Huoyletraar aan de i niremUeit en Besfifurder ran Je Sterrenwacht te Itipsvj
I IT it K T llOU(.liriTS( H OVi;H(.l./l I DOCK IN MM II N 1 OK \ OK». s !• L
-K ■ vv------
aiBMOTHfeG.K DE« RklKfiU.^VE» ' r£-IT
IE I KID EN, R U A. W S I.I Til OFF.
193 B
4A
.
ATLAS VOOR DE STERRENKUNDE.
Dr. K. I 5 UTT 11 XS.
Ilnoglrrraar quot;mi 'h- I iiin isifri/ in IWslnnrihi' run ilr Slrrrtniriirhl !»■ Leipzig.
in i ikhuidi use ii o\i;iu;i:/i t ihm»|{ i n \ii t ki n T(M;\ni;lt;;si;i.
\ \ N
I )p. P. J. KA1SKI {.
mjKsvwtveRSiTEiT
t _ ÜT R EC^ T.
TK I.KIhKN. HIJ A. W. SlJTHOFF 1871
s T E r n K is- k; xj jst d ü).
STF.RHfN Kl'MiF.
•Ian igt; dt* rirlitinp. waarin In t lifinfllit liaani zu li bevindt, volkomen U-paaM. en hoogte en a/, iiiiutli /ijn ile (Ntlaire coimlinaten van lirt lieniellii liaam ten op/irlite van ilen lioiizon. (hn vihhquot; «len atgt;«|iiatoi de «-oonlinaten van een lieniellirliaain U* bepulen, denkt men zicli de noord- ot' zuid|mn»l en lie( lienielliciiaaiii op den ae«|uator n-n Ixtog van et'ii p'uoten i irkel getrokken: men noemt dan den afstand van de |m»oI tot het lieniellieliauin den pools-atstand. en den l»oojr van liet lieniellirliaain tot den aeipiator do declinatie, terwijl wederom lichtelijk is te begrijpen dat INMtlsat'stand -|- declinatie = !Hgt; zijn. Is het lieiiiellicliaani aan do ntNirdzijdo van den aeijuatoi . dan noemt nien /ijno deolinatie noordelijk: is hot aan de zuidzijde van den aequator. dan hooft men luid olijke declinatie. h«-n ponjsafstand lelt men eolitor altijd van do noord|tool tot IHO» door. l»on liiM'k aan don pool. welken een oirkellioog door tie |mmgt;Ion liethemollü-liaain luiMlreolitge-tiokkon op don aoquator. niet den gnmten oirkel. genaamd don inoridiaitn, vunnt. ol'don Inm^ op don ao«|uator tiissohon do iM'ido snijpunten dor beide geiKwiude griMite cirkels nift don aelt;|uator. n«N'nit iiion uurliook. Wederom niiM't men ondersi-lieidon ot'het honiellioliaam ton «N»si«-n of ten westen van don inoridiaan staat: in liet eene geval noemt nion don uurhook oostelijk, in liet andere westelijk: ot'i»ok men telt den nurlioek van liet zuiden, door bot westen. noorden, oostm tot liet zuidon. tot .'UMl0 graden of 'ii uren. diMir. /olt;xlat ieder uur door l.quot;» graden wordt vooi'gesteld. he /on snijdt hij haren seliijnhareu loop den aoquator ivveenialen in loi jaar, en wanneer : /ij zich in oen «lier punten bevindt. iN'gint liet sterrenkundig vom- of najaar. Daarom noemt men die punten hot voor- en na jaars begin pu ut. terwijl do aequator en ile ecliptica lieide punten genieon heblN'ii. Om nu van den aequator tot de ecliptioa te kunnen overgaan, tolt | men ook oji den aequator den lM»og van het voorjaarsbeginpunt tot aan het snijpunt govornul door «len imivirkel van het hemellichaam niet den aequator. en men iuniiiI dien Iniog do | rerlite op k I i m min g of rectascentio van het hemellichaani. Ton opziehte van don aequator /.ijn dus de |Nilairo ooördinaton de declinatie en do roohte tipk I imining. on als lieido gegeven zijn. is de richting van lo-l hemollu-haam volkomen iM'kend. Neemt men •■inilolijk de ecliptica ids li«Mifd\lak en trekt men dooi do |mni| der ecliptica en door het hemellicliaam e«*n lNM»g liNNlre«-ht op de ecliptica, dan noemt men don Imog van hot liemollichaaiii tot de ecliptica de breedte, en wol noordelijk, als hot lioniellichaam ton | noordon \an de ecliptica, en zuidelijk, als het ten /uidon van de ecliptica staat, lie hoek ' .tan de |nn11 van de ecliptica, gi'vormd door den lN»og. welke diHir het lienielliehaam getrokken i«. mot dien iloor het viMirjaarspunt gaande, of de Ixwig op de ecliptica van hot voorjaar*-punt tot het punt waar zij firesnodon wordt dooi- don b«M)g. getrokken d«Nir do |mmi| en het he-meliiciiaam. is de lengte van hot hoiiiollichaani. terwijl lengte en breedte de polaire MMirdiiiateu /.ijn van hot liemollichiuim ten opzichte van de ecliptica. l)o bolvormige stor-renkunde stelt cich ten dool. de richtingen of de zooeven genuonide polaire • oordinaten ten opzichte van een der hoofdvlakken te bepalen. he genoemde hiioliMakkon eu do groote cirkels, door welke zij begrensd vvonlon. lienevenK do hoof.l-u«'ken /ijn voorgesteld in Plaat II. lig. I. he groote cirkel N W /(» stelt don horizon \oor: het punt / hot /uidpiint. (» het o«istpunt. N liet noorilinint. \V het westpunt: F is hel /oiiithpimt l»o\en den horizon. V het nadirpnnt. he groote cirkel A v H £: A stelt den aequator mmh . welke den lioiizon iu hot «Misten en westen snijdt, terwijl V hot lieginpimt voor do telling der reehto o|iklinmung ln'teekont. P en P' zijn de nooiilpool en do znid|gt;ool van den aequator. de Iniog S \ is de grootste hoogte, welke de aequator boven den iiori/on verkrijgen kan en oen gedeelte van den meridiaan S A Z N Z'S. Kind olijk stolt de groote cirkel KKlHi do ecliptica voor. den lioiizon in (• on Iquot;. en don aequator in v en snijdende. Men hooft (Nik do aarde, wier vorm wij voorloopig als kogelvormig aannoiiion. iloor cirkels, welke met die aan den hemel overoonstemmon. verdeeld. De as. dio do worold|Hilon aan elkamlor \oi bindt, gaat door onze aarde, en de plaatsen waar zij de oppervlakte doorsnijdt worden de noordpool en de xuidpool genoemd. IX' gri»ote cirkei. welke juist samenvalt mot de vlakte \an den aequator aan den liemel. heet op de aarde de aequator der aarde: en de lood- | recht op dien aequator getrokken groote cirkels, welke ihwr de |iolen iraan. worden meridianen genoemd, he boojr van den meridiaan van eone plaats op de opiiorvlakte dor aarde, gelegen tnsseheii die plaats en den aequator, ho«'t do geographisclio broodte. en de lowk dien do meridiaan met een anderen meridiaan maakt, dien men als eersten aaiinoemt. noemt men de •.'oogra phi sche lengte van do plaats, gorekoud of geteld van dezen oorsten meridiaan. Ievens zij vernield, dut do hnitsehors als eersten meridiaan dien over Herlijn: de Franschen. ■ lien over Paiijs: do Kngelschon. dien over tireeuwich aannemen: terwijl de geo^iaphon. voor hunne plani'.'loiten. waarmedo zij den aardlNd voorstellen, /irh iN'dionen van een meridiaan. ilii v\elt;te ijk \an Parijs ligt. bijna over het eiland Forro loopt en met den naam van mo-miIi.ijii \.m l'errit iM'stenqield wordt. Kene voorname o|gt;gave dei iNilvormige sterrenkunde is • nik de In paling dor lengt** en breedte van de plaatsen op de aarde, dus do goographische plant- bepaling. |
DE VtSTK VTKHRKV ai l'frih'rlihij iu SlrrrmftrelétM; lu'MHr Ih-huihihij en dr mum-u run rrHUjt h(*gt;fdntvrren. Keoron wij terug tot do verschijnselen aan den hemel en beacliouwen wij des nachts oen oiiU'wolkton hemel, dan zal men onder de voor ons zichtliare gtorron sjioedigzoodanige opmerken. die hare phuitson ten opzichte van elkander sehijnbaar niet. en zulke, die onder de vaste sterren zeer in het oog loo|gt;end van plaats veranderen: de eerste noemt men vaste sterren, ilo laatste dwaalsterren. De dwaalsterren verdeelt men ten eerste in planoten in meer en-geren zin. waartoe onze aarde liehouil. en welke zich om de zon liewogen; ten tweede in bijplaneten of manen, welke of om do aarde, of om andere planeten loopbanen lieschrijven: ten derde in kometen, die zich eveneens om de zon liewegen. maar toch wezenlijk van do planeten verschillen door hare loopbanen en haar uiterlijk voorkomen: en eindelijk ton vierde behooren ook de meteoren, vallende sterren en vuurkogels tot dit gebied. liet licht dor vaste sterren jg zeer verschillend in heldorheid. en de helderste onder haar. wolk aantal niet groot is. worden sterren der lquot;*quot; grootte genoemd. terwijl een gnioter aantal van zwakkere tot de 'Jquot;1*quot; grootte gerekend wordt, nog zwakkere tot de grootte lie-hooren. en die stenen, welke nog even met het ongew'a|iend oog waargenomen kunnen worden. tot de (W*' grootte gebracht worden, liet ongevva|iend oog kan. naar dat oude gebruik, niet moor dan zes klassen vooi de grootte onderscheiden: hoe moer vennogend echter de verrekijker is. waarmede aan den hemel wordt waargenomen, hoe zwakker do sterren zijn zullen, die men nog kau waarnemen en hoe grooter het aantal klassen zijn zal. waarin men do helderheid uitdrukken kan. Om nu de vaste sterren tot groepen te brongen. kunnen wij ons liedioiien van de veiileo-ling des sterrenhemels in groepen ot aterrenbeelden, welke de Ouden ons reeds hoblion nagelaten. Met groote vvaarschijnlijkheid kau men aanneuien. dat de sterrenbeelden niet vroeger dan li» eeuwen vVm'h' ('hnstus liestaan hebben, on Chiron, die omtrent l'MNi vóór Christus loofde, dus kort voor den tocht der Argonauton. zegt men. hoeft het eerst steironbeelden ingevoerd. In het ImN'k Job worden Orion, de Pleiadeii en de llvaden vermeld. iloch de vertaling der oorsjironkolijko liebri-ouwsche namen i^ twijfelachtig en slechts dit blijkt, dat iu die dagen reeds enkele groepen van steiTon aan don hemel een naam hebben verkregen. Homerus noemt in de Ilias en tMvssea den lieer. Orion, de llvaden. de Ploïaden en H«M»tes: Hesiodus heeft bovendien nog Arkturus en Sirius. Ken gordel van sterrengnH'jM-n. welke zich lM'\indl iu de nabijheid van do schijnlKire loo|i-biian der zon. van de maansbaan of van de banen der heldere planeten, wordt do Zodiak of dierenriem genoemd. omdat de sterroulieolden op oenige weinige na naar dieren genoemd zijn. Mol aantal sterrenbeelden in den Zodiak liedraagt twaalf. Ptolomaeus, de grootste stonenkuudig»' der oudheid, voerde ton noordon van den dierenriem nog 'Jl sterronheolden en ten zuiden nog 1.'» sterren beelden in. Ilij de/e i8 sierreiilN'tddon heeft men in de middoleeii-wen en in latereu tijd nog gevoegd, zoodat wij nu iu het geheel lüH sterreiiln^dden tellen. waarvan er oehtor «•enige /.«mi zonder reilen gekozen en lienoenid zijn. dal vele s tonen-knndigen hen niet erkennen. Meermalen beert men vooigestold om do sterrenbeelden geheel af te schallen, doch dat voorstel heeft geen bijval gevonden. Kvenzoo is de invoering \an andere namen voor de storrenlieolden. b. \. bijbeW'lie namen, disir een zekoron Sehiller in de |7d.- renw . beialdioko namen door wijlen Professor Khrhard Weigel (gost. ItHMh te .lena. aan de verg»'telheid prijsgegeven en ook iNdmoren de door de Arabieren aangenomen namen der steiTeiibeelden. die echter slechts uit het llrieksch. naar do Arabische zeden en gewoonte ge wijzigd. overgenomen waren, tot de geschiedenis, ho oude als bij oxerlexering ons bekende storrenlH'olden. wier namen als de oude door den tand dos tijds bijna vernietigde ruinen tot ons sproken, die ons de mvthologie. de konnis. de denkbeelden, de daden, de lotgevallen, de geschiedenis, de holdon en heroën, ja zelfs de dwalingen en het bijgeloof van do vroege oudheid vertegenwoordigen, zijn de volgende iu do ., Almagestquot; aangoteekonde. he sterrenbeelden van Ptolomaeus (in het Hollandsch en hot Latijn.) a) Dr noordelijke : h he kleine lieer. I rsa n.inor. Pit ho Wagenman. Auriga. 'ii hc groote Koer. I'rsa major. I.'li he Slaugendragor. 0|diiuchugt;. :i| lllt;' hraak . Dnico. li) l)e Slang. Ser|iens. i) Cepheiis. Copheus. 15) li»* IkMig. Sagitta. T») llootes. Itoötes. Iti) Do Arend. Aquila. • it he niHirdolijke Kiiniii. Corona boroalis. I7| he llollijn. helphinus. 7i Hercules. Hercules. 18) Het kleine Paard. K(|uuleus. S( ho Lier. Lyra. PI) Pegasus. Pegasus. he /waan. Cvgnus. V2()| Andromeda. Andromeda. Ill) Cassiopea. Cassiopeja. 'Jl » lie hriobiN'k. Triangulum. Ih Perseus. Perseus. |
11 ItHKNKI'N'ht
1») I if nlerreiilweldt-u in Hrn ftiermrifm | |||||||||||||||||||||||||
|
Vissrhi'll. |
. LIIH'si. iorii. Srorpio. Inillt'r.
W.M^srliaal
K...
!)) !gt;.• Ikikor, Crater.
Id) he Uaaf. ('orviis.
111 I'ontaurus. ('entaiirns.
1'Ji he Wolf. Lnpns.
I.'i» liet Altaar. Ara.
li» he xnidelijke Khhiii. Corona anstnilis. 1.quot;») hi- ziiidelijke Viseh. I'iseis anstrinn*.
