Wolters-Noordhoff

Geachte mevrouw of mijnheer Hogervorst,

Hartelijk dank voor uw brief van 14 september j.1., waarin u nadere bijzonderheden vraagt over een in uw bezit zijnde Bosatlas van 1878.

Zonder een grondige vergelijking van uw atlas met uitgaven uit dezelfde periode, is het lastig exact vast te stellen om welke editie het hier gaat.

Afgaande op het door u genoemde jaartal, zou het moeten gaan om een gewijzigde bijdruk van de eerste editie.

De verschillen tussen de begrippen bijdruk en nieuwe druk zijn, omdat uitgevers hiermee nog wel eens slordig omspringen, lastig uit te leggen.

Bij de Bosatlassen spreekt men van een nieuwe editie, wanneer het totale concept van de atlas grondig is herzien. Dit is de lijst waarna u verwijst.nbsp;Omdat een editie gemiddeld een aantal jaren meegaat, wordt echter niet innbsp;een keer de gehele oplage gedrukt, maar jaarlijks de benodigde hoeveelheid.nbsp;Dit biedt de mogelijkheid in een bijdruk kleine wijzigingen door te voeren,nbsp;waardoor het mogelijk is dat er verschillen bestaan tussen twee exemplarennbsp;van dezelfde editie. Men spreekt dan van een gewijzigde bijdruk.

Hoewel u dus niet over de allereerste druk van de atlas beschikt, is ook een bijdruk van de eerste editie uiteraard een waardevol bezit.

Met vriendelijke groeten,

Lid van de Groep Educatieve Uitgeverij GEU

Lid van de Koninklijke Nederlandse Uitgevers Bond KNUB.

'¦w ¦

' nbsp;nbsp;nbsp;hu.nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

^ fu-jh nbsp;nbsp;nbsp;4^ /v^ J

. nbsp;nbsp;nbsp;^^^4.^TVv'v« ^ ^nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

/'VX^y-''^. iu^ ^3 9'9'

B E E I C H T.

„De behoefte aan duidelijke atlassen, die niet met namen zijn overladen, doet zich steeds meer gevoelen, nu men het over de methode, die bij het onderwijs in de aardrijkskunde moet worden gevolgd, en het doel, ’t welk metnbsp;dat onderwijs moet worden beoogd, vrijwel eens is geworden. Bij de groote massa stof, die met den dag nognbsp;toeneemt, wordt beperking tot het noodige steeds meer een vereischte. Zal echter dat noodige door den leerlingnbsp;gemakkelijk worden opgenomen, dan moet het formaat der kaarten zoo groot mogelijk zijn, terwijl het oog nietnbsp;door onnoodige kleuren en namen moet worden afgeleid. Daarbij moeten de kaarten echter meer geven dan denbsp;oro-hydrographische gesteldheid der landen, de grenzen, de verdeeling en de plaatsen; ze moeten, met hetnbsp;leerboek, het land en zijne bewoners leeren begrijpen in den waren zin des woords; ze moeten den leerlingnbsp;opwekken tot nadenken over de betrekking tusschen Land en Volk.

Die eischen stonden mij voor den geest, toen ik mij op verzoek van den Uitgever aan het werk zette, om een’ Schoolatlas ten gebrnike bij mijn Leerboek en mijn Beknopt Leerboek der Aardrijkskunde te vervaardigen.nbsp;Aan die onderneming waren voor den Uitgever en den Ondergeteekende beiden geene geringe moeilijkhedennbsp;verbonden. Groot formaat, nette uitvoering en geringe prijs moesten samengaan, iets, wat in den tegenwoor-digen tijd niet zoo gemakkelijk te verkrijgen is. Eene goede kenze uit het vele, waarbij alleen het noodige werdnbsp;gegeven, zonder dat aan banden wordt gelegd de zelfwerkzaamheid des leerlings, waarbij hij meer kan vindennbsp;dan de kaart hem geeft, — dat was het vraagstuk, ’t welk door mij moest worden opgelost. In hoeverre wij innbsp;een en ander zijn geslaagd, laten we ter beoordeeling over aan hen, die dezen Schoolatlas zullen willen gebruiken.nbsp;Ik hoop, dat ze mij hunne op- en aanmerkingen niet zullen onthouden.”

Met dit bericht verscheen de eerste aflevering. Nu ’t geheel gereed is, wensch ik er nog een woord aan toe te voegen. Het aanvankelijke voornemen, om slechts ééne kleur te gebruiken, heb ik laten varen, omdat denbsp;zuinigheid de wijsheid bleek te bedriegen. Het hoog- en laagland moei worden aangegeven, en de grenzen dernbsp;landen komen met eene lichtblauwe tint niet uit. Ongelukkig waren echter reeds eenige kaarten afgedrukt,nbsp;zoodat daaraan niet meer viel te veranderen.

