, quam etiam Sacerdos legit stibmissa voce apud Alt are in cornu Epistolce; qua finita , non respondetur Deo gratias. Lector in fine non osculatur manum Celebrantis, neque ab illo accipit Benedictionem, sed facta genuflectione ut prius, refert librum ad credentiam. Interim omnes in Choro sedent.

7. Cantata lectione, omnes in Choro surgunt, et cantatur Tractus, in cujus fine Ministri sacri se sistunt a tergo Celebrantis unus post alium. Finite Tractu, Sacerdos in cor 1121 Epistolce (licit cantando Oremus, extendens et jungens manus, caputque Cruci inclinans: Diaconus cantat FlectaHus genua et Subdiaconus Levate. Vide cap. ui. ^ 6. n. 9. Deinde Celebrans cantat Orationem, manibus extensis, ut alias.

8. Absoluta a Celebrante Oratione, Diaconus redit ad ejus dcx-tram; Subdiaconus vcro, accepto Missali more solito, in tono Epistolce similiter sine tit ulo cantat sequentem Lectionem: In diebus illis etc. cum genuflexione in medio Altaris ante et post. Celebrans interim Lectionem illam, in cujus fine non respondetur Deo gratias, una cum Tractu submissa voce legit. Subdiaconus, cantata Lectione, tradit librum Ceroferario, non osculatur manum Celebrantis , nee ab eo bencdicitur, sed collocat se a dextris Diaconi, ut ad Introitum Missce.

9. Finito Tractu, dicitur Passio super nudum pnlpitum. Si Passio cantetur a tribus Diaconis peculiaribus, Celebrans illam totam, manibus ante pectus junctis, submissa voce et continuatim

-ocr page 163-

pars i. cap. v. § 3-

legit in cor mo Epistolce; in eodem cornu, profunde indinatus dicit Munda cor meum sine Jube Domine ctc. Deinde erectus, ibidem legit reliquam Passionis partem, quae locum tenet Evangelii. Quod si Passio ab ipso Celebrante, Diacono et Subdiacono decantari oporteat, Celebrans suam partem cantat in cornu Epistolac, et, facta cum aliis genuflexione ad tradidit spiritum, camera legit ut supra.

10. Cantatis verbis: videbunt, in quem transfixerunt a Diacono more solito, liber ad Altare defertur, et quod sequitur, legitur ab ipso in tono Evangelii, et in loco consueto dicitur Munda cor meum, scd 11011 peiilur Benedictio, et non deferuütur luminaria, neqne inccnsuin, et Celebrans in fine non osculatur Iibrum.

11. Evangclio cantato, Subdiaconus tradit librum primo Cero-ferario, qui cum socio suo et Thuriferario , facta genuflexione in medio, ad locum consuetum recedit. Diaconus vero et Subdiaconus, facta genuflexione in infimo gradu, ad loca sua accedunt retro post Celebrantem.

12. Deinde Sa eer dos stans in cornu Epistolce, incipit absolute junctis inanibus primam Monitionem: Oremus dilectissimi etc. qua absoluta, expandens jungensque ante pectus manus, et caput Cruci inclinans, subjungit Oremus; Diaconus cantat Flectamus genua: Subdiaconus Levate. Oratio cantatur in tono feriali Orationis Missce, extensis inanibus. Et hic modus servatur in subsequentibus.

13. Ad nomen Papyc caput inclinatur; at si Sedes Apostolica vacet, Monitio omittitur una cum Oratione pro Papa. Monitio cum Oratione pro Imperatore Romano, ob sublatum Romanum imperium, non amplius est recitanda. Ad pracscriptas Orationes adjungenda non est alia particularis pro Episcopo, nee pro Rege vel Principe, nisi expressim a S. Sede fuerit concessa.

14. Circa finem Orationum Ceroferarii extendunt tapetem viola-ceum ante gradus Altaris ad cornu Evangelii, ita ut superior pars tapetis primum vel alterum gradum Altaris attingat; in infimo Altaris gradu super tapetem ponunt pulvinar violaceum, cui pulvinari imponunt velum sericum longum et album, super quod Crux ado-randa reclinari debet, cum pedibus ad populum versis.

151

-ocr page 164-

pars i. cap. v. § 3.

De Crucis dcnudatione et adoratione.

15. Complctis Oratioiiibus, Sacerdos cum Ministris statim, absque ulla reverentia Altari facicnda, per gradus laterales descendit in planum prope scamnum, et ibi deposito, Casula, accedit ad cormc Epistolce, id est, ad angulum posteriorem illius cornu, ita ut sit pene collateralis candclabris Altaris, ibique stat in piano, facie ad populum versa. Subdiaconus sistit se ad sinistram Celebrantis, Thuriferarius et Ceroferarii post eos. Diaconus vero per planum se confert ante medium Altaris, genuflectit in infimo gradu, Altare ascendit, et, iterata genuilexione, Crucem reverenter accipit, quam usque ad oculos elevatam, conversa Crucifixi effigie ad se ipsum, per viam breviorem defert ad Celebrantem, cui illam sine osculis tradit, et statim se collocat ad dextram Celebrantis.