Kridani Persei Tauii
u Aurigae ,i Ononis / « « n
Argus
= Achernar — Algol = Aldeharan = Ca|N'lla = Uigel = hellatrix = Itetelgeuzo = Canupus
(f
rt Canis majoris ~ Siiius u (tominonim ~ Castor
11 Het Hlt;Mgt;ilt;lliaar van Uer«'iiiee. Coma U«'renioos. bi) Antinoiis. Antinous.
M) IMioenix. I'laM'nix.
ilTucan. Toean.
.'n ho kleine Waterslang. Hvdrns.
(gt;l Do hnit. (^olnmba.
7» he /waardvisrh. Dorado.
S) ho vliegende \ iseli. Kficis volans
'.M Hot Krnis. Crnx.
10) liet Kameleon. ('liamaeleon. 11 I he ll(»ninglgt;ij ■ Apis.
I'Ji he zuidelijke hrielioek. Triantfiilnm australe.
l:t) he I'arailijsvogel. Avis Indira.
liiho Panvv. Pavo.
ITi) ho Indiaan. Iiidns.
hi» he kraanvogel of'Klamingo. (irns.
171 he (iiralVe, Camolo|»ardalns.
IS) he \ lieg. Musea.
l*h ho Kenhoorn . Monoreros.
'JOI he Kik van Karel. Kolan* Caroli II.
%J!) Hot Hart van Karel II. Cor Caroli II.
±2) Do Jarlitlionden. Canes Venatiei.
he Merg Maenalns. Mons Maonalns. 'J'i» ('orU'ins. ('erlwrns.
*2.')) he Vos, Vnl|Ngt;el|la.
'JO) he Hagedis. Laeerta.
'27111 el Srliild van Sohiesky. Sentnm Soliiesei. '28) lie Iaiix, Lynx.
•21gt;i he kleine l.eenvv. L«'o minor.
(0» he kleine hiioliook. Tnangnlnm minus.
Ml) he Sextant. Sextans.
'.Ï21 he IUgt;eldhoiiwerswerkplaats. Xpparatnssenli»-toris.
Mill he -. heikundige Oven. Apparatusrliemieus. lilt Hel Slingeruurwerk. Ilorologiinn l'endulum. Xn Het ruitvormige Net. Uetiienlus rhomlMMdalis. IMi) he (iraxeerstitt. Caola seulptoris. 37) he Schildersey.el. IMuteiim rietoris.
;W, Het Srheepskompalt;. hvxis naulira.
IRh he Lueht|Mtnip. Antlia.
Vo» he ( Mant. t K-tans.
41) he Passer. Cireinns.
'»'2) Winkelhaak en Liniaal. Norma el llegnla. ill) he Nerrekijker. Tulius aslronomiens.
'i'n Het Microsroop. Miei-oseopinni. 'm) he Tafelliorg. Mons mensa*'.
'M'm Hei Rendier. Kangifer. i7 gt; De Ihandenhnrger S(-eptei . Sreplrnm Hnin-
denhnrgieum.
iS) he Stier van l'oniatowski. Taurus l'oniatovii. Wh he Kor van Krederik. Ilonores Fridoriei. .quot;iO) he (gt;ogs|lM'waker, Custos niessinm. .M ) he Kluizenaar. Turdus solitarius.
•V2) Het Mnuripiadi-.tnl. I^nadrans niuralis. .'i!!) De Harp van (leorge. Ilariiu (leorgii. .quot;Vil he Telesroop van Hersehol. Telesropimo Her-seholii.
•V»)he Luehthallon. lilohus aeroslaliens. '»0) h«- Itookdrnk kers werk plaats. Offieina lypo-graphiea.
.'»7) De Eleelriseermaehine. Machina eleelriea. •quot;iX)he Kat. Felis.
.V.h he grooto Wolk. Nelieeula major.
I'iO) he kleine Wolk. NelM-mla minor, he twee eerste sterren heelden stammen nog alquot; van den ouden tijd. do daaropvolgende li moeten door heroernde zeelieden, h. v. Amerigo Vespueei. Andreas ('«nsalis en Pedro de Medina . ingeviK-rd zijn. Jakoh Bailseh (de schoonzoon van Kepler) heeft 7 nieuwe slerrenheel-den. Halley de sU'rrenlM-olden nquot;. '20 en '21. Hevelius nquot;. '2*2—31. Lacailh- n®. IW—45. Ia'-monnier nquot;. il» en frl. Kirch n0. i7. Poezohut nquot;. W. Hmh- nquot;. ÜL 56 en .'»7. Lalande nn. TtO. •V2 en 58 ingeviM-rd. Nerschoidorio van deze sterronlN'oldon zijn echter niet op onze kaarten (Plaat 1 en '2i gehracht. bovendien zijn daarop, om onduidelijkheid te voorkomen. alleen de grenzen der «terrenbeelden aangegeven, en de aflioeldingoii. die men daarvoor verzonnen beeft, weggelaten.
l ) I if zttitMijkf:
1) l)r Walviscli. ('«'tus.
Orion, Orion.
;() Krilt;iaiiiis. Kriilanus.
\) IV Haas. Lcpiis.
r.i h«gt; Homi. Canis nuijoi.
lt;») ho kloitif i{onlt;l. Canis niinor.
7) Hot st lilj» Argo. Aiyus.
S) ho Waterslang. Hytlra.
Omtrent liet ontstaan van lt;lo/.o nanu'ii iM'xtaan ••••n gitjot aantal mvtlion. on Itijna «Ie lu^'lo ((lit-ksi-lif iiivthologü1 xoihIo U'liaiKlelil nioctcn worden, als nioiiilon (M»i's|ii'ong «lor nanioii wensj-hte op to zoekon.
Bij «lozo iH HU'nonlKH'Iden zijn hot oon na het antlor in rlii-onoio^isrlif vol^«Hilo «Ie volirotMle
j/»'Vo4'jjd:
h) I ertlffl in ff in naar de grootte; iionfnl der route nterreu in iedere k/tmne,
Sterrentyêten. Sterrenkaarten.
De reeds genoemde verdooling der sterren in klassen, naar hare grootte of'helderheid. moet men zich niet /.iNidanig voorstellen alsof' alle sterren van do l*1** grootte even helder /ijn daarop dan volgen sterren der '2d,' grootte, die weder in heldorheid aan elkander gelijk, maai minder heldor dan de sterren der l•l,, grootie zijn. enz. he sterren der l,','* grootte verschillen onderling /.eer in lichtkracht en de overgang tot sterren van de '2,1,■ grootte is /.eer trapsgewijs, alsook de overgang tot die dor .l'''quot; grootte. Waneer men aan verschillende stenviikundigon vraagt naar het aantal sterren van de l»1'-. J'K en/, grootte, zal men daarom niet juist dezelftle getallen verkrijgen, want de een hrengt de/.e. de ander gene ster tot eene klasse van griMitt*-welke een ander tot eene meer heldere of'moer zwakke rekent: toch heeft men zich redelijk daarin geoefend en ook door bijzondere werktuigen, photometers, de verhouding der holderheid liepaald. die tusschen de sterren der l*1*quot; en die der •2lt;,,■. tusschen die der '2^* en die der IH' griMHte. en/. U'staat. fiomiddeld noemt men aan dat eene ster der l*'1' groott*- '2!niaal moei licht heeft dan eene ster dor '2d•' grootte, deze wederom '2!maal meer licht dan eene stel der H-*quot; griMitl»-. enz., zoodat eene ster der lld*' gnmtti- omtrent lOOmaal zwakko licht geet'i dan eene ster der l-1'quot; grootte, hit getal wordt echter dadelijk aanzienlijk veranderd, ils men de verhouding der lichtlioovt-elhoden van de eene griMitte lot de andere sl. chts een vveinii' w'yzigt; neeml men voor die verhouding hij vimhIkm-M in plaats van '2} slechts '2,^ aan. dan zoude eene ster der fi-* griNitte I7'2 malen zwakker zijn dan eene der l'1' giiNitte. wolk irotal meer met dat. hetwelk diMir Sieinlieil gevonden werd. 1S'2 namelijk, overeenkoml.
Hier zij tevens vermeld, ofschoon wij bij do lieschryving der zon daarop wedei lorugkonicn. dat naar de nieuwste metingen van de vaste sterren die het dichtst bij ons zijn. de zon omtront rMMNMl millio4gt;n malen meer licht heeft dnn «njne ster der l*1' grootte, wier helderheid gelijk aan die van Ca|iolla is.
Het aantal sterren dor lquot;lr grootte liedraagt van 17 lot '2i. Aigelander teil er '-HL welke wij hier willen laten volgen:
Men heelt «mk aan at/.ondei lijke sterren. voornamelijk .t.iii do lieldore. namen gegeven, welk»' der!-nil liet Criekscli en Latijn. viNir liet grootste gedeelte oelitor nil liet Aralasili genomen zi|n. Slechts weinige van deze namen worden nog gehrnikt. de sterrenkundigen liohlien algemeen voor de voornaamste vaste sterren do wijze van lieiiaming aangenomen, welke do Angshnrgei • ••ehler en sterrenkundige Johann haver in zijne in hel jaar KMKt te \\ ••enen niigegexen n I lanometriaquot; aangeeft, he sterren in Mnler sterrenlM-eld duidde hij altijd naarmate Iihkm helderheid met de (iiieksrhe letters «. jl. /. ft. #. en/, aan. terwijl, als men aan hot einde van hot alphalM't was gekomen. nog »«enige Latijnsehe letters tin-geviwgd werden Knkelestei-ren zijn «Nik nn niet de nniiiiners gemerkt, waarnaar zij in do sterren lij sten op elkander volgen. /«Mi noemde haver h. v. do helderste stor in den W'agenman «. de daaropvolgende in hel derheid [{. in den Leeuw de helderste u. de daaropvolgende in heldorheid i enz.
Tot de thans nog dikwijls gebruikte namen \oor de heldere sterren, die hijna allen van de eerste grootte zijn. ItohiNiron:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Men lell IITi sterren van de •2,1•■ griMitte. 190 van de It*». '»'2.'» van de i4*. IIOO nagenoeg van de .V*' en omtrent iljoo van de lid,■ grootte. Omdat nu do sterren van de f»»' griMitte met |
U |
('anis minoris |
— |
Procvoii |
(i |
Geminonim |
— |
Pollux |
u |
Llt;Hgt;nis |
— |
Regulus |
ft |
Virgin is |
=r |
Spica |
u |
iiiNitis |
— |
Arkturu- |
tt |
Coronae |
(iemma | |
ft |
Scorpii |
= |
Antares |
ft |
Lyrae |
— |
Wega |
ft |
Atpiilae |
— |
Altair |
u |
Cvgni |
helleb. | |
Komalhaut. |
s I F.HHFNKl snK.
