Waerin vertoontzijn Kerken^ H, Lichamen^ Relit^ttien^ In-dulgemien, Kloojiers, Hofpitalieffy O-ratorien, Comptt^�� va� Wereltltjkenbsp;Rerfionen, Collegie�, Valeifen., Gebou-iven , ArchiteSiure� , Schilderie�, ge-Jnedene Beelden,Biblivtheke�, Studect-'nbsp;plaetf�n, Hoven, Fonteinen ende Hlek^nbsp;ken,foo binnen als buiten Romen, Va-leipn, Cardinalen ende Vrincen, die denbsp;felf ie verciert hebben, en andere f�ernbsp;aenmerlielube dingen.

�^en Schilderen, Beeldhouweren, Bouw-nicefteren, en andere Liefhebberen ten dien-fte, verrijkt met 8i. kopere platen.

By Jacob van Meurs, Plaetfnijder cn Bocckhandclaer , op dcZingel, overdenbsp;Appelmcrkt, in de Stadt Meurs, i�6i.

BL AD-WYSER

Gedenk - waerdige Sakeiij.

. Bdien, oude binnen Romen, 663 I Abten, D. Francefco Pcrctti, f48.nbsp;Maiinianus , 158. Pier Gio,nbsp;Francefco Florentine�.

vanPauIusEmilius, 631, vanNerva, 703 Bceld-iiouwcren , Algardi ,429.338.445. Am-brogini, 328, Andr'caSanfovino. 397. piznbsp;Baccio Bandiiielli, f70, den Ridder Bernino,nbsp;16.337. 688, Boggi,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

Giacomo Sanfovino, 397. 357. Gio.di Baccio, 370. Giuliano Finelli, 732. Giolio, Piacen-trno,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;316.411

Mino del Rcgno.i i. Mochi, 16.173.330.370 Olivieri, 642. Paolo. Romano, 338. Paolo, 3.

� Quirico,73 3. Pietro Cavallino,103.173. Pol-laiolo, 11.713. Ponipeo Ferrucci. 403 Rafamp;el da Monte Lupo, 370. 713. Cavaliernbsp;Roffi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;383

411. Vacca, 338. Valfoldo. 338.661.734 Beelden, van Adonis, 310,602. van Andromeda,nbsp;630, van Amafonc, 630. van Antonins, 630.nbsp;van S. Andreas, 19. van Auguftus, 399. vannbsp;S, Card Borromeus, 4S7, van C. Catfar,nbsp;399. van Cicero , 630, van Conftantin, 607.nbsp;van S. Helena, 17. der Hengften op dennbsp;Hengftcn-berg, 399. van Janus 143. Kinder-

B L A D-W IJ SER,

dcrkcns op een Tafel van Toetfteen gt; �fp* Van Laocoon , 55, van Leeuwen, f37. vannbsp;S. Longinus, 18. van Marforius, 605. 614,nbsp;VanMarlias, 6{o. vanMofes, yif. vanPaf-lt;juin, 3^0. van S. Veronica.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16

Beelden in�t Belvedere, 33. Farnefen, 3 lo* .des Kapitools, fgf. des Hofs der Matthci, �fo.

Belifarius,

Beiiedidirus Diaconus.

Benediftus Rieds-heer,

Bergen den Aventin.

De Celius, 6fo, Citoriu;.

Den Exquilin�

De laniculus,

De Kapitolin,

Magnan.rpoli, 746, dcdoogentlieit,

DePalatin.

DeQinrinael. nbsp;nbsp;nbsp;76S

De Viminaelfche� nbsp;nbsp;nbsp;742

DeTeftaciusofPotfeherf-berg, nbsp;nbsp;nbsp;1^9

Bernardino Piffcrio. nbsp;nbsp;nbsp;63

Bernardino Tonozzu nbsp;nbsp;nbsp;140

Bernardo Leparini. nbsp;nbsp;nbsp;yto

Bernardo Tedo.

Byftatiders des P.aus in S. lan. nbsp;nbsp;nbsp;666. 667

u c oppen, Adelbertus, iff. AlplionfusPara-��'rias, f36, Afkaniusvan Parys. nbsp;nbsp;nbsp;426

* 4 nbsp;nbsp;nbsp;Bene-

317

B L A D-W Y S E R.

Gio.Anrlrea Croce,775. Girolamo Centelli. 604 Tiillio Carretti.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?8i

Eoek-verfanielingcn , des Hertogsvan Altaems, 590. de P. Angelo RoccainS.Auguftin, 397.nbsp;des Card. Francefco Barberini, 407. der Paters des Kleine Dals, 541. vericheide Oude,nbsp;zg. des Pals-graefs, 19. der RoomfchcVer-ftmeling, 560. de VatikaenI'che.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z9

Bouw-inecfteren,Ammanato,49f. fi6. Antonio de Batciftis, fx;. Antonio da S. Gallo, 9. 383.485. Antonio di Duca.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;761

Baldafar da Siena, 9. BZf. 3n-?83. Bernino, l�.470.413. Bariomino,Z9Z.34I. 5'4i.675'.nbsp;Barmantc.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.78.36Z. 5'9Z. fzz

Fa�ftoda Montepulciano,338. Flaminio Pontio, 4i3.j'zz.73 5'. Franceico Volterra.469.^09.5'64nbsp;Gaiparo de Veccliis, 71Z. Giacomo della Porta,nbsp;33 8.364'.4�9.i'34.5'73.f85.6o3.677.7iz. Girolamo Raimondi, 603. Giulio Merili,76o.nbsp;Giocondo da Verona, 9. Giuliano da Sangal-lo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

Blad-wyser.

Lunghi den Jongen, 498.5'2.7' rucelli, 440. 488. 494. 54 5- f 51- M.alclien-00, 40.414. P.Maffimiano,475. Mattconbsp;daCaftcllo, 448. Michelangelo,9. 409.465.nbsp;?7�; 516. 547.604.745.

Rafael d�Urbtno, 9. 554. RofatoRofati. 171 Sebre^undii, 479. Soria.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115. 2.7Z. 524

Bruggen, van Aurelius, 210. van Ceflius, 148. dci H.�ngels, 4 56. vanFabritius, 148. Mol-lfgt; 515- der Racds-Hecren, 141. vanSub-licius, 129. des Zege-pralens,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70

Cardinakn. Albano,i96. Alciati,764. Alejc-andro , 117. Akflandrino,704. Aleflandr� Farncfe, 179. 428. 440. 599. 592. ' Akaenips,nbsp;104.779. Alvarez, 741. Andreas van Oo-ftenrijek , 488. D. Antonio BarberinOjZzS,

* 5 nbsp;nbsp;nbsp;7�4^

B L A D-\V Y S E R..

B-andini, 449.772. Baronio,;ib i. a 16.117.119. 210.462. Bartholomeo Cefis , 147. Eellar-mino, 465'. j8i. Bembo, 477.5'7o. Bernerio,nbsp;1^4. Bi(cia,88. Boncompagno, 100.686. Bonifacio Bevilacqua, 74. Borgia, 414. 4f7.nbsp;S. Carlo Borromeo, 721. Di Gamerino, if j'.nbsp;j'Sj'. Calandrino,494. Capocci,464.721.718.nbsp;Capranica, 474.5'6f. Carav.igiale, 689. Cel.t-tini, Ijl. jii. Cibo,494. Coldomerio, 514.nbsp;DiComo, io8. Contarelli, J51. Copis, jjj.nbsp;Cofta,j27. DaCreina, 114. Crivelli, 196,nbsp;Delia Cueva, 680. Cufano.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;116.630

Dktreftano, 460. Diomede Carrafa, 711. Donato Cefis, 536. DucadiLeima. nbsp;nbsp;nbsp;j8i

Fatio di S.Sabina, 494. Federico Cells, ij8. Ferrici, 200. Philippo Buoncompagni, 200.nbsp;Francelco E.arberino. 76. iiS. 529.407.67j.nbsp;74y-

Gambata, 781. Gkcomo. Colonna . 4J9.721. Ginnafio, 5'7J. Gio. Battifta Cigala, 115.nbsp;Gio. Guidooio Faparefchi, 101. Gio. Marianbsp;delMon'ce, f14. GiuliodeMedici, 319. Giu-ftiniani,io9. Girmani, J92. GuliclmoEn-conuondi.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21J

Hippolito d�Eftc, 780. HugoVcrdala. 247 Lanti,74. 143.129. J31. Latimis Urfinus, IZ4.nbsp;373. Leni, 272. Lodovico Madrucci, 74.nbsp;todovico di Torres, 81.263. Lodovilio, 449.

vaa

Ovoardo Farncfc, 55t. 577.5'8i. Olivlcro Car-rafa,58o. S.Onofno, 160.418.444.453'^^�* 711.

Pictro Aldobrandini , 40. 101. 179. 180. 149. 461.605.776 Pictro Colonna, 507. Pis-tro Damiano,�l 1.660. Pio.701. DiPorto-gallo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^3*

KafaclPriarie, 517.555. RamKcioFattte!�,45o. 671. Rinaldo Couti, 696. di Roano, 347'nbsp;391.595. Roccijigg. Rojas, lo. 13 5. Roma,nbsp;483. Rufticucci.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40 f

Santorio, 101.145. S.ilviati,ii2. 707.519. Sca-rampa, 5i5. diS.'ivoia,4i4. Scipione Borge-fe,ii5. 187.119.115.405.470, Scrra, 140. i'.Sevcrina, 140. Sfotidrato, 114.491. Sirleto,nbsp;743* Spada.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;516

Valerio. 591. Waldo, 679. Veraldo, 760. Vi-done,403. Vli$bonenic,494, VincenfoGon-

EErbogen, van Camillus, fS 5, van C onftan-tin,2ii. vanDomitiaen,463. vanDru-fus,463. vanFabius,63i. vanLatonai�;^. vanSeptimiusen van Aurelius, 476. vanSep-timiusSeverus, 627, vanTitiis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;644

Fonteinen, van 't Belvedere ,31. van de plaets Colonna,4ft. van de plaets der Joden,163.nbsp;van S. Joris, 136. van'Juturna,i36. vannbsp;S. Marcus, y91. van de plaets Matthei, 260.nbsp;van de plaets Navona, 784. van S.pieter Mofi-,nbsp;torius, 80. van S.Pieter in �t Flofdcs Paleis,31.nbsp;opdeplaets,30. vandeRonde.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;479

Gefclfchappen der barmhertigheit , 241. der boodfchapping, e(,y, der Confaloncn, 370.nbsp;des Doots, 191. der Dricvuldigheit, 281. 312.nbsp;5'69. des Gcktuiffigden, 430. dernicdedoo-

B L A D-\V IJ S E R.

gentheit ontrent de Gevangene, f/i, des Mc-lijdens.^�f, desRofenhoetjes,f66, desalder-heiligftcSacraments,f�g.des Saligmakers.f�j Gellachten. Acqiiavivi,5�8. Albertini, j�z, Al-dobrandini, 413,469.^70, Altaemps, 590,nbsp;Anguillari, j'79. Anicii. 134, Archemonii,nbsp;716. Aftalli,378, Barberini,f48, Bentivogli,nbsp;7j'7. Boccabeila, 608. B'ufali, 434.469. Caf-farelli, 333. 370.619, Capozucchi, 6ii. Car*nbsp;rafi, 370. Cavalier, 336. Cenci, 176. 351.nbsp;Cerfii, 311. Cefarini, 183.286.439.333,716,nbsp;Cerini, 341. 379, Celis, 61.376.419.436,734,nbsp;Collonneli, 420.411.661, Conti,703. Cor-rari,436. Cornclii,4H.Co(laguti,i38. Cref-ccntii,473.479, Delfini,379. Farefi,7i,309,

Gaetani, 376.493. 379. nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;--------------,

316. Gracchi, 689, Incoronati, 293, Lan-cellotti, 573, Laterrani, 637. Manfbrni, 74. 373, Maf�imi, 84,331. M.attei, 89. tot. 133,nbsp;260. 619.672. 701. Medici,319. MeHini,4Rnbsp;Muti,33i.4i8.672. Mari, 329, 01giati,7i3,nbsp;Oricellai,33o Palomb.ui, 366. Paluzzi,6i2,nbsp;Patritii, 611, Peretti,494. Piccolomini, 346,nbsp;Porta, 376. Raimondi, 78. Riarii, 71, Ri-valdi, 381. Ruftici, 89, Rufticucci, 2, Sal-viati,749. Sannelii, 373, Santacroce. 303.nbsp;272, S�avclli, 146.136,171, 199.671. Scau-riri, 221. Serlupi, 611. Sforza, 370, 734, Sil-veftri, 316, 5'trozzi,7oi. Vari, 379. Veralli,nbsp;469. Vitelli, 416, Vittorii, 344. 379. Urfi-314.326,331.333.372.363,379nbsp;Gevan-

Gevangen-huifen , van Ancus Martin* � Mammcrtinum , 149. �ii� Tullianum,nbsp;6iz, van Borgo. 40. de* H.Dienft, f8.nbsp;�t Savellifch Hof, f oi. van �t Kapitool,nbsp;Giacchetti.

Angelo Damafceno , f8. Angelo Rocca. ?97, Carrctti.^Sr. Cara,477. Cccchini,io4�nbsp;AntonioCerri, 541, Diomede Varrcfe, 294*nbsp;Fontoias, f57* Girolama Centiuelli, 694.nbsp;Vkelli,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;426

Hei-

B L A D-\V y S E R.

Heiligeti) Albertus,4o. Ambroflus, i6i. B�-nifacius, 2j'4. Damafus, i8�. Digna,en Merita, i68. Dioniliiis Areopagyt, 164. Edmond Konink, 120. PhilippoNeri, 298.506.547.nbsp;Franciica , 150.615. Galla, 246. Gregorius,nbsp;6. 57. 85. 151. i8f. 204.211. 225. f15. J54.nbsp;655.671.694.698.71^.744.

Helena, 672.681. Hieronimus, 251:. Ignatius, 175. j8o. |86.609.746. Julianus,691. Marcella, 16 8. Palmatius, 99. Pigmenius, 119.nbsp;Plautilla, 165. Silvcfter, 167. 229. f54.623.nbsp;664.685.720.721.

Hoven,der Aldobrandini,776. van Belvederc,5i.-der Borgeii, ^02. van Casfar, 84. 9f. der Far-neli, 228. des Yferen Hoofts, fo6. der Ludo-viiii,449. vanMadama, 355'. vanMartialis, 79. der M.itthei, 6fo. der Medicis, 3'oo. desnbsp;�rd.del Monte, f17. der Peretti, f51. opnbsp;den Quirinael, 412. vanSaluftius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404

*r Huis van CasGr,228. het goude van Nero,226. desCard.vanRovere,34i. vanVirgilius. 729

Hut-

B L A D-W Y S E R.

Inftelders van nieuwe Religi�n en Vinders van Godvruchtige werkken. Albentio Calabrei�,nbsp;4f. Br. Ambrolio Branzi, ^69. Br. Angelonbsp;Clareno, �40. Antonio Maria Zuccaria, 568,nbsp;Br. Aurelio Raffaeli, 418. Bartolomeo Ferra-110,468. Br.Battilb Poggio,Z4o. S. Bene-diftus.iyi. Bernardino Matliani,597- S.Ber-nard, 557. Camillo dc Lellis,48o. Carlo Ro-mena, tf^. S. Dominicus, 199. ^66. Br. Die-go di Vittoria,f69. Federico Rizzi,f75. Fran-celca Baglioni,43a. Francefca Mazziotti,io7.

S. Francilcus, 88. Br. Franceico Maria Savo-nefer, 441. Francefco Ragula, 177. Franceico Schiavi,7j5. Br. Francilcus Soto, 432. Gia-coma Bianchi,704. Br.Gio.Bcrreria,769. Gio- 'nbsp;Leonardo Cerufo,462. Gio.Rocco Portio, jn.nbsp;Girolamo Marini^S�.Greg.van Cremona, j 11nbsp;Jean Taglier, f71. S.Ignatius, J78. Br.Louisnbsp;vanLeon, 4fo. Marco Sadi, 117. Br. Matteonbsp;Bafclu,4J7. Br. Pietro Carraamp;,763. Rutilionbsp;Brandi, Z98, Br. Vincenzo da Palcftina. f69nbsp;/�den.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i�A

KApitool en des felfs wonderen. f9T Karei Fred.Hertoquot; van G�liken Klecf.578nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Keife.

B L A D-W IJ S E R.

Keiferen, Adrianus, 4. 7. 34. 3^7. Alexander Severus, n4-6i�. Antoninus Plus, 4S9. Au-guftus , 4.19. 36.7Z. 80. 133. iji. 3;si. 596.nbsp;603.624.628.705', Aurcli.anus, 91.324. Caligula, 183. Caracalla, 197. 201.310. Cafar,nbsp;323. Claudius,209.298.739. Commodus,646.nbsp;Conftantin. 10. 167.211. 414. 55'6.600.623.nbsp;657. 66t.678.681.983.690.718. Conftans, 690,nbsp;Decius,207.743, Dioclctianus, 693.709. Do-mitianus, 460.465. Galienus, 727. Gordianus,nbsp;32S.424. GratianuSjTheodoiius,Valcntinia-nus, 3 5'7. Honorius, 167. JulunusdeVerlo-clienaer, 119, 222. Juftinianus, 203. Kareidcnbsp;Groote, 15'. 58. 176,654.671.675. Karei de V.nbsp;194.632. Lotliarius,i52. M.Aurclius,257.254nbsp;476.600. Maxirnil�nus,762. Nero,37.54.210.nbsp;236.324.327.413.646. Nerva,703. 0:10,139.nbsp;Septiniius Severus, 117.128. 2io. 237. 254.nbsp;476. Tiberius, 36. Titus Vcfpaliauus, 3 5.206.nbsp;645.66 i.7i6.Tr.ijanns,72o. Valcns, 138. Valentin.138. [70. VtTp. en Tiras,206. Varro. 207nbsp;Kerken. S.Adrianus,628. S.Agata in Suburra,744nbsp;In 't Overtyberfch, 117. S. Agnes in Navona,nbsp;343. buiten de poort Pia, 763. S.AuguftiM,394.nbsp;S.Alexius, 154- S.Ambrofius opdenWegdeenbsp;loops,495. aendc Grote, 161. S.Anafta!!a,232,nbsp;S.Andries van Padua derPortugyfen,526. in dcnbsp;Tuinen,454. by S. Gregorius, 219. byS.Jan,nbsp;650. op den Hengftcn-bcrg, 755. bydebrugnbsp;Molle,5i5. buiten de poortdes Volks,514. ianbsp;Portogallo,70o. in �t Overtyberfch, 131. indenbsp;Teenen, 616. dcsDals* 546. S. Anianus, 240.

S.A-

B L A D-W IJ SBB..

den borgt Pius, j i. der Lijndfaeiers,a�9. S.An-tboni Abt,718. van ?adua,44'5 .in de ftvact P au-linajfo� S.Apollinaris,59o. S.Apollonia,iii. der H, Apoftelen, 419. S. Anaftafius.

S. Balbina , 204. S. Barbara, 220. S. Bartholo-meus op �t Eilandt, 157, by S. Mantus, 472.� by de Vlees-Uoa'J'crs , 177. S. Benedidlus bynbsp;de Houtc-bak verkoopers. 275. in�tOyer-tybeifch, 155. SS. Benediftus en Scbolaftica,nbsp;r44* S. Bernardino , 74^. S. Bernard aen denbsp;Kolom van Trajaen, 75'5. aen de badftoven,nbsp;768. S. Bkgius der Cacabari, 275. vanCam-pitello, �oS. des Gracht*, 578. op den bergnbsp;Citorius, 486� det Pagnotta, 467. S.Bibia-na,689, S. Bonofc, n8. S.Brigita. 5^7

S. Cajvss,769. S.Csl,��js, 9p. S.Karcl der Hou-te-bak verkoopers, 271. aen den Weg des Loops, 497. by de vier Fonteinen, 772. hetnbsp;H. Huis van Loretto,yi8. S.Catetina Martelares in Borgo,44. by de Lijndraekrs, 2 f7. desnbsp;Racds, 402. S. Caterinavan Siena op den bergnbsp;AlagnanapoIi,748. voor de Neophiten, f42. innbsp;dcftract Julia, 29�;. S. Cecilia in�tMarlifchnbsp;Veld, 490. in�tOvertyberfcIi, 124. SS.Cel-ftis en Julianus,5 f7. S.Cefareus, 197. S.Chri-fogonus, iif, S.Clara,f47. S.Clemens,697.nbsp;S. Cofinatus, 94. S. Cofinus der Baerd-icliecr-ders, fff. de Santen Cofmus cnDamianus,nbsp;635. S. Conftancy,76f, Chriftus vande Wijlen aengebeden.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417

B L A D-W IJ S E R.

S.Dominicus,7i(6. S. Dorothea, 109. Dric-vuldigheit der bergen,499. Drievuldigheit en Gafthuis voor de Pellegrinis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;512.

S. Edmond Konink, izo. S. Eligius der Smeden, 244. der Gout-fmeden,i94. S. Elilabccli,5 f4.nbsp;H. Engel in Borgo, 57. Bewacrder, 458. aennbsp;deKeeten,f6. opde Vifch-markt, 2^4. S.Eu-femia,707. S.Eu{ebius,689. S.Enftachius. 5'i9nbsp;S.Fauftinus en Giovita,569. S.PhiIippoNeri.198.nbsp;deRooml� S. Francilca,449. S. Francifcus innbsp;�t Overtyberfche , 87. aen Sixtus brug, 289.nbsp;^-FranciFcus van Paula. 719. S. Francilcus Sa-verius den H. Geeft, 706. in Safl�n, �6i. dernbsp;N�apelfche.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195�

S. Gregorius op den berg Celius, 2n. S.Gregorius opdeplaetsNicolia,f25. S.Gregorius aen de Brug met 4. hoofden.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

S.Helena buiten de groote poort,6S2. der Voor-, proevers,^f f. des Hemelvaerts onfes Heeren, 4f. S.Hieron.der Liefdc,505. der Sclavoniers.

' ^20. S.Honofrius,75. S.Huomobonus. 244 S, Jacob der Ongenelelijke, f07. aen de Mu-ratte, 467. der afwerpende Paerden , 42. innbsp;Scttignana,72. der Spaenjaerden, yj f. S. Jannbsp;Baptiften Evangelift in Lateraen,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot

675'. S. Jan Baptift in dc Bron , 652. der Florentiners. 364. derGenuefers, 121. op denbsp;markt, 608. Onthooft, 241. des Pijnappels,nbsp;fT^i. van Spinelli, 46, S. Jan Evangelift in Ai-no, igg.der Bolonefers, 290. derMalva, iio.nbsp;aen de Latinf� poort,ij'9. der Maroniten,432.nbsp;by S. Jan, f. S. Jan Colavita, 141. S. Jan

B L A D-W IJ S E R-

cnPauIus,izi. van Jefus,f77. vanJefusMa* rU, f07. S. Ignacius,f6i. S.Jocchem en An-S. Joris,2.57. S.Joieph in�cKoeier^nbsp;vdd,62i, aencleTuinengt;4?i. S.Ifido�us.448.

S. Juliaen opden berg Gordiaen, 571- by de Zege-teekenen lt;an Marius, 691. S.Ivo.

�t H. Kruis, 450. op den berg Citorius, 485- pP den berg Marius, 48. der Boete, 76. in Hie-rufaletn, 67S. der Lucchel�rs.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*7

S.Lafarus by de poort der Engelen, 46. onder den Aventin, ip8. S. Laurens in Borgo,�o. indenbsp;Bron,74i.inDamafus,526. inLiicina,49I.bui-tendemuuren, 682. inPanifperna ,742. indenbsp;'Wonderen, 6', 1. S. Lorenzuolo,7o5. S. Leo,nbsp;y?8. S.Leonardus,74. S. Louis,f51. S.Luciainnbsp;de duiftere winkkelen, f74. in de Keien, 718.nbsp;acnde Kelder, 197. der Kruis-dragers, 7f i-derVervrery.

S. M.trcellus, 42f. S. Marcus, f87. S.Margarite, 112. H. Maria in d�Alcxandrinrdie Weg, 701.nbsp;inAquirio, 474. opden Aventin, i f7. aen dennbsp;Beer, 576. van den berg Carmel, 107. op dennbsp;Geiten-berg, 616. der bergen , 711. opdennbsp;breedenWeg , 415. in Campitcllo , 610. innbsp;�tCarleifch-veld, 707. van Conftantinopelen,nbsp;4�9- opden Dry-weg, 466. in Dominica vannbsp;den Eik, 511. der Engelen by Termini,'76o.nbsp;Foglienfc, 441, Gebede-plaetsder H.M.opnbsp;den Weg, 46^. de Geboodfehapte van S.Bali-Uus,778, der Genaden, rirXzo. desGefcbil-

dert

Blad-wyser..

dert Hols, 5 fg. derGcfonthcit. 7^9. dcsGe^ weens, 174. der Godrruchtige Scholen, 771,nbsp;der Griekfche School, 147. der Grpoter en haernbsp;wonderen van 751 totjjS. bov�n Minerva,nbsp;f�4.des Hemels Autaer.�oj. des Hemels Ladder, 178. �t Heuvelkcn, 277. des Hols,91. innbsp;�t H. Veld,ff. van S.Jan,4f6. desKapels.igi,nbsp;in de Kapel, 130. de Kapel der Lieve Vrouw desnbsp;Geweens,27f.Keif�rin,694.der Liefde,4�2.vannbsp;Lorecto.yf i.der Maegden,433.in �t Marlifchnbsp;Veld,488. der mededoogentheit aen de Kolomnbsp;van Antonin, 470. der mededoogentheit aennbsp;'t Kolifeum,647.Monteronc,f4f. van�t Mont-Jlcrat,299. de Nieuwe,64o. der Ootmoedigheitnbsp;432. by �t Oiren-hooft,i8i. over de Brug,;9�nbsp;in't Overtyber{ch,97. inPublicoli, 266. desnbsp;Puts,49. der Ronde,47f. der Ruft, 84. aen denbsp;Son ,614. des Spiegel-torens,612.dcr fuiverheitnbsp;34. der fuivering in de bankken,362. der fuive-ring aen de bergen. 717. des Torens aen dennbsp;Oever,i29. des Traps,108. Verlofl�rfche,228�nbsp;der ver�nieling, f f 9. der vertroofting,� 18. dernbsp;ti�lorie,400. dervoetftappen, 192. dcsvolks,nbsp;fog.des voorfpraeks,368. des vredes,378.10 denbsp;wandeidreef,246. op den Weg,464. derW'on-derdaden,f 16. de Heilige Maria en Gregoriusnbsp;in�t kleine Dal,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;336

S. M, van Egypten,i44. S. M. Magdalene aen de Weg des Loops, 460. op den Hengften-bcrg,nbsp;7f f. in �c Marliich Veld, 480. S.Marta,f86.opnbsp;den Vatikaen,f 3. de Santen Martine en Lucas,nbsp;624. S.Martine des Prieurfchap,34. S.Macrten,

B L A D-W Y s E R.

aen den berg der niededoogentbcit, j 19� S.Macrtcnen Schaft.{Z. S.Matth.in Maulana,nbsp;^9^. S.Mauthus,47i. S.Micbiel in Safien. 58

S. Kcreus en Archileus gt; loo. S. Nicolaes aenuc Calcare,f j�.der Lijndraeiers.�if.in gevange*nbsp;nis, Z48. aen�t einde der huifen, 440. der Gekroonde,i54.in de plaets NavDna,585.derper-felt;fte, 489. S, Nicolaes van Tolentincn,44i*nbsp;S.'NorbernM,7p9. d�ontfankenis der M. Marianbsp;aen �t cin der huifen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444

Eafquin.9 ^i. S.Paulus Apoftel,i6�. aen de drie F ontcinen,i79. Onthooft,468. aen de Regola,nbsp;Z79, S. Pafl�ra.S^. S.PeUcgrimj^o. S.Pictetinnbsp;banden,7i4.in gevangenis,6ii.Montotius,77*nbsp;Op den Vatikaen,8. S.Picteren Paulus van malkander gcfcheiden, 164. S.Pieter en Marcellin,nbsp;695. S.Praflcde, yzv S.Prifca,zo6. S.Pruden-tiana,758. S.Quiricus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;709

S. Roclms, fi8. S.Romualdus, 412. de Santinnen Rufina ca Secundaby S.Jan, 6op, in O-vertyberfch. nbsp;nbsp;nbsp;u ^

S.SabaAbt, lo^. S.Sabina, ifi. �t Sacrament in S.Andrks,4ff. van S.Ceifus, ^�i. vanS.Laurens In Damafus,^2van S.Laiitensin Lucina,nbsp;494.vande Nonnen Kappucinen,77f.van S.Ni-colacs in gevangenis, 2^0. S. Salvator aen denbsp;Badftoven,fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aen de Brug der H.M. 151. der

Dekkers,482.aen de drie beelden,715.des Hofs I ly.tc Later.� i'y.des lauriers,975 � aen de plaetsnbsp;der Joden, 163. buiten de poort van S.Paulus,nbsp;l�z. in Priaiiccrio, 577. iadeSubuira, 71�*

B L A D-W IJ S E R.

van Terri one, J7. in't Velt,316� S.Sebaftiaen, 184.217. de Santen Sergius en Bacchus,715.nbsp;S. Silvefter op den Hengften-berg, 735'. innbsp;�t Marlilch Veld, 45:7. by de vier Santen, 69f�nbsp;S. Silvia, 216. S. Simeon, 37f. de Santen Simon en Judas, 371. S. Sixtus, 198. S.Stanif-laus, 173�. S. Stefanus van Cacus, f84. dernbsp;Hungerlche, ff. der Indianen, f2. aendenbsp;Karolfen, 146. op de plaets der Steens, 471.nbsp;de Ronde,�fi. opdeVifch-markt,33f. S.Su-fanna, 403. d�Alderheiligfte Sweetdoek, f f i.nbsp;S.Tecla, 68. S. Terefa, 771. S. Theodorus,nbsp;230. S. Thomas Apoftelder Cenci, 170. innbsp;Parioue, 342. aen�t Scheepje, 647. de Santennbsp;Thomas en Urfus,3 63. S.Thomas van Aqui-nen, 312. S. Thomas van Cantclbcrgder En-gelfche, 301. S. Trifo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;398

S. Valentinus en Sebaftiaen,26�,de4o.Santen,93. de vier Santen, 696. S. Venantius, 6f�,S.Vin-centius en Anaftafius, 176. aen de drie fonteinen, 280. aendenTyber, 434� op den Drieweg S. Vitalis, 7f7, S. Vitus en Modeftus,nbsp;726. S. Urbanus 189. aendeCaamp;rella, 78f*nbsp;aen �t Carleilche Veld, 704. S.UrfuIa, f17.nbsp;de H. Wonden van S. Francifcus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f75

Kolomnen , van Antonin, 169, vandoorfchij-nend Albaft, 248. de Gebekte, f99. de La-�arifche,�13. vande H. Maria deGrooter, 737, deMijl-paelvanS.Paulus, f99.629 vannbsp;.Trajaen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 747

B L A D-W Y s E R..

Koningen, Abagaro, 146. Aikus Mattius, 1^5.

662,. AventinusKoningvanAlba, lp. Hen-rick de IV. Koniog van Vranckri/ck,662.729. Kwelde VIll. Koning van Vranckiijck, 499.nbsp;Numa Pompilius en lijn boeken. 78.146.207.nbsp;Philips de III. Koning van Span jen,78. Servinsnbsp;Tullius,622.758. TarcjuiniusPrifcus,147.263.nbsp;Tartpuinius Superbus, 137. 232. Theodoricusnbsp;Coningder Gothen, 324.646. Tiridates Koning van Armcnien,5 27.T ullius Hoftilius.62Snbsp;Koren-huif�n der Oude Romeinen. � ifSnbsp;Krijgs-kncchten vau Mifenus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;697

van Mondragone,779. van Tivoli. Leet-djagende arme Nonnen.nbsp;�tLeoninsVleck.

Letcerato.

�t Liviaens Vlees-huis.

Lottecco.

Ludovico Agnelli.

Ludovico del Duca.

Lupo Olmetto.

Lucina Romana.

MAgdelena Utfina.

MafFeo Vegio.

Magno Penico.

Mammeus.

Marc� Antonio Colonna.

Maiio Delphino,

780

76 7�

293.462.

72S

381

754

166,186.426.491

LAnd-huifen, Aldobrandins,776. van Bagn.ij3 782. van Borgefe.poz. vanCaptarola,78t.

IfO

607

419

418

IZZ

i8z

147

562

f81

717

fi7

2-74

136

461

741

197

607

182

f79

606

Pacu-

B L A D-W Y S E R.

Paleifcn der Albecini,56i.der Aldobrandini,4^} 469. der Altaemps, 590, der Altieri, f f8. dernbsp;A(juavivi,f68. der AftaUi,ff 8. vanAuguftustnbsp;2.17.der Barbarini,5 i7.4o6.derBentivogli,7f7nbsp;der Boncompagni, 911. der Bonelli,7f9. dernbsp;Borgeii, f li.van Bufalo,469. der Campeggi,!.nbsp;des Cardinaels Carpegna, 496. des Vorfts vannbsp;Carboniano,431. der Cavalieri, ff6. desCa-pozucchi, 61Z, der Caprarola,78i. derCaffa*nbsp;relli,fy9, derCenci,Z7Z. f 54. derCcrri,54l*nbsp;dcrCelli. ff8. der Ceamp;rini, f f4. der Celis,Z*nbsp;976.4Z9,496. der Chifii,7Z. der Colonneli,4Zinbsp;der Corgna,7Z. der Cornari,496, der Crefcen-t�,479. derCuppis,5Z1. dcrFalconieri,Z93.nbsp;derFarneli,7Z.509. der Fiefchi, 941. derGiu-ftiniani, 931. Groot Hcrtogs,490. fff. vannbsp;S. Jan te Lateracn, 694.des Kapitools.fgf.dernbsp;Laati,f 9 i.dcr Mandruzzi,9. derMatthei,f75,nbsp;der Manfroni,74. van S.Marco. f91. der MaC-fimi,9 f z. der Mattei,z f 9 .z�o.f 7f. der Mazza-rini,7f7. der Mignanelli, fZi. desBergsdetnbsp;mededoogentheit, 919. derMuti, 411. ff6.nbsp;derNari,fZ9. der Paul�n,18.409. der Patritii,nbsp;61 z. der Peretti,494. der Petroni, f f8. der Piccolomini, 946. derPichini, 910. desPrioor-fchaps binnen Romen, 94. der Rocci,Z99. desnbsp;Cardinaels Roma, 481. der Ri3rii|,7Z. dernbsp;R.uggieri, ff8. derRufticucci, 96. derSal-viati,9�4. der Savelli,zf i. der Santacroci,nbsp;^7�'� derSannefii, 979. Sefforiano, 678. dernbsp;** j,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ser-

B L A D-\V IJ S E R.

ScrIupi,�u,ckrSilveft:ri,3z6. van deSforfaen, 371. der Spadi,316.469. der St.ids Schrij^laet-fen, 3 3 3. der Torres,347. van Trajaen,zo7. dernbsp;Varelii,294. der Veralli. 469. der Vi�torii,5'44nbsp;Pammachius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;213

Paufen Adrianusl. 80.106.147.19�.20 3'.207.3 27, 391.f90.655.739.AdrianusIII. io2.Adrianusnbsp;VI. 383. Agapitus 1.224. 4l'^'�'-2nderII. 367,nbsp;641. AlexanderIII. 140.187. Alexander IV.nbsp;2f7.626.6f9.693.696. Alexander VL24.58.nbsp;60.106.249.661.753. Anaclems 10. .^nacletusnbsp;II. 100. Anaftalius III. 630. Anaftafius. 6ffnbsp;Eenediftus III. 162. Benediftus VII. 679. Boni-faciusIV. 187,476. Bonifacius VIII. fi, 143.nbsp;f39,662.743. BoniSciusIX. f.173.648.674nbsp;S.Cajus,404.. Calillus, 97.101. CaliftusII. loi,nbsp;CaliftusIII. 96.207. Ccleftinusl. i f 1.261. Ce-leftinusIII. 482, Celeftinus V. 40. Clemens V.nbsp;f59,66f. Clemens VI. 170, Clemens VII. 68.nbsp;2S7.328.3f9.374.4r8.460.468.f38.664, Clemens VIII. 11.29.40,41.60,69,106.loS, 116.nbsp;I2f,i42,198.201, 228.248.282.318,322,3 f9,nbsp;360.366, 368,398.40f.409,433.441,436.462.nbsp;481,487.333,376.602.606,612,63 f, 660.704,nbsp;707,722, S. Clerus.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;466.692

B L A D-W IJ S E R.

quot;iw IV. f^.6i.75.167.

c ,t39. ?7o.6oj.6j'7.

�lixI.Si. Felix III. nbsp;nbsp;nbsp;^5�

Gelaflus, 662.671. GelafiuslI. ^77* S.Grego

II. 100.117,214.67^. Gregorius III. 91� 114* I04.5'51, 695. Gregorius IV. 100. io?� 190�nbsp;Gregorius V. 642. Gregorius VII-i47quot; Gregorius VIII. 226. GregoriusIX. if2.4i9,66l�nbsp;690, GregoriusX. ^6f. GregoriusXI. 170.nbsp;142.642. 662.674. Gregorius XII. 37I� Gregorius XIII. 74.92.102.132.146.20f.2ff.285'nbsp;287,297,301.3 3 8,392.406,43 8,440,4f 6,464.nbsp;466.472.439.489.506.527,543.559.372.621.nbsp;642.648, 634,673.710.712. GregoriusXIV-'nbsp;490, 694. Gregorius XV. 29,86, 306. 332.nbsp;402, 349, 386. 612.693.

Hilarius, 671. Honorius 1.439.6 30.719, Hono-riusll. 665.683, Honorius HI. 152, 167. 199. 224,676.719,687. Honorius IV. 394.419,nbsp;Honorius V. 727. Hotmifdas.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;167

Innocentius II. 160.438, Innocentius III. 101.60 62.64,74,82,88,200,23 3,664.744, Innocentiusnbsp;1V.42.4I9,376.6o3, Innocentius VIII. 28.30.nbsp;242.387,424,326,713, Innocentius IX. 606.nbsp;Innocentius X. 10.26.27,31.183,282.313,549nbsp;603.634,673.722. Joannes 1.224,246.636,nbsp;Joannesiij.419, Joannes iv.636. Joannesvij.nbsp;372. Joannes viij. 640. Joanness. 273, Joan-ncsxij. 674, Joannes xxiij.82. Juliusj. 99,nbsp;Julius ij. 10.23,76.326.369. 380,419.713,nbsp;Julius iij. 86,229.342. 392. 469.331. 341nbsp;S-Leoj. 14.167,187,671, Leo ij, 238, Leo iij. 30,nbsp;** inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169,

Blad-wijser..

Leoiv. yg.yf.119.489. 640.696.720,736, Leoix. f3.171. Leo X. 74�nbsp;140.148.197.308.512,341,366.391.4fS.46f.nbsp;foS.f ii.f4o.6of,648,4f4. 4ff. Leoxj. 338.nbsp;71 f. Lucius ij.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;679

NicoJ.aes j. 6f8,698.NicoIaes iij. 249.676, Nico-laesiv.28,636.638.661,730. Nicolaesv. 114. ^ff*3f8.57f- V7�t^7i.73i-Pauliisj.4f8.Pau]us ij. 493.3 ii.Paulus iij. 25.28nbsp;66,78.123.309,418.474.487.306.347.377,609.nbsp;631, Paulusiv. 316.347. Paulusv. 3,13.24.29.nbsp;34.43.79.80,89.96,107.113,142,174,223.271,nbsp;289.3 31.3 32.3 So. 401.406 41 o, 416.461.481,nbsp;49i-f4f*f73*383�6i7�734*73r�757* S.Pafcha-1k, 114. 123. 131. 383.720. 310. Pafchalisnbsp;ij. 671,684.693.696.697,699, 1�elagius j. 419.nbsp;Pelagiusde ij. 685. S.Pietro,8.739.pius j. 738.nbsp;Piusij. 11,419. 346. Piusiij. 346. Piusiv. 38.nbsp;74.143. i6f. 204,292.312.320.306, 3.97.404.nbsp;43 3.470.487.312.377,639.680. Pius V. 73.141.nbsp;142.143.137.245.374.472.483.489.345. 606.nbsp;662. 708. Sergius j. 167.197. Sergius ij..683,nbsp;Sergius iij. 671. S. Silvefter,438. Simmacusj.nbsp;Szt 167.2 2 3.2 36.671.718.720., Simplicius, 688.nbsp;728. Siftusiij. 167.493. Siftusiv.23.28.48.61.nbsp;63.76.93.11,1.13,1. lo 1.233.380.391.403.419.nbsp;496.311.332.677.692.706.709.713.726. Siftusnbsp;y. 29.36.39.43.133.210.288.297.413.416.438nbsp;469.481.491.311.321. 341.372. 600.627.650.nbsp;662.674.677.682.707.719.727.73 3.734.73 j�.

740.. Stephauuj j. 234. Tlieodorusj. 636.673

Vidlor

'Vi�:oruj.�7i. Viftoriv. loo. Urbanus j. Uf* , *;^9-7o4� Ui'banusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Urbannsiv. 704-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

i*9.iij. 117,156.160.181.51, f-5 i8-5 r9- 4�^-409.411.411.41 J.44J.4J5. 478.fii.f4iquot;i:4^'

Poorten, Aurelifcbe,8i.Borgifche,56.Captenfe en van S. Sebaftiaen,i78.t99, Carmentaelfchenbsp;en Scli�lm(e,6i5.Fontinaelfche,7f. Latinfche,nbsp;t9f,Mugionfche,.645.Pia,f53. Pinciacnfchc,

RAaedhuis van HoftiUuj,iii. en�t Oude.m ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R-affaele Lando,66. Raven viees-huis. 70f

Blad-wyser..

36. deoFlamini{chen,Xf 3.^74. den Grootftcn, 256. den Innerlijkften, 160. van Nero,36.f43.nbsp;Richtbank van Aufidius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119

f70, AleflandroFiorent,6f4, Aleflandro Tur-chi,4io. Andrea Sacchi,41 i.448,4y2. Antivi-duto, 309. Badione, 230.^86, 619.63^.660� 721.73 3'. Balam,448. Baldaflar da Siena,72.3 85nbsp;388.320. Baldaflar da Bologna, 29.406. Baroc-ci,336^10.370. Baftianodel Riombo,78. 312.nbsp;Beno2zi,6o7. Bernardino-Cefari.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;660

Camafl�i,448. Caraccioli, 89.212.260.309.337� 3S3. Caravaggio,337.397.312.335, Carlo Vc-netiano,io9.388.4U. Carpi,448. Celio,288.nbsp;327. Cefare d�orvieto, 371,406, Ciampelli.3 67nbsp;633,660.688.726.Cigoli,i73.367.734. P.Co-fino Capuccino, 601. Colino fiorent,41 o, C or-tona.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? 18.3 37.3 40� 3 6 3,407. 448.6 8 8

Daniel da Volterna, 316.397.411,424. Domeni-chini, 103.219.272,290.507.573.403.337,330 Domenico fiorent,4io. Durante Albcrti,774.nbsp;Durante del Borgo, 302. 307, Dolio. 607nbsp;Federico Snccaro, 13 4,260.292.371.411.429.3 2 8nbsp;35 i.72 3,Filippigt;fiorent,4io. Franc.Baflano,.33 3nbsp;Gaetano,26o.3 37,6-72. Giacomo Succa, 243,283�nbsp;Gerard Nederlander, 403, Gio Fattore, 388*nbsp;Gio dal borgo, 411, Gio da Ficfole, 366,370.

B L A D-W V S �i R.

Gio Guercino da Cento, 116*441. Gio Udi-�M77- GiodeVecchi,i7f.277.i9f-p8. Gio�-gio Vafari, 145.5 54.411. Giofeppe d'Arpm�,

116.267.196.5 28.5 57.5 8 5 �4�5 -4 nbsp;nbsp;nbsp;f 13 -570

�30.607. 6ff.66o.661.715.73G774- Giulio t lacentino, 516. Giulio Romano, 5 88.4 li. 71 fnbsp;� GuidoReni. i8i.2i9.5ii.557-4ii-44*-73Tnbsp;3nrrachiRtdder,.i75.567.411.448.451.550.

Fontana,154.174,585. Lippi,57o. Livio Porli^z6o.4^i I. MaiKegna,4io. Marco Tt�l-10.63 T� Maturino,376- Michelangelo,18.411nbsp;71- F.Michelangelo Capucctno,55i* Mmia-

Ogt;l74.l6o.5o;.537.j57.448.f6o.585.7il.756

X!i�KKi3.66o

Naldino,14 5*. Navarra,^97.419.66o# N�bbu,66o l^icolo dalle P omarancie.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;318.6^1

Paolo Brillo, 19. Paris Romano, 226.406.660. 716.755. Pellegrino daBologna,410.Pcrindelnbsp;V aga,411.42 9.477.729.5 86.6 51. P retro Caval-lino, 175. Pietro Paolo Baldini,441. Pietro Pc-rugino, 570. 592. Polidoro,56. 299. 556.577,

597.474,716. C.Pomaracio,io2,119.245.550. 668.661. ProfperoBrcfciano. 295.565nbsp;Raifaelle, 5.18.72.78.585.597.411.511.477.617.nbsp;651. Raffael�n del G.'itbo, 57o.RafFael Reggio, 226. 571, DeRubeis.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;681

S.alviati, 245.509,554. 585. 588.419.5I1. Santi Tki, 567. Sermoneta.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;567.585.671

T afli,4i I. T addeo Succaro,26o. 5 09.411.42 9.477 497.516.619.TimoteodaUrbino.585. Van-ni,66. Venufti, 260. 585. 567.671. Zuccarl,nbsp;50O- 551. 560.