16. Sacerdos ibi, in posteriori parte anguli Altaris, stans, accipit a Diacono Crucem . . ., quam, versa facie ad populum, a summitate parum discooperit, ita tamen ut Crucifixi caput minime appareat. Mox Crucem utraque manu elevans ad altitudinem ocu-oculorum, voce gravi cantat, incipiens solus, Antiphonam: Ecce lignum Crucis, ac dcinceps in rcliquis juvatur in cantu a Ministris usque ad Venite, adoremus. Interim omnes, etiam in Choro, stant detecto capite, et facie ad Crucem conversa. Choro autem cantante Venite, adoremus, omnes se prosternunt, non tamen usque ad terram, scd genibus flexis, et capitequot; valde demisso, ex-cepto Celebraute, qui solus manet stans.

17. Deinde assurgunt omnes, et Celebrans cum Ministrisprocedit ad anteriorem partem anguli ejusdem cornu Epistolce, in eo scilicet loco, ubi legitur Introitus Missse, ibique stans medius inter Ministros ut supra, Thuriferario et Ceroferariis stantibus in piano, et discooperiens brachinm dextrum Crucis et caput Crucifixi, ele-vansque earn paulisper altius, quam primo incipit ac cantat solus Ecce lignum Crucis, aliis cantantibus et adorantibus, ut supra.

18. Deinde surgunt, et Sacerdos cum Ministris, ut supra, procedit ad medium Altaris, et discooperiens Crucem totaliter, velum tradit Subdiacono et hie Thuriferario, qui illud ad creden-

152

-ocr page 165-

PARS i. CAP. V. § 3.

tiam defert. Tum Sacerdos Crucem, ut supra, ambabus manibus tenens, ac altius e lev (ins earn, tertio al tins incipit Ecce lignum Crucis, aliis cantautibus et adorautibus, ut supra.

19. Postea, Ministris tarn sacris quam inferioribus, et omnibus in Choro manentibus genuflexis, Sacerdos solus, sine u!la inclina-tione facta Altari, per gradus anteriores dcscendens, portal Crucem ambabus manibus, imagine Crucifixi ad populum conversa, ad locum ante Altarc prccparatnm, et genufiexus utroque genu, ibidem earn local super pulvinar (n. 14.) Deinde surgit, et omnes alii cum illo , genuflectit uno genu versus Crucem, Ministris omnibus etiam genuflectentibus in locis suis versus Crucem, et vadit ad latus Epistolce, ad scatnnum, ad quod etiam Ministri per viam breviorem accedunt. Interim Sacrista denudat Crucem processiona-lem, et omnes alias Cruces, non vero Imagines, quae sunt per totam Ecclesiam.

20. Tum Sacerdos et Ministri deponunt Manipulo\'S; et Sacerdos max etiam deposilis calceamentis, seu sandaliis, solus accedit, manibus junctis, ante pectus, ad adorandam Crucem, ter genua Jlec-leus, anlequam earn deosculetiir, hoc modo : procedens per planum versus gradum Presbyterii, sistit se ante Crucem, in sufficient\'! dis-tantia, ut inter unam et aliam genuflcxionem trium circiter passuum intervallum intercedat; et ibi genufiexus utroque genu, facit primam adorationem capite parum inclinato, interim dicens, si velit, Ado-ramus te, ClIRISTE, ET benedicimus tibi; quia PER sanctam CrU-cem tuam redemisti mundum. Deinde surgit, et tribus procedens passibus, iterum eodem modo genuflectit et adorat; quod cum tertio fecerit ante pedes Crucis, quin prius surgat, solos Crucifixi pedes deosculatur. Hoc facto, surgit, et facta unius genu flexionc ante Crucem, ad scamnum reverlilur, et accipit calceamenta , Manipulum et Casularn, et assidet capite tecto.

21. Postmodum, postquam scilicet Celebrans ab adoratione Crucis reversus fuerit, depositis calceamentis, Ministri Allan\'s, deinde alii Clerici et Laid, bini et bini, ter genibus Jlexis, ut dictum est., Crucem adoranl. Quod ut ordinate fiat, notanda sunt sequentia: d) Diaconus et Subdiaconus a sinistris ejus, facta Celebranti incli-

153

-ocr page 166-

PARS I. CAP. V. § 3.

natione capitis, simul pergunt Cruccm adoraturi, codem modo, ut de Celebrante dictum est; simul genuflectunt et surgunt; Crucifixi pedes primo Diaconus, deinde Subdiaconus osculatur. Postea simul surgunt, unum genu flcctunt, et ad locum suum , manibus ante pectus junctis , redeunt; ubi facta Celebranti revercntia, sandalia et Mani-pulum reassumunt. Tum sedent, caput tegunt, et alternatim cum Celebrante recitant Improperia, ante ipsum sustinentes librum usque dum adveniat Thuriferarius.

6) Si adsit Minister Generalis, Provincialis, aut Custos Regiminis, Crucem adorant immediate post Celebrantem, qui co tempore ad scamnum stabit aperto capite.

c) Post Diaccnum et Subdiaconum sequuntur Ceroferarii et Thuriferarius in medio eorum, genudectentes ut infra: Crucifixi pedes primo osculatur Thuriferarius, tunc Ceroferarius, qui a dextris, et deinde qui a sinistris. Thuriferarius ad Celebrantem reversus, sustinet librum ante ipsum.

d) Post illos sequuntur omnes de Choro ordinatim bini et bini) depositis sandaliis et manibus ante pectus junctis. Ut autem adoratio non interrumpatur et debito modo fiat, advertant omnes, ut, dum duo primi secundo genuflectunt, duo sequentes genuflectant primo; et quando üli tertio, hi secundo; et quando illi, osculata et per genuflexionem venerata Cruce, lateraliter hinc et inde recedunt, duo sequentes genuflectant tertio; atque alii successive. Crucifixi pedes primo osculatur ille, qui est a dextris; si vero numerus sit impar, tres postremi simul procedunt, et Crucem osculantur, ut dictum est ad lit. f).