het bloote oop nog even kuiuu'ii uuitirn uiiilersclieitlen, bedraagt het aantal lt;ler met het ongewapend (K)p zichtbuii' .sterren aan den geheelen hemel ti-n naastenhij Dat aantal Nvordt aan/ifiilijk groot»t. als men het oog wajient, dn» als nien een verrekijker ter hulp neemt. Ken grwonc tooneelkijker is reeds voldoemle, om sterren van do 7d,■ gr»M»tte te lien, nvmt aantal omtrent liMNK» hednnigt; «tii kijker, die een weinig meer vermogen herft. een kleine zakkijker, laat t«M' sterren van de H*1* pootte, wici aantal op JtNMKi gosrhat wordt, te undt ischeiden. en iedere volgende klasse bevut omtrent «IrieinaU'ii /••«iveel sterren. Naar de volbrachte waarnemingen bedraagt het getal sterren der IM* grootte I itMMM». zixNlat de som van alle sterren tot en met die der W* grootte meer dan 'JtNMNNt lieloopt. Indien men met een verrekijker sterren van de It^** grlt;Mitte. wier aantal meer dan U'draagt, van di' gr»K»tte ten getale van Ij iniHuMii en van de liiquot;1* grootte ten getale van -i millitH'ii zien kan. dan worden de sterren die met het gewapend uog gezien kunnen worden schier ontelbaar, en hoevele milliiN-nen sterren men met onze Ih.'sU' werktuigen zien kan, is ter nauwernood op te geven. Om eehter een benaderd getal daarvoor te geven, zullen wij. zooals nu algemeen gelirnikelijk is, aannemen, dat de liehtmassa's der afzonderlijke sterrenginotten in «'ene meetkundige reeks afnemen, dat dus iedere hoogere klasse tij maal meer licht heel't dan de voorgaande, en als men het liehtverlies door absorptie in de glazen der kijkers in aeht neemt, en daarvoor, omdat bij grooteiv kijkeis de glazi'ii dikker zijn. v«M»r iedeien griNiteren kijker in de volgmde o|igave lU jiereent meer iu lekening brengt, vindt men langs proefondervimlelijken weg. dat men met een kijker van
zien kan. Noor een kijker van de laatstgenoemde almetingen. zoude het getal der zichtbare sterren tot op ITiO millioen stijgen. Onze gnMitste kijkers hebben nauwelijks de laatst opgegevene afmetingen, he refractoren te Berlijn, hoipat. I psala. Ilambmg en Home hebben nagenoeg eene o|N'ning van '250.......die te Kopenhagen. Munchen en Greenwiili IMHIquot;quot;quot;. die te l'ulkowa en Cambridge (Amerika) itHM»»quot;-en eenige nienwei'e werktuigen van deze soort in Amerika en Kngeland TitNi—titH»quot;quot;quot;- opening. Met de griN»te spieg(gt;lteleM'open. hehbende een spiegel van één meter middellijn, en zelfs nog gn mi tere spiegels, ziet men niet veel meer sterren. Z'MwIat met «Ie thans voortgebrachte optische hulpmiddelen het aantal sterren niH meer dan ItM milli«ien In-draagt. l)e verhouding, die bestaat tussrhen de lichthoeveelhedeii der stern-n onderling. heblM'ii wij. zooals thans gebinikelijk is. v«Mirgesteld door eene meetkundige reeks. Men lieefl dat wliter niet altijd gedaan en lt;M»k wel daarvoor eene rekenkunstige reeks genomen. \V. en J. Herschel spreken b. v. van sterren \an de en lilt;H»geie klasse, welke wij nu ter nanwernood tot de 14de grootte brengen, hat verschil in het aannemen der grootte lgt;estaat nu niet meer in die mate, sedert wij eene meer juiste omschrijving van de grootte der stenen hebben en pho-tometrisehe metingen volbracht werden. Hoeveel de liehthoeveelheden der h1'quot; grootte onderling verschillen is reeds gezegd: enkele van «lie sterren zijn aanzienlijk meer lichtgevend dan andere, en in den nienweren tijd heb-Im'H eonigen de ster iVoevon in den kleinen Hond. en anderen Wega in de Lier of Cajiella in den Wagenman als stenen van eene gemiddelde l*1'' grootte aangenomen. Ik* sterren Uegulus in den Ixnmiw. Aldeltaran in den Stier hehben nauwelijks half ziMtveel licht als Wega. terwijl Sirius volgens verscheidene pliotometriselie hepalingen minstens twee malen zooveel, volgens sommige vier malen z«M»veel lieht heeft als Wega of Cap «Ha. Lijsten waai in de stenen vernield zijn naar hare polaire coördinaten, lengte en breedte of rechte opklimming en r/eclinatie. noemt men sterre n lijsten, van welkt' wij thans eene groote menigte bezitten. I it ctn geschiedkundig oogpunt zijn alleen merkwaardig de ster-n'lilijst van llippaielms. die welke Ptoloniaeiis in «Ie nAlmagestquot; ge.-ft. en waarin lOiit» stei-ren viMtiki.men. eem» van den steneiikundige l lugh lieg. den kleinzoon van Tamer-lan. sterren bevattende, waaiaan een commentaar met IWO stenen toegevtM'gd is. en eene lijst van fveho Hrahe. waarin 77tgt; d«m»r hem waaigenomene sterplaatsen viNtrkoinen. Ondn de latere lijsten van Hevelius, Hallev. Lacaille. Tohias Mayer. Mamstced en Hradlev heelt de laatste, waaiin sterplaatsen vooikomen, die Hessel nauwkeurig herleidde en in een weik getiteld .. h iindameiita astronoiniaequot; uitgaf, de meoste waarde, he sterrenlijst van l'iazzi voor het jaar IHCIO bevat 7()44i stenen, die van Lalande r llistoire c»-leste franvaise,quot; naaj' |
' de h.ngelsche uitgaaf. 471119 sterplaatsen; de Zonae van Desselomvatten 750ii waarnemingen van sterren, die liggen binnen een gordel aan den hemel van if»0 zuidelijke declinatie, aan welke zich de Zonae van Argelander van V»quot; tol StH1 mMM'delijke declinatie met hare 'jti-i'jr» stern n en de zuidelijke Zonae van 15quot; tot IVl0 zuidelijke declinatie met sterren aanslui ten. Het grootste aantal van benaderd liepaalde sterplaatsen In-vat de nl)urchinusterunglt;l van Argelander, welke zich uitstrekt van zuidelijke declinatie tot aan de niN)rd|MM»l en waarin IftiiliW sterren van de ll',,f tot de '.M'quot;—grootte vtMirkomen. he meest lM-HM-mde sterrenkaarten zijn: de in het jaar ItitKI diNir Haver uitgegevene n Cranometriaquot;, de in 17*2*) uitp^even atlas van Klamsteed (waarvan verscheidene nitvraven iN'staan). dan de pl ranographiequot; van l(«Mle (groote cn kleine uitgave), de atlas van Haitling (sterren tot de '.M'- grootte lH-vattende, en hij welks vervaaiiliging in het liegin van deze eeuw «Ie eerste kleine planeet, namelijk Jnno. gevonden is), en verder de voor sterren van de (Wquot; groette viMatretTelijke n l'mnometria novaquot; van Argelander. Onder de sterrenkaarten voor telescopis* he sterren uuwten in de eerste plaats vermeld worden de do«tr de Acadeinii' te Ueiiijii uitgegeven bladen, welke van — 15° tot -f- I.V reiken en onder den naam van de „Academische Sternkartenquot; hekend zijn: de meest omvangrijke van alle sterrenkaarten is eehter de „Atlas des nördlichen gestirnten llinimelsquot; van I Argelander, uitgegeven in -40 griMgt;te hladen. die de plaatsen van de reeds genoemde IWillW sterren bevatten. Op onze platen 1. quot;2 en •( is de sterrenhemel afgebeeld en wel o^i Plaat I Fig. 1 de noordelijke hemel van de pool tot den ae«|iiator met alle sterren tot de .»at- grootte, die door verst hillende teekens van elkander omlerseheiden en gemakkelijk te vinden zijn: plaat 1 Fig. I stelt op gelijke wijze den zuidelijken hemel voor. en omdat op die wijze de sterrenbeelden van den aeijiiator en van den dierenriem gescheiden zijn, Iwvat Plaat II een ae«piator-gordelvan — tot -f- :W)quot;. terwijl al de drie kaarten gelden voor het jaar 1875. he figuren der sterrenbeelden zijn niet geteekend. maaralleen zijn hunne grenzen door gestipjM'lde lijnen aangegeven. In ieder sterrenlx^'hl staat de l.atijnsche naam. en bij de lnMgt;fd-sterren zijn tirieksche letters gevoegd, he Melkweg en de \o«»r het ongewapeml oog zichtbaie sterrenho«t|M-n en nevelvlakken zijn d«Mgt;r gnM-|Ngt;n van stippen aangewezen. Hovendien zijn op de kaarten gebi-ucbt de parallelcirkels van IT» tot 15 graden, de uurcir-k' ls van uur tot uur en de ecliptica, he namen der maanden, die aan den rand staan op Plaat I en quot;2, beteekenen den tijd. waarop de zon in het daartegenovei*staande sterrenbeeld van den dierenriem staat, hat sterrenbeeld rufmineert alzoo des middags, of dat hetwelk 6 sterren-( iM-elden daarvan verwijderd is des niiddernachts. Om de sterrenheelden te leeren kennen gebruikt men eene eenvoudige leermethode. Men im-gint met een reods im'kend. gemakkelijk te vinden sterrenbt-eld. trekt, zinhiIs men «Hik op ! «Ie kaarten gedaan heeft, d«Mir «Ie heldere stenen rechte stre|gt;en, verlengt «lie strepen tot op «-«-ne lgt;epaal«le l«-ngte «-n komt dan «»p an«lere sterrenbeeUen en stern-n. (laat men h. v. uit van «l«-n gr«ngt;ten lieer, trekt ni«-n «Kmh* u en J «-en stre«-p. en verlengt men «lie streep mm «Ie zij«l«' van a lot ««p vijf malen ban- lengte, «lan k«tmt men aan «Ie poolster, w«'lke t«»t «len kleinen lk-«'r lM-ho«gt;rt en «li« ht hij «1«- noonlpool staat. In tegen«»\«gt;rglt;-stel«le ri« hting van «Ie iiimm«I|nmiI. nagen«N-g even ver van haar verwij«l«-nl als «1«- gr«Ngt;te Ue«'r. ligt ih'ii sterrenbeeld i VN«-Iks iMHtlilsU-rn-n «-« n groot«- W v«gt;rmen — nam«-lijk Cassi«»peja. h«-nkt nien eene lijn, ' v\«-lki- «l«-n gr«m)t«-n Heer aan Cassi«»|M-ja v«-rhindt en «mtk «hwr «h- n«N)r«l|NM)l gaat, en trekt men | «ItHir «Ie n«Nir«l|NMil een lijn l«NHlre«-ht «gt;|i di«' richting, «lan k«)iiit m«-n op een afstand, een wei-i nig gr«m«t«'r «lan «li«' tusselmn «l«'n IW-«-r «-n «l»- |km.I. aan lM-i«le zij«l«-n aan tw«'«' heklere sterren van «1«' l,u gr«Mitte, nainelijk W«-ga in «1«- Li«'r «-n Capella in «len V«»«-rnian. Ih-t venler «l«xgt;r-tivkkeii van zulke strepen l«-iilt t«it «1«; kennis van alh- steiivnlieeklen: die kennis noemt men il«' Astrognosie «'ii de bamlelwijze zelve noemt men «1«- methode der alignementen. «•» /gt;f ttrandertHijen non ilru ittrrtHhemel. Inrertjijehrnckl door de Prnccesaif, Sututie en Aberratie. Onze sterrenkaarten gel«len vikii- liet jaar 187.'». maar h«-t milpiint «Ier vei-d«-«,ling. het snijpunt g«'v«irmd «loor «len a«M|uator en «Ie «-« liptica verplaatst zich d«xu' «Ie aantn-kking. «lie de maan « n «l«- zon «»|i «»nz«- afg«-platt«gt; aanh» (/.i«' «l«- natunrkun«lig«gt; sU'rn'iikumle) uit«M.-fent, onop-hiaidelijk «»n zoulanige wijze, «lat «lit nulpunt jitarlijks 50.quot;2 t«-rugwijkt. hit teruggaan van h«'t iiiilpunt n«m-mt men «Ie Prai^ essie. «-n hn-ngt t«»w«-eg, «lat «1«' |iool van «len a««|uator z}«h in «-«'ii tijdvak van 'Jt»tHKgt; jar«-n «en «Ie |km»I van «Ie «gt;«-lipti«^i ls?weegt. zooals Plaat II l ig. 11 aangeeft. waarin A H «len a«-«|Uat«tr «)p «'en zeker tijdstip voorstelt, en A'B'«len in e«-n tij«!\ak van IlilMM) jar«-n veramh-nlen statui van «l«-n a«gt;«|uat«»r. Ii«-n«- kleim* scbommeling van «Ie as «l«?r aanle, wrelk«' men NuUitie n«m-mt. en «Ih* in Fig. II Plaat II d«Kgt;r «Ie ge-g«tlf«l«' stiirp /gt;// vtMugestehl is. huiten rekening latende, wordt de lengte van i«,«ler hemellichaam «l«m»r «1«- pra«'« «'ssie de reeils gen«R-ni«le iirootheid van '2 gewijzigil. terwijl «h* bn'e«lte «l«-r heni«-lli«hainen g«,heel onveramh-nl blijft. 13ez«? veran«l«-ring «Ut lengte la-eft ook v«-ran«lt?-ring«-n in r« « ht«- «ipklimining «-n «l«-«-linatie ten g«,v«ilg«'. w«-lke praec«'ssi«' in n-chU- ««pklimming ■ en declinatie g«-noemd wonlen. |
sTFnn FNKI'N'DF:.
f)»M»r «1«' priHTt-ssio vnplaatst zirli nu lt;1«' |hm»I van «(♦•n aeqii;i(or «Ion linm-l. m ster der 'JUe ixrootte Ursae miimris, welke legenwmndig het «lirhtst bij «Ir |kk»I staat «'ii «lam-oiii poolster genoeiiul woiilt, droeji voor lt;l«' jxeboorte van Christus «l»1/.»'!! nalt;iiii ni«'t: «l»1 roeds genoemde sterrenkundig' Hippaivlius kon den naam |Miolster voor do/»- ster niet gebruiken. Thans is de poolster niet meer dun 1° ±2 van de |k»oI viM wijderd. nog ;MM» jaren na«li'it do |S)ol haar al meer en meer, en na verloop van dien tijd zal de afstand niet meer dan '21 zijn. Na verlitop van quot;JiHW jaien zal oone andero stor. y ('ephi'i. aauspuiak op d.-n naam van |Ktolstor kimiK'U maken, olsrlioou zij 1° .»1 van do |hmil vrrwijilord blijft. Nog later zullon p en u Cephei, als ook «1 t'vgni lu-t duhtst bij de |mio| ^aan. on na omtront li^HM» jaron zal de ster der lll,e prootti' W'egii in lu-t sterreiiln-Hd dt- I.icr do moest volkomono |NMi|ster zijn: dan volgen i Herrulis, r llereulilt;, i hraconi^. « hraeonis. / Drunmis, totdat na 'iTitNH) jaron do tegenwoonligo poolster weder aanspraak op dien naam maken kan. Hot nulpunt dor verdeling iu het teoken van den Kam \i«'l jaron voor do ge-boorte .vhu Christus met het Is'gin van lu-t sterro n ln-old de Itam. 1 WH) jnron voor Christus niet het midden van dit sterrenlHfld samen; nu ligt het nagonoog in lift iM'gin van bet stn-renls'eld de VisfH-hen, en na Hhmn» jaron zal dat punt in b»! storreulMvld do Woegsrbaal vallen. Voor eon zeker punt op de aardo veranderon dus do bovon ilon borizon ziebtbare stonvn-bi'elden en na duizenden jaren zullen op onze breodte de sterrenlu'elden de Haaf, de Heker. de Waterslang, de grintte Houd (niet de srbitterendo s|igt;|-Sirius), de hgt;nblt;Mirn. ()rion. de kleine Hond, Kridanus, de Walvin-li en de zuidelijke Viseb vonlwijiu-n. Daarentegen komen aehter-eenvolgens te v(Hgt;rsebijn; de stenenberlden Centaiinis. het zuiilelijke Kruis, een deel van «Ion Kik van Karei, de Wolf, de znidelijkc hrieboek. Altair. de zuidelijke Kroon, de l'anvv. de Indiaan, de Paradijsvogel. Tnkan. de Kraanvogel. IMioonix en het nu nog onzirbtbare gedeelte van Kridanus. |
Ilebalve door de Nutatio. wier p^'iiode bijna IS jaren In-draa^t en die de plaatsen der hemellichamen alleenlijk bijna HMKsigsecunden (in den grooten cirkeh verandert (zie natuurkundige sterreiiknndei, ondergaan de sterplaatson nog eene kleine verandering bierdiMH', dat de snelheid van de beweging van het lirbt niet oneindig groot is. in-t licht zicb niet plotselijk v(»ortplant. Omdat de aarde zirb in bet wereldruim voortlgt;evveegt. zal een lichtstraal. welke nu vaneen hemellichaam b. v. van de zon naar de aarde gericht is, niet meer de aarde treden, maar bij gaat baar vlabij, wijl zij zirb vooithewugen heeft, en indien de lichtstraal de aarde treft, kan hij niet gericht zijn in de lijn waarin op dat oogenblik de aarde en de ion gelegen zijn. maar naar eene plaats die de aarde door bare voortgaande l»evveging in den tijd bereikt, welken bet licht Iteboeft om tot de aarde te komen, liet versebil in Iwide riebtingen noemt men Aberratie van het licht, /ij bedr-.iagt. omdat bet lirbt in ivni- seeoude 'rj» m h t niijleii en in dienzelfden tijd de aarde i.I mijlen allegt. ten hoogste,, als beide bewegingen loodrecht op elkander staan, Usigsocunden. I)e plaats, waarop men et'ii bemellicbaam werkelijk ziet, miM.'st men de srbijnbare noemen: gewoonlijk verstaat men echter onder schijnbare plaats die. welke men verkrijgt, als men «Ie straalbreking in den dampkring niet in acht neemt, en zich geplaatst denkt in bet middel-pnnt van de aarde. — Het l»edrag der mitatie en aberratie, is in lt;lf schijnbare plaats lgt;egre-pen. He plaats van eene ster. welke bevrijd is van den invhs'd van alH'rratie. nutatio en een deel der praecessie, welke zicb op een Itepaald oogenblik opInNipt. noemt men de middelbare plaats van de ster voor dat oogenblik. en om een overzicht te geven van de inriebting der sterrenlysten, zullen wij de plaatsen van alle sterren tot de iJe grootte samenstellen, en wel geldende voor bet Itegiu van bet jaar IST.V Om de sterren gemakkelijk voor een ander tijdstip te kunnen herleiden, is er bet Itedrag der praecessie aan toegevoegd, In de volgende taliel In-vat de eerste kolom do namen der sterren en die der steirenlM-elden . waarin zij staan, de tweede de grootte, de derde de rechte opklimming (Ascensio recta A l{). de vierde de praecessie in rechte opklimming, de vijfde de declinatie (Uedi natio. (1» en boven-dien iMihudt -f- noordelijk van den aeipiator, — zuidelijk van den aeipiator, en eindelijk lgt;e-vat de zestb» kolom de praecessie in declinatie. liij de praecessie is, waar het mogelijk was, tevens de jaarlijksche eigen Im*weging gevolt;»gd. |
Lijnt van alle va^te starren tot «Ie l'1, grootto9 irehlcnde voor liet jaar |H7.gt;.