Schooien der Franfl�, f8� de Godtvruchtige,? f 1 der Lombardiers, f�. de Roomfche,473. dernbsp;Vriefen, f9. Schouwburgh van Marccllus. %finbsp;Schrijvers der toehoorder des Kamers. 3 6znbsp;Scribonius Libo.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z3 8

Targoni, 660.734. TarpejusMons. �t6 Tempelen van Apollo, 36, 390 de Godin desnbsp;Aerdrijks,7o8. Bacchus, 189.76^. Cibele,47fnbsp;Diane,i37 207. d'Eendracht, 658 644. Efcu-laep, 137 644 Fanus, 137.143 6fi. Fauftina,nbsp;631. der Mannelijke Fortuin,144 Gefontheit#nbsp;644 Godtvruchtigheit,644 goede Godin,i f7nbsp;Herkules,f7f Herkules �verwinnaer,f84. Janus,143 237637.1115,202 644 Juno Coningin�nbsp;if4- JunoMatutaofMorgenftond, 616. Ju-pijn,i37.i43.i6o f94-6o3.6o8, Mars,i89 192nbsp;199,610624 Mededoogentheit,f34 Minervanbsp;f04. Ncptuin,568. Pallas,631. Q^rinus,7fS

Romen,

B L A D-W IJ S E R.

Romen,64;^. Romulus,130 654 der Ruft,695 Satui0115,619- Serapis, 644 Si!vaen,io4 74^

Verfamelingen , Captanica,474. Clementinfche, 198. 468. dcrDuicCche, 104. 393.641. van die van Mar�nbsp;ka, 5-18. der Matchei,43d, Knrdinlche, 543. Naza-reenfche.yio. derNeoliten,7r3. deRoomfehe, yy?.nbsp;der Salviati,3.69, dcr Schotten,408. vanUrbanus. ^7^nbsp;Vier Fonteinen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;408

P.Vhr.

D. Virginio Oifino. Victoria TolU,

D. Vittorio Accorenfe.

95. ICO. �t Afijnachtig, i8i�vanClandiiis,a26.lt;547* �48.68x. Fclice.682. Marrana.203,230.desMaegts.

Wegen, Aurelifche, 81, Babuino. joy, BrceJen.423' � Cornelia.8i. Emilia.497. Flaminia.495. Heilige.nbsp;^53. Julia, 367. Labikaenfche.^94,. dfisLoops,49fnbsp;van Trajacn. 81. des 2.ege-pralens. 14.67.2J^nbsp;Werkken van deFlaminifchc Weg.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;362'

Wijkken van Romen, en�t geen dacr in aen te merken* der Bergen. 639. vanBorgo. 1.2. desBrugs. 35^*nbsp;van Campitclli. �93. des H,Engels. 2J2. vanS.�uquot;nbsp;�achius.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;des Koloms. 4/1* van�c Marfifch'

'Auilen der Barberini, 408. van S. Jan te LateracP' 6ys. vande H. Mariade Grootcr, 738. vannbsp;H. Maria des Volks. 509. van S. Mauuis, 473.nbsp;Mattkei. �jo, derMcdicis. yoi,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van de plactsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ka'

vona, 346. 348. van S. Pieter. 36, nbsp;nbsp;nbsp;vannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.Scba*'

einde,

Romen.

Tgt;I

5 E Stad vaa Rmten vas voor �tPauC* j dom van Sixtmde alken in dcrticanbsp;. Wijkken verdeelt; maer defe Pass v oeg-' de de Wijk des Borets daer aock ky�nbsp;Anbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�a�

2 Afbeelding van

om 't getal van veertien te vervullen, volgens ^�oude telling des tijts van AuguUmen gaf dienbsp;tot Wapen een Leeliw in een root velt, met eennbsp;Ster op drie Bergen, dat het eigen wapen van lijfl

feflacht is. Daer mede wilde hy den ouden naco3 ier plaets aenraken Lemma, nu %ns!o gefeit. Ennbsp;heelde dcfen Leeuw aflittende, gelijk ook de Bef'

fen ftaende op een koffer met yfer heilagen , oifl edrie millioenen Gouts te beteekenen , die hynbsp;in de drie eerfte jaren fijns Paufdoms in �t Kafteelnbsp;bragt, foo als hier na lal gelcit worden.

De Wijk desBorgts omvat, les de beroemftf Borgten, en de voornaemftc en dcftigfte ftraten)nbsp;welke alle , beginnende met het afkomen van dcnbsp;Brug,haer einde nemen op den Vatikaen.

De eerfte Bo^t, worf st. Angelo genocmt, tel teren van den Eiigel,die op dcfen Borgt vef-fchecn.

De tweede Angelico, van Ph� de 4,. gemaekt) die tot op lijn Paufdom Angela wierd geheeten.

Den vierden, AUffandrim, gefticht van Al�i� mider de vj, by gelegentheit des heiligen jaers vs^nbsp;Ifoo.

De fefde, nader aen de rivier word, na de Kefi^ van den Heiligen Geeft, geheeten.

In dcfc Wijk zijn veel paleil�n, als dat van dlt; Cejls, vcrciert met veel oude Beelden , vannbsp;RpiiifKici, envaijdc (^am^eggi, welkers gebou*

isr�'

*tNiEuw Romen. S

�ightc jfcer fchoone Beelden verrijkt; dat v^n dc nu van den Heer Cardinaelnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

�ft der Spmiaen, voor cle{�n gef�it van dcn Car-dinael quot;BiHena, waer in geftorven zijn ten tijden Via' SixtiH de 4. Cariotte Koningin van Cyfriie, ennbsp;ten tijden van Leo de ic. Raffaeid�Vrhino beroemtnbsp;Schilder, en veel andere.

Daer zijn noch veel FonteinenjWaer van de cerfte is acn �t inkomen van �Bar^o. Over de Brugnbsp;zijnde gegaen, heeft men daer het oude Gebouw

PAULUS QUINTUS PONT. MAX. REGIONEM LEONINAMnbsp;PERENNIUM AQUARUM INQPIAnbsp;LABORANTEM

AQUA AB SE IN URBEM DEDUCTA UBERl DISPENS ATI ONEnbsp;VARIIS FONTIBUS ATTRIBUTAnbsp;LOCUPLETAVIT.

AN'NO DOMINI M.DC.XIV.PONTlF.X.,

�t welk beteekent dat, Vans Vatslus de de Leeninfche Wijk gebrek van j^rinkaderen hebben�nbsp;de, het water dear hem inde Stad gebragt. metnbsp;overvloedige uitbreiding aen verfcheide firalennbsp;verdeeld, heeft willen verrijken, in ^tjaer tnftsnbsp;Uttrea 1614-. het iq fijns Vaufdoms.

*tK^.

'tKafieel des H. Engels.

ELitn quot;Brnr, (nu genoeiiit des H. Engels, en r des Kafteels) wierd van Keiler Blim Mriamtsnbsp;gemaekt, met een Ivvaer gebouw by de feJfde, datnbsp;Ey in defe plaets ftichte ontrent den Byber , tegennbsp;ovtlnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfanfiletm , om den {elfden

na te volgen, die dat tot fijn graf-ftede bouwde; op welkers top hy dacr een verguld - metalennbsp;Pijnappel had doen fetten van uitnemende groo-le, met vier feer fchoone Paeuwen, ook van verguld metael, waer fijn afch in gebragt wierd , alsnbsp;ook van al de' Antminm fijn nalaten. Van buiten was dat belet, en omcingclt met leer grootcnbsp;marmer fteenen, alle door uimemende Bouw-konll en vlijt t�lamen gevoegt. In�t midden isnbsp;daer een rond gebouw van wondcrlyke groote,nbsp;foo dat men fijn wijdte nacuwlijks met een fteennbsp;foukonnen overwerpen. Boven op Honden daernbsp;rontom feer groote beelden van menfehen , alsnbsp;ook van paerden, en veel andere vercierl�len, allenbsp;van leer Iclioone marmeren rijkelijk gewrocht,nbsp;welke ter aerden geworpen wierden door denbsp;bool� moedwilligheit der krijgs-knechten vannbsp;Hellifarim inden oorlog der Gothen; dewijl fynbsp;fommige geheel, fommige met Hukken daer afnbsp;Hooteden om op de vianden te doen vallen ; foonbsp;dat in weinig uurerr ibodanige uitnemende ennbsp;�wendgrlijke voortre^^Iijkheden verwocH waren.

Het

*tNiEuw Romen, f

Cre/cmtiiis Toren, n3. Crefcentii^ eCU Room(ch BOf-geroeefter, die fich dier vcrfterkte tegen Keifer 'Jm de 5. �t welk hy met nieuwe gebouwen in tnbsp;jaernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vetjvieexdcide. Naderhand hebben an

dere in verfcheide tijden daer ook noch aen doen bouwen: maet inl'onderheit maekte Paus Hmi-faam dt 9. dat op de manier Van cen Schans; ennbsp;Alexander de 6. lej daer een gracht om , trok�ernbsp;inuuren aen op, veiftctkte dat met Punten, ftcldenbsp;daer Wachten in, en maekte fijn toegank tot ii�-S. Pieter, jjj defer voegen hebben veel anderenbsp;Paufen van tijt tot tijt dat ook vermaekt, en ver-

ftetkt. Clemens de 8, vercierde dat l�er, makende de poorten van metael, en cenige belemmeringen wech nemende die de ftract^dompt maek-ten, op dat die ruim, en fchoon mogt wefen,nbsp;gelijk men nufiet; maer boven al heeft Vrhamssnbsp;de 8. in �tjaer 1618. dat feer verciert cn ver-rterkt; hebbende dat ront omcingelt met feernbsp;lllerke buiten-werken , en voorllen m.etveclge-chutten, wachthuifen, allerhande wapen-tuig'jcnnbsp;feer groote hutten voor de krijgs-knechten, meenbsp;cen Teer wijde gracht die daer om loopt; in�t kortnbsp;hy heeft dat gebiagt tot een van de Sterkten v annbsp;Itaikn. En aen fijn toegank van �t Vaticacn, bynbsp;^lexandtrde 6. als gefcit is, gemaekt,heeft hy hetnbsp;dak vetfoTgr, en de huifen daer rontom af-g�bro-Kcn , en daer dit volgende opfchrift geftelt, aennbsp;den yoorletdcn toegank als men na 'tK.afteelnbsp;ial gaen.

Urba-

Afbeelding van

a Vaticano ruinam minaiitem Conftabilivit tedoque munivitnbsp;anno xM. DC. XXX. Pont. VIII.

Seggende dat, Fau^ Urbanus de 8. denverber-gen toegank van �tVatikaen na ��tK.afteel dreigende in te vallen, rveder herfielt en met een dak verforgt heeft , in jaer 1630. het Z. fijnsnbsp;Faafdoms.

M-ier het had veel grooter vercicring vah �t verfchijnen eens Engels, die in defe pl.iets vannbsp;S. Gregoriia p^us geficn wierd het iwaert neer tanbsp;leggen, als hy in een ommeg.ink na S.Tieter metnbsp;het beeld des Heilige Magets Maria daervoor-by ging ; hebbende dien Engel met dat teeltennbsp;ii'illcn te kennen geven , dat de roede der Peilnbsp;fou ophouden , eerlt voor-beduid door de fchich-ten die men daer uit den Hemel had fien regenen. Wacrom tot gedachtenis van defe veifchij-ning,' die in 't jacr ^50. o-efchiede, quot;Bonifadm de 1.nbsp;daer een Kerk ftichte ter eeren van den U-Anhan.nbsp;gelMichad, welcke ftaende in foo hoogen plaets,nbsp;als het opperfte van dit Gebouw was, de Kerknbsp;n de Wolken wierd genoemt. Defcn n.iemnbsp;geeft Laer de Hiftory-fchrijver Leithpratidta, alsnbsp;Hy het aenkomen befchrijft van Koningnbsp;in dit Gebouw , tot bcfcherming van joames,

dse

�tNiEuw Romen. 7

f'* tegen de Paus fteldc. Tegenwoordig heeft het niet meer de naem van .AdTMens Gehiw,

Sis alleen door oude geheugenis, om- dat het gemccrielijk het Kafteel des H � Engels genoemtnbsp;wort.

doms daer in bragt, met vaft-ftellir.g, dat fy nergens anders toe dienen moeften; d.m om �t Heilige Land weder uit de handen der Turken te ontw�ldigen : Om in geval van ooi loog den-heiligen Stoel te bcfchermen , als ook anderenbsp;Landen der Chiiftenheit, wanneer fy in gevaernbsp;niogten zijn vanin de macht derKcttcren �f On-geloovieen te vallen : Ten derden als de Stactnbsp;der Kerk door hongers-nood, of peft mogt benauwt worden; welke vaft-ftellingen deCardt-nalen met eedt en beloften onderteekenden.nbsp;Dacr-en-boven verkl.aeidcn fy ,dat foo buitennbsp;defe drie voorfeide gevallen , iemand van fijn na-faten een deel daer af mogt nemen, met wille ennbsp;tocftaendcrtweedeelenikr Cardinalen , en datnbsp;hy voor fijn doot bet felfde nietbehoorlijkdatrnbsp;weder in bragt; foude men dat op de erfgenamennbsp;des overleden Paus konnen verbalen, ais ook opnbsp;die der Cardinalen welke daer in fouden bewilligt hebben.

Van

Van de Vatikaenfche Hooft-kerk.

De Vttikatnfiht hmvtUn, altplactfeo van onds tot het ftrafFen der mifladigen gefchilct,nbsp;vierdenvoormaelsby-gcnoemtdenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maer

naderhand gewijd en gcneiiigt door de koftelijkc beiprenging met het bloed des ecrften Apoftcls,nbsp;cn met ontallijke andere heilige Chriften Martelaren , i^ijn fy overgegaen van de uitterfte fcha�-de, tot den hoogften top van reem; nadien �ernbsp;geen plaets in gants de Wereld is, welke of tennbsp;aenfien van de heiligheit, of ten acnfien van denbsp;prachtige heerlijkheit en voortreffelijklicit voornbsp;iiaer nier gewillig fal wijken.

Wat acngaet de prachtige heerlijkheit en voor-treamp;lijkheit, moet yder een die den nieuwen Tempel liet belijden , dat fy weinigh gel�it hebben, dicdel�lidc, pfeen werk der Engelen noemden van wegen de fchoonheit, of waerlijk eennbsp;werk der Reul�n geloofden van wegen de groot-heit. Dewijl de groote van dit alder pracfitigftcnbsp;gebouw foodanig is, dat de feven beroemde w onderen des Wecrelds hier by vergeleken geen ver-W'ondcring meer fouden verdienen ; noit hebbende, ik leg niet de Grieken, de Egyptenaren,nbsp;of de Hebreen, maer felfs de aider machtigftenbsp;Romeinen in eenige vanhaer gebouwen tot denbsp;voortrclFelijkheit en grootheit van dit felfde gekomen. Tot bewijs hier van mag dienen, dat het

�tNiBUw Romen. p

fcfoot fanthton, een der grootfte krachten vaa ^ kQti{t, en Roomfche macht, met een kkianbsp;uk des fjjfj njej vergeleken kan worden; zijndenbsp;t Qewel hy op d�Acr^e gebouwt is ) van wijdte,nbsp;hoogte, en van dikte veel minder als alleennbsp;fantccrn over �t hol des Vatik.tens, Hechts eennbsp;dein deel van de Kerk; �t welk en men Teggennbsp;in de lucht gegrondveft te zijn.

De beftierder en Bouwmcefter hier van was tot jaer 1^14. �Brammtc Laaari da Cafiel Duraiitt.nbsp;Daer navolorde �t �rebouw van s.mdo da Ur-

van �Kilian�da San G alk, vau Broctkr Gio-da Verma , van �Saldajfar Tgt;crKz.x,i, en vail �^'��tmiodaSanGalk tot op hct Pauflom van Pae-*�*5. die de forg over des felfs gebouw overnbsp;S^faen Michd� AngehiBmnann van Morencen: delenbsp;�atn den laft op hem, en v oor moppen, en gebak-fteenen daer �t eerft van was, macktehydatnbsp;^a.r een nieuw voorbeeld van harde fteen, be*nbsp;naetfte en overdekte dat van buiten met een feernbsp;prachtige huid van Tibtirtinfche fteenen, als ooknbsp;^an binnen met fecr fchoone vercierfelen. Nanbsp;J^�Knaroti volghdcin �tjacr I5'�4. Giacorm'BaroKX.inbsp;die daer aen bleef tot het jaer if/j.nbsp;nciTiwierd GiacomoddU^orta verkorcn, eennbsp;Romein, en hy bleef daer aen tot op het Pauf-dom van Clemens de 8. Onder hem vorderde datnbsp;gebouw niet boven de Gregoriaenfehe, enCle-�dentinfehe Kapel.

Maer Pauim de met de bcftelling van Carii aderno deed het Oude deel af breeken; dat Van d9nbsp;�''ootfcide Kapellen lich na �t voorfte toe uitftrek-A snbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�c

10 Afbeelding van

te, in �t jaer 1606. en voegde daer van nieuws Ly de fes Kapellen, de Gallery, en de Voorgevel metnbsp;het vertrek der Segening. En ouder de twee Pau-

Van de voortrefFelijkheit der ftelling, is �t genoeg te feggen , dat dit het werek is van MtM �Angtlo: en van de grootheit, en heerlijkheit, datnbsp;het voort gekomen is uit het fcer groot gemoednbsp;ran JttUns de z. Mcnfchen, van Godt door lijn

frootc voorfienigheit t�famen gevoegt, om dat �een dienende met de voortreltclijkheit van lijnnbsp;geeft tot de grootmoedigheit van dander, daernbsp;Uit, totfijiiroem , eneervan S.Picter , cenge-bouw fou rijlcn,. �t welk wefen fou tot vcrbacft-heitder konft, het einde der menfehelijke mach�nbsp;en heerlijkheit, en het wonder der wonderen desnbsp;Wcereids.

Het begin ( foo men lijn eerften oirlpronk � wil aenlien) wierd daer acn gegeven van i'. -^na-ckiHs Priefter,naderhand Paus van R-emsn, die ianbsp;cerbiedigheit des Martelacrfchaps van S.J^Kter,nbsp;daer alder cerft een klein Kerkje bouwde; welkenbsp;naderhand van Keifer CouftantimsdeGraote ineennbsp;Koninklijk Gebouw verandert wierd: waeraeu-'hy (^met fijn eigen handen de aerde uit gravende , en twaelf maenden op lijn Ichoru�crs ternbsp;ceren der twaelf Apoftcien uit dragende)nbsp;ielfs ootmoediglijk de grondfteenen witde Icg-gen.

Maex na veel eeuwen, dat van ouderdom drei -

�tNiEUw Romen,

te vallen, gafde voornoenide net begin aen �t nieuw gebouw in�t jaer i^�7-

Icide d.ter , op den i April den cerften fteeii � �t w'clk vervolgens van de nacft-komcndenbsp;Eauf�n bevordert , men tot lbo wondcrliikcanbsp;grootbcit gekomen liet.

, De fchoonlicit van buiten ( gantt vanTibur-tinlche fteenen konftig gewrocht ) is fondet �weerga: en de voor gevel, gelijk die in al haetnbsp;uitbreidingen de felfde van alkandere Tempelen daer men oit tot bier toe van gehoort heeft�nbsp;te boven gaet; lbo is lyook in alhacr vercicr-leien wonderlijk. Men klimt daer op langs viernbsp;leer lange , en wijde trappen van marmer, aeanbsp;de voeten van welke twee Beelden zijn van dcnbsp;heiligen Petn-s, en �PahIks, dienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;heeft

doen maken van Idimdel Regna een leer geachte Eeeld-houwer ; en heeft fijn eerften toegank innbsp;een alder heerlijkft portael met pilafters, die �t alder wonderlijkfte en koftciijkfte welfl�l desnbsp;�Weerelds onderftcunen. Hier in zijn byfondernbsp;wonderlijk vijft�er grootc Voor.panden,door cknbsp;vcrciering van vier ��er edele fcitlame kolomnennbsp;tik om �t prachtigft , drie van de welke met tweenbsp;andere mindere zijn aen de voorhang , die metnbsp;groote metak trali�n befloten worden,die zijnnbsp;voorde vijfalderfchoonfte poorten van de Kerk;nbsp;Wacr van de grootfle van metacl is : een �iuknbsp;werks van quot;PoiLihoia, fggr beroemt Fiorentinsnbsp;Bteld-houwer.

Boven dit portael is een kamer van diergelijke groote en verciering, welke tot dc algcrocenenbsp;A 6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sege-

12 Afbeelding van

Aen de zijden van de vooregevel, zijn noch twee groote klok-toornen van het f�lfde bellek en maeki�l; daer by gedacn niet foo leer omnbsp;het gelicht des l�lft te verbreeden, als wel om datnbsp;gebouw fterker en verfekerder te maken; en boven aen �t opperftedeel eindigt her met een grootnbsp;plat , dat rontom gants het gebouw voltrekkende, dient om efc Coloflcn of Beelden dernbsp;twaelf Apollclen'foo groot als Reufen daer op tenbsp;ftaen, welke boven al de vercierfelen der felfdernbsp;zijn.

In de Kerk komende, vervullen de bovenmatige verwelfi�ls yder met verbacllheit, die fwaer yan gout,en met bloemen en loof-werk leer hoognbsp;uyt-gelireden gewrocht, in grobtheit alle die hetnbsp;Wefen mogten van de oude te boven gaende, ver-toonen dat de pracht der uitnemenlte en rijkllenbsp;gebouwen, daer de voorgaendc eeuwen oit overnbsp;geroemt hebben, maer gering is geweeft.

Het groote Hol, de voornaemfte ruimte van de Kerk, is �t grootfte gebouw dat de menfeheli j-ke vermeteliieit oit van fuiken flag heeft voort-gebragt. Het binnenfte deel vertoont een Paradijs (door de hemclfche machten wonderlijk metnbsp;vercierende byvocgfelcn daer in uitgebeeld vannbsp;de geleerde hand des Ridders Ghfeppe d�^rpim,nbsp;met ontallijke Herren van verguld metael)gewel-dig blinkende. Het buitcnlle is bedekt met lootnbsp;en'^fter groote ribben van verguld metael ( gelijknbsp;ook Boch de tien andere mindere Hukken defer

Kerk

�tNiEUW Romen. 13

Kerkzijn) met een feer hoogelanteern eindigende , waer op een nietael-vergulde bol ftaet, van ^odanilt;�en groote, dat fy bequamelijk meet dannbsp;^�if-en-Sertis perfoonen'kan omvatten.

D� Kapellen der Kerk,maer infonderheit de vier grootfte(yder van welke meneenKerkmag noemen) zijn gants van feer fuivcre marmer, en vannbsp;'�erfchciden fteenen, met (eer uitnemende werkennbsp;uitgewrocht, met kolomnen en fcHilderien over-een-komende met haer voortreffelijkheit , alsnbsp;ook des gantfche Kerks; welkers deckn in h.acrnbsp;hyfondere vercietfelen te vertoonen ikvoorbynbsp;fal gaen , dewijl het geen werk is om in een kortnbsp;begrijp , gelijk als dit, te vervatten, waer in denbsp;faken nietnaeuwkeurig befchreven , maer flechtsnbsp;alleen aengewefen worden. De koftelijke vercier-felen des vierkants van Mkhiel, en van de Kapel der Lieve Vrouwe, zijn gemaekt by Giovan.

Nu voorts, van dcf� ftofpen tot het geefteljke overgaende, lal ik feggen, dat foo men wil fiennbsp;op de heilighext van die Kerk, het noodfakelijknbsp;is te beveftigcn, dat dit de heiligfte plaets d�snbsp;Roomfchen Stocls is, waer in de waerdmfte dec-len van �t Goddelijk heiligdom blinken , vergadert met een Godts-dienftige hand, door denbsp;Godvruchtigheit der hoogfte Paufen cn andere vrome lieden, en hier tot eere van Romn , ennbsp;irooft der Rooms-gefindc Chriftenenby een ge-bragt.

Daer is niet een plaets, welke met het bloed �tr heilige M^tejijren niet duifcnt en duif^nt

mael

i4 Afbeelding van

iTiael ingewijd is : en de overblijfl�lcn VJn foo vele die op �e(c plaets omnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wil

haer leven gelaten hebben, waer van oneindige menigte in de kelders bev/aert worden , gevennbsp;klacr bewijs aen alle volkeren , dat delen beroemden heuvel foo vruchtbaer is van palm-tak-ken, dat fy niet van nooden heeft in roem voornbsp;den Carmd tc wijcken, noch in geender voegennbsp;defchoonheit van Lihamn te benyden. En daernbsp;de Oude haer weg der Zcge-pralen hadden, hebben nu de Martelaren haer Zcge-pralen van dennbsp;Hemel.

Van �/ Hoog Autaer der Heilige Apojlelen

�t T T Oog Autaer midden in de Kerk ftaende, JL M. wierd van Leo deGroou, het Bed der heilige ruft genoemt, om dat daer in d�alderheiligftcnbsp;Lichamen van S.'Petrus,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.PetHhss ruften.

Dit is del�llde plaets,daer de Vorft der Apoftelen met de Laurier v.rn onfterfFelijkheit gekroont,nbsp;Zege-praeldc, roem-rijk onder de toejuuchingennbsp;des Hemels en der Acrden: en wort gemeenelijknbsp;lt;Je Confeffic des H.Petrm genocmt (dat foo veelnbsp;feggen wil als Martelacrfchap ) om daer denbsp;Belijdenis, die hy te voren van C^riffus onfennbsp;Saligmaker , w.ierachtig God en menfeh gedaeanbsp;had, met fijn bloed vcrl�gclt te hebben. Dierhal-ven is de toevlucht aller Volkeren des Weerelds

*tNiEuw Romen, if

'n de erondvefting der Kerk, Godts-dienllig na toe gewceft. En de Wereld heeft .altijtnbsp;foogrootencerbiedigheithier voor gehad, datnbsp;alleen de Keifcren, enRoomfch-geimde Op-Pfrnvachten daer geduurige tol van eernbsp;dienftio-heit aen negevcn hebben; maer ook leusnbsp;Barbaren , en vianden des Gelooft hebben

Eacr, in de wreedftc overvallingen van Rimn, eerbiedelijk onthouden van aen de Kerk iet tcnbsp;tnifdoen , ofcrcweld te plegen aen die daer in gekeken warenquot;; l�lfe alleen het dreigen desver-bods van in defc heilige plaets niet tc komen ,nbsp;door dc Paufen gedaen noch genoeg geweeftnbsp;lijnde , om de Vorften daer van afte fchrikken,nbsp;^nhaerden Apoftelijken Stoel toegedaen en onderdanig te maken. K^rel dcGraou YieiCc-c ^ willende tot dele Hooft-kerk ing.aen , knielde in �tnbsp;klimmen op yder tr^ van de felfde, die van denbsp;eerfte tot de laefte kullende.

Ci�memdei. hermaektc enWyde defenautaer. TmUtsde;. vcrcierde dien, en Opende de Confeijii-,nbsp;die eerft gefloten was. Enten laetften UrhMusnbsp;* 8. de alderprachtigfte verciering vanmetaelnbsp;daer by voegende, wdkc dien geheel bedekt, canbsp;oniringt, bekleede den Elfden met de Majefteitnbsp;die dc heiligheit van foo beroemden plaets ver-cifchte.

Dit gebraw is niet min verwonderlijk van w�-gen de ftoffe, en �t werk, als om dat het felfde bet eenigftc in de Weereld is; nadien �er voorfe-tor tot mi toe geen ftuk van metael gem.aekt i*

i6 Afbeelding van

gewortJ^n, noch felfs van de oude Romeinen r van f�o uitnemcnden groote cn fchoonheir. Hetnbsp;is een beftek en werk van den Ridder �3ermlt;r,nbsp;Beeldhouwer, Bouw-mccfter, en Schilder vannbsp;Florenccn fonderling benaemt. De vier kolom-nEn van metael welke den Hemel boven dennbsp;voornoemden autaer onderfteunen wegen meernbsp;als honden en tien duifent ponden , dcwijl�ernbsp;twee gewogen zijnde , fwaer gevonden wierdennbsp;met haer koppen en voeten vijf-cn-vijftig-dui-fent, acht-hondert, en fcven-en-tncgentig.

Aen de vier hoeken der aldergrootfte Pila-fters,die leer een prachtig acnlien op defcn Autaer geven , zijn vier Kapellen door den felfden i/H j-mtsiet. nieuw gefticht, ter eeren der vier aldcr-treffelijkfte Heilige overblijffelen ; Welke innbsp;heildoms-kalkens, mede nieuw door den ftlf-den Paus gemaekt, feer heerlijk bewaert worden.

De voornaemfte ter rechter hand van�t Autaer, met het Beeld.der H.Veronica, van Reufen ge-ftalte , door Francifio CMocU, is aen de lelfdcnbsp;Heilige toegewyd , om daer te bewaren die al-derheiligfte Sweet-doek, daer Chrifleis Onl� Sa-ligmaker, gaende om fich felven op den Bergnbsp;van Qalvarim op te offeren, metlijn alder dier-baerfte bloed lijn eigen wefen wilde indrukken,nbsp;om op aerden dele eeuwige gedachtenis te latennbsp;van lijn oneindige liefde tot het menfehelijk ge-flacht. Beeltenis en heilig overblijfl�l boven allenbsp;andere hoogwaerdigen aenbiddelijk-, door diennbsp;het geen maekfel is van de hand der Engelen, ofnbsp;(der menfehen, of met aerdfeh? verwen ajgebeeldj

rnaef

*cNieuw Romen: 17

�naer fclfs van de Maker der Engelen en der men-fchen wonderbaerlijk met fijn eigen blo^d naer uitgedrukt. Het wort gemeenlijk �t Heilignbsp;fen genoemt; en daer is dit op fcbrift:

Salvatoris imaginem Veroniese Sudario cxceptam ut loei majeftaadc-center euftodiret

�t Welk te kennen wil geven, dat P4�r UrbafiHt de 8. op dat de Majefleit-derplaets, des Saligma-kers beeltenis in de Sweetdoek vm Vetmita uitgedrukt behoorlijk fou hese aren, dit daer toe heeftnbsp;doen bosaeen en verderen, iridi fuhel-faer 1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Hier naeft acn is de Kapel met het Beeld vaa S. Helena, door de hand van Boggi, het alder-heiligfte Kruis toe gewyd; om daerineenfeernbsp;groot ftuk te bewaren van dat alderlieiligfte middel der menfchelijke verlofling. Defequot;Kapel isnbsp;daer toe volgens de nieuwe bouw-konft vcrciett,nbsp;en dit ftuk hout was uit de Kerk des H. Kruis innbsp;Hierufalem genomen. Defcalderheiligfte over-blijflelen worden al te gader dikwils in �t J.aecnbsp;aen�t Volk vertoont. Hier acn is dit volgendenbsp;opfchrift:nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Par-

i8 Afbeelding van

Partem Crucis qiiam Helena imp�ratrix e Calvario in urbem advexit.nbsp;Urbanus V III. Pont. Max. e Seflbriananbsp;Bafilica defumptam additis Ara amp; Scatuanbsp;Hie in Vaticano Conditorio collocavit.

�l Welkfeggen wil,dat Pam XJrhaniu de %.eea deel des Krusi, ��tn^elk de Keijeria Helena 'vannbsp;CalTsarieH binnen Pofn�ngebragt had, uitdeSef-feriaenfehe Plocft-kerk genomen, een Autamp;er ennbsp;Beeld daer by doen (e, hier in �t Vatikaen in eennbsp;hevoaer-'plaets heeft geflelt,

De derde Kapel is aen S.Longims toegewijd, rnet het Beeld van gelijke groote door den Ridder �Bernino gcmackt.otu dacrhct yl�r der Laiicicnbsp;te bewaren, dat de zijde des gekruifigden Ckriflmnbsp;doorftak, en is gekit in een feer koftelijke kasnbsp;van helder kriftal. acn defc Kapel is dit opfchrift:

Urbanus v 111. Statua adp�fita amp; Sacello f�bftruftoin exornatum Condito-rium tranftulit.

't Welk ons bedieden wil, dat Pans XJrbetniti de 8. Longinus Lande , die Pasts Innocentiusnbsp;de 10. quot;van Baj�x,etdea Turkfeh en Dwingeland

�tNiEUw Romen. 19

gehelen had, het Beeld deter by gedeten, er, een Kapel daer tcegehouwt hebbende gt; in een njercterdenbsp;beveaer-pleiets heeft gebragt.

En de vierde Kapel ter zijden aen He!% Wefiif, met de beeltenis van s^ndriesly^ Prancois deKeer-laader gcmaekt, bewaert het Hooft van diennbsp;H. Apoftel, dat in dci� Kerk overgebrant, opnbsp;fijn feell-dag feer eerbiediglijk acn\ Volk vertoont wort. Men leeft daer aen dit opfchrift:

S. Andreae Caput quod Pius 11, ex Achajain Vaticanuna afportandumnbsp;curavit.

Urbanus VIII. novis hie ornamenris decoratum Sacrifque Statux 6c Sa-cell! honoribus colivoluit.

Waeruit men verft.ienkan , dat Vans Urbanus de 8- het hcoft van S. Andries �r yeel'; Pius de a.nbsp;flit Achajen in Vatihaen had doen overbrengen,nbsp;hier met nieuwe vercierfelen en heilige eerenvmnbsp;een Beelii en een Kapel verheerlijkt, gewilt heeftnbsp;Goits-dienjieljk in ivaerdengehouden tevporden.

�c Getal der heilige ovcrblijficlen, in defc Kerk, is oneindig ; dewijl boven leer vele, die metnbsp;goude en lilvere kafkens in de heiligdoms plaetsnbsp;bewaert worden, men daer fchier geen autaernbsp;vind, welke niet met het licliaem van ecnigennbsp;voornamen heilig voorficn is: van gel ijken liggende Kelders heel vol; waer van�tonmoglijknbsp;zijnde eeji lijft te maken, fullen wy over gaen tot

20 Afbeelding van

In�t voorfte des Tempels ftaet de heilige Poort, rot tecken, dat de Poort der genaden voor dcnbsp;boedvacrdigc dan fonderling open gaet; en defsnbsp;wort van de Paufen alle heilig Jaer geopent.

Dacr wort inigelijks met groote eerbiedigheif bewaert de Setel, of cigenfte Paufclijke ftoel vaonbsp;S. Tictcr, in de eerfte Kapel van �t inkomen ternbsp;flinker hand, die den Apoftelijken Troon zijnde , vertoont dat de Paus in defe Kerk niet gefe-ten is als Biflchop van Romen, of in die van hetnbsp;Lnteraen , Maer indehocdanigheitvan BillchoP,nbsp;en Herder over d�algemeene Kerk. Waer door denbsp;felfiie, en hier om, en om andere groote byfon-'nbsp;dere voorrechten, altijt van de hoogftc Paufen,nbsp;en andere met Eer-namen is verheven, foo datlynbsp;die vertonnen het Hooft, Voogdes, en Moedernbsp;van alle de Kerken des Weerclds, en by gevolgnbsp;de Kerk der Kerken, de Stoel van S.Pkter. Pausnbsp;jKiim noemt die; De Kerk, welke de eerfte conbsp;�t Hooftder andere is. Inmcentim de%. Moeder,nbsp;en Spiegel aller Kerken, loanmsde 19, feit; Datnbsp;van dele , als Voogdes, en Voefter , alkanderenbsp;Kerken h.aer Leer genomen hebben. KkoUesdeVnbsp;Dat in haer, het hooft der lieiligheit van de Kerknbsp;beftaet. Vrbanm de 4.. Dat fy met fonderlingsnbsp;waerdigheit alle andere te boven gaet. JoamiCgt;nbsp;de 22. Dat van dele alle Kerken des Weerelds h.acrnbsp;voorbeeld moeten nemen. Clemens de 6. Dat lynbsp;verdient boven al de Kerken des Weerelds, al�

. haer hooft, geeert te worden. Sixundee^. DePa' triarchelijke hooft-kerk, en onder al de ander�nbsp;van Romen, en der Weereld de voornaernlk'�

�tNi'EUW RoMEN�. 21

VaerdigKeiteneeren. Nicoiaesde; Vercierdemet ^rcn en groote benimingen boven alle denbsp;�Kcn lt;ics Aerd-bodeiTiS. I^codeto- OtJl in hsc� uCnbsp;Koninklijke 'waerdi'^beildes Apofteiijken Stoelsnbsp;geftelt is. s.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aerts-biflclion van Flirten,

terwaerdige Kerk, Moeder, en hooft aller Kerken; en eindelijk foo veel andere, dat Iret overtollig fbuwefen die nacuwkeurig op te halen ,ver-hefl�n die roet diergelijke benamingen,boven alle andere plaetfcn des Weerelds.

Uit dedaden mede , diedePaufenmet ftatige bedrijven hier komen uit te voeren, kan mennbsp;noch klaer begrijpen, in de felf�e tewel�ndenbsp;Richtbank Godts op aerden , de Mont des Hemels ; zijndedeplaetsdaetin de heiligen Gecam-of tot haer waerdigheit geftelt worden;nbsp;en dacr men den Ban en Vrylatingen opentlijknbsp;uitfereekt over de Biflehoppen enVorften dernbsp;'aerden : daer de Keileren, Koningen, en Vorftennbsp;Godtvruchtige opdrachten acnden Apofteiijkennbsp;Stoel, van Steden, Rijken, en Landfehappen gc-daen, en haer behoorlijke eeden in afgeleit hebben : in welke de Paulen fchattingen en tollennbsp;van de onderhoorige plaetfen ontfangeii, en daernbsp;de Wimpeldragers der Kerk, endeBeftierdepsnbsp;yan haer inkomens infgelijks haer gewonelijkenbsp;eeden doen, fbo als mede de Biflehoppen, en Patriarchen gewoon ^ijn.

In defe Kerk zijn veel Bifichoppclijkc vergadc-rin^en gehouden, en dc Cardinael Opper-Biegt-vader heeft daer lijn Stoel, tot vergeving der ' fondea: en haer heilige drempel heeft altijt Gods-

diea*

22 Afbeelding van

dienllelijk van d�Opperhoofden des Weerelds g�' eert gcweeft en ai de Biflchoppen zijn jaer'nbsp;lijks gehouden , totteeken vanhaer onderdanig-heit aen den Apoftelijken Stoel, dien te befoc-ken. Dit kan men noch feggen, datlydeSocn-plaetsis,dacrmenalsdc nood der Chriftenheitnbsp;dat vereifcht de algemeene gebeden en aenroe-pirigendoet; volgende in foodanigen bedrijf alnbsp;de �eeftelijkheit van Romen het heilige velt tec-ken des Kruis van die kerk ; en dacr de bedevaer-den der Geloovige altijt na toe gefchikt waien '�nbsp;want van oudsliet men daer geen vreeindelink ionbsp;komen, die niet eerft opentli;k belijdenis van ditnbsp;Geloof gedacn had.

Hier is�t eindelijk, daer hy woont, op wienf welgevallen de Hemelen geopent en gellotennbsp;zijn. Hier worden meer als in eenig ander deelnbsp;des Weerelds, de Goddelijke Ichatten van He-melfchefegeningenuitgefpreit: ontallijke afla-ten toegeftaen zijnde aen alle die behoorlijk metnbsp;Godts-dienftighcit dele alderhciligfte Hooit�nbsp;kerk komen bcfocken.

Haer heilige en doorluchtigftc Geeftelijkheit is fcermachtiginhaer menigte,beftacnde in drie-hondertCanoniken,l�s-en-dertig 'Benefiaatn oinbsp;Begunftigde, acht-en-twintigbegunlligde klerken, met cenige KapeUnen, oT Kerk-vcrlotgerSinbsp;die een feer fchoone kerk-macht van drie ordensnbsp;uitmaken; maer veel meer in haer hoedanigheitjnbsp;t�allen tijden vol van voortrefl�lijke mannen ge-weeft zijnde, en den oirfpronkvan veel Cardina-Icn cuPrcijten.pefe �Itijt fyv hppg geach'

�tNiEuw Romen-

^�wccft dat de Keiferen gewoon zijn fich dacr, ia t getal der Canoniken in te doen (chrijven, eernbsp;fy van de haud des Paus de Keifcrlijke Kroonnbsp;ontfangen; miflehien ont te bedieden, dat denbsp;lioogftc der trappen, om tot den top van Wec-teldichc eeren op te klimiTien , niet anders is,

2ls de Eer-naem van een Dienaer te welen des sldcrroemruchtigften Pso-w, Vorft des aerd-gt;'ijks, en machtshebber des Hemels. Daerinisnbsp;een Cardinaeltot opper-priefter.

Onder de Gefchenken die in defe Kerk zijn, munten ineeft uit boven d�andere, die van denbsp;Gravin CHachtili, van Sixtiisdei^ tisaPaKlmunbsp;en van Utbamadei. door den Ridder quot;Bmiim ge�nbsp;tnaekt-

En boven de uitmuntende fchilderien, en Veel edele verhevene werken, die van bylbnderenbsp;Meefters, elk om 't beft gedaen-, in de Kapellennbsp;met verwondering geflen worden, is de aldernbsp;hoogftc verwondering volkomen waerdig hetnbsp;uicgehouwen Bcel van de Lieve Vrouw der God-vruchtigheit, een werk van Mkhd^geh, Op-pcr-konftenaer der Beeld-houwers; en als een dernbsp;Bouw-meefters van dele aldcrheiligfte Hooft-kerk, foo ook eenigfte Meefter in dc Bouw-Konft.

Van V hoog-tiit-gehouwen Scheep-keuy dat in de Kerk van S. �Pieter was\

EV It fukkelende Scheepje, �t welk na binnen rinde vooreevelvan s. Pieter was,enniiaennbsp;den ingank des Paufelijken Paleis gelien won, isnbsp;een teeken vol geheimenis van de Kerk, gedurignbsp;van de vianden onfesjHeiligen Geloofs beftormt,nbsp;en noit te gronde gefonken. �t Was gemaekt omnbsp;te vertoonen, dat het Catholijk Geloof altijtnbsp;ftantvaftig en onbeweeglijk duuren ial, volgensnbsp;de voorfegging en belofte van C^rijlas; I^heb vaar

het poogen van eenige wederftrevige macht licli daer wil tegen-kanten. �t Is een werk van Giot�nbsp;voortreflehjk Florentins Schilder, altijt in groo�nbsp;te achting gehouden, niet alleen van wegen lijnnbsp;verborgene beduiding, als wel om dc gcheu-genis van dien konftenaer, in fijn tijt geweeftnbsp;zijnde de Vader en Weder-oprichter der Schilder-konft, door �t overloopen der Barbaren gants innbsp;Xtaiiea vcHoren: en hier om wierd het uit denbsp;verbrokc miiuren van de oude Kerk bewaert, ennbsp;naderhand van de trappen daer �Panlusdc;. hetnbsp;had doen ftcllen, door bevel van Urbatms de 8.nbsp;gebragt van binnen boven de voornaemlle poortnbsp;der Kerk,daer�t cenigen tijt geftaeaheeft,

�tNiEuw Romen.

ten lactftenby gclegentKeit van'c nieuw gebouw ^5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Innficentins dc lo. diier gCHlaCkt liccfc

wierd het van die placts over gevoert aen den in-*' gank van �t Panfelijk Paleis, daer �t huiden nochnbsp;gelien wort.

In �t kort, om dit wonderlijk fwacr Gebouw nietalle pracht en heerlijkhcittevercieren,zijnnbsp;in onl� tijden daer toe t�famen gekomen dc Paulin Paidtfs de^.JJrhinits de en Innecentius deio. eil

hebben boven de poorten van binnen met defc opfchriften , baerblijkende geheugeniffen daernbsp;van gelaten.

P AULUS V.

VATICANUM TEMPLUM AlULIO II. INCHOATUMnbsp;ET UsqUE AD GREGORII ET CLEMENTISnbsp;S ACELLA

ASSIDU� CENTUM ANNORUM OPIFICIO PRODUCTUMnbsp;TANT^ MOLIS ACCESSIONE.nbsp;UNIVERSUM CONSTANTINIANjEnbsp;BAS�L1C*� AMBITUM INCLUDENSnbsp;C O N F E C I T.

CONFESSIONEM B E A TI PETRI EXORNAVIT FRONTEM ORIENTALEM et PORTICUMnbsp;EXTRUXIT.

Tdulus de 5. heeft de Vatikaenfche liooft~ herk vM fuliHs de x. begonnen, en tot (ten de Klt;t-telUn �vm Gregerius en Clemens tnet een gefiadi-amp;en (trbeid vm hondenjarengebragt, door �t by-.

komen �van foo groetengeboum dengantfehen em-trek dc.lt; Confiantinfche Hooft-kerks omvatteniet �volbragt; de belijdenis van S. Fieter verci�rtinbsp;de voorgevel aen ��t Ooflen, en de Gallery opge-maekt.