2 2. Interim , dum fit adoratio Crucis, cantanhir Improperia, et alia, quee sequuntur, vel omnia. vel pars eorum, prout multi-tudo adorantium , vel paucitas requirit.

23. Circa Jinem adorationis Crucis, a secundo Ceroferario ac-cenduntur caudelce super Al tare et credentiam; et transfertur ab ipso Missale cum pulpito ad cornu Evangelii; et Diaconus accipiens bursam Corporalium cum purificatorio desuper, ad Altare defert, genuflectens versus Crucem, extendit Corporale more so li to, et juxta illud ponit purificatorium. Quo facto, redit ad Celebrantem.

154

-ocr page 167-

PARS I. CAP. V. § 3.

24. Eodem tempore in Sacristia praeparantur duo thuribula; et Subdiaconus, qui Crucem in Processione gcstare debet, induit Amictum, Albam et Cingulum.

25. Finita adoratione, Diaconus accedit ad locum, ubi Crux reponitur, facta unius genu flexione, Crucem rever enter accipit, et, Crucis dorso ad se converso, utraque manu illam elevatam tenens usque ad oculos, reportat ad Altare. Cum Diaconus, antequam Crucem accipiat, genuflectit, omnes, tam Celebrans quam iMinistri et omnes de Choro, detecto capite, genu utrumque flectunt, quisque in loco suo.

26. Cruce loco suo reposita, omnes surgunt, et Diaconus, facta genullexione, redit ad Celebrantem. Interim Ceroferarii tapetem cum velo et pulvinari in Sacristia vel in alio loco congruo repo-nunt; et junior de choro omnibus Fratribus in choro existentibus intorticia extincta distribuit.

155

ii

r

h

27. Eodem tempore Tsediferi, superpelliceis induti, cum ta;dis extinctis adveniunt; hos sequuntur duo Thuriferarii cum thuribulis et navicula: et ipsos sequitur Subdiaconus. Vide n. 24. Sistunt se in medio Presbj\'terii, ita ut Tsediferi stent ante Subdiaconum, Thuriferarii vero post ipsum. P\'acta ab omnibus unius genu flexione. Subdiaconus ibi accipit Crucem processionalem, allatam per primum Ceroferarium, qui mox ad credentiam redit, et ibi una cum socio acceptis candelabris, se hinc inde ad latera Subdiaconi cruciferi collocant. Celebrans vero et Ministri accedunt ante medium Altaris.

i

\' 11

il 11

: irl

lt; l

m

De Processione et reliquo Officio hujus Ferice.

28. Posteci ordinatur Processio per viam breviorem ad locum, ubi pridie Sacramentum reposition fuerat. Prcecedit immediate post Thuriferarios Subdiaconus (n. 27.) cum Cruce inter duos Acolythos, seu Ceroferarios, deferentes candelabra cum cereis accensis, et Clems per ordinem; deinde veniunt Tsediferi, ultimus vero Sacer-dos cum Ministris sacris, qui non a latere Sacerdotis, sed unus post alium incedunt. Omnes, exccptis Crucifero et Ceroferariis, antequam a loco disccdant, per genu unius flexion em Cruci Altaris

-ocr page 168-

pars I. cap. v. § 3.

reverentiam exhibent, etiam Celebrans et Ministri in infimo gradu Altaris.

29. Cum pcrvenluvi Juerit ad locum Sacrameuti, Thuriferarii manent apud Sacellum, Crucifer vcro, Cerofcrarii et Clerus progre-diuntur, ita ut seniores sint Sacello proximiores. Turn genuflectunt, exceptis ut supra, et acceuduntur intorticia, quee nou extinguuntur, nisi post sumplionem Sacrameuti.

30. Sacerdos, facta cum Ministris sacris genu utriusque flexione in piano, surgit cum ipsis, et cum eis genujlcctit in infimo gradu ante Sacraineniunt, et or at aUquantnluni.

31. Diaconus interim, post brevem nempe orationem, puta unius Pater et Ave, Altare ascendit, gcnuflectit, aperit capsulam, in qua reconditmn est Corpus Domini, iterum genuflectit, et redit ad Celebrantem.

32. Postca Sacerdos surgens una cum Ministris sacris, absque Benedictione imponit inceusum in duobus thuribulis, Diacono na-vicidam mini sir ante, et genuflexus incensat Sacrainentum. Turn Subdiaconus Celcbranti imponit velum humerale album, Diaconus vero extrahens Calicem cum Sacramento de capsnla, ilium dat ad maims Sacerdotis, et tegit extremitatibus veli, quod humeros illius circumdat, et procedunt ordinc quo heri ab Altari ad Sacellum venerunt, sed per viam longiorem: et defertur baldachirmm super Sacramenttim: et duo Acolythi cum thuribulis continue Sacrainentum ineens ant. Vide dicta § prac. 2. n. 2. 18. 19. ct 20.