Een schoolatlas der geheele aarde moet zoodanig zijn, dat hij een tweeden of derden atlas onnoodig maakt. Daarom stelde ik den geachten Uitgever voor, twee bladen meer te geven dan aanvankelijk beloofd was, n.l.nbsp;eene tweede kaart van Nederland (voor de hoogte en de geologische gesteldheid des bodems en voor den landbouw)nbsp;en eene kaart van Nederlandsch Oost-Indië. Hij stemde daarin welwillend toe, zoodat het aantal kaarten nu totnbsp;29 is aangegroeid.

Ik kan niet nalaten, hier mijn’ dank te betuigen aan Prof. Veth, voorzitter van ons Aardrijkskundig Genootschap, die de goedheid had, mij aanwijzing te doen van verscheiden kaarten, die konden dienen om ernbsp;onze over ’t geheel nog zoo gebrekkige kaarten van Insulinde naar te verbeteren. Ofschoon de tijd niet toelietnbsp;ze alle te raadplegen, hoop ik er toch in geslaagd te zijn, iets beters te leveren dan de bestaande overzichtskaarten van onze Oost geven. Ik heb gebruik gemaakt van de nieuwste kaart van Oost-Indië in Stielers Handatlas,nbsp;verbeterd naar de volgende kaartwerken: Atlas van Nederlandsch Indië van Melvill van Carnbée en Uersteeg;nbsp;Maleische Atlas van Versteeg; Schetskaart van het rijk Atjeh en van de aangrenzende landstreken van Sumatranbsp;(van het Topogr. bureau te Batavia, Nov. ’76); die südlichen Batta-Lander (Petermann’s Mittheilungen ’76); denbsp;kaart in Schouw Santvoort’s: „Plan van een onderzoekingstocht in Midden-Sumatra;” voor de ligging van hetnbsp;Ombilien-kolenveld de kaarten van den ingenieur Verbeek (Jaarboek v. h. Mijnwezen ’75); de kaart van Java innbsp;prof. Veth’s werk over Java; de kaart van het oostelijk gedeelte van Borneo (Tijdschr. v. h. Aardrijkskundignbsp;Genootschap II); het eiland Elores (Tijdschr. v. h. Aardrijksk. Genootsch. I); de Maleische kaart van de Am-bonsche eilanden (Tijdschr. v. h. Aardrijksk. Genootsch. I); de Kei- of Evar-eilanden (Tijdschr. v. h. Aardrijksk.nbsp;Genootsch. II); Specialkarte der nördlichen Molukken (Petermann’s M^ittheilungen ’73). De Aroe eilanden hebnbsp;ik zoo gelaten, als ze voorkomen in den Atlas van Nederlkndsch Indië. Van de resultaten der ontdekkingen innbsp;de binnenlanden van Sumatra kon geen gebruik meer worden gemaakt. Stanley’s kaart van het Kongo-gebiednbsp;kon evenmin worden geraadpleegd.

Januari 1878.

LIJST DER KAARTEN.

I. NEDEELAOT).

P. NEDEELAND (Hoogtekaart, Geologische kaart en Land-bouwkaartje).

II. EUEOPA (natuurkundig), m. EUEOPA (staatkundig).

IV. MIDDEL-EUEOPA (natuurkundig).

V. ZWIT8EELAND.

VI. OOSTENEIJK—HONGAEIJE.

Vn. DUITSCHLAND.

Vni. FEANKEIJK.

IX. BELGIË.

X. EUSLAND.

XI. SKANDINAVIË.

XII. DENEMAEKEX.

XIII. nbsp;nbsp;nbsp;GEOOT-BEITANNIË en IEELAND.

XIV. nbsp;nbsp;nbsp;SPANJE EN POETUGAL.

XV. ITALIË.

XVI. TUEKIJE EN GEIEKENLAND.

XVn. WEEBLDKAAETEN.

XVIII. WINDEN EN ZEESTEOOMINGEN.

XIX. AZIË (natuurkundig).

XX. AZIË (staatkundig).

XXL NEDEELANDSCH OOST-INDIË en JAVA.

XXI. AEEIKA.

XXII. AUSTEALIË.

XXIII. NOOED-AMEEIKA (natuurkundig).

XXIV. NOOED-AMEEIKA (staatkundig).

XXV. DE VEEEENIGDE STATEN VAN NOOED-AMEEIKA.

XXVI. ZUID-AMEEIKA (natuurkundig).

XXVII. ZUID-AMEEIKA (staatkundig).

•(