URBANUS VIII. PONT. MAX.

vaticanam basilicam A CONSTANTINO MAGNO EXTR�CTAMnbsp;A BEATO SYLVESTRO DEDICATAMnbsp;IN AMPLISSIMI TEMPLI FORMAMnbsp;RELIGIOSA MULTORUM FONTIFICUMnbsp;MAGNIFICENTIAnbsp;REDACTAM

SOLEMNI RITU CONSECRAVIT SEPULCHRUM APOSTOLICUMnbsp;AEREA MOLE DECORAVITnbsp;ODEUM ARAS et SACELLAnbsp;STATUIS AC MULTIPLICIBUS OPERIBUSnbsp;ORNAVIT.

Fata Urbanm de 8. heeft deVatikaenfche Hooft' kerk, van Conftantintn degroote gefiicht, van dennbsp;H. Sylvef er ingemijd, tot de geflalte van een al'nbsp;dergrootfte Kerk door yverigegrootdadigheit velefnbsp;Faufen gehragt, met gervoonelijke flicht-plegingennbsp;geheiUgt, het Apoflelijk graf met metale tverkennbsp;verheerlijkt, het Koor, de Autaren, en Kapellennbsp;met Beelden en veelvoudige fchoone verken op �nbsp;gecitrt.

BASI-

'tNiEuw Romen,

BASJLLICAM

PRINCIPIS APOSTOLORUM . JN HANC MOLIS AMPLITUDINEMnbsp;RlULTlPLICl ROMANORUM PONTIFICUMnbsp;,ffi.DIFICATIONE PER DUCT AM

INNOCENTIUS X.PONT.MAX;

NOVO CjELATUR^ OPERE ORNaTI.S SACELLISnbsp;INTERIECTIS IN UTRAQUE TE MP tl AL Anbsp;MARMOREIS COLUMNISnbsp;STRATO E VARIO LAPIDEnbsp;PAVIMENTO

De hooft-ketk va� den Vorft der Apostelen tot de-fi uitnemende graote des geboutss door de veelvou-digewerken derKoomfihe Tdmfen uolbrugt, heeft Vuus Inmcentius de lo. metnieuv Beeld en Loofwerk de Kapellen verciert, en uen beide z,ijden desnbsp;Kerks marmere koUmnen deter tujfchen gevoegt,nbsp;de �vloer met 'uerfcheids fieenen heleit hebbende,nbsp;met prachtiger heerlijkheit het einde deter aengegeven.

Soo dat met CTroot rcclit dtfe heerlijke en al-derheiligfte Kerk in verfcheide tijden het graf is: gewecft van 15 ^.Paufen; van menigte Keiferen,nbsp;Keiferinncn,Koningen, Koninginnen, Cardina-Icn , Vorften ,en van voortrclFdijkc mannen innbsp;�wapenen,en onvergelijkelijke in deugden; ennbsp;voor haer Majefteit, ik fal niet feggen neigen,nbsp;maer openen fich ook noch de Hemelen.

Het �Paufelyk Taleis van S. Tieter.

HEt'Pauf�lijk Paleis van S. Viettr op den Vatiliaen-, vvierd iiit fijn grond-veftmgennbsp;verheven van de Paus Sjmmachns �, en Nuolaes cte ynbsp;bragt het voorts fbo verre, dat hy �t Iclfle lichtelijk bequaem maekte om van de Paufen bewoontnbsp;te zijn. Naderhand is het van andere volgendenbsp;Paufen leer vermeerdert geworden. Nicolaa de f.nbsp;heeft de muuren feer hoog op getrokken. Sixtult;nbsp;6. bouwde daer aen de alderfchoonfte Vati-kaenlche Boek-plaets, de Kapel, en het Comlave gt;nbsp;met al fijn vertrek-kamcren. En Inmcemms de 8-ftichte �Belvedere , of het Schoon-uitlien, met hetnbsp;Paleis, en maekte daer aen eenige feer fchooncnbsp;overdekte wandel-plaetfen. Tmlmde 3. deed innbsp;de Kapel het laefte oirdecl fchilderen , van dennbsp;trcflf�lijken Michel ^ingeb'Bmnarota, en Verguldenbsp;de Sael van �t Conclave, wjer voor hy een aidernbsp;fchoonfte Kapel liet bouwen , van den l�llHennbsp;Michel Angelo gefchildert; werken die van wegennbsp;liacr deftigheit een onnoemelijke fchat waerdignbsp;geacht worden. Daer zijn noch de kameren vannbsp;Raffaeld��rbim gefchildert met de Hiftoriendesnbsp;Ouden Teflaments, de fchoonfte laken van denbsp;Weereld; als mede noch eenige kameren des felftnbsp;van c?iK/ioitomrt�ogelchildett, en van andere voor*nbsp;treffelijke Schilders; waeraidebraefitemannennbsp;t��uMCJi komen om te fien, en afteikeningen van

�tNiEUw Romen. 29

Sixtus de 5'. vcfOToote en vercierdc dc alder� fchoonfte VatikacnrcheBoek-plaets; gelijk ooknbsp;nochnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ft Grej^orifis de if. en byfonder

Vrb/nm de 8. met het byvoeoen der beroemde Boek-febat des Pals-gracfs acn hem van de Kci-gegeven, naderhand gedaen hebben foo dat

�er tot dele tijt toe geen geweeft; is die de (�lrde heeft te boven gegaen, fchoon menin voortijden foo berocn�ie gevonden heeft, als die vannbsp;de Ulpifchc, en die vannbsp;alle die !tijn naderhand verduiftert- geverden vannbsp;de doorluchtige uitftekentheit van defer Hynbsp;maekte de grondleggingen van �t nieuw Paleis,nbsp;en bratJt Mt tot een bequaem einde j en Clemi�isnbsp;vermeerderde dat geweldig , en bouwdenbsp;daer de Clementinfche Sael aen , welke door haernbsp;heerlijkheit tot verwondering van inwoondersnbsp;en vremdelingcn dient, fiende daer in de krachten der konft de Natuur te boven gacn; in denbsp;fuiverheit der marmeren; in de uitnemende fchil-derienvan Chen�im ^iheni daer gemaekt; in denbsp;krans van boven, en de krans van onder bynbsp;dajarino van 'Koloni�n , en van Giovanni Albertinbsp;broeder van cherubim feer beroemde Schilders;,nbsp;en de Zee heeft Pmh 'Brilh daer naeuw-keiirigfl:nbsp;afgebecid.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

Daer na quam Tanks de;, en eindige dat volkomen op te maken , daer by doende niet alleen timmeringen van groote fchoonheit, macr ooknbsp;nutte en noodigc om foo fthoonen gebouw fijnnbsp;Binbsp;nbsp;nbsp;nbsp;volka

Afbeeiding van

Tollen eifch te geren; gelijk de nieuwewaclit der Duitfehers, 't gemeen uurwerk, en de feernbsp;fchoone fonteinen. Infonderhcit rermaekte hynbsp;de fontein op de plaets foodanig , welke daer vannbsp;Inmcvitvisic-�. geftelt, en naderhand Tan Alexander de 6. verbetert was, dat fy defchoonftevannbsp;Romen geoirdeelt wort, den Irak der felfdcruicnbsp;een ftuk fteen zijnde. En Urbanusdei. boven dcnbsp;Callcrien hcrftelt, en nieuwe vertrekken overnbsp;den gemcenen toegank met feer edele fcliilde-rien , en veel andere leer aenmerkelijke verbeteringen daer aen gemaekt te hebben, heeft dat te�nbsp;lacften yerrijkt met het fchoonftc Wapen-huisnbsp;van Enroop, met allef hande wapenen voor veertig duiftnt krijgs-knechten te voet en te paer-de tot befcherming des Apoftelijken Stocls eanbsp;lijnes Staets ; en om dat tiet begrijp des Celffnbsp;recht onder de Vatikaenfchc Boek-plaets koomt,nbsp;heeft men daer defe woorden geftelt gehad.

URBANVS VIII. LITTERIS ARMA. ARMA LITTERIS.

En in �t kort, al dat men groots en edels kan wcnlchen , is volkomen hier, zijnde een pJ-rets,nbsp;gebouwt, uitgeftrekt, en bewoont van �t meeftcnbsp;deel der Ihaufcu.

In den Voorhof van dcl� plaets liet men d� nieuwe fontein, die leer geacht v/oit van wegennbsp;de goctlieit des waters, daer doen leiden van i��-mtetitiusde 10. gelijk het volgends oplchrift haven dc i�lfde wel uitdrukt.

�tNiEuw Romen.

Aquarn V aticani Collis inccrto olim capite dcer-rantem A. Beato Damafo inuenti jcaturigine ad lauacrum nouq generationisnbsp;In fontem corriuatam rurfus amiflamnbsp;INNOCENTIUS X. PONT. MAX.nbsp;Conquilitam repert.imcjiie ac mirc probatamnbsp;onti recens extrufto reftiti�t vt in Vrbe aquisnbsp;I ercgrinis Affliientc Aedes Vatican^ fuamnbsp;Hanc habercnt Gcmina falubritate gra-tius hauriendam Anno Dom. 1649.

^ ^elk l�ir, dat het water des Vatihaenfchen heuvels 'voormaels onfeker afdwalende , van dennbsp;Igt;amaftts de fprinkader daer van gevonden totnbsp;quot;et�addcr wedergeboorte in een fontein t�fatnennbsp;getrokken zijnde, en weder verloren gt; de �atunbsp;^nocentiui de i�. die hebbende doen offoeken,nbsp;en uitgevonden, wonderlijkgoet gekeurt wordende gt; met een nieuwgeinaektefonteinweJer herjleltnbsp;^eeft, op dat de Fatikaenfchegebouwen, in een Stadnbsp;w vretnde wateren overvloeiende, dit haer eigennbsp;feuden hebben, door dubbele gefontheit te aengena-^er te gebruiken -, in�tjaer onfes Hoeren 16^^.nbsp;�j .fijns Paufdonss.

Paer zijn voorts d�aldcrfclioonfte Hoven van�t , �t Sclioon-uitlien, wacr van eerft is, aisnbsp;v^door den gemeenen toegank koomt gegacn,nbsp;�^ofvan Pias det^. genoemt,genoeg bekent door

Afbeelding van

lie beroemde Beelden die daer in zijn , gclijlc wy Lier na fullcn ieggen. Den anderen heet men gc-meenelijk den hcimelijken Hof, daerdc Pijnappel en de Paeuwen van metael zijn , welke innbsp;den Voorhof van S. Pieter ilonden , eneerftopnbsp;den top van�t Swaer Gebouw van Adnatn, ge-lijk op iijn plaets fal gefdt worden ; welkers bevloering van quot;Pimda en van andere het Paradijsnbsp;wort genoemt; en den laeften is den grootftennbsp;feer vermakelijk door iijn heerlijkfte iprinkadc-rcfi, bollchaedjen , wandel-paden, beddekens, ennbsp;veclderlei kruiden , en door den overvloed vannbsp;svatcren by �Paulmde f. dacr toe gebragt, wacrnbsp;van men dit oplchrifc leeft;

Palatij Vaticani multisin locis inftaurati,atque Ampliftcati Iplcndorcm Hortoruin adiacentiimnbsp;Amoenitatem pcrennifalubrisaquaj copiadc'nbsp;Suo nomine nuncupata: reuocauit, auxit

Beteekenende, Dat Paui Pttului de y. den glans des Vuti 'iinenfchen Paleis in veelplaetfen herboufetnbsp;enuitgehreit, de vermakelijkhnt der daer aen-liggen !e Hoven met geduurigen overvloed vimnbsp;heilfaem Waterna fijnennaemgensemt, heefttee-' der gebragt, en vermeerdert, in �f faer enfes Hoeren 161 . het ^.jaer fijns Paufdoms.

Van Laocoons Beeld in�t BeBocdere.

' N of dacr wel in �t 'Belvedere fchoone Beefden zijn; foo is nochtans dat van Lmcmn met *^ct fijn twee fonen , alle drie uit een nianner-^sen,in der waerheit een uitnemend treffelijknbsp;'*'erk, te gelijk gemackt van drie oude feer be-�'oemde Beeld-houwers Agefmdcr, �peiiderm, ennbsp;�'ithemdmm uit het Eiland R^hodm, �t welk gevonden wierd in de feven Salen; gelijk men daer hetnbsp;''^niaekl�l van Eet met alle vlijt nagebootft totnbsp;yernoegender naeuwkcurige,die haervermaeknbsp;Jn �t Beeld-werek vinden. Daer zijn twee af-inbsp;heeldingen �t een van de idijl, en �t ander van dennbsp;�JAfr, voor def�n gevonden in de Badftoven vannbsp;Unjlantm op �dengften-berg, van grooternbsp;Waerden door haervoortreffelijkheitgehouden.nbsp;Remuhis en Remite, fpclende aen de mammen vaiinbsp;de Wolvin. Een feer fchoone Ckafatre met tweenbsp;^emjjeti, Herknles,, meteen wonderlijkennbsp;^tier, en een ontallijke menigte Beelden vaanbsp;^�emwaerde fchoonheit en aerdigheit, die ik oninbsp;de kortheit voorby gae: �t is genoeg te geloovennbsp;dat onder de andere Paleifen , en Hoven vannbsp;. dat te feggen is van heel de Weereld, ditnbsp;eerfte zy.

Van

Van de gr oote met ale nbsp;nbsp;nbsp;appel

HEt mcertc ckcl der gEner,dic gelundelt Iieb-ben van liet Swatr Gebouw, dat is van de Grai-ftcdevan Adriaen, houden,datdePijn-ap-pel, die voor defen was in�t midden des-Voor-hofi van de Kerk van 'Pinter op den Vatikjicn,nbsp;en nu is in�t 'Bttvedcre, van dacr genomen zijndenbsp;om placts te geven acn den nieuwe Voorhank dernbsp;Kerk, geftaen heeft op den top van dat voorl�i-de Swaer Gebouw, en dat hy diende tot dekfclnbsp;van de ailchen des voornoemden Adriaens �, niaernbsp;die wel letten wil op �t voorwerp des Pijn-ap-pcls, fal^chouden zijn het tegendeel te gevoelen:nbsp;want of fy wel van onder hol is, nochtans is dienbsp;van binnen vaft van ftof, foo dat ly tot het felfde

lijk het einde van de hoogte des Graflfedes: huiden is die noch ontbloot van de Dolphinen, en TandePaeuwcnvanmctacl, die dacr op warennbsp;als fv in den geleiden Voor-hof ftont; welke denbsp;Oudheits-kenners gelooven , dat fy waren totnbsp;vercierfel des Grafs van Seisin. En huiden zijn lynbsp;�ok noch in 't Hehedere-

In den Voorhofvan 'Belvedere js een leer Ichoo-nefontcin, die uit een oude kroes water om hoog Ichiet, met twee opfchriften van Paus Paniusde}.

PAU-

PAULUS V.PONT.MAX.

CrateremLocodcieftum,quo Julius ]i.cfiitum,�' Thermaruni T iti Vefpaliani c onftitueratnbsp;renovata, cxornataque Bufi reftituit,nbsp;PONTIF. ANNO V.

t welk rc kennen geeft, dat Vaus Vaulus de 5'.' de kroes uit haer fletets vervallen, daef ftdius denbsp;2.. dien uit het pv'ader BadfiovenvmiTitusVe-ji�afianus uitgegraven in gejlelt had gt; haer voetnbsp;t^ernieursit en verciert hebbende, feeder afgerichtnbsp;^eeft, in 't ^.jaer fijns Faufdoms.

'PAULUS V.PONT.MAX.

Cratcrem annis ampUus X L. terra obrutum ad. huius anaplilGmi Theatri Vetus ornamenturanbsp;cfFodiendum, crigcndumquecuravicnbsp;PONTIF. ANNO Y.,

Wacruit men verftaet, dat Fms Tauhs de y.' defen kroes meer dan Jfo. jaren onderds/serdgelegen hebbende , tot dit grootfie Schouvoburgs oudenbsp;verciering, heeft deert uitgraven, en toeder Oprichten, �n�f 'j-jaerfijnsPaufJems.

En in de gevel onder de Gallery is noch een fontein van Vriamtsdei. gemaektjdicop3.pl.1ct-

^uid miraris Afem, qu� meldefloribm hmrit j Si tibi mellitamgutturefunditaquam ?

Is Uvoonlcrdiit de'Bielangsbloemtjeshoniggaert is� dtts haer lieve keel foo foeten veater baert ?

Hy Iclft heeft ook voor de poort des gefeidett Voorhofs in die ruime plaetr het oude Giethuisnbsp;liitgefet, waer hy veel gefchutten tot verfterkingnbsp;des Kafteels heeft doen gieten.

Van hier door de poort 'Borgia gaende na de plaetsvan S.Tuter, fictmen nu de Zuil, die uitnbsp;Egypter? gekomen, in de Ren-kring van Cajm ge-ftacnhad, en van Ecro ter gedachtenis van Aega-ftus en Tiberius gcheiligt was; en naderhand vannbsp;Sixtus de y. in deft plaets over gebragt, door toedoen van den Ridder Fontana �, wiens werk ooknbsp;.is het Paleis naeftde Rufticticd; fy wierdaenhetnbsp;aldcrhciligftc kruis toe gewijd, het welk op denbsp;felfdegeftelt is, waer voor men een Eater en eennbsp;Ave leggende, van hem een aflaet van tien ja-ren , en van noch cens foo veel vaften dagen ver-

In deft plaetftn was de voormaels beroemde Tempel van Apolk, dat is van de Sou, fonteinnbsp;des lichts; om dat hier de Tempel wefen moeftnbsp;des Stedc-houders der Son der Gerechtigheit,nbsp;Fonteins der genaden, Lichtsdeaverfoennigen.

Ge-

*tNiEU\v RoME^^ 37

'vels; en in onfe tijden worden daer geoeiFent Heldere daden des opperfte goetheits; envoor-ttiaels was niet foo grouwelijk , als nu wel be*nbsp;toemt is de heilige ge'daclitenis der Vatikaenichenbsp;Velden.

Van de Vatikaenfche Velden,

De Vatikaenfche Velden die door def� vlakte na �t Kafteel .S'- Angela fich iiitftrekten, �Waren voormaclsvermaert, door de Hoven vannbsp;den Dwingeland Nero, cuhuidcnzijnfy veelberoemder door de groote Kerken der Heiligen,nbsp;die den trots der Dwingelanden temden, en innbsp;den Hemel liaer nu verblijden inde Hovende*nbsp;eeLiwigelicfdc.

Van d� Kerk des H. Engels, i.

OF �er wel onder de ontallijke Engelen drie met haer rumen van de Heilige Kerk ge-cert worden, nochtans van vier Kerken binnennbsp;Romen aen S. M.Mei toegewijd, wierd defe ge-ic t voor dien Engel, welke ten tijde van denbsp;aus .nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boven�t Kafteel verlcheen, een

tecken gevende, dat de peft was opgeliouden; en OIR dat het piet geopenbacrt is welken Engel hy

was..

^8 Afbeelding van

Sy ��derd efter in �t begin niet op defe plaets gefticht, macr meer onder 't Kafteel, en is totnbsp;hier toe vervoert, als AUxamkr de 6. het Ka-fteel met bollewerken vcrfterkte,en in de Leeuwquot;nbsp;fche Wijk de Paufen meerder tegen de viandifchcnbsp;macht verfekerde. Wie voorts die in de eerftenbsp;plaets ftichtede, cn-wie �t Gcfelfchap inftelde datnbsp;onder den felfden naem des Heiligen Engelsnbsp;debeftieringdaerover heeft,kan mennictw'c-ten;omdatdicin�tovcrvloeiendes Tyhers, hacrnbsp;eerfte inftellingen verloren hebbende , mennbsp;vannoodenhadin�tjaer if�f. andere daer voornbsp;te maken. MifTchien was daer noch geen Ge-felftlup , raaer eenige daer toe laft-nebbendenbsp;ineen gaft-huis aen die Kerk gevoegt, gelijk denbsp;oude vertellen, weikers inkomens gedient hebben tot het bouwen van de l�lfde; en dit gefchiq-dcin�t jaer if64.

Onder de goede werken van dit Gefelfchap, is een, van alle drie jaren Zf. arme dochters ui*nbsp;te houwclijken, die binnen Rem� woonenjCninnbsp;niemands anders dienft geweeft hebben ; en delenbsp;houwelijken worden volbragt op des dach vannbsp;S.CMichiel, in September.

^tNiEuw RoM�N. 39

Van de H. ^JHaria O'vet' de Brug. 2.

DEfe Kerk te dicht aen�t Kaftcel zijnde , �was�t noodigdie wech te nemcnj'waer doornbsp;fy 5 om niet verre van de Brug te wcfcn, den by-tiaenivan (mcrde'BTtig gekregen heeft. Doorbetnbsp;overvloeyen des jyhsrs leed iy ook (chade vannbsp;veel fchrifien te vcriiei�n. Wy fiillen efternochnbsp;eenige faken van haercerfteftichting by deBrug,nbsp;konnen ophalcnuitde overblijfi�len, en andere

Om dat de Vaders Karmeliten by d�oude Kerk haerKlooftcrhadden,belaftePaus Twde^,. datnbsp;de plaets tot beider gebouw daer fou afgemetennbsp;worden , en leide daer den cerften fteen in 't jaernbsp;I f�S. en door de hulp van vele die Orden toegenegen , wierd die ten einde gebragt in �t jaernbsp;� fS/. Sixtm dc s. Opperhooft der Kerk zijnde,nbsp;die de felfde fteldc onder de Hooft-kerken; ennbsp;met ftatigen ommegank wierd van de oude Kerknbsp;tot in defc over gevoerd, het alderheiligfte Sacrament met het Beeld der Lieve Vrouw door dcnbsp;Vaders K.ttmeliten uit het Heilige Land ge-bragt, als fy door de Saracijnen van daer verdreven wierden: Drie lichamen van Heiligen, 3a-

Sixii-j, (Magdalns , en Trifoiiia ; als mede het hoort van S.liafditK de Gnete, en de twecKolom-nen die op de Roomfche Marft ftond� om dc mifnbsp;dadigen ter doot gedoemt daer aeu te geeflclcn :

40 Afbeelding van

De kolomnen aen de welke de Heilige Apoftclca �Vetrm cn Taulm gegcef�lt waren , een Crucifix,nbsp;cenige heilige lichamen,cn andere overblijfifelen.

In dele Kerk wierd eindelijk in 'tjaer 1^93* onder Cle-mem dc 8. ccn begin gegeven aen eennbsp;Gel�lfchap, met den bynaem van xilkr krij^s-i^uH-,nbsp;en de Cardinael tietn xlldobrandmi, die eer hynbsp;�t purper van lijn Neef Clememde 8. ontfing,Ka-ftelcin zijnde van �t Kafteel S. Angth, overleggende met fijn Stedehouwcr Amerigo Cafpom, datnbsp;de Kerk van Romen in voorval van oorloog , denbsp;Schutters uit verre gelegen plaetfcn ontbood,bc-floot een Gcfelfchap op te richten met fijn Hopman, en andere Amptliedcn van oorloog, cn haernbsp;cenig inkomen aen te wijfen, om hen daer van tenbsp;onderhouden. Sy verkregen naderhand in defenbsp;Kerk een Kapel, en wijden die S.'Rarier toe, welke de fterkten aen bevolen zijn. Sy onderhoudennbsp;tot die gefeide K.apel een Priefter , die daer allenbsp;daeg Mille doet, welke op de Fccftdach van dienbsp;Heilige ftatclijfc gefongen wort, en op de verheffing des H. Sacraments, loft het Kafteel cenige ftukken grofgelchut,en �tvoorlcidc Gefcl-Ichap koomt in ccn fchoone order van krijgs-khechten daer na toe met een gevangen die �t leven gefchonken is: En op den avond van S.Aehnbsp;^rrt maken ly daer groote lichten , en fchoonenbsp;vyeren. Dit is een gebouw van Mafcherim, gelijknbsp;ook�t Paleis des Bergs der GodCiligheit. Tegennbsp;over defe Kerk is de Richt-bank en �t Gevangen-liuisvan �Borgo_

ra�

Van S.Sebaft�aens Kapelleken. 5.

by�t Kafteelftont, gcfcbiedein�t jaer ifi?* dat de Procliiaen de kefte beftelling naer ew lie-ken dragende, een cenigen klerk hem vcrklde,nbsp;een brandende toorts in d�ecnc hand , en het belleken in d�andcr houdende; en het licht van denbsp;V'int uitwaeiendc, moeft hy om dat weder te ont-ftckenincen winkeltrappen , en de Prieftermetnbsp;het H. Sacrament in fijn handen bleef alleenignbsp;Voor de deur,waer over ccnige Godtldienftigcnbsp;perfonen bewogen zijnde,een Gefelfchapvoornbsp;'t H.Sacrament maekten, in die Kerk by een vergaderende.

Hebbende voorts by �t Kapittel van S. Pitnr de volgende Kerk van S. Jawh verkregen, met .nbsp;verbintenis der Procchie om haer godtsdicnftig-heden te oefFenen, maekcen ly dit Kapelleken in�tnbsp;jacn^gi.cnvcrfoekende Ckmemde 'i. om dat innbsp;te wijen , wilde hy , dat het den roemruchtigednbsp;Marteker S.Sehuaiam fou toegecigent worden,nbsp;door een fbnderlingen zucht van fijn Aldchrand'msnbsp;geflacht tot defen Heiligen. Sy zijn gekleed itinbsp;witte Lappen, met een kelk, eii met het beeld dernbsp;Godvruchtigheit, die fy oefFenen in de arme dietnbsp;Wijk van ter liefden Godts te begraven.nbsp;Op de Sondachtuffehen de des alderlici-ligftcn Sacraments doen fy haer omnaegank doornbsp;de Procchie, en geven kouwelijks goed aeu armenbsp;dochters, en verlolTen een gevangen.

vereenigt wierdjhet welk was in �tjadr 1198. vind men dat fy den nacm had van den Sali^nak�nbsp;dcr ^fwerpende facrden. Dacr na in �t jaer IZfO.nbsp;krccg fy dien van S. Jacob in de gallery vannbsp;S. Pieter; fy w�as genomen van de Brug dcs H.Emnbsp;gels welke van ouds door dat deel heen liep ; ennbsp;�oodanigen verandering van benaming is�erge-weeft ontrent het jacr 1231. wanneer In-aucenmienbsp;de 4. de Orden der Silvcftrinfche Monikcn bc'nbsp;veftigt hebbende, de Canoniken van s Pieter hennbsp;dele Kerk toe ftonden , dacr ly een Klooftcr bynbsp;ftichteden , het welk fy naderharrd verlaeteii hebben.

S. Jacob der j^frcnpende paerden jg op de plaet5 acn �t midden van 'Boreo: en daer is deftcen opnbsp;welken onfc Saligmakcr in den Tempel wierdnbsp;opgedragen om befnedeii te worden ; en die , opnbsp;W'elken Abraham fijn foon wilde oi��ren ; die

S. Pieter geftelt te Worden, en gekomen tot dacf nu defe Kerk is, wilden de paerden, die de Iclfdenbsp;voort trokken, niet meer voort, en hoe ly meerder Hagen kregen , hoe ly wederftreviger en hal-fterrigcr wierden, foo dat ly met;achter uit llaennbsp;en Ipringen �tgewicht teraerdeu wierpen; en

hi�^

*tNiEuw Romen. 3

hier van is't gekomen , dat fyaltijt der AfVer-pendepaerden gefeitis geworden. Deicfteenen wierdendacrnaindefeplaets opgericht,de fclf-de eenKapel bouwende, cn voort de tegenwoordige Kerk een Prochie; en men heeft daer �t Ge-feuchap des Heiligen Sacraments, dat onder andere goeden Werken de dooden van 3lt;ireo uitnbsp;Barmh ertigheit begraeft, en jaerlijks op den Sou-dach tuflefien d^oBave van �t licKaem des Hee-ren, arme dochteren uithonwelijkt.

Fan de H. CMarta der

volgende aen de Haoftkerken, en is tuf-fchen den Borgt des H. Engels, en den nieuwe�! B orgc , (y wort genoeg wel onderhouden en b�-hecrfcht.

Fan S. Marimedes^Prioor-

De oirfaek van recht over de Kerk van s Fiet�r het Paleis des Prioorfchaps binnen Komen,nbsp;'met de tegenwoordige Kapel van s. M^nim tenbsp;houwen, ial geweeft hebben tot gemak des Abtsnbsp;''oormaels van de h. MmU Op dm r^'�tn�n , OlTlnbsp;hy een van de twintig was, die de Paus bynbsp;fto�dcnalshy Paufelijk dienftdeed. Nullaetdc

44- Afbeelding van

^e��ide Abdie met den naem van Prioorfchap onder de vergadering der Cardinalen , en aen wie de felf�e gegeven wort, die befit met eenen dit Paleis dat dacr is aen jjehccht.

J^anS. Caterine Maegt, en Martelaeres. 7.

De 5. Qaierine aen Eet hooft des nieuwen BorgtSjis in �t begin der plaets van s �Titter,nbsp;ter rechter hand was daer de Bende der Stafdragers des Pausr een. Hooft-kerk, en lit van s. Titter; en om dat nu de Kerk des Gelclfchaps van-�tnbsp;aldcrheiligfte Sacrament teraerden gefmeten isnbsp;door de Kerk van s.Tieter, in welkers Voorhof ly cerftmael ftont, om dat fy �t gebouw vannbsp;de nieuwe gevel belettcjis foodanigen Gel�lfchapnbsp;nu fclfs in defe Kcrkgebragt. Daer is noch vannbsp;de melk ,'die in plaets van bloed uit den hals vannbsp;S. Catarine quam, als haer�t hooft wierd afgclla'nbsp;gen', en van den oly die uit haer graf vloeide.nbsp;Men nocmde.nadcrhandditden Nieuwen Borgt,nbsp;om dat ^Alexander de 6. dien weder oprichte , ennbsp;t^enoeg hermackte.

Dit gefellchap begon in�tjacrif4o.bygele-gentheit v.an een autacr te bouwen , om dael net heilig Sacrament binnen in een vertrek plaets 1nbsp;te ftcllen, daer men dat te voren met weinig eercnbsp;in fekere kafkens by �t hoog Autaer plach te houden, gelijk men den Heiligen Oly doet. En op

�tNiEuw Romen. 45

boven de eer die men in de Kerken daeraen Ichuldigis, het die noch mogt hebben, als mennbsp;dat na de ieken draegt, zijn�cr een goet getalnbsp;Gefelfchappen onder defen naem gemaekt, dienbsp;ook noch andere goede werken omhellen. Synbsp;hebben een overdekte baer, en daer wort volknbsp;toe gehouden om de arme iieken na de gafthui-len te dragen; en houwelijken dochters uit, ennbsp;verlofl�n een op den hals gevangen , �s daegs vannbsp;de osav: des Heiligen Sacraments, in welkennbsp;dach men den omniegauk houdxn in�t jaer 15'8�.nbsp;namen ly roode kappen , en in�t midden der tweenbsp;Heilige Apoftelen Tetrm en Paohu fteldcnfydcnbsp;Kelk en de Hoftie tot haer byfonder tceken.nbsp;Hierisdeplaetsvan s.tktn, metde opgerichtcnbsp;Zuil van Paus Sixtus de;, en defchoone Fonteinnbsp;door Paus PaKiusdey. doen maken.

Van onfes He er en Hemehaert. 8,

SEkeren Alhcntim Jdhentii uit 'K^labrun, jn�C jaer 1588. binnen Komen langs cenige goede] en godtvruchtige Iplactfeti aelmoefl�n gaen-de bidden , wierd van Godt ingegeven een plaetsnbsp;te ftichten om de Hermitcn efcer in te verfame-Icn die in bedevaerden tot defe overvloedige Stadnbsp;cjuamcn; en na dathy aclmoeffcn kreeg, begonnbsp;hy .met ftukken fonder cenig bellek dit lijn ge-.nbsp;bouw , en droeg die Kerk op aen de Hcmclvaertnbsp;onfes Heeren.

By hem vervoegden fich noch andere medegc-� feilen van dien felfien drift, en fonder andere verbintenis van opentlijke beloften, leefden ly in ftnbsp;gemeen van aclmoeflen, tnet een gewaedder witte Broederen. De Aldcrheiligfte Magei nam ooknbsp;haer welbehagen in dit heilig werk, en heeft datnbsp;ineen van haer Beelteniflcn vertoont op�tjaernbsp;i6i8. den ii. Juni;, in welken dachfy wonderwerken begon te doen, en def�ndach vyerenfynbsp;alle jaer, welk Beeld de voorf�ide Alhemitu uicnbsp;het Heilig Land had gebragt.

Van S. Jan Bahtifi van Spinneli. p.

MEn wilt dat def� Kerk geftkht fbu zijn by een Lateraens Kanonik van �t gtflachtnbsp;Spintili-, ft is een Prochie aen de naeft gelegennbsp;Kerk van S. fieter vereenigt, en de Kappcllanennbsp;van s. Tieter komen hier dienft te doen op dennbsp;geboorten dach van s. Jm �Babtifl.

Van S. Lafarm. lo.

At aengact de eerfte ftichting van def� VV Kerk niet het gafthuisdaeraentoteenc-�hg der niclaetfen , vinden wy , dat een Hansman daer herberg hield, die in�t jaer 1480. komende te fterveq foo veel maekce dat dit ge-

quot;tNiEuw Romen. 47

bouw hier gcfticht wicrd j en �t was een �oedc gedachte, om dat diergelijke deken buiten t bewoonde , en van d�anaere afgefondert moeftcnnbsp;blijven: wacr uit men af-necmt, datfy S. L^fannnbsp;den melactfen tocgceigent was. Nochtans wortnbsp;daer de gedachtenis gehouden van S. Lafarmnbsp;Broeder van de h. H. iJMachdakna en Manha iunbsp;de Sondach des Lijdens, zijnde 's vrydachs te voren het Evangelie van lijn opftanding gelcfen.

De Wijn-dagcn worden daer ook noch gc-vyert op dcndach van S. Maria Ma^ddeen-, aen Welke onie Heer �ich in een Hof vertoonde, ennbsp;fy onderhouden een Kapellaen voor des felfdesnbsp;autaer,ea hebbende veel jaren in dele �odts-dicn-ftigheyt volherd , maekten fy een Geielfchap ontrent het jaer i f98. en hadden, gelijk d�anderc, denbsp;roacht om een op 'fijn lijfgevangcnin den voorleiden fceftdach teveiloflen , wanneer fy ooknbsp;eenige van haer arme dochters uithouwelijkten.

Sy is vereenigt aen�t Kapittel van 5. 'Pifttr, dat daer een Prochiaen onderhoud, voor de Zielen,nbsp;welke door de Wijngaerdendaer ontrent dwalen:

daer worden aelmoelTen voor de liekeii gegeven, V�j-.t- ,!�j�-----r-----n-�r.ini,7- Ti~

Hof.

Van�t H. Kruis op den Berg Marius. 11.

DE quot;Berg Marius, die met fchoone Wijngad' den, eii allerlei vruchten verrijkt, de aengt'nbsp;naemheit en gunft van een foete heilfame luchlt;nbsp;geniet, is volgensfommigergevoelen lbonbsp;noemt na den Borgemceuer Marius �, macraO'nbsp;dere willen met van gegronder redenen, datfynbsp;van ouds de 'Ber^ Malus gehecten heeft, en teflnbsp;tijden van Sixtus des,., den naem vannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kreegj

Daer wierd varf Pietro MiUine ontrent het jae*^ 1470. eenkleinKerkje gefticht, aen�t H.KriU*nbsp;toegewijd, en op den 3 .Mei, wort daer de feeft'nbsp;dach gehouden.

Aen de zijde van defen Berg, die na Peuto Mo!l�� de rseekeBrug, ftrekt, voorby den fter beroemde**nbsp;Hofvan Onfe Lieve Vrouw , een plaets in de SO�nbsp;mer door de lommer der boomen van onver^nbsp;lijke aengenacmheit, is nieuwlijks in een dalee**nbsp;oude Kerk ontdekt, van twee gewelffels, da^nbsp;noch fter oude bceltenifl�n in bewaert zijn ; en 1;nbsp;willen licht dat Confiantin van dele plaets het tee'nbsp;ken des Kruis in de lucht gefien fou hebben , lgt;dnbsp;welk hem de Zege tegen den Geweldenaernbsp;ttemius beloofde: en datdaerdegeheuchenisd^nbsp;yredes van onfe Religie was, foo nopg by de o'*quot;nbsp;de Cliiiftsnen geacht.

Van de H. Maria des Tuts.

OF al fckoon dcfe Kerk by een feer vermakelijk en aen^enaem dal gelegen is, foo wort bet nochtans by den gemeenen man Vaiisnbsp;de�' inferm het Helfche dal genocmt; en foo fy innbsp;andere woorden te vervallchen fpoorelooshedcanbsp;gebruiken, noch -weet iknietrvatveiftandhacrnbsp;dit mag vertoont hebben ; moetende feggen, nanbsp;dat het voormacls in �t Latin wierdmtgelpro-ken, Vallis mfera, bet lage dal; dewijl menfichnbsp;niet wel ontrent de weereldfche vermakelijkheden dragende, in de Hel getrokken wort.

Macr eigentlijk was dit in �t jaw 15'2-7- het � Cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hel',

Helichedal, wanneer dat Hertog K^rdvan 'Boiif' ion met 40. duifent mannen onverhoeds hiefnbsp;langs quam om Rornm te overvallen, onder dcnbsp;regering van Paus Ckmemdej.

Laet ons nu keeren tot onfeKerk. Sy word de Lieve Vrmvo des Pm genoemt, van een Beeld defnbsp;Alderheiligfte Magets, na men houd, uit een Pufnbsp;opgedolveu; ofwel om dat iy naeft aen de Put istnbsp;die men noch liet voor de poort van dele Kerk'nbsp;Maer wanneer dit gefchiede, en dat fy aen �t K t'nbsp;pittel van S. Pieter vereenigt is, weet men niet'nbsp;Haer voornaemfte Feeftcuch is de geboorte vaigt;nbsp;onfe Lieve Vrouw: in al de andere Fecftdagen, ei�nbsp;Sondagen doet men daer Mill�, tot vernoegennbsp;van foo veel als in defe omliggende plaetfe:*nbsp;zijn. Maer trekken wy nu weder na Romni, dacfnbsp;wy cerft door eenige andere gehuchten mocteOnbsp;gaen.

Van S. �Pellegrim. 13.

PAus P-�o de 3. ftichte dele Kerk met ecf groot gafthuis ontrent het jaer des Heercfnbsp;800. en eigende die S.Tellegnm toe. Men gC'nbsp;looft dat dit gafthuis gedient heeft voor de Pd'nbsp;Icgrims, die de heilige Hooftkerk van den Voffnbsp;der Apoftelen quamen befocken.

Het kin noch wefen dat de gefeide Paus defe Kerk aen S. �Pelkgrim toewijde, door ditfnbsp;hy fijn lichaem van KpreldeGraote gekregen ha*^'nbsp;(jjtiuiisin S.Vietfr dacr dele Kent mede veref'

mg'

*tNiEuw Romen,

Van S. Gillis. 14-

dathy Kanonikvan S.Pktcr zijnde, goet-vonddefeKerk, open-vallende door de doot van een ander Kanonik, die den nacmdaer van gedragen had , te vereenigen met de Kerk vannbsp;S.Fitter, �t velkgefchiede in �t jaet 1500. waernbsp;�itde o�dhcit des felfs kan afeenomen worden,nbsp;nadien fy in �t voorfeidejaer Hechts een begun-fteginc was , aeneen Kanonik van S. Pieter ge-

teven : op den eerften September houd men aer van een ftatigcFeeftdach met vreugde vye-ren.

Van S. Anna. i y.

De Stalknechten des Paus, en der Cardina-len, uit godtsdienftigheit tot defc edele Vrouw s Arma bewogcn, maekten in �tjaer ijyS. een Gebroederfchap; ennalichvernoegcnbsp;te hebben met een autacr haer toeoewijd lanbsp;de oude Kerk van S.'FUttr, ftichteden fy delenbsp;fchoone Kerk, met een wonino' voor eenKa-pellaen ,en andere noodlakelijk^cden , iu �t jaernbsp;ifyi. het welk veel eer was, als de voorfeidenbsp;Kerk van ouderdom wel wilde ter nedernbsp;ttortcQ. Onder andere goede werken , die lynbsp;C �.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit

uit groote barmliertigheit doen, is de Torg over de Kinderen van Stalknechten , die door dedootnbsp;van hacr Vaders Weefen gebleven zijn. Denbsp;Feeftdach van defe Heilige wort met vcclfta-tie gehouden , en daer komen dan de Heerennbsp;op haer koftelijk bedekte muien , tot de fceft tijtnbsp;der fclfdcr.

Aen S. S. Maerten, en Sebajiiaent aen de Wacht der�Duitfche. 16.

PlKsdef. gaforderin �tjaerif�S. datindeft plaets, daer de Diiitfche haer hutten hebben,nbsp;de tegenwoordige Kerk gemaekt fou worden,nbsp;om daer in Mifl� te doen; foo dat fy alle Hoogtijden , en Sondagen een Kapcllaen hebbe* dienbsp;haer de Mill� doet; en dan wortdaerookge-predikt.

Van S. Steven der Indianen. 17.

It verfcheide Bullen der Roomfthe Pauf�n, in de Archivenvan S.Tieter bewaert,heeft

Vorft der Apoftelen , vier Kloofters ontrent dc Kerk van 'Fictcr gcfticht wierden, welkersnbsp;Monniken in S. Pieter den Godtsdienft quarnennbsp;fingen; macr van geen is �er meer teeken over,nbsp;als van dit �5'. Steven ae^roete gei�it.

�tNiEuw Romen, f5

Ec Monniken waren daer wel �oo. jarcn. nMerhand fy daer ontbrekende , verccnigde -Lf�

^ 9- dat met het Kapittel van S.Titier. Wat voor Monniken die geweeft hebben, en \yaeroni fynbsp;daer uit ^ij^ gekomen, weet men niet. Daernbsp;^a ontrent het jact oni�s Heercn 14^9- l�hijncnbsp;, dat Pausnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfc 4.. dat aen defe Indianen

Sy hebben den naem van Indianen, of het wel Ethiopiers zijn, om dat men van de Rijken vannbsp;Spaenjm doordc Indien na haet land eact, dat totnbsp;toe onder �t gebied van een Hooft flaet, diennbsp;fy P^tepian noemen. Op dat dan een volk, foonbsp;oud in �t Chriftelijk geloof, waer van de Propheetnbsp;Voor^itle : Het Moor en land fal de hand Godtsvoorkp^

� van de Roomfche Kerk niet fou verlaten �^efen, heeft men haer hier verlamelt; en uit hetnbsp;Paulhlijk Paleis worden fy van haer noodruft ver-forgt met een K.ipcllacn , die hen de Mill� doet,nbsp;eertt onderfocht, en in de Roomfche Religie on-derwefeu zijnde ; en �t K-tpittePvan S. Tkter, qjjjnbsp;fijn oude gronden niet te vcrliefen , doet daer opnbsp;S. Suvms dach deMilTefingen, en �t is onder denbsp;beheerfchingdes Roomfehen Stoels.

Fan de H. Marta. i8.

DEfe Kerk met hacr gafthuis wierd begonnen in �t j.ter tot dienft des Paufelij-ken gefins, die toen geen tijt hadden om na d�an-dcre Kerken te gacn: de Paufen gaven hier deel

C 4

f4 Afbeelding van

acn van de aflaten, welke waren toe S. Lm te Lm-raen , den Saligmaker of de Heilige Tra ff en, S. lacoh te l^fojiellen, en andere, die om voor yder noch

Jocht wort. Dit goet werk wierd ingeftelt van een Gebroederfchap uit het voorfcidegefin^e-maekt, hen vremd duinkende, datfy in haer nekten gaen moeiten in de gemeenegafthuil�n; ennbsp;ibmtijts houwclijkten ly noch arme dochters uit.nbsp;�n van defe kant ging men in den Ren-kring vannbsp;C. Nero, welkers geftdte men in de volgende Medal ie het.

*tNiEuw Romen. 55 S. Steven der Hungaren. i9.

rien onder de duifternif��n van�t Heidendom: rtiaer gekomen zijnde tot het geloof,wierd de� Kerk By S.Steven Konink der Hungaren,nbsp;terecren Gods, en yan S. Steven deneerftenMar-lelier gebouwt. Sy had voormaels een Gel�l-^hap,cn is nuvereenigt met S. ApiUinans. Opnbsp;den 10. Augufti wort de Feeftdach van den voor-Doemden Konink S. Steven gehouden.

Van de H. Maria in 't Heilige Velt. 20.