33. Interim, id est, dum Sacerdos se vertit ad populum, can-tatur Hymmis: Vexilla regis. Vide 1. c. n. 21.

34. Subdiaconus deferens Crucem, cum pervenerit in Presbyterium , mox deponit Crucem in aliquo loco congruo a latere Epistolse, et ibidem genuflectit, donee Celebrans Altare ascendent: turn redit ad Sacristiam, vestes depositurus. Ceroferarii vero candelabra sua ad credentiam deferunt, et similiter ibidem genuflectunt.

35. Reliqui Religiosi Chorum ingressi, statim in stallis suis genuflectunt, intorticia accensa in manibus tenentes. Vide n. 29. Ubi Chorus non est ante Altare, genuflectunt in Presbyterio. Tsediferi vero superpelliceis induti, genuflectunt ante Altare in linea recta gt;

156

-ocr page 169-

PARS I. CAP. V. § 3.

duobus vel tribus passibus ab Altaris gradibus remoti. Interim a Sacrista extinguuntur candelse Sacelii, ubi Sacramentum reposi-tum fuit.

36. Cum venerit Sacerdos ad Altare, mcdius inter Ministros ascendit, ct Calicem tradit Diacono, ut § prsec. 2. n. 23. Deinde genuflectit in ora suppedanei, et Subdiaconus amovet velum hu-merale: Diaconus vero Calicem velatum super Corporale ponit, genuflcctit, ct accedit ad dextram Celebrantis, qui mox surgit, et in secundo gradu, parum ad cornu Evangelii, consistens, incensum ponit in thuribulum, ct iterum gcuujlcxus in ora suppedanei, Sacramentum ter rurstim inceusat. Interim secundus Thuriferarius thuribulum suum ad Sacristiam reportat.

37- Sacramento inccnsato, Sacerdos cum Ministris surgit, et ac-ccdens ad Altare, cum eis genuflectit. Deinde Diaconus velum a Calice amovet, quod tradit primo Ceroferario, qui illud ad cre-dentiam portat: turn idem Diaconus Patenam extra Corporale, et pallam loco solito reponit. Postea Sacerdos apprehendit Calicem, et ilium invertendo deponit Mostiam e Calice super Patenam, qtiant Diaconus ambabus manibus tenet elevatam super Corporale coram Celebrante.

38. Hostia super Patenam collocata, Sacerdos reponit Calicem in loco solito, et accipicns ambabus manibus Patenam dc maim Dia-coni, Hostiam sacrain ponit super Corporale, nihil dicens, nec ullum signum Crucis efformans cum Patena, quam statim collocat non subtus sed super Corporale. Advertant autem Sacerdos et Diaconus, ne Hostiam digitis tangant; quod si quis tetigerit Sacramentum , digitos abluat in aliquo vase, ad hoc prr,cparato. Diaconus nec Patenam, nec manum Celebrantis osculatur.

39. Interim Subdiaconus solitis cunr reverentiis accedit ad dextram Diaconi, vinum et aquam ministraturus: Diaconus imponit vinum in Calicem, quem prius dextra acceptum, deinde sinistra aliquantulum elevatum tenet extra Corporale, absque Calicis abster-sionc ante ct post infusionem; et Subdiaconus imponit aquam in Calicem, quam Sacerdos non benedicit, nec dicit super earn Ora-tionevi consuetam; sed accipiens Calicem a Diacono, sine osculis,

157

-ocr page 170-

pars i. cap. v. § 3.

ut supra, statim ponit super Altare loco consueto, nihil dicens, nee faciens signum Crucis cum Calice; el Diaconus ilium cooper it palla; et Subdiaconus redit ad sinistram Celebrantis.

40. Deinde Sacerdos imponit incensum in thuribnlo absque Be-nedictione et absque Oratione: Per intercessionem etc. et ineens at Oblata et Altare more soli to, genuflectens ante et post, et quando-cumqne transit ante Saeramenhtm, hoc modo; facta genuflexione, se paulum retrahit ad cornu Evangelii; imposito incenso, ad medium redit cum genuflexione; accipit thuribulum, et, prsetermissa Sacramcnti incensatione, Oblata ex more incensat, dicens: Incensum istud. Mox iterata genuflexione, stans incensat Crucem Altaris) dicens: Dirigatur, Domine. Tum iterum genuflectit, et Altare thurificat. Quando reddit thuribzdum Diacono, dicit; Accendat. Et ipse non incensatur; sed Diaconus acceptum sine osculis thuribulum statim tradit Thuriferario, qui illud in Sacristia vel alio loco congruo reponit.

41. Postea Sacerdos aliqnantuluin extra Altare in cornu Epistolce lavat maims, nihil dicens. Interim stant Diaconus a dextris et Sub-diaconus a sinistris.

42. Deinde, abstersis manutergio manibus, Sacerdos ad medium Altaris cum Ministris revertitur; Diacono incedente per gradum secundum, Subdiacono per planum. Facta ab omnibus genuflexione in medio Altaris, Sacerdos corpore mediocriter inclinatus, junctis manibus super Altare positis, dicit submissa, sed intelligibili voce Orationem: In spiritu humilitatis. Diaconus statim post factam genuflexionem ad Missale accedit.