BENAMING. |
|
STF.RIJF.NKI NHf.
fö
'.chi* ver- Peeliutto 1 andcrlng.
£ Rpchte 1 Jaurlijk- | Jaarlyk-
r lt;gt;|ikliiii- -.In ter- Orrlliialii'lkchvTfr» t mini;. ■■•4erta«. i»iid(rin(
MKNAMING.
: 11. m. s. ! s lu 5S| 19 57 31 2 -(-30 .'i - 30 43
37 35'-f-3H34 3« 8
41 15 -f-4H 47 4-
52 311 55 5 4-
9 3 24 4 4 30 7 52 4-
114 II 5(1 13 20 13 45 4^ Is 10 4
19 5 4-21 27 21 39 j
34 29 :{8 4:1
42 5 4 MM -4 45 391 It tt 4
10 0 a Otl -4
I 321 I 431
4 30 -1-910 4 9 33 0 41 '
10 401 13 4
I 111 4
20 3' 20 39 4 2131 20 14
tl 1ft -4
38 S(»i W IS 41 24 4:5 27 40 19 48 51 - -
53 t2 4
54 17 M If •
50 0
M II • i 2:lt;s -t-
7 H 11II
II 1 1441 - -15 1H
U. III. «.
14 27 35 -
34 51 -36 1 1 -30 28 -39 32 -39 50 -43 tO 43 5H -45 37 -
50 21 -
51 2,-
gt; L'rMe majuris F Arj{'quot;i«
J llvdrae r Cancri
gt; Argils J Cancri j: Argus I Cai cri
■ llydrac 'I Ar^us llydrac 1 I'rtac niajori.H. it' Cancri 10 Crsat- niajoris
Aruus Carinac llyiirae 38 l.\iirilt; /9 Ar^Aa 40 l.\Dris * Ai^üs
I II. Drnronia
H|Jnt
h I 1 sac majori* *gt; * m
V Argus
» 11yd rae o bonis
» Ursiie majoris
gt; Arftua u bonis gt;4 ArgAa
21 b'tui» min. *7 quot; 15 Sntantis r. I^-onia llyiirae q Velormn k Crtaf inn juris I.ronis
ArgA*
Y l-ioni«
a I r«ae majoris -lt; llyilrne 31 bonis min
llvdrae (lt; bonis p Carinae •*' Argils.
01 8.0 -59 f t
0 8.4 -
2155.1 -
52 28.7 -18 30.7 -32 44.1 -
29 12.9 -0 52.0 -
54 14.9
0 25.2 -48 31.8'. 12 20.4 -42 10.0 -47 88.9
42 55.7 -70 2.2
2 50.-1 37 I9.H
09 12.2 -
34 r.r..2
58 45.0 -64 28.7
51 52.0 .
S 7.1 -
03 30. t -
52 1 t.7 -39 55.2
0 34.5
10 27.0
24 2lt;gt;.9 -
59 37.5
04 29.0 -
20 35.7 :,3 5m. t
35 51.2 17 22.3 .
lt;» 14.3 -12 34.0 11 44.2
41 3t».3 .
43 32 2 -
21 2.4
09 25.1 20 2H.5 -
42 7.r. ■
10 Hi 37 20.s
30 25.9 9 50.9 ■
01 2.5 03 tt I 59 1.0 ts 45.5 • 15 32 5 34 53 3
25 25.0 ■ 17 38.0 57 3.1
02 25.5 2137.1 45 10 0
33 10.0 14 (gt;.1
0 42.8
11 13.0 10 59s
■ 0.19 0.19 0.10
-0 21 .OJI 0.28 -0.21
■ 0.22 - 0.22
0.22 -0.22
- 0.23
- 0.23 . 0.23
0-23 -0.24 0.24 0.26 O M
- OJI
- 0.25 . 0.25 .0.25
.OJI
- 0.20 , 1M
- (».27 0 20
-1127 0.27 -0 27 0.28
- 0.2H 0.28 0.28
- 0.29 0.2®
- 0.30 0.30
- 0.30 0.30
0 30
- 0.31 -0.31 -0.31
0,31 -0.31 0.32
- 0.32
- 0.32 0.32
-0.32 0.32 0.32 o 32
- 0.33
- 0.32 0 M
0.33 0.34
- 0.33 0.33 0.33
- 0.33 0.33 IJl
5.04 1.24 — 3.18
3.49 1.72-3.42 2.411 — 3.051 3.ls| I or, — 3.18 4.14 3.2H 3.92 4.la 2.2«' — 0.52 — 3.13
3.7 '•! 0.711—
3.07 1.00,— 1gt;0 —
9.1»
4.81
4.05
2.a7 — :t { k; 3 21 3.42 4.331
1.50 — 3.42 2.10 — :{.5r, 3.2H
3,07 4 3.20
2.94 —
3.041 3.35
1 41 —
3.30 3.00 -f-f I 3.49 111
3 10
2 12 — 2.13 —
2.31 —
2.95 — 3.371 3.27 I 2.95! — 3.o; 3.2i; 3.7''! 2,9''1 3.40| 2.91 —
3.20 3.10 U-
3.21 3.20, 3.00 — 3.10
3J3| :vo(i —
Tiuri y Ononi»
ft lirpurit J Oritnis r ('ulunibai' n lA-puri* 3
A Ononis I
3.78 — 41 30.5
1.01 lOlM t.so —64 25.0 3.90 -40 51.0 2.S2 4- 10 57.31 8.80 11 15.9!
3.10 — 6 6.8
2.02 27 30.1
3.03 4 2 25.2 3.31 - 15 28.0 3.31 —15 31.2
2 70 1937 2
3.90 -42 37.7 3.3h — 41 Hfi.0 0.25 74 40.0
3 50 -24 47.3 2.20 40 63.11 2.57 4- 27 20.21 t.2s r.l 87.8 5.61» -08 12.91 8.23 j - 8 55.21 2 42 4 33 40.9 J
3.91 tO 11.7 4.05 —41 14.3
2.27 4 37 49.01
0.1 4 72 10.7, 1.33' 59 24.3 2.48 29 32.3 2.15 4 41 16.0 3.9S j — 40 44.7 2.14 41 19.5 2.41 4 31 40.9 tJ4 it 22.3 2.S7 10 57.5
2.51 27 8.2
1.11 17411 3.07 —29 21.9 2.20 4- 37 2.5
2.52 4 2041.0 2.95 4 0 49.2
2 92 4 7 4t.s 2.77'4 I6 4H.9
3.13 _ 3 2.S 2.70 4 IS 81.7 5.25 _ 63 2.3 2.99 4 451.3 2.30 4 7S 10.7 2.77 4 10 4.3
3.02 — 25 45.2 f II • 27 I t 5
3.54 — 22 15.8 3.97 —38 16.1 •13quot; --11 1.0 Ml 1117.1 1.80 4 40 23.1 ; 1.11 4 58 64.0 3.47 19 8.0
1.ss 45 15.81
3.14 3 22.3 8.17!_ t 23.21
3 (It 25 17 4 1 •gt;quot; . 1111.1 2.64 4 19 26.9 .3,67» 26 9.1 0.81 4 61 47 0;
3.03 4 2 15.61
2.55 4 21 15.S
3.72 —27 57.2 193 4 42 41.8 3.30—10 18.7 1.41 4 53 9.1
6.28 —68 47.7 2 26 4 31 49.8
0.27 - 0.26
- O.20
- 0.26 0.26 O.20
- 0.20 lt;1.20 - 0.20 - 0.26 0.26
- 0.25 0.25
- 0.24 OJI 0.23 0.23
- 0.23 0,22 0 22
- (».21 - 0.21 - 0.21 - 0.21
0.21 -0.21 OJI — 0.21 - 0.21 -0.21 -0.21 uo — 0-20 •Ji
— 0.19 -0.19
— 0.19 quot;19
Ul
— 0.19
— 0.|9 1II 0.18 III 0.20 0,11
— 0.18
- 0.17 -0.17
-0.17
-017
- 0.11 — 0.16
- O 16 -0.16
0.15
- 0.16
— 0.15
—0.11
-0.14 -0.14 -0.14
- 0.18 0.18
-0.18 0.18 -0.12 0.12 -0.11
Circini it l.upi Uuu'is
Vi) ginis Itoulis 109 Virginia «' Librae
lioui is ft l.upi ( cniuuri 1'raai- minoris
Y Scorpii ft ltoult;is
Lupi
Y 'rriungiili autt ,i Librae
d Buotis if Lupi
fi Hoolis ;■ Lrsae minoris ' Draconis (gt;' Coronae bor. ► Boot is pr ; Lupi ltuutilt; seq. Coronae . Librae d Serpent is quot; Coronae bor. Scorpii
Coronae
n Serpentis.
4
la t
4
2 3 t 3
1 3
3
4 3
3 I
^ Tanri ii Ononis // Derail As ^ Ononis u Culumbue ) ]lt;e|oria
x Oriunis » Auii^ae
it I.f|M.ris
/j Culumbar
it Oriunia
if Aurigae
A -
r; liCforis /' Auriune ; Culumbae / Geinii.omm A* •
^ ('anil inajuria } •
; Culunibac a Argui / CunI- ntajoris y Gciniuoruin ► Argn* 15 Munocerotis * Gi-iiiinorum
c Cani* majori» amp; G* niinonim x Cttni« major is ! I A I. quot; -#: Plttoric ft Can is major is
^ Gcminonim it* Cania nrnjoria
3.4!
' 3 4.5 4 15
i 3 1 2
3 ! 4
4 4.3
3 3
4.3 4.5
3 4.5 ; 4 ,
t 5
3.4
56 40
57 14 4 59 5 4
3 19 4-
7 10 lo 17 10 28
20 57 — 22 9 4 22 41 26 20 -f-20 49 t 27 18
30 69 34 40 4
38 7 -K 40 23
4.5 4
4.3 2.3
44 35 4111 —
52 25 52 57
.quot;1 1 4 :io 5S 10 4.
58 54
59 33 I in.
i:,gt;i 1 7 ts 4 II 42 13 30 16 59 10 24
21 45
22 18 24 37 4 24 51 28 6 M i . 37 17 33 14 . Ufl •
30 35
ft Triangnli anst. Serpentis Ursae minoris Y ScrjM-nti» j. Scurpii f Coronae 1) Sc rpii gt;; Lupi ; Scorpii
/1 .
1 llerculis If Draconis r Scorpii •/ llerculis d Opbinchi
lt;1 Scorpii t llerculis ï m it Scorpii ij hraconis / Opbinchi ft llerculis 1 Scorpii quot; llerculis Opbinchi 10 Dracunis •I Triangnli au»t. llerculis
3.4 t :gt;
4.3
i 3 :
4 I
2.3 j 4.5 t 5 2
4.5
4.3 I 4
4 3
3.4 1 t 13.4
3 I
3.2
4.3 2.3 3. t
1 4
3.21
22 Monocerotis i. Geminonim
'I *
7i ArgAs i GpmiDonim tj Canis majoris ,/ „ minoria. n Arufi*
it Gi nuiibrnin. V n a Canis minoris k Tnpps ifi Muooferotis m Gcmino. unr.
* Pnj pis
; ArgAs
* quot;
y quot;
(J Cancn ;ii) Monocerotis
r Ihdrar
40 boni» min. 54 „ maj. r. Cratrris ' I'rsae ronjuris b bonis « Cr-ae maioris / llydrur
I! rgt;ae najuris /9 Cratrris 'I bonis O „
; Ursae majori*
») Craferi*
o IiTOIlis
t Cintauri • bonis Y Crateris
-'.3; ■S.t 1.1
3.4 :i.t 4
' 4 ,
{*■* 14.31 |
|
z Kfi-liU' BENAMING. T quot;i^iin.-
Juarluk-►c-hi-vtr-and«rlnK 1 V |
|
STKHnFNKI'NnK.
11
ncxrturicA - ■'•ar,quot;k- Jwrhik
nCali A Ml -gt; li. r o|ikl'iii- -« In vit- Itfcliiiatif. whrvi-r ■ ± I iiilnx niiilcrlii^ aiidcrliiu
I i i Kfclitc ' Jaarlijk- I ING. % opklim- •rhe vir- |»«m'
Jaarluk- Jaarluk- '
•ehf ver- lleclinalle »che vrr-andcring. ainlcriiiK
| a. in. s. !
j 3 ,1« 3»lt; 37 ■
! 4 | 39 lt;gt; -! 3 I 42 fi • ■
3 4S84 H-j 4 | 43 52
i.5 45 311
3 45 4H -t-
1 ; 4« 3H -t-
3.1 55 30 4.5' 58 51 — i 3 17 3 12 '2.3 .lt;13 4
3 { H 2fi ^
3.4 8 671 -f-
i 3 i»;,» gt;
3.4 Kl 42 ♦-
3.4 14 20: 3 , 14 53
3 U 55
4 If ft f
! 4 1Ö4U
3 22 11
3 | 22 10
1 3 , 25 H -f-
3.2 27 37 3 28 20-4-
2 29 8
4.5 29 4:.