De kerk der JJ. Manain�tHeiligeVelt, wietd van I.colt;^elt;^ gebouwT. Eerft was die ge-fticht onder den naem des Saligrnak.ers der 'Beenderen,nbsp;om dat daer een groote menigte van Beenderennbsp;Ialt;r; en daer na wierd iy de eJM^eria der Ontfan-ktnU oenoemt. Sommige willen dat fy de U.Ma-riain'I Heilige Velt geheetcn wort, Omdat hier dcnbsp;H. Helena moeder van Keiler Qinjlantm de Groote tnbsp;en veel Pellegrims heilige aerde uit Hiemfalemnbsp;gebragt hebben. Hier worden de Pellegrimsnbsp;begraven , als ook allerhande arme volkeren ,nbsp;en men Icit dat in drie dagen het vlees dernbsp;doode lichamen verteert wort ; daer zijnnbsp;veel a.datcn , en overblijfTelen van He�igcn :nbsp;C 4

daer is't Gciclfcliap met het Gafthuis der Duit-fche, en der Nederlanders; en daer worden veel aelmoefl�n gegeven. Behalven dcfc Kerk vannbsp;alle noodfakejijkheden wel voorden te houden , dragen fy een groot getal der arme 'an

�ver haer doende ; en op Sacraments dach, na den ommegankdes Paus,doen fy den haren,met greo-te ftatie. En daer was de School der L ombardiers.

Men mag de oudheit deler Kerk noch afr.e-tnen uit een erlgift van een Koningin van Hio-it-fulcm , CipTHS , en ^rmenien, dio K^rda (renoCmt

wierd; �c kan zijn dat Cy een Vrouw is geweeft van die Koningen , die (�t Heilig Land in �t jaernbsp;1099. by de FranlTen ingenomen) eenigen tijtna

decrfgifii�, dat men alle Vrydach aen meer ais twee duifeatarme lieden anderhaifpont brood,nbsp;met een Ichaeltje wijn aen yder geven moet,nbsp;rneeft aen die met een fwaer huishouden overladen zijn, en byfonder aen die veel dochteren innbsp;haer huis hebben. De Kapel van �t lijden Onl�snbsp;Hecren, is een wonderEjk werk van PoUdarrj.

Van den H. Engel aen de

Hovenen.

Et gilde der Kalk-bra.nders nam voor in �t jaer lyyi, defe Kerkte ftichteuter eereii

�cNieuw Romen. 57

viti S'. Mtchiei (Jen Opper Engel, Befchermcr der ftrijdende Kerk, en fy wierden infonderheit be-yogen, om hier den eerften fteen te leggen, omnbsp;dat daer te vooren,op een ftuk muurs,gelijk mennbsp;^ �t^oudt veel liet,een heilig Beeld hadge-icacn.

DcEe gedachte beviel het Kapittel van S. Picter hfel wel, welkers Procchie fich door die plaetfennbsp;Uitftrekkende, �wierden fy verlicht ir.ctdacreennbsp;anderen Prochiaen te ftellen , en foo hielpen lynbsp;Wet alleen tot het gebouw der Kerk, macr houden noch het opficht daer over , en al het overigenbsp;beforgden naderhand de Kalk-branders; en fyi�nbsp;roet het Kapittel van S.Pictcr vereenigt.

S.SalvatorvanTerrione.2i.

Wy vinden dat defe Kerk een anderen by-naem gehad heeft, en die was inUaidh, beide duifter. Den eerften had fy van de naeftcnbsp;Poort, die Tenune. gcfcit wort, om dit men daernbsp;uit ging na een plaets van foodanigen nacin. Dennbsp;anderen fal men voorts een weinig verandert,nbsp;licht konnen verftaen, van de g, een c , makende , en dat Cd w'efennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ju de Slag-bank der

Martelaren , gelijk men een anderen het ontrent de �i. Maria der Engtkn by denPocl, eii een anderen by S. VitiK.

diehui^B in^ Yatikaenfchc folders gevonden

5$ Afbeelding van

wort, met het opfehrift, dat aldact veel H. Martelaren gekroont waren; en dit lal de reden ge-weeft hebben, waeroin hier de tegenwoordige Kerk aen den S.thatar is toegewijd, van wien dienbsp;ftrijdende haer Zege-palmen verkregen hadden:nbsp;�t is wel wonder, dat �er tot op het jaer 797. nietsnbsp;gefticht was tot gedachtenis vanfoo heiligen ennbsp;ouden placts, die gedachten voor den yverigftennbsp;Konink Kjtrd de Groote gekten lijnde, die denbsp;felfde noch verrijkte met veel heilige overblijf-felen; onder welke was een ribbe van S. Lanrens,nbsp;cn van �t vet, en van de kolen onder den roofternbsp;ontfteken. Macr om dat defe fchatten in defenbsp;Kerk niet leer wel bewaert waren , wierden fynbsp;indie van S.Fieur gebragt, waerdiein�t 1611.nbsp;Tan de Kanonik An^elo Uamafiem Komein, innbsp;een fchoone en koftelijke Heiligdoms-kas doennbsp;fluiten wierden.

Om de palen van �t ff. Oj%ie dat daer is, uit te fcreiden , wierd een deel van dele Kerk a^ebro-ben. En daer w.as de School der Franfl�n.

Van den H.MkhielinSaJfen. 2g.

KjireldeGroMe hebbende, na den oorloogvan 53.}aren, Sajfen gantsonder�tjokgebragt,nbsp;fond een groot getal van de felfde, alsfoovednbsp;volk-plantingen, een deel na Vrank�ijk.t eendednbsp;na Duyt/iant, en ccn deel na Romen -, aen deffinbsp;wierd dat deel aengewefen, 't welk van haer totnbsp;�och toe den na�n van Sngea behouden heeft;

c�

�tNiEuw Romen, f9

fn daer moeten ook nocli andere, uit Vriejlmd gekomen zijn , dewijl men bevind dci� Kerk�e-noemt te worden MiMd in de School dernbsp;briefen, om dat miflehien cemge daer onder-�'vijfin� moeften ontfansen , gelijk men tegen-^�oordig inde Icholcndoet.

.S'. in (Jc Borgt des H. Geefts, wierd van de Graat: ter cercu van S MichieL den Aerts-Engel onder Lcn de 4. gebouwt. Twee hoogtijden worden in defe Kerk gehouden, op dennbsp;Mei, en op den 19. September , maer defe isnbsp;devoornaemtte, en met de meeftc Godtsdien-ftigheit van vele menfchenbcfocht, klimmendenbsp;op haer knien langs den trap, die daer is, totnbsp;'voor�t Autaer des Gekruiftens , �t welk 55. trappen zijn, tereerenvande i i. jaren, die onfe Sa-tigraaker JESUS CHRISTUS in de wcc-reld ter liefden van ons Icefile. Dele Kerk iseersnbsp;lidtvan s.Ticter -, en wort altijt acn een van hetnbsp;Kapittel gegeven.

In defe Kerk vind men het Lichacra van S. Magria, Eiffehop, en Martelaer; of wel hooftnbsp;en een arm in de Hooftkerkvan S.Ticter daernbsp;van is overgebragt; waer door fy noch de Kerknbsp;van Magnus genocmt was. Eu dierhalven leeftnbsp;inen daer,aen de trappen onder ChmentdenZ. vernieuwt, dit gedenk-fchri ft.

6o Afbeelding van

CLEMENTE VIII, PONT. MAX, ECCLESIAE B,MICHAELIS ARCH.'iNG.nbsp;ET SANCTI MAGNI EPI3COPI ET MART,nbsp;scala POPULI DEVOTIONE CELEBRISnbsp;restituta et PICTURIS ORNATAnbsp;FONTIFICATUS ANNO XII.

�t Welk in onfe taelfeit, dat onder Fans Clemens den 8. de trapf en der Kerch vm den H.Michielnbsp;Aerts-engel, envan S.Magnw BiJJchopenMar-telaer, die door de godtsdienfligheyt des volks ge-roemt worden, en met fchilderien verciert z-ijn irPtnbsp;I z.jaerfijns Fmfdoms, en onfes Heeren 1605.

Fan S. Laurens op den Ouden Borgt. 5)4.

VAn de Borgtcn, in welke de(� Wijk fondtT' j ling verdeelt wort, is te voren gelproken: 1nbsp;en door den Nieuwen van Alexander am 6. Heeft ;nbsp;defen den naem van Ouden gekregen. Wat aen- inbsp;gact de Kerk, wy vinden die oud genoeg, foo dat |nbsp;iy onder Imoeentimdm 3, in�tjaer iioo. metlietnbsp;JCapittelvan S. Pieter vereenigtwierd,enliadtotnbsp;by-naem de Vijfchen, van eenigc plaets, waetnbsp;men voormaels eens vifcli verkocht; op welkenbsp;naderhand in�t jaer 1411. Thomas Armellm EngelC'nbsp;man,van Pattlm den 3. tot Cardinael geniaekt,nbsp;een Paleis bouwde, en de Kerk daer in belloot,nbsp;mie: fondei eenige wederftant. N� heeft het edele

K.ooinf�h

�tNiEUw Romen.

Roomfchgeflacht dcCefn dat met andere gebouwen vermeerdert, al de naeft gelegene factie� innemende.

ben gedient hebbende, is daer in nu tegenwoordig een van den H.Geeft, het welk noodamp;kelijk met het gafthuis van defe Kerk moet begonnennbsp;hebben , om dat in�t jaer 1478. Paus Sixtm ie 4.nbsp;de godtvruchtige werken van dit gafthuis bc-veftlgende , feit , gtlijk, ook. Eugeniin di 4. ^edaennbsp;heeft, het welk was in't jaer 1431. EnfpreKcndenbsp;van dit Gel�lfthap, feit hy, dat het op^erichcnbsp;wierd om te befchermen, en te bewaren de goe deren , en al �t geen dat dit Gafthuis toebehoort,nbsp;willende hy felf met de Cardinalen van�tfelfJcnbsp;wefen , al hacr namen in een fel�e bock infchri j-vende ; en verwekte den Keiler op, om dat medenbsp;te doen,als ook andereWeereldfcheenGeefte-�jkc V orften en Heercn; en foo haer dit perfone-lijk ongelegen lt;|uam,dat fyhcc felfde door eennbsp;Gemaiftitigde foudenlatengefchieden, om deelachtig te mogen zijn van al de afiaten, genaden,nbsp;en voorrechten , die aen de felfde toegsftaennbsp;wierden. Maer dit opgehouden hebbend, gaf

D.Melckkr vmdenTJals va� Tiefanzm , voormacls

Opperhooft van die Paters welke hetvoorfeidc C.-ifthuis beftierden, cenige herftellinoin �t jacKnbsp;1609. daer aen; Sy bekleedden haer mS-blaeuwenbsp;kappen, en ftelden een ander teeken des Kruisnbsp;daer op, als wel de voorfeide Geeftelijke droegen , van weike nu noch gelproken fal worden i�nbsp;di Kerk van den Heiligen Geeft. ------

T0h

Van den Heiligen Geedf, en haef groot Gadlhn�. 2 f.

INnocmtiiK de 3, ujt Ect Huis Cmli, liet twCt .merkelijke gedachteniflen van lijn meutdoo-genthei: ontrent de nootdruftigc perfoneu biii'nbsp;nen Remcn na. Voor cerft fulien wy Iprckefl �nbsp;van de Kerk van �S. by de iia-juJ.la,nbsp;hy een gafthuis mackte om de Haven te vcrlame'nbsp;len, die, uit de handen der Ongcloovigcn verlolhnbsp;niets hadden omhaer te behelpen. d�Andere walnbsp;in dele plaets, wacr Paus Lee de 4. in�tjacr Sfi'nbsp;als hy fijn Leoninfeh gefticlit voleindigt had;nbsp;hetwelk nu heel die Wijk is, een Kerk maektC;nbsp;de l�lEle toeeigenende aen de H.Maria ahijt Magetinbsp;en in�t 1104. voegde Innocentim voorfeit daelnbsp;een ander Gafthuis aen, foo voor de arme fieke-en voor andere verlate perfoonen, en gaf dit tenbsp;beforgen aen een orden van Geeftelijke by henJnbsp;nieuw ingeftelt: infgelijks deed hy ook aen eeOnbsp;ander by hem goet-gekeurt, onder den nacm vai*nbsp;den Heiligen Geeft, dacr om dit godtvruchtignbsp;werk niet eens den naem veranderende van dcnbsp;n. Maria m Sajfen , van w�lken by-naem hielnbsp;voren gefproken is op de nacfte Kerk van S. Mi'

En om dat defe ^odtvruchtige plaets op ori' kollen des Apoftelijken Stoels gebouw: is,ftactnbsp;ly ook eigentlijk onder den felfden verbonden;nbsp;die haer vry geujaelcf heeft van allerkinde laften-

�tNlEUW Ro.mek. ^3

En of wel in de Bulk van hmxentms niet uitge-�Irukt ftaen de kinderen te vondeling gekit gt; die fonder onderfciieit daer inoenonaen worden; nietnbsp;te min fchijnt liet , dat^liy die daer ook onder wilde bevatten , voegende by de woorden,

de woorden �rebruikte Nicolacs de 4. in een andere Bulle van't jaer 1191. en aen liet einde van tjaer 1/^76. noemt Sixtm de 4. die klaerlijk innbsp;fijn Bulk: en op dat niemand denken fou,datnbsp;onder defePaus men daer eerft begon kinderennbsp;aen te nemen die van liaer ouders verlaten waren,nbsp;Wort daer in fchildery met opfebriften in eennbsp;groote en fchoone fael de voorfeide InnatcntUtsnbsp;vertoont,voor wien fy uit de naefte rivier,doodenbsp;kinderkens brengen; en men lectldaer ,dat ce�nbsp;Engel hem waerfcliouwdc tegen foodanige ongevallen tc voorfieii.

Hier van is 't, dat de kinderen en dienaers van dit Gafthuys in 't blaciiw gekleed zijn , �t welknbsp;tnea noch hemels-blaeuw noemt ,vertoonendenbsp;dat defen Engel uit den Hemel quam om defenbsp;daed aen te raden: en dat van Mmjd�ers uitnbsp;VrankfijK den Heiligen Geeft fes perfoonenuicnbsp;bacr Vaderland na nome� ricmdiegeleertjO-odt-v ruchtig,en begeerig waren dat In.mntim voor-fcit haer onder het kleed van gewonelijke Gee-ftelijkheit aennemen foude, met inftellintr vannbsp;een nieuwe Religie ; eii haer waerdig� vindende volde:d hy haer heilige begeerten, baernbsp;met eenen ftellende over dit heilig werk : ennbsp;op dat fy in, Juet ideeding van de eAntonianen

6^ Afbeelding van

mogtcn onderfcheidcn wefen , ( van de welke vf met haer Kerk op de Bergen (preken Tullen ) g-dnbsp;hy aen dele op haer kleed een ander Kruis van datnbsp;der Jtntmianm verfchilleiide: en gelijk als deTenbsp;op Jiacrkleed een blaeuwe T. dragen, Ibohebbeu .nbsp;die een wit Kruis, dat met twee einden dwers nanbsp;boven loopt; en (y leven onder de geregelde ge-hoorfaemheit, die gants hangt aen eeiis andasnbsp;welgevallen.

Maer de tijt, die alle faken geduurig overweldigt, bragt het gebouw van Inmamiusde^. tot foodaiiigen ongeftaltc, datnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in �t jaef

1471. daer de hand aen floeg , en herinaektc dat uit de grond met foodanigen Koninklijke heer-lijkhcit, dat het een groot Kaftcel geleek, ver-fcheide Paleil�n in fich befluitende, met verlchci'nbsp;de plaetfen d�ecn van d�ander a^cfondert. In eet*nbsp;zijn 40. Minnen foogende de Kinderen te vondeling geleid, boven andere twee duif�nt, die ffnbsp;buiten te minnen bededen voor behoorlijk loon�nbsp;dewijl ly daer in en natuurlijke en wettige aeir-nemen, op dat fy van geen gebrek mogten derven.

In �t'tweede Paleis woonen de kncelitjes nu al groot geworden, en daer zijn ontrent 4fo. Synbsp;hebben daer dienaers en Meeders, welke haer innbsp;de Chridelijke Religie onderwijfen, .als ook noef�nbsp;leeren leien en fchri jven, met de beginl�len vannbsp;die konden daer ly haertoe genegen toonen, nadien fy tot den ouderdom van iz. en 13. jarertnbsp;gekomen, die gaen laten oefFenen, om haer kodnbsp;)tc koHBcn w�i�eu. In de derde pUcts zijn yoo-

*tNiEuw Rombn. ^5

rneifkens onder de tucht der Nonnen , 'welke om quot;sineen kloofter gefloten te zijn, onder tacn-roepen van de Herlige Tecla, fullen wy hier na

van iprekcn. Hetvierdeheeftdefieken ineen goede plaets, en ruime kameren, daer duifentnbsp;bedden in zijn, welke in de Somer alle befet worden. Voorts is daer een opene Gallery aen d een

*')de tot doorgank voor dedienaers, �welkede plaets der fieken leer rein houdende,fomtijts hiernbsp;onder komen om lucht te fcheppen. Aend�andernbsp;�ijde zijn verfcheide Kameren voor die verfchei-. ^nalen hebben, waer door ly onder de anderenbsp;Oift konnen liggen , maer yder haer byfondercnbsp;kamer vereiflclrar. Boven aen defe Kameren lietnbsp;bitn �en der fchone Artfeny-winkelen van Rigt;rnm,nbsp;i^oorfien met alle noodige faken voor de fieken.nbsp;Boven defe vertrekken zijn andere wel toegeftel-de kameren voor eenige lieden van aenfien, dienbsp;niets hebben fouden om haer ergens in te begeven.

Voorts is �er foogrootenforggedragen voor al dat de fieken met haer gebragt hebben ; dat hetnbsp;lel�e in een bundel met een fchrift daer vannbsp;t�laem genomen , en haer gek in handen desnbsp;Schatmeefters gegeven wort, op dat het haer ,nbsp;foo fy genefen, alles trouwclijk weder behan-digt worde ; en, foo fy-fterven , aen haer erfgenamen komen mag. Daer zijn noch twee andere plaetfen in dit groot gebouw: D�cen is hetnbsp;Paleis des Bevelhebbers over die Orden , en van

66 Afbeelding VAN

tot beforgen der kranke geftelt , by f�lfi die ook wel gaende befoeken. D�andere , van denbsp;Kerk , met de woningen voor de Gceftclijkenbsp;dier Orden, en van andere Priefteren tot by-ftant der fieken: door dien boven de Biegtva-der, die foo ras fy daer in komen haer Bicgtnbsp;hoort, andere haer de Sacramenten bedienen vaiinbsp;de Communie, en van �t Heilig Olyfel, metnbsp;beveling van haer ziel. Daer zijn vier Kapel-lanen om de MilTe te doen, en die van om lacgnbsp;hebben in�t midden van den doorgank een feetnbsp;fchoone Kapel met een orgel daer acn , die vaOnbsp;tijt tot tijt Ipeelt tot verheuging der heken ; eflnbsp;die van boven hebben een an^re, in welkersnbsp;dienft vercieringen en tapijten van grootc waer-digheden gebruikt worden.

Wat belangt de Kerk, die een Procchie isi of wel Sixtuf de in lijn Bullc haer den eer-ften naem van de H. Maria niet en geeft, nochtans leien wy niet dat hy de l�lfde onder dieOnbsp;v.in den H. GceSl vermaekte. Het kan dan we-fen, dat de Kerk van de Geregelde Orden deSnbsp;H. Geep eerft haer naem heeft gekregen, wanneer ly in �t jacr i f44. van Rajjacle Lanfinbsp;van 'Bolonien, die tc vorcn geregelde Kanonil^nbsp;was van s. Pieter in Banden �, n.lder�and by Panlvinbsp;de 3. Opperhooft van dele Orden gemaekt,uitnbsp;de grondveften vernieuwt en gcwijdis gewordennbsp;op den 19.h^eidesjaers if6i.

Dit is een onder de Ichoonfte Kerken vai� Romen , met groote nettigheit onderhouden 1nbsp;tot groot vernoegen der Priefteren die daer v.y'

*tNiEUw Romen. ^7

^litenJfcomen dietift te doen, welke daer in een ^ftelijke pUets treffelijk onthaelt worden,nbsp;Hier-en-boven predikt men daer ook in de vaten dagen als mede op de Fecftdach van den Ad-t'cnt, en�t gantfche jaer door worden daer metnbsp;�aet{ang nevens een orgel de goddelijke Dien*

i�quot;g^longen. Vande overblijffelenvande S.S. quot;'��, ReffKiiM, en Nimfa indefe Kerk te vinden,nbsp;neeftdie van'5.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;met S.Trifo vereenigt,

Het Gafthuis defer plaets is gegrondveft op Je oude Veg des Zelt;^epralens, aen welkers Voor*nbsp;gtvel het been van een srootea Walvis hangtnbsp;gevangen in de plaetfen die fy op de Zee heb-psn* Het Paleis daer de Bevelhebbers woonennbsp;ts groot , en fchoon. En binnen in de Kerknbsp;^ijn heerlijke werken van de voortreifelijkftcnbsp;Schilders.

Voorts in de ftraet onder den klok-toren, flaet in de muur op een fteen gehouwen een gedenk-waerdig opfchrift van�t beklaegelijk overroiU'nbsp;pelen van domen , 'x welk dit is.

D.O.M.

D. o. M.

Bernardino Pafl�rio Iiilij II. Leonis X.amp;Ck' mentis VII. Poiittt. maxxx. Aurifici .ic Gem-mario pr�ftantifs. qui cum infacro bellanbsp;pro Patria in prox. lanic. pattcnbsp;hoftium plureis pugnans occidifl�t, atquc ad'nbsp;uerfo militi vexillum abftuliflct, fortiter oc-cubuit Pr. N. Maij.DXXVII. V. A.nbsp;XXXVII. M. VI. D. XI.

Beteekcnende, dat voor IBernariinus Fafferii^^ Ceatfmit en Jmvelier der Faufen fulms denbsp;Leo de lo. en Clemens de 7. die in denheili^t^nbsp;oorloog, voor het Vaderland vechtende ontrentnbsp;funiculus veel vianden verjlagen, ers die een vae^�nbsp;jdel afgenomen hebbende, kloekmoediggebkv.e� ^nbsp;of den 6. Meinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jacobtu en OSlavimF^

Van S. Tecla. 26.

VAn S.Teda fuUen wy hiereenigegeheiig^' nis en geloovens w.aerdige faken uit �nbsp;H. Oudvaders by-halen: gelijk als Snrm fe^

�ie by den Heiligen Pafiks leerde, niet een KcrK in R-omen zijnde, CUmemde^. laft dat K3.er dc-

f�foutoegeeigent worden, in �t jaer 1600. En noch was dele plaets by goet geval Apoftelijk,nbsp;hebbende d�ApofteU)ke Stoel de felfde geftichtennbsp;rijkelijk begiftigt. Dacr wierd ook vereifcht, denbsp;dochteren te noodigen om defe Heilige Magetnbsp;na te volgen, welke van de wieg af door de wee-teld verlaten , daer met alle deugt opgetrokkennbsp;Vordeninfoo grooten getal dat gemeenelijk welnbsp;^oo. daer te vinden zijn; en ftaen onder de tuchtnbsp;'an 14. Auguftiniche Nonnen , benevens veelnbsp;andere Mce�erfl�n gt; die haer in alle konften dennbsp;dochteren betamende onderwijfeu; en alle jaernbsp;Worden daer 40. uitgehouwdijkt ,die van delenbsp;heilige plaets haer houwclijks-gocd krijgen : ennbsp;I foo eenige luft hebben om Nonnen te worden,

1 konnen ly dacr in-gaen , en benevens haer in �t koor de Godtsdicnltcn lingcn, de Miff� , cn denbsp;Sermoenen hoorcu, en de heilige Sacramentennbsp;� ontfangen..

En op dat fy die op haer houwelijk ftaen , van de bruidegoms mogten gelien worden, laet mennbsp;haer dvicmael �s jaers in een ommegank uit gaen.nbsp;Eerft op de Sondach naeft acn S. Amhmj, o-aendenbsp;na i-icicr. Ten tweeden , op den daSr vannbsp;S.Marcu!, wanneer den ommegank nadeLita-nien begint, en na S.Pktcr voort lt;ract. Ten derden, is op den z.dach van Pynxtereu , cn gaennbsp;^ ook na �S. PUttr, wacr haer het EIcilig Wefen ge-' lijk (k ectfte caael wou vertoont.

Afbeelding van

By dit Kloofter is de Poort die den naetf Leeft van de naefte Kerk des Heiligen Geeft* gt;nbsp;een werk van den beroemden �Btimarota. End*nbsp;Brug, welkers overblijffelen men van defe plact*nbsp;in den Tyber Eet tnflchen twee molens ( di*nbsp;veel op den Tyhcr liggen, en men mecnd dat di*nbsp;een vinding is van 'Bethfarim) was de Brug d**nbsp;Zege-praleus, waer langs van ouds de Zegc-pr*'nbsp;lende gewonelijk van den Vatikaen na �tnbsp;gingen.

Van de Brug des Zege-fralens.

MEn kan gelooven door de oudheit v** defe Brug, dat fy ten tijden der Borgerae*�nbsp;fleren is gebouwt; en darde Tyber, die �t al g*'nbsp;temt heeft, ook over de Brug des Zege-prale�*nbsp;heeft willen zege-pr*lcn.

*tNiEuw Romen* 7* Eerfte dach-reis.

DE WYK VAN STRATEVERE.

f F al fcEoon dit onder de oude Wijkken van Rome� lyas, noch-1 tans woonden daer geen edele lieden , maer alleen van geringeunbsp;� ftaet, en die flechte ambacktennbsp;� ^. peden. Hier wierden ook denbsp;vrcmdelineen en krijgs-knecliten die door Rtmmnbsp;liepen befeneiden, uit vrees of fy eenigen oproernbsp;mogten in �t lin hebben.

Ravimen op de Adriatifche Zee tot alle voor-, val van oorloog, hadden mede hier haer vertrek,

als �t noodig was dat die foldaten na Ro�nen mO' ften komen; waer van dit de plaets der Ravenna'nbsp;ten genoemt wierd; gelijk wy dikwilsindebc'nbsp;drijven der H. Martelaren lefen.

Trajievcre aen de Hebreers te bewonen gcgevefli' waer uit wy afnemen hoe oud in dele geweldig^nbsp;Stad het geflacht der Joden is: maer nu hcbbeflnbsp;de Roomlche Paufen haer in een anderen hoekge'nbsp;floten; en tot aen Urhanmdei. hadden fy haer bc'nbsp;gravingcn op het felfde Truficvcre; en naderhandnbsp;door ^t bouwen der nieuwe muuren van de Stadnbsp;by den ftlfdcn Paus gefticht,aijn fyvan daernbsp;den Aventinfehen berg over gebragt.

Nu voert defe Wij� tot haer Wapen het hoon van een Leeuw op een rood velt, miffchienoidnbsp;dat veel Martelaren dien met haer bloed gehei'nbsp;ligt hebben. In trajinere ftaet het lieerlijk Palei*nbsp;Cor/rna gefeit, door dien het dat felfde geflach^nbsp;heeft toe-gekomen; en nu wort het beft ten b)fnbsp;dat van de Salviati. Als mede dat der Riarii, sx\C^nbsp;haer Land-huis; en een ander der Ghifi voorbfnbsp;de Farmfi, fjej- beroemt van wegen de fchilds'nbsp;rien , die men daer liet van Rajfatie, van 'Baldufquot;nbsp;fire, en van andere vermaerfte Schilders van di^nbsp;tijden; ook is niet om te vergeten het feer fchooi*nbsp;Kloofter der Caflinenlifche Moniken by S.Cd�nbsp;lifim.'

�tNiEuw Romen. 73

V^an S. Homfritis. i.

ONtrent het jaer otif�s Heercn 1580. wicrd 'iit het s^ellacht van Gambacorta, innbsp;gehorende H/TietrodaVifa, die met eenige mc-de^ef�llen , den Hicfonimns navolgende lich be~

^ Pekeren heuvel, Montebello genoemt, fes oiijlen van Urbim gelegen; en ftclde fich daernbsp;�et eenige medegelcllen, fonder een geregeldenbsp;oelofte, tot een fcherp en godtvruchtig leven, onnet den naem van Kluifcnaren van S. Hierommns,

Na �t voorbeeld van defe , wierd een ander opgewekt in Po^xiofo, S. Nico/aes genoemt, en met andere medeCTefellen quam hy ook dit felfde ic-ven te leiden op den Berg daer defe Kerk ftaet, ht tnbsp;�Welk een deel van den 'jamc�l*s is. Hier dan innbsp;jaer i ^46. gekomen, leeflen fy daer tot ontrent 15:68. in�t welk Tittsdej. haer beweegdedenbsp;drie beloften te doen , gelijk al de andere geregelde Ordens; en gchooriamende begaven fy haernbsp;onder den regel van S,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, en haer eerflen

ftichter hier met een gevoelen van heilinheit fteryende, wierd eerbiedig in defe Kerk wech-gelegt.

KngemiKdce^. hielp haer in �topbouwen vandc Kerk en van �t Kloofter, met hulp van 't gellachcnbsp;de C�?yt5, en hy had groote genegentheit oinnbsp;defe plaetsapi S.Homjr.n, toe te eigenen, gelijknbsp;men uit lijn leven kan afhemen, dat rontom hecnbsp;kloofter gefchildert ftaet.

Van de Kerk is �er niet anders, dan dat Paus Dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ln

Lee de lo. de i�lfde onder lt;Je Diaconien der Car' dinalen geftek hebbende, Sixtm de 5. dienbsp;de Priefteren bragt: en op dat men te lichter daefnbsp;jn mogt komen , wierd een Ichoonc kraet daefnbsp;voor aen in �t jaer i ^88. gemaekt, en naderhan*!nbsp;is fy van de aelmoefl�n in�t jaer l�oo. metftee-nen beleit. Dcfe Kerk heeft ook veel goets gS'nbsp;noten van den Cardinael Lodovko Madeoed, die denbsp;Icifde tot lijn by-naem hebbende onder Piue de �nbsp;een Kapel van de Lieve Vrouw daer in maekte-Inde voorfeide Kerk is het grafvan Torqnato Tafi�nbsp;met lijnafbecldfeljbydcn Cardinael 'Bevilacq**nbsp;daer doen Hellen.

In een vermakelijke plaets achter defe Kerk vergaderen de Paters der Kapel van S. Fihpponbsp;van den tweeden Paefdach tot aen P'��r al icnbsp;Sondagen en Fceftdagcn des voorl�iden tijts inernbsp;Sermoenen en andere geefteli jke oefFcningen, totnbsp;feer groot vernoegen en nuttigheit der Godts'nbsp;dienltige lieden.

Langs defen Heuvel liet men het Land-huis der Heeren Lanti, en dat der Manfram, rijk in weel'nbsp;den, en aengenaemheden.

Van S.Leonardus.

DEfe Kerk is noodlakelijk feer oud, nadief Paus InmcentiiKde 3'. inhetjacr 1198. deflnbsp;Stoel belittende , dc Procchie onder die deSnbsp;�if. Geeffes bragt, cn dc Kerk met het Kapittel valt;tnbsp;5. Pieur vcrcenigdc , welke naderhand onde*^nbsp;Grmrmsde 13. gegeren wierd acridc Camadp'nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� fcflklbhc

�tNiEuw Romen. 7^

lenfifche hervormde van Kroonenberg, di^ niet nagelaten hebben de fcHuldige^ erkentenis te be-^'ijlen aen �t voornoemde kapittel, dat op dennbsp;�='hgcn dach, die op den 6. November is , daer-�^'Mtffekoomtdoen.

S. Jacob in Settignana. 3-

DEfe wort van�tgemeene volk in Settign/tn� genoemt, daer (y Septimiana {eggen moc-�^en, van de nacft gelege Poort by de Keifer Septicnbsp;Semm cremaekt, welke hier fijn Bad-ftovennbsp;had, met den Autaer van ^Jamts volgens eenigcnbsp;Schrijvers. Dcfe Poort had haer naem 'bewaertnbsp;tot op den tijt van Alexander de 6. die defelfdenbsp;wech nam. Sy wierd ook noch de Fontmadfehenbsp;Fora genoemt, om dat in een Tempel daer bynbsp;gelegen, men de feeftdach der Fonteinen plach tenbsp;vyeren, de putten met bloempjes kroonende , ennbsp;kranlTen werpende in de br onnen: hoe wel anderenbsp;feggen, dat diergelijken Feeftdach by de Poortnbsp;van S. Sebafiiaen gehouden wierd. Eindelijk is de-fc plaetsvan de Kerkclijke Schrijvers SHhuisja-

mm genoemt, w.aer van gemaektWort Sam Jam,

envan�tonverftandiggraeuw SetH^nami ofmif-fchien wilt dit betcekenen de Poon fattajam, om dat fy ftaet famal Giankahnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jamciltct,

Uit een opfchrift van defs Kerk blijkt, dat :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dl 4, de ielfdc ftichte, willende fijn Xatonim

D 2 nbsp;nbsp;nbsp;VUXi

7lt;j Afbeelding van

VieK,-gt; nu gef�it, vercieren. Daer na vereC' raoic InnKentitu de die met S. JPtctcr ; Ennbsp;ctmius de 4. hebbende in �t jaer 1247. de Silveftrio-fche Orden goet-gekeurt, waervan bynbsp;van CaccK ial gelproken worden, wierd hen denbsp;felfde toegeftaen. De Kanoniken van defc Hooft'nbsp;kerk, en de Moniken bouwden daer een Kloo-fter. Daer na dat verlatende, fonder dat men weetnbsp;hoe, deed Julius de z. in �t jaer i5�03. die inkomens aenleggen tot onderhoud der MufijkvaOnbsp;S.Tieter. Eindelijk in�t jaer 1620. wierd die gegeven acn de Broeders der derde Orden van Fran-cifcanenin frankrijk, hervormt onder den naeronbsp;van Lcedtdragende. En voorts verkreeg denbsp;Cardinael Frandfio 'Bitrbarini de felfde , met eeUnbsp;nieuw en fchoon gebouw, voor de arme Bekeerde, die eerft gemeen met andere inde ftraetnbsp;del Corfi, des Loops, woonden.

Heilig Kruis van Berouw. 4-

IN�tjaer l�if. bewecgde Godt het hert de^ Overften v.vn de banevoetfe Carmeliten vaOnbsp;Se.tla, om dit Kloofter voor dele jufferen te luiken , die w.icrlijk ber�uw hebbende van haetnbsp;voorleden qnaet leven, boete willen doen ovefnbsp;hacr fonden. Dit werk wierd ook fondcrling gt'nbsp;holpen met groote .'vclmoeflen van den fleetnbsp;quot;B.iUajfarrc�F.tlitx.:lt;,i, een cdcl Romein. Maeihctnbsp;jsnutijtiiadennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tegaen.

�tNiEuw Romek- 77 S. Tiet er Montorm. i-

ONder de Bergen, velke Komen vcrfcheicfe macl binnenlijn muurenbelloten heeft, isnbsp;een, daer op de Kerk van S.K,eterMontonnnbsp;ftaet; enwort Janicxlm genocmt na den oudennbsp;JnniK^ jjg Pjjj gewoont te hebben , ofbe-gtaven te zijn, aeu (fcn voornoemden Berg dennbsp;tisemvan Jmknlm gegeven heeft.

Deft Kerk was eerft in de handen vanMoni-Jten, daer na fydie verlaten hebbende .begonnen eeniwe Franffe door yver tot foo heihgen plaets het Kloofter weder teherftcllcn. In �t jaernbsp;1471. sixtKi de ir. verftaen hebbende de heiiig-heit van S. Amnims van de Fraiicifcaenfchc Orden , begeerde den felfden tot lijn Biegtvadcr ;nbsp;dies hy hem uit TonKgael na Komen roepende,nbsp;defe Kerk aen lijn Orden gaf: en in �t midden

van de fdfde wort noch een vierkante maraicr-fteen bewaert, op welken deft Sant biddende op lijn knien plach te liggen.

Ondertuffehen geviel het, d.u Ferdinand Ko* ninkvan Sjinenjtn, geen kinderen bv lijn Vrouwnbsp;Eiifabrth hebbende, den Heiligen Atnaum hemnbsp;beloofde, dat Godt neat een mannelijk oir founbsp;ueven, foo fy �t gebouw van dit Kloofter vol-oragten, en defe Kerk op een beter v oct herftd-den. De voorfegging van defe manwierdwaernbsp;1keten l-.ier koninglijkcgeheu-chtniiTen, welke byfondcr over dieheilige plaets

Afbeelding van

blinkkcndser de Heilige �Petrm gekruifigt wicrA hebbende in de fclfde een verhevene rondenbsp;gemaekt, een wacrdig �wcrk-ftukvan Xramanti-Aen defen Autaer gaFnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voorrechten

voor de zielen der overledenen ; en vereerde dien met vollen aflaet van de Sondach des Lijdcnstotnbsp;aen d�oSave van Paeflchen. Naderhand isdi^nbsp;piaets leer heerlijk herftelt gcweell door den Cat'nbsp;dinael Mcllino.

De Kerk wicrd daer na in�t jaer i j'oo. op den 9. Jnnij ingewijd, en van Sixtxsdi: �, onder de eernamen der Cardinalen geftelt: R^jfaelt befchil'nbsp;derde �tgrootvierkant; Broeder quot;BaJliamdrlPiiirnl^nbsp;den autaer van den gegeeflelden Chriilm-,cn voort*nbsp;vercierden de godtsdienftige Francifcanen hrtnbsp;kloofter met hacr leven. Ten laerten dedennbsp;Heeren llt;-�rimmdi van Genna de Kerk met een l�elnbsp;edele Kapel uit fuivere marmer , rontom nietnbsp;i'choone Beelden pralen, waer in twee Klerkennbsp;des kamers van dat gellacht begraven zijn. In t

regen rontom aen �t opkomen des bergs afnC' mende, met gevaer van dc Kerken �tklooftetnbsp;eindeljk te doen vallen; Fndinandtis PacLchu Mark'nbsp;graef van VigUma, l�ch Gelaat van den Koniiiknbsp;van Sfaenjm Philips dc binnen Romen vindendtinbsp;verkreeg hy van lijn Majefteit dat foo waerdigr��nbsp;ged.achtenis lijner voor-vadcren niet mogte verloren gacn; loo dat de felfde met Koninklijk'nbsp;hcerlijkheit v.an muuren omcingelt wierd, r��nbsp;breede llratcn het opkomen van den berg rontnbsp;befluiten, waer men langs twee zijden op^limt�

^cNiEtjw Romek- 79

'an den Dichter St.itiM js, als mede onder aen oe fclfdedatvan NKma'Tcmpi'Ma tweede Koninkdernbsp;Romeinen,�t welk meteenigcfijnboeken ^^f-jirendacr na gevonden is, foo �i��'quot;-' verhaelt.ennbsp;''�gt;or aen de kerk bevlaktcn iy een gr oote vierkante placts aen alle kanten van fterke muuren onder-fieunt. 'Naderhand hebben eenige yverige totnbsp;defe Religie in �t midden van defc plaets een feernbsp;fehoone fontein gemaekt, trekkende �r water uitnbsp;ten andere noch grooter daer ontrent, die bovennbsp;op den top des fetrden Bergs door Panliude;. ge-tEaekt is met een ichoon gebouw , wacr aen ditnbsp;opfchrift boven in de gevel van de felfdc Fonteinnbsp;tt leien is.

AQUAM IN AGRO BRACCIANENI; SALUBER.RIMIS c FONTIBUS COLLECTAJVfnbsp;VETERIBUS AQU,E ALSIKTINjS,nbsp;DUCTIBUS RESTITUTISnbsp;NOVISQU E ADDITISnbsp;XXXV. aB MILLIARIO DUXITnbsp;ANNO DOM, M. DC. XII,nbsp;PONTIEICaTUs SUI SEPTIMO.

't welk betekent, dat Paus Paulu4 dc y. het water in t Braceiaenf the Velt, uit heilfame firink-, aaeren t�famen vergadert, de oude Mfietiu-^ fthe Water-loo'^m vermaekt, en nieuwe daer hy (nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gedaen hebbende, van over 5 y. mylen geleid heeft,

So Afbeelding van

Alfictinfche mcer binnen Komm gcbragt, en in de Over-Tyberfche VVijk geftelc, nadennaetJnbsp;des fclfden Keifers ^lt;(?K/?lt;gt;quot;^genoemt; na eeni-gen tijt, of door oudhcitder Waterloopcn , ofnbsp;door de Wreedheit der Barbaren had Romm lacgnbsp;van foodanigen voordeel berooft geweeft, totnbsp;dat Pans uidrimtK de \. quam , en van nieuws dienbsp;op-makende dat weder in de Stad deed komen;nbsp;en dat water nocheens yerloren zijnde, bragt denbsp;voorleyde Taiiiusde y. metfeergrooteonkoftennbsp;van wegen een waterloop van 5 f. mijlen, datnbsp;door de Poort komende lich weder uit te ftortertnbsp;aen dit fchoon gebouw, opgemaekt van de marmeren, gehaelt uit het vervallen puin van Nenaesnbsp;Marft door laft des fclfden Paus'; van waer hetnbsp;fich in verfcheiden deden van de Stadt verfprei-dende , op veel plaetfen feer fchoone Iprink-aderen naaekt.

Van dit werk van Paulmde y. wort in de ver-welffels der Poort buiten de Stad gew'ag gemackt met twee gedenk-fchrifien; het een na Romeonbsp;feit dus:

aquiedudusab Augufto Caefare extru-

dtos �evi longinqua vetuftate collapfos in ampliorem formam reftiruit.

�tNlEU W RoM��^' t welkbeteekent, dat Vatd'.tf aenbsp;*�iiter-Uopm by Keifer Auguftti^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

PAVLVS V.ROM.PONTIFEX OPT.MAX. priori dudtu longilPimi temporis injurianbsp;plan� diruto fublimiorem, firmio-remque a fundamentisextruxit,nbsp;AKMO SALVTIS MDCIX.PONT.V.

Fan S. �Pancraes. 6.

STamraes is ook nocb buiten defe Poort, welke daer na van S.Famraes genoemt wort,nbsp;daer fyvoorraaels dennaem had van ^AureUfihenbsp;fe-.rt en weg, waerom vele van gevoelen zijn datnbsp;de Keifer. Amdim , of w'el een Borgemeefternbsp;Attreiius de felfde doen bouwen had ; fy won mede Trajaenfihe genoemt,om dat de Kcifcr Trajamanbsp;die deed hermaken; en infgelijksnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van

Cmmiuis-, nu heet men die vaiT 5 Pamra,s, oMk |efeit IS , van wegen het Martclaerfchap by diennbsp;oeroeiadcn Sant daer geleden. Defe Kerk wasnbsp;D f ^ cerft

Sz Afbeelding van

eerft gcfticht by Felix Paus, en daer na ver-maekt van Paus Simmachus, en Honoriasdez. Daef in zijn de Paters van S. Hieronimusad Nimm, ({atnbsp;is, aen �t Bofch: d�oirfpronk van welke warei�nbsp;drie Milaneefche Edellieden, d�een ^lejfkndro Crgt;�nbsp;vcllo, d�ander Mberto �Befix.x.i, en de derde ^ntoriigt;nbsp;'Pielrafanta genocmt, ten tijden van s.^mbrafitd-Sommige Schrijvers willen dat fy delen naertinbsp;fou hebben, om dat daer een Bofch was, en datnbsp;S. Amhrofias dacr in met de voornoemde verkeerde : ly is de by-naem van een Cardinael; en heeftnbsp;haer hoogtijt op den cerften Sondach na Paef-fchen. Hier is het graf van CaUpodim, Prieftereonbsp;Martclaer, onder de Kerk, daer oneindige beenderen van heiligen zijn. Ook is hier het lichaciirnbsp;van Pancraes Ridder en Martelacr ; van denbsp;Santen ViSo-r , Makvs, Madiamis, en Gotteria. l)Cnbsp;Cardinael Temt, Manreale gel�it, deed de ftraetnbsp;met llcenen beleggen, een Ichoonc onene platt*nbsp;maken, en gants de Kerk herftellen. Onder /��*'nbsp;ctntixs de wicrden dcMonikcn, Leed-dragendenbsp;gclcit, hier over gebragt, die eerft waren in de

Hier is Crefimtiits Borgemeefter van Bom?� begraven , die met gewelt het Kafteel S. Angth befit, en voor eenigen tijt d.at den naem van CAifccrt' Kafteel gaf, gelijk wy handelende van hetnbsp;Swaer Gebouw van AdrUmu gel�it hebben.

En hier onthaelde Joannes de Lademijlz, delJ Konink van Napels -, en Innocextins de kroondfnbsp;hier Koninfcvan Arragon.

Poort, en buiten de muuren omgaende aen de Poort des Oevers, voormaels de Pormenlirche,nbsp;te komen ; endevoornaemfteftraet vervolgende , fal men die vinden dicht by de rivier ; iria�nbsp;eer men aen die zijde koomt, fact men in de fclr-de weg gelijk een vierkante Put, enis nu gefloten en metaerdegevult, welken fy S.Paunilemsnbsp;Put noemden; het fchijnt dat de Heidenen hetnbsp;water uit defe Putinhaerverfcheidcby-geloo-vigheden gebruikten , gelijk van een andere Putnbsp;by de Kerk van S. Jorts gci�it wort. Hier vannbsp;heeft het graeuw nochtans een andere naem bevonden, en is, van �t El�ls-fmooren.