43. Deinde, osculato Altari, et facta genuflexione, versus ad populum in cornu Evangelii, dicit more solito Orate, fratres, et proferens reliqua secreto, per camdern viam revertitur, non perficiens circulum: et non respondetur Suscipiat; sed statim et consequenter, omissis aliis, dicit, manibus junctis ante pectus, Oremus, Pr.eceptis etc. deinde manibus extensis Pater noster, et tunc Diaconus vadit retro post Celebrantem, et ibi manet, uti et Subdiaconus, usque ad finem Orationis: Libera nos , qu.esumus.

44. In fine Orationis Dominicae Chorus (n. 35.) respondet Sed

158

-ocr page 171-

PARS I. CAP. V. § 3.

libera Nos a malo; et Sacerdos, sub silentio dicto Amen, eadeni-voce, qua dixit Pater noster, absolute, sine Oremus, in tono Ora-tionis Mis see fcrialis dicit cxtensis adhuc manibus, Libera nos, qxJjEsumus , ctc. Dicens Da propitius pacem, non signat se cum Patena, sed Chorus respondet Amen, et interim Diaconus et Subdiaconus genuilectunt in ora suppedanei, ob sacrac Hostkc Elcvationem, ad quam Planetae fimbriam nequaquam extollunt.

45. Tunc, responso nempe a Choro Amen, Celebrans, facta reverentia unum genu demittendo tisqtie ad terrain, supponil Pate nam Sacramento, qnod in dextra, inter polliccm ct indicem, accipiens, sinistra, qua tenet Patenam, super Coporale posita, sic elevat, nt videri possit a populo. Ad hanc Elcvationem non fit in-censatio, datur tamen a primo Cerofcrario signum crotalo, ut populus Sacramcntum debite adoret.

46. Cum Celebrans incipit sacram Hostiam declinare, Diaconus ad dextram, Subdiaconus ad sinistram Celebrantis absque genu-flexione accedunt. Diaconus confestim Calicem discooperit, et Celebrans sacram Hostiam statim, sine prsevia genuflexione, supra Calicem demittens dividit in tres partes, guar urn duas majores super Patenam collocat, idtimavi vcro seu minimam mittil in Calicem, more soli to, sed sine signo Crucis, et nihil dicens. Postea Diaconus Calicem palia cooperit, statimque omnes genuilectunt, et Ministri loca permutant.

47. Pax Domini nan dicitur, nee Agnus Dei, neque pacis oscu-lum datur; sed postniodum, facta scilicet genuflexione, (n. 46.) Celebrans, prcctermissis duabus primis Orationibus, dicit tantum sequentem: Perceptio Corporis tui etc. more soli to, id est, secreto, corpore mcdiocriter inclinatus et manibus junctis, super Altare positis.

48. Turn Sacerdos cum Ministris genujlectit, et accipit Patenam cum Corpore Christi, ut in Missa privata, ct maxima humilitate ac reverentia dicit: Panem co-lestem accipiam etc. percutit pectus simm ter dicens: Domine, non sum dignus etc. Postea signat se Sacramento dicens Corpus Domini nostri etc. et suniit Corpus rever enter. Omnia, ut alias, Celebrans et Ministri observent.

49. Deinde, facta a Celebrante brevi meditatione, Subdiaconus

159

-ocr page 172-

pars i. cap. v. § 3.

Calicem detegit ct tunc omnes genuflectunt. Celcbrans, omissis omnibus, quce did solent ante sumptionem Sanguinis, collectis tamcn fragmentis ac in Calicem missis, nihil dicens, ncque se ipsum cum Calice signans, Patenam mcnto supponendo, immediate parti-culam Hostice own vino rever cuter sumit dc Calice, Ministris interim de more profunde se inclinantibus.

50. Postquam Sacerdos particulam Hostise cum vino sumpserit, omnes a genuflexione surgunt, (n. 45.) et secundus Ceroferarius extinguit candelas in candelabris Ceroferariorum positas; Tzediferi tsedas suas cxtinctas tradunt Thuriferario asportandas; et junior Frater laicus intorticia extincta aliorum Religiosorum colligit et in loco congruo deponit.

51. Sacerdos, pnetermissa consueta Calicis purificatione, pollices et indices super Calicem, Subdiacono vinum et aquam fundente, prout alias, abluit, nihil tamen dicens; et turn more solito facta abhUione et abstersione digitorum, et sumpta hac sola purificatione, ac deposito Calice, in medio Altar is corpore mediocriter inclina-tus, manibns ante pectus June lis, dicit secreto Quod ore sump-simus etc.

52. Interim Subdiaconus, permanens in cornu Epistobe, extergit Calicem more solito, Patena, palla, et velo nigro, per secundum Ceroferarium allato, ac bursa Corporalium cooperit, per viam breviorem ad credentiam defert, ct mox redit ad sinistram Cele-brantis. Diaconus vero, post Orationem: Quod ore sumpsimus, claudit librum, et ad dextram Celebrantis accedit.