4.3 30 2»)
3 S3 51
3.4 35 :gt;f)
3, 37 18
3 ' 3S 51
4 4121
3.4 41 34 4137
4.5 44 U —
ii n 4
| 4 i 51 5H 4-
14.3 52 9
4.3 52 54
2.3 53 42 14.5 53 *3 I 4 54 23 4-4.5 55 35 4.5 58 12
4 6fi 54
! 4 i 57 2
| 4 | 57 47 -
| l : 59 1K ^
3.4 IS 1 25
1 Herculu q Arae f Scurpii /«' Scurpii P* f 52 Herculis
Scurpii t Ophinchi
^ Arne #' B
« 0|ihiiirlii
' llrrculi.i ' Ur-ae minuri» *1 Scurpii »; üphiuchi s Dracoai» a llcrculi»
J .
■quot; n .
f Ophinclii
X Aru.'
^ •
(gt; llercalis d Arae
2.(i(gt; 5.14 -3.921 4.05 — 4.051 -1.73 4.22 —
2.K41 4.U41 -i.;r.
2 8:{
2.29 ü.»ü| 4.28 — 3.43:— 0.16 2.731 2.401 2.i»9 4-
3.fis -5.03 — 4 97 — 2.071 5.40 -
4. (gt;31 — 4.07
4 071 1.85
4.30 2.7H, 1.13 3.43 _ 4.1» L. 1.70 L.
2.9fi 4.19 _ 4.0S _ 2.34 j -f. 3.00 1.09 1.044. 2.05
3.30'
2.33 1 39
t9 9 7 58 19.91 tl 3 7
3; l-.l 'J 37 4S I I 46 12.2
42 8.7 -10 M
55 47. V 52 58.11
9343!-31 6.7 -H2 14.4
43 4.2 -15 34.1 -65 52.1 -
14 ai I
24 59.3 -
36 57.1 24 52 I
56 15.1 -55 21.5; -
37 15.7; 60 34.5 -
49 10.4 -
37 ll.o! -
37 o.d -52 23 7 -42 55.0 12 392
55 16.2 -
15 20.2 -
38 57.H -46 4.1
4 37.3 40 4.6
37 o.l -27 47.7 2 45.3 -72 12.2
56 53.0 37 16.1
9 45.4 -
29 15.7 -51 30.2
30 II.S -2 56.4
1 18.5; -21 35.71-
50 5.0 -
29 35.0 -
30 25.41-
2 32.2 -9 32. H
f Puvonis |
1 |
19 40 0 |
1 4- |
r Draconis |
' 4 |
48 35 |
— |
ji Aquilac |
4 |
49 K»! |
|
tj Cygoi |
1 f |
51 371 |
|
y Satfittae |
1.:; |
53 12 |
|
ó Puvonis |
1 |
50 21 |
|
gt;'/ Aquiiae |
3 |
20 4 51 |
4 |
0' Cvgni |
1 4 1 |
9 42 |
4- |
33 n |
15 |
10 3(» |
-4- |
( apricorni |
3 1 |
10 43 | |
Ht |
3 1 |
11 7 |
|
x Cephei |
4.S |
13 4 |
— |
ft Capricorni |
3 |
13 59 |
|
u Puvuuis |
0 |
15 45 |
4 |
y Cygni |
3 2 |
17 15 |
|
41 „ |
1 5 |
21 17 |
|
* Diljihini |
4 |
27 1 1 |
|
d ( ephei |
4 |
27 29 |
|
(( Indi |
3 |
28 10 |
|
,i D. l|ili ni |
3 4 |
31 41 |
4. |
Alt;|iiilae |
4 5 |
31 53 |
|
fi 1'avonis |
f |
33 11 |
|
'c Di-lphini |
1 |
;n 10 |
|
n Cygni |
2.1 |
37 1lt;» |
|
ó Delphini |
1 ^ |
37 37 |
|
ip Capricorni |
I 4.5 |
38 42 |
4- |
52 Cygni |
4.5 |
If ff |
|
y Delphini |
3.4i |
40 511 |
|
-73 14.2 4 69 o 4.(( 6 5.H 3 1 55.1 19 9.2 66 29.3 1 11.4 46 21 s 50 11.1
- I2 53.fi
- 12 55.H quot;7 20.0 15 10.5
- 57 8.0 39 51.5 29 57.1 10 52 s 62 31.51
- 47 13.fi 14 9.7
- 1 32.4 66 39.0
15 28.3 j -f- 44 50.1 14 37.fi
25 43 (I 30 I5.H 15 40.5
- 957.I
4 33 30.2
- 5 29.1 61 21.2
- 27 23 I - 58 55.5
40 41.2
- 17 43.6 43 25.8
11 52.0 29 42.9 4 13.9 4 37 30.7 4 38 52 3 4 34 22.1
- 17 21 4 02 3 1
- 05 5 fit . 2 19 16.2
- 22 57.1
- fi 7.2 70 0.7 4 45 2.5
- 17 13.5 4 9 18 2
7
(».17 2.95
S 07 • 7t 3.10
I.S9
I m IM I
1.90 tJ7
4.79
2.15 f IS
I .12 4.21
J SI 3.10 5 50
2.79 1.04
2.80 3
1 li 27s 3 25 2.43 f 17 1.23 3 If 1.71 2.23 3.37
2.1S
3 f7 f S5 3.00
2 39 f 3 1 2 46 335
1 n 1.03
2 77
3 11 3.10
.180
2.25 3.32 2 95
0.15 40.15 0.15 0.16 0.16 0.10 (U7 4 0.18 0.18 0.18 0.18 4 0.18 (»18 0.19 4 O.l9 4 0.2quot;
0.2quot; O.iquot; 0.2quot; 4 0.21 j 4 0.21 4 0.21 4 O.fl 4 0.21 0.21 4 0.21 4 0.21 4 0.21 4 0.22 4 0.21 0.23 4 0.21 4 (».22 4 0.23 4 0.23 4 0.21 4 0.24 4. 0.24 4 0.21 4 0.25 4- (» 25 4 0.25 . «1 M 4 0.25 f. 0 fS 4 025 4 0.26 4 (».2lt;i 4 (» 26 4 0.2« -t- 0.27 0.27
i' Scorpii ^ •»
//* Draconis Ö Seorpii « Oplnuchi »• Draconis
t Serpentit
* Scorpii
* Herculis (i Ophiuchi *' Seurpii
/« Hcrcnliit y Ophiuclii Draeonif
t
» n
0 Herciili» » Ophiuchi
1 llerrulis y Dracoois »• llercnlis 07 Ophiuchi «8
«5 llerciilis
* Arac
y1 Sagittarii
y1 »
TH Ophiuchi 72 .
. Aqu.irii * Cygni 3 Aijuarii
rj (Y-phfi gt;•gt; Capricurni (i InJi v Cygni f} (^apr corn! J Cygn r A^mtU S Cygni
it Ec{iiiili*i r Cjrgai
40 54
41 9 4 41 9 4215 -11 M . » f . 52 311 5H 50
4 121 lt;123 -
5 2 17 4-3 7 37, li 9 31 1 9 is ^ r. 12 30 4 5 12 17 .5 16 17 .2 15 36 4 3 I 16 5 4
1618 f 19 32 4 2159 4 27 2 4 29 17 4 33 I't 4
38 3 4
1.3 3.2 1.5'
i »-31 l-5|
4
4
4 i
t Cipiicorm a ( Vphei A Pafunis 1 Pegasi ^ Capricorn! ft Aquarii /f (Vphei (» Cygni y ( apncorni
f PegMi
2.29 4 3.00. 4 3.04 4 2.54 -f-l.fi7 —
3.83
3.84 — 3.01 U-2.8li
4
3 3
15
13, 2.3
Kdhte opklim* | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, Jaarlijk liiMlir. -c-lii-Mr .'iiidirinii |
|
•I) Veranderlijke ut er ren.
Poor liet volhron^ een gcilccltt' Villi «li loop /wakker of heldenl
van nauwkeiiiige Wiianicniin^oii is uien lol tic vaste stenen niot altijd even veel licht go ven.
stonvn noemt moil vera ml»
iorili't
ziilklt;'
!».•
(«l^avcii lt;ler Om li gt;11 .....tn-nt 1I1*
1 ili- quot;de grcMilli'; /\j vcrilwcon m Orlohrr van ilaliHMe jaar
/.«■korhoul gi.'koinon. dat maar na zeker tijdsviT-rlijk0 sterren. heUlerholil van sterren zijn echter ongelukkig zihi uiixolledig en zooilanig met «'IkaiKler in tegensjiraak. dat men alleen de nieuwere waarnemingen tot het gewenschte doel aanwenden kan. «'ii nnidat er uiig geene werktuigen hestaan. waarmede men zeer geringe verunderingen in liclderheid waarnemen kan. kunnen wij tot nog t(M• geene andere veranderlijke sterren in eene liesehouwing opnemen dan die. wier helderheid aan groote afwisseling on(ler\vor|Mgt;n is.
Met aantal der sterren, die zeker t(»t de MTanderlijke heliooren. Im'draagt tegenwoordig |:«». De meest»' van deze zijn zelfs tijdens hare grootste helderheid telescopisch. dat wil zeggen zwakker dan sterren van de t»*lp grootte.
Men onderscheidt hij de veranderlijke sterren drie klassen: li zulke welke regelmatig
veranderen, die hij ieder maximum en hij ieder minimum dezelfde helderheid verkrijgen, of die in eene zekere periode een inaximnm en een minimum hebben: -) sterren die meer dan één maxiiiiinn of minimum van verschillende helderheid hehlwn: ili sterren wier xerandciiijk-heid aan geen wet gehouden schijnt te zijn (onregelmatig veranderlijk».
Voor het jaar I7(M» waren slechts of \ veranderlijke sterren liekend 0 Ceti iMini». wier verandeiiijklieid in ICkW dour llolwarda ontdekt 'i werd. en die l»ij lian- grootste helderheid somtijds helderder is dan eene ster der grootte, terwijl zij hij haar iiiininium onder de l-'1'quot; grootte hlijft. De jieriode der lirhtafwisseling telt gemiddeld Ü-ll j dagen, dindi zij ilt; zeer veranderlik, daar zij ligt tusschen • 1'H» en •M»7 dagen. Om van hare grootste helderheid zint zwak te worden als eene ster van de grootte, hehoefi zij Ti dagen, daarentegen om van de t»'1'' grootte haar inaximnm te bereiken niet meer dan W dagen.
') Ki'i-ils in 15911 ZiiK l'abrii iiH clc/e sier aN er i'ii in 1609 /.ik' i|r/i-lfi|e waarnemer haar ••pnilt;gt;iiw.
STFUUKNKI'SDF.