Een weinig van hier had S. Prajfeie haer be-gravenis, fuftcr van S. 'Praiemiam, die beide veel gedaen hebben ontrent de eerfte Chriftenen binnen Romen, en totteekenvandankbacrheitheiligden ly hier dele andere Kerk aen Praffede,nbsp;het welk bewefen wort uit de oudheit des ge-bouws; en uit het goede inkomen dat iy heeftnbsp;om de Kanoniken der fisAfariaindetthreeiUsn'ooe^nbsp;K onderhouden; en uit den naem van Hooft-kerk te dragen, in k leven des H,GrEgoriw Paus,nbsp;met de by-naem van de S.S.C^m CIl Joanmstnbsp;D amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�'el-

welkers licliamen uit de Stad van Alcxmdrim ia Efypten hier wierden overgevoert; gelijk dat te

leien is aen dele twee reeelcn boven de poort in ________1,-........ quot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;�

Corpora fanBa Cyri renitenthie,atipue foannis, quondam Roma dedit Alexandria magna.

Van de H. Maria der Rujie. 8.

Nder defe benaming van de H. tEMmU dtr Ruftc was voormaels een autaer in S.'Jan tenbsp;Latcraen, die tegenwoordig daer niet meer gevonden wort, �t Geflacht der CMajJimi hier ontrent veel landen belittende, vernieuwde in delenbsp;Kapel een geheugenis, daer men geen begin vannbsp;weet; maer alleen dat in �t jaer i �oo. als ly ftoncnbsp;om te vallen Maffimo de Majftmi edel Romein denbsp;l�lfile vermaekte, en yder hei lig dach wort daernbsp;Mifl� gedaen tot getpalc van al de gene, die in dele omliggende plaetfen venc van de Kerken vaanbsp;Romm woonen.

En men fegt dat in oude tijden de Hoven van Cefar tot hier toe haer uitftrekten, welkers beeltenis men hier onder liet, lu ceii oude goede me-daliegelbeden-

*cNiEuw Romen. Sf

�tWslk te feggen is, De TortHtnfifcbe heeft voorttjdels Csfar flervende by.uitterjie w�

het

het volk van Komen hefet j nu dragt Maximus Maximus levendig die op aen �/ vermaek des [elfden volks, en onderhoud de[elfde der lijker op fijnnbsp;eigen kofien, op dat[y te aengenamer fostden toefen.nbsp;In ��tjaer onfes Heercn 1629.

Van hier keert men door de Portuenfiiche Poort weder in Romm; en aen de rechter handnbsp;laiigs den oever der rivier ftaen eenige korenhui-fen by Paus Jtilimde i.gcbmat, en daer na ver-Jnaekt by Grerorias de en nu by Urbarmsdei.nbsp;met een trap , die tot in den Tyher af gjet, ennbsp;groot gertiak aen de koopliedeti geeft.

Hier worden nu al de fchepen vaft geleit die aen de kooplieden de Waren uit vcrgelegenenbsp;plaetf�n brengen tot nuttigheit en voordeel dernbsp;Stadt van Romen, en hacr wal is tot vermaeknbsp;gants met groene boomen beplant; en dierhal-ven leeft men ckier aen d�een zijde in een marmer-ftcen.

EVANDER DE COMITIBUS GURGjE MARCHIOnbsp;RIPARUMQUE CAMERARIUSnbsp;ANNO SALUTIS MDCXXXII.

Welke beide by ons feggen willen: Kvander de Cemitiius Marckgraef des Kolkt, en opfiender

de jaer.

Het Wapenliui� des Roomfchen volks, vol-gtns de Oudkeits-kenners, was noch in die deel dcs alder beroemfteii Tybe^s, om lijn gedenk-waer-�hglieden by d�Oude noch voor h.aer God gceett,nbsp;met teekenen van vruchtbaerlieit verheven.nbsp;Van dacr voorts keerendc na de flinker hand,

Van S.Francifcus. 5?.

DEfe wijk, gelijk wy gefeit hebben,wjerd van de Romeinen aen de vremdelingen tenbsp;bewonen gegeven; waer door men niet vind datnbsp;hier eenigen .anderen Tempel gebouwt was, alsnbsp;alleen dien aen de Sterke Fortuin van welkennbsp;Tempel men kan fien in�t verhael van S.Grifi^mtm.

En om dat de twintig bevoorrechte Abdien van Moniken , binnen de Stad van Romen dichtnbsp;by haer Kerken eenige Gafthuifeiv hadden omnbsp;de Pellegrinis te huisveften, gelijk men noch liennbsp;kan aen die van S. Lnurem in �Ranifperna , hield dcnbsp;nacfte Abdic hier haer Gafthuis , dat nu vannbsp;S. Cofmotm gefeit wort, en was van Benedifti-ner Momken, met den by-naera van S.'RUg.i��'-

verfchijuende,wkf| hy me; f90 erooten gene-

CTcnihei^

88 Afbeelding van gentheit van de voorfeide Moniken ontfangen�nbsp;dat fy aen hem dit gafthuis van 'Bitignis, nietnbsp;haer nacfl: gelegen Kloollcr van S.CofnMas mil-delijk overgaven in �t jaer 1Z09. met toeftemmennbsp;van Paus i��i!^wri�rlt;/e3. Maer de vrome Fratp-cifiiis in alle dingen fijn verachting Ibekende, namnbsp;voor fijn Broederen dit gafthuis alleen , en gafac�nbsp;de Nonnen des Ordens het Kloofter der Abdie.

Hy dan in defe heilige plaets gewoont hebbende, eeren fy daer met recht eenige van fijn ge-lt;lachtcnifl�n; daer was een arm Celleken, van net welk met het naefte van fijn medegefel een ge-noeglaem enge Kapel wierd gemaekt ; en fynbsp;Icheen noch kleinder te; welen , door dien de fol-dering van beide niet verhoogt was: en om datnbsp;men die niet hooger kon brengen, als met doofnbsp;de flaep-plaets der Broederen te gacn, wierd ditnbsp;beictfcl wech genomen door den Heer Lelio quot;Bip*nbsp;Klerk des Kamers, en naderhand Cardinael, wordende de trappen van de Bouw-meefters met eennbsp;fchoone manier gekeert, lbo dat ly van �t Kloofter, en de Sacriiiie, en voorts van de juftcren dacfnbsp;al konden in komen.

wierd hier dele gemaekt,en daer ter zijden bouNV-de de Graef RMfidell� Angmliara het Klooftef) die een groot y veraer voor dele Serafifche Ordennbsp;was. Noch vertoonen haer de fchilderien rontomnbsp;�t Kloofter oud genoeg te welen; w.aer fy algt-beeld worden, de Kroonen en Rijks-ftaven tcnbsp;verlaten, en de arme kap van S.�ramifim aenff^

'tN I EU NV Romen. 89

iaer iSot.vernieu-wt door den Alderuitftekenftcn en in'tjaer 1605.vermeerderde ^�.i^xandernbsp;�^�pnefio edel Romein het Kloofter met eennbsp;hequaem fiek - huis ; en eindelijk nam hy datnbsp;Kleed ook aen. IndefcKerkis �tlichaem van denbsp;� Lodn/ua Maithei, Roomiche VrouW.

fche Vrouw in �t jacr i f44. daer aen gelaten, fteU Ipndc tot uitvoerders der felfder de twee Gefd-lehappen,des Salvators a^n denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en der

Het vierkant van Chriflm aen het graf, op dca autaer der Matthei, is van Caracchh gcfchildert.

En om dat onder Paus PanlKsde;. de Wijk van Over den Tyber uitnemende verheerlijkt is , heeftnbsp;men daer aen de voor-gevclvandeKctkdit op-Rhrift.

' PAULO V. PONT. OPT. MAX.

amp; sedificijs illuftrauerit, Traftyberinam regioncm vberrimisnbsp;riuis ex agro Brachianonbsp;fupra I.tniculum duftisnbsp;irtinauerit,

noxi js olerum honis in pomaria, lt;lomos(};difti-ibutisnbsp;Cdo falubritatem rcddiderit,

, priiutorumq; cenfutn auxerit:

5)0 Afbeelding van

vijs qua apertis, qua amplificatis, diredtisque ini�gnia SS. Bencdidi, amp; Francifcinbsp;monafteria,

portamque Portuenf�m in nobiliorem prolpeftum dederit,nbsp;expedite vtroque Fabritij pontis .aditu ,

amp; fcalis ad Tiberis alueum dedudtis ciiiium , peregrinorum , nautarumnbsp;commodis confulueritnbsp;S. P. QJR,.

�t Welk in onfe taeldus luid; Aen Vms Faulus �. om dathy de Stad met feet kofielijke Tempel^^'nbsp;en gehoujwe/i �verheerlijkt heeft ; dPOvernbsp;herfche IVik met over vloedige fprink-aderen . 1*'nbsp;het Bracciaenfche V'hl boven den fani ul'iti^nbsp;bragt bevochtigt j met r.ef'hadeltjke kruid-in boomgaer ien en huifen verdeelt, de ge'on .e htt�nbsp;�we..er gegeven', en ��t inkomen der gemeens lit^quot;'nbsp;vermeerdert heeft, niet het openen, opriiitne��nbsp;recht make'ti der wegeji, de voortref ehjke Kleef ^nbsp;ren van S.S. Benedicius,en Brandy 'cusmict se Pefnbsp;tuenfifeke Boort trefel-jkeraenf�endoendekrijg^^

hetde de toegangen op Vabricius Brug becpuAmsr gemaekt, en trappen tot in den Tyber leggende hetnbsp;gemak der borgeren, 'vremdelingen , en /chippersnbsp;ferforgt heeft � wilt den Raed ,en�t Volk van Ro-

eeuwige v:orfpoed wenfehen. als Faulm jilberi-. Tiberius Annibalden/is de Molaria, en Vau-Itis Bruno, Borgemeefleren, Luiovicus Gabrielius eerfie Hooftman des Baleis, en Alexander Mutusnbsp;tnet Laurentius Alterius, Adelijke Boawtneefiersnbsp;^aren, in ^tjaer 1611.

En hier rontora ftonden in oude tijden , foo Machamu (�it ^ Je f�er heerlijke Bad-ftoven vannbsp;Keifer Anrelianns, en �t gebouw der felfder filnbsp;Bien lien ia �t verluel van S. Grifigonus.

Van de H. Maria des Hofs. i o.

\7 An hoe grooten moed,en kloekbeit d�Oudc Romeinen in de oorlogen geweeft hebben,nbsp;gelijk wy aen d�ander zijde des Tjhers in mra�mnbsp;Codes by de Kapel van S.L.tfams fuHenlien; foonbsp;is hier nu dat aeu defe zijde van C. Utitim medenbsp;vertoont, die tot heil van iijn Vadetland een daednbsp;bedreef alle menfehelijk geloofte boven gaende,nbsp;gelijk in �t Oude Romen gefeit is. �

niet muuren omfloten, en aen d�een zijde fag men, na gewoonte , in 't jaer t^jSS, een bedd ge-fchudert , van die wy met den by - naem des

5)2 Afbeelding van

Gefloten Hofs begroeten ; uit yver tot welkf cenige godtvruchtige perfonen bewogen , aen denbsp;felfde een Kapel ftiAteden , die tot het jacr I49f'nbsp;daer noch gcftaen heeft , waer in een Gel�lfthapnbsp;gemaekt is geworden met den toe-naem der ii-talaria des Hofs. Naderhand gaven fy een beginnbsp;aen dit lbo groot en fchoon gebouw, dat nevenjnbsp;andere bedrijven des Gebroederftjiaps, feer welnbsp;gehouden en bedient wort, met gelang, Orge-ien , en prachtige vercicrl�len. Sy zijn geklcetnbsp;met blaeuwe kappen waer op het Beeld is der Lie'nbsp;ve Vrouw, welke tullchen twee pijn-booracnnbsp;haer kindeken in de armen houd. Syvyerendenbsp;Hoog-tijt van haer heilige geboortens dach , efinbsp;hebben benevens de Kerk daer-en-boven nochnbsp;een Kapelleken.

Op den 8. Junij komen de Mulikanten v.in Romen defe Kerk vereeren, daer een hoogc Miflnnbsp;fingende door belofte aen de alderheiligfte Mager in �t jaer i f84. gedaen , op dat fy haer uit eeUnbsp;groot gev.ier van fAipbreuk te lijden verlofltnnbsp;Ibu, in �t welk fy gerochten, gacndc door laft vaUnbsp;Gregorius de 13. na Hofhen, om de Gefanten delnbsp;Japponnefers met haer gelang te ontmoeten�nbsp;wanneer fy haer onderdamgheit aen den Apolft'nbsp;lijken Stoel quamen bewijftn.

Na �t bouwen van defe Kerk, gaf 't voorfeiJi' Gefclfchap het begin aen een g.afthuis daer aeHnbsp;vervoegt, voor de lieken der vcrfcheide konften�nbsp;die in weinige maenden met milde .aclmoefl�i'nbsp;'t opmaken van dit voornoemde gafthuis hielpennbsp;bevorderen , �t welk de Banketbakkers in hd

�tNiEuw Romen. 95

Van de H H. Veertig Martelaren. 11.

ONdet Keifer Lidnitu, en Agrkdam Ovcr-ften in SehaUm een Stad in Armmitn-, wierd d onverwinnelijkc kloekheit en ftantvaftigheitnbsp;van Martelaren ondervonden, welke na ian-gevangenis, en fware quellingen, met fteenennbsp;de monden gevulc, daer na in �t kouwftc van hetnbsp;i^er gedwono'en wierden in water te gaen dat toe-gevrolen was, waer fy dufdanigen gebed deden;nbsp;tieereT�y x,ijn 'veertig in defen nen(i,ot gekomen,nbsp;maek ook dat my -veertig met ozerwinning mogennbsp;bekroont worden.

Ku onder de Kerken, die aen �t Gel�Kchap van de H. Maria over den Tyhir behoorden , def� tegenwoordige ook geweeft zijnde, wierd fy aen hetnbsp;CmfaUwjih Gefelfchap vry gegeven, gelijk als ooknbsp;van eenige andere gedaen is in het begin barernbsp;^^ichting , van welke gefproken fal worden metnbsp;de gebede-plaets desTclfdcn (jcfelfcbaps, ondernbsp;den iiaemder Heiligen Petra, gjv Paula,. Daer nanbsp;in tjaer t�o8. dele Kerk ftaendc om te vallen,nbsp;wierd fy door �tvoorfeide Gefelfchap afgebroken,�twelk daer het Martelaerfchap van defe veertig Santen deed uitfchildcren, en op den dach vannbsp;nacr hoogtijt, welke koomt op den g.Maert, dee-en ly aelnaoeflja iiit van brood �n boonen.

r.i�

P4 Afbeelding VAN

GElijk het door de Faem voor vaft gehouden wort, dat S'Bcnedi�ltts y^xinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo�

gekomen, woonde daer noch een van fijn Kerken ftaet, ontrent de brug van �S- �Banolameus op �t Eiland; foo fchijnt het ook dat hy daer veelnbsp;goederen befat, welke haer uit-firekten tot acHnbsp;de brug van de H, Maria, als mede tot aen denbsp;Kerk van S. Frandfim, waer fijn Moniken eennbsp;gafthuis voor de Pcllegrims hadden; gelijk ooknbsp;liier haer kloofter ftont, welkers Abt een van denbsp;l�lftle was, die de Paus in fijn PaufclijkeMilIcnnbsp;diende.

geregelde Ordens, die Godt doorgaens in fijn Kerk ftichte, raaerfelfs die begunftigden met foOnbsp;grooten mifdadigheit, dat ly hem haer eigenenbsp;plaetl�n inruimden ; en gelijk fy deden metnbsp;�,Nilrts aen de Kerk van ^,TafitaIeonopde3crgiffinbsp;foo deden ly inlgelijks met S.Framfcys-, als innbsp;hacr naell gelegen Kerk gcl�it is, hy het Gafthuisnbsp;Voor hem behoudende, en �t tegenwoordig kloo-Her aen de Nonnen latende.

onder debcleiding van twee Nonnen die uit het kloofter van S.Luua F�Iigni (^uainen, d�ecncnbsp;Jc �S'- Scrafina , en d�anderc de S- Feodora gchcs*

�tNiEUW Romen. sgt;f

Ontrent de felfde tijt wierd dit kloofter van SixtKsdm. vermaekc, om dat hy felfs ook vannbsp;5. Franiifcfis orden geweeft had. En hier ront-om waren in oude tijden de Scheeps-vecht-plaets,nbsp;en de Hoven van C^fxrj aeli^k M^yli�ixns ver-haeltj welke yl%vfir.s nadei'amp;and met hetnbsp;Water vercierdc , en vruchtbaer maekte; en metnbsp;het felfde bevochtigde hy ook al de andere Ho-''en, die in Tr.ifievtn gevonden wierden.

Van S. Cal�jlus. 15.

S- Califins vvas voor. defen gelijk verlaten; maer foo ras als ileMonikcndesPatriarchsnbsp;SeneetSus dien befeten hebben, zijn ly niette

kort gebleven in haer edel gemoed te doen blinken , vercierende den felfden leer heerlijk ter ec-ten van foo grooten Paus, en van foo doorluch-tigen plaets, in welkevele van Cahftus .gedoopt 'Vierden: eindelijk wierd hy na veel vervolgeasnbsp;door �t bevel van Keifer AkxurMr meteenltecnnbsp;om fijn hals in de Put gefmeten , het welk mennbsp;tegenwoordig afgebeeld liet in de H. MarUei'er

Nu of wel fchoon de geheugenis van defe heilige platts foo oud zy,nochtan?vindmen niet dat ly vermaekt is ais alleen van S.Gregorimdc in

ge-

^6 Afbeelding van

gcwceft , de voorfeide put buiten in de lucht liaende aen een zijde van de Kerk.

�Panltw de;. naderhand een vlakte gemaekt hebbende , van de woning die de Paters ^enedi0me�gt; op den Hengften-berg befiten , om het Pauf�lijknbsp;Paleis in�tvierkant te leggen, gafhy haer totnbsp;vergelding dele Kerk, met de woning daeraeOnbsp;hoorende; en by die gelegenthcit hebben de Paters die van de grond-vcftmgen af vernieuwt onder eengrooterenlchoondergeftalte, de voor-l�ide put meteen Kapel daerinbefluitende, vaOnbsp;welkers w'ater vele met Godtsdienftigen yvetnbsp;drinken. De Kerk volmaekt zijnde, lloegen fy denbsp;hand, aen �t gebouw des Klooftersfchoonderc�nbsp;prachtiger op te trekken.

Paulas de f groot vermaek in defe nieuwe ver-eiering vindende, gaf aen die Kerk weder den ouden eer-naemdie C'aiijlusde^. daer aen gegeven had; en daer voor wierden twee lange ftraten ge-opent, d�eene leid door een rechten weg tot denbsp;Kerk van S.Franafim, d�anderenade 'Ponmnjif.hinbsp;Pesn, en van daer keert men ook weder door eeU �nbsp;andere na de Kerk van �5'. Frandfiia,

Die hier gefeten zijn noemt men de Iwaf-' te M oniken, tot onderlcheid van d�andere , di�nbsp;verfcheiden verwen namen,fommigc in�t boven�nbsp;fommige in �t onderkleed, maer dele hebben bei-' jnbsp;de de deelen van haer kicedingen geheel fwart;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Voornoemde hebben feer wijde m.ouwen, en dit ^ is het eigenfte kleed van S. 'BmeiiBas, en was innbsp;die tijden alle de Geeftclijke perfonen gemeen�nbsp;.gelijk haer oude bc�lccnjll'eja vty:i9oaen. Del*

*tNiEuw Romen. 97

Swartc Moniken wierden genocmt van de� van s. Jxllina van Tadma ,nbsp;^aer {y Jgor naiddel van Lodovico quot;Baihe Veneti- 'nbsp;�3 jafr 1410. een vergadering mackten,nbsp;� m de Moniken van defc Orden , toen al ee�nbsp;'^'g buiten {poor gegaen zijnde, weder ge^�nbsp;ft wierden tot de oude gewoonten des kloo-inbsp;''an den CaiJim.

de Heilige Maria over den 'Tyber. 14.

�srg van verdienften , waer in door den , onderhoud gegeven wierd aen de krijgs-d^�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leven lang , die ofdoor ou-

p� ^nriftejrpQ toe genegen , en verkreeg die: en wierd de fclfie toegeeigent aen de Soncnbsp;�dis, en aen fijn alderlieiligftc Moeder.

quot;^k, als dat onder�t Rijk van AnguUns een bron � ^ o^ntfehen dach niet dan olie uitgaf in �t derdenbsp;vo�rfciden Aagnjins , gelijk by Eufehusnbsp;pquot;-� ^breven wort. En ofwel dit wonder-werk veelnbsp;'r ^ voor de geboorte CHRISTI gebeurde, dienbsp;^ ^ 4i. jaer des voorfeide Keifers geboren wierd;nbsp;tc min wort het algemeen gefeit, dat het

lt;)8 Afbeelding van

een voortccken was van de toekoomftc C H S TI, den ge�lfden Konink over �t gantfchc A*'nbsp;en was een bewijs van de groote ontfermhertig'nbsp;heit, die CHRISTUS over de weereldnbsp;brengen, door middel van de weldaed onfer vef'nbsp;loding. En diethalven worden van binnen boV^*�nbsp;de Poort, defe veerfen gelefen:

' Dum tenet emeritus miles, fum mttgntt Taherrt^� Sed dum Virgo tenet me, major nuncupor �'nbsp;Tune oleum fluo ,fignms magnificam pietate0nbsp;Chrifii nafcentis, nunc trado fetenlibus ipfam.

jSis Y^ygs^volhjiitgedient in my de nijigenoot^ liiet ik^degroote Hut j mi van een iJMaegt befetentnbsp;Heeftyder een met recht my Grooter ko7nen hceten jnbsp;7oenrc0as'tgroot xponder dat mijn bron eensOly goot �nbsp;Tot teekyn van het heil met Qhrifius ons geboren^

Onder�t Gebied van Alexander voorfeit,�t ge�^'�^ der Ghriftenenfeer toencmcnde,verhief�er teg^''nbsp;haer een wreede vervolging : en daer op qua*��nbsp;dat ly van defe plaets berooft wierden, ennbsp;goet deel van de Iclfde in een huis daer nacftnbsp;ften vertrekken ; wacr S.Califtm ook, nochnbsp;gemartelt wierd. En dit huis is nu toegewijdnbsp;ts.Califtus voornoemt.

en elf, t�famen met het martclaerlchap gekrooa^ �p den 10. Mei. weet men niet waer haer licMi

ruften, bchalven dat 7.10 Q�dego�tis; en dit �

�tNiEuw Romen. 99

Uptdtm op �t kerkhof van S. Pamrttes begraveiij dacr tot noch toe met veel andere verborgen ge-bleven zijn; of om dat Uipianm veiftaen hebbende, dat het lichaem van S.Cakfodim gevondenennbsp;Wrlijk begraven was, foo veel te wege bragt,nbsp;van d�andere geen geheugenis kon wcfeti;nbsp;Goddelijke rechtvaerdigheit vertoefde nietnbsp;met Vlfiamu over lbo veel goddelooflieden-ftrafFen, hebbende de Kciferlijkc wacht heulnbsp;�lijk by nacht doot geflagen.

Gefc Kerk wierd daer na met dit nieuw toedoen vereett, want SimpikitK met acht-en-feftig vannbsp;fijn Seflacht oiiaindaer den heiligen doop ont-quot;y al, met 5. Palma-^________^_____, hooft om CHRI

STUS wil; en Vlpkmus beval dat ly in verlchei-de deden van de Stad die heilige hoofden op ftaken fouden fetten, om de Chrifteneneenaflchriktcnbsp;geven; en om dat- in die gevangen te nemen,nbsp;n. Caiepodks feer geeert wierd, wierpen (y hem,nbsp;langs de ftraten van R��?� gefleept hebbende,nbsp;ontrent het eiland in de rivier.

veften af vernieuwt van S. jtUws, en hy richtc daer fchoone kolomnen op, welke tot nu toe daernbsp;nochftaen. In oude tijden had die den nacm , nunbsp;Van S,Calijtfisy nuvannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 nuv.tnde H.Ma-

over den Tyber, tegenwoordig niet als dcnlae-tten behouden hebbende; en onder die der Cardi-nalen. Prifteren is fy dc cetfte , van waei ly pk gen, te klimmen tot een der fes BiEchoppclijke.

Kerk, en deed die heclbefchilderen met vcrichei' dc Beelden, en na dertig jaren voegde -Adrianquot;*nbsp;di i. daer twee andere kapellen by aen de zijdeOinbsp;enin�tjaer 827. bouwde Gregorimde 0,. doord^nbsp;grootc wonderwerken Godts in defc Kerkg^'nbsp;Ichied, op dat ly wel mogt ondei houden w'ordei^�nbsp;daer een kloofter ter zijden aen ; en gaf dataequot;nbsp;dc geregelde Canoniken van S.tAngnslmus eOnbsp;tot navolging van dc H.CMariadeGrmter maek't*nbsp;hy daer een Kapel van de Kribbe, en ftelde opnbsp;autaer een Beeld van de Lieve Vrouw, en vercief'nbsp;de die gants met lilverc en goude platen, e��nbsp;veel koltclijkc kleinoodien.

Het beliefde Godt daer na dat Paus Imtcesti^ de2. in�t jaer 1142. de fcheuring van S.�Bernaratdnbsp;wcch genomen zijnde, welke ^acktr.s de2. ei'

geheven , liy in bedenking nam aen defe Kc^'k te vervoegen dat deel, �cwelk met het vertrek

de gedaente van een kruis gevende. En hier wic�^j hy n.aderhand begraven. In�t delven van de gron�nbsp;gaf de aerdc, ontrent dc fontein der olie, in��nbsp;hand gedrukt noch vettigheit uit: en dele Pa�*�nbsp;om dat hy uit die Wijk was, voegde daer veel a�'nbsp;dcre vcrcicrfelen by, deed dc vergader-placts b�'nbsp;fcliilderen, de grond met verfcheide ftcenen b�'nbsp;vloeren , en het hoog Autaer met kolonmen va�

�tNi EUW RoMElsr. �Ol

te van marnier te onderfteunen, en eindelijk hcr-mackce hy de Kapel der Kribbe. Dei� Paus was Tan t huis der Matthn, ecrft Guidmia 3 cn daernbsp;�ia ^lt;^pi7rejchi tyef�ic.

, fes jarcn Godthembelooneade^'vderdliy indef� Kerk begraven, en alleen het hoogeAu-^er ingewijd hebbende, vergaderde de Cardinaelnbsp;Jf^mes �tfelfde gcflacht,al �tvolk van delenbsp;^rjk, en baden Imxmtmsdenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vaii �t Huis

dat hy de l�lfle wilde inwijen ; cn hy quam daer op den t Novembq: des jaers liov 'u verrijktenbsp;die noch met inkomens cn koftelijke gefchein-ken. By foodanigen geval fcheen het dat�er nochnbsp;^daten ontbraken, die C��iiftmsdez. daer by voeg.nbsp;de in de Sondach na de hoogtijt van .S.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

en mi{h;hien was dat van de oude inwijding. Daer ts nochtans ook een andere, inlgelijks van deanbsp;fel�cn CaUSfns op den eerften dach des jacrs;macrnbsp;de hoogtijt van donderdach na den tweedennbsp;^ondach^iii de Vaftcii is daer geftek van de Pausnbsp;�S'Gi-igjoriKj; bv-genoeiiit dc Gi oote ; endevoor-�^^cnifte fe�ftd.ach vandefeKcrkfchijnttcwefeanbsp;�t Acnvaerden der ofFeranden die �t Room-Fche 'Volk op luiken dach daer doen.

hlit deden de Rooinfche Paufen tot een fo� ��^dyn gedachtenis van de aldergefcgcnftc Maegt

*er by-naem hebbende,zijn de fclfde nagevolgt: Ouder welke geweeft is Marcis Scitims de \jinii vannbsp;jo vtiitsland t cn necfvan ^ de uitnbsp;hu Suftej-^ (Jig (Jjcr een groote,fchoone Kapelnbsp;*^^*ekte,waer inhy �tvoorfeideBeeldvan de Lieve

loz Afbeelding van

Vrouw fteldc, welke van de Goedertierenheid wort gefeit; en daer in fijn graf-ftede verkiefende,nbsp;wierd lijn lichaem daer gebragtin �tjaer i Ijlen voorts gaf Gregorius de ly daer vtyhedcn acHjnbsp;voor de zie�en der overledenen.

Hier-cn-boven deed de Cardinael Alexander il� Medkis, namacls Leo den. het Koor voltoie�nbsp;met uitnemende l�hilderen onder het hoog-verheven werk van Paus Innocentms de x. De Cardi-nael JnUus Antonms Santoritu deed liet verhemelfelnbsp;vergulden, 't welk voor het Koor het hoogftdnbsp;deel der Kerk befchiet; maer in grootheit ennbsp;ichoonheit overtreft die van �t verdek in�t midden, gemaekt door den Cardinael Pietm Aldohra�-die neef was van Clemens de 8, Voorts zijn onder �t fclfde welflcl van �t een en �t ander deel rrict

welke grooter licht over heel de Kerk geven-En van dufdanigen heerlijkheit is �er in de Hei' ligdoms placts defe feer waerdige gedachtenis.

petro card. ALDOBRANDIMO S.R��. CA^^� dementis viii. Pont. Max. Fratris F.nbsp;qui fua erga Mariam Genitricemnbsp;pictate Bafilic� fuis parietesnbsp;vetuftatc collabentes �nbsp;reftituit,

�tNiEuw Romen. 103

^�ler uit wy verftaen , dat; Bet Kapittel en de Kanonihen aen haren [eer goeden Overheer dennbsp;CarJinael Fetrus Aldobran. iinus , der H. B..nbsp;erks Kamerast, Fans Clemens de 8. broedersnbsp;, d,ic jjj^ gcdtvruchtigheit ontrent denbsp;teder Maria, de wanden defer Hooft-kerkvannbsp;^nderdom vervallende, herfielt,het dak hooger ver-etien, welffel met hoog uitgewrocht en vergaltnbsp;^erk verciert heeft, totfijner gedachtenis dit heb-en doenjiellen, m��tjaerdes Beeren l6%0.

j 5' �'^fcide van �S'. C.iliBtts, en de volgende van CUvandc S.S.Crifpimu en triffinianufnbsp;gt;2 eerft onder andere benamingen waren, gelijknbsp;Fh 'iclelfdefullenlien; en voor de 'Portum-jJ was daer een van J�gt;� gt; en op dennbsp;�ntor�� een aen de Engelen toegewijd. Nu zijnnbsp;er noch overig de Kerken van S.D,rsthea, van

feo^^� �lefe zijn even noch eenige faken overig te ''an een Gefelfchap zijnde, eer

Q ^efeide geregelde Kanoniken mackte , den ^/i^^^'Priefter Cardinael overhaerhad, gelijknbsp;^�0 d'eQnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.Pieur op den Va�kaen , de it. A/.j-

ken�d*'*��^^-'^ de geregelde Kanoniken vertrok-quot; t ja nbsp;nbsp;nbsp;eenige N onnen waren gekomen, die op

E 4 nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ein-

Afbeelding van

Eindelijk in �t jaerif64. deCardinael Jodnquot;� Mm-me den nacm van def� Kerk voerende,en wo�nbsp;Bende met fijn Hofin �t Paleis, dat daer aen ge*nbsp;hecht was, nu acn �tklooftervan S. CaliiiHs inge-lijft; beweegde een baerd-fchcerder Joamistolhnbsp;genoemt, de Hovelingen des Cardinaels, en denbsp;Kanoniken van deft Kerk om een Geftlfchap dc^nbsp;Heiligen Sacraments te maken, op dat het bc*nbsp;hoorlijk in de Kerk fou onderhouden , en acn�nbsp;lienlijk tot de lieken der Procchie gedragennbsp;worden : maer dit ceniglins verkoelt zijnde*nbsp;wierd het in�tjaer if/S. vernieuwt, en van�tnbsp;Kapittel defer Kanoniken , verkregen fy dlt;nbsp;kapel des Cardinaels ^Itaemfs. Sy dragen witt�nbsp;kappen, en tot haer Velt-teckenmaken fyceflnbsp;sutaerken met het Sacrament binnen een huis'nbsp;ken in �t midden van twee ontfteken kandelaren)nbsp;'tn twee gebroeders, die op haer knien dat acii'nbsp;bidden. Sy houden den ommegank van foo hoo-gen S.acramcnt op de Sondach tulTchcn de OcT.iv'nbsp;van des felfs hoogtijt. En eindelijk is hier ingt'nbsp;bragt het wonder-werkend Beeld der Liev^nbsp;Vrouw ten tijden van Paus Urbanus deh. dacron'nbsp;trent gevonden, voor �t welk de Heer Ceahin�nbsp;nu Cardinacl, een fchoone Kapel heeft doen ni3'nbsp;ken. Dit roemruchtig Beeld wort genoemt,nbsp;Lieve Vrouw vandeftraet om dat het g^^'nbsp;komen is uit een gebrokeftraet naeft aen de Poot'nbsp;van S.Pancracs, welke foo genoemt was, eeriynbsp;gefloten wierd.

Hier uit willen veel afnemen, dat dceerft� Kerk, den waren Godts-dienft binnen Komen tot'

quot;quot;tNiEuw Romen. lof

f ^eigent onder den naem van fijn alderheiligftc quot;loeder , def� der H, Marin over den Tyher is gC*

Sy wierd v.an s. S. CeriHa, en F'amijca ^oomfclie Vrouwen in hare tijden meuigmaclnbsp;'^focht: en van wegen haergroote voordeelen,nbsp;niet recht ook een Hooft-kerkgenoemt.

. E)e Heniel-vacrt, die men boven in �t t

^ het, is van Dammiehim gcfchildert; cn dc �orhang, en de gevel met lutgehouwen werk,nbsp;* he konft des Godtsdienftigen ' Pietro Cnvellino.nbsp;�^cie Kerk en haer Poort wierd in �t heilig jaernbsp;l�af. geftelt om van 't volk bcfocht te wor-gt; in plaets van de Kerk , en de heilige Poortnbsp;Heligen Tacfcs, daer men niet vryelijknbsp;O�j natoegaen, den handel buiten Pomen verboden zijnde uit achterdocht van de Ptft, die innbsp;yitennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diethalven is daer defe gedach

^ tJKEANUS VUL PONT. MAX. xUod Trigemina Porta pcftilentiiE metu claiifinbsp;inEafilic�D. Pauli locum,

uit wy verflaen konnen, idt Tms �rhaniis �toen deUrievoudigeVoort door vrees va� de

fcji gefloten raas, deflen Tempel met de middelflf poort, een groot deel des heiligen jaers , in de plaetsnbsp;�van de Hooftkerk des H. Vaidta gejlelt hehbendeinbsp;de Kanoniken die toeldtted gedachtig hem dit tetnbsp;teren willenflellen, in �tjuhel-jaer i �'z5'.

De fontein op die plaets leggen ly van PauS Mrianas de I. gcniackt te zijn, die (gelijk wy ge-fchrcven hebben ) de Allietinfche water-loopeOnbsp;hcrmaekte, en de felfde weder tot Rome� leide inbsp;hoewel men in Mhinini leeft: T)aer is ook eet!nbsp;marmeren fontein by de Kerk der H. Maria ovetnbsp;den Tyber, eerfi by de CardinaelLupes gemaektinbsp;gelijk de ingehouwe fchriften dat doenbltjken-, ednbsp;als hy gedroogtwas, heeft den eerwaerdigen Mat'nbsp;cus Vigeriiu van Saonien een fleer geleert madnbsp;Cardinael van den flelfden by-naem, die weder i�nbsp;fijn eerften flant gehragt. Naderhaad hermaekt^nbsp;Alexander de 6. die noch betCt; en Clemens de 3lt;nbsp;vercicrde dit met een acrdig beftek: maer by ge'nbsp;trek van water is fy verlaten gebleven , en begV^nbsp;te vervallen.

Fan S. Gillis, jf.

t V van S. Laurens rnet het Kapittel der voot' �aende H. Mnna, wicrd by dat Kapittel aennbsp;jtim Lancihtu in �t jaer 1610. toegeftaendef�lSi'^

�tNlETJW RoMEK- 107

In verloop van tijt wierdeii andere bewogen een kloofter van Nonnen te �ichten ; waernbsp;oyernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lich verheugende een goet deel van

^jn goederen aen de felfde maekte. Defe Nonnen 'Jn een koftelijke vrucht van de menigte die denbsp;Karmeliten in de Over-Tyberfche

quot;^ftkverftmelen.

'lt;��cefca Max.x,iotti hebbende daer na aen dele r alhaerbeftttingen gegeven, wierddietotnbsp;y� Kloofter opgcricht^met tocfteniming vannbsp;in�tjaer l�io.den zo. Junij;endacr-j^-boven nam ook de Weduwenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;het

� ^d Tan al die daer in waren , en tot beftiering

^an de H. Maria op den Berg Karmel. 16.

1 jEf� Xerk was eerfteenProCchic S.Huigins toegewijd, en daer na is fy onder d�aenroe-r Og Van de S.S.Crifpims, en Criffiniams aen denbsp;choeide gegeven ; macr nu wierd fy in �t jaernbsp;onder lirba;.asde%. vervocgt aen �t voor-t '^'ftooftervandeBarrevoetfeKarmtliten, eivnbsp;tt de H. Maria op dm K.armd gchccten.

Fan

Van de H. Marta der Trappen. i /�

ONtrenthet jaer des Heeren if9Z. onderfe-kere huilingen des kloofters van S. kU' fa i was een , dat ondet een trap een Beeldnbsp;van de Maget Maria., �t welk niet lijdende innbsp;foo onbehoorlijken plaets te ftaen, begon metnbsp;veel wonder-werken en genaden uit te munten �'nbsp;�waer door de Cardinacl van Como, en anderenbsp;bewogen wierden daer defe foo fclioone Kerk renbsp;bouwen.

En op dat fy wel onderhouden mogt wordei' van eenigc yverige Orden tot de aldcrheiligft�'nbsp;Maget, heeft ly de moeit genomen van folfs uitnbsp;Spaenjen te roepen die van de H. Maria der Het'nbsp;'vormde Karmen , van S. Terejiavanfefus: eUnbsp;de oirCiek van die uit foo verre gelegen plaetE�itnbsp;te doen komen in �t jaer i f96. w-rs de koomft de*nbsp;voorforgers vandie Orden,Broeders loannes 'jat*nbsp;S. Hieronimm, die met hem bragt Broeder B/f'nbsp;ier van de Moeder Godts, die groote gaven i'�nbsp;�t prediken had , met kracht van geeft , gcleert'nbsp;iieit, heiligheit, en yver der zielen.

Door toedoen van defen goeden Godts dienaet wierd Clemens de 8. bewogen, binnen Kornet*nbsp;ook de Paters Barrevoetfe Karmcliten te wilit''nbsp;hebben, en gaf laft aen de Cardinael van Cotno gt;nbsp;4e fien in wat deel van de Stad meeft geefteli,:^*nbsp;liulp gebrek was; en�t Ovcr-tybcrfche geoirdee't

'Wordende, dacht hem de tegenwoordigeKergt;

�tNiEuw Romen. 105^

namen in �t jaer i ^97. op lien dach der Suivcrijig, met hulp van godtvruchtige perfonen , en dienbsp;hacr toegenegen waren, wierden ly ontlaft van d*nbsp;�cntc die fy betaclden aen �t klooiter van S. CU-en vergrooten en verbeterden �t gebouw vannbsp;Kerk, en vcrniaekten dat -kloofter weer uitnbsp;� grond op ; fy nemen acht op de faligheit dernbsp;preien door wegen van de Sacramenten en vannbsp;^ Woord Godts. En aen deautaren zijn fchoonenbsp;^rerkante fchilderien ; onder andere die aen dennbsp;oorgank van de Maget Maria door de handnbsp;Sarafinus Venetiaen, in de Kapel. hJetnbsp;quot;'srk van Laertiu-s Chcnibintn des Straf^eifchersnbsp;Jjoorfpraek is leer beroemt, die daer begravennbsp;hgt.

Van S.T) orothea. 18.

I jNder de Kerken, die wy fuUen onderwot-^-^penfeggen aen de begcfelfchapte van de

, . � t Hoog autaer kan men noch haer oud-, en miltchien datfy cerft van S'. Do-geb nbsp;nbsp;nbsp;wierd, na d.at haer lich.acm daer in

g '^^gtwas, gelijk een opfchrift noch vertoont gemelde ConfeJJti, avclkc van ouds ianbsp;gemackt wierdtn, om de liliamcn dernbsp;Qn/i'^^^�'mteftellcn : enofd.aerwel �tjaernbsp;ook noch dikwilsgef�itwor-overyoeringen heimelijk ge-

Qira*

110 Afbeelding van

Giralamo Pafw Opfiender zijudc over def� Kcrfe (welke een Proccliie naeft aen de Scttignaenfck�nbsp;Poort is, maekte in �t Heilig jaer van i^oo-daer een werk dat groote eere waerdig was, totnbsp;bewaring der gedaAtenis van S.Pieter-, offchooOnbsp;weinige dat weten , en aengemcrkt hebben-Daer �tont een andere naeft aen defe Kerk op

Engelen toegewijd; om dat iy Jaer op een fteen gcknielthadden,wanneer S.Pieter acndathouinbsp;wierd opgehangen , latende haer knien daer i�'nbsp;gedrukt; naderhand die Kerk der Engelen doofnbsp;ouderdom vervallen zijnde, deed de yoorfeid*^nbsp;Opfiender die fteen hier in brengen, en innbsp;muur metfen aen de zijde des Evangeliums.

Van S.Jan der Malva. i (j.

VAn de Procchie Kerken die onder�tgef^ der H. Maria over dm Tyier ftaen , is Ook de**^nbsp;met den by-naem van Mica amea; welke w'oof'nbsp;den het gemeene volk niet verftacnde, als L3t|fnbsp;zijnde, heeft het die verdorven en verkeert if'nbsp;een ander heel van de fin aidwalende , en is

Uit dei� twee woorden dan, MkaAmea, niO' gen wy verftaen, dat in oude tijden in defenbsp;op s.jan'Sakijkn dachfckerftuk gout doornbsp;godfvruchtige erf-gave wierd opgedragen.

('lt;� of Janicfiim, en nu na Paus Sietm

*tNiuEW Romen. . m

liaer in defen ftant heeft gebragt, naet twe^ '�pfchriften; het een aen d�cen zijde;

MCCCCLXXV.

Qui tranfe, Sixti i v. beneficio, �cumroga,ut Pontificemoptimum Maxi�nbsp;f'ium dlu nobis Cilvct, ac wipitet bene-vale, quifqms es,ubi Iixc prsecatusnbsp;FUERIS.

�'��^ddaed van Sixtia de 4.. f^ior moogt overgaen, ^�d GoUt, dat hy ons den befien hoog�icn F mts

SIXTUS IV.PONT.MAX.

2d iitilitatcm P. R. peregrina^ue multi-, tudinisadjubilum venturspontem Unc qvicni merito ruptijna vocaverant, a fi?jrnbsp;daiTientis magnacura , amp; impenamp;refti-tuic, Sixtumque fuo nomine appclari

voluit.

�'Welk by ons is: Fates Sixties de 4.. heeft to} ^^ttigheif des Room''chen volks gt;ende vremde mf-^'amp;te die tot het Juhi� fal komen. defe brag, nel-fy te recht gebroken noemden , uit de grond opnbsp;tnet groote firg en koflen herfielt, en dien na fijnnbsp;tiaem doen noemen.

Van S. ApoJlonia. 20.

Efc Kerk wierd gebouwt in�t jaer i fSl. eH iii�t 1^84. ingewijd, op den iz.,van Mei;nbsp;en na dat men van defe Nonnen gehoort heeftinbsp;vergaderde voor liet jaer 1500. een edele Room'nbsp;fche Jonkvrouwnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hier haer hui*

hebbende, daer noch eenigc andere jonkvrouwen in van dc f�lidc wil en godtvruchtigheit,- welkenbsp;onder den regel der derde Orden van S. FTandf;!*nbsp;daer in volh'erdeden tot op �t Paufdom van 'Pi'quot;nbsp;f. die hen daer na bragt tot het lluyten, en vol'nbsp;komene verbintenis.

Van S, Margriete. 21.

De Nonnen die hier zijn, hadden het fcl/d* begin, als die van S.Afollonia, enhebbeOnbsp;dc felfde Orden: maer dele weten den nacm nic*nbsp;van de Roomfche jonkvrouw hacr flichterlft'nbsp;Alleen vind men, dat defe Richting veel ouder is;nbsp;om dat fy haren aenvang namen onder Nicola^nbsp;de4. gelijk fy beveiligen op het jaeriz88. gC'nbsp;fchied te zijn. Daer na beforgende dat defe haf*nbsp;ook fouden emfluiten, bouwde Jtilin CollorAnbsp;haer dele Kerk met het kloofter in�t jaer 64�nbsp;en eerft aen S. Elifabeth Koningin vannbsp;garien toegcheiligt zijnde, welke mede van dcnbsp;derde Orden was,behaegde �t de nieuwe llichterl'nbsp;fc dien naem in defea van i'. Margriete te vef'nbsp;^crcii.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E*�

Van de S. S. Ruffina en Secunda. 22.