53. Nou dicitur Corpus tuum, Domine , nee Postcommunio ucc Placeat tibi , ucc datur Bcnedictio, sed Celcbrans ibi exspectat, donee Subdiaconus redeat; turn quippe, factis debitis rcvercntiis, cum Ministris in planum descendit, et ibi facta etiam a Sacerdote reverentia Altari per genu unius flexionem in piano, Sacerdos cum Ministris discedit. Prsecedunt Ceroferarii sine candelabris, sequitur Thuriferarius sine thuribulo, post quem veniunt illi, qui t;cdas dc-tulerunt, et tandem Ministri et Celcbrans.

54. Et statim in Choro dicuntur Vesperce sine cantu, cum candelis Altaris accensis; et interim deundatur Altare ab Acolythis,

i6o

-ocr page 173-

PARS I. CAP. V. § 4. l6l

superpelliceo indutis, Completis Vesperis, candelae Altaris extin-guuntur per secundum Ceroferarium.

§ 4-

DE SABBATHO SANCTO. - IN PRIMIS DE BENEDICTIONE NOVI IGNIS

ET GRANORUM INCENSI.

1. Hora competenti cooperiuntnv et ornantur Altaria etiam minora ornamentis albi colons. Pallio vero albo Altaris majoris super-imponetur aliud violaceum, post Litanias amovendum; quo tempore etiam gradus Altaris, qui erant: nudi, teguntur tapetibus, si fieri possit, antequam Missa inchoetur.

2. Pro novi ignis bcnedictione, extra portam principalem Eccle-sise, vel in atrio aut aditu ipsius, aliquantulum ad latus, lateri Epistolee Altaris respondens, paratur mensa, linteo mundo cooperta. Ante banc mensam ponitur pulpitum cum Missali; super mensam collocantur a parte dextra Dalmatica, Stola et Manipulus albi coloris pro Diacono, ac Manipulus violaceus pro Subdiacono; a parte vero sinistra ponuntur una saltern candela, instrumenta ad ignem e silice excutiendum, vas cum carbonibus et materia facile combustibili, ligna quoque sulphurata ac forcipes. Prope mensam, a latere dextro, ponitur arundo, eleganter circum ornata, in cujus cuspide affixae sunt tres candeke cerse alba?, éequaliter inter se distantes, et qua; in ima sua parte desinunt in unam candelam. Arundo in aliqua basi, vel alio modo tuto firmatur.

3. Dicuntur Horcc, candelis Altaris ex tine lis usque ad priuci-pium Missa. Interim, id est, antequam Celebrans novum ignem benedicturus advenerit, a Sacrista exctUitur ignis dc lapide foris Ecclesiam (n. 2.) et ex eo accendunhir car bones, ut Celebrans ad-veniens novum ignem accensum reperiat.

4. Dicta Nona, Sacerdos, indutus Antictu, Alba, Cingulo,

Stola et Pluviali violaceo, vel sine Casula, si non adsit Pluviale,

et Ministri sacri similiter induti, id est, Amictu, Alba, Cingulo,

et Diaconus etiam Stola violacea, sed sine Manipulis et Dalmaticis,

21

-ocr page 174-

pars i. cap. v. § 4.

per viam breviorem procedunt hoc ordine: prsecedit Thuriferarius, dextra thuribulum absque igne, sinistra naviculam cum inccnso sustincns; scquuntur bini Ccroferarii, quorum primus, qui a dextris incedit, portat vas aquse benedictce, et secundus quinque grana incensi in pelvi. Hos sequitur Subdiaconus Misssc cum Crucc, quam ad ingressum Ecclesia? accipit; turn Religiosi per ordinem, et ultimo Celebrans cum Diacono a sinistris.

5. Cum ad locum designatum pervenerit Subdiaconus, sistit se prope mensam, versis renibus ad Ecclesiam; Religiosi stant hinc inde, ita ut seniores sint Celebranti viciniores: Celebrans vero , facie ad Ecclesiam et Crucem Subdiaconi versa, stat ante mensam, inter ipsum et Crucem collocatam; Diaconus stat a dextris Sacer-dotis; a dextris Diaconi secundus Ceroferarius cum granis incensi; ad hujus dextram Thuriferarius, et ad hujus dextram primus Ceroferarius.

6. Celebrans, sic astantibus sibi Ministris cum Cruce aqua, bc-nedicta, et incenso, ante portam Ecclesia:, si commode potest, vel in ipso aditu Ecclesia, (n. 3.) benedicit novum ignem, manibus junctis ante pectus, dicens in tono feriali Dominus vobiscum, et tres sequentes Orationes,

7. Deinde accedit secundus Ceroferarius, tenens quinque grana incensi in pelvi elevata usque ad pectus, ante Celebrantem, qui benedicit quinque grana incensi, ponenda in Cereo, dicens in codcm tono, et absolute, sine Dominus vobiscum et sine Oremus , hanc Orationem: Veniat, qu/esumus etc. Dam Sacerdos benedicit grana incensi, Acolythns, id est, Thuriferarius, forcipibus assumens de carbonibus benedictis, ponit in tJmribulo.

8. Finita Oratione supradicta. Diaconus cum solitis osculis, et dicens Benediciïe, pater reverende, ministrat naviculam, et Sacerdos de navicula ponit incensum in thuribulo, benedicens illud more solito. Deinde, accepto aspersorio, per Diaconum cum solitis osculis ministrato, prcedicta grana incensi ter, et deinde ignem ter, in medio scilicet, a dextris, et a sinistris eorum, aspergit aqua benedicta, dicens Asperges me , Domine , sine cantu et sine Psalmo, et deinde reddito aspersorio Diacono, et ab eodem rccepto thuri-

102

-ocr page 175-

pars i. cap. v. § 4.

bulo cum solitis osculis, grana incensi et ignem ter adolet incenso, eodem modo quo aspersit, nihil tamen dicens.