12
Ik» vri'juitl« i lijki- strf. ~t PiTsri of Al^ol. wt'i'd in liet jaar HM»7 (ii'ininiano Moiilanaii als veiiimlcrlijk op^i*merkt, «-m hare periodi* is U'irt'mvooniig quot;2 «iugi'n 2t) uri'n iH ininuton .»'» socumlfii. Bij haai inaxiiiiiiin «'venmul zij eene ster van de '2de tot «l»1 3de gr(Mitt«'. bij haar ininininiii een»' van '^d, ^hMitt»'. /.ij lilijf't bij ieder»' jienode geduremie '2 lianen uren dezeltih' lit-htkrarhl U'lmiHlen «mi alhvn i« /ij gediir(gt;nde ^ tut uren zwakker. Arge-lander heflt gevundni dat hare |»eri«Hle uirl d«*n tijd een weinig korter is geworden. Igt;«' derde veranderlijke ster is / ('vgiii. in hot jaar Itgt;87 ontdekt door Kirch: liij haar inaxiniuin evenaart zij nu enis eene ster van de grtMitte. dan weder niet meer dan eene ster van de tW'* ol' 7t,e grootte. Men kan o«»k 1' ('vgni daartlt;Ma rckoiien. wier verunderlijklieid in het jaar KiOU dtHN'Jansen n|»genierkt werd, «'n die in KiT»? als eeiH' stt-r van de giiMitte slt;liittenle en nu hij na standvastig tot tie ^»d,■ grootte behoort. Tot aan het jaar 1S(K» kende men II nf |:S verandeiiijke sterren, he ^ of lgt;. welke in de vorige eeuw daaraan werden t^iegevorgil. zijn |{ ll vdrae, in I7ni diNir Maraldi. It l.eonis.in I78ti door Korh. ^ A«|uilae. in l7Hi diwir l'igott. (y l.vrae en J Ce|»hei in l7Hi door G«m»-diirke, a llereulis in 17'.C» diMtr \\'. Ilerslt;liel. I! t'oronae «'li U Scuti in 17tKgt; dlt;K»r l'igott ontdekt. Ook werd de veranderlijklieid van /• ('epliei reeds diMir \V. Ilersehel opgemerkt, maar men kent bar»' |N'iioile nog niet. Df »gt;ntdekking tier umb're veran»lerlijko sterren lieet\ in onze eeuw plaats g»'ha»l. t)nder »1»' sten-»'!! d»'r i*1* gr» wit to beli»^!'»'!! xon»ler twijlel t»it »1»' vi'iunderlijke a Orionis in i- A rgup. »»n»l»'r «lie »l»'r 2** gro»)tte a Cassiop»'ja. Persei. «J th-i»uiis en ^ l'egasi, dus i. o ('»'11 «'ii T ('«irona»' kunn»'n iii»'t Im'rbij gev»M'g»l worden, «mulat zij alle«»n ge»lu-rende «'«'ii kort»'ii tijd van »1»* ^ gr»Hitt»' zijn. Igt;«' v^'ionib'rstelliiig van NV. Ilers»-h»gt;l dat een dertigste ge»leelte van all«' lt;l»'ri»'n veranderlijk zoiule zijn. is zonder twijfel »iv»'nlr»'ven. hoewel toeh v»'l«' st»'rr«'ii kh'ine li) litv»'i-.iii«l»'ting»-n s«liijn»'n t«' ondergaan. Opmerkelijk is het. «lat •'«•n groot ge(l»'»'lte «Ier v«'ran«lei riik«' st«'rr»'n iikm! lieht g«'»'f\, en dat het speetrum «lezer ster-ren zi« h ondei'scheHlt van «lat van amlere stem-n. Waaruit »li«' v«gt;ninileiiijklieid vooi1s|iriiil. kunnen wij n»»g ni»'t m«'t zekerbei»l zt^ggen. Van de hypothes»1!!. «li»' «laar«»mti«'iit «gt;|ilt;fewor|N'n zijn. vermeld«'n wij de volgende. Slen kan aann«'men, dat »1«' sterr«'n aan bare oppervlakten niet «neral »'ven sterk lie.htg»'-veiul /ijn en /.ii li «gt;mw»gt;nt»'l»'ii. en »lan kunii»'n. als ni»'n »len oniliMipstij»! g»'lijkst»'lt aan «Ie |K?no»le dei- v»'r*aii«l«'iiijkhei«l. «1«- versobyns»d»'n. vvi'lke wij bij de eerste klasse »ler vei-amb'iiijke st«'nen gemwiml lieblK*n. v»'rklaaiil \v«n«l»'ii. Alsdan m»Hgt;t«'n altij«l na gelijk«' tijdvakken «'\»'n li»?l»l»Me niaxiina en »^»'11 h 'Idere minima phuits viii«l«'n. N«vmt men meer «lunkere «gt;f' l:«'l«l«'r»' plaatsen op «1«' opjiervlakte aan. dan kunnen «Hik «I»' versebillemle maxima en minima in «1«' liel»l»»rhei«l veiiilaar»! w«»r«len. Voor «lie sterren. welk«' allwn ge»liiren«le »,»,n z»!er kort»'n tij»l zwakker w«)r»l»»n. is «Ie tw»'»'»l«' livjmitln's»'. «Ii«' v»'r«tn»l»'rstelt. «lat /i« h om «Ie veran«l«,rlijk«' sterren «hmk.'re h«'m«'lli«'ha-nien (plaimteni Iwvvegen. «11«'. als zij tuss« b«'n «1«* ster «'ii ons komen, het lieht van «1«' ster voor «ms «M)g lN'«lekk»'ii. toereikeii«l. Ken»' «lenle hv|nith«'s«» veronderst»dt «lat «1»* sterri'ii »'»'ne zeer afgeplatte gedaante hebben, zich om «vn»' as w«gt;ntel«' i. U'rvvijI «Ie helling van «li»' as ten »ipzi»-lite van »1»' gezu-htslijn zeer gr»Hit kan wonlen, zoodat wij nu eens «Ie /o»»g»'naaiii«l«' breeue zijd»' van het hemellit-haam. «lan vv»'«l» r zijne small»' /ij«l»' /i»'ii »'11 »liis «laanbNir iii»'er of' niin«l«'r lii-ht «mtvangen zulh'ii. |gt;»' vM'nh' li\|x»thes«' eiiulflijk n«'»'iiit aan. «lat «'r «»p «Ie vast«' steiren licbt«gt;pb«)o|Mngen. ver-braiulingen, of li« htv«'rmitul«,ring«'n v«Mirk«mien. «Ii«' zi« h ot'|M'nlt;Mliek herhalen «gt;f «quot;««k onregelmatig plaats heblien. b'ts «lerg«'lijks zien wij l»ij de z«gt;nn«'i'akkelen «'ii zonnevlakken: t«;rwijl »lo«)r »!«• «ln«' «'«'rste hv|M)tbes»'n sl« i bts »1«' v»'rs»'liijiis»;l«'n v»M»rkomeiule bij »'nkele veran»lerlijke sterren verklaard kiinm n w^mk'n. kan ui»-!! met «l»- vienlt» omtrent alle versehijnselen opla'Meren. Merkwaanlig is h«'t «M»k »lal l»ij «1«' iiMfst»» v»'ran«ierlijk«' steiren h«gt;t toenemen in lu-htkraebt sn«'ller plaats lavtt «lan het afmunen. Kinlt;lelijk naiet »K»k n»»g v»'riii«'llt;l vv»»r»l«'n, «lat »1»* tinrste v»gt;ran»l«iiiijk«' st«,rr«'n zicli in «l»* nabijheid van «l«'n Nb'lkvveg lNgt;vin«l*'n. In «1«' v«^lg»'ll«l«• lijst van veran»l«'rlijke behleiv «terivn. «Ii«' bij hare giootste held«M'h«'id itHiisten^ van «1«' .V1, gr«s»tt«' zijn, «im«lat «»p «uiz«' sti'iri'nkaarten ge«,ne zwakkere st»'iren get«'«'-kj-n»! zijn. \iri«lt m»'u: in «I»' »'»?rste kolom »l»n naam. in «Ie tweetle -en den «lenle «Ie plaats voor li«'t jaar IS75. in «len vi«'i«l«j «•n vijfil»' «l»- jaaiiijksch»' verandering «li»* «Ie plaats «loor »1»' pra»'»'essi»' ondei'gaat. in «l»'ii z«'s»l«' en /»gt;v»gt;ii«l)gt; «l«gt; li«'l«l«'rliei«l in maximum «ui minimum. iu «hn a«litst»' «1«' |M'ri«Mb' «Ut veran«i«'rlijkbeiil. in «Ie neglt;gt;nile het tijdstip. waar«»p In t minimum «gt;f' maximum plaats heeft, lienevens ei-nig»' opmerkingen. liij «Ie lienaming «l»'i'veramN-rlijk»' st»'rr»'ii is «Ie gr»»U)lst».'lling in acht g»'nomen, «li»' z» gt. dat • l«' veran»l«'iiijke s(«.rren gi'iuwuel ni«»«'t«'u vv«)nb'n naar tie st»'rrenb»'el«l«'n en niet laitijnsebe lett»'rs. »gt;n \\»'l om /«►»» nu^elijk «'«'iie v«T\viss»'liiig im't d»' «l»Mir Itaver in lti(K3 ingevo«*r»l»'namen l«' v»t»trk»»ni«-n. ni«'t «1«* kapitaN' bMters van het alphaln'!. te tN*ginnen met R. V»Kgt;r de veran»ler-lijk»' sterren. w»'lk»' »'«-ht»,r r»'»'«ls blt;'iiamiiig»'ii. nicf'stal met (Jrieks«*he lett»'rs. Iialt;l»l»'n. zijn »1»'/.«'. »im g»'»'n v»'rvvarring t»' veroorxak»'!!. bolnnulen. |
Onder »1»' hi»'r ni»'t v^'niad»!»' t»'l»'s»'opis» he v»'ian«l»'rlijk«' st»'rr»,n zijn w»'g»'ns haiv kort»» |gt;e-liuden, loovvel als wegens hare li« litafvviss«'lmg«'ii nierkwaal»lig: S Cant ri. bij w»'lk»' »le |ieriode is dagen II uren .'{7.8 mimiti'ii: g«'«luren«le 8 «lagen llgt; uivn is zij van «1«' 8.ki grootte, dan daalt zij biiin»'ii t» uren tot »1»' ln.2 groott«'. om ii;i 10 ur»'n vve«l»'r t«gt;t »1»' 8.kJ gr«Hitto te k«gt;-men. lüj I Sagittarii i- de |M'ritMle (» «lagen 17 uren 51.2 minuU'n. de beltlerheid veran-»lert tussehen «I»' 7.5 en ï' groott»'; bij \V Virginis is «l»- periode MM dagen, de helderheid afwisselend»* tusschen «l»* 8.8 «-n «I»' 10.4 gixtotte. Lijst van heldere Teraiiderlijke sterren.
|
Kleur roodachtig, periode waariehijnlyk fifi ' da|{en.
Maximuin = (i Juli 1871. 13u.
MHximnm = 1 Juli 1871. I8u.
Minimum = fi Juli 187 I Kleur rood. Hoofdminimnm — 23 Juli 1871. 5quot;.
Thaus iu zyu hij-minimum 8.9 grootte. Periodeouzeker. Kleur roodachtig. Maximum I f» Juli 1H71.Kleur roodacht geel. Minimum = 11 Juli 1871. ï'1.
Werd in 1400 plotselyk waargenomen.
Zeer rood.
Miniinum = 7 Juli 1871. 18quot;.
Kleur oranje.
Maximum = II I)ec. 1870. Klenrhehler
j rood.
e) Nieuw vernclimen tterren.
Zeer nauw verwant aan de v»'ran»lerlijke stenen zijn «!«• plotselijk v»'is« henen en we«ler ver-«Ivv^'iu'ii stcnvn: h«'t is nu e«-hter zek«'r, dat «'«'ii «hvl van deze nieuwe sterren, zooals men haar noemt. t«it «1«' veramlerlijke belnsirt. ho»?\v»'l hare v»'ran«l»'iTijkh»'i«l niet regelmatig is 0«»k deze stenx'n hebb»'n zieb meestal in »1»' nabijla'id van tien Melkweg v»'rt»gt;onil. en hare kleur meermah'n veranderd.
In «I»' oiul»1 jaarlKi»'k»-n. \o«»ral in il«' t'hiin^'scln'. vv«n«lt nie»'rnialeii m«'l«ling gemaakt van nieuw»; sterren. «'« liter is »1»- b«'sebrijving z»)o gebiekkig. »lat ni»m niet kan nagaan «if ni«'n te doen h»'»'f\ met vverk»'lijk ni»'nw«' sterren of' sle»'bts met plotselijk v»'rs« lien»'n ni»'te»»rt'n. \oor »ins »lo»'l is h»'t genoeg, tan ktirtolijk tlie sten-en te verineMen. vv» Ike met zek»,rhe'i»l zijn waargenomen.
Volg»1!^ «!«• ('liin»'»'s« ln' jaarlgt;«)»gt;k»'ii. als«gt;ok volgens tie berichten van l'linius. verselmen in het jaar li»'» voor «Ie gelMMUlo van C'hristus eene heldere st«'r in tien Sfbor|»i«M'n. welke tien st»'r-renkuntlig»' llippaivhus aanlei«ling gafquot;, «tin eene juiste »ipgav»' 1«' v«'rstr»'kk«'n van ili«' st«'rr«'n welke ni»'n t«H'nniaals zag. Hieruit ontstond «1«' reeds gtmoeind»' lijst van H'2t» sterren, welke Pudemaeiis in »1»' „Almagestquot; iiietl»»»l»'«'lt.
!»«• iM'rtienitlste tier nieuw v»Tsehenen stern'ii is »11»* van Tvfbo. van la't jaar 1572 (J8i.)
13
sti hiu nkimif.
STUMM \KI NM .
1'.
vinlt;lt in n Mi lkw» ^ of in /ijnr lulii liriil: /ij komni \(N»rnaiiM'lijk xoot* in Orion, in lirt srliip Argo, in »len SelnitU'r rn in lt;lf /waun. alsmiMlo vnornaiiM'lijk in wn ponIH. wrik»* luopt door «It'ii Lfeiiw. «I«'n «riootrn lUw, lt;l«' .hirlitlioiHlcn. In-t litKittllciiir van Ik'ivniro, Hitöios i-n «I*1 Maai.r«l. Aan «It'll /iiitlrliilM-n gt;ti-ir(gt;nlM'iiit,l /ijn /ij na.n vcrlioiuliii^ gelijkinati^M' vt'rdwlil dan aan «U'ii iKNtrtlclijkcn, alln-n /ijn /tj in il»* kii:i|»gt;Nolklt;'n /•••t strik oiifrelKN)!^. n^vi'lnuissa's noinrii ren»' aan/.ii'iilijko minitr van «h-n Im'iih'I in on \\. Ilnx lu'l srliat lt;le vlaktrniiintc, welk»' do door lirm wasii'p'iioiiK-n noM-ixlakkt-n innonit'ii. oj» mm ilan 'Jlt;Hl vierkant*' «/radon. \v«'l «'••n Ik'wijs liue ^ri'oot dozo massa's /.ijn. Wij kiinnrn iilt;gt;^- nii-t mri /i-koiiicid mi (Mtrdt-rl \,i^i-icllcii o\fr dr* vnandci in^on. \\»!k«' quot;!«• {•laats*!! dor novol\lakkMi ondorpian: niottimin hijnt hot. dat liij oon dnliliolr novolvlak in do I woilinp'ii (A U = 7quot; IT1quot; MK il') do afstand Inssriion iM'ido novolvlakkon vor- andord i^. Met m p ^rooio /i kn ln i.l wool im n diurrnllt;'lt;r«-n. dat « nkt'lo van li« litkraolit xnan-«terd tyn. Zoo werd een nevdvlak ia den Stier (A Rz= dl1quot; 07*, ês=-4-30*57 i in lu i jtir |S.»M iiit.'t om viniiam'i\ü11 r.!»quot;quot;quot; (;{ /uili iiiidili-lli;n en in iHi'J iiiiiivvolijkM mot «vn van (1(1 /..II» iniddi jlijn ^ /ion; «'..k is mi n« \ol\!ak in d«' l'iciadon (A llt; = 3quot; :WM' i.V. =-j-'j:{0 'J i i nn sN'cliis niet nioriic to \indon. terwijl /ij in IS.V.gt; mot oon kloincn kijkor lords to /.ion was. Kindolijk kon mon in iWMi ron dri.jr noxolvlak (A It = 4quot; iOquot; d = -f-l!»quot; 13' i l»ij inunosi-liijn zien on in iHquot;gt;'J was zij alleen nlt;»jr maar even in «ion ^rrooton rof'rart«»r van do storromvarlit to Pnlkowa zii-htltaar. W ij wot•-n nquot;Lr wrini^r van dt- natinir dor iilt;'\o|\lakkon. Missrhien xoo^rn z'uli kosmisolio in hot golioolo honiolriiini vorspiviilo lichte massa's sanion en nomon deze. na xoonit^opinon Lijst van do voornuaiiiMte in |
i strijd «»ni het ovonwi.lit to horstollon. do nioost vorsrliillcndo vormen aan. on de tnooninc:, wolkc mon fen tijd lang too«rodaan was. dat allo novolvlakkon al loon dicht inoenpedrongon steri'onh(Mi{Mgt;n mwston zijn. zoodat mon /lt;• mot onzo togonwtHadigo optisclio halpiniddolon moest knnnon nntbiinlon. wordt door do jongsto nndorztx'kin^on mot don s|K'ctrosc(Mgt;|», zoo al niot nel volMrekte lekerbeitl, dsn loch nel groote waarachynfykheMl gelogen straft. Hel Tpfftrquot;—» van mi»- noveKlak i^ niot /(mals dat d» i xa^lo storrrn onat^ohrokon (continnirlich), dns niot regelmatig \(MMtgaando en alloon afjrohrokon door talrijke donkere streiion. maar zoogi»-naaind al^duokon (diseontiniiiriirh), d;it wil zo-p n lM*staando uit «'iiigo lichto stH |M'n. zooals 1 liet s|K'otrum van «rassooiloii. I|e meost vollodigo lijst van -toit. nlio.i|M-n on n« \« l\lakkoii. waarbij de vroogoi-e lijston ge-hruikt /ijn. hooft .luim IIlt; i m Iii I in d.- „ I'liildM^lii. a! Tninsai tions'quot; voiir ISC.I. onder den titel , van: „Csitalogi....... Nolatlao and Clnsi.rs of Suns. |5v Sir John Krederik William llerwhol.quot; wolk»' ritgt;7igt; van dozo xiMirwn|N'n Iwxat. uitge^rrvon. Wij vornlelden hier do lirldcic. dio mot kleine kijkois go/ion knnnlt;-n wordon «ii waarvan do moeste roods door M« - ior waargonuinon zijn. en oenigo dor nieost belangrijko en moest inorkwaanligo. In do volgonde lijst lioxat do eerst»* kolom do d«H)rliHt|M nd»1 nnmmers. do tweede do num-mors vcNirkomendo in d»'n iMivcngomwmdfii catalogus van J. Ilersohol van hel jaar IHtii. do • lorde do nunimors naar »1»' lij-t \an Nh ssi^ i . do vierde on de zesd»' do iiH-hto npklimming i A 11) « n »l»' dot linati»' cM. en » inlt;ii-lijk il»- ai htsU* »»|»in»'rkingon over hunne oigoiiaanlighodon^ als nitlt;gt;rlijk voorkonion enz. en en slerroulioopeii* |
= =5? i |
i i |
1 i i | |
lf- | |
it |
j. ^ |
il fl |
r |
A i |
If |
I ^
I. .
H I
1- I
i 3
II
! I
4!