It het geen wy ontrent de andere Kerk va� . defe Santinnen onder de Wijk der Bergennbsp;fallen, kan men afnenien dat fy hier liaernbsp;'�gen huis hadden, met een bad, na de gewoontenbsp;edele Romeinen, gelijk wyaen de Kerk vaanbsp;� ^^udentiann fidlen lien, als ook aen de nacftenbsp;^^0 S. Cecilia, i welke, gelijk fy gedoerat wier�nbsp;�t heet water verfmoort te worden, fo�nbsp;gebeurde �t defe twee Heilige Maegden mede;nbsp;pch acht-en-twintig jarcn na S.Cecilia dewijlnbsp;, in 't jaer en defe in�t jaer z6o, gelei�nbsp;^'nhebben.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

� ^ Kapittel der Heilige 151 ria over den Tybcf . nnt defe Kerk toe, mits behoorlijke erkenteni*nbsp;t jaer 1600. aen eenige uitheerafche jufF�ren,nbsp;^rfaiTic-lt om gelijkelijk te leven, die met ael�nbsp;��^ocfl�n van vrome lieden de felfde vennaekt, ci�nbsp;bequame woonplactsdaer by geftelt hebben.

I J E daden wan defen heiligen Martclaer, om verknocht te zijn aen die van S. Anaftafiaynbsp;j nrden tot op haer Kerk bewaert; en daer in ful-pquot; wy verhalen de herftellingen gedaen by denbsp;^nlcu, en Cardinalen, die den nacm daer vannbsp;'^^rden, om dat fy een is van die, welke na de

114 Afbeelding van

S.Gregoriut de 9. dan , die in het jaer 731. den Stoel beCit, defc Kerk in gevaer zijnde onvvannbsp;ouderdom neer te vallen, maekte boven die tenbsp;herftellen daer noch een kloofter voor Monikennbsp;by, en belette haer goede inkoomften; en ofwclnbsp;uinafiafitis voorby ging de Orden deler Monikennbsp;te noemen , niet-tc-min Lm Ifwriim toen in �tnbsp;Ooften de Monniken vervolgende , lt;lie niet wilde , dat de Beelden der Heiligen Ibiiden eereHinbsp;cn fy hem dc meefte wederftant doende , warennbsp;gedrongen te vluchten, cn veel na Romen komende , wierden van dc Paufen gunllelijk ontfan-gen.als S-Pafjuaiis dci.in S.jrrajjcdc op de Bergen, STatilm eerft in S.Sihifler op�t Marlifchc�nbsp;Veld be wefen hebben; fookan men ook geloo-rendat S.Gregmusds 9. hier deed, voornamelijknbsp;als hy tegen over S.Gregorim een ander maektenbsp;onder den uaem van ��-

Del� Kerk wierd nieuw vermaekt in het jaer ilif. door den Cardinael Jaatmes da Crtma, ennbsp;heiligde daer een gebeden-plaets aen ,millchiennbsp;om in koude tijden voorKoor te dienen,dc Kerknbsp;geweldig groot zijnde. Dc by-naem da Cn^ddnbsp;vertoont,dat dele Cardinael van eenige geregeld^nbsp;Orden was; PafqHalis de 2. van Cltmny had neronbsp;Cardinael gemaekt. �tis fekerdat de Cardiniclnbsp;da Ciema grootmoedig , cn kloek w'as, dewijl hynbsp;Perdinus als Paus opgeworpen tegen Gelajius de *�nbsp;in gevangen nam, hem na Pomen bragt, ennbsp;aen Calmasiez. aeuboodin�tjaer iizi. Nadcr-

�tNiEuw Romen, nf

Iiand onder Paus Homrms de 2. de Cardinael * Crema Qefant gcmackt, trok hy na Engelandnbsp;en Schotland-, welke toen dcPaus van Romen voornbsp;Stadhouder Chrifti erkennende,herftclde de Car-dinaeldaer de Gecftelijkheit, die een quaden wegnbsp;*'aiTien,door veel Kerkvergaderingen die hy daernbsp;houden deed.

Eindelijk iii�t jaer 1480. hadden de Broeders Karmeliten dele Kerk in. Eer dat Paulnsdenbsp;Van defen naern tot het PaufHom opklom , verkreeg hy in't jaer 1601. dat het Roomfche volknbsp;�aeraen jaerlijks een kelkfouden opofferen gelijknbsp;yacnvecl andere Kerken van Romen doen. Na-d'^thand maekte de Cardinael Sdpio �Bmghefe fijnnbsp;^'ef,dcn naem daer van voerende, in het jaernbsp;l�io.daer een fcer fchoon verguld gewelflel aen;nbsp;cn feer duifter �ijndc, maekte hy de felfde licht,innbsp;ffs zijde behoorlijker wijfc eenige venfteren openende.

a Gregorio.III. an. dom. DCXXXI. reparatam. Card. Cremenff an. MCXXV. refeftam,nbsp;poft quingentos annos vetuftatenbsp;colhbentemnbsp;Scipio Card. Burghefiusnbsp;maior Pcenitiariusnbsp;fuum, amp;auunculi Pauli V.nbsp;non dum ad Pontificatum euefti

II�' Afbeelding van ^

Het welk te fcggen is; Defe Kerk den vergoden Chrifogontti toegeheiligt, van Gregorius de 5. in lt;nbsp;jaer orij'es Ueeren 6'^l.vermaekt, vmde Cardi'nbsp;mei daCremain ^tjaer IIZ). herfidt,na vijf .nbsp;hondertjaren vm ottdheit vervallende, heeft dlnbsp;Cardinael Scipio Borgcfe Opperfte Biegtvadergt;nbsp;fijn, en fijn Ooms Baulm de y. hy-nnem eerhy totnbsp;het Paufdom verheven veste, cpgebcuvpt en ver'nbsp;eiert, in ��tjaer onfes Heeren I ?.

De Lieve Vrouw die in�t vcrwelfftl geftliildcrf ftact,is een werk van den Ridder Ciofeppe d�Ar'nbsp;pino ;cn S.Chrifogonm boven �t midden vannbsp;Kerk, is een fchildery van den Ridder du Cento.

Boven den cer-nacm die fy beeft van Cardinac!' fche,en Procchie, zijn daer leven autaren met ver'nbsp;fcheiden aflaten , gelijk inlbmmigc vandefev'e!*nbsp;kerken; en hctlchijnt dat de Paulen deer even bonbsp;veel autaren geftek hebben tot rertroofting ioinbsp;gen;rdicof door dekten , of door ouderdomnbsp;feven kerken niet konnen befoeken.

Dele Kerk heeft bet hooft en een hand vaigt; S. Chrifogonui; en daer in is een Gebroedcrlcliafnbsp;van de H.Maria van Karmel, �t welk in 't jaelt;'nbsp;If45.. vereenigt wierd met een ander des Aldet'nbsp;heiligften Sacraments toenmaels hier ingeftclt,ei�nbsp;fy hebben haer kapel voorde kerk. Sy kouwelijk'nbsp;ken fomti jts eenigc arme dochters uit op den def'nbsp;den Sondach van Julius, om den eigen Fceftdac'�nbsp;des Gel�lfchap van Karmel te wefen, waCr van mfnbsp;noch de reden niet hebben konnen weten. Sy z')�nbsp;gekleed in witte kappen met een bruin-roode lafnbsp;Hier is begraven de leer geleerde Girolamo Cardi'

*tNiEuw Romen, h/

De ko'Iomnen, en de marmeren, met welke dc ^oorfei(ie Kerk was geboiiwc, wierdcn genomennbsp;�it de Bad-ftoven van Severitf Afiikaen, die dacrnbsp;rontom prachtig gcbouwt waren, cn in Marlia-�*i^^.kanmendaervan lefcn.

Zijnde de plaets over den Tyber door de warmte \sn de lucht recht bequaem voor Bad-ftoven, lbonbsp;richte noch Aurelieten de fijne daer in op,gelijk tenbsp;V^n in de kerk van S. Francifcui acngewefen is.

S. Agata. 24.

OF wel dele Santinne van Sictlien was, niet te nrin is haer gedachtenis binnen Komen fcernbsp;oud, gelijk men in haer andere kerk van Suhurra,nbsp;W lien. Daer dele kerk ftaet.had S. Gregorius de Z.nbsp;�jn Vaderlijk huis,en in�t jaer 7 ly.Paus gewordennbsp;�3ekte hy dat tot een kerk. By defe kerk met ko-�clijke gefchenken verciert, ftichtc hy een kloo-van Moniken , tot het welke fijn huis fichnbsp;uitftrekte.

.Tot hoe lang de Moniken hier gebleven zijn konnen wy niet vinden, om dat die kerk nu alnbsp;over veel jaren tot flechten ftact gekomen was,nbsp;*6odenaeft:e kerk van S.Chrifigonas vercenigtzijn-o. Baf C/ewjfBj a's 8. in�t jaer I f 96. met verbintc-

Dit Gefdfehap had fijn begin binnen Kmr.en op ^otjaer 1^69. door middel van een Milanelcr,nbsp;^ � Co Sadi genaemt, die met andere godtsdicnfti-bOpcrfonen,hcn begonnen in S.Apollinar!s t�famennbsp;o Voegen, en op Jen Fecft-dach gingen fy doo�nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;al

IxSAfBE ELDING VAN

al deProcchien van Rumen, hen ocfFenende i'* dit werk vanfoo grootcn voordeel ennoodfakt'nbsp;lijkheit; naderhand verfclden haer noch andeffnbsp;daer in, onder welke ecnige geletterde Priefterc'�nbsp;zijnde , foo maekten fy dit Gelellchap ; levend^�nbsp;cn kleedende hen gelijk andere geregelde klerkc**�nbsp;maer doen geen opentlijke belijdenis.

Van S.Bonofa, 2^.

ONder de Roomfche Maegden,die berocio^ zijn,foo doorheiligheit des lev�ns,alsdop�'nbsp;kJoekheitdesgemoeds om ons geloove te beW'nbsp;den, heeft S. 'Bonofa een geweeft.

d�Opfiender van defeKerk, willende in�tja^^ 1480. hethoog Autaer vermaken, vond daer ve^nbsp;overblijfTclen , en onder andere die van S. quot;Bonofi�nbsp;Tegenwoordig is de Procchie met de Kerknbsp;de volgende vereenigt.

In�t jaer 1604. heeft eindelijk de Opfiendc^ V3n dele Kerk Artedem Roncone Siena (qq]; yCC^nbsp;daer aen verdient, hebbende het dak doen vcf'nbsp;maken, en de muuren befchilderen: anders heb'nbsp;ben wy van dele foo oude gedachtenis niets ko*^'nbsp;nen vinden.

yan S. Salvator des Raet~ huis. iS.

De Ricdhuifen , die de Oude CtvU noem-�^211, en van welke by de Heiligen Joanna en Panlas gefproken lal worden , wierden na-ftiaels Corte genoemt; plaetfen iijnde, waer ianbsp;alle faken recht gehouden wierd, en in �t be-o'�'vvas�er een eenig genoeg; maer daer nadcnbsp;tad dagelijks feer toenemende, fielden fy in elkenbsp;een Racd-huis; cn men meent dat ten tij-� nder Heidenen hier een is geweeft,en miffehiennbsp;lilfdc �t welk de Oudheitskennersnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Richt-

noemen. Waer van onder de Kerk, die de ^��nendes Spicgel-torens omhoog gebouwtnbsp;�^obcn, een was de Heilige Mana des Kaed-httis gCr-

noemt.

Men kan defe oudheit afoemen, en uit haer ge-�?Ee, en uit de biegt-plaetsvoor�t Autaer,cn dg fchilderien daer rond om.

In welkers voorhand uitgebeeld is �tMartelacr-ohap van i�.i�i^mcwxi^Priefter, onder den naein yanHerder,dicvande Heilige SKhUcixs Brugnbsp;den tyher geCneten wierd; en fy leggen datnbsp;een deel van fijn lichaem is. Hy was voor-*�^aels ecQ vroom en godvruchtig leermeeftcrnbsp;^an grouwclijken vcrloochenaerS?*^'�*�quot;��nbsp;^lens leehjke beeltenis defe is.

Van S.EdmondKonink. 27.

ENgeland heeft twee Koningcn van defcO naein gehad. Een van die was foo mildiDnbsp;aclmoeflt-n te geven, dat de H. Joannes EvaH'nbsp;gelift, tot wien hy grooten y ver had, hem in oH'nbsp;Bekent gewaed die komende af te ciflchen, ennbsp;Konink op die tijr geen gelt hebbende , hyeei*nbsp;koftelijken Ring vanquot;ftjn hand trok, en hem gu�Vnbsp;ftig den felfdengaf; maerde Heilige Evangcld^nbsp;vertoefde niet fich terftond te openbaren ,neninbsp;den Ring weder gevende. Doch �t was cen vteffldnbsp;geval, dat Godtmfijn doot liet gefehieden. Hy

�tNiEuw Romen. 121

^ic foo ftout en roekeloos, dat hy, na ontvlodc* te zijn, lick verkleed hebbende, weder acn de ta-rel onder de Hovelingen des felfden Koninksnbsp;^uam, en de Koninkhem ontdekt hebbende vatte dien by den haire; maer de moorder wierp hemnbsp;daer neer , en ftak hem in de zijde met een poin-gaert, en doode hem: dierhalven hy om de recht-taerdigheit o-eftorven zijnde,roo wort hy te rechtnbsp;als HShg aecert: nochtans is de dacb, en �t jacr

.Ter eeren van dele Sant, wiens dach op den 20. ^^ovember gevycrt wort , (lichte een Engelsnbsp;koopman dc'lh Kerk met een gaft-huis daer ne-^ons Voor lijn Lands-lieden, die van foo verre de-^ Heilige plaetfen van 'Rornen qiiamen befoe-ktn: naderhand fy met haer afval de felfde veracht hebbende, dit werk blijvende in de handennbsp;fles Apoftelijken Stoels, is die met haer inkomennbsp;aen een andere grooter vereenigt; als is het Ge-l�lfchap voor de Engclfche jeugt in de Kerk vannbsp;Thomas van Amtelburg.

Van S. Jan Babt�ji der Ge-nuefers. 28.

MEt groot recht heeft dit Volk haer Kerk aen den Voorlooper van CHRIS TU Snbsp;^oegewijd,omdatlyvanfoo grooten Heiligdenbsp;^eiligg aflchen.bewarcn,en dat hy Genua in lijnnbsp;Onderlinge befcherming houd; nadien lbo dik-ds ais inde Haven door�t woeden der ftorm-Fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wiaden

122 Afbeelding van

�windende fcliepen in gevaerzijn vand�een d�andcrftootcndetc vergaen , fyterftond korncnnbsp;te ftillen op het verfchijucn van dci� heilige over-blijfi�len b�venop den toren temidden aendienbsp;haven gedragen. Hoe voorts lijn licliaem mnbsp;�t vyer tot aamp;h verbrand door bevel van den 'VeT-loochinKiJuliaen, tot Genua gekomen is, lalnbsp;met de kerk van S. Silvejler in�t Alarfifchc veld)nbsp;�wacr fijn hooft is, gefcit worden.

Hier maekte dan Meriadux Cigala een edel Gcnuecfch , defc kerk met het Gaft-huis vcrec-fiigt van de grond af op, als h-v binnennbsp;Schat-mcefter over het Paufelijk inkomen quot;^asnbsp;onder Stxtusdee[. Nadcr-hand ih �tjaer 14^1'nbsp;komende te fterven, wierd hy daer begraven,nbsp;befette daer aen drie-duifent kroonen inkomen^�nbsp;niet alleen om de kerk te onderhouden, macr ooknbsp;voor �t Gaft - huis , tot dienft der Gcnuccicbenbsp;Schuit-voerders, als ly fiek mogten zijn; wa^rnbsp;van men noch huiden du leeft.

Meriadux Cic.ada Genucn.ob fidem;ac religioner* d Sixto IV.Pontifice Maximo Fifco Apollolicr�nbsp;feruando cleftus. Vixit Arm. f i. D. 7. H or.4'nbsp;hoipitali hoe pauperibus nautis alen. amp; morbonbsp;curan. pecunia fua a fund, faciund. teftamentonbsp;reliquit dote non prxterita.

�t Welk by ons luid : Meriadux Cicada ntitefeh , door fijn trourto en 'vromigheyt

Patts Sixtu! dg 4. verkoren om 't Afojlelijk in-'Omen gade tefiaen , leefde fl. jaren, 7. dagen, 4- nuren. Heeft vanfijn geit dit Gaft-hu� omnbsp;e armefchippers te voeden,en defieke te genefi�,nbsp;Y ttitterfle wil van de grond op doen bouwen,nbsp;Sfnder te verfuimen dat te begiftigen. Hy ligtnbsp;^^^^begravenop den 6. Augufiios, in�tjaerdes

^laer in den oorloog die daer na wa? onder flornens de 7, defe goederen van verfcheide by-ondere lieden bel�ten zijnde, bragt Gio. Sattiftanbsp;^Snla foo veel te weeg, (ter gedachtenis van denbsp;nchter lijn Grootvader, en ter ceren van de Santnbsp;fcr Jjy jjacm van voerde, na toehoorder innbsp;Apoftelijke kamer geweeft te hebben , van fa-in�t jaer iffi. Cardinatlgcmaekt)datnbsp;yonder Panlusde^. cendeel van de voorfeidcnbsp;feOederen weder kreeg, en gaf de forgdacrover

f^jP'^rhalven mackten fy in �t jaer i f n - een Ge-^ ^ehap , en de voorftide Juliuide 5. beveiligde cn^r ? ''erbreede de goetdadigheit tot andere armenbsp;^^'tke Genuceiers, dat fy in dit Gaft huis ooknbsp;�ten ontfangen worden. Sy dragen witte kaptnbsp;kebben daer op uitgebeeld 'i.lan Baptifi,nbsp;^ 10 lijn flinker hand het Liinmekcn vol gehei-5 *�*15 houd. Sy vyeren noch den f�cll-dach vaanbsp;d� ) Om dat hy een tweede Befchermer is vannbsp;Jq� ^'oueefchen ftaet: maer in dien des 'Voor-opers hebben fy de genade om een op �t levennbsp;tevetlofl'em

WY llillennoch cen andere Kerk aen cle/� H, JVlaget tocgewijd in�t Marlifche Veit

cen andere , die nn wccli is: en die in�t Ovcrty-berfche is de derde, cn aen alle ware huilen: et* van den Bruidegom , en van den Neef erfden denbsp;fclvigc al de goederen, als fy Chriftenen geworden haer die quijt maekten , om te beter tot hetnbsp;martelaerlchap te gaen.

S- Cecilia in �t O vcr-tyberfche, was het cigeo huis van S. Cecilia; hoewel dat andere wiilett.nbsp;door een oud opfchrift gevonden in S. Biagi*^^nbsp;der Bedde-makers aen �t Paleis van Medicic, datnbsp;het dit was: daergt; en-tegen houd de Kerk het a*�'nbsp;der gevoelcn, nadien ly leit, dat de lichamen vat*nbsp;S. Cecilia . van S. VaUriaen haer Bruidegom,nbsp;van andere van Califtui kerkhof opgenomen)nbsp;dacrPaus XJrbanuc die geftelt had, van

den, daer te voren haer huis had geltaen: en hift van kreeg men blijk in �t jaer t f 99. door dien denbsp;Cardinacl Paolo Sfondrato van dele Kerk den.nbsp;naem voerende , in dele gefegende plaets doendenbsp;bouw'cn , de lichamen gevonden wierden V'innbsp;S. Cecilia, Urhanus, Lutiuc , Tibanias, Valt'nbsp;tianui, en Maximui. Het iichaem van S, Cet{'nbsp;lia wierd ongelchonden gevonden met haer �)'nbsp;dm rok met gout-draetdoor-weven, met blootenbsp;fpe ten J en een fleuier om haer harren gewonden.

�tNiEuw Romen, iif

Jiggende met het aeiigefichtnad�aerdegekecrt, de teekencn van 't bloed en van drie flagennbsp;haer hals, in een kift van CyprelTen, boven welke dele veerfcn met een kruis in �t middea te le�nbsp;�cn waren.

fidci ^ehPuf ^ chalisprirnttinhima, rinovans enmnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporafan^a rajiw'ity

diffis colt gf� firtia dif iij Unetts �, coliiQ ��regiosnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;devoia B^sina Paifoncs.

de eerPl door sticht ^ tot om geloof gedreven ^'�:'�^otmend defe ^crk., �iS du keiCgcKtifenfocht^

�rhaenttijn hitr bemvin, Godts tuigen roei bedoekt.nbsp;Jij� roem hebt nitgewrochtynbsp;vj^ dcesdieldgen ecfegeven.

Wel'-

^ -'^e overblijfleicn in een filvere kas gclcgc Van Paus Clemens de 8. gants komennbsp;din'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t��men loopende. Devoorfz. Car-

120 Afbeelding van

�dek gefteenten dacr tiifichen gevoegt; men in een Wit-fuiveren marmer�cende gedaen-te en beeltenis van defe aider - rocmruchtigft^nbsp;Macgt en Martelares fiet uitgehouwen, op denbsp;manier als fy gevonden was: hier-cn-boven heennbsp;hyde kerk met veel (ilvere lampen verciert,nlt;^'nbsp;yens een geduurig inkomen, op dat fy altijt Ibu-den branden, cndierhalvenlcelt inenditopbj�'nbsp;graf:

GregorijXIV. Fr. fil.Bonon. Legato Sign.iturasIuftiti.'E Prsledto Cremonenlinbsp;Pr.'clnli pietate in Deum , carit.ate in paupci^*nbsp;plane memorando.nbsp;quod S. CxcUix corpusnbsp;iniigni fepulcbro luminibusnbsp;.adcentiim perpetuo colluccntibusnbsp;cerreftri prope Ctelo decorauit,nbsp;templum exornatmnnbsp;lacerdotibus, ininiftris,nbsp;pretioSs vaGs , amp; rcliquiis aucluranbsp;hxredem in aifc rcliquit;nbsp;q��dque omnem eiulmodi return mcraoria�'^'nbsp;vivens repulic,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

demortuo anno .xtat. LVIII. S.al. MDCXVlj ' Odoardus Card.F.arncfius, Augiiftiuus Paccicenbsp;Senen. Tcftamentarij Executores

�tNiEuw Romen. 127

^�iP-hap �vun jilbanien, Gregorius de 14.. broeders Bononifch Gefant, OverJledesGerichts-ss.egelnbsp;Cremona, Xerkvoogt dooryvertot Goh, ennbsp;�J^�ldadigheit ever de arme [eer te roemen. Om datnbsp;y t lichaem der heilige Cecilia, met een voortref-htijkgraf, mhon ert alt h brandende lichten alsnbsp;'^ct ten aerdfehen hemel verheerhjk heeft, de Kerknbsp;quot;^torfien met Friejieren, dimmen, keftelijke va-, (n heiligt overblyffekn verrijkt, alfijngoede-heeft laten erven', en om dat hy alle gedachtenisnbsp;faken in fijn leven verssorpen heeft, hebbennbsp;ttenhem afgtftorven %.ijndein�j%.j.ierfijns ouder-�j��: op gt;tjaer ortfes beils I()l8. OdeardusCar-Xinael van Farnefe, Augaftimts Faccinellits vannbsp;^iena uitvoerders van fijn uitterfte Teil hemdefenbsp;S^-lenk-fteen doen leggen.

Op.ijj Hoog Aut.icr ftaet cen an.Jeren autasr Op het liehacm IS der voorfcidc heilige, crnbsp;andere boven genoetnt, hier t�lainen over gc-��'gt; belulveti eenige dcc felvcr deden welke denbsp;^oorfz_ Cardinac! niet lilver-vcrguLlc platen heeftnbsp;vercieren; die door de menigte en kofte�jk-�et Verwondering worden geiien. Over cc-i'^en heeft de 'xl.ark-gracf van Viliena Ge-

voorm.acls de bad-ftoofwas van ' Cecilia. Men fonook noch d�cen en d�.andcre

128 Afbeelding van

reden konnen ftaende houden, {eggende, datdi^ vau haer Vaderlijk huis, en dele van haer Bruid^'nbsp;gom was, ofyan haer man, noit noch acngcrochtnbsp;of vleefchelijk bekent. Sy hebben haerHooS'nbsp;tijt op Woonfdach na de tweede Sondach innbsp;Vaften; en op den dach van S. Cecilia is dat�'nbsp;volkomen afiaet. Daer zijn noch veel andere hd'nbsp;lige overblijffelen boven die voorfeide lichanrcfl*nbsp;cn dit is een Procchie.

Hier is een kloofter van Caraaldolifche No''quot; nen, welke de forg over defe Kerk bev olcn is-

De fchildery van den gegcelTelden C H RI ^ T US, is een konft-ftuk van Vannii cn �t rond 11^nbsp;der Lieve Vrouw is van Caraccioli, en �t ligg^*�*nbsp;de beeld defer Santin, van Stefano Maderna-voorfte kolomnen feggen fy noch te wefennbsp;Sfpt-imim Severus, dien gy hier liet afgebccld*

�rNiE�w �toM�N. I25gt;

^indelijk heeft men daernoch�t Gefelfchapdcs veiliger) Sacraments, 'r welk een bvfondere Kerknbsp;Gebede-plaets heeft.

de H. Maria des Torens aen den Oever. 30.

ieo lt;ie 4. willende de Saracinen �t oTcr-ftn nbsp;nbsp;nbsp;rivier beletten, maektc op de-'

der t'^ee andere wat lager aen d�cen qn d�an-' 2i;de des Tybers, daer een keten dwerlchnbsp;oy^'i 8^%annen was, op dat, ofdc Saraeinen daer,nbsp;�j. ^rogten komen, fy van defe andere tweenbsp;^riicn fouden gellagen worden,nbsp;l�ie 'i d�eene nu buiten �t bewoonde ligt, fietnbsp;zii Hnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meer van ; en dele noch overig

�ver lollen, hebben fy die tot een Kerk toe-Lquot;''jdjven de alderheiligfte Magct: naderhand h�p*y de Paters van 'S.Agttta, in defe Wijk tcnbsp;yj gegeven ; en fy vycren daer de Heme^nbsp;denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alderheiligfte^Maget.Syftaet tegen over

fojjP^viif�n aen den �ever; waerdekoopman-JjQ ^PP'^vi bewacrt worden die langs den Tyber op Evt Van hier liet men in �t midden desnbsp;Vjj) Tybers de Pilafters, en vcrv-allc fteenennbsp;Pilaftnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;of Horatius briig; boven welke

gefj W onfen tijt een houten Brug iSras op-broi. *�� door �t geweld des Tybers Weder V''quot; ^vv; en nunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y ift^hers

Van de H. Maria in de Kapel. 51-

De oudftc gcdachteni? die men van deft Kerk kan Ijebbcn is, dat fy in�t jaer 1090-vierd'gcwijd, en had den nacm van de Salvatofnbsp;aen de Fijn~appel. Daer na kreeg iy den naei�nbsp;van de H. Maria gt; ah S. Francifia, haer hui*.nbsp;met de felfle verecnigt, daer ecn-groot gafthmsnbsp;niaekce, cn de iieken daer in quam dienen; naderhand wierd de by-nacm van inde Kapel daertoe

gevoegt. KadatdcWijn-knipersin�t jaer if4�� hier cen GefeUchap gemaekt hebbende , de te-genwoordige Kerk met behoorlijke erkentenisnbsp;verkregen van de Nonnen des Spiegcl-TorenSjnbsp;als erfgenamen van haer ftichtcrfl'che, of wdnbsp;fchoon van�t voorfcide gafthuis geen teeken meefnbsp;overig is; en de Wijn-kuipers de Kerk in ilechrennbsp;ftant vindende, vermaekten de i�lfle, daer iy eennbsp;Kapellaen onderhouden, geen anderen Fceltdachnbsp;vyerende als van den H. Apodel Jfacabdi.nbsp;vooricide Nonnen vertellen noch , datiy�thm*nbsp;van S. Francifca aenvaerdende , foo daer ionJ^'nbsp;vrouwen van een quaet l^ven in komen , fy dannbsp;of in�t.kort komen te ftervcn,of haer bekscren-

f4gt;t

\/' Oor foo veel men kan afoerften uir cenige V brieven van S.Fa/qualis ontrentliet jacrnbsp;op de verlchijning van 'i. Cecilia gt; nadatnbsp;,'y de naeft gelegen Kerk vennackt had ; fchiincnbsp;dat liy defe fticlitc in�t jaer 8ii. En op darnbsp;aldtrhciligfte Sacranicn: cerbiedig�jk na denbsp;^^ken van die Proccln'c mogt gedragen zijn ,nbsp;p??�'ddaertotdicn eind; ink jaer 1^7 (�.quot;een Ge-�rhap opgericht, dat dcl� Kerk verkreeg, omnbsp;fntor gebede-placts te dienen. Naderhand hetnbsp;'^�'�lenivan S. Cecilia daer gevonden worden-quot;^nren fy ter ccren der maegdoms en raarte-^j^'tfehaps van S. Cecilia roode kappen aen,

l'ayi S. Andr�es. 32.

ren vitte lap, en het beeld der iclfilc .��'an-li� manier too fy in de kift gevonden wav t� ,amp;gcn,daer S.Urbanas haer in gelegt h.ad, geEjknbsp;y naer kerk geleit is.

de Sah at or aen de Brug der H.Maria. 33.

I J �fe Kerk wort genoemt van de brug der ^-Maria, door een beeld der Lieve Vrouw,nbsp;de^ ^��*'maels in S. Pieter was op den autaer vaanbsp;, en Martmiartus, �t welkge-*ou a^**�*^^ � berooft v.an de kleinoodien ennbsp;t daer ft mede ycrciert was , van de Brugnbsp;F 6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S..4n~

S. Anglo in de rivier -wicrd gefmeten , en won -dj.lijkindefeplactsdes Tybers vaft bleef. Nu is, dat in de kerk van S. Cofmatm geftelt, endoornbsp;den godtldienftigen y ver des volks geeert.

Van defe Kerk hebben wy in �t by fonder niet anders te leggen , als dat haer gebouw noodfake-lijk feer oud moet wefen; nademacl daer gewccftnbsp;aijn de Lichamen der S.S.Frotm, en Hiacyntuf�nbsp;van welkegefeitlol worden inde H.H.Apofte-len, daer �t lichaem is van S. Eugenia welkersge-fnedene fy waren; en in S.^andei Florentiners7nbsp;van waer fy overgebragt wierden. Wy weten wehnbsp;dat Sixtuide^. die cens vermaekt heeft, gelijl^nbsp;haer reekenen dat acnwijfen, en datfy een ProC-chie is.

Hier liet men de overblijffclen van de Brug Voormaelsder Racds-heeren, en Palatinlche na*nbsp;derhand der H. Maria, door den geweldigs*�nbsp;llroomdcs Tybers verbroken in�tjaer if9S. s*�nbsp;huidenfdaegs wort die van �t gemeen volk de gS'nbsp;broke Brug genoemt;uoch daer is anders niet va**nbsp;over gebleven als alleen dit, �t welk voorrnad*nbsp;verbroken zijnde, by gelcgcntheit des Heiligs�nbsp;jaersvan Gregorhtsde ij.jsdoen vermaken,uis^nbsp;dit opfchrift.

EX AUCTORITATE GREGORIl XlH� Pontificis Maximuinbsp;S.lLQJf.

Pontem Senatorium, cuius fbrnices Vetuftate collapfos , amp; iamprideinnbsp;icfeilios fluminis impetus denuo

�tNiEuw Romen. 135

anno IUBILEI MDLXXV.

en �tVolk -van Romen, der Raeds-heeren-^ ��Sgt; Welkers ho^en door oiidheit in-gevuilen, en vermnekt defiroom der Rivier weder af-i Jpoeh had, in haer eerde vadigheit en fchoon~nbsp;htrflek, mtjHbelijaer ,1 ^7^.

J''an S.Bened�Eias. 34^.

A En den roemruchtigen Aerts-vader S.Renet-^ -^disin^ waren drie kerken binnen Romen toc-een andere ontrenr de Potte.-pla nbsp;nbsp;nbsp;derde is �er niet meer, en was in dc

Sk I nftichtingvind, xrroeten ly nood* Geb a oudwefen. Huiden is daer noch dcnbsp;v, �'de-plaets der Nurfmen onder�t acnroepen^nbsp;�dele Sant,foo wy op fijn plaets fullenfeggennbsp;leer'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na Rjomen komende, om fijn

t:en kerk ftont, dewijl daer een feer oude was vanOnfen Heer in een kapel aennbsp;van defe kerk, waer van in een Mifbnbsp;Eet fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.Renedi�lus Ceer godtsdienffig tot

'*�^5, en over weinige jaren, wiert, om ontrent te konnen tuiimeren,;Ccn Amandelboom;

boom uitgciiakt, die uitnemende groot was; cn-van yder gcfeit wietd door dien Heiligen Abt den fel�len geplant te zijn.

voormaek een a.idere Kerk gevoegt, nacftaf� S. Lawens gelegen. En op defe places keggen fynbsp;dat het vcrmaerde huis van den Raetsheer Ant-CMS llont, doorluchtig in oude tijden van vrcgt'^nbsp;de Sud - voogtfchappen over Romen, en iccfnbsp;heerlijk door Cluudi/mus gerocmt; vannbsp;geflacht fy fchrijven S. RenediShis geweeftnbsp;zijn; ook verkeerde S. Cecilia in dele plaets,nbsp;dacr een Ichoone en geleerde boeklchat hebbeU'nbsp;de. Den Abt en Lectaer Conftantinus Cajsta^A�nbsp;Caflinenlifche Monik, heeft het begin gegcvcBnbsp;aen de Gregoriaenl�hc Verfameling van �tnbsp;des H. i?e;3e.d�c?�r, welk geflacht nu Frangif^'nbsp;na genoemt wort; en binnen de n.aefte Kerk vannbsp;A. Cecilia is in de vloering een fark van ha�r fe^nbsp;edele ftam.

Twee-

Tweede D.ich-reis.

�E WYK VAN RIPA.

Omen wort niet min verciert dooide Bergen daer �t op gebouwtis, als door den Tyher, die op de manier van een Slang met veel draeiennbsp;midden daer door loopt ,ccn fchoonnbsp;gt;(.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eilandeken daer in befluitendc, van

Wilf^ fien fallen in de eerfte kerk van dele ^eld �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wapen een Rade op een Rood

is wonderlijk het Schouwbirre van ftenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paleis der alder-voortreffelijk-

1'�cKt^ n � � Palatinfcbc Hoven der door-��ktigftc F^rn^. -

Yoons

1^6 Afbeelding van

Voorts hncft {y vruchtbare Wijngaerden , c* Godtsdienftige Kerken. De gelcgenthcit is nunbsp;veel wijder en dieper , als wel dele Rivier eerftnbsp;mogt hebben, waer vanfy Ripa, dat is, dennbsp;Oever gefcit wort: en AncuiM/ir�ut vierdenbsp;Konink van Romen, maekte daer noch als eennbsp;haven, op dat de fchepen d.ier mogten aenleggeivnbsp;die van vcrfcheide pLactfen haer koopman^fiap'nbsp;pennafijn^rooteStadtvan Romen oragten.

derfcheid van een andere plaets veel lager na die des Volks gelegen, waer de fchepen, als in eennbsp;haven aen leggen die van de naefte plactfen dennbsp;Tyber op komen, en Ripetta, het Oeverken ge'nbsp;naemt wort.

Binnen de Poort van �t kloofter der Paters van S. Bartolomeui wort de voetftal bcwaert,nbsp;volgens eenige leer geachte Schrijvers diende tofnbsp;het Beeld van Simon Magtes tullchen de tive�nbsp;bruggen verheven met defe woorden.

Waer uit wy verftaen, dat Sixtae Rompeiuf f*�* Simon Sancui den getrouwen Godt, dit ttitpSnbsp;drift gemaekt, en Col. MuJJtanuigt; 'vijfj�*^��nbsp;Rots-meefier,-vereert heeft.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

En of wcldel� tegenwoordige W�ijkvan ^

^ nbsp;nbsp;nbsp;^ i.

. T' nbsp;nbsp;nbsp;gt; '.Li �� i �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

4} 1^-:

��Iflf I 1^-

^ nbsp;nbsp;nbsp;,r| ,:[ 1 ��

�quot; nbsp;nbsp;nbsp;:; y -|

?:,:,^iCil^ i

r;^., s Js

��tNiEuw Romen. 137

oever den naem liecfc gekregen, rjiet-te-min be-gnjpt fy noch de kerken aen d�auder zijde van dc J'ivier, behalvcn de twee cerfte.

V Eiland ^oan S. Bartolomeus. I.

r�^ ^icaontfchenyupijns geuoemt, en was ge-oi^n van �t in den Tyber geworpen gcw.as y^^srquinifche Velden , die waren 't Marlifchenbsp;(qq jyionifiuf Celt: dat ilt;' , het wierd ge-^ekt van den grooten overvloed des Koninklijknbsp;Ivorens van den felfden Tartjuinius, dat totnbsp;Itrafdoor openbaer vonnis in dc rivier wierdnbsp;l'^uMeten. Wel.k koornallenx'kcns t'Cxmen. ncer-^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 in dit deel des Tvbers een eiland ge-

da ^''^rd is van gedaente .als een Schip eton) wierd het aen Efcnlaep toegewijd, wcl-Beeld, en Slang , daer van Epi^sturien ge-, meteen Schip ; welkers gedachtenisnbsp;bewaert hebben, met dit gebouwnbsp;ken*�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op de manier v.tu een Schip te ma-

God' J�� SUmne. en van Efculaep , die om Oeneef-middelen geacht te wefen, oir-

1^8 Afbeelding van

�eken wefticht wierd�waer van men def� woorden leeft, Iprckcndc van ^fculaep. In defenbsp;heeft de Godts-fpraek aen fekeren blinden C/tiif^nbsp;bevolen. Hy fou tot het heilig autaernnderefi�nbsp;en fijn knien buigen j hy fou vun de rechter n/tnbsp;flinker hand op komen,en vijf vingeren op het itfinbsp;taer leggen, en fijn hand daer af nemen, en opfifnbsp;eigen oogenftcUen,en hy isfiendegeteorden.

arme ficken, om dat de cigenaers der Slaven , nb fy liek wierden , niet willende op haer gene'nbsp;ling paften, de l�lfde ten huilen uit ftieten. Kcile'nbsp;Claudius om foodanigen onverftant tegen e�nbsp;gaen , verkLaerde al de�quot;Slaven die fickelijS in dgt;enbsp;Gafthuis gebragt wierden voor altijtvry, en_�i*^

d'ecnc (en die is na Rumen ) wierd voorin^' Tarpeius en Fabritius brug genoemt, van he��nbsp;gemaekt toen hy opliender over de wegennbsp;welke de Eorgemeefters Maresis Lepidus gt;

M. Curtiiis goet keurden ; nu wort ly^ der ��f hooiden gefcit, van vier hooiden die men dac^'*^nbsp;iiiarmer liet uitgehouwen , als een vie: voi id�q' .nbsp;lanus , de vier getijden des jaers verbeeldend�'nbsp;op welke een van -die cind-palen vertoontnbsp;die ly tot af-lcheiding der landen beligden. d A�nbsp;dcre brug aen d�Over-Tyberfchc zijde, wierdnbsp;Ceftius en Exquilinfche genoemt; en de KeU�*^nbsp;Yalens, cn Valer.timacn vermaekten die.

*tNiEuw Romen. 1^9

oi^EDlCT�S A L M JE URBIS UMMUS SENATOR RESTA�-^AVIT HUNC PONTEM FER�nbsp;^ IR U p T U M.

'^pperfte Knuds-heer vm defe dl quot;joe-n , nbsp;nbsp;nbsp;heeft defe brag hy~na nerbreken her~

/ quot;'^uwortfy deBe-yferJcgeheeten,enookna ^^^^naemfte kerk van S.^artolemeus gel�it.

�nen den Tempel hadden van haren verlierden _ �nt Efadaep �t welk een Slang was van denbsp;^pid.iHrtts na 'BjDmen gebragt ten tijdennbsp;*n de Peft ^ daerotn wierd hy voor Godc dernbsp;^ gehouden: de Romeinen ftichteden hemnbsp;� i^'^en Tempel, entvanhemindefennood

^ vjaeronfesHeeren 583.bragtKeifer Otto ^ Semvetetitot Rome� over, het lichaem desnbsp;j^^^vijken Heiligen Bdrtolomeus Apoftcl,ennbsp;�'^dat neder in dele kerk, die aen den r.acm desnbsp;�Vleiden Heiligen wierd toegewijd.

Put voorat Hoog Antaer, liet men dat b-^''^^ivien gevonden wierden van S. Padlmuinbsp;'nchopvaii' XoUivdW S, Gyfben ;\dnS. Efit-en van S.Marcelinus Belijder,nbsp;l-sus Vafqudlu de i. bragt die tot defe

14^0 Afbeelding van

gcftaltein �tjaer 1113. Daernain �tjaer iiT9' wijde Alexander de ?. de fclfde; en in hetnbsp;1601. mackte de Cardinael ^al/o Antonio Sant^'nbsp;rio Aerts-billchop van S. Severina die tot hji'nbsp;nacm hebbende, daer in de Ouwelka�s boven ht*^nbsp;Hoog Autacr, en befchilderde de voorplaets ,nbsp;vercierde met een Ichooii verguld verwelS�lnbsp;kapel der Lieve Vrouw.

In �t jaer 1614. wietd defe kerk met een fchoon verwclffel opgepronkt, door �t befchd'nbsp;deren vanden Heer Curtio Zantielli, 'twe'^nbsp;weder opgehaelt is door toedoen van dennbsp;Cardinael Trefcio. En buiten de Wandel-ry, isnbsp;voorgevel van leer fchoone bouw-konft opg^'nbsp;bouwt uit de aelmoel��n des P. Gardiaens, Bro^'nbsp;der Bernardino Tonozz,! daVelletri genoeW^ 'nbsp;en met het behulp van een grooteaelmocshynbsp;den voorfeiden Cardinael Trefcio gegeven.

Dit w.as een Gelelfchaps Kerk tot op het ifij. wanneer Paus Leo de 10. die gafnbsp;Broeders der Obfervantie van S. Francifo'^�^ ,

en fy hadden den iiaem der Gefuiverde van der Angelo Clareno , die algeweken wasnbsp;nigc andere mcdcgefellen des felSlen Ordensnbsp;een Heremijts leven te leiden op een berg 1nbsp;kleedende in een ander gewaet , en van Csl^F^^nbsp;nusde p. wierd defe haer vergaderingnbsp;keurt. Naderhand in �t jaer i f68. d.ichthctnbsp;de^. beter, dat fy met de andere navolger�'

�tNiEuw Romen. 141

'fy dat die verfclieidelijk van de Heilige benbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geworden: want de Grieken heb-

J heilige oveiblijffelen van defe Kerk, wier-deel �*� �''�tloopen des Tybers , �t welk een i^^^tvan, als ook van �t kloofter om verrenbsp;deiinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S. Pieter overgebragt; niaerna-

p **^d iijn fy door Piusdet^. ftatelijk aen de '^an defe plaetsdoen weder brengen in hetnbsp;dactiV��nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aflaten ; en van dc Feeft-

gen quot;^o'^ereenigdenmetdievan S..lt;5t?Ke;te-Hop ootdig vijn daer Moniken, gcmcenclijk ge-^'^te ben Fratelli gt; Voetivel Broeders . Spjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hegin hadden vaneen Godtvruchtigen

''an quot;*^tt gefeit, ya� uan Godt; dierhalven was ^�d�-h quot;quot;teti naeni, Broederen van jf/tnvannbsp;Fli- � haer opkomen was ontrent het jaer i ^40.nbsp;het huis van S.JanCoUvita , dieon-

142 Afbeelding tan

Lckcnt gewillig in lijn eigen huis fticrf, als ec� Sant. DefeMouiken wachten op de werkennbsp;barmhertigheit, de ficken in nemende die fy lang*nbsp;deftraten vinden. Hier is het lichaem van dennbsp;voorfe. S.fan Cela/vita j vanAbacon, ennbsp;fax gebroederen, en van Mariui, en Mart� ha^*^nbsp;lieder V.adcr en M oedcr, en andere overblijfl�l^�'nbsp;Sywierdenvan Fitttde^. in �tjaerijyz. onde*nbsp;den regel van S.Augufiin geftelt, en hywil��nbsp;dat fy de Gewonelijkc houden erkennen ,nbsp;welke byjaetlijksrckening moeften doen van �nbsp;onkoften in �t onderhouden der Gaft-huifen;nbsp;dat in yder placts van haer vergaderingen alleehVnbsp;een priefter wefen Ibu. Naderhand fteldcnbsp;de 8. in �t jaer i ('96. dat fy een belofte vandic*quot;nbsp;bacrheit aen haer eigen Galf-huilcn houden doe�'nbsp;eindelijk verbond haer Faulusde f in �t jaernbsp;tot belijdenis der drie gewonelijkc beloften gt;nbsp;nevens de vierde nu geheide; en dat fy in 't ^nbsp;van Spaertjen in alleplacthen van hacrklooln^^nbsp;twee Priefteren van de hclhde orden moeften b�nbsp;ben; en fy wierden genoemt, Doet Kei Srotdt J^nbsp;gelijk boven gef�it is, om dat de GodvrucW'o

de hclhde met hoodanige woorden cihchte. gt; Ontrent het heilig jaeri�oo. dele haernbsp;vernieuwende , vonden fy eenige

ichattenvan heilige Lichamen , onder welke was van S. lan Colauita; dacr-en-bovennbsp;dekten fy een marmere kas , waer opnbsp;Waren de namen van S. S. Marius Marta^ Anbsp;fax, en Abacon, cb dit moctmen verftaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

want dacrftontODknochopgefchrerende ''�lenivan S. Hippolitus �, en dat fel ook een deelnbsp;^'oetcn welen , of van hem , welken 5'. Laurensnbsp;�opte, ofwel van dien anderen, die in S. Agatanbsp;t^ ^uhurra bewaert wort.

eindelijk heeft de alderuitftekenftc C.ardi-, Lanti op fijn groote kollen hetGaft-hnis �'cr de lieken in liggen meer dan de helft doennbsp;^�^''grootctijtot meerder ruimte van bedden voor

�ort des Tybers i daer men nu op klimt om het �ren te doen malen. Voorts woonden in�tPa-eis tegen over de kerk certijtsde Cardinael Gae-�^nus, die Paus geworden den n.aem had van Ba-^�jaciiis de 8. En te voren h.td de Gravin Mach-��i daer geweeft; als ook noch Paus Viffor del-

^ nbsp;nbsp;nbsp;Qregor 'ms op de Brug der

�Vier Hoofden. 3.

is ei;� Procchic, en wort van de vier v-i,, 1 fd�ofden gclcit, om datop�taenkomennbsp;f�^dcBrucr, ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..........