9. Diaconus, reddito thuribulo Thuriferario, deponit Stolam violaceam, et assumit Manipulum, Stolam et Dalmaticam albi coloris. Interim primus Cerofcrarius accendit candelam cum ligno sulphu-rato, camque, si opus fuerit, in laterna includit; omnia vero In-minaria Ecclesia a Sacrista extingimntnr, ut de igne benedicto postmodum accendantur. Subdiaconus interim accipit Manipulum violaceum.

10. Turn Diaconus, indutus Dalmatica, Stola et Manipulo albi coloris, iterum naviculam ministrat more solito Cclebranti, qui imponit et bencdicit thus pro facienda Processione et Pneconio. Turn Diaconus dextra accipit ariuidinem cum tribus candelis in sutti ■ mitate illius, triangulo dis tine lis; et fit Processio hoc ordine: prcecedit Thuriferarius thuribulum leviter agitans, cum. Acolytho , id est, secundo Ceroferario a dextris, deferents in vase quiuque grana incensi, sequitur Subdiaconus cum Cru.ce, et post eum Clems per or dine m; deinde Diaconus cum arundine, et a dextris ejus primus Ceroferarius portans candelam accensam de novo igne; et post eum, id est, Diaconum, incedit Celeb rans, manibus junctis, et capite tecto, quod detegit ad Lumen Christi, subsistens et genu-flectcns cum aliis.

11. Cum Diaconus, et etiam Celebrans ingressns est Ecclesiam, subsistunt omnes, et Diaconus inclinat arundinem, et Acolythus, deferens candelam accensam de novo igne, accendit unam ex illis tribus candelis desuper positis: et Diaconus elevans arundinem, unum gem/, flectit, similiter et omnes alii cum eo, prater Subdiaconum Crtuem ferentem, et cantat solus Lumen Christi. Quo cantato, omnes surgunt, et respondent Deo gratias. Et \'DidiCoxwis, procedens ad medium Ecclesice, sistit sc secundo, et ibi accenditur alia can-dcla , et itencm genuflcxus, ut supra, altius cantat Lumen Christi. 1^. Deo gratias. Tertio procedit ante AI tare, ubi ipse et alia con-sistunt hoc ordine: Subdiaconus stat medius inter Ceroferarium, ferentem grana incensi, a dextris, et Thuriferarium a sinistris; Religiosi sistunt se hinc inde ad ingressum Presbyterii; Diaconus cum Ccro-

163

-ocr page 176-

pars i. cap. v. § 4.

ferario, ipsum comitante, per medium eorum transiens, stabit retro post Subdiaconum; et post Diaconum Celebrans: et ibi acceuditur tertia candela; et rursus genujlexus, ut prius, adhuc altius dicit Lumen Christi. Deo gratias.

De Benedictione Cerei Paschalis.

12. Deinde, facta Altari genuflexione, Religiosi ad Chorum rcce-dunt; Ceroferarii vadunt ad credentiam, ubi primus candelam suam extinctam deponit, postca arundinem a Diacono accepturus; secundus vero, deposito vase cum granis incensi, accipit librum, tradendum Diacono, et, libro tradito, resumit vas cum granis. Subdiaconus cum Thuriferario retrabit se parum versus cornu Evangelii, Diaconus vero versus cornu Epistohe. Turn Celebrans ante infimum gradum Altaris accedit, facta debita reverentia, aseendit ad Altare, illud osculatur in medio, et sistit se in cornu Epistolcc, facie ad Altare conversa.

13. Dum Celebrans Altare aseendit, Diaconus dat arundinem uni Acolytho, primo scilicet Ceroferario, et accipiens librum a secundo Ceroferario, aseendit ad secundum gradum Altaris, et genu-flexus in ora suppedanei parum versus cornu Epistolie, non prae-mittens Munda cor meum , petit a Celebrante Benedictionem, lit Jit ad Evangelmm, dicens Juhe Dojine benedicere, Sacerdote, facie ad ipsum versa, dicente Dominus sit in corde tug etc. ut in Missali. Celebrans manum deosculandam nequaquam porrigit; sed, data Benedictione, statim ad Altare, ut prius, se convertit.

14. Diaconus, facta solita reverentia Celebranti, descendit in planum, ibique cum Thuriferario et secundo Ceroferario genuflectit; ipse quidem in infimo gradu, alii in piano.

15. Postea vadit ad pulpiturn velo albo contectum, et collocatum in loco, ubi cantari solet Evangelium, et ponit super eo librum.... A dextris Diaconi stent Subdiaconus cum Cruce, et Thuriferarius cum thuribulo a dextris Subdiaconi; a sinistris Diaconi duo Aco-lythi, ille qui tenet arundinem, et alius, tenens in vase quinque grana incensi bencdicti Jigenda in Cereo Paschali, posito super

164

-ocr page 177-

pars i. cap. v. § 4

candelabrum magnum a latere Evangelii in piano. Omnes faciem vertunt, prout Diaconus, versus librum et Altarc, formantcsque lineam rectam cum co.