11
OPMERKINGEN.
OP.MEUKINGKN.
20 52 11«, 117
25«
.107
852
»72' 9 SM
|0 (quot;O
128
12
7149.0 0.33
- 72 tfl.Ci 0.33
40 35.0 0.33
40 10.7 , 0.33
57 40.2 -f- 0.32
8 52.0 0.31
3o 1.2 0.31 't 5 8.H (1.81
50 55.7 0.31 5 17.3 0.30
40 fi.S -f- 0.80
5638.4 0.28
211112 7'.' 25 II19 38
84 38.8 35 43.2
0.06 0.00
26 1167 .
27 1 157 1
0.05
0.05
0.04 0.04 0.04 0.04 0.03 0.03 0.02 0.00
— 0.04
0 M
— 0.05
1179 11K5 1193 1225 1209 1207 IMI I MO
1425
5 28,5
— 5 21.1
— 117.1
9 15
— 60 9.9 O o.l 32 30.6 21 2quot;.7
lOll.H
3S |437 .
39 1110 .
40 1454 41
41 1105 .
42 It07 . 13 I4H3 50 4 » 1 487 . 45 1520 . 4« 1532
t7 1504 tf.
S 50.9 0 '9.8
— 20 86.9 ■ 0 36.3 18 9.s
. s tj -11 8.1 - 29 44 0 21 9.7 14 81.»
- 0.07
- 0.08 O.OS 0.11 0.12 0.1 t
3.83 3.00 2.2'.» - 3..-) 5
42 15.0 0.20
— 0 32 0 0.20
- 30 33.5 0.20 23 tJJ.O -f- 0.19
30 27,0 0.10 — 33 10.« -t- 0.16
- 38 13.4
15 5J
— 5 25.2 -
ai5 0.15 0.18
51-f- o 13
— 08 54 7 0.07
— 4011.8 0.O7
30 12.:) 0.07
|
2 14 K. -t- 3.74 tl 47.4 0.28 2 80 10 3 2H :.2 3 40 3 4 1 2.i 3.75 4 7 f 2.30 I 2H 1 s2 5 020 (»31 5 0 59: 1.07 5 J1 28, 4.14 |
I ii rn s ! h . O C 19 -»-8.10
. ! n 18 2H 4- 2.72
.»1 (185 58^8.25
82 O 35 ó t -h 3.25
. I U-'1 8.72
. i 1 1SU 3.14
88 1 26 17 3.30 1 2U.VJ 3.21 7f) 1 34 I» -f-3.;w
1 42 25 3.13
J 45 U» -f- 3.57
2 10 19 4.1«
Stcrreanevel, «.-ne ster van de KM'- proutte, met een rond duidelijk be^rcnml iichtumhiilM-l van 15quot;.
Groote stern-iiliu()|i in Toucan, in het midden zyo de «terren Int inrest opgehoopt. Zie i'laat 2, Fi^. 3.
1 'c groote nt'velvlak in Andrnmeda, zichtbaar voor liet onifewapeinl ocg. liond lie»-ft er eene L'rootr menigte sterren in getien.
Groote, runde, gt;c!ioone nevel*luk, iu het midden meer lichtg» vendc «lan aan Jt- randen.
Dubbele »tcr. de hehler-te van de lO»!' grootte, gelegt n in hlt;;t inidden van een ronden stermihoop.
Ze» r heldere, ronde, naar 't nmlden toe sterk in lichtkrncht toeucmendr nevel vlak van 1 miildelljjn.
(iroote. rond.-. *e«r helilerc nevelvlak, met vele sterren.
K ogelTorini^e kterrenhoop.
Heldere dnbbt-le nevelvlak.
Keiie ster der 9'ie grootte. gt;taat aan bet niteMe einde van eon zeer
fijne neveUtreep.
55 Andrumedae l'ijne dubbde ster met een rond licbtombulsel van 9lt;i niiddellijn
Sterrenhoop in l'erscua, voor het ongewaprnd oog zichtbaar als een flaawe wolk, blt;-staat uit sterren van de (•'•••—14'i« grootte; hij vertoont twee ophoopiniren ah middelpunten, in zyn midden staat eene n otie ster en hy vormt een van de »choun-te telocupische voorwerpen aan den hemel. De plaatsbepaling geldt de heldere ster h Persei.
Fynn sterk elliptisch gevormde nevelvluk, t lang, tOquot; breed, in het midden is tij donker en staat met twee kleine sterren.
Heldere, groote laiiKwerpige sterrenhoop.
Heldere urootc nevelvlak, van onregelnmtige gedaante, middellijn 2 .
Groote, srhoont' nevelvlak, omgeven door een nitgebreideii kring.
De Pleiaden. De inroep bevat I ster van dt- 3|(e, 3 sterren van de t1'*, t sterren van de 5«1',1 en 2 sterren van de (!••»• grootte. De plaats geldt vuor de ster ^ Tauri (Alcyone). Zie Plaat 1, lig 2.
Ster van de S.'J grootte met zwakken nevel van 25quot; middellyn.
Vrij heldere, langwerpige nevelvlak, in bet midden en aan het eene einde i9 /ij helderder dan san d» randen, op haar volgt eene tweede nevelvlak. Nevelvlak in Kridanus. — Ze I'laat 2, Fig. 2.
Heldere, groote, uitgebreide nevelvlak.
Groote, heldere «terrenhoop, lamrwerpig gevormd.
Kugelvoriiiigesterrenhoop, in het midden uaiimerkelijk meer lichtgevend.
Kijke groep met eene oranjekleurige ster van de 7,l' grootte.
I N B r- 'J I 5 29 2:t 2.95 5 29 52 3.04 5 35 16 3.28 IMM -(».42 5 40 20 8.07
5 tl 0 3.92 0 18- - 3.I;H 0 25 4H 8.31
6 32 20 3.28 f. 31 6 3.30
6 41 :19 2.58
6 45 21 3.09
6 t7 4S 3.50 r. 56 56 2.80 f. 58 15 2gt;2
7 17 41 :«i'J 7 21 ts -t- 3.56 7 36 6 2.75
5 23 10 3.07 4t 8.7 5 26 58 8.60 31 65.4 5 28 3 3.07 34 3.2
93 7 39 27 2.51 - 23 :! 1.8 - 0 14
. 1 7 47 51 -1-2 13 47 7 49 2.75 .8 7 35 2.96
ii m s s
5 19 247 5 2017 4.02
| 8 32 5 2.t7 - 29 31.t - 0.21
/eer ryke en groote sterrenhoop van kogelvormige gedaante.
Heldere, irroote sterrenhoop van onregelmatigen vorm, bestaande uit vele sterren.
Drievoudige ster, omgeven van een ronden nevel. De sterren vormen een kleinen, gelykzydigen driehoek
Kcne eigenaardige zeer schoone nevelvorming met zeer vele kleine sterren, door Her-chel _ tJrab-nebulaquot; genoemd.
Heldere, groote, en rijke sterrenhoop van langwerpige gedaante met sterren van de 9—11«1« grootte.
De izroute nevelvlak by Orionis, zie PI. 2 fig 4.
(1 11 H jde Orionis) groote nevel, in het midden eene ••ter der 8*»e grootte
■ Orionis , va«te ster, omgeven door eene groote nevelvlak
Planetarische, eenigermate ellipsvormige nevelvlak van 12' middellijn.
Zeer heldere en groote nevelvlak, aan de randen geland.
(iroote heldere nevelvlak, waarin drie sterren gelegen zyn.
Groote stlt; rrenhoop, net vele heldere en zwakke sterren.
Kyke, spiraalvormige sterrenhoop.
Ster vau de 11 «l»' grootte, met ronden melkachtigen nevel, 70—80*
middellyn.
Ster vau de 1H' grootte met waaiervormig»-n nevelstaart.
(16 M o n ocerot is.) Fene ster van de tquot;!' grootte; 15 zwakke en een aantal zeer zwakke sterren worden in ce» nevel besloten.
Groote, heldere, langwerpige sterrenhoop, met eene ster van »!• 8»«e grootte
Sterrengroep in drie ileelen gesplitst, middellyn 20 , eene dubbele ster gelegen in ieder hoofdileel.
Waaiervormige uitgebreide sterrengroep, 0 lang en breed.
Groote, uitgebreide sterrenhoop met zwakke sterren.
Dubbele -ter in het midden van een ronde nevelvlak.
Dubbele nevelvlak; middellyn vin de kern 30quot;.
Ster van de S»''quot; grootte, met ronden nevel van 12quot; middellyn.
PlanetariM-he mvelvlak van 56 middellyn, met gelykniatige licht-verdeel ing.
(iroote, langwerpige, zeer ryke sterrenhoop met «terren van de Stir—1.3'le grootte.
Vrij uitgebreide, heldere sterrenhoop.
Sterrenhoopen zonder nevel.
Kijke groep van sterren vau de 9,le - 1.3lt;le grootte met vele kleine lichte punten; in het midden eene dubbelster.
Fijne sterrenhoop, bestaande uit sterren van de 1 llt;le -13dr grootte; middellijn (gt;.
STFRRKNKl Nr»r.
15
li jT;
! V-i • 1?
lï II
11 -■3
II
lï
99 |
3182 |
11 m s 12 33 31 |
s 4 3.11 |
10 65.2 |
0.33 | ||
100 |
quot;»1 .'gt;.■gt; |
69 |
12 35 42 |
4 3.03 |
4- 12 21.0 |
0.33 | |
101 |
8165 |
12 36 ; |
4 2.93 |
4 33 18.7 |
- |
0.33 | |
102 |
3182 |
60 |
18 37 20 |
4 3.02 |
4 12 14.4 |
0.38 | |
los |
3189 |
12 37 |
4 2 93 |
4 32 61.2 |
_ |
0.33 | |
104 |
319ii |
12.»8 0 |
4 2.93 |
4 32 53.0 |
_ |
0.33 | |
105 |
325kgt; |
94 |
1245 0 |
4 2.84 |
-t- 41 48.5 |
_ |
0.33 |
lor. |
8270 |
12 45 38 |
4 2.17 |
4 73 33 quot;) |
_ |
0.33 | |
107 |
3275 |
12 46 15 |
4 3.53 |
— 59 40.3 |
0.33 | ||
101 |
3321 |
(i 4 |
18 60 36 |
2.96 |
22 21.8 |
0.33 | |
109 |
334n |
12 63 rgt; |
4 2.85 |
4 35 33.1 |
0.33 | ||
110 |
3356 |
12 54 20 |
4 3.06 |
4 3 10.1 |
— |
OJS | |
III |
345:» |
53 |
13 6 46 |
4 2.94 |
4 18 50.1 |
0.32 | |
112 |
S471 |
63 |
13 10 12 |
4 2.70 |
4 42 41.5 |
0.32 | |
IIS |
3525 |
. 13 18 7 |
4 3.48 |
— 42 21.9 |
— |
0 31 | |
114 |
35:» 1 |
IS lf 11 |
4 3.55 |
— 46 39.5 |
OJI | ||
115 |
3572 |
51 |
13 24 34 |
4 2.54 |
4 47 50.3 - |
0.31 | |
116 |
3570 |
. 13 24 43 |
4 4.13 |
— 65 19.9 |
0.31 | ||
117 |
3606 |
8:» |
13 29 59 |
4 3.36 |
- 29 14.2 |
0.31 | |
118 |
3636 |
:» |
13 86 22 |
4 2.77 |
4- 29 0.3 - |
0.30 | |
119 |
3706 |
13 50 14 |
4 3.58 |
— 39 22.2 |
- |
0.30 | |
120 |
3770 |
101 |
IS 58 46 |
4 2.13 |
4 5 4 58.3 |
0.29 | |
121 |
3776 |
13 59 49 |
4 2.70 |
4 29 7.5 |
29 | ||
122 |
4051 |
15 143 4 2.72 |
4 20 2.5 |
— |
OJI | ||
123 |
4052 |
15 1 50 |
4 2.72 |
4 20 7.5 |
— |
0.23 | |
114 |
408» |
5 |
16 12 1.» |
4 3.03 |
4- 2 33.5 |
- |
0.88 |
125 |
4118 . |
15 31 22 4 2.95 |
4 6 23.8 |
0.20 | |||
126 |
4132 |
15 37 52 |
f 3.90 |
37 22.3 |
O.IS | ||
127 |
4173 |
80 |
16 9 35 |
4 3.57 |
- 22 39.9 |
- |
0.15 |
128 |
4ls:{ |
4 |
16 15 58 |
4 3.66 |
26 13.4 |
_ |
0.11 |
129 |
4230 |
18 16 37 13 4 2.14 |
4 36 41.9 |
0 12 | |||
130 |
4238 |
12 |
16 40 45 |
4 3.11 |
— 1 43.5 |
0 II | |
131 |
4256 |
10 16 50 35 4 3.16 |
— 3 53.6 |
0.10 | |||
132 |
4260| . |
16 51 42 |
4 4.33 |
4 4 28.3 |
0.10 | ||
133 |
4261 |
62 |
16 53 16 4 3.81 |
- 29 55.1 - |
0.10 | ||
134 |
4264 |
19 |
16 54 55 4 3.70 |
— 26 4.fgt; |
0.09 | ||
135 |
4284 . |
17 10 52 4 4.72 |
- 41 36.8 |
0.07 | |||
136 |
4287 |
9 |
17 11 50 4 3.61 |
— 18 24.lt; |
0.07 | ||
137 |
4294 |
92 |
17 13 25 1.8 4 |
4 43 15.5 |
— 0.07 | ||
138 |
4302 |
17 21 45 |
4 3 65 |
- 23 38.f |
0.05 | ||
139 |
4;» 15 |
14 |
17 31 3 4- 3.15 |
— 3 10.( |
0.04 | ||
140 |
4318 |
6 |
17 31 54 4 3.90 |
— 32 7.7 |
- |
0.04 | |
141 |
4340 |
7 |
17 45 40 4 4.00 |
— 34 40.9 |
0.08 | ||
142 |
43 46 |
23 |
17 49 34 4 3.63 |
- 19 HO |
0.01 | ||
143 |
4355 |
20 |
17 54 47 |
^ 4 3.64 |
- 23 1.8 |
o.ol |
0.21 OJS
- 12 16.1 — O 22
- 2 35. i 0.22
- 51 11.7 - 0.23 IIUJ 014
- Cl 21 lt;1 0.25
- 30 r. s _ 0.25 11 IAJ OJI
00 39,7 — 0.2S
■ 0.2H
■ O 29
■ 0.30 010 0.30
4- 12 20.0 4 12 88.4 j -
— 59 15-
— 57 59.0 -4 55 41 5 -4- 13 46.3 -
0.31
- 0.31
OJI
- (».32 u tl
- 0.3H
■ 1144.1 4- 44 49. v
9.33 0.38
18 10.2 —0.33
36.0 51.0
0.33 O 88
- 0 IS
- 0.33
- 0.11 0.33
0.11
n u - 0.88 OII
- 0.33
- 0.33 -0.33
- 15 6 6
is 14 9
- 0.33
- OJI
|
50 89.1 - - is a r. - 4 70 2l.r. — 89 49.4 80 14.8 — O 30 — 87 20.1 -■4- 17 47 2 — 18 0.4 4-54 9.5—0.31 4 13 39.H — 0.33 4-15 6.9—0.33 |
IH; Krib en de Kreeft. Bestaal uit 11 «temn van iln 7«** grootte, In stirrrn van de S»te grootte en vele zwakkere sterren.