'Tgt;eH. Maria van Egypt en. 4-

TEgen over de/� Kerk ontdekken amp;h ^ vervallene overblijffelen van een Teernbsp;gebouw, �t welk van �t onwetend volknbsp;den wort het Paleis van Tilatus te zijn.nbsp;van de oudheden van Romen veel dingennbsp;ven hebben, fielden hier een plaets daer vinbsp;wierd verkogt; maer onder den naem v*�jnbsp;begrepen fy alle andere faken tot �s mcnkquot;nbsp;no�tdruft vcrcifcht, daer defe plaets vol .

Voorts hebben wy hier, daer defe Kerk�* een vervallen overblijffel van eennbsp;Tempel. Sommige geven den fclven , d�eegt;�

1^^,. �1 i4; nbsp;nbsp;nbsp;'I'

*tNiEuw Romen. 145�

, d�ander aende Kuifheit, niet gclefen heb-�tnde een oud opfchrift dat de Cardjnael Giiilit ^ntorio heeft doenvcrnieu'wen , alsBefcherm-der Armeni�rs aen welke dele Kerk gegevennbsp;gt; en men leeft daer dat het voorm.aels een Tem-^Ider Son was, en ookvan y� gt; welke denbsp;Weidenen Beheerfchers over de Weercld inack-ten.

y Tempelroas in oude tijt en Phoebus toegemijt,nbsp;q'* quot;^eft hner Pachters Stevens vlijtnbsp;ouden drek bevrijt,

- ^*'^�fhand wierd ly aen de alderhciligfte Ma-Ve n�'S'eigfnt , miflehien door dit wonder-^ ontrent haer beeltenis aen denacftcBrug �rgevalieji, foo dat fy dieihalven de H. Marianbsp;^ebhnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; en met de Kerk van S. Salvator

na in �tjacr ip^o. Sepher Abagare Ge-hij, Koninlcs van Armenien tot Pius de q.

^rnen komende , hy uit die koninklijke fjjjp^^Troten , wierd van de Paus gunftig ont-�in n*' �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lijn volk een kerk gaf; welkt van

^�usdec. in de befloote plaets der quot; uenbearer,�.., _____---quot;-J- nbsp;nbsp;nbsp;----

I4lt;gt; A FBEELDING VAN

Naderhand Gregorius de i^. ook f�cr vriendeli/^ acn de vreinde volkeren, verfor^de die voornbsp;veel als haer nootdrufi vcrcifchen kon. Enoinnbsp;de Armeni�rs den Roomfclien Stoel wederftrC'nbsp;vig zijn , worden iy niet eerdaer in ontfangctgt;�nbsp;voor dat ly belijdenis van�t geloofaen den BC'nbsp;fcherm-hecr, dat altijt een'Cardinacl is, gcdaf*nbsp;hebben: en de forg, die defe kerk over de ziel^��nbsp;had, was vervoegt by denaefte van de Grickl^quot;�nbsp;School; en ly veranderden den naem der H �nbsp;get Maria., in dien van d�Epyptilciic Kondares-Van binnen is dacr gefchildert de gefcliicden^nbsp;des Konings Ahagaro ; ea daer wort aen �nbsp;ili-nker hand met het inkomen van de kerknbsp;toont, jn een klein konftgebouwbegrepen,nbsp;grafvan onl�n Hcerc CHRIST�S.

Fan S. Stephanus by de Kaf' rojjen. f.

^ E Ro�mfche Kouingen heiligden Tempelen aen de Godinne Vefiai jjnbsp;de cerfte , en die was dacr nu de kerk ftactnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

�Ji.Maria der Genaden onder V Kapitaal �' Pompilius de tweede, en is defe, welke, na een ^nbsp;wonderdaden, van �t geflacht Savelli aennbsp;fleMartelaer S.Stefanus toegewijd is, als lynbsp;Azientin verlatende , dacr fy haer oirfpfn*'nbsp;hadden, om lacg quamcij wonen, gelijknbsp;lus feit; en andere hebben dien den Oven�igt;'�*nbsp;den Uerkules tocgefchrcvcn,gelijk

�tNiEU'W� Romen. 147

�nnen geeft; daer by voegende dat by van dca. ^ �chter Plt;�r�a)��s,kints-kint van Ennius bcfchil-de '� andere Oudheits onderlbckcrs ac*nbsp;p,. ?�gt; enaen luno Mututa � dat is, deMor-

wort die de Lieve Vrouw der ? on ge-^�t ; �welke �tvolk om een beeld des Magers ^Oef *nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grooten toeloop yverig koomt bc-

de H. Maria inde Griekfche School. 6.

Jj^ ^ gedachtenis van defc heilige plaets met Wy . oudheden verciert vindende, willennbsp;Soed'1 voorby gaen; om dat wy van elkenbsp;de �beringen lullen konnen halen , hebbendenbsp;Vo]^'^�''iuen in veel faken het helder licht ge-

wierd dan gebou'vs't van S. Ttmtijius -adrianits de i. vcrcierdc die; fy is dcnbsp;alsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;School gel�ic , om dat daer een plaets

l�it voorts, dat ly dc Mond dcnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gehecten wierd, om dat daer in oii-

148 Afbeelding van

Ichuldige voor gcbragt wierdcn, om de waerho*-tcfweeren; cn dat den voorfciden autaerbovef* de mond vaneen kelder was opgericht, ennbsp;van dcfen nacm droeg. Sy is de by-naem vannbsp;Cardinael, en een leer oude kerk. Men gcJoOy�nbsp;dat dit dc tweede kerk geweeft zj ,die aennbsp;H.Maget Maria- binnen Kamen wierdtoegewijnbsp;Na dat de Griekfche Kerk van de Rootnfaquot;nbsp;�was a^clcheidcn, quamenhier de Monikennbsp;den Berg Cajpno. en bleven daer tot op haf 1*^nbsp;I f 15. wanneer Leo de 10. Paus gemaekt daer �anbsp;Gelclfchap aen gaf; en Pias de f. voegde daernjnbsp;de forg over de Zielen, welke den Bergnbsp;cnnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, en dc plaetfen buiten de Poort

den Paus verkreeg die een beeld van de ^ Vrouw, dat buiten aen een muur van een hui^nbsp;fchildert onder dcl� Procchic gelegen, in de

Defe kerk had noch andere verbeteringen�!* een, die Kamcracr des H. Stoels was, cn vannbsp;men anders niet kan vinden als den naemnbsp;nus , welke de grond met marmeren na de oUnbsp;nianjer ingeleid deed vcrcieren , cn tot nU toenbsp;dien bewaert met dit opfchrilt.

�cNieuw Romeh. 14,9

y '�'ilkn dat de(� H. Maria, Cofmedin genocmt , �t welk een Grieks woord is, en in de ge.nbsp;t�el niet anders betcekent als yerciering,nbsp;�*khicn om dat def� kerk rijk in koftclijke vcr-''�quot;^�genwas.

o , de poort van dcfc kerk liet men een fter ^ beeld van onl� Lieve Vrouw hoog uitgehon-j:*�� eerft in S-Fieter ftont, en men leeft da�rnbsp;gcdenk-lchrift.

URBANUS Vin. P, M.

olim extantcs 8e in ciuflcm Bafilic� lui� r � Ampliticadu^s P'� feiuatas hic ad pcrpctuunvnbsp;'*lacra: monumcntiim lo.Ant.GheiziusRoia.

^ Huius Diaconiac Canonicus ^nauit 8c affingendas curauit Anno falutiinbsp;MDC. XXXIX.

touro-Tverk van Joannes de 7. in�t eertijts overgebleven, enin 't vergroo-felfde Hooft-kerk onder Paulusdenbsp;^iunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hewaert, heeft die Jo. Ant. Ghez-

Hict

ifo Afbeelding van

Jn deamp; Wi/fcvasop �t Paufdom ran Cli^^ At 7. het ttfiribnlum na dat Andretunbsp;Tcrhaclt.

Van S. Anna aen de voet des Avent�ns. 7.

^ . Am� aen de voet van den Aventin, by den opganfc na de S. Sabim, en is met �nbsp;yoorfeide Kerk der S. Sithin� verecnigt.

Wat belangt de eerfte ftichting van dercker^ in acht nemende , dat de Stal-knechten ^nbsp;Paus, als der Cardinalen, eer fy in Borgo haernbsp;aen S. Am� ftichteden, fy m de oude kerknbsp;S. Pieter op den Vatikaen een autacr haer �nbsp;toege^vijd hadden , lbo fchijnt het, dat fy haer 'gt;nbsp;defe dienden wanneer de Roomiche Paufe^^

S. S�bm� woonden, met welke defe vereenig En daeris een Heremyt over de forg van de vonbsp;feide kerk.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jV

Hier ontrent zijn ook de Sout-keeten, het (out kokende wit maken totnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�jcH

Een weinig vorder waren de Bogen van Har/* Codes, voor hem opgeticht tot geheugd**'* jjinbsp;die edelmoedige daed, bedreven m �r^^-el'nbsp;van de Hublictus brugtegen dcToskaners 7

Nieuw Romen, ifi

men dacr noch de oude Drievoudige cbalt;,i,voof dat de muuren der Stad van Clau-^^�.^ifgcleitwaren,fool�it Vrontmu-s dat Ca-by de So�t-keeten woonde, dacr de Drievou-poort was, uit welke drie Hbratien trokkennbsp;de drie Ctiriatien Albaners te vech-

^ Egt;efe ftreek wort de gemarmerde gcfcit van Q S�n de marmeren , die uit de rivier MajJ'a vianbsp;daer gebragt uit de fchepen gelolt wier-

Fan S. Sabina. 8.

^ � Sahina is een feer oude kerk, op den A ven-j^tinlchen berlt;rj foo genoemt na ^venti?nis van daer op begraven. Sy willennbsp;dele de Tempel van Dime geweeft foulieb-gt; als mede het Vaderlijk huis der voorfeidenbsp;, en van wie de ftlfdc eerft ge-j, '�is heeft men niet Icker; men weet wel, datnbsp;C 2'ffl^l'i^^*'�ni�sheils, onder �tPaufdomva�nbsp;Dacl ^ t. Vieter nan Scluvonien Cardi-o � den naem dacr van voerende, die uit denbsp;nafa''^ ''^�i^uwde ; en Sixtus de ?. Celeftinusnbsp;�et die naderhand inwijde. Gregorius denbsp;y ieide daer wacht in op den eerften dachnbsp;Yaften ; en de P.aufen waren voormaclsnbsp;G 4nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gewoon

ip Afbeelding van

Kapel maken, en den al�chen uit te geven. dat Honorius ^. de inftelling van S. Domintci*''.nbsp;bevcftigt had,gaf hy hem dele kerk, met een deenbsp;van lijn Paleis, gelijk daer noch tegenwoordignbsp;gcheugenillcn van overig zijn, foo dat dienbsp;Aerts-vader S. Dominicus Stichter der DoffH�*'nbsp;caenlche Religie,in dele plaets het kloofter boW^'nbsp;de, daer hy woonde, en ook een Oraenjen-boongt;nbsp;plantcde, die tot op delen dach noch vruchtennbsp;draegt, en lijn vruchten niet alleen maer ook hjnnbsp;bladeren lelfi worden met yver in grooter wac*^'nbsp;den gehouden. Daer zijn de lichamen dernbsp;buM, eaSerapia haer meefterflehe, en van S. ^'nbsp;ventius. Eugeniits de i. in�t jaer 814. totnbsp;Paufdom opgeklommen ; hermaekte die med*^'nbsp;en Helde de JLichamen der S. S. Sabina, Serap�^�nbsp;en andere onder 't Hoog Autacr.. Hy kroondnbsp;Lotaritis noch tot Keiler, die een Belluit va�'nbsp;Helde, dat men in �t verkiefen van een Pausnbsp;mand daer in-latenfou als alken die Romeh�^ ^nbsp;aeii welke volgens de oude gewoonte dat tt^nbsp;koomt. N-adcr^nd wierd dele kerk in

lijS. ingewijd, op den 19. November doofha den des Paus Qre^orias de 9, lbo deden ook

Defekerkwierd in�t jaer 1441. tenderdcuia vermackt by de Gardinael Guiliano Cefarini- ^

�cNieuw RoM�^f.

SIXTUS V. PONT.' MAX. Eccleiiam hanc Intermedio parictenbsp;RuinoPoqucTciftono fublatisnbsp;Pauimento ftrato Gradibas credisnbsp;*� Piduris ad piet-atem accomodatisnbsp;Altariquc vna eum facris Martvrumnbsp;�^�cxandri Pap?, Euentij, Theodnli, Sabin?

^�^tus-de ?. heeft defe kerk, met het reech-Vnii^ nbsp;nbsp;nbsp;��oands tufcheti beiden, endes bouv-

�t bevloeren des grondt, �topbou-�t ov nbsp;nbsp;nbsp;gt; go'dts-dienftige fchilderien, en

i^'*titers benevens de ov er blijf-ive � nbsp;nbsp;nbsp;Martelaren Paus Alexanders,

dae^�*f� ^heodulus, Sabinaes en Serapiaes, otn fenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en Paufelijke Mijfen te doen ,opde~

thet jg'p 'y op deneerften van de vatten veri�lt foejjt Mfj^inalen ih een ftatig omrijden die be-�� ^^�*^gt;gde hy daer een Ichoone Kapel metnbsp;^oaica.vacr in het vierka�t ftuk tuiTchen�nbsp;O tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d�al-

Afbeelding van

lt;l�albafte kolomncn van Lavinia 'Eontmi* Ichildertis, en 't overige van Federico Zuccaro-Defteenin �t midden van de kerk wierd van d^nbsp;boofe geeft na S. Dommicns geworpen, terv'*/*nbsp;hy hier bad.

Van�t Paleis dat hier nevens is feit Albertin'' Faleisder H. Sabina, daerdeVaufen Hotiorit^^

is feeroitd, �r melk by den aldentitfiekenfien CA�f' dinael van Konings - berge i mei vermaekt is inbsp;daer na heeft Fatius de SanSioriis van Vitefb^�nbsp;desfelfden by-naems Cardinael, met de lusi�bvnbsp;dat in verfcheide plaetfen meder herflelt.

En van ouds wierd daer het Conclave gebou^'-� En hier ontrent was de Tempel van junonbsp;ningin.

Van S. Kyilexius.

DEl� kerk huiden aca S. Alexius tocge*'*|^ was voormaels van S. Bonifacias, Znbsp;fijn kloofter had. Ia �t Heidendomnbsp;Tempel geweeftaen den Aventinfehennbsp;toegewijd, millchien om dat hy hier ondernbsp;wangedrocht Cacus verfloeg, by welkenbsp;fommigc�t wapenhuis ftellen, daernbsp;penen verfamelt enbewaert wierden, oi^ .nbsp;meinen millchien Laer in de wapenen oelrennbsp;Hier waren de Moniken van S. Benediclus,nbsp;fe plaets wierd heerlijk verheven door denbsp;woordigheit van den giooten dienaer

�cNieuw Romen.

^delbertus, Biflcliop en roemruchtig Marteker; **1 hier nam hy 't kleed aen van den Heiligen

man de kerke Godts van Traag in Bohe-inhebbende , en fiesde dat hy 't quact leven fijne niet kon verbeteren , befloot die over tenbsp;b ''en in handen des Roomfehen Paus, toen Joan-de IJ�, en begeerig tot het kloofter-leven,nbsp;^ Gehemde Heilige Nilus Stichter des klooftersnbsp;u^�'o(ta Terr at a, van't gekluiftert Hol, ditnbsp;aen te vaerden.

ot hoe lang de Moniken van S. Benedicltis �^''gebleven zijn , konnenwy niet vinden, teanbsp;- ^'inilTchien tot ontrent het jaer van 1400. ianbsp;^ *lk jaer het Ichijnt dat de Broeders van S.Bie-Ig hier quamen ; om dat ly uit eenige over-hebben, dat de Graefvan Befiert-berg,nbsp;domein, haer Stichter, met andere medc-L ^fi^n,onder welke eenen Wouter van leer heilignbsp;fg^'?,'*'as, na Spaenjen gaende verfcheidc klooftc-de *] ^'^den, van welke dit een is geweeft,dat nanbsp;de Stalling gefeit wort. Daer naquamnbsp;^ die eerftc uit Sfaenjen binnen Romen,nbsp;kt t ^^�^�tto genoemt, een Spacnjaert, en delenbsp;dagjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kloofter b�feten hebbende, ftierf hy

, fi'd'glijk in �t jaer 145 j. en ly hebben lijn ge-'''ae nbsp;nbsp;nbsp;graf-ftede met een opfchrift be-

dat achter �t Hoog Autaer te leien is. daenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kelangt de verbeteringen aen dele kerk ge-

onder de oude niemand daer van fchrijfr. ^l^^r ijSz. deden dele Paters den voorhangnbsp;G 6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcfchil-

befchildcrcn, en boven 'tHoogAutacr verbic' venfy een Oiiwel-kas met heerlijke werkkcn vaonbsp;marnier gemaekt, en fielden daer de wapenen ac�nbsp;van de Cardinael Gio. Vincenz-o-Gonz-aga gt;nbsp;om dat hy toen befcherm-heer over die OrdeOnbsp;was, als ook om dat hy de kerk tot lijn by-naeff*nbsp;had. Daer. na in 't jaer 16o 5. de Cardinaelnbsp;Faravicino den naem daer van voerende, maektcnbsp;hy aen dat feilde autaer een overwclflcl vannbsp;te kollen; en tuflehen de marmerepilallersoptf��'nbsp;iich een trap om af te dalen in een Kapel ond^

het f�lfde autaer, waer de lichamen rullen van �6 Santen Bonifacius, Alexius, en Aglete. .

Defe kerk was een van de twintig bevoorrech' te Abdien binnen Romen; en inde l�llile isnbsp;i�er oude Kapel van de Suvelli, AventinCchc Vn^'nbsp;llen, gelijk men in Sunfo.vinus leeft; benevensnbsp;een feer oude graf-ftedc der Muximi, �nbsp;Vrouw van die woonplaets was in de Stadnbsp;'Edejfa.

Daer nu dit kloofter is, llont eertijts het eig^� huis van S. Alexius, in �t welk hy onbekentnbsp;de fijne feventien jaer leeftle onder een trap gt;

een autaer aen de flinker hand van �t inkomt*�-Eindelijk de Cardinael Gio. Vincenzo Gon^d' gn den naem hier van voerende , gelijknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

lijke dienften te fingen; en in 'tjaer if9�-vende,wilde hy hierbegraven zijn,en befette 3 aen al lijn koftcli jkhedea..

^tNiEuw Romen, ifj

IVee andere Cardin.ilen na hem den naem ^gt;er van voerende wicrden ook hier begraven,nbsp;de Cardinael Metello Bichio in 't jaernbsp;^�i9- d�anderde Cardinael Gio.'Fmncefco de Con-di Bagno in�t]!Ler: 1641. welkers been-een fchoonc gr.af-ftede ruften.

^ �dn de H. Maria op den Av enfin. to.

^ Er wy van defen berg afdalen, hebben wy Ifg , haer uitterftc einde de tegenwoordigenbsp;�quot;ccK � ook een was van de twintig bevoor-^an Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, en huiden wort fy met den naem

'oorfchap onder de beftiering van een der. ^erlrnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gegeven. En foo de geloovige, in het

iVl ^quot;jP^^'^Eten te offeren.

I^liik* �quot;�^Eeit van ditklooftcr , foude men te Eebb� gedachtenis van defe kerk verlorennbsp;gevei 4�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de f. die niet vermaekt had, laft

�Quw * nbsp;nbsp;nbsp;cenige vertrekken fouden ge-

finus nbsp;nbsp;nbsp;om die te kunnen bewonen. Ono-

Eende � nbsp;nbsp;nbsp;^''oeJer van S. Augttftin, heb-

Vea van nbsp;nbsp;nbsp;1^70- een bock in �t licht gegc-

leven kerken, in die van S. lan te ha.~ uraen,.

Hjjj van den afgodifchen dienft der Heide-gg tt�r '|f^Eeiligen en waren godtfdienft, eeni-VojjT bkniatigheit hebben onderhouden , fbo Ey hier die feer bequamelijk, in acn dcnbsp;cet^j' ^daria. een Tempel toe te eigenen, dienbsp;�doede Godin toequam, aen welke haer

158 Afbeelding van

uraen, ftelknde dc kerken van de twintig t� voorrechte Abdien, welke de Monikenbinne�nbsp;Romen hadden, feit by de/� dat hier het lichaem

isvan S.Sabmus 'BiSeno^. HetRoomfchM^^' telaer-boek vyert �er drie , van Canifius opnbsp;9. van February, van Biacenza op den 11 �nbsp;December, en op den 5. van Spoleti i en om r�'nbsp;fy alle voor S. Gregorius de Groote waren, boonbsp;handelt hy van de twee cerfte Belijders in ^1�nbsp;t�Samen-lpraken.

S. Lafarus onder den A vent in. ^

gelprokcn is, fich ten deelc met aelmoeflen n derhoudende, deed in defc weg de Kapelnbsp;om eenige teontfangen vandiedefevenke�'*nbsp;belbcken.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qa,

Vorder gaende koomt men in een groene vlakte , waer men aende flinkernbsp;Bolle werk fiet, van Paulusde 5. getnaektjnbsp;fomwijlen de ^eelen , en algemeene jachten onbsp;houden wierden.

dat onder fo veel fchoone, groote,en wonder gebouwen door lbo veel eeuwen binnennbsp;gemaekt, geen de geweldige macht �ei^nbsp;meerder vertoont als den naefl gclegcnen Ty

�tNiEuw Romen,

� �^ Potfchctf-beTg. Dit is een Berg die een ^ ve mijl in Jjjgj. (5ijjiji-ing heeft, en hondcrt-ft-- *� Voeten hoog is, heel van gebroken aerdennbsp;'tven gemackt. Maer vele hebben in twijf�clnbsp;amp;�Weeftlioe de Romeinen duflanigenftoftotfoonbsp;� poten berg mogten opgehoopt hebben. Som-7 billen, dat de Schattingen die verfcheidenbsp;oden aen �t Roomfehe Gebiedt betaelden, alnbsp;geknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vaten gebragt vierden, diefydacr

in ftukken fmeten, en defchervenop og? P^ets vierpen, waer van foo grooten berg�nbsp;Ig��'Jvnis; rnacr �t heeftgeen waerfchijnclijk-bta � -nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Schattingen in aerde vaten fouden gc-

Ij I ��iere willen , dat fy gemaekt fou zijn van de p^j �ten der Afgoden, en vercierlclcnderTem-tgj^'� gt; kruiken, en andere verbrokenc aerden va-�Uenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romeinen haer een fter langen tijt

''erf ^in de rivier geworpen worden door het �in dnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;den Raed,zijn fy Her neder gefmeten,

^'ee K een plaets na by en gelegen voor de fcjj ^�^kkers was, door den Raet haer aengewe-de jj^^^ikveltecrftmaelbuitenKawe� lag) omnbsp;kor,3'^*'^'quot;i�eit v.an haer water uit den Tyber tenbsp;In oj � kaleti, en dit dunkt ons wacrfthijnclijker.nbsp;Ic^Pnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dele vlakte waren groote timmer-winke-

gjjj Was hier een Wandel-drcefvan Emilius aende rivier plachten fy in defenbsp;Cljj, ^'�quot;flarft te houden. Hier ��'�aren nochdcnbsp;'zfcrsjcn even achter de Potfeheif-berg lagnbsp;een

Het Graf van Cefiius.

En dat dit deel buiten Romen was, daer fiet men noch huiden een blijk dat het n*^'nbsp;fte gebouw ons geefi op de manier van een pif-'*'nbsp;mine, gemackt tot graf-ftedc van een der lcvegt;�nbsp;Epulonen, ofMaeltijts-hecren, �t welk by deg'^'nbsp;meene man het Grafvan Remits genoemt,wOf^�nbsp;By dele Epulonen worden verftacn eenige vdlt;^'nbsp;naemftc Priefteren , rijk, machtig, en boven all*^nbsp;de andere verheven; foo genoemt van EpiiUgt;nbsp;in �c Latin Ipijl�n beteekent, welke fy door hae^nbsp;eigen plicht beitelden gereet gemaekt te worde�nbsp;tot eenige Galtmalen, op iStvre tijden nunbsp;lupijn, nu aen de andere Goden in haerTenrpj-,

Icn, en dan de poorten fluitende deden fy daer buiten gaen met te feggen, ditaeGodt ^nbsp;over tafel niet wilden gelien wefen; maer fynbsp;ren de gene die daer aenfaren, en in �t verborg'nbsp;brallen konden.

Defe hadden noch den laft van de Heilig' * ken te doen bevorderen , of fchoon haernbsp;daeraen hing,Priefteren zijnde van groote mac �nbsp;Nbehtans was dit Grafe-gebouw nietnbsp;op de koften van alle de leven Epuhne� gt;nbsp;van een alleen machtigercnrijkeralsdcanclt �nbsp;C. Cefihis gehectCD, die �och tot het Borgenonbsp;flerfehap van Romen quam. En daeropftaenbsp;oplcliiift met genoeglacm grootelct'urcm ^

*tNiEuw Romen. i6i

�at -IJggjjj ^ Cefims L. Soon gt; openbaer -heer des Roomfchen volks , W^k-mee-Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;een derfeven Epulom� is hier begraven.

^�usabsolutumex TESTAMENTO Pr,. ,_DIEB. XXX. ARBITRATUnbsp;^'JNTl. p.f. CLAMEL^ HEREDIS ETnbsp;PROTHI. L.

uit men verftaet, dat defe graf-fiede vol-do^^j^ �^�tterftewilvolmaekt is in 1,0. dagen, 4/*^ hejielling van Tontus P. Soon Clamslla,nbsp;^^''ienaem, en Prothas L.nbsp;ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ontrent wierd van Belifarius de poort

Q^jy^J'^'Oert, alshy Romen tegen den in val der Q r niet nieuwe muuren omringde. Eu ditnbsp;gt;iebuiten de Stad zijnde, gelijk gefeit is,nbsp;tien� muuren begrepen; en ledig van bin-f daer in een gewelflc plaets met verfcljci-^idenfcbe becltcnifl�n befchildei t.

dgj j Drievoudige genoemt van�t uitrekken dfjpnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Debroederen Horatien gacnde om de

plaet *^*quot;1**^*^ te bevechten. Sy wierd in dele Bifj ^.�^bragt, volgens Ibmmige, van de Keilernbsp;eeiHs Claudius , die de muuren der Stad van

1�2 Afbeelding van

dcfe zijde verwijdde totaen de Poort van S. Seb^ fitaen en volgens andere van Bellifiiriuf ^elij*nbsp;geleiris. Sy wort ook noch de Hofticnfifcne^�nbsp;van S. Pmlui genoemt, om dat ly na

Van defe poort tot aen de Hoofi-kerk S.Paulw (lbo Frocopim IHt) waseenwandfnbsp;dreef die kolomnenvan marmer en een dak v

Hoofi-kerk bcfochten; endaer na wierdfv''^ de Paul�n Adrimui, en BenediBut denbsp;maekt. Tegenwoordig is daerflechseenblo^nbsp;weg met fommige oude Roomfche keien g*'nbsp;ftraet.

Van de Salvator buiten de pooT^ van S. Taulm. 12.

lit grootevcltin�tbegin buiten de ' van Romen gewecft hebbende,nbsp;daer gants geen poort; maer om op �tl�lfle te � -nien, ging men ofuitde Adeatinfche Poort gt; fnbsp;Ichen den berg Celim enden Ralatinnbsp;kerk van S.Gregoriue, ofuitde Drievoudio^^nbsp;Naderhand de muuren uit gefet wordende'nbsp;daer een poort gemaekt, en de Hoftienfifin*^ o,,,nbsp;noemt, om dat men hier door na Uoftiennbsp;Daer na kreeg ly den nacm vannbsp;de voorfeide redenen.

�tN lEuw Romen. 161

een merkelijke gedachtenis van den Heili-6 n Apoftel Paulas verborgen is. Als hy met j'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter doodt was gedoemt, waren lyge-

der^^V,*^^ komen ; en om dat fy niet van malkan-hie nbsp;nbsp;nbsp;tot dacr de volgende kerk ftaet ,quam

hen daer voorby tellen gaen , eenc van S. Plautilla genoemt, een edelenbsp;Vrouw, w.ier fy uitzedigheitineennbsp;kcrl-^ kuis gacndc, d.aer nu de tegenwoordigenbsp;nis 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aen een vender; en het von-

keide uitgefproken aengaende de manier eifchte S.Paulus AcdeuierymPlautillanbsp;hednbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''oor de Hagh van �tfwaert mede te

in o^ r � � �juam hacftig van een trap af, die dienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dijden binnen defe Kerk vertoont wort, en

Ijlt. j^'fkaer hooft trekkende gaf hem eerbiedig-n�n u en hy beloofde haer, dat ly die bin-^smten tijt fou weder hebben, yj j � i^^pcl dacr tegen over, wierd van de Wees�nbsp;Vr ��aekt, om dacr het beeld, der Lievenbsp;cj, �P een naefte muur gefchildert te ftellen,nbsp;fen Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;om van de voorby gaende, aelmoef-

, benevens de Kerk naderhad van kaemT^K�^^ gefticht, waer in ly fijn Heilig lic-aen , ^gtaven bragten , nochtans wierd noch ,nbsp;hy y ^ kleine Kerk, noch aen de volgende, dacrnbsp;dcf j k- Gieter affeheidd�, geen van haer bei-�men gegeven; en dat defe den naem van

Afbeelding VAN

Sdvutor gffcrcgen heeft, dat fthijnt nieu�' �wefen van een beeld op �t Autaer gcfthildert: ^nbsp;defe Kerk met die van S.Saba vereenigtineveonbsp;de Abdic tot ftichting van �t Duitfehe Geftlftn^nbsp;hy Paus Gregoriusdi gegeven, wierdennbsp;beide acn de Kerk van S.^lpfollinaris ondi^^nbsp;vorpen.

Fan de Heilige Agoftelen �Petff^ en Faulus hier van malkander gefcheiden. 13.

nitgefproken , was dat S. Vieter tufleh^� . j den gekruligt fou worden in�t Over-Tyberi^nbsp;op den IarJculas,iv.\Mlt;mtarius i en datnbsp;Ihs, als Roomfth Borger, door gunft^^^ ,nbsp;Voorouders in Tetrfis van Cilitien toegeft^^ ^nbsp;het hooft fou aigeflageu worden eenige du�nbsp;fchreden buiten 5efe poort.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� f.

Beide uit de gevangenis gehaelt, om ter in placts bragt te woramp;n zijn fy tot hier

t'famen geleid; Enopdefelfileplactsdaerij' malkander fcheidden, wierd dele Kerkgehounbsp;Sommige willen , dat S.Bioniftus Areofi*^nbsp;toen fich hier fou tegenwoordig gevonden

^ *tMiEu\vR OMEN.

grond^S.Paulustot S. Pieter:Vredez.y tt pennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gemeenten, en Herder der fcha-,

^f^tnmeren Chrifti: en iquot;. Pieter hem de Weder gevende feide: Gaet in vredenbsp;P-eidT�' quot;dromen, middelaer des Heils, ennbsp;^^rnan der rechtveerdigen.

Jj.i- ^^ichoon inde werkken die wy nu van den �ieih�*^'^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hebben, defe brief aen den

Gjjj Pimotheus niet gevopden wort, daer-%no nbsp;nbsp;nbsp;felfden niet loochenen,dewijl

met de hant gefchrevene boeken in de be^jg^^^meren van doorluchtige perfonaedjen

'toorts in oude tijden over defe gedachte-menan.to? �fdra^^en mag hebben, daer van heeft de p Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;met, als dat ten tijden van Pms de 4.

iij j midden op de ftraet in Hechten ftant ^tienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Gefelfchap der Alderheiligfte

''2� de Pellegrinis, die van de Paus weder herfteldcn. Daer na de ftraetnbsp;Gefgjp'r' gelijk maken, wierd fy van 't felfdonbsp;pljgtj quot;^P overgevoert op de tegenwoordigenbsp;der, d 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;** tegen over de eerfte , en fy voeg-

de 'vtjngaerd van S. Frmcifius , en nu van 'vetgt;enquot;'quot;^quot;�^'^* Spiegel-torens , leer beroemt vannbsp;^ijn.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wonder-werkken die daer gefthiet

Daar

i66 Afbeelding yan

Daerna door de rechte ftraet voor de Iccrkvan S.Paulta is daer noch een kleine ounbsp;kolom voormaels aen Vulkaen, nu aen hetnbsp;opgericht; waer dele regelen inde voet-ftil^^r'nbsp;over de ftraet te lefcn ftaen.

Olim ignes, nmc facru Dei vexilU,triHmfhu^ DeviSiii mortis, fymbolapac� hal/et.

JEerfl vyer, rut Codes vtiert, die heilig z.egepttlt;quot; Van dPovertoonne dooti dus hier de vrede �

Yan euds -aas defe Zuil aen�t heilig vyer verht^ Door Cajpnenfers nu aen �t heilig Kruu gtt,^^^'

Van S. ^aulus Apojiel.

A dat de roemrijke doot det X gt; Paulus gcvolgt was, wierd lijnnbsp;haem in defe plaets gebrast, welkenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�fti-

�t�sfiEuw Romen. 1�7

was; dierhalven leeft men: i�-nigf ^�Utlum in haren Hoftienjifchen akker van de plaets daer hy gedoot wierd inbsp;dotf rnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Metrum niet verre van de flaets

was den Hof van een andere dier-VaijV^^ouw Theodora genaemt,die�tlichaem heiligen Timotheus begroef.

Van S^'oote Hooft-kerk wierd op �tverfoek Grooignbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paus, van K�ifer Conflantinas de

lickag* '�Uwt �P plaets daer �tvoorfeidc gewo�� H. Apoftels Paulus was begravennbsp;dri� r ) en dat had daer ontrent den tijt van

. �ZtTT

Vcfp; ^hand wierd fy van de Keifer Honortus ter �Pjacr 565;. En van Pudo^a doch-tj'n. ~^^^^odoJius , en vrouw van Keiler Valen-fonder^^ � 'vierdfyandermael vernieuwt. Enby-^^ode ^y. ^�^rftelt en vernieuwt van de Panfennbsp;Siits^ q' ^�^�nachus, Hormifdasgt; Tonus, Ser-^��de ''^^�^��^^de 1. en de 5. Adrianus de i.nbsp;^ttphj'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eenedi�iasde 5. Nicolaesde i.

Ppden rJcI^� Paus, heiligde defe Hooft^erk i'*�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� inv'^�lkeeen FcelWachvaa

I�8 Afbeelding vA��

en S. Faulus Apoftclcn, in een f�er Jcas onder �t Hoog Autaer, geujkin S. Fietef rnbsp;dacn was.

S. MarcelU Roomfehe Vrouw ontvlucW^^^ defe Kerk, als Romen vandeGothen wierdi^p^^nbsp;nomen,gelijck S. Hieronimus feit. j igjonbsp;vluchten �t noch feer veel geloovige, tendeenbsp;dele felfde Kerk , ten deele in S. Fieter pPnbsp;Vatikaen , gelijk Faulus Diaconusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jf-

borgen haer de Santinnen Digna^ dende �t vervolg der Geweldenaren; welke enbsp;delijk met mart�laerfchap gekroont hier een'�nbsp;tijt begraven waren; en de plaets wierd in eennbsp;naemde Kerk verandert van S. Zojitnus Grnbsp;vader van S.Afra.

Frocopius in den oorloog der Gotben baelt, Jat de Gothen noit cenige fchade ae^^l^

*en de Prielleren vryneit gaven, om verl daer in te wijken t �t welck Faulusnbsp;ook getuigt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-jj Je

�t Verheven werk van de groote boog Hooft-kerkvan S. Faulus is fier oud,ennbsp;maken by teo de Groote in �t jacr 44p- ^nbsp;fchien heeft Vlacidia de fuller der Keifer^Oj^

. f�^6 grootftckolonilt;lesBoogs die midden ia. is, ftaet defe uitfprack van de felfiie Paus

y^der die foo roekeloos mogt worden gaven of opdrachten van�tal-erhe�igite autaer des roem-rijken Apo-jj � P*�laj, en uit heel die kerk wech tenbsp;Retn^f � welke daer opgedragen xijn totnbsp;inri r � nuttigheit, der gener die Godtnbsp;and kerk dienen; of wel die om geit ofnbsp;wegen den Opfiendcr defer plaetsnbsp;Vo ^ ��tkiefen tegen de infteiling onfernbsp;^^�rfaten, en tegen onfen laftof wel dienbsp;de rif faken defer plaets verftroiende,nbsp;penquot; fou durven verkoopen of koo-�ich* ^�^^kebbeden vloek Godts over fijnnbsp;f'jn gO'^deren, en wordenbsp;f(;u een eereloos, en alsheligdoms-gehouden, totdat hy hetqualijknbsp;ofveikochte weder gegevetinbsp;,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� 3 en fijn getuigenis fy in geen faken

170 Afbeelding van

aengenomen, en al fijn goederen verbeurd cnfoohy geen berouwfal krijgen mag ynbsp;door �t gefag der twee Vorften onder dcnbsp;Heiligen, eeuwiglijk indehellegedoetFnbsp;worden. Dit 2,y foo. Dit2y foo. Dit zy 1�^��

In de Vatikaen/che Boek-fchat vort een bewacrt van VMentinianus, Arcuiiw, ennbsp;mr 'tus Keileren.

Uit defen brief kan men afncmen, dat de fchreven Kcifcren defe kerk van den i�.nbsp;vermarkten; en daer-en-boven met een nien ^nbsp;bellek vermeerderden, veel heerlijker dan het eernbsp;fte, op dat defe kerk feer veel volk mogtnbsp;ten , die na Romen in de heilige plaetlcn quaW^ 'nbsp;�t Welk noch beveiligt wort uit l�kere dichten rnbsp;Tradentius tcreeren vande Heilige Apoftel^*'�

Het hoog-uitgehouwen werk dat inde vo� �aemfte gevel van de kerk is, wierd gemaekt vnbsp;Clemens de 6. of wel van Gregorius ir- �inbsp;Neef, als hy van Avignon na Romen keer e

De metale poorten van dele Hooft-kerk in Conftantinopelen gemaekt; gelijk mennbsp;men kan uit de Grickfche letteren in denbsp;poorten gelheden , in�t jaer 1070. ren tijdennbsp;Alexander dez. gelijk Onofrius feit. En r'^nbsp;taleone Caftelli Roomlch Borgermceftcr deenbsp;felfde dacr maken, in welke men het Kalleel,nbsp;Wapen van fijn gellacht heeft llaen; hy liehrnbsp;yoor een heilig Beeld op fijn knien, en in de lenbsp;poorten is cea Arend die hy als Roopfeh

^cNieuw Romen. 171

'voor-�iel der vooriioemde Hoofc-kerk g graf-ftedc van JPier Leone,feer edel Roomlchnbsp;orger, Vader van Petrus voor Paus opgewor-t tegen Innocentius de %. van welken Piernbsp;^�e fy leggen , dat fijnj af-koomft is uit hetnbsp;f*j^ OoATn-jJt, Daer by heeft men dit ge-

Ctelo, qnos tam devotus amaffi% ejinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttmultts^ JtCgloria Tectim^

y willende ftf�i�en;

Uoen'j�*^��sn defe Hooft-kerfc, by de voor-endeb nbsp;nbsp;nbsp;vermaekt, is van 477. voeten,

van lyg. voeten; en fy heeft vijfver-Velfpg/. vier rijen kolomnen. Het middelftc rijennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palmen wijd; d�.mdere zS.de twee

beanJp''*'^ marnier op de Corintifche Orden, getalnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zijden van gclijketj

uijt. ;�Pgcrnaekt met Orientaflfchcn gra-^Ud�opj ^voetftal vaneen Kolom leeft men d� o ^��^^msvanec�RoomfchStads-voogt.

H a nbsp;nbsp;nbsp;m

1/2 Afbeelding van

Het hoog vcihevcn werk boven de ruimte wierd geniaekt van Pausnbsp;van �t Huis der Savelli, in �t jacr rii6.

Totacu �ejacr 945. waren hier Geeftclijke ov de beftiering defer kerk, in welken tijt

Naderhand in �t jaer 9^0. Alherik de S. genoeg in Romen hebbende , Vader van 1nbsp;Joannes de zi. zijnde, ontn.am die .lennbsp;l'fide Moniken, engafdcfelfde.aen denbsp;fers. Maer in �t jaer 1410. uit de voorti'e�^'^J^unbsp;flruik van S. BenediSius , de Verfamelingnbsp;h-Juftina in Padua voort gefproten zijn*^ �nbsp;den regel der Moniken van den Bergnbsp;te volgen, gaf de felfde foo goeden ordernbsp;ken verbetering onder den Godtfdicnft �nbsp;vijftien jaren Maninus de haerdefe ��j,nbsp;offy wierden daer wel toe geroepen, ornnnbsp;gers te wefen van die van den Bergnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Enfy lieten wel blijkken in �t Heilig l�oo. noe wel ly dat felfde verdientnbsp;aen �t gebouw d�s klooftcrs, en aen het koonbsp;vens de gemeene plaets, en aen �tnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jef

�J'appen voor de Ouwel-kas , bovc* uitnemende Beeld-werken moetennbsp;het Bnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. is dacr ter zijden

^^MiFatiO IX, tomacello

*^0* temporum iniuria collapfiim Lucretia Tomacella Columuanbsp;re,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paliani Dux

'^tblTlLl SVO RESTITVIT^

door lankheit des tijts ver-tog^� ^�f^i-Mcretia Tomacella CohtmnaUer-herji^quot;�* ^^^Mnaaenhaerblted-verwani weder

f/4' Afbeelding van

In dcf� kerk zijn de feven Autaren , met aflateB aen die haer befoekt; en viermael in �t jaernbsp;daer hoogtijt gehouden; en in �tgetal der vijfnbsp;Patriarchelijkc, en der feven cn der vier in �t

bequame wandel-dreef, die men nu d�een nB d�ander in 't heilig jaer gewoon is te openen gt;nbsp;cn daer was een ruime Voor-lael met menige�nbsp;Jcolomncn verciert. Sy heeft een deel dernbsp;hamen van de Heilige Apoftelen Petrusnbsp;Pmlus. En de lichamen van den Heiligennbsp;matheus Martclacr, van de S. S. fulimus,nbsp;Celfus Martelaren, Pajilijfa cn Marmellu ^nbsp;telarefl�n , en van veel onlchuldige, nevens an'nbsp;dcre menigte in kallen in de Heiligdom*'nbsp;placts.

digheit voor �t Hoog Autacr, en �t is daer ron om leer aerdig befchildcrt, cn vergult; en ynbsp;het vierkante Ituk van Mutimiss; �t welk dat gt;nbsp;dat op het Autacr der kleine ry na�t Hoognbsp;taerftact. Daer zijn noch drie andere ft^kk^a^^nbsp;fien die fcer geacht worden;het cerftc �t jnbsp;tegen over dat van Mutianus , is gemaektnbsp;de hand van Gia. de Vecchi van de Borgt desnbsp;ligen Grafs 1 en het tweede daer ter zijden isnbsp;Oratio Gentilefci; en het derde tegen overnbsp;tweede, is gelchildcrt door de hand van eennbsp;vrouw uit Bolorden , Lavinia genaenit, le^nbsp;roemt in dele konft, het we S vertoont

^ �tNiEuw Romen, ijs

gefteenigt wierd. Het vier*-fcJi'U nbsp;nbsp;nbsp;'*� ti��onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is een l�hoone

j ^ Autacr is een tente volmackt vanver-ftiap nbsp;nbsp;nbsp;ichoone fchilderijcn , en andere kon-

�om '''^rkken vin wonderlijke bouw-konft door SscT''^*^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Endc Kapel des alderheiligfte

is niet min uitmuntend in aerdige chi �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;werk v.andea Ridder L�nfran-

iiy ook in S. Tteter een heerlijk ftuk fiila 'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is lijn konftdatvan S.Ur~

Ven'^ j^^'^ooft'kcrkis Pictro Ceivallino begra-fQj^�f'^�tvoorl�ide Crucifix van S. Paulus gc-ypj,i ^ gt; cndcvoor-gevelvandekerkmethoog

Vjjj werk vercicrt heeft; gelijk ook noch nip,,quot;�� gefchrcvcn wort , dat hy voormaelsnbsp;S pquot;' �'fthilderde , den felfdcn Tempel van

q''�� ^'an S. Chrifogonus, van 5'. CcciUa ia r y'^f-tyberfch, van S. Frmcifcus gt; en van de

f ; en in lijn tijt was hy een beroemt Beekt-o�wer en Schilder; en Giotto hielp hem mede , jae Wictooksplaetsin S. Pieter te maken, daernbsp;noch het Crucifix fteldc.

.Lnhier houden de fclfdc Paters van S.�ene-'^�r haer Biegt-plaets ; En hebben daer eet) o ��teenhecrli^ewooniag.

^�uen defe kerk voor �t portacl ftact een uitgCiC ll ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hpuwsft

X7lt;5 Afbeelding van

hoiivren Kolom verheven, die cerft inde tullchen twee marmcre geftoeltcn ftont, en dicO'nbsp;de als tot kandelaer voor de wafle paefch-toortf�nbsp;yanfommige gehouden voor een werk der H**'nbsp;denciiaen Venus toegewijd.

Van de S.S. Vine ent iiis en Andquot;

DEfc fecr oude kerk wierd roormaels S. Taulus genoemt, dewijl hy hier ontrednbsp;was onthooft; en door dc Moniken had fy P�f!�nbsp;fchien haer tweeden nacm van dc H. Mariu �nbsp;naderhand aen de volgende kerk wierd gege�'^�'nbsp;als het lichacm van ^.Amftafius hiernbsp;bragt, de/� na den felflen , en na S. Vsneen^*'^^nbsp;haer derden en laeften naem kreeg, welken lynbsp;huiden noch voert: en of wel het lichac�

S. Anuftaftus na Salvator op den top Heilige trappen gedragen wierd, nochtans isnbsp;fijn hooft geolevcn j en daer zijn noch dc o'nbsp;biijBclcn Vin S.Vsncentius, en die vanK/�f^^* �nbsp;gelijk daer in een marmerfteen gegraveert 1nbsp;cn hier leed S. Laurens het MartSacrfchap gt;nbsp;men heeft �er feer groote Aflaten.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

Paus HoKorius Ue i. hebbende def� kerk het klooftcr van de grond afopgebouwt in tnbsp;�tjquot;. en naden brand door Adrtanus deni- ' .nbsp;maekt zijnde , gelijk Richardus Cluniac^nbsp;Monik Ichrijft,ontrent het jaer yyi- is het no ^

5 ?� gemaekt zy geworden , om dal tienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in 't jacr Gij, cerft gemartelt is.

beo'ftin �t jaer 800. vertrmeken zijnde, Karei de Groote de {elfde heerlijk metnbsp;^snden, Kafteelcn, en Havenen ; en Le�nbsp;ken'l �^'^k'^^rmackt hebbende, dceddeMoni-V j[jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eder komen, en toen had fy den naeiu

lichae^ S- Vincentius en Anaflafius, Welkers ley quot;^�'Keifer Heraclius twee-hondertjarennbsp;telt onbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wierden beide gemar-

Vem; � tobden, en by dufdanigen gelegentheit dekerk^*^^ % �t klooftcr uit de grond, herfteldcnbsp;dfn g*fde Moniken akkeren en wijngaer^nbsp;t�aiis ynbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abt wierd van de Cardinalen tot

Uit (Jiy^v, engenoemt Fageniueie t,. En tgt;ordenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quamen veel Cardinalen. Hier

Fin

Van de H. Maria Ladder des Hemels. i6.

de plaetfen gegeven, en beide genomen van een kleine fontein, die daer uit den naeften bergnbsp;Ipringt; de eerfte was Guttujugiternbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Eeuwig vloeienden Druppel: foodanigen naejp Martialls noch aen een ander water van

bannen, wierden eindelijk daer gemartelt begraven.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

De derde naem veel uitnemender als de ana is van de Ladder des Hemels, om dat S:nbsp;zijnde in �t nacflc Kloofter der Santennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en'

cn Anafiafius, en daer in die Kerk

de voor de ovetleJeue, en in vertrekking �nnen komende, daer een Ladder fig dienbsp;aerden tot in den Hemel reikte, langsnbsp;zielen door lijn toedoen uit het Vagevycrvernbsp;van de Engelen in �t Paradijs geleid wierden-^^,^^

dat hier loodanigen gedachtenisaen de H' , 0^,

Maget was toegewijJ, wictddcfelfdege.

klein meertje, dat daer uit rerfcheide bronnen filmen loopt: d�andere naem is van �tnbsp;y�/tter na een oud en edel gedacht, dat hier eengt;r.nbsp;akkeren had, en uit het felRle was Otto Ronnrl^^nbsp;Keifer. Op defe plaetfen hadden veel heiligenbsp;vervolgingen haer verblijf, en vele daer

�tNlEUwRoMEK. *79

lt;Je dood, en begraving van tien-diiifcnt en ,^ie-d]ondert Martelaren, van welke S.Zeno hetnbsp;Ooft was: en men liet dat in een grootc boeienbsp;Oder defe Kerk, welke in 't jaer 15'8i. door ftormnbsp;y�' �oder ftortende , de Caidinael Alexandernbsp;jQgjj Bevelhebber daer over, volgens eennbsp;en r'-*'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nieuw uit de grond op hcrftelde,

�jn navolger de CardinacT Tietro Aldobrars-V^,''olniaekte het fchoonhoog verheven w'erk Chnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hol; en defe Martelaren waren d e

Vdn S. Tauliis aen de drie Fonteinen. 17.

^ Weten dat de Geweldenaren binnen tcj Inbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drie flacht-plactfen derMartela-

Op ^den; een acn de H. Maria der �r,geletf ^loxandrinfchen weo ; d? ander bvnbsp;� ^gt;eus j �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

''*0 Horgo. Kochtans was

icQ*^***^ de derde by Salvator acn den To toj ^orgo. Nochtans was dele de be-~nbsp;tilt. j ' de Heilige Taulus met lijn roem-ftl,-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de l�llde ingewijd hebbende , die mif

gefto �'rfte lijn bloed voor C H RI S T � S atjjj �^d; foo dat fy naderhand diende voosnbsp;de duifenden Heilige Martelaren, gelijk innbsp;Kerk gefeit is. In �t jaer 1600,nbsp;lejj , V gooirdcelt in'gevacr te ftaen van te vaUnbsp;gt; OtiuJvQjj dat ly maer lomp gemackt was tnbsp;H 6nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diet;

l8o A FBEELDING VAN

�ticrhalvcn de Cardinacl Fietra Aldobrandinf � Abt zijnde van defe heilige gedachtenillcn, wilei�nbsp;die nieuw uit de grond met fchoone bouw-konl�nbsp;hcrftellen; en eene der Negen Kerken met gr��'nbsp;tenyvcr befbeht zijnde, om alle verwarring voof

te komen , die uit den naeuwen tocgank�pruit�� mogt, opende hy dacr voor een grootc plaets,nbsp;deed uit de naefte Kerk der Santen Vincentiusnbsp;^naftafius een kolom van foodanigen hoogt�nbsp;brengen, datXy den Heiligen PauTus daera��

ftellende en bindende, lijn hooft even boven�* fclfde uit ftak, op dat hy de Ilag te fekerdcr van �*nbsp;Scherp-rechter mogt ontfangen gt; en dicrhalv�*nbsp;wierd fy geftelt voor de eerfte Fontein bequarn�'nbsp;lijk foo verre van den eerften Iprong als lijn ho�/^nbsp;gedaen mogt hebben. En dus leeft men dacrnbsp;marnier uitgehouwen.

Petrus Diac. Card. Aldobrandinus S.R. E-mcrarius Locum S. Pauli Apoftoli niartyri�,� amp; trium Fontium , qui ex tune praicilinbsp;laltuemanarunt. miraculo inllgnem, vetuft�nbsp;deformatum, arde extrufla magnificentius r

ftituit amp; ornauit. An. Sal. M Dl C. CleliiC�� Papa: VIII. patrui fui Pontif. an VUL

Petrus Tgt;iaconus Cardinael Aldobretndi� ligen R( otn 'chen Steels Kameraer.heeft defenbsp;beroemt door ��t mtsrtelaer 'chap des Heiligen .nbsp;fieb Paulm, en de drie Sprynk-aderenJ*b^

*tNlEUwRoMBT�.

lt;iooy ouderdom vervullen, de Kerk herhouwendt ^eerlijkerherfieh, en verciert in ��tjeter onfes Heil*

de %, fijn Vaders'Broeder. fchildery van S. Bieter gckrsiiffigt is ecanbsp;icivooa en wonderlijk ftukvaa Gaido Sem � �i�nbsp;d^e Kerk aen �t Salviaens water ftaet;nbsp;aufca h�bben daT leer groots afiaten aen vcij-g�nt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�

M defe Velden iijn noch eenige foute watcrenj I �'i 'welftant der lichamen in de Somer vaanbsp;' �{e lieden gedronken w orden, welke men d alija-1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^�ige noemt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

ria. i8.

^ellegrimsjdicna Rfw#� komen� in (Ifi VcrC �e-noeg te wandelen hebbende mesnbsp;\ j, quot;�^h�ide kerken te befoeken , welke van de

den bedienen aen de omliggende Land-lie-de Negen kerkenen wierd en van wegen de menig-^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;��Vptt. ^ashet

i82 Afbeelding van

aoodigdat de kerk groot genoeg wierd Hier wort brood uitgedeelt op den daCquot;nbsp;Boodfcbaps, en den cerften Sondach vannbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'V

het Gefelfchap der Confalonen, aen welke kerk vervoegt is, en daer zijn feer groote afl*�nbsp;En in �t jaer 1640. wierd die heerlijk herftclt donbsp;laft des Cardinaels 'Francefco Barberini- mnbsp;hierafgaende, cermen koomt aen S-Sebaft�^nbsp;riijd naen het graf van Cecilia Metellanbsp;y/m' Grajfus een leer rijk Romein; nuwor*^ .

Het Ojjen-hooft.

tilebe weg gelegen, het Oflen-hooft et welk ojF het fchoon verbroken is, ^jnnbsp;muuren daer van overig zijnde, eftcrno^^ .j,,.nbsp;giants behoud in de feer oude en feer P�� f ot

wea warca - op verherene plaetfe� g^'

leit in lijn 51. brief,des 5. Boelcs, cea dciinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dat van die zijde, waer de andere

van voorfichtigheit behaelt hebben, heitnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;achting van oneindige nalatig-

in ^j^'^r^ntrentisdeRen-kringvan Cara�fflt, �et � ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gebroken ter aerden lag,

letteren daer op gehouwen, die \ Van Paus Innocentius de 10. op denbsp;Scheernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gevoert wierd; en daer t�lamen

gelijk op fijn pla

-.vQtj ... van de Zuilenful-------------

dcs Q quot; dit gebouw was het Caftyum VretoriuTTU ftensnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Borgt vervoegt, daer des Ovck-

''CtlcQ '^?^-knechten tot lijfwacht van de Vorft �gt;flaltet?�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dutten hadden; en om dat fy geea

Kelfgrp oprocr {ouden wefen , hielden ds ten de cnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Blondus fchrijfc) de felSe bui-

^'dKrin^^� oefFenden dieindeniueftgele-

lijljp ^P''ichten met een uitnemende en wonden-^idder�^''^ daer onder, door 't werk van de�;. hou\y T^^iw in�tjacr 1645. meteenfehoonenbsp;dcti a, �^��t, gelijk oplijupIaetsgel�itlaIwoiamp;-l'^^^iaennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zuilenfullenhandelen. Ejii

Van S.SebaJliaen. ip�

was dat van Cdiftus op den Appife�'^ het benaemfte en roem-ruclitigfte ; fynbsp;fcheide namen om dat verfcheide doorluc ^nbsp;Martelaren met hacr heilige lichamen dienbsp;wijd hadden ; onder welke men denbsp;�en de V orften der Apoftelen Petrus en �nbsp;geven moet, die meer dan twee hondert /anbsp;lelfde begraven waren; foo^^atdienbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jt

�leBoekfchat,de Hooft � laetsder genoemt, niet om dat fy van eerften acn , jjanbsp;graven wierden , macr alleen by gelegentnbsp;�enigen tij t, gelijk wy nn leggennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jejl

*tNiEUw Romen.

en van S. Paalus o^ienvrc^ d�ep hehh^ quot;'cch te nemen ; en dat heimelijk gc-den pjjnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bragtcn fy die henen op ycrfchci-

Weinig flechts dVen van d�andcr Kerknbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laeftc vermaken van defe

felquot;f�^''a nbsp;nbsp;nbsp;lekerhcit geiteic ic

op jjg quot;j ��er na, als het haer wel gevallen fou, en na �t Ooftcnovertc

^'nt^eT ^ uitvoeren foudcn, ontfteldedea Groor, fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;�t verhad van S. Gregorius d*

?''�.dat,LnM*�g met donderen en blixe-1?� nbsp;nbsp;nbsp;. Romeinen de dieftegewaerwordcn-

j �P �1'iamcn aengeloopen; en die mt dc Ct� r*quot; Grieken vcrweldigt hebbende, ver,

ofpf � lt;y �lefe heilige panden in een naete floot fchien^�'' 5quot;^ri water in was , boven welke mt --

j o.raef-placts aen de Roomfche Paul�n in dc ftclinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gedient hebbende, om met de Gec*

bcwl a godtfdienften te oeffenen; en tot WHv'4 dacr noch een Paufelijke Stoel, la

Vicfj ^y^^^^- Stefhanus fittende hem�t hooft ''cndt fnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fy met fijnblocdbevlaktblij-

�^6 Afbeelding van

jaren, gelijk men in een tafclken naeft acn kan leien; naderhand de Kerk in vredenbsp;men, wierden fy door de hand vannbsp;uit die put genomen, en in haer Kerken ��'^3,nbsp;dacr men die cerft bcwacrde, foo S.Gregoriilt;�nbsp;hoewel die van Confiantims noch niet gro�/jjnbsp;�waren gemaekt; en men moet -weten, dat anbsp;tijt welken die heilige lichamen in denbsp;de put lagen, het volk in �t gemeen gelooidenbsp;fy noch in d�oudeplaetsrtonden ,daer ^q{

tinus naderhand haer dei�kerken bouwde: welfommigc willen dat haer lichamen daef

en waren, macr in de put op die begracr-p^�^^ niet te min befochten en eerden fy di^ ^nbsp;plaetfen, of fy inderdaedop de felfdog^'*

Onder�t Paulilom van S. Inrwcentius gt; � jf. wasin'tjaer 4o2.vindmendaerinccnfy^�'� �jinbsp;Heen gehouwen, dat defe Kerk vannbsp;Orfits Priefteren met den by-naem vannbsp;�.nwrie� aen den H.Martelaernbsp;toegewijd, diens lichaem vervoert wasnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jie

Sant fich voor haer vertoont had, hacr makende dit lijn believen te welen. � va:�

daer noch geenKIooller was,vanhetW^^^^j,, weinig bezijden dacr noch reekenen g^fy ^ fnbsp;den , ds ook van een anderenbsp;gebouwt, in �t jaer 440. aen S. ' . j. padnbsp;toegewijd, welkers lichaeia S- Llfc'*' �

^ nbsp;nbsp;nbsp;Romen, 187

quot;�csfl 1 ^Kk ^^oofter ten tijden van S. Leo ge-5, 'JODen , -weet mjn niet, om dat de Vader noclij ��ochniet verfclienen was. Het isnbsp;60.7, j5. Bonifacius de 4. in �t jaernbsp;^�aderfa �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aen nams

en �^.geregelde Latcraneniifche Kanoniken; dcfe{^''.i��^^'^'iaerna hadden dp Siftertienlifchenbsp;Zenin J^'^nin�tjaer 1451. wierdfy van Eu-vermaekt: macr in�t jaer i f84. daernbsp;E^tidet � ontbrekende, en in �t klootterdrei-Cn (]gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''�'len, vertrokken de Moniken daer pit;

Keefy ^ quot;�nden des Cardinaels Scifione Borgefe de ujj , Puulus de j. die in �t jaer i � i z. de felf-^^�'^siuaV^��^'^^g�oteherfteIlen; enin �teerftnbsp;�iie c-t, D^fckikt, bragt hy die tot een bequa�nbsp;gelijt, geftalte , de vlakte tot aen de ftraetnbsp;f^^^tsapnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, met daer een dubbelde vlakke

, riente de autaren toe, en dc Van defc�if'nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te komen aen d�ecn zijde

f'^Wen d j aen dePellegrims dient; en het *�foodaiV^ Heiligen Martelacr Seb^Jliaetl 'nbsp;wel-gevallen nam,nbsp;*Vcrvo.rp��^��^^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wonder - werk in �t

i88 Afbeelding

De felflc Cardinael beforgde voorts, kerk aeii de Lecd-dragende Moniken van S. ^nbsp;nardus gegeven wierd, welke die feernbsp;onderhouden. Sy is ook in het getal der jnbsp;Kerken, en heeft vijfautaren die teer veel ^ ^Jinbsp;worden met groote aflaten. Daer zijn medenbsp;bylbnderc aflaten in alle de Sondagen van ,nbsp;De koftelijkc rerciering der overblij�^...jj(nbsp;welke in de kerk bcwaert worden gt; isnbsp;uitnementheit Van een der alderdoorlucW g

fraf-fteden der Chriftenen waren, hadden e namen van Tomben, Catatomben gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fy

veel ryen van dooden d een boven d ander ven , en als in kall�n van marmcre tafele� � jjjlcBnbsp;bakken aerdefteenen de lichamen der n'nbsp;bewaerden; graf-lchriften daer in graverennbsp;reedfthappen der martelary, palmtakken gt;nbsp;fen, beelden van Christus , en lijnnbsp;Confiantinus die gebruikte; men deed daernbsp;leerde, en doopte daer. En de Paufen �nbsp;Cardinalen verfamclden daer inde 1'quot;'*^�' ^jocn-rollingen om hacr Paufeiijkc dienften tnbsp;Naderhand de vervolgingen opgehouden,nbsp;volk niet na defe heilige plaetfen tenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lpg vcl'

dele zijde foo wijd liepen, dat men -gj den daer van Ibu mogen noemennbsp;handelt Antonius Bojius in fi;n Ro^nbsp;4'Aerde. En dit wares oek beroemde p

*tNiEuw Romen. i8p

begevende na de Caffurellet, Eet pel VJ^ � verheven placts een ouden Tem-*naernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitgebakke fteenen gcmackt,

*�gt;ere klV ''vandciry van uitgehouwen niar-^^art '^�Qen , rniffehien uit den Tempel van Varg^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, in welken hondert foodanigc

��OdatjT' ^^;ucacu nu/....,------

^ nbsp;nbsp;nbsp;plaets na �t Ma'rte�

''^i^'den- nbsp;nbsp;nbsp;daer met vele andere begraven

^'inde ^ nbsp;nbsp;nbsp;den voorfe. S.Urbanus toegewijd

, *iikcne nbsp;nbsp;nbsp;lankheit van tijt onder d�

' nbsp;nbsp;nbsp;begraven,is fy ten laeften onder

'r-j. mvau Urbanus de 8. inhetjaer 1654,

�gt;^ � daer onder is een Kapelleken dacr ,^nus delifjjjj in onderwees, en doopte j

p'^stcictt; en met oude, en heilige r^'fden quot; �Pg^pronkt , en van alle nood�ke*nbsp;jP'^ftdao-Jnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicrhalven doet men op de

Aeti cj5*^ ^��^ntom wonen, f'^orty yp^ten vaneen CHRrsTUS boven de

1^0 Afbeelding vaN .

?En in het geen dacr rontom fiet men eenige fchoonc gewoonten van nnbsp;Kerk.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aj

In de middelfte Kolom, of des f�lfs daer �t Wy-water-vat op ftaet, zijn Griekfc�^nbsp;teren, welke beteekenen

Dewijl by de Grieken Succhus en 'Dtonifi'*� waren; en dicrhalven S. Urbanus in die fnbsp;van Bacchus geeert zijnde ,ftelt iemandnbsp;tijt-befchrijving van hem ; Pro Bacchonbsp;pk, hy is begonnen voor Bacchusnbsp;Worden.

^it; nbsp;nbsp;nbsp;�

Defora Elpidia inlxfi genitalis tori, ^ Femina fingulari p�dicitia, rari exemph'nbsp;Femina, que bene bibendo maritalinbsp;-.. c culta eft difciplina,que vixit annos 30�'nbsp;menfes xj.dies vj.quielcit inpacc- ..nbsp;qui fecit marito fuo Heterio annos ZVWJ'nbsp;conpari merenti fecit.

�tWelk men door de misflagen envrefflde^^^ lingen afeemen kan van de bottenbsp;ren; en men mag uit die manieren van .^tenbsp;noch fien dat ly Chriftens was, en haer ^ jfH,nbsp;ftaet in �t einde van die ftcen met opene n

^ fNlEUwRoMEN. Ipi

gciiijg? �indelingen der Martelaren gewag Volofji fen plaets op d'Appifche weg ,

, en volgens andere drie SUi, jj Kjgt;men gelegen, in �t latijn Fa-DronijpJ' Dorp, dacr de boeren rontom dcnbsp;TenipH '*^��nden; in �t voorfte des felfs was eennbsp;?? 't VQ J�^pijn. door welkers poort mennbsp;'i'ien Va Dorp ging, gelijk men in hetnbsp;fi�ts ^ Cecilia leen:, oy Antonius Bo-�Cteverhaelt. Men vind nochan-Seeigjjjt gt; ofwel autaren in die plaets toe-a*� en ^Murnus, Juno, Venus, Miner-**e bed,;- valfche Goden der Heidenen innbsp;Sophia acugeteekent in �tnbsp;''i'id iijp^^T.Sefchreven boek van S. Cecilia. �knbsp;^ietsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.aeft aen dat voorfz. Dorp een

jK^enva^oeleit injg i j. aentcikeningh op het quot;^er de Cl :nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gemaekt, voor een plaets

1�^'^tenpe ft- ��quot;geriichtct wierden: niaerna V PUcf j-io dat Velt gedaen, vind mennbsp;ovej ^ , �cer met dit voornoemde Ichrij-als de gelegentheit der Caf*^nbsp;n'^^�nt V Y� S-Urbanus: nademael men daernbsp;es en vervalle ovcrblijf-Watenbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op-wel*-

*^'oe will- j 1 van welkers menigte fora-d'� S^fcit�d poort der Stad van 5. Sebafti' Y**- Diev �nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pontinaclfche is geheeten gewor-

ip2 Afbeelding van

in dcfc holle pkets, welke wy de C^farelM noemen. En ik geloof datnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;� je

kuurs water is, na het welke op den Kooplieden quamen geloopen, en hennbsp;laurier-tak in 't voorCide water ingedoop^nbsp;lproeiende,gtloofilcn fy bevrijd tenbsp;de meineedigheden in't bedrijven van hacr 'nbsp;handel begaen; of fy hoopten voor het t�nbsp;mende noch meerder winften te doen;nbsp;delen by-geloovigcn dienft uit te roeien gt;'nbsp;volk van die plaets af te keeren, meent n]nbsp;de Paulen vollen aflaet in S'. Sehafiiete�nbsp;d.igcn van Mei vergunt hebben, en dat delenbsp;dienft ingevoert is van dat de ambachts op'nbsp;lamentlijknade voorl�ideKcrkgaen nietnbsp;offeren van waflc kacrfi�n, en van filyft �nbsp;langen langs de ftraten vreugde hedrijven ,nbsp;de manier als fMob Volatermus in ff jff ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Fan de H. Maria der Jiappen. 21 �

IN dcfc plaets was ten tijden der Tempel van Mars door hondertnbsp;onderfteunt; en als �erna J?ewr�nbsp;vianden nuamen, om van eenig verdrag tnbsp;l�n , op dat ly niet binnen de ftadnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjel

njg Tempel met palm-takkcn; quot;wacrdoor ��uhe^ft r ^ fy ookna de palmen genoemtwierd;nbsp;trus V den naem van dele woorden die S. Pe-CHRISTUS :^rak, te weten; D�~

Vetfclj �*? dat van dcfe rechte en eigene placts des ttiopt 'luff�s� onfes Heeren de geheugenis nieuw

S. pj, der Leed - dragende barrevoetfche van hetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Snatius Floriams genoemt, van

jRZir(^o in der Mark , de felfde van het jjp ^ teverfoeken; en hy verkreeg die innbsp;en behalven de Kerk verbetert tenbsp;dcrvo �^'*de % daer in �t midden den indruknbsp;daer r onfes Heeren gehaelt van die fteennbsp;^aett is j waren ingedrukt, en welke be-�n o^�jdevoorgaendeKcrkvan S.Sebafiiaen,nbsp;hcht ftiernbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'quot;

*�'dcre (1�^� ^�^hilderen, foo als die eerft boven dc , S.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1 de voor-gevel ftonden.

j''�^l, oel '^*^ gevankenis door Neroos a � gt; �l? v'1 �Pdie heilige plaets fal gefcit wor-,�^haerh �'.S^doopt hebbende, deden fy doornbsp;hem daer uit gaen. Aen dcfe plaet*nbsp;( ^'^^'^octedc hy onfen Heere , overnbsp;g,^'�^^�ordigheit verwondert hy fei;

bedacht, dat Iiy hem ook noch foodanig^'� voorfcit had, als hy hemdebeftieringnbsp;Gemcinte gaf, dierhalven hy Itch omkec^^^^nbsp;weder fijnen gang na Romen f�ttede, en denbsp;re in �t verdwijnen liet dacr het tecken .jtnbsp;voetfolen in een kei, daer de weg mede gelnbsp;was; en hier van heeft dei� Kerk dennbsp;genomen vande voetft^pen ; en boven eieg�

Se poort ftont dele verlchijning gefthildeet-foo waerdigen gedachtenis foumilfchienV ^ ren gegaenliebbcn, ten ware Regmddt*�^nbsp;Engellman Cardinael gemaekt van

ter neer geworpen. ........ .... j i.

hy binnen Romen quam onder nbsp;nbsp;nbsp;-tjaet

de Cardinalen hem te gemoet trokken m

rtseen

Wat nader aen Romen loopt �er beekje van Prudentim, en vannbsp;Tnons beekje genoemt; �tisvankortelwi �nbsp;Ipruitende boven de Cafarellai en 1�.� ^ JC'nbsp;fchc weg vermeerdert zijnde, in een pl''e j^gj.nbsp;quMuccio gel�it, loopt het daernbsp;Defe ruime vlakte heeft den naem van

c/ff. waer eenverlamclingisvanberg-y^^j.pjr-

lige wateren, die een weinig van

ronde Kapel, in�tmidden van deftraetge^^ foo dat die heilige plaetfen zijn, d�eenin ton o ^nbsp;flake , daer Retrm C H RI S T U Mnbsp;tede, die huiden noch verheven ftaet, en onbsp;in eenlankworpige,daer C H RIST ^ i�57'nbsp;�Iween; en defe is van �t onwedcr in �t j^etnbsp;En hier was iOtrrlde 5

- �tNfiEUw Romen, ipf

Jioe�jt'' !� verkeerdelijk ^rquatacci� cc-jonoM-��^��^�Md'Accio , naden '?� -dtis van BerccintM de Moeder dernbsp;dcre knbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In defe plaets komen �t vee cn an-

bfij ^�teti die fchruft zijn,ofandere fiekten heb-de^kquot;igcnefen: �t is beroemt by de Schrijvers, tiax(gnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;der ffefcidc Godin uit Brigien

gfvoert was, het felfdc van een van haer ecunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gewaflehen wierd; en voorts op .

bragf.o'J? geftelt, van twee koeien getrokken , StgJ J rnet groot juuchen des volks in denbsp;dat jae r^ gewoonte onderhielden vannbsp;volle ftatic na de Tclfcie plaets tcnbsp;die ij,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van de Priefters gewallcn te w'orden,

gt; en heiligdommen brengen� i om in deftzUepUJfennbsp;L ^^rtsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eerbiedig die tc

leen rempciacn jjiane waervan Cicero l�it. Wie weet niet dfit inbsp;defe tijden den grootften enheiligften TetnWnbsp;Diane op den ber^h Celitcs gebouwt heeft-maekten Diane ibo groeten lief-hebftet va*�nbsp;baerheit, dat fy haerfeiden , om de 1*^1%et)nbsp;waren , met andere maegden door de boften^ . renbsp;beemden te dwalen: en aen �t inkomen (,ernbsp;kerk liet men in marmer uitgehonwen, jnbsp;te paerde.met een hond en een landman voornbsp;Defe kerk had een Gcfelfchap in, tot opnbsp;1044. waer in een Opper-Prieftcr was , eOnbsp;mige Joannes , andere Gratianus nocHi' �nbsp;die naderhand tot Paus verkoren wierd. , j^efnbsp;Adrianfis de l. yermaektc defe kerk, ldnbsp;772. Sy had eenige verbeteringen van de�nbsp;dinael Alejfandro Crivelli uit Milanen gt; ^^00.nbsp;den Cardinael Girolamo Albano uit Btt�

In de Kapel die voor de Latinichc men in een marmer dat daer het Vat

daer S.Jan in gelet wierd, nbsp;nbsp;nbsp;en

den oly, die ly hier in foden, en van de haire � Van 't bloed, dat ly hem eerft fonder aeni'Onbsp;taftende uit fijn vel trokken. De regelen 10nbsp;tin daer te leien, luiden in onl� tael.

Ver Martelaren krem heeft hier den Held bevet/t^�� Jeannes, die het woerd des Vaders heeft lefit�� -^.^(htt*nbsp;Vien '� -woedend volkomesJloh, in tang om �t leven

Romen. 197

heuvel Celhlus geheeten, liuinbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van den anderen gvootcren , C#-

^ fteWe lt;rie onder de by-kloQa Cardinalcn; en van ouds was fy een KatiQ jofi�ren. Nu is fy �t Kapittel en denbsp;psn_ van S. Jm te Lutemen onderwor-^loo�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veel heilige overblijffclen , en de

^an S. Cefareiis. 12,

nactn ojc -^nafiajitet aendefc kerk den by-Oin dat L nbsp;nbsp;nbsp;^los Heiligen Paleis, en des Keil�rsi;

��it die fo �� Marliftnfis wel afnemen, ^*leis dac�^quot;��^o naem gekregen heeft va�nbsp;prachtigften Cxre,-� Men liet noch aen de voet des

ipS Afbeelding vaft

�water-Ieiding diedoor de Capeenfche bragt voornaacls het water in dcfelvige-de Antoniacnfclie bad-ftoven ftelde hvnbsp;heerlijk Paleis,waer van geen overblijfl�l�*' l*-**nbsp;jneer te lien 2ij n.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i � � k als

verlaten, raacr Clemens de S. heefi die lood� J rermaekt en verciert, dat het nu eenfchoone snbsp;is, en den Diaken Silvefiro AldobrmdiM ? wnbsp;ier-neef Cardinael gemaekt hebbende, �fnbsp;hem defen by-naem, die daerom de Catd'nbsp;Cefnreo wierd genoemt; de Priefters desnbsp;tinfchen Gcfellchaps Somafchi genoemt)nbsp;die in. De Feeftdach van defc kerk is opnbsp;ftcn November: het Lichacm vande/�nto

Van S. Sixtus. 24.-

De ftraet op welke dele en devolgc��^�j^y jj gebouwt ftacn, was fccr beroemtnbsp;Romeinen. Van deTucht-meefter.i^/�/�'^^ qh^-ditis wierd iy de Appifche gefeit, die vannbsp;fi/mtinus eer-boog de fclfde oeftracte tot anbsp;en andere ftrekten dien voortsnbsp;Brundufmm in Calabrien, de bergen ^jdce'nbsp;de, en de dalen verhoogende om die te j jcnnbsp;lijker voor de rcii�rs'te maken: d.rcrnbsp;ydcr mijl een pylaer opgericht, innbsp;getal der afgeleide wegen kon leien; ennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^csTeij. I '�'rrrd gefticht op�t vervallen puin ?^�^*Henbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mars, die noch in dele 'weg van

t VqIJj fj^L ^ ^rich-put, �t welk een water was, daer r^efe Yjj?, ging wafi�n , geeert wierd , en vannbsp;Uaem_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d�omliggende plaets haren

de� groo^a^ Cicero feide. Van Romen langs ^arsij -^Ppifihen roeg na de Tempel vannbsp;'^oet L ^'^^^erlijk vuil, foo dat men daer nietnbsp;^Mten �^�^0�ten i daer z,ijn Hoven, enfeerveelnbsp;menigte vanvatertotaendenbsp;i� ^'^tusnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sy wierd toegeeigent aen

^^lgt;afl'� ^*rircn de Capeenfche Poort, nu van g�:noemt; en hy had tot mede-ge--^siah' ^^rrelaerfchap de Santen Telicijpmusnbsp;^'^artti; ftjn Diakenen: en boven die S.^ar-Sudcr-d;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.InnocentiMS.,enStephanas

Ecnipjj ^�rrun: �t welk volgde by den anderen Vu s. quot;'y r^un Mars gefeit hebben ; waernbsp;dec.) n,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjgj lijn gebeden een deel ter neer

V� ru daer'? ^-Dominicus, die daer in woon^ V P^uets V quot;^^^jUiudenin opwekte. Indeesfclf-^unnennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;du voornoemde Sant al de

300 Afbeelding vaN

�waer fy woonden tot op den ti jt ran Pius de waet fy naderliand over gebragt wicrdennbsp;�Cloofter dat van Momemagnanufolinbsp;onder den naem van S. Sixtus, en van S.nbsp;nicus : en met de Nonnen wicrd daer noch onbsp;gebragt een beeld van de Lieve Vrouw 1 ^ jjjnbsp;fj fcggen van S.Lucasgefcbildcrt te welc�: Vnbsp;beeld met een ommegank van S. Dorniuf^^

In defe Kerk van S. Sixtus �ijn de Je �fan hem S. Sixtus Paus en Martelaer, en vnbsp;S. S. Felix, Sefhirinus, Antersss, Luciusgt;nbsp;cimus Paul�n, en Martelaren; en van de Sanbsp;Siterus, Calocertu, Parthenius, Luciusgt; en Jnbsp;hm, Biflchoppen, en Martelaren.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tpf.

Defe Kerk wierd eerft gefticht van {rouw Tigride gcnoemt, en daerom had ni^. ^nbsp;naem van Tigride. Sy wierd vernieuwt in lt; .nbsp;1100. van Paus Imoceutiusde^. En ondetnbsp;Isis de z. vermackte de Cardinael Piettenbsp;de felfde ; d.aer na is fy van Filippo de Carnbsp;Foncompagno verciert, cn nu isdatgebou*nbsp;lijk voltoit. En �t is daer Hoogtijt op woonnbsp;na de derde Sondach inde Vaften.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___^

Van de S.S. Nevens en lem. 2 � �

� tot welkers dienft daer ecn deci % bewnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'water na toe geleid wierd: nu zijn

oven van Caracalla.

Vaerde'^^'��^�- Cfiracnlla die Antoninus acn-Krijgj,^^^ om dat hy uit Vrankrijk feker flag van ttoe^t ^^^�gen mede - bragt, foodanig ge-terde v� tot acn de hielen quamen , cn ver-^ �tl van de ftlfde aen�t Roomfehe volk.

Cn ij .-^etcaj en Archileus, was een oude kerk, naeir'^g^bouwt; maer foo haeft als de Cardi-

�Uaelttp^f***'-^.� ^tfenby-naenigekregenhad, ver. keel fc}, �^te foodanig, gelijk rnen fiet dat dienbsp;i^^^erTfT-nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^97- verkreeg hy van

haiug^' �- dat fy met een onamegank de he-daerij]'^te Santen, envan :ElaviuJ3omitiU/t ^ertjjj^jgten brengen, en by fuiken gelegentheitnbsp;gaf de f j y defe kerk nieuw uit de grond, ennbsp;t�ielitj �^o�taer �ver aen de Paters van lijn Verfa-

vermakende, fy van een grootcr � ^quot;��^tPaus Sixtus de 4- dienbsp;.windel � tunbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n�t Heilig jaer van 147 f.

202 Afbeelding VAN ^

oude Kerken was, van voor �t Hoog Autaer den in �t ruim twee geftoelten te ftellcn, omnbsp;Eva^elic en den Epiftel daer op te lefen , ^

Mille gcfongen wierd; en lbo de Pausd^^^^^j genwoordig geweefthad, was�er een Car�nbsp;gewoon de Predicatie te doen.

van dele Heilige Lichamen, dat van de j., S. Adriaen tot in dele gedaen wierd, in *nbsp;l�idejaer van 15quot;97. op den li. Mei, wann^^^nbsp;de Heilige Kerk haer jaerlijkfche gedachtenn.h^^nbsp;houden wort. In �t uitkomen van S.nbsp;draeiden ly door �t Raven vlecfch-huis, S ],etnbsp;de door de Kerk van ^efus klommen fy^r^^nnbsp;Kapitaal, en van daer wierden ly ontamp;ngnbsp;drie leer oude Zege-bogen, yoormaels ^P� ^,nbsp;aen de Keifcren Severus, Titus, en Canflt*^^nbsp;die alle afkoomftig waren met de S.nbsp;uit het alder-dooriuchtigfte Huis der ^ denbsp;Dierhalven begon het Roomlche volk

weder vervoegt met denaeftevan den Woonldach , die na den derden Sondatnbsp;Vallen koomt.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ds

Cl^^^''�fi��f�*^o Fomuruncio . die ook noch in de gefrk^u^*�� Van S.'pieter eenl�cr wondeilijkftuknbsp;\vej.]^* keeft; en �t hoog uit-gebeeld loof-hy I? quot;/� Kapel is van hem; en inlgclijks heeftnbsp;aeri j � I-ieve Vrouw der Trappen her eerftc ftuknbsp;^�edmkerhandgemackt.

terd^ quot;r vorlt;fcr, loopt het Marranifch wa-Vcldg '^��^hoverde vi^cg gt; omdat het uit feketc �irforonk neemt, welke fy feggen acanbsp;ofvnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hebben; en huiSen dient-

de Hoven ofvoorde molens. fptooj^^S^.ioovendatdic beekje uit een kafteelnbsp;,tct wnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genoemt, en dat van die naengt;

�ijn. yan Munm* fou voort-gekomca Uit hej ^^jge andere meenen dat dit een vlietnbsp;dit de tP^^^li''vateris,en Marlimtis denkt datnbsp;andere t�^^^aenfehe beek Tou konnen wefen, eanbsp;De(^ Watej. Crahra.

Ufijgs n ''^liggende plaetfen vierden van dc ^^uhteavan Baduln door fijn toe-nacmnbsp;onder �t gebied van fufimiamnbsp;verbrand.

larandwas lbo groot dat Fomponius 2,. boek van �tKort begrijp fijnernbsp;**1 ieggL ^S'^nhiedenil��ngefchrevenhceft.Niet

gekomen. m/ier ^^^01} ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;brand drie geheele Wykken,te

den nbsp;nbsp;nbsp;Voort,degemeeneVifch-put,

jj� fiodmig 'verteert, dat fy noch den,nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^derhand fiuden kannen herjielt Kor~

Van S.Balbma. 26.

wierdvan S. Gregorius ingewijd, en by-naem eens Cardinaels, en daer is de ,WeV'nbsp;opDrjnfdach na den tweeden Sondach ^nbsp;ften. In welken dach het Kapittel vannbsp;daerMifl� koointdoen; en alle dagen zijO j,nbsp;leven jaren aflaet, en men heeft daer de licW ^ .jpnbsp;Tan jquot;. Bulbina , van 5. ^uirinus � en vaDnbsp;andere Santen.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a llend^'

Arsaftafius dele kerk buiten Bomen '��jvibu hebben fommige gedacht, dat het een van n* , jjnbsp;�welen, welke S.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftichtede. N^defn^^^^p,

j � nbsp;nbsp;nbsp;� Vnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;van de

de Z. m t jaer 1464. en in t jaer i f99' nbsp;nbsp;nbsp;,:jn

dinacl Fompeo Arigone, die de felfde were' naem had; eindelijk onder �t beforgen dernbsp;liiiten van Augufiinus geweeft hebbende,nbsp;nigde Fins de 6^, del�lrae met het Kap'^

S. Fieter of den Vutikuen. nbsp;nbsp;nbsp;. pP F�'

Debegraef-plaetsvan Baihints jt.-lecrde men op de ArdeatinPchc -weg , gelijh denbsp;Ugonius fchrijft. In defc kerk bloeidenbsp;Jt^orus Ferfom Eerfte van die plaetsnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jd

Ugonius fchrijft. In defc kerk bloeide phorus Ferfonu Eerfte van die plaets ,nbsp;der gemaekt van de Vatikaenfche Boe-�t per 1484. En hier ontrent was innbsp;de Tempel van Silvmus.

c.j.. .

5. Gregorius Paus, eer-naem, hier ontrent wonende in daetnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nieuroe Celle genoemt, fond var�

�c � �weg aen S. Gregorius een fchootel in. ina);j�p^.�ekookte kruiden , foo groot was denbsp;God^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftreng leven van defen dienaer

�fofo Abdien geweeft is in �t Roomfche denbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoogften Pausj enindef�lf-

(in�tjj^'* Griekfche Monikcn , onder welke korea^-^7i. als uidriams de i. tot Paus vcr-kyhetjj , ). een zijnde Pieter genoemt, fondnbsp;^an j. p. � �ijn Gefand met den Opper-priefternbsp;Eeen vana �P Vatikaen , die toen nochnbsp;Aetk.y Gardinalen was, na de Niccenfchenbsp;gt; nni de tegenftanders dernbsp;verdoemen. Ten laetften denbsp;*�e Kerk'^^*� ^wer Icheuriii gen enketterien vannbsp;^^die tornen afwijkkende , na dat deicnbsp;kpi; n beftiering der Paufen geftaeanbsp;in 5nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ *�nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de die aen te leg-

dier vrrini-.. I Hier is de Rok van S. Suha, '- kracht uit koomt om veel liektennbsp;� kn men fct daer het oude graf vannbsp;maraier

2o6 Afbeelding vaK

Van S. Trijca. 2 S.

feit, viea fy voorfoonhicliienvaP Koning van Tofkmen. DeHeidenenV^nbsp;dat de Tmnen en Sntirs Goden der bolnbsp;beemden waren; en dat diethalvennbsp;tinfehen berg, om vol van boomedt^^j^ppinfenbsp;Verblijf.plaetsder felfderwas; en dat de jpnbsp;Numa, Fomfilius begeerig om te 'W'Cte ,nbsp;de lucht de blixemen en donderennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bt'

welke weiesfe bap ^ �Je �0na^ ^

^ ��^Hieuw Romes. 207

ligg .. dronkig gemaekr hebbende met krach~ �''atennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die Ijy m haer af-wefea daer met vee|

toe B^^^andden H. Apoftel Petrus d�eerftemael ^e by gekomen, Itichte hy defe plaets, wel-dennbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igt;mus Bad-ftovenis, en ontrent:

s'- nbsp;nbsp;nbsp;gt;45^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;///

'tlSIlEU ROMEN.

WW

BL AD-WYSER

Gedenk - waerdige Sakeiij.

B L A D-W IJ SER,

317

B L A D-W Y S E R.

Blad-wyser.

* 5 nbsp;nbsp;nbsp;7�4^

B L A D-\V Y S E R..

vaa

B L A D-\V IJ S E R.

Hei-

B L A D-\V y S E R.

Hut-

B L A D-W Y S E R.

I.

B L A D-W IJ S E R.

S.A-

B L A D-W IJ SBB..

B L A D-W IJ S E R.

B L A D-W IJ S E R-

dert

Blad-wyser..

B L A D-W Y s E R.

B L A D-W IJ S E R.

B L A D-W Y s E R..

Koningen, Abagaro, 146. Aikus Mattius, 1^5.

L.

N.

O.

B L A D-W Y S E R.

B L A D-\V IJ S E R.

Blad-wijser..

740.. Stephauuj j. 234. Tlieodorusj. 636.673

Vidlor

Blad-wyser..

Romen,

B L A D-W IJ S E R.

P.Vhr.

D. Virginio Oifino. Victoria TolU,

D. Vittorio Accorenfe.

einde,

Romen.

Tgt;I

2 Afbeelding van

isr�'

*tNiEuw Romen. S

AN'NO DOMINI M.DC.XIV.PONTlF.X.,

*tK^.

'tKafieel des H. Engels.

Het

*tNiEuw Romen, f

Urba-

Afbeelding van

dse

�tNiEuw Romen. 7

Van

Van de Vatikaenfche Hooft-kerk.

�tNiBUw Romen. p

10 Afbeelding van

Maex na veel eeuwen, dat van ouderdom drei -

�tNiEUw Romen,

12 Afbeelding van

Kerk

�tNiEUW Romen. 13

mael

i4 Afbeelding van

Van �/ Hoog Autaer der Heilige Apojlelen

*tNiEuw Romen, if

i6 Afbeelding van

rnaef

*cNieuw Romen: 17

Par-

i8 Afbeelding van

�tNiEUw Romen. 19

S. Andreae Caput quod Pius 11, ex Achajain Vaticanuna afportandumnbsp;curavit.

Urbanus VIII. novis hie ornamenris decoratum Sacrifque Statux 6c Sa-cell! honoribus colivoluit.

20 Afbeelding van