16. His ita dispositis, Thuriferarius, incedens post tergum Sub-diaconi, tradit thuribulum Diacono, ut librum inccnset. Postea Thuriferarius redit ad locum suum. (n. 13.) Tunc surgeniibus omnibus de Choro, si interea sedere voluerint, et stantibus, ut fit ad Evangelmm, Diaconus, prcetermisso signo Crucis super librum et super se ipsum, alta, sonora et devota voce, et manibus junctis, cantat Pracconium; Exultet. Celebrans vero mox se convertit ad Diaconum, et stat ut ad Evangelium.

17. Post verba: curvat imperia, Diaconus retrahit se a pulpito per latus suum sinistrum, et comitante Ceroferario cum gran is incensi, aliis in locis suis remanentibus , vadit ad Cereum, et iufigit qninque grana incensi benedicti in Cereo in inodum Crucis, ponendo primum in parte superiori Cerei, secundum in media, tertium in infima, quartum in dextra, quintum in sinistra.

18. Quo facto, Diaconus redit ad librum, et prosequitur Prse-conium; Ceroferarius vero, deposita super credentiam pelvicula vacua, accipit candelam extinctam, (n. 12.) suo tempore cum ea lampades accensurus , (n. 20.) ct redit ad sinistram Ceroferarii te-nentis arundinem.

19. Post verba: rutilans ignis accendit. Diaconus, comitante Ceroferario cum arundine, accendit Cereum emu una ex tribus candelis in arundine positis; quo facto, ad pristina loca redeunt, et Diaconus prosequitur Praeconium.

20. Post verba: apis mater eduxit. Diaconus aliquantulum cessat a cantu, donee a Ceroferario, sumpto cum sua candela (n. 18.) lumine de candelis arundinis, accenduntur lampades Sanctuarii. Deinde Diaconus cantum prosequitur: Sacrista interim alias 1am-pades Ecclesiae accendit, sumpto lumine ex eisdeni candelis vel- ex Cereo Paschali.

21. Si sedes Apostolica vel Episcopalis vacet, omittuntur verba: una cum beatissimo Papa nostro ; vel et Antistite nostro. Quum Romanorum Imperium sit sublatum, nunc prorsus omitti necesse

165

-ocr page 178-

pars i. cap. v. § 4.

est verba: Respice etiam etc. usque ad Per eumdem Dominum , exclusive.

De Prophetiis et Litaniis.

22. Completci Benedictione Cerei, diaconus, depositis albis, sumit violacea paramenta, et vadit ad Celebrantem, qui exuitur Pluviali, et sumit Manipulum et Cast dam violacei coloris. Finite itaque Prseconio, Diaconus claudit librum, et in pulpito relinquit, et non incensat Celebrantem. Subdiaconus Crucem mox tradit secundo Ce-roferario, qui illam in latere Epistolae deponit. Primus vero Cero-ferarius arundinem firmat super basem suam ligneam vel marmorcam, a latere Evangelii prope infimum gradum Altaris collocatam. Tum Diaconus et Subdiaconus, facta genuflexione in infimo gradu ante medium Altaris, cum Ministris inferioribus, genuflectentibus in piano, vadunt ad scamnum, ad quod etiam Celebrans absque ulla reverentia Altari facta, per gradus laterales descendit. Ibidem Celebrans, deposito Pluviali, accipit Manipulum et Casulam; Diaconus Manipulum et Stolam, ut supra. Subdiaconus jam indutus est Manipulo. (n. 9.)

23. Deinde Celebrans per gradus laterales ad cornu Epistolse regreditur, ubi Ministri sacri ei, dum legit Prophetias, assistunt ut ad Introitum Missse; finita vero a Celebrante Prophetia, recedunt retro post ipsum, prout ad Orationes in aliis Missis, et suo tempore cantant Flectamus genua, et Lev ate. Vide § praec. 3. n. 7. Ministri inferiores interim manent in locis suis consuetis, stantes et genuflectentes cum aliis.

24. Postea, id est, statim ac Celebrans cum Ministris ad Altare accedit, ad lectorile, in medio Chori positum, legtmtur intelligibili, sed expedita voce, in tono Lectionis, Prophetia sine titulo, nec in carum fine respondetur Deo gratias. Leguntur autem a Clericis per ordinem, incipiendo a junioribus, qui interim tenent manus bine inde ad legile vel librum, facta ante et post genuflexione in medio. Cantata tamen Prophetia usque ad finem, Lector a suo loco non recedit, neque genuflcctit nisi cantato Flectamus genua et Lev ate, quando nempe immediate Lectioni subjunguntur.

i66

-ocr page 179-

pars i. cap. v. § 4, 167

25. Interim Celeb rans legit eas Prophetias submissci voce ad Al-tare in cornio Epistolce. Quod si, Prophetia Iccta, scdcre voluerit, scdeat in loco consueto; absque ulla reverentia per viam breviorem recedcns et revertens. Ad Prophetias Chorus sedet, ac sub fincm se erigit, genuflectens ad Flectamus genua , et erectus ad Lev ate , perstat ad Orationem subsequentem, facie ad Altare versa. Dum cantatur Tractus, stat facie ad invicem conversa.

26. Ubi 11011 est Foils Bap