Klli|tsvorniige nevelvlak. in liet midden helder, lantr 30quot;, breed 20'.
Sclioonc «terrengroep. Vele sterren van de 9^*—10de grootte bevinden zich um eene centraalster.
Heldere, uroute sterreiihoop mi t sterren van de lOd»1—1 ó'i*-grootte.
Elli|tsvoriniget aan de eiult;len zeer spits toeloopende nevelvlak, aan ielt;ler einde «taat een sterretje
Stir van de I1J' grootte in eene liehte waaienrorntigc nevelvlak.
I'lanetari^che nevelvlak, waarin eene ster van de 9quot;1«' grootte staat.
Groote, kogeUurnige st'-rrenhoop, in het midden zijn de sterren sterk opgehoopt; middellyn 11 .
(iroote, vrij heldere plaiutarUche nevelvlak.
riaDet«rigt;ehe nevelvlak, wier helderheid gelijk is aan die van eene ster iler H«lf grootte.
In 1771 dunr Kode ontdekt. I llipsvormige, zier uitgebreide nevelvlak. zwakke stralen aan de randen zichtbaar, liet meest heldere gedeelte lang 4 , breed l .
Zeer groote, hel.lere, uitgebreide nevelvlak.
Groute, planetarinehe nevelvlak, in nier midden zich eene ster van de 9de grootte bevindt.
l'lanetariselie, vrij heldere kleine nevelvlak, in wier nabyheid drie zwakke sterren staan.
Heldere, groote nevelvlak niet eene dubbelster
Ster van dr 9'l' grootte, omgeven van een ellipsvortnigen nevel.
l'lanitarisehe nevelvlak, twee ellipsvormige ringen, in het centrum eene krrn (afgelxrld up jilant 2 fig. 5).
Ronde, lulilcre, naar het miJden sterk in lielit toenemende nevelvlak, middellyn van de kern 15quot;, liclitomhuUel liceft 1 middellyn.
(iroote, ronde nevelvlak, niiar het midilen in lichtkracht toeneiiiende.
Zeer groote, heldere langwerpige nevelvlak, naar het midden in licht krnclit tolt; nemende.
De groote nevelvlak bg »; Argus.
Zeer «roote ronde sterrenhoop met quot;.terren van de H«i' —I .M' grootte.
I'lanetarisehe heldere nevelvlak van 5 middellijn.
Klli|)svormit:c groote nevelvlak, met ronde spiraalvormig gewon-dene kern.
Groote, heldere nevelvlak, naar het midden in lielitkraelit toenemende; twee sterren staan ten noorden op korten aMand.
Lange, heldere ellipsvormige sterrennevel, lang l , breed 2 .
Sehoone, heldere, ronde nevi lvlak, aan de randen sterk vloeiend nit-loopende; middellijn 3—4'.
De noordelijkste van twee ronde in elkander vloeitiide nevelvlakken, beide naar het midden in lichtkracht toenemende.
Nevelvlak in den vorm van'strepen ten lende van 10.
Elliptiiche spilvormige nevelvlak; in de kern is eene kleine ster aanwezig.
Groote tevelvlak, in hit midden helder, bestaande uit drie spiraal-vormigH Ukken.
Z«er groote, heldere nevelvlak, met dubbele kern.
Groote, zwakke nevelvlak, met twee s|gt;iraaIvormige armen.
Ster van de 9Je jjr. met een heldere, ronde lichtkroon.
Heldere, ronde, vry groote nevelvlak.
Heldere, vrij sroote, ronde nevelvlak, in het midden in lichtkracht toenemende; eene ster bevindt zich op eeuigen afstand aan het
noorden.
Twee aan elkander verbon lene nevelvlakken 10 lang, 3 breed.
Heldere, groot», ronde nevelvlak, met kern.
Heldere, groote nevelvlak, naar het midden in lichtkracht toenemende.
Heldere, groote, ronde nevelvlak, in het midden meer lichtgevend dan aan de randen.
Zeer groote, uitgebreide, vrij heldere dubbele nevelvlak.
Kenr naar het midden in lichtkracht toenemende, ronde, kleine nevelvlak.
Nevelstreip van 15 lengte met zwakke kern, in wier midden zich eene ster van de li*1' grootte bevindt.
Vry groote nevelvlak met kirn.
Groote, heldere, onregelmatig gevormde nevelvlak, in het midden meer lichtgevend dan aan den omtrek.
(Jroote, kogelvormige sterrenhoop, zeer rijk, met eene roodachtige •ter er in.
OPMKKKINGEN.
Heldere, ellipsvormige nevelvlak. 5 lang, j breed. Tusschen de
lichte kern en den nevel is een donkere ring.
Vry groote, uitgebreide nevelvlak, voorafgegaan door twee sterren. Lange, ellipivormige streep met zwakke kern, waarin een helder
sterretje stsat Vry heldere, groote, ronde dubbele nevelvlak.
Twee ellipsvormige nevelvlakken, waarvan de grootste de helderste is
Groote onregelmatig gevormde m vc-lvlak met heldere kern.
Konde nevelvlak van 10 middellyn.
/ Crucis Op eene vlakteruimte van .vn0 vertoonen zich meer dan 100 sterren • nn quot;Ir 7''quot; 1 'r'*quot; fTirtiltn n iarTin ir Tinfitiiiiii— rood, groi-ii en blauw licht afzenden.
Zeer tijue dubbelster met helderen ronden nevel van 6 middellijn. Zwakke. elli|isvormige m-velst raai met tweesterren aan zijne eindpunten. Ovale nevelvlak, aan hare einden eene ster van de DM*- grootte. Sterrenhoop niet «terren van de DM' loJ- grootte, in het midden
zeer helder, eau de randen met kromme tanden, middellyn 5 . Heldere, gruote nevelvlak van langwerpige gedaante, met kern. (•roote, heldere, itreepvormige nevelvlak, in tweern gegt;|ditst. Merkwaardige sterrenhoop bij lt;•» Centauri. met ongewapend oog als sterren van de l'!*'— 5tie grootte zichtbaar, gevormd uit sterren van de 12«,,-»l5lt;t« grootte; middellyn 20 .
S|iiraalvormige windingen gaan van ei ue lichte, stralende kern uit, terwyl zij zich in een weinig vermogeoden kijker als eene ring-vormige nevelvlak vertoonen. Nevelvlak in de Jachthonden, zie Plaat I fig. 4.
Hetrekkelyk lange, vry groote, kromme nevelvlak, waarin 4 sterren staan.
Groote, heldere nevelvlak met kern en drie spiraalvormige armen. Minstens 1000 sterren van de UJ'- grootte; bijna in het midden
van het voorwerp staat eene heldere ster.
Eene groote, heldere nevelvlak van langwerpige gedaante met dub-beUter
Groote, vrij heldere nevelvlak van onregelmatigen vorm met kleine, lichte kern.
Zeer groote, ronde groep van H—10' middellijn, met eene lichte kern.
| Twee ellipse nmge aan elkander grenzende nevelvlakken.
Kogelvormige sterrenhoop met stenen van dc lid*—K»*!»1 grootte;
middellyn -ï Moeilyk oplosbare sterrenhoop, middellijn .
Kogelvormige sterrenhoop met sterren vaudel8lt;i' 15dlt;'grootte, in
het midden 0|igehoopt.
Groote, heldere, kogelvormige sterrenhoop, in het midden sterk opgehoopte sterren.
Sterrenhoop met vele heldere sterren.
In 1714 door Halley ontdekt. Vele dui/enden sterren vundelOde— I5ili' grootte, aan den omtrek straal «few ijs uitloupende; middellyn 7-8', sterrenhoop in Herculea, zie PI. I tig. 5.
(iroote, heldere, kogelvormige sterrenhoop, in hef midden opgehoopt. Groote, heldere, kogelvormige sterrenhoop met vrij duidelyke kern, middellijn D' .
Groote, zeer ryke, uit sterren van de 11*«—I3lt;t® grootte bestaande
sterrenhoop.
(«roote, heldere sterrenhoop.
Groole. ronde, heldere sterrenhoop, in het midden sterk opgehoopt. Vry heldere, kleine, planetarische nevelvlak.
Nevelvlak van 4 middellyn, in een veel vermogenden kyker oplosbaar in zlt;-er vele kleine sterren (iroote, heldere, kogelvormige sterrenhoop, in het midden sterk opgehoopt.
Vrij heldere, kleine nevelring.
(iroote, heldere, zeer ryke, kogelvormige sterrenhoop.
(iroote, zeer ineengedrongen sterrenhoop van onregel matigen vorm
met sterren van de 7de — lOd* grootte.
Vry ryke, heldere sterrenhoop, bestaande uit sterren van de 7d«—ISd*-grootte.
60 — 80 «terren van de 9*«'—13dgt;' grootte.
Op de wij/e van een vork in drieën gespletene nevelvlak met eene dubbelster, waarnevens eene donkere, onregelmatige opening.
OPMERKINGEN.
1(i
i-- |
•5 |
ï s |
quot;v |
11 |
X |
144 |
4361 |
145 |
4367 |
146 4390 | |
147 |
4395 |
148 |
1397 |
149 |
4400 |
150 |
UH |
151 |
4403 |
152 |
4406 |
153 |
4411 |
154 |
4124 |
155 |
4428 |
156 |
4132 |
157 |
4137 |
1 |
ilquot; |
il | |
c | |
1 |
! |
I i
lil l5
Il
11 1!
| 11 s 1 r
u
fl
4 5-
•? a
amp;
u m s ; 20 2 44 -
| u ■ • •
17 5C IS 3.68 - 2121.3 - 0.01
2.64 20 44.7 0 17
. 20 11 22 2.42 . 20 16 49 2.68
29 20 19 25 2 21 . 20 40 30j 2.48
72 20 46 34 3.30 . 20 5112 2.48
73 20 52 6 3.30 . 21 3 14' 1.95 15 21 23 53 2.89
. 21 26 13 2.04
2 21 26 59 3.09
80 11.2 0.18 1942.5 -f 0.19
^-38 f).8 0.1 ü
4- 30 16.0 0.22
— 13 0.3 0.22 31 18.2 0.23
— 13 7.2 0.23 50 20.4 0.24 11 36.6 0.26
51 2.0 0.26
1 22.8 0.26
168 4565 160 '.572
172 4li«lK
177 4676 17s 1678
21 17 57 S h
. 1H 0 1 H
. 1H ü 40 24 18 11 r. irgt; 18 U 4H 1^ 1M 1287 17 IS 18 25
22 30.2 6 49.2 -
— 19 54.9
— 18 27.9 13 49.8
- 17 10.9
- 16 13 3
0.00 0.01
0.01 0.02 4- 0.02 0.02 0.02
-f- 0.02
0.03 0.04
-f- 0.05 -f- 0.06 0.06
- - 0.07 0.07
0.10
0.12
-f- 0.18
0.14 0 15
h 3.63 2.UI
-4- 3.53 ■ ■ 3.52 3.40 -f- 3.48 -h 3.46
28 18 16 51 -j- 3.C9 - 24 56.1
69 1H 23 12 22 18 2**7
70 18 35 3 26 1H 38 22 -11 is 44 20
54 I s 47 1 -57 18 48 53 -
66 19 11 42
. 1192536
— 32 26.0
— 28 59.8
— 32 24.4
— 9 31.0
— 6 25.2
— 30 37 5 82 52.1
29 57 9
8 58.2
— 31 13.8
14 26.8 18 274
-f- 3.92 4- 3.66
i- 3.91 I- 3.29 h 3 22
h 8.R5 h 2.23
-f- 8.34
2.87
3.82
3.39 2.67
179'4681
18«! 4687
47 53.0 0.26 — 23 44.0 0.27
89 21 27 15 -f 2.IC. 30 21 83 17 3.42
15K 4142
151» 4147 16«) 4485
161 4499
162 4503
163 1510 161 4520
181 4701 . 21 39 53 2.05 53 7.3 0.27
65 31.8 - . 0.27 83 44.6 -f- 0.31
11 38 « -f- 0.32
182 1702
183 4815
21 40 6 1 89
22 31 22 2.74
. 19 36 54 70 19 47 9
27 19 54 8 2.59 22 22 7 0.16
59 53.5 4- 0.33 -f- 60 54.6 4 0.33 4 tl 51.quot; • OJB
. 23 6 5 2.54 52 2:lt; 18 43 2 64 . 23 19 53 2.86
Is.j 4902
186